Krishi Jagran Punjabi July 2019

Page 1

n?ZwHJ/H;hH feqPh ikroD

1

i[bkJh 2019


n?ZwHJ/H;hH feqPh ikroD

2

i[bkJh 2019



sseok

n?ZwHJ/H;hH feqPh ikroD

n?Zw.J/.;h. feqPh ikroD Gkos dh gqw[Zy gfotkoe wkf;e gZfsqek

MAC Krishi Jagran - Punjabi Year 21

Issue 07

JULY 2019 Rs. 50/-

;zgkde

n?wH;hH v'wfBe

fBd/Pe

PkfJBh v'wfBe n?wHihH tk;B

ekoiekoh ;zgkde

rzrk PoB ;?Bh

;hBhno thgh (n?;HnkJhH)

uzdo w'jB

osB wzioh PoB ;hBhno w?B/io (n?;HnkJhH)

joP eg{o vkH wfjzdo gkb

seBheh ;zgkde wkoehfNzr j?v

;zi/ e[wko

gq?Ihv?AN wkoehfNzr

oftzdo e[wko s/tshnk

fvgNh iBob w?B/io

e/Hi/H ;oB:k

;hBhno gZsoeko

vkH bePwh T[ZBhEkB Pqhik BkfJo

ezN?AN okJhNo

nkGk nzibh N'g' nfBEk irdh;B

10

y/sh ;wkuko

16

eµgBh ;wkuko

26

;[Ze/ c[ZbK dh ekPs

e/H ;efsfgqnk ;hBhno gZsoeko

N{pk w?j/o

thvhU j?v

fBPKs Nke

thvhU n?vhNo

n?;He/H fJpo/i nkbw ftt/e uzd

gZsoeko

ftt/e okJ/ frohP gKv/ wBhPk Powk fePB nrotkb

wkoehfNzr ;hBhno w?B/io

w/xk Powk

wkoehfNzr w?B/io

nc;kBk wfbe

30

;hBhno wkoehfNzr ekoiekoh uz{eh G{Nhnk ;jkfJe wkoehfNzr

cohB P/y

gq;ko w[yh gq;ko w?B/io

i?;whB npd[; ;wd okj[b f;zx

36

gqPKs Powk c[oekB e[o?Ph ;jkfJe gqpzXe (gq;ko)

;[ihs gkb g~g{ okJ/ so[D f;zx ntX/P :kdt

42

fyArI PwrimMg

47

sMquilq Kurwk

54

dwlW dI kwSq

nkoH n?BH u"p/ nekT{AN?AN

bePwh okmhP

ekƒBh ;bkjeko

i/wI Ekw; n?uHn?;H n;w[dhB

gqh^gq?; j?v

:'r/P e[wko

;hBhno fvIkJhBo

ns[b pkEw

nekT{AN s/ gq'vePB gqw[y d|soh ;jkfJe

nP'e r[gsk d/t/Ado f;zx irdhP ikBk oftzdo ikBk wB'i e[wko Bhoi gqw'd f;zx

KRISHI JAGRAN KISAN CLUB Printed and Published by: M. C. Dominic 60/9, 3rd Floor, Yusuf Sarai Market, Near Green Park Metro Station, New Delhi 110016. Tel: 011-26511845, 26517923 Mobile: +91-9313301029, +91-9654193353 Web: www.krishijagran.com

;G jZe okyt/A jB fBnK y/so fdZbh. fJ; gZfsqek u gqekfPs b/y ns/ ftuko b/yeK d/ fBih jB. gqekPe$;zgkde fJ;d/ bJh itkpd/j BjhA. Printed at : Pushpak Press Pvt. Ltd. Shed No. 203, 204, DSIDC Complex indl. Area, Okhla Phase-1 New Delhi-110020

4

i[bkJh

2019 Ph.: 011-26511845, 26517923, 45503170 Email: info@krishijagran.com Web: www.krishijagran.com

9891405403

KRISHI JAGRAN MAGAZINE Hindi, Punjabi, Gujarati, Marathi, Kannada, Bengali, Telugu, Assamese, Odia, Tamil, Malayalam & English

Nishant Taak 9953756433, 9891339440


n?ZwHJ/H;hH feqPh ikroD

9928001036 5

i[bkJh 2019


n?ZwHJ/H;hH feqPh ikroD

6

i[bkJh 2019


n?ZwHJ/H;hH feqPh ikroD

7

i[bkJh 2019


n?ZwHJ/H;hH feqPh ikroD

ਪੰਜਾਬ ਦੇ ਲੁ ਿਧਆਣਾ ਅਤੇ ਬਿਠੰ ਡਾ ਿਵੱਚ ਿਕਸ਼ੀ ਰਸਾਇਣ ਨੇ ਕੀਤਾ ਆਪਣੇ ਿਡਸਟਰੀਿਬਊਟਰਾਂ ਦੇ ਨਾਲ ਿਵਚਾਰ ਿਵਮਰਸ਼ ਅਤੇ ਨਵੈ ਉਤਪਾਦ ਦਾ ਨਵਾਚਾਰ ਲੁ ਿਧਆਣਾ ਿਵੱਚ PADDY BELT ਲਈ HOTEL MAHAL ਅਤੇ COTTON BELT ਲਈ ਬਿਠੰਡਾ ਿਵੱਚ BAHIYA RESORT ਇਹ ਪਰੋਗਰਾਮ ਆਜੋਿਜਤ ਕੀਤੇ ਗਏ | ਦੋਨਾਂ ਪੋਗਰਾਮਾਂ ਿਵੱਚ ਮੁੱਖ ਮਿਹਮਾਨ ਿਕਸ਼ੀ ਰਸਾਇਣ ਦੇ ਿਬਜ਼ਨੇਸ ਹੇਡ Sh ਸੁਿਰੰਦਰ ਮੱਟ ੂ ਜੀ ਅਤੇ AGMA ENERGY ਦੇ ਕੰਟਰੀ ਡਾਇਰੇਕਟਰ ਡਾ . ਲੋ ਕੇਸ਼ ਿਸੰਘ ਸਨ | ਿਕਸ਼ੀ ਰਸਾਇਣ ਦੇ ਵੱਲ ਿਦੱਲੀ ਆਿਫਸ ਵਲ ਡਾ . ਅਸ਼ੋਕ ਸੁਨੇਹਾ (BDM) .SH DS JADON (SM -PUNJAB), DR CHHOTE LAL (RM Patiala) Mr. Jagroop Singh(RM – Ludhiana), Mr. Vipul Kumar(RM- Bathinda) ਦੇ ਨਾਲ ਪੂਰੀ ਟੀਮ ਨੇ ਿਹੱਸਾ ਿਲਆ | ਇਸ ਪਰੋਗਰਾਮ ਦੀ ਸ਼ੁਰਵਾਤ ਗਣੇਸ਼ ਵੰਦਨਾ ਵਲ ਕੀਤੀ ਗਈ | ਪਰੋਗਰਾਮ ਦੀ ਸ਼ੁਰਵਾਤ ਕਰਦੇ ਹੋਏ SH D S JADON (SM -PUNJAB),ਨੇ ਸਾਰੇ ਮਿਹਮਾਨਾਂ ਦਾ ਸਵਾਗਤ ਕੀਤਾ ਵ ਮੁੱਖ ਮਿਹਮਾਨਾਂ ਦਾ ਜਾਣ ਪਿਹਚਾਣ ਆਏ ਹੋਏ ਿਡਸਟਰੀਿਬਊਟਰਾਂ ਵਲ ਕਰਵਾਇਆ | ਇਸ ਮੋਕੇ ਪੇ ਕੰਪਨੀ ਦੇ ਬਾਰੇ ਿਵੱਚ ਸੰਖੇਪ ਿਵੱਚ Sh ਸੁਿਰੰਦਰ ਮੱਟ ੂ ਜੀ ਦਆ ੁ ਰਾ ਦੱਿਸਆ ਿਗਆ ਅਤੇ ਆਉਣ ਵਾਲੇ ਸਮਾਂ ਦੇ ਯੋਜਨਾਂ ਦੇ ਬਾਰੇ ਿਵੱਚ ਵੀ ਦੱਿਸਆ | ਉਨਾਂਨੇ ਦਾਸਯਾ ਕੇ ਿਕਸ਼ੀ ਰਸਾਇਣ ਿਕਸ ਤਰਾਹ ਆਪਣੇ ਬਾਂਡ KRISHAJ ਨੰੂ ਿਕਸਾਨਾਂ ਵਾਸਤੇ ਅੱਗੇ ਲੈ ਕੇ ਆ ਰਹੀ ਹੈ |ਿਕਸਾਨਾਂ ਦੇ ਉਣੱਂ ਤੀ ਵਾਸਤੇ ਬਹਤ ੁ ਸਾਰੇ ਇਹੋ ਜਹੇ ਉਤਪਾਦ ਿਦੱਤੇ ਜਾ ਰਹੇ ਹਨ ਜੋ ਨਵੀ ਤਕਨੀਕ ਅਤੇ ਿਜਯਦਾ ਅਸਰਕਾਰਕ ਹਨ | ਕਾਿਰਆਕਰਮ ਿਵੱਚ ਮੁੱਖ ਮਿਹਮਾਨਾਂ ਦਆ ੁ ਰਾ ਇੱਕ ਨਵ ਉਤਪਾਦ ਦੇ ਮੈਕਸ ਏਨਰਜੀ ਦਾ ਨਵਾਚਾਰ ਅਤੇ ਿਵਮੋਚਨ ਕੀਤਾ ਿਗਆ | ਕਾਿਰਆਕਰਮ ਿਵੱਚ ਿਕਸ਼ੀ ਰਸਾਇਣ ਅਤੇ ਏਲਗਾ ਏਨਰਜੀ ਦੇ ਿਬਚ ਹੋਏ ਨਵਾਚਾਰ ਦੇ ਬਾਰੇ ਦੱਿਸਆ ਿਗਆ ਜੋ ਦੀ ਖੇਤੀਬਾੜੀ ਖੇਤਰ ਦੇ ਇੱਕ ਨਵੀ ਂ ਪਿਹਲ ਹੈ ਡਾ . ਲੋ ਕੇਸ਼ ਿਸੰਘ ਨੇ ਵੱਖਰੇ ਤਰੀਕੇ ਨਾਲ ਕੇ ਮੈਕਸ ਐਨਰਜੀ ਬਾਰੇ ਿਵਸਤਾਰਪੂਰਵਕ ਦੱਸਦੇ ਹੋਏ ਦਸੀਆਂ ਕੇ ਇਹ ਉਤਪਾਦ ਭਾਰਤ ਦੇਸ਼ ਿਵੱਚ ਆਪਣੀ ਤਰਾਂ ਦਾ ਪਿਹਲਾ ਉਤਪਾਦ ਹੈ ਜੋ ਦੀ ਫਸਲ ਦੀਆਂ ਜੜ ਦੇ ਨਾਲ ਨਾਲ ਵਾਨਸਪਤੀਕ ਵਿਦ ਿਵੱਚ ਵੀ ਸਹਾਇਕ ਹੈ | ਕੇ ਮੈਕਸ ਏਨਰਜੀ ਬੂਟੀਆਂ ਦੇ ਨਾਲ ਿਮੱਟੀ ਦੇ ਸੁਧਾਰ ਿਵੱਚ ਵੀ ਸਹਾਇਕ ਹੈ | ਂ ਹੈ ਜੋ SPAIN ਵਲ ਲਈ ਗਈ ਹੈ | ਇਹ ਸਾਰੇ ਗੁ ਣ ਕੇ ਮੈਕਸ ਏਨਰਜੀ ਿਵੱਚ ਇੱਕ ਿਵਸ਼ੇਸ਼ ਤਕਨੀਕ UPT ਦੇ ਕਾਰਨ ਆਉਦੇ ਡਾ . ਅਸ਼ੋਕ ਸੁਨੇਹਾ ਨੇ ਕੰਪਨੀ ਦੇ ਹੋਰ ਫੋਕਸ ਉਤਪਾਦਾਂ ਦੇ ਬਾਰੇ ਿਵੱਚ ਿਜਸ ਿਵੱਚ FLICK SUPER, KROWN, SUPER HIT, KONNECT, KRIBOR, KRIZINC ਆਿਦ ਦੇ ਬਾਰੇ ਿਵੱਚ ਿਵਸਤਾਰਪੂਰਵਕ ਦੱਿਸਆ | ਿਜਸ ਿਵੱਚ ਬਹਤ ੁ ਸਾਰੇ ਉਤਪਾਦ ਿਜਵ KRIBOR ਅਤੇ KRIZINC ਿਵਦੇਸ਼ਾਂ ਵਲ ਿਨਿਰਆਤ ਕੀਤੇ ਗਏ ਹਨ | ਇਸ ਦੇ ਬਾਅਦ ਸਾਰੇ ਿਡਸਟਰੀਿਬਊਟਰਸ ਨੇ ਕੰਪਨੀ ਦੇ ਮੁੱਖ ਔਹਦੇਦਾਰਾਂ ਦੇ ਨਾਲ ਆਪਣੇ ਆਪਣੇ ਖੇਤਰਾਂ ਦੇ ਬਾਰੇ ਿਵੱਚ ਿਵਸਤਾਰਪੂਰਵਕ ਚਰਚਾ ਕੀਤੀ ਗਏ ਅਤੇ ਕੰਪਨੀ ਦੇ ਨਵ ਉਤਪਾਦ ਦੀ ਬਹਤ ੁ ਪਸ਼ੰਸ਼ਾ ਕੀਤੀ | ਕਾਿਰਆਕਰਮ ਿਵੱਚ MOBILE APP ਦੇ ਇਸਤੇਮਾਲ ਅਤੇ ਫਾਇਦੇ, ਿਕਸ ਤਰਾਂ ਦੇ FIELD LEVEL ACTIVITIES ਕੰਪਨੀ ਨੇ ਕੀਤੀਆਂ ਹਨ ਅਤੇ ਿਕਸ ਤਰਾਂ ਦਾ FARMER CONTACT PROGRAMME ਹਣ ੁ ਚਲਣ ਵਾਲਾ ਹੈ ਉਸ ਬਾਰੇ ਵੀ ਚਰਚਾ ਕੀਤੀ ਗਈ | ਕਾਿਰਆਕਰਮ ਦੇ ਅੰਤ ਿਵੱਚ Mr. Jagroop Singh(RM–Ludhiana), Mr. Vipul Kumar (RM-Bathinda)ਨੇ ਆਏ ਹੋਏ ਸਭ ਿਡਸਟਰੀਿਬਊਟਰਸ ਦਾ ਧੰਿਨਵਾਦ ਕੀਤਾ |

