Krishi Jagran Punjabi October 2019

ISSN 2455- 1112

feqPh ikroD n?Zw.J/.;h.

fe;kBK dh fjsekoh, d/P Go ’u gj[zu ;kvh

Punjabi - Volume 21 Issue 10 OCTOBER 2019 ` 50

1

punjabi.krishijagran.com

n?Zw.J/.;h.

feqPh ikroD

nes{po 2019

2

n?Zw.J/.;h.

feqPh ikroD

nes{po 2019

www.krishijagran.com

3

punjabi.krishijagran.com

n?Zw.J/.;h.

feqPh ikroD

nes{po 2019

sseok

n?Zw.J/.;h. feqPh ikroD Gkos dh gqw[~y gfotkoe wkf;e g~fsqek

MAC Krishi Jagran - Punjabi VOLUME 20 ISSUE 10 OCTOBER 2019 ` 50

;zgkde

n?wH;hH v'wfBe

fBd/Pe

PkfJBh v'wfBe

ekoiekoh ;zgkde

vkH e/HNhH uzvh

n?wHihH tk;B ;hBhno thgh (n?;HnkJhH)

uzdo w'jB

osBk wzioh PoB

;hBhno w?B/io (n?;HnkJhH)

joP eg{o

seBheh ;zgkde (t?N ;kfJz;)

vkH wfjzdo gkb

j?v Ugo/PB

;zi/ e[wko

w[yh, wkoehfNzr

y/sh ;wkuko

oftzdo e[wko s/tfsnk

;jkfJe w?B/io wkoehfNzr (fJzNoB?PBb)

noPhBk ykB

;hBhno w?B/io

w/xk Powk

uz[eh G{Nhnk

wkoehfNzr ;jkfJe

nc;kBk wfbe

cojhB P/y

y[Ph no''Vk

wkoehfNzr n?rIhfeT{fNt

wkXth f;zx

fgqnzek f;zx

fvIhNb Nhw

ftt/e uzd

;oe{b/PB w[yh

npd[; ;wd

ਸੀਨੀਅਰ ਸਰਕੂਲੇਸ਼ਨ ਮੈਨੇਜਰ

okj[b f;zx ;[ihs

;jkfJe gqpzXe

g~g{ okJ/ so[D f;zx

26

fJzNoftT{

fBPKs Nk~e

fvIhNb whvhnk wyh

4

12

38

gP{nK dh y[oke ftt;Ek

nkoHn?BH u"p/

nekT{AN?AN

bePwh okmhP nP'e r[gsk

nekT{AN s/ gq'vePB w[yh

i/wI Ekw;

ekƒBh ;bkjeko

n?uHn?;H n;w[dhB

gqh^gq?; j?v

:'r/P e[wko

;hBhno fvIkJhBo

ns[b pkEw

fvIkJhBo B;hw d|soh ;jkfJe

d/t/Ado f;zx

irdhP ikBk

oftzdo ikBk

48

NwkNo dh T[~Bs y/sh

wB'i e[wko Bhoi gqw'd f;zx Printed and Published by: M. C. Dominic 60/9, 3rd Floor, Yusuf Sarai Market, Near Green Park Metro Station, New Delhi 110016. Tel: 011-26511845, 26517923 Mobile: +91-9313301029, +91-9654193353 Web: www.krishijagran.com ;G jZe okyt/A jB fBnK y/so fdZbh. fJ; gZfsqek u gqekfPs b/y ns/ ftuko b/yeK d/ fBih jB. gqekPe$;zgkde fJ;d/ bJh itkpd/j BjhA. Printed at : Pushpak Press Pvt. Ltd. Shed No. 203, 204, DSIDC Complex indl. Area, Okhla Phase-1 New Delhi-110020

TOTAL PAGES - 68 Ph.: 011-26511845, 26517923, 45503170 Email: info@krishijagran.com, punjabi@krishijagran.com Web: www.krishijagran.com

n?Zw.J/.;h.

feqPh ikroD

nes{po 2019

www.krishijagran.com

5

punjabi.krishijagran.com

n?Zw.J/.;h.

feqPh ikroD

nes{po 2019

;zgkdeh

n?~wH;hH v'wfBe

feqPh ikroD B/ fBoftxBsk Bkb g{o/ ehs/ nkgD/ 24 ;kb

Email: dominic@krishijagan.com

feq

Ph ikroD B/ fgSb/ wjhB/ 5 ;szpo Bz{ nkgDk 24tK ;EkgBk fdt; wBkfJnk j?. fJ; d/ Bkb jh feqPh ikroD Bz{ j[D gZfsqek gqekPs eod/ j'J/ 24 ;kb g{o/ j' u[Ze/ jB ns/ j[D fJj 25t/A ;kb ’u gqt/P eo u[Zeh j?. feqPh ikroD gZfsqek gqekPs eotkT[D fgZS/ w/ok T[d/P fJjh fojk j? fe y/sh Bkb i[V/ jo/e w[Zd/ pko/ fe;kB thoK Bz{ o{po{ eotk e/ T[BQK d/ ihtB ’u y[Pjkbh fbnkT[D d/ Bkb jh T[BQK B{z nkofEe o{g Bkb y[Pjkb ns/ wIp{s pDkT[Dk, sKfe T[j fJe wIp{s okPNo pDkT[D ftu nkgDh nfjw G{fwek fBGk ;eD.

6

fIeo:'r j? fe 90 d/ djke/ ’u fgzqN whvhnk ftu jo/e y/so bJh gZso^gZfsqektK gqekPs j' ojhnK ;B b/feB y/sh dk y/so d{i/ doi/ dk ;h. fJe soQK Bkb y/sh d/ y/so Bz{ fgzqN whvhnk ’u jkPhJ/ s/ oZy fdZsk frnk ;h. jkbKfe, T[BQhA fdBhA th e[M gZso^gZfsqektK y/sh Bkb i[V/ j'J/ ftfPnK ’s/ b/y gqd/Pe gZXo s/ gqekPs eo ojhnK ;B. fJBQK ;ko/ gfjb{nK Bz{ wZd/BIo oyd/ j'J/ w/o/ IfjB ’u y/sh y/so bJh okPNoh gZXo s/ gZfsqek gqekPs eoB dk ftuko nkfJnk. fJ; wro'A n;hA 5 ;szpo, 1996 Bz{ fjzdh ftu ‘feqPh ikroD’ d/ BK Bkb y/sh ;pzXh gZfsqek eZYh. T[; s'A pknd fJj f;bf;bk fBoftxBsk Bkb brksko nr/ tXdk fojk. nr/ uZb e/ n;hA 1998 ’u gzikph, 2013 ’u r[ioksh, 2014 ’u wokmh, 2015 ’u n?rqhebuo tobv (nzrq/Ih ’u), 2015 ’u eZBV ns/ pzrkbh, 2016 ’u sfwb, s/br{, n;kwh, wfbnkbw ns/ T[Vhnk gqekfPs ehsh. nZi feqPh ikroD gZfsqek Gkos dh ;G s'A tZX ftsfos j'D tkbh wkf;e g/Av{ feqPh gZfsqek j?. pj[GkPh gZfsqek j'D ekoB fJ; gZfsqek dk BK fbwek p[e nkc foekovI ’u th doi j?. feqPh ikroD jh nfijh fJeb"sh y/sh gZfsqek j? i' fe 12 GkPktK ’u fBebdh j? ns/ fJ; d/ Gkos d/ 22 okiK ftu gkme j'D d/ Bkb jh nzsookPNoh gZXo T[~s/ th fJ; d/ gkme jB. fit/A fe ;G ikDd/ jB fe Gkos pj[s s/Ih Bkb fvIhNb j' fojk j?. nfij/ ’u fvIhNbkJhi/PB B{z fXnkB ’u oZyd/ j'J/ nZi n;hA g/Av{ Gkos d/ fe;kB thoK Bz{ fvIhNb B?Ntoe d/ IohJ/ y/sh Bkb i[VhnK j'JhnK ;kohnK ypoK gj[zuk oj/ jK. nZi ;kv/ c/;p[Ze g/I ’s/ 1481,572, :{ fNT{v ’s/ 80,000 ns/ c/;p[Ze ebZp s'A 165,685 gqrshPhb fe;kB i[V/ j'J/ jB. T[go'es rZbK Bz{ fXnkB ’u oZyd/ j'J/ jkb ’u jh ;kBz{ “;odko tbZG GkJh gN/b okPNoh feqPh ihtB r"ot g[o;eko^2019” Bkb r[ioks oki d/ okigkb wkB:'r nkukohnk d/ttqs d/ eo^ewbK Bkb fBtkfink frnk j?. i/eo y/shpkVh dh rZb eohJ/ sK Gkos ’u y/sh d/ fszB gqw[Zy ;hIBK ftu'A fJe oph ;hIB th j?. oph c;bK dh fpikJh d/ ;w/A xZN skgwkB ns/ ged/ ;w/A y[Pe ns/ row tksktoD dh b'V j[zdh j?. fJj c;bK nkws"o s/ nes{po s'A Btzpo wjhB/ ’u phfinK iKdhnK jB. oph ;hIB dhnK gqw[Zy c;bK eDe, i"A, S'b/, w;oh, ;oQ'A, wNo nkfd jB. nfij/ ’u fe;kB tho oph ;hIB dhnK c;bK d/ wZd/BIo nkgDh y/sh dh fsnkoh uzrh soQK eo b?D sKfe fpikJh d/ ;w/A e'Jh o[ektN g?dk Bk j't/. fJ; ;kb d/P d/ eJh fjZf;nK ’u Gkoh toyk j'D ekoB yohc ;hIB dhnK gqw[Zy c;b M'B/ dh fiE/ o'gkJh xZN j' ;eh j?, T[E/ dbjB torhnK nfjw c;bK dk oepk xN frnk j?. nfij/ ’u fiBQK fe;kB thoK dk y/s ykbh j? T[j oph dh c;b bkjk, okJh, okfJnk ns/ ;oQ'A dh nr/sh fpikJh eoe/ finkdk bkG ewk ;ed/ jB. nes{po nze dh oph c;bK d/ wZd/BIo gqekPs ehsk ik fojk j?. n?Zw.J/.;h.

feqPh ikroD

nes{po 2019

www.krishijagran.com

7

punjabi.krishijagran.com

n?Zw.J/.;h.

feqPh ikroD

nes{po 2019

‘ng'b' NkfJoI’ B/ n?roh J/Phnk ’u wukJh X{w

Gk

os dh gqwZ[y NkfJo fBowksk ezgBh ‘ng'b' NkfJoI’ B/ 6 s'A 8 ;szpo, 2019 Bz{ r[ioks d/ rKXh Bro ’u nk:'fis 9t/A n?roh J/Phnk ’u fjZ;k fbnk ;h. dZ;D:'r j? fe n?roh J/Phnk r[ioks dh ;G s'A tZvh fe;kB gqdoPBh j?. fJ; gqdoPBh ftu ekch fe;kBK B/ fjZ;k fbnk ;h. fIeo:'r j? fe fJ; fe;kB gqdoPBh ’u ‘ng'b' NkfJoI’ B/ ckow Pq/Dh d/ ;ko/ NkfJo gqdofPs ehs/. fi; ftu fyZu dk e/Ado fpzd{ fe;kB 23 (VIRAT 23) ns/ ckowfezr (FARMKING) pD/. fJ; d/ Bkb jh ‘ng'b' NkfJoI’ B/ nkgD/ ;Nkb ’s/ nkT[D bJh e[M vhboK Bz{ th ;Zdk fdZsk ;h. feqPh ikroD dh Nhw B/ fe;BK ns/ vhboK d/ ng'b' NkfJoK pko/ ftuko ikD/. e[b b'eK dh frDsh i' ;Nkb ’s/ gj[zu/ ^ 50,000 ;zGkfts rkje ^ 1772 ;zGkfts fJZS[e rkje fiBQK Bkb eko'pko j' ;edk j? ^ 52 fJ; s'A fJbktk, nrb/ ;hIB ’u ng'b' NkfJo b?D d/ fJZS[e rkje brGr 700 s'A th fInkdk ;B. 8

;w{j rkjeK dh nktkI rkje ng'b' NkfJoI dh gqdoPBh s'A y[P j'J/. rkje 7 ;kb dh ft;skfos tozNh d/ pko/ ’u BjhA ;B ikDd/, go j[D T[j fJ; d/ pko/ ’u uzrh soQK ikDd/ jB. :{fBNh ebkT{v t/no (UCW) fe;kBK bJh pj[s uzrk ;h. pj[s ;ko/ rkjeK B/ 10H3^32 iK 9H5^32 gzesh c;b NkfJo d/ pko/ ’u gZ[fSnk. ;w{j vhboK dh nktkI fJ; gqeko dh Gkrhdkoh ;kBz{ ng'b' NkfJoK Bz{ t/uD bJh gq's;kfjs eodh j?. nfij/ nk:'iB rkjeK ’u ikro{esk d/ Bkb pqKfvzr T[d/P bJh th Io{oh j?. fJj gqdoPBh rkjeK d/ wB ftu gqGkt gkT[Adh j? fe ng'b' NkfJo d/ T[sgkd uzr/ jB. fJj fJe PkZN ’u rkjeK Bz{ ;kv/ T[sgkd n?cJ/ph (FAB) ns/ tozNh d/ pko/ ’u ;wMD bJh tZvk wzu gqdkB eodk j?.

n?Zw.J/.;h.

feqPh ikroD

nes{po 2019

www.krishijagran.com

9

punjabi.krishijagran.com

n?Zw.J/.;h.

feqPh ikroD

nes{po 2019

10

n?Zw.J/.;h.

feqPh ikroD

nes{po 2019

www.krishijagran.com

11

punjabi.krishijagran.com

n?Zw.J/.;h.

feqPh ikroD

nes{po 2019

y/sh ;wkuko

nes{po wjhB/ d/ y/sh s/ pkrtkBh ekoik

c[Zb tkbhnK c;bK^ ! fJ; wjhB/ ftu rb?vhUb; dh g{;k P[Gw, g{;k feoB, g{;k wBw'je, g{;k ftd{Ph, g{;k f;oiB ns/ g{;k T[Bsh fe;wK dh fpikJh eo'. ! rb?vhUb; bJh phi do 1H5 bZy ezd$j?eN/no oy'. u"co s'A pukn bJh 20^25 ferqkH$j?eN/no Ehw/N^ih rq?fBT{b; fwbk fdU. ! BkJhNq'iB^ck;c'o;^g'NkP Bz{ 25L16L25 rqkw$tor whNo dh do Bkb IwhB ’u fwbk fdU.

12

pkrtkBh ekoi ;pIhnK ! NwkNo dh Bo;oh fsnko eo'. fe;wK—g{;k o'fjDh, g{;k jkJhfpqv^1, 2, 4, 8 ! c[Zb r'Gh dhnK fgS/sh fe;wK—g{;k ;B'pkb jkJhfpqv e/^1, g{;k ;B'pkb e/ Nh^25, g{;k ;B'pkb jkJhfpqv^1 ! wFNo dh 15 nes{po se nr/sh fpikJh bJh fe;w—g{;k Pqh. ! g{;k gqrsh, nofeb, g{;k Pqh dh fpikJh 15 nes{po s'A pknd th eo ;ed/ j'. ! rkio dh g{;k o[fXok (bkb), g{;k t;[Xk (;zeo), g{;k nf;sk (ekbh) dh fpikJh eo'. gkbe—g{;k Gkosh, nkb rqhB w/Eh—g{;k nobh pzfuzr, ;kr ;oQ'A—g{;k ;kr^1 cb tkbhnK c;bK— ! nzp d/ eo{gsk o'r (w?Ar' wkb c'ow/;B) dh o'eEkw bJh 200 ghHghHn?wH (2 rqkw gqsh 10 fbNo gkDh ’u) B/cE/bhB n?;hfNe nwb dk fSVekU eo'. ! nzp d/ fB:fws cbD bJh 4^5 fwHbhH e[bNko$tor whNo doZys d/ x/o/ tkb/ N'J/ ’u gkU. ! nzr{o ’u ekgo nke;heb'okJhv (3 rqkw$fbNo gkDh ’u) dk fSvekU n?AEq'eB'i dh o'eEkw bJh eo'. ! nwo{d ’u 25 feb'rqkw r'j/ dh ykd, 0H5 feb'rqkw BkJhN'qiB, ck;c'o; ns/ g'NkP, jo/e dh wksok gkU ns/ fgSb/ ;kb dhnK T[gobhnK NfjDhnK Bz{ 10^15 ;?HwhH bzpkJh s/ eZN e/ eZY fdU. S'b/, ;oQ'A s/ wNo— ! S'fbnK dh fpikJh s'A gfjbK 2H5 ferqk r'j/ dh ykd ’u fwbk e/ fwZNh ftu fwbkU. ! S'fbnK dh T[~Bs fe;wK—g{;k 2085, g{;k 5023 (ekpbh), g{;k 547 (d/;h) dh fpikJh eo'. ! ;oQ'A dh g{;k skoe, g{;k fti/, g{;k ;o;'A 22, g{;k efoPwk, g{;k p'bv, g{;k ;o;'A^27 dh fpikJh eo'. ! nes{;o d/ nkyoh jcs/ ’u wNo dh fpikJh s'A gfjbK T[emk o'r s'A pukt bJh p?thf;NhB 3H0 rqkw$ferqk dh do Bkb phi dk fJbki eoe/ fpikJh eo'. ftt/e e[wko okJ/ feqPh ikroD, BthA fdZbh, w'pkfJb L 9891443388 Jhw/b L vivek@krishijagran.com n?Zw.J/.;h.

feqPh ikroD

nes{po 2019

www.krishijagran.com

13

punjabi.krishijagran.com

n?Zw.J/.;h.

feqPh ikroD

nes{po 2019

y/sh ;wkuko

‘p[zd/byzv’ BK Bkb g/N/AN eokJh ikJ/rh ekbh p~eoh

p[z

d/byzv dh ekbh pZeoh j[D g/N/AN eokJh ik ojh j?. fJ; s'A pknd d[BhnK Go ’u fJ; dh yk; gSkD j't/ rh. fJj rZb T[~so gqd/P feqPh nB[;zXkB ftek; gfoPd d/ w[yh e?gNB ftek; r[gsk B/ gZsoekoK Bz{ dZ;h. fIeo:'r j? fe p[zd/byzv ’u ekbh pZeoh fInkdk frDsh ftu j?. fJ;bJh fJBQK Bz{ p[zd/byzv BK Bkb g/N/AN eokfJnk ik fojk j?. fJ; s'A pknd pZeoh dh fJj B;b g{oh d[BhnK ’u p[zd/byzv d/ BK Bkb ikDh ikJ/rh. fJ; d/ wk; dk eko'pko th ehsk ik ;e/rk.

fro B;b dhnK rT{nK dh frDsh tXkT[D bJh ;oeko pqkihb s'A wzrtkJ/rh ;hwB

14

e/A

do ;oeko fro B;b dhnK rT{nK dh frDsh tXkT[D bJh pqkihb s'A fro B;b d/ ;kBQK dk thoi wzrtk ojh j?.dZ;D:'r j? fe fro rT{ fJe tko pZu/ Bz{ iBw d/D wro'A tX s'A tX 5 jIko fbNo se d[ZX d/ ;edh j?, idfe fJe ;XkoB rT{ 2 s'A YkJh jIko fbNo se d[ZX d/Adh j?. fro i/p{ B;b dh gqw[Zy rT{ j?. fJe fog'oN d/ w[skpe Gkos ;oeko pqkihb s'A fro d/ ;kBQK dh 1 bZy ;hwB dh v'I wzrtk ojh j?. e/Adoh gP{gkbB oki wzsoh ;ziht pkb:kB B/ fejk fe nrb/ v/Y wjhB/ ’u fro d/ d/;h ;kBQK dk thoi wzrtkfJnk ikJ/rk, T[BQK B/ fejk fe 1 bZy ;?Agb Bz{ d/P Go ftu tzfvnk ikJ/rk sKfe d/;h B;b dhnK rT{nK dk ;zoePD ehsk ik ;e/.

n?Zw.J/.;h.

feqPh ikroD

nes{po 2019

www.krishijagran.com

15

punjabi.krishijagran.com

n?Zw.J/.;h.

feqPh ikroD

nes{po 2019

y/sh ;wkuko

bZ;D dh BthA fe;w 404 Bz{ fte;s ehsk frnk

fe

;kBK bJh j[D bZ;D dh BthA fe;w bkGekoh ;kps j'D tkbh j?. bZ;D dh BthA fe;w 404 Bz{ eoBkb d/ okPNoh pkrtkBh nB[;zXkB ftek; gqfsPmkB B/ fsnko ehsk j?. fJ; Bz{ fe;kB y/sK ’u brk e/ uzrk w[Bkck ewk ;ed/ jB. bZ;D dh fJ; fe;w dk ozr gogb j?. bZ;D dh fJj BthA fe;w fe;kBK Bz{ uzrh g?dktko d/ Bkb wzr d/ fj;kp Bkb uzrk w[Bkck d[nkJ/rh. okPNoh pkrtkBh nB[;zXkB ftek; gqfsPmkB d/ fvgNh vkfJo?eNo phHe/H d{p/ d/ w[skpe, fe;kB Btzpo s'A gfjbK iK d{;o/ jcs/ se fJ; bZ;D d/ phi dh fpikJh y/sK ftu eo ;ed/ jB. T[BQK B/ fejk fe bZ;D dh fJ; BthA fe;w s'A gqsh j?eN/no fe;kBK Bz{ 165 s'A 170 e[fJzNb bZ;D fwb/rk ns/ fJ; dh c;b 165 fdBK ftu fsnko j' ikJ/rh.

