KRUSADA (Tomo XXII Bilang 2)

Page 1

cor unum et anima una, omnia vincit amor et studium Setyembre 2015 - Pebrero 2016

Vol. XXII No. 2

issuu.com/krusada

Diliman, Quezon City

WALANG TALO SA TATLONG TAON Journ, tuloy sa paghakot ng karangalan; KNLHS, 2 Highest School Pointer sa NCR nd

Nina Andrea Nicole B. Cabiles at Frances Sophia R. Bandiola

Hindi naman masakit maging pangalawa paminsan-minsan. Ang KRUSADA at CRUSADER, ang mga opisyal na pahayagang pang-mag-aaral (student publications) ng Krus Na Ligas High School (KNLHS), ay maituturing na Golden State Warriors sa high school journalism. Habang naka-23 sunod na panalo na ang Warriors sa season habang isinusulat ang balitang ito, nakuha naman ng Crusaders ang ika-18 sunod na panalo sa mga paligsahan na kanilang sinalihan bilang isang grupo. Wala pa ring talo ang student publications simula pa noong taong panuruan 20132014 — ang batch ng Crusaders na binansagang “Revival Era” sa pamumuno ni Editor-in-Chief (EIC o Punong Patnugot) Maira Baguio. Sa 2015 Regional Secondary Schools Press Conference (RSSPC) na may temang “The Role of 21st Campus Journalists in Upholding Good Governance, Leadership and Transparency”, pasok sa Top 5 sina Tagapamahalang Patnugot John Lester Francisco, nakaraang taong Patnugot ng Lathalain Joannah

Mae Manalang, at Patnugot ng Isports Sophia Hannah Alburo. Natatanging kabalyero si Francisco nang manalo ng 4th place sa Pagwawasto at Pag-uulo ng Balita, prinsesa si Manalang matapos kunin ang 2nd place sa Pagsulat ng Lathalain, at inangkin ni Alburo ang korona para magreyna sa buong NCR matapos kunin ang 1st place sa Pagsulat ng Balitang Isports. Dahil sa KRUSADA at CRUSADER, pinarangalan ang KNLHS bilang pangalawang pinakamahusay na sekundaryang paaralan ng mga journalists — isang testimonya ng kakayahan ng mga Crusaders sa mahusay at responsableng pamamahayag. Maaalalang kasaysayan Ito ang unang pagkakataon na higit sa isang journalist ng KRUSADA ang nanalo sa RSSPC, at ito rin ang unang beses na higit sa isang Crusader ang pupunta sa National Schools Press Conference (NSPC), na ngayong 2016 ay gaganapin sa Koronadal, South Cotabato mula Pebrero 22 hanggang 26. Ang Top 10 ng bawat kategorya ang pinararangalan sa

NCR ngunit tanging Top 3 lamang ang pupunta sa taunang NSPC. Higit sa lahat, inuwi ng mga Crusaders sa KNLHS ang karangalang 2nd Highest School Pointer sa buong NCR. Ito ang una sa kasaysayan ng paaralan at una rin sa 24 na taong pagsisilbi ng mga nabanggit na student publications na gawaran ng ganito kataas na panggrupong parangal sa isang panrehiyong kompetisyon, sa journalism man o sa iba pang kalingkingan. Ang KNLHS ang tanging high school mula District IV at kaisa-isa mula sa QC na nakapasok sa overall ranking ng 39th RSSPC, kung saan nagkampeon ang Mandaluyong High School o MHS (1st). Dikit ang laban Ang MHS at KNLHS ay parehong may naiuwing tigtatlong medalya at pareho ring may naipanalong 1st place at 2nd place na kategorya ngunit nasilat sa dulo ang mga Crusaders. Nagkatalo lamang sa kung sino ang Highest School Pointer — ang may pinakamahusay na mga journalists at may pinakamatinding journalism

Lunduyan ng kasaysayan

KNL, nais itaguyod bilang tourist spot

Ni Daniel Matthew C. Butardo Dahil sa madalas ikuwento na ang Barangay Krus Na Ligas (KNL) ay isang makasaysayang pook, sa pamumuno ni Punong Barangay Julian “Jolly” Santos at sa tulong ni Kagawad Maria Maurina “Mau” Magalong ay naipabatid kay Punong Lungsod Herbert Bautista ang isang mithiing gugunita sa kasaysayan. Ayon sa tala ng unang pinakamahalagang bahagi na kung maaari ay maghanap pagpupulong ng Sangguniang ng rebolusyon ng mga ng isang bahagi ng KNL na Barangay (Barangay Council) Katipunero sa pamumuno ni pagtatayuan ng replika ng noong Setyembre 2015, napag- Andres Bonifacio dahil dito sila orihinal na simbahan. Ang alamang napag-usapan ni nagtungo upang magpahinga People’s Park sa kahabaan ng Magalong at ni Bautista na hindi at mag-ipon ng lakas. C.P. Garcia ang pinakapotensyal malayo ang posibilidad na ang Ang nasabing simbahan, na pagtayuan ng replika. KNL ay maging isang tourist ayon sa ulat ng barangay Binanggit din ni Jose, spot ng Quezon City (QC). newsletter na Ligasette (unang kilala sa tawag na “Mama Ome”, Nais ng pamahalaan tomo, unang bilang, Abril 13-20, ang planong paggawa ng isang ng KNL at QC na maging 2004) ay isa lang kapilya noon mural ni Andres Bonifacio. Ito tampukan ng sentro ng na “yari lamang sa kawayan at ay upang magsilbing landmark kasaysayan ang KNL. Ayon kugon” at “walang pirmihang na isang importanteng lugar sa kay Santos, ang simbahan ng nagmimisang pari dahil sa may misyon ng mga Katipunero ang KNL — pinangangasiwaan ng kalayuan… sa kabayanan”. KNL, at magsilbing palatandaan Parokya ng Holy Cross — ang Ayon sa magkahiwalay hindi lamang sa mga turista isa sa pinakalumang simbahan na panayam kay Santos at kung hindi sa mga mismong sa buong lungsod. kay Kagawad Romeo Jose, mamamayan na ang kanilang M a l i b a n d i t o , ipinagbigay alam ni Vice Mayor tirahan ay minsang naging ang barangay ay isa sa Joy Belmonte sa Sanggunian tahanan ng mga Katipunero.

program — pagdating sa ikatlong parangal na nakuha. Maliban sa puntos na nakalaan batay sa ranking sa Top 10, may sari-sarili ring kaakibat na puntos ang uri ng kategoryang napnalunan. Ang laki ng puntos, mula sa pinakamataas hanggang sa pinakamababa, ay ayon sa ganitong pagkakasunodsunod: News (Balita), Editorial (Pangulong-Tudling o Editoryal), Features (Lathalain), Sports (Isports), Copyreading and Headline Writing (Pagwawasto at Pag-uulo ng Balita), Editorial Cartooning (PaglalarawangTudling o Kartuning), Photojournalism (Larawang Pampahayagan), at Science Writing (Agham).

Nagwagi ang KNLHS sa Pagsulat ng Lathalain (2nd place), Pagsulat ng Isports (1st) at Pagwawasto at Pag-uulo ng Balita (4th), habang ang MHS ay panalo sa Pagsulat ng Balita (2nd place), Copyreading and Headline Writing (1st place) at Photojournalism (2nd place). Kung sakaling ang nakuha ng MHS ay 3rd place o mas mababa pang ranking sa Photojournalism, o kung pumasok si Francisco sa Top 3, siguradong ang tinanghal na kampeon — ang 1st Highest School Pointer — ay ang mga Crusaders at ang KNLHS. Ngunit pinatunayan ng MHS na kayang maging una ng dapat ay magiging pangalawa na. Walang inilaban sa Photojournalism, sa Ingles man

o sa Filipino, ang mga Crusaders dahil — sa ikalawang sunod na taon — walang nagwagi sa pandibisyong lebel. Tanging Top 15 photojournalists ng Quezon City ang may slot sa NCR. Si dating Chief Photojournalist Daniel Matthew th Butardo (7 place, Division SSPC) at si Chana Beaquin (2nd place, Division SSPC) ang mga huling Crusader photojournalists na lumaban sa RSSPC noon pang 2013. Sa kasaysayan, si Beaquin din ang Crusader na may pinakamataas na nakamit na parangal sa divisionlevel photojournalism contests. Pagdating sa mga panggrupong parangal, ang madalas mapanalunan ng mga Crusaders sa mga NCR-wide Ipagpatuloy sa pahina 14...

Human Story: Tatlong kuwento tungkol sa #PUSO

Nina June Ace G. Esteban at Andrea Nicole Cabiles Bago magsimula at pagkatapos ng bawat contest, ang mga journalists ng KRUSADA at CRUSADER (mga opisyal na student publications ng Krus Na Ligas High School) ay bumubuo ng bilog, sabay-sabay nagdarasal, ipapatong ang isang kamay sa gitna ng bilog at sisigaw ng “KRUSA-DA! PUSO!” Sinimulan ang tradisyong ito noong taong panuruan 2013Ngiti ng mga wagi. Mula sa kaliwa, hawak nina Joannah Mae R. Manalang 2014 sa batch ng Crusaders na kilala (2nd place), Sophia Hannah O. Alburo (1st place) at John Lester B. Francisco (4th place) ang kani-kaniyang mga medalya, habang tangan naman ng bilang “Revival Era” na pinamunuan student paper adviser na si Marsha G. Gepiga ang tropeyong katibayan na ni Editor-in-Chief Maira Baguio, 2nd overall best sa buong NCR ang mga student journalists ng pahayagang pinakamahusay na manunulat ng KRUSADA at CRUSADER. (Kuha ni Jessica G. Sarmiento) Lathalain sa District IV noong 2013. Ginagawa ang PUSO sinabi ko, ‘’Wag kang sumuko. sa Sports Writing (Filipino), battlecry para mailabas ang takot at Magdusa ka ngayon at mabuhay at matatandaan na ring ang kaba, para makapagsaya sa gitna ka sa natitirang sandalI ng buhay pinakamahusay na Crusader sports ng pangamba at higit sa lahat, para mo bilang kampeon.’ (I hated writer sa kasaysayan. maiparamdam na ang damdamin every minute of training, but I said, Walang sinuman sa ng isa ay damdamin ng lahat “Don’t quit. Suffer now and live the kaniyang mga kaklase — sa — na lahat ay sama-sama kahit rest of your life as a champion)” Journalism man o hindi — at sa magkakahiwalay at magkakaiba Ganito ang pinagdaanan mga alum na nakakakilala sa kaniya ang kategorya. ni Sophia Hannah Alburo para ang nag-akalang magwawagi Ang motto ng pahayagan magawa ang isang bagay na wala pa siya, lalo pa ng pinakamataas na simula noong 2013 ay “hardwork ni isang sports writer ng KRUSADA karangalan, dahil isang beses lang and HEARTwork”, at ipinakita ng o kahit na sinong Crusader sa siya nanalo sa dalawang taon. Ang tatlong Crusaders kung gaano ibang kategorya ang nakagawa sa kaniyang unang panalo ay 7th place kalayo ang mararating ng isang kasaysayan ng NCR Secondary sa 2015 District SSPC. taong may puso sa gawain. Schools Press Conference Maliban sa isa — ang (NCRSSPC) — ang umakyat sa kaniyang tagapagsanay na si June Naghirap na kampeon 1st place podium, kunin ang gintong Ace Esteban. Sinabi ni boxing legend medalya at tawaging “CHAMPION!” Kilala sa pagiging labis na Muhammad Ali na “Kinasuklaman Tinanghal si Alburo bilang strikto at matalas ang dila, maiging ko bawat minuto ng ensayo, pero pinakamagaling na manunulat Ipagpatuloy sa pahina 14...


2 BEATS

Foodgasm tampok sa anibersaryo ng Brgy. Teachers Village-East Maulan man ay ipinagpatuloy pa rin ang Food Festival sa Maginhawa Street bilang pagdiriwang sa ika-40 anibersaryo ng Barangay Teachers Village-East kung saan itinampok ang Foodgasm noong ika-17 ng Oktubre 2015. Lumahok ang 35 negosyante handog ang kani-kanilang specialty na hinanapan ng “foodgasm factor” ng halos 1,000 food bloggers, guest chefs, college students, young professionals at mga pamilya. Isinagawa ang Food Fest ng University of the PhilippinesDiliman Economics Society, isa sa mga nangungunang organisasyon ng mga estudyante sa UP simula pa noong 1958. - Zyra Corrine G. Cabudoc

RCY caravan, isinagawa sa KNLHS Naglunsad ang Philippine Red Cross-Quezon City Chapter (PRC-QC) ng isang caravan kung saan nagbahagi ng mga kaalaman ukol sa kalusugan ang volunteers noong Disyembre 8, 2015 sa Krus Na Ligas High School (KNLHS). Pinangunahan ni Irene Ancheta, guro sa Music, Arts, Physical Education and Health (MAPEH) sa ikapitong baitang at kinatawan ng Red Cross Youth (RCY) ang nasabing programa. Kasama niya sina Jan Maison Torres ng X-Rizal, pangulo ng RCY sa KNLHS, at Rhica Butardo, dating estudyante ng nasabing paaralan. Ibinahagi ng mga kinatawanngRCYangbandaging at transport simulations sa mga estudyante ng KNLHS.

BALITA

KNLHS nasa Top 10 ng QC English Quiz Bee Reading Proficiency team, umangat ang rank Dalawang bagay ang pinatunayan sa mga patimpalak na ito: una, tatapat sa malalaki at pribadong mga paaralan ang galing ng mga guro at estudyante ng Krus Na Ligas High School (KNLHS) pagdating sa English. Pangalawa, kung sino pa ang wala sa Top 10 ng klase ay sila pa ang nag-uwi ng karangalan para sa paaralan. Katunggali ang 44 na paaralan sa buong Quezon City, tinanghal ang KNLHS bilang 7th Highest School Pointer sa ginanap na 2nd Division English Quiz Bee at 14th Highest School Pointer naman sa 15th Division English Reading Proficiency Contest noong ika-13 ng Nobyembre 2015 sa Ramon Magsaysay (Cubao) High School. Ipinakita nina Adriana Ronquillo ng VII-Sampaguita, Joanna Maxine Alindogan ng VIIIDiamond, Felix Gabriel Lapuz III ng IX-Quisumbing at Ruwyne Akkean Obediente ng X-Rizal ang kanilang husay sa English Quiz Bee para kunin ang kaunaunahang karangalan ng KNLHS sa nasabing patimpalak. Sa kabaligtaran, isa lang sa apat na kalahok ng paaralan ang nanalo sa English Reading Proficiency Contest, ngunit tumaas naman ang overall rank kumpara sa nakaraang taon. Isa pang dahilan para maging proud ang mga Krusians sa kanilang paaralan ay ito — ang KNLHS ang natatanging paaralan mula District IV na nagkaroon ng parangal sa mga nasabing kompetisyon, sa individual o overall ranking man. Bee-g win Sa unang sali sa English Quiz Bee noong 2014,

Ni Patricia Mae Palaña

Balik sa itaas. Tumaas ang ranking ng KNLHS sa Division English Reading Proficiency Contest matapos ang nakakadismayang pagbagsak noong nakaraang taon, habang pasok ang paaralan sa Top 10 ng English Quiz Bee sa ikalawang taon nitong pagsali. (Larawang ipinasa ni Mary Catherine Angelica U. Lacap)

bigong makapasok ang paaralan sa 10 pinakamahusay. Ang grupo noon ay binuo nina Maria Alessandra Formalejo, batch 2015 1st Honorable Mention na si Mariz Soriano, at dalawang batch 2015 Top 1 na sina Mailyn Lagundino at Joselette Ann Pudan. Sina Lagundino at Pudan ay kasalukuyang Top 1 ng X-Rizal at IX-Quisumbing, ngunit hindi pa nakapag-uuwi ng karangalan sa school year na ito mula sa mga inter-school contests. Ang mga sinasalihang inter-school contests ay kasama sa bilangan ng overall points — nahahati sa academic points at co-curricular points — para malaman kung sino ang Top 10 sa section 1. Kapag

manalo ng award sa contest ay mas malaki ang kaakibat na puntos. Samantala, kahit wala sina Obediente at Lapuz sa Top 10 ng mga klase nila sa ikalawang markahan, nagawa pa rin nilang pangunahan ang English Quiz Bee team para manalo at makapasok sa sampung pinakamahusay na paaralan ng QC ang KNLHS. Ayon sa memorandum na inilabas ng Department of Education ukol sa resulta ng patimpalak, nasa ika-10 puwesto ang KNLHS at ikapito ang Ernesto Rondon High Shool, taliwas sa sinabi ng mga nakapanayam na kalahok. Nilinaw ni Avelina Sanidad, head ng English

Balik-tanaw: Unang anibersaryo ng ‘Charlie Hebdo massacre’

Department ng KNLHS, na may katablang tatlong iba pang paaralan ang KNLHS sa Quiz Bee, kaya’t pinaghahati-hatian ng mga ito ang mga puwesto sa pagitan ng 7th at 10th place. Kampeon sa 2015 Division English Quiz Bee ang North Fairview High School, na sinundan ng San Francisco High School (2nd) at Holy Spirit National High School (3rd). Isa pero tumaas Inuwi naman ni Formalejo ng VIII-Diamond ang ikatlong pwesto sa Reading Proficiency Contest o Reading Pro. Hindi nakapasok sa Top 5 ang kaniyang mga kasama na sina Katherine Flor Castillo (IXQuisumbing) at magkapatid na Princess Shirley (VII-Sampaguita) at Mary Catherine Angelica Lacap (X-Rizal). Kinakatawan na ni Angelica Lacap ang KNLHS sa nasabing kompetisyon simula pa noong siya ay nasa ikapitong baitang. Sa unang beses niya noong 2012, nakapasok agad siya sa Top 3. Sa kaniyang huling dalawang taon, bigo ang 16 na taong gulang na si Angelica Lacap na makapasok sa Top 5 ng Reading Pro dahil sa iba’t ibang dahilan tulad ng kawalang kahandaan at paglalaan ng mas maraming panahon sa ibang bagay. Si Castillo naman ay hindi nailabas ang kaniyang buong husay sa kabila ng pagsasanay. Isa sa maaaring dahilan ay ang kinalawang na talento niya matapos ilipat ng kaniyang mga magulang mula sa KNLHS papuntang Ernesto Rondon High School (ERHS). Nag-aral si Castillo sa ERHS sa school year 2014-2015,

kung saan hindi siya ang piniling ilaban ng nabanggit na paaralan. Si Castillo ay ang 2013 Reading Proficiency champion bago siya ilipat ng ERHS. Ang 15 taong gulang na si Castillo rin ang isa sa dalawang pinarangalang Best in English sa ikawalong baitang ng ERHS. Noong 2014, pumuwesto lang sa 23rd overall spot ang KNLHS sa Reading Pro Contest. Noong 2013 ay 3rd overall ang paaralan at 9th overall naman noong 2012. May pagkakatulad ang taong 2013, kung kailan nakuha ng KNLHS ang pinakamataas na overall rank nito sa kasaysayan ng Reading Pro Contest, at ang 2015, kung kailan umangat ito mula sa nakakahiyang 23rd rank ng 2014. Sa parehong taon, lahat ng mga inilahok sa Reading Pro Contest ng 2013 at 2015 ay mga Crusaders o journalists ni Marsha Gepiga. Ang 2013 Reading Pro team — binansagang “AllStar Journ Team” ng mga kapwa Crusaders — ay binuo nina Castillo (1st place), Angelica Lacap (5th), Kristine Marvie Valenzuela (5th) at 2013-2014 KRUSADA Editor-inChief Maira Baguio (5th). Lahat sila ay pinarangalang Best in English sa school year na iyon. Masusing sumailalim ang “All-Star Journ Team” sa pagsasanay na inihanda at ibinigay ni June Ace Esteban, dalawang beses naging representative ng KNLHS sa Reading Pro at isang beses pinarangalang 4th placer noong umiskor siya ng 46 na puntos sa 50-item na pagsusulit. Ang nasabing pagsasanay noong 2013 — iba pa sa trainings na ibinigay ng kani-kanilang mga gurong tagapagsanay — ay kinabilangan ng speed reading techniques, commonly misspelled words, troublesome verbs, analohiya at pagtatanggal ng sub-vocalization. Gayundin, itinuro rin sa kanila ni Esteban ang maaaring pagtaas ng cognitive abilities sa limitadong panahon gamit ang tinatawag na “Mozart’s effect”, isang teoryang sinasaliksik ng mga sikolohista. Ang nagsanay sa mga kalahok sa dalawang 2015 contests ng Ingles ay sina Mathy Angeles, Jeremi Rose Sales, Rhodora Sabandal at Carla Marie Eugenio. Sa 2015 Reading Pro Contest, Highest School Pointer ang Novaliches High School sa likod ng mga panalo sa Grade 8 level (1st place) at Grade 10 level (3rd). Inuwi naman ng New Era High School (1st place sa Grade 7 at 5th sa Grade 10) at Camp Gen. Emillio Aguinaldo High School (3rd sa Grade 7 at 2nd sa Grade 8) ang 2nd at 3rd overall spot, ayon sa pagkakabanggit.

Ni Phebe Judith L. Austria Humigit-kumulang 10,000 katao ang nakiisa at dumagsa sa Central Paris upang gunitain ang unang taong anibersaryo ng “Charlie Hebdo massacre” noong ika-7 ng Enero. mga pulis para sa seguridad ng Pinangunahan ni pag-atake noong 2015. Paris. French President Francois Hindi pa rito natapos Hollande ang pag-aalay ng Balik-tanaw sa katatakutan Kung matatandaan; ang dalawang jihadist dahil noong korona para sa 17 nasawi nang atakihin ng mga terorista ang noong nakaraang taon ay ika-8 ng Enero ay pumatay pa weekly satirical newspaper bumuhos ang pagkakaisa ukol sa sila ng dalawang biktima at isang - Jonabel F. Villaret kalayaang magpahayag tatlong babaeng pulis sa southern Paris publication. ang nasabing araw matapos (ika-7 hanggang suburb ng Montrouge. Nilooban Spiritual reading, korona saInilagak paanan ng itinanim 9 ng Enero) balutin ng lagim ang din nila ang isang gasolinahan sa Paris. pinasimulan ng SLK, na oak tree sa Place de la bansang France, partikular na North-EastHapon nang ikaRepublique — binigyang titulo sa Paris at mga lugar sa paligid Alagad ni Maria bilang “remembrance tree” sa nito dahil sa nilusob ng dalawang 9 ng Enero nagwakas ang naganap na pagpatay. Ito ay may armadong lalaki ang opisina ng pagpapalitan ng mga putukan sa pagitan ng mga pulis at mga Charlie Hebdo. sukat na 35 talampakan. Pinasimulan ang spiritual Ang dalawa ay suspek nang mapatay sina Said reading para sa mga kumpirmadong mula sa at Cherif. Trahedya sa araw ng pag-alala estudyante ng Krus Na Ligas Kasabay ng pag-alala Islamist terrorist group na isa sa High School (KNLHS) na sa nasabing massacre, isang mga sangay ng Al-Qaeda sa Motibo ginagawa tuwing Miyerkules Pahayag ng mga saksi, lalaking sumisigaw ng “Allahu Yemen. sa pamumuno ng Samahang Ipagpatuloy sa pahina 15... Ayon sa awtoridad ng Akbar” habang may hawak na Likha para sa Kabataan at sa patalim ang binaril at napatay France, nagkamali pa umano bayan (SLK) katuwang ang dalawang armadong Katapusan ng ‘13th Hunger’ ng pulisya matapos subukang ang grupong Alagad ni Maria. pasukin ang istasyon ng pulis sa iniulat na sina Said at Cherif Pinangungunahan ni Northern Paris. Naganap ito ng Kouachi, magkapatid, matapos Ronaldo Berona, animator at na unang salakayin ang Ruemga 11:30 ng umaga. guro sa Filipino sa ikawalong Ang lalaki ay kinilala Nicolas-Appert. Nang malamang baitang, ang programa bilang Sallah Ali, isang ex-convict. nagkamali ay dumiretso sila sa na itatampok mula ika-11 Nina John Lester B. Francisco at Frances Sophia R. Bandiola Nakasuot sa kaniya ang isang himpilan ng nasabing kumpanya hanggang ika-12 ng tanghali kung saan nasa ikalawang Isa sa pinakahindi malilimutang pangyayari sa kasaysayan ng KRUSADA, opisyal na student pekeng suicide belt. araw-araw. Katuwang ni Natagpuan sa palapag ang mga mamamahayag publication ng Krus Na Ligas High School (KNLHS), ang panalo ng dating Punong Patnugot (EditorBerona si Brother Martel Ame. kaniyang katawan ang isang na kasalukuyang nasa gitna ng in-Chief o EIC) na si Zyra Corrine Cabudoc sa National Schools Press Conference (NSPC) kung saan Layunin ng gawaing ito nakipagtagisan siya sa mga pinakamahuhusay na estudyanteng mamamahayag sa buong Pilipinas. bandera ng Islamic State of Iraq kanilang pagpupulong. namaspatibayinpaangmoralidad Walo sa mga nasa and Syria (ISIS) na nakalimbag Ang nasabing Crusader Bagaman hindi nagwagi ng mga kabataang Pilipino sa sa papel at isang sulat-kamay na loob ng nasabing gusali ang sa indibidwal na kategoryang ay si Edmon Martin, nanalo ng 7th pamamagitan ng simpleng pahayag sa wikang Arabo na siya binawian ng buhay sa pamamaril. nilahukan (Pagsulat ng Balita), place sa Pagkuha ng Larawang pagmamano o paggamit ng mga ay responsable sa nangyaring Kinailangang magpakalat ng 500 nasungkit ng grupo ni Cabudoc Pampahayagan (Photojournalism) salitang “po” at “opo”. Danica Mae S. Del Castillo noong Abril 2015 ang unang sa NSPC sa General Santos City k a r a n g a l a n s a E x p a n d e d noong 2002. Winakasan ni Cabudoc Collaborative Publishing With Online Application, isang group contest na ang dapat sana’y “13th Hunger” kinabibilangan ng mga mag-aaral matapos pawiin ang pagkagutom ng mga Crusaders na manalo sa mula sa iba’t ibang paaralan. Dahil sa panalo, pinakaprestihiyosong kompetisyon ng Ni John Lester B. Francisco si Cabudoc ang naging mga estudyanteng mamamahayag Upang ipakilala ang kagandahang nakadikit sa kasaysayan ng komunidad, nilibot ng 20 kauna-unahang Crusader na sa hayskul — ang NSPC. banyagang estudyante ang Barangay Krus Na Ligas (KNL) noong ika-13 ng Nobyembre 2015. “Sa lahat ng naranasan nanalo ng gintong medalya Pambansang kampeon. Nag-pose Ang mga nasabing estudyante Bahagi ng “Kasabayanihan” buhay ng mga Pilipino. sa harap ng National Schools Press na mahirap sa Journ last year, sa NSPC. Higit sa lahat, siya ay mula sa University of San program ang mga banyagang Sa 20 miyembro Conference (NSPC) canvas sina rin ang kauna-unahang mag- nasuklian talaga siya,” pahayag Francisco (USF), Boston estudyante kung saan ng programa, lima ang Zyra Corrine G. Cabudoc (kaliwa) at ni Cabudoc, ang kauna-unahang aaral ng KNLHS na tinanghal na College, St. Louis University, tinuturuan sila ng kulturang purong Pilipino na lumaki sa journalism adviser niyang si Marsha Crusader na nanalo kategoryang kampeon sa isang pambansang G. Gepiga. (Kuha mula sa social Loyola Merimount University Pilipino na may temang ibang bansa, habang ang Balita ng RSSPC, sa medium kompetisyon. media account ni Gepiga) at Sta. Clara University “Introduction to Filipino through nalalabing 15 ay binubuo Ang bumuo ng grupo man ng Filipino o Ingles. at ngayon ay naka-cross- Immersion”. ay mga Americans at Latin Nag-uumapaw ang nina Cabudoc ay pawang puro Sa karagdagan, bago pa register sa Ateneo De Manila Halimbawa nito ay Americans. mag-aaral ng Quezon City at ang kaniyang kasiyahan sapagkat man iyon ay ibinigay kay Cabudoc University (ADMU). ang pagkatuto ng mga banyaga “Kapag nag-graduate nagsilbing kanilang tagapagpayo siya ang rason sa likod ng isa ang tiwala at responsibilidad Ang cross-registry na mag-abot ng bayad sa dyip na sila, hindi mawawala sa ay si Nuellan Magbanua ng sa mga pangyayaring tiyak na matapos italaga bilang board ay nangangahulugang sila na nagpapakita ng bayanihan kanila na malungkot dahil tatatak sa buong kasaysayan director ng Editors Guild of the School of Saint Anthony (SSA). ay mga estudyanteng sabay ng mga Pilipino sa pinakapayak nga napalapit na rin sila sa hindi lamang ng KRUSADA, Philippines. Siya rin ang business na nag-aaral sa dalawang nitong halimbawa. mga Pilipino,” saad ni C. kung hindi pati na rin sa manager ng QC Editors Guild. Pagwasak sa ‘13th hunger’ magkahiwalay na paaralan. Kasalukuyan silang Francisco. Bago pa magwagi buong KNLHS. Pinamunuan ni naninirahan sa Barangka, Si C. Francisco, si Cabudoc sa 2015 NSPC sa Dagdag pa niya, Hudyat ng tagumpay Carlota Francisco, isang Marikina. Pumili sila ng coordinator ng programa, ay Taguig, maglalabingtatlong- inaalay niya ang kaniyang panalo Nagsimula ang propesor ng sosyolohiya sa pamilyang kanilang tutuluyan nakapag-aral sa University of taon na ang nakararaan hindi lamang sa kaniyang sarili at makasaysayang kaganapang ito ADMU, ang pagbisita ng mga pansamantala at dito ay Whales sa Australia at naging nang may huling Crusader na sa mga kapwa Crusaders, kun’di matapos ang Regional Secondary banyagang mag-aaral sa naranasan nilang maging propesor na rin sa University magwagi sa nasabing national para na rin sa buong paaralan at Schools Press Conference Ipagpatuloy sa pahina 15... nasabing barangay. bahagi ng pang-araw-araw na competition. lahat ng Krusians. Ipagpatuloy sa pahina 15...