8

i[bkJh 2019


n?ZwHJ/H;hH feqPh ikroD

j[D BthA seBhe ns/ fInkdk nBoih d/ Bkb

9

i[bkJh 2019


y/sh ;wkuko

10 i[bkJh 2019

n?ZwHJ/H;hH feqPh ikroD


n?ZwHJ/H;hH feqPh ikroD

ibdh

j't/ jo ezw

p/jso

j't/ c;b jo tko o'Nkt/No ;[Zeh s/ frZbh fwZNh ’u p/jso i[skJh bJh ;woZE

Nokbh jkJhvq'fbe, p/jso e[nkfbNh, izr o'Xe

T[sgkd ns/ vhbofPg bJh ;zgoe eo' +91 7527001030

11 i[bkJh 2019

;g/qno p/jso ;go/n eot/I

wbuo c;bh ofjzd^yz{jd Bz{ jNkT[D ftu wkfjo

;Nqkn ohgo eDe d/ ;Nqkn dh eNkJh, ;ckJh s/ s{Vh pDkT[D ’u T[g:'rh

g?vh ;Nqkn ukZgo ns/ ohgo eNkJh, Eo?fPzr s/ gokbh dh ;ckJh ’u ekoro


y/sh ;wkuko

12 i[bkJh 2019

n?ZwHJ/H;hH feqPh ikroD


n?ZwHJ/H;hH feqPh ikroD

13 i[bkJh 2019


y/sh ;wkuko

14 i[bkJh 2019

n?ZwHJ/H;hH feqPh ikroD


n?ZwHJ/H;hH feqPh ikroD

15 i[bkJh 2019


eÂľgBh ;wkuko

n?ZwHJ/H;hH feqPh ikroD

NUTRICANA

CATTLE FEED

When Performance Matters

Career Opportunities Job Requirements Good communication skills Establish, develop and maintain business and customer relationships Solve customer problems and complaints to maximize satisfaction Coordinate sales effort with team members and other departments Knowledge of Computers Salary - Negotiable/Best in Industry

Send your Cvs at - livestock999@gmail.com

LiveStock Solutions Pvt. Ltd. Village Burimajra, Near Shambu Kalan, Ambala Rajpura NH-1, Rajpura (Punjab) Website - www.nutricanacattlefeed.com Customer Care No. - 78886-92500

16 i[bkJh 2019

|

Help Line No. - 98762- 34435


n?ZwHJ/H;hH feqPh ikroD

nkgD/ fJbke/ dh vhbofPg bJh ;zgoe eo' ^ 98762^34435 17 i[bkJh 2019


n?ZwHJ/H;hH feqPh ikroD

STIHL B/ ehsk fe;kBK Bz{ nkgD/ T[sgkdK gqsh ikro{e n?Avhnk; ;fNb J/ih n?Av ezgBh e/ih fJe iowB ezgBh j?, fi; e'b nkT{Nv'o gkto N{bI d/ fBowkD, wkoehfNzr ns/ ;otf;zr ’u 92 s'A fInkdk ;kbK dk nB[Gt j?. ;fNb B/ S/ s'A fInkdk d/PK ftu fBowkD :{fBN nXko jB, fit/A iowB, ;ftZIob?Av, nk;Nqhnk, nwohek, pqkihb ns/ uhB. d[BhnK Go ftu ;fNb dh jkIoh 160 s'A fInkdk d/PK ftu j? ns/ 50,000 s'A fInkdk ;otf;zr vhbo jB. ;fNb B/ Gkos ftu ekoi dh P[o{nks n?Avqhnki ;fNb gqkJht/N fbwfNv B/ BK Bkb ;kb 2006 ftu g[D/ ’u j'Jh ns/ fJ; g{oB wkbekBk jZe tkbh Gkosh ;jkfJe ezgBh dk w[Zy dcso e[o[bh, g[D/ ’u ;fEs j?. ;fNb fJzvhnk fe;kB GkJhuko/ dh T[~u r[DtZsk tkb/ T[sgkdK fit/A poZP eNo, u?B ;kZn, fw;N pb'no, g'b go{BoI nkfd Bkb ;/tk eo ojh j?. jkb ’u jh ;fNb fJzvhnk B/ Gkosh fe;kBK Bz{ nkgDk ezw n;kBh ns/ nkokw Bkb eoB ftu wdd eoB bJh gkDh d/ gzg, fJzNo^ebNht/No, noE nkor;, ;go/no, gkto ;hvoI ns/ 6 HP ns/ 7 HP fNbo tor/ w[Zy y/sh T[sgkdK Bz{ bKu ehsk j?. ;fNb fJzvhnk d/ T[sgkd Bk f;oc r[DtZsk ftu uzr/ jB pbfe fJ; dk wip{s fvIkJhB ns/ r[DtZsk d/ ekoB fe;kBK dk ;wK ns/ g?;k d't/A jh pud/ jB. ;fNb fJzvhnk eoBkNe ns/ sfwbBkv{ d/ tZy^tZy fIfbQnK ’u fJBQK T[sgkdK d/ pko/ ftu ikro{esk c?bkT[D bJh gfotosB :ksok nk:'fis eo fojk j?, sKfe T[BQK se nB[gq:'r ns/ bkG nkfd d/ bJh nkgDh gj[zu pDk ;e/. Bkb jh T[BQK fJbkfenK d/ b'eK Bz{ ;fNb T[sgkdK dk T[g:'r eoB d/ bkGK Bz{ fdyk ;e/. T[go'es fdZs/ rJ/ oki ftu ;fNb fJzvhnk gfotsB :ksok i{B ns/ i[bkJh ’u eto eo/rh. feqPh ikroD d/ Bkb fJe uouk d"okB ;fNb fJzvhnk d/ y/soh j?v, ;zi/ towk (dZyDh y/so) B/ fe;kBK Bz{ nk;^gk; d/ ofi;Nov vhbo Bkb ;zgoe eoe/ T[; skohy pko/ gsk eoe/ bkjk yZND bJh fejk, id'A gfotosB :ksok T[BQK d/ fJbke/ ftu gj[zu/rh ns/ bkJht j't/rh.

18 i[bkJh 2019


n?ZwHJ/H;hH feqPh ikroD

y/sh T[geoD, fbnkT[D gfotosB

iowB seBhe Gkosh y/sK dh i[skJh ’u wkfjo

gkto fNZbo ftP/PsktK Ÿ

:{o'^th fJziB

Ÿ

t/N J/no fcbNo

Ÿ

toNheb n?vi;Nw?AN

Ÿ

;kJhv^t/ j?Avb n?vi;Nw?AN

Ÿ

cozN fbcfNzr j?Avb

Ÿ

NqK;g'o/PB tQhbI

Ÿ

tZvh ekoiekoh u"VkJh ns/ rfjokJh

Ÿ

o'p;N frno pe;

n?wHn?uH^710 dh tkX{ ftP/PsktK Ÿ

ghNhU (gkto^N/e^nkc)

Ÿ

cozN bkJhN

Ÿ

nkN' j?Avb n?vi;Nw?AN

19 i[bkJh 2019

gkto fNZbo

gkto fNZbo


n?ZwHJ/H;hH feqPh ikroD

20 i[bkJh 2019


n?ZwHJ/H;hH feqPh ikroD

21 i[bkJh 2019


n?ZwHJ/H;hH feqPh ikroD

22 i[bkJh 2019


n?ZwHJ/H;hH feqPh ikroD

23 i[bkJh 2019


n?ZwHJ/H;hH feqPh ikroD

24 i[bkJh 2019


n?ZwHJ/H;hH feqPh ikroD

25 i[bkJh 2019


;[Ze/ c[ZbK dh ekPs

g{

n?ZwHJ/H;hH feqPh ikroD

o/ ;z;ko ftZu cb'ohebuo pj[s jh s/Ih

Bkb nZr/ tZX fojk j?. jkb?Av c[ZbK dh y/sh ftZu ;G s'A nZr/ j?. Gkos ftZu c[ZbK dh y/sh fInkdk BjhA j[zdh go jo fsT[jko iK xoK ftZu iBw s'A b? e/ woB ftZu j[zd/ ohsh fotkIK ftZu c[ZbK dh tos' ehsh iKdh j?.Gkos ftZu'A ftd/PK ƒ fBo:ks ftZu 70% d/ bZrGr ;[Ze/ j'J/ c[ZbK dk j?. fJBQK c[ZbK s'A eJh soQK dhnK ;iktNh t;sK pDkJhnK iKdhnK jB, fijBK ƒ xoK, j'NbK nkfd ƒ ;ikT[D bJh tofsnk iKdk j?. ;[Ze/ c[ZbK ƒ ;kok ;kb n;hA ;iktN bJh tos ;ed/ jK ns/ fJj c[Zb S/sh yokp th BjhA j[zd/. fJBQK c[ZbK ƒ ek|h ;w/A bJh ;zGkb

