Marathi magazine November 2017

ISSN 2455-1090

'ksrd&;kaP;k fgrkps] ns'kHkjkr vfLrRo vkeps Krishi Jagran-Marathi Year 4 Issue 11 November 2017 Rs. 35/-

+91 9891 405 403

www.krishijagran.com KRISHI JAGRAN in Limca Book of Records

e/kqef{kdkikyu ,d iqjd tksM/kank isj.khlkBh fctkph ek=k gsDVjh d'kh dk<.kkj

COMMITTED TO BETTER ENERGY

www.total.co.in

www.facebook.com/TotalIndia

Energizing performance. Every day

04

vuqØef.kdk

` tkxj.k d"kh

08 ----------------------------------- Ñ"kh ckrE;k 20 ----------------------------------- daiuh ckrE;k

^maVmMo AJ«oga H$m¡Qw>§{~H$ _m{gH$ Krishi Jagran - Marathi | Year 4 | Issue 11 November 2017 | Rs. 35/laiknd lapkyd

,e lh M‚fefud 'kk;uh MkWfefud ,e- th- oklu dk;Zdkjh laiknd MkW- ds-Vh- paMh johaæ rsofr;k vftFk oh-vkj ohih ¼,l-vkbZ½ pUæ eksgu rduhdh laiknd MkW- ch-lh- fclokl MkW- egsUæ iky foi.ku çeq[k lat; dqekj egkO;oLFkkid tulaidZ Qjgk [kku lgk¸;d laiknd :ch tSu dkfFkZdk ch-ihlks'ky ehfM;k eq[kh vfudsr flUgk vlksfl,V laiknd ¼lks'ky ehfM;k½ Jhtk uk;j vlksfl,V laiknd daVsV MOyiesUV eksfudk eaMy T;s"B i=dkj ¼lks'ky ehfM;k½ lehj frokjh T;s"B i=dkj bejku [kku bnfj'kh i=dkj nhif'k[kk flag vpZuk foHkwfr ukjk;.k T;s"B O;oLFkkid foi.ku ds-ts- ljU;k O;oLFkkid foi.ku lkjk [kku es?kk 'kekZ foi.ku lgk¸;d vQlkuk efyd pqadh HkwfV;k iwue fo'odekZ fjadh iqUMhj y{eh ikaMs gsek 'kekZ fiz;adk eaMkofj;k vadw ;kno izlkj eq[kh fu'kkar Vkad izca/kd izlkj jkgqy flag vCnql len lgk¸;d O;oLFkkid izlkj ç'kkar 'kekZ ,DthD;wVho izlkj Qqjdku dqjS'kh eksfgr O;oLFkkid izlkj iIiw jk; iou dqekj txnh'k ik.Ms r:.k fla?ky vkj-,u- pkScs vdkmaV~l usgk jkuh ruqtk >k ,pvkj efgek 'kqDyk dk;ns'khj lYykxkj tsEl FkkWel ,p- vleqnhu lhfu;j fMtkbuj ;ksxs'k dqekj vYdk xqIrk ulhe valkjh vrqy ckFke dk;kZy; lgk¸;d nsosaæ flag txnh'k tkuk johaæ tkuk eukst lqthr

dqy ist 68 , 45503170

d` "kh tkxj.k uksCgsacj 2017

40 --------------------------------------------- eqyk[kr 42 --------------------------------------------- eqyk[kr 44 --------------------------------------------- eqyk[kr 46 --------------------------------------------- eqyk[kr 48 ---------------------------

e/kqef{kdkikyu ,d iqjd tksM/kank

54

--------------------------- dsGh fidkojhy flxkVksdk fu;a=.kkps

58 --------------------------- gsDVjh d'kh dk<.kkj 62 ------------------------------------------- [kk| [kftuk 64------------------------------------------------- Hkfo";oG

KRISHI JAGRAN KISAN CLUB 9891405403

KRISHI JAGRAN MAGAZINE Hindi, Punjabi, Gujarati, Marathi, Kannada, Bengali, Telugu, Assamese, Odia, Tamil, Malayalam & English

Nishant Taak 9953756433, 9891339440

laiknd] çdk'kd] eqnzd ,oa Lokeh ,e- lh- Mksfefud

,e-,-lh- Ñ"kh tkxj.k

60@9 frljk etyk] ;wlqQ ljk; ekdZsV] xzhu ikdZ eSVªks LVs'ku toG] uoh fnYyh&110016 }kjk

,p-Vh- ehfM;k izsl

ch 2] lsDVj&63] uks,Mk&201301] ftyk&xkSrecq) uxj ¼;w-ih-½ lokZf/kd lqjf{kr U;k; {ks= fnYyhA ;k if=dsr çdkf'kr ys[k vkf.k fopkj ys[kdkaPks O;fDrxr vkgsr- çdk'kd@laiknd R;kyk tokcnkj ukghrwww.krishijagran.com

laikndh;

lhekar o y?kq 'ksrd&;kyk vk/kqfud 'ksrh कृ षीraसं=श ोधनाची दशाvko';d आिण दशा Kku vaxhdkj.ks स या हलाखीची आह.े कृ षी े ात वेगवेळी संशोधने करणारे दश े ातील सव कृ षी संशोधन क आयसीएआर या अंतगत येणा-या 102 संशोधन क ां या ित र येक 62 रा य कृ षी िव ापीठ आहत े आिण ितथे वेळोवेळी कृ षी संशोधन होत असते. या संशोधनांवर दर वष साधारणपणे 41.2 अ ज पये खच के ले जातात व यातील जवळपास 33.4 अ ज पये सरकारी सं थांवर खच होतात तर खासगी े ातील कं प या जवळपास 7.8 अ ज पयांचा िनधी खच करतात. खासगी कं प यां ारे संशोधनावर होणा-या खचात 1990 सालापासून आजपयत पाच पटीने वाढ झाली आह.े जर सरकारी संशोधन क े आिण खासगी े ा ारे के या जाणा-या संशोधन खचाची तुलना के ली तर असे ल ात येईल क यांत आमूला बदल कर याची आव यकता आह.े आज या प रि थती कृ षी े ात िजतके यश वी संशोधन खासगी े ा ारे के ले जाते यामानाने सरकारी े कतीतरी मागे आह.े सरकारी संशोधनावर के या जाणा-या खचाचा िन मा िह सा जरी खासगी े ाकडे वळिवला तर दश े ातील या े ाची ि थती न च उं चावेल.

कृ

षी िवकासाचे गुणगान आपण कोण याही सरकारी कमचा-याकडू न अथवा नेते मंडळ या त डू न ऐकतच असतो. आपण कृ षी े ात खूप चांगले काय करत आहोत, दवस दवस गती करत आहोत असा दावा तर आपण करतच असतो. पण जर थो ा खोलात िश न कृ षी े ातील बाब वर नजर टाकली तर वा तव िच आप याला कळू शके ल. आप या दश े ाचा कृ षी िवकास हा संशोधन तं ावर अवलंबून आह.े जर चांगले कृ षी संशोधन वेळेवर आिण यो य रीतीने पूण के ले गेले तर कृ षी े ात आपण इतर दश े ां या तुलनेत अ ेसर होऊ शकणार नाही का? आपण आपली तुलना नेहमीच चीनबरोबर करतो क आपण यां यापे ा जा त उ पादन क शकतो. पण हे के हा श य आह? े हे ते हाच श य होईल जे हा आपले संशोधन तं यो य असेल.

मागील वषात सरकारी संशोधन क ा ारे काही िवशेष शोध लावले गेले. यात भातावरील करपा रोगावर काम सु आह.े यात िथनांची मा ा जा त माणात आहे अशा भाता या िहरा नावा या एका जातीचा शोध लावला गेला. ग हात एच. डी. 2967 चा शोध लावला गेला आहे यात झक आिण लोहाचे माण अिधक आह.े या ित र बटा ाम ये कु फरी लिलतचा शोध लावला गेला आह.े ती हे टर 25.5 टन उ पादन हे याचे वैिश आह.े तर पशुपालन े ात गायीचे लोन िवकिसत कर यात आले आहत े तर दस ु रीकडे खासगी े ात भा या, भात, मोहरी, बाजरी, मका इ यादीची नवी संकरीत वाणे तयार के ली गेली आहत े . यांची उ पादकता जा त अस याने शेतक-यांनी मो ा माणावर या न ा वाणांना आपली पसंती दशवली आह.े हवामानात होणा-या बदलांकडे ल दऊ े न सरकारने कोरडा दु काळ, पूर प रि थती आिण तण या सम यांवर मात क शकतील अशा न ा वाणांचा शोध लावला पािहजे. याचबरोबर या शोधांची गरज आहे यावरच काय के ले जावे. कारण गे या काही दवसांत जनुक य प रवतन (जेनेटीकली मॉडीफाईड) के ले या मोहरीवर संशोधन के ले गेले. या संशोधनावर खूप खच दख े ील के ला गेला परं तु संशोधन पूण झा यावर दख े ील सरकारने याला मा यता दली नाही. वा तिवक अशाच कार या मोहरीपासून तयार खा तेल आपण अ य दश े ांकडू न आयात करत आहोत. या संशोधनावर के ला गेलेला खच हा पूणपणे वाया गेला आहे हे प आह.े अनाव यक संशोधनांवर होणारा खच टाळ या या दृ ीने सरकार अशा कार या संशोधन प त म ये सुधारणा कर यासाठी काही य करणार आहे का असा इथे उपि थत होतो. & ,e-lh- MkWfefud

दश े ातील कृ षी संशोधनाची अव था

Email: dominic@krishijagran.com

22 Years | 12 Languages | 22 States | 23 Editions | 3 Portals & 10 Million combined readership

Ph.: +91-11-26511845, 26517923, 45503170 Email : info@krishijagran.com

Web: www.krishijagran.com, hindi.krishijagran.com, malayalam.krishijagran.com

info@krishijagran.com, editor@krishijagran.com, advt@krishijagran.com, circulation@krishijagran.com

d` "kh tkxj.k uksCgsacj 2017

hindi.krishijagran.com

https://www.facebook.com/sumilchemical For More Information please contact +91-22- 43452222. Or Mail us sales@sumilchem.com

आपण सवाना दीपावली या हािदक शभे ु छा

e

Ñ"kh ckrE;k 08 lu 2017-18 ;k vkfFkZd o"kkZP;k ifgY;k frekghr elkY;kaP;k fu;kZrhr 35 VDds ok<

lkyk cksMkZus tkghj dsysY;k vkdMsokjhuqlkj 2017&18 ;k vkfFkZd o"kkZP;k ifgY;k frekghe/;s elkY;kaP;k fu;kZrhr 35 VDds ok< >kY;kps fun'kZukl vkys vkgs- fo'ks"kr% fejph] ftjsvkf.k gGn;kaP;k fu;kZrhr eksBîk çek.kkr ok< >kyh vkgs- ;k dkyko/khr fu;kZr 4589-14 dksVh #i;kai;aZr iksgkspyh vkgs- vkfFkZd o"kZ 2016&17 P;k ifgY;k frekghr 2,27,938 Vubrdh elkY;kaph fu;kZr dj.;kr vkyh gksrh- vkfFkZd o"kZ 2016&17 P;k ifgY;k frekghP;k rqyusr,fçy& twu 2017 e/;s gs çek.k ok<wu 3,06,990 Vu >kys vkgs- rj ,fçy& twu 2017 njE;ku fejphph fu;kZr lxG~;kr tkLr Eg.kts 1,33,000 Vu brdh >kyh- ;k fu;kZrheqGs 1,198 dksVh #i;s feGkys vkgsrelkyk cksMkZps v/;{k M‚- ,- t;fryd ;kauh lkafxrys dh] vkarjjk"Vªh; cktkjkrhy pkaxY;k ntkZP;k elkY;kaph ok<rh ekx.kh vkf.k Hkkjrh; elkY;kaP;k inkFkkaZe/;s fejphyk tkLr çek.kkr vlysyh ekx.kh vki.k iw.kZ dsyh vkgs- brdsp ukgh rj cksMkZP;k

` tkxj.k d"kh (lnL;rk 'kqYd)

1 2 3 5 10 15

ç;RukaeqGs ylw.k fu;kZrhrgh ok< >kyh vkgs- ;k lanHkkZrhy vkdMsokjh ikgrk fdaer vkf.k çek.kko:u ylw.k fu;kZrhr lxG~;kr tkLr ok< >kyh vlY;kps fnlwu ;srs- yl.khph fdaer 107 VDD;kauh rj çek.k 169 VDD;kauh ok<ys vkgscMh'ksisP;k fderhr 49 VDds rj çek.kkr 92 VDD;kaph mYys[kuh; v'kh ok< uksanfo.;kr vkyhnjE;ku Hkkjrkrwu txHkjkr 13,250 Vu cMh'ksisph fu;kZr dj.;kr vkyh vkgs- vkys vkf.k iqfnU;kiklwu cufoys Y ;k inkFkka Z p s g h ,fçy&tw u 2017 ;k dkyko/khrhy fu;kZr o`)he/;s egÙokps ;ksxnku gksrs-

12 24 36 60 120 180

420 840 1260 2100 4200 6300

40 140 260 600 1700 3300

380 700 1000 1500 2500 3000 9891339440

d` "kh tkxj.k uksCgsacj 2017

malayalam.krishijagran.com

10

ns

Ñ"kh ckrE;k

vk;,eMh vkf.k gokeku [kkrs ;kaP;kr okn

'kHkjkr gokekukckcrph ekfgrh iqjfo.kkjh vk;,eMh gh laLFkk vkf.k vk;,eMhP;k vxnh fo#) v'kh gokekukph ekfgrh ns.kkjh [kktxh laLFkk Ldk;esV osnj ;kaP;kr okn fuekZ.k >kyk vkgs- Ldk;esV osnjus vk;,eMhus tkghj dsysY;k gokekukP;k vanktkaoj 'kadk mifLFkr dsyh vkgsvk;,eMhus ;ko"khZ ekUlwuP;k ikolkps çek.k ljkljhbrds jkghy vlk vankt orZfoyk gksrk- ek= ;k ikolkps çek.k ljkljhis{kkdeh gksrsLdk;esVP;k ers vy&fuukspk foLrkj gksr vlY;kus ikÅl deh >kyk vkgs- gokeku [kkR;kus ek= vkiY;k vanktkr ;kckcr dkghp lkafxrys ukgh- Ldk;esVus vk/khiklwup ikÅl ljkljhis{kk deh vlsy vlk va n kt lka f xryk gks r k- gokeku [kkR;kP;k vkdMs o kjhuq l kj ;ko"khZljkljh 95 VDds ikÅl iMyk- gokeku [kkR;kus ;ko"khZ 98 VDds ikÅl iMsy vls vk/kh lkafxrys gksrs- xsyh pkj o"ksZ gokeku [kkR;kps vankt lkrR;kus pqdr vlY;kps fnlwu ;sr vkgs-

xgw vk;krhojhy 'kqYdkr ok< gks.;kph 'kD;rk

Lo

Lr xOgkph vk;kr Fkkacfo.;klkBh rlsp 'ksrd&;kauk uQk gks.;klkBh ljdkj vk;kr 'kqYd ok<ow 'kdrs- ljdkj vk;kr 'kqYd 10 VDD;kauh ok<owu 20&25 VDds d: 'kdrs] vlk vankt vkgs- njE;ku jCch gaxkekr xOgkph tkLr çek.kkr isj.kh >kyh vlY;kps letrs- l/;k xOgkP;k tkxfrd cktkjisBsrhy fderhoj eanhps lkoV vkgsR;keqGs xOgkps vk;kr 'kqYdlq)k R;kuqlkjp Bjfo.;kr vkys vkgs;ko"khZ ekpZ efgU;kr 9 dksVh 83 yk[k Vu brds xOgkps jsd‚MZ czsd mRiknu ikgrk LFkkfud cktkjkrhy fderhrhy ?kV jks[k.;klkBh xgw vk;krhoj 10 VDds vk;kr 'kqYd yko.;kr vkys gksrs- ;k vk;kr 'kqYdke/;s ok< d:u ljdkj 'ksrd&;kauk ldkjkRed lans'k nsÅ bfPNr vkgs- dkj.k vls dsY;kus 'ksrd&;kauk çksRlkgu feGsy- ifj.kkeh rs tkLr çek.kkr xOgkph isj.kh djrhy vlk ljdkjpk vankt vkgs-

25 o"kkZiwrhZps vkSfpR; lk/kwu - 25

o"kZ 25 yk[k lnL; ;kstuk dqVqacklkscr ,d= ;s.;kph lqo.kZla/kh

Ñ"kh tkxj.k Hkkjrkrhy 'ksrd&;kapk cqyan vkokt Þ—"kh tkxj.kß ;k ekfldkus 25 o"kZiwrhZ fufeÙk okpdkalkBh lqo.kZla/kh miyC/k d:u fnyh vkgs- dkgh lksI;k ç'ukaph mÙkjs |k vkf.k —"kh tkxj.k dqVqacklkscr tksMys tk- vkrk tk.kwu ?;k R;kcíy -

ç'u- ,Ld‚VZ VªWDVjph foØh fdrh iVhus ok<yh\ 100 VDds

50 VDds

34 VDds

73 VDds

dk; okpky - —"kh tkxj.k gs ,d xzkeh.k dkSVqafcd fu;rdkfyd vkgs- T;kr rqEgkyk —"kh ckrE;k] vk/kqfud fc;k.kkaph ekfgrh] fofo/k dhVduk'kd] fidkaph ,df=r ekfgrh] ckxdke] e/kek'khikyu] O;kolkf;d ekfgrh] eqyk[krh] çxrh'khy 'ksrdjh vkf.k l'kä efgykauk la/kh] vkjksX;] uohu mRiknua] flusek Kku] jktdkj.k] ikd—rh bR;knhaph uohu ekfgrh lekfo"V vkgsrlaidkZr dls ;ky - fu;rdkfydkr nj efgU;kyk ;kp fo"k;kaoj vk/kkfjr 1 ç'u çdkf'kr dj.;kr ;sbZy- R;k ç'ukps mÙkj R;kp vadkr vlsy- rs 'kks/kwu rqEgh vkEgkyk ikBow 'kdrk- vxksnj 100 ç'ukaph ;ksX; mÙkjs ns.kk&;k okpdkauk ,d o"kkaZps lnL;Ro] iq<P;k 100&200 okpdkauk 6 efgus rs 3 efgU;kaps lnL;Ro eksQr fnys tkbZy- lkscr 10000 okpdkauk efgukHkj fu;rdkfyd eksQr fnys tkbZy- rj ex] mpyk Qksu vkf.k |k lksI;k ç'ukps ;ksX; mÙkj vkf.k Ogk —"kh tkxj.k dqVqackps lnL;d`"kh tkxj.k ;k vkf.k lnL; cu.;klkBh laidZ djk & jkgqy flag 9891339440 iz'kakr 'kekZ 9891263263

d` "kh tkxj.k uksCgsacj 2017

www.krishijagran.com

12

Ñ"kh ckrE;k

,Q,vk;ps uohu v/;{k& ds- ,l- jktw uk xktqZu leqgkps v/;{k ds- ,ljktw ;kauk QVhZykttj vlksfl,'ku v‚Q bafM;k ¼,Q,vk;½ps uos v/;{k Eg.kwu fuokZfpr dj.;kr vkys- Jh- jktw ;kiwohZ 2008&2010 njE;ku ,Q,vk;ps v/;{k gksrs- R;kauh 1973 e/;s ;qfuOgflZVh v‚Q EgSlwje/kwu eWdsfudy baftfuvfjaxph inoh feGoyh gksrh- R;kaps oMhy vkf.k R;kauh ,d= ukxktqZu LVhy fyfeVsMpk ik;k jpyk- ;k ;kstusus vka/kz çns'k jkT;kr m|ksx fodklkyk çksRlkgu fnysrj eukst feJk ;kauk QVhZyk;tj vlksfl,'ku v‚Q bafM;kpk lg&v/;{k fuoMys- Jh- eukst uW'kuy QVhZyk;tjps v/;{k vkf.k eWusftax Mk;jsDVj vkgsr- rlsp rs HkkjrkP;k d‚LV

vdkmaVaV~l laLFksps lnL; vkgsr- R;kauk fofo/k lkoZtfud {ks=kps miØe vkf.k lgdkjh {ks=kaP;k miØekar o lgdkjh {ks=kapk 30 is{kk vf/kd o"kkaZpk vuqHko vkgs- R;kauk —"kd Hkkjrh; dks&v‚ijsVhOg fyfeVsM ¼fØHkdks½e/;s 23 o"kkaZpk vuqHko vkgs- T;ke/;s R;kauh vusd inkaoj dke dsys vkgs-

;ko"khZ pjD;ka u k pka x ys fnol lkP;k vk/khP;k ekslekr 'ksrd&;kaP;k Ålkyk dkj.k xsY;k o"khZ xqG

Å pkaxyk Hkko feGkyk gksrk- ;ko"khZP;k ekslekrhy

fLFkrh ikgwu egkjk"Vª vkf.k mÙkj çns'k ;k nksu çeq[k Ål mRiknd jkT;kauh vk/khp lk[kj dkj[kkus pkyfo.;kph ?kks"k.kk dsyh vkgs- lk[kj dkj[kkunkjkauh gs ikÅy mpy.;kekxs ,d [kkl gs r w vkgs ÅlkP;klq#okrhP;k mRiknuklkBh pjD;kaph rjrwn dsyh tkrs- gs mRiknu feGfo.;kpk dkj[kkU;kapk mís'k vkgs- ;k ifjfLFkrhpk vankt ;srkp pjd pkydkauh lIVsacjiklwu pjD;kP;k dkekyk lq#okr dsyh vkgslq#okrhP;k dkGkrhy Ålkyk ifjiDo ÅlkP;k rqyusr deh Hkko feGrks- isj.khP;k dkekyk yodj lq#okr >kY;kus xqG mRiknd vkf.k lk[kj dkj[kkunkj ;kaP;kr ÅlkP;k ckcrhr Li/kkZ fuekZ.k gksÅ 'kdrs-

mRikndka u k pka x yk uQk feGkyk- R;keqGs rs ;ko"khZ lk[kj dkj[kkus nsr vlysY;k Hkkokbrdkp Hkko Ålkyk |k;yk r;kj vkgsr- ;ko"khZ xwG mRikndkaph vkfFkZd ifjfLFkrh [kwi pkaxyh vkgs- xwG mRikndkauk ;ko"khZgh uQk gks.;kph 'kD;rk vkg-s ;kp dkj.kkeG q s xG q mRikndkuak jkT; ljdkjus ÅlklkBh BjfoyYs;k Hkkokbrdkp Hkko n.sks 'kD; vkg-s R;keG q p s pjdk pkydkuah 'krsd&;kuak oG s osj Ål tek dj.;kl lkfaxrys vkg-s rlp s Ålkyk jkLr Hkko feGy s vlk çpkjgh R;kuah vk/khp l: q dy s k vkg-s

ljdkj dj.kkj 5.5 yk[k Vu MkGhaps okVi

| ea=ky;kus MkGhapk jk[kho lkBk ikgrk dkgh [kk egÙokps fu.kZ; ?ksrys vkgsr- [kk|ea=h jkefoykl ikloku ;ka u h lka f xrys dh] ds a æ ljdkj 5 jkT;kaukek/;kUg Hkkstuklkj[;k dsaæh; ;kstukalkBh LoLr Hkkokr 5.5 yk[k Vu MkGha p k iq j oBk rkcMrksc dj.kkj vkgsMkGhapk jk[kho lkBk 18 yk[k Vu vlY;kus R;kauh gs Hkk"; dsysd` "kh tkxj.k uksCgsacj 2017

xsY;k o"khZ 'ksrd&;kauk MkGhaph ;ksX; fdaer Bjfo.;kl rlsp Hkkook<hP;k dkGkr MkGhapk iqjoBk dj.;kl ljdkjus lkafxrys gksrsMkGhapk jk[kho lkBk dj.;kpk fu.kZ; ljdkjus xsY;k o"khZp ?ksryk gksrk- ikloku ;kauh lkafxrys dh] lk/kkj.ki.ks 3.5 yk[k Vu MkGhapk iqjoBk vfr'k; LoLr njkr dukZVd] xqtjkr] rkfeGukMw] vka/kzçns'k vkf.k rsyax.kk ;k 5 jkT;kauk dsyk tk.kkj vkgshindi.krishijagran.com