Cabudoc, unang Crusader na nagkampeon sa National Press Con

20 dayuhang estudyante mula Ateneo, inalam ang kasaysayan ng KNL


3

BALITA

Pinas, kinatigan ng Permanent Court of Arbitration kontra Tsina pagdinig ng isyu ukol sa West Phl Sea Parang isang tragic na love story. Dalawang babaeng nagaagawan sa isang lalaki. ‘Yung isa, sinasabing siya ang karapat-dapat dahil matagal na itong nasa kaniya. ‘Yung isa naman, sa kaniya dahil kasal sila, nakalagay sa batas. Tila ganito ang nagiging takbo ng istorya nang pag-aagawan ng Tsina at Pilipinas sa usapin ng West Philippine Sea (WPS). Noong nakalipas na 2015, dinagdagan na naman ng panibagong kabanata ang palabas na ito. Entablado at hurado Malaking hamon ang hinaharap ng Permanent Court of Arbitration (PCA) sa pagtitimbang ng isa sa mga pinakamahabang sagupaan ukol sa teritoryo. Ang The Hague sa Netherlands ang magsisilbing entablado ng mga batikan sa batas sa pagpapatuloy ng mala-David at Goliath na istorya ng Beijing at Maynila.

Sina Thomas Mensah ng Ghana, Jean Pierre-Cot ng France, Rudiger Wolfrum ng Germany, Stanislaw Pawlak ng Poland, at Alfred Soons ng The Netherlands ang magsisilbing tagahatol sa pagtatanghal na ito. Tila mga sundalong handa sumabak sa giyera, ipinadala ng Pilipinas sina acting Solicitor General Florin Hilbay at mga international law legal experts na sina Paul Reichler, Lawrence Martin, Bernard Oxman, Philippe Sands at Alan Boyle, kung saan ang United Nations Convention on the Law of the Sea (UNCLOS) ang gagamiting sandata at kalasag sa giyera ng salita at batas. Ngunit ang mga Tsino ay tila walang pakialam sa mga nangyayari at ‘di lumahok matapos ipatawag ng The Hague habang pinagpipilitan na hindi sakop ng UNCLOS at PCA ang usaping ito. Sa ilalim ng Article 9 ng Annex VII ng Convention,

Ni Christian P. Santos pinapayagang magpatuloy ang arbitrasyon kung ang isa sa mga partido ng arbitration ay hindi nagpakita sa tribyunal o bigong depensahan ang kaso nito (“if one of the parties to the dispute does not appear before the arbitral tribunal or fails to defend its case”). Ang iskrip Ito ang mga argumentong baon ng Pilipinas sa The Hague, kung saan iikot ang istorya. [‘Di umano’y] historical rights ng Tsina — Ilang dekada na ngang tinatawag na South China Sea ang West Philippine Sea, ngunit ayon sa mga sukat na itinalaga ng UNCLOS, ang Pilipinas ang may jurisdiction sa malaking parte ng karagatang may natatagong 28 milyong barrel ng krudo at ‘di matawarang buhay at ecosystem. Wala ring sapat na basehan ang Tsina sa paglalagay ng 9-dash line.

France, Anonymous: humanda kayo IS

Talino at proseso. Makikita sa larawan ang mga ipinadalang kinatawan ng Pilipinas sa The Hague, Netherlands para idaan sa payapa at internasyunal na proseso ang pagkontra sa nine-dash line rule ng Tsina at ilaban ang United Nations Convention on the Law of the Sea o UNCLOS. (Larawan mula sa Rappler.com)

Maling interpretasyon ng isla — Sa argumentong ito, ipinapaliwanag ng Pilipinas na mali ang mga ginamit na basehan ng Tsina sa pagbuo ng 200 nauticalmile na Exclusive Economic Zone

130 katao, patay sa Friday the 13th Paris terror attack

Ni Reiven C. Pascasio Magkakasunod na pag-atake ng mga terorista sa Paris, sentro ng bansang France, ang naganap noong gabi ng Nobyembre 13, 2015 kung saan mahigit 100 katao ang pinagpapapatay at halos 400 ang sugatan sa planadong mass shooting, suicide bombing at hostage-taking. Dagdag pa nila ay Ang pag-atake na ito ginagawang airstrike ng France sa si Francois Hollande ng exhibition ilang kalalakihang ay ang naiulat na pinakamatindi sa kanilang mga kampo sa bansang game sa pagitan ng national football mayroong teams ng France at Germany. nakatakas ngunit bumalik sa loob lahat ng atake na nangyari sa France Syria at Iraq. Bilang pagtugon sa at nagmakaawa na sila na lang ang Kabilang sa mga pagmula noong Ikalawang Digmaang Pandaigdig, at ang pinakakarumal- atakeng ginawa ng IS ay ang tatlong naganap na terrorist attack, isinailalim patayin at pakawalan ang kanilang dumal na pambobomba sa Europe suicide bombing na sabay-sabay na sa state of emergency ang bansa nobya o asawa. Nangako si Hollande na mula nang Madrid train bombing ginawa at may pang-apat na ginawa at nagsagawa ng malawakang sa ibang pag-atake, gayundin ang pagtugis sa iba’t ibang lugar sa buong puwersang lalabanan ng noong 2004. Samantala, naiulat naman pambabaril sa mga tao sa apat na France para mahanap ang mga France ang IS, na sinundan naman hinihinalang sangkot sa terorismo. ng pagdideklara ng “all-out [cyber] na ang bilang na ng mga namatay magkakaibang lokasyon. Ang pambabaril na ito Kabilang naman sa war” na hacktivist na Anonymous ay nasa 130 katao, kabilang ang pagtugon ang laban din sa IS. pitong teroristang umatake, habang ay naibalitang naganap sa mga pambansang Ang Anonymous ay 368 katao ang sugatan kung saan kalye ng Alibert, Fontaine-au-roi, isinagawang pagbisita ni Pangulong nasa pagitan ng 80 at 99 ang Charrone, sa Bataclan Theatre Hollande sa Bataclan Theatre, kung isang grupo ng ‘di kilala at ‘di at sa Republic Avenue sa Paris, saan pinakamarami ang pinatay mabilang na mga aktibistang hacker malala ang kalagayan. Sinabi ng Islamic State samantalang tatlong pagsabog (halos 90 katao). Ayon sa ulat ng na may mga miyemrbo sa iba’t (IS) na sila ang responsable sa din ang naiulat na nangyari sa mga saksi at nakaligtas sa pag- ibang panig ng mundo, kabilang naganap na pag-atake sa Paris Boulevard Voltaire at Stade de atake sa teatro, may ilang dumanas ang Anonymous Philippines, at at sa ibang lugar sa France. Ito France, kung saan nanonood muna ng torture sa kamay ng mga nakikilala lamang sa pagsusuot nila ng maskarang Fawkes Guy. ay para sa paghihiganti nila sa noon ang pangulo ng France na terorista bago pinatay.

15 kaso ng paggamit ng marijuana, naitala sa KNLHS Lugar ng pagkatuto ang paaralan ngunit ginagamit itong lugar ng ibang kabataan upang sumubok ng ipinagbabawal. Sa kasalukuyang taong panuruan, mula Hunyo 2015 ay naitala ang 15 kaso ng paggamit ng iligal na droga sa loob ng Krus Na Ligas High School (KNLHS), kung saan 11 sa mga ito ay kinasasangkutan ng mga kalalakihan at apat na kaso naman sa mga kababaihan. Ang lahat ng kaso ay ukol sa paggamit ng marijuana, isang uri ng ipinagbabawal na droga. Ayon kay Rommel

Ni Mary Catherine Angelica Lacap Perez, guidance counselor Nakadepende sa dami ng paaralan, ang mga batang ng nakumpiska na droga kung sa nahuli ay nasa experimental barangay o istasyon ng pulis dadalhin stage o sumusubok pa lamang. ang mga sangkot. Kung mahigit sa Ang mga mag-aaral na nahuli ay limang gramo ang nakumpiskang mula sa iba’t ibang baitang sa droga, agad dadalhin ang mga pagitan grade 7 at grade 10. mag-aaral sa Quezon City Police Nakita sa mga closed- Department (QCPD) Station 9. circuit television (CCTV) cameras Dinadala rin ang ang mga nahuling gumagamit mga sangkot sa Quezon City sa loob ng silid-aralan at Anti-Drug Abuse Council kinapkapan upang masabat ang (QCADAC) upang magkaroon mga kasangkapan. ng ebaluwasyon, drug test at Umabot nang humigit- interview sa psychologist para sa kumulang 50 ang kaso ng kanilang mental na kalusugan. paggamit ng droga sa KNLHS Ibabatay sa mga simula pa noong 2010. pagsusuri ng psychologist kung ang mag-aaral ay madadaan pa Kahihinatnan ng mga gumamit sa counseling o kakailanganin

nang sumailalim sa rehabilitasyon. Pareho itong tatagal ng anim na buwan at makakakuha ng sertipiko ang bata sa oras na matapos niya ang nasabing rehabilitasyon. Ang rehabilitasyon ay madalas na nagaganap sa Quezon City Drug and Treatment and Rehabilitation Center (TAHANAN), isang rehab center ng mga kabataan na matatagpuan sa Barangay Payatas. Epekto ng isang langhap Ang pagkalulong sa droga ay kalimitang dulot Ipagpatuloy sa pahina 15...

DepEd NCR, pinili si Gepiga na kinatawan ng QC sa nat’l training sa campus journalism

Pinaghirapang tagumpay. Kasama ni Marsha G. Gepiga (una sa kanan) ang iba pang Journalism advisers mula sa iba’t ibang rehiyon. Pinili ng DepEd-NCR si Gepiga bilang nag-iisang QC representative ng mga hayskul para sa National Training of Trainors sa Naga City matapos ang makasaysayang panalo ng mga Crusaders sa NCR-level. (Kuha mula sa social media account ni Gepiga)

May mabuting bunga ang dedikasyon at pagsisikap sa gitna ng lahat ng pag-iyak at paghihirap. Buhat ang karangalan ng isang hindi kilala at maliit na pampublikong paaralan, tinungo ni Marsha Gepiga, adviser ng journalism program ng Krus Na Ligas High School (KNLHS), ang 2015 National Training of Trainers (NTOT) for Campus Journalism sa Naga City noong ika-18 hanggang 22 ng Enero 2016. Kinatawan ni Gepiga ang buong Quezon City Secondary Schools Paper Advisers Association (QCSSPAA) sa pambansang pagsasanay nang gumawa ng kasaysayan ang mga student journalists niya — kilala sa tawag na Crusaders — matapos

iuwi ang 2nd Highest School Pointer award sa National Capital Region (NCR) Secondary Schools Press Conference (SSPC) noong Disyembre 2015. Ang nasabing parangal ang pinakamalaking panggrupong pagkilala na iginawad sa pahayagan — at sa KNLHS — kung susumahin ang lahat ng uri ng group o school ranking na iginawad sa paaralan, tulad nang sa iba pang asignatura at National Achievement Test overall ranking. Boses ng haligi “S’yempre I’m proud, ‘di ba? Kasi I was a school paper teacher before. So, whatever accomplishment you will get o na-achieve niyo, I’m happy for that, kasi naging bahagi rin ako ng

KRUSADA.,” pahayag ni Melita Llacar, dating journalism adviser ng KNLHS. Si Llacar ang adviser ng KRUSADA at CRUSADER, opisyal na mga student publications ng KNLHS sa Filipino at Ingles, ayon sa pagkakabanggit, mula 1995 hanggang 2012, bago ipagkatiwala kay Gepiga ang kinalakhan niyang pamilya. “[K]ung ano man ‘yung ginagawa niyo ngayon, pinantayan niyo man [o] nilagpasan niyo man ‘yung mga achievements namin ng mga Journ[alists ko noon], the better, ‘di ba? ‘Yun naman ang point natin: na laging there should be improvement,” paglilinaw ni Llacar. Si Llacar ay may produktong anim na mga Crusaders na nagwagi sa NCRSSPC sa pagitan ng 2001 at 2008, kung saan tatlo ay naging kinatawan ng NCR para sa pambansang kompetisyon. Maliban sa NCRSSPC, meron din siyang tatlong iba pang estudyante na nahulma upang manalo sa dalawang regional-level contests — ang Teodoro F. Valencia Search for NCR’s 10 Outstanding Campus Journalists at The Torch (Ang Liyab) Regional Journalism Competition ng Philippine Normal University. Ang ilan sa mga naging produkto ng pagsasanay at pagaalaga ni Llacar ay patuloy pa ring tumutulong sa pagsasanay sa mga kasalukuyang Crusaders at maging sa paggawa ng diyaryo. Ang mga ito ay sina Manuel Luis De Jesus

(batch 2009), June Ace Esteban (2009), Bryan John Gonzales (2011), Daryl Ian De Jesus (2014), Christian Santos (2014), Carlos Emillio Pablo (2015) at Enoch Aaron Joseph Casaman (2015). Maliban sa mga panrehiyong patimpalak, nagawa ring sanayin ni Llacar ang kaniyang mga student journalists para makapasok ang KNLHS sa Five Highest School Pointers sa District IV noong taong 2000 at 2005 (parehong 4th overall). Samantala, naipasok naman ni Gepiga ang mga Crusaders sa pangkalahatang ranking sa distrito noong 2013 (3rd overall) at 2015 (4th overall). Dagdag pa rito, naipuwesto rin ni Gepiga ang KNLHS sa 10 Highest School Pointers sa Division SSPC (4th overall) noong 2013 at YMCA Search for Outstanding Campus Journalists of Quezon City (9th overall) noong 2014 — parehong unang pagkakataon sa kasaysayan ng pahayagan sa mga nabanggit na kompetisyon. Sa isang aspeto na lamang hindi pa nasusundan ni Gepiga ang pagiging matagumpay na tagapatnubay ni Llacar — sa pagwawagi ng diyaryo sa DepEd regional contest of newspapers para mag-qualify sa pambansang kompetisyon. Ipagpatuloy sa pahina 15...

o EEZ. Karamihan sa mga ito ay mga bato lamang ayon sa artikulo 121, talata 3 ng UNCLOS. Pagharang sa batas ng karagatan — Napakaraming kaso na nang panlalamang at pambu-bully ng Tsina sa mga maliliit na mangingisda ng Pilipinas ang naitala, isang malinaw na paglabag sa UNCLOS at international law. “Irreversable damage” sa kalikasan — Sa samu’t saring reclamation activities na ginawa ng Tsina sa nakaraang dekada, hindi

maitatangging napakalaking bahagi na ng conserved waters at seabeds ang nasira at hindi na maiaayos, isang malinaw na paglabag sa UNCLOS. Bakas ng kasaysayan Enero 22, 2013 — Tatlong taon na nang nagsimula ang laban ng Pilipinas para sa karapatan nito sa West Philippine Sea, nang nagbigay ito ng Notification and Statement of Claim. Ipagpatuloy sa pahina 14...

Minsan sa isang taxi: ang Paris Bombing sa mata ng inosente

Ni Sophia Hannah O. Alburo (Tala ng nagsulat: Ang balitang ito ay unang lumabas sa pahayagang The Huffington Post at kinuha ang ilang bahagi upang isalin sa wikang Filipino.) Matapos ang “saddest Pakiramdam ng mga moment (pinakamalungkot na tao na hindi sila ligtas kung yugto)” sa kaniyang buhay, sasakay sila sa taxi na isang nahikayat si Alex Malloy, Muslim ang magmamaneho. residente ng New York, na Ayon din kay Malloy, ito na magsalita kaugnay sa walang ang pinakamakabasag-pusong habas na pag-atake ng mga pangyayaring naranasan niya terorista sa Paris noong ika-13 sa buong buhay niya. ng Nobyembre 2015 na nag- Sa tantiya ni Malloy, iwan ng 130 kataong patay. hindi tataas sa 25 taong gulang Pagpasok pa lamang ang kausap na Muslim. ng 23-anyos na lalaki sa taxi, “Please give your una niyang narinig ang mga sympathy towards these people, salitang “thank you (salamat they are not only victims of sa’yo)” mula sa drayber na discrimination but also hate nagpakilalang isang Muslim. in times like this. Please stop Ayon sa drayber, si saying ‘Muslims’ are the problem, Malloy ang una niyang pasahero because they are not. These are matapos ang dalawang oras our brothers and sisters... we na paghihintay na magkaroon are all humans. (Damayan natin ng pasahero, dahil lahat ay ang mga taong ito, hindi lang sila iniiwasang sumakay sa kaniyang biktima ng diskriminasyon kun’di taxicab. ng galit sa mga pagkakataong Walang magawa ganito. Huwag nating sabihin si Malloy kung hindi ang na ‘Muslim’ ang problema dahil aluhin ang umiiyak na Muslim hindi naman talaga. Kapatid habang sinasabing wala siyang natin sila…. lahat tayo ay tao),” kasalanan sa mga nangyari. pahayag ni Malloy sa kaniyang “He cried the whole Twitter account. way to my apartment and it Ang kaniyang made me cry too. He kept madamdaming mensahe laban saying ‘Allah, my god, does not sa Islamaphobia ay kumalat na believe in this. People think I’m a sa mga social networking sites part of this and I’m not (Umiyak tulad ng Twitter na 31,000 nang lang siya nang umiyak habang ni-re-tweet at 23,000 ulit nang nagmamaneho kaya napaiyak nakatanggap ng likes. na rin ako. Paulit-ulit niyang “The replies were so sinasabi na ‘Ang diyos kong touching and so sincere. It wasn’t si Allah, hindi siya naniniwala just the Muslim community sa ganito, pero tingin ng mga replying, but everybody replying. tao may kinalaman ako sa Especially at a time like this, in kaguluhan kahit wala naman),” our country and in our world… to pag-alala ni Malloy sa mga see people come together over sinabi ng Muslim. Ipagpatuloy sa pahina 15...

Punong Kartunista, wagi sa Balita

Tungala, isa sa ‘10 Outstanding Journalists’ ng NCR Ni June Ace G. Esteban

Pinatunayan niya na hindi lang sa iyong forte o kalakasan may pagkakataon ang isang tao na handang gawin ang lahat upang magampanan ang tungkulin hanggang dulo. Si Ma. Jhanyles saan pinarangalan siyang Tungala, Punong Kartunista 3rd place sa 2013 District (Head Cartoonist) ng KRUSADA Secondary Schools Press sa school years 2013-2014 at Conference at 2014 YMCA 2014-2015, ay pinangalanang Search for QC’s 10 Outstanding isa sa sampung pinakamahusay Campus Journalists. Naging pambansang na manunulat sa buong rehiyon matapos magwagi sa 30th kampeon na rin siya nang Teodoro F. Valencia Search for mapili ang kaniyang obra NCR’s 10 Outstanding Campus sa Juan Matipid National Journalists noong Pebrero 7 at Art Competition para sa Marso 8, 2015. taong 2013-2014, kung saan Nakuha niya ang 9th inalalayan siya ni Marvin Diaz. place sa kategoryang Pagsulat Ilan sa kaniyang mga ng Balita — ang kauna- naging guro sa pagguhit at unahan niyang panalo sa kartuning ay ang mga Crusader isang uri ng writing contest sa alumni na sina Manuel Luis De apat na taon niya sa hayskul, Jesus, kinilalang 9th best editorial at nakuha niya ito sa isa sa cartoonist ng NCR noong pinakamalaking taunang 2008, at Bryan John Gonzales, panrehiyong patimpalak. kampeon ng QC sa editorial Ang lahat ng mga cartooning noong 2010. nakalipas na panalo ni Si Tungala ay Tungala ay sa kategoryang kasalukuyang isang scholar ng Paglalarawang Tudling at nag-aaral sa De La Salle(Editorial Cartooning), kung College of Saint Benilde.


4

BALITA

Pagsusuri: Kalbar yo ng K-12

Nina Joshua Vallejos at Gladys J. Sosa bansa kung saan mga dayuhang Kabilang sa mariing bansa ang makikinabang sa ating tumututol si Bienvenido Lumbera mga propesyunal at skilled workers. na pambansang Alagad ng Sining Marami rin ang (National Artist) sa Panitikan. pumuna sa pananaw ni Aquino na makatutulong ang K-12 para Bansang sumailalim sa K-12 mas madaling matanggap ang Habang ikinukumpara mga nais magtrabaho sa ibang ng pangulo at ng DepEd sa bansa kahit hayskul lamang ang ibang bansa ang potensyal natapos — isang pananaw na sa na mga benepisyo ng K-12 sa palagay ng marami ay parang Pilipinas, mahalagang masuri mga kiri na ibinubugaw ang mga ang sistema ng edukasyon at Pilipino para kumita ng pera at pamamalakad ng pamahalaan na hindi kayang resolbahin ng sa mga ikinukumparang bansa. pangulo ang kawalan ng trabaho Ang pinagkaiba ng sa bansa. bansang Japan sa ibang mga Isa pang isyu ang bansang nakapaloob sa K-12 mga propesor sa kolehiyo na ay hinihikayat dito ang mga mawawalan ng trabaho. Ayon estudyanteng magtrabaho sa Kalbaryo numero dose. Sinunog ng mga raliyista ang salitang “K-12” bilang protesta sa nasabing kurikulum na sa ulat, higit-kumulang 30,000 pamamagitan ng kanilang pagimbes na kaalaman ay kalbaryo pa ang hatid sa maraming mamamayan. (Mula sa bulatlat.com) kaguruan ang mawawalan ng aaral na walang gamit na aklatLumalalang kahirapan, kapos sa Brunei (3.7 porsiyento), Burma (3.5), Kakulangan sa kagamitan, oras trabaho sa asignaturang Filipino aralin, calculators, at iba pa. kaginhawaan. Bilang tugon sa Malaysia (3.2) at Singapore (3.1). at guro at ililipat mula sa kolehiyo Higit pa rito, matindi krisis na ito at iba pang kalbaryong Ayon sa mga projections Hati ang opinyon ng patungong hayskul. ang suportang ibinibigay ng kaakibat, isinabatas at ipinatupad at nakalipas na datos, tinatayang 46 publiko sa K-12. ng Administrasyon ni Pangulong na porsiyento ng mga magtatapos Ilan sa mga pangunahing Kahit bumaba ang kabuuang performance Benigno Simeon “Noynoy” sa Senior High School ang hindi isyu sa K-12 ay ang pinansyal Aquino III ang enhanced basic makapagpatuloy sa pag-aaral sa na kapasidad ng mga magulang, education curriculum o K-12 kolehiyo dahil sa magagastos sa bilang ng paaralan, bilang ng Zyra Corrine G. Cabudoc program para raw sa inaasam na karagdagang dalawang taon. mga guro, kakulangan sa libro at Umangat ang mean ng paaralan sa kasaysayan ng NAT. kaunlaran ng bawat mamamayan. Bago lagdaan ni Aquino kagamitang pang-eskwela. Mula sa pagsisiyasat Ayon sa ulat ng ang K-12 noong Mayo 15, 2013, Tinuligsa rin ng mga percentage score (MPS) ng Filipino sa sa mga dating balita, ang International Labor Organization ang Pilipinas na lamang ang historyador, manunulat at mga asignaturang (ILO), ang Pilipinas ang tanging bansa sa Asya na nasa 10- guro’t propesor ang mas maiksing National Achievement Test pinakamababang MPS ng paaralan bansang may pinakamaraming year Basic Education Curriculum oras ng pagtuturo hinggil sa sariling (NAT), kahit pa bumaba ang ay 46.38 bahagdan noong taong walang trabaho na kabilang sa (BEC). Ayon kay Aquino at sa wika, kasaysayan ng Pilipinas at tala sa kabuuang MPS ng Krus panuruan 2010-2011, kung saan Na Ligas High School (KNLHS) pang-23 ang KNLHS sa buong Association of Southeast Asian Department of Education, napag- mga akdang pampanitikan. Quezon City sa resulta ng NAT. Nations (ASEAN), kung saan iwanan ang Pilipinas sa larangan Dagdag pa ang sa taong panuruan 2014-2015. Sa pangkalahatan, Ang 45.99 bahagdang 7.3 porsiyento ng populasyon ng edukasyon. maaaring “brain drain”, kung ay unemployed. Sa Africa ay dalawang saan ang isang mag-aaral na bumaba ang MPS ng paaralan MPS — pinakamababa sa Sumunod sa bansa ang bansa na lamang (Angola at Djibouti) nakapagtapos sa programang sa NAT ng sampung bahagdan mga nakalipas na taon, ayon Indonesia (anim na porsiyento), ang nananatili sa 10 taong BEC. K-12 ay maaari nang mangibang mula 56.36 sa taong panuruan sa Crusader archives — ay 2013-2014 papuntang 45.99 nangyari sa panahon ng dating noong 2014-2015. punongguro na si Janet Dionio. Ayon sa archives ng Noong taong panuruan pahayagang KRUSADA, ang 2007-2008 naman nakuha ng mahigit sampung bahagdang KNLHS ang pinakamataas pagbagsak ng MPS ng KNLHS ang nitong MPS — 56.26 porsiyento Ni Reiven C. Pascasio th Bunga ng ginawang pagtulong ng mga student journalists ng KRUSADA at CRUSADER, ang isa sa pinakamalaking pagbagsak — na dahilan para tanghaling 5 opisyal na student publications ng Krus Na Ligas High School (KNLHS), sa Sangguniang Barangay upang magawa ang diyaryong pambarangay, ibinalik ng Sanggunian ang tulong na kanilang natanggap sa pamamagitan ng pagpapahiram ng pasilidad. Ipinahiram ng Sanggunian University-wide student publication karangalang natanggap ng isang ang Malañgen C o n f e r e n c e ng Far Eastern University-Manila, Crusader sa RSSPC noon. H a l l s a m g a mamamahayag at dati nang kinuhang UAAP writer Ang bagong pinakamataas Ni Phebe Judith L. Austria upang kanilang matapos ang ng InTheZone, Summit Media at na rekord ay hawak ni Sophia diyaryong pampaaralan. Naging The Philippine Star. Hannah Alburo matapos tanghaling malaking biyaya ang pagtulong na Noong 2014, inalok ng kampeon sa Pagsulat ng Balitang ito dahil ang silid-aklatan ng KNLHS, founder at Editor-in-Chief ng Rivals. Isports sa 2015 RSSPC. na siyang may computer units at ph ang KNLHS alum, tinanghal na Sa likod ng panalo ni internet connection, ay hindi kampeon sa 2010 National Sports Cabudoc, muling bumalik ang naipapagamit nang lubusan at Writing Competition, para maging KNLHS at KRUSADA sa National pang-araw-araw dahil sa dami sports writer sa naturang online Schools Press Conference ng gumagamit. sports portal, ngunit kaniyang noong April 2015 matapos huling Naging posible ang tinanggihan ang alok. makatapak sa pambansang biyayang ito dahil sa malasakit Ang panahong inaalok kompetisyon noon pang 2004. ng isang alumnus na nakiusap sa ang nasabing alum ay noong Wa l a n g p a g s i s i s i Pagtindig ng isang bago. Tapos nang itayo ang apat na palapag na bagong gusali Sanggunian para sa tulong. malapit nang manganak ang ang nasabing alum para sa ng Krus Na Ligas High School at inaasahang magagamit na ng mga senior high Isa sa mga patuloy adviser ng journalism na si Marsha pagkakataong pinakawalan niya. school students sa taong panuruan 2015-2016. (Kuha ni Jessica G. Sarmiento) na tumutulong sa paggabay sa Gepiga. Mahigit dalawang buwang “That was the last mga estudyante at paggawa walang humaliling magturo sa mga chance [na aalukin ako], I think. Bakas sa mukha ng mga guro at estudyante ng Krus Na Ligas ng diyaryo ng mga Crusaders Crusader sa panahon ng maternity Hindi madalas na ikaw ang High School (KNLHS) ang saya at pananabik matapos pormal ang nasabing KNLHS alum, na leave ng guro. nilalapitan ng pera at pagsikat, na pasinayaan noong ika-6 ng Oktubre 2015 ang bagong apat na naging parte rin ng KRUSADA at Papalapit noon ang mas lalo na kung ang lalapit sa’yo palapag na gusali na nakalaan para sa K-12 senior high school. CRUSADER sa pamumuno ni Regional Secondary Schools ay sikat at batikan field niya,” saad Tuluyan nang Nagbigay ng mensahe Melita Llacar, tagapamatnubay ng Press Conference (RSSPC), kung ng alum, sinabing tatlong beses natapos ang Philippine ang chief executive officer mga nasabing student publications saan sa turo ng nasabing alum siyang inalok ng Rivals.ph founder. Amusement and Gaming (CEO) ng PAGCOR na si mula 1996 hanggang 2011. habang wala si Gepiga at walang Aniya, ang unang alok Corporation (PAGCOR) Cristino Naguiat para sa Ang 22 taong gulang humahalili, nanalo si Zyra Corrine ay noong 2011, habang college Building matapos ang halos bawat estudyante, gayundin na alum ay dating Sports Editor Cabudoc ng 2nd place sa Pagsulat student pa lang siya, para magsulat isang taong pag-antabay, at ang panauhing pandangal na ng FEU Advocate, ang opisyal na ng Balita, ang pinakamataas na sa isang volleyball-exclusive binuksan na ito sa pamumuno si House Speaker Feliciano website. Ang dalawang sumunod ng buong faculty. “Sonny” Belmonte Jr. Si Ipagpatuloy sa pahina 15...