26 i[bkJh 2019

e/ oZfynk ik ;edk j?. fJBQK c[ZbK s'A rohfNzr ekov, ;[Ze/ c[Zb s'A pDB tkbhnK ;[rzXh tkbhnK w'wpZshnK (vokJh cbkto e?AvbI) r[bd;s/, g'oN fgT{oh, vokJh cbkto g/AfNzrI, vfo|N t[vi, p[Ze wkoe nkfd pDkJ/ iKd/ jB. fJjBK c[ZbK s'A pDkJ/ ikD tkb/ rohfNzr ekov fgqzfNv ekov; Bkb'A fInkdk y{ p ;{ o s j[zd/ jB.vokJh cbkto s'A pDhnK ;?AfNv e?Avb; Bk f;o| t/yD ftZu y{p;{os j[zdhnK jB go fJBQK ƒ id'A n;hA gq:'r ftZu fbnkT[Ad/ jK sK fJj ;[zrdh th fdzdhnK jB.fJ; s'A pDB tkb/ r[bd;s/ eJh ;kbK sZe ;jh ofjzd/ jB.;G s'A tZvh rZb fJj gbk;fNe d/ c[ZbK


n?ZwHJ/H;hH feqPh ikroD

27 i[bkJh 2019


;[Ze/ c[ZbK dh ekPs

n?ZwHJ/H;hH feqPh ikroD

tKr tksktoB ƒ \okp BjhA eod/ Gkt fJ; ƒ nk;kBh Bkb rbkfJnk ik ;edk j?. izrbK ftZu'A eJh soQK d/ xkj d/ c[Zb uhVQ d/ ;[Ze/ c[Zb ns/ eJh soQK d/ j'o c[ZbK ƒ ;[ek e/ th fJjBK t;sK ƒ pDkfJnk ik ;edk j?. eJh soQK d/ c[Zb fit/A g/go cbkto, r'AcohB, ihBhnk, r[bkp nkfd ƒ tXhnk sohe/ Bkb ;[ek e/ tofsnk ik ;edk j?.

28 i[bkJh 2019

fJjBK c[ZbK ƒ eJh sohfenK Bkb ;[ekfJnk ik ;edk j?. nkw s"o s/ c[ZbK ƒ SK ftZu g[Zmk bNek e/ pzB fdZsk iKdk j?. fi; Bkb c[Zb ;'y/ ;[Ze iKd/ jB go fJ; dh r[Dtesk fInkdk tXhnK BjhA jz[dh go xoK ftZu n;kBh Bkb fJ; soQK fJj c[Zb fsnko ehs/ ik ;ed/ jB. wkfJeo't/t UtB ;'bovokfJo ns/ eJh


;[Ze/ c[ZbK dh ekPs

n?ZwHJ/H;hH feqPh ikroD

soQK d/ o;kfJD fit/A e/ p'o?e; f;fbek i?b ns/ o/s/ ƒ gq:'r eoe/ c[ZbK ƒ ;[ekfJnk ik ;edk j?. fJjBK c[ZbK ƒ ;[ekT[D s'A pknd Bwh ns/ X[V s'A pukT[D dh Io{os j[zdh j?. Bwh Bkb fJj c[Zb yokp j' iKd/ jB.Bwh Bkb eJh soQK dh T[bh fJBQK c[ZbK B[z bZr iKdh j?. fi; Bkb c[ZbK dh r[Dtesk xZN iKdh j? ns/ t/yD bJh th fJj c[Zb ;'jD/ BjhA bZrd/.

xo/b{ n"osK ƒ f;yk e/ T[jBK ƒ o'ih o'Nh dk ;kXB fdZsk ik ;edk j? ns/ okPNo dh nkwdB ƒ j'o tXkfJnk ik ;edk j?. fJjBK c[ZbK ƒ gq:'r ftZu fbnk e/ n;hA Bk f;o| xoK iK j'NbK ƒ ;z[do pDk ;eKr/ ;r'A gbk;fNe Bkb j'D tkb/ jkBhekoe gqGktK s'A th pu ;eKr/ .

fJjBK c[ZbK dh g?dktko ƒ rohp s/

KRISHI JAGRAN Magazine punjabi.krishijagran.com 29 i[bkJh 2019

vkHi[Mkof;zx

w[yh y/shpkVh ftGkr ;qh r[o{ s/} pjkdo \kb;k ekbi ;qh nBzdg[o ;kfjp. w'pkfJb L 7589304769

Social Media

MARKETING - Build your brand - Connect with customers - Promote products & services - Convert visitors to customers


n?ZwHJ/H;hH feqPh ikroD

30 i[bkJh 2019


n?ZwHJ/H;hH feqPh ikroD

31 i[bkJh 2019


n?ZwHJ/H;hH feqPh ikroD

krishijagran @krishijagran 9891405403

Krishi Jagran - Punjabi invites articles on agricultural innovation, new technologies, research ndings, success stories etc. Articles on livestock and food technologies are also solicited. Kindly send the articles with maximum of 2000 words with authors’ prole and passport size photograph to punjabi@krishijagran.com +91 9313 301 029

32 i[bkJh 2019


n?ZwHJ/H;hH feqPh ikroD KRISHI JAGRAN in Limca Book of Records

-

Krishi Jagran, World's Largest Circulated Multilingual Agri Rural Family Magazine with 12 Languages (11 Indian & 1 Global), 23 States, 9 Portals – 12 Million combined readership (Krishi Jagran Hindi, Punjabi, Gujarati, Marathi, Kannada, Telugu, Bengali, Assamese, English (Agriculture World), Tamil, Odia and Malayalam)

Trainee Executives (120) Marketing Executives (60)

STAFF REQUIRED

FF ED TA IR S U EQ R

krishi jagran

KRISHI JAGRAN GROUP OF PUBLICATIONS Staff Required for all State Capitals

Marketing Team

Marketing Managers (21) General Managers (4)

The person should be graduate, smart, well mannered with excellent communication skills in respective vernacular languages and English. For 2nd and 3rd positions experience in the same eld is must. Trainee need not be graduate but must have keen interest for a career in marketing. If you think you are the right person. Journalists (21) Reporters (42)

Editorial Staff

Translators (12) Editorial Staff (12)

To strengthen our editorial team we are looking for fresh talents. The candidate should be graduate from a renowned university and should have are to write. Knowledge of different Indian Languages will be an added advantage. Freelance Journalists: We welcome journalists who want to contribute to our publication as well as portal. The remuneration will be attractive.

...... ...... ............ ...... ............ ..... ...... ...... ..... .....

Staff Required Regional Managers and Executives Regional Circulation Manager: (Education – Graduate / Experience – 3-5 years) Applicant must be graduate having an experience of min. 3-5 years in sales of agriculture inputs, seeds, pesticides, fertilizer and agri machinery. Applicant should have a good communication skill and should be friendly with progressive farmers. Salary is negotiable for enthusiastic candidates who are willing to work. Regional Circulation Executive (Education – 10th pass / Experience – Not required) Applicant should have a good communication skills and a convincing nature to disseminate the knowledge among farmers. Qualication must be 10th pass. If you are not experienced and willing to work then you are on the right platform. Come and grab the opportunity and make your dreams come true. Salary is negotiable for enthusiastic candidates who are willing to work.

To Apply -

33 i[bkJh 2019

Email: jobs@krishijagran.com


n?ZwHJ/H;hH feqPh ikroD

34 i[bkJh 2019


n?ZwHJ/H;hH feqPh ikroD

35 i[bkJh 2019


n?ZwHJ/H;hH feqPh ikroD

36 i[bkJh 2019


n?ZwHJ/H;hH feqPh ikroD

37 i[bkJh 2019

,e-,-lh-

tqykbZ] 2019 53


n?ZwHJ/H;hH feqPh ikroD

38 i[bkJh 2019


n?ZwHJ/H;hH feqPh ikroD

39 i[bkJh 2019


n?ZwHJ/H;hH feqPh ikroD

40 i[bkJh 2019


n?ZwHJ/H;hH feqPh ikroD

41 i[bkJh 2019


fyArI PwrimMg

n?ZwHJ/H;hH feqPh ikroD

fyArI PwrimMg su`kw cwrw (hyA) bxwaux leI jrUrI nukqy fw. blivMdr isMG iF`loN gurU kWSI XUnIvristI, qlvMfI swbo, biTMfw

42 i[bkJh 2019


“

n?ZwHJ/H;hH feqPh ikroD

pSU pwlx ie~k purwqn DMdw hY pr AjokI isKlweI, nvI qknIk Aqy Koj-kwrj ies DMdy nUM vDIAw clwaux ivc shweI huMdy hn[ fyArI Kurwk krky 70 qoN 75% Krcy huMdy hn Aqy ies iv`c hry cwry dw Aihm Xogdwn hY[ pMjwb ivc vrqmwn pSUAW dI igxqI lgBg 81.2 l`K hY, ijnHw iv`c 62.4 l`K v`fy pSU hn[

43 i[bkJh 2019


fyArI PwrimMg

n?ZwHJ/H;hH feqPh ikroD

p

SUAW nUM pUrw qy cMgI kuAwltI dw cwrw dyx leI hry cwry dI vrqmwn aupj iv`c coKy vwDy dI loV hY[ iek pSU nUM pRqI idn kyvl 30.65 iklo cwrw imldw hY jo ik bhuq G`t hY[ jykr iek v`fy pSU nUM 40 iklo hrw cwrw rozwnw pwieAw jwvy qW ku`l 911 l`K tn hry cwry dI swlwnw loV hY[ nvMbr-dsMbr Aqy meI-jUn dy mhIinAW ivc pSUAW leI hry cwry dI s^q Gwt nUM hyA bxw ky jW cwry qoN Acwr bxw ky pUrw kIqw jw skdw hY[ hry cwry nMU sukw ky r`Kx nMU hyA kihMdy hn[ mwrc-ApRYl mhIinAW iv`c jdoN brsIm, lUsx jW jvIN dw vwDU cwrw huMdw hY qW ies dw hyA bxw lYxw cwhIdw hY[ pRotIn dy v`K-v`K somy Aqy Anwj mihMgy hn[ PlIdwr PslW ijvyN ik brsIm, lUsx, guvwrw, rvWh qoN bhuq vDIAw hyA bxdw hY[ sukwey hoey &lIdwr cwry iv`c Kixj Aqy ivtwimn qoN ielwvw pRotIn BrpUr mwqrw iv`c hMudw hY ijs krky rwSn iv`c &lIdwr cwirAW nUM sukw ky vrqx dI Kws mh`qqw hY[ v`K-v`K cwirAW nUM k`t ky sukwaux Aqy stor krn dw Kws qrIkw hY[ ijnHW hry cwry dIAW PslW dw qxw kUlw huMdw hY auh hyA bxwaux leI FukvIAW hn ijvyN brsIm, rvWh, lUsx Aqy rweI Gwh[ hry cwry