16

fe

wZBk fJohr/PB fJzN?bhi?A; s'A gsk brkU y/s ’u f;zukJh dh b'V j? iK BjhA

;kBK Bz{ w";w dh wko d/ Bkb^Bkb eJh j'o fe;w dhnK ;wZf;nktK dk ;kjwDk eoBk g?Adk j?. fit/A fe c;b Bz{ ed'A, fezBh ns/ fet/A f;zukJh dh b'V j?, fcbjkb y/s dk skgwkB fej' fijk j? ns/ wkB;{B d/ d"okB ed'A ns/ fezBh toyk j't/rh. jkbKfe, fe;kBK Bz{ j[D fJj ikDekoh xo p?fmnK fe;kB n?g d/ IohJ/ fwb ikJ/rh. don;b fJIokfJbh ezgBh fot[fb; B/ phs/ fdBhA wZBk fJohr/PB fJzN?bhi?A; ;kcNt/no bKu ehsk j?. ezgBh d' ;?N/bkJhNK dh wdd Bkb fe;kBK se n?g d/ IohJ/ f;ZXh ikDekoh gjz[ukJ/rh. dZ;D:'r j? fe fe;kB gfjb/ fJe wjhB/ se fJ; dk w[cs ftu NqkfJb eo ;eDr/ go pknd ftu ikDekoh jk;b eoB bJh T[BQK Bz{ gqsh j?eN/no ;bkBk 600 o[gJ/ d/D/ g?Dr/. n?Zw.J/.;h.

feqPh ikroD

nes{po 2019

www.krishijagran.com

17

punjabi.krishijagran.com

n?Zw.J/.;h.

feqPh ikroD

nes{po 2019

y/sh ;wkuko

uo'N/ dk w[~y fBo:kse pfDnk S~sh;rVQ

SZ

sh;rVQ ’u fwbD tkb/ uo'Nk B/ eJh ftd/Ph w[beK fit/A—uhB, wb/Phnk s/ skJhtkB ftu X{w wuk fdZsh j?. n"PXh r[DK dh gSkD s'A pknd nk:kse d/P wb/Phnk, skJhtkB ns/ uhB j[D SZsh;rVQ d/ uo'N/ ’u tZv/ dkfDnK dh wzr eo oj/ jB. fgSb/ 5 ;kbK ’u SZsh;rVQhJ/ uo'N/ Bz{ ftd/PK ftu i' gSkD fwbh j? T[; d/ fgZS/ y/sh ftfrnkBeK dk :'rdkB ns/ eko'pkohnK dh fwjBs w[Zy fejk ik ;edk j? fiBQK dh pd"bs ed/ s[[ZS ;wMh ikD tkbh fJ; c;b Bz{ j[D uzrh ehws fwbD brh j?.

9t/A djke/ ’u id'A fJ; dh gfjbh yohd j'Jh ;h sd ehws 700 o[gJ/ e[fJzNb ;h. j[D pIko ’u fJ; dh ehws 1600 s'A 1700 o[gJ/ gqsh e[fJzNb j?.

18

j[D fpBK fw~Nh s'A j't/rh NwkNo dh y/sh

T[~

so gqd/P d/ ekBg[o ’u uzdo P/yo nkIkd y/sh s/ N?eBkb'ih y/sh :{Bhtof;Nh B/ g"bh

jkT{; ’u fpBK fwZNh d/ NwkNo dh y/sh eoe/ fdykJh j?. fJE'A d/ ftfrnkBeK B/ NwkNo dh p/jso g?dktko bJh j[D fwZNh dh b'V Bz{ jh ysw eo fdZsk j?. T[BQK B/ e'e'fgN :kBh feb/; whvhnk d/ fweuo ’u fJ; dh g?dktko eoe/ fdykJh j?. fJ; ftu ykd dh th fInkdk b'V BjhA j[zdh. Bkb jh s[gek f;zukJh d/ ;jko/ fJ; dh y/sh j't/rh.

e/b/ dh c;b ’u o'rK dh o'eEkw

;?

ANob fJz;NhfuT{N nkc ;pNqkgheb jkoNhebuo B/ e/b/ dh c;b Bz{ czrb fJzc?ePB “c[;?ohnw nke;h;g'ow TR4” iK gBkwk fpbN s'A pukT[D bJh fJe i?fte ckow{bk (Bio Formula) fsnko ehsk j? i' eJh d/PK ’u e/b/ dh c;b Bz{ czrb fJzc?ePB s'A pukT[D ftu wdd eor/k. fJ; ftu e/b/ dh c;b bJh ysoBke o'r, gBkwk^fpbN d/ fB:zsqD bJh fJe BthA nkJhH;hHJ/HnkoH^fcT{ihekN seBhe Bz{ fsnko ehsk frnk j?. fJ; BthA seBhe dk ;cb gq:'r T[~so gqd/P oki d/ gBkwk^fpbN o'r s'A gqGkfts fJbkfenK ’u ehsk frnk ns/ fJ; Bz{ gBkwk^fpbN d/ Nqkgheb o/;^4 d/ gqpzXB bJh T[~sw th wzfBnk frnk.

n?Zw.J/.;h.

feqPh ikroD

nes{po 2019

www.krishijagran.com

19

punjabi.krishijagran.com

n?Zw.J/.;h.

feqPh ikroD

nes{po 2019

y/sh ;wkuko

jfonkD/ d/ fe;kBK Bz{ t~vk s'j|k

j

fonkDk ;oeko B/ fe;kBK B{z tZvk s'j|k fdZsk j?. don;b ;oeko B/ fe;kBK bJh 4750 eo'V o[gJ/ d/ ftP/P g?e/i dk n?bkB ehsk j?. Bkb jh fszB ;ehwK ’u eqkZg b'B d/ ftnkI ns/ i[owkB/ Bz{ th wkc eo fdZsk j?. oki d/ w[Zy wzsoh wB'jo bkb yZNo B/ phs/ fdBhA iB nkPhotkd :ksok d"okB fe;kBK bJh 4,750 eo'V o[gJ/ d/ g?e/i dk n?bkB ehsk. fJ; Bkb oki d/ seohpB 9 bZy 27 jIko fe;kBK Bz{ bkG fwbD dh ;zGktBk j?. w[Zy wzsoh wB'jo bkb yZNo B/ fv;fNqeN e'nkgo/fNt ;?ANob p?Ae (DCCB) s'A bJ/ rJ/ c;b b'B T[~s/ br/ i[owkB/ Bz{ th wkc eo fdZsk j?. fJ; d/ fJtI ’u 1800 eo'V o[gJ/ dk n?bkB ehsk j?. fJ; s'A fJbktk fiBQK fe;kBK B/ 10 bZy s'A fInkdk dk eoIk fbnk j? T[BQK Bz{ 10 ch;dh ftnkI

20 d/Dk j't/rk. jkbKfe, T[BQK T[~s/ th e'Jh i[owkBk BjhA brkfJnk ikJ/rk. eoI/ dh oew iwQK

eokT[D dh nkyoh sohe 30 Btzpo s?n ehsh rJh j?.

B

rzBk fe;kBK Bz{ s'j|k^fwb/rh fBo:ks T[s/ ;pf;vh

fozdo w'dh ;oeko B/ rzBk fe;kBK Bz{ tZvh ;pf;vh fdZsh j?. ;oeko d/ c?;b/ d/ w[skpe 60 bZy whfNqe NB uhBh d/ fBo:ks T[s/ e/Ado ;oeko B/ 6 jIko 268 eo'V o[gJ/ dh ;pf;vh Bz{ wBI{oh fdZsh j?. yk; rZb fJj j? fe fJj ;pf;vh f;ZXh fe;kBK d/ ykfsnK ’u ikJ/rh. fJ; c?;b/ Bz{ b? e/ e/Adoh wzsoh gqekP ikt/veo B/ fejk j? fe fJ; c?;b/ Bkb uhBh dhnK ehwsK mhe ofjDrhnK. Bkb jh fJ; Bkb fe;kBK Bz{ Be[;kB th BjhA j't/rk. rzBk fe;kB ;w/A^;w/A s/ nkgDhnK ;wZf;nktK ;oeko d/ ;kjwD/ oyd/ oj/ jB. fi; s'A pknd ;oeko B/ rzBk fe;kBK Bz{ okjs fdzd/ j'J/ ;pf;vh d/D dk c?;bk ehsk j?. n?Zw.J/.;h.

feqPh ikroD

nes{po 2019

www.krishijagran.com

21

punjabi.krishijagran.com

n?Zw.J/.;h.

feqPh ikroD

nes{po 2019

eµgBh ;wkuko

;ftsk nkfJb N?eBkb'fiI B/ ;toki Bkb n?rqhw?AN BftnkfJnk

Gk

os dh wzBh^gqwzBh ezgBh ;ftsk nkfJb N?eB'bkfiI fbwfNv B/ ;toki No?eNoI Bkb nkgD/ n?rqhw?AN Bz{ Bftnk fbnk j?. ezgBh B/ ;toki No?eNo Bkb fJj n?rqhw?AN pqKfvv fJziB s/bK d/ fBowkD ns/ ;gbkJh bJh ehsk ;h. fJ; pko/ ’u d;d/ j'J/ wfjzdok n?Av wfjzdok d/ gq?Ihv?AN n?Av uhc gou/I nc;o j/wzs f;Zek B/ df;nk fe GftZy dh p/jso ;zGktBktK Bz{ t/yd/ j'J/ d'jK ezgBhnK B/ n?rqhw?AN Bz{ Bftnk fbnk j?.

Savsaol Writeup

n?rqhw?AN d/ ckfJfdnK pko/ dZ;d/ j'J/ j/wzs f;Zek B/ fejk fe n;hA ;ftsk nkfJb N?eB'bkfiI fbwfNv Bkb fJe tko d[pkok i[V e/ pj[s y[P 22 jK. ;kBz{ T[whd j? fe n;hA d't/A fwb e/ rkjeK Bz{ gfjbK tKr ;dk uzr/ T[sgkd fdnKr/. T[BQK B/ fejk fe d'jK ezgBhnK e'b e'o ;Nq?AE ns/ wIp{s fJZSk Pesh j? ns/ d't/A ezgBhnK nkgD/ rkjeK dhnK Io{osK ns/ wzrK Bz{ g{ok eoB jh tuBpZX jB.

j'J/ fejk fe ;kvh gkoNBofPg fJ; rZb dk gqwkD j? fe n;hA d'jK rkjeK Bz{ T[~u e'Nh d/ T[sgkd d/D bJh ;dk gq:sBPhb jK.

T[E/ jh fJ; pko/ ’u ;ftsk nkfJb N?eB'bkfiI fbwfNv d/ uhc n?rIhfeT{Nt nc;o ;[Bhb J/ wkB/ fejk fe fJ; n?rqhw?AN Bz{ BftnkT[D w"e/ n;hA dZ;Dk ukjz[d/ jK fe ;toki ns/ ;kvk foPsk 8 ;kbK s'A th fInkdk g[okDk j? ns/ n;hA nZr/ th ;toki Bkb fwb e/ b'eK dh GbkJh bJh ezw eoBk ukj[zd/ jK. fJ; w"e/ ’s/ T[BQK B/ ;toki No?eNoI ns/ wfjzdok ro[Zg dk XzBtkd eod/

;ftsk nkfJb N?eBkb'fiI fbwfNv ezgBh fgSb/ 58 ;kbK s'A Gkosh pIko ’u nkgDhnK ;/tktK d/ ojh j?. ni'e/ ;w/A ’u ezgBh g?Nq'bhnw gdkoEK bJh yk; s"o s/ wPj{o jB. 1994 ’u phHn?;HJhH ns/ n?BHn?;HJhH ’u fJ; Bz{ 2250 eo'V o[gJ/ Bkb ;{uhpZX ehsk frnk ;h, w"i{dk ;w/A ’u NqK;ckowo nkfJb n?Av tkJhN nkfJbI d/ y/so ’u ezgBh Bz{ wkofeN dk pkdPkj fejk iKdk j?.

n?Zw.J/.;h.

feqPh ikroD

nes{po 2019

58 ;kb s'A g[okDh j? ;ftsk nkfJb N?eBkb'fiI fbwfNv ezgBh

www.krishijagran.com

23

punjabi.krishijagran.com

n?Zw.J/.;h.

feqPh ikroD

nes{po 2019

y/sh ;wkuko

w~Sh gkbB ’s/ 90 ch;dh ;pf;vh

fp

jko oki d/ wS[nkfonK ;w/s nfsnzs fgSVk tork, n?;H;hH s/ n?;HNhH d/ b'eK Bz{ wZSh gkbB bJh ;oeko 90 ch;dh ;pf;vh d/t/rh. oki ’u ;bkBk wZSh dh ygs 6H42 bZy NB j?, idfe T[sgkdB 6H02 bZy NB j?.

wZSh gkbe fe;kB t?p;kJhN fisheries.ahdbihar.in i' ahd.bih.nic.in T[~s/ N?r j?, fJZE/ wZSh gkbB 24 ;pzXh :'iBktK bJh nkBbkJhB ngbkJh eo ;ed/ jB. ekb ;?ANo d/ N"b cqh Bzpo 18003456185 s/ 06122230200^204 ’s/ :'iBktK dh ikDekoh d/ Bkb jh fe;/ th ;wZf;nk dk jZb dcsoh ;w/A 10 s'A 6 ti/ se dcso ;w/A d"okB wkfjoK s'A gqkgs eo ;ed/ jB.

n?Zw.J/.;h.

feqPh ikroD

nes{po 2019

www.krishijagran.com

25

punjabi.krishijagran.com

n?Zw.J/.;h.

feqPh ikroD

nes{po 2019

fJzNoftT{

w'E/ dk nu{e fJbki j? ‘J/bkB’ Xow/P r[gsk

26

d/P ’u eJh nfijhnK ezgBhnK jB. i' fe eJh soQK d/ ehNBkPeK, Pke BkPeK ns/ T[~bh BkPe pDk ojhnK jB. nfij/ ’u ‘Gkos fJz;?eNh;kJhv fbwfNv’ ezgBh th nkgD/ fe;kBK bJh p/sjo gdkoE pDk ojh j? ns/ fe;kBK Bz{ fJ; dk bkG gjz[uk ojh j?. fJ; ezgBh d/ fejV/ gqw[Zy T[sgkd jB, ezgBh fejV/ fejV/ ehNBkPe T[sgkdK ’s/ ezw eo ojh j? fJj ikBD bJh feqPh ikroD dh Nhw B/ ezgBh d/ vkfJo?eNo Xow/P r[gsk Bkb rZbpks ehsh. g/P jB T[BQK Bkb rZbpks d/ e[M w[Zy nzP^ s[;hA fejV/^fejV/ gq'veN; fe;kBK Bz{ d/ oj/ j' ns/ nr'A bJh eh fwPB j? < fJ; ezgBh dh ;EkgBk ;kb 1977 ’u j'Jh. fi; dh ;EkgBk fe;kB GkJhuko/ Bkb sknb[Ze oyD tkb/ u/now?B ;qh r[gsk B/ ehsh. T[BQK dk T[d/P w{b o{g Bkb fe;kBK Bz{ e[nkfbNh T[sgkdK Bz{ T[bgpX eokT[Dk ;h. ;kb 1977 ’u d' T[sgkdK Bkb fJ; ezgBh dh ;EkgBk j'Jh ;h. T[;/ T[[d/P Bz{ b? e/ nZr/ tXd/ j'J/ nZi brGr 42 ;kb fJ; ezgBh Bz{ j' rJ/ jB ns/ Gkos d/ e'D/^e'D/ ’u ;kv/ brgr 4500 fv;NqhfpT{noI jB, 250 b'eK dh;/bI Nhw j? ns/ brGr 80 T[sgkd ;kv/ g'oN c'bhU ’u jB. Gkos ’u fizBhnK th c;bK T[rkJhnK iKdhnK jB, ukj/ T[j M'Bk j?, egkj j?, ;'fJnkphB j? n?Zw.J/.;h.

feqPh ikroD

nes{po 2019

T[BQK ;kfonK bJh e[nkfbNh gq'veN ezgBh T[gbpX eotk ojh j?, T[BQK ;kohnK c;bK bJh fpikJh s'A b? e/ jkot?;fNzr se fe;kBK dh fizBhnK th Io{os tkbhnK uhIK jB, T[; Bz{ fXnkB ’u oZyd/ j'J/ pkIko ftu fe;kBK Bz{ ;ko/ T[sgkdK Bz{ T[gbpX eotk oj/ jK. igkBh N?eBkb'ih tkbh ezgBh d/ T[sgkd fe; soQK ezw eo oj/ jB < i' Gkos ro[Zg j? fJ; ftu e[b fszB ezgBhnK jB. Gkos fJz;?eNh;kJhv fbwfNv, Gkos o;kfJD fbwfNv ns/ phHnkoH n?ro'N?e fbwfNv jB. i' Gkos o;kfJD fbwfNv ezgBh j? T[j ;Nke n?e;u/Ai ’u fb;fNv j?. fJ; ezgBh dk w[Zy ezg N?eBheb T[sgkdK Bz{ pDkT[Dk j?. brGr nZi 20 s'A fInkdk N?eBheb T[sgkdK dh o/Ai www.krishijagran.com

fJzNoftT{

ezgBh e'b j? ns/ ezgBh dk skbw/b eJh ftd/Ph ezgBhnK Bkb j?. fit/A^fit/A ;kBz{ wfj;{; j'fJnk fe fe;kBK Bz{ tksktoD bJh ;[oZfynk, p/jso T[sgkd T[gbpX eotkJ/ ikD sK T[; Bz{ fXnkB ’u oZy e/ igkB dh ezgBh fB;kB e?wheb Bkb skbw/b ehsk j? ns/ T[BQK d/ ;fj:'r Bkb fe;kBK Bz{ nZi fszB T[sgkd T[gbpX eotk oj/ jK. fi; ftu fpbvo j?, i' ;'fJnkphB dk BdhB BkPe j?.

T[; s'A pknd n;hA ws;{oh BK dk T[sgkd bKu ehsk j? i' fe u"bK ftu PhE pbkfJN ’s/ ezw eodk j?. rzBk fe;kBK bJh w'Ek BdhB fJe tZvh ;wZf;nk j? fi; d/ fB:zsqD bJh n;hA ‘J/bkB’ Bkwe BdhB BkPe bKu ehsk j? i' fe w'E/ Bz{ rzYK s'A ysw eodk j?, sK fJ; soQK n;hA BthA N?eBkb'ih d/ T[sgkdK Bz{ n;hA nZi fB;kB e?wheb d/ wkfXnw Bkb Gkosh fe;kBK Bz{ T[gbpX eotk oj/ jK. fejV/ T[sgkd s[jkBz{ ;G s'A fInkdk o?ftfBT{ fdzd/ jB < d/y' ih, T[Ai sK ;kv/ ;ko/ jh T[sgkd e[nkfbNh d/ fj;kp Bkb T[~u wkgdzv d/ T[sgkd jB ns/ ;ko/ jh T[sgkd Gkosh fe;kBK ftueko b'efgqn jB. go w?A fJE/ d' T[sgkdK d/ pko/ ’u fInkdk rZb eoBh ukjKrk fi; ftu fJe ;kvk T[sgkd j? ws;{oh, fi; Bz{ fszB ;kb gfjbK n;hA bKu ehsk ;h i' M'B/ ’u PhE pbkfJN d/ fB:zsqD bJh T[g:'r ehsk iKdk j?. fJj fe;kBK ftueko fJ; bJh fInkdk b'efgqn j? feT[Afe fJj fszB soQK Bkb ezw eodk j?. fJj o'r d/ nkT[D s'A gfjbK th ezw eodk j?, o'r d/ nkT[D s'A pknd th ezw eodk j? ns/ o'r Bz{ iVQ'A th ysw eodk j?. fJ; dh d{;oh yk;hns j? fe fJj bzw/ ;w/A se ezw eodk j? feT[Afe nZi wId{oh dh ehws ekch tX j? sK fJ; bJh fe;kB ukj[zdk j? fe T[; Bz{ fJ; soQK dk T[sgkd fwb/ i' fe T[; dh c;b Bz{ bzw/ ;w/A se fpwkohnK s'A ;[oZfyns oy/. fJ;bJh PhE pbkfJN d/ fB:zsqD bJh fe;kB fJ; Bz{ id'A T[g:'r eod/ j? fJe tko ws;oh Bz{ gkT[D s'A brGr 18 s'A 2 fdBK se fJ; o'r Bz{ fB:zfsqs eodk j?. fJe j'o T[sgkd Bz{ n;hA bKu ehsk j?, ‘Xke’ d/ BK Bkb. fJj nkws"o s/ wZeh dh c;b ’u ckb nkowh tkow d/ fB:zsqD bJh gq:'r ehsk iKdk j?. fJj feT[Afe fJe rzGho ;wZf;nk nZi pD u[fenk j?. i' d/P d/ dZyDh fjZf;nK ’u fgSb/ ;kb wZeh dh c;b T[s/ punjabi.krishijagran.com

