KRUSADA (June 2013-December 2013)

Mga

NILALAMAN

2-3BALITA

Tatlong mag-aaral wagi sa ‘National Art Competition’

4-5 PANITIKAN Katuturan

10-11 AGHAM

8-9LATHALAIN

STORM SURGE: Ang Paghagupit

Friend List

HUNYO-DISYEMBRE 2013

BILANG - 02

MAKASAYSAYANG TAON Krusada, wagi sa lahat ng kumperensya Ni Maira D. Baguio

Apat na kumpetisyon. Tunggalian ng 12 paaralan at 336 na mamamahayag sa buong distrito; 70 paaralan at 1,960 mamamahayag sa buong lungsod; 220 paaralan at 3,080 mamamahayag sa buong rehiyon.

Nagkamit ng 28 panalo, mga medalya at tropeyo. Nasungkit ang ikatlong pwesto sa buong distrito at ikaapat sa buong lungsod. Nakipagsabayan sa iba pang pahayagan. Humanay sa mga naglalakihang paaralan.

At, higit sa lahat, nagtala ng kasaysayan.

hNamayagpag ang Krusada, ang opisyal na pahayagan ng Krus Na Ligas High School (KNLHS), sa lahat ng kumperensya sinalihan nito matapos humakot nang mga parangal ang mga estudyanteng mamamahayag sa magkakasunod na kumpetisyong naganap ngayong taon.

at pribadong paaralang naglaban-laban mula sa anim na distrito sa Quezon City ay may dalawang kinatawan sa bawat kategorya, o may kabuuang 140 bawat isa sa 14 na pangunahing kategorya.

Ngiting tagumpay. Ang mga manunulat ng Krusada kasama si Coach June Ace Esteban matapos silang parangalan sa DSSPC.

Pagdating ng bagong umaga

“Krus Na Ligas? Sa’n ‘yun?” Ito ang madalas na tanong sa tuwing binabanggit ang pangalan ng paaralan. Ngunit nagbago ang lahat nang biglaan.

Nagbigay ng karangalan sa KNLHS at umani ng respeto’t paghanga ang Krusada sa maraming paaralan matapos nitong makapasok sa Top 10 Highest School Pointer sa Division Secondary Schools Press Conference – ang kauna-unahang pagkakataon sa kasaysayan ng pahayagan.

Buhat ito sa pagkapanalo nina Chana Beaquin (Pagkuha ng Larawan; 2nd place) at Bless Lorraine Desabelle (Pagsulat ng Balita; 5th place) mula sa IV-Jacinto; Iverson Quilal-lan (Paglalarawang Tudling; 5th place) at Ernest Marc Delos Reyes (Pagsulat ng Isports; 10th place) mula sa III-Quisumbing; Daniel Matthew Butardo (Photojournalism; 6th place) na galing sa IV-Rizal at Zyra Corrine Cabudoc (Pagsulat ng Balita; 10th

place) ng VIII-Diamond.

Sina Desabelle at Butardo ay kapwa parte ng Editorial Board ng Krusada, kung saan ang una ay News Editor at ang pangalawa naman ay Chief Photographer.

Tulad ni Desabelle, ito lang ang unang tikim sa tamis ng panalo nina Beaquin at Cabudoc. Ito pa lamang ang unang taon sa journalism ng tatlo.

Katabla ng Krusada sa ikaapat at ikalimang puwesto ang Don Alejandro Roces Sr. Science and Technology High School (DARSSTHS).

Tanging ang DARSSTHS at KNLHS lamang ang District IV schools na nakapasok sa Top 10 Highest School Pointer at dinaig ang mga kilalang eskwelahan tulad ng Carlos Albert High School (CAHS), Ramon Magsaysay (Cubao) High School (RMCHS) at Quezon City High School (QCHS).

Ginanap and Division Press Con sa RMCHS mula ika-25 hanggang 27 ng Setyembre 2013, kung saan ang mahigit 70 pampubliko

KNLHS, int’l group, magkatuwang sa “Improvement Program”

Kamalayan sa mga prinsipyo at serbisyo

Red Cross, itinampok ang

Int’l Humanitarian Law Ni Kristine Marvie B. Valenzuela

Naglunsad ang ilang kinatawan ng Philippine Red Cross (PRC) Quezon City Chapter ng isang forum ukol sa kanilang pinakabagong serbisyo, ang International Humanitarian Law (IHL) rito sa paaralan noong ikaapat ng Oktubre 2013.

Sa pamumuno ni Ruben Claravall Jr., chapter service representative para sa Red Cross Youth (RCY), tinalakay ng kanyang grupo ang IHL at ang 7 Fundamental Principles ng PRC na pinangungunahang palaganapin ng IHL Office; Humanity, Impartiality, Independence, Neutrality, Unity, Universality at Voluntary Service.

Sinama rin sa talakayan ang iba’t iba pang mga serbisyong ginagawa ng PRC upang maipamulat sa kabataan na sila din ay may magagawa sa bayan; National Blood Services, Disaster Management Services, Safety Services, Community Health and Nursing Services, Social Services at Red Cross Youth.

“Dahil nga mga bata, mga estudyante, iniisip nila ‘di pa sila makakatulong. Ang Red Cross ay open sa lahat.

Kung sino ang gusto tumulong ay puwedeng lumapit sa amin,” sabi ni Claravall.

Ang nasabing talakayan ay sinimulan noon pang Setyembre sa ilang mga piling pang-elementarya at sekundaryang paaralan sa loob ng Lungsod Quezon.

Ilan sa mga paaralang binisita rin ng PRC ay ang Manuel Roxas Elementary School, Marcelo H. Del Pilar Elementary School, Dr. Fe Del Mundo Elementary School, Don Alejandro Roces Sr. High School at SSA College.

Sa kabila ng pagiging ika-anim na paaralang napuntahan ng PRC, ang Krus Na Ligas High School (KNLHS) ay isa sa mga unang paaralan na may RCY council, ayon kay Claravall.

Ayon kay Zyra Maree Alellee Briones, kasalukuyang pangulo ng RCY council ng KNLHS, ang nasabing organisasyon ay binubuo ng 40 miyembro na karamihan ay mula sa grade 7.

Napili ang Krus na Ligas High School (KNLHS) bilang isa sa 34 na paaralan sa buong Pilipinas upang pasimulan ang Continuous Improvement Program (CI) ng Philippine-Australian Human Resource and Organisational Development Facility (PAHRODF) kaisa ang Department of Education (DepEd).

Rhodora A. Domingo, CI Team Leader, habang tinatalakay sa mga guro ng

ikaapat na taon ang mga hakbang ukol sa kaso ng ‘absenteeism’ sa paaralan.

- Kuha ni Marvin L. Diaz

Sinimulan noong 2013 matapos ang mga pagpupulong na dinaluhan ng kaguruan, layunin ng programang tulungan ang kaguruan na maging mas epektibo sa kanilang pagtuturo lalo na sa paggamit nang makabagong teknolohiya.

Noong Agosto ng nakaraang taon, dumalo sina Janet Dionio, punungguro, Janet Aribon at Elmer Ariate Jr. bilang mga facilitators sa unang pagpupulong patungkol sa programa.

Setyembre ng parehong taon, lumahok sa isang seminar at workshop sina Rhodora Domingo (team leader), Cherry Crisostomo (scribe), Marvin Diaz (documentation) at Rommel Perez at Ersal Linda Jr. II (communications).

Kasama ng KNLHS ang Krus Na Ligas Elementary School (KNLES) sa mga napiling paaralan sa siyam na lungsod at limang rehiyon sa buong Pilipinas na kasali sa naturang programa. Ang Quezon City Division Office ang pumili sa mga paaralan sa lungsod na katulong na PAHRODF. Ang international organization na ito ay isang five-year program mula 2010 hanggang 2015 sa pagitan ng Pilipinas at Australia na may adhikaing paunlarin ang mga pangunahing layunin ng kasalukuyang gobyerno, Ipagpatuloy sa pahina 12...

Buzzer beater

Parang isang manlalaro na umiskor at kumumpleto sa isang milagrosong panalo sa isang labang napakahirap mapagwagian kahit ng pinakamagagaling sa kasaysayan, ganito maituturing ang panalo ni Christian Santos.

Nasungkit ni Santos ng IV-Rizal ang ika-walong pwesto para sa Sports Writing sa Regional Secondary Schools Press Conference (RSSPC). Siya ang kauna-unahang Krusian na nagwagi sa larangan ng pagsulat ng balitang pampalakasan sa tala ng kasaysayan para sa Krusada.

Sinamahan ni Santos bilang mga Krusian na kaisa-isang nanalo sa kani-kanilang kategorya sa kasaysayan ng RSSPC sina Manuel Luis De Jesus, Pepito Dizon at Abegail Vicente. Si De Jesus (Cartooning; 9th place) ay nanalo noong 2007, si Dizon (Photojournalism; 9th place) noong 2005 at si Vicente (Pagwawasto at Pag-uulo ng Balita; 7th place) noong 2003.

Si Vicente ang huling nakapasok sa National Secondary Schools Press Conference, kung saan nang mga panahong iyon ay ang Top 7 na nagwagi bawat kategorya sa RSSPC ang kinukuha upang isabak sa National Press Con. Simula 2004, Top 3 na lamang sa bawat kategorya ng RSSPC ang kwalipikado.

Naganap ang RSSPC sa Ponciano Bernardo Elementary School mula ika-16 hanggang 30 ng Nobyembre. Samantala, namayagpag naman ang Quezon City Science High School (QCSHS) sa buong rehiyon matapos magkamit nang mga parangal sa RSSPC. Ang QCSHS, o QueSci, ay 9th place noong Division Press Con. Record-breakers Ipagpatuloy sa pahina 12...

Para sa panibagong simula Dating Manila Div. Supt., itinalaga sa QC Ni Daniel Matthew C. Butardo

Isang panibagong pinuno ang iniluklok sa lungsod upang gumabay sa patuloy nitong pagtatagumpay.

Si Dr. Ponciano Andal Menguito, Career Executive Service Officer (CESO) V, ay itinalaga ng Department of Education (DepEd) sa Lungsod Quezon noong Nobyembre 13, 2013 bilang bagong Division Schools Superintendent kapalit ni Dr. Corazon Rubio.

Sa kanyang panunungkulan, ilan sa kanyang mga pangunahing layunin ay mas paunlarin pa ang kakayahan ng bawat paaralan lalo na sa National Achievement Test (NAT), maipatupad ang mga programa at polisiya ng DepEd sa bawat antas ng paaralan at maiangat ang Quezon City sa larangan ng pamamahayag.

“DepEd has to produce an output. Our output is measured in terms of learning outcome,” saad niya sa isang speech sa Joint Training of Campus Journalists and School Paper Advisers noong Disyembre 2013 sa EuroTel, North Avenue.

Nais niyang mapataas pa ang mastery level ng NAT ng hanggang 80 porsiyento at mas mataas pa.

Si Dr. Menguito ay hindi baguhan sa larangan ng pamumuno.

Siya ay nanungkulan sa Lungsod ng Muntinlupa bilang Assistant Division Superintendent mula taong 1999 hanggang 2001 at bago pa man

Ipagpatuloy sa pahina 14...

Nagbigay ng paunang salitang si Dr. Ponciano Menguito sa mga manunulat at tagapayo sa pamamahayag ng Quezon City.

- Kuha ni Marsha O. Gatchalian-

2

BALITA

Hunyo - Disyembre 2013

Guro ng KNLHS, pinakamahusay sa Regional Science Fair

B E AT S

‘Dreamcatcher’, pinagtibay muli

ni Bless Lorraine T. Desabelle

Upang mabawasan ang kabuuang dropout rate ng Paaralang Sekundarya ng Krus na Ligas (PSKNL), inilunsad muli at lalong pinaigting ang proyektong “Dreamcatcher” sa pangangasiwa ni Rommel Perez na nagsimula noong Nobyembre 2012.

Nasa pangangasiwa ngayon ni Rommel Perez, guro Edukasyon sa Pagpapahalaga (Values Education), nagsimula ang programa noong Nobyembre 2012 na naglalayaong mapigilan ang nakaaalarmang bilang ng estudyanteng humihinto sa pag-aaral.

Ayon kay Perez, tinatayang nasa pagitan ng 120 at 160 ang tumitigil sa pag-aaral nang dahil sa bullying, katamaran, problemang pinansyal o problem a sa pamilya. Sa huling balita, nasa ika-15 o 16 na pwesto ang PSKNL sa 55 paaralan sa buong Lungsod Quezon sa may pinakamataas ng dropout rate.

Isa si Romeo Bernales, 21 taong gulang mula IV-Bonifacio, sa natulungan ng proyekto upang maipasa ang ikatlong taon nang dahil sa pagkuha ng mababang marka.

Binabalak ni Perez na gawing kaagapay, ang Ludog Idip ng Kabataan (LINK) Club para sa counselling ng mga mag-aaral na at-risk na huminto sa pag-aaral.

Nang tanungin kung ano ang maipapayo niya sa mga estudyante na nawalan ng gana sa pag-aaral, ngumiti siya at sumagot, “Mangahas kang mangarap.”

“Mahalin si Inang Kalikasan”. Iyan ang pinaniniwalaan ni Marvin L. Diaz kaya naman nasungkit niya ang medalya ng tagumpay.

Isang guro ang nagpatunay na kahit ang isang maliit at hindi sikat na pampublikong paaralan ay may mga de kalidad na guro na tumatapat at dinadaig ang mula sa mga bigatin at malalaking eskwelahan.

Tinanghal na pinakakatangi-tangi ang gawa ni Marvin Diaz nang manalo ito ng unang pwesto sa Regional Science Fair na may kategoryang Strategic Intervention Material (SIM) at ginanap sa Benigno “Ninoy” S. Aquino High School (BSAHS) noong ika-19 ng Oktubre 2013.

May pangkalahatang tema ang Science Fair 2013 na “Environmental Protection and Conservation of Ecosystem,” kasali sa patimpalak na ito ang iba’t ibang guro ng siyensya sa elementarya at sekundarya mula sa mga pampublikong paaralan.

Nakaabot siya sa pang-rehiyong kompetisyon dahil sa pagkakapanalo niya ng ikalawang karangalan sa Division Science Fair na idinaos sa Don Alejandro Roces Sr. Science and Technology High School (DARSSTHS) noong ika-20 ng Setyembre 2013.

Unang nanalo ang 27-taong-gulang na guro ng ikalawang pwesto sa District IV Science Fair na ginanap naman sa P. Bernardo High School noong ika-13 ng Setyembre 2013.

- Maenette Aguilar, Jhon Gerald Opeña

Kaguruan ng District IV, humataw sa Yeba! Dance Contest

Krusians, humakot ng parangal sa District Science Fair

Wagi ang kaguruan ng mga pampublikong paaralan sa Lungsod Quezon sa Yeba! Dance Contest na ginanap sa Quezon City Memorial Circle (QCMC) noong Oktubre 2013.

Nakuha ng mga grupo ng mga punongguro ang kampeonato sa District IV, habang pumangalawa naman sa puwesto ang kaguruan sa isa pang kategorya.

Kasama ang mga napiling guro sa Krus Na Ligas High School na sina Irene Ancheta, Marievic Perez, Ralph Gregor Fetesio, Evelyn Albaniel, Mark Anthony Oroceo, Mary Joy Velayo, Mathy Angeles at Ma. Theresa Bautista sa mga guro na bumuo sa District IV Yeba!

Dance Group ng kaguruan. Kasama rin sina MAPEH Department Head Elmer Ariate Jr. at School Principal Janet Dionio (Department Heads at Principals Dance Group).

Ang proyektong ito ng mga opisyal ng lungsod ay may layuning manghikayat sa pag-e-ehersisyo sa pamamagitan ng pagsasayaw. Ang Yeba! ay isang dance workout na nakabatay sa mga etnikong pagsasayaw sa Pilipinas na hinaluan ng hiphop, samba at salsa.

Umani nang medalya ang mga mag-aaral ng Krus Na Ligas High School (KNLHS) nang manalo ang lahat ng kalahok nito sa paligsahang pang-Distrito ukol sa Siyensya noong ika-13 ng Setyembre 2013 sa Ponciano Bernardo High School.

Kinilala ang mga mag-aaral na si Leonard Marcelino mula sa IV-Rizal, Ma. Jhanyles Tungala mula sa III-Quisumbing at

- Kristian H. Conda Sa pamamagitan ng malarobot na kasuotan at mga astig na galawan kasabay ng nakakaindak na pagkanta, nakamit ng Krus Na Ligas High School (KNLHS) ang ikalawang puwesto sa katatapos lamang na Math Jingle Competition sa Division Math Expo 2013 na ginanap sa Quezon City High School.

Sa kabila ng mga ito, hindi naging sapat ang mga naging sandata ng KNLHS upang makamit ang unang puwesto mula sa Ernesto Rondon High School (ERHS).

Ayon sa ilang estudyanteng lumahok sa nasabing patimpalak, hindi naman sila nagkulang sa effort at execution ng kanilang pagtatanghal, bagkus ay sadyang mas pulido lamang ang ipinakita ng ERHS.

Ang piyesang kanilang inilahok ay binubuo ng mga tono ng kantang hango sa sikat na theme song ng robot series na “Voltes V” at sikat na kantang “We Will Rock You” at ang natitirang bahagi ng piyesa ay sariling komposisyon na ng kanilang tagapagsanay na si Archie Martinez.

Bago pa man sumabak sa laban ang KNLHS ay puspusan na ang kanilang page-ensayo sa tulong ni Martinez at sa pangangasiwa ng kanilang gurong tagapayo sa Matematika na si Charile Gallinera at ng Punong Tagapamahala ng Kagawaran ng Matematika na si Janet Aribon.

Tatlong oras sa loob ng tatlong araw sa isang linggo

Namayagpag ngunit kulang KNLHS, pumangalawa sa Math Jingle Contest Ni Chet Dominique De Vera

Kodak-an muna! Mga piling magaaral sa ikaapat na taon bago magsimula ang kumpetisyon Math Jingle -Litrato mula kay Daniel Matthew C. Butardo-

(Lunes, Miyerkules at Biyernes) ang inilalaan ng mga piling magaaral mula sa IV-Rizal na sina Mica Santos, Christian Santos, Maira Baguio, Reiven Pascasio, Jesslyn Kate Gibaga, Jaya Torres, Bituin Balajadia, Jhensan Jake De Jesus, Louies Dominique Francisco, Gerald Guttierez, Kyna Inojas, Marissa Iñigo, Joe-Mari Jalla, Ivy Sumalinog, Krystle Manzon, Daniel Matthew Butardo, Kevin Cadavis, Jhon Gerald Opeña, Michelle Peralta at Epharaim John Galban.

Ngunit hindi mabubuo ang grupo kung wala ang mga piling mag-aaral na galing sa ibang pangkat na sina Reynald Gan, Christine Joy Salvador at Prince Santiago mula sa IV-Del Pilar, at Eliza Bahande galing IV-Silang.

Ang temang “Meeting the Challenges of K-12” ang

nagsilbing gabay ng mga kalahok sa kanilang pagbuo ng piyesang nagamit.

Sa pitong paaralang lumahok sa patimpalak, isa ang Tandang Sora High School sa mga nagwagi at nakamit nila ang ikatlong puwesto.

Ipinakita rin ng mga kalahok ang kanilang pagkamalikhain sa paggawa ng kanilang costume sa pamamagitan ng paggamit ng katya bilang tela at recycled CD’s bilang disenyo sa kanilang robotic get-up.

Ang mga nabanggit na lumahok sa Math Jingle Competition ay sila ring lumahok sa Sabayang Pagbigkas kung saan KNLHS ang nag-kampeon.

Ang kanilang kampeonato ay sa tulong din ng kanilang tagapagsanay na si Martinez.

Nikki Angela Perez ng VIIIDiamond na nagkamit ng unang karangalan ngunit sa magkakaibang lebel sa Poster Making Contest.

Nakamit naman ni Kim Luna ng VII-Sampaguita ang ikalawang karangalan sa ganoon ding kategorya.

M a s a y a n g ipinagmalaki ni Marvin Diaz, gurong tagapayo at Ramon Armenta, chairperson ng Science Department, ang nasabing pagkakapanalo kung saan sila ang naging

Dahil sa pagkapanalo sa Regional Science Fair, nagkaroon siya ng pagkakataong irepresenta ang NCR sa prestihiyosong pambansang patimpalak, ang 11th National Science Quest, na pinangangasiwaan ng Association of Science Educators in the Philippines (ASEP).

Gaganapin ito sa Pedro Guevarra Memorial National High School sa Sta. Cruz, Laguna mula sa ika-pito hanggang ika-siyam ng Pebrero 2014.

“The competition aims to promote academic excellence in Science through camaraderie and sportmanship among students and coaches,” ayon kay Diaz.

Laws of Motion ang naging paksa ng kanyang ginawang SIM.

Binubuo naman ng Guide Card, Activity Card, Assessment Card, Isang eksibit ng mga modyul ng Enrichment Card at mga kalahok sa Regional Science Reference Card ang SIM Fair, kabilang ang nagwaging “The na siyang pinagbatayan Adventures of Brain Newton” ni Diaz. sa pagpili ng tatanghaling -Kuha ni Marvin L. Diazpanalo.

Naglalayon ang kategoryang ito na mapausbong ang iba’t ibang pamamaraan sa pagtuturo upang mas magka-interes ang mga estudyante sa pag-aaral at mas lumawak ang kaalaman ng mga ito lalo na sa asignaturang Science.

Dagdag dito, ang pangunahing hangarin nito ay mapataas ang lebel ng pag-unawa sa “least mastered skills o Science topics” ng mga estudyanteng walang masyadong kakayanan o nahihirapang umunawa.

Si Diaz ay nagtapos sa Philippine Normal University (PNU) ng kursong Bachelor in Secondary Education major in Biology.

Ang nalalapit na paglahok ni Diaz sa isang national competition ang pinakamalaking naabot ng kahit sinong guro ng KNLHS sa mga nagdaang taon.

tagapagsanay ng mga ito.

“Environmental Protection and Conservation of Ecosystem” ang naging tema sa kompetisyong nabanggit na may mga kategoryang Quiz Bee, Poster Making, Scientific Investigatory Project at Strategic Intervention Material.

Humigit kumulang 14 na pampubliko at pribadong sekondaryang paaralan ang nakilahok dito.

Kabilang na ang Quezon City High School (QCHS), Ramon Magsaysay Cubao High School (RMCHS) at

Don Alejandro Roces Sr. Science and Technology High School (DARSSTHS).

Hindi man pinalad manalo ang mga ito sa Division Science Fair noong ika-20 ng Setyembre 2013 sa DARSSTHS, masaya si Diaz matapos ipakita ang husay sa konsepto at galing sa pagguhit at pagkukulay ng mga estudyante ng KNLHS na nasungkit ang pangkalahatang ikalimang pwesto sa taunang District Science Fair.

- BLTD

Krusada, IV-Rizal, wagi sa dalawang YMCA contests Umani nang parangal ang mga miyembro ng Krusada at isang estudyante mula IV-Rizal sa dalawang magkahiwalay na taunang patimpalak ng Young Men’s Christian Association (YMCA).

Unang nakasungkit ang Krusada ng mga panalo sa pangunguna nina Kristine Marvie Valenzuela at Iverson Quilal-lan sa YMCA Crash Training and Search for Outstanding Campus Journalists noong ika-16 ng Oktubre 2013 sa Ramon Magsaysay (Cubao) High School.

May temang “Maximizing Youth’s Potential through Technological and Social Involvement”, kinuha ni Valenzuela ang fourth place sa News Writing (English) at si Quilal-lan naman ay 10th place sa Cartooning (Filipino).