44 i[bkJh 2019

dIAW PslW iv`c nmI dI mwqrw Awm krky 8090% huMdI hY pr hyA bxw ky stor krn leI ienHW ivc nmI 15% qoN G`t hoxI cwhIdI hY, ijs nwl bYktIrIAw Aqy au~lI nukswn nhIN krdy[ mwrc, ApRYl iv`c jdoN brsIm Aqy lUsx dy loA (ktweI) 20-25 idnW iv`c iqAwr ho jWdy hn Aqy smyN isr nhIN k`ty jWdy qW cwry dy KurwkI q`q G`t jWdy hn[ ieh smW hyA iqAwr krn leI sB qoN au`qm hY, is`ty vjoN Psl dy q`qW dI pUrI vrqoN vI ho jWdI hY[ ies nwl JwV vI v`D imldw hY Aqy hry cwry dI s^q Gwt dy smyN ies nUM vrq ky du`D dI pYdwvwr vI vDweI jw skdI hY[


fyArI PwrimMg

n?ZwHJ/H;hH feqPh ikroD

hyA bxwaux leI hry cwry dI PslW (PlIdwr) dI ibjweI bwry jwxkwrI

su`kw cwrw (hyA) bxwaux smyN jrUrI nukqy hyT ilKy hn: Ø k`ty hoey cwry nMU lgBg 3 idn Kyq ivc hI su`kw lYxw cwhIdw hY[ Ø hry cwry dI Psl dy 5 qoN 8 sYNtImItr Awkwr dy kuqry kr lvo[ Ø kuqry hoey cwry nUM 10 qoN 15 sYNtImItr motweI dI qih iv`c swP p`ky &rS qy iKlwr ky Du`p iv`c sukw lau[ Ø cwry nUM idn ivc 2 qoN 3 GMitAW ipCoN qrMglI nwl ihlwauNdy rho ijs nwl cwrw CyqI sukw 45 i[bkJh 2019


fyArI PwrimMg

n?ZwHJ/H;hH feqPh ikroD

jwvygw[ Ø cwry nMU vwr-vwr hlwaux nwl ieh 3 qoN 4 idnW ivc su`k jWdw hY[ Ø rwq dy smyN kuqry dy Fyr bxw ky aunHW au`qy iqrpwl dy dyvo nhIN qW qRyl pYx nwl hyA GtIAw kuAwltI dw iqAwr hovygw[ Ø jdoN p`qy Burpry ho jwx qW su`ky hoey cwry nUM cu`k ky stor kr idau[ Ø jykr su`kw cwrw sOiKAW hI tu`t jwvy qW nmI dI mwqrw shI hY Aqy stor krn leI ieh iqAwr hY[ sukwey cwry nUM kup bxw ky jW qUVI vwly kmry iv`c stor kIqw jw skdw hY[ Awm qOr qy hry cwry nUM sukwaux nwl 15 qoN 20% Bwr Aqy 10 qoN 12% kuAwiltI iv`c Gwt AwauNdI hY[ Ø 85% s`uky mwdy dy AwDwr qy 10 iklo sukwieAw cwrw KuAwauxw, 35 qoN 40 iklo hrw

cwrw KuAwaux dy brwbr hY [ pSUAW nUM gYrPlIdwr cwirAW dw Awcwr, PlIdwr su`ky cwirAW nwl imlw ky KuAwaux nwl Awm KuAwey jWdy vMf ivc kmI kIqI jw skdI hY[ cMgy hyA dI prK: cMgy hyA dw rMg hrw hI rihMdw hY Aqy p`qy Aqy twhxIAW Awps iv`c juVy rihMdy hn[ ies qrHW sWBI hry cwry dI Psl, hry cwry dI Gwt smyN vrqoN iv`c ilAweI jw skdI hY[ hry cwry dI Gwt smyN PIf/Kurwk dI v`D vrqoN hMudI hY jo ik du`D dy Krc vDwauNdI hY[ ieh iek invyklw auprwlw hY ik AsIN hry cwry dI sMBwl bhuq hI AwswnI nwl su`kw ky Bwv hyA bxw ky krIey Aqy fyArI dI kwmXwbI iv`c coKw Xogdwn pweIey[ aumId hY ik ieh qzrby fyArI dI s&lqw iv`c kwrgr is`D hoxgy[ fw. blivMdr isMG iF`loN 94654-20097 balwinderdhillon.pau@gmail.com

46 i[bkJh 2019


n?ZwHJ/H;hH feqPh ikroD

pSUAW leI sMquilq Kurwk dI mh`qqw fw. blivMdr isMG iF`loN gurU kWSI XUnIvristI, qlvMfI swbo, biTMfw

“ fyArI PwrimMg dy DMdy iv`c pSU Kurwk dI bhuq mh`qqw hY[ CotI aumr dy pSUAwˆ nUM pRotIn, aUrjw, ivtwimn Aqy Kixj pdwrQwˆ dI v`D loV huMdI hY[ duDwrU pSUAwˆˆ nUM ishqmMd Aqy inroAw r`Kx leI Kurwk bhuq zrUrI hY[ 47 i[bkJh 2019


sMquilq Kurwk

n?ZwHJ/H;hH feqPh ikroD

s

sqI Aqy sMquilq Kurwk nwl pSUAwˆˆ dy srIr dw qwpmwn TIk rihMdw hY Aqy pSUAwˆ nUM auhnHW dIAW mwspySIAW dIAW shI ikirAwvW leI au`icq aUrjw idMdI hY[ pSU nUM srIrk loVW dI pUrqI Aqy rozwnW dy du`D auqpwdn nUM pUrw krn leI hr roj sMquilq Kurwk dI zrUrq huMdI hY[ jy du`D dI pYdwvwr leI loVIˆdy poSk q`qW dI pUrqI nhIˆ kIqI jwˆdI qwˆ pSU Awpxy srIr ivclI stor crbI dI vrqoˆ krdw hY, ijs nwl auqpwdn aupr lwgq v`D jWdI hY[ grBvqI pSU nUM swry pOSitk q`qwˆ nwl BrpUr Kurwk dyxI cwhIdI hY[ grB AvsQw dy ipCly do mhIinAwˆ dOrwn aUrjw dI loV fbl ho jWdI hY[ pSU nUM Kurwk ausdy du`D auqpwdn dy ihswb nwl hoxI cwhIdI hY[ fyArI jwnvrW leI Kurwk dI mh`qqw: Ø duDwrU pSUAwˆ iv`c au`qm du`D auqpwdn leI sMquilq KurwkI pRbMD krnw cwhIdw hY[ Ø pSUAW nMU srIrk ikirAwvW nMU kwiem r`Kx qMdrusq rihx leI sMquilq Kurwk muh`ieAw krvwauxI cwhIdI hY[ Ø Awaux vwly sUey leI duDwrU pSU iv`c nslI guxw Anuswr v`D du`D dyx dI smrQw 48 i[bkJh 2019

brkrwr r`Kx leI vI au`icq Kurwk dyxI cwhIdI hY[ Ø jy m`JW/gwvwˆ g`Bx hox qwˆ ausdy pyt iv`c pldy k`tVUvCVU dI srIrk loV muqwibk, Kurwk dI jrUrq huMdI hY[ Ø pSUAwˆ dy SrIrk vwDy leI sMquilq Kurwk dI bhuq loV hY[ Ø nslkSI leI vrqy jw rhy JoitAwˆ/swnHwˆ leI srIrk SkqI qoˆ ielwvw vIrj pYdw krn leI vI vDIAw Kurwk dI loV hY[ KurwkI q`q: sMquilq Kurwk auh Kurwk hY jo srIr leI


sMquilq Kurwk

n?ZwHJ/H;hH feqPh ikroD

24 GMty dI loV muqwibk, inaUtrISn (q`q) pRdwn krdI hY[ jykr pSU dI Kurwk AsMqulq hovygI, pSU dw vwDw G`t hovygw, pSU TIk smyˆ qy hIt (grmI) iv`c nhIˆ Awvygw, ishqmMd b`cy pYdw nhIˆ kr skygw[ pSU dw sUAw c`kr ivgV jwvygw, du`D auqpwdn iv`c igrwvt Aw jwvygI[ ijs dw nqIjw pRqI lItr du`D pYdw krn dw Krcw kwPI v`D jwvygw qy fyArI dw ik`qw iek Gwty dw sOdw bx ky rih jwvygw[ ies leI Kurwk iv`c swry AMs ies Anuswr nwl imly hoxy cwhIdy hn ik pSU dI TIk sMBwl ho sky ArQwq ausdIAwˆ loVwˆ TIk qrHwˆ pUrIAwˆ ho skx[ poRtIn: ies dI pSU leI bhuq mh`qqw hY[ pRotIn qoˆ SrIr iv`c p`Ty qy mws bxdw hY[ ieh SrIr nMU kwiem r`Kx leI qwkq dw somw hY[ g`Bx hoey pSU nMU ktVU/vCVU pYdw krn iv`c Coty pSUAwˆ leI v`Dx Pulx iv`c Aqy du`D dy rhy

49 i[bkJh 2019

pSUAwˆ nMU du`D dI pRotIn bxwaux ivc Aihm ih`sw pwauˆdI hY[ ies q`q dI pUrqI Kurwk, hry cwry Aqy su`ky mwdy qoN huMdI hY[ inSwSqw: ieh gYr PlIdwr cwirAwˆ jwˆ auhnwˆ dy Anwj iv`c ijAwdwqr huMdw hY[ ieh pSU dy SrIr nMU kwiem r`Kx leI Aqy kMm krn leI SkqI, aUrjw pRdwn krdw hY[ ieh pOidAwˆ dy Tos pdwrQ dw 34% ih`sw huMdw hY qy pSUAwˆ nMU ku`l Kurwk qoˆ imlx vwlI SkqI dw lgBg 70 pRqISq huMdw hY[ ieh ijAwdwqr gYr PlIdwr cwirAwˆ iv`c pwieAw jwˆdw hY[ icknweI: ieh pSU dy SrIr iv`c SkqI pYdw krdI hY[ ieh hry p`Ty ijvyˆ ik srHoˆ, qorIAwˆ Aqy vMf ijvyˆ ik KlHwˆ, vVyvy Awid qoˆ imldI hY[ ieh pSU dy SrIr iv`c ivtwimn qy kYlSIAm nMU hjm hox iv`c kwPI mdd krdI hY[ Kurwk rwhIˆ id`qw igAw vwDU icknweI pSU dy SrIr iv`c dy rUp iv`c jmHw ho jwˆdw hY Aqy loV pYx qy pSU iesnMU


sMquilq Kurwk

n?ZwHJ/H;hH feqPh ikroD

vrq skdw hY[ Bwr dy p`Koˆ icknweI ivc kwrbohweIfryts nwloˆ du`gxI qoˆ vI ijAwdw qwkq huMdI hY[ Dwqwˆ: duDwrU pSUAwˆ dy SrIr iv`c Dwqwˆ dI kwPI Gwt pweI jw rhI hY[ Dwqwˆ, pSU nMU kuJ h`d q`k qwˆ p`iTAwˆ Aqy vMf ivcoˆ iml jwˆdIAwˆ hn[ du`D dy rhy pSU qoˆ du`D rwhIˆ hor bhuq swry q`qwˆ qoˆ ielwvw so f IAm, po t wSIAm, kY l sIAm, mYgnIsIAm dy klorweIfj, slPr, PwsPors ijAwdw mwqrw iv`c Aqy kuJ q`q G`t mwqrw iv`c ijvyN ik lohw, qwˆbw Aqy AwaufIn lYˆdy hn[ ies qoˆ ielwvw jmIn iv`c vI q`q ijvyˆ ik ijsq, qwˆby dI Gwt, cwirAwˆ (pSUAwˆ dI Kurwk) iv`c Gwt bx jwˆdI hY Aqy ieh Gwt pSU dy SrIr iv`c Awaux krky pSUAwˆ dI ishq, du`D dI kuAwltI Aqy du`D dI pYdwvwr nMU iksy rUp iv`c hwnIkwrk is`D huMdI hY[