14

Ñ"kh ckrE;k

d‚Qhps mRiknu 3.5 yk[k Vu gks.;kpk vankt

vk

f'k;k [kaMke/;s d‚Qh mRiknu vkf.k fu;kZrhr vxzslj vlysY;k Hkkjr ns'kkr ;ko"khZ d‚Qh ykxoMh[kkyhy {ks= ok<Y;kus vkfFkZd o"kZ 2017&18 e/;s d‚Qhps foØeh mRiknu gks.;kph 'kD;rk vkgsd‚Qhps mRiknu 2017&18 ;k vkfFkZd o"kkZr 3-50 yk[k Vu gks.;kpk vankt orZfoyk tkr vkgs- d‚Qh cksMkZus ;ko"khZ gks.kk&;k d‚Qh mRiknukckcrps vankti=d tkghj dsys vkgs- R;kr R;kauh lkafxrys vkgs dh] QG ykx.;kvk/kh dsysY;k ikg.khuqlkj ;k vkfFkZd o"kkZr 3-50 yk[k Vu d‚Qhps mRiknu çkIr gksbZy- ;ke/;s vjsfcdk çtkrhP;k d‚Qhps mRiknu 1-03 yk[k Vu vkf.k jkscLVk çtkrhP;k d‚Qhps mRiknu 2-47 yk[k Vu vlsy vlk vankt vkgs- cksMkZus lkafxrys dh] Þ iqUgk ,dnk foØeh mRiknu vkiY;kyk feG.kkj vkgs- vkfFkZd o"kZ 2016&17 P;k vafre vkdMsokjhis{kk gs mRiknu 38400 Vu Eg.ktsp 12-31 VDD;kauh tkLr vkgs-ß cksMkZP;k ers dukZVd] dsjG vkf.k rkfeGukMwe/;s ykxoMh[kkyhy {ks= 13500 gsDVjus ok<ys vkgs- gsp mRiknukr ok< gks.;kps eq[; dkj.k vkgs- ;kckcrpk çkFkfed vankt es efgU;kr orZfo.;kr ;sbZy- tj fidkaps dks.krs uqdlku >kys rj R;kpk fopkj la'kksf/kr vkdMsokjh tkghj djrkuk dsyk tkbZyns'kkr lxG~;kr tkLr d‚Qhps mRiknu dukZVd jkT;kr gksrs- xsY;k o"khZdukZVdkr 2-21 yk[k Vu d‚Qhps mRiknu >kys gksrs- ts ;ko"khZ ok<wu 2-51 yk[k

Vu brds gksbZy] vlk vankt vkgs- xsY;k o"khZP;k rqyusr ;ko"khZ jkT;ke/;s vjsfcdkçtkrhP;k d‚Qhps mRiknu 70510 Vuko:u ok<wu 75300 Vu >kys vkgs- rj jkscLVk çtkrhps mRiknu 151235 Vuko:u ok<wu 176460 Vu brds gksbZy vlk vankt vkgs-d‚QhP;k jkscLVk çtkrhps lxG~;kr tkLr mRiknu ?ks.kk&;k dsjG jkT;kr xsY;ko"khZ d‚Qh mRiknu 63265 Vu gksrs- rs 8-31 VDD;kauh ok<wu 68520 Vuki;aZr iksgkspsy vlk vankt vkgs- rkfeGukMwe/;s d‚Qhps mRiknu 16335 Vu gksrs- rs 17-29 VDD;kauh ok<wu 19160 Vu gksbZy] vlk vankt vkgs- vka/kzçns'k] vksMhlk vkf.k iwoksZÙkj Hkkxkrhy d‚Qhph ikjaifjd 'ksrh u dj.kk&;k Hkkxkrd‚Qh mRiknu xsY;ko"khZ 10655 Vu gksrs- rs ok<wu 10960 Vu gksbZy] vlk vankt vkgs-

HkkjrkdMwu tkxfrd O;kikj la?kVusP;k vkns'kkps mYya?ku

Hkk

jr tkxfrd O;kikj la?kVusP;k 2015 P;k iksYVªh çfrca/kd vkns'kkps mYya?ku djr vkgs] vls vesfjdsps er vkgs- ;kfo"k;h Hkkjrkps vesfjdsrhy jktnwr dsusFk tLVj ;kauh lkafxrys dh] gh fparsph ckc vkgs- rlsp R;kauh gsgh lkafxrys dh] tj gk vkjksi [kjk vlY;kps fl) >kys rj R;kaP;klkBh rks O;kikjfo"k;d egÙokpk eqík vlsy- Hkkjr 2015 e/;stkxfrd O;kikj la?kVusleksj gk eqík ekaM.;kr vi;'kh Bjyk gksrkR;kosGh tkxfrd O;kikj la?kVusus lkafxrys dh] vesfjdsrwu iksYVªh ekal] vaMh vkf.k Mqdjkps ekal vk;krhckcr vlysY;k fucaZ/kkRed vkarjjk"Vªh; fu;ekauqlkj Hkkjr vk;kr djr uOgrk-

d` "kh tkxj.k uksCgsacj 2017

;kfu;ekaph vaeyctko.kh dj.;klkBh Hkkjrkyk 12 rs 18 efgU;kaph eqnr ns.;kr vkyh gksrh- ;k fu;ekaps ikyu dsY;kojp vesfjdsdMwu oj mYys[k dsysY;k xks"Vhaph fu;kZr gksÅ 'kdrstLVj ;kauh flusVe/khy ijjk"Vª O;ogkj lferhP;k lnL;kauk vk'oklu fnys dh fnYyhe/;s ;k O;kikj fo"k;d çeq[k eqí~;koj ppkZ gksbZy- gh [kwi fparsph ckc vlY;kps R;kauh lkafxrystLVj iq < s Eg.kkys dh] 2006 lkykiklwu dks.kR;kgh iksYVªh mRiknukph vk;kr >kys y h ukghtkxfrd O;kikj la?kVusr vki.k gk eqík ;'kLohfjR;k ekaMyk- ek= Hkkjrkr vtwugh iksYVªh mRiknukaP;k vk;krhckcrP;k fu;ekaps ikyu dsys tkr ukghmalayalam.krishijagran.com

vkRefuHkZj 'ksrd&;kapk ladYi] çxr Hkkjrkph vksG[k-

yqch baMLVªht ,y- ,y- ih-

dY;k.k feyP;k toG] ujksMk jksM] vgenkckn 380025 bZ&esy mktsales@lubipumps.com

Vksy Ýh lfoZl g‚VykbZu

16

Ñ"kh ckrE;k

vkrk lk[kj gks.kkj vk.k[kh dMw

l

.kklqnhP;k dkGkr lk[kjsps Hkko vk.k[kh ok<w 'kdrkr- lk[kjspk fdjdksG foØhph fdaer 48 #i;s çfr fdyksi;aZriksgkspyh vkgs-lw=kauh fnysY;k

e

ekfgrhuqlkj m|ksxkrhy vanktkckcr ekfgrh vlwugh lk[kj dkj[kkU;kauh Ålkiklwu lk[kj fufeZrhps dke iw.kZi.ks lq# dsys ukgh- nksu efgU;kaiwohZ lk[kj m|kstdkauh v‚DVkscje/;s 8 yk[k Vu lk[kjsps mRiknu gksbZy vls vk'oklu fnys gksrsek= ;k efgU;kr 3-5 yk[k VukP;k vkliklp lk[kj mRiknu >kys vkgs- ;k ekslekr lk[kjsps mRiknu ok<.;kpk vankt vkgs- ek= lk[kj fufeZrhps dke f/kE;k xrhus lq# vlY;kus lk[kjsps Hkko ok<.;kph 'kD;rk fuekZ.k >kyh vkgs-

'ksrd&;kaP;k e`R;wps dkj.k % dkiwl

gkjk"Vªkrhy fonHkZ Hkkxkrhy ;orekG ftYgk nksu n'kdkaiklwu rsFkhy dkiwl mRiknd 'ksrd&;kaP;k vkRegR;kaeqGs cnuke >kyk vkgsdhVduk'kdkapk nq"ifj.kke gksÅuR;k Hkkxkrhy 18 'ksrdjh vkf.k 'ksretwj e`R;qeq[kh iMys- jkT; ljdkjus ;klaca/kh lfpokaph pkSd'kh lferh LFkkiu dsyh vkgs- f'kok; v'kk ?kVuk gksÅ u;sr Eg.kwu ikoys mpyk;ykgh lq#okr dsyh vkgs- ek= jklk;fud inkFkkaZP;k okijkeqGs 'ksrhe/;s fo"kkjh ?kVdkaps çek.k ok<ys vkgs- T;keqGs 'ksrhP;k vk/kqfud i)rh vkf.k ek.klkps vk;q"; ;kckcr vusd ç'u mHks jkgw ykxys vkgsr- fo"kkjh jlk;ukapk okij dsY;kus 'ksrd&;kaps thoueku fc?kMr pkyys vkgs - dhVduk'kdka P ;k ok<R;k okijkpk ifj.kke ek.klkoj gks r vlY;kps fnlw u ;s r vkgs ;k çdj.kh eq[;ea=h nsosaæ QM.kohl ;kaP;k lkax.;kuqlkj v'kk ?kVukaph pkSd'kh dj.;klkBh jkT; ljdkj x`g ea=ky;krhy vfrfjä eq[; lfpokaekQZr pkSd'kh dj.kkj vlY;kph ?kks"k.kk dj.;kr vkyh vkgs- ;k ?kVusuarj ljdkjus vusd ikoys mpyyh vkgsr- ljdkjus 'ksrd&;kauk gkreksts vkf.k brj laj{k.kkRed lkfgR; eksQr okV.;kl lq#okr dsyh vkgs-

iz'u vkeps mÙkj rqeps] feGowu nsbZy Hkjiwj cf{kls

Ñ"kh tkxj.k

lksek.kh lhM~l ç'uksÙkjh

lkekU; Kku o Ñ"kh tkxj.koj vk/kkjhr iz'u ç'u- QyksRiknu ns'kkae/;s Hkkjrkps LFkku fdros vkgs\ frljs

ifgys

nqljs

pkSFks

ç'u- OgkbZV jLV dks.kR;k fidkyk ykx.kk&;k eq[; cqj'khtU; jksxkaiSdh ,d vkgs\ Ëkku@Hkkr

xgw

eksgjh

cktjh

ç'u- ,pMh 2967 dks.kR;k fidkph uohu o mPp mRiknu ns.kkjk çdkj vkgs\ xgw lwpuk : okpd vkiyh mÙkjs 15 fnolkaP;k vkr

edk

eksgjh

E-mail : ruby@krishijagran.com

Ëkku@Hkkr

oj ikBow 'kdrkr- 9999142633

whatsapp

fdaok SMS

d: 'kdrkr- ;ksX; mÙkj ikBo.kk&;k ifgY;k rhu 'ksrdjh cka/kokuk Øe'k: 3, 2 vkf.k 1 gtkji;aZrph gk;czhM fc;k.kh c{khl #ikr lksek.kh lhM~lP;k orhus ns.;kr ;srhy- lkscr iq<P;k vadkr R;kaps uko çdkf'kr gksbZy- 'ksrdjh cka/kokuh vkiY;k mÙkjkleosr uko] iÙkk vkf.k eksckbZy Øekad vo'; ikBok- mÙkj ikBo.kk&;kae/;s 'ksrhfo"k;d vH;kl dj.kkjs fo|kFkhZ o efgyk 'ksrdjh lgHkkxh gksÅ 'kdrkr-

—"kh tkxj.k lksekuh lhM~l ç'ukoyhps fotsrs tkusokjh efguk j.kthr dqekj jatu ¼iV.kk] fcgkj½] vuqjkx 'kekZ ¼lksyu] fgekpy çns'k½ jfo'kj flag ¼rju rkju] iatkc½ d` "kh tkxj.k uksCgsacj 2017

www.krishijagran.com

dEiuh ckrE;k 18 dkslh iwj vkiÙkh O;oLFkkiukr [oktk vWxzks dke dj.kkj

fc

gkjpk 'kksd Eg.kts dkslh unh- ;k unhyk ;s.kk&;k iqjkiklwu lqVdk Ogkoh ;kdfjrk [oktk LVksjst vaM vxzks çk;OgsV fyfeVsM fcgkje/;s dke djsydaiuhus usnjy¡M~lP;k oSu fnTd o‚Vj eWustesaV daiuhlkscr djkj dsyk-gh daiuh usnjy¡M~lph vlwu iwj O;oLFkkiukdfjrk vR;k/kqfud i)rhus dke djrs vkgsnw/k vkf.k Msvjh O;olk;kf'kok; [oktk vWxzks lewg fcgkj fodklklkBh vusd {ks=kae/;s ços'k dj.;kph ;kstuk vk[kr vkgs- [oktk vWxzks leqgkps O;oLFkkiu lapkyd eUlwj vkye Eg.kkys dh es 2017 e/;s [oktk vWxzks MsyhxsV~l líke vkye ;kaP;k usr`Rokr vWMOgVkZ;ftax eWustj dqekj luhy] lbZn lSeM ;kauh teZuh] g‚yaM] csfYt;e] ÝkUl] >sdksLyksOgsfd;k vkf.k v‚LVªsfy;kpk ;'kLoh nkSjk dsykdkslh unhyk iwj ;s.;kph dkj.ks [kkyhyçek.ks vkgsr] gs y{kkr ?;k&  ekUlwu njE;ku unhrhy çek.kkgwu vf/kd ty çokgkpk ;ksX; fudkl u >kY;kus iwj leL;k mRiUu gksrs  gosrhy deh nkc eksBîk çek.kkr ok<.ks  Mp daiuh}kjs çLrkfor f'kQkjlhae/;s [kkyhy çdkjs leL;kaps funku gks.ks vko';d vlrs  unhP;k tqU;k çokg ekxkaZuk iqUgk tksM.ks

 flapukdfjrk ik.;kpk ;ksX; çek.kkr mi;ksx  gosrhy deh nkckP;k vo{ksi.k HkaMkj.k d:u

laHkkfor mi;ksx  tqU;k jLR;kaph fMflYVhax  mixzgkaP;k enrhus iqjkph iwoZ lwpuk  vR;k/kqfud lwpuk O;oLFkkiuk}kjs cjkp dkG xzLr vl.kk&;kaps iquoZlu Mp daiuh iwj vkiÙkh O;oLFkkiukP;k dkgh eq|kaoj dke djr vlwu T;ke/;s vkiÙkh vVdko] iwj lqj{kk] iqjkiklwu fnyklk] r;kjh vkf.k vkiÙkhuarj tuthou iwoZor gks.ks lkehy vkgs- ;k mPp O;oLFkkiu ra=ka}kjs [oktk vWxzksus dkslh iwj vkiÙkh'kh fuiV.;kps dke lq: dj.;kpk fu.kZ; ?ksryk vkgs- [oktk vWxzks ,pvkj lq: dj.;kph ;ks t uk cuor vkgs - [oktk floku ftYákiklwu ;k loZ fodklkph lq#okr djsy] gs y{kkr ?;k- eatwj vkye ;kauk gk fodkl Hkkjrkps ifgys jk"Vªirh M‚- jktsaæ çlkn ;kauk lefiZr djk;pk vkgsdkj.k rs floku ftYák'kh lacaf/kr vkgsr-

txkr lokZf/kd okpY;k tk.kk&;k fu;rdkfydkps oxZ.khnkj Ogk

Ñ"kh tkxj.k

—"kh tkxj.kP;k ejkBh vadkr okpk 'ksrh&okMh] ckxk;rh] eRL;ikyu] i'kqikyu] dqDdqVikyu] LVM QkfeaZx] e'k:e mRiknu] Qwy mRiknu baVj Øksfiax] flapu ;kstuk o brj ljdkjh ;kstukaleosr daiuh lekpkj bR;knh laca/kh ckrE;kauh viMsV jkg.;klkBh okpr jgk Ñ"kh tkxj.k iq<yk vad fodr ?ks.;kdfjrk] tkfgjkr vkf.k Ñ"kh o`Ùk çdkf'kr dj.;kdfjrk Ñi;k laidZ djk

Rahul :9891339440

d` "kh tkxj.k uksCgsacj 2017

Ruby : + 91 99991 42633

Afsana : + 91 98918 99322

hindi.krishijagran.com

आपण सवाना दीपावली या हािदक शभे ु छा

dEiuh ckrE;k 20 nq/kkps mRiknu ok<fo.;klkBh dfiyk i'kq vkgkj

'ks

rdjh i'kqikyu djrkr ek= vusdnk R;kauk R;kr rksVk lgu djkok ykxrks- R;kaP;kdMhy tukojkauk iks"kd vkgkj u feGkY;kus vls gksrs- ekuoh 'kjhjkyk tj iks"kd vkgkj feGkyk ukgh rj 'kjhj dedqor gksr tkrs- r'kkp çdkjs tukojkaps 'kjhjgh dedqor gksrs- ifj.kkeh R;kaph nq/k ns.;kph {kerk deh gksrs'ksrd&;kauk ;kckcr ekfgrh ulY;kus vls gksrs- dkj.k dkgh ekfgrhp ulY;kus rs vkiY;k tukojkauk vko';d iks"kdrRokapk [kqjkd nsr ukghr- ;k ik'kZ~oHkwehoj T;k 'ksrd&;kauh vkiY;k xqjkauk dfiyk i'kqvkgkj fnyk vkgs R;kauh iqUgk dk;e dfiyk i'kqvkgkj ?ks.ksp ilar dsys vkgsdfiyk i'kqvkgkjus mÙkj Hkkjrkrhy 'ksrd&;kae/;s vkiyh ,d fo'ks"k vksG[k fuekZ.k dsyh vkgs- fdR;sd o"kkaZiklwu dfiyk i'kq vkgkj xqjkaiklwu feG.kkjs nq/kkps mRiknu ok<fo.;klkBh vkf.k R;kauk iks"kdrRos iqjfo.;kr ojnku vlY;kps fl) >kys vkgsi'kqikyd dfiyk i'kqvkgkjeqGs lek/kkuh vkgsr- ;k mRiknuke/;s lxG~;k iks"kdrRokapk lekos'k vkgs-

efgaækpk uoh bZ % vYQk uacj 1 Q

ä Hkkjrkrp ukghrj ijns'kkrgh ns'kkps uko mTToy dj.kkjh efgaæk gh daiuh vkgs- VªWDVj ] —"kh v‚VkseksVhOg vkf.k brj {ks=krgh efgaæk dke djr vkgs- Hkfo";krhy xjtkapk vankt ?ksÅu daiuhph okVpky lq# vkgs- ;k okVpkyhrys vk.k[kh iq<ps ikÅyEg.kts efgaæk bZ % vYQk ukokph bZ& fj{kk- Hkkjrklg vU; vusd ns'kkae/;s bZ& dkj vkf.k brj okgus 203 i;aZr cktkj O;kiwu Vkd.kkj vkgsr] gs vkiY;kyk ekfgr vlsyp- ;k ik'kZ~oHkwehoj efgaækus ,d ikÅy Vkdys vkgs- efgaækus y‚Up dsysyh bZ& vYQk Mªk;Ogjlg 5 t.k clrhy v'kk i)rhus r;kj dj.;kr vkyh vkgsgh bZ& fj{kk iw.kZ pktZ dsY;koj ,dkosGh 84 fdyksehVjps varj ikj d: 'kdrs- ;kpk loksZÙke LihM 24 fdyksehVj çfr rkl vlk vkgs- l/;k gh bZ&fj{kk fnYyh] y[kuÅ vkf.k dydÙkk 'kgjkr vkyh vkgs- brj 'kgjkae/;sgh rh yodjp miyC/k gksbZy- l/;k R;kph ,Dl& 'kks:e fdaer 112000 #i;s vkgs- 'kgjh Hkkxkalkscr gh fj{kk xzkeh.k Hkkxkrgh ykHknk;d fl) gksbZy-

bafM;k vWxzks fOgtu QkeZ bEIyhesaV~lpk tkxfrd ntkZ vk/kqfud mRiknus c?krkuk R;kpk ntkZ c?kwu 'ks rdjh rh [kjsnh djrks- tj 'ksrdjh 'ksrhlkBh dks.krs ;a= [kjsnh dj.;klkBh iSls xqaror vlsy rj R;kyk pkaxY;k ntkZps mRiknu feG.ksgh vko';d vkgs- 'ksrd&;kauk pkaxY;k ntkZph vkf.k fVdkÅ —"kh;a=s miyC/k Ogkohr];kp mís'kkus bafM;k vWxzks fOgtu QkeZ bEIyhesaV~l dke djr vkgsgh daiuh 'ksrhlkBh vko';d lxG~;k ;a=kaph fufeZrh vkf.k gh;a=s 'ksrd&;kai;aZriksgkspfo.;kps dke d` "kh tkxj.k uksCgsacj 2017

djr vkgs- jksVjh fVyj] fMLd Iyks] fMLd gWjks] Vªsyj] eksYM cksYM Iyks] lc lk;yj] cWdgks bR;knh 20 gwu tkLr —"kh ;a=kaph fufeZrh gh daiuh djrs- egÙokph ckc Eg.kts gh lxGh ;a=s tkxfrd ntkZP;k ekudkapk fopkj d:u cufo.;kr vkyh vkgsr- gh daiuh Hkkjrklg ijns'kkrhy vusd jkT;kauk Hkkjrh; mRiknukapk iqjoBk djrsmalayalam.krishijagran.com