Kapwa sila mga mag-aaral mula III-Quisumbing.

Ang kanilang pinagsamang panalo ang pinakamataas sa kasaysayan ng Krusada pagdating sa paglahok sa YMCA.

S a m a n t a l a , napagwagian din ni Leonard Marcelino mula sa IV-Rizal

ang ikalawang parangal para sa kategoryang On-the-Spot Poster Making Contest para sa YMCA Talent Olympics noong ika-29 ng Nobyembre 2013 sa Pinyahan Elementary School.

Ang tema para sa dalawang patimpalak ay pareho lamang.

Ang mga mag-aaral ng Krus na Ligas na nakilahok sa iba pang kategorya ng huling binanggit na patimpalak ay sina Valenzuela (Extemporaneous Speech); Maira Bagiuo (Essay Writing), Nadia Enca (Oration) at Christian Santos (Quiz Bee) mula IV-Jose Rizal; at Eric Guemo (Vocal Solo) mula VIIIJasper.

Sa mga nakalipas na taon, marami na ring student journalists mula sa Krusada ang hinirang ang kahusayan at nabansagang isa sa “Outstanding Campus Journalists”. Huling nanalo noong 2007 sina Karen Severino ng seventh place para sa Editorial Writing (Filipino) at June Ace Esteban ng second place sa Sports Writing (English).

Si Esteban ay nagkampeon bilang kinatawan ng Far Eastern University (FEU)– Manila at FEU Advocate sa parehong kategorya ng Sports

Coverage at Sports Feature Writing (college level) sa In The Huddle: National Sports Writing Competition noong Nobyembre 2010. Ang judge panel ng kompetisyong iyon ay ang batikang sports writer na si Manolo “Bong’’ Pedralvez at si Josiah Albelda, sports editor ng Rappler.com para sa 2013 at writer para sa ABS-CBN Sports.

Ang FEU Advocate ang opisyal na University-wide student publication ng FEU.

Sa taong 2003 naman, naganap ang YMCA para sa mga journalists sa Juan Sumulong High School noong ika-20 ng Nobyembre 2003. Nagwagi si Aizel Marie Catan sa News Writing (English) ng 10th place at si Denson Puente sa Editorial Cartooning (English) ng ninth place.

Si Adriene Melecio ay nanalo ng third place sa Feature Writing na ginanap sa Gen. Camp Aguinaldo High School noong ka-16 ng Oktubre 1999.

- Aira Mae O. Aga at Kristen G. Placiego

BALITA

Bless Lorraine T. Desabelle Patnugot ng Balita

Matapos ang walong taong paghihintay KNLHS kampeon sa Sabayang Pagbigkas ni Zyra Corrine G. Cabudoc

Halo-halo.Nagmula man sa magkakaibang pangkat, nagkaisa pa rin ang mga mag-aaral ng ikaapat na taon upang muling magpakitang-gilas sa sabayang pagbigkas.

-Kuha ni Daniel Matthew C. Butardo

Katagisan ng galing ang iba`t ibang mahuhusay na paaralan, tinanghal na pinakamagaling ang Krus na Ligas High School (KNLHS) pagkalipas ng walong taon matapos angkinin ang unang karangalan sa Sabayang Pagbigkas sa District IV at Quezon City.

Ang grupong lumahok sa paligsahan, na may temang “Wika Natin Ang Daang Matuwid” bilang paggunita sa Buwan ng Wikang Pambansa noong Agosto 2013, ay binuo ng 25 miyembro mula sa iba`t ibang pangkat ng ikaapat na taon.

Sina Mica Santos, Joe-mari Jalla, John Gerald Opeña, Daniel Matthew Butardo, Maira Baguio, Marissa Iñigo, Jhensan Jake de Jesus, Dominic Francisco,

Jesslyn Kate Gibaga, Kyna Inojas, Christian Santos, Gerald Gutierrez, Leonard Marcelino, Reiven Pascasio, Jaya Torres, Bituin Balajadia, Kevin Kyle Cadavis, Michelle Peralta at Antoneth Serrano ang kumatawan para sa IV-Rizal sa buong kompetisyon.

Samantalang sina Prince Santiago, Reynald Gan, Abegail Luberio at Rizza Villanueva mula sa IV-Del Pilar, Maria Eliza Bahande mula sa IV-Silang at Ria Alforque mula sa IV-Aguinaldo naman ang kumumpleto sa grupo.

Ang naging tema ng kanilang kasuotan ay pagiging katutubo gamit ang camiso de chino at kulay-kaki (brown) na pangibaba. Nasyonalismo ang naging paksa ng kanilang mga kanta na pinaigting

Krusada, inimbitahan ng tanyag na pahayagan Ni Christian P. Santos

ng piyesa nilang “Huling Paalam” ni Gat Jose Rizal.

Naganap ang pang-distritong Sabayang Pagbigkas noong ika-15 ng Agosto 2013, kung saan nakuha nila ang unang karangalan laban sa Quezon City High School (QCHS), Doña Josefa Jara Martinez High School at Flora A. Ylagan High School (FAYHS).

Nakamit ng QCHS, Jara at FAYHS ang ikalawa, ikatlo at ikaapat na karangalan, ayon sa pagkasunud-sunod.

Samantala, naganap ang tagisan ng galing sa pang-lungsod na antas noong ika-25 ng Agosto 2013 kung saan nakamit din ng KNLHS ang unang karangalan kalaban ang Balingasa High School, Culiat High School,

Tandang Sora High School at Batasan Hills National High School.

Ang pagsasanay ng kanilang grupo noon ay nagaganap tuwing 8:00 ng umaga at natatapos ng 4:00 o 5:00 ng hapon, kung saan naging suliranin ang madalas ng pagliban sa klase bagama’t may pahintulot ng karamihan ng kaguruan.

Ayon kay Archie Martinez, tagapagsanay, halos lahat ng mga paaralan na sumali ay magagaling, kaya masaya sila na bigyan ng karangalan ang paaralan.

Si Martinez din ang naging tagapagsanay ng grupo sa Math Jingle na nanalo ng ikatlong karangalan sa Division noong 2003.

Maliban kay Martinez, ginabayan din ni Filipino Department Head Leonila Angeles ang grupo.

Ayon kay Lyle Edryl Dela Cruz, dating mamamahayag ng Krusada, walong taon na ang nakalilipas nang huling magwagi ang paaralan sa Sabayang Pagbigkas.

Ang panalong tinukoy ay nangyari sa batch nina Eliazar Iñigo noong 2005.

-Mga ulat mula kay Mica Santos at Maira Baguio

ang mga human at technical resources na nasa loob ng isang pahayagan.

“Natutunan ko yung importance ng campus paper sa school pati ‘yung mga taong nag-li-lead dito. Narealize ko rin na di rin biro ‘yung pagiging parte ng school newspaper dahil hindi lahat ng estudyante ay nabibigyan ng ganitong oportunidad,“ saad ni De Vera.

Tanging Krusada lamang ang high school publication na inimbitahan sa seminar.

Ipagpatuloy sa pahina 12...

Mag-aaral ng IV-Rizal, hakot-parangal sa 3 patimpalak Ni Jhon Gerald Opeña

Sa pambihirang pagkakataon. Ang mga kinatawan ng KNLHS sa FEU Memo VIII ay mataimtim na nakikinig sa talakayan sa pamamahayag.

-Kuha ni Marsha O. Gatchalian-

Nagkaroon ang piling manunulat ng Krus Na Ligas High School (KNLHS) ng pagkakataong maturuan ng mga manunulat ng Far Eastern University (FEU) Advocate sa pamamagitan ng “Memo VIII: Upholding Excellent Campus Paper Management and Student Relations” na idinaos sa naturang paaralan noong ika13 ng Setyembre 2013.

Ang mga kinatawan ng “Krusada”, opisyal na pahayagan ng KNLHS, sa pagtitipon ay sina Maira Baguio, punong patnugot (Editor-in-Chief); Chet Dominique De Vera, tagapamahalang patnugot (Managing Editor); Gerald Opeña, tagapamahala ng sirkulasyon (Circulation Manager); Mary Catherine Angelica Lacap, punong tagapagwasto (Copyeditor) at Kristine Marvie Valenzuela, news writer. Ang unang tatlong binanggit ay mula sa IV-Rizal, samantalang ang huling dalawa ay mula VIIIDiamond at III-Quisumbing, ayon sa pagkakasunod.

Natutunan nila ang tamang proseso ng pamamalakad ng mga tao at trabaho sa pahayagan.

Bukod dito, napag-aralan din nila kung paano makabuo ng relasyon sa loob at labas ng pahayagan kaugnay ng mga gawain dito.

Nalaman din nila kung saan at kailan dapat gamitin

Taglay ang malawak na pag-iisip para bawat pagguhit at imahinasyon buhay sa bawat kulay, pinatutunayan ng isang mag-aaral mula sa IV-Rizal ang husay niya at buong paaralan sa iba’t ibang patimpalak.

Namayagpag ang husay sa pagguhit at paglikha nang makabuluhang mga larawan sa Values Education Poster-Making Contest ni Leonard Marcelino ng IVRizal bilang kinatawan ng District IV laban sa limang pinakamahuhusay na kalahok sa buong lungsod na ginanap sa Ramon Magsaysay (Cubao) High School noong ika-14 ng Nobyembre 2013.

Napagwagian niya ang titulong pangalawang pinakamahusay sa buong Quezon City laban sa mga pambato ng San Bartolome High School (SBHS), Judge Feliciano Belmonte High School (JFBHS), Masambong High School (MHS), New Era High School (NEHS) at Quirino High School (QHS).

Bago pa man maging kinatawan ng District IV si Marcelino ay tinalo niya ang mga kinatawan ng iba’t ibang paaralan sa nasabing distrito, kabilang ang RMCHS, Quezon City High School (QCHS), Manuel Roxas High School (MRHS), Camp Crame High School (CCHS) at Doña Josefa Jara Martinez High School (DJJMHS).

Ipagpatuloy sa pahina 12...

Hunyo - Disyembre 2013

3

Tatlong mag-aaral wagi sa ‘National Art Competition’ Ni Reiven C. Pascasio

Husay ng kamay at utak at nilakipan ng determinasyon ang ginamit ng mga estudyante ng Krus Na Ligas High School (KNLHS) upang manaig laban sa kapwa nila pintor sa buong bansa.

-Kuha ni Marvin L. Diaz

Mga batang pintor. Gamit ang malikhaing isip at maparaang kamay, nag-uwi ng karangalan sina Allen Jae Gonzales , Nikki Angela Perez at Ma. Jhanyles Tungala sa Juan Matipid Art Competition.

Wagi sa Category A na para sa edad 10 hanggang 15 sina Nikki Angela Perez (1st place), Allen Jae Gonzales (2nd place) na parehong galing sa VIIIDiamond at Ma. Jhanyles Tungala (runner up) mula sa III-Quisumbing sa tulong ng kanilang gurong tagapayo na si Marvin Diaz ng KNLHS sa naganap na Juan Matipid 4th National Art Competition.

Ang nasabing kompetisyon ay may temang “Juan Matipid and the Generation G: A Green Lifestyle Starts With Me” na naglalayong manghikayat ng mga kabataan na alagaan ang at maging responsable sa kalikasan, manghikayat sa paggamit ng mga produktong eco-friendly at turuan ang mga ito sa paggamit ng creative skills para sa pagpapahayag ng adhikain.

Nakatanggap ang mga nanalo ng katumbas na halaga at sertipiko ayon sa kanilang puwesto. Si Perez ay nakakuha ng 10,000 piso, si Gonzales naman ay 7,000 at sertipiko naman para kay Tungala.

Ang kanilang mga canvas ay nagpapakita ng tama at natural na paraan para mapangalagaan ang kalikasan. “Everyone wants to make the world better,” ang unang pangungusap sa caption nang ipininta ni Perez.

Sa papamalakad ng Trans-Asia Oil and Energy Development (Trans-Asia), naitakda pamantayan upang hirangin ang panalo batay sa kaangkupan ng iginuhit o dibuho sa tema, dami ng boto mula sa online poll at apila na makukuha ng kanilang canvas mula sa mga hurado para maipakita ang kanilang pagiging malikhain na batang pintor.

Ipagpatuloy sa pahina 13...

‘Journ Team’¸ 3rd place sa Reading Proficiency Contest Pinatunayan ng mga manunulat mula sa Krusada na hindi lang sila mahusay sa pagsulat ng akda, kun’di mahusay rin sa pagbabasa at pag-unawa sa mga binasa.

Ipinakitang muli ng Krus Na Ligas High School (KNLHS) ang galing ng mga estudyante nito sa pag-unawa at kalidad ng kaguruan sa pagtuturo ng wikang Ingles (English) nang tanghaling third overall best school laban sa 48 iba pang paaralan sa Division English Reading Proficiency Contest.

Sina Mary Catherine Angelica Lacap mula VIII-Diamond, Kristine Marvie Valenzuela mula III-Quisumbing at Maira Baguio mula IV-Rizal ay pare-parehong tinanghal na 5th placer, habang si Katherine Flor Castillo mula VII-Sampaguita ay tinanghal na kampeon sa kaniyang antas na ginanap sa Ramon Magsaysay (Cubao) High School noong Nobyembre 28, 2013.

Lahat ng ipinanlaban sa Reading Proficiency Contest ng English Department ay pawang mga miyembro ng opisyal na pahayagan ng KNLHS, ang Krusada. Sila ay nakapag-uwi na rin ng kani-kaniyang karangalan para sa pahayagan.

Ang mga nabanggit na estudyante ay sinanay nina Maria Carla Romero (grade VII), Jeremi Rose Sales (grade VIII), Rhodora Sabandal (third year) at Josephine Flores (fourth year).

Pinatnubayan ni English Department Head Avelina Sanidad.

Si Castillo, isang 13-taong-gulang na Editorial writer, ay lalahok sa Regional Reading Proficiency Contest ngayong Enero.

Tanging ang top one lamang para sa bawat antas umuusad para sa pang-rehiyong patimpalak.

Si Marjorie Iñigo ang huling Krusian na umabot sa Regional Division Reading Proficiency Contest, kung saan siya rin ay nagkampeon.

Si Iñigo ay kasalukuyang isang iskolar sa University of the Philippines–Diliman at kumukuha ng kursong AB English Studies.

Noong nakaraang taon, si Lacap ay nakuha ang second place sa pang-dibisyong patimpalak.

4

Hunyo - Disyembre 2013

PANITIKAN

Marahil ay sawa ka na kaibigan, Sa tulang ganitong akdang pampanitikan Ngunit nasisiguro kong iyong magugustuhan Tulang mismong buhay mo mismo ang laman Mula noong masilayan ang sinag ng araw At mamulat ang iyong mata sa mundong ibabaw Ano ang iyong natatanaw Sa bayan mong unti-unting pumapanglaw?

Pangungurakot dito, giyera doon Mula kay Aguinaldo hanggang kay Aquino Matatapos pa ba ang kahibangang ito?

O patuloy na lang tatatak sa buhay ng Pinoy?

Marahil ay nakapili ka na Ng kursong iyong gustong makuha Medisina, arkitektura, et cetera, et cetera Ehh, ano ngayon?

Hindi ba’t para sa sarili mo lamang iyan?

Nasaan ang Wakas Ni Jonamicah R. Manalang Ayon sa nakagisnan At sa una’y akala ko Bawat isa ay may istorya At buhay ay parang libro Binuksan ko ang unang pahina Kasabay ng aking isipan At sinimulan igalaw ang mga mata Mula kaliwa patungong kanan Sa kalagitnaan ng pagbabasa Napansin kong parang may kulang Ipagpapatuloy ko pa ba?

Bigla akong nag-alinlangan Habang panipis nang panipis Mga pahinang nasa kanang kamay Tibok ng puso’y pabilis nang pabilis Tagaktak ng pawis ay walang humpay Isang katanungan ang gumising sa aking diwa Paano nga ba matatapos ang kwentong binabasa?

Sa huling pahina, ako’y nagtaka Nasaan ang wakas? Nasaan na?

Isinara ko ang aking mga mata At bigla kong napagtanto, Kasabay ng isang buntong-hininga ‘Di pala libro ang buhay ko Sa punto ring iyon Naunawaan ko ang lahat Ang pagkakaiba ng tumatakbo pang kwento sa nakasulat Bakit nga ba inihahambing Ang buhay sa libro Kung hindi ito maaaring makinita o maimbento?

Marahil ay susumbatan mo ang dito ay umakda Ngunit, hindi nga ba’t ikaw ay ang iyong pamilya Ehh di kayo na?

Samantalang lagi mong tinatawag ang Pilipinas Sa mga tula, sanaysay at palabas Na “Inang Bayan” at “Lupang Sinilangan” Ngunit ano ito’t iyong itinataguyod ang iyong sarili lamang Binigyan ka ng dakilang lumikha ng pagkakataon, Na tumuntong sa kanyang nilikhang mundo Huwag lamang ang sarili mo ang ibangon mo Sa halip ay magsumikap ka para sa bayan mo.

Buhay Pilipino ay ating baguhin Ugaling kaniya-kaniya at ating lisanin Nang makilala sa mundo ang ating bansa Isang lipunang may progreso at pagkakaisa.

Ehh, ano ngayon?!

Isabuhay mo kaya.

Pagsubok sa Buhay Ni Enoch Aaron Joseph T. Casaman

Problema sa mundo, patong-patong, punong puno Buhay nga kasi, mapaglarong totoo Mahirap mapaganda, bihirang maayos Patatagan talaga ang labanan dito Tulad na lamang ng isang tao Na tinago sa pangalang si Jes Victorio Buhay niya talaga, masalimuot na totoo Dahil sa kapansanang kanyang natamo Ngunit sa halip na magtago, piniling maging matapang nito Si Jes na pipi, ipinagpatuloy ang pagtakbo Tumakbo, nadapa ngunit pinilit makatayo Hanggang sa makapunta sa pinangarap na tagpo Ang buhay ay parang kumpetisyon Mayroong nananalo, mayroong natatalo Ito rin ay parang isang pagtakbo Problema ay pagdapa, solusyon ay pagtayo.

PANITIKAN

Carlos Emillio A. Pablo Patnugot ng Panitikan

Katuturan ni Nadia D. Enca

“Tinen tinen ten ten... Tinen tinen ten ten...” Haaaay buhay... Alas kwatro na naman ng umaga, ito na naman ang nakakariitang tunog ng aking alarm clock. Muling nang aabala sa mahimbing at masarap kong tulog. Kailangan ko na namang bumangon at pumasok sa paaralan, umupo sa silyang punong puno ng bandalismo, pilitin ang sariling makinig sa sinasabi ng guro kasabay ng pag iingay ng aking mga kamag aral, humanap ng makokopyahan ng takdang aralin na hindi ko ginawa kagabi at pumwesto sa dulong parte ng silid aralan kung saan hindi ako makikitang tulog ng aking guro. Isang karaniwang araw na naman. Araw araw sa buhay estudyante ko ganito nalang lagi ang nangyayari. Walang bago at paulit ulit nalang, nakakasawa na.

“Anak! Malapit na mag ala sais!

Dalian mo, mahuhuli ka na sa klase niyo!”

Natauhan ako sa sigaw ni Nanay. Dali dali kong tinapos ang aking almusal at nagsuot ng uniporme. Sa paglalakad ko, parehas na daan at pareparehong tao lang ang nakikita ko. Halos nakabisado ko na nga ata ang mga mukha ng mga nakakasalubong at nakakasabay ko sa paglalakad tuwing umaga.

Pagdating ko sa silid aralan, nakakukuliling na ingay ang sumalubong sa akin. May nagsisigawan, naghahalakhakan, nagbabatuhan ng mga papel at naghahabulan.

Ganitong ganito ang senaryo na sumalubong sa akin kahapon at noong iba pang mga nagdaang araw. Binalewala ko nalang ang mga naglilikot kong mga kaklase at humanap na ng mauupuan. Sino bang hindi masasanay sa ganitong ingay na simula pa noong unang araw ng klase ay naririnig mo na?

Sabi ng mga kaibigan ko ay wala daw akong pangarap sa buhay kaya ganito ako mag isip. Sang ayon naman ako sa kanila, sa katunayan, hindi ko alam kung anong gagawin ko at kung saan ako pupunta pagkatapos ko ng hayskul. Wala nga rin akong naiisip na posibleng maging propesyon ko balang araw. Naaalala ko lang, may nagsabi sa akin na “Lahat ng buhay natin ay may mahalagang papel na ginagampanan sa mundong ibabaw.” Sa totoo lang, labing limang taong gulang na ko ngunit hindi ko pa rin natutuklasan kung para saan ang buhay ko sa mundong ito.

“Magandang umaga po Binibining Llanto!” Bati ng aking mga kaklase. Ang kaninang ugaling gubat ng aking mga kamag aral ay naging asal anghel na tila napaka inosente, ganito ang lagi kong nasasaksihan sa tuwing may gurong pumapasok sa klasrum. “Magandang umaga rin,” tugon ng aking guro na may nakakapanibagong ngiti sa mga labi. “May ipapakilala akong mga ate at kuya sa inyo.” Nakangiti pa ring sabi ni Bb. Llanto at sumenyas sa labas ng pintuan na tila may gustong papasukin sa loob ng kwarto. Pumasok ang grupo ng kababaihan at kalalakihan na tila nasa kolehiyo na.

Himala, may bago ngayong araw na ito.

Isa isang nagpakilala ang mga panauhin nang may mga galak sa kanilang mga mukha. Ano kaya ang sadya nila dito?

Bagong senaryo ito sa akin kayat naging interesado ako sa kanila at nakinig ng mabuti sa bawat salitang binibitawan nila.

“Ngayong kilala niyo na kaming lahat ay may ikukwento ako tungkol sa buhay ko dati,”

sabi ng isang lalaki na sa pagkakatantya ko ay nasa labing siyam na taong gulang na at may magandang tindig ng pangangatawan at maamong mukha. Kaya siguro parang mga bulateng inasinan ang mga kamag aral kong babae, marahil ay kilig na kilig sa binatang nakatayo sa harapan. Mas lalo akong naging interesado sa ikukwento niya hindi dahil nakapanghihikayat ang kanyang kaanyuan ngunit dahil wala pa ang nagkwento sa akin tungkol sa personal nilang buhay.

“Nasa ikaapat na taon na ako ng kolehiyo at malapit na magtapos. Nais kong maging isang magaling na inhenyero at maiahon ang pamilya ko sa kahirapan,” pasimula niya. Naisip ko lang, buti pa siya may pangarap at may nais mangyari sa buhay. Nilingon ko ang aking mga kamag aral at mukhang tutok na tutok sila sa nagsasalita sa harapan. Marahil ay interesado din silang makinig sa istorya, muli kong binalik ang atensyon ko sa lalaki.

“Ngunit bago ako magkaroon ng pangarap ay nagsimula ako bilang ‘wala’.

Walang nais patunguhan at walang nais mangyari sa buhay. Araw araw gumigising at natutulog ako na parang walang nangyari.

Hindi kapansin pansin at nakikisabay sa agos ng buhay,” patuloy niyang kwento, napag isip-isip ko na napagdaanan na pala niya ang pinagdadaanan ko ngayon. Paano niya kaya ito nalampasan? Paano kaya siya natutong mangarap? At paano niya natuklasan ang katuturan ng kanyang buhay? Napakaraming tanong na gusto kong malaman ang sagot mula mismo sa karanasan niya.

