Krushi Vigyan June 2022

Page 1

399

hj® : 48

fhp_p : L©$rj rhop_ 29-fp¡eg L$p¡çàg¡n, Y$¡bf fp¡X$, fpS>L$p¡V$-360002

A„L$ : 05

Sy>_ : 2022

u _ u Q f d , u_ b p e ¡ p k , L$`pk u s ¡ M $ L f p $ L _ap kp¡iueg duX$uep

Üpfp hp„Qhp a¡kbyL$

V$¡guN°pd

V$huV$¹f CÞõV$pN°pd


2

કૃ ષિવિજ્ઞાન ષિ | વર્ષ- ૪૮ | અંક-૫ | જુ ન-૨૦૨૨

ઇન્ક્વાયરી નં- 2

કૃ ષિ વિજ્ઞાન


કૃ ષિ વિજ્ઞાન ઇન્ક્વાયરી નં- 3

કૃ ષિવિજ્ઞાન ષિ | વર્ષ- ૪૮ | અંક-૫ | જુ ન-૨૦૨૨

3


4

કૃ ષિવિજ્ઞાન ષિ | વર્ષ- ૪૮ | અંક-૫ | જુ ન-૨૦૨૨

ઇન્ક્વાયરી નં- 4

કૃ ષિ વિજ્ઞાન


d^y k„Qe

lp¡d d¡L$f ly„ sp¡ Ofdp„ S> R>y„ _¡ ! "d¡lyg Dv$pk õhf¡ A_¡ Esf¡gp Ql¡f¡ L$l¡sp¡.

ddsp-d¡lyg_p¡ Myiu\u cep£ cep£ k„kpf lsp¡. g‚_p„ b¡ hj® `R>u Äepf¡ v$uL$fu_y„ ApNd_ \ey„ Ðepf¡ sp¡ bß¡_¡ \ey„ L$¡, Ap`Zp kyM_¡ L$p¡C_u _S>f _ gNu Åe sp¡ kp{„. `Z S>¡ buL$ lsu A¡ S> \ey„. rkrhg A¡[ÞS>r_ef \e¡gp d¡lyg¡ A¡L$ rv$hk Ap¡rak\u Aphu_¡ ddsp_¡ L$üy„. "iy„ L$f¡ R>¡ ? S>fp b¡k_¡ dpfu bpS>ydp„ !' Ap¡lp¡lp¡, iy„ hps R>¡ ? ApS>¡ L$„B îudp__¡ bly â¡d EcfpC Apìep¡ R>¡ _¡ ! "dÅL$_u hps _\u ddsp, Adpfu L$„`_udp„ ldZp„ sL$gua Ecu \C R>¡, A¡V$g¡ õV$pa Ap¡R>p¡ L$f¡ R>¡. ApS>¡ d_¡ `Z _p¡rV$k dmu NC. d_¡ `Z R>|V$p¡ L$ep£. bp¡gsp„ bp¡gsp„ d¡lyg ddsp_p Mp¡mpdp„ dp¡„ R>y`phu fX$u `X$ep¡. "Af¡ ! A¡dp„ Apd Yugp¡ iy„ \pe R>¡ ? A¡L$ _p¡L$fu NC sp¡ buÆ dmi¡ ! _¡ dpfu _p¡L$fu sp¡ R>¡ S> _¡ ! tQsp L$fhp_u L$„C S>ê$f _\u.' kp¡ãV$h¡f A¡[ÞS>r_ef \e¡gu A_¡ A¡d.bu.A¡._u rX$N°u ^fphsu ddsp d¡lyg L$fsp„ ÓZ NZp¡ `Npf gphsu lsu. _p¡L$fu R>|V$ép_¡ AW$hprX$ey„ \ey„ _ \ey„ Ðep„ d¡lyg A`fp^cph A_ychhp gpÁep¡. fps ApMu kfMu KO Aphsu _l] A_¡ khpf¡ ddsp L$fsp„ hl¡gp¡ EW$u S>sp¡. A¡_u KOdp„ S>fpe Mg¡g _ `lp¡„Q¡ A¡_u kph^p_u fpMu fkp¡X$pdp„ S>sp¡. Qp-_põsp¡ s¥epf L$fu, X$pC_]N V$¡bg `f d|L$u_¡ ddsp_¡ DW$pX$sp¡. ddsp _pfpS> \C S>su, ip dpV$¡ Aphy„ L$f¡ R>¡ ! ly„ Ap¡rak¡ S>sp„ `l¡gp„ b^y„ `sphu v$Ci. AÐepf ky^u A¡d S> Qpgsy„ lsy„ _¡ !' "AÐepf ky^u_u hps S>yv$u lsu _¡ lh¡_u hps S>yv$u R>¡. spf¡ _L$pdu v$p¡X$^pd L$fhu `X$¡ _¡ ly„... કૃ ષિ વિજ્ઞાન