22

dEiuh ckrE;k

,Ld‚VZ VªWDVjP;k foØhr 34 VDds ok< kaP;k fufeZrhP;k {ks=kr vxzslj vlysyh daiuh ,Ld‚VZ —"khvWx;azh =ef'kujhus lIVsacj efgU;kr foØhe/;s eksBîk çek.kkr uQk defoyk vkgs- daiuhph lIVsacj efgU;krhy VªWDVlZph foØh 34 VDD;kauh ok<wu 10,353 ;qfuV~li;aZr iksgkspyh- xsY;k o"khZP;k lIVsacje/;s daiuhus 7,725 VªWDVlZph foØh dsyh gksrh- lIVsacj efgU;kr ns'kh cktkjkr daiuhP;k VªWDVjP;k 10,144 ;qfuV~lph foØh >kyh- xsY;k o"khZ ;kp dkyko/khrhy foØh VªWDVjP;k 7,664 ;qfuV~lph gksrh;ko"khZ ns'kh cktkjkrhy foØh 32-4 VDD;kauh ok<yh vkgs- ;kp dkGkr VªWDVlZP;kfu;kZrhrgh ok< >kyh- xsY;k o"khZ VªWDVlZP;k 61 ;qfuV~lph fu;kZr dj.;kr vkyh gksrh- ;ko"khZ rh 206 ;qfuV~li;aZr iksgkspyh vkgs- egÙokph ckc Eg.kts gh Qä ,Ld‚VZP;k VªWDVlZP;k foØhph vkdMsokjh vkgs- brj —"kh ;a=kaP;k foØhP;k vkdMsokjhpk ojhy vkdMsokjhr lekos'k ukgh- ,Ld‚VZ daiuh VªWDVjlkscrp jksVkosVj] fVyj bR;knh vusd —"kh ;a=kaphns[khy fufeZrh djrs-

vadqj lhM~l laiw.kZ cht lek/kku rh djrkuk 'ksrd&;kyk fc;k.;kapkp fopkj djkok 'ks ykxrks - dkj.k 'ksrd&;kus tj fc;k.ks isjys ukgh rj mRiknu feG.ks 'kD; ukgh- fc;k.;kaP;k nqdkukr tkÅu rks dks.krsgh fc;k.ks ?ksÅu ;srks- nqdkunkj R;kyk dks.krsgh fc;k.ks fodr nsrkspkaxY;k ntkZps fc;k.ks miyC/k dj.kk&;k daiU;kaph ekfgrh 'ksrd&;kyk vl.ks vko';d vkgsvadqj lhM~l gh daiuh pkaxY;k ntkZps fc;k.ks 'ksrd&;kyk ns.;k lkscrp R;kauk R;kckcrph ekfgrhgh nsrs- R;kauk tkx:d djrs- vadqj lhM~l toGikl

lxG~;kp fidkalkBhps fc;k.ks 'ksrd&;kalkBh miyC/k djr vlrs- ;kr dkiwl] HkkT;kaph fids] QGs bR;knh fidkapk lekos'k vkgs- gh daiuh ns'kkrhy lxG~;k jkT;kae/;s dk;Zjr vkgs- pkaxY;k ntkZph mRiknus iqjfo.;klkscrp daiuh 'ksrd&;kaP;k fgrklkBh ç;Ru djr vlrs- daiuhps çfrfu/kh çR;sd ftYákr vkf.k xkokr tkÅu 'ksrd&;kaph HksV ?ksrkr- R;kaP;k ekx.;k letwu ?ksrkr- ;k HksVhP;k QhMcWdP;k Lo#ikr rs 'ksrd&;kauk pkaxyh mRiknus miyC/k djrkr-

pWfEi;u bEIyhesaV~l % 'ksrd&;kapk fo'okl pW

fEi;u vWxzksph LFkkiuk 1970 lkyh 'ksrd&;kauk pkaxyh —"kh;a=s miyC/k dj.;kP;k mís'kkus dj.;kr vkyh gksrh- daiuhP;k fr#irh m|ksxkP;k cz¡Mps pWfEi;u bEIyhesaV~lvlsuko vkgs- daiuhP;k pkaxY;k ntkZP;k mRiknuklkBhdaiuhpk vusdnk lUekugh dj.;kr vkyk vkgs- gh daiuh xzkgdkapk fo'okl vkf.k lek/kku ti.kkjh vkgs- pWfEi;u bEIyhesaV~lus ns'kh cktkjklkscrpvkarjjk"Vªh; cktkjkrgh vkiys LFkku fuekZ.k dsys vkgs- fMLd Iyks] ,e- ch- Iyks y¡M ysOgyj] gWjks vkf.k fLçax yksMsM dYVhOgsVj gh ;k daiuhph vkarjjk"Vªh; mRiknus vkgsr- gh mRiknus xq.koÙkk pkp.kh dsY;kuarjp 'ksrd&;kauk iqjoyh tkrkr- rlsp daiuh ;a=kaps Lisvj ikVZ~l vkf.k lsok miyC/k djr vlrspWfEi;u bEIyhesaV~ldMs Lisvj ikVZ~lph eksBh 'k`a[kyk vkgse/;e Hkw/kkjd 'ksrd&;kalkBh gh daiuh pkaxyk i;kZ; vkgs- dkj.k daiuhph lxGh mRiknus oktoh njkr miyC/k vkgsrd` "kh tkxj.k uksCgsacj 2017

www.krishijagran.com

ds,,lch vWxzks lksY;q'ku ^^ckxk;rhdfjrk xq.koÙkkiw.kZ midj.ks** gh tkxfrd ntkZph 'ksrh midj.ks vkf.k ds;a,,lch = vk;kr dj.kkjh ns'kkrhy vxzx.; daiuh vkgs;k daiuhph LFkkiuk 2005 e/;s >kyh vlwu tkxfrd midj.ks vkf.k ;a=kaph fu;kZr teZuh] bVyh] tiku] rSoku] dksfj;k vkf.k g‚axd‚axlkj[;k fofo/k ns'kkauk fu;kZr dj.;kP;k mís'kkus >kyhdaiuhps laLFkkid Fk‚el eWF;w Hkkjrh; 'ksrd&;kauk l{ke cuowu 'ksrh ;a=kyk vk/kqfud xq.koÙkk vkf.k mÙke —"kh dk;Z'kSyhP;k lkFkhus mRiUukr ok< Ogkoh ;k mís'kkus 1998 e/;s nqcbZrhy uksdjh lksMwu ijrys- R;kauh LVhyph lk/kus tls dh] cz'kdVj] ohM dVj] psu'k‚] gstVªhej] cekZ feLVCyksvj] gk; çs'kj Dyhuj f'kok; brj vusd mRiknus Hkkjrh; cktkjkr nk[ky dsyhHkkjrklkj[;k ns'kkr etwj 50 #i;ka iklwu 75 #i;kar miyC/k gksr vlr- v'kk ns'kkr egkxMh mRiknus cktkjkr mrjo.ks Eg.kts ,d eksBs vkOgku gksrsR;kdfjrk nf{k.k HkkjrkP;k 7 jkT;kaph fuoM dj.;kr vkyh- T;kfBdk.kh pgk vkf.k d‚Qhps cxhps ;k midj.kkalkBh vuqdwy gksrs- R;kuarj brj jkT;kaph fuoM >kyhvf/kd xq.koÙksph vkf.k egkx mRiknukaph [kjsnh dj.;kdfjrk 'ksrd&;kauk r;kj dj.ks dkghls vo?kM gksrs- ek= R;kauk iw.kZ fo'okl gksrk dh] 'ksrd&;kauk R;kaps Eg.k.ks uDdhp iVsy- 2001 e/;s 'ksrd&;kauk 'ksrkr dke dj.;klkBh etqjkaph xjt tk.ko.kkj gksrhçR;{kkr rlsp >kys- vkrk 'ksrd&;kauh i;kZ; 'kks/k.;kl lq#okr dsyh- ;kpk ,d i;kZ; ;kaf=dhdj.k gksrkR;kposGh vkeP;k lqj{kk foHkkxkyk Lor%P;k tfeuhP;k eksBîk Hkkxkph ns[kHkky dj.;kr vMp.khpk lkeuk djkok ykxr gksrk- v'kk ifjfLFkrhr ;k ;a=kauh lqj{kk ç.kkyhr Økarh vk.kyh- R;keqGsp tfeuhP;k lqj{kslkBh ;a=kpk voyac dj.;kps gsp dkj.k gksrs- 1&2 o"kkaZuarj ns'kkP;k dkukdksi& ;kr ;kaf=dhdj.kkP;k fo"k;kr tkx#drk iljo.;kl lq#okr dsyh vkf.k R;kps Qk;ns lkafxrys- R;keqGs O;kikjkr ok< >kyhifgY;k 3&4 o"kkaZe/;s vkEgh 15 gwu vf/kd vkarjjk"Vªh; cz¡M y‚Up dsyh- R;ke/;s LVhy&teZuh] j‚fcu o‚Vj iaIl] tikups tujsVlZ] tikups dksf'ku o‚Vj iai] rSokuP;k fLVycsLV cz¡Mps mPp Lçsvj] gk; çs'kj Lçs uksty Ýse dksfj;k ,pMh gMlu] jksOgj y‚u e‚oj] ,eVhMh v¡M ;kMZeWu ;w,l,] okbfdax y‚u e‚olZ] fLVy %teZuh] jkfcu oWVlZ iaIl] tikuh tujsVj] tikups fOgfVax o‚Vj iai] bVyhph ththih vkf.k LVsxk y‚u e‚OglZ] ,vkj,l g¡M VwYl vkf.k g¡MgsYM v‚Q ykbQgkbV jsat bR;kauh ekdsZfVax vkf.k lsYleWu çksQkbylkBh vuqHkoh vfHk;ars Bsoys- ts ;kaf=d ik'kZ~oHkweh ulY;keqGs Mhyj @ forjd vkf.k xzkgd lgti.ks rkaf=d lgk¸;

MR. MATHEW feGow 'kdys - R;klkBh MhylZ vkf.k LVkQ lnL;kae/;s o"kZHkjkr nksu rkaf=d ifj"knk vk;ksftr dj.;kr vkY;kl/;k Hkkjrkr v'kk 100 is{kk tkLr vk;kr mRiknus miyC/k vkgsr- ijarq ;kiSdh fdrh 'ks r djh pka x Y;k ntkZP;k mRiknukae/kwu ;ksX; i)rhus enr feGor vkgsr ;kfo"k;h 'kadkp vkgs- Hkkjrh; cktkjkr vusd vk;krnkj vkgsr- vkEgh mRiknus vk;kr cny.;kpk fopkj dsyk;k fn'ksus vkEgh QyksRiknu mRiknus vk.kyh- T;keqGs mRiknu ok<ys- vkeps 'ksrdjh lQjpan vkf.k æk{ks oxGrk vU; çwfuax ¼dki.kh&NkV.kh½ djhr ukghr gs letys- ;keqGs xq.koÙksoj dkgh Qjd iMrks- vkEgkyk 'ksrdjh jksikaph NkV.kh dj.;kph xjt letwu ?;k;ph gksrh- ;klkBh vki.k 'ksrd&;kauk f'kf{kr dj.;kl lq#okr dsyh- vf/kdkf/kd yksdkauk ykHk feGw ykxyk;klkBh vkEgkyk çk/;kid] —"kh vkf.k QyksRiknu laLFkk ;kapk ikfBack feGkyk- dkgh ;'kLoh 'ksrd&;kauh >kMs çwfuaxph lq#okr dsyh- vkEgkyk vfHkeku vkgs dh] vusd jkT;krhy 'ksrdjh mPp ntkZP;k mRiknukae/kwu jksikaph NkV.kh d:u pkaxys mRiknu ?ksr vkgsrQGQGkalkBh jksikaph NkV.kh Qkj egÙokph vkgs-% çwfuaxeqGs jksikauk uolathouh feGrs- R;keqGs fidkyk çksRlkgu feGrs- vkaC;kP;k >kMkps 100 gwu vf/kd o"ksZ çqfuax dj.;kr ;srs- T;k {ks=kr çdk'k iksgkspr ukgh] R;k {ks=krhy >kMkaph çqfuax gks.ks vko';d vkgs- vkEgh 3 ehVj ykac VsyhLdksfid ÝwV fidj ekdsZVe/;s ?ksÅu vkyks vkgksr- R;keqGs QGkapk xqPN u ikMrk lgt mpyrk ;srksçqfuaxP;k dkGkr y{kkr vlw |k dh] >kMkaps ns[khy thoupØ vlrs- R;kaukgh Hkkouk vlrkr- R;keqGs >kMkauk btk iksgksp.kkj ukgh] v'kk xq.koÙkkiw.kZ ;a=kapk okij >kyk ikfgts- çqfuaxpk dV ;ksX; ulY;kl R;kyk ik.kh ykxwu R;kr cqj'khpk çknqHkkZo gks.;kph 'kD;rk vlrs- ;keqGs ck;ikl i)rhus dk=hus çqfuaxps dke djkosdk=hP;k lkákus 20 feehP;k O;klkoj çwu dj.ks vko';d vkgs- ek= HkjxPp xqPNîkdfjrk 50 feeh O;klkP;k dk=hpk voyac djkok ykxsy- 2 feehis{kk vf/kddfjrk pkaxY;k nkrkaph dk=h okijkoh- T;keqGs dV Li"V ykxsy- VsfyLdksfid çwujpk okij map jksikadfjrk djkok- R;ke/;s okij.;ktksxh vusd mRiknus vkgsr- ds,,lchyk vk'kk vkgs dh] 'ksrdjh ;k vk/kqfud vkf.k v|;kor ra=kus ;qä midj.ks vkf.k ;a=kpk ykHk ?ksrhy- T;keqGs R;kaps mRiknu vkf.k mRiUu nqIiV gksbZy(GENERAL MANAGER)

dEiuh ckrE;k

25

े ा :कषी झब ृ जल बंधनासाठी वरदान आहे े कया या उ पादनात आिण उ प नात वाढ करत आहे े ा शत झब झेबा चा चम कार शेतकरी झाले सखी ु बदल या हवामाना या आघाताने फ शेतकरी वगाची पीक उ पादकता आिण विै क खा सरू ाच नाही तर यां या उ प नावर सु ा िवपरीत भाव पडत आहे . अशा वेळी भिव यात ही ि थती आणखी िव ाळ प े ात पाणी आिण िसंचनाचे धारण क शकेल. किष ृ मह वपण ू योगदान आहे आिण वेळीच याची अनु ल धता िकंवा िवलंब यामळे ु िपकांवर िवपरीत भाव पडतो, या भावाला कमी कर यासाठी जगातील अ ग य कषी ृ उ ोग कंपनी य.पी.एल. ने ा तीकारी उ पादन "झेबा" चे ु संशोधन केले आहे .झेबा या वापराने देशातील शेतकरी सरासरी ३० ट के पीक,उ प न वाढ आिण माती या ेत वाढ याबरोबरच पा याची बचत ई. चे फायदे घेत गणव ु आहे त. ा उप मात य.पी.एल. ने पणे ु ु या िठकाणी एका शेतकरी महास मेलनाचे आयोजन केले होते यात झेबाचा वापर करणारे आिण यापासन ू जा त पीक आिण उ पादन िमळवणारे १०० शेतकरी स मानीत कर यात आले होते. या महास मेलनात ८०० पे ा जा त शेतकयानी उप तीथी नो दवली होती. या िठकाणी कषी ृ त ी या गत तं ाचा प रचय शे त कयाना त ांकडन शे ू क न िदला गेला यामळे ु यां या उ प नात वाढ करता येईल. शेतकयानी या महास मेलनात मोठया माणावर ् सहभाग न दवला तसेच कषी ृ िवषयक सम या व शंकाचे िनरसन क न घेतले. महस मेलनात उपि थत आिण स मािनत शेतकरी ै व मरा ी. वभ ु े (अिभयंता) राहणार -रोहोकडी ु गाव,तालका -जु नर,िज हा -पणे ु ु . ां या मते,झेबा शेतीसाठी संजीवनी आहे , यामळे ु शेतीत जल बंधन होऊन रोपे टवटवीत होतात यामळे ु च यात जा त फले ु लागली आिण एकही फल ु पडले नाही. मा या टोमेटो या शेतात झेबा चा वापर के याने िपकात २५-३० ट के वाढ झाली याच बरोबर शेतात कमी िसंचननाची गरज पडली. कारण झेबा मळे होऊन यात आ ता ु माती भसभशीत ु ु िटकन ू राहते प रणामी मला पा याचा संचय करणे श य झाले. राहल भोसले कोठडे गाव, तालका ु परंु दर या मते, “मा या डािळं ब या शेतात झेबा चा वापर d` "kh tkxj.k uksCgsacj 2017

के याने ित डािळं ब या वजनात आधी या ४००५०० ाम या तलने ु त ७००८०० ाम ची वाढ झाली. या वष डािळं ब ची फले ु आिण फळे सु ा कमी खराब झाली. डािळं ब या ित झाडाचे उ पादन २०-२५ क लो या तलने ु त ३०-३५ क लोने वाढले.” समीर टंडन,इंिडया रजन डाइरे टर,यू पी एल. या मते, “आप या देशात पाणी आिण दु काळाची सम या दीवसेदीवस वाढत आहे , अशावेळी शेतीत जल बंधनाची िनतांत गरज आहे . आमचे उ पादन झेबा या उ े शाची पतता ू भावीपणे करत आहे . अनेक वेळा काही िविश कारणा उपल ध होत मळे ु जे हा िपकांना वेळीच िसंचनाची सिवधा ु नाही अशा वेळी झेबा आप या वजना या ४०० पट पाणी आिण पोषक त वे रोखन ू ठे वतो आिण यो य वेळी िपकांना ते दान करतो,िपकांचा बचाव करतो. अनेक वेळा पीकातील पोषक त वे पा यात वीरघळन ू वाहन जातात. यांचे वहन थांबवले जाते अशावेळी सु ा झेबा मळे ु प रणामी शेतकरी वगाला कमीत कमी नकसान होते.” ु झेबा या वापराने साधारणपणे उ पादनात ३० ट के पयत वाढ होते. या ांतीकारी उ पादनाची थम चाचणी नारायण गाव येथे घे यात आली होती आिण संपण ू जगातील शेतकरी वगाला यातन ू होणारा फायदा ल ात घेता या शेतक यांना झेबा या वापरामळे ु फायदा झाला,चांगले पीक घेता आले अशा शेतकरी बंधुना स मािनत कर या या उ े शाने या शेतकरी महस मेलनाचे आयोजन कर यात आले होते. शेतकरी वगा या यापक ितसादासाठी आ ही आभारी आहोत. े ा: झब टाच वर आधारीत सॉइल कंिडशनर आहे .झेबा आप या वजना या साधारणपणे ४०० पट पाणी आिण पोषक त वे रोखन ू ठे वतो आिण गरजेनुसार िपकांना करतो. िबया लागवड करताना वेळोवेळी याची पतता ू मातीत झेबा टाक यात येतो प रणामी मळा ु मधे आ ता कायम राहते. जा त पोषण दान होऊन िपके भरघोस होतात. मातीतील पोषक त वांना रोखन ू धर याने ती सं भा य नकसान वाचतात व होणारे वाहन जा यापासन ू ु टाळता येते. यामळे ु उ पादनात ३० ट के वाढ न दवली गेली आहे . झेबा ची िनिमती म का पासन झालेली ( टाच) ू मातीत झेबा अस याने िमसळतो व पयावरणाचे नकसान होत नाही. ु hindi.krishijagran.com

26

dEiuh ckrE;k

efdrkus vk.kyh ckxk;rhph uoh i)r

dk

ykuq:i çR;sd xks"Vhr cny gksr vkgsr- ra=Kkukrhy cnykalkscrp dke dj.;kP;k i)rhr cny gksr vkgsr- v'kkrp Hkkjrkr ckxk;rh 'ksrhps çek.k ok<r vkgs- ckxk;rh 'ksrhfo"k;h 'ksrdjh tkx:d >kyk vkgsvkrk ckxk;rh 'ksrh dj.kkjs 'ksrdjh tqU;k i)rhapk voyac djr ukghr- rsvk/kqfud ra=Kku okijr vkgsr- iwohZ pkj dki.ks] ckxsrwufid dk<.ks vkf.k R;kph NkV.kh dj.;klkBh [kwi osG ykxr vls- ek= ra=KkukP;k okijkeqGs vkrk ;k lxG~;k dkekalkBh deh osG ykxrks- efdrk gh ,d v'kh daiuh vkgs th ckxk;rh 'ksrh dj.kk&;k 'ksrd&;kauk foiqy çek.kkr i;kZ; miyC/k djrsgh daiuh lefiZr Hkkousus 'ksrd&;kalkBh dke djrs- egÙokph xks"V Eg.kts ;kaph mRiknus fVdkÅ vkf.k fo'oluh; vkgsr- R;keqGsp 'ksrd&;kaP;k euke/;s ;k mRiknukauh vkiys LFkku fuekZ.k dsys vkgs- efdrk eq[;r% gst fVªej] pksu 'k‚] i‚oj Lçs;j] vFkZ v‚xj vkf.k cz'k dVjlkj[kh mRiknus r;kj djrs- ;kf'kok; daiuh vkiY;k xzkgdkauk mÙke lks;hlqfo/kkgh iqjfors-

lk

nenkj i‚oj vWxzkseWDl

es Mîqt Qkgj VªWDVj fufeZrhrhy vxzslj daiuh vkgs- txHkjkr lkes xzqi 'ksrd&;kaph uoh vksG[k r;kj djr vkgs- Hkkjrkr [kwi vk/khiklwu ;k daiuhus vkiyh vksG[k fuekZ.k dsyh vkgs- 'ksrd&;kauk VªWDVjph ifjiw.kZ 'k`a[kyk ;k daiuhus iqjfoyh vkgs- lkes Mîqt Qkgjus Hkkjrh; 'ksrd&;kaP;k xjtk letwu ?ksrY;k vkgsr- R;keqGsp ;k daiuhus Hkkjrh; cktkjkr vusd VªWDVj vk.kys vkgsr- ;k daiuhpk vWxzkseWDl VªWDVj 45 ,pih rs 60 ,pihi;aZrP;k çdkjkr miyC/k vkgs- l/;k lkes Mîqt Qkgj R;kaP;k VªWDVjph ns'kkrhy çeq[k jkT;kae/;s foØh djr vkgsvWxzkseWDlyk vk/kqfud i)rhpsczsd yko.;kr vkys vkgsr- rlsp 12 Q‚joMZ vkf.k 3 fjOglZ fxvj ns.;kr vkys vkgsr- ;kyk 3 i‚baV fyadstsl vkgsr- rlsp ;kpk loksZÙke LihM 30 fdyksehVj çfr rkl brdk vkgsvWxzkseWDl fljhte/khyVªWDVj vk/kqfudra=Kkukpk okij d:u cufo.;kr vkys vkgsr- gs VªWDVj 'ksrdjh cka/kokae/;s yksdfç; vkgsr- 'ksrd&;kauk vk/kqfud —"kh ra=Kkukph vksG[k d:u ns.;klkBh daiuh xzkeh.k ikrGhoj dke djr vkgs-

KISANeSTORE India's First Agro-estore www.kisanestore.com 'ksrd&;kaps ifgys v‚uykbZu LVksvj

d` "kh tkxj.k uksCgsacj 2017

'ksrhfo"k;d loZ oLrw v‚uykbZu ekxok ! vktp www.kisanestore.com yk HksV |k-

laiw.kZ Hkkjrkr eksQr ?kjiksp fMfyOgjh 1800-270-1-271

Ñ"kh tkxj.k bZ&d‚elZ ehfM;k ikVZuj

rqEgh loZ çdkjph fc;k.ks [krs] dhVduk'kd vkS"k/ks] tSfod 'ksrhP;k oLrw] vkS"k/k Qokj.khdfjrk iai] ik.;kps iai] 'ksr votkjs] —"kh ;a=] th- ,l- ,e- eksckbZy LVkVZj] lkSj mRiknus] fdlku V‚pZ] i'kqikyu vkS"k/ks] —"kh tkxj.k fu;rdkfyd vkf.k vusd oLrw fdlku bZ&LVksvje/;s v‚MZj d:u ekxow 'kdrk-

malayalam.krishijagran.com

28

dEiuh ckrE;k

vkslokyps uohu cqj'khuk'kd cktkjkr çxrh vl.kkj larqfyr vkgkj

dk

jfxy bafM;k çk;OgsV fyfeVsMps uohu mRiknu çxrh gs nw/k ns.kk&;k xk;h vkf.k Eg'khadfjrk çHkkoh Bjrs vkgs- gs ;ksX; çek.kkr xk;h vkf.k Eg'khalkBh Qk;cj;qä larqfyr vkgkj i;kZ; vkgs;keqGs lw{e thok.kwaph la[;k ok<rs- R;keqGs ipu fØ;k lq–< curs- ;kpk okij fgjok pkjk vkf.k Hkw'kklkscr djrkr- gs çrh fyVj nq/kkdfjrk 0-5 fdxzk okijY;kus mÙke ifj.kke ikgk;yk feGrkr-

dksjVsdpk vk.k[kh ,d /kekdk % MkbZdh ,Qth,l

dks

jVsd vWxzh v¡M ck;ks lksY;w'kUl çk;OgsV fyfeVsMus ,d uohu cqj'khuk'kd cktkjkr nk[ky dsys vkgs- gs dksfj;u ra=kus r;kj dj.;kr vkysys cqj'khuk'kd vkgs- rs çfrca/kkRed vkf.k mipkjkRed nksUgh çdkjs dke djrsdaiuh vuqlkj ;kps oSf'k"Vî Eg.kts gs ekrh vkf.k euq"; nks?kkadfjrk lqjf{kr vkgs- ;keqGs rkanGkr >qylk 'khFk CykbZV] ikukaoj Mkx iM.;koj vVdko dj.;kr ykHkdkjh vkgs- lkscr HkkT;k tls dh] cVkVs] VksesVks] okaxh vkf.k dkdMhr MkÅuh feYMîw] in xyu] ikoMjh feYMîw jksx] v‚YVjusjh;k Qk;VksIFkksajk fiFkh;e jk;tksdsfu;k ¶;qtsjh;e bR;knhyk vVdko djrksdaiuhP;k lYY;kuqlkj ;kpk 1 rs 2 feyhfyVj ik.;klkscr okij djkok-

ch

lh,lpk bVkfy;u lsYQ çksisYM fjij ck;UMj xgw] to] vksV~l vkf.k brj nk.ks vlysY;k fidkaph dki.kh dj.;klkscr ihd lka/k.;krgh mi;qä Bjrs- gs 04 gsDVj çrh rkl dk;Z{kersus pkyrs- ;kps fM>sy baftu 10 g‚lZi‚ojps vkgs- lkscr gs fx;jus pkyrs;kP;k dVjckjph #anh 1-22 ehVj ¼ 4 QwV½ vkgs- rj e'khuph ykach 360 lseh vkf.k #anh 185 lseh vkgs- gs midj.k 400 fdyksxzke otukps vkgs- ;kP;k okijkus d` "kh tkxj.k uksCgsacj 2017

vks

loky —"kh jlk;u ,DliksVZ çk;OgsV fyfeVsMps uohu cqj'khuk'kd cktkjkr nk[ky >kys vkgsT;ke/;s ,t‚Dlh Iyl] VªLV vkf.k VksQwpk lekos'k vkgs,t‚Dlh Iyl ¼VScwdksuktksy 18-30 VDds ,l-lh½ HkkT;k vkf.k mMn fidkps mÙke ifj.kke ikgk;yk feGkys- lkscr VªLV ¼ih-D;w-D;w-½ ik;jksyksfDou‚y fDou‚u ,d ck;ksQaxhlkbZM vkgs- ts vkB çdkjP;k cqj'khyk vVdko djrs- VªLVpk mi;ksx HkkT;kae/;s Qk;ns'khj Bjrks- tj 'ksrd&;kauh ;kpk okij dsyk rj R;kauk pkaxys ihd vkf.k mRiknu feGsy-

chlh,lpk uohu fjij ck;UMj 'ksrdjh lgt 3&5 lseh ykachps ihd dkiw 'kdrkrwww.krishijagran.com

