Krishi Jagran Punjabi Magazine October 2016

Page 1

ISSN 2455-1112

n?Zw-J/-;h- feqPh ikroD fe;kBK dh fjsekoh, d/P Go ’u gj[zu ;kvh

;kb 18 ^ nze 10 ^ nes{po 2016 ^ o[gJ/ 35

www.krishijagran.com

+91 9891 405 403

fw~Nh dh y[Pp{ fy~u fbnkT[Adh j? - Btki[dhB




www.krishijagran.com

sseok

sseok

n?Zw.J/.;h. feqPh ikroD gzikp dh gqw[~y g/Av{ gfotkoe wk;e g~fsqek

MAC KRISHI JAGRAN

o"kZ 18 vad 10 vDVwcj 2016 #i;s 35 ;zgkde fBd/Pe ekoiekoh ;zgkde seBheh ;zgkde wkoehfNzr w[yh fpIB; j?~v n?;HJ/HghH iBob w?B/io iB^;zgoe gq;ko w[yh gqh^gq?~; w[yh ;jkfJe ;zgkde ;'Pb whvhnk w[yh ;hBhno gZsoeko gZsoeko ;hBhno w?B/io wkoehfNzr w?B/io wkoehfNzr wkoehfNzr ;jkfJe

w?B/io gq;ko ;jkfJe w?B/io gq;ko

nekT{AN; ekƒBh ;bkjeko ;hBhno fvIkfJBo d|soh ;jkfJe

n?~wH;hH v'fwfBe PkfJBh fJwkB[tb n?~wHihH tk;B vkH e/HNhH uzvh oftzdo s/tshnk nfiE thHnkoH vkH phH;hH fp;tk; ;zi/ e[wko i/H ;kp{ cojk ykB fBPKs Nke nbek r[gsk o{ph i?B nfBe/s f;Bjk fJwokB ykB XkB:k n?wHn?uH e/Hi/H ;oB:k ;kok ykB w/xk Powk w[e[zdB BkfJo n|;kBk wfbe uz{eh G{Nhnk g{Bw ftPteowk fozeh g[zvho ;'Bhnk wjkiB fP|kbh wjkiB bePwh gKv/ j/wk Powk gqhsh u"jkB fgqnzek wzvktohnk okj[b f;zx npd[; ;wd gqPKs Powk c[oekB e[o?Ph w'fjs nze{ :kdt ezuB f;zx efoPwk bfjoh nkfJPk ykB gZg{ okJ/ gtB e[wko gtB nkir/ Bo/Ado G'oskN/ fPteKs T[gkfXnkfJ nkoHn?BH u"p/ feqPB fpjkoh ni/ e[wko jowBgqhs f;zx ezr fdB/P dwkEhnk T[fds fwZsb e/HphH fJzdok n?~uH n;w[dhB :'r/P e[wko fteow f;zx e[bdhg f;zx d/t/Ado f;zx irdhP ikBk oftzdo ikBk okiht

laiknd] çdk'kd] eqnzd ,oa Lokeh ,e-lh- Mksfefud ,e-,-lh- Ñf"k tkxj.k % 60@9 rhljk ry] ;wlqQ ljk; ekfdZV] utnhd xzhu ikdZ eSVªks LVs”ku] ubZ fnYyh&110016 ds }kjk ,pVh- ehfM;k izsl ch 2] lsDVj&63] uks,Mk&201301] ftyk&xkSrecq) uxj ¼;w-ih-½ *lokZf/kd lqjf{kr U;k; {ks= fnYyhA bl if=dk esa çdkf'kr ys[k ,oa fopkj ys[kdksa ds futh gSaA çdk'kd@laiknd blds fy, mRrjnk;h ugha gSaA

dqy ist 68 Ph. : 011-26511845, 26517923, 45503170 Email : info@krishijagran.com Web : www.krishijagran.com

04

n?ZwHJ/H;hH feqPh ikroD nes{po 2016

eto ;N'oh --------------8

K/sh ;wkuko ---------------10

eµgBh ;wkuko ---------------14

ykd gqpzX ---------------48

oph c;bK L fsnkoh s/ fpikJh ---------------52

fwou dh c;b ’u o'r fBdkB ---------------56

Kwxw Kjwnw ---------------60

fJzNoftT{ ---------------34

okiBhsh ---------------62

K/b irs ---------------64

;|b fe;kB ---------------46

Subscribe

Krishi Jagran Magazine Hindi, Punjabi, Gujarati, Marathi, Kannada, Bengali, Telugu, Assamese, Odia, Tamil, Malayalam & English

Nishant Taak

9953756433, 9891889588

laiknd] çdk'kd] eqnzd ,oa Lokeh ,e-lh- Mksfefud ,e-,-lh- Ñf"k tkxj.k % 60@9 rhljk ry] ;wlqQ ljk; ekfdZV] utnhd xzhu ikdZ eSVªks LVs”ku] ubZ fnYyh&110016 ds }kjk ,p-Vh- ehfM;k izsl ch 2] lsDVj&63] uks,Mk&201301] ftyk&xkSrecq) uxj ¼;w-ih-½ *lokZf/kd lqjf{kr U;k; {ks= fnYyhA bl if=dk esa çdkf'kr ys[k ,oa fopkj ys[kdksa ds futh gSaA çdk'kd@laiknd blds fy, mRrjnk;h ugha gSaA

To Join Krishi Jagran Kisan Club

9891405403 Kerala Office Ramachandra Towers, Behind GHSS,Pattom, Thiruvananthapuram - 4


ng'b' fiZE/ ezw n;kB UE/

w[|s

NkfJo ;[oZfynk phwk N'b^|qh ckow NkfJoI 1800 212 7070

d' ng'b' NkfJoK d/ Bkb fJe rqhI rzB


;zgkdeh

www.krishijagran.com

21 (1996-2016)

sd/ sK o'J/rk fe;kB

;zgkdeh

;

oeko ukj[ z d h j? fe fe;kB dh nkwdB d[ZrDh j' ikJ/ go j't/rh fet/A< eh ;oeko ns/ ;oeko d/ B[wkfJzfdnK B/ fJj ;'funk j? fe fJ; ƒ eoB bJh eh^eh ukjhdk j? < wkVh fe;ws j? fe d/P dh y/sh dh ;G s'A tZvh ;z;Ek nkJhH;hHJ/HnkoH (Gkosh feqPh nB[;zXkB gfoPd) ns/ oki gZXoh y/sh :{Bhtof;NhnK tb'A fe;kBK ƒ f;o| ns/ f;o| eDe, nojo ns/ M'B/ dhnK fe;wK jh fdzd/ oj/ jB. fJ; d/P ’u fe;kBK dk eh j[zdk i/eo fBZih ezgBhnK fe;kBK dh ;/tk ’u ssgo B j[zdhnK. nZi fe;/ th nkw fe;kB s'A g[ZS/ T[; dh I[pkB ’s/ fe;/ fBZih ezgBh d/ BK nkJ/rk. Yzv'ok fgZNdh e/Ado ;oeko fe;kBK dh nkwdB d[ZrDk eoBk ukj[zdh j? go fet/A fJj nkwdB d[ZrDh j't/rh, fJj jkb/ ;P'gzi dh ;fEsh j?. d/P d/ fe;kBK dh nkwdB i/eo tXkT[Dh j? sK y/sh ftu BthnK nkX[fBe seBheK ƒ Pkwb eoBk gt/rk. ;[gohw e'oN tb'A BthA seBhe ƒ o'fenk ikDk d/P d/ fe;kBK dh wkVh fe;ws j?. fJe gk;/ ;oeko ihHn?wH ;oQ'A dk s/b nk:ks eo ojh j? s/ d{;o/ gk;/ d/P d/ fe;kBK bJh ihHn?wH ;o'QA T[rkT[D T[~s/ gkpzdh brkJh j'Jh j?. fJ; pko/ e[M Bk;wM b'e efjzd/ jB fe fJ; ;oQ'A ƒ T[rkT[D Bkb Pfjd dhnK wZyhnK dk Bk; j' ikJ/rk. e'Jh

;kƒ fJ; y'i pko/ dZ;/ fe nfijk feZE/ j'fJnk j? < eh nwoheh ns/ :o { ghnB dP / K dhnK ;kohnK Pfjd dhnK wy Z hnK wo rJhnK jB < nkgD/ fBZih ;[nkoE ekoB ;oeko ;kv/ d/P d/ fe;kBK ƒ torbk e/ fJj Bk ;wM/ fe fe;kB Bk;wM jB. n;hA d/P dk g?;k ;oQ'A dk s/b nk:ks eoB ftu brk oj/ jK go i/eo seBhe d/ Bkb T[jh g?;k fe;kBK ƒ fwb ikJ/ sK n;hA d{;o/ d/PK ƒ th fJ; s'A fInkdk wksok ftu s/b fBo:ks eoB dh ;woZEk oyd/ jK. nkwdB d[ZrDh eoB bJh BthA seBhe, Bt/A phi, gkDh, ykd, ehN ns/ o'rK dk ;w/fes gqpzXB Io{oh j? go ;kv/ d/P d/ feqPh ftGkr dk gq;ko ftGkr fJedw Iho' j?. pugB s'A b? e/ nZi se w?A nkgD/ fgzv ftu fJe th y/sh gq;ko wkfjo BjhA d/fynk. wzd/ Gkr jB fe fe;kBK ƒ f;Zfyns eoB dh pikJ/ fJj ftGkr d{i/ jh ezwK ftu o[ZfMnk ofjzdk j?. feqPh ikroD fJj ;'udh j? fe fe;kBK dh nkwdB d[ZrDh eoB bJh T[BQK ƒ f;Zfyns eoBk pj[s Io{oh j?. fJ; d/ bJh ftfrnkBh, fe;kB, ;oekoh ;z;EktK ns/ fBZih ezgBhnK fJei[ZN j' e/ d/P dh y/sh ƒ eko'pkoh ns/ bkGekoh pDkJ/. n?~wH;hH v'wfBe Email : dominic@krishijagran.com

12 Languages (11 Indian & 1 Global), 21 States, 2 Portals - 10 Million combined readership

Ph.: +91-11-265111845, 26517923, 45503170

06

Email : info@krishijagran.com

n?ZwHJ/H;hH feqPh ikroD nes{po 2016

Web: www.krishijagran.com, hindi.krishijagran.com


Mob.: 9727760130, 8195800220

“IwhB pbtkB sK fe;kB XBtkB”

jo c;b bJh nfs T[g:'rh

fe;kBK dh ;/tk ’u jw/Pk fsnko ykd dk ftPkb Gzvko T[gbpX

fe;kBK bJh jo soQK dh


eto ;N'oh

www.krishijagran.com

i"B vhno s'A fwfbnk T[whd s'A fInkdk

jbkg[ o d/ i" B vhno No? e NoI d / ofi;Nov ftes /q k Gkos Noe ? NoI nkfD wN ' oI d/ ;u z kbe ;i z / uj " kB Noe ? No irs d/ fJe wB z ^ / gw q B z / fujo/ d/ og { ’u TG [ o oj/ jB. feP q h ikroD B/ ;hq uj " kB Bkb yk; wb [ keks eoe/ ikfDnk fe Gkos Noe ? NoI nA?v wN ' oI fJ; we [ kw se fetA/ gjfz[unk. Gkos Noe ? NoI nA?v wN ' oI dh ;EkgBk ;B z 1974 ’u ;tH ;hq fvpk okwud z q uj " kB B/ wjKokPNo dh eoV ' sfj;hb sA' ehsh. nkgD/ Po [ n { ksh do " ’u eko d/ ;gn / o gkoNK d/ ekop ' ko sA' Po [ { jJ ' h fJ; ;; z Ek B/ ;wA/ d/ Bkb Tu [ kJhnK d/ BtA/ we [ kwK B{z Sf'jnk. n;hA, Gkos Noe ? NoI nA?v wN ' oI d/ ;u z kbe ;hq ;i z / uj " kB Bkb rb Z pks ehsh, fiBKQ B/ ni Z ej ' bkgo [ ’u fJ; cow ƒ ekw:kph d/ f;\o se Z gju [z kfJnk, fJ; ne z ’u n;hA sj [ kv/ se gju z[ kn oj/ jK TB [ KQ dh ekw:kph dh ejkDh, TB [ KQ dh Ip [ kBh. ;B z 1972 ’u iBw/ ;i z / B/ nkgDh f;fZynk go { h eoB wroA' 1987 ftu nkgD/ fgsk d/ ekop ' ko ftu TB [ KQ dk ;kE dD / k Po [ { ehsk. ;i z / ƒ pugB sA' jh ys / h d/ ew z K Bkb brkt jD ' eoe/ TB [ KQ B/ fe;kBK Bkb if[Vnk ekop ' ko eoB dk fBoD:k fbnk. nkgD/ Po [ n { ksh do " ’u TB [ KQ B/ ikfDnk fe TB [ KQ d/ ekoi ys / o 08

n?ZwHJ/H;hH feqPh ikroD nes{po 2016

ftu fe;kBK ƒ ;gn / o gkoNK dh gkqgsh ;pX z h goP / kBhnK dk ;kjwDk eoBk g? fojk ;h. fJ;/ rb Z ƒ fXnkB ’u oy Z d/ jJ ' / ;i z / B/ Noe ? No ;gn / o gkoN d/ ekop ' ko dh Po [ n { ks ehsh. fJ; ekop ' ko ftu fe;kBK dh jo ;G z t wdd eod/ jJ ' / xoK se ;gn / o gkoN gj[zukT[Dk ns/ No?eNoK ;pzXh seBheh ;wZf;nk dk jZb S/sh s'A S/sh eoB tor/ ezwK B/ T[BQK ƒ fe;kBK ftueko fJe b'efgqn ;kEh pDk fdZsk. nkgDh fwjBs ns/ brB ;dek nr Z / tXd/ jJ ' / ;i z / B/ 1993 ftu fJe Noe ? No vhbofPg dk PG [ noG z ehsk. fe;kBK d/ Bkb brkt ns/ wb / ib ' ekoB TB [ KQ B/ nkgD/ fJbke/ ’u wPhBheoB B{z tXkTD [ dk ew z ehsk fi; d/ Bshi/ tiA' fe;kBK dh TB [ sh d/ Bkb^Bkb Gkos Noe ? NoI nA?v wN ' oI T~[Bsh eoB br Z k. fe;kBK ƒ gr q N eoB d/ nkgD/ fJ; fwPB ’u fe;kBK dh wr z T~[s/ ;i z / B/ 2015 ftu i"B vhno Bkb BtA/ ew z dk PG [ noG z ehsk. ;i z / B/ ;kƒ dfZ;nk fe i"B vhno Bkb iV [ Bk TB [ KQ dh fId z rh dk p; ? N fv;hIB fojk j. ? ;i z ,/ i"B vhno dh ekoi gD q kbh sA' ekch gG q kts jB. ;i z / d; Z d/ jB fe Gkos Noe ? NoI nA?v wN ' oI dk ns/ i"B vhno dk fwPB fJe' j. ? fe;kBK ƒ BthnK ys / h seBheK wj [ J Z hnk eokTD [ k ns/ xN Z ;wA/ ns/ xN Z IwhB ’u fInkdk gd ? ktko gd ? k eoBk, fJj ;G ;G z t jd z[ k j? Noe ? No dh T~[Bs seBhe Bkb, fi; ftu i"B vhno sA' pj / so eJ ' h BjhA. ;i z / B/ i"B vhno dh BthA seBhe JD LINK d/ pko/ ’u dfZ;nk, fi; ƒ ej ' bkgo [ d/ fe;kBK B/ ekch ;bkfjnk j. ? fJ; seBhe Bkb fe;kB xo pm ? / nkgD/ wp ' kfJb ’s/ Noe ? No dk wb Z[ KeD eo ;edk j. ? Noe ? No ;pX z h jD ' tkbhnK goP / kBhnK fitA/ Jn / o fcbNo yokph, eb { A?N dk skgwkB tXDk, fJi z B dh ;wfZ;nk nkfd jD ' tkbhnK ;wfZ;nktK sA' nboN okjhA pfunk ik ;edk j. ? fe;kBK ƒ fJ; dk Je / i /q whNo ;G sA' fInkdk g;d z nk fojk j,? fi; ftu Noe ? No feB z / Je / V ew z eo uf[Zenk j,? fJj ikfDnk ik ;edk j. ? TB [ KQ B/ dfZ;nk fe fJ; seBhe ’u ;G sA' fInkdk i' g;zd nkfJnk T[j j? ;oft; fowkfJzvo


eto ;N'oh No?eNo ;oft; pekfJnk dk nboN rkje d/ Bkb vhbo ƒ th nkT[Adk j?, fi; Bkb fe;kBK ƒ ;w/A f;o ;oft; d/D ’u n;kBh j[zdh j?. ;i z / B/ ikB Z vhno tbA' fBofws gkto foto;b Noe ? No fi; ftu fpBk ebu Z dpkJ/ Noe ? No ƒ nr Z / fgS Z / eoB dh ;f[tXk j,? ƒ nkgD/ ys / o d/ bv ' o vi ' o Tg [ :r ' eoB tkb/ Td [ :r ' hnK se gju z[ kfJnk j? ns/ fJ; Noe ? No d/ Bshi/ ekch Ts [ ;kj Gogo { jB, nkTD [ tkb/ ;wA/ ’u Td [ :r ' irs ftu fJ; dh wr z jo ' tXr / h, nfijk ;i z / dk wB z Dk j. ? ;i z / fe;kBK ƒ ur z h ;oft; dD / bJh gs q hpX Z jB, nkgD/ 25 seBhePhnBK dh Nhw d/ Bkb fe;kBK ƒ ur z h ;oft; dD / bJh ;dk fsnko ofjd z / jB, TB [ KQ B/ ;kƒ i"B vhno d/ gv 'q eN en [ kfbNh d/ pko/ ’u TB [ KQ B/ df;nk fe fJ; Noe ? No ftu fPekfJs BKj d/ pokpo j. ? eg z Bh tbA' ;ko/ seBhPhnBK B{z yk; Nof/Br z d/ e/ fsnko ehsk iKdk j. ? Noe ? No ’u nkTD [ tkbh fe;/ th ;wfZ;nk d/ jb Z bJh Tg [ :r ' ehs/ ikD tkb/ i"B vhno DTAC f;;Nw dh skoh| eod/ jJ ' / ;i z / d; Z d/ jB fe fJj ;f[tXk jo ' ;kohnK Noe ? No eg z BhnK sA' i"B vhno ƒ ;G sA' tXhnk ;oft; gd q kB eoB ftu ;jkfJsk eodh j?. fJ;/ d/ Bshi/ ti'A JD POWER ASIA tb'A 2016 ftu ;G s'A tXhnk ;oft; dk n?tkov i"B vhno ƒ fwfbnk j?. ;i z / nkgD/ rkjeK ƒ i"B vhno tbA' fds Z / ikD tkbh fJe ;kb dh tkX{ toN z h d/ pko/ ’u d; Z d/ jB fe i"B vhno ƒ nkgD/ gv 'q eN T~[s/ Go; ' k j? fi; d/ ekoB Tj [ tkX{ toN z h gd q kB eodh j. ? Tj [ d;d/ jB fe fJ;/ Go; ' / d/ ub Z d/ i"B vhno ƒ 2016 ftu nkgD/ ;ko/ Ts [ gkdK dh rD [ ts Z k s/ ew z bJh ;G sA' ;P /q m gockowA?; dk nt ? kov JD POWER ASIA dn [ kok gd q kB ehsk frnk j. ? nkgD/ ur z / poskt d/ ekoB ns/ ur z h ;oft; dD / e/ ekoB ;i z / ni Z ej ' bkgo [ d/ Noe ? No irs ftu rkjeK d/ ;u Z / fjsP ? h pD e/ TG [ o/ jB. i"B vhno d/ wjKokPNo d/ vhbo gs q hfBXh th jB. ;i z / i"B vhno d/ T~[u nfXekohnK d/ pko/ ’u efjd z / jB fe eg z Bh d/ ;ko/ nfXekoh fwbD;ko jB, Tj [ vhboK d/ ;ko/ gP q BK ns/ ;M [ ktK ƒ rG z hosk Bkb bA?d/ jB ns/ TB [ KQ dh ifrnk;k dk jb Z eoe/ PKs eod/ jB. T~[u nfXekohnK dh ekoi gD q kbh Bkb i"B vhno d/ Bkb ew z eoBk pVk n;kB ns/ ;f[tXkiBe j' iKdk j. ? fJ;/ ƒ ft;Eko ;fjs d;d/ jJ ' / TB [ KQ B/ dfZ;nk fe i"B vhno ƒ fgSb/ d' ;kbK sA' JD POWER ASIA dn [ kok 40^50 HP ’u ;G sA' tXhnk Noe ? No

www.krishijagran.com

dk nt ? kov fwbdk nk fojk j. ? ;i z / B/ fe;kBK ns/ ;ko/ vhboK tbA' ikB Z vhno nfXekohnK Bkb rb Z pks ehsh 40^50 HP Noe ? No i' fe tf?bT{ (fInkdk Ts [ gkdesk, fInkdk ew z , sb / dh xN Z ygs) j. ? nfijk jh fJe Noe ? No 30^40 HP ftu gd q kB eoB fi; Bkb SN ' / fe;kBK ƒ fJ; bkG fwb ;e. / ;i z / d; Z d/ jB, eg z Bh B/ fJ; ’s/ ew z eod/ jJ ' / xN Z ;wA/ ftu 5036D d/ og { ftu fJe tf?bT{ Noe ? No fds Z k, fi; dk rkjeK sA' tXhnk chvp?e fwb fojk j?. i"B vhno Bkb iV [ B wroA' fe;kBK ƒ xN Z ftnkI do s/ eoIk dD / ftu ikB Z vhno ckJhBA?; sA' TB [ KQ ƒ ekch wdd fwb ojh j. ? xN Z ;wK ns/ xN Z ekrIh ekotkJh ’u eoIk dD / tkbh i"B vhno ckJhBA?; dh rkjeK tbA' ekch skohc ehsh ik ojh j. ? nkgD/ 15 be ' K dh ;b / I Nhw Bkb ;i z / fInkdk sA' fInkdk rkjeK se i"B vhno dh seBkbi ' h gju z[ kD ftu ;woE Z j' oj/ jB. ;i z / nkgDh go { h Nhw d/ Bkb fJe gfotko tork poskt eod/ jB fi; Bkb TB [ KQ d/ ;ko/ vhboK dh Nhw ƒ nkgD/ xo dk wA?po wB z d/ jJ ' / soe Z h bJh ih^ikB brkTA[dh j. ? i"B vhno Bkb iV [ B wroA' sj [ kƒ jo ' eg z BhnK d/ we [ kpb/ eh coe br Z k < fJ; gP q B d/ itkp ftu ;i z / B/ fejk, gfjbK wA? sbkp ftu ;h jD [ ;wd z[ o ftu jK. nkgD/ Gfty Z pko/ ;i z / d; Z d/ jB fe TB [ KQ d/ dt ' A/ gs Z[ o ;fsnw ns/ PG [ w th jD [ ekop ' ko Bkb iV [ B bJh fsnko jB. ;fsnw B/ fJi z hBhnfor z dh f;fZynk gkqgs eoe/ fe;kBK se Bth seBhe gju z[ kTD [ dk phVk ufZ[enk j. ? i"B vhno TB [ KQ d/ fJ; fwPB ’u jwP / k Bkb yVkQ fojk j? ns/ nr Z / th Bkb ojr / k, nfijk TB [ KQ ƒ go { k :ehB j. ? ;i z / nr Z / bJh th fe;kBK bJh fBos z o ;t / k gd q kB eod/ ofjDr/ nfijk TB [ KQ B/ ;kƒ :ehB dn [ kfJnk j. ? TB [ KQ Bkb rb Z pks eoe/ ;kƒ th fJj :ehB j' frnk j? fe i"B vhno d/ Bkb iV [ Bk TB [ KQ dh fId z rh dk p; ? N fv;hIB j. ?

n?ZwHJ/H;hH feqPh ikroD nes{po 2016

09


y/sh ;wkuko

www.krishijagran.com

xNDrhnK wz{rcbh s/bK dhnK ehwsK

uk

b{ \oh| ’u w[zrcbh dh fpikJh ftu j'J/ tkX/ ekoB fJ; dh g?dktko fInkdk j'D dk nB[wkB j? fJ; bJh nrb/ fdBK ftu d?fBe nkwd tXD Bkb wz[rcbh d/ Bkb jh fJ; d/ wkb dhnK ehwsK ftu th froktN nk ;edh j?. T[sgkde wzvhnK ftu fJ; ;w/A w[zrcbh dh ehws 5,000 s'A 5,400 o[gJ/ gqsh e[fJzNb j? idfe s/b dh ehws 1,190 o[gJ/ gqsh 10 feb' j?. ukb{ \oh| ’u w[zrcbh dh fpikJh tX e/ 46H93 bZy j?eN/no j'Jh j? idfe fgSb/ ;kb fJ;/ ;w/A d"okB fJ; dh fpikJh f;oc 36H38 bZy j?eN/no jh j' ;eh ;h. ehws d/ fj;kp Bkb w[zrcbh dkD/ d/ fBo:ks ftu fJ; d"okB 23H75 ch;dh dk tkXk j' e/ e[b fBo:ks 1,819H94 eo'V o[gJ/ dk j'fJnk j? idfe fgSb/ ;kb fJ; ;w/A d"okB 1,470H67 eo'V o[gJ/ dk fBo:ks j'fJnk ;h.

