Krishi Jagran Odia Magazine January 2017

Kéhò RûMeY ISSN 2455-1074

KéhKu jòZKûeú, iûeû ù\gùe _j«ê www.krishijagran.com

ahð 1 @u 7 Rû^ê@ûeú 2017 cìfý: 35 +91 9891 405 403

22 n

ANNIVERSARY

Kéhò _âZò cjòkûu @ûMâj aXÿêQò...

@ifú `Uòðiþe _eòPd, _ûPòfû _Zâe _âKéZ MêYa û

ùKûiûùIßUþ

`Uòðiþ ßUþ ûùI Kûi 0% ù ak ó 9 ùK Uòðiþ j ifþ`e@ùU ` fú ûe @i ^òK i d û eûi

C c MêYa û @]ôK C_ôû\^ @]ôK @ûc\û^ú _û@û«ê

cûZâ : 3-6 Kòùfû/GKe _âZ

@ûRò jó `Uòðiþ iûe KòY«

iûa]û^ú ^Kfú _âZò iûa]û^

_âZò ifþ`e iûe `Uòðiþ ùjûA ^[ûG

^òR @ûLô C_ùe beiû Ke«ê, Kûjûeò còVû còVû K[ûùe ajKò ~û@û«ê ^ûjó

ifþ`e còfþi fòcòùUWþ, cê´ûA

Mjúe

\ûcþ ùiZòKò, iêaò]û @ù^K

@Zýû]ê^òK ùUKâûùfûRú Cy c MêYa û WòùRf aõPû«ê

gÉû elYûùalY \úNð icd

Mjúe ùf¬e ùfafe _ûYò akû«ê 45% _~ðý« C_ôû\^ aXÿûG 35% _~ðý« UâûKÖe _ûAñ ùZf Lêaþ Kcþ Lyð

Mjúe ùÆâ _µþ Rú 580

Mjúe jûùbðÁþe

HARYANA : Bahadurgarh 9416706439, Jhajjar 9416388956, Jind 9729099316, Julana 8685979240, Meham 9466446745, Pehowa 9896040949, Rohtak 8814879000, Samalkha 9813385091, Sonepat 8053353580 MADHYA PRADESH : Bhopal 9977701687, Dabra 9907284004, Dewas 9827274642, Gadarwara 9416549451, Hoshangabad 9753998989, Jabalpur 9407309889, Kareli 9424645660 ODISHA : Balasore 9040078535, Bhadrak 9438810555, Jajpur 9853090808, Mayurbhanj 8338000222 PUNJAB : Ajnala 9855348481, Fazilka 9478913962, Moga 9872135013, Patti 9592191600, Sangrur 9815501714, RAJASTHAN : Hanumangarh 9416586928, Jaisalmer 9828540531, ANDHRA PRADESH : 9618448444 TELANGANA : 9959199249 UTTAR PRADESH : Badaun 9927665699, Rampur 9456563723, Dhanaura, Amroha, Shamli, Pilibhit, Bijnor, Saharanpur, Moradabad 9837788375, Hapur, Mainpuri, Balaut, Meerut, Muzaffarnagar 9412636370, Bareily, Shajahanpur, Itta, Sambhal, Baghpat 9458523200, UTTRAKHAND : 9012697152, MAHARASHTRA : Pachora 8888261860, GUJARAT : Ahmedabad 8487043687

www.krishijagran.com

Kéhò RûMeY bûeZe @MâYú cûiòK _ZâòKû

Year 1 Issue 7 January 2017 Rs. 35/-

Kû~ðýKûeú iµû\K ùUKþ^òKûfþ iµû\K aò_Y^ cêLý aòRþù^i cêLý Giþ.G._ò. cjû_âa§K R^ iµKð ijûdK iµû\K ùiûgò@ûfþ còWÿò@û cêLý aeòÂ _âa§K _âa§K aò_Y^ ijûdK

_âa§^ _âiûe ijûdK _âa§^

@ûKûCõUþi Kû^ê^ú ifûjKûe WòRûA^òõM Kû~ðûkd ijûdK

Gcþ.iò. ùWûcò^òKþ gûA^ú Acû^êaf Gcþ. Rú. aûi^ Wûü ùK.Uú. PŠú eaò¦â ùZaòdû @Rò[ aú. @ûe Wû. aú.iú aòiaûi iõRd Kêcûe ùR. iûaê `ejû Lû^þ eaò ùR÷^ Aceû^þ Lû^þ ùK.ùR.ie^ýû iûeû gcðû cêKê¦ ^ûde @`iû^û cfòK PòõKú bêUò@û _ê^c aògßKcðû eòõKú _êŠòe ùiû^ò@û cjûR^ flàú _ûùŠ ùjcû gcðû _âòduû cŠûaeò@û ^ògû« UûK eûjêf iòõj @aþ\êi ic\ _âgû« gcðû _êeKû^þ Kêùegú ùcûjòZ @uê ~û\a KõP^ iòõj Keòiàû ùfjeú _âúZò ùPøjû^ @ûdgû Lû^þ _®ê eûd _a^ Kêcûe ^ùe¦â ùgûeZûùU gòaKû« C_û¤ûd @ûeþ.G^þ. ùP÷ûùa Ké¾ aòjûeú @Rd Kêcûe jec^_âúZþ iòõj Kw \òù^g \cû[ò@û Riaò¦â iòõj Xÿòùfû C\òZþ cò f ùK.aú. A¦âû GP.@icê\ú^ ù~ûùMg Kêcûe aòKâc iòõj ù\ùa¦â iòõj RM\úg Rû^û eaú¦â Rû^û eûRúa

iµû\K, _âKûgK, cê\âK Gaõ Êûcú Gcþ.iú. ùWûcò^òKþ GcþGiú, Kéhú RûMeY : 60/9 ZéZúd cjfû, dêiê`þ ieûd cûùKðU, Mâú^þ _ûKð ùcùUâû ùÁi^ Raf, ^ì@û\òfäú-110016 \ßûeû GPþ.Uú. còWò@û ù_âiþ aò.2, ùiKÖe-63, ù^ûGWÿû-201301 Ròfäû-ùMøZcaê¡ ^Me (dê._ú.) ‘iaðû]ôK iêelòZ ^ýûd ùlZâ \òfäú û Gjò _ZâòKûùe _âKûgòZ ùfLûMêWÿòK aògòÁ aòPûe ù~ûMý ùjùf _âKûgòZ ùjûA[ûG û _âKûgK/iµû\K Zýûfû Raûa\ûe ^ûjòZ.

Total Page 68 , 45503170

Kéhò icûPûe.......08

_âWKÖ fõP.........54

A`þùKû KéhK................11

C\ýû^ bò òK Kéhòùe cjòkûu RúaòKû ..46

@û]ê^òK ùjCQ«ò bûeZúd KéhK: cûùiðùfû ù_ðùiðûù^^ú iûlûZþKûe..........28

Lû\ý eêPò.........56

ù_ûUk ùa÷mû^òK ùlZ Gaõ aél iêelû................30

ÊûiÚý ............57

‘Rúùeû’ aùRUùe ùlZ.................32

eûgò`k............58

@û]ê^òK _¡Zòùe K\kú C_ôû\^ ùlZ.................38

ùLk.................60

aúR C_PûeY Gaõ MêYa û ^òdªYe C_ûd................42 ê oin

iµû\K ^òùŸðgK

To J

Odia

iòù^cû...............62

Krishi Jagran Kisan Club 9891405403 Subscribe

KRISHI JAGRAN MAGAZINE

Hindi, Punjabi, Gujarati, Marathi, Kannada, Bengali, Telugu, Assamese, Odia, Tamil, Malayalam & English

Nishant Taak 9953756433, 9891889588

04

Kéhò RûMeY, Rû^ê@ûeú 2017

SOUTH ZONE KERALA OFFICE Ramachandra Towers, Behind Ghss, Pattom, Thiruvananthapuram - 4 Mob: 9891 899 064 E: ajith@krishijagran.com EAST ZONE ASSAM OFFICE 65, Japorigog Bikrampr, Dispur-781005, Guwahati Mob: 9891 956 956 Email: upasana@krishijagran.com

iµû\Kúd

cògâòZ ùlZ a ðcû^e @ûagýK

@û

Rò ^êùjñ, Kûjó ùKCñ Kûkeê bûeZúd Kéhòùe @Ì ajêZ cògâòZ ùlZe icûùag Keû~ûC[ôfû û ùlZâ _âÉêZVûeê ù^A aêYòaû, `if KûUòaû, eê@û ù_ûZû icÉ Kû~ðý _ûAñ _âûdZü _âùZýK KéhKu ^òKUùe ùMûUòG a\k jk ejò[ôfû ö giýKê iÚû^û«eY _ûAñ a\kUYû MûWÿò Nùe Nùe @ûagýK [ôfû û G[ôijòZ _âZò Nùe Nùe ùMûUòG \êAUò ^ò½òZ eì_ùe MûB ejòaû K[û Z Lêaþ iûcû^ý [ôfû û Z}ûkú^ icdùe @ûc ù\ge R^iõLýû iòcòZ ejò[ôfû I ùlZ Kûc iaêVûeê aWÿ Kûc [ôfû û ùlZeê ù~Cñ `if aû Lû\ýû^Ü C_ôû\^ ùjûA[ôfû Zûjû jó _~ðû¯ ùjûA~ûC[ôfû _eòaûe _âZòù_ûhY _ûAñ Kò«ê ]úùe ]úùe @ûc ù\ge R^iõLýû aXÿòaûKê fûMòfû, @ûce @ûagýKZû aXÿò Mfû aXÿê[ôaû R^iõLýû ùjZê ùfûKue @ûagýKZûKê _ìeY Keòaû _ûAñ Kéhò ùlZâùe @]ôK C_ôû\^ _WÿòaûKê fûMòfû û @ûùc Kéhò _ûAñ C^ÜZ aúR _âÉêZ Keòùf û Cq aúRKê @]ôK aXÿòaû _ûAñ eiûd^òK CaðeK Z[û iòõP^ Rke @ûagýKZû aXÿò Mfû, ~ûjûe _eòYûcÊeì_ ùQûU, c¤c Z[û aWÿ a§ ^òcðûY @ûe¸ ùjfû û KûjóKò ^û Kéhòe _âcêL @ûagýKZû Rk jòñ _ìeY Keò_ûeò[ûG û Kéhòe C_ôû\KZû aXÿûAaû _ûAñ _âcêL Zò^ò ùgâYú @ûagýK û C c aúR, be_êe CaðeK Z[û RkKê _ûAaûùe C_û\^e lcZû \êA-Zòò^ò MêYû aXÿòMfû ö ùMûUòG _lùe ù~CñVûùe @ûùc giý aûjûeê cMûC[ôfê ùiVûùe @ûùc aûjûeKê _VûAaûKê @ûce lcZû aXÿò ~ûAQò û aXÿê[ôaû R^iõLýû, _ûeòaûeòK aõU^eê NUòZ ùlZ jó Kéhò _ûAñ _âcêL @û\û^Kê aXÿûA ù\AQò, @ûRò eûiûd^òK iûee \ûcþ aé¡ò jó, @ûce Kéhòùe fûb a\kùe lZò ùjaûùe fûMòQò û

Kéhò ùlZâùe ^aú^KeYe ù\øWÿùe @ûce _âMZò Z ùjûAQò Kò«ê fûbKûeú ùlZùe @ûùc _Qùe _Wÿò~ûAQê, ùZùa ~ûA @ûce Kéhòe _êeêYû _¡Zò K[û @ûRò cù^ _Wÿò~ûAQò, ù~Cñ[ôùe @ûce _gê_ûk^ Keò @Zòeòq @ûd c¤ aXÿò_ûeê[ôfû û ùcgò^úKeY ^òüiù¦j bûaùe @ûce @ûagýK ejòQò, Kò«ê _gê_ûk^Kê ZýûM Keòaû @ûce cRaêeú QWÿû @^ý KòQò ^êùjñ û @ûce aWÿ aWÿ MêeêR^ Kj«ò Kò @ûc ù\gùe lúee ^\ú ajê[ôfû ~ûjûe Kò KÌ^û Keòùja ^ûjòñ, @ûRò Gjò KÌ^û lúe _ýûùKUþ bòZùe ejò~ûAQò û Gbkò _eòiÚòZòùe @ûde @ûagýK @ûRò ajêk bûaùe ejòQò û ùKak ùlZeê @ûce @ûagýKZû _ìeY ùjaû @i¸a , ùZYê ùlZ ijòZ _gê_ûk^e @ûagýK ^òZýû« Reêeú

û _gê ejòùa Z ùMûae ùja, cìZâ ùja, ùMûaeKê C_ù~ûM Keòaûùe C c MêYa û ùR÷aòK iûe, ùMûae Mýûiþ _âÉêZ _ûAñ ùMûae ùja, Zû’ùjùf ]ì@ûñ ejòZ ùeûùhA ùjûA_ûeòa I @ûce Rúa^e Ée CyKê CVò _ûeòa û ùlZe @ûagýKZû _~ðû¯ C_ù~ûM Keòaû _ûAñ ùQkò _ûk^ c¤ Keû~ûA_ûeòa û ~ûjû C_ùe @Ì Lyðùe @]ôK @[ð C_ûRð^ Keò_ûeòùa û a ðcû^ Kéhò ijòZ RWòZ cjêcûQò _ûk^e @ûagýK ejòQò û ù~Cñ[ôeê @ûc KéhK bûAcû^ue Kéhò C_ôû\^Kê c¤ aXÿû ~ûA_ûeòa û cjêcûQò _ûk^ bkò @û´ I @û´e ùKûAfò Kû~ðýùe @ûiòaûe K[û PeòZû[ð ùjûA[ûG û cjêcûQò _ûk^ Keòaû `kùe cjê aýZúZ @ûce Kéhò C_ôû\^ùe iKeûcôK _eòYûc _âû¯ ùjûA[ûG û iì~ðýcêLú `ifùe Z ~\ò cjêcûQòe KâòdûgúkZû ^ [ûG ùZùa aW aWÿ `êf~êq aòj^ _Pò ~òaûe i¸ûa^û ejòQò û iùaðlYeê RYû_WÿòQò Kò jûeûjûeò 100 `ife `fêùe _eûMùeYêe iÚû^û«eY Gjò KúUcû^u \ßûeû ùjûA[ûG, cjêcûQòcûù^ \û^û Zò@ûeò Keòaûe Kû~ðýùe ijù~ûM Keò[û«ò û KéhK ~\ò Pûjóùa ùZùa KêWò@ûe @ûL_ûLùe @aùjkòZ bûùa _Wÿòejò[ôaû Rcòùe QZê Pûh Keò_ûeòùa, ù~Cñ[ôùe Kò ùKøYiò @iêaò]û ^ûjó û CùfäL^úd Kò Cq \êAUò Kû~ðý _ûAñ _âgòlYe @ûagýK aýaiÚû @ZòijR bûaùe ùjûA[ûG û QZêKê Leò\ Keòaû _ûAñ @ûL_ûL ije, aRûe, ùjûùUfùe Gjûe Lêaþ bf \ûcþ còkò~ûA[ûG û Z[û Ne C_ù~ûMú Keòaû Kêù_ûhYe iciýûKê \ìe Keò_ûeò[ûG QZê û ùlZùe ~\ò KòQò bìcò C_ùe `k aél fMû ~ûG ùZùa c¤ G[ôeê @ù^K @[ð ùeûRMûe ùjûA_ûeòa û ùf´ê MQe @Ì ~^ô ù^aû `kùe G[ôeê @]ôK @ûc\û^ú còkò[ûG û iûcû^ý eì_ùe \êA Uuûe ùMûUòG ùf´êKê @û_Y aòKâò Keò_ûeòùa û Gjò ùf´ê MâúhàKûkùe 5Uuû \ûcþùe c¤ aRûeùe aòKâò ùjûA[ûG û Gjò _âKûe ~\ò @ûùc ^òRe Kéhòùe cògâòZ _eòa ð^ Keò_ûeòaû ùZùa Gjûe fûbKê aýaiûdòK eì_ ù\aû, ùZùa KÌ^û Keòùja ^ûjó Gjûe fûb @û_Yuê ùKùZ ù~, còkòa, ùZùa @û_Y @ûC ùWeò Ke«ê ^ûjó, LêaþgúNâ @û_Yu Kéhò Kû~ðýùe cògâòZ KéhòKê C_ù~ûM Keò Gjûe _ì‰ð fûb CVû«ê û

- Giþ.iò. ùWûcò^òKþ Email : dominic@krishijagran.com

22 Years. 12 Languages. 22 States. 23 Editions. 2 Portals & 10 Million combined readership

Ph.: +91-11-26511845, 26517923, 45503170

Email : info@krishijagran.com

Web: www.krishijagran.com, hindi.krishijagran.com

info@krishijagran.com, editor@krishijagran.com, advt@krishijagran.com, circulation@krishijagran.com

06

Kéhò RûMeY, Rû^ê@ûeú 2017

Kéhò icûPûe

100\ò^ùe _âÉêZ ùja jeWÿ ^ì@û _âRûZò

www.krishijagran.com

K_û \e Kcòaûe i¸ûa^û

@û

mû jñ, jeWÿ `if ù~Cñ _eò aòMZ\ò^ùe Kcò @ûiòQò G[ôùe ^û ùKak Kéhò ùa÷mû^òKcûù^ Pò«ûùe _WòQ«ò Zûjû ^êùjñ aeõ ^òùR bûeZ ieKûe c¤ Pò«ûùe _Wÿò~ûAQ«ò û Kò«ê Gùa Wûfò @^êi§û^ iõiÚû^ (@ûA@ûA_ò@ûe) Kû^_êe Kéhò ùa÷mû^òKu \ßûeû _âÉêZ 5 _âKûe ^ì@û jeWÿ _âRûZòe C_f²ú 100\ò^ c¤ùe _âÉêZ ùjûA~òa û

ùa÷mû^òKcûù^ cû^«ò Kò Gjò ahð jeWÿe C_ôû\^ Kcòòa ^ûjñò I GjûKê jó ^ì@û _âRûZòe C_ôû\òZ Keòaûùe @]ôK KÁ KeòaûKê c¤ _Wÿòa ^ûjó û @ûA@ûA_ò@ûe iõiÚû^ KéhKcû^u jeWÿe ^ì@û _âRûZòKê aêYòaû aòhdùe aòùgh iìP^û \ò@û~ûAQò û

ù

^ûUþ a¦ _ùe còWò@û K_û C_ôû\^ MZ ahð Zêk^ûùe 25eê 30 _âZògZ Kcþ ùjûAQò û ^òKUùe Gùa KéhKcûù^ ùPKþ cû¤cùe ^òRe _âû_ý ù^CQ«ò û GcòZòùe @ûMûcú \ò^ùe ù\÷^òK @bòaé¡ò aXÿòaûe @^êcû^ Keû~ûCQò û

~ûjû Kò PkòZ iòRò^þùe K_û \e Kcþ ùjaûe @ûgõKû ejòQò û Gjò icdùe K_ûe \e 38, 500eê 39, 200 Uuû _âZò KýûŠò (GK KýûŠò-356 Kòùfû) PûfêQò Z[û Gjò bûaùe 1,000eê 1,500 _âZò KýûŠò \e Kcòaûe @ûgû Keû~ûCQò û

\òù^guê cûfûcûfþ Kfû K\kú

@ûKûgQê@ûñ ùja PûCke \e

aò

jûee cêRû`e_êe Ròfäûe cQjú Mâûcùe AReûAfú mû^ùKøgk _âÉêZ Keû~ûA[ôaû K\kúe Kòic Rò-9 ùlZ Keò \òù^g _âZò GKe 3.50 fl Uuûe @ûc\û^ú ùeûRMûe KeòQ«ò û LûiþK[û Gjû @ùU Kò `if C_ôû\^lc 9 cûi c¤ùe Zò@ûeò ùjûAQò û

G[ô_ûAñ Gjûe ^û MâûŠþ-9 eLû~ûAQò û MâûŠ-9KòicKê 30 GKe ùlZâ @ûKhðYe ùK¦â aò¦ê _ûfUòQò û KéhK \òù^g Kêcûeu Kjòaû @^êiûùe K\kú ùlZùe _âùZýK KéhKuê GKe _âZò @Zò Kcþùe @ùXÿA fl Uuû @ûc\û^ú ùjûA[ûG û ^òKUùe, \òù^g GK GKe K\kú fMûA ^òùR iûùXÿ Zò^ò fl Uuû ùeûRMûe KeòaûKê ilc ùjûAQ«ò û

Pû

Cke e¯û^ò @^ê~ûdú Gjûe @ûagýK Lêaþ @]ôK ejòQò û Rû^ê@ûeú _ùe aûiêcZò ]û^ ijòZ PûCke \e Lêaþ ùZR MZòùe aXÿòaûe @^êcû^ Keû~ûCQò û Aeû^þ ijòZ @^ý ù\geùe PûCk C_ôû\^ c¤ Lêaþ aXÿòaûùe fûMòQò û ù~ùZùaùk Kò PkòZ iòRò^þùe @ûc ù\gùe aûicZò PûCke C_ôû\^ùe 25eê 30 _âZògZ Kcò ~òaûe @^êcû^ Keû~ûAQò û AeûK, ~c^, iòeò@û I UKðúùe eûRù^÷ZòK MZòùeû]e _âbûa PûCk e¯û^ò C_ùe _Wÿòaûùe û

GcòòZò _eòiÚòZòùe @ûMûcú cûiùe PûCke \ûcþ Lêaþ aXÿò ~òaûe @^êcû^ Keû~ûCQò û @^ý_lùe ]û^e @bûa c¤ aXÿòaûe @^êcû^ ejòQò û 08

Kéhò RûMeY, Rû^ê@ûeú 2017

Kéhò icûPûe

www.krishijagran.com

ùiûdûaò^þe C_ôû\^ 338 còfòd^ U^þ ùjaûe @^êcû^

aò

gßùe PûCk iòRò^þ 2016-17e ùiûdûaò^þ C_ôû\^ 338 còfòd^þ U^ ùjaûe @^êcû^ Keû~ûCQò û dê^ûAùUWþ ùÁUþ Wò_ûUðùc<þ @`þ GMâòKfPe (dêGiþWòG)e @^êiûùe `if EZê 2015-16ùe iûeû aògßùe ùiûdûaò^þe C_ôû\^ 313 còfòd^þ U^þ ùjûAQò û

dêGiþWòGþ @^êiûùe bûeZ I Kû^ûWÿûùe C_ôû\^ @]ôK ùjaû `kùe Wòùi´e cûie @ûKk^ @^êiûùe iûeû aògßùe ùiûdûaò^þe C_ôû\^ùe 338 còfòd^þ U^þ ùjûA[ôaûe @^êcû^ Keû~ûCQò û bûeZe _â[c ùiûdûaò^e C_ôû\^Kê @^êcû^ Kùf 108fl U^þ [ûG, ù~ùZùaùk Kò ZûRû @^êcû^ @^êiûùe bûeZùe C_ôû\^ 115 fl U^þ ùjaûe i¸ûa^û ejòQò û Gjò_eò @ûùceòKû ùiûdûaò^þe C_ôû\^ `if iòRò^þ

Zû_cû^ aXÿòaû `kùe Mjc C_ôû\^ Kcò_ûùe

2016-17ùe 119 còfòd^ U^þ, aâûRòfþùe 102 còfòd^þ U^þ I @ûùRðUò^ûùe 57 còfòd^U^ ùjaûe @^êcû^ ejòQò û GjûaýZúZ Pò^òùe 13 còfòd^ U^ ù_eûùMùa U^þ I @ûùRðUò^ûùe 57 còfòd^ U^þ ejòaûe @^êcû^ ejòQò û Gjû aýZúZ Pò^òùe 13 còfòd^ U^þ, ù_@eûùMùaùe 9 còfòd^þ U^þ I Kû^ûWÿûùe 6 còfòd^þ U^þ Z[û iûeû ù\gùe 21 còòfòd^þ U^þ ùiûdûaò^þe C_ôû\^ @^êcû^ ejòQò û ù~Cñ[ô_ûAñ ùiûdûaò^þe e¯û^ò iûeû aògßùe 5.53 _âZògZeê aXÿòKeò 139.3 còfòd^þ U^ ùjûA[ôaûe @^êcû^ Keû~ûCQò û

jk\ú \e LêaþgúNâ Kcòa

bû

eZúd Kéhò @^êi§û^ ùK¦âe WûAùeKÖe ùRù^eûf ZâòùfûP^ cjû_ûZâ \éXÿZûe ijòZ KjòQ«ò Kò ~\ò ù`aî@ûeú, cûyð _~ðý« Zû_cû^ aXÿòaûùe fûMò ejòa ùZùa bûeZùe Mjce C_ôû\^ Kcò _ûùe û @]ôK Zû_cû^ aé¡ò ùjaû `kùe ù`aî@ûeú-cûyð _ùe Zû_cû^ùe aXÿò~òa û

KjòaûKê Mùf Mjc, eaò EZêe _âcêL `if ~ûjû Kò iù´\^gúk `if ùgâYúùe @ûiò[ûG, ùZYê @]ôK Mec Gjû ijý Keò_ûeòa ^ûjó û Gjò ahð a ðcû^ icdùe Mjc jûeûjûeú 173.93 fl ùjKÖe Rcòùe aêYò ~ûAQò û GK @¤d^ùe Kêjû~ûAQò Kò ~\ò GK _âZògZ Zû_cû^ aXÿòa ùZùa 10 U^ Mjc Kcò ~òa û

P

kòZ iòRò^þùe jk\ú C_ôû\^ @]ôK ùjaûe @^êcû^ Keû~ûCQò û C_ôû\K MYcû¤c iìZâeê RYû_WÿòQò ÁKþ c¤ Gùa _~ðý« @]ôK akKû aRûeùe _Wÿò ejòQò û GcòZòùe jk\ú \e Kcòaûe @^êcû^ Keû~ûCQò û \jkúe ^ìZ^ @bòaé¡òe \éÁòeê C_ôû\K còWò@û @^ê~ûdú Gjû aRûeKê _âûd ù`aî@ûeú cûiùe @ûiò~òa û _âcêL C_ôû\K eûRý ùZfwû^û jk\ú aêYòaû 45, 638 ùjKÖe ejòQò û G[ôijòZ Gùa _~ðý« EZêMZ `if @^êKìk ejòQò, GcòZòùe PkòZ iòRò^þùe jk\úe C_ôû\^ MZ ahð @]ôK ùjaûe @^êcû^ Keû~ûCQò û Gjûe _âbûa jk\ú \e C_ùe _Wÿòa I @ûMKê c¤ Gjûe \e Kcòaûe @^êcû^ Keû~ûCQò û

Kéhò RûMeY, Rû^ê@ûeú 2017

09

Kéhò icûPûe

www.krishijagran.com

^ûaûWðeê ahðòa 35,322, ùKûUò aòKûg aýûu (^ûaûWð)e f´û @a]ô iòõP^ ùKûh Ké hò\éÁIòeMâê ûcúY 35,322 ùKûUò Uuûe EY c¬êe Keû~ûAQò û aùRUþ (LTIF)

2016-17Gjûe ùNûhYû Keû~ûAQò û Kýûaòù^Uþùe 18 eûRýùe 76 fl ùjKÖe ùlZâ _ûAñ 99 @]êeû iòõP^ _eòù~ûR^ûe _eòPd còkòQò û ù~Cñ[ô_ûAñ aýûu Gùa _~ðý« 5,200 ùKûUò Uuû aòZeY KeòQò û GK adû^ùe Kêjû~ûAQò Kò ^ûaûWð aò cªú @eêY ùRUfú GK eòù_ûUðùe CùfäL KeòQ«ò Kò MZ Q@ \gK ùja ùKak 65 fl ùjKÖe Pûh Rcòùe iòõP^ _ûAñ C_ù~ûM [ôfû û Kò«ê Gjò ù~ûR^û _ùe 3,611 ùKûUò Uuû I cjûeûÁâ _ûAñ 7,242 ùKûUò Uuû cõRêe Keû~ûAQò û ^ûaûWðe cõRêe _ùe Rk iõiû]^ cªûkd @«MðZ eûÁâúd Rk aòKûg GùR^èú (G^þWaäëéýWòG)Kê 2981 ùKûUò Uuû _ûAñ _Zâ _Vû~ûAQò û

jûAùWâûù_û^òK ùKøgkùe Zû_cû^ Kcòùf Mjc C_ôû\^ Kcò_ûùe C c ùlZ

a

\kê [ôaû Rkaûdê KûeYeê ùlZùe Kéhò Keòaû GK Pýûùf¬ ùjûA~ûAQò û Gjò Pýûùf¬Kê iûcþ^û Keòaû _ûAñ ùUKþ^òK ùlZKê @û_YûAaû Gùa cêLý iÚû^ ù^AQò û ~ûjûe Kò _âPk^ Keòaû `kùe Kéhò Kû~ðý ùUKþ^òKþ aû ùKøgk \ßûeû iµ^Ü Keû~òa û @Zýû]ê^òK Kéhò ~ª, Mâú^þ jûCiþ, _ûfò jûCiþ GjûKê RúAñaûe _âcûY ejòQò û

@ûRòKûfò G_eò GK ùKøgk aòKûgòZ ùjûAQò ù~Cñ[ôùe Kò jûAùWâûù_û^òKèe Rk i´¡ð^e ^ûcùe RûYò[û«ò û Rkùe i´¡ð^ aû jûAùWâûù_û^òKè GK G_eò ùUKþù^ûùfûRò ù~Cñ[ôùe `if aò^û ùlZ fMûAaûe ùKak _ûYò I ù_ûhK Z ßMêWÿòK aêYû~ûA[ûG û mûZaý iìZâeê G[ôùe _ûYò @ûagýKZû c¤ ajêZ Kcþ _Wÿò[ûG û aúR aêYòaûùe c¤ 7 \ò^ùe _ìeY ùjûA~ûA[ûG û KéhKcû^u _ûAñ Gjò ùKøgk ajêZ C c I `k_â\ ùjûA[ûG û Gjû KéhKcû^u aùRUþùe ejòQò ~ûjûKê fMûAaû _ûAñ ajêZ Kc Lyð KeòaûKê _Wÿò[ûG û

bû

eZúd Kéhò @^êi§û^ ùK¦âe WûAùeKÖe ùRù^eûf ZâòùfûP^ cjû_ûZâû \éXÿZûe ijòZ KjòQ«ò Kò ~\ò ù`aédûeú cûyð _~ðý« Zû_cû^ aXÿò ejòa ùZùa bûeZùe Mjce C_ôû\^ Kcò_ûùe û cjû_ûZâû cû^«ò Kò ù`aî@ûeú cûyð _ùe Zû_cûZâû aXÿò[ûG û ùi KjòQ«ò Kò eaò iòRò^þe Mjc _âcêL `if @ùU, ~ûjûKò @Zò iù´\^gúk `if ùgâYúùe @ûiò[ûG û @]ôK Mec Mjc ijý Keò_ûùe ^ûjó û Gjò ahð Zû_cû^ iKòâdùe Mjce jûeûjûeò aêYòaû 173. 93 fl ùjKÖe ùjûAiûeòQò û ùMûUòG @¤d^ùe Kêjû~ûAQò Kò _âZògZ Zû_cû^ aXÿòaû `kùe 10U^ Mjc Kcò ùja û

10

Kéhò RûMeY, Rû^ê@ûeú 2017

Kµû^ú icûPûe

www.krishijagran.com

Kµû^úe iõelK,KûÉû AeòùMg^ Kû

Éû AeòùMg^ ùlZâùe @Zò RYûgêYû Kµû^ú û Kµû^úe iò^òde Geò@û ùifè cýûù^Re eûjêf PòU^òiþ Kj«ò, Gjò Kµû^úe @ûe¸ 1990 ciòjûùe ùjûAQò û Kµû^ú cûAùKâû AeòùMg^þ, Kéhò I aòfþWÿòõ ùcùUeòdûfùe _â~êq ùjûA[ôaû _ûA_þie ^òcðûY Keò[ûG û Kéhòùe _â~êq _ûA_þùe GPþWò_ò, @ûe_òaòiú _ûA_þ I iKþg^ _ûA_þ cêLý ejòQò ~ûjû Kò Kµû^ú \ßûeû Zò@ûeò û C c MêYa û cûcfûùe Kµû^ú ùKøYiò aòhdùe CYû Keò ^[ûG û Gjûe MêYa û ù~ûMêñ Z Kµû^úKê _êeÄéZ c¤ Keû~ûA[ûG û

eûjêf Kj«ò Kò MêYa û cûcfûùe Kµû^ú ùKøYiò Éeùe c¤ Kcþ QûùWÿ ^ûjó û ùi @ûjêeò KjòQ«ò Kò Kµû^úe CùŸgý KéhKcû^uê jûA KßûfòUú iòõP^ _ûAñ _â~êq C_ôû\ C_f² KeòaûKê ùjûA[ûG û KûÉû AeòùMg^þ C_ôû\ KéhKcû^ue Lûiþ ùfûK_âòd ùjûA ejòQò û

aògßi^úd Kéhò C_ôû\e ^òcðûZû : ùK@ûAIGfþ ùfûÄe AõRò ^ þ @Gfþ fò c ò ù UWþ (ùK@ûAIGfþ ) e @ûe¸ Êû]ú^Zû _ìaðeê 1946 ciòjûùe ùjûA[ôfû û ùiùaVûeê Gjò Kµû^ú ù\gùe ^òRe ùiaûKê ajê ùlZâùe ù\A PûfòQò û G[ôùe Lûiþ bûaùe Kéhò ùlZâùe Gjò Kµû^ú CyÉeùe Kû~ðý Keò PûfòQò û Kµû^úe aeòÂ _âa§K @û\òZý gcðû Kµû^úe Kéhò C_ôû\MêWÿòK aòhdùe mûZaý iìP^û ù\A KjòQ«ò Kò @ûc ^òKUùe 3 GPþ_úVûeê ù^A Keò 130 GPþ_ú _~ðý« ajê Kéhò C_ôû\^ ejòQò û Gjò C_ôû\MêWÿòKe cêLý eì_ùe AõRò^þ, IßûUe _µùiUþ I _ûIßûe Uòfe cêLý C_ôû\ @ùU û Gjû aýZúZ UâûKÖe, GMâò AŠÁâúdûfþ, _µùiUþi, ceò^þ I AŠÁâòdûfþùe 25eê @]ôK @û_äòùKg^ ejòQò û Gjò Kµû^úe bûeZúd Kéhò aRûeùe _âûd 15 _âZògZ bûMò\ûeú ejòQò û gâú gcðû KjòQ«ò Kò Kµû^úe icÉ C_ôû\ @ûAGiþI \ßûeû _âcûYòZ ùjûAQò û KéhKcû^u c¤ùe Gjò

Kò

1 2 3 5 10 15

12 24 36 60 120 180

420 840 1260 2100 4200 6300

40 140 260 600 1700 3300

Kµû^úe ùfûK_â ò d Zû ùiùZùaùk ù\Lûù\A[ô f û ù~ùZùaùk Kò ùMûUòG Kéhò _â\gð^úùe KéhKcûù^ @ù^K mûZaý Z[ý cû^ GKûVò _ûAaûe iêù~ûM jûif Keò_ûeòùf û Lêaþ gúNâ Gjò Kµû^ú ^òRe GK @^ý ^ì@û Kéhò C_ôû\ fõP KeòaûKê ~ûCQò û

380 700 1000 1500 2500 3000

Kéhò RûMeY, Rû^ê@ûeú 2017

11

Kµû^ú icûPûe

www.krishijagran.com

@ûeûcþe @^ý ^ûc iòaòRú

M

\ò C_ùe @ûeûcùe aiòaû aû ùgûAaûKê KûjûKê aû bf fûùM ^ûjó ? ùQûU ùjC Kò´û aWÿ icÉ _âKûe M\ò aû iòUþ C_ùe aiòaûKê ùfûKcûù^ @ûeûc @^êba Keò[û«ò û KéhK ù~ùZùaùk UâûKÖe iòUþ C_ùe ai«ò, WâûAbe ù~ùZùaùk Kûe, aiþ, UâKþ, iòUþ C_ùe aiò eêj«ò ùZùa Zûue QûZò Maðùe `êfò CVò[ûG û iòUþi K[û ùjC aû iòaòRú iòUòõiþ AŠò@û _âûAùbUþ fòcòùUWþ Kµû^ú K[û ~\ò ^ CùV ùZùa Z GcòZò ùKCñVò c¤ i¸a ùjûA ^[ôa û Gjò Kµû^ú icÉ _âKûe ~û^aûj^e iòUþiKê ^òcðûY Keò[ûG û