fJ; B/ ekch wkVk n;o gkfJnk j?, sK fJj i' T[sgkd j? fJj ;kv/ ;?ANob fJz;?eNh;kJhv; p'ov d[nkok wkBsk gqkgs j?. fJj T[sgkd fe;kBK ftueko fgSb/ gzi wjhfBnK ’u ekch b'efgqn j'fJnk j? ns/ pj[s jh gqGkth Yzr Bkb fJ; B/ wZeh ’u ckb nkowh tkb Bz{ fB:zfsqs ehsk j?. nZi ebQ pj[s ;ko/ v[gbhe/N gq'veN pIko ’u T[gbpX jB, T[BQK Bkb BfiZmD bJh s[jkvh ezgBh eh edw u[e ojh j? < fiZE'A se Bebh T[sgkdK dh rZb j? T[; pko/ w?A d' soQK Bkb rZb eoBh ukjKrk. fJe sK ;kv/ d/P ’u e[M d{;o/ d/PK s'A fpBK o'e^N'e d/ e[M T[sgkdK Bz{ fJzg'oN ehsk iKdk j?. e[M gq'veN Gkosh fe;kBK ftueko pkfJU d/ BK Bkb t/u/ iKd/ jB ns/ fi; ftu eJh o?r[b/PB nZi dh sohy ’u ;kv/ d/P ftu BjhA j?. fJBQK ftu pkfJU gq'veN d/ eJh ;?AgbK Bz{ ;oeko B/ th o/v wko e/ iKfunk j? ns/ n;hA th ;?AgbK Bz{ ikfunk^gofynk j?. T[j fijV/ T[sgkd jB T[j e?wheb p/;v T[sgkd j[zd/ jB. sK fJ; soQK d/ T[sgkdK bJh fJj i' sohe/ jB Gkosh y/sh T[d:'r ’u i' ;XkoB sohe/ Bkb g'qveN T[gbpX 27 eotkT[Ad/ jB. nZiebQ i' r?o ekBz{Bh sohe/ Bkb fJzg'oN jz[dk j?, T[; Bkb ;jh n?ro' e?wheb fJzv;Noh T[s/ rbs n;o g?Adk j?. fit/A fe s[;hA ikDd/ j' fe ;kv/ wkB:'r gqXkB wzsoh w'dh B/ 15 nr;s Bz{ w/e fJB fJzvhnk Bz{ gq's;kfjs eoB dh rZb ejh ;h. nZi fJ; soQK Bkb rbs fJzg'oN j[zdk j? sK fJ; Bkb ;XkoB w?fBT{c?eufozr ;?eNo T[~s/ n;o g?Adk j?. fJ; soQK d/ i' T[sgkd nkT[Ad/ jB T[; ’s/ Gkos ;oeko dk e'Jh f;ZXk ezNo'b BjhA j[zdk ns/ Bk jh ;kBz{ fJj gsk j[zdk j? fe tksktoD T[~s/ fJ; dk fej' fijk n;o gt/rk. fiE'A se fe;kBK dh rZb j? sK fe;kBK Bz{ id'A fJjBK T[sgkdK s'A pfunk iKdk j? feT[Afe fJBQK T[sgkdK dh N?;fNzr dk e'Jh wkgdzv BjhA j? sK ;kBz{ fJj BjhA gsk fe fe; gqeko fe;kB dh c;b T[s/ fJ; dk n;o g?Adk j?. fiE'A se fJ; Bz{ ezNo'b eoB dh rZb j? sK fJ; w[Pfeb pko/ ;oeko J/iz;hnK Bkb rZb eo ojh j?. nZiebQ g?;Nh;kJhv ezgBhnK th fJ; pko/ whfNzrK ns/ uouktK eo ojhnK jB ns/ T[BQK Bz{ ikDz{ eotkT[Ad/ ofjzd/ jB fe fe; soQK fJBQK Bz{ fB:zsqD eoBk ukjhdk j?. fJj jo sohe/ Bkb n?Zw.J/.;h.

feqPh ikroD

nes{po 2019

fJzNoftT{

fe;kBK ns/ Gkosh T[d:'rK bJh B[e;kBd/j j?. n;hA e'fPP eoKr/ fe y/sh ftGkr ns/ Gkos ;oeko Bkb fwb e/ fJ; Bz{ fB:zfsqs eoB dh e'fPP eohJ/. fe;kBK Bz{ Bebh T[sgkdK s'A puD bJh ns/ fJ; d/ T[g:'r bJh eh ;[Mkn fdUr/ < nZiebQ fJj uouk dk ftPk pfDnk j'fJnk j?. ;kvk g?;Nh;kJhv w?B/iw?AN fpb 2017 nkT[D tkbk j?. fi; ftu eJh Bt/A gqktXkB oy/ ik oj/ jB, fJ; ftu i[owkB/ dh oew th tXkJh rJh j?. Bkb jh n;hA fJj ;bkj fdzd/ jK fe fe;kB wkofeN ftu'A i' th dtkJh yohd/ T[j fpb ;fjs yohd/. id'A th dtkJh dk T[g:'r eo' T[; d/ b/ tb T[s/ fdZsh ikDekoh gVQ', s/ fi; c;b bJh i' dtkJh fdZsh rJh j? T[; dhnK rZbK Bz{ gVQ e/ T[; Bz{ fJ;s/wkb eo'. i/eo n;hA fpBK fe;/ ikDekoh d/ T[; dk nD^T[fus wksok ’u rbs c;b T[s/ gq:'r eo'r/ sK fJj ysoBke j't/rk. fJe j'o ;bkj, i' n;hA d/Dh ukjKrk T[j fJj j? fe fe;kB ;[oZfynk dk pj[s fXnkB oyD, ;kvh ezgBhnK B/ ekch fJz;/AfNt bJ/ jB. ;kvh ezgBh d/ i' nfXekoh ns/ vkeNo jB, T[j ;w/A^;w/A s/ 28 ehNBkPeK d/ ;[oZfyns gq:'r bJh gq'rokw eod/

n?Zw.J/.;h.

feqPh ikroD

nes{po 2019

ofjzd/ jB. fe;kBK ftueko ik e/ fe;kBK Bz{ ;bkj fdZsh iKdh j? fe ehNBkPeK Bz{ gq:'r eod/ ;w/A ;[oZfynk dk fXnkB oyD feT[Afe ;G Bz{ gsk j? fe fJj IfjohbhnK dtkJhnK jz[dhnK jB. i/ eo fJ; dh ;bkj dk fXnkB BjhA oyKr/ sK fe;kBK bJh fJj ekch jkBhekoe ;kps j't/rk. ;w/A^;w/A s/ ;kvh ezgBh T[BQK bJh eJh soQK dh e[fJI dk nk:'iB th eodh j?. eJh tko T[BQK Bz{ ;/cNh feZN th dtkJh d/ fSVekU bJh T[gbpX eotkJh iKdh j?.

GftZy bJh Gkos fJz;?eNh;kJhv ezgBh dhnK eh :'iBktK jB < fit/A fe n;hA s[jkBz{ P[o{ ftu df;nk j? fe ;kv/ i' u/now?B n?;Hn?BH r[gsk ih jB, T[j fe;kBK dk dod ;wMd/ jB. nZi ;kvh ezgBh d/ fijV/ th T[sgkd jB T[j fe;kBK ftueko ekch b'efgqn jB ns/ fe;kB ;kv/ pqKv d/ BK Bkb dtkJhnK wzrd/ jB. n;hA ukjz[d/ jK fe GftZy ’u ;kvh chbv Nhw fe;kBK dhnK ;wZf;nktK Bz{ ;wM/ ns/ n;hA fe;kBK Bz{ tksktoD ;[oZfynk rozNh tkb/ ;op'sw T[sgkd d/ ;ehJ/. w?Bz{ :ehB j? fe nkT[D tkb/ fszb s'A gzi ;kbK ’u fe;kBK Bz{ n;hA j'o fInkdk p/jso T[sgkd w[jZJhnk eotk ;eKr/.

www.krishijagran.com

29

punjabi.krishijagran.com

n?Zw.J/.;h.

feqPh ikroD

nes{po 2019

fJzNoftT{

fe;kBK Bz{ p/jsohB T[sgkd, xZN ehwsK ’u T[gbpX eotkT[Dk fJzv' rbc dh gfjb

^ vkH ghH;hH okJ/

30

w"i{dk ;w/A ’u pj[s ;kohnK nfijhnK ezgBhnK jB i' y/sh Bkb ;pzXs T[sgkd pDk ojhnK jB i'fe fe;kBK dhnK c;bK bJh ekch ekoro th ;kps j' oj/ jB. e[M fJ;/ soQK Bkb ‘fJzv' rbc eqkZg ;kfJzf;I fbwfNv’ th nkgD/ T[sgkdK d/ IohJ/ fe;kBK dh ;/tk eo ojh j?. fJ; ezgBh d/ T[sgkd feckfJsh ehwsK ’s/ T[gbpX j'D d/ Bkb jh ekch gqGkth th jB. fJ; ezgBh dh ;'u j? fe i/eo fe;kBK e'b y/sh Bkb ;pzXs ;kohnK ikDekohnK j'DrhnK sK T[j fJBQK ;kohnK ikDekohnK dh wdd Bkb nkgDh nkofEe ;fEsh Bz{ wip{s eoB ftu ;woZE j'Dr/. fJ; d/ bJh fJj ezgBh rqkwhD gZXo ’s/ brsko :sBPhb j?. w"i{dk ;w/A ’u fJzv' rbc eqkZg ;kfJzf;I fbwfNv fe; soQK d/ T[sgkd pDk ojh j? ns/ fe;kBK Bz{ fe; soQK Bkb wdd eo ojh j? fJj ikBD bJh feqPh ikroD dh Nhw B/ fJzv' rbc eqkZg ;kfJzf;I fbwfNv d/ tkJh; gq?Ihv?AN vkH ghH;hH okJ/ Bkb rZbpks ehsh. g/P jB fJ; rZbpks d/ e[M nzP L^ s[;hA nkgDh ezgBh pko/ d;' < vkH ghH;hH okJ/ B/ ezgBh d/ gfjb/ gqXkB ;tortk;h ;qh feqPB dk; nrotkb dh d{o fdqPNh dh gq;z;k eod/ j'J/ fejk fe fJj rZb T[BQK fdBK dh j? id'A Gkos y/sh T[sgkdK ’u J/Bk nrKjtX{ BjhA ;h. ;kBz{ ykD bJh nwohek dh ghHn?bH 480 eDe T[s/ fBoGo ofjDk g?Adk ;h. ;kb 1960 d/ nk;^gk; dh rZb j? id'A vkH ;tkwhBkEB B/ joh eqKsh dh nby irkJh ns/ n?Zw.J/.;h.

feqPh ikroD

nes{po 2019

fInkdk T[gi tkbhnK fe;wK Bz{ gfjb fdzd/ j'J/ y/sh y/so Bz{ fJe BthA fdPk gqdkB ehsh. ;kb 1965 ftu ezgBh dh P[o{nks eod/ j'J/ ;z;Ekge ;tH ;qh feqPB dk; nrotkb B/ gqXkB ;qh UHghH nrotkb s'A gqpzX fBd/Pe ;qh ;zi/ nrotkb se d/ ;co dh ejkDh dk i' f;bf;bk ufbnk T[; Bz{ vkH okJ/ B/ pky{ph g/P ehsk. vkH okJ/ B/ nZr/ df;nk fe fJzv' rbc eqkZg ;kfJzf;I dk T[d/P IwhB Bz{ g'PD d/Dk sK j? jh www.krishijagran.com

fJzNoftT{

Bkb jh fe;kBK Bz{ ;woZE ns/ wIp{s pDkT[Dk th j?. ezgBh dk T[d/P fe;kBK Bkb tgko Bk eoe/ fe;kBK Bz{ nkgD/ gfotko dk fjZ;k wzBd/ j'J/ ;wki dh w[Zy Xkok Bkb i'Vd/ j'J/ ;t?wkD Bkb ihDk f;ykT[Dk th j?.

Bkb gq'veN wPj{o jB. ;kv/ fe;kB eJh tko g'qveN; dk BK :kd BjhA oy gKd/ fJ; d/ pdb/ T[j g'qveN T[s/ w"i{d fe;/ fBPkB Bz{ nkgD/ fXnkB ’u oy b?Ad/ jB ns/ T[; d/ IohJ/ g''qveN Bz{ gSkD b?Ad/ jB.

s[;hA nkgDh ezgBh d/ T[BQK T[sgkdK d/ pko/ ’u dZ;', fiBQK ekoB fe;kB y[Pjkb ns/ ;t?wkD gqkgs eo ;fenk<

fJ; rZb d/ wZd/BIo ;kv/ d{odoPh ;qh ;zi/ nrotkb ih B/ fJzv' rbc eqkZg ;kfJzf;I fbwfNv Bz{ ‘ekJhN’ dk b'r' fdZsk. ‘ekJhN’ b'r' fJ; bJh fdZsk, feT[Afe ;'u fes/ Bk fes/ T[vkD GoB tkbh j[zdh j? ns/ Bkb^Bkb jh Xkr/ Bkb cf;nk j[zdk j?, fJj IwhBh th j[zdk j?. T[j fB:zsqD Bkb T[~vD tkbk gzSh j?.

n;hA T[sgkd pDkT[D dh P[o{nks T[; tes ehsh, fi; ;w/A nzB dh T[gikT{ Pesh ns/ T[sgkdB ;woZEk pj[s xZN ;h. ;w/A dh b'V T[sgkdB ;woZEk Bz{ tXkT[D dh ;h, sK n;hA T[; ;w/A P[o{nks ehsh fwZNh d/ nzdo T[sgkdesk Bz{ tXkT[D bJh g'Pe sZs dh i'fe T[; ;w/A dh b'V ;h. nfij/ g'Pe sZs fe;kBK Bz{ fdZs/ i' g"fdnK Bz{ S/ sh fwb ;eD. n;hA T[; T[s/ fInkdk fXnkB fdZsk, feT[Afe, o;kfJDe ykdK Bz{ pkjo'A wzrtkT[Dk jkbhA ;kv/ t; dk BjhA ;h. n;hA fIze gfjbK pDkfJnk i' fIze ;[go d/ BK Bkb pj[s wPj{o th j'fJnk. fe;kBK B/ T[; dh pj[s gq;z;k th ehsh.

T[; ;w/A c;bK ’u fIze dh ewh ;h ns/ fwZNh ’u fJ; dh T[gbpXsk xZN ;h. jkbKe, fJj S'Nk fijk g'Pe sZs j? i' c;b bJh Io{oh j[zdk j?. fco n;hA j"bh^j"bh ;go/n ’s/ nkJ/. pkfJUcoNhbkJhIo Bz{ b? e/ yk; s"o s/ n;hA T[; ;w/A s'A pkfJU gq'veN; Bz{ b? e/ ezw ehsk j?. fit/A^fIze ;[go r'bv, o'N'w?e; r'bv j?, o'N'w?e; nbNok j? ns/ jkb ’u jh n;hA n?AgkfJo d/ BK Bkb fJe gq'veN Bz{ bKu ehsk j? i' pkfJU gq'veN j?. i' fInkdkso c;b Bz{ s[ozs j?bE ;g'oN eodh j? sKfe T[j ehfVnK Bkb fpwkohnK Bkb bV ;eD. nZi n;hA T[; n?AgkfJo T[go 100 ch;dh ;zs[PNh dh w'jo brk e/ d/Ad/ jK. fJzv' rbc j? fi; B/ fjzd[;skB ’u ;N?Ag brk e/ d/D dh fjzws ehsh j? ns/ tuBpZXsk do;kJh j?. rozNh dh w'jo T[jh ezgBh brk ;edh j? i' nkgD/ gq'veN gqsh JhwkBdko j? ns/ T[j fe;kBK Bkb X'yk Bk eoB. w"i{dk ;w/A ’u ;kv/ pj[s ;ko/ gq'veN ;cb jB ns/ fJj nZi nkgD/ BK Bkb fted/ jB. nZi fJBQK gq'veNK ekoB fJzv' rbc ikfDnk iKdk j?

Bk fe fJzv' rbc d/ ekoB fJj gq'veN ikD/ iKd/ jB. fJ; soQK Bkb fe;kBK ftueko ;kv/ pj[s punjabi.krishijagran.com

fwZNh dh T[gikT{ ;woZEk Bz{ tXkT[D tkb/ fJzv' rbc d/ T[sgkdK d/ pko/ ’u dZ;' < fInkdkso fIze ;[go r'bv, o'N'w?e; nbNok, o'N'w?e; r'bv fJj nkgD/ nkg ’u g'Pe sZe dk ezw eod/ jB. g"fdnK Bz{ y[d skes d/Ad/ jh jB ns/ fJBQK dh ;G s'A tZvh yk;hns fJj j[zdh j? fe fe;kB e'Jh Bk e'Jh ykd e'Jh Bk e'Jh g'Pe sZs nkgDh c;b T[~s/ gkT[Adk jh j? b/feB T[j g"fdnK Bz{ fwb BjhA gkT[Adk. g"fdnK dhnK iVQK se gj[zu BjhA gkT[Adk, nfij/ ’u fJj Io{oh j[zdk j? fe T[BQK g'Pe sZsK Bz{ g"fdnK dhnK iVQK se gj[zukfJnk ikJ/. T[; d/ bJh o'N'w?e; r'bv iK o'N'w?e; nbNok jB fJj T[BQK sZsK Bz{ fJeZmk eoe/ g"fdnK dh iVQK se gj[zukT[Adk j? fi; ekoB g"d/ T[; dk bkG b? ;eD. fJj ;ko/ g'qveN wjZstg{oB gq'veN jB ns/ fJj nZi pj[s jh gkg{bo gq'veN j'D d/ Bkb jh fe;kBK bJh pj[s ekoro ;kps j' oj/ jB. fJzv' rbc d/ fezB/ T[sgkd pIko ftu jB < ezgBh d/ 103 nfij/ gq'veN jB fiBQK dh fe;kBK se uzrh gj[zu j?. T[sgkdK Bz{ eJh e?NkrohnK ’u tzv ofynk j?. :kd oj/ fe e[M fdB gfjbK gqXkB wzsoh w'dh ih B/ fejk ;h fe y/sh Bz{ fe; sohe/ Bkb o;kfJD w[es pDkfJnk ikJ/. ;kBz{ T[; fdPk ’u ezw eoBk ukjhdk j?. w/ok wzBDk j? fJzv' rbc pj[s gfjbK s'A fJ; fdPk ’u ezw eo fojk j?. n;hA fIze ;[go r'bv ns/ o{N'w?e; r'bv d/ Bkb fJ; dh P[o{nks ehsh ;h ns/ nZi ;kv/ e'b nfij/ 25 g'q'veN; jB. ;kvh th fJjh e'fPP ofjzdh j/ fe o;kfJD dk gq:'r n;hA xZN s'A xZN eohJ/ ns/ fJBQK Bz{ n;hA n?Zw.J/.;h.

feqPh ikroD

nes{po 2019

31

fJzNoftT{

fInkdk s'A fInkdk ;jh sohe/ Bkb pDkJhJ/ go n;hA fJ; Bz{ nDt/fynk BjhA eo ;ed/. feT[Afe, fe;/ th ehV/ iK fpwkoh Bz{ s[ozs fBz:fsqs eoBk g?Adk j?. skfe T[; dk c?bkt fInkdk Bk j' ;e/. o;kfJD d/ xZN s'A xZN T[g:'r dh n;hA f;ckoP eod/ jK. fe;kB nkgDhnK c;bK ’u fe; soQK d/ e?whebK dk fJ;s/wkb eoB, fi; Bkb T[BQK dhnK c;bK Bz{ B[e;kB Bk gj[zu/ fJ; bJh s[jkvh ezgBh eh eo ojh j? < fJ; d/ bJh ;kv/ e'b Nhw j? i' fgzv^fgzv ik e/ fe;kBK Bz{ d;dh j? fe T[j fe; sohe/Bkb fe; soQK dh o;kfJDe ykd ns/ e?wheb dk fJ;s/ wkb eoB. fe;/ th dtkJh Bz{ ;jh wksok ’u, ;jh ;w/A s/ ;jh sohe/ Bkb Bk gkT[D s/ c;b Bz{ B[e;kB gj[zudk j?. i/eo fe;/ th dtkJh Bz{ ;jh ;w/A ’s/ BjhA gkfJnk iKdk sK th rbs jz[dk j?, i/eo ;jh wksok ’u Bk gkJh ikJ/ sK th rbs j[zdk j? ns/ dtkJh Bz{ ;jh sohe/ Bkb Bk gkT[Dk th rbs j[zdk j?. i/ eo ;go/n eoB tkbh dtkJh Bz{ n;hA fwZNh ’u gktKr/ sK th rbs, fwZNh ftu gkT[D tkbh 32 dtkJh Bz{ i/eo ;go/n eo d/JhJ/ sK th rbs. nfij/ ’u fe;kBK se ;jh sohe/ Bkb ykd ns/ dtkJhnK dk fJ;s/wkb eoB dh ikDekoh gjz[ukT[Dk pj[s Io{oh j?. ns/ ;kvh ezgBh dh Nhw fJ; d/ bJh brksko brh j'Jh j?. fJ; d/ bJh Gkos ;oeko dh ;oekoh ;z;Ek th ezw eo ojh j?. jkbKfe, fJ; ezw ’u E'VQh j'o s/Ih fbnkT[D dh b'V j?. ;kvk wzBDk j? fe ;kvk fe;kB pj[s G'bk j? T[;dhnK c;bK Bz{ fi; dh b'V j? T[jh fdZsk ikJ/, pPos/ T[BQK Bkb fe;/ th soQK dk X'yk Bk ehsk ikJ/.

n?Zw.J/.;h.

feqPh ikroD

nes{po 2019

Gkos ’u s[jkv/ gbKN feE/^feE/ jB < d/P Go ’u s[jkvhnK fezBhnK wkoehfNzr pqKuK jB < ;kv/ d' fBowkD gbKN jfonkDk ftu jB s/ fJe izw{ ’u jB ns/ n;hA jkb ’u jh oki;EkB ftu irQk yohdh j? s/ pj[s S/sh T[E/ th fBowkD fJekJh P[o{ eoKr/. fcbjkb ;kv/ e'b 3 fBowkD fJekJhnK jB. d/P Go ’u ;kvhnK 27 wkoehfNzr poKuK jB. i/eo n;hA ukjz[d/ sK fJE'A jh nkgD/ fe;kBK Bz{ ;/tk d/ ;ed/ ;K go fe;kBK dh ;jh Yzr Bkb ;/tk eoBh j? sK T[BQK e'b j'Dk pj[s Io{oh j?. fJ; d/ wZd/BIo ;kvh jo/e pqKu ’u 15^15 s'A 20^20 se dh Nhw j? i' ezgBh dh ;EkJh Nhw j?. T[BQK d/ Bkb j'o th 40^50 w[zv/ ezw eod/ jB ns/ n;hA fv;NqhfpT{No vhbo B?Ntoe Bkb ubd/ jK. n;hA nkgD/ g'qveN y[d BjhA t/ud/ pbfe fv;NqhfpT{NoK ns/ vhboK d/ IohJ/ n;hA nkgD/ gq'veN t/ud/ jK. ezgBh dk T[d/P eh j? < ;kvk ;G s'A tZvk T[d/P fJjh j? fe fe;kBK dh gfjbh g;zd pD ikJhJ/. d{;oh rZb fiBQK fe;kBK Bkb n;hA i[V/ j'J/ jK, fiBQK bJh n;hA ezw eo oj/ jK T[BQK Bz{ n;hA fe; sohe/ Bkb p/jsohB T[sgkd xZN ehws ’u T[gbpX eokJhJ/. c;bK dh r[DtZsk tXkT[D d/ Bkb jh c;b dh g?dktko tXkT[D ftu wdd eohJ/. fi; Bkb T[BQK dh ;fEsh uzrh j' ikJ/. i/eo nkwdB tX/rh sK T[BQK d/ ihtB ’u th eJh pdbkt nkT[Dr/. d{;o/ d/PK d/ fe;kB th ;kE'A T[sgkd b? oj/ jB. nfij/ ’u ;kvh ezgBh dk w[Zy T[d/P fe;kBK dh ;fEsh Bz{ p/sjo pDkT[D d/ Bkb jh fBowkD fJekJhnK tXkT[Dk j?. fJ; d/ Bkb jh ;kvh ezgBh g/Av{ u"frod/ ’u ;ckJh T[s/ th fXnkB d/ ojh j?. fJ; d/ bJh ezgBh gq'veN d/ Bkb j?AvtkP bJh fbeftv j? ns/ cqh ’u ‘;/cNh feZN’ fdZsh ik ojh j?.

www.krishijagran.com

33

punjabi.krishijagran.com

n?Zw.J/.;h.

feqPh ikroD

nes{po 2019

jkJhvq'i?b

jkJhvq'i?b pdb ;edk j? fe;kBK dh fe;ws,fJ;Bkb x~N gkDh Bkb eo ;ed/ jK y/sh.

