Krishi Jagran (Malayalam) July' 2018

Page 1

2018 Pqsse

www.krishijagran.com

www.krishi.jagran

www.krishi.jagran

9891405403

www.krishijagran.com KRISHI JAGRAN | MALAYALAM VOLUME 02 ISSUE 07 JULY 2018 ` 35

KRISHI JAGRAN in Limca Book of Records

കൃഷി ജോഗരൻ െമോൈബൽ ആപിഫല�് ഫപോകോൻ ഇവിെട സ്കോൻ െച�ക

k-kv-t\-w A-c-¡m-³ A-kkv {]-X--bm-bn

sImt¡m c IÀ-I-tc -Xn-te -Xn-te

kmvtKm

tcm-Ky-¯n-\pw a--kv-an-X-¯n\pw

kn-tbm¬- ap@n Ipcp-ap-f-In-se tKm-{X-¯-e-h³ 1



www.krishijagran.com

3


www.krishijagran.com

KRISHI JAGRAN | MALAYALAM VOLUME 02 ISSUE 07 JULY 2018 ` 35

Editor-in-Chief Directors

Sr. Ex�� ve Editors Technical Editors

M.C. Dominic Shiny Dominic MG Vasan D.D. Nair Gavrilova Maria Dr. KT Chandy Dr. Mahendra Pal

VP Spcl. Initiative Marketing Head GM - Marketing Circulation Head Associate Editor Head Pre-Press Head Sr. Graphic Designer Social Media Legal Advisor Accounts

Chandra Mohan Sanjay Kumar Farha Khan Nishant Kr. Taak Dr. Sangeeta Soi Yogesh Kumar Atul Batham Jimmy James P. Thomas Abdus Samad

Head -Southern States

Ajith Kumar V R

V.P. Int. Business

K ER A LA

Suresh Muthukulam Anil Raj Saranya K.J

Magazine Editor Designer DGM- Marketing KRISHIJAGRAN BUREAU CHIEFS

Arun T. K.B. Bainda Remya. C.N Remya K Prabha Saritha N.R

Kollam Alappuzha Kottayam Ernakulam Thrissur

Printed and Published by: M. C. Dominic 60/9, 3rd Floor, Yusuf Sarai Market, Near Green Park Metro Station, New Delhi 110016. Tel: 011-26511845, 26517923 Mobile: +91-9313301029, +91-9654193353 Email: info@krishijagran.com, editor@krishijagran.com Web: www.krishijagran.com Printed at: Pushpak Press PVT LTD.Shed No. 203, 204, DSIDC Complex Indl. Area Okhla Phase-I New Delhi- 110020 SOUTH ZONE OFFICE: A/5-2A Elankam Gardens Vellayambalam Sasthamangalm P.O, Thiruvananthapuram- 10 email: malayalamkrishi@gmail.com Phone: 0471 4059009 web: www.krishijagran.com

08 12 16

All Rights reserved Copyright @ krishijagran media group Total number of pages : 84

4

  

     

    

22

 

26

   

29

   

30

      

32

   

36

  

 

   40

    

44

48

    

      

58 62

Disclaimer:

While every care has been taken to ensure accuracy of the information contained in this publications, the publishers are not responsible for any errors or omissions that might have crept into this publications. No part of this publication may be reproduced or kept in a retrieval system, without the express permission of the publishers.

 

66

    

   

      

72

       


www.krishijagran.com

5


www.krishijagran.com

h¤K¨h¡r¢

Y¢-j¢-µ¤ l-jl¢-¨c¡-j¤-¹¢ ¨J¡©´¡

-

K¬-l¢-q-i¡i¤« C-T-l¢-q-i¡-i¤« J¦n¢ ¨O-à¡-l¤-¼ l¢qi¡X® ¨J-¡©´¡. C-©¸¡w l¢-d-X¢-i¢v h¢-J-µ l¢-ki¤« k-g¢-´¤-¼¤. Y¡-j-Y-©h¬-c J£-T-©j¡-L-f¡-b- J¤-s-l® F-¼Y¤« J¥-T¤-Yv c¡w l¢q-l¤ Yj¤« F-¼Y¤« ¨J¡-©´¡- J¦-n¢-i¤-¨T h¤-K-h¤-±a-J-q¡X®. ©J-jq«, B-±Ü¡-±d-©a-m®, Jt-»¡-TJ«, Y-h¢-r®-c¡-T® F-¼£ o«-Ì¡-c-¹-q¢-k¡X® ¨J¡©´¡ J¦n¢ ¨O-à¤-¼Y®. ©J-j-q-·¢-¨k J¡-k¡-l-Ì-i®-´® G-×l¤« Ac¤-©i¡-Q¬h¡-i D-n®-X-©h-K-k¡- l¢-q-i¡X® ¨J¡-©´¡-. F-r¤-d-Y¤-J-q¢v ©J-j-q-·¢v ¨J¡-©´¡- J¦-n¢ l¬¡-d-J-h¡-i¢ B-j«-g¢µ¤. Y¤-T-´-·¢v c¿ l¢-k k-g¢-µ¢-j¤-¼-Y¢-c¡v b¡-j¡-q« ©dt Cª J¦-n¢-i¢-©k-´® B-J¦-né-j¡-i¢ F¼-Y® l¡-o®-Yl«. F-Æ¢k¤« Y¤-Tt-¼® ©l-Ù l¢-b« o«-g-j¢-´¡u J-r¢-i¡-¨Y ©d¡-iY¤« l¢-k-i¢-T¢l¤« H-¨´ Jt-n-J o¤-p¦-·¤´-¨q B-m-Æ¡-J¤-k-j¡´¢. b¡-j¡-q« ©dt C¹-¨c ¨J¡©´¡ J¦-n¢ D-©d-È¢-´¤-Ji¤« ¨O-i®Y¤. F-¼¡v C¼® Cª A-l-Ì-i®-´® h¡×« l-¼¢-j¢-´¤¼¤. C-ɬ-i¢v C-´-r¢-º lt-n« ¨J¡©´¡ D-Y®-d¡-a-c« 18920 Tx J-Ù¤ lt-Ú¢-µ¤ F¼-Y® ±m-©Ú-i-h¡X®. F-¼¢-¶¤« 1542 ©J¡-T¢ j¥-d-i®-´¤-q-q 63613 Tx ¨J¡-©´¡-i¡-X® c¡« C-s-´¤h-Y¢ ¨O-i®-YY®. C-ɬ-i¢-¨k ¨J¡©´¡ J¦-n¢-i¡-J-¨¶ 46318 ¨p-Jé-s¢v c¢-¼® 82,940 ¨p-Jé-s¡-i¢ lt-Ú¢-µ-Y¡i¤« J-X-´¤-Jw o¥-O¢-¸¢-´¤¼¤. C-Y¢v G-J-©a-m« 7000 Tx ©J-j-q-·¢-¨Ê o«-g¡-l-c-i¡X®. ¨J¡©´¡ d-j¢-¸® o«-g-j¢-´¡u luJ¢T ©O¡-©Jë-×® J-Ø-c¢-Jw j«-L-·¤-Ù® F-¼Y® ±d-Y£-È-i®-´® l-J cv-J¤¼¤. ¨J¡©´¡ Jt-n-Jt-´® ±dY£-È cv-J¢ ©O¡-©Jë-×® l¢-d-X¢-i¤¨T J¤-Y¢¸¤« i¡-Z¡t-Ϭ-h¡-J¤¼¤. C-ɬ-´¡t-´® H-j¤ lt-n« ©lÙ ©O¡-©Jë-×® Dvd¡-a¢-¸¢-´¡u C-©¸¡w Dv-d¡-a¢-¸¢-´¤-¼-Y¢-¨Ê c¡-k¢j-¶¢ ¨J¡©´¡ B-l-m¬-h¡-¨X-¼¡-X® s¢-©¸¡t¶®. Cª o¡-p-O-j¬-·¢v ¨J¡©´¡ J¦-n¢-i®-´® J¥-T¤-Yv ©±d¡-Ë¡p-c« cv-J¡-c¤-q-q ±mh-h¡-X® V-i-s-J®-×-©s×® H¡-e® J¡n¬¤c-¶® BÊ® ¨J¡©´¡ V-l-k-¸-¨hÊ® cT-·¢ l-j¤-¼Y®. ©J-j-q-·¢v 2000 ¨p-Jé-©s¡-q« Ìk-·® d¤-Y¤-Y¡-i¢ ¨J¡©´¡ J¦-n¢ B-j«-g¢-´¤-¼¤-Ù®. ¨Y¹®, J-h¤-J® F-¼¢-l-i¤-¨T C-T-l¢-q-i¡-i¢ ¨J¡©´¡ J¦-n¢ ¨O-à¤-¼-Y¢-k¥-¨T J¦-n¢-i¢-T-·¢v Cªt-¸« c¢-k-c¢t-·¡c¤« ©l-cv-´¡k-¨· Q-k-©o-O-c-©·¡-Y® J¤-s-i®-´¡c¤« J-r¢i¤« F-¼® m¡-o®-±Y o-h¥-p« d-s-i¤¼¤. J¥-T¡-¨Y C-T-l¢-q-i¡-i¢ ¨O-à¤-¼-Y¢-k¥-¨T ¨Y-¹®, J-h¤-J® F-¼¢-l-i¢v c¢-¼® J¥-T¤-Yv D-a®-d¡-a-cl¤« k-g¢-´¤«. ¨J¡-©´¡-J¦-n¢-i¤-¨T lt-·-h¡-cJ¡-k ±d-o-Ç¢i¤« o¡-b¬-Y-J-q¤-h¡X® Cª k-´« 'J¦-n¢ Q¡-L-jx h¡o¢-J' Ot-µ-¨O-à¤-¼Y®. h-k-¸¤-s« Q¢¿-i¢v ©J¡-r¢-´¤-¼¢v l¢-o®-Y¦-Yh¡-i Y£-×-¸¤v-©·¡-¶l¤« J-¼¤-J¡-k¢ l-qt-·-k¤« h¤u¨¨J ±d-lt-·-c-¹q¤« H¨´ cT·¤¼ ±m£. Aj¢©´¡Tu Ao£o¢¨ci¤« Cª k-´·¢v d-j¢-O-i-¨¸-T¤-·¤¼¤. Lª-j-l l¡-i-c-´¤-q-q c¢-jl-b¢ l¢-g-l-¹w ©l-¨s-i¤« Dw-¨¸-T¤-·¢-i¢-¶¤Ù®.

F«. o¢ ¨V¡h¢-c¢J® h¡©c-Q¢«L® FV¢-×t

6


www.krishijagran.com

7


www.krishijagran.com

Jlt ©Í¡s¢

{]-X--bm-bn

sImt¡m ©V¡. o¤-h f¢

¨Y

¨±d¡-e-ot & ¨pV®, ¨J¡¨´¡ s¢-ot-µ® ¨oÊt ©J-j-q J¡tn¢-J ot-l-J-k¡-m¡-k ©e¡x : 0487 2438451

-¨´ A-©h-j¢-´-i¢-¨k B-h-©o¡x c-a£-Y-T-·¢v d¢-s¼ ¨J¡¨´¡ d¡-c£i-l¢-q-i¡-i¢ Ba¬« Y¢-j¢-µ-s¢ºY® "h¡iu" F-¼ ¨h-J®-o¢-´u B-a¢-l¡-o¢ ©L¡-±Y-ltLê-´¡-j¡-X®. C-¼¡J-¨¶ ¨J¡-¨´¡ 40 h¤-Yv 50 a-mk-È« Q-c-¹w-´® Q£-l¢-Y-h¡t-L-h¡-i¢ h¡-s¢-i¢-j¢-´¤-¼¤. 58 j¡-Q¬-¹-q¢-k¡i¢ ¨J¡¨´¡ J¦-n¢ l¬¡-d¢-µ¢-j¢-´¤¼¤. F-Æ¢k¤« B-©L¡q ¨J¡¨´¡ D-Y®d¡-a-c-·¢-¨Ê 70 m-Y-h¡-cl¤« B-±e¢-´u j¡-Q¬-¹-q¤-¨T o«-g¡l-c-i¡-X®. ¨J¡-¨´¡ 1887–k¡-X® C-ɬ-i¢v F-·¢-iY®. F-¼¡v J¡-j¬-h¡-i¢ J¦-n¢ B-j«-g¢-µ-Y® 1960 J-q¢-k¡X®. A¼® ¨J¡-¨´¡ -o«-g-j¢-´¡u

8

H-©j H-j¤ JØ-c¢ h¡-±Y-¨h c¢-k-l¢-k¤-Ù¡i¢-j¤-¼¤-qq¥. Cª JØ-c¢ ±d-lt-·-c j-p¢Y-h¡-i-©Y¡¨T ¨J¡¨´¡ o«-g-j-Xl¤« c¢-kµ¤. Jt-n-Ju lu l¢-k-·-Jtµ ©c-j¢¶¤. ¨J¡¨´¡ H-j¤ a¤:K-J-Z¡-d¡-±Y-h¡i¢. F-¼¡v C-¼® Ì¢-Y¢ d¡-©T h¡-s¢-i¢-j¢-´¤¼¤. C-ɬu ¨J¡¨´¡ o«-g-j¢-´¡u d-k A-É¡-j¡-±né J-Ø-c¢-Jq¤« ©c¡-¶-h¢-¶¢-j¢-´¤¼¤. A-É¡-j¡-±né l¢-d-X¢-i¢-k¤-q-q l¢-k-©i-´¡w l¢-k-cv-J¢ o«-g-j¢-´¡c¤« C-lt Y-à¡-s¡-X¢¼®. h¡s¢-i o¡-p-O-j¬¹w ¨J¡¨´¡ Jt-nJ-c® C-¼® ±d-Y£-È-i¡-J¤¼¤. AY¤-¨J¡-Ù¤ Y-¨¼ m¡-o®-±Y£i ¨J¡¨´¡ J¦-n¢ ©±d¡-Ë¡p¢-¸¢-©´Ù-Y® c¢t-f-Ü-h¡X®. J¦-n¢i¤« d-j¢-O-j-X-l¤« c¿ l-q-´¥-s¤-h¤q-q


www.krishijagran.com

l-c-h-»¡X® ¨J¡¨´¡ J¦-n¢-i®-´® Ac¤-©i¡-Q¬«. c-½¤-¨T c¡-¶¢-¨k h-Xv J-kt-¼ d-m¢-h-j¡-m¢ h-»¢k¤« ¨J¡¨´¡ c-¼¡-i¢ l-q-j¤«. ¨Y-¹¢c¤« J-l¤-¹¢c¤« Ac¤-©i¡-Q¬h¡-i C-T-l¢-q-i¡X® ¨J¡-¨´¡. 3 h£-×t A-J-k-·¢-k¡-X® ¨J¡©´¡ c-©T-ÙY®. 10 lt-n-·¢-c¤ ©hv ±d¡-ih¡-i ¨Y-¹¢u ©Y¡-¸¢v 2 l-j¢ ¨Y-¹¢-c¢-T-i¢v H-· c-T¤-l¢-k¡-i¢ 3 h£-×t A-J-k-·¢v H-j¤ l-j¢ ¨J¡¨´¡ c-T¡«. J¥-T¡-¨Y j-Ù¤ ¨Y-¹¢-¨Ê c-T¤-l¢-k¡i¢ H¡©j¡ ¨J¡©´¡ l£-Yl¤« c-T¡«. J-l¤-¹¢u ©Y¡-¸¢-k¡-¨X-Æ¢v j-Ù¤ l-j¢ J-l¤-¹¤-J-q¤-¨T H-¼¢-T-l¢-¶ l-j¢-J-q¢v 4 J-l¤¹¤-J-q¤-¨T H-· c-T¤-l¢-k¡-i¢ H-j¤ ¨J¡¨´¡ F¼ ©Y¡-Y¢v c-T¡«. J¥-T¡-¨Y C-©¸¡w s-ât ©Y¡-¶-¹-q¢k¤« ¨J¡©´¡ c-¶¤-l-j¤¼¤. H-¼¢-T-l¢-¶ l-j¢-J-q¢v 4 s-ât h-j-¹q¤¨T c-T¤-´® H-j¤ ¨J¡©´¡ F-¼-Y¡-X® ©Y¡Y®. 50 ¨o.h£. c£q«, l£Y¢, Brl¤h¤-q-q J¤-r¢-Jw

hr-i¤-¨T Y¤-T-´-©·¡-¨T ¨h-i®–Q¥x h¡-o« Y-à¡-s¡-´¡«. J¤-r¢-¨i-T¤-·-Y¢-c¤-©m-n« ©hv-h»¤« O¡-X-Jl¤« D-d-©i¡-L¢-µ® h¥-T¤-J. H-· c-T¤-l¢-k¡-i¢ H-j¤ ¨O-s¤ J¤-r¢ J¤-·¢ B-s¤ h¡-o« ±d¡-ih¡i ¨J¡¨´¡ ¨¨Y c-T¡«. c-¶¡k¤-Tu h-r-´¡-k-h¡-i-Y¢-c¡v J-T-i®-´v ¨lq-q« ¨J-¶¢-c¢v-´¡-Y¢-j¢-´¡u h-»® J¥-¶¢ ¨J¡-T¤-´X«. B-a¬-J¡-k-¹-q¢v J-q-c¢-i-±É-X« c¢t-fÜ«. J-q-Jw l£-m¢ d¤-Y-i¢-T¡-¨c-T¤-´¡«. CY® Cªt-¸« c¢-k-c¢t-·¡c¤« o-p¡-i¢-´¤«. ©l-cv Y¤T-¹¤-¼-©Y¡-¨T Y-Xv J¤-s-º C-T-¹-q¢v ¨O-T¢J¨q H¡-k-¨J¡©Ù¡ ¨n-i¢V® ¨c-×® ¨J¡©Ù¡ ¨d¡-Y¢-º® o«-j-È¢-´-X«. J¥-T¡-¨Y Y¡v-´¡k¢-J Y-X-k¢-c® l¡-r, ©OØ®, F-¼¢-li¤« c-T¡«. Y-T« c¢s-µ® c-c-i®-´¤-¼-Y¡-X® o¡-b¡-j-X j£Y¢. J¡-j¬-È-h-h¡-i Q-k-©o-O-c-·¢-c® 9


www.krishijagran.com

Jlt ©Í¡s¢

¨O-T¢ c-¶® H-¼-j–j-Ù¤ lt-nh¡-J¤-©Ø¡w m¢-K-j-¹w c¡k-Õ¤ e¡u ¨J¡-ؤ-Jw l-m-¹-q¢-©k´¤« l-q-j¤«. Y¤-Tt-¼® D-Ù¡-J¤-¼ h¤-q-J-¨q¿¡« A-©¸¡w Y-¨¼ c£-´¢ ¨O-T¢ H-×-·-¶¡-i¢ c¢t-·¤-J-i¡-X® c-½¤-¨T J¡-k-l-Ì-i®-´® Ac¤-©i¡-Q¬«. Y¤-q-q¢c-c (±V¢-¸® C-s¢-©Lnu) A-l-k«-f¢-´X«. F-¹-¨c-i¡-ik¤« B-r®-O-i¢v j-Ù¤ Y-l-X-¨i-Æ¢-k¤« 125 k¢-×t Q-k« ©lX«. c-c oª-Jj¬« J¤-sº ©Y¡-¶-¹-q¢v h-r-´¤-r¢ Y£t·¤« ¨Y¡-Ù-T¤-´¢i¤« Cªt-¸« c¢t-·¡«. ¨O-T¢ c-¶® H-¼-j–j-Ù¤ lt-n-h¡-J¤-©Ø¡w m¢-K-j-¹w c¡k-Õ¤ e¡u ¨J¡-ؤ-Jw l-m-¹-q¢-©k´¤« l-q-j¤«. Y¤-Tt-¼® D-Ù¡-J¤-¼ h¤-q-J-¨q¿¡« A-©¸¡w Y-¨¼ c£-´¢ ¨O-T¢ H-×-·-¶¡-i¢ c¢t-·¤-J-i¡-X® c-½¤-¨T J¡-k-l-Ì-i®-´® Ac¤-©i¡-Q¬«. c-¼¡-i¢ d-j¢-d¡-k¢-µ® l-j¤¼ ¨J¡¨´¡ ¨O-T¢ jÙ¡« l-n« d-J¤Y¢-©i¡-¨T d¥-·® J¡-i®-´¡u Y¤-T-¹¤«.

lq«, l-q±d-©i¡-L« B-Ù¢v G-J-©a-m« 50 h¤-Yv 60 J¡-i® l-¨j Dv-¸¡-a¢-¸¢-´¤-¼ H-j¤ ¨O-T¢-i®-´® 100:40:140 ±L¡« l£-Y« ¨¨c-±TQu, ©e¡-o®-e-so®, ¨d¡-¶¡-n® F¼¢-l c-k®-J-X«. 60–v J¥-T¤-Yv l¢q-l¤ Y-j¤-¼ ¨O-T¢´® Cj-¶¢ l-q« cv-J-X«. ¨¨Y c-¶® B-a¬-lt-n« m¤-d¡tm¢-Y j¡-o-l-q-·¢-¨Ê h¥¼¢-¨k¡-j¤- g¡-Ll¤« jÙ¡« lt-n« h¥-¼¢v j-Ù¤- g¡-Ll¤« h¡±Y« cv-J¢-i¡v h-Y¢. hr-¨i h¡±Y« B-±m-i¢-µ® J¦-n¢ ¨O-़ ©Y¡-¶-¹-q¢v m¤-d¡tm¢-Y j¡-o-l-q-¹w j-Ù¤ L-V¤-´-q¡-i¢ l£-Y¢-µ® ¨h-i®–Q¥-X¢-k¤«, ¨o-d®-׫-ft–H-©Jé¡-f-s¢k¤« h-r-i¤-¨T Y¤-T-´-·¢v cv-J¡«. c-c-i®-´¤¼ ©Y¡-¶-¹-q¢v C-Y® c¡-k® L-V¤-´-q¡-i¢ g¡-L¢-µ® cv-JX«.

±d¥-X¢-N® ±d¥-X¢-N® AZ-l¡ ¨J¡-Ø® ©J¡-Y-v C-T-i®-´¢-¨T ¨O-i®-Y¢-¨¿-Æ¢v ¨O-T¢ 8 h¤-Yv 12 h£-×t l-¨j D-it-¼® c¡k-Õ¤ Y-¶¤-J-q¢-k¡-i¢ l-q-j¤«. C-T-l¢-q-J¦-n¢-i¢v C-Y® H-r¢-l¡-´¢ ¨J¡¨´¡ H-×-·-¶¡-i¢ c¢-kc¢t-·¤-¼-Y¡-X® D-·h«. C-Y¢-c® B-a¬-¨· Y-¶¤-Ù¡-i¢ J-r¢-º¡v d¢-¼£-T® Y-¶¤-J-q¤Ù¡-J¡-Y¢-j¢-´¡u ±m-Ú¢-´-X«. h-r-´¡k-·® ©Q¡t´-×® g¡-L-·¤-c¢¼¤« l-q-j¤-¼ Ab¢-J O¢¿-¨´¡-ؤ-Jw h¡-×¢ ¨O-T¢-i¤-¨T Y¡-i®-·-T¢-i¢v o¥-j¬-j-m®-h¢ d-Y¢-´¤«-l¢-b« 10

H-j¤-´X«. ©l-cv-J¡k-·® J¤-T c¢-lt·¢-i B-J¦-Y¢ ©d¡-¨k J-ؤ-Jw ©J¡-Y¢ ¨OT¢¨i¡-j¤-´X«. C-¹-¨c-i¡-i¡v O¥-T¤-q-q o¥-j¬-j-m®-h¢-Jw Y¡-i®-·-T¢-i¢v d-Y¢-´¡-¨Y ¨O-T¢-¨i o«-j-È¢-´¡«.

o-o¬-o«-j-È-X« ©j¡-L¹w J-s¤-· J¡-i® ©j¡L« ¨J¡¨´¡ J¦-n¢ D-q-q¢-T-¨·¿¡« ¨¨e©×¡e®-©Y¡-s J¤-h¢w l-j¤-·¤-¼ J-s¤-·J¡-i® ©j¡-L-l¤-h¤-Ù¡-J¤«. Q¥-¨¨k–B-L-o®-×® h¡-o-h¡X® Cª ©j¡-L« h¡-j-J-h¡-J¤-J. C-Y® G-J-©a-m« 40 m-Y-h¡-c-©·¡-q« c-né« l-j¤-·¤«. J¡-i®-J-q¢v Y-l¢-¶¤-c¢-s-·¢v ¨Os¢i ¨d¡-¶¤-Jw D-Ù¡i¢ d¢-¼£-T® l-k¤-Y¡-i¢ J-s¤-·® J¡-i¤-¨T d¤-s«-©É¡-T¡-¨J l¬¡-d¢-´¤«. ©Y¡-¶-·¢v c¿ c£t-l¡t-µ D-s-¸¡-´¤-J F-¼-Y¡-X® ©j¡-Lc¢-i-±É-


www.krishijagran.com

X-·¢-c¤-q-q B-a¬-d-T¢. J¥-T¡¨Y, ¨O-T¢-Jw c-¼¡-i¢ ±d¥x ¨O-i®-Y® B-l-m¬-·¢-c® o¥-j¬-±d-J¡-ml¤« l¡-i¤ o-Õ¡-jl¤« D-s-¸¡-´X«. ©j¡-L-f¡-b¢-Yh¡-i J¡-i®-Jw c-m¢-¸¢-´¤-J. H-j¤ m-Y-h¡-c« ©f¡t©V¡ h¢-±m¢-Y« h¥-¼¡r®-O C-T-l¢-¶® Y-q¢-´¤-Ji¤« ©l-X«.

J£-T-¹w Fk¢, A-»¡u Fk¢, A-»¡u Y¤-T-¹¢-i-l lq-¨j mk¬« ¨O-à¤-¼¤Ù®. h¥-· J¡-i®-Jw i-Z¡-oh-i« l¢q-¨l-T¤-´¤-J-i¡X®. C-l-i¤-¨T B-±J-h-X-·¢v c¢-¼® j-È-©c-T¡-c¤-q-q D-·-h h¡t-L« F-k¢J-¨q o¢-Æ® ©e¡o®-¨¨e-V® ©d¡-¨k-i¤-q-q Y£-±l-l¢-n-¹w l©µ¡ s¡-©×¡w, ©s¡-f¡u ©J-´® F¼¢-l J-T-k¡-o¢v ¨d¡-Y¢-º®

h-j-·¢v ¨J-¶¢ l©µ¡ J¤-T¤-´¡«. d-·¤ h-j-·¢-c® H-j¤ J-n®-X« ©s¡-f¡u ©J-´® F-¼-Y¡-X® ©Y¡Y®.

l¢q-l® jÙ¡« lt-n« A-l-o¡-c« J¡-i®-µ¤ Y¤-T-¹¤¼ ¨J¡¨´¡ c¡k-Õ® lt-n« ¨J¡-©Ù Ì¢-j l¢-q-l¢-¨k-·¢-©µ-j¤-J-i¤-qq¥. m¡-o®-±Y£-i J¦-n¢-i¢v H-j¤- ¨O-T¢ 100 h¤-Yv 200 J¡-i l-¨j Y-j¤«. H-j¤ G-´t ¨Y-¹¢u ©Y¡-¸¢v C-T-l¢-q-i¡-i¢ l-qt-·¢-i¡v m-j¡-m-j¢ 30,000 j¥-d-©i¡-q« Ab¢-J l-j¤-h¡-c« k-g¢-´¤-¨h-¼® J-X-´¡-´¢-i¢-j¢-´¤¼¤. c-½¤-¨T c¢-k-l¢-¨k ¨Y-¹¢u ©Y¡-¶-¹-q¢-¨k d-·¤ m-Y-h¡c-·¢-¨k-Æ¢k¤« ¨J¡¨´¡ C-T-l¢-q-i¡-i¢ l-qt-·¢-i¡v ¨J¡¨´¡ Dv-d¡-a-c-·¢v o§-i« d-j¬¡-d®-YY ¨¨J-l-j¢-´¡-c¡J¤« F-¼® d-s-©i-Ù-Y¢¿-©¿¡. 11


www.krishijagran.com

Jlt ©Í¡s¢

sIms¡m kw-kv-I-cw

{]-tXy-I {i--thw ©V¡.h¢c¢-©h¡w F-o®,

A-©o¡-o¢-©i-×® ¨±d¡-eot, ¨J¡©´¡ s¢-ot-µ® ¨oÊt, ©J-j-q J¡tn¢-J ot-l-J-k¡-m¡-k, ©e¡x: 0487 2438451

AQ¢-n ¨J.F-µ®

B

-©L¡qY-k-·¢v ¨J¡©´¡ J¦-n¢-i®-´® o«-g-l¢-µ Y-Jt-µi¤« A-É-t-©Àm£-i l¢-d-X¢-i¢v J¤-Y¢-µ¤-i-j¤¼ ¨J¡-©´¡-i¤-¨T B-l-m¬-J-Yi¤« J¥-T¤-Yv Jt-nJ-¨j C-¼® ¨J¡©´¡ J¦-n¢-i¢-©k-´® B-Jt-n¢-´¤¼¤. F-¼¡-v F-±Y ¨J¡-©´¡i¤« c-¼¡-i¢ o«-o®J-j¢-µ¢-¨¿-Æ¢v L¤-X-©h-Á-i¤-qq ©O¡-©Jë©×¡ h-פv-d¼-¹©q¡ D-Ù¡-´¡u o¡-b¢-´¢¿. h¡-±Yh¿, C·-j« ¨J¡-©´¡-i®-´® c¿ l¢-dX¢©i¡ l¢-k©i¡ k-g¢-´¤-J-i¤-h¢¿. ¨J¡©´¡ Dv-d-¼-¹-q¤-¨T L¤-X-©h-Á c¢-jl-b¢ M-T-J-¹-q¢v A-b¢-n®U¢-Y-h¡X®. C-Y¢v ±d-b¡-c« ¨J¡-©´¡-i¢c«, d-j¢-d¡-k-c-h¤-sJw, o«-o®J-j-X j£-Y¢ F-¼¢-l-i¡X®. o«-o®J-j-X ©l-q-i¢v ¨J¡-©´¡-i¢v 3500 ©s¡-q« j¡-o ±d-Y¢ ±d-lt-·-c-¹w c-T-´¤-¼¤Ù®. C-Y® ©O¡-©Jë-×¢-¨Ê Yc-Y¤ j¤-O¢´¤« L-Ü-·¢c¤« A-Y¬-É¡-©d-È¢-Y-h¡X®. AY¤-¨J¡-Ù¤ Y-¨¼ ¨J¡©´¡ o«-o®-Jj-X« lq-¨j ±d¡-b¡c¬« At-p¢-´¤¼¤. A-Y¢-¨Ê l¢l¢-b M-¶-¹w m-j¢i¡-i j£-Y¢-i¢v A-c¤-lt-·¢-´-¨¸-T¤-¼¤

12

F-¼® D-s-¸¤-l-j¤·-X«.

o«-o®-J-jX«– H¼¡« M¶« ±d¡-Zh¢-J o«-o®-J-jX«: – ¨J¡©´¡ o«-o®-Jj-X« j-Ù® M-¶-¹-q¡-i¢ Y-j« Y¢-j¢-´¡«. ±d¡-Zh¢-J o«-o®-J-j-Xl¤« jÙ¡« M-¶ o«-o®-J-j-X-l¤«. d¤-q¢-¸¢-´k¤« D-X-´-k¤-h¡-X® ±d¡-Zh¢-J o«-o®-J-j-X-·¢v ±d-b¡c«. ¨J¡©´¡ J¤-j¤-l¢-c® J-i®d¤« O-lt¸¤« J-kt-¼ j-o-h¡-X-©¿¡. C-l-i®-´® ©O¡-©Jë-×¢u h-X©h¡ j¤O¢©i¡ C¿. m-j¢i¡i ©O¡-©Jë-×¢-¨Ê h-Xl¤« j¤-O¢i¤« J¢-¶¡u J¤-j¤ c-¼¡-i¢ d¤-q¢-¸¢-µ® D-X-´X«. h¥-·¤ d-r¤-· J¡-i ©l-X« d¤-q¢-¸¢-´¡u F-T¤-´¡u. C-l J-¶¢-i¤-q-q ±d-Y-k-·¢v C-T¢©µ¡ Y-½¢v J¥-¶¢-i¢-T¢©µ¡ ¨d¡-T¢-µ¢-¶ ©m-n« J¤-j¤ F-T¤-´X«. h¤-q-µ J¤j¤, J-s¤-¸¤ c¢-s« f¡-b¢-µ J¤j¤, O-Ù¢ O-l¢-X¢ F¼¢-l c£-´¢ d¤-q¢-¸¢-´¡u l-i®-´X«. J¤-j¤-l¢-¨c ¨d¡-Y¢-º¢-j¢-´¤-¼


www.krishijagran.com

l¢l¢-b j¡-Q¬-¹-q¢v A-l-k«-f¢-´¤-¼ d¤-q¢-¸¢-´v j£-Y¢-i¢v h¡-×-h¤-¨Ù-Æ¢k¤« o¡b¡-j-X-i¡-i¢ J¥-c, J¤-¶, O¡-´® F-¼¢-l-i¡-X® ¨O-s¤J¢-T j£-Y¢-i¢v d¤-q¢-¸¢-´¡u Ac¤-©i¡-Q¬-¨h-¼® ©J-j-q J¡tn¢-J ot-l-J-k¡m¡-k-i¤-¨T d-j£-È-X-¹w ¨Y-q¢-i¢µ¢-j¢-´¤¼¤. Y¢-c¤-©m-n« ¨Os¢-i g¡-j« J-i-×¢l-µ® l¢it-¨¸¡-r¤-´® A-l-o¡-c¢-´¤-¼-©Y¡-¨T l¦-·¢-i¤-q-q O-X-µ¡-´® D-d-©i¡-L¢-µ® J¥-c h¥-TX«. h¥¼¡« a¢-l-ol¤« AÕ¡« a¢-l-ol¤« J¥c ¨d¡-q¢-µ¢-q-´¢ l£Ù¤« d-r-iY¤-©d¡-¨k l-i®-´¡«. Gr¡« a¢l-o« D-X-´¡-c¢-T¡«.

J¤-¶ j£-Y¢

B-l-j-X-·¢v 84.5 % ¨l-q-q«, 10% Lë¥-©´¡o¤« ±e-©Jé¡-o¤«, 2.7% ¨d-©Ê¡-¨¨ou, 0.7% o¥-©±J¡-o®, 0.6% h¡«-o¬«, 0.7% ¨¨Q-l A-hë«, 0.8% A-¨¨Q-l A-hë« F¼¢-l A-T-¹¢i¢-j¢-´¤¼¤. J¡i ¨d¡-¶¢-µ® J¤-j¤ F-T¤-· DT-¨c C-l-i¢v o-¥-È®-h¡-X¤-´w ¨d-j¤-J¡u J¡-j-X-h¡-J¤«. i£-Í®, A-o-×¢-J® B-o¢-V® f¡-Jé£-j¢-i, k¡-Jé¢-J® B-o¢-V® f¡-Jé£j¢-i F-¼¢¹-¨c l¢l¢-b o¥-È®-h¡-X¤-´-q¤-¨T ±d-lt·-c« h¥-k« l¢l¢-b Y-j« B-o¢-V¤-Jw D-Ù¡-J¤-Ji¤« C-l J¤-j¤-l¢-c-J-©·-´® Cs-¹¢ ©O¡-©Jë-×¢-¨Ê Y-cY¡-i h-Xl¤« j¤-O¢i¤« k-g¢´¤-¼-Y¢-c¡-i¢ ±d-lt-·¢-´¤-Ji¤« ¨O-फ. d¤-q¢-¸¢-´¡-u l-µ J¤-j¤-l¢-cJ¨· Dª-n®-h¡-l® 48 h¤-Yv 50 V¢-±L¢l-¨j D-i-j¤«. m-j¢i¡-i j¡-o-±d-lt·-c« c-T-´¡u Cª Y¡-dc¢-k c¢k-c¢t-·-X«. l¢l¢-b j¡-Q¬-¹-q¢v A-l-k«-f¢-´¤-¼ d¤-q¢-¸¢-´v j£-Y¢-i¢v h¡-×-h¤-¨Ù-Æ¢k¤« o¡b¡-j-X-i¡-i¢ J¥-c, J¤-¶, O¡-´® F-¼¢-l-i¡-X® ¨O-s¤J¢-T j£-Y¢-i¢v d¤-q¢-¸¢-´¡u Ac¤©i¡-Q¬-¨h-¼® ©J-j-q J¡tn¢-J ot-l-Jk¡-m¡-k-i¤-¨T d-j£-È-X-¹w ¨Y-q¢-i¢µ¢-j¢-´¤¼¤.

J¥-c J¥-¶¢ d¤-q¢-¸¢-´v: J¥-c J¥-¶¢ d¤-q¢-¸¢-´¡u 50 J¢.±L¡« J¤-j¤-¨l-Æ¢k¤« ©lX«. O-j¢º ©J¡x-±J£-×® Y-s-i¢v l¡-ri¢-k C-¶® A-Y¢-c¤ h¤-J-q¢-k¡-i¢ J¥-c-J¥-¶¡«. l¡-ri¢k ¨J¡-Ù® h¥-T¢-i-

J¤s-µ¤ h¡±Y« J¤-j¤ D-q-q-©¸¡w (2 h¤-Yv 6 J¢.±L¡« l¨j) J¤-¶ j£-Y¢-i¡-X® d¤-q¢-¸¢-´¡u c¿Y®. G-J-©a-m« 20 ¨o.h£ l¬¡-o-l¤« 15 ¨o.h£. D-i-j-l¤-h¤-q-q h¤-q-´¤-¶-i¢v 2 J¢©k¡ l-¨j J¤-j¤ d¤-q¢-¸¢-´¡«. J¤-¶ D-it-·¢ l-µ® l¢-it-¨¸¡-r¤-J¢ ©d¡-i-Y¢-c¤-©m-n« O-X-µ¡-´¤ ¨J¡-Ù® c-¼¡-i¢ ¨d¡-Y¢-º¤ l-i®-´X«. jÙ¡« a¢-l-ol¤« AÕ¡« a¢-l-ol¤« J¤-j¤ Cq-´¢ l-i®-´¡«. Gr¡« a¢l-o« D-X´¡-c¢-T¡«.

O¡-´® j£Y¢: Jt-n-Jt C-¼® l¬¡-d-J-h¡-i¢ D-d©i¡-L¢-´¤-¼Y® O¡-´® j£-Y¢-i¢-¨k d¤-q¢¸¢-´-k¡X®. A-Õ¤ h¤-Yv 20 J¢©k¡ l-¨j J¤-j¤ O¡-´¢-¨Ê l-k¢-¸-h-c¤-o-j¢-µ® d¤-q¢-¸¢-´¡«. O¡-´¢-¨Ê h¤-´¡v g¡-L« h¡-±Y-¨h J¤-j¤ c¢-s-i®-´¡l¥. H-j¤ O¡-´¢-¨Ê h¤-J-q¢v h-¨×¡-j¤ O¡-´¡-i¢ A-T¤-´¢ D-it-¼ ±d-Y-k-·¢v l-µ® l¢-it-¨¸¡-r¤J¢ ©d¡-J¡u A-c¤-l-a¢-´X«. h¥-¼¡-h-©·i¤« A-Õ¡-h-¨·i¤« a¢l-o« O¡-´¢-¨Ê l-m-¹-q¢v d¢-T¢-µ® c-¼¡-i¢ J¤-k¤-´¢ h-s¢µ¤« Y¢-j¢µ¤« l-i®-´-X«. C-¸-s-º j£-Y¢-J-w l-r¢ ¨J¡©´¡ d¤-q¢¸¢-´¡-¨h-Æ¢k¤« J¥-T¤-Yv J¤-j¤ Dw-¨¸-T¤·¢-¨´¡-Ù¤-q-q J¥-c j£-Y¢-i¡-X® G-×l¤« D-·h«. O¡-´® j£-Y¢ l-r¢ L¤-X-©h-Á-i¤-q-q J¤-j¤ k-g¢-´¤-¨h-Æ¢k¤« c-¼¡-i¢ Cq-´¢ h-s¢-µ® l-µ¢-¨¿-Æ¢v d¥-¸v f¡-b¢-µ® J¤-j¤-l¢-¨Ê L¤-X-©h-Á J¤-s-i®´¤«. c-¼¡-i¢ d¤-q¢-µ J¤-j¤ Y-T¢-µ¤ l£t-·¢-j¢-´¤«. ¨¨J-¨J¡-Ù® ¨S-´¢-i¡v Y-l¢-¶¤ c¢-s-·¢-k¤-q-q ±a¡l-J« d¤s-·¤ O¡-T¤«. J¤-j¤ ¨c-T¤-¨J h¤-s¢-µ¡v h-b¬-g¡-L« ¨l-q¤·¤« 13


Jlt©Í¡s¢ O¤×¤« l¦-·¡-J¦-Y¢-i¢v Y-l¢-¶¤ c¢-s-·¢k¤« J¡-X¡«. d¤-q¢-¸¢-´¡u l-µ J¤-j¤-l¢-¨Ê 50 % C-¸-s-º kÈ-X« J¡-X¢-µ¡v D-X-´¡-c¢-T¡«.

D-X-´v d¤-q¢-¸¢-´¤-©Ø¡w Y¤-T-¹¢- l-µ j¡-o±d-lt-·-c-¹w D-X-´¤-©Ø¡r¤« Y¤-Tj¤-¼-Y¢-c¡v d¤-q¢-¸¢-´v ©d¡-¨k Y-¨¼ ±db¡-c-h¡-X® D-X-´-k¤«. c¼¡-i¢ D-X¹¢-i J¤-j¤-l¢-¨Ê J¤-j¤-l¢-¨Ê Q-k¡«-m« 6 h¤-Yv 7 % l-¨j J¤-s-©i-Ù-Y¤Ù®. A-¨¿-Æ¢v d¥-¸v d¢-T¢µ®® J¤-j¤ c-m¢-´¤«. L¤-X-c¢-k-l¡-j« D¾ J¤-j¤ k-g¢´¡u D-X-´v i-±É-h¤-d-©i¡-L¢µ¤« J¤-j¤ D-X-´¡«. C¹-¨c ¨O-à¤-©Ø¡w i-±É-·¢-¨Ê Y¡-d-c¢-k 60 V¢±L¢ Jl¢i¡¨Y ±J-h-¨¸-T¤-·X«. d¤-J ©c-j¢-¶® J¤-j¤-l¢v Gv-´¡-¨Yi¤« ±m-Ú¢-´X«. C¹-¨c D-X´¢-i J¤-j¤ ©J-T¤-J¥-T¡-¨Y 10 h¡-o« l-¨j o¥-È¢-µ¤ l-i®-´¡«. l¡-i¤ J-T-´¡-· T¢-¼¤-Jq¢©k¡ ©d¡-q¢-·£u l¢-j¢-µ O¡-´¢-c-J©·¡ o«-g-j¢-´X«. J¤-j¤ o¥-È¢-´¤-¼ Ìk-·® d¤-J©i¡ h-×® a¤tL-Ü-©h¡, J¤-h¢w/ J£-T-c¡-m¢-c¢-J-q¤-¨T D-d-©i¡-L©h¡ d¡-T¢¿.

o«-o®-Jj-X« – jÙ¡« M-¶« ©O¡-©Jë-×¢-¨Êi¤« ¨J¡©´¡ ©Ot-· Dv-d-¼-¹-q¤-¨Ti¤« c¢th¡-X ±d-lt-·-c-h¡-X® jÙ¡« M-¶ o«-o®-J-j-X-·¢v c-T-´¤-¼Y®. ±d¡-Zh¢-J o«-o®-J-j-X« l-r¢ DÙ¡-i A-hë-¹w c¢t-l£j¬-h¡-©´Ù-Y® A-Y¬-É¡©d-È¢-Y-h¡X®. C-Y¢-c® Bv-´-¨¨k-©onu (È¡-j£-J-jX«) F-¼ ±d-l¦-·¢ ¨O-àX«. H-j¤ m-Y-h¡-c« l£-j¬-h¤-qq ©o¡V¡-´¡-j-·¢v 3 h-X¢-´¥t J¤-Y¢t-·¤ l-µ- ©m-n« J¤-j¤ ¨l-i¢k-·® D-X-´¤-J. J¤-j¤ D-j¤-q¢ D-d-©i¡-L¢©µ¡ ©s¡-o®-×-s¤-Jw D-d-©i¡-L¢©µ¡ l-s¤-´¡«. J¤-j¤ ¨d¡-¶¤-¼ m-fïl¤« ©O¡-©Jë-×¢-¨Ê h-Xl¤« l-¼¤ Y¤-T-¹¤-©Ø¡w ls-l® d¡-J-h¡-i¢. l-s¤-· J¤-j¤-l¢v c¢-¼® ¨Y¡-k¢ ¨d¡-q¢-µ® h¡-×X«. Cª ¨Y¡-k¢ Y£t·¤« gȬ-©i¡-L¬h¿. ¨Y¡-k¢ J-q-º J¤-j¤ Aj-l¤ i-±É-·¢v c-¼¡-i¢ A-i-i®´-X« Aj-µ¤ J¢-¶¤-¼ J¤r-ؤ ©d¡-¨k-i¤-q-q Dv-d-¼-h¡X® '¨J¡©´¡ h¡o®® '. C-Y¢v 55 m-Y-h¡-c-©·¡-q« ¨J¡©´¡ ¨l-» BX®. Cª ¨J¡©´¡ h¡-o¢u d-Õ-o¡-ji¤« d¡v-¨d¡-T¢i¤« J¥-T¤-Yv ¨J¡©´¡ ¨l-»i¤« ©Ot-·¡-X® ©O¡-©Jë-פ-Ù¡-´¤-J. A-¨¿-Æ¢v ¨J¡©´¡ f-¶t F-J®-o®-±T¡-Jét F-¼ i-±É-h¤-d-©i¡-L¢-µ® ¨J¡©´¡ h¡-o¢v c¢-¼® ¨J¡©´¡ ¨l-»i¤« ¨d¡-T¢i¤« ©lt-Y¢-j¢-´¡«. 14

www.krishijagran.com

Jt-nJ-¨Ê A-g¢-j¤-O¢-i®-´-c¤-o-j¢-µ® ¨J¡©´¡ o«-o®-Jj-X« ±d¡-Zh¢-J M-¶-·¢v H-Y¤-´¢ c¢t-·¤-Ji¤« jÙ¡« M-¶-·¢-©k-´® l¬¡d¢-¸¢-´¤-Ji¤« ¨O-à¡«. G-Y¤ j£-Y¢ ¨Y¨j-¨º-T¤-·¡k¤« h¤É¢-i Dv-d-¼-¹w k-g¢-´¡u H¡©j¡ M-¶-·¢k¤« AY£-l ±m-Ú d¤-kt-·-X«.


www.krishijagran.com

C

ɬ, C¨É¡©cn¬, ±T¢c¢V¡V®, ©J¡Ís¢´ F¼¢l¢T¹q¢v c¢¼® Dit¼ l¢ql¤ Yj¤-¼ c¢-jl-b¢ ¨J¡©´¡ Cc¹q¤« oÆj¹q¤« l¢Jo¢-¸¢-µ¢-¶¤Ù®.