Kµû^ú cûùKðUòõ cýûù^Re eûjêf KjòQ«ò Kò aûj^ PûkKKê \úNð icd _~ðý« ~û^Kê PkûAaûKê _Wÿò[ûG û ù~Cñ KûeYeê PûkKe @õUû I _òVòùe ~ªYû @^êba ùjûA[ûG û MûWÿò PûkKcû^ue Pò«û ù\LôKeò iúaòRú Kµû^ú @ûeûc\ûdK

iòUþiKê ^òcðûY KeòQò, ~ûjûKò PûkKKê @ûeûc còkò[ûG I ùKøYiò _âKûe iciýû ejò ^[ûG û ùi @ûjêeò KjòQ«ò Kò @ûce ajêk bûaùe _êùY I ]ûeIßûWÿùe Zò^ò dê^òUþ ejòQò û @ûce iòUþi Lêaþ @ûec\ûdK ùjûA[ûC @[aû @^ý ù~Cñ KûeYeê iûeû ù\gùe _âZò bûMùe Gjûe Lêaþ Pûjò\û ejòQò û

@ûKè^þ ù^CQò iòõP^ùe @ûKè^þ KéhKu còZâ iûRòQò @^êKìk _ûù^fþ

@

ùgûK _ûfòcið Kµû^ú icÉ _âKûee iòõP^ C_KeYKê @^êi§û^ I ^òcðûYùe aòùgh iÚû^ eLôQò û @ùgûK _ûfòcið @ûKè^þ ^ûcùe c¤ GjûKê RYû~ûA[ûG û @ùgûK _ûfòcið Kµû^ú iòõMf afþa bûfêý ifòWþ afþa, `êUþ býûfê, _ú_ú Gfþùaû, _ûA_þ `òUòõ AZýû\òKê ^òcðûY Keò[ûG û Kµû^úe ùifè cýûù^Rþe ùKfòa^þ _ùUfu @^êiûùe MâûjKcû^u i«êÁò jó Kµû^úe ù]d @ùU û Gjò ù¤dKê _ìeY Keòaû _ûAñ @ûce Kµû^ú @õUû bòWÿòQò û @ûce C_ôû\^e Pûjò\û iûeû ù\gùe Z ejòQò G[ôijòZ aòù\gúùe c¤ Kµû^úe iòõP^ C_KeY I GjûKê C c eì_ùe Zò@ûeò Keòaû _ûAñ Gùa c¤ @^êi§û^ Keû~ûCQò û Gjò ^òÃhð ejòQò Kò @ûce C_ôû\ @ûjêeò C c KßûfòUò~êq ùjaûKê ùPÁû Keû~ûCQò ~ûjûKê Kò KéhK aýajûe KeòaûKê Lêaþ _i¦ Keòùa û

12

Kéhò RûMeY, Rû^ê@ûeú 2017

G

ùa @û_Y ^òRe ùcûUeKê Pûfê Keòaûùe ùKCñVûùe c¤ aò^û \ßò]ûùe PkûA aêfò _ûeòùa û Gùa ùcûUeKê Pûfê I a¦ Keòaûe Sò^þSUþ LZcþ û @û_Y Pò«û Keê[ôùa Gjû Kò_eò i¸a ! Kò«ê Gjû _âKéZùe iZ @ùU û @^êKìk GùMâû @ùUûùcg^þ Kµû^ú GK G_eò ùcûUe iûUðe _ýûù^fþKê aûjûe KeòQò, ~ûjûKò ùKak ùcûUeKê ÁûUð Keòa ^ûjó aeõ ùcûUe ù\LûeLû c¤ Keòa û Kµû^úe ùifþi cýûù^Re @ld LûeùP Kéhò RûMeYKê KjòQ«ò Kò @ûùc G_eò _ýûù^fþe aòKgòZ KeêQò ~ûjû ùcûUeKê _ì‰ð bûaùe ù\LûeLû KeêQò û KéhKbûA cûù^ ùcûUe \ßûeû ^òRe ùlZùe iòõP^ ijRùe Keò _ûeòQ«ò KûjñòKò ^û Gjò _ýûù^f \ßûeû aûe´ûe ùcûUeKê Pûfê aû a¦ Keòaûe Sò^þSU @ûC ejòa ^ûjó û ~\ò ùKøYiò KûeYeê _ûYò Kcþ ùjûA~ûG aû ùKøYiò @^ý iciýû ejò[ûG ùZùa ùcûUe @ûù_ @ûù_ a¦ ùjûA~òa I Gjò _ýûù^f ^òR iciýûKê ^òùR RûYò ù^a û iciýûe icû]û^ ùjaû _ùe jó ùcûUe Ê ü Áûið ùjûA~òa û

Kµû^ú icûPûe

www.krishijagran.com

ùKûVeòe C_ôû\ icÉu C_ùe bûeò _Wÿòfû

RkiõPd Keòaû _ûAñ ijR ùjfû

_û

A_þi ^òcðûYùe ùKûVûeò Kµû^úe ^ûc @MâYú @ùU û Kµû^ú cû^òaû Z Gjûe _òaòiú _ûA°ùe ùKøYiò cêKûaòfû Keû~ûA_ûeòa ^ûjó û ùKûVûeò Kµû^ú ^òRe Cy MêYa û ~êq C_ôû\MêWÿòKe KûeY jó RûYò[û«ò û Gjûe C_ôû\^e \ûaò _ìeû bûeZùe ejòQò û ùKûVûeú Kµû^ú _úaúiú aýZúZ @^ý C_KeY bkò _äûÁòKþ Gdûe eòfòRþ ùaf, @ûfêcò^òdc Gdûe eòfò bûfêý, afþ, ùPKþ bûfêý, aUe`ûA bûfêý Zò@ûeò Keò[ûG û Kµû^ú ùjWþ ecûKû« ùMûùf KjòQ«ò Kò Gjò Kµû^ú KéhKcû^u icÉ @ûagýKZûKê ]ýû^ùe eLô ^òRe C_ôû\ Zò@ûeò Keò[û«ò KûjóKò ^û aò^û iòõP^ùe KéhK ^dû« ùjûA~ûA[û«ò, GcòòZòùe ~\ò iVòKþ iòõP^ C_KeY _ûAùa ùZùa ùicûù^ GjûKê aýajûe Keòaû Lêaþ _i¦ Keòùa û

ùR÷aòK C_ôû\e _~ðû¯ ùjûAQò aûùdû`òUþ

a

Xÿê[ôaû R^iõLýû KûeYeê Lû\ýû^Ü _ì òð _ìeY Keòaû _ûAñ @ûRòùe ~êMùe aWÿ Pýûùf¬ ùjûA QòWÿû ùjûAQò û ù~Cñ[ô_ûAñ KéhK ùR÷aòK ùlZ KeòaûKê @Mâie ùjûAQò û ieKûe c¤ ùR÷aòK ùlZ Keòaû C_ùe aòbò^Ü _âKûe Kû~ðýKâc cû^ Zò@ûeò KeòQ«ò û Gjò Kâcùe aûùdû`òUþ Kµû^ú G_eò

_û

Yòe Kcò @ûRòe \ò^ùe c¤ ù\LôaûKê còkòQò, RkiõPd Keòaû _ec @ûagýK ùjûA_WÿòQò û Rk aò^û Rúa^ @i¸a ùjûA_WÿòQò û G[ô_ûAñ Rk iõPd Keòaû ùjZê ajê _âKûe iûcMâúKê @û_YûC[ôaû ù\LôaûKê còkòQò û Gbkò GK MêeêZß _ì‰ð icdùe _êùYe KéhK ùckûùe G´ò AŠÁòâRþ fòòcòùUWþ Kµû^ú RkiõPd Keòaû I @fMû ^cê^û ù_g KeòQò û Kµû^úe WûAùeKÖe cûKe¦ @_fIßûe KjòQ«ò Kò ‘@ûce Kµû^úe _ûYòKê KcòKê _ìeY Keòaûùe Lêaþ cj ß_ì‰ð bìcòKû ù^AQò û `if ùlZâùe iòõP^ _ûAñ @ûùc Lêaþ Kûc KeòQê û @ûùc G_eò Zò^ò ùfdûe _äûÁòKþKê ^òcðûY KeòQò û ~ûjû Kò _âZòahð Pûfò[ûG I G[ôùe ùMûUòG aò¦ê _ûYò c¤ @~[ûùe ^Á ùjûA^[ûG û KéhK @ûce C_ôû\ \ßûeû aWÿeê @ûjêeò aWÿ Rkûgâd aû ù_ûLeú ^òcðûY Keò _ûeòùa û ~ûjûKò _ìeû ahð _ûAñ Gjò Rkûgâdùe _ûYò iõPd ùjûA ejò_ûeòa û KéhKcûù^ ùKøYiò c¤ eì_ùe Gjûe _âùdûM Keò_ûeòùa û ùR÷aòK C_ôû\Kê ^òcðûY KeòQò ~ûjûKò ùKak Kéhò C_ôû\KZûKê aXû ~ûCQò û aeõ `ifMêWÿòKê ùeûMcêq c¤ Keû~ûCQò û _êùY KéhK ùckûùe Kµû^úùe ajê C_ôû\ _â\gðòZ Keû~ûAQò ~ûjûe Áò c eò P þ , aûùdû-15, Kû^þ i õùUâ ù UWþ , iûdf ùjfþ [ G^þjû^èùcõUþ ùUùKÜûùfûRú, AõUKÖ AZýû\ò û Kµû^úe ùifþi cýûù^Re aûaûRú aa^ Wê´ùe KjòQ«ò Kò @ûce C_ôû\ `ifKê iêelû I C_ôû\KZû ù\aû _ûAñ C_~êq ejòQò û KéhKcû^u c¤ùe @ûce C_ô û \e ùfûK_â ò d ejò Q ò û aûùdû`òUþ Kµû^úe C_ôû\ icMâ bûeZùe C_f² ùjCQò û

Kéhò RûMeY, Rû^ê@ûeú 2017

13

Kµû^ú icûPûe

www.krishijagran.com

^úe AeòùMg^þeê ajòa ^úe

Kfþ Ke«ê UâûKÖe _û@û«ê

_û

Yò Kcþ ù~ûMêñ RkÉee Kcòaûe KûeYeê iòõP^ Keòaû GK Pûùf¬ ùjûA~ûAQò û GcòZòùe ùKøYiò c¤ ajê Kµû^ú iòõP^ ^òcù« ajê C_KeY aûjûe Keò iûeòùfYò ù~Cñ[ôùe Kcþ _ûYòùe c¤ iòõP^ C c eì_ùe ùjûA_ûeòa û ^úe AeòùMg^ Kµû^ú c¤ Gjò flý ù^A cj ß_ì‰ð Kûc @ûe¸ KeòQò û _êùYe KéhK ùckûùe ^úe AeòùMg^þ Kµû^ú ^òRe ajê C_ôû\Kê fõP KeòQò, ~ûjûKê ù\Lôaû _ûAñ KéhKcû^u @ûLô ZeUò ~ûAQò û Kµû^úe ùifþi A¬ò^òde iZúg _ûUòf KjòQ«ò Kò @ûùc icÉ _âKûee @Zýû]ê^òK iòõP^ C_KeYKê ^òcðûY KeòQê û @ûùc _úaòiú _ûA_þ Vûeê ù^A ùÆâdið _~ðý« ^òcðûY Keò[ûC ~ûjûKò Cy MêYa û ~êq @ùU û ~ûjûe elYûùalYùe @]ôK Lyð KeòaûKê @ûagýK _Wÿò ^[ûG û G[ôijòZ aòùghZûMêWÿòK KûeYeê @ûce C_ôû\MêWÿòK _ìeû ù\gùe Lêaþ Pûjò\û ejòQò û @ûce C_ôû\ _âZò KéhK _ì‰ð eì_ùe i«êÁ ejòQ«ò û

Ké

hK Gùa UâûKÖe I @^ý Kéhò C_KeYKê Nùe aiò Leò\ Keòaû I aòKâò Keò_ûeòùa û @ûmû jñ! KòYòaû I aòKâò Keòaû Gjò Kûc ùlZ-aûWò Kûc Gùa @û_þ \ßûeû i¸a ùjûA_ûeêQò û KéhKcû^uê G[ô_ûAñ iàûUð ù`û^þùe ùlZ aûWÿò ^ûcK @û_þKê WûC^þùfûWþ KeòaûKê ùja û Zû’_ùe Gcûù^ Gjò @û_þe fûb CVûA_ûeòùa û ùlZ aûWò @û_þ MêMþfê ù_ä ùÁûe C_ùe c¤ C_f² ùjCQò û Gjò @û_þ \ßûeû KéhK ùKøYiò c¤ UýûKÖe I Kéhò C_KeYKê Nùe aiò _i¦ Keò_ûeòùa I Leò\ Keò_ûeòùa û ùKak Gjû ^êùjñ, ~\ò KéhK ^òRe ùKøYiò aÉêKê aòKâò KeòaûKê c¤ Pûjêñ[û«ò ùZùa GjûKê @û_þ \ßûeû c¤ Leò\ I aòKâò Kû~ðý KòQò cò^òU c¤ ijRùe Keò_ûeòùa û KéhKcû^uê aRûe I GùR^èò ^òKUùe @ûC PKÑe KûUòaûKê _Wÿòa ^ûjó û G[ôù~ûMêñ @û_þKê fõP Keû~ûAQò û

1. Meòau `k KûjûKê Kêjû~ûA[ûG ? ùiC @û´ K\kú icÉ 2. eûÁâúd @wêe @^êi§û^ ùK¦â ùKCñVûùe @aiÚòZ ? ^ûiòK _êùY ùKûjäû_eê @jc\ûaû\þ 3. ^úk Kâû«ò KûjûKê Kêj«ò ?

KêKêWÿû_ûk^ cûQû_ûk^ aZK_ûk^ ùegc _ûk^

ù^ûUòiþ - _ûVK a§ê @û_Yu C e 15 ds \ò^vabòanZjùeE-mail: E-mail:ruby@krishijagran.com ruby@krishijagaran.comKê _VûA _ûeòùa û 15 fnu 9999142633 whatsapp aû SMS Keò_ûeòùa û iVòKþ C e ù_âeY Keòaû _ûAñ _â[c Zò^òRY KéhK a§êuê Kâcgü 9999142633 3,2, Gaõ 1 jRûe Uuû _~ðý« jûAaòâWþ aòj^ _êeÄûe eì_ùe I ùiû^ûcú iòWþi _leê \ò@û~òa, G[ôijòZ Gjûe @ûMûcú iõLýûùe aòRdú _âû[ðúu ^ûc KéhòRûMeY _ZâòKûùe _âKûgòZ ùja û KéhK bûA C e ijòZ ^òRe ^ûc, VòKYû Gaõ ùcûaûAfþ ^´e @agý ù_âeY Ke«ê ö C e _VûA[ôaû Kéhò aò\ýû[ðú I cjòkû KéhKcûù^ c¤ Gjò _âùgÜû e Kâcùe iûcòf ùjûA_ûeòùa û 14

Kéhò RûMeY, Rû^ê@ûeú 2017

Kµû^ú icûPûe

www.krishijagran.com

IßûUecýû^þ ù~CñVò,

[û

_ûYò ùiAVò

«ò Z[û ùlZùe iòõP^ _ûAñ ùKøYiò ^û ùKøYiò iû]^ ^òjûZò @ûagýK ejòQò û ùcûUe _µùiUþ, ùcûù^ûaäûKþ I iaceiúafþ bkò iòõP^ _µùiUþ Z iû]ûeY ùjûA MfûYò û ù~_eò GjûKê KòYòaû ùKøYiò c¤ iúcû« KéhKu _ûAñ aWÿ K[û ^êùjñ û ùijò_eò ajê Kµû^ú c¤ùe IßûUecýû^þ Kµû^ú c¤ G_eò Kµû^ú ~ûjûKòò ùcûUe _µèe ^òcðûY Keò[ûG û Kµû^úe ùifþi cýûù^Re ùg÷ùk¦â KjòQ«ò Kò ‘IßûUecýû^þ Kµû^úe C_ôû\ C_ùe ùfûKu aògßûi ejòQò KûjñòKò ^û Kµû^úe Gjò ù]d jó MâûjK @ûce C_ôû\ùe _ì‰ð eì_ùe i«êÁ ùjûAQ«ò û Kµû^ú ^òRe Gjò ù]dKê _ìeY Keòaû _ûAñ û ùi @ûMKê KjòQ«ò @ûce ùcû^û aäûKþ I iaceiúfaf Kcþ ùIßûùfUþRùe c¤ Rae\É PûfêQò ùZùa @ûjêeò @]ôK Mbúeeê c¤ _ûYòKê ijRùe CVûA ùja û ùi @ûMKê KjòQ«ò Kò @ûce aäûKþ I iaþceiúafþ Kcþ ùaûùfÖR c¤ PkûCQ«ò I Lêaþ Mbúe bûaùe c¤ _ûYòKê ijR CVûAaûKê _WÿòQò û

iê\gð^ ^ûc jó ~ù[Á

ùiû

fe _ýûù^fþ Zò@ûeò Keòaû _ûAñ iê\gð^ ùiøe gqò _âû.fò. ^òRe GK bò^Ü _eòPd iéÁò KeòQò û Gjò Kµû^úKê bûeZ ieKûeu \ßûeû ùaÁþ ibðòiþ ù^UþIßKð I iaðû]ôK aòKâò Keòaû ùjZê _êeÄéZ Keû~ûAQò û iê\gð^ ùiøe Kµû^ú MZ 26ahðeê Gjò ùlZâùe ùiaû _â\û^ Keò @ûiòQò û Kµû^ú ^òRe C_ôû\^e Cy MêYa û KûeYeê MâûjKcû^u c¤ùe ùfûK_âòdZû ejòQò û Kµû^úe iò^òde cûùKðUòõ ùiøe Kµû^ú MZ 26ahðeê Gjò ùlZâùe ùiaû _â\û^ Keò @ûiòQò û Kµû^ú ^òRe C_ôû\Kê Cy MêYa û KûeYeê MâûjKcû^u c¤ùe ùfûK_âòd ejòQò û Kµû^úe iò^òde cûùKðUòõ ùiû_û^ _ûUòf KjòQ«ò Kò @ûce ùiûfe _ýûù^f 100eê 500 iòUe _ûYò 60eê 70 WòMâú ùifèòdiþ _~ðý« Mec Keò _ûeòa û ùi @ûMKê KjòQ«ò Kò Gjû @ûce ùaiòKþ cùWf @ùU ù~Cñ[ôùe Mäûiþ ùKûùUW ù_äUþi fûMò ejòQò û Gjû @Zý]ôK Mec _ûYòKê c¤ ijý Keò_ûeò[ûG û Gjûe ùcùUõ^ûiþ C_ùe ùMûUòG c¤ Uuû Lyð Keòaûe @ûagýKZû _Wÿò ^[ûG û Kµû^ú cêLý eì_ùe Jewûaû\, cjûeûÁâe ejòQò û Gjò Kµû^ú _ìeû bûeZùe Kûc KeêQò û Kµû^úe 500eê @]ôK Wòfið Kµû^úKê aXÿòaûKê ù\aûùe @jcþ bìcòKû ^òbûAQ«ò û

gòldòZâú ^êùjñ, cgeêcþ Mfð ùjûAMùf @´òKû

30

ahðúdû @´òKû QûZâú @ûiûc Mê@ûjûUúùe aXÿòQ«ò û GjòVûùe jó ùi Zûue _âû[còK gòlû icû¯ Keòaû ijòZ KùfR gòlû icû¯ KeòQ«ò û cûÁið A^þ @ûUið WòMâú jûif Keòaû _ùe Zûue c^ [ôfû ùi gòlû ùlZâùe ù~ûM\û^ Keòùa û jêGZ bûMýùe Zûue @^ý KòQò ùfLû[ôfû û ùi 2012ùe AŠò@û^ A^þÁòPêýUþ @`þ GõUe_âò^ýûegò_þ (@ûA@ûAA)ùe 1 cûi QZê KfþUòùbg^þe _ûAñ ùKûið Kùf û A^þÁòPêýUþe Kêk\ú_ gcðûu ù^ZéZßùe ùi Ƭ cgeêcþ (QZê) KfþUòùbi^þ gòlû MâjY Kùf û ]úùe -]úùe ùi G[ôùe Lêaþ fûb _ûAùf û KfþUòùbi^þ Keòaû `kùe 50-60 \ò^ùe QZê C_ôû\^ Keò_ûeòùf û _ìeû iòRò^þùe ùi _âûd 90 Kòùfû _âZò\ò^ QZê C_ôû\^ KeòaûKê ilc ùjûA_ûeòùf û

ù~ùZ ù~ùZ Zûue Kûc aXÿòaûKê fûMòfû ùiZòKò Æcgeêcþ ijòZ còfþK cgeêcþ I @ûdÁe cgeêcþ C_ôû\^ c¤

@ûe¸ Keòù\ùf û Gjò Kûcùe @´òKûu ijò Z Zûue \ê A bCYú iõMúZû Mêew I aò¾ê iê^ûe ijù~ûM Keò[û«ò û @´òKû MZ 6ahð ùja Gjò ùlZâùe i`kZû_ìaðK Kû~ðý KeòQ«ò û ùi ùKùa c¤ Pò«û Keò ^[ôùf Kò gòòlKZû aýZúZ ùi Rúa^ùe @^ý KòQò Keò_ûeòùa ùaûfò û ùi KjòQ«ò Kò MZ ahð _âûd 4fl Uuû ùi @ûc\û^ú Keò[ôùf û Kò«ê Gùa WâûA cgeêcþ Zûuê Lêaþ fûb ù\AQò û KûjóKò ^û WâûA cgeêcþ 1000 Uuû Kòùfû aòKâò KeêQ«ò û ùfûK c¤ GjûKê Lêaþ _i¦ KeêQ«ò û @´òKû Kj«ò Kò ~\ò cùZ iVòKþ icdùe Gjò cûMð\gð^ còkò^[û«û ùZùa @ûRò ù~_eò ùi ^òR ùMûWÿùe QòWû ùjûA_ûeòQ«ò jêGZ G_eò ùKùa ùjûA_ûeò ^[ûù« û

Kéhò RûMeY, Rû^ê@ûeú 2017

15

Kµû^ú icûPûe

www.krishijagran.com

ùiû^ûfòKû UâKûKÖiðe @ûMKê cûWÿòPûfòQò

ù\

ge ZéZúd iaêVûeê aWÿ UâûKÖe ^òcðûZû Kµû^ú ùiû^ûfòKû AõUe^ýûi^ûf UâûKÖið fòcòùUWþ aòKûge eûjû C_ùe Lêaþ ùZR MZòùe @ûMKê aXÿòPûfòQò û 20 GPþ_úeê ù^A 120 GPþ_ú _~ðý« ùgâYúùe _âûù\ýûMòK \éÁòùKûYeê UâûKÖee C}éÁ ùeõR ù_g Keò[ôaû Kµû^ú NùeûA I @«üeûÁâúd aRûeùe aýû_K aòÉûe ù~ûR^ûMêWÿòK ijòZ @MâYú UâûKÖe aâûŠþ ùjaûKê @Mâie ùjûAQò û

aRûeùe bûMò\ûeúcûù^ 50 _âZògZe aé¡ò ijòZ Kµû^ú aòMZ 4ahð bòZùe bûeZúd UâûKÖe aRûeùe ^òRe bûMò\ûeú aXÿûA 12 _âZògZ Keòaûùe i`k ùjûAQò û Kµû^ú jeòdûYû I jòcûPk _âù\gùe gúhð UâûKÖe aâûŠþ ejòQò ù~ùZùaùk Kò Rû¹êKgàúe, _¬ûa, QZògMWÿ, SûeLŠ, _½òc awkû, cjûeûÁâ, MêReûU, eûRiÚû^, @ûiûc I IWÿògûùe gúhð 3 UâûKÖe aâûŠþeê ùMûUòG @ùU û ùiû^ûfòKû AõUe^ýûi^ûfþ UâûKÖið fòcòùUWþe

Kû~ðýKûeú ^òùŸðgK ec^ cò f KjòQ«ò, ‘@ûce MâûjK ùK¦âúZ ^Re KûeYeê @ûce ]ýû^ KéhKcû^uê iaêùaùk G_eò Aù^ûùbUòbþ ifêýi^þ / C_ôû\ C_f² KeûA _ûeêQê ~ûjûKò Kéhò C_ôû\KZûùe aXÿûAaû _ûAñ ijù~ûMú _âcûYòZ ùja û ù\gùe 3Uò gúhð UâûKÖe ^òcðûZû Kµû^úMêWòK gûcòf ùjaû _ûAñ Lêaþ Maðe K[û @ùU û

icd aõPûAa @ùUûùcUòKþ @ûce C_ôû\ùe KéhK i«êÁ: ùeûj^ ùiûõWKe iòWþ Wòâfþ ~ª

_ê

ùYe KéhK ùckûKê akù\a GùMâû AõRò^òdeòõ Kµû^ú @ùUûùcUòKþ iòWþ Wòâfþ ~ªMêWÿòKe gévkû ù_gþ KeòQò û Kµû^úe ùifè cýûù^Re cdìe eûaeû Kéhò RûMeY UòcþKê KjòQ«ò Kò ‘@ûùc icÉuê @ùUûùcUòKþ iòWþ Wâòfþe ^òcðûY Keòaû ùjZê ùQûU- aWÿ icÉ KéhKcû^u _ûAñ fûb_â\ @ùU û Gjò iúWþ WâòfþKê _âùdûM Keòaûùe aúR aêYòaûùe Kcþ icd fûMò[ûG I ùlZùe GK icû^þ aúR aêYû ~ûA[ûG û” ùi Kjò[ôùf Kò Gjò Wòâfþ \ßûeû MbúeZû _~ðý« cûUò jk Keòùja û ~ûjûKê PkûAaû `kùe aúR ijRùe Mbúe cûUòùe Pûfò ~ûA[ûG û I Gjûe @uêeY lcZû aXÿò ~ûA[ûG û KéhKcû^u aùRUþùe @ûMûcú \ò^ùe â@ùUûùcUòKþ iòWþ WòâfþKê eLôKeò c¤ Kcþ Lyð @ûiò[ôfû û @ùUûùcUòKþ iòWþ Wòâfþe _ìeû bûeZùe ùagþ Pûjò\û ejòQò û Gjûe C_ù~ûMòZûKê ù\Lô Keò KéhK GjûKê Lêaþ _i¦ KeòQ«

ù~

_eò @ûùc iêiÚ ejòaû _ûAñ ùbûR^ I @^ý ù_ûhK _\û[ðMêWÿòKe @ûagýK ejòQò VòKþ Gjò _âKûe `ifMêWÿòK I aélKê iêiÚ eLôaû _ûAñ _ûYò Lû\ý aýZúZ @^ý ^êýUâòGUþie @ûagýKZû ejò[ûG û RúGcþ aûùdûiûAWþi _âû.fò.

Kµû^ú c¤ GK ùR÷aòK C_ôû\ ^òcðûYe GK _âZòÂòZ Kµû^ú @ùUû Gjò Kµû^ú `if ùjZê ajê _âKûee C_ôû\ Zò@ûeò Keò[ûG û Kµû^úe cûùKðUòõ @`òie ùeûj^þ ùiûŠKe KjòQ«ò Kò @ûce C_ôû\ icÉ _âKûee cû^u C_ùe \éÁò ù\A[ûG û Gjûe _âùdûMùe `if C_ôû\^ 40 _âZògZ aXÿò ~ûAQò û `ifMêWÿòK ùjZê ajê _âKûee C_ôû\ @ûùc Zò@ûeò Keò[ûC ~ûjûKê KéhK Lêaþ _i¦ Keò[û«ò û Gùa _~ðý« @ûce C_ôû\ùe ùKøYiò _âKûee ùKøYiò @bòù~ûM G aòhdùe @ûiò ^ûjó û @ûce C_ôû\MêWÿòKùe KéhK _ì‰ð eì_ùe iù«ûh fûb Keò[û«ò û Given below are the email Ids for Odia language to send Articles, News, Press Releases and feedbacks.

16

Kéhò RûMeY, Rû^ê@ûeú 2017

Language

Email :

Odia

odia@krishijagran.com

Editor

editor@krishijagran.com

Kµû^ú icûPûe

www.krishijagran.com

@ûce C_ôû\ aòhdùe iìP^û @û_þùe c¤ C_f² : \òfú_ QZIßû^ú

@û

]ê^òK Kéhòùe @ûRòKûfò KéhK I Kéhò C_ôû\ aòùKâZû ^ì@û ùKøgk Gaõ Kéhòùe ^ì@û @^êi§û^Kê RûYòaûKê C›êK ejòQ«ò û KéhKe C›êKZûKê ù\Lô _äûõUþaûùdûUòKþ Kµû^ú ^ì@û Kéhò C_ôû\MêWÿòK ^òcðûYùe GKZâ ùjûAQ«ò û _äûõUþaûùdûUòKþi, Kµû^ú cjûeûÁâ, c¤ _âù\g, MêReûU Gaõ QZògMWÿ eûRýMêWÿòKe Kû~ðý Keò[û«ò û c¤ _âù\gùe eòR^ûfþ cýûù^Re \òfú_ QZaû^ú KjòQ«ò Kò ^òcðòZ Kµû^ú ^òRe Pò«û ùiûP ‘C c ùKøgk I C c \ê^ò@û’e @û]ûe cû^ò[û«ò, Kéhò ùlZâùe Kû~ðý @ûe¸ Keû~ûAQò û @ûùc bûeZe KéhKcû^uê aògß Éeùe C c KßûfòUòKê C_ôû\ C_f² Keòaûe flý eLû~ûAQò û Kµû^ú Zò^òUò aMðMêWÿòKùe ^òRe C_ôû\ ù\AQ«ò, 1 ùR÷aòK KõùUâûf, ù~Cñ[ôùe `ifMêWÿòKe ùeûMMêWÿòKeê aõPòZ ejò[ôaû _âWKÖi 2. ùR÷aòK ù_ûhY- ù~Cñ[ôùe `ifKê aXÿûC[ôaû _âWKÖi, 3. cûUòe CaðeZû ù~Cñ[ôùe cûUòKê iê]ûeê[ôaû _âWKÖi bkò KùµûÁþ Zò@ûeò ùjC[ôaû RúaûYê C_ôû\

Kµû^úùe ^ì@û Rcû^ûe ùKøgk iû[þ ù\A[ûG û _^ò_eòaû, `k, _ê¿ Gaõ `ife C^ÜZ Kéhò Kû~ðýcûkû I iìlà Rúa @û]ûeòZ C_ôû\MêWÿòKKê aêSòaû _ûAñ iàûUð ù`û^þ fûMò ajêZ bf mûZaý Z[ý _eò_ì‰ð GùŠâûAWþ @û_þ fõP Keû~ûA[ûG, ~ûjûKò MêMþf ù_ä ùÁûe C_ùe `âò’ùe C_f² ùjûA[ûG ù~_eò ùKøYiò c¤ KéhK aû Wòfe cûZâ 3 Gcþaò WûUûùe WûC^þùfûWÿþ Keò_ûeòùa I iaêVûeê C c K[û ùjCQò [ùe WûC^þùfûWÿþ Keòaû _ùe _êYò WûUûe @ûagýKZû _Wÿò ^[ûG û Gjò @û_þùe Kµû^ú fûb\ûdK RúaûYê Gaõ `wiþ C_ôû\MêWÿòK I aòbò^Ü `ifMêWÿòKe aòÉéZ Z[ý \ò@û~ûA[ûG û

MúZû¬kò iRûAùf ùfûKu _ûAñ aMòPû MúZû¬kò ^òRe _Zò c^ú _â]û^u ijòZ cògò ^iðeú KûcKê aXÿûAaû _ûAñ _eògâc Keê[ôùf û Lûiþ bûaùe jûið _äûõUþ I @ùRfò@û aél Zûue ^iðeúùe Zò@ûeò Keê[ôùf û ùi MZ 20 ahð ùja Gjò aýaiûd ijòZ RWÿòZ @Q«ò I _âZò _â\gð^úùe bûM ù^A[û«ò û MúZû¬kò Kj«ò Kò _âûd 12-15 fl Uuûùe ùi Gjò aýaiûd @ûe¸ Keò[ôùf û Kò«ê @ûRò G[ôùe ùi Lêaþ bf @ûd _ûCQ«ò û KûjóKò ^û ùfûKue _âKéZò ù_âcKê ù\Lô ùi ^òRe ^òRe ^iðeúùe G_eò aél Zò@ûeò KeòQ«ò ~ûjûKê Kò ijRùe ùfûK Ne @MYûùe fMûA Nee ùgûbû aXÿûAaûùe Gjò aélMêWÿòKe bìcòKû MêeêZß_ì‰ð ejòQò û ùi Kj«ò Kò _ûjûWÿ ùlZâ ùjûA[ôaû KûeYeê _ûYò iciýûKê iûcû^ý KeòaûKê _Wÿò[ûG û Gjò KûeY ù~ûMêñ aélùe _ûYò ù\aû _ûAñ @ûcKê _ûYò KòYòaûKê _Wÿò[ûG û \òù^ùe 1000 fòUe _ûYòe \ûcþ 500 Uuûùe KòYò [ûC aélùe _ûYò ù\aû _ûAñ û ùi @ûjêeò Kj«ò Kò cêñ _ûYò KòYò MQùe ù\A[ûG û Zûue iòKÑòcþ I \ûRòðfòõùe jûið _äûõUþ I @ûùRfò@ûe Lêaþ Pûjò\û ejòQò û

eû

Yú _eò ejê[ôaû MúZû¬kò _â]û^e ùlZ Kûcùe @Zò _eòPòZ ejòQò û Zûue `êf _âZò @ùjZêK bûaùe ù_âc ejòQò û ùi Zûu _Zòu ^iðeúùe aýaiûd Kûcùe ijù~ûM Keòaûe jûZ aXÿûAaû _ûAñ ^òR @ûWê UûYò ùjûA~ûA[ôùf û

G[ôijòZ ùi Kjò[ôùf Kò ^iðeúùe ùeûMù_ûKKê ^òdªY Keòaû _ûAñ Lêaþ _eògâc KeòaûKê _Wÿò[ûG I gâcòK eLô Kûc Keòaû _ûAñ Lêaþ @]ôK Uuû Lyð KeòaûKê _Wÿò~ûC[ôaûeê Cbd _Zò _^ôú jó cògò ^òRe aMòPûKê iRûAaû ijòZ @^ý ùfûKcû^u Ne @MYû I Nee ùgûbû aXÿûAaû _ûAñ Gjû @ûce GK cûZâ ùQûU _âdûi û

Kéhò RûMeY, Rû^ê@ûeú 2017

17

Kµû^ú icûPûe

Gùa iê_ecò^ûeê fûb CVûAùa KéhK

R

ùY KéhK iaêùaùk C c C_ôû\^ _ûAaûKê Pûjó [ûG û ù~Cñ KûeYeê ùi iûeû\ò^ ùlZùe _eògâc Keò[ûG û Kò«ê GK iVòKþ C_ôû\e _âùdûM ^ Keòaûe KûeYeê GjûKê lZò ijòaûKê _Wÿò[ûG û G[ô_ûAñ KéhKcûù^ iVòòKþ I MêYa û ~êq ùR÷aòK C_ôû\MêWÿòKê _âùdûM Keòaû CPòZþ û G[ô_ûAñ KéhKcû^uê MêYa û~êq C_ôû\ cêjûñ ùjCQòò, aûùdûùMäûW AŠÁâòRþ û Gjò Kµû^ú ^òRe iê_ecòù^û aâûŠþe ^ûc ijòZ ùR÷aòK ù_ûUûg, RòõKþ I `iþ`eiþ C_f² Keò[ûG û Kµû^úe _âa§ ^òùŸðgK _â\ú_ bûUò@û KjòQ«ò ù~, Gjò Kµû^úe CùŸgý ejòQò I UòKûI ùLZKê aXÿòaûKê ù\aûKê ùja û