“Marahil ay nakapagtataka kung paano nagbago ang pananaw ko sa aking buhay. Nagsimula itong mabago noong may nakilala ako. May ideya ba kayo kung sino itong nakilala ko na nagpabago ng buhay ko?” tanong niya sa amin. Oo nga, sino kaya iyon? Marahil ay kasintahan niya o di kaya ay bagong kaibigan. Walang nakasagot sa amin, bakas sa aming mga mukha ang pagnanais na malaman kung sino nga ba iyon.

“Ang Diyos, nabago ang lahat sa buhay ko simula nang makilala ko ang Diyos.

Noong nakilala ko siya ay nalaman kong hindi ako patapon at may silbi pala ako. Biniyayaan niya ako ng buhay dahil may mahalaga akong gagampanan sa buhay ng ibang tao,” tumagos sa damdamin ko ang sinabi niya. Hindi ko alam pero tila kinurot nito ang aking puso.

Mahalaga pala ang buhay ko. Sana noong una palang ay naisip ko na ito. Nakakalungkot lang na napakaraming segundo, araw, buwan at taon ang sinayang ko sa kawalan.

“Gusto mo rin bang mabago?

Gusto mo rin ba siyang makilala? Kung oo, itaas mo ang iyong kamay ng buong puso at sumabay sa panalangin” Walang pag aalilangan kong tinaas ang aking kamay at pumikit, sumabay sa kanilang dasal ng paghingi ng tawad at pasasalamat sa Diyos.

Napagtanto ko na ang araw na ito ay hindi pala karaniwan, hindi ko alam na sa araw na ito, malalaman ko ang kahalagahan ng aking buhay at higit sa lahat makikilala ko ang makapangyarihang nilalang na lumikha ng aking buhay.

Hunyo - Disyembre 2013

5

Ang Buhay Ni Sebastian Carl S. Razon

Ano nga ba ang pinakamahalaga?

Anong bagay ang pinakamasaya?

Tao, hayop at halamang humihinga, Buhay, ito ang kaloob ng Lumikha Buhay nga ang simbolo ng pag-asa, Dulot ng kabiguan kapag nawala.

Kaya`t lagi nating bigyang-halaga, Hindi ito marami, sadyang nag-iisa.

Ang buhay daw ay katulad ng gulong, Minsan umaabante, minsa`y paurong.

Minsan sa ilalim naiipit, nagigipit, Pagkatapos nama`y ginhawang abot-langit.

Parang selpon din ang buhay natin, Pagkaganda-ganda, lubhang mamahalin.

Kapag puno ang baterya, masigla sa gawain, Kapag napagod parang lobat na din.

Para ring paglalakbay ang buhay natin, Malayo ang lalakarin, may nais marating.

Wag manghina, bitbitin ang katatagan, Sapagkat sa dulo ang pangarap na kalangitan.

Ang buhay natin kasing dalisay ng hangin, Umaapaw na pag-ibig nang tayo`y likhain.

Ating mahalin at huwag balewalain, Gamitin sa kabutihan, bago pa man bawiin sa atin.

Alon

Ni Kristian Lloyd Sagun Ang buhay ay isang alon sa karagatan, May ibang maliit kaya nahihigitan.

Kaya`t mag-ingat sa malaking alon at baka ika`y matangay, Ngunit kung sama-sama, tayo`y magtatagumpay.

May malaking alon na nananamantala, Lahat tinatangay pati na rin ang mga isda.

Ngunit sila rin ay biglang nawawala, Dahil sa pagsama ng mga along nasalanta nila.

Ang alon ay pumapatay ng buhay, Tulad ng mga taong sa karangyaan.

Hindi man tayo halos naaapektuhan, Sila pa rin ay may sala sa kaban ng bayan.

May mga taong nagbubuwis ng buhay, Para lang malaman natin ang katiwalian sa pamahalaan.

Parang mga Rizal na matapang na gumagawa ng paraan, Para lang malaman natin ang dahilan kung bakit bansa natin ay matamlay.

Sa isang tingin, Aakalain mo sila`y inosente rin.

Ngunit para silang pusit, Na biglang naglalabas ng tintang itim.

Ako rin ay isang alon, Isang alon na patuloy ang paglakbay.

Isang alon na sumusunod sa panahon, Isang alon din na may hangganan ang buhay.

Mga dibuho nina Daryl Ian A. De Jesus at Ma. Jhanyles B. Tungala; Latag nina Lauralynn M. Peralta at Marlon P. Lu

6

Hunyo - Disyembre 2013

EDITORYAL

OPINYON

Pasanin

Sabi nila, ang high school life ang pinakamasayang yugto sa buhay ng isang estudyante. Dito mo mararanasan ang mga pangyayari na maaaring makapagpabago sa buhay at humubog sa pagkatao ng isang indibidwal.

Simula pa lang sa pagtapak ng isang mag-aaral sa paaralan, magsisimula na ang biyahe ng kumplikadong buhay sa high school. Bawat isa ay may iba’t ibang pagdaraanan at patutunguhan, depende kung paano mo kokontrolin ang iyong buhay. Kabilang ka sa tinatayang higit 2,000 kabuuang populasyon ng mga mag-aaral sa Krus na Ligas High School (KNLHS) mula Grade 8 hanggang 4th year. Mula sa bilang na ito, 42 na estudyante ang pumili ng kumplikadong landas na ito: ang pagiging kasapi sa opisyal na pahayagan ng KNLHS, ang Krusada (Crusader).

Sadyang mahirap ang pagiging estudyante kahit saan mang anggulo ito tingnan. Paano pa kaya kung ang isang estudyante ay may pasanin sa kanyang mga balikat na mga responsibilidad at trabaho? Sa isang ordinaryong kabataan na puro hayahay o pagpapaka-batugan ang inaatupag, hindi niya ito kakayanin. Hindi basta-basta ang pagiging estudyante at manunulat nang sabay.

“Kapag ikaw ay isang estudyante at manunulat, kinakailangan mong gawing araw ang gabi at gabi ang araw,” ayon kay Liana M. Barro, ang tagapayo ng opisyal na pahayagan ng Far Eastern University (FEU), ang FEU Advocate, sa isa sa kanyang mga pahayag sa isang seminar.

Pinapatunayan nito na hindi sapat ang buong maghapon para sa mga estudyante na kabi-kabilaan at tambak ang mga gawain sa academics, club at extracurricular activities.

Kung aalalahanin mo ang bilin ng iyong magulang, malamang ay nasabi na nila ang mga katagang, “Anak, seryosohin mo ang pag-aaral.” Hindi binuo ang paaralan upang maging palaruan kung saan sa kasiyahan lamang umiikot ang mundo. Pagdating sa totoong buhay, hindi lahat ng bagay ay maidadaan sa laro.

Mas mahirap ang kalagayan kapag ang isang estudyante ay walang tamang time management. Sa kalagitnaan ng pag-aaral hindi maiwasang maisantabi ang ibang mga bagay. Mararanasan mo ang mawalan ng oras para sa mga taong nakapaligid sa iyo. Wala ka ng panahon para sa mga kaibigan, sa taong minamahal, sa pamilya at dumarating din sa puntong wala ng nakalaang oras para sa sarili. Halos kainin na ng itinuturing na pangalawang tahanan ang panahon na sana ay nakalaan sa ibang bagay.

Sa kabila ng lahat, patuloy lang ang biyahe ng buhay gaano man kabigat ang pasanin na dinadala. Kakat’wang isipin na kabaligtaran ito sa unang pahayag na ang pag-aaral ay hindi isang laro. Kalakip ng hirap na mararanasan ay ang kasiyahang matatamo pagkatapos ng lahat. Masasabing ito ang naging susi sa mga tagumpay na nakamit ng Krusada sa loob ng nakaraang walong buwan.

Sa nakalipas na anim na buwan, bawat estudyante ay may iba’t iba ng napagdaanan sa loob ng paaralan.

Maaaring mayroon sa inyo ang nangunguna sa klase, nagkaroon ng maraming kaibigan, nakatanggap ng bagsak na grado at nasawi sa buhay pag-ibig. Bilang isang estudyante, malalagpasan din ang lahat pagdating ng panahon at magsisilbi na lamang itong aral.

Pagkatapos ng lahat, anuman ang katayuan mo bilang isang estudyante, babalik ka pa rin sa puntong kung saan simple lang ang takbo ng buhay. Walang inaalalang mga problema. Sa loob ng apat na taon ng high school life. Matuto kang i-enjoy at patunayan ang kasabihang, “High school life is the best.”

Lupon ng Patnugutan ng Krusada Taong Pampaaralan 2013-2014 Maira D.Baguio Punong Patnugot Chet Dominique De Vera Tagapangasiwang Patnugot Jhon Gerald Opeña Tagapamahala ng Sirkulasyon

Emmanuel Joseph B. Comargo Patnugot ng Agham Carlos Emillio A. Pablo Patnugot ng Panitikan

Mary Catherine Angelica U. Lacap Punong Tagapagwasto

Daniel Matthew C. Butardo Punong Litratista

Bless Lorraine T. Desabelle Patnugot ng Balita

Ma. Jhanyles B. Tungala Punong Kartunista

Jonamicah R. Manalang Patnugot ng Lathalain

Lauralynn M. Peralta at Marlon P. Lu Mga Tagapaglatag

Christian P. Santos Tumatayong Patnugot ng Isports

June Ace G. Esteban at Manuel Luis A. De Jesus Mga Tagapagsanay Marsha O. Gatchalian Gurong Tagapayo sa Pamamahayag

Avelina G. Sanidad at Leonila A. Angeles Mga Gurong Tagapangasiwa (Ingles at Filipino)

Janet D. Dionio Punongguro

Ligaya A. Regis GES sa Pamamahayag

Isyu ng Dyaryo Wonderstruck

Isang taon na ang nakalipas at muling nagbabalik ang aming pahayagan upang wakasan ang isyu nang nakaraan at sagutin ang inyong mga katanungan.

Ang mga katanungan gaya ng: Nasaan na ang dyaryo? Ano’ng nangyari sa perang ibinayad para rito? Bakit walang inilimbag ang Krusada? Marahil marami na sa inyo ang naginit ang ulo ukol sa usapin ng dyaryo. Bago tuluyang gumulo ang lahat, maaaring kumalma muna at intindihin ang lahat ng nakasulat.

Bilang kinatawan ng Krusada, ako ang napiling “Lumilipad na naman ang isip ko, para bang ako’y nasa kalangitan, sa tuwing si Momay ay aking natitikman.” Isang liriko mula sa kantang Momay ng Juan Thugs (rap group) na nangangahulugang masarap ang pakiramdam kapag lutang ka sa marijuana.

Kung tutuusin, marami naman akong maaring ilathalang artikulo bukod dito sa ipinagbabawal na gamot, ngunit bakit nga ba ito ang napili ko?

Simple lang, dahil sa mga napapansin ko sa aking paligid, halos ka-edad ko lang at ang mas malala pa, ay mas bata pa sa akin ang mga sumusubok nito sa kadahilanang nakikisunod lang naman “daw” sila sa uso.

Alam kong marami na sa atin ngayon ang nakakakilala kay Momay (marijuana). Sa mga hindi nakakakilala sa kanya, sa tingin niyo ba siya ay

maghayag at luminaw sa nga katanungang malimit na ibato sa amin.

Hindi gan’un kadali ang bumuo ng 16 na pahina ng dyaryo. Dumadaan ito sa madugong proseso ng pagsulat ng mga artikulo, typing, copyreading, editing, pagination, layouting, printing at publishing. Kung babalikan ang mga naging pangyayari nang nakaraang taon, maraming salik ang nakaapekto kung kaya’t hindi naging maganda ang kinahantungan ng dyaryo.

Una sa lahat, ang oras. Nasa bandang ikaaapat na kwarter na

noon nang simulan ang pagbuo ng dyaryo. Dapat niyong malaman na sa bawat dyaryo ay may nakakabit na deadline.

Marami ang nagkumahog sa paggawa ng article, karamihan pa sa mga ito ay madalian na lamang at hindi na napagtuunan ng pansin kung kaya’t hindi maiwasan na magkaroon ng pagkakamali sa mga artikulo.

May tinatawag rin tayong overhauling.

Sadyang kumplikado ang proseso ng editing, kapag may binago ka sa isang parte ng layout malaki ang

posibilidad na lahat ay madadamay at mababago ang kabuuan. Huli na rin nang makita ang mga pagkakamali sa ilang artikulo sapagkat nakalayout na ang dyaryo. Ito ang mas nagpahirap sa pagbuo ng dyaryo.

Sa kabila ng mga balakid na iyon, nagawa pa rin naming makabuo ng dyaryo. Sa katunayan, mayroong nailimbag ngunit iilang kopya lamang. Ilang mga guro lamang ang nabigyan. Bakit nga ba sila lang? Nasa proseso pa rin ito ng editing, hindi pwedeng maglimbag ng daan-daang kopya lalo na kung may kailangan pang baguhin.

Nagtataka siguro kayo kung bakit naningil para sa student publication fee gayong may “No Collection Policy” na tinatawag ang Department of Education (DepEd). Para malinaw sa lahat, ayon sa DepEd Order 41 series of Ipagpatuloy sa pahina 14...

Lutang ka na ba?

Itigil mo na!

The Fact Sheet

isang mabuting kaibigan na nakakapagpagaan ng pakiramdam mo? O isang malagim na bisyong maaaring magpabagsak sa’yo?

Ayon sa isang website sa Internet, maraming positibong epekto ang marijuana sa isang tao. Nariyan ang pagginhawa ng kanilang kalooban, nakakaramdam ng kasiyahan, na-i-enjoy ang musika at sining, tumataas ang creativity level at marami pang iba.

Hindi lang basta-bastang pananaliksik ito, nakabatay din ito sa mga eksperimento

ng mga eksperto. Totoo nga, kaibigan si Momay. Pero, ang kaibigan nga, madalas “plastik”, sinisira ka ng hindi mo namamalayan.

Halimbawa na nito ay ang pagkabalisa, paghina ng memorya, matinding depresyon, schizophrenia at maaaring humantong sa tuluyang mawalan ng kontrol sa iyong utak, o simpleng mabaliw ka. ‘Di ba isa siyang malagim na bisyong pababagsakin ka?

Ngayon, alam mo na kung ano ang maaaring maging epekto ng marijuana sa’yo. Pero kung hindi pa kita nahihikayat na itigil na

‘yan, hindi ako susuko para baguhin ka, sila at kayo.

Minsan na akong naging saksi sa mga taong gumagamit nito. Naaalala ko pa nga sa mga kapitbahay namin dati sa isang lugar sa Tondo, Maynila, hindi na baling hindi sila makakain o ang pamilya nila, basta makagamit lang sila nito. Ngayon, bakit ko sinasabi ang mga ito? Dahil ika nga ng ating pambansang bayani na si Gat Jose P. Rizal, “Kabataan ang pag-asa ng ating bayan.” Ngunit untiunti nang tumataliwas ang Ipagpatuloy sa pahina 12...

OPINYON

Aral ng Bagyo Aktibista

Jhon Gerald Opeña

Hunyo - Disyembre 2013

‘di mo napapansing sinasabi ng lahat. Linya ng mga taong mataas ang kumpyansa sa sarili, o ‘di kaya ay nananalig na positibo ang resulta ng isang bagay.

Mapapangiti ka nalang ‘pag naiisip mong hindi lang pala ikaw ang may kalokohang ginagawa

sa buhay, at marami pa palang nakakaaliw na mga bagay na ‘di lang natin napapansin. Mga ugali ng mga taong minsan nakakainis, nakakahawa pa nga. Ugaling mapagpabaya na ang tingin ng nakararami.

Ugaling ipinagkakatiwala nalang sa tadhana ang pwedeng mangyari. Ugaling

7

nagsasabing, “Bahala na.

Tiwala lang.”

Kung isa ka sa mga taong nabanggit dito, dapat lamang na maunawaan mong hindi ang mga salita o maling nagawa, hilig, ayaw, o kalokohan ang dapat maging instrumento ng panghuhusga. Bagkus, maging tanda na ine-enjoy Ipagpatuloy sa pahina 12...

Sa dinami-rami ng mga bagyong bumayo sa bansa partikular na sa Kabisayaan, hindi matatawaran ang pagbabayanihan ng mga Pilipino saan mang panig ng mundo. Sa kabila nito, samu’t saring insidente ng pananamantala ang lumutang kahit anong pilit na ikubli.

Bantog ang kaugalian nating mga Pilipino sa buong mundo bilang matatag at pagiging makatao. Mas inuunawa natin ang nakararami kaysa sa sariling kapakanan. Ika nga “It’s better to give than to receive.” Gayunpama’y hindi maitatanggi na hindi maaalis sa bawat isa sa atin ang crab mentality o paghahatakang pababa.

Panahon na nga ng trahedya, kani-kaniyang pasiklaban pa.

Tulad nalang ng mga pangyayari kamakailan lamang sa mga kababayan natin sa Visayas. Bumuhos man ng sandamakmak na tulong ang mga nasalanta ay tila hindi pa rin sapat ang

lahat ng ito. Ang tulong na pinaaabot ng mga sumaklolo ay dadaan pa sa hinaba-habang proseso.

Imbes na makatulong, ang ilan ay nakaaabala pa nga.

Ika walo ng Nobyembre ng opisyal na mag-landfall ang pinakamapanganib at pinakamalakas na bagyong naitala sa kasaysayan, ang bagyong Haiyan o mas kilala sa bansa bilang Yolanda.

Nag-iwan ng malaking pinsala ang nasabing bagyo sa mga mamamayan ng kabisayaan. Pinsala sa kabuhayan, ari-arian, mga impastraktura at kumitil ng libu-libong buhay. Umabot sa 6, 166 katao ang nasawi, 28, 626 sugatan at 1,785 pa ang nawawala. Hikahos ang mga lugar gaya ng Samar at Leyte sa mga pangunahing pangangailangan tulad ng tubig, pagkain at bahay na matitirahan. Nagmistulang tambakan ng mga patay na tao at hayop na naglalabas ng masangsang na amoy. Kung umaga’y tila mga aliping nagsisikap makainom man lang ng

katiting na tubig, nagaagawan kung may mga nagmamagandang loob na mag-abot ng tulong. Bata man o matanda, Kung gabi’y liwanag lang mula sa mga tala at buwan ang makikita kung meron man.

Makalipas ang halos isang linggo, inulan ng tulong ang mga nasalanta ngunit mas makupad pa sa pagong ang aksyon ng Administrayong Aquino. Humigit kumulang 375 million U.S dollars ang nakarating na tulong mula sa iba’t ibang bansang sumaklolo sa sitwasyon ng Pilipinas. Kung isasama pa ang mga donasyong nagmula sa ating mga kababayan sa loob at labas ng bansa, sasapat na ito sa libu-libong apektado sa bagyo. Imbes na matugunan at maibsan ang ang pinagdadaanan ng ating mga kababayan, ay lalong pinabibigat ng pamahalaan ang sitwasyon sa pamamagitan ng makupad na pag-usad ng tulong na pinadadaan pa sa paikot-ikot na proseso. Aral Ipagpatuloy sa pahina 13...

Bahala na si

Batman!

Fifty-fifty

#Selfie Sinistra

Madali lang ‘to. Ihaharap mo ang camera sa‘yo at ipupuwesto sa isang anggulo, kung saan medyo papalakihin mo ang mga mata mo at medyo papaliitin ang mga pisngi mo. Ipoposisyon mo ang hinlalaki mo sa pindutan o shutter sabay pindot o click.

Nakagawian na ng maraming tao ngayon ang kumuha ng litrato ng kanilang sarili nang mag-isa o kaya’y pang-maramihan.

“May mga kuhang malungkot, mayroon ding masaya.

Mayroon din ‘yung nakanguso na tila pato ang ginagaya. May kuha ng bagong damit o kaya bagong gupit. Meron ‘yung wacky at pa-cute at ‘yung kunwari ay galit.” Ito ang lyrics mula sa kantang pinamagatang “Selfie Song”. At mula nga sa

pamagat nito, “selfie” ang tawag sa pagkuha ng litrato sa sarili nang mag-isa.

Ang sining ng pagsi-selfie ay isa sa mga nakagawian na ng mga tao marahil ay maraming taon na, ngunit hindi lang natin pansin. At ayon sa isang sarbey, mahigit 31 milyong litrato sa Instagram ang nalagyan ng hashtag na #selfie. At ayon sa isang pananaliksik sa Pew Center sa ibang bansa, 91 porsyento ng kabataan sa Amerika ang nakapag-post ng litrato nila sa Internet at sa iba’t ibang social networking sites.

At hindi pa nagtatapos ang kwento rito.

Ang mga sikat na artista sa Hollywood tulad nina Miley Cyrus, Rihanna at Justin Bieber ay madalas din mag-post ng kani-kanilang selfie pictures. Maging ang

Presidente ng Estados Unidos ay nahuling sumi-selfie sa isang funeral service. At kung iisipin mo, hindi lang isang social trend ang selfie, narito na ito upang manatili.

Sa katunayan nga, idineklara ito bilang “word of the year” noong

nakaraang taon ayon sa Britain’s Oxford University Press (Oxford Dictionary).

Pero maging totoo nga tayo. Ang pinakamadalas na selfie ay kung saan ka magmumukhang cute, dahil isang mabisa itong paraan upang makakuha ng positibong kumento sa iyong itsura. At sa oras na magustuhan ito ng tao, isa rin itong dahilan upang umangat nang kaunti ang tiwala mo sa iyong sarili o self confidence.

Ang ideya ng pag-si-selfie

STORM SU

Ipagpatuloy sa pahina 14...

High School Life Carlisle

Lahat tayo ay may kanyakanyang katangian, na may kanya-kanyang kahulugan sa mata ng ibang tao. Pero hindi dapat maging basehan para masabi kung ano o sino tayo.

Likas na sa ating mga Pilipino ang pagkasamasayahin kahit may problema, pagkamaalalahanin lalo na sa mga mahal sa buhay, pagkamasipag para sa mataas na grado at pagiging responsable sa ngalan ng tiwala ng iba.

Ngunit may iba’t ibang lebel tayo pagdating sa ganitong aspeto, laging mayroong mas higit pagdating dito, pero mahina naman pagdating doon.

Sa kabila ng mga ito, nakakatuwa minsang isipin na may mga punto sa buhay nating “Bahala na!” lang ang masasabi natin sa mga bagay-bagay.

Dumayo tayo sa paaralan, kamusta ang buhay-estudyante?

Siguradong may kilala

kang aktibo sa klase, ‘yung tipong recite nang recite, palaging lider sa mga group reports at “apple of the eye” ng mga titser. Sigurado ring may kilala kang petikspetiks lang sa buhay, ‘yun namang mga tipong umaasa sa assignment ng kaklase, at kung mag-rirecite man ay minsan sagot pa na narinig sa katabi.

Marahil nga ay may mga grupo pa kayo sa klase. Magkakasama ‘yung mga matalino, tahimik, maingay at grupong pangaasar at panggugulo lang ang alam.

Nahahati man sa iba-ibang uri ng samahan kung sino ang magkakasundo, may pagkakapareho rin sila kung mapapansin mo lang.

Matalino, mabait, maganda, gwapo, mayaman, tumatakas ka man sa pagiging cleaner o hindi, pare-pareho lang tayong nakakaranas ng cramming, kumakain sa canteen, sa school na minsan gumagawa ng

assignment, hinihiling na sana lumakas ang ulan para suspended ang klase, lumabas ng room ‘pag walang titser, nagpupulbo lalo na bago ang recess at minsan nangongopya ‘pag may test.

‘Di rin maiiwasan ang ‘di pagkakaintindihan, lalo na kung may panig na ayaw magpatalo. Nagaaway dahil sa tsismis at magkakasakitan pa ‘pag nagkapikunan.