Cɬ ±d¡©am¢Jl¤« l¢©am£il¤h¡i ©mKj¹q¢vc¢¼¤« GJoo¬c¢tÚ¡jX« lr¢ (Single plant selection) ©Jjq J¡tn¢J otáJk¡-m¡k– J¡V®fs¢ ¨J¡©´¡i¤¨T o«i¤Ç L©lnXdÚY¢i¤¨T g¡Lh¡i¢ 5 Cc¹w l¢Jo¢-¸¢µ¤. F¿¡« ¨J¡-ؤX´« F¼ ©j¡-L-·¢-¨c-Y¢¨j ¨Os¤·¤ c¢v´¡u Jr¢l¤¾li¡X®. CCRP 1 : dµc¢-s-·¢v CT·j« l-k¤¸h¤¾ J¡i®Jw dr¤´¤¼©Y¡¨T hºi¡i¢ h-s¤«. Ab¢J« Br·¢k¿¡· Y¢¶Jq¤« O¡k¤Jq¤« (Ridges &furrows) ±dYk·¢v D¾ Cli¤¨T A±Lg¡L« CT¤¹¢ D-j¤-Ù¡X®. hj¹w o§i«dj¡LX« J¡X¢-´¤«. mj¡mj¢ 46 f£uo¤¾ d¡Jh¡i Hj¤ J¡i®´® 385 ±L¡« Y¥´l¤« DX¹¢i l¢·¢c® 8 ±L¡« Y¥´l¤« DÙ¡J¤«. Hj¤ hj·¢v-c¢¼® djh¡lb¢ l¢ql® 72 D« mj¡mj¢ l¢ql® 56 J¡-i®Jw. CCRP IV: dt¸¢w c¢-s-h¤qq lk¢i J¡-i®Jw. d¡Jh¡J¤¼-©Y¡¨T J¡i® hºc¢sh¡J¤«. J¡ii¤¨T A±Lg¡L« J¥t·h¤ci¤¾Y¤« ¨S¶¢©c¡T¤ ©Ot¼ g¡L« CT¤¹¢i©Y¡ ¨Os¤Y¡i¢ h¡±Y« CT¤¹¢i©Y¡ BX®. d¤s©É¡T® Br·¢k¤¾ Y¢¶J©q¡T¤« O¡k¤J©q¡T¤« J¥-T¢-iY®. hj¹w o§i«dj¡LX« cT´¤¼l A¿. d¡Jh¡i J¡i®Jw´® 402 ±L¡« Y¥´l¤« 45 l¢·¤Jq¤« DÙ¡i¢j¢´¤«. DX¹¢i l¢·¢c® 1.1 ±L¡« Y¥´« lj¤«. 93 J¡i®Jw l¨j cvJ¡u ©mn¢i¤¾ Hj¤ hj·¢v c¢¼¤« mj¡mj¢ 66 J¡i®J¨qÆ¢k¤« Hj¤ ltn« kg¢´¤«. CCRP V: J¡i®Jw lk¤Y¤« a£tMl¦·¡J¦Y¢i¤-¾-Y¤«. dµc¢sh¤¾ J¡i®Jw dr¤´¤©Ø¡w hºc¢sh¡J¤«. A±Lg¡L« J¥t·

Cli¤¨T ±dYk·¢v o¡h¡c¬« Br·¢k¤¾ Y¢¶Jq¤« O¡k¤-J-q¤«. hj¹w o§i«dj¡LX·¢v dj¡Qi« J¡X¢-´¤¼¤. mj¡mj¢ 45 l¢·¤¾ d¡Jh¡i J¡i®Jw´® 425 ±L¡« Y¥´« lj¤«. DX¹¢i l¢·¢¨Ê Y¥´« 8 ±L¡« lj¤«. mj¡mj¢ l¢ql® 38 J¡i®, Hj¤ ltn« Hj¤ hj·¢v- c¢¼® djh¡lb¢ l¢ql® 55 J¡i®. CCRP VI: J¡i®Jw D-Ù¡-J¤«.

d¤s©É¡T¢c¤ J¶¢i¤« J¥-T¤Yv. J¡i®Jw´¤ a£tMl¦·¡J¦-Y¢. dµ J¡i® d¡Jh¡J¤©Ø¡w h-º-i¡-J¤«. A±Lg¡L« J¥t· J¡i®Jq¤¨T J£r®g¡L« CT¤¹¢iY¿. J¡i¤¨T Y¥´« 895 ±L¡«, l¢-·¢¨Ê F»« 48, DX¹¢i l¢-·¢¨Ê Y¥´« 1.9 ±L¡«, hj¨h¡¼¢c® ltn·¢¨k mj¡mj¢ l¢ql® 50 J¡i®, djh¡lb¢ l¢ql® 180 J¡i®. c£qh¤¾ lk¢i J¡i®Jw, dµ Cq«©Y¡T¤Jw dr¤´¤¼©Y¡¨T hºi¡J¤¼¤. A±Lg¡L« h¤c©d¡¨k J¥t·¢j¢´¤¼¤. J¡i¤¨T ¨S¶¢©c¡TT¤· g¡L« CT¤¹¢iY¡X®. Br·¢v Y¢¶¤Jq¤« O¡k¤Jq¤h¤¾ Cli¤¨T ±dYk« dj¤dj¤·Y¡X®. hj¹q¢v o§i«djdj¡LX« dj¡Qi¨¸T¤¼¤. d¡Jh¡i J¡i¢¨Ê Y¥´« 526 ±L¡«, l¢·¢¨Ê Y¥´« 4 ±L¡« l¢·¢¨Ê F»« 47, DX¹¢i l¢·¤Y¥´« 0.9 ±L¡«, mj¡mj¢ l¢ql® 78 J¡i®, djh¡lb¢ l¢ql® 95 J¡i®.

©J±z ©Y¡¶l¢q L©lnX©J±z« l¢×v (JtX¡TJ) d¤s·¢s´¢i NC 23, NC 29, NC 31, NC 39, NC 42 F¼¢l ljwµi¢k¤« lqj¡u Jr¢l¤¾li¡X®.

C©É¡©cn¬ ±db¡c Cc¹q¡i DR1, DR2, DR 21. DR 35 F¼¢l. ¨J¡©´¡ c¢-m¡-mkg« F¼ J£T·¢¨cY¢¨j ±dY¢©j¡b©mn¢i¤¾Y¡X®.

±T¢c¢V¡V® ICS 1, ICS 45, ICS 92 Y¤T¹¢ Dit¼ l¢ql¤ Yj¤-¼ Cc¹w l¢µo® ±f¥h¢ (Witches broom) ¨cY¢¨j l¬Y¬o®Y Aql¢v opc©mn¢ D¾li¡X®. 15


Jlt ©Í¡s¢ / i¡±Y

www.krishijagran.com

k-kv-t\-w A-c-¡m-³ A-kkv 16


www.krishijagran.com

o¤©jn® h¤Y¤J¤q«

FV¢×t, J¦n¢Q¡Ljx, hki¡q«

H

-j¤ l¢-©c¡-a-o-Õ¡-j-©J-±z-·¢-¨Ê h-¶¤« g¡-l-l¤«.... g¥-c¢-j-¸¢v c¢-¼® 300 A-T¢ D-i-j«... h-k-¸¤-s« Q¢¿-i¢-¨k jÙ¡« a¢l-o« i¤-l-o«-j«-g-Jc¤« Jt-½-c¢-j-Yc¤« i¤-l-Jt-n-J-c¤h¡-i A-o£-o¢-¨c J¡-X¡-c¡-i¢-j¤-¼¤ F-¨Ê i¡-±Y. F-T-i¥t J¦-n¢ B-e£-ot ±m£©k-K ©cj-¨· A-o£-o¢-¨c l¢-q¢-µ® S-¹-q¤-¨T lj-l® A-s¢-i¢-µ¢-j¤¼¤. ©J¡-r¢-´¤-¼¢-©k-i®-´¤-q-q i¡-±Y A-l-o¡-c¢µ-Y® h-k-h¤-J-q¢v ©c¡¨´-·¡-a¥-j« dj-¼¤ J¢-T-´¤-¼ l¢-o®-Y¦Y-l¢-m¡-kh¡-i d¤v-©·¡-¶-·¢-v. H-j¡w¨d¡-´-·¢v c£-Ù¤-c¢-lt-¼¤ J¢-T-´¤-¼ l¢-m¡-kh¡-i Y£-×-¸¤v ©Y¡¶«. h£-c-µ¥-T® J-·¢-c¢v-´¤-J-i¡-¨X-Æ¢k¤« ©J¡-r¢-´¤-¼¢v J¡-k¡-l-Ì A-±Y A-o-p¬-h¡-i¢-j¤-¼¢¿. h¤-¼¥s-T¢ D-i-j-·¢-¨Ê ©h-Á. h¡-±Y-h¿ h¡-c« J-s¤-·¡v A-l¢-T-h¡-¨J O¥-T® lq-¨j J¤s-º® c¿ Y-X¤-· J¡-×® l£-m¡c¤« Y¤-T-¹¤«. S¡u ¨O¿¤-©Ø¡w o¤-h¤-Kc¡-i A-o£-o® V-i-s£-e¡-h¢v d¥-l¡-k¢J-¨q d-j¢-O-j¢-´¤-¼ Y¢-j-´¢-k¡-i¢-j¤¼¤. j-Ù¤ lt-n-h¡-i¢ A-o£o¤« ©Q¬-n®Uu J¤-º¢¨h¡-i®-Y£c¤« J¥-¨T ©J¡-r¢-´¤-¼¢-c® d¤Y¢-i j¥-dl¤« g¡-ll¤« cv-J¡u Y¤-T¹¢-i¢-¶®.

"Y¦-´-X¡-d¤-j« ©È-±Y-h¡-X® C-l¢-¨T-i-T¤·®. H-j¤ lk¢-i J¤-q« D-Ù¡-i¢-j¤-¼¤ C-l¢-¨T.... b¡-j¡-q« J¡¶¤-©J¡-r¢-Jw D-Ù¡-i¢-j¤-¼ Ì-k«.... ©J¡-r¢-´¤-q« F-¼¡-i¢-j¤-¼¤ A-Y¢-¨Ê ©d-j®.... J¤-q-©´¡-r¢-J-q¤-¨T ¨¨o§j-l¢-p¡-j-©J-±z«.... C-©¸¡w A-Y® A-Øk-´¤-q-h¡X®. ©J¡-r¢-´¤-q-·¢-¨Ê A-T¤-¸« Y-¨¼-i¡lX« Cª J¤-¼¢c® '©J¡-r¢-´¤¼®' F-¼® ©d-j® J¢-¶¡c¤« J¡-j-X«....." ©J¡-r¢-´¤-¼¢-¨Ê O-j¢±Y« ds-º® S-¹w lt-·-h¡-c« Y¤-T¹¢. d-m¤-l¢-¨ci¤« F-j¤-h-¨ii¤« H-¨´ b¡-j¡-q« l-qt·¢-i¢-j¤-¼ Jt-n-J-J¤-T¤«-f-·¢-k¡-X® A-o£-o¢-¨Êi¤« Q-cc«. J¤-T¤«-f-·¢-¨Ê c¢-Y¬-c¢-a¡-c-¨µ-k-l¤-Jw-´® B h¢-Ù¡±d-¡X¢-J-q¡-i¢-j¤-¼¤ B-±mi«. J¥-T¡-¨Y 17


Jlt ©Í¡s¢ / i¡±Y ¨cv-J¦-n¢i¤« hפ« ±d-l¡-o¢-i¡-i¢-j¤-¼ ©Q¬-n®Uu J¤º¢-¨h¡-i®-Y£u c¡-¶¢v Y¢-j¢¨µ-·¢-i-©¸¡-r¡-X® A-©À-p-·¢-¨Ê l-Ji¡i ©J¡-r¢-´¤-¼¢-¨k h¥-©¼-J¡v G-´t Ì-k« Y£-×-¸¤v l-qt-·¡c¤« J-¼¤-J¡-k¢ d-j¢d¡-k-c-·¢-c¤-h¡-i¢ c£-´¢ l-i®-´¤-¼Y®. C-Y¢v j-©Ù-´s¤« p-j¢-Y¡-gh¡-i Y£-×-¸¤v ©Y¡-¶« Y-¨¼. 60 ¨oÊ® Ìk-·® Vi-s£ e¡-h¤«. ©J-j-q-·¢-¨k J¡-k¡-l-Ì-i¢v J¦-n¢-i¢-s-´¡u ©i¡-Q¢-µ Ab¢-J l¢q-l¤ Y-j¤-¼ o¢.H¡–5 Y£-×-¸¤¿¡-X¢-l¢¨T. Y-Ù® J-j¢-ؤ ©d¡-¨k h-b¤-j-h¤-q-q-Y¡-i-Y¢-c¡v J¡-k¢-Jw´¤« ±d¢-i-Æj«. ©j¡-L-J£-T-f¡-b-Jq¤« C¿. H-j¤ J-T-i®-´® 75 ¨¨d-o l£-Y« cv-J¢ ¨J. Fv. V¢ ©f¡t-V¢-¨Ê ©b¡-X¢ e¡-h¢v c¢-¼¡-X® o¢.H¡–5 Y£-×-¸¤¿® J¦-n¢-i®-´® l¡-¹¢-i-Y®. J¢-T¡-j¢-Jw Dw-¨¸-¨T B-¨J 85 d-m¤´w. C-Y¢v 25 F-»« ©p¡w-o®-×£u ±e£-n¬u. J¥-T¡-¨Y L¢t, Q-r®-o¢ F¼¢-l ©l-¨s-i¤«. Y-h¢r®-c¡-¶¢¨k Cª-©s¡-V® h¡t-´-×¢k¤« f¡«-Lë¥j¤« c¢-¼¡-X® d-m¤´-¨q l¡-¹¢-i-Y®.

"J¡-k¢-l-qt-·-k¢v G-×l¤« ±m-Ú-l-i®-©´Ù-Y® Y£-×-´¡-j¬-·¢-k¡X®. d-µ-¸¤¿® Y-¨¼-i¡-X®

18

±d-b¡-c«.... Y£-× cv-J¤-©Ø¡w i¥s¢-i A-b¢-J-h¤-q-q Y¢-j¢-·£-× cv-J¡-s¢¿... C-©¸¡w ¨J¡-T¤-´¤¼-Y® ¨Y¿® l¢-k-J¥-T¤-Y-k¡-¨X-Æ¢k¤« ©L¡-a®-¨s-Q¢-¨Ê Y£-×-i¡-X®... A-Y¢v i¥s¢-i J¤-s-l¡-¨X-¼® d-s-i¤-¼¤... d¤s-©h Y£-×-¸¤¿¤« ©O¡-q-l¤«....." A-o£-o® d-sº¤. j-Ù¤ ©c-j-h¡-X® Js-l; j¡-l¢-¨ki¤« ¨¨lJ¤-©¼-j-l¤«. H-j¤ d-m¤-l¢v c¢-¼® j-Ù¤ ©c-jl¤« J¥-¨T 15–16 k¢-×t d¡v J¢-¶¤«. B-¨J H-j¤ a¢-l-o« 350–400 k¢-×t d¡v, a¢-l-ol¤« h¤¼¥-©s¡-q« l£-T¤-J-q¢v d¡v ©c-j¢-¨¶-·¢-´¤¼-Y® d-Y¢-l¤ a¢-c-Oj¬. dë¡-Í¢-J® J-l-s¤-J-w d¡-©T H-r¢-l¡-´¢ c¿ o®-eT¢-J J¤-¸¢-i¢-k¡-X® A-o£-o¢-¨Ê d¡v l¢vd-c. ±d-J¦-Y¢ oªp¦-a l¢-k®-d-c-j£Y¢. k¢-×-s¢-c® 60 j¥-d-i¡X® H¡t-L¡-c¢-J® h¢v-µ¢-¨Ê l¢-k.100 m-Y-h¡-cl¤« L¤-X-©h-Ái¤« d-j¢-m¤-Ú¢i¤« D-s-¸¡´¢-i d¡v A-j£-´¡-Tuo® H¡t-L¡-c¢-J® h¢v-µ® Vi-s£ e¡-h¢-¨Ê d¢-´-¸¢v F¿¡-i¢-T·¤« h¤-T-¹¡-¨Y F-·¢-©µ-j¤«. J-s-¨¼-T¤-·® H-j¤ h-X¢-´¥-s¢-c¤-q-q¢v D-d©g¡-Ç¡-l¢-c® ©c-j¢-¶® l£-¶¢-¨k-·¢-´¤¼¤. ©c-j« d-jd-j¡ ¨l-q¤-´¤-©Ø¡w Y¨¼

Ao£o¤« J¤º¤¨h¡i®Y£c¤« e¡h¢v


www.krishijagran.com

l-q¡-©Õ-j¢ J-X¢-J-Ù¤-X-j¤-¼ c-Á; A-Y¡-X® C-l¢-T¤-·¤-J¡t-´® A-j£-´¡-Tu-o® h¢v-µ®. H-j¤ c¿ a¢-l-o-·¢-¨Ê ©h-Á-©is¢-i Y¤-T-´-l¤«. J¥-T¡-¨Y h¢v-h-i®´¤« d¡v cv-J¤-¼¤-Ù®.

H¡t-L¡-c¢-J® h¢v-µ® Y-à¡t. l-q¡-©Õ-j¢-i¢k¤« d¥-´¡-¶¢-j¢ ±d-©a-m-¹-q¢-k¤-¨h¿¡« H¡t-L¡-c¢-J® h¢v-µ¢-¨Ê c-s¤«-d¡-k¤-h¡-i¢ F-·¤-¼ d¢´-¸® B-q¤-Jw-´® c-i-c¡-c-z-J-jh¡-i J¡-r®-O-i¡-X¢¼®. l-q¡-©Õ-j¢ J-X¢-JÙ¤-X-j¤-¼ c-Á; A-Y¡-X® C-l¢-T¤-·¤-J¡t-´® A-j£-´¡-Tu-o® h¢v-µ®. H-j¤ c¿ a¢-l-o-·¢-¨Ê ©h-Á-©is¢-i Y¤-T-´-l¤«. J¥-T¡-¨Y h¢v-h-i®´¤« d¡v cv-J¤-¼¤-Ù®.

"J¦-n¢-i¡-l-m¬-¹w-´® b¡-j¡-q« ©dt C-l¢-¨T c¢-¼® oë-s¢i¤« O¡-X-J-¨¸¡-T¢i¤« H-¨´ c¢-jÉ-j« l¡-¹¢-©¸¡-J¡-s¤-Ù®....." A-o£-o® d-s-i¤¼¤. i-±É-·¢v ¨d¡-T¢-¨µ-T¤-´¤-¼-Y¢-c¡v e«-Lo®® f¡-b D-Ù¡-J¡-s¢¿ F-¼ A-b¢-J-©hÁ-i¤-h¤-Ù¢-Y¢-c®.

¨¨p©±V¡©d¡X¢J®o® i±É« ~ ©±TJw

l-q¡-©Õ-j¢-i¢k¤« O¤-פ-l-¶·¤« ¨¨Q-l d¡v F-¼ Bm-i« ±d-O-j¢-¸¢-´¤-¼-Y¢v A-o£-o¢-¨Ê d-Æ® lq-¨j c¢t-X¡-i-J-h¡X®. d¡v D-k®-d¡-a-c-·¢k¤« l¢-Y-j-X-·¢k¤« h¡±Y« H-Y¤-¹¤-¼¢¿ A-o£-o¢-¨Ê ±d-lt-·c ¨¨l-l¢-b¬«. O¡X-J« d¢-r¢-º® ¨lq-q« F-T¤-·® oë-s¢-i¡-´¢-iY¤« d-m¤-´-q¤-¨T O¡-X-Jl¤« h¥-±Yl¤« J-kt-¼ oë-s¢ ±d-©Y¬-J f¡-j-k¢-k¡-´¢-iY¤« l¢v-´¤-¼¤-Ù® C-l¢¨T. H-j¤ f¡-j-v oë-s¢-i®-´® 200 j¥d-i¡-X® l¢k. '±L£u ¨¨J-jq¢' F-¼¡-X®- C-Y¢-c¤ ©dj®. J¥-T¡-¨Y d-Õ-L-l¬l¤« Y-à¡-s¡-´¤¼¤. O¡X-J« ¨d¡-T¢-i¡-´¤-¼ i±É« A-j£-´¡-Tu-o® Vi-s¢ e¡-h¢-k¤Ù®. O¡X-J« D-X-´¢-¨¸¡-T¢-µ® B-l-m¬-´¡t-´® cv-J¤¼¤. H-j¤ T¢u O¡-X-J-¨¸¡-T¢-i®-´® 30–35 j¥-d l-¨j k-g¢-´¤«. J¥-T¡-¨Y 50 J¢-©k¡, 10 J¢©k¡ d¡-´-פ-J-q¢k¤« l¢v-´¤¼¤. C-Y¢c¤« B-l-m¬-´¡t G¨s. ¨¨Q-l-J¦-n¢-i¢-©k-´® O¤-l-T¤-h¡×¢-i Jt-n-Jt-´® A-o£-o¢-¨Ê l¢l¢b ¨¨Q-l-l-q-¹w lk¢-i o-p¡-i-h¡X®.

Y-Ù® c¿ J-¶¢-i¤-q-q o¢.H¡ 5 Y£-×-¸¤¿® ¨J¡-·¢-i-j¢-º® ¨Os¢-i J-n®-X-¹-q¡-´¢ d-m¤-´w-´® ¨J¡-T¤-´¡u O¡-e® J-¶s¤« e¡-h¢v o-Ò£-J-j¢-µ¢-¶¤Ù®. ¨l-s¤« 30–40 h¢-c¢¶¤-¨J¡-Ù® H-j¤ Tx l-¨j Y£-×-¸¤¿® h¤s¢-i®-´¡-l¤-¼ 'l¢-b¡-Y' O¡-e® J-¶-s¡-X¢Y®. J¥-T¡-¨Y d¡v J¥-T¤-Yv J¢-¶¤-¨h-¼-Y¢-c¡v Y-¨Ê J-¼¤-J¡-k¢-J-q¤-¨T Y£-×-i¢v ©O¡-q-·¢c¤« A-o£-o® h¤É¢-i ±d¡-b¡c¬« cv-J¢-i¢-j¢-´¤¼¤. ©O¡-q-h¡-J¤-©Ø¡w J¤-k h¥-´¤-¼-Y¢-c¤ h¤-ؤ Y-¨¼ Y£-×-i¡-i¢ ¨J¡-T¤-´X«. J¤-k ©Ot-·¡-X® ©O¡-q-¨µ-T¢ Y£-× cv-J¤J. ©J¡-r¢-´¤-¼¢-c¤ d¤s-¨h l-q¡-©Õ-j¢ J¡-l¤-ؤs-·® c¡-©k-´-s¢v Y£-×-¸¤¿¤« C-j¢-Ø¢-q¢i-·® c¡-©k-´-s¢v ©O¡-ql¤« l-qt-·¤-¼¤Ù®. C-Y® A-b¢-Jl¤« d¡¶-·¢-¨c-T¤-· Ì-k-h¡-X®. J¥-T¡-¨Y l-k¢-i-J¤-¼® A-Ø¡-q¢k¤« h£u-d¡-si¢k¤« ¨cv-´¦-n¢-i¤«. d-m¤-´w-´® d¤s-¨h A-o£-o® BT¤« 19


Jlt ©Í¡s¢ / i¡±Y G-×l¤« h¢-J-µ V-i-s¢-e¡-h¢-c¤-q-q Q¢¿¡-Y-k d¤-jo®-J¡-jl¤« Y£-×-¸¤v-J¦-n¢-i®-´¤-q-q o«-Ì¡cY-k d¤-j-o®-J¡-jl¤« A-o£-o¢-c® k-g¢-µ¢-¶¤Ù®.

F-j¤-hi¤« l¢-·¤-J¡-qi¤-¨h¡-¨´-i¤Ù®. e¡-h¢v J-s-l-i±É« D-d-©i¡-L¢-´¤-¼-Y¢-c¡v H-j¤ oh-i« F-¶® d-m¤´-¨q l-¨j J-s-´¡u J-r¢-i¤¼¤. Y£-×-¸¤¿®, ©O¡q«, ©L¡-a®-©s-Q® ¨l-Q® ¨d¿-×® F¼¢-l J¥-T¡-¨Y J-¸i¤« f¢-it ©l-ͤ« A-o£-o® J¡-k¢-Jw-´® Y£-×-i¡-i¢ cv-J¡-s¤Ù®. ¨Y¡-r¤-·¢v O¥-T® J¤-s-i®-´¡u C-T-i®-´® ¨lq-q« A-Y¢-©ct-½-i¤-q-q Y¤-q-q¢-J-q¡-i¢ o®-©±d ¨Oà¤-J d-Y¢-l¡-X®. "S-¹-q¤-¨T J¦-n¢ J¡-j¬-¹w´¤« e¡-h¢c¤« m-Çh¡-i d¢-ɤ-X-i¡-X® F-T-i¥t J¦-n¢ B-e£-ot ±m£©k-K cv-J¤-¼-Y®..... e¡-h¢-©k-´® l¢-a¬¤Ô-Ç¢ k-g¬-h¡-´¢-i-Y¤« J¦-n¢ B-e£-o-s¤-¨T h¤u¨¨J ±d-lt·-c« l-r¢ h¡-±Y-h¡X®. d¢-¼£-T¤-q-q e¡-h¢-¨Ê d¤-©j¡L-Y¢-i®-´® C-Y® lq-¨j o-p¡-i-h¡-J¤-Ji¤« ¨O-i®Y¤......` d·¤ d-m¤-l¢-¨Ê i¥-X¢-×¢-c® È£-j-l¢J-o-c l-J¤-¸¢v c¢-¼® cv-J¤-¼ h¥-¼-j k-È« j¥-d o-p¡-i« A-o£-o¢-c¤ k-g¢µ¤. Vi-s¢ e¡-h¢-c® d¤Y¢-i h¤-K« cv-J¡-c¤-q-q c¥-Y-c o-©Æ-Y-¹q¤« C-©Àp« i¡-Z¡tϬ-h¡-´¤¼¤. C-Y¢-¨Ê g¡-L-h¡-i¡-X® ¨¨p-©±V¡-©d¡-X¢-J®-o® i±É« Ì¡-d¢-µY®. o¡-b¡-j-X ±d-at-m-c-¹-q¢k¤« hפ« c¡« J¡-X¤-¼ ¨Os¢-i i-±Éh¿ C-l¢-¨T-i¤-q-q-Y®. H-©j oh-i« G-Y¡-Ù® 800 h¤-Yv 1000 ±©T l-¨j Y£-×-¸¤¿® l-qt-·v d-j¬¡-d®-Yh¡-i

20

g£-hu ¨¨p-©±V¡-©d¡-X¢-J®-o® o«-l¢-b¡c«. C-Y® m¡-o®-±Y£-i-j£-Y¢-i¢v V¢-¨¨ou ¨O-i®-YY¤« Y-à¡-s¡-´¢-iY¤« A-o£o¤« ©Q¬-n®Uu J¤º¤-¨h¡-i®-Y£c¤« J¥-¨T -Y¨¼. d-µ-Y£-×-¸¤¿® l¡-¹¡c¤« A-j£-´¡-Tu-o® e¡-h¢v b¡-j¡-q« ©dt F-·¤-¼ d-Y¢-l¤-Ù®. J¢-©k¡-i®-´® 3 j¥-d c¢-j-´¢-k¡-X® l¢v-dc. G-×l¤« h¢-J-µ V-i-s¢-e¡-h¢-c¤-q-q Q¢¿¡-Y-k d¤-j-o®-J¡-jl¤« Y£-×-¸¤v-J¦-n¢-i®-´¤-q-q o«-Ì¡c- Y-k d¤-j-o®-J¡-jl¤« A-o£-o¢-c® k-g¢-µ¢-¶¤Ù®. FÆ¢-k¤« 38 J¡-jc¡-i A-o£-o¢¨Ê Cª ©h-K-k-i¢-¨k l¢-±m-hh-s¢-i¡-· h¤u-¨¨J-±d-lt-·-c-¹w C-c¢i¤« F±Y©i¡ A«-L£-J¡-j-¹w ©c-T¡-c¢-j¢-´¤-¼¤ F-¼® F-c¢-´® ©Y¡¼¢. A-o£-o¢¨Ê H¡©j¡ a¢-l-ol¤« d¤-k-j¤-¼Y¤« A-o®-Y-h¢-´¤-¼Y¤« A-j£-´¡-Tu-o® V-i-s£-e¡-h¢v Y¨¼. Y£-×-¸¤¿¢-¨Ê d-j¢-O-j-X«, d-m¤-d-j¢-d¡-kc«, d¡v l¢vd-c, ¨¨p-©±V¡-©d¡-X¢-J®-o® J-n¢-i¤-¨T ©hv-©c¡-¶« Y¤T-¹¢ d-m¤-l¢-¨Ê ±do-l« F-T¤-´¤-¼-Y¢v l-¨j A-o£-o® ¨¨l-a-L®b¬« ©c-T¢-´-r¢º¤. ©J¡-r¢-´¤-¼¢-¨k D-a-i¡-o®-Y-h-c-¹w A-o£-o¢-c® C-¼® a¢-cO-j¬-i¤-¨T g¡-L-h¡X®. A-o£o¤« ©Q¬-n®Uu J¤º¢-¨h¡-i®-Y£c¤« J¥-¨T-i¡-X® V-i-s¢e¡« c-T-·¤-¼Y¤« ±d-lt-·-c-¹w G-©J¡-d¢-¸¢-´¤-¼-Y¤«. A-o£-o¢-¨Ê g¡-j¬ D-½-J¤vo¤, h¥-¼¤ J¤-¶¢Jw. J¤º¢-¨h¡-i®-Y£-¨Ê g¡-j¬ c¥t-Q.


www.krishijagran.com

G-lt´¤« o§¡-LY«

J¦n¢ Q¡-L-jx J¢-o¡uJë-f®

©J-j-q h-à-c¡-T® i¥-X¢-×® 2018 Q¥-k¡i® 31, j¡-l¢-¨k 10 c®,

A-Õ¤ J¤-¶¢Jw. j-Ù¤ J¤-T¤«-f¡«-L-¹w-´¤«. ±db¡-c ±d-lt-·-c ©h-K-ki¤« l-j¤-h¡-c h¡t-Ll¤« Vi-s¢ e¡h¤« J¦-n¢i¤« Y-¨¼. h¦-L-o®-©c-p¢-J¥-¨T-i¡-X® A-o£o®. Ak-º¤ Y¢-j¢-º¤ c-T-´¤-¼ h¦-L-¹-q¡-i¡k¤« l-qt-·¤ h¦-L-¹-q¡-i¡k¤« A-dJ-T©h¡ h©×¡ d-×¢-i¡v A-o£-o® DT-¨c A-l¢-¨T F-·¤«. d-kt´¤« A-o£-o¢-¨Ê c-Øt A-s¢-i¡«. AY¤-¨J¡-Ù¤ Y-¨¼ C·-j« J¡-j¬-¹w F-l¢-¨T c-T-¼¡k¤« A-o£-o¢-c® l¢-q¢ l-j¤«; f¡-´¢ J¡-j¬-¹-¨q¡-¨´ O¢-J¢-Ë-i®´¤« ©l-Ù¢ l-¼¡v m-o®-±Y-±J¢-ii¤« h-j¤-¼¤ l¡-¹k¤« H¨´– A-o£-o¢-¨Ê O¤-h-Y-k-i¢-k¡-J¤«. "h-c¤-n¬-j¡-m¢-i®-´® i¡-¨Y¡-j¤ l¢b ©a¡-nl¤« D-Ù¡-´¡· ¨¨Q-l-J¦-n¢-i¢-©k-´® o-h¥-p« Y¢-j¢-iX«. A-Y¢-c¤-q-q ¨Os¢-i ±m-h-¹-q¡-X® S¡c¤« c-T-·¤-¼-Y®...." A-o£-o® d-s-i¤¼¤. l¢-©a-m-j¡-Q¬-¹-q¢v c-¼¡-i¢ c-T-·¤-¼ G-¨Y-Æ¢k¤« V-i-s¢-e¡-h¤-Jw o-zt-m¢-´X«– C-¹¨c-¨i¡-j¡-±L-pl¤« Cª i¤-l¡-l® h-c-oæ¢v o¥-È¢-´¤¼¤. A-l¢-T¤-¨· B-b¤-c¢J-lv-´-j-Xl¤« d¤Y¢-i c-T-·¢-¸¤-j£-Y¢-Jq¤« H-¨´ ©c-j¢v J-Ù-s¢-i¡c¤« J-r¢-i¤¼¢-T-©·¡-q« C-l¢-¨T ±d¡-lt-·¢-J-h¡X®. i¡-±Y d-s-º¢-s-¹¤-©Ø¡w ©J¡-r¢-´¤¼¢-c¤-h£-¨Y h£-c-µ¥-T¢k¤« J¡t-©h-M-d-T-k-¹w c¢-j-´¡u Y¤-T-¹¢-i¢-j¤¼¤. c¿ Y-X¤-· J¡×¤« ©c¡-¨´-·¡-a¥-j-©·¡-q« H-j¡w ¨d¡-´-·¢v l-qt-¼¤ c¢v-´¤-¼ d-µ-¸¤v ©Y¡-¶« J¡-×¢-¨Ê L-Y¢-i®-´-c¤-o-j¢-µ® Y¢-jh¡k ©d¡-¨k H-r¤-J¢ l£-m¤¼¤. d-Ö¡-·-k-·¢v ¨Y¡-r¤-·¢v c¢t-¼¢-©h-n-j¡-i¢ A-i-¨l-¶¤-¼ d¥-l¡-k¢-J-q¤«.

h-à-c¡-T® dÕ¡i·¤« J¦n¢glc¤« o«i¤Çh¡i¤¾ d-µ´-s¢ Jë-Í-s¢-¨Ê D-a®-M¡-T-cl¤« Y-a-l-o-j-·¢v c-T-´¤-¼-Y¡-X®. J¦-n¢-Q¡-L-jx h¡-o¢-J-i¤-¨T ©c-Y¦-Y§-·¢v Cɬ-¨i¡-¶¡-¨J B-j«-g¢-µ¢-¶¤-q-q J¦-n¢-Q¡-L-jx J¢-o¡u-Jë-f¢-¨Ê ±d-Z-h i¥-X¢-×® ¨c-T¤-l-·¥-j¢-k¡-X® ±dlt·c« B-j«-g¢-µ-Y®. Jt-n-J-j¤-¨T D-¼-h-c-·¢-c¡-i¢ 1996–v c¬¥-Vv-p¢-i¢v B-j«-g¢-µ 'J¦-n¢-Q¡-Ljx' h¡-o¢-J 23 o«-Ì¡-c-¹-q¢v 12 g¡-n-J-q¢-k¡-i¢ ±d-O¡-j-·¢-k¤Ù®. o¡-h¥p¢-J h¡-b¬-h-¹-q¢-k¥-¨Ti¤« Aµ-T¢ h¡-b¬-h-¹-q¢-k¥-¨Ti¤« H-j¤ ©J¡-T¢-i¢-©k-¨s l¡-i-c-´¡-j¤-q-q h¡-o¢-J-¨i-¼® k¢«-L¡ f¤´® H¡-e® s¢-´¡t-V®-o® ot-¶¢¨¨e ¨O-i®Y¢-¶¤-q-q J¦-n¢ Q¡-L-j-X¤-h¡-i¢ ¨¨J-©J¡t-·¤ ±d-lt-·¢-´¡u G-l-¨ji¤« È-X¢-´¤¼¤.

21


www.krishijagran.com

ekoo¬«

]mb I-n -m-bIcw

©V¡. f¢z¤. f¢

Ao¢-ÍÊ® ¨±d¡-e-ot ©Jjq J¡tn¢J otá-J-k¡-m¡-k.

©d¡

-nJ oØ-¼-h¡i d¸¡i ±d¢i- ek-h¡i¢ h¡s¤-J-i¡-X®. h¡Ør« Jr¢-º¡v G×l¤« J¥T¤-Yv l¢×¡-h¢u F (2020 -IU) i¡v oØ-¼-h¡-X¢-Y®. ltn« h¤r¤-lc¤« J¡i®J-q¡v oh¦-Ú«. h¡±Y-h¿ l¡r Jr¢-º¡v G×-l¤-b¢J« DY®d¡-a-c-È-hYi¤¾ ek-ltLê«, J¡k¡-lÌi®´® G×l¤« Ac-¤©i¡-Q¬«. Cª J¡j-X-¹-q¡v ©Jj-q-·¢¨k dk Q¢¿-J-q¢k¤« l¡X¢Q¬¡-T¢-Ì¡-c-·¢-k¤¾ d¸¡i J¦n¢ Y¤T¹¢-´-r¢-º¤.

h»¤«, J¡k¡-l-Ìi¤« c-½¤¨T J¡k¡-l-Ì-i¢v lq¨j c¿ j£Y¢-i¢v lq-j¤¼ l¢q-i¡X® d¸¡-i. 22 h¤Yv 26 V¢±L¢ ¨ov-n¬o® Y¡d-c¢-k- J¦n¢´® Ac¤-©i¡Q¬«. Y£¨j Y¡r®¼ Y¡d-c¢-k-i¤«, mÇ-h¡i hr-i¤«, ljwµi¤« CY¢¨Ê J¦n¢´® Ac¤-©i¡-Q¬-h-¿. c¿ c£t-l¡tO-i¤-¾ ¨l¾-¨´-¶¢-¿¡· Ìk-« ©lX« J¦-n¢-´®. O¤l-¶¢v ¨l¾«¨J-¶¤-¼Y®® JT-O£-i¡u J¡j-X-h¡-J¤«.

Cc-¹w d¸¡i J¦n¢ l¢Q-i-¢-´¡u Cc-¹w Y¢j-¨ºT¤-´¤-¼-Y¢v ±d©Y¬J ±m-Ú ©lX«. l¬¡lo¡-i¢-J¡-T¢-Ì¡-c-·¢v J¦n¢ ¨O-à¤-©Ø¡w ¨dxd¥-´-q¤«, a§¢k¢«L d¥´q¤« H©j 22

¨OT¢-i¢v J¡X¤¼ (Gynodioecious) Cc-¹w Y¢j-¨º-T¤-´-X«. C·j« oÆj Cc-¹-q¡X® o¥j¬, At´-±d-g¡Y®, ¨sV® ©kV¢ F¼¢-l. CY¤-©d¡¨k c½¤¨T J¡k¡-l-Ìi®´® Ac¤-©i¡-Q¬-h¡i h×¢-c-¹-q¡X® J¥tLê® pX¢V¬¥, ©o¡©q¡, o¢.-H¡–3, o¢.-H–7 F¼¢-l. O¢k-i¢c« d¸¡ii¢v Bx¨O-T¢-Jq¤« ¨dx¨O-T¢-Jq¤« ¨l©á-¨s- J¡-X-¡« (dioecious). o¢.-H–2, o¢.-H–5, o¢.-H–8 Y¤T-¹¢-i-l. C-l-i¢v c¢-¼¡X® J¥T¤-Yv J¡i®Jw k-g¢-´¤J. d¸¡-i-i¢¨k J¤¾u Cc-¹-q¡X® o¢.-H–6, d¥o V§¡te®, d¥o cup F-¼¢l. J¡i®Jw ds¢-¨µ-T¤-´¤-l¡-c¤¾ oªJj¬« JX-´¢-¨k-T¤-·® Cl¨i c½¤¨T l£¶¤-l-q-¸¢v J¦n¢ ¨Oà¡«. d©È l¡X¢Q¬¡-T¢-Ì¡-c-·¢-k¤¾ J¦n¢´® Cl Ac¤©i¡-Q¬-h-¿. Cl¨i AY¢-o¡-±zY¡ J¦n¢ j£Y¢´® Dd-©i¡-L¢-´¡-«.

J¦n¢-j£-Y¢ ¨Os¢i a§¡j-¹-q¢¶ ©d¡q¢-f¡-L¢v h»®, hXv, (O-J¢-j¢-©µ¡-s®), O¡X-J-¨¸¡T¢ F¼¢l H©j Ac¤-d¡-Y-·¢v ©Ot· h¢±m¢Y« c¢sµ® l¢·® d¡J¡«. Hj¤ ©d¡q¢-f¡-L¢v jÙ® l¢·® l£Y« d¡-JX«. AY¤-©d¡-¨k ©±d¡©±T-J-q¢k¤« h¢±m¢Y« c¢sµ® l¢·® d¡-J¡-«. l¢·¢c® h¤J-q¢v ©ct· d¡q¢- h-»¢-T¡«. jÙ¡r®O ¨J¡Ù® l¢·® h¤qµ¤ l-j¤-«. ¨e±f¤-lj¢


www.krishijagran.com

23


www.krishijagran.com

h¡tµ® h¡o-¹-q¡X® CY¢c® G×l¤« D·-h«. Dioecious Cc-¹w H©j-´t Ìk·® J¦n¢ ¨O-à¡u 100 ±L¡« l¢·® ©lX«. A©Y ohi« gynodioecious Cc-¹w´® J¦n¢ ¨O-à¡u 30 – 40 ±L¡« l¢·® h-Y¢-. d¸¡-i-l¢-·¢¨Ê AƤ-jX ©mn¢ lq¨j ©lL« cn®T-h¡-J¤«. o¡b¡-jX LY¢-i¢-v 65 mY-h¡-c«-l¢·® h¡±Y©h h¤q-i®´¡-s¤-¾¥. l¢·¢-¨Ê h¤-q-i®-´v ©mn¢ J¥-¶¡u Q¢f-s-k¢´® Bo¢V® (Gibberellic acid) F¼ ©p¡t©h¡x 100 d¢.-d¢.F« (100 h¢¿¢ ±L¡« Hj¤-k¢-×t ¨l¾-·¢v ki¢-¸¢-¨µ-T¤-·Y®) o¡±z-Y-i¢v ki¢-¸¢µ k¡i-c¢-i¢v F¶® hX¢-´¥t l¢·® h¤´¢-l-µ-©m-n« c-¶¡v hY¢.

¨dxh-j-·¢c® Hj¡xhj« F¼ ©Y¡Y¢v c¢t-·¡«. d©È gynodioecious Cc-¹w´® CY® f¡b-J-h-¿. AY¢-o¡-±zY¡ J¦-n¢-i¢v ©Jj-q-·¢¨k J¡k¡-l-Ì-i¢v 1.75h£×t × 1.75h£×t (A-Y¡-iY® jÙ® ¨OT¢Jw Y½¢k¤« lj¢-Jw Y½¢k¤« 1.75 h£×t) AJ-k·¢v d¸¡i ¨OT¢- cT¤-©Ø¡w c¿ l¢ql® kg¢-´¤-«.Cª J¦n¢-j£-Y¢-i¢v Hj¤ ¨oÊ¢v 10 ¨OT¢-´¤ dJj« 13 ¨OT¢-Jw cT¡« o¡b¢-´¤¼¤. CY¢k¤« AT¤-¸¢µ® ¨OT¢- c¶¡v ¨OT¢-Jw´® c£-q« J¥T¢ J¡i®J-q¤¨T lk¢¸« J¤s-i¤-¼¤.

cT£v j£Y¢

Hj¤- ltn« d¸¡i ¨OT¢-¨i¡-¼¢c® dkY-l-X-J-q¡i¢ 10 h¤Yv 15 J¢©k¡ l¨j ¨¨Ql-lq« cv-JX«. c-T¤-©Ø¡w ¨OT¢-¨i¡-¼¢c® 5 ±L¡« ¨¨h©´¡¨¨so cvJ¤-¼Y¤« c¼®. J¥T¡¨Y jÙ® h¡o« J¥T¤-©Ø¡w 90 ±L¡« i¥s¢-i, 200 ±L¡« j¡Q®©e¡o®, 130 ±L¡« h¬¥s¢-©i×® H¡e® ¨d¡¶¡n® F¼£ j¡o-l-q-¹w Bs® YlX cvJ-X«. d¤s©h c¶® c¡k¡« h¡-o-l¤« Gr¡« h¡-o-l¤« o¢Æ® ow©e×® (5 ±L¡« Hj¤ k¢×t ¨l¾-·¢v ki¢-¸¢-µY®), ©f¡s¡J®o® (3 ±L¡« Hj¤-k¢-×t ¨l¾-·¢v ki¢-¸¢-µ-Y®) F¼£ o¥È®h h¥kJ lq-¹w Ck-J-q¢v Yq¢µ¤ ¨J¡T¤-´¤-¼Y® c¼®. h¥¼j h¤Yv AÕ® h¡o-h¡-J¤-©Ø¡-©r´® d¥´w DÙ¡i¢ J¡i-®Jw d¢T¢µ¤ Y¤T-¹¤«. a§¢k¢«L d¤n-®d-¹w DÙ¡-J¤¼ ¨OT¢-J-q¢v c¢¼® c£Ù¤-j¤Ù

d¸¡i ¨¨YJw cT¤-¼-Y¢c® 50 ¨o.h£ c£q«, l£Y¢/Y¡r®O-i¤¾ J¤r¢-Jw F-T¤-´X«. jÙ® d¸¡i ¨OT¢-Jw Y½¢k¤«, jÙ® lj¢-Jw Y½¢k¤« 2 h£×t AJk« d¡k¢-´-X«. Cª j£Y¢-i¢v Hj¤ ¨oÊ¢v 10 ¨OT¢- c-T¡«. H¼® h¤Yv H¼-j-h¡o« ±d¡i-h¡i ¨¨Y c-T¡«. jÙ® h¡o-·¢v J¥T¤-Yv ±d¡ih¡i ¨¨YJw c-¶¡v ©lj¤-Jw´® ÈY« DÙ¡-J¤«. d¥´q¤« J¡i®Jq¤« DÙ¡-J¤-¼Y® J¤s-i¤-Ji¤« ¨Oफ. Bx-–-¨dx ¨OT¢-Jw DÙ¡-J¤¼ Cc-¹w cT¤-©Ø¡w Hj¤ J¤r¢-i¢v 2–3 ¨¨YJw c¶® ¨OT¢-Jw d¤n®d¢-´¤-©Ø¡w Bxh-j-¹w ¨l¶¢-h¡×¢ Hj¤ J¤r¢-i¢v Hj¤ ¨OT¢ F¼ ©Y¡Y¢v c¢k-c¢t·-X«. C·j« Cc-¹w d¤n®d¢-´¤-©Ø¡w dj¡-L-X-·¢-c® 10

lq-±d-©i¡-L«

(cylindrical)

J¡i®J-q¤«, ¨dx¨OT¢-J-q¢v c¢¼® Dj¤Ù (round) J¡i®Jq¤« kg¢-´¤«. l¡X¢-Q¬ J¦n¢-i¢v jÙ¤ jÙ-j-–ltn« Hj¤ ¨OT¢-i¢v c¢-¼® l¢ql® FT¤-´¤-¼-Y¡X® c¿-Y®. -©mn« ¨OT¢-Jw c¢t·¤-¼Y® k¡g-J-j-h-¿. d¸¡-i-i¢v c¢¼¤« d¸-i¢u F¼ Js ©mK-j¢µ® l¢l¢b l¬¡l-o¡-i¢J Bl-m¬-¹w´® Dd-©i¡-L¢-´¤-¼¤. 70 h¤Yv 100 a¢lo« h¥¨¸-·¤-©Ø¡w J¡i®J-q¢v

24 24


www.krishijagran.com

c¢¼¤« Js¨i-T¤-´¡«. J¡i®J-q¤¨T ¨Y¡k¢-i¢v J·¢ Dd-©i¡-L¢µ® ¨Os¤-Y¡i¢ h¤s¢©lk®-d¢µ® lj¤¼ Js Hj¤ d¡±Y-·¢v ©m-K-j¢µ® 50/55V¢±L¢ ¨ov-n¬o® Y¡d-c¢ki¢v DX-´¢- o¥-È¢-´¡-«. o«g-jX J¡k-lb¢ ltÚ¢-¸¢-´¡u Ak®d« ¨d¡¶¡o¬« ¨hס¨¨f ow©e×® (0.05%) ©Ot´-X«. o¢.-H-–-2, o¢.-H–5, o¢.-H–6 F¼£ Cc-¹-q¡X® d¸-i¢u DY®d¡a-c-·¢c® D·-h«.

©d¡¨k Cª ©j¡L« J¡-X-¡«. CY® c¢i-±É¢-´¡u h¤uJ-j¤-Y-¨k¼ c¢ki®´® J¦n¢ Y¤T-¹¤-¼-Y¢c® Hj¤ h¡o« h¤Ø® jÙ® lj¢ ©O¡q« c-TX«. jÙ¡-r®O-i¢-¨k¡-j¢-´v

©j¡L-J£-T-c¢-i-±ÉX« cr®o-s¢-i¢¨k ¨¨Y Ar¤-Jv, YÙ¤ O£iv, ©j¡L-¹w c¢i-±É¢-´¡u ©J¡¸t H¡J®o¢-©Jë¡-¨¨sV® 2 ±L¡« Hj¤ k¢×t ¨l¾-·¢v

©l-¨¸»–©o¡¸® h¢±m¢Y« ¨OT¢-J-q¢v Y-q¢-´¡«. J¥T¡¨Y hº-¨´X¢ AÕ® F»« H©j-´t Ìk-·¢c® F¼ ©Y¡Y¢v J¦n¢-i¢-T-·¢v Ì¡d¢-´¤-J. h¡o-·¢v Hj¢-´v o¬¥©V¡-©h¡Xo® k¡ic¢ 20 ±L¡« Hj¤ k¢×t F¼ ©Y¡Y¢v Ck-J-q¢v Yq¢-´¤-J. m¤d¡tm ±dJ¡-j« l-q« ©Ot-´X«.

h£k¢ h¥¶ h£k¢ h¥¶-i¤¨T B±J-h-X« c¢i-±É¢-´¡u ¨¨Ql J£T-c¡-m¢-c¢-i¡i ¨k´¡-c¢-o£-k¢i« ¨k´¡c¢ 20 ±L¡« Hj¤-k¢-×t ¨l¾-·¢v ©Ot·® J¡i®J-q¢k¤« Ck-J-q¢k¤« Y-q¢-´X«.

Jkt·¢ h»¢v Hr¢µ¤ ¨J¡T¤-´¡-«.

JT-O£-iv/ O¤lT¤ O£iv ©j¡L« c£tl¡tµ¡ oªJj¬« J¤-s-º Ìk-¹-q¢v O¤lT¤ O£iv ©j¡L« J¡-X¡«.-CY® c¢i-±É¢-´¤-l¡u ©J¡¸t H¡J®o¢ ©J롨¨sV® h¥¼® h¤Yv c¡k® ±L¡« Hj¤ k¢×t ¨l¾-·¢v Jkt·¢ ¨OT¢-i¤¨T O¤l-¶¢-k¤¾ h»¢v H-r¢-´X«. jÙ® –j-Ùj k¢×t k¡ic¢ Hj¤ ¨OT¢-i¤¨T O¤l-¶¢v Hr¢-©´-Ù-Y¡i¢ lj¤«. ©J¡¸t H¡-J®-o£ ©Jë¡-¨¨sV® J¤rØ® j¥d-·¢-k¡´¢ ©j¡L« f¡b¢µ g¡L·® ±fn® Dd-©i¡-L¢µ® ©Yµ® d¢T¢-¸¢-´¡«.