50 i[bkJh 2019

ies dI Gwt dw pSU dy SrIr qy mwVw Asr pYˆdw hY ijvyˆ ik: (1) pSUAwˆ dw sUAw v`fI aumr iv`c pYNdw hY[ pSU vwr-vwr hyhy iv`c Awaudw rihMdw hY[ (2) ipSwb iv`c KUn Awaux l`g jWdw hY Aqy Kur qy pUMC JVn l`g pYNdy hn[ (3) lohy Aqy qwˆby dI Gwt kwrn pSU dy SrIr iv`c bImwrI dw twkrw krn dI qwkq Gt zWdI hY ikauˆik pSU dw KUn pqlw pY jwˆdw hY[ (4) PwsPors qy kYlsIAm dI Gwt kwrn keI vwr pSU im`tI, r`sy, k`pVy vgYrw c`bxy SurU kr idMdw hY[ (5) grB igr jwx dw Kqrw bixAw rihdw hY[ (6) v`D Pu`l rhy k`tVUv`CVU leI kYlSIAm qy PwsPors dI Gwt krky dMd Aqy srIrk p`Ty kmjor ho jwˆdy hn[ (7) pRqI iklo du`D dI bxqr leI 3 gRwm kYlSIAm Aqy 2 gRwm PwsPors cwhIdw hY nhIˆ qwˆ du`D dI pYdwvwr G`t jwˆdI hY[


sMquilq Kurwk

n?ZwHJ/H;hH feqPh ikroD

ies imsSx nUM isPwrs Anuswr hry cwry jwˆ vMfy iv`c imlwky id`qw jw skdw hY jwˆ Dwqwˆ dy imsrx dI pSU cwt pSU dI KurlI iv`c ie`k pwsy ltkw dyvo qwˆ jo pSU loV Anuswr c`tdy rihx jwˆ ijs qrHwˆ vI pSU Kw sky[

eI, bI-1, bI-2 Aqy ivtwimn sI AsIˆ k`F lYˆdy hwˆ[ ivtwimn-ey pSUAwˆ nMU qkrIbn 40 iklo hry cwry ivcoˆ loV Anuswr iml jwˆdw hY[ ivtwimnfI Du`p ivcoˆ Aqy bwkI ivtwimn pSU dy imhdy iv`c iqAwr ho jwˆdy hn[

nmk: nmk (sofIAm klorweIf) pSU dy hwjmy nMU shI hwlq iv`c r`Kx iv`c bhuq shweI huMdw hY[ ieh pSU dy imhdy iv`c Ktws Aqy kusYlwpx dw sMquln bxweI r`Kdw hY, ijs krky Kurwk CyqI hjm ho jwˆdI hY[ pSU qMdrusq Aqy lwBkwrI rihMdw hY[ iek kuieMtl Kurwk ipCyˆ ie`k iklogRwm nmk id`qw jw skdw hY[

iPr vI duDwrU pSUAwˆ iv`c ivtwimn dI Gwt Aksr rihMdI hY[ so, pSUAwˆ dI Kurwk iv`c Kws qOr qy vDyry du`D dyx vwly pSUAwˆ dI Kurwk iv`c ivtwimn imsrx 15 gRwm pRqI kivMtl jrUr pw dyxw cwhIdw hY[

ivtwimn: ivtwimn vI pSUAwˆ dy srIrk vwDy qy qwkq leI bhuq jrUrI hn[ du`D dy rhy jwnvr dy SrIr ivcoˆ du`D rwhIˆ ivtwimn-ey, fI, 51 i[bkJh 2019

pwxI: ieh pSU dy SrIr dw AniKVvwˆ AMg hY Aqy 60-70 pRqIsq dy lgBg huMdw hY[ ies iv`c koeI skqI nhIˆ huMdI[ pwxI pSU dy KUn, du`D Aqy SrIr dy hor qrl pdwrQwˆ dw mu`K ih`sw hY[ pwxI dI Gwt kwrn pSU G`t mwqrw iv`c Kurwk


sMquilq Kurwk

n?ZwHJ/H;hH feqPh ikroD

Kwvygw[ jo ik hwnIkwrk hY[ ieh pSU dI ipAws nMU buJwauˆdw hY Aqy Kurwk hjm krdw hY[ pwxI dI Gwt kwrn k`tVU/vCVU dy SrIr dw v`Dxwˆ Pu`lxwˆ G`t jwˆdw hY[ pwxI srIr ivcoˆ Ax loVIˆdy pdwrQ Aqy A`x pcy pdwrQ srIr ivcoˆ gobr Aqy ipSwb dI Skl iv`c bwhr kFdw hY Aqy SrIr dI AMdroˆ sPweI krdw hY[ ijAwdw grmI Aqy srdI dy mOsm iv`c pwxI pSU dy SrIr dy qwpmwn nMU TIk (nwrml) r`Kx iv`c bhuq v`fw ih`sw pwauˆdw hY Aqy psIny rwhIˆ AxloVIˆdy pdwrQ (nmk) bwhr k`Fdw hY Aqy SrIr dw qwpmwn bwhrlI grmI nwloˆ hyTwˆ rKdw hY[

duDwrU pSU nMU 24 GMty qwjw jw vgdw pwxI imldw rihxw cwhIdw hY qwˆ jo auh loV Anuswr pwxI pI sky ikauˆik iek ikloˆ du`D dI pYdwvwr leI G`toˆ-G`t 4-5 iklo qwjy swP-suQry pwxI dI loV hY[ hry cwry dI mh`qqw: hry cwry fyArI dy DMdy leI rIVH dI h`fI hn ikauˆik hry cwirAwˆ iv`c pRotIn, ivtwimn ey, ivtwimn fI, Kixj Aqy hjm hox vwly q`q kwPI mwqrw iv`c huMdy hn[ 52 i[bkJh 2019

pMjwb iv`c 81.2 l`K pSU hn[ iehnW pSUAW nUM loVINdw hrw cwrw dyx leI cwry dI pYdwvwr nUM vDwaux dI loV hY[ pMjwb dI qkrIbn 8.95 l`K hYktyAr BUmI ivc cwrw bIijAw jWdw hY Aqy hry cwry dI swlwnw pYdwvwr 719 l`K tn hY[ iek pSU nUM pRqI idn qkrIbn 31.58 iklo cwrw imldw hY jo ik bhuq G`t hY[ Biv`K iv`c Awaux vwlw ic`tw ienklwb vI hry cwirAwˆ dI pYdwvwr qy inrBr krdw hY ikauˆik ijAwdw du`D dyx vwly pSUAwˆ dw qwˆ hI lwB auTwieAw jw skdw hY jykr aunHwˆ nMU vDIAw iksm dy cwry loV Anuswr TIk mwqrw iv`c imlx[

hry cwry qoˆ du`D dw auqpwdn vYsy vI ssqw pYˆdw hY ikauˆik hry cwry qoˆ imlx vwly ku`l hjm hox q`q qUVI Aqy kYtlPIf qoˆ imlx vwly hjm hox Xog q`q kw&I ssqy pYˆdy hn[ Ø hwVHI dy cwry:- brsIm, lUsx, sPql, syˆjI, sroˆ, rweI Gwh, jvI, jOˆ Awid[ Ø swauxI dy cwry:- crHI, m`kI, bwjrw, nypIAr bwjrw, igMnI Gwh, m`k crI, lobIAw guAwrw, sUfyks crI Awid[ iehnwˆ cwirAwˆ iv`c brsIm, lUsx, syˆjI,



n?ZwHJ/H;hH feqPh ikroD

swauxI iv`c dwlW dI kwSq mUMgI dI &sl leI pOx-pwxI Aqy jrUrI nukqy fw. blivMdr isMG iF`loN gurU kWSI XUnIvristI, qlvMfI swbo, biTMfw

“

swauxI iv`c dwlW Kws krky mUMgI dI dwl dI kwSq krky Jony hyT rkbw GtwieAw jw skdw hY[ Aijhw krn nwl pwxI dI bcq qW hovygI nwl hI im`tI dI aupjwaU skqI iv`c vwDw vI hovygw Aqy Jony dI prwlI nUM A`g lwaux qoN bwAd vwqwvrx Aqy mnu`KI ishq 'qy hox vwly bury pRBwv qoN vI bicAw jw skdw hY[

54 i[bkJh 2019


dwlW dI kwSq

n?ZwHJ/H;hH feqPh ikroD

rw

j srkwr dw audyS mUMgI dI dwl hyT 50,000 hYktyAr (1.20 l`K eykV) rkbw ilAwauxw hY[ mUuMgI au`c-kImq vwlI Psl hY, ies nwl im`tI ishq ivc suDwr vI huMdw hY[ pMjwb iv`c ipCly vrHy dOrwn mUMgI dI kwSq 4.8 hzwr hYktyAr rkby iv`c kIqI geI Aqy ies dw ku`l auqpwdn 4.0 hzwr tn hoieAw[ ies dw AOsq JwV 3.31 kuieMtl pRqI eykV sI[ mUMgI dIAW au`nq iksmW: 1) AYm AYl 2056: ies iksm dy bUty is`Dy Aqy aucweI qkrIbn 78 sYNtImItr huMdI hY[ hryk &lI iv`c qkrIbn 11-12 dwxy huMdy hn[

55 i[bkJh 2019

ieh iksm dI pIlI icqkbrI Aqy p`iqAW dy D`ibAW dy rog dw twkrw krn dI sm`rQw r`KdI hY[ ieh iksm qkrIbn 71 idnW iv`c p`k jWdI hY Aqy dwl suAwd bxdI hY[ ies iksm dw AOsqn JwV qkrIbn 4.6 kuieMtl pRqI eykV hY[ 2) AYm AYl 818: ies dy bUty KVHvyN Aqy drimAwny qkrIbn 75 sYNtImItr k`d dy huMdy hn[ hr ie`k &lI iv`c qkrIbn 10-11 dwxy pYNdy hn[ ieh iksm pIlI icqkbrI Aqy D`ibAW dy rog dw mukwblw krn dI smr`Qw r`KdI


dwlW dI kwSq

n?ZwHJ/H;hH feqPh ikroD

hY[ ieh iksm qkrIbn 72 idnW iv`c p`k jWdI hY[ ies dy dwxy hry rMg dy cmkIly huMdy hn Aqy dwl suAwd bxdI hY[ ies iksm dw AOsqn JwV qkrIbn 4.2 kuieMtl pRqI eykV hY [ mUMgI dI kwSq dy FMg: zmIn dI iqAwrI: Kyq nUM 2-3 vwr vwh ky suhwgw mwr ky iqAwr kro[ Kyq p`Drw hoxw zrUrI hY[ mUMgI dI ibjweI ibnW Kyq vwhy zIro itl fir`l nwl vI kIqI jw skdI hY[ ibjweI dw smW: ibjweI julweI dy dUjy pMdrHvwVy iv`c kro [ bIj dI mwqrw: 8 iklo bIj pRqI eykV vrqo [ bIj nUM tIkw lwauxw: mUMgI nUM ibjweI vyly is&wrS kIqw rweIzobIAm klcr (tIkw) lwau[ ie`k eykV leI is&wrS kIqy bIj dI mwqrw nUM QoVHw ijhw pwxI lw ky ig`lw kr lau Aqy ies iv`c tIky vwlI im`tI nUM cMgI qrHW rlw lau[