pamahalaan ng Japan sa pagtatayo at pagsasaayos ng mga paaralan, paglalaan ng sapat na aklat at silid-aralan, at iba pang maayos na kagamitan tulad ng computer units at Internet connection. Ang K-12 sa Singapore ay isa sa mga napakahalagang nabanggit na sistemang pampaaralan. Ang mga bata sa Singapore ay nagsisimulang mag-aral sa edad na tatlo para sa pre-school, ngunit hindi naman ito sapilitan. Ito ay nakadepende sa bata. Pangunahing layunin ng mga guro sa Singapore NA pagtuunan ang mga indibidwal na estilo ng pag-aaral ng bawat estudyante, hindi tulad sa Pilipinas na halos may iisang standard o kalingkingan ang pagtuturo at pagsukat sa husay at talino ng mga estudyante.

Filipino, umangat ang porsiyento sa NAT

Mga student journalists, tinulungan ng Sangguniang Barangay

highest school pointer sa NAT para sa buong Quezon City. Ang mga naging ranking ng KNLHS sa NAT, ayon sa Crusader archives, ay 10th (1994-1995), 8th (2006-2007), 23rd (2008-2009), 12th (20092010; MPS ay 49.51 bahagdan), 28th (2011-2012; MPS ay 47.39 bahagdan) at 14th (2013-2014). Magandang balita Sa kabilang banda, tumaas naman ng isang porsiyento ang MPS ng Filipino sa NAT noong 2014-2015, umakyat sa 60.58 mula sa 59.62 sa taong panuruan 2013-2014. Ipagpatuloy sa pahina 15...

Bagong gusali ng KNLHS para sa K-12 sa 2016, pinasinayaan

2 guro sa AP, EsP, kinilala ang husay

Nina Zyra Corrine G. Cabudoc at Felix Gabriel A. Lapuz III Nagpakitang gilas sa isang biglaang demo teaching ang isang guro sa Krus Na Ligas High School (KNLHS) habang ang isang guro naman na mula rin dito ay nagbigay karangalan matapos mapili para ilimbag ang aklat na kaniyang isinalin sa wikang Filipino sa loob ng dalawang taon. Si Jobelle Garcia, Balara High School), Rosario guro sa Edukasyon sa Hipolito (chairman, Quirino Pagpapahalaga (EsP), ang High School), Sherry Lazaro siyang napili sa isang demo (chairman, Carlos Albert teaching sa Don Alejandro High School), Brenda Cairo Roces Sr. Science and (master teacher I, Quezon Technology High School City High School) at Dianna (DARSSTHS) noong ika-11 Tovera (teacher I, QCHS). ng Nobyembre. Samantala, ang Umatras ang dapat akdang salinwika sa Filipino ni sana ay magpapakitang guro mula McKenneth Baluyot, guro sa sa DARSSTHS kaya si Garcia na Araling Panlipunan (Ekonomiks) lamang ang piniling humalili. at adviser ng Supreme Kahit hindi siya Student Government (SSG), nagkaroon ng sapat na panahon ay piniling ilathala ng Claretian para makapaghanda dahil sa Communications Foundation. biglaang pagpili sa kaniya at Ang nasabing akda, kahit na unang beses pa lamang Youth Catechism o YouCat, mag-demo teaching, nagawa ay inirekomenda ni Fr. pa rin nang maayos ni Garcia Jonathan Bitoy. ang demo. Ayon kay Baluyot, Tinalakay niya ang ang libro na kaniyang Modyul 10 na pinamagatang isinalin sa loob ng dalawang “Pagsunod at Paggalang sa taon ay makakatulong sa Magulang, Nakakatanda, at mga kabataang Katoliko may Awtoridad”. upang mas maintindihan Ayon sa ulat, at maisapuso ang kanilang impresibo raw a n g pananampalataya. presentasyon ni Garcia Ginamit niya ang at napahanga ang mga Bibliya ng Sambayanang evaluators na sina Benilda Pilipino ng Claret para sa ilang Enriquez (head teacher III, mga berso sa libro.

Belmonte ang nanguna sa ribbon-cutting ceremony. Kasabay nito, inilipat na rin kay Dr. Emma Quintana ang tuluyang pamumuno sa KNLHS mula sa pangangalaga ni Janet Dionio na ngayon ay punongguro na sa Quezon City High School. Samantala, dumalo sa programa at nagpaabot ng kanikanilang pahayag sina Punong Barangay Julian Santos, Konsehal Vincent Belmonte at ilan pang mga opisyal at miyembro ng PAGCOR. Binasbasan ni Father Marvin Pajarillaga, bagong kura paroko ng Holy Cross Parish at humalili kay Fr. Ron Mariano Roberto, ang buong gusali kasama ang ilang mga kaguruan, habang si McKenneth Baluyot naman ang nagsilbing emcee ng programa. Ang kasalukuyang kinatatayuan ng gusali ay dating covered court ng paaralan.

Parade of Literary Characters, dinumog ng mga Krusians

Tugtog ng banda at hiyawan ng mga estudyante kasabay ang pagrampa ng mga magaganda at makikisig na kalahok mula sa iba’t ibang baitang at pangkat na binigyang buhay ang mga karakter sa iba’t ibang kuwento, nobela at pelikula. Ito ang naging larawan ng Krus Na Ligas High School (KNLHS) English Department para sa pagdiriwang ng English Month habang isinasagawa ang centerpiece event — ang Parade of Literary Characters. Sa kani-kanilang pagpapakita ng kahusayan sa pagganap ng mga karakter, nakamit ni Jea Ronalene Peralta, gumanap bilang Pocahontas ng VII-Sampaguita, ang unang karangalan habang ang ikalawang karangalan naman ay nakamit ni Joselette Ann Pudan ng IX-Quisumbing bilang Queen of Hearts mula sa Alice in Wonderland. Ang ikatlong karangalan ay nakamit nina Ruwyne Akkean Obediente at Timothy Evangelista na gumanap bilang Medusa at Perseus ng X-Rizal. May temang “The Filipino Readers in the Era of ASEAN Integration” ang pambansang selebrasyon sa Buwan ng Ingles.

Nina Jessica G. Sarmiento at Christell Claire M. Villanueva N a p a g d e s i s y u n a n Delay sa diyaryo break na dulot ng Asia-Pacific naman ng English Department na Samantala, sa loob Economic Summit o APEC. gawin ang dalawang paligsahan naman ng pahayagan, Ito ang itinuturong ng magkaibang araw upang hindi nagkaroon ng malaking aberya pangunahing dahilan ng maabala ang oras ng ibang mga ang paghahanda para sa Parade mga nasabing estudyanteng guro sa klase. of Literary Characters dahil ito mamamahayag kaya hindi S a m a n t a l a , ang inirason ng ilang student sila pumunta at tumulong naipamalas naman ni Andrea journalists sa hindi paggawa ng noon sa paggawa ng diyaryo Suizo (X-Rizal) ang kahusayan mga tungkulin at naging malaking habang nagaganap ang APEC, sa pagsulat ng sanaysay nang dahilan ng delay sa pagtapos maliban pa sa isinaad nilang kunin ang unang puwesto ng diyaryong CRUSADER, ang pangangailangan sa kanila ng sa Essay Writing contest ng opisyal na student publication ng kani-kanilang mga kagrupo. paaralan. Nakuha naman nina KNLHS sa wikang Ingles. Ang delay ng isang Justin Kurt Salde at Princess Ayon sa mga tinutukoy na linggo ay nagkaroon ng malaking Shirley Lacap, parehas na mag- student journalists — lahat ay mga epekto sa schedule ng buong grupo aaral ng VII-Sampaguita, ang 10th graders — kinailangan nilang ng mga Crusaders na tapusin ikalawa at ikatlong pwesto. pagtuunan ng lahat ng kanilang oras ang diyaryo, na muntik nang hindi Panalo naman si Nikki sa isang buong linggo ang paggawa umabot sa deadline na itinakda ng Angela Perez sa Slogan-Making ng mga costumes noong holiday Department of Education. at Poster-Making contests, habang nakamit ni Allen Jae Gonzales ang ikalawang puwesto sa paggawa ng slogan na sinundan ni Ruffa Mae Ronquillo sa ikatlong pwesto. Pare-parehong mula sa pangkat Rizal sina Perez, Gonzales at Ronquillo. Si Emy Rose Brofas Jeremi ang nakakuha ng ikalawang pwesto (VIII-Jude) at kay Andrea Corral Calindong ang ikatlong pwesto (VIIIPiksyon sa libro na naging realistiko. Sumenyas ng thumbs up si Turquoise) sa patimpalak sa Rhodora Sabandal, guro ng ninth grade English, sa isang kalahok sa paggawa ng poster. Parade of Literary Characters. (Kuha ni Rachelle Anne E. Copina)


AGHAM

Sofia Gutierrez

5

Patnugot ng Agham

Ni Sofia Gutierrez

Sa katatapos lamang na Asia Pacific Economic Cooperation (APEC) noong Nobyembre 17 hanggang 20 na idinaos dito sa bansa, isa sa mga pumukaw ng atensyon ng maraming tao ay ang bagong imbensyon ng isang Pinay. Isang baso ng tubig at dalawang kutsarang asin lamang ang kailangan para gumana ang Sustainable Alternative Lighting (SaLt) lamp na maaaring gamitin sa loob ng walong oras. “It is made of tediously experimented and improved chemical compounds, catalysts, and metal alloys that when submerged in electrolytes will generate electricity,” pahayag ni Aisa Mijeno sa isang panayam, ang gumawa ng nasabing imbensyon. Siya rin ang chief executive officer (CEO) at co-founder ng startup na Salt, isang startup na binabadyetan ni Manny V. Pangilinan. Naipahayag ni Mijeno sa harap mismo ni US President Barack Obama at Alibaba CEO Jack Ma na nangangailangan pa ang kaniyang startup ng pondo para lalong mapagbuti at tangkilikin. Kahit kapos pa sa pondo pero dahil sa kakaiba at magandang nagawa ng mga imbentor ng SALt lamp, nakatanggap si Mijeno at ang kaniyang grupo ng mga parangal hindi lamang sa Pilipinas kung hindi pati na rin sa Singapore, Japan at South Korea. Nanalo na rin ang kanilang imbensyon sa iba’t ibang mga kompetisyon sa loob o labas man ng bansa, kabilang ang World Startup Competition at Startup Nations Summit noong 2014 kung saan ang SALt lamp ang laman ng kaniyang business pitch.

Imbentor ng Lampara

“I used to be part of Greenpeace Philippines and did personal immersions and volunteering across rural communities, and there I learned so many things. Most of these people are so poor and underprivileged that they endure long hours of walking just to get kerosene for their lamps,” pag-alala ni Mijeno. Nagsimula ang lahat ng ito kasabay ng kaniyang ideya para sa SALt lamp nang makapunta siya sa bundok ng Kalinga dahil hilig niyang umakyat ng mga bundok. Sa kadahilanang miyembro siya ng Greenpeace Philippines, nakapunta siya sa iba’t ibang lugar kung saan pinapakalat niya ang kampanya sa pag-aalaga ng kapaligiran. Nabuo ang konsepto ng kaniyang produkto matapos manirahan kasama ng mga katutubo sa tribo ng Butbut nang ilang araw at doon niya nalaman na umaasa lamang ang mga ito sa kerosene at sinag ng buwan kapag gabi.

Samantala, isa pa sa co-founder at chief financial officer ay si Raphael Mijeno na nakapagtapos ng Bachelor of Science in Business Managment.

Ang katotohanan sa likod ng kamera

“To light up the rest of the Philippines sustainably,” ang mithiin ni Mijeno sa paggawa niya ng SALt lamp. Binubuo ang Pilipinas ng halos 7,000 kapuluan at halos lahat dito ay hindi naabutan ng kuryente, kaya gusto ni Mijeno na matulungan ang mga tao kaya inimbento niya ang SALt lamp na kaya ng kanilang badyet. Ayon pa kay Mijeno, ang ideya sa likod ng SALt lamp ay ang chemical conversion ng enerhiya, kung saan maaaring gamitin ang tubig-alat para sa lampara. Isa pa sa magandang dulot nito, makakaiwas sa mga sunog dahil walang components sa loob nito na makakapagsimula ng apoy. Naglalabas lamang ito ng konting carbon na walang masamang epekto sa kalusugan ng tao. Hindi pa man lubusang nailalabas ang produkto ay nakikipagkomunikasyon na sila sa non-government organizations (NGOs), local government units (LGUs), mga charitable foundations at marami pang iba. Patuloy ang kanilang pagbibigay ng mga SALt lamps sa mga komunidad na talagang nangangailangan. “It isn’t just a product. It’s a social movement,” saad ni Mijeno.

Ni Dianne Andrei M. Papa

Pinangangambahan ng isang British firm ang nakaambang panganib dulot ng lumalalang global warming na naiuugnay rin sa patindi nang patinding climate change.

Ayon sa Verisk Maplecroft, isang British firm, bababa ng 16 na porsyento ang labor capacity ng Timog-Silangang Asya sa susunod na tatlong dekada dahil sa pagtaas ng heat stress, na magiging dahilan ng pagliban ng mga empleyado dulot ng pagkahilo at pagkakasakit dahil sa pabago-bagong panahon. “Climate Change will push heat stress impacts to boiling point with significant implications for both national economies and the health of vulnerable workers,” sabi ni James Allan, chief environmentalist ng Verisk Maplecroft. Naaapektuhan ang lakas-paggawa ng bawat bansa dahil sa pabagobagong panahon gaya ng pagtaas o pagbaba ng temperatura. Gumagamit ang mga kumpanya ng climate projections upang ma-kalkula ang pagbaba sa kapasidad ng paggawa, batay sa kondisyon ng heat stress na sanhi ng pagkakasakit ng mga nagtatrabaho. “The worst case scenario is there is no agreement. And if we have no agreement we could perpetuate, if not, worsen the current situation, which leads to the ravages of global climate change,” sabi ni Pangulong Benigno Simeon Aquino III. Dalawampu sa 50 nanganganib na lalawigan ay sa Malaysia, 13 sa Indonesia, apat sa Pilipinas at tatlo ay sa Thailand. Lahat ng bansa ay naghahanda para sa United Nations summit sa darating na 2020. Lahat ay inaasahang mag-papasa ng pambansang panunumpa, para mabawasan ang carbon emissions. Sa kasalukuyan, pinag-iisipan pa ni Pangulong Aquino kung siya ay dadalo sa Paris summit o magpapadala na lamang na kinatawan sapagkat nakatuon ang gobyerno ngayon sa El Niño sa bansa.

Ni Andrea May D. Rivera Pagkakaroon ng resolusyon at pangmatagalang aksyon para pigilan ang mabilis at malalang pagbabago sa pandaigdigang klima, ito ang binigyang diin sa 2015 United Nations (UN) Climate Change Conference of the Parties (COP) na ginanap sa Le Bourget, Paris mula Nobyembre 30 hanggang Disyembre 11, 2015. Ang layunin ng kumperensiya ay maabot ang ligal na pagbibigkis at pangkalahatang kasunduan para limitahan ang pagtaas ng klima sa pre-industrial level na 2 degrees Celsius, ayon sa UN, upang maiwasan ang masamang epekto ng climate change. Ito ang ika-21 sesyon ng COP (COP21) simula noong 1992 United Nations Framework Convention on Climate Change (UNFCCC) at ika-11 sesyon ng Meeting of the Parties simula noong 1997 Kyoto Protocol. Hindi bababa sa 147 pinuno ng bawat bansa ang dumalo sa COP21, kabilang ang ating pangulo na si Benigno Simeon “Noynoy” Aquino III. Kinalkula ng UN scientific panel ang global temperature at ito ay lulukso sa higit na 4.8 degrees Celsius sa taong 2100 kapag hindi pa nabawasan ang carbon dioxide emissions o Intended Nationally Determined Contributions (INDC). Umabot sa 150 bansa ang nagbigay ng kanilang mga pangako. Bago pa man tumulak si Aquino sa Paris ay idinaos ang Asia Pacific Economic Cooperation (APEC) kung saan nagkaroon ng pagpupulong ang mga pangulo ng iba’t ibang bansa para solusyunan ang krisis. Mga kuha mula sa google.com; Latag ni Johanna Alexandra Marie G. de Jesus


6

LATHALAIN Ni Christian P. Santos

ako naniniwalang ang talambuhay ng isang tao ay tungkol lamang sa kung ano ang kapuri-puri. “H indi Magagawa mo siyang tao sa pagpipinta ng kaniyang mga kapintasan. (I do not believe that a biography of a

man should be all praises. You make him human by painting his defects.)” – Teodoro Agoncillo Karaniwan na sa mga manunulat at direktor na Pilipino na gawing perpekto ang pagkatao ng isang bayani sa tuwing ginagawan ito ng pelikula. Pilit nilang inilalayo ang pagkatao ng mga bayani ng ating kasaysayan, para bang perpekto ang bawat kilos at galaw nila. Ngunit binasag ng “Heneral Luna” ang ganitong sistema ng pelikula. Dahil si Antonio, sa kaniyang pelikula, ay tao.

Ang akda

Ang mahigit isang oras na pelikulang obra ng direktor na si Jerrold Tarog ay umiikot sa pakikipagsapalaran ni Heneral Antonio Luna (ginampanan ni John Arcilla) na labanan ang tatlong kalaban noong 1898 — ang mga Kastila na halos 300 taong sumakop sa Pilipinas, ang mga Amerikano at ang kanilang ideyalismo, at ang mga matataas na opisyal ng sinasabing Unang Republika ng Pilipinas sa pamumuno ni Emilio Aguinaldo (Mon Confiado) na isinusulong ang pakikipagkasundo sa Amerika. Pilit na ipinaglaban ni Luna ang ganap na kalayaan ng Pilipinas mula sa mahigpit na hawak ng Espanya at sa mga ideya ng Amerika upang magkaroon ng isang malayang Republika. Sa kaniyang patuloy na pakikipaglaban sa mga Kastila sa giyera, may mga heneral na ang tiwala ay kay Aguinaldo at sinuway ang mga utos ni Luna. Sa huli, ang ikli ng pisi at napakatinding pagdidisiplina sa mga tauhan ng tinaguriang pinakamagaling na heneral ng Pilipinas ang naging mga pako ng kaniyang kabaong nang planuhin ang pagpatay kay Luna sa Cabanatuan. Hanggang ngayon ay wala pang malinaw na sagot kung sino ang nagplano ng pagpatay kay Luna.

Sa tingin ng isang manonood

Limang punto kung bakit pumatok ang pelikulang ito: Una, ang napakalaking budget (80 milyong piso, isa sa pinakaginastusang pelikulang Pilipinong patungkol sa kasaysayan) na nagbigay ng kalayaan sa paggawa ng maayos na props at mga kasuotan at ang indie film na trato sa pelikula na nagbigay ng misteryo at down-to-earth na feel ay isa sa mga pumukaw sa atensyon ng mga manonood, na karamihan ay kabataan. (Ang mga estudyante ay may 50 porsyentong diskwento sa lahat ng sinehan) Pangalawa, ang tapat at matatalas na dayalogo na tumulong upang ibalik ang panahon at mabuhay ang mga manonood sa taong 1898 at mga hindi sadyang komedya na mula sa mga eksena ng pelikula, tulad ng pagpapaalala ni Luna sa gitna ng sagupaan (at habang namamatay ang kaniyang mga tauhan) na dapat asintado ang pagbaril dahil “mahal ang bala.”

Pangatlo, ang pagpapakita sa madla ng kahinaan at karumihan ng pulitika ng Pilipinas noon pa man na humubog sa kasaysayan at pagkonekta ng mga problemang ito sa kasalukuyang panahon. Mga utak-talangkang lider, mga elitista, mga taong walang hangad kun’di ang sariling pagangat, kahit dangal ng bayan ang bayad. Pang-apat, ang mga sikat na sipi o quotes na mula sa matabang utak at matatas na dila ni Luna. Panlima, ang napakahusay na pagganap — at literal na pagsasabuhay — ni Arcilla bilang Luna na magpapatayo ng mga balahibo sa iyong batok. Panghuli, ang misteryo ng kasaysayan. Hindi pa natin alam ang buong istorya ng Pilipinas. At kahit nasagot ng pelikulang ito ang ilan sa mga katanungan ng nakaraan, naglabas naman ito ng panibagong mga katanungan na maaaring masagot sa hinaharap o mananatiling misteryo na babalot sa mga unang pahina ng istorya ng bansang sinilangan ni Rizal, Bonifacio, Aguinaldo, Luna, Del Pilar, Quezon, lolo mo, nanay mo, at ikaw mismo. Tungkol sa may-akda: si Christian Santos ang kaisa-isang Crusader sa kasaysayan na nagwagi sa Regional Secondary Schools Press Conference sa kategoryang Sports Writing (8th place noong 2013). Kasalukuyan siyang nasa ikalawang taon ng pagaaral ng kursong Broadcast Communication sa PUP-Manila. Noong 2014, sumali siya at ang kaniyang grupo sa Short Film category ng Metro Manila Film Festival.

1. May mas malaki tayong mga kalaban sa mga Amerikano—ang ating mga sarili. 2. Mas magandang mamatay sa digmaan kaysa magpasakop sa dayuhan. 3. Para kayong mga birheng naniniwala sa pagmamahal ng isang p*ta! 4. Ang taong may damdamin ay hindi alipin. 5. Mas madali pang pagkasunduin ang langit at lupa kaysa dalawang Pilipino tungkol sa kahit anong bagay. 6. Ganito ba talaga ang tadhana natin? Kalaban ng kalaban. Kalaban ng kakampi. Nakakapagod. 7. Malaking trabaho ang ipagkaisa ang bansang watak-watak. 8. Walang nakaaangat sa batas... kahit pa presidente. 9. Nasa ibang ulo ang utak ng inyong kapitan. Hindi naman gaanong kalaki ang ulo niya. 10. Asintahin niyong mabuti! Mahal ang bala! 11. Giyera ang asawa mo. Ako ang kabit! 12. Paano ako lalaban? Kakagatin ko sila? 13. Ingles-Inglesin mo ko sa bayan ko?! P^&*% $a! 14. Negosyo o kalayaan? Bayan o sarili? Pumili ka! 15. P^ny*ta! 16. Mga duwag! Mga traydor!

Mga larawan mula sa Spot.ph, pinoyexchange.com, thefilam.net, inquirer.net, getrealphilippines.com at Tumblr.com; Latag ni Johanna Alexandra Marie G. de Jesus


LATHALAIN

Francheska Alleine V. Galang

7

Patnugot ng Lathalain

Nina Lara Hillary Carbonel, John Lester B. Francisco at Francheska Alleine V. Galang

S

a libo-libong tao sa mundo, mapapaisip ka kung sino kaya ang para sa’yo. Maaari kayang nakilala mo na? O baka naman kung sino pa ‘yung taong hindi mo kasundo ay siya pang mamahalin mo nang buong-buo? Sa pagpatak ng ika-12 ng tanghali, magsisimula nang maghatid ng isanlibo’t isang tuwa sa mga manonood ang “Eat... Bulaga!” na tinaguriang “no.1 noontime show” sa Pilipinas. Kasabay nito, ang damdamin ng marami ay nag-aalab dahil sa mistulang teatro sa telebisyon na tiyak na magpapaalala na ang tamis na bunga ng unang tingin ay hahantong sa pag-iibigang babakas sa mapaglarong tadhana ng buhay. Marami ang naniniwala na talagang pinagtagpo ng mapaglarong tadhana ang dalawang taong ito. Mula sa hindi inaasahang araw, oras at sitwasyon, nabuo ang tambalang hindi rin inakala ninuman na magiging ganito kalakas ang impact. Ang tambalang Alden Richards at Yaya Dub (Maine Mendoza) o mas kilala sa tawag na “AlDub”.