B±É¡-J®©c¡o® Cª ©j¡L« Ck-J-q¢k¤« J¡i®J-q¢k¤« Yl¢¶¤ c¢s-·¢-k¤¾ ¨d¡¶¤-J-q¡i¢ J¡X-¨¸-T¤-¼¤. ©j¡L« c¢i-±É¢-´¤-¼-Y¢c¡i¢ h¡«©L¡¨of® – 3 ±L¡« Hj¤ k¢×t ¨l¾-·¢v ki¢-¸¢-µY® A¨¿-Æ¢v f¡l¢-Í¢u 2 ±L¡« Hj¤ k¢×t ¨l¾-·¢v ki¢-¸¢µ k¡ic¢ ©j¡L« f¡b¢µ g¡L-¹-q¢v Yq¢µ¤ ¨J¡T¤-´¤J.

d¸¡-i s¢-N® o®-©d¡¶® Ck-Jw J¤j¤-T¢µ¤« J¡i®J-q¢v JT¤«-dµ c¢s-·¢-v lq-i¡-J¦-Y¢-i¤¾ ¨d¡¶¤-Jw 25


hr-¨´¡i®·®

www.krishijagran.com

d¢.¨J. ©Q¡X¢

h¡-©cQt, h-r-©J-±z«, ¨J.Bt.Vf묥 F-o®.F, Y¢-j¤-l-c-É-d¤j« 9447829049

agsh-Å kw`-c-Ww A\n-hm-cy-am-Ip¶p

o

-h¦-Úh¡-i h-r kg¢-´¤-¨hÆ¢k¤« ©l-cv Y¤-T-¹¤-©Ø¡-©r´¤« ©J-j-q-·¢v Q-k-È¡-h« j¥-Èh¡-X®. d-j¢-Ì¢-Y¢- h-s-¼¤-¾ l¢-J-o-c-±d-lt-·-c-¹w d¤-r-Jq¤« J¤-q-¹q¤« d¡-T-¹-q¤« c¡-h¡-l©m-n-h¡´¢. l-jw-µ-¨i A-Y¢-Q£-l¢-´¤-¼-Y¢c¤« J¤-T¢-¨l-¾ ±d-m®-c-·¢-c® m¡m§-Y d-j¢-p¡-j« J¡-X¤-¼-Y¢c¤« hr-¨i B-±m-i¢-©µ h-Y¢-i¡-J¥. CY¢c® h-r-¨l-¾« o«gj¢-©´Ù-Y® A-c¢l¡-j¬-h¡-X®. ±d-J¦-Y¢-i¢v c¢¼¤ k-g¢-´¤-¼ G-×l¤« d-j¢-m¤-Úh¡-i Q-k-h¡X® h-r-¨l-¾«. ©J-j-q-·¢v o¤-k-g-h¡-i¢ k-g¢-´¤-¼ h-r-¨l¾-« J-T-k¢-©k-´® H-r¤-J¤-l¡u A-c¤-l-a¢-´¡-¨Y D-d-j¢-Y-k-·¢v Y-T-º¡v G-J-©a-m« h¥-¼® h£-×t D-i-j-·¢v h-r-¨l-¾« J¡-X¡-¨h¼-Y® h-r-i¤-¨T o-Ø-¼-Y-i¡X® J¡X¢-´¤-¼-Y®. J¡-k¡l-Ì¡ l¬-Y¢-i¡-c-·¢-¨Êi¤« B-©L¡q-Y¡-d-c-·¢-¨Êi¤« J¥-T¢ d-Ö¡·-k« J-X´¢-¨k-T¤·¡v C-Y¤l-¨j A-c¤-gl¢-µ J¤-T¢¨l-¾-È¡-h-©·-´¡w A-Y¢-j¥-È-h¡-X® C-c¢ l-j¡-c¢-j¢-´¤-¼ ©l-cv-´¡-k-¹w. lt-Ú¢µ¤-l-j¤-¼ ¨l-¾-·¢-¨Ê D-d-©i¡L«, J¡-k¡-lÌ¡-l¬-Y¢-i¡c«, l¢-c¡-m-J-jh¡-i l¢-J-o-c-±d-

26

l¦-·¢-Jq¡-i l-c-c-m£-J-jX«, ¨cv-¸¡-T¹w, J¤q¹w, Y-»£t-·-T-¹w F¼¢-l c¢-J·v, J¤-¼¤-Jq¤« h-k-Jq¤« C-T¢-µ¤-c¢-j·v, h-Xv-l¡jv, J-j¢-Æv-Kc-c« Y¤-T-¹¢-i-l c-½¤-¨T g¥-±d-J¦-Y¢-¨ii¤« Q-k-kg¬-Y-¨ii¤« o¡-j-h¡-i¢ f¡-b¢-´¤¼¤. m¡-o®-±Y£-ih¡-i h¡k¢-c¬-o«-o®-J-j-X-·¢-¨Ê Ag¡-ll¤« h¡-k¢c¬« A-k-Ȭ-h¡-i¢ l-k¢-¨µ-s¢-i¤-¼ o«-o®-J¡-jl¤« Qk-©±o¡-Y-oæ¤-J-¨qi¤« O¤-פ-d¡-T¤-J-¨qi¤« h-k¢-c-h¡-´¢. H¡©j¡ lt-n« J-r¢-i¤-©É¡s¤« J¥-T¤-Yv m-Ç-h¡-J¤-¼ l-jw-µ A-Y¢-j¥-Èh¡-i J¡-k¡l-Ì¡ h¡-×-·¢-¨Ê Da¡-p-j-X-h¡X®. ©J-j-q-·¢-¨k Q-k-È¡-h-·¢-c¤ J¡j-X« h-r J¤-s-i¤-¼Y¿, Q-k-l¢c¢-©i¡-Lj£-Y¢-Jw mj¢i-¿¡-·Y¡-X®. h-r-i¤-¨T A-b¢-J-g¡-Ll¤« ©Jl-k« c¡-k¤ h¡-o-¹w-´¤-¾¢-k¡-X® ¨d-i®-Y¤ Y£-j¤-¼Y®. h-X¢-´¥t A-T¢-Ì¡-c-·¢v J-X-´¡-´¢-i¡v ©J-j-q-·¢v H-j¤-lt-n-·¢v 100 h-X¢-´¥t h¡-±Y-h¡-X® h-r k-g¢-´¤-¼Y®. m-j¡-m-j¢ 300 ¨o.h£ h-r k-g¢-´¤-¼ ©J-j-q-·¢v H-j¤-lt-n« J¢-¶¤-¼ h-r-¨l-¾« G-J-©a-m« 116.5 M-c-h£-×t BX®. F-¼¡v 100 ¨o.h£ Y¡-¨r h-r


www.krishijagran.com

H¡©j¡ lt-n« J-r¢-i¤-©É¡s¤« J¥-T¤-Yv m-Çh¡-J¤-¼ l-jw-µ A-Y¢-j¥-Èh¡-i J¡-k¡l-Ì¡ h¡-×-·¢-¨Ê Da¡-p-j-X-h¡X®. ©J-j-q-·¢-¨k Q-kÈ¡-h-·¢-c¤ J¡j-X« h-r J¤-s-i¤-¼Y¿, Q-k-l¢c¢©i¡-Lj£-Y¢-Jw mj¢-i-¿¡-·Y¡-X®.

k-g¢-´¤-¼ l-T-´u i¥-©s¡-¸¢v ©d¡k¤« J¤-T¢-¨l-¾-È¡-h« j¥-È-h¿ F¼-Y® c-¨½ A-Τ-Y-¨¸-T¤-·¢-©i-´¡«. C-Y¢-c¤ J¡j-X« A-l¢-¨T G-Y¡-Ù® 12 h¡-ol¤« Y¤-Tt-µ-i¡-i¢ A-k®-d¡-k®d-h¡-i¢-¶¡-¨X-Æ¢k¤« h-r k-g¢-´¤-¼¤ F-¼-Y¡-X®. B-i¢-j« O-Y¤j-±m A-T¢ l¢-o®-Y£t-»-h¤-¾ H-j¤ d¤-j-¸¤s-·® m-j¡m-j¢ h¥-¼¤ h¤-Yv A-Õ¤k-È« k¢-×t l-¨j h-r-¨l-¾-h¡-X® ©J-j-q-·¢v ¨d-i®Y¢-s-¹¤-¼Y®. A-Õ® A«-L-¹-q¤-¾ H-j¤ l£-¶¢-¨k D-d-©i¡-L-·¢-c® H-j¤-lt-n« D-©À-m« j-Ù-jk-È« k¢-×t ¨l-¾« b¡-j¡-q« h-Y¢-. c-½¤-¨T ¨J-¶¢-T-¹-q¤-¨T l¢-o®-Y¦-Y¢ J-X-´¡-´¤-©Ø¡w ©J¡-T¢´-X-´¢-c¤ k¢-×t h-r-¨l-¾-h¡-X® ±d-Y¢-lt-n« d¡-r¡-J¤-¼Y®. C-Y¢v H-j¤-g¡-L« h-r-¨l-¾-¨h-Æ¢k¤« o«-g-j¢-µ® D-d-©i¡-L¢-´¡u J-r¢-º¡v Q-k-È¡-h« J¤-s-i®-´¡«, J¡tn¢-©J¡-k®-d¡a-c« J¥-¶¡«, h-¨»¡-k¢-¸® J¤-s-i®-´¡«, ¨l-¾-¨¸¡-´« c¢-i-±É¢-´¡«. J¤-T¢-¨l-¾« h¤-Yv l¢l¢-b B-l-m¬-¹w´® Cª ¨l-¾« ±d-©i¡-Q-c¨¸-T¤-·¤Ji¤« ¨Oà¡«.

o«g-jX« jÙ¤-l¢b« h-r-¨l¾« c-h¤-´® j-Ù® j£-Y¢-i¢v o«-g-j¢-µ® D-d-©i¡-L¢-´¡«. h-r-¨l-¾-o«-g-j-Xl¤« h-r-¨l¾-¨´¡-i®-·¤«. o¡-b¡-j-X-i¡-i¢ h-r-¨l-¾o«-gj-X« F-¼¤-d-s-i¤-©Ø¡w l£-T¢-¨Ê ©hv-´¥-ji¢©k¡ A-¨¿-Æ¢v h-©×-¨Y-Æ¢k¤« -±d-Y-k·¢©k¡ ¨d-à¤-¼ hr¨l-¾« d¡-·¢i¤« hפ« D-d-©i¡-L¢-µ® ©m-K-j¢-µ® H-j¤ o«-g-j-X¢-i¢v o¥-È¢-µ® ¨l-¾-·¢-c® l-s¤-Y¢-i¤-¾ J¡k-·® D-d-©i¡-L¢-´¤-¼-Y¡-X®. ¨l-¾-·¢-¨Ê È¡-h« ©c-j¢-T¡-c¤-¾ H-j¤ ±p-o§J¡-k d-j¢-p¡-j-h¡X¢Y®. H¡T¢-¨i¡-r¤-J¤-¼ hr¨l¾-« Y-T-º¤-c¢t-·¢ c-T-¨¼¡-r¤-J¡u c¢t-â-Ü¢-´¤-¼ h¡t-L-¹w c¢t-½¢-µ® ¨l-¾« h-»¢v Y¡-r®-·¤-¼ j£-Y¢-i¡-X® h-r-¨l-¾-¨´¡-i®·®. h-r-i¡-i¢ g¥-h¢-i¢v k-g¢-´¤-¼ ¨l-¾-·¢-¨Ê H-j¤ g¡-L-¨h-Æ¢k¤« ©hv-¸-j-¸¢-k¥-¨T H-r¤-J¢ ©d¡-J¤-l¡u A-c¤l-a¢-´¡-¨Y h-»¢v Y¡-r®-·¤¼¤. ¨l-¾« h-»¢-©k-´® Cs-¹¢-´-r¢-º¡v H-r¤-´¢-¨Ê ©l-L-Y J¤-s-i¤«. C-s-¹¤-¼ ¨l-¾-·¢v J¤-©sg¡-L« g¥-Lt-gQ-k-h¡-i¢ h¡-s¤«. C-Y® g¥-Q-k

dj¢-©d¡-n-Xl¤h¡X®. C-Y¢-c® Ac¤-©i¡-Q¬-h¡-i G-Y¡c¤« h¡t-L-¹w ©c´¡«. • J-à¡-k, l-j-ؤJw, Y-¶¤-Y¢-j¢-´v • h-r-´¤r¢, ©J¡-Ù¥t J¡-c-Jw • J¤-q-¹w • Y-T-i-X-Jw, A-T¢-i-XJw, L¡-f¢-ix ¨O-J®-V¡-h¤-Jw • d¤-Y-i¢Tv, o-o¬¡-lj-X« h-r-¨l-¾ o«gj-X« ±d-O-j¢-¸¢-´¤-¼-Y¢c¤« A-Y¢c¡-l-m¬h¡-i o«-l¢-b¡-c-¹w H-j¤-´¤-¼Y¢-c¤-« j¥-d-¨¸-T¤-·¢-i¢-j¢-´¤-¼ Ì¡-d-c-h¡-X® h-r-©J-±z«. o«Ì¡-c Q-k-l¢-gl l-J¤-¸¢-¨Ê J£-r¢v ±d-lt-·¢-´¤-¼ ©J-j-q s¥-sv l¡-¶t o¨¨dë Bu-V® o¡-c¢-©×-nu G-Qu-o¢ (¨J. Bt.Vf묥 F-o®.F)i¤-¨T g¡-L-h¡-i¢ h-r-©J-±z« 2004 v ±d-lt·-c« B-j«-g¢µ¤. ±L¡-h-d-Õ¡-i-·¤-Jw h¤©K-c h-r-¨l-¾ o«-g-j-X« g¥-Q-k-dj¢-©d¡n-X« F-¼ ©d-j¢v l¢l¢-b ±d-lt-·-c-¹w-´® ©c-Y¦Y§« cv-J¢-l-j¤-¼¤. h-k-©i¡-j–Y£-j©a-m ±L¡-h-d-Õ¡-i-·¤-Jw-´¡X® h¤uL-X-c. J¤-T¢-¨l-¾-·¢c¤« h-פ L¡tp¢-J B-l-m¬-¹-w´¤« D-d-©i¡-L-¨¸-T¤-« l¢b« l£-T¢-c® o-h£d-·® d-Y¢-c¡-i¢-j« k¢-×t h-r-¨l-¾« o«-gj¢-µ® D-d-©i¡-L¢-´¡u ©m-n¢-i¤-¾ ¨e-©s¡-o¢hÊ® T¡-Ƥ-J-q¡-X® c¢t-½¢-´¤-¼Y®. c¢k-l¢v 60,000 j¥d-i¡X® hr-¨l¾ o«g-jX¢ c¢th¢-´¡u Bl-m¬-h¡i¢ ©lÙ-Y®. H-j¤ h-r-¨l-¾ o«gj-X¢ A-Y¢-¨Ê F¿¡ A-c¤-f-Ü o«-l¢-b¡c-¹-©q¡T¤« J¥T¢ c¢t½¢-´¤-¼-Y¢c® c¢Ö-i¢-µ¢-j¢-´¤¼ Y¤J-i¤¨T d·® mY-h¡c« (6,000 j¥d) L¤X-©g¡Ç¦l¢p¢-Y-h¡i¢ F.-d¢.-Fv l¢g¡-L-·¢v ¨dT¤-¼-lj¤« AÕ® mY-h¡c« (3,000 j¥d) Y¤J f¢.-d¢.-Fv l¢g¡-L-·¢v ¨dT¤-¼-lj¤« dÚ-Y¢-i¤¨T Bc¤-J¥k¬« kg¢-´¤-¼-Y¢c® cvJX«. f¡´¢ Y¤J h¤r¤-lu lp¢-´¤-¼Y® ot´¡-j¡-X®. -j¥-È-h¡i J¤T¢-¨l-¾-È¡h« ©cj¢-T¤©Ø¡w o«g-j-X¢-J-q¢v o«g-j¢-µ¤-lµ ¨l¾« Dd-©i¡-L¢-´¡u o¡b¢-´¤-«. 2017-–18 v 34 ±L¡h-d-Õ¡-i-·¤-J-q¢¨k F»¡-i¢-j-©·¡q« J¤T¤«-f-¹w´® hr-¨l¾ o«g-j-X¢-Jw kg¬-h¡-J¤«. l¢a¬¡-k-i-¹¨q Dw¨¸-T¤·¢ hr-¨l-¾-o«-g-jX ©hK-k-i¢v Qk-oªp¦ l¢a¬¡-ki« F¼ dÚY¢ cT-¸¢-k¡-´¤-¼-Y¢-k¥¨T l¢a¬¡tÏ£ oh¥-p-·¢-c® hr-¨l¾ o«g-j-X-·¢¨Ê ±d¡b¡-c¬l¤« Bl-m¬-J-Yi¤« ©f¡b¬-h¡-J¡u Dd-J-j¢µ¤. 840 ot´¡t o®J¥q¤-J-q¢v dY¢-c¡-i¢j« k¢×t hr-¨l¾« o«g-j¢µ® Dd©i¡-L¢-´¡-l¤¼ hr-¨l¾ o«g-j-X¢-Jw 27


www.krishijagran.com

hr-¨´¡i®·®

oªQ-c¬-h¡i¢ c¢th¢µ¤. hr©J±z-« Cª ltn« J¢Xt s£µ¡tQ¢N® dÚY¢ cT-¸¢-k¡-´¤-¼-¤. ¨Yj-¨º-T¤-· 10 ±L¡hd-Õ¡-i-·¤-J-q¢¨k 5000 Y¤s¼ J¢X-s¤-Jw´® s£O¡tQ¢N® o«l¢-b¡c« Gt¨¸-T¤-·¤«. Y¤Ttµ-i¡i¢ GY¡c¤« ltn« hr-¨l¾« J¢X-s¢-©k´® s£µ¡tQ® ¨Oi®Y¡v J¢X-s¢¨Ê Bi¤oæ® ltb¢-¸¢-´¡«.

¨e©s¡ o¢hÊ® o«g-jX¢ G×l¤« ¨Okl¤ O¤j¤-¹¢-iY¤« kq¢-Y-l¤-h¡i o¡©Æ-Y¢-J-l¢-a¬ Dd-©i¡-L¢µ® c¢th¢-´¤¼ ¨e©s¡ o¢hÊ® T¡Æ¤-J-q¡X® hr-¨l¾« o«g-j¢µ¤ li®´¤-¼-Y¢c® Hj¤ h¡tL«. dk-Y-j-« Cj¤Ø¤ lk-Jw – ©J¡r¢-l-k, c¥vJ-Ø¢-l-k, ¨Os¢i JØ¢-Jw ¨lvV® ¨Oi®¨Y-T¤-´¤¼ lk-Jq¤« hפ« Dd-©i¡-L¢µ® T¡Æ¢¨Ê j¥d« DÙ¡´¢ AY¢v AJ·¤« d¤s·¤« JT¤¸« J¥T¢i o¢hÊ®– hXv O¡É® ©Yµ® j¥d-¨¸-T¤·¢ FT¤-´¤-¼-Y¡X® o¡©Æ-Y¢-J-l¢-a¬. Cj¤Ø¤ lk-Jw Dd-©i¡-L¢-´¤-¼-Y¤-¨J¡Ù® T¡Æ¢¨Ê lm-¹-q¢v Qk-o«-g-jX« h¥k-h¤-Ù¡-J¤¼ o½ta¨· G¨Y-Æ¢-k¤«- Hj¤ g¡L·® ©J±z£-J-j¢-´¡¨Y F¿¡ g¡L-©·-´¤«l¢Y-jX« ¨Oà¤-¼¤. T¡Æ¢v l¢¾-k¤-Jq¤« ©O¡tµi¤« lj¡¨Y YT-i¤-«. ¨e©s¡ o¢hÊ® o¡©Æ-Y¢-J-l¢a¬ Dd-©i¡-L¢µ® c¢th¢-´¤¼ Hj¤ hr-¨l¾ o«g-j¢-X¢-i¤¨T c¢th¡X M¶-¹-q¤¨T O¢±Y-¹w Y¡¨r ¨J¡T¤-·¢-j¢-´¤-¼¤. hr-¨l¾ o«g-j-X¢- Dd-©i¡-L¢-´¤-©Ø¡w ±mÚ¢´¡u. 1. hr-¨l¾« ©mK-j¢-´¤-¼-Y¢c® h¤Ø® ©hv´¥j, d¡·¢, T¡Æ® F¼¢l l¦·¢-i¡-´¤J 2. Ba¬¨· jÙ¤ hr-i¤¨T ¨l¾« ©mK-j¢-´¡¨Y d¤s-©·-´¤¾ l¡vl® Y¤s-¼¤lµ® Hr¤´¢ Jqi¤J. 3. T¡Æ®, dj¢-o-j«, ©hv´¥j F¼¢l l¦·¢-i¡i¢ o¥È¢-´¤J 4. ¨l¾« Ak®d«-©d¡k¤« d¡r¡-´-j¤-Y®. T¡Æ® c¢s-º¤-J-l¢º® Hr¤-J¢-l-j¤¼ ¨l¾« ¨Y¡¶-T¤· J¢X-s¤-J-q¢-©k-©´¡ -h-r-´¤r¢-J-q¢-©k©´¡ JT-·¢-l¢¶® s£µ¡tQ¢c® Al28

o-j-h¤-Ù¡-´¤-J. 5. F¿¡ ltnl¤« T¡Æ® Jr¤J¢ ¨l¾-d¥m¢ l¦·¢-i¡-´-X«. 6. e¢v¶t T¡Æ¢v Dd-©i¡-L¢-´¤¼ ¨h×v, Ojv, hXv, Jj¢ F¼¢l ltn-·¢v Hj¢-´v h¡×¤-J©i¡ l¦·¢-i¡-´¤-J©i¡ ¨Oà-X«. hr-¨l¾« Ah¥-k¬-h¡X®. g¡l¢-i¢v Qk-·¢c¡i¢ ©Jr¡-Y¢-j¢-´¡u ¨l¾« d¡r¡-J¡¨Y o¥È¢-©´-ÙY® c¡« H¡©j¡-j¤-·-j¤-¨Ti¤« JT-h-i¡-X®.

fÜ-¨¸-T¤J ¨pV® H¡e£o®, Qk-c¢b¢

©Jjq s¥sv l¡¶t BuV® o¡c¢-©×-nu GQuo¢ (¨J.-Bt.-V-f묥.-F-o®.-F) d¢.-T¢.o¢ Tlt, Fo®.-F-o®. ©J¡l¢v ©s¡V®, YØ¡-c¥t, Y¢j¤-l-c-É-d¤j« – 695 001

fÜ-¨¸-©TÙ l¬Ç¢: o¤g¡n®, ¨±Ti¢-c¢«L® o®¨dn¬-k¢Í® – ©e¡x: 9947465208 s£Q¢-i-Xv ©±d¡QJ®T® h¡©c-Q®¨hÊ® i¥X¢×®

(¨J.-Bt.-V-f묥.-F-o®.-F), h¡Y¡ Bt©´-V®, ¨Y¡T¤-d¤-r, CT¤´¢ – 685584

fÜ-¨¸-©TÙ l¬Ç¢: Q¢©Q¡ ©Q¡oe®: 0486 2220445, 8281112039 H.-F«.-F«.-o¢. FJ®o®/102-–112, jÙ¡«-c¢k, i¤.-F«.¨J Tlt, Q¥f¢k¢ ©s¡V®, Ad®p¢v, h-k-¸¤s« – 676 505, fÜ-¨¸-©TÙ l¬Ç¢: H.-d¢. A±fp¡«: 8281112065 s£Q¢-i-Xv ©±d¡QJ®T® h¡©c-Q®¨hÊ® i¥X¢×®

(¨J.-Bt.-V-f묥.-F-o®.-F), jÙ¡«-c¢-k, f¢vV¢«L® cØt. T¢.-d¢-–3/253, F.-¨J.Q¢ ©J¡¸-©s-×£l® ©p¡o®d¢-×-k¢c® oh£-d«, Yk¡-d®, J»¥t Y¡k¡-d®, J»¥t – 2,

fÜ-¨¸-©TÙ l¬Ç¢: ©i¡p-¼¡u: 0497 2707601, 8281112066 l¢-a¬¡t-Ï¢-Jw, ¨d¡-Y¤-±d-lt-·-Jt, o-¼-Ú o«-M-T-c-Jw, B-m¡ ±d-lt-·-Jt, J¤-T¤«-f-±m£ ±d-lt-·-Jt Y¤-T-¹¢-i-lt-´® c-k®-J¢ l-j¤-¼¤.


www.krishijagran.com

Bp¡j« B©j¡L¬«

ആർ വീണാറാണി അസി.കൃഷി ഡയറക്ടർ കൃഷിവകുപ്പ് കാസർക�ോഡ്‌

¨O

s¤b¡c¬¹q¢v ¨Y¼¢É¬i¤¨T Y¡jh¡X® s¡L¢. c½¤¨T Aivo«Ì¡c¹q¡i Yh¢r®c¡T¤« Jt»¡TJl¤« Y¨¼i¡X® s¡L¢J¦n¢i¢¨k Ahj´¡t. o¥¸t e¤V® F¼ J¡×Ls¢i¢v ¨d¶ ¨Os¤b¡c¬¹w Q£l£Y¨¨mk£©j¡L¹q¢v c¢¼® c¨½ jÈ¢´¤¨h¼Y¢v Yt´h¢¿. J¡Ë¬·¢¨Ê Jklsi¡i s¡L¢ F¿¤Jq¤¨T Ds¸¢c® d¢ufk©hJ¤«. jÇ·¢¨k dÕo¡ji¤¨T Aql¤« ¨J¡qo®©±T¡q¤« J¤si®´¡u s¡L¢ Jr¢´¡«. Fq¤¸« ap¢´¤¨h¼Y¢c¡v J¤º¤¹w´® cvJ¤¼ Ba¬ J¶¢i¡p¡j¨h¼ fp¤hY¢i¤« s¡L¢´¤Ù®. a¤t©hao® J¤si®´¤¼Y¢k¤« h¤k¸¡v J¥¶¤¼Y¢k¤« s¡L¢´® Y©ÊY¡i dƤٮ. Yh¢r®c¡T® J¡tn¢J otlJk¡m¡k d¤s·¢s´¢i co2 D« co7 D« c½¤¨T c¡¶¢v J¦n¢ ¨Oà¡u ©i¡Q¢µ Cc¹w. c¿ ¨¨Ql¡«mh¤qq h»¢v s¡L¢ c¼¡i¢ lqj¤«. h»® c¼¡i¢ J¢qµ® dj¤l¨¸T¤·¢ h¡±Y©h s¡L¢ d¡J¡l¥. l¢·® ©cj¢¶® lj¢Jq¢v l¢Y´¤¼Y¡X® cT¡c¤qq Fq¤¸ h¡tLê«. lj¢Jw Y½¢v HjT¢i¤« ¨OT¢Jw Y½¢v 10 ¨oÊ£h£×t AJkl¤h¡X® ¨d¡Y¤©li¤qq m¤d¡tm. Hj¢Õ® Br·¢v l¢·® d¡J¡«.

c¡k¡r®O ±d¡ih¡i ¨¨Y ds¢µ¤cT¤¼Y¤« s¡L¢J¦n¢i¢v o¡b¡jX«. H©j´t s¡L¢J¦n¢´® 6 J¢©k¡ l¢·® hY¢i¡J¤«. h¤´¡v k¢×t ¨lqq·¢v J¡v J¢©k¡±L¡« o¬¥©V¡©h¡X¡o® Jkt·¢ AjhX¢´¥t ©cj« ©lj® h¤´¢¨lµ® cT¤¼Y® ©j¡L¹q¢v c¢¼® s¡L¢¨i jÈ¢´¤«. H©j´t s¡L¢J¦n¢´® 5 Tx ¨¨Qllq« AT¢lqh¡´¡«. j¡olq¹q¡i¢ l¢·® l¢Y´¤¼Y¢c¤ h¤Ø¡i¢ 20 J¢.±L¡« i¥s¢i, 50 J¢.±L¡« o¥¸t ©e¡o®©e×®, 14 J¢.±L¡« ¨d¡¶¡n¤« ©Ot´X«. c¶® Hj¤ h¡o·¢c¤ ©mn« 20 J¢.±L¡« i¥s£i ©hvlqh¡´¡«. Q¥x h¡o·¢¨Ê J¦n¢i¢s´¢i¡v ¨od®×«fs¢v l¢q¨lT¤´¡¨h¼Y¡X® s¡L¢i¤¨T ±d©Y¬JY. ©lcv´¡k l¢qi¡´¤¨¼Æ¢v Qc¤lj¢i¢v l¢·¢s´¢ G±d¢k¢v ¨J¡i®¨YT¤´X«. JY¢j¤Jw hº Jkt¼ Yl¢¶¤ c¢sh¡J¤©Ø¡w ¨J¡i®¨YT¤´¡«.l¢q¨lT¤· JY¢j¤Jw J×Jq¡i¢ J¥¶¢i¢¶® 3 a¢lo« ¨¨l©´¡v ¨J¡Ù® h¥T¢i¢TX«. H©j´s¢v c¢¼® 200 J¢.±L¡« s¡L¢ kg¢´¤«. 29


www.krishijagran.com

J¡k¢-·£-×

©V¡. d¡táY¢ Fo®.

h¦Lo«jÈX«, J¦n¢l¢Ñ¡c ©J±z«, Y¦mã¥t

©l

cvJ¡-k·® J¼¤-J¡-k¢-J-q¤¨T B©j¡-L¬-o«-j-È-X-·¢c® È£j-Jtn-J-j¤¨T l£¶¤l-q-¸¢v A-©o¡q J¦n¢-¨µ-़ Hj¤ d¤Y¢i o«j-g-·¢c¤ Y¤T´« J¤s¢µ¢-j¢-´¤-J-i¡-X® Y¦mã¥t J¦n¢l¢Ñ¡c ©J±z«. ©lcvJ¡-k¨· Y£×-¸¤-¿¢¨Ê J¤s-l®, d¤¿® J¦n¢¨Oà¡-c¤¾ È£j-Jtn-J-j¤¨T Ìk-d-j¢-h¢Y¢ Cl-¨i¿¡« A©o¡q DY®d¡-a-c-·¢-©k´® Jtn-J¨j BJtn¢-´¤--Y¢c¤ J¡j-X-h¡-J¤-¤. d¡ik¤ ©d¡¨k-©Y¡-¼¤-¼ ¨lqq·¢-c¤ h£¨Y ¨d¡¹¢ -l-q-j¤--¼ A©o¡-q F-¼ Q-k-o-o¬-·¢c® L¤X-¹w G¨s. Cl-i¤¨T Ck-J-q¤¨T h¤Jw g¡L-·¤¾ As-J-q¢v lo¢-´¤¼ ``Ac-f£c A©o¡q' F¼ c¢k-pj-¢Y d¡i-k¢c¤ AÉ-j£È ¨¨c±T-Q¨c BL£-jX« ¨Oà¡u Jr¢-l¤-¾-Y¢-c¡v CY¢v ©±d¡¶£u AZl¡ h¡«o¬-·¢¨Ê Aql® G¨s-i¤-Ù®. (25–30%) CY® d¡k¤-Y®d¡-a-c-·¢c¤«

30

d¡k¢¨Ê L¤X-©hv-h-i¢k¤« lp¢-´¤¼ dÆ® ¨Os¤-Y-¿. A©o¡-q J¼¤-J¡-k¢-Jw´¤ ¨J¡T¤-´¤-¼Y¤ lr¢ o¡±z£-J¦-Y¡-p¡-j-·¢¨Ê Aql®J¤s-i®´¡c¤« 20–25 mY-h¡c« l¨j J¡k¢-·£× l¡-¹¤¼-Y¤ ¨J¡Ù¤¾ Jtn-j¤¨T cn®T« dj¢-p-j¢-´¡c¤« o¡b¢-´¤-¤. Js-l¸-m¤-´-q¢v 10–20 mY-h¡c« l¨j d¡v ltÚ-c-l¢c® A©o¡q op¡-i-J-h¡-J¤-¤ Fc®c¤ dU-c-¹w Ì¢-j£-J-j¢-´¤¼¤. o¡±z¢J¦-Y¡-p¡-j-·¢¨Ê 15 – 25 mY-h¡-c-©·¡q« A©o¡q Dd-©i¡-L¢´¡« J¥T¡¨Y Jsl dm¤-Jw´® DY®d¡-a¢-¸¢-´¤ c¡k¤ k¢×t d¡k® Hj¤ J¢©k¡ A©o¡q F ©Y¡Y¢v Y£×¸¤¿¤-h¡i¢Jkt·¢ cvJ¡«.

A©o¡-q-– ±d©Y¬-J-Y-Jw Br« J¤sº YT¡-J-·¢k¤« J¦±Y¢-h-h¡i¢ c¢t½¢µ Qk¡-m-i-·¢k¤« A-©o¡q lqt·¡«; l¢·¤-Jw d¡J¢ ¨ls¤« jÙ¡-r®µ-i®´J« ¨¨YJw l-qt¼¤ c¢sº® l¢q-¨l-T¤-´¡u d¡J-·¢-k¡-J¤«; A©o¡-q-i¢v AT-¹¢-i¢-j¢-´¤


www.krishijagran.com

25 – 30 mY-h¡c« lj¤ ©±d¡¶£u Dit d¡k¤Y®d¡-a-c-·¢c¤«, ¨J¡r¤-¸¤« ¨J¡q-Í-©s¡w jp¢-Y-Kjlo®Y¤-´q¤« L¤X-©h-Á-i¤¾ d¡k¤-Ù¡-J¡c¤« op¡-i¢-´¤«; Q£-lJ-o-Ø-¼h¡i A©o¡-q-i¢v l¢×¡-h¢v A, B1, B12 F¢li¤«, Dit Aq-l¢-k¤¾ J¡t©f¡¨¨p-©±V-×®, f©i¡-©d¡-q¢-ht F¼¢-l-i¤h¤¾-Y¢-c¡v d¡-k¢c® L¤X-©h-Á-i¤« D-s¸®.

A©o¡-q-– lqtµi®´¤ ©lÙ ±db¡c MT-J-¹w 20 – 28 ¨ovn¬o® Y¡d-c¢-k-i¤« 50 mY-h¡c« o¥j¬-±d-J¡-ml¤« lqtµi®´® Ac¢-l¡-j¬-h¡X®. 65 – 80 mY-h¡c« l¨j AÉ-j£È Bt-±a-Yi¤«. A©o¡q T¡Æ¢¨k ¨l¾-·¢¨Ê Aql® 5–10 ¨oÊ£-h£-×t l¨j c¢k-c¢t·¤J-; ¨l¾-·¢¨Ê d¢.-F-µ®. 4 c¤« 7.5 c¤« C-T-i®-´¡-lX«.

A©o¡q DY®d¡-ac« F¹¨c ? A©o¡q DY®d¡-a-c-·¢-c® 2.5 h£×t c£q-·¢k¤«, 1.5 h£×t l£Y¢-i¢-k¤«, lk¢-¸-h¤qq o¢v©d¡-q¢u n£©×¡, o¢hÊ® ©Yµ O¤T¤-J-`-J©q¡ ¨J¡Ù® c¢t½¢µ T¡Æ® Dd-©i¡-L¢-´¡«. ©h¡wV® ¨Oi®Y T¡Æ¢¨Ê BJ¦-Y¢-i¢-k¤¾ o¢v©d¡-q¢u n£×® JT-J-q¢v kg¬-h¡-X®. l£T¢¨Ê ¨Ts-oæ¢-©k¡, c¢j-¸¡i Ys-i¢©k¡ ©h¡wV® ¨Oi®Y T¡Æ® li®-´¡-«. CY¢c¤ O¤×¤« O¤T¤-J-¶ AT¤-´¢c¢-j·¢ a£tM-O-Y¤-j¡-J¦-Y¢-i¢v j¥d-¨¸-T¤·¡« AY-¨¿-Æ¢v 2.5 h£×t c£q-·¢k¤«, 1.5 h£×t l£Y¢-i¢-k¤«, 20 ¨o.h£ Br-·¢k¤« h»® c£´« ¨Oi®Y®, O¤-q¢l¤ lj¡¨Y o¢v©d¡-q¢u n£×® l¢j¢µ® O¤×¤« Cn®T¢J AT¤´¢ Br« J¤sº T¡Æ® c¢t½¢-´¡«. C-Y¢v T¡Æ¢v 25 J¢©k¡ lq-h»¤«, h¥¼¤-a¢-lo« d-rJ¢i 5 J¢©k¡ O¡X-Jl¤« ©Ot·® 8–10 ¨o.h£ Di-j-·¢v ¨l¾« c¢s-i®´¤-J. ¨l¾-l¤«, h»¤«, O¡X-Jl¤« c¡i¢ Cq-´¢i©mn« 250 – 500 ±L¡« A-©o¡q -l¢·® d¡-J¡«. 30 ±L¡«

o¥¸t©e¡o®©e×® CY¢-c¤ h£¨Y l¢Y-s¤-¼Y® A©o¡-q-i¤¨T ltÚ-c-l® Y§j¢-Y-¨¸-T¤-·¢, jÙ¡r®µ-i®´¤-¾¢v l¢q-¨l-T¤-´¡u d¡J-h¡-´¤«. a¢c«-±dY¢ 500 ±L¡« h¤Yv Hj¤ J¢©k¡ l¨j A©o¡q l¢q-¨l-T¤-´¡«. h¡o-·¢-¨k¡-j¢-´v AÕ¢v Hj¤ g¡L« h»¤ h¡×¢ 5 J¢©k¡ d¤Y h»¤«, 10 ±L¡« o¥¸t©e¡o®©eפ« ©Ot´¤J. Bs¤-h¡-o-·¢-¨k¡-j¢-´v ¨f-Vì® ®h¡×¢ d¤Y¢i ¨f-Vì® C¶¤ cv©J-Ù-Y¡-X®. ¨fVì¤ -h¡-פ-©Ø¡w kg¢-´¤¼ ¨l¾l¤« oës¢i¤« ¨¨Ql-l-q-h¡i¢ dµ-´-s¢-Jw´¤« hפ ¨OT¢-Jw´¤« H-r¢i®-´¡«. T¡Æ¢¨k Qk-c¢-j¸® 8–10 ¨o.h£ Bi¢ ±Jh£-J-j¢-´¡u Br®µi¢-¨k¡-j¢-´v ¨l¾« l£Ù¤« c¢s-i®-´X«. T¡Æ¢v J£T-¹-©q¡, l¢·® Ar¤J¢ cm¢-´¤¼Y® JÙ¡v d¤Y¢i YT« c¢t½¢µ® d¤Y¢i l¢·® d¡-JX«. l¢q-¨l-T¤-´¡u Aj¢-¸©i¡ ¨c©×¡ Dd-©i¡-L¢-µ¡v A©o¡q l¢·¤-Jw d¡r¡-J¡¨Y YT-·¢-v Y¨¼ c¢©Èd¢-´-¨¸-T¡u J-r¢-i¤¼¤.

Q£-l-Q¡-k-¹w-´® C-né-l¢gl« J¼¤-J¡-k¢-Jw´¤ h¡±Y-h¿ ©J¡r¢, Y¡s¡-l®, d¼¢, BT®, h¤-iv F¼¢-li®´¤« A©o¡q ±d¢i gÈX« Y¨¼. ©J¡r¢´¤« Y¡s¡-l¢c¤« ±dY¢-a¢c« 25–30 ±L¡« l¨j A©o¡q cv-J¡«. ©±f¡i¢-kt ©J¡-r¢-i®´® Y£×-i¤¨T 5 mY-h¡c« l¨j A©o¡-q-i¢-k¥¨T ¨J¡T¤´¡« d¼¢-Jw´¤ 1–1.5 J¢©k¡ l¨j-i¤«, B-T¢c® 250 – 500 ±L¡« l¨ji¤« A©o¡q Y£×-i¢v J¤rµ® ®jÙ¤ Yl-X-i¡i¢ cvJ¡«. h¤i-k¢-c¡-J¨¶ 100 – 150 ±L¡« l¨j cvJ¡«. h¤¶©´¡-r¢-Jw´¤« A©o¡q cv-J¢-i¡v h-h¤-¶-i¤¨T Y¥´« ltÚ¢-´¤--«. hº-´-j¤-l¢¨Ê c¢s« ltÚ¢-´¤--Y¢c¤« J¡j-X-h¡-´¤-¤.©lcvJ¡-k·® d¡k¤-Y®d¡-a-c-·¢c¤« Y£×-¸¤¿® kg¬-Y-i¤¨T J¤sl¤« dj¢-p-j¢-´¡c¤« A©o¡q lp¢-´¤¼ dÆ® AY¢-±d-b¡-c-h¡-X®.

31


dr´¥T

\mhn\v \dpwcpNnbpambn

]pXpa¡mÀ

©jn®h i¤.Bt, L©lnX l¢a¬¡tÏ¢c¢, Bj¬ F«.Fo®, Ao¢ÍÊ® ¨±d¡eot(©J¡x±T¡J®T®), Jj¢n®h ¨of¡Í¬u, L©lnX l¢a¬¡tÏ¢c¢, J¡tn¢J ©J¡©qQ®, ¨lqq¡iX¢

32


www.krishijagran.com

FÉ¢k¤« GY¢k¤« ¨¨ll¢Ú¬¹q¤« d¤Y¤hJq¤« Cn®T¨¸T¤¼lj¡X® c½w. h¡s¢ lj¤¼ Q£l¢Y¨¨mk¢Jw´® Ac¤o¦Yh¡i¢ drhJ¨q oªJj¬d¥tá« hs´¡c¤« c¡« m£k¢µ¤ Jr¢º¤. Ali¤¨T f¡´¢ d±Y¹q¡J¨¶ h¡s¢ h¡s¢ lj¤¼ Q£l¢Y¨¨mk¢ ©j¡L¹q¤«. Al©i¡T® ¨d¡j¤Y¢ Qi¢´¡u a¢c«±dY¢i¤qq l¬¡i¡h dj¢m£kc¹q¤« AY¢¨c¡¸« b¡Y¤ ltÚJl¤« ©d¡nJh¥k¬l¤h¤qq drltLê¹w J¥T¢ c½¤¨T gÈX±Jh¹q¢v Dw¨¸T¤©·ÙY® Blm¬« Y¨¼i¡X®. l¢dX¢i¢v C¼® ¨¨ll¢Ú¬h¡t¼ dkYj« drltLê¹w o¤kgh¡X®. Al¨i´¤s¢µ¤qq As¢l¢¿¡i®h©i¡ dj¢Oi´¤s©l¡ BJ¡« ch¤´¢Ti¢v Al ©lÙ±Y ±mÚ kg¢´¡·Y¢c® J¡jX«. A·j« l¢g¡L·¢¨k O¢k ±db¡c¢J¨q dj¢Oi¨¸T¡«.

Y¡i®kÊ® ¨ft/ CuV¬u Q¤Q¥¨f (o¢o¢eo® hªs£n¢i¡c) ©Jjq·¢¨k l¢dX¢J¨q AY¢©lL« ±mÚ BJtn¢µ Hj¤ Cch¡X® Y¡i®kÊ® ¨ft AZl¡ Y¡i® B¸¢w. sl®©co¢¨i J¤T¤«f·¢v¨¸¶ Cli¤¨T QÁ©am«Y¡i®kÊ¡X®. c¡j¤Jw b¡j¡qh¡i¢ AT¹¢i¢¶¤qq ek¹w Ah¢Yl»¨· ¨Os¤´¡c¤« BÊ£ H¡J®o¢VʤJw ©j¡L±dY¢©j¡b©mn¢ c¢kc¢t·¡c¤« op¡i¢´¤¼¤. b¡j¡q« Qk¡«m« AT¹¢i¢¶¤qq Cl apc ©mn¢ ltÚ¢¸¢´¤Ji¤« J¥T¡¨Y Dajo«fÜh¡i ©j¡L¹¨q ¨Os¤Y¢Y¤ c¢t·¤¼Y¢k¤« h¤K¬ dƤlp¢´¤Ji¤« ¨O़¤. lq¨j ohJ¡k¢Jh¡i¢ cT·¢ lj¤¼ eUc¹q¢v Cª ek¹w´® Avn¢©hr®o® ©d¡k¤qq ©j¡L¹¨q l¨j c¢i±É¢´¡c¤qq Jr¢l¤¨Ù¼® ¨Yq¢º¢¶¤Ù®.