Makikita mong ‘di nagpapansinan pero bukas, isang araw o mamaya lang magkasabay na ‘pag uwian.

Bahala na kung walang project dahil wala kang pambili. Bahala na kung masermonan ka ni nanay dahil late ka na umuwi. Kung mahuli ka ni titser na nangongopya, kung bumaba ang grades mo dahil matagal kang absent o absent-minded, bahala na kung magmukha kang mayabang ka-ri-recite o walang hiya sa role play.

Bahala na si Batman! – iyon ang linyang

“High school is the most fun part of growing up”.

Ito ang mga salitang nasambit ng aking pinsan ilang buwan bago ako pumasok sa buhay-hayskul. Ngayong nakapag-laan na ako ng dalawang taon dito, para sa akin, napatunayan ko na ito.

Lahat ay kabado sa unang araw. Karamihan eksayted at yung iba ay parang wala lang pakielam sa bagong mundong papasukin.

Maraming hindi mapakali sa sobrang saya at pananabik na makilala ang mga bago nilang klasmeyts at makita ang mga dati nilang best friends na kanilang kasama sa iisang silid-aralan.

Dito nagsimula ang lahat ng kasiyahan at dito rin darating ang mga drama sa buhay.

Malamang sa malamang, bago sa yugto ng buhay ng mga freshmen itong taon na ‘to. Kailangan din nilang masanay sa mga pagbabagong magaganap sa bago nilang mundo habang ang mga nakatatanda sa kanila ang siyang magiging gabay ng mga baguhan kung paano kikilos o gagalaw sa makabagong mundo.

Ang buong taon ay napuno ng mga aktibidad, maraming pageants, kasiyahan at mga palatuntunan. At nagwakas ito kasama ang mga medalya, tropeo, sertipiko at pagkilala.

At siyempre, panibagong taon muli sa hayskul, bago muling yugto ng buhay. Bagong mga guro kasama ang kanilang mga asignatura, na para sa amin ay isang panibagong

pagsubok na kailangang harapin.

Ngayon, matatawag na namin ang aming mga sarili na teenagers. Masyado kaming naging sabik na humantong sa pagkalito at pagkabalisa o nahamon at ma-pressure. Ang iba ay nawalan ng mga bagaybagay habang ang iba’y nagkakaroon. At halos kaming lahat ay humanga o nagkaroon ng crush at nain love.

Ito ang mga dahilan kung bakit nagiging interesante ang high school para sa atin. Karamihan ay naguguluhan sa kanilang sarili sa murang edad at hindi alam kung paano kikilos. Kung mananatili ba ang kanilang batang isip, o iiwan na ito at tuluyang magma-mature.

Ipagpatuloy sa pahina 13...

8

Hunyo - Disyembre 2013

LATHALAIN

“Phone-a-friend, Bossing’: Ang iba’t ibang mukha ng pagkakaibigan” ni Jonahmicah R. Manalang

at 30.2 raw sa mga ito ay Facebook users, nangangahulugang isa sa bawat tatlong Pilipino ay social media user.

Ang relasyon ay pinagtitibay ng komunikasyon.

Malawak na pag-iisip, hindi padalus-dalos at matalinong pakikipag-ugnayan ang dapat pinaiiral, dahil sa maling desisyon ay makapananakit tayo ng damdamin ng iba, makapagbigay ng maling impormasyon at makapagsasabi ng mga bagay na ikapapahamak nila. Matuto sa tamang paggamit nito upang hindi masira ang dapat ay pundasyon ng pagiging “friend” mo.

Sa halos araw-araw, iba’t ibang tao na may iba’t ibang pagkatao ang nakakasalamuha natin. Hindi natin minsan namamalayan kung ano ang naidudulot nila sa atin at kung sino ba talaga sa mga taong ito ang matatawag mong isang kaibigan.

Ang relasyon ng pagkakaibigan ay di lamang isang simpleng pakikipagkapwa. Lahat tayo bilang kaibigan ay may layunin sa bawat isa, layuning may malaking epekto sa ating pagkatao at pagpapaunlad sa ating mga sarili.

Friends list

KAIBIGAN – kasama natin sa lahat ng panahon, kasundo sa halos lahat ng bagay. Sila ‘yung masasabing kapareho natin ng paraan pag-iisip o personalidad, o “ka-likeminded” ika nga. Mga taong nakikitaan natin ng ating sarili sa mga simpleng paraan, taong marahil nakakabanggaan natin sa mga simpleng bagay, ngunit sa huli’y makakasama pa rin natin sa madidilim na oras ng ating buhay.

Lahat tayo ay kailangan ng kaibigan, ngunit hindi lamang ng iisang tao na sasama at tatango na lamang sa anumang sabihin natin. Ayon sa artikulong 5 Types of Friends Everyone Should Have, kabilang sa mga dapat taglayin ng bawat isa ay isang kaibigang mas nakatatanda, nakababata at isang may ibang pananaw sa buhay.

Ang una, isang kaibigang nakatatanda: mas maraming kaalaman,

A

Ikaw ay ako

Pangalawa, isang mas nakababatang kaibigan.

Hindi man natin nababatid, ngunit may kahalagahan din ang pagkakaroon ng nakababatang kaibigan. Ayon sa mga linyang nabanggit sa itaas, hindi lamang tayo dapat magkaroon ng modelo sa buhay, bagkus tayo rin mismo ay maging modelo sa mata ng sinumang nakababata.

“When a friend is looking to you as a living example, you will be challenged to live better – that is, to live a life that is worthy of imitation,” dagdag pa ng artikulo.

At siya na nagagabayan at nahuhubog para sa kanyang ikabubuti ay nanaisin din maging modelo sa mata ng iba, na mas magpapatibay at magpapalalim pa sa inyong relasyon bilang magkaibigan. “The bottom line is that you have something to give. As a mentor, you get to speak meaningfully into someone’s life, advise them against making the mistakes you did and allow the relationship to sharpen yourself in the process as well.”

Inilarawan din sa artikulo ang nagagawa ng pagtulong sa kaibigan, base sa theory of personality: “generativity vs. stagnation” life-stage virtue ng tanyag na psychologist na si Erik Erikson. “The fulfilment we derive from helping others helps us maintain our own sense of purpose, and is an integral element of personal growth. On the other hand, if we don’t invest in others, we stunt both our personal potential and the opportunity to influence someone else for the better.”

Importante na may pag-unawa tayo sa isa’t isa, hindi lamang sa mga taong “ka-like-minded” natin, kun’di maging sa mga taong may ibang pananaw sa buhay. Isang taong magpapaintindi sa atin sa mga bagay na hindi parte ng ating pagkatao, tulad ng ibang relihiyon, kultura o maging simpleng paraan ng kanilang paniniwala. Ang relasyong ito sa pagitan ng dalawang may ibang mundong ginagalawan ay magpapalawak ng ating pag-iisip at makapagpapalalim ng ating pagpapahalaga sa pakikipagkaibigan.

huwaran at dapat irespeto na gagabay sa atin sa lahat ng pagkakataon. At dahil siya’y mas nakatatanda, normal sa ating pakinggan ang lahat ng pangaral niya at isagawa ang mga ito dahil alam nating ang impluwensya niya ay kakabit ng mabuting intensyon.

“If having a mentor to look up to can improve your character, being a mentor for someone else can challenge you to do the same – from the opposite end of the spectrum,” isang linya mula sa nasabing artikulo.

pinapa

“magal

sa’yo, m mo ay a ipagaw

mga

pagkak tungko iba. La

‘di la ang

nilang

Add mo ‘ko!

Ang komunikasyon ay napakahalaga para sa magkakaibigan upang mas mapatatag ang kanilang ugnayan. Kaya’t ganun na lamang pumatok ang Facebook, isang uri ng social media na kung saan napapadali ang pakikipag-usap at pagbabalita ng anumang bagay na nais ipahatid sa maraming tao.

Sa site na ito, isang click lang ay maaari ka nang magkaroon ng “friend” at sa ilang click pa ay malalaman mo na’ng lahat ng impormasyon tungkol sa kan’ya na nakapaloob dito. Kahit saang panig ng mundo, kahit sino ay maaari mong makilala, kahit sino ay pwede mong maging “friend” at dahil sa kakaibang appeal ng teknolohiyang ito, mas nakakaaliw para sa mga tao, mayaman man o mahirap, ang pakikipagkomunikasyon sa kanilang mga kamag-anak, kakilala at mga kaibigan.

Base sa pag-aaral nang ComScore, Inc. noong February 2010, nanguna ang Pilipinas sa paggamit ng social networking sites sa buong Asia-Pacific region, kung saan mahigit 90 porsiyento ng mga web users ay nag-log in sa kanilang account noong buwang iyon, kahit na ang average na pagbisita lamang sa nasabing rehiyon ay mahigit 50 porsiyento.

Napag-alaman din sa pag-aaral na ang mga Pilipinong social networkers ay may average na 5.5 hours sa social media.

Ayon naman sa isang artikulo mula www.biggone.com, ang Pilipinas ay pang-walo sa buong mundo sa mga bansang may pinakamabilis na pagtaas ng Facebook users sa taong 2013. Ang kabuuang populasyon ng Pilipinas ay nasa 95 milyong katao,

Normal sa atin ang makitungo sa ating mga kaibigan at sa madalas na pakikisalamuha natin sa kanila, may mga gawain o gawi silang natutularan natin. At dahil sa relasyong namamagitan sa atin, panatag tayong walang masama kung tayo ay makikibagay sa lahat ng paraan na ginagawa nila.

Sa sobrang komportable natin sa kanila, parang kapatid na ang turing natin sa isa’t isa, sa kanila tayo humihingi ng tulong at payo kapag tayo ay may problema; sila ang unang tatakbuhan natin kapag tayo ay malungkot at kailangan ng makakausap.

Dahil dito, mas napapanatag tayong kasama sila at mas nagiging masaya tayo sa pagkakaibigang namamagitan sa atin.

Ngunit minsan, hindi natin nakokontrol ang impluwensya nila – may mga bagay rin na hindi naman natin dapat tularan ngunit dahil sa kabutihang ipinapakita nila sa atin, ‘di natin namamalayang naimpluwensyahan na tayo maging ng mga bagay na hindi mabuti at hindi ang tunay na ikasasaya natin.

Bisyo, pananalita, pananamit, ugali, maging ang paggawa ng desisyon at iba pa – ilan lamang sa mga impluwensyang pwedeng makuha natin sa kanila. Nakikibagay tayo sa anumang ginagawa at nakagawian nila, at bilang isa ring kaibigang nakikisama, hindi natin napupuna kung may negatibong impluwensya sila na nagagaya na natin, na maaari pa nating ikapahamak, hanggang dumating sa puntong nahuhubog na tayo sa maling paraan.

Ayon sa social psychological concept na “looking-glass self” ni Charles Horton Cooley, sinaad na madalas nahuhubog ang ating pagkatao sa pagsunod natin sa iniisip nating iniisip tungkol sa’tin ng iba. “[P]eople [shape] their self-concepts based on their understanding of how others perceive them. Because people conform to how they think others think them to be” (Wikipedia).

Hindi tayo pare-pareho ng personalidad, pinagdadaanan, nakasanayan at maging ng mga magulang, hindi tayo pare-pareho ng takbo ng isip. Kaya kung ibabatay natin ang lahat ng bagay sa kanila, maaaring ang sa tingin nilang tama at hindi makakasama ay ang siyang paniniwalaan na rin natin. Maaaring dumepende na lang tayo sa anumang sabihin nila nang hindi naiisip kung ito’y tama ba.

Hindi masama ang magpa-impluwensya dahil dito natin malalaman kung anong pagkatao ang mabubuo natin sa tabi ng mga kaibigan. Ngunit hindi lahat ng impluwensyang ito ay dapat tularan o isabuhay. Piliin natin kung alin lamang ang makabubuti kung tutularan at huwag ang maaaring maging kapahamakan.

Kung anong personalidad o pagkatao na mayroon ang kaibigan mo ay hindi nangangahulugang siya na ring dapat sa iyo. Tayo pa rin ang magdedesisyon sa kung anong pagkakataon lang dapat tayo makibagay, hangga’t alam natin kung ano ang tama o mali sa mga ito.

Hangganan ng Isang Kaibigan

Tayo man ay hinihingan din ng payo at pabor ng ating mga kaibigan na minsan ay mahirap tanggihan, bilang siya rin ay minsan mo nang nahingian ng tulong. Pero paano nga ba kung ang kaibigang tinatanawan mo ng utang na loob ay tila inaaabuso na ang iyong pagtulong sa kanya?

Ang pagkakaibigan ay dapat mutual – hindi lamang isa ang tumutulong, hindi lamang isa ang nagbibigay, kundi kayong dalawa, upang magampanan ng bawat isa ang tungkulin bilang magkaibigan nang patas at upang maiwasan ang tampuhan at hinanakit sa pagiisip na iisa lang ang nagpapahalaga sa inyong relasyon.

Masarap sa pakiramdam ang tumulong, mabuti itong gawain sa kapwa, lalo na kung nakapagpapasaya tayo at nakapagpapagaan ng gawain ng iba. Pero ang sobra-sobrang pagtulong minsan ay hindi nakabubuti. Marahil nakatutulong nga tayo, ngunit sa parehong pagkakataon, nasasanay natin silang umasa parati sa tulong ng iba, na umaabot sa puntong hindi na mutual ang proseso. Mamamalayan mo na lang na sobra na.

Ang ganitong uri ng pakikisama ay sinasang-ayunan ng foot-in-the-door technique (o phenomenon), o FITD. Ayon dito, magagawang pasunurin ng pasunurin ang isang tao na gawin ang isang malaking request kung hihingi ka muna ng isang maliit na request, isang pakiusap o pabor na madali lang gawin at alam mong sasang-ayunan agad ng iyong

Pam

mag

ng k

isan

lipun

pam ang

mait

indib

mga

puno

upan

nito.

kapa

auth

fami isn’t

mak

paki

aten

bein

poet

maa

pam

galit

maa

sa p

kaib

ng tu

ng b Dito

daho

at pa

tiwal

LATHALAIN

Jonahmicah R. Manalang Patnugot ng Lathalain

akiusapan. Sinaad din na mahihirapan nang i-reject ang nakikiusap dahil nasanay na ang pinapakiusapan na gawin ang mga pabor at kahilingin.

Hindi natin maikakaila, ngunit may ganito talagang mga kaibigan, mga binansagang ling lang ‘pag may kailangan”.

Pero ang totoo, may pananagutan din tayo rito.

Sa simpleng pagtatanggap ng pabor nagsisimula ang lahat, hanggang sa napapadalas ka ng tinatakbuahan at dahil kasiyahan ito para minsan ikaw na mismo ang nagkukusang-loob na mag-alok ng tulong. Minsan hindi mo napapansin kung may pag-abuso, dahil ang naiisip ang makatulong. Dapat mong malamang maging ito ay may limitasyon, lalo kung ang mga pabor nila’y mga bagay na hindi naman kailangan wa pa sa iba. Ipaalala natin sa kanila na hindi lahat ng bagay ay ayos lang kung iaasa sa iba; may mga bagay pa ring dapat gawin ng mag-isa.

Bilang kaibigan, isipin din nating may limitasyon tayo pagdating sa personal na buhay ng iba. May kaibigang nanghihimasok na maging sa pagdedesisyon natin para sa sarili, na hindi naman dapat.

May mga insidenteng labis mangialam ang mga kaibigan – sa relasyon sa pag-ibig o relasyon sa iba pang kaibigan. May kataong tinutulak ka nila sa isang desisyong sila ang may kagustuhan at mga bagay na hindi ka sang-ayon. May mga bagay pa rin ol sa iyong sarili na, ano pa mang sabihin nila, kahit naaapektuhan o nahihirapan sila, ikaw dapat ang nagdedesisyon at walang ahat tayo ay may kanya-kanyang personal na buhay na tayo dapat ang namamahala at hindi ang iba, maging sila pa ay iyong kaibigan.

Ang paggawa para sa iba ay mabuti, ngunit ang sobra-sobra ay may hindi magandang naidudulot, amang sa atin, kun’di maging sa taong ating pinaglalaanan ng panahon. Maisip sana nating hindi lamang pagbibigay serbisyo, paglalaanan ng oras ng paggawa para sa kanila ang nagpapakita ng pagtulong.

Ang hayaang matuto silang tumayo sa sarili nilang mga paa at ipakita sa kanilang kailangan tulungan ang kanilang mga sarili ay ang pinakamagandang tulong na maibibigay natin sa kanila.

Ang Alpabeto sa Pagkakaroon ng Pamilyang Totoo Nina Mica M. Santos, Carlos Emilio A. Pablo, Zyra Corrine G. Cabudoc, Jhon Gerald Opeña at Chana Beaquin ito mamumukadkad ang epektibong pamilya.

Hunyo - Disyembre 2013

9

tumalikod sa sumpaang binitiwan nila.

“Till death do us part”, pangakong kapwa nagmula

kay Inay at Itay. Saksi ang langit at lupa sa pag-iisang dibdib ng dalawang taong pinagtagpo ng tadhana, ika nga. Mula noo`y nangarap ng masayang pamilya, magarang sasakyan, bagong bahay at kung anu-ano pa. Tuwing sasapit ang umaga`y sasalubungin ang araw nang may ngiti sa mga labi at kapwa nangangarap – punung-puno ng pag-asa. Hanggang dumating ang puntong isang bagyo ang sisira sa mga masasayang alaala.

Paano na ang nasimulang pamilya? Anong kahihinatnan ng mga anghel na inabandona?

Alak, sigarilyo at marami pang bisyo, taling kakapitan

ni kuya mula sa barkada na siya ring humila sa kanya pababa.

Si ate, kasama ng nobyo niya. Pinangakuan ng mabubulaklak na salita kaya agad itong sumama sa kanya. Wala pang isang buwan ang nakalipas ay nagdadalantao na, ni hindi nag-iisang taon ay may kasunod na supling na. Samantalang, si bunso`y pinagpasa-pasahan na nina tito at tita.

Kailan ma`y hindi naging solusyon ang pagtalikod

at pagsasawalang-bahala sa problema. Hindi si ama o ina, o maging mga anak ang dapat lumutas sa problema. Dalahin dapat ito ng buong pamilya. Ilang bagyo man ang bumayo, kailangang manatiling nakatayo ang punong pinagbuklod ng langit na biniyayaan ng matatamis na bunga. Tulad ng isang puno, kapag may problema, tumindig ka!

Mga Pananagutan

milya – lipon ng dalawa o higit pa sa dalawang tao na

gkaugnay sa dugo, laman, isip at puso sa bisa ng sakramento

magkasama. Ayon nga kay Althea Danielle Tolentino, isang 29-na-

kasal o sa pamamagitan ng pag-aampon o paninirahan sa

taong gulang na pre-school teacher sa Raya School, “A family that

ng tahanan.

at ang kamay nila ang iyong ilaw, at ang nanay at tatay mo di malaman

communicates. That’s important. You don’t have to be together to be

Pamilya ang siyang tinaguriang pinakamaliit na sangay ng

ang gagawin minamasdan pati pag tulog mo,” tulad ng mensahe ng

a good family. I mean, families can have members outside. Homes.

nan. Sa loob ng isang pamilya makikita ang isang gobyerno at

awiting likha ni Freddie Aguilar, ang “Anak”, masarap sa pakiramdam

Pero may communication para close pa rin sila. Hindi kailangan

mahalaan. Ang magulang ang siyang pamahalaan at ang anak

na hanggang sa pagtulog mo ay pinagmamasadan ka ng magulang mo.

they’re doing activities [or] Outings. Hindi naman importante iyon,

Sa mga panahon na nasasaktan ka, nandiyan sila upang damayan at

although nakakatulong iyon.”

alagaan ka. Sa bawat hakbang nariyan sila upang gabayan ka, at sa

Dapat wala ring pangamba sa pag open-up sa pamilya. “Talk

tuturing na emosyonal at pisikal na pangangailangan ng bawat

mga panahon naman na nadapa ka, nariyan sila upang alalayan at

to each other. Dapat no holds bar when it comes to your family kasi

bidwal na nakatutulong sa pag-unlad. Ang pamilya ang ugat ng

tulungan kang bumangon. Mula sa pagsilang, sa unang paghakbang,

hindi ka nila dapat idya-judge kasi pamilya mo sila. Sa problems,

a pag-uugali ng bawat isa – ang mga magulang ang nagsisilbing

sa pagtatapos ng pag-aaral hanggang sa pagtuntong sa dambana ng

sabihin mo. If there is something you like about, sabihin mo. Openness

o at ang mga anak ang nagsisilbing bunga.

simbahan, andiyan ang mga magulang upang ang anak ay gabayan.

and it should come naturally. You’re an open book when it comes to

Bilang isang anak pananagutan mong mag-aral at sumunud sa payo

your family,” dagdag nang guro.

ng magulang sa kabilang panig, ang magulang ay may pananagutang

mga mamamayan.

Ang pamilya ay may mahalagang papel sa lipunan. Ito ay

Ang oras ay importante ngunit hindi kailangang laging

Problemang dinaranas ng pamilya

Hindi naman maikakaila na kahit matatawag pa rin na

“Nang isilang ka sa mundong ito laking tuwa ng magulang mo

pag-aralin at suportahan ka. Batay sa banal na aklat ay malawak ang sakop ng pananagutan na nakaatang sa tao. Ito ay tumutukoy sa kapwa, kapaligiran, kalikasan, sarili at Maykapal.

perpekto o masayang nagsasama-sama ang isang pamilya ay

Tunay nga na malaki ang gampanin ng magulang at gayun din ang

humaharap pa rin ito sa mga problema ng buhay na nakakaapekto sa

mga anak. Ngunit, baliktarin man ang mundo hindi habang buhay ay

bawat isa.

magkakasama ang pamilya. Darating sa punto na may mawawala at

Maraming problemang dinaranas ang isang pamilya gaya

madaragdag, walang permanente sa mundo ika nga. Hindi natin hawak

ng parental absenteeism o panahon na wala sa tabi ang magulang

ang oras. Kaya’t habang maaga gawin ang tungkulin at mamuhay ng

upang gabayan at alagaan ang kanilang anak sa kadahilanang

masaya at mapayapa.

