Krishi jagran odia magazine november 2016

Kéhò RûMeY ISSN 2455-1074

KéhKu jòZKûeú, iûeû ù\gùe _j«ê

ahð 1 @u 5 ^ùb´e 2016 cìfý: 35

www.krishijagran.com

UcûUe `ifùe aél iõelY Jh]úd Gaõ iêM§òZ aéle iõelY: còkòcògò elûKeòaû @cìfý ]eûKê ùKûaò RûZúd _eòaûeùe ùeûM fuû `ifùe ùeûM ^òªdY

+91 9891 405 403

Mjúe

\ûcþ Kcþ, iêaò]û @ù^K

@Zýû]ê^òK ùUùKÜûùfûRò Cy c KßûfòUò~êq WòRf Kcþ Lyð

iêaò]ûùe elYùalY \úNð\ò^ _~ðý« Pûfò_ûùe

Mjúe jûùað Á e UâûKÖe PûkòZ K´ûA^þ jûùaðÁe 4 PK Z[û 2 PK aògòÁ PkûAaû _ûAñ C_f² û

Mjúe ùÆâ Rò _µ 580

Mjúe ùf¬e ùfaf~êq

www.krishijagran.com

Kéhò RûMeY bûeZe @MâYú cûiòK _ZâòKû

Odia

Year 1 Issue 5 November 2016

iµû\K ^òùŸðgK Kû~ðýKûeú iµû\K ùUKþ^òKûfþ iµû\K aò_Y^ cêLý aòRþù^i cêLý Giþ.G._ò. cjû_âa§K R^ iµKð ijûdK iµû\K ùiûgò@ûfþ còWÿò@û cêLý aeòÂ _âa§K _âa§K aò_Y^ ijûdK

_âa§^ _âiûe ijûdK _âa§^

@ûKûCõUþi Kû^ê^ú ifûjKûe WòRûA^òõM Kû~ðûkd ijûdK

Gcþ.iò. ùWûcò^òKþ gûA^ú Acû^êaf Gcþ. Rú. aûi^ Wûü ùK.Uú. PŠú eaò¦â ùZaòdû @Rò[ aú. @ûe Wû. aú.iú aòiaûi iõRd Kêcûe ùR. iûaê `ejû Lû^þ eaò ùR÷^ Aceû^þ Lû^þ ùK.ùR.ie^ýû iûeû gcðû cêKê¦ ^ûde @`iû^û cfòK PòõKú bêUò@û _ê^c aògßKcðû eòõKú _êŠòe ùiû^ò@û cjûR^ flàú _ûùŠ ùjcû gcðû _âòduû cŠûaeò@û ^ògû« UûK eûjêf iòõj @aþ\êi ic\ _âgû« gcðû _êeKû^þ Kêùegú ùcûjòZ @uê ~û\a KõP^ iòõj Keòiàû ùfjeú _âúZò ùPøjû^ @ûdgû Lû^þ _®ê eûd _a^ Kêcûe ^ùe¦â ùgûeZûùU gòaKû« C_û¤ûd @ûeþ.G^þ. ùP÷ûùa Ké¾ aòjûeú @Rd Kêcûe jec^_âúZþ iòõj Kw \òù^g \cû[ò@û Riaò¦â iòõj Xÿòùfû C\òZþ cò f ùK.aú. A¦âû GP.@icê\ú^ ù~ûùMg Kêcûe aòKâc iòõj ù\ùa¦â iòõj RM\úg Rû^û eaú¦â Rû^û eûRúa

iµû\K, _âKûgK, cê\âK Gaõ Êûcú Gcþ.iú. ùWûcò^òKþ GcþGiú, Kéhú RûMeY : 60/9 ZéZúd cjfû, dêiê`þ ieûd cûùKðU, Mâú^þ _ûKð ùcùUâû ùÁi^ Raf, ^ì@û\òfäú-110016 \ßûeû GPþ.Uú. còWò@û ù_âiþ aò.2, ùiKÖe-63, ù^ûGWÿû-201301 Ròfäû-ùMøZcaê¡ ^Me (dê._ú.) ‘iaðû]ôK iêelòZ ^ýûd ùlZâ \òfäú û Gjò _ZâòKûùe _âKûgòZ ùfLûMêWÿòK aògòÁ aòPûe ù~ûMý ùjùf _âKûgòZ ùjûA[ûG û _âKûgK/iµû\K Zýûfû Raûa\ûe ^ûjòZ.

Total Page 68

A`þùKû KéhK................18

_âWKÖ fõP.........57

iõiÚû^ _ì‰ð eì_ùe KéhKu _ûAñ ic_ðòZ : Wû. Giþ. Wò. iûIß« iûlûZþKûe..........29

Lû\ý eêPò.........58

@ûkêe ùeûM ù_ûK ^òdªY ............31

fûA`þ ÁûAfþ ......60

Jh]úd Gaõ iêM§òZ aéle iõelY: còkòcògò elûKeòaû @cìfý ]eûKê ........37

eûgò`k............62

UcûUe `ifùe aél iõelY.............44

ùLk.................64

PYû `ifùe ùeûM _âa§^.............50

ùLk..................65

cfuû `ifùe ùeûM ^òªdY ...........52 Subscribe

Krishi Jagran Magazine Hindi, Punjabi, Gujarati, Marathi, Kannada, Bengali, Telugu, Assamese, Odia, Tamil, Malayalam & English

Nishant Taak , 45503170

04

Kéhò icûPûe.......08

ùKûaò RûZúd _eòaûeùe ùeûM...............54

Rs. 35/-

Kéhò RûMeY ^ùb´e 2016

9953756433, 9891889588

To Join Krishi Jagran Kisan Club

9891405403 Kerala Office Ramachandra Towers, Behind GHSS,Pattom, Thiruvananthapuram - 4

iµû\Kúd @]ôKûeúeê aõPòZ KéhK

Ké

hK beZe Mað I ùMøea û Z[û ù\ge @^Ü\ûZû Kjòùf @Zêýqò ùja ^ûjó û Gjò K[û iaêùaùk Mâûcùe ù^Zûcûù^ _âûd bûhY ù\C[ôaû @ûùc gêYòQê ö Kò«ê Gjû ùKùa ùKjò c¤ Pò«û Keò ^ûjû«ò Kò ù\ge Gjò @^Ü\ûZûcû^ue _eòiÚòZò Kò_eò @aiÚûùe ejòQò ? ùicû^uê Zûue @]ôKûe aòhdùe RYû @Qòò Kò ^ûjó, Zûjû c¤ ùKjò Kjò_ûeòùa ^ûjó ? @û^êcû^òK ù\LôaûKê còkòQò Kò KéhK ^òRe ùcøkòK @]ôKûeMêWÿòK C_ùe _ì‰ð eì_ùe @^bòm @Q«ò û G_eò Kò ^òRe ùKøYiò iûcMâúKê Leò\ Keòaû icdùe KéhK bûA iûcMâú a\kùe aòfþ ù^aûKê bêfò ~ûA[û«ò û ùKak GZòKò ^êùjñ, ~\ò aýûuKê ^òRe _âû_ý @ûYòaû I LûZû ùLûfòaû aòhdùe ~ûA[û«ò aû _êYò ijKûeú aòKûg icòZòeê ùKøYiò Z[ý iõMâj KeòaûKê [ûG ùZùa GVûùe _jñPò Mùf KéhKcû^uê iaêùaùk @_\iÚ ùjaûKê _Wÿò[ûG û G[ôijòZ @^bòmZû ùjZê @]ôKûeúcû^uVûeê MûkòMêfR LûAaûKê _Wÿò[ûG ö G[ô_ûAñ c¤ @ûùc KûjûKê ù\ûhú ùaûfò Kjòaê û KéhKcû^uê aû Gjò @]ôKûeúuê ! ù~Cñcûù^ Kò ieKûeú ùPøKò C_ùe aiòQ«ò ? Gjûe cêLý KûeY ùKak ùMûUòG jó ùjûA[ûG û KéhKcû^uê ùicû^u @]ôKûe aòhdùe _ì‰ð Z[ý \ò@û~ûC ^ûjó û Gjò KûeY _ûAñ @ûRò ùicû^uê iaêVûùe @_\É ùjaûKê _WÿêQò û

^òKUùe KéhKcû^uê RûMâZ Keòaû _ûAñ lê\â Éeùe ajêþ KéhK @]ôKûe iõMV^ Zò@ûeò ùjûAQò û Kò«ê Gjò K[û Lêaþ KÁKe @ùU Kò, Gcûù^ ùKùZ Kûc KeêQ«ò û Gjò _âgÜ ieKûeuVûùe ~\ò fûMê Keû~ûG Kò ieKûe KéhKcû^u _ûAñ ùKùZ Kûc KeêQ«ò ? Kò«ê _âKéZ iZý Z Gjû Kò ieKûe \ò^Kê \ò^ Kéhò ù~ûR^û cû^ fûMê Keòaûùe fûMò_WÿòQ«ò û Kò«ê Gjò ù~ûR^ûeê K’Y `ûA\û còkòa û ~ûjûe iVòKþ fûb KéhK bûAcûù^ CVûA _ûeê^ûjû«ò û ù~ûR^ûMêWÿòK Z _Qe K[û, G_eòKò KéhK bûAcûù^ ùicû^ue ùcøkòK @]ôKûeeê c¤

aõPòZ ejòaû @ûRò cêLý iciýû ùjûA~ûAQò, ~ûjûKê Kûcùe fMûAaû I ^òRe @]ôKûeúeê @^bòm Z ejò[û«ò û G[ôijòZ Gcûù^ ùKøYiò c¤ ù~ûR^ûe fûb CVûA _ûe«ò ^ûjó û _âZò ahð ùek aùRU I iû]ûeY aùRU C_iÚû_^û Keû~ûCQò û Kò«ê ùKjò ù^Zû Kò cªú Kéhò _â]û^ ù\g _ûAñ Kéhò aùRU aû KéhK aùRUe C_iÚû_^û Keò ^[û«ò ? ù~ùZùaùk Kò KéhK ù\ge RòWò_òùe @jõ bìcòKû MâjY Keò[û«ò û ùZùa G[ô_ûAñ KéhK @ûùdûM I KéhK aùRU KûjóKò _âÉêZ Keû~òa ? G_eò KéhK Gjò ù\gùe eêXÿò @U«ò, Kò«ê Gjò icdùe iaêVûeê KcþùRûe I @ijûd G_eò ^ReKê @ûiò[û«ò û ^òcÜ Éeùe aiò[ôaû ieKûeú @`òie Gjò eêXÿòKê KcùRûe Keòaû _ûAñ KéhKcû^uê jAeûY jeKZ KeòaûKê _QKê jUò ~û@û«ò ^ûjó, @ûjêeò c¤ Gcû^uê Kéhò i´§úd gaòùgh Z[ý _â\û^ Ke«ò ^ûjó û KéhKcû^u cêjñeê ~\òI gòYû~ûG ùZùa ùicûù^ Gjû jó Kjò[û«ò Kò ùicûù^ iaêùaùk Pò«ûùe ejêQ«ò û Gjò ^úeòj KéhKcû^uê Z Gjû c¤ RYû ^ûjòñ Kò ùicû^u _ûAñ ùKCñ ùKCñ ù~ûR^ûe iêaò]û ejòQò û G[ô_ûAñ ieKûeú @]ôKûeú I KcðPûeúcûù^ ùKøYiò _\ùl_ CVûC ^ûjû«ò û @^ý_lùe GVûùe ieKeú Zª _ì‰ð eì_ùe _âiûeòZ ùjûAPûfòQò iZ ! Kò«ê Gjò Zª Gùa _ì‰ð eì_ùe ù`fþ cûeòQò û Gjò icdùe @ûagýK ejòQò Kò KéhKcû^u _ûAñ KòQò @fMû KeòaûKê iÚòe Keòaû CPòZþ û ùicû^uê ùicû^ue @]ôKûe aòhdùe _â[ùc @aMZ KeûAaûKê ùja ö ùicû^u _ûAñ _âPkòZ ùjC[ôaû ù~ûR^ûMêWÿòKeê _ì‰ð fûb ù\aûKê ùPÁû Keòaû CPòZþö G[ô_ûAñ ieKûeuê c¤ RûMâZ ejòaûKê ùja I GK ^ì@û RûMéZò KéhK c¤ @ûYòaûKê ùja, Zû’jûùf ù\ge @aiÚû Êzk ùjûA_ûeòa û

- Giþ.iò. ùWûcò^òKþ Email : dominic@krishijagran.com

21 Years. 12 Languages. 21 States. 22 Editions. 2 Portals & 10 Million combined readership

Ph.: +91-11-26511845, 26517923, 45503170

Email : info@krishijagran.com

Web: www.krishijagran.com, hindi.krishijagran.com

info@krishijagran.com, editor@krishijagran.com, advt@krishijagran.com, circulation@krishijagran.com

06

Kéhò RûMeY ^ùb´e 2016

Kéhò icûPûe

ù~øMòK ùlZùe aXÿòa C_ôû\^: eû]ûùcûj^

www.krishijagran.com C_ôû\^Kê aXÿûAaû _ûAñ ieKûe ù~øMòK ùlZ C_ùe MêeêZß ù\ùa û ùi Gjò K[û ]ûcðòK iõiÚû^ aâjàû Kêcûeúu ijòZ @ûùdûRòZ GK Kû~ð ý Kâcùe cªú eû]ûùcûj^ Kjò[ôùf ö _eµeûMZ ùRa÷Kò ùlZ C_ùe @ûùdûRZò Kû~ýðKcâe iù´û]Zô Keaòû jó iKeûcKô P«òûe _KâZéò I Gjû _g]ê^ C_ùe Mbúe _b â ûa _KûA[ûG û KQòò ùfûK agòûßi Ke«ò ^ûjó G[ùôe ùam÷û^Kò iZýZû ejQòò ö @ûùc ù~øMKò ùlZ _ûAñ Gjò aPòûee ic[^ð KeaòûKê ~ûCQê û eû]ûùcûj^ iõòj Kj[òùôf Kò _KâZéò @ûce c^ I cÉÃòKê _X[òÿûG I ùaP÷ûeKò gqùòe Khéò ùlZùâe _b â ûaú C_ù~ûM Keû~ûA[ûG û Khéò cªú Kj[òùôf Kò Gjò i¦bùðe bûeZ I aùò\gùe Khéò @^iê§û^ C_ùe Kû~ýð Keû~ûCQò û

`

ifC_ôû\^ aXÿûAaû _ûAñ ieKûe Gùa @û¤ûcôe iûjûeû ù^aûKê _âÉêZ @Q«ò û iìP^ûù~ûMý ù~, ieKûe `if C_ôû\^ aXÿûAaû _ûAñ KéhKcû^uê ù_âû›ûjòZ KeêQ«ò û Gjò KâcKê @ûMKê aXÿûAaû ijòZ ieKûe Gjò ^ì@û aò\ýûKê @û_YûAùa û Cq KâcKê @ûMKê aXÿûAaû ùjZê Gùa ieKûe Gjò ^ì@û aò\ýûKê @û_YûA ù^aû _ûAñ _eµeûMZ Kéhò aòKûg ù~ûR^û (_òùKaòIßûA)e ijûdZû ù^ùa û Gjû C_ùe Kéhò cªú eû]ûùcûj^ KjòQ«ò Kò ù\gùe Kéhò

QZògMWÿKê còkòfû GMâòKfPe fòWegò_þ _êeÄûe cû›ý Pûh RúaòKû ^êùjñ, aeõ eûRýe _âcêL e¯û^ò ùK¦â iûRòQò QZògMWÿ _âù\gùe Kéhò cªú aéRùcûj^ @MâIßûfûuê Gjò _êeÄûe C e _âù\ge eûRý_ûk eûc ^ûAK, jeòdûYûe eûRýû_k K¯û^ iòõj ùiûfuú I eûRýibûe C_û¤l _ú.ùR. Kêeòd^þu \ßûeû iõ~êq eì_ùe _â\û^ Keòû~ûAQò û gâú @MâIßûfû Kjò[ôùf Kò _êeÄûe aûÉaùe QZògMWÿe fl fl KéhKcû^u _eògâce `k @ùU û ùi Kjò[ôùf Kò QZògMWÿ c›ýRúaú C_ôû\^e ùlZâùe CùfäL^úd i`kZû jûif KeòQò I Gùa Gjò aúRe e¯û^ò Keòaûe iÚû^ C_ùe @^ý eûRýMê W ÿ ò K eê c¬ò e¯û^ò Keê [ ô a û eûRý ùjûA~ûAQò û Gjûe ùgâd c¤ @ûce _eògâcú c›ýRúaúuê \ò@û~òa CPòZþ û

cû

Q ~û@ûñk e¯û^ò Keê[ôaû QZògMWÿ Gùa @ûc\û^ú eûRý ^êùjñ, aeõ e¯û^ò eûRý ùjûA~ûAQò û cûQ ~û@ûñk C_ôû\^ I c›ý_ûk^ ùlZâùe eûRý Lêaþ C_f² jûiòf KeòQò û G[ô_ûAñ eûRýùe ^ìZ^ @ûùdûR^ GMâòKfPe fòWegò_þ @ûIßûWð i¹û^ùe i¹û^òZ Keû~ûAQò û 08

Kéhò RûMeY ^ùb´e 2016

ùi @ûjêeò Kjò[ôùf Kò QgòZMWÿ c›ý _ûk^ ùlZâùe, eûRý MV^Keòaû icd ù~CñVûùe Kò 25 ùKûUò c›ýRúaú CZ_û\^ Keò 22Zc iÚû^ùe ejòQ«ò û Gjû a ðcû^ 149 ùKûUòeê @]ôK c›ýRúaú GjûKê C_ôû\^ Keò eûRýùe 6 Zc iÚû^Kê fûb KeòQ«ò ö

Kéhò icûPûe

www.krishijagran.com

_â]û^cªú Kéhò iòõP^ ù~ûR^ûe _â[c KòÉ Rûeò

_â UcûUe ^ì@û Kòiceê KéhK be_ìe C_ôû\ _ûA_ûeòùa

U

cûUe GK G_eò _eòaû ~ûjûKê ùKøYiò eì_ùe aýajûe Keò ùjûA[ûG û KéhK UcûUe ùlZeê bf bûaùe ùeûRMûe Keò_ûeòùa û ~\ò KéhKuê UcûUe ùlZùe @ûjêeò @]ôK fûbû^ßòZ ùjaûKê PûjêQ«òò, ùZùa GjûZ C c K[û ùja û AŠò@û^þ A^þÁòPêýUþ @`þ @ûWþbû^è eòiyðe ùa÷mû^òKcû^u \ßûeû _âÉêZ Keû~ûA[ôaû UcûUe ^ìZ^ KòiK Gùa @ûiò~ûAQò û ~ûjûe ^ûc ZlY elK eLû~ûAQò û ZlYelK @^ý ùbeûAUòe cêKûaòfû @ù_lû 4MêYeê @]ôK C_ôû\^ ù\A[ûG û gúZ \òù^ Gjûe ùMûUòG aél C_ùe 20 Kòùfû UcûUe I Mecùe 9eê 15 Kòùfû _~ðý« UcûUe fûMò[ûG ûùawûfêee

]û^cªú Kéhò iòõP^ ù~ûR^û eì_ùe ù\gùe \úNð iòõP^ _eòù~ûR^ûMêWÿòKê icda¡ C_ûdùe _ì‰ð Keòaû _ûAñ ùK¦âúd aò cªú @eêY ùRUfú ^ûaûWð cû¤cùe _â\û^ KeòQ«ò û Gjò eûgò, _â[c KòÉò eì_ùe 1500 ùKûUò Uuûe eûgòe ùPKþ, ùK¦âúd Rk iõiû]^ cªú iêgâú Ccû bûeZúuê _â\û^ Keû~òa û

Gjò cjZßKûõlú _eòù~ûR^û \éÁòeê 80 jRûe Uuûe fûbùe 2019 _~ðý« 99 \úNð _eòù~ûR^ûKê _ìeY Keû~òa û Gjò ahð G[ô_ûAñ 20 jRûe ùKûUò Uuûe eûgò Rûeú Keû~òa û icòZòe @¤l aéRùcûj^ @MâIßûfû Kjò[ôùf Kò Gjò ù~ûR^û cû¤cùe _âûd iûùXÿ \êA ùKûUò GKe @Zòeòq ùlZâùe iòõP^ _âYûkúe iêaò]û còkòa û G[ôijòZ ùi Kjò[ôùf Kò Gjò _eòù~ûR^ûMêWÿòKùe 60_âZògZ _eòù~ûR^ûMêWÿòK ceêWòMâÉ @õPk ejòQò û Cq ù~ûR^û Gjò_eò _âÉêZ Keû~ûAQò Kò \úNð icd _~ðý« @]êeû _eòù~ûR^ûMêWÿòKê icda¡ C_ûdùe @ûMûcú Zò^òahð c¤ùe _ì‰ð Keû~òaûùe i`kZû jûif Keò_ûeòa û

RùY KéhK ù\gú ZlY-elKùe 5 GKe fMûA[ôùf û Gjû C_ùe Zûue 10 fl fûb @ûiòfû û Gjò _âYûkúKê C_ù~ûM Keòaû `kùe, KéhKcû^uê _âûd 1 ùKûUò ùeûRMûe fûb ùja û Gjò Kòice iaêVûeê Lûiþ þK[û Gjû @ùU Kò [Šû \ò^ùe c¤ Gjò KòicKê ù\gùe ùKCñVûùe c¤ fMû~ûA_ûeòa û

A

Pò^ò \e Kcòa

Šò@û^þ iêMûeû còfè @ûùiûiòGg^þùe ahð 2017 _ûAñ Pò^ò C_ôû\^e _â[c @^êcû^ Rûeò Keû~ûAQò û Giàû cêZûaK @ûMûcú ahð ù\gùe _âûd 234 flU^þ Pò^ò C_ôû\^ ùja ùaûfò @^êcû^ Keû~ûCQò û G ahð 2016ùe 251 fl U^þ C_ôû\^ Lêaþ Kcþ ùja û

^òKUùe G ahð 75 fl U^þùe aûKò ÁKþ ijòZ @ûi«û ahð _âûd 256 fl U^ Pò^òe C_f²Zû NùeûA aRûeùe ejòa ~ûjûcò C_bqûu Pûjò\û @^êiûùe @^êiûùe _~ðû¯ ejòa ùaûfò @^êcû^ Keû~ûCQò û 10

Kéhò RûMeY ^ùb´e 2016

Kéhò icûPûe

A-^ûc Äòcþùe còkòa 10fl Uuû

c

Šòe iÚòZòKê @]ôK cRbêZ Keòaû _ûAñ ieKûe fMûZe _\ùl_ CVûAQ«ò û ùK¦âúd Kéhò Gaõ KéhKKfýûY cªú eû]ûùcûj^ iòõj KjòQ«ò Kò ù\gùe 271 Kéhò cŠòùe ÊzZû @bò~û^ Pkû~ûCQò û Gjû aýZúZ ÊzZû Kû~ðý ù~ûR^û c¤ Zò@ûeò Keû~ûAQò û ù~Cñ KûeYeê Gjò ^ò‰ðd ^ò@û~ûAQò A-^ûc Äòcþ KûeYeê aý[ð _\û[ð _âa§^ i~õùªûMêWÿòK iÚû_^û Keòaû

www.krishijagran.com

_ûAñ _âùZýK cŠòKê 10 fl Uuû C_f² Keû~òa û Gjò KûeY ijòZ Kéhò, ijKûeúZû Gaõ KéhKKfýûY aòbûM \ßûeû _âa§òZ `ýûMgò_þ Äòcþ @ûe.ùK.aú.@ûA \éÁòeê ^ò]ôMêWÿòK GK _âZògZ ùVûi I Zek aý[ð _\û[ð _âa§^ C_ùe Lyð Keû~òa û Gjò ù~ûR^ûùe cŠòKê @ûiê[ôaû KéhKcû^uê iò]û `ûA\û còkòa û Gjò ù~ûR^û cŠòùe aõPûAaû _ûAñ _^ò_eòaû I `ifMêWÿòK @_þgòùÁûKê ]ýû^ùe eLô Keò Zò@ûeò Keû~ûAQò û Gjò aý[ð _\û[ðMêWÿòKùe KùµûÁ _âÉêZ Keû~òa ù~Cñ KûeYeê 583 cŠò ùIßÁþ cýûù^RþùcõU _äûõU iÚû_òZ Keû~òa û

GcþGiþ_ú ùeU C_ùe aû\ûc Mjce a¶e ÁKþùe KûUþ Leò\ Keòùa ieKûe Keòùa ieKûe

ùe

cêM`kú Leò\ Keòùa û Kéhò cªûkd @^êiûùe ùK¦â ieKûeuê eûRý _leê cêM`kò GcþGiþ_ò C_ùe Leò\ Keòaû _ûAñ _Zâ còkò[ûG, ~ûjûKò ùK¦â ieKûe eûRýùe cêM`kú Leò\ Keòaûe ù~ûR^û _âÉêZ Keò[û«ò û

Kêjû~ûCQò Kò ^ûù`Wÿ I GiþG`þGiú cògòKeò eûRýùe cêM`kúe GcþGiþ_ú Leò\ Keòùa û Leò\ aò_Y^ iúRò^þ 2016-17 _ûAñ cêM`kúe GcþGiþ_ú 4,220 Uuû _âZò KêAõUûf ù~ùZùaùk Kò C_ôû\K cŠòMêWÿòKùe cêM`kòe \ûcþ GcþGiþ_ú ZkKê Pûfò~ûAQò û Gùa ù\LòaûKê Gjû aûKò ejòfû Kò ieKûe Gjò Zò^òUò ùKCñ _~ðý« ^òRe KeûcZò _KûAQ«ò û

M

jce \eKê ùeûKòaû _ûAñ Lêaþ ùRûe\ûe bûaùe ùK¦â ieKûe a¶e ÁKþùe KûUþZú Keòùa û Lû\ý Gaõ C_ùbûqû cûcfûùe cªú eûcaòkûi _ûiIßû^ KjòQ«ò ù~, ùLûfû aRûeùe aòKòâ ù~ûR^û (IGcþGiþGcGiþ) \éÁòeê Mjce @û_ì ðò aûRûeùe aXÿòaû _ûAñ ùK¦â ieKûe _âÉêZ cû^uMêWÿòKê @^êeì_ Mjce a¶e ÁKþùe Kcò Keòùa û

RYû_WÿòQò Kò _âÉêZ Keû~ûA[ôaû cû^u jòiûaùe 1 G_âòf 2017Kê 74.6 fl U^þ Mjcùe a¶e ÁKþ ùjaû CPòZþ ù~ùZùaùk Kò ùK¦âúd _êfùe 1 @ùKÖûaeKê 216.57 fl U^ Mjce bŠûe MQòZ ejòQò û aòMZ 1 @ùKÖûae 2015Kê 324.50 fl U^þ Mjce cŠòùe MzòZ ejòQò û ùicûù^ KjòQ«ò Kò Pú^þùe \eiÚòe ùjûA ejòQò û _êYò c¤ ùK¦â ieKûe fMûZe Pú^ùe \e C_ùe ^Re aRû@ eLôQ«ò û 12

Kéhò RûMeY ^ùb´e 2016

Kéhò icûPûe

aXÿò[ôaû \e _ûAñ eûRý ieKûe \ûdú @U«ò _ûiIßû^

M

jc NùeûA C_f²Zû aXÿòaû I KéhKcû^u C_ùe @uêg fMûAaû _ûAñ ieKûe aýaiÚû KeòQ«ò û G[ô_ûAñ ieKûe aRûeùe a¶e ÁKþ 10fl U^þ Mjc aòKâò Keòaû _ûAñ Rûeò Keòùa û Gjûe Pûfê aò úd ahðùe Gùa _~ðý« 20fl U^ Mjce @ûc\û^ú Keû~ûAQò û ^òRe cûùKðU ùifþ Kòic Êeì_ _âûd 30fl U^þ Mjc Rûeò Keû~ûAQò û Gjò Z[ý ùK¦âúd Lû\ý cªú eûcaòkûi _ûiIßû^þ còWò@ûKê ù\AQ«òö

www.krishijagran.com

KéhKuê còkòa `if aúcû `if aŠþ

eû

RiÚû^e Kéhò cªú _âbêfûfþ ùi÷^ú _â]û^cªú `if aúcû ù~ûR^ûe ùIßaþ ù_ûUðfKê ùfûKû_ðY KeòQ«ò û Gjò iÚû^ùe eûRiÚû^e @^ý eûRýMêWÿòK ùjaûKê Pûfê ejòQò ù~CñVûùe ù~ûR^ûùe bf bûaùe Kâòdûa« _ûAñ ùIßaþ ù_ûUðf _âÉêZ Keû~ûAQò û Gjò ùcøKû C_ùe _âbêfûfþ ùi÷^ú KjòQ«ò ùIßaþ ù_ûUðf cû¤cùe KéhKcû^uê aúcû ùKäcþ còkòaû ijR ùja û Gjò ù~ûR^ûùe ùKøgk aû]û c¤ \ìe ùjûA~òa û

Gjû _â[c cCKû @ùU Kò KéhKcû^uê `if aúcû KeûAaû C_ùe _fòiú aŠþ c¤ \ò@û~òa û Kéhò cªú Gjò cCKû C_ùe KéhKcû^u @ûjßû^ KeòQ«ò Kò _â]û^cªú `if aúcû ù~ûR^ûùe @]ôKeê @]ôK fûb CVûAùa û KéhK bûA `if Leû_ ùjaû C_ùe ^òùR `if ùiõUe C_ùe ~ûA Gjûe iìP^û ù\A_ûe«ò û

ieKûe IGcþGiþGiþe \éÁòeê jûeûjûeò 10fl U^þ Mjc I Rûeò Keòaû _ûAñ ù`÷ifû KeòQ«ò û aò úd ahð 2016-17 ^òRÊ @ûc\û^ú 30fl U^þ KeòQ«ò û ùi KjòQ«ò Kò ùK¦â _ûLùe Mjc I Wûfòe _~ðû¯ ÁKþ ejòQò û Gjûe aXÿò[ôaû \e _ûAñ ùi eûRý ieKûeuê ù\ûhú ùaûfò KjòQ«ò û

jk\ú C_ôû\^ùe Kâû«ò @ûYòa ^ùe¦â jk\ú-98 aêYòaû _ûAñ 25eê 30 KêýUûõf jk\ú aòj^ Lyð ùjûA[ûG û