±V¡Lx ±e¥¶® (¨¨p©k¡¨oso® Ax©V×o®) AkÆ¡j oo¬¹q¡i Jqq¢h¤w¨µT¢Jw Dw¨¸T¤¼ J¡J®©×o¢i J¤T¤«f·¢¨k Hj«Lh¡X® Cl. ¨¨p©k¡¨oso Qc¤o¢v¨¸¶ Cli¤¨T l¢l¢b ltLê¹w dkYj« ltX ¨¨ll¢Ú¬¹q¡v oؤn®Th¡X®. ¨¨l×h¢u o¢, f¢–1, f¢–2, f¢–3 F¼¢l b¡j¡qh¡i¢ AT¹¢i¢¶¤qq Cª dr¹w jÇo½tÀ«, ¨J¡qo®©±T¡w, Y§´® o«fÜh¡i 33


www.krishijagran.com

dr´¥T ©j¡L¹w, ±d©hp« F¼¢l¨i Hj¤ dj¢b¢l¨j YTi¡u op¡i¢´¤¼¤. b¡j¡q« Aix AT¹¢i¢¶¤qqY¢c¡v O¤l¸® jÇ¡X¤´q¤¨T Aql® jÇ·¢v ltÚ¢¸¢´¤Ji¤« Ali¤¨T Ag¡l« h¥kh¤Ù¡J¤¼ l¢qtµ ©d¡k¤qq ©j¡L¹¨q c¢i±É¢´¤Ji¤« ¨O़¤.

h¢s¡´¢w ±e¥¶® (o¢u¨od¡k« Vvo¢e¢J«) ©dj¤ o¥O¢¸¢´¤¼Y¤©d¡¨k Y¨¼ B¨ji¤« AΤY¨¸T¤·¤l¡u DYJ¤¼l»« ol¢©mnYJq¤qq Cl o©¸¡©¶o¢¨i J¤T¤«f·¢¨k Y¡jh¡X®. Cl gÈ¢µ¤ Jr¢ºY¢c¤©mn« d¤q¢¸¤qq GY¤ gÈXda¡tÏ« Jr¢µ¡k¤« hb¤j« Ac¤gl¨¸T¤¼¤. AY¢c¤ J¡jX« Cª dr·¢kT¹¢i `h¢s¡´¤k¢u' F¼ MTJh¡X®. c¡l¢v Ahë¡«m« J¤si¤©Ø¡w (d¤q¢¸¤qq da¡tϹw Jr¢´¤©Ø¡w) h¢s´¤k¢u ©±d¡¶£c¤Jq¤h¡i¢ J¥T¢©µt¼® hb¤j·¢c¤ J¡jXh¡i o§¡a¤h¤J¤q¹¨q D©·Q¢¸¢´¤Ji¤« d¤q¢¸¤qq gÈXda¡tϹw hb¤jh¤qqY¡i¢ Ac¤gl¨¸T¤Ji¤« ¨O़¤. c¢jlb¢ ¨¨l×h¢c¤Jq¡k¤« b¡Y¤´q¡k¤« oؤn®Th¡i Cª ek« ©j¡L±dY¢©j¡b©mn¢i¤« J¡r®O mÇ¢i¤« ltÚ¢¸¢´¤Ji¤« ©d¡q¢e¢©c¡q¤Jw mj£j·¢¨k ±e£ s¡V¢´k¤J¨q cm¢¸¢´¤¼Y¢v h¤K¬ dƤ lp¢´¤Ji¤« ¨O़¤.

h¡©Æ¡Í£u (L¡to£c¢i h¡©Æ¡Í¡c) dr¹q¤¨T s¡X¢ F¼s¢i¨¸T¤¼ Cª ek« J륩oo¢i J¤T¤«f·¢¨k A«Lh¡X®. L륩´¡o® Y¡jY©h¬c J¥T¤Yv Aql¢v J¡X¨¸T¤¼Y¢c¡v Cª dr·¢c® `FctQ¢ T¡f®¨k×® ' F¨¼¡j¤ ©dj¤h¤Ù®. Cª dr·¢¨Ê d¤s©É¡T¢v J¥T¤Yk¡i¢ J¡X¨¸T¤¼ `o¡©É¡xo®' F¼ 34

MTJ·¢c® o¥È®h¡X¤´¨qi¤« h×® AX¤f¡bJ¨qi¤« YTi¡c¤qq Jr¢l¤Ù®. Cli¢v b¡j¡qh¡i¢ AT¹¢i¢¶¤qq J¡vo¬«, ©e¡o®eso®, Aix ©d¡k¤qq b¡Y¤´w´® F¿¤Jq¤¨Ti¤« d¿¤Jq¤¨Ti¤« B©j¡L¬« ¨hµ¨¸T¤·¡c¤« Jr¢l¤Ù®. ¨¨l×h¢u f¢, o¢, C F¼¢li¤¨T Jkls J¥T¢i¡X® Cl.

sØ¥¶¡u (¨c©ek¢i« k¸¡o¢i«) o¡¸¢u©Vo¢i J¤T¤«f·¢¨k A«Lh¡i sØ¥¶¡u F¿¡lt´¤« o¤dj¢O¢Yh¡X®. Cli¢v AT¹¢i¢j¢´¤¼ ¨¨l×h¢u– o¢ ©j¡L±dY¢©j¡b©mn¢ ltÚ¢¸¢´¤¼Y¢v h¤K¬ dƤ lp¢´¤¼¤. b¡Y¤´q¡i ©J¡¸s¤« AiX¤« b¡j¡qh¡i¢AT¹¢i¢¶¤qq Cª ek« jÇ©J¡m¹q¤¨Ti¤« jÇ´¤rk¤Jq¤¨Ti¤« B©j¡L¬l¤« J¡j¬ÈhYi¤« ltÚ¢¸¢´¤¼¤. J¥T¡¨Y Y¨¼ p£©h¡©Lë¡f¢¨Ê Aql¤ J¥¶¡c¤« op¡i¢´¤¼¤. Cl Jr¢´¤¼Y® p¦©±a¡L¹q¤« ±d©hpl¤« J¡uos¤« Hj¤ dj¢b¢ l¨j c¢i±É¢´¤¼¤. sØ¥¶¡u dr¹q¤¨T o·¢v AT¹¢i¢¶¤qq ¨¨l×h¢u–o¢ i¤« C–i¤« h¤T¢lqtµi®´¤« ©J¡¸t h¤T¢ ¨J¡r¢µ¢k¢c¤« h¤T¢i¢rJq¤¨T c¢s« ltÚ¢¸¢´¤¼Y¢c¤« op¡i¢´¤¼¤.

d¤k¡o¡u (¨c©ek¢i« h¬¥¶¡f¢¨k) o¡¸¢u©Vo¢¨i J¤T¤«f·¢v¨¸¶ Cl sØ¥¶¡¨Ê D× h¢±Yh¡X®. J¡r®Oi¢v©¸¡k¤« O¢k©¸¡w Cl Y½¢v o«mi« Qc¢¸¢©µ´¡«. sØ¥¶¡¨Ê ¨Y¡k¢¸¤s·® J¡X¤¼Y¤ ©d¡¨ki¤qq h¦a¤kh¡i h¤qq¤Jw F¼Y¡X® Cl¨j Y½¢v l¬Y¬o®Yj¡´¤¼Y®. J¥T¡¨Y Y¨¼ d¤k¡o¡u dr¹w´® sØ¥¶¡¨c´¡q¤« h¡b¤j¬l¤« j¤O¢i¤« J¥T¤Yk¡X®. AY¤©d¡¨k l¢·¤Jq¤« gȬ©i¡L¬h¡X®. Cª dr¹w ±d©hp©j¡L¢Jw´® AY¬¤·hh¡X®. BÊ£ H¡J®o¢VʤJw b¡j¡qh¡i¢ AT¹¢i¢¶¤qq Cli¤¨T ek¹w


www.krishijagran.com

o©¸¡©¶o¢¨i J¤T¤«f·¢v¨¸¶ h¤¶¸r¨h¼ ©dj¢v As¢i¨¸T¤¼ Cª Y¡j« Hj¤ hÚ¬ A©hj¢´u j¡Q¬´¡jc¡X®. Cl H¡sÕ® Jkt¼ hº c¢s·¢k¤qq ek¹q¡iY¢c¡v hº o©¸¡¶ F¼ ©dj¢k¤« As¢i¨¸T¤¼¤. ©j¡L±dY¢©j¡b©mn¢ ltÚ¢¸¢´¤¼Y¢c¤« F¿¤Jq¤¨Ti¤« d¿¤Jq¤¨Ti¤« B©j¡L¬« ¨hµ¨¸T¤·¤¼Y¢c¤« op¡i¢´¤¼¤. AY¤h¡±Yh¿ DX¹¢i l¢·¤Jq¢v c¢¼¤« Dvd¡a¢¸¢´¤¼ F»i¢v AT¹¢i¢¶¤qq ¨¨l×® e¡×® (74.9%) h¤T¢Jq¤¨T

AT¹¢i¢¶¤qqY¢c¡v J»¤Jq¤¨T B©j¡L¬« o«jÈ¢´¤¼Y¢k¤« h¤K¬ dƤ lp¢´¤¼¤. dr·¢kT¹¢i¢j¢´¤¼ ¨dJ®T¢c¤« ¨d¡¶¡o¬l¤« Yk©µ¡s¢¨Ê ±dlt·c¹w Y§j¢Y¨¸T¤·¤Ji¤« H¡th mÇ¢ ltÚ¢¸¢´¡u op¡i¢´¤Ji¤« ¨O़Y¢c¡v Cl `±e¥¶® H¡e® ¨h½s¢' F¼ ©dj¢v As¢i¨¸T¤¼¤. Cli¢kT¹¢i¢j¢´¤¼ T¡c¢u, e®©ql©c¡i®V®o®, o¡©d¡c¢u F¼£ MTJ¹w AY¢o¡j« c¢i±É¢´¤¼Y¢v h¤K¬ dƤ lp¢´¤¼¤.

FLê® ±e¥¶® (dª©¶j¢i J¡«¨dµ¢i¡c)

B©j¡L¬l¤« lqtµi¤« Y§j¢Y¨¸T¤·¤¼¤.

o®©c´® ±e¥¶® / ok¡J® ±e¥¶® (ok¡´ ok¡´) Cu©V¡©cn¬u j¡Q¬´¡jc¡i Cl Aj©´o¢¨i J¤T¤«f·¢¨k A«Lh¡X®. d¡Ø¤Jq¤¨T ¨Y¡k¢¸¤s·¢c® oh¡ch¡i O¤l¸¤ Jkt¼ ±fªx c¢s·¢k¤qq ¨OY¤Ø©k¡T¤ J¥T¢i d¤s©É¡T¡X® Cli®´® Cª ©dj¤ cvJ¢iY®. ©±d¡¶£u, f£×¡J©j¡¶¢u, ¨¨l×h¢u o¢, ¨¨Yi¡h¢u, d¢¨¼ b¡Y¤´q¡i Aix, J¡Ë¬«, ©e¡o®eso® F¼¢li¡v oؤn®Th¡X® Cª dr¹w. apc±d±J¢i o¤Lhh¡´¤¼Y¢k¤« b¡j¡q« f£×¡ J©j¡¶¢u

o©¸¡©¶o¢¨i J¤T¤«f·¢v¨¸¶ h¤¶¸r¨h¼ ©dj¢v As¢i¨¸T¤¼ Cª Y¡j« Hj¤ hÚ¬ A©hj¢´u j¡Q¬´¡jc¡X®. Cl H¡sÕ® Jkt¼ hº c¢s·¢k¤qq ek¹q¡iY¢c¡v hº o©¸¡¶ F¼ ©dj¢k¤« As¢i¨¸T¤¼¤. CY¢¨Ê h¡«oqh¡i Dwg¡L« d¤r¤¹¢i h¤¶©i¡T® o¡a¦m¬h¤qqY¢c¡k¡X® h¤¶¸r« F¼ ©dj¢ks¢i¨¸T¤¼Y®. Cª dr·¢¨k c¡j¤Jw jÇ·¢¨k L륩´¡o¢¨Ê Aql® c¢i±É¢´¤¼Y¢k¤« apc±d±J¢iJw ¨hµ¨¸T¤·¤ ¼Y¢k¤« h¤K¬dƤ lp¢´¤¼¤. J¥T¡¨Y b¡Y¤´q¡i J¡Ë¬l¤« ©e¡o®eso¤« l¡Y©j¡L¨· ±dY¢©j¡b¢ ´¤¼Y¢c¤« F¿¤Jq¤¨Ti¤« d¿¤Jq¤¨Ti¤« B©j¡L¬« ¨hµ¨¸T¤·¤¼Y¢c¤« op¡i¢´¤¼¤. Cª J¡kM¶·¢v h¡s¢ h¡s¢ lj¤¼ Q£l¢Y¨¨mk£ ©j¡L¹©q¡T® ch¤´¢c¢ l¢T dsi¡«. ©d¡nJ oؤn®Tl¤« ¨¨ll¢Ú¬l¤h¡t¼ j¤O¢´¥¶¤Jq¤¨T Dsl¢T¹q¤h¡i Cª J¥¶¤J¡t c¨½ J¡·¢j¢´¤Ji¡X®. Cc¢ AT¤´¤ O¢¶i¤h¤qq Bp¡j±Jh¹q¢v Clj¤¨T ©dj¤« J¥T¢ J¥¶¢©µt´¡«. 35


Hªn-boo¬«

Ckm_vtKmÄ Btcm-Ky-¯n-\pw a-µ-kv-an-X-¯n\pw

©V¡. ©s¡i¢ h¡Y¬¤, ©Q¡i¢u VisJ®Tt (s¢¶), J¦n¢lJ¤¸®

C

©e¡x 9447975007 E-mail: drroymathew@gmail.com

o¡f®©L¡w F¼ ©dj® hk-i¡-q¢-Jw´® A±Y dj¢-O¢Y-h-¨¿-Æ¢k¤« D·-©j-ɬu gl-c-¹-q¢¨k h¢´ AT¤-´-q-J-q¢k¤« CY® DÙ®. ¨¨lJ¤-©¼-j-¹-q¢v gÈX« Jr¢-µ-Y¢-c¤-©mn« jÙ® ¨Os¢i o®d¥x Co¡f®©L¡w Aj Lë¡oæ® ¨l¾-·¢v C¶® J¤s-µ¤-Jr¢µ¡v Y¤Tt¼¤¾ GY¡c¤« a¢l-o« Alt´® oɤ-n®T-j¡i¢ Y¤T-j¡«. J¡jX« Jr¢µ gÈX« apc« cT¼ ©mn« o¤K-h¡i l¢©j-Oc« cT-·¡u CY¤ op¡-i¢-´¤-¼¤. C¼¤ dk ©dj¤-J-q¢k¤« d¡i®´-×¢-k¡-´¢i Co¡f®©L¡w h¡t´-×¢v kg¢-´¤-¼¤-Ù®. C«Lë£n® ¨¨la¬-Á¡t CY® c¢t©Àm¢-´¤-©Ø¡w H¡s-Õ®, o®©±T¡fs¢ Y¤T¹¢i l¢l¢b o§¡a¤-J-q¢v h¤É¢i c¢k-i®´¡X® kg¢-´¤-J. A©Y ohi« Bi¤t©áa Hªnb´T-J-q¢v c¢¼¤« ±d©Y¬J hX©h¡ j¤O¢©i¡ H¼¤« J¥T¡¨Y AY¢¨Ê Yc¢-h-i¢v J¤sº l¢k-i¢v kg¢-´¤-¼¤. CY® jÙ¢c¤« ek« H¼¤- Y-¨¼.

36

Co¡f®©L¡q¢c® C«Lë£-n¢v o¢¿¢i« (Psyllium) F¼¡X® ©dj®. l¡ri¤« A-c¤-fÜ oo¬-¹q¤« Dw¨¸-T¤¼ dë¡Ê©L¡ (Plantago) Qc¤-oæ¢v¨¸-T¤-¼¤. Cª ¨OT¢-i¤¨T AJ¼ fܤ-´w c½¤¨T hk-©i¡-j-¹-q¢k¤«, d¤r-l-´¢-k¤«, li-©k-k-J-q¢k¤« J¡X-¨¸-T¤-¼¤-Ù®. FÉ¢-c®, c½¤¨T J¤q-l¡r ©d¡k¤« Cl¨Ê Hj¤ fܤ B¨X-Æ¢v J¥T¢ Co¡f®©L¡-q¤-h¡i¢ o¡h¬-h¤¾ DY®d-¼-¹w H¼¤« Y¨¼ Cl-i¢v c¢¼¤« kg¢-´¤-¼¢-¿. AY¢c® Hj¤ J¡jX« DÙ®. Co¡f®-©L¡w ¨OT¢-Jw Y¢Jµ¤« ljÙ g¥±d-©a-m-¹-q¢v BX® J¡X-¨¸-T¤-¼-Y®. Cɬ-i¢v CY® L¤Q-s¡·®, j¡Q-Ì¡u Y¤T-¹¢i o«Ì¡-c-¹-q¢-k¤«, Y¤Tt¼® d¡´¢-Ì¡u, Ae®L¡-c¢-Ì¡u F¼£ Aiv j¡Q¬-¹-q¢¨k hr J¤s-l¤¾ ±d©am-¹-q¢-k¤-h¡X® J¦n¢-¨Oà-¨¸-T¤-¼-Y®. Cª ¨OT¢-i¢v l¢·¤-Jw d¡J« Bi¢´-r¢-i¤-©Ø¡w F¨¼-Æ¢k¤« kg¢-´¤¼ O¡×vh-r-i¢-©k¡, Cªsu J¡×¢©k¡


www.krishijagran.com

©dtn¬u g¡n-i¢v c¢¼¤« DÎ-l¢µ Cª ©dj® O¢k Ìk-¹-q¢v Co®d¡-L¤w F¼¤« As¢-i-¨¸-T¤-¼¤. CY¢-ctÏ« J¤Y¢-j-–-©s¡-o-¸¥ F¼¡-X®. AY¡-iY® J¤Y¢-j-¨i-©¸¡¨k B©j¡-L¬l¤« d¤Õ¢-j¢-´¤¼ h¤K-l¤« CY¤-h¥k« kg¢-´¤¼¤ F¼¡X® l¬«L¬«.

l¢·¢¨c ¨d¡Y¢-i¤¼ Dh¢ (Husk) J¤Y¢t¼® l£t´¤-Ji¤« AT¤· Yk-h¤-s-i®´¡i¢, kg¬-h¡i Qk« o«g-j¢µ® BL¢jX« ¨Oi®Y® Q£l¢-Y-i¡±Y Y¤T-j¤-Ji¤« ¨Oà¤-«. ¨l¾« lk¢-¨µ-T¤·® J¤Y¢t¼® l£t·® lr¤-l-r¤-¸¤¾ Ì¢Y¢-i¢-©k´¤ h¡s¤-l¡-c¤¾ Cª Jr¢-l¡X® c¡« c½¤¨T A¼-c¡-q-·¢¨k gÈX da¡tÏ-¹-q¤¨T oÕ¡j« o¤L-h-h¡-´¡u Dd-©i¡-L¢´¤-¼-Y®. c½¤¨T A¼-c¡q-·¢-c¤-¾¢v ±d©Y¬-J¢µ¤« ¨Os¤-J¤-Tv, luJ¤-Tv F¼£ g¡L-¹-q¢v AY¤-lr¢ JT-¼¤-©d¡-J¤¼ gȬ-l-o®Y¤-´-q¢v c¢¼¤« D¾ ©d¡nJ h¥k¬-¹q¤« Qk¡«-ml¤« hפ« lk¢-¨µ-T¤-´¤-l¡u ±d¡d®Y¢-i¤¾ l¢¿¢-Jw DÙ®. Cl-i¤¨T o¡¼¢Ú¬« gÈX« ±Jh-h¡i¢ JT-·¢-l¢-T¡c¤« hפ« Blm¬« B¨X-Æ¢v J¥T¢ c¡« C¼¤ Jr¢-´¤¼ gÈ-X-·¢¨k O¢k Ad¡-J-Y-Jw h¥k« i¡±Y o¤Lh« BJ¡-s¢-¿. Co¡f®©L¡-q¢¨Ê Dd-©i¡L« h¥k« Cª i¡±Yi®´® lq¨j ©lLY kg¢-´¤-¼¤. Co¡f®-©L¡w F¼Y® Fr¤dY®

mY-h¡c« A©k-i-h¡i c¡j¤-Jw ¨J¡Ù® c¢t½¢-´-¨¸-¶¢-j¢-´¤-¼¤. CY¢c® AY¢¨Ê lk¢¸-©·-´¡w d·¤ hT-¹¤-l¨j Qk« o«g-j¢µ® Hj¤ ¨Qv Bi¢ h¡s¤-l¡u ©mn¢-i¤-Ù®. CY¢c® ±d©Y¬-J¢µ® hX-©h¡, j¤O¢©i¡ C¿. o¡b¡-j-X-i¡i¢ CY¢c® gÈ-X-·¢¨Ê apc ±d±J¢ii¤h¡i¢ i¡¨Y¡j¤ l¢b ±dY¢-±d-lt·-cl¤« C¿. CY® Dd-©i¡-L¢-´¤¼ Hj¡-q¤¨T A¼-c¡-q-·¢v DT-c£q« CY® Hj¡-l-j-X-h¡i¢ d×¢-¸¢-T¢-µ¢j¢-´¤-¼¤. C©Y Y¤Tt¼® Jr¢-´¤¼ gÈX« lr¤Y¢ Y¡©r´® J¥T¤-Yv ©lL-« JT-¼¤-©d¡J¤-¼-Y¢-c¡v Y¤Tt¼¤¾ h¥¼¤-c¡k¤ a¢l-o-« J¡j¬-¹w o¤L-h-h¡-J¤¼¤. Co¡f®L¡w Dd©i¡-L¢-´¤-©Ø¡w gÈX da¡tÏ-¹-q¢v c¢¼¤« ¨J¡r¤¸¤« hb¤-jl¤« ©d¡¨k-i¤¾ ©d¡n-J-¹w mj£-j-·¢v lk¢-¨µ-T¤-´¤-¼Y¤ dj¢-h¢-Y-¨¸T¤« F¼-Y¢-c¡v Vi-f-×¢-J®o®, p¦©±a¡L« F¼¢-l-i¤¨T Y£±lY J¤s-i¤-¼¤. CY¤-h¥k« Ah¢Y l»« J¤s-i¤-l¡c¤« op¡-i¢-´¤-¼¤. CY® Ì¢j-h¡i¢ Dd-©i¡L¢-´¤-¼-lt´® luJ¤-T-k¢¨k J¡uot o¡Ú¬Y J¤s-i¤-¼-Y¡i¤« ds-i-¨¸-T¤-¼¤. CY¢v c¡j¤-Jw b¡j¡q« AT-¹¢-i¢-¶¤Ù® F¼ J¡jX« ¨J¡Ù¤-Y-¨¼. Metamuzil, Fybogell, Konsyl F¼¢¹¨c

l¢l¢b JØ-c¢-J-q¤¨T ©dj¢v CY® h¡t´-×¢vc¢¼¤« l¡¹¡-«. c½¤¨T c¡¶¢¨k O¢k dµ-h-j¤¼¤ JT-J-q¢k¤« CY® kg¬-h¡-X®. J¥T¡¨Y dY-Õ-k¢-i¤¨T DY®d-¼-¹w l¢v´¤¼ JT-i¢k¤« CY® kg¬-h¡-X®. J¥T¡¨Y CÊt¨c×® lr¢i¤« l¡¹¡«. B©j¡-L¬-d-j¢-d¡-kc j«L« J¥T¡¨Y Co¡f®-©L¡-q¢¨Ê Dd-©i¡L« ¨Fo®±J£« ©d¡k¤¾ l¢l¢b gÈX o¡h-±L¢-Jw DÙ¡-´¤-l¡c¤« ±d©i¡-Q-c-¨¸T¤-·¤-¼¤-Ù®. AT¤-·¢-¨T-i¡i¢ c½¤¨T c¡¶¢k¤« CY¢¨Ê Dd-©i¡L« ltÚ¢-µ¤l-j¤-¼-Y¡i¢ JX-´¤-Jw o¥O¢-¸¢-´¤-¼¤. ©dtn¬u g¡n-i¢v c¢¼® DÎ-l¢µ Cª ©dj® O¢k Ìk-¹-q¢v Co®d¡-L¤w F¼¤« As¢i-¨¸-T¤-¼¤. CY¢-ctÏ« J¤Y¢-j-–-©s¡-o-¸¥ F¼¡-X®. AY¡-iY® J¤Y¢-j-¨i-©¸¡¨k B©j¡-L¬l¤« d¤Õ¢-j¢-´¤¼ h¤K-l¤« CY¤-h¥k« kg¢-´¤¼¤ F¼¡X® l¬«L¬«. 37


www.krishijagran.com

©V¡. o»¢ ©Q¡tQ®

Vi-s-J®Tt s¢otµ® & ¨Vl-k-¸®¨hÊ®, ©p¡«©±L¡x f©i¡-¨TJ® ©e¡x : 8113966600, 04828-–297001

h¡©Æ¡-Í¢u

p¢-Y¬-o¤v·¡-c¡-i¢-j¤¼ ¨¨l´« h¤p-½a® fn£-s¢c® l¢±mh-·-X-¨k¡-j¤-´¢i l¢K¬¡-Y-h¡i h¡©Æ¡-Í¢u J¤T«-d¤-q¢-i¤¨T AT¤· fܤl¡X®. ol¢-©m-n-h¡i j¥d-g«-L¢-i¡v Ak«-J¦-Y-h¡i h¡©Æ¡-Í¢u `dr-¹-q¤¨T s¡X¢' F¼ ©dj¢v ©k¡J-¨h-Ø¡T¤« Bj¡-b-J-j¤¾ Hj¤ ©±T¡¸¢-´v dr-h¡-X®. Y¥h-º¤-©d¡¨k ¨lq¤-·, h¦a¤-l¡i AJ-´¡-Ø¡X® Cª dr-·¢¨Ê gȬ-©i¡-L¬-h¡i g¡L«. b¡j¡q« l¢×¡-h¢-c¤-J-q¤-¨Ti¤« b¡Y¤-´-q¤-©Ti¤« c¢©j¡-J®o£-J¡-j-J-¹-q¤-©Ti¤« ©d¡n-J-´-k-l-s-Y-¨¼-i¡X® h¡©Æ¡-Í¢u dr-¹w. dj¡-L-Xl¤« A©Y¡-T-c¤-f-Ü¢-µ¤¾ f£Q-o-Æ-k-cl¤« o¡Ú¬-h-¿¡-·-Y¢-c¡v d¡t·-©c¡-J¡td¢ F¼ ±dY¢-g¡o« lr¢-i¡X® h¡©Æ¡-Í¢u dr-¹w l¢q-i¤-¼-Y®. l¢·¤-Jw h¤q-µ¤-Ù¡-J¤¼ ¨¨YJw h¡Y¦-l¦-È-·¢¨Ê Yc¢-¸Jt¸¤-J-q¡-X®. AY¢-c¡v h¡©Æ¡-Í¢c¢v ±dJ-T-h¡i Qc¢-YJ ¨¨ll¢b¬« J¡X-¨¸-T¤-¼¢-¿. F¼¡v 50 ltn-·¢-c¤-©hv ±d¡i-h¤¾, Y¤Ttµ-i¡i¢ b¡j¡q« ek-¹w cvJ¤¼ hj-¹-q¢v c¢¼® l¢·® ©mK-j¢µ® ¨¨YJw Dv¸¡-a¢-¸¢-µ¡v h¡±Y©h L¤X-©h-Á-i¤¾ ¨¨YJw kg¢-´¤-J-i¤-¾¤. ±L¡e®×® ¨¨YJw c¼¡i¢ lq-j¤-¼-Y¡©i¡ Y¤Ttµ-i¡i¢

38

c¿ l¢ql® cvJ¤-¼-Y¡©i¡ JÙ¤-l-j¤-¼¢-¿. lq-±d-©i¡-L-©·¡T® c¼¡i¢ ±dY¢-J-j¢-´¤¼ ek-l¦-È-h¡X® h¡©Æ¡-Í¢u F¼-Y¢-c¡v b¡j¡q« ¨¨Ql-l-q-¹q¤« h¢Y-h¡i ©Y¡Y¢v o«i¤-Ç-l-q-¹q¤« cvJ-X«. ¨¨YJw c¶® c¡k® h¡o-¹w´¤-©mn« Ba¬-l-q-±d-©i¡L« cT-·¡«. Bj«-g-·¢v 500 ±L¡« 18:18:18 lq« YT-·¢c¤ O¤×¤« l¢Ys¢ AÕ¤ J¢©k¡ J©Ø¡Í® cvJ-X«. d¢¼£T® H¡©j¡ ltnl¤« 250 ±L¡« l£Y« J¥¶¢ c¡k® ltn« BJ¤-©Ø¡w H©¼-J¡v J¢©k¡ l£Y« 18:18:18 lq« ltn-·¢v jÙ¤ Yl-X-i¡i¢ cvJ-X«. o«i¤-Ç-l-q-¹-©q¡-¨T¡¸« b¡j¡q« J©Ø¡Í®/ dµ¢klq-¹w cvJ¢-i¡v h»¢¨k ¨¨Ql¡«m« ltÚ¢µ® ¨OT¢-Jw Jj¤-©·¡¨T lqt¼® Dit¼ l¢ql® cvJ¤-¼-Y¡i¢ JÙ¤-l-j¤-¼¤. c¿ c£tl¡tµ-i¤¾ b¡j¡q« ¨¨Ql¡«m« d¢.-F-µ®.-h¥k¬« 5 c¤« 6 c¤« CT-i®´¤¾ h»¡X® h¡©Æ¡-o®×¢u J¦n¢´® Ac¤-©i¡-Q¬«. h¡©Æ¡-Í¢u ¨OT¢-J-q¤¨T Bp¡j« lk¢-¨µ-T¤-´¤¼ ©lj¤-Jw Dd-j¢-Y-k-·¢vY¨¼ lq-j¤-¼-Y¢-c¡v h»® Cq-´¡u d¡T¢-¿. AY¤-¨J¡Ù® lq-±d-©i¡L« cT-·¤-©Ø¡w h»¢-q-´¡¨Y lm-¹-q¢v c¢¼® h»® ¨l¶¢ J¥c J¥¶¤-¼-Y¡X® c¿-Y®. ¨J¡¼-©d¡-k¤¾


www.krishijagran.com

ditltLê-·¢v ¨d¶ Ck-Jw YT-¹-q¢v d¤Y-i¢¶®, AY¢-c¤-h¤-J-q¢v Q£l¡-h¦Y« ©d¡k¤¾ k¡i-c¢-Jw H¡©j¡ h¡ol¤« Hr¢-µ¡v h»¢v Dd-J¡-j¢-J-q¡i o¥È®h-Q£-l¢-Jw ¨dj¤J¢ h»¢¨c Q£l-o¤-×-Y¡´¢ h¡×¤«. A¹¨c ¨OT¢-Jw ©j¡L-±d-Y¢-©j¡-b-©mn¢ BtÒ¢µ® J¥T¤-Yv Jj¤-©·¡¨T lq-j¤«. ljÙ h¡o-¹-q¢v o¥j¬-±d-J¡m« ©cj¢¶¤ dY¢-µ¡v Ck-Jw ¨d¡¾¢Jj¢-º¤-©d¡-J¡u o¡b¬-Y-i¤-¾-Y¢-c¡v h¡©Æ¡-Í¢u hj-¹w´® h¤¸-Y¤-m-Y-h¡c« FÆ¢k¤« YXv ±Jh£-Jj¢-©´-Ù-Y¤-Ù®. Yc¢-l¢-q-i¡i¢ J¦n¢-¨O-à¤-©Ø¡w ¨¨YJw Y½¢v 30 AT¢ AJk« d¡k¢´¡-l¤-¼-Y¡-X®. ¨¨YJw c¶® c¡k® ltn-¹w Jr¢-i¤-©Ø¡w d¡tm§-m¢-K-j-¹¨q ¨Os¢i j£Y¢-i¢v ±d¥x ¨Oi®Y® hj-¹w Cu©lt¶V® dj¡-©f¡-q¢´® BJ¦-Y¢-i¢v j¥d¨¸-T¤-·¤¼Y¤« J¡©c¡-¸¢¨i d±ÉÙ® AT¢ l¬¡o-·¢v dj¢-h¢-Y-¨¸-T¤·¢ b¡j¡q« m¡K-J¨q J¡i®d¢-T¤-·-·¢c® oÒh¡-´¤-¼Y¤« Y¡i®kÊ¢v o¡b¡-j-X-h¡-X®. C¹¨c ¨Oi®Y¡v hj-¹w Y½¢-k¤¾ AJk« 20 x 20 Bi¢ J¤s-i®´¡-l¤-¼-Y¡-X®. ±d¥X¢¹® lr¢ b¡j¡q« d¤Y¢i m¡K-Jw d¤s-¨¸-T¤-l¢µ® Al-i¢v J¥T¤-Yv ek-¹w DÙ¡-J¤-¼-Y¡i¢ J¡X¤-¼¤. hj-¹w d¤n®d¢-´¤¼ ljÙ h¡o-¹-q¢v J¡©c¡-¸¢-i¢v h¤r¤-lu ccµ® Cªt¸« J¥¶¤-l¡u hj-·¢¨Ê ±db¡c-m¡-K-i¤¨T h¤Jw c¢j-¸¢v ¨¨h©±J¡ o®d¢«L®qt ©Ot·® lµ® ¨l¾« o®©±d ¨Oi®Y® J¡i®d¢-T¤· ltÚ¢-¸¢-´¤¼ j£Y¢i¤« O¢k j¡Q¬-¹-q¢v Ac¤lt·¢-´¡-s¤-Ù®.

J¡i®¨d¡-r¢-µ¢v YT-i¡c¤« c¿ L¤X-©h-Á-i¤¾ dr-¹w l¢q-i¢-´¡-c¤-h¤¾ dk j£Y¢-Jq¤« dj£-È¢´¡-l¤-¼-Y¡-X®. ¨l¾-·¢v c¼¡i¢ ki¢-´¤¼ J¡vo¬« ¨¨c©±T×® c¡k® ±L¡« Hj¤ k¢×t ¨l¾-·¢v Jk´¢ J¡i®J-q¢v o®©±d ¨Oi®Y¡v J¡i®J-q¤¨T hº-´s Hj¤ dj¢-b¢-l¨j c¢i-±É¢´¡-l¤-¼-Y¡-X®. l¢j¢º® Hj¤ h¡o-·¢-c¤-©mn« Ba¬ o®©±di¤« Y¤Tt¼® h¥¼¡r®O CT-l¢¶® J¡i®Jw l¢q-¨l-T¤-´¤-¼-Y¢c¤ h¥¼¡r®O h¤Ø¤-l¨j C±d-J¡j« Yq¢-©´-Ù-Y¡-X®. l¢j¢-º-Y¢-c¤-©mn« J¡i®Jw ¨c¿¢´¡ lk¤-¸-·¢v BJ¤-©Ø¡w dë¡©c¡-e¢J®o® A¨¿-Æ¢v o¥¸te¢J®o® (NAA - Naphthalane Acetic Acid) 20 ppm (2 h¢-¿¢. 4.5 k¢×t ¨l¾-·¢v ki¢-¸¢-´¤-J) Yq¢--´¤-¼-Y¡X® h¨×¡j¤ j£Y¢.

39


C¼©lnu

www.krishijagran.com

kn-tbm¬- ap­@n Aj¤x J¤h¡t. T¢

Ipcp-ap-f-In-se tKm-{X-¯-e-h³

¨pV®, ot´¤©knu

J

s¤· ¨d¡¼¡i J¤j¤-h¤-q-J¤-J-q¢¨k ©L¡±Y-Y-k-lc¡X® o¢©i¡xh¤Ù¢ J¤j¤-h¤-q-J®. dTt¼® dÉ-k¢-´¤¼ Cª J¤j¤-h¤-q-J¢¨c Glt´¤« lqt·¡-l¤¼ j£Y¢-i¢v Hj¤ J¤j¤-h¤-qJ® hj-h¡´¢ j¥d¡-É-j-¨¸-T¤-·¢iY® CT¤´¢ l»-¸¤s« dÕ¡-i-·¢¨k d¶-i-J¤-T¢-i¢v d¤q¢-i-h¡´k¢v (o¢©i¡x) d¢. Q¢. ©Q¡tQ®. C-Y¢c® ±fo£-k¢v J-Ùv´¡-T¤-J-q¢¨k OY¤¸® c¢k-¹-q¢v J¤×¢-¨µ-T¢-i¡i¢ lqt¼¢-j¤¼ Y¢¸-k¢¨i o¢©i¡xh¤Ù¢ J¤j¤-h¤-q-J¤-h¡-i¢ ©Q¡tQ® ±L¡e®×® ¨Oi®Y¤.

40

±fo£-k¢-iu Y¢-¸-k¢´® ±a¤Y-l¡¶ ©j¡L« ¨O-s¤-´¡u h¢Jµ J-r¢-l¤Ù®. Dit¼ ±dY¬¤-k®d¡-ac ©mn¢-i¤-« Hj¤ ¨OT¢-i¡X®. ¨¨d¸t ¨J¡q¤±f¢c« F¼ m¡o®±Y c¡h-h¤¾ Cª J¡¶¤-Y¢-¸k¢ ±L¡e®×¢«-L¢-c® h¤-s¢µ® CY¢¨Ê YÙ¢¨Ê A±Lg¡L-·¤-«, h¤s¢µ g¡L¨· ¨Y¡k¢-i¤¨T h¤s¢º g¡L-¹-q¢v h¤r¤-lc¤«, YÙ¢-c¤-¾¢¨k J¡Ø¢-c¤-¾¢v c¢¼¤-©d¡k¤« ¨Os¢i h¤J¤-q-¹w ¨d¡¶¢-h¤-q-i®-´¤-«. ±a¤YLY¢-i¢-k¤¾ lqtµi¤« hפ¨O-T¢-Jw´® lq-j¤-l¡u Bl-m¬-h¤¾ ¨¨QlMT-J-¹q¤« Hªn-b-L¤-X-h¤¾ O¡s¤« CY¢¨c J¤j¤-h¤-qJ® J¦n¢´® Ac¤-©i¡-Q¬-h¡-´¤-¼¤.

©Q¡tQ® o¢©i¡x h¤Ù¢ ©Y¡¶·¢v


www.krishijagran.com

©Q¡tÒ¢-iu J¤j¤-h¤-qJ® J¦n¢ J¤j¤-h¤-qJ® hj-J¦n¢ j£Y¢-i¢-´® "©Q¡tÒ¢-iu J¤j¤-h¤-qJ® J¦n¢" F¨¼¡j¤ Ad-j-c¡-h-h¤-Ù®. J¦n¢-i¢-T-·¢-©k¡, ©±L¡f¡-L¢©k¡ ±fo£k¢-iu Y¢¸k¢ lqt·¢ GJ-©am« AÕ® h¤Yv BsT¢ c£q-h¤¾ YÙ¢v o¢©i¡xh¤Ù¢ J¤j¤-h¤-q-J¢¨Ê GJ-©am« 15 ¨o. h£×t c£q-h¤¾ Cj¤-m¡-KJ-©q¡T¤J¥T¢i d¡tm§-m¢-K-j-¹w ±L¡e®×® ¨O़ j£Y¢-i¡X® ©Q¡tÒ¢-iu J¤j¤-h¤-qJ® J¦n¢. Cl¢¨T o¡b¡-jX ±L¡e®×® j£Y¢-J-q¢v c¢¼® l¬Y¬o®Y-h¡i¢ ``©k¡´® ±L¡e®×¢«L® '' j£Y¢-i¡X® ±d¡lt·¢-J-h¡-´¤¼Y®. ©k¡´® ±L¡-e®×¢«-L¢v ±db¡-c-h¡i¢ jÙ¤ J¡j¬-¹w ¨O-़¤. 1. o¢©i¡xh¤-Ù¢-i¤¨T YÙ¢¨Ê jÙ® J¡j¬-¹-q¤¾ Hj¤ m¡K h¡±Y« c¢k-c¢t·¢ h×® Ck-Jw c£-´« ¨O-फ. d¢¼£T® m¡K¡-Y-k-¸¢¨Ê jÙ¤ ¨o. h£. Y¡¨r c¢¼® h¤J-q¢-©k´® Oj¢µ® h¤s¢-l¤-Ù¡-´¤«. C¹¨c c¡´¤-h¡-Y¢j¢ Y¾¢ c¢v´¤¼ g¡L-¹w m¡K-Y-k-¸¢c¤ ¨Y¡¶¤-Y¡-¨r-i¡i¢ Cj¤-l-m·¤« J¡X¡«. J¤j¤-h¤-qJ® YÙ¢¨Ê m¡K¡-Y-ki¢v ©cj©· DÙ¡-´¢i h¤s¢-l¢c® J£¨r Y¡©r¡¶® Cj¤-l-m·¤« GJ-©am« 5 ¨o. h£. c£q-·¢v H©j ©d¡¨k Oj¢µ® ¨l¶¢ B¸¤-h¡-Y¢j¢ ¨O·¢¨i-T¤-´¤-¼¤.

J¤-j¤-h¤q-J® YÙ® 2. ±fo£k¢-iu Y¢¸-k¢-i¤¨T O¤l-¶¢v c¢¼® A±L-g¡L« l¨j-i¤-qq m¡K-Jw h¤s¢µ® h¡-×-¢. l¶« h¤s¢µ YÙ¢¨Ê A±L-g¡-L·® c¢¼® 2 ¨o.-h£. Y¡¨r c¢¼® h¤J-q¢-©ki®´® Cj¤-l-m-¨·i¤« ¨Y¡k¢- Ak®d« YT¢-©i¡-T¤-J¥T¢ ¨O·¢ c£´¤-¼-Y¤-lr¢ A±L-g¡L« h¥tµ-©i-s¢-iY¡-J¤-«.

±fo£k¢-iu Y¢¸-k¢-i¤-¨T YÙ® Y¤-Tt¼® o¡b¡-jX ¨lV®Q® ±L¡e®×¢«L® ©d¡-¨k J¤-j¤-h¤q-J® Y-Ù¢-¨Ê m¡-K¡-Y-k-¸¢v ©cj-©· D-Ù¡´¢-i h¤-s¢-l¢-c® J£-¨r Y¡-©r¡-¶® C-j¤-l-m·¤« G-J-©a-m« 5 ¨o.h£. c£-q-·¢v H-©j ©d¡-¨k O-j¢-µ® ¨O-·¢ B-¸¤ ©d¡-¨k-i¡-´¤¼¤. d¢-¼£-T® Y¢-¸-k¢-i¤-¨T Y-Ù¢-¨Ê h¥t-µ-©is¢-i A-±L-g¡-L-·¤-c¢¼¤« 'V' B-J¦-Y¢-i¢v h-Ú¬©j-K J-X-´¡-´¢ 5 ¨o.h£. Y¡-©r¡-¶® G-J-©a-m« 20 V¢±L¢ ©J¡-X¡-J¦-Y¢-i¢v j-Ù¡-i¢ d¢-qt-´¤J. L¡e®×¢«-L¢-c¡i¢ Y¢¸-k¢-i¢¨k 'V' BJ¦-Y¢-i¢v D¾

l¢T-l¢v J¤j¤-h¤-qJ® YÙ¢¨Ê B¸® g¡L« ©Ot·® Cs-´¢- li-´¤-¼-Y¢-¨c¡¸« J¤j¤-h¤-qJ® YÙ¢¨k c¡´¤-h¡-Y¢j¢ Y¾¢ c¢v´¤¼ g¡L-¹w Y¢¸-k¢-i¤¨T h¥tµ-©i-s¢i A±L-·¢¨Ê d¤s« g¡L-l¤-h¡i¢ H¶¢-©Ot¼® Hj¤ ©k¡´® ©d¡¨ki¡J¤-¼¤. C-Y¢-c¤-©m-n« A-j ¨o.h£. l£-Y¢-i¤-qq ©d¡-q¢-·£u c¡-T ±L¡-e®-×® ¨Oi®-Y g¡-L-·¢-c¤ O¤×¤« c-¼¡-i¢ l-j¢-º¤ ¨J-¶¤¼¤. C-©Y¡-¨T ©k¡-´® ±L¡-e®-×¢«-L® d¥t-X-h¡-J¤¼¤.

J¤-j¤-h¤q-J® YÙ¤« ±fo£k¢-iu Y¢¸-k¢-i¤« ©k¡-´® ±L¡-e®-×¢N® CY¢c¤ ©mn« Aj ¨oÊ£-h£-×t l£Y¢-i¤¾ ¨d¡q¢-·£u n£×® ±L¡e®×® ¨Oi®Y g¡L-·¢c¤ O¤×¤« lj¢º¤-¨J-¶¤-¼¤. Cl¢¨T ©k¡´® ±L¡e¢×¢«L® ±d±J¢i d¥t»-h¡J¤¼¤. Y¤Ttµ-i¡i¢ Cª J¤j¤-h¤-qJ® m¢Kj« ±L¡e®×® ¨Oi®Y® d¢T¢-¸¢-µ-Y¢¨Ê ¨Y¡¶¤-Y¡-¨r-i¤¾ h¤J-q-¹w Cq´¢ Jq-º¤-¨J¡-Ù¢-j¢-´X«. Hj¤ ltn-©·i®´® O¤l-¶¢v ©d¡k¤« h¤J¤-q-¹w lj¡-Y¢-j¢-´¡u ±mÚ¢-´-X«. A©¸¡w Y¨¼ ¨d¡¶¢µ J¤j¤-h¤-qJ® m¢K-j-¹w lqt¼® dÉ-k¢µ® J¡i®ek« DÙ¡-i¢-¨´¡-Ù¢-j¢-´¤-«. Y¤Tt ltn-¹-q¢v Y¢¸-k¢-i¤¨T O¤l-¶¢v h¡±Y« h¤J¤-q-¹w lq-j¤-l¡u Ac¤-l-a¢-´-X«. GJ-©am« 10 h¤Y-v 20 YÙ¤-Jw D¾ J¤j¤-h¤-qJ® hj-·¢v c¢¼® GJ-©am« 5 h¤Yv 10 J¢©k¡ l¨j J¤j¤-h¤-qJ® l¢q-¨l-T¤-´¡u Jr¢-i¤«. J¤j¤-h¤-q-J® ¨J¡T¢ OY¤¸¤ c¢k-¹-q¢k¤« hj-©µ¡-k-Jw´¢-T-i¢k¤« liv lj-ؤ-J-q¢k¤« J¦n¢-¨O-à¡c¤« o¡-b¢-´¤«. ¨F.o¢.Bt.¨F ¨¨h-k¡-T¤«-d¡-s, C-T¤´¢, J-»¥t ¨J.l¢.¨J J-q¤-¨T ©±d¡-Ë¡-p-cl¤« ±m£. ©Q¡t-Ò¢-¨Ê d-j£-È-X-¹w-´® o-p¡-i-h¡-i¢-¶¤-Ù®. C-Y¢-c¤-d-j¢-i¡-i¢ A-©À-p-·¢-¨Ê d¤-q¢-iu-h¡-´v J¡tn¢-J c-r®-o-s¢-i®-´® d£-j¤-©h-T® V-l-k-¸®-¨hÊ® ¨o¡¨¨o-×¢-i¤-¨T d¢-ɤX¤« DÙ®.

d¢.-Q¢. ©Q¡tÒ®

8111915160, 8281015160 O¢-±Y-¹w: Bt-¶¢-Í® A-f¢ F«. D-h-i-¨c¿¥t, ¨J¡¿«

41


www.krishijagran.com

©c¶«

±m£ ©d¡-n¢-X¢: J¢-r-¹¤-l¢-q-J-q¤-¨T l-q·¢-c® ¨h¡-¨¨fv B¸®

h

H¡©j¡ Jt-n-J-¨Êi¤« ©Y¡-¶-·¢-¨ki¤« -j-µ£c¢, h-b¤-j-´¢-r¹®, ©O-c, ©OØ®, h-»¢c¤« ¨O-T¢´¤« B-l-m¬h¡-i l-q-·¢-¨Ê J¡-µ¢v Y¤-T¹¢-i J¢-r-¹¤-lt-L-¹-q¤-¨T ©Y¡-Y® C-Y¤l-r¢ J-X-´¡-´¡-¨h-¼® o¢.T¢. l¢q-l® lt-Ú¢-¸¢-´¡u ±m£-J¡-j¬-¨· ©J-±z o¢.Bt.¨F V-i-s-Jét ©V¡. At-µ-c J¢-r-¹¤l¢-q L-©l-n-X Ì¡d-c« J-ج¥-¶t h¤-Kt-Q¢ d-s-º¤. Cª B-d® lr¢ H¡©j¡ o¡-©ÆY¢-J l¢-a¬-i¤-¨T o-p¡-i-©·¡-¨T J¢r-¹¤ l¢-q-i®´¤« J-X-´¡´¢i d¤Y¢-¨i¡-j¤ l-q±d-©i¡-L-j£-Y¢ J-Ù¤-d¢-T¢µ¤. ©d¡-n-J-¹w A-T¹¢-i j¡C-Y¤l-r¢ J¢-r-¹¤-J-q¤-¨T l¢-q-l® o-l-q-¹q¤« o¢.×¢.o¢.Bt.¨F 20–25 m-Y-h¡-c« J¥-¶¡-c¡-J¤«. l¢v-´¤-¼¤Ù®. C-Y¢-c¤ d¤s-¨h ¨¨o-×® o®-¨d-o¢-e¢-J® c¬¥-±T¢-iÊ® l¢l¢-b J¢-r-¹¤-l¢-q-Jw-´¡-i¢ h¡-©c-Q®-¨hÊ® (F-o®.F-o®. A-Õ® o¥È®-h h¥-k-J l-q h¢-±m¢-Y« Fu.F«) F-¼ Cª o¡-©ÆY¢-J k¡i-c¢ j¥-d-·¢v l¢-J-o¢-¸¢-µ¢-¶¤Ù®. l¢-a¬-i¡-X¢Y®. H¡©j¡ ±dC-Y¢-¨Ê o¡-©ÆY¢-J l¢-a¬ h-b¤-j-i¢-¨k ©a-m-¨·i¤« h-»¢-¨Ê- ±d-©Y¬-J-Y k¢«-L ¨J-h¢-´v-o® j-Ù-j k-È« A-s¢-º® l-q-¹-q¤-¨T ©d¡j¥-d-i®-´® l¡¹¢. Cª Dv-d-¼-¹w ©V¡. Q¢. ¨¨fQ ¤n-J-¹-q¤-¨T ©Y¡-Y® c¢-Ö-i¢-´¡u A-lt h¡t-´-×¢-¨k-·¢-´¤«. ©J-±z C-Y¤ l-r¢ J-r¢-i¤«. C-Y¢-c¡i¢ '±m£ J¦-n¢ h-±É¡-k-i-·¢-¨Ê A-±L¢-©¼¡-©l-×® ©d¡-n¢X¢' F-¼ ©d-j¢v ¨h¡-¨¨fv B-¸¤« J-Ø-c¢-i¤-¨T o-p¡-i-©·¡-¨T o¢. ×¢. l¢-J-o¢-¸¢-µ-Y®. o¢.×¢.o¢.Bt.¨F i¢-¨k m¡o¢. Bt. ¨F ¨¨J-h¡-s¤-¼ B-a¬-¨· o®-±Y-Ñc¡i ©V¡. Q¢. ¨¨f-Q¤-l¡-X® o¡o¡-©ÆY¢-J l¢-a¬-i¡-X¢-Y®. ©Æ-Y¢Jl¢-a¬-i¤« Bd¤« l¢-J-o¢-¸¢-µY®.

6 6


www.krishijagran.com

43


lr¢-J¡¶¢

www.krishijagran.com

 IjIt nte nte

p¢Y F-o®

È£jl¢Joc H¡e£ot, dÉk¡ic¢ ©e¡x : 9895592344

T¤Yv ©d¨j ©hK-k-i¢-©k´® BJtn¢´¤J, c¢kc¢t·¤J F¼£ kȬ¹©q¡¨Ti¡X® È£jl¢JoclJ¤¸® dÚY¢Jw cT¸¡´¤¼Y®.o¡Ø·¢J ltn·¢¨Ê Bj«gh¡o¹q¢v A©dÈJw ÈX¢-´¤«. A©dÈJj¤-¨T l£T¤Jq¢¨k·¢ D©a¬¡LÌt dj¢©m¡bc cT·¢ AtpY¡h¡caßl¤« h¤uLXc¡ h¡caß¹q¤« dj¢LX¢µ® L¤X©g¡Ç¬d¶¢J Yà¡s¡-´¤«. dÚY¢ d¥t·£Jj¢µ® JtnJt ©jKJw p¡Qj¡´¤©Ø¡w bcop¡i¹w JtnJ¨Ê A´ªÙ¢¨k-·¤«. h¥¼¤ l¢g¡L¹q¢k¡X® È£j©hKki¢v dÚY¢Jw cT¸¢k¡´¤¼Y®. (1.) ±L¡h£X l¢Ñ¡cl¬¡dc« (2) Y£×¸¤v l¢Joc« (3) h¢v´® ¨nV® Vlk¸®¨hÊ® . ±L¡h£X l¢Ñ¡c l¬¡dc dÚY¢ Cª dÚY¢i¢v JtnJ oØt´ dj¢d¡T¢, È£ja¢c¡©M¡n«, ©fë¡´® YkÈ£©j¡Ël«, L¤Xc¢kl¡j©f¡blv´jX«, dUcdj¬Tc« Y¤T¹¢il Dw¨¸-T¤-·¤¼¤. È£jo«M¹w ©J±z£Jj¢µ¤ cT·¤¼

44

JtnJ oØt´ dj¢d¡T¢Jq¢k¥¨T JtnJt´® È£j©hKki¢k¤Ù¡J¤¼ h¡×¹¨q´¤s¢µ® iZ¡ohi« As¢l¤ cvJ¡c¤« o«M« Yk·¢k¤¾ ±dm®cdj¢p¡j·¢c¤« dÚY¢ J¨q´¤s¢µ¤h¤¾ As¢l¤Jq¤« kg¢´¤¼¤. d¡v L¤X c¢kl¡j«, d¡vl¢k F¼¢ l o«fÜ¢µ o«mic¢l¡-j-Xl¤« J¼¤J¡k¢ ±datmc·¢k¥¨T l¢l¢b Cc« dm¤´¨qi¤« J¢T¡j¢J¨qi¤« J¢T¡l¤J¨qi¤« JÙ¤ hcoæ¢k¡-´¡c¤« o¡b¢´¤¼¤. ©hKki¤h¡i¢ fܨ¸¶ i±Éo¡h±L¢J¨qi¤« Y£×J¨qi¤« J¤-s¢-µ® A-s¢-i¡c¤« A-l-oj« kg¢-´¤«. dUc dj¬-T-cl¤« ±L¡h£X ©hKki¢k¤¾lt´® d¤Y¢i ±dlXYJw JÙ¤ dU¢´¤¼Y¢c® o-p¡-i-J-h¡-J¤¼¤.