‘Organic’ at ‘humble’

Hindi na kailangan ng kahit ano pang script kung magpapakilig ng mga tao. Ito ang isa sa mga dahilan kung bakit sobrang patok at pak na pak ang AlDub sa masa. Itinuturing na “organic” ang tambalang ito sapagkat likas ang lahat ng reaksyon nila sa isa’t isa, ‘di tulad ng mga tambalang nakaayon sa isang script. “Pinagkaiba nito sa ibang love team, siguro sa iba kilig lang, dito may moral lesson,” ayon kay Kristal Flores, 19 na taong gulang. “Ang mga actors at actress ay karaniwang pinagpapares at ‘yung mga fans naman ay umaasa na magiging sila sa totoong buhay. Pero ang pinagkaiba ng ‘AlDub’... ay hindi ito gawa lang ng isang TV network o movie production,” saad sa Ingles ng TV host at blogger na si Daphne Osena Paez ayon sa ulat ng Rappler.com. “Hindi planado ang AlDub. Hindi naman sila nag-hire ng mga eksperto sa social media para gumawa ng plano — napagtanto lang [ng Eat... Bulaga!] kung anong meron sila: isang bago at mas batang mga manonood na social-media savvy,” dagdag pa niya. Sinabi naman ng British Broadcasting Company (BBC) News Asia presenter na si Rico Hizon na kapansin-pansin daw ang pagiging mapagkumbaba ni Alden at Maine. “They appear very down-to-earth... [they] are very humble,” obserbasyon niya, lalo pa’t si Maine ang ikatlong pinakamabilis na sumisikat na celebrity sa Twitter, sa likod nina Taylor Swift at Katy Perry. “Naniniwala akong isa sa pinakamalaking dahilan kung bakit sila sikat na sikat ay dahil sa sila ay lubos na mapagkumbaba sa kabila ng tinatamasa nilang matinding kasikatan — palagi silang nagpapasalamat sa fans at sa lahat ng sumusuporta sa kanila sa trabaho,” dagdag pa ni Hizon sa wikang Ingles sa programa ng BBC News Asia. Ang BBC News Asia ay naglathala ng isang artikulo online tungkol sa AlDub na may pamagat na ‘AlDub’: A social media phenomenon about love and lip-synching. Ang lathalain ay isinulat ni Heather Chen at ipinaskil noong ika-28 ng Oktubre.

Kulturang Pilipino

Mas patok sa mga Pilipino ang mga love story na hinahadlangan o mayroong tumututol gaya ng paraan ng pagpapahirap at pagpapasakit ni Lola Nidora sa kanilang pagmamahalan. Sinabi ni Twitter Asia Pacific and Middle East Vice President Rishi Jaitly na ang mga Pilipino raw ay napakaromantiko. “[AlDub speaks about Filipinos’] very romantic culture, a culture that’s very emotional, and certainly a culture that enjoys these kinds of live experiences, particularly between noon and 2:30 while we’re eating lunch,” sabi niya. Patunay nito ang episode tungkol sa first date nina Alden at Yaya Dub noong ika-26 ng Setyembre, na tumabo ng 26 na milyong tweets — kahit pa pinaghiwalay ang dalawa ng isang napakahabang lamesa. Ang nasabing episode, binansagang National Pabebe Wave Day, ay tinawag na “global phenomenon” ni Rishi. Ang nasabing palabas na may #AlDubEBforLove ay hinigitan ang tweets ng 2015 MTV Video Music Awards (VMA) sa parehong araw, kahit pa nagtanghal sina Taylor Swift, Miley Cyrus at Nicki Minaj sa VMA.

Records

Kasabay ng mga binuong puso ng AlDub ay ang pagbasag nila ng iba’t ibang records sa Twitter, at maging dalawang malaking bansa ay walang nagawa sa tambalang kahit langit yata ay natutuwa. Humila ng 41 milyong tweets ang #AlDubEBTamangPanahon noong ika-24 ng Oktubre na sumira sa 35.6 milyong Twitter record ng Germany at Brazil sa laban ng 2014. Nagsimula ang bilangan ng tweets noong ika-23 ng Oktubre ng gabi hanggang umaga ng ika-25 ng Oktubre. Ang #AlDubEBTamangPanahon, ayon sa Twitter, ay nag-peak ng tatlong ulit. Ang pinakamataas na pasok umano ng tweets — 48,000 tweets kada minuto — ay noong 2:29 ng tanghali, kung saan inawitan ni Alden Richards ng “God Gave Me You” si Maine. Sa unang 24 na oras pa lang ng bilangan sa “Kalyeserye” na nagumpisa noong Hulyo ay 25.8 milyong tweets agad ang nabilang ng Twitter.

Ang tatlong lola

Napakalaking parte ng Kalyeserye Ang Tatlong Lola. Ang pagiging makulit at pala-tiling si Lola Tidora (Paulo Ballesteros), ang pagiging wild at pala-tanong ni Lola Tinidora (Jose Manalo) at siyempre, mawawala ba ang pagiging masungit at mainitin ang ulo ngunit mapagmahal din na si Lola Nidora (Wally Bayola). “Sa mga lola, [tayo ay] matututong makinig sa kanila kasi ‘yung mga sinasabi nila hindi naman makakasama sa’tin ‘yun,” pahayag ni Diane Villacrusis, 15 taong gulang mula sa 10-Rizal na isa rin sa tinamaan ng nakakakilig na mga pangyayari sa tinawatag na “Kalyeserye”. Mga aral sa buhay at muling pagbabalik ng mga nalimutan na tradisyon at kaugalian ng mga Pilipino ang isa sa mga inilulunsad nila. Madalas mang haluan ng biruan at kalokohan, aral pa rin maituturing lalo na sa ating mga kabataan. “Unang-una nga kasi may-aral, makita ko nga lang si Tinidora ay mamamatay na ako sa kakatawa,” masayang sambit ni Saling Palacio, 71 taong gulang na mamamayan ng Krus Na Ligas at ibinibilang ang kaniyang sarili sa AlDub Nation (na ngayon ay AlDub Universe na).

Mga pinasikat

Dahil hook na hook na ang lahat sa programang ito, nakakatuwang gayahin ang mga nakasanayan nang biruan doon. Gaya na lamang ng isa sa pinakasikat na trademark ng AlDub na “pabebe wave” na siya namang ginagaya nang lahat. Mapa-karpintero, tubero, barbero, lahat gumagawa nito. Isa rin sa mga nakakatuwang pinauso ng Kalyeserye ang pagtatanong ng “Asawa ni?” sa bawat salitang naisin nila. Gaya na lamang ng binabanggit Ipagpatuloy sa pahina 15...

Mga larawan mula sa gmanetwork.com, inquirer.net at ziebiz.com; Dibuho ni Cee-jhay Soriano; Latag ni Richelle Mae B. Bautista


8

OP-ED EDITORYAL

Sakripisyo tungo sa progreso

Ang maging bahagi ng isa sa pinakamatataas na organisasyon sa paaralan gaya ng student council (Supreme Student Government o SSG) at student paper publication (kilala bilang Journalism o Journ) ay talaga namang hindi ganoon kadali. Kung ang pagiging isang simpleng mag-aaral nga ay hindi na natin kinakaya, mas matinding hirap pa kung maging kabilang ka sa mga organisasyong nabanggit. Sa isang pahayagan, sa kasagsagan ng paggawa ng diyaryong pampaaralan, nasubok ang katatagan ng bawat miyembro. MAY ILANG SUMUSUKO gayundin ay NAGKAKAROON NG MGA ALITAN at hindi pagkakaunawaan. Marahil, sumusuko ang iba dahil sa sobrang hirap ng mga gawain, may mga bagay na hindi na napagtutuunan ng pansin subalit hindi iyon sapat na dahilan upang sila ay tumigil na sa pagtulong. RESPONSIBILIDAD NILANG GAWIN ANG LAHAT ng nakatakdang gawain at HINDI IYONG AALIS NA LAMANG SILA KUNG KAILAN NILA GUSTO. Ang ginagawa nilang pagtalikod sa tungkulin ay isang malinaw na patunay ng KAWALAN NG RESPETO sa mga nakatataas sa kanila. “Kapag nagkakasabay-sabay ang activities definitely, the student leaders, nahihirapan silang mag-prioritize o balansehin ang mga bagay-bagay,” pahayag ni SSG adviser Mc Kenneth Baluyot sa isang panayam nang maitanong sa kaniya kung ano ang pinakamalaking problemang kinahaharap niya bilang tagapapayo ng organisasyon. Dadag pa niya, sa kaniyang palagay ay kaya naman itong gawan ng paraan KUNG SA SIMULA PA LAMANG ay nagawa na nilang balansehin ang kanilang oras at naisagawa ang iba pang mga takda ng maayos. Nang makapanayam naman si SSG President Mark Timothy Evangelista tungkol sa usaping ito, sa tingin niya ay kulang sila sa koordinasyon. Hindi man natin matitiyak kung sino ang dapat sisihin, masasabi natin na ang bawat miyembro ay may pagkukulang. MAHALAGA ANG KOORDINASYON lalo pa at kinakailangang ang bawat proyektong kanilang ipinatutupad ay dumadaan sa isang masusing pagsususri kaya’t importante na magkaroon ng ugnayan sa bawat isa. Isa pa, hindi lamang sa kanilang organisasyon dapat pahalagahan ang koordinasyon, dapat itong manaig sa lahat. Sa kabilang dako, humakot man ng mga parangal sa mga nagdaang patimpalak gaya ng Mini-District Press Conference kung saan tinanghal na 6th Highest School Pointer ang aming paaralan at sa District Press Conference na tinanghal na 4th Highest School Pointer, hindi nagawang makalahok ng student journalists ng Krus Na Ligas High School (KNLHS) sa Young Men’s Christian Association (YMCA) Search for Outstanding Campus Journalists. Hindi naipakita ang kagustuhang makadalo gayundin ng determinasyon na manalo; iilan lamang ang nagdeklarang lalahok sa kompetisyon at marami ang hindi nagpakita ng intensyong magsanay. Nawala ang pagkukusa ng lahat at napalitan ng pagwawalang-bahala. Marahil, ang mga naunang panalo ang naging dahilan kung bakit nagiging KAMPANTE NA ang karamihan. Bagaman aminado ang SSG na wala pa silang mga napapatupad na bagong mga proyekto para sa paaralan, ipagpapatuloy pa rin nila ang mga nasimulang proyekto ng SSG committee noong nakaraang termino. Hindi masama ang desisyon nilang ito subalit mahalaga rin na mag-iwan sila ng isang bagay na tatatak sa isipan ng mga estudyante, maging ng eskwelahan, na talaga namang maipagmamalaki nila. Samakatuwid, mas mainam kung magpapatupad sila ng bagong proyektong lilikha ng isang magandang pagbabago para sa paaralan na maaaring panatilihin pa ng mga susunod na termino. Nang makapagtalaga ng mga bagong mga patnugot sa Lupon ng Patnugutan (Editorial Board) ng pahayagan, inaasahan na kahit papaano ay magkakaroon ng pagbabago. Ang mga kamalian noon ay dapat hindi na mangyari ngayon at magsilbing aral para sa lahat, subalit PAULIT-ULIT NA LAMANG TAYO SA GANITONG PROBLEMA, para bang kadikit na sa pangalan ng aming pahayagan ang mga suliraning sa simula’t simula ay kasama na namin — mga pagkukulang na hindi magawang punan at mga problemang hindi binibigyang tuon. Ngayon, tila ba palala nang palala ang sitwasyon. IPINAGWAWALANG BAHALA NA LANG NG IBA ang mga nakatakdang trabahong dapat tapusin sa pahayagan. Sa karagdagan, bukod sa mga tambak na gawain na dapat tapusin ay nagiging problema na rin ang lahat ng mga miyembro na dapat gumagawa ng mga ito. Sa halip na tumulong upang mabawasan ang mabigat na pasanin, mas dumaragdag lamang sila. Samantala, may ilang mga mag-aaral na nagsasabi na hindi sila nakararamdam ng pagbabago hindi tulad noong mga nakaraan pang termino. Nabanggit man ng SSG President na marahil ay dahil ito sa kakulangan ng espasyo na pagdarausan ng kanilang mga proyekto, mas magiging maganda kung hindi ito ituring na hadlang. Kung talagang nariyan ang pagkukusa at kagustuhang magkaroon ng progreso, wala nang makikitang kahit na anong balakid sapagka’t ang dapat laging tuon ay ang pagkakaroon at pagpapatupad ng mabuting hangarin para sa nasasakupan. PATUNAYAN DAPAT nila na kahit na may mga bagay na ipinagkait sa kanila, maisasagawa pa rin nila ng tama at maayos ang kanilang tungkulin. Ang mga mag-aaral na naitalaga at nahalal sa mga pinakamatataas na posisyon ay hudyat ng pagbabago ng kanilang Ipagpatuloy sa pahina 14...

B

ADYET — ito ang isa sa mga nagiging hadlang at malaking problemang kinahaharap ng pahayagan ng ating paaralan na matagal na ring hindi nabibigyang solusyon. Kung gaano kalaki ang karangalan at mga panalong naiuuwi naming lahat ay siya ring laki ng mga problemang pinagdaraanan namin. At kung mayroon mang isang tao na napakarami nang naisakripisyo para lamang matugunan ang lumalalang problemang ito, ito ay walang iba kun’di ang aming adviser na si Mrs. Marsha Gepiga. PARA SA KAALAMAN N I Y O N G L A H AT, n o o n g school year 2013-2014 nang nakapaglathala ng diyaryo ang ating pahayagan at lingid sa kaalaman ng nakararami, nangailangan ang pahayagan ng malaking halaga para sa pag-i-imprenta nito at ang perang dapat sana’y nakalaan para rito ay… may ibang pinaggamitan. Dahil sa matinding pangangailangan, ANG BUTIHING ASAWA NG AMING GURO ANG GUMASTA ng halagang higit 30 THOUSAND PESOS upang maibsan ang problema sa loob ng pahayagan. Noong 2014, kinilala si Zyra Corrine Cabudoc bilang pangalawang pinakamahusay na news writer ng wikang Filipino sa buong NCR, dahilan upang PAGKATAPOS NG ISANG DEKADA ay muling tumapak ang isang Crusader sa National Schools Press Conference (NSPC).

T

ayo ay dumaraan sa matinding ebolusyon ng daigdig. Kasabay nito ang pagbabago sa tradisyon, komunikasyon, pananamit, agham, musika, paniniwala at wika ng mga taong binago na rin ang kanilang iba’t ibang kaugalian. Lalo pang nagpasidhi ang modernisasyon upang tuluyang maiba ang mga nakagisnan na. Marahil nagkaroon ng malaking palaisipan ang pamagat ng artikulong ito. Sa unang tingin, aakalaing tungkol ito sa kamalasang nangyari sa isang ina matapos siyang MAKUNAN. Ngunit ito talaga ay pumapaksa sa Mga Ala-ala sa Kasalukuyan na Umusbong Noon At Ngayon. Sa umuunlad na teknolohiyang kumonekta sa mga kawad ng sangkatauhan, hindi malayong naglevelup ang ating mundo kung modernisasyon ang paguusapan. Noon, nagbababad ka sa kaliligo sa mabibigat na patak ng ulang bumubuhos mula sa kalangitan. Ngayon, nagbababad ka sa computer shop, pinapalipas ang bawat patak ng oras, na kahit ‘di ka maligo ay ayos lang makita mo lang ang pagbuhos ng notification sa iyong Facebook account. Sa panahon ngayon, parami na nang parami ang nahuhumaling sa likha ng teknolohiya tulad ng Facebook, Twitter at Instagram. Saksi ang siglong nagdaan sa pagbabagong nagaganap sa pag-uugali ng

Bulsa

Sadyang napakabigat sa bulsa ng mga gastusing ilalaan para rito at muli, hindi sinuportahan NANG LUBUSAN ng paaralan ang nasabing kalahok at guro. Sa pagnanais na makadalo si Cabudoc, bitbit ang pangalan ng KNLHS sa NSPC, labag man sa loob ay kinailangan muling humingi ng tulong pinansiyal ni Gng. Gepiga sa ibang tao. NANGUTANG SIYA SA 5-6 para lamang mabayaran ang mga kinakailangang fees — at itinago ang ginawa niya mula sa kaniyang asawa. Mismong si Cabudoc ay hindi alam ang isinakripisyo ni Gepiga para maging parte ng isang kakaibang karanasan; isang karanasang kinabibilangan ng pagiging KAMPEON sa pambansang kompetisyon — isang bagay na walang kahit na sino pang Crusader o estudyante ng KNLHS ang nakagawa sa isang nationallevel contest bukod sa kaniya. Lahat ng sakripisyong

ito ng aming guro ay hindi nakikita ng karamihan, maging ng mga tao na siyang pinaglalaanan ng pagsasakripisyong ito ay WALANG ALAM SA HIRAP AT BIGAT ng pasaning dala-dala at pinagdaanan ng aming guro. Hindi na saklaw pa ng trabaho at tungkulin ng aming guro na bayaran ang lahat ng gastusin sa pahayagan subalit — DAHIL SA PAGMAMALASAKIT SA AMIN AT DEDIKASYON SA TUNGKULIN — ay hindi na niya ito alintana pa. Sa mga sitwasyong gaya ng nabanggit, ang eskwelahan ang dapat magbigay ng mga pangangailangan. Ginagawa ng aming adviser ang LAHAT-LAHAT para maibigay ang aming mga pangangailangan, kahit laman ng sarili niyang bulsa ay inilalagay niya sa aming palad. Ang akin lang po ay sana sa aking nalalapit na paglisan — bilang Punong Patnugot ng pahayagan ng mga estudyante na dumadaing sa paaralan — ay ‘wag

MAKUNAN

mga kabataan. Noon, punongpuno ng paggalang ang isang tahanan dahil sa mga wikang “po” at “opo” na sinasambit ng mga anak bilang respeto sa kanilang magulang. Ngayon, iilan na lamang ang isinisingit ito sa kanilang pahayag sa oras na kakausapin nila ang kanilang ama o ina, kung minsan nga ay pabalang pa ang pagsagot nila rito. Pati nga ang pagmamano na nakagawian noon ay bilang na lamang ang gumagawa ngayon. Pumasyal ka sa mga naglalakihang mall ng Maynila at matutunghayan mo ang paghubog ng panahon sa kasuotan ng mga kababaihan. Noon, mahahabang manggas at paldang abot hanggang tuhod ang sumasaplot sa pagka-babae ng isang dalaga. Ngayon, maninipis na damit at limang pulgadang pambaba ang nagpapalitaw sa kaluluwa ng isang modernong Maria Clara. Malaking panghihinayang na ang babaeng dati’y iningatan ay

dahan-dahang kumakawala sa pagkakatali sa kahinhinan. Sobrang sayang alalahanin ang ating pagkabata lalo na sa panahong ito na nilalamon ng mga imbensiyong umakit sa mga kabataan tulad ng tablet, android cellphone at kompyuter. Noon, aliw na aliw ang mga kabataan sa pagsuksok sa mga sulok-sulok sa larong tagu-taguan, gigil na gigil sa paghagis ng tsinelas sa larong tumbang preso, at damang-dama ang pag-aalasuperman sa larong matayataya. Ngayon, kulang na lang at pumasok sila sa loob ng screen upang labanan ang kanilang katunggali sa Clash of Clans (COC) at League of Legends (LOL). Hanggang ngayon ay loading pa rin ang tyansang maibabalik ang dating kultura ng mga batang Pinoy sa larangan ng laro. Habang patuloy na tumatakbo ang oras ay siya namang bilis ng pagarangkada ng mga kasagutang

na po sanang magpatuloy ang ganito, dahil may HANGGANAN po ang lahat ng pagtitiis sa mundo, kahit ng pinakamatiising nanay sa mundo. Ang pera na nakalaan at dapat tumugon sa nasabing pangangailangan ay ang STUDENT PUBLICATION FEE na dapat bayaran ng bawat isang estudyante alinsunod sa Department of Education order no. 41 series of 2012, subalit hindi ito agad napasimulan at walang pangongolektang nagaganap kaya’t dumaranas ng mga nabanggit na problemang pinansiyal ANG ATING pahayagan. Masakit man sabihin, subalit NAIS KONG IPABATID SA LAHAT na magpahanggang ngayon ay nananatili pa ring nakadikit ang problemang ito sa ating pahayagan. Pinalitan ko ang aking orihinal na kolum at isinulat ang artikulong ito nang hindi nalalaman ng aming gurong tagapayo, dahil nais kong mabasa niya ito sa oras na maimprenta na ang diyaryo; dahil umaasa akong sa pamamagitan ng kolum na ito, kahit papaano ay MAHIHIKAYAT ko ang aking kapwa mag-aaral — at mga guro — na gawin naman ang kanilang parte at unti-unti ay samasama nating subukang wakasan ang balakid na ito. BUONG PAGMAMALAKI kong ipinababatid na ang ating kapwa Krusians na si Sophia Hannah Alburo at Ipagpatuloy sa pahina 14... kinakailangan ng isang indibidwal. Noon, inaabot ng ilang oras ang mga estudyante kakabasa sa makakapal na libro makuha lang ang tumpak na sagot para sa kanilang takdang-aralin. Ngayon, kasimbilis ng pagragasa ng tren ang pagkakaroon ng instant homework sa tulong ng mga websites tulad ng Google at Wikipedia. Malaking bagay ang kumalap ng mga impormasyong sasagot sa walang humpay na katanungang ibinabato sa atin ng daigdig. Pati sa pagsungkit sa puso ng isang binibini ay malaki rin ang pinagkaiba noon at ngayon. Noon, hinaharana ng lalaki ang babae sa tapat ng kanilang tirahan at inaalayan ng mababangong rosas na kaniya pang pinitas sa hardin ng kapitbahay. Ngayon, dinadaan na lang sa mapang-akit ng pambobola ang panliligaw ng mga kalalakihan sa gamit ang telepono at facebook. Napakasarap sa pakiramdam ang may magsabi sa ito na “Mahal kita” ngunit dadaan muna siya sa malalagim na pagsubok bago niya marinig sayo ang matamis na linyang “Mahal din kita”. Sa 21 taong pinamahalaan ni Pangulong Marcos ang Pilipinas, hindi maitatangging naranasan nating maging mayaman at muntik pa ngang mailagay sa listahan ng mga progresibong bansa sa buong mundo. Noon, ang piso sa bulsa mo ay makabibili na ng bigas Ipagpatuloy sa pahina 14...


P

ara sa bawat oras na ginugol ko para matitigan ang mga larawan mo, bawat minutong inaaalay ko upang managinip nang gising na balang araw ika’y magiging akin din. Bawat segundong dumaraan, kasabay ng bawat segundong pagtibok ng aking puso para sa iyo at sa bawat sandali na tumitigil ang oras ko kapag nakikita ka na. Si “Crush” ang dahilan ng mga matatamis mong mga ngiti. Alalahanin mo ang hitsura niya. Ang magaganda niyang mga mata, makinis na balat, mala-perpektong hugis ng mapupulang labi o ‘di kaya’y ang kaniyang pagiging mabait o matulungin, masayahin at palatawa. Ilan sa mga bagay na nakapagpahulog ng iyong puso para sa kaniya. Siyempre, hindi maiiwasan ang ilan sa mga moments with crush. ‘Yung kapag kausap mo siya, aarte kang parang natural lang sa harap niya, walang kilig o kaba ngunit, maya-maya kapag wala na siya, magtatatalon ka na para bang isang palaka sa sobrang kilig. Kapag magkakasalubong kayo sa daan, siyempre diretso lamang ang tingin, hindi magpapahalata. Kailangan din maayos ang hitsura mo kahit na alam mong hindi ka niya titignan at kapag lumagpas na,

O

ne Direction. 5sos. The Vamps. Got 7. Girl’s Generation. Super Junior. Exo. Ilan lang ‘yan sa mga pinakasikat na grupo sa mundo ngayon. Hindi niyo man sila kilala lahat, sigurado akong kahit papaano may kilala kayo diyan kahit isa. Hindi sisikat ‘yang mga grupong ‘yan kung wala ang kanilang mga taga-hanga o “fans”. Maaaring isa ka sa kanila; maaari rin naming isa ka sa mga “haters”. Halimbawa na lang sa One Direction, tinatawag kami na “Directioners”. Oo, kami, kasama ako. Siguro ‘yung iba alam na “fangirl” ako. Fangirl ‘yung tawag sa mga babaeng fan ng isang grupo. Fanboy naman siyempre kapag lalaki. Hindi rin madali ang maging fangirl. Nandiyan ‘yung pagkakataon na tutuksuhin ka kasi nangangarap ka raw ng gising o kaya naman sasabihin na umasa ka na lang sa wala. Minsan napapaaway rin ang mga fangirl. Kagaya nga ng sinabi ko kanina, mayroon ding mga haters. Sila ‘yung mga may ayaw sa grupo. Minsan nagkakaroon ng sagutan sa social media katulad ng facebook at twitter dahil hindi nagpapatalo ang mga fangirl.

K

abataan ang pag-asa ng bayan”, wika ni Gat. Jose Rizal. Nag-aaral ng mabuti, magandang kinabukasan lamang ang kanilang prayoridad. Ito ay ilan lamang sa mga katangian ng isang kabataang pag-asa ng bayan ngunit, bakit parang ito ay unti-unti nang nalilimot ng mga kabataan at tila nag-iba na rin ang kanilang pananaw tungkol dito?. Isang kabataang nagsisikap, kabataang punong puno ng pag-asa at pangarap, sila ang kailangan natin sa panahon ngayon. Ngunit, sa ating henerasyon ay unti-unti na silang lumilisan. At ano na lamang ang makikita natin? Mga kabataang kabaligtaran ng katangiang ating hinahanap-hanap, mga kabataang abalang abala sa paglalaro ng DOTA, Crossfire, at kung anu-ano pang mga computer games, mga kabataang walang ibang inatupag kun’di ang mag-facebook at mag-instagram kung kaya’t nawawalan na sila ng ganang pumasok ng eskwelahan. Samakatuwid, ito ang karaniwang dahilan kung bakit parang wala silang pagpapahalaga sa kanilang pagaaral at kung bakit ang ibang estudyante ay bumabagsak. Nakakalungkot mang isipin na alam mong mas gugustuhin pa nilang tumambay buong araw sa harap ng isang monitor at

Crush

titingin ka pa sa likod. Huling sulyap pa, kumbaga. May mga gawain pa tayo, lalong-lalo na ang mga babae na kapag parating na si crush tila may kung anong alien na sumapi sa katawan nito at mapapasabi ng kakaibang lenggwahe tulad ng “emeged, nendyen she kresh!” o kaya “Ohowmeged. Kenekeleg eke!” May mga oras pang kapag malapit lang kayo o ikaw kay crush, nagnanakaw ka ng tingin! Habang tumatawa siya kasama ang kaniyang mga tropa, habang nagbabasa, nagsusulat, nag-aayos ng buhok. Kung minsan susulyap ka rin para malaman kung tinitignan ka rin ba niya o hindi. Samantala, kapag si crush na ang dadaan, automatic na ang pang-aasar at panunukso ng iyong mga

OP-ED

kaibigan. Nandiyang ‘yung hahampasin ka sa braso na para bang mas kinikilig pa sa iyo, isisigaw nila ang pangalan mo karugtong ang pangalan ni crush, o kaya nama’y itutulak ka pa palapit sa crush mo sabay sigawan ng “Ayieee!!!”. Masarap gawing inspirasyon si crush lalo na kapag alam mong may pagasa, yung alam niyong dalawa na may spark na nagaganap sa pagitan niyo, ‘yung more than friends pero below lovers. Sa kabilang mundo, este banda, paano naman ‘yung mga taong may crush ngunit napaka-kumplikado ng sitwasyon? Yung ang hirap hanapin ng sinasabing spark sa inyo, ‘yung tipong ang hirap hagilapin ng salitang something sa pagitan mo at ni crush. H abang kumakai n ka, iniisip mo na kung sana

One-sided Love

Mayroong ibang silent fan lang o ‘yung hindi masyadong nilalantad na fan sila. Mayroon din naming halos ipagsigawan na sa buong mundo na fan sila. ‘Yung tipong lahat ng post tungkol sa gusto nilang grupo. O kaya naman puro retweet lang tungkol sa kanila. ‘Yung iba naman, napuno na ‘yung kwarto nila ng mga pictures. May iba naman na lahat na ata ng “merchandise” o merch tungkol sa grupo nila ay mayroon na: t-shirts, make-up, pabango, C.D., magazine at kung anu-ano pa. Normal lang din na may maririnig ka na sasabihing, “asawa ko ‘yan, pero ako lang ang nakakaalam.” Nakakatawang isipin na ang daming asawa ng mga “idol” nila. Halimbawa

na lang ay ako. Gusto ko si Harry Edward Styles ng 1D. ‘E mayroon din akong kaibigan na may gusto sa kaniya, tapos marami pa akong kaagaw sa social media. Pero sa totoo lang, hindi naman talaga alam ni Harry kung sino kami. Baka nga hindi kami nag-e-exist sa buhay niya e’. Well, nag-eexist naman pero bilang fans. ‘Yung as whole fans talaga. Pero kahit papaano, nakakatulong din ‘yung pagiging isang fangirl. Kasi, imbes na kung sinu-sinong lalaki lang ‘yung magugustuhan mo, nagkakaroon ka ng mataas na “standard” dahil sa mga idol mo. Isa rin itong paraan para maialis mo sa isip ‘yung pagboboyfriend/girlfriend kasi nga, bukod sa pag-aaral, pagiging fangirl ‘yung inaasikaso mo. Naitatatak mo rin sa isip mo

Ebolusyon

magsayang ng pera para sa wala, kaysa sa ilaan ang kanilang kalahating araw na pumasok sa paaralan hindi para sa baon kun’di para matuto. Mayroon ding mga kabataan na sa murang edad pa lamang ay nagkakaroon agad ng kasintahan. Mga kabataang sa text na lamang nanliligaw at sa saglit na panahon lamang ay sila na, mga kabataan na sanay na sanay na bumigkas at makarinig ng malulutong na mura, mga kabataang hari at reyna ng katamaran at walang ibang inatupag kun’di kumain at matulog lamang, mga kabataang mas ipagyayabang pa ang kanilang galing sa paglalaro ng mga walang kwentang computer games kaysa ipagmalaki ang matataas nilang marka, mga kabataang limot na rin ang pagrespeto sa mga nakatatanda at sa kanilang kapwa.