ਅੱ

ਜ ਅਸੀਂ ਜਿਸ ਖੇਤੀ ਤਕਨੀਕ ਤੇ ਚਰਚਾ ਕਰਨ ਜਾ ਰਹੇ ਹਾਂ, ਉਹ ਇੱਕ ਬਹੁਤ ਹੀ ਚੰਗੀ ਤਕਨੀਕ ਹੈ। ਖੇਤੀ ਵਿਚ ਇਸ ਤਕਨੀਕ ਦਾ ਪ੍ਰਯੋਗ ਪਾਣੀ ਨੂ ੰ ਬਚਾਉਣ ਅਤੇ ਮਿੱਟੀ ਦੀ ਸੁਰੱਖਿਆ ਕਰਨ ਵਿੱਚ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਭੂ ਮੀਕਾ ਨਿਭਾ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਖੁਸ਼ਕ ਖੇਤਰ ਵਿੱਚ ਹਾਈਡ੍ਰੋਜੈਲ ਦਾ ਉਪਯੋਗ ਕਰਨਾ ਹੋਰ ਵੀ ਪ੍ਰਭਾਵੀ ਮੰਨਿਆ ਜਾ ਰਿਹਾ ਹੈ, ਜਿੱਥੇ ਪਾਣੀ ਦੀ ਉਪਲੱਭਧਤਾ ਘੱਟ ਹੈ। ਹਾਈਡ੍ਰੋਜੈਲ ਕਿ ਹੈ?

34

ਹਨ ਅਤੇ ਨਾਲ ਹੀ ਹਾਈਡਰੋਜੈਲ ਪੌਦੇ ਲਈ ਵਧੇਰੇ ਅਨੁ ਕੂਲ ਸਥਿਤੀਆਂ ਪ੍ਰਦਾਨ ਕਰਦਾ ਹੈ।ਜੇ ਇਹ ਨਿਰੰਤਰ ਇਸਤੇਮਾਲ ਕੀਤਾ ਜਾਵੇ ਤਾਂ ਝਾੜ ਵਧਾਇਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਨਾਲ ਹੀ ਉਤਪਾਦਨ ਦੀ ਕੁ ਆਲਟੀ ਨੂ ੰ ਥੋੜੇ ਸਮੇਂ ਵਿਚ ਘੱਟ ਜ਼ਮੀਨ ਵਿਚ ਘੱਟ ਕੀਮਤ ਨਾਲ ਸੁਧਾਰਿਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਇਨ੍ ਹਾਂ ਪੋਲੀਮਰ ਦੇ ਉਪਯੋਗ ਨਾਲ ਮਿੱਟੀ ਵਿੱਚ ਪਾਣੀ ਰੋਕਣ ਦੀ ਸਮਰੱਥਾ ਅਤੇ ਮਿੱਟੀ ਦੇ ਪਾਣੀ ਜ਼ਜਬ ਕਰਨ ਦੀ ਸਮਰੱਥਾ ਦੋਵੇ ਹੀ ਵੱਧ ਜਾਂਦੀ ਹੈ ਅਤੇ ਇਹ ਪਾਲੀਮਰ ਖੇਤੀ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਸੁਰੱਖਿਅਕ

ਹਾਈਡ੍ਰੋਜਲਜ਼ ਇਕ ਪਾਣੀ ਸੋਖਣ ਵਾਲਾ ਪੌਲੀਮਰ ਪਦਾਰਥ ਹੈ ਜੋ ਵੱਖ ਵੱਖ ਨਾਵਾਂ ਨਾਲ ਜਿਵੇਂ ਸੁਪਰ ਐਬਸੋਰਬੈਂਟ ਪੋਲੀਮਰ (ਐਸ.ਏ.ਪੀ.), ਵਾਟਰ ਜੈੱਲ ਆਦਿ ਨਾਲ ਵੀ ਜਾਣਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਇਹ ਸਿੰਥੈਟਿਕ ਪਦਾਰਥ ਨਾਲ ਬਣੀ ਹੈ ਜੋ ਪਾਣੀ ਵਿਚ ਘੁਲਣ ਤੋਂ ਬਿਨਾਂ ਇਸ ਦੇ ਭਾਰ ਨਾਲੋਂ 400 ਗੁਣਾ ਵਧੇਰੇ ਪਾਣੀ ਜਜ਼ਬ ਕਰ ਸਕਦੀ ਹੈ ਅਤੇ ਇਸਨੂ ੰ ਘੱਟ ਸਿੰਚਾਈ ਨਾਲ ਚੰਗੇ ਪਰਿਣਾਮ ਦੇ ਲਾਇ ਉਪਯੋਗ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਹਾਈਡ੍ਰੋਜੈਲ ਨੂ ੰ ਬਾਗ਼ਬਾਨੀ, ਖੇਤੀ ਵਿੱਚ ਵਿਭਿੰਨ ਤਰੀਕਿਆਂ ਨਾਲ ਉਪਯੋਗ ਕੀਤਾ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ, ਜਿੱਥੇ ਇਹ ਮਿੱਟੀ ਦੀ ਜਲ ਧਾਰਨ ਸਮਰੱਥਾ ਵਿੱਚ ਸੁਧਾਰ ਕਰ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਖੇਤੀ ਵਿਚ ਹਾਈਡ੍ਰੋਜੈਲ SAP( ਸੁਪਰ ਅਬਸੋਰਬੇਂਟ ਪਾਲੀਮਰ - ਇੱਕ ਇਹੋ ਜਿਹਾ ਪਦਾਰਥ ਜਿਸਦੀ ਜਲ ਧਾਰਨ ਸਮਰੱਥਾ ਵਧੇਰੇ ਹੁੰਦੀ ਹੈ) ਜੋ ਚਿੱਟਾ ਹਾਈਗਰੋਸਕੋਪਿਕ ਪਦਾਰਥ ਹੈ ਜੋ ਪਾਣੀ ਵਿਚ ਫੁ ਲ ਜਾਂਦੀ ਹੈ ਅਤੇ ਕਿਸੇ ਪ੍ਰਕਿਰਿਆ ਵਿੱਚ ਬਿਨਾ ਪਰੇਸ਼ਾਨੀ ਦੇ ਨਮੀ ਬਣਾਈ ਰੱਖ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਇਸਨੂ ੰ ਹਾਈਡ੍ਰੋਜੈਲ ਦੇ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਵੀ ਜਾਣਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਇਸਨੂ ੰ ਖੇਤੀ ਵਿਚ ਵੀ ਉਪਯੋਗ ਕੀਤਾ ਜਾ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਇਹ ਏਕਰੋਲਿਕ ਐਸਿਡ ਅਤੇ ਪੋਟਾਸ਼ੀਅਮ ਜਿਹੇ ਕ੍ਰੋਸ-ਲਿੰਕਿੰਗ ਏਜੰਟ ਦੇ ਘੋਲ ਤੋਂ ਬਣਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਪ੍ਰਕਿਰਿਆ ਨੂ ੰ ਪਾਲੀਕਰੀਲੇ ਟ ਵੀ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਪਾਣੀ ਨੂ ੰ ਜਜ਼ਬ ਕਰਨ ਦੀ ਹਾਈਡ੍ਰੋਜੀਲ ਦੀ ਯੋਗਤਾ ਕਰਾਸ ਲਿੰਕਿੰਗ ਏਜੰਟ ਦੀ ਕਿਸਮ, ਉਨ੍ ਹਾਂ ਦੀ ਗੁਣਵੱਤਾ ਅਤੇ ਮਾਤਰਾ 'ਤੇ ਬਹੁਤ ਹੱਦ ਤੱਕ ਨਿਰਭਰ ਕਰਦੀ ਹੈ। ਹਾਈਡ੍ਰੋਜੀਕਲ ਜ਼ਹਿਰੀਲਾ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦਾ, ਅਤੇ ਕੋਈ ਤੱਤ ਇਸਦੀ ਯੋਗਤਾ ਨੂ ੰ ਪ੍ਰਭਾਵਤ ਨਹੀਂ ਕਰਦਾ, ਅਤੇ ਨਾ ਹੀ ਇਹ ਕਿਸੇ ਹੋਰ ਨੂ ੰ ਪ੍ਰਭਾਵਤ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਇਹ ਕੁ ਦਰਤ ਵਿਚ ਬਾਇਓਡੀਗਰੇਡੇਬਲ ਵੀ ਹੈ, ਭਾਵ ਇਹ ਹੌਲੀ ਹੌਲੀ ਆਪਣੇ ਆਪ ਖਤਮ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਇਸਦੇ ਖਤਮ ਹੋਣ ਦੀ ਦਰ ਪ੍ਰਤੀ ਸਾਲ 10-15 % ਹੈ ਅਤੇ ਅਤੇ ਆਪਣੇ ਜ਼ਜਬ ਪਾਣੀ ਦਾ 95% ਤੱਕ ਪੌਦਿਆਂ ਦੇ ਜੜ੍ਹ ਖੇਤਰ ਵਿੱਚ ਛੱਡ ਦਿੰਦਾ ਹੈ। ਹਾਈਡ੍ਰੋਜੀਲ ਟੈਕਨਾਲੌ ਜੀ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਦਿਨੋ ਦਿਨ ਵੱਧ ਰਹੀ ਹੈ ਅਤੇ ਇਹ ਨਾ ਸਿਰਫ ਫਸਲਾਂ ਦੇ ਝਾੜ ਨੂ ੰ ਵਧਾਉਂਦੀ ਹੈ ਬਲਕਿ ਪਾਣੀ ਦੀ ਜ਼ਰੂਰਤ ਨੂ ੰ ਵੀ ਘਟਾਉਂਦੀ ਹੈ, ਜਿਸ ਨਾਲ ਫਸਲ ਦਾ ਝਾੜ ਵਧਦਾ ਹੈ। ਨਤੀਜੇ ਇਹ ਵੀ ਕਹਿੰਦੇ ਹਨ ਕਿ ਹਾਈਡਰੋਜਲਜ਼ ਮਾੜੇ ਮੌਸਮ ਦੀ ਸਥਿਤੀ ਵਿੱਚ ਪੌਦਿਆਂ ਨੂ ੰ ਸਹਾਰਾ ਪ੍ਰਦਾਨ ਕਰਦੇ n?Zw.J/.;h.

feqPh ikroD

nes{po 2019

www.krishijagran.com

jkJhvq'i?b

ਢਾਂਚੇ ਦੇ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਵੀ ਕੰਮ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਹਾਈਡਰੋਜੈਲ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਰਕੇ ਖੇਤੀ ਵਾਲੀ ਜ਼ਮੀਨ ਨੂ ੰ ਲਾਭ ਹਾਈਡ੍ਰੋਜੈਲ ਮਿੱਟੀ ਦੇ ਭੌਤਿਕ ਗੁਣਾ ਨੂ ੰ ਸੁਧਾਰਨ ਦੇ ਲਾਇ ਵਿਕਸਿਤ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਹੈ, ਕੁ ੱਝ ਭੌਤਿਕ ਗੁਣਾ ਦੇ ਬਾਰੇ ਹੇਠਾਂ ਦੱਸਿਆ ਗਿਆ ਹੈ ਜੋ ਇਸ ਪ੍ਰਕਾਰ ਹਨ। •

ਪਾਣੀ ਦੇ ਨੁ ਕਸਾਨ ਨੂ ੰ ਰੋਕਣਾ - ਹਾਈਡਰੋਜੈਲ ਪੌਦਿਆਂ ਦੀਆਂ ਜੜ੍ ਹਾਂ ਵਿਚ ਪਾਣੀ ਦੇ ਭੰਡਾਰਨ ਵਜੋਂ ਕੰਮ ਕਰਦਾ ਹੈ, ਕਿਉਂਕਿ ਹਾਈਡਰੋਜਲ ਆਪਣੇ ਭਾਰ ਤੋਂ 400 ਗੁਣਾ ਤਕ ਪਾਣੀ ਨੂ ੰ ਜਜ਼ਬ ਕਰ ਸਕਦੇ ਹਨ, ਅਤੇ ਪੌਦਿਆਂ ਨੂ ੰ ਹੌਲੀ ਹੌਲੀ ਜੜ੍ ਹਾਂ ਤੱਕ ਨਮੀ ਅਤੇ ਪਾਣੀ ਦੀ ਸਪਲਾਈ ਦਿੰਦੇ ਰਹਿੰਦੇ ਹਨ, ਜੋ ਲੀਚਿੰਗ ਅਤੇ ਵਾਸ਼ਪੀਕਰਨ ਨੂ ੰ ਰੋਕਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਪਾਣੀ ਦੀ ਕਮੀ ਨੂ ੰ ਪੂਰਾ ਕਰਦਾ ਹੈ।

ਬੀਜ ਦੀ ਉਗਣ ਦੀ ਸਮਰੱਥਾ - ਹਾਈਡ੍ਰੋਜੈਲ ਤਕਨੀਕ ਦੁ ਆਰਾ ਛੱਡੇ ਗਏ ਪਾਣੀ ਨਾਲ ਪਰਿਪੱਕਤਾ ਅਤੇ ਪੌਦੇ ਦੇ ਛੇਤੀ ਉਗਣ ਲਈ ਨਮੀ ਦੀ ਉਚਿਤ ਮਾਤਰਾ ਪ੍ਰਦਾਨ ਕਰਦਾ ਹੈ; ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ, ਇਹ ਬੀਜਾਂ ਦੀ ਮੌਤ ਦਰ ਨੂ ੰ ਘਟਾਉਂਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਜਰਮੀਨਾਸ਼ਨ ਯਾਨੀ ਕਿ ਉੱਗਣ ਦੀ ਸਮਰੱਥਾ ਨੂ ੰ ਵਧਾਉਂਦਾ ਹੈ । ਠੰਡੇ ਇਲਾਕਿਆਂ ਵਿਚ ਪੌਦਿਆਂ ਨੂ ੰ ਬਚਾਉਂਦਾ ਹੈ ਉਨ੍ ਹਾਂ ਇਲਾਕਿਆਂ ਵਿਚ ਜਿੱਥੇ ਤਾਪਮਾਨ 0 ° ਸੈਂਟੀਗਰੇਡ ਤੋਂ ਘੱਟ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਉਥੇ ਪੌਦਿਆਂ ਦੀਆਂ ਜੜ੍ ਹਾਂ 'ਤੇ ਨਮੀ ਦੇ ਜੰਮ ਜਾਣ ਕਾਰਨ ਮੌਤ ਦਰ ਬਹੁਤ ਜ਼ਿਆਦਾ ਹੁੰਦੀ ਹੈ. ਪਰ ਪੌਦਿਆਂ ਨੂ ੰ ਹਾਈਡ੍ਰੋਜੀਲਜ਼ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਨਾਲ ਬਚਾਇਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ, ਪੌਦਿਆਂ ਦੀਆਂ ਜੜ੍ ਹਾਂ 'ਤੇ ਨਮੀ ਠੰਡ ਦਾ ਕਾਰਨ ਨਹੀਂ ਬਣਦੀ, ਅਤੇ ਹਾਈਡ੍ਰੋਜੈਲ ਪਾਣੀ ਨੂ ੰ ਜਜ਼ਬ ਕਰਨ ਵਿੱਚ ਅਸਾਨ ਬਣਾਉਂਦੇ ਹਨ |

35

punjabi.krishijagran.com

n?Zw.J/.;h.