dyßu_¡ õL$|g bk `f d|L$hp ddsp_¡ bv$g¡ lh¡ d¡lyg¡ S>hp dp„X$éy„. A¡L$ rv$hk dyßu_¡ gC_¡ blpf _uL$msp d¡lyg_¡ fp¡L$u A¡Z¡ L$üy„, "d¡lyg N¡fkdS> _l] L$fsp¡, `Z bkõV$p¡` `f spfu _p¡L$fu rhj¡ L$p¡C `|R>¡ sp¡ L$l¡S>¡ L$¡, Ap¸rak_y„ L$pd Of¡ L${„ R>y„.' ip dpV$¡ ?' A`dp_\u A¡_p¡ Ql¡fp¡ sdsdu Nep¡. "eyku, Ap`Zp¡ kdpS> S> A¡hp¡ R>¡ L$¡ `R>u `pR>m\u L$p¡C Ap`Zu dÅL$ DX$ph¡ A¡_p L$fsp„.... ddsp bp¡gsu flu _¡ d¡lyg Of_u blpf _uL$mu Nep¡. L$¡V$g¡e W$¡L$pZ¡ A¡Z¡ _p¡L$fu dpV$¡ AfÆAp¡ L$f¡gu `Z lÆ ky^u L$ép„e\u S>hpb _lp¡sp¡ Apìep¡. `p¡sp_u r_óamsp_p¡ rhQpf L$fsp„ A_¡ A¡L$ âk„N epv$ Aphu Nep¡. dyßu lÆ sp¡ R> A¡L$ drl_p_u \C lsu Ðepf¡ A¡L$ rv$hk ddspA¡ L$üy„ lsy„, "d¡lyg, dpf¡ A¡d.bu.A¡ L$fhy„ R>¡.' d¡lyg Ðepf¡ rhfp¡^ L$f¡gp¡. iy„ S>ê$f R>¡ ApV$gu _p_L$X$u v$uL$fu kp\¡ lh¡ A¡d.bu.A¡. L$fhp_u ? `R>u sy„ Of_y„ A_¡ dyßu_y„ Ýep_ _l] fpMu iL$¡.' "b^y„ L$fu iL$ui. `Z d¢ _½$u L$ey® R>¡ A¡V$g¡ ly„ ApNm cZui S>.' ddsp L$iy„ _ bp¡g¡ sp¡e d¡lyg_¡ gpNsy„, ÅZ¡ A¡_u _S>f L$lu flu lp¡e - Å¡ey„ ? dpfu rX$N°u_p âsp`¡ S> lh¡ Of Qpg¡ R>¡ _¡?' Of_y„ hpsphfZ cpf¡Md b_u Ney„ lsy„. `rs-`Ð_u hÃQ¡ M` `|fsu S> hps, `pV$}$`u¼Qf L$¡ afhp_y„ b^y„ S> b„^. L$épf¡L$ d¡lyg A¡L$gp¡ S> kp„S>_p kde¡ dyßu_¡ bNuQpdp„ gC S>sp¡. ipL$cpÆ L$¡ amamprv$ gphhp„, khpfkp„S>_u fkp¡C b_phhu, dyßu_¡ cZphhu Aphp„ b^p„ L$pd A¡Z¡ lh¡ L$yimsp\u k„cpmu gu^p„ lsp„. A¡L$ rv$hk dyßu_¡ bkõV$p¸` `f d|L$hp Ne¡gp d¡lyg_¡ Myiu_u dçdu dmu NC. "d¡lygcpC, OZu hpf rhQp{„ R>y„ L$¡, ddsp L$¡V$gu _kubv$pf R>¡ !' L$¡d ?' "Ap S>yAp¡_¡, sd¡ A¡_u b^u S>hpbv$pfu k„cpmu gu^u R>¡. R>¡ A¡_¡ L$„C tQsp ? fuegu, ey Apf A NyX$ lp¡d d¡L$f.'