आपण सवाना दीपावली या हािदक शभे ु छा

Iy¡Vck;ksfVDlph loksZÙke tSfod mRiknus mR—"V ihd] mRiknu vkf.k e`nk vkjksX; ns[kHkkyhlkBh PLANTBIOTIX PRODUCTS ARE CERTIFIED FOR USE IN BIO-AGRICULTURE

'ksrhr tSfod mRiknukaekQZr vk.kk Økarh fidkaph xq.koÙkk vkf.k vf/kd mRiknukps mfí"Vî Bsowu fVdkÅ 'ksrhdfjrk IykaVck;ksVhDluh tSfod mRiknus lknj dsyh vkgsr- gh mRiknus vkjksX;nk;h vkf.k eqGkaP;k ok<hdfjrk fidkyk vko';d rs iks"k.k nsrkr- R;kf'kok; ekrhe/;s miyC/k fo"kkjh rRo fuf"Ø; dj.;klkBh enr djrkr- jksikapk fofo/k gkfudkjd jksxkaiklwu cpko dj.;klkBh mi;qä vkgsr- loZ tSfod 'ksrh vkf.k i;kZoj.kkP;k vuqdwyrsoj vk/kkjhr vkgsr- vkeph lqjf{kr vkf.k i;kZoj.k vuqdwy tSfod i;kZ; fidkps mRiknu ok<o.;klkscr 'ksrd&;kaP;k thouLrjkr lq/kkj.kk vk.krkr-

tSfod fu;a=.k mRiknu Mhvkj % 39 ¼dhVduk'kd vo'ks"k O;oLFkkiu ra=Kku] ,uvkjlhth iq.ks ;kaP;kdMwu fodflr½  #chVªksy cqj'kheqGs gks.kk&;k jksxkauk vVdko dj.;klkBh lgk¸;d ¼ekbØksfc;y dUlksVhZ;k vk/kkjhr vkjksX;nk;h jksikalkBh½  jk;tksds;j ¼Vªk;dksMekZ fojhMh vk/kkjhr&tSfod cqj'khuk'kd½ 

ck;ks&U;wVªh'ku mRiknu   

Ø‚iesV ¼ih- th- ih- vkj&ikni o`)ho/kZd jk;tks cWDVsfj;k½ ,DlIyksjj ¼ek;dksjkbZty dUlksVhZ;k½ ,DlIyksjj Iyl ¼ek;dksjkbZty dUlksVhZ;k lkscr feujy rlsp ok<hlkBh xq.kdkjh iks"kd rRo½ck;ksd‚Ech

 

  

¼bZMhVh, fpysVsM cgqlw{e iks"kd rRo feJ.k½ twexzks ¼,Ld‚fcZd vWflM] Qqykfod vWflM] lh&ohM] f>ad] eWXusf'k;e] cksj‚u½ bUØhy ¼fidkps tkLr mRiknu vkf.k ok<hlkBh iq.ksZR;k tSfod mRiknu T;ke/;s lhfoM] eSfyd vWflM] gk;MªksykbZTM çksVhu] áqfed vWflM vkf.k ,l,eihth½ ÝwV vi ¼lw{e ra=Kku vk/kkjhr iks"kd rRo& dWyf'k;e] eWxusf'k;e] cksj‚u] flfyd‚u] f>ad vkf.k ,l,eihth½ ihjkbZt ¼Q‚LQsV lksY;wfcykbZftax cWDVsfj;k½ eksoh*ds ¼iksVf'k;e lksY;wfcykbZftax cWDVsfj;k½

ekrhP;k vkjksX;klkBh mRiknu   

osyks{k ¼tSfod ouLirh [kr cuo.;klkBh cWDVsfj;k½ chih &100 [krkaph dk;Z{kerk ok<fo.;kr mi;qä ¼Y i‚yh XywVWfed vWflM ck;ksi‚fyej½

>k;VsDl ck;ksVsd çk- fy 702@ch] iksykjhl] ejksG ejks'kh jksMoj] ejksG] va/ksjh ¼iw½ eqacbZ&400 059 Qksu +91-22-6772 3000 bZ&esy% info@zytex.com osclkbZV: www.plantbiotix.com

30

dEiuh ckrE;k

IykaVck;ksVhDlrQsZ lw{e thok.kwaoj vk/kkfjr ra=Kku vkf.k mRiknukaP;k ekfgrhlanHkkZr laesyu

Iyka

Vck;ksVhDl gh ihd mRiknukph v'kh daiuh vkgs th 'ksrd&;kauk pkaxys —"kh mRiknu ra=Kku vkf.k —"kh mRiknukalg R;kaP;k mi;ksxkph ekfgrh ns[khy nsrs- gh daiuh 'ksrd&;kauk R;kaP;k mRiknukafo"k;h njjkst ekfgrh nsrs;kpkp ,d Hkkx Eg.kwu xqtjkr vkf.k e/;çns'kkrhy daiuhP;k forjdkalkBh ,dk laesyukps vk;kstu dsys xsys T;kr vkxkeh jCch fidkae/;s IykaVck;ksVhDl daiuhP;k mRiknukaP;k okijkoj ppkZ dsyh xsyh;k laesyukr xqtjkre/khy loZ forjdkaP;k mifLFkrhr daiuhP;k mRiknukapk okij vkf.k R;kpk gks.kkjk Qk;nk ;k ckchaoj çdk'k Vkdyk xsykdaiuhps rkaf=d çeq[k M‚- 'ks[kj fc"V ;kauh

ns[khy rky vkf.k jryke ;sFks —"kh mRiknus foØsR;kaps laesyu ?ksrys xsys- ;kosGh foØsR;kauh daiuhph Lrqrh djrkuk vls EgVys dh] gh daiuh 'ksrd&;kauk ra=Kku vkf.k tehu o fidkaP;k lqj{ksckcr [kwi pkaxY;k i)rhus letkors- ,dk foØsR;kus rj vlsgh lkafxrys dh] tks 'ksrdjh ,dnk IykaVck;ksVhDlP;k mRiknukapk okij djrks rks LosPNsusp ;k mRiknukapk okij vkiY;k fidkalkBh usgeh djrks'ksrd&;kauk pkaxY;k lqfo/kk ns.;klkBh IykaVck;ksVhDl daiuh osGksosGh v'kk çdkjP;k laesyukaps vk;kstu djr vlrs- tkrk tkrk gs ns[khy uewn djk;yk gos dh Iyka V ck;ks V hDlP;k mRiknuka p h ekx.kh 'ksrd&;kadMwu fnolsafnol ok<r vkgs-

lkafxrys dh] ;k laesyukr forjdkauk mRiknukaP;k oSf'k"Vîkaph rlsp 'ksrd&;kauk ;k mRiknukaP;k okijkeqGs gks.kk&;k ykHkkph ekfgrh fnyh xsyh- ;keqGs rs R;kaP;k Hkkxkrhy 'ksrd&;kaleksj tkLr pkaxY;k i)rhus mRiknus usÅ 'kdrhy- laesyukr xqtjkr jkT;kr jCch ekSlekr ?ksryh tk.kkjh fids vkf.k R;klaca/khP;k leL;kaoj ppkZ dsyh xsyh'ksrdjh jCch fidkaP;k isj.khP;k r;kjhr vlY;kus R;kauk fids o R;klaca/khr mRiknukaph ekfgrh vl.ks vko';d vkgs- gh xks"V utjsleksj Bsowu e/;çns'kkar d` "kh tkxj.k uksCgsacj 2017

hindi.krishijagran.com

32

dEiuh ckrE;k

,Dl 35 eqG~;kyk 'ksrd&;kaph ilarh ts

Ogk eqG~;kapk fo"k; fu?krks] rsOgk tkSuiwj ftYákps uko uDdhp ?ksrys tkrs- dkj.k tkSuiwj ftYákrhy eqGs brj eqG~;kaP;k rqyusr osxGs vlrkr- gsp feFkd rksMr lksekuh dud lhM~l çk;OgsV fyfeVsM daiuhps eqGs ,Dl 35 us uohu fdrhZ LFkkfir dsyh vkgs- ;k eqG~;kauk 'ksrd&;kaph eksBh ilarh feGkyhtkSuiwj ftYáklkscr vkliklP;k brj ftYákaps eksBs 'ksrdjh ,Dl 35 ph ykxoM d:u eksBk uQk deor vkgsr- eqG~;kaP;k uohu çdkjph vksG[k R;kauk gksrs vkgs- daiuhps çns'k çHkkjh /kesaZæ pkS/kjh Eg.kkys dh] eqG~;kps vusd çdkj cktkjkr vkgsr- ek= ,Dl 35 P;k rqyusr dks.khp ukgh- R;keqGsp 'ksrdjh brj çdkjP;k eqG~;kauk ukdkjr vlwu lksekuh lhM~l daiuhP;k osjk;Vhph isj.kh djr vkgsr,Dl 35 eqG~;kph yksdfç;rk ikgrk daiuhus ;ank gk çdkj mÙkj çns'k] fcgkj] jktLFkku] iatkc] gfj;k.kk] if'pe caxky] e/;çns'k] NÙkhlxM] >kj[kaM vkf.k vksfM'kk jkT;kae/;s y‚Up dsyk vkgs- ,Dl 35 ps oSf'k"Vî Eg.kts ;kph ykach brj daiU;kaP;k eqG~;kaP;k vis{ksus vf/kd vkgs- jax ns[khy mtGysyk vkgsjksx&çfrdkj 'käh vf/kd vlY;kus R;kr jksx vkf.k dhVd ykx.;kph 'kD;rk deh vlrs;kph fc;k.ks vadqj.;kph {kerk ns[khy tkLr vkgsR;keqGs 'ksrdjh eksBîk çek.kkoj mRiknu ?ksr vkgsr- vkgs- 'ksrdjh ;k çdkjP;k eqG~;kaps mRiknu ?ksÅu Qk;nk R;keqGsp ,Dl 35 gk 'ksrd&;kae/;s ppsZpk fo"k; cuyk feGowu uko dekor vkgsr-

d` "kh tkxj.k uksCgsacj 2017

malayalam.krishijagran.com

LVkbZy vkgs rj lyke vkgs

ân;kar Hkjsy vkuan] tsOgk tckcnkjhus Ogky Lokj ;k

ekgk] vkEgh n{krk ?ksÅu dsysY;k lqjf{kr vkf.k vuqHkoh çoklkyk ikBhack nsrks- ;kekgk ifjokjkpk lqj{kk dk;ZØe ¼ok;,Q,lih½ & ,d lkekftd iq<kdkjkP;k varxZr vkEgh xzkeh.k vkf.k ckgsjhy {ks=kar lqj{kkRed miØekaP;k}kjs lqjf{kr ;k=k dj.;kyk çksRlkgu nsrks- ;k dk;ZØekr vkEgh fo'ks"k çdkjkus vk;ksftr dk;ZØekapk lekos'k djrks- eq[; d:u ;qok oxZ vkf.k ygku eqykae/;s lqjf{kr çoklklkBh dks.kR;k çdkjph [kcjnkjh ?ksryh ikfgts ;kph tk.kho rs lqjf{kr çoklkP;k lo;h fodflr dj.;kps dke vkEgh djrks-

tkx:d eqys] lektkps iqufuZekZ.k tsOgk vki.k eqykauk f'kdor vlrks rsOgk vki.k ,d uok lekt ?kMor vlrks- ;kp dkj.kkeqGs vkepk ok;,Q,lih dk;ZØe çHkkoh laoknkP;k ek/;ekrwu eqykauk ldkjkRedi.ks çHkkfor d:u R;kauk lqjf{kr çoklkpk jktnwr cuorksbrdsp uOgs rj vkepk gk dk;ZØe R;kauk Hkfo";krhy tckcnkj pkydkaph fi<h Eg.kwu okVpky dj.;klkBh l{ke cuforks lqj{kk fo"k;koj fp=dyk Li/kkZ  eqykalkscr xaerh'khj laoknkRed l=  okgrqdhP;k fu;kekalaca/kh tkx#drk fuekZ.k dj.ks

eksQr lokjh çf'k{k.k

ijokuk enr

;kekgk gk dk;ZØe lqjf{kr okrkoj.kkr O;kolkf;d çf'kf{kr ;kekgk lqj{kk çf'kdkdka}kjs çFkep okgu pkydkalkBh laiw.kZi.ks eksQr vl.kkjs nksu pkdh okgu çf'k{k.k nsÅ djr vkgs çoklknjE;ku fofo/k pkyd ra=kfo"k;h dk; ekfgrh  xkMh pkyforkuk 'kjhjkph ;ksX; Bso.k] czsfdax i)rh] rksy lkaHkkG.ks] d‚uZfjax b- laca/kh f'k{k.k  rKkaP;k ns[kjs[kh[kkyh vk;ksftr

tsOgk vkEgh rqEgkyk ;kekgk nqpkdhP;k lokjhlaca/kh loZ dkgh ekfgrh nsrks vkgksr rsOgk vkEgh rqeP;klkBh vk.k[kh ,d ikÅy iq<s tkrks T;keqGs rqEgh ,d tckcnkj vf/k—r ijokuk çkIr pkyd cuw 'kdkyok;,Q,lihP;k lkscr rqeP;k ifgY;k çoklkiklwu rs ifgyk ijokuk çkIr dj.;ki;aZrP;k laiw.kZ çoklkr vkEgh çR;sd ikoykoj rqeP;k lkscr vkgksr vkf.k rqeP;k ân;koj jkT; djr vkgksr ;kph vkEgh geh nsrks-

cks

y{keEekP;k ç;Rukauk lyke

;huh y{keEek rsyax.kkP;k >kjlaxe rkyqD;krhy fcnkDdkus xkokr jkg.kkjh 45 o"kkaZph efgyk vkgs- 15 o"kkaZiwohZ R;kauh vkiY;k irhyk dk;eps xekoys- R;kauk 3 eqyxs vkf.k eqyxh vkgsy{keEekaP;k irhP;k fu/kukuarj R;kaP;kdMs dsoG2 ,dj tehu gksrh th R;kauk R;kaP;k lkljgwu feGkyh gksrh- R;kaP;kdMs iS'kkaph vMp.k vlY;kdkj.kkus R;kauk gh tehu v'khp lksMwu |koh ykxyh dkj.k ;k tfeuhoj [kpZ dj.;kph R;kaph ,sir uOgrh vkf.k dke d:u ?ks.;klkBh R;kaP;kdMs dkexkj ns[khy uOgrs'ksrd&;kalkBh dke dj.kk&;k vjU;k vWxzhdYpj vYVjusVhOºt vkf.k fyfOgax bdksyksth ;k laLFkkauh ,d= ;sÅu ijekdYpjyk 'ksrd&;kae/;s çlkfjr dj.;lkBh iq<kdkj ?ksryk vkf.k vkfFkZd–"Vîk v{ke vl.kk&;k NksVîk 'ksrd&;kalkBh vkf.k fo'ks"k d:u efgyk 'ksrd&;kalkBh gh ;kstuk r;kj dsyh- ftph laiw.kZ xkokrwu ;k dk;ZØeklkBh fuoM >kyh v'kh y{keEek gh ,deso efgyk gksrh- y{keEek ;kauh lkafxrys dh R;kauh R;kaP;k tfeuhph ckjdkbZus rikl.kh dsyh- R;k Eg.kkY;k dh R;kaP;kdMs eqykauk ;ksX; vkgkj ns.;kbrds ns[khy iSls R;kaP;kdMs uOgrs i.k eh R;kaP;klkBh dkgh pkaxys dke djr vkgs- 'ksrhP;k #ikus eyk ,d v'kh 'käh feGkyh T;keqGs eh ek÷;k eqykauk Hkfo";klkBh tkLr iSls tjh nsÅ 'kdys ukgh rjh R;kauk pkaxys vUu vkf.k thou nsÅ 'kdrs- vjU;kus y{keEekph tehu vkf.k 'ksrhr lq/kkj.kk dj.;klkBh [kwi enr dsyh- y{keEekus ik.kh lap;u] ukaxj.kh] jksi ykxoM bR;knh dkes f'kdwu ?ksryh- R;kauh vkiY;k nksu ,dj tfeuhr vkoGk] fyacw] vkack] ejoUnh] vathj] fpdw] dktwph ykxoM dsyh- R;kaP;kdMs flapuklkBh vko';d rso<s ik.kh miyC/k ulY;kus R;kauh eVdk fBcd flapu i)rhpk voyac d:u vkiY;k fidkaps j{k.k dsys- ;k dkekdMs R;kaps laiw.kZ dqVqackus [kwi tckcnkjhus c?kr vkgs;kar dsoG y{keEekp uOgs rj R;kaP;k dqVqackrhy loZp lnL; 'ksrkr tho rksMwu dke djr vkgsr dkj.k ;k dkekr R;kauk vkuan feGrks vkgs- T;k fu/kkZjkus y{keEek vkiY;k xkokr ,d vkn'kZ Bjyh vkgs R;k Hkkousyk eukiklwu lyke!

36

dEiuh ckrE;k

'ksrd&;kapk Hkjolk eYVhIysDl pka

xys ihd vkf.k le`) mRiUukph 'ksrd&;kauk vko';drk vkgs - 'ks r djh 'ks r kr ihd ykoY;kuarj Hkjiwj esgur djrkr- ijarq R;kyk esgurhps iw.kZ QG feGr ukgh- dkj.k R;kauk iw.kZ ihd mRiknu feGr ulrs- fidkauk iks"kd rRo u feG.ks gs ;k ekxps dkj.k vlw 'kdrs- dkj.k 'ksrd&;kae/;s ekfgrhpk vHkko vlrks- tj 'ksrd&;kauh ;ksX; [krs vkf.k vkS"k/kkapk okij dsyk rj R;kauk pkaxys mRiknu feGw 'kdrs—"kh {ks = krhy çfl) da i uh eYVhIys D l 'ksrd&;kauk xq.koÙkk;qä —"kh mRiknu miyC/k d:u nsrs- gh daiuh [krs] xzksFk çeksVj] tSfod mRiknus] dhMuk'kd] fc;k.ks vkf.k Lçs;j eksBîk çek.kkr 'ksrd&;kauk miyC/k d:u nsrs vkgs- ;k daiuhus iw.kZi.ks 'ksrd&;kae/;s vkiys LFkku fuekZ.k dsys vkgs-

'ksrd&;kauh pkaxY;k mRiknukapk okij dsY;kl R;kauk Hkjiwj mRiknu feGork ;sbZy-

'ksrd&;kauk ykHk feGowu ns.kkjh >kys ikfgts] vlk vkokt xqatrks vkgs- ljdkjh ç;Ru ts fo'okl ,aVjçkbZt lq: vkgsr- ek= vkiys mRiUu nqIiV dls gksbZy gsp

'ks

rd&;kaph ifjfLFkrh ikgrk pksghdMwu vkokt mBo.;kr ;srks vkgs- 'ksrd&;kaps mRiUu nqIiV

'ksrd&;kauk ekfgr ukgh- R;kaP;k mRiUukr dks.krhgh o`)h gks.kkj ukgh ;kr 'kadk ukgh- ek= tj 'ksrd&;kauh vk/kqfud —"kh ra=kpk okij dsyk rj mRiUu ok<w 'kdrsvkrk 'ksrd&;kapk dy lajf{kr 'ksrhP;k fn'ksus vkgs- v'kk i)rhr lajf{kr 'ksrh dj.kk&;k 'ksrd&;kauk uQk feGrks vkgs- ckxkbZr i‚fyfQYEl fuekZrk daiuh ts fo'okl ;k fn'ksus dk;Zjr vkgs- gh daiuh 'ksrd&;kauk xq.koÙkkiw.kZ xzhu gkÅl fQYe] FkeZy LØhu] 'ksM usV] xzhugkÅl lkfgR; miyC/k d:u nsrs- brdsp uOgs rj 'ksrd&;kauk lajf{kr 'ksrh'kh tksM.;kpk foMk daiuhus mpyyk vkgs'ksrd&;kauk ykHk feGowu ns.ks gsp daiuhps y{; vkgs-

lksukfydkP;k fldanj fljhtps mn?kkVu

lks

ukfydkus deh fM>sy vkf.k osxklkscr nenkj VªWDVlZph fldanj fljht cktkjkr nk[ky dsyh- gk daiuhps VªWDVlZ osxoku fidvi feGo.kkjs vlrhy- R;kaph fyf¶Vax i‚oj ns[khy vf/kd vlsydaiuh}kjs ns.;kr vkysY;k lh,Q,eVhVhvk; vkdMîkauqlkj fldanj Mhvk; 750 ph fyf¶Vax {kerk 200 fdxzk vkgs- ;kf'kok; fldanj fljhtps VªWDVlZ baftu 3707 lhlh 55 g‚lZi‚oj Js.khps vkgs- lkscrp ba/ku Vkdh {kerk 65 fyVj vkgsd` "kh tkxj.k uksCgsacj 2017

www.krishijagran.com

37 foyksoqM Ø‚i lk;Ulsl çk;OgsV fyfeVsM dEiuh ckrE;k

ukf'kd vkf.k lksykiqje/khy æk{k ckxk;rnkjkaph foyksoqM daiuhP;k v|;kor vkf.k tkxfrd ntkZP;k ¼JMD Research Centre½ ts-,e-Mh- la'kks/ku dsaæ vkf.k dkj[kkU;kyk HksV-

vka

rjjk"Vªh; ntkZphuouoh mRiknus fodflr dj.kk&;k foyksoqMdaiuhrQsZ 115 æk{k mRiknd 'ksrd&;kapkvH;kl nkSjk vk;ksftr dj.;kr vkyk gksrkfoyksoqM daiuhP;k oMksnjk ;sFkhy tkxfrd ntkZ ¼th,yih½ çek.ki= çkIr ç;ksx'kkGsr ;k 'ksrd&;kauh HksV fnyhfoyksoqMP;k xqtjkr Vheps O;oLFkkid lquhy <ksyfd;k] foHkkx O;oLFkkid e;qj 'kgk vkf.k lehj iVsy ;kauh g‚Vsy e¡xkse/;s lxG~;kaps Lokxr dsys- R;kuarj ts- ,e- Mhla'kks/ku dsaækyk HksV ns.;klkBh lxGs jokuk >kys- R;k la'kks/ku dsaækrhy T;s"B 'kkL=Kkauh æk{k ckxk;rnkjkauk th,yih çek.ki= çkIr >kysY;k R;kaP;k ç;ksx'kkGscíy lfoLrj ekfgrh fnyh- rlsp vk/kqfud ra=Kku] ç;ksx'kkGsrhy vk/kqfud midj.ks] l/;k ç;ksx'kkGsr lq# vlysys la'kks/ku ;kfo"k;h ekfgrh fnyh- ;kf'kok; Hkfo";krhy —"kh {ks=krhy cny vksG[kwu la'kks/kukps dke dls pkyrs] gs R;kauh lkafxrys- foyksoqM daiuhus la'kks/kuklkBh fofo/k daiU;kalkscr djkj dsys vkgsr- ;k djkjkaph ekfgrhgh ;kosGh ns.;kr vkyh- 'ksrhlkBh okijY;k tk.kk&;k jlk;ukapk ek.klkP;k vkjksX;koj

d` "kh tkxj.k uksCgsacj 2017

dk; ifj.kke gksrks ;koj la'kks/ku dj.kk&;k osxG~;k ç;ksx'kkGsphgh ekfgrh ;kosGh ns.;kr vkyh- ekfgrh nsr vlrkuk æk{k ckxk;rnkjkauh fopkjysY;k ç'ukaph lek/kkudkjd mÙkjsgh la'kks/kdkauh fnyh;k vH;kl nkS&;kP;k nql&;k l=kr dhVduk'kds] cqj'khuk'kds] r.kuk'kds bR;knh mRiknus daiuh ftFks r;kj djrs R;k dkj[kkU;kyk æk{k ckxk;rnkj 'ksrd&;kauh HksV fnyh- 'ksrhlkBhph jlk;us r;kj dj.;kph i)r] jlk;u fufeZrhlkBh okijyh tk.kkjh vk/kqfud ;a=s] lkfgR;] R;kaps iWdsftax ;kph ekfgrh dkj[kkU;krhy vf/kdk&;kauh 'ksrd&;kauk fnyh- rlsp jlk;ukapk ntkZ rikl.kk&;k ç;ksx'kkGsphgh ekfgrh