^

ùe¦â ù\a Kéhò Gaõ _âûù\ýûMòK aògßaò\ýûkde ùa÷mû^òK jk\úe _âRûZò ^ùe¦â-98 aòKgòZ @ùU û ùa÷mû^òKcûù^ cû^«ò ù~, Gjò jk\ú Lêaþ C_ôû\^ _ûAaû _ûAñ Pûeò KêAõUûf _âZò ùjKÖe \eùe ùja û GK ùjKÖeùe jk\ú

14

Kéhò RûMeY ^ùb´e 2016

Gjò jk\úùe iaêVûeê Lûiþ K[û Gjû @ùU Kò Gjû ù\gùe ùKøYiò c¤ ùbøùMûkò K ùlZâ ù e aêYû~ûA_ûeòa û GjûKê aêYòaûe CPòZþ icd Rê^þ15eê ùc’eê 15 _~ðý« ùja û _eòaû aòmû^ aòbûM @«MðZ @Lòk bûeZúd ic^ßòZ cifû @^êi§û^ _eòù~ûR^ûe ùa÷mû^òK ^ùe¦â jk\ú -98e ù^ûUò`òùKg^þ _ûAñ _âÉêZ KeòQ«ò û iìP^ûù~ûMý Kò ùZ÷k Z[û 70 _âZògZ gêLòfû jk\ú còkò[ûG û

Kéhò icûPûe

www.krishijagran.com

c]êcûQò KéhKu _âKéZ iû[ú

c

jêcûQò ùKak cjê Zò@ûeò Ke«ò ^ûjñò aeõ Kéhò I C\ýû^bò òK `ifMêWÿòKùe C_ôû\KZûùe c¤ ajê C_Kûe Keò[û«ò û c]ê iù¦g ^ûcK _ûAfUþ _eòù~ûR^ûùe , Wûkò´, ùiI I _ò@ûR bkò `ifMêWÿòK C_ôû\KZû aXÿûAaûùe i`kZû còkò[ûG ö Gjû`kùe Gùa aûKò iÚû^ C_ùe fûMê Keòaûe C_ùe aòPûe Keû~ûAQò û Gjò K[û @«üeûÁâúd Kéhò ùR÷a aòaò]Zû iù¹k^ùe _â]û^cªú ^ùe¦â ùcû\ò KjòQ«ò ö

_eòù~ûR^ûMêWÿòKe `k Êeì_ _eûM~êq `ifMêWÿòKùe C_ôû\^ùe 40eê 80 _âZògZ _~ðý« aé¡ò ùjûA[ûG û Gjû`kùe KéhKcû^u @ûd \êA MêY Keòaûùe ijù~ûM còkò[ûG û cjê cûQòcû^u cj ßKê aLûYòaû ijòZ _â]û^cªú Zûue @ÉòZß C_ùe QûA ~ûA[ôaû iuU C_ùe Mbúe Pò«û KeòQ«ò û cjêcûQòcû^u i`k _âùdûMKê _êùY Ròfäûùe aûeûcZú I Gjûe @ûL_ûLùe igý I _ò@ûR C_ôû\^ Keò[ôaû KéhKcû^uê Lêaþ fûb còkò[ûG û Wûkò´ aMòPûùe cjêcûQòcû^u aKèeê

`ifùe ù~Cñ _eûMúKeYe _âKâòdû ùZR bûaùe ejòQò, ùijò_eò `if fMûAaûe _âKâòdûùe c¤ aé¡ò ùjûA[ûG û iõLýû Zêk^ûùe ùaù\^û `k MêYa û, @ûiò[ûG I iê¦eZû aXÿòaû ijòZ C_ôû\ùe 42eê 45 _âZògZ _~ðý« aé¡ò ùjûA[ûG û Gjò_eò `ifMêWÿòKe cìfý c¤ aRûeùe bf eì_ùe còkò[ûG û ù~ùZùaùk Kò C_ôû\KZûùe 74eê 80 _âZògZ _~ðý« aé¡ò _ûA[ûG ö

25ahð _ì òð @aieùe ùjaûKê [ôaû 25ahðùe 25 fl i\iý ù~ûR^û

Kéhò RûMeY

_eòaûe ijòZ iõù~ûM ùjaûe iêL\ cêjì ð bûeZe KéhK ^òR K[û C_ùe @û]ûeòZ ‘Kéhò RûMeY’ cûiòK _ZòâKûe 25 ahð _ì ðò @aieùe _ûVKcû^u _ûAñ @ûYòQò Cc @aie û KòQò C c _âgÜe C e ù\A Kéhò RûMeY ijòZ iûcòf ùjûA~û@û«ê û @ûi«ê Gjò @aie aòhdùe RûYòaû ö

aòùaðK

ùKûiûùIßUþ `Uòðiþ ùKCñ Kµû^úe C_ôû\ @ùU ? @ûdge ifþ`e còfè fòcòùUWþ

A`þùKû

K’Y _Xÿòaû- Kéhò RûMeY GK MâûcúY _ûeòaûeòK _ZâòKû @ùU ~ûjû Kò @û_Yuê Kéhò icûPûe, Kµû^ú icûPûe, ^ì@û C^ÜZ aòj^e _eòPd ù\A[ûG, KúU^ûgK, `ifMêWòK iûcdòK Z[ý C\ýû^òK, cjê cûQò _ûk^, _gê_ûk^, aýûaiûdòK Z[ý, iûlû}ûe, _âMZògúk KéhKcû^u I igq cjòkûcû^ue C_f²ú, ÊûiÚý, ^ì@û C_ôû\, `òfà mû^, eûR^úZò, Lû\ý-iµ\ @û\ò ijòZ ^ìZ^ PûKòeò i´§úd Z[ý c¤ G[ôeê còkò[ûG û Kò_eò RWòZ ùjùa - Gjò _ZòâKûùe _âZò cûiùe Kéhò i´§úd aòhd C_ùe @û]ûeòZ 1 _âgÜ _âKûgòZ Keû~òa û Cq _âgÜe Raûa Gjò @uùe Keû~òa ~ûjûKê ù\LôKeò @û_Y @ûcKê cýûùiRþ _VûA_ûeòùa û _â[c 100 RYu iVòKþ C e ù\A[ôaû _ûVKcû^uê GK ahðe i\iýZû, @fMû 100-200 _ûVKcû^uê 6 cûieê 3 cûie i\iýZû ^òügêKæ \ò@û~òa ö G[ôijòZ 10,000_ûVKcû^uê GK cûi _~ðý« _ZâòKûKê aò^û cìfýùe \ò@û~òa û Gùa ù`û^þ CVû«ê Gaõ ùMûUòG ijR _âgÜe C e \ò@«ê Gaõ Kéhò RûMeYe i\iýZû jê@«ê û

Kéhò RûMeY ijòZ RWÿòZ jê@«ê I i\iýZû ù^aû _ûAñ ù~ûMûù~ûM Ke«ê- @aþ\êiþ ic\ 9891889588, _âgû« gcðû 9891263263

21 Years. 12 Languages. 21 States. 22 Editions. 2 Portals & 10 Million combined readership

16

Kéhò RûMeY ^ùb´e 2016

Kµû^ú icûPûe

www.krishijagran.com

_gêcû^u ÊûiÚýe ~^ô _ûAñ @ûùf´òKþ ijù~û Keòa

iòõP^ _µ KòùfðûÄe beiûe eûjû ù\LûAQò

_

gê_ûkKcû^uê ^òRVûeê @]ôK Pò«û ^òRe _gêcû^u ÊûiÚý ù^A ejò[ûG, KûjóKò ^û Gjò _gêcû^u cû¤cùe ùicû^ue RúaòKû _âZò_ûkòZ ùjûA[ûG û _gêcû^uê ~\ò iVòKþ icdùe Jh] I ù_øÁòK @ûjûe còkò[ûG, ùZùa Z bf ùjûA[ûG û Gùa Kò«ê _gê_ûkKcû^ue icÉ Pò«ûe icû]û^ C_f² Keò \ò@û~òa û G[ôù^A jûZ aXÿûAQò Giò@ûe @Zò RYûgêYû `ûcðûiêýUòKûf Kµû^ú Gùf´òK û ~\ò Gjò Kµû^úùe _gê_ûk^ WòbòR^ K[ûKjòaû ùZùa _gêcû^u i´§òZ _âZò ùMûUòG C_ôû\ KéhKcû^u @ûWKê cêjûñCQò û Gjûe cêLý C_ôû\MêWÿòK GKäûiþ ùMäûWÿ, GaäûAUþ-Gcþ, còù^Úûfþ ùaûfiþ gùKù`ûef, ù_ûeû^ aýZúZ @ûjêeò c¤ @^ý C_ôû\MêWÿòK ejòQò G[ôijòZ GK @]ôK \ûc~êq C_ôû\ ejòQò û

Kµû^úe eûÁâúd aòKâd _âa§K eûùRg Kêcûe gcðû KjòQ«ò Kò Gjò Kµû^ú iûeû aògßùe 75eê @]ôK ù\gMêWÿòKùe Kû~ðý KeêQò û Kµû^úe ù¤d ^òR MâûjKcû^uê iVòKþ KûeMûe C_ôû\ Keû~ûAQòö gâú gcðû KjòQ«ò Kò Zûue GK Uòcþ iaêùaùk KéhKcû^u RûMeêK Keòaû fûMò ejòQò û ~ûjûKò MâûcúY Ée C_ùe Kû~ðý Keò[ûGö Kµû^úe ùPÁû Gjò Vûùe PûfòQò ùKøYiò _âKûe _gê_ûk^MêWÿòK bf C_ôû\MêWÿòK Reò@ûùe Zûue C_ôû\ùe `ûA\û _jñPûA_ûeòa û

1 2 3 5 10 15

18

12 24 36 60 120 180

420 840 1260 2100 4200 6300

Kéhò RûMeY ^ùb´e 2016

40 140 260 600 1700 3300

ù\

ge @Zò RYûgêYû Kµû^ú KòùfûðÄe _µè ùKøYiò ^ì@û ^ûc ù^A^ûjó û Gjò Kµû^ú ~òGKò, Êû]ú^Zû _ìaðeê ù\gùe ^òRe ùiaû _âûe¸ KeòQò û KòùfðûÄe ajê ùlZâùe aýû_ûe Keò PûfòQò I ù~CñVûùe iòõP^ _µKê ù^A ùiøe gqò @û]ûeòZ C_ôû\ Zò@ûeò Keòaû cêLý ùjûAQò û ^òKUùe jòiûee GK Kéhò _â\gð^ú Kµû^úe ijûdK _âa§K IñKûe ù\iûA KjòQ«ò Kò Gjò icdùe iVòKþ ùKøgke aýajûe Keòaû jó KéhKu _ûAñ @ûagýK ejòQò I ~ûjûKòò ùlZùe iaêVûeê ajêk bûaùe Reêeú ùjûA_WÿòQò û

ùi Kjò Q «ò , Kò ù fð û Äe _µþ i c¤ Ké h Kcû^ue @ûagýKKê ]ýû^ùe eLôaû ijòZ Gjûe @û]ê^òK ùfiþ iòõP^ _µ C_f² Keû~òa û KòùfðûÄe _ûYò _µ ijòZ afþa, jûAùWâû UeaûA^þ I ùcûaûAfþ _µ KõùUâûfe c¤ C_f² Keû~ûAQò û gâú ù\gûA Kjò[ôùf Kò Gjò _â\gð^úùe cêñ ajê KéhKcû^u C_ôû\MêWÿòKe aòhdùe iìP^û bò òK Z[ý GKûVò KeòQò û

380 700 1000 1500 2500 3000

Kµû^ú icûPûe

KéhKu _i¦ ùKûiûùaUþ `Uòðiþ

www.krishijagran.com

_gê_ûkKu @ûgû beiû iûRòQò bòùaðK

_

gê_ûk^ KéhKu ùeûRMûee @jõ Reò@û @ùU û ùlZ I _gê_ûk^ Reò@ûùe KéhK ^òRe ùeûRMûe PkûA[û«ò û Gcûù^ _gê_ûk^ Z KeêQ«ò, Kò«ê Gcû^u i¹êLùe iaêVûeê aWÿ iciýû _gêcû^ue ù\LûgêYû Keòaû û Gcû^uê Gjò We iaêùaùk LûA ~ûCQò Kò Kò_eò Gcûù^ _gêcû^uê iêiÚ eLôùa I @]ôK \êMþ] C_ôû\^ _ûA_ûeòùa û

Ké

hò ùlZâ ù e @Zò RYûYê Y û Ké h ò eiûd^ Kµû^ú ifþ`e còfè fòcòùUWþ KéhKcû^u jé\dùe GK Lûiþ iÚû^ iéÁò Keò _ûeòQò û bûeZúd cìke Gjò ajêeûÁâúd Kµû^ú 80eê @]ôK ù\gùe KéhKcû^u _i¦ ùjûA Gùa aò ejòQò û Gjò Kµû^úùe WaäëýWòRú I Giþiò, ùKøgkùe aògß _âiò¡ fûb KeòQò, @ûRò _ìeû bûeZahðùe ifþ`e còfèe aòÉéZ ù^UIßûKð ijòZ Kû~ðý KeêQò ö Kµû^úe C_ôû\MêWÿòKe Lûiþ K[û Gjû @ùU Kò icÉ C_ôû\ _~ðûaeY jòùZ÷¾ú @ùU û

^òKUùe cêñ jòiûee GKcûZâ aWÿ Kéhò _â\gð^úùe bûM ù^aûKê @ûiò[ôfò û ifþ`e còfèe iò^òde ùifè GKþRòKêýUòb \òfûaM iõòj KjòQ«ò Kò Waäëý Rú.ùe Zò@ûeò ùjûA[ôaû GKcûZâ G_eò C_ôû\ @ùU, ~ûjûKò Waäë. Rú. eì_ùe 90 _âZògZ ifþ`e MzòZ G[ôùe ejòQò û ùi @ûjêeò KjòQ«ò Kò ùKûiûùaUþ `Uòði GKcûZâ G_eò Lû\ ejòQò ~ûjûe _âùdûM aúR ùeû_Y Keòaû icdùe I aúR ùeû_Y Keòiûeòaû _ùe Rcò C_ù~ûM Keû~ûA [ûG û Gjò C_ôû\Kê aýajûe Keòaû `kùe Gjû `ife cìk aû RWKêÿ jêÁ_éÁ Keòaû ijòZ GjûKê aòKgòZ Keòaûùe ijûdZû ùjûA[ûG I aél \ßûeû cûUò icÉ ù_ûhK Z ß @aùgûhòZ Keò ù^A~ûA[ûG û Gjû`kùe aél iaêùak _ûAñ _Zâ`êfùe be_êe ejò[ûG û ùKak Gjû ^êùjñ, G[ôùe @]ôK C_ôû\^ c¤ còkò[ûG û Gjò C_ôû\Kê aýajûe Keòaû `kùe bìcòùe c¤ iê]ûe ùjûA[ûG û ùKûiûùaUþ `UòðiþKê icÉ `if @õPk C_ùe aýajûe Keû~ûA[ûG û gâú iòõj KjòQ«ò ù~, ùMûUòG céZ ù_ûhK Z ß eì_ùe Gjò C_ôû\ KéhKcû^ue _â[c _i¦ @ùU û ùi Kjò[ôùf Kò @ûùc KéhKbûAcû^u K[û ù\A[ûCKò Gcûù^ iaêùaùk G_eò MêYa û~êq C_ôû\ C_f² Keê[û«ê û

20

Kéhò RûMeY ^ùb´e 2016

Ké h ò ùckûùe @õg Mâ j Y Keò a ûKê @ûiò [ ô a û _gê_ûkKcû^u _ûAñ Gjû \éXÿcù^ûak ùjûAQò Kò aògßùe @Zò RYûgêYû Kµû^ú bòùaðKu aeò aýaiûd @]ôKûeú _a^ Kêcûe Mê¯û KjòQ«ò Kò bòùaðK _gê_ûk^e ùlZâùe 24eê @]ôK ù\gùe ^òRe ùiaû ù~ûMûAQò û bûeZúd _gê_ûkKcû^ue Kµû^ú Zûue @ûagýKKê _ìeY Keòaûe @^êeì_ C_ôû\ C_f² KeòQ«ò û _gêcû^u Vûùe iaêùaùk ùjC[ôaû Lêe_Kû, cêj_Kû, MfùNûUê I [^R^òZ ùacûeòMêWÿòK ijòZ Zûue Kýûfþiòdcþe KcòKê \ìe Keòaû _ûAñ Kµû^ú _ûLùe aWÿ gévke C_ôû\ C_f² ejòQò û c›ý _ûk^, _gê_ûk^, cêMðò_ûk^ I ùc‹û-_ûk^ _ûAñ ^ò½d icÉ Jh] I @ûagýK C_ôû\ bòùaðK C_f² ùjCQò û gâú Mê¯û KjòQ«ò Kò aòùghmcû^uê Uòcþ iaêùaùk Mâûc MâûcKê ~ûA KéhKcû^uê Gjò ùlZâ i´§òZ _ì‰ð mûZaý Z[ý _â\û^ KeêQ«ò ö icd-icdùe KéhK I _gê_ûkKcû^u ùKCñ _\ùl_ CVûAaûKê PûjêñQ«ò Gjò aòhdùe c¤ Zûjûuê RûMeêK Keòaû @ûagýK Z[ý _â\û^ Keû~ûCQò û bòùaðKe Gjò flýKê ù^A Pûfò[ôaû KéhK _gê_ûk^ ùlZâùe @]ôK fûb ù^A _ûeòùa I @]ôKeê @]ôK ùlZâùe @û_Yû ~ûC[ôaû @û]ê^òK ùKøgk aòhdùe Gjò RûMeêK ejòQò û

Kµû^ú icûPûe

www.krishijagran.com

UâûKÖee beiûKê ijR Keòa WâûAùbûfþ

ù~

ùZùaùk K[û iVòKþ MZòùe @Mâieùe ùjûA Pûfò[ûG, ùiùZùaùk _â[ùc GjûKê _eúlû Keòaû _ûAñ c^ c¤ùe ùMûUòG _âgÜ @ûiò[ûG û iaêVûeê ùaÁþ fêýaâòùKõUþ ùKCñ C_ôû\ @ùU, ~ûjûKê aýajûe Keò RRð `âò UâûbfòõKê ~ûA_ûeòùa û Gjò K[ûKê MêeêZß ù\A Rcðû^úe Kµû^ú WâûAùbûf ^òKUùe jeòdûYûe jòiûe Vûùe @ûùdûRòZ Kéhò \gð^ GùKèù_ûùe bûM ù^A[ôùf I Kµû^ú C_ôû\^e i`kZûe `ûA\û CVûAaûe ùcøKû \gð K cû^uê \ò@û~ûA[ôfû ö

cêLý CùŸgý ùjûA~ûAQò û bûeZùe Kµû^úe eòR^ûf ùjWþ MêeRòZþ iòõj ùi÷^ú KjòQ«ò Kò Gjò Kµû^ú bûeZùe ^òRe \êA cêLý C_ôû\e cûùKðU C_ùe ù`ûKiþ eLôQò, Gjò Kµû^úe cêLý eì_ùe ~ûjû`kùe cêLý eì_ùe WâûAbûfþ ^êýfûA`þ fêýaâòùKUþ ijòZ Mâúiþ C_ôû\^ I Uùað I WâûAbûfþ _âûAcþUâûKè I ÊeûR bkò G[ôi´§òZ iaêVûeê ajê ù\gMêWÿòKe Kµû^úMêWÿòKùe UâûKÖeùe _â~êq ùjûAQò û gâú

ùiû^ò KjòQ«ò Kò WâûAùbûfþ ^êýfûA`þ cêLý eì_ùe aûYòRòýK aûjû^ I _âûAùcKè ùlZâKê aýajûe Keò[ôaû UâûKèið _ûAñ C_ù~ûMú @ùU û Kµû^úe flý bûeZúd KéhKcû^uê G_eò C_ôû\ Zò@ûeò Keòaûe \ûdòZß \ò@û~ûAQò, ~ûjû Reò@ûùe ùicûù^ ^òRe UâûKÖeKê \úNð icd _~ðý« aýajûe Keò_ûeòùa û

aRûeKê @ûiòfû @ûdgee \êA iê_e cùWf

@û

dgeKê @ûRò KòG aû ^ RûYòQò û ~ûjûKò cRbêZþ \cû\ûe UâûKÖið ~ûjûKò _eòa ðòZ \ê^ò@ûùe Gjû GK Lûi _eòPd iéÁò KeòQòö Gjò Kµû^ú KéhKcû^uê ùagþ @ûKhðòZ KeòQò û GK baý Kéhò _â\gð^úe ùcøKû C_ùe @ûdge _leê ùRù^eûfþ cýûù^Re @^òfþ aò\û^ú I ùW_êUú cýûù^Re cûùKðUòõ _âaúY ùRUfú ^òRe \êA ^ì@û iê_e @ûdge 380 @ûe fûA^þ I @ûdge 333 iê_e _äiþ fõP 22

Kéhò RûMeY ^ùb´e 2016

Keòaû ijòZ KéhKcû^u _ûAñ Gjò UâûKèiðe Pûjò\ûKê Lêaþ MêeêZß \ò@û~ûAQò û G ù^A _âaúY ùRUþfú KjòQ«ò Kò @ûdge 380 @ûe fûA^þe @û]ê^òK ùeûUûùaUe ùKøgk \ß û eû Zò @ ûeò Keû~ûAQò, ~ûjû `kùe Gjò UâûKÖe KVò^eê KVò^û Kû~ðý Keòaûùe `k_â\ ùja û Gjû aýZúZ @ûdge 333 iê_e _äiþe 6 iê_e ijòZ aRûe _âùag KeòQò û _ûIßûeùe iê_e cûù^ 36 GPþ_ú ùgâYú Uûdûeùe iê_e

(13.6X 28)e aWÿ Uûdûe û ùaâKòõùe iê_e (iê_e ùaâKè), Mòdeùe iê_e (ùjbò WêýUò Mòde aKè), aP^ I ÁûAfþùe iê_e (A§^e Kcò Kcþ Lyð I @ûKhðK WòRûA^þ)ùe C_f² @ùU û gâú ùRUfú Gjò Lûiþ iêaò]û ejò[ôaû ùjZê KéhKcû^uê Gjò UâûKÖe PûùfPòõe ùcøKû C_ùe aêKþ KeòQ«ò û @ûdge KéhKcû^uê c¤ ^òRe Lûiþ _eòPd ù\AQòò û Gjò Kµû^ú C_ùe KéhKcû^u aògßûi C_f² ùjûAQò, Lêaþ jõc bìcòKû ù^A Gjò UâûKÖe Kµû^ú aRûe _âùag KeòQò I Gjûe MêYa û~êq C_ôû\ eì_ùe ùagþ MêeêZß ejòQò û

Kµû^ú icûPûe

www.krishijagran.com

Kµû^úe \éXÿ \ûaò Äò_e ù\a @]ôK `ûA\û

iòõ

P^e ùKøgkKê @]ôK MêeêZß ù\aû ijòZ Kéhò iòõP^ C_ôû\ Zò@ûeò Keòaûùe Äò_e _ûA_þiKê _âûd icùÉ CYû @]ôK RûYòQ«ò û Äò_e ùKak iòPõ^ùe _â~êq ùjC[ôaû _ûA° @ùU, Zûjû ^êùjñ û Gjûe ^òcðûY aeõ Kµû^ú C_ôû\e ajê \òMKêê fûbû^òZß Keò[ûG û Kµû^ú iòõP^ùe _â~êq ùjûA[ôaû _ûA_þi ijòZ _äòMòõ I `òUòõ _ûAÆ c¤ Zò@ûeò ùjûAQò û Äò_ee LûiòdZþ ejòQò, Gjû ^òR MâûjKcû^ue _i¦û^êiûùe C_ôû\MêWÿòK ^òcðûY Keò[ûG û G[ôijòZ Kµû^úe C_ôû\MêWÿòKe MêYa û I @^êi§û^ C_ùe Lûiþ ]ýû^ ù\A[ûG û

^òKUùe GK Kéhò ùckûùe Gjò Kµû^úùe bûM ù^A Kµû^ú ùlZâ ú d _â a §K bR^ iò õ j KjòQ«ò Kò Äò_ee _ìeû ]ýû^ KéhKcû^u iciýûMêWÿòKê aêSòKòe GjûKê \ìe Keòaû ö KûjóKò ^û KéhKcû^uê ~\ò MêYa û~êq C_ôû\ còkòa ^ûjó ùZùa Gjû @ûWÿKê @]ôK

Pò«û cûWÿò @ûiòa û @ûùc _ì‰ð ùPÁû KeòaûKò KéhKcûù^ G_eò iûcMâú _û@û«ê, ~ûjû Kò \úNð icd _~ðý« Pûfòa I KéhK cûù^ @]ôK `ûA\û _ûA _ûeòùa û Gjò ùcøKû C_ùe Äò_e Uúcþ KéhKcû^u ê C_ô û \Mê W ÿ ò K aò h dùe aò ù ghý iìP^û _â\û^ c¤ Keò[û«ò û

cRbêZ ijòZ ÊeûRe jûAùWâûfòKþ UâûKÖe Uâûdfe ùfiþ jûAùWâûfòKþ ùKøgk~êq UâûþKÖe Uâûdfe C_f² KeûAQò û

ùl

Zùe aýajûe Keê[ôaû C_KeYMêWÿòK, ~\ò C c ejòa ùZùa KéhKcûù^ ùKùa aò Pò«òZ ùjùa ^ûjóö Z[û Gjû ùKøYiò Kµû^ú _âZò Gjû Z iZ K[û @ùU Kò KéhK ùlZùe ^aú^ Kµû^úcû^uê @û_YûA ù^A[û«ò Kò«ê G[ôijòZ @û]ê^òK ùKøgk ~êq Kéhò ~ª_ûZò C_ôû\MêWÿòKe Lêaþ @ûagýK ejòQò û Gjò KûeY @ùU Kò ÊeûR @ùUûùcûUòbè fòcòùUW KéhKcû^u _ûAñ _ûIßûe`êf I @ûZýû]ê^òK ùKøgkùe 24

Kéhò RûMeY ^ùb´e 2016

Kµû^úe aòRþù^iþ ùjWþ @eêY @ûùeûeû KjòQ«ò Kò GiþGGfþ ÊeûR aâûŠþ ^ûcùe Gjò Uâûdfe cûùKðUùe KéhKcû^u _ûAñ Caf² @ùU û iaêVûeê Lûiþ K[û Gjû @ùU Kò Gjò UâûdfeKê Lûiþ C_ûdùe WòRûA^þ \ò@û~ûAQò û Gjû _â[c G_eò Uâûfde @ùU ~ûjûe ùaâKþ UâûKÖe ùaâKè ijòZ fMû~ûAQò û Gjò Uâûdfe bûeZ ieKûeu \ßûeû cû^ýZû _âû¯ ùjûAQò û gâú @ûùeûeûu @^êiûùe Gjûe Lûiþ WòRûA^òõ KéhKcû^uê Lêaþ @ûKhðòZ Keòa û ~ûjûKò Gjò UâûKÖe 6Uò cùWfùe C_f² ejòQò û Gjò iòõMf GùKèfþ jßòAfþ 10 I 12 `êUþe C_f² ùjCQò I Waþf GùKèfþ ijòZ 12 `êUe 4Uò jêAfþùe C_f² ùjCQò û Gjò Uâûdfe Zò^ò iûAWþ ùLûfû ejòQò, ~ûjû`kùe i¹êLKê aûjûeòaûùe ùKøYiò Pò«û ^[ûG û 11 U^þeê 22 U^þ _~ðý« IR^ Uâûdfeê `ûA\û CVû ~ûA_ûeòa û Gjûe iÚûdòZß Lêaþ \úNð Kûk @ùU û

Kµû^ú icûPûe

www.krishijagran.com

iòG^þGPþ AŠò@ûÁòâdfKê còkòfû UâûKÖe @`þ Ade 2017

gße @Zò RYûgêYû UâûKÖe Kµû^ú iòG^þGPþ AŠÁòâdf @«üeûÁâúd aRûe ijòZ bûeZùe c¤ ^òRe GK ÊZª _eòPd iéÁò KeòQò û Gjò Kµû^ú ^òRe cRbêZ I MêYa û~êq UâûKÖið _ûAñ ùKak bûeZ ^êùjñ bûeZ aûjûùe c¤ Zû’e _eòPd iéÁò Keò_ûeòQò û ^òKUùe Kµû^ú AUûfúe ùaûùfû^þMûùe A@ûAGcþG 2016ùe bûM ù^AQò ù~Cñ[ôùe Case IH _â\gð^ Keû~ûAQò û _â\gð^ú @aieùe iòG^þGPþ AŠÁâúdf UâûKÖe @`þ \ Ade 2017e i¹û^ _ûAaûKê Pd^òZ ùjûAQò û

aò

Gjò i¹û^ _ûAñ 4 ùgâYúd Kµû^Kê UâûKÖið Pd^ùe ^ò@û~ûA[ôfû ù~Cñ[ôùe UâûKÖe @`þ \ A@e, ùaÁþ dêUòfòUú, ùaÁþ ùÆgûfûAùRg^þ I ùaÁþ WòRûA^þ cêLý ejò[ôfû û iòG^þGPþ AŠÁâòdfùe Zòò^ò KýûUûùMûeò c¤ùe Gjû ùgâ iÚû^ùe ejò aòRd jûif Keò _â[c iÚû^ _ûAaûKê ilc