XBhnk GzvkoB d/ fB:w ;\s

e

w'fvNh n?Av v/oht/fNt n?;eu/Ai (n?BH;hHvhH JhHn?e;H) B/ wkBsk gqkgs ;N'oK d/

eko'pkohnK tb'A XBhJ/ dk GzvkoB eoB Bkb i[V/ iKu d/ fB:wK Bz{ ;\s pDk fdZsk j?. fJj fB:w e'bv ;N'o wkbeK T[~s/ bkr{ ehs/ rJ/ jB fi; d/ ekoB brGr 50 ch;dh XBhJ/ Bz{ foi?eN eo fdZsk frnk i' GzvkoB bJh fbnKdk frnk ;h. n?e;u/Ai ƒ pIko GkrhdkoK s'A fJj fPekfJs fwbh fe n?e;u/Ai wBI{oP[dk e'bv ;N'oK ftu yokp r[DtZsk tkb/ XBhJ/ dk Gzvko ehsk ik fojk j? fi; d/ wZd/BIo n?e;u/Ai B/ fJj ezw u[Zfenk j?. n?e;u/Ai B/ fJe fpnkB ftu fejk j? fe fJ; B/ ftfGzB ;gbkJh e/AdoK ’u nkgD/ nfXekohnK Bz{ brkfJnk j? ns/ Bkb jh Gzvko dh r[DtZsk dk w[bKeD eoB bJh wBI{oP[dk e'bv ;N'oK ftu fJe ;[szso ftPb/Pe dh fB:[esh th ehsh rJh j?.

fe;kBK ƒ j't/rk

j[

D fe;kBK sA' c;b yohdD ;wA/ u~?e dh pikJ/ fJbe ? Nf'qBe Gr [ skB ehsk ikJr / k. Gkosh ykX fBrw jD [ nkXko ekov Xkoe 24 xzfNnK ’u G[rskB fe;kBK dh c;b yohdD ’s/ 24 xfzNnK d/ nd z o fJbe ? Nf'qBe Gr [ skB eor / k. ikDekoh d/ nB; [ ko ykX ws z okb/ B/ nc ? H;hHnkJhH B{z fejk j? fe xob / { pIko ’uA' dkbK dh yohd eoe/ Tj [ fe;kBK B{z fJbe ? Nf'qBe Gr [ skB eo/ fi; Bkb fe;kBK ƒ 24 xN z / d/ nd z o c;b dh ehws fwb ;e. / Bkb ehsk j? ns/ nc ? ;hnkJh ƒ ys / ftu ik e/ jh fe;kBK sA' dkb yohdD bJh ;oeko B/ 200 eA/do yb ' D Q dk th c; ? bk fe;kBK sA' f;X Z k dkb yohdD bJh fejk j. ? 10

n?ZwHJ/H;hH feqPh ikroD nes{po 2016


Pesh s[jkv/ jZEK ’u s[;hA ;kv/ T[sgkdK d/ fgZS/ dh Pesh j'

j'Avk gkto gq'veN; ftPtk; eodh j? fe ;kvh gSkD s[jkv/ Bkb j?. s[jkv/ ;[gB/ ;kƒ e[M tZyok T[sgkd pDkT[D bJh gq/fos eod/ jB i' s[jkv/ ihtB ftu PeshPkbh pdbkU fbnk ;eD. b'eK dh ;jkfJsk eoBk ns/ ekoi g{o/ eoBk.


y/sh ;wkuko

www.krishijagran.com

NwkNo n?e;g'oN fvfrnk, j't/rk j'o ;;sk

T[

fJz

uhBh x~N

vhnB P{ro fwbI n?;';hJ/PB B/ ;kb 2017 bJh uhBh T[sgkdB dk gfjbk nB[wkB ikoh ehsk j?. fJ;wk d/ w[skpe nrb/ ;kb d/P ftu brGr 234 bZy NB uhBh T[sgkdB j' ;edk j? i' ;kb 2016 d/ 251 bZy NB T[sgkdB s'A ekch xZN j't/rk. jkbKfe fJ; ;kb d/ 75 bZy NB d/ pekfJnk ;Nke d/ Bkb nrb/ ;kb brGr 256 bZy NB uhBh dh T[gbpXsk xo/b{ pIko ftu oj/rk i' wzr d/ w[ekpb/ ekch wzBh ik ojh j?.

fe

fe;kBK ƒ No/Av eo/rk nkJh;hJ/nko

;kBK dh wkbh jkbs ;[XkoB ns/ T[BQK ƒ T[~Bs y/sh eoB tb gq/fos eoB bJh Gkosh feqPh nB[;zXkB e/Ado (nkJhH;hHJ/HnkoH) fJe nB'yh gfjb eoB ik fojk j?. Gkosh y/sh nB[;zXkB e/Ado ’u 2022 se 24 bZy fe;kBK Bz{ g"bh jkT{; fBowkD, pkfJU r?; gbKN, towh ezg';N dh ikDekoh d/D d/ Bkb^Bkb No/Av ehsk ikJ/rk. nkJh;hJ/nko d/ fvgNh vkfJo?eNo iBob J/He/H f;zx B/ fejk fe Gkos ftu 14 eo'V fe;kB jB go g"bh jkT{;, pkfJU r?; nkfd pko/ pj[s xZN fe;kB ikDd/ jB. nfij/ fe;kBK ƒ fXnkB ftu oyd/ j'J/ n;hA T[BQK ƒ No/Av eoKr/ fi; Bkb T[j T[~Bs y/sh eo ;eD. fe;kBK ƒ No/fBzr wro'A ;oNhfce/N th fdZsk ikJ/rk. 12

Vh;k ’u nZstkdh jwb/ dk n;o NwkNo d/ n?e;g'oN T[~s/ th fgnk j?. fgSb/ fJe jcs/ d/ d"okB Gkos s'A gkfe;skB ƒ j'D tkb/ NwkNo n?e;g'oN ’u gzikj NoZe dh Gkoh froktN nkJh j?. nfij/ ’u xo/b{ pIko ftu NwkNo dhnK ehwsK T[~s/ dpkn tX frnk j?. gzikp, oki;EkB ns/ r[ioks dhnK wzvhnK ’u NwkNo dhnK ehwsK seohpB 50 ch;dh fro rJhnK jB. fJBQK okiK ’u NwkNo dhnK E'e ehwsK 1500 o[gJ/ e[fJzNb se nk rJhnK jB. wzfBnk fJj ik fojk j? fe nkT[D tkb/ fdBK ’u NwkNo j'o ;;sk j't/rk. don;b Btzpo d/ gfjb/ jcs/ s'A BthA c;b dh nkwd th P[o{ j' ikt/rh.

n?ZwHJ/H;hH feqPh ikroD nes{po 2016

fBzw fwPfos :{ohJ/ d/ gqGkt dk nfXn?B

;

oeko d[nkok bkr{ ehsh rJh fBzw e'fNv :{ohJ/ d/ |;bK ’u gq:'r ƒ b? e/ ;oeko B/ fJ; d/ gqGkt ƒ ikBD bJh fJ; T[~s/ nfXn?B dh :'iBk pDkJh j?. fBzw fwPfos :{ohJ/ d/ n;o T[~s/ nfXn?B dh fIzw/tkoh fJz;NhfuT{N nkc ;'Pb n?Av fJeB'fwe u/Ai, p?Arb[o{ ƒ ;"Agh rJh j?. fJj nfXn?B w[Zy s"o s/ S/ okiK eoBkNe, wjKokPNo, wZX gqd/P, fpjko, n;kw ns/ gzikp ’u j't/rk. fJ; nfXn?B dk ;wK nes{po 2016 s?n ehsk frnk j?.



eμgBh ;wkuko

www.krishijagran.com

rkjeK dk Go';k j? n?;Nqb gkJhg

n?

;Nqb gkJhg; ƒ nZi ;ko/ ikDd/ jB. r[ioks dh fJ; ezgBh B/ Gkos ftu jh BjhA pbfe ftPt d/ eJh gqw[Zy d/PK ftu nkgDh gSkD pDkJh j?. jkb ’u jh ezgBh B/ fJe y/sh gqdoPBh ftu fjZ;k fbnk. fJ; ftPkb gqdoPBh ftu n?;Nqb gkJhg; d/ ;Nkb B/ fe;kBK ƒ \{p g;zd ehsk ns/ y/sh f;zukJh ftu gq:'r j'D tkb/ gkJhgK d/ ftP/ ’u ikDekoh jk;b ehsh. ezgBh d/ gqshfBXh doPe oktb B/ dZf;nk fe n?;Nqb gkJhg; d/P dh gqw[Zy gkJhg fBowksk ezgBh j?. fJj ezgBh w[Zy o{g Bkb v'w?;fNe gkJhg, y/sh gkJhg, fJb?eNqheb gkJhg ns/ j'o th eJh soQK d/ gkJhg pDKdh j?. y/sh ftu fJ; ezgBh d/ w[Zy d' pqKv

jB fiBQK ftu n?;Nqb n?etk;/c ns/ n?;Nqb p'ot?~b d/ BK Bkb ikfDnk iKdk j?. T[BQK B/ fejk fe ezgBh pj[s S/sh BtK gkJhg n?;^t?~b bKu eo/rh fi; dk fJ;s/wkb w[[Zy o{g Bkb p'ot?~b bJh ehsk ikJ/rk. T[BQK B/ df;nk fe ;kvk w[Zy fXnkB ;w/A fe;kBK ƒ nfij/ T[sgkd w[jZJhnk eokT[D T[~s/ j? i' bzw/ ;w/A se ubD ns/ fNekT{ th j'D fJ;bJh n;hA r[DtZsk T[~s/ ek|h fXnkB fdzd/ jK.

o[w/D pkJhgq' g'qNhB Bkb d[ZX T[sgkdB ns/ r[DtZsk ’u ;[Xko

;k

jB/ t kb, b[ f XnkDk ’u T[ f us v/ n oh fBT{NqhPhnB XkoBktK Bz{ pVktk d/D bJh ‘d[ZX T[sgkdB tXkT[D ns/ d[ZX dh r[DtZsk ’u ;[Xko’ eoB bJh fJe w[fjzw d/ fjZ;/ d/ o{g ftu r'PNh dk nk:'iB ehsk frnk. Xow/P Uik, ezgBh d/ iBob w?B/io (;/bI n?Av wkoehfNzr) ns/ fPohP fwokPh, w?B/io (fteoh ns/ seBheh ;/tktK) B/ ezgBh dhnK fBowkD rshftXhnK pko/ ;zy/g gohu? fdZsk. T[BQK B/ jkIo b'eK ƒ dZf;nk fe pkJhgk; gq'NhB s/ n?Bvhvhph fBozso seBheh ;woE d/ fojk j?. n?Bvhvhph fJekJh dk ;woEB n?Bvhvhph nB[;zXkB d[nkok ehsk ik fojk j? ns/ ;kv/ d/P d/ gqw[Zy y/sh ;z;EktK d[nkok gohyD th ehsk ik fojk j?. T[BQK B/ fszB Bt/A T[sgkdK fJzB'fwB, gqh;ot' ns/ eNeb d/ pko/ ’u ft;sko ;fjs ikDekoh fdZsh. fJzB'fwB fJe No/; fwBob gqhfwe; j? i' wkfjoK dh ;bkj s/ v/noh g'PD bJh fsnko ehsh rJh j?. gqh;ot' fJe uzrh ;zs[fbs ftP pzBD dh Pesh oydk j? ns/ fJj ;cbskg{ote chv ;zeqwD d/ w[ZfdnK Bz{ th 14

n?ZwHJ/H;hH feqPh ikroD nes{po 2016

;zp'fXs eoB ns/ b'VhAdh chv dh fBg[zBsk Bz{ fBPfus eodk j?. eNeb fJe shpo ;thNBo j? i' dtkJh, ykX ns/ ghD gdkoE T[d:'r ftu gfjbK s'A jh fJe nD{ d/ o{g ftu Pkfwb j?. r'PNh ’u frnkB Gog{o tfynkB v/noh fBT{NqhPhnB wkfjo vkH gofwzdo f;zx d[nkok fdZsk frnk. T[BQK B/ pkJhgk; gq'NhB dh b'V ns/ fJ; d/ wjZst T[~s/ uouk ehsk ns/ dZf;nk fe bkJhf;B d/ Bkb^Bkb n?whB' n?f;v dh T[gbpXsk ftu th tkXk j'fJnk j? ns/ w/EhUBkJhB fJe ng/fys ftfrnkBe d[nkok nfXnB ns/ y/so gohyD ehsk ik fojk j?. r'PNh ftu brGr 40 chv fwboI ns/ v/noh y/so d/ fe;kBK B/ th fjZ;k fbnk. y[Ph dh rZb fJj j? fe v/noh d/ w'Yh fe;kB f;ZX/ ns/ fB:fws o{g Bkb pkJhgk; gq'NhB yohd oj/ jB.


13.6 x 28

380


eμgBh ;wkuko

t?N; ;gq/nkB S/sh Go/ I\w

g

P{nK d/ jo soQK d/ I\w GoB ftu ;woZE ;gq/nkB fJe pj[s jh n;odkfJe dtkJh j?, fi; ƒ ibzXo, gzikp dh wzBh^gqwzBh ezgBh t?N;ckowk fbwfNv B/ pIko ftu T[skfonk j?. ;gq/nkB fJe pj[^T[g:'rh dtkJh j? fi; Bkb gP{nK d/ I\wK ƒ ;kc eoB s/ GoB bJh fJ;s/wkb ehsk iKdk j?. ezgBh d/ y/soh ;/bI w?B/io oftzdo e[wko B/ df;nk fe ;gq/nkB Bkb fe;/ th soQK dk I\w n;kBh Bkb Go iKdk j?. ehV/ d/ eZND s/ I\w j'Dk, ehVk brdk, g?o ;VB/, NKfenK dk gZeDk, G/v d/ tkb bkj[zd/ ;w/A j'D tkb/ I\wK ƒ th GoB ftu fJj nfjw G{fwek fBGkT[Adk j?. gP{nK dh g{S ’s/

www.krishijagran.com fBPkB g?Dk, ezB dk gZeDk iK eZNDk ns/ EDK d/ I\wK ƒ th n;kBh Bkb Godk j?. T[BQK B/ df;nk fe fJj ;go/n ehfVnK ƒ wko e/ I\w sK Godk jh j? Bkb jh fJj ;zeqwD j'D s'A th pukT[Adk j?. gP{nK ftu j'D tkbh uwVh ;pzXh yokph Bz{ th fJj d{o eodk j?. T[BQK B/ fejk fe fJ; ƒ fJ;s/wkb eoB s'A gfjbK uzrh soQK fjbkU ns/ I\w tkb/ fjZ;/ ƒ uzrh soQK ;kc eo'. ;qh e[wko B/ df;nk fe ;kvh ezgBh gP{nK bJh dtkJh pDkT[D ns/ T[BQK dh ;gbkJh eoB ftu w'Yh j?. ;kv/ e'b nkgD/ d' w?BfJT{c?eufozr gbKN jB i' gzikp s/ fjwkub gqd/P ftu ;fEs jB. fJBQK ftu BthA seBhe d/ wkfXnw Bkb dtkJhnK, chv n?vhfNt; s/ jopb dtkJhnK pDkJhnK iKdhnK jB. ezgBh dh P[o{nks vkH Pkw fstkoh dh nrtkJh j/m ;zB 1979 ftu j'Jh, fi; B/ j[D Gkos d/ Bkb^Bkb B/gkb, pzrbkd/P, fcbhfgz;, UwkB s/ G{NkB ftu th nkgD/ g?o g;ko bJ/ jB. gP{ fufes;k d/ y/so ftu tZyoh gSkD pDkT[D tkbh ezgBh t?N;ckowk fbwfNv gP{nK s/ g'bNoh ftu nfjw ;EkB oydh j?.

jo fe;kB dk ftPtk; L e'o'wzvb n?rqhe'

Gk

os dh wzBh^gqwzBh ehNBkPe, ccz{dhBkPe, BdhBBkPe pDkT[D tkbh ezgBh e'o'wzvb n?rqhe' gqkH fbH B/ egkj dh c;b dh T[~u r[DtZsk, fInkdk g?dktko s/ ccz{dh s'A g?dk j'J/ o'r fB:zsqD bJh n"ok n?e;n?b T[sgkd pIko ftu T[skfonk j?, fi; d/ Bshi/ ekch ;ekokswe jB. NhAv/ fyVB s'A gfjbK n"ok n?e;n?b dk T[g:'r v?bfwe; d/ Bkb eoB Bkb Bk f;oc ehfVnK T[~s/ fB:zsqD gkfJnk ik ;edk j? pbfe g?dktko th fInkdk j[zdh j?. fXnkB:'r j? fe 4 djkfenK s'A ezgBh B/ ehNBkPe, czc{dhBkPe s/ BdhBBkPe dtkJh pDkT[D ftu gqw[Zysk jk;b ehsh j?. fJjh BjhA ezgBh e'b T[~u r[DtZsk Gog{o g"d/ s/ fwZNh bJh th T[sgkd jB fiBQK ƒ BthA seBhe dk fJ;s/wkb eoe/ pDkfJnk frnk j?. ezgBh d/ I'Bb w?B/io oki/P Bkrgkb B/ dZf;nk fe n;hA fe;kBK d/ fjZs, ;wki s/ gfonktoD bJh ezw eo oj/ jK. n;hA tuBpX jK fe ;kv/ ;ko/ T[sgkd tksktoD d/ nB[e{b j'D. T[BQK B/ df;nk fe e'o'wzvb T[BQK e[M ezgBhnK ftu'A fJe j? fi; B/ nkgD/ g'oNc'bhU ftu'A fBwB gZXo d/ n?bvh 50 T[sgkdK Bz{ jNkfJnk j? feT[Afe n;hA fe;kBK ƒ T[~u r[DtZsk Gog{o T[sgkd s/ p/jso ;/tk d/Dk Io{oh ;wMd/ jK. T[BQK

16

n?ZwHJ/H;hH feqPh ikroD nes{po 2016

B/ fJj th df;nk fe ;kvk T[d/P pqKfvzr d/ Bkb^Bkb fJj dkntk eoBk j? fe n;hA r[DtZsk Gog{o T[ s gkd w[ j Z J hnk eokT[Ad/ jK. fXnkB:'r j? fe fJ; ezgBh dh P[o{nks ;kb 1968 ftu j'Jh idfe 1973^74 ftu n?rqhwk; e?whebI gqkH fbwH ro[Zg ezgBh d/ s"o s/ P[o{ ehsh. fJ; ezgBh ƒ w[zpJh ;Nke n?;eu/Ai ftu 1994 ’u EK fwbh. fJ; d/ e[M ;kbK pknd d{ ; oh ro[ Z g ezgBh d/ s"o s/ ftEki n?rq'e?whebI fbfwfNv dh P[o{nks 1982 ftu j'Jh Ud'A s'A b? e/ j[D se ezgBh B/ eJh n;odko T[ s gkd pDkJ/ jB i' fe;kBK ftu ekch b'efgqn jB.



eμgBh ;wkuko

www.krishijagran.com

feq;Nb eqk~g gq'N?ePB B/ fi~fsnk ;op ;q/Pm g[o;eko

y/

sh y/so dh wzBh^gqwzBh ezgBh feq;Nb eqkZg g'qN?ePB B/ jkb ’u jh T[~so gqd/P d/ ;odko tbZG GkJh gN/b feqPh :{Bhtof;Nh ftu j'J/ y/sh w/b/ ftu Gkr fbnk, fi; ftu ezgBh B/ ;op ;q/Pm Gkrhdko dk n?tkov fiZfsnk. fJ; w/b/ ftu brGr 250 GkrhdkoK B/ fjZ;k fbnk, fi; ftu'A feq;Nb eqkZg gq'N?ePB ;op ;q/Pm ojh. w/b/ ’u ps"o w[Zy wfjwkB Gkosh feqPh nB[;zXkB gfoPd d/ T[g^wjkfBd/Pe gq;ko vkH

J/He/H f;zx ns/ :{Bhtof;Nh d/ e[bgsh vkH r:k gq;kd jkIo ;B. ezgBh dh Nhw B/ fJ; w/b/ ftu fe;kBK ƒ |;bK ’u ehNBkPeK s'A j'D tkb/ B[e;kB, fpwkohnK ns/ T[BQK dh o'eEkw d/ ftP/ ’u ikDekoh fdZsh. feq;Nb d/ ;Nkb T[~s/ ikDekoh b?D bJh fe;kBK dh GhV bZrh ojh. feq;Nb dh Nhw B/ fJ; w"e/ ’s/ bZeh vokn dk th nk:'iB ehsk. w/b/ ftu feq;Nb tb'A ghHe/H gKv/ dh nrtkJh j/m ;ziht y'yo, Phsb gq;kd, ;zi/ e[wko, ;fuB e[wko, noftzd Powk ns/ fJzihBhno o'PB f;zx brksko fszB/ fdB fe;kBK dh GkPk ftu jh T[BQK ƒ No/fBzr fdzd/ oj/. fJ; Bkb fe;kB th T[s;kfjs fd;/ ns/ nkyoh fdB ezgBh d/ ;Nkb ƒ ;op ;q/Pm j'D dk wkD th jk;b j'fJnk.