G[ô_ûAñ @ûùc KéhKcû^uê C c C_ôû\^ ù\aûKê Pûjêñ û Kµû^ú ^òRe C_ôû\MêWÿòKê GKèù_ûUð c¤ Keò[ûG û Kµû^ú ^òKUùe iê_ecòù^û @ûùMð^òK ù_ûUûg, iê_ecòù^û @ûùMð^òKþ RòõKþ, iê_ecòù^û @ûùMð^òK `ùÇûeiþ I iê_ecòù^û @ûùMð^òKþ ùK÷cäûMþ ejòQò û

www.krishijagran.com

ùKûiûcòfþ WòG`þùe aXÿû«ê C_ôû\^

iê

cò f ùKcò K ûfþ Ké h ò eiûd^e @MâYú ^òcðûZû Kµû^ú @ùU û Kµû^ú KéhKcû^uê G_eò C_ôû\ C_f² KeûAQò, ~ûŸßûeû @ù^K `ifMêWÿòKùe C c aé¡ò ùjûA[ûG û Gjò Kµû^úe ùKûiòcòfþ WòG`þ (80 _âZògZ WaäëýWòRò ifþ`e Lû\) \ßûeû Rûeò, ùiûeòi, PYû I Mjc C_ôû\^ aXÿû~ûA[ûG û Gjò C_ôû\ bìcòùe iê]ûe @ûYòaû _ûAñ Lêaþ fûb_â\ @ùU û Kµû^úe eòRòI^ûfþ cýûù^Re eaò¦â _Ißûe KjòQ«ò Kò KéhKbûA @^ý CaðeKMêWÿòK ijòZ ùKûicòfþ WòG`þKê _âùdûM Keò _ûeòùa û eaò¦â Kj«ò Kò ùKûicòfþ @ûRò aéle @ûagýKZû ùjûA ejòQò û KéhK bûA ùKûicòfþKê `ifùe aýajûe Keò Gjûe ù_ûhK Z ßMêWÿòKe KcòKê \ìe Keò_ûeòùa û Gjû WaäëWòRú `cêéðýùfg^ C_ùe @û]ûeòZ @ùU, Gjû GKcûZâ G_eò if`e ejòQò û ~ûjûKê aêYòaû _ùe dêeò@û I aûfò ijòZ cògò `ifùe _âùdûM Keû~ûA[ûG û KéhK 3-6 Kòùfû _âZò GKe ùKûicòfþ WòG`þKê aýajûe Keò _ûeòùa û eaò¦â _Ißûe KjòQ«ò Kò KéhKcû^uê RûMeêK ejòaû _ûAñ KéhK ùMûÂúcû^uê c¤ @ûùdûR^ Keû~ûAQò û KûjóKò ^û KéhK Gjò C_ôû\^ùe be_ìe fûb _ûA_ûeòùa û

cifû Kfû cûfûcûfþ Kò

Qò KeòaûKê ~\ò c^êhý Pûjó aùi ùiùZùaùk ùi bd Kùe ^ûjó û _½òc awkûe ùaûMAMâûcùe @fòcê^ù^iû c¤ KòQò G_eò Keò ù\LûAQ«ò û ùi GcþaòG Keòaû _ùe cifû Cù\ýûM Keòaû ^òcù« @ûMKê aXÿò[ôùf û bûMý c¤ Zûuê Lêþaþ iû[þ ù\fû Zûue aýû_ûe \ò^Kê \ò^ aé¡ò ùjaûKê fûMòfû û _â[ùc ùi ^òRe bûAu ijòZ Kéhò C_KeY Zò@eò Kûcùe ijù~ûM Keê[ôùf û Kò«ê Zûue c^ ùjfû KòQò ÊZª aýaiûd Keòaû _ûAñ û ùi Kjò[ôùf Kò @ûe¸ùe @ûce @fMû aýaiûd Keòaûe c^ [ôfû, ^òRe Gjò AzûKê _ìeY Keòaû _ûAñ ^òRe 4 bCYú ^ûRòcû LûZê^, ^ìe ^jûa ùaMc, @`eêRû LûZê^þ G[ôijòZ cifû Cù\ýûM iÚû_òZ Kùf û bûAu ijòZ ùicûù^ 7 ahð Kûc Keò[ôùf I bûAu ijòZ cògò _eògâc Keò ù\Lô[ôùf I Lêaþ _âbûaòZ ùjùf û

Zûu ù_âeYû ù^A @fúcì^ù^iû Zûue @ûPûe I cifû aýaiûd @ûe¸ Kùf û ùi Zûu bCYúcû^u ijù~ûMùe icÉ _âKûe cifû Zò@ûeò Keòaû I GjûKê _ýûKòõ Keòaû I WòRûA^òõ _~ðý« Kû~ðý iaêKû~ðý ^òùR Kùf û @fòcê^þ awkû 18

Kéhò RûMeY, Rû^ê@ûeú 2017

@fòcê^þ Kéhò _â\gð^úùe ^òRe Áfþùe C_iÚòZ @Q«ò

_âû«e _â[c G_eò ~êaZú ~òGK ÊZª bûaùe ^òRe Cù\ýûM iÚû_^û Keò[ôùf û ùi Kj«ò _eògâc Keòaû `kùe ùi @ûRò cûiKê _âûd Zò^ò fl _~ðý« cifû aòKòâ Keò_ûeêQ«ò û ^òRe ùMûWÿùe QòWÿû ùjûA ùi @^ý Sò@cû^uê c¤ G[ô_ûAñ ù_âeYû ù~ûMûCQ«ò û

Kµû^ú icûPûe

www.krishijagran.com

KéhKu ijòZ UâûKÖe Kµû^úe aû ðûkû_

2016 aò\ûd ù^A~ûAQò Gùa ^ì@û ahð 2017 @ûiòQò û Gjò ^ì@û ahðùe gj gj iõLýûe Kéhò ùckû @ûùdûR^ ùjûAQò û Gjò ùckûùe iaêVûeê Lûiþ ejòQò iûeû ù\gùe iaêVûeê aWÿ ‘Kòiû^þ’ ùckû ù~CñVò 500eê @]ôK Kµû^ú I 1,50,000eê @]ôK KéhK bûM ù^A[ôùf û UâûKÖe Kµû^úMêWÿòKùe Gjò ùckûùe KéhKcû^uê ^òR @ûWKê @ûKhðòZ Keò[ôùf Kµû^úcûù^ û PkòZ ^ì@ûahðùe cêLý bûM\ûeú ù^AQ«ò Kµû^úMêWÿòK û

iûùc-\dêRþ `ûje ^ì@û \cû\ûe UâûKÖe

iû

ùc-\dêRþ `ûje aògß aòLýûZ AUûfúe GiþWòG`þ Mî_þ Kµû^ú @ùU û Gjò Kµû^úe cýûù^Ròõ WûAùeKÖe cûiðùfäû ù_ùiðûù^^ú ^òRe ^ì@û UâûKÖe 3042Kê fõP KeòQ«ò û Gjò UâûKÖe bûeZúd Kéhò aRûe @^êeì_ùe Zò@ûeò ùjûAQò û Kµû^úe @]ôKûeú iPò^ G ùNûe_ùWÿ KjòQ«ò Kò Gjò UâûKÖeKê bûeZúd KéhKcû^ue @ûagýK @^êeìù^ WòRûA^þ Keû~ûAQò û 42 GPþ_úe Gjò UâûKÖeùe gqògûkú A¬ò^ ejòQò ~ûjû KûeYeê UâûKÖe ùKøYiò c¤ @aiÚûùe Kû~ðý KeòaûKê ilc ejòQò û Gjò UâûKÖee Wûd`âûcþ KäP ejòQò û Gjû aýZúZ ùZf~êq WòKè ùaâKþ ejòQò, ~ûjû\ßûeû ijRùe UâûKÖee Kbe Keû~ûA_ûeòa û Gjû GùKèfþKê _ê‰ð eì_ùe iòfþ Keò_ûeòQò, ~ûjû`kùe C c iêelû còkò_ûeòa û iaêVûeê Lûiþ K[û ùjfû Gjò ùgâYúùe _â[c [e

Rû^ò Wòde ù~CñVò, KéhKe Lêiò ùiAVò

aûùMð^òõ @fûbðKê iûcòfþ Keû~ûAQò û iPò^þ Kj«ò ù~, _ûIßûe Áòdeòõ ijòZ G[ôùe UâûKÖe 1250 KòùfûMâûcþ _~ðý« IR^ CVûAaûKê ilc ùjûA_ûeòùa û Gjò UâûKÖe bûeZúd KéhKcû^u _ûAñ C c @ùU I Zûu aùRU bòZùe ejòa û Gjû aýZúZ iûùc- \dêRþ `ûje \êA @^ý iòeòR GùMâûùcKè iòeòR I GùMâûfKè iòeòR c¤ ejòQò, ~ûjû`kùe UâûKÖee ajê cêLý cùWf @ùU û KéhKcûù^ R^ò Wòde UâûKÖe @ûWKê @]ôK @ûKhðòZ ùjCQ«ò û G[ô_ûAñ iaêùaùk R^ò Wòde Kj«òKò R^ò Wòde Kµû^ú iaêùaùk \êA _û\ @ûMùe û ^òKUùe Kéhò ùckûùe R^ò WòdeKê KéhKcûù^ Lêaþ C c eì_ùe `òWþaýûKþ _â\û^ KeòQ«ò û

ùiû^ûfòKû : Kcþ Lyðùe @]ôK ùeûRMûe

ùiû _âû

d 170 ahðeê @]ôK _êeêYû AZòjûi ePò[ôaû Kµû^úe Rû^ò Wòde @ûRò iûeû aògßùe KéhKcû^u C^ÜZò@ûWKê ù^A ~ûCQò û Rû^ò Wòde Kéhò ùlZâùe ^û ùKak GK Kµû^ú @ùU aeõ Gjû KéhKcû^u _ûAñ cûMð\gð^ _eò c¤ Kû~ðý Keò[ûG û Gjò Kµû^ú Giò@û, ^[ð, @ûùceòKû, @û`âòKû, còWòfþ AÁþ, ùiUâûõfþ I iûC[þ @ûùceòKûùe _âûd 60eê @]ôK Kµû^úMêWÿòKùe Kû~ðý Keò[ûG û bûeZúd KéhKcû^u Gjò Kµû^ú aògßÉeúd UâûKÖe C_f² Keòaû ijòZ Gjûu C c ibðòiþ ù\A[û«ò û ù~Cñ KûeYeê Rû^ Wòde UâûKÖe aòhdùe iìP^û GKûVò Keòaû _ûAñ KéhKcûù^ @ûiò Gjò ùckûùe GKûVò ùjûA~ûA[û«ò û Rû^ò Wòde UâûKÖe aòKâò Keòaû ijòZ KéhKcû^uê ùUâ^òõ c¤ ù\A[ûG û Gjû ^òKUùe 35 GPþ_úeê ù^A 75 GPþ_ú _~ðý« UâûKÖe C_f² KeòQò û iaêVûeê Lûiþ K[û ùjCQò

20

Kéhò RûMeY, Rû^ê@ûeú 2017

^ûfòKû bûeZe @Zò RYûgêYû UâûKÖe ^òcðûZû Kµû^ú @ùU û bûeZùe ùKak ^êùjñ aeõ @«üeûÁâúd aRûeùe Gjò Kµû^úe ^òRe GK ÊZª _eòPd iéÁò KeòQò û ùiû^ûfòKû ^òKUùe 20GPþ_úe 110 GPþ_úe UâûKÖe C_f² KeòQò û Gjò K_û^ú 1,50,000eê @]ôK UâûKÖe C_ôû\òZ Keòaûe lcZû ejòQò û @^ý ù\gùe c¤ Gjò Kµû^ú aW cûZâûùe UâûKÖe GKèù_ûUð Keò[ûG, ùiû^ûfòKû KéhKcû^u ^òKUùe _jñPòaû _ûAñ Kéhò _â\gð^úcû^ fMû~òaûe bûM ù^AQò û KéhK _â\gð^ú Kµû^ú ^òRe UâûKÖe ùeõRþKê _â\gðòZ KeòQò û Gjò Kéhò ùckûùe Wò@ûA-750, Wò@ûA- 745e aòhdùe KéhKcûù^ mûZaý Z[ý GKRêU Keòùa û Kµû^úe _â Z ò ^ ò ] ô Kjò Q «ò ù~, Kµû^úe ]ýû^ Gjò icdùe @«üeûÁâ ú d I bûeZúd Cbd aRûeùe ejòQò û

Kµû^ú icûPûe

www.krishijagran.com

KêùaûUû UâûKÖe ejòQò \cþ e ^òRe GK @fMû _eòPd aRûd elû Keò[ôaû aògßRû_û^ú Kµû^ú KêùaûUû bûeZúd KéhKcû^ue jé\dKê RòYò_ûeòQò û KêùaûUû ^òKUùe gqògûkú UâûKÖið aWÿ ùeRþ ù^A aRûeKê @ûiòQò û KêùaûUûe cêLý UâûKÖiðùe 21 GPþ_ú.Kê ù^A GPþ_òe UâûKÖe ejòQò û KêùaûUû KéhKcûù^ ^òRe \cû\ûe UâûKÖiðKê _â\gð^ KeòQ«ò û Gjò Kµû^úe cêLý cùWf A211N, L3408, L4508, MU5501 I B2420 cêLý UâûKÖe ejòQò û KéhKcûù^ MU5501 u aòhdùe Lêaþ iìP^û GKûVò KeòQ«ò û Gjò UâûKÖe KêùaûUû 55 GPþ_ú, ùgâYúùe C c UâûKÖe ejòQò û 4 fûaþ iòÁcþ, Waf KäP, @]ôK bûe aj^ lcZû ijòZ Gjò UâûKÖeùe @ûWRùÁaf `âõUþ GKèf ùfiþ ejòQò û e-CDIS A¬^e KûeYeê A§^Kê

aõPûA _ûeòùa û Gjò A¬ò^ @]ôK Kµ^ Keò[ûG I ^û @]ôK g± û KêùaûUû UâûKÖiðe Gjû Lûiþ K[û @ùU Kò KéhK GjûKê ù^A[ûG I iaêùaùk `ûA\û jûif Keò[ûG û

\cû\ûe ^êý jfûŠ 9010 KéhKu _ûAñ @ûiòQò ^êý ùjŠûfþ ijòZ Gjò Kµû^ú bûeZúd KéhKcû^u c¤ Kµû^ú C c _eòPd aRûd eLôQò û KéhKcû^ue ^êý jfûŠe Áfþ C_ùe Lêaþ bòW ù\LôaûKê còkò[ôfû û UâûKèð ajê cùWf iûcþ^ûùe _âÉêZ Keû~ûAQò û Gjò UâûKÖiðe MêYa û I ùKøgk aòhdùe KéhKcûù^ aòÉûeòZ bûaùe mûZaý Z[ý ù\AQ«ò û

iò

G^þGPþ AŠÁâòdf Kéhò C_KeY Lûiþbûaùe UâûKÖe ^òcðûZû eì_ùe @«üeûÁâúd aRûeùe aògß fòWe Kjò[ôùf @Zêýqò ùja ^ûjó û ^òRe UâûKÖeùe aògß aòLýûZ aâûŠþ ^ûcùe

^êý jûùŠfþ 9010 KéhKcû^uê Lêaþ _i¦ @ûiòQò û Gjû 90 GPþ_ú ùgâYúe UâûKÖe ejòQò û ù~Cñ[ôùe 4 iòfòŠe ijòZ _ûIßûe`êfþ A¬ò^þ ejòQò û Gjò UâûKÖeùe 12 Mòde eòbið I 12 Mòde `eIßûWð ejòQò û Gjû aýZúZ 2000eê 2500 Kòùfû _~ðý« IR^ CVûAaûKê ilc ejòQò û Gjò UâûKÖee Gjû aýZúZ @ûjêeò c¤ ajê KòQò C_f²òcû^ Kcþ ejòQò ö

^òR C_ôû\ùe Êûaf´ú ùjùf Wûfòcú

ùP

Wûfòcú ùPø]êeú ùWKû @ûPûe aòKâò KeêQ«ò û

Áû ~\ò iùyûUZû_ì‰ð bûaùe ùja ùZùa i`kZû còkòaûùe ùKjò aû]û C_ùRA _ûeòùa ^ûjó û G[ô_ûAñ ùKøYiò WòMâú jûif Keòaû @ûagýK ^ûjó, aûiþ ù]÷~ðý, iûji ejòaû CPòZþ û G_eò GK KûjûYú @ûiûce ùMûjûUú Ròfäû ^òaûiú Wûfòcú ùPø]êeú ùWKû @U«ò û Wûfòcú aòbò^Ü _âKûee @ûPûe, cêeaßû, Rûcþ, ùRfò AZýû\òe C_ôû\^ Ke«ò û ùi G[ô_ûAñ VòKþ eì_ùe _âgòlY ù^A[ôùf û ùi ^òRe aýaiûd @ûe¸ 2013 ciòjûùe Keò[ôùf û ùiùZùaùk ùi cjòkûcû^uê c¤ _âgòlòZ Keò[ôùf û Wûfòcú Kj«ò Kò ‘RùY cjòkû ùjûA[ôaû KûeYeê cùZ ajê Pýûùf¬e i¹êLú^ KeòaûKê _WÿòQò, Kò«ê Gjò icÉ Pýûùf¬Kê iûcþ^û Keòaû ùjZê cêñ ^òRe Gjò aýûaiûdKê @ûRò @ûe¸ Keò _ûeòQò û Gùa cêñ Gjò aýûaiûd \ßûeû bf @ûc\û^ú fûb Keò_ûeòQò û ùi @ûjêeò Kjò[ôùf Kò ùcûe C_ôû\^e Pûjò\û Mê@ûjûUú ijòZ @^ý eûRýMêWÿòKùe c¤ ùagþ bf bûaùe _âiûeòZ ùjûAQò û Zûue Azû Kò ùKak @ûiûc ^êùjñ aeõ iûeû ù\g _ûAñ KòQò Keòùa û cêñ ^òRe \lZûakùe cjòkû I Sò@cû^uê _âgòlòZ Keò ùicû^uê ^òR ùMûWÿùe QòWÿû KeûAaûKê PûjêñQò ùaûfò ùi Kjò[ôùf û

Kéhò RûMeY, Rû^ê@ûeú 2017

21

Kµû^ú icûPûe

_â

KéhKu beiûKê ù^A @ûiòQò eae ùMâûùUKþ C_ôû\

KéZò iaêùaùk gòlû ù\AQò Kò aòKûg KûjûKê c¤ @ù_lû Kùe ^ûjó û ùMâûùUþK iÚû_^û _ùe @ûce _â[c fl KéhKcû^u MêYa û~êq C_ôû\ C_f² Keòaù û Gjò K[û ùMâûùUKþ Kµû^úe WûAùeKÖe iõRd _ûUú\ûe I ùjc« @ûeùKûùi iõ~êq eì_ùe KjòQ«ò û ùi KjòQ«ò Kò ùMâûùUKþ Kµû^úe @ûe¸ 2007ùe ùjûA[ôfû û Gjò _ùe 2010ùe ùMâûùUKþ Kéhò aòmû^ I @iê§û^ _âûAùbUþ fòòcòùUWþe ^ûcùe @ûe¸ Keû~ûA[ôfû û @ûùc Kµû^úe @ûe¸ GK ùQûU aél _eò _âÉêZ Keò[ôfê ~ûjûKò @ûRò Gjû aWÿ ùjaû ijòZ _eògâce `k còkò_ûeòQò û Gjò aél @ûRò KéhKcû^ue aògßûie Rk iòõP^ Keò @]ôK aWÿ ùjûA_ûeòQò û @ûce _êeû Uòcþ KéhKcû^uê C c ùiaû I C_ôû\ C_f² KeòaûKê

www.krishijagran.com _âdûieZ ejòQ«ò û @ûRò KéhKcûù^ @ûce C_ôû\MêWÿòK C_ùe @ZêU aògßûi eLôQ«ò, ù~Cñ KûeYeê @ûùc _ì e û bûeZe KéhKcû^u @ûgûKê _ì‰ð Keòaû _ûAñ aògßûi eLôQê û @ûce icÉ C_ôû\ ùR÷aòK Gaõ @ûAGiþI 9001 cû^K \ßûeû @]ô_âcûYòZ ùjûAQò û ùi KjòQ«ò Kò @ûce C_ôû\ Zò^ò ùgâYúùe @ûùMð^òK WòbòR^þ, cûAùKâûaòdfþ WòbòR^þ, _äûõUþ ^êýUâòG^Ö eì_ùe aRûeùe C_f² ùjCQò û @ûce fl ejòQò Kò baòhýZùe KéhKcû^u _ûAñ @ûùc ^òRe C_ôû\MêWÿòK cû¤cùe C c ùiaû ù\aû _ûAñ iað\û Z_ôe ejòaê û @ûce Kµû^Kê ajê Kéhò ùckûùe _êeÄéZ Keû~ûAQò û @ûce Kµû^ú Kâòiòfþ ùeUòõ c¤ jûiòf KeòQòû ùKak Gjû ^êùjñ, @^êi§û^ cû¤cùe KéhKcûù^ Mj^ ùiû] Keò @]ôK C c C_ôû\ ù\aû _ûAñ _âdûieZ @Q«ò û

cêLý aâûŠ ejòQò û KéhK Kéhò _â\gð^úùe @ù_ûùfû ^òRe icÉ UûdûeMêWÿòK _â\g^ð Keòaû _ûAñ KéhKcû^uê iûcþ^û KeòQ«ò û Gjò ùcøKûùe Kµû^úe @ûfû @]ôKûeú c¤ cjRê\ ejòQ«ò û

@ù_ûùfû RòòZòfû KéhKu jé\d

@

ù_ûùfû Uûdûið MZ 44 ahð ùja KéhKu ijòZ iû[þ ù\A PûfòQòû aògßùe _âûd 26eê @]ôK ù\gùe Kû~ðý KeêQò û @ù_ûùfû Uûdið KéhKcû^u _~ðý« @]ôKeê @]ôK _jñPòaû _ûAñ Kéhò _â\gð^úMêWÿòKùe bûM ù^AQ«ò û @ûù_ûùfû Uûdûiðe @]ôKûeúcû^u KéhKcû^uê ^òRe Kéhò UûdûeMêWÿòK aòhdùe mûZaý iìP^û ù\AQ«ò û @ù_ûùfû Kµû^ú Kéhò UûdûeMêWÿòK aòhdùe mûZaý Z[ý _â\û^ KeòQò û @ù_ûùfûe Kéhò UûdûeMêWÿòKùe `ûcðKòõMþ, G`þGKè, KéhK ùMûfþW I KéhK _âòcòdcþ

Gjò @aieùe Ké h Kcû^u _ûAñ fKò Wâ ’ _â Z ò ù ~ûMò Z ûe c¤ @ûùdûR^ Keû~ûAQò û Gjò _âZòù~ûMòZûùe KéhKcû^u \ßûeû fKò Wâ Kê_^Kê beò Keò GMêWÿòKê `òfþ @_þ Keû~ûAQò û _â\gð^úe ZéZúd \ò^ fKò Wâ Kê_^ aûjûe Keû~ûAQò ù~Cñ[ôùe @ûfû @]ôKûeúcû^u MzòZ Keû~ûA[ôaû \êAUò jeòdûYû I c¤_âù\ge KéhKcûù^ Gjò fKò Wâ RòZòQ«ò û Gjò Wâ’ ùe aòùRZû KéhKcûù^ ^òRe Azû Rûjòe Keò KjòQ«ò Kò Kµû^úùe CùŸgý KéhKcû^uê @]ôK iêù~ûM ù\aûùe ejòQò û G[ô_ûAñ Kµû^ú _leê KéhKcû^u _ûAñ icd-icdùe aòbò^Ü ù~ûR^û cû^ @ûe¸ Keû~ûAQò û KéhK _â\gð^úùe @ù_ûùfûe Áfþ C_ùe KéhKcûù^ Lêaþ Z[ý GKZâ KeòaûKê ilc ùjûAQ«ò û

\c^ KéhKcû^u _ûAñ iûRòQò \cû\eþ

_â

Zò KéhKcûù^ Gjò Azû eLô[û«ò Kò ù~ùZùaùk ùicûù^ fMûAùa ùZùa Gjûe C_ôû\^ c¤ @]ôK @ûiòaû CPòZþ û KéhKcû^ue Gjò Ê_ÜKê iûKûe Keòaû _ûAñ @«üeûÁâúd Kµû^ú ù_^gòaûI Ißûwþ _âû.fò.e \c^ ^ûcùe C_ôû\ bûeZúd Kµû^ú KéhKcû^u _ûAñ C_f² Keû~ûAQòû

K‰ðûUKe eòRòI^ûf cýûù^Re Cùcg _êSûeú I cjûeûÁâe eòRòI^ûfþ cýûù^Re @ce iòùZûùf KjòQ«ò Kò Kµû^úe icÉ C_ôû\ùe ùR÷aòK ejòQò, ù~ùZùaùk Kò C_ù~ûMùe KéhKcûù^ C c C_ôû\^ ejòQò û ~ûjûe C_ù~ûMúùe KéhKcûù^ C c C_ôû\^ C_f² Keò_ûeòùa û Kµû^ú ^òKUùe ùR÷aòK KúU^ûgK, `µê\ò^ûgK, aúR C_f² Keò_ûeòùa û Kµû^úe _âcêL C_ôû\ aûùdû- R303, \c^ A 47, APPOLLO ùR^þ 001 @û\ò ejòQò û 22

Kéhò RûMeY, Rû^ê@ûeú 2017

Kµû^ú icûPûe

www.krishijagran.com

@ûce ùÆdið KéhKu aùRUþKê iêjûA[ûG : ]ùcðg bfû^ú

@û

]ê^òK icdùe iòõP^ Keòaûe C_ûd I Êeì_ c¤ a\kòaûKê ~ûAQò û GcòZòùe ajê Kµû^úMêWÿòKùe iòõP^e @Zýû]ê^òK ~ªe aòKûgòZ Keû~ûCQò û Gjò iaê c¤ùe @ûfcûAUú GùMâûùUKþ _âûAùbUþ fòcòùUWþ Kµû^ú ~ûjûe @^ý ^ûc @ûkû_ @ûŠþ còkû_ c¤ ejòQò, ^òRe @Zýû]ê^òK ~ªMêWÿòKê _êYò KéhK ùckûùe _â\gðúZ Keû~ûAQò ~ûjûKê ù\Lôaû _ûAñ Kµû^ú _leê ùckû fMû~ûAQò û

Kµû^ú ùckûùe ùÆâdiðe Lêaþ gévkû ù_gþ KeòQò , ~ûjûKò AùfùKÖâû^òKþ I ^^þ AùfùKÖâû^òKè ùÆâdið Lûiþ @ûKhðYe ùK¦â _ûfUòQò û Kéhò RûMeY Uòcþùe K[ûaû ðû Keòaû ùjZê Kµû^úe cûùKðUòõ ùjWþ _âùcû\ Kêcûe ùcø~ðý KjòQ«ò Kò Gjò ùckû @ûùc

ùÆdiðe GK aéjZþ ùe¬ùe _âÉêZ KeêQê û Gjò aòhdùe Kµû^úe WûAùeKÖe ]ùcðg bfû^ú KjòQ«ò Kò @ûce Kµû^ú AùfùKÖâû^òKè I ^^þ AùfùKÖâû^òKè \êA _âKûee ùÆâdiðKê ^òcðûY KeêQò û @ûce C_ôû\Kê KéhK Lêaþ _i¦ KeòQ«ò, KûjóKò ^û @ûce C_ôû\ @^ý Kµû^úMêWÿòKê cêKûaòfû Keòaûùe _â[c I elYûùalY Keòaûùe c¤ Kcþ Lyð @ûiò[ûG û

aâjàûÈeê Kcþ ^êùjñ aâjà_êeúe ~ª Rd_êee ùckûùe Kµû^ú Cy Éeùe ^òRe Kéhò ~ªMêWÿòK _â\gðòZ KeòQò, ~ûjûKê ù\Lôaû _ûAñ iKûkê i§ýû _~ðý« KéhKcû^u ]ûWÿò fûMò[ûG û Kµû^úe cûùKðUòõ cýûù^Re _ecu @^êiûùe ‘@ûce C_ôû\ KéhKcû^ue _â[c _i¦ @ùU û

Ké

hò C_KYMêWÿòKe ^òcðûY G_eò Z Keû~ûA[ûG Kò Kµû^úMêWÿòK Kûc Keò Pûfò[ôa û Kò«ê Gjò iaê c¤ùe eûRiÚû^ ùcKû^òKûfþ IßûKèð fòcòùUWþ Kµû^úe ^ûc @MâYú ejòQò û Gjò aâjà_êeúe ^ûcùe ù_âeY Keû~ûA[ûG û aâjà_êeú Kµû^ú ^òRe iÚû_^û Kûkùe Kéhò ~ª Cy MêYa û~êþq ùjûA[ûG û Gjò Kµû^ú @ù^K _âKûee Kéhò ~ªKê ^òcðûY KeòQò ù~Cñ[ôùe KfþUòùbUe, _ûfú, WòKè ùjeú, ùeûUûeú Uòfe AZýû\ò _âcêL ejòQò û

@ûùc Ké h Kcû^u _ûAñ Ké h ò Kû~ð ý e C_KeYKê Gjò_eò bûaùe ^òcðûY Keò[ûC Kò ù~Cñ[ôùe KéhKcûù^ Kéhò Kûc Keòaûe eêPò fûMòejòa I Gcû^u Kéhò C_ôû\KZû c¤ aXÿòa û @ûce C_ôû\^MêWÿòKe \ûaò _âûd jûeûjûeò _ìeY Keòaû _ûAñ bûeZùe CyÉeùeÿ Gjûe \ûaò _âûd aXÿòaûùe fûMòPûfòQò û

MêYa û~êq eae Äò_e _ûA_þ

Äò

_e fòcòùUWþ @Zò RYûgêYû Kµû^ú @ùU Gjò Kµû^úe ùjWþ @`òiþ awkûùe ejòQò û ù~_eò Kò @ûùc _â[ceê Kjò ù\AQê Kò Kµû^úe cêLý eì_ùe _ûIßûe, _òaòiò, _ûA° I Kéhò ùlZâùe _â~êq _ûA_þ Zò@ûeò KeòQò û Äò_eùe KéhKcû^u i¹êLùe Kéhòùe _â~êq _ûA_þMêWÿòKe _â\gòðZ KeòQò û Kµû^úe _âZò^ò]ô KjòQ«ò Kò KéhKcûù^ Gjò _ûA_þ @û]ê^òK ùKøgkùe _âÉêZ KeòQ«ò û ~ûjûKò @«üeûÁâúd MêYa û cû^u C_ùe Zò@ûeò Keû~ûAQò û ùi KjòQ«ò ù~, Gjò C_ôû\ MâûcúY ùlZâùe _âùdûM Keòaû _ûAñ ùjûAQò û Gjû aýZúZ iò_òaòiò, dê_òaòiú, GiþWaäë@ûe I ùaûùeùIßfþ _ûA_þ cêLý C_ôû\ ejòQò û Äò_e fòcòùUWþ ^òKUùe iûeû ù\gùe _ûA_ Kû~ðý KeêQò û Gjû aýZúZ @^ý ù\gMêWÿòKùe c¤ Äò_e Gjò _ûA°e e¯û^ò Keò[ûG û

Kéhò RûMeY, Rû^ê@ûeú 2017

23

Kµû^ú icûPûe

www.krishijagran.com

_ûIßûefýûŠþ UâûKÖeùe ejòQò ajê iêaò]û

_û

IßûfýûŠþ Kéhò UâûKÖe ~û^ _âûAùbUþ fòcòùUWþ (PATVPL) Kµû^ú _ûAñ GK ùQûU UâûKÖe @ûaòÃûe KeòQò û Kµû^úe iõiÚû_K ^ûeûdY _ú. ^ûAKþ KjòQ«ò Kò ùcûe GK Ê_Ü [ôfû Kò bûeZe KéhKcû^u _ûAñ KòQò ^ì@û Keò ù\LûAaò I GjûKê ]ýû^ùe eLô cêñ Mbúe @^êi§û^ _ùe ùQûU UâûKÖe Zò@ûeò KeòQòû @ûRò @«Zü ùcûe Ê_Ü bûeZúd KéhKcû^u _ûAñ GK

aäë ùÁfòd^þùe Ke«ê @û]ê^òK ùlZ

Ké

hò Cù\ýûMùe gûcòfû aògûk iõMV^MêWÿòKùe GK aäëÁfþe ^ûc _âiò¡ Kµû^ú Kéhò ùÆâde I Mâú^þ jûCiþe

ùQûUû aûj^ C_f² KeòaûKê iZ ùjûA ~ûAQò û @ûec Gjò UâûKÖe C\ýû^ bò òK Kéhò, `êf, `k ùlZ Keòaû _ûAñ KéhKcû^u _ûAñ ùagþ fûb_â\ iò¡ ùja û _ûIßûefýûŠe iõiÚû_K KjòQ«ò Kò @ûce Gjò UâûKÖeKê Áòdeòõ ejòQò ~ûjûe Lûiþ K[û c¤ KòQò ejòQò û Gjò UâûKÖeKê Kéhò Kû~ðýùe _âùdûM Keû~ûA_ûeòa û _ûIßûfýûŠ UâûKÖeKê jk, Lyð Kcþ Keòaûùe KéhKKê ijûdZû Keòa, ùKøYiò KéhKê ùMûUòG iÚû^eê @^ý iÚû^Kê ~òaûKê ijû~ý Keòa û icê\â ZUùe MÉ Keòaû, aMòPû Kû~ðý, KúU^ûgK aû `Ißeû iòõP^ùe _âùdûM Keû~ûA[ûG û @ûce Gjò UâûKÖe ùcKþ A^þ AŠò@û \éÁòeê @ûùc GjûKê ^ìZ^ ùKøgk @¤d^ Gaõ @^êi§û^ Keòaû _ùe GjûKê aRûeùe C_f² KeòQê û @ûce Gjò UâûKÖeùe @ûùc WòùRfKê Pûk^ Keòaû A¬ò^þ _âùdûM Keû~ûAQê ~ûjû\ßûeû Kò KéhKcû^uê A§^ c¤ Kcþ Lyð Keaûùe I Kûc @]ôK Keò[ûG û @ûce Gjò UâûKÖeùe ajê _âKûe iêaò]û KéhKcû^u _ûAñ C_f² Keòaû ijòZ Gjû Lêaþ KéhKcû^u _ûAñ fûb_â\ _âcûYòZ ùjûA_ûeòa û @û_ì ðò KeòQò û Kµû^ú KéhKcû^u _ûAñ aòùgh eì_ùe KúU^ûgK, iòõP^, `if KûUòaû I Kéhò ùlZâùe C_ù~ûM ùjaû _ûAñ icÉ _âKûee C_KeYe C_ôû\^ aýû_K ùe¬ùe Keò[ûG û Kµû^úe WûAùeKeÖ _ea¦òe iõòj KjQò«ò Kò Kµû^ú Múâ^þ jûCi,þ _ûfò jûCi,þ ùgWþ ù^Uþ jûCi,þ aùòeû]ú KúU ù^Uþ Mjé @û\eò ^còûðY Ke[òûG û Kµû^ú KhéKcû^u @ûagýKZûKê ]ýû^ùe eLô aýû_K \ûcþ \Áéùòe eLô Gjò C_KeYKê C_f² KeQòò û

25ahð _ì òð @aieùe ùjaûKê [ôaû 25ahðùe 25 fl i\iý ù~ûR^û

Kéhò RûMeY

_eòaûe ijòZ iõù~ûM ùjaûe iêL\ cêjì ð bûeZe KéhK ^òR K[û C_ùe @û]ûeòZ ‘Kéhò RûMeY’ cûiòK _ZòâKûe 25 ahð _ì ðò @aieùe _ûVKcû^u _ûAñ @ûYòQò Cc @aie û KòQò C c _âgÜe C e ù\A Kéhò RûMeY ijòZ iûcòf ùjûA~û@û«ê û @ûi«ê Gjò @aie aòhdùe RûYòaû ö