ddsp OZu hpf L$l¡su, "ip dpV$¡ ApV$gu tQsp L$f¡ R>¡ ? spfu _p¡L$fu _\u sp¡e Ap`Zu tS>v$Nudp„ L$„C afL$ `X$¡ R>¡ ?' afL$ _lp¡sp¡ `X$sp¡ A¡_y„ S> d¡lyg_¡ v$y:M lsy„. A¡L$ hMs A¡_¡ sph Apìep¡. kMs _bmpC A_¡ ifuf ApMy„ s|V$¡. ddspA¡ Ap¸rakdp„\u fÅ g¡hu `X$u. Of_y„ b^y„ L$pdL$pS>, dyßu_¡ k„cpmhp_u, dp„v$p d¡lyg_y„ Ýep_ fpMhp_y„ - b¡ rv$hkdp„ sp¡ A¡ \pL$u_¡ W$yk \C NC. OfL$pd_u Apv$s R>|V$u NC lsu. A¡ L$fhp_y„ lh¡ AO{„ gpNsy„ lsy„. A¡_¡ rhQpf Apìep¡, Å¡ d¡lyg_¡ L$ép„e _p¡L$fu dmu S>i¡ sp¡ dp{„ iy„ \i¡ ? AW$hprX$epdp„ d¡lyg kpÅ¡ \C Nep¡. ddsp Ap¸rak¡\u Aphu Ðepf¡ d¡lyg_p¡ Ql¡fp¡ s„N lsp¡. "ddsp, Al] Aph_¡ dpfu A¡L$ hps_p¡ S>hpb Ap`. ly„ dp„v$p¡ lsp¡ _¡ d¢ dpfp¡ dp¡bpCg õhuQ Ap¸a L$fu fpM¡gp¡ Ðepf¡ rd. dl¡spA¡ spfp dp¡bpCg `f ap¡_ L$fu_¡ dpf¡ dpV$¡ _p¡L$fu_y„ L$üy„ lsy„ ?' ddsp_p¡ Ql¡fp¡ ra½$p¡ `X$u Nep¡. "lp lp, ly„ sp¡ s_¡ L$l¡hp_y„ kph c|gu S> NC.' "ApV$gu ANÐe_u hps c|gu L$¡hu fus¡ S>hpe ? dp„X$ lp\dp„ Aph¡gu sL$ S>su flu.' 'Ape A¡d kp¡ kp¸fu. dpfu bly dp¡V$u c|g \C NC.' ddsp_u Ap„Mdp„ Ap„ky Aphu Nep„. Å¡ L$¡, A¡ d_p¡d_ rhQpfu flu lsu L$¡, c|g \C NC lsu L$¡ ÅZu Å¡B_¡ L$fhpdp„ Aphu lsu ? A¡_¡ gpÁey„ L$¡, cg¡ d¡lyg dp¡Y¡\u L$„C _ bp¡ëep¡ `Z A¡_u _S>fdp„ `Z Ap S> khpg lsp¡. "buS>¡ rv$hk¡ A¡ dyßu_¡ bkõV$p¸` `f d|L$hp Nep¡ Ðepf¡ Myiu_p v$pv$p dmu Nep. A¡dZ¡ lku_¡ `|R>éy„, "d¡lygcpC, dpfu lsu L$¡, sd¡ Of¡ b¡ku_¡ Ap¸rak_y„ L$pd L$fp¡ R>p¡. L$¡d, M{„ _¡ ?' `yÓh^| L$l¡su _p A„L$g, Ap¸rak_y„ L$pd _l], Of¡ flu_¡ ly„ a¼s OfL$pd S> L${„ R>y„. Ape A¡d A lp¡dd¡L$f.' A¡ My‰p d_\u lõep¡. lh¡ A¡Z¡ 'lp¡dd¡L$f'_u rX$N°u õhuL$pfu gu^u lsu. (Ddpfph_u L$ßX$ -Apip huf¡ÞÖ

hpsp®_¡

Ap^pf¡)