ùjûA_ûeòQò û G[ô_ûAñ dêùeû_e @Zò RYûgêYû Kéhò icûPûe _ZâòKûe iû´û\òKuê RRþ eì_ùe Pd^ Keû~ûA[ôfû û Case IH iúeòRþe @û_Öc 300 CVX UâûKÖee cûUòe iN^Zû Kcþ Keòaû _ûAñ I A§^e Lyð Kcþ Keòaû ijòZ Kû~ðýlcZûKê aXÿûA ù\A[ûG û Gjò UâûKÖee iúG^þGPþKê @ûÁòâdûiÚòZ bùfõUò^þ _äûõUþùe ^êý `òPe I jûfêKû I Lûiþ Wò R ûA^þ ijò Z _â É ê Z Keû~ûAQò û Gjû MâûjKcû^ue @ûagýK @^êeì_ 250eê 300 jûið_ûIßûe ejòQò û Gjò ùaÁþ dêUòfòUú ùgâYú c¤ùe ^êý jûŠûf GMâòKfPþe i¹û^ RòòZòaûKê ilc ùjûAQòö Gjò UâûKÖeKê AUûfú iÚòZ _äûõUþùe _âÉêZ Keû~ûA[ûG û Gjûe UâûKÖe ùWdeúe aýaiûd Keòaû _ûAñ ajêZ Azû ejòQò û Kµû^ú ^òRe MâûjKcû^u @^êeì_ jó ^òRe C_ôû\ C_f² Keò_ûeêQò û Gjò _â\gð^úùe 40eê @]ôK ù\g ejòQò ù~Cñ[ôùe 50,000eê @]ôK Kéhò ùcgò^eú I @^ý C_KeYMêWÿòK _â\gðòZ Keû~ûAQò û

1. Ròeûe iêM§ ùKCñ KûeYeê @ûiò[ûG ?

Kêýcò^ûfaþ IfòùdûùeRò^è G[ôù^ûfWþ KýûÆòiòKþ GiòWþ 2.bìcòe ^c^údZû Kò_eò c_û ~ûG ? jûAùMâûcòUe ùiaþ ù_ûùUûcòUe ùiiþ ùU^þgùdûcòUe ùiWþ 3. @`þfûUðûÄò^þ ^ûcK eiûd^ ùKCñ `ifùe ejò[ûG ? eòRKûaþ cêM`if aûReû cKÑû

ùe^þ ùMRþùe

ù^ûUòiþ - _ûVK a§ê @û_Yu C e 15 ds \ò^vabòanZjùeE-mail: E-mail:ruby@krishijagran.com ruby@krishijagaran.comKê _VûA _ûeòùa û 15 fnu 9999142633 9999142633 whatsapp aû SMS Keò_ûeòùa û iVòKþ C e ù_âeY Keòaû _ûAñ _â[c Zò^òRY KéhK a§êuê Kâcgü 3,2, Gaõ 1 jRûe Uuû _~ðý« jûAaòâWþ aòj^ _êeÄûe eì_ùe I ùiû^ûcú iòWþi _leê \ò@û~òa, G[ôijòZ Gjûe @ûMûcú iõLýûùe aòRdú _âû[ðúu ^ûc KéhòRûMeY _ZâòKûùe _âKûgòZ ùja û KéhK bûA C e ijòZ ^òRe ^ûc, VòKYû Gaõ ùcûaûAfþ ^´e @agý ù_âeY Ke«ê ö C e _VûA[ôaû Kéhò aò\ýû[ðú I cjòkû KéhKcûù^ c¤ Gjò _âùgÜû e Kâcùe iûcòf ùjûA_ûeòùa û

Kéhò RûMeY ^ùb´e 2016

25

Kµû^ú icûPûe

www.krishijagran.com

Gjò KûeY @ùU Kò aòùKUúe KéhKcû^u _ûAñ Gjò iòeòRþe Uûdûee ajê cùWf 12.4 13.6 14.9 18.4 aRûeKê _âùag KeòQò û Gjò UâûKÖee `âõUþ Uûdûeùe 550 I 616Kê c¤ C_f² Keû~ûAQò û G[ôùe cùWf 616e Uûdûeùe Zò^ò ùeõR ejòQò ö ù~Cñ[ôùe ùeMêfûe, Uòa^þ eaò, [âò eòaKê c¤ Kéhò Kû~ðý _ûAñ C_f² Keû~ûA[ûG û

Lêiò \ò^ PûjêñQ«ò Z aòùKUú KcûùŠû iòeòRþKê @û_Yû«ê

Ké

hKcû^u @ûagýK I cûUòe KùVûeZûKê ù\Lôaû ijòZ aòùKUú Uûdûe cjûeûÁâe aò\bð KéhKcû^u _ûAñ Lûiþ Uûdûe iòeòRKê ^ûM_êe GùMâû bòR^ ùckûùe fõP Keû~ûAQò û Gjò iòeòRKê KcûùŠû iòeòRþe ^ûc \ò@û~ûAQò ö G[ôùe ajê iêaò]û ejòQò ~ûjû\ßûeû KéhKcû^uê ajê Kéhò Kû~ðýùe i¹êLú^ ùjaûKê ù^A ijR ùjaû Gjò Uûdûe bòZe Lêaþ cRbêZ I C c Mâò_þ~êq @ùU û ~ûjûKê KéhKcûù^ c¤ Kéhò ùlZâùe C_êRê[ôaû _eòiÚòZòKê fùXÿA KeòQ«ò I Leû_þ _ûM _ûAñ c¤ ^òRKê cRaêZþ a^ûA eLôaûe lcZû ejòQò û G[ôijòZ Gjû _õPe ùjaû _ùe c¤ KéhKcû^u f´û icd _~ðý« iû[þ ù\A[ûG, ~ûjû\ßûeû Kò Kéhò Kû~ðýMêWÿòK aû]û C_ô^Ü ùjûA ^[ûG û

aòùKUú Uûdûe _âZò^ò]ô KjòQ«ò ù~, `ûcð 2000 I UâûKþ `ûcð _äi aRûeùe ]ìcþ cPûAQò I KéhKcû^u _â[c _i¦ ùjûA ejòQò aòùKUú û Gùa KcûùŠû iòeòRKê @ûùc cêLý eì_ùe Kéhò Kû~ðý _ûAñ C_f² KeòQê I KéhKcûù^ c¤ C c ijù~ûM KeêQ«ò û

Nêhìeò _ûk^Kê @Mâû]ôKûe ù\CQò ù_ûfûe ^òù^UòKè

Nêê

hìeò _ûk^Kê @ûRòKûfò ùagþ @Mâû]ôKûe \ò@û~ûCQò û C c _âRûZú I Gcû^u aú~ðý iõMâjY Kcþ ]^eûgò Lyð Keò C c KßûfòUòe _âRûZúKê aXÿûAaû _ûAñ Kû^ûWûe @Zò RYûgêYû Kµû^ú ù_ûfûe ^òù^UòKèe ù_âiòùW< Wû. @ûfù`âWþ aûjûf KjòQ«ò Kò @ûùc GK Ê_Ü ù\Lô[ôfêKò Nêhòeò _âRûZúcû^uê iõMâj Keòaê I Gjûe R^iõLýû aXÿûAaû fûMò _âZò i¸a iûjû~ý Keòaê û KûjóKò ^û Gjò Ê_Ü ù^A bûeZ @ûiò[ôfò û cêñ PŠòMWÿeê 2006 ciòjûeê Gjò Kû~ðý @ûe¸ KeòQò û 40 ahðùe ^òRe @^êbaùe Wûü aûjf KjòQ«ò ù~, @ûùc ÊûA^þ ùWbf_þùcõU ù_âûùRKÖ C_ùe Gjò ùlZâùe cù^û^òùag KeòQò Gaõ G ùlZâùe C^ÜZò Keòaû _ûAñ cêñ ùfûKuê _eûcgð ù\aû ijòZ aòbò^Ü _âKûe iêaò]ûe C_f² c¤ ùfûKuê KeûA ù\A[ûG û

ùi Kjò[ôùf Kò @ûùc _gê]^ _ûAñ ]^eûgò ^òùag Keòaû ijòZ [Šû Nêhìeò aú~ðý c¤ aòù\gKê i_æûA Keò[ûC û ùKak Gjû ^êùjñ, Kµû^ú \ßûeû KéZâòc aú~ðùeû_Y, ^ì@û `ûcð, ùKøgk, Pûeû i_äûA, aâòWòõ I ^aú^ ùKøgf @û_YûA aêPWLû^û aû K…úLû^û iÚû_òZ Keòaû, bûKêeúe C c I iêiÚ ^fèKê i_äûA Keòaû @û\ò Kû~ðý Keò[û«ò û ùi Kjò[ôùf Kò ùcûe bûeZ 26

Kéhò RûMeY ^ùb´e 2016

@ûiòaûe Ê_ÜKê iûKûe Keòaû _ûó iòK¦e iòõj @jõ bìcòKû MâjY KeòQ«ò ùi ùKak bûeZùe @ûce Kµû^úe ^ûcùe GK @^ý Kµû^úKê _âZòÂû KeûA[ôùf Zûjû ^êùjñ aeõ @ûjêeò Rúa« bûKêee i_äûA Keòaû I Kû^ûWòdû^þ Nêhìeòu RcûU ùjûA ejò[ôaû [Šû aú~ðýKê Pú^, bòGZþ^ûcû, \lòY @ûùceòKû I Eh bkò ù\gKê e¯û^ò Keòaûùe ijû~ý Keò[ôùf û gâú iòõj bûeZùe gìKe _û^ Keê[ôaû KéhKcû^uê Kû^Wûe ^ì@û ùKøgkùe aòKgòZ Keò gìKe _ûk^ Keòaûe aòhdùe aòÉûeòZ bûaùe aêSûA[ôùf û Wû. aûjf KjòQ«ò Kò @ûùc iaê 2013eê 2011 _¬ûa ieKûeuê 200 I 140 cû\û gìKeMêWÿòKê KéZâòc Mbðû]û^ _ûAñ aú~ðý C_f² KeûA[ûC û GVûùe ahð 2012ùe jeòdûYû ieKûeuê 130 cû\û gìKeMêWÿòKe KéZâòc Mbðû]û^ _ûAñ aú~ðý C_f² KeûA[ôùf ö

Kµû^ú icûPûe

www.krishijagran.com

ùiû^ûfòKû @ûAUòGfþ e¯û^òùe 70 _âZògZ aé¡ò

ù\

gùe @Zò RYûgêYû UâûKÖe Kµû^ú ùiû^ûfòKû UâûKÖe ùKak ùlZâúd aRûeùe jó còkò ^[ûG @«üeûÁâúd cûùKðUùe c¤ fMûZûe aé¡ò Keò[ûG û ahð 2016ùe Kµû^ú @ùKÖûae cûiùe 70 _âZògZ e¯û^òùe aé¡ò KeòaûKê ^ò‰ðd ù^AQò û G[ôijòZ 1248 UûKÖâe e¯û^ò _ûAñ ù~ùZùaùk Kò 2015ùe Kµû^úùe 735 UâûKÖe e¯û^ò Keò[ôfû û ùiû^ûfòKû @ûAUòGfþe aòKûg \e _âZò cûiùe bf ejò[ûG û ùiû^ûfòKûe GKèù_ûUð WòbòR^ aòMZ 7 cûie @a]ôùe _ûAñ 20 _âZògZ aXÿòQò û MZ 7 cûi ùja Kµû^ú jûeûjûeò 7056 UâûKÖe e¯û^ò Keò_ûeòQò û ù~ùZùaùk Kò MZ MZ 7 ahð c¤ùe @a]ô c¤ùe Gjûe iõLýûû cûZâ 5939ùe ejò[ôfû û Kµû^úe Gjò _â\gð^ C_ùe Kµû^úe _âa§ ^òùŸðgK

\ú_K cò f KjòQ«ò Kò Gjò aXÿZ jûiòf Keòaû _ûAñ ùiû^ûfòKû _ûAñ Maðe K[û ö Gjò @a]ôùe @ûùc \ê^ò@ûe @]ôKûõg aòKgòZ UâûKÖe aRûeùe ^òRe i`k cjRê\ aRûd eLôQò û ajê ù\gMêWÿòKùe Kéhò ùlZâùe ùcgò^ûeúKeYKê ^òy ù\LûAaû _ûAñ @ûce _ì‰ð beiû ejòQò Kò @ûMûcú \ò^ùe e¯û^ò aRûeùe @ûjêeò @]ôK Lú_â MZòùe Gjûe _âûie ejòa û bûeZe ùKøYiò @^ý UâûKÖe ^òcðûZû Kµû^úe Zêk^ûùe ùiû^ûfòKû iaêVûeê _â[c @]ôK GPþ._ú. UâûKÖið bkò 110 GPþ._ú. I 120 GPþ._ú.e ùa÷gßòK MâûjKcû^u _ûAñ ù_gþ Keû~ûAQò û @ûce Kµû^ú @ûfþRòeòdû, ù^_ûk Z[û cýû^þcûe bkò ù\gMêWÿòKùe cûùKðUòõ fòWe ùjaû ijòZ @û`âòKûùe c¤ 1 ^´eùe ejòQò û

ùlZ iûcMâú, Gùa còkòaû ijR

aòj^

jûAùUKþ ùlZ

ùeû_Y iûcMâú

Kéhò C_KeY

iûe

`if iêelû

iòõP^

~ª_ûZò

@]ôK iìP^û _ûAñ jßUþi @_þ Ke«ê

Kéhò RûMeY ^ùb´e 2016

27

Kµû^ú icûPûe

www.krishijagran.com

Mâúaþi _ûIßûe ùR^ùiUþ ~\ò iû[ôùe ejòQò ùZùa iaê i¸a

M

Z 50ahð c¤ùe ù\gùe ^òRe ùiaûKê _â\û^ Keòaû _ûAñ @Zò RYûgêYû Kµû^ú Mâúaè KU^þ fòcòùUWþ û Gjò Kµû^ú ^òRe Lûiþ I @û]ê^òK ùKøgk~êq C c _ûIßûe C_KeY _ûAñ Lêaþ RYûgêYû û ^òKUùe GK _â\gð^úùe Kµû^úe @]ôKûeú iê^òf iû] KjòQ«ò ù~, Kµû^ú ù\gùe ^òRe MâûjKcû^u @ûagýKZûKê _ìeY Keòaû _ûAñ _ì‰ð iû[þ ù\aû ijòZ ùa÷gßòK aRûeùe c¤ Kµû^ú ^òRe GK Lûiþ _eòPd iéÁò KeòQò û Mâú° _ûIßûe aâûŠ ^ûc Kµû^ú ^òRe _ûIßûe C_ôû\

bûeZúd aRûeùe MâûjKcû^uê C_f² Keò[ûG û Kµû^úe cêLý C_ôû\ Mâúaþi _ûIßûe ùR^þùiUþ @ùU ~ûjû @fMû@fMû cùWfþùe C_f² ùjûAQò û Gjò ùR^þùiUþ aýûaiûdòK _âùdûM _ûAñ UòKûI ejòQò ~ûjûe 2.5 ùKaòGùe 500 ùKaòG _~ðý« ùR^þùiUþ C_f² ejòQò û gâú iû] KjòQ«ò, Kò @ûce MâûjK jó @ûce beiû @U«ò G[ô_ûAñ @ûùc Gcû^u @ûgûbeiû C_ùe ùKøYiò Leû_ _âbûaKê jUûAaû _ûAñ _âZòa¡ @Uê û Gjò KûeY @ùU Kò @ûùc ^òRe MâûjKcû^uê C c ùKøgk~êq C_ôû\ cêjûñ Keò[ûCñ û

KêKêWÿû _ûk^e ^ì@û @ûdûc ù\CQò ùcUú ù_ûfþUâú

Kê

KêWÿû _ûk^ aýaiûd Lêaþ ùZR bûaùe aXÿò PûfòQò û @Šû I PòùK^þe \ûaòKê fMûZe bûaùe Kûc Keû~ûCQò û ù\gùe @Šûe aXÿò[ôaû Pûjò\ûKê _ìeY Keòaû _ûAñ KêKêWÿû_ûk^ ùlZâùe @Zò RYûgêYû Kµû^úMêWÿòK c¤ùe ùcUú ù_ûfUâòRþ û ùcUú ù_ûfþUâòRþ _½òc awkûe @ZòRYûgêYû Kµû^ú @ùU û ~ûjûKò Cy ÉeC_ùe KêKêWÿû_ûk^ aýaiûd KeêQò û

Kµû^úe _âa§ ^òùŸðgK c\^ ùcûj^ ùcUú KjòQ«ò Kò Kµû^úe @ûe¸ ahð 1998ùe 40,000 ùfdûe aûWð ijòZ ùjûA[ôfû û Kµû^ú ^òRe aâûŠþ ^ûc cûUò GMè 28

Kéhò RûMeY ^ùb´e 2016

ijòZ aRûeùe @Šûe aòKâd @ûe¸ KeòQò û Gùa Gjò Kµû^ú ^òRe 5 Mâê_þ ù_ûfþUâò Kµû^ú \ßûeû _âZò\ò^ 1,00,000eê @]ôK @Šûe C_ôû\^ lcZû ijòZ Kû~ðý KeêQò û gâú ùcUú KjòQ«ò Gjò aýaiûdeê bf fûb còkò_ûeòa û ùi KjòQ«ò Kò Kµû^úe CùŸgý C c ejòQò I MêYa û_ì‰ð @Šû i_äûA Keòaû û gâú ùcUú KjòQ«ò Kò Kµû^ú KêKêWÿû `ûcð I @ûùMð^òKþ ù_ûfUâò ùcù^ýûeùe c¤ Zò@ûeò Keû~ûCQò ~ûjûKò CyÉe C_ùe KéhKcû^uê i_äûA Keû~ûCQò û

iûlûZþKûe

I

www.krishijagran.com

iõiÚû^ _ì‰ð eì_ùe KéhKu _ûAñ ic_ðòZ : Wû. Giþ. Wò. iûIß«

aêùaùk Mâûcùe ejê[ôaû aýqòcû^u RúaòKû jó ùlZ -aMòPû C_ùe ^òbðe Keò[ûG, Kéhò ùlZâùe ajêk bûaùe bûeZùe C\ýû^bò òK Pûh Keû~ûA[ûG û ù\ge ajê G_eò cêLý eûRý ejòQò ~ûjûKò aWÿ Ée C_ùe `k, _^ò_eòaû I C\ýûbò òK Kéhò Keû~ûG ö ùZùa @wêe GK C\ýû^bò òK Kéhò ~ûjûKò Cy Ée C_ùe ùjûA[ûG û GjûKê aýajûe NùeûA C_ù~ûMú ijòZ aûYòRòýK eì_ùe c¤ Keû[ûG û @ûAiòG@ûe-eûÁâúd @wêe @^êi§û^ ùK¦â ù\gùe GK G_eò iõiÚû ejòQò ~ûjû @wêe ùlZe MêeêZß ù\aûùe G[ôùe iê]ûe @ûYòaû _ûAñ fMûZe _âdûieZ @ùU û eûÁâúd @wêe @^êi§û^ ùK¦â fMûZûe KéhKcû^u jòZ _ûAñ Kû~ðý Keò[ûG û ^òKUùe Kéhò RûMeYe iõiÚû^e WûAùeKÖe Wû. Giþ.Wú. iûIß« @ûùfûP^û KeòQ«ò Kò ùKøYiò _âKûe iõiÚû^ KéhKcû^u ijòZ _\ùl_ cògò Keò Kû~ðý KeòQò û ùicûù^ K[ûaû ðûe Gjû cêLý @õg _âÉêZ KeòQ«ò eûÁâúd @wêe @^êi§û^ iõiÚû^ aòhdùe aòÉûe bûùa Kêj«ê ? eûÁâúd @wêe @^êi§û^ ùK¦â @ûe¸ KéhKcû^u fûbû^ßòZ Keòaû _ûAñ Wû. Giþ Wú. iòLûcYò Kêj«ò Kò 19 ahð adiùe1997 ciòjûùe ùi Gjò aòbûMùe ù~ûMù\A[ôùf û ùZùa ùi Kj«ò,bûeZùe @wêe C_ôû\^ _âûd 85 _âZògZ bûM cjûeûÁâùe ùjûA[ûG û Gjò icdùe Wû. iòLûcYòu @wêe C_ôû\^ iõiÚû^e WûAùeKÖe eìù_ Pd^ Keû~ûA[ôfûö Wû.

iûIß« KjòQ«ò Kò iõiÚû^e cêLý Kû~ðý @wêe C_ùe @^êi§û^ KeòaûKê ùja û aòbò^Ü ùiø] @û]ûe C_ùe Gjû RYû_WÿòQò Kò @wêe ùacûeúMêWÿòKê ùeûKòaû _ûAñ @ûagýK Kû~ðý, icd C_ùe KúU _âa§^ I ^ì@û _âRûZòMêWÿòKe @^êi§û^ Keû~ûA[ûG û bûeZùe @wêe aýaiûd Kò_eò PûfòQò ? ~\ò ù\Lû~ûG Kò bûeZùe @wêe ùlZVûeê ù^A @wêe

Kéhò RûMeY ^ùb´e 2016

29

iûlûZþKûe aýaiûd Lêaþ C c ejòQò û Gjò ùlZâùe KéhK Lú_â bûMùe ùlZ Keò[û«ò û cjûeûÁâ GKcûZâ G_eò eûRý ù~CñVûùe ù\gùe ùjC[ôaû @wêe C_ôû\^ _âûd 85 _âZògZ C_ôû\^ ùjûA[ûG û @^ý eûRýMêWÿòKùe K‰ðûUK I còùRûeûcþe ^ûc c¤ i¹òkòZ @Q«ò û @^ý eûRýMêWÿòKùe K‰ðûUK I còùRûeûcþe ^ûc c¤ i¹òkòZ ùjûAQò ö bûeZùe Gjûe C_ù~ûM ùcaû eì_ùe @]ôK Keû~ûA[ûG ù~ùZùaùk Kò @^ý ù\gMêWÿòKùe GjûKê `k eì_ùe C_ù~ûM Keû~ûA[ûG û @^ý ù\gùe Gjûe C_ù~ûM cìfý i´¡ð^ Keòaû @ûùKæûjf I IßûA^þ eì_ùe @]ôK Keû~ûA[ûG ù~ùZùaùk Kò bûeZùe GjûKê IßûA^þ eì_ùe _âùdûM 1-2 _âZògZ _~ðý« Keû~ûA[ûG û bûeZùe @wêe iaêVûeê C c Kòic K’Y K’Y ejòQò ? bûeZùe @wêe ùlZKê \êA _âêwò^þ (QòUû) ùjûA[ûG û Gjò C\ýû^ bò òK Pûh Keòaû _ûAñ KéhKcû^uê \êA [e _î^òõw Keòaû `if ùb\ \ßòZúd _î^òõ Keò `if c¤ \êA [e ù^A ù^ùa û G_eò Z bûMò\ûeú ajê Kòic fMû~ûA[ûG û bûeZùe [ûµi^þ iúWùfiþ ùbeûdUú KéhKcû^u c¤ùe Lêaþ ùfûK_âòdZû ejòQò û Gjò Kòice @wêe @ûKûeùe f´û ùjûA[ûG ~ûjûKò aýajûe bûeZùe ajêk bûaùe Keû~ûA[ûG û @wêee C\ýû^ bò òK Kéhò @]ôK aòKgòZ Keòaû _ûAñ @û_Y K’Y ^ì@û KeòQ«ò ? iõiÚû^ C\ýû^bò òK Kéhò Keòaû _ûAñ ^òRKê iµì‰ð ic_òðZ KeòQò û iõiÚû^e ùa÷mû^òK _¡Zòùe C^ÜZò _âZò icdùe @wêee C\ýû^ bò òK ùiaû Keòaû _ûAñ _âÉêZ ejòQò û Gùa iõiÚû^ ù\ge @^ý eûRýMêWÿòKùe c¤ @wêe ùlZKê MêeêZß ù\aû _ûAñ ùPÁû Keû~ûCQò û ~ûjûKê cùfeùKûUfû I bUòõŠû bkò eûRýMêWÿòKùe _â[ùc @wêe ùlZ ùjûA[ûG, Kò«ê Gùa @ûC Keû~ûC^ûjó û @ûùc G_eò eûRýMêWÿòKùe ùPÁû KeêQê Kò _êYò [ùe GVûùe @wêe MQ fMûAaê û G[ôijòZ @ûùc @^ý eûRý jòcûPûk I aûõfûùe c¤ KòQò bûMùe Gjò ùlZ @ûe¸ Keòaû _ûAñ fMûZe Kû~ðý Keòaê û @wêee e¯û^ò ùKCñ ùKCñVò Keû~ûA[ûG ? ~\ò @ûùc @wêe e¯û^ò K[û Kjòaê ùZùa Z 1990 ciòjùe bûeZùe @wêe GKèù_ûUð Keòaû @ûe¸ Keò[û«ò û bûeZúd @wêee \ûaò aòù\gùe Lêaþ C c ejòQò I _âZòahð Gjò @u aXÿòaûùe fûMòaûKê ~ûCQò û aòù\gùe Gjûe _âùdûM IßûA^ I @ûfþùKûjfþ Zò@ûeò _ûAñ Keû~ûA[ûG, G[ô_ûAñ Gjûe e¯û^ò

30

Kéhò RûMeY ^ùb´e 2016

www.krishijagran.com @]ôK ejòQò û Gùa _~ðý« e¯û^òe iõLýû 1500 ùKûUò [ôfû Kò«ê _âZò ahð _âûd 8 _âZògZ aé¡ò ijòZ Gùa @ûùc 3000 ùKûUòeê @]ôK Uuû Kûeaûe KeêQê û KéhKcû^uê K’Y iù¦g ù\aûKê PûjêñQ«ò ?

KéhKcû^uê Gjû KjòaûKê Pûjóaò Kò Gjò ùlZâùe KéhKcû^u _ûAñ ùeûRMûe I @ûgû^ê~ûdú C_ôû\^ fûbe C c @aie @ùU û KéhK @wêe C_ôû\^ Keòaû ijòZ ^òRe aýaiûd c¤ Keò_ûeòùa û Gcûù^ _êYò IßûA^eú, cêLý ùcIßû eì_ùe _êYò Jh] eì_ùe GjûKê aýaiûd Keò ^òRe @ûd aXÿûA _ûeòùa û Aceû^þ Lû^þ aeòÂ iû´û\òK, Kéhò RûMeY, ^ì@û\òfäú ùcûaûAf: 9582957538 A-ùcf-imran@krishijagran.com

KúU ^òdªY

www.krishijagran.com

@ûkêe ùeûM ù_ûK ^òdªY

Ké

hò ùlZâùe @ûRòKûfò \ò^Kê \ò^ @]ôK ]^eûgò Lyð Keòaû iù ß @ûgû^êeì_K C_ôû\^ ^ _ûA G[ôeê Kcþ _ûC[ôaû KûeYeê @]ôKûõg KéhK Rúa^ ]ûeY _ûAñ aòKÌ KûcKê @û_YûAaû ijòZ ùlZ QûWÿòaûKê _âÉêZ @Q«ò û Gjûe KûeY ùjCQò Rcòùe C_ôû\^ Kcò ~ûCQò û @^ý_lùe ùR÷aòK I @ùR÷aòK iûe \e c¤ aé¡ò _ûC[ôaû ùjZê Pûhúe Pò«û aXÿò~ûAQò û @^ý_lùe `ifùe ùeûM KúUe _âùKû_ aRûee MêYa û iûcMâúe \ûaòKê _ìeY Keòaû ù^A ùR÷aòK LZ, aòj^, KúUe _âùKû_ Jh] C_ùe @]ôK, Lyð KeòaûKê KéhKKê _Wÿò[ûG, G[ôijòZ _eòa ðúZ aûZûaeY _eòùag I Kéhòe ùa÷gòKeY _âcêL KûeY cû^ ejòQò û

Kéhò C_ôû\^ aXÿûAaû _ûAñ ù~Cñ @ù^K _âKûee aû]ûaòNÜ ejòQò, G[ôc¤ùe GK _âcêL iciýû aû KûeYMêWÿòK ùjfû `ife C_ôû\^ Kcò ~òaû I @^ý GK KûeY ùjCPò aòbò^Ü `ifùe KúU _âùKû_ û KúUe _âbûaòZ `if C_ôû\^ùe lZò Keòaû aýZúZ c^êhý Gaõ _gêcû^u c¤ùe ùacûeú _âiûeòZ Keò ùeûMKê aXÿûA ù\A[ûG û KúU Gaõ ùeûMù_ûKùe `ife C_ôû\^ùe ajêZ aW lZò ùjûA[ûG ö Gjò _eòiÚòZòKê iûcþ^û Keòaû _ûAñ @ûcKê \úNðKûkú^ C_ûd @af´^ KeòaûKê ùja, ~ûjûe @«MðZ KúUe _eòPd ^òùeû]ú C_ûd ~ûªòK aòaò]Zû iek KâòdûMêWÿòK \ßûeû KúUMêWÿòKe _âa§^ iòõP^e CPòZþ _âa§^, bò^Ü -bò^Ü KúUMêWÿòK C_ùe KúUe _âùKû_e mû^ gì^ý

C_ûd Keû~ûA[ûG û ~ûjûKê @û_YûA `ifMêWÿòKe KúUKê cêq eLôaû ijòZ @ûùc G[ôùe @]ôKZc C_ôû\^ ù^A _ûeòaû û KúUMêWÿòK Gaõ KúWÿûKê ^òdªY _ûAñ @ù^K C_ûd Gaõ @^êi§û^ Keû~ûAQò û aûiþ @ûagýK ejòQò KéhK bûAcû^u _~ðý« _jñPûAaû _ûAñ @ûkêùe ^òcÜ _âKûee KúU Gaõ ù_ûK fûMò[ûG ~ûjûKò Gjò _âKûee û KUêKú KUêKúe KûeYeê @ûkê `ifKê 20eê 100 _âZògZ _~ðý« lZò ijòaûKê _Wÿò[ûG û cjûeûÁâ, _½òcú C e _âù\g, K‰ðûUK I jòcûkP _âù\ge KòQò aògòÁ @õPk gêà icdùe Gjò KûeY C_ôû\ùe 60 _âZògZ _~ðý« Kcò ù\Lû~ûAQò û Mwûa ðú ùc÷\û^ AfûKûùe ùeû_Y Keû~ûA[ôaû eaò `ifùe @ûkê `if C_ùe Lêaþ lZò ùjûA[ôaû ù\LôaûKê còkòQò û flY @MÁ-ùiù_Ö´e I @ùKÖûae c¤ùe Wòùi´e c¤ùe @aieùe KUêKúe _âùKû_ Pec iúcûùe _jñPò~ûAQò û adÄ I @bðK (^ò¶) KUêKú Cbd jó `ife _ZâMêWÿòKê KûUò LûAaû ijòZ `ifùe Lêaþ lZò _jñPûAQ«ò û Gjûe _âùKû_ùe _âûe¸òK flY @ûkêùe _ZâMêWÿòK C_ùe ù\Lû~ûAQò û ù~Cñ KûeYeê @ûkê _ZâMêWÿòK ZkKê ùcûWò ùjûA~ûA[ûG Gaõ Zk ùZfò@û