_âgÜ- UâûKÖe 3042 ùKCñ Kµû^ú fõP KeòQò ? ùiû^ûfòKû

cjò¦âû

iûùc ù\øRþ `ûje

G[ôeê ùKjò ^êùjñ

K’Y _Xÿòaû- Kéhò RûMeY GK MâûcúY _ûeòaûeòK _ZâòKû @ùU ~ûjû Kò @û_Yuê Kéhò icûPûe, Kµû^ú icûPûe, ^ì@û C^ÜZ aòj^e _eòPd ù\A[ûG, KúU^ûgK, `ifMêWòK iûcdòK Z[ý C\ýû^òK, cjê cûQò _ûk^, _gê_ûk^, aýûaiûdòK Z[ý, iûlû}ûe, _âMZògúk KéhKcû^u I igq cjòkûcû^ue C_f²ú, ÊûiÚý, ^ì@û C_ôû\, `òfà mû^, eûR^úZò, Lû\ý-iµ\ @û\ò ijòZ ^ìZ^ PûKòeò i´§úd Z[ý c¤ G[ôeê còkò[ûG û Kò_eò RWòZ ùjùa - Gjò _ZòâKûùe _âZò cûiùe Kéhò i´§úd aòhd C_ùe @û]ûeòZ 1 _âgÜ _âKûgòZ Keû~òa û Cq _âgÜe Raûa Gjò @uùe Keû~òa ~ûjûKê ù\LôKeò @û_Y @ûcKê cýûùiRþ _VûA_ûeòùa û _â[c 100 RYu iVòKþ C e ù\A[ôaû _ûVKcû^uê GK ahðe i\iýZû, @fMû 100-200 _ûVKcû^uê 6 cûieê 3 cûie i\iýZû ^òügêKæ \ò@û~òa ö G[ôijòZ 10,000_ûVKcû^uê GK cûi _~ðý« _ZâòKûKê aò^û cìfýùe \ò@û~òa û Gùa ù`û^þ CVû«ê Gaõ ùMûUòG ijR _âgÜe C e \ò@«ê Gaõ Kéhò RûMeYe i\iýZû jê@«ê û

Kéhò RûMeY ijòZ RWÿòZ jê@«ê I i\iýZû ù^aû _ûAñ ù~ûMûù~ûM Ke«ê- @aþ\êiþ ic\ 9891889588, _âgû« gcðû 9891263263

22 Years. 12 Languages. 22 States. 23 Editions. 2 Portals & 10 Million combined readership

24

Kéhò RûMeY, Rû^ê@ûeú 2017

Kµû^ú icûPûe

KâòÁf fõP Kfû aûaòÁò^ Uòbò Kciòð@ûfþ

Ké

hò eiûd^ ùlZâùe @MâYú Kµû^ú KâòÁf aûaòÁò^ fõP Keû~ûAQò û ~ûjûKò @]ôKeê @]ôK KéhKcû^u ^òKUùe _jñPûAaû _ûAñ Uòbú Kcgðò@ûf (Uòaòiò)Kê fõP Keû~ûAQò û G[ôùe Uúbú Kcðgò@ûfKê cêLý iù¦g eìù_ eLû~ûAQò û ~\ò KéhK ^òRe `ifKê iaêR giý gýûckû eLôaûKê Pûjûñ«ò ùZùa aûaòÁò^þ G[ô_ûAñ Lêaþ Reêeò @ùU û Gjò aòmû_^ Lêaþ _âbûagûkú Xwùe Keû~ûCQò 10,20 I 30 ùiùKŠ @a]ôùe Kêjû~ûAQò û Gjûe cêLý Pýûù^fþ @ûRò _~ðý«, AŠò@ûùe Uòbú,

C

www.krishijagran.com

Gaò_ò cûSû, Rú 24 Uûiþ, WòWò ijßû\âú, Uòbò-1, iûlú Uòbò, _aäòKþ Uòbò I AUòbò ùZfêMê C_ùe @û^þGdûe Keû~ûAQò û Gjò ùcøKûùe Kµû^úe GcþWò @uêe @MâIßûf KjòQ«ò Kò @ûùc Gjò Uòbò aòmû_^Kê fõP KeòaûKê ù^A Lêiò @Qê û G[ôùe KâòÁfþ _leê c¤ @]ôK KéhKcû^u ^òKUùe _jñPò_ûeòaê, ~ûjûe Kò iò]û fûb KéhKcû^uê jó còkòa û Kµû^úe iò^òde bûAiþ ù_âiòùWõUþ cûùKðUòõ iòGiþ gêKæû KjòQ«ò Kò aûaòÁò^ KéhKcûù^ aògßi^úd C_ôû\ C_f² Ke«ò û Gjò Uúbò Kcgòð@ûfþ Reò@ûùe @]ôKeê @]ôK KéhK Gjûe C_ôû\Kê aýajûe Keò_ûeòùa I C c C_ôû\^ _ûA_ûeòùa ùaûfò @ûce flý ejòQò û

2 Kòùfû fuû _òKf KêA^þ iRûAfû

_e @ûiûce ùaûKûLUþ _eòaú^þ @j¹\ û ùi cjòkûcû^u _ûAñ còiûfþ iûRòQ«ò û ~ûjûKò aòhc _eòiÚòZòùe cjòkûcû^uê @ûMKê aXÿòaûKê @õUû bòWÿòQ«ò û _eaú^uê @ûPûe Zò@ûeò Keòaûùe _âaúYû eì_ùe Zûu _Zò _eLô [ôùf û Kò«ê Zûuê K’Y RYû [ôfû Kò \òù^ jó Zûu jûZ QûWÿòù\ùa ùaûfò û 1999 ciòjûùe _eaú^u _Zòue ù\jû« ùjûAMfû û Gjû _ùe _òfûcû^uê fûk^ ù_ûhY _ûAñ ^òRe Gjò @ûPûe Zò@ûeò \lýZû akùe GjûKê Zò@ûeò Keòaû @ûe¸ Keòù\ùf û _eaú^þ icd ijòZ Zûkù\A @ûMKê Pûfòùf ùi _eòiÚòZò i¹êLùe jûe cû^òùf ^ûjó û Gjò @ûPûe Zò@ûeò Keò _eaú^ G[ôeê ù~Cñ @[ð ùeûRMûe Kùf G[ôùe Ne PkûAaû ijòZ \êA _ê@uê _ûV _XÿûAùf I ^òùR Nùe G @ûPûe Zò@ûeò Kµû^ú @ûe¸ Keòù\ùf û ùi Gjò Kûc _ûAñ Lêaþ _eògâc Kùf û eûZòùe @ûPûe Zò@ûeò Kùf I iKûkê Ne Kû~ðýùe ^òRKê ^òùdûRòZ Keòaû ijòZ Leû I ahðûùe aêfò @ûPûe aòKòâ KeòaûKê aûjûeò ~û@û«ò û

_eaú^þ Gjò aýaiûd @ûe¸ Keò[ôùf cûZâ 2 Kòùfû fuû @ûPûe ijòZ û Lûiþ K[û Gjû ùjfû Kò Zûuê _òKfþ KêA^þe @ûLýû KûjóKò \ò@ûMfû û KûjóKò ^û ùi @ûPûeùe ajê _âKûe Rò^òh aýajûe Keò @ûPûe Zò@ûeò Ke«ò I Zûu jûZe @ûPûee Êû\

Lêaþ ^ò@ûeû ùZYê Zûuê _òKfþ KêýA^þ @ûLýû \ò@û~ûAQò û Lêaþ @Ì \ò^ùe _eaú^u @ûPûe ùagþ _â i ò ¡ ò fûb KeòMfû û Zûu \ßûeû _âÉêZ KòõMþ Pòfú I a´ê I còKè @ûPûee WòcûŠ Lêaþ ejò[ôfû û _eaú^ 2007ùe Wò @ ûAiò ù e ^ò R e `cð K ê _âcûYòZ Keòùf û ùi \òfäúùe c¤ Kûc KeòaûKê _âdûi Kùf Kò«ê Zûuê @]Kô i`kZû ckò_òûef ò û ^ûjó û Gjû_ùe \f ò úäùe @ûU` ðò gò@òûf RG ê feú ù^A ieò_òeê ù`e@òûiùòf I GVûùe ùckû _\âg^ðúùe Áfþ _KûAùf û @Ì fûb ckòf ò û, `kùe Gjò @[ùðe ùi @ûPûe Z@òûeò iûcMúâ KYòaòû ijZò iRò^òûfþ `Uîiþ Rûcþ c¤ Z@òûeò Kùf û KQòò \^ò _~ýð« Zûu aýaiûd fûb lZò c¤ùe Pûfaòû _ùe 2ahð Kûc c¤ a¦ ùjûA Mfû û GcZòò c¤ùe ùi jûeò ^ ~ûA EZMêZ `k Pûh Keaòû c¤ @ûe¸ Keùò\ùf û Gjû Pûfaòû _ùe ùi _ûä^ùòUi^þ Uiòê KfPeKê C c bûaùe C_ûô\^ _û⯠Kùf û ùi ùKekùe cûQ Pûh ùK¦â I Lû\ý _iâõÄeY ab ò ûM ùU^âõòùe c¤ bûM ù^A[ùôf ^Rò jûZe ~û\ùêe Z@òûeò Êû\Áò @ûPûe icÉuê L@êûA Liêò KeûA[û«ò û

Kéhò RûMeY, Rû^ê@ûeú 2017

25

Kµû^ú icûPûe

www.krishijagran.com

\c\ûe ù`eú ùeûUûùIßUe

K

[û ù~ùZùaùk C_ôû\e cRbêZ C_ùe @ûiò[ûG KéhK iað_â[ùc Gjûe MêYa ûKê _eLô[ûG û cRbêZ I MêYa û~êq C_ôû\ RùY KéhK _ûAñ Lêaþ aògßûi eLô[ûG û G[ô_ûAñ Gcþ_ò _âWþKg^þ fòcòùUWþ KéhKcû^ue Gjò @ûagýKKê _ìeY Keò[ûG û Gjò Kµû^ú UâûKÖe I ùcûUe _ûUið Zò@ûeò Keò[ûG û Kò«ê ^òKUùe Kéhò ùlZâùe Kµû^ú @û]ê^òK ùKøgkùe ùeûUûùIßUe KéhKcû^u _ûAñ bûeZúd aRûeùe ù_gþ Keû~ûAQò û Gjò ùeûUûùIßUe KéhKcû^u _ûAñ 35 GPþ_úeê 60 GPþ_ú _~ðý« UâûKÖeKê ijRùe Pkû~ûA_ûeòa û Kµû^ú Gjò ùeûUûùIßUeKê `òùeû aâûŠþ ^ûcùe aòKòâ KeêQò û Gjò Kµû^ú ùeûUûùIßUe ùÆgûfþ Áòfþ \ßûeû Zò@ûeò Ke~ûAQò ùaäWþie KûeYeê Gjû ijR I Gjû bìcòKê Caðe Keò[ûG û ^òKUùe Gjò Kµû^ú ù\gùe iaêVûeê aWÿ Kéhò _â\gð^ú ùckûùe bûM ù^AQò û GjûKê ù^A KéhKcû^u _leê C c ùeiþ_^è còkòQ

Wf`ò^þ C_ôû\^e MêYa ûùe iað\û fûb còkòa

W

f`ò^þ _ûA° @ûRò eûÁâúd I @«üeûÁâúd ùlZâùe @Zò RYûgêYû ^ûc @ùU Kéhò Kû~ðýùe ^òRe C_ôû\^ùe GPþWò_òA _ûA°, Wâ_þ iòõP^ _ûA°, ùÆâ _ûA° I _ûA_þ `òUòõ cû¤cùe KéhKcû^u c¤ùe ^òRe ÊZª _eòPd iéÁò KeòQò û

_êùY KéhK ùckûùe Wf`ò^þ _ûfú _äûÁþ _âû. fò. Kµû^úe WûAùeKÖe ùg÷ùkg fò´iòdû KjòQ«ò Kò @ûce flý KéhKcû^u _~ðý« MêYa û~êq C_ôû\^Kê _jñPûAaû, ~ûjû`kùe KéhKcû^u aògßûi @ûc C_ùe aRûd ejòa û ùi @ûjêeò Kjò[ôùf Kò Kµû^úe iÚû_^û 1998ùe eûRùKûUþVûùe ùjûA[ôfû û @ûRò Wfþ`ò^þ _ûfò _äûÁþ fòcòùUWþe C_ôû\Kê _âùdûM Keò KéhK Lêaþ fûb _ûA_ûeêQ«ò û Wfþ`ò^þ _ûfò _äûÁþe icÉ C_ôû\ @ûAGiþI \ßûeû ejòQò û @ûce C_ôû\ cêLý aòùghZû ùjCQò RõMþ ùeû]K I jûfþKû IR^, ~ûjûKò Kcþ IR^ ù~ûMêñ @ûRò @ûùc KéhKcû^uê GjûKê aòKâò Keò ^òRe _eòPd iÚû_òZ Keò_ûeêQò û @ûce Wfþ`ò^ _ûfò _äûÁ _âû. fò. ùe Mj^ ùiû] @^êi§û^ Keû~òaû _ùe icÉ C_ôû\^ aRûeùe C_f² Keû~ûA[ûG û Wfþ`ò^þ _ûfò Áfþùe @ûc ijòZ aòùghmcû^u _ìeû Uòcþ ejòQ«ò, ~ûjûKê fMûZe @^êi§û^ Keòaû \éÁòeê Wfþ`ò^þ _ûfò _æûÁþe C_ôû\^ C c ùjaûKê iað\û _âdûi ùjûAQò û KéhKcû^u C^ÜZò \éÁòeê @ûce Gjò C_ôû\MêWÿòKe MêYa ûKê \éÁòùe eLô KéhK bûAcûù^ iaêùaùk G[ôeê fûb _ûA_ûeòùa û

iê_âòdûu @ûùMð^òKþ fbþ ejò[ôfû û ù~Cñ[ô_ûAñ ùi KòQò c¤ KeòaûKê _âÉêZ ùjûAMùf Kò«ê Zûue _âKéZò ù_âc jó Zûuê Kéhò ijòZ RWòZ Keòù\fû û _ûV_Xÿû ùgh ùjaû _ùe iê_òâdû 2014 Wòùi´eùe aòaûj a§^ùe aû§ò ùjûAMùf û Gjû_ùe ùi Zûue ùiû] @^êi§û^ _âKòâdû @ûe¸ Keòù\ùf û ùi Kéhòùe KòQò ^ì@û Keòaû _ûAñ Azû _âKûg Kùf ? Kéhò ùlZâe ^ì@û Keòaû I ù\gùe R^Zû K’Y PûjêñQ«ò ? Gjò iaê aòhdKê ^òRe flý aò¦êùe eLôùf û GjûKê \éÁò eLô ùi Zûue _Zòu ijòZ cògò @ûùMð^òK ùlZ C_ùe \éÁò ^òùl_ Kùf û KûjñòKò ^û Zûuê RYû[ôfû Kò @ûRòKûfòe aRûeùe `k I _^ò_eòaûùe cògâY Keû~ûCQò I GjûKê ùi ùeûKòaû _ûAñ ùfûKuê MêYa û Lû\ý _\û[ð C_f² Keòaû _ûAñ @ûùMð^òK ùlZ Kû~ðý @ûe¸ Kùf û

@û

iûce Mê@ûjûUúùe ejê[ôaû 30ahðúdû iê_âòdû ^òRKê ùiûiò@ûfþ _fòiò @ûŠþ ùWbùf_ùcõUþ ÁWòRþ aòhdùe GcþGcþiú KeòQ«ò û _ûV_Xÿû ùgh ùjaû _ùe ùi KòQò KeòaûKê flý eLô[ôùf û Zûue c^ Rúa^ùe KòQò @fMû KeòaûKê

26

Kéhò RûMeY, Rû^ê@ûeú 2017

Gjû ijòZ ùi KòQò KéhKcû^uê ^òR ijòZ ù^A @ûùMð^òKþ ùlZ Keòaû @ûe¸ Kùf û ùi Lêaþ fûb c¤ C_ûRð^ Kùf û ùi ^òRe 100 _âZògZ @ûùMð^òK @û]ûeòZ `k- _^ò_eòaûKê ùÁûe ùLûfòùf ~ûjûe ^ûc ùi @ûùMð^òK fbþ eLô[ôùf û Mê@ûjûUúùe 100 _âZògZ @ûùMð^òK C_ôû\Kê aòKâò Keê[ôaû iê_òâdû _â[c cjòkû @U«ò ù~ Kò 100 _âZògZ @ûùMð^òK C_ôû\ aòKâò Keò[û«ò û @ûce _^ò_eòaû I `kMêWÿòKê _âiõÄeYKê c¤ ùi ^òR ijòZ RWÿòZ Keò[û«ò I Zûu \ßûeû fMû~ûA[ôaû C_ôû\ c¤ ^òRe ùÁûeùe aòKâò Keò[û«ò û Gùa @ûce flý Gjû @ùU Kò @]ôKeê @]ôK KéhKcû^uê \ìe\ìeû« iÚû^eê ùLûRò Keò @ûYòaû I ùicû^ue C_ôû\Kê iVòKþ \ûcþ ù\aû û

Kµû^ú icûPûe

www.krishijagran.com

KéhKu _ûAñ ae\û^ iûRòQò aòùKUú KµûŠe I ùeWòdf

aò

UûdûeMêWÿòK aýZúZ Pûeò PK~êq aûj^, \êAPKò@û aûj^, aûYòRòýK aûj^ I ùÆûUþði aûjûe Uûdûe c¤ Zò@ûeò Keò[ûG û

aòùKUú ^òRe Pûeò iaþiòWú Kµû^ú ijòZ Kû~ðý KeêQò û ^òKUùe Gjò Kµû^úùe iaêVûeê aWÿ Kéhò _â\gð^úùe ‘KéhK’ I _½òc Mê<êe Kéhò cùjû›aùe bûM ù^A [ôùf û \êùjñ Kéhò ùckûùe Kµû^ú _leê fûMò[ôaû Áfþ C_ùe KéhKcû^ue ù~_eò bòW fMûA[ôùf Zûjû ù\Lôaûe C_ù~ûM [ôfû û aòùKUú Uòcþ fMûZe KéhKcû^uê C c C_ûdùe MêYa û~êq Uûdûe aòhdùe icÉ mûZaý iìP^û _â\û^ Keò[ûG û iûC[þùe c¤ _âûd _ûõP jPûeeê @]ôK iõLýûùe KéhK @ûiò[ôùf û Gcûù^ ùckûùe KéhKcû^u ùeWòdf Ie KcûŠe Uûdûe aòhdùe iìP^û _â\û^ Keò[ôùf û Gjò UûdûeMêWÿòKùe Lûiþ K[û Gjû Kò GjûKê Lûiþ C_ûdùe WòRûA^þ Keû~ûA[ûG û Gjò Kµû^ú Kéhò

Lûiþ eì_ùe WòRûA^þ~êq Keû~ûA[ûG, ~ûjûKò UûdûeMêWÿòKê @ûaRð^ûùe _gò ùlZùe jk Keòaû icdùe Kû~ðý Keòaûùe _ì‰ð eì_ùe ilc ùjûA[ûG û ù~CñVûùe GK ùeWòdf Uûdûeùe _âgÜ Keû~ûA[ûG, Gjò AfûKûùe ù~CñVûùe Nûi @]ôK ùjûA[ûG û Gjò UûdûeKê cRbêZ fûAf^þ _ûfòÁe ùafÖ ijòZ _âÉêZ Keû~ûAQò û ù~Cñ[ôùe Uûdûee Kû~ðýlcZû aXÿò~ûAQò û G[ô_ûAñ KéhKcûù^ Gjò UûdûeMêWÿòKe iìP^û GKRêU Keòaû _ûAñ @]ôK @ûKhðòZ ùjûA[û«ò û aúùKUò Uòcþe CùŸgý Gjò Ké h Kcû^uê @]ô K fûb ù\A[ûG û G[ô_ûAñ Kµû^ú _leê Ké h Kcû^uê Uûdûe ijòZ IßûùeõUò I ibðòiþ c¤ \ò @ û~ûA~ò a ûe iêaò]û ejòQò û

ùKUò Uûdûe Zò@ûeò Keê[ôaû @MâYú bûeZúd Kµû^ú @ùU û _âûd 21 ahð _ìaðeê Gjò Kµû^ú @ûe¸ Kéhò C_KeYùe _â~êq Uûdûe ijòZ ùjûAQò û Gjò icdùe aòùKUú Uûdûe dêùeû_, Kû^ÜûWÿû, Giò@û, @ûùceòKû I ajêZ ù\gMêWÿòKùe ^òRe gûLû _âiûeòZ KeòQò û iûeû aògßùe 8000eê @]ôK aýqò Gjò Kµû^úùe Kû~ðýeZ @Q«ò û Gjò Kµû^úe Uòcþ KéhKcû^u _~ðý« _jñPò iûeò RcòÉeúd ùicû^ue @ûagýKZû aêSò[û«ò û

iaê Zûu _ûAñ...

1999

ciòjûùe cùZ cjòkûcû^u ijòZ cògò Kû~ðý

Keòaûe iêù~ûM còkòfû, ù~Cñ[ôùe Kò cjòkûcû^u @ûagýKZûKê RûYòaûe iêù~ûM cêñ _ûA_ûeòfò, Gcû^u iciýûMêWÿòKê cêñ ùcû ^òR bòZùe @^êba Keò_ûeòfò ! C eûLŠe _ûjûWÿ AfûKûe cjòkûcû^u Rúa^ Lêaþ KVò^ û ùicû^u ù\÷^òK Rúa^ RúaòKû ZêkûAaû _ûAñ ajê \ìe\ìeû«Kê ~òaûKê _Wÿê[ûG û ùZYòKò Zûjû RûùkYò _ûAñ KûV iõMâj KeòaûKê ùjC Kò´û _gêcû^u _ûAñ Nûi @ûYòaûKê ùjC, ùKøYiò c¤ _âKûee aýaiÚû _ûjûWÿ AfûKûùe ù\Lû~ûA ^[ûG û _û\ùe Pûfò Pûfò ajê \ìe\ìeû« eûÉûKê @ZòKâû« Keò Gjòiaê iûcMâú @ûYòaûKê ~òaûKê _Wÿò[ûG û GcòZò _ûjûWÿ @*kùe ~ûZûdûZ _ûAñ ùicòZò ùKøYiò MûWÿòcUe iêaò]û ^[ûG û Rê@ûùWÿ c¤ ~òaûKê ùj\ ùZùa _û\ùe Pûfò ~òaûKê _Wÿò[ûG û GùZ iaêKû~ðý Keòaû iù ß c¤ icÉ MâûcúY iõMV^MêWÿòK ijòZ RWÿòZ ejò GK Pýûùf¬ ùjûA QòWÿû ùjûA[ûG, Kò«ê Z[û_ò c¤ C eûLŠe cjòkûcûù^ ^òR Mâûcùe MVòZ icÉ iõMV^MêWÿòK ijòZ RWÿòZ ejò[û«ò, ùZYòKò ùi ùKøYiò G^þRòI aû Kµû^ú \ßûeû ^òcðòZ ùjûA[ûC û a ðcû^ C eûLŠe _ûjûWÿ ùlZâùe ieKûe jê@«ê Kò´û ieKûeú iõMV^ ùjC icÉ iõiÚû^ cjòkû KéhKcû^u C_ùe @]ôK ]ýû^ iKâòd ùjûA Kû~ðý KeêQ«ò û ùlZùe eê@ûù_ûZûVûeê ù^A KûUòaû, _ûYò cWÿûAaû A\ýû\ò Kû~ðý cjòkûcû^u \ßûeû ajêZ bf C_ûdùe Keû~ûA[ûG û G_eò @ù^K ùlZ Keòaû _ûAñ C eûLŠùe _ê¿ ùRýûgú ù~Kò cjòkûcû^uê ùR÷aòK ùlZ Keòaû _ûAñ ùKak ù_âû›ûjòZ KeêQ«ò Zûjû ^êùjñ, @ûjêeò c¤ _âgòlY c¤

ù\CQ«ò û Gjò KûeYeê ieKûe I ùaieKûeú iõMV^ \ßûeû c¤ Kéhòe @û]ê^òK ùKøgkKê RûYòaûe _âgòlYMêWÿòK cjòkû KéhKcû^uê _ê¿ùRýûgú \ò@û~ûA[ûG û cjòkûcû^uê Kéhòe @û]ê^òK ùKøgk _âgòlYMêWòK @ck icdùe ù^A [û@û«ò û ~ûjû`kùe Kéhò aòmû^ ùK¦âeaò K ûg, LŠ I Ròfäû Ée C_ùe cjòkûcûù^ aûjûeKê @ûRò aûjûeò @ûiòQ«ò û G[ôùe GVûKûe cjòkûcû^ue c¤ @ûcôaògßûi aXÿò PûfòQò û iaêVûeê aWÿ K[û Gjû @ùU Kò Gùa cjòkûcû^uê ^òRe ÊûiÚ Pò«û ùjaûKê fûMòQò û Gùa Gjû c¤ RYû_WÿòQò Kò eûiûd^òK C_ô û \Mê W ÿ ò K e KûeY Ké h ò \ß û eû C_ô ^ Ü C_ô û \^Mê W ÿ ò K e C_ùbûMùe ÊûiÚý C_ùe K’Y Leû_ _âbûa _Wÿò[ûG û cêñ c¤ Gjûe cj ßKê aêSò_ûeòQò I cjòkûcû^uê _âgòlòZ KeòaûKê cêLý _^Úû aûQò ù^AQò û Gùa cjòkûcûù^ iõMV^ùe GKRêUþ ùjûA ù`Wùeg^ cû¤cùe c¤ iÚû^úd Kéhò C_ôû\eê aõPòZ ^ ùjûA ^òòRe Rúa^RúaòKûKê c¤ aXÿûAaûùe fûMòQ«ò, ~ûjû`kùe ^òRe _eò a ûe Gaõ ^ò R e iõMV^. ù`ùWùeg^e @û[ð ò K @ûagýKZûKê _ìeY KeòPûfòQ«ò û cùZ Lêiò fûMòQò Kò cjòkûcûù^ @ûcô^òbðegúk ùjCQ«ò û Gcû^u i`kZûùe jó _eòaûe i`kZû ùjaû ijòZ ù\gùe C^ÜZò @agý ùjûA_ûeòa û

Kéhò RûMeY, Rû^ê@ûeú 2017

27

iûlûZþKûe

www.krishijagran.com

@û]ê^òK ùjCQ«ò bûeZúd KéhK: cûùiðùfû ù_ðùiðûù^^ú

G

KK Kéhò ùlZùe KéhK @Kæû« _eògâc Keò[û«ò I Gcûù^ iaêùaùk C c `if C_ôû\^ Pûjó[û«ò û G[ô_ûAñ KéhKcû^uê ùKùZ _eògâc KeòaûKê _Wÿòùf c¤ Gcûù^ iaêùaùk ùlZùe ^ìZ^ _âYûkú aýajûe KeòaûKê K\û_ò _QûA ~û@û«ò ^ûjó û ùlZ Keòaûe C_ûd I ùKøgkMêWÿòK iaêùaùk _eòa ð^ ùjûA[ûG û _â[ùc ùlZ Kûc @ûe¸ Keòaû _ûAñ jk Keòaû Gaõ c¬ò aêYòaû bkò Kû~ðý Keòaûe C_ûdKê iaêùaùk _eòa ð^ Keû~ûA[ûG û Gùa ùKøgkKê _eòa ð^ Keòaûe KûeY UâûKÖe bkò gqògûkú ~ªMêWÿòKê aýajûe KeêQ«ò û UâûKÖe KéhKcû^u Rúa^ùe @jcþ bìcòKû iûRòQò û Gjò KûeYeê jó KéhKcû^ue Kûc ijR ùjûA~ûAQò û _âûd 89 ahðeê aògßÉeúd ùKøgk~êq UâûKÖe C_f² Keò KéhKcû^u Rúa^Kê @ûjêeò C c Keòù\AQò iûùc- \dêRþ `ûje AŠò@û _âûAùbUþ fòcòùUWþ û iûùc-\dêRþ `ûje AUûfúe Kµû^ú ejòQò û Kµû^úe _âa§K ^òùŸðgK cûùiðùfäû _ðùiðûù^^ú Kéhò RûMeY ij Lûiþ aû ðûkû_ Keò[ôùf ö Kµû^úe aògß Éeúd MZòaò]ôMêWÿòK aòhdùe ùi Kjò[ôùf Kò, ùKøYiò _âKûeùe GVûùe Kµû^ú KéhKcû^uê @û]ê^òK ijòZ RWòZ KeòaûKê i\ûiað\û _âdûi Rûeò Keò[û«ò û iûùc-\dêRþ `ûje ùKCñ ùlZâùe Kû~ðý Keò[ûG ? cûùi-\dêRþ `ûje aògßaòLýûZ GiþWòG`þ Kµû^ú @ùU û Gjû GK aWÿ Mî_þ @ùU û @ûce ^òKUùe jêfòcýû^þ, \dêRþ `ûje I fù´ûMðò^ú bkò aWÿ aògßÉeúd aâûŠþ ejòQò I @ûùc aògßÉeúd UâûKÖe ^òcðûZû eì_ùe Kû~ðý Keò[ûC û bûeZùe iûùc- \dêRþ `ûjee C_iÚòZò Kò_eò ejòQò ? ù~_eò _â[ùc cêñ ù\Lôfò Kò iûùc- \dêRþ `ûje aògßÉeúd 28

Kéhò RûMeY, Rû^ê@ûeú 2017

Kµû^ú ejòQò Gùa Gjû aògßùe 18eê @]ôK ù\gMêWÿòKùe Kû~ðý KeêQò û ù~CñVûùe Kò bûeZùe C_iÚòZòe _âgÜ ejòQò, ùZùa bûeZe cjûeûÁâ, Zûcòf^ûWê, c¤_âù\g I MêReûUùe @ûùc C c Éeùe Kû~ðý KeêQê û Gjû aýZúZ @ûùc eûRiÚû^, C e _âù\g, _¬ûa, jeòdûYû ijòZ @^ý eûRýMêWÿòKùe c¤ ù`ûKi KeêQê û bûeZùe @ûùc iûùc-\dêRþ `ûjûeKê _âùcûUþ KeêQê û

iûlûZþKûe

www.krishijagran.com

@û_Yu ^òKUùe ùKCñ ùgâYúe UâûKÖe ejòQò?

ùgâYúe UâûKÖe cûùKðUþ GVûùe C c ejòQò û

@ûc ^òKUùe bûeZúd KéhKcû^u @ûagýK @^êeì_ 35, 40, 42 GPþ_úe UâûKÖe C_f² ejòQò û Gjû aýZúZ 45 GPþ_ú. ùgâYúe UâûKÖe @ûùc ajêZ gúNâ fõP KeòaûKê ~ûCQê û G[ôijòZ @ûùc @«üeûÁâúd aRûeùe @ûagýK @^êeì_ 80 GPþ_ú. _~ðý« UâûKÖe ^òcðûY Keò[ûC û ~ûjûKò @^ý ù\gMêWÿòKùe e¯û^ò Keû~ûA[ûG û @ûùc 20eê 25 GPþ._ò.

UâûKÖe ùiMþùcõUþKê ~òaûKê c¤ _âÉêZ ejòQê û

bûeZùe ^òRe ù^UþIßûKðKê aXÿûAaû _ûAñ @û_Y K’Y KeêQ«ò ?

Gùa bûeZùe @ûce 100eê @]ôK Wòfiðu ù^UþIßKð ejòQò û ~ûjûKò bûeZùe @ûMûcú \ò^ùe KòQò ahð ùja _âûd 50 _âZògZ _~ðý« aXÿûA \ò@û~ûAQò û G[ô_ûAñ iûùc- \dêRþ `ûjee Uòcþ Lú_â bûaùe Kûc KeêQò û @ûùc _ìeûù\gùe ^òRe ù^UþIßKð aXÿûAaûKê _âÉêZ @Qê û

C_ôû\MêWÿòKe MêYa û aòhdùe Kêj«ê?

K’Y bûeZùe @û_Yu C_ôû\^ dê^òU ejòQò ?