:{Bhekb Bkb j't/rh e?bPhnw dh ;w~f;nk d{o

nk

ws"o s/ t/yD ftu nkT[Adk j? fe fInkdk d[ZX d/D tkb/ gP{nK ftu e?bPhnw ns/ ftNkfwB dh fInkdk b'V j[zdh j?. fJBQK dh ewh d/ ekoB iDB^fJzdqhnK dk mhe soQK ftek; BjhA j[zdk. fJBQK dh ewh ekoB gP{nK ftu d[ZX dh wksok s/ r[DtZsk ftu ewh nk iKdh j?. gP{ rowh ’u nkT[D brd/ jB ns/ eJhnK fpwkohnK Bkb ghVs j' iKd/ jB. nfij/ bZSD fd;D ’s/ dtkJhnK T[~s/ fInkdk you j[zdk j? ns/ gP{nK dh gqiBB ;woZEk d/ Bkb d[ZX ftu ewh nkT[Adh j?. fJBQK ;kohnK ;wZf;nktK ƒ t/yd/ j'J/ jfonkDk dh ezgBh :{B?;e' rb'pb gq'veN; n?Av Nq/voI gqkJht/N fbwfNv B/ fub/fNv :{Bhekb bheftv pIko ftu T[skfonk j?, fi; d/ T[g:'r Bkb gP{nK ftu d[ZX dh ;woZEk tXdh j?. ezgBh d/ wkoehfNzr w?B/io fti/ e[wko B/

18

n?ZwHJ/H;hH feqPh ikroD nes{po 2016

df;nk fe :{Bhekb d/ T[g:'r Bkb rZGD gP{nK ftu roG d/ ftek; ftu wdd fwbdh j?. fJjh BjhA tXd/ j'J/ ikBtoK dhnK jZvhnK ftu wIp{sh nkT[Adh j? ns/ fJj d[ZX ns/ d[ZX d/ c?N Bz{ ;[Xkodk j?. :{Bhekb d/ T[g:'r Bkb gP{ ;w/A f;o roG XkoB eodk j? ns/ tSV/$tSVh szdo[;s g?dk j[zd/ jB. T[BQK B/ fejk fe rT{, wZM s/ x'fVnK Bz{ 100 fwHbhH o'IkBk d/D Bkb uzr/ Bshi/ gqkgs j[zd/ jB idfe tSVk$tSVh Bz{ 20 fwHbhH dh y[oke fdB ftu d' tko d/D Bkb T[BQK dk ftek; uzrk j[zdk j?. T[BQK B/ df;nk fe :{Bhekb 5 s'A 10 bhNo dh g?fezr ftu T[gbpX jB.



eμgBh ;wkuko

www.krishijagran.com

n;h; tXkJ/ T[sgkdesk

gk

o; fBT{ N q h PhnB gq k Jht/ N fbwfNv ezgBh gP{nK bJh r[DtZsk Gog{o nkjko pDkT[Adh j?. ezgBh d/ ;ko/ gq'veN; nfs^ nkX[fBe b?pkoNoh d[nkok N?;N ehs/ iKd/ jB ns/ wkBeK ’s/ yo/ T[soD wro'A jh fJBQK T[sgkdK ƒ pIko ftu fbnkfJnk iKdk j?. gP{nK bJh g'PD fizBk Io{oh j? UBK jh Io{oh T[BQK bJh g'PfNe nkjko j?. fJ;/ b'V ƒ ;wMd/ j'J/ gko; fBT{NqhPhnB B/ n;h; ;zg{oB gP{ nkjko pIko ftu T[skfonk j?, i' gP{nK dh T[sgkde ;woZEk tXkT[D ftu ;jkfJe j?. ezgBh d/ ;/bI nc;o r[o;/te f;zx B/ dZf;nk fe ezgBh dh e'fPP gP{nK ƒ r[DtZsk Gog{o ns/ g'PfNe nkjko d/Dk j?. ezgBh dk j?v nkfc; gzikp d/ w'rk fty/ j?. T[BQK B/ fejk fe n;h; gP{ nkjko B?;b/ ezgBh tb'A gqwkDs j?. ezgBh dk T[d/P

fe;kBK se r[DtZsk Gog{o T[sgkd gj[zukDk j?. ;qh f;zx B/ dZf;nk fe ezgBh dk nkT[D tkb/ ;w/A ’u gzikp ns/ jfonkDk d/ pIko T[~s/ fXnkB e/Adfos j?. ezgBh j"bh^j"bh w;kbk fpIB; ftu th edw oZyD ik ojh j?.

b[fNw ckowk d/ p?;N t?NoBh gq'veN

b[

fNw ckowk gkqJhtN / fbwfNv ezgBh t?NBoh fJzv;Noh ’u brGr nZm ;kbK s'A ezw eo ojh j?. r[o{ nzrd d/t t?NBoh n?Av n?Bhwb ;kfJz; :{Bhtof;Nh, b[fXnkDk ’u nk:'fis j'J/ y/sh w/b/ ftu feqPh ikroD B/ ezgBh d/ ;/bI w?B/io ;ziht e[wko Bkb yk; w[bkeks ehsh. T[BQK B/ dZf;nk fe ezgBh eJh okiK fit/A T[~so gqd/P, oki;EkB, wjKokPNo, gzikp, ;qhBro, fjwkub

gqd/P nkfd ftu ezw eo ojh j?. ezgBh dk j?~v nkfc; gzue{bk ftu j?. ezgBh brksko nkgD/ fpiB; dk ft;Eko eo ojh j?. ;qh ;ziht B/ dZf;nk fe n;hA nkgD/ T[sgkd fwPo s/ eIkfe;skB tor/ d/PK ftu n?e;g'oN th eo oj/ jK. T[BQK B/ dZf;nk fe ezgBh yk; izw{^ePwho oki bJh g'bNoh d/ gq'veN pDkT[Adh j?. ezgBh e'b n?Bhwb fBT{NqhPhnB, jkJhIhB ns/ t?NBoh dhnK eJh dtkJhnK jB i' n;odko jB. ezgBh e[M gq'veN; ;ftZNIob?Av s'A th fJzg'oN eodh j?.

;/I ihB; Bkb tXkU T[sgkdesk

j?. ezgBh e'b ISO 9001 : 2008 ;hwB ;N/PB jB i' fe e[nkfbNh w?B/iw?AN f;;Nw Bz{ t/ydk j?. ezgBh dh yk;hns j? fe ezgBh e'b nfijk b?p j? fiZE/ T[j eJh fdBK se ;hwB oy ;ed/ jB. ezgBh dk T[d/P v/noh fe;kBK se r[DtZsk Gog{o ;hwB T[gbpX eokT[Dk j?, fi; Bkb gP{nK d/ d[ZX d/D dh ;woZEk ftu fJik|k j't/. T[BQK B/ fejk T[Ai sK ezgBh g{o/ d/P ftu ezw eodh j? go T[~so d/ okiK ns/ fpjko ftu ;hwB dh fInkdk wzr j?. ezgBh e'b uko gq'vePB ;N/PB th jB.

ghohno n?Bhwb i/B/fNe; (;/i) ezgBh e'b 22 soQK dhnK wZMK ns/ rT{nK d/ ihB; w"i{d jB. ezgBh g{o/ Gkos ftu ;hwB T[gbpX eokT[Adh j?. ezgBh d/ gqshfBXh nkPhP fsqt/dh B/ feqPh ikroD ƒ dZf;nk fe ezgBh e'b i' ;hwB jB T[; d/ Bshi/ ekch uzr/ fwbd/ jB. T[BQK B/ dZf;nk fe ezgBh nkgD/ jo gq'veN dh iKu b?p ftu fBPfus eodh j?, fi; Bkb fe;kBK ƒ bkG fwbdk

20

n?ZwHJ/H;hH feqPh ikroD nes{po 2016


\po rVtk;{ ù íÅðå ÃðÕÅð ç¶ ÇòíÅ× òñ¯º ÇîÇñÁÅ ÜËÇòÕ êËÇÕ³× ÇÞ¼ñÆ ìéÅÀ°ä çÅ êzÅÜËÕà

×°

ðÈ Á³×ç ç¶ò òËàéðÆ Áå¶ ÁËéÆîñ ÃÅdzÃ÷ ïÈéÆòðÇÃàÆ, ñ°ÇèÁÅäÅ ù íÅðå ÃðÕÅð ç¶ ÇòÇ×ÁÅé Áå¶ åÕéÅñ¯ÜÆ ÇòíÅ× ù ÖÅä êÆä òÅñÆÁ» òÃå» çÆ êËÇÕ³× òÅÃå¶ ÜËÇòÕ ÇÞ¼ñÆ ìéÅÀ°ä óì³èÆ GH ñ¼Ö ð¹ê¶ çÅ Ö¯Ü êzÅÜËÕà ÇîÇñÁÅ ÔËÍ ÇÂÔ ÇÞ¼ñÆ ç¹¼è, îÆà Áå¶ î¼ÛÆ ç¶ À°åêÅç» ù óíÅñä ç¶ Õ³î ÁÅò¶×ÆÍ Çå³é ÃÅñ ÇòÚ êÈÇðÁ» ÕÆå¶ ÜÅä òÅñ¶ ÇÂà êzÅÜËÕà ÇòÚ ÇåÁÅð ÕÆåÆ ÇÞ¼ñÆ ÇÂà åð·» çÆ Ô¯ò¶×Æ ÇÜà ÓÚ¯º Õ¯ÂÆ ×³è éÔƺ ÁŶ×Æ, òð寺 ÇòÚ Çé×ð, çìÅÁ ù ìðçÅôå Õðé òÅñÆ Áå¶ ÃÆñ Ô¯ ÃÕä òÅñÆ Ô¯ò¶×ÆÍ ïÈéÆòðÇÃàÆ ç¶ êôÈèé À°åêÅç åÕéÅñ¯ÜÆ ÇòíÅ× ç¶ î¹ÖÆ, âÅ. îéÆô Õ°îÅð ÚËàñÆ é¶ ÇÕÔÅ ÇÕ ÖÅè Áå¶ í¯Üé À°çï¯× ÇòÚ ÇÂà ò¶ñ¶ êËÇÕ³× ÇÂÕ ÁÇÔî êÇÔñÈ ÔËÍêñÅÃÇàÕ çÆÁ» ìäÆÁ» ÇÞ¼ñÆÁ» éÅñ òÅåÅòðä Óå¶ ì¯Þ ñ×ÅåÅð ò¼èçÅ ÜÅ ÇðÔÅ ÔËÍ Ôð ÃÅñ Çòôò ÇòÚ BE@ îÆÇàzÕ àé êñÅÃÇàÕ çÅ ÕÚðÅ êËçÅ Ô¯ ÇðÔÅ ÔË Ü¯ ÇÕ Ôð ÃÅñ ò¼èçÅ Ü»çÅ ÔËÍ ÇòÕÃå ç¶ô» ÇòÚ êzåÆ ÇòÁÕåÆ ÃÅñ çÅ A@@ ÇÕñ¯ êñÅÃÇàÕ ÕìÅó êËçÅ Ô¯ ÇðÔÅ ÔË ÜçÇÕ íÅðå ÇòÚ ÇÂÔ BG ÇÕñ¯ ÔËÍ À°é·» é¶ ÜÅäÕÅðÆ Çç¼åÆ ÇÕ ÁÇÜÔÆ ÜËÇòÕ ÇÞ¼ñÆ éÅñ ÁÃƺ òÅåÅòðä Óå¶ êñÅÃÇàÕ ç¶ êËºç¶ ì¯Þ ù ØàÅ Ãջ׶Í

www.krishijagran.com ïÈéÆòðÇÃàÆ ç¶ ÃÅìÕÅ Çéðç¶ôÕ Ö¯Ü, êz¯ëËÃð ÃðéÇð³çð ÇÃ³Ø ð³èÅòÅ é¶ ÇÂà ׼ñ Óå¶ ÷¯ð Çç¼åÅ ÇÕ Ã çÆ ñ¯ó ÔË ÇÕ À°é·» ܻ֯ À°å¶ òè¶ð¶ ÷¯ð Çç¼åÅ ÜŶ ܯ ÇÕ ÁÅî òð寺ÕÅð ç¶ ÜÆòé ù ùÖÅñÅ ìäÅ ÃÕä Áå¶ òÅåÅòðä ù òÆ ÇìÔåð Õð ÃÕäÍ âÅ. ÁîðÜÆå ÇÃ³Ø é§çÅ, À°ê-Õ°ñêåÆ é¶ ÇòÇ×ÁÅéÆÁ» ù ÇÂà ׼ñ çÆ òèÅÂÆ Çç¼åÆ ÇÕ À°Ô ÇÂÕ Çéò¶Õñ¶ Ö¯Ü ÕÅðÜ Óå¶ Õ³î Õðé ÜÅ ðÔ¶ ÔéÍ À°é·» ÇÕÔÅ ÇÕ ÇÂà åð·» çÆ Ö¯Ü íÇò¼Ö ÇòÚ ÕÂÆ éò¶º ìçñÅÁ ÇñÁÅò¶×ÆÍ fw. mnIS cyqlI lok sMprk d&qr pswr is`iKAw inrdySwlw gurU AMgd dyv vYtnrI Aqy AYnIml swieMsz XUnIvristI, luiDAwxw w'pkfJb L 9463640437

òËàéðÆ ïÈéÆòðÇÃàÆ ç¶ ÇòÇ×ÁÅéÆ ÇÂà 寺 êÇÔñ» òÆ Õ°çðåÆ òÃå» å¯º ÜËÇòÕ ÇÞ¼ñÆ ÇåÁÅð Õð Ú¹¼Õ¶ Ôé ܯ ÇÕ êËÇÕ³× çÅ ÕÅðÜ Õðé ç¶ éÅñ ÖÅèÆ òÆ ÜÅ ÃÕçÆ ÔË, êð êÇÔñÆ ÇÞ¼ñÆ ù ÇÕö ÁÅÕÅð ÇòÚ åìçÆñ Õðé Áå¶ À°ÃçÆ íÅð Þ¼ñä çÆ Ãîð¼æÅ ù ÇìÔåð Õðé çÆ ÷ðÈðå ÃÆÍ ÇÂà éòƺ Ö¯Ü ÇòÚ ÇÂé·» ì¹ÇéÁÅçÆ é°ÕÇåÁ» ù Ô¯ð ×ÇÔðÅÂÆ éÅñ ÇòÚÅÇðÁÅ ÜŶ×ÅÍ n?ZwHJ/H;hH feqPh ikroD nes{po 2016

21


eμgBh ;wkuko

www.krishijagran.com

Go';/ dk gqshe nze[o d/ phi

w

jKokPNo dh ezgBh nze[o ;hvI tb'A fBofws phi fe;kBK ftu Go';k d/ gqshe pD u[Ze/ jB. ezgBh yk;s"o s/ ;zeo phiK dk fBowkD eodh j?. ;zB 1976 ftu Bkrg[o ftu S'N/ fij/ ewo/ s'A P[o{ j'Jh ezgBh B/ nZi g{o/ Gkos ftu nkgD/ g?o g;ko bJ/ jB. 40 ;kbK d/ nkgD/ fJ; ;|o ftu nZi nze[o ;hvI 16 c;bK d/ 115 s'A fInkdk r[DtZsk Gog{o phi T[sgkd w[jZJhnk eokT[D ftu ;woZE j?. fe;kBK ƒ T[~u r[DtZsk Gog{o T[sgkd w[jZJhnk eokT[D bJh ezgBh nkgD/ nB[;zXkB e/Ado ftu y'i ekoi eodh j?. jkb ’u jh ezgBh B/ eDe bJh nze[o wzr/P BK Bkb ;[Xko/ j'J/ eDe d/ phi eZY/ jB fi; ftu fInkdk f;ZN/ ns/ bzwhnK pZbhnK fBebdhnK jB ns/ fJBQK ftu tXhnk c[Nkt j[zdk j?. ezgBh d/ ;hBhno N?ohNoh w?B/io :'r/P e[wko B/ dZf;nk fe fJ; fe;w dh c;b dk ;wK 130^135 fdBK dk j[zdk j?. fJj f;zukJh :'r gq;fEsh bJh T[g:[es fe;w j?. nzpoh ozr d/ wZXw ns/ tZv/ neko d/ dkfDnK d/

ekoB fe;kB fJ; fe;w ƒ ekch g;zd eo oj/ jB. fJ; Bkb pD/ nkN/ dhnK o'NhnK pj[s Bow s/ ;[nkdh j[zdhnK jB. T[BQK B/ fejk fe fJ; fe;w dh yk; rZb fJj j? fe fJ; Bkb uzrh T[gi gqkgs ehsh ik ;edh j?. wzr/P fJe wZXw^bzw/ ;w/A ;hwk dh fe;w j? fi; ftu c[Zb XkoB ;woZEk 93^95 gqshPs, ykdK d/ gqsh nB[feqnk ekch tXhnk ns/ fJ; Bkb dkD/ eZYD/ n;kB j[zd/ jB. nze[o ;hvI dk T[d/P tXhnk T[sgkdB ns/ fNekT{ y/sh d/ wkfXnw Bkb BthnK seBheK ƒ ngDkT[Ad/ j'J/ fe;kBK ƒ bkG gqkgs eokT[Dk j?. T[BQK B/ df;nk fe ezgBh dk wzBDk j? fe fJe S'N/ fij/ phi Bkb jh ftPkb doZys neko b?Ad/ j? fJ;bJh jh n;hA jo/e phi dh r[DtZsk T[~s/ fXnkB fdzd/ jK. ezgBh egkj d/ Bkb chbv eqkg ftu ;zeo pkiok, ;zeo wZeh, M'Bk, eDe ns/ ;pIhnK ftu NwkNo, sop{I, NhAvk, s'oh, w{bh, eZd{, yhok, fgnkI, rtko/ dh cbh, b'phnk, XBhnk, fwou, gZsk r'Gh, c[Zb r'Gh, p?ArD, xhnk, eo/bk, fGzvh, phB; nkfd d/ phi T[gbpX eotkT[Adh j?.

fe;kBK dh T[whd s'A tX e/ j? ;feZgo gkJhg

y/

sh f;zukJh dh nkX[fBe seBheK Bkb ;kv/ fe;kB brksko i[Vd/ ik oj/ jB. f;zukJh bJh p'ot?~b gkJhg dh b'V g?Adh j? go fe;kBK tb'A ;jh ns/ r[DtZsk tkb/ gkJhg Bk brkT[D ekoB ne;o T[BQK Bz{ B[e;kB ;fjDk g?Adk j?. gkJhg iK sK cZN iKdk j? iK fco yokp j' iKdk j?, fi; ekoB Bk sK g{oh soQK f;zukJh j[zdh j? ns/ gkDh dh th popkdh j[zdh j?. ;feZgo w[Zy o{g Bkb y/sh ftu gq:'r j'D tkb/ gkJhg, ghth;h gkJhg, gbfpzr gkJhg ns/ p'ot?~b gkJhg dk gqw[Zy fBowksk j?. d/fynk ikJ/ sK ;feZgo d/ gkJhg fJ; wkwb/ ftu uzr/ ns/ r[DtZsk tkb/ jB. 22

n?ZwHJ/H;hH feqPh ikroD nes{po 2016

ezgBh d/ w?B/io ekog'o/N efwT{Bhe/PB efbnkD Pkj d;d/ jB fe ;feZgo nkgD/ T[sgkdK d/ nB[;zXkB ns/ r[DtZsk dk g{ok fynkb oyd/ j'J/ T[; ƒ pIko ftu b? e/ nkT[Adh j?. ezgBh dk w[Zy c'e; fJ; ;w/A y/sh ftu gq:'r j'D tkb/ gkJhgK T[~s/ e/Adfos j? feT[Afe fe;kB j[D y/sh dhnK BthnK seBheK ƒ ngDkT[Ad/ ik oj/ jB. T[Ai th y/sh fJe pj[s tZvk y/so j?. ezgBh d/ gqshfBXh dk efjDk j? fe ;feZgo g{oh soQK Bkb fe;kBK ƒ ;wofgs j?. fe;kBK s'A th ezgBh Bz{ uzrk chvp?e fwb fojk j?, fi; Bkb fJj fe;kBK d/ ftPtk; ’s/ yoh T[sodh ik ojh j?.



eμgBh ;wkuko

www.krishijagran.com

Go';k T[jh P[o{nks BthA

yk

d dh ;G s'A tZvh T[sgkde s/ ;gbkJh ezgBh fJzvhnB ckowoI coNhbkJhIo e'nkgo/fNt fbwfNv (fJce') B/ ftPt gZXo s/ y/sh o;kfJD ftu w'Yh igkBh ezgBh fws;{fpPh ekog'o/PB Bkb fJe ;KMk gbKN fJce' n?w;h eqkg ;kfJz; gqkJht/N fbwfNv dh P[o{nks e[M ;wK gfjbK jh ehsh j?. fJj ezgBh Gkos ftu r[DtZsk Gog{o y/sh o;kfJD dk fBowkD ns/ xZN ehwsK s/ r[Dtsk Gog{o T[sgkdK dh ;gbkJh eod/ j'J/ fe;kBK d/ fjZs ftu jh ezw eo ojh j?. ezgBh B/ fJ;/ ;KM/ gbKN d/ ubd/ ekr[:k ns/ :[eksk BK d/ d' gqGkth T[sgkd pIko ftu T[sko/ jB. ezgBh d/ ohIBb wkoehfNzr n?rIhfeT{fNt nfBb fpPB'Jh B/ dZf;nk fe ekop'AvkfIw 12 gqshPs d/ Bkb w/Ae'i/p 63 gqshPs vpfbT{HghH Bkb pDh ekr[:k fJe n;odkfJe ;[oZfynkswe ns/ T[guko ekoe ccz{dhBkPe j?. fJj nkgDh nzso^gqtkjh ns/ ;goP feqnkPhbsk Bkb ccz{dh s'A g?dk j'J/ o'rK dh d{joh ;[oZfynk ns/ n;odko sohe/ Bkb o'eEkw eodk j?. ekr[:k w[zrcbh ftu gZsh XZpk ns/ os[nk o'r ns/ M'B/ dh c;b ’u ;j;wkoh o'r dk gqGkth fB:zsqD eodk j?. fJ; dk fJ;s/wkb phi fJbki, fwZNh Bz{ so eoB, cb c[b fJbki ns/ gZfsnK ’s/ fSVekU d/ o{g ftu ehsk iKdk j?. ekr[:k ccz{dh dh nze[oD Bkbh d/ ftek;. J/gq';'ohnk d/ gBgD s/

fJzv'rbc eqkg ;kfJzf;I L ;Nko n?;eg'oN jkT{;

t

Di ns/ T[d:'r wzsokb/ tb'A jkb ftu jh fJzv'rbc eqkg ;kJhf;zI Bz{ ;Nko n?e;g'oN jkT{; ;N/N; dk doik fdZsk frnk j?. ezgBh ƒ fJj ;BwkB ftd/Ph tgko d/ vkfJo?eNo iBob tb'A fdZsk frnk. fJ;/ d/ Bkb ezgBh ƒ tDi ns/ T[d:'r wzsokb/ (vhihn?cNh) tb'A ;Nko n?e;g'oN jkT{; dh wkBsk fdZsh rJh j?. fJ; ;BwkB Bkb ezgBh B/ wkD wfj;{; ehsk. fJzv'rbc eqkg ;kfJzf;I (i? Pqh o;kfJD

24

n?ZwHJ/H;hH feqPh ikroD nes{po 2016

wkJh;hbhnk tkX/ ns/ ccz{dh n?BikJhw ekoi gqDkbh ƒ o'edk j?. fJj ftfGzB c;bK ’u ccz{dh s'A g?dk o'rK dh fJe ftnkge o/Ai T[s/ n;odko fB:zsqD eodk j?. fJj 100, 250 s/ 500 rqkw dh g?fezr ftu T[gbpX j?. T[E/ jh fJce' d/ chbv w?B/io vkH Xowtho :kdt B/ df;nk fe fp:{go'c/MhB 25 gqshPs n?;H;hH :[es :[eksk ;goPh, T[doh feqnkPhbsk tkbk, ehfVnK d/ tkX/ Bz{ o'eD tkbk s/ pj[T[g:'rh ehNBkPe j? i' ekJhfNB ;zPb/PD s/ o'e brkT[Adk j?. :[eksk u{;e ehfVnK dh nozGe nt;EktK ’s/ o'e brkT[Adk j?. fJj nkws"o s/ fJ;s/wkb j'D tkb/ ehNBkPeK ns/ ccz{dhBkPeK d/ Bkb uzrh nB[e{bsk do;kT[Adk j?. fJj 250 fwHbhH, 500 fwHbhH s/ 1 bhNo dh g?fezr ftu T[gbpX j?. fJ; d/ fJ;s/wkb Bkb 3^5 fdBK d/ nzdo S'N/ (fBwc) ehV/ ƒ wko ;[ZNdk j? feT[Afe T[j fJbki ehsh EK s'A G'iB BjhA b? ;ed/. fJj fBwc ns/ bkotk ftu fBowkuB feqnk T[~s/ o'e brkT[Adk j? fi; Bkb T[j wo iKd/ jB. fJj ehfVnK ftu g[Bo T[sEkB gqGkt g?dk BjhA j'D fdzdk. :e [ ksk dk fJ;sw / kb egkj, fwou, np z , nr z o { ns/ MB ' / ftu ehsk iKdk j. ? T[d:'r fbfwfNv) y/sh o;kfJD, c;b g'PD, seBheh s/ ckw:{b/PB dh fBowksk s/ fBo:kse ezgBh j?. ezgBh d/ T[sgkd Bk f;oc xo/b{ pIko ’u pbfe J/Phnk, ncohek, b/fNB nwohek ns/ fwvb Jh;N d/ d/PK ftu th iKd/ jB. fJzv'rbc dhnK uko T[sgkdB fJekJhnK jB fiBQK dk e[b y/socb 90,000 ;e/HwhH s'A fInkdk j?. fJBQK ’u 1 N?eBheb f;zE/f;; gbKN s/ 3 ckow[b/PB gbKN Gkos ’u ;fEs jB. jo/e fJekJh s/ r[DtZsk d/ wkgdzvK dk fXnkB ofynk iKdk j?. fJjh ekoB j? fe T[sgkdK dh r[DtZsk bJh ezgBh nkJhn?;U 9001 ns/ gfonktoD ;[oZfynk bJh nkJhn?;U 14001 wkBeK Bkb gqwkfDs j?.