56 i[bkJh 2019

CwvyN p`ky &rS qy iKlwr ky sukw lau Aqy CyqI bIj idau[ ies tIky nwl JwV iv`c 12-16 pRqISq vwDw huMdw hY[ dvweI nwl soDy bIj nUM tIkw lwieAw jw skdw hY[ ieh tIkw pI ey XU dI bIjW dI dukwn, gyt nM: 1 Aqy v`Ko v`Kry izilHAW iv`c ikRSI ivigAwn/&wrm slwhkwr syvw kyNdrW qy imldw hY[ bIj dI soD: bIj qoN l`gx vwlIAW ibmwrIAW qoN bcwA leI bIj nUM kYptwn jW QIrm (tYtrwmIQweIl QweIXUrm fweIslPweIf) 3 gRwm pRqI iklo lgw ky bIjo[ ibjweI dw FMg: kqwr qoN kqwr dw &wslw 30 sYNtImItr Aqy bUty qoN bUty dw &wslw 10 sYNtImItr r`Ko Aqy bIj firl/pory/kyry nwl 4 qoN 6 sYNtImItr fUMGw bIjo[ vDyry JwV lYx leI do pwsI ibjweI kro Bwv &sl nUM dohW pwisAW qoN 30 sYNtImItr iv`Q vwly isAwVW iv`c A`Dw bIj


dwlW dI kwSq

n?ZwHJ/H;hH feqPh ikroD

ie`k vwr Aqy A`Dw bIj dUjI vwr vrq ky ibjweI kro [ ibnW vhweI ibjweI: mUMgI ibnW vwhy zIro it`l fir`l nwl bIjI jw skdI hY[ ijnHW KyqW iv`c ndIn izAwdw hox au~Qy ibjweI qoN pihlW pRqI eykV dy ihswb nwl 500 imlIiltr gRwmYkson 24 AYs AYl (pYrwkuAYt) nUM 200 iltr pwxI ivc imlw ky iCVkx nwl aunHW dI rokQwm kr skdy hW[ bY~fW au~qy ibjweI: mUMgI dI ibjweI bY~fW au~qy vI kIqI jw skdI hY[ drimAwnIAW Aqy BwrIAW zmInW au~qy mUMgI dI ibjweI kxk leI vrqy jWdy bY~f plWtr nwl 67.5 sYNtImItr iv~Q qy iqAwr kIqy bY~fW (37.5 sYNtImItr bY~f Aqy 30 sYNtImItr KwlI) au~qy krnI cwhIdI hY[

57 i[bkJh 2019

mUMgI dIAW do kqwrW pRqI bY~f 20 sYNtImItr &wsly qy bIjo[ bIj, Kwd dI mwqrw Aqy bwkI kwSqkwrI FMg auhI vrqxy hn jo ik mUMgI dI p`DrI (Awm) ibjweI leI is&wrS kIqy gey hn[ bY~f au~qy ibjweI krn nwl pwxI dI b`cq huMdI hY Aqy Bwry mINh qoN hox vwly nukswn qoN vI &sl bcdI hY[ ndInW dI rokQwm: pihlI gofI ibjweI qoN 4 h&qy ip`CoN Aqy dUjI (jy loV pvy) aus qoN 2 h&qy ip`CoN kro jW 1.0 iltr pRqI eykV stONp 30 eI sI (pYNfImYQwlIn) dw iCVkwA ibjweI qoN 2 idnW dy AMdr kro jW 600 imlIiltr pRqI eykV stONp 30 eI sI dI vrqoN krky ibjweI qoN 4 h&iqAW ip`CoN ie`k gofI kro[ iCVkwA leI 200 iltr pwxI dI vrqo kro[


dwlW dI kwSq

n?ZwHJ/H;hH feqPh ikroD

isMcweI: jykr AOV l`g jwvy qW &sl nUM pwxI idau[ KwdW: ibjweI smyN pRqI eykV 5 iklo nweItRojn (11 iklo XUrIAw) Aqy 16 iklo &ws&ors (100 iklo isMgl supr&ws&yt) q`q fir`l kr idau[ vwFI Aqy ghweI: &sl dI vwFI aus vyly kro jdoN qkrIbn 80 pRqISq &lIAW p`k jwx,

vwFI dwqrI nwl kro[ bUitAW nUM pu`txw TIk nhIN[ ghweI leI ik`lIAW vwlw kxk dw QrYSr kuJ qbdIlIAW krky vriqAw jw skdw hY[ jykr kMbweIn nwl mUMgI dI vwFI krnI hovy qW jdoN qkrIbn 80 pRqISq &lIAW p`k jwx qW 800 imlIiltr gRwmYkson 24 AYs AYl (pYrwkuAYt) pRqI eykV 200 iltr pwxI iv`c Gol ky iCVko qW jo p`qy Aqy qxy su`k jwx[

Important E-mail IDs of Krishi Jagran Content Contribution editor@krishijagran.com English english@krishijagran.com Hindi hindi@krishijagran.com Gujarati gujarati@krishijagran.com Punjabi punjabi@krishijagran.com Marathi marathi@krishijagran.com Kannada kannada@krishijagran.com Tamil tamil@krishijagran.com Malayalam 58 i[bkJh 2019

malayalam@krishijagran.com Telugu telugu@krishijagran.com Bengali bengali@krishijagran.com Assamese assamese@krishijagran.com Odia odia@krishijagran.com Advertisement advt@krishijagran.com Suggestions feedback@krishijagran.com Subscriptions circulation@krishijagran.com Conferences & Exhibitions events@krishijagran.com Prepress prepress@krishijagran.com


i?fte d[~X T[sgkdB

n?ZwHJ/H;hH feqPh ikroD

i?fte d[~X T[sgkdB fw. blivMdr isMG iF`loN fw. AjIqpwl isMG DwlIvwl Aqy fw. jiqMdr isMG brwV ikRSI ivigAwn kyNdr, biTMfw

jYivk KyqI iv`c iksy vI qrHW dy rswiex vrqx dI mnwhI hY Aqy ies iv`c zmIn dI aupjwaU SkqI vDwaux Aqy PslW nUM loVINdy ^urwkI q`qW dI pUrqI leI &slI c`krW, &slW dI rihMd-KUMhd, rUVI dI Kwd, kMpost, &lIdwr &slW Aqy hrI Kwd dI vrqoN kIqI jWdI hY[ 59 i[bkJh 2019


i?fte d[~X T[sgkdB

n?ZwHJ/H;hH feqPh ikroD

I

fte y/sh ftZu fe;/ th soQK d/ o;kfJD tosD dh wBkjh j? ns/ fJ; ftZu IwhB dh T[gikT{ Pesh tXkT[D ns/ c;bK ƒ b'VhAd/ \[okeh sZsK dh g{osh bJh |;bh uZeoK, |;bK dh ofjzd-y{zjd, o{Vh dh ykd, ezg';N, |bhdko |;bK ns/ joh ykd dh tos'A ehsh iKdh j?. i?fte d[ZX fsnko eoB bJh ckow ƒ fJZe i?fte fB:zsqD ;z;Ek Bkb ofi;No ehsk ikDk ukjhdk j? ns/ ngDkJh T[sgkdB gqDkbh ƒ fBPfus ehs/ rJ/ i?fte fwnko g{o/ eoB/ ukjhd/ jB.

jo ezNo'b pkvh d/ nkgD/ t/ot/ ;fjs wkgdzv j[zd/ jB ns/ fJj :ehBh pDkT[Dk pj[s wjZstg{oB j[zdk j? fe T[sgkdB gqDkbh ngDkJ/ ikD Bkb s[jkv/ d[nkok ofi;No eoB bJh u[D/ rJ/ i?fte fwnko dhnkˆ Io{oskˆ dh gkbDk ehsh ikt/. T[sgkdB d/ e[M wjZstg{oD gfjb{ j/mkˆ fdZs/ rJ/ jBL i?fte d[ZX d/ bkG i?fte d[ZX ftu fInkdk bkGekoh c?Nh n?f;v Uw/rk-3 (Omega-3) ns/ xZN B[e;kBd/j Uw/rk-6 (Omega-6) j?. Uw/rk-3 fJZe Io{oh c?Nh n?f;v j? i' f;jswzd ftek; bJh Io{oh j? ns/ fJ;dh xkN Bkb tZy tZy f;js ;wZf;nktK fijVhnK jkb jh d/ ;kbK ftZu tZX ojhnK jB j' IKdhnK jB. Uw/rk 3 |?Nh n?f;v dh o?r{bo tos'A eoB Bkb tZy tZy fpwkohnK s'A pfunk ik ;edk j? ns/ fdb dhnK fpwkohnK, uwVh o'r fit/A fe Eczema (uzpb), e?A;o ns/ rfmnk o'r fpwkohnK ƒ xNkT[D ftZu wdd eodh j?. i?fte d[ZX ftu tX/o/ wksok ftZu ;zrfms fbB'bhJ/e n?f;v (CLA) j[zd/ jB. ;zrfms fbB'bhfnke n?f;v (CLA) ;oho dh gkuD ;esh, fpwkohnK gqsh pukn ns/ wk;g/PhnK d/ ftek; ƒ tXkT[Adk j?. fJj g/N dh uoph, e'b/;Nq'b ns/ n?boih torhnK ;wZf;nktK ƒ th xNkT[Adk j?. i?fte gP{, i?fte sohe/ Bkb fsnko ehsk frnk jok ukok, gP{-y[oke yKd/ jB fi; Bkb d[ZX \soBke o;kfJDK fit/A fe ehNBkPe, ykd ns/ jkow'BI d/ ofjd-y{zjd Bkb d{fPs BjhA j[zdk. fJ; s'A fJbktk, fJ; g"PfNe nwho i?fte d[ZX ftu n?ANhpkfJUfNe;, ih n?Zw chv, :{ohnk IK 60 i[bkJh 2019