~\ò UâûKÖee MêYa û aòhdùe Kjòaû ùZùa icÉ UâûKÖe @«üeûÁâúd MêYa û cû^u C_ùe Zò@ûeò ùjûA~ûA[ûG û @ûce C_ôû\MêWÿòKê bûeZúd aRûe ijòZ @«üeûÁâúd aRûeùe c¤ _âiûeòZ Keû~ûAQò û @^ý Kµû^úMêWÿòKùe UâûKÖee cêKûaòfû @ûce UâûKÖe gqògûkú ejòQò 25 _âZògZ _~ðý« A§^ KéhK aõPûA _ûeòùa û

@ûmû jñ, Zûcòf^ûWê eûRýùe eû^úù_Uþùe @ûce C_ôû\^ dê^òUþ ejòQò û ù~CñVò UâûKÖee _ìeû cýû^êý`ýûKþPeòõ Keû~ûA[ûG û Gjò _äûõUþ aògßÉeúd mû^ùKøgk Kcþ ejòQò û

@ûùceòKû I dêùeû_òd^þ aRûeùe @û_Yue Kòò _eòiÚòZò ejòQò? dêùeû_ I iûC[þ @û`âòKûùe @ûùc GK @MâYú Kµû^ú eì_ùe Kû~ðý Keò[ûC û iûC[þ @ûùceòKûùe c¤ @ûùc Kû~ðý Keò[ûC û ^[ð @ûùceòKûùe @]ôKZe bûaùe iÚûdú Kµû^ú ^êý jýûùŠf I Rû^þ Wòde cûùKðUþ C c ùjûA[ûG Kò«ê @ûùc GVûùe ùZR bûaùe Kûc Keò[ûC û dêùeû_ I @ûùceòKûùe cûùKðUòùe 80 GP_úùe UâûKÖee cûùKðUþ @]ôK ejòQò û ù~ùZ\ìe i¸a Kò bûeZúd cûùKðUe _âgÜ ejòQò ùZùa 80 GPþ_ú ùgâYúùe UâûKÖe ù~CñVûùe Kcþ ejòQò ù~ùZùaùk Kò G[ôùe Kcþ

bûeZúd KéhKcû^u ijòZ Kµû^úe Zûkùck Kò_eò ejòQò ? bûeZúd KéhK Lêaþ aòùaKgúk @U«ò I Gcûù^ Lú_â bûaùe @û]ê^òKZûKê @û_YûAaûKê ~ûAQ«ò û cùZ fûMêQò Kò bûeZúd KéhK @û]ê^òK ùjaûKê ~ûCQ«ò û Gcûù^ aêSò[û«ò Kò ùKCñ ùKøgk Zûu _ûAñ iùaðû c ùja, _êYò Gcûù^ Gjò C_ôû\ Leò\ Keò[û«ò û Aceû^þ Lû^þ aeòÂ iû´û\òK Kéhò RûMeY, ^ì@û\òfäú ùcûaûAfþ:9582957538 Aùcf- imran@krishijagran.com

_eµeûKê bûwò flý _[ùe _jñPòùf Kòiû^þ-PûPò

Kò

iû^þ PûPòu R^à GK gòlK _eòaûeùe ùjûA [ôùf ùjñ, _eòaûe Z c û K ê _eµeû @býûi ejò @ûiò[ôfû û GjûKê bûwòaû ijòZ ùi Ne _Qùe [ôaû Rcòùe `k I _^ò_eòaû fMûAaûKê @ûe¸ Keò[ôùf û `k I cêeþaû ijòZ ajê C_ôû\ KeòaûKê @ûe¸ Kùf û Zûue Gjò _eògâcùe @_âZýûgòZ _eòa ð^ ù\LôaûKê còkòfû û Gjò Kû~ðýùe ùi _âûd cjòkûcû^uê ijù~ûM Kùf I Zûue @ûc\û^ú aXÿòfû û ùi iaðû]ôK iûAùKf ù~ûùMê aêfò @^ý Mâûce cjòkûcû^uê c¤ ùlZ Kûc KeòaûKê _âa ðûA[ôùf û iûeû ù\gùe Kòiû^þ-PûPò Ie` eûR Kêcûeú Zûu KûcKê Lêaþ _âiò¡ò còkòfû û aòjûee cêLýcªú ^òZúg Kêcûe c¤ Zûue ù\aú @^«_êe, aòjûe C\ýû^bò òK Pûh Kû~ðý ù\Lôaû _ûAñ Zûu Nùe ~ûA _jñPòùf û ieKûe Zûuê 2006ùe KéhKgâú i¹û^ùe i¹û^òZ Keò Zûuê ‘Kòiû^-PûPò’ ^ûcùe C_û]ô ù\ùf û ùfûùK Zûuê icùÉ Gùa Kòiû^-PûPò ^ûcùe RûY«ò û Kòiû^ PûPú- 22-25 _âKûe @ûPûe I cêeþaû Zò@ûeò Ke«ò û I cjû^Meùe ùckûùe aòKòâ Ke«ò û ùi ʉð ùeûRM ûee Rd«úKê cjòkûcû^uê 36Uò Mî_þùe bûM Kùf ~ûjûuê ùUâ^òõ ù\A @ûcô^òbðegúk Keò_ûeòQ«ò û Kòiû^-PûPúu cêLý CùŸgý icûRe icÉ cjòkûcû^uê @ûcô^òbðegúk KeûAaû û

Kéhò RûMeY, Rû^ê@ûeú 2017

29

ù_ûUk ùlZ

www.krishijagran.com

ù_ûUk ùa÷mû^òK ùlZ Gaõ aél iêelû

ù

_ûUk _^òaûe c¤ùe GK KLûeê aMðúd `if @ùU û Gjû

ajê ahðúd aél @ùU, ~ûjûe ^e Z[û cû¦û `êf @fMû @fMû aélùe ùjûA[ûG û Gjûe ùlZ Keòaû `kùe KéhK @]ôK fûb @Rð^ Keò[û«ò û

bìcò _âÉêZò : cûUòKê [ùe jk Keòaû _ùe cûUòKê _fUûA ù\aû CPòZþ û RcòKê \êAeê Zò^ò [e jk Keòiûeòaû _ùe GjûKê `if C_ù~ûMú Keû~ûA[ûG û ù\gú jk Keò ùeû_Y ùjZê ^ûkú aû MûZ _âÉêZ Keò G[ôùe Kûað^òKþ Lû\Kê iµì‰ð cûZâûùe Z[û eûiûd^òK _âûe¸òK cûZâûùe bìcòùe cògû«ê û aél ùeû_Y icd : aél ùeû_Ye C_~êq icd @ùKÖûaeeê Rû^ê@ûeú c¤ùe ejòQò û aél ùeû_Y : aél ùeû_Y icd ]ýû^ ejòaû CPòZþ cû¦û Gaõ ^e aéle @^ê_ûZ 9:1 @ùU û aél ùeû_YKê \ìZeû : ]ûWÿòeê ]ûWÿò \ìeZû 1 còUe Gaõ aéleê aél \ìeZû 50 ùicò eLôaû CPòZþ û Lû\ý Gaõ CaðeK : 05 U^ iWû ùMûae aû KùµûÁþ 70 30

Kéhò RûMeY, Rû^ê@ûeú 2017

Kò.Mâû.WûA @ùcû^òdcþ Z[û 32 Kò.Mâû. ù_ûUûiòdcþ ifþù`Uþ _âZò GKe \ìeùe bìcò còkò[ûG û Zû’_ùe 20 dêeò@û ùeû_Yùe 20-25 \ò^ @«eûkùe \êA [e U_þ ùWâiòõ Ke«ê Gaõ 32 KòMâû ù_ûUûiòdcþ ifþù`UþKê U_þ ùWâiòõ ùeû_Y Keò Zò^ò cûi _ùe Ke«ê û ùUâ^òõ : ù_ûUke fZûKê bûWÿò Keò fUûKê cWÿûAaû `kùe `ife MêYa û Gaõ C_ôû\^ aXÿò ~ûA[ûG û GYê ù_ûUkKê ùlZ bûWÿò _¡Zòùe Pûh Keòaû CPòZþ û `ifùe cûUò PXÿûAaû : `if iµì‰ð Rúa^ PKâùe _âZýl ùeûMù_ûK ejòZ ùjaû CPòZþ û `ife _âûe¸òK @aiÚûùe cûUò PXÿûAaû Kû~ðý _ì‰ð Keòù^aû CPòZþ û iòõP^ : ù_ûUke `ifKê geZ EZêùe 8-10\ò^ Gaõ Mâúhà EZêùe 4-5 \ò^ @«eûkùe jûfþKû bûaùe _ûYò iòõP^ Keòaû CPòZ û `if iêelû : @) KúU ^òdªY

ijoy dh [ksrh

www.krishijagran.com Keòaû CPòZþ û 3. `k Gaõ Z^û ùQ\K Gjò KúUKê ^òdªY ùjZê Kêý^ûfþ `ûiþ aû cò[ûAfþ ù_÷eû[òdû^þ aû `ùÇûcòWû^þ 1 còfò / fò. _ûYò Éeùe iòõP^ Ke«ê û a . ùeûM aýû]ô ^òdªY 1 . _Zâùe SûñCkû ùeûM 1.5 Mâûcþ/ fò._ûYòùe Éeùe KûùaðûŠRòcþKê iòõP^ 10\ò^ @«eûkùe Keòaû CPòZþ û `k ùZûkòaû icd : aél ùeû_Yùe 3-4 cûi _ùe `k ùZûkòaû Kû~ðý @ûe¸ Keû~ûA[ûG û

1. fûfþ KUê aúUf : Gjò KúUe _âùKû_ ù`aé@ûeúeê G_âòf c¤ùe ùjûA[ûG û ^òdªY ùjZê Kûùaðûeòfþ 01 còfò/ _ûYòe \eùe iòõP^ Keòaû CPòZþ û

C_ôû\ : ù_ûUk _âûd 50eê 60 KêAõUûf GKe _âZò Rcòeê @ûc\û^ú ùjûA[ûG û

c\^fûfþ ùcNIßûk, Wû. _âgû« RûaêfKe, Wû. eùcg aûaê Gaõ Wû. aò.Gfþ. ùeûZ eûRiÚ û ^ Ké h ò cjûaò \ ýûkd-C\d_ê e 1. aäòÁe aúUf : Gjò KúU `êfKê LûA~ûA[ûG û GjûKê Kéhò @^êi§û^ ùK¦â aûõiaûWû (eûRþ) ^òdªY Keò Kûùaðeòdf ùNûk 10KòMâû/ GKe Éeùe _âùdûM Kéhò aòmû^ ùK¦â-Wêwe_êe (eûRþ )

KéhK ò RûMeY ijoy dh oS kfud [ksrh ,oa @ûK d ú Y ð h K C_ hðYúd @û jûe ikS / k lq j {kk Ké h K jûe C_

KûWð

Kéhò RûMeY ‘KéhK KûWÿð’ùe _û@û«ê GK fle \êNðUYû aúcû I @Zý]ôK EY bûeeê cêqò ijòZ @^ý^ýû ajê iêaò]ûKê C_f² Ke«ê fuoMk vkiys dkMZ Very Very Important Farmer Card Important Kisan Card Important Farmer Card Very Important Kisan Card Very Important Farmer Card Very Very Important Kisan Card Very Very Important Farmer Card

(IKC) (IFC) (VIKC) (VIFC) (VVIKC) (VVIFC)

yodjp ;sr Zê vkgs e«

eòjûZò

@ûiê@Q

NAME : ADD : : ID ISSUE :

1fle \êNðUYû aúcû Kéhò C_ôû\ C_ùe eòjûZò Kéhò C_KeY C_ùe eòjûZò Kéhò aòbûMùe _âMZògúk KéhKu ^ûc I `ùUû PòZâ 22 Years. 12 Languages. 22 States. 23 Editions. 2 Portals & 10 Million combined readership

Ph.: +91-11-26511845, 26517923, 45503170

Email : info@krishijagran.com

Web: www.krishijagran.com, hindi.krishijagran.com

Kéhò RûMeY, Rû^ê@ûeú 2017

31

Rúùeû aùRUùe ùlZ

Rú

‘Rúùeû’ aùRUùe ùlZ

ùeû aùRUþ @[ð ùjCQò, ùKøYiò c¤ iûcû^ý `if aû aûAMY `if cìk]^ cìfý Ròùeû ejò[ûG û cêLý `ife cìk]^e cìfý @ü«eaMðúd `ifMêWÿòKùe cògâòZ `ife C_ôû\^eê aûjûeò[ûG I cêLý `if ùaû^i eì_ùe ù^aû aû @û¤ûcôòK Kéhò jó Ròùeû aùRUùe ùjûA[ûG û `ifMêWÿòKê aXÿûAaû I C_ôû\^ _ûAaû _ûAñ ù~Cñiaê iõiû]^MêWÿòKe @ûagýKZû ejò[ûG, GMêWÿòK c¤ Nùe jó C_f² Keû~ûA[ûG, ùKøYiò c¤ _eòiÚòZòùe cŠòùe aRûeeê Leò\ Keò ù^aûKê _Wÿò^[ûG û Gjû jó Rúùeû aùRU ùlZ @ùU û Mâûce @[ð Mâûcùe, Mâûc @[ð ijeKê ^~òaû, aeõ ijee @[ð Mûâcùe còkòaû jó Rúùeû aùRUþ @ùU û `ifKê aXÿûAaû _ûAñ ù~Cñ iõiû]^ @ûagýK Gjû Zûe cìk _ûL bìcòùe I _ZâMêWÿòKe aûZûaeYùe _~ðû¯ cûZâûùe MQòZ ejò[ûG û Gjû C_ùe KòQò ùb\ ù\aûe @ûagýKZû ^ûjó KûjóKò ^û @ûce bìcò @^Ü_ì‰ðû @ùU û @ûce `ifMêWÿòK bìcòùe ùKùZ c¤ Z ß ù^A[û«ò û ùKak 1.5eê 2.0 _âZògZ ù^A[û«ò aûKò 98eê 98.5% _a^ iì~ðýu KòeY I _ûYòeê ù^A[û«ò û CùŸgý :  ùlZe cìk]^ Kcþ Keòaûeê @]ôK fûb ù^aû û

32

www.krishijagran.com

Kéhò RûMeY, Rû^ê@ûeú 2017

 eûiûd^òK Lû\ / KúU^ûgKMêWÿòKê _âùdûM Kcþ @ûYòaû û  Kcþ _ûYò/ iòõP^ @]ôK C_ôû\^ ù^aû û

KéhKcû^u aRûe ^òbðeZû Kcò @ûYòaû û  Ròùeû aùRU/ _âûKéZòK ùlZùe cêLý NUK û  1.céZûzû\^, 2.aû`iû, 3-aúRûcéZ, 4.RúaûcéZ @ûzû\^ : (@) céZûzû\^ : @ûùc ù~ùZùaùk \êA ak\~êq ù~ûWÿò a\k ijûdZûùe jk Keò[ûG, Gjû bìcòùe Kû~ðýKûeú aû ak\ Keò[ûG, ùiùZùaùk bìcò C_ùe cûUòe @ûzû\^ jó _KûA[ûG, ù~_eò bìcòe @«MðZ ^c^úd I C¾Zûe aûZûaeYùe CWÿòKeò ~ûA_ûeò ^[ûG û (a) KûÁzû\^ : ù~ùZùaùk @ûùc @ûce `ifMêWÿòK KûUò[ûC _ùe CbdKê QûWÿò `ifùe ~ûjû @aùgh aõPò[ûG, Gjû ~\ò bìcò C_ùe @ûzû\^ Êeì_ _Kû~ûG û ùZùa Z @«Zü KúU- RúaR«ê I bìcòR Rú@û bòZeKê aûjûe fMûZe aêfò ù\Lô iûeòaû _ùe 24 NõUûùe a\kûAaû, Caðe Gaõ icé¡ Keòaûe Kûc I @ûce `ifMêWÿòKùe aXÿûA[ûG û (i) iRúa @ûzû\^ : Gjû K_û, @eŠò, jeWÿ, fuû, @ûLê, @wêe, _òRêkò, fòPê, ùZ«êkò, ùaù\^û, K\kú, ^Wÿò@û, 

Rúùeû aùRUùe ùlZ i_êeú, @û´, KûRê @û\ò `ifMêWÿòK ù~Cñ _^ò_eòaû @ûiò[ûG Gjû câògòZ `if c¤ùe ^ò@û~ûA[ûG û GjûKê iRúa @ûzû\û^ `if Kêjû~ûA[ûG û aû¶ : aû`iû cûù^ bìcòùe _âZò [e ù\û’ cûUòùe ùKûY c¤ùe ~ûjû Lûfò iÚû^ ejò[ûG, GjûKê _ûYòe @iÚòZß aòfþKêfþ ^ @ûYòù\aû CPòZþ û ùZùa G[ôùe _a^ I aû¿ ùKûY ic _eòcûYùe cògâY Zò@ûeò ùjûA[ûG û aûÉaùe bìcòùe _ûYò ^ûjó, ~\ò aû¶ @ûagýK û cûù^ GVûùe _a^ 50% I aûµ 50% Gjò \ò^ùe icògâY @ûagýK ejò[ûG, KûjóKò ^û ùKøYiò c¤ aél ^òRe ùPeùe bìcòùe Rk ù^A ^[ûG, aeõ aû¶e ùKûY I _âûYaûdê cûù^ _a^ ùKûY ù^A[ûG û bìcòùe ùKak GZòKò Rk ù\aû @ûagýK ù~ZòKò eì_û«e Êeì_ bìcò @«MðZ C¾Zûùe Gjò Rk aélKê aû `kùe MQKê Gjû ùiùZùaùk @ûiò[ûG û ù~ùZùaùk aûjûeê _ûYò ù\A[ûG û ùKøYiò c¤ aél aû fZû Lû\ý _ûYòùe ijòZ RúaûcéZ aél \êA_âjeKê aûjûeò 11.5 KúU bòZeê aûjûeò Rcò C_eKê aûjûeò @ûiò aêfò[û«ò GYê ^ûkúùe _ûYò beòù\aû CPòZþ û RúaûcéZ (aúR ùiû]^) 100 KòMâû. aúR _ûAñ : iûcMâú :  1.5 Mâûcþ MûB ùMûae  2.5 fòUe ùMû cìZâ  3. 20 fòUe _ûYò  4.50 Mâûc Pì^  5.50 Mâûcþ ùcWe cûUò _âÉêZ Keòaûe _âYûkú : Gjò icÉ iûcMâúKê 24 NõUû GK ijòZ _ûYòùe Xÿûkò Keò eL«ê û \ò^ùe \êA [e fûVòùe ùMûkû«ê û _ùe aúR C_ùe Zò@ûeò Keû~ûA[ôaû aúRûcéZKê iòõP^ Ke«ê û c¬òKê cògûA Qûdúùe gêLû«ê I _ùe c¬ò aêY«ê û aúR ùiû]^ùe aúRKê gúNâ I @]ôK cûZâûùe MRû aûjûeò [ûG û c¬òe MRû aûjûeòaû _ùe Gjû @ZòcûZâûùe aXÿò[ûG I bìcòùe MQ C_ùe ù~Cñ ùacûeòe _û\êðbûa ejò[ûG Gjû ùjûA ^[ûG û @a]ô _âùdûM : aêYòaû _ûAñ 24 NõUû _ìaðeê aúRùgû]^ Keòaû CPòZþ û RúaûcéZ : (@) N^ RúaûcéZ (GK GKe ùlZùe _ûAñ) iûcMâú :  100 KòùfûMâûcþ MûBe ùMûae  1 KòùfûMâûcþ MêW/`ke MêŠ PUYú  2 KòùfûMâûcþ ùai^ (PYû, aòeò, jeWÿ, cêM)  50 Mâûcþ ùcWÿ aû Rwf cûUò  1 fòUe ùMûcìZâ _âÉêZ Keòaûe _âYûkú : iað _â[c 100 KòùfûcòUe MûBe

www.krishijagran.com ùMûaeKê ùKøYiò _KÑû `ið I _fò[ô^þ C_ùe _âiûeòZ Ke«ê û _êYò Gjû_ùe 1 KòùfûMâûc MêWÿ aû `êfe MêŠKê PUYú Ke«ê 1 KòùfûMâûcþ ùai^ _Kû«ê û Gjû _ùe 50 Mâûcþ jêuû aû Rwf cûUò _KûA Z[û 1 fòUe ùMûcìZâ icÉ iûcMâúKê `ûCWÿûùe cògû«ê _êYò 48 NõUû Qûdû~êq iÚû^ C_ùe GKZâ Keò aû [û_údû Zò@ûeò Keò GKZâ aêY«ê _êYò GjûKê Xÿûuò \ò@«ê û 48 NõUû _ùe GjûKê QûAùe iêLûA Pì‰ð Zò@ûeò Keò iûAZò eL«ê û @a]ô _âùdûM : Gjò N^ RúacéZKê _âùdûM Q’cûi _~ðý« Keò_ûeòùa û iûa]û^ú :  iûZ \ò^ QûAùe eL«ê I ùMûae _âùdûM Ke«ê  ùMûcìZâ ùKøYiò ]ûZêe aûi^ùe eL«ê û iòõP^ : [ùe ùlZùe jk Keòaû _ùe N^ RúaûcéZ iòõP^ Keò ùlZ _âÉêZ Ke«ê û (a) RúaûcéZ : (GK GKe _ûAñ) iûcMâú :  10 KòùfûMâûcþ ù\gú MûB ùMûae  5 eê 10 fòUe ùMûcìZâ  2 KòùfûMâûcþ ùai^ (PYû, aòeò, cêM)  200 fòUe _ûYò  50 Mâûcþ cûUò Zò@ûeò Keòaûe _âYûkú : iað _â[c ùKøYiò _äûÁòKþ Uuò aû iòùcõUþ Uûuò ^ò@«ê I _êYò G[ôùe 200 fò. _ûYò Xÿûk«ê û _ûYòùe 10 KòùfûMâûcþ MûBe ùMûae I 5eê 10 fòUe ùMûcìZâ Gaõ 2 KòùfûMâûcþ MêWÿ aû `ke Qûfòe PUYú cògâY Ke«ê û Gjû_ùe 2 KòùfûMâûcþ ùai^, 50 Mâûcþ jêuû cûUò aû Rwf cûUò _Kû«ê I icÉKê GK fûVòùe cògûA \ò@«ê û Gjû_ùe _äûÁòKþe Uûuò aû iòùcõUþe UûuòKê Lêaþ gúNâ K_Wÿûùe aû§ò \ò@«ê û 48 NõUûùe 4[e fûVòùe ùMûkûAaû Pûfê eL«ê û Gjû 48 NõUû _ùe _âÉêZ ùjûA~òa û @a]ô _âùdûM : Gjò RúaûcéZe _âùdûM ùKak iûZ \ò^ _~ðý«

Kéhò RûMeY, Rû^ê@ûeú 2017

33

Rúùeû aùRUùe ùlZ

www.krishijagran.com  @Ác iòõP^ aêYòaûe 120 eê

Keò_ûeòùa û iûa]û^ú :  _äûÁòKþ I iòùcõUþe UûuòKê QûAùe eL«ê ù~CñVûùe Leû _Wÿê ^[ôa û  ùMûcìZâKê ]ûZêe aûi^ eL«ê û  QûAùe eLû~ûA[ôaû ùMûaee _âùdûM Ke«ê û iòõP^ :  RúaûcéZ ù~ùZùaùk _ûYò iòõP^ Keò[û«ò I _ûYò ijòZ iòõP^ Keòa ~\ò _ûYò ijòZ iòõP^ ^ Keòa ùZùa ùÆâ ùcgò^þ \ßûeû iòP^ Ke«ê û  _â[ùc iòõP^ Ke«ê 15eê 21 \ò^ _ùe 5fò. QûYò RúaûcéZ 100fò. _ûYòùe ùNûk _âÉêZ Ke«ê û  @^ý_lùe iòõP^ Keò aêYòaûe 30 eê 45 \ò^ _ùe 5 fò. QûYò RúaûcéZ 100fò. _ûYòùe ùNûk ^ò@«ê û  ZéZúd [e iòõP^ Keò aêYòaûe 45eê 60 \ò^ _ùe 10fò. QûYò RúaûcéZ 150fò. _ûYòùe ùNûk ^ò@«ê û  60eê 90 \ò^ `ifùe  PZê[ð [e iòõP^ aêYòaûe 60 eê 75 \ò^ _ùe 20 fò.

QYû RúaûcéZ 200fò. _ûYò ùNûk ^ò@«ê û  90eê 180 \ò^ `ifMêWÿòKùe  PZê[ð [e iòõP^ aêYòaûe 60eê 75 \ò^ _ùe 10-15 fò. QûYò RúaûcéZ 150 fò._ûYòùe ùNûk ^ò@«ê û  _õPc iòõP^ aêYòaûùe 75eê 0 \ò^ _ùe 20 fò. QûYò RúaûcéZ 200fò, _ûYòùe ùNûk Ke«ê û  h iòõP^ aêYòaû _ûAñ 90eê 120 \ò^ _ùe 20fò. QûYò RúaûcéZ 200fò. _ûYòùe ùNûk _âÉêZ Ke«ê û  i¯c iòõP^ aêYòaûe 105eê 150 \ò^ _ùe 25fò.

QYû RúaûcéZ 200fòUe _ûYòe ùNûk iòõP^ Ke«ê û 36

Kéhò RûMeY, Rû^ê@ûeú 2017

165 \ò^ _ùe 25 fòUe QYû RúaûcéZ 200fòUe _ûYòùe ùNûk ^ò@«ê û  ^ac iòõP^ aêYòaûe 135eê 180 \ò^ c¤ùe 25 fòUe QYû RúaûcéZ 200fòUe _ûYò ijòZ ùNûk ^ò@«ê û  \gc iòõP^ aêYòaûe 150 eê 200 \ò^ _ùe 30fòUe QYû RúaûcéZ 200fòUe _ûYòe ùNûk ^ò@«ê û KúU^ûgK Jh] ^ûcûÈ:  (ei ùgûhê[ôaû KúU Gaõ ùQûU iê‹ò Afäò KúUKê ^òdªY Keòaû _ûAñ ) iûcMâú :  1. 5 KòùfûMâûcþ ^òc aû Uj^ò@û  12. 5 KòùfûMâûcþ ^òc `k/ ^òc lúe  3.5 fòUe ùMûcìZâ  4.1 KòùfûMâûcþ MûBe ùMûae Zò@ûeò Keòaûe _âYûkú : iað_â[c _äûÁòKþ _ûZâùe 5 KòùfûMâûcþ ^òc `kKê ù_hò I KêUò G[ôùe _Kû«ê 5fòUe ùMûcìZâ I 1 KòùfûMâûcþ MûBe ùMûae _Kû«ê icÉ iûcMâúKê GKû aWÿ fûVòùe ùNûkûA ù\aû _ùe Zêe« GjûKê GK K_Wÿûùe ùNûWÿûA \ò@«êû GjûKê 48 NõUû fûMòa _âÉêZ ùjaû _ûAñ û 48 NõUû _ùe _êYò [ùe G[ôùe fûVò _êeûA _êYò [ùe ùNûkû«ê û @a]ô _âùdûM: ^úcûÈe _âùdûM Q’ cûi Keò_ûeòùa û iûa]û^ú :  1. Qûdú iûÚ^ùe ùNûkKê eLùôa ù~_eò Leû ^ ~ûA_ûea ò û  2. ùMûcìZâ _äûÁòKþ aûi^ùe ù^A eL«ê iûcMâú :  10 fòUe ùMûcìZâ  3 KòùfûMâûcþ ^úcùe _Zâe PUYú  2 KòùfûMâûcþ iúZû`k _Zâe PUYú  2 KòùfûMâûcþ ùafe _Zâ  2 KòùfûMâûcþ @eŠò _Zâe PUYú  2 KòùfûMâûcþ ]Zêeû _Zâ PUYú _âÉêZ _âYûkú : Gjò icÉ iûcMâúùe ùKøYiò c¤ _ûõPUò iûcMâúKê cògâY Ke«ê I Mec Ke«ê ù~_eò Pûeò [e Gjû CZêeò @ûiòa ùZùa Pìfòeê IjäûA @ûY«ê 48 NõUû QûAùe eLô GjûKê [Šû Ke«ê û Gjû_ùe K_Wÿûùe QûYòKeò bŠûeY Ke«ê û

Rúùeû aùRUùe ùlZ @a]ô _âùdûM : aâjàûÈe _âùdûM Q’ cûi _~ðý« Keò_ûeòùa û iûa]û^ú :  bŠûeY cûUòe _ûZâùe Keòaû CPòZþ û  ùMûcìZâ ]ûZê _ûZâùe eL«ê û iòõP^ _¡Zò :  GK GKe _ûAñ 100 fòUe _ûYòùe 3eê 4 fòUe aâjàÈ cògûA iòõP^ Ke«ê û  @MÜò @È  (Z^û KúU `kùe ùjC[ôaû gê‹ Gaõ Afäò KúU _ûAñ) iûcMâú :  20 fòUe ùMûcìZâ  5 KòùfûMâûcþ ^úc _Zâ PUYú  @]û KòùfûMâûcþ ZcûLê _ûCWÿe  @]û KòùfûMâûcþ iaêR ùlZ fuû  500 Mâûc ù\gú eiêY PUYú _âÉêZ Keòaûe _âYûkú : C_~êq C_e ùfLû~ûA[ôaû iûcMâúKê GK cûUòe _ûZâùe _Kû«ê I @MÜòùe Pûeò [e Mec Ke«ê û _êYò 48 NõUû _~ðý« eL«ê û 48 NõUûùe Pûeò [e fûVò iõPûk^ Ke«ê û @a]ô _âùdûM : @MÜò @Èe _âùdûM ùKak Zò^ò cûi _~ðý« _âùdûM Keò_ûeòùa û iûa]û^ú :  100 fòUe _ûYòùe 3 fòUe LUû \jòKê Lêaþ QûYò \@ ò «ê GjûKê bf bûaùe cg ò ûA `ifùe iõòP^ Ke«ê û  Zg_‰ðò _ûCñg  (icÉ _âKûe ei PìiK KúU I icÉ _âKûe Afäò KúU ^òdªY _ûAñ ) iûcMâú :  200 fòUe _ûYò  2KòùfûMâûcþ Ke¬ _Zâ  2KòùfûMâûcþ iúZû`k _Zâ  2KòùfûMâûcþ ]Zêeû _Zâ  2KòùfûMâûcþ Zêkiú _Zâ  2KòùfûMâûcþ @céZbŠû _Zâ  2KòùfûMâûcþ ùMŠê _Zâ  2KòùfûMâûcþ MûB ùMûae

www.krishijagran.com

 500 Mâûcþ KõPû fuû  200 Mâûcþ @\û gêõVò  5 KòùfûMâûcþ ^úc _Zâ  2 KòùfûMâûcþ ùaf _Zâ  2 KòùfûMâûcþ K^ò@e _Zâ  10 fòUe ùMûcìZâ  500 Mâûcþ ZcûKê ù_iò Keò aû KûUòKeò  500 Mâûcþ eiêY  500 Mâûcþ jk\ú ù_iû

_âÉêZò _âYûkú : iað_â[c GK _äûÁòKþ Wâcþùe 200 fò. _ûYò _Kû«ê _êYò ^òc, Ke¬, iúZû`k, \ê\êeû, ùaf, Zêkiú, @û´, @céZbŠû, Kù¬e, ùMŠê_ZâMêWÿòKe PUYú _Kû«ê I GjûKê GK ùcûUû I aWÿ fûVòùe _ìeûA ùNûkûA \ò@«ê @^ý \ò^ ZcûKê fuû, eiêY, gêY×ò, jk\ú _Kû«ê _êYò fûVò Pûk^û Ke«ê GjûKê Rûfò~êq K_Wûùe a¦ Keò eL«ê I 40 \ò^ QûAùe eL«ê, Kò«ê iKûkê i§ýû Pkû«ê û @a]ô _âùdûM : Gjûe Q’ cûi _~ðý« _âùdûM Keò_ûeòùa û iù¦g : KéhK bûA/ bCYú ^òRe ùlZâùe Kc _ûYò @[ðûZþ gêLôfû ùlZâùe G[ôùe eûiûd^òK ùlZ I cjwû ùjûA~ûA[ûG Z[û C_ôû\^ Kcþ ùjûA~ûA[ûG û G[ôùe _êeû `if icû¯ ùjaûùe bd @]ôK ejò[ûG eûiûd^òK ùlZùe ùeûM Êõd ^Á ùjûA~ûA[ûG û ^òRÊ ùlZùe jó ùeûK ù_ûK Kakeê Ròùeû aùRUþ/_âûKéZòK ùlZùe @û_YûA _ûeòùa û -_âÉêZò : Kéhò RûMeY

Kéhò RûMeY, Rû^ê@ûeú 2017

37

K\kú C_ôû\^ ùlZ

www.krishijagran.com

@û]ê^òK _¡Zòùe K\kú C_ôû\^ ùlZ

ùi

C _ùe K\kú aògßùe @^ýZc cj ß_ì‰ð `k eìù_ @ûùc aýajûe Keò[ûC û ]û^, Mjc, Gaõ lúe C_ôû\ _ùe Gjû @ûce Kêk C_ôû\^ \éÁòeê PZê[ð cj ß_ì‰ð Lû\ý iûcMâú @ùU û bûZeùe Gjû GK @Zò _âûPú^ `k @ùU ~ûjûe Kò iûcûRòK Gaõ @û[òðK ùlZâùe ajê cj ß_ì‰ð ejòQò û bûeZe C e _ìað ùlZâùe K\kú Jh] eì_ùe aòbò^Ü ùacûeú _ûAñ C_ù~ûM ^òcù« _âùdûM Keû~ûA[ûG û bûeZe Kêk `if C_ôû\^ùe K\kúe bûM 31.72 _âZògZ ejòQò û GVûùe K\kú ùlZ D¾ Gaõ Cù_û¾ Rkaûdêùe i`kZû_ìaðK ù\LôaûKê còkò[ûG û Zûcòf^ûWÿê ùlZâ`k Gaõ Kêk C_ôû\^ Cbd \éÁòùKûYùe bûeZùe Kk\ú C_ôû\^ ùlZâùe @MâYú ejòQò, ù~ùZùaùk Kò _âZò ùjKÖe C_ôû\^ \éÁòeê cjûeûÁâ _â[c iÚû^ùe ejòQò û bûeZahðùe 2020 _~ðý« K\kú C_ôû\^e flý Gjû @ûagýK ejòQò Kò Kk\úe C_ôû\^ Gaõ C_ôû\KZû Cbùd aé¡ò Keû~òaûe @ûagýK ejòQò û ~ûjûKò _eòÃéZ C_ôû\^ ùKøgkKê Cy Éeùe C_ù~ûM Keû~ûA Gjûe C_ôû\^Kê _âZò ùlZâùe ù~_eò MQ _âa§^ ùeû_Y, iòõP^, CaðeK iûe _âùdûM ic^ßòZ KúU Gaõ ùeûM _âa§^ AZýû\ò C_ùe ~ù[ûPòZ ]ýû^ \ò@û~ûA[ûG û C_ôû\K ^òRe C_ôû\^ C_ùe CPòZþ cìfý còkò[ûG G[ô_ûAñ @ûagýK ejòQò Kò K\kúe

38

Kéhò RûMeY, Rû^ê@ûeú 2017

bŠûeY Gaõ aò_Y^ I @ûjêeò c¤ icêPòZ ]ýû^ \ò@û~ûA[ûG û KûjóKò ^û Gjû gúNâ jó ^Á ùjûA[ûG I ù\gùe bŠeYe lcZû ajêZ iúcòZ ejò[ôaû _eúlY \ßûeû Gjûe aòbò^Ü C_ôû\e ^òcðûYe MêYûcôK aé¡ò @ûYòaûùe @ûagýKZû ejòQò û K\kúe C_ôû\^ Gaõ ùlZâ`k: 1999 ciòjûe _ìeû aògßùe 8.81 ùKûUò U^þ K\kú C_ôû^ ùjûA[ôfû, ù~Cñ[ôùe 2/3 bûM _ûPòfû K\kú bûaùe C_ù~ûM Keû~ûA[ôfû Z[û 1/3 bûM Kk\úKê _eòaû eì_ùe aýajûe Keû~ûA[ôfû û Giò@ûùe Kk\ú Pûh C_ôû\^ @]û bûM C_ô^Ü Keû~ûA[ûG û bûeZ aògße iaêVûeê aWÿ K\kú C_ôû\K eûÁâ @ùU û bûeZùe 4.6400 ùjKÖe ùlZâ`keê _âûd 1.5 ùKûUò U^ K\kú aýaiûdòK ùlZ C¾ Gaõ Cù_û¾ _eòiÚòZòùe bûeZùe _âûd 23 bûM _âù\gùe ùjûA[ûG û Gjûe ùlZ bûZeùe ùKak Gjò _âù\gùe ùjûA ^[ûG ù~CñVûùe @Zý]ôK [Šû _Wÿò[ûG, jòcûPk _âù\g, _¬ûa, R¹ê- Gaõ Kûgàúe, aòjûe, _ìað, C e _âù\gùe K\kú ùlZâ @iúc i¸ûa^û ejòQò û Gùa C e _âù\gùe ùKak 1300 ùjKÖeùe Gjûe ùlZ Keû~ûCQò I GVûKûe C_ôû\K 27.54U^þ _âZò ùjKÖeeê K\kú còkò[ûG û

K\kú C_ôû\^ ùlZ

www.krishijagran.com ùjûAQò, ^ûAùUâûùR^þ, `iþùÇûeiþ Gaõ ù_ûUie cûZâû icêPòZ @ùU û K\kú ùlZ _ûAñ C_~êq ùjûA[ûG û K\kú _âRûZò :

Kéhò Rkaûdê I C^ÜZ C_ôû^ : Kk\ú ùlZ _ûAñ @û\gð Zû_Kâc 20eê 30 WòMâú ùifþiòdi ejòQò û Gjûe C_e I Zk K\kú aé¡ò _âaûbòZ ùjûA[ûG û 10 WòMâú ùifþiòdiþ ZkKê Zû_cû^ C_ùe MQe aé¡ò a¦ ùjûA[ûG û ~\ò K\kú MQ gúZ \ò^ùe `k aûjûeò [ûG ùZùa Gjû [Šû KûeYeê _âbûaòZ ùjûA[ûG I `k aXÿòaûùe ]úcò MZòe KûYeeê ùWeòùe _âÉêZ ùjûA[ûG û ùaû^ò Kòic @Zý]ôK iŸòð KûeYeê MQ ùaùk ùaùk Gjûe `k bòZùe `µû ejò~ûA[ûG I aòk´ùe `k aû§òaû ùjZê ùWeòùe `k _ûPò [ûG û GYê @Zý]ôK gúZ Gaõ Mec \ò^ùe K\kú MQ _ûAñ lZòKûeK @ùU û ùlZùe Rk Rcòaûe iÚòZòùe c¤ Gjûe aé¡òùe _âbûaòZ ùjûA[ûG, ù~ùZùaùk Kò iÚòZò c¤ Gjûe aé¡òKê _âbûaòZ Keò[ûG û Kk\úe MQ Mec Gaõ ùZR _a^eê elû Keòaû CùŸgýùe aûdê ùeû]K aél aû aél ùlZe KWÿ aû ùcûWÿ C_ùe fMû~ûA[ûG û K\kú `ife 12-13 WòMâú ùifþiòdiþ C_ùe GK iÚû^ùe @^ý iÚû^ C_ùe Kûc ~òaû CPòZ, KûjóKò ^û Cy Zû_Kâc C_ùe gßi^ iaêVûeê Kc ùjûA[ûG û Cy Zû_Kâc C_ùe aél RWÿòZ eLôaû _ûAñ i¸ûa^û ejò[ûG Kò«ê Mecùe 50 _âZògZ I Qûdòùe K\kú ùlZ ùjûA[ûG û ahðû Rk C_ùe @û]ûeòZ ùlZùe c¤ 25 còcò ahðû i¯ûjùe _~ðû¯ ùjûA[ûG, @^ý[û iòõP^ @ûagýK _Wÿò[ûG û

eûùR¦â Kéhò aògßaò\ýûkd _êiû ^òKUùe K\kúe 100eê @]ôK ùKøYiò C\ýû^ @^êi§û^ ùK¦â jûRú_êe iõMâjúZ bûeZ _âûd 500 Kòic fMû~ûAQò û Kò«ê ùMûUòG KòicKê aòbò^Ü ùlZâùe bò^Ü-bò^Ü ^ûc ejòQò û Kk\úe MQ aò^û gûLû~êqKê bûaùe ^òcðòZ Keû~ûA[ûG û ~ûjûe CyZû 1.8 ùicòeê ù^A 6 còUe _~ðý« ùjûA[ûG, Gjûe c¬òKê còQ c¬ò aû @ûiûcú c¬ò Kj«ò, KûjóKò ^û Gjò _Zâ M ê W ÿ ò K ùe Zk bûMùe iõMâ j Yùe ùjûA[ûG û @if Z^û Rcòe Zùk ùjûA[ûG ~ûjûKê Kò _âKeY _âK¦ Kêjû~ûA[ûG û Gjûe c¤a ðú bûMùe _ê¿Kâc aûjûeò[ûG û ùlZâ aòùgh @^êiûùe _âûd 20Uò Kòic aûYòRòýK CùŸgýùe fMû~ûA[ûG û aòbò^Ü _âù\gùe fMû ~ûC[ôaû K\kúe Kòic : @ûiûc : ùeûaÁû, cûfùbûMû, @Ìû^ WaûKð Kûùa^òWiþ, ùMøeòdû, cêVò@û KPùKf, a úiû û

ijoy dh oSKkfud [ksrh ,oa ikS/k lqj{kk

bìcò I iõeP^û : ùKøYiò c¤ cì òKûùe K\kú ùlZ _ûAñ C_~êq ùjûA[ûG û @ûagýK ejòQò cé òKû iõeP^û iê]ûeaû _ûAñ C c Rk aòKûg I aýaiÚû Keû~ûA[ûG ~\òI Kk\ú 4.5 Vûeê ù^A 8.0 _~ðý« _ò.GPþ. cû^~êq cé òKûùe MQ fMû~ûA_ûeòa û G[ôùe ùlZ _ûAñ cûUòe iùaðû c _ú.GPþ. cû^u Vûeê ù^A Keò 7.5 _~ðý« ejò[ûG û cûUòe iõeP^ûùe @ûgûZúZ iê]ûe _ûAñ Gjò @ûagýK ejòQò Kò G[ôùe Kûað^òKþ _\û[ðe be_ìe cògû~ûA[ûG bûeò cûUòùe C c Rk aòKûg aýaiÚû Z[û bìcòe ù_ûhK Z ßKê C_~êq Éeùe Zò@ûeò Keû~ûA[ûG G[ô_ûAñ Lû\ Gaõ CaðeKe _~ðû¯ cûZâû _KûAaû CPòZþ û GK G_eò cé òKû ejòQò ù~Cñ[ôùe @cæúdZû @]ôK ^ ùjC Kûað^òK _\û[ð _~ðû¯