feqPh ikroD

nes{po 2019

jkJhvq'i?b

ਸੋਕੇ ਵਰਗੀ ਸਥਿਤੀ ਦਾ ਸਾਹਮਣਾ ਹਾਈਡ੍ਰੋਜੈਲ ਟੈਕਨਾਲੌ ਜੀ ਸੋਕੇ ਵਰਗੀ ਸਥਿਤੀ ਦਾ ਸਾਹਮਣਾ ਕਰਨ ਵਿੱਚ ਸਹਾਇਤਾ ਕਰਦਾ ਹੈ | ਕਿਉਂਕਿ ਇਹ ਪਾਣੀ ਅਤੇ ਲੇ ਬਰ ਦੋਵਾਂ ਦੀ ਲਾਗਤ ਬਚਾਉਂਦਾ ਹੈ | ਇਹ ਹਾਈਡ੍ਰੋਜੈਲ ਮਿੱਟੀ ਦੇ ਕੰਡੀਸ਼ਨਰ ਵਜੋਂ ਕਰਦਾ ਹੈ, ਜੋ ਰੇਤਲੀ ਮਿੱਟੀ, ਪਹਾੜੀ ਨਦੀ ਅਤੇ ਢਲਾਣਦਾਰ ਖੇਤਾਂ ਚੋਂ ਲੀਚਿੰਗ ਨੂ ੰ ਰੋਕਦਾ ਹੈ । ਖਾਦ ਦੀ ਘੱਟ ਮਾਤਰਾ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਹਾਈਡ੍ਰੋਜੈਲ ਟੈਕਨਾਲੌ ਜੀ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਨਾਲ ਕੀਟਨਾਸ਼ਕਾਂ ਅਤੇ ਖਾਦਾਂ ਦੀ ਜ਼ਿਆਦਾ ਵਰਤੋਂ ਤੋਂ ਬਚਿਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਨਾਲ ਹੀ ਇਹਨਾਂ ਤੋਂ ਹੋਣ ਵਾਲੇ ਨੁ ਕਸਾਨ ਨੂ ੰ ਵੀ ਘਟਾਇਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ | ਹਾਈਡ੍ਰੋਜੈਲ ਪਾਣੀ ਵਿਚ ਮਿਲਾਏ ਗਏ ਰਸਾਇਣਾਂ ਨੂ ੰ ਸੋਖ ਲੈਂ ਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਹੌਲੀ ਹੌਲੀ ਇਸ ਨੂ ੰ ਪੌਦੇ ਵਿਚ ਛੱਡਦਾ ਹੈ. ਜਿਸ ਕਾਰਨ ਖੇਤਾਂ ਵਿੱਚ ਖਾਦਾਂ ਦੀ ਉਪਲਬਧਤਾ ਲੰਬੇ ਸਮੇਂ ਤੱਕ ਰਹਿੰਦੀ ਹੈ। ਪੈਸੇ ਦੀ ਬਚਤ ਹਾਈਡ੍ਰੋਜੈਲ ਖੇਤੀ ਦੀ ਬਿਜਾਈ ਦੌਰਾਨ ਮਿੱਟੀ ਦੇ ਕਟਾਅ ਅਤੇ ਖਾਦਾਂ ਦੀ ਬਹੁਤ ਜ਼ਿਆਦਾ ਵਰਤੋਂ ਨੂ ੰ ਰੋਕ ਕੇ ਪਾਣੀ ਬਚਾਉਣ ਦਾ ਇੱਕ ਚੰਗਾ ਤਰੀਕਾ ਬਣ ਗਿਆ ਹੈ, ਨਤੀਜੇ ਵਜੋਂ ਲਾਗਤ ਵਿੱਚ ਕਮੀ ਆਉਂਦੀ ਹੈ। ਇਹੀ ਕਾਰਨ ਹੈ ਕਿ ਉਦਯੋਗ ਸੈਕਟਰ ਵਿੱਚ ਬੂਟੇ ਲਗਾਉਣ ਜਾਂ ਨਗਰ ਪਾਲਿਕਾ ਵਿਚ ਬਾਗਬਾਨੀ ਲਈ, ਸੋਕਾ ਪ੍ਰਬੰਧਨ ਅਤੇ ਖੇਤੀਬਾੜੀ ਵਿਚ ਹਾਈਡ੍ਰੋਜੈਲ ਤਕਨੀਕ ਦੀ ਵੱਡੇ ਪੱ ਧਰ ਤੇ ਵਰਤੋਂ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ | 36 ਹਾਈਡ੍ਰੋਜੈਲ ਤਿੰਨ ਪ੍ਰਕਾਰ ਦੇ ਹੁੰਦੇ ਹਨ :1. ਸਟਾਰਚ ਗ੍ਰਾਫ ਕੋਪੋਲੀਮਰ (Starch graft copolymers) 2. ਕਰਾਸ-ਲਿੰਕਡ ਪੋਲੀ ਆਕਰੀਲੈ ਟਸ (Cross-linked Poly acrylates) 3. ਕਰਾਸ-ਲਿੰਕਡ ਪੋਲੀ ਐਕਰੀਲਮਾਈਡਸ (Cross-linked Polyacrylamides) ਅਤੇ ਐਕਰੀਲਾਈਮਾਈਡ - ਐਕਰੀਲੇ ਟ ਕੋਪੋਲੀਮਰ (Acrylamide- acrylate copolymers) ਹਾਈਡ੍ਰੋਜੈਲ ਵਰਤਣ ਦੀ ਵਿਧੀ ਮਿੱਟੀ ਦੀ ਸਤਹ 'ਤੇ ਨਿਰਭਰ ਕਰਦਿਆਂ ਹਾਈਡ੍ਰੋਜੈਲ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਰਣ ਦੇ ਦੋ ਤਰੀਕੇ ਹਨ ਸੁੱਕੀ ਵਰਤੋਂ - ਸੁੱਕੇ ਪੌਲੀਮਰ ਪੀਪੀਐਮ ਜਾਂ ਪੀਵੀਏ ਨੂ ੰ ਰੇਤਲੀ ਮਿੱਟੀ ਨਾਲ ਮਿਲਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਅਤੇ 15-25 ਸੈ.ਮੀ.ਮਿੱਟੀ ਦੀ ਡੂ ੰਘਾਈ ਵਿੱਚ ਵਰਤਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ । ਪਾਣੀ ਨੂ ੰ ਜਜ਼ਬ ਕਰਨ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਹਾਈਡ੍ਰੋਜੈਲ ਪਦਾਰਥ, ਜੋ ਕਿ ਪਾਊਡਰ ਦੇ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਫ਼ੁ ੱਲ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਮਿੱਟੀ ਦੇ ਨਾਲ ਹੀ ਰਹਿੰਦਾ ਹੈ ਜਿਸ ਨਾਲ ਮਿੱਟੀ ਦੀ ਪਾਣੀ ਨੂ ੰ ਸੋਖਣ ਦੀ ਸਮਰੱਥਾ ਵਧ ਜਾਂਦੀ ਹੈ ਅਤੇ ਨਾਲ ਹੀ ਪਾਣੀ ਦੀ ਰਫਤਾਰ ਨੂ ੰ ਵੀ ਘਟਾਉਂਦਾ ਹੈ ਜਿਸ ਨਾਲ ਮਿੱਟੀ ਦਾ ਕਟਾਅ ਵੀ ਘਟ ਜਾਂਦਾ ਹੈ । ਹਾਈਡ੍ਰੋਜੈਲ ਪੋਲੀਮਰ ਸਿਰਫ ਤਾਂ ਹੀ ਫਾਇਦੇਮੰਦ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਜੇ ਇਹ ਪਾਣੀ ਨੂ ੰ ਜਜ਼ਬ ਕਰਨ ਵਿਚ ਜ਼ਿਆਦਾ ਸਮਾਂ ਲਵੇ ਅਤੇ ਨਾਲ ਹੀ ਪਾਣੀ ਨੂ ੰ ਲੰਬੇ ਸਮੇਂ ਲਈ ਸੰਭਾਲ ਕਿ ਰੱਖੇ ।

n?Zw.J/.;h.

feqPh ikroD

nes{po 2019

www.krishijagran.com

jkJhvq'i?b

ਗਿੱਲਾ ਪ੍ਰਯੋਗ - ਇਹ ਤਰੀਕਾ ਬਿਜਾਈ ਤੋਂ ਤੁ ਰੰਤ ਬਾਅਦ ਵਰਤਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ । ਹਾਈਡ੍ਰੋਜੈਲ ਪੋਲੀਮਰ ਦੇ ਇਸ ਢੰਗ ਨਾਲ ਵਰਤੋਂ ਕਰਣ ਨਾਲ ਸਿੰਚਾਈ ਕਰਨ ਦੌਰਾਨ ਪਾਣੀ ਦੀ ਖਪਤ ਨੂ ੰ ਘਟਾਇਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ । ਜਦੋਂ ਪਾਣੀ ਦੀ ਘਾਟ ਹੁੰਦੀ ਹੈ, ਹਾਈਡ੍ਰੋਜੈਲ ਪੋਲੀਮਰ ਜੋ ਕੀ ਪਾਊਡਰ ਦੇ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਬਹੁਤ ਹੀ ਕਾਰਗਰ ਸਿੱਧ ਹੁੰਦਾ ਹੈ । ਇਸ ਢੰਗ ਨਾਲ ਹਾਈਡ੍ਰੋਜੈਲ ਪੋਲੀਮਰ ਪਾਊਡਰ ਨੂ ੰ ਮਿੱਟੀ ਤੇ ਛਿੜਕੌਣ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਸੁਕਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਤਾਂ ਜੋ ਇਹ ਪਾਣੀ ਦੀ ਸਹੀ ਮਾਤਰਾ ਬਣ ਸਕੇ । ਇਹ ਮਿੱਟੀ ਦੇ ਕਟਾਅ ਨੂ ੰ ਵੀ ਰੋਕਦਾ ਹੈ । ਇਹਦਾ ਪਾਣੀ ਦੀ ਸਥਿਰਤਾ, ਹਾਈਡ੍ਰੌਲਿਕ ਚਾਲਕਤਾ ਅਤੇ ਮਿੱਟੀ ਦੇ ਕੰਡੀਸ਼ਨਰਾਂ ਦੀ ਵੰਡ ਤੇ ਇਸਦਾ ਸਕਾਰਾਤਮਕ ਪ੍ਰਭਾਵ ਪੈਂਦਾ ਹੈ । ਹਾਈਡ੍ਰੋਜੈਲ ਦੇ ਨੁ ਕਸਾਨ: ✔ ਹਾਈਡ੍ਰੋਜੈਲ ਪੋਲੀਮਰ ਕਈ ਸਾਲਾਂ ਤੋਂ ਉਪਲਬਧ ਹੈ । ਇਹਨਾਂ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕੁ ਝ ਫਸਲਾਂ ਵਿਚ ਇੰਨੀ ਪ੍ਰਭਾਵਸ਼ਾਲੀ ਨਹੀਂ ਹੈ, ਜਿੰਨੀ ਕਿ ਇਥੇ ਜਾਪਦੀ ਹੈ | ਇਸਦੇ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਕਾਰਨ ਹਨ ਜੋ ਹੇਠ ਦਿੱਤੇ ਗਏ ਹਨ: ✔ ਇਕ ਅਧਿਐਨ ਦੇ ਅਨੁ ਸਾਰ, ਹਾਈਡ੍ਰੋਜੈਲ ਪੋਲੀਮਰ ਦੁ ਆਰਾ ਲੀਨ ਹੋਏ ਪਾਣੀ ਦੀ ਮਾਤਰਾ ਅਤੇ ਮਿੱਟੀ ਵਿੱਚ ਮੌਜੂਦ ਨਮਕ ਜਾਂ ਆਇਨਾਂ ਦੀ ਉਪਲਬਧਤਾ ਹੌਲੀ ਹੌਲੀ ਘੱਟ ਜਾਂਦੀ ਹੈ, ਹਾਲਾਂਕਿ ਹਕੀਕਤ ਕੁ ਝ ਵੱਖਰੀ ਹੈ | ਸਾਰੀਆਂ ਕਿਸਮਾਂ ਦੀ ਮਿੱਟੀ ਵਿੱਚ ਥੋੜੀ ਮਾਤਰਾ ਵਿੱਚ ਆਇਨ / ਜਾਂ ਨਮਕ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਕਿਉਕਿ ਮਿੱਟੀ ਵਿੱਚ ਇਹਨਾਂ ਲਈ ਖਾਦ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ । 37 ✔ ਜ਼ਿਆਦਾਤਰ ਮਿੱਟੀ ਪੌਦੇ ਦੇ ਵਾਧੇ ਲਈ ਵਾਜਬ ਮਾਤਰਾ ਵਿਚ ਪਾਣੀ ਰੱਖ ਸਕਦੀ ਹੈ, ਪਰ ਜੇ ਇਥੇ ਘੱਟ ਬਾਰਸ਼ ਹੋ ਰਹੀ ਹੈ ਜਾਂ ਮਿੱਟੀ ਵਿਚ ਪਾਣੀ ਦੀ ਉਪਲਬਧਤਾ ਨਹੀਂ ਹੈ, ਤਾਂ ਹਾਈਡ੍ਰੋਜੈਲ ਸਮੱਸਿਆ ਦਾ ਹੱਲ ਨਹੀਂ ਕਰ ਸਕਦਾ । ✔ ਹਾਈਡ੍ਰੋਜੈਲ ਤਕਨੀਕ ਭਵਿੱਖ ਵਿੱਚ ਪ੍ਰਭਾਵਸ਼ਾਲੀ ਸਿੱਧ ਹੋ ਸਕਦੀ ਹੈ ਰ ਮੌਜੂਦਾ ਸਮੇਂ ਵਿੱਚ ਇਸਦੀ ਉੱਚ ਕੀਮਤ ਹੋਣ ਕਾਰਣ ਇਸ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਸੀਮਤ ਹੈ । ਸਾਧਾਰਨ ਫ਼ਸਲਾਂ ਲਈ ਇਸ ਤਕਨੀਕ ਦਾ ਸਸਤਾ ਹੋਣਾ ਬਹੁਤ ਜ਼ਰੂਰੀ ਹੈ ਨਹੀਂ ਤਾਂ ਇਸ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਦਾ ਕੋਈ ਲਾਭ ਨਹੀਂ ਹੈ । ਇਹ ਟੈਕਨੋ ਲੋਜੀ ਮਹਿੰਗੀ ਹੋਣ ਕਰਕੇ ਇਸ ਸਮੇਂ ਸਿਰਫ ਉੱਚ ਮੁੱਲ ਵਾਲੀਆਂ ਫਸਲਾਂ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਲਈ ਉੱਚਿਤ ਹੈ ।

punjabi.krishijagran.com

n?Zw.J/.;h.

feqPh ikroD

nes{po 2019

gP{nK dh gqiBB Pesh tXkT[D bJh y[oke ftt;Ek vkH ;ZiB f;zx, vkH ;[o/P pbjkok vkH j/wk fsqgkmh e/Adoh wZM nB[z;XkB ;z;EkB fj;ko

38

n?Zw.J/.;h.

feqPh ikroD

nes{po 2019

www.krishijagran.com

G

kosh y/sh noE ftt;Ek ’u gP{ gkbB dk nkgDk tZyok fJe ftP/P ;EkB j? ns/ y/sh xo/b{ ;eb T[sgkd ’u brGr 28 gqshPs nkgDk :'rdkB d/Adk j?. gP{ gkbB brGr 2 eo'V s'A fInkdk b'eK dh o'Ih^o'Nh dk ;kXB j?. g/Av{ npkdh dk brGr d' fsjkJh fjZ;k gP{ gkbB Bkb i[fVnk j'fJnk j? ns/ wId{oh d/ o{g ftu o[Irko T[gbpX eokT[Adk j?. gP{ gkbB fiZE/ fJe gk;/ ;kvh skes j?

T[E/, gP{ gkbeK Bz{ pj[s ;kohnK ;wZf;nktK dk ;kjwDk eoBk g?Adk j?. gP{nK dh frDsh dh fdqPNh s'A n;hA w{joh ;| ’u yV's/ jK, fi; ekoB d[ZX T[sgkdB ftu n;hA d[BhnK Go ’u gfjb/ ;EkB T[~s/ nkgDh EK 1998 s'A j[D se ekfJw oyh j'Jh j?. fJ; dk wsbp fJj BjhA fe ;kv/ e'b fInkdk T[sgkdesk s/ T[sw B;b d/ gP{nK dh th pj[bsk j?. gqsh gP{ T[sgkdesk dh fdqPNh s'A n;hA ftef;s d/PK d/ w[ekpb/ ekch fgS/ jK. ;kv/ d/P ’u uko/ s/ dkD/ d/ nzefVnK dk nB[wkB do;kT[Adk j? fe ;kv/ d/P ’u ;[Ze/ uko/ dh nB[wkfBs b'V ;kb 2020 ’u 530 fwbhnB NB gqsh ;kb j't/rh idfe T[gbpXsk 408 fwbhnB NB oj/rh i'fe wzr s'A brGr 23 gqshPs xZN j/. fJ;/ soQK jok ukok s/ dkDk fwPoD dh wzr s/ ;gbkJh eqwtko 596, 880 brGr 32 gqshPs ns/ 61$96 brGr 36 gqshPs ewh dk ;kjwDk ;kBz{ nkgD/ gP{nK d/ g'PD bJh eoBk j't/rk. (nkHfeq, nB[H gfoPd okPNoh gP{ g'PD ns/ ;oho feqnk ;z;EkB, p?Arb'o, nzeV/ 2012) gP{nK Bz{ f;jswzd oyD s/ T[sgkdesk pDkJh oyD bJh ;zs[fbs nkjko Io{oh j?. ;oho Gko d/ nB[;ko gP{ dhnK b'VK fit/A ;ohoe feqnktK dk ;[uko{ ;zukbB T[fus ;ohoe ftek; s/ T[sgkdesk pDkJh oyD bJh fiBQK g'Pe punjabi.krishijagran.com

n?Zw.J/.;h.

feqPh ikroD

nes{po 2019

39

gP{nK dh y[oke ftt;Ek

40

sZsK dh b'V j[zdh j? T[j T[fus wksok s/ nB[gks ’u gP{nK Bz{ ;zs[fbs nkjko y[nkT[Dk j?. yk; rZb fJj j? fe gP{nK ’u tZy^tZy ;ohoe nt;EktK bJh tZy^tZy wksok ’u g'PD dh b'V j[zdh j?. fJ; dk Gkt j? fe gP{nK d/ nkjko dh wksok dk fBoXkoD T[; d/ ;oho dh b'V ekoi ns/ ;EkBe gZXo s/ T[gbpX G'iB gdkoEK ’u g'PeK sZsK dh rDBk d/ nXko T[s/ gP{nK Bz{ y[nkT[Dk ukjhdk j?. i/eo rK ns/ wZM Bz{ ;zs[fbs y[oke y[nkJh ikJ/ sK rK ns/ wZM n?Zw.J/.;h.

feqPh ikroD

nes{po 2019

dh bzw/ ;w/A se d[ZX T[sgkdesk ekfJw ofjzdh j?. ;zs[fbs y[oke g"PfNesk d/ Bkb^Bkb S/sh guD tkbh ns/ ;;sh y[oke j?, feT[Afe n;hA fJ; Bz{ xo ftu fwbD tkb/ nBkiK Bkb fsnko eo ;ed/ jK. gP{nK ’u ;zs[fbs y[oke dh wksok T[; dh nt;Ek nB[;ko j[zdh j?. fXnkB:'r rZb fJj j? fe g'PD gP{nK dh gqiBB Pesh tXkT[D ftu w[Zy G{fwek fBGkT[Adh j?. gP{ y[oke ’u Gog{o wksok ftu T{oik ekoe s/ gq'NhB dh wksok dk T[fus skbw/b gqiBB bJh www.krishijagran.com

gP{nK dh y[oke ftt;Ek

Io{oh j?. fejV/^fejV/ nfij/ sZs jB fiBQK dh gP{ gqiBB ’u b'V j?. ;G s'A gfjbK sK ;oho Bz{ T{oik dh b'V j[zdh j? i' gqiBB d/ ;w/A tX iKdh j?. e[g'PD dk n;o gP{nK d/ ;ohoe tIB ’u ewh d/ Bkb^Bkb ;ohoe wkgdzvK ’u ftxNB j'Dk j? fi; dk f;ZXk n;o gP{nK dh gqiBB ;woZEk T[s/ g?Adk j?.

T[dkjoD ti'A gP{nK ’u i'pB nt;Ek ’u d/oh d' ;{fJnK ftub/ nzsokb ftu tkXk ns/ roG XkoD do ftu ewh ;gPN s"o s/ fd;dh j?, fi; ekoB gP{ gkbe Bz{ nkofEe jkBh u[ZeDh g?Adh j?. eJh tko sK gP{ rowh d/ bZSD fdykT[D ftu th ;woZE BjhA j[zd/ fi; ekoB gP{ pKMgD dk fPeko j' iKd/ jB. b'VhAdh T{oik dh wksok d/ ekoB gqiBB dk gqGkts j'Dk gfjbk ns/ wjZstg{oD ekoB j?. roGekb d/ nkyoh fdBK ’u gP{nK Bz{ T[BQK dh T{oik dhnK b'VK s'A tKMk eoB ekoB rowh s'A pknd th roGXkoB ’u ewh 41 ;[Gkte feqnk j?. roGekb dh nkyoh fswkjh ’u Go{D dk ftek; id'A I'oK ’s/ j[zdk j? Ud'A i/eo n;hA g'Pe sZsK iK ;zs[fbs y[okd eh wksok ;ohoe wzr d/ nB[;ko BjhA d/ gKd/ sK Btiks ewI'o j'D d/ Bkb jh iBw Gko Bkowb s'A xZN jz[dk j? ns/ fJBQK ftu o'rK Bkb bVB dh skes th xZN j't/rh.

Io{oh j?. yfDi fwPoD d/ Bkb^Bkb ftNkfwB Bz{ ykD^ghD ’u Pkwb eoBk gqiBB B{z pVktk d/D ftu ;jkfJe f;ZX j't/ rk. i/eo n;hA g'PD s/ gqiBB ’s/ ft;sko ;fjs uouk eohJ/ sK d'jK dk vz{xk nkg;h ;zpzX j?. Btiks s'A P[o{ fJj ;co ihtB d/ nzs se ikoh ofjzdk j?. ;w/A d/ nB[;ko g'PD Io{osK ftu pdbkt j'Dk Io{oh j? feT[Afe Io{os pdbdh ofjzdh j?. itkB nt;Ek ’u id'A gP{ gqiBB feqnk nozG eodk j/ sK gqiBB feqnktK ’u T[g:'rh g'Pe sZsK dk gP{nK Bz{ y[nkT[Dk punjabi.krishijagran.com

roG nt;Ek ’u wZM dk g'PD roG nt;Ek d/ nozG ’u rZGD wZM Bz{ ihtB fBopkj tkbh y[oke (w?ANhB?A; okPB) ’s/ oyDk ukjhdk j?. roG nt;Ek d/ nkyoh fszB wjhfBnK ’u rZGD wZM Bz{ 30 ferqkH jok ukok 2 ferqkH dkDk fwPoD (20# eo{v g'qNhB ns/ 70# ;zg{oB gkue g'Pe sZs tkbk) ns/ fJZSk nB[;ko eDe dh s{Vh d/Dh ukjhdh j?. roG nt;Ek d/ nkyoh d' jcfsnK s'A b? e/ pZu/ d/ iBw se T[; Bz{ 1 ferqkH tkX{ dkDk d/Dk ukjhdk j?. n?Zw.J/.;h.

feqPh ikroD

nes{po 2019

gP{nK dh y[oke ftt;Ek

d[Xko{ wZM dk g'PD d[Xko{ wZM dk g'PD fJ; gqeko j'Dk ukjhdk j? fe T[j nkgD/ ihtB fBopkj d/ Bkb^Bkb tZX s'A tZX d[ZX th d/ ;e/. fJe d[Xko{ wZM, fi; dk ;ohoe tIB 450 feHrqkH j't/ ns/ 10 feHrqkH d[ZX d/ ojh j't/ sK T[; Bz{ 5H0 feHrqkH dkDk fwPoD, 7H0 feHrqkH s{Vh iK 20H0 feHrqkH dbjBh ukok iK 40H0 feHrqkH dbjBh ukok (nBki tkbk ukok) gqshfdB d/ fj;kp Bkb fdzd/ jB. fJE'A 450 feHrqkH d[Xko{ wZM dk T[dkjoD fdZsk frnk j?.