Paano ba magkaroon ng isang masayang pamilya?

masyadong abala ang mga ito sa trabaho. Maaaring isa o parehas ay Overseas Filipino Workers (OFW) ang magulang o di kaya’y namatay na ang isa o parehas na magulang, kaya naman hindi na nabibigyan

Sa panahon ngayon, madalang na makakita ng pamilyang

ng atensyon, oras at pisikal na pangangailangan ang isang anak ng

turingan ay magkakaibigan na laging magkasama sa hirap at ginhawa

kanyang magulang. Ang mga anak ay naiiwan sa iba pang kamag-

Hindi ganoon kahalaga kung ano ang kailangang gawin

na hindi mag-iiwanan sa anumang mga pagsubok. Ngunit tunay nga

anak o extended family, o sa malapit na kaibigan ng pamilya. Dahil

ng mabuo ang masayang pamilya. Mas mahalaga ang pinagmulan

na ibang-iba na ang henerasyon natin ngayon, maaaring ito ay dahil

walang gumagabay, telebisyon ang nagsisilbing karamay ng mga

. Maraming problema sa pamilya. At lahat ng ito’y malulutas ng

sa pag-usbong ng mga makabagong teknolohiya na nakakaapekto sa

anak sa oras na wala ang kanilang mga magulang. Kaya naman ang

ag may magandang komunikasyon (good communication) sila.

oras ng pagkakakilanlan ng mga ito o dahil sa pagbago-bago ng pag-

media ay tinaguriang “baby sitter” dahil kung ano ang nakikita ng

uugali ng tao na nakabatay sa kapaligirang ginagalawan nito. Iba-iba

mata, ay siyang ginagaya ng mga bata – mali man o tama.

hor na si Emma Thompson, “Any problems, big or small, within a

man ang espekulasyon, iisa pa rin ang puntong tinatanong – paano ba

ily, always seemed to start with bad communication. Someone

magkakaroon ng pamilyang masaya na pangarap ng lahat?

maaasahan at makakaramay natin sa ating problema. Mayroon din

listening.” Hindi maayos kausap ang taong hindi marunong

namang mga kaibigan ang nanghihikayat sa pagbibisyo na kapag

kinig dahil mas iniintindi niya ang kanyang sarili; imbles na

matibay na pamilya. Una, intindihin ang pamilya. Kung mayroon mang

nasobrahan ay tinatawag na substance abuse. Kabilang dito ang

inggin at unawain ang sinasabi ng iba, nakatuon na agad ang

hindi pagkakaintindihan o away sa pamilya, dapat magkaroon ng

paggamit ng droga, pagkalango sa alak at labis na paninigarilyo. Isa

nsyon niya sa pag-iisip ng isasagot. “There is only one rule for

pagkakaunawaan at bukas na puso at isip. Pangalawa, respetuhin ang

pang dahilan ng substance abuse ay ang pakiramdam na sinukuan

ng a good talker --- learn to listen.”

inyong pamilya. Ang inyong mga anak at asawa ay sa inyo, pero laging

na sila ng kanilang magulang, halimbawa nito ang pagkakaroon ng

Ayon naman sa American journalist, novelist, essayist at

tandaan sila ay tao rin, may mga kanya-kanyang opinyon at pagnanais.

bagong pamilya ng bawat magulang na nagkahiwalay. Pati na rin ang

t na si Christopher Morley, kung hindi maayos ang komunikasyon,

Maaring ito ay nasa mabuti o masama, kung kaya’t dapat huwag magalit.

pagbibisyo ng kanilang mga kapamilya o kamag-anak na kasama sa

aaring mapunta sa maling landas ang isang miyembro ng

Tanggapin ito ng maluwag sa kalooban. Bigyang oras rin ang pamilya.

bahay, na tinutularan ng mga ito.

milya. Parang peste na kapag hindi naagapan, makakain ng poot,

Maraming pamilya ang hindi kilala ang isa’t isa dahil na rin sila ay abala

Ang pinakahuli ay ang karahasang nakasisira ng pamilya,

t at lungkot ang kanyang buong pagkatao. Mahihirapan muling

sa kani-kanilang mga propesyon. Kaya dapat lamang na maglaan ng

na ayon sa online presentation ni Grace Mabasa noong Pebrero 15,

ayos ang komunikasyon ng pamilya. Maaari siyang hindi makinig

panahon sa pamilya gaya ng simpleng panonood ng telebisyon, maglaro

2012 ay anumang verbal, psychological, physical at economic abuse

pamilya, magpakamatay o kaya naman umasa sa uri ng mga

kasama ang pamilya, o kahit kumain ng hapunan na magkakasama.

na kabilang sa domestic violence. Ito ay nangyayari sa pagitan ng

bigang pinanaliwaan niyang nakakaintindi sa kanya.

pamilya na magkadugo, pamilya ayon sa batas tulad ng mag-asawa

‘Till death do us part?’

ang pagbali sa pangako ay nakakasakit sa damdamin ng tao, lalo na

at nakatira sa iisang bahay tulad ng amo at katulong.

kung ito ay inaasahan galing sa iyo. Hangga’t maari subukang gawin

Tulad ng isang mayabong na puno na mauuwi rin sa isang

binitawan. At ang pinakamahalaga, manalig sa Panginoon. Bilang anak

payak at bulok na kahoy kung napabayaan, ang pamilyang minsa’y

agdami ng mga sumusuporta, mabubuo naman ang sepalo ng

ng Diyos, huwag kalimutan ang Panginoong Hesukristo na may lalang

tumindig nang matayog ay mahuhukot din gawa ng kapabayaan

la (sepal of trust) at usbong ng pag-ibig (bud of love). Sa bud na

sa ating lahat; ang siyang dahilan sa pagkabuklod ng sangkatauhan.

at pagtalikod sa problema dala ng kahinaan. Si ama at ina, kapwa

Buto ng isang masayang pamilya

Ayon sa sikat na British actress, comedian, screenwriter at

Ang maayos na komunikasyon ay isang buto na kailangan

ubig at araw upang tumubo; parang respeto at oras na kailangan

bawat isa upang maging maayos ang komunikasyon sa pamilya. tutubo ang tangkay ng pag-unawa (stem of understanding) at

on ng pagsuporta (leaves of support). Sa pagtibay ng pag-intindi

Mga kaibigan – pinaniniwalaang ito ang mga taong

Narito ang ilang gabay upang magkaroon ng masaya at

Dagdag pa rito, huwag babaliin ang mga pangako. Kadalasan,

kung anuman ang inyong napag-usapan. Laging tandaan, kung hindi kaya, ‘wag nang mangako dahil may mga taong aasa sa iyong salitang

Mga Larawan mula sa www.google.com

10

Hunyo - Disyembre 2013

A G H Apaghagupit M

Emmanuel Joseph B. Comargo

STORM SURGE: Ang aking malupit na

Patnugot ng Agham

, pansin mo?

Ni Emmanuel Joseph B. Comargo

Isa sa mga tumatak na pangyayari ngayong 2013 ay ang pagdaan ng pinakamalakas na bagyo na tumama sa Pilipinas. Sa likod ng mga epektong nakita at ibinalita ay masasabing lubos ang naranasan ng mga Pilipino.

Tila inuna muna ng bagyo ang mga agos ng tubig kaysa sa aktwal na pagdating ng nito. Ito ba ay naranasan na ng mga tao noon?

Tila isang bisita nga ang paparating noong ika-16 ng Nobyembre dahil sa abalang-abala ang mga Bisaya sa pag-aalsa-balutan ng gamit at pagliligtas ng buhay. Ngunit bago pa man ang kanilang inaasahang bagyo ay napadaan muna ang tinatawag na “storm surge”.

Ano ang storm surge?

Ang storm surge ay ang pagtulak ng tubig mula sa mga baybayin na lalampas sa mga coast line o normal na distansya na abot nito dala na rin ng matinding bugso ng hangin, dahilan upang tumaas ang karaniwang lebel nito. Hindi ibig sabihin na tumaas ang lebel ng tubig ay maaaring ituring na storm surge. Ang storm surge ay nangyayari dahil sa lakas ng hangin dulot ng isang matinding bagyo.

Ang terminong storm surge ay kilala sa dating tawag na “storm tide”. Ito ay nagsasaad sa pagtaas ng tubig kaugnay sa bagyo, isama ang laki at taas ng tubig (o tide), daloy ng alon at ang epekto nitong pagbaha. Samakatuwid, ang magiging epekto ng storm surge ay nakadepende sa taas ng tubig. Halimbawa, ang dalampasigan ay nasa low tide, ang magiging epekto ng storm surge ay malumanay o mild. Kapag naman high tide ang nararanasan, dito mapapansin ang epekto ng biglang pagbaha isabay pa ang dagdag na mabigat na pag-ulan dulot ng isang bagyo.

Ang hagupit ng storm surge ay nakadepende rin sa lakas at bilis ng isang bagyo.

Halimbawa, ang bagyo na paparating sa isang bansa ay umabot lamang sa 115 kilometro kada oras (km/hr) ang lakas at 125 km/hr ang bilis. Ang magiging epekto nito sa dalampasigan ay mananatiling mild kapag ito ay nasa low o high tide. Ngunit kapag pumalo na ang lakas sa 200 km/hr, at bilis na 220 km/hr at sinabayan pa ng high tide ay dapat asahan ang biglaang pagtaas ng tubig na naglalaro sa 7-10 metro ang haba. Isipin mo na lang na tumaas ang tubig sa ikatlo o ikaapat na palapag ng isang gusali.

Gaano kataas ang storm surge?

Marami pang mga salik na nakakapagbago sa magiging lakas at hina ng isang storm surge. Bawat bagyo na dumaraan na nakakaapekto sa mga pampang ay maituturing na isang storm surge. Ngunit hindi naman lahat ng mga nabubuong storm surge ay umaangat tungo sa nakakaalarmang lebel.

Ang taas ng isang storm surge ay nakadepende sa maraming salik. Una, ang lakas ng bagyo, dahil habang ang hangin ay lumalakas at tumitindi, ang tubig ay tumataas at ang alon ay lumalaki. Pangalawa, sa bilis ng bagyo. Habang bumibilis ng bumibilis ang bagyo, sa lalong madaling oras ay mabilis din ang pagkakabuo sa storm surge at magiging malakas ang salpok nito sa dalampasigan. Pangatlo, ang direksyon na paroroonan ng isang bagyo. Kapag ang direksyon nito ay papunta sa isang dalampasigan, mas malakas ang magiging pinsala nito sa mga kabahayan na nasa dalampasigan. Pang-apat, ang hubog ng sea floor. Halimbawa, ang sea floor sa coastal areas ay masyadong mababaw, mas malaki ang posibilidad sa pagkakabuo ng storm surge.

Kapag pinagsama-sama ang epekto ng storm surge at waves ay maaaring magpatumba ng mga estruktura, makasira ng mga kalsada at makapagpasadsad ng mga barko at mga nakapark na eroplano. Sigurado na kapag ikaw ay nasa iyong tahanan o sasakyan at isang storm surge ay hindi inaasang dumating, hindi ka na makaliligtas pa.

Storm surge parang tsunami?

Ang storm surge at “tsunami” ay magkaibang konsepto at may magkaibang mga palatandaan. Pareho man sila na sanhi ng baha at sumisira ng mga coastal regions ay may pagkakaiba ang dalawa.

Ang storm surge ay ang pagtulak ng tubig mula sa karagatan papuntang dalampasigan na nagiging dahilan upang tumaas ang normal na lebel ng tubig. Ang dahilan ng pagtulak ng tubig ay dahil sa bagyong nagbibigay pwersa upang ito ay mabuo. Samantala, ang tsunami naman ay nabubuo matapos ang isang lindol, landslides, pagsabog ng bulkan, o pagbagsak ng meteorites.

Dagdag na rito ay ang mga alon na gawa ng tsunami ay magkakasunod at pare-pareho ang sukat. Ito ay magkahawig sa mga namumuong alon lalo na kapag high tide na tinatawag namang “tidal waves”. Gaya ng storm surge, magiging malubha ang epekto nito kapag umabot sa 7-10 metro ang taas ng alon na siya namang tatama sa mga coast lines tungo sa maaabot pa nito.

Parehong tumataas ang lebel ng tubig sa storm surge at tsunami, ngunit sa tsunami ang alon ay sunod-sunod papuntang coastal areas dahil na rin sa iba’t ibang mga sanhing nabanggit sa itaas.

Maling paniniwala sa storm surge

Ngayong naging maliwanag na ang kanilang pagkakaiba, pagkakatulad at kung paano nabubuo ang dalawang trahedya ay hindi maalis sa mga tao ang mga pag-unawa na inakala nilang normal ngunit hindi naman pala.

Isa na rito ang nangyaring trahedya mahigit dalawang buwan na ang nakalilipas.

Tumatak na sa puso at isipan ng bawat Pilipino ang hagupit ng Supertyphoon “Yolanda,” (international name: Haiyan) na ayon sa mga eksperto, datos at mga record, ang pang-apat na pinakamalakas na bagyong nabuo sa kasaysayan ng mundo at ang pinakamalakas na bagyong nag-landfall sa kahit anong bansa.

Maiintindihan naman na katatapos lang noon ng isang 7.2 magnitude na lindol. Ang magsisilbi sanang panahon upang bumangon sa pagkakadapa ay sinundan pa ng isang matinding bagyo.

Hindi matatantsa kung kailan lulusong ang storm surge. Ngunit naaninag ng maayos ng Philippine Atmospheric Geophysical and Astronomical Services Administration (PAGASA) ang naging lakas, bilis at daan ng Supertyphoon dito sa Pilipinas.

Ang maaaring dahilan sa mga maling kuro-kuro na umiiral sa kanilang isipan ay ang konsepto ng kanilang nakasanayan tuwing nakararanas ng bagyo. Ito ay ang paniniwalang t’saka na lang sila aalis kapag malala na ang baha dahil mararamdaman naman daw nila ang pagtaas ng tubig.

Sa kabila ng mga paghahanda at pagpapaalala ng mga local na pamahalaan, ang maling pagtugon ng maraming Pilipino sa paparating na bagyo – na lilisan lamang sa panahong nasa pangil na sila nito at sasagpangin na – ang naging mitya ng maraming nawalang buhay.

Pinsala sa Visayas

Mga bangkay na nakasabit sa puno, animo’y mga katawang nakabandera sa karit ni Kamatayan. Mga katawan ng matatanda’t bata, babae’t lalaki, nakatiwangwang na parang basura sa kakalsadahan. Mga dating matatayog at matatangkad na istraktura, ngayon ay wasakwasak, durug-durog at dinikdik ng matinding storm surge at pagbayo ni Yolanda.

Ito ang mukha ng maraming probinsiya sa Kabisayaan.

Isipin mo sa isang lugar na ang dating industriyalisadong mga siyudad at probinsiya na matapos daanan ni Yolanda ay nagmukhang katatapos lang ng giyera. Ang lugar na dating nakikipagkalakalan pa sa ibang lugar partikular sa Maynila ay tila naging “ghost town”.

Nangangamoy bangkay ang paligid. Walang sapat na suplay ng pagkain. Palakad-lakad ang mga tao na may iisang gusto: ang makahanap ng pagkain at inumin para sa mga kumakalam nilang sikmura, gamot sa mga kamag-anak na nagkakasakit, mga pangunahing pangangailangan na siya namang winalis papalayo ni Yolanda nang siya’y maparito.

Kung hihingi man ng tulong sa ilang kamag-anak ay nakababa ang lahat ng linya ng komunikasyon. Walang kuryente para pagsaksakan ng kanilang mga telebisyon at ilan pang mga appliances – kung meron mang buo pa o hindi ninakaw. Walang tubig upang maluto ang mga munting hain na kanila pang paghahatian upang magkalaman lang ang tiyan. Marami man ang bumubuhos na tulong sa Kabisayaan, hirap naman ang pagdadala dahil sira ang mga kalsada’t tulay.

Epekto ng heograpiya sa Visayas

Hindi lang naman ang bagyong Yolanda ang malakas na tumama sa Pilipinas. Kung maaalala pa ang naging pinsalang hatid ng bagyong Pablo at Ondoy na tumama sa Luzon ay hindi matatawaran ang himagsik dala ng hangin at matinding pagbuhos ng ulan.

Maraming bagyo na ang dumaan sa Pilipinas. Halos wala itong konsensya sa pagbayo ng mga nakatirik sa lupa. Saksi ang ating bansa sa mga ganitong sakuna dahil ito ay madalas na dinadaanan ng bagyo. Nasa pagitan ng 20 at 25 ang mga bagyong nananalasa sa bansa bawat taon.

Dito papasok ang pisikal na kaanyuan ng ating bansa. Kung sakali na ang Supertyphoon Yolanda ay dadaan ng Luzon, hindi masyadong maaapektuhan ng bagyo ang Visayas at Mindanao. Nakatuon ang lakas at bilis nito sa pinakamalaking pulo ng Pilipinas. Nasabi sa mga naunang talata na naaapektuhan ang mga coastal areas ng isang storm surge. Kapag nagmula ang bagyo sa silangan, ang surge ay papuntang kanluran. Ang mga coastal areas o ang mga barangay ang pangunahing maaapektuhan.

Kung babalikan ang naging daan ng bagyo sa Visayas, ito ay tumama sa lahat ng rehiyon ng Visayas – Western (Region VI), Central (Region VII) at Eastern Visayas (Region VIII).

Alam naman natin na ang pisikal na anyo ng Visayas ay kalat-kalat na kapuluan dahilan upang magkaroon ng anim na landfall ang bagyo.

Ang Tacloban, Leyte, Samar, Cebu, Ilo-ilo at Palawan ang mga pulong lubos na naapektuhan ng bagyo. Dala ng matinding hangin, ang tubig mula sa mga gilid ng kapuluan ay mabilis na nahila at naipon sa kabisera ng bawat probinsiya. Biglaan ang naging pagtaas ng tubig at umapaw na ito mula sa mga dalampasigan, dumiretso sa kalagitnaan ng mga pulo at doon patuloy na naipon.

Sa Luzon naman, kung sakali na maiipon ang tubig sa coastal areas dala ng storm surge at hahatakin ito papaloob sa gitna ng kalupaan, ay hindi na aabutin dahil sa malayong distansya nito sa coastal areas kung ikukumpara sa mga pulo ng Visayas. Kaya kung sa Luzon ito tatama, ang mga lugar na nasa coastal areas at malapit dito ang tanging maaapektuhan ng storm surge.

Waterproof tayo

Ang mall na madalas mong puntahan ay nawasak at naging pamato na lang sa piko.

Ang mga kabahayan, tila winalis ng isang naglilinis ng kalsada. Ang higanteng eroplano, hindi na sa airport nakalatag na parang naligaw dahil nakatihaya na ito sa lungsod. Mga barko, sasakyan at iba pang kagamitan ay pakalat-kalat na akala mo’y inabanduna na. Wala ng nakatayo. Lahat ay nakahiga na tumitingin sa kaitiman ng kalangitan na parang dumudulog sa Diyos.

Kahit ang mga bansang kaalitan tulad ng Tsina at Taiwan at iba pang bansang hindi naman naapektuhan ay sinubok ang puso, kaluluwa at pagkatao sa pag-aabot ng tulong.

Sinubok , higit sa lahat, ang katatagan ng puso ng bawat Pilipino.

“We will never forget what the Philippines did for us in 2011,” saad ng medical team na ipinadala ng Japan ayon sa artikulo ng Philippine Daily Inquirer (November 13, 2013). “This time, we have to help you. Because two years ago, you helped us. So this time, this is our turn.”

Matatandaang isa ang Pilipinas sa mga unang bansang nagpadala ng tulong sa Japan matapos itong tamaan ng 9.0 magnitude na lindol noong March 11, 2011, kung saan mahigit 15,000 katao ang namatay.

Napahanga rin naman kahit ang batikan at kilalang mamamahayag sa Estados Unidos na si Anderson Cooper sa karakter ng mga Pilipino nang siya ay pumarito at nag-cover ng balita.

“They’re strong not to just have survived the storm, but they’re strong to have survived the aftermath of the storm. They have survived for a week now, often with very little food, very little water, with very little medical attention. Can you imagine the strength it takes to be living in a shack? To be living, sleeping on the streets next to the bodies of your dead children? Can you imagine that strength? I can’t. And I’ve seen that strength day in and day out here in the Philippines. And we honor them with every broadcast that we do,” madamdaming saad ni Cooper tungkol sa mga Pilipino sa isang CNN report noong November 14, 2013, kung saan sa bandang dulo ay nanginig pa ang kaniyang boses.

Kahit na hindi naramdaman ng karamihan kahit na ang sagi man lang ng presensya ni Yolanda ay nagsilbi naman itong lakas bilang inspirasyon sa mga nalubayan ng pag-asa. Ito rin ang naging daan upang maging matatag ang bawat isa. Nagkapit-bisig, naghawak-kamay ang bawat mamamayang Pilipino bilang pagpapakita na kahit ano pa mang trahedya, unos o sakuna ang dumaan sa bansa ay maipapakita ang ngiting hindi mo inakala.

Maaaring hindi natin napuna ng lubusan ang lupit at bagsik ng pinsala ni Yolanda. Ngunit ngayong kilala mo na siya, wala ng dapat ipangamba dahil alam na ang hakbang na gagawin sa mga bagyo pang darating.

“Magkalayong agwat, gagawin ang lahat, mapasa’yo lang ang pagibig na alay sa’yo”–isang linya mula sa kanta ni Jireh Lim na ‘Magkabilang Mundo’. Isang malaking problemang kinakaharap ng ating bansa ngayon ang malaking agwat ng antas ng pamumuhay ng mga mayayaman sa mahihirap, na kung gaano kabilis yumaman ang mga mayayaman ay ganoon rin kabilis maghirap ang mga mahihirap.

Ang economic inequality ay ang kaibahan ng mayayaman at mahihirap ayon sa kanilang kinikita araw-araw. Ang ganitong pangyayari ay tunay na nararanasan sa buong mundo, kasama na ang Pilipinas. Noong 2005, nasabi na ang agwat ng antas sa buhay ng mga mayayaman sa mga mahihirap sa Pilipinas ay

OPINYON

Magkabilang Mundo Daluyong

mas mataas na kaysa sa ating mga karatig bansa tulad ng Indonesia at Thailand.

Sinasabing ang ekonomiya ng Pilipinas ay isa na sa mga nangunguna sa bilis sa pagtaas sa Timog-Silangang Asya.

Ngunit, sa lahat ng datos na nagsasabi na umaangat na raw ang Pilipinas, bakit tila wala pa rin nararamdamang pagbabago ang ating mga mamamayan?

Bakit patuloy pa rin ang

kahirapan sa maraming bahagi ng bansa lalo na sa Metro Manila? Bakit patuloy pa rin ang paglaki ng agwat ng antas sa buhay ng mga mayayaman sa mga mahihirap?

Ayon sa datos ng National Statistical Coordination Board o NSCB noong 20102011, mas ramdam ng mga mayayaman ang mabubuting epekto ng pagtaas ng ekonomiya kaysa sa mga mahihirap.

Ang Paghuhukom Seven Seas

Pag-iyak. Isa sa pinakaepektibong paraan upang ika’y kaawaan at lapitan ng mga tao. Isa sa mga paraan ng panloloko ngunit naisip mo na ba na kahit gaanong luha ang ibuhos mo may mga pagkakataon na walang pupunta para patahanin ka dahil naiwan ka na ng lahat ng ‘di mo nalalaman?

Galit.

Isang malakas na puwersa na nagtutulak sa’yo upang gumawa ng kamalian na sa huli’y iyong pagsisisihan.

Kahit ang pinakabanal na

tao ‘pag nakaranas nito, umasa ka na na higit pa sa kamatayan ang iyong mararanasan.

Ito din ang nagdedesisyon sa daang tatahakin mo – ang kamalian kung saan walang pabalik at walang pag-ibig.

Saya.

Isang positibong damdamin na nakakamit sa iyong pamilya, kaibigan at sa isa pang damdamin ng kung tawagin ay pag-ibig ngunit puwede din ito maging isang maskara ng iyong tunay na katauhan; malungkot man ito o puno ng poot.

Ang mga emosyon

na aking nabanggit sa taas ay di talaga magkakahiwalay kundi magkakasama. Iyan lahat ay matatagpuan sa isang tao at bumubuo dito. Isa sa mga dahilan ng pagkakamali ng tao ang di pagbabalanse sa mga emosyon nito kaya nagkakaroon ng maling pagkikilatis.

Maaaring iyong nalubusan ang iyong kasiyahan kaya hindi mo na naintindihan ang ibang tao at sila’y tuluyang lumayo sa’yo. Ang lubos na kalungkutan kaya napagod

Ipagpatuloy sa pahina 14...

Gubat sa Paaralan Adjudicate

Hindi ko alam, sa tuwing papasok ako ng paaralan ay isa na sa nakararanas ng bullying ay hindi lamang ang mga estudyante ngunit pati na rin ang mga taong nagtuturo, gumagabay at naging tagapayo mo sa loob ng apat na sulok ng silid-aralan – ang ating mga guro.