9

Tila sa paglipas ng panahon ay tuluyan na nila itong nalimot at sa pag-usbong ng bagong henerasyon ay mayroon na rin silang sariling tradisyon. Ito na ba talaga ang tinutukoy sa winika ng pambansang bayani? At sa paglipas ba ng panahon ay mas magiging malala pa ang sitwasyon? May natitira pa bang kabataang hindi nalilimot ang lahat ng mabubuting katangiang dapat nilang tinataglay? Buntong hininga sabay iling, ito na lamang ang nasagot ko sa aking mga katanungan. Hay naku! sabi nga ni Onyok. Nakakalungkot, nakakaasar, at nakaka-panghinayang. ***** Heyowsup! Sa wakas natapos ko na rin itong column ko! Owyeaa! Una sa lahat s’yempre gusto kong magpasalamat sa mga taong

alam lang niya lahat ng nararamdaman mo, lahat ng iniisip mo, lahat ng gusto mong mangyari, ‘yung iniiwasan mong isipin ang mga hindi magagandang kalalabasan kapag nalaman niyang gusto mo siya. Kadalasan, bago matulog sa gabi, maglalaan ka muna ng oras para gumawa ng isang scenario sa utak mo. Kasama siya, masaya kayo, lahat ng gusto mong gawin kasama siya doon mo magagawa, lahat ng gusto mong sabihin sa kaniya, doon mo masasabi, lahat ng pinapangarap mong kaganapan kasama siya, doon mo maisasakatuparan sapagkat alam mong malabong mangyari iyon sa realidad. Sa ganoong paraan ka na lamang nagiging kuntento sa piling niya, isang palabas sa iyong isipan, isang pag-arte ng mga artista sa telebisyon na kayong dalawa lang ang bida sa love story niyo. Sa kabilang banda, matatapos din ang palabas sa iyong utak. Maaring makatulog ka, o di kaya’y matatapos ito sa pagmulat ng iyong mga mata. Sa pagtapos ng inyong istorya, dala-dala ang kaisipang “hindi ako ang gusto ng taong gusto ko”. Ipagpatuloy sa pahina 14...

Mahal na Patnugot, Ako po ay isang mag-aaral dito sa Krus na Ligas High School, gusto ko pong ipabatid o ipagbigay alam sa inyo ang aking mga mungkahi. Una po sa mga nais kong imungkahi ay ang canteen, kadalasan po kasi itong walang laman, paulit-ulit po madalas ang ulam at minsan masungit po ang mga tindera. Nais ko po itong mabigyan ng solusyon. Sunod po ay ang programa ang paaralan, nais ko po sanang maibalik ang dating mga programa gaya ng panonood ng mga teatro, disco at pagkakaroon ng misa sa unang Biyernes ng buwan. Gusto ko rin po sanang magkaroon tayo ng isang malaking freedom wall para hindi na magsulat ang mga estudyante sa dingding ng silid-aralan at banyo upang magkaroon ng kalayaan ang mga magaaral. Ngunit, kung sakaling maglalagay ng ‘di magandang salita rito ay dapat parusahan kahit sino pa ito. Maraming salamat po.

na makapunta ka sa bansa na kung nasaan nila. ‘Diba magandang sign ‘yun? Masasabi kong ang pagmamahal ng fan sa kanilang idol ay one-sided. Kasi siyempre, sa realidad ay hindi naman talaga nila kilala Gumagalang, lahat ng fans nila e’. Kilala Marvin M. Baroma lang nila ‘yun bilang ‘fan’, X-Del Pilar pero specifically? Malabo pa sa mata ng kaklase mong palaging nasa harapan. Samantalang ‘yung mga fans naman, halos buong pagkatao nila ay kilalang-kilala. Kung saan nakatira, anong mga paborito, kahit nga mga boses ay mabilis nilang makilala. Pero girls and boys, okay lang maging fangirl/ fanboy, basta’t alam niyo kung Mahal na Patnugot, ano ‘yung mga limitasyon niyo. Huwag nating kalimutan respetuhin ‘yung mga buhay Sa aking palagay, bakit hindi po nila kasi minsan, kailangan dagdagan ang mga bentilador sa bawat din nila ng privacy. Kung gusto na nilang umalis sa kwarto ng mga mag-aaral? Bakit hindi grupo, igalang na lang natin. pinapalitan ang mga sirang upuan lalo na Desisyon nila ‘yun e’. Wala sa aming kwarto. Maraming upuan na ang tayong magagawa. Kung totoo ka talagang fan, suportahan tanggal ang desk o sulatan. Maaari po ba mo sila kung sino talaga sila, kaming humiling na palitan ang maliit na hindi kung ano sila. tulay sa ikalawang palapag. Sapagkat, ***** kapag kasagsagan ng ulan ay pumapasok THANKYOUUUU! :* ang tubig, nakakabahala dahil may iilang oras na para magpapasalamat nadulas na roon. Hindi lang ang mga kapwa sa lahat  Siyempre Ipagpatuloy sa pahina 14... ko mag-aaral kundi pati ang mga mahal nakasama ko sa paggawa nito. Isa ito sa mga bagay na hindinghindi ko malilimutan.Thank you guyst! At syempre killa Ma’am Marsha, Kuya Ace, at sa lahat ng tumulong para matapos itong dyaryo. Salamat din sa mahabang mahabang mahabang pasensya ng aming Punong Patnugot na si Sophia Bandiola. Pasensya na sa mahabang panahong pinaghintay kita at pinaasa. Wushuu! Salamat din sa mga taong nandiyan palagi para sa akin. Orayt! haha anyways, para sa mga taong agree sa akin maraming salamat at para naman sa hindi bahala kayo sa buhay niyo! Jowk. Hindi ko naman po ito isinulat para ipamukha sa inyo na hindi ko kayo katulad, o feeling perfect ako o whatsoever. Sinulat ko to kasi gusto ko lang na malaman ninyo na hindi na ito yung matatawag nilang kabataang pag-asa ng bayan. Kaya sana mga be may natutunan naman kayo dito sa aking walang kwentang column. Sana kahit papaano eh nagbago na ang takbo ng isipan ninyo.O siya, itigil na natin to dahil daig ko pa yung mga nanay ninyo kung manermon.Basta be positive at happy palagi, yun lang.Thank you Guyst! Thank you! Thank you! Thank you! *muah*.Maaari mo rin akong makausap sa aking email adress.rachelleannecopina@ yahoo.com

naming guro. Kung maaari rin ay maglaan ng sapat na espasyo sa kantina upang hindi magsiksikan ang mga mag-aaral. Lubos na gumagalang, Rosalinda Q. Estrada X-Malvar

Sa aming Patnugot, Bilang isang mag-aaral, ako po ay lumiham sa inyo upang ipabatid ang isang suhestyon naming mga mag-aaral. Iminumungkahi ko po na huwag na po sanang patagalin ang pagpasok ng mga mag-aaral sa tanghali/hapon sa labas ng tarangkahan ng paaralan sapagkat sobrang init sa labas. Dahil dito, nabibilad na po kaming mag-aaral sa arawan. Salamat po. Gumagalang, Gina E. Devilles X-Mabini


10

BUHAY A


AT LENTE

Rachelle Anne E. Copina Punong Litratista

11


12

LATHALAIN

Francheska Alleine V. Galang Patnugot ng Lathalain

n… Minsan gusto ko na sumuko sa love kasi sa panahon ngayo COCONUT OIL na lang ang virgin TANGHALI na lang ang tapat BILIHIN na lang ang nagmamahal IHI na lang ang nagpapakilig MOTOLITE na lang ang tumatagal M. Lhuiller na lang ang mapagkakatiwalaan Pati HOPE ngayon, sigarilyo na lang Ang TRUST naman, nagiging condom na At ang PAG-IBIG, pabahay na Isa pa ?! (mula sa isang random post) You can find TRUE LOVE sa de lata ng SAN MARINO TUNA high. (Jedd Rian Macaspac, IX-Belardo)

so Weeds? No, thanks. Only YOUR SMILE can make me feel

a. (Jeus Axel E. Tan) Ang hirap MAGING PANGALAWA sa taong lagi mong inuun z) : walang makakapigil (Richard Jovel R. Oracion, IX-Velasque Alam mo ‘yung pagmamahal ko sa’yo, parang PABEBE GIRLS AMILYA?! (Kuwentong Cebu) Syota mo syinota pa nang kaibigan mo? Ano ‘to! SAGIP-KAP tao (Angela Butardo, IX-San Juan) Huwag tayo todo bigay MOTIBO para hindi umasa ‘yung ‘Pag may sakit ako, ‘yung gamot na gusto ko capsule…

YAKAP-sul galing sa’yo. (Cornynice)

mo ‘yun! Alam mo ba ‘yung salitang “LIBRE”? Siyempre naman alam

:( (Marghery Ibardaluza, IX-Escuro) Pero bakit ‘yung pagmamahal ko sa’yo… hindi mo alam?

:”> (Dahon ng Bubble Gang) Mukha kang nanay! NANAY NG magiging anak ko sa’yo

pa namang tren. (Sir Lapuz) st ‘wag mong IPAGSIKSIKAN ang sarili mo kasi may susunod Ang pag-ibig parang LRT: ‘pag NAIWAN KA nang 1 trip, iiwan ka rin niyan! (Mish) May mga tao talagang PARANG BUWAN: pagdating ng araw VIII-Turquoise) Ang FEELINGS, parang bilbil: mahirap itago. (Kyla Bandiola, NA-FALL na puso. (Usapang Sa panahon ngayon, SEMENTO na lang ang sumasalo sa Paano ako makaka-move on kung umaasa pa rin ako sa

Noon)

ISANG PAGKAKATAON. (Jaimelyn dela Rosa, VIII-Garnet)

Sabi nila, “bagong araw, bagong pag-asa.” ‘di araw-araw PURO

PAASA? (Victor Maxwell Llado, VIII-Ruby)

mo piliin ‘yung una… Kapag nagmahal ka nang dalawang tao nang sabay, ‘wag dalawa. MALANDI KA ‘DI BA! (Love Anonymous) Ayaw tumaba pero kain nang kain, parang pag-ibig: AYAW

‘wag din ‘yung pangalawa. Piliin mo silang

MASAKTAN pero asa nang asa. (Piliph)

G PLANETA NA? (Angel Petrola, VIII-Saphire) Dati ikaw ang mundo niya., Anyare ngayon? NANGIBAN lalo ka lang MASASAKTAN. (Almea Santos, VIII-Diamond) ‘Wag kang kumapit pa sa taong pilit kang binitawan kasi ) minsan naman SERYOSOHIN MO KO. (Yaya Dub kay Alden ‘Pag INAASAR KITA gusto ko napipikon ka… para kahit kaawaan. (Lexie Pacalin, VIII-Jade) mo MAGAWANG MAGMAHAL, wala ka ring puwang para hindi kung at ahal, magm ng puwa ring ka wala tao, Kung wala kang awa sa isang House) l natin? Sana naging maling tao na lang pala ako. (White Bakit ba laging MALING TAO na lang ang pinipili ng maha I don’t LOSE PEOPLE in my life… they lose me! (Rachel

Dayag, VIII-Diamond)

pa rin Naniniwala talaga ako sa HIMALA. Kasi, akalain mo, buhay

ako kahit nasa’yo na ang puso ko. (Alden kay Yaya Dub)

ma mo, gagawa at gagawa Basta’t MABUTI KANG TAO, kahit gaano karami ang proble

ng paraan ang Panginoon para gumanda ang buhay mo.

. (Riely Clave, VIII-Diamond) Akala mo kayo na, ‘yun pala ika’y pinaasa’t NAGPAKATANGA umasa at magpakatanga sa kaniya. (Love Anonymous) Matulog ka muna, para PAGGISING MO may lakas ka ulit Tara laro tayo tagu-taguan. TAGU-TAGUAN NG FEELINGS! (mula sa pelikulang It Takes A Man and A Woman) Gusto ko’ng kape… KAPE-rasong pagmamahal mo. (Hugot Heneral) ‘Yung nagmahal sa’yo noon tapos INAYAWAN MO, at nu’ng makita mo siyang may mahal nang iba at masaya, d’un mo lang naramdaman ‘yung matagal nang binubulong ng puso mo na mahal mo rin pala siya — ‘yan ang depinisyon ng tang a. Ano? Gagawin mo rin ginawa ko at join ka? (Batang Alaska)

Mga dibuho nina Sharlot A. Mariga at Redzma Ajiji; Latag ni Johanna Alexandra Marie G. de Jesus

(KC Gayanes, VIII-Jade)


13

PANITIKAN Ni John Lester B. Francisco (X-Rizal) Nagtatakbuhang tao at marahas na terorismo Ang sa paningin ko’y kasalukuyang gumugulo Pagbuhos ng luha at pagtagas ng dugo Na lalo pang nagpasakit sa aking isip na nalilito Takot na takot na tumingin sa tabi-tabi Pinagmasdan ang mga umaalingasaw na labi Bigla kong naalala ang mga sabi-sabi May pumapatay pala rito tuwing alas-dose ng gabi Agad na bumilis ang tibok ng aking puso Aking natanaw, lalaking may hawak na kutsilyo Habang nakapikit, ako’y tumakbo nang tumakbo Mata ko’y minulat, siya na pala ay naglaho Habang ako ay nakatingin sa mundo ng kawalan Tanging kulay puti ang aking nasilayan Kinuha ko ang aking salamin sa kanyang lalagyan Ako’y nagtaka, bakit ‘di ko ito magawang mahawakan?

Ni Joannah Mae R. Manalang (X-Rizal)

Bumukas ang mga ilaw sa bayan Mga alitaptap sa gitna ng kadiliman Pangarap ng bawat pusong nagliliyag Ngunit pag-ibig ay hindi pa rin sapat Hindi nakakarinig ng himig Silang dapat nasusunod ang nais Tila ikinasasaya ang boses ng hinagpis Bingi sa mga nagsusumamong tinig Hanggang saan ka dadalhin ng kaligtasan? Sa oras na nakabibingi na ang katahimikan, Bayang nangalaga nang pangmatagalan Tila ipinagkanulo at pinabayaan Sa lupain ng hiling at pag-ibig Binago ng kagustuhan at pagkakamali Wala ng panalangin ang maisasakatuparan Hindi na mababawi ang nasayang

Ako ang mata sa langit ang tumatayong piping ama sa tahanang balot ng liwanag na masayang nagmamasid gabi-gabi.

Ni Joshua Vallejos (X-Aquino)

Umalingawngaw ang sunodsunod na putok ng mga baril at pitong pagsabog sa aking tahanan.

Sa bawat panlalait, pait ang sinapit Ng mga taong sanay manakit Saya ang hatid Sa mga taong manhid Tila ba sila ay perpekto Na mukhang hindi apektado Sa walang tigil na diskriminasyon Na nangyayari sa ating henerasyon

Isa-isang natumba humandusay sa mga kalsada ang aking mga anak at ang mga lansanga’y naglawa sa malapot na likidong pula.

Sa bawat takbo ng oras Sakit ang dinaranas Pinipilit ngumiti Kahit sakit ay ikinukubli Wagas na kalungkutan Kailan matatakasan Lupit at hapdi Sa mga mata’y sumasagi

Ako ang mata sa langit sa tahanang binalot ng lagim. Isa akong ama at piping saksi sa karumal-dumal na pagpaslang sa mga anak ko isang gabi. Ako po si Eiffel isang ama isang iglap sa isang gabi nawalan ng 130 anak.

Ni Gladys J. Sosa (X-Aquino)

Ni Reizellyn D. Dinglong (IX-Banzon)

Ano ang kanilang kasalanan Bakit sila ang pinagbalingan? Kaawa-awang mamamayan Walang magawa kun’di ang takasan Marami ang walang kaalam-alam Buhay nila’y pagtatangkaan Nang hindi nila inaasahan Kaya’t maraming namatay at nasugatan Diskriminasyon na pinairal Kanilang nararanasan Kaawa-awang mga mamamayan Wala na ba itong katapusan? Saglit nilang kasiyahan Naudlot nang may nagbarilan Sakit sa kanilang katawan Dinanas ng mga walang muwang

- June Ace G. Esteban

Pagsubok na ‘di natatapos Hindi alam kung kailan raraos Dagdag pa ang mga taong mapang-mata Kahit saang sulok, ‘di alam kung saan pupunta Mula ulo hanggang paa, pilit na nangangahas Itong dilang tila isang dahas Panlalait na nakakawala ng pag-asa O buhay na punong-puno ng dusa Kakampi ba nila itong daigdig Kahit saang anggulo sa kanila pumapanig Sa aking isip pilit na tumatatak Itong panlalait na ‘di karapat-dapat Sapat na ang mabuhay Na walang tinatapakan Subalit minsan ang buhay ay nawawalan ng kulay Dahil sa mga taong ‘di naramdaman ang paggabay

Mga dibuho nina Sharlot A. Mariga at Redzma Ajiji; Latag ni Johanna Alexandra Marie G. de Jesus


14

Sharlot A. Mariga Punong Kartunista

KOMIKS Sharlot A. Mariga

WALANG TALO... mula sa pahina 1 contests ay hindi “Highest School Pointer” award kun’di mga “Best Page” sa nailimbag na diyaryo. Tumutukoy ito sa hitsura ng diyaryo ayon sa batayang pampahayagan, sa lalim ng konteksto ng mga artikulo at husay ng pagkakasulat nito, gayundin ang pagkakabalanse ng mga nilalaman ng bawat pahina. Huling nanalo ang pahayagan bilang grupo sa 2014 Teodoro F. Valencia Search for NCR’s 10 Outstanding Secondary Campus Publications, kung saan nagwagi ang diyaryong KRUSADA ng 6th place sa Pahina ng Balita at 10th sa Pag-aanyo at Pagdidisenyo (Layout and Design) ng Diyaryo. Sa mga District IV schools Maliban sa KNLHS, may iba pang mga paaralan mula District IV na nagwagi sa RSSPC ngunit — hindi tulad ng paaralan ng mga Crusaders at mga Krusians — tig-i-sang medalya lang ang naiuwi nila. Ang mga nasabing paaralan ay Carlos Albert High th School (9 place, Sports Writing), Quezon City High School (9th, Human story... mula sa pahina 1 sinanay ni Esteban si Alburo — na noon ay sinabi niyang “may pinakamalaking tsansang manalo sa lahat” bagaman hindi naman kapansin-pansin ang galing nito at walang gaanong napananalunan. Ang Crusader na dating may hawak ng record para sa pinakamataas na panalo ng KRUSADA sa NCRSSPC ay si Jovelyn Rose Jaos (3rd place, Editoryal) na itinala niya noong 2002. Binasag ito ni Zyra Corrine Cabudoc (2nd place, Balita) noong 2014, bago lagpasan ni Alburo sa 2015. Noong 2013, nakamit ni Christian Santos ang ikawalong puwesto sa Sports Writing ng rehiyon. Ang panalo mula 2013 hanggang 2015 sa nasabing patimpalak ay tumapat sa longest winning streak ng mga Crusaders sa NCRSSPC mula 2001 hanggang 2003.

Copyreading and Headline Writing), Don Alejandro Roces Sr. Science and Technology High School o DARSSTHS (3rd, Pagsulat ng Balita) at ang dating pinamunuan ng bagong punongguro ng KNLHS na Flora Ylagan High School (6th, Sports Writing). Tanging DARSSTHS ang District IV school na kasama ng KNLHS na nagkwalipika sa NSPC. Ang kinatawan ng DARSSTHS ay ang dating Patnugot ng Balita at ngayo’y Punong Patnugot ng pahayagang Ang Krisalis na si Renzellyn Andam. Si Andam ay nagwagi ng 3rd place sa Pagsulat ng Balita. Sa mga QC schools Maliban sa mga Crusaders na binitbit ang pangalan ng KNLHS, ang mga pahayagan ng San Francisco High School (SFHS) at Ismael Mathay Sr. High School (IMSHS) ay nag-uwi rin ng tatlong medalya tulad ng pahayagang KRUSADA. Ang SFHS ay umani ng 4th place sa Sports Writing, 7th sa Pagsulat ng Isports, at 10th place sa Science Writing. Ang IMSHS ay kinuha ang 2nd sa Pagsulat ng Isports, 8th sa Sports Writing,

at 10th sa Pagkuha ng Larawang Pampahayagan. Bagaman nanalo sa tatlong kategorya tulad ng journalism organization ng mga Crusaders, hindi naman nagawa ng SFHS at IMSHS na makapasok sa Five Highest School Pointers ng NCR kung saan binuhat nga nina Francisco, Alburo at Manalang ang pangalan ng KNLHS at ng lahat ng Krusians. Ilan sa mga bigating private schools na pinataob at hinigitan ng journalism program ng KNLHS — pinamumunuan ng adviser na si Marsha Gepiga — ay ang North Fairview High School (9th place, Editorial Cartooning); Quezon City Science High School (5th, Pagsulat ng Agham); at Philippine Science High School (5th, Pagsulat ng Editoryal). Ang iba pang private schools sa QC na tinaasan ng KNLHS at mga Crusaders ay ang Holy Spirit National High School (2nd place, Pagkuha ng Larawang Pampahayagan); Jesus Christ Saves Global Outreach, o JCSGO, Christian Academy (3rd, Sports Writing); at Parents for Education Foundation, o PAREF, Northfield School (3rd, Editorial Writing). siyang pangalawa. Si Manalang ang kaunaunang Crusader sa kasaysayan na nagwagi sa kategoryang Lathalain ng NCRSSPC. Maliban pa rito, siya rin ay tinanghal na best writer in Filipino (Highest Individual Pointer) sa buong District IV noong 2014 — isang bagay na siya ang kaunaunahang nakapagkamit.

ay hindi pinahintulutang makasali at makadalo si Joannah Mae Manalang ng kaniyang mga magulang dahil sa problemang pinansiyal bagaman sagot naman ng paaralan ang gastusin at dahil sa tungkulin sa tahanan. Ang pangunahin niyang tungkulin ay bantayan at alagaan ang kaniyang tiyahing may sakit na kanser, na ‘di kalaunan ay pumanaw noong Disyembre 2015. Sa kabila ng mga kabanata sa buhay na puno ng sakit at gulo, ipinakita ni Manalang ang kaniyang tatag at, parang isang istorya sa nobela, isinulat ang isang pahina ng tagumpay na babalik-balikan — ang pagiging 2nd place sa Pagsulat ng Lathalain sa buong NCR. Bagaman nagsasabing laging “second option” dahil sa puro 2nd place sa Pagsulat ng Lathalain (maliban sa 2015 Mini-District SSPC) ang napanalunan sa nakalipas na dalawang taon, lingid sa kaalaman ni Manalang ay minsan siyang naging una sa bagay na iniisip niyang lagi

Hinating panalo Wagi rin si John Lester Francisco sa Copyreading and Headline Writing (Filipino), isang bagay na huling ginawa ni Abegail Vicente (7th place) sa parehong kategorya noon pang 2003. Inuwi ni Fransicso ang 4th place sa nasabing kategorya. Ngunit ang panalong ito ay hindi mangyayari kung hindi dahil sa sakripisyo ni Cabudoc — nakaraang taong national qualifier ng NCR at parte ng grupo na nagkampeon sa isang kategorya — na ibinigay kay Francisco ang tsansa na lumaban sa nasabing kategorya.

para sa pamilya. Ngayon, ang bente pesos na iyong dala-dala at nakalaan lamang para sa isa. Mukhang malabo nang matikman ngayon ang karanasang iyon dahil pinamahayan na tayo ng mga korap na pulitiko. Hilig nating mga Pinoy ang makinig sa mga malalamig at masisiglang musika sa radyo man o cellphone. Noon, gustong-gusto natin ang mga matatalinhagang liriko sa isang awit dahil naglalaman ito ng magandang kahulugan samahan pa ng nakalulungkot na himig na kukumpleto rito. Ngayon, ang ating Original Filipino Music (OPM) ay natatabunan na ng

K-Pop at ilang banyagang kanta na pawang kalokohan lang ang pinagsasabi. Mahalagang buhayin at bigyang-indak ang mga lumang kanta na naging theme song ng ating mama’t papa. Ngayon ay nalinawan ka na sa malaking pagkakaiba ng modernong panahon sa dating henerasyong inilathala sa kasaysayan ng Pilipinas. Oo nga’t malungkot isipin na nabura na sa bansa ang mga kaganapang ito ngunit hinding-hindi maaalis sa puso ng mga tao ang pambihirang pagkakataong ipinagkaloob sa mga nakaranas nito. Gawin ang lahat ng ating makakaya upang lasapin ang bawat linamnam at MAKUNAN

ang bawat tagpo sa kasalukuyang panahon dahil balang-araw ay magiging noon ang ngayon. ****** Una sa lahat, nais kong magpasalamat sa mga bumasa ng aking column. Salamat din sa aming Journalism adviser na si Ma’am Marsha at sa trainor naming si Kuya Ace. Hello rin kay Kuya Guiller d’yan na proud na proud daw sa ginagawa ko. Sa mga Rizal, salamat naman at napag-isipan niyong basahin hahahaha. May mga napuna ba kayo sa column ko? May mga ‘di malilimutang ala-ala ba kayo noon? Halina’t i-add ako sa aking facebook account na lesterfrancisco@yahoo. com at handa akong kausapin kayo.