કૃ ષિવિજ્ઞાન ષિ | વર્ષ- ૪૮ | અંક-૫ | જુ ન-૨૦૨૨

5


જુ ન- ૨૦૨૨ | વર્ષ-૪૮ | અંક -૫ સળંગ અંક -૫૪૬, છૂટક નકલ -૨૫

d^y k„Qe : lp¡d d¡L$f

7

Ly$v$fs_u L$¡X$uA¡ : L$é¡ v$p'X$¡ R>|V$uiy„ Aphp "Mp¡V$p hl¡dp¡' A_¡ "fursfuhpÅ¡'

9

www. krushivigyan.com www.facebook.com/krushivigyan kvrajkot@gmail.com

L$©rj eyr_hk}$V$u_p Üpf¡\u

12

DÑd M¡su : lmv$f - âNrs A_¡ ârscp

13

સંપાદક : પ્રવીણકુ માર બી. પટે લ

d¡f¡ v$¡i L$u ^fsu : S>„sy_piL$p¡_p„ Mpgu `¡L$_y„ r_ed_ A_¡ r_L$pg

15

L„$`_u ÞeyT : BNg kuX$¹k A¡V$g¡ buS> n¡Ó¡ _hp¡ eyN

17

buS d„Ó : k„`L$® frls hT®_ 2.0 dpV$¡ s¥epf flp¡

18

Ap„Nmu_p V$¡fh¡ : rL$ip_kh® | N°pdp¡ap¡_ A¡[àgL$¡i_

19

apd® CÞ`yV : S>du_ s\p `p_ dpV¡ L$hQ Sy>X$hp-Æ s\p Cdpfp

20

L©$rj V$¡L$_p¡gp¡Æ : këaf rdëk rgrdV$¡X$, dy„bC Ýhpfp ep¡Åe¡g...

21

âep¡N : `pL$ k„fnZ dpV$¡_u âQrgs `ÙrsAp¡

22

N©l gÿdu: L$fdv$p_u d|ëehr^®s b_phV$p¡

23

d__u hps : L$`pk buepfZp¡_u `k„v$Nu `qf[õ\rs âdpZ¡ L$fp¡.

24

L$©rj op_ : S>¥rhL$ `pL$k„fnZ A_¡ `pL$`p¡jZ M¡X$|sp¡ dpV$¡Mpk

25

L„$`_u ÞeyT : Qp¡dpky `pL$ dpV$¡ r_^u_p DÑd buS>_u `k„v$Nu

26

dfQu_u M¡su : dfQu `pL$_u h¥opr_L$ M¡su `Ý^rs

27

L$`pk dphS>s : L$`pk_p `pL$_u `pR>sfu dphS>s

29

_¡_p¡ V$¡L$_p¡gp¡Æ : L$©rjdp„ _¡_p¡ V$¡L$_p¡gp¡Æ

33

Y$p¡gue¡ b¡W$p

35

V$QyL$X$u

36

Ap¡V$g¡ b¡W$p

37

સંપર્ક : કૃ ષિવિજ્ઞાન

અપર લેવલ, રોયલ કોમ્પ્લેક્ષ, ભુતખાના ચોક, ઢે બર રોડ, રાજકોટ - ૩૬૦૦૦૨ ફોન : ૦૨૮૧-૨૨૨૯૯૬૬ ફે ક્સ : ૦૨૮૧-૨૨૨૯૮૬૬ ઈમેઈલ : kvrajkot@gmail.com

લવાજમ વાર્ષિક ત્રિવાર્ષિક પાંચવર્ષીય

ખેડૂતો માટે ૩૯૯/૧૦૯૯/૧૮૯૯/-

સંસ્થા માટે ૭૯૯/૨૧૯૯/૩૭૯૮/-

લવાજમની રકમ મનીઓર્ડ ર, ડીમાંડ ડ્ રાફ્ટ અથવા એટપારના ચેક દ્વારા કૃ ષિ વિજ્ઞાન ના નામે મોકલવો.