Minsan, tayong mga estudyante, hindi na tayo nakuntento sa mga pangalan ng ating mga guro. Kung kaya’t ito ay naging dahilan ng isang uri ng bullying sa mga guro.

Kung ang isang

guro ay hindi kagandahan, pangit ang boses at ‘di katangkaran, maaaring bigyan siya ng bansag na “unggoy” dahil halos magkapareho naman sila ng katangian.

Isa pa rito ay kung mayroong kamukha ang isang guro na sikat na personalidad ngunit hindi pinalad sa kagandahan.

Maaaring asar-asarin ng mga mag-aaral ang kanilang guro “behind the back” hanggang sa kumalat ito at malaman ng karamihan sa mga estudyante ang bansag sa

guro.

Sa kabilang dako, may mga guro na hindi kagandahan ang kanilang personalidad.

Maaaring sila ay mataray, masungit, “strict” o masyadong mabangis sa kanilang mga estudyante.

Dito papasok na ihahalintulad sa kung anuanong mababangis na mga hayop ang mga gurong nagtataglay ng isa, dalawa o kahit lahat pa sa mga nasabing katangian.

Mayroon ka bang guro sa kasalukuyan na laging sumisigaw, nag-wo-

Habang bumibilis ang pagpasok ng pera sa mga mayayaman, ay ganoon din naman kabilis ang paglaki ng agwat sa estado ng buhay nila sa mga mahihirap.

Isa ang kawalan ng oportunidad na makatanggap ng edukasyong mataas ang kalidad sa mga dahilan kung bakit patuloy pa rin ang problemang ito sa ating bansa. Malaki ang magiging parte ng edukasyon sa walk out, na-ba¬-bad trip o kaya naman ay nambabato ng kwaderno palabas ng silid? Nakasaksi ka na ba na ang kaklase mo ay binato ng chalk, pambura, basahan o kaya ng bunot?

Kung hindi mo man nasaksihan, naging biktima ka na ba?

Huwag kang tumawa-tawa diyan.

Masakit ang matamaan ng hinahagis ng mga guro.

Hunyo - Disyembre 2013

11

pagsugpo sa kahirapan sa ating bansa kung ito ay maibabahagi sa ating mga kapwa Pilipinong nasa ilalim ng poverty line.

Hindi katulad ng mga mahihirap, ang mayayamang Pilipino ay may kakayahang makapagaral sa isang magandang paaralan at magkaroon ng mga tutor, habang ang iba ay nakakapunta pa sa iba’t ibang bansa. Dahil sa kawalan ng universal education na kung saan parehas lamang ang natatanggap na kalidad ng edukasyon sa mga pribado at sa mga pampublikong paaralan, nahihirapan ang ating mga kababayan na umahon sa kanilang kasalukuyang estado ng buhay, kahit na may pailanilan na talagang nagkayodkalabaw na makapagtapos at maging matagumpay sa buhay.

“The key to reducing

inequality is better education, better healthcare, social safety nets and higher and broader economic growth, especially in agriculture, that is the reason this administration has increased the education budgets by about 50 percent, healthcare by around 80 percent, DSWD (Department of Social Welfare and Development) by over 260 percent, infrastructure by over 30 percent, agriculture by around 80 percent,” ayon sa isang artikulo ng Sunstar noong May 1, 2013 mula sa isang panayam kay Presidential spokesperson Edwin Lacierda patungkol sa problemang ito.

“The effort of the government is to ensure that the bottom of the pyramid is raised to the l

Dito papasok na tatawagin ng mga estudyante ang kanilang guro na “The Great Saucer” o “Ang Dakilang Tagapaghagis” na tila nangangaso.

Ang pagiging strict naman ng mga guro ay isang technique hindi upang matakot ang mga estudyante ngunit para mapasa ang mga requirements nang maayos at maging kumportable ang

pakikitungo sa isa’t isa.

Ngunit tila bumaliktad ang mundo.

Sasabihan ng mga bata na sila ay parang tigre, leon o dragon na nagbubuga ng apoy. Mga bansag na tumutugma sa kanilang ugali sa loob ng paaralan.

Sa lagay natin, sila pa ang lumalabas na masama. Ngunit sa kabila ng ating mga binabansag sa mga guro ay maipupunto

Ipagpatuloy sa pahina 14...

Ang Pag-iisip ng Wala Shut The FACT Up

Uhm… Sa totoo lang, wala talaga akong maisip na ilagay sa espasyo ng dyaryong ito. Halo-halo ang pumapasok sa isipan ko.

Hanggang sa napaisip ako at nasabi ko sa sarili ko, “Pa’no mag-isip ng wala?”

Halina’t samahan ninyo ako sa pag-iisip ng wala.

Bago ako magsimula, may lilinawin lang ako. Kung iniisip mo na ito ay nakita ko lang sa Internet o kung sa anumang blog, nagkakamali ka. Nagresearch din ako tungkol dito, wala akong nakita.

Kung meron man akong makakatulad, that is purely coincidence. (Kung sino ka man, di kita kinopyahan.

‘Wag feeler, parehas lang tayo ng takbo ng utak.)

Simulan na natin. Madali ang dapat nating gawin.

Handa ka na ba? Kung hindi pa, wala kang magagawa.

Sisimulan ko pa rin.

Una, umupo ka ng maayos.

Kahit saan, basta pwedeng upuan. Silya sa dining table, silya sa library o kahit sa silya sa kubeta. May isa akong tip; mas okay kung

gagawin mo ito habang nagdi-discuss yung teacher, para kunwari nakikinig ka.

Nakaupo ka na ba? Good.

Tapos, tumingin ka ng malayo. Kung may pader sa harap mo, titigan mo ‘yung pader. Kung ginagawa mo talaga ‘to sa classroom mo, tumingin ka sa taas at himas-himasin ang noo, kunwari nag-aanalyze nang tinuturo ng teacher.

Pagkatapos ay pumikit, pumikit ng madiin. ‘Yung tipong nakakabulag, nakakawala ng paningin.

Pero ‘wag mo ‘tong gagawin habang nandyan ‘yung teacher, baka akalain natutulog ka.

Pagkapikit mo, isipin mo ang pinakamasayang pangyayari sa buhay mo.

Kahit ano. Basta ‘yung nangyaring ‘yon ay feeling mo nasa heaven ka. Kung wala, kawawa ka naman.

‘Di ka pa naging masaya sa tanang buhay mo.

Tapos, bigla kang dumilat.

‘Yung biglaan talaga.

Game, ulitin natin. Pikit ka ulit. Tapos, 1,2,3! Dilat!

Good.

Kung sa sandaling panahon ay wala kang naisip, ‘yung ‘tila na-blanko ka, effective ‘yung ginawa natin.

Parehas ‘yung nangyari sa’tin. Ibig sabihin, pogi ka rin. Joke lang.

Para naman sa mga hindi naka-experience nang once-in-a-lifetime na pangyayaring ito, ‘wag mo nang tangkain pang ulitin ito. Tulad nga nang sinabi ko, once-in-a-lifetime ito.

Hindi twice. ‘Wag makulit.

Sabing wag ulitin eh. Ang kulit nito. Sige na nga, ulitin mo na. Sana maging successful ka.

Para sa mga nakabasa nito at hindi nakuha ang sense ng pinagsasasabi ko dito, hindi sa slow kayo pero wala talagang sense yung sinabi ko.

Anong feeling na seryosong-seryoso ka sa pagbabasa ng dyaryong ito tapos bibigyan ka lang nang isang walang-kwentang article, nakakainis di’ba?

‘Yung tipong nagseseryoso ka pero pinaglalaruan ka lang pala.

Ipagpatuloy sa pahina 15...

12

Taon...

Hunyo - Disyembre 2013

Makasaysayang

mula sa pahina 1

Mula ng mabuo ang Krusada, ito ang unang beses nitong mapabilang sa mga paaralan na nagtamo ng isa sa pinakamataas na puntos sa buong lungsod.

Malaking papel ang ginampanan ng naging panalo ni Beaquin.

Sa kasalukuyan, ito na ang pinakamataas na naabot ng isang Krusian sa Division Press Con, hindi lamang sa larangan ng Photojournalism kun’di sa pangkalahatang kategorya.

Bagamat ito ang unang beses maging kinatawan ni Beaquin sa nasabing kategoya, hindi ito naging hadlang upang makamit niya ang kanyang panalo sa unang pagkakataon.

Mas maganda ang naging taong ito kumpara sa huli, kung saan may anim na panalo kumpara sa dalawa lang nang nakaraan sa parehong kumperensya.

Nagwagi sina Santos ng 3rd place sa Sports Writing at Nally John Dalisay ng 6th place sa Cartooning.

Dahil sa panalong ito ni Santos nang nakaraang taon, nahanay ito sa pinakamahuhusay na sports writer ng Krusada sa kasaysayan na nanalo sa isang regional-wide competition.

Nauna sa kaniya si Eliazar Iñigo

Int’l group... mula sa pahina 1

isa na rito ay sa sektor ng edukasyon.

Kasabay nito, ipinatupad sa KNLES ang proyekto ng CI na pinangalanang PAG-ASA o “PAGliban Pag Nasiyasat, Ating Skul Aangat” na nakasentro sa ikatlong baitang upang maiwasan ang madalas na pagliban ng mga mag-aaral na umaabot ang bilang sa 65 sa halos 489 na estudyante o 13.3 porsyento, ayon sa datos noong Hulyo 2013.

Sa kasalukuyan, ang KNLHS naman ay may proyektong pinamagatang “Absenteeism Reduction Program” na alinsunod sa tagline na “Kaya Nating Lahat Hanggat Sama-Sama”, o tumatayo rin para sa katawagan na KNLHS. Ayon sa pananaliksik, isa sa mga dahilan kung bakit mababa ang marka ng mga magaaral ay dahil sa madalas na pagliban sa klase ng mga ito.

Nakasentro sa mga mag-aaral ng ikaapat na taon ang proyektong ito Bahala na... mula sa pahina 7

natin ang buhay. Hindi dapat lahat may batayan o limitasyon. Hindi lahat ng sitwasyon dapat maging dahilan ng malaking pagbabago.

Lalo na at may mga pagkakataong tatawagin mo talaga ang lahat ng santo at magtiwala nalang na sana umayon ang lahat sa nais mo at sa mga simpleng oras na nasa alanganin ang lahat, hindi sisirain ni Batman ang tiwala mo. *****

Binabati ko po ang mga bestfriends ko! Si dear Comargs, ‘tol Lady, and sa brother-in-law kong maraming utang sa’kin:

noong 2003 na nanalo sa writing

sa kaniyang unang sabak ngayong

Mula sa 28 kinatawan ng Krusada,

VIII-Diamond; at Augustine Donnell

competition ng Liyab (The Torch),

taon.

13 sa mga ito ang umuwing wagi.

Mitra (Cartooning; 3rd place) ng

ang opisyal na pahayagan ng

Halos hakutin ng Krusada ang

VII-Sampaguita.

Kalbaryo at hamon

Philippine Normal University (PNU).

Pascasio

6th

lahat ng parangal sa District Press

Nanalo rin Juan Miguel Elmido sa

place), Daniel Matthew Butardo

Con matapos pumwesto ang mga

seventh place ang Krusada kahit pa

ng tagumpay, dumaan muna sa

Teodoro Valencia Battery of Tests

(Pagkuha ng Larawan, 6th place),

student journalists ng KNLHS sa

halos kabuuan ng mga inilahok ay

maraming

Search for Outstanding Campus

Jhon Michael Dangca (Pagwawasto

sampung

na

wala pang karanasan o ‘di kaya ay

ang lahat ng kasapi ng Krusada

Journalists and Campus Papers

at Pag-uulo ng Balita; 6th place),

mamamahayag ng 11 sa 14 na

first-timer. Ang Mini-District Press

– kung saan kakarampot lang

noong 2012.

Santos (Sports Writing; 6th place)

kategorya.

Con ay ginanap noong ika-16 ng

ang natatanggap na tulong, o

tinanghal

at Chet Dominique De Vera (Sports

Agosto 2013 sa Flora A. Ylagan

kahit meron ay napakabagal ang

sina Iñigo at Elmido na ikalawang

Writing; 8th place) na mula sa

Press Con noong ika-30 ng Agosto

High School.

pag-abot; parang ang tulong ng

pinakamahusay sa buong rehiyon

IV-Rizal, at Daryl Ian De Jesus

2013 sa DARSSTHS kung saan

mula sa mga nasabing patimpalak,

(Cartooning; 1st place) na mula sa

nakamit nito ang unang pwesto,

Paraan ng pagsasanay

pareho

IV-Aguinaldo.

ikalawa ang Carlos Albert High

kung saan nagkaroon ng problema

manalo sa Regional Press Con sa

Unang sabak pa lang

School (CAHS) at nasa ikatlong

ni

kanilang mga taon sa hayskul.

ito ngayong taon nina Baguio,

pwesto ang KNLHS. RMCHS at

tagapamatnubay

Bagama’t

nilang

hindi

nagawang

Wagi rin sina Reiven (Photojournalism;

pinakamahuhusay

Naganap

ang

District

Pumwesto bilang overall

umiigting din ang pagsasanay.

Bago maabot ang rurok kalbaryo

at

hamon

gobyerno sa biktima ng mga bagyo.

Sa

pangunguna

Marsha

na

siyang

Pascasio, Butardo, Santos at De

Quezon City High School (QCHS)

at

sa

Vera matapos lumiban sa Mini-

ang

sa

mamamahayag ng Krusada na

pagdarausan

ng

prestihiyosong patimpalak na ito,

District Press Conference dahil sa

pagkasunud-sunod.

Pang-siyam

sina M. De Jesus at June Ace

Sa

nagkasabay

ang

kung saan taun-taon ay kailangan

pagsali sa Sabayang Pagbigkas. Si

ang Krusada noong nakaraang

Esteban, nagawang pataasin ang

kabi-kabilaang

aktibidad

na

ng mga kalahok na mag-cover ng

Daryl naman ay kapatid ni Manuel

taon.

kalidad, kaalaman at kahusayan ng

may kaugnayan sa paaralan at

isang laban at isulat ito sa loob ng

De Jesus, na tiyuhin ni Baguio.

isang oras. Hindi sports coverage

ang tema ng patimapalak ng Liyab

nasabing

at Teodoro Valencia.

na

mga

paaralang patimpalak.

mga student journalists bunga ng

ang pagsasanay para sa mga

bagong programa sa pagsasanay.

kompetisyon, na nagiging sanhi

mga

mga senior staffers ng grupo dahil

mga

upang mahati ang pokus ng mga

mag-aaral ng III-Quisumbing na

sa pagiging parte ng Sabayang

nakalipas na taon, mas puspusan

kalahok.Dumating din sa punto

sina Kristine Marvie Valenzuela

Pagbigkas, nagawa pa ring bitbitin

ang

kung saan nagkakasabay-sabay

Pagbabalik sa mapa

(News Writing; 3rd place), Ma.

ng mga naiwan ang bandera ng

Krusada sa bawat kumpetisyon.

ang

Makalipas ang 10 taon,

Jhanyles Tungala (Paglalarawang

Krusada.

Ilang linggo bago ang paligsahan,

Karamihan pa sa mga kalahok

muling napabilang ang Krusada

Tudling; 3rd place) at Ernest Marc

sinisimulan na ang paghahanda

ay may responsibilidad din bilang

sa Top 5 Highest School Pointer

Delos Reyes (Pagsulat ng Isports;

Ernest Marc Delos Reyes (Pagsulat

para sa mga kinatawan.

club officer na nagdudulot ng

matapos humakot ng parangal sa

7th place). Kabilang din sa mga

ng Isports; 6th place), Iverson Quilal-

District Secondary Schools Press

nanalo si Rwyne Akkean Obediente

lan (Paglalarawang Tudling; 7th

ibang

ng

silid-aralan ay may kahaharaping

Conference.

(Photojournalism; 7th place) ng VIII-

place) at Kristine Marvie Valenzuela

artikulo sa loob ng nakatakdang

problema ang mga mag-aaral sa

Maira

Jasper at Zyra Corrine Cabudoc

(News Writing; 8th place) ng III-

oras depende sa mga partikular na

mga guro at asigntura kaugnay sa

Baguio na karapat-dapat siya sa

(Pagsulat ng Balita; 8th place) ng

Quisumbing;

Lagundino

teknikal at mental na kakayahang

mga naipagpaliban na mga quiz at

katayuan na Punong Patnugot ng

VIII-Diamond. Maging si Katherine

(Pagsulat ng Pangulong Tudling;

nais sanayin. Ang mga oras sa

seatwork.Sa kabila ng lahat, sulit

pahayagang

Flor

6th

Catherine

paggawa na ibinibigay ay nasa 15,

ang hirap, pagod at problemang

2nd place) ng VII-Sampaguita ay

Angelica Lacap (Copyreading and

20, 30, 40, 50 at 60 minuto. Habang

dinanas matapos makamit ang

nanalo rin.

Headline Writing; 10th place) ng

tumataas ang kumpetisyon, mas

pinaka-inaasam na tagumpay.

Pinatunayan

tanghaling

Krusada

ni

matapos

pinakamagaling

sa

kategoryang Pagsulat ng Lathalain

na may layong hindi lamang mabawasan ang madalas na pagliban ng mga mag-aaral sa klase kun’di maipatupad din ang 100 porsyentong graduation rate, pagtaas ng resulta ng National Achievement Test (NAT), 0 porsyentong drop-out rate at gayundin ang tuluy-tuloy na pagtaas ng marka ng mga estudyante.

Si Bryan Gobaco, isang propesor sa Engineering Department ng De La Salle University, ang tumatayong program coach ng dalawang proyekto sa Krus Na Ligas.

“I expect that we may have successfully launch this program at may the result be positive. Launching pa lang ito, nagsisimula pa lang tayo. I-dadownload pa ito sa ibang year levels. Ang CI Team ngayon ay ‘Mother’ [program pa lang], manganganak pa ito sa ibang year levels,” ayon kay Dionio.

Sa Pebrero ng taong kasalukuyan ay inaasahang pormal na ipatutupad ang proyekto sa mga paaralan.

- Mailyn N. Lagundino

si Rhejd po. XD Also to Rhoyjd :* Chetty, Christian And to all Editors! <3 and the rest of Journ Peeps (too many to mention XD) Thank you sa inyong lahat :’>

I wanna say Hi to all III-Velasquez, I-Camia (2011-2012), II-Lime (20122013) <3, sa kapatid kong baliw na si Joannah Mae. XD Sa mga naging adviser ko! Mr. Felipe, Mrs. Albaniel and Mrs. Sabandal, thank you rin po

Last but not the least, sa family ko thank you and God bless! <3 @ Ma’am Marshy and Kuya Ace: Thank you pos a lahat ng patience and effort para sa’min :’> Sa lahat ng laugh trips and good times . THANK YOU SA INYONG LAHAT! <3

patimpalak

Castillo

ang

(Editorial

Writing;

Mag-aaral ng IV-Rizal..... mula sa pahina 3

Nakamit ni Marcelino ang unang puwesto para sa PosterMaking Contest noong District level.

Kasama niya sina Ma. Jhanyles Tungala (III-Quisumbing) na nakamit naman ang ikalawang puwesto para sa Paglikha ng Islogan; Nadia Enca (IV-Rizal), Enoch

Nagsipagwagi

place)

Mailyn at

Mary

pagsalang

oras

sa

ng karamihan at kahit wala ang

rin

unang

patungo

sa

Nagwagi

Sa

dating

pera

Si Santos lamang ang

ayon

mga

sa

kailangan para sa transportasyon

nagawang

dalawa,

ng

pagdating

tanging

huling

tulong

Krusada,

manalo

sa

Gatchalian, ng

May mga pagkakataon

sina

Aaron Joseph Casaman (III-Quisumbing) at Mailyn Lagundino (VIII-Diamond) na nagtala ng pang-apat na pinakamataas na puntos sa anim na nagsilahok sa Tagis-Talino.

Nagwagi si Marcelino laban sa mga kinatawan ng mga paaralang kalahok gamit ang malikhain niyang kamay at malawak na pag-

Kumpara naging

sa

paghahanda

ng

Binibigyan sila ng iba’t paksa

na

gagawan

iisip sa patimpalak na may temang, “Unang Dalawang Taon ng K-to-12”.

Una na siyang nagwagi noong ika-13 ng Setyembre 2013 sa District Science Fair (sumanggguni sa artikulo sa pahina 2) at noong ika-29 ng Nobyembre 2013 para sa Young Men’s Christian Association Talent Olympics (sumangguni sa artikulo sa pahina 2).

iba’t

ibang

kumpetisyon.

hati-hating atensyon. Maging sa

Kasama ng mga nagsipaglahok sa pangdistritong patimpalak para sa Values Education ang ilan sa mga guro ng Kagawaran ng Edukasyon sa Pagpapahalaga na sina Marieta Santos, guro sa ikatlong taon, at Ersal Linda Jr. II, ang kasalukuyang guidance counsellor.

Komiks ni:

Ma. Jhanyles B. Tungala

Lutang ka na... mula sa pahina 6

ating landas sa paniniwala ni Rizal na tayo nga ang pag-asa, dahil tayo mismo ang nagiging instrumento upang sirain ang sarili nating kinabukasan.

Marami ka pang kayang gawin hindi lamang para sa sarili mo, puwedeng sa mga mahal mo sa buhay at sa mga kaibigan mo.

Huwag mong sayangin ang baon o pera na ibinibigay sa ‘yo ng magulang mo, hindi naman nila napupulot ang perang ibinibigay nila sa’yo, pinaghihirapan nila ang bawat sentimong iniaabot nila. Mapalad ka dahil hindi ka pumapasok nang walang baon, hindi kagaya ko na madalas walang baon at kumakalam ang sikmura.

Tapos, ikaw na naibibigay ang mga pangunahing kailangan mo na sobra pa eh sinasayang mo lang?

Gumising ka kaibigan, hindi pa huli ang

lahat upang magbago ka.

Sa halip na gamitin mo ang pera na ibinibigay sa’yo sa walang kuwentang bisyo, subukan mong mag-ipon para sa kinabukasan mo nang sa gayon ay mabawasan ang gagastusin ng magulang mo sa pagtungtong mo sa kolehiyo.

Nasabi ko na ang dapat kong sabihin para matauhan ka. Hindi ako gumagawa ng kuwento para lang magpasikat sa iyo, totoo ang lahat ng nakasaad dito, alam ‘yan ng mga kaibigan ko. Kaya ano na’ng balak mo ngayon? Hindi pahalagan ang mga bagay na hindi naman pang-habambuhay na nasa iyo, o pagtutuunan mo ng pansin ang mga kaunting aral na naibahagi ko sa’yo at magbabago ng tuluyan?

Wala akong magagawa sa pagdedesisyon mo, ngunit sana usigin ka ng konsensya mo dahil para rin naman sa’yo ito. Maikli lang ang buhay kaya dapat hindi ito sinasayang

sa mga walang katuturang bagay. Mabuhay ka arawaraw na animo’y wala nang bukas at magpakasaya ka.

Mas masarap ang mabuhay sa katotohanan kung saan makikilala mo talaga kung sino ang mga tunay na kaibigan.

Kaya ngayon, kung lutang ka na, itigil mo na! At gumising ka sa katotohanang hindi ang marijuana ang totoong kaibigan, kundi ako na nag-aalala sa’yo kahit hindi tayo lubos na magkakilala, at ang mga totoong tao na alam ang dapat sa hindi mo dapat gawin. Maaaring bata ka pa sa edad pero hindi na sa utak, kaya mabuting alamin mo ang pinagkaiba ng TAMA sa MALI. ***** Gusto ko lamang batiin ang aking pinakamamahal na Mama, Razel Torres De Vera.