Kéhò RûMeY ^ùb´e 2016

31

KúU ^òdªY

www.krishijagran.com @û\òùe Lêaþ lZò _jñPûA[ûG û Gjò iê‹òRûZúd KúU @ûkê `ifùe \êAUò C_ûdùe lZò _jñPûA[ûG û _â[c @aiÚûùe iêŠò cûUòùe ù\LôaûKê còkò[ûG Kûað^òKþ _\û[ðKê LûA[ûG Kò«ê MQe ùPeKê LûAaû GjûKê bf fûMò[ûG û @ûe¸ùe Z Gjò aéle cìkKê LûA[ûG _e«ê _ùe Gjò K¦MêWÿòKê lZò _jñPûA[ûG û @ûkê K¦MêWÿòK Gjò gêŠòMêWÿòK cêLýZü \ßòZúd I ZéZúd ^òcðûP^ iêŠò MâiòZ Keò[ûG û ù~Cñ KûeYeê K¦MêWÿòKùe aWÿ Mbúe ùMûf MûZ aû ùQ\ ùjûA~ûA[ûG I K¦MêWÿòK aòKòâ ùjaûe C_ù~ûMú ùjûA_ûùe ^ûjó û eûiûd^òK ^òdªY 1. adÄ iêŠòMêWÿòK cûeòaû _ûAñ _eù_ûhú aél C_ùe ùKäûeò_ûdeò`ûiþ aû Kßò^ûf`ûiþ 25 B.iú. aû Kûùaðûeòfþ 50 Waäë. _ú. 0.1eê 0.2 _âZògZe iòõP^ Keòaû CPòZþ û

ù\Lû~ûA[ûG û ]úùe ]úùe Gjò flY iµì‰ð MQKê _âiûeòZ ùjûA~ûA[ûG û KUêKúe bdue _âùKû_ ùjaû KûeYeê \gûùe MâiòZ _ZâMêWÿòK Lêaþ iêLô ~ûA[û«ò I aél ùghùe ceò~ûA[ûG û ùlZùe _âbûaòZ MQe ew Kûõi bkò ùjûA~òaû KûeYeê Gjû \ìeeê c¤ ijRùe PòjÜò ùjûA~ûA[ûG û ^òdªY 1. KUêKúe _âbûagûkú ^òdªY _ûAñ `if \e aû WúùKû`ûf 18.5 A.iú aû Kßò^ûf`ûiþ 25.A.iú.e 2.0 fú. aûÉaòK cûZâû _âZò ùjKÖee \eùe iòõP^ Keòaû CPòZþ û Gjû aýZúZ ùc÷ùKÜûùRaþ 80 (Waäë. _ú)e 2.0 KòùfûMâûc cûZâûe _âZò ùjKÖe \ìeùe C_Pûe @[aû M§K (80_âZògZ)e 2.5 KòùfûMâûc _âZò ùjKÖe jòiûaùe C_PûeòZ Keòaû `kùe c¤ _âbûagûkú ùjûA[ûG û KUêKúe _âbaòZ _â[c C_Pûe Keòù^aû CPòZþ GjûKê û _ùe Gjûe _âùKû_e ZúaâZûKê ù\Lôaû ijòZ GjûKê 7eê 10 \ò^ @«eûkùe ù\ûjeûAaû CPòZþ û 2. ~\ò KUêKú I K¦ gfbe iõ~êq iciýû @ûiò[ûG ùZùa Gjò iÚòZòùe Kßò^ûf`ûiþe C_Pûe @]ôK _âbûagûkú ejò[ûG û Kò«ê KUêKú I `µê\ _ì‰ð ]aûMêWÿòK ijòZ ùjaû `kùe 0.2 _âZògZe iòõP^ bf bûaùe Keòaû CPòZþ û 3. MõMûe ùc÷\ò^û AfûKûùe @ûkê aúRKê @ùKÖûaee c¤ bûa _~ðý« Uûkò ù\A @ûkê `ifKê KUêKú _âùKû_ Kakeê `ifKê elû Keû~ûA_ûeòa û ùgßZ iêŠò ùgßZ gêŠò ajêblú KúU ùjûA[ûG I iaðZâ ù\LôaûKê còkò[ûG û Gjû GK _úWÿK iêŠò~êq KúU ~ûjûKò aòbò^Ü MQe ùPe aû K¦ Z[û ajêZ _âKûee MQ ijòZ @ûkê `ifKê c¤ ^òRe ùbûR^ eì_ùe MâjY Keò[ûG û GYê Gjò ùeûM ù_ûK KûeYeê ùlZùe fûMò[ôaû `if ]ûeûKê fû^þ aûMþùe MQ 32

Kéhò RûMeY ^ùb´e 2016

2. iêŠòMêWÿòK GùKfû jñò @ûkê `ifùe bûeò lZò _jñPûA[ûG, GYê icd C_ùe GjûKê ^òdªY Keòaû _ûAñ ^òcÜ C_ûd Keòaû CPòZþ û K) ùcøiêcú @ûiòaû _ìaðeê G_âòf, ùc’ cûiùe ùlZKê ajê [e jk Keò ù^aû CPòZþ I cûUòKê ùLûfû QûWÿò ù\aû CPòZþ û KûjóKò Kò ^û cûUò bòZùe fêPò ejò[ôaû iê‹ò I _êý_ûKê Gjûe ÊûbûaòK gZî ~ûjûKò ùKøaû, ùc÷^û @û\ò LûA ù\A[û«ò @[aû GjûKê GKûVò Keòaû _ùe KUêKúKê ^Á Keò ù\A[û«ò aû KúU^ûgK \ßûeû cûeò \ò@û~ûA[ûG û L) ù~CñVûùe i¸a ùjûA[ûG ùlZùe 7eê 10 \ò^ _ûAñ _ûYò beò \ò@û~ûA[ûG û M) C_~êq `if PKâKê @û_YûAaû û N) ùlZùe i\û ùMûaeKê bf bûaùe iXÿû_Pû LZ _KûAaû û Kéhò ùlZâùe aêYòaû icdùe ^ûfòùe cûUò PXÿûAaû icdùe MQMêWÿòK ^òKUùe ù\÷jòK KúU^ûgú bkò ù`ûùeU 10Rú aû Kûùaðû`êýeû^þ 3Rú `ò_ùeû^òfþ 4 Rú 20 KòùfûMâûcþ _âZò ùjKÖe \eùe C_Pûe Ke«ê û K¦ gfb (TUBER MOTH ) K¦ gfb Wò´MêWÿòK @ûkê `if C_ùe \êA C_ûdùe @ûKâcY Keò[û«ò û _â[c ^a _ZâMêWÿòKùe iêew Zò@ûeò Keò[û«ò I @^ýUò K¦MêWÿòKê LûA Wò´MêWÿòK _Zâ c¤Kê _iò ~ûA[û«ò I _ZâMêWÿòKe iúeûKê aû _êYò MQe KûŠ bòZe _âùag Keò LûA~ûA[û«ò I @ûkê K¦ C_ùe Z[û bŠûe MéjMêWÿòKùe c¤ ùXÿe bûaùe Gjò _âbûa ù\Lû~ûA[ûG û bŠûe Méjùe Gjò K¦MêWÿòK @ûLô i¹êLùe @Šû ù\A[û«ò û ù\ge aòbò^Ü @õPkùe @ûkêe K¦ gfb KúUMêWÿòKê ùlZMêWÿòK I bŠûe Méje _âùKû_ Kâcgü 0.84 I 0-52 _âZògZ _~ðý« @u ~òaû ù\LôaûKê còkòQò û

KúU ^òdªY

www.krishijagran.com

bûeZe _âûd _âù\gùe Gjû ù\Lû~ûA[ûG I Gjò ù_ûKe _âbûa ù\LôaûKê còkò [ûG GjûKê \c^ Keòaû _ûAñ aûZûaeYe Zû_cû^ C_ùe ^òbðe Keò[ûG û iû]ûeY bûaùe Gjûe @Šû gúZk bŠûeùe RúaúZ ejò ^[ûG û Kò«ê KòQò Wò´K I ®ý_û Q’ cûi _~ðý« c¤ RúaúZ ejò[û«ò û ~\ò 27eê 35 WòMâúe C_~êq Zû_cû^ùe ejò[ûG Gjûe iÚòZòùe @ûkêe K¦ gfbe Rúa^ PKâ iû]ûeY bûùa 21eê 30 \ò^ùe _ìeY ùjûA~ûA[ûG û GK ahðùe Gjûe _úXÿòKê aXÿûA[ôaû ù\Lû~ûA[ûG û ùMûUòG eûRýeê @^ý eûRý _~ðý« Gjò Rúa I ùbûRý @ûkêe cû¤ceê @_eò_Kß @aiÚûùe _âiûeòZ ùjûA~ûA[ûG û Gjò Kéhò ùa÷mû^òKcû^u cZ @ùU û ^òdªY

cûjêñ aû ùP_û (APHIDS)

1. Gjò KúUKêeê ùjC[ôaû lZò KûeYeê KúU^ûgKMêWÿòKe C_Pûe Z[û @^ý GKúKéZeê Kcþ Keû~ûA[ûG û ~\ò ùLûkòaû icdùe ahðû ùjûA ~ûG @[aû Gjû _ùe K¦Kê \êA cûieê @]ôK Kûk _~ðý« ù\gú bŠûeYùe eLû~ûA[ûG ùZùa Lêaþ lZò ùjûA[ûG û

cûARi _eòiòKú I G`òiþ Mûiò_ú ^ûcK cûjêñ @ûkêe `if C_ùe G_eò Z KúU _úWÿK _eò lZò Keò[ûG û Kò«ê Gjò ùeûM cêq aúR C_ôû\^ C_ùe ùeûK fMûAaû _ûAñ @jõ bìcòKû ^òbûA [ûG û KûjóKò ^û _Zò ùcûWÿK I IßûA bûAei ùeûMMêWÿòKùe `ifKê 40eê 85 _âZògZ _~ðý« lZò ùjûA[ûG û `if C_ùe cûjêñe _âa§^ùe cûjêñ \ßûeû aúR `ifùe aXÿê[ôaû bûAeiþ @ûdZ^Kê Kcþ Keû~ûA[ûG û `if aû ùlZùe cûjêñe _âbûae @ûuòaû _ûAñ GjûKê jk\ú _ûYò ùUâ_þ aû 100 ù~øMòK _ZâMêWÿòK C_ùe _âZò i¯ûjùe iòõP^ Keû~ûA[ûG û

2. 30 \ò ^ ùe @ûkê `if C_ùe 1.5 fò . ùcûù^ûùKâûùUû`ûiþ 40 B.iú. 1000fò. _ûYò _òAaûùe ùNûk _âÉêZ Keò iòõP^ Ke«ê ö `if ùLûkòaû icdùe 1i¯ûj c¤ùe ùgh Ke«ê û 3. bŠûe K¦ gfbe _âùKû_Kê ùeûKòaû _ûAñ @ûkêKê _âûd icdùe Zkê C_eKê Keû~ûA ^úce gêLòfû _ZâKê 2eê 2.5 ùiõUòcòUe cûUò Êeì_ aòQû \ò@«ê û 4. ùa÷iúfeû [eòRò^iòiþ (aú.Uú) I ùMâ^êùfûiòiþ aûei (Rú.aú.) bkò ùR÷aòK KûeKKê aýajûe Keòaûùe c¤ bŠûeYùe @ûkêe K¦ gfbe _âùKû_Kê ùeûKû ~ûA _ûeòa û 5. bŠûe Méj ^e K¦ gfbKê ajê iõLýûùe ]eòaû _ûAñ \ìhòZ M§ aûjûeò [ûG- @û]ûeòZ Rk ùUâ_þKê aýajûeùe c¤ _âbûagûkú I Wú.Wú.Uú. bkò KúU^ûgú _ûCWeKê aýajûe K\û_ò Keû ^~òaû û bŠûeMéjùe K¦ gfþbKê aXÿûA ùeûKòaû _ûAñ _eRúaú @[aû iìlàgûKY `µê\ KúU aû @ie_û @û\ò ÊûbûaòK gZîMêWÿòKê aXÿòaûKê ù\A[ûG û

cûjêñe _âRûZòMêWÿòK I Gjûe C_Pûe 1. cûARiþ _eKòiú -Gjû iû]ûeY bûaùe Mâú^þ _úPþ G`òWþ @[ðûZþ @ûkêe jûeû cûjêñeê RYû_Wÿò[ûG Gjû jûfþKû bûaùe Mbúe iaêR ewe @[aû jk\ú@û ewe ùjûA[ûG û Gjû bòZe @ûWKê ùcûWÿò ùjûA @ûM @ûWÿKê ~êq UêýaþeKf aòKgòZ ùjûA[ûG û G[ôùe WõK f´û I ùafYû _eò ùjaû ijòZ KòQò `êf _eò ùjûA[ûG û _l~êq @aiÚûùe Gjûe ù_U C_ùe GK Mbúe \ûM ùjûA[ûG û 2. G`òiþ Mû_òiú-GjûKê iû]ûeY bûùa KU^þ aû ùckê^þ G`òiþ @[ðûZ K_û aû iê¦e~êq cûjêñ ^ûcùe RûYò[û«ò û Gjûe ew Mjúe jk\ú@û ]ìie aû ùiäUú Kkû aû jûfêKû~êq Mbúe @ùU KòQò c¤ G_eò ùjûA[ûG û Gjûe _l ù~ûWÿò ùjûA ejò[ûG \êAUò @ûLô ijòZ Wu bkò gêŠ ejò[ûG û 3. G`òiþ ù`÷aú -GjûKê iû]ûeY eì_ùe Kûc^ aú^þ G`òWþ @[ðûZþ iû]ûeY aú^þe cûjêñ ^ûcùe RûYò [û«ò û Gjû @fMû @fMû icdùe aòbò^Ü ewùe ù\LôaûKê còkò[ûG û Gjûe Wu jûfþKû Kkû _Zkû~êq aûjûeKê aûjûeò[ûG I _Zk^ûKZkKê ejò[ûG û _l~êq @aiÚûùe Gjû bòZùe KòQò Kkû f´û ]ûe ejò[ûG û 4. G`òiþ ù`÷aú -Gjû _UûùUû aû Mâûiþ eêUþ G`òWþ Kêjû~ûA[ûG I Gjû c¤ ùRZê^þ bkò iaêR- Kkû ewe ùjûA[ûG û Gjûe gâúwòKûùe aû 5 aû 6 LŠ ùjûA[ûG û i¹êLùe bûM ùWYû c¤ùe ùKùa ùKùa Lûiþ iê¦e ]ûecû^ ejò[ûG û iû]ûeY bûaùe Gjûe iò`^Kêfúe Zk bûM C_ùe

Kéhò RûMeY ^ùb´e 2016

33

WORLD'S LARGEST MULTILINGUAL AGRI-RURAL MAGAZINE

W RLD

Kanchan Singh 9891 755 566 kanchan@krishijagran.com

PRIYANKA MANDAWRIYA 9891 729 992 priyanka@krishijagran.com

21 Years. 12 Languages. 21 States. 22 Editions. 2 Portals & 10 Million combined readership

Ph.: +91-11-26511845, 26517923, 45503170

Email : info@krishijagran.com

Web: www.krishijagran.com, hindi.krishijagran.com

info@krishijagran.com, editor@krishijagran.com, advt@krishijagran.com, circulation@krishijagran.com

To Reach Rural India-Advertise in Krishi Jagran and Go Global through Agriculture World & Krishijagran.com, hindi.krishijagran.com

STAFF REQUIRED KRISHI JAGRAN GROUP OF PUBLICATIONS Krishi Jagran, World's Largest Circulated Multilingual Agri Rural Family Magazine with 12 Languages (11 Indian & 1 Global), 21 States, 2 Portals – 10 Million combined readership ( Krishi Jagran Hindi, Punjabi, Gujarati, Marathi, Kannada, Telugu, Bengali, Assamese, Tamil, Odia, Malayalam & Agriculture World

Staff Required for all State Capitals Marketing Team  

Trainee Executives (120) Marketing Executives (60)



Marketing Managers (21)



General Manager (4)

The person should be graduate, smart, well mannered with excellent communication skills in respective vernacular languages and English. For 2nd and 3rd positions experience in the same field is must.

Trainee need not be graduate but must have keen interest for a career in marketing. resume to : response@krishijagran.com

Editorial Staff  

Journalist (21) Reporters (42)

 

Translator (12) Editorial Staff (12)

To strengthen our editorial team we are looking for fresh talents. The candidate should be graduate from a renowned university and should have flare to write. Knowledge of different Languages will be an added advantage.

Freelance Journalist: We welcome journalists who want to contribute to our publication as well as portal. The remuneration will be attractive. resume to : editor@krishijagran.com

vko’;drk gS ftyk Lrj ds fy, eSustj] ,Dth+D;wfVo dh vko';drk gS Ñf"k tkxj.k] fo'o dh lcls yksdfiz;] lcls T;knk] ?kj&?kj esa i<+h tkus okyh Ñf"k ikfjokfjd if=dk fgUnh] iatkch] xqtjkrh] ejkBh] déM+] rsyxq] caxkyh] vleh Hkk’kkvksa esa miyC/k gS vkSj bl o’kZ rfey] mfM+;k ,oa ey;kye esa Hkh cktkj esa miyC/k gks tk,xhA gekjh if=dk vius bDdloas o"kZ esa izos”k dj pqdh gS vkSj gj eghus 8 yk[k ls T;knk ?kjksa esa igqaprh gSA Ñf"k tkxj.k if=dk dks izxfr”khy fdlkuksa rd ys tkus ds fy, ftyk Lrj ij eSustj] ,DthD;wfVo dh vko”;drk gSA ftyk foi.ku dk;Zdkjh % ¼'kSf{kd ;ksX;rk@vuqHko ¼3&5 o"kZ½ vkosnd de ls de Lukrd gks ,oa Ñf"k esa fo”ks"k dj cht] dhVuk”kd] [kkn ,oa Ñf"k midj.kksa vkfn ds foi.ku esa de ls de 3 ls 5 lky dk vuqHko j[krs gksaA vkosnd dk izxfr”khy fdlkuksa ls esy&tksy ,oa tkudkjh gksuk vko”;d gSA osru ,oa vU; iSdst yxHkx ,d yk[k #i;s okf"kZd gksaxsA LFkkuh; foi.ku dk;Zdkjh % ¼'kSf{kd ;ksX;rk ,oa vuqHko½ vkosnd LFkkuh; fdlkuksa ls ckrphr djus esa l{ke gksA yksxksa rd vius fopkj igqapkus dh dyk esa ekfgj gksA de ls de 10oha d{kk mÙkh.kZ gksA vuqHko de gksus ij Hkh vxj vki esa dke djus dh n`<+ bPNk ”kfDr gS rks vki Hkh vkosnu dj ldrs gSaA vkd’kZd osru viuk vkosnu bZ&esy djsaA resume to : circulation@krishijagran.com

KRISHI JAGRAN 60/9, Yusuf Sarai Market, Near Green Park Metro Station, New Delhi - 110016 Tel: 011-26511845 / 26517923 / 45503170 Email: info@krishijagran.com, www.krishijagran.com

KúU ^òdªY fûfþ \ûM ùjûA[ûG ö Gcþ _eiòKúe _eòù_ûhú PKâ iaêVûeê aWÿ cû^ò [û«ò û iû]ûeY bûaùe Gjû ajêZ `ifMêWÿòKùe còkò[ûG û ~ûjû`kùe UcûUe, aòUþ, @ûkê, ùiûeòh, K_ûi, fuû, aûAMY, aú^þ @û\ò _âcêL _eòaûùe ù\LôaûKê còkò[ûG û C e bûeZùe cûARiþ _eiòKú cûjêñe iõLýû `eaúe cûiùe gòLe C_ùe _jñPò[ûG û Kò«ê cûyð _ùe Gjûe iõLýû KcòaûKê fûMò[ûG û Mecùe Zû_cûZâû aXÿò[ûG G[ôijòZ G_òâf ùc’ cûi @aieùe cA\û^ùe _âûd icû¯ ùjûA~ûA[ûG û ^òdªY MQ C_ùe bûAeiþ ùeûMMêWÿòK iò]û ^òdªY Keòaû Lêaþ ijR I ajêZ `k_â\ û 1.@ûc ù\gùe Mwûe ùc÷\û^ú @õkPùe jó _âûd 90 _âZògZ @ûkê ùlZ Keû~ûA[ûG û ~\ò @ûùc Gjò @õPkùe `if aêYòaûe icdeê `if @ck Keòaû icdùe @ûiòaû _ìaðeê `ifùe @ûiê[ôaû bûAei aûjKcû^ueê cûjêñe _âùKû_eê elû _ûAñ _ìaðeê _âÉêZ ùjûA ejòaû ùZùa ^ò½òZ bûaùe Gjò cûjêñ KúU Kakeê elû _ûA_ûeòaû û G[ô_ûAñ _½òùcû eú cA\û^ùe @ûkêe c¬ò aêYòaûe 25 @ùKÖûae _~ðý« c¤ bûeZùe 15 @ùKÖûae _~ðý« I _ìaðC e @õPkùe 5 ^ùb´e c¤ùe @ûkê c¬ò aêYû ieò[ûG û 2.~\ò Rcòe bìcòùe _~ðýû¯ ^c^úd ejò[ûG ùZùa Gjò iÚòZòùe aêYòaû icdùe ^ûfòùe ù`ûeU 10Rúe 15eê 20 KòùfûMâûc cûZâûùe _âZò ùjKÖe \eùe C_Pûe Keò cûjêñ bkò ùeûM aûjKKê 45 \ò^ _~ðý« `if C_ùe @ûiòaûKê ùeûKû ~ûA_ûeòa û 3.@ûagýKZû _Wÿòùf `if C_ùe ùKøYiò C_~êq ù\÷jòK KúU^ûgK bkò cò[ûAfþ ùWcòUûõ^ 25 B.iú. aû WûAcòù[ûGUþ B.iú.e 0.03 _âZògZ ùNûk 10eê 15\ò^ @«eûk C_ùe iòõP^ Keòaû CPòZþ û KaP]ûeú iìZâKécò

(CYSTNEMATODES)

@ûkêe KaP]ûeú iìZâKécò iûeû aògßùe aélMêWÿòK iõelY _ûAñ GK cêLý iciýû ejòQò, ù~Cñ KûeYeê aògß Ée C_ùe @ûkêe `ifKê 9 _âZògZ _~ðý« lZò ùjûA[ûG û Gjû KaP]ûeú iìZâKécò aúR K¦ iõÆgðùe @ûiòaûe KòQò cò^òUþ c¤ùe ijRùe Q_ò~ûA[ûG û _eù_ûhú aél aò^û c¤ Gjûe @Šû f´û icd _~ðý« KaP bòZùe RúaòZ ejò[ûG û Gjò KûeY ù~ûMêñ Gjû Lêaþ cj ß_ì‰ð _úWK cû^ò[û«ò û ùKøYiò ùlZâùe MâiòZ ùjaû _ùe 5eê 6 ahð _~ðý« jó `ifKê aòùgh lZò _jñPûAaû Ée _~ðý« _jñPò ~ûA[ûG û GYê Gjò iõMùeû]Kê Lêaþ iciýû eì_ùe i¹êLKê @ûiò[ûG û Gjò iìZâKécò KûeYeê `ifKê Lêaþ lZò ùjaûe cêLý KûeY ùjûA[ûG û Gjû cêLý eì_ùe cûUòùe iìZâKécò _âûe¸òK Ée iõLýû Z[û ùlZùe _âiûeòZ ùjaû C_ùe ^òbðe Keò[ûG ö 36

Kéhò RûMeY ^ùb´e 2016

www.krishijagran.com flY cûUòùe iìZâKécòMêWÿòKe iõLýûùe Lêaþ aé¡ò ùjûA[ûG, G_eò iÚòZòùe ùlZùe ùKCñVò ^û ùKCñVò @ijûd KcùRûe aél ù\Lûù\A[ûG û `kùe \êA _âjeùe @iÚûdú bûaùe MQ SûCñkò ~ûA[ûG û MâiòZ MQ VòKþ icdùe _ìaðeê jk\ò@û _ûAñ Z[û KcùRûe RWÿ iõeP^û ~êq ùjûA~ûA[ûG ~ûjû C_ùe Kc I ùQûU K¦ fMû~ûA[ûG û ahð _ùe ahð ùeûM _âùKû_ ijòZ C_ôû\^ùe Lêaþ Kcò ùjûA~ûA[ûG û MQe cìkMêWÿòK ijòZ Q_ò ejòaû ijòZ ùiûeòh c¬ò eì_ùe @ûiò[û«ò û jk\ò@û I ]kû cû\û iìZâKécò ijRùe ù\Lû~ûA[û«ò, ~ûjûKò _ùe GMêWÿòK _ùe ]ìie KaPùe _eòa ðòZ ùjûA~ûA[û«ò û ^òdªY ù~ùZùaùk ùKøYiò @õPkùe cûUòùe @ûkêe KaP]ûeú iìZâKécò iÚû_òZ ùjûA~ûA[ûG Kò ùlZùe cûUòKê _ì‰ð bûaùe aûjûe Keò[û«ò I @Zò KÁùe Z[û G[ôùe ùjûA[ôaû lZòKê Kcþ Keòaû _ûAñ aòbò^Ü MQ iõelY C_ûdMêWÿòK PKâaêýj eP^û KeòaûKê _Wÿò[ûG û ^úfMòeò Gjûe ^òdªY _ûAñ ^òcÜfòLôZ `if PKâ KúU^ûgK C_ûd I KaP]ûeú iìZâKécò _âZòùeû]ú @ûkê Kòic fMû ~ûA[ûG û cìkû, eiêY, aòUþ, Kýû_þiòKcþ, iaêR Lû\ý~êq `if fêý_ò^þ @û\ò @- _eù_ûhú `ifMêWÿòKê fMûA KaP]ûeú iìZâKécòe iõLýûùe 50 _âZògZeê @]ôK Kcò Keû~ûA _ûeò[ûG û 1.ù~CñVûùe [ùe @ûkêe `if fMû~ûA GVûùe `if PKâùe eì_ùe 3eê 4 @^ý `ifKê ù^A Gjûe iõLýûKê Kcþ Keû~ûA_ûeò[ûGö 2. ùlZ aêYòaû icdùe Kûùaðû`êýeû^þ 3Rú. Kú2 KòùfûMâûcþ aûÉaòKþ cûZâû _âZò ùjKÖeùe C_Pûe Keò c¤ Gjûe iõLýûKê ^òdªòZ Keû~ûA_ûeò[ûG û 3. Kê`eú, ʉð, Kê`eú ]^ûcfûA bkò @ûkêKê KaP]ûeú iìZâKécò _âZòùeû]ú Kòic jó fMûAaû CPòZ û 4. ^úkMòeòùe C_ùeûq KòicMêWÿòKê ^û ùKak @ûkêKê KaP]ûeú iìZâKécòe _âZòùeû]ú ejòQò aeõ G[ôùe fêPò ejò[ôaû ùeûM ù_ûKe _âZòùeû]òZû c¤ ejòQò û @ûkêe Kê`eú ʉð Kiòcùe iê_ê¯ûaÉû Kûk Kcþ ùjaû KûeYeê Gjò ^úkMòeò _ûAñ ajêZ C_~êq _âcûYòZ ùjûA[ûG ö eaú¦â ^û[ ùPøùa _âMZògúk Gaõ i¹û^òZ KéhK ùiaû ùK¦â WûK awkûe i¹êL ù_ûÁ-aûiWòj, R^_\- afòdû (C._â) ùcû-09453577732 A-cùf: chaubey@krishijagran.com

iêM§òZ aéle iõelY

@û

www.krishijagran.com

Jh]úd Gaõ iêM§òZ aéle iõelY: còkòcògò elûKeòaû @cìfý ]eûKê

]ê^òK aògßùe Jh]úd Gaõ iêM§òZ aéle cj ß aXÿò~ûCQò ö Gjò aélMêWÿòK @Zý]ôK ù\ûj^ KûeYeê Gjûe iõelY Keòaû @ûRò iaêVûeê aWÿÿ Pd^ ùjûA_WÿòQò û iõelYe @ûagýKZû gúZù¾û ùlZâùe iaêVûeê @]ôK @ùU Z[û Gjûe _âRûZòMêWÿòKe @ÉòZß aò_\ bòZùe ejòQò û bûeZùe ^êùjñ ùKak _ìeû aògßùe c¤ Jh]úd Gaõ iêM§òZ aél Gùa iõKUMâÉ aél ZûfòKûùe iaêVûeê C¡ßðùe ejòQò û @û_Yu jòZKê ]ýû^ eLôaû ijòZ @^ý ù\g ijòZ Gjò aélMêWÿòKe aò^òcd Kû~ðýKâc Z[û `ifùe iê ] ûe @ûiò a û `kùe @û]ê^òK _âYûkú\ßûeû CyMêYa û~êq

^ì@û _âRûZòMêWÿòKe aòKûg Keòaû _ûAñ _âû¯Keòaû _ûAñ ùiùZùaùk i¸a Kû~ð ý Kâ c Gjò \Mò ù e cj ß _ ì ‰ ð ùjûA_ûeòa ù~ùZùaùk Kò iõelY _\ùl_ CVûAQò û C_ùe CPòZþ ]ýû^ \ò@û~òa, Z[û iõelY Kû~ðýKâcKê C_ôû\^ Kû~ðýKâc Gjò ù\gùe @ûMûcú _\ùl_ @bò^Ü bûMý ùjûA~òa û \òMùe KéhKcûù^ RûMeêKþZû C_ô^Ü Keò ùicû^uê Gjò aéle ùlZ _ûAñ ùijò_eò Jh]úd a^ÆZòMêWÿòKê ù_âû›ûjòZ Keòaû Gaõ G[ôù~ûMê _âùdûM Keòaû `kùe cû^a RûZòe fûbKûeú ù~ûR^ûcû^ iéÁò Keòaû C_ô ò ijòZ @ûe¸ ùjûAiûeòQò û Kò«ê CPòZþ û Gùa Gjò icd @ûiò C_^òZ HZò j ûiò K _â c ûYMê W ÿ ò K \é Á ò e ê ù j û A ~ û A Q ò û G j ò ù l Z â ù e bûeZùe Jh]úd Z[û iê M §ò Z aýaiûdúcû^u C_ô û \Mê W ÿ ò K ê , aélMêWÿòKùe _âùdûM Keòaû AZòjûi Cù\ýûM_Zòcû^uê, ùa_ûeòcû^uê _âûd 7000 ahð _êeêYû @ùUö cêñ Z[û Gjò ajê cì f ý _â û Ké Z ò K RWú-aê U ú Gaõ G[ô e ê Zò @ ûeò iµ\MêWÿòKe Pûjò\û @ûjêeò aXÿûA C_ôû\MêWÿòK _âùdûM Keòaû `kùe \ò@û~òaû CPòZþ û baòhýZùe Gjò aél _â[c fòLôZ _âcûY EMþùa\ (5000 fMûZe Jh]úd Gaõ iêM§òZ C_ôû\ LâúÁ _ì.)ùe 67 @ûdêùað\ Z[û

Kéhò RûMeY ^ùb´e 2016

37

iêM§òZ aéle iõelY

www.krishijagran.com C_ùe Q_û ieò[ôfû ö

@[aðùa\ùe (4500.