_½òc awkû : ùfKU^þ, Pµû, @cðZiûMe, K^Úûfú RûdõU, Mbð^e û

aòjûe : ùeûaÁû, Pú^ú Pµû, cûfùbûM, aûM^e, ùcûi Pò^ò@û û

cjûeûÁâ : iò¦e^ú, @]ðû_êeú, eûùRfú, ù_\ûfùi, j^êcû^, ]kû ùaPfú, fûfùaPfú û @û§â_âù\g : PûKÑe ùKfú, ùcû^Ú^, ùeûaÁû, @céZaû^ú ùd^ûMêa§û û K‰ðûUK : _êaû^, ùeWa^û^û, ù^¦â^ _ûfòd^ Kû\^, ùcû^Ú^, AfûaûjßWð, Kûeúaûùf û Uòiê KfPe, @«ü ia¡ð^ _âYûkú : Gjò _âYûkú \ßûeû _âÉêZ aélùe K\kúe ùlZ Keòaû _ûAñ @ù^K fûb ejòQò aél iêiÚý ùeûM ejòZ ùjûA[ûG û MQ icû^þ eì_ùe aé¡ò Keò[ûG û GYê ic aél _ê¿~êq `k KûUòaû _âûd GKû ijòZ ùjûA[ûG, ~ûjûe KûeYeê aò_Y^ùe iêaò]û ùjûA[ûG û `ke @ûKûe -_âKûe GK icû^ Gaõ _êÁ ùjûA[ûG û _âKù¦ûMêWÿòK Zêk^ûùe @«ü i´¡ð^ \ßûeû _âÉêZ MQùe `k _âûd 50-60 \ò^ùe ùjûA~ûA[ûG û Gjò _âKûe ùeû_Y _ùe 13-15 cûi c¤ùe Kk\ú _â[c `if _âû¯ ùjûA[ûG û ù~ùZùaùk Kò _âKù¦ûùe _âÉêZ aél _â[c `if _âû¯ ùjûA[ûG, ù~ùZùaùk Kò _âK¦MêWÿòKùe _âÉêZ aéle _â[c `if 17 cûi aû\þ còkò[ûG û @«ü i´¡ð^ aò]ôùe _âÉêZ aél _âûd 30-35 _âZògZ KòùfûMâûc _âZò aél _~ðý« còkò[ûG û

Kéhò RûMeY, Rû^ê@ûeú 2017

39

K\kú C_ôû\^ ùlZ

www.krishijagran.com

_â[c `if @ûc\û^ú icd _ùe @^ý `if LêUú ( eêUò^þ) @^êiûùe @^ý `if 8-10 cûi bòZùe _êYò [ùe @ûiò~ûA[ûG û Gjò _âKûe 24-25 cûiùe K\kúe \êA `ifMêWÿòK ù^A ~ûA[ûG û ù~ùZùaùk Kò _âK¦MêWÿòK _âÉêZ ùeûaÁû Kòicùe aél _âûd G_eò i¸a ùjûA ^[ûG û G_eò aél ùeû_Y icdùe Z[û ]^ eûgò iõPd ùjûA[ûG û _eòYûc Êeì_ _ê¬ú @iêfú gúNâ ùjûA[ûG û Kò«ê C_ùeûq icÉ fûb còkò[ûG ù~ùZùaùk Kò cûZé aéle Pd^ ajêZ iûa]û^úùe Keû~ûA[ûG Z[û _ùe ù\LûeLû Keòaûe _ìeû ]ýû^ \ò@û~ûA[ûG û @«ü i´¡ð^ _âYûkú \ßûeû aélKê _âÉêZ Keòaûe aòbò^Ü PeY ejòQò û cûZé aéle Pd^ aòhûYê cêq cûZé aélKê PòjÜòZ Keû~ûA[ûG, aél iõKâcY aòj^ C K _âÉêZ Keòaû, _âùdûMgûkûùe i´¡ð^ \ßûeû C K (@«ü) _âÉêZ Keû~ûA[ûGö @«ü _âKeY ajêMêY^ Z[û ^aRûZ aéle aûZûaeY @^êeì_ bûaùe ùjûA[ûG Gaõ @ûMûcú \ò ^ ùe aýûajûeò K iciýûMêWÿòKe @¤d^ Keû~ûA[ûG û cé òKû _âa§^ : K\kú ùPe Zª _Zkû ùjûA[ôùf ùlZ Keòaû KûeYeê lZòMâÉ ùjaûe i¸ûa^û ejò[ûG û GYê gZ_âZògZ @ûzû\òZ ùjûA[ôaû `ifMêWÿòKùe fûMòaû CPòZþ ^êùjñ û K\kú @ûe¸ùe Pûeò cûi _ûAñ @Ì @a]ô `if @«ea ðúd `if eì_ùe ù^aû i«ê¯ò ùjûA[ûG û ù~_eò- _ZâùKûaò, `êfùKûaò, @ûkê, jk\ú, ùfûaòdû, cìkû @û\ò `if û ùKùa ùKùa LKûeê aMðúd _^ò_eòaûKê @«ea ðúd `if eì_ùe ù^aû CPòZþ, KûjóKò ^û Gjò `ifùe aòhûYê ùeûM `kòaûe @ûguû ejòQòö

ijoy dh oSKkfud [ksrh ,oa ikS/k lqj{kk

ùlZ _âÉêZò : ùlZùe \êA-Zò^ò [e jk Keòaû _ùe 50 x 50 x 50 ùicò, @ûKûe MûZ ùLûkò 1.5 x1.5 cò. ùaû^ò _âRûZò _ûAñ I 2 x 2 cò. f´û _âRûZòe _ûAñ \ìe \ìeZß aýa]û^ùe MûZ ùLûkòaû CPòZþ û MûZ ùLûù\A Kû~ðý ùc’-Rê^þùe Keò ù^aû CPòZþ û ùLûkòaû C_eûù« Gjò @aiÚûùe MûZ bòZùe 15 \ò^ _ìaðeê KùµûÁ Gaõ cûUòùe 1:1 cògâY beò ù\aû CPòZþ û MûZùe cûUò 20 KòùfûMâûcþ iWÿû ùMûaee Lû\ KùµûÁ 1 Kòùfû @eŠò aû ^òc Lkò 20 Mâûcþ `êýeûWû^þ cûUòùe cògûA ù\aû CPòZþ û MûZ beòaû C_eûù« iòõP^ Keòaû @ûagýK ~ûjû\ßûeû MûZùe cûUò aiò ~òa û iûe _âa§^ \ßûeû _âÉêZ aéle ùeû_Y : _fò[ô^þe [kòùe ùZR PûKê aû ùaäWÿùe KûUòKeò @fMû Keò ù\aû CPòZþ Z[û aélMêWÿòK aûjûe Keò ù^aû CPòZþ û _fò[ô^ò [kòùe 8-10 AõP CyZûe i´¡ð^ \ßûeû _âÉêZ Keò aél ùeû_Y ùjZê C_~êq ùjûA[ûG û ]ýû^ G_eò ù\aû CPòZþ Kò cûUòe _òŠò ^ `êUò_ûeòaû _ìaðeê MûZ ù~_eò beò ù\aû CPòZþ ~ûjûKò Kò cûUò _òŠ ^ `êUòaû_ìaðeê beò~òaûA[ôaû MûZ cSò cSòùe cûUòe _òŠ aeûae ùQûU - MûZ Keò aélKê iò]û eLô 40

Kéhò RûMeY, Rû^ê@ûeú 2017

fMûAaû CPòZþ û ùPeKê aò^û jû^ò _jñPûA _òŠe Pûeû cûUò_Ueê cûUò beò C c bûaùe ù\aûA ù\aû CPòZþ Zûjûùjùf iòõP^ icdùe cûUòe MûZùe aél ajêZ @]ôK Mbúe _~ðý« ùeû_Y Kû~ðý Keòaû CPòZþ ^êùjñ û ùKak aéle _òŠ _~ðý« cûUò beòaû CPòZþ û

iN^ ùeû_Ye ^ìZ^ _âYûkú : Gjò _âYûkúùe C_ôû\^Kê aXÿò~ûA[ûG, Kò«ê Gjû ijòZ ùlZeê cìk ]^ _ûAaûùe c¤ lZò ùjûA[ûG û CaðeK Gaõ _ûYòKê icêPòZ Gaõ iùaðû c C_ù~ûM Keû~ûA[ûG û ùeûaÁû Gaõ aeieûA _âRûZòe aél iõLýû ùjKÖeKê aXÿûA @]ôK C_ôû\^ _âû¯ Keû~ûA[ûG û _âK¦MêWÿòKe iõLýû ùMûUòG iÚû^ C_ùe ùMûUòG _âKûe ^ eLô Z[û aélMêWÿòKùe _õqòeê _õqò \ìe 2 x 3 còUe eLôaû CPòZþ û _âZò ùjKÖe 5000 aél fûMû~ûA_ûeòa û G[ôùe ^ûAùUâûùR^þ `iþù`ûeiþ Gaõ ù_ûUûge 25 _âZògZ cûZâûùe _eµeûMZ ùeû_Ye Zêk^ûùe MQ aXÿò[ûG û Gjò aýaiÚûùe `k Êeì_ C_ôû\^ùe CùfäL^úd aé¡ò i¸a ùjûA[ûG û iN^ ùeû_Y aò]ôe @«MðZùe Kûù_Šòiþ icìj K\kú ù~ûWÿû _õqò _¡Zòùe fMûaûAaûe C\ýc Keû~ûA[ûG û Gjò aò]ôùe ajê _âKûe `ûA\û ùjûA[ûG û K\kúe _â[c `if cûZâû D¾ Rkaûdêùe 10-11 cûi _ûAñ ^ò@û ~ûA[ûG Z[û C_ôû\ Kcþeê 60 U^þ _~ðý« còkò~ûA[ûG û `ke MêYa û Lêaþ bf ùjûA[ûG û

K\kú C_ôû\^ ùlZ ùeû_Ye icd : _½òcú Z[û C eú bûeZùe K\kú fMûaû iaêVûeê C c icd \lòYú I _½òcú ùcøiêcú @ûe¸ cûù^ Rê^þ- RêfûA cûi @ùU û \lòY bûeZ ùKekùe cûfIßûe bûMùe ùiù_Ö´e @ùKÖûaeùe Z[û KòQò ùlZâùe Wòùi´e K\kú fMû~ûA[ûG û _½òc awkû, aòjûe, Z[û @ûiûcùe ùcøiêcú @ûe¸ ùjaû _ùe Rê^þ, RêfûAùe K\kú fMû~ûA[ûG û aòjûeùe K\kú @MÁ I _â[c i¯ûj _ùe fMûAaû CPòZþ ^êùjñ, KûjóKò ^û Gjò _âKûe fMû Mùf K\kúùe Mbúe gúZ icd _Wÿò[ûG û ~ûjû @Zý]ôK [Šû KûeYeê MQ ùWeòùe aXÿò[ûG û G[ôijòZ @MÁùe fMû~ûA[ôaû MQ `if KûUòaû _~ðý« @a]ô @Zý]ôK \úNð ùjûA~ûA[ûG, KûjóKò ^û [Šû KûeYeê `if _âÉêZ ùjaûùe @]ôK icd fûMò~ûA[ûG û iòõP^ : bûeZúd _eòiÚòZòùe K\kú ùlZ _âbûaòZ iòõP^ Zª \ßûeû iêi{òZ ùjaû CPòZþ KûjóKò ^û cûUòe ^c^úd Kcòaûe @û]ûe C_ùe _âûd ^c^úd _ûAñ 40 _âZògZ cûUò ^ec ùjaû _ûAñ iòõP^ Keòaû @ûagýK ejò[ûG, iû]ûeY bûaùe K\kú MQùe 20 [e iòõP^e @ûagýK ejòQò û ù_ûhY: iûcû^ý aû^ÆZòK aé¡ò ùjZê 200eê 250 Mâûcùe MQùe ^ûAùUâûùR^ ù\aû CPòZþ û ^ûAùUâûùR^þ @û_ì òð iûcû^ýZü dêeò@û eì_ùe Keû~ûA[ûG û aû^Æ òK aé¡òKê cêLý PûeòUò @aiÚûùe ùeû_Y _ûAñ 30,75, 120 I 165 \ò^ _ùe Gaõ _âR^^Kûeú @aiÚûùe c¤ cêLý Zò^ò @aiÚûùe Keû~ûA[ûG û 210,255, Gaõ 300 \ò^ _ùe ùeû_Y _âûd 150 Mâûcþ ^ûAùUâûùR^þKê Pûeò [e 4 bûMùe aòbq Keò aûõUòKe aû^ÆZòK aé¡ò @aiÚûùe _âùdûM Keòaû `kùe C c C_ôû\^ _ûAñ ^ûAùUâûùR^þKê 25 _âZògZ iWû KùµûÁ eì_ùe @agý _âùdûM Keû~òaû CPòZþ û K\kúùe `iþùÇûeiþKê _âùdûM Keòaû @ûagýK Kcþ ùjûA[ûG û iê_e `iþùÇUþ eì_ùe 100 I 150 Mâûcþ aél Zeùe `iþùÇûei \û^û ù\aû CPòZþ û `iþù`ûeiþKê iµì‰ð cûZâûùe ùeû_Y icdùe jòñ cûUòùe ù\aû CPòZþ û

www.krishijagran.com `kùe Gjû ikL bûaùe QòWÿû ùjaûKê gqò jeûAaû ijòZ ZkKê SêõKò _Wò[ûG û GcòZò Kò _a^ ùjaû `kùe MQ IfUò ~òaûe i¸ûa^û ejò[ûG û aél ù~ùZ ù~ùZ aé¡ò ùjûA[ûG, ùiZòKò ZkKê Gjûe _Zâ gêLô @ûiò[ûG û gêLôfû _Zâùe `k c¤ lZòMâÉ ùjûA[ûG û gêLôfû _Zâ I ùeûMMâÉ _ZâMêWÿòKê Qêeò iûjû~ýùe icd icdùe KûUò `òwò ù\aû CPòZþ û Gjò _âKâòdûùe ùeûM _âiûeòZ Gaõ Gjûe ZòlþYZû NUò[ûG û _a^ Gaõ Leû MQ cìkùe _jñPò _ûeò[ûG û ~ûjû `kùe KúUe iõLýû c]ý Kcò~ûA[ûG û @]ôKZc C_ôû\^ _ûAñ 13eê 15 _Zâ MQ _ûAñ _~ðû¯ ùjûA[ûG û iûjûeû ù\aû: K\kú ùlZùe ùZR _a^ ajòaû c¤ @Zý« MQ _ûAñ bd^ûK _eòiÚòZò iéÁò Keò[ûG û ajê icdùe PKâaûZe _âùKû_ùe _ìeû `if ^Á ùjûA~ûA[ûG û GYê \úNð _âRûZòùe ijûeû ù\aû @Zò @ûagýK ùjûA[ûG û K\kú `kKê Mêzû bûeò ùjaû KûeYeê MQ ZkKê Qêuò _Wÿò[ûG ~\ò GjûKê iûjûeû \ò@û ^~ûG ùZùa MQ C_ûWò ~ûA[ûG û GYê \êAUò aûCñg c¤ùe a§ò Keò G[ôùe KAñPò _eò Keò \ò@«ê Z[û `kKê Mêz c¤ùe fMûA ijûeû ù\aû CPòZþ û `k aûjûeòaû icdùe iûjûe ù\aû fûb_â\ ùjûA[ûG û Kû¦òKê ùNûWÿûAaû Gaõ KúUu @ûKâcY :

ijoy dh oSKkfud [ksrh ,oa ikS/k lqj{kk

ù_ûUûiòdcþe bìcòKû K\kú ùlZùe @Zò cj ß_ì‰ð ejòQò, KûjóKò ^û Gjûe aòbò^Ü _âKûe _âbûa ejòQò û Gjû ùlZùe iêelòZ eùL ^ûjó û Z[û Gjûe C_f²Zû _ûZKâc \ßûeû _âbûaòZ ùjûA[ûG û Mjúeò `k fMûAaû icdùe ùZûUûKê fMûZe @û_ì òð @ûagýK ejòQò KûjóKò ^û Mjeùe `k fMûAaû _âKòâdûùe Gjûe cj ß_ì‰ð bìcòKû ejò[ûG û K\kúe aû^ÆZòK aé¡ò Éeùe 100 Mâûcþ ù_ûUûiòdcþKê \êA KòÉòùe `k Zò@ûeò Keòù\aû CPòZþ û _êeû `if @a]ô _ûAñ 300 Mâûcþ ù_ûUûi ù\aû CPòZþ û cûUò PXÿûAaû: ahðû _ùe iað\û cûUò PXÿûA ù\aû CPòZþ KûjóKò ^û aéle Pûeû _leê cûUò ù]ûA ùjûA~òaû `kùe MQùe `k ]eòaû

aélùe `k @ûiòaû icdùe GK _UKê Sêuò _Wÿò[ûG û ~\ò Gjû Sêuò _ùWÿ _ìað I \lòY_ìað aû \lòY _UKê ùjûA[ûG `k ùZR Leû LûAaû `kùe Leû_ _âbûa _Wÿò[ûG û GYê K\kú C_ùe _Zâ Xûuò ù\aû CPòZþ û ù`Yûe @MâbûMùe ù~Cñ ^e_ê¿ ùjûA[ûG aò^û `k ]eòaû aXÿò[ûG û ùZYê Kû¦ò ùe `k _ì‰ð cûZâûùe _ûPò~òaû _ùe GjûKê KûUò Keò @fMû eLô ù\aû CPòZþ û ~ûjû`kùe Gjû ùbûRý _\û[ð ù^A `k aé¡òKê @aeê¡ ^ Keòa Z[û G[ôeê aõPò Keò @Zòeòq @ûd _âû¯ ùjûA[ûG û KûjóKò ^û ùKCñ ùKCñVûùe Gjûe _âùdûM ZeKûeú Keòaû ùlZâùe C_ù~ûM Keû~ûA[ûG û ^e_ê¿e KûUòaû \éÁòeê @ûagýK ejòQò û G[ôùe Kk\ú `if ew I @ûKhðK ùjûA~ûA[ûG û D¾ Gaõ C_ôû\ Rkaûdêùe `ifKê _eû\gðú Qò\â~êq _fò[þô^þ Xÿûuò eLôaûùe 15eê 20 _âZògZ C_ôû\ aé¡ò ùjûA[ûG Z[û `k 7eê 10 \ò^ _ìaðeê _eò_Kß ùjûA~ûA[ûG û

ù~ùZùaùk Kò aýajûeùe _eòa ð^ @ûiò^[ûG û ùiùZùak _~ðý« Rúa^ùe Lêiò jûiòf ùjûA^[ûG û _eòa ð^ ùiùZùaùk ùjûA[ûG, ù~ùZùaùk RûYòaûe K[û bòZe _~ðý« ~ûA[ûG û @«ðc^Kê QêAñ ~ûA[ûG û @]ôKZe bûaùe KéhK bûAcû^u Rúa^ùe G[ô_ûAñ i`k ùjûA ^[û«ò, KûjóKò ^û \lZûe Kcò ejò[ûG aeõ G[ô_ûAñ @i`kZû ùjûA[û«ò KûjóKò ^û Gcû^u c¤ùe Ròmûiûe cù^ûbûa Kcò [ûG û eaò¦â ^û[ ùPøa _âMZògúk Gaõ i¹û^òZ KéhK ùiaû ùK¦â WûK awkû i¹êL, aûñiþWòj Ròfäû-afòdû (C._â.)

Kéhò RûMeY, Rû^ê@ûeú 2017

41

aúR C_Pûe

www.krishijagran.com

aúR C_PûeY Gaõ MêYa û ^òdªYe C_ûd

`

ife CPòZþ _û\_ N^Zß _âû¯ Keòaû _ûAñ ùeûM, KúU I ~ûªòK lZòeê cêqò còkòaû Z[û aû^ÆZòK _âa§òðZ iûcMâúeê ù~Cñ `if aêYòaû @[aû ùeû_Y _ûAñ _âùdûM Keû~ûA[ûG û

\ßûeû mûZý Keû~ûA[ûG û

aúR:- ùfwòMþ aû aû^Æ òK _âa§òðZ iûcMâú, ù~Cñ `if aêYòaû @[aû ùeû_Y Keòaû _ûAñ _âùdûM Keòaûe Kûcùe @ûiò[ûG Gaõ aêYòaû _ùe _âZò iõiÚû^ ùlZâeê aélMêWÿòKe AzòZ iõLýûùe còkò[ûG, GjûKê jó aúR Kêjû~ûA[ûG û

_eòlY _ûAñ ~ûA[ôaû aúRe iõLýû aúRe Rúa^ lcZû :- aúRùe Rúa^ lcZû _eòlYe cj ß_ì‰ð _âYûkú Uò-ùUÁþ aû ùUUâûùRûfòdcþ _eúlY ejòQò û

C c MêYa û ~êq aúR :- gê¡ aúR ~ûjûKò ùacûeú, KúU, ùeûMù_ûK ^òdªY ejòZ aúR, @^ý `if aúR aû @^ý aûjûe @Kâòd _\û[ðeê cêq Z[û ~ûjûe @uêeY lcZû Z[û IRßfýZû @]ôK ùjûA[ûG, GjûKê MêYa û aúR Kêjû~ûA[ûG û C c aúRe aòùghZû :- Gjò aúR @^ý `ifMêWÿòKe aúR I ùeûMù_ûK ^òdªY aúReê iµì‰ð cêq ùjaû CPòZþ û aúRùe cûuWÿû _[e, `ife @aùgh, cûUò-]ìkò @û\ò ejòaû CPòZþ ^êùjñ, @^ý[û `ife C_ôû\ C_ùe @^êKìk _âbûa ^ _Wÿò[ûG û

aúRe gê¡Zû = gê¡ aúRe bûe X 100% ^cì^û _ûAñ aúRe bûe aúRùe ^c^òdZûe cûZâû :- aúRKê bŠûeY Keòaû icdùe, G[ôùe 10-15% ^c^òdZû ejòaû CPòZþ û aúRe ^c^òde cûZâûKê RûYòaû _ûAñ ^c^òd aúRKê ^ò½òZ cûZâûùe 150õ ùiõUòùMâWþ C_ùe gêLûAaû _ùe GjûKê gêLòfû aúRe cûZâûe iìP^û ù\A_ûeòùa û aúRùe @uêeY lcZû :- aúR aêYòaûe _ìaðeê Gjûe @uêeY lcZûe mû^ ejòaû @ûagýK ejòQò, @^ý[û C_ôû\ C_ùe _âZòKìk _âbûa _Wÿò[ûG û aêYòaû icdùe @uêeY lcZû 90100% ùjaû CPòZþ û aúRMêWÿòKe @uêeY lcZû ^òcÜ iìZâMêWÿòK 42

Kéhò RûMeY, Rû^ê@ûeú 2017

@uêeY _âZògZ = @uêeòZ aúRMêWÿòKe iõLýû X 100%

Uò-ùUÁþ _eúlYe _âYûkú  Gjò eiûd^ jûfþKû j\kú ewe ùjûA[ûG, ~ûjûKò

Mê^þMêù^ _ûYòùe ùMûkû~ûA[ûG û G[ôùe aúRe bïYùe ùZR aû fûfþ ew @ûiòaûùe aúRe Rúa^ lcZû Z[û @RßfýZû RYû_Wÿò[ûG û RúaòZ bïYùe aòùgh @_PûdK G^þRûAcþ ejò[ûG û ~ûjûKò ùUUâûùRûfòdcþ iµKðùe @ûiòaû `kùe fûfþ ewùe _eòa ðòZ ùjûA~ûA[ûG û  _eúlY Keòaû _ìaðeê aúRMêWÿòKê _ûYòùe _KûA bòRûA \ò@«ê, ~ûjû`kùe aúR ^ec ùjûA~ûG û Gjû_ùe aúRKê \êA bûMùe aòbq Keò Gjò _eò KUû~ûA[ûG ~ûjû\ßûeû bïYùe c¤ \êA[e bûM KUò ~òa û  ùKU Gjò bïY _ûAñ bûM eLôaû[û«ò G[ôijòZ @^ý_lùe _KûA ù\A[û«ò Gjò_eò gùj bïY KûUò[û«ò I bïY ù^A[û«ò û Gùa bïYe KUû bûM _ûYòeê aûjûe Keò Lûfò ù_UâûWògùe eL«ê G[ôùe 1 _â Z ò g Z ùUUâ û ùUûfò d cþ ùKä û eAWdû ùaâûcûAWþKê GZòKò ùNûk bûeò[û«ò û ù~Cñ[ôùe icÉ _âKûe aúR aêWÿò~ûA[ûG Z[û \êAeê Zò^ò NõUû _ùe ^òeúlY Keò[û«ò û ~ûjûKò aúRe bïY PcK_â\ I fûfþ ew ùjûA RúaòZ ùjûA~ûA[ûG û

aúR C_Pûe aúùRû_Pûe aúRe @ù^K ùeûMR^K (KaK, RúaûYê, aòhûYê ) KúUMêWÿòK I iìZâKécò @û\òe aûjûK ejò[ûG, ~ûjû bŠûeY icdùe @[aû ùlZe aúR I aúR `ife ùlZùe _jñPò _ûeò[ûG û aúR MêYa û Kcþ ùjZê C_ôû\e jâûi ùjûA~ûA[ûG û KòQò aúRùe _âiìZò I @uêeY aû]K _\û[ðMêWÿòK C_iÚòZò Gaõ @ûagýK RúaûYêMêWÿòK @^ê_iÚòZòe KûeY @uêeY aû]ôZ ejò[ûG û aúR (_eòÃe, gêLûaû, aêYòaû) _ùe aúR ijòZ bŠûeY @[aû aêYòaûe _ìað KòQò ùbøZòK I eûiûd^òK _âKâòdûùe Keû~ûA[ûG û ~ûjûKê aúR C_Pûe Kêjû~ûA[ûG û aúùRû_Pûee _âKûe aúRKê aòbò^Ü _âKûeùe C_PûeòZ Keû~ûA[ûG : Mec _ûYòùe C_Pûe : Gjò aò]ôùe aúRe ùKøYiò ^ò½òZ Zû_Kâc aû icd _~ðý« eLôKeò, _ûYòùe aûjûeKê aûjûeòaû, [Šû _ûYòùe aêWûA Keò aûjûe Keòaû iêLûAaû, ù~_eò Mjcùe @^ûaé KûŠ aû ùeûK[ûcþ _ûAñ 54õ ùiõUòùMâWþ Zû_Kâc~êq _ûYòùe 10 cò^òUþ _~ðý« eLû~ûA[ûG û ~ûjûKò @^ûaéZ KûŠKê ùeûKòaû _ûAñ aúRKê 54õ ùiõUòùMâWþ Mec _ûYòùe 13 cò^òUþ _~ðý« eLô[û«ò û  ùiøe C¾Zû C_Pûe : Gjò _âYûkúùe ùc’-Rê^þ cûiùe aúRMêWÿòKùe ]ì_ùe gêLôaû _ìaðeê 2 NõUû _âûd [Šû _ûYòùe aêWÿûA eL«ê, _ùe ]ì_Kê Ægð Keò _âiûeòZ Ke«ê û G[ô_ûAñ \ò^ùe Zû_Kâc 30-40õ ùiõUòùMâWþ ùjaû CPòZþ û

2. eûiûd^òK C_Pûe : aúRe ùeûMYêMêWÿòK I aúRûYêMêWÿòKeê elû _ûAaû _ûAñ eiûd^òKKê _âùdûM Ke«ê û KaK^ûgòK \ßûeû C_Pûe : eiûd^òK ùNûk, `êjûe Z[û `ê@e eì_ùe _âùdûM Keû~ûA[ûG û aúRKê KòQò NõUû eiûd^òK ùNûkùe bòRûA Keò eL«ê û ~ûjû\ßûeû aúRe bòZùe aiò ejò[ôaû ùeûMeR^K ceò~ûA[ûG û Gjò _âYûkúùe @ûc ù\gùe _âûd KòQò _ûe\úd KaK ^ûgK ejòQò, ~ûjû ceKêýeòKþ ùKäûeûAWþ, ùiùeiû^þ ùIßUþ @û\ò eiûd^òK aû ]û^ I K_ûe aúùRû_PûeòZ Lêaþ _âPk^ ùjûA[ûG û

www.krishijagran.com  cêM`kúe UòKû ùeûMùe aúRe `ûùcðfò^þ _ûAñ 2-3 %  





ùNûkùe 30 cò^òUþ eL«ê û ZaûKêe aúRKê iXÿòaû _ûAñ ùeûKòaû _ûAñ aäûAUûKè-50ùe 2% ùNûkùe aêWÿûA eL«ê û @ûkêe Ä`ð ^ûcK ùeûMùe `ifKê aõPûAaû _ûAñ @ûkê aúRKê GeòU^þ aû ùU`ûiû^þe 0.25% ùNûkùe \êA cò^òUþ _~ðý« aêWÿûA eL«ê û KúUMêWÿòK ^Á Keòaû _ûAñ Gjò eiûd^òK bŠûeYe icd jòñ aúRùe cògûA \ò@«ê Kò«ê ùeûMûYêMêWÿòKê ^Á Keòaû _ûAñ GjûKê 8-10 \ò^ _ìaðeê aúRMêWÿòKùe cògûAaû CPòZþ û ùMû\ûcùe bïY

ùMû\ûce aúRMêWÿòKe aõPòaû _ûAñ cò[ûAfþ ùaâûcûAWþ 0.5-0.75 KòMâûùe 1000 N^ `òUþ iÚû^Kê 24 NõUû _~ðý« aêfûAaû CPòZþ û aúR C_Pûeùe iûa]û^ò^ú : aúR C_Pûe Keòaû icdùe KòQò iûa]û^ú @û_YûAaûe @ûagýK ejòQò û lZòMâÉ aúR : ~ûªòK lZòMâÉ aúRe C_ûPe aû\þ LêaþgúNâ aêYòaû CPòZþ û _ûe\úd _\û[ð : _ûe\úd eiûd^òK aúùRû_Pûe aêYòaûùe @Ì icd ( GK-ù\Xÿ cûi) _ìaðeê ejòaû CPòZþ Z[û C_PûeòZ aúRMêWÿòKKê bŠûeY Keòaû CPòZþ ^êùjñ û bŠûeY : C_PûeòZ aúRMêWÿòK aûZòZ _ZâMêWÿòK Kcþ ^c^òd I Kcþ ù_Uòe @aiÚûùe bŠûeòZ Keòaû CPòZþ û C_Pûe \e : aúRC_Pûe eiûd^ _ûAñ Pd^ Z[û iVòKþ cûZâûùe _âùdûM Keòaû CPòZþ û @]ôK cûZâûùe aúR lZò _jñPûA[ûG ù~ùZùaùk Kò Kcþ cûZâûùe @_âbûaò ejò[ûG û aúRùe ^c^úd : aúùRû_Pûe Kcþ ^c^úd @aiÚûùe Keòaû CPòZþ û ù~ùZùaùk Kò cûZâû @_âbûaú ejò[ûG û aúRe ^c^òd : aúùRû_Pûe Kcþ ^c^òd @[aû Kcþ Keòaû CPòZþ @^ý[û aúRe lZò ùjûA_ûùe û C_Pûee Kâc : KúU^ûgK _âùdûM KaK ^ûgú ijòZ @[aû _â[ùc Keòaû CPòZþ û ~\ò RúaûYê ^òùag^þ C_Pûe c¤ Keû~ûA[ûG û Gjû KúU^ûgK I KaK^ûgú C_Pûe ùjaû _ùe Keû~ûA[ûG û Aõ. _ecû^¦ iûjê, Giþ@ûeG`þ, iò.@ûe._ò. @^þ A.G. , Aõ. Ê_Üòk ùPø]êeú, Giþ@ûeG`þ G.@ûA.iò.@ûe._ò. @^þ dêGA ùK¦âúd Kéhò @bò~ûªòK iõiÚû^, ùbû_ûk, (c._â.) iê^òf ùPø]êeú, dê.G.A. @`òiþ, LŠ-@, iò.@ûAGA., ^aúaû], ùaeûiòdû ùeûWÿ, ùbû_ûk, c¤_âù\g _ò^þ- 462038, ùcû-^õ. 8269713593, 90748593þ76 A-ùcf @ûAWò- swapnilfmp@gmail-com

Kéhò RûMeY, Rû^ê@ûeú 2017

43

“cjòkû iûqòKeY”

www.krishijagran.com

ùUâ^òõ -bûeZúd Kéhòe aòKûg cjòkûu iû[ú ij @ûùc ù~ùZ c¤ cjòkûcû^uêê ^ò~êq KeòQê, Gcûù^ icùÉ aûwûfêee @Zò RYûgêY GMâòKfPe iûAùiRþ dê^òbiòðUòùe GMâòKfPe A¬ò^òdeòõ WòMâú _âû¯â Keò_ûeòQ«ò û Zûue gòlû ùi ùicû^uê 2Uò ùlZâùe ijù~ûM Keòa û -ùMûUòG ùjfû ù_âûù`g^ûfþ aýûKþMâûCŠþ iê\éXÿ ùjaû I G[ôùe @ûcô aògßûi ejòaû I ijRùe KéhKcûù^ ^òRe K[ûKê aêSò _ûeòaûùe cù^û^òùag Keò[û«ò I RûYò[û«ò Kò ùKøYiò _âKûe Zûue _eòaûeùe mû^e @bûa ejòa ^ûjó Kò Zûu _eòaûe _âbûaòZ ùjûA_ûeòùa Kéhò _âZò û G[ô_ûAñ Gjò KûeY @ùU Kò ùUâ^òõ C c @aie ùjaû ijòZ ùgâ Kûc Keòaû @aie còkò[ûG I KéhKcû^u @ûagýKZûKê C c eìù_ aêSòaû _ùe GjûKê icû]û^ Keòaûe C_f² Keò[û«ò û C_iÚòZò ù~ûMêñ aòMZbûeZúdajê ahðKéhùjaò cj ßcjò_ì‰kð ûcû^u ejòQò û Kò«ê @]ôKûõg