Bulsa... mula sa pahina 8 Joannah Mae Manalang ng X-Rizal ay makikipagtagisan sa mga pinakamahuhusay na mamamahayag sa buong Pilipinas at muling tatapak sa NSPC matapos magwagi sa RSSPC noong nakaraang Disyembre, ngunit kasalukuyang hadlang pa rin ang problemang pinansiyal sa pagabot nila sa tagumpay. Bagaman sa ngayon ay napasimulan na ang pangongolekta ng nasabing student publication fee, batid ko na ang lahat ay hindi ito lubos na nauunawaan. MASAKIT PARA SA AKIN ang marinig ang ilang negatibong komento mula sa aking kapwa estudyante gaya ng “KURAKOT” gayong naghihirap na nga sa paghahagilap ng panustos para sa mga kalahok; masakit na

makita sila na para bang walang pakialam sa mga nagaganap kahit ipinaiintindi na naming sa abot ng aming makakaya ang realidad. Gayunpaman, umaasa pa rin ako na ang mga karangalang ito ay sapat ng motibasyon sa bawat isa sa inyo at SANA KAHIT PAANO AY NAKIKITA NINYO KUNG GAANO KAHIRAP ang nararanasan namin lalo na ng aming tagapamatnubay. Sa pangkalahatan, ang bawat panalo at karangalang nakakamit ng bawat isa sa amin ay hindi lamang para sa sarili namin at para sa pahayagan. ANG BAWAT LABAN NA SINUSUONG NAMIN AY PARA SA INYO AT SA BUONG PAARALAN. Ang laban ng isa ay laban nating lahat. *****

Hey ! salamat po sa bumasa ng aking column! Una sa lahat, nais kong magpasalamat sa aking mahal na guro na si Ma’am Marsha dahil sa binigay niya sa aking opurtunidad. Sobra-sobra po ito sa aking inaasahan. Hinding-hindi ko po kayo makakalimutan. Nagpapasalamat din ako sa lahat ng kabahagi ng journ, sa mga members, editors, at sa mga alums, kay Kuya Ace, kay Ate Jam at Ate Rits at higit sa lahat kay God, sa lahat ng tulong Niya para sa’min at sa’kin. Binabati ko rin ang X- Aquino at lahat ng teachers ko  Hello po  Binabati ko rin ang aking mga magulang at mga kapatid. Kaway kaway sa 24y ! haha kamusta ??  kung may tanong reaksyon o hinaing man kayo, halina’t kausapin ako o magpadala ng inyong mensahe sa aking email. sophiabandiola@gmail.com.

Sa unang pagkakataon Bago ang kompetisyon Makunan... mula sa pahina 8

Pinas, kinatigan... mula sa pahina 3 Ang nasabing paalala ay nakaukol sa tensyon laban sa Tsina tungkol sa pagsaklaw ng karagatan sa mga pinag-aagawang teritoryo. ‘Di nagtagal at sumagot ang Tsina sa pagbibigay nito ng diplomatic note “The Position of China on the South China Sea issues”, kung saan ay hindi pinagbigyan ang Pilipinas sa isang dayalogo. Hulyo 7-8 2015 — Sa unang araw ng pagdinig, inilahad nI Foreign Affairs Secretary Albert Del Rosario ang mga bagay na lilinawin sa mga pagdinig at ang mga ilalahad ng Pilipinas, habang binigyang-diin ang pagbabasura sa nine-dash line at “historic lines” ng Tsina. Ipinaliwanag din ni Del Rosario ang pagsablay ng mga bilateral meetings kasama ang Tsina. Samantala, sa mga problemang pangkaragatang,

pangkalikasan at pangingisda umikot ang ikalawang araw ng pagdinig. Inilahad ni Del Rosario na sinira ng Tsina ang coral reef system sa West Philippine Sea, kasama na ang EEZ ng Pilipinas dahil sa walang habas na reclamation at iligal na pangingisda. Ang nasabing pamiminsala sa kalikasan ay ipinagbabawal ng UNCLOS. Oktubre 29, 2015 — Matapos ang ilang buwang paghihintay, napagdesisyunan na ng Primary Court of Arbitration ang first round ng arbitrasyon: ang PCA ay may karapatang pakinggan ang kaso ng Pilipinas at bumuo ng hatol sa 2016. Sa pahayag na ito, ibinahagi ng tribyunal sa The Hague na ang Pilipinas at Tsina ay miyembro ng UNCLOS, nangangahulugang sila ay saklaw ng mga probisyon sa kasunduan ng mga alitan (“has held that both the Philippines and China

Sakripisyo tungo... mula sa pahina 8 buhay bilang isang payak na estudyante lamang. Ang kapangyarihan ay ipinagkaloob na sa kanila. Isa itong NAPAKALAKING OPORTUNIDAD NA PANANDALIAN lamang kaya’t hahayaan na lamang ba na ang saglit na pagkakataong ibinigay ay masayang lamang at mawalan ng kabuluhan? Mula sa mga nabanggit na problema at pagkukulang sa bawat organisasyon, malinaw na kailangang magkaroon ng kaayusan. Hangga’t hindi ito nabibigyang solusyon, wala ring mababago sa sitwasyon. Masasabi na ang isang organisasyon ay para na ring isang pamilya, may panloob na problema na sila lamang ang makakapagresolba. Kung sa pamilya niyo pa lamang ay wala nang makikitang kaayusan, paano mo haharapin ang mas malaking hamong panlabas? Sa madaling salita, kung sa mga nakatataas pa lamang ay hindi na makikita ang pagkakaisa at pagtutulungan, maaasahan mo pa rin ba na magkakaroon ng magandang pagbabago sa buong komunidad ng paaralan? Huwag sanang malugmok sa ganitong sitwasyon ang mga organisasyong nakahihigit sa lahat. Sila ang dapat na magsilbing modelo sa bawat estudyante sa paaralan. Sa kanila pa lamang ay dapat ng makita ang pagkakaisa. Natural lang na magkaroon ng problema subalit ang hindi ito bigyan ng agarang aksyon at solusyon ay maling-mali na. Ang SSG, tungkulin nilang magpanatili ng kaayusan at magsagawa ng reporma para sa ikabubuti ng lahat. Kami, bilang mga student journalists, ay siyang kinatawan at tinig ng mga mag-aaral. Sa pangkalahatan, mahirap pero kung susubukan ng bawat organisasyon na magkaroon ng pagbabago, mas magiging mainam ang lahat. Isang sakripisyo bilang mga mag-aaral ang piliing maging kabahagi ng mga nasabing organisasyon. Mahirap balansehin ang oras, napapabayaan ang kani-kaniyang pag-aaral subalit nananatiling nakatali ang bawat miyembro sa responsibilidad na kaakibat ng desisyon nilang piliing maging kabilang dito at iyon ang bagay na hinding-hindi dapat nating iwagli sa ating isipan. One-sided... mula sa pahina 9

nandiyan ‘yung mga teachers na pinagbibigyan kaming lumiban sa subject nila kapag may contest kami. Nandiyan din ‘yung mga opisyales ng Barangay na pinapayagan kaming gamitin ‘yung conference hall para magtraining. Pinagkatiwalaan din nila kami sa pagsusulat ng dyaryo ng barangay  Maraming salamat din po sa mga naging teacher ko sa apat na taon ko sa High School!  kay Ma’am Prieto na adviser ko n’ung Grade 7, Tatay Dee na adviser ko n’ung Grade 8 <3 kay Ma’am Saba na adviser ko n’ung Grade 9 at siyempre ang one and only, Sir Bob na adviser ko bago ako umalis ng High School. Sa lahat lahat pa po ng naging teacher ko pati na rin sa mga hindi ko naging teacher :D Thank you rin siyempre kay Ma’am Marsha na walang sawang pinapaalalahanan kami sa mga dapat naming gawin. Thank you rin po sa lahat ng sakripisyo niyo para sa’min. Thank you rin kay Kuya Ace na palaging nandiyan para gabayan at turuan kami. Thankyou sa pagte-train  hindi ako mananalo sa NCRSSPC kung hindi mo ko tinuruan kung paano magsulat, kaya maraming salamat!

Siyempre thank you rin sa parents ko  pinapayagan nila akong mag-train kahit break o kaya weekends. Thankyou rin kasi na-appreciate nila ‘yung ginagawa ko <3 Binabati ko nga pala ‘yung mga kaklase kong abnormaaaaaaaal! :D hoy Diane at Mark John ayan na ha! Special mention pa :3 XD hi Mary Joie and NikkiDoodle <3 kaway-kaway sa BATAS, 51MC’S, Team RC at Hocage<3 sa 1Dmonyo ng room, ge. ‘lam niyo na ‘yun :D mamimi-miss ko kayong lahat huhuhu  magkita-kita tayo kapag mayayaman na tayo XD Goodluck sa’tin sa Senior High \m/ Lovelots! Last but not the least, thank you siyempre kay GOD. Hindi namin matatapos to kung hindi niyo will na matapos namin ‘to. Maraming salamat po sa lahat <3  Goodbye KNLHS! Hello Senior High <3 Proud to be a Student Journalist. #Journpeeps Kung may tanong, reaksyon, at sa mga gustong makipag-kaibigan XD mag-message lang sa sophiahannahalburo.02@ facebook.com o kaya’y i-follow ako sa twitter :D @ Harry_sWifey.

are parties to the United Nations Convention on the Law of the Sea, and therefore bound by its provisions on the settlement of disputes”). Ang pagsang-ayon ng internasyunal na korte sa Pilipinas ay nagsilbing pagbabasura sa argumento ng Beijing na hindi saklaw ng UNCLOS at PCA ang mga alitan sa West Philippine Sea. Nobyembre 26-30, 2015 — Itinakda ng Primary Court of Arbitrations ang ikalawang pagdinig kung saan nais klaruhin ng tribyunal ang ilan sa mga argumento ng Pilipinas. Sa isang maikling pahayag ng Department of Foreign Affairs noong ika-10 ng Nobyembre, inihayag na ang nasabing pagdinig ay sesentro sa pagkaklaro ng mga merits ng kaso sa ilalim ng Annex VII ng UNCLOS. Inaasahang palalakasin ng Maynila sa nasabing pagdinig ang argumento nito kontra Tsina. Wala pang ibang balita ukol sa nasabing pagdinig (press time). Crush... mula sa pahina 9 Kahit ganoon pa man ang mangyari, dapat si crush ay isa sa ating mga inspirasyon upang mapagbuti ang ating mga gawain, upang magkaroon ng dahilan upang manatili ka sa tamang gawain. Okay lang magka crush ngunit unahin ang mga dapat unahin. Si crush, nandiyan lamang iyan. Maraming oras para sa kaniya. Kung hindi mo pa maamin sa kaniya, huwag magmadali, may nakalaan at itinakdang oras para riyan. May mga taong darating sa ating buhay na akala natin sila na ang itinadhana para sa atin ngunit, dumating lamang sila upang magpasaya sa atin ng panandalian lang. Dumating sila upang mag-iwan ng mga leksyon na maari nating magamit. Darating ang panahon na mapapalitan pa sila ng mga tao na siyang magpapasaya sayo ng pang-matagalan. Kaya’t kung magkaroon man siya ng karelasyon, huwag kang malulungkot o manghihinayang sapagkat, kung para kayo sa isa’t isa, kahit anong mangyari, kahit anak pa ng presidente ang maging karelasyon niya, pagtatagpuin pa rin kayo ng tadhana sa tamang panahon. Kaya... Crush! Alam mo na? Hinay-hinay sa paglalakad, baka malagpasan mo yung taong tunay at tapat na nagmamahal sa iyo. .. ***** Wah! Finally! Thank you Lord! I love you na talaga! Sa lahat ng Journ Peeps esp. Mam Marsha Gepiga, mga alums na tumulong sa aming lahat, sa lahat ng mga nakasalamuha namin at tumulong sa amin maraming maraming salamat talaga sa inyo! Godbless sa inyong lahat. Aldub you all! (Chenelyn boomboom) At… Nananawagan nga po pala ako sa kaibigan kong tunay na si Marghery Ibardaluza! I miss you na! Pa-cheese burger ka naman! Godbless! Kay Audrie OrenseThank you sa lahat ah? Gobless! And ayun, wala pa ring poreber. XD Carlo Sebastian- Yung promise kong pabati sayo heto na. Sorry sa lahat ah? Sana okay na tayo and sana napatawad mo na ako. Magpapasko na, pacheese burger kana! Sa family ko. Mahal na mahal ko po kayo! Yie. GOD BLESS Sa mga reaksyon, katanungan o sa mga nais makipag-usap sa akin, maari ninyo akong makontak sa francheskagalang27@yahoo. com.


KOMIKS

Sharlot A. Mariga Punong Kartunista

Sharlot A. Mariga

Aldub at ang... mula sa pahina 7 ni Lola Nidorang “Babala!” Asawa ni? “Babalu!” Idagdag mo pa rito ang theme song ng AlDub na God Gave Me You na siyang saksi sa mga pangyayari sa kanilang pag-iibigan. Ipinaririnig nito ang mga lirikong naglalaman ng pagsinta at mga salitang nais ipaalam ng isa’t-isa. Isa pa, ang panggagaya sa boses ng namayapa nang si Babalu ni Lola Nidora (Wally Bayola). Isa sa mga paboritog linya niya ay ang mga: “Huwaw!” “Nang-aano ka eh, ha!” “Text-text lang, kayo na!?” at “Huwaw, ano ‘to!?”

Mga pagsubok at biyaya

Kung paano tayo pinakilig ng AlDub nang sobra, nandiyan din ang pinaiyak nila tayo dahil sa mga pagsubok na pinagdaanan nila — ang pagtakbo ni Alden sa kahabaan ng EDSA, pag-iigib ng tubig, ang kahoy na naging harang sa pagkasabik sa unang pagkakataong magkasama nang may pahintulot, na siyang naging dahilan nang pagkadurog ng puso ng mga manonood. Lahat ng pagpapakasakit na dinulot ng “Tamang Panahon” ni Lola Nidora; lahat ng luha, pagod, pawis at effort — lahat ng ito, sinubok ang katatagan at pagmamahal nila sa isa’t isa. Nandiyan din ang pag-hack sa Twitter account ni Maine at ang marami pang pananakot, pagbabanta at pamba-bash na kinahaharap ng dalawa. Sa kabila ng hirap at mga sakripisyo na dahan-dahang sumusugat

Minsan sa isang... Mula pahina 3 something I had written and saying, ‘This is so important’ — it made me cry (Lahat ng sagot nila ay sobrang makabagbagdamdamin at taos-puso. Hindi lang ang mga Muslim ang sumagot kung hindi lahat. Lalo na sa mga pagkakataong ganito, sa buong bansa at sa buong mundo... para makitang lahat ng tao ay may iisang damdamin dahil sa isinulat ko at sinasabing ‘Napakahalaga nito’ — lalo itong nagpaiyak sa akin),” madamdaming pahayag ni Malloy. Filipino, umangat.. Mula pahina 4 Bumaba naman ang MPS sa Araling Panlipunan (47.76), Mathematics (38.65), Science (41.53), English (41.86) at Critical Thinking (41.09). Nasa 48.83 bahagdan ang kabuuang performance ng Quezon City, kung saan 46 na pampublikong paaralan ang kalahok sa nasabing pagsusulit. May 60.42 ang asignaturang Filipino sa QC. Ito rin ang asignaturang may pinakamalaking porsiyento sa kabuuang performance ng lungsod. K a r a g d a g a n , 56.64 ang pangkalahatang performance ng KNLHS sa taong panuruan 2012-2013, kung saan Araling Panlipunan ang may pinakamataas na porsiyento. Kasalukuyang nagsasagawa ng NAT review ang paaralan para maiangat ang puwesto nito at maihanda ang mga estudyante ng ika10 baitang sa gaganaping pagsusulit sa Marso.

Hesus, ‘45th’.. Mula pahina 16 Jhai. Looks like you’re not used to being scolded by me? Anyway, thank you for supporting me BEHIND THE SCENES, especially that ONE TIME. In case you don’t know, may isang beses na chinat “niya” ako ng ganito after ng matagal na hindi paguusap: “Kinukulit kasi ako ni Jhai. Kausapin na raw kita.” I was like, “I loooooove yooouuuu, Jhai! But you still need to do your works.” Anyway, I miss you and your hugs and you calling my name in a lengthy tone  Balik-tanaw... mula sa pahina 2

nang tumungo ang mga armado sa himpilan ng Charlie Hebdo, sumisigaw umano ang dalawa ng “We have avenged the Prophet Muhammad” at “God is Great” sa wikang Arabe. Dito ay naging malinaw na ang layunin sa pagpatay. Ang mga editorial cartoons (larawang-tudling) na inilabas ng Charlie Hebdo kung saan tinutuligsa ng pahayagan ang mga Islamists extremists at ang paggamit nila sa pangalan ni Allah at Muhammad para pumatay ang nakakuha ng atensyon ng mga terorista. Ang grupong responsible ay kilala sa katawagang Al-Qaeda in the Arabian Peninsula (AQAP). Ang AQAP na rin mismo ang naghayag na sila ang responsable sa mga pag-atakeng naganap. Ayon sa tagapagsalita nito, ito ay paghihiganti para sa dangal ni Muhammad.

ChamFEUns... mula sa pahina 17

ng UAAP — ang De La Salle University at si Jeron Teng, gayundin ang Ateneo De Manila University at si Ravena. Isinara naman ng FEU ang elimination round nang may tikas at porma matapos maagang pagbakasyunin ang King Archer na si Teng at ang La Salle Green Archers. Tambak ng 15 sa huling limang minute ng laban, pinangunahan ni Pogoy at Mon Arong ang kinatatakutang “big, magical runs” ng FEU tuwing fourth quarter para panain at paduguin ang puso ng Archers, 71-68.

***** Lord, maraming-maraming salamat po sa lahat ng biyaya sa kabila ng aming pagkakasala at pagkukulang. Thank you so much for all the MIRACLES this school year. ***** Ano ang pinakamasakit na sugat na meron si Hesus? Napagtanto ko lang ito sa isa sa mga homily ng dating kura paroko ng Holy Cross Parish na si Reverend Father Ron Roberto. Ang pinakamasakit at pinakamatinding sugat ni Hesus ay… sa Kaniyang balikat. Sa Kaniyang balikat kung saan pinasan Niya ang krus… kasama hindi lang lahat ng ating kasalanan, kun’di pati lahat ng ating pagkukulang, takot, sakit, galit, pangamba at agam-agam. Sa balikat ni Hesus, d’un matatagpuan ang pinakamasakit Niyang sugat… dahil nand’un din ang lahat ng ating sugat. ***** “The only way out of the labyrinth of suffering is to forgive.” — John Green’s Looking For Alaska 20 dayuhang... Mula pahina 2 of the Philippines-Diliman at University of Santo Tomas. Bahagi ng naging educational tour sa KNL ng mga dayuhan ay ang pagbisita nila sa KNL Elementary at High School (KNLHS), sa simbahan ng Holy Cross at sa bukirin sa Libis. Ginabayan ni Rommel Perez, guro sa values education, ang mga dayuhang estudyante sa paaralan at sa pag-ikot sa bagong gusali. Samantala, si June Ace

15

Cee-jhay Soriano

sa dalawa, dumating na rin ang Tamang Panahon upang magkaroong laya ang dalawa na makapiling ang isa’t isa. Hindi man lubusan pa sa ngayon, kahit papaano ay nagkaroon na sila ng kalayaang maihayag ang kanilang nararamdaman nang walang pag-aalinlangan. Napatunayan nila na walang bagyo ang makapagpapatumba sa kanila, walang distansya ang makapaglalayo sa kanila at walang sino o anuman ang makapipigil sa kanilang pag-iibigan. Naging saksi ang mahigit 50,000 katao sa Philippine Arena sa Bocaue, Bulacan nang sandaling magbukas ang pinto ng Tamang Panahon. Samu’t saring kabiguan at kasawian ang iyong mararanasan sa oras na pinasok mo ang mundo ng pag-ibig. Mapapalibutan ka ng mga sawing kaluluwa na patuloy sa paghahanap ng kanilang kaligayahan na ipinagkait sa kanila. Alalahanin natin na walang shortcut sa pag-ibig. Dumadaan ang tunay na pagmamahal sa mahaba at marupok na kalsada ng maraming kabiguan. Hindi busilak ang pag-ibig kung ito ay mistulang Google na isang click lang, sagot agad. Ito ang love story na papunta sa pitong letra (forever), bunga ng pagsasabi ng labing-anim na mga letra (Aldub you very much), na sinubok ng labinlimang letra (sa tamang panahon) na siya ring petsa kung kailan nabuo at nag-umpisa ang tambalan nilang dalawa — 07/16/15.

Cabugdoc unang... Mula pahina 2 (RSSPC) na ginanap noong Nobyembre 2014 sa Aurora A. Quezon Elementary School. Tanging ang Top 3 lamang ng bawat kategorya ang makakatapak sa NSPC at gayon nga, nagkwintas si Cabudoc ng pilak na medalya matapos tanghaling pangalawang pinakamahusay na mamamahayag sa Pagsulat ng Balita sa buong NCR. Dahil din sa 2nd place na pagkapanalo ni Cabudoc, binasag niya ang isa pang record na inilista ni dating EIC Jovelyn Rose Jaos. Si Jaos ang Crusader na dating may pinakamataas na karangalang naiuwi sa RSSPC — 3rd place sa Pagsulat ng Pangulong-Tudling (Editorial Writing sa Filipino) — noong 2002. “S’yempre thankful ako sa lahat ng taong sumuporta sa akin lalo na sa parents ko, sa Journ peeps, at kay Lord. Si ma’am Marsha na lagi kong kasama sa trainings [para sa NSPC] at sa lahat nu’ng NSPC at kay kuya Ace na nag-train sa akin [para sa RSSPC noong naka-maternity

leave si ma’am],” saad ng pinakabatang EIC sa kasaysayan ng KRUSADA. Hindi pa rin nalilimutan ni Cabudoc ang mga tao na naging dahilan ng kaniyang pagkapanalo. Nag-uumapaw ang kaniyang pasasalamat sa mga ito dahil hindi

Esteban naman ang tumayong pangunahing tour guide ng mga bisita sa KNL katuwang si Kagawad Romeo “Ome” Jose. Nakilala rin ng mga bisita ang mga Crusaders na sina Francheska Alleine Galang, January Audrie Orense, Bryle Desabelle at alumni na si Bryan John Gonzales, na noon ay magkakasamang gumagawa ng diyaryo sa conference hall ng barangay. Ang nasabing immersion ay nangyari sa tulong ni Kagawad Mau Magalong at Kapitan Julian Santos.

Mga atudent... Mula pahina 4

Sa Final Four kalaban ang Ateneo Blue Eagles sa pamumuno ni King Eagle at Season MVP Ravena, ipinakita naman ni Belo na tunay ngang siya ang “the selfless, heartbreak kid” ng liga matapos ang buzzer-beater na putback na pumunit sa pakpak ng Eagles, 76-74. Noong nakaraang season, hinatid ni Belo ang FEU sa Finals sa likod ng isang buzzerbeating three-point shot kontra La Salle. Sa simula, tinambakan ng FEU ang Ateneo, 88-64, sa pagbubukas ng season noong Setyembre 8, at dinurog din ang La Salle sa unang pagtatagpo, 93-75, noong Setyembre 13.

15 kaso ng .. Mula pahina 3 ng hindi maayos na pamilya, pagkamausia (curiosity), peer pressure o impluwensya ng mga kaibigan, at matinding kahirapan. Nagdudulot ang paggamit ng droga ng maraming problema sa pisikal at mental na aspeto ng gumagamit. Nagiging “blank spot” ang isip at nahihirapang iproseso ang mga bagay, nagkakaroon ng pagbabago sa ugali at nagiging agresibo, at maaaring maging sanhi upang dapuan ng malalang sakit. Dahil dito, gumagawa ang paaralan ng iba’t ibang paraan upang itigil ang lalong paglobo ng bilang ng mga estudyanteng

na beses ay para sa Rivals. “Nakakalito ‘yung choices that time: pinapili ako between prinsipyo at pera; kung iiwan kong walang gabay ‘yung mga taong parang stress lang ang dala sa’kin. So I prayed. “Inisip ko kung magiging proud ba sa’kin ang Diyos kapag iniwan ko ‘yung mga taong hindi ko naman talaga responsibilidad pero alam ko kung anong mangyayari sa kanila. Inisip ko kung anong isasagot ko sa Diyos when my time comes at tinanong Niya ko kung bakit pinili ko ‘yung alok sa’kin kumpara sa bigyang panahon ang mga taong later in my life baka hindi ako ma­­-appreciate. “What would I tell Him [if I abandon the group then]? Because the job offers good money and I’ll have my name seen by many in the Internet? “I thought whether my future self would be proud of me, or what my future daughter would think of me if I abandoned people because life was hard and the grass was greener on the other side; if I left for fame and money instead of taking moral responsibility that

magiging possible ang lahat kung hindi dahil na rin sa kanila. “My achievement is for everyone, especially to my family and Journ peeps, who supported me during the NSPC,” dagdag pa niya. gumagamit ng anumang ipinagbabawal na droga. Nagsasagawa sila ng mga seminars at nag-iimbita ng mga resource persons gaya ni Pastor Lorenzo “Amang” Desabelle, pangulo ng ParentsTeachers Association (PTA) ng KNLHS, at mga miyembro ng Philippine National Police (PNP) upang pangaralan at bigyang kaalaman ang mga mag-aaral. “Maging maingat sa kung sino ang binabarkada. Iwasang tumangkilik ng sigarilyo at alak, lalo na sa ipinagbabawal na gamot,” ani Desabelle. “Sa [illegal] drugs lagi kang talo, mapa-pisikal man o mental,” paalala ni Perez. no one seems willing to take,” kuwento ng alumni tungkol sa mga pinagmuni-munihan niya. “You don’t turn your back on such a big chance, but I did, and I don’t regret my choice. Not a single day in my life,” paniniguro ng alum. Mas pinili ni Esteban manatiling naglilingkod sa pahayagang kaniyang pinagmulan at tumulong sa pagpapaunlad ng kakayahan ng mga kabataan kahit pa hindi binabayaran. Katuwang niya ang iba pang Crusader alumni — na kusang-loob na tumutulong — mula sa batch 2008, 2009, 2011, 2014 at 2015. Ang Bigkis Balita ay sinimulan noong huling linggo ng Oktubre 2015, nailimbag sa unang linggo ng Nobyembre 2015 at unang ipinamigay noong gabi ng Nobyembre 7 sa Barangay General Assembly sa KNL Plaza Covered Court. Pinamumunuan ang KRUSADA at CRUSADER ni Gepiga, guro sa Ingles at tagapamatnubay ng organisasyon noon pang 2012. “Parang pag-ibig lang ‘yan, may feelings ka sa dalawa, pero kailangan mo mamili ng isa at d’un ka mag-commit talaga,” hugot pa niya.