2500Lâú._)ùe Kâcgü 81 I 290 PeK iõjòZû (700 A._ì.)ùe 1100 Z[û gêgîZ iõjòZû (200 A. _ì.)ùe 1270 aéle Jh]úd MêY Gaõ _âùdûMe a‰ð^û Keû~ûAQò û Gjò Jh]úd aélMêWÿòKe _âùdûMùe @ûdêùað\ùe Gùa _~ðý« Rûeò ejòQò û Gjû @Zòeòq _êeûY, C_^òùh\MêWÿòK, cjûbûeZ Gaõ eûcûdY bkò Mâ^Ú MêWÿòKùe _âùdûM @ù^Kûù^K _âcûY còkòQò ö G[ôùe ajê aéle MêYùe GùZ _âbûagûkú ejòQò Kò ùfûK Gjò aéle _ìRû Keò[û«ò Zêkiú Z[û @gß Gjûe igq C\ûjeY û Kûkû«eùe jRûe ahð _~ðý« RWúaêUúKê _âùdûM Keò Gjò mû^e GK _úXÿ ò e ê @^ý _úXÿ ò K ê jÉû«eò Z ùjûA~ûCQò, Kò«ê cû^a cÉòÃe iúcûMêWÿòK KûeYeê Gjò @aieùe @ù^K @Zò cj ß_ì‰ð Jh]úd Gaõ G[ôeê _âùdûMe mû^ aòfê¯ ùjûA~ûCQò û AZòjûiùe @ù^K G_eò Rúa^\ûdú Jh]úde aò a eY ù\LôaûKê còkò[ûG û ~ûjû Kò @ûRò aòfê¯ ùjûAiûeòQò ^Zêaû Gjû aòhdùe c^êhý KòQò c¤ RûYò ^ûjó û Jh]úd

mû^Kê jÉû«eY Keò Mêeê-gòhý aû _òZû-_êZâ _eµeûe Mbúe bûa Kcòe @^êba PeK I iêgîZuê @ûRòVûeê 2200-2700 ahð _ì a ð e ê jó ùjûAiûeò[ôfû, jêGZ Gjò Pò«û Keò ùicûù^ ùfûK KfýûY _ûAñ @û]ê^òK PòKò›û gûÈe ^òdc ùfLô[ôùf ö

@]ôKûõg @û]ê^òK _êÉK Z[û iûjòZýùe 18Zc gZû±úe KòQò jûZMYZò _êÉKùe Gjû jòñ eP^û Keû~ûA[ôfû û Z[û_ò KòQò @^ê i §û^K ð û cûù^ Gjò aé l Kê eûiûd^òK Z[û KâòdûKûeK Z ß C_ùe c¤ @^êi§û^ Rûeò Keò[ôùf û Gjò aél C_ùe gj gj ahð _êeêYû _âùdûMMêWÿòKKê @û]ê^òK ùa÷mû^òKcûù^ ciéY _[eùe Nhòaû bkò Gùa RûMò CVòQ«ò û ù\Lû~ûC Gjò ùa÷mû^òKcû^u C›ûj ù~_eò RûMâZ ùjCQò Kò ^ûjó û Gjûe `kÊeì_ _âûd 3000 aélMêWÿòK C_ùe ùicûù^ Jh]úd Gaõ iêM§òZ MêY RûYòaû _ûAñ ù^AQ«ò û @ûRò ù\gùe @ù^K ùa÷mû^òK Gaõ Jù\ýûMòK iõiÚû^ùe Gjò aél C_ùe @^êi§û^ Rûeò eLôQ«ò û Jh]úd Gaõ iêM§òZ aélMêWÿòKe _âùdûMKê G[ô_ûAñ Gaõ iêM§òZ aéle _âùdûM aýajûe Keòaûe ÆÁ Gjû Kò _ìaðKûkùe ùacûeòMêWÿòKe C_Pûe _ûAñ GK cûZâ iû]^ ejò[ôfû aél jó ejò[ôfû I ùicûù^ _âûKéZòK eì_ùe _âùdûM Keò[ôùf û ùa÷mû^òK mû^ aXÿûAaû _ûAñ Gùa Zûue Kâòdûgúk Z ßMêWÿòKe _eòPdKê aûjûe Keò _âùdûM ùlZâùe C_ù~ûM Keòùaö

eVj ds jksx ,oa jksdFkke

38

ùicûù^ _âûd 1200 Jh]úd aél C_ùe _eúlû Keò[ôùf û Z[û Gjûe aòògòÁ _âùdûMMêWÿòKe ^òdc aòhdùe _âYûkúa¡ C_ûdùe C_f² Keò [ ô ù f û PeK icÉ aé l e ùacûeúe @û]ûe C_ùe 50 Z[û iêgîZ 38 aùMðû eì_ùe aûõUòù\A[ôùf û 16 Gaõ 17 gZû±ú ùakKê Gjò aél C_ùe aòù\gú Z[û bûZeúd ùa÷mû^òKcû^u \ßûeû @^êi§û^ Gaõ Gjûe cj ß_ì‰ð _âKûg^ Keû~ûA[ôfû, ù~Cñ[ôùe 187ùe dê.iú. Z ß \ßûeû ùcWòKûfþ @`þ jò¦êRþ Z[û 1889-91 ciòjû c¤ùe ùWùcûK I Zûue ijù~ûMúcû^u \ßûeû `ûecûùKû Mâû`òdû AŠòKû cêLý @U«ò û Gjû @Zòeòq 18eê 20 Zc gZû±údùe ùQûU-aWÿ gj gj _êÉK Jh]úd Gaõ iêM§òZ aél Z[û Gjûe _âùdûM

Kéhò RûMeY ^ùb´e 2016

G_eò Kò Gcû^u Kâ ò d ûgúk Z ßMêWÿòKùe iõùgæhòZ eì_ùe Zò@ûeò Keû~ûA _âùdûM Keû~òa û aélMêWÿòKùe @Zòeòq Rúa-R«êcûù^ Z[û @Kûað^òKþ _\û[ðMêWÿòKê _âùdûM KeòaûKê @ûYòaûùe gúNâ I Lú_â bûaùe _âbûagûkú Gùfû_ýû[úe R^à ùjûAQò I @ûRò Gjûe _eòPd ejòQò û Gùfû_ýû[ôK Jh]MêWÿòK ù~CñVûùe

iêM§òZ aéle iõelY

www.krishijagran.com

ùMûUòG _âKûe Zúaâ _âbûa _KûA[ûG, ]ì_, _âûAcìkû, aêeûõi Z[û Nûi û Kò « ê @^ý_lùe Gjûe @]ô K gúZù¾û ùlZâ (1800eê 2500 c.ò) gúùZû¾ ùlZâeê còkò[ôaû @ù^K aélMêWÿòKùe @Zòeòq ù~CñVûùe _âûd 50aél ù\LôaûKê còkò[ûG û Gjò ùlZâe _âcêL aél Gjò _âKûee ejòQòùZûg, _Zúg, ùPûeû, GùUâû_û, Kòecûkû _êÃe cìk, ]kû Pùcfò, RUûcûõiú, iûfc, _õRû, lúe KûùKûkú, Kê U Kú, Pò f ùMûRû, a^KûKêWÿò, ùc\û, cjûùc\û, ùea¦ Pò^ò, KûùKûkú, ]kû cìikú, Kûkú RWú, cêeû, KÉêeú _Zâ, PòedZû, eLûk, aY Rê@ûYò, Rwfú _ò@ûR, a^ûgÞû, iêM§aûkû @û\ò û

C_-C¾ KUòa§ú ùlZâ (650eê Kcþ Cyùe) C_-@û\â ùlZâùe còkò[ôaû KêQò aélMêWÿòK @Zòeòq GVûùe 100eê c¤ @]ôK cj ß_ì‰ð aél còkò[ûG û G[ôùe KòQò Gjò _âKûe ejòQò- KÉêeú ùbŠò, MêõRû, @Zòakû ùle aûiû, K_ìe aél, ùZR_Zâ, bUòŠê, A¦âdY, Acúeú ùKC, aeêY RcûfùNûUû, Ké ¾ û iûeò a û, cê f jVú, M¸úe, ^ûMakû, jùfû, Kcúkû, PûõùMeú bìcò@ñkû, c] _ò_kû, PòZâK, KeõR, c\^`k, cRòÂ, eòVû, Lê¸ Kkû, aò i fKeYú eûR_ûVû,_â g Ü _ Yú, eûi^û, ijù\aú, ^òùMŠò, @gßM§û, NûZKú @û\ò û Mûùwd ùlZâ Gjò ùlZâùe ajê _âKûe aél ù\LôaûKê còkò[ûG û G[ôc¤ùe KòQò Gjò _âKûe ejòQò- @MÜòc^Ú, @_ûcûMð Mòùfûd, @gßM§û, ùKøP, KP^ûe, ùKZKú, Mêþ¬û, MêMþf, aûjûWÿû ùMûLeê, akû, eûA KKùeû\ûG Rkaâjàú, iZûaeú, bûw, jeòZKú, ùaf, Mê W jf, ^úc, _ú_k, ù_û\ú^û, cùKûd, @ûK, aaêf, iê\gð^, Zòk @û\ò û _ìað jòcûkd Z[û C e-_ìað

ù\gùe C e _ìaðe iûZUò C_-@û\â ùlZâ (650eê eûRýe _âcêL Jh]úd Gaõ iêM§ò 1800cò.) a^ÆZòMê^òKe ^ûc Gjò _âKûe ejòQò û K_ê e, PòeûdZû, Lûf, \ûeê jeò\âû, gúùZû¾ ùlZâùe còkò[ôaû KòQò aéle @Zòeòq ù~CñVûùe Kò cj ß_ì‰ð RUûcûõiûú, ùea¦Pò^ò, i_ðM§û, aél ejòQò Gjò_âKûe @ùU- C_cûMð, a^KûKêWÿò, _Zúg, @Rêð^, jeòWÿû, aP, @`i«ú^, iiaûA aY ccûLê, aûjûWû, @i^, K_ìe KûKêWú, aûCñg, ]Zêeû, \ûeê jk\ú, bûw, cWêK _‰ðú, ùKøP cùKûd, ùKâûU^, _û_Wú, iê M § aûÄé Z , ùafcê K ê ¦ , Kkû Kaûa, Pò^ò, KêfRÜ^ KêWÿ,jk\ú, cìikú, `_eê, ùbei, iûfc, cògâò, ccúeû, ùf´ê iêM§aûfû @û\ò û EŸò, aé¡ò, K_ìe KPeú, aâûjàú ùb\, ù_û\û^ú, i[eû, aRâ\õZú, _½òcú NûU Z[û cûfûaûe ùlZâ aò \ ûeúK¦, \ûWò c , iað M §û, ù\gùe C e _ìaðe iûZUò aê ù Mä e ò d ^þ ùMûfû_, @ûcKä ú , MUKûeú, KUûKWÿú, \êMÛú ccúeú @û\ò û eûRýe Gjò ùlZâe cêLý aél Gjò _âKûee - RMð^ iûùwû^, @i^, 40

Kéhò RûMeY ^ùb´e 2016

iêM§òZ aéle iõelY @Rðê^, jeòWÿû, aûjûWÿû, @eûkê @ù^K aûCñg _âRûZúdû aél, _ò_þ_ú, K_ìe aél, @\û, a^ jeò\âû, a^ý @kûAP, _û^, @ùgûK, @û´Wÿû, @´ûjk\ú, iZûae, Rkaâjú, ]kû, cdûe, Bgße, cìk, _ò_êfäKû, _êejû, QZa^, ^úc, Kfòjûeú ùMûfceòP, Li, _ê^^ðaû @û\ò û _ìaðNûU ùlZâ Gjò ùlZâùe cêLý aél Gjò _âKûe ejòQò,- KkûùcN, _ê^^ðaû, Rkaâjàú, @eŠ, Mòùfûd, MêPàú, ʉðlúeú, i\ûaòjûe, eiêY, ^úc, ùZf, cLû^, _ûUkùKûjWû, iò^ùKû^û, aûkû\eòWÿ, _âgÜ_‰ðú, _ò_þkú, Zêkiú, ùUûe, a¦û, ùQûU ùWûWû, KêU, aâjàKck, KÉêeú_Zâ, ùfûNeû, RõMfú _ò @ ûR, a¦û, ùZR_Zâ @û\ò û

www.krishijagran.com iêM§òZ a^ÆZòe Kcòaûùe fûMòQò û bûeZùe ùeW WûUû aêKþùe _âKûgòZ 427 _âRûZòMêWÿòKùe 214ùKak jòcûPk ùlZâ ejòQò û _eòiÚòZòe _eòa ð^ Z[û Jh]úd CùŸgýMêWÿòK _ûAñ Gjò aé l Mê W ÿ ò K fMûZûe ù\ûj^ùe Kò Q ò Rwfú Jh]úd _â R ûZò M ê W ÿ ò K e @Éò Z ß ù e GùZ aò_\ùe _Wÿò~ûAQò Kò iõelY Z[û MêY^ Keòaû _ûAñ ZZþKûk _\ùl_ ù^aûKê _Wÿòa û

Gjò aélMêWÿòKùe iêelòZ eLôaû _ûAñ \êAUò C_ûd ejòQò û ùMûUòG GjûKê GùZ _âûKéZòK iÚû^ C_ùe `k-`êfùe \ò@û~ûA[ûG I @^ý_lùe GjûKê GVûùe aúR aû @^ý _â R ^K bûMMê W ÿ ò K eì _ ùe jUûAaû ^òcù« ùKøYiò G_eò iÚû^ C_ùe iõelòZ Keû~òa Z Gjûe _ê^eê_ôû\^ lcZû c¤ Zò@ûeò ùja còkòcògò elû Keòaû @cìfý ]eûKê baò h ýZùe @ûagýKZû^ê i ûùe bûeZ GK Kéhò _â]û^ ù\g GjûKê _ê^üùeû_òZ Keû~òa û aéle @ùU, Z[û Gjûe GK cj ß _ ì ‰ ð bûM Rwfùe ^òcòðZ ùjûAQò û ù~CñVûùe Kò @ù^K _âKûe Jh]úd aél Gaõ iêM§úd aél ù\LôaûKê còkòQò û Gjò aél cû^aZû _ûAñ @cìfý e^ô i\ég û

^òRe @aiÚûùe ^òR R^à iÚû^ C_ùe jòñ iõelòZ Keòaûe Ê-iÚû^ (Gjò iúUê) Z[û @^ý ùKøYiò KéZòâc iÚû^ C_ùe iõelòZ KeòaûKê Gjò iÚû^ (GKè iúUê) iõelY Kêjû~ûA[ûG û Ê-iÚû^ iõelY icÉ _âKûee aélMêWÿòK _âûKéZòK _âû¯ò iÚû^Kê ¤û^ùe eLôaû ùjZê GjûKê Gjò_eò `k-`êfùe beòaû Z[û bûaò C\þba Gaõ @^ý @ù^K _âPk^Kê @û]ûe Keò bûeZe 12i¸ûaý Rúa cŠkMêWÿòK (aûùdûÆòde)ùe @«òc eì_ùe aõUû ~ûAQò û Gjû Gjò _âKûee - (1) ciêe _Vûe-aò^ûW ^úkMòeò (K‰ðûUKK, ùKek, Zûcòf^ûWÿê, (2) c^Üee LûWÿú (Zûcòf^ûWê) (3) iòµfò_ûf Z[û ùZR_êee _ûjûWú a^ùlZâ (IWÿògû) (4) @ûŠûcû^þe ZéZúd \ú_ Z[û Reaû @û\òaûiú iêelòZ iÚk (5) iê¦e a^ (_½òc awkû) (6) KûjÜû eû¾âúd _ûKð(`êf

bûeZùe ajê ùlZâ ejò Q ò , aò ù gh eì _ ùe jò c ûkd a^ÆZò e @Éò Z ß @ù^K ùR÷a Z[û @ùR÷a KûeKû @ùU KûeYeê aò_\ùe _WÿòejòQò û aòMZ KòQò \gKeê a ðcû^ C_f² bìcò Z[û _âûKéZòK iõiû]^MêWÿòK C_ùe cû^a ù~ZòK Pû_ ejêQò @]ôK aXÿò~ûAQò û `kùe ùlZâMêWÿòKe Jh]úd Gaõ

Kéhò RûMeY ^ùb´e 2016

41

iêM§òZ aéle iõelY NûUú Z[û ùK\ûe ^û[ (C e _âù\g) (8) ^¦û ù\aú iêelòZ ùlZâ (C e _âù\g), (9) KûM ùPŠ ùRûõMû eûÁâúd _ûKð (iòKèòcþ ) (10) fûfú ùPû_Wò (@eêYûPõk _âù\g) (11) ^ûcWû`û (@eêYûPõk _âù\g) (12) Zìeû eòR (ùcNûkd ) û G[ôùe ^úkMòòeò, ^ûcWû`û Z[û ZìeeòR Rúa cŠùkû aéle _eòPdKê iùaðlYe Kû~ðý ùjûAiûeòQò Z[û Gjò ùlZâùe aòbò^Ü _âRûZòMêWÿòK _ûAñ iêelòZ ùNûhòZ Keû~ûAQò û Gjû @Zòeòq ùK\ûe^û[ _òŠeú, c^Üûe, ^¦û ù\aú Z[û @ûŠûcû^ ùlZâùe iùað l Y Keò \Éûaò R _â É ê Z Keû~òaûe Kû~ðý _âÉêZ PûfòQò û @^ý ùlZâùe iùaðlY ùjaûe Gùa c¤ aûKò ejòQòö Gjò aélMêWÿòKùe ÊiÚû^MêWÿòKùe @^ý C_ùeMêWÿòKùe KéhKcû^uê I ieKûeú Z[û ùMøeieKûeú iõMV^MêWÿòKê _âùlZâMêWÿòKùe aXÿòaû _ûAñ jaðf aMúPû Z[û _âùlZâ ~ûjûe aýûuþ ejòQò û `kùe ùKøYiò KéhK c¤ Gjò iõiÚû ^òR Kakùe eLô[ôaû @ù^K Jh]úd Gaõ iêM§òZ Jh]MêWÿòe aòaò]Zû Zò@ûeò KeòQ«ò û @û[ðòK eì_ùe C_ù~ûMú aélMêWÿòK Z[û @ù^K a^ý i´§úd còòkò[ôaû @û^êaõgòK aòhcZûKê iõelòZ eLôaû _ûAñ Gjû GK C c aò]ô @ùU û Gjò ùlZâMêWÿòK Z[û _âùlZâMêWÿòKùe Gjò aéle _âûKéZòK aòKûg _âKâòdû c¤ iµ^Ü ùjûA_ûeòa Z[û Gjò _â K â ò d ûùe `kÊeì _ @ûagýKZû icdùe @û^ê a õgò K aòhcZû GKZâ Keòaûùe c¤ iêaò]û

42

www.krishijagran.com ùja û Gjò _âKûe _âû¯ aògòÁ aélMêWÿòK aúRMêWÿòK @ûù\ø ^[ûG û Gjûe `ifùe iê ] ûe i´§úd bûaò _ê^eê_ôû\^ ùKak ùPe Reò@ûùe Kû~ðýKâcùe _â~êq Keû~ûA_ûeòa û Keû~ûA[ûG û GMêWÿòK ùjfû iKùeû Zù^ûe iKùeûõ, Zù^ûe @^ý aûjûe-iÚû^ùe iõelY: @adaMêWÿòK \ßûeû ö ~ûjûKê iõelY ù~ùZùaùk aéle GjûKê aúR Gjò Rúa aýûuMêWÿòKùe i¸a ejò @[aû ùKøYiò @^ý _âR^K @ada ^[ûG û Gjò _âKûee _ê^eê_ôû\^ eì_ùe GjûKê fMûAaûKê ùja û iûcMâúKê iõelòZ Keòaû _ûAñ _û\_ _âûKéZòK iÚû^eê jUûA Keò ùKøYiò CZK i´¡ð^ Z[û Kâòdû_âúReùag^þ @^ý KéZâòc CPòZþ aûZûaeYùe aò^û _âYûkúe _âùdûM Keû~ûA[ûG û @uê e Y lcZû _ûAaû iõelò Z _û\_ CZK iað]^ _âYûkúùe Keû~ûA[ûG, GjûKê Gjò iÚ û ^aél aûdaúd bûMMêWÿòKe _Zâ, \û^û (GKèiúUê) iõelY Kêjû~ûA[ûG û @û\ò e aé l Mê W ÿ ò K e _ê ^ eê _ ô û \^ eûÁâúd _û\_ @û^êaõgòK iõiû]^ iûcMâúe Zek ^ûAùUâûùR^ (Gjûe aêýùeû, _ìiû Kýûµi, ^ì@û \òfäúùe _â û Ké Z ò K Zû_cû)-169) Wò M â ú ahð 1997ùe G_eò jòñ GK _û\_ ùifþiòdiþ ùjûA[ûG) WêùaûKûe aû Rú^ aýûue iÚû_^û Keû~ûAQò Kò Gjûe aû¿ùe eLû~ûA[ûG û Gjò ù~Cñ[ôùe aòbò^Ü _âRûZòMêWÿòKê _âûd aò]ôMêWÿòKe _âùdûM ù\gùe ùKøYiò 10 fl aúRe ^cê^û GKû ijòZ iõiÚ û ^ Keû~ûA[ûG ù~Cñ [ ô ù e iõelòZ eLôaûe lcZû ejòQò û eûÁâúd eûÁâúd _û\_ @û^êaõgòK iõiû]^ _û\_e @û^êaõgòKMêWÿòKe iõiû]^ aêýùeûe ^ûc _âcêL ejòQò û aêýùeû, _ìiû, Kýûµiþ, ^ì@û \òfäúeê ahð 1997ùe G_eò GK _û\_ Rú^ iõelYe @^ý C_ûd : aýûu iÚû_^û Keû~ûAQò, ~ûjû\ßûeû  Jh]úd Gaõ iê M §ò Z aé l e aòbò^Ü _âRûZòMêWÿòKe _âûd jûeûjûeò iõelY Gaõ MêY^ _ûAñ ù~Cñ 10 fl aúR ^cê^û GKû ijò iõelòZ aýûue _âRûZòMêWÿòKe iõelY eLôaûe lcZû ejòQò û ijòZ ^òcÜ C_ûd c¤ Keòaû CPòZþ û GVûùe @^ê i §û^K ð û cû^u Gaõ _âR^^ \ßûeû ù\gùe ùKûY  @fMû-@fMû _âKûee bìcòZ[û @^êùKûYùe Jh]úd Gaõ iêM§òZ @fMû CyZû ~êq ùlZâMêWÿòKùe aWÿ Éeùe ùlZ aêYû~ûA[ûG û aélMêWÿòKe Rúa I _âR^^ @wKê iõMâj Keò Gjûe bûaò _âùdûM _ûAñ  icÉ eûRýMêWÿòK \ßûeû Rwfú iêelòZ eLû~ûA_ûeòa û G[ôùe G_eò _âRûZòMêWÿòKùe GVûùe aél C_ùe aòùgh ]ýû^ \ò@û~ûA[ûG ùlZMêWÿòK fMûAaûKê ùjûA[ûG, Kò ~ûjûe iõLýû Kcþ Z[û ~ûjûe fê¯ GVûùe KéhKcûù^ iÚû^úd aò\ýû ùjaûùe @]ôK i¸ûa^û ejòQò û @^ý Z[û Jh]údgûûkûMêWÿòKùe Gjûe aélMêWÿòK _eò Jh]úd Gaõ iêM§òZ ùlZ Keòaû _ûAñ ù_âû›ûjòZ Keòaû CPòZþ Z[û G[ô_ûAñ Gjò @û[ðòK aélMêWÿòK c¤ KòQò Gjò _âKûee aél ijûdZû _â\û^ Keû~ûA[ûG û ejò Q ò û ~ûjûe _ê ^ eê _ ô û \^

Kéhò RûMeY ^ùb´e 2016

iêM§òZ aéle iõelY  Uòbò. Gaõ @^ý iõPûe cû¤c









www.krishijagran.com iµì‰ð aélKê I_ûWÿòaû CPòZþ ^êùjñ û

Kò«ê Gjûe @ûagýK c¤ ejòQò û Gjò i´§e ieKûeuê _ê^ü ù`eû@ûYòaûe jó ]ýû^ ù\aû CPòZþ ~ûjûKò @ûc _ûAñ fûb_â\ ù~ûR^û Rûjòe Keòaû CPòZþ û ù\gùe Gjò @cìfý ]eûjeKê elû Keòaû _ûAñ ùKak ieKûeu \ûdòZß ejòa Zûjû bûaòaû c¤ VòKþ ùja ^ûjñò û @ûùc icùÉ ù\gaûiúcûù^ c¤ GjûKê elû Keòaû _ûAñ @«Zü @ûce bûaò _úXúcû^u _ûAñ Kû~ð ý ùe fûM_Wÿòa û

\ßûeû Gjò iµ\ûe ù\ûj^ùe Gjò iaðaò\òZ @ùU Kò _âKéZò C_ô^Ü aò_\Kê Z[ý _â\û^ Keòaû iõelY @ûagýKZûMêWÿòK _âZò ^òRKê ^òùR iµì‰ð @ùU û GYê ùPZ^û RûMéZ KeòaûKê PûjêñQ«ò û ù~ùZùaùk cû^a Rúa^e C_ô ò ùjûA [ôfû Gjûe ijòZ @ûL-_ûL Gjûe Rúa^ ~û_^e i´§òZ icÉ ùaKûe KÁbìcò, ùek, iWÿKMêWÿòK, ^\ú, ^ûk Z[û aÉêZMêWÿòK _âKéZòe C_f² Ke ù_ûLeú @û\ò Kì k ùe @^ý Keû~òaû Jh]údMêWÿòKe aòhdùe aélMêWÿòK ijòZ Gjò aélMêWÿòKê c\þ d G_eò aò g ß û i ejò Q ò Kò ù~Cñ V ûùe c^ê h ý ejò [ ûG Gjò ùeû_Y Keòaû c¤ CPòZþ I Gjû ùacûeòMêWÿòKe C_Pûe eì_ùe Jh] C_ùe Z[û a^R bìcòùe Gjò c¤ Gjûe @ûL-_ûLùe jó ejò[ûG û aélKê C_ô^Ü Keòaûe i¸ûa^û ùLûRû ~ûCQò û GYê Gjò i¦bðùe iÚû^údaélMêWÿòKe _eòPd Gaõ Gjûe aélMêWÿòK @Zýû]ê^òK ù\ûj^ _âùdûMe cj ß i¹êLKê @ûiò[ûGû C_ùe \éXÿZûKê ùeûKû fMû~òa G[ô _ ûAñ Jh]úd aé l Mê W ÿ ò K e CPòZþ û GcòZò ùjaû CPòZþ Kò aél C_f²Zû Gaõ C_ù~ûM C_ùe LêaþgúNâ _ê^ü eì_ùe iõLýûùe _âKûg^ MâûcúY eì_ùe RûMâZ Keòaû @ûiò _ûeòùa G[ô_ûAñ @ûa]ôK `kùe ÊûiÚýe aòKûg Gaõ GK ù\ûj^e cûZâû c¤ Kêk cûZâûùe cj ß_ì‰ð ù~ûM\û^ @ùU û Gjò 50-60 _â Z ò g Zeê @]ô K ùlZâùe Gùa c¤ ajêZ Kcþ Kû~ðý ùjûA~ûAQò û jò c ûPk _â ù \g, @ûagýK ^[ûG û C eûLŠ, IWÿògû @û\ò KòQò eûRýMêWòKê i¸ûaòZ iõKU MâÉ aélMêWÿòK Jh]úd Gaõ iêM§òZ aélMêWÿòK ùlZâMêWÿòKùe PòjÜU Keòaû _ûAñ C_ùe _âKûg^ C_f² ejòQò û aûKò Gjò ùlZâùe iN^ iõLýû~êq KòQò eûRýMêWÿòKê c¤ Gjò Kû~ðý gúNâ gúNâ ùlZâùe ù\ûj^ _ì‰ð bûaùe Keòaû CPòZþ û KòQò ùlZâùùûe GjûKê aêêYò GjûKê _â K ûg^e Kû~ð ý ùe iaê V ûeê a¦ Keòù\aû CPòZþ Gjò ùlZâKê cj ß_ì‰ð ^ò‰ðd bûhû Pd^ Kêjû~ûAQòû Jh]úd Gaõ iêM§òZ C\ýû^ Gjò aé l Mê W ÿ ò K aûÉaò K fûb ùNûhò Z Keò ù\aû CPò Z þ û ùiùZùaùk ùjûA[ûG ù~ùZùaùk ù~ùZùak _~ðý« GVûùe aéle Kò _âKûg^ GVùe ùlZâúd bûhûùe iõLýû _ê^ü I _~ðû¯ cûZâûùe ^ iPòZþâ eì_ùe ùjûA[û«ò ö @ûRò @ù^K a X ÿ ò ~ û A [ û G û G j ò ùa÷mû^òK Gaõ ùa÷\ý G_eò @U«ò C\ýû^Mê W ÿ ò K ùe Gjò ùlZâ e ~òGKò ahð ahð ùja aél Gaõ GjûKê iõKU MâÉ aélKê ù\ûj^ _ì‰ð _âû¯ Jh]MêWÿòK C_ùe Kû~ðý Keò[û«ò I Gjû c¤ ùKøYiò _eòPd KeòaûKê eì_ùe a¦ Keòù\aû CPòZþ û @lc û Gjûe @Zòeòq Gùa c¤ Gjò ùR÷a _âûù\ýûMòK Gaõ ù~Cñ aélMêWÿòKê iÚû^úd ùa÷\ý iÚû^úd aò\ýû iÚû^«eY bkò @û]ê^òK ùa÷mû^òK Z[û jûKòcu ^òKUùe fêPò ejòQò, aò]ôMêWÿòK \ßûeû aélMêWÿòK Cy ~ûjûKò aûjûe Keòaû Lêaþ KÁiû]ý, C_ôû\^ lc Z[û C c MêYa û ~ ê q _ â R û Z ò M ê W ÿ ò K _ â É ê Z Wûü. @ûe.ùK. iòõj Kéhò aòmû^ ùK¦â, jûfú Kâû^è, ùK^eú, jòfþ ùeûW, Keû~ûA[ûG û

 aélMêWÿòK GK aû \êA aògòÁ

bûMùe C_ù~ûM Keû~òaû _ûAñ

jRûeúaûM-8253301 A-ùcf: rksingh, icar@gmail.com ùcûaûAf ^õ.: 9939690109

Kéhò RûMeY ^ùb´e 2016

43

aél iõelY

U

UcûUe `ifùe aél iõelY

cûUe GK ù_øÁòK Gaõ @û[ðòK \éÁòùe cj ß_ì‰ð `if û ^iðeúùe aúR aêYòaû Vûeê ù^A `if _ûPòaûe @aiÚû _~ðý« UcûUeùe ajê _âKûee ùeûMu _âùKû_ ù\LôaûKê còkò[ûG û ~\ò iVòKþ icdùe Gcû^uê ^òdªYe C_ûd Keû ^~ûG ùZùa ajê [e iµì‰ð `if ^Á ùjaû ij `if jeûAaû lZò ijòaûKê _WÿòQò û ~ûjû`kùe KéhK ajêZ aWÿ @û[ðòK lZò ijý Keòaiò[ûG ö Gjûe Kakeê cêqò _ûAaû _ûAñ KéhK aél iõelYe C_ûdKê CPò Z þ icdùe @û_YûAaû ijòZ UcûUe `ifùe ùjC[ô a û @ûdùe ajê Mê Y aé ¡ ò ùjûA_ûeòùa û UcûUe ^iðeúùe Pûeû iêelû aúR_Pûe :

aúRMêWÿòKê _âÉêZ Keòaû _ûAñ _â[ùc 2 Mâ û c ùK_Ö ^ þ aû [ûdec aû 44

www.krishijagran.com

Kûað^WûARòcþ _âZò KòùfûMâûc aúRe jòiûaùe C_ûPûe Ke«ê û bìcò C_Pûe 

iaêVûeê _â[ùc ^iðeú iÚkKê bf bûaùe iòõP^ Keò \ò@«ê Mbúe _~ðý« RcòKê jk Keò RcòKê ùZR Leû LûAaû _ûAñ ùLûfû QûWÿò ù\aû CPòZþ, Zû’ùjùf bìcòùe C_iÚòZ KúU, `µê\ Gaõ iìZâKécò (^òùcùUûW) ^Á ùjûA_ûeòa û