450 feHrqkH Bkb gqsh 50 feHrqkH ;ohoe tIB tXD iK xND s/, 350 rqkw dkDk fwPoD, 1H0 feHrqkH s{Vh, 3H0 feHrqkH po;hw, 2H5 feHrqkH dkD/ tkbk ukok (ndbjBh) iK sK tXkT[Ad/ iK xNkT[Ad/ jB. 15H0 feHrqkH gqshfdB s'A fInkdk d[ZX d/D tkbhnK wZMK Bz{ pkJhgk; t;k fdzd/ jB, fi; ftu w[Zy s"o s/ egkj dh yb, ;'fJnkphB ns/ ;oQ'A dh yb j[zdh j?. fJBQK 42 Bz{ 1H0 s'A 3H0 feHrqkH gqsh wZM gqshfdB fdzd/ jB, i' fJBQK wZMK dh tkX{ T{oik dh b'V Bz{ g{ok eodk j?. fJBQK wZMK Bz{ wKv (;Nkou) â&#x20AC;&#x2122;u u"bK dh

n?Zw.J/.;h.

feqPh ikroD

nes{po 2019

www.krishijagran.com

gP{nK dh y[oke ftt;Ek

43

punjabi.krishijagran.com

n?Zw.J/.;h.

feqPh ikroD

nes{po 2019

gP{nK dh y[oke ftt;Ek

gkfbP ns/ fwEh:'fBB jkJhvqke;h J/ Bkbkrk 20 s'A 30 rqkw gqsh gP{ gqshfdB d/ fj;kp Bkb fdzd/ jB. uzr/ T[sgkdB bJh gq'pkfJUfNe; (:h;N ebuo 10 rqkH) ns/ ftNkfwB ph ezgb?e; (5^10 rqkH) fdZsk ik ;edk j?. ;zg{oB y[oke fgzv y[oke d/ tZy tZy xNeK Bz{ ;t?^ukfbs wPhB d[nkok fwbk e/ fJe m'; fgzv dk fBowkD ;zg{oB y[oke fgzv ejkT[Adk j?. c;bK dh y[Pe ofjzd^yz{jd nXkos ;zg{oB y[oke fgzv y[nkT[D Bkb gP{nK d/ oy^oykt ns/ T[sgkdB bJh gq'NhB, T{oik s/ yfDi dhnK Io{osK Bz{ g{ok ehsk ik ;edk j?. ;zg{oB y[oke fgzv y[nkT[D d/ bkG 1H ;zg{oB y[oke fgzv d[nkok gP{ y[oke d/ tZy tZy xNeK d/ ;ko/ Io{oh g'Pe sZsK dh 44 g{osh j[zdh j?.

2H gP{ dh s/Ih Bkb ykD dh nkds Bz{ o'e e/ ekoB gfjbK nwkP: (o{w/B) ’u feDtB bJh ;fEo tksktoD gqdkB j[zdk j? ns/ gq'ghUB/No{J/f;N/N nB[gks Bz{ ;fEo oyD ’u ;jkfJe j[zdk j?.

3H ;zg{oB y[oke fgzv y[nkT[D Bkb y[Pe ns/ xZN r[Dtsk tkb/ ukfonK, M'B/ dh gokbh s/ pkio/ dh e"Vh, eDe dh s{Vh nkfd dh rqfjDsk 23 s'A 27# se tXk e/ y[oke dh bkrs ’u ewh fbnKdh ik ;edh j?.

4H tZy tZy Pq/DhnK d/ gP{nK dh b'V nB[;ko y[oke d/ xNeK ftu pdbkt ;zGt j?.

5H gqshfdB ukok s/ dkDk fwbk e/ y[oke fsnko eoB dh b'V Bk j'D ekoB ;ohoe Pesh dh pus j[zdh j?.

6H nekb s/ jVQ ghVs fJbkfenK ’u okjs ekoiK bJh ;zg{oB y[oke fgzv ;;sk s/ T[g:'rh wkfXnw j?. n?Zw.J/.;h.

feqPh ikroD

nes{po 2019

www.krishijagran.com

gP{nK dh y[oke ftt;Ek

45

punjabi.krishijagran.com

n?Zw.J/.;h.

feqPh ikroD

nes{po 2019

gP{nK dh y[oke ftt;Ek

;zg{oB y[okeh g/Vk pDkT[D bJh ukok, dkDk ns/ yfDi fwPoB d/ tZy tZy xNe xNe

eZNhnK bJh s{Vh nXkos g/Vk

d[Xko{ wZMK bJh s[Vh nXkos g/Vk pkiok, eVth nXkos g/Vk

s{Vh pkiok eVph wZeh$i"A$eDe eDe dk SkD p{ok s/b ofjs M'B/ dk SkD p{ok wz[rcbh$;'fJnkphB dh yb

;oQ'A dh yb ;{oiw[yh dh yb yfDi fwPoB b{D p?AN'BkJhN 46

e[b

7H GzvkoB bJh fInkdk EK dh b'V BjhA j? fi; ekoB ezw xN bkrs ’u s/ n;kB j[zdk j?.

8H y[oke ’u T{oik s/ gq'NhB dk ;jh skbw/b j'D ekoB gkuesk ftu tkXk j[zdk j?.tZy tZy g'Pe sZs n;kBh Bkb iIp j'D ekoB gP{nK d/ T[sgkdB T[s/ uzrk n;o g?Adk j?. pDkT[D dh ftXh ;zg{oB y[oke fgzv pDkT[D bJh ukok, dkDk ns/ yfDi fwPoD Bz{ fJe b'VhAd/ nB[gks ’u fwbk e/ ;t?ukfbs wPhB ’u gk fdZsk iKdk j? i' 4000 ghHn?;HnkJhH d/ dpkn s/ ezw eodh j?. fJj wPhB fJ; fwPoD dk fszzB s'A gzi r[Dk xDst tXk e/ fJ; Bz{ y[oke fgzv dk nkeko d/ fdzdh j?, fi; ekoB fJ; fgzv dk n?Zw.J/.;h.

feqPh ikroD

nes{po 2019

GzvkoB s/ fe;/ d{;o/ EK s/ fbikDk n;kB j' iKdk j? ns/ T{oik s/ gq'NhB dk ;zs[bB th pfDnk ofjzdk j?. yfDi fwPoD L gP{nK dh f;js, fInkdk T[sgkdB ns/ T[; dhnK nzdo{BhnK feqnktK d/ ;[uko{ Yzr Bkb ezw eoB bJh T[BQK dh y[oke ’u eJh soQK d/ yfDi sZsK dh T[fus wksok dh b'V g?Adh j?. fit/A e?bPhnw, ck;c'o;, b'jk, sKpk, fi;sk, w?ArBhi, e'pkbN, nkfJUvhB ns/ b{D nkfd fiBQK dh g{osh y[okd d[nkok ehsh iKdh j?. yfDi fwPoD iK fwBob fwe;uo T[go fby/ yfDiK dk fwPoD j? ns/ fJBQK yfDiK dh fJe fBPfus wksok ’u gP{nK dh b'V nB[;ko jh pDkfJnk iKdk j?. yfDi fwPoD dh T[g:'rsk gP{ y[oke ’u yb, nkNk, s{Vh ns/ jo/ www.krishijagran.com

gP{nK dh y[oke ftt;Ek

uko/ Bkb fwbkJh ikD tkbh ;BQh ’u yfDi Gog{o wksok ’u gP{ Bz{ BjhA fwbd/, Bk jh gP{nK Bz{ ukoB ;w/A fwbh i[bh xkj fwbdh j?, fi; ekoB ;{yw yfDiK dh g{osh j' ;e/, fi; dh ewh ekoB f;ZXk n;o gP{ gqiBB ns/ T[sgkdB ’s/ g?Adk j?. fJ;bJh yfDiK (e?bPhnw, ck;c'o;, b'jk, sKpk, fi;sk, w?ArBhI, e'pkbN ns/ nkfJUvhB nkfd) dh g{osh Ugo/ sohe/ Bkb eoBh g?Adh j? BjhA sK yfDi sZsK dh ewh ekoB M'Bh dk d/o Bkb itkB j'Dk, wZMK dk rowh ’u Bk nkT[Dk, n;bh nkwd ;wK, c[Zb fdykT[Dk, d[ZX p[yko torhnK ;wZf;nktK j'D ekoB gP{ gkbe Bz{ nkofEe B[e;kB ;fjDk g?Adk j?.

5H d[ZX ftu tkXk. 6H gqsh oZfynk ^ gqshfeqnk ’u tkXk. 7H ;zeqkwe o'rK d/ fybkc p/jso gqsho'X. 8H v/noh gP{nK dh gqiBB ;woZEk ’u ;[Xko. 9H ueqhnsk pDkJh oyD ’u wddrko.

10H gP{nK dk ;w/A f;o BtK j'Dk (pZuk mfjoBk).

yfDi fwPoD y[nkT[D dk bkG

14H szdo[;s tZS/ dk g?dk j'Dk s/ ;ohoe tkX/ ’u ;jkfJe.

1H gP{ dh Bkowb f;js ;fEsh B{z ftef;s eoBk. 2H ;ohoe jkbs ’u ;[Xko. 3H y[oke T[g:'r dh fBg[zBsk Bz{ tXkT[Dk s/ jkIw/ B{z do[Z;s oyDk. 4H jZvhnK dh wip{sh ’u ;[Xko.

punjabi.krishijagran.com

11H d' ;{fJnK ftuekobh fwnkd ’u ewh.

12H gP{ dk rowh d/ ;gZPN bZSD fdykT[Dk ns/ w{e rowh dh ;wZf;nk s'A pukn.

13H bZSD fdykT[D d/ wkwfbnK ’u ewh.

15H gP{nK d[nkok ykXh rJh y[oke Bz{ n;kBh Bkb guD :'r pDkT[Dk. 16H gP{nK dk bzw/ ;w/A se T[g:'rh 47 ofjDk.

n?Zw.J/.;h.

feqPh ikroD

nes{po 2019

NwkNo dh T[~Bs y/sh fet/A eohJ/ w[e/P e[wko1, e[bdhg e[wko2 s/ ;shP e[wko3 feqPh ftek; nfXekoh, feqPh s/ fe;kB efbnkD ftGkr, jfonkDk ;jkfJe ftfrnkBe, ;pIh ftGkr, g"dk o'r ftfrnkB, u"Xoh uoB f;zx jfonkDk y/sh :{Bhtof;Nh, fj;ko, jfonkDk

48

" n?Zw.J/.;h.

NwkNo pj[s wjZstg{oB ;pIh j?, fi; dk fJ;s/wkb g{o/ ;kb ehsk iKdk j?. fJ; Bkb ;pIh, ;{g ns/ e?unZg pDkfJnk iKdk j?. fJ; dk ;bkd d/ o{g ftu th T[g:'r ehsk iKdk j?. NwkNo ’u yfDi, btD ftNkfwB s/ nkor?fBe n?f;v Gog{o wksok ’u fwbdk j?. d/P ns/ ftd/P ’u NwkNo dh wzr ’u brksko tkXk j' fojk j?.

T[~so gqd/P, wjKokPNo, eoBkNe, fpjko, T[Vh;k Gkos d/ gqw[Zy NwkNo T[sgkde oki jB.

feqPh ikroD

nes{po 2019

www.krishijagran.com

49

punjabi.krishijagran.com

n?Zw.J/.;h.

feqPh ikroD

nes{po 2019

NwkNo dh T[~Bs y/sh

NwkNo Gkos ftu jh BjhA g{oh d[BhnK ’u T[rkJh ikD tkbh wjZstg{oB c;b j?.

NwkNo ’u fwbD tkb/ yZN/ ;tkd d/ ekoB fJ; dk G'iB ftu ekch T[g:'r ehsk iKdk j?. fJ; Bz{ eZuk s/ gek e/ ykXk ik ;edk j?, fJ; s'A fJbktk fJ; Bkb ekch uhIK pDkJhnK iKdhnK jB. fit/A^;{g, fgT{oh, g/;N s/ e?unZg$;"; nkfd.

NwkNo s'A fpBK G'iB nX{ok wzfBnk iKdk j?

PkfJd jh e'Jh nfijh EK j't/ fiE/ fJ; dk T[g:'r BjhA ehsk iKdk j't/. fJ;/ ekoB fJ; dh wzr ekch fInkdk j?. skI/ NwkNo dh fInkdk wzr j'D ekoB j'o fInkdk ehws tXkT{ T[sgkd pDB ekoB fJ; dh ygs fInkdk j? i/eo ftfrnkBe sohe/ Bkb y/sh ehsh ikJ/ sK T[sgkde eJh r[Dk fInkdk w[Bkck b? ;edk j?. ibtk:{ dk n;o ;ko/ g"fdnK dh soQK jh NwkNo d/ wip{s

50 ns/ ;[nkdh cb bJh T[fus tksktoD dh

b'V j[zdh j?. NwkNo dhnK e[M fe;wK e[M fJbkfenK bJh T[fus j? ns/ fJj T[;/ d/P iK d[BhnK d/ j'o gqd/PK ftu BjhA T[rd/ jB. NwkNo dk g"dk fJe ;zt/dBPhb g"dk j[zdk j? fJj Bk sK fInkdk rowh podkPs eo ;edk j? ns/ Bk jh fInkdk mzv.

NwkNo dh y/sh ;kb Go ehsh ik ;edh j?, go fJj c;b pj[s fInkdk Bwh ns/ gkbk ;fjD BjhA eo ;edh. fJ; d/ bJh skgwkB 18 fvroh s'A 27 fvroh ;?ANhrq/N d/ ftueko ;jh j[zdk j?. cb brD bJh oks dk skgwkB 15 fvroh s'A 20 fvroh ;?ANhrq/N d/ ftueko ofjDk ukjhdk j?. fInkdk rowh ’u cbK d/ ozr s/ ;tkd T[s/ wkVk n;o g?Adk j?.

IwhB dh u'D NwkNo o/sbh d'wN fwZNh s'A b? e/, ekbh fwZNh ns/ bkb fwZNh ’u T[rkfJnk ik ;edk j?. fJ; d/ bJh T[fus ib fBek;h j'Dh th ekch Io{oh j?. T[~u ekopfBe gdkoE d/ Bkb uzrh soQK ;[Zeh o/sbh fwZNh d/ j/mK T[rkJ/ ikD s/ fJj ;G s'A uzrk Bshik fdzdk

n?Zw.J/.;h.

feqPh ikroD

nes{po 2019

j?. fJj wZXw nwbh: ns/ BwehB fwZNh Bz{ ;fjD eoB tkbk g"dk j?.

IwhB Bz{ fsnko eoBk NwkNo d/ o'gD bJh uzrh soQK Bkb u{oDh fwZNh ns/ ;wsb EK dh b'V j[zdh j?. fwZNh Bz{ pohe eoB bJh 4^5 tko IwhB dh i[skJh eo'. nkyoh i[skJh d/ ;w/A uzrh soQK Bkb ;Vh j'Jh r'j/ dh ekop'fcT{okB$5 feHrqkH iK fBzw e/e$8 feHrqkH gqsh J/eV dh do Bkb gkT[Dh ukjhdh j?. NwkNo dh o'gkJh T[m/ j'J/ p?v T[s/ ehsh iKdh j?. T[; www.krishijagran.com

NwkNo dh T[~Bs y/sh

51

d/ bJh 80^90 ;?wh u"VkJh dk fsnko T[fmnk j'fJnk p?v pDkfJnk iKdk j?. fe;wK NwkNo d' sohfenK Bkb fte;s j[zdk j?

L fBPfus (Determinate) ns/ nfBPfus (Indeterminate). fBPfus g"d/ T[go tZb T[rd/ jB ns/ E'VQ/ ;w/A bJh jh, S/sh cb g?dk eod/ jB. nfBPfus g"d/ t/b tKr uko/ gk;/ c?bd/ jB ns/ bzw/ ;w/A se cb d/Ad/ jB. punjabi.krishijagran.com

;zeo fe;wK ;hfws tkX/ tkbh—oPwh, o{gkbh, nizsk, g{;k jkJhfpqv^2, wzrbk, t?Pkbh, w?soh, nftBkP 22, ;toD t?Gt, ;toE ;fwqXh ns/ foPh nkfd gqw[Zy jB. n;hfws tkXk tkbh—noek oePe (n?c), noek ;wokN (n?c), BthB, ;'Bkbh, b?foek ns/ osBk nkfd gqw[Zy jB. o'r o'Xe—noek oePe (n?c), noek ;wokN (n?c), w'fjBh, osBk, whBkePh, n?Zw.J/.;h.

feqPh ikroD

nes{po 2019

w?soh, w'fBek ns/ foPh nkfd gqw[Zy jB. nfij/ ’u fe;kBK Bz{ fJj fXnkB ’u oZyDk ukjhdk j? fe T[j nkgD/ fJnke/ dh uzrh g?dktko d/D tkbh gqubs fe;w dh th u'D eoB ns/ gqwkDs phi fe;/ Go';/:'r ;z;Ek s'A jh yohdD, BjhA sK Gkoh B[e;kB th ;fjDk g? ;edk j?. phi do fJe J/eV IwhB ’u fpikJh bJh gBhoh fsnko eoB bJh 60 rqkw phi do dk T[g:'r eo'. phi fJbki

52

c;b Bz{ fwZNh s'A g?dk j'J/ o'rK s'A pukT[D bJh fpikJh s'A gfjbK phi dk fJbki EkJhow$3 rqkw iK ekop'Avkfiw$3 rqkw phi Bkb eo' iK phi Bz{ NqkJhe'vowk$5 rqkw$feb'rqkw phi Bkb fJbki eo'. fJ; Bz{ SK ’u oy' ns/ fJ; Bz{ fpikJh bJh T[g:'r eo'.

NwkNo d/ phi 80^90 ;?wh dh u"VkJh ns/ ;[ftXkiBe bzpkJh tkb/ p?v T[s/ phi'. frZbh ukdo Bkb YZe/ j'J/ fp;so/ Bz{ f;ziD wro'A o'IkBk ;t/o t/b/ e?B Bkb f;zukJh eo'. c;b Bz{ tkfJo; d/ nN?e s'A pukT[D bJh Bo;oh p?v Bz{ BkJhb'B d/ ikb Bkb YZe fdU. o'gD s'A 10^15 fdBK pknd 19L19L19 Bz{ wkJheq'fBT{Nq/J/AN;$2H5 s'A 3 rqkw$fbNo gkNh ftu fwbk e/ fSVekU eo'. g"fdnK Bz{ szdo[;s ns/ wip{s pDkT[D bJh fpikJh s'A 20 fdBK pknd bhj'f;B$1 fwbh$fbNo gkDh dk fSVekU eo'. g"fdnK g[zroD s'A 20 iK 30 fdBK wro'A 3^4 gZsh d/ Bkb o'gkJh bJh fsnko j' iKdk j?. i/eo o'gkJh dh T[wo 30 fdBK s'A fInkdk j't/ sK vh^Nkfgzr s'A pknd o'gkJh eo'. o'gkJh s'A gfjbK 24 xzN/ d/ nzdo g"fdnK Bz{ jbeh f;zukJh Bkb Bw eoBk Io{oh j[zdk j?, sKfe o'gkJh d/ ;w/A n;kBh Bkb g[ZfNnk ik ;e/. c;b Bz{ n?Zw.J/.;h.

feqPh ikroD

nes{po 2019

www.krishijagran.com

p?eNhohnb ftbN s'A pukT[D bJh o'gD s'A gfjbK 5 fwzN bJh 100ppm ;Nq?gN';kJhefbB d/ x'b ’u v[pkT[D wro'A o'gkJh eo'. fpikJh dk ;wK T[~soh okiK bJh p;zs d/ w";w ’u Btzpo d/ nzs se NwkNo dh fpikJh ehsh iKdh j? ns/ iBtoh d/ d{;o/ gzdotkV/ ’u brkfJnk iKdk j?. ;od o[Zs dh c;b bJh fpikJh i[bkJh^nr;s ’u ns/ o'gkJh nr;s^;szpo ’u ehsh iKdh j?. gjkVh fJbkfenK ’u fpikJh wkou^ngq?b ftu ehsh iKdh j? ns/ ngq?b^wJh ’u o'gkJh ehsh iKdh j?. nzso T[g:'r ehsh ikD tkbh ftftXsk ns/ fJ; d/ tkX/ dh nkds d/ nXko s/ 60%30 ;?wh iK 75%60 ;?wh iK 75%75 ;?wh d/ coe Bkb T[g:'r eo'. p"DhnK fe;wK bJh 75 ;?wh % 30 ;?wh ns/ toyk o[Zs bJh 120^150%30 ;?wh d/ coe dk T[g:'r eo'. fpikJh dh vz{xkJh Bo;oh ’u 4 ;?wh dh vz{xkJh s/ phi phi' ns/ fco fwZNh Bkb YZe fdU. BdhB fB:zsqD tko^tko fBokJh^r[vkJh eo' ns/ 45 fdBK se y/s Bz{ BdhB w[es oy'. i/eo BdhB Bz{ nfB:zfsqs SZv fdZsk ikJ/ sK fJ; Bkb c;b dh g?dktko 70^90# se xZN j' ikJ/rh. o'gkJh d/ d' s'A fszB fdBK pknd cb{eb'o/fbB (p/;kfbB)$800 fwbh$200 fbNo gkDh dk fSVekU g{ot^T[Godh j'Jh BdhBBkPe d/ o{g ’u eo'. i/eo BdhB dh s/ih fInkdk j? sK ;?Ae'o Sencor @300g $J/eV dh do Bkb ;go/n eo'. BdhB fB:zsqD d/ Bkb fwZNh dk skgwkB xZN eoB bJh th wufbzr fJe gqGkth sohek j?.

punjabi.krishijagran.com

n?Zw.J/.;h.

feqPh ikroD

nes{po 2019

53

NwkNo dh T[~Bs y/sh

ykd s/ :{ohnk IwhB dh fsnkoh ;w/A, uzrh soQK Bkb ;fVnk j'fJnk r'jk$10itd$J/eV T[g:'r eo' ns/ fwZNh ’u uzrh soQK fwbkU. :{ohnk$130 feHrqkH$J/eV, f;zrb ;[go ck;c/N$155 feHrqkH$J/eV ns/ n?wHUHghH$45 feHrqkH$J/ eV d/ o{g ’u N:P:K$60L25L25$J/eV dh ykd y[oke bkr{ eo'. BkJhN'qiB dh nZXh y[oke, ck;c'o; ns/ g'NkP dh g{oh y[oke Bz{ p/;b y[oke d/ o{g ftu T[g:'r eo'.