;kosGh ns.;kr vkyh;k vH;kl nkS&;klkBh vkysY;k 'ksrd&;kauk daiuhP;k O;kikj foHkkxkps çeq[k jkds'k fc"V] foHkkxh; O;oLFkkid pa æ dka r Mq e js ] ekds Z f Va x foHkkxkps ljO;oLFkkid foosd jLrksxh] çHkkx O;oLFkkid nhid fpapokMs] foHkkxh; fodkl O;oLFkkid foykl yks<s ;kauh ekxZn'kZu dsysgk vH;kl nkSjk ;'kLoh dj.;klkBh daiuhps vf/kdkjh bZ'oj ikVhy] çdk'k Qqykjh] e;qj tsÅ?kkys] çeksn dne] jkgqy iokj] çnhi eaxokMs] vksadkj fnxzldj ;kauh [kwi esgur ?ksryh;k vH;kl nkS&;kfo"k;h æk{k ckxk;rnkjkauh lek/kkudkjd çfrfØ;k O;ä dsY;k- —"kh jlk;us] vk/kqfud ra=Kku ;kcíy daiuhP;k vf/kdk&;kauh [kwi eksykph ekfgrh iqjfoY;kcíy R;kauh daiuh vkf.k daiuhps vf/kdkjh ;kaps vkHkkj ekuyshindi.krishijagran.com

38

dEiuh ckrE;k

Hkhe —"kh ;a=.kk! dks

bEcrwj ;sFkhy jsuhlkUl i‚oj ç‚MDVl çk;OgsV fyfeVsMps foØh vkf.k foi.ku fo"k;d usVodZ ns'kkrhy vusd Hkkxkae/;s vkgs- gh daiuh Hkhe —"kh ;a=.ksph fufeZrh vkf.k foi.ku djrsHkhe —"kh ;a=.kk laiw.kZi.ks bu&gkÅl fM>kbZu vkf.k fodflr dj.;kr vkyh vlwu ;k ek/;ekrwu lexz —"kh ;a=.kk i;kZ; NksVîk vkf.k e/;e 'ksrd&;kai;aZr iksgkspfo.;kps y{; vkgs- Hkhe —"kh ;a=kaP;k foLr`r Js.khr Vhfyax ¼ukaxj.kh½ rs fofo/k ;a=kauh dki.khdfjrk i;kZ; miyC/k vkgsr- tls dh]  Vhfyax ¼ukaxj.kh½ % Hkhe ekosZy  IykUVhax ¼yko.kh½ % Hkhe jkbZl VªkUlIykaVj  foMhax ¼r.k miV.ks½ % Hkhe ekosZy foMj] Hkhe ,Dlsy foMj] Hkhe csch foMj] Hkhe iWMh foMj  gkosZLVhax ¼dki.kh½ % Hkhe fjij vkf.k Hkhe es> dVj gh mRiknus Ål] dsGh] Hkkr] VkseWVks] vkys] dkiwl] cVkVk] edk bR;knh loZ çdkjP;k HkkT;kalkBh mi;qä vkgsrjsuhlkUlrQsZ Hkkjrh; 'ksrhfo"k;d dkes] 'ksrdjh vkf.k R;kaP;k i)rh] mi;ksx bR;knh y{kkr Bsowu mRiknukaph fMtkbZUl] fufeZrh vkf.k ijh{k.k bu&gkÅl dj.;kr ;srs- HkheP;k ;a=.kkaph foLr`r Js.kh nh?kZdkyhu fVdkÅ okij] deh ns[kHkky vkf.k vkjkenk;d mi;ksxkdfjrk mi;qä vkgs- mnkgj.kkFkZ] ikjaifjd i‚oj fVyjP;k rqyusr Hkhe ekosZy foMj Ål 'ksrhdfjrk mR—"V vkgsr- rlsp ;k mRiknukps vkdkjeku gyds vkf.k okijkl lqyHk vkgs- Hkhe ekosZy fVyj vusd mi;qä dkes djrks- mnkgj.kkFkZ] Ål fidkiqjrh cksyk;ps >kY;kl; gs mRiknu Vhfyaxlkscr yko.kh] 2-5 QwV fidkps r.k miVwu dk<.ks] R;kposGh eqGkyk ekrhps iWfdax dj.ks v'kh dkes djrs- mPp osxkpk jksVkosVj loZ r.k miVwu dk<rks- Ål ljG js"ksr vkf.k etcwr ok<ok ;kdfjrk ekrh eqGk'kh ?kê dj.;kl enr djrksR;kplkscr etcwr vksrho yks[kaMkus r;kj dj.;kr vkysys fx;j c‚Dl vkf.k n.kdV eYVh IysV Dyp flLVhe Hkhe ,Dlsy foMjyk loksZÙke] etcwr] gydk] vkdkjkus vkVksi'khj cuors- ;kpk Qk;nk dkiwl] VkseWVks] vkys] cVkVk bR;knh fofo/k fidkauk gksrks- Hkhe ,Dlsy foMj gk mPp osxkpk jksVkosVj ekrh o r.kkauk pkaxY;kçdkjs ,dtho d:u 1-5 QwV varjkoj ihd yko.;kl lká djrksvxnh 1 QwV fdaok R;kgwu deh varjkoj v#an tkxsr ihd vlY;kl Hkhe fiDlsy vkf.k Hkhe foMj d` "kh tkxj.k uksCgsacj 2017

jktdqekj v#eqxe] lapkyd çHkkohi.ks dke djrks--- edk] Qqys bR;knh loZ çdkjP;k fidkalkBh mi;qä- NksVs r.k r;kj gksÅu gkrk'kh vkysY;k fidkpk uk'k d: 'kdrkr- Hkhe iWMh foMj gk HkkrkP;k 'ksrkdfjrk ,d vfr'k; dYid vkf.k loksZÙke i;kZ; vkgs! dsoG r.kp uOgs rj Hkhe jkbZl VªkUlIykaVjlkj[kh Hkhe —"kh ;a=.kk gs jsuhlkUlps vk.k[kh ,d Lons'kh mRiknu vkgs- Hkhe jkbZl VªkUlIykaVj gs 4 jks] o‚d&fcgkbaM çdkjkrhy vkf.k lokZr egÙokps Eg.kts gs Hkkjrkrhy loZ çdkjP;k fidkauk mi;qä BjrsHkheps fVylZ ukaxj.khlkBh loksZÙke vlwu Hkhe IykaVlZ yko.khyk enr djrs- Hkhe foMlZP;k foLr`r Js.khus fidkph ns[kHkky gksrs- HkherQsZ Hkhe fjilZ vkf.k dVlZ ihd dki.khyk gkrHkkj ykorkr- Hkkr] xgw bR;knh fidkaph dki.kh dj.;kdfjrk gs mRiknu loksZÙke vkgsHkhe d‚uZ dVj gk d.khl] edk dki.khdfjrk lksik lqyHk vkf.k osxoku i;kZ; vkgsloZ Hkhe —"kh ;a=kaph fM>kbZu] fodkl] rikl.kh vkf.k fufeZrh Lons'kh vkgs- Hkhee/;s jsu Mh>sy vkf.k isVªksy baftUlpk okij dj.;kr ;srks- gh fufeZrh ns[khy bu&gkÅl gksrsjsuhlkUl i‚oj ç‚MDV~ldfjrk dMd ntkZ çfØ;k vkf.k rikl.kh i)rhapk okij dsyk tkrks- Hkheps çR;sd —"kh ;a= gs 'ksrd&;kaps dke lq;ksX; dj.;kP;k mís'kkus r;kj dj.;kr vkys vkgsfoØsR;kaps etcwr laidZtkGs loksZR—"V foØh vkf.k lsok lká iqjors- R;kplkscr fuf'pr osGsr lqVs Hkkxgh miyC/k d:u nsrs- ;keqGs 'ksrd&;kaP;k gkrkauk vko';d vlysyh 'käh Eg.kwu Hkheps uko ?ksrys tkrs! malayalam.krishijagran.com

xzksVsdph ek;Øksfc;y ¼lw{etho½ mRiknukaph Js.kh ck;ks QfVZyk;>j jk;>ksfc;e vW>sVkscWDVj] ,>ksfLçfjfy;e] Q‚LQsV lksY;qcyk;f>ax cWDVsfj;k] ,.Mksek;dksjkbZtk ¼ose½] iksVWf'k;e eksC;qyk;f>ax cWDVsfj;k] f>ad lksY;qcyk;f>ax cWDVsfj;k] vWlhVkscWDVj] dsfj;j vk/kkfjr dksulksjVh;k] rjy vk/kkfjr dksulksjVh;k

ck;ks isLVhlkbZM~l ¼tSfod dhVduk'kds½ Vªk;dksMekZ fojMh] Vªk;dksMekZ gkjftfu;e] ihlqMkseksul ¶ywjksufll] fcOgsfj;k cslh;kuk] cslhyl] lcLVhfyl isflyksek;fll fyykflul] oVhZflfy;e ysdkuh] oVhZflfy;e Dysek;MksLiksfj;e] cslhyl Fkqfjtsuslhl] ,uihOgh bR;kfn-

ouLirhfo"k;d dhVduk'kd vW>kMhjsDVhu

IykUV xzksFk çkseksVj th&,&3] Vªk;d‚uVsu‚y] IykUV xzksFk jsX;qysVj]

mRiknukaps Qk;ns jlk;ufojfgr foLrkfjr la'kks/ku vkf.k ukfoU;iw.kZ miØekuarj lw{etho ?kVdfufeZrh] ekrhps vkjksX; vkf.k mRikndrsr lq/kkj.kk] i;kZoj.k;h; larqyu vkf.k fLFkjrk jk[k.;kl enr-

xzksVsd gh ,d i;kZoj.k Lusgh daiuh vlwu uSlfxZd [krs vkf.k dhVduk'kd fufeZrhr vLly la'kks/ku vkf.k fodklkyk çk/kkU; nsrks- R;kpçek.ks vUukpk ntkZ vkf.k vk;q";eku mÙke Ogkos ;k –"Vhus ekrhpk dl lq/kkjrks-

40

eqyk[kr

'ksrd&;kauh fu;kstu dj.;koj Hkj |kok % M‚- ,l- ds- eYgks=k — "kh gs ,d vls {ks= vkgs T;koj laiw.kZ txkps iks"k.k voyacwu vkgs- tj 'ksrd&;kauh /kkU; fidfo.ks can dsys rj txkr jksxkaP;k lkFkh iljrhy- rqEgkyk ekfgr vlsyp dh txkrhy cgqrsd ns'kkar eksBîk çek.kkoj 'ksrh dsyh tkrs vkf.k Hkkjrgh vlkp ,d ns'k vkgs- Hkkjrkr vusdfo/k fids ?ksryh tkrkr- vkiY;k ns'kkr eksBîk çek.kkoj rkanwG] xgw] edk ;k /kkU;kaP;k O;frjhä QyksRiknu ns[khy eksBîk çek.kkr gksrs T;keqGs ns'kkrhy tursps iksV Hkjrs- ;kpcjkscj gh fids vU; ns'kkar fu;kZr ns[khy dsyh tkrkr- vkiY;kdMs vk/kqfud —"kh ra=Kku] dk;Zi)rh vkf.k vk/kqfud —"kh ;a=s vlY;keqGs vkt gs 'kD; >kys vkgs- —"kh {ks=krhy ;k ;'kklkBh vkiY;k —"kh la'kks/kdkaps vkf.k vf/kdk&;kaps ;ksxnku Qkj eksBs vkgs- M‚- ,l- dseYgks=k ,d vls O;fäeRo vkgs T;kauh 'ksrd&;kaph lsok dj.ks gkp /keZ ekuwu R;kaP;klkBh dk;Z dj.;kr /kU;rk ekuyh- rs Hkkjr ljdkjP;k —"kh ea=ky;kr —"kh vk;qä Eg.kwu dk;Zjr vkgsr- rs dsoG Hkkjrkrp ukghr rj vkarjjk"Vªh; Lrjkoj ns[khy Hkkjrh; —"kh {ks=kps çfrfuf/kRo djr vkgsrHkkjrkrhy —"kh {ks=krhy orZeku ifjfLFkrh tk.kwu

d` "kh tkxj.k uksCgsacj 2017

?ks.;klkBh vkf.k 'ksrdjh vkiys mRiUu dls ok<ow 'kdrkr gs letwu ?ks.;klkBh —"kh tkxj.kus Hkkjr ljdkjps —"kh vk;qä M‚- ,l- ds- eYgks=k ;kaP;k'kh laokn lk/kyk- R;krhy dkgh egÙokps eqís& M‚- ,l- ds- eYgks=k Eg.kkys dh] Hkkjrkr T;k xrhus —"kh {ks=kpk fodkl gksrks vkgs vkf.k mRiknu nj ok<rks vkgs rs c?krk ns'kkr [kk|kUukP;k iqjoBîkr vf/kd o`)h gksbZy v'kh vkeph [kk=h vkgs- ;k o"kkZrhy 'ksrh gaxke ns[khy vkeP;klkBh Qk;ns'khj Bjyk vkgs- xsY;k o"khZ 1070 yk[k gsDVj {ks=QGkr ykxoM gksrh rh ;k ekSlekr 1065 yk[k gsDVj {ks=QGkoj dsyh xsyhxsY;k o"khZP;k rqyusr 5 yk[k gsDVj {ks=QG deh >kys vlys rjh v'kkçdkjs deh& tkLr Qjd gksrp vlrks dkj.k xsY;k 5 o"kkZryh vkeph ,dw.k ljkljh 1058 yk[k gsDVj {ks=QG brdh vkgsvkti;aZrph vkdMsokjh gh ljkljh is{kk tkLrp vkgs- ;ko"khZ Ål vkf.k dkilkP;k {ks=QGkr FkksMh ok< >kyh vkgs20 yk[k gsDVj {ks=QGkr dkilkph isj.kh >kyh vlwu Ålkph ykxoM xsY;k o"khZP;k rqyusr 7 yk[k gsDVj vkgs- rj nqljhdMs HkkrkP;k ykxoMhr FkksMh ?kV >kyh vkgs- xsY;k o"khZ gh vkdMsokjh 385 yk[k gsDVj malayalam.krishijagran.com

41

eqyk[kr gksrh rj [kfjikP;k ;k ekSlekr rh 381 yk[k gsDVj gksrh- xr lky MkGhaph ykxoM 148 yk[k gsDVj {ks=koj dsyh xsyh gksrh th ;ko"khZ 142 yk[k gsDVjoj dsyh xsyh- dM/kkU;kaph ljkljh 105 yk[k gsDVj vlrs- rwj MkGhr FkksMh ?kV >kyh vlwu mMhn MkGhps {ks=QG 7 yk[k gsDVj >kys vkgs- Hkkrkps {ks=QG ns[khy FkksMs ?kVys vkgs ijarq ;kar fpark dj.;klkj[ks dkgh ukgh dkj.k vkiY;kdMs Hkkrkps vfrfjä mRiknu vlrsp- dM/kkU;krgh vki.k Lo;aiw.kZrsP;k fn'ksus okVpky djr vkgksr dkj.k vkiY;kyk 24 yk[k esfVªd Vu dM/kkU;kaph vko';drk vlrs vkf.k xr lkyps mRiknu toGikl 23 yk[k esfVªd Vu brds vkgsM‚- eYgks=k Eg.krkr dh] vkiY;k 'ksrd&;kauh loZp fidkaph ladjhr ok.ks okijyh ikfgtsr- ;kp cjkscj 'ksrd&;kauh —"kh {ks=krhy vk/kqfud ra=Kku Lohdkjys ikfgts dkj.k ;keqGs R;kauk tkLr vkf.k pkaxY;k çrhps ihd mRiknu feGsy- T;k {ks=kar ik.;kph VapkbZ vkgs v'kk {ks=karhy 'ksrd&;kauh lw{e flapu i)rh vkf.k ladjhr ok.ks Lohdkjyh ikfgtsr- ;keqGs ihd mRiknukr ok< gks Å u 'ks r d&;ka u k pka x ys ihd feGs y 'ksrd&;kauh vkyVwu&ikyVwu fids ?ksryh ikfgtsr T;keqGs R;kauk ykHk gksbZy- l/;k Hkkjrkrhy 9-7 yk[k gsDVj {ks= flapuk[kkyh vkys vlwu ;sR;k 3-4 o"kkZr vk.k[kh 10 yk[k gsDVj {ks= lw{e flapuk[kkyh vk.k.;kps ljdkjp y{; vkgs- ;kosGh vkEgh vkeps y{; ok<oys vlw u R;keq G s mRiknukr tkLr uQk gks b Z y 'ksrd&;kauk deh {ks=kr tkLr mRiknu ?ksrk ;kos vlk vkepk ç;Ru vkgsM‚- ,l- ds- eYgks=k Eg.krkr dh] pkaxY;k mRiknuklkBh 'ksrd&;kauh fu;kstu dj.;koj Hkj fnyk ikfgts- tj 'ksrd&;kauh iwoZ fu;kstukuqlkj dke dsys rj R;kauk vf/kd Qk;nk gksbZy- [kjhi gaxke lai.;kP;k ekxkZoj vlrkukp 'ksrd&;kauh iq<hy fidklkBh r;kjh d:u Bsoyh ikfgts- fc;k.kkaph isj.kh d/kh dsyh ikfgts] dks.krs [kr fdrh çek.kkr okijys ikfgts] lw{e&iks"kd rRos] lsafæ; [krs okij.ks] vko';drsuqlkj ik.;kP;k çek.kkdMs y{k ns.ks bR;knh ckchadMs y{k fnys ikfgts- tj 'ksrd&;kauh ;kçdkjs laiw.kZ xks"Vhaps fu;kstu d:u dke dsys rj R;kapk Qk;nk gksbZy vkf.k R;kauk 'ksrh O;olk;kr ;s.kk&;k leL;kaps fujkdj.k dj.;kr dks.kR;kgh vMp.kh ;s.kkj ukghr'ksrd&;kauh e`nk vkjksX; rikl.kh dkMkZP;k vk/kkjkus ekrhph pkp.kh dsY;koj exp [krs vkf.k iks"kd rRokapk okij dsyk ikfgts- rsyfc;kaph fids gs l/;k vkeP;k leksjhy lokZr eksBs vkOgku vkgs dkj.k R;kaps d` "kh tkxj.k uksCgsacj 2017

iqjls mRiknu vkiY;kdMs gksr ukgh- ;klkBh 'ksaxnk.ks] lw;ZQwy ;kalkj[;k fidkaoj tkLr y{k ns.;kph xjt vkgs dkj.k vki.k eksBîk çek.kkoj [kk| rsy vk;kr djr vkgksr- gh ,d eksBh njh vkgs- rh Hkj.;klkBh dkgh dkG tkok ykxsy- Eg.kwu ek÷;k 'ksrdjh cka/kokauk eh gs lkaxw bfPNrks dh R;kauh fu;kstukdMs y{k nsÅu vk/kqfud —"kh ra=Kkukpk mi;ksx djkok- vkiY;k uthdP;k —"kh foKku dsaækP;k laidkZr jkgwu oSKkfudkadMwu osGksosGh ekfgrh ?ksr jkg.ks [kwi egÙokps vkgseksfudk e.My lglaiknd Ñ"kh tkxj.k] uoh fnYyh eksckby % 9891755566 bZesy&monika@krishijagran.com bejku [kku T;s’B i=dkj] —"kh tkxj.k] uoh fnYyh eksckbZy % 9582957538 bZesy&imran@krishijagran.com

vkiY;k fidkauk tukojkaiklwu okpok

foeks{k

>Vdk e'khu

lokZr osxGs ra=Kku dkykoMps cpqHkkbZ Bsfl;k ¼oSKkfud½ ;kaps la'kks/ku

Hkkjrkrhy lsYQ çksVsD'ku flLVheph ,dek= >Vdk e'khu th vkiyh ns[kjs[k Lor:p Bsors rkjsyk ouLirhpk Li'kZ >kY;kl cWVjh fMLpktZ gksr ukgh---! rkj rqVY;kus fdaok 'k‚VZ lfdZV >kY;kl cWVjh fMLpktZ gksr ukgh---! ikolkG~;krgh pky.kkjh ,dek= e'khu---!