Y£×¸¤v l¢Joc dÚY¢ dm¤ lqt·v k¡gJ-j-h¡-J¡u Y£×-¸¤¿® J¥-T¢-©i Y£j¥. Ba¬-J¡-k·® d¤vl¢·® cvJ¢-i¢j¤¼¤¨lÆ¢v C©¸¡w d¤v-´-T-i¡X® l¢YjX« ¨O़Y®. c¢Ö¢Y c¢j´¢v jQ¢o®©±Tnu e£o® È£jl¢Joc H¡e£o¢kTµ® A©dÈ cvJ¤¼ JtnJc® d¤v´T F·¢-µ¤ ¨J¡-T¤-´¤«. Al c¢Ö¢Y AJk·¢v c¶¤dj¢d¡k¢µ¤ lqt·¤©Ø¡w


www.krishijagran.com

dm¤´¨q l¡¹¤-¼-Y¢c® ©L¡bu, jÙ¤ dm¤i¥X¢×®, AÕ¤ dm¤i¥X¢×®, d·¤ dm¤i¥X¢×®,AÕ¤J¢T¡j¢, d·¤J¢T¡j¢ i¥X¢×¤Jw´¡-X® 32000 h¤¸·¢ jÙ¡i¢j« h¤Yv h¥¼j kÈ« j¥d l¨j bcop¡i« kg¢´¤¼Y®. J¥T¡¨Y Jsli±É«, Bb¤c¢J ¨Y¡r¤·® c¢t½¡X« Y¤T¹¢-i-l´¤« c¿ Y¤J o-p¡-i-h¤Ù®. c¬¡ih¡i Y¤J JtnJc® bcop¡ih¡i¢ kg¢´¤-¼¤. 20 ¨oÊ¢c¤ Y¡¨r J¦n¢ ¨O़ JtnJt´® oªQc¬h¡i¢ d¤v-´-T-i¡X® kg¢´¤¨hÆ¢k¤« bco-p¡-i-h¢¿. ©Jjq·¢¨kØ¡T¤« Bi¢j´X´¢c® G´t Ìk·® Y£×¸¤v J¦-n¢ i¡-Z¡t-Ϭ-h-¡i¢. J¥T¡¨Y oªQc¬h¡i¢ ©O¡q«, dit F¼¢li¤« Y£×-l¢qi¡i o¤f¡-f¤q¤« cv-J¤¼¤. J¥T¤Yv Ìk·® d¤vJ¦n¢ ¨O़ JtnJt´® Qk©oOc oªJ-j¬-·¢c® dØ®, ©p¡o®, o®d¢«Lët Y¤T¹¢il Ì¡-d¢-´¡u bco-p¡-il¤« DÙ®. J¥T¡¨Y d¤¿® ¨l-¶¡c¤« ¨Os¤Y¡i¢ Aj¢º® dm¤´w´® cv-J¡c¤« D¾ i±É¹w´¤¾ op¡il¤« kg¬h¡X®. J¦n¢g¥h¢ Yj¢m¢¶¢j¢´¤¼¢T·® d¤v©·¡¶¹q¡´¤¼ dÚY¢ Jr¢º lt-n« l-J¤-¸® c-¼¡i¢ cT-¸¡´¢. JtnJt´® oa¡ohil¤« d¤¿® kg¢´¤¼ o«l¢b¡c·¢c¡i¢ lc¢Y¡ o¡±mi±L¥¸¤ Jw´¤« È£jo«M¹w´¤« l¬lo¡i¢J¡T¢Ì¡c·¢v Y£×¸¤vJ¦n¢ cT·¢ l¢v-´¡-c¤qq bcop¡idÚY¢Jq¤« c-T-¸¡-´¤¼¤. J¡k¢·£×i¤¨T Aql¤J¤si®-´¡u ©d¡nJoh¦Úh¡i `A©o¡q' J¦n¢-¨O-à¡c¤« bco-p¡-i-h¤-Ù®. ¨Tso¢k¤« l£¶¤h¤×·¤« A©o¡q¨fV® DÙ¡-´¡u o¡bco¡h±L¢Jq¤« bcop¡il¤« CY¤lr¢ cvJ¤¼¤.

Bb¤c¢J ¨¨p©±V¡©d¡-X¢-J®o® J¦n¢i¥X¢×® Ì¡-d¢-´¡-c¤qq bcop¡-i« cv-J¤-¼¤Ù®. d¤¿¢¨Ê kg¬Y Gs¤©Ø¡w È¡hJ¡ k©·´® Jj¤Y¢ o¥È¢µ® li®´¤l¡c¡i¢ ¨¨e©k¡ i¥X¢×¤Jw Ì¡-d¢-´¡c¤« bcop¡il¤« k-g¢-´¤«.

h¢v´® ¨nV® l¢Joc dÚY¢ (M.S.D.P) : ©Jj-q-·¢v d¡k¤k®d¡ac ltÚ-c-l¢c® G-×l¤« op¡-i¢-µ-Y¡X® h¢v´®¨nV® l¢-J-o-c«. 2007 v dm¤-±L¡h« dÚY¢i¢v Y¤T¹¢ C¼® È£j±L¡h« dÚY¢ l¨j F·¢i Cª dÚY¢ lr¢ GJ©am« Aà¡i¢j©·¡q« dm¤´q¤« J¢T¡j¢Jq¤« ±dY¢ltn« ©Jjq·¢¨k·¤¼¤. A©cJ« JtnJt Aiv o«Ì¡c·¤c¢¼¤« dm¤´¨q l¡¹¢ lj¤¼¤. b¡j¡q« i¤lQc¹q¤« ±dl¡o¢Jq¤« Vis¢ e¡h¤Jw Y¤T-¹¢-iY¤« Cª dÚY¢ h¤©Kci¡X®. C-Y¤lr¢ ©Jjq« d¡k¤k®d¡ac o§i« dj¬¡-d®Y¨k·¤¼¤. hkf¡t g¡L·® d¡k¤k®d¡ac« Dd©g¡L©·´¡w Ab¢Jl¤h¡i¢. dm¤´¨q l¡¹¤-¼-Y¢c® ©L¡bu, jÙ¤ dm¤i¥X¢×®, AÕ¤ dm¤i¥X¢×®, d·¤ dm¤i¥X¢×®,AÕ¤J¢T¡j¢, d·¤J¢T¡j¢ i¥X¢×¤Jw´¡-X® 32000 h¤¸·¢ jÙ¡i¢j« h¤Yv h¥¼j kÈ« j¥d l¨j bcop¡i« kg¢´¤¼Y®. J¥T¡¨Y Jsli±É«, Bb¤c¢J ¨Y¡r¤·® c¢t½¡X« Y¤T¹¢-i-l´¤« c¿ Y¤J o-p¡-i-h¤Ù®. Alm¬¡b¢n®U¢Y

Aàc¡-T® ot-l£-o® o-pJ-j-X f¡-Æ® Jë¢-d®-Y« c-Øt: 2565 l¡-r-´¡-k, Y¦-´¡-´-j d¢.H Jë¡-o® 1 – o®-¨d-n¬v ©±LV® ¨p-V® B-e£-o® : l¡-r´¡-k : ©e¡x : 0484– 2422678, 0484- 2428345 ±f¡-Õ® : J¡-´-c¡-T® : ©e¡x : 0484- 2426782 ±f¡Õ® : o®-h¡t-¶® o¢×¢ : ©e¡x : 0484- 2428678 Email ID : ayyanadscb@gmail.com

. . . . . . . . . .

c¢-©È-d-¹w-´® D-it-¼ d-k¢-m-c¢-j´® l-o®Y¤ Cª-T¢v 25 k-È« l-¨j l¡i®-d cv-J¤¼¤. o§t-»-¸-X-i-l¡-i®d 5 k-È« j¥-d l-¨j cv-J¤¼¤. c¢-©È-d-¹w-´® ot-´¡t L¬¡-jÊ¢ ©k¡-´t oª-J-j¬« F¿¡ ±f¡-Õ¤-J-q¢k¤« k-g¬-«. 10 k-È« j¥-d l-¨j- l¢l¢-b o-k-J-q¢-k¤qq MDS-Jw ¨h-Øt-h¡t-´® 25% V¢-l¢VÊ® cv-J¤¼¤. ©k¡x F-T¤-´¤-¼-lt-´® Cu-n¤-su-o® d-j¢j-È o-Ø¥tX J-ج¥-¶t-lv-J¦Y ©J¡t f¡-Æ¢«-L® oª-J-j¬-©·¡-T¤-J¥-T¢-i¤-q-q C-T-d¡-T¤Jw f¡-Æ¢-¨k A«-L-¹w-´® Hj¤ k-È« j¥-d l-¨j Ad-J-T Cu-n¤-su-o® d-j¢-jÈ

±d-o¢-VÊ® AV§. ¨J. Bt O-±zu

¨o-±J¶s¢ F. Fu j¡-Q½ 45


l¢q«fj«

Bo ® d ¢ h¢-J-µ Jt-n-J l-c¢-Y-i®-´® H-j¤ k-È« j¥-d A-l¡t-V®

h¤«¨¨f B-Ì¡-c-h¡-i¢ ±d-lt-·¢-´¤-¼ B-o®d¢ ARD eª-©Ù-nu H-j¤ k-È« j¥-d l£-Y-h¤-qq 3 ©am£-i Jt-n-J A-l¡t-V¤-Jw-´® A©d-È È-X¢µ¤. 1. o«-jÈ¢-Y d¤-n®-d-J¦-n¢ ¨O-à¤-¼ h¢-J-µ Jt-n-J l-c¢-Y-i®-´® H-j¤ k-È« j¥-d-i¡-X® A-l¡tV®. ©s¡o®, Qtf-s, J¡t-©Xnu, ¨¨±J-o¡-É¢-h« Y¤-T-¹¢-i-l-i¢v H©¼¡ H-¼¢-k-b¢-J©h¡ d¥´w J-r¢º 3 lt-n-h¡-i¢ l-qt-·¤¼-l-j¡-i¢-j¢-´X«. ¨c-×® pªo¢-k¡-¨X-Æ¢v 1000 O.h£., ±L£u-pªo¢-k¡-¨X-Æ¢v 500 O-.h£. 2. d-µ´-s¢ c-r®o-s¢-i¢v h¢J-l¤ J¡-¶¤-¼ Jt-nJ-c® H-j¤ k-È« j¥-d-i¤-¨T A-l¡tV®. Y¤-soæ¡-i c-r®-o-s¢-i¢v 5 k-È« ¨¨YJw/ dë-L® c-r®-o-s¢-i¢v 2 k-È« ¨¨YJw. 3. h-b¤-j-©µ¡-q« Jt-nJ-c® H-j¤ k-È« j¥-d-i¤-¨T A-l¡tV®. H-j¤ ¨p-Jé-s¢v h-b¤-j©µ¡-q« J-r¢-º h¥-¼¤ lt-n-h¡-i¢ l-qt-·¢-i¢-j¢-´X«. ©O¡-q-´-Y¢t l¢v-d-c c-T-·-X«. A-©d-È¢-©´-Ù A-lo¡-c Y£-i-Y¢ 2018 Q¥-¨¨k 15. J¥-T¤-Yv l¢-l-j-¹w-´®:– ¨J¡-µ¢– 04842335089, ¨h¡-¨¨fv:– 9388601964 f¡«-Lë¥t :–08041247693/ 41224047

bcop¡idÚY¢i¢k¥¨T J¤T¤Yv dm¤´¨q lqt·¤¼ JtnJt´® dm¤ dj¢d¡kc·¢c¤« d¡v l¢dXc·¢c¤« Blm¬h¡i oªJj¬¹w H-j¤-´¡c¤« op¡i« k-g¢´«. sâth¡×®, f©i¡L¬¡o®, dë¡Ê®, ¨Y¡r¤·® cl£JjX«, ¨¨o´¢w, J¬¡u, Qc©s×t Y¤T¹¢i GJ©am« Cj¤d·©Õ¡q« Cc¹w´® op¡-i« J¢-¶¤«. dj¢ojhk¢c£JjX« Hr¢-l¡´¢ JtnJc® Ab¢J lj¤h¡c« kg¢-´¡u l¢g¡lc« ¨Oi®Y O¡XJ« DX´¢ ¨d¡T¢i¡´¤¼ i±Éo«l¢b¡c·¢c¤¾ bcop¡ih¡X® CY¢¨k d¤Y¢i dÚY¢. C-Y¢c® lq¨j ±dO¡j« kg¢´¤¼¤. J¥T¡¨Y È£jo«M¹q¢v JtnJt Aq´¤¼ d¡k¢c® Hj¤ j¥d c¢j´¢v J¡-k¢·£× of®o¢V¢ c¢Ö¢Y-h¡o« JtnJ¨Ê A´ªÙ¢ ¨k·¢´¤¼ V¢.f¢.×¢ dÚY¢i¤« cT¸¢k¡´¤¼¤. JtnJt o«M¹w h¤K¡-É¢j« AT¢Ì¡c l¢l-j¹w lJ¤¸¢v jQ¢Ít ¨Oऩءw 46

Icn-t¦m-gn-Ip-ªp-§Ä hnÂ-¸-\-bv¡v

t_-kn F-¤À \-gv-k-dn Im-¡-\m-Sv, \-thm-Z-b

9497276433, 8921678519 d¡v Aql® Ac¤oj¢µ¤« dÚY¢ l¢p¢Y·¢c-c¤-o-j-X-h¡i¤« op¡-i« J¢-¶¤«. Y©Àm o§i«gjX Ì¡-d-c-¹q¤« C¼® È£j©h-K-k-i®´® b¡j¡q« Y¤J lJi¢j¤·¤¼¤. dÕ¡i·® L¤X©g¡Ç¦d¶¢Ji¢v CT« d¢T¢´¤¼ Jtn Jt´® o«M·¢kq´¤¼ d¡k¢c® k¢×s¢-c® 4 j¥d c¢j´¢v djh¡-l-b¢ 40000 j¥d l¨j CuoÊ£-l® DÙ®. ±L¡hogJq¢v F·¢ L¤X©g¡Ç¬ d¶¢Ji¢v ©dj® Dw¨¸T¤·¢ Bc¤J¥k¬¹w ©cT¤-J F-¼-Y¡X® Jtn-Jt C-l¢¨T ¨O-©à-ÙY®. J¡k¢·£×i®´¤« J¼¤J¤¶¢ dj¢d¡kc·¢c¤« bcop¡i dÚY¢Jq¤« l¢l¢b ±L¡hdÕ¡i·¤Jw cT¸¢k¡´¢lj¤¼¤. Q¢¿¡ dÕ¡i·¤« h¢vhi¤« dm¤´¨q l¡-¹¡u dk¢mjp¢Yl¡i®d È£jo«M¹w h¤©Kc JtnJt´® cvJ¤¼Y¢c¡i¢ s¢©l¡wl¢«L®eÙ® dÚY¢i¤« cT¸¡´¤¼¤. C-l-¨i¿¡« È£-j-Jt-n-Jt D-d-©i¡-L¢´-X-¨h-¼-Y¡-X® ±d-b¡c«.



www.krishijagran.com

hr-´¡k dj¢-O-jX« ©V¡. h¤p-½a® Bo¢-e®. F« (e¡« ©QXk¢Í¤« Vis¢ Jxov¶Ê¤h¡X® ©kK-Ju) asifmasifvet@gmail.com, Mob: 9495187522

©l

hr´¡-k·® i©Zn®T« kg¬-h¡-l¤¼ dµ-¸¤¿® Y£×i¢v J¥T¤-Y-k¡i¢ Dw¨¸-T¤-·¢-i¡v Y£×- ¨Okl® Hj¤ dj¢-b¢-l¨j J¤s-i®´¡«. GJ-©am« 250-J¢. ±L¡« g¡j« lj¤¼ Hj¤ dm¤-l¢c® 30 J¢. ±L¡« l¨j dµ-¸¤¿® Hj¤ a¢lo« l¢l¢b Yl-X-J-q¡i¢ ©lX«. Hj¤ J¢©k¡ ±L¡« J¡k¢-Y£-×´® dJj« 10 J¢. ±L¡« dµ-¸¤¿® cvJ¢-i¡v hY¢.

cv O¥T¢c® As¤Y¢ J¤s¢µ® CT¢i¤« h¢¼-k¤-¨h¡-¨´-i¡i¢ ltn-J¡k« lj¤¼¤. -h-r-´¡-k·® c½¤¨T Aj¤-h-d-m¤-´-q¤¨T B©j¡L¬ dj¢-d¡-k-c-·¢-k¤« ±d©Y¬J ±mÚ

©lX«. m¡o®±Y£i dj¢-O-jX h¤s-Jq¤« m¤O¢-Y§l¤« C¨¿Æ¢v AY® dm¤-´-q¤¨T B©j¡-L¬-¨·i¤« DY®d¡-a-c-¨·i¤« ©a¡n-h¡i¢ f¡b¢-´¤«. h¢J-µ dj¢d¡-kc·¢¨c¡¸« ¨.¡kg¬-h¡-l¤¼ dµ-¸¤¿¤«

Idh¡

a¡me nw

48


www.krishijagran.com

¨l¾-l¤-¨h¿¡« ek-±d-a-h¡i¢ ±d©i¡-Qc-¨¸-T¤-·¤-Ji¤« ¨Oi®Y¡v hr-´¡k« È£j-Jtn-Jt´® o¤lt»-J¡-k-h¡l¤« F¼® -dsi¡«. ©lcv´¡-k-©·-´¡-w lqtµ¡ c¢j´¤« ±dY¬¤-Y®d¡-acÈh-Yi¤« d¡v DY®d¡-a-c-l¤-¨h¿¡« hr-´¡-kh¡X® ¨¨Jl-j¢-´¡c¤« o¡b¢-´¤J.

dj¢-O-j-Xl¤« Y£× ±Jhl¤« hr´¡-k·® i©Zn®T« kg¬-h¡-l¤¼ dµ-¸¤¿® Y£×i¢v J¥T¤-Y-k¡i¢ Dw¨¸-T¤-·¢-i¡v Y£×- ¨Okl® Hj¤ dj¢-b¢-l¨j J¤s-i®´¡«. GJ-©am« 250-J¢. ±L¡« g¡j« lj¤¼ Hj¤ dm¤-l¢c® 30 J¢. ±L¡« l¨j dµ-¸¤¿® Hj¤ a¢lo« l¢l¢b Yl-X-J-q¡i¢ ©lX«. Hj¤ J¢©k¡ ±L¡« J¡k¢-Y£-×´® dJj« 10 J¢. ±L¡« dµ-¸¤¿® cvJ¢-i¡v hY¢. Jsl-¸-m¤-´w´® C©Y-i-ql® dµ-¸¤-¿¢-¨c¡¸« Hj¤ k¢×t d¡k¢c® 400 ±L¡« F¼ Aq-l¢v

J¡k¢-Y£-×i¤« ©lX«. F¼¡v J¥T¢i Aql¢v H× oh-i·® dµ-¸¤¿® cvJ¤-¼Y® lis¤¨dj¤-´-·¢c¤« o®Y«g-c-·¢c¤« CT-i¡´¤«. hr-´¡-k-·¢¨Ê Y¤T-´-·¢v kg¢´¤¼ Cq«-d¤¿® b¡j¡-q« cvJ¤-¼Y® li-s¢-q-´-·¢c¤« ap-c-©´-T¢c¤« CT-i¡-´¤«. Cq« d¤¿¢v c¡j¢¨Ê Aql® J¤s-l¡-iY¤« H¸« b¡j¡q« Qk¡«m« AT-¹¢-i-Y¤-h¡X® J¡j-X«. Ab¢-J-h¤¾ Qk¡«m« li-×¢v AT¢-º¤-J¥T¢ lis¢-q-´-·¢c® lr¢-¨i¡-j¤-´¤«. AY¤-¨J¡Ù® Cq«-d¤¿¤« dµ-¸¤¿¤« H×-i-T¢i®´¿¡¨Y Yl-X-J-q¡i¢ cvJ¡c¤«, ¨li¢-k·® 1–2 hX¢-´¥t DX-´¢ cvJ¡u ±mÚ¢-´-X«. H¸« d¤¿¢-¨c¡¸« ¨¨l©´¡v J¥¶¢-J-kt·¢ cvJ¤-¼-Y¡X® D·h«.

hÞ£n¬·¢v ±mÚ Cq« d¤¿® AT-¹¢i Y£× b¡j¡q« cvJ¤-¼Y® dm¤-´-q¢v Ad-o®h¡-j-·¢c® oh¡-c-h¡i '±L¡oæ® ¨T-×c¢' F¼ ©j¡L¡-l-Ì´® J¡j-X-h¡-J¡-s¤-Ù®. mj£-j-·¢¨Ê o¤L-h-h¡i ±dlt·-c-·¢c® AY¬¡-l-m¬-h¡i hÞ£n¬« F¼ b¡Y-¤-l¢¨Ê Aql® Cq« d¤¿¢v Y£¨j J¤s-l¡-i-Y¡-X® CY¢c® J¡j-X«. mj£-j-·¢v hÞ£n¬« J¤s-i¤-¼Y® h¥k« dm¤-l¢c® l¢s-iv, Ys-i¢v l£X® ¨¨JJ¡-k¤-J-w c¢k-·T¢-´¤-J, l¡i¢v c¢¼® c¤ji¤« dYi¤« lj¢-J, m§¡o YToæ« Y¤T-¹¢i kÈ-X-¹w J¡¶¤«. ©j¡L¡-lÌ JÙ¡v DTu l¢aL®b O¢J¢Ë ©YT-X«. hÞ£n¬« AT-¹¢i h¢±m¢Y« Sj-Ø¢k¤« ¨Y¡k¢-´¢-T-i¢k¤« J¤·¢-lµ® dm¤-´¨q jÈ-¨¸-T¤-·¡«. Cq« d¤¿® b¡j¡-q« cvJ¤-¼¤-¨Ù-Æ¢v hÞ£n¬« H¡J®¨¨oV® AT-¹¢i b¡Y¤-h¢-±m¢-Y-¹w (30-–60 ±L¡« l¨j) a¢lol¤« Y£×-i¢v Dw¨¸-T¤-·-X«.

Ao¢-©V¡-o¢-o¢c® Q¡±LY hr-´¡-k·® o¤k-g-h¡i O´-¸-rl¤« h¡¹-i¤-¨h¿¡« Y£×-i¢v Dw¨¸T¤-·¡-¨h-Æ¢k¤« Ah¢-Y-h¡-i¡v Ao¢-©V¡-o¢o® F¼ ©j¡L¡-l-Ì´® CT-i¡-´¤«. Bh¡-mi As-i¡i s¥h-c¢-¨k·¢ ¨d¨¶¼® Y¨¼ ap¢´¤¼ l¢©b-i-h¡-l¤¼ Cl b¡j¡q« k¡J®T¢J® Ahë« li-×¢v DY®d¡-a¢-¸¢-´¤«. CY¡X® Ao¢-©V¡-o¢o® F¼ Al-Ì´® J¡j-X«. lis¤ o®Y«gc«, li-s¢-q-´«, Ai-¨l-¶¡-Y¢-j¢-´v Y¤T-¹¢i kÈ-X-¹w Y¤T-´-·¢v J¡X¤«. Ahë-Y c¢tl£-j¬-h¡-´¡u Cª M¶-·¢v 200-–300 ±L¡« l¨j A¸-´¡j« (©o¡-V¢i« ¨¨f J¡tf-©X-×®) mt´-j-i¢v J¤rµ® cvJ¡«. F¼¡v Ah¢-Y-h¡i¢ Ahë« DY®d¡a¢-¸¢-´-¨¸-¶¡v ±J©hX AY® jÇ-·¢-©k´® Jk-j¤-¼-Y¢-c¢-T-i¡-l¤«. mj£-©j¡-n®h¡l® Y¡r¡c¤«, c¢tQ-k£-J-j-X-·¢c¤« ±J©hX dm¤ Fr¤-©¼v´¡u Jr¢-i¡· l¢b« l£X¤ ©d¡J¡c¤« CY® lr¢-¨i¡-j¤-´¤«. oY§j O¢J¢Ë cvJ¢i¢-¨¿-Æ¢v hjX« o«g-l¢-´¡«. Sj-Ø¢v Ahë-Y-¨´-Y¢-j¡i ±dY¢h-j¤¼® J¤·¢-l-´¤-¼-Y¢-c® ©V¡J®T-s¤¨T op¡i« ©YT-X«. 49


www.krishijagran.com hr-´¡k dj¢-O-jX« dÙ-¸¤-r¤, JjwJ¦-h¢- Y¤T-¹¢i BÉ-j¢J l¢j-f¡-b-Jw hr-´¡-k·® J¥T¤-Y-k¡X®. dj¡-a-¹-q¤¨T Q£l¢-Y-O-±J-·¢¨k G×l¤« Ac¤-J¥-k-hi oh-i-h¡X® hr-´¡-k«. BÉ-j¢J dj¡-a-¹-q¤¨T Q£l¢-Y-O-±J« d¥t·¢-i¡-´¡u ©lÙ hb¬-l¡p-J-j¡i H-µ¤-Jq¤« hפ« hr-´¡-k·® b¡j¡-q« J¡X¤¼Y® CY¢¨c¡j¤ J¡jXh¡X®.

Y£×-i¢¨k d¥¸v l¢n-f¡b d¤¿¤«, Y£× lo®Y¤-´-q¤-¨h¿¡« Cªt¸-h¤¾ o¡p-O-j¬-¹-q¢v o¥È¢-´¤-¼Y® AY¢v Bo®dtQ¢-¿o® F¼-i¢c« d¥¸-k¤-Jw lq-j¡c¢Ti¡J¤«. Cª d¥¸-k¤-Jw DY®d¡-a¢-¸¢-´¤¼ Aeë¡ ©T¡J®o¢u F¼ l¢n lo®Y¤ dm¤-´w´® h¡-j-J-h¡-X®. a¤tL-Ü-©·¡T® J¥T¢i mÇ-h¡i lis¢-q-´-·¢c¤« DY®d¡-ac« LX¬-h¡i¢ J¤s-i¡c¤« l¢n« J¡j-X-h¡-J¤«. mÇ-h¡i dc¢i¤« l¢s-ik¤« DÙ¡-l¤«. Ltg¢X¢ dm-¤´-q¢v Ltg« Ak-o¡c¤« CT-l-j¤-·¤«. Jj-q¢-¨c-i¡X® l¢n¡«m« L¤j¤-Y-j-h¡i¢ f¡b¢-´¤-¼-Y®. Y£× lo®Y¤-´w Cªt¸ jp¢-Y-h¡i¢ o¥È¢-´¡-c¤«, cc-l¢-¿¡· d¡±Y-¹w Dd-©i¡-L¢µ® Y£×-¨i-T¤-´¡c¤« ±mÚ¢-´-X«. ccl® ±mÚ-i¢v ¨d¶¡v 50

¨li¢-k-·¢¶® DX´¢ h¡±Y©h Y£× cvJ¡-l¥. JT-k-¸¢-»¡-´¢k¤« hפ« d¥¸v l¢n-f¡-b´® o¡b¬Y J¥T¤-Y-k¡-i-Y¢-c¡v Cl a£tM-c¡w o¥È¢µ® lµ® Dd©i¡-L¢-´¤-¼Y® hr-´¡-k·® Hr¢-l¡-´X«.

hr-´¡k ©j¡L-¹¨q As¢-i¡«, ±dY¢-©j¡-b¢´¡« YX¤-¸¤-« cc-l¡t¼-Y¤-h¡i AÉ-j£È« o¡«±J-h¢J ©j¡L-J¡-j¢-Jw´® ¨dj¤-J¡u G×l¤« Ac¤-J¥-k-h¡i o¡p-O-j¬-¨h¡-j¤-´¤«. h¡±Y-l¤-h¿ ©lc-k¢v c¢¼® hr-i¢-©k-´¤¾ J¡k¡-lÌ¡ h¡×« oÆ-j-i¢c« dm¤-´w´® mj£j o½tÀ-·¢-c¤-h¢-T-i¡-´¤«. CY¤-h¥k« mj£-j-·¢¨Ê o§¡g¡-l¢J ±dY¢-©j¡b ©mn¢ J¤s-i¤-¼Y¤« ©j¡L-¹w d¢T¢-¨d-T¡u lr¢-¨i¡-j¤-´¤«. h¤T-Éu dc¢-©d¡-k¤¾


www.krishijagran.com

¨¨lsv ©j¡L-¹w´¤«, AJ¢T® l£´«, J¤qؤ O£iv, J¤j-k-T-¸u Y¤T-¹¢i f¡J®T£-j¢-iv ©j¡L-¹w´¤« hr-´¡-k·® o¡b¬-©i-¨s-i¡-X®. dÙ-¸¤r¤ (Amphistomes), Jjw J¦h¢-Jw (Fasciola) Y¤T-¹¢i BÉ-j¢J l¢j-Jw h¥k-h¤-Ù¡-l¤¼ li-s¢-q-´l¤« DY®d¡-ac cn®Tl¤« hr-´¡-k·® J¥T¤-Y-k¡i¢ JÙ¤-l-j¤-¼¤.

AJ¢T¤l£´« YTi¡« hr-´¡-k·® ©j¡L¡-X¤-´-q¤¨T F»« ¨Y¡r¤-·¢k¤« dj¢-o-j·¤« J¥T¤-¼-Y¢-¨c¡¸« m¤O¢-Y§-J¤-sl¤« J¥T¢ Bl¤-¼-©Y¡¨T Jsl-¸-m¤-´w´® AJ¢-T¤-l£´« d¢T¢-¨d-T¡u o¡b¬-Y-©i-s¤«. dc¢, Y£×-©i¡T® l¢j-Ç¢, AJ¢-T¢c¤ O¤×¤« J¿¢-¸¤«, ©la-c-i¤«, d¡k¢¨Ê c¢sl¤« L¤Xl¤« l¬Y¬¡-o-¨¸-Tv Y¤T-¹¢i AJ¢-T¤-l£-´-·¢¨Ê kÈ-X-¹w JÙ¤-Y¤-T-¹¢-i¡v DTu O¢J¢Ë ©YT-X«. ©j¡L¡-X¤-l¢¨Ê o§¡g¡-l-h-c¤-o-j¢µ® AJ¢-T¤-l£-´-·¢¨Ê J¡U¢-c¬l¤« l¬Y¬¡-o-¨¸-T¤«. f¡p¬-k-È-X-¹w H¼¤« ±dJ-T-h¡-l¢-¨¿-Æ¢k¤« d¡v ±J©hX J¤s-i¤-¼-Y¢c¤« O¥T¡-J¤-©Ø¡w d¢j¢-i¤-¼-Y¢c¤« J¡j-X-h¡-l¤¼ c¢mãf®a AJ¢-T¤-l£-´-·¢c¤« (Subclinical mastitis) o¡b¬-Y-i¤-Ù®. BÊ¢-f-©i¡-¶¢J® hj¤-¼¤-Jw AT-´-h¤¾

O¢J¢Ë AY¢¨Ê d¥tX-J¡-k¡-l-b¢-i¢v d¥t·¢-i¡-´-X«. ©j¡L-k-È-X-« J¤s-i¤-©Ø¡w CTi®´® O¢J¢Ë c¢t·-j¤-Y®. AJ¢-T¤-l£-´-·¢v c¢¼® Js-l-¸-m¤-´¨q jÈ¢´¡u m¤O¢-Y§l¤« o¤j-È¢-Y-l¤-h¡i d¡v Dk®d¡-a-c-j£-Y¢-Jw o§£J-j¢-´-X«. AJ¢-T¢-k¤-Ù¡-l¤¼ ¨Os¢i h¤s¢-l¤-Jq¤« J£s-k¤-J-q¤-¨h¿¡« J¦Y¬-h¡i¢ O¢J¢-Ë¢-´-X«. i¡¨Y¡j¤ J¡j-X-l-m¡k¤« d¡v AJ¢-T¢v ¨J¶¢ c¢v´¡u CT-l-j¡· l¢b-« J¦Y¬-h¡i CT-©l-q-J-q¢v d¡v d¥t»-h¡i¤« Js-¨¼-T¤-´-X«. h¤k-´¡-ؤ-Jw ©ct¸¢µ ¨d¡¶¡o¬« ¨dth¡«L-©c×® k¡i-c¢-i¢-©k¡, 0.1% J§¡t¶-cs¢ A©h¡-X¢i« k¡i-c¢-i¢©k¡ Jr¤-J¢, m¤Ú-¨l¾« ¨J¡Ù® Hj¤ YlX J¥T¢ Jr¤-J¢-·¤-Tµ® Jsl Y¤T-¹¡«. Jsl i±É-h¡X® Dd-©i¡-L¢-´¤-¼-¨Y-Æ¢v Al Ba¬« O¥T¤-¨l-¾-·¢k¤« d¢¼£T® AX¤-c¡-m¢c¢ ¨l¾-·¢k¤« Al-o¡c« m¤Ú-Q-k-·¢k¤« Jr¤J¢ l¦·¢-i¡-´-X«. Js-l-´¡-j¨Ê -m¤-O¢-Y§l¤« ±db¡-c«. d¥t»-J-s-li®´¤ ©mn« h¤k-´¡-ؤ-Jw ©ct¸¢µ ¨d¡l¢-©V¡x Ai-V¢u k¡i-c¢-i¢v 20 ¨o´Ê® l£Y« h¤´¢-l-i®´¤-¼Y® AX¤-f¡-b¨i YT-i¤«. Cª h¡tLê« `T£×® V¢¸¢«L®' F¼¡X-s¢-i-¨¸-T¤-¼-Y®. Js-li®´¤ ©mn« O¤j¤-¹¢-iY® 20 h¢c¢×® ©cj-¨h-Æ¢k¤« dm¤ 51


Ys-i¢v J¢T-´¤-¼Y® Hr¢-l¡-´¡-u Jsl Jr¢º DTu d¤¿¤« ¨¨l©´¡k¤« Y£×cvJX«. ¨Y¡r¤-·¢v sât h¡×¢-T¤-¼-Y¤«, Ys-i¢¨k J¤r¢-Jq¤« hפ« ©J¡x±J£×® ¨Oà¤-¼Y¤« ¨Y¡r¤-·¢v ¨J¶¢-c¢v´¡u CT-l-j¤-·¡¨Y ¨l¾l¤« h¥±Y-l¤-¨h¿¡« l¡t¼¤ -©d¡-J¤« l¢b« Ysi®´® hY¢-i¡i Oj¢l® cvJ¤-¼Y¤« ©j¡L¡-X¤-c¢-i-±É-X-·¢c® ek-±d-a-h¡-X®.

J¤j-k-T-¸c® Jj¤Yv hr-i¤¨T Y¤T´·¢v ±d©Y¬-J¢µ¤«, d¢¼£T¤« l¬¡d-J-h¡i¢ J¡X-¨¸-T¤¼ f¡J®T£-j¢-iv ©j¡L-¹-q¢-¨k¡-¼¡X® J¤j-k-T-¸u. ±dY¢-J¥-k-J¡-k¡-lÌ J¡jX« dm¤-´-q¤¨T o§¡g¡-l¢J ±dY¢-©j¡-b-©mn¢ J¤s-i¤-¼-i-l-o-j-·¢v Al-i¤¨T mj£-j-·¢v o¡b¡-j-X-i¡i¢ J¡X-¨¸-T¤¼ d¡o®O¤-s¿ F¼-i¢c« AX¤-´w ¨dj¤J¢ ©j¡Lh¤-Ù¡-´¤«. cc-l¤-¾-Y¤«, Dªn®h¡l® J¥T¢-i-Y¤-h¡i J¡k¡-lÌ ©j¡L¡-X¤-l¢c® Ac¤-J¥-k-h¡-i-Y¢-c¡-k¡X® hr-i¤¨T Y¤T-´-·¢v ©j¡L« J¥T¤-Y-v J¡X¨¸-T¤-¼-Y®. Fj¤-h-J-q¢v ©j¡L« J¥T¤-Yv L¤j¤-Y-j-h¡-X®. mÇ-h¡i dc¢, m§¡o-Y-T-oæ«, J¶¢-i¡i h¥¨´¡-k¢-¸®, J£r®·¡-T¢-i¢k¤« ¨Y¡Ù-i¤¨T Y¡¨ri¤« c£tl£-´«, li-s¢-q´« F¼¢-l- ±db¡-c-k-È-X-¹w. dc¢i¤« c£tl£-´l¤« h¡±Y-h¡i¢ Y£±l-Y-J¤-sº¤« ©j¡L-h¤-Ù¡l¡s¤Ù®. ©j¡L-f¡-b-i¤¾ dm¤-´-q¢v c¢¼¤« l¡i¤-l¤«, Y£×i¤« lr¢ hפ dm¤-´-q¢-©k´® ©j¡L« dJ-j¡«.

52

-k-È-X-¹w JÙ¡k¤Tu BÊ¢-f-©i¡-¶¢J® O¢J¢Ë o§£J-j¢-´-X«. Ì¢j-h¡i¢ ©j¡L-f¡b J¡X-¤¼ ±d©a-m-¹-q¢¨k dm¤-´w´® hr-´¡-k-·¢c® h¤Ø¤-Y¨¼ J¤j-k-T-¸-¨c-Y¢-j¡i ±dY¢-©j¡b J¤·¢-li®d® cvJ-X«. c¡k® h¡o-·¢c¤ h¤J-q¢v ±d¡i-h¤¾ J¢T¡-´w´¤« J¤·¢-¨li®d® cvJX«. J¤qØ® ©j¡L-·¢-¨c-Y¢-j¡i J¤·-li®d¤« cvJ-X«. hr-i¤¾ oh-i·¤« YX¤· J¡×-T¢-´¤-©Ø¡r¤« dm¤-´¨q Y¤s-oæ¡i Ìk-¹-q¢v ©hi¡u l¢Tj¤Y®. CY® J¤j-k-T-¸-c-T-´-h¤¾ m§¡o-©J¡m ©j¡L-¹w´® o¡b¬-Y-J¥-T¤«. hr-´¡-k·® dm¤-´-q¤¨T J¤q-Ø¢¨c f¡b¢-´¡-l¤¼ ©j¡L-h¡X® J¤q-ؤ-O¢-iv (Foot rot). J¤q-Ø¢¨Ê g¡L¨· ¨Os¤-h¤-s¢l¤-J-q¢-k¥¨T AJ-·¤-J-i-s¤¼ ©j¡L¡X¤ f¡J®T£-j¢i J¤qؤ O¢i-k¢c® J¡jX-h¡-l¤-¼¤. dj¤-d-j¤-·-Y¤«, F©¸¡r¤« cc-º¢-j¢-´¤-¼-Y¤-h¡i Ysi¤«, m¤O¢Y§-h¢-¿¡-i®hi¤« Ac¤-J¥k o¡p-Oj¬« Hj¤-´¤«. J¤q-Ø¢¨Ê h¤J-q¢v J¡X¤¼ ¨Os¢-i-±lX« d¢¼£T® J¤q-ؤ-Jw´¢-T-i¢k¤« O¤×¢-k¤« l¬¡d¢µ® lk¤-Y¡-l¤«. J¤q-Ø¢¨Ê g¡L·® mÇ-h¡i ©la-ci¤« c£t¨´¶¤« DÙ¡-l¤«. ©j¡L« j¥È-h¡i¡v J¤qØ® ±J©hX Ar¤J¢ ±al¢µ® ATt¼¤ ©d¡J¡c¤« CT-i¡-J¤«. J¤q-Ø¢-c-T¢-i¢v j¥È-h¡i a¤tL-Ül¤« h¤T-ɤ-¨h¿¡« J¡X¤«. J¡k¢¨k ¨Os¢i h¤s¢-l¤-Jw ©d¡k¤« J¦Y¬-h¡i¢ O¢J¢-Ë¢--´-X«. m¤O¢-Y§l¤« Ds-¸¤-l-j¤--·-X«. 5% Y¤j¢m® k¡i-c¢-i¢v J¤q-ؤ-Jw Dj-µ¤-J-r¤J¤¼Y¤«, 5% ©e¡th¡vV¢-¨¨pV® A¨¿-Æ¢v


www.krishijagran.com

e¢©c¡w k¡i-c¢-i¢v J¤q-ؤ-Jw h¤´¢ li®´¤-¼Y¤« ©j¡L-Y£-±lY J¤s-i®´¤«. H¸« BÊ¢-f-©i¡-¶¢J® hj¤-¼¤-Jq¤« cvJ-X«.

hr-´¡-k¨· ¨¨lsv ©j¡L-¹w hr-i¤¨T Y¤T-´-·¢v J¡X¤¼ ¨¨lsv ©j¡L-¹-q¢v ±db¡-c-h¡X® h¤T-Éu dc¢ AZl¡ Fd®¨p-h-sv e£lt. Bt©f¡ F¼-i¢c« ¨¨ls-o¤-Jw J¡j-X-h¡-i¤-Ù¡-l¤¼ Cª ©j¡L« dm¤-´-q¢-©k´® dJt·¤-¼Y® ¨J¡Y¤-J¤-Jq¤« hX-k£-µ-J-q¤-h¡-X®. jÙ® li-oæ¢v Y¡¨r-i¤¾ dm¤-´-q¢v ©j¡L-o¡-b¬Y J¥T¤-Y-k¡-X®. dc¢, -©d-m¢-J-q¤¨T l¢s-iv, Yk-¨l-¶¢-´v, Cj¤-J¡-k¤-J-q¢k¤« h¡s¢ h¡s¢- h¤T-Év, d¡vJ¤-s-iv F¼£ kÈ-X-¹w J¡X¡«. o¡b¡-jX LY¢-i¢v ©j¡L« h¥¼® a¢lo« ¨J¡Ù® ©ga-h¡-l¡-s¤-Ù®. dc¢i¤« mj£-j-©l-a-ci¤« J¤s-i®´¡-u hj¤-¼¤-Jw ©j¡L¡-j«-g-·¢v cvJ-X«. ©j¡L-f¡-b-©i× dm¤-´-q¤¨T jÇ-·¢v 5 a¢lo« l¨j J¡X-¤¼ ¨¨lso® Cª J¡k-i-q-l¢v ¨J¡Y¤-J¤-J-q¤«, Cªµ-Jq¤« lr¢ hפ dm¤--´-q¢-©k´® dJ-j¡-c¢-T-i¤-Ù®. dm¤-l¢¨Ê mj£-j-·¢v Jt¸¥j« ©l¨¸-»-i¢v O¡k¢µ® d¤j-¶¤-¼-Y¤«, j¡±Y¢ ¨Y¡r¤-·¢v Jt¸¥-j©h¡ J¤É¢-j¢-´©h¡ d¤J-i®´¤-¼Y¤« Cªµ-mk¬« J¤s-i®´¤«. lq-´¤-r¢-i¢v Br®Oi¢-¨k¡-j¢-´v J¤½¡-i-©h¡, f¢.-F-µ®. o¢ dªV©s¡ l¢Y-s¤-¼Y¤« Cªµ-J¨q YT-i¡u ek-±d-a-h¡-X®.

BÉ-j¢J l¢j-f¡-bdÙ-¸¤-r¤, JjwJ¦-h¢- Y¤T-¹¢i BÉ-j¢J l¢j-f¡-b-Jw hr-´¡-k·® J¥T¤-Y-k¡X®. dj¡-a-¹-q¤¨T Q£l¢-Y-O-±J-·¢¨k G×l¤« Ac¤-J¥-k-hi oh-i-h¡X® hr-´¡-k«. BÉ-j¢J dj¡-a-¹-q¤¨T Q£l¢-Y-O-±J« d¥t·¢-i¡-´¡u ©lÙ hb¬-l¡p-J-j¡i H-µ¤-Jq¤« hפ« hr-´¡-k·® b¡j¡-q« J¡X¤¼Y® CY¢¨c¡j¤ J¡jXh¡X®. hr-´¡-k-·¢¨Ê Y¤T-´-·¢v Y¨¼ F¿¡-·j« BÉ-j¢J l¢j-J-¨qi¤« cm¢-¸¢-´¤¼ hj¤-¼¤-Jw dm¤-´w´® cvJ-X«. CT-l¢-¶¤¾ lito®Y«-g-c«, j¥È-L-Ü-©·¡-T¤J¥T¢ mÇ-h¡i li-s¢-q-´«, F»-h-i-h¤-¾Y¤« jÇ« Jkt¼-Y¤-h¡i O¡XJ« F¼¢-l-¨i¿¡« dÙ-¸¤r¤ f¡b-i¤¨T kÈ-X-h¡-X®. CT-l¢-¶¤-qq li-s¢-q-´l¤«, li-s¤-©l-a-ci¤«, d¡v Dk®d¡-ac-J¤-s-l¤-¨h¿¡« ±mÚ-i¢v ¨d¶¡v O¡XJ« dj¢-©m¡-b¢µ® ±do®Y¤Y l¢j-Jw¨´-Y¢-j¡i ±d©Y¬J hj¤-¼¤-Jw cvJ-X«. O¡XJ dj¢©m¡bc-i®´¤« hפ-h¤¾ oªJ-j¬-¹w F¿¡ h¦L¡m¤-d-±Y¢-J-q¢k¤« Jtn-Jt´® kg¬-h¡-X®. 53


A±L¢ – ¨pvd®

www.krishijagran.com

È£jl¢Joc lJ¤¸¢¨Ê ±db¡c dÚY¢Jw l¢n®X¤ Fo®.-d¢

J¦n¢ H¡e£-ot, Fe®.-¨F.f¢ ©e¡x: 9809055302

v DY®d¡ac·¢v o«Ì¡c« o§i« dj¬¡d®YY i¢©ki®´¤ c£¹¤Ji¡X®. H¶clb¢ dÚY¢Jw È£jl¢Joc lJ¤¸¢¨Ê J£r¢v CY¢c¤ ±d©O¡ach¡i¢ cT·¢lj¤¼¤Ù®. 2018–19 ltn·¢v cT¸¢k¡´¡c¤©Àm¢´¤¼ ±db¡c dÚY¢Jw dj¢©m¡b¢´¡«.

h¢v´®¨nV® l¢Joc dÚY¢ djØj¡LY h¢v´®¨nV® l¢Joc dÚY¢, ¨Vis¢ ©o¡x j¥d£JjX« dÚY¢, ¨Vis¢ ©o¡x j¥d£JjXdÚY¢, È£j±L¡h« dÚY¢ F¼¢l CY¢v Dw¨¸T¤¼¤. o«Ì¡c¨· 10 ±L¡hdÕ¡i·¤Jq¢v 50 kÈ« j¥d l£Y« ¨Okl¢¶® B¨J 5 ©J¡T¢ j¥d h¤Yv h¤T´¢k¡X® È£j±L¡hdÚY¢ cT¸¢k¡´¤¼Y®. ¨lØ¡i« (Y¢j¤lcÉd¤j«), ©hk¢k, ¨Y¡T¢i¥t (¨J¡¿«), lik¡t (Bk¸¤r), ©J¡kr¢ (Y¦m¥t), J»h«Lk«, l¶´¤q« (hk¸¤s«), ¨Os¤l»¥t (©J¡r¢©´¡T®), Y¢¿©Æj¢ (J»¥t), dc·T¢ (J¡ot©L¡V®) F¼¢li¡X® È£j±L¡hdÚY¢Jw´¡i¢ cT¸¤ltn« ¨¨j¨ºT¤´¨¸¶¢¶¤qq dÕ¡i·¤Jw. h¢v´®¨nV® l¢Joc dÚY¢i¢v Dw¨¸T¤·¢i¢¶¤qq ±db¡c MTJ¹w dj¢©m¡b¢´¡«

54

Ba¡iJjh¡´¤J F¼Y¡X® Cª dÚY¢ ¨J¡Ù® kȬ« l´¤¼Y®. CY¢c¡i¢ È£jopJjX o«M¹q¤h¡i¢ fܨ¸¶® È£©j¡Y®d¡aJj¤¨T J¥¶¡i®hi¡i l¢l¢b ±L¥¸¤Jw j¥d£Jj¢µ¤¨J¡Ù® ¨d¡Y¤– o§J¡j¬–l¬Ç¢LY ©hKki¢k¤qq Yj¢m¤ g¥h¢Jw J¨Ù·¢¨´¡Ù® Y£×¸¤vJ¦n¢ l¬¡dJh¡´¤l¡c¡X® lJ¤¸® D©Àm¢´¤¼Y®. JtnJt´® Blm¬h¤¾ l¢l¢bi¢c« Y£×¸¤v´TJq¤« l¢·¢c¹q¤« oªQc¬h¡i¢ JtnJt´® cvJ¤¼¤.

dÚY¢MTJ¹w • • •

Y£×¸¤v l¢Joc dÚY¢Jw

Y£×¸¤v J¦n¢ l¬¡d¢¸¢µ¤ ¨J¡Ù¤« i±ÉlY®JjX«/ Bb¤c¢JlY®JjX dÚY¢ cT¸¢k¡´¢i¤« d¡v DY®d¡ac¨µkl® LX¬h¡i¢ J¤sµ® È£©j¡Y®d¡ac j«L«

20 ¨oÊ¢v Ab¢J« Y£×¸¤vJ¦n¢ ¨O़ JtnJt´® ¨pJ®Ts¢c® 20000/-– j¥d c¢j´¢v of®o¢V¢ cvJ¤¼¤. 20 ¨oÊ¢v Y¡¨r Y£×¸¤vJ¦n¢ ¨O़ JtnJt´® cT£v lo®Y¤´w h¡±Y« oªQc¬h¡i¢ cvJ¤¼¤. È£jopJjX o«M¹q¤¨T dj¢b¢i¢v dm¤ dj¢d¡kc·¢c® Y¡Y®dj¬h¤qq ±L¥¸¤Jw´® Y£×¸¤vJ¦n¢i¤« Y£×¸¤¿¢¨Ê l¢YjXl¤« cT¸¢k¡´¤¼¤. i¥X¢×® H¼¢c® 75000/– j¥di¡X® of®o¢V¢. d¤v¨l¶® i±É«/O¡e®J¶t l¡¹¤¼Y¢c¡i¢ l¢ki¤¨T 50% (djh¡lb¢ 10000 j¥d) bcop¡ih¡i¢ cvJ¤¼¤. J¡k¢·£×i¤¨T Ao«o®J¦Y lo®Y¤l¡i ©O¡q« 25 ¨oÊ® Ìk·® J¦n¢¨Oà¤l¡u


www.krishijagran.com

dÚY¢Jw i¥X¢×¤Jw bcop¡iY¤J È£jo«M¹w´® FSSA 2006 450 45000 cT¸¢k¡´¤¼Y¢c¤¾ bcop¡i dÚY¢ d¤Y¤Y¡i¢ È£jo«M¹w 50 61500 Bj«g¢´¤¼Y¢c¤¾ bcop¡i« ±dlt·cjp¢Yh¡i È£jo«M¹w Bj«g¢´¤¼Y¢c¤¾ bcop¡i dÚY¢ 60 61500 È£jo«M¹w´¤¾ Blm¬¡b¢n®U¢Y 750 120000 bcop¡i dÚY¢ e¡tht ¨eo¢k¢©×nu J« Cuet©hnu ¨oÊt 60 525000 h¢vh h¢v´® s¥¶® C¿¡· È£jo«M¹w´® 89 35000 d¡v F·¢´¤l¡c¤¾ bcop¡i« È£jo«M¹w lr¢ JtnJt´® dµ¸¤v/ 300 00000 ¨¨l©´¡v l¢YjX« ¨O़Y¢c¤¾ bcop¡i« B©¶¡h¡×¢J® h¢v´® JqÈu i¥X¢×® 39 110000 Ì¡d¢´¤¼Y¢c¤¾ dÚY¢

• •

Y¡Y®dj¬h¤qq JtnJt´® oªQc¬h¡i¢ l¢·¤« J¦n¢´¤qq bcop¡ih¡i¢ ¨pJ®Tt H¼¢c® 3000/– j¥di¤« cvJ¤¼¤. ¨d¡Y¤–o§J¡j¬–l¬Ç¢LY ©hKki¢k¤qq Yj¢m¤g¥h¢Jw J¨Ù·¢¨´¡Ù® ¨Y¨j¨ºT¤´¨¸¶ dÕ¡i·¤Jq¢v È£jo«M« h¤©Kc Y£×¸¤vJ¦n¢ l¬¡dJh¡´¤¼Y¢c® bcop¡i« cvJ¤¼¤. ¨pJ®Ts¢c® 93000 j¥di¡X® bcop¡i«. Y£×¸¤v/A©o¡q cr®os¢Jw Ì¡d¢´¤¼Y¢c® i¥X¢¨×¡¼¢c® 90000/– j¥d of®o¢V¢i¡i¢ cvJ¤¼¤. J¤sº ¨Okl¢k¥¨T ¨¨p©±V¡©d¡X¢J®o® i¥X¢×¤Jw´¤« bcop¡i« cvJ¤¼¤Ù®. 2 dm¤´w´® Blm¬h¡i Hj¤ i¥X¢×¢c® 80000/-j¥di¤« 5 dm¤´w´® Blm¬h¡i i¥X¢×¢c® 113000 j¥di¤h¡X® bcop¡i«.