NqK;gbKN d/ 20 s'A 3 fdBK pknd BkJhNq'iB dh pkeh 1$4 y[oke gkU. NqK;gbKN s'A d' wjhB/ pknd, :{ohJ/ dh pkeh y[oke gkU. o'gkJh d/ 10^15 fdBK pknd, wkJhe'qfBT{NqhN/ AN$2H5 d/ Bkb 19L19L19 dk ;go/n 3 rqkw$fbNo gkDh d/ Bkb eo'. xZN skgwkB d/ ekoB, g"d/ xZN g'Pe sZsK Bz{ iIp eodk j? ns/ ftek; gqGkts j[zdk j?. gqw[Zy ehV/ ns/ o'eEkw ;c?d wZyh (tkJhN cbkJh)—fJ; ehV/ d/ pZu/

54 ns/ pkbr d't/A jh gZfsnK s'A o; u{;d/ jB.

fJBQK tb'A pDkJ/ rJ/ Pfjd^fpzd{ T[s/ ekbh T[~bh nk iKdh j?, fi; ekoB g"d/ dk gqekP ;zPb/PD xZN j' iKdk j?. fJj ehVk tkfJo; s'A g?dk o'r ‘gZsh wo'Ve’ th c?bkT[Adk j?.

ti'A fJe bkJhB r/Ad/ dh brkU.

o'eEkw

2H ;z[vhnK tkb/ cbK Bz{ fJeZmk eoe/ BPN eo fdU.

1H Bo;oh Bz{ 32 w?P dh BkJhb'B B?N Bkb YZe e/ oy'.

3H fJ; ehV/ dh fBrokBh bJh 5 c/o'w'B No?g gqsh j?eN/no brkU.

2H fBzw phi noe (4 ch;dh) iK vkJhw?E'J/J 30 JhH;hH 2 fwbhfbNo gqsh fbNo gkDh dk fSVekU eo'.

4H b'V g?D ’s/ fBzw phi noe (5 gqshPs) iK n?BHghHthH 250 n?bHJhH gqsh j?eN/no iK phHNhH 1 rqkw gqsh fbNo gkDh iK n?wkw/ feNB p?Ai'fJN 5 n?;HihH 1 rqkw gqsh 2 fbNo iK v/bNkw/fEqB 2 iK 5 JhH;hH 1 fwbhNhNo gqsh fbNo gkDh dk fJ;s/wkb eo'.

NwkNo cb S/de (j'bhUfE;)—fJ; ehV/ dhnK ;[zvhnK cbK ’u ;[oky eoe/ fJBQK d/ r[Zd/ Bz{ yKdhnK jB ns/ nZXhnK cb ftu'A pkjo bNedhnK BIo nkT[AdhnK jB. fJe ;[zvh eJh cbK Bz{ B[e;kB gj[zukT[Adh j?. fJ; s'A fJbktk fJj gZfsnK Bz{ th B[e;kB gj[zukT[Adh j?. o'eEkw 1H NwkNo dh gqsh 16 bkJhBK s/ No?g c;b n?Zw.J/.;h.

feqPh ikroD

nes{po 2019

szpke{ dh ;z[vh (N'p?e' e?Nofgbo, ;g'N'gN/ ok)—fJ; ehV/ dhnK ;z[vhnK g"fdnK d/ gZfsnK s/ BthnK e'AgbK Bz{ B[e;kB gj[zukT[AdhnK jB. fInkdk gqe'g dh jkbs ’u g"d/ gZs/ ofjs j' iKd/ jB. fJj cbK Bz{ th yKdhnK jB. www.krishijagran.com

NwkNo dh T[~Bs y/sh

2H vkJhw?E'J/N 2 fwbhfbNo gqsh fbNo iK fJwvkeb'fgqv 1 fwbhfbNo gqsh 3 fbNo gkDh dk fSVekU eo'. gqw[Zy o'r ns/ o'eEkw nkod rbB (v/Afgzr nkc)—fJj Bo;oh dh ;G s'A gqw[Zy fpwkoh j?, i' ;zeqfws phi ns/ fwZNh s'A gBgdh j?, fi; ekoB IwhB dh ;sj s/ sDk G{ok ekbk j' e/ fro iKdk j?. fInkdk o'r d/ ekoB ed/^ed/ g{oh gBhoh th BPN j' iKdh j?. o'eEkw 1H jw/Pk fJbki ehs/ phi dk gq:'r eo' ns/ BthA IwhB ’u gBhoh fsnko eo'.

2H phi izwD wro'A 2 rqkw e?gNkB o;kfJD 1 fbNo gkDh ’u x'b e/ c[jko/ Bkb vq?fuzr eo'.

3H i/eo T[go'es o;kfJD T[gbpX Bk j'D sK pkft;fNB o;kfJD dh 1 rqkw wksok 1 55 fbNo gkDh ’u x'b e/ 1 jcs/ d/ coe Bkb fSVekU eod/ oj'. o'eEkw 1H ;z[vhnK d/ gqe'g tkb/ g"fdnK Bz{ eZY e/ IwhB ’u dZp fdU. 2H ehV/ dh fBrokBh bJh 5 c/o'w'B No?g gqsh j?eN/no brkU. 3H phHNhH 1 rqkw gqsh fbNo iK fBzw phi noe (5 gqshPs) iK v/bNkw/fEB 1 fwbhfbNo gqsh fbNo gkDh dk fSVekU eo'. gZsh ;[ozre ehVk (bhc wkJhBo)—fJ; ehV/ d/ pZu/ gZfsnK d/ jo/ gdkoE Bz{ yk e/ fJBQK ftu ftzrhnK^N/YhnK ;c?d ;[ozrK pDk fdzd/ jB. fJ; Bkb g"fdnK dk gqekP ;zPb/PD xZN j' iKdk j?. fInkdk gqe'g Bkb gZshnK ;[Ze iKdhnK jB. o'eEkw 1H ghVs gZshnK B{z eZY e/ BPN eo fdU. punjabi.krishijagran.com

4H fXnkB oj/ fe Bo;oh tkbk p?v T[fmnk j'fJnk j't/ ns/ Bo;oh ftu gBhoh fInkdk B/V/^B/V/ Bk j't/.

5H Bo;oh ’u b'V nB[;ko jh f;zukJh eo'. nr/sh M[b;k—wJh s'A i{B wjhB/ ’u gZshnK ftu fJj o'r fdykJh fdzdk j?, cb;o{g gZshnK ghbhnK g? e/ fvr iKdhnK jB. o'eEkw—vkJhE/B i?v^78 dk fSVekU eo' (10 fbNo gkDh ’u 20 rqkw dtkJh x'b e/). gS/sh M[b;k—fJj o'r toyk d/ w";w ’u brdk j?. fJ; ftu gZsh d/ ezY/ G{o/^ekb/ ozr d/ j' iKd/ jB. gqGkfts cb ’u G{o/ ekb/ XZp/ pDd/ jB, cb;o{g gZfsnK iK cb fvr iKd/ jB. o'eEkw—10 s'A 15 fdBK d/ coe Bkb w?Ae'i/p iK fov'fwb n?w i?v dk fSVekUeo' (20 rqkw dtkJh 10 fbNo gkDh ftu x'b e/). n?Zw.J/.;h.

feqPh ikroD

nes{po 2019

NwkNo dh T[~Bs y/sh

56

goD e[zuB s/ w'i/e (ftPkDz{ o'r)—gZshnK j/ mK tb w[V e/ nkeV iKdhnK jB, o'rh gZshnK S'NhnK, w'NhnK ns/ y[odohnK j' iKdhnK jB. gZshnK dk ozr ghbk g? iKdk j?, o'r d/ gquzv o{g XkoB eoB s/ c[Zb th BjhA pDd/. fJj o'r ;c?d wZyhnK d/ ekoB j[zdk j?, fJ; bJh T[BQK dk fB:zsqD eoBk ukjhdk j?. o'eEkw—fJwvkeb'fgqv (100 fwbhfbNo gqsh 500 fbNo gkDh) o'gD s'A 3 jcs/ pknd ns/ b'V nB[;ko 15 fdBK d/ coe Bkb eo'. pek: okZN—jbe/ ns/ r{VQ/ G{o/ ozr d/ rkVQ/ SZb/ cb T[s/ fdykJh g?Ad/ jB, fJj SZb/ S'N/ n?Zw.J/.;h.

feqPh ikroD

nes{po 2019

th j' ;ed/ jB iK cb dh ;sj dk fJe tZvk fjZ;k YZe ;ed/ jB. fi; ekoB cb ;V iKd/ jB. o'eEkw—w?Ae'i/p 2 rqkw gqsh fbNo gkDh d/ Bkb cb brD s/ fSVekU eoBk ukjhdk j?. s[VkJh ns/ g?dktko cbK Bz{ d{o^d[okv/ ;EkBK ’s/ G/iD bJh s[VkJh, cb dk ozr bkb j'D s'A gfjbK ns/ ;EkBe pIko bJh cbK dk ozr bkb j'D s/ s[VkJh eo'. NwkNo dh c;b 75 s'A 100 fdBK ’u s[VkJh bJh fsnko j' iKdh j?. ;zeo fe;w dh g?dktko 20 s'A 35 NB gqsh j?eN/no se j' iKdh j?. www.krishijagran.com

y/sh ;wkuko

ਕਿਸਾਨ ਮੇਲੇ ਵਿਚ ਐਮ ਆਰ ਐਫ ਤੇ ਕਿਸਾਨਾ ਨੇ ਭਰੋਸਾ ਜਤਾਇਆ ਰੁਝਾਨ ਜ਼ਾਹਰ ਕੀਤਾ ਅਤੇ ਟਾਇਰਾਂ ਦੇ ਬਾਰੇ ਚ ਜਾਨਣ ਦੀ ਉਤਸੁਕਤਾ ਜਤਾਈ , ਉਸ ਤੋਂ ਬਾਦ ਕਿਸਾਨਾਂ ਦੀ ਉਤਸੁਕਤਾ ਨੂ ੰ ਦੇਖਦੇ ਹੋਏ ਐਮ ਆਰ ਐਫ ਕੰਪਨੀ ਦੇ ਪ੍ਰਣਾਏ ਮਾਥੁਰ ( ਰੀਜਨਲ ਮੈਨੇਜਰ ) ਅਤੇ ਜੇਮਸ ਹਾਂਡੀ ਕੇ. ਆਰ. .(ਸੀਨੀਅਰ ਮੈਨੇਜਰ - ਫਾਰਮ ਉਤਪਾਦ ) ਨੇ ਕੰਪਨੀ ਦੇ ਸਾਰੇ ਕਿਸਮ ਦੇ ਟਾਇਰਾਂ ਦੇ ਬਾਰੇ ਦੱਸਦਿਆਂ ਹੋਏ ਕਿਸਾਨਾਂ ਨੂ ੰ ਦਸਿਆ ਕਿ ਕਿਹੜਾ ਟਾਇਰ ਕਿਸ ਕਿਸਮ ਦੀ ਖੇਤੀਬਾੜੀ ਦੇ ਕੰਮ ਲਈ ਚੰਗਾ ਹੈ|

ਪੰ

ਐਮ ਆਰ ਐਫ ਕੰਪਨੀ ਦਾ ਟਾਇਰ ਵਰਤਣ ਨਾਲ ਉਨਹਾਂ ਨੂ ੰ ਕੀ - ਕੀ ਲਾਭ ਹੋ ਸਕਦਾ ਹੈਂ | ਉਸ ਦੌਰਾਨ ਐਮ ਆਰ ਐਫ ਕੰਪਨੀ ਦੇ ਹੋਰ ਵੀ ਲੋ ਕੀ ਓਥੈ ਮੌਜੂਦ ਸਨ ਜੋ ਕਿ ਵੱਡੀ ਗਿਣਤੀ ਵਿਚ ਸਟਾਲ ਤੇ ਆਏ ਕਿਸਾਨਾਂ ਨੂ ੰ ਕੰਪਨੀ ਦੇ ਟਾਇਰ ਦੇ ਬਾਰੇ ਦਸ ਰਹੇ ਸੀ | ਐਮ ਆਰ ਐਫ ਕੰਪਨੀ ਮਾਲਵਾਹਕ ਟਾਇਰ, ਟਰੈਕਟਰ ਅਤੇ ਕ੍ਰਿਸ਼ੀ ਮਸ਼ੀਨਰੀ ਵਿਚ ਲੱਗਣ ਵਾਲੇ ਟਾਇਰਾਂ ਦੇ ਨਾਲ ਹੀ ਯਾਤਰੀ ਵਾਹਨ ਵਿਚ ਲੱਗਣ ਵਾਲੇ ਟਾਇਰਾਂ ਨੂ ੰ ਵੀ ਬਣਾਉਂਦੀ ਹੈ | ਵਾਹਨਾਂ ਤੇ ਅੱਗੇ ਲੱਗਣ ਵਾਲੇ ਟਾਇਰਾਂ ਵਿਚ ਇਸ ਕੰਪਨੀ ਦੇ ਸ਼ਕਤੀ ਲਾਈਫ , ਸ਼ਕਤੀ ਸੁਪਰ ਅਤੇ ਸ਼ਕਤੀ ਲਾਈਫ ਪਲੱਸ 3 ਪ੍ਰਕਾਰ ਦੇ ਟਾਇਰ ਹੈ | ਜਿਸ ਦੇ ਵਿਚ ਸ਼ਕਤੀ ਲਾਈਫ ਪਲੱਸ ਖੇਤ ਦੀ ਵਾਹੀ ਲਈ ਹੁੰਦਾ ਹੈਂ ਅਤੇ ਸ਼ਕਤੀ ਸੁਪਰ ਮਾਲਵਾਹਕ ਵਾਹਨ ਲਈ ਹੈ | ਐਮ ਆਰ ਐਫ ਕੰਪਨੀ ਦੇ ਟਾਇਰ ਮਜਬੂਤ ਹੋਣ ਦੇ ਨਾਲ ਹੀ ਟਿਕਾਊ ਵੀ ਹਨ ਅਤੇ ਸਸਤੀ ਕੀਮਤ ਵਿਚ ਸਾਰੇ ਬਾਜਾਰਾਂ ਵਿਚ ਉਪਲਬਧ ਹਨ |

ਜਾਬ ਦੇ ਲੁ ਧਿਆਣਾ ਸਥਿਤ ਪੰਜਾਬ ਖੇਤੀਬਾੜੀ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਵਿਚ 21ਅਤੇ 22 ਸਿਤੰਬਰ ਨੂ ੰ 2 ਦੀਨੀ ਕਿਸਾਨ ਮੇਲਾ ਲਗਾਇਆ ਗਿਆ | ਜੀਸਦੇ ਵਿਚ ਕਈ ਵੱਡੀ ਕੰਪਨੀਆਂ ਨੇ ਭਾਗ ਲੀਤਾ | ਜਿਸ ਵਿਚ ਟਾਇਰ ਨਿਰਮਾਤਾ ਕੰਪਨੀ ਐਮ ਆਰ ਐਫ ਵੀ ਸ਼ਾਮਲ ਸਨ | ਐਮ ਆਰ ਐਫ ਭਾਰਤ ਦੀ ਸਬਤੋ ਵੱਡੀ ਟਾਇਰ ਨਿਰਮਾਤਾ ਕੰਪਨੀ ਹੈਂ | ਜੋ ਕਈ ਕਿਸਮਾਂ ਦੇ ਟਾਇਰ ਬਣਾਉਂਦੀ ਹੈ | ਮੇਲੇ ਵਿਚ ਐਮ ਆਰ ਐਫ ਕੰਪਨੀ ਨੇ ਸ਼ਕਤੀ - ਐਚਆਰ ਐਲਯੂਜੀ ਟਾਇਰ,6 ਸਾਲ ਦੀ ਗਾਰੰਟੀ ਦੇ ਨਾਲ ਲਾਂਚ ਕੀਤਾ ਜਿਸ ਦੀ ਬਾਜ਼ਾਰ ਵਿਚ ਕੀਮਤ 48 ,000 ਹੈ | ਮੇਲੇ ਵਿਚ ਆਏ ਅੰਗਹਾਵਧੂ ਕਿਸਾਨਾਂ ਨੇ ਐਮ ਆਰ ਐਫ ਦੇ ਟਾਇਰ ਪ੍ਰਤੀ ਆਪਣਾ

57

ਕਿਸਾਨ ਮੇਲੇ ਵਿਚ ਖੇਤੀਬਾੜੀ ਉਤਪਾਦ ਬਣਾਉਣ ਵਾਲੀ ਕੰਪਨੀਆਂ ਹੋਇ ਸ਼ਾਮਲ

ਪੰ

ਜਾਬ ਦੇ ਲੁ ਧਿਆਣਾ ਸਥਿਤ ਪੰਜਾਬ ਖੇਤੀਬਾੜੀ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਵਿਚ 21ਅਤੇ 22 ਸਿਤੰਬਰ ਨੂ ੰ 2 ਦੀਨੀ ਕਿਸਾਨ ਮੇਲਾ ਲਗਾਇਆ ਗਿਆ। ਜਿਸਦੇ ਵਿਚ ਕ੍ਰਿਸ਼ੀ ਔਜ਼ਾਰ ਅਤੇ ਕੀਟਨਾਸ਼ਕ ਬਣਾਂਨ ਵਾਲੀ ਕਈ ਸਾਰੀ ਕੰਪਨੀਆਂ ਸ਼ਾਮਲ ਹੋਇਆ | ਇਸ ਦੇ ਨਾਲ ਹੀ ਇਸ ਮੇਲੇ ਵਿਚ ਭਾਰੀ ਮਾਤਰਾ ਵਿਚ ਕਿਸਾਨਾਂ ਦੀ ਭੀੜ ਵੇਖਣ ਨੂ ੰ ਮਿਲੀ | ਇਸੀ ਦੌਰਾਨ ਕਿਸਾਨਾਂ ਨੇ ਕ੍ਰਿਸ਼ੀ ਔਜ਼ਾਰ ਅਤੇ ਕੀਟਨਾਸ਼ਕਾਂ ਦੇ ਬਾਰੇ ਵਿਚ ਜਾਨਣ ਦੇ ਨਾਲ ਹੀ ਕੀਟਨਾਸ਼ਕ ਅਤੇ ਕ੍ਰਿਸ਼ੀ ਔਜ਼ਾਰ ਬਣਾਉਨ ਵਾਲੀ ਕੰਪਨੀਆਂ ਦੇ ਬਾਰੇ ਚ ਵੀ ਜਾਣਿਆ |

ਮੇਲੇ ਵਿਚ ਜਿਥੇ ਟਾਇਰ ਨਿਰਮਾਤਾ ਕੰਪਨੀ ਐਮ ਆਰ ਐਫ ਨੇ ' ਸ਼ਕਤੀ - ਉਪਚਾਰ ਐਲਯੂਜ਼ੀ ਲਾਂਚ ਕੀਤਾ ਤੇ ਉੱਥੇ ਹੀ ਮਹਿੰਦਰਾ ਕੰਪਨੀ ਨੇ ' ਟੋਏ ਟ੍ਰੈਕਟਰ ਲਾਂਚ ਕੀਤਾ | ਜਿਥੇ ਮੇਲੇ ਵਿਚ ਆਏ ਕਿਸਾਨਾਂ ਦੇ ਬਚਿਆ ਨੇ ਬੈਠ ਕੇ ਅਨੰਦ ਲੀਤਾ | ਇਸੀ ਦੋਰਾਨ ਉਥੇ ਕ੍ਰਿਸ਼ੀ ਜਾਗਰਣ ਦੀ ਟੀਮ ਵੀ ਮੇਲੇ ਵਿਚ ਸ਼ਾਮਲ ਸੀ ਕ੍ਰਿਸ਼ੀ ਜਾਗਰਣ ਦੀ ਟੀਮ ਤੋਂ, ਕ੍ਰਿਸ਼ੀ ਔਜ਼ਾਰ ਅਤੇ ਕੀਟਨਾਸ਼ਕ ਬਣਾਉਣ ਵਾਲੀ ਕੰਪਨੀਆਂ ਦੇ ਨਾਲ ਹੀ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਅੰਗਹਾਵਧੂ ਕਿਸਾਨਾਂ ਨੇ ਵੀ ਗੱਲ ਬਾਤ ਕੀਤੀ ਅਤੇ ਕ੍ਰਿਸ਼ੀ ਜਾਗਰਣ ਦੇ ਬਾਰੇ ਵਿਚ ਜਾਨੀਆ | ਉੱਥੇ ਕ੍ਰਿਸ਼ੀ ਜਾਗਰਣ ਦੀ ਟੀਮ ਨਾਲ ਮਿਲੇ ਕਈ ਸਾਰੇ ਕਿਸਾਨ ਇਦਾ ਸੀ ਜੋ ਕ੍ਰਿਸ਼ੀ ਜਾਗਰਣ ਦੇ ਬਾਰੇ ਚ ਪਹਿਲਾ ਤੋਂ ਹੀ ਜਾਣਦੇ ਸੀ | ਕ੍ਰਿਸ਼ੀ ਜਾਗਰਣ ਦੀ ਟੀਮ ਤੋਂ ਕ੍ਰਿਸ਼ੀ ਔਜ਼ਾਰ ਬਣਾਉਣ ਵਾਲੀ ਕੰਪਨੀਆਂ ਨਾਲ ਗੱਲ - ਬਾਤ ਕੀਤੀ ਉਹ ਮਹਿੰਦਰਾ ਕੰਸਟ੍ਰ ਕਸ਼ਨ, ਐਮ ਆਰ ਐਫ , ਲੇ ਮਕੇਨ, ਐਸਕਾਰਟ ਟ੍ਰੈਕਟਰ, ਸੋਨਾਲੀਕਾ ਟ੍ਰੈਕਟਰ, ਸਵਰਾਜ ਟ੍ਰੈਕਟਰ ਬੀਸੀਐਸ ਇੰਡੀਆ, ਲੈਂ ਡ ਫੋਰਸ ਉਮੀਆਂ ਅਤੇ ਹੋੜਾ ਆਦਿ ਸਨ | ਤੇ ਉੱਥੇ ਹੀ ਕੀਟਨਾਸ਼ਕ ਉਤਪਾਦ ਬਣਾਉਣ ਵਾਲੀ ਐਫ ਐਮ ਸੀ,ਸਿੰਜੈਂਟਾਂ,ਕ੍ਰਿਸਟਲ ਕ੍ਰਾਪ ਪ੍ਰੋਟੈਕਸ਼ਨ,ਰੇਲਿਸ ਇੰਡੀਆ ਲਿਮਿਟਿਡ, ਯਾਰਾ ਫਟਿਲਾਈਜਰ,ਬਾਯਰ ਇੰਡੀਆ ਲਿਮਿਟਿਡ,ਅਤੇ ਮੋਬਿਲ ਆਦਿ ਕੰਪਨੀਆਂ ਸਨ|

punjabi.krishijagran.com

n?Zw.J/.;h.