 ^iðeúe _âcêL eì_ùe fûMò[ôaû

@û¦âMf^ (WµòõM @`þ )ùe aMòPû ùjZê bìcòùe _âûd iúUþ ùaWþ _âÉêZ Ke«ê, ù~Cñ[ôùe Rk ^òÃûi^e CPòZþ aýaiÚû ùjûA_ûeòa û  iìZâKécò (^òcòùUûW)MâÉ ùlZâMêWÿòKê

Kéhò RûMeY ^ùb´e 2016

iìZâKécò _âZòùeû]ú KòicMêWÿòKê fMû«ê

Gaõ 8-10 Mâûcþ Kûùaðû`êeû^þ 3Rú/ aMð còUe \eùe ^iðeú cûUòùe cògûA ù\aû CPòZþ û @uêeY _½ûZþ ^iðeúùe iòõP^ Ke«ê  ^iðeúùe aúR bkò jó @uêeY ejòQò

ùK_Öû^ 0.2% (2 Mâûc Jh]/ fòUe _ûYò)Kê ùNûkò Kò@ûeòùe C_Pûe Ke«ê û  @uêeYe 15 \ò^ _ùe

WûAcòù[ûAUþ 30 A.iò. 1 còfò / fò/ Gaõ ùcùKÜûùRaþ 2Mâûcþ/ fò.

Jh]MêWÿòKê cògûA ^iðeúùe iòõP^ Ke«ê û ùlZùe Pûeû ùeû_Y ù~ùZùaùk ^iðeúùe Pûeû 4-5 i¯ûje ùjûA~òa Gjò icdùe GjûKê _âÉêZ ùlZùe ùeû_Y Ke«ê û ùeû_Y

ßÁÏéÂò±úßÁ ÂóX¿îÂ1 òîÅÂò üS1 ë×ÂÈö±»ò ö±1î äÂ1ßÁ±11 1±üûþ¿òßÁ ü±1 Õ±1n¸ ßÁÏéÂò±úßÁ ÷Laò±ùûþ1 Õ™LÇöÓÂM ¿Âõö±á1 ßÁÏéÂò±úßÁ ›¶dî ßÁ1± ›¶¿î‡±ò ¦š±Âóò ßÁ1± ýÃÃûþ 1991 äÂòî¼ ÷±ò» æñ¿î ձ1n¸ Âó¿1ËÂõú üÅ1ŽÂ±1 Âõ±ËÂõ Âó¿1ËÂõú ë×ÂÂóËû±áÏ Õ±1n¸ ÂõÉ»ýÃñ¿1ßÁ ë×ÂÂóËû±áÏ ßÁÏéÂò±úßÁ ›¶dî ßÁ1±ý× ýÃÃù Ûý× üѦš±1 ÷Óù ë×ÂËVúɼ Ûý× üѦš±ý× ¿Âõ¿öÂi§ ßÁÏéÂò±úßÁ ë×ÂËðÃÉá1 üýÃÃËû±áî ßÁ±÷ ßÁ¿1 Õ±¿ýÃÃËåà ձ1n¸ Û¿îÂûþ±ÍùËßÁ ›¶±ûþ 50 é±Ë1± Õ¿ñßÁ ÂõÉ»ýÃñ¿1ßÁ Õ±1n¸ Âó¿1ËÂõú ë×ÂÂóËû±áÏ ßÁÏéÂò±úßÁ ›¶dî ßÁ¿1 ë׿ùûþ±ý×Ëåü Ûý× ›¶ûÅ¿M ¿à¿ò ÕßÁù ö±1îÂÂõø¸ÇËî òýÃÃûþ ÂõUà 1±æÃÉî Âõ±¿òæÃÉßÁ1í1 Âõ±ËÂõ ¿Âõ¿öÂi§ ßÁÏéÂò±úßÁ ë×ÂËðÃÉáÍù Λ¶1í ßÁ¿1 Õ±¿ýÃÃËåü Ûý× üѦš±Ëé± Ûé± ÙÂLa Õòұò¼ ¿ûËýÃÃîÅ ßÁÏéÂò±úßÁ ›¶dîÂßÁ1±î òîÅÂòQ Õò±1 ë×ÂËðÃÉúË1 Ûý× üѦš±Ëé± ¦š±Âóò ßÁ1± ÆýÃÿåÃù, á¿îÂËßÁ üÅ1¿ŽÂî Âó¿1ËÂõú, ßÁ÷ à1äÂî տñßÁ ë×ÂÈÂó±ðÃò ßÁ¿1Âõ Âó1± ›¶ûÅ¿M ü÷Óýà ¢¶ýÃí ßÁ¿1 ù±öÂÂõ±ò ÂýÃÃÂõÍù Ûý× üѦš±ý× Õ±ýÃÃõ±ò æÃò±ý×Ëåü

¿Âõ¿öÂi§ ñ1í1 ¶ûÅ¿M ë×ÂÂóùX Ûý× ÕòŦ±òî ձËåà РÂóù÷ Îò±ËýÃñ»± ¿÷|ò ÂóðñïÇ Âó±òÏî ¿÷ýÃÿù Îû±»± ¶ðñïÇ ñýÃÃËßÁ±ø¸ Âóù÷ Îò±ËýÃñ»± ÂóðñïÇ îÂ1ù ÂóðñïÇ â¿òöÅÂî տî ßÁ÷ îÂ1ù ûÅM ÂóðñïÇ îÂ1ù æñîÂÏûþ ÂóðñïÇ

ü1n¸ ðÃ1Âõ1 Âõ¿ù æñîÂÏûþ ÂóðñïÇ ¿æÃðÿÂõvîÂ, ¿æÃ.¿äÂ. ¿æÃý× ÂóðñïÇ â1î ÂõÉ»ýÃñ¿1ßÁ ßÁÏéÂò±úßÁ ÂóðñïÇ üÅ ßÁÏéÂò±úßÁ ÂóðñïÇ ¿÷¿|î ßÁÏéÂò±úßÁ ÂóðñïÇ Ææû ë׿¾Ãðà ÂóðñïÇ

Õ±1n¸ ÂõUËî± ßÁÏéÂò±úßÁ ÎÂó±»± û±ûþ ¦±ò ÕòÅû±ûþÏ ÂõÉ»ýÃñ¿1ßÁ ë×ÂÂóûÅM Õ±1n¸ Âó¿1ËÂõú ¿òöÂÇ1úÏù¼

aél iõelY

www.krishijagran.com ùeûR ^òdªY : aòhûYê ùeûM fú`þ Kfð- Gjò ùeûM UcûUee `ife GK iû]ûeY ùeûM @ùU ~ûjû Kò aòhûYê \ßûeû _âiûeòZ ùjûA[ûG û Gjò ùeûMe KûeY aéle _ZâMêWÿòK bòZeKê ~ûA[û«ò Z[û _êeû bûaùe aél C_ùe @ûKâ« Keòaû ijòZ MQ ]ìie _Wÿò~ûG û

Keòaû _ìaðeê RWMêWÿòKê Kûað^WûARòcþ 1 cò.fò./ fòUeKê ùNûk Keò C_ûeòZ Ke«ê û

`kùQ\K (`îUþ ùaûee)

aélùeû_Ye C_eû« `if iêelû

ùc÷fû[ôdû^ 50 Aiú 1 còfò / fòUeKê 15 \ò^ @«eùe iòõP^ Ke«ê û

KúU ^òdªY

KUê@û KúU (KU Ißûcð)

UcûUe `ifùe fûMò[ôaû _âcêL KúU Gaõ GjûKê ^òdªY Gjò _âKûe ejòQò- eiKê ùgûhò LûA~ûC[ôaû KúU ù~_eò ]kû cûQò _ZâMêWÿòKê ZkÉeùe ejò[ûG û Gjò KúU _ZâMêWÿòKeê Gaõ MQe ùKûck @õgMêWÿòKeê ei ùgûhò MQKê KcùRûe Keòù\A[ûG, ~ûjû`kùe _ZâMêWÿòKe cêjña¦ ùjûA~ûA[ûG Gaõ `ifKê aXÿòaûKê \òG ^ûjó û

cûUò@û ewe Gjò ù_ûK eûZòùe aûjûeò aé l @ûWÿKê Rcò @ûWKê @ûiò `ifùe aiò[û«ò I \ò^ùe cûUò bòZùe fêPò ~û@û«ò û ^òdªY: Kûaðûeòfþ 5% CÁ 25 Kòùfû/ ùjKÖe jòiûaùe Pì^û Ke«ê Rcòùe _Kû«ê û

^òdªY WûAcòù[GUþ 0.2 cò.fò./fòUe aû ùcûù^ûùKû`ûið 36 Giþ G fþ aû ùcfû[ôdû^ 50 A.iú. 1còfò/fòUe aû Giòù`Uþ 75 Giþ._ú. 0.5 Mâûcþ/ fòUe _ûYòe \eùe iòõP^ Ke«ê I Zò^ò i¯ûj _ùe _ê^ü ù\ûjeûAaû ijòZ GK KúU^ûgKKê \êA [e _âùdûM Ke«ê û fò`þ cûA^e Gjò KúUe _â ù Kû_ùe aé l e _ZâMêWÿòK C_eò bûM C_ùe @ûiò ùZeQû iêew^êcû ]ûe Keòaû ù\Lû~ûA[ûG û ^òdªY: C_ùeûq _âYûkú ^òcÜùe a‰ð^û Keû~ûAQò û

46

Kéhò RûMeY ^ùb´e 2016

ùcûRK - Gjû UcûUee iaêVûeê bdue ùeûM û Gjû c¤ GK aòhûYê ùeûM @ùU û G[ôùe _ZâMêWÿòK ùcûUû ùjûA~ûG I Gjûe @ûKûe aòMòWÿò ~ûA[ûG Z[û MQMêWÿòK aXÿòaû a¦ ùjûA~ûA[ûG û ^òdªY: aòhûYê R^òZ ùeûM _âiûe KúUMêWÿòK \ßûeû ùjûA[ûG û GYê Gjò ùeûMe ^òdªY ùjZê C_e a‰òðZ KúU^ûgKKê 15 \ò^ @«eûk _ùe iòõP^ Keòaû CPòZþ û ùKûfeùeûU/RWMf^þ Gjò ùeûMe _âùKû_eê aél Rcòe iZZü C_ùe @õg \û^û bûM Kkû _WÿògêLô ~ûA[ûG Z[û Zk @õg cìk _PòaûKê fûMò[ûG û

aél iõelY

www.krishijagran.com ^iðeúùe _ò[ôdc @ù`^òWùeUcþ ~[ûeûAùRûùKÖ û ^ò d û ùiûù^^ûA ^ûcK `µê\úe KûeY ùjûA[ûG û ùacûeúMêWÿòK KûeYeê fMûAaû _ûAñ aúR iXÿò ~ûA[ûG ^aRûZ aél MâiòZ ùjûA_ùWÿ û MâiòZ aélMêWÿòK Z^û @û]ûe C_ùe @]ôK ^ec ùjûA MQ bòZeKê ~ûA[ûG û Z[û @«eê aél ceò~ûA[ûG û bìcòùe @_~ðû¯ Rk ^òKûie iÚòZòùe ùacûeò @]ôK iKâòâd ùjûA[ûG û ^òdªY:

^òdªY: aúRMêWÿòKKê aêYòaû _ìaðeê 2 Mâûcþ ùcùKûùRaþ aû Kûað ^ WûRò c þ _â Z ò KòùfûMâûcþ aúRùe C_PûeòZ Ke«ê Gjû aýZúZ ùeûM _âùKû_ ùjaû `kùe 2 Mâûcþ ùKûùRaþ/fòUe _ûYòKê ùNûk _âÉêZ Keò Z^û _ûLùe Gaõ bìcò C_ùe iòõP^ Ke«ê û @ûagýKZû _Wÿòaû _ùe 15 \ò^ _ùe @ûC [ùe iòõP^ Ke«ê û

MY×ò_Wÿò~ûA[ûG, ~ûjû`kùe RWÿMêWÿòK `êfò ~ûA[ûG û ù~Cñ KûeYeê Gcûù^ bìcòùe ù_ûhK Z ß I ^ec jêG ^ûjó û ~ûjûe `k Êeì_ `if j\kú _Wÿò~òaû ijòZ MQ cûeòù\A[ûG û ^òdªY:

2 Mâûc ùcùKÜûùRa _âZò fòUe _ûYòùe cògûA ùeûMe flY ù\Lûù\aû _ùe Zêe« Gjûe iòõP^ Ke«ê û

iìZâKécò ùlZâMêWÿòKùe UcûUe `if ijòZ jRûùe (ùceúùMûfØ) e @«eûgiý Z[û Kûað ^ ò K þ Lûù\ûe C_ù~ûM Ke«ê û G[ôijòZ iìZâKécò _âZòùeû]ú KòòicMêWÿòK bkò Giþ. 120, Giþ 12, jòiûe fkòZ, K‰ðûUK jûAaâòW, Giþ.Gfþ. 152 Gaõ ù^ùcûùUKè AZýû\ò fMûAaû CPòZþ û Gjû aýZúZ `if ùeû_Yùe _ì a ð e ê ùlZùe Kûùaðû`êýeû^þ 3 Rò ùMâ^êýfè 20-25 Kò.Mâû./ ejòQò Gjûe jòiûaùe @^êiûùe _âùdûM Keòaû CPòZ û

QûQdû (_ûCWeú còfþWêý)

fuûùe aél -iõelYe C_ûd

_ZâMêWÿòK C_ùe ]kû Pì‰ðò ]kû ù\Lû ù\ùf û ùeûM MâiòZ _ZâMêWÿòK Gaõ `kMêWÿòKùe aXÿòaû a¦ ùjûA~ûA[ûG I ùeûM MâiòZ _ZâMêWÿòK jk\ú _Wÿò~ûA[ûG û

fuû `ifùe [âò° Gaõ G`òòWþ `if ei ùgûhò jû^ò _jñPûA[ûG û Gjò `ifMêWÿòKùe ùWµòõ @`þ, ^ò`þ Kið, `k _Pòaû Gaõ WûA ùaKþ _âùKû_ @]ôK ùjûA[ûG û

SûCñkû aû aäûAUþ : Gjò ùeûMùe _ZâMêWÿòK C_ùe ]ìie ewe ùMûf I @^òdcòZ @ûKûe ]kû _Wÿ ò ~ ûA[ûG û ù~Cñ KûeYeê _ZâMêWÿòKe @«eê jó SûCñkò _Wÿò[ûG û ^òdªY:

RWÿ MY×ò iìZâKécò Gjû GK bìcò R^òZ iciýû @ùU û Gjû`kùe `ifùe aélMêWÿòKe cûUò

ùeûMù_ûK Gaõ ^òdªY : ùWµòõ @`þ : Gjò ùacûeú fuû

ùacûeúe cêLý Z[û MQKê iµì‰ð cûeò ù\A[ûG û GYê ^iðeúe bìcòùe giý @aùgùhûKê RkûA ^Á Keò ù\aû CPòZþ û aúR aêYòaûe 10-15 \ò^ _ùe ùNûk _âÉêZ Keò ^iðeú bìcòùe iòõP^ Keò \ò@«ê û `k iXÿòaû (`îUþ ùeUþ) Gjò ùacûeú ùKûùfùUûUâûAKcþ KÆò K ûA ^ûcK `µê \ úe KûeYeê ùjûA[ûG û ùeûMe flY _ûPò f û ùjûA[ôaû `êf C_ùe ÆÁ ù\Lû~ûA[ûGö _âûe¸òK @aiÚûùe `k C_ùe ùMûf-ùMûf Kûkú ]ûe ]kû ù\Lû~ûA[ûG û ]úùe ]úùe Gjò ]kû aXÿòa ~ûA[ûG û Z[û `k C_ùe `òµê\ú Mêze eì_ ù\Lû~òaûKê fûMò[ûG û ùeûM MâiòZ `k _Wÿò~ûA[ûG û Gjû iXÿò ~ûA[ûG, ~ûjû`kùe C_ôû\^ Kcò~ûA[ûG û C_ôû\e MêYa û c¤ _âbûaòZ ùjûA[ûG ö ^òdªY: Gjò ùacûeú c¤ aúR R^òZ @ùU û GYê aêYòaû _ûAñ iêiÚ `kMêWÿòKe aúRKê Kûað^WûARòcþ ^ûcK `òµê\ú ^ûgKùe C_PûeòZ Keò aêYòaû CPòZþ û cûZâ `òµê\ò^ûgK bkò K_ðe @ûKèò ùKäûeûAWþ (0.25-05%) ùNûe `êf @ûiòaû _ùe 15-15 \ò^ @«eûkùe iòõP^ Keòaû CPòZþ û ùa^ûcòkþ (0.10%) ùNûkùe

Kéhò RûMeY ^ùb´e 2016

47

aél iõelY

www.krishijagran.com

iòõP^ Keòaû c¤ ùacûeúKê ùeûKû~ûAa_ûeòa û

]úùe gêLô~ûA[ûG û Gjò `òµê\ú \úNð \ò^ _~ðý« bìcòùe RúaòZ ejò~û@û«ò û

_Zâa§û (fú` ÆûU)

^òdªY:

Gjò ùacûeú iùKðûùÆûaû ùKÆòKú ^ûcK `òµê\úùe ùjûA[ûG Z[û Gjò ùeûMùe MâiòZ aélMêWÿòKùe _ZâMêWÿòK C_ùe ùMûfûKûe aû @^ò d cò Z @ûKûeùe júecûjò^ ]kû ùjûA~ûA[ûG û `kùe @Zý]ôK MâiòZ _ZâMêWÿòK `k _ûPòaû _ìaðeê jó SWÿò _Wÿò[ûG û `kùe `if C_ôû\^ùe Lêaþ Kcò~ûA[ûG û

Gjò ùacûeú _âiûeòZ ùjC[ôaû `òµê\ò ùjûA[ûG, KûjóKò ^û \úNð icd _~ðý« Gjò ù_ûK ùlZe cûUò bòZùe RúaòZ ejò[ûG û G[ô_ûAñ ùacûeúKê ùeûKòaûKê ùjùf cûUòe C_Pûe Keòaû Gaõ ùeûM_âZòùeû]ú KòicMêWÿòKê _âùdûM Keòaû i¸a ùjûA[ûG û 0.1% ùaûWÿû cògâY aû K_ðe @ûKèò ùKäûeûAWþe ùNûk cûUòKê C_Pûe Keòaû `kùe ùacûeòKê ùeûKû~ûA_ûeòaö

^òdªY: aúRMêWÿòKKê Kûað^WûARcòþ `òµê\ò ^ûgKùe C_PûeòZ Ke«ê û Gjò ùacûeú 0.1% Kûað^WûARòcþ, 0.1% ùaù^ûcòfþ, 0. 2% ùcùKûùRaþùe 15 \ò^ @«eûkùe iòõP^ Ke«ê 4-5 [e Keò a û `kùk ùeûM ^ò d ªY ùjûA~ûA[ûG û fuûùe Mäû^ò ùeûM : Gjò ùacûeú `êýùReòdcþ G^ê@cþ ^ûcK `òµê\úe _âùKû_eê aél SûCñkò _Wÿòaûe @ûguû ù\Lû~ûA[ûG û Z[û G[ôijòZ _ZâMêWÿòK C_eê Z[û ]ûeùe bòZeKê ùcûWÿò ùjaû @ûe¸ ùjûA~ûG û I _Zâ jk\ú _Wÿò~ûA[ûG û Z[û ]úùe

48

_âcêL KúU Gaõ ùeûKòaûe C_ûd [âò° (ùKèûùUû[âò° ùWûeùifòiþ ) Gjò KúUùe ^ò´ Z[û adùÄ \ê A Uò e _Zâ M ê W ÿ ò K `ê f I ùKûck gûLûMêWÿòKeê ei ùgûhò LûAù\A[ûG û Gjûe KûeYeê _Zâ gê L ô ùcûWÿ ò ùjûA~ûA[ûG û [âò°e @ûKâcYùe 2040% _~ðý« C_ôû\^ùe `if Kcò

ùjûA[ûG û cû\û [â ò ° _Zâ M ê W ÿ ò K e iúeMêWÿòK C_ùe 40-80 _~ðý« @Šû ù\A[û«ò Z[û 10-20 \ò^ùe ^òRe Rúa^ PKâ _ìeû Keò ù^A[û«ò û ùeûM ^òdªY: Gjò ùeûMKê ùeûKò a û _ûAñ @ûKèòWòùcùUû^ cò[ûAfþ 300-400 GcþGfþ/ GKe aû AcòWûùKäûeò_âòWþ 4050 GcþGfþ / GKee _òQû ùNûk Zò@ûeò Kòe iòõP^ Keòaû CPòZþ û cûAUþi cûAUþi aélMêWÿòKê Zk bûMe eiKê ùgûhò lZò _jñPûA[ûG û Gjò KûeYeê aél KcùRûe ùjûA~ûA[ûG I aXÿòaûùe ùeûKò~ûA[ûG û ^òdªY : cûAUþiKê ùeûKòaû _ûAñ A[òùdû^ 50 A.iú.e 800 cò.fò. aû WûAùKûù`ûfþ 1.85 A.iúe GK fòUe Jh] 600 fòUe _ûYòe ùNûk Zò@ûeò iòõP^ Keòaû CPòZþ û

c\^fûfþ ùcNIßûf. Wû. _âgû« Rû´êfKe Gaõ Wû. eùcg aûaê _û\_ ùeûM aý]ôK aòmû^, eûRiÚû^, Kéhò cjûaò\ýûkd, Gaõ Kéhò @^êi§û^ ùK¦â, ùaûeaU `ûcð aûõiaûWû cjûeYû _âZû_ Kéhò Gaõ _âûù\ýûMòK aògßaò\ýûkd, C\d_êe (eûRiÚû^)

Kéhò RûMeY ^ùb´e 2016

PYû `ifùe ùeûM

www.krishijagran.com

PYû `ifùe ùeûM _âa§^

Wû

fò `ifùe PYû _âcêL iÚû^ùe ejòQò û Gjû eaòe cêLý `if @ùU û iû]ûeY bûùa ù\gùe Wûfò `if _ûAñ C_ù~ûM ùjûC[ôaû Rcòe jûeûjûeú 27 _âZògZ bûM ùlZùe PYû (aêU) Pûh Keû~ûA[ûG ö G[ôeê _âûd `ife C_ôû\^ 33 _âZògZ PYû ùjûA[ûG û ~\ò PYû `ifùe KúU Gaõ ùacûeòe _âùKû_ ù\Lû ù\A[ûG, ùZùa Gjûe _âbûaùe ùlZùe C_ôû\^ ^òe«e Kcò @ûiò[ûG ö ùZùa C^ÜZ ùKøgkùe Gaõ aél iõelY _âYûkúùe CPòZþ C_ù~ûM ^ Keòaû KûeYeê Gjûe eûÁâúd C_ôû\KZû cûZâ 623 KòMâû. _âZò ùjKÖe ejò[ûG û ùZùa PYû `ife cêLý eì_ùe ùeûMMêWÿòK ùjfû cìk-iXÿûùeûM, Kûfe iXÿû, Pû¦^ú ùeûM @û\ò ajê lZò _jñPûA[û«ò PYû `ifùe û

i¯ûj _ùe Rcòùe ù\Lû~ûA[ûG I Rcòùe `if _ûKk ùjaû ùakKê c¤ ùKùa-ùKùa aélùe lZò _jñPûA[ôaû ù\LôaûKê còkò[ûG û _âûe¸òK _ZâMêWÿòKeê aéle C_e bûM SûCñkò ~ûA ZkKê fUþKòaû @ûe¸ ùjûA~ûA[ûG û G[ô_½ûZþ LêaþgúNâ aélùe _ZâMêWÿòK iaêR ew @bûa _eòflòZ ùjûA[ûG, ~ûjûKò Kò _ìaðeê _ZâMêWÿòK jk\ò@û I _ùe Kkûewùe _eòYZ ùjûA~ûA[ûG û ùaùk ùaùk iµì‰ð MQ _âbûaòZ ^ùjûA @ûõgòK eì_ùe _âbûaòZ ùjûA~ûA[û«ò I aél aXÿòaû a¦ ùjûA[ûG û _âa§^:  ùKak _âcûYòZ aúR I ùeûM ùeû]ú Kòic aêYòaû CPòZþ û  ùlZùe Mbúe _~ðý« jk Keòaû CPòZþ KûjóKò ^û ùlZùe

aògâc Keê[ôaû iìlà KúUMêWÿòK Leû _ûAaû `kùe ceò~ûA[û«ò û

PYûe C_ôû\ Kc ùjaû KûeYeê ùeûMe iciýû ejò[ôaû ù\LôaûKê còkò[ûG û Gjò iciýûMêWÿòKê ^òaûeY Keòaû _ûAñ PYû `ifùe GKúKéZ ^ûgúRúa _âa§^Kê @û_YûA C c C_ôû\ _âû¯ Keò_ûeòùa, ~ûjû`kùe eiûd^òK _âùdûMKê Kcþ Keòaûe aûZûaeYKê \ìhòZ ùjaûeê elû Keû~ûA_ûeòa û

 c¬ò aêYòaû _ìaðeê aúRKê KûùaðûŠûARòcþ I [ûAecþ 1:1ùe 2.5 Mâûc cûZâûùe 1 Kòùfû aòR jòiûaùe C_Pûe Keò ù^aû CPòZþ û ~\ò eûAùRûaòdcþ KfPe C_f² ùZùa _â[c 0.1 _âZògZ KûùaðûŠûRòcþe C_Pûe Keò ù^aû CPòZþ û

_âcêL ùeûM :

 ùeûMùe _âbûaòZ aélMêWÿòKê C_ûWÿò ^Á Keòù\aû CPòZ û

CKþVû ùeûM (`êýùReòdcþ @ûKèòùÆûec)

cìk iXÿû (eûAùRûùKÖû^òdû ùiûùf^ûA)

Gjò ùeûM iû]ûeYZü bûaùe MQ aêYòaûe _âûd Zò^ò 50

Kéhò RûMeY ^ùb´e 2016

Gjò ùacûeú cûUòeê C_ô^Ü ùjûA[ûG I aélKê iû]ûeY

PYû `ifùe ùeûM

www.krishijagran.com

baûùe @uêeòZ aél ùjaû @aiÚûùe Gjò ùacûeú aélKê _âbûaòZ ùjûA[ûG û _âbûaòZ ùQûU ^aRûZ aélKê ]úùe ]úùe jk\ú@û _KûA ù\A[ûG I _ZâMêWÿòK SûCñkò _Wÿò gêLô SWÿò_Wÿò[ûG û iû]ûeY bûaùe @uêeòZ aél ceòaûKê fûMò[ûG û MQùe ]ìie a‰ð C_ô^Ü ùjûA~ûA[ûG û aWÿ aélùe ]ìiùe gûLû_âgûLû _âiûeòZ ùjaûKê fûMò[ûG û \û^û Z[û RWÿe ZkÉe ]ìie _Wÿòaû ijòZ Gjûe C_e bûM ùMûf_ò ewe KaK iìZâ Gaõ QêõPò bkò ^ûK [ôaû GK KúU aeûae Kkû Kkû \û^û _eò ù\Lû~ûA[û«ò û