Maraming salamat po sa lahat lahat. Mahal na mahal po kita.

Mwah!

Binabati ko din po pala si Madam Leonila Angeles,

Ma’am Cabamongan, Ma’am Flores, Ma’am Velayo, Ma’am Perez, Sir Gallinera, Ma’am De Leon, Madam Marshy at sa mga iba ko pang teachers nung 3rd year and sa mga teachers ng KNLHS, hello po!

Ang dami po ninyo eh. Sorry po kung medyo pasaway ako.

Susundin ko po lahat ng payo ninyo. Salamat po! Labyu!

At nais ko lamang ipabatid sa aking mga mambabasa, PUNONG TAGAPAGWASTO ng KRUSADA, Mary Catherine Angelica Urrea Lacap, salamat pala sa PAGWASTO ng landas ko papunta sa puso mo. “Naadik man ako, huwag kang mag-alala dahil ADIK LANG AKO SA’YO.” (Courtesy: June Ace Esteban <3) Nagmamahal, PUNONG TAGAPAMAHALA.Kaya kaysa mag-adik ka sa droga, mas maadik ka sa pagmamahal ko.

Halika na’t magka-adikan tayo sa chetdominiquedevera@ yahoo.com

Hunyo - Disyembre 2013

13

Aral ng Bagyo... mula sa pahina 7

Hindi nakatulong ang pakikisawsaw ng iba’t ibang sector ng pamahalaan sa pagpapadali ng pag-abot ng tulong sa mga biktima. Hindi sila dapat tawaging biktima, bagkus mga survivor dahil sa kabila ng masalimuot na pangyayari ay nakayanan nilang makaahon sa pagkakalugmok sa pamamagitan ng sariling pagsisikap.

Tulad ng malinaw na tubig, lalong lumalabo ang sitwasyon kung marami ang nakikisawsaw. Sa larangan ng pagtulong, hindi mahalaga na bigyan ka ng pagkilala sa mga bagay na naitulong mo. Ang mas mahalaga ay ang pagiging sinsero mo sa pag-abot ng kamay sa kapwa. Mas mabuti na’ng hindi maalala sa mga bagay na naitulong mo, kaysa kilalanin sa mga bagay na hindi naman ikaw ang gumawa. Saan man, kalian man, ang pagiging totoo at pagpapahalaga sa katotohanan ang mainam na gabay upang mas maging epektibo ang pagtulong sa kapwa.

Ilang bagyo man ang dumating sa bayan ni Juan, mangingibabaw pa rin ang pagtutulungan. ***** Sa mga chaka kong BFF, sila Camille at Nicole, push niyo yan. Kina mareng otep (Mark Joseph Delos Reyes), Gan chi ( Reynald Gan), Bhelat (John Paul Velasquez), Wenna (Wilson Sumalde) at Vivian Cutar, walang limutan ah, pektus kayo sa’kin. Sa mga naging adviser ko mula 1st year, Ma’am Ancheta, Ma’am Mendoza, Ma’am Regala and of course Ma’am Angeles, take care po, salamat sa lahat. Sa mga classmates ko mula first year na first year pa rin hanggang ngayon, haha :D… Magsikap pa . Sa mga tropapits ko from different year levels at sa mga batchmates ko, wala munang maliligaw ah, magtapos muna lahat. Sa Diosa.Com, ano na, akala ko ba bubuo tayo dance group. haha.. ^_^ At sa lahat ng mga nakakakilala sa’kin, hello po. Sa mga puyat matulog, sa gutom kumain, sa walang pera magbanat ng buto, at sa mga chaka diyan, be thankful nalang … Siyempre higit sa lahat sa mga parents ko at sa buong family, most specially sa ate ko, promise, magsisikap ako.. That’s it. :* muah.. Mahal ko kayo.

Sa mga umaangal diyan, CHECK YOUR FACTS SH*T! Bago umangal gets? Pwede niyo kong awayin sa riosumalabe@yahoo.com.

Mga Komiks ni:

Augustine Donnell Mitra

Mga Komiks ni:

Daryl Ian DeJesus

Tatlong mag-aaral... mula sa pahina 3 Ang Trans-Asia ang sangay ng Philippine Investment Management (PHINMA) group of companies na humahawak sa mga proyektong may kaugnayan sa suplay ng kuryente.

Ipinapakita ng mga pintor mula sa kanilang gawa ang simpleng pamumuhay at malaking pagbabago na maidudulot nang natural na paraan ng pag-aalaga sa kalikasan.

“If we keep doing

it, we will not only help our Mother Earth but ourselves also,” nakasulat sa kapsyon ng 14-na-taong-gulang na si Perez. “Remember, big changes come from small ways.”

Lahat tayo ay iba iba ng lebel, ngunit may pagkaka-pareho.

Lahat tayo’y kailangang harapin ang mga pagbabago at mga pagsubok na dumarating sa atin.

High School...

***** Hey guys! Pasegway lang :3 Hi to Cyrah, Nanay Joannah, Harold, Daze Anne, Timothy, Mariah and Andrea. Supporters ko ‘yan! xD Yow Wyne, pakabait ka pa hah? 2014 na :p Hey din Grade VIII-Diamond and sa Hamogang! I love you!

mula sa pahina 7

Nakakagawa tayo ng mga pagkakamali lalo na sa pagpili ng tama.

Pero, humahanap tayo ng paraan para maidiretso ang baluktot na daang ating tinatahak sa simpleng pagharap natin sa problema at hindi sa pagtakas dito.

Lastly, thank you sa lahat ng best friends ko na laging nandiyan. Especially kay Hannah Alburo and Bessie Phebe. Mga fans ko din yan eh! Haha! And to Chet Dominique De Vera, thanks for everything. Labyu! <3 :3 Krusada, inimbitahan... mula sa pahina 3

Ang pangunahing tagapagsalita ng seminar ay si Liana Barro, propesor ng AB Mass Communication sa FEU at adviser ng FEU Advocate (o “Advo”) simula pa noong 1998. Ang “Advo” ang opisyal na University-

wide student publication ng pamantasan. Naitatag ang publikasyon noong June 12, 1934 at isinara noong 1972 dahil sa Martial Law. Ito ay isa lamang sa mga seminar-workshops na nilahukan ng Krusada upang mas mapagyaman hindi lamang ang dyaryo ngunit ang kaalaman din ng bawat isang indibidwal na bumubuo nito.

Ilan sa miyembro ng Editorial Board nang FEU Advocate na nasa taunang seminar ay sina Ma. Leah Orata, BS

Applied Mathematics student (Executive Secretary at Circulation Manager); Korina Camille Cue, BS Psychology student (Managing Editor) at Jerome de Guzman, BS Accountancy student (Editor-in-Chief).

Ang dating manunulat ng Krusada na si June Ace Esteban ay naging parte rin FEU Advocate ng tatlong taon, kung saan naging Sports Editor ito sa terminong mula 2011 hanggang 2012.

14

Hunyo - Disyembre 2013

Isyu ng Dyaryo... mula sa pahina 6 2012, walang magaganap na paniningil mula sa araw ng enrolment hanggang sa buwan ng Hulyo. Malinaw ring nakasaad na pagpasok ng buwan ng Agosto ay maaari ng magsimulang maningil ang mga paaralan para sa miscellaneous fees kabilang ang babayaran para sa dyaryo.

Marami ring natanggap na reklamo ukol dito. Oo, may karapatang magreklamo ang mga magulang sapagkat pera nila ang kanilang ibinayad.

Huwag kayong magalala, wala naman sa masasamang kamay ang inyong pera. Hindi namin ito ginastos at ipinang-laman tiyan. Sa kasalukuyan, ito ay nakalagak sa Parent -Teachers Association

Selfie... mula sa pahina 7

ay mahigit pa sa kung ano ang itsura mo. Minsan, sinusubukan din nitong magpahayag ng isang istorya o isang experience. Para sa akin, hindi mo kinakailangang magmukang laging maganda rito. Sa madaling salita, ito ay pagpapakita sa mga kaibigan o kaya’y pamilya kung nagkaroon ka ba ng magandang araw o kaya’y magbubukas ka ng usapan ngunit, hindi gumagamit ng salita kun’di ng litrato.

Minsan nga, habang nanonood ako ng isang Reality TV Show sa isang local channel, mayroong dalawang kabataang babae na pinagbabati dahil sila’y nagaway at nadamay na ang mga tao sa kanilang paligid.

At ang dahilan… SELFIE! Dahil sa pagkokomento ‘di umano ng nagrereklamo at hindi ito nagustuhan ng may-ari ng larawan.

Napaisip tuloy ako, kailangan ba talagang palaging maganda ang mga komento ng tao sa paligid mo? Kailangan ba Magkabilang mundo... mula sa pahina 11

level of self-sufficiency, thus the Human Development and Poverty Reduction Cluster of the Cabinet is working on asset reform and education to ensure that poor people will not be victimized and universal health to ensure that poor have a better than equal chance to compete in the labor market,” dagdag niya.

Sa aking pananaw, kung magkakaroon lang ng pantay na pagkakataon na magkaroon ng magandang kalidad ng edukasyon ang mga mahihirap sa mayayaman ay ito na ang pipigil sa patuloy na pagtaas ng bilang ng mga mahihirap sa bansa at mas umunlad pa ang ating bansa. At s’yempre, walang mangyayari sa atin kung hindi natin tutulungan ang ating mga sarili. Hindi

(PTA) ng paaralan.

Huwag ninyong isipin na hindi namin ginagawa ang trabaho namin.

Siguro nga ay nagkaroon kami ng pagkukulang ngunit hindi ibig sabihin nito ay pinabayaan namin ang dyaryo. Sa tingin ba ninyo ay madaling maging estudyante at manunulat ng sabay? Noong nakaaraang taon, ako ay Kapatnugot (Associate Editor) ng Krusada. Naranasan kong mangarag sa academics pati na rin sa paggawa ng dyaryo ng sabay. Karamihan pa sa mga staffers ay graduating na.

Hindi maiwasang abala sila sa pag-aayos ng mga kinakailangan lalo na at kasagsagan ang panahong iyon ng pasahan ng requirements, clearance kasabay ng graduation practice. Oo,

na lahat ng gagawin mo ay magugustuhan ng iba?

O sadyang nakasalalay lang sa opinyon ng iba ang ikasasaya mo?

Pero masakit nga namang makomentohan ng hindi maganda. ‘Yung litrato mo na sa tingin mong maganda o gwapo ka, sa iba ay hindi pala. Ngunit hindi ba higit na masakit isipin na tanggap ka ng lipunang iyong kinabibilangan dahil lamang sa iyong itsura at hindi dahil sa ugali at totoo mong pagkatao?

Hindi masama ang pagkuha ng selfie dahil hindi ko maikakaila na ako man, mahilig ding mag-selfie. Ngunit hindi ba natin naisip na isa rin itong dahilan ng pagiging mapagmataas o kaya’y isang paraan ng paghingi ng papuri sa iyong mga kakilala? O kaya’y isang platapormang nagbibigay kahalagahan sa imahe at pagkatao mo?

Anumang dahilan ang mayroon ka, naniniwala akong hindi mo na kailangan ng pagsang-ayon ng iba upang malaman mong ika’y maganda. O kaya’y malaman mong ang kayang ibigay ng gobyerno ang lahat ng ating mga pangangailangan, bagkus kailangan din nating tumayo sa ating sariling mga paa upang magkaroon ng magandang kinabukasan na pinapangarap ng lahat ng mamamayan ng ating bansa.

Ayon nga kay John F. Kennedy, “Let both sides explore what problems unite us instead of belaboring those problems which divide us.” Kailangan nating magtulong-tulong.

Kapit kamay, mayaman man o mahirap, sa pagsugpo sa kahirapan, dahil sa dulo naman ng ating mga buhay ay hindi rin natin ito madadala kapag tayo ay bumalik na sa Kanya.

Tanging mga alaala at mga magagandang ginawa natin sa mundong ibabaw ang maihaharap natin sa Kanya.

Tayo ay magtulungan para sa magandang

kasalanan naming maipit sa gan’ung sitwasyon ngunit ginampanan naman namin ang trabaho at responsibilidad sa abot ng aming makakaya.

Sa huli, napagdesisyunan ng buong Krusada na huwag ng ilimbag ang dyaryo noong nakaraang taon. Bakit?

Kung kayo ang tatanungin, gugustuhin ninyo bang kumain ng pagkaing panis sapagkat nagbayad kayo para dito? Isipin niyo na lang na kami ay may-ari ng isang karinderya, kaya hindi namin hahayaan na may masamang mangyari sa aming customer. Bilang kapalit, hahainan namin kayo ng mas bago at mas masarap na pagkain. Kahit gaano pa katagal ang ginawa niyong paghihintay upang maluto ang pagkain,

masasabi niyong sulit ang inyong ibinayad at paghihintay.

Sa biyahe na pinagdaanan namin, ito ang aking napagtanto: hindi tulad ng pagbabasa ng dyaryo ang pagbuo nito.

Hindi ito gaya ng simpleng pag-upo sa umaga hawak ang dyaryo habang humihigop ng isang tasa ng mainit na kape. Hindi matatapos sa isang upuan lamang ang pagbuo nito at hindi lang isang tasa ng kape ang kailangan upang manatiling gising sa gabi habang pinagpupuyatan ang paggawa ng dyaryo.

Mga magulang, guro, mag-aaral at mambabasa, nawa’y malinaw na sa inyo ang lahat. Sana sa pamamagitan ng bagong isyu ng dyaryo na inilabas ng Krusada ay

ginagawa mo ay maganda.

Ang mahalaga ay kuntento at kumportable ka sa kung ano’ng meron ka. “It’s not what others see in you, it’s what you see in yourself.” ***** Sa mga tropa kong ulupong sa IV-Jacinto, lalo na sina Awee, Jayquel, Renzo, Migs, Arem, Jeo, Cha. Dalawang may #pogiproblems, Eduardo at Epoy. Lalo na ang tropang A-B-C, Angel at Chanababe. You guys made my highschool life complete.

Mga SLPeps, na tinuruan akong maging gangster pansamantagal.

Lalo kina Lei, Shang, Dara, Danica na kasama ko in good times and in good times! At sa iba pang IIINeps na walang sawang mahilig mang-harana kahit palaging busted. Hinding hindi ko malilimutan iyon.

Ang I-Guidance na nagturo sa’kin ng una kong mga kalokohan. Tinuruan niyo ako kung paano maging isang totoong kabataan.

Mga Journpeeps na hindi ko inaasahang magiging ka-close. Let’s keep in touch guys! Ang dalawa

kong kapatid na AwraMaria, Issa at Mico. Love you gals.

Sa mga nanay at tatay ko na hindi nagsasawang paalalahanan ako Sir. Ken, Mamarshie at Mamisay.

Kay Guru June Ace, salamat sa mga pagtuturo kung paano humugot. I owe it all to you Kuya.

Guguluhin ko parin kayong lahat at gagambalain kahit gumradweyt na ako.

‘Yung mga lalaki na nagtangka at nagbalak na manligaw, mga crush ko at may gusto sa’kin, chos!

Salamat sa pagbibigay ng munting paru-paro sa tiyan ko.

Ang partners-in-crime ko, Ate JV at Jhai. At siyempre kay Amang sa pangungulit at pagpapatawa lagi. At kay Mama, *kaway kaway!* Mother ganda mo diyan.

Hindi ko alam kung paano tapusin ang batian portion na ito kaya ito na lang, The End. Share mo naman sa’kin ang selfie pictures mo at pakilike narin ang akin, para close tayo ‘diba? Post mo na yan sa blesslorraine_ desabelle@yahoo.com

kinabukasan ng ating mga magiging anak at ng ating Inang Bayan

Sabi nga ni Mahatma Gandhi, “Earth provides enough to satisfy every man’s need, but not every man’s greed.” *****

This will be my first and last column for my four years of stay here in KNLHS. Last year ko na rin dito. Ga-graduate na ang pinaka-awesome na batch at lalakbayin na ang next chapter ng aming mga buhay. To the next batch, be good seniors ah. Naging mabait kami sa inyo, nagpatalo na nga kami and all, joke. HAHA Emilio, Ariel, Ernest, Enoch and the rest, galingan niyo ah!! AJA. Ma’am Romero, Ma’am Prieto, Ma’am Regala, Sr. Soriano, Ma’am Angeles and all of my teachers, thank you for the knowledge that you have shared to us.

It’s been four happy years.

I will never be myself today if it wasn’t for you po. Love you po. ♥

Ma’am Marsha and Sir Ace, I couldn’t imagine we could make this paper without you guys mua mua :* sana nandyan pa rin kayo for the next Crusader batch. para magpatuloy pa po ang nasimulan nating dyaryo ngayon. Haha thanks for all the love and carjacks.

HAHA lovelove

Batch Fourteenfinity!!

Tayo ang pinakamasaya, pinakamaingay and pinakaawesome batch! Di ko maimagine kung paano na ang high school without us, joke. HAHA. Let’s make our future alma mater proud of all of us. Hugs and kisses mua :*

IV-Rizal’13-14 it’s our much awaited time. I will miss you all. Since 1st year naging kaklase ko na

nawakasan na rin ang isyu dati. Nasa sa inyo na kung hahayaan ang nakaraang kabanata na hindi naging maganda at ililipat ang pahina para sa magandang wakas. Kung ano man ang inyong maging pasya, nasa kamay at hawak-hawak mo na ninyo ang kasagutan. *****

Hey there!

Unang-una sa lahat gusto kong magpasalamat kay idol Taylor Swift ang pinakamagandang babae sa mundo na naging inspirasyon ng aking column name. Binabati ko rin ang M and M na girl friends ko, hello sa hello kitty girls na sina Mico at Mica Pati sa friendships ko Issa and Daine! Hi din sa EIC ng buhay ko, you know who you are :D Yung mga kapwa ko Rizalista, konting hintay na

Ang paghuhukom...

mula sa pahina 11

na ang mga tao sa pagtatahan at pag-alis ng iyong luha. Ang lubos na galit kaya natakot ang lahat at tuluyan ka nang pinabayaan. Alin man ang ‘di mo mabalanse dito, tiyak na ang kalalabasan ay maling paghusga sa iyo ng tao.

Sa mundo na lahat ay may mata ng taga-hukom.

Hindi makakatakas sa kanila ang mga kamaliang iyong magagawa. Mula pa nang ikaw nasa sinapupunan ng iyong magagawa. Mula pa nang ikaw nasa sinapupunan ng iyong ina sigurado ako na nahusgahan ka na ng tao pero wag kang magalala katulad nga ng sinabi ko, “LAHAT” ay may mata ng taga-hukom. Ibig sabihin kasama ka dito. Hangga’t sa tayo ay nakakakita, nakakarinig,nakapagsasalita at nakapag-iisip, ‘di mapipigilan ang pagkilatis sa mga tao, bagay, hayop o lugar na ating nakikita arawaraw.

Mabuti at masama.

Ang pinagbabatayan natin upang magkamit ng positibong bagay at magandang desisyon. Ito din ang batayan sa taong ating pakikisamahan at magiging kaibigan.

Batayan sa

kayo. We’ve been through ups and downs. Ngayong maghihiwa-hiwalay na tayo, sana walang kalimutan See you in the next five years pag-nagreunion na tayo Lol

Krystle, Jokot, Dominique, Jake, Gian, Mica and Maira my treasured friends.

Mamimiss ko kayo ng sobra, walang iwanan after graduation ha? Ginawa niyo ang last months ko dito sa high school na meaningful and memorable. Yukimi Hailee Sugita, kung nasan ka man, sana mabasa mo ito. Miss ka na namin huhu.

Balik ka na dito pls. Joke sana magkasama-sama pa rin tayo just like what we always do. Love you guys!

Heart ♥

Dude, good luck sayo. Make good choices.

Follow your heart. Be happy. Be BUDOY! Hahaha joke. See you! ♥

lang graduate na tayo! Sa parents, brothers, sisters, mga tito at tita, kay mama at papa, ito ang patunay na hindi ako humaharot :P At syempre kay Kuya Ace… ALAM NIYO na kung hindi dahil sa kanya walang batian portion na magaganap dito, palakpakan naman dyan mga editors. Thank you po sa lahat ng tulong niyo sa Krusada at sa pagbuo ng dyaryo <3 Syempre kakalimutan ko ba si Maam Marshy, stay beautiful po Salamat talaga sa lahat ng nagtiyaga na magbasa ng column ko. Hope ‘ya like it!

Hindi lahat ng bagay ay kayang masabi ng personal. Kung may nais kang ipagtapat sa isang tao gaya ko, usap na lang tayo sa maira_baguio@yahoo. com maraming bagay sa mundo.

Sa madaming salita batayan sa pagpili ng daang iyong tatahakin at kahahantungan.

Mahirap ang maging hukom dahil ‘di mo lang hawak ang taong nasa paligid mo dahil maging sarili mo ay hawak mo rin. Bakit?

Sino na ba’ng tao ang ‘di hinusgahan o kinilatis man lang ang sarili? Mahirap.

Mahirap talaga kung hindi ka marunong tumanggap ng kapatawaran at paano mo nga ba mahuhusgahan ang taong iyong tinitingala, sabihin na natin ang Diyos, paano mo nga ba siya mahuhusgahan?

‘Wag na tayong lumayo pa, tingnan mo na lang ang mga tao sa iyong paligid. Tayo ay may pareparehas na katangian. Lahat tayo ay may pare-parehas na ugali. Ang dahilan sa ating pagkakaiba ay ating PANINIWALA, mga punto sa buhay at katayuan. Ang panghuhusga ay parang pagsuntok mo na rin sa sarili mo sa salamin at dahil din dito lubos mong makikita ang sarili mo sa ibang taong may mata ng tagahukom. ***** Salamat sa mga nagbasa :) Kung kayo’y may katanungan sa akin, i-e-mail niyo sa Jhanel_tungala@yahoo. com

Para sa panibagong...

mula sa pahina 1

siya mapunta sa Lungsod Quezon ay pinaglingkuran niya muna ang Lungsod ng Maynila bilang Division Superintendent nito.

Nagsimula siya bilang isang guro ng isang pribadong paaralan, apat na taon siyang nagturo ng Pisika (Physics), 16 na taon siyang nagturo sa pampublikong paaralan, naging tagapangasiwa ng isang paaralan at namuno sa Departamento ng Matematika sa Lungsod ng Pasay.

Siya rin ay nahalal bilang pangulo ng National Teachers College Alumni Association (NTCAA) at ng Colleges Alumni Association (CAA) partikular sa College Of Education Alumni Association (COEAA).

Kasama niya bilang mga Assistant Schools Division Superintendent ay sina Helen Grace Go, Betty Cavo at Freddie Avendaño.

Hunyo - Disyembre 2013 friends ko na sina Bangus Gubat sa.... mula sa pahina 11 XD, Sharmaine, Enoch, natin na tayo ay nagkamali Jonahmicah, Iain, Mama Lady, Mhae, Bless, Denn rin.

Hindi natin inintindi Michael, Gelo, Vertex sa kung ano ang naging “Joven”, Ate Carmina at personalidad ng mga guro. Vernice. Hart Hart! Tibok Lahat ng mga tao ay may Tibok! Thank you sa lahat. iba’t ibang personalidad *insert kissmark* na dapat nating Sa mga naging kaklase pakisalamuhaan nang ko nung I-CAMIA pati nung mga naging kamaayos at matiwasay.