i?fte d[~X T[sgkdB

n?ZwHJ/H;hH feqPh ikroD

gq'NhB jkow'BI Pkwb BjhA j[zd/ jB, feT[Afe fJBQK ƒ d[ZX dk T[sgkdB tXkT[D bJh gP{nK ƒ BjhA fdZsk iKdk. i?fte d[ZX ftu r?o-i?fte d[ZX Bkb'A b{NhB (lutein) ns/ I?Zef;zNB (Zeaxanthin) tor/ n?ANh-nkZe;hv/AN dh d' s'A fszB r[Dk wksok fInkdk j[zdh' j?. nZyK dh f;js bJh b{NhB (lutein) pj[s wjZstg{oB j? ns/ pj[s ;ko/ nZyK dhnK fpwkohnK ƒ o'eD bJh n;odko j?. fJj nZyK ƒ nbNok-tkfJbN feoBK d/ p[o/ gqGkt s'A th oZfynk eodk j?. otkfJsh sohfenK Bkb gkb/ gP{nK s'A gqkgs d[ZX d/ w[ekpb/ i?fte Yzr Bkb gkb/ gP{nK d/ d[ZX ftZu ftNkfwBK fit/A fe ftNkfwB J/ ns/ ftNkfwB Jh dh wksok tZX jz[dh j?. feT[Afe gP{ i?fte sohe/ Bkb fsnko ehsk frnk jok ukok, skIh xkj, jok ukok nkfd yKd/ jB, fJ; bJh gqkgs d[ZX ftZu brGr 50% fInkdk ftNkfwB Jh ns/ 75% fInkdk phNk e?o'fNB j[zdk j?. i?fte fwnko ;zpzfXs J/iz;hnK gqwkfDs ;z;EktK dk 40 gqshPs :{oghnB :{BhnB d[nkok wBI{o ehsk frnk j?,ISO 65 61 i[bkJh 2019

e'b 32% dh gqtkBrh j? ns/ 28% :{ n?; B?PBb nkor?fBe gq'rokw d/ sfjs wkBsk gqkgs jB. ;oNhfce/PB d/ tZy-tZy gVkn fit/A fe T[sgkdeK ns/ gq';?f;zr T[d:'rK dh ofi;No/PB, c;bK ns/ ckow' s/ p[fBnkdh ikDekoh gqdkB eoB ns/ ckofwzr dh fBohyD ns/ s;dhesk, gqk;?f;zr :{fBN, T[sgkdB d/ sohfenK ƒ y/shpkVh wzsokbk, Gkos ;oeko d[nkok fB:[es J/iz;hnK APEDA (y/shpkVh T[sgkdK dh fBo:ks ftek; J/iz;h) ns/ NSOP (i? f te T[ s gkdK bJh B? P Bb ;N?AvovI) d[nkok fB:[es fJz;g?eNo d[nkok T[sgkdB d/ nwb ftu Pkwb jB. gfotosB P[o{ eoBk gfotosB dh :'iBkpzdh otkfJsh s'ˆ i?fte T[sgkdB sZe nZr/ tXD dk fJZe pj[s wjZstg{oB gfjb{ j?. e[M wkwfbnkˆ ftZu ;kok ckow fJZe pbke ftZu spdhb ehsk ikt/rk. d{finkˆ wkwfbnkˆ ftu fJj gfotosB eJh ;kbkˆ s'ˆ gVkn tko j' ;edk j?, fJ; bJh fJj :ehBh pDkT[D bJh t/ot/ bJh fXnkB d/D dh b'V j? fe t/funk frnk d[ZX ibdh s'ˆ ibdh ;zGt skoh\ ftu i?fte ;fEsh ƒ gqkgs eo/rk.


i?fte d[~X T[sgkdB

n?ZwHJ/H;hH feqPh ikroD

;wK ;e/b

jok ukok T[sgkdB

Xosh ƒ i?fte ;fEsh ftZu pdbD bJh xZN' xZN d' ;kb bZr ikˆd/ jB. fi; fdB s/ IwhB g{oh soqK i?fte j' ikˆdh j?, T[; fdB s'A i?fte d[ZX fsnko eoBk w[wfeB j' iKdk j?. i?fte gqpzXB ƒ gqkgs eoB bJh 9 wjhfBnkˆ s'A P[o{nks eoBh ukjhdh j? ns/ S/ wjhB/ dh y[oke dk j'Dk ukjhdk j?.

i?fte jok ukok T[sgkdB bJh ;G s'A tXhnk y/s ƒ soihj d/Dh ukjhdh j?. w[Yb/ fszB- uko ;kb i?fte uko/ dk MkV e[ZM xZN j[zdk j? go pknd ftZu fJj o;kfJDe uko/ d/ pokpo j' iKdk j?. xZN'-xZN 60 gqshPs ukok i?fte ;o'skˆ s'ˆ nkT[Dk ukjhdk j?. nkw s"o s/ uoKdk dh eNkJh ns/ ;odh WZs bJh ;[oZfyns oZfynk ukok i?fte ckow s'A g?dk j'Dk ukjhdk j?.

y[okeh gqpzX ckow s/ tos/ ikD tkb/ ;ko/ y[okeh gdkoEK ƒ gfotosB d/ P[o{ s'ˆ i?fte fwnkokˆ d/ nzsors T[sgkdB ns/ gqwkfDs ehsk ikDk ukjhdk j?. uokˆdK dh tZX s'ˆ tZX tos'ˆ j'Dh ukjhdh j? ns/ nkdoPe o{g ftZu ;ko/ y[okeh gdkoE ckow s'A jh g?dk j'D/ ukjhd/ jB. xZN s'ˆ xZN 60 |h;dh y[oke i?fte ckow s'A gqkgs j'Dh ukjhdh j?. y[ o ke dk 30 gq s hPs i? f te ftZ u gfotofss ;o'skˆ s'ˆ nk ;edk j?. go fiZE/ fJ; ƒ g?dk eoe/ tofsnk ikt/rk, 60 |h;dh sZe y[oke i?fte ftZu gfotofss j' ;edh j?. 62 i[bkJh 2019

i?fte ukok T[sgkdB bJh |;bK d/ ekPsekoh Yzr nkw |;bK tKr jh jB go i?fte uko/ tkbhnK |;bK ftZu o;kfJDe ykdK, BdhBBkPeK, ehNBkPeK ns/ T[~bhBkPeK dh tos'A BjhA eoBh. jo/ uko/ d/ tZy-tZy |;bh uZeo fJ; soqK jBL Ÿ

wZeh-po;hw-pkiokL y/s ftZu 3H5 NB gqsh J/eV ;[Zeh o{Vh (1% BkJhNq'iB) gkT[ ns/ nr;s d/ d{i/ j|s/ wZeh phi' . 50-60 fdBK pknd (id'A |;b d'X/ s/ j't/ ns/ dkD/ Bow j'D) eZN bt' . T[; s'A pknd 1H0 NB gqsh J/eV ;[Zeh o{Vh y/s ftZu gk e/ nes{po d/ d{i/ j|s/ po;hw phi' fi; s'A 4-5


i?fte d[~X T[sgkdB

Ÿ

Ÿ

n?ZwHJ/H;hH feqPh ikroD

eNkJhnK bJhnK ik ;edhnK jB . po;hw dh eNkJh s'A pknd 2H0 NB gqsh J/eV ;[Zeh o{Vh gkT[ ns/ i{B d/ d{i/ j|s/ pkiok phi e/ fpikJh s'A 45-55 fdBK pknd (id'A f;ZN/ fBebD/ P[o{ j'D) eZN bt' . o{Vh dh wksok T[; ftZu BkJhNq'iB sZs dh wksok d/ fj;kp Bkb tXk xNk b?Dh ukjhdh j?. wZeh-po;hw-wZeh+otKjL y/s ftZu 3H5 NB gqsh J/eV ;[Zeh o{Vh (1% BkJhNq'iB) gkT[ ns/ nr;s d/ d{i/ j|s/ wZeh phi'. 50-60 fdBK pknd (id'A |;b d'X/ s/ j't/ ns/ dkD/ Bow j'D) eZN bt' . T[; s'A pknd 1H0 NB gqsh J/eV ;[Zeh o{Vh y/s ftZu gk e/ nes{po d/ d{i/ j|s/ po;hw phi' fi; s'A 4-5 eNkJhnK bJhnK ik ;edhnK jB . po;hw dh eNkJh s'A pknd 3H5 NB gqsh J/eV ;[Zeh o{Vh gkT[ ns/ i{B d/ d{i/ j|s/ wZeh+otKj ƒ obk e/ phi' . fJ; bJh 15 feb' wZeh dk phi ns/ 15 feb' otKj 88 fe;w iK 6 feb' ;h n?b 367 fe;w dk phi

tos' . fJ; obt/A uko/ ƒ fpikJh s'A 50-60 fdBK pknd (id'A wZeh dh |;b d'X/ s/ j't/ ns/ dkD/ Bow j'D) eZN bt'. o{Vh dh wksok T[; ftZu BkJhNq'iB sZs dh wksok d/ fj;kp Bkb tXk xNk b?Dh ukjhdh j?. gP-{-y[oke fiZE/ xo ftZu i?fte s'o s/ dkD/dko |PbK dh ekPs ehsh Ikdh j?, fijBK s'A xo/b{ y[oke pDkJh Ikdh j?. i?fte \b yohdh th ik ;edh/ j?. fwPos y[oke 100 gqshPs i?fte j'Dh ukjhdh j?. ftP/P s"o 's/ gq'NhB ;o's ckow s/ g?dk eoB/ n"y/ jB ns/ fJ; eoe/ fJjBK ƒ yohfdnk ik ;edk j?. yfDi ns/ ftNkfwB yfDi g{oeK dh tos'A f;oc T[; ;w/A jh ehsh ikˆdh j? id'ˆ S'N/ sZsK dhnkˆ b'Vkˆ ƒ i?fte sohe/ d[nkok g{ok Bjhˆ ehsk ik ;edk j?. ezNo'b pkvh d[nkok fdZsh ikD tkbh nkfrnk d/ nXhB s/ e[M f;zE?fNe ftNkfwB tos/ ik ;ed/ jB. uoKrkjK uoKrkjK dh ;Ekgsh ns/ gqpzXB i?fte v/noh ckowkˆ dh ;cbsk bJh nfjw j[zdh j? feT[Afe fJj BkJhNq'iB dk w[Zy ;o's jB. T[sgkdesk d/ uzr/ gZXo ƒ ekfJw oZyD bJh uoKdK dh b'V j[zdh j?. o;kfJfDe ykdkˆ dh nkfrnk Bjhˆ j[zdh go u{Bk ns/ g"PfNe sZsK d/ e[M e[ e[dosh ;o's tos/ ik ;ed/ jB. v/noh/g'bNoh ykd ckow 's/ ykd g?dk th ehsh ik ;edh j? ns/ d{i/ j'o i?fte ckowkˆ s'ˆ fbnk ;edk jK. ofi;Nov i?fte ckowkˆ s'ˆ w[orhnK dh ykd (fbNo) th tofsnk ik ;edk j?. otkfJsh ckowkˆ 's/ g?dk ehsh o{Vh dh ykd dh tos'ˆ bJh nkfrnk wzrh ik ;edh j?. jkbkˆfe, fi; ikBto ƒ fJ; ƒ g?dk ehsk ikˆdk j? T[; ƒ ftnkge gZXo 's/ oZfynk ikDk ukjhdk j? i' i?fte fB:zsqD pkvh ƒ ;zs[PN eod/ jB. gP{ Yko/ pkb} gP{nK bJh fojkfJP wkj"b, ftZsh ;fEsh ns/ fe;kB dh soihj d/ nXko s/ j[zdh j?. p/-nkokwh, rzd/ jkbks ns/ jtkdkoh ofjs