feqPh ikroD

nes{po 2019

eDe dh phwkohnK ns/ ehfVnK dh ;w[Zuh o’eEkw *e/He/H PowK, oke/P e[wko PowK ns/ vhH n?; okDk ezvh y/so bJh vkH vh nkoH G{zpbk y/soh y'i e/Ado, pZb'tkb ;"AyVh, sfj;hb - pbku"o, fibQk -n?;HphHn?;H Bro, fgB- 144521 kksharma@pau.edu

58

k

xk dyS ivc dUjI sB qo pRmu`K Anwj vwlI Psl hY jo ik Bojn Aqy poSitk sur`iKAw iv`c mh`qvpUrx BUimkw inBwaudI hY [pMjwb, dyS dy AMn BMfwr iv`c sB sUibAW qoN v`D ih`sw pw irhw hY [ jdik Awaux vwly smyN dOrwn kxk dI aup`j iv`c hor vwDw krn leI swnUM pMjwb dy syNjU ielwikAW dy nwl-nwl, kMFI KyqrW iv`c vI kxk dI aup`j vDwaux leI v`D qo v`D auprwly krn dI loV hY [kIVy mkoiVAw Aqy ibmwrIAW kwrn Pslw iv`c nukswn kwPI ijAwdw huMdw hY, pr iesdw mulwkx krnw bhuq AOKw kMm hY [ iek AMdwjy Anuswr Bwrq iv`c ies nwl 15 qoˆ 25 pRiqSq q`k Pslw dw sMBwvI nukswn huMdw hY [ pr iehnW kIVy – mkoiVAw Aqy ibmwrIAw dw shI pRbMDn aunHW dy auqpwdn nUM vDw skdw hY Aqy guxv`qw iv`c suDwr kr skdw hy, ies leI ieh lyK v`K-v`K kIVy-mkoiVAw, ibmwrIAw Aqy ies dy pRbMDn qy kyNdrq hY[ kxk dw pIlw pYxw : Awm qOr qy p`qy jW p`iqAW dIAW nokW pIlIAW ho jWdIAW hn [ies ip`CoN p`iqAW aupr ctwK jW dwg ijhy nzr AwauNdy hn [ &sl vDdI nhIN Aqy ies dy mrn dw fr huMdw hY [ izMk dI Gwt kwrn vI &sl v`DdI nhIN qy JwVIdwr rihMdI hY [ p`iqAW qy ctwK pY jWdy hn [ p`q ivckwrN tu`t jWdy hn [ nvyN p`iqAW dy pIlypx dw kwrn gMDk dI Gwt, jd ik purwxy p`iqAW iv`c ieh inSwnIAW nweItRojn dI Gwt krky huNMdIAW hn [

n?Zw.J/.;h.

feqPh ikroD

nes{po 2019

www.krishijagran.com

1. hlkI zmIn iv`c pRqI eykV 25 iklo izMk slPyt pwE [ ieh 2-3 swl leI kw&I rhygw[ 2. KwdW dy isrlyK hyT id`qIAW hdwieqW Anuswr potwS Kwd nUM nweItRojn qy &ws&ors KwdW dy nwl pwE [ 3. TMF, kory Awid dy mwVy Asr nUM dUr krn leI loVINdI mwqrw iv`c pwxI idE[ 4. zmIn iv`c isst nImwtof dI rokQwm leI 13 iklo PUrwfwn 3 jI pRqI eykV dy ihswb ibjweI smyN pwE [ 5. gMDk dI Gwt nUM dUr krn leI 100 iklo ijpsm pRqI eykV pwE [ kIVy isauNk: isauNk &sl bIjx dy CyqI ip`CoN qy Pyr p`kx smyN bhuq nukswn krdI hY[ ies dy hmly nwl bUty su`k jWdy hn Aqy mry bUty sOKy hI pu`ty jw skdy hn[ rokQwm 1. ies dI rokQwm leI bIj nUM 4 imlIiltr frsbwn/rUbwn/frmt 20 eI sI (klorpweIrI&ws) pRqI iklo bIj iv`c rlw ky soDo [ frsbwn/rUbwn/frmt 20 eI sI 160 imlIiltr lY ky ie`k iltr pwxI iv`c Gol ky 40 iklo bIj dI p`ky PrS, qrpwl jW plwsitk dI SIt qy pqlI qih ivCw ky iCVkw kro [ not • isauNk dI rokQwm leI vrqIAW zihrW jVHW dy qyly nUM vI rok idMdIAW hn[

59

• klorpweIrI&ws nwl soDy hoey bIj dw pMCI G`t nukswn krdy hn[

punjabi.krishijagran.com

n?Zw.J/.;h.

feqPh ikroD

nes{po 2019

eDe dh phwkohnK dh o'eEkw

cypw : cypy dy hmly nwl p`qy pIly pY jWdy hn [ rokQwm 1. ienHW dI rokQwm leI 20 gRwm AYktwrw/qwieE 25 fblXU jI (QwieAwmYQoksm) nUM 80-100 iltr pwxI iv`c Gol ky pRqI eykV dy ihswb nwl nYpsYk pMp nwl iCVkwA kro 2. cypy dI rokQwm is`ty pYx vyly kro [kIt-nwSk qW hI iCVko jykr 5 cypy pRqI is`tw hox (ie`k eykV Kyq dy hryk cwr ih`isAW iv`coN cuxy 10-10 is`itAW dy AwDwr qy[

pIlI kuMgI

3. cypy dw hmlw pihlW Kyq dy bwhrly ih`isAW qy huMdw hY [ ies leI iCVkwA isr& Aijhy hmly vwly ih`sy qy hI kro qW ik cypy dw hmlw A`gy PYlx qoN roikAw jw sky [ not • cypy dI rokQwm is`ty pYx vyly kro [kIt-nwSk qW hI iCVko jykr 5 cypy pRqI is`tw hox (ie`k eykV Kyq dy hryk cwr ih`isAW iv`coN cuxy 10-10 is`itAW dy AwDwr qy[ 60

• ikauNik cypy dw hmlw pihlW Kyq dy bwhrly ih`isAW qy huMdw hY [ ies leI iCVkwA isr& Aijhy hmly vwly ih`sy qy hI kro qW ik cypy dw hmlw A`gy PYlx qoN roikAw jw sky [

pIlI kuMgI

sYink suMfI : ieh suMfI kxk qy jONAW dI &sl dy p`qy Aqy is`ty nUˆ mwrc-ApRYl dy mhIny bhuq burI qrHW KWdI hY [ rokQwm 1. ies dI rokQwm leI 400 imlIiltr eykwlks 25 eI sI (kuienl&ws) nUM 80-100 iltr pwxI iv`c Gol ky, pRqI eykV dy ihswb nYpsYk pMp nwl iCVkwA kro [ motr vwly pMp leI pwxI 30 iltr hI kw&I hY [

ictoN rog

not: • ieh dvweIAW qyly dI rokQwm vI krngIAW [ CoilAW dy f`ifAW dI suMfI (AmrIkx suMfI): ies dw hmlw kxk p`kx vyly is`itAW iv`c dwixAW qy huMdw hY [ kpwh qoN bwAd bIjI kxk qy ies dw nukswn izAwdw huMdw hY [ rokQwm 1. ies qy kwbU pwaux leI 800 imlIiltr eykwlks 25 eI sI (kuienl&ws) nUM 100 iltr n?Zw.J/.;h.

feqPh ikroD

nes{po 2019

isauNk dw hmlw www.krishijagran.com

eDe dh phwkohnK dh o'eEkw

pwxI iv`c pRqI eykV leI Gol ky ip`TU pMp nwl iCVkwA kro[ qxy dI gulwbI suMfI: ies dIAW suMfIAW Coty bUitAW dy qixAW iv~c morIAW krky AMdr clIAW jWdIAW hn qy AMdrlw mwdw KWdIAW hn ijs nwl bUty pIly pY jWdy hn, su`k jWdy hn qy AKIr iv~c mr jWdy hn [ rokQwm BUrI kuMgI

1. ies dI rokQwm leI kxk au~pr 800 imlIiltr eykwlks 25 eI sI (kuienlPws) nUM 100 iltr pwxI iv~c Gol ky nYpsYk pMp nwl iCVkwA kro [ BUrI jUM: ies dy hmly nwl p`qy pIly pY jWdy hn [ ies dI rokQwm leI aµµuhI kItnwSkW dI vrqoN kro jo cypy dI rokQwm leI vrqIAW jWdIAW hn [ ibmwrIAW

p`iqAW dI kWigAwrI

pIlI kuMgI: ieh ibmwrI p`iqAW au`qy pIly rµg dI lMmIAW DwrIAW dy rUp iv`c idsdI hn ijnHW qy pIlw hldI numw DUVw (XUrIfopscUl) nzr AwauNdw hY [ieh pIlI DwrIAW kwly rµg dI (tIilAopscUl) ivc qbdIl ho jWdI hn jdOˆ Psl pkx l`g pYˆdI hY [ ieh ibmwrI sB qoN pihlW nIm phwVI ielwikAW iv`c pihlW AwauµdI hY [ pIlI kuMgI dw hmlw Aqy iesdy ivc vwDw a`s vyly huµdw hY jdOˆ AnukUl qwpmwn (rwq dw 7-13 0C Aqy 15-24 0C idn dw) dy nwl 85-100% hvw iv`c nmI dI mwqrw huµdI hn [qyz hvwvW nwl PrvrI-mwrc dOrwn pYx vwly mINh ies ibmwrI nUM vDwauNdy hn [ rokQwm

krnwl bMt

1. rog rihq jW rog dw twkrw kr skx vwilAW suDrI iksmW ijvyN ik pI bI fblXU 725, pI bI fblXU 677, AY~c fI 3086, au~nq pI bI fblXU 550, fblXU AY~c fI 943, pI fI fblXU 291, tI AYl 2908 Aqy pI bI fblXU 660 bIjxI cwhuµidAW hn [ 2. isPwirS nhI kI`qI geI iksmW nw bIjo ijvyˆ ik 2967 Aqy nIm phwVI ielwikAW iv`c AkqUbr iv`c kxk dI ibjweI nw kro [

cypy dw hmlw punjabi.krishijagran.com

3. jdoˆ ibmwrI idsx lg pey, ntIvo 75 fblXU jI (tRweIPloksIstRoibn + tYbUkonwzol) 120 gRwm jW itlt 25 eI sI/SweIn 25 eI sI/bMpr 25 eI sI / mwrkzol 25 eI sI (pRopIkonwzol) 200 imlIiltr nUM 200 iltr pwxI iv`c Gol ky pRqI eykV dy ihswb nwl iCVkwA kro [ jykr kyy loV pYx pvy qW ieh n?Zw.J/.;h.

feqPh ikroD

nes{po 2019

61

eDe dh phwkohnK dh o'eEkw

iCVkwA iPr duhrwau [ BUrI kuMgI: p`iqAW a`uqy cmkIly Aqy gol sMqrI qoN Bury rMg dy D`by bx jWdy hn jo ik byqrqIby jW iek`Ty ho skdy hn [ienHW D`ibAW au`qy sMqrI-Bury rMg dw DUVw (XUrIfopscUl) nzr AwauNdw hY [bwAd ivc ieh Bury rMg dy D`by kwly rµg (tIilAopscUl) ivc qbdIl ho jWdy hn [ rokQwm 1. rog rihq jW rog dw twkrw kr skx vwilAW suDrI iksmW ijvyN ik pI bI fblXU 725, pI bI fblXU 677, au~nq pI bI fblXU 343, pI bI fblXU izMk-1, au~nq pI bI fblXU 550, fblXU AY~c fI 943, pI fI fblXU 291, tI AYl 2908 Aqy pI bI fblXU 660 bIjo [ 2. ibmwrI nzr Awaux qy pIlI kuMgI hyT id`qy au~lI nwSkW dw iCVkwA kro [ krnwl bMt ieh ibmwrI au`s vy`ly idsdI hY jdoˆ is`itAW iv`c dwxy bxdy hn [ies ibmwrI ivc is`itAW iv`c kuJ dwixAW au`qy Aqy dwixAW dy kuJ ih`sy qy hIy 62 Asr huMdw hY [ jykr ibmwrI vwly dwixAW nUM h`QW iv`c lY ky d`ibAw jW milAw jwvy qW kwly rMg

n?Zw.J/.;h.

feqPh ikroD

nes{po 2019

dy ikxky bwhr in`kldy hn ijnHW qoˆ BYVI durgMD AwauµdI hY[ Psl dI ktweI vy`ly dwixAW dI sB qoˆ bwhr dI iJ`lI P`t jWdI hY qy kwly rMg dy ikxky dw DUVw bwhr in`kl jWdw hY ijs kr ky ibmwrI vwly dwixAW dI skl nwv vrgI nzr AwauµdI hY[

www.krishijagran.com

rokQwm 1. rog dw twkrw krn vwlIAW iksmW ijvyN ik fblXU AYc fI 943, pI fI fblXU 291 Aqy tI AYl 2908 bIjo [

2. bIj vwlI &sl qy itlt (pRopIkonwzol) / PolIkur 25 eI sI (tYbUkonwzol) 200 imlIiltr pRqI eykV dy ihswb 200 iltr pwxI iv`c Gol ky is`ty in`klx vyly ie`k iCVkwA ies ibmwrI dI 63 rokQwm leI kro [ ic`toˆ rog ies ibmwrI nwl jVW nUˆ C`f ky pOdy dy swirAW ih`isAW auqy AnykW ic`ty Awty vrgy D`by bx jWdy hn jo ik bwAd ivc kilstoQIisAw bnx krky slytI jW lwl BUry rMg vrgy idsdyy hn [ ibmwr bUitAW dy p`iqAW dw Awkwr qy igxqI G`t jWdI hY ijs krky pOdy G`t v`Ddy hn Aqy JwV vI G`t jWdw hY [ rokQwm 1. ies ibmwrI dw twkrw krn vwlI tI AYl 2908 iksm bIjo [ 2. ntIvo 75 fblXU jI (tRweIPloksIstRoibn + tYbUkonwzol) 120 gRwm jW kYrwQyn 40 eI sI (fweInokYp) 100 imlIiltr jW itlt 25 eI sI 200 imlIiltr nUM 200 iltr pwxI iv`c pw ky iCVkwA kro[hIny kxk dI ibjweI nw kro [ kWigAwrI: ies ibmwrI dw Asr au`s vy`ly idsdw hY jdoˆ is`itAW iv`c dwixAW dw bnxw SurU huMdw hY [ ieh ibmwrI is`itAW qy aus iv`c dwixAW nUM iblkul qbwh kr dyNdI hY Aqy dwixAW dI QW kwlw ijhw DUVw bx jWdw hY [ rogI dwixAW dw

punjabi.krishijagran.com

n?Zw.J/.;h.

feqPh ikroD

nes{po 2019

eDe dh phwkohnK dh o'eEkw

kwlw ijhw DUVw hlky Jtky, hvw jW mIˆh dy iC`ty nwl auf jWdw hY [ rokQwm 1. rog rihq iksmW ijvy ik fblXU AYc fI 943, pI fI fblXU 291 Aqy tI AYl 2908 bIjx dI is&wrS kIqI jWdI hY [ 2. meI-jUn dy mhIny kxk dy bIj nUNM svyry 8 vjy qoN lYky dupihr dy 12 vjy q`k Awm pwxI iv`c iBauN ky r`Ko [ aus idn Du`p KUUb hovy [ ip`Co ieh bIj p`ky PrS, ctweIAW jw qrpwlW au~pr Du`p iv`c su`kxy pw idE [ bIj dI pqlI qih ivCwau xI cwhIdI hY [ kxk nUM cMgI qrHW sukw ky KuSk QW qy r`Ko [ 3. ibjweI qOˆ pihlW bIj nUM 13 im.lI. rYkisl eIjI / AoirAs 6 AyP. AY`s. (tYbUkonwjol) nUˆ 400 im.lI. pwxI ivc Gol ky jW 120 gRwm ivtwvYks pwvr 75 fbilaU AYs (kwrbokisn + Qwierm) jW 80 gRwm ivtwvYks 75 fbilaU pI (kwrbokisn) jW 40 gRwm sIfYks 2 fI. AYs. / AYksjol 2 fI. AYs. / tYbUsIf 2 fI AY~s (tYbUkonwjol) pRqI 40 ik`lo bIj dI dr Anuswr soDo [ 64 p`iqAW dI kWigAwrI: p`iqAW dy au~pr slytI jW kwly rMg dI DwrIAW dw bnxw ies ibmwrI dI pCwx hY ijnHW iv`coN P`tx qoˆ kwly ijhy kx (au`lI dy ibjwxU)inkl pYˆdy hn [ ibmwrI vwly p`qy curV-murV jWdy hn Aqy pOdy dw Awkwr G`t jWdw hY [ rokQwm 1. rog dw twkrw kr skx vwilAW iksmW ijˆvy ik fblXU AYc fI 943, pI fI fblXU 291 Aqy tI AYl 2908 bIjo [ fUMGI ibjweI qoˆ bcxw cwihdw hY [ ibmwrI vwly bUitAW nUM pu`tky EunHW dw nwS kr idau [ 2. ies kWigAwrI dI rokQwm leI bIj nUM is&wrS kIqy au~lI nwSk ijˆvy ik tYbUsIf 2 fI AY~s dI ie`k gRwm pRqI ik`lo dy ihswb nwl soDo[ is`itAW dw Juls rog jW skYb rog: is`ty dy swry jW kuJ ih`sy dw rMg iP`kw pY jWdw hY jW BUrw ho jWdw hY [ jdo nmI izAwdw hovy qW gulwbI rMg dI au~lI is`ty qy vyKI jw skdI hY[ ibmwrI vwly is`itAW iv`c jW qW dwxy iblkul nhIN bxdy Aqy jykr bxdy vI hn qW auh JurVy Aqy Coty huMdy hn[ rokQwm 1. ibmwrI qo rihq bIj dI vrqoN krnI cwhIdI hY[ 2. vfwxk iksmW is`itAW dy Juls rog jW skYb dw n?Zw.J/.;h.

feqPh ikroD

nes{po 2019

G`t twkrw kr skdIAW hn ies leI ienHW iksmW dI kwSq izAwdw nmIˆ vwly ielwikAW ^ws krky dirAwvW nyVy nhIˆ krnI cwhIdI [ m`mxI Aqy tuMfU : ibmwr pOdy PYlvyN Aqy Pu`ly mu`FW vwly huMdy hn[ is`ty iv`c dwixAW dI QW BUrI jW kwlI m` mxI bx jWdI hY [ izAwdw ibmwrI kwrn pOdy Coty rih jWdy hn Aqy mr vI skdy hn [ tuMfU dI ibmwrI nwl pOdy qy pIlw Aqy icpicpw mwdw bx jWdw hY [ m`mxI hlkI huMdI hY Aqy ieh pwxI au`pr qr AwauNdI hY Aqy BwrI bIj pwxI iv`c fu`b jWdw hY [ 1. bIj nUM swdy pwxI iv`c pw ky KUb ihlwE ijs nwl m`mxI pwxI aupr qr AwvygI [ ies nUM bwhr k`Fo Aqy swV idE [ bIj nUM cMgI qrHW sukw ky sWB lvo[ www.krishijagran.com

eDe dh phwkohnK dh o'eEkw

65

punjabi.krishijagran.com

n?Zw.J/.;h.

feqPh ikroD

nes{po 2019

66

n?Zw.J/.;h.

feqPh ikroD

nes{po 2019

www.krishijagran.com

67

punjabi.krishijagran.com

n?Zw.J/.;h.

feqPh ikroD

nes{po 2019

Published on 24th & Posted on 26-27 at NDPSO in Advance Month RNI No. DELPUN/1999/06753

Postal Reg. No DL-SW-1/4176/19-21

68

n?Zw.J/.;h.

feqPh ikroD

nes{po 2019

www.krishijagran.com