foeks{kph 10 ,djki;aZr ,d NksVh e'khuHkh miyC/k

www.krishijagran.com

42

eqyk[kr

Keep India as Sustainable Agriculture Nation lsafæ; mRiknukaph vksG[k % uhe bafM;k

d

Mwfyackyk Hkkjrh; laL—rhe/;s gtkjks o"kkaZiklwu vuU; lk/kkj.k egÙo vkgs - dMw f ya c gs i;kZoj.kkcjkscjp vkiY;k vkjksX;klkBh ns[khy mi;qä vkgs- dMwfyackiklwu fufeZr mRiknukaph ekx.kh fnolsafnol ok<rs vkgs- i;kZoj.k lao/kZukcjkscjp —"kh] i'kq ns[kHkky] lkoZtfud vkjksX; bR;knhalkBh ;kpk pkaxyk mi;ksx gksrks gs la'kks/kukvarh fl) >kys vkgsdMwfyackiklwu r;kj mRiknus ?ksÅup vkj- ts- xzqiph uhe bafM;k gh daiuh dk;Z djrs vkgs- daiuhps d‚iksZjsV v‚fQl egkjk"Vªkrhy vkSjaxkckn ;sFks vkgs- daiuhps mik/;{k vkf.k O;olk; fodkl O;oLFkkid fot; vkjsuM ;kaP;k'kh —"kh tkxj.kus laokn lk/kyk R;kosGh rs Eg.kkys dh] daiuh dMwfyackoj lkrR;kus la'kks/ku djr vlrs- daiuhph loZ mRiknus bdkslVZ ,tUlhdMwu çekf.kr vkgsr- R;kauh daiuhph lsafæ; mRiknus] dMwfyackpk —"kh {ks=krhy mi;ksx] daiuhph myk<ky vkf.k lh,lvkj miØe bR;knh fo"k;kalaca/kh ekfgrh fnyhdaiuh dks.kR;k çdkjph mRiknus r;kj djrs\ vkeph daiuh uhe bafM;k çk;OgsV fyfeVsM gh vkeps O;oLFkkidh; lapkyd jk?kosaæ tks'kh ;kaP;k ekxZn'kZuk[kkyh fc;k.ks] [krs] dqDdqVikyu ;kalkj[;k fofo/k —"kh mRiknukaP;k tksMhusp f'k{k.k {ks=kr ns[khy dk;Zjr vkgs- uhe bafM;k lewgkph myk<ky 750 dksVh #i;s vkgsdaiuhph fofo/k mRiknus&  uhejkt Q‚eZ~;qys'kUl ¼300 ih-ih-,e rs 50,000 ih-ih,e i;aZr ,s>kfjMhu vk/kkfjr bZ-lh-½  uhe xksYM ¼uSlfxZd ,u- ih- ph ifjiw.kZ lsafæ; [krs½  uhe rsy ¼?kk.;koj r;kj dsysys 'kq) rsy½  lqij ,p ¼æo vkf.k d.khnkj :ikrhy áqfed inkFkkaZuh ;qä½  lqij LçsM ¼xSj vk;fud flfyd‚u vk/kkfjr çlkj okgd½  eYVh vWDV ¼çHkkoh o ykHknk;h lw{ethok.kw½  vkj- ts- oaMj ¼ik.;kr foj?kG.kkjh jksi gkeksZUl½  QWjkseksUl d` "kh tkxj.k uksCgsacj 2017

fot; vkjsuM mik/;{k vkf.k O;olk; fodkl O;oLFkkid uhe bafM;k çk;OgsV fyfeVsM eksckby % 9891860715

vkeph loZ dMwfyac mRiknus Qjhnkckn ;sFkhy dsaæh; dhVduk'kd eaMGk}kjs uksan.kh—r vkgsr R;kpçek.ks lsafæ;–"Vîk fLoR>yaZM ;sFkhy vk;- ,e- vksfu;a=.kk}kjs ns[khy çekf.kr vkgsr- daiuh xsY;k 10 o"kkaZiklwu iWu bafM;kP;k varxZr 21 ns'kkar vkiY;k mRiknukaph fu;kZr djrs'ksrd&;kadMwu gksr vl.kk&;k dMwfyac mRiknukaP;k ok<R;k ekx.khph iwrZrk daiuh dks.kR;k çdkjs djrs\ vkiY;kyk gs ekghrp vkgs dh ns'kkr tSo dhVduk'kdkaph ekx.kh daikÅaM okf"kZd ok<hP;k njkP;k ¼lh- ,- th- vkj½ vk/kkjkoj njo"khZ 18 % ok<rs- ;keqGs jklk;fud dhVduk'kdkaP;k okijkoj tkxfrd Lrjkoj ?kV >kyh vkgs- xzkgdkae/;s lqjf{kr mRiknkaP;k okijkph tk.kho ok<rs vkgs- ;keqGsp Hkkjrkr ns[khy uhe bafM;kP;k mRiknukaP;k ekx.khr ok< gksr vkgs- ;klkBh daiuh dPpk eky vk/khp ?ksÅu Bsors vkf.k cktkjkP;k ekx.khuqlkj mRiknukapk iqjoBk djrs- gk iqjoBk tyn xrhus Ogkok ;k –"Vhus daiuhus HkkjrHkj vkiY;k vusd 'kk[kk m?kMY;k vkgsr- ;k 'kk[kkae/kwu vko';d mRiknus [kjsnh dsY;koj 'ksrdjh R;kapk mi;ksx yxsp vkiY;k 'ksrkr d# 'kdrkrrqEgkyk gs ekghrp vkgs dh ns'kkr dMwfyackph >kMs deh çek.kkr vkgsr- v'kk ifjfLFkrhr rqEgh eky d'kkçdkjs çkIr djrk\ l/;k dMwfyackiklwu fufeZr mRiknukaph ekx.kh eksBîk çek.kkr ok<rs vkgs- dMwfyackrhy ,s>kjhMhu gs ,d lØh; la;qx vlwu rs dMwfyackP;k fc;kaP;k www.krishijagran.com

eqyk[kr vdkZiklwu feGrs;k}kjs ,d dk;eLo:ih Q‚eZ~;qys'ku çkIr gksrs- cktjkr l/;k dMwfyackph xq.koÙksus ifjiw.kZ fc;k.ks oktoh fdaerhr miyC/k vkgsrcktkjkrwu gh fc;k.ks ?ksÅu vkEgh dMwfyackph mRiknus ;ksX; osGsr r;kj d:u cktkjkrhy ekx.kh iw.kZ djrksdMwfyackP;k mRiknukapk —"kh {ks=kr dlk mi;ksx gksrks\ gYyh mPp ra=KkukeqGs —"kh {ks=kr mi;qärsP;k vk/kkjkoj dMwfyackph mRiknus r;kj dsyh tkr vkgsrvk/kqfud ra=KkukP;k okijkeqGs gh mRiknus —"kh fodklklkBh vuqdwy vkgsr- vesfjdsr dMwfyackP;k mRiknukaoj O;kid fo"k'kkL=fo"k;d vH;kl dsyk xsyk vkf.k R;kaurj bZih,us ns[khy dMwfyackP;k mRiknukauk ckxdkekr mi;ksx dj.;klkBh ijokuxh fnyh vkgsgh dMwfyac mRiknus QqyfdMs] <sdw.k] ika<jh ek'kh] ikus iks[kj.kkjh vGh ;kalkj[;k fdMhaP;k fu;a=.kkr vfr'k; ykHknk;h vlY;kps fnlwu vkys vkgsgh mRiknus uSlfxZdfjR;k dke djrkr- dMwfyackrhy ,s>kfjMhu ;k la;qxkP;k enrhus dhM u"V dsyh tkÅ 'kdrs- gh mRiknus vfr'k; lqjf{kr vkgsr- ihd mRiknu çfØ;snjE;ku dks.kR;kgh /kksD;kf'kok; gh mRiknus okijrk ;sÅ 'kdrkrrqEgh dMwfyackP;k mRiknukaph xq.koÙkk d'kh jk[krk\ daiuh mPp çrhph fc;k.ks vkf.k dMwfyackph QGs ;kapk okij djrs- ;keqGs mRiknukaph xq.koÙkk fVdork ;srs- brdsp uOgs rj vkEgh vkeP;k vkokjkph LoPNrk vfr'k; pkaxY;k r&gsus djrks- ;keqGs vkEgkyk dPpk eky lqjf{kr Bsork ;srks- ;kO;frfjä mPp xq.koÙksph fc;k.ks vkf.k dPP;k ekykP;k vk/kkjkoj vkEgh vkeP;k mRiknukaph xq.koÙkk jk[krksuhe bafM;kP;k dks.kR;k mRiknukauk 'ksrd&;kadMwu vf/kd ekx.kh vkgs\ daiuhP;k [kkyh fnysY;k mRiknukaph ekx.kh vf/kd vkgs&  uhejkt  uhexksYM  lqij ,p  lqij LçsM daiuhP;k lh,lvkj miØekfo"k;h dkgh lkaxknjo"khZ vkEgh daiuhP;k deZpk&;kaP;krQsZ jänku f'kfcjkps vk;ks t u djrks - ;kf'kok; vkEgh 'ksrd&;kalkBh f'k{k.k f'kchj vk;ksftr d:u R;kauk dhVduk'kdkaP;k lqjf{kr okijkP;k ckcrhr çf'kf{kr d` "kh tkxj.k uksCgsacj 2017

43

djrksdaiuhph l/;kph myk<ky fdrh vkgs\ vkeph ,dw.k 12 dksVh #i;kaph vkf.k lewgkph 750 dksVh #i;kaph myk<ky vkgsdaiuh dks.kkyk vkiyk çfrLi/khZ ekurs\ vkEgh çfrLi/kZ~;kais{kk xzkgdkyk çk/kkU; nsrksvkepk dsoG ,dp fl)kar vkgs vkf.k rks Eg.kts ÞçfrLi/kZ~;kis{kk xzkgdkyk letwu ?;k-ß daiuh çfrLi/kZ~;kaoj vkiys y{k dsafær djr ulwu xzkgdkauk mPp çrhph xq.koÙkkiw.kZ mRiknus ns.;klkBh dfVc) vkgsdaiuhP;k Hkfo";krhy ;kstuk dk; vkgsr\ vkEgh vesfjdsr fuehVªh v‚xWZfud uked daiuhph lq#okr dsyh vkgs- gh uhe bafM;kph midaiuh vkgs;k O;frfjä vusd uoh mRiknus cktkjkr miyC/k d:u ns.;kph vkeph ;kstuk vkgs th fo'oklkgZrk vkf.k mRiknu {kersP;k dlksVhoj [kjh mrjrhyrqeP;k mRiknukaP;k okijklkBh rqEgh 'ksrd&;kauk d'kkçdkjs çf'kf{kr djrk\ daiuh 'ksrd&;kauk jklk;fud dhVduk'kdkaP;k ,soth dMwfyackP;k dhVduk'kdkapk okij dj.;lkBh çf'kf{kr djrs- ;klkBh vkEgh R;kauk lqjf{kr mik;kalkBh lYyk nsrks- ;kpcjkscj vkEgh R;kauk gh ekfgrh ns[khy nsrks dh dMwfyac;qä dhVduk'kdkapk okij dsY;koj fidkaoj jklk;fud vo'ks"k mjr ukghr- ;kpk ifj.kke Eg.kwu i;kZoj.kkps j{k.k gksrs vkf.k 'ksrkr dke dj.kk&;kaps vkjksX; lqjf{kr jkgrs- Qokj.khP;k osGh 'ksrd&;kauh gkreksts ?kkykosr vkf.k rksaMkyk #eky ykokok vlk lYyk ns[khy vkEgh nsrks—"kh tkxj.kP;k ek/;ekrwu rqEgh 'ksrd&;kauk dk; lans'k nsÅ bfPNrk\ vkEgh 'ksrd&;kauk lsafæ; [krs okij.;kpk lYyk nsÅ bfPNrks dkj.k ;keqGs ekrhpk dl fVdwu jkgrks;kpcjkscj ,dkfRed dhM O;oLFkkiu vkf.k ,dkfRed /kksdk O;oLFkkiu ;kalkj[;k ra=Kkukpk okij d:u mRiknu ok<foys ikfgtsnhif'k[kk flag i=dkj —"kh tkxj.k] uoh fnYyh eksckbZy& 9891443388 bZesy& deepshikha@krishijagran.com foHkwfr ukjk;.k i=dkj —"kh tkxj.k] uoh fnYyh eksckbZy& 9891828266 bZesy& vibhuti@krishijagran.com hindi.krishijagran.com

eqyk[kr 44 'ksrd&;kaps mRiUu nqIiV dj.;kP;k n`"Vhus lq;ksX; ekxZ Eg.kts ckxkbZr fids % M‚- ch- ,u- ,l- ewrhZ

Q

Gkae/kwu vkf.k HkkT;kae/kwu thoulRos vkf.k iks"kd rRos feGrkr gs vki.k loZp tk.krks- vkiY;k Hkkjrh; laL—rhr pkaxY;k [kk| inkFkkaZe/;s elkY;kauk vuU; lk/kkj.k egÙo vkgs- vkf.k rs mÙkjsdMwu nf{k.ks d Ms O;kidi.ks iljys vkgs - çR;s d l.kk&lekjaHkkph 'kksHkk ok<fo.;kps dke Qqys vkf.k rksj.ks djrkr- gk Hkkjrh; —"kh {ks=kpkp ,d Hkkx vlwu R;kyk ckxkbZr EgVys tkrs- Hkkjrkrhy ckxkbZrhps ;'k] R;krhy leL;k vkf.k R;karhy vkdMsokjh tk.kwu ?ks.;klkBh —"kh tkxj.kus Hkkjr ljdkjps g‚VªhdYpj dfe'kuj M‚- ch- ,u- ,l- ewrhZ ;kaP;k'kh laokn lk/kwu R;kaP;kdMwu ;k fo"k;krhy ekfgrh ?ksryh- ;k eqyk[krhe/khy egÙokps eqís& ns'kkr ckxkbZrhph fLFkrh d'kh vkgs\ ckxkbZr lgk Hkkxkar foHkkxyh tkrs& HkkT;k] QGHkkT;k] elkys] ltkoVhph jksis] ykxoMhph jksis vkf.k vGachpk ;kar lekos'k gksrks- nql&;k fidkaP;k rqyusr ns'kkrhy ckxkbZr 'ksrhph ifjfLFkrh tkLr pkaxyh vkgs- tj nql&;k [kk| fidkaph ckxkbZr 'ksrh'kh rqyuk dsyh rj 'ksrd&;kauk rh tkLr mRiUu ns.kkjh 'ksrh vkgs- ijarq mRiknu vkf.k dki.kh uarjP;k dkgh leL;k vkgsr- tj ,[kknk 'ksrdjh 1 xgw fodr vlsy vkf.k tj frFks dks.kh lQjpan fdaok vkaC;klkj[ks ckxkbZr mRiknu fodr vlsy rj R;kyk xOgkP;k rqyusr tkLr Hkko feGrks- dsG~;kalkj[;k QGkar rj 30 iV tkLr Hkko feGrks- Qqykae/;s 30 rs 35 iV vf/kd Hkko feGrks- v'kkfjrhus 'ksrdjh lgti.ks vkiys mRiUu nqIiV d: 'kdrksHkkjrh; ckxkbZr mRiknukais{kk vkarjjk"Vªh; mRiknu xq.koÙkk d'kh osxGh vkgs\ vkarjjk"Vªh; cktkjkr oxhZdj.k çfØ;srwu tkos ykxrs- ;klkBh ,dk Øeokjh i)rhpk voyac djkok ykxrks- tsOgk 'ksrkrwu mRiknu [kjsnh dsys tkrs rsOgk vkarjjk"Vªh; cktkjkr mRiknukph xq.koÙkk riklyh tkrs- tj ^,* ntkZps mRiknu cktkjkr vkys rj R;kyk pkaxyk Hkko feGrks- ^lh* ntkZP;k mRiknukauk çfØ;k m|ksxkar okijys tkrs- Hkkjrkrhy 2 rs 5 VDds ckxkbZ r mRiknus çfØ;s l kBh okijyh tkrkrHkkjrkrhy çfØ;k i)rh laFk vlY;kus cktkj Hkko R;kP;k xq.koÙksP;k ntkZoj voyacwu vlrks- ,] ch] lh gk ntkZ mRiknukP;k otu] xq.koÙks vkf.k vkdkjkoj voyacwu vlrksd` "kh tkxj.k uksCgsacj 2017

xq.koÙkk vkf.k vkdMsokjhP;k vk/kkjkoj ckxkbZr mRiknukaph fLFkrh d'kh vkgs\ —"kh {ks=kP;k vk/kkjkoj ;k vkdMsokjhph rqyuk d'kh djky\ Hkkjrkrhy 140 n'ky{k gsDVj —"kh HkwehiSadh 17 VDds {ks=QGkoj ckxkbZr 'ksrh dsyh tkrs- ;keqGs —"khps ,dw.k ns'kkarxZr mRiknu 30 VDds vkgs- Hkkjr ^,* ntkZps toGikl 20 VDds mRiknu djr vlwu pkaxY;k —"kh çfØ;s}kjs ;kar vtwugh ok< djrk ;sÅ 'kdsyvkdMsokjhuqlkj ;ko"khZ toGikl 299-85 n'ky{k Vu mRiknu >kys- xsY;ko"khZ rs 283-4 n'ky{k Vu gksrsrqyuk dsY;kl mRiknukr 4-8 VDD;kaph vkf.k {ks=QGkr 2-6 ph ok< >kyh vkgs- ;ko"khZ ckxkbZr mRiknu rksaMkr cksVs ?kkyk;yk yko.kkjs >kys vkgs- xsY;k 5 o"kkZr vU; —"kh fidkaps mRiknu 271 n'ky{k vlwu R;k rqyusr gs fdrhrjh tkLr vkgs- 25-5 n'ky{k gsDVj {ks=kr 299-85 n'ky{k Vu mRiknu gh y{k.kh; xks"V vkgsvki.k vkiY;k mRiknukaph xq.koÙkk vkf.k mRiknu dls ok<ow 'kdrks\ pkaxY;k mRiknuklkBh vkiY;kyk pkaxyh lq#okr djkoh ykxsy- ;klkBh pkaxY;k ok.kkph jksis yko.ks vfr'k; egÙokps vkgs- ;kp tksMhyk ;ksX; osGh pkaxyh [krs ns.ks Qk;ns'khj vlrs- flapu gh vkiY;k ns'kkrhy vfr'k; egÙokph leL;k vlwu R;keqGs brjgh vusd ç'u mHks jkgrkr- pkaxY;k ntkZP;k mRiknukar vk.k[kh ok< dsyh tkÅ 'kdrs ijarq R;klkBh pkaxY;k ok.kkph vkf.k xq.koÙkkiw.kZ jksikaph ykxoM dj.;kph xjt vlrs- lkekU;r: Hkkjrkr cukoV dk;|kpk vk/kkj ?ksÅu r;kj dsY;k xsysY;k jksikauk pqdhP;k i)rhus f'kDds ek:u rh 'ksrd&;kaP;k xG~;kr ekjyh tkrkr vkf.k gh ,d eksBhp leL;k vkgs- ;k leL;sps fujkdj.k dj.;kpk ,d lksik ekxZ Eg.kts 'ksrd&;kauh ;k lanHkkZr ekfgrh d:u ?ks.ks gkp vkgs- ;klkBh —"kh foKku dsaæ 'ksrd&;kauk enr djr vkgsrhindi.krishijagran.com

45

eqyk[kr Hkkjrh; okrkoj.kkyk vuqdwy vl.kkjh dks.krh QGs&HkkT;k 'ksrd&;kalkBh Qk;ns'khj vkgsr\ ckxkbZrhP;k vU; foHkkxkr HkkT;kaP;k rqyusr QGs tkLr Qk;ns'khj Bjrkr- vkacs] dsGh] iibZ vkf.k MkfGac gh Hkkjrkrhy egÙokph fids vlwu okrkoj.kkP;k vuqdqyrsuqlkj R;kaps mRiknu fofo/k {ks=kr ?ksrys tkrsijarq ;kargh MkGhackps mRiknu vf/kd pkaxys gksrs'ksrd&;kauh jk"Vªh; g‚VªhdYpj cksMkZus vf/k—r dsysY;k jksiokfVdsrwup xq.koÙkkiw.kZ jksis vkf.k vU; lkfgR; ?ksrys ikfgts- ;k dkekr 'ksrd&;kauk LVkj jsfVax vkf.k xzsMsM jksiokfVdkaph enr gksÅ 'kdrsmRiknukaP;k xq.koÙksoj ikolkpk dlk ifj.kke gksrks\ xsY;k dkgh o"kkaZiklwu Hkkjrkr ikolkps çek.k pkaxys vkgs- ;keqGs dsoG nq"dkGxzLr {ks=s çHkkfor >kyh- ijarq lkekU;i.ks ckxkbZr fidkaoj ;kpk Qkjlk ifj.kke gksr ukgh- ckxkbZr fidkauk Bjkfod osGh flapukph xjt uDdhp vlrs- ;klkBh fBcd flapu i)rhpk voyac dsyk ikfgts- flapuklkBh ik.kh lkBo.;kph vkf.k o"kkZ ty laj{k.kkph ns[khy xjt vkgs- ;keqGs nq"dkGxzLr {ks=kr ;ksX; rj~gsus flapu dsys tkÅ 'kdsy- ;kçdkjs xgw] MkGh vkf.k Hkkr fidkae/;s flapu dsys tkrsHkkjrh; ckxkbZr mRiknukaph fu;kZr fLFkrh d'kh vkgs\ Hkkjrh; ckxkbZr mRiknukaph fu;kZr pkaxyh vkgs2014&15 lkyh 28628 dksVh #i;kaph fu;kZr dsyh xsyh gksrh- ;karhy 7-7 dksVh #i;kaph dsoG QGs vkf.k HkkT;kaph vkf.k 460 dksVh #i;kaph Qqykaph fu;kZr dsyh xsyh gksrh- ;kar eq[;Ros d:u dktw vkf.k elkY;kaph fu;kZr dsyh xsyh- Hkkjrkr dktw çfØ;slkBh vusd i;kZ; miyC/k vkgsr ijarq dPP;k ekykP;k derjrseqGs çfØ;k m|ksx çFke gs vk;kr d:u ex R;koj çfØ;k d:u ykHk dekorkr- dktw mRiknukr o`)h Ogkoh ;klkBh ljdkj ns[khy ç;Ru'khy vkgs- nf{k.ksdMhy jkT;s] rsyax.kk] dukZVd] rkfeGukMw] xqtjkr vkf.k NÙkhlxM lkj[;k jkT;kauk ;klkBh y{; dsys tkr vkgs;kph fdaer çrh fdyks 180 rs 200 #i;s vkgs,d vR;k/kqfud ra=Kku vl.kkjk ns'k vlwugh vkiY;kyk isj.khuarjP;k leL;kauk rksaM |kos ykxrs- ;kps fujkdj.k dls djkos\ ns'kkr 'khrx`gkaph eksBh leL;k vlwu R;kaph fLFkrh n;uh; vkgs- ;keqGs njlky 20&30 VDds mRiknukaps uqdlku gksrs- gs loZ uqdlku 'ksrd&;kaukp lgu djkos ykxrs- ;k uqdlkuhph HkjikbZ dsoG 'khrx`gkaP;k ek/;ekrwup dsyh tkrs- QGs vkf.k HkkT;kaP;k lqjf{krrslkBh nql&;k çdkjkapk okij dsyk tkrks'khrx`gs] iWDM gkÅlsl] jk;ifuax psacj vkf.k 'khr okgus ;kalkj[;k lqfo/kkae/;s vki.k ekxs vkgksr gh [kjh leL;k d` "kh tkxj.k uksCgsacj 2017

vkgs- ;k loZ lqfo/kk vlY;k dh fofo/k ckxkbZr mRiknus 20 fnol rs tkLrhr tkLr 6 efgus brD;k dkyko/khlkBh lqjf{kr Bsork ;srkr- ckxkbZr cktkj gk cVkVs] dkans] VkseWVks ;k fidkaoj voyacwu vlrks- gh fids 'khrx`gkr Bso.;kr leL;k ;srkr- ;klkBh ç;Rukaph xjt vkgs- 1 rs 2 esfVªd Vu {kersph 'khrx`gs cufo.;klkBh 6 rs 8 dksVh #i;kaph vko';drk vlrs'ksrd&;kaps mRiUu nqIiV dj.;kP;k –"Vhus ckxkbZr foHkkx dk; dk;Z djr vkgs\ 'ksrd&;kaps mRiUu nqIiV Ogkos ;klkBh loZçFke R;kaP;k ekyklkBh cktkj miyC/k >kyk ikfgts- R;kapk O;kikj ok<ok ;klkBh R;kaP;k O;olk;kyk cktkjk'kh tksMys xsys ikfgts- VkseWVks] dkans vkf.k cVkVs gh cktkjkr vfLFkjrk vk.k.kkjh fids vkgsr- vkiY;kdMs fofo/k fidkaps mRiknu dj.;kps osGki=d vlys ikfgts vkf.k R;kaP;k voLFkkaps fo'ys"k.k dsys xsys ikfgts- dkgh vU; jkT;kae/khy fofo/k fidkaph mRiknu {kerk vkf.k gokeku fHkUu vkgs- R;keqGs jkT;kauh v'kk xks"VhadMs çkeq[;kus y{k nsÅu ;ksX; i)rhpk okij d:u ns'kkrhy pkaxY;k cktkjk'kh tksMys xsys ikfgtsckxkbZr fidkaP;k cktkjkyk vR;k/kqfud ra=Kkukph tksM ns.;kph xjt vkgs- ;keqGs 'ksrd&;kauk Qk;nk gksbZy- ;kO;frfjä 'ksrd&;kaps mRiUu nqIiV dj.;kpk vk.k[kh ,d ekxZ vkgs vkf.k rks Eg.kts fidkaP;k cjkscjhus e/kek'khikyu] vGach] elkY;kps mRiknu vkf.k lqxa/kh o vkS"k/kh jksikaph ykxoM dj.ks- ;keqGs R;kaP;k mRiUukr ok< gksbZy- ;klkBh ,dkfRed QyksRiknu fodkl vfHk;ku ¼,evk;Mh,p½ ;k ;kstus varxZr ljdkj 'ksrd&;kauk enr djr vkgs- ;k ;kstus varxZr 'ksrd&;kauk jksiokfVdk fodkl]dk;kZRed —rh] flapu vkf.k vuqnkuklkj[;k lqfo/kk miyC/k vkgsrM‚- ch- ,u- ,l- ewrhZ lkaxrkr dh cqf)eku 'ksrd&;kauh vuqnkukdMs Qkjls y{k u nsrk vkiY;k mRiknukph xq.koÙkk vkf.k pkaxY;k HkkokdMs y{k fnys ikfgtseksfudk e.My lglaiknd Ñ"kh tkxj.k] uoh fnYyh eksckby % 9891755566 bZesy&monika@krishijagran.com bejku [kku T;s’B i=dkj] —"kh tkxj.k] uoh fnYyh eksckbZy % 9582957538 bZesy&imran@krishijagran.com malayalam.krishijagran.com