eμgBh ;wkuko

www.krishijagran.com

Gkos fJz;?eNh;kJhv; fbfwfNv B/ bfjokfJnk Mzvk

Gk

os fJz;?eNh;kJhv; fbfwfNv ezgBh dk BK g?;Nh;kJhv fBowkD ftu gqw[Zy j?. fJj ezgBh g"fdnK d/ Io{oh o;kfJDK dk fBowkD eodh j?. fJ; ezgBh d/ 6 w?BfJT{c?eufozr :{fBN jB fi; ftu 160 s'A fInkdk pqKvK dk fBowkD j[zdk j?. fJ; ezgBh d/ T[sgkd 70 d/PK Bz{ fBo:ks ehs/ iKd/ jB. jkb ftu jh ezgBh B/ e'beksk ftu nk:'fis fJe ;?whBko dk nk:'iB ehsk fi; ftu n;w, pzrkb ns/ UvhPk oki

d/ vhboK B/ fjZ;k fbnk. ;?whBko ftu w"i{d vhboK ƒ ;zp'fXs eod/ j'J/ ezgBh B/ vkfJo?eNo Xow/P r[gsk B/ fejk fe ;kvh ezgBh g?;Nh;kJhv fBowkD ftu w'Yh j?. n;hA j'o ezgBhnK d/ gq'veN pDkT[Ad/ jK. ;kvh ezgBh c;bK bJh ;ko/ Io{oh o;kfJDK dk fBowkD eodh j? fiBQK dk bkG ;ko/ okiK d/ fe;kB b? oj/ jB. ezgBh d/ vkfJo?eNo iBob w?B/io vkH ;zdhg gkb B/ fejk fe pz{d^pz{d Bkb jh xVk Godk j?. fJ;bJh ;kƒ ;zrfms j' e/ fJeZm/ fwb e/ ezw eoB dh b'V j?. ;kvh ezgBh d/ T[sgkd Gkos d/ ;ko/ fJbkfenK ftu T[gbpX jB, fi; dk bkG fe;kB gqkgs eo oj/ jB.

i?B fJohr/PB

e

dh BthA fJB't/PB

fjzd/ jB fpB gkDh ;G ;[zBK. ih jK, i/eo gkDh Bk j't/ sK ihtB dh ebgBk BjhA ehsh ik ;edh. gkDh dh ewh ekoB iht^izs{nK s'A b? e/ oZ[y^p{N/ se p/ikB j' iKd/ jB. gkDh dh fizBh b'V ;kv/ ;oho Bz{ j[zdh j? UBh jh c;bK Bz{ th j[zdh j?. i/eo ;w/A f;o c;bK dh f;zukJh Bk ehsh ikJ/ sK T[j ;[Ze iKdhnK jB. fco eJh e'fPPK d/ pkti{d th T[j jo/ BjhA j[zd/. ;'ek, c;bK bJh ;okg tork j[zdk j?. ;'e/ s'A BfiZmD bJh i?B fJohr/PB ezgBh Bt/A^Bt/A T[geoD ftef;s eoB ftu bZrh j'Jh j?. fJj ezgBh f;zukJh bJh b'VhAd/ jo gqeko d/ T[geoD fit/A ;?Av fcbNo, o'Nh ebhB fcbNo, fv;ebhB fcbNo nkfd dk fBowkD eodh j?. ezgBh d/ ;hBhno w?B/io nkPhP B/ df;nk fe ;kvh ezgBh g{o/ Gkos ftu ezw eodh j?. ;kv/ T[sgkd f;zukJh bJh pj[s jh T[g:'rh jB fiBQK dh fe;kBK ftu pj[s wzr j?.

marketmirchi.com dk beF rkjeK Bkb f;ZXk ;zgoe  fpBK fe;/ ftu’bhJ/ d/ f;ZX/ p}ko ftu nkgD/ ckow T[sgkd_;/tktK fgzvK ftu fe;/ ezw dh w[cs n?vtoNkfJ}w?IN bJh ;zgoe eo'- www.marketmirchi.com  fgzv ns/ Ffjoh p}ko ~ i'VD tkbh nB{mh t?p;kfJN  i/ s[;hI T[sgkdK_;/tktK ~ rqkwhDK ~ t/u oj/ j' sK marketmirchi.com ftu Ffjoh eVh d/ sfjs ofi;No eo'.  i/ s[;hI y/sh T[sgkdK, rqkwhD T[sgkdK dh fteoh eo oj/ j' sK rqkwhB eVh d/ sfjs ofi;No eo'.  gziheoD d/ pknd s[;hI nkgDh n?vtoNkfJ}w?IN fteoh, o'}rko ns/ dkfyb/ bJh w[cs g';N eo f;ZX/ nkgD/ rkjeK se gj[zu ;ed/ j'.  s[;hI nkgD/ rkjeK ~ rqkwhB, g;zd, pkjoh g;zd ns/ T[jBK ~ f;ZX/ c'B eo ;ed/ j'. ftu’bhnK ofjs rqkwhB wkoehfNzr nkXkfos 26

n?ZwHJ/H;hH feqPh ikroD nes{po 2016



eμgBh ;wkuko

www.krishijagran.com

fJzvhnB jop; d/ T[sgkd, n;o fdykT[D p/fj;kp

fJz

vhnB jop; t/NBoh y/so ’u ikfDnk^ gSkfDnk BK j?. ezgBh fJ; y/so ’u pj[s ;ko/ gq'veN; pDk ojh j?. fJ;/ f;bf;b/ ƒ nZr/ tXkT[Ad/ j'J/ ezgBh B/ jkb ’u jh c[bfwB r'bv gq'veN; bKu ehsk j?. gzikp d/ y/sh w/b/ ftu ezgBh d/ ro[Zg gq'veN w?B/io T[~sw tkig/Jh B/ feqPh ikroD ƒ dZf;nk fe c[bfwB r'bv ƒ ekch tXhnk fo;gK; fwfbnk j?. T[BQK B/ dZf;nk fe ezgBh g{o/ d/P ftu ezw eo ojh j? go :{HghH ns/ fpjko oki d/ fe;kBK s'A fJ; T[sgkd Bz{ ekch uzrh gqshfeqnk fwbh j?. ezgBh d/ w[Zy T[sgkdK ’u n?w' cqh gkT{vo, phHn?;H ;NqKr, jop'vkJhB, g'AvpkfJU, n?gNhw'o g/N f;og, vowkB'b eqhw, NqK;eb gbZ;, fJZw[rqhB J/n?cn?;, c';c'ikfJw, fbt'b w[Zy T[sgkdK ftu'A jB. fJBQK T[sgkdK s'A fJbktk ezgBh e'b T[sgkdK

dh tZvh o/Ai T[gbpX j? fi; ftu'A fInkdkso T[sgkd gP{nK ’u j'D tkbhnK fpwkohnK ns/ T[BQK dh f;js Bkb ;pzXs jB. g'bNoh, wZSh gkbB, gP{ gkbB ;ko/ y/soK ftu fJj ezgBh ezw eo ojh j?. ;qh tkig/Jh dZ;d/ jB fe ezgBh T[gskd ’s/ j'D tkbhnK fo;ouK T[~s/ ekch fXnkB oydh j?, fi; d/ ekoB wkoehN ftu n;hA rkjeK se r[DtZsk tkb/ T[sgkd gj[zuk oj/ jK. d/P ftub/ pIkoK s'A fJbktk ftd/Ph pIkoK ftu th ezw eo ojh j?.

dbjB dk T[sgkdB eoB fpqe; d/P

d/

P ftu gfjbh tko fpqe; d/PK d/ y/sh wzsohnK dh p?me BthA fdZbh ’u ;zgzB j'Jh, fi; dh gqXkBrh eod/ j'J/ feqPh ns/ fe;kB efbnkD wzsoh okXk w'jB f;zx B/ fejk fe fpqe; d/P dbjB dk T[sgkdB eoB fi; Bkb Gkos ftu dbjB dh xkN Bz{ g{ok ehsk ik ;e/. T[BQK B/ fejk fe Gkos fwZNh f;js ekov ns/ gqXkBwzsoh feqPh f;zukJh :'iBk (;{yw f;zukJh) d/ wkfXnw Bkb fe;kBK dh bkrs ftu ewh fbnkT[D dk :sB eo fojk j?. ;qh f;zx B/ buehb/ ibtk:{ seBhe ƒ gq's;kfjs eoB ns/ ;{uBk nkdkB^ gqdkB ;woZEk ftu ;[Xko eoB dk ;zebg ftnes ehsk. ;zw/bB ftu fjZ;k b? oj/ d/PK B/ ;z:[es okPNo wjK;Gk d/ n?bkB d/ nB[;ko 2016 ƒ

28

n?ZwHJ/H;hH feqPh ikroD nes{po 2016

nzsookPNoh dkb toQk n?bkB eoB ’s/ ;fjwsh gqrN ehsh. p?me ftu pqkihb, o{;, uhB ns/ dZyDh ncohek d/ y/sh wzsohnK B/ fjZ;k fbnk. fpqe; d/PK d/ y/sh wzsohnK d/ ;zw/bB ’u brksko y/sh bJh wkvb ftef;s ns/ ;KMk eoB bJh wzu ;Ekgs eoB s/ ;fjwsh j'Jh. fJj wzu tou{nb ;[ftXk gqdkB eo/rk ns/ fJ; dk T[d/P ykX ;[oZfynk ƒ gq's;kfjs eoBk, fBozso o{g ’u y/sh ftek; ns/ rohph ƒ d{o eoBk j't/rk.


n;bh cofN; dh gSkD, ohg gZsh dk fBPkB

e';kt/N

cofN;

| jh f;o ofN; c bh kt/N n; j? ; ' e 90# ykd |o ;b

wksok L 3^6 feb'$J/eV uzrh r[DtZsk, fInkdk T[gi ns/ fInkdk nkwdB gqkgs eo',

nZi jh cofN; ykd fbnkU ;b|o fwbI fbwfNv, w[zpJh


eμgBh ;wkuko

www.krishijagran.com

feq;Nb B/ ‘f;XKs’ P'n e/; eoB bJh nk:'fis ehsk w/rk chbv P'n

n?

ro' ew ? heb ys / o dh f;oeZY ezgBh feq;Nb eqkZg gq'N?ePB B/ nkgD/ ekNB ‘jkJhfpq v f;XKs’ d/ v?w' bJh fbyktk fgzv ftu fJe w/rk chbv P'n nk:'fis ehsk. fJj fgzv fGtkBh ns/ M[zM[B{ fIfbQnK dh jZd T[~s/ ;fEs j?. fuVktk dh gzukfJs ew/Nh d/ u/now?B ns/ oki;EkB d/ e?pfBN wzsoh ;z[do bkb w/xtkb d/ gZ[Zso e?bkP w/xtkb B/ fe;kBK ƒ ;zp'Xs eod/ j'J/ ‘f;XKs’ d/ gqdoPB dh gq;z;k ehsh ns/ Bkb jh y/sh ƒ gq's;kfjs eoB bJh feq;Nb tb'A ehshnK ik ojhnK rshftXhnK ƒ th ;bkfjnk. fJ; w"e/ ’s/ fbyktk, ;[id"bk, jwhwg[o, d[bkfBnk, ghgbh, w'otk, bYz{Yk, ykvbk ns/ y[NkfBnk fgzvK d/ ;ogzu th jkIo ;B. fgzv fbyktk d/ fe;kB ftB'd Xkohtkb B/ nkgD/ 5 J/eV d/ y/s ftu jkJhfpqv ekNB ‘f;XKs’ dk phi phfink ;h, i' ;kfonK bJh fyZu dk e/Ado pfDnk. fJ; w"e/ s/ wkD ns/ y[Ph wfj;{; eo oj/ Xkohtkb B/ fejk, “fJe bzw/ no;/ wro'A w/o/ y/sK ftu J/Bh p/jsohB egkj dh c;b j'Jh j? ns/ fJ; dk f;jok feq;Nb d/ ;[gB ekNB jkJhfpqv f;XKs ƒ iKdk j?.” fJ; d/ Bkb jh T[BQK B/ fejk fe f;XKs ftu nrqDh ekNB jkJhfpqv pDB dhnK ;kohnK y{phnK w"i{d jB. ;G s'A tZvh rZb fJj j? fe fJ; ftu egkj dh c;b ƒ B[e;kB gj[zukD tkbh ;c?d wZyh xZN brdh j?. f;XKs d/ p{fNnK dh T[ukJh ns/ T[BQK dk s/ih Bkb tXDk, uzr/ ns/ fInkdk frDsh ftu egkj d/ c[Zb ns/ NhAv/, i' sD/ d/ j/mb/ b/tb s'A jh brD/ P[o{ j' iKd/ jB, egkj u[rD ftu n;kBh nkfd e[M nfijhnK y{phnK jB i' f;oc f;XKs ftu jh t/yD ƒ fwbdhnK jB. Xkohtkb dh c;b ƒ t/yD bJh tZvh frDsh ftu fe;kB nkJ/ ;B. iBob w?B/Io (;hv;) gzei f;zx p'ok B/ fJ; w"e/ ’s/ fJeZm/ j'J/ brGr 3000 fe;kBK ƒ ;zp'fXs ehsk. T[BQK B/ fe;kBK ƒ ekNB jkJhfpqv f;XKs ƒ ngBkT[D d/ 30

n?ZwHJ/H;hH feqPh ikroD nes{po 2016

ckfJfdnK pko/ dZf;nk. ;qh f;zx d/ nB[;ko fJj fe;w jkJhfpqv egkj T[rkT[D tkb/ T[~soh okiK bJh pj[s T[g:[es j? feT[Afe fJ; ftu ;c?d wZyh ns/ j'o o; u{;D tkb/ ehV/ xZN brd/ jB. T[BQK B/ dZf;nk fe fJ; d/ p{N/ wip{s j[zd/ jB ns/ fJ; ftu tZv/ ;kJhI d/ NhAv/ bVhpZX sohe/ Bkb brD dh nB'yh ;woZEk j?. whvhnk Bkb o{po{ j[zd/ j'J/ T[BQK B/ ezgBh d/ ‘phi s'A c;b’ se d/ T[sgkd g'oNc'bhU T[~s/ I'o fdZsk, i' y/sh bJh eZuk wkb fit/A phi, p{fNnK dh ;[oZfynk bJh ehNBkPe, ;go/n gzg, jkot?;NoI ns/ j'o y/sh ;pzXh T[sgkd ns/ ;/tktK T[gbpX eokT[Adk j?. T[BQK B/ df;nk fe phi eko'pko dh rZb eohJ/ sK ezgBh dk g{ok fXnkB w[Zy c;bK fit/A egkj, M'Bk, wZeh ns/ pkio/ T[~s/ j? fi; ƒ rfjB nB[z;XkB wro'A pIko ftu T[skfonk iKdk j?. fJ; w"e/ s/ jfonkDk d/ fpIB; j?~v fpi/Ado pkbhnkB, vhHnkoHn?wH (;hvI) ow/P fpdk;ok, vhHnkoHn?wH vhHe/H Powk, ;EkBe NhHnkJhH ;[fozdo w[Zy s"o s/ jkIo ;B.


eμgBh ;wkuko

www.krishijagran.com

w'v?;N' dk ftPtk; HHH c;bK dk ;zg{oB ftek; v?;N' eqkg gq'N?ePB gqkJht/N fbfwfNv ezgBh B/ c;b ;[oZfynk bJh w'vkB 4ih ehNBkPe pIko ftu T[skfonk j? i' ekch n;odkfJe j?. ezgBh d/ J/ohnk ;/bI w?B/io e/ H nkoH g{ B hnk B/ df;nk fe fJj fJe nzso^gqtkjh ehNBkPe j? i' sDk S/de, gZsk bg/Ne ns/ tob w?rN dh gqGktPkbh Yzr Bkb o'eEkw eodk j?. fJj ehNBkPe bzw/ ;w/A se n;odkfJe j? ns/ gkDh, fwZNh, tksktoD ns/ fwZso ehfVnK bJh ;[oZfyns j?. T[E/ jh ezgBh B/ dhwe, iVQ d/ ehfVnK s/ ;[zvh bJh p/jsohB ehNBkPe nN?e dh th g/PeP ehsh j?. T[BQK B/

df;nk fe fJBQK d'jK T[sgkdK d/ T[g:'r Bkb Bk f;oc fe;kBK Bz{ c;b ;[ o Z f yns oyD ftu wdd fwb/ r h pbfe g?dktko ftu th tkXk j't/rk. fXnkB:' r j/ fe ezgBh dh P[o{nks Gkosh y/sh GkJhuko/ dh ;/tk eoB d/ T[d/P Bkb j'Jh ;h. T[d:'rgsh phoGkB ror dh nrtkJh j/m P[o{ j'Jh fJ; ezgBh Bz{ ps"o w?B/fizr vkfJo?eNo okw ntsko ror dk ;kE th gqkgs j'fJnk. ezgBh w[Zy o{g Bkb y/sh o;kfJD fit/A ehNBkPe, BdhBkPe, ccz{dhBkPe, g"d tXkT{, ;{yw g'PD sZs nkfd d/ fBowkD s/ ;gbkJh ftu ekoiPhb j?. ;w/A d/ Bkb w'v?;N' B/ y/sh o;kfJD piko ftu nkgDh tZyoh gSkD pDk bJh j?.

;{oi eqkg;kfJzf;I fbwfNv “T[~u r[DtZsk, fInkdk T[sgkdB”

Happy

;{oi rzrk (n?;;hvpfbT{^101) ;{oi ;[o[uh (n?;;hvpfbT{^102) ;{oi rzrk r'bv (n?;;hvpfbT{^103) ;{oi Bowdk (n?;;hvpfbT{^104) ;{oi T[d/ (n?;;hvpfbT{^105) ;{oi fPtk (n?;;hvpfbT{^106)

Diwali

;{oi Bowdk ;[go (n?;;hvpfbT{^107) ;{oi Bzdh (n?;;hvpfbT{^108) ;{oi d[ork (n?;;hvpfbT{^111) ;{oi okXk (n?;;hvpfbT{^112)

;{oi eqkZg;kfJzf;I fbwfNv “;koEe wkZb”, sh;oh wzIb, B/V/ ;ork;B eqk; o'v, ;tkwh ftt/ekBzd wkor, rKXh Bro (r[ioks)^382421H www.surajcropsciences.com

n?ZwHJ/H;hH feqPh ikroD nes{po 2016

31


eμgBh ;wkuko

www.krishijagran.com

J/B;hw rqhB J/o'wk ngDkU, ;kb Go bkG ewkU

ph

iK dh T[sgsh eoBk ;kvk ezw j? ns/ T[BQK ƒ r[DtZsk Gog{o pDkT[Dk ;kvk Nhuk. g{o/ ftPt ’u wPj{o fJNbh dh wzBh^gqwzBh XBhnk phi T[rkT[D tkbh ezgBh J/B;hw B/ fJ;/ T[d/P Bkb Gkos ftu XBhJ/ d/ ;G s'A tXhnk phi T[gbpX eokT[D bJh nkgD/ edw tXkJ/ jB. S/sh jh Gkosh pIko ’u J/B;hw dk XBhnk phi rqhB J/o'wk d/ BK Bkb T[gbpX j't/rk. fJ; dh yk; rZb fJj j? fe fe;kB ;kb Go fJ; dh y/sh eoe/ uzrh bkG gqkgs eo ;ed/ jB. ezgBh tb'A T[rkJ/ rJ/ XBhJ/ phi dh yk;hns fJj j? fe fJ; ’u d/o Bkb c[Zb nkT[Ad/ jB ns/ fInkdk skgwkB ’u th fJ; dh y[Pp{ ekfJw ofjzdh j?. fJ; dh eNkJh eJh tko ehsh ik ;edh j?. fJjh BjhA fJ;dhnK gZshnK th bzwhnK j[zdhnK jB.

fInkdk skgwkB ;fjD dh ;woZEk oyD ekoB rqhB J/o'wk ƒ rowh ns/ toyk d/ w";w ftu e[Pbsk g{ote ns/ ;kb Go T[rkfJnk ik ;edk j?. fXnkB:'r j? fe ezgBh dh P[o{nks ;kb 1952 ’u j'Jh ns/ g{o/ ftPt ’u nkgDh gSkD pDkT[D wro'A fJ; ezgBh B/ Gkosh pIko tZb o[y ehsk j?. J/B;hw 1500 fe;kBK dh wdd Bkb 5000 j?eN/no IwhB T[~s/ phi g?dk eodh j?. jo ;hIB ftu ezgBh tb'A Bk f;oc XBhnk phi pbfe j'o ;pIhnK d/ phiK dk th T[sgkdB ehsk iKdk j? fiBQK dk fBo:ks 50 s'A fInkdk d/PK ftu ehsk iKdk j?. ;kb Go J/B;hw tb'A 300 s'A tZX tZy^tZy fe;wK T[rkJhnK iKdhnK jB. ezgBh dk wzBDk j? fe ;kb do ;kb phiK dh P[Xsk s/ r[DtZsk ’u ;[Xko ehsk ikDk ukjhdk j? fi; Bkb fe;kBK ƒ uzrh c;b gqkgs j' ;e/. ezgBh ;zeo fgnkI ns/ ;zeo gZsk r'Gh d/ phi th T[gbpX eotkT[Adh j?.

;tkb ;kv/ itkp s[jkv/, fdbtk ;ed/ jB Y/oK fJBkw

feqPh ikroD

;'wkBh ;hvI gqPB'soh

nkw frnkB s/ feqPh ikroD ’s/ nXkos gqPB gqPB 1H eDe dh y/sh bJh Io{oh j? < T[fus skgwkB

T[fus toyk

d't/A

fJBQK ’u'A e'Jh BjhA

gqPB 2H ftPt ’u fInkdkso nypkoh ekrI fe~E'A nkT[Adk j? < Pze[ftqPh tD

gsMV tD

w?Ar'qt tD

toyk Gog{o tD

gqPB 3H bzw/ ;N/fgb fe;w dh egkj w[~y o{g ’u fe; d/P ftu T[rkJh iKdh j? < Gkos

fwPo

roh;

uhB

fBod/P L gkme nkgD/ T[Zso 15 Btzpo se E-mail:prashant@krishijagran.com ’s/ G/i ;ed/ jB, 9891263263 whatsapp iK SMS eo ;ed/ jB, ;jh T[Zso G/iD tkb/ gfjb/ fszB fe;kB thoK Bz{ eqwtko 3, 2 ns/ 1 jIko se d/ jkJhfpqv phi fJBkw d/ o{g ftu ;'wkBh ;hvI tb'A fd~s/ ikDr/, Bkb jh nrb/ nze ftu T[BQK dk BK Skfgnk ikJ/rk. fe;kB tho T[Zso d/ Bkb nkgDk BK, gsk ns/ w'pkfJb Bzpo Io{o G/iD. T[Zso G/iD tkfbnK ’u feqPh ftfdnkoEh s/ fe;kB G?DK th Pkwb j' ;edhnK jB.