È£j opJjX o«M¹w´¤¾ dÚY¢Jw cT¸¤ltn« È£jopJjX o«M¹w´¤©lÙ¢ cT¸¢k¡´¤¼ O¢k dÚY¢Jw dj¢©m¡b¢´¡«.

o«j«gJt´® ±d©Y¬J« dÚY¢ ¨Vis¢ o«j«gJt´¤¾ 20 dm¤ ¨Vis¢ i¥X¢×® BJtnJh¡i Hj¤ MTJh¡X®. i¤l¡´w/Fu.Bt.¨F JtnJt´¡i¢ 20 dm¤ i¥X¢×® (¨¨p¨TJ® ¨Vis¢ i¥X¢×®) Ì¡d¢´¤l¡u bcop¡i« cvJ¤¼¤. Hj¤ i¥X¢×¢c® 7 kÈ« j¥d c¢j´¢v B¨J 35 kÈ« j¥di¡X® lJ¤¸® lJi¢j¤·¢i¢¶¤¾Y®.

l¢l¢b dÚY¢Jq¢v bcop¡i«

kg¢´¤¼Y¢c¡i¢ G×l¤« AT¤·¤¾ ©fë¡´® Yk È£j l¢Joc otá£o® i¥X¢×®/Q¢¿¡ È£jl¢Joc i¥X¢×®/ È£j dj¢m£kc ©J±z¹q¤h¡i¢ fܨ¸T¡l¤¼Y¡X®.

dÚY¢MTJ« i¥X¢×¤Jw ©L¡a¡c« – 1 dm¤ i¥X¢×® (oÆj Cc«) ©L¡a¡c« – 1 dm¤ i¥X¢×® (c¡Tu dm¤) ©L¡a¡c« – 2 dm¤ i¥X¢×® ©L¡a¡c« – 5 dm¤ i¥X¢×® ©L¡a¡c« – 10 dm¤ i¥X¢×® ©L¡J¤k« i¥X¢×® 5 J¢T¡j¢ i¥X¢×® 10 J¢T¡j¢ i¥X¢×® m¡o®±Y£i ¨Y¡r¤·® c¢t½¡X/ cl£JjX« Jsli±É« l¡¹v ¨¨o©kQ® c¢t½¡X« ¨lth¢ J©Ø¡Í® J¤sº ¨Okl¢v O¡XJ« DX´¢¨d¡T¢µ® d¡´® ¨Oi®Y® l¢dXc« cT·¤¼Y¢c¤ op¡i«

bcop¡i« 883 33000 152 35000 1186 66000 292 177000 179 366000 62 200000 280 98800 114 196400 811 50000 883 25000 5 12000 52 19500 52

22000 55


www.krishijagran.com

J¤¶¢Jq¤¨T J¦n¢Q¡Ljx

c

½¤¨T Q£l¢Y·¢v ©L¡YØ®, Aj¢ F¼¢l¨i©¸¡¨k ±d¡b¡c¬« Atp¢´¤¼li¡X® ¨Os¤b¡c¬¹w. Cl dkYj·¢k¤Ù®. JØ«, Y¢c, J¥ljJ®, O¡h, JlT¸¤¿®, hX¢©O¡q«, dº¸¤¿® F¼¢l CY¢v Dw¨¸T¤¼¤. ¨Os¤b¡c¬¹q¢v hÞ£n¬«, J¡vo¬«, h¡«Lc£o®, V¢kd®©×¡e¡u, ©e¡o®eso®, ¨¨eft, l¢×¡h¢u–f¢, BÊ¢ H¡J®o¢VʤJw F¼£ ©d¡nJ¹w b¡j¡qh¡i¢ AT¹¢i¢¶¤Ù®. Cl p¦ai¡M¡Y«, ±d©hp«, o®Yc¡tf¤a«, J¤¶¢´¡k·¢¨k BË®h F¼£ ©j¡L¹w lj¡Y¢j¢´¡u op¡i¢´¤¼¤ F¼¤ h¡±Yh¿, mj£j·¢¨Ê ¨J¡qo®©±T¡q¢¨Ê Aql® c¢i±É¢´¤¼Y¢c¤« mj£j·¢¨k T¢n¬¤Jq¤¨T ©JT¤d¡T¤Jw h¡×¤¼Y¢c¤« op¡i¢´¤¼¤. ¨Os¤b¡c¬¹w´® J¦n¢ j«L·® lk¢i ±d©Y¬JYJq¤Ù®. Al o¡b¡jX b¡c¬¹q¡i Aj¢, ©L¡YØ® F¼¢l¨i´¡w 80% J¤sµ® ¨lqq« h¡±Y¨h Dd©i¡L¢´¤¼¤qq¥. AY¢c¡v ©Jjq« C¼® ©cj¢¶¤ ¨J¡Ù¢j¢´¤¼ ¨J¡T¤« ljwµi¢v©d¡k¤« Cli®´® Hj¤ f¤Ú¢h¤¶¤h¢¿¡¨Y lqj¡u Jr¢i¤«. AY¤h¡±Yh¿ ¨Os¤b¡c¬¹w´® h»® o«jÈ¢´¡c¤qq Jr¢l¤Ù®. ¨Os¤b¡c¬¹w´® d¤¿¤J¨q ©d¡¨k c¡j¤Jq¤qq l¢d¤kh¡i s¥¶® ¨c× lt´¤qqY¢c¡v h»¢¨Ê oh±LY¨i c¢kc¢t·¡u AY¢c® o¡b¢´¤¼¤. ¨Os¤b¡c¬¹w Yj¢m¤J¡k·® J¦n¢¨Oà¡u lq¨j Ac¤©i¡Q¬h¡X®. CY¢c® J¡jX« Al h»¢¨k ©J¡tp¢ov e«Loæ¢c® AÉj£È·¢v

c¢¼¤« ©e¡o®eso®, ¨¨c±TQu F¼£ ©d¡nJ¹w lk¢¨µT¤´¡u o¡b¢´¤«. Cl l¢qJq¤¨T lqtµi®´® op¡i¢´¤¼¤. C©¸¡w ¨Os¤b¡c¬¹w J¥T¤Yk¡i¢ J¦n¢¨O़Y® Ba¢l¡o¢Jq¡X®. AY¢c¡v o¡b¡jX J¦n¢´¡t´® ljwµ ohi·® o¡b¡jX b¡c¬¹w J¦n¢¨Oi®YY® cn®T« l¼¡k¤« Ba¢l¡o¢Jw´® lj¤¼¢¿. AY¤ h¡±Yh¿ lq¨j J¤sµ® dX« h¡±Y« c¢©Èd¢µ® Clt ¨Os¤b¡c¬J¦n¢i¢k¥¨T o¡b¡jX JtnJ¨j´¡w lk¢i k¡gh¡X® ¨J¡à¤¼Y®. AY¢c¡v o¼Ú o«MTcJq¤« Llx¨hʤ« Ba¢l¡o¢Jw´¢Ti¢v ¨Os¤b¡c¬¹q¤¨T J¦n¢ ©±d¡Ë¡p¢¸¢´¡c¤qq l¢l¢b dÚY¢Jw Bo¥±YX« ¨Oi®Y® cT¸¢k¡´¤¼¤. ©Jjq ot´¡j¢¨Ê `¨Os¤b¡c¬ ±L¡h«' F¼ dÚY¢ CY¢c® Da¡pjXh¡X®. C¼® c½¤¨T Qkl¢gl¹w l×¢¨´¡Ù¢j¢´¤Ji¡X®, AY¢c¡v ¨lqq·¢¨Ê kg¬Y J¤si¤¼¤. h¡±Yh¿, B©L¡q Y¡dc¢k ltÚ¢´¤¼Y¢c¡v g¥h¢i¢¨k O¥T® Aopc£ih¡i¢ h¡s¢i¢j¢´¤¼¤. CY¢¨Ê F¿¡« AT¢Ì¡c·¢v ¨Os¤b¡c¬¹w ©d¡¨ki¤qq gȬl¢qJw J¦n¢ ¨O़Y¤« m¡o®±Y£ih¡i J¦n¢ j£Y¢Jw ©±d¡Ë¡p¢¸¢´¤¼Y¤« h¡±Yh¡X® g¡l¢i¢v ch¤´® gÈX« kg¢´¡c¤qq GJ h¡tLê«. Ba¢Y¬ j©hn®, 10–¡« Jë¡o®, ¨oÊ® ©Y¡ho® ¨ou±Tv o®J¥w Y¢j¤lcÉd¤j«

\nXyhnX¯n sNdpm\yfps

mmw

56



h£u lqt·v

www.krishijagran.com

aIjn am¡w mw C

Tl-¸¡Y¢ Jr¢-º¡X® ±db¡-c-h¡i¤« hˬ-´¤º® kg¬-Y. AY¢-c¡v hˬ-J¦n¢ Y¤T-¹¤-¼Y® Q¥¨¨k h¡o« Ba¬-h¡-X®. A©¸¡-©r´¤« hˬ-J¦n¢ Y¤T-©¹-Ù¤¼ Qk¡-mi« (J¤-q«) hˬ-´¤-º¤-¹w lq-j¡u H-j¤´¢-i¢-j¢-´-X«.

Hj¤-´v F¹¨c? ¨l¾« l×¢µ® J-q-¨µ-T¢-Jw c£´¢ J¤q-·¢¨k c¢k-l¢¨k Y¡h-o-´¡-j¡i Qɤ-Q¡-k-¹¨q c¢th¡tQc« ¨Oi®-Y® Ab¢-J-¸×® ©Os® ©J¡j¢-´-qº® lj-ؤ-Jw fk-¨¸-T¤-·X«. C¨Y¿¡« ©Ot¼-Y¡X® `J¤q« Hj¤-´v'. Hj¤-´v FÉ¢c®? Jq-Jw ds¢-µ¤-J-q-º®, Dr¤-Y¤-h-s¢-µ®, lj-ؤ-Y£t·® J¦n¢-´¡i¢ ck« Hj¤´¤-¼-Y¤-©d¡-¨k-i¤-q-q Hj¤ ±d-b¡-c h¤¨¼¡-j¤-´-h¡X® hˬ-J¦-n¢-i¢v J¤q« Hj¤-´v. c¿ l¢q-l¤-k-g¢-´¡u C-Y® ©lX«. c¿ J¤q-·¢v lt·¡u D©À-m¢-´¤¼ hˬ-·¢c® lq-j¤-l¡-c¤¾ dj-h¡-lb¢ o¡p-Oj¬« o¦n®T¢µ® Jqo-o¬--–-h-ˬ-–-Q-ɤ-Q¡-k-¹¨q cm¢-¸¢µ® ¨l¾« ek-d¤-n®T-h¡´¢ (dëlJ oh¦-Ú-h¡-´¢) ©lX« hˬ-J¦n¢

58

Y¤T-¹¡u. FÆ¢©k hˬ-¹w´® dj-h¡-lb¢ AY¢-Q£-lc c¢j´¤« lqtµi¤« kg¢-´¤-J-i¤-¾¥.

J-q-Jw c£-´v lqt·¤ J¤-q-·¢v ¨d¡¹¢-´¢-T-´¤¼ d¡iv¸¡-T, B±e¢-´u d¡iv, J¤q-l¡-r, h¤¶-¸¡-iv, h¤¹¢-´¢-T-´¤¼ h¤¾u d¡iv, h¤T¢-¸¡-iv h¤Y-k¡-il Jq-o-o¬-¹-q¡-X®. Y¡h-j, BØv F¼¢-li¤« ©lj¤¾ J-q-Jw Y-¨¼. Cl-¨i¿¡« c£-´X«. Cl- lqt¼® hˬ-¹w´® dk-Y-j-·¢v mk¬l¤« ©a¡nl¤« ¨O-à¤-«. hˬ-¹-q¤¨T o¤L-h-h¡i oÕ¡-j-·¢c® Cl YT-oæ-h¡-X®. Qk-·¢¨k ©d¡n-J-h¥-k-J-¹w, ±d¡X-l¡-i¤, CT« F¼¢l Ad-p-j¢-´¤-¼¤. J¥T¡¨Y Cl dj¡-a-¹-q¤-¨Ti¤« Hj¤ ©J±zÌ¡-c-h¡-X®. Da¡: J¤q A-¶. A-Y¢-c¡v Cl h¤r¤-lc¤« l¡j¢/©J¡j¢/ds¢µ® cm¢-¸¢-´-X«. ¨l¾« l×¢-µ¡X® CY¤ ¨O-à¡u. 1. i±É-o-p¡-i-·¡©k¡ l¡j¢©i¡ h¡×¡« (mechanical) 2. j¡o-l-o®Y¤-´w Dd-©i¡-L¢µ® cm¢-¸¢´¡« (chemical)


www.krishijagran.com

J¦n¢lJ¤¸®

f¡ku h¡©lk¢ Ao¢.VisJ®Tt (s¢¶), e¢ns£o® l-J¤¸®

3.

O¢k-i¢c« d¡i-k¤-Jw g-È¢-´¤¼ Cc« hˬ-¹¨q Dd-©i¡-L¢µ® (biological) Jq-o-o¬-c¢-i-±ÉX« cT-·¡«. ¨l¾« l×¢-´¡u o¡b¢-´¡-·-©¸¡r¤« H¼¡« h¡tL« dj¡-Q-i-¨¸-T¤-©Ø¡r¤« A©h¡X¢i l¡YJ«, Y¤j¢m¤ L¤q¢-J-Jw, Jq-c¡-m¢-c¢-Jw F¼¢l Dd-©i¡-L¢µ® Jq cm¢-¸¢-´¡«. Jq-c¡-m¢-c¢-Jw Qk-h-k¢-c£-J-jX« Dq-l¡-´¤«. F¼¡v 2, 4-–D Dd-©i¡-L¢-´¡«. ¨d¡¹¢-´¢-T-´¤-¼-li®´® (B-±e¢-´u d¡iv) 2, 4–D, h¤¹¢´¢-T-´¤-¼-li®´® (h¤-¾u d¡iv, h¤T¢-¸¡-iv) A©h¡-X¢i l¡Y-J«, ©lj¤-¾-li®´® (Y¡-h-j, BØv) Y¤j¢m L¤q¢-J, d¡T-O¥-Tv (blue green algae) J¤½¡-i«. AY¢-c¤-©mn« c¢k-l¢-k¤¾ (d-r-i) J¤q-h¡-¨X-Æ¢v c¡Tu hˬ-¹-¨qi¤« Bh l¡Æ®, SÙ® h¤Y-k¡-i-l-¨ii¤« d¢T¢µ® cm¢-¸¢-´-X«. Cl-i¢v dkY¤« f¤g¤-´w BX®, Al c½¤¨T hˬ¨· Y¢¼¤ cm¢-¸¢-´¤-¼¤. djv, d¾-·¢, lj¡v, Bj-Ju, J-jT¢, ¨¨JY-©´¡j h¤Y-k¡-il F¿¡« Y¨¼ f¤g¤-Ȥ-J-q¡-X®. Dª¸ h£c¤-Jw

c¢t©a¡-n¢-J-q¡-¨X¼¤ ©Y¡¼¤« FÆ¢k¤« Al Jq-h-ˬ-¹-q¡-X®. Al¨i c¢©mãn« cm¢-¸¢-´-X«. Cl J¤q-·¢¨k CT«, ±d¡X-l¡-i¤, Bp¡j« (dël-J-¹w – hˬ-¹-q¤¨T ±dZ-hl¤« ±db¡-c-l¤-h¡i Bp¡-j«) F¼¢l Ad-p-j¢-´¤-«.

F¹¨c cm¢-¸¢-´X«? hˬ-f-Üc« cT·¢ d¢T¢-´¡-¨h-Æ¢k¤« AY® l¢Q-i-J-j-h-¿. ¨l¾« l×¢µ® Cl¨i d¢T¢µ¤ cm¢-¸¢-´-X«. f¡´¢ D¾-l¨i dÈ¢-Jw Y¢-¼¨¶. ¨l¾« l×¢-´¡u o¡b¢-µ¢-¨¿-Æ¢©k¡? l×¢-µ¡k¤« Dsl c¢v´¡· J¤q-¹w, O¢s-Jw, hפ-O¢k o¡©Æ-Y¢J o¡h¥-p¢J J¡j-X-¹-q¡v l×¢-´¡u ob¢-´¡· J¤q-¹w (Q-k-©o-O-c-·¢c¤« J¤q¢-´¡c¤« D©À-m¢-µ¤¾ J¤q-¹w) Cl-i¢¨k Dd-±a-l-J¡-j¢-J-q¡i hˬ-¹-©qi¤« Qɤ-´-¨qi¤« F¹¢¨c cm¢-¸¢-´¡«? (1) lk l£m¢-¸¢-T¢©µ¡ hפ hˬ-f-Üc h¡tL-¹w Dd-©L¡-i¢©µ¡ d¢T¢-´¡«. F¼¡v h¤r¤-lu hˬ-¹-¨qi¤« d¢T¢-´¡u Jr¢-i¢-¿. (2) hˬ-l¢-n«

59


h£u lqt·v

±d©i¡-L¢-©µ¡, ¨¨la¬¤Y¢ JT-·¢-l¢©¶¡ hˬ-¹¨q ¨J¡¿¡«. F¼¡v AY® c¢ih« h¥k« c¢©j¡-b¢-µ¢-j¢-´¤-¼-Y¡-X®. Y¨¼-i¤-h-¿, l¢n-±d-©i¡L« Qkh-k¢-c£-J-jX« DÙ¡-´¤-Ji¤« dëlJ-c-m£-J-j-Xl¤« hˬ-´¤º¤ cm£-J-jX« D-Ù¡-´¤-Ji¤« ¨O-फ. A©¸¡w hפ h¡tL-¹w Alk«-f¢-´X«.-

o¤jÈ¢Y hˬ-o«-p¡j¢ l¢n¡«m« C¿¡¨Y Qk-h-k¢-c£-J-jX« cT-·¡¨Y hˬ-¹¨q ¨J¡¿¤¼ O¢k h¡tL-¹-q¤X-Ù®. O¢k ¨¨Ql da¡tZ-¹q¤« j¡o-l-o®Y¤-´q¤« hˬ¨· cm¢-¸¢-´¤-¨h-Æ¢k¤ hˬ-¹w l¢n¡«-m-·¡-k¿ O¡J¤-¼Y® F¼-Y¢-c¡v Cª hˬ-¹w gȬ-©i¡-L¬-h¡-X®. ¨¨QlJ«: hp¤l d¢»¡-´®, ©Yi¢k-´¤j¤d¢»¡-J®, Vs¢o® s¥¶® dª-Vt 1. hp¤l d¢»¡´® (Mahua Oil Cake-MOC)

l-T-©´ Cɬ-i¢k¤« hפ« lq-j¤¼ hp¤l hj-·¢¨Ê J¡i® B¶¢ J¢¶¤¼ d¢»¡-´¢v `hªtl¢u' F¼ Hj¤ da¡tZ« AT-¹¢-i¢-¶¤-Ù®. CY® hˬ-·¢¨Ê lr¤-´-k¢¨c f¡b¢-´¤-«. Hj¤ ¨pJ®Tt ¨l¾-¨´-¶¢c® (A-T¢-·-¶¢v Ab¢J« ¨Oq¢ C¨¿-Æ¢v) 2,000 J¢©k¡±L¡« F¼ JX-´¢c® (200 d¢d¢F« l£j¬«) ¨d¡T¢µ¤ l¢Ys¢ ¨l¾« Cq-´-X«. Aj hX¢-´¥-s¢-c¤-¾¢v h-ˬ-« O·¤-¨d¡-¹¡u Y¤T-¹¤«. Cl gȬ©i¡-L¬-l¤-h¡-X®. Y¨¼-i¤-h-¿, CY® Hj¤ d¢»¡-´¡-i-Y¢-c¡v F«.-H.o¢ Dd-©i¡-L¢µ® Jq-h-ˬ-c¢th¡tQc« cT-·¢i J¤q-·¢v Ba¬-LV¤ O¡X-J-©h¡, ¨¨Ql lq©h¡ ©lÙ-Y¡-c¤«. jÙ® Br®O Jr¢º® CY® dël-J-Y§-jX« cT-·¤-Ji¤« ¨Oफ. F¼¡v Cj¤¼¤ dr-J¢i F«.-H. o¢´® hˬ¨· ¨J¡¿¡u J-r¢-l¢¿. CY® lq-h¡i¢ h¡±Y« ±dlt·¢-´¤-«. O¤j¤-´-·¢v Jq-h-ˬ-¹w B©j¡-L¬-©·¡¨T lq-j¤-«. J¤q-·¢¨k ¨l¾-·¢¨Ê Br« (Aq-l®) 1/4 g¡L« JÙ® J¤s-µ¡v –d-Ø¢N® ¨J¡Ù®– d¢»¡-´¢¨Ê Aql¤« 1/4 g¡L-h¡i¢ J¤s-i®´¡«. AY¡iY® A©¸¡w 500

60

J¢©k¡ F«.-H.o¢ h-Y¢-.

j¡o« A©h¡-X¢i l¡YJ« A©h¡-X¢i l¡YJo¢k¢-Ù-s¢v ©p¡o® MT¢-¸¢µ® ©p¡o¢-k¥¨T l¡YJ« ¨l¾-·¢-©k´® (J¤-q-·¢-¨k) o«±J-h¢-¸¢-´-X«. ¨l¾-·¢v A-©¹-¡q-h¢-©¹¡q« l¡YJ« Jkt·¢ ¨l¾« Cq-´¤-J Aj hX¢-´¥t Jr¢-º¡v hˬ-¹w O·¤-¨d¡-¹¡u Y¤T¹¤«. CY® gȬ-©i¡-L¬-h¡-X®. Hj¤ ¨pJ®Tt ¨l¾-·¢-©k´® 10 d¢.-d¢.F« l£j¬-·¢v 90-–100 J¢©k¡ l¡YJ« ©lX«. ¨l¾-·¢¨Ê Aql® J¤s-µ¡v l¡Y-J-·¢¨Ê Aql¤« Bc¤-d¡-Y¢-J-h¡i¢ J¤s-i®´¡«. l¡YJ« Fe®.-F.-o¢.-T¢-i¢v kg¬-h¡-X®. A¨¿-Æ¢v ¨Fo® e¡J®T-s¢-´¡-©j¡T® A©c§-n¢-µ¡v kg¬Y As¢-i¡«. 3) A©h¡-X¢i« ow©eפ« O¤»¡-ؤ« ©Ot¼ h¢±m¢Y« Cª h¢±m¢Y« J¤q-·¢v Yq¢µ® ¨l¾« Cq-´¤-J. hפ jÙ¤ h¡tL-¹-q¢-©kY¤-¨h-¼-©d¡¨k hˬ-¹w O·¤ ¨d¡¹¤«. gȬ-©i¡-L¬-l¤-h¡-X®. 150 J¢©k¡±L¡« h¢±m¢Y« (15 d¢.-d¢.F« l£j¬-·¢v) Hj¤ ¨pJ®Tt J¤q-·¢c® ©lX«. 100 J¢©k¡ A©h¡-X¢i« ow©eפ« 50 J¢©k¡ O¤»¡Ø¤« ©lÙ¢-l-j¤«. A©h¡-X¢i« ow©e×® Fe®.-¨F.-o¢.T¢ lq« V¢©¸¡-i¢v J¢-¶¤«. Jq-c-m£-J-jX« cT-·¢i J¤q-·¢¨k ¨l¾-·¢v Hj¤ ¨pJ®T-s¢c® 250 J¢©k¡ F¼ JX-´¢v J¤½¡i« ±d©i¡-L¢-´¤-J, J¥T¡¨Y lj-ؤ-J-q¢k¤« dj¢-o-j·¤« J¤½¡i« l¢Y-s-X«. J¤½¡i« AX¤-c-m£-J-jX«, ©d¡n-J-h¥-k-J«, Ahë-–-È¡-jY§ ±Jh£-J-j-X«, l¢-MTc« F¼£ ©Q¡k¢-Jw ¨O-à¤-« Hj¤ h¡o-·¢-c¤-©mn« dëlJ-o-h¦-Ú-h¡i J¤q-·¢v hˬ-J¤-º¤-¹¨q c¢©È-d¢-´¡«. GY¡-i¡k¤« C±Yi¤« h¤-¨¼¡-j¤-´« C¿¡¨Y hˬ-´¤-º¤-¹¨q J¤q-·¢v l¢-T-j¤Y®.


www.krishijagran.com

c¡¶¤ cÁ

Ao®-Yhi o¥j¬u ©Y¡×¤ ©d¡J¤«

`¨OØj·¢lj¢´` JÙ¢¶¤©Ù¡?

¨J¡

¶¡j´j oa¡czd¤j·¤¾ J¡tn¢J otáJk¡m¡ki¤¨T J¦n¢ L©lnX ©J±z·¢k¡X®- c¢sl¤« j¤O¢i¤« Jkt¼ o¤lt»lj¢´µ´ l¢qi¤¼ dë¡l¤¾Y®-. Ad¥táh¡i ¨OØj·¢lj¢´ F¼ c¡Tu dë¡l¢c·¢v c¢¼®- ±L¡e®-×®- ¨Oi®-¨YT¤· Cª d¤Y¢i dë¡l¢c®- o¢z¥t dë¡l®- F¼¡X®- ©dj¢¶¢j¢´¤¼Y®-. H¡sÕ®- c¢s·¢v h¡«oqh¡i O¤qJq¤¾ Cª lj¢´µ´ AkÆ¡jdr¹q¢v BJtnJh¡i Hj¢ch¡l¤Ji¡X®-. h¤«¨¨fi¢v lj¢´µ´i¤¨T Hj¤ O¤q´®- 20 j¥dl¨j l¢ki¤Ù®-. l¡X¢ Q¬¡T¢Ì¡c·¢v o¢z¥t dë¡l¤Jw J¦n¢¨Oi®-Y¡v lk¢i l¡X¢Q¬ o¡b¬Yi¡X¤¾¨Y¼¤« ©p¡¶k¤Jq¢k¤« l¥T¤Jq¢k¤« Y£u©hmi¢¨k j¤O¢©is¤« drh¡i¢ CY®- h¡s¤¨h¼¤« dsi¤¼¤. A¹¨c Ao®-Yhio¥j¬¨Ê c¢sl¤« ©Yulj¢´ ©Y¡v´¤¼ j¤O¢i¤h¤¾ O¤qJ©q¡T¤J¥T¢i O´Jw l¢qi¤¼ dë¡l¤Jw Cl¢¨T lqj¡uY¤T¹¢. ±L¡e®-×¢¹®- l¢QiJjh¡i©Y¡¨T Cl¢¨T c¢¼¤¾ o¢z¥t ¨¨YJw ©YT¢ l¢©am¢Jw l¨j F·¡u Y¤T¹¢. ±dY¢ltn« 7,500 ¨¨YJwl¨j Cl¢¨T l¢×¤©d¡J¤¼¤. c¡k¤ltn·¢c¤¾¢v J¡i®-´¤«. ltn« h¤r¤lc¤« O´ kg¢´¤«. Ab¢J« Dij·¢v ©d¡J¡¨Y dTt¼®- lqj¤¼Y¢c¡v l£¶¤h¤×·¤« lqt·¡¨h¼®L©lnXl¢g¡L« ©hb¡l¢ f¢c¢ o¡« dsi¤¼¤. 20J¢©k¡i¢kb¢J« g¡jh¤¾ O´Jw l¨ji¤Ù¡J¤«. oa¡czd¤j¨· L©lnX©J±z·¢v h¡±Yh¡X®CY¢¨Ê ±L¡e®-×®- ¨¨YJq¤¾Y®-. ©Jjq·¢k¡X®- O´¸r« b¡j¡qh¡i¢ DÙ¡J¤¼¨YÆ¢k¤« Yh¢r®-c¡¶¢k¤« h¤«¨¨fi¢k¤h¡X®- O´¸r·¢c®- F¨s ±d¢i«. h¤«¨¨fi¢v lj¢´µ´i¤¨T Hj¤ O¤q´®- 20 j¥dl¨j l¢ki¤Ù®-. l¡X¢Q¬¡T¢Ì¡c·¢v o¢z¥t dë¡l¤Jw J¦n¢¨Oi®-Y¡v lk¢i l¡X¢Q¬o¡b¬Yi¡X¤¾¨Y¼¤« ©p¡¶k¤Jq¢k¤« l¥T¤Jq¢k¤« Y£u©hmi¢¨k j¤O¢©is¤« drh¡i¢ CY®- h¡s¤¨h¼¤« L©lnJt dsi¤¼¤.

61


l£¶½

ഇന്ദുനാരായൺ

hr´¡k·¢c® o¥¸¤Jw

ഫ�ോൺ: 8281659340

kª´¢ o¥¸® ©Oj¤lJw kª´¢ (gourd) – 1 ¨Os¤Y®, d¢Õ® kª´¢ Bi¢j¢´X« ol¡q, Dj¤q´¢r¹® – 1 F»« l£Y«, ¨Os¤Y¡ij¢ºY® d¡v – 1/2 J¸® ©J¡xe®©q¡t – 1 ©Tf¢w o®d¥x f¶t – 1 T£o®d¥x – d¡J·¢c® D¸®, J¤j¤h¤qJ® Cornflakes – J¤sµ® Yà¡s¡´¤¼l¢b« kª´¢i¤¨T ¨Y¡k¢ Jqº® ¨Os¤Y¡ij¢i¤J. Dj¤q´¢r¹¤«, ol¡qi¤« ©Ot´¤J. 4 J¸® ¨l¾l¤« ©Ot·® ©ll¢´¤J. Cc¢i¢Y® Aj¢´¤J. d¡k¤«, ©J¡xe®©q¡s¤« Y½¢v ©Ot·¢q´¢ o¥¸¢v ©Ot´¤J. ©ll¢µ dµ´s¢Jw c¼¡i¢ DTi®´¤J. o¥¸® J¤s¤J¢i¡v D¸¤«, J¤j¤h¤qJ® ¨d¡T¢i¤« ©Ot´¤J. l¡¹¢ l¢qØ¡c¤¾ fªq¢©k´® dJj¤J. Cornflakes CT¤J. h¿¢i¢ki¢¶kÆj¢´¤J. f¶t Y¤¾¢i¡i¢ l£r®·¢ l¢qؤJ.

62


www.krishijagran.com

h©±J¡X¢ ©J¡x o¥¸® ©Oj¤lJw – 1 J¸® ©J¡x ¨Os¢i h©±J¡X¢ – 1/4 J¸® Y´¡q¢ dw¸® – 1 J¸® f¶t – 1 1/2 ©Tf¢w o®d¥x h¿¢i¢k – 2 ©Tf¢wo®d¥x ol¡q – 1 ¨Os¤Y®, ¨Os¤Y¡ij¢ºY® ¨lq¤·¤¾¢ – 3 A¿¢ OYµY® O£o® ©±L×® ¨Oi®YY® – 2 ©Tf¢w o®d¥x D¸®, J¤j¤h¤qJ® – d¡J·¢c® Yà¡s¡´¤¼l¢b« f¶t Hj¤ d¡c¢v Hr¢µ® O¥T¡´¤J. ¨lq¤·¤¾¢i¢¶® ls¤´¤J. DTu Y¨¼ ol¡q Aj¢ºY¢¶® ls¤·® hih¡´¤J. Y´¡q¢ dw¸¤« ©J¡X¤« 3 J¸® ¨l¾l¤« ©Ot·® Y¢q¸¢´¤J. h©±J¡X¢ ©Ot·® CT·j« Y£i¢v lµ® h©±J¡X¢ ©lJ¤« l¨j AT¤¸·® lµ ©mn« l¡¹¤J. D¸¤«, J¤j¤h¤qJ¤«, h¿¢i¢ki¤« ©Ot· o¥¸® fªq¤Jq¢©k´® dJt¼® ©±L×® ¨Oi®Y O£o¢¶® O¥©T¡¨T l¢qؤJ.

hn®s¥« ©J¡x o¥¸® ©Oj¤lJw hn®s¥« – 8 lk¤Y® ©J¡x – 1 J¸® h¿¢i¢k – 1/2 ©Tf¢w o®d¥x, Y©Ù¡¨T ¨lq¤·¤¾¢ – 4 A¿¢ ol¡q – 1 ¨Os¤Y® f¶t ±J£«, ¨¨ha –2 ©Tf¢w o®d¥x l£Y« – 1 F»« ©fk£e® D¸®, J¤j¤h¤qJ® – d¡J·¢c® Yà¡s¡´¤¼l¢b« Hj¤ d¡u AT¤¸·® lµ® O¥T¡´¢ f¶s¢¶® Dj¤´¤J. ol¡qi¤«, ¨lq¤·¤¾¢i¤« Aj¢º® CY¢v C¶® o¤Y¡j¬h¡J¤« l¨j lrפJ. hn®s¥« ¨Os¤Y¡ij¢ºY¢¶® ¨Os¤Y£i¢v Hj¤ h¢c¢×® lµ® lrפJ. ¨¨hai¢¶® jÙ® h¢c¢×® ©ll¢´¤J. ¨l¾«, D¸®, ©fk£e®, J¤j¤h¤qJ® ¨d¡T¢, h¿¢i¢k F¼¢l ©Ot·® 20–25 h¢c¢×® ¨Os¤Y£i¢v li®´¤J. J¤sµ® o¥¸¢v ©Ot´¤J. Y¢q¸¢µ® l¡¹¤J. o¥¸® Hj¤ fªq¢©k´® dJt¼® ±J£« C¶kÆj¢µ® O¥©T¡¨T l¢qؤJ.

63


d¡OJ«

www.krishijagran.com

O´-´¤j¤ ¨d¡T¢-h¡o® Bl-m¬-h¤¾ o¡b-c-¹w 1. O´-´¤j¤ d¤r¤¹¢ ¨d¡T¢µ® – 2 J¸® 2. ¨Os¤-Y¡i¢ Aj¢º ol¡q – 1 J¸® 3. ¨Os¤-Y¡i¢ Aj¢º Y´¡q¢ – 1/2 J¸® 4. dµ-h¤-qY® –3 5. CÕ¢ – 1 Jn®X« 6. ¨lq¤-·¤¾¢ – 6 A¿¢ (4,5,6 Cl OYµ® FT-¤´¤J) 7. Js¢-©l-¸¢k – Hj¤ YÙ® 8. h¿¢-i¢k Aj¢-ºY® – Hj¤ ¨Os¢i d¢T¢ 9. J¤j¤-h¤-qJ¤ ¨d¡T¢ – 1/4 o®d¥x 10. ho¡-k-¨d¡T¢ – 1/2 o®d¥x D¸®, JT¤J, F» Cl Bl-m¬-·¢c®

¨±d¡e. ¨J. co£h ¨¨h©±J¡ f©i¡qQ¢o®×®, Y¢j¤lcÉd¤j« ©e¡x 9895094759

Yà¡-s¡-´¤¼ l¢b« Hj¤ d¡±Y-·¢v F» Hr¢µ® JT¤J® ¨d¡¶¢µ®, Js¢-©l-¸¢-ki¤« dJ¤Y¢ h¿¢ Cki¤« C¶® Cq-´¢-i-Y¢v OYµ J¥¶¤« ol¡-qi¤« C¶® l¡T¤-©Ø¡w D¸®, hºw¨d¡-T¢, ho¡-k-¨¸¡-T¢, J¤j¤-h¤-q-J¤-¨d¡T¢ F¼¢l ©Ot·® lr-פ-J. CY¢v ¨d¡T¢µ¤ lµ¢-j¢-´¤¼ O´-´¤j¤ C¶® Cq´¢ ¨Os¤ Y£i¢v ©ll¢-´¤-J (5 h¢-c¢-¶®). Y-´¡-q¢i¤« d-J¤-Y¢ h¿¢-i¢-ki¤« C-Y¢v C-¶® Cq-´¢ C-s-´¤-J. k-q¢-Yl¤« o§¡-©a-s¢-iY¤« b¡-Y¤-´q¤« b¡-c¬-¹q¤« ¨J¡-Ù® ©d¡n-J-o-h¦-Ú-h-iY¤« L¤-X-©h-Á-i¤-q-q-Y¤h¡-i O-´-´¤-j¤ ¨d¡-T¢-h¡-o® ©O¡s®, O-¸¡·¢, d¥-j¢ F-¼¢-l-©i¡-¨T¡-¸« J-r¢-´¡-l¤-¼-Y¡X®. c-½¤-¨T c¡-¶¢v o¤-k-gl¤« F-¼¡v c¡« D-d-©i¡-L-m¥-c¬-h¡-´¢´-q-i¤-¼-Y¤h¡-i O-´-´¤-j¤ D-d-©i¡-L¢µ® Cª d¡-O-J« lq-¨j F-q¤-¸« ¨O-à¡-l¤-¼-Y¡X®. F-i®-V®-o® ¨¨l-s-o¢-¨c c-m¢-¸¢-´¡u J-r¢-l¤-q-q k¢-Þ¢-c¤-Jw A-T-¹¢-i¢-j¢-´¤-¼ O-´-´¤-j¤-l¢-¨Ê O¤-l-¼ d¡-T h¡-ס-¨Y D-d-©i¡-L¢-´¤¼-Y® D-·h«. O-´-´¤-j¤-l¢v A-T¹¢-i¢-j¢-´¤-¼ c¿ L¤-X-c¢-k-l¡-j-h¤-q-q ©±d¡-¶£-c¤-Jq¤« b¡-Y¤-´q¤« k-l-X-¹q¤« B-©j¡-L¬-·¢-c® A-Y¬-É¡-©d-È¢-Y-h¡X®. ©J¡«-dë¡u, f¢-o®-´×®, ©J-´® h-×® l¢-g-l-¹w F-¼¢-l-i¤-¨T c¢t-h¡-X·¢-c¤-d-©i¡-L¢-´¤-¼ O-´-´¤-j¤ c-½¤-¨T A-T¤-´-q-i¢v j¤-O¢-J-jh¡-i l¢-g-l-¹w D-Ù¡-´¡c¤« d-j¬¡-d®-Y-h¡-X®.

64


www.krishijagran.com

l£¶½

o¢.Fu jh¬

f¬¥©s¡ O£e® ©J¡¶i« 9447780702

±Y·¢¨Ê jOci¤« o«l¢b¡cl¤« F¿¡« Q¢«o¢ Y¨¼. gt·¡l® a¢k£n® ©d¡·u ¨l¾¢·¢ji¢v O¢±Y¨h¡j¤´¤©Ø¡r¡X® Q¢«o¢, 'i¤lJtnJ'¨i¼ O¢±Y·¢¨k 'c¡i¢J'i¡i¤« Y¢q¹¤¼Y®. J¤s¤¸És H¡h¿¥t ¨J¡¿«dsØ¢v l£¶¤h¤×¨· AØY® ¨oÊ¢v dis¤« O£ji¤« J¬¡d®o¢´l¤« h¤qJ¤« ¨lÙi¤« F¿¡« ©Ot·® ¨¨QlO¢±Y¨h¡j¤´¤Ji¡X® Q¢«o¢. h¢Jµ JtnJc¡i J¤hjJ«J¡ju ©Q´f® ¨¨ohX¢¨Ê hJw J¦n¢i¢©k´® l¼¢¨¿Æ¢©k AΤY¨¸T¡c¤¾¤. ¨¨J¸¤r d¡k·¤j¤·® J¤T¤«fl£¶¢k¤« d¢¼£T® J¤hjJ·¤« ¨Os¤¸« h¤Yv AÔ¨Ê J¦n¢j£Y¢Jw JÙ® lqt¼ Q¢«o¢, l£¶¢v D¾ Ìk¨·¡¨´ dj£ÈX¡T¢Ì¡c·¢v J¦n¢ ¨Oi®Y¤. J¡©fQ¤« dis¤« O£ji¤¨h¡¨´ A©¼ J¦n¢ ¨Oi®Y® l¢Qi¢µ¤. l¢l¡p ©mn« J¤s¤¸Ési¢v, a¢k£n¢¨Ê g¡j¬i¡i¢ F·¢i©¸¡w J¦n¢¨i o®©cp¢´¤¼ l£¶¤J¡¨j J¥T¢ J¢¶¢i©¸¡w Q¢«o¢´® G¨s o©É¡n«. Cl¢¨Ti¤« l£¶¢©k´¡lm¬h¡i dµ´s¢Jw c¶¤. gt·¡l¢¨Ê Y¢j´¤J¨q¡¼¤« Q¢«o¢i¤¨T J¦n¢´® YToh¡i¢¿. l¢d¤kh¡i¢ J¦n¢ ¨Oà¡u B±Lphs¢i¢µ©Y¡¨T sft ¨l¶¢h¡×¢ J¦n¢i¢T¨h¡j¤´¤Ji¡i¢j¤¼¤ a¢k£n®. h¡º¥t J¦n¢glc¢¨k J¦n¢ H¡e¢ot ok¢h¢¨Êi¤« op±dlt·Jj¤¨Ti¤« c¢t©am¹w lr¢J¡¶¢i©¸¡w Q¢«o¢´® o©É¡nl¤« B©lml¤« C-j¶¢. Hj¤ h¡o« h¤ud® dsØ® c¼¡i¢ J¢qµ¤ hs¢µ®

29 Y¶¤Jw J¦-n¢´® Hj¤´¢. H¡©j¡ Y¶¢k¤« dë¡Í¢´® l¢j¢µ® lq¹q¤« ©Ot·® Y-T« F-T¤·¤. Y¶¤Jq¢v dit, ¨lÙ, lr¤Yc, dµh¤qJ®, O£j, Y´¡q¢, J¡É¡j¢, dTlk«, ©J¡lv, ¨l¾j¢ Y¤T¹¢i dµ´s¢ l¢·¤Jq¡X® d¡J¢iY®. d¤kj¤« h¤©Ø Q¢«o¢ J¦n¢i¢T·¢¨k·¤«. H¡©j¡¼¢c¤« d¤Y¤c¡Ø® l©¼¡¨i¼® ©c¡´¤«. AY¨¿Æ¢v d¤r¤l¤©Ù¡ F¼® dj¢©m¡b¢´¤«. AY¢c¢Ti¢v Ali®´® Bp¡jl¤« hj¤¼¤¨h¡¨´ cvJ¤«. A©¸¡©r´¤« J¤¶¢Jw DXt¼¢¶¤Ù¡J¤« ©mn« Alt¨´¡¸«. AT¤´q·¢j´¤Jw HY¤´¢ J¤¶¢Jw´¤« AÔcÁh¡t´¤h¤¾ Bp¡jl¤« cvJ¢ l£Ù¤« J¦n¢i¢T·¢©k´®. l¢nh¢¿¡· dµ´s¢Jw Jr¢´¡u Jr¢i¤¼Y¢¨Ê o©É¡n·¢k¡X® Q¢«o¢. F¿¡« m¡o®±Y£ih¡i ¨¨QlJ¦n¢ Y¨¼. Y¤¾¢ ccj£Y¢i¡X® Dd©i¡L¢µ¢j¢´¤¼Y®. d¢.l¢.o¢ ¨¨d¸¤Jw lr¢ ¨l¾l¤« ¨¨Qllql¤« H¡©j¡ ¨¨Yi¤¨Ti¤« O¤l¶¢v F·¤«. Jº¢¨l¾l¤« O¡XJl¤«, ©L¡h¥±Yl¤« lqh¡i¢ Dd©i¡L¢´¤¼¤. dµ´s¢J¨q o«jÈ¢-´¡u ©Y¡¶·¢c® O¤×¤« fÉ¢i¤« c¶¤ lqt·¢i¢¶¤Ù®. h¡º¥t dÕ¡i·¢¨Ê of®-o¢V¢i¤« k-g¢µ¤. J¤s¤¸Ési¢v JT cT·¤¼ a¢k£n¢¨Ê AÔu e¢k¢¸® JTi¢v ©d¡i¡v d¢¨¼ Q¢«o¢i®´® J¥¶¡i¢ A½ O¢¼½i¤« c¡k¤ lio¤J¡j¢ BÕk£ci¤«, H¼j lio¤J¡ju Fvf¢c¤« J¦n¢i¢T·¢v DÙ¡J¤«.