Hindi naman nila close ko nung nasa IInaging kasalanan ang AQUAMARINE pa ‘ko. nakikita nating negatibo Thank you thank you rin sa kanila. Ang pagpuna ng sa inyo ng very hard! <3 mga estudyante sa mga ito Most especially ‘yung IVay ang mali sa ating panig. BONIFACIO kasi kahit Ang ating ‘di ako nag-3rd year, happy kasama mga guro, nagsilbi at super kayo.

Nakakatuwa at nagpakilala sa atin ng marami akong natutunan. may paggalang at respeto.

Ang hinihingi lamang nila Bonifacio is <3. Syempre, ay ang pagbalik nito gaya pati na rin ung mga subject ng kanilang ginagawa teachers ko nang mag-aral upang maging maayos ang ako dito. Thank you po. @Ma’am Marsha @Sir pakikitungo sa isa’t isa.

Huwag nating Ace: Super thank you kalimutan na tayo ay nasa ng marami. Kayo po ang paaralan upang mag-aral tumulong sa akin para maat matuto kaakibat nito ang improve po ‘yung writing pamantayang moral ng skills ko. Don’t worry i-cocontinue ko po ito. isang tao.

“JUNGLE is not *insert big smile* COOL in the SCHOOL,” Sa mga ‘di ko mababanggit – huwag nating kalimutan ‘yung names, basta sa na irespeto natin ang mga friends ko at bestfriends pa na iba. Thank you and I guro. love you guys. <3 – feeling

happy and contented. ***** Binibigyan ko ng kaway ang aking nag-aalagang Kaysa magbigay ka ng Mamita na si Ma. mga codename sa ating Concepcion Rongavilla at mga guro, bakit hindi mo ang mga naging adviser na lang ibaling ang iyong ko sa tatlong taon ko rito pansin sa akin kung saan sa paaralan na sina Ma’am mas magkakaroon pa tayo Josephine Flores, Sir ng malambing na tawagan.

Marvin Diaz at Sir Marlon Tara usap tayo sa djiyaz@ Felipe. Sa mga naging best yahoo.com.

Okay, let’s start with one simple [but harsh] fact: Tinalo sila sa finals – by 17 [huge] points. Since I’m not doing justice with the verb I used, let’s be more specific: Tinambakan.

Nilampaso.

Inararo. Pinaglaruan. Parang batang inagawan ng candy.

Dudes and bros, you name it.

You get what I mean.

The point was: we lost.

Ramon Magsaysay (Cubao) High School versus Krus Na Ligas High School.

Final score: 76-59.

In all honesty, I expected the team to lose.

Frankly, hindi naman ako umasa na mananalo sila. I wished they had though. Going back to our history, back to the facts, napakalaking bagay na nang naabot nila. Expecting to win the championship was like wishing to pass an exam without review (except kapag may matalino kang katabi na makokopyahan). Huli tayong nanalo nang championship noon pang… Wait a minute...

Teka teka… Nanalo na nga ba tayo kahit isa?

Whether we did or we did not, the point now is: We shouldn’t ask for too much at that time.

At that time, katatapos lang manalo ng KNLHS against another team at waiting lang ang mga bata ng Cubao ng makakalaban.

And it’s not easy playing two straight matches on the same day with a rest that was shorter than high-school recess, especially when you’re up against the defending champion. Para kang nagpuyat sa pangongopya nang mga sagot sa Batikan at El Fili ng

kaklase mo, tapos papasok ka nang walang tulog sa klase, walang review at may tatlong quiz na naghihintay sa’yo.

Ang mapait pa sa kapeng walang asukal ay ang katotohanang ang pagkatalo ay madalas natin gawing almusal. Kumbaga sa pangalan, ay naging apelyido na natin ‘yun. Kumbaga sa PBA, tayo ang Global Port at Air21, na pinagsama sa isang team. Kumbaga sa NBA, tayo ang Bobcats, ‘yung Team C nila, na p’wedeng na ngayon tawaging Bob kittens. At kumbaga sa gamit sa bahay, tayo ‘yung doormat – ‘yung basahan sa may tapat ng pinto o banyo na tinatapak-tapakan lang.

Our team was like that.

But that was before.

It was before they lost in the finals. It was before they lost against the team ng mga bata mula sa Cubao. Ewan ko nga kung mga bata ba talaga nakalaban nila. It was before they made it to the finals. It was before they started kicking the gluteus maximus of their opponents.

They have proven something worth it.

We are now something else other than a doormat. ‘Di na tayo panglampaso; tayo na ang nanglalampaso. Sure, we’re not yet the best team out there. But now, we’re one of the best. Number 2 na ang Krus Na Ligas High School Men’s Basketball Team (KNLHS MBT) sa buong distrito. Number 2. Wala pang isang taon.

Kung isa ‘tong relasyon at number 2 ka, magagalit ka.

Ang Pag-iisip... mula sa pahina 11 Ano, ang sakit ng feeling mo, ‘no? Nainis ka ba? ‘Wag ka mag-alala, ako rin. Madalas kong nararansan ‘yan.

Ramdam kita, bro.

Pero tulad ng ginawa ko sa artikulong ito, binigyan ko ng sense ang mga ginawa ko dito. Binigyang-saysay ng matinding pag-aanalisa ang simpleng artikulong bunga lang ng pagod at gutom. Binigyangbuhay ang nakamamatay na bulto ng salita upang maipahayag ang nais kong sabihin.

Ang saysay ng buhay ng tao ay parang akdang ito.

Hindi kailangan na magsimula ka na may bonggang mga salita at magsaksak sa mga utak ng tao ng mga ideyang hindi ma-reach ng pagintindi ng isang normal na estudyante. Ang akadang ito ang nagpapatunay na minsa’y kailangan mong magpakababa upang maintindihan mo ang nararamdaman nila.

Hindi ka ibon, ‘wag kang magmataas. ‘Yung tipong gusto mo angat ka at ikaw lang ang tanging iintidihin.

Hindi ka uod, ‘wag kang magpatapak. Hindi porket

pumapantay ka sa lebel nila ay gagawin mo na silang hari.

Tao ka. Kung sakaling nakakalimutan mo na. Taong may silbi, may responsibilidad sa isa’t-isa. May buhay na makulay na nagbibigay saysay sa mundong puno ng pagdurusa’t lumbay.

Sabi nga ng isang kanta (na paborito ng IVRizal ‘pag meron silang ‘groupwork’), “Walang sinuman ang nabubuhay para sa sarili lamang.

Walang sinuman ang namamatay para sa sarili lamang.” (Kita-kita tayo sa purgatoryo.)

Isa lang naman ang ipinararating ko, ang pagkakaroon ng saysay ay hindi nababase sa kung gaano ka katanda, kung gaano na kalawak ang iyong karanasan.

Ang saysay ng isang tao ay kung ano ang ginawa niya at kung paano niya binigyangsaysay ang mga taong nakapaligid sa kanya na dati ay walang kwenta. ***** Binabati ko nga pala sina Daddy at Mama. Hello!

Sa mga naging kaklase ko mula noong Grade I hanggang ngayong IV-Year, pati sa mga naging adviser ko mula

elementary. Sina Ma’am Vivian, Ma’am Padilla, Ma’am Uchi, Ma’am Balmaceda, Ma’am Pacon at kay Ma’am Victorio.

Special mention sa mga cast ng ‘Goldilocks and the Three Bears.’

Punta naman tayo sa High School. Sina Ma’am Romero at I-Sampaguita SY 2010-2011, Ma’am Prieto at II-Aquamarine SY 2011-2012, Ma’am Regala at Mr. Soriano at III-Earth SY 2012-2013 at Ma’am L. Angeles at IV- Rizal SY 2013-2014. *Kawaykaway*!

Special mention po sa mga teachers na sumuporta sakin in my ups and downs.

(Di ko na po kayo babanggitin.

Lord knows you! God bless po!)

Next, sa journ peeps!

Partey-partey! Haha! Thank you for making my high school life meaningful and happier than I imagined!

Special mention kay “BABE” Maira Baguio. XD Destiny nga itu! XD

Again, special mention ulit sa aking eversupportive and gwapo (daw) na kuya, Kuya June Ace G. Esteban! Wooh! Thanks sa lahat ng advice and training, mula sa pagtuturo ng Sports

15

Writing hanggang sa Love Advice. XD I owe so much to you. Don’t worry, ‘pag yumaman ako, manonood tayo ng NBA Game, LIVE! (Sana naman may pang-Moonleaf ka na? XD)

Dahil nagpumilit siya, Thanks kay Ma’am Marsha O. Gatchalian. Sana matuloy na ang laging napo-postponed na kasal nyo. XD Sustain your curve, the outside curve. XD Then, salamat sa lahat ng naging friends ko ngayong high school ako. Sa mga nakaka-jamming ko, sa mga nakakasakay at nasasakyan ko ng trip pati sa mga kaibigan ko na nagtatama sa mga mali ko. At pasado sa lahat ng ito si Mr. Chet Dominique De Vera.

Thanks ‘tol! XD PS: Mahaba pa ang 4 Years. XD Last, thanks sa special someone ko. You’re my inspiration! XD Lovelots!

Thank you sa lahat ng naging parte ng yugto ng buhay kong ito. Kita-kita sa afterlife. Haha!

Para sa mga wala ng kwenta, nagbibigay kwenta, at nagbabalak na magbigay ng kwenta sa buhay ng iba, samasama tayong maghasik ng kwenta sa chansantos08@ yahoo.com

For real: Paanong ang KNLHS Men’s Basketball Team ay naging ‘Gilas Jr.’ Ni June Ace G. Esteban Sports Editor 2011-2012, FEU Advocate

Pagod man, nakuha pa ring ngumiti ng KNLHS Men’s Basketball Team matapos ang kanilang pakikipagbakbakan sa mga manlalaro ng Ramon Magsaysay (Cubao) High School.

Kuha ni Rommel Perez But it feels good to be number 2 in this situation. Isipin mo na lang na pinahawak lang natin ‘yung trophy sa kanila.

And when I imagine the KNLHS Men’s Basketball Team (KNLHS MBT), I see a semblance of the Indiana Pacers. I mean, last season hindi mo naman talaga kilala ang Indiana. Hindi ka nga sigurado na may team pa pala sila at Pacers ang pangalan.

Hindi mo rin sigurado na may basketball team pala ang KNLHS na lumalaban, at nananalo. It doesn’t even make sense to have “KNLHS” at “panalo” in the same sentence.

But this team made sense of the insensible; made real of the unimaginable.

Pati yata lahat ng bagay sa math biglang magiging sensible kung sa’n mo magagamit in real life kapag napanood mo silang manalo.

They were not just a promising team, but a team which fulfilled

that promise. They’re the real deal.

May mga pagkakatulad ang team natin sa Indiana. Una, napansin mo lang na meron palang gan’ung team nang nasa finals na sila. At katulad ng mga superstars ng team ng Pacers na sina Danny Granger, George Hill, Roy Hibbert, Lance Stephenson, David West at Paul George (na nu’ng finals against Miami Heat mo lang talaga nakilala), hindi mo rin kilala ang mga players ng sarili nating team.

Same here. Hindi ko nga alam pangalan ng mga players.

After one year, look at where the Indiana Pacers are now: League-leading NBA team.

Hopefully, after one year, our team also do an Indiana Pacers act: From doormats to cellar-dwellers, from rockbottom to sky-high. This is the part I wear cool shades and say, “The future looks bright.”

But more than that,

I think it’s more correct to compare the KNLHS MBT with the Gilas Pilipinas. The guys in yellow could be a “Gilas Jr.”

“Wala na kaming lungs, wala na kaming legs, pero meron pa rin kaming puso,” saad ni Rommel Perez, coach ng koponan bago pa man ang laban sa RMCHS, ilang minuto matapos ang unang laban nila nang araw na iyon.

Kung may malaking pagkakatulad man ang national team ng Pilipinas at ang koponan ng ating paaralan, ito ay ang bagay na naghatid sa kanila sa tagumpay sa maraming laban: Puso – puso nilang palaban at walang sinusukuang laban.

Kapag tinignan natin ang naabot nila, para sa antas natin katumbas na rin ‘yun nang naabot ng isang pambansang koponan na pagod at pawis ang puhunan, nagsanay at lumaban para sa

hinahangad na tagumpay at karangalan, na sama-samang humarap sa tagumapay at kabiguan.

Sila ang ating national team.

Sila ang Gilas Pilipinas ng Krus Na Ligas.

June Ace Esteban graduated from KNLHS in 2009. He took BS Psychology at Far Eastern University–Manila and was part of FEU Advocate, the official University-wide student publication of FEU. He won the National Sports Writing Congress in 2010 for both the sports feature and sports coverage writing categories – the only writer to be in the Top 3 of and a 1st placer on both categories for all levels in the contests’ short history.

He was also a correspondent for an online sport site and The Philippine Star during the UAAP men’s basketball season in 2011.

16

Hunyo - Disyembre 2013

ISPORTS

Matinding Pagbabalik Men’s Basketball Team, 2nd sa distrito

Sa loob ng dalawang buwan, balde-baldeng pawis at mga binatak na buto’t laman sa ensayo ang naging mitya para iuwi ng Krus Na Ligas Men’s Basketball Team (KNLHS MBT) ang karangalan bilang pangalawang pinakamahusay na koponan sa buong distrito.

Bagama’t natalo sa championship kontra Ramon Magsaysay (Cubao) High School, 59-76, sapat naman na ang mga naipon nito panalo kontra sa mga bigating eskwelhan para bigyang karangalan ang paaralan sa District IV Unit Meet noong Oktubre 2013.

Tinalo ng paaralan ang ilan sa mga malalakas na koponan mula sa mga bigating eskwelahan tulad ng Flora A. Ylagan High School, Doña Josefa Jara Martinez High School at Carlos Albert

High School, kung saan dinurog nila ang huling dalawa nang may 22 at 19 na puntos na kalamangan.

Ang KNLHS MBT ay binubuo nina Michael Joshua Simangan at Rinnel Banacia mula IV-Aguinaldo; Karl Joseph Podol mula IVDel Pilar; John Miguel Mapa, Jesse Tabanao at Kim Alexis Habana mula III-Escuro; Julius Borinaga at Daren Ladrera mula III-Del Mundo; Chuck Fernandez ng III-Banzon; Janiel Marc Buenvenida ng III-Campos; Miguel Lumabi ng VIII-Amethyst at Marlon Christopher Yaras ng VIIGumamela.

Coach ng koponan ay si Rommel Perez at trainer si Russel Soria.

“Simangan, Habana, Buenvenida and Yaras was outstanding. The rest helped in their own way,” sabi ni Perez sa isang text message.

Ayon sa kaniya, si Simangan ay may matinding “inside presence” sa ilalim ng ring at si Habana ay may matikas na lakas para makipaggitgitan ng katawan. Kapwa silang 16 na taong gulang. Dagdag pa niya, ang 15-taong-gulang na si Buenvida ay maaasahang “shooting” habang ang 14-nataong-gulang na si Yaras ay isang “consistent scorer”.

Ayon kay Soria, ang istilo ng team ay nakabase sa mabilis at madalas na transition offense, o runand-gun style – ang istilo ng paglalaro ng basketball kung saan mabilis ang paglipat ng depensa papuntang opensa upang umiskor habang hindi pa nakakapag-ayos ng depensa ang katunggali.

-JAGE; Mga ulat mula kay Maira D. Baguio at Chet Dominique De Vera

Lady Jins, nagpasiklab sa Unit Meet Nagpasiklab ang mga Lady Jins ng Krus Na Ligas High (KNLHS) School Taekwondo Team kontra iba’t ibang koponan sa Unit Meet noong Oktubre 18, 2013 sa Camp Crame High School.

Pinangunahan nina Kristine Marvie Valenzuela at Ef Ronaele Aguilar ng III-Quisumbing

ang tangkang pananalasa ng sipa ng KNLHS sa gabay ni black belter Oscar Victor Javier Jr.

Bagama’t matikas at nagbabaga sa una, nanlamig din ang dalawa pagdating sa dulo ng bakbakan kung saan parehas silang ginapi ng pambato ng Manuel A. Roxas High School sa magkaibang weight class.

Sa finweight division, naungusan ni Crista Villa Roxas si Valenzuela sa iskor na 5-3. Samantala, nagapi rin si Aguilar sa finals matapos harapin si Jennie Escordian. Sa una ay dikit ang laban ngunit dahil sa sunud-sunod na axe kick ni Escordian ay medaling

Christian P. Santos

Tumatayong Patnugot ng Isports

Kasunod ng matagumpay na 2012 KNLHS Karate-Do, muling naghari ngayong taon Ni Christian P. Santos

Pawis.

Hirap.

Determinasyon.

Ang lahat ng pinagdaanan ng Krus na Ligas High School (KNLHS) Karatedo Club ay nasuklian ng papuri’t parangal mula sa mga torneyong pinagharian ng mga karate-ka iba’t ibang sagupaan.

Sa ilalim ng pamumuno at gabay ni Arnaldo F. Cavite Jr., nagsanay ang higit sa 30 na karateka ng KNLHS, na may hangaring maipagpatuloy ang binuong paghahari ng Karate-do Club sa iba’t ibang patimpalak na dinomina sa loob at labas ng lungsod.

Ilan sa mga nangibabaw na manlalaro ay sina Wilson Espinosa (IV-Silang), Dana Velasco (IV-Luna), Angeline Manuel (III-Belardo), Patrick Meque (VIII-Pearl), Dexter Fababaer (VIIIPearl), Lester Bebelone (III-Campos) at Jayquel Samundoy (IV-Jacinto).

Pinatunayan ito ng kanilang mga medalyang natamo mula sa dalawang torneyong pinagharian ng mga karate-ka.

Sinimulan ng

KNLHS ang taon na may bitbit na anim na gintong medalya, tatlo sa bawat kategoryang kata (exhibition) at kumite (full contact sparring) na sinungkit nina Espinosa, Manuel at Velasco sa 2nd Mine’s Karate-Do Friendship Tournament noong ika-30 ng July 2013.

Ang dominasyong ito ay ipinagpatuloy ng mga tansong medalya nina Fababaer, Bebelone at Samundoy mula sa kumite, pilak ni Meque na galing rin sa nasabing ketegorya at dalawang ginto ni Espinosa na mula sa kata at kumite nang pagharian nila ang Open Karate-Do Friendship Tournament noong Nobyembre 24, 2013 na ginanap sa Shan’s Gym.

Ang mga aral na kanilang natutunan at kilos na kanilang nalaman mula sa mga patimpalak noong nakaraang taon ang humulma sa mga sipa at suntok hindi lamang ng mga bagito kundi pati ng mga beterano na sa larangang ito.

Ang ipinakitang gilas at galing ni Espinosa ay bunga ng

kanyang paglahok sa mga malalaking torneyo tulad ng Batang Pinoy Regional Meet noong nakaraang taon. Ngunit hindi lamang siya ang nakinabang sa mga aral na ito dahil isa rin siya sa mga naghahasa ng mga bagong talento tulad nina Meque at Fababaer.

“Pinatunayan ng mga nanalo na hindi hadlang para sa kanila ang pagiging busy sa ibang mga extra-curricular activities,” ayon kay Cavite Jr., kung saan dalawa sa kanyang tinuturuan, si Espinosa at Velasco, ay kapwa may tungkulin din bilang mga CAT officers.

Kasama ang patuloy na pagsasanay at pagpapalawak ng nalalaman sa karate-do, hindi nalalayo na balang araw, mayroong isang karate-ka na makikilala sa loob at labas ng bansa na mula sa Krus Na Ligas High School Karate-Do Club – hinubog ng pawis at hirap at binuo ng puso at dedikasyon.

-Mga ulat mula kay Dorothy V. Martinez

Pinas, balik FIBA World Cup matapos ang 35 taon Tapos na ang napakahabang paghihintay. Magpapakilala na muli sa buong mundo ang mga Pilipino sa larangan ng basketball.

Matapos ang 35 limang taong puno ng kabiguan, biyaheng Espanya ang Pilipinas ngayong 2014 para sa FIBA World Cup matapos kunin ang trono bilang ikalawang pinakamahusay na koponan sa buong Asya sa nagdaang FIBAAsia Men’s Basketball Championship noong Agosto 2013.

Ang grupong kakatawan sa Pilipinas ay binubuo nina Jimmy Alapag, Jason Castro at LA Tenorio bilang point guards; Larry Fonacier, Gary David at Jeff Chan bilang shooting guards; Ranidel De Ocampo at Gabe Norwood sa small

forward; Japeth Aguilar at Marc Pingris sa power forward; at Junemar Fajardo at Marcus Douthit sa center.

Sa harap ng 20,000 kataong nasa Mall of Asia (MOA) Arena at milyunmilyong nakaantabay noong Agosto 10, 2013, tinuldukan nang Pilipinas ang madilim na mga kabanata laban sa South Korea (SoKor) na lagi silang pinapauwing luhaan sa lahat ng do-or-die games.

Bunga ng magkasunod na tres ni Alapag, tig-isang offensive at defensive rebound ni Pingris na nagresulta sa putback, at sa block ni Norwood sa tres ni Korean hotshot Kim Minggoo ay nagwagi ang Gilas, 86-79, kahit pa naglaro sila sa huling limang minuto ng laban ng wala si naturalized center Douthit dahil sa injury.

Si Alapag ay parte ng huling national team na tinalo ng SoKor para sa London Olympics qualifier.

Ang 6-foot-5 na si Pingris naman ang nagmando sa ilalim ng ring kontra sa dalawang Koreano ilang pulgada ang tangkad sa kaniya matapos ang kawalan ni Douthit.

Tumapos pa rin ito ng may 10 rebounds. Si Norwood naman ang inaasahan lagi ni Head Coach Chot Reyes pagdating sa one-on-one defense.

Bagama’t talo sa finals kontra Iran, 71-85, masaya pa rin ang koponan na babalik sa pandaigdigang kumpetisyon mula huli nitong kwalipikasyon noong 1978. Ang lamang ng Iran, may average na 35 puntos na tambak sa bawat kalaban, sa Pilipinas ang ikalawang pinakamaliit na kalamangan nito sa buong

Buong gigil na idinakdak ni Japhet Aguilar ang bola sa ring kontra South Korea kung saan nakuha nila ang ticket papuntang Spain. (kuha mula ph.sports.yahoo.com)

torneyo.

Labing-isang puntos ang pinakamaliit sa kanilang ikalawang laro kontra SoKor.

Gamit ang dribble-drive offense at sharpshooting sa tres nina Alapag, Tenorio, David, Fonacier, Norwood at Chan, binomba ng mga Pilipino ang Group A teams na Saudi Arabia (78-66) at Jordan (77-71), pero nabigo kontra Chinese Taipei (7984). Winalis naman nila ang Group E nang pagulungin ang Japan (90-71), Qatar (80-70) at Hong Kong (6755).

Sa quarterfinals, pinaulanan naman ng Gilas sa lahat ng panig ang Kazakhstan, 8858, sa pangunguna ni David na tumapos ng 22 puntos mula sa apat na tres upang selyuhan ang nakatadhanang duwelo kontra SoKor, na kanilang napagwagian.

Umakyat ang FIBA world ranking ng Pilipinas mula ika-45 na pinakamahusay sa buong mundo pataas sa ika-34.

Ang Iran ay nasa ika-20 puwesto.

Bilang pagpapakita

ng impresibong laro ng Gilas Pilipinas, ayon sa datos ang koponan lamang ng mga Pilipino ang natatanging nakapasok sa top five ng lahat ng kategorya pagdating sa team averages.

Ang Gilas ay may averages na 79.6 puntos (3rd), 41.2 rebounds (3rd), 15.7 assists (5th), 4.3 steals (5th) at 4.9 blocks (1st) sa bawat laro.

-JAGE