32

n?ZwHJ/H;hH feqPh ikroD nes{po 2016


T[gbpXh

www.krishijagran.com

feqPh ikroD ’u i[fVnk fJe j'o nfXnkfJ

e

fjzd/ jB fe fe;/ ;z;Ek iK ;zrmB dk w[Zy T[d/P fBZs BthnK T[gbpXhnK ƒ gqkgs eoBk j'Dk ukjhdk j?. fJ;/ eEB ƒ ;koEe eod/ j'J/ feqPh ikroD whvhnk ro[Zg B/ gqrsh tZb fJe j'o edw tXk fdZsk j? ns/ fJe j'o nfXnkfJ i'Vd/ j'J/ wfbnkbw GkPk ftu gZfsqek fobhI ehsh rJh. feqPh ikroD dk BK fe;/ ikD^gSkD dk w[jskI BjhA j?. feqPh w?rIhBK ftu feqPh ikroD dk BK ;G s'A gfjbK fbnk iKdk j?. fgSb/ fdBhA feqPh ikroD B/ nkgDh wfbnkbw GkPk ftu gqekfPs w?rIhB fobhI eoB d/ Bkb fJe j'o T[gbpXh jk;b ehsh j?. fJ; w"e/ e/ob d/ fso[nBzsg[ow ftu oki d/ feqPh wzsoh thHn?;H ;[Bhb e[wko B/ w?rIhB fobhI eod/ j'J/ fejk fe feqPh ikroD fe;kBK bJh todkB ;kps j't/rh. fe;kB fJ; w?rIhB d/ wkfXnw Bkb y/sh seBheK, y/sh :'iBktK d/ pko/ ftu ikD ;eDr/ ns/ T[~Bs y/sh eoB bJh gq/fos j'Dr/. fJ; w"e/ ’s/ feqPh ikroD d/ w[Zy ;zgkde n?wH;hH v'wfBe, fBd/Pe PkfJBh fJwkB[tb, ;fj ;zgkde nihE thHnkoH s/ Pfjo d/ j'o wzB/^gqwzB/ b'e jkIo ;B.

feqFh ikroD

fe;kB ekov

/I yZut f fdb [gjko T

feqFh ikroD @fe;kB ekov# s'I gkU fJe bZy dk d[oxNBk phwk ns/ Gkoh S{N Bkb eJh j'o fJBkw

S{N u[D' nkgDk ekov

Very Very Important Farmer Card

ibdh nk fojk j? NAME ADD ID ISSUE

fJe bZy dk d[oxNBk phwk

: : : :

Important Kisan Card Important Farmer Card Very Important Kisan Card Very Important Farmer Card Very Very Important Kisan Card Very Very Important Farmer Card

feqFh T[sgkdK s/ S{N

(IKC) (IFC) (VIKC) (VIFC) (VVIKC) (VVIFC)

feqFh T[geoDK s/ S{N

feqFh ftGkr ftu gqrshFhb fe;kBK d/ BK ns/ s;tho 12 Languages (11 Indian & 1 Global), 21 States, 2 Portals - 10 Million combined readership

Ph.: +91-11-265111845, 26517923, 45503170

Email : info@krishijagran.com

Web: www.krishijagran.com, hindi.krishijagran.com

n?ZwHJ/H;hH feqPh ikroD nes{po 2016

33


fJzNoftT{

www.krishijagran.com

jo tko fw~Nh dh y[Pp{ fy~u fbnkT[Adh j? L Btki[dhB

nk

gDh t~yoh gSkD pDkT[Dh j?, e[M t~yok eoBk j?, fJ; d[BhnK dh GhV ftu ;G s'A t~yok u~bDk j?, fJj iƒB jo fe;/ d/ wB ftu j[zdk j? go ;zxoP Bkw dk Ppd pj[s jh nihp j?. ;zxoP eod/ ;w/A fJB;kB iK sK n~r/ tX iKdk j? iK fco T[; d/ p[bzd j"A;b/ jko iKd/ jB. i' ;\s ;zxoP eod/ jB T[j jw/PK jh n~r/ tXd/ jB. nfijk jh fJe P\; j?, fiBQK B/ fIzdrh d/ jo edw ’s/ ;\s ;zxoP ehsk go T[BQK d/ p[bzd fJokfdnK B/ T[BQK ƒ jko w{jo/ r'v/ Bk bkT[D fd~s/. Gkt/A T[BQK d/ e?ohno dh r~b j't/ iK fco T[BQK dh fBih fIzdrh dh, ;cbsk d/ edw u[zwD wro'A th T[j nkgDh fw~Nh, nkgD/ y/s ns/ fe;kB fwsoK d/ Bkb i[V/ j'J/ jB. fJ~E/ r~b j' ojh j? fcbwh d[Bhnk d/ wzB/^gqwzB/ ebkeko Btki[dhB f;~dheh dh. fJj T[j P\; jB i' n;kXkoB j[zd/ j'J/ th ;XkoB ofjDk g;zd eod/ jB. pdbkg[o, piozrh GkJhikB torhnK fcbwK ’u ezw eo u[~e/ Btki[dhB B/ bzw/ ;w/A se ;\s ;zxoP eoe/ w[ekw jk;b ehsk j?. ;cbsk gqkgs eoB wro'A th T[BQK B/ n~i th nkgD/ fgzv dh fw~Nh Bkb Bksk BjhA s'fVnk j?. jkb ftu jh T[Zso gqd/P ;oeko tb'A Btki[dhB f;~dheh ƒ ;wkitkdh fe;kB ns/ ;otfjs phwk :'iBk dk pqKv nzp?;/vo pDkfJnk j?.feqPh ikroD B/ Btki[dhB f;Zdheh Bkb yk; w[bkeks ehsh. g/P jB T[BQK Bkb rZbpks d/ gqw[Zy nzP o fJe wzB/^gqwzB/ ebkeko j[zd/ j'J/ th s[;hA nkgD/ fgzv dh fw~Nh Bkb i[V/ j'J/ j', fet/A wfj;{; j[zdk j? < fJj rZb ;jh j? fe w?A fJe ebkeko jK ns/ ps"o ebkeko w?ƒ pj[s e[M fXnkB oyDk g?Adk j?. fJZE'A se w/ok fgzv dh fwZNh Bkb i[VB dk ;tkb j? sK fJZE/ jh w?A g?dk j'fJnk ns/ fJjh w/ok xo j? fJ; bJh fJ; Bz{ IfjB ftu'A eZYD pko/ w?A ;'u th BjhA ;edk. w?ƒ uzrk brdk j? nkgD/ fe;kB d';sK ns/ fgzv tkfbnK Bkb fwbDk. nkgDh fwZNh e'b nkT[Dk ns/ nkgD/ b'eK Bkb fwbD s/ fJe ;e{B fwbdk j?. w?ƒ fwZNh dh

34

n?ZwHJ/H;hH feqPh ikroD nes{po 2016

y[Pp{ jo tko fgzv sZe fyZu fbnkT[Adh j?. fe;kBK ƒ s[;hA fe; soQK gq/fos eod/ j' < fJe ebkeko j'D d/ Bkb^Bkb w?A fJe fe;kB th jK ns/ fe;kB sK y[d d{;fonK bJh gq/oBk ;o's jB i' fdB^oks y/s ftu fwjBs eoe/ p/jso BshfinK dk fJzsIko eod/ jB. w?A sK fJjh ejKrk fe fe;kBK s'A ;kƒ gq/oBk b?Dh ukjhdh j? feT[Afe d/P dh iBsk dk g/N fe;kBK d[nkok ehsh rJh ;\s fwjBs s'A pknd jh Godk j?, fJ;bJh ;kv/ fe;kB jh ;kvh gq/oBk jB. w?ƒ uzrk brdk j? fe b'e w?ƒ gq/oBk ;o's d/ o{g ftu t/yd/ jB b/feB ;jh wkfJfBnK ftu fi; B/ ;cbsk d/ edw u[zw


fJzNoftT{ bJ/ T[j jo Py; fe;/ Bk fe;/ bJh gq/oBk ;o's j?. Gkosh fe;kBK dh nkofEe ;fEsh ƒ fe; soQK d/yd/ j' < ;ko/ ikDd/ jB fe Gkos gfjbK s'A jh y/sh gqXkB d/P fojk j?. Gkos ftu y/sh dk y/so pj[s tZvk j? go fJ; d/ Bkb jh ;kƒ fJj th ;theko eoBk j't/rk fe d/P ftu fe;kBK d/ jkbks mhe BjhA jB. fJ; d/ fgZS/ eJh ekoB jB fit/A brksko gkDh dk b/tb xZN j'Dk, ibtk:{ gfotosB, f;zukJh ftt;Ek mhe B j'Dk, T[~u r[DtZsk d/ phi fe;kBK ƒ T[gbpX B j'Dk, ;jh ikDekohnK gqkgs Bk j'Dk nkfd. fJj ;G fuzsk dk ftPk j? feT[Afe fJ; Bkb Bk f;oc fe;kBK ƒ B[e;kB j' fojk j? pbfe T[d:'r irs ns/ nkw iBsk ƒ th GftZy ftu go/PkBh j' ;edh j?. fJBQK ;wZf;nktK Bkb BfiZmD bJh ;kv/ fe;kBK ƒ fsnko ofjDk j't/rk. nkT[D tkbh ghVQh d/ ftP/ ftu ;'uDk j't/rk feT[Afe n;hA sK y/sh eo ;ed/ jK go nkT[D tkbh ghVQh fJBQK ;wZf;nktK d/ uZbd/ y/sh fet/A eo ;e/rh, fJj fuzsk dk ftPk j?. fe;kBK dh fJ; ;fEsh ƒ ;[XkoB bJh ;oeko ƒ S'N/ fe;kBK bJh fJe ;g'oN f;;Nw pDkT[Dk j't/rk fi; Bkb fe T[BQK dh nkofEe ;fEsh ;[Xo ;e/. nfijk eh j? fe bw z / no;/ pknd xo nkTD [ s/ th sj [ kvk fInkdkso ;wK ys / K ftu jh phsdk j? < w?A fJe fe;kB gfotko Bkb sknb[Ze oydk jK, pugB s'A y/sK ftu fojk jK fJ;bJh uzrk brdk j? nkgD/ y/sK ftu ezw eoBk. fgSb/ fdBhA n;hA y/sK ftu nkX[fBe f;zukJh seBhe ;Ekgs ehsh ;h, fi; Bkb c;b dh T[go'A f;zukJh ehsh iKdh j?. fJ; T[~s/ jkbhA ezw uZb fojk j?. i/eo fJj ;cb j[zdk j? sK n;hA fJ; ƒ d{;o/ fe;kBK se th gj[zukT[D dh e'fPP eoKr/. ni/ ;kv/ y/s ftu

www.krishijagran.com

;oQ'A phiD dh fsnkoh uZb ojh j?. w?ƒ nkgD/ y/sK Bkb fgnko j? ns/ fJjh ekoB j? fe w?A xo nkT[D wro'A th y/sK ftu e[M Bk e[M BtK eodk ofjzdk jK. fJj w/oh fwZNh j? fJ; ƒ fet/A nDS'fjnk SZv ;edk jK. fi; soQK fJe wK ƒ nkgD/ pZfunK Bkb fgnko j[zdk j? T[;/ soQK fJe fe;kB bJh T[; d/ y/s th pZu/ tKr j[zd/ jB, fi; ƒ e[M th j't/ sK dod fe;kB ƒ jz[dk j?. jkb ftu jh sj [ kƒ ;wkitkdh c;b ns/ ;otfjs ~ phwk :i ' Bk dk pKqv np z ; ? v / o pDkfJnk frnk j,? fJ; pko/ eh fsnkohnK jB < ;oeko tb'A fJ; :'iBk dk pqKv nzp?;/vo pDkJ/ ikD wro'A w?A nkgD/ nkg ƒ wkDwZsk wfj;{; eo fojk jK. fJj phwk :'iBk jo fJe fe;kB dh b'V j?. fJ; d/ bJh e'fPP eoKrk fe fJj :'iBk jo/e fe;kB se gj[zu/ sKfe T[BQK ƒ fJ; dk f;ZXk bkG fwb ;e/. ne;o fe;kBK ƒ c;bK ’u xkNk ;fjDk g?Adk j? fJ; bJh Io{oh j? fe fInkdk s'A fInkdk fe;kB fJ; :'iBk dk bkG b?D. fJ; d/ bJh fInkdk s'A fInkdk fe;kBK ƒ ikro{e eoBk n?ZwHJ/H;hH feqPh ikroD nes{po 2016

35


fJzNoftT{

www.krishijagran.com

j't/rk sd/ fe;/ :'iBk dh ;cbsk s?n ehsh ik ;edh j?. d{;o/ ebkekoK tKr s[;hA fe;kBK bJh e[M edw u[~e oj/ j' < fit/A fe w?A gfjbK th efj u[Zek jK fe fe;kBK dk d/P d/ ftek; ftu pj[s nfjw :'rdkB j?, fJ; bJh T[BQK ƒ fizBk T[s;kfjs ehsk ikJ/ UBk E'VQk j?. fiZE'A se w/ok fe;kBK ƒ ;g'oN eoB dk ;tkb j? sK w?A jw/Pk T[BQK d/ Bkb jK. T[BQK dh jo ;zGt wdd bJh w?A fsnko jK. fe;kBK ƒ eh ;[B/jk d/Dk ukj'r/ < d/P d/ fe;kBK bJh sK w?A p; J/Bk jh efjDk ukjKrk fe T[j brksko y/sK ftu fwjBs eo oj/ jB. T[BQK ƒ uzrk cb Io{o fwb/rk. fe;kB nkgDk nksw ftPtk; fpbe[b th Bk xZN eoB ns/ e'fPP eoB fe T[j y/sh ;pzXh BthnK ikDekohnK gqsh ;dk ikro{e ofjD ns/ BthnK seBheK ƒ ngBkT[D. fJwokB ykB ;hBhno gZsoeko feqPh ikroD, BthA fdZbh w'pkfJb L 9582957538 Jhw/b^imran@krishijagran.com

ftNe' d/ T[sgkd jB Go';/:'r

ft

Ne' fJzvhnk gqkJht/N fbwfNv ezgBh gP{nK bJh eJh soQK d/ c{v ;gbhw?AN, fBT{NqhPhnB ns/ j'o T[sgkd pDkT[Adh j?. ezgBh d/ gqshfBXh r[ouoB f;zx B/ dZf;nk fe ezgBh jo g'qveN T[s/ rfjB y'i eoB wro'A jh gq'veN Bz{ pIko ftu G/idh j? sKfe rkjeK Bz{ uzr/ s'A uzrk gq'veN fwb ;e/. toswkB ’u ezgBh eJh soQK d/ gq'veN fit/A v/noh ckofwzr, g'bNoh d/ y/so ’u ns/ gP{nK bJh n?ANhpkfJfNe pDk ojh j?. ezgBh dk wzBDk j? fe i/eo fo;ou T[~s/ fXnkB fdZsk ikJ/ sK gq'veN j'o fInkdk uzrk pDdk j?. fJjh ekoB j? fe ezgBh jo tko nkgD/ gq'veNK ftu e[M Bk e[M BtK fbnkT[D dh e'fPP eodh j?. eJh tko ezgBh fe;kBK dhnK Io{osK ƒ fXnkB ftu oy e/ th ;g?Pb gq'veN pDkT[Adh j?, fi; Bkb fInkdk s'A fInkdk fe;kB T[; dk bkG b? ;eD/.

25 ;kb g{o/ j'D s/- 25 ;kb 25 bZy w?Ipo :'iBk

feqFh ikroD gfotko Bkb i[VD dk ;[fBjok w”ek Gkos d/ fe;kBK dh nkgDh nktk} @feqFh ikroD# wkf;e gZfsqek nkgD/ 25 ;kb g{o/ j'D s/ gkmeK bJh fbnkJh j? ;[Bfjok w”ek. e[M nk;kB ;tkbK d/ itkp fdU ns/ i[V ikU feqFh ikroD gfotko Bkb. nkU ikDd/ jK fJ; w”e/ d/ pko/-

gqPB : fJNbh dh ezgBh n?B;hw dk XBhnk phi Gkosh pIko ’u fe; BK Bkb T[gbpX j't/rk < o?v n?o'wk

pfbT{ n?o'wk

rqhB n?o'wk

:?b' n?o'wk

eh gV'L feqFh ikroD fJe rqkwhB gfotkfoe gZfsqek j? fi; ftu s[jk~ feqFh ;wkuko, ezgBh ;wkuko, Bt/I T[BZs phi dh ikDekoh, fGzB fGzB ehNBkFe, c;bK dh ;w/I ;w/I s/ ikDekoh, pkrpkBh, wZX{ wZyh gkbB, gF{ gkbB, feZs/ pko/ ikDekohnK, fJzNoftT{, gqrshFhb fe;kBK ns/ wfjbktK dhnK T[gbpXhnK, ;/js, Bt/I T[sgkd, fcbwh frnkB, okiBhsh, ykDk-yikBk nkfd ikDekohnK fJ; ftu Fkfwb jB. fet/I i[VhJ/- gZfsqek ftu jo wjhB/ fJjBK ftfFnK s/ nkXkfos fJe ;tkb gqekfFs ehsk ikJ/rk. T[; ;tkb dk itkp T[;/ nze ftu j't/rk fi;~ bZGe/ s[;hI ;k~ w?;/i G/iDk j't/rk. gfjb/ 100 ;jh itkp d/D tkb/ gkmeK ~ fJe ;kb dh w?IpofFg, nrb/ 100-200 gkmeK ~ 6 wjhB/ iK 3 wjhB/ dh w?IpofFg coh fdZsh ikJ/rh. Bkb jh 10,000 gkmeK ~ fJe wjhB/ dh gZfsqek w[cs fdZsh ikJ/rh. u[e' c'B, fdU fJe nk;kB ;tkb dk itkp ns/ pD ikU feqFh ikroD gfotko d/ w?Ipo.

feqFh ikroD Bkb i[VD ns/ w?Ipo pBD bJh ;zgoe eo'- npd[; ;wd 9891889588, gqFKs Fowk 9891263263 12 Languages (11 Indian & 1 Global), 21 States, 2 Portals - 10 Million combined readership

Ph.: +91-11-265111845, 26517923, 45503170

36

Email : info@krishijagran.com

n?ZwHJ/H;hH feqPh ikroD nes{po 2016

Web: www.krishijagran.com, hindi.krishijagran.com


eμgBh ;wkuko

www.krishijagran.com

j'Avk

dk BtK fNZbo gq;s[s gkBh j'Avk w'No dh Gkos ’u ;fEs ;fj:'rh ezgBh j'Avk ;hJ/b gkto gq'veN; fbwH B/ ‘w/e fJB fJzvhnk’ w[fjzw d/ nzsors Gkosh fe;kBK dh b'V d/ nB[;ko BtK j'Avk fNZbo wkvb n?c 300 g/P ehsk j?. fJj fJe Pesh ukfbs thvo j? i' ;pIh, rzBk, egkj, e/bk, c[Zb^cb, prhfunK nkfd ftu tkjh ekoi bJh ;jh j?. c;bK ’u ftfGzB BdhB T[g:'r sZsK dk Bk; eod/ jB fi; d/ Bshi/ ti'A g?dktko xZN j[zdh j?. j'Avk o'Noh fNZbo BdhBK ƒ iVQ'A eZY fdzdk j? fi; Bkb c;bK

ƒ IwhB ftu'A Gog{o g'Pe sZs fwbd/ jB. Bkb jh BdhB fwZNh ftu fwb e/ ykd pD iKd/ jB, fi; dk bkG th c;bK ƒ fwbdk j?. toswkB ’u wId{oK dh xkN ns/ wfjzrh wId{oh dh ;fEsh ’u fJj S'N/ fe;kBK bJh T[g:'rh :zso j?. PeshPkbh 4 ;Nq'e, 1H5 feb'tkN d/ n?Avtk; Uto j?v tkbt tkb/ ihn?e; 80 gNo'b Bkb uZbD tkb/ fJziB tkb/ fJ; o'Noh fNZbo dk tIB f;o| 37 feb'rqkw j?.

y/sh d/ ;wkB, j[D bZGD/ n;kB

phi

jkJh^N?e y/sh

o'gkJh dh ;wZroh

|;b ;[oZfynk

y/sh T[geoD

ykd

f;zikJh

j'o

tX/o/ ikDekoh bJh t~N;n?g eo'

n?ZwHJ/H;hH feqPh ikroD nes{po 2016

37


eμgBh ;wkuko

www.krishijagran.com

;w/fes ehN gqpzXB dh f;~fynk fe;kBK ƒ d/Dk L p?foe; dh u[D"sh

;

w/fes ns/ gqkfeqse ehN gqpzXB dhnK seBheK ns/ T[sgkd y/sh y/so ftu ;w/A dh wzr j?. fe;kB nkgDh c;b dh ;[oZfynk ns/ ehN fB:zsqD d/ j'o ;kXB T[gbpX B j'D ekoB ehNBkPeK dk nzBQ/tkj ;go/n eo oj/ ;B go j[D ehN fB:zsqD d/ j'o ;kXBK ƒ fe;kB ngDkn oj/ jB feT[Afe nzBQ/tkj ehNBkPeK d/ gq:'r ekoB T[BQK dh f;js, fwZNh dh T[gikT{ Pesh ns/ tksktoD T[~s/ wkVk n;o g? fojk j?. fe;kB tho j'o ;kXBK d/ ftP/ ’u ikDd/ BjhA jB ns/ jkbs fJj j? fe T[j y/shpkVh SZv e/ j'o bkGekoh eko'pkoK tb ik oj/ jB fJ;bJh fe;kBK ƒ ;w/fes ehN gqpzXB dhnK T[gbpX seBheK ns/ T[sgkdK s'A ikDz{ eokT[D Io{oh j' frnk j? fi; Bkb T[j nkgDh ihftek b/tb Bz{ T[~uk eo ;eD. d{o d[okv/ d/ fgzvK d/ fe;kBK se gj[zuDk jh nkgD/ nkg ftu fJe u[D"sh j?. fe;kB nkgD/ y/s T[~s/ fe;/ th nkX[fBe seBhe ƒ S/sh BjhA ngDkT[Adk. fe;kBK ƒ ehN gqpzXB dhnK BthnK ;w/fes seBheK d/ ftP/ ’u ;wMkT[Dk ns/ T[BQK ƒ fJBQK seBheK dk T[g:'r eoB bJh gq/fos eoBk nkgD/ nkg ftu fJe w[Peb ezw j?. fe;kB Bt/A T[sgkd fit/A c?o'w?B Nq?g dh ;cbsk d/ ftP/ ’u g{oh soQK ;zs[PN BjhA jB ns/ fJBQK ƒ fJ;s/wkb eoB s'A gfjbK T[j fJBQK dh r[DtZsk ƒ t/yDk ukj[zd/ jB. Bkb jh e[M ezgBhnK fiBQK dh c?o'w?B Nq?g ’u w[jkos BjhA, pIko ftu nk e/

p?foe; torhnK ezgBhnK fe;kBK dh ;jkfJsk bJh Bt/A T[sgkd pDk ojh j?....

okw/ r"Vk, y/sh nc;o

38

n?ZwHJ/H;hH feqPh ikroD nes{po 2016

fe;kBK dh f;js ns/ T[rkJhnK rJhnK c;bK dh uzrh r[Dt~sk bJh fJj Io{oh j? fe ;ko/ dknt/dko fe;kBK ƒ T[fus seBhe ƒ ngBkT[D bJh gq's;kfjs eoB..... b'e/P wekw, ;hHJhHUH, p?foe; n?rq';kfJzf;I

c?o'w?B Nq?g T[sgkdK dh ;k\ ƒ yokp eo oj/ jB ns/ fe;kB tho nkgD/ nkg ƒ mZfrnk j'fJnk wfj;{; eo oj/ jB. fJBQK gq;fEshnK ’u fe;kB d/ ftPtk; ƒ fiZ s Dk n" y k ez w j? . p? f oe; n?rq';kfJzf;I ftPt dh fJe' fJe ezgBh j? i' fe;kBK ƒ ehN fB:zsqD d/ ftebge ;kXBK dh ;cbsk d/ ftP/ ’u f;Zfyns eoB ftu nfjw G{fwek fBGk ojh j?. fe;kB tho fe;/ th T[sgkd Bz{ t/yD wro'A ;wMd/ jB. p?foe; dh Nhw d{o d[okv/ d/ fgzvK se ik e/ fe;kBK ƒ c?o'w?B Nq?g d/ ftP/ ’u ;wMkT[D d/ Bkb^Bkb fJ; d/ bkG d/ ftP/ ftu th d;d/ jB. ;zB 2011 ftu ezgBh 80,500 fe;kBK ;kjwD/ nkgD/ tksktoD fwZso T[sgkdK dk gqdoPB eo u[Zeh j?. p?foe; jo wjhB/ jIkoK dh frDsh ’u gqdoPBhnK brkT[Adh j?. Bkb jh fe;kBK ƒ fJ; ftu nkT[D tkbh bkrs ns/ bkGK d/ pko/ ’u d;dh

w?A p?foe; d/ T[sgkdK s'A ;zs[PN jK ns/ i?fte y/sh ƒ pVktk d/D bJh fJBQK dh gq;z;k eodk jK.... fteow, UAeko J/iz;h, eoBkNe


eμgBh ;wkuko

www.krishijagran.com

j?. ezgBh fe;kBK e'b ik ;w/A^;w/A s/ T[BQK d/ ftuko th ikDdh j?. jkbKfe fJj ezw pj[s w[Peb j? ns/ fJj fInkdk wjZstg{oB j? fe y/sh y/so d/ ;ko/ dknt/dkoK ƒ fJeZfmnK fwb e/ fe;kBK ƒ ehN fB:zsqD d/ ftebge ;kXBK d/ ftP/ ’u ikDekoh d/JhJ/ sKfe ehNBkPeK d/ nzBkX[zd fJ;s/wkb s'A S[Nekok fwb ;e/. ;oeko dh fIzw/tkoh fe;kBK ƒ ikDekoh d/Dk ns/ nkor/fBe y/sh ƒ pVktk d/D dh j't/ ns/ Bkb jh T[sgkdK dh r[DtZsk d/ fB:w pDkJ/ ns/ fJBQK T[sgkdK dh yohd T[~s/ S'N dh ;j{bs j't/. vhboK Bz{ ukjhdk j? fe T[j fJBQK T[sgkdK d/ ftP/ ’u fe;kBK ƒ dZ;D. ezgBhnK ƒ T[~u r[DtZsk tkb/

p?foe; d/ T[sgkdK d/ uzr/ Bshi/ fwb/ jB ns/ w?A d{;o/ fe;kBK ƒ th fJBQK T[sgkdK dk gq:'r eoB dh ;bkj d/Adk jK..... rzrkXo ;tkwh, fe;kB, eoBkNe