Keòiàûùe cjòkûcû^u bìcòKû _e\ûe _Qùe fêPò ejò~ûCQò û a\kê[ôaû icd ijòZ Kéhò icê\ûde @ûbûi ùjûAQò Kò Kéhò ùlZâùe cjòkûcû^uê aXÿòaûKê ù\aû jó C c ùja û GjûKê ]ýû^ùe eLô ùUâ^òõe cû¤cùe @ûùc Kéhò ijòZ RWÿòZ Keò cjòkûcû^uê ù_âû›ûjòZ Keòaû ijòZ Gcû^uê iûleZû Keòaû @û]ûe C_ùe @^ý KéhKcû^uê RûMéKZû KeòaûKê _âdûi Keòaû CPòZþû

iìP^ûù~ûMý, Kò UâòõùMû aýaiûd ùjCQò Kéhò ~ª I UâûKÖe ùeUþ C_ùe C_f² Keòaû û 12 cjòkûu ijù~ûMùe @ûùc GK icìj Uòcþ Zò@ûeò KeòQê ù~Cñ[ôùe @ûùc ja cýûù^Rþið I ùifèKê @]ôK MêeêZß ù\aû _ûAñ cjòkûcû^uê jaþ cýûù^Rið I ùifÞ K ê aXÿ û A ù\aû _ûAñ cjòkûcûù^ Kû~ðý KeòQ«ò I Gjû @ûc _ûAñ i«êÁòKe K[û @ùU Kò @ûce aýaiûd iêelòZ bûaùe ejòQò û KéhKcû^u Kéhò ~ªûõgùe C_~êq ^aú^ ùKøgk, UâûKÖið I ~ª_ûZòKê ÊPûkòZ Keòaû, @û[ðòK iÚòZòKê cRbêZ Keòaû, UýûKÖið PûkKu @ûagýKZûMêWÿòKê aêSòaû ijòZ ~êaKcû^uê i«êÁ Keòaûe Kû~ðý Keòaû I @ûc _ûAñ i«êÁòKe K[û Kjòaûùe Gjò cjòkûcûù^ cûjûe @U«ò û KéhKcû^uê Kéhò ~ªûõg ÊPûkòZ Keòaû, @û[ðòK, iÚòZòKê cRbêZ Keòaû, UâûKÖið PûkKuê @ûagýKZûKê aêSòaû ijòZ @ûce ~êa cjòkûcû^u Uòcþ C_ùeûq icÉ Kû~ðý Êdõ Keò[û«ò û UòâõùMû jaþ cýûù^RiðKê _âÉêZ Keòaû

44

Kéhò RûMeY, Rû^ê@ûeú 2017

jêfäûjfäú jêafú, cjúgìeùe jaþ cýûù^Re elòZû ùMøWÿû RùY cj ßûKûõlú ~êaZú û ùi Kéhò ~ª_ûZòKê C_ù~ûM Keòaû gòLôQ«ò û ùi jó GKû ijòZ aò^ê[û jµû_êeû jaþKê i¸ûkò[û«ò û Zûu ^òKUùe 2000eê @]ôK KéhK @ûiò[û«ò I ùi KéhKcû^uê ùbUò _âZòKâòdû ù^aû ijòZ Lêaþ Lêiò @^êba Keò[û«ò û ùKak GZòKò ^êùjñ, PòKÑ~û^~ª, cjúgìe jaþ cýûù^Re ^kò^ú UâûKÖe PûkK iciýûMêWÿòKê icû]û^ Keòaû _ûAñ i¹û^ c¤ _ûAQ«ò û GK icd [ôfû ù~ùZùaùk Kò ùfûK bd Keê[ôùf Kò ùKCñ _âKûe ~êaZú jaþ i¸ûkòùa KûjóKò ^û Gcûù^ jó @]ôKûõg ~êaZú ^òRe _eòaûeeê \ìùeA ejò[û«Zò û Kò«ê Gcû^u _ûAñ Gjò cû^ýZû eLôaû ùKøYiò _âKûe @ûagýK ^ûjó, Kò«ê Gcûù^ Gjû cû^ýZû eLô[û«ò Kò Kò_eò Gcûù^ Uâòùwû \ßûeû C_f² Keû~ûC[ôaû cõPKê aýajûe Keò Kéhò icê\ûdeê fûbû^ßòZ Keò_ûeòùa û ~êaû Kú[ðú, _ìRû, @^êhû c¤ K‰ðûUKe \ìe-\ììeû« AfûKûeê @ûiò GVûùe ejêQ«ò I Gùa cjúgìe @ûiò GVûùe aiZò iÚû_^ KeòiûeòùfYò, ~ûjû\ßûeû Gjò ùlZâKê ùi ^òRe baòhýZ cYò ù^AQ«ò û @û_Y Pò«û Keê[ôùa Kò iêelû, ~òaû-@ûiòaû aû ^òRe jûZe ùLk^û Keòaû bkò iciýû Gjò ~êaZúcû^u _ûAñ ejò[ôa û Kò«ê Gjû @û_Yue bûa^û ùjûA_ûùe, Kò«ê Gjò ~êaZúcû^u _ûAñ Giaê KòQò `eK _Wÿò ^ûjó û @ûce Uâòùwû jaþ cýûù^Rið ùKøYiò c¤ _âKûe _eòiÚòZò ijòZ ^òRKê RWòZ Keò ù^AQ«ò I _ìeû ilc ùjûA iûeòQ«ò û Gcûù^ _âZò\ò^ ^ì@û @ûAWò@û ijòZ @ûiò[û«ò I ^òR ^òRe jaþùe KéhKcû^u _ûAñ MZòaò]ôKê @ûùMAaûKê ùPÁû Keò[û«ò û Uòâùwû jað ejòQò Kò Gjû ~êa cjòkûcû^u ijòZ RWòZ ùjaûe Ê_Ü K ê iûKûe KeòaûKê Pûjó[ûG I @ûùc GjûKê ijù~ûM Keò a û CPòZþ û

C\ýû^ bò òK Kéhòùe

www.krishijagran.com

C\ýû^ bò òK Kéhòùe cjòkûu RúaòKû ^ùeg aûaê, ùR.iò. Rúaû I _âòduû iûjê @ûAiòG@ûe-ùiõUe A^þÁòPêýUþ `eþ Ißòùc^þ A^þ GMâòKfPe bêaù^gße-751,003

G

jû C c eì_ùe ÊúKûe Keû~ûAQò Kò cjòkûcû^u ijù~ûM akùe C\ýû^ bò òK Kéhò I @^ýû^ý i´§úd Kéhò Kû~ðýùe ùagþ C^ÜZò _eòflòZ ùjûAQò û bûeZúd Kéhòùe C^ÜZò _âZò @]ôK cûZâûùe cjòkûcû^ue Azû ejòQò û C\ýû^bò òK Kéhò MâûcúY ùfûKu @ûdùe iê]ûe @ûYòaû ijòZ Gcû^u RúaòKû ^òaðûj^ùe iêelû iê^ò½òZ Keòaû ^òcù« gâc ùgâd eì_K @[ð aýaiÚûùe GK _âcêL bìcòKû MâjY KeòQò û cjòkûcûù^ `ifMêWÿòK C_ôû\^ Keòaû _ûAñ ùlZâùe _eògâc Keò[û«ò û Gjò eì_ùe Gcûù^ MâûcúY ùlZâe R^iõLýû aé¡ò _ûAñ ùeûRMûe @aieKê ajêk bûaùe aûjûe Keò_ûeòQ«ò û ùlZùe `k I _^ò_eòaû bòUûcò^þ, LYòR, ù_ûUòð^þ, KûùaðûjûAùWâUþ @û\òùe cû^a ù_ûhYùe @ûagýKZû icé¡òe ùiâûZKê @ûYòQò û

G[ô_ûAñ Gjò eì_ùe iêelûcôK Lû\ý _\û[ð eì_ùe Gjû ù_âeòZ Keû~ûAQò I ùfûKcû^u ù_ûhY iêelû \éÁòeê Gjû cj ß MâjY KeòQò û C\ýû^bò òK `if C_ôû\^ 2013-14( G^þGPþaò, 2014) @aieùe 24.19 Méj cªYûkd ùlZâùe 27735 fl U^þ [ôfû û C_ôû\^e NWÿò EZêR^òZ `if C_f²Zû Gùa 40eê 85 Mâûc I 96eê 175 MâûcKê ù^A Gùa _^ò_eòaû I `k _âZò aýqòu Lyð aXÿòaûùe fûMòQò û 46

Kéhò RûMeY, Rû^ê@ûeú 2017

Gjò `if _âZò ahð Zêk^û @^ê~ûdú aé¡ò _ûAQò û G[ôijòZ QZê Pûh, `êf Pûh, _âiõÄeY, cìfý i´¡ð^, MêYa û ùeû_Y iûcMâúe C_ôû\^ I _^ò_eòaû aòj^ C_ôû\^e cû¤c C_ùe ùeûRMûe @aie ù~ûMêñ G[ôeê c¤ cjòkû Pûhúcûù^ ùagþ bf \ò’ _Aiû bf ùeûRMûe Keò_ûeêQ«ò û cjòkûcûù^ igqòKeY eì_ùe cj ß_ì‰ð bìcòKû ^òbûAQ«ò û Gcû^uê C\ýû^ bò òK Kéhò ùlZâùe GK @^òaû~ðý @w eì_ùe ù\LôaûKê còkòQò û `ife aòaò]KeY _ûAñ KéhKcûù^ aòKÌe GK aòÉéZ gévkûe C_ûd Kjòùf @Zêýqò ùja ^ûjó û Gjû c¤ Kéhò Cù\ýûMMêWÿòKe _~ðû¯ ùeûRMûe @aie C_ô^Ü Keòaû ijòZ ajê iõLýûùe @û[ðòK iÚòZòKê aRûd eLôaû _ûAñ _~ðýû¯ @aie _â\û^ Keò[ûG û C\ýû^bò òK Kéhò ùlZâ aòhdùe 8% i`k NùeûA C_ôû\^e 24.5% aòhdùe ù~ûM\û^ ejò[ûG û iûcû^ý I aòùgh eì_ùe C\ýû^ bò òK Kéhò ùlZâùe cjòkûcû^u ù~ûM\û^ @]ôK ejòQò û _^ò_eòaûùe cjòkûcû^uê C_ôû\^ bûMò\ûeú 90 _âZògZeê @]ôK ejòQò û cògâY _âÉêZ Keòaû, _fòaýûMþ beòaû, _fò aýûMþùe aél ùeû_Y, c¬ò aêYòaû, iòõP^, _ûYò ù\aû, ùeû_Y, `if KûUòaû, ùMâWòõ, aòj^ _âiõÄeY I aò_Y^ bkò aòbò^Ü _âKûe MZòaò]ô cû^ @ûRòKûfò cjòkûcû^u \ßûeû Keû~ûCQò û aòbò^Ü MZòaò]ôùe iûcòf

C\ýû^ bò òK Kéhòùe ùjûA[ôaû ajê iõLýûe cjòkûu iù ß, Gùa c¤ cjòkûcû^uê @aùjkû _â\gð^ Keû~ûC[ôaû ù\LôaûKê còkòQò û ùZYê @ûRò cjòkûcûù^ @ûC NeùKûYùe aiò ^ ejò _\ûKê aûjûeòaû @ûagýK ejòQò û C\ýû^ bò òK ùlZâùe ^iðeú, _^ò_eòaû ùlZ, Cy cìfý ~êq `if, `êf ùlZ I `if KûUòaûe _âa§^ ~ûjûKò cjòkûcû^uê ^òRe RúaòKûùe iê]ûe @ûYòaû _ûAñ Lêaþ C c @aie _â\û^ Keò[ûG û G[ôijòZ iêelûcôK ùlZ \éÁòeê cjòkûcû^u _ûAñ Gjû C_~êq I cj ß_ì‰ð aòKÌ _â\û^ Keò[ûG û C\ýû^ bò òK ùlZâùe @ûd I ùeûRMûe, e¯û^ò I Jù\ýûMòK cìfýûd^, ù_ûhY, ÊûiÚý I cjòkûcû^u _ûAñ icMâ @ûRòaòKûe iêelûe GK ùiâûZþ @ùU û 1. Kéhò @ûd I ùeûRMûe ùiâûZ : C\ýû^ bò òK `if iûcû^ý eì_ùe giý Zêk^ûùe GK Cy \e C_ùe aòKâò Keû~ûA[ûG û ùaùk ùaùk `k I _^ò_eòaûKê c¤ _òKþ iòRò^þùe gÉû \eùe aòKâò Keû~ûA[ûG û Kò«ê Gjûe @]ôK C_ôû\^ I C_ôû\KZû KûeYeê, cìk ]^Kê ù\Lô Keò @]ôK fûb c¤ ùjûA[ûG û @`þ iòRò^þùe c¤ C\ýû^ bò òK `if C_ôû\^ giý `if Zêk^ûùe Keòaû _ûAñ _âZò GKe ùlZâùe C c `if eòUð^ _â\û^ Keê[ôaû ù\LôaûKê còkòQò û ùeû_Y iûcMâú I C\ýû^ bò òK `if aúR C_ôû\^e MêY Pûhúcû^uê @]ôK `if C_ôû\^ ù\A[ûG û 2. e¯û^ò I Jù\ýûMòK cìfý : C\ýû^ bò òK aòù\gú cê\âû @ûd _ûAñ @_ûe lcûZcû^ ejòQò û Gjò _eòiÚòZòùe ajê C\ýû^ bò òK `if ejòQò, ~ûjû Kò C c e¯û^ò lcZû ejò[ôaûe _eòPd ù\A[ûG û bûeZ ieKûeu e¯û^ò C_ùe _eòaj^ iaþiòWú ijòZ ù_âû›ûj^ _â\û^ Keû~ûCQò û C\ýû^ bò òK `if ^òRe aûYòRòýK, ù_ûhY I e¯û^òe lcZû KûeY cj ß _âû¯ Keò[ûG, cjòkûcû^u bìcòKû @]ôK G ùlZâùe cj ß_ì‰ð ejòaûe i¸aû^û ejòQò û 3. ù_ûhK @ûjûe, ÊûiÚý I Rúa^RòaòKûùe iê]ûe @ûYò[ûG C\ýû^ bò òK `if : Lûiþ eì_ùe ù\LôaûKê Mùf K¦Kê `if \ê^ò@ûùe cêLý

www.krishijagran.com ùbûR^ eì_ùe aýajûe Keû~ûA[ûG û `k I _^ò_eòaûKê c¤ bòUûcò^þ, LYòR, ù_âûUò^þ I KûùaðûjûAùWâUþ @û\ò ~ûjû KòQò iêelûcôK Lû\ý _\û[ð eì_ùe cû^a ù_ûhYùe @ûagýK ejòQò I ùfûKcû^u ù_ûhY iêelû _ûAñ MêeêZß_ì‰ð I icé¡ò ùiâûZ @ùU û `k I _^ò_eòaû ~ûjûKò ÊûiÚý _ûAñ @ûagýK ejòQò û iìlà ù_ûhK Z ß , bòUûcò^þ I LYòRKê C c ùiûZâùe MâjY Keû~ûAQò û C\ýû^bò òK `ifMêWÿòK _ûAñ ^ì@û C^ÜZ Kòice aòKûg ijòZ, aúR I ùeû_Y iûcMâú _ûAñ aûÉaòK \ûaò iûeû ù\gùe ajê MêYùe aé¡ò _ûAQò û G[ôùe Cy ùKøgk c¤ _âùdûM Keò ^iðeú Keû~ûCQò ~ûjû @ûMKê MâûcúY cjòkûcû^u _ûAñ ùeûRMûe @aie C_ô^Üùe aòKûg _ûAñ @\ßòZúd C_f²Zû _â\û^ Keòa û ùUKþù^ûùfûRò iêelû ù~ûMê RúaòKû cRaêZþ ùja : 1. MYêa û ùeû_Y iûcâMúe C_ôû\^ : C\ýû^ bò òK `ifMêWÿòKùe @]ôKûõg `if ^iðeú I aêYû ~ûA[ôaû Rcòùe ùeû_Y ùjaû I _ùe _âZýûùeû_òZ Keû~ûA[ûG û Gjû bf eì_ùe cû^ýZû _âû¯ ejòQò Kò ^iðeú aél Pûeûùe iXÿû I MQ céZêýe bd Kcþ ejò[ûG û _~ðû¯ iõ~ª R^iõLýû KûeYeê Gjò iaêKê jeûA ù\A[û«ò û Gjò _âKûe ^iðeú `ifMêWÿòK ÊûiÚý _ûAñ fûb\ûdK I _~ðû¯ C_ôû\^ _ûAñ ajêZ Kûc Keò[ûG û a ðcû^ Cy \ûaò _ûAñ MêYa û ùeû_Y iûcMâúùe KéhK eêPòe KûeY aXÿòaùe fûMòQò û EY ~êq C\ýû^ bò òK \ûaò c¤ ijeùe ùlZâùe aXÿòaûùe fûMòQò û @ûù\gùe Gjò \ûaòKê _ìeY Keòaû _ûAñ, GVûùe ^iðeú C_ôû\^ ~ûjûKò cjòkûcû^u @ûd aXÿòaû _ûAñ ù~ùZùaùk c¤ C\ýû^bò òK ùlZâe MêYa û I C_ôû\KZû aXÿòaû Kûc Keòaû _ûAñ _~ðû¯ _eòcûYùe ù_âû›ûj^ ejòQò û 1 ùÄûdûe còUe _âZò iû]ûeY bûaùe `ûcð Ißòùc^þ aRûe Zêk^ûùe C c Keò[û«ò û @^ý_lùe cjwû I MêYa ûe _eòYûc Êeì_ aRûeKê Leò\ Keû~ûA[ôaû C_ôû\KZû Kcþ ùjaû cêLý KûeY ùjûA[ûG, KéhK C c MêYa û aél Leò\ Keò ^[û«ò û ic[ðK ùUâùe giý @uêeY ùKøgke MêYa û C_ôû\^ _ûAñ ÊûiÚý_â\ aél C_ôû\^ Keòaû _ûAñ iaêVûe C c aòKÌ ejòQò û Gjû ù_ûùUðaf Lêaþ ijRùe bûaùe @û_YûA ~ûA[ûG I cjòkûcûù^ jó G[ô_ûAñ C_~êq @U«ò û @uêeòZ ùUâ (ù_âû Uòâ) ajêk cû¤cùe (ùKûùKû

Kéhò RûMeY, Rû^ê@ûeú 2017

47

C\ýû^ bò òK Kéhòùe

c{û)e beò ~ûCQò û GK Lêaþ ùQûU @ai\ ejòQò ( 0.5 ùicò) aêYòaû _ûAñ ù_âû ùUâùee ùKûhòKû ùK¦âùe cû¤cùe jó Keû~ûA[ûG û 200eê 300 _âZògZ ^c^dú ijòZ ùKûùKû c{û _âùdûM Keû~ûA[ûG I G[ô_ûAñ ùKøYiò Z}ûk iòõP^ @uêeY ù~ZòKò @ûagýK ejò[ûG û Gjû_ùe , ùUâ EZêR^òZ iÚòZò C_ùe ^òbðe Keò[ûG I _âZò\ò^ jûfþKû bûaùe Rk iòõP^ Keû~ûA[ûG û 0.3 _âZògZe iòõP^ (3 Rú/ fòUe) _ûYò ùNûk^gúk CaðeK (Z ß aòhdùe RûYòaû _ùe MQ fMû ~ûA[ûG) \ßòZúd @aiÚûùe ( 12eê 20 \ò^ c¬òaêYòaû _ùe) MQe aé¡ò aòKûgKê aXÿûAaû _ûAñ Keû~ûA[ûG û 2. _^ò_eòaû ùlZ : _^ò_eòaûKê @ûùc ùbûR^ eì_ùe aýajûe Keò[ûC, Gjû ù_ûhY, @û[ðòK iêelû I @]ôK cj ß_ì‰ð K[û Gjû Kò C_f² KeûA[ûG, Kéhò _eòaûeu RúaòKûùe iêlûe @ûYòaûùe @MâYú _âZò Kéhò iõiÚû^ ùlZâùe @]ôK C_ôû\^Kê @ûLô @ûMùe eLô @ûRòKûfò C\ýû^ bò òK Kéhò C_ùe aòùgh bûùa MêeêZß \ò@û~ûCQò û bûeZúd Kéhò ùlZâùe c¤ GK _âcêL bìcòKû fòbûAQò C\ýû^ bò òK Kéhò û Êû]ú^Zû _ìaðeê jûeûjûeò 20 fl U^þ GK _âcêL bìcòKû ù^C[ôfû C\ýû^ bò òK Kéhò û _^ò_eòaû C_ôû\^ 162, 89 ùKûUò U^þ Keòaû _ûAñ Gùa @ûRòe R^iõLýû aé¡òKê @ûLô @ûMùe eLô @ûc ieKûe C\ýû^ bò òK Kéhò C_ùe MêeêZß ù\AQ«ò û _^ò_eòaû ùlZ \éÁòeê 201314ùe 9.39 còUe ùjKÖeùe 2002-03ùe 6.092 còfòd^þ U^þeê 225 còfòd^þ U^þ _^ò_eòaû Pûh Keû~ûAQò û 3. _^ò_eòaû I `êfe iõelòZ ùlZ : bûeZ-Pú^e aûWÿò aMòPûùe _^ò_eòaû `if iaêVûeê aWÿ C_ôû\K @ùU û ù\gùe ^òRe _^ò_eòaû C_ôû\^ iù ß @ûagýKZû ~\ò i«êkòZ @ûjûe @ùU ùZùa aýqò _ûAñ _â\û^ Keû~ûA[ûG Gjûe Zêk^ûùe Lêaþ Kcþ ejòQò û a ðcû^ C_ôû\^ 162.89 fl U^þ ejòQò G[ô_ûAñ _^ò_eòaûe iõelòZ ùlZKê @Mâû]ôKûe ù\aûe i¸ûaòZ \éÁòùKûYùe flý _âû¯ò ejòQò û ~ûjûKò 2020 ùakKê 225 còfòd^þ U^þ Keòaû _ûAñ flý 48

Kéhò RûMeY, Rû^ê@ûeú 2017

www.krishijagran.com

eLû~ûAQò û Gjû aýZúZ, Mec \éÁòeê c^- C¾KUòa§úZ iÚòZò, _^ò_eòaû ùlZ Mec \ò^ùe I c^þiê^þ ùcøiêcú _âaûjòZ EZê @ùU û ù\gùe _^ò_eòaûe lcZûKê ù\Lô, iõelòZ ùlZ I G[ôeê @ûde ùiâûZ ù~ûWòaû _ûAñ `ûcð Ißòùc^u c¤ùe _ù\û^ÜZò Keû~ûCQò û C\ýû^ bò òK Kû~ðý _âYûkúùe Meòa KéhKcû^u _ûAñ c¤ Gjû C_f² ejòQò û ùZùa iõelòZ ùlZùe Gcû^u ùlZ _âYûkúe GK @bò^Ü bûM ùjûA ejò~ûAQò û (gêKæû GUþ @f, 2013) û iõelòZ ùlZ eì_ùe \ò@û~ûA[ôfû û 250, 300/ _âZòahð Gcþ 2 û Gjû iaêVûeê C c aòKÌ @ùU I Gjûe \ûaòe i¦bðùe I @]ôK KêgkZûùe bìcò I @^ý iõiû]^Kê C_ù~ûM I bìcò ~êq C_ù~ûMú Kû~ðý _âYûkú _ûAñ Kcþ \éÁòùKûY @]ôK MêeêZß \ò@û~ûAQò û UcûUe, gòcþfû fuû, I iõelòZ _eòiÚòZòùe ùaâûKfòe @a]ô eì_ùe ùLûfû ùlZâùe @aiÚûKê ù\Lô 45 \ò^ bòZùe Gjò _^ò_eòaû ùlZùe Pûh Keû~ûC[ôaû ù\LôaûKê còkòQò û @ûKûe, PcK, ew, Êû\ I Gjò _^ò_eòaûe ^òR Rúa^e i¦bðùe `ke MêYa ûe elû Keòaûe i ð \éÁòeê C c ùlZ @ùU ~ûjûKò _eòiÚòZò @^ê~ûdú `ifùe @ûc\û^ò còkò[ûG û iõeP^û aXÿòQò @^ý Cy \ûaò _^ò_eòaûe Pûh, @[ðûZþ \ûcò _eòaû Pûh Keòaûe C_ù~ûM Keû~ûCQò û GMêWÿòK c¤ùe iZûaeú, ùfKþ, UcûUe, KûKêWÿò ~ûjûKò iûeû ahðe _^ò_eòaûùe Gùa iûcòf Keû~ûAQò Kýû_þiòKcþ û 4. _^ò_eòaû C_ôû\^ aòj^ : _^ò_eòaûe c¬ò C_ôû\^ GK cj ß_ì‰ð MZòaò]ô eì_ @ùU, Gjû cjòkûcû^u @ûd I ùeûRMûee @aie @ûYòaû ijòZ (Babu et.al., 2011) _â\û^ Keò[ûG ö _^ò_eòaû aúR C_ôû\^ùe bûeZ _^ò_eòaû ùlZ _ûAñ iòcòZ KûeK @ùU û _^ò_eòaû aògòÁ Zû_cû^ I `êf I `ke iÚû_^û _ûAñ Rkaûdê _eòiÚòZòe @ûagýKZû ejòQò û Mâú^þ jûCiþùe ^òcÜ I c¤c ]eYe ]^eûgò _^ò_eòaûe aúR C_ôû\^ _ûAñ C_~êq @ùU û Gjò _eò @Zý]ôK fûbKeú c¬ò UcûUe, gòcþfû fuû ( Kýû_þiòKcþ), KûKêWÿò, aúRe C_ôû\^ c¤ iõelòZ _~ðûaeY \éÁòeê Keû~ûA[ûG û aòbò^Ü Kòice gê¡ZûKê ù\LôKeò aòùgh eì_ùe

C\ýû^ bò òK Kéhòùe

www.krishijagran.com Pûh Keê Q «ò Zûjû ^ê ù jñ , G[ô ù e ùMûfû_, eR^úM§û, ùiaZú, Wûfò@û @û\ò `êf ejòQò û Gjû cjòkûcû^u _ûAñ C c I fûb\ûdK C\ýc ejòQò û Êdõ ijûdK icì j cjò k ûcûù^ ^ò R e ùlZùe iûcûRòK - @û[ðòK iÚòZòùe iê]ûe _ûAñ `êf aýaiûdòK ùlZ _ûAñ Gùa @jõ bìcòKû MâjY Keòaû ijòZ ^òRe @û[ðòK _eòiÚòZòKê Êzk Keò_ûeòQ«ò û 6. Cy N^Zß ùeû_Y _âYûkúKê @û_YûA _òRêkò Pûh I cŠ_ _âa§^ :

_ûe _eûMY _^ò_eòaû , _ò@ûR, ùKûaò I a§û ùKûaòùe c^ù~ûM _ìaðK Mâú^þjûCiþùe GjûKê iõelY Keòaûe ajêkcûZâûùe ù\LôaûKê còkêQò û CPòZ iõelY I `k _ò@ûR, KûKêWÿò I Kfeûùe iÚû_òZ Keû~ûA[ûG, cjêcûQò iõelY c¤ `êf _ûAñ Uòcþ _leê iõMâj Keû~ûC[ôaû ù\LôaûKê còkò[ûG û cjòkûcû^u _ûAñ cjû^þ @aie eì_ùe Mâûc Ée C_ùe ùLûfû _eûM `ifMêWÿòK aúR @[ðûZþ UcûUe, aûAMY I fuû, ùbŠò, Kfeû, KLûeê @û\ò C_ôû\^ Keû~ûA_ûeòa û 5. aòù\gú `êf Pûh (ù`äûeòKfþPe) : bûeZùe `êf iû]ûeYZü ù\aûù\aúu _ìRû Kû~ðý _ûAñ Z[û aòbò^Ü aòaûj, aâZ, @^êÂû^ùe i{ûiRòùe aýajûe Keû~ûA[ûGö Kò«ê Gjò _âKûe C c eì_ùe `êf Pûh aòù\gùe Keû~ûCQò û Gjû`kùe aòù\gúeê `êf @ûYò @ûùc GVûùe aòKâò Keòaû `kùe aòù\gúcûù^ @ûc ù\geê @[ð ù^A ~ûCQ«ò û G_eò iÚùk @ûRòKûfò @ûc ù\gùe aòù\gú _âYûkúKê @û_YûA `êf Pûh KeûMfûYò û ~ûjûKò aòù\gúcû^u _eò @ûc ù\ge KéhKcûù^ `êf Pûh Keò ùagþ bf ùeûRMûe Keò_ûeêQ«ò û G[ôijòZ @^ûa\ò _Wÿòejò[ôaû ùlZMêWÿòKùe Gùa `êf Pûh Keò GjûKê Kû~ðýlc Keû~ûCQò û @ûc ù\gùe `êf Pûh ùjaû ù~ûMêñ @ûcKê @ûC aòù\g C_ùe `êf @ûc\û^ú KeòaûKê _Wÿê^ûjó û Êù\gú `êfKê Leò\ Keò ZUKû `êfùe Gùa @ûc ù\ge _ìRû _ûaðY I aòaûj I aòbò^ÜKûc Kû~ðý, @^êÂû^ I `êf ùZûWÿû _ûAñ aýajûe Keû~ûCQò û G[ôijòZ `êf cûkùe `êfe C_ù~ûM Keû~ûCQò û ùZYê @ûRòKûfò aRûeùe `êfþ cûùKðUKê GK ÊZª cû^ýZû còkòQò û cjòkûcûù^ ùMŠê `êf Pûh Keò ^òRe @ûdKê Lêaþ aòKgòZ Keò _ûeòQ«ò û ùKak cjòkûcûù^ ùMŠê `êf 50

Kéhò RûMeY, Rû^ê@ûeú 2017

cjòkûcû^uê Nûie _ì‰ð ùlZùe orcharding ùKøgk @û_YûAaû ijR bûaùe _Qê@ûaMð @õPkùe _òRêkò Pûh Keò_ûeòùa û ùMûUòG _Uùe _òRêkò Pûh @ûd I ùeûRMûe aé¡òe @^ý GK _^Úû Kjòùf @Zêýqò ùja ^ûjòó û GjûKê Pûh Keòaû `kùe cjòkûcû^u aòKûg ùlZâùe cjZþ bìcòKû ejòQò û Gjû C_ôû\^e iaêVûeê MêeêZß_ì‰ð K[û û KûeY ùaùk ùaùk @Zý]ôK `k @ûccû^ú ùjûC[ôaû @ûjêeò c¤ @ûC ùKùa Gjûe `kùe Kcþ ^Re @ûiò[ûG û ~\ò MQùe KúU @ûKâcY Keò[ûG ùZùa _òRêkò `kùe ù_ûK fûMòaû @ûe¸ Keò[ûG I MQùe `k c¤ Kcþ @ûiò[ûG û ~\ò MQKê KúU @ûKâcY KeòQò ùZùa Zêe« KúU _âa§^e aýaiÚû Keòaû @ûagýK ^ùPZ `k MQùe Kcþ @ûiòaû ù~ûMêñ @û_Yu @ûdùe NûUû ùjaûe i¸ûa^û ejòQò û iû]ûeYZü _òRêkò MQ aêYòaû _ûAñ c¬òKê 6.0X6.0 còUe eòq (277 MQ/ ùjKÖe) _âZòKâòdû C_ùe fMû~ûA[ôaû C c _âYûkú ùjûA[ûG, Gjû _âZò iõiÚû^ ùlZâùe Cy C_ôû\KZû _âû¯ Keaû _ûAñ Cy N^Zß ùeû_Y _ûAñ CRßk i¸ûa^û ù^A Kû~ðý Keòaû CPòZþ û Gjò _âYûkúùe MQKê ùMûUòG Lûfò _Wÿò@ûùe 2còUe X 1 còUe (5000 MQ/ ùjKÖe) C_ùe fMû~òaû CPòZþ û c¬ò QUûA MQe @ûKûe _âa§^ I Cy N^Zß ùeû_Y \éÁòeê _òRêkò MQùe `kòaûe lcZûùe iê]ûe @ûYòaû _ûAñ GK cj ß_ì‰ð C_ûd @ùU û Gjò_eò 50U^ / ùjKÖe `k C_ôû\^ùe 15 U^þ./ ùjKÖe iûcû^ý Lûfò (6.0X 6.0 còUe @«e) Zêk^ûùe MQ fMûAaû @ûagýK _Wÿò[ûG û Gjò ùKøgk iûeû ù\ge KéhKcûù^ I cjòkû KéhK cû^u c¤ùe ùfûK_âòdZû @Rð^ KeòQò _òRêkò Pûh Keòaûe ijR ùjûA[ôaû ijòZ Cy _âa§^þ C_ûdùe _òRêkò Pûh ùagþ ùeûRMûelc ùjaû ijòZ ùicû^ue @û[ðòK ÊzkZû Keò_ûeòùa û

C\ýû^ bò òK Kéhòùe 7. Jh] I iêM§òZ aél ùlZâ : Jh]úd I iêM§òZ aél bûeZúd R^iõLýû \éÁòeê iûcûRòK, iûõÄéZòK I ÊûiÚýe elYûùalY ùlZâùe GK cj ß_ì‰ð iÚû^ MâjY KeòQò û Gjò MâûcúY Rúa^RúaòKû _ûAñ Gjû cj ß_ì‰ð ù~ûM\û^ @ùU û G[ôùe Jh]úd aéle ùlZ cû¤cùe `ûcð Ißòùc^þ @û[ðòK C û^ùe aòÉûe Keòaûe @_ûe i¸ûa^û cjRêZþ ejòQò û Gcû^u ùlZùe ijR eì_ùe Lêaþ C_ôû\^ ùjC[ôfû û ~\ò Gjûe C c ù\LûgêYû Keû~ûG ùZùa iúcòZ bìcòùe c¤ aòKûge ÉeKê QêAñ _ûeòa û cjòkûcû^u aòbò^Ü Jh]úd I iêM§òZ aélKê aòKûgòZ Keòaû _ûAñ @[ðûZþ i_ðM§û, gZûaeú, Áùaeò, Zêkiú, NéZKêcûeú, ùf´ê, Nûi, _ûfcûùeûiþ, UKiûf, aâûjàú, aògfýKeYú, bîweûR, @gßM§û @û\ò Jh]úd aél MêWÿòKùe 50eê 70% cìfý ~\ò aXÿûA _ûeòùa ùZùa Gjûe cìfý aû C_ôû\^ Lêaþ ùZR bûaùe aé¡ò _ûAaû ijòZ @û_Yue @ûde c¤ aé¡ò _ûAa G[ôùe iù¦j ^ûjó û Jh]úd aéleê _Zâe Pì‰ðKê c¤ @û_Y aòKâò Keò @[ð ùeûRMûe Keò_ûeòùa û 8. aòbò^Ü `ifùe `k, `êf I _^ò_eòaû aòj^ C_ôû\^e @ûagýKZû : ù_ûÁ jûùaðÁþ cýûù^RùcõUþ, _âiõÄeY aû bŠeY I _^ò_eòaû Gaõ _eòaû C_ôû\^e C_ù~ûM iû]ûeY bûaùe Gjò Kûc cjòkûcûù^ Lêaþ ~^ôe ijòZ Keò[û«ò û C\ýû^ bò òK `if ùlZKê icé¡ò Keòaû cj ß_ì‰ð bìcòKû ^òbûA[ûG I Gjû iò]û ùfûKu ÊûiÚý ijòZ c¤ RWÿòZ ùjûAejòQò û Gjò `if ùKak NùeûA ùlZâ _ûAñ aýajûe Keû~ûA_ûeòa ^ûjó û Kò«ê Gjû c¤ ùja Kò ~ûjû MâûcúY cjòkûcû^uê ùeûRMûe @aie _â\û^ Keò[ûG û @ûPûe Zò@ûeòùe c¤ _^ò_eòaû C_ù~ûM Keû~ûA[ûG û _û^úd _\û[ð, Rýûcþ, ùRfò, Kßûiþ @û\òùe aòbò^Ü _âKûee C_ôû\^ aýajûe Keû~ûA[ûG û bûeZ aòbò^Ü C\ýû^ bò òK `ifMêWÿòKe C_ôû\^ùe @MâYú @ùU û Kò«ê KûUòaû _ùe ajê _eòcûYe NûUû ùjûA[ûG û Kêkùgâ I _ûk, (2013)ùe `k I _^ò_eòaû aòhdùe 22% 40 Uuûeê @]ôK eûgòe iìP^û ù\A[ûG û 3000 ùKûUò Uuû ù\ge _âZò ahð Meòa ùfûKcû^u `if aê ^ ò @ û\úe Xÿ û õPûe KûeYeê ^Á Keò\ò@û~ûCQò û _âZò aýqò jûeûjûeò eì_ùe 120 aû 280 Mâûcþ /\ò^ùe `k I _^ò_eòaûe @ûagýKZû ù\Lô Keò @^êcû^ Keû~ûAQò Kò `k aòhdùe 9 còfòd^þ U^þ I ù\g _ûAñ _âZòahð _^ò_eòaûe 41 fl U^þ Kcò~ûA[ûG û GVûùe Gjò lZòKê ~ûõP Kùf @ûjêeò c¤ ajê R^iõLýû Gjûe \ûaò Keòùa û bûeZùe `k I _eòaû _âiõÄeY Cù\ýûM Gùa c¤ ^òRe _âûe¸òK @aiÚûùe I ^òRe Kìk C_ôû\^Kê ùKak jûeûjûeò 1 52