16 P

agkagising sa umaga, ang dami mo pang muta, kukunin na agad ang camera, yung tipong pagkadilat pa lang ng mga mata mo kukunin mo na kaagad ang cellphone mo para magselfie pagkatapos ay ipopost at may caption na “woke up like this”. “ Ayoko nyan, burahin mo ‘yan ang taba ko yata diyan. Ito na lang kasi naman mas mukha akong payat tingnan”, ito ang madalas sabihin mo sa tuwing hindi mo nagugustuhan ang iyong shot at madalas ay maraming ginagawang anggulo, posisyon, at iba pang paraan makuha mo lang ang iyong pinakamagandang larawan. Sa kainan nakita mo ang ulam niyo na tortang talong at kukunan mo muna ng litrato kahit gutom na gutom basta ba ay may maipost lang na picture sa Facebook. Lahat ng ‘yong galaw ay meron kang documentation. Lahat din ng ito ay ipinapakita mo sa lahat. Kung ito nga ang iyong trip sige lang baby, click ka lang nang click. Lahat ng mga ginagawa mo at mga pangyayaring nagaganap sayo at sa buhay mo, malaya kang ipakita ito sa lahat ng tao. “Tara na’t mag-selfie selfie selfie selfie tayo ‘pag

P

aano mo nga ba sisimulan ang bagay na matagal ng tapos? Pinipilit pero pinapagkait, iniiwasan ngunit hindi magawang iwasan, sinubukang takasan pero ikaw mismo ay ayaw mong wakasan. Mga simpleng salita pero patama. Masakit kung iisipin ngunit kailangang tanggapin. Gayunpaman, ikaw ay umaasang meron pa ring pag-asa. Pagasang mapapansin ka niya, pag-asang titignan ka niya ng malagkit, pag-asang kaya niyang suklian ang binigay mong pag-ibig sa kanya at napakaraming pagasang minsan ay hanggang sana na lang. Napakalaking bahagi ng salitang pag-asa sa bawat isa, minsan ay ito na lamang ang pinanghahawakan ng ilan para masabi nila sa kanilang sarili na “okay lang, kaya ko pa, pwede pa.” Ngunit hindi talaga maiiwasan na kung ano pa ang pinakaminimithi mo ay iyon pa ang hindi mo makuha, masakit dahil umasa kang pwede. Gayunpaman, hindi ibig sabihin na hindi mo nakuha ang iyong gusto ay wala ka ng saysay, maaring may mas karapat-dapat sayo na kailangan mo lamang paghirapan at hintayin. Ganyan naman ang buhay hindi palaging masaya Ano ang pinakamasakit na sugat na meron si Hesus? Iyon bang sugat sa mga kamay at paang binutas ng mga malalaking pako? ‘Yun bang mga sugat sa ulo mula sa mga tuklap na balat dahil sa matatalas na tusok ng koronang tinik? ‘Yung mga sugat at latay bang mula sa ilang ulit na hampas ng latigo sa likuran? Ang sugat ba na dulot ng sibat na itinarak sa kaniyang katawan? O ang mga sugat sa puso mula sa masasamang sinabi at pambabastos ng mga taong Kaniyang tinulungan at nagsabing ‘di Siya iiwan? ***** Pinanood ko mula 12:30 p.m. hanggang 4:40 p.m. ang pangalawang salang ng probe tungkol sa Mamasapano encounter. NAKAKASUKA ANG MGA DAHILAN ng mga heneral ng Armed Forces of the Philippines (AFP) sa hindi pagpapadala nang agarang tulong sa SAF. Sinabi nilang hindi na-meet ang doktrina sa pag-apruba ng artillery support na ilang ulit ni-request ni dating PNP-SAF commander Getulio Napeñas. Doktrina? Criteria? Anak ng… Marami nang namamatay noon at ang iniisip niyo pa ay kung na-meet ang mga criteria at doktrina! Kung buhay si Heneral

Selfie

may time ipakita sa mundo ang maganda mong smile, selfie selfie selfie selfie tayo ‘pag may time ang pagiging maganda’t pogi it aint a crime selfie selfie din ‘pag may time”, ayon nga sa isang kanta. Kahit na ano pa man ang mga hirap at ginhawa ng buhay mo at kung ano pa man ang mga nangyayari sa buhay mo, just smile and take a selfie dahil makikita mo na maganda ka pa rin anuman ang mangyari. Ano pa man ang hitsura mo, ngumiti ka lang. Maganda ka na dahil ipinapakita mo lang na ikaw ay masaya at biyaya mula sa Diyos o Panginoon. Mayroong selfie na malungkot, mayroon ding masaya, mayroon ding nakanguso na tila ba pato ang ginagaya, selfie

OP-ED

‘pag may bagong damit, o kaya bagong gupit, mayroon ding wacky at pacute at yung kunwari ay galit. Kung ano-ano pa man ang emosyon mo dinadaan mo na lang sa selfie, nagiging masaya ka na dahil nalalabas mo ang nararamdaman mo. ‘Di mo kailangan ng approval ng iba upang malaman mong ika’y maganda. Ang mahalaga ay komportable ka sa kung anong meron ka. Ang ganda mo ay katangi-tangi. Ika nga ng pabebe girls “walang makakapigil sa’min” kahit ano pa ang ginagawa mo, ano pa mang trip mo, buhay mo yan at may karapatan kang gawin ang gusto mo, at lahat tayo ay may kani-kaniyang trip sa

Paasang Pag-asa

at malungkot, ang mahalaga kapag napagod ka na ay matuto kang magpahinga pero hindi ibig sbihin nun ay susuko at ititigl mo na dahil kailangan mong tapusin ang nasimulan mo. “Fight, fight, fight,” sabi nga nila kaya mahalagang hindi mabura ang salitang pag-asa sa puso at isip ng bawat indibidwal. Ito ay may napakalaking kontribusyon hindi lamang sa usaping pag-ibig kung hindi sa lahat ng aspeto sa buhay natin. Ang buhay nga naman ay napakahabang paglalakbay ngunit kung iyong mapapansin ay ganoon namang kabilis ang oras nito, kaya imbis na maging nega ka, bakit hindi mo subukang ngumiti at isipin na kahit nasaktan ka na at umasa alam mong may pag-asa ka pa rin sa ibang bagay na parating pa lamang.

Huwag mo ring kalilimutan na magpasalamat sa lumikha sa iyo dahil nung simula kang ilabas ng iyong ina sa kanyang sinapupunan dito sa Planetang Lupa ay nadagdagan rin ang pag-asa, hindi lamang sa iyong pamilya kung hindi pati narin sa ating bayang sinilangan. ***** Woohoo! Batian time na. Yeeha!!! Sa wakas tapos na rin yung column ko, syempre una sa lahat salamat sa nagpaasa, nanakit at nagpaiyak sa’kin ikaw ang dahilan kung bakit ko nagawa ‘to (HAHAHAHA… Charot lang) Pero salamat po talaga sa mga nagbasa ng aking parang walang kabuluhang artikulo. I hope you appreciate at nakarelate kayo kahit papano. Salamat din sa aking mga

Hesus, AFP, open letter, ikaw, pag-ibig

Antonio Luna, siguradong lahat kayo ay mapaparusahan sa bisa ng Artikulo Uno. Ang tinutukoy na “doctrine for artillery support” ay grid coordinate of (1) friendly troops, (2) enemy troops at (3) target; (4) presence of civilians; at (5) presence of forward observer. Sinabi ng mga heneral na hindi sila makapagpasabog ng artillery dahil hindi nila alam kung nasaan ang kalaban at kakampi, gayundin ay meron pa raw mga sibilyan sa lugar ng engkuwentro. Lahat ay pinabulaanan ni Napeñas. Binara ni Senador Juan Ponce Enrile III ang mga AFP generals nang itanong kung bakit hindi ginamit ang chopper malapit sa sagupaan para sa reconnaissance o pagtukoy ng sitwasyon at lokasyon ng mga kakampi’t kalaban. Sinabi ng mga

heneral na hindi iyon ang chopper na karaniwang ginagamit sa recon. PINAGALITAN ni Enrile, dating national defense minister, ang mga heneral at sinabing, “You should be FLEXIBLE; not DOCTRINAL! Kung inatake tayo ng China at ganiyan kayo, magkakanda-letse-letse ang Pilipinas.” (emphasis added) ***** Pagbati!! Hello. *kaway-kaway*  Rits and Jam. Maraming-maraming salamat sa inyong pagtulong sa kung anoanong bagay kahit delayed ng ilang buwan ang inyong bayad at kahit na sobrang delay ng mga ipinapasa namin sa inyo. Maraming-maraming salamat kasi ready kayo lagi gumawa kahit day-off niyo, kahit weekend, kahit Christmas break gumawa TAYO

buhay kaya’t wala nang pakialamanan. Sa pangkalahatan, tunay ngang bigla-bigla na lang sumusulpot ang mga bagong uso. May ibat-iba tayong paraan ng pagpapahayag ng ating mga saloobin. Ang selfie, isa sa mga simpleng paraan mo nang pagpapahayag ng damdamin, isang nakahuhumaling, nakakaadik, nakakatuwa, at nagbibigay saya. Ano pa man ang mga anggulo, posisyon, at iba pang ginagawa mo ay malaya kang kuhaan ito ngunit, mayroon itong hindi magandang naidudulot sayo at sa mga tao sa paligid mo. Gaya na lamang ng mga malalaswang litrato at mga ‘di kaaya-ayang larawang kinukuhaan mo ng selfie. Kailangan mag-ingat din sa bawat click sa iyong cellphone. May mabuti at masamang dulot ang pagseselfie lalo na kung ikaw ay adik o may sobrang pagkahumaling sa gawaing ito. Kailangan mo rin ng gabay at maging maingat dahil hindi lahat ng kinukuhaan mo ng litrato ay mabuti sa mata ng iba. Basta “Think before you click”, iyan ang lagi mong tandaan para di ka mapasama at makasakit ng iyong kapwa.

kamag-aral na naging bahagi ng isang taong paglalakbay ko ngayong Grade 9, mga Quiso iba talaga kayo. Salamat din sa mga karamay ko sa oras ng katamaran, special mention kay Gab, Ate Jessa at Mommy Kath. Salamat din sa aking mga mauunawain at mapapagmahal na mga kaibigan (Ay weh? HAHAHA) kay Jamie, Lorena, Brenda, Elaisa, Rommel at Carilyn. Salamat sa aviser kong maganda na si Mrs. Rhodora Sabandal, sa mg aral po thank you at kay Mr. Marvin Diaz hindi ko po makakalimutan kung paano kayo mabeastmode sa amin at syempre ang mga aral na itinuro niyo sa amin nung Grade 8. Salamat din sa aking mga naging guro at naging guro, you all deserve a warmth of applause. Higit sa lahat sa journpeeps, Mrs. Gepiga, Kuya ace, Kuya bj at sa iba pang mga alums na tinulungan kami, taos puso po ang aking pasasalamat sa paglalaan ng oras, effort, at pasensya lalo na kay Maam Gepiga. Thank you, thank you, at thank you po talaga sa mga taong hindi at naging bahagi ng aking buhay ngayong taon. Keep safe always guys. Lovelots!!! <3 *wink wink*. Sa mga katanungan, puna, reaksyon at opinion maari niyo po akong kontakin sa aking email address na sofiacabudoc@ymail.com. ng diyaryo. Maraming salamat kasi kahit pagod na kayo paguwi ng trabaho at eskwela, kahit dagdag stress na kami, ginagawa AT PINAGPUPUYATAN niyo pa rin ang diyaryo. Salamat sa lahat ng tulong. *virtual hugs* Ma’am Marsh and family. Marami pong salamat sa lahat! Who knew we’ll be this close! Parang 2012 lang… LONG HAIR pa ako. Hahaha! Salamat po sa lahat ng sakripisyo  Sorry po dahil marami akong lihim at lagi kayong huli sa mga tsika XD What can I do? Ayoko agad sabihin sa inyo. Hahaha. Ay, sorry rin po pala pero talagang madalas akong kampi kay kuya Del. Haha. Ma’am Llacar. Hi ma’am! Maraming-maraming salamat po saSalamat po sa (1) pagtitiis noon sa pagiging emotional ko at mababang selfesteem; (2) pagtanggap sa’kin sa Journ KAHIT NAG-QUIT po ako noong 1st year at KAHIT AYOKO PO BUMALIK noong 2nd year pero kinuha niyo po ulit ako; (3) salamat po sa paglalagay sa’kin sa kategoryang Sports Writing KAHIT AYOKO PO kasi gusto ko po noon Editorial Writing. Dahil po sa inyo, marami po akong naging opportunity as sports writer. PLUS nakapag-nurture po ako ng mga Crusader winners lalo na sa sports; (4) salamat po sa pag-push po lagi sa’kin lalo na po noong 2008 Mini-District at District Press Cons, KAHIT AYOKO PO LUMABAN kasi pakiramdam ko hindi sapat

Upuan

S

a loob ng anim na taon, kulay dilaw ang nangingibabaw. Ngunit ngayong palapit na naman ang eleksyon, may mga bagong kulay na lumilitaw. Mayroon pa ring dilaw na nadagdagan ng asul at pula, at may kayumanggi rin. Kaliwa’t kanan na ang pag-e-endorso ng mga kandidato sa iba’t ibang lungsod at lalawigan. May kani-kaniya rin silang slogan at pakulo sa kung paano nila mahihikayat ang mamamayan na bumoto sa kanila. Una na diyan ang presidential bet at standard bearer ng Liberal Party na si Mar Roxas. Isama pa ang kinatawan ng UNA Partylist at dating alkalde ng Makati na si Jejomar Binay. Ito pa ang bet ng kabataan na si Miriam Santiago. Kasama rin si Rodrigo Duterte na standard bearer naman ng PDP Laban. At ang patuloy na lumalaban para manatili nag kanyang pangalan sa balota na si Grace Poe. Ang mga nabanggit ay ang mga posibleng maging bagong pinuno ng Pilipinas. May kani-kaniyang gustong iboto at suportahan ang bawat Pilipino. Ngunit may iba naman na pipiliing huwag bumoto sa Mayo 2016, dahil wala rin naman daw magbabago sa Pilipinas. Ganoon ang kadalasang sinasabi ng karamihan, hindi na uunlad ang bansa. Kaya marami ang nawawalan ng pag-asa at minsan pa ay tinatangkilik o naninirahan na lamang sa ibang bansa. Kadalasan ding sinisisi ang mga gobyerno dahil sa katiwalian na nagawa ng ilan sa mga politiko at sa iba na wala namang nagawa para sa bansa. Tunay nga naman na ang Pilipinas ay isa sa mga nasa unang listahan ng may korap na opisyal. Isama pa ang lumalalang kahirapan. Nararapat lamang na aksyunan ng gobyerno ang problema ng bansa dahil ito ay kanilang tungkulin. Ngunit hindi ba’t kabahagi rin naman tayo sa bayang ito? Ang mga may katungkulan sa pamahalaan ang kailangang manguna sa pagresolba ng mga ito pero bilang Pilipino kailangan ding may gawin tayo. Kahit sino pa ang maihalal sa mga nabanggit kong kandidato, wala pa rin talagang magbabago kung panay reklamo tayo pero wala namang ginagawa para makapagambag sa ikauunlad ng bayan. Pwedeng sumimangot at magkimkim dahil may karapatan tayong magkaroon ng reaksyon sa mga hindi magagandang nangyayari at sa mga bagay na hindi nagagawa ng pamahalaan. Ngunit kailangang may ginagawa rin tayo. Ano na nga ba ang nagawa mo? Bilang isang Pilipino na may malasakit sa bansa, simpleng bagay lang ang hinihingi sa iyo ng bayang sinilangan mo. Sumunod sa batas at gawin ang mga tungkulin na naiatang sayo sa abot ng iyong makakaya maging sa bahay, paaralan o komunidad man iyan. Ang bawat tao ay may kanya-kanyang upuan dito sa bansa, mababa o mataas man ang puwesto. Nasaan ka ba ngayon? Nilagay sa kinauupuan mo ngayon dahil may kaya kang gawin. Hindi mo na kailangan pang tumakbo bilang pangulo para makatulong sa bansa. Kung ninanais mo talaga ng pagbabagong, magsimula ka sa iyong sarili. ***** Nais kong magpasalamat kay Mama at Papa na laging sumusuporta sa akin. Ganoon din sa mga gurong nagtiwala sa kakayahan ko - Sir Kenneth, Ma’am Quinto, Ma’am de Leon, at Ma’am Marsha. Salamat din sa Krusada/Crusader, Red Cross Youth, Campus Integrity Crusaders, mga organisasyong humubog sa akin. Salamat sa mga kaklase ko mula Grade 7 hanggang ngayon (hindi ko na kayo babanggitin isa-isa) para sa lahat ng memories at sana walang kalimutan. At syempre, sa Iyo Panginoon, salamat sa lahat-lahat. Para sa mga kurokuro, ipadala ang inyong mga mensahe sa zcorrinecabudoc@ yahoo.com.

ang training ko pero sinabi niyo po na sobra-sobra na nga ang ginawa kong pagsasanay, which turned out to be true at nanalo po ako ng 2nd at 1st place, in order. Basta ma’am, sa dinami-rami ng “AYOKO PO” gawin pero PINILIT niyo ko (haha, coerced), SALAMAT po  Dahil d’un, naging FULFILLING po ang buhay ko kahit po mahirap. Push niyo naman po ako magkagirlfriend, ma’am! Hahaha. EIC Wyn. Kamusta ang puso mong… Hahaha! At kamusta lasa ng “The Box”? XD Salamat sa lahat ng ating AWAY  Thank you for knocking some sense back into me noong sinabi mong “Bakit ka sa’min gumaganti! Magkakampi dapat tayo.” You were—ARE— right  Sorry for all the bad and all the wrong things na sinabi at ginawa ko sa’yo :3 Anyway, remember na naghahanap ka ng real life love story para maniwala ka sa true love and that you expect something from mine? Sorry ulit  Kailangan mo humanap ng iba o gumawa ng sariling istorya. FAILED ‘yung sa’kin eh. Regardless, believe and be brave; masarap magmahal at mahalin  Mas masarap sa “The Box” XD But seriously, I will remember you as the unlikely EIC that gave the definition of leader the action it deserves. #Wynonatic SE-bestie-wifey-nay (haha). Hey NCR champ  Ang dating isa sa problem child ng Journ at maraming artiiiiii =P Wow. Todo bawi. GOOD job

 and GREAT win. Thank you for enduring my strictness, my harshness, my beast mode, my jerkiness, my criticisms, the bloodshot commented papers of yours, my hellish training method and all. I’m really proud and happy for you. Audrie, Cheska. To the team na madalas ko kasama noon. Thank yooouuuuuu for all your hardwork  Araw-araw kayo noon eh. Katnip, Gab. Kat, thank you for keeping in touch all those months kahit na nasa Rondon ka and for all those middle-ofthe-park convos. Thanks Gab for comforting me back then after the barangay feud. “I feel hurt and sad than mad,” I murmured, and you two were like… there. Bryle. Welcome to Journ  EIC Frances, Rache, Jheca, Sharlot, Redzma. Thank you for ALL the efforts and hardwork. Mabuti at sumali kayo nang Journ. Dinala niyo ‘yung mga intangibles sa grupo. For the dweeb. Hey… thank you for all the late-night and early-morning texting  all the random topics and weirdness and conversations that are not the usual small talks (because small talks are bum)  Thank you for being a miracle. P.S. at first, yeah, you’re like Alaska Young but then… I think you’re not… and that was better… That was good enough. Cathsy. What could I say? I kept your wish and our promise… Scan the newspaper. Ipagpatuloy sa pahina 15...


ISPORTS

Sophia Hannah O. Alburo

17

Patnugot ng Isports

Nina Sophia Hannah O. Alburo, Felix Gabriel A. Lapuz III at Bryle Desabelle “Thomasians sina Popoy at Basha, kaya may second chance”. “Namatay si Popoy sa Second Chance, kaya alam niyo na sad ending din kayo...” “Abdul for Love”. “ChamFEUns” [sa] “TAMang Panahon”. Ilan ito sa mga pinakasikat na linya sa mga banner at social media na mula sa mga estudyante, alumni at fans na sumubaybay sa makapunit-litid at walang puknat sa aksyong serye sa men’s basketball tournament Finals ng University Athletic Association of the Philippines (UAAP) Season 78. At noong Disyembre 3, 2015, isang araw matapos ang mala-pelikula at makapigil-pusong mga eksena ng Game 3, bumandera sa mga pahayagang tabloid ang mga ulo ng balitang “SA MORAYTA ANG KORONA” at “ARAW NG TAMARAWS!” (sic) Tinalo ng Far Eastern University (FEU) ang University of Santo Tomas (UST) sa best-of-three series. Sinuwag ng mga sungay ng Tamaraws ang mga pangil ng Growling Tigers. Nagbunyi ang dagat ng green-and-gold, habang nalugmok ang karagatan ng yellow-and-white. Umulan nang saya sa Morayta, samantalang bumaha nang luha sa España. Sa susunod na magbibiro ang mga estudyante at propesor ng UST kung saan nakaturo ang estatwa ni Benavides at kung bakit, may mapait silang maaalala: nakaturo siya sa kampeon, sa lugar na pabirong sinasabi na tapunan ng mga bagsak at talunan mula sa kanilang pamantasan. Maaalala nilang nang muling magtuos ang kani-kanilang koponan sa UAAP men’s basketball Finals matapos ang 36 na taon, sa pinakamalaking entablado ng college basketball, sa harap ng 23,123 manonood sa Mall of Asia Arena, sinaksihan ng milyon pang nanonood sa telebisyon, maaalala nilang mas nangibabaw ang galing at puso ng mga mula sa FEU kumpara sa UST.

Game 3: kayo o kami Tambak ng 10 sa natitirang 1:28 sa third quarter, 41-51, gigil na

bumalik ang UST sa ikaapat na yugto. Mahigit anim na minutong sinakmal ng Tigers ang Tams gamit ang 2-2-1 fullcourt pressure defense at nagpakawala pa ng 16-0 atake para kunin ang bentahe, 57-51, may limang minuto na lang sa bakbakan. Sinamantala ng Tigers ang pagkawala ni FEU main gunner Mac Belo sa kaagahan ng fourth quarter na binuhat ng stretcher dahil sa cramps. Doon nagtulong sina Ed Daquiaog at dating FEU High School player Marvin Lee para agawin ang lamang. Tahimik at tameme ang mga tagasuporta ng FEU habang dumadagundong ang chant na “Go USTe!”, amoy na amoy na ng Tigers na natataranta at susuko na ang Tams matapos mawala si Belo kasabay ng 16-0 pasabog nila. Pagbalik ni Belo sa court, agad itong umiskor laban sa double team ng UST, 53-57. Sumagot ng mid-range jumper si Daquiaog, 53-59, na muling nagpaingay sa crowd ng yellow-and-white, 4:25 na lang sa oras. Sunod na umiskor ng split free-throws si Russel Escoto, 54-59, pero wala pa ring boses ang crowd ng green-and-gold. Parang bumbero na kumakaripas apulahin ang isang sunog, umiskor nang pitong sunod si Roger Pogoy para ibalik ang lamang sa Tams may 1:27 sa oras. Pumuwersa ng turnovers ang depensa sa halfcourt ng FEU at sa bawat pagkakataon ay tumakbo agad sa fastbreak. Mula sa dalawang assists ni Mike Tolomia, umiskor si Pogoy ng transition layups, 58-60, huli ay pinanis pa ang magkasamang depensa nina Lee at Mythical Five center Karim Abdul, na sinundan ni Pogoy ng pamataysunog na tres, 61-60, mula sa pasa ni Francis Tamsi na nagpahiyaw sa FEU supporters ng “Let’s go! Let’s go, Tamaraws!” Sa sumunod na play, muling kumagat sa hangin ang opensa ng Tigers kontra sa depensa ng Tams, at umiskor si Tolomia ng pahirapang off-balanced jumper sa baseline kontra kay Lee at Abdul, 63-60, may 61 segundo ang natitira. Isang free-throw kay Tolomia at dalawa kay Daquiaog, baba sa dalawa ang lamang ng FEU, 64-62, may 46.1 segundo pa. Mula doon at kahit iniinda pa ang cramps, kinalabaw na ni Belo ang trabaho. Minamani ang depensa ng FEU sa fourth period, nahanap ni Daquiaog ang kaniyang katapat nang supalpalin ni Belo ang jump shot niya at pumuwersa ng o ­ ut-of-bounds violation ang depensa ng FEU laban kay Abdul sa natitirang 21 segundo. Binigyan ng UST ng foul si Belo at namintis niya ang isa sa dalawang free-throws, 65-62, may 18 segundo pa sa oras. Dahil wala ng timeout ang UST, agad tumakbo sa fastbreak si Daquiaog at halos maka-layup na nang walang bantay pero nagmintis nang biglang bumulaga sa harap niya si Belo, tumalon at sinubukang bumutata. Bagsak si Belo sa sahig, dalawang hita na ang tinamaan ng cramps at hindi na nakabangon. Matapos buhatin ang koponan buong season at pigilan ang pinakamahalagang tirada ng kalaban sa pinakamabigat nilang laban, si Belo naman ang binuhat ng coaching staff pabalik ng bench.

Sa kabilang dako ng court, nakakuha ng foul si Escoto mula kay Kevin Ferrer, ang bayani ng UST sa Game 2 (umiskor ng 29 puntos) pero inasawa sa depensa nina Pogoy at “defensive assassins” Tamsi at Ron Dennison sa Game 3 (anim na puntos). Ibinaon ni Escoto, na ngayong taon ay nakapaglaro ng walang injury ‘di tulad ng unang tatlong season niya, ang mala-pako sa kabaong na freethrows kontra Tigers para sa huling iskor, 67-62. Tumapos si Belo ng 23 puntos at walong rebounds sa 24 na minuto sa Game 3 at pinarangalan na Finals Most Valuable Player (MVP) sa averages na 17.7 puntos, 10.8 rebounds at1.0 block sa serye. Si Pogoy naman ay kumana nang 14 na puntos, 11 sa second half, at si Tolomia ay may 13 puntos, tatlong assists at dalawang turnonvers lang kumpara sa halos pitong pamigay-bola niyang average sa serye.

Game 2: Ferrer to the rescue Bago magsimula ang Game 2, pinarangalan si Ateneo De Manila

University (ADMU) star Kiefer Ravena bilang Season MVP. Tinawag niya si Ferrer, isa sa Mythical Five, para magkasama silang magpakuha ng larawan at sinabi ng King Eagle na “co-MVP” niya ang King Tiger. Si Ravena ay nagsilbing tagapagbalita ng isang paparating na super bagyo na ang pangalan ay Ferrer, umiskor ang King Tiger nang 24 mula sa 26 na puntos ng koponan niya sa third quarter sa Game 2. Higit pang nakabibilib ay limang sunod-sunod na beses si Ferrer tumikada ng tres — kahit pa bantay-sarado siya — sa magkabilang gilid, sa wings at sa mismong tuktok ng three-point arc. Pinasakay na ni Ferrer sa likod niya ang Tamaraws pero tumikada pa rin siya ng dalawang three-point play maliban pa sa kabuuang anim na threepointers sa ikatlong yugto.

Gam e 1: i ko t- b o l a Sa Game 1, ipinakita ng FEU ang lalim ng kanilang bench upang

ungusan ang Tigers sa kaagahan ng laro, kung saan walang FEU player ang naglaro ng aabot sa 25 30 minutes, samantalang lawlaw-dila na sa pagod sina Abdul at Ferrer na mahigit 30 minutong ibinabad. Nagpasok ang UST nang siyam na free throws sa buong third quarter upang habulin ang Tams, ngunit nanatili pa rin ang lamang sa FEU sa pagsasara ng yugto, 51-57. Pagpasok ng fourth quarter, gulpe de gulat ang inabot ng ball-handlers ng FEU sa 2-2-1 fullcourt press ng UST. Sa unang 40 segundo pa lang, tinabla ng Tigers ang laban, 57-all. Matapos magpalitan ng putok kung saan napag-iwanan pa ang FEU ng UST, 61-62, nagpasabog ng 14-0 run ang Tams at sa dulo na pina-shoot ang Tigers para iselyo ang laban, 75-64. Balanseng atake ang ipinakita ng FEU kung saan limang Tams ang nakaiskor ng double digits. Mayroong 15 puntos si Pogoy, 14 kay Tolomia, 13 kay Belo, 12 kay Escoto at 10 kay center Prince Orizu. Lahat ng puntos ni Orizu ay mula sa mga dakdak. Maliban sa puntos, ito pa ang mga istatistiko ng mga nasabing manlalaro: Pogoy, tatlong assists at dalawang steals; Tolomia, pitong rebounds at dalawang assists; Belo, 13 total rebounds, lima ay offensive boards; Escoto, pitong rebounds; at Orizu, siyam na rebounds. May nakuhang 56 rebounds (22 sa offensive glass) ang FEU na na-iconvert nila sa 17 second-chance points, habang ang UST ay mayroon lang 22 board (11 sa offensive). Ayon sa UAAP statistics, ang UST ang worst rebounding team ng liga.