T[sgkd pDkT[D/ ukjhd/ jB ns/ fe;kBK ƒ d{;o/ fe;kB thoK ƒ th gq/fos eoBk ukjhdk j?.

rVtk;{ ’u gP{ w/bk

r[

o{ nzrd d/t :{Bhtof;Nh nkc t/NBoh n?Av n?Bhwb ;kfJzf;I (rVtk;{) b[fXnkDk, gzikp ’u d' fdB dk w/bk nk:'fis ehsk frnk. w/b/ dk T[dxkNB gzikp ;oeko d/ rtoBo thHghH f;zx GdB"o d/ eo ewbK d[nkok ehsk frnk. fJ; w"e/ s/ rVtk;{ :{Bhtof;Nh d/ tkJh; uK;bo nwoihs f;zx ns/ gzikp n?rohebuo :{Bhtof;Nh d/ thH;hH pbd/t f;zx fYZb'A w[Zy o{g ’u jkIo ;B. ;qh GdB"o B/ wZSh gkbB ’u uZb oj/ ezw fit/A fcP ebuo ns/ ehws tXkT{ ;/tktK bJh :{Bhtof;Nh dh gq;z;k ehsh. vkH J/Hn?bH ;?Bh gP{XB T[sgkdB ns/ gqpzXB ftGkr d/ n?uHUHvhH tb'A pDkfJnk frnk gq'i?eN ftfdnkoEhnK Bz{ fdykfJnk. fJj gq'i?eN pDkT[D dk T[d/P fJj ;h fe fet/A nkT[D tkb/ ftfdnkoEh ns/ ;kfJfN;N g'bNoh ckofwzr ’u No/fBzr d/ IohJ/ nkgDk GftZy pDk ;ed/ jB. ;qh GdB"o B/ th fJ; gq'i?eN ftu o[uh fdykJh ns/ ftfdnkoEhnK^ftfdnkoEDK Bkb rZb ehsh. T[BQK B/ fe;kBK ƒ uzrhnK ;/tktK d/D T[~s/ I'o fdZsk.

n?ZwHJ/H;hH feqPh ikroD nes{po 2016

39


eμgBh ;wkuko

www.krishijagran.com

B/ bKu ehsk

J/chfBNh c'o;

ft

Pt gqf;ZX ehNBkPe ezgBh n?cHn?wH;hH :{Hn?;HJ/H B/ nkgD/ ;G s'A tXhnk T[sgkdK dh bVh ftu fJe j'o BdhB BkPe “J/chfBNh c'o;” Bz{ Pkwb ehsk j?. j'Nb B{o wfjb ’u nk:'fis fJe tZv/ gq'rokw ftu J/Phnk g?;/fce dh gqXkB p/EthB N'v d[nkok J/chfBNh c'o; bKu ehsk frnk. fJ; T[sgkd Bkb eDe dh c;b ’u T[rD tkb/ fIZdh u"Vh gZsh tkb/ BdhBK dk iVQ'A Bk; j' ikJ/rk ns/ d[pkok ed/ T[~rD BjhA d/t/rk. ezgBh d/ ;hBhno whs gqXkB ihHn?;H ;/m B/ T[~so Gkos s'A nkJ/ j'J/ ;ko/ fv;NqhfpT{NoK dk ;tkrs s/ XzBtkd ehsk. n?cHn?;H;hH d/ Gkosh w?B/fizr vkfJo?eNo gqw'd ekob/eo B/ fJ; w"e/ ’s/ fv;NqhfpT{NoK Bz{ ;zp'fXs ehsk fe GftZy ftu nkgD/ T[sgkdK dh bVh ’u n;hA j'o nfs^nkX[fBe

T[sgkdK dh r[DtZsk jh ;kvk T[d/P i sK t/N/Boh ns/ ckowk;{NhebI d/ y/so ’u eJh ezgBhnK jB go e/B'p pkfJUfNe; ezgBh dh nkgDh tZyoh gSkD j? feT[Afe ezgBh tb'A pDkJ/ T[sgkdK dh r[DtZsk d/ ekoB jh fJ; B/ ;kfonK d/ fdb ’u EK pDkJh j?. ezgBh dh P[o{nks gzikp ’u j'Jh ;h. 11 ;kbK d/ bzw/ ;co ’u ezgBh B/ eJh n;odkfJe T[sgkdK dh g/PeP eoe/ pIko ftu uzrh geV pDkJh j?. ezgBh d/ iBob w?B/io nfws e[wko B/ dZf;nk fe ;ko/ T[sgkdK dh w?fBT{c?eufozr pkjo'A ehsh iKdh j?. ;kv/ T[sgkdK dh P[o{nksh o/Ai 100 o[gJ/ s'A P[o{ j?. ;kvh j?v nkfc; fdZbh ftu j?. T[BQK B/ fejk fe ezgBh e'b brGr 60 T[sgkd jB, fiBQK dh frDsh ftu S/sh jh tkXk ehsk ikJ/rk. T[BQK B/ dZf;nk fe T[BQK dk we;d fe;kBK se uzr/ T[sgkd gj[zukT[Dk j?. ezgBh jkbhA f;oc gzikp T[~s/ jh nkgDk fXnkB e/Adfos eoBk ukj[zdh j?. T[BQK B/ fejk fe ;kvk T[d/P T[sgkdK dh r[DtZsk ƒ ekfJw oyd/ j'J/ fe;kBK ƒ xZN frDsh ftu uzrk T[sgkd w[jZJhnk eokT[Dk j?.

40

n?ZwHJ/H;hH feqPh ikroD nes{po 2016

T[sgkd i'VB dk :sB eoKr/ fi; Bkb |;bK dh g?dktko ftu tkXk j' ;e/ s/ d/; ftu y[Pjkbh nkJ/. ezgBh d/ w[Zy y/soh gqpzXe ni/ gtko B/ ;ko/ fv;NqhfpT{NoK dk XzBtkd ehsk ns/ Bkb jh J/chfBNh c'o; ƒ fInkdk s'A fInkdk fe;kBK se gj[zukD d/ fBod/P th fdZs/. J/chfBNh c'o; d/ fJ;s/wkb Bkb c;bK dh g?dktko ftu tkXk j't/rk fi; Bkb fe;kB fInkdk wksok ftu bkG gqkgs eo ;eDr/.



;bkj

www.krishijagran.com T[g:'r eoB bkfJe j? iK BjhA, fes/ T[BQK ftu fe;/ soQK dk fo;kt sK BjhA j' fojk.  fe;kB i/eo gVQ/^fby/ jB sK ehNBkPe yohdd/ ;w/A ezgBh ns/ ;jh ehNBkPe dh gSkD eo b?D iK fe;/ gVQ/^fby/ ftnesh ƒ Bkb b? ikD ns/ T[; gk;'A fjdkfJsK ns/ p'sb T[~s/ Sfgnk b/pb Io{o gVQtkU.  ;oeko tb'A wkBsk gqkgs ehNBkPe dk jh gq:'r eo'.  ehNBkPe yohdD s'A gfjbK T[; dh g?fezr dh uzrh soQK iKu eo bU fe T[j fes/ bhe sK BjhA j' fojk. fe;kB ehNBkPe ƒ fbiKd/ ;w/A fJj fXnkB oyD fe ehNBkPe ƒ ykX^gdkoE, gP{nK ns/ j'o :ksohnK s'A d{o oyD. ehNBkPe dk fwPoD fsnko eoB bJh ;ktXkBh tos' ns/ b/tb T[~s/ d;h wksok dk jh gq:'r eo'. ehNBkPe dk fSVekU eoB ;w/A ;ktXkBh Io{o tos'. ehNBkPeK ƒ T[~u skgwkB s'A d{o oy'. ehNBkPe dh p'sb iK ezN/Bo d/ w[V gq:'r s'A pu'. yk;s"o s/ gP{nK bJh gkDh iK nBki nkfd oyD bJh ed/ gq:'r Bk eo'. fJj ikBb/tk j' ;edk j?. ehNBkPe ezN/Bo ƒ ibdpkIh ’u BPN Bk eo'. w?Nb e?B s/ vozw Bz{ g?Auo eoe/ ;kV fdU. T[E/ jh g[Zm/ Bkb pD/ ekNB s/ gbk;fNe p?rK Bz{ th ;kV e/ BPN eo'. ehNBkPe yohdd/ ;w/A T[; dh n?e;gkJhoh sohe dh Io{o iKu eo' ns/ d[ekBdko s'A fpb Io{o bU. ;g/on eod/ ;w/A d;skB/, i?eN, wk;e ns/ n?BeK dk gq:'r Io{oh j?. ehNBkPe Bz{ y[Zb/Q jZEK Bkb Bk S{j/. jtk dh T[bN fdPk ftu ;go/n fpbe[b B eo'.

ehNBkPeK dk ;jh gq:'r 

   

ehNBkPe gq:'r eoB tkb/ fe;kBK ƒ ehNBkPe dh ;jh ikDekoh j'Dh ukjhdh j?. w[Zy o{g Bkb yohdkoh s'A b? e/ gq:'r eoB se ;ktXkBh tosDh ukjhdh j?. ;G s'A fInkdk fXnkB fJ; d/ gq:'r dh wksok ;pzXh eoBk j[zdk j?. fJ;dk c;bK ns/ T[; d/ T[sgkdK d/ T[go j'D tkb/ gqGkt dk yk; fXnkB oyDk j[zdk j?. ehNBkPe gq:'r eoB tkb/ fe;kBK ƒ ehNBkPeK d/ wkV/ n;o Bkb ;oho T[~s/ j'D tkbh ;wZf;nk ns/ T[; d/ fJbki dh ikDekoh th j'Dh ukjhdh j?. fe;kB ehfVnK dk B[e;kB i/eo y/s ftu t/yd/ jB sK nkgD/ BIdheh fe;kB n?BHihHUH, y/sh ftfrnkB e/Ado iK y/sh ehNBkPe fteo/sk Bkb ;bkj wPtok s'A pknd jh ehNBkPe dk gq:'r eoB. ehNBkPeK dk gq:'r i/eo pj[s fInkdk Io{oh j? sK fJ; d/ ;[oZfyns gq:'r dh ikDekoh Io{oh bU. ehNBkPe yohdD s'A gfjbK fe;kBK iK T[g:'r eoB tkfbnK e'b ehNBkPe oyD bJh b'VhAdk s/ ;[oZfyns ;EkB j'Dk ukjhdk j? fiZE/ pZu/ s/ gP{ Bk gj[zu ;eD. fJj fBPfus eo bU fe gkDh dh b'VhAdh wksok TgbpX j? skfe ehNBkPe dk fSVekU eoB wro'A ;go/n gzg nkfd uhIK Bz{ gkDh Bkb X' ;ehJ/. Bkb jh y[d Bz{ th ;kc eo ;ehJ/. ehNBkPe fSVekU ftu fJ;s/wkb j'J/ eZgfVnK Bz{ gkDh Bkb X'D wro'A s/I X[Zg ftu Io{o ;[ekU. ehNBkPe ezN/Bo ƒ jw/Pk gbk;fNe p?r iK g/go ftu bg/N e/ oy'. ehNBkPe gq:'r d/ ;w/A ;g/no gzg nkfd uhIK dh iKu eo bU fe feXo/ e'Jh bhe/i BK BjhA j' ojh. fSVekU eoB s'A gfjbK fJj iKu eo bU fe fi; ;go/n gzg iK T[geoD dk T[g:'r eo oj/ j' T[j

42

n?ZwHJ/H;hH feqPh ikroD nes{po 2016

  

e/HNhH uzvh ekoiekoh ;zgkde, feqPh ikroD, fdZbh



eμgBh ;wkuko

www.krishijagran.com

Bowdk pkfJUe?w fbfwfNv go'w s'A fe;kB b? ;eDr/ uzrk T[sgkdB fte ykd pDkT[ D tkbh wz B h^gq w z B h ezgBh Bowdk pkfJUe?w fbfwfNv tb'A fBofws ykd go'w (ck;c?fNe fou nkor/fBe fwBUo) fe;kBK ftueko pj[s b'efgqn j' ojh j?. fJj fJe i?fte T[sgkd j? fi; d/ iohJ/ fe;kB uzrk T[sgkdB b? oj/ jB. ezgBh d/ gqpzX fBd/Pe fdB/P gN/b B/ feqPh ikroD ƒ dZf;nk fe fJj T[sgkd eJh y{phnK Bkb Gog{o j?. fJj T[sgkd vhHJ/HghH dh s[bBk ’u uzrk ezw eodk j? iK n;hA efj ;ed/ jK fe fJj vhJ/gh dk fJe tXhnk ftebg j?. BwehB fwZNh fiZE/ vhJ/gh g{oh soQK Bkekw j? T[E/ go'w gqGkth s"o s/ ezw eodk j?.feqPh wzsokbk th go'w d/ fJ;s/wkb ƒ g{oh soQK gqtkBrh d/ u[Zek j?. ;qh gN/b B/ df;nk fe n;hA r[ioks ftu pj[s fInkdk wksok ’u go'w fe;kBK se gj[zuk u[Ze/ jK. fJ; dk fJ;s/wkb eoB tkb/ fe;kBK s'A fwbhnK gqshfeqnktK Bkb n;hA fJ; Bshi/ ’s/ gj[zu/ jK fe vhJ/gh d/ w[ekpb/ go'w fInkdk gqGktPkbh j?. ezgBh B/ r[ioks d/ Bkb^Bkb j'o gqKsK ftu th go'w d/ wkfXnw Bkb fe;kBK ftueko fJe yk; gSkD pDkJh j?. n;hA brksko j'o gqKsK ftu th go'w ƒ fe;kBK se gj[zukT[D bJh brksko :sBPhb jK. fJ; d/ bJh gzikp, wZX gqd/P, wjKokPNo ns/ oki;EkB ftu v?w' th eo u[Ze/ jK,

44

n?ZwHJ/H;hH feqPh ikroD nes{po 2016

fiZE/ fe;kBK ns/ vhboK gk;'A pj[s uzrk chvp?e fwfbnk. vhJ/gh d/ w[ekpb/ go'w ƒ nkb{, eDe, egkj ns/ u"bK ftu fJ;s/wkb eoB s/ fInkdk T[sgkdB d/ o{g ftu uzr/ Bshi/ fe;kBK ƒ gqkgs j' oj/ jB. ;qh gN/b nB[;ko go'w dh tos'A Bkb ykd fJ;s/wkb dh bkrs xZN iKdh j?. wkoehN ftu T[gbpX d{;o/ ck;c/foe coNhbkJhIo d/ w[ e kpb/ go' w pj[ s jh n;odkfJe j? ns/ vhJ/gh d/ w[ekpb/ fJ; dh ehws th xZN j?. T[BQK B/ dZf;nk fe go'w d/ fJ;s/wkb Bkb f;o| fe;kBK ƒ jh BjhA pbfe vhboK ns/ ezgBh ƒ th ckfJdk fwb/rk ns/ fJj d/P ns/ wksG{wh d/ ftek; ftu th wddrko ;kps j't/rk. T[whd j? fe fJ; ;kb d/ nzs se fe;kB nkgD/ y/s s'A fInkdk T[sgkdB b?D bJh fJ; r[DtZsk Gog{o ykd dk fJ;s/wkb fInkdk s'A fInkdk eoBr/. fe;kB fJ; T[sgkdB dh tX/o/ ikDekoh bJh 8195800220 (wkfBe gkjtk, J/ohnk w?B/io, gzikp) ’s/ ;zgoe eo ;ed/ j'.



fJzNoftT{ ;|b fe;kB

www.krishijagran.com

s&l mDU-m`KI pwlk rMDwvw

cw

hy koeI vI Kyqr hovy imhnq krky s&lqw hwsl kIqI jw skdI hY[ KyqIbwVI dy nwl nwl kuJ Aijhy KyqI shwiek DMdy vI hn jo ikswn dI AwriQkqw nUM mjbUq krdy hn[ jykr koeI shwiek DMdw mu`K DMdw bx jwvy qW ieh dUjy lokW leI ie`k imswl hY[ Aijhy hI ie`k shwiek DMdy nUM mu`K DMdy vjoN krn vwlw au~dmI Aqy imhnqI mDU-m`KI pwlk hY ipMf lMfw, qihsIl pwiel, izlHw luiDAwxw dw vsnIk goibMdr isMG rMDwvw[ bwrHvIN q`k dI pVHweI pUrI krn qoN bwAd Aqy lgBg 18 eykV zmIn qy KyqIbwVI krn dy nwl hI ausny pMjwb KyqIbwVI XunIvristI, luiDAwxw qoN 8 idnW dI mDU-m`KI pwlx sMbMDI tRyinMg leI Aqy 24 bkisAW qoN mDU-m`KI pwlx dw kMm AwrMB kIqw[ ies kMm nUM hor vpwrk p`Dr qy krn leI goibMdr isMG rMDwvw ny bYNk qoN krzw ilAw Aqy kwmXwbI dy rwhW qy qurn l`gw[ hor dUjy mDU-m`KI pwlkW dy vWg goibMdr isMG rMDwvw ny Awpxy ies kMm nUM isr& Sihd dy auqpwdn q`k hI sImq nw r`Kdy hoey hor nvyN Aqy Coty mDU-m`KI pwlkW nUM m`KI Aqy bksy vycx dw kMm SurU kr ilAw Aqy lgwqwr ausdI Awmdn iv`c vwDw hox l`gw[ mDU m`KIAW Aqy bkisAW dI ivkrI leI aus dy kol bhuq swrIAW sMBwvnwvW auqpMn hoeIAW Aqy aus ny pMjwb hI nhIN sgoN pMjwb qoN ielwvw lgBg swry Bwrq iv`c Awpxy ies kMm nUM PYlwieAw[ sMn 2004 swry ihMdusqwn dy mDU-m`KI pwlkW leI ie`k kwly swl vjoN jwixAw igAw hY[ ies dw kwrn ieh sI ik ies swl mDUm`KIAW nUM broAw mweIt nW dI ic`cVI ny AYsw nukswn phMucwieAw ik bhuq swry Sihd auqpwdk AYsy if`gy ik mu`Vky kdy au~T nw sky[ 24 bkisAW qoN 200 bkisAW q`k puhMcx qoN bwAd Aqy ies broAw mweIt dy hmly auprMq goibMdr isMG rMDwvw kol hux isr& 2 bksy hI b`c gey Aqy isr& ie`k h&qy bwAd hI auh 2 bkisAW dIAW m`KIAW vI mr geIAW Aqy goibMdr isMG rMDwvw dw mDU-m`KI pwlx dw kMm is^r qoN is&r qy Awx Kloqw[ pUrI qrW nwl tu`t cuky goibMdr isMG rMDwvw ny ies swry sdmy nUM Awpxy ayu~qy hMfwieAw pr hwvI nw hox id`qw Aqy iesy DMdy nUM hI muV krn dw inScw kIqw[

46

n?ZwHJ/H;hH feqPh ikroD nes{po 2016

mDU-m`KI pwlx dy DMdy nUM goibMdr isMG rMDwvw ny ie`k vwr i&r pUry joS Aqy imhnq nwl krn dw inScw kIqw Aqy AwpxIAW nSt ho cukIAW m`KIAW dy KwlI bkisAW nUM vyc ky juVy pYisAW qoN 50 bkisAW qoN muV ies kMm nUM SurU kr id`qw[ Sihd dIAW m`KIAW Aqy ies DMdy iv`c vrqI jWdI swrI sm`grI hux goibMdr isMG rMDwvw dUjy ikswnW nUM vycx l`gw Aqy hOlI hOlI muV kwmXwbI hwsl krn l`gw[ 2006 iv`c ies ny Awpxy Sihd nUM AYgmwrk krvwieAw Aqy iesy swl hI ies ny Awpxy nW ADIn Awpxy Sihd dy swry kMm nUM ie`k &rm dy rUp iv`c rijstr krvw ilAw[ hux Bwrq iv`c tnW dI mwqrw iv`c ausdw Sihd jwx lgw Aqy aus ny Sihd dy nwl hI Sihd dIAW m`KIAW qoN mom vI pYdw krnw SurU kr id`qw[ Sihd dy DMdy nUM pUrI qrW vpwrk p`Dr qy kr ky goibMdr isMG rMDwvw rwStrI Aqy AMqr-rwStrI p`Dr qy kMm krn leI supnw dyKx l`gw[ ausdw ieh supnw s`c hoieAw Aqy sMn