65


oo¬o«jÈX«

www.krishijagran.com

l¡ri¤¨T l¢ql¢¨c o¡jh¡i¢ f¡b¢´¤¼ J£Tf¡bJq¤« lq±d©i¡L·¢¨k Ao¯Y¤k¢Y¡lÌi¤« Y¨¼i¡X® ±db¡c±dm®c¹w. lk¤¸«¨J¡Ù® d¢Ù¢d¤r¤´¨qi¤« h¡X¸¤r¤´¨qi¤«, CkY£c¢¸¤r¤´¨qi¤« Ali¤¨T B±JhXkÈX¹¨qi¤« ¨d¨¶¼® Y¢j¢µs¢i¡¨hÆ¢k¤« O¢k Ȥ±a f¡bJw JtnJj¤¨T ±mÚi¢v ¨dT¡s¢¿.

©V¡: Ll¡o® j¡©L-n®,

Ao¢-ÍÊ® ¨±d¡e-ot, J£T-m¡o®±Y l¢g¡L« l¡r -L-©l-nX ©J±z«, J»¡-s, Y¦mã¥t 9495756549

J

aq£lc¹q¤¨T c¡T¡i ©Jjq·¢¨Ê Jk®dYj¤l¡i¢ h¡s¢i l¡ri¤¨T J¦n¢i¢v J¡k¡c¤o¦Yh¡i¢ d¤Y¢ij£Y¢Jq¤« J¦n¢o±Øa¡i¹q¤« JT¼¤lj¤Ji¤Ù¡i¢. l£¶¡lm¬·¢c¡i¤¾ ¨Y¡T¢i¢¨k l¡ri¢v c¢¼¤« l¡X¢Q¬¡T¢Ì¡c·¢k¤¾ J¨»·¡a¥j« l¨j dj¼¤J¢T´¤¼ l¡r©·¡¶¹w l¨j c½¤¨T Cª ¨J¡µ¤©Jjq·¢k¤Ù®. J¦Y¬Y J¦n¢ j£Y¢i¤«, JX¢J Qk©oOcl¤«, o«©i¡Q¢Y J£T©j¡L c¢i±ÉX·¢¨k d¤Y¤d¤·u Bmi¹q¤« JÙ¤d¢T¤·¹q¤« l¡rJ¦n¢¨i Bb¤c¢JlY®Jj¢¨µÆ¢k¤« dk©¸¡r¤« JtnJj¤¨T ±mÚi¢v¨dT¡¨Y ±dm®c¹w JT¼¤Jis¤Ji¤« l¢qc¡m« DÙ¡´¡s¤« DÙ®. l¡ri¤¨T l¢ql¢¨c o¡jh¡i¢ f¡b¢´¤¼ J£Tf¡bJq¤« lq±d©i¡L·¢¨k Ao¯Y¤k¢Y¡lÌi¤« Y¨¼i¡X®

±db¡c±dm®c¹w. lk¤¸«¨J¡Ù® d¢Ù¢d¤r¤´¨qi¤« h¡X¸¤r¤´¨qi¤«, CkY£c¢¸¤r¤´¨qi¤« Ali¤¨T B±JhXkÈX¹¨qi¤« ¨d¨¶¼® Y¢j¢µs¢i¡¨hÆ¢k¤« O¢k Ȥ±a f¡bJw JtnJj¤¨T ±mÚi¢v ¨dT¡s¢¿. o¥È®h Q£l¢Jq¡i O¢k ±d¡X¢Jw (Ck©dc¤Jw, h¤ºJw), hX®Vj¢Jw, c¢h¡l¢jJw F¼¢li¡X® ``Cª Aa¦m¬ m±Y¤´w''. F¼¡v dj¢m£kc« kg¢µ J»¤Jw´® CkJ¨qi¤« YÙ¢¨ci¤« f¡b¢´¤¼ o¥È®hQ£l¢Jq¡i Ck©dc¤J¨qi¤«, h¤ºJ¨qi¤« hX®Vj¢J¨qi¤« Ali¤¨T B±JhX kÈX¹w (CkJq¤¨T d¤s·® ±dY¬È¨¸T¤¼ ¨lq¤· ¨d¡¶¤Jw, Y¤j¤Ø¢µ©d¡k¤¾ d¡T¤Jw Y¤T¹¢il) ¨lµ® JÙ¤d¢T¢´¡u o¡b¢´¤«. F¼¡v ©lj¢¨ci¤« h¡X¨·i¤« cm¢¸¢´¤¼ c¢h¡l¢jJq¤¨T o¡¼¢Ú¬« hco¢k¡´¡u f¤Ú¢h¤¶¤Y¨¼i¡X®.

hmb 

nahnI kqn¡I 66


www.krishijagran.com

©V¡: Ll¡o® l¡r©·¡¶·¢v

©Jjq·¢v B©s¡q« Qc¤o¤Jq¢v¨¸¶ c¢h¡l¢jJw l¡ri¤¨T l¢ql¢¨c o¡jh¡i¢ f¡b¢´¤¼¤Ù®. F¼¡v g¡jY£i J¡tn¢J L©lnX Jªxo¢v – ©am£i ekltLê G©J¡dc L©lnX dÚY¢i¢k¤w¨¸¶ l¡r¨i f¡b¢´¤¼ c¢h¡l¢jJq¤¨T ot©áJq¢v c¢¼¤«, ©lj¤fÜJ c¢h¡l¢jJq¤« ©lj¤ Y¤j¸u – ©lj¤ O£iv c¢h¡l¢jJq¤« BX® ©Jjq·¢v DTc£q« c¡m« l¢Y´¤¼¨Y¼® hcoæ¢k¡´¡u o¡b¢µ¤. ©lj¤fÜJ c¢h¡l¢j ¨h©k¡i®©V¡¨¨Lc¢ Cu©J¡Þ¢× F¼ m¡o®±Y£i c¡h·¢v As¢i¨¸T¤¼ ©Jjq·¢¨k F¿¡ J¦n¢Ìk¹q¢k¤« J¡X¨¸T¤¼ Cª c¢h¡l¢jJw ©lj¤J¨q B±Jh¢´¤¼Y¤h¥k« ©lj¤Jq¢v h¤rJw DÙ¡l¤¼¤. (O¢±Y« – 1) ©lj¢¨Ê lqtµ J¤si¤¼¤. F¼¡v ©lj¤Jw O£i¤¼Y¡i¢ J¡X¡s¢¨¿Æ¢k¤« O¢k©¸¡w ©lj¤Jq¢v l¢¾k¤Jw l£r¡s¤Ù®. ©lj¤fÜJ c¢h¡l¢jJq¤¨T B±JhX« ©lj¤Jq¢v AY¢j¥Èh¡l¤©Ø¡w h¤rJq¤¨T Y¡¨rc¢¼® b¡j¡q« ¨d¡T¢©lj¤Jw DÙ¡J¤Ji¤« (O¢±Y« – 2), Al¨ii¤« Cª c¢h¡l¢jJw d¢¼£T® B±Jh¢´¤¼Y¡i¤« J¡X¡«. Cli¤¨T B±JhX« j¥Èh¡J¤©Ø¡w c¿ lq´¥s¤¾ – Qk¡«mh¤¾ h»¢k¤« CkJw hºq¢µ® l¡T¢c¢v´¤¼Y¤©d¡¨k J¡X¡«. (O¢±Y« –3) ©lj¤O£iv c¢h¡l¢j ±d¡¨¨¶¨kuJo® ©J¡e¢¨i F¼ m¡o®±Y£i c¡hh¤¾ Cª c¢h¡l¢jJw ±lX¹w DÙ¡´¤¼li¡X®. B±JhX·¢¨Ê ekh¡i¢ ©lj¤Jw ¨d¡¾i¡i¢ Y£j¤¼¤. Cl ©lj¢c¤¾¢v JT¼¡X® B±Jh¢´¤¼Y®. F¼¡v B±JhX« j¥Èh¡J¤©Ø¡w ©lj¤Jq¢v J¥T¢ Cª c¢h¡l¢jJw h¡X·¢©k´¤ JT¼¤ J¥T¤Yv Dd±al« DÙ¡´¤¼¤. B±JhX l¢©bih¡i ©lj® ¨d¡¾i¡i¢

Y£j¤Ji¤« Cª ©lj¤Jw Q£t»¢µ® Bp¡j©i¡L¬h¿¡· AlÌi¢v c¢h¡l¢jJw h»¢©k´® l£Ù¤« l¼® d¤Y¢i ©lj¤J¨q B±Jh¢´¤Ji¡X® ¨O़Y®. ©lj¤O£iv c¢h¡l¢j B±Jh¢µ ©lj¤Jq¢v c£q·¢k¤¾ O¤l¸¤d¡T¤Jw b¡j¡q« H·¤J¥T¢i¤« ©lj® l»«J¤sº® O¤l¸¤ c¢s©·¡¨Ti¤¾ ±lX¹q¤Ù¡J¤Ji¤«, Q£tX¢µ® cm¢´¡c¤« Y¤T¹¤¼¤. (O¢±Y« – 4) Yuh¥k« l¡ri¤¨T ©lj¤Jw Fq¤¸« cm¢´¤Ji¤« l¢ql¢¨c o¡jh¡i¢ f¡b¢´¤¼Y¤h¡X®. Cª c¢h¡l¢jJq¤¨T B±JhX« l¡r¨if¡b¢´¤¼ e¬¥©os¢i« ©d¡k¤¾ J¤h¢w ©j¡L¡X¤´q¤¨T B±JX¨· J¥¶¤¼Y¡i¢ J¡X¤¼¤. c¢h¡l¢ji¤Ù¡´¢i h¤s¢l¤Jq¢k¥¨T C·j« m±Y¤J¤h¢q¤Jw´® l¡r¨i ¨d¨¶¼® B±Jh¢µ® ©j¡L·¢¨Ê Y£±lY J¥¶¡u o¡b¢´¤«.

©lj¤Y¤j¸u c¢h¡l¢j (s¡©V¡©e¡qo® o¢h¢k¢o®) l¡rJ¦n¢¨i f¡b¢´¤¼ BÉj¢J dj¡ac¢h¡l¢jJq¢v G×l¤« ±db¡c©hs¢iY¤« ©Jjq·¢¨k l¡rJ¦n¢¨O़ H¶¤h¢´ F¿¡ ±d©am¹q¢k¤« J¡X¤¼ H¼¡X¢l. ©lj¢c¤¾¢v ±d©lm¢µ® ©lj¢¨Ê F¿¡g¡L·¤« oÕj¢µ® ©lj¤J¨q ¨d¡¾i¡´¢ Y£t´¤¼¤ F¼Y¡X® Cli¤¨T B±JhX·¢¨Ê ±d©Y¬JY. h»¢v J¡X¤¼ F¿¡ami¢k¤h¤¾ ©lj¤Y¤j¸u c¢h¡l¢jJw ©lj® Y¤j¼® D¾¢v ±d©lm¢µ¤Jr¢º¡v ©lj¢¨k B g¡L·® Js¤·©Y¡ A¨¿Æ¢v Yl¢¶¤c¢s·¢k¤¾©Y¡ Bi d¡T¤Jw DÙ¡i¢j¢´¤«. (O¢±Y« – 5) B±JhX« Ab¢Jj¢´¤¼Y¢cc¤oj¢µ® Cl lk¤Y¡i¢ Js¤· ±lXh¡J¤Ji¤« Q£t»¢´¤Ji¤« ¨O़¤. Cª AlÌi¢v ¨¨c±TQu – ¨d¡¶¡n® lq¹q¤¨T Adj¬¡d®YY kÈX¹q¡i Ckhºq¢¸¤« CkJq¤¨T 67


oo¬o«jÈX«

Aj¢J¤Jw Jj¢º¤X¹¤¼Y¤« J¡X¡«. (O¢±Y« – 6 ) Hj¢´v ©lj¢c¤¾¢v ±d©lm¢µ¡v B ©lj® cm¢¸¢µ¤Jr¢i¤©Ø¡w Cª c¢h¡l¢jJw AT¤· ©lj¢¨c A©c§n¢µ® B±Jh¢µ® cm¢¸¢´¤¼¤. AY¢j¥Èh¡i B±JhX ohi·® l¡ri¤¨T ©lj¤Jw C±dJ¡j« cn®T¨¸¶® (O¢±Y« – 7 ) hr´¡k·® ¨Os¢iJ¡×¢v ©d¡k¤« l¡r JTd¤rJ¢ l£r¤¼Y¡X®. Cª ohi¹q¢v l¡ri¤¨T h¡Xg¡L« dj¢©m¡b¢´¤Ji¡¨XÆ¢v Js¤·® ±al¢µ d¡T¤Jw J¡X¡u o¡b¢´¤¼Y¡X®. C±dJ¡j« kÈX¹q¤¾ l¡ri¤¨T ©lj¤Jw c¿ h¥tµi¤¾ J·¢¨J¡Ù® ¨cT¤¨J ©Pa¢µ¤©c¡´¢i¡v ©lj¤Jq¤¨T Cj¤lm·¤« A¹¢¹¡i¢ JT¤« Yl¢¶¤ c¢s·¢©k¡, JT¤« O¤l¸¤ c¢s·¢©k¡ D¾ d¡T¤Jw J¡X¡« (O¢±Y« – 8 ). CY® ©lj®Y¤j¸u c¢h¡l¢jJq¤¨T ±d©Y¬J B±JhX kÈXh¡X®. Cª c¢h¡l¢j f¡b¢µ ©lj¤Jq¤¨T ¨Y¡k¢ ¨¨Jà¤s©d¡¨k lk¢µ¥j¢¨iT¤´¡u o¡b¢´¤Ji¤« cT¤ SjØ® Al¢¨T c¢v´¤Ji¤« ¨O़¤ (O¢±Y« – 9).

c¢i-±É-X-h¡tLê-¹w 1. hXk¢¨Ê A«m« J¥T¢i h»¢k¡X® c¢h¡l¢jJq¤¨T B±JhX« J¥T¤Yk¡i¢ J¡X¤¼Y®. AY¢c¡v ¨¨Ql¡m« J¥¶¢i¡vY¨¼ Hj¤ dj¢b¢l¨j c¢h¡l¢jJw ¨dפ¨dj¤J¤¼Y® YTi¡u op¡i¢´¤¼¤. 2. J½¬¥X¢Í®dµ©i¡, m£h¨´¡¼©i¡ OYµ® AT¢lqh¡©i¡ Blm¬¡c¤ojX« h©»¡T¤©Ot·® ¨J¡T¤´¤¼©Y¡ c¢h¡l¢jJq¤¨T mk¬« J¤s´¤¼¤. 3. h¢±YJ¤h¢q¡i ©do¢©k¡¨¨hoo® ¨¨kk¡o¢co® 20 ±L¡« Hj¤ k¢×t ¨l¾·¢v F¼ ©Y¡Y¢v Jk´¢i k¡ic¢ l¡rO¤l¶¢v Hr¢µ¤ ¨J¡T¤´¤¼Y® D·hh¡X®. 4. jÙ¤ lj¢ l¡ri®´¢¨T Hj¤lj¢ fz¢¸¥ (¨OÙ¤h¿¢) lqt·¤¼Y® c¢h¡l¢jJ¨q Y¤j·¡u op¡i¢´¤«. 68

5. h¡Y¦l¡ri¤¨T ¨Yj¨ºT¤· J¼¤Jw Cq´¢h¡×¢ cT¡¨Y, Al¢¨TY¨¼ lqj¡u Ac¤la¢´¤¼ J¤×¢l¢qj£Y¢i¢v, h¡Y¦l¡r¨i f¡b¢µ c¢h¡l¢jJw J¼¤J¨q j¥Èh¡i¢ B±Jh¢´¤¼ oY¬« dkt´¤« As¢i¢¿. AY¢c¡v c¢h¡l¢jJq¤¨T B±JhX·¢¨Ê Y£±lY ltÚ¢¸¢´¤¼ J¤×¢l¢q¨iT¤´¤¼ (s¶¥X¢¹®) J¦n¢ o±Øa¡i¹w c¢tfÜh¡i¤« Hr¢l¡©´ÙY¡X®. 6. ¨Yj¨ºT¤· l¡r´¼¤Jw oo¥È®h« dj¢©m¡b¢µ® Js¤· d¡T¤Jw, c¢h¡l¢j f¡b¢µ¤ Ar¤J¢i g¡L¹w F¼¢li¤¨ÙÆ¢v Jj¢´® ¨O·¤« JX´® Al ¨O·¢ h©×ÙY¡X®. 7. ¨O·¢ l¦·¢i¡´¢i J¼¤Jq¤¨T h¡X« 50–550C O¥T¤¨l¾·¢v (Y¢qµ ¨l¾l¤« o¡b¡jX ¨l¾l¤« Y¤k¬ Aql¢v J¥¶¢©Ot·¡v hY¢) 15–20 h¢c¢×® h¤´¢ ¨l´¤J©i¡ Y¢q´¤¼ ¨l¾·¢v 30 ¨o´Ê® ¨li®´¤J©i¡ ¨O़Y® lr¢ c¢h¡l¢jJ¨q c¢©mn« Hr¢l¡´¡«. 8. h¢±YJ¤h¢q¡i ©do¢©k¡¨¨hoo® ¨kk¡o¢co¤« (dtd¬¥s¢©i¡o¢¿« k¢k¡o¢c«) o¬¥©V¡©h¡Xo® e¬¥s¨ouo¤« 12.5 ±L¡« l£Y« l¡r H¼¢c® JTg¡L·® ©Ot·® ¨J¡T¤´¤¼Y® c¢h¡l¢jmk¬« J¤si®´¤¼Y¡X®. 9. h¢±YJ¤h¢q¡i ©do¢©k¡¨¨ho¢o® ¨¨kk¡o¢co® 25 ±L¡« l£Y« l¡r H¼¢c® JTg¡L·® ©Ot·¤ ¨J¡T¤´¤¼Y® D·hh¡X®. 10. 1c¢h¡l¢jc¡m¢c¢i¡i J¡t¶¡¸®– ¨¨p©±V¡©J롨¨sV® 4G (J¡t©¶¡J®o®, J¡wV¡u, dV¡u, s¡©V¡x) l¡r H¼¢c® 20 ±L¡« l£Y« l¶·¢v YT¨hT¤·® C¶® ¨J¡T¤·Y¢c¤©mn« Qk©oOc« cvJ¤¼Y® c¢h¡l¢jJ¨q c¥s®mYh¡c« Hr¢l¡´¡u op¡i¢´¤«.


¨o¡-X¡-k¢-J– D-d-©g¡-Ǧ ©J-±z£-J¦-Y-h¡-i¢ k-Ȭ-·¢-©k-´® www.krishijagran.com

H-j¤ kÈ« c¡-r¢-J´¿®

±m£. j¡-hu h¢-·v

F-J®-o¢-J¬¥-¶£-l® V-i-sJét ¨o¡X¡k¢-J ±L¥¸®

-jÉ-j« h¡-s¢-¨´¡-Ù¢-j¢-´¤-¼ Jt-n-J-j¤-¨T B-l-m¬-¹q¤« Al-¨i Y-T-oæ-¨¸-T¤-·¤-¼ J¨Ù-·-k¤-Jq¤« c¢-Y¬o«-g-l-h¡-i¢-j¢-´¤-¼ C¼-¨· ©k¡J-·® lq-¨j A-d¥t-á« o«-MTcJw h¡-±Y-©h Y-¹-q¤-¨T A-T¢Ì¡-c k-Ȭ-·¢v Ds-µ¤ c¢-¼® ±d-lt-·¢-´¤-¼¤-qq¥. A-Y¬¡-b¤-c¢-Jl¤« ©hv-·-jl¤« f-p¤h¤-K D-d-©i¡-L-¹-q¤-h¤-q-q Dv-d-¼-¹w c¢t-h¢´¤J l-r¢ Jt-n-J-j¤-¨T Dv-d¡-a-cÈ-h-Y lt-Ú¢-¸¢-´¤-l¡u o-p¡-i¢-´¤¼¤ ±T¡-Jét J-Ø-c¢i¡i ¨o¡-X¡k¢-J J¡tn¢-J ©h-K-k m-Ç¢¨¸-T¤-·¤-¼-Y¢v o-a¡ l¬¡d¦-Y-j¡-X®. 2017–18 v H-j¤ k-È« ±T¡-Jét ¨s-©´¡-V®l¢-k®-d-c c-T-·¢-¨´¡-Ù® ¨o¡-X¡k¢-J ±dh¤-K B-©L¡q ±T¡-Jét ±f¡u-V¡-i¢ h¡-s¢-iY¤« C-Y¤¨J¡-Ù¡-X®. 2013 o¡-Ø·¢-J lt-n« J-Ø-c¢ 50853 ±T¡-Jé-s¤-Jw l¢-×-r¢µ¤. A-T¤· 5 ltn« Cª F-»« C-j-¶¢-¸¢-´¡-c¡-i¢-j¤¼¤ D-©À-m¬«. H¡©j¡ lt-nl¤« C-·-j-·¢-v Cj-¶¢ l¢vdc lt-Úc-l® ©c-T¢-¨´¡-Ù® 2018 B-i-©¸¡-©r´¤« JØ-c¢ A-Y¢-¨Ê k-Ȭ-o¡-È¡-Y®-J¡-j·¢-¨k-·¢-´-r¢-º¢-j¢-´¤¼¤. C-ɬ-i¢¨k H¡©j¡

Jt-n-Jc¤« l¢l¢-b l¢-q-Jw J¦-n¢-¨O-à¤-¼-lj¤« l¬-Y¬o®-Y B-l-m¬-¹w D-q-q-l-j¤-h¡X®. C-Y® Y¢j¢-µ-s¢-º¡-X® ¨o¡-X¡k¢-J H¡©j¡ o«-Ì¡-c·¤« H¡©j¡ h-»¢c¤« B-l-m¬-h¤-q-q h¢-J-µ Dv-d-¼-¹w l¬-Y¬-o®-Y-h¡i¢ k-g¬-h¡-´¤-¼Y®. J¦-n¢-i¢-T« H-j¤-´¡c¤« ¨O-q¢ J-k-´¡c¤« D-j¤-q-´¢r-¹® J¦-n¢-i®´¤« ©s¡-©¶¡-©l-×-s¡i¤« H-¨´ C-l D-d-©i¡-L¢-´¡u J-r¢-i¤«. kȬ« lq-¨j k-q¢-Y-h¡-¨X-¼® ©Y¡-¼¡-¨h-Æ¢k¤« C-Y¢-¨Ê d-j¢-p¡-j« J-¨Ù-·v ±m-h-J-j-h¡-i¢-j¤¼¤. AY¤« c¬¡-i-l¢-k-i®-´® A-Y¬¡-b¤c¢-J i±É o«-l¢-b¡-c« k-g¬-h¡´¤-J F-¼Y®. l¢l¢-b o«Ì¡-c-¹-q¢-¨k l¬-Y¬-o®-Yhx-Y-j-¹w-´c¤-©i¡-Q¬-h¡-i¢ c¢-jl-b¢ ©h¡-V-k¤-Jw d¤-s-·¢-s-´¢. C-Y¤ l-r¢ 2018–v 22% l-qt-µ-i¡-X® ¨¨J-l-j¢-µ-Y®. 2018 h¡t-µ® B-i-©¸¡-©r-´¤« 85% l-qt-µ JØ-c¢ ¨¨J-l-j¢µ¤. C-ɬ-i¢-k¤-T-c£-q« B-b¤c¢-J o¡-©ÆY¢-J l¢-a¬-J-¨q-J¤-s¢-µ® Jt-nJ-¨j ©f¡-b-l¡-Á¡-j¡-´¡u AØ-·¢ H-¼¢-©k-¨s ¨¨c-d¤-X¬ ©J-±z¹w Ì¡-d¢µ¤. '©h-´® Cu C-ɬ' F-¼ B-m-

i-©·¡-¨T¡-¸« C-ɬ-i¢v h¢-J-µ Dv-d-¼¹w c¢t-h¢´¤-J F-¼ B-m-i-·¢-k¡-X® ©h-´® J§¡-q¢-×¢ ©±d¡V-J®-×®-o® Cu Cɬ ¨o¡-X¡k¢-J l¢-m§-o¢-´¤-¼Y®. ©k¡-J-·¢-¨k H¼¡« c-Øt o«-©i¡Q¢-Y ±T¡-Jét c¢t-h¡-X dë¡Ê¢-©c¡-T-c¤-f-Ü¢-µ® F-Õ¢-c¤-Jw l¢-J-o¢-¸¢-´¡c¤« ±T¡u-o®-h¢-nc¤« n£-×® ¨h-×-k¢c¤« Y¤T-¹¢ ±T¡-Jét c¢t-h¡-X-·¢¨k H¡©j¡ M-T-J-·¢c¤« m-Çh¡-i F-Õ¢-c¢-i-s¢«-L® A-T¢-·-s Y¨¼ C-l¢-¨T-i¤Ù®. ±T¡-Jét c¢t-h¡-X-·¢-¨k o¢.Bt. V¢.¨F o¡-©ÆY¢-J l¢-a¬ D-d©i¡-L¢-µY¤« C-l¢-¨T-i¡X®. ±T¡-Jét c¢t-h¡-X-·¢-k¡-a¬-h¡-i¢ d¢.T¢.o¢.C.V¢ ©s¡-©f¡-¶¢-J® ¨d-i¢Ê® o«-l¢-b¡-c« D-d-©i¡-L¢-µ ±d-Z-h ±T¡-Jét ±f¡Ê¤« ¨o¡-X¡k¢-J Y-¨¼. B-©L¡-q-Y-k-·¢-v Jt-n-J-j¤-¨T B-l-m¬-¹w-´-c¤-o-j¢µ® ¨¨l-l¢-Ú¬-h¡t-¼ ±T¡-Jé-s¤-Jw c¢t-h¢-´¡u ¨o¡-X¡-k¢-J-i®-´® J-r¢-º¢-¶¤Ù®. d¤Y¢-i dë¡Ê® c¢-k-l¢v l-j¤-¼-©Y¡-¨T¡-¸« ot-áoÒ£-J-j-X-¹-q¤-h¤qq H-j¤ L-©l-n-X l¢J-o-c ©J±z« ±d-lt-·-c-È-h-h¡-J¤«. 100 j¡-Q¬-¹-q¢-¨k G-Y¡-Ù® 8 k-È-·¢-k-b¢-J« l-j¤-¼ Jt-n-J-j¤-¨T l¢-m§¡o¬-Y ©c-T¢-¨i-T¤-´¤-« l¢-b« h¢-J-µ Dv-d-¼-¹q¤« ©k-d-c-¹q¤« cvJ¤-J l-r¢ ¨o¡-X¡k¢-J B-©L¡-q-Y-k-·¢v Y-¨¼ H¼¡« c-Øt ±T¡-Jét ±f¡u-V¡-i¢-h¡s¢-´-r¢-º¢-j¢-´¤¼¤.

2017–18 v H-j¤ k-È« ±T¡-Jé-s¤-Jw l¢-k®-d-c c-T-·¢.

J¥-T¤-Yv l¢-l-j-¹w-´® f-Ü-¨¸T¤-J: ©T¡w ±e£ c-Øt

69


¨¨Qll¢gl«

¨¨Q

www.krishijagran.com

o¤-h¢±Y

lJ¦n¢i¢k¥¨T Dv-d¡a¢d¢µ Dv¸¼¹w´¤« gȬ lo®Y¤´w´¤« Blm¬JY Gs¢lj¤Ji¡X®. j¡oJ£Tc¡m¢c¢Jw Hr¢l¡´¢ ±dJ¦Y¢a·h¡i lo®Y¤´q¤d©i¡L¢µ® ¨¨QlJ¦n¢j£Y¢ Alk«f¢©´ÙY¢¨Ê Blm¬JY C©¸¡w dj¨´ A«L£Jj¢´¨¸¶¢¶¤Ù®. J¤j¤h¤qJ¤« CÕ¢i¤« Jr¢º¡v h¨×¡j¤ ±db¡c¨¸¶ o¤LÜl¬S®Qc l¢qi¡X® hºw. Cɬi¢v ltn« ©Y¡s¤« mj¡mj¢ Hj¤kÈ·¢ h¥l¡i¢j« ¨pJét Ìk·® hºw J¦n¢ ¨Oi®Y¤ lj¤¼¤. ©k¡Jj¡±né¹q¢v Cɬi¡X® hºwJ¦n¢i¢v h¤udÉ¢i¢v c¢v´¤¼Y®. O¥T¤qqY¤« AÉj£È Cªt¸l¤« hri¤« kg¢´¤¼ J¡k¡lÌi¡X® hºq¢c® D·h«. cT¤¼ ohi·® h¢Yh¡i¤« lqj¤¼ ohi·® oh¦Úh¡i¤« hr ©lX«. c¿ lq´¥s¤qq dm¢hj¡m¢ h»¡X® hºq¢c® Gssl¤« ©i¡Q¢µY®. ¨lqq«¨J¶¢ c¢v´¤¼Y® hºq¢c® p¡c¢Jjh¡X®. Yc¢l¢qi¡i¤« CTl¢qi¡i¤« hºw J¦n¢ ¨Oà¡«. F¼¡v CTl¢qi¡i¢ hºw J¦n¢ ¨Oऩءw B J¦n¢i¢T·¢v c¶¢j¢´¤¼ F¿¡ l¢qJq¢k¤« ¨¨QlJ¦n¢ j£Y¢ d¡k¢©´ÙY¤Ù®. hºq¢¨Ê ±dJz¹q¡X® l¢·¡i¢ Dd©i¡L¢´¤¼Y®. J£T©j¡Lf¡bi¢¿¡·Y¤« ¨¨QlJ¦n¢j£Y¢i¢k¥¨T Dv¸¡a¢¸¢¨µT¤·Y¤h¡i l¢·¡X® cT¡c¡i¢ Y¢j¨ºT¤©´ÙY®. ¨¨QlJ¦n¢j£Y¢i¢v Dv¸¡a¢¸¢µ

70

l¢·® kg¢´¡· dÈ« o¡-b¡jX J¦n¢i¢T¹q¢v c¢¼¤ kg¢´¤¼ l¢·¤d©i¡L¢´¡«. l¢·¢v h¤qJw J¤sl¡¨XÆ¢v ccº ¨¨l©´¡v ¨J¡Ù¤ h¥T¢ c¿l»« h¤q¸¢¨µT¤·Y¢c® ©mn« cT¤¼Y¡i¢j¢´¤« c¿Y®. Hj¤ h£×t l£Y¢i¢k¤« 15 ¨oÊ£h£sst Dij·¢k¤« oªJj¬±dah¡i c£q·¢k¤« l¡j¹w Yà¡s¡´X«. l¡j¹w Y½¢v O¤j¤¹¢iY® Aj h£sst AJkh¤Ù¡i¢j¢´X«. CY® c£tl¡tOi®´® AY¬¡lm¬h¡X®. h¥¼¤ h£sst c£ql¤« Hj¤ h£sst l£Y¢i¤h¤qq Hj¤ l¡j« cT¡u GJ©am« 750 ±L¡« h¤Yv Hj¤ J¢©k¡±L¡« l¨j cT£v lo®Y¤ ©lÙ¢lj¤«. ¨pJé¨s¡¼¢c® 40 T¨»¼ ©Y¡Y¢v J¡k¢lq©h¡ J©Ø¡©Í¡ AT¢lqh¡i¢ ©Ot·¤¨J¡T¤´X«. l¡j¹q¢v 25x25 ¨oÊ£h£sst AJk·¢v ¨Os¤J¤r¢J¨qT¤·® hºw l¢·® cTX«. cT¤¼ ohi·® 25 ±L¡« ¨d¡T¢µ ©l¸¢u d¢»¡´® H¡©j¡ J¤r¢i¢k¤h¢¶©mn« h»¤h¡i¢ J¥¶¢´kt·X«. AY¢c® ©mn« l¢·® J¤r¢i¢v cT¡«, c¿Y¤©d¡¨k Ar¤J¢i J¡k¢lq·¢©k¡ J©Ø¡Í¢©k¡ Hj¤ T»¢c® Hj¤ J¢©k¡±L¡« F¼ ©Y¡Y¢v ¨¨±T©´¡¨Vth Jkt·¢i©mn« 10 ±L¡« F¼ ©Y¡Y¢v H¡©j¡ J¤r¢i¢k¤h¢¶Y¢c® ©mn« h¥TX«. c¶ DT¨c Y¨¼ Hj¤ ¨pJés¢c® 15 Tx F¼ ©Y¡Y¢v dµ¢k©i¡ Jj¢i¢k©i¡ Dd©i¡L¢µ® l¡j¹q¢v d¤Yi¢TX«. hºw c¿Y¤©d¡¨k J¢q¢t·¤ lj¤¼Y¢c¤« hrohi·® h¨»¡k¢¸® YTi¤¼Y¢c¤« d¤Yi¢T¤¼Y®


www.krishijagran.com

G×l¤« J¥-T¤-Yv l-qt-µ-i¤-qq ¨¨p-±f£-V® B-T¤-Jw-´®

op¡i¢´¤«. 50 a¢lo·¢c® ©mn« Hj¤ ¨pJés¢c® 15 Tx F¼ ©Y¡Y¢v l£Ù¤« d¤Yi¢TX«. H¡©j¡ d¤Yi¢Tk¢c® ©mnl¤« l¡j¹q¢v O¡-XJ´¤rØ® Hr¢´X«. C¹¨c ¨O़Y¤ lr¢ o¥È®h¡X¤´q¤¨T ±dlt·c« ltÚ¢´¤Ji¤« ©d¡nJkg¬Y J¥T¤Ji¤« ¨Oफ. JqJw c£´« ¨OàX«. JqJw d¤Yi¢T¤¼Y¢c¡i¢ Dd©i¡L¢´¡«. ¨¨QlJ¦n¢j£Y¢ Alk«f¢´¤©Ø¡w J£Tc¡-m¢c¢ Dd©i¡L¢´¡ud¡T¢¿. YÙ¤Y¤j¸¨Ê B±JhX« D¨ÙÆ¢v B ¨OT¢Jw h¤s¢µ® d¤r¤l¢¨c FT¤·¤h¡ss¢ cm¢¸¢´X«. Blm¬¨hÆ¢v 0.5 mYh¡c« l£j¬h¤qq ©l¨¸» dY¢cÕ® a¢lo·¢¨k¡j¢´v Yq¢µ¤¨J¡T¤´X«. hºq¢¨Ê Cchc¤oj¢µ® 7 h¤Yv 9 h¡o« l¨ji¤qq J¡kiql¢v l¢¨qlT¤´¡« CkJq¤« YÙ¤Jq¤« Jj¢º¤X¹¢i¡v hºw ds¢¨µT¤´¡«. l¢q¨lT¤· ©mn« h»¤« ©lj¤« c£´¢ hºw o«-g-j¢-´¡«. hºw o«o-®J-j¢-´¡u i¡¨Y¡j¤ j¡olo®Y¤´q¤« ©lÙ. m¤ÚQkh¡X® hºw Y¢q¸¢´¡c¤d©i¡L¢©´ÙY®.

¨O©Ø¡ c¡J·J¢©T¡ ¨J¡Ù¤qq d¡±Y©h¡ hxd¡±Y©h¡ hºw Y¢q¸¢´¡c¤d©i¡L¢´¡«. hºw h¥T¤¼Y¤ l¨j ¨lqq¨h¡r¢µ® 45 h¤Yv 60 h¢c¢¶¤ ©cj« Y¢q¸¢´X«. hºw ds¢¨µT¤· ©mn« 23 a¢lo·¢c¤qq¢v Y¨¼ l¡¶¢¨iT¤©´ÙY¡X®. C¹¨c ©ll¢¨µT¤· hºw 5 h¤Yv 7 ¨oÊ£ h£×t Jc·¢v o¢hÊ® Ysi¢v c¢j·¢ ¨li¢k·¤X´¢¨iT¤´X«. j¡±Y¢ ohi·® hºw J¥cJ¥¶¢ li®´X«. 10 h¤Yv 15 a¢lo·¢c¤qq¢v hºw DX¹¢´¢¶¤«. C¹¨c DX´¢¨iT¤´¤¼ hºw dj¤dj¤·Y¤« c¢s« J¤sºY¤h¡i¢j¢´¤«. i±Éh¤d©i¡L¢©µ¡ A¨¿Æ¢v ¨¨J¨J¡©Ù¡ Al¨i h¢c¤o¨¸T¤·¢¨iT¤-´¡«. d·® J¢©k¡ dµhºw o«o-®Jj¢´¤©Ø¡w GY¡Ù® jÙ® j©ÙJ¡v J¢©k¡ hºw kg¢´¤«. hºw JiפhY¢ ±d¡b¡c¬©hs¢i Hj¤v¸¼« J¥T¢i¡iY¢c¡v J¥T¤Yv l¢©amc¡X¬« kg¢´¤-¼-Y¢c® ¨¨QlJ¦n¢j£Y¢i¢k¥¨T hºq¢¨Ê L¤X« ltÚ¢¸¢´¤¼Y¢c¤qq cTdT¢Jw JtnJj¤¨T g¡L·¤ c¢¼¤Ù¡JX«. 71


Qk H¡-V¢×®

www.krishijagran.com

©V¡. Ac¤ ltLê£o®,

©l-cv F-·¤-©Ø¡w h¡-±Y« c¡« Q-k-aªtk-g¬-¨·¸-×¢ ©l-l-k¡-Y¢-¨¸-¶¢-¶® J¡-j¬-h¢¿. ¨l-q-q-·¢-¨Ê D-d-©i¡-Ll¤« l¢-Y-j-Xl¤« h¡-±Yh¿, l£-T¤-J-q¢k¤« ¨d¡-Y¤ C-T-¹-q¢k¤« k-g¬-h¡-i-Y¢-¨Êi¤« B-l-m¬-h¡-i-Y¢-¨Êi¤« A-c¤-d¡-Y« H-j¤ f¡-ku-o® n£-×¢-k¥-¨T J-¨Ù-·¢ A-Y¢-¨Ê AÉj« J¡-k¡c¤-o¦-Y-h¡-i¢ d-j¢-p-j¢-´¡u ©l-Ù c-T-d-T¢-Jw c¢t-©À-m¢-´¡u o¡-b¢-µ¡v Q-kD-d-©i¡-L-·¢-¨Ê J¡-j¬È-h-Y l-q-¨j-i-b¢-J« lt-Ú¢-¸¢-´¡u o¡-b¢-´¤«.

Ao¢.¨±d¡eot, ©Jq¸Q¢ ©J¡©qQ®, Yl¼¥t

Q

-k« A-h¥-k¬ ±d-J¦-Y¢ o-Ø-·¡X®. ±dJ¦-Y¢-i¢¨k Qk-·¢¨Ê B¨J-i-q-l¢v l¬Y¬¡-o-¹w DÙ¡-J¤-¼¢-¿. F¼¡v ltÚ¢µ¤ lj¤¼ Qc-o«-K¬i¤« cL-j-l-Y®´-j-Xl¤« B-©q¡p-j¢ Q-k-k-g¬-Y-i¢v J¡-j¬h¡-i J¤s-l® lj¤-·¤-¼-©Y¡-¨T¡¸« m¤Ú-Qk kg¬-Yi®´® JT¤· ±dY¢-o-Ü¢i¤« Dit·¤-¼¤. Q-k o«j-È-X O¢-É-Jw dk-©¸¡r¤« B©M¡-n-¹-q¢v h¡±Y« dj¢-h¢-Y-¨¸-T¤-J-i¡X® dY¢-l®. Q£l-¨Ê c¢-k-c¢-k®-d¢-c¡-l-m¬h¡-i Q-k« ±d¡-©i¡L¢-J Y-k-·¢v F¹-¨c o«-j-È¢-´-X-¨h-¼® l¢l¢-b h¡t-Lê-¹-q¢-k¥-¨T c-¨½ D-a®-f¤-Ú-j¡-´¤-¼¤-¨l-Æ¢k¤« J¦-Y¬l¤« l¬-Ç-l¤h¡-i H-j¤ J-X-¨´-T¤¸® (Q-k H¡-V¢×®) Q-k-o«-j-È-X-·¢-¨Ê g¡-L-h¡-©JÙY® A-c¢-l¡-j¬-h¡-J¤¼¤. J¡-j¬-È-hh¡-i Q-k D-d-©i¡L«, Q-kc-né« H-r¢-l¡-´v F¼¢-l l-r¢ Q-k« d-j-h¡l-b¢ o«-j-È¢´¤-J F-¼-Y¡-X® Q-k H¡-V¢-×®

At-Ï-h¡-´¤-¼Y®. Q-k-©o-O-c-©h-K-k-i¢v h¡-±Y-h¿ L¡tp¢-J D-d-©i¡-L-·¢-k¤«, l¬-lo¡-i ©h-K-k-i¢k¤« Dªt-Ò Dvd¡-a-c-·¢k¤« D-d-©i¡-L« d-j¢-h¢-Y¨¸-T¤-©·-Ù-Y¤Ù®. l¢-Y-j-X -m¦«-K-k-¨i -d-×¢i¤« c-né–o¡Ú¬-Y J¥-T¤-Y-k¤-q-q ©h-K-k-J-¨q- d-×¢i¤« l¬-Çh¡-i b¡-j-X-i¤Ù¡-J¤-¼-Y¢-c® Q-k H¡-V¢-×¢«-L® o-p¡-i¢-´¤«. Q-k-l¢-Y-j-X-m¦«-Kk-¨i d-×¢-i¤-q-q l¢-m-ah¡-i dU-c« cT-·¢ A-Y¢-¨Ê J¡-j¬È-h-Y lt-Ú¢-¸¢-´¡u m¡-o®-±Y£-i dë¡c¤-Jw Y-à¡-s¡-´¢ Q-kc-né« H-r¢-l¡-´¤-¼-Y¢c¤qq c¢t-©À-m-¹w Dw-¨¸-¶-Y¡J-X« Q-k H¡-V¢-×® s¢-©¸¡t¶®. Q-k-l¢Y-j-X m¦«-K-k-¨i-¸-×¢i¤« Q-kc-né« o«-g-l¢-´¤-¼ g¡-L-¹-¨q-i¤« ±d-©a-m-¹-¨qi¤« d×¢i¤« J¦Y¬-h¡i ©f¡b¬« k-g¢-´¡u QkH¡-V¢×® op¡-i¢-´¤-¼¤. A¹¢¨c ¨Os¢i Hj¤ ±dm®c-¹w ©d¡k¤« J¨Ù·¢ Qk-cn®T« J¤s-i®´¡c¤« Qk-l¢-Y-jX m¬«K-k-i¤¨T

n Innw

I¡

tmnnt¡n hw

72


www.krishijagran.com

h¢Jµ Dd-©i¡-Ll¤« ¨d¡Y¤ B©j¡-L¬l¤« o«j-È¢-´¡c¤« Qk H¡V¢×® lr¢ Hj¤-´¤¼¤. Ba¬-J¡-k-¹-q¢v ©J-j-q£-it d-s-Ø¢v Y-¨¼-i¤-q-q J¤-q-¹¨q©i¡ J¢-X-s¤-J¨q©i¡ h¡-±Y-¨h L¡tp¢-J B-l-m¬-·¢-c® B±mi¢-´¡-s¤-qq¥.c-L-j-l-Y®´-j-X-·¢¨Ê g¡L-h¡i¢ Qk-l¢-Y-jX m¬«K-k¨i c¡« J¥T¤-Y-k¡i¢ B±m-i¢©´Ù¢-i¢-j¢-´¤-¼¤. C·-j« o¡-p-O-j¬-·¢v Q-k H¡-V¢-×¢-c® ©Jj-q-·¢-©k-´® ±do-Ç¢ G-s¢ l-j¤¼¤. L¡tp¢-J D-d-©i¡-L-·¢-k¤« Q-k H¡-V¢-×® ±d-b¡-c-¨¸-¶-Y¡X®. h¤u-o¢-¸¡-k¢-×¢-J-q¢-¨ki¤« d-Õ¡-i-·¤-J-q¢-¨ki¤« Q-k l¢Y-j-X d-Ú-Y¢-J-q¢v Q-k« m¤-Ú£-J-j¢-µ® l£-T¤-J-q¢v F-·¢-´¤¼-Y® ¨O-k-l¤-q-q-Y¡X®. C-l¢-¨Ti¤« Q-k B-l-m¬-Y¢-Y-¨Êi¤« Q-k-l¢Y-j-X-·¢-¨Êi¤« J¥-T¢ H-j¤ f¡-ku-o® n£-×® Y-à¡-s¡-´¢-i¡v Qk-né« J-X-´¡-´¡c¤« A-Y® d-j¢-p-j¢-´¡c¤« o¡-b¢-´¤«. Q-k-©o-O-c ©h-K-k-i¢k¤« H¡©j¡ l¢-q-i¤-¨T Q-k B-lm¬« J-X-´¡-´¡«. A-Y¡-Y® Ì-k-©·-´® l¢-Y-j-X-·¢-c® Y¢-j¢-µ¤ l¢-¶¢-j¢-´¤-¼ ¨l-q-q-·¢-¨Ê h£-×-s¤-Jw D-d-©i¡-L¢-µ® Aq-¼¤ J-r¢-º¡v C-Y¢-c¢-T-i¢-k¤-q-q l¬-Y¬¡-o«

J-X-´¡-´¡«. C-Y¢v c¢¼® H¡©j¡ ±d-©a-m·¤« F-±Y-©·¡-q« J¡-j¬-È-h-h¡-i¢ Q-k« D-d-©i¡-L¢-´¤-¼¤ F-¼® h-c-oæ¢-k¡-´¡«. J¡-j¬È-h-Y J¤-s-º C-T-¹-q¢v D-Ù¡-J¤-¼ ±d-m®-c-¹w J-¨Ù-·¡c¤« d-j¢-p-j¢-´¡c¤« C-Y® o-p¡-i-J-h¡-J¤«. ©l-cv F-·¤-©Ø¡w h¡-±Y« c¡« Q-kaªt-k-g¬-¨·¸-×¢ ©l-l-k¡-Y¢-¨¸-¶¢-¶® J¡-j¬-h¢¿. ¨l-q-q-·¢-¨Ê D-d-©i¡-Ll¤« l¢-Y-j-Xl¤« h¡-±Yh¿, l£-T¤-J-q¢k¤« ¨d¡-Y¤ C-T-¹-q¢k¤« k-g¬-h¡-i-Y¢-¨Êi¤« B-lm¬-h¡-i-Y¢-¨Êi¤« A-c¤-d¡-Y« H-j¤ f¡-ku-o® n£-×¢-k¥-¨T J-¨Ù-·¢ A-Y¢-¨Ê AÉj« J¡-k¡-c¤-o¦-Y-h¡-i¢ d-j¢-p-j¢-´¡u ©l-Ù c-T-d-T¢-Jw c¢t-©À-m¢-´¡u o¡-b¢-µ¡v Q-kD-d-©i¡-L-·¢-¨Ê J¡-j¬È-h-Y l-q-¨j-i-b¢-J« lt-Ú¢-¸¢-´¡u o¡-b¢-´¤«. ±J-i-l¢-±J-i-·¢-¨Êi¤« D-d-©g¡-L-o«o®-J¡-j-·¢-¨Êi¤« ©k¡J-·® J-X-¨´-T¤¸® (H¡-V¢-×¢«L®) Q-k-©h-K-k-i¢v c-T-¸¡-©´-Ù-Y® A-c¢-l¡-j¬-h¡X®. A-Y¢-c¤ ©c-Y¦Y§« ¨J¡-T¤-©´Ù-Y® Y©ÀJ o§i«-g-jX Ì¡d-c-¹w Y¨¼. ©l-c-k¢-¨Ê l¢-k¡-d-¹w-´® A-k®-d-¨h-Æ¢k¤« l¢-j¡-h-h¢-T¡u C-Y® g¡-l¢-i¢v D-d-J-j¢-´¤«-. 73


J¡k¢-·£×

Y£×-¸¤¿® Aµ¡-s¡-´¢-i¡v J¡k¢-Jw´® J¤m¡-k¡i¢ ptn l¢.-Fo®, Vis¢ FJ®o®×unu H¡e£ot, Jv¸×