_âa§^

_âa§^

 ùKak _âûcYòK aúR I ùeûM ùeû]ú Kòic jó aêYòaû CPòZþ û

 ùKak _âcûYòK aúR I ùeûM ùeû]ú Kòic aêYòaû CPòZþ û

 ùlZùe MbúeZû _~ðý« jk Keòaû CPòZþ Zû’ùjùf

 PYû iÚû^ùe Mjc I ~@ `if \êAahðe @«eûkùe Keò

@ûeûcùe ejò aúRûYê I iìlà RúaKê Leû _âbûaeê ceò~ûA[ûG û

ù\aû CPòZþ I `ifMêWÿòKe bìhòKê ùlZùe QûWÿò ù\aû CPòZþ û

 ùeûMùe _âbûaòZ aélMêWÿòK C_ûWÿò ^Á Keòù\aû CPòZþ û

 aúRKê aêYòaû _ìaðeê [ûAecþ, ùK_äû^þ aû _òiòG^þaòùe

 `ife C_e 0.2 _âZògZ ùK_þUû^ aû WûAù[^ ùRW-

C_PûeòZ Keò ù^aû CPòZþ û

75Kê iòõP^ Keòaû CPòZ û

 ùeûMùe _âbûaòZ aélMêWÿòK C_ûWÿò ^Á Keò ù\aû CPòZþ û

ùMâ ùMûfØ (ùaûUâûAUòiþ iòù^eòdû)

Kfe iXÿòaû (Äùfùeûgòdcþ eû`äiûA)

Gjò ùeûM _âûd @û\â ùlZâ I _¬ûaùe [Šû \ò^ùe @]ôK bûaùe @û\âZû [ôaû I GVûùe ù\LôaûKê còkò[ûG û G[ôùe MQ I \û^û C_ùe cUûk _eò Z[û Mbúe ]ìie _Wÿòaû ijòZ ]ìie _Wÿò~ûA[ûG [ûG MQ i¹êL bûMKê aúRûYê MâiòZ Keò[û«ò ö ]kû ù\Lû~ûA[ûG _âûd 10-10 ùicò. f´û ùjûA~ûA[ûG, `kùe \û^û LêaþgúNâ PZêð_ûgßðKê ùNeò~ûA[ûG û `kùe MQe ^ec gûLû MêWÿòKùe ùeûM _âbûaòZ ùjûA MQKê LûA~òaû ijòZ Gjû bûwò _Wÿò[ûG û

bìcòKê @]ôK ^ec Keòaû \òMùe @Pû^K aûZûaeYùe Zû_cû^ aXÿûAaûe KûeYeê Gjò ùacûeú @uêeòZ @aiÚûùe ù\Lû~ûA[ûG û Gjò ùeûM iaêùaùk cûUò \ßûeû jó _âbûaòZ ùjûA[ûG û ùQûU aélMêWÿòKe ùKûck _ZâMêWÿòKê jk\ò@û _KûA ù\A[ûG û aélùe Kfe ùlZâ iXÿò~ûA[ûG û iXÿò ~ûA[ôaû ]kû KaKMêWÿòK MQKê Xûuò ù\A[ûG I G[ôijòZ MQe Zùk ùiûeòh \û^ _âûd @ù^K RúaûYê ù\Lû~ûA[û«ò û ^aRûZ @uêeòZ aélMêWÿòK ùghùe ceò~ûA[ûG û ùacûeúe GK G_eò ùlZ _âûd iÚû^ iÚû^ùe ù\LôaûKê còkò[ûG û

]kû _Zâ ]ûeMêWÿòK ]úùe ]úùe a¦ ùjûA~òaûKê @ûe¸ Kùe û _ùe ùMûfûKûe aò¦ò _eò Kkû _Wÿòaû ijòZ MQ iXÿòaû ]kû Pûeûùe C_ô^Ü ùjûA~ûA[ûG I MQKê SûCñkûA MQùe fUKú ejò[ûG û _ZâMêWÿòK I `êf ùKak ]kû I C_e bûMùe SûCñkò _Wÿò[ûG û _âbûaòZ aél \û^û Z[û _ZâMêWÿòK ew iû]ûeY bûaùe iêLô~ûA[ûG û ùghe ceò ~ûA[ôaû \û^û I RWÿ bwêe ùjûA~ûA[ûG I Qûf cûUòZùk _Wÿò Qò^Ü bò^Ü ùjûA_Wÿò[û«ò û

_âa§^  ùKak _âûcYòK aúR I ùeûM ùeû]ú Kòic jó aêYòaû CPòZþ û

_âa§^

 ùlZùe MbúeZû _~ðý« jk Keòaû CPòZþ Zû’ùjùf

 ùKak _âcûYòZ Rúa I ùeûM ùeû]ú Kòic aêYòaû CPòZþ û

@ûeûcùe ejò aúRûYê I iìlà RúaKê Leû _âbûaeê ceò~ûA[ûG û

 ùlZKê Mbúe _~ðý« jk Keòaû CPòZþ KûjóKò ^û @ûeûcùe

 cûUò @]ôK ^c^úd eLôaû CPòZþ û

aúRûYê I iìlà Leû _ûA ceò~ûA[û«ò û

 `ife C_e 2 _âZògZ WAùKäû^þ iõPò^þ Keòaû `kùe

 cûUòKê @]ôK ^c^úd Keòaû CPòZþ û

MQKê ùeûM \ûCeê elû Keû~ûA_ûeòa û 0.2 _âZògZ ù^øac aû 0.2 _âZògZ ù^ø^aKê 10\ò^ @«eùe iòõP^ Keòaû `kùe fûb_â\ ùjûA[ûG û

 c¬ò aêYòaû _ìaðeê [ûAec, ùKù_Öû^ aû _òiòG^ aòiòGiþ

C_PûeòZ Keò ù^aû CPòZþ û  15-20 KòMâû, _òiòG^þaò 15 KòMâû ùWùcûi^þ _âZò ùjKÖe

\ìeùe bìcòe C_PûeòZ Keòaû _ûAñ _KûAaû CPòòZþ û _Zâ SûCñkû aû Pû^¦ú ùeûM(GùKÑûKûAUû eaò@ûA) Gjò ùeûM _âûd @û\âbìcò ùlZâ I _¬ûaùe ù\LôaûKê còkò[ûG û _ZâMêWÿòK _ùe ùQûU ]ìie ewe ]kû _Wÿò~ûA[ûG û

gâ ú . iê ù e¦â Kê c ûe aeò iõùgû]^ ijKûeú (A-K_ûi _âKÌ) Wû. aò . Giþ . cú^û. _âû¤û_K (ùgûZú _âiûe) ùgûZú iõùgû]^ ùK¦â, gâú^Me-335001

Kéhò RûMeY ^ùb´e 2016

51

ùeûM ^òdªY

www.krishijagran.com

fuû `ifùe ùeûM ^òªdY

aòò

gße fuû C_ôû\K ù\g eì_ùe bûeZe ^ûc iaêVûeê D¡ßð ejò@ûiòQò û fuûe aògòÁ MêY ùjûCQò Kò GjûKê cifû eì_ùe aýajûe Keû~ûA[ûG û iaêR Gaõ fûfþ \êAUò @aiÚûùe fuûKê ùbûR^e Êû\òÁ Keò[ûG, ~ûjûKò Lû\ýe Êû\ùe cj ß_ì‰ð bìcòKû ^òbûA [ûG ö fuû ùKÆòdû^þ aõge GK _û\_ @ùU û fuûùe bòUûcò^þ G’ Gaõ iò’e C c KßûfòUò ejòQò û fuû `ifùe ajê _âKûee ùeûM _âùKû_ ù\Lû~ûA[ûG û ù~Cñ[ô _ûAñ ajê icdùe C_ôû\^ùe lZò NUò[ûG û G[ô_ûAñ `ifùe ùeûM ^ò\û^ @ûagýK ejòQò û fuû `ifùe _âcêL ùeûMMêWÿòK ^òcÜùe \ò@û~ûAQò @û\âZû I KûŠiXÿû

ùeûMe _âùKû_ùe ùQûU @aiÚûùe ùjûA[ûG û ù~ùZùaùk Kò ^iðeú MQ _âÉêZ ùjûA[ûG Gjò icdùe fuû MQùe ùeûM ù\Lû~ûA[ûG û cûUò C_ùe ejò[ôaû ùjZê Gjûe c¬ò @õg Kkû _Wÿò~ûA[ûG û Z[û MQùe MâiòZ bûM iXÿòaûKê fMò[ûG û MQ bûõMò _Wÿò ceò~ûG I MQ gêLô~ûA[ûG û ùeûMe _âiûeùe cûUò aòùhû]^ ^ ùjûA[ôaû ù~ûMêñ ùjûA[ûG û ^òdªY aúR aêYòaû _ìaðeê [ûAecþ aû ùK_Öû^þ 3 Mâûcþ _âZò Kòùfû aúRùe \eùe C_PûeòZ Ke«ê û ^iðeúe bìcòe iZZü bûaùe 4eê 6 AõP CVò ejò[ôaû iÚû^ùe Zò@ûeò Ke«ê I ~ûjû\ßûeû Rk 52

Kéhò RûMeY ^ùb´e 2016

^òÃûi^ VòKþ eì_ùe ùjûA_ûeòa û ^iðeúùe aêYòaû _ìaðeê [ûAecþ aû ùK_Öû^ 4-5 Mâûcþ _âZò aMð còUe còkòaû CPòZþ ù~Cñ[ôùe ùeûMKê @]ôK _âùKû_ ejò[ûG û còZâ `µê\ UâûAùKûWcûð aòeòWú aêYòaû _ìað bìcòùe ù\aû ijòZ eûiûd^òK iûeKê aeûae ùeûM _âa§^ Keû~òaû CPòZþ û ~\ò UâûAùKûWcûð _âùdûM Keû~ûA[ûG ùZùa eiûd^òK `µê\ò^ûgK _âùdûM ^ Keòaû CPòZþ û `k iXÿû ùeûM ùeûMe @ûe¸òK flY _ZâMêWÿòK C_ùe ùQûU-ùQûU Kkû \ûM eì_ùe ù\Lû~ûA[ûG û ùeûM MâiòZ _ZâMêWÿòK WûAù^ Mfû«ò û ùeûMe CMâ @aiÚûùe gûLûMêWÿòK C_ùe I Zùk \ûM _Wÿò~ûA[ûG Gaõ gêLôaûKê fûMò[ûG û GjûKê WûAùaKþ c¤ Kêjû~ûA[ûG û ùeûM MâiòZ `kMêWÿòK C_ùe Kkû \ûM _Wÿò @^òdcòZ @ûKûeùe ùjûA~ûA[ûG ö iVòKþ bûaùe fuû aXÿò _ûùe ^ûjó û `k iXÿò ~ûA[ûG û ~ûjû`kùe fuûe MêYa û Gaõ aRûe cìf C_ùe aò_eúZ _âbûa _Wÿò[ûG û ^òdªY iêiÚ ùlZùe aúR _âû¯ Ke«ê û aêYòaû _ìaðeê aúR_Pûe ùK_Öû^ aû AûAecþ 3 Mâûcþ aû KûùaðûŠûARòcþ 2 Mâûcþ _âZò Kòùfûùe aúRC_PûeòZ Keò^ò@«ê û ùlZùe cûUòe ùeûM ^òdªYKê ^Á Ke«ê- i`û-iêZeû eL«ê û `if C_ùe

ùeûM ^òdªY

www.krishijagran.com ^òdªY bìcòùe ùeûMe @aùgùhûùe elû Keòaû _ûAñ PKâ @û_Yû«ê Z[û ùeûMú @aùgûhKê RkûA Keò ^Á Keò \ò@«ê û ^iðeúùe Z[û ùlZùe ùeûMe flY ù\Lû ù\ùf c¤ ùÁù_ÖûiûAKäò^þ 200 _ò_úGcþ Gaõ Kû_ðe @ûKèòùKäûeûAWþ 0.3 _âZògZ ùNûk iòõP^ Ke«ê û @ûagýKZû @^êiûùe 15 \ò^ _ùe _ê^ü ù\ûjeû«ê û _õ^ iú-1, iùaûe @we, Rú-218, Rú-2, Rú-5 Gaõ ùKiòGiþ-1 fuû KòicMêWÿòK Gjò ùeûMùe cû¤cùe ùeû]ú ùjûA[û«ò û _Zâ KêõP^ Gjò ùeûM aòòhûYê R^òZ @ùU û _Zâ KêõP^ ùeûM ù~Cñ[ôùe bûAeiþe icìj (fuû fò`þ Kfð bûAei) ù~ûMêñ ùjûA[ûG û Z[û ]kû cûQò Gaõ [âò_þi _âiûeòZ ùjûA~ûA[ûG û Gjò aòhûYêR^òZ ùeûMùe MQ aXÿò_ûùe ^ûjó _ZâMêWÿòK cKPò ùjûA ùcûWÿò ùjûA~ûA[ûG I @^òdcòZ @ûKûe ùjûA~ûA[ûG û ^ì@û _ZâMêWÿòK ùcûUû ùjûA~ûA[ûG ö ùeûM MâiòZ MQ C_ùe `k ajêZ Kcþ @ûiò[ûG Gjû ùQûU I @^òcdòZ @ûKûe ù^A[ûG û ^òdªY

ùeûMe flY ^Re @ûiòaû lYò ùÄûe KûùaðŠòRòcþ 50 Waäëý _ú. 0.05 _âZògZ ùNûke iòõP^ Ke«ê û @ûagýKZû^êiûùe 20 \ò^ @«eûk C_ùe ù\ûjeûA \ò@«ê û WûBùaðK ùeûM ùeû]ú Kòic ~ûjûKê @eKû ùfûjòZ, Rd«, `êùf iú-5 Gaõ GKè-235Kê _âùdûMùe còkò[ûG û Pì‰ð `µê\ aû QûQò@û ùeûMe flY _â[ùc _ZâMêWÿòK C_ùe Gaõ `ke C_ùe ùQûU ùQûU ]kû \ûM eì_ùe ù\Lû ù\A[ûG û Gjò \ûM aXÿòaû ijòZ Pì‰ð ùjûA~ûA[ûG û Gjò ]kû Pì‰ð ùUKäc _ûCWe icû^ ùjûA~ûA[ûG û KòQò icd _ùe ùeûMú _ZâMêWÿòK jk\ú _Wò gêLô ~ûA[ûG I MQ iXÿò ~ûA[ûG û ^òdªY ùeûMe flY ù\Lû ù\aû cûùZâ ùKeûù[^ 0.1 _âZògZ aû M§K0.2 _âZògZ ùNûk iòõP^ Ke«ê û @ûagýKZû^êiûùe 15 \ò^ _ùe GjûKê ù\ßjeû«ê û RúaûYê _Zâ \ûM ùeûM Gjò ùeûM aúR Gaõ cûUò R^òZ @ùU û Gjò ùeûMùe _ZâMêWÿòK C_ùe ùQûU ùQûU ]ìie Kkû \ûM ù\Lûù\A[ûG û ùeûMMâiòZ _ZâMêWÿòK jk\ú _Wòaû ijòZ _ZâSWÿòaûKê fûMò[ûG û ùeûMe flY iaêR KõPû `kMêWÿòK C_ùe c¤ ù\Lûù\A[ûG û

ùeûM MâiòZ MQMêWÿòKê @ûe¸eê ^Á Keò \ò@«ê û MQ ùeû_Y icdùe iêiÚ MQ Kûcùe ^ò@«ê û Gjò ùeûMe _âiûeY KúU \ßûeû ùjûA[ûG û GYê GjûKê _âiûeòZ Keòaû _ûAñ Wûdcòù[ûGUþ 30 B.iú. còfûAfþ WòùcûùUû^þ 25 B.iú. 1 cò.fò. _âZò fòUe _ûYòùe ùNûk iòõP^ Ke«ê û @ûagýKZû @^êiûùe 20 \ò^ _ùe GjûKê ù\ûjeû«ê ö `êf @ûiòaû _ùe C_ùeûq KúU^ûgúe iÚû^ ùcfû[ôdû^ 50 B.iú. 1cò.fòUe _ûYò ùNûk iòõP^ Ke«ê û ùeûM aûjK KúUe ùR÷aòK ^òdªY ùjZê fuû, aûReû, Zòk, Mjc I bkò ^û^þ ùjûÁþ ùa÷eòde Kâû_þ fMû«ê û _Zâ KêõP^ Gjò ùeûMùe _ZâMêWÿòK C_ùe Mbúe I jûfþKû jk\ò@û _Wÿò~ûA[ûG û ]kû ùjûA~ûA[ûG û _ZâMêWÿòK @^òdcòZ @ûKûee ]ûe ùjûA ùcûWÿò ùjûA~ûA[ûG I MQ ceêWò@û ù\Lû~ûG û ^òdªY Gjò ùeûM \ßûeû c¤ _âiûeòZ ùjûA[ûG G[ô_ûAñ C_ùeûq _Zâ KêõP^ ùjaû ijòZ _Zâ ùeûKòaû _ûAñ Kêj«ê Gaõ KúU^ûgúe _âùdûM Ke«ê û KúU^ûgú C_Pûe ijòZ cûQò `if bûAeiþ Kâû_þe eì_ùe fMûAaûùe ùeûM _âa§^ bf ejò[ûG û _¬ûa fûfþ (Giþ-118-2), awûk Mâú^þ-1, ù_ùe^òdfþ Gaõ ùMûjûUú aäûKþ Kòùià ùcûùRKþ ùeûM ùeû]ú @ùU û

Wû. ZLZ iòõj eûR_êùeûjòZþ 34, AceZòdû ùaeû, _ûaUû iú ùeûW, ù~û]_êe, eûRiÚû^-342010

Kéhò RûMeY ^ùb´e 2016

53

ùeûM ^òdªY

ùKû

ùKûaò RûZúd _eòaûeùe ùeûM

aò aMðúd _^ò_eòaû cj ß_ì‰ð ejòQò Leú` `ifMêWÿòKùe, ~ûjûKò iaêR Z[û aúR \êAUòKê Rcòùe fMû~ûA[ûG û Gjû iûeû aògßùe cêLý Lû\ý `ifùe MYû~ûA[ûG û Gjò aMðe _â c ê L _^ò _ eò a ûùe `ê f ùKûaò , a§ûùKûaò, ùaâûKfú, aîùifþi, ÆûâCUþ, K\kú, MõVòùKûaò, Kýû_þiòcþ I ùiûeòh @û\ò ù e aâ ò i ò K û _â R ûZúd i¹ò k ò Z ùjûA[ûG û Gjû @Zòeòq cìkû, _ûkw, IßûUe Kîiþ @û\ò c¤ Gjò aMðe _eòaû @ùU û Gjò _eòaûe Kýûùfûeòe cûZâû Kc Z[û `ûAae, Kýûfiòdcþ, @ûAe^þ bò U ûcò ^ þ I iò ’ aýZúZ fûb\ûdK G^þRûAcþ _âPêe cûZâûùe MzòZ ùjûA[ûG û Gjò _^ò_eòaû _ìeû ù\gùe Pûh Keû~ûA[ûG I KéhK Gjûe C_ôû\^eê bf ùeûRMûe Keò[û«ò û K«ê Gjò _eòaûùe ajê _âKe ùeûM i¸ûaòZ Keò [ûG û ~ûjûKò Gjò C_ôû\^ ijòZ- Gjûe MêYa ûKê c¤ Leû_ _jñPûA[ûG û GYê Gjò _eòaûMêWÿòKùe ùacûeúMêWÿòK iVòKþ _eòPde Lêaþ @ûagýK ejòQò û GjûKê 54

www.krishijagran.com

iVòK bûaùe PòjÜ _ûAùf ùeûM ù_ûKKê ^òdªY Keû~ûA_ûeòa û

ùKûaò aMðúd _eòaûe _âcêL ùeûM Gjò _âKûeKûŠ bwû ùeûM Gjò ùeûM MQe GK _âcêL ùeûM @ùU û ù~ ùKjò _eòaû MQ fMûCQ«ò Gjò iaê aòhdùe _â[ùc iVòKþ bûaùe RûYò ù^aû CPòZþ û Gjò ùeûMe _âùKû_ bf eì_ùe _âa§òZ ^ ùjûA[ôaû MQùe @]ôK cûZâùe ù\LôaûKê còkò[ûG û flY Gjò ùeûMe flY MQ C_ùe \êA _âKûeùe ù\Lû~ûA[ûG û ùMûUòGùe MQ Rcòeê aûjûeKê aûjûeòaû _ìaðeê ùeûM MâiòZ ùjûA~ûA[ûG `kùe aúR _Zâ @uêeòZ ùjûA ceò ~ûA[ûG û Gjû `kùe Pûeûgûkûùe MQe iõLýûùe Kcò @ûiò[ûG û @^ý eì_ùe ùeûMe iõKâcYeê MQe C_e bûM Z[û MQ iXÿòaûKê fûMò[ûG I MQ bìcò C_ùe Xkò _Wÿò

Kéhò RûMeY ^ùb´e 2016

ejò ceò ~ûA[ûG û

ùeûMûYê _ò[òdc, `ûAùUû`ù[ûeû, `êùRûeòdcþee _âRûZú Gaõ eûAùRûùKÖû^òdû ùiûùf^ûA aýajûe Ke«ê û ^òdªY 1. Pûeû ùaWe iÚû^Kê _âZòahð a\kûA ù\aû CPòZ û 2. _ûe\gðú _fò[ô^ (25 cûAùKâû^þ)e Pû\e aòQûA 45 \ò^ _~ðý« bìcòKê ùiøe gqòùe C_PûeòZ Keòaû CPòZþ û 3. Kò@ûeòùe aúR aêYòaû ùaùk 15-20 \ò^ _ìaðeê `ûcðòfò^þ (1 bûM `ûcf ò ^ò + 7 bûM _ûY)òùe ùiû]Zô Keaòû Z[û _f[ò^ô Pû\eùe Xûÿuò eLaôû CPò Z þ û aúR ùiùZùaùk aû¶ò a ù~ùZùaùk cûUùòe Gjû \aò aûKê @ûe¸ Keaò I ]@ìûñ CVaòû a¦ ùjûA~ûG û

ùeûM ^òdªY

4. aúRe C_Pûe ùK_þþUû^ (1 Mâûcþ _âZò 10fòUe _ûYò) I Kûùaðû^þŠRòcþ (5 Mâûcþ _âZò 10 fòUe _ûYò) Kê ùNûk Keò c¬òùe iòõP^ Keòaû CPòZþ û ùeûMe flY ù\Lô ^ò‰ðd Pò«û Keòaû CPòZþ û 6. iòõP^ jûfþKû I aûe´ûe Ke«ê û KûŠ iXÿû ùeûM Gjû aòùRû_ôû\^ _ûAñ fMû~ûA[ôaû ùKûaòe _âcêL ùeûM û ~\ò Gjò ùeûM [ùe ùlZùe ùjûA~ûG ùZùa ùlZeê iêiÚ `if ùjaû Lêaþ KÁKe ùjûA~ûA[ûG û Gjò ùeûMeê `êf ùKûaòe aúR C_ôû\^ùe 80-90 _âZògZ _~ðý« Kcò còkò[ûG û flY Gjò ùeûM MQ C_ùe cûUò PXÿûAaû ijòZ Wòùi´e cûiùe @ûe¸ ùjûA~ûA[ûG û _âbûaòZ aél C_ùe iaêRZû ^Á ùjûA~ûA[ûG I jk\ú _ûCWe bkò ùjûA~ûA[ûG û MQe KûŠ C_ùe MêeêZe _âaûa _KûA[ûG û Gaõ MQe bòZeKê _âùag Keò bòZeKê `µû Keò\òG Gaõ MQ bòZeê iXÿòaûKê @ûe¸ Keò[ûG û ùghùe MQ Kkû _Wÿò~ûA[ûG û G[ôijòZ MQùe `êf ]eòaûKê @ûiê[ôùf c¤ Gjû iXÿòaûKê fûMò[ûG û `êf ùKûaòùe c¤ Gjòbkò @aiÚû ù\LôaûKê còkò[ûG I MQ ]kû _Wÿò Pû¦ò _eò ù\Lû~ûA[ûG û ùghùe MQeê aûjûeê [ôaû KXÿ gêLô ceò~ûA[ûG I `êf aûjûeò ^[ûG û

www.krishijagran.com _âbûaòZ _ZâMêWÿòKe iúeûMêWÿòK ]ìie aû Kkû ewe ùjûA~ûA[ûG I ùKûaòe `êf cSòeê iXÿòaûKê fûMò[ûG û Zû_cû^ aXÿòaûeê _âbûaòZ MQ iµì‰ð iêLô ~ûA[ûG û ~\ò `if aúR _ûAñ fMû~ûA[ôa ùZùa ùeûMûYêe iõKâcY aúR _~ðý« c¤ Pûfò ~ûA[ûG û ~ûjû @ûi«ûahð `if aúR fMûAaû icdùe ùeûM _âiûeòZ ùjaûe Kûc @ûe¸ Keò ù\A[ûG û

ùeûMûYê

ùeûMûYê

ÄùfùeûUú^údû Äùfùeûgòdcþ [Šû Z[û ^c^úd~êq aûZûaeY Gjò ùeûM _ûAñ @^êKìk @ùUö Gjò `µê\ cûUò Z[û MQe @aùgûh C_ùe RúaòZ ejò[ûG û ^òd«Y 1. `êf ùKûaò- ]û^ I `if PKâKê @û_Yû«ê û 2. ùeûMMâÉ _ZâMêWÿòK Z[û `êfKê aûjûe Keòaû _ûAñ ^Á Keò ù\A[ûG û 3. `if C_ùe `êf Zò@ûeò ùjaûe aúR ùjaû _~ðý« 10-15 \ò^ @«eûk C_ùe KûùaðûŠRòcþ (50Mâûcþ _âZò 100fòUe _ûYò) I ùcùKÜûùRaþ (250 Mâûcþ _âZò 100fòUe _ûYò)Kê QûYò iòõP^ Ke«ê û 4. ùKûaòe Kkû iXÿû ùeûM Gjò ùeûM Gjò _^ò_eòaûe GK aò^ûgKûeú ùeûM @ùU I aò g ß ù e gò ù Zû¾ I icgúùZû¾ ùlZâMêWÿòKùe ùjûA[ûG û Gjò ùeûM a§û ùKûaòùe c¤ 50 _âZògZ I `êfùKûaòùe 50-60 _âZògZ _~ðý« `if C_ôû\^ùe lZò _jñPûA[ûG û flY ùeûM MâÉ MQ Z _ZâMêWÿòKe ]ûe C_ùe AõeûRúùe @le @ûKûe jk\ò \ûM _Wÿò ~ûA[ûG ~ûjû icd ijòZ aXÿò Keò _ZâMêWÿòK @]ôKZe bûMKê ùNeò ù^A[ûG û

ùR÷ù^Úûùcû^ûRþ ùKùµûÁâòiþ _âRûZò ùKùµÁâòiþ ^òdªY 1. ùeûM MâÉ ùlZâMêWÿòKùe Kcþ \êA ahðe `if PKâKê @û_Yû«ê û 2. iêiÚ aúR _âùdûM Ke«ê û 3. aúRe 30 cò^òU _~ðý« [Šû _ûYòùe eL«ê I _ùe 30 cò^òUþ _ûAñ Mec _ûYò (52 WòMâú ùiõUòùMâW Zû_cû^)ùe eL«ê û ùKak GZòKò ^êùjñ icd _ûAñ ùÁâù_ÖûiûAKäò^þ (1 Mâûcþ _âZò 10fòUe _ûYò)e cògâYùe eL«ê û Gjò C_Pûe ùKak _âùdûMgûkûùe ^òügêË C_Pûe Keû~ûA[ûGö 4. `êf ùjaû _ùe ùÁâù_ÖûiûAKäò^þ (1Mâûcþ _âZò 10fòUe _ûYò)e iòõP^ Ke«ê I 15 \ò^ @«eûk _ùe \êA [e ù\ûjeû«ê û 4. WûC^ú còfþWê aû cé\êùeûcòf ùeûM- Gjò ùeûM [Šû I ^c^úd~êq ùlZâùe @]ôK C_ô^Ü ùjûA[û«ò û Gjò ùeûM CPòZþ aûZûaeYùe a§û ùKûaòe aúR `ifùe 50-60 _âZògZ _~ðý« iõKâ c Y Keò [ ûG û ~ûjû`kùe C_ôû\^ùe 16-20 _âZògZ _~ðý« `ifùe lZò Keò[ûG û flY _ZâMêWÿòKe ZkbûM iZZü C_ùe

Kéhò RûMeY ^ùb´e 2016

55

ùeûM ^òdªY

www.krishijagran.com

Z[û \û^û C_ùe ùQûU ùQûU ÆUòK ewe \ûM ù\Lû ù\A[ûG û Gjò \ûM C_ùe `òµê\e ]kû ew cé\êùeûcòf aé¡ò ^Re

Kéhò RûMeY

úd @ûKhðYûe C_j

KéhK KûWð

@ûK C_jhðYúd ûe

Kéhò RûMeY ‘KéhK KûWÿð’ùe _û@û«ê GK fle \êNðUYû aúcû I @Zý]ôK EY bûeeê cêqò ijòZ @^ý^ýû ajê iêaò]ûKê C_f² Ke«ê fuoMk vkiys dkMZ Important Kisan Card Important Farmer Card Very Important Kisan Card Very Important Farmer Card Very Very Important Kisan Card Very Very Important Farmer Card

(IKC) (IFC) (VIKC) (VIFC) (VVIKC) (VVIFC)

Very Very Important Farmer Card yodjp ;sr Zê vkgs e«

eòjûZò

@ûiê@Q

NAME : ADD : : ID ISSUE :