HELP LINE : 9779593111


fJzNoftT{ ;|b fe;kB

www.krishijagran.com

2014 iv`c goibMdr isMG rMDwvw dunIAW dy bhuq swry dySW iv`c Awpxy pYdw kIqy mom dw inrXwq krn l`g ipAw ies kMm leI aus nUM AMqrwStrI inrXwq lsMs vI iml igAw Aqy ies v`fy auprwly nUM pUrI kwmXwbI nwl AMjwm id`qw[ hux goibMdr isMG rMDwvw Awpxy ies Sihd dy DMdy nUM isr& Sihd q`k hI sIimq nhIN r`Kxw cwhuMdw sI Aqy aus ny ies DMdy iv`c hor sMBwvnwvw nUM pYdw krn leI koiSSW AwrMBIAW Aqy Sihd dIAW m`KIAW qoN isrP Sihd hI nhIN sgoN vDyry kImq qy ivkx vwlIAW vsqUAW ijvyN prpols, poln, rwiel jYlI Aqy fI-vYnm (mDU m`KI dy fMg dw zihr) ijhy bySumwr kImqI pdwrQ ijhnW nwl BWq BWq dIAW dvweIAW Aqy rUp s`jw dw smwn iqAwr huMdw hY pYdw krn bwry Awpxw mMn bxwieAw[ ies kMm leI goibMdr isMG rMDwvw dI srkwr qoN ieh mMg hY ik KyqI iviBnqw vjoN Sihd auqpwdn Aqy hor auqpwdW dI isKlweI Aqy pRosYisMg leI ivdyS qoN cMgI Aqy imAwrI qknIk mDU-m`KI pwlkW nUM muh`eIAW krvweI jwey Aqy iehnW auqpwdW dI mMfIkwrI leI ivSyS shuLqW id`qIAW jwx[ ies qrW nwl goibMdr isMG rMDwvw ny Sihd dy DMdy nUM ie`k ivSwl DMdy v`joN krky lokW nUM ieh d`isAw ik nwkwmXwb hox qoN bwAd muV kwmXwb hoxw muSikl zrUr hY pr AsMBv nhIN[ A`j goibMdr isMG rMDwvw ies mDU-m`KI dy vpwr nUM bVI hI kwmXwbI nwl kr irhw hY[ AsIN aus dI Biv`K iv`c hor kwmXwb hox leI duAw krdy hW[

idnyS dmwQIAw jsvMq ngr, jlMDr (pMjwb) 94177-14390

18 YEARS (1999-2015)

Servi

ng Farming Community

rVtk;{ é¶ ì¼ÕðÆ ç¶ êzÅÃËà 繼è çÆ ô°ðÈ ÕÆåÆ ÇòÕðÆ ðÈ Á³×ç ç¶ò òËàéðÆ Áå¶ ÁËéÆîñ ×°ÃÅdz Ã÷ ïÈéÆòðÇÃàÆ, ñ°ÇèÁÅäÅ ç¶ ÕÅñÜ ÁÅë â¶ÁðÆ ÃÅdzà Áå¶ åÕéÅñ¯ÜÆ ò¼ñ¯º À°êí¯×ÆÁ» ç¶ ÇÃÔå ëÅÇÂÇçÁ» Áå¶ ì¼ÕðÆ êÅñÕ» ç¶ ÁÅðÇæÕ ëÅÇÂç¶ òÅÃå¶ ì¼ÕðÆ ç¶ êzÅÃËà ԯ¶ ç¹¼è çÆ ÇòÕðÆ ÁÅð³í ÕÆåÆ ×ÂÆ ÔËÍ âÅ. ÁÇéñ Õ°îÅð êÈéÆÁÅ, âÆé, ÕÅñÜ ÁÅë â¶ÁðÆ ÃÅdzà Áå¶ åÕéÅñ¯ÜÆ é¶ ç¼ÇÃÁÅ ÇÕ ì¼ÕðÆ çÅ ç¹¼è ìóÆ Û¶åÆ êÚäôÆñ Ô°³çÅ ÔË Áå¶ ÇÂà ÕÅðä ÇÂà Çò¼Ú ÕÂÆ ×°ä êŶ Ü»ç¶ ÔéÍ ÇÂÃ ç¶ ÇÃÔå ëÅÇÂÇçÁ» ù ò¶ÖÇçÁ» Ô¯ÇÂÁ» À°êí¯×ÆÁ» Çò¼Ú ÇÂÔ ìÔ°å êóç ÕÆåÅ ÜÅä ñ¼×Å ÔËÍ À°é·» ç¼ÇÃÁÅ ÇÕ ì¼ÕðÆ ç¶ ç¹¼è çÆ ÇòÕðÆ ÕðÕ¶ ÁÅñ¶ ç¹ÁÅñ¶ ç¶ Ö¶åð» ç¶ ì¼ÕðÆ êÅñÕ» ù òÆ ÁÅðÇæÕ ëÅÇÂçÅ ç¶ä çÅ ïåé ÕÆåÅ Ç×ÁÅ ÔËÍÚÅÔòÅé üÜä ïÈéÆòðÇÃàÆ ç¶ â¶ÁðÆ ÃÅdzà Áå¶ åÕéÅñ¯ÜÆ ÕÅñÜ ÇòÖ¶ Õ³îÕÅÜÆ Ã ç½ðÅé óêðÕ Õð ÃÕç¶ ÔéÍÀ°é·» ÜÅäÕÅðÆ Çç¼åÆ ÇÕ êzÅÃËà ÕÆå¶ ÇÂà 繼è ç¶ Á¼è¶ ÇÕñ¯ çÆ êËÇÕ³× BC ð¹ê¶ êzåÆ êËÕà ç¶ ÇÔÃÅì éÅñ Çî¼æÆ ×ÂÆ ÔË Áå¶ ÇÂÔ ç¹¼è ÇÂà ÕÅñÜ ç¶ â¶ÁðÆ êñ»à ç¶ ÇòÕðÆ ÕÅÀ±ºàð Óå¶ À°êñìè Ô¯ò¶×ÅÍ ÇÂà çÆ ÇòÕðÆ Áܶ æ¯óÆ îÅåðÅ Çò¼Ú êzï¯×Æ å½ð Óå¶ ô°ðÈ ÕÆåÆ ÜÅ ðÔÆ ÔË ÇÂà ñÂÆ ÒêÇÔñ» ÁÅú êÇÔñ» êÅúÓ çÆ éÆåÆ ÁêäÅÂÆ ÜÅò¶×ÆÍ

n?wHJ/H;h feqFh ikroD

feqFh ikroD gZfsqek ~ xo xo ftu fbikT[D bJh pbke gZXo s/ w?B/io, n?r}hfeT{fNt dh }o{os j?.

fibk ftgBD nfXekoh

;Bkse (3-4 ;kb dk s}opk)

sBykj ns/ j'o g?e/i

pbke n?r}hfeT{fNt

10th gk; (s}opk - fe;kBK Bkb w/bi'b)

;zgoe eo'L fBFKs Nke, nkb fJzfvnk ;oe[b/FB nfXekoh, c'BL 09953756433, 09891263263 60_9, sh;oh wzf}b, :{;c ;okJ/ wkoehN, rohB gkoe w?No' ;N/FB d/ B}dhe, BthI fdZbh - 110016 c'BL 011-26511845, 26517923, 45503170 Jhw/bL circulation@krishijagran.com t?p;kJhN L www.krishijagran.com

48

n?ZwHJ/H;hH feqPh ikroD nes{po 2016


ykd gqpzX

www.krishijagran.com

cMgw JwV lYx leI hwVHI dIAW &slW iv`c suc`jw Kwd pRbMD kro

k

xk, mtr, Coly, rwieAw Aqy goBI sroN hwVHI dIAW mu`K &slW hn[KwdW dI vrqoN krn dy bwvjUd ikswn Aksr iehnW &slW qoN pUrw JwV nhIN lY rhy[ ies dy mu`K kwrn KwdW dI AMnHyvwh qy &zUl vrqoN Aqy shI imkdwr, sMquilq Kwd Aqy pwaux dy shI FMg qrIikAW nUM iDAwn iv`c nw r`Kxw Awid hn[KwdW bhuq mihMgIAW ho rhIAW hn ies leI iehnW dI is&wrS Anuswr shI FMg qrIikAW nwl vrqoN krky iehnW qoN vDIAw lwhw lY ky PslW qoN cMgw JwV ilAw jw skdw hY[pMjwb KyqIbwVI XUnIvristI v`loN KwdW dI vrqoN sbMDI Aqy vDIAw JwV lYx leI ivksq qknIkW nMU Apnwauxw bhuq zrUrI hY[ pj M wb ivc ` zmIn dI iksm qy pwxI dI pwRpqI Ans u wr nweItrj o n, PwsPr o s, pt o wS, gMDk,izMk qy mYgnIz q`qW dI v`K v`K &slW leI is&wrS hY[ sB qoN pihlW KwdW dI imkdwr jwxn leI ikswn Awpxy KyqW dI im`tI prK zrUr krvwaux qW jo pqw l`g sky ik &sl nUM ikMnI qy ikhVI Kwd dI loV hY[ jykr im`tI prK nhIN krvweI jw skI qW KwdW dI vrqoN hyT ilKIAW is&wrSW (jo ik drimAwnIAW aupjwaU zmInW leI hn) Anuswr kro[ nweItrojnI Kwd : Awm hwlqW iv`c kxk nUM 110 ik`lo XUrIAw Kwd pRqI eykV pwauxI cwhIdI hY[ ies dI A`DI imkdwr rOxI krn vyly jW ibjweI qoN pihlW Kyq dI

AwKrI vhweI krn vyly C`ty nwl pwauxI cwhIdI hY[bwkI A`DI imkdwr kxk nUM pihlW pwxI lwaux qoN 4-5 idn pihlW jW bwAd pwauxI cwhIdI hY[ hlkIAW zmInW ivc` A`DI nweItrojn ibjweI smyN, cOQw ih`sw nweItrojn pihly pwxI qoN bwAd Aqy bwkI cOQw ih`sw nweItrojn Kwd dUsry pwxI qoN qurMq ipCoN pwE[ rwj dy v`K v`K izilHAW iv`c kxk nUM XUrIAw Kwd pwaux dy qrIky qy qjrby kIqy gey[ ijMnHW KyqW iv`c A`DI XUrIAw Kwd rOxI vyly jW Kyq dI AwKrI vhweI vyly pweI geI auQy ikswnW dy KyqW dy mukwbly AOsqn ie`k kuieMtl pRqI eykV kxk dw JwV v`D AwieAw ikauNik ikswn Awm qOr qy ibjweI vyly fwieAw fir`l krdy hn qy XUrIAw Kwd nUM do ikSqW iv`c pihly qy dUjy pwxI qy pwauNdy hn[ ies leI ikswn BrwvW nUM slwh hY ik XUrIAw Kwd dI pihlI ikSq rOxI krn vyly jW ibjweI qoN pihlW Kyq dI AwKrI vhweI krn vyly C`ty nwl pwau qy dUsrI ikSq pihly pwxI qy pwauxI cwhIdI hY[ klrwTIAW Aqy nweItrojn dI Gwt vwlIAW zmInW iv`c bIjI kxk dI &sl iv`c XUrIAw Kwd dI imkdwr 130 ik`lo pRqI eykV pwauxI cwhIdI hY[ A`D dsMbr qoN bwAd bIjI kxk nUM 90 ik`lo XUrIAw Kwd pRqI eykV pwau[ jykr kxk AwlUAW ip`CoN bIjI hovy Aqy AwlUAW nUM 10 tn pRqI eykV rUVI dI Kwd pweI geI hovy qW kxk nUM isrP 55 ik`lo XUrIAw pRqI

n?ZwHJ/H;hH feqPh ikroD nes{po 2016

49


gP{^gkbB, wZSh^gkbB ns/ v/noh ftek; ftGkr, gzikp ;oeko d/ ;fj:'r Bkb c?vo/PB nk| fJzvhnB u?Apo nk| ekwo; n?Av fJzv;Noh (fcZeh) tb'A okPNoh feqPh s/ gP{XB gqdoPBh 2016 d/ B"t/A ;z;eoD dk nk:'iB ehsk ik fojk j?. fJ; gqdoPBh dk T[dxkNB oki d/ w[Zywzsoh, ;odko gqekP f;zx pkdb, T[g^w[Zywzsoh ;odko ;[ypho f;zx pkdb, y/sh wzsoh ;odko s'sk f;zx, gP{^gkbB, wZSh^gkbB ns/ v/noh ftek; wzsoh ;odko r[biko f;zx okDhe/ tb'A ehsk ikJ/rk. fJj gqdoPBh Gkosh feqPh ns/ gP{XB y/so d/ ;q/Pm ns/ nkX[fBe fBowksktK, T[sgkdeK ƒ fpIB; gkNBofPg bJh fJe wzu gqdkB eodh j?. gqdoPBh ’u fJ; T[d:'r d/ Gkrhdko, Bhsh fBoXkoe, nB[ ; z X kB ;z ; EkB, fe;kB, y/ s h ftfrnkBh, n?BHihHUH ns/ Gkosh s/ ftd/Ph ezgBhnK fJe wzu ’s/ tZy^tZy eko'pkoh ftebgK Bkb o{po{ j'DrhnK.

5,500 ;e/H whH gqdoPBh ;EkB

brGr 4 bZy s'A fInkdk doPeK d/ nkT[D dh T[whd

9

gqdoPe 125 s/ 8 okPNoh r'PNhnK

20 okiK s'A 1 bZy s'A fInkdk fe;kB ns/ nk;Nq/bhnk s/ :{He/H s'A v?bhr/N;


seBheh feqPh s/ gP{XB

;K;feqse

gqdoPBh

gq'rokw B"thA okPNoh gP{XB gqsh:'rsk

;kb 2016 d/ ;G s'A tZv/ y/sh nk:'iB ’u Gkrhdkoh bJh nkgDh EK fBPfus eo'. irQk dhnK doK

gqdoPBh ’u irQk bJh ;zgoe eo'—eoB g[oh L O91 94789 53768 karan.puri@ficci.com gqsh:'rsk dh fInkdk ikDekoh bJh ;zgoe eo'—vkH ekb'B L O91 9501502564


ykd gqpzX eykV hI kwPI hY[ jykr PwsPors q`q fwieAw Kwd rwhIN pweI hovy qW XUrIAw Kwd dI imkdwr 20 iklo pRqI eykV ibjweI vyly Gtw dyxI cwhIdI hY[ BwrIAW zmInW iv`c pihlw pwxI lwaux qoN bwAd jykr vrKw pY jwvy qW kxk dI Psl keI vwrI pIlI pY jWdI hY[ ieh pIlwpx nweItrojn q`q dI Gwt krky nhIN sgoN zmIn ivcly hvw pwxI dy Anupwq dy ivgVn krky huMdw hY[ iehnW hwlqW iv`c ikswnW nUM bynqI hY ik 3% XUrIey dy Gol dw iCVkwA (3 iklo XUrIAw 100 iltr pwxI iv`c) krnw cwhIdw hY[ PlIdwr dwlW ijvyN ik Coly Aqy mtrW nUM kRmvwr 13 Aqy 26 ik`lo XUrIAw pRqI eykV ibjweI vyly pwauxw cwhIdw hY[ drimAwnIAW zmInW iv`c goBI sroN Aqy rwieAw nUUM 45 ik`lo XUrIAw pRqI eykV Kyq iqAwr krdy smyN AwKrI vwhI qy C`ty nwl pwauxw cwhIdw hY Aqy ieMnI hI mwqrw C`ty nwl pihly pwxI qy pwau[ izAwdw ryqlIAW zmInW iv`c XUrIAw dI imkdwr 50% vDw dyxI cwhIdI hY[ PwsPors q`q vwlI Kwd : XUnIvristI v`loN kIqy gey srvyKxW qoN pqw l`gw hY ik bhuqy ikswn PwsPors q`q dI v`D vrqoN krdy hn[ ijnHW KyqW iv`c PwsPors q`q drimAwnI imkdwr iv`c hY au~Qy 55 ik`lo fwieAw jW 15 ik`lo isMgl suprPwsPyt pwauxI cwhIdI hY[ij`Qy AwlUAW ip`CoN kxk bIjI jwvy Aqy AwlUAW nUM 10 tn pRqI eykV rUVI dI Kwd pweI geI hovy qW kxk nUM PwsPors q`q dI koeI loV nhIN[ swrI hI PwsPors q`q vwlI Kwd ibjweI vyly firl krnI cwhIdI hY ikauNik jy ieh Kwd C`ty nwl pweI jwvy qW &sl ies qoN pUrw lwhw nhIN lY skdI[ jykr fI ey pI qy suprPwsPyt nw auplbD hox qW kxk nUM hMgwmI hwlqW iv`c gMDkI &ws&yt Kwd jW nweItroPwsPyt Kwd dI vrqoN PwsPors q`q dy bdlvyN rUp iv`c kIqI jw skdI hY, BwvyN ieh KwdW mihMgI hn[ qyl bIz Aqy dwlW leI PwsPors q`q suprPwsPyt Kwd rwhIN pwau ikauNik ies iv`c gMDk q`q huMdw hY jo ik iehnW PslW dy imAwr qy JwV vDwaux iv`c shweI hY[ dysI Aqy kwblI CoilAW nUM kRmvwr 100 Aqy 50 ik`lo suprPwsPyt pRqI eykV ibjweI vyly pwau[ rwieAw Aqy goBI srHoN leI 75 ik`lo suprPwsPyt pRqI eykV ibjweI vyly fir`l kro[ jykr fwieAw Kwd (25 ik`lo pRqI eykV) pwauxI hovy qW 50 ik`lo ijpsm pRqI eykV zrUr pwayu[ potwS Kwd : potwS q`q dI pMjwb iv`c bhuqI Gwt nhIN[ ies leI ies q`q dI vrqoN isrP im`tI prK dy ADwr qy hI krnI cwhIdI hY[ij`Qy potwS q`q dI Gwt hovy au`Qy 20 ik`lo imauryt AwP potwS kxk nUM Aqy 10

52

n?ZwHJ/H;hH feqPh ikroD nes{po 2016

www.krishijagran.com ik`lo rwieAw Aqy goBI srHoN leI kwPI hY[ potwS q`q qoN vDyry lwhw lYx leI ies nUM ibjweI vyly hI fir`l krnw cwhIdw hY[ gMDkI Kwd : jykr kxk dI kwSq hlkIAW zmInW iv`c kIqI jwvy qW aus qy gMDk dI Gwt Aw jwdI hY[ iehnW hwlqW iv`c PwsPors q`q suprPwsPyt rwhIN pwau jW ie`k kuieMtl ijpsm pRqI eykV ibjweI vyly pwau[ iesy qrHW rwieAw Aqy goBI srHoN nUM jykr suprPwsPyt Kwd nw pweI jw sky qW 50 ik`lo ijpsm pRqI eykV pwau[ jykr mMfI iv`c ijpsm nw imly qW rwieAw leI gMDkI PwsPyt Kwd PwsPors Aqy gMDk dy bdlvyN rUp iv`c pweI jw skdI hY[ izMk Kwd : jykr swauxI dI Psl nUM izMk nw pweI hovy qW kxk iv`c izMk dI Gwt Awaux krky dwixAW dw JwV kwPI h`d q`k G`t skdw hY[ ienHW hwlqW iv`c kxk nUM 25 ik`lo izMk slPyt hYptwhweIryt jW 16 ik`lo izMk slPyt monohweIfryt pRqI eykV C`ty nwl ibjweI vyly pwauxw cwhIdw hY jo ik iqMn swl leI leI kwPI hY[ rwieAw nUM izMk dI kmI vwly KyqW iv`c 10 ik`lo izMk slPyt (21%) jW 6 ik`lo izMk slPyt (33%) ibjweI vyly pwau[ mYgnIz Kwd : ryqlIAW zmInW ijnHW iv`c ipCly s`q-A`T swlW qo N lgwqwr Jo n w-kxk PslI c` k r ApnwieAw hovy auhnW KyqW iv`c mYgnIz dI Gwt kxk qy Aw jWdI hY[ keI vwr ieh Gwt ieMnI izAwdw huMdI hY ik kxk dw vDxw Pu`lxw hI ru`k jWdw hY[ ies sm`isAw dy h`l leI mYNgnIz dI Gwt vwlIAW zmInW iv`c 0.5% mYgnIz slPyt dy Gol dy 3-4 iCVkwA (1 ik`lo mYNgnIz slPyt nUM 200 iltr pwxI iv`c Gol ky) krny cwhIdy hn[pihlw iCVkwA pihly pwxI qoN 2-4 idn pihlW Aqy bwAd iv`c 23 iCVkwA h&qy-h&qy dy &rk nwl Du`p vwly idnW iv`c kro[ mYNgnIz sl&yt dI isr& spryA hI kro, ies nUM zmIn iv`c nhI pwauxw cwhIdw[ kxk dIAW vfwxk iksmW hlky KyqW iv`c nw bIjo iehnW iv`c ies q`q dI kmI izAwdw AwauNdI hY[ jykr ikswn vIr au~pr d`sIAW qknIkW Anuswr KwdW dI vrqoN krn qW hwVHI dIAW &slW qoN v`D JwV ilAw jw skdw hY[

jgmohn isMG, privMdr isMG Aqy BuipMdr isMG iF`loN ikRSI ivigAwn kyNdr, AMimRqsr


oph c;bK L fsnkoh s/ fpikJh

fet/A eohJ/ oph c;bK bJh y/s dh fsnkoh s/ fpikJh

d/

P dh tXdh npkdh s/ xNdh y/sh :'r IwhB s'A fInkdk c;b b?Dk ftfrnkBeK ns/ fe;kBK bJh u[D"sh dk ezw j?. y/sh c;b tXkT[D ftu T[Bs y/sh seBhe dk wjZstg{oB ;EkB j?. y/sh ’u T[Bs seBhe dk T[g:'r eoe/ g?dktko tXkT[D d/ Bkb^Bkb bkrs Bz{ xNk e/ y/sh Bz{ bkGekoh eko'pko pDkfJnk ik ;edk j?. oph w";w ftu eDe, S'b/, ;oQ'A ns/ i"A nkfd w[Zy c;bK jK. T[go'es c;bK dh T[Bs y/sh seBhe ;qhrzrk Bro ;fEs y/sh nB[;zXkB e/Ado d[nkok f;ckoP eoe/ ghHUHghH ftu Pkfwb ehsh rJh j?. fiBQK dk T[g:'r eoe/ fe;kB tho fJBQK c;bK s'A fInkdk g?dktko b? ;ed/ jB. nes{po d/ gfjb/ jcs/ s'A oph w";w dh c;bK bJh y/s dh fsnkoh s/ fpikJh dk ;wK P[o{ j' iKdk j?. fJ; b/y d/ wkfXnw Bkb T[go'es c;bK dh T[Bs g?dktko seBhe dh ikDekoh fdZsh ik ojh j? i' fe;kBK bJh T[g:'rh ;kps j't/rh. S'b/ fpikJh dk ;wK L 20 nesp { o sA' 15 Btp z o se (f;u z kJh tkb/ fJbkfenK ’u) ;G sA' ur z k ;wK 25 nesp { o sA' 5 Btp z o se pkokBh Sf'bnK dh fpikJh Btp z o d/ gfjb/ gd z otkV/ ftu eoBk mhe ofjzdk j?.

www.krishijagran.com S'fbnK ’u phi dk fJbki L 1H iVQ rbB s/ T[y/Vk dh o'eEkw bJh 10 rqkw NqkJhe'vowk joi/Bhnw (i?t gkT{vo nXkos) iK 1H5 rqkw ekop'Avkfiw (pkt;fNB) gqsh feb' phi dh do Bkb fJbki eo'. 2H dhwe gqGkts fJbkfenK ’u S'fbnK d/ phi Bz{ eb'o'gkJhohck; (20 JhH;hH) dk 400 fwHbhH gqsh eftzNb phi d/ fj;kp Bkb fJbki eo'. T[~Bs fe;wK d; / h fe;wK L ihHnB ? HihH 1958 (woX { o), ihHnB ? HihH 1581 (rDro " ), ihHnB ? HihH 663 (todkB), ihHnB ? HihH 469 (;wokN) ekp[bh L ihHn?BHihH 1969 (fsqt/Dh), ihHn?BHihH 1499 (r"oh), ihHn?BHihH 1292 d/o Bkb fpikJh bJh L ihHn?BHihH 1488 (;zrw) phi dh wksok L S'fbnK dk gqGkts phi 15 feb' gqsh fpxk dh do Bkb gq:'r eo'. w'N/ dkfDnK tkbhnK fe;wK dk 18 feb'rqkw phi gqsh fpxk ezw ftu bt'. ykd L S'fbnK dh uzrh g?dktko bJh 5 feHrqkH BkJhNq'iB ns/ 10 feHrqkH ck;c'o; gqsh fpxk phi phiD s'A gfjbK vfoZb eo'. pkokBh fJbkfenK ftu T[go's ykd dh nZXh wksok fpikJh s'A gfjbK vfoZb eo'. fJ; dh g{osh bJh 11 feHrqkH :{ohnk ns/ 62H5 feHrqkH f;zrb ;[go ck;c/N gqsh fpxk gq:'r eo'. i"A fpikJh dk ;wK L nZX nes{po s'A Btzpo se i"A ’u phi dk fJbki 1H dhwe dh o'eEkw bJh eb'o'gkJhohck; (20 JhH;hH) 450 fwHbhH Bz{ gqsh 100 feb' phi ƒ b'V nB[;ko fJe s'A gzi bhNo gkDh ftu x'b pDk e/ fJbki eo'.

n?ZwHJ/H;hH feqPh ikroD nes{po 2016

53


oph c;bK L fsnkoh s/ fpikJh

www.krishijagran.com

2H phi d[nkok c?bD tkbhnK fpwkohnK nktqs ezvtk ns/ Xkoh gZsh o'r s'A c;b ƒ pukT[D bJh phi ƒ phiD s'A gfjbK 2 rqkw gkod ccz{dhBkPh iK 2H5 rqkw w/Ae'i/p (75 vpfbT{HghH) iK 3 rqkw EkJhow gqsh feb' phi dh do Bkb fJbki eo'. 3H i"A ’u nBktqs ezvtk j't/, T[E/ 2 rqkw ekop'fe;B (70 vpfbT{HghH) Bkb gqsh feb'rqkw phi dh do Bkb fJbki eo'. ekop'fe;B (70 vpfbT{HghH) Bkb phi dk fJbki eoB wro'A j'o fe;/ ccz{dhBkPe Bkb fJbki dh b'V BjhA j?. phi dh wksok L 100 febr ' kqw phi gs q h je ? Nn / o

phi dh wksok L ;wA/ f;o fpikJh L 25 febr ' kqw phi gs q h fpxk.