Pagpapabagsak sa Ateneo at La Sallepara Pampelikula ang mga pinagdaanan ng FEU Tamaraws makuha ang kampeonato. Noong nakaraang season, abotkamay na nila ang korona matapos ipanalo ang Game 1 pero natalo sa sumunod na dalawang laban kontra sa underdog na National University (NU) Bulldogs. NU ang naging kauna-unahang fourth-seeded na koponan sa UAAP men’s basketball tournament na nagwagi ng kampeonato. Ngayong season, bago ang Tigers, kinailangang talunin muna ng FEU ang iba pang kasama ng UST sa Big Four na mga pamantasan sa Pilipinas at ang sinasabing dalawang pinakamahusay na manlalaro Ipagpatuloy sa pahina 15...

Mga kuha mula sa FEU Advocate; Latag ni Johanna Alexandra Marie G. de Jesus


18

ISPORTS

Azkals, lumiit ang tsansa sa World Cup Ni Bryle Desabelle

Ang bawat sipa ay isang panalangin upang maisakatuparan ang pangarap na ilang dekada nang inaasam. Kasing hirap ng pagpapasok ng sinulid sa butas ng karayom ang tsansa ng Pilipinas na makatapak sa 2018 FIFA World Cup sa Russia matapos matalo sa huling dalawang laro at bumaba mula ikalawa papuntang ikatlong pwesto sa Group H ng Asian qualifiers. Parang mga torong pinakawalan sa pagkakatali, inumpisahan ng Azkals ang kanilang kampanya sa 2-0 panalo-talo baraha matapos pataubin ang Bahrain, 2-1, noong ika-11 ng Hunyo sa Philippine Sports Stadium, Bocaue, Bulacan , at

Karipas at yakap. Karipas-aso ang dalawang miyembro ng Philippine Azklas kontra sa kalaban para makuha ang bola. Sa inset na larawan, napayakap sa tuwa sina Azkals head coach Thomas Dooley at team manager Dan Palami matapos maka-goal. (Mga larawan mula sa Interaksyon.com at cnnphilippines.com)

sinundan ng 2-0 na panalo laban sa Yemen noong ika-16 ng Hunyo sa Qatar Stadium. Binuhat ni Misagh Bahadoran ang bandila ng Pilipinas nang nakapagtala ng tig-isang goal sa bawat l a ro , n a s i n e g u n d a han ng

puntos ni Javi er P ati ño kontra B ahrai n at puntos ni Iai n R amsay kontra Yemen. Ang yabag na mabilis na pagtakbo at matatapang na alulong ng Azkals ay agad pinatahimik ng Uzbekistan

nang lampasuhin nila ang pambansang koponan sa sarili nitong bayan sa iskor na 1-5 noong ika-8 ng Setyembre. Tanging si Stephan Schrock lamang ang nagmistulang ginto sa gitna ng mga putik nang

maka-goal ito para sa Pilipinas, ang unang goal ng veteran midfielder sa Asian qualifiers. Bumawi naman ang Azkals at muling pinaangat ang kumpyansa nang dikitan at tapusin nila ang laro

kontra Asian powerhouse North Korea sa isang scoreless draw sa harap ng 55,000 na manonood sa Kim Il Sung Stadium, Pyongyang, North Korea noong ika-8 ng Oktubre. Bigo ulit ang Philippine national football team na s a k y a n ang momentum na binuo nila nang matalo kontra Bahrain, 0-2, noong ika-13 ng Oktubre sa Bahrain National Stadium. Binawian din ng Yemen ang Pilipinas matapos nitong talunin ang Azkals sa sarili nitong teritoryo sa iskor na 1-0 noong ika-12 ng Nobyembre. Matapos ang halos apat na buwang pagpapahinga, muling lalabanan ng Azkals ang Uzbekistan at North Korea sa Marso 2016.

Holm binasag ang trono ni Rousey sa UFC 193 Ni Joannah Mae R. Manalang

Kagulat-gulat na panalo ang nakamit ni Holly Holm matapos nitong pabagsakin ang kampeon ng women’s bantamweight division na si Ronda Rousey gamit ang pamatay na sipa sa panga noong ika-15 ng Nobyembre 2015 sa UFC 193 sa Melbourne, Australia. A g r e s i b o n g sinimulan ni Rousey ang laban ngunit agad siyang napuruhan ng mga suntok at sipang pinakawalan ni Holm na halos nagpasuko sa kaniya sa katapusan ng unang round.

Patuloy na namayagpag sa ikalawang round si Holm dala ng kaniyang mga estratehiya sa paglaban kay Rousey na nagdikta sa mga sumunod na nangyari sa main event ng UFC 193. Nagbitaw ng suntok sa baba si Holm na nagpatumba kay Rousey at agad niya itong sinundan ng isang pamatay na sipa sa panga na tuluyang nagpabagsak sa 28-anyos na 12-time UFC bantamweight titleholder, may 59 segundong

natitira bago matapos ang ikalawang round. Ipinahayag ni Holm sa isang panayam matapos ang laban na hindi niya inaasahan ang naturang pagkapanalo at aminado siyang isang mahusay na kalaban si Rousey. Samantala, naghahanda naman si Rousey, ang kaisa-isang babaeng nakapasok sa “Best Pound-for-Pound Fighters” sa mundo, sa napaguusapang rematch upang mabawi ang belt sa nasabing dibisyon.

“As I had mentioned before, I’m going to take a little bit of time but I’ll be back (Gaya ng sinabi ko noong una, tatagal lang ng kaunti pero magbabalik ako),” pahayag ni Rousey. Ito ang kaunaunahang talo ni Rousey sa 13 laban sa kaniyang karera sa mixed martial arts, habang nanatiling undefeated (10-0) ang dating professional boxer na si Holm. Makalaglag-panga. Sapul na sapul sa panga si Ronda Rousey ng isang head kick mula kay Holly Holm sa UFC 193. Panalo si Holm via knockout. (Larawan mula sa abc.net.au)

Knights balik hari sa NCAA matapos ang 10 taon Letran inagawan ng trono ang San Beda sa OT game 3 Tuluyan nang ikinulong ng magigiting na Knights ang mababangis na Lions. Matapos ang 10 taong paghihintay, tinuldukan na ng Colegio de San Juan de Letran (CSJL) Knights ang limang taong paghahari ng San Beda College (SBC) Red Lions, 85-82, sa National Collegiate Athletic Association (NCAA) Season 91 men’s basketball tournament Game 3 ng Finals noong ika-29 Oktubre 2015. Sa harap ng 20,158 katao sa loob ng Mall of Asia Arena, nagawang ibalik ng Knights ang tropeyo sa Intramuros mula sa kaharian ng Lions sa Mendiola. “Tama na ‘yung sakit,

tayo naman,” maluha-luhang pahayag ni SBC rookie head coach Aldin Ayo na noong una ay pinagdudahan pa ang kakayahang pamunuan ang Letran. Noong 1950, nakilala ang Letran bilang “Murder Inc.” dahil sa pagkapanalo nito laban sa San Beda. Nakuha ng Knights ang kanilang ika-17 korona, isang araw matapos ang 65th Anniversary ng nasabing pagkapanalo. Tinanghal na Finals Most Valuable Player (MVP) ang 5-foot-5 na si Mark Cruz na sa ilang buwan na lang ay kasama na sa koponang Purefoods Star Hotshots sa Philippine Basketball Association (PBA).

Ni Sophia Hannah O. Alburo “Laban lang and opensa nina Amer at Javee magpakita ng puso, that Mocon, pero bumawi kaagad was our battlecry the whole ang Knights na pinangunahan season,” pahayag ni Cruz na ni Jomari Sollano matapos miyembro ng Letran mula pa ang jump shot sa eksaktong nang matalo ang Knights ng 32.6 segundo ng laro, 83-82. San Beda sa finals dalawa sa Natawagan pa ng huling tatlong season. double lane violation si Art Nagmistulang bayani Dela Cruz ng Red Lions si Cruz sa kaniyang koponan na mas lalong nagpahiyaw matapos magpasok ng tres sa sa blue side ng three-yearhuling 1:53 ng regulation na old Pasay City venue at nagbigay sa Letran ng walong nakapagdismaya naman sa puntos na bentahe, 75-67. fans ng San Beda. Hindi naman nagpatinag Sa huling 3.7 segundo, si Baser Amer ng SBC na rumatsada si Cruz na agad nanguna sa pagtala ng 8-0 binigyan ng foul ni Roldan Sara run na siyang naghatid sa laro si Cruz na naghatid sa kanya sa ng overtime. charity lane. Ito rin ang naghatid Nagawa pang sa Red Lions sa kanilang huling lumamang ng Red Lions, 82- hantungan matapos ipasok ni 81, sa likod ng pinagsamang Cruz ang dalawang gift-shots.

Kung dati ay binigo ni Ayo ang SBC sa pag-aasam ng anim na magkakasunod na titulo bilang manlalaro sa Letran noong 1998, ngayon naman ay inulit niya ito bilang head coach ng koponan ng kaniya mismong alma mater. “This (championship) is for Letran community,” pahayag ni Ayo na tinanghal pang Coach of the Year. Kabilang sa mga nanuod at sumuporta sa Knights ang kanilang team manager na si Manny “Pacman” Pacquiao na nangakong magbibigay ng ₱ 100,000 kada player bilang pabuya sa All-Filipino team ng Letran.

Bukod kina Cruz na may 14 puntos, Racal na may 23 puntos, Sollano na may 19 puntos at Nambatac na may 13 puntos, kabilang din sa Letran sina Mc Jour Wib na may limang puntos, Kier John Quinto at Reynaldo Publico Jr. na may tig-apat na puntos, John Paul Calvo na may dalawang puntos, Felix Apreku Jr. na may isang puntos at Jerrick Balanza. Noong Game 1, three-point shooting ang nagbigay daan sa Letran para manalo laban sa San Beda, 94-90. Hindi naman pinaporma ng Red Lions ang depensa ng Knights sa Game 2 dahilan para maipanalo ng SBC ang laro, 68-61.

Foton Tornadoes kinuha ang korona sa Super Liga, Ultra Fast Hitters umupo sa trono ng V-League Ni John Lester B. Francisco

Tinanghal na mga kampeon ang Foton Tornadoes at PLDT Ultra Fast Hitters matapos magpakawala ng mga palong kasimbilis ng sasakyan at humaharurot na Internet connection sa dalawang magkahiwalay na volleyball competition. Sinungkit ng F o t o n To r n a d o e s a n g kampeonatong nakapatong sa ulo ng Petron Blaze Spikers matapos magreyna sa do-ordie Game 3 ng serye, 25-18, 25-18, 25-17, at koronahang bagong Philippine Super Liga (PSL) Grand Prix champions

noong ika- 5 ng Disyembre 2015 sa Cuneta Astrodome sa Pasay. Nagtarak ng 14 na puntos si Dindin SantiagoManabat ng Petron ngunit umariba ang kaniyang nakababatang kapatid na si Jaja Santiago ng Foton na may 11 puntos dahilan upang mabura ang kalamangan ng Petron at tambakan sa tatlong sunod na sets. Naging ticket ni Lindsay Stalzer ng Foton ang mga mistulang bulalakaw na kaniyang hinampas nang angkinin ang titulong Finals

Most Valuable Player (MVP) ng PSL Grand Prix 2015. “I’m just thrilled, I’m so proud of my team, everyone involved, our coaches, our staff, we put so much into this (Kinabahan ako, proud na proud ako sa aking team, sa aming coaches, sa aming staffs, binuhos namin lahat dito),” pahayag ni Stalzer na may 20 puntos. Isang araw matapos ang nasabing kompetisyon, nayanig ang San Juan Arena sa mala-lindol na atake ng Shakey’s V-League (SVL) Reinforced Conference Finals

Abot-langit. Abot-langit ang saya ng PLDT UltraFast Spikers at Foton Tornadoes matapos makuha ang korona sa Shakey’s V-League at Philippines Super Liga Grand Prix, ayon sa pagkakasunod. (Mga larawan mula sa philstar.com at abante.com.ph)

MVP na si Alyssa Valdez ng PLDT upang tuluyang pabagsakin ang Philippine Army, 25-21, 25-22, 2225, 25-21, sa Game 2 ng championship. Nagtala ng 17 puntos si Sareea Freeman habang nag-ambag ng tig-10 puntos sina Gretcel Soltones at Sue Roces upang kunin ang gintong medalya ng conference. “I’m so happy that I was given the opportunity to play for the championship (Sobrang saya ko dahil nabigyan ako ng oportunidad para maglaro sa championship),” wika ni Valdez na hindi nakapaglaro bago ang kapana-panabik na finals. Naitabla pa ng Petron ang serye sa 1-1 matapos angkinin ang Game 2, 25-13, 25-21, 23-25, 26-24. Kinuha ng Foton ang Game 1 sa PSL championship, 14-25, 25-21, 25-19, 25-22. Bago pa man ang PSL Grand Prix championship, tinalo ng Foton Tornadoes ang top-seeded Philips Gold, 2518, 26-24, 18-25, 20-25, 15-8,

upang makuha ang puwesto sa Finals, habang pinabagsak naman ng Petron ang Cignal HD Spikers sa semis, 25-20 26-24, 20-25, 25-13. Sa Game 1 naman ng V-League Finals, isang makasaysayan at eksplosibong bakbakan ang itinampok ng PLDT at Philippine Army, kung saan nagwagi ang UltraFast Hitters, 16-25, 20-25, 26-24, 29-27, 18-16. Una na ring pinaluhod ng PLDT ang University of the Philippines (UP) sa semifinals ng V-League Reinforced Conference, 25-11, 25-17, 2517, samantalang nilunod ng Philippine Army ang Philippine Navy matapos buhusan ng malalakas na palo upang makuha ang slot sa Finals. Tinanghal na backto-back Coach of the Year si dating FEU men’s volleyball team head coach George Pascua ng Petron matapos muli na namang makuha ang titulo sa PSL Grand Prix. Si Roger Gorayeb na head coach ng PLDT ang nag-uwi

ng nasabing parangal sa V-League Ginawaran ng parangal ang ilang manlalaro ng Foton na sina Jaja Santiago bilang 2nd best middle blocker at Ivy Perez bilang Best Setter. Sa PLDT naman, naging sandata ng grupo sina Janine Marciano (2nd Best Outside Spiker) at Lizlee Pantone (Best Libero) upang labanan ang katunggali at tuluyang magwagi. Ito ang unang beses na tatanghaling kampeon ang Foton sa kasaysayan ng PSL, habang ang Petron naman ay bigong makuha ang inaasam na grandslam matapos magwagi sa PSL All-Filipino Conference at sa Reinforced Conference. Sa kabilang banda, ito ang pangalawang beses na nakuha ng PLDT ang nasabing parangal sa Season 12 ng patimpalak, una ay ang SVL Open Conference noong Oktubre kung saan tinalo rin ang parehong koponan.


ISPORTS

Sophia Hannah O. Alburo

19

Patnugot ng Isports

Mga underdogs ng Champions League, lumaban hanggang sa huli TIP, nagpatumba ng mga higante; San Beda, muntik na rin Ni Jessa Divine Celeste D. Omamalin

Minsan may mga bagay sa buhay natin na hindi natin inaasahang mangyari pero isang araw bigla ka na lang gugulatin. Pinatunayan ng Technological Institute of the Philippines (TIP) Engineers at University of San Carlos (USC) Warriors na kaya nilang pataubin at pahirapan ang mga higante ng University Athletic Association of the Philippines (UAAP) at National Collegiate Athletic Association (NCAA). Ito ay matapos nilang ipakita ang kanilang husay sa National Collegiate Championship (NCC), o kilala rin bilang Champions League — isang taunang pambansang liga kung saan ang mga kampeon at mga Final Four teams mula sa iba’t ibang kompetisyon, tulad ng UAAP at NCAA, ay nagsasagupaan para kilalaning pinakamagaling na koponan ng basketball sa buong Pilipinas. Nasa pangangasiwa ng Philippine Collegiate Champions League (PCCL) ang NCC na nilalahukan ng 20 liga at 250 koponan na nag-aagawan sa trono. Parehong nakapasok ang TIP at USC sa Elite Eight kasama ang iba’t ibang basketball powerhouses tulad ng UAAP champion Far Eastern University (FEU) at NCAA titlist Colegio de San Juan de Letran (CSJL) Knights, runners-up University of Santo Tomas (UST) ng UAAP at San Beda College (SBC) ng NCAA. Pasok din ang National University (NU) na isa ring Metro Manila qualifier at University of Visayas (UV), hari naman ng Visayas-Mindanao qualifiers. Sa unang round pa lang ng Metro Manila eliminations, nagpakita na nang galing ang TIP Engineers matapos nilang talunin sa giriang bakbakan ang NCAA

3rd placer Mapua Institute of the Philippines (MIT) Cardinals, 70-64, at St. Clare Saints, 62-59. Ang St. Clare ang runnerup ng National Athletic Association of Schools, Colleges and Universities (NAASCU) men’s basketball tournament sa nagdaang season. Tinambakan ng TIP sa huli nilang laban ang Lyceum Northwestern University (LNU) Dukes, 86-67, para kunin ang isa sa dalawang Metro Manila qualifiers slots sa Elite Eight ng NCC. Ang LNU ang kampeon ng North LuzonCentral Luzon regional qualifiers.

Bumalik na sa trono ang isang kampeon. Matapos ang knockout noong Oktubre 2014, nakuha ni Nonito “The Filipino Flash” Donaire Jr. ang bakanteng World Boxing Organization (WBO) junior featherweight title matapos talunin ang Mehikanong si Cesar Juarez noong ika-12 ng Disyembre 2015.

Ni Sophia Hannah O. Alburo Naipanalo ni Donaire ang laban sa isang unanimous decision, 116-110, 116-110, 117109, sa Coliseo Roberto Clemente. Sa unang round pa lang, kitang-kita na ang liksi ni Donaire matapos gulatin si Juarez ng counter right hand nang dalawang beses. Unang nakatikim ng knockdown si Juarez sa ikaapat na round na naulit pa sa ikalawang pagkakataon gamit ang left hooks.

Puso. Ipinakita ng underdog Technological Institute of the Philippines Engineers ang kanilang galing at gilas matapos umabot sa quarterfinals ng Champions League at muntik pang talunin ang dating five-time champ San Beda. (Larawan mula sa Wordpress) Sa sagupaan ng Elite Eight, muli na namang naging giant slayer ang TIP matapos pauwiin ang CESAFI runner-up UV Green Lancers, 59-53. Sa Best Six battles nagwakas ang fairytale run ng TIP sa mga pangil ng SBC Red Lions, 77-79. Kahit natalo, pinahanga pa rin ng TIP Engineers ang marami matapos bumangon mula sa 20-point deficit kontra sa dating defending champion. Pinangunahan nina Terrence Tumalip, Joshua Alcober, Nino Ibanes at Jemuel Namocatcat

Donaire, kinuha ang WBO junior featherweight title

Yanig. Nag-blur kahit pa mataas na uri na camera ang gamit, kuhang-kuha sa larawang ito ang pagyanig ng mukha ni Cesar Juarez dahil sa lakas ng suntok ni Nonito “The Filipino Flash” Donaire Jr. (Larawan mula sa Spin.ph)

Sa ikaanim na round naman, gumanti ng mga nagbabagang suntok si Juarez na nakapagpamaga sa kaliwang mata ni Donaire na sinamahan pa ng pagkaika-ika ng kaniyang bukong-bukong. Sa sumunod na round, kanang mata naman ni Donaire ang pinuntirya ni Juarez dahilan para magkaroon ito ng cut. Sa ika-sampung round, na-knockdown si Donaire matapos tamaan ng left hook ni Juarez. Bumawi naman si Donaire sa huling dalawang round na tila nakikipagagawan na ng pagkain dahil sa gutom. “I will definitely give him a rematch (Siguradong bibigyan ko siya ng rematch),” pahayag ng 33-anyos na si Donaire. Si Donaire at ang junior flyweight champion Donnie “Ahas” Nietes lang ang dalawang Filipino na kasalukuyang nasa listahan boxing world champions.

Gilas dadaan sa butas ng karayom

ang muntik nang paghampas ng upset axe sa leeg ng Lions. And head coach ng TIP — isang basketball team na kilala na ngayon dahil sa “selfless basketball” at “walang hero ball” — ay si Sebastian De Vera. Si De Vera ay dating assistant coach ni FEU head coach Nash Racela, na siyang pinagkampeon ang Tamaraws sa UAAP gamit ang parehong selflessbasketball philosophy. Sa huling laro ng Red Lions, tinambakan din nila ng bente ang Knights pero, hindi tulad nang neversay-die attitude ng TIP Engineers, hindi na nakabalik pa ang Letran sa laro. Panalo at tinanghal na kampeon ang Lions kontra Knights, 94-72, sa semifinals na itinuring nang Finals.

Ginawa nang huling laro ng PCCL ang semis ng NCC dahil sa bagyo nagsuspinde sa iskedyul nitong hindi na maaaring mabago bunga ng papalapit na Pasko. Sa kabilang banda naman, matapos ang 57 taon, nasungkit din ng USC ang tropeyo ng Cebu Schools Athletic Foundation, Incorporated (CESAFI), para awtomatikong mabigyan ng tiket sa Elite Eight. Para naman sa USC Warriors, hinarap nila sa Elite Eight ang NU Bulldogs. Naghahabol ng limang puntos sa natitirang 24 na segundo, mukhang wala nang pag-asang manalo ang USC laban sa NU — tinaguriang ang koponang may pinakamatinding

depensa sa UAAP — ngunit nakahabol sila sa pamamagitan ng isang three-pointer na may kasamang foul at isang free-throw. Matapos pumuwersa ng turnover, nanalo ang USC sa pamamagitan ng isang mid-range jumper, 73-72. Si Shooster Olago ang naka-shoot ng tira, kahit pa hindi siya consistent sa perimeter shooting. Inihulog ni Olago ang panapos na tirada sa harap mismo ni Alfred Aroga na kilalang shot blocker sa UAAP. Sa Best Six, pinulutan din ng Warriors ang UST Tigers, 82-72, bago pabagsakin ng FEU sa semis, 77-82. Magkasosyo bilang co-champions ng 2015 NCC ang FEU at SBC.

Mga Filipino, naghari sa One FC Ni Sophia Hannah O. Alburo

Nagmistulang kaharian ng mga Pinoy ang One Fighting Championship (One FC): Valor of Champions matapos manalo ang tatlo sa limang lumaban sa iba’t ibang kategorya sa Mall Of Asia (MOA) Arena noong ika-24 ng Abril 2015. Matapos ang Mayroon nang 7-1 Sa bantamweight na sipa win-loss record si Toquero class, tinapos ni Mark sunod-sunod “Mugen” Striegl ang laban sa loob ng mga hita at at 1-2 naman kay Rosadhi. Samantala, hindi kontra sa Amerikanong si dalawang sipa sa katawan, Casey Suire gamit ang rear- na-take down ni Kelly si nagawang i-sweep ng mga naked choke, eksaktong Yabo at doon ginawa ang Pilipino ang panalo matapos choke eksaktong 4:05 ng matalo ni Geje Eustaquio sa 3:48 mark ng unang round. isang split decision kontra “I got the unang round. Ang bagong record ni kay Thailand kickboxer opportunity to take him down early with a side headlock Kelly ay 6-2 win-loss, habang Anatpong Bunrad sa isa before moving on his back for 4-1 panalo-talo baraha naman ring flyweight match. Matapos matikman the choke (Nagkaroon ako ng kay Yabo. pagkakataon na itumba siya Sa flyweight division ni Eustaquio ang kilalang foot agad kaya sa gilid ko muna naman, maliksing inumpisahan strikes ni Bunrad sa unang Eugene “El Torrero” round, ginantihan niya ito ng siya hi-neadlock tapos punta ni sa likod niya para i-choke),” Toquero ang laban kontra pasabog na kombinasyonng pahayag ng 26-anyos na si kay Indonesian Brianata “The mga mala-pader sa tigas na Farmer” Rosadhi. jabs at mala-kidlat sa bilis Striegl. Sinubukan i-choke right hand. Dahil dito, 14-1 Sa ikatlong round win-loss record na ang ni Toquero si Rosadhi agad din itong naman, puro sipa sa katawan taga-Baguiong si Mugen pero habang 5-1 panalo-talo nakawala mula sa kaniyang ang binato ni Eustaquio kay Habang Bunrad na sinundan pa ng karta naman ang kay Suire. pagkakahawak. Sa featherweights nasa sahig, sinundan na ito solidong tuhod sa baba. Sa naman, tinalo ni Edward Kelly ni Toquero nang matatalim huling segundo ng laban, ang kapwa niya Pilipinong si na siko na siyang nagtapos nagpalitan na lamang ng Jimmy Yabo gamit din ang sa laban eksaktong 3:41 ng nagbabagang suntok ang una ring round. dalawa. rear-naked choke.

Ni Ramil Cruz

(Ang balitang ito ay unang lumabas sa Abante.com.ph noong Enero 28, 2016)

Hindi ngumiti ang draw para sa Gilas Pilipinas 3.0 kaya tila pag-akyat sa Mt. Everest ng misyong makabalik sa 31st Summer Olympic Games makaraan ang may 43 nang taong pagliban, huli noon pang 1972 sa Munich, Germany. Napabilang ang FIBA world number 26 Philippine national men’s basketball team sa FIBA 2016 Olympic Qualifying Tournament sa Hulyo 5-10 sa Mall of Asia Arena laban sa mga bigating team sa daigdig. Iho-host ng Samahang Basketbol ng Pilipinas ang world No. 5 France, No. 21 New Zealand, No. 25 Canada, No. 10 Turkey at 31st-ranked Senegal.

Kasama ng Nationals sa Group B ang French at Kiwis, nasa Group A ang Turkey, Senegal at Canada. K a i l a n g a n g mabulaga ng Gilas ang France sa Hulyo 5 at ang New Zealand kinabukasan para makaabaante sa knockout semifinals kung saan Canada at Turkey ang mga tinatayang susulong sa kabilang pangkat. Malamang na lalaro sa France sina NBA players Tony Parker at Boris Diaw ng San Antonio Spurs, Nicolas Batum ng Charlotte Hornets, at Joakim Noah ng Chicago Bulls, Rudy Gobert ng Utah Jazz, at Evan Fournier ng Orlando Magic. Ang nagtataasang lineup ng New Zealand na hinatid ni current Gilas coach

Tab Baldwin sa semifinals ng Indianapolis 14th FIBA World Championship 2002 ay banta rin sa Filipino cagers. Sakaling umabante sa knockout stages ang mga Pinoy, pahinga sila sa Hulyo 7-8 at sasabak sa semifinals sa Hulyo 9. Final sa Hulyo 10. Ang champion lang ang aabante sa Rio de Janeiro Olympics sa Agosto 6-21. “Stayed up till 3am to watch the FIBA OQT draw on my Smart. Great livestream- picture perfect, uninterrupted. Tough group for us. Hirap ito,” tweet ni SBP top honcho Manny V. Pangilinan (@iamMVP). “But with our best players, intense preparation, the 6th man on court — our Filipino fans-and God’s grace: YES, WE CAN!”

Gapos. Ipinakita ni Mark “Mugen” Striegl ang kaniyang husay sa groundwork para pasukuin ang katunggali sa laban sa One Fighting Championship: Valor of Champions. (Larawan mula sa sherdog.com)


20

BUHAY AT LENTE


Turn static files into dynamic content formats.

Create a flipbook
Issuu converts static files into: digital portfolios, online yearbooks, online catalogs, digital photo albums and more. Sign up and create your flipbook.