1fle \êNðUYû aúcû Kéhò C_ôû\ C_ùe eòjûZò Kéhò C_KeY C_ùe eòjûZò Kéhò aòbûMùe _âMZògúk KéhKu ^ûc I `ùUû PòZâ 21 Years. 12 Languages. 21 States. 22 Editions. 2 Portals & 10 Million combined readership

Ph.: +91-11-26511845, 26517923, 45503170

56

Kéhò RûMeY ^ùb´e 2016

Email : info@krishijagran.com

Web: www.krishijagran.com, hindi.krishijagran.com

_âWKÖ fõP

www.krishijagran.com

C bûeZùe ùÄûWû fõP Kfû ^ì@û ùe_òWþ Kûeþ @

Zò RYûgêYû ^òcðûZû Kµû^ú ùÄûWÿû AŠò@û 2016 eýû_òWþ ù`ifò_Ö bûeZùe fõP KeòQò û ^ì@û eýû_òWþ 3 ùbeòGõUþ C_f² ùja û GKèòUþ, Gaòg^ I ÁûAfþ û Gjûe ù_ùUâûf bRð^e GKèùgûeêcþ \ûcþ 8.27 fl Uuûeê @ûe¸ ùjûA 11.36 fl Uuû ejòQò û ùijò_eò Gjûe WòùRf bRð^ \ûcþ 9.48 UuûKê ù^A 12.67 fl Uuû ejòQò û G[ôùe Kkû I Kâòcþ eweê bf AõUòeòde fûMòQò û WòRûA^e fêKþ I @ûWþbû^è `òPe ùifþ Gjò Kûe @ùUûùcûUòKþ Mòde ijòZ bûeZúd aRûeKê CZêeòQò û iûcû^ý iciýû ù\LôKeò MûWÿò WòKÑòKê Lêaþ ùÆgòdiþ KeòQò û Gjû ijòZ MûWÿò A^þbòfÖ cêýRòKþ iòÁcþ iàûUðù`û^þKê c¤ KõùUâûf Keû~ûAQò û

@ aògße iaêVûeê _Zkû fýû_þU_þ Æò`Ö-7

Zò RYûgêYû ^òcðûZû Kµû^ú Gie bûeZùe iûeû \ê^ò@ûùe iaêVûeê _Zkû fû_þU_þ Êò_Ö-7 fõP KeòQò û Gjò fû_þU_þe ùcûUûA 9.98 còfòcòUe @ùU ~ûjû Kò 1 ùicò.eê c¤ Kcþ ùja û Gjò fû_þU_þ 13.3 AõPe `êfþ GP.Wú. ùKû^òðMþ ùMûeòfäû Mäûiþ 5 ù_âûùUKþg^ cjRê\þ ejòQò û

Gjûe IR^ 1.1 KòùfûMâûcþ @ùU û 7Uò ùRù^ùeg^þ Kûeùe @ûiò[ôaû 5 ù_âûùiie I 4 Rúaú eýûcþùe ùfiþ Gjò fû_þU_þ 256 Rúaú jûWðWòKè ùfiþ @ùU û ~\ò aýûùUeò aýûKþ-@_þ K[û Kjòaû ùZùa 9 NõUû Gjûe ùaùUeò Pûfòa û ^ùb´eeê Gjò fû_þU_þ aòKâò bûeZùe @ûe¸ ùjûAQò û

Kéhò RûMeY ^ùb´e 2016

57

Lû\ý eêPò

www.krishijagran.com

_¬ûaú @Šû cifû 3 ùfûKu _ûAñ -2eê 4 icd -30 cò^òUþùe 1 NõUû iûcMâú: 6 @Šû, 1Uò _ò@ûR, 3 PûcP ùZf, 1 ùZR_Zâ, 1 PûcP Ròeû, 1 PûcP UcûUe ù_Áþ, 2 PûcP fûfþ fuû _ûCWe, @]û PûcP jk\ú _ûCWe, 1 PûcP ]^ò @ û _ûCWe, fê Y Êû\ @^êiûùe, 1 PûcP ù_iû Kiìeú ùc[ô, @]û PûcP @ûcPìe _ûCWe, 1 PûcP KòP^ KòõM ciûfû, 3 K_þ _ûYò û ù_Áþ _ûAñ iûcMâú : 2Uò _ò@ûR, 4Uò iaêR fuû, 1 AõP @\û LŠ, 8Uò eiêY ùLûfû, 2 faw, @]û AõP WûfòPò^ú, 1 PûcP _û^c]êeò, 3 Uò còWòdcþ iûARþ UcûùUûe, iRûAaû _ûAñ ]^ò@û _Zâ û _âYûkú: @ŠûKê Mec Keò Gjûe ùPû_û QWÿûA \ò@«ê G[ôùe KòQò @õg KûUò \ò@«ê, ~ûjû`kùe ùMâaú ijR ùjûA_gò _ûeòa û aûKò 2Uò aWÿ LŠMêWÿòKùe ùMâaúKê _âÉêZ Keò KûUò \ò@«ê û Gùa ù_Áþ Zò@ûeò iûcMâúMêWÿòKê Rûeùe UcûùUûKê cògû«ê û UcûUe @fMû _êýeò _âÉêZ Ke«ê û c¤c @ûõPùe GK KùWÿAùe ùZf Mec Ke«ê I G[ôùe ùZR_Zâ I Ròeû _Kû«ê û Gjû_ùe G[ôùe

PòK^ Wâcþ ÁòKè

KUû _ò@ûR _KûA 2 cò^òUþ _~ðý« bRû _ò@ûR~êq ù_Áþ _KûA 5 cò^òUþ _~ðý« c¤c @ûõP C_ùe ùiùZùak _~ðý« _Kû«ê ù~ùZùaùk Kò ùMâaú ùZfKê QûYòaûKê \ò@«ê û Gùa G[ôùe fûfþ fuû, ]^ò@û _ûCWe I jk\ú _ûCWe _KûA bf bûaùe cògûA \ò@«êö _êYò UcûùUû _êýeò I fêY cògû«ê û 5-7 còUò^þ _KûA G[ôùe 3 K_þ _ûYò _Kû«ê û ù~ùZùaùk Kò ùMâaú MûXÿ ùjûA~òa ùiùZùaùk GjûKê Mec @Šû _KûA c¤c @ûõP C_ùe 10 cò^òU _~ðý« _Kû«ê û Gjû_ùe @ûcPìe _ûCWe I Kiìeú ùc[ú _KûA 2 cò^òU _~ðý« _Kû«ê û Gùa G[ôùe KòùP^ KòõMþ cifû _Kû«ê û 2 cò^òUþ _Kû«ê I Mýûiþ a¦ Keò Mec Mec _ehò \ò@«ê û

iûcMâú: PòùK^þ 6 WâcÁòKþ, @\û 1 ùUaf Æê^þ, cA\û 2 ùUaf Æê^þ, _KûA aû @Uû 2 ùUaf Æê^þ, @ŠûKê `Uû«ê 2Uò, Kkû fûfþ fuû 1/4 Uò Æê^þ, PòcêUûG bûKêe, fêY Êû\û^êiûùe, ùiûdû iiþ 1 ùUaêf Æê^þ, ùZf QûYòaû _ûAñ û aò]ô - GK ùaûZfùe ùiûdû iiþ, @\û, eiêY ù_Áþ I bûKêe còkû«ê û G[ôùe PòùK^þ aòõMþiKê cògûA @]û NõUû _ûAñ eL«ê û cKA @Uû, cA\û, fêY, fuûKê cògû«ê GK Æê^þ ùaUe Zò@ûeò Ke«ê û _êYò G[ôùe @ŠûKê ù`õU«ê û KWûAùe ùZf Mec Ke«ê û G[ôùe aòMþiKê Gjò ùaUeùe _KûA ùaUeKê aòMè C_ùe bf bûaùe ùKûU Ke«ê I aòõMþi C_ùe Gjû bf ùKûU Keò[ûG I WâcþÁòKèKê ùMûfþWÿ^ aâûC^þ ùjaû _~ðý« Wò_þ `âûA Ke«ê û PòùK^þ WâcÁòKþiKê Mec Keò _ò@ûR I ùf´êe i_äûA Mû^òðg Keò _eh«ê û

58

Kéhò RûMeY ^ùb´e 2016

fûA`þ ÁûAfþ

www.krishijagran.com

gúZùe c¤ \ògòùa ÁûAfògþ gúZ \ò^ @ûiòùf ZßPûKê ù^A _âûd ~êa_òXÿúu c¤ùe Pò«û _Wÿò~ûG û KûeY gúZ \òù^ aòbò^Ü _âKûe Äò^þ ùeûM ù\Lû ù\A[ûG û G[ôijòZ [Šû I iŸòð \ò^ ùjûA[ôaû ùjZê iû\ûiò]û _Zkû ù_ûhûK ù\jKê @ûù\ø iêjûA ^[ûG û GcòZò icdùe @ûùc ^òRe ù_ûhûK C_ùe KòQò _eòa ð^ @ûYòaû ijòZ ÁûAfògþ _ûAñ ùPÁû Keòaû û ^òcÜ ùfLûùe @ûùc @û_Yuê KòQò Lûiþ Uò° @ûY_ûAaûKê _eûcgð ù\CQê ~ûjûKê @û_Yûaû `kùe @û_Yuê ÁûAfògþ fêKþ ù\aû ijòZ [ŠûKê c¤ _ì‰ð bûaùe C_ùbûM Keò_ûeòùa û

KûWðòM^þ Lûiþ Kâû_þ U_þ Kâû_þ U_þ jûAùIßÁþ _ýûõUþi ijòZ UâûA Ke«ê û Gjû ijòZ GõKf ùf^Ú aêUþ c¤ _ò§«ê û G[ôùe @û_Y ÁûAfògþ fêKþ còkòa I [Šûeê _ì‰ð eì_ùe iêelòZ ejòùa û

ù`ùWûeû jýûUþ [Šû \ò^ùe gúZê@û _a^ @û_Yu ù\jùe Kµ^ iéÁò Keò[ûG û ùZùa _jòfò gúZ Z @ûe¸ ùjûAQò @]ôK [Šû _Wÿò^ûjó Kò @û_Y ^òRe Mec ùUû_ò aûjûe Keò _eò]û^ Keò_ûeòùa û ùZYê jûfþKû gúZ Kakeê ^òRKê elû Keòaû _ûAñ aRûeùe Gùa C_f² ùjCQò ù`ùWûeû Kýû° (jýûUþ) GjûKê UâûG Ke«ê û Gjû @û_Yuê bòWÿ c¤ùe @û_Y Pò«û Keê[ôùa Kò bfû iŸòðùe KUþið KòG _ò§êQ«ò @fMû _eòPd ù\aû ijòZ GK û Kò«ê _Zkû ùfwòiþ ijòZ fwþi ùcKèò ÄUþið @û_Yuê KòQò ÁûAfògþ fêKþ ù\a û jU fêKþ ù\a û Gjû C_ùe ùÊUe @û_Yuê ù`gù^af fêKþ ù\a û

fûwû ùcKèò ÄUð

ùKûRò ùÊUið

ù~ùZùaùk EZê _eòa ð^ jVûZþ ùjûA[ûG _â[c _â[c jûfþKû gúZ ùjûA[ûG û ùZùa Gjò jûfêKû gúZ _âùKû_eê ^òRKê elû Keòaû I ^òRKê GK ÁûAfògþ fêKþ ù\aû _ûAñ jûfêKû Mec ùÊUið ijòZ ùfwòiþ _eò]û^ Ke«ê û ùaûeòõ Kfe iÚû^ùe @û_Y ù__ò còõUþ aû _êYò Gjûe fûAUþ Kfið ijò Z _eò ] û^ Keò_ûeòùa û ~ûjû @û_Yu fêKþKê Lûiþ cû^òa û 60

Kéhò RûMeY ^ùb´e 2016

ù_û*ê ~\ò @û_Yuê fûMêQòKò @û_Yu ùWâiþ ÁûAfògþ fûMê ^ûjó ùZùa @û_Y Gjû C_ùe ù_ûõPê UâûA Keò_ûeòùa û fûAUþ Kfe U_þ C_ùe ù_ûõPê Lêaþ bf ù\Lû~ûA[ûG û

eûgò`k

www.krishijagran.com

Wòùi´e

cûiòK

baòhýZ `k ùch

2016

aéh

ùKøYiò K[ûKê ù^A c^ùe C›êKZû ejòa û bf K[û Kjò @û_Yu ùPÁû _ìeY ùjûA_ûùeö KòQò ùfûK @û_Yu ijòZ RWÿòZ ùjaûKê ùPÁû Keòùa û ^òRe c^e K[û ~[û i¸a _âKûg KeòaûKê ùPÁû Keòùa û @û_Y ~ûjû Kjòùa, ùfûK GjûKê MbúeZû _ìaðK gêYòùa I G[ôùe ijcZ Keòùa û

^òR c¤ùe _eòa ð^ KeòaûKê Pûjûñ « ê I Gjò icdùe @û_Yu _ûAñ C c @ùU û Kýûeòde ù\ûheê Gjò cûiùe @û_Yu _ûAñ aòùgh bûaùe iáZòe cûi ejòa û @ûd _ûAñ @aie c¤ còkò_ûeòa û @`òiþùe ^òRe aýajûeKê aò^câZû eL«ê û _eòaûe ijòZ C c icd aòZòa Kò«ê Lyð @]ôK ejòa û cû^iòK Pò«ûùe \ò^ KûUòùa û

KKðU

iòõj

cÉò Ã I geúeò K Ée C_ùe Pû_ ejòa û c^e K[û c^ bòZùe eL«ê I ^òRe Kûc C_ùe ùRûe \ò@«ê û ^òRe @ûcôaògßûi C_ùe @û_Y @^ýVûeê _eòPd Keòaûùe i`kZû ejòùa û ¤û^ fl C_ùe eL«ê û i«û^u C^ÜZòùe Lêiò ejòùa û aòRþù^iþùe ^ì@û ù~ûR^û

ù^Y-ù\Y cûcfûùe iòeòdiþ eêj«ê û baòhýZe ù~ûR^ûMêWÿòK C_ùe ]ýû^ \ò@«ê û Rúa^ iû[úu ijòZ cZùb\ ùgh KeòaûKê ùPÁû Ke«ê û Rúa^ iû[úu bûa^û aêSòaûKê ùPÁû Ke«ê û i«û^ i´§òZ ajê bf Lae c¤ @û_Y ù\A_ûeòùa û cûZû-_òZûu iûjû~ý còkòa û

Zêkû ^òRe KûcKû~ðý aòhdùe M¸úeZû aòPûe Ke«ê û @^ýcû^u _eûcgð C_ùe ]ýû^ \ò@«ê û ^ì@û ùfûKu ijòZ iûlûZþ `ûA\û ùja û ~ûZâû @aieùe KòQò ^ì@û K[û @û_Yuê RYû _Wÿòa û aòaûj i´§úd @ûùfûP^û ùKøYiò Kûc Kû~ðý Keò_ûeò«ò û @û_Yu _ûAñ Lêiò Lae còkòa û

aòQû @Pû^K fûb còkòa û ~\ò @[ð @ûagýK ejòQò ùZùa ùKøYiò aýqò u Vûeê ^ò ½ d iûjû~ý còkò~òa û @~[ûùe ùQûU-ùQûU K[ûKê C_ùe Mê e ê Z ß \ò @ «ê ^ûjó û _ûUð^eVûeê ù_âc còkòa û KòQò G_eò ùfûK còkòùa ~òG @û_Yu Kûc ùaûS Kcþ KeòaûKê Pûjóùa û

Kê¸

cKe i«û^u ijù~ûM còkòa û aýaiûdùe bûMý iû[þ ù\aû ù~ûMêñ @]ôK Kûc còkòa û @û_Y iKûeûcôK ejòùa û @û[ðòK ùlZâùe iÚòZò bf ejòa û ù~Cñ Kûc Keòùa G[ôùe ùfûKu ic[ð^ còkòa û eûM C_ùe ^òdªY elû Ke«ê û ùKøYiò c¤ ^ò¿ ò ù~ûgþùe @ûiò ^ò@«ê ^ûjó ö

62

cêŠ Lyð Keò Kûc Ke«ê û @û_Yu Rúa^ùe Kò Q ò _eòa ð^ ùjûA_ûùe ~ûjûKò Lêaþ iceûcôK ejòa û ^ì@û ùfûKcû^u ijòZ a§êZß aXÿòa û @û_Yu aýqòMZ I lcZûe aòKgòZ ùja û @û_Y GK @fMû _eòPd aRûd eLôaûùe ic[ð ejòùa û ù_âcúu ijòZ i´§ iê]ûe ejòa û

Kéhò RûMeY ^ùb´e 2016

cò[ê^ iõ~cZû elû Ke«ê û ~ûjûuê @û_Y @Yù\Lû Keòùa Gjû aÉê ùjC Kò´û aýqò jê@«ê Zûjû @û_Yu _ûAñ `ûA\û @ûYòù\a û iûcûRòK @aiÚû C_ùe @û_Y ajêZ iKâòd ejòùa I i`k ùjùa û bûa^ûcôK \éÁòùe @û_Y ajêZ C›ûjòZ ejòùa û ^ì@û ù_âc i´§ c¤ bûeò _Wÿòa û

K^ýû cûie c¤ bûMùe jó ]^ fûb I bûMý iû[þ ù\a û _Wÿòejò[ôaû @[ð @ûiòaûe ù~ûMý ùja û bûA I a§êcûù^ ijù~ûM KeòaûKê @ù_lû ^ Keòaû bf û ùa÷aûjòK Rúa^Kê i¸ûk«ê û Rúa^iû[úu ijòZ @Ì icd aòZûAaûKê icd _ûAùa û @ZKðòZ bûùa gZî @ûKâcY KeòaûKê ùPÁû

]^ê ùeûcû^è I bf_ûAaû cûcfûùe cûiUò bf ejòa û @û_Yu i´§ MêeêZße bûùa aêSò_ûeòùa û iµKð ijòZ RWÿòZ ùKøYiò bf cêjì ð @ûiòa û a¦ ejò[ôaû Kûc @ûe¸ ùja û iûa]û^ eêj«ê û KòQò bêfþ Ke«ê ^ûjó û ù~ûgþùe @ûiò ùjûiþ jeû«ê ^ûjó û bêfþaêSûcYû Ke«ê ^ûjó û

cú^ cûZû-_ò Z ûu i´§ùe iê]ûe @ûiòa û ùKøYiò a§êuê @û_Y _eûcgðeê aWÿ `ûA\û ùjûA_ûùe û @û_Y ùKøYiò G_eò ^ò¿ ò ù^A _ûe«ò, ù~Cñ KûeY @^ý C_ùe _âbûa _Wÿò_ûùe û a§êu ijòZ iµKðùe eêj«ê û \ûµZý Rúa^ùe bf ejòa û ùbûR^ùe iûa]û^ú Ke«ê û ù~ûM ejòQò û

ùLk

www.krishijagran.com

cêñ aòùR¦euê aê¡ò gòLûAaò : ùPKû @ûiòaûKê _âÉêZ @Qòû cêñ cêñ GjòbûeZbûeZúd aKèeu aòhdùe Lêaþ gêYòQò û cêñ Zûu ijòZ cêKûaòfû Keò aê¡ò gòLûAaò û Gjò K[û _ìað aògß I a ðcû^ bûM ù^A[ôaû @«ücjû\ßú_ Pûµòd^þ `âû^èòiþ ùPKû KjòQ«ò û iìP^ûù~ûMý Kò bûeZe Áûe aKèe aòùR¦e iòõj ^òRe ù_hû KýûeòdeKê ù^A iaêVûeê KWÿû _âZò\ߦßò bòùŠùw ù~ùZùaùk WaäëýaòI iê_e còWòfùIßUþ Giò@û ù_iò`òKþ aòRdKê jûif Keòaû _ùe Zûue cêKûaòfû _êYò [ùe _ìað aògß I a ðcû^ @«ücjû\ßú_ Pûµòd^þ `âû^þiòiþ ùPKûu ij 17 Wòùi´eùe \òfäúe ZýûMeûR ÁûWòdcþ ùjaûKê ~ûCQò û Zûù¬^òdûe 34 ahðúd @^êbaú cêÁò ù~û¡û (aKèe) ùPKûuê ùi 43 Zc cêKûaòfûùe iûcþ^û KeòaûKê ~ûC«ò û @^ý_lùe aòRò¦e 17 ^Kþ @ûCUþ ijòZ 32Uò aòRd jûif KeòiûeòQ«ò û CùfäL^úd Kò aòùR¦e cêÁòù~û¡ûKê ^òRe ù_hû KeòiûeòQ«ò û ùi 7Uò ^òRÊ bûùa cêKûaòfûKê RòZò iûeòQ«ò û ù~Cñ[ôùe 6Uò cêKûaòfûùe ùi ^Kþ@ûCUþ Reò@ûùe RòZòQ«ò û aòùR¦e KjòQ«ò- WaäëýaòI \ßûeû ùNûhòZ ùKøYiò c¤ _âZò\ߦßòu ijòZ ùi eòõ IjäûAaûKê _âÉêZ

_ì

@Q«ò û ùcûe _ì‰ð aògßûi ejòQò Kò cêñ ùcûe i¹û^Kê elû Keò_ûeòaò û ùi c¤ ùiZòKò Maðe ijòZ KjêQò _ìaðeê ù~_eò @^ý _âZòù~ûMòZûMêWÿòK RòZò _ûeòQò G[e c¤ ùijò_eò cñê jó RòZòaò û cñê 17 Wòùi´eùe ùjaûKê [ôaû _âZòù~ûMòZûKê cêKûaòfû Keòaò û @ûgû KeêQò Kò Gjò \ò^ cêñ AZòjûi ePòaò û @û_Yuê Kjòù\aûKê Pûjó Kò ùPKû 16 ahð ùja ^òRe Kýûeòde @aieùe 300 eûCŠ KêÉò cêKûaòfû fùXÿA fXÿòQ«ò ù~ùZùaùk Kò aòùR¦e ùKak 27 eûCŠ cêKûaòfûKê @^êba KeòQ«ò û

cêñ cýûPþ `òKèe ^êùjñ : Gfþaòùeû _úUei^þ

að ùUÁþ _âZòù~ûMòZûùe Gaäòùeû _úUei^ KâòùKUþ \lòY @û`âòKû (iòGiG)e Gjò @ûùeû_ fMûAQ«ò û @ûùeû_MêWÿòKê ùghùe LûeR Keò \ò@û~ûAQò û MZ iõLýûùe eûÁâúd Uò-20 `âû*ûARþ Pûµòd^þgò_þ @aieùe ùi cýûPKê `òKþi Keò[ôùf û

ùRûjû^þiaMð iÚòZ jûAùIßfØ fûAd^è 35 K¯û^ C_ùe GiòGiþ bâÁûPûe ^òùeû]K iõjòZûe ùKøYiò CfäõN^ Keòaû @bòù~ûM fMû~ûAQò û ùi Gjûe @iÚûdú @aie C_ùe ùLk ijòZ RWòZ [ôaû icÉuê a¦ Keò ù\AQ«ò û _òUei^þu IKòf ^òRe adû^ùe KjòQ«ò Kò Gfþaòùeû ùKùa ùKøYiò cýûPþ `òKè Keò^ûjó«ò û ùi ùKøYiò cýûPþ `òKþiòõ Keòaû aòhdùe i¹Z ^êjñ«ò, ùZYê ùicûù^ cýûPþ `òKèòõ Keòaû aòhdùe Pò«û c¤ Keò ^ûjû«ò û ùi @ûjêeò Kjò[ôùf Kò _úUei^Kê ùKùa cýûP `òfàùe ùKøYiò bûaùe fûõP aû @^ý _âKûeùe _êeÄûeKê ÊúKûe Keòaû ù^A ùi ijcZò ^êjñ«ò û

64

Kéhò RûMeY ^ùb´e 2016

ùLk

www.krishijagran.com

cêLýcªú ^aú^ _…^ûdK ùbUòùf _â]û^cªúuê

I

Wÿògûe cêLýcªú ^aú^ _…^ûdK _â]û^cªú ^ùe¦â ùcû\òuê ^ì@û\òfäúVûùe ùbUòQ«ò û ^aú^u Gjò iûlûZþ @aieùe cêLýcªú ^aú^ _…^ûdK _â]û^cªú ùcû\òu Kkû]^ ùeûKòaûe _âKâòdûKê bìdiú _âõgiû Keòaû ijòZ GjûKê ic[ð^ KeòQ«ò û Kò«ê ùK¦â ieKûeu jVûZþ Gjò _\ùl_ ù^aû ùjZê Meòa I iû]ûeYR^ Rúa^ G[ôùe Lêaþ @iêaò]ûe i¹êLú^ ùjCQ«ò û IWÿògû aòùghZü Kéhò I Mâûcû*k _eòùag ùjûA[ôaû ùjZê Mâûcû*k ùfûK 500 I 1000Uuûuê ù^A KòQò aò Keò_ûeê^ûjû«ò û KûeY Mâûcû*kùe Mâûcý_*ûdZ aýûuMêWÿòK @Pk ùjûA_WÿòQò û ùZYê iû]ûeY I Meòa ùfûKu ^òKUùe ù~Cñ KòQò @Ì MzòZ Uuû ejò~ûA[ôfû GjûKê ùicûù^ @ûRò _~ðý« iVòKþ bûaùe aýûuKê ù`eÉ Keò_ûeê^ûjû«ò û G[ôijòZ Mâûcýe GUòGcþMêWÿòK @Kûcú ùjûA_WÿòQò û ùKùZK iÚû^ùe GUòGcþ @ûù\ø ^ûjó `kùe ùfûKu ^òKUùe ù~Cñ 500 I 1000 Uuû ejòQò GjûKê Gùa Mûâcùe @ûC ùKjò ù^C^ûjûñ«ò û ùZYê Gbkò GK NWò i§ò cêjì ðùe Mâûcû*kùe @iÚûdú aýûuþ ^òcðûY Keòaû _ûAñ cêLýcªú ^aú^ _…^ûdK _â]û^cªú ^ùe¦â ùcû\òuê GK \ûaò_Zâ _â\û^ KeòQ«ò û ~\ò Mâûcû*kùe @iÚûdú aýûuþ ùLûfû ^~ûG ùZùa Mâûcû*k ùfûùK @ûù¦ûk^Kê IjäûAùa ùaûfò ]cK ù\AQ«ò û G[ôijòZ KjòQ«ò cjòkû I @û\òaûiú Mâûcû*k ùfûKcûù^ aýûu KûcKû~ðý aòhdùe @ûù\ø @^bòm @U«ò û ùZYê Gcûù^ ^òRe ù\÷^òK ùeûRMûeKê ^òR _ûLùe jòñ iûAZò eLô[û«ò û G_eò Kò Gcû^u ^ûcùe @ûRò _~ðý« aýûu LûZûUòG ùLûfò ^ûjû«ò û ùZùa Gjò ùfûKcûù^ Kò_eò ùicû^ue ù\÷^¦ò^ ùeûRMûe iõPòZ @[ð @PkKê ù^A Lêaþ Pò«òZ ùjûA_WÿòQ«ò û G[ôijòZ IWÿògûe ije

@*kùe c¤ GUòGcþMêWÿòKùe @]ôK Uuû ejê^[ôaûeê ùfûùK j«i« ùjCQ«ò û ùfûKu @ûagýKZû cêZûaK Uuû GUòGcþùe beû~ûC ^ûjó `kùe ùfûùK ^ûjó ^[ôaû jAeûY jeKZ ùjCQ«ò û G[ôijòZ 2000 Uuûe aWÿ ù^ûUKê ùKjò LêPêeû a\kûAaûKê eûRò ùjC^ûjû«ò û GùY ùfûKcûù^ ùicû^ue ^òRe Pkòaû _ûAñ Nùe ù~Cñ MzòZ 500I 1000Uuû eLô[ôùf GjûKê a\kûAaû _ûAñ GùZ \ò^ ùjûAMùf c¤ aýûueê f´û fûA^þ G _~ðý« Kcò^ûjó û NõUû NõUû QòWÿû ùjûA Uuû a\kûAaûKê _WÿêQò û Uuû _ûAñ ùfûKue KûcKû~ðý c¤ a¦ ùjûA~ûCQò û cêLýcªú ^aú^ _…^ûdKu \ûaòMêWÿòK C_ùe ^ùe¦â ùcû\ò KjòQ«ò ù~, IWÿògûe KéhKcû^u _ûAñ 70%eê @]ôK ùiaû ù~ûMûA \ò@û~òa û @^ý_lùe ùi KjòQ«ò ù~, ijKûeú aýûuMêWÿòKùe _âûd 44 fl KéhKcû^u _ûAñ ùKWðòUþ KûWðe aýaiÚû Keû~ûAQò û G[ôeê ùicûù^ fûb CVûA_ûeòùa û Ròfäû ùK¦âúd ijKûeú aýûu, _âû[còK Kéhò ijKûeú aýûuþ ijòZ ajêk bûaùe @û\òaûiú ajêCùŸgýcìkK ijKûeú `ûcð Kûc Keòa û @^ê^ÜZò @*kMêWÿòKùe eòRbð aýûu _âZýl bûaùe IWÿògûe KéhKcû^uê ijù~ûM Keòa û G[ôijòZ Ròfäû ùK¦âúd aýûuMêWÿòKê c¤ Uuû ù`eÉ Keòaûe _âa§^ Keû~ûAQò û cêLýcªú ^a^ú _…^ûdK KjòQ«ò ù~, _âûd 95% ùfûK @]ôK @^ìiìPòZ @*kùe ejêQ«ò û aûjûe eûRý Zêk^ûùe IWÿògûùe Mâûcý*kùe ùKøYiò aýûu gûLû ùLûfû~ûA ^ûjó û ùZYê @^ê^ÜZ Mâûcû*kùe @iÚûdú aýûu ùLûfòaû _ûAñ ~[ûgúNâ ^ò‰ðd ù^aûKê _â]û^cªúuê ùbUò KjòQ«ò û Gbkò ùlZâùe _â]û^cªú ^aú^ _…^ûduê IWÿògûe Mâûcû*kùe ~[û gúNâ Mâûcû*k gûLû aýûu ùLûfòaûKê _âZògâêZò ù\AQ«òö

Kéhò RûMeY ^ùb´e 2016

65

Mob. : 9295959456