Advertisement Size :

Full Page : 16x22 cm Half Page ( Horizontal) : 16 x 10 cm Half Page (Vertical) : 7.5 x 22 cm Quarter Page : 7.5 x 10 cm

તંત્રી/ પ્રકાશક : એમ.પી. પટે લ

સર્વ હક્ક પ્રકાશકને સ્વાધીન * ન્યાયક્ષેત્ર, રાજકોટ નોંધ : કૃ ષિ વિજ્ઞાનમાં છપાતા લેખ, જાહે રાત અને માહિતી જે તે લેખક કે કં પનીના છે તેની સાથે અમે સહમત છીએ તેમ માનવું નહિ.

All rights reserved Reproduction without prior permission of the publisher is expressly prohibited. The Publisher makes every efforts to ensure that the magazine's contents are correct. However, we accept no effect thereof. The opinions expressed by experts are their own and in no way reflect that of the publisher. Printed Published and owned by : Smt. M. P. Patel, Published from 47-B, Panchvati society, Rajkot-1 and Printed at Gujarat Printers, Rajkot, Editor : Smt. M. P. Patel

6

કૃ ષિવિજ્ઞાન ષિ | વર્ષ- ૪૮ | અંક-૫ | જુ ન-૨૦૨૨

કૃ ષિ વિજ્ઞાન


Ly$v$fs_u L$¡X$uA¡

L$é¡ v$p'X$¡ R>|V$uiy„ Aphp "Mp¡V$p hl¡dp¡' A_¡ "fursfuhpÅ¡' dp„\u? "Aëep fhÆ ! R>¡‰p ÓZ-Qpf v$p'X$p\u "ApS> _l], L$pg¡ hps...ApS> _l], Aphsu L$pg¡ hps' A¡d L$e£ Å R>p¡ s¡ spf¡ V$²¡¼V$f lp„L$u v$¡hy„ R>¡ L$¡ _l] ? spfp cfp¡l¡ sp¡ cgpdpZk d¢ buÅ_¡ L$u^y„ _\u ! lh¡ Aphsu L$pg¡ khpfdp„ sp{„ _p_y„ V$²¡¼V$f gC_¡ Aphu Å sp¡ L$`pl_p Qpl_u `X$Mpdp„ Mpsf hphu v$CA¡. Ap Å¡, dp\p D`f d¡ S>my„bu füp¡ R>¡, L$épf¡ V$|V$u `X$¡ A¡_y„ L$„B L$l¡hpe _l]. Å¡ Aphu Ål¡ _¡, sp¡ sp¡ `R>u hfp` \psp„ gpNu Ål¡ hpf, A_¡ L$`pl_p R>p¡X$hp \C Ål¡ dp¡V$p, A¡V$g¡ `R>u A¡dp„ V$²¡¼V$f lp„L$é¡ X$pþey„ Åe cp„Nu, A_¡ Ap Mpsf hphhp_p¡ Ap`Zp¡ L$pe®¾$d S> b„^ fpMhp_p¡ \pl¡. dpV$¡ L$pg¡ dpfp¡ hpfp¡ gCg¡ c¥gp !' kp„S>_p fhÆ_¡ O¡f¡ S>C L$fi_L$pL$pA¡ spL$uv$ L$fu.