T[ZBs fe;wK L

fgS/sh fpikJh L 35 feb'rqkw phi gqsh fpxk

nkoHvhH 2035, nkoHvhH 2052, nkoHvhH 2660, nkoHghH 2592, nkoHvhH 2552

T[Bs fe;wK L ;w/A f;o fpikJh bJh L oki 1482, oki 3077, oki 4037, n?uHvhH 2967, oki 4120, n?uHvhH 3086, vpfbT{ n?uH 1105, ghHphH vpfbT{ 550, ghHphH vpfbT{ 502

wkbN i"A fe;wK L vh vpfbT{, nkoH:{HphH 64, vh vpfbT{H nko :{HphH 52, nkoHvhH 2503 ykd L y/s dh fpikJh s'A gfjbK 8 s'A 10 NB uzrh ;Vh j'Jh ykd fszB ;kb ’u fJe tkoh fpikJh s'A fJe wjhB/ gfjbK gkU. i"A dh uzrh c;b bJh 80 feqHrqkH BkJhNq'iB ns/ 40 feHrqkH ck;c'o; gqsh j?eN/no dh do Bkb gq:'r eo'. eDe ;w/A f;o fpikJh L 5 Btzpo s'A 25 Btzpo se (;G s'A ;jh ;wK 25 Btzpo s'A 20 Btzpo se) fgS/sh fpikJh L 25 Btzpo s'A 15 d;zpo se (;G s'A ;jh ;wK 25 Btzpo s'A 7 d;zpo se) eDe ’u phi fJbki L 1H dhwe gqGkts fJbkfenK ftu 400 fwHbhH eb'o'gkJhohck; (20 JhH;hH) iK 200 fwHbhH fJwvkeb'fgqv (17H8 n?;Hn?bH) ƒ gzi bhNo gkDh ftu x'b pDk e/ 100 feb' phi dk fJbki eo'. phi ƒ oks Go gsbh gos ftu ;[ZeD bJh oy' ns/ d{;o/ fdB ;t/o/ fpikJh eo fdU. 2H eDe d/ phi ƒ fJwvkeb'fgqv (600 n?cHn?;H) s'A 2H5 fwHbhH gqsh feb' phi dh do Bkb fJbki eo'. 3H J/ i ' N ' p / e No ns/ ghHn? ; HphH ebuo (ck;c'o; x'be ihtkDz{) d[nkok phi dk fJbki eoB Bkb BkJhNq'iB s/ ck;c'o; ykdK dh pus ehsh ik ;edh j?. 54

n?ZwHJ/H;hH feqPh ikroD nes{po 2016

do / h Bkb fpikJh bJh L oki 3777, oki 3765, ghHphH vpfbT{ 373, oki 3077, oki 4083 ykd L fpikJh d/ ;w/A L 24 feHrqkH :{ohnk O 22 feHrqkH vhHJ/HghH O 10 feHrqkH n?wHUHghH gqsh fpxk f;zukJh d/ ;w/A L 30 feHrqkH :{ohnk gqsh fpxk gfjbh f;zukJh d/ ;w/A e/Ado dh fe;kB j?bg bkJhB d/ w'pkfJb Bzpo 9828840302 ’s/ fJj ;/tk ezwekih fdBK ftu w[|s T[gbpX oj/rh. fe;kB tho c;bK dh y/sh d/ ;pzX ftu ikDekoh bJh T[go fdZs/ rJ/ w'pkfJb Bzpo ’s/ c'B eoe/ eo ;ed/ jB. c;bK dh ;w/A ;w/A s/ ikDekoh th fe;kB tho fJ; j?bg bkJhB s'A gqkgs eo ;ed/ jB.

;qh ;[fozdo e[wko ;hBhno nB[;zXkB n?;';hJ/N (Jh^egkj gfo:'iBk) vkH phHn?;H whBk gq'c?;o (feqPh gq;ko) feqPh nB[;zXkB e/Ado ;qhrzrkBro^335001



o'r fBdkB

www.krishijagran.com

fwou dh c;b ’u o'r fBdkB

ft

Pt d/ fwou T[sgkde d/PK ftu Gkos dk BK ;G s'A T[go nkT[Adk j?. fwou d/ yk; r[DK d/ ekoB jh w;kfbnK ftu fJ; dk wjZstg{oB ;EkB j?. joh ns/ bkb d't/A nt;EktK ftu fwou G'iB Bz{ ;[nkdh pDkT[D ftu wjZstg{oB G{fwek fBGkT[Adh j?. fwou dk fsZykgB e?g;f;B dh wksok T[~s/ fBoGo j?. fwou ftNkfwB J/ ns/ ;h dk uzrk ;o's j?. fwou dh c;b ftu eJh ehV/ s/ o'rK dk gqe'g j' iKdk j?, fi; Bkb fJ;dk T[sgkdB sK xNdk jh j? Bkb jh fJ; dh r[Dtsk th gqGkts j[zdh j?. fJ; bJh fwou dh c;b ftu o'r fBdkB Io{oh j?. fwou dh c;b d/ o'r j/m fby/ jB L

nkdqrbB (v/wfgzr nkc) — fJj o'r ghEhnw iK ckJhN'cE'ok Bkwe ete Bkb j[zdk j?. o'r dk gqe'g p{N/ dh S'Nh nt;Ek ftu j[zdk j?. id'A Bo;oh ftu gBhoh fsnko j' ojh j[zdh j? T[; ;w/A fJj o'r fdykJh fdzdk j?. IwhB dh ;sj T[~s/ ;fEs sD/ dk Gkr ekbk g? iKdk j? ns/ p{N/ dk ghVs fjZ;k rbB brdk j?. p{N/ fro e/ wo iKd/ jB ns/ gBhoh ;[Ze iKdh j?. o'r dk gq;ko fwZNh okjhA j[zdk j?. fB:zsqD — phi ƒ fpikJh s'A gfjbK EkJhow iK e/gNkB 3 rqkw gqsh feb' phi dh do Bkb fJbki eo'. Bo;oh s'A IwhB dh ;sj s'A 4 s'A 6 fJzu T[uh T[mh j'Jh EK ’s/ pDkU fi; Bkb gkDh dh fBek;h mhe soQK j' ;e/. Bo;oh ftu fpikJh s'A gfjbK EkJhow iK e/gNkB 4^5 rqkw gqsh tor whNo 56

n?ZwHJ/H;hH feqPh ikroD nes{po 2016

fwbkU fiZE/ o'r dk fInkdk gqe'g j[zdk j?. fwZso ccz{d NqkJhe'vowk ftfovh fpikJh s'A gfjbK IwhB ftu d/D Bkb th o;kfJDK d/ pokpo o'r gqpzX ehsk ik ;edk j?. n?AEq'eB'i ns/ cb ;VB o'r — fJj o'r e'b/N'NqkJhew e/gf;eh ete okjhA j[zdk j?. o'r d/ nozGe bZSD gZshnK T[~s/ S'N/^S'N/ ekb/ XZfpnK d/ o{g ftu fd;dk j?. o'r Bkb ghVs gZshnK MVB brdhnK jB. o'r dh shpo nt;Ek ftu NfjDhnK T[go'A j/mK tZb ;[ZeD brdhnK jB. fJ; ƒ vkJhp?e th efjzd/ jB. o'rh cbK T[~s/ ekb/ XZp/ nfB:fws neko d/ pD iKd/ jB. cb ;V iKd/ jB fi; Bkb fwou dh r[DtZsk ns/ pIko w[Zb T[~s/ wkVk n;o g?Adk j?. fB:zsqD — szdo[;s y/s s'A phi gqkgs eo'. fpikJh s'A gfjbK phi dk fJbki e/gNkB iK EkJhow 3 rqkw iK ekop'Avkfiw 2 rqkw gqsh feb' Bkb phi dk fJbki eo'. y/s ftu'A BdhB BPN eoe/ ;kc^;ckJh oy'. c;b T[~s/ o'r d/ bZSD BIo nkT[Ad/ jh ;e'o 25 JhH;hH 0H05 gqshPs iK ekop'Avkfiw 50 vpfbT{HghH 0H05 gqshPs iK w?Ae'i/p 0H2 gqshPs x'b dk fSVekU eo'. b'V nB[;ko 20 fdBK s/ coe Bkb d[jokU. vkJhp?e o'r o'Xe fe;wK fit/A noek b'fjs, i:zs, c[b/ ;h^5 ns/ n?e;^235 dk gq:'r eo'.



fwou dh c;b

www.krishijagran.com

u{oDh ccz{d iK SkShnk — fJj o'r b/t/b[bk Nkfoek Bkwe ete Bkb j[zdk j?. o'r d/ bZSD gfjbK gZshnK dh T[gobh ;sj ns/ sfDnK T[~s/ S'N/^S'N/ ;c?d XZfpnK d/ o{g ftu fd;d/ jB. fJj XZp/ tXd/ jB ns/ u{oDh j' iKd/ jB. fJj ;c?d u{oB N?bew gkT{vo tKr j[zdk j?. e[M ;w/A pknd o'rh gZshnK ghbhnK g? e/ ;[Ze e/ MV iKdhnK jB. fB:zsqD — o'r d/ bZSD fdykJh fdzd/ jh e/okE/B 0H1 gqshPs iK x[bDPhb rzXe 0H2 gqshPs x'b dk fSVekU eo'. b'V nB[;ko 15 fdBK pknd d[jokU. ihtkDz{ g~sh X~pk o'r — fJj o'r i/AE'w'Bk; p/f;e/N'ohnk Bkwe ihtkDz{ d[nkok j[zdk j?. fJj o'r phi ns/ IwhB s'A g?dk j[zdk j?. fJ; o'r Bkb gZshnK T[~s/ S'N/ T[~m/ j'J/ G{o/ s/ ekb/ XZp/ fdykJh fdzd/ jB. o'rh gZshnK ghbhnK g? e/ MVB brdhnK jB. o'r d/ bZSD jo/ eZu/ cbK T[~s/ th fdykJh fdzd/ jB. fB:zsqD — IwhB ftu o'r d/ ntP/PK s'A puD bJh c;b uZeq ngDkU ns/ o'rh ntP/PK Bz{ ;kV e/ BPN eo'. Bo;oh ftu ns/ y/s ftu o'r d/ bZSD fd;fdnK jh ;Nq/gN';kJhebhB 200 ghghn?w ns/ ekgo nke;heb'okJhv 0H3 gqshPs x'b dk fSVekU eo'. b'V nB[[;ko 15 fdBk wro'A w[V d[jokU. gzs ;h^1, ;p"o nzro, i/^218, ih^2, ih^5 ns/ e/;hn?;^1 fwou dhnK fe;wK fJ; o'r s'A wZXw o'Xe jB. goD e[zuB—fJj o'r ftPkDz{ s'A g?dk j[zdk j?. goD e[zuB o'r i?fwBh tkJho; d/ ;w{j (fubh bhc eob tkJho;) Bkb j[zdk j? ns/ ;c?d wZyh ns/ fEqg; s'A c?bdk j?. fJ; ftPkDz{ s'A g?dk j'J/ o'r Bkb p{N/ p"D/ ofj iKd/ jB s/ gZshnK ;[zrV e/ w[V iKdhnK jB ns/ nfB:fws ;kJhI dhnK j' iKdhnK jB.

1 2 3 5 10 15

58

12 24 36 60 120 180

420 840 1260 2100 4200 6300

n?ZwHJ/H;hH feqPh ikroD nes{po 2016

40 140 260 600 1700 3300

BthnK gZshnK w'NhnK j' iKdhnK jB. o'rh p{fNnK T[~s/ cb pj[s xZN pDd/ jB i' S'N/ s/ nfB:fws ;kJhI d/ j[zd/ jB. fB:zsqD — o'rh p{fNnK Bz{ P[o{ ftu jh BPN eo fdU. gBhoh brkT[D ;w/A szdo[;s p{Nk ezw ftu bU. fJ; o'r dk c?bkt ehfVnK okjhA j[zdk j? fJ;bJh fJ; Bz{ c?bD s'A o'eD bJh vkJhfwE'fJN 30 JhH;hH iK fwEkfJb vhw'N'B 24 JhH;hH 1 fwHbhH gqsh bhNo gkDh ftu x'b e/ fSVekU eo'. b'V nB[;ko 20 fdBK wro'A c/o fSVe'. c[Zb nkT[D wro'A T[go'es ehNBkPe dh irQk w/bkfE:kB 50 JhH;hH 1 fwHbhH gqsh bhNo gkDh d/ x'b dk fSVekU eo'. o'r c?bkT[D tkb/ ehV/ d/ i?fte fB:zsqD bJh fwou ftu pkiok, fsb, eDe s/ i"A torhnK BkB j';N p?ohno eqkg brkU. w'i/e ftPkDz{ o'r — fJj o'r e[e[zpo w'i/e tkJho; iK g'N?N' tkJho; tkJh iK N'p?e' w'i/e tkJho; s'A j[zdk j?. fJ; o'r dhnK gZshnK T[~s/ r{jV/ ns/ jbeh ghbh Gkn wkod/ XZp/ pD iKd/ jB. gZshnK nfB:fws ;kJhI dhnK feBkfonK s'A w[VhnK j'JhnK ns/ p{Nk p"Dk fd;dk j?. fB:zsqD — fJj o'r th ehfVnK okjhA c?bdk j? fJ;bJh T[go'es goD e[zuB dh o'eEkw bJh d;/ ehNBkPe dk gq:'r eo'. ehNBkPe okjhA fJbki d/ Bkb wZeh dh c;b p?ohno eqkg d/ o{g ftu brkT[D Bkb o'r gqpzX uzrk j[zdk j?. gzikp bkb (n?;^118^2), pzrkb rqhB^1, g/o/Bhnb ns/ r'jkNh pb?e fe;wK w'i/e o'r o'Xe jB.

vkH sys f;zx okig[o'fjs 34, fJwoshnk p/ok, gktNk ;h o'v, i'Xg[o, oki;EkB^342010

380 700 1000 1500 2500 3000



Kwxw Kjwnw

www.krishijagran.com

P/itkB gBho o'b

;wZroh L 3 o'NhnK$go"Am/ (skI/ pD/ j'J/) fcfbzr bJh L nZXk eZg gBho (S'N/ N[efVnK ’u eZfNnk j'fJnk), 4 uwu P/itkB ;kZ;, 1$4 eZg gkDh, 2 uwu s/b, 1$4 eZg jok fgnkI ns/ T[; dk ;c?d fjZ;k (eZfNnk j'fJnk), ekbh fwou dk gkT{vo s/ Bwe ;tkd nB[;ko, ;/eD bJh s/b. ftXh L g?B ’u s/b row eoe/ P/itkB ;kZ; fwbk e/ 2 fwzN se gekU. gkDh fwbk e/ T[pkb bU. gkDh T[pbD ’s/ gBho, Bwe, ekbh fwou gkT{vo, fgnkI fwbk e/ 3^4 fwzN se gekU. i/eo ro/th gsbh j't/ sK 1 uwu ekZoBcb'o fwbk e/ rkVQk j'D se gekU. go"Am/ T[~s/ oZy e/ o'b eoe/ ;ot eo'. ;wZroh L ;NZfczr bJh nZXk eZg pohe eZNh rkio, gZsk r'Vh, fPwbk fwou, 2 uwu ndoe^bZ;D^joh fwou dk g/;N, 2 uwu ;'fJnk ;kZ;, ftB/ro ns/ fuZbh ;kZ;, 1 feT{p uhI (eZd{e; ehsk j'fJnk), 50 rqkw gBho (w?P ehsk j'fJnk), Bwe ;tkd nB[;ko, 1 uwu s/b. etfozr bJh L 1 pkT{b g'jk gkT{vo, 100 rqkw w?dk, 2 uwu ;{ih, 2 uwu s/b, Bwe ;tkd nB[;ko, gkDh b'V nB[;ko, sbD bJh s/b. ftXh L eVkjh ’u s/b row eoe/ ;NZfczr dh ;koh ;wZroh fwbk e/ G[zB bU. etfozr dh ;koh ;wZroh (sbD bJh s/b Bz{ SZv e/) fwbk e/ r[zBQ bU fco fJ; dh o'Nh t/b bU. nZX r'bkeko neko ftu eZN e/ fJe fjZ;/ ƒ e'D tKr w' V ' . ;NZfcz r tkbk fwPoD Go e/ feBkfonK Bz{ gkDh Bkb fugekU. row s/b ’u ;[Bfjok j'D se sb bU.

60

n?ZwHJ/H;hH feqPh ikroD nes{po 2016

g'jk ;w';k



www.krishijagran.com

ਰਾਜਨੀਤੀ

fe;kB f;~Xk fvgNh ;hH n?wH ƒ eo ;eDr/ fPekfJs B/ d/ ;hIB d/ d"okB fe;kBK ƒ e'Jh fdZes Bk j't/ fJ; d/ bJh gzikp ;oeko B/ e[M nfjw edw u[Ze/ jB. i/eo fe;kBK ƒ M'Bk t/uD ftu e'Jh w[Peb nkT[Adh j? sK T[g^wzvb ns/ fIbQk^wzvb s'A e'Jh jb Bk fwbD dh ;fEsh ftu fe;kB f;ZXk fvgNh ;hHn?wH ;[ypho f;zx pkdb Bkb gqsZy o{g ’u nkgDh fPekJs doi eotk ;ed/ jB. fJ; d/ bJh fvgNh ;hn?w j?bg bkJhB ns/ Jh^w/b dk fJ;s/wkb ehsk ik ;edk j?. fe;kBK dhnK fPekfJsK gfjb d/ nXko ’s/ jb ehshnK ikDrhnK. fJ; pkps gfjbK jh ;oeko fBod/P ikoh eo u[Zeh j?. fe;kBK dh ;j{bs bJh gzikp ;oeko e'Jh ewh BjhA SZv ojh.

i/eo fe;/ fe;kB ƒ g{oh oew BjhA fwbdh sK T[j ;pzXs fIbQk ykX ;gbkJh nfXekoh iK fvgNh efwPBo e'b nkgDh fPekfJs doi eok ;edk j?. i/eo T[BQK nfXekohnK tb'A e'Jh jb BjhA j[zdk sK fvgNh ;hn?w d/ j?bg bkJhB Bzpo 1905 T[~s/ fPekfJs doi eok ;ed/ jB iK fco Jh^w/b T[~s/ th fPekfJs doi eo ;ed/ jB.

f;ZX{ BjhA nwfozdo jB ;hHn?~wH T[whdtko ikp ’u j' D tkbhnK ftXkB ;Gk u' D K s' A gfjbk gzikp eKro; gqXkB nwfozdo f;zx fJe wIp{s w[Zy wzsoh nj[d/ d/ T[whdtko d/ o{g ftu T[Go oj/

62

n?ZwHJ/H;hH feqPh ikroD nes{po 2016

jB. feqe/No s'A okiB/sk pD/ Bti's f;zx f;ZX{ ƒ eKro; fJ; o/; s'A pkjo wzB ojh j?. nfijk u'DK s'A gfjbK eokJ/ rJ/ ;ot/yD d/ BshfinK ftu eKro; d/ d{;ohnK gkoNhnK s'A tkX/ s'A pknd j' fojk j?. f;ZX{ d/ ;zrmB nktkI^J/^gzikp d/ Bkb rmi'V s'A fJBeko eod/ j'J/ eKro; B/ ;gPN ehsk j? fe e'Jh th i' th gzikp ftu Pq'wDh nekbh db ns/ phi/gh d/ rmi'V ƒ jokT[dk ukj[zdk j? T[j gkoNh i[ n kfJB eo ;edk j? . gz i kp ’u n?;J/vh^phi/gh rmi'V dh ;oeko j?. ;{soK B/ fJ; rZb s'A fJBeko ehsk j? fe f;ZX{ eKro; whs gqXkB okj[b rKXh ƒ fwb/ ;B. ;{soK d/ jtkb/ s'A gsk bZfrnk j? fe f;ZX{ d/ gkoNh dhnK PosK ƒ wzBD s'A fJBeko eoB s'A pknd rZbpks pzd j' rJh j?. wzfBnk ik ;edk j? fe nIkd n?wHn?bHJ/H pDB dh f;ZX{ dh ;woZEk ;hws j?. T[BQK ƒ rmi'V bJh nkg e'b ikDk j't/rk.



y/b irs

www.krishijagran.com

feq;NhnkB' pD/ gb/no nk| dh Jhno

;

g?fBP ebZp ohnb w/Avfov bJh y/vD tkb/ g[osrkb d/ egskB ns/ ;Nko ;NqkJheo feq;NhnkB' o'Bkbv' ƒ ;kb 2016 dk :[og dk p?;N c[ZNpkbo u[fDnk frnk j?. T[BQK B/ :{HJhHn?cHJ/H p?;N gb/no nk| dh Jhno Bkb ;BwkfBs ehsk frnk. o'Bkbv' d/ dwdko gqdoPB d/ nXko ’s/ ohno w/Avfov fJ; ;hIB ftu fiZE/ u?AghnBI bhr fyskp fiZsD ftu ;cb fojk, T[E/ o'Bkbv' dh nrtkJh j/m g[osrkb B/ gfjbh tko :{o' eZg dk fyskp th jk;b ehsk. fIeo:'r j? fe o'Bkbv' B/ d{;oh tko fJj n?tkov fiZfsnk j?. o'Bkbv' d/ Bkb n?tkov dh d"V ftu nk\oh fszB fyvkohnK ’u T[BQK d/ ebZp d/ r?o/E p/b ns/ fJe j'o ;g?fBP ebZp n?Eb?Nhe' w?Avfov d/ ;NqkJheo n?AN'fJB' rqhiw?B Pkwb ;B.

BjhA y/vKr/ r[bkph r/Ad Bkb L nB[okr mke[o

Nh

w fJzvhnk d/ ukb{ xo/b{ ;?PB ’u r[ b kph r/ A d N? ; N feq e N ftu fJ;s/wkb BjhA ehsh ikJ/rh. fJj efjDk j? phH;hH;hHnkJhH gqXkB nB[okr mke[o dk. mke[o d/ fJ; fpnkB B/ Gkos d/ fJ; bzp/ xo/b{ ;?PB ftu gfjb/ fdB^oks N?;N dh w/IpkBh dhnK nNebK T[~s/ th ftokw brk fdZsk. Gkosh Nhw fJ; xo/b{ ;?PB ’u 13 N?;N w?u y/v/rh i' cotoh^wkou se ubDr/. T[BQK ƒ bZrdk j? fe ph;h;hnkJh ƒ N?;N ftu r[bkph r/Ad dk fJ;s/wkb eoB T[~s/ c?;bk eoB s'A gfjbK dbhg

Nok|h dh soQK j'o gq:'rK dh b'V j?. nk;Nq/bhnkJh Nhw gfjbK jh fJj P[o{ eo u[Zeh j?. mke[o B/ fejk fe r[bkph r/Ad d/ pko/ ftu e[M th efjdk pj[s ibdpkIh j't/rh. T[BQK B/ fejk, “w?ƒ bZrdk j? fe ;kƒ nkyoh fBoDk b?D s'A gfjbK eJh gfjb{nK ƒ t/yDk j't/rk. w?A c?;bk eoB s'A gfjbK ftfrnkBe sohe/ Bkb ft;fsqs ikDekoh b?Dk ukjKrk go jkbhA n;hA fJ; ;?PB ’u r[bkph r/Ad ƒ bkr{ eoB bJh fsnko BjhA jK.”

64

n?ZwHJ/H;hH feqPh ikroD nes{po 2016



PUNJAB : 8288074480



Published on 24th & Posted on 26-27 of Every Month

RNI No. DELPUN/1999/06753

Postal Reg. No. DL-SW-1/4176/16-18


Turn static files into dynamic content formats.

Create a flipbook
Issuu converts static files into: digital portfolios, online yearbooks, online catalogs, digital photo albums and more. Sign up and create your flipbook.