46

eqyk[kr

'ksrd&;kauk Lo;aiw.kZ vkf.k l{ke dj.ks gkp mís'k %[oktk vWxzks

'ks

rh dj.kkjs 'ksrdjh vkrk vR;k/kqfud >kys vkgsrvkiY;k dqVqackpk fuokZg pkaxY;k i)rhus djrk ;kok ;klkBh vkiY;k mRiUukr ok< Ogkoh vlsp çR;sd 'ksrd&;kyk okVr vlrs- ns'kkr eksBîk çek.kkoj dkgh {ks=krhy 'ksrd&;kaph vkf.k 'ksrhph voLFkk Qkj'kh pkaxyh ukgh gs lR; ns[khy yksdkaiklwu yiwu jkfgysys ukgh- v'khp ,d leL;k ik.;kph ns[khy vkgs- ns'kkr dkgh jkT;s vkgsr tsFkhy ik.kh [kkjs vkf.k fu#i;ksxh vkgs- ;k ik.;keqGs 'ksrdjh pkaxys mRiknu ?ksÅ 'kdr ukghr rlsp rs ik.kh fi.;klkBh ns[khy oki: 'kdr ukghr- v'kk {ks=krhy 'ksrd&;kaP;k mRiUukr ok< dj.;kpk ç;Ru djr vkgsr eUlwj vkye ts [oktk LVksjst v¡M vWxzks çk;OgsV fyfeVsMps v/;{k vkgsrdaiuhph lq#okr fcgkj jkT;krhy iVuk 'kgjkr >kyh- 'ksrd&;kaP;k fLFkrhr lq/kkj.kk dj.;klkBh dk;Z dj.ks gk ;k daiuhpk eq[; mís'k vkgs- eUlwj vkye lkaxrkr dh] [oktk LVksjst v¡M vWxzks çk;OgsV fyfeVsM vusd {ks=kr dk;Zjr vkgs- /kkU; lkBo.kwd vkf.k —"kh gh ;kaph nksu eq[; dk;Z{ks=s vkgsr- ;k /kkU; xksnkekaph {kerk 20000 esfVªd Vukis{kk tkLr vkgs- ;k O;frfjä —"kh {ks=kr daiuh pqacdh; ik.kh midj.k 'ksrd&;kauk miyC/k d:u nsrsd` "kh tkxj.k uksCgsacj 2017

eUlwj vkye ;kauh lkafxrys dh] ftFks dBh.k ik.;kP;k leL;seqGs pkaxys ihd mRiknu gksÅ 'kdr ukgh frFks pqacdh; ik.kh midj.k gs flapuklkBh [kwi Qk;ns'khj vkgs'ksrd&;kadMwu ;kph ekx.kh fnolsafnol ok<rs vkgs- ;keqGs ihd mRiknukr 10&15 VDds ok< gksrs- pqacdh; ik.kh midj.k gs vk/kqfud ra=Kkukus ifjiw.kZ vkgs- [oktk LVksjst v¡M vWxzks çk;OgsV fyfeVsM l/;k dk'ehj vkf.k fcgkj v'kk nksu jkT;kar dk;Z djr vlwu Hkkjrkrhy vU; jkT;kaoj y{k dsafær dj.kkj vlY;kps R;kauh lkafxrys- pqacdh; ik.kh midj.kkoj Hkkjr ljdkj vkf.k fcgkj ljdkjrQsZ vuqnku ns[khy miyC/k vkgsdaiuhps dk'ehj jkT; çeq[k M‚- lbZn lQkr Eg.kkys dh] —"kh {ks=kr [kwi dk;Z dj.ks vtwu ckdh vkgs- vkEgh ns'kkrhy v'kk {ks=kaoj y{k dsafær djr vkgksr ftFks [k&;k vFkkZus —"kh cnykaph furkar xjt vkgs- dk'ehj ,d vls jkT; vkgs ftFks —"kh {ks=kr [kwi dkgh djrk ;sÅ 'kdrs- jkT;krhy —"kh {ks=kr lq/kkj.kk dj.;koj Hkj nsr vlY;kps R;kauh uewn dsys- ;k O;frfjä fcgkje/khy 14 ftYákar vkEgh vk/khiklwup dk;Z djr vkgksr- lbZn lQkr lkaxrkr dh vkepk eq[; mís'k gk 'ksrd&;kauk Lo;aiw.kZ vkf.k l{ke dj.ks gkp vkgswww.krishijagran.com

vkjksX;nk;h mPp xq.koÙksus mj.k ykHkdkjd mRiUu--baMksfQydMwu

48

e/kqef{kdkikyu

e/kqef{kdkikyu ,d iqjd tksM/kank 'ksrd#;kapk@ efgykapk vf/kd d` f"kdk;Z{ks{=kekr lgHkkx ok<o.ks o xzkeh.k Hkkxkr vf/kdps vkFkhZd mRiUu feGfo.;kpss n`"Vhus xzkeh.k Hkkxkr e/kqe{kh ikyukpk Lo;ajkstxkj fuf'pri.ks djrk ;sbZye/kek'kkikyu Eg.kts 'ksrhyk mRre iwjd O;olk; gks;] e/ki'kkikyukeqGs 'ksrh mRiknuke/;s vizR;{kjhR;k okV gksr vlrs- e/kek'kk tsOgk e/k xksGk djrkr rsOgk ijkxhdj.kkph izfdz;k gksrs vkf.k Q!Gkaph la[;k ok<wu mRiknu lq_k ok<rsl/;k Hkkjrh; e/kkl vkarjjk"V^h; cktkjisBsr eksB;k izek.kkr ekx.kh vkgs- Hkkjrh; ;qodkauk ;k {ks=ke/;s

d` "kh tkxj.k uksCgsacj 2017

eksB;k izek.kkr la/kh miyC/k vkgsr'ksrhP;k mRiknukph ok< gh e/kek'kkaoj voyacwu vkgs fg xks"V txkr vkrk loZ= ekU; >kyh vkgse/kek'kk jk"V^kP;k vUukP;k xjtk Hkkxfo.;kyk izR;{ki.ks e/kkP;k :ikus vkf.k vizR;{ki.ks vkiY;k fidkaP;k Q!qysk#;krhy ijkxflapukus Q!kj egRokph enr djrkr- pkaxyh Q!Gs ykxkoh vkf.k nk.kk mRre /kjkok ;kdjhrk ts ijkxflapu Ogkos ykxrs rs dhVdkoj voya c w u vlrs - e/kek'kka d Mw u ijkxflapukph dkefxjh gksrs rh mRiUu djhr vlysY;k e/kkP;k ngkiV fdaerhph vkgswww.krishijagran.com

49

e/kqef{kdkikyu

usrkr(ikWyhus'ku) vkf.k R;keqGs 'ksrh] fids vkf.k Q!Gfids ;kaps mRiUu vkf.k izr lq/kkjrse/kek'kakps izdkj%& fulxkZr pkj izdkjP;k e/kek'kk lkiMrkr- 1vkxs ek'kh] 2- >kMs ek'kh] 3- lkeqMh e/kek'kh] 4MWej ek'kh 1- vkxsek'kh%& vkxs ek'kh vkdkjkus lokZr ekB;k vkgsr- R;kapk na'k vR;ar fo"kkjh vlY;keqGS lgtklgth dq.kh R;kaP;k okV;kyk tkr ukgh- map >kMkP;k Q!ka|koj] map bekjrhP;k Nrk[kkyh] ik.;kP;k Vkdh[kyh ,dp i.k vkdkjkus Hkys eksBs iksGs R;k cka/krkr- R;kaP;k ,dkp iksG;krqu ,dkp osGh 30&40 fdykse/k feGw 'kdrs- ;k e/kek'kk LoHkkokusQ!kjp jkxhV vkf.k fpMD;k vlY;keqGs R;kauk ikG.ks lgt 'kD; ukgh2- >kMsek'kh%& gh ek'kh dkVsjh >kMk>qMikae/ks ,d NksVla iksGs cka/krs- g;k iskG;krwu iko rs v/kkZ fdyks ,o<k e/k feGrks- ;k e/kek'kk vfr'k; fHk«;k vlrkr- FkksMk tjh Hkkl >kyk rjh R;k iksGlksMwu tkrkr- ;klq_k ikG.;kl dBh.k vkgs3- lkriqMh ek'kh%&

e/kek'kh ikyukps egRo%& 'ksrdjh ca/kquks e/kek'kh vkiY;k lokZaP;k ifjp;kph vkgs- e/kek'kkauh iksG;kr r;kj dsysyk e/k vki.k lokZauh [kkYyk vkgs- e/k vR;ar iqf"Bnk;] lRo;qDr vkf.k vkS"k/kkh xq.k;qDr vU; vkgse/kek'kkps iksGs es.kkps vlrs- gs es.k vkS"k/kh xq.k;qDr vU; vkgs- e/kek'kkaps iksGs es.kkps vlrs- gs es.k vkS|ksfxdn`"V~;k vR;ar egRkps lk/ku vkgs- ;kf'kok; e/kek'khiklwu feG.kkjs jktkUu (jkW;y tsYkh) vkf.k n'kfo"k (Ogsue) ;kauk ns'kkr vkf.k ijns'kkr vkS"k/kh ewY;keqGs ekx.kh vkgs- ;k lokZis{kk tkLr egRokps Eg.kts e/kek'kk ,dk Q!qykryk ijkx nql#;k Q!ykoj

d` "kh tkxj.k uksCgsacj 2017

fg ek'kh laiw.kZ Hkkjrkr vk<Gwu ;srs- ;k ek'kk usgeh va/kk#;k tkxsr >kMkP;k iksdGhr okjkr ulysY;k vkyekjhr] vMxGhP;k tkxh] fjdkE;k eMD;kr fdaok lqjbZr] tqU;k Vkdwu fnyY;k V^d] V^Wadj fdaok eksVjP;k Vk;je/ks vksfyrklkBh okijY;k tk.kk#;k fjdkE;k ikbZie/;s jkgrkr- R;keqGs R;kauk lkrjh fdaok lkriqMh e/kek'kh Eg.krkr- ;k vkdkjkus vkxsek'khes{kk ygku vkf.k >kMsek'khis{kk eksB;k vlrkr- ;k e/kek'kk o"kkZuqo"kZ ,dkp fBdk.kh jkgrkr- R;kaP;k iksG;krwu o"kkZrwu rhu&pkjnk izR;sd osGsl 101 fdyks ;k izek.ks 5&6 fdyks e/k feGrksijkx vkf.k edjan xksGk dj.;klkBh e/kek'kkauk Q!kj ykac tkos ykxys ukgh rj ;kis{kkgh tkLr Eg.kts 10 & 5 fdyki;Zar e/k ,dk olkgrhiklwu feGw 'kdrs;k e/kek'kk LoHkkokus xjhc vkf.k lgtjhR;k ek.lkgrrk vkf.k R;keqGsp ;k ykdMh isVhr ?kjP;k

To send Articles, News, Press Releases and feedbacks in Marathi Marathi

marathi@krishijagran.com

Editor

editor@krishijagran.com www.krishijagran.com

50

e/kqef{kdkikyu

?kjh ikGY;k tkm! 'kdrkr4- MWej ek'kh%& vkdkjkus lokZr ygku vlrkr- R;k >kMkP;k fdaok fHkarhP;k iksdGhr] nzk{kkP;k ?kks"kklkj[ks iksGs cka/krkr- R;kaP;k iksG;krwu ,dkp osGh 30&50 xze e/k feGrs- rks FkksMklk [kkjV] vkacV vkf.k dkGkiV vlrks- Q!kj deh e/k lkBohr vlY;keqGs ;k e/kek'kk ikG.;kl mi;qDr ukghr- ojhy loZ pkjgh izdkjP;k e/kek'kkapk lkriqMh ek'khaphap e/kek'kk ikyuklkBh fuoM dsyhvkf'k;k [kaMkrhy Hkkjrk O;frfjDr mRrj ns'kkr vWihl lsjsuk baMhdk ;k Hkkjrh; e/kqek'khcjkscjp vWihl esfyQ!sjk gh e/kek'kh frP;k vusd xq.k/kekZeqGs R;k ns'kkr vf/kd yksdfiz; >kyh- LoHkkokus xjhc ,dkp osGh lekarj 8&10 iksGh cka/k.;kph i_r deh mBko dj.;kph izo`Rrh] fujksxh vkf.k 'kfDreku jk.kh vkf.k vf/kd e/k xksGkdj.;kph vkf.k ijkxflapu dj.;kph izo`Rrh ;k xq.k/kekZeqGs gh Hkkjrkrlq_k vkrk yksdfiz; gksr vkgs- ;k e/kek'khP;k ,d isVhrwu o"kkZlkBh 40&50 fdyks e/kkps mRiknu feGw 'kdrse/kek'kkaps dqVqac%& e/kek'kh gk lkekftd fdVd vlwu la?kVuk d:u jkgrks- ,dk iksG;kr rhu izdkjP;k iztkrh vk<Grkr- 1 jk.kh ek'kh] 2- uj] 3- dkedkjhjk.kh ek'kh%& ,dp vlrs- rh uj vkf.k dkedjh ek'kkais{kk cjhp eksBh vlrs- vkf.k brj ek'kkaps HkforO; jk.khek'khaojp voycwu vlrs- jk.khek'khaps dk;Z Q!Dr vaMh ns.;kps vlrs- frps vk;q"; 2 rs 3 o"ksZ vlrs- jk.khek'kh nksu izdkjph vaMh nsrs- 1) Q!fyr] 2) vQ!fyr ;kiSdh vaM;krwu dkedjh ek'kh tUetkr vkf.k vQ!fyr vaM;krwu uj tUekyk ;srkr,dk iksG;kr ujkph la[;k 100 rs 200 i;Zar vlrs- uj gs dkedkjh ek'khis{kk vkdkjkus FkksMs eksBs i.k jk.khek'khis{kk ygku vlrkr- ujkuk ukaxh ulrsjk.kh ek'khyk Q!fyr dj.ks ,o<sp R;akps dk;Z vlrsrj LoHkkokus vkG'kh vlwu iksG;krhy vk;rk e/k vkf.k ijkxdj.k rs [kkrkrdkedjh ek'kh%& iw.kZ ok< >kysY;k olkgrhr dkedjh ek'kkaph la[;k 20 rs 30 gtkji;Zar vlrs- olkgrhrhy loZ izdkjph dkes mnk- edjan vkf.k ijkx xksGk dj.ks] fiyakph dkGth] olkgrhyhy rkieku dk;e Bso.ks] lkQ!lkQ!kbZ] laj{k.k b- dkedjh ek'kk djrkr dkedjh ek'kkaps vk;q"; 3 rs 6 efgus vlrs- R;k olkgrhlkBhp txrkr vkf.k olkgrhlkBhp izk.k lksMrkr- LoHkkokus 'kkar Dofpr LFkykarj dj.kk#;k Hkjiwj e/klap;- dj.kk#;k lkrsjh fdaok lkriqMh

d` "kh tkxj.k uksCgsacj 2017

ekk'kkp Q!Dr vk/kqfud i_rhus ikGrk ;srkr- lkrsjh e/keka'kkps vk/kqfud la?kisVhr laxksiu dj.ks vkf.k R;kauh e/kqdksBhr lkBfoysyk iDo i/k e/kqfu"dklu ;a=kP;k lgk*;kus xksGk dj.ks rlsp es.k vkf.k brj inkFkkZps ladyu dj.ks] ikGysY;k e/kek'kkpk mi;ksx fidkaP;k vkf.k Q!G>kMkaP;k ijkxhdj.kklkBh d:u ?ks.ks ;kpsp uko vk/kqfud e/kek'khikyu ykdMh e/kisVh c#;kp ifjJekuarj vkf.k vH;klkuarj ekuokyk feGkysys ojnku vlwu e/kek'kh ikykrhy rs izeq[k lk/ku vkgs- e/kisVh lqVlqVhr vlwu rh rGikV] jk.khdksBh] e/kdksBh NIij ;k Hkkxkaph cuysyh vlsrs. jk.kh&dksBhr vkf.k e/kdksBhr izR;sd vkB pkSdVh vlrkr- toG&toGP;k nksu pkSdVhe/;s e/kek'kkauk lqyHkrsus okijrk ;kos Eg.kwu 7 rs 10 fe-fe- varj (rhu Lisl ) Bsoysy vlrse/kek'kh ikyuklkBh vko';d%& ;kf'kok; ojhy loZ lkghR; vkiY;kyk toGP;k vuqHkoh e/kek'kh ikyukdMwu miyC/k gksm! 'kdsyR;kP;k lgdk;kZus loZ lkfgR;kph gkrkG.;kph ra=kph ekfgrh d:u ?;kohe/kek'kh ikyukyk lq:okr d'kh djkoh \ e/kek'kh ikydkdMwu jkriqMhu ek'kaph olkgr fodr ?ksm!u fdaok tfeuhrhy Q!qVkGkrwu fdaok ekghrh vlysY;k >kMkP;k iks[kjkrwu fdaok nxMh dikjhrwu jk.khek'khlghr idMwu vk.kwu isVhsr Vkdrk ;sbZytaxykrwu idMwu vk.kysY;k olkgrhrhy ikBh Q!sdwu u nsrk e/kisVhrhy pkSdVhauk lqrGhus fdaok osGhP;k lksiVkus cka/kwu e/kisVhr Bsokohr- idMwu vk.kysyh olkgr iGwu tkm! u;s Eg.kwu lq:okrhyk jk.khxsV ykowu Bsokos ykxrs- R;krqu Q!Dr dkedjh ek';k ;s&tk d: 'kdrkr- jk.khxsV ykoY;kuarj jk.khek'kh ckgsj ;sm! 'kdr ukgh- 3&4 fnolkr e/kek'kk okrkoj.kkr :Grkr iksGs cka/kk;yk lq:okr djrkr- ,dkekxwu ,d vls lkr iksGs lkr pkSdVhoj cka/kwu >kY;koj (;kyk 1&2 efgU;kpk dkyko/kh ykxrks) Bsm!u R;kaP;kdMwu e/kdksVhr e/k Hkj.;kph dke d:u ?ksrys tkrsisVhrhy e/k iDo >kyk Eg.kts e/k;a=kus e/k dk<wu fjdkeh e/kqpkSdV iksG;klghr isVhr Bsokoh Eg.kts e/kek'kk ijr R;kr e/k Hkjrkr- ,dk isVhrwu o"kkZdkBh 8&10 fdyks e/k feGrs- l/;kP;k cktkjHkkokizek.ks 1 fdYkks e/kkph fdaer 125 rs 150 :- ,o<h vkgs- ;k e/kisV;k fidkaP;k Q!qyks#;kP;kosGh tj 'ksrkr BsoY;k rj ek'kkHkjkHkj vkf.k tkLr dked:u yodj e/k Hkjrkr- fidkapsijkxhdj.k?kMwu vkY;keqGs 'ksrhP;k mRiUukr y{k.kh; ok< gksrs- ;k ek'kkauk pkjk Vkdkok ykxr ukgh- fdaok ik.kh iktkos ykxr ukgh'ksrkrhy FkaM lkoyhP;k fBdk.kh isB;k BsokO;k www.krishijagran.com

52

e/kqef{kdkikyu

?kjkP;k vax.kkrlq_k isB;k Bsowu e/kek'kkikyukyk lq:okr djrk ;sbZy- e/kisBhr ikGysY;k e/kek'kkaP;k olkgrh j!rqekukizek.ks ,dk fBdk.kkgwu nql#;k fBdk.kh gyfork ;srkr- ok#;kpk >ksr] dMd m!u] ikm!l ;k iklwu e/kek'kkauk laj{k.k feGsy ;kph dkGth ?;koh- es.kdhMk gk e/kek'kkpkk lokZr eksBk 'k=w R;kyk nqj Bso.;klkBh e/kisVhPkh fu;feri.ks lkQ!lQ!kbZ djkoh ykxrs- uSlfxZdfjR;k Q!qykae/khy e/k feG.;kps izek.k tsOgkdeh gksrs rsOgk i/kek'kkph xjt Hkkxfo.;klkBh pkj&ikp fnolkrwu ,dnk lk[kjspk ikd|kok ykxrks- e/kisBhrhy iksG;kaph ojpsoj rikl.kh d:u olkgrhrhy jksx] 'k=w] vUulkBk] la[;kcG b- ikgrk ;srsegkcGs'oj ;sFkhy e/kek'kkikyu laLFksr ;k m|ksxkP;k fofo/k vaxkps la'kks/ku dsys tkrs- rlsp e/kek'kk ikyu laca/khps izf'k{k.k fnys tkrsEkgkjksxh lsok lferh vkuanou] ojksjk vkf.k vkuanfudsru d`f"k egkfo|ky;] vkuanou] ojksjk] ftYgk- paniqj ;kaP;k l;qDr iz;Rukus 'ksrd#;kalkBh vko';d rs izf'k{k.k vkf.k lkghR; rlsp olkgrh iqjfo.;kph lks; dj.;kr vkyh vkgs- dsoG ,dV;k ojksjk rkyqD;kr 15&20 e/kek'kkikyd vkgsrojks#;kiklwu 15&20 fdeh varjkoj panzHkku ckykth tsusdj gs xsY;k 10&12 o"kkZiklwu e/kek'kh ikyu djhr vkgs- vkf.k o"kkZdkBh 10000 rs 12000 :mRiUu feGfor vkgs-

d` "kh tkxj.k uksCgsacj 2017

'ksrd#;kauh 3&4 isV;kaiklwu lq:okr djkoh e/k isVh] b- lkghR; vkf.k olkgrh ;kaP;k HkkaMoyh [kpZ 3 rs 4 gtkj :i;s ,so<k vkgs- e/kisV;krwu fu?kkysyk e/k fodwu gk [kpZ 1&2 o"kkZrp Hk:u fu?krks vkf.k e/k es.k olkgrh b- fodwu gGwgGw 'ksrd#;kaps mRiUu ok<r tkrw- ;kf'kok; 'ksrhp mRiUu ok<rs rs osxGsp- vls vusd Q!k;ns 'ksrdjh ca/kw e/kek'khikyukP;k tksM/ka|krwu injh ikMw 'kdrkr-

Jh-Ukanfd'kksj yOgs] Jh-jktdqekj dksBhdj] Ák- jke XkkoaMs d`f”k egkfo|ky;] ukxiqj

www.krishijagran.com

54

dsGh fidkojhy flxkVksdk fu;a=.kkps

dsGh fidkojhy flxkVksdk fu;a=.kkps mik; ds

Gh ofjy djik ;k lkekU; ukokus vksG[kyk tk.kkjk gk jksx ek;dksLisjsyk E;qfldksyk, vkf.k ek;dksLisjsyk fQthful ;k cqj'kheqGs gksrks.k~ E;qfldksyk tkrheqGs fioGk flxkVksdk, rj fQthful eqGs dkGk djik gksrks- jksxkph ykx.k vLdksLiksvklZ vkf.k dksfuMh;k ;k LiksvlZOnkjs gksrs- LiksvlZ ikukaP;k [kkyP;k cktqus rlsp ikukaP;k ofjy cktqus ikukaoj iMY;kuarj jksxkph teZ Vîqc r;kj djrkr.k~ R;kuarj ikukar çknqHkkZo gksrks.k~ jksxkP;k ok<hlkBh tkLr çek.kkrhy vkærk, gyD;k Lo#ikps no iM.ks, gyD;k Lo#ikpk ikÅl, dqiksf"kr jksi, rlsp xnhZ >kysyh ykxoM ;klkj[kh ifjfLFkrh Qk;nsf'kj BjrseksBîk jksikaP;k frl-;k fdaok pkSF;k ikukaP;k [kkyhy cktql e/; f'kjsyk ykxqu fioGlj fBids iMrkr.k~ dkykarjkus gs fBids eksBs gksrkr, o R;kapk jax rifdjh gksrks.k~ dkgh dkG xsY;kuarj ikukaP;k ofjy cktql fBids fnlrkr, o dkykarjkus rs rifdjh fdaok dkGlj curkr.k~ ygku jksikaP;k ikukaoj lglk xksylj fBids fnlqu ;srkr, o R;k fBiD;kaP;k Hkksorkyh rifdjh jaxkps gydsls oy; fnlqu ;srsdsGh fidkP;k ikukaoj y{k.ks fnl.;k P;k 20 rs 70 fnol vxksnj jksxkph ykx.k >kysyh vlrsd` "kh tkxj.k uksCgsacj 2017