"_p, L$fi_L$pL$p L$pg _l] ! L$pg sp¡ R>¡ "ArNepfi' ! sd¡ bdÏ„ cpX$y„ Ap`p¡ sp¡e¡ ArNepfi ly„ _l] cp„Ny ! dp{„ _ud R>¡ L$pL$p L$¡ "ArNepfi' A_¡ "Adpl¡' sp¡ ANsp¡ `pmhp_p¡ S> !' fhÆA¡ L$fi_L$pL$p_u ifd _p¡ cfu s¡ bk _p¡ S> cfu ! A_¡ L$yv$fs_¡ L$fhy R>¡ s¡ L$fi_L$pL$p_¡ buL$ lsu A¡hy„ S> \ey„ ! buS>¡ rv$hk¡ kp„S>L$_p¡ hfkpv$ iê$ \ep¡ s¡ Qpf rv$' ky^u gpNgNpV$ hfõep¡ ! fhÆ_u ArNepfi_p¡ ANsp¡ fhÆ_¡ sp¡ amsp ami¡ `Z L$fi_ L$pL$p_¡ sp¡ kfMpB_p¡ _X$u Nep¡ ! rdÓp¡ ! Ap`Z¡ M¡X$|sp¡dp„ ldZp„ ky^u Aphp ArNepfi કૃ ષિ વિજ્ઞાન

A_¡ Adpk_p ANsp `mpsp lsp. s¡ rv$hkp¡dp„ kp„suL$p¡k A_¡ dykpafu S>¡hp b^p„ L$pdp¡ bmv$ dp\¡ lsp„. A¡V$g¡ L$épf¡L$ A¡_¡ \p¡X$p¡L$ \pL$-`p¡fp¡ Mphp dm¡ A¡hu A¡_u `pR>m_u Ö[ô lsu. `Z ApS> sp¡ lh¡ diu_\u-V$²¡¼V$f\u M¡suL$pdp¡ L$fhp_p \pe R>¡ A¡dp„ hmu "ANsp'_u S>ê$f iu? L$l¡ip¡ ! NpdX$p„dp„ A_¡ A¡dp„e¡ M¡X$|skdpS>dp„ sp¡ Aphp L$¡V$L$¡V$gpe hl¡dp¡ _¡ A„^îÙp_y„ `pg_-`p¡jZ \C füy„ R>¡. L$lp¡ ! L$p¡_u hps L$fhu _¡ L$p¡_u _ L$fhu? lp, ANsp `pR>m_y„ L$p¡B ìepS>bu L$pfZ lp¡e sp¡ S>ê$f `mpe. S>¡dL$¡ Adpfp rhõspfdp„ "Ykp Npd' A_¡ "Ykp huiu' A¡hp _pd_u b¡ dp¡V$u h[õs R>¡. bß¡ L$kbp_u `„Qpesp¡ `Z AgN AgN R>¡. A¡L$dp„ ANsp¡ fMpe R>¡ "Adpk' _p¡ A_¡ buÅdp„ `mpe R>¡ "`|_d' _p¡ ! `Z A¡ A¡V$gp dpV$¡ L$¡ bß¡_u bÅfp¡dp„ Apk`pk_p NpdX$p„Ap¡_y„ lV$pÏ„ S>b{„ R>¡. A¡V$g¡ b^p ^„^pv$pfuAp¡_¡ drl_pdp„ Aphu fÅ lp¡e sp¡ ìep`pf-^„^p b„^ fpMu, AÞe L$pdp¡ L$fu iL$¡ s¡ R>sp„ L$p¡B blpfNpdX$¡\u Mfuv$u A\£ Aphu QX$_pf_¡ Mp¡V$p¡ ^½$p¡ _ \pe ! Ykp Npd_u bÅfp¡dp„ fÅ lp¡e sp¡ Ykp õV$¡i_ My‰y„ lp¡e A_¡ Ykp õV$¡i_dp„ fÅ lp¡e sp¡ YkpNpd My‰y„ lp¡e,bß¡ Npd bpS>ybpS>ydp„ kph AX$u_¡ R>¡ s¡\u Ap bß¡_p ANsp kp¥_¡ _X$sfê$` _\u

d©Ðey âk„N¡ "dp¡V$u L$pÎe'_p¡ v$¡MpX$p¡ :\p¡X$p rv$hkp¡ `l¡gp„ Adpfp `pX$p¡iu_p kNpdp„ A¡L$ hep¡h©Ù v$pv$p_y„ કૃ ષિવિજ્ઞાન ષિ | વર્ષ- ૪૮ | અંક-૫ | જુ ન-૨૦૨૨