Kéhò RûMeY, Rû^ê@ûeú 2017

www.krishijagran.com 2% eì_ùe aâûRòfþ I @ûùceòKû 70%. `òfò_ûA^è 78%, \lòY @û`âòKûùe 80%, 83% Zêk^ûùe Keû~ûC[ôaû ùaùk cûùfiò@û I [ûAfûŠùe 30% ejòQò û Gjò _âKûe, GK cjû^þ Kûc Lû\ý _âiõÄeY ùlZâ ejòQò, ~ûjû aòhdùe c¤ ùeûRMûe iéR^ Keòaû `kùe C c fûb eòU^ð còkò[ûG ~ûjûKò @ûd aé¡òùe ijù~ûM Keò[ûG û ùghK[û : Gjû C c _âKûe Z[ý @ùU Kò cjòkûcûù^ CZýû^ bò òK ùlZâùe MZòaò]ôe _âcêL bìcòKû ^òbûA[û«ò I ÊúKûe Keò[û«ò @[ðûZþ C\ýû^ bò òK `if C_ôû\^ I `if KûUòaû _ùe Gjûe iõelY I aRûeKê Gjûe aòKâò Keòaûe \ûdòZß fMûZûe aòòbò^Ü Kû~ðý jó _âcêL KûeY @ùU û C\ýû^ bò òK Kéhòe GK @^òaû~ðý @w eì_ùe ù\LôaûKê còkòQò û `if aòaò]KeY _ûAñ KéhKcû^u aòKÌe GK aòÉéZ gévkûe _eò_^Úò Kjò[ôùf @Zêýqò ùja ^ûjòó û Gjû c¤ Kéhò Cù\ýûM _ûAñ _~ðýû¯ ùeûRMûe ù\aûùe ijù~ûM Keò[ûG I ajêk cûZâùe ijù~ûM Keò[ûG û C\ýû^ bò òK ùlZâ ùeûRMûe iéR^ ù_ûhY iêelû I cjòkûcû^u _ûAñ @ûd aé¡òùe Lêaþ C c @aie @ùU, ùZYê `ûcð Ißòùc^þ (`ûcð cjòkû Pûhú)cûù^ GjûKê @û_YûA ^òRe RúaòKû eì_ùe MâjY Keò _eòaûeKê @û[ðòK iciýûKê iê\éXÿ Keò_ûeòùa û ùZYê _âùZýK MâûcúY cjòkûcûù^ Ne ùKûYùe aiò ^ ejò aeõ ^òR Nee @ûdaé¡ò Keòaû _ûAñ Gjò C\ýû^ bò òK Kéhò Kû~ðý _ûAñ @õUû bòWÿò Gjò Kû~ðýùe ù~ûM ù\aû CPòZ û 1. 2014ùe bûeZúd WûUûùaiþ ùa^ûcú , 2014 eûÁâúd C\ýû^ bò òK ùaûWÿð û Kéhò cªYûkd, bûeZ ieKûe û bûeZ, MêeMûñI û 2. aûaê, ^ùeg, Giþ. gâúaûÉa I Gcþ _êÁò 2011 UcûUe c¬ò C_ôû\^ : cjòkûcû^u _ûAñ GK C\ýc Keò ù\LûA[ôùf û iaêRòcû 19:36-38 ûû 3. KêkùgâÂ, \òù^gþ I QZâ_ûk _âZò aýqòu `k I bûeZùe _^ò_eòaû C_f²Zû C_ùe ù_ûÁþ `ife lZòe _âbûa C_ùe 2013 \ò@û~ûA[ôfû û aýaiûd I ùa÷gßòK aýû_ûe AõUe^ûg^ûf R^ðf û (4): 653-657 û 4. gêKÑû. G.ùK. ^ùeg aûaê I Kê¦^ Kòùgûe û 2013 cjòkûcû^u _ûAñ ùlZ _âûù\ýûMòKú iõelòZ û @ûAiòG@ûe icûPûe û ^ùeg aûaê _âò^þiò_ûfþ , iûA<òÁþ, jUòðKfPe @ûAiò@ûe- ùiõUeûfþ A^þÁòPêýUþ `eþ Ißòùc^þ A^þ GMâòKfþPe, bêaù^gße-751003 Email : nareshhort@yahoo.co.in

_âWKÖ fõP

www.krishijagran.com

iûcþiwe MýûùfKèò G iòeòRþ iàûUðù`û^ð f* Kfû

iû

cþ i w AùfùKÖ â û ^ò K è e fûùUÁþ MýûùfKèò G iòeòR iàûUðù`û^þ, 16 ùcMû_òKèfþe eòde I `âõUþ Kýûùceû ijòZ fõP KeòQò û Gjû @ûA_ò 68 ùeUòõ ijòZ _ûYò I ]ìkò ùeRòRùUõUþ @ùU û ù~Cñ KûeYeê Gjû ahðû, Sûk, aûfò I ]ìkòùe c¤ Leû_ ùja ^ûjó û

Gjû WòbûAiþ ùcUûfe ù`âcþùe Zò@ûeò ùjûAQò Gjûe _Q bûMùe 3Wò Mäûiþ ejòQò û ^ì@û iòeòRþe MýûùfKþiò G 7 I G 3 Rúaò eýûcþ, 32 Rúaú @^þùaûWð ùcùcûeò (~ûjûKê 256 Rúaú _~ðý« aXÿû~ûA_ûeòa) GKû ijòZ û ù~ùZùaùk Kò MýûùfKèò G 3ùe 2 Rúaú eýûcþ I 16 Rúaú ùÁûùeRþ ejòQò ~ûjûKò 256 Rúaú

_~ðý« aXÿò_ûeòa û @ûiê[ôaû G iòeòRþ 6.0 cûgðùcùfû 1.9 RòGPþ ùRWÿþ @ûKUû ùKûe _âûùiie ùf^è ejòQò û G3 aýZúZ ùRû’ Kê 1.9GHz @ûKUû ùKûe ù_âûùiie ùf^è ejòQò û G3 aýZúZ ùRû’ dêRið ^òRe _âûAùbUþ WûUûKê ùi`Uò Keòaû ijòZ GK @fMû ù`ûfþWeùe ùib Keò eLô _ûeòùa ~ûjûKò aûùdûùcUâòKþ @ûù^ÚUòùKg^þùe iù_ðûUòõ ùja û PûeòUò Kfe ùbeûAUþùe @ûMûcú iòeòRþ _ûAñ, Rû^ê@ûeúeê eêhþùe còòkòa I KòQò UûAcþ _ùe ùMäûaûfþ cûùKðUKê C êeòaûe i¸ûa^û ejòQò û

Gùa 9,990 Uuûùe KòYò _ûeòùa @ûù_fþ @ûAù`û^þ 6

~

\ò @û_Y @ûù_fþe @ûAù`û^þ KòYòaûKê PûjêñQ«ò ùZùa @û_Yu _ûAñ Gjû Lûiþ Lae @ùU û Gùa A-Kcið ùIßaþiûAUþ `äò_KûUðùe @ûù_fþ @ûAù`û^þe 6 ùKak 9990 Uuûùe KòYò_ûeòùa û `äò_KûUð Gjû C_ùe 22,000 Uuû _~ðý« GKèùP¬ @`e ù\AQò û Gjò @`e 16 Rúaú ~êq ùÆiþ ùMâ ùIßeòõUþ _ûAñ C_f² @ùU û GKèùP¬ @`eùe aýZúZ Gjò ù`û^þùe 5,000 Uuûe `äûUþ WòiþKûCõUþ c¤ \ò@û~ûCQò û

GcòZòùe ù`û^ùe aûÉaòK \ûcþ 35,990 Uuû @ùU û 5,000 Uuûe `äûUþ WòÄûCõU ijòZ Gjò ù`û^þ 31,990 Uuûùe còkò[ûG û ~\ò MâûjK GKèòiþ aýûuþùe ù~ùZùaùk ùKâWòUþ KûWð Reò@ûùe Gjò ù`û^ _ûAñ ù_ùcõUþ Keò[û«ò, ùZùa ùicû^uê 5 _âZògZe AõùÁUþ WòÄûCõUþ c¤ còkò[ûG û Kµû^ú \ûaò KeòQò Kò GKþùP¬ @`eùe Gcûù^ @Zòeòq 2,000 Uuûe QûWÿ c¤ Keòa û Gjû aýZúZ, `äò_KûUð C_ùe Gjò ù`û^þe GbRþùe 22000 Uuû _~ðý«e GKèùP¬ @`e \ò@û~òa û ~\ò @û_Y WòÄûCõUþ ijòZ GKèùP¬ @`e còkòa ùZùa @ûAù`û^þe ùcøRê\ò C_f² \e, 9,990 Uuû ejòQò û @ûù_fþû @ûAù`û^þùe ajê iêaò]û ejòQò û Gjò ù`û^þùe 16 Ròaò ùfiþ ejòQò û Gjûe aýZúZ G[ôùe 1 Rúaú eýûcþ , 16 Rúaú eûcþ, 4.7 AõP ùeUò^û GPWò Wòùiä, 8 Gcþ_ú _âûAceú Kýûùceû, 1.2 Gcþ_ò, `ââõUþ fò[òdcþ @ûd^ aýûùUeú, G8 Pò_þ Gcþ 8ùcûg^ ùKû-ù_âûùiie ejòQò û

54

Kéhò RûMeY, Rû^ê@ûeú 2017

Lû\ý eêPò

www.krishijagran.com

UcûùUû-iêRò C _û zksmJi 1K_ iêRò 4 ùUaêf PûcP \jò 2 ùUaêf PûcP ùZf fêf Êû\ @^êiûùe 3 ùUaêfþ PûcP KUû UcûUe 3 ùUaêf PûcP KUû _ò@ûR 2 Uò KUû KõPû fuû 3 ùUaêf PûcP KUû ]^ò@û _Zâ ùZf, _eiòaû _ûAñ ^Wò@û PUYú _âYûkú : GK Mec _ûZâùe iêRò, \jò fêY 2 K_þ _ûYòKê ù\A bf bûaùe cògûA \ò@«ê û G[ôùe ùNûWÿYò ùNûWÿûA ù\A 1 NõUû _ûAñ eLô \ò@«ê û GK ^^þ ÁòKþ _ýû^Kê Mec Ke«ê, Gjû C_ùe @Ì _ûYò iòõP^ Ke«ê ( ZûIßûùe Zêe« ZWKûe Qêu @ûiòa ù~_eò) I K_Wÿû ]eò Qêñu Ke«ê û ZûIßû _ùe PûcP beò ùNûk _Kû«ê I 125 còcò (5 AõP) aýûie ùcûUû ùMûf @ûKûeùe _âiûeòZ Ke«ê û C_e I Gjûe KWÿ C_ùe ùZf _KûA c¤c @ûõPùe 1 cò^òU _~ðý« eû§«ê û C_ùe 1/2 ùUaêf Æê^þ _ò@ûR, 1/2 ùUaêfþ -Æê^þ UcûUe, 1/2 ùUaêf-Æê^þ ]^ò@û I 1/4 Uò-Æê^ iaêR fuûKê bf bûaùe QòŠûA _KûA \ò@«ê û GjûKê _fUûA @^ý GK _UKê ùfCUûA \ò@«ê û Gjû Lêaþ bf bûaùe ùjûA~òaû _~ðý« Pêfòùe aiû«ê û Gjû VòKþ aûbùe ^ûfò _Wÿò~òaû _ùe GjûKê ^Wò@û PUYú ijòZ _ehò \ò@«ê û

@còeú Lc^ iûcMâú 20Uò Lc^ ùLûk 2 ùUaêfþ PûcP ùiûeòh ùZf 1. 1/2 ùUaêf PûcP KUû KõPû fuû 2 ùUaêf PûcP MêŠ Pò^ò 2 ùUaêf PûcP ]^ò@û _Zâ 3 ùUaêfþ PûcP ùiI

1 ùUaêf PûcP ùZf 2 ùUaêf PûcP KUû eiêY 1/4 ùUaêf PûcP ùjwê 2 ùUaêf PûcP ùaù\^û \û^û 2 ùUaêfþ PûcP ZûRû Kiû ^Wÿò@û MêŠ

_âYûkú : ùLûkMêWÿòKê ùMûUòG _ûZâùe Pìeû Keò ùMûUòG _ûLùe eLô \ò@«ê û ùMûUòG KXÿûAùe Mec Ke«ê I ùiûeòh _Kû«ê û ù~ùZùaùk aúR MêWÿòK PòKþY fûMòa, G[ôùe eiêY, KõPû fuû I ùjwê _KûA c¤c, @ûõP C_ùe KòQò icd _ûAñ aiûA bûR«ê û Gjò ZWKûe Lc^e ùLûkKê Pìeû C_ùe Xÿûk«êû I bf bûaùe cògûA \ò@«ê û G[ôùe Pò^ò, ùaù\^û c¬ò, ]^ò@û, ^Wÿò@ûKê _KûA cògûA \ò@«ê _eiòaû _ûAñ Zêe« _ìaðeê, ùiC _KûA cògûA \ò@«ê û Gùa gúNâ gúNâ LûAaû _ûAñ _ehò \ò@«ê û 56

Kéhò RûMeY, Rû^ê@ûeú 2017

ÊûiÚý

www.krishijagran.com

@û_Y Cyeq Pû_ ùeûMú ^êjñ«ò Z? Giaê Lû@û«ê, ùeûMcêq jê@«ê

iû

]ûeY bûaùe ~\ò @û_Yue Cyeq Pû_ aû aäWþ ù_âie iciýû ejòQò ùZùa _âZò\ò^ ùMûUòG cêVûG _òÉû aû\ûc LûAaû `kùe aäW ù_âie @ûC aXÿòa ^ûjó, KûjóKò ^û G[ôùe @]ôK cûZâûùe `ûAae, @ûõUò@KèòùWõUþ còkò[ûG, ~ûjû Kò aäW ù_âieKê Kcþ Keò[ûG û Gjû aýZúZ Lû\ýù_dùe KòQò @^ý Lû\ý _\û[ðKê aýajûe Ke«ê I @û_Yue aäWÿ ù_âieKê ^òd«Y Keò_ûeòùa û

eiêY : G[ôùe GK aòùgh _âKûee ù_âûUò^þ ejò[ûG û ~ûjûKò @ûce eq aûjòKûKê KõùUâûf Keò[ûG û G[ôùe MQòZ GWò ù ^ûiò ^ eq ]c^ò K ê _â i ûeò Z ùjûA~ûA[ûG I aäW ù_âie KõùUâûf Keò[ûG û KõPû eiêY @]ôK fûb_â\ ùjûA[ûG û Zò^ò cûi _~ðý« iKûkê Lûfò ù_Uùe eiêY \êA ùLûfû LûAaû `kùe aä W ù_â i e _ì ‰ ð eì _ ùe ^ò d ªò Z ùjûA~ûA[ûG û

ùeûMú _ûAñ @céZ Zêfý ùjûA[ûG û G[ôùe cýûùMÜgòdcþ I ù_ûUûgòdcþ be_ìe cûZâûùe ejò[ûG û G[ôùe còù^eûfþ aäW ù_âieKê Kcþ Keòaûùe iûjû~ý Keò[ûG û ù~ùZùaùk Kò geúeùe @ûce Gjûe Kcò ùjaû ù~ûMêñ aäW ù_âie aXÿûA ù\A[ûG û GjûKê ùia^ Keò eq ]c^òMêWÿòKeê Zâûjò _û@û«ê I geúeùe @Zòeòq _ûYò I fêYKê jUûA ù_ûUûgòdcþ aäW ù_âieKê Kûaê Ke«ê û K\kú, @céZbŠû, ZebêR, LebêR I @ûkêeê ù_ûUûiòdcþ còkò[ûG û @ûkê, UcûUe, Kckû, _ûkw, ùiûdûaò^þ, aû\ûc, MRû giý, Wûfò I `ke ZûRû eiùe c¤ ù_ûUûgòdcþ còkò[ûG û

Kýûfþgòdcþùe be_ìe lúe, \jò, _ûkw, _Zâ~êq _^ò_eòaû, Kûaêfò PYû, ùc[ô, Rê@ûe, aûReû bkò Rò^òh LûAaû `kùe @]ôK ùiûWòdcþe _âbûa Kcþ ùjûA~ûA[ûG û Cy eqPû_e KûeY cýûùMÜgòdcþe KcòKê c¤ _ìeY Keò[ûG û cýûùMÜgòdcþe _âûKéZòK jßûAUþ Mâûiþ Rêiþ : jßûAUþ Mâûiþ Rêiþ ùiâûZùe ùcIßû, MRû giý, ùPûKe ~êq Lû\ý, _Zâ~êq _^ò_eòaû iûcòf Ke«ê û

gúZ EZêùe MY×ò ~ªYûeê cêqò _ûAñ

gú

Z EZêùe _âak cûZâùe @ûY×ê I MY×ò ~ªYû @^êbìZ ùjûA[ûG û Gjò iciýû @]ôKûõg ùfûKuVûùe ù\Lû ù\A[ûG ö G[ô_ûAñ ùfûùK Lêaþ Pò«ûùe ejò[û«ò û G[ôijòZ ~òG @[ðeûAUòiþe gòKûe ùjûA[û«ò , Gcû^uVûùe gúZ \ò^ùe KòQò G_eò @^êba Keò[û«ò û @iÚò i§ò ~ªYû Lêaþ @]ôK cûZâûùe @^êba Keò[û«ò û ~ûjûe ~ªYûKê ùfûùK ijý Keò_ûeò«ò ^ûjó û GcòZò ~\ò @^êba KeêQ«ò ùZùa Pò«û Ke«ê ^ûjó, Gjò @iÚò ~ªYûeê Zâûjò _ûAaû _ûA @û_Y KòQò iû]ûeY C_ûdKê NùeûA bûaùe C_ù~ûM Keòaû `kùe Gjò ùeûMeê cêqò _ûA_ûeòùa û _ûYò: [Šû \ò^ùe MY×ò ~ªYûùe ~\ò @û_Yuê KÁ ù\CQò ùZùa GjûKê LûZòe Ke«ê ^ûjó, G[ô_ûAñ @û_Y Zêêe« @]ôK _ûYò _ò@«ê û _ûYò ùia^ Keòaû `kùe @û_Yuê @]ôK gqò còkò[ûG I G[ôùe @û_Yu geúee @iÚòe RGõUþ c¤ iêiÚ ejò[ûG ö ùRûZû : @û_Y gúZ EZêùe iVòKþ ùRûZû aû P_f aýajûe Keòaû CPòZþ û ~ûjûKò @û_Yu _û\Kê [Šû _a^ iµKðùe @ûiòaûKê ù\a ^ûjó û GcòZò EZêùe @û_Y jûA jòfþ @]ôK icd _~ðý«

_eò]û^ Keòaû CPòZþ ^êùjñ û Gjû @û_Yu ùMûAVòe jûWKê ~ªYû ù\A[ûG û i«êkòZ Lû\ý : Gjò EZêùe @û_Yu Lû\ý C_ùe aòùgh ]ýû^ ù\aû CPòZþ û Lû\ýùe @û_Yuê i«êkòZ ùbûR^ LûAaû @ûagýK ejòQò û Zû’ùjùf ù_âûUò^ I bòUûcò^þe geúeKê Kcò ùjaûKê \òG ^ûjó û Kckû, a§ûùKûaò, _ûkw I UcûùUûKê be_ìe cûZâûùe ùia^ Keòaû CPòZþ û Lû\ýùe Kýûfþiòdcþ _âZò ]ýû^ \ò@«ê : @û_Y ^òRe @iÚò _ûAñ G[ô_âZò c¤ ]ýû^ ù\aû CPòZþ ~ûjûKò @û_Yu geúeùe KýûfþgòdcþKê Kcò ùjaûKê ù\a ^ûjó û Kýûfþiòdcþ geúeùe Kcò ùjaû KûeYeê @iÚò I Gjûe RGõUþ iêelû eLôaû _ûAñ @ûagýK û G[ô_ûAñ fjêYò, lúe, _ûkw bkò Gjò Lû\ý _\û[ðKê LûAaû CPòZþ ù~Cñ[ôùe bòUûcò^þ _âPêe cûZâûùe ejò[ûG û

Kéhò RûMeY, Rû^ê@ûeú 2017

57

eûgò`k

cûiòK

baòhýZ `k

58

Kéhò RûMeY, Rû^ê@ûeú 2017

www.krishijagran.com

ù`aédûeú 2017

ùLk

www.krishijagran.com

ùÆ^þ aò_lùe ùWbòiþ K_þeê Ijeòaû _ùe ùaû_^Üûuê ùLkeê aõPòZ KeûMfû

bû

eZe _âZò^ò]ôZß Keê[ôaû cûcfûùe _i¦úd Uê‰ðûùcõUþKê Pd^ Keò[ôaû ùLkûkòuê KWÿû Raûaþ ù\aû _ûAñ ùejû^þ ùaû_^Üûuê ùWbòiþ K_þ Uòcþeê aûjûe Keò \ò@û~ûAQò û KûjóKò ^û ùi ‘@ûNûZ fûMòaû aûjû^û’ Keò ùÆ^þ aò_lùe ùLkòaûKê [ôaû cêKûaòfûKê Uûkò ù\A[ôùf û

G@ûAUòG iìZâeê Kêjû~ûAQò Kò ‘~\ò ùKøYiò ùLkûkò ù\ge _leê ùLkòaû _ûAñ Lûiþ bûa^û eLê^ûjûñ«ò ùZùa Zûue Uòcþùe iÚû^ _ûAaûe ùKøYiò jKþ ^ûjó û Pd^ icòZò @¤l Giþ_ú cògâû KjòQ«òò Kò ùaû_û^Üû ùÆ^þ aòùeû]ùe jUòaû _ùe ^êýRòfýûŠþ aò_lùe cêKûaòfû _ûAñ Uòcþùe Pd^ @aieùe PyðûKê @ûiò ^[ôùf û ùi @ûjêeò Kjò[ôùf

Kò ùi Zò^òUò GKK I \êAUò ~êMk ùLkûkòuê Pd^ Keòaûe ^òùŸðg Zûuê \ò@û~ûA[ôfû û ùaû_^Üû (aògß eýûuòõ 28) ~êMkùe bûeZe iaêVûeê @]ôK eýûuþe ùLkûkò @U«ò û Kò«ê ùLkeê aû\ Keòaûùe Zûue @^êbaú fòGŠe ù_iþ (aògß eýûuòõ 59)Kê Gjò ]KÑû \ò@û~ûAQò û

Kýû_ùU^þ _\ QûWÿòaû _ùe ùLkêQ«ò ù]û^ú, aòeûUuê Ne còkòaûe ejòQò ù~ûR^û PûfòQò I Uò-20 iòeòRþùe cùj¦â iòõj ù]û^ú bûeZúd KâòùKUþ Uòcþe Kýû_þùU^þeê Ijeòaû _ùe Gùa aòeûU ùKûjfòuê Ißû^þ_âùW’ ak \ûaò\ûe cû^êQ«ò û bûeZúd KâòùKUþ KõùUâûf ùaûWð ^òKUùe aòeûUu aýZúZ @^ý KòQò aòKÌ ^ûjó û G[ôijòZ ù]û^úu ^ò¿ ò _ùe ùUÁþ Uòcþe Kýû_þùU^þ aòeûU ùKûjfú iòcòZ icdùe UòcþKê i¸ûkòaûe eûÉû c¤ Gùa i`û ùjûA~ûAQò û a ðcû^ _eòiÚòZòùe aòeûU ùKûjfú GK\òaiúd I Uò-20 ùLkùe Kýû_ùU^þ fòÁþùe ejòQ«ò û ù]û^ú ùLkûkò eìù_ C_f² ejòùa, Kò«ê AõfŠùe Gjò ahð ùjaûKê [ôaû Pûµòd^þ Uâ`ò K[û C_ùe iùuZ _ùe \ò@û~ûA_ûùe û Kò«ê Gjûe ùLkûkò eì_ùe 2019 aògß K_þ _~ðý« ù]û^ú AõfŠ aò_lùe ùjaûKê [ôaû GK\òaiúd I Uò-20 gévkûùe Uòcþ Kýûù_ù^Uþ Kû~ðý i¸ûkòùa ^ûjó û a ðcû^ ùi Uòcþ Pd^ _ûAñ C_f² ejòùa û bûeZùe \êA aògßK_þ I Pýûµòd^þi Uâ`ò RòòZò[ôaû 35 ahðúd ù]û^ú AõfŠ aò_lùe GK\òaiúd gévkû @ûe¸ ùjaûe CùŸgý 11 \ò^ _ìaðeê Kýû_ùU^þ _\ QûWÿò KâòùKUþ RMZKê ɲ Keò ù\AQ«ò û 60

Kéhò RûMeY, Rû^ê@ûeú 2017

iòù^cû ¿üËò÷±

www.krishijagran.com

_êeêYû \ò^e ùeûcû^èKê cêñ _i¦ Kùe : gîZò jûi^

gî

Zò jûi^þ Kj«ò ù~, _êeêYû Rcû^ûe ùeûcû^è _âZò ùi Lêaþ @ûKhðòZ û @ûRòKûfòe ùeûcû^è _ûAñ A<eù^UþKê ~êa_òXÿò aýajûe KeêQ«ò û gâêZò Gjû Kjò[ôùf Kò bf _ûAaûVûeê ùifþ ù`û^þe Äâò^þKê \ìùeA eLôaû CPòZþ û

G[ôijòZ ùi Kjò[ôùf Kò ùcû _òZû Kcfþ jûi^þ cùZ Kjò[ôùf @ûRòKûfòe ù_âc KûjûYú Z @]û i`kZû fûb Keò_ûeê^ò KûeY ~êa_òXÿòue jßûUþi_ùe icd aòZò ~ûCQò û ùZYê cùZ _êeêYû Kûke ùeûcû^è Lêaþ bf fûùM û KûeY G[ôùe ù_âce bûaû[ð KòQò @fMû ejòQò û _êeêYû ù_âc KûjûYúKê _i¦ Keê[ôaû ùjZê Gjò 28ahðúdû @bòù^Zâú ‘aj^ ùjûMú ùZeú’ `òfàùe @bò^d KeòaûKê @ûKhðòZ ùjûAQ«ò û gâêZò KjòQ«ò Kò cùZ _êeêYû\ò^Kê cù^ _KûAaû _ûAñ Lêaþ bf fûùM û ùeûcû^è C_ùe RûYòaûKê Pûjñòùf _êeêYû Rcû^ûe Äêf fûA`þ cùZ bf fûùM û G[ô_ûAñ Z cêñ ‘aj^ ùjûMú ùZeú’ `òfàùe @bò^d KeòaûKê _i¦ KeòQò û

‘eAiþ’ùe i^Üòu ‘ùf÷fû’ ]êcþ cPûAfû, ‘aòMþ 50’ Kê còkòfû __êfûeòUú

a

fòCWÿþ @ûKÖe gûjeêL Lû^u @ûMûcú `òfà ‘eAiþ’ùe ùf÷fû iwþi _êYò [ùe ùfûK_âòdZû @Rð^ KeòQò û K[û K’Y Kò i^Üò fòùdû^ I gûjeêLuê ù^A `òfàe MúZùe Gùa _~ðý« 50 còfòd^þ cûù^ 5 ùKûUòeê @]ôK fûAKþ còkòiûeòQò û GùZ ùfûK dê-Uêýaþ C_ùe Gjò MúZKê ù\Lô iûeòùfYò ö

iìP^ûù~ûMý Kò i^òu jUþ @¦ûRþ~êq Gjò MúZe eòfòRþ _ùe ùKak 23 NõUûùe jó 86 fl fûAKþ còkò iûeòQò û ‘eAiþ’ `òfàe Gjò MúZ 1980ùe @ûiò[ôaû `òfà ‘Kêaðû^ú’ MúZ ‘ùf÷fû I ùf÷fû’ Kê ^ò@û~ûAQò û ‘eAiþ’ùe gûjeêLu ijòZ _ûKòÉû^ú @bòù^Zâú cûjòeû Lû^þ I ^aûRêŸò^þ iòŸòKþ c¤ @Q«ò û eAiþ `òfàe KûjûYú 1980 \gKùe ùMûUòG c\ ZÄeu KûjûYú @ùU û 25 Rû^ê@ûeúùe Gjò eòfòR ùjaûKê ejòQò û `òfàûKê gûjeêLu `ýû^è @Zò CzûjòZ bûaùe @ù_lû KeòQ«ò û gûjeêLþu ijòZ _â[c [e Gjò `òfàùe cûjòeû Lû^þ I i^Üò fòùdû^ Kûc KeòQ«ò û 62

Kéhò RûMeY, Rû^ê@ûeú 2017

STAFF REQUIRED KRISHI JAGRAN GROUP OF PUBLICATIONS

Kéhò RûMeYe cêLý ùlZâúd ijù~ûMú gâú ^òùfgþ ùPøjû^ aêejû^_êe, c¤ _âù\g ùcû: 9981381386

ùcûj e jêùi^ _½òc awkû ùcû: 9564803809

gâú ùMøea iùÄ^û _òfòbòZ, C e _âù\g ùcû: 9919270792

gâú ù\aû\þdêZò iòKò\e Kcf_êe NfûA, Zâò_êeû ùcû: 9862457438

gâú iò¡û[ð PùUû_û¤ûd jûIßWÿû, _½òc cwkû ùcû: 9647408309

gâú ùKga ùiûf^, jòcûPk _âù\g ùcû: 9816093778

gâú \òù^g ]cZòdû fê]ôdû^û, _¬ûa ùcû: 4117714390

gâú ~ga« ]ûKWÿ Aù¦ûe, c¤_âù\g ùcû: 7415538151

gâú iZúg P¦âû MMÜûIßûe `eêLûaû\, C e_âù\g ùcû: 9415191297

gâú ùbeê fûfþ Kêjàûe (_âRû_Zò) ùKûUû, eûRiÚû^ ùcû: 9413105314

gâú ùeûjòZ Kêcûe @ûMeû, C e_âù\g ùcû: 9557733996

gâú Kê«f PûUûRðú a¡ðcû^ Gaõ ùMûfiú, _½òc awkû ùcû: 95317719437

gâú eê_û ^ûeûdY Pµû, QZògMWÿ ùcû: 9009430628

gâú \ú_K Rò¦f iòeiû, jeòdûYû ùcû: 9416077339

vko’;drk gS ftyk Lrj ds fy, eSustj] ,Dth+D;wfVo dh vko';drk gS Ñf"k tkxj.k] fo'o dh lcls yksdfiz;] lcls T;knk] ?kj&?kj esa i<+h tkus okyh Ñf"k ikfjokfjd if=dk fgUnh] iatkch] xqtjkrh] ejkBh] déM+] rsyxq] caxkyh] vleh Hkk’kkvksa esa miyC/k gS vkSj bl o’kZ rfey] mfM+;k ,oa ey;kye esa Hkh cktkj esa miyC/k gks tk,xhA gekjh if=dk vius bDdloas o"kZ esa izos”k dj pqdh gS vkSj gj eghus 8 yk[k ls T;knk ?kjksa esa igqaprh gSA Ñf"k tkxj.k if=dk dks izxfr”khy fdlkuksa rd ys tkus ds fy, ftyk Lrj ij eSustj] ,DthD;wfVo dh vko”;drk gSA ftyk foi.ku dk;Zdkjh % ¼'kSf{kd ;ksX;rk@vuqHko ¼3&5 o"kZ½ vkosnd de ls de Lukrd gks ,oa Ñf"k esa fo”ks"k dj cht] dhVuk”kd] [kkn ,oa Ñf"k midj.kksa vkfn ds foi.ku esa de ls de 3 ls 5 lky dk vuqHko j[krs gksaA vkosnd dk izxfr”khy fdlkuksa ls esy&tksy ,oa tkudkjh gksuk vko”;d gSA osru ,oa vU; iSdst yxHkx ,d yk[k #i;s okf"kZd gksaxsA LFkkuh; foi.ku dk;Zdkjh % ¼'kSf{kd ;ksX;rk ,oa vuqHko½ vkosnd LFkkuh; fdlkuksa ls ckrphr djus esa l{ke gksA yksxksa rd vius fopkj igqapkus dh dyk esa ekfgj gksA de ls de 10oha d{kk mÙkh.kZ gksA vuqHko de gksus ij Hkh vxj vki esa dke djus dh n`<+ bPNk ”kfDr gS rks vki Hkh vkosnu dj ldrs gSaA vkd’kZd osru viuk vkosnu bZ&esy djsaA

Kéhò RûMeY ijòZ iõù~ûM _ûAñ ù~ûMûù~ûM Ke«ê û

KRISHI JAGRAN 60/9, Yusuf Sarai Market, Near Green Park Metro Station, New Delhi - 110016 Tel: 011-26511845 / 26517923 / 45503170 Email: info@krishijagran.com, www.krishijagran.com

Krishi Jagran & Agriculture World In A Progressive Farmers, Industry, Professionals & Scientists

China

3

Shanghai

1-3 March, 2017

The 18th China International Agrochemical & Crop Protection Expo 2017 1200 Exhibitors from 20 Countries, 30000 Visitors from 120 Countries Concurrently held with 8th 8th China China International International Fertilizer Fertilizer Show Show 2017 2017

7

Harbin (Ice city) - China, 21-23 April 2017 Dairy & Veterinary tour of China-8 days

International Dairy Expo & Summit China 2017 350 Exhibitors from 24 Countries 15728 Visitors from 36 Countries

Dairy Farm visits & sightseeing of Shanghai, Beijing & Harbin 5

Indonesia 22-24 March 2017

INPALME INPALME International Palm Oil Exhibition Pameran Kelapa Sawit, SDCC, Medan-Indonesia

ssociation With INORBIT Tours welcome to visit Agri Exhibitions Dairy Expos, Seminars Worldwide

Dubai

6

10-12 APRIL 2017 DUBAI INTERNATIONAL CONVENTION AND EXHIBITION CENTRE THE MIDDLE EAST'S LARGEST TRADE EVENT DEDICATED TO AGRIBUSINESS, POULTRY & LIVESTOCK

2

26 Feb - 2 March 2017

5000 Exhibitors - 120 Countries 93, 005 Visitors - 152 Countries

1

Nepal 17th Feb to 19th Feb 2017

Bhrikuti Mandap, Kathmandu, Nepal

4

Thailand March 15-17, 2017

VIV Asia 2017 Bangkok, Thailand

AGRICULTURE

W RLD

For More Details Contact : Mob.: 9654193353, 9891511144, 9891899064, 9891667686 9999142633, 9953756433, 9313301029, 9891724495