63 i[bkJh 2019


i?fte d[~X T[sgkdB

n?ZwHJ/H;hH feqPh ikroD

gP{nK d/ fJfwT{B f;;Nw ƒ yokp eod/ jB ns/ d[Xko{ gP{ ykP eoe/ rktK fpwkoh gqsh tX/o/ ;zt/dBPhb jz[dhnK jB. skIh jtk ƒ gP{nK d/ Yko/ ftZu dkyb j'Dk ukjhdk j? ns/ row, rzdrh tkb/ jtk ƒ pkjo eZYD dk gqpzX j'Dk ukjhdk j?. ;odhnK d/ wjhfBnK d"okB 0 pkjob/ ns/ nzdob/ skgwkB dk nzso 10 ckoBjhN s'A tZX BjhA j'Dk ukjhdk j?. gP{nK dh f;js ;zGkb Ÿ

Ÿ

Ÿ

ikBtokˆ dh f;js bJh fJZe ft;fsqs :'iBk fsnko ehsh ikDh ukjhdh j?, soihjh s"o s/ fJZe t?NoBoh ;oiB d/ Bkb fwb e/, gP{nK dh tXhnk f;js ƒ T[sPkfjs eoB ns/ gP{nK dhnK dtkJhnK s/ xZN fBoGo j'D bJh T[sgkdB ftXh ftef;s ehsh ikDh ukjhdh j?. t?NoBoh dtkJhnK dh tos'A dh pikfJ o'eEkw gqpzXB ƒ jw/PK T[sPkfjs ehsk iKDk ukjhdk j?, go fe;/ th ;wZf;nk dk jw/Pk s[ozs fBgNkfJnk ikDk ukjhdk j?. j'wUg?Eh dtkJhnK dh tos'A ƒ T[sPkfjs ehsk iKdk j?. t?NoBoh dtkJhnK ns/ n?ANhpkfJfNe; ƒ fJZe o'eEkw :'r dtkJh d/ o{g ftZu BjhA tosh ikDh ukjhdh j?, go fpwkoh iK ;ZN dh ;fEsh ftZu tos ;ed/ jB.

Ÿ

t?NoBoh dtkJhnK bJh eYtkT[D dk ;wK xZN s'A xZN d' jcs/ dk j'Dk ukjhdk j?. fiZE/ eƒBh s'o s/ eYtkT[D dk ;wK 24 xzfNnK s'A xZN j?, eYtkT[D dk ;wK 48 xzfNnK dk j't/rk.

Ÿ

bkr (infection) ƒ xZN eoB bJh ehNkD{w[es gqpzX ƒ ;ktXkBh g{ote uokT[Dk ukjhdk j?.

Ÿ

T[BQK wkwfbnK ftu fiZE/ fpwkoh dk gsk bZfrnk j?, t?e;hB/PB dh nkfrnk j?.

Ÿ

fiBQK gP{nK d/ fJZe ;kb d/ nzdo fszB s'A tZX tko NhekeoD ehsk IKdk j?, T[jBK gP{nK s'A i?fte d[ZX dk T[sgkdB BjhA eo ;ed/ jK iK T[j gP{ nkgDk i?fte j'D dk doik r[nk b?Ad/ jB.

Ÿ

i' gP{ ekƒBh s'o s/ i?fte j'D dk doik

64 i[bkJh 2019

r[nk b?Ad/ jB T[jBK ƒ w[V doik jk;b eoB bJh fJZe j'o gfotosB dh ntXh se ikD dh Io{os j[zdh j?. Ÿ

I' organophosphorus T[sgkdK dh tos'A ehsh iKdh j?, sK ikBto jw/Pk jh nkgD/ i?fte ;fEsh ƒ r[nk fdzd/ jB.

Ÿ

;kohnK t?NoBoh dtkJhnK dh yohd, ;Nke d/ ;o's ns/ tos'A dh ;k| foekofvzr Io{oh j?.

gP{nK dk w"i{dk ;Nke id'A fJZe ckow i?fte T[sgkdB ftZu spdhb j' iKdk j? sK w"i{dk ikBtoK ƒ poeoko oZfynk ik ;edk j? go ed/ th T[jBQK ƒ i?fte ti'A BjhA t/funk ik ;edk. jkbKfe fJBQK gP{nK ns/ T[BQK d/ pZfunK dk d[ZX b'VhAd/ gfotosB ;w/A s'A pknd i?fte ti'A t/funk ik ;edk j?. gP{nK dk c/o pdb jkbKfe T[sgkdeK ƒ gP{nK d/ pdbD bJh iK j'o i?fte ckowK s'A i?fte gP{ yohdD bJh T[sPkfjs ehsk ik ;edk j?, jo ;kb 10 gqshPs sZe gP{nK ƒ pdfbnk ik ;edk j?. tZS/-tZShnK dh ;zGkb tZfSnK ƒ xZN s'A xZN 12 j|fsnK dh T[wo sZe d[ZX fgbkT[Dk ukjhdk j?. fJ; y[okeh ;w/A d/ d"okB tZS/-tZShnK ƒ ;w[Zuh y[oke dk i?fte d[ZX d/ o{g ftZu dk xZN' xZN 51 gqshPs fwb Ikdk j?, fJ; bJh d[ZX dh \[oke 12 j|fsnK d/ nzs sZe pzd eo d/Dh ukjhdh j?. id'A v/noh ckow 's/ tkX{ tZShnK dk gkbD Bk j' ;e/ sK T[BQK ƒ j'o i?fte iK otkfJsh T[sgkdeK ƒ t/funk ik ;edk j?. pbd/;kBQ/wkdk gP{ ;Nke pbdK ƒ otkfJsh ckowK s'A yohfdnk ik ;edk j? iK GkV/ tkb/ pbdK ƒ i?fte wkgdzvK dh tos'A eoe/ T[jBKQ ƒ i?fte ckow 's/ fbnk ;ed/ jK. ;Nke ƒ t/uDk ns/ yohdDk ikBtoK dh i?fte ;Nke dh fteoh dh nkw s"o s/ nkfrnk BjhA fdZsh iKdh, jkbKfe T[sgkde tXhnk B;b dk ;Nke yohddk j? ns/ i?fte d[ZX T[sgkdB ftZu pj[s xZN B;bK


i?fte d[~X T[sgkdB

n?ZwHJ/H;hH feqPh ikroD

dh nkfrnk j[zdh j?. f;ZN/ ti'A i?fte ckow s'A i?fte ckow dk tgko, wkoehfNzr ;Nke dk Io{oh fjZ;k pD ikt/rk. dZ[X t/uDk i?fte d[ZX bJh B|/ (gqhwhnw) dhnK ehwsK sZe gj[zu eoB bJh fJZe ;zrfms ofi;Nov gq';?f;zr nkT[Nb?N d[nkok d[ZX t/uDk Io{oh j?. T[sgkdB P[o{ eoB s'A gfjbK wzvheoB ƒ jw/PK ftukfonk ikDk ukjhdk j?. dZ[X gkobo dh ;ckJh wBI{o;[dk sterilants ƒ d[ZX u'D bJh gkobo ns/ v/noh ftu tofsnk ik ;edk j?. T[go'es dZ;/ rJ/ sZEK s'A fJj rZb ;gZPN o{g ftZu f;ZX j' u[Zeh j? fe i?fte Yzr fit/A fe y[okeh gqpzX, jok ukok T[sgkdB, gP{ y[oke, yfDi ns/ ftNkfwBI g{oe, v/noh/g'bNoh ykd, gP{ Yko/, gP{nK dh f;js ;zGkb, gP{nK dk c/ o pdb, tZ S / - t Z S hnK dh ;z G kb, pbd/;kBQ/wkdk gP{, ;Nke ƒ t/uDk ns/ yohdDk, dZ[X gkobo dh ;ckJh Bkb gkb/ gP{nK s'A gqkgs dZ[X ysoBke o;kfJDK (ehNBkPeK, ykdK ns/ jkow'BI d/ ofjdy{zjd) s'A ofjs j[zdk j?. i?fte d[ZX ftu bkGekoh c?Nh n?f;v Uw/rk-3 (Omega-3) jz[dk j? fijVk fe fdb dhnK fpwkohnK, uwVh o'r fit/A fe Eczema (uzpb), e?A;o ns/ rfmnk o'r nkfd fpwkohnK s'A ;kƒ pukT[dk j?. i?fte d[ZX ftu tX/o/ wksok ftZu ;zrfms fbB'bhJ/e n?f;v (CLA) j[zdk j? fijVk fe gkuD ;esh, fpwkohnK gqsh pukn ns/ wk;g/PhnK d/ ftek; ƒ tXkT[Adk j? ns/ g/N dh uoph, e'b/;Nq'b ns/ n?boih torhnK ;wZf;nktK ƒ xNkT[Adk j?. i?fte d[ZX ftu b{NhB (lutein) ns/ I?Zef;zNB (Zeaxanthin) tor/ n?ANh-nkZe;hv/AN jz[d/ jB fijV/ fe nZyK dhnK fpwkohnK ƒ o'eD ns/ nZyK ƒ nbNok-tkfJbN feoBK d/ p[o/ gqGkt s'A oZfynk eoB ftZu ;jkJh jz[d/ jB. fJ; bJh otkfJsh sohfenK Bkb gkb/ gP{nK s'A gqkgs dZ[X s'A j'D tkb/ B[e;kB s'A 65 i[bkJh 2019

puD bJh ns/ i?fte YzrK Bkb gkb/ gP{nK s'A gqkgs dZ[X d/ ckfJfdnK ƒ fXnkB ftZu oZyd/ j'J/, ;kƒ i?fte s'o sohfenK Bkb v/noh ckofwzr dk Xzdk eoBk ukjhdk j? ns/ T[jBK s'A gqkgs d[ZX dh jh tos'A eoBh ukjhdh j?. T[whd j? fe fJj ;ko/ sZE ;kv/ gkmeK bJh i?fte dZ[X ns/ d[ZX gdkoE fsnko eoB ftZu ;jkJh j'Dr/. fJj ni'e/ ;w/A dh wzr j?. fJ; wzr dh g{osh bJh fJj fJZe fBt/ebh gfjb edwh j?, i' fe nkT[D tkb/ ;w/A dh wzr dh g{osh eo/rh ns/ vktKv'b y/sh bJh fNekT{ gfo;fEsh g?dk eo/rh. fw. blivMdr isMG iF`loN (94654-20097) balwinderdhillon.pau@gmail.com


n?ZwHJ/H;hH feqPh ikroD

pdbdh Gkosh y/sh 19tK ;z;eoD

n?rqh fJzN?e; Gkos gqXkB y/sh tgko w/bk

i[bkJh e'vh;k tgko w/bk ezgb?e;, e'fJzps{o, Gkos

450 s'A fInkdk gqdoPe

11 d/PK d/ Gkrhdko

gqw[~y wkfjoK d[nkok ;zw/bB$;?whBko

66 i[bkJh 2019


n?ZwHJ/H;hH feqPh ikroD

67 i[bkJh 2019


n?ZwHJ/ H;hH feq ikroD Published on 24th & Posted on 26-27 at NDPSO in Advance Month RNIPhNo. DELPUN/1999/06753

68 i[bkJh 2019

Postal Reg. No DL-SW-1/4176/19-21


Turn static files into dynamic content formats.

Create a flipbook
Issuu converts static files into: digital portfolios, online yearbooks, online catalogs, digital photo albums and more. Sign up and create your flipbook.