T;k osGsl jksxkP;k ok<hl iks"kd okrkoj.k vlsy R;kosGslp cqj'khuk'kdkaph Qokj.kh ?;koh.k~ egkjk"Vªkr lk/kj.ki.ks v'kh ifjfLFkrh ikolkG~;kr vlrs, ek= R;kosGsl ikukaoj dkghp y{k.ks fnlr ulY;kus 'ksrdjh R;koj Qokj.kh ?ks.;kps VkGr vlrkr.k~ jksxkP;k fu;a=.kklkBh 'ksrkr ;ksX; rso<hp jksikaph la[;k Bsokoh ts.ks d#u 'ksrkr gok [ksGrh jkghy-

www.krishijagran.com

dsGh fidkojhy flxkVksdk fu;a=.kkps

55

jklk;fud cqj'khuk'kds d‚ij gk;Mª‚DlkbZM, d‚ij v‚fDlDyksjkbZM, eWUdks>sc, eWusc, QsuC;qdksuW>ksy, v>‚fDlLVªkschu, VsC;qdksuW>ksy, Q‚lsVhy-,.,y, Q‚Liksfjd vflM ;kapk okij djkok.k~ dks.krsgh cqj'khuk'kd 3 is{kk tkLr osGsl oki# u;sdsGh ofjy flxkVksdk fu;a=.kkps mik; dsGh fidkoj flxkVksdk ph y{k.ks fnlqu vkY;kuarj nsf[ky ofjy çek.ks Øekus vkyVqu ikyVqu cqj'khuk'kdkaph Qokj.kh ?ksrk ;sbZy.k~ okrkoj.k flxkVksdklkBh iks"kd vlrkauk ofjy Qokj.;k deh fnolka P ;k va r jkus ?;kO;kr rls p tfeuhrq u Vªk;Dyk>ksy fdaok ckohfLVu „‡å xzWe çrh ƒååå [kksMkal fMªi Onkjs |kos.k~ rlsp cWflyl lcfVyl pk okij tfeuhrqu nsf[ky „åå xzWe çrh ƒååå [kksMkalkBh fMªi Onkjs djkokçk.k~ g"kZy-Mh-ikVhy] ¼lgk¸;d çk/;kid] ouLirh jksx'kkL= foHkkx½ …„†] tksxh —ik] eq&dqlqacs] iks&?kksMxko] rk-&pksiMk] ft& tGxko] fiu&†„‡ƒåŠ] eksc&‰‡ŠŠ†å‹‰ƒ†

VkseWVks fidkojhy fBiD;kpk djik fu;a=.k dj.;klkBh d` "kh tkxj.k uksCgsacj 2017

www.krishijagran.com

56

vkack mRiknd la?k

egkjk"Vª jkT; vkack mRiknd la?k çfln~i=d ljdkjus 'ksrdkjh l{ke djkok: M‚ vfuy dkdksMdj ek v/;{k v.kq mtkZ vk;ksx QyksRiknukrhy 'ksrdU;kapk eqacbZr xkSjo% mRikndkauk rTKkadMwu ekxZn'kZu d O;äh vkrk uksdjhP;k ekxs vlY;kus eqa xzcbZkeh.kfn çR;s Hkkxkr 'ksrhlkBh etwj feGr ukgh] R;keqGs dsaæ vkf.k jkT; 'kklukus etwj VapkbZeqGs 'ksrdU;kaoj ;s.kkU;k leL;k lksMfo.;klkBh ç;Ru djkaok- Hkfo";kr etwj VapkbZ leL;k eksBpk çek.kkokj HksMlko.kkj vkgsR;keqGs nksUgh ljdkjus xzkeh.k Hkkxkr y{k dsaæhr d:u 'ksrdjh l{ke djkok] vls çfriknu v.kq mtkZ vk;ksxkps v/;{k if}Hkw"k.k M‚- vfuy dkdksMdj ;kauh dsysegkjk"Vª jkT; vkack mRiknd la?kkP;k orhus jk"Vªh; Lrjkojhy —"kh QyksRiknu] gokeku cny] fc;k.ks] çfØ;k m?kksx flapukoj vk/kkfjr ifj"knsps vk;kstu dj.;kr vkys gksrs- ;kosGh ukf'kd vkf.k vkSjaxkckn ftYºrhy mR—"V MkfGac fu;kstu] forj.k vkf.k mRiknu ?ks.kkU;k ikp mRikndkauk dkdksMdj ;kaP;k gLrs lUekui= vkf.k iqjLdkj nsÅu xkSjfo.;kr vkys;kosGh dkdksMdj Eg.kkys dh] Xykscy okfeZxpk 'ksrhoj ifj.kkj gksr vlY;kus 'ksrd;kauhgh gokekukoj vk/kkfjr vH;kl d:u 'ksrh djkoh- ifj"knsl mifLFkr çeq[k d` "kh tkxj.k uksCgsacj 2017

ikgq.ks Eg.kwu xksnjst baMLVªhtps ,e-Mh- ,u-ch- xksnjst gs gksrs R;kauh vkiY;k Hkk"k.kkr vki.k —"khe/khy vkiys mRiUu nqIiV dj.;kps /;s; xkBw 'kdrks] —"kh{ks=kr y{k.kh; çxrhph vko';drk vkgs- vksY;k tfeuhiklwu ykac jkg.;kr vkiyk gkr[kaMk vkgs- vkiY;k 'ksrdU;kauh çdk'k] tfeuh vkf.k ik.kh gs vafre lR; vkgs gs tk.kysys ukgh- çR;sdt.k iGokVk 'kks/ksy ijarq ;'k gs eukr lkBoysys vlrs- vki.k vMp.khph xkB dkiyhp ikfgts o iq<s xsys ikfgts vls lkafxrys- ifj"knsP;k v/;{kLFkkuh egkjk"Vª vkack mRiknd la?kkps v/;{k paædkar eksdy gs gksrsR;kauh ;kysGh vkiY;k ekxZn'kkZukr 'ksrdU;kauh uouohu ra=Kkukpk vk/kkj ?ksmu 'ksrh dj.ks] fjVso ekdsZVe/;s ns'kkarxZr rlsp ;quk;VsM vjc vesfjV~l¼ ;q,bZ½ e/;s jkT;krhy vkack] MkGhac] vU; QGQGkoG o QyksRiknu eksB;k çek.kkr dls fu;kZr djrk ;sÅy ;klkBh 'ksrdU;kauk ekxZn'kkZu dj.;kr ;sr vkgs vls lkaxwu dsaæ ljdkjus th,lVh ykxw d:u ns'kkr ,d dj www.krishijagran.com

vkack mRiknd la?k ç.kkyh lq: dsyh- ek= gh dj ç.kkyh la/;k 'ksrda;kaP;k lkFkh iMyh vkgs- 'ksrrG;klkBh ykx.kk;krvkyk vkgs;kfojk/kkr la?kkps orhus dsaæh; vFkZ ea=ky;kdMs ikBiqjkok lq: vlY;kps lkafxrys- th,lVheqGs 'ksrd;kauk ykHk ukghp] ek= uqdlku gks.kkj vlL;kps ;kosGh lkafxrys- ukf'kd ftYgk MkfGac mRiknd la?kkps v/;{k ckGklkgsc EgSl/kq.ks ;kauh MkfGackoj ;s.kkjk rsY;k jksx] MkfGac QGkpk vkdkj vkf.k jax ok<.k;klkBh ekxZn'kkZu dsys- MkfGac iDo >kY;kuarj fu;kZrhckcrph ekfgrh 'ksrdU;kuka ;kosyw fnyh- ;kosGh egkjk"Vª psacj v‚Q d‚elZps fo'oLr vkf'k"k isM.ksdj] ts,lMCy;w LVhy fy- fp- ofj"B mik/;{k vk'kksd Hkkjnkt] vkj-lh,Q- fy- ps dk lapkyd ,u-,p dqj.ks] bafM;k fc>usl xzqi ps v/;{k fodk'k feÙkjlsu] jkseu xzqips v/;{k Hkqisu NsM+ vknh ekU;ojkauh mifLFkrkauk ekxZn'kkZu dsysegRokps Eg.kts vkiY;k ns'kkar dksYMpsu o osvjgkÅflax] i‚gkÅl] l{ke okgrwd ;a=.kk vkfn vR;ko';d lks;h lqfo/kk ulY;keqGs o"kkZyk 1 yk[k dksVh :i;kaps v=/kkU; QyksRiknu uk'k ikors- ;k–"Vhus jk"Vªh; Lrjkoj ç;Ru lq: vkgsr- dsaæ 'kklukus 3100 dksVh :- [kktxh m?kksxkauk eatwj dsys vkgsr- dsaæ 'kklu ;kr vkiyh vf/kd 838 dksVh :i;s xqaro.kwd dj.kkj vkgs- ;keqGs dkgh va'kh gs uqdlku deh gks.;klkBh

d` "kh tkxj.k uksCgsacj 2017

57

pkaxys okrkoje fuekZ.k gks.kkj vkgs- ;kpk mRikndkauk dlk Qk;nk gksbZy] rlsp jkT; o dsaæ ljdkjus lkSjÅtkZ {ks=kP;k m=rhlkBh uouohu çjdYi eatwj dsys vkgsr R;kauk xrh feG.ks ;klkBh ifj"knsr /kksj.kkRed dk;ZØe vk[k.;kr vkyk;kosGh vknh IykLVhd baMLVªht fy- dksYgkiwj ps v/;{k paædkar dyk.kh] iMfxyokj v‚xzks baMLVªhtps lapkyd rq"kkj iMfxyokj] ÅtkZ ck;ksflLVhe fy- ps lapkyd xtkuu ikVhy] fl=j rkyqD;ke/khy /kqGoG ;sFkhy ;qok MkfGac mRiknd jes'k vkOgkM] fxj.kkjs ¼rkukf'kd½ ;s'khy çxrh'khy MkfGac mRiknd jkekÅ FksVs] lVk.kk rkyqD;krhy fiaxGokMs ;sFkhy ukenso Hkkejs ;kaP;klg lfpu ns'keq[k vejkorh] laHkkth dkBs iSB.k] ft- vkSjaxkckn ;k MkfGac mRikndkapk ;kçlaxh xkSjo dj.;kr vkykv.kÅ q tkZ vk;kx s kps ek- v/;{k if}Hk"wk.k M‚- vfuy dkdkM s dj lkcsr vknh IykLVhd bM a LVhªt fy- p-s v/;{k pæadkra dyk.kh] ckGklkgcs Egl S /k.qk]s fodk'k fe=lus] xknsjt s bM a LVhªtps ,e-Mh-,u-ch- xknsjt s ] egkjk"Vª jkT; vkcak mRiknd l?akkps v/;{k pæadkra ekd s y] egkjk"Vª pcasj v‚Q d‚elp Z s fo'oLr vkf'k"k iM s .kd s j rlp s Hkiwus NM s k vkfn Nk;kfp=kr fnol vkgrs-

www.krishijagran.com

Ñ"kh tkxj.k vkf.k vWxzhdYpj oyZ~M ekfldkps oxZ.khnkj Ogk AGRICULTURE WORLD (English)- Subscription Tarrif Single Copy- Rs. 100/-

Year Copy Rate 1 2 3 5 10 15

12 24 36 60 120 180

1200 2400 3600 6000 12000 18000

Discount

Pay

(in Rs)

Now

200 500 1100 2000 4500 8000

Courier/ Speed Post Charges

1000 1900 2500 4000 7500 10000

1450 2850 3900 6400

Hkkjrkrwu eksBîk çek.kkoj çdkf'kr gks.kkjs —"kh fo"k;kyk okfgysys fu;rdkfydkph ns'kkrhy lokZr yksdfç; vkf.k çfr"Bhr fu;rdkfyd fyEdk cqd v‚Q jsd‚MZe/;s uksan Hkkjrkps ,deso fu;rdkfyd ts 12 Hkk"kkae/;s çdkf'kr gksrs] 23 vko`R;kaP;k ek/;ekrwu 22 jkT;kae/;s iksgksprsvkt ;k fu;dkfydkP;k okpdkaph la[;k ,d dksVhgwu vf/kd >kyh vkgsvktp ;k fu;rdkfydkps oxZ.khnkj gksÅu —"kh tkxj.k dqVqackpk Hkkx cukbaxzth] fganh] iatkch] xqtjkrh] ejkBh] dUuM] rsyqxw] caxkyh] vklkeh] mfM;k] rkfeG vkf.k eY;kGe Hkk"kkae/;s ,df=r çdkf'kr-

KRISHI JAGRAN (Hindi)- Subscription Tarrif Single Copy- Rs. 50/-

Year Copy Rate 1 2 3 5 10 15

12 24 36 60 120 180

600 1200 1800 3000 6000 9000

Discount

Pay

Courier/

(in Rs)

Now

Speed Post Charges

100 220 500 1000 2400 4000

500 980 1300 2000 3600 5000

950 1900 2700 4400

KRISHI JAGRAN Subscription Tarrif Single Copy - Rs. 35/Punjabi, Gujarati, Marathi, Kannada, Telugu, Bengali, Assamese, Odia, Tamil & Malayalam.

Year Copy Rate 1 2 3 5 10 15

12 24 36 60 120 180

420 840 1260 2100 4200 6300

Discount

Pay

Courier/

(in Rs)

Now

Speed Post Charges

40 140 260 600 1700 3300

380 700 1000 1500 2500 3000

850 1650 2400 3900

Email: circulation@krishijagran.com

For Online Subscription of Krishi Jagran and Agriculture World

krishijagran

@krishijagran

9891405403

Kerala: A5, Elankom , Gardens, Vellayambalam, Sasthamangalam. P.O., Thiruvanathapuram-695010, Phone O417-4059009 Mob. 7356914141 Email: malayalam@krishijagran.com

West Bengal: 265, Netaji Colony, Near Baranagar thana, BT Road, Opposite to High School and Beenapani Club, Kolkatta- 700090 Mob. 9674853530 Email: bengali@krishijagran.com

Karnataka: 1st Floor,33/3, B M Mansion, Geddalahalli, Sanjay Nagar, Main Road, RMV second stage, Bangalore 560094 Mob. 7356603960 Email: Kannada@krishijagran.com

Telangana: H.No. 301, 3rd Floor, R.K Apartments Barkatpura, Hyderabad -500027, Email: telugu@krishijagran.com, Mob. 7356333241

Tamil Nadu: 126/329, 2nd Floor, Arcot Road, Kodambakkam, Chennai -600024, Phone: 044-48552070 Mob. 9244317193, Email: tamil@krishijagran.com

Bihar: F-29, Pushpanjali Complex, 1st Floor, Opposite S K Puri Check Post, Boring Road, Patna -800001 Email: hindi@krishijagran.com

S EQ TA U FF IR ED

STAFF REQUIRED R

KRISHI JAGRAN

the pulse of rural india

Krishi Jagran, World's Largest Circulated Multilingual Agri Rural Family Magazine with 12 Languages (11 Indian & 1 Global), 23 States, 3 Portals – 10 Million combined readership ( Krishi Jagran Hindi, Punjabi, Gujarati, Marathi, Kannada, Telugu, Bengali, Assamese, English (Agriculture World), Tamil, Odia and Malayalam.  

Trainee Executives (120) Marketing Executives (60)

KRISHI JAGRAN GROUP OF PUBLICATIONS Staff Required for all State Capitals Marketing Team

 

Marketing Managers (21) General Managers (4)

The person should be graduate, smart, well mannered with excellent communication skills in respective vernacular languages and English. For 2nd and 3rd positions experience in the same field is must.

Trainee need not be graduate but must have keen interest for a career in marketing. If you think you are the right person.

 

Journalists (21) Reporters (42)

Editorial Staff ...... ...... ............ ...... ............ ..... ...... ...... ..... .....

 

Translators (12) Editorial Staff (12)

To strengthen our editorial team we are looking for fresh talents.

The candidate should be graduate from a renowned university and should have flare to write. Knowledge of different Indian Languages will be an added advantage.

Freelance Journalists: We welcome journalists who want to contribute to our publication as well as portal. The remuneration will be attractive.

ikfgtsr ftYgk Lrjkdfjrk eWustj] ,fD>D;qVhOg ikfgtsrftYgk foi.ku dk;Zdkjh ¼'kS{kf.kd ik=rk @ vuqHko & 3&5 o"ksZ½ vtZnkj dehrdeh inoh/kj vlkok- çkeq[;kus fc;k.ks] dhVduk'kd] [krs vkf.k —"kh midj.ks bR;knhP;k ekdsZVhaxpk dehr deh 3 rs 5 o"kkaZpk vuqHko vlyk ikfgts- vtZnkj çxrh'khy 'ksrd&;ka'kh feGwu&felGwu jkg.kkjk o R;kaP;k laidkZrhy vl.ks vko';d vkgs- osru vkf.k brj iWdst lk/kkj.k ,d yk[k okf"kZd jkghyLFkkfud foi.ku dk;Zdkjh % ¼'kS{kf.kd ik=rk vkf.k vuqHko½ vtZnkj gk LFkkfud 'ksrd&;ka'kh laHkk"k.k dj.;kr l{ke vlkok- yksdkai;aZr vkiys fopkj iksgkspfo.;kr rjcst vlkok- dehr&deh 10 b;Ùkk mrh.kZ ikfgts- vuqHko deh vlY;kl dke dj.;kph –< bPNk'käh vlY;kl vtZ d: 'kdrk- vkd"kZd osru

To Apply -

Email: info@krishijagran.com

KRISHI JAGRAN 60/9, Yusuf Sarai Market, Near Green Park Metro Station, New Delhi - 110016 Tel: 011-26511845 / 26517923 / 45503170 Email: info@krishijagran.com, www.krishijagran.com

62

jk'khQG

ekfld Hkfo";QG

uksOgsacj 2017

es"k

o`"kHk

feFkqu

;k efgU;kr lko/k jkg.ks vko';d vkgs- ljdkj fojks/kh dkeka i klw u 'kD;rks nw j jgknq?kZVukaiklwu ykac jgk- eqykalkscr erHksn gks.;kP;k 'kD;rk vkgsr-

rqeP;k vkoMhP;k fe= vkf.k Lotukalkscr fQj.;kus vkuan&mYgkl feGsy- lqanj iks'kk[k vkf.k Lokfn"V Hkkstukpk vkuan ykHksy- [kpZ vf/kd gksbZy-

rqeP;k dqVqackps okrkoj.k mYgkflr jkghy- 'kkjhfjd LQwrhZ vkf.k ekufld çlUurspk vuqHko ;sbZy- rqeph viw.kZ dkea iw.kZ >kY;kus vkuan ok<sy-

ddZ

flag

dU;k

Hkfo";klkBh vkfFkZd ;kstuk r;kj dj.;klkBh vuqdwy dkG vkgs- ,dkxzrsus dke dj.;kr uDdhp ;'k feGs y uksdjnkj yksdkauk uksdjhr fpark lrkosy-

rq E gh 'kkjhfjd vkf.k ekufld Lo:ikus vLoLFk jkgky- vkbZP;k vkjksX;kph fpark jkghy- vkfFkZd :ikus gkuh gksÅ 'kdrs- rjhgh e/;kUgkuarj rqEgh vkfFkZd ;kstukaoj fopkj d: 'kdrk-

xw< jgL; vkf.k vk/;kfRedrsfo"k;h rqEgkyk vkd"kZ.k jkghy- vkfFkZd Lo:ikpk ykHk gks.;kph 'kD;rk vkgs- uohu dkekph lq # okr dj.;klkBh dkyko/kh 'kqHk vlsy-

rwG

o`f'pd

/kuw

;k efgU;kP;k lq#okrhyk rqeps vkjksX; tjk fc?kMw 'kdrs - ekufld Xykuh jkghydqVqafc;kalkscr e;kZnk ckGxwu okxkukghrj xks"Vh fc?kMw 'kdrkr-

rq e ps 'kkjhfjd vkf.k ekufld vkjksX; pkaxys jkghy- dqVqackr g"kksZYgkl jkghyR;keqGs jkx ok<yk rjhgh rks n'kZow udk-

ok.khoj rkck Bsok vkf.k jkx d: udkdq V q a f c;ka l ks c r la c a / k dMw gks Å 'kdrkr- 'kkjhfjd vkf.k ekufld :ikus rqEgh vLoLFk jgky-

edj

dqaHk

ehu

lkekftd :ikus eku&lUeku feGkY;kus O;kolkf;d] vkfFkZd vkf.k lkekftd :ikus gk efguk ykHknk;d vkgsefgU;kP;k e/;kuarj FkksMs lko/k jgk-

rqepk eku&lUeku ok<sy vkf.k /kuykHkgh gks b Z y çR;sd dke lgtrsus ikj iMsyO;olk;kr Qk;nk gksbZy- mRiUukr ok< 'kD; vkgs-

O;kolkf;d vkf.k O;kikjh oxkZlkBh gk dkG vuqdwy vkgs - ofj"B vf/kdkjh vkf.k çfrLi/kZ~;kalkscr ok;QG ppkZ fdaok oknkr iMw u;s-

d` "kh tkxj.k uksCgsacj 2017

malayalam.krishijagran.com

fc;k.ks le`)hps 54 o"kkaZiklwu Hkkjrh; 'ksrd&;kaP;k lsosr

Hkkjrkr /kkU;] rsy fc;k.kh vkf.k MkG fc;k.kkaP;k #ikr jk"Vªh; fc;k.ks egkeaMG 1963 iklwu xq.koÙkkiw.kZ fc;k.kkapk fo'oklw iqjoBknkjkP;k #ikr vkiyh çfr"Bk dk;e jk[kwu vkgs- ns'kHkjkr v'kk fc;k.kkaP;k ek/;ekrwu laiUurk iljorks vkgs- ts %& jk"Vªh; fc;k.ks egkeaMG QkeZ vkf.k 8500 gwu vf/kd uksan.kh—r fc;k.kh mRikndka}kjs vkn'kZ —"kh tyok;w ifjfLFkrhr fidoys tkrkrO;kid Js.khr miyC/k vlrkr] T;ke/;s vUu] rsyfc;k.kh] MkG fc;k.kh] pkjk vkf.k rarqe; rlsp HkkT;kaleosr 60 is{kk vf/kd fidkaP;k lk/kkj.k 600 çtkrh @ ladj lekfo"V vkgsrLora= fc;k.kh çek.khdj.k ,tUlhadMwu çekf.kr vkgsr vkf.k ns'kHkjkr 10 çknsf'kd dk;kZy;s] 8 QkeZ] 66 {ks= rlsp 2 laidZ dk;kZy;s @ lc;qfuV varxZr 2800 foØsrs @forjd vkgsr-

jk"Vªh; fc;k.ks egkeaMG e;kZfnr ¼Hkkjr ljdkjpk miØe % Þfeuh jRuß daiuh½ vk;,lvk 8001%2006 vkf.k14001:2004 çekf.kr daiuh cht Hkou] iwlk ifjlj] uoh fnYyh 110012

nwj/ouh

QWDl osclkbZV

bZesy

Publised on 25th & Posted on 27th & 28th at NDPSO of Every Month RNI. NO.: DELMAR/2014/54725 Postal Reg. No. DL-SW-01/4180/17-19