¹-i¤¨T o£ox Jr¢-º¡k¤« h¡¹ Jr¢-´-X-¨h-Æ¢v O¢k lr¢-Jw ch¤-´-s¢-i¡«. Aµ¡t D¸¢-k¢-¶-Y®, DX-´¢-¨i-T¤-·Y® Y¤T-¹¢i j£Y¢-J-q¢v h¡¹ ©JT¤-J¥-T¡¨Y o¥È¢-´¡u o¡b¢-´¤«. ch¤´® Jr¢-´¤-l¡u ©lÙ l¢l¢b gÈ-X-l-o®Y¤-´w Cª l¢b« J¡k-¹-q¡i¢ o¥È¢-µ¤-©d¡-j¤-¼¤. J¼¤-J¡-k¢-Jw´® Jr¢-´¤-l¡-c¤-qq gÈ-Xl¤« CY¤-©d¡¨k o¥È¢-´¡«. dµ-¸¤-¿®, ©O¡q« Y¤T-¹¢i ©e¡Vt l¢q-Jw, o¥È¢-´¤-¼-Y¢-c¤-qq h¢Jµ Hj¤ h¡tLê-h¡X® ¨¨o©k-Q®. ¨¨o©kQ® Yà¡-s¡-´¤¼ ±d±J¢-i¨i Fu¨¨o-k¢«L® F¼¤« ds-i¤-¼¤. dµ-¸¤¿® Aj¢-¨º-T¤·® ¨¨o©kQ® B´¢ h¡×¤-¼Y® lr¢ a£tM-J¡k« ©JT¤-J¥-T¡¨Y o¥È¢-´¡«. J¼¤-J¡-k¢-Jw´® h¢Jµ Y£×-i¡i¢ cvJ¤-Ji¤« ¨Oà¡«. ©Jj-q-·¢v ¨¨o©kQ® c¢t½¡X« ±d¡b¡c¬« Atp¢-´¤-¼¤. hr¨i B±m-i¢µ¤ Y¨¼-i¡X® Ab¢J« È£j-Jtn-Jj¤« Y£×-¸¤v J¦n¢ cT-·¤-¼-Y®. AY¢-c¡v ltn-J¡-k·® ©e¡Vt Ab¢-J-h¡i¢ Dvd¡-a¢-¸¢-µ¤, ¨¨o©kQ® Bi¢ o«g-j¢-´¡«. Jtn-Jt Ìk« d¡¶-·¢-¨c-T¤·¤ d¤vJ¦n¢ ¨Oà¤-©Ø¡r¤« ±db¡c J¦n¢-i¤¨T CT-©l-q-i¢v Y£×-¸¤v J¦n¢ ¨Oà¤-©Ø¡r¤« ¨d¨¶¼® d¤¿® l¢q-¨l-T¤·¤ o¥È¢-´¤-l¡u h¢Jµ h¡tLêl¤« CY¤ Y¨¼. d¤¿® d¥´¤-¼-Y¢c¤ ¨Y¡¶¤ h¤Ø¡-X®, ¨¨o©kQ® c¢t½¢-´¤-l¡u h¤s¢-¨µ-T¤-©´-Ù-Y®. Cª oh-i·® dj-h¡-lb¢ ©d¡nJ MT-J-¹w d¤¿¢v J¡X¤«, Al-¨i¿¡«

74

¨¨o©k-Q¢v Dw¨¸-T¤-·¤-l¡c¤« Jr¢-i¤«. d¤vJ¦-n¢-i¤¨T J¥k¢ ¨Okl® d¤¿¢¨Ê cT£v lo®Y¤-´-q¤¨T kg¬-Y, Qk-©o-Oc oªJ-j¬-¹w, J¡k¡-lÌ Y¤T-¹¢i MT-J-¹w dj¢-L-X¢µ® o¡b¡-j-X-i¡i¢ kg¬-h¡i Ìk·® H¼¢-µ¡X® Jtn-Jt´® d¤vJ¦n¢ ¨Oà¡-s¤-q-q-Y®. mj¡-mj¢ 30 J¢©k¡ ±L¡« d¤-¿¡X® Hj¤ dm¤-l¢c® Hj¤ a¢lo« Bl-m¬«. Cª Aql® dm¤-l¢¨Ê g¡j« cvJ¤¼ hפ Y£× lo®Y¤-´w F¼¢-l¨i B±m-i¢-µ¢-j¢-´¤-¼¤. H¼¢µ¤ cT¤¼ ©e¡Vt l¢q-Jw H¼¢µ¤ Y¨¼ h¥¨¸·¤Ji¤« d¥·¤ Y¤T¹¤Ji¤d« ¨O़¤. d¥l¢¶¤ Jr¢º¡v ©d¡nJL¤X¹w cn®T¨¸¶¤ Y¤T¹¤¼Y¢c¡v d¤¿® h¤r¤lc¤« h¤s¢©´Ù¢ lj¤«. h¤s¢¨µT¤· d¤¿® Ab¢J a¢lo« o«gj¢´¤l¡c¤« Jr¢i¢¿ F¼Y¢c¡v ©d¡nJoh¦Úh¡i ¨¨o©kQ® c¢t½¡X« Y¨¼i¡X® h¢Jµ ©d¡«lr¢. ©e¡Vt l¢qJw h¤s¢¨µT¤·® c¢i±É¢Yh¡i¢ d¤q¢¸¢µ¡X® ¨¨o©kQ® Yà¡s¡´¤J. l¡i¤ H¶¤« JT´¡¨Y ©lX«, Fu¨¨ok¢«L® cT·¡u. ©e¡Vt l¢qJq¢¨k dÕo¡j¨i f¡J®T£j¢i ¨¨Ql Ahë«Bi¢ l¢MT¢¸¢´¤¼¤. Ahë·¢¨Ê o¡¼¢Ú¬« h¥k« d¢.Fµ® 3.5 h¤Yv 4.5 l¨ji¡i¢ Y¡r¤Ji¤« AY¤ lr¢ ¨¨o©kQ® ©JT¡l¡¨Y o«jÈ¢´¨¸T¤Ji¤« ¨Oफ. ¨¨o©kQ® Yà¡s¡´¤¼Y® `¨¨o©k¡' i¢k¡X® Tlt ¨¨o©k¡, T¡Æ® ¨¨o©k¡, d¢×® ¨¨o©k¡, f¡L® ¨¨o©k¡ Y¤T¹¢ l¢l¢b c¢t½¡X® j£Y¢Jq¤Ù®. Y¢jÖ£c©h¡ k«f©h¡ Bi¢ ¨¨o©k¡ c¢t½¢´¡«.


www.krishijagran.com

©e¡Vt, Ìk« F¼¢li¤¨T kg¬Y Ac¤oj¢µ® lk¢¸« Y£j¤h¡c¢´¡«. lk¢i d¤v©Y¡¶¹w Dqq Vis£e¡h¤Jq¢v Y¢jÖ£ch¡i ¨¨o©k¡ c¢t½¢´¤¼Y® ±T¡J®Tt ©d¡k¤qql Dd©i¡L¢µ®, Aj¢¨ºT¤· d¤¿® Aht·¢ c¢si®´¤l¡u op¡ih¡J¤«. ¨¨o©kQ® c¢t½¢´¡u Ba¬« Ac¤©i¡Q¬h¡i ©e¡Vt l¢qJw h¤s¢¨µT¤´¤¼¤. d¤¿¢¨k Qk¡«m«

J¤si®´¤l¡u ¨Os¤Y¡i¢ ¨li¢k·® l¡¶X«. Y¤Tt¼® d¤¿® ¨Os¤Y¡i¢ h¤s¢¨µT¤´¤«. CY¢c® O¡e® J¶t Dd©i¡L¢´¡«. h¤s¢¨µT¤· d¤¿¢v ©h¡q¡ooæ®/ mt´j k¡ic¢ F¼¢l ©Ot·¤, l¡i¤ Y¹¢ c¢v´¡¨Y Aht·¢ ¨¨o©k¡i¢k¢v c¢si®´¡«. ©d¡q¢·£u n£×® ¨J¡Ù¤ h¥T¢¨´¶¢ ¨lqql¤« l¡i¤l¤« JT´¡¨Y g±ah¡i¢ o¥È¢´X«. h¥¼¤ h¡o« ¨J¡Ù® ¨¨o©kQ® d¡Jh¡J¤«. Y¤Tt¼® Jj¤Y©k¡¨Ti¤« l¦·¢i¡i¤« ¨¨JJ¡j¬« ¨Oi®Y¡v, 1–2 ltn« l¨j kg¬Y Ac¤oj¢µ® Dd©i¡L¢´¡«. o¡b¡jX j£Y¢i¢v ¨¨o©kQ® Yà¡s¡´¡u G×l¤« DO¢Yh¡i h¡tLê« T¡Æ® ¨¨o©k¡, f¡L® ¨¨o©k¡ F¼¢li¡X®¨Os¤J¢T JtnJt´¤« Fq¤¸·¢v Cª j£Y¢Jw ¨¨o©kQ® Yà¡s¡´¡«. T¡Æ® ¨¨o©k¡i¢v Yà¡s¡´¢i T¡Æ¢v (©J¡x±J£×® s¢¹¤Jq¤« Dd©i¡L¢´¡«), ©d¡q¢·£u n£×® l¢j¢µ® ¨Os¤Y¡ij¢º ©e¡Vt mt´j k¡ic¢ Yq¢µ¤ c¢si®´¤¼¤. Blm¬¡c¤ojX« lk¢¸·¢v T¡Æ® c¢t½¢¨µT¤´¡«. T¡Æ® ¨¨o©kQ® Dw¨¸¨Ti¤qq c¢t½¡X® j£Y¢Jq¤¨T Hj¤ ±db¡c dj¢h¢Y¢, Hj¢´v ¨¨o©k¡ Y¤s¼¤ Jr¢º¡v ¨¨o©kQ® lq¨j ±mÚ©i¡¨T o¥È¢©´Ù¢ lj¤« F¼Y¡X®. l¡i¤ oØt´h¤Ù¡i¡v ¨¨o©kQ® ©JT¡i¢©¸¡J¤¼Y¢c¤ o¡Ú¬Yi¤Ù®. CY¢c¤ h¢Jµ Hj¤ dj¢p¡jh¡X®, f¡L® ¨¨o©k¡. ©e¡Vt

¨Os¤Y¡i¢ Aj¢º¤ mt´j k¡ic¢ ©Ot·® ¨¨o©kQ® f¡L¢c¤qq¢v Aht·¢ l¡i¤ JT´¡¨Y¨J¶¢ lµ® o¥È¢´¤¼¤. Y¤Tt¼¤ d¡Jh¡i ¨¨o©kQ® Dd©i¡L¢´¡«. Y£× l¢l¢b f¡L¤Jq¢k¡i¢ o¥È¢´¤¼Y¢c¡v Y¨¼ lq¨j Fq¤¸·¢v FT¤·¤ Dd©i¡L¢´¤l¡u o¡b¢´¤¼¤. J¤sº Aql¢v Dqq H¡©j¡ f¡L¤« Blm¬h¤qq©¸¡w h¡±Y« Y¤s´¤Ji¤« ¨Oà¡«. ¨¨o©kQ¢c¤ ©lÙ¢ ©e¡Vt Cc¹w a¨·T¤´¤©Ø¡r¤« ±mÚ¢©´ÙY¤Ù®. d¤q¢¸¢´v cT´¤l¡c¡lm¬h¡i dÕo¡j AT¹¢i l¢qJq¡X® c¿Y®. ©O¡q«, L¢c¢ d¤¿® oÆj ©c¸¢it d¤¿® F¼¢l¨i¿¡« Dd©i¡L¢´¡«. dit ltLê ©e¡Vt l¢qJw ¨¨o©kQ¢c¤ A±Y c¼¿. F¼¡v Cl Qk¡«m« ±Jh¨¸T¤·¢ h¢Yh¡i Aql¢v hפ ©e¡Vt l¢qJ©q¡¨T¡¸« Dd©i¡L¢´¡«. ¨¨o©kQ¢c¡i¢ h¥¸® F·¡· ©e¡Vt l¢qJw Dd©i¡L¢´¤¼Y® Ag¢J¡h¬h¿. ±d¡i« J¤sº ¨OT¢Jq¢v ©±d¡¶£u J¥T¤Yk¤« J¡t©f¡¨¨p©±V×® J¤sl¤« Bi¢j¢´¤«. AY¤¨J¡Ù® Fu¨¨ok¢«L® cT´¤¼¢¿. dit ltL ¨OT¢Jq¤« Cq« d¤¿¤Jq¤« O£º¤ ©d¡J¡c¤« hY¢. ¨¨o©kQ® c¢t½¢´¤l¡u G×l¤« c¿ ©e¡Vt l¢q ©O¡qh¡X®. h´ ©O¡q« Dd©i¡L¢´¤¼Y¤¨J¡Ù® ±d©i¡Qc¹q¤« G¨s. ©O¡q« Dd©i¡L¢µ¤qq ¨¨o©kQ® lq¨j o§¡a¢n®Tl¤« c¼¡i¢ ap¢´¤¼Y¤h¡X®. ©O¡q·¢v Dit¼ Aql¢v J¡t©f¡¨¨p©±V×® AT¹¢i¢j¢´¤¼Y¢c¡v Y¨¼, Fu¨¨ok¢«L® Fq¤¸«. AY¢c¡i¢ hפ lo®Y¤´w Ab¢J« ©Ot©´Ù¢ lj¤¼¢¿. ¨OT¢i¢v ©O¡q« `d¡v dj¤l·¢v' lqj¤¼ ohih¡X® h¤s¢µT¤´¤l¡u c¿Y®. ¨¨o©kQ® C©¸¡w ¨Os¢i f¡L¤Jq¢v l¢dX¢i¢v J¢¶¤«. ©lcv´¡k·¤« Y£×i®´® È¡hh¤qq©¸¡r¤« h¡±Yh¿, F©¸¡r¤« J¼¤J¡k¢Jq¤¨T Y£×i¤¨T Hj¤ g¡Lh¡i¢ f¡L® ¨¨o©kQ® l¡¹¢ Dd©i¡L¢´¡«. JTJq¢v Y¤T¹¢, H¡x¨¨ku ©Í¡t h¤©Kc l¨j l¡¹¡u J¢¶¤¼¤Ù®. c¿ ¨¨o©kQ¢c® d· Jkt¼ hº c¢sh¡X®. ccl¤qq c¿ LÜh¤qq ¨¨o©kQ® Hj¤ a¢lo« mj¡mj¢ 15–25 J¢©k¡ l¨j dm¤l¢u cvJ¡«. ¨¨o©kQ® cvJ¤¼ Aql® hפ Y£×Jq¤« d¡v Dvd¡acl¤« Ac¤oj¢µ® l¬Y¬¡o¨¸¶¢j¢´¤¼¤. Ìkdj¢h¢Y¢ h¥k« ©e¡Vt l¢qJw l¬¡d¢¸¢µ® ¨¨o©kQ® B´¢ h¡×¤¼Y® A±YJÙ® o¡Ú¬h¡J¤¼¢¿ F¼ ±dY¢oÜ¢ D¨ÙÆ¢v ©d¡k¤« J¼¤J¡k¢Jw´¤qq Hj¤ h¢Jµ Y£×i¡i¢ ¨¨o©kQ® Vis£ e¡h¤Jq¢v Ì¡c« d¢T¢µ¤ lj¤¼¤. f¡L® ¨¨o©kQ® l¢dX¢i¢v kg¬h¡J¤¼Y® CY¢¨Ê Dd©i¡L« ltÚ¢¸¢´¤¼¤. d¤¿®, J¡k¢·£×, ¨¨l©´¡v F¼¢li¢v h¡±Y« Y£×¨i HY¤´¡¨Y kg¬h¡i Y£× lo®Y¤´w F¿¡« Dd©i¡L¢µ® dm¤ lqt·v k¡gJjh¡©´ÙY¤« Ac¢l¡j¬«. 75


dj¢Oi«

F.-¨Q. AkJ®o® ©s¡i® Ao¢. J¦n¢ H¡e£-ot J¦n¢-g-lu, O¢s-´-Tl® 9446275112

``J¥

x J¦n¢'' ©J¶-h¡-±Y-i¢v FT¤-·¤-O¡-T¤-¼-l-j¡X® c¡« Jtn-J-j¢-©k-¨si¤«. FT¤-·¤-O¡-¶-·¢¨Ê J¤r-¸-¹w Ac¤-g-l¢µ® d¢¨¼ B lr¢´® ©d¡J¡-·-l-j¤-h¤-Ù®. Y£t·¤« Al-b¡-c-Y-©i¡¨T J¥xl-qt·-k¢¨k o¡b¬-Y-Jq¤« ±dm®c-¹q¤« dU¢µ® ±dl¦·¢ dZ-·¢v l¢Qi« ©cT¤-¼-lt J¤s-l¡-¨X-¼-Y¡X® oY¬«. F¼¡v ¨Os¤-l£-T-T´« AÕ¤-¨oÊ® g¥h¢ h¡±Y-h¤¾ ©l¨s i¡¨Y¡j¤ lj¤-h¡-c-l¤-h¢-¿¡· O¢s-´-Tl® d¤©·¶® d¢.-Bt ©h¡p-cc¤« J¤T¤«-f-·¢c¤« J¥x ck®J¢-iY® Q£l¢-Y-h-¿¡¨Y h¨×¡-¼¤-h-¿.

aUntIm ajvdqwkv hnPb¯nte¡v Lwe¢¨k ±dl¡o¢ Q£l¢Y«, c¡¶¢¨k A¿s O¢¿s dX¢-Jw, Y¤Tt¼¤¾ dk-O-j-´¤-JT F¼¢-¹¨c ©h¡p-cu ¨Oà¡· dX¢-J-q¢-¿. dk-O-j´® JT-i¢v c¢¼¡X® ¨d¡T¢-¨J¡-Ù¤¾ AktQ¢ J¥¨T J¥¶¢-i-Y®. CY¢c® ±dY¢-l¢-b¢-i¡-i¡X® J¥¶¤-J¡-ju J¥X¢¨c c¢t©À-m¢-µ-Y®. c¡¶¢-¨k¹¤« J¥x J¢¶¡-c¢-¿. J¥X¢-¨c-´¤-s¢µ® ds-i¤-¼Y¤« ¨Oà¤-¼-Y¤-¨h¿¡« J¦n¢-l-J¤-¸¢¨Ê ±d¡©a-m¢J L©l-n-X-©J-±z-h¡i J¤h-jJ« ±d¡©a-m¢J L©l-n-X-©J-±zl¤« Al¢-T¨· o£c¢-it oi-ʢͮ ©V¡. F.-l¢. h¡Y¬¤-l¤«. ©J¡¶-i-¨·i¤« oh£d Q¢¿-J-q¢-¨ki¤« Jtn-Jt ¨Oà¤-¼-©d¡¨k ©h¡p-cc¤« ©V¡. h¡Y¬¤-l¢v c¢¼® J¥xJ¦-n¢-i¢v ±d¡Z-h¢J dj¢-Ñ¡c« ©cT¢. AY¬¡-lm¬« l£T¢¨Ê h¥k J¥X¢-c¡i¢ c£´¢-lµ¤ J¦n¢ Y¤T-¹¢. lk¢i J¤r-¸-h¢-¿¡¨Y l¢ql¤« J¢¶¢. l£¶¡-l-m¬-·¢-¨c-T¤·® f¡´¢l¡¹¡u Aiv´¡j¤« Al¨j As¢-i¤-¼-lj¤« As¢-¨º-·¢-i-©¸¡-r¡X® C¨Y¡j¤ Ì¢j« o«l¢-b¡-c-h¡-´¢-i¡-©k¡¨i¼® ©h¡p-cu O¢É¢-µ-Y®. d¢¨¼ Ah¡-É¢-µ¢-¿. J¤h-j-J¨· dj¢-m£-k-c-·¢c® d¢¼¡¨k f¡«Lë¥t BÌ¡-c-h¡-i¤¾ Cɬu CuÍ¢-׬¥¶® 76

H¡e® ©p¡w¶¢Jwµ-t s¢otµ¢v oh-±L-h¡i dj¢-m£-k-cl¤« ©cT¢. J¡X¡-l¤-¼¢-T-©·¡q« J¥xd¤-j-Jw JÙ¤. l¡i¢-´¡-l¤-¼¢-T-©·¡q« J¥X-s¢-l¤-Jw l¡i¢-µ-s¢-º¤. A¹¨c ©h¡p-cu J¥xJ¦-n¢-i¢v d¥t»-h¡i¤« h¤r¤-J¡u oÒ-h¡-i¢. l£T¢-c¤-¾¢¨k J¥xd¤j J¥ji®´¤ d¤s-©·i®´¤« lqt¼¤. l£T® ©hº¢-j¤¼ o¢hÊ® n£×® h¡×¢ JT¤-¸-©h-s¢i Cj¤-ؤ-n£×® l¢j¢-µ¤. AY¢-c¤-h¤-J-q¢v o§É« j¥d-J-k®d-c-i¢v g¡j« J¤sº ©hv´¥-j-©i¡T¤J¥T¢i d¤·u J¥xd¤j l¼¤. lm-¹-q¢v Js¤· n£×® Y¥´¢ Cj¤-¶-s-i¡-´¢. n£×¢¨c c£´¢i¤« h¡×¢i¤« ¨lq¢-µ¨· Bl-m¬-¡c¤-o-jX« Dd-©i¡-L¢-µ¤. ¨cv´-×-i¢¨k c£´¢-f¡-´¢-i¡i ¨¨li®©´¡v, DX-´-l¡-r-´µ¢, sât Dw¸¨T h¦a¤-h-j-¹-q¤¨T As´-¨¸¡T¢ Y¤T-¹¢-i-l-¨i¿¡« J¥xJ¦-n¢-´¤¾ h¡b¬-h-h¡i¢ Dd-©i¡-L¢-´¡-¨h-Æ¢k¤« ©h¡p-cu ¨¨li®©´¡-k¢-¨c-i¡X® ¨Yj-¨º-T¤-·-Y®. o¥È¢-´¡c¤« ¨¨JJ¡j¬« ¨Oà¡-c¤-h¤¾ oªJ-j¬-h¡X® ¨¨l©´¡-k¢¨c ±d¢iY-j-h¡-´¤-¼-Y®. As-´-¨¸¡-T¢-i¢v h¢Jµ J¥x l¢ql® J¥T¤-Yv a¢lo« kg¢-´¤-¨h-Æ¢k¤« mj¢-´¤¾ ¨d¡T¢ kg¢-´¡-s¢-¿¡-·Y¤« Cªt¸« f¡b¢-µ¡v ©lL« ©JT¡-J¤-¨h-¼Y¤« ±dm®c-h¡i¢ ©h¡p-cu ds-i¤-¼¤.


www.krishijagran.com

J¥xl-qtµ¡ h¡b¬-h-h¡i As-´-¨¸¡T¢ 18 hX¢-´¥s¤« ¨¨l©´¡-k¡-¨X-Æ¢v 16 hX¢-´¥s¤« m¤Ú-Q-k-·¢v J¤Y¢t´-X«. Y¤Tt¼® 100 k¢×t ¨l¾-·¢c® 15 ±L¡« f룵¢«L® dªVt A¨¿-Æ¢v 7.5 ±L¡« J¡tfu V¡o¢« ©Ot·¢-q´¢ ¨l¾« l¡t¨·-T¤-´-X«. CY¢c® dJj« 1 hX¢-´¥t d¤r¤¹¢ FT¤-·¡k¤« ©j¡L¡-X¤-f¡b Hr¢-l¡-´¡-c¡-J¤«. O¢¸¢-´¥x Cc-¹-q¡i e®©q¡s¢-V, d¢Æ® H¡i®Ít, C£-2 Y¤T-¹¢-i-li¤« d¡v´¥x Cc-¹w´¤« ©h¡p-c¨Ê J¥xd¤j-i¢v CT-h¤-Ù®. J¥xl-qt·¤ h¡b¬-h-·¢v J¦Y¬-h¡i ©Y¡Y¢v J¥x l¢·® AZl¡ o®©d¡x l¢Ys¢ dë¡Í¢J® Jl-s¢-k¡´¢ J¥xd¤-j-i®´¤-¾¢¨k Ds¢-J-q¢v Y¥´¤-¼¤. J¥xd¤-j-i¢¨k Ds-´-s-i¢¨k Cj¤-dY® a¢l-o¨· l¡o-·¢c® ©mn« J¥x¨f-Vì¤-Jw l¢q-¨l-T¤¸¤ h¥k-i¢v F·¤-¼¤. Cj¤-d-·Õ¡« a¢lo« h¤Yv l¢q-¨l-T¤·¤ Y¤T-¹¤«. O¢¸¢-´¥x mj¡-mj¢ Hj¤ ¨fV¢v c¢¼¤« Ac¤-J¥k o¡p-O-j¬-¹-q¢v H¼j J¢©k¡i¤« d¡v´¥x Hj¤ J¢©k¡-i¢-k-b¢-Jl¤« l¢q¨l-T¤-´¡-c¡-J¤«. GY¤ l¢q-¨i-´¡q¤« J¥T¤-Yv ±mÚi¤« c¢j£-ÈX d¡T-ll¤« Jtn-Ju J¥xJ¦-n¢-i¢v

J¡©¶-Ù-Y¤-¨Ù¼® ©h¡p-cu ds-i¤-¼¤. O¢¸¢-´¥-X¢c® 22–28 V¢±L¢ ¨ovn¬o¤« d¡v´¥-X¢c® 28–32 V¢±L¢ ¨ovn¬o¤h¡X® Ac¤-©i¡-Q¬-h¡-i¤-¾-Y®. CY® c¢kc¢-s¤-·¤-¼-Y¢c® ©e¡Lt o¢Íl¤« e¡c¤-Jq¤« Bl-m¬¡-c¤-o-jX« Ì¡d¢-©´-Ù-Y¤-Ù®. C´¡-j¬-·¢k¤« ©h¡p-cc® YcY¤ ¨¨mk¢i¤Ù®. J¥xd¤-j-i®´¤-¾¢¨k l¡i¤ d¤s-©·i®´® Jq-i¤-¼-Y¢-c¤¾ e¡c¤-Jw´® d¤s¨h ©JT¡i h¢J®o¢-J-q¢¨k ¨Os¤-e¡-c¤-Jq¤« J¥x d¤j-i¢v dk-i¢-T-¹-q¢-k¡i¢ d¢T¢-¸¢µ® O¥T® ±Jh£J-j¢-µ¢-¶¤-Ù®. J¥T¡¨Y J¥xd¤-j-i®´¤-¾¢v Ì¡d¢-µ¢-¶¤¾ Fit J¥q-s¢v ¨Os¢i Aq-l¢v d¤v¨¨·k« ©Ot´¤J lr¢ YX¤-¸¢-¨c¡¸« o¤L-Ül¤« Ds-¸¡-´¤-¼¤. d¥v¨¨·-k-·¢¨Ê o¤LÜ« J¥X¢¨Ê m±Y¤-´-q¡i ¨Os¤-±d¡-X¢-J¨q AJ-פ-¨h-¨¼¡j¤ ¨hµ-l¤-h¤-Ù®. l¢q-J-©q-Y¢-¨ci¤« ©d¡¨k J¥x l¢d-X-c-·¢c¤« ±mÚ-©l-X-¨h¼® ©h¡p-c¨Ê dÈ«. l¢q-¨l-T¤· J¥x ©JT¤¾ g¡L-¹w c£´¢ l¦·¢-i¡´¢ o§É« ©kfv dY¢-¸¢µ d¡i®´¢«L® Jl-s¤-J-q¢-k¡-´¢-i¡X® l¢d-X-c«. 200 ±L¡« d¡i®´¢c® 70 j¥d-i¡X® l¢d-X-c-l¢-k. J¢©k¡i®´® 350 j¥d. o§É« J¦n¢-h¤-s-J-q¢-k¥¨T F¼¤« J¥x kg¬h¡-´¤-¼-Y¢-c¡v Ì¢j« l¡¹vJ¡j¤-h¤-Ù® ©h¡p-c¨Ê o§É« hV¢©J¡ hn®s¥-h¢c®. l£¶¢¨k l¢k®dc Jr¢º® f¡´¢-l-j¤-¼l J¡º¢-j-¸¾¢ ©fë¡´¢¨k JtnJ J¥¶¡-i®h-J-q¤¨T ¨eV-©s-n-c¡i ±L£u©n¡-s¢¨Ê Hª¶®¨k-פ-Jw, l¡r¥t ©fë¡´® dÕ¡-i-·¢¨Ê ©hv©c¡-¶-·¢v ±dlt·¢-´¤¼ Jtn-J-dÈ l¢d-X¢-J-q¡i ©cj-¹¡-T¢-Jw Y¤T-¹¢-il lr¢ l¢×-r¢-´¤-¼¤. o§É« J¥x h¥k¬-ltÚ¢Y DY®¸¼ i¥X¢×® lr¢ J¥X-µ¡s¤« J¥x ¨¨lc¤-¨h¿¡« DÙ¡´¤-¼-Y¢-c¤¾ D·-j-l¡-a¢·« ©h¡p-c¨Ê g¡j¬ o¤Q¡-Y-i®´¤-¾-Y¡-X®. l¢·¤ h¤Yv l¢dX¢ F¼ Yj-·¢v C¼® hV¢©J¡ hn®s¥«o® J¥x J¦n¢-i¤¨T oho®Y ©hK-k-J-¨qi¤« o®dtm¢-µ¢-j¢-´¤-¼¤. o§É« k¡f¢¨k J¥x l¢·® 325 ±L¡h¢c® 45 j¥d¡ c¢j-´¢-k¡X® l¢k®d-c. dri J¥x ¨fV¤Jw J©Ø¡-Í¡-´¢-i¡X® l¢d-X-c«. ©±L¡f¡-L¢-c¤-¾¢¨k dµ-´s¢ J¦n¢i®´® J¥xlq« h¢J-µ-¨Y¼® ©h¡p-cu ds-i¤-¼¤. ©h¡p-c¨Ê l£T¢-c¤-¾¢k¤« J¥ji®´® d¤s·¤« ds-Ø¢-k¡-¨Ji¤« J¥xh-i-h¡-X®. BÙ¢v 365 a¢l-ol¤« Cl¢¨T J¥x J¦n¢-i¤-Ù®, l¢d-X-c-l¤-h¤-Ù®. CY® Hj¤ o¤±d-g¡-Y-·¢v l¼¤-©O-j¤-¼-Y-¿. Gr¤-ltn« c£Ù® A±m¡É dj¢-±m-h-·¢-k¥¨T ©cT¢i l¢Q-i«. hV¢©J¡ hn®s¥«-o¢¨Ê Cª l¢Q-i-·¢v ©h¡p-c-¨c¡¸« g¡j¬ o¤Q¡-Yi¤« dëo®T¤ l¢a¬¡tÏ¢-i¡i Bc-z®©h¡-pc¤« F¶¡«-Jë¡-oæ¤-J¡-j-c¡i Aj-l¢z® ©h¡pc¤« ¨¨J©J¡t´¤-¼¤. J¥xJ¦n¢ l¢Q-i-J-j-h¡i¢ Y¤T-¹¤-l¡u, cT-·¤-l¡u B±L-p¢-´¤-¼-lt O¢s-´-T-l¢¨k hV¢©J¡ hn®s¥« J¡X¤-¼Y® DO¢-Y-h¡-l¤«. Y¢j-´¡-¨X-Æ¢k¤« J¥X¢¨Ê J¦n¢-i-s¢-l¤-Jw dƤ-l-i®´¡u ©h¡p-c-cc¤« J¤T¤«-fl¤« Hj¤-´-h¡-X®. ©e¡x: 9446756445 77


l¢·¤« ¨¨J©´¡¶¤«

www.krishijagran.com

Q¥k¡i® h¡o¨· J¦n¢¸X¢Jw o¤©jn® h¤Y¤J¤q«

±d¢uo¢¸v Cuet©hnu H¡e£ot, (s¢¶.) e¡« Cuet©hnu f¬¥©s¡, 9446306909 J¦n¢- lJ¤¸®

• • • • • •

¨c¿¢c® Qkc¢i±ÉX« ¨Y¹¢c® lq« sfs¢c® ¨l¾¨´¨¶¡r¢l¡´X« l¡ri®´® c£tl¡tµ ¨J¡T¢·k ¨J¶X« Gk©·¡¶·¢v YXv cvJ-X«

l¢q-J-q¤¨T cT£vJ¡k« lq-±d-©i¡L« Y¤Tj¡« ¨c¿® ¨c¿¢c® Qkc¢i±ÉX«, lq±d©i¡L« F¼£ J¡j¬¹q¢v ±d©Y¬J« ±mÚ li®©´Ù ohih¡X¢Y®. ¨hi® h¡o« ¨d¡T¢l¢Y cT·¢i d¡T¹q¢v Cª h¡o« hb¬©·¡¨T jÙ¡« ©hv lq« l¢Ys¤J. H©j´s¢c¤¾ Aql® d¶¢Ji¢v ©Ot·¢j¢´¤¼¤. ¨l¾¨´¶¤¾ d¡T¹q¢v i¥s¢i k¡ic¢i¡´¢ CkJq¢v Yq¢´¤Ji¤« ¨Oà¡«. CY¢c® H¼j J¢©k¡ ±L¡« d¤Y¢i i¥s¢i 10 k¢×t ¨l¾·¢v Jkt·¢ k¡ic¢i¡´¢ dlt o®©±dit ¨J¡Ù® Yq¢´X«. G´s¢c® Hj¤ YlX Bs¤ J¢©k¡ i¥s¢i C¹¨c CkJq¢v Yq¢´¡«. lq« l¢Ys¤¼Y¢c¤ Y©k¼® d¡T¨· ¨l¾« l¡t·¤ Jqi¤Ji¤« lq« l¢Ys¢ 12 hX¢´¥t Jr¢º® ¨l¾« JiפJi¤« ¨Oà¡«. lq« 78

©Ot·i¤Tu ¨l¾« Y¤s¼¤ l¢¶¡v i¥s¢i dJ¤Y¢i¢kb¢Jl¤« cn®T¨¸¶¤ ©d¡J¤« F©¼¡t´¤J. J£T – ©j¡L f¡bi®¨´Y¢¨j o«©i¡Q¢Y c¢i±ÉX cTdT¢Jw o§£Jj¢©´Ù ohih¡X¢Y®. c¶ d¡T¹q¢v, ±d©Y¬J¢µ® ¨¨lJ¢ c¶ d¡T¹q¢v L¡q£µi¤¨T Dd±al« DÙ¡J¡«. h¤º f¡b Ì¢jh¡i¢ J¡X¤¼ d¡T¹q¢v cT¤¼Y¢c® h¤Ø® S¡s¢¨Ê O¤lT® ©Jë¡t¨¨ds¢©e¡o® F¼ J£Tc¡m¢c¢i¤¨T k¡ic¢i¢v (Hj¤ h¢¿¢ Hj¤ k¢×t ¨l¾·¢v Jkt·¢iY®) 12 hX¢´¥t h¤´¢ li®´X«. c¶® 10 – 15 a¢lo« Jr¢i¤©Ø¡w ¨ol¢u (50%) 4 ±L¡« A¨¿Æ¢v C´¡kJ®o® 2 h¢¿¢ Cli¢¨k¡¼® Hj¤ k¢×t ¨l¾·¢v F¼ ©Y¡Y¢v Yq¢´X«. ¨¨lJ¤©¼j« d¡T·® l¢q´¤ ¨JX¢ li®´¤¼Y® H¡kO¤j¤¶¢, YÙ¤Y¤j¸u mkg¹w, h¤º, O¡r¢


www.krishijagran.com

F¼¢l¨i BJtn¢µ® cm¢¸¢´¤«. d¡T¹q¢v ©d¡qJj¢µ¢v ©j¡L« J¡X¡«. CkJq¢k¤« ©d¡qJq¢k¤« Y¢qµ ¨l¾« l£X¤ ¨d¡¾¢iY¤©d¡¨ki¤¾ d¡T¤Jq¡X® kÈX«. cT¼ ohi·® ¨¨±T©´¡¨Vth Jwµt ©Ot´¤J. o¬¥©V¡©h¡Xo® k¡ic¢i¢v ©lj® Aj hX¢´¥t J¤Y¢t·©mn« cT¤J; c¶® 30 a¢lo« Jr¢º¡v 10 – 15 ±L¡« o¬¥©V¡©h¡Xo® Hj¤ k¢×t ¨l¾·¢c® F¼ ©Y¡Y¢v o®©±d ¨Oà¤J. J¤h¢w c¡m¢c¢ Yq¢©´Ù o¡pOj¬h¤¨ÙÆ¢v 150 h¢.k¢×t T¢v×®

c¡q¢©Jj« J¢¶¤«. ¨Y¨¹¡¼¢c® 25 J¢©k¡ ¨¨Qllq«; J¥T¡¨Y 250 – 350 ±L¡« i¥s¢i; 350 – 600 ±L¡« o¥¸t ©e¡o®©e×®; 400 – 650 ±L¡« h¬¥s¢©i×® H¡e® ¨d¡¶¡n® F¼¢l cvJX«. cci®´¡u oªJj¬h¤¾ ©Y¡¶¹q¢v CY® iZ¡±Jh« 200 – 270 ±L¡«, 275 – 500 ±L¡«, 375 – 500 ±L¡« F¼ ±Jh·¢k¡JX«. hr´¡kh¡iY¢c¡v ¨Y¹¢c® J¥Ø® O£iv ©j¡L« lj¡u o¡b¬Yi¤Ù®. CY¢c® hr´¡k·¢¨Ê Y¤T´·¢v Y¨¼ A©´¡h¢u – 40 (¨d¡¶¡o¬« ©e¡o®e©X×®) F¼ J¤h¢w c¡m¢c¢ 1.5 h¢¿¢ 300 h¢¿¢ ¨l¾·¢v Jkt·¢ c¡©Ø¡ki¤¨T ¨Y¡¶T¤·¤¾ H¡k´l¢q¤Jq¢v hri¢¿¡· a¢lo¹q¢v Hr¢´X«. J¥Ø¤ O£iv d¢T¢¨¸¶¡v ©JT¤l¼ g¡L« ¨O·¢ c£´¢ ©f¡t©V¡ J¤rØ® ©Yµ® d¤Y¢i J¥Ø® lj¤¼Y¤l¨j hr ¨J¡¾¡¨Y o«jÈ¢´X«. ¨O¼£¨j¡k¢¸® JÙ¡v Js Hk¢´¤¼ g¡L« h¥tµi¤¾ J·¢©i¡ Dq¢©i¡ ¨J¡Ù® ¨O·¢h¡×¢ ©f¡t©V¡ J¤r©Ø¡, 5 h¢¿¢ J¡k¢J®o¢u 100 h¢¿¢ ¨l¾·¢v Jkt·¢©i¡ ©Yi®´X«. ©J¡wT¡t d¤j¶¤¼Y¤« c¿Y¡X®. ¨Y¹¢u ©Y¡¸¢v o¡b¬h¡J¤¼¢T©·¡q« CTl¢qJq¤« lqt·¡«.

sft Jc· hri®´® cT£v Hr¢l¡´¤J. cT¤¼Y¢c¤ h¤ud® DX¹¢¨¸¡T¢º J¡k¢lql¤« ©e¡o®eso® lql¤« ©Ot´¤J. ¨¨Y c¶® O¤×¤« h»¤s¸¢µ® Y¡¹¤ cvJ¤J. ¨¨Y´¤r¢i¢v h¨»¡k¢µ® ¨l¾« ¨J¶¡¨Y ©c¡´X«. d¤Y¤¸¶i¤« ¨l¶¤O¡k¤« J¤h¢w c¡m¢c¢ ¨J¡Ù® Br®Oi¢v jÙ® YlX Jr¤JX«.

l¡r

200 k¢×t ¨l¾·¢v Jkt·¢ H©j´s¢c® Yq¢´¤J. C·j« d¡T¹q¢v ©j¡L ±dY¢©j¡b ©mn¢i¤¾ Lªj¢ ©d¡¨ki¤¾ Cc¹w cT¡«. YÙ¤Y¤j¸u, H¡kO¤j¤¶¢ Y¤T¹¢ili®¨´Y¢¨j ¨¨±T©´¡J¡tV¤Jw Dd©i¡L¢´¡«. G´¨s¡¼¢c® 2 o¢.o¢ F¼ ©Y¡Y¢v H©¼¡ j©Ù¡ Br®O CT©lqi¢v J¡tV® li®´¤J.

¨Y¹® h¢Jµ l¢ql¢c® O¢¶i¡i lq±d©i¡L« J¥T¢©i Y£j¥. Jr¢º h¡o« lq« ©Ot·¢¨¿Æ¢v Cª h¡o« ©Ot´X«. c¼¡i¢ lq« ©Ot·¡v ¨Y¨¹¡¼¢c® mj¡mj¢ 90 – 100

c¶® jÙ® h¡o« ±d¡ih¡i d¡qiu©J¡Tc® O¤l¨T¡¼¢c® 110, 500, 335 ±L¡« l£Y« i¥s¢i, ©s¡´® ©e¡o®©e×®, h¬¥s¢©i×® H¡e® ¨d¡¶¡n® F¼¢l ©Ot´¡«. c¶® jÙ¤ h¡o« Jr¢º ©c±Éc® 65 ±L¡« i¥s¢ii¤« 100 ±L¡« ¨d¡¶¡n¤« cvJX«. JqJw ¨O·¢ O¤l¶¢v J¥¶¢ h»¢¶¤ h¥T¤J. l¡ri®´® Dª¼® ¨J¡T¤´X«. l¡ri¢v o¢L©¶¡J ©j¡L« d¢T¢¨dT¡u o¡b¬Yi¤¾ ohih¡X®. hr Y¤T¹¤¼©Y¡¨Ti¡X® CY® l¬¡dJh¡J¤J. ©j¡Lf¡bi¤¾ CkJw h¤s¢µ¤ J·¢´¤J. Hj¤ mYh¡c« l£j¬h¤¾ ©f¡t©V¡ h¢±m¢Y«; Hj¤ ±L¡« f¡l¢Í¢u; Aj h¢¿¢ J¡k¢J®o¢u, jÙ® ±L¡« ¨¨V©·u F«–45 Cli¢¨k¡¼® Hj¤ k¢×t ¨l¾·¢v F¼ ©Y¡Y¢v Jk´¢ Yq¢´¤J. Cl-¨i´¤ dJjh¡i¢ o¬¥©V¡©h¡Xo® Jwµt 10 – 15 ±L¡« Hj¤ k¢×t ¨l¾·¢v F¼ ©Y¡Y¢v j©Ù¡ h¥©¼¡ YlX Yq¢´¤J. Hj¤ O¤l¶¢v jÙ¢v J¥T¤Yv l¡r lqj¡u Ac¤la¢´j¤Y®. l¡ri¤¨T DX¹¢i CkJw h¤s¢µ¤ Jqº® 79


l¢·¤« ¨¨J©´¡¶¤« ©Y¡¶« l¦·¢i¡i¢ o¥È¢´X«. jÙ® h¢¿¢ C´¡kJ®o®, ¨ol¢u (50%) c¡k® ±L¡« F¼¢li¢¨k¡¼® Hj¤ k¢×t ¨l¾·¢v F¼ ©Y¡Y¢v Ck´l¢q¤Jq¢v Yq¢´¡«.

J¤j¤h¤qJ® ©lj¤ d¢T¢¸¢µ J¤j¤h¤qJ® l¾¢Jw cT¤¼Y® Y¤Tj¡«. ©cj¨· c¶ l¾¢Jw Y¡¹¤J¡k¢©c¡T® ©Ot·¤¨J¶X«. ©Y¡¶·¢v Jr¢i¤¼¢T©·¡q« o¥j¬±dJ¡m« J¢¶¡u Ac¤la¢´¤J. YXv J¥T¢i¡v ¨d¡¾¤ lÙ¤« J¤h¢w ©j¡L¹q¤« J¥T¤«. o¬¥©V¡©h¡Xo® Jwµt 10 –15 ±L¡« Hj¤ k¢×t ¨l¾·¢v F¼ ©Y¡Y¢v ©Ot·¤ Yq¢´¤J. ©Y¡¶« m¤O¢i¡i¢ o¥È¢´¤J. ±a¤Yl¡¶« c¢i±É¢´¡u Hj¤ mYh¡c« l£Y¬h¤¾ ©f¡t©V¡ h¢±m¢Y« ¨J¡T¢i¢k¤« O¤l¶¢k¤« Yq¢µ¤ ¨J¡T¤´¤J.

l¢mal¢lj¹w´® d¼¢i¥t J¤j¤h¤qJ® L©lnX ©J±zl¤h¡i¢ fܨ¸T¡«. ©e¡x cØt : 0460 – 2227287

Jh¤J® hj¨h¡¼¢c® 500 ±L¡« l£Y« J¤½¡i« YT·¢v l¢Ys¢ ¨J¡·¢©µt´¤J. Yq¢j¢kJq¢v c¢¼® c£j¤×¢´¤T¢µ® hºq¢¸¤Ù¡´¤¼ O¤l¼ O¡r¢J¨q c¢i±É¢´¡u ¨ol¢u (50%) c¡k¤ ±L¡« Hj¤ k¢×t ¨l¾·¢v F¼ ©Y¡Y¢v Yq¢´¤J. h»¢¨Ê d¤q¢jo« c¢i±É¢µ® ¨l¾¨´¶® YTº®, O¢¶i¡i¢ lq« ©Ot·¡v Jh¤J¢¨Ê hºq¢¸® Hr¢l¡´¡u o¡b¢´¤«.

Q¡Y¢, ±L¡Ø¤ Jq c£´¢ ©Y¡¶« l¦·¢i¡´¢ ¨l¾¨´¶¢¿¡¨Y ±mÚ¢´¤J. J¤h¢w ©j¡L c¢i±ÉX·¢c® ©f¡t©V¡ h¢±m¢Y« ±d©i¡L¢´¡«. CkJq¤« ¨J¡Ø¤« DX¹¤¼Y¤ JÙ¡v JØ® h¤s¢µ¤ c£´¢ ©f¡t©V¡ h¢±m¢Y©h¡ f¡l¢Í¢©c¡ (jÙ® ±L¡«/k¢×t) Yq¢´¤J.

Gk« 80

d¤Y¢i ©Y¡¶¹q¢v YXvhj¨¨·Jw cT¡«. Ar¤Jv ©j¡L·¢¨cY¢¨j Jj¤Yv ©lX«. ©j¡Lh¤¾ O¤lT¤Jw d¢r¤Y® cm¢¸¢´¤J. Al c¢¼ g¡L« J¤h¢wc¡m¢c¢ ¨J¡Ù® J¤Y¢t´¤J. Gk¨µT¢Jq¢v ©f¡t©V¡ h¢±m¢Y« Yq¢´¤J. ¨¨±T©´¡¨Vth Jwµt Ar¤J¢¨¸¡T¢º J¡k¢lq·¢v Jkt·¢ ©Ot´¤¼Y® C·j« ©j¡L¹w ¨Os¤´¤«. o¬¥©V¡©h¡Xo® Jwµt 10–15 ±L¡« Hj¤ k¢×t ¨l¾·¢v F¼ ©Y¡Y¢v hri¢¿¡·©¸¡w Yq¢µ¡v J¤h¢w ©j¡L¹w c¢i±É¢´¡«. CY¤h¡i¢ fܨ¸¶ J¥T¤-Yv l¢l-j-¹w´® l¢q¢´¡l¤¼ ©e¡x cØt : Gk« L©lnX ©J±z«, d¡Ø¡T¤«d¡s (04868 – 236263); Gk« L©lnX ©J±z«, ¨¨hk¡T¤« d¡s (04868 – 237268).

h¡l® ¨J¡Ø¤X´h¡X® h¡l¢v ±mÚ¢©´Ù

o«LY¢; J¤h¢m©j¡Lh¡X¢Y®. c¢sl¬Y¬¡o« J¡X¤¼ g¡L·¢c¤ Y¡¨rlµ® ©JT¤l¼ JØ® h¤s¢µ¤ Y£i¢T¤J. h¤s¢d¡T¢v ©f¡t©V¡ J¤r©Ø¡, ©J¡¸t H¡J®o¢©J롨¨s©V¡ d¤j¶¤J. H¶¤¨¨YJw cT¤©Ø¡w H¶¤oÜ¢´® Y¡¨r h¤q´¤¼ O¢c¸¤Jw c£´X«.

¨¨dc¡¸¢w ¨OT¢Jw´¢Ti¢v ¨l¾« ¨J¶j¤Y®. JqJw lqj¤¼Y® YTi¤J. CkJq¢v Ar¤Jv JÙ¡v DTu ©f¡t©V¡ h¢±m¢Y« Yq¢´X«.

J¢r¹¤l¢qJw hjµ£c¢, ©Oc, J¡µ¢v, ©OØ® Y¤T¹¢i J¢r¹¤ l¢qJq¢v JqJw c£´« h»® J¥cJ¥¶X«. J¸·T¹q¢v J¤sµ¤ Js¢i¤¸¢¶® h»® ¨J¡·¢©µt´¤J. CY® l¢ql¤ J¥¶¡c¤« lk¢¸h¤¾ J¢r¹¤Jq¤Ù¡J¡c¤« op¡i¢´¤«. J¥T¤Yv l¢lj¹w´® ±m£J¡j¬¨· ©J±z J¢r¹¤ltL L©lnX Ì¡dcl¤h¡i¢ fܨ¸T¡«. ©e¡x cØt : 0471– 2598551 h¤Yv 2598555 l¨j


www.krishijagran.com

81


C´y³ ImÀjn-I ta-Je-sb ]-cn-hÀ-¯-\w sN-¿p¶p

C-´y³ {]-Y-a ImÀjn-I hym-]m-c-ta-f

sIm-Uokn-b ss{S-Uv s^-bÀ tImw-¹-Ivkv, tIm-b-¼-¯qÀ, C-´y

C-´y-bv-¡p ]pd-sa a-äv 7 cm-Py-§-fn \n¶pw ]-¦m-fn-IÄ 450 te-sd {]-ZÀ-iIÀ {]ap-J km-t¦Xn-I hn-Z-Kv-[À \-bn-¡p¶ tIm¬-^-d³-kpIÄ/ sk-an-\m-dpIÄ FÃm-hcpw D-f-f-t¸mÄ \n-§fpw A-hn-sS D-­@mIp-I !

k-µÀ-in-¡q... {]-tbmP-\w t\-Sp...

2




Turn static files into dynamic content formats.

Create a flipbook
Issuu converts static files into: digital portfolios, online yearbooks, online catalogs, digital photo albums and more. Sign up and create your flipbook.