7


Ly$v$fs_u L$¡X$uA¡ lp¡e A_¡ d©Ðey \ey„ lp¡e sp¡ s¡_u `pR>m "gug `fZphhu' `X$¡. A_¡ A¡d _ L$fpe sp¡ df_pf_p¡ ApÐdp AhNs¡ Åe ! S>¡ fus_u g‚dp„ rhr^ lp¡e A¡ fus¡ S> X$pcX$p (A¡L$ âL$pf_y„ Opk)_p hf-L$Þep b_phu, A¡dp„ df_pf_p ApÐdp_y„ r_ê$`Z L$fu fuskf a¡fp a¡fhu g‚ L$fhp_p¡ rfhpS> R>¡. bp¡gp¡, Aphy„ L$fhp_p¡ L$p¡B A\® Mfp¡? dp_kdp„ Of L$fu Ne¡g hl¡d L$¡ buS>y„ L$p„? kde_u bfbpv$u,_pZp„_p¡ h¡X$apV$ A_¡ byrÙ_y„ v$¡hpmy„ _l] sp¡ buS>y„ iy„ L$l¡iy„ L$lp¡ !

dp¡V$y„ Npds{„ \ey„. sp¡ Adpfp `pX$p¡iuA¡ sp¡ "sdpf¡ b¡ S>ZpA¡ Mp¡V$L$ép_p L$pd¡ Aphhp_y„, sdpf¡ b¡ S>ZpA¡ Aphhp_y„ "A¡hy„ L$lu L$lu 20-22 S>Zp_¡ s¥epf L$ep®, dp¡V$y„ hpl_ bp„^u MfMf¡ S>C Apìep. lh¡ sd¡ S> L$lp¡, L$p¡B_y„ d©Ðey \pe A¡V$g¡ A¡_p _ÆL$_p kNp-k„b„^u lp¡e s¡Ap¡_¡ afS> `X$¡ L$¡ kNp„_p v$y:Mdp„ cpNuv$pf \hp-L$„BL$ Apðpk_ v$¡hpMfMf¡ S>hy„ Å¡BA¡. `Z "dp¡V$u L$pÎe'_p¡ v$¡MpX$p¡ L$fhp S>¡Ap¡_¡ Ap d©Ðey kp\¡ L$„B g¡hpg¡hpv$¡hp _\u A¡ b^p_p¡ kde A_¡ NpX$ucpX$p_p¡ h¡X$apV$ L$fphhp_p¡ L$„B A\® Mfp¡ ? Äepf¡ _¡ Ðepf¡ Aphu "L$pÎe' _u Ypgp¡ Ecu S> lp¡e ! h¥sfZu sfhp Npe_¡ `|„R>X$¡ `pZu ? A¡L$ rv$hk L$¡ S>¡V$gp rv$hk "b¡kÏ„' fp¿ey„ lp¡e s¡V$gp rv$hk L$pÎe¡ Aphsp Apv$du dp\¡ aprmep„ Ap¡Yu gp„b¡ fpN¡ fp¡sp fp¡sp Aph¡ A_¡ b¥fp„Ap¡ sp¡ R>psu L$|V$su Aph¡ A¡hp¡ rfhpS> Mp¡V$p¡ v$¡MpX$p¡ _\u ? A_¡ "`pZuYp¡m'_u rhr^ hMs¡e A¡hp¡ aS>¡sp¡ L$fhp_p¡, L$¡ hpR>fX$u_u X$p¡L$¡ kps^p__u `p¡V$guAp¡ V$]NpX$u L$yV$y„buS>_p¡A¡ A¡_¡ `|„R>X$¡ `pZu f¡X$hp L$ép„e L$ép„e\u Aphu S>hp_y„ ! L$l¡hpe R>¡ L$¡ Apd L$fhp\u kv$Ns h¥sfZu `pf Dsfu Åe, bp¡gp¡ ! L$p¡Z¡ cpmu R>¡ h¥sfZu, L$p¡B L$l¡ip¡ ? b^y„ N`¡N` L$¡ buS>y„ L$p„B ? A_¡ `pR>p¡ dfZ `R>u_p¡ rfhpS> sp¡ S>yAp¡ ! `pZuYp¡m_¡ rv$hk¡ "kp¡N' cp„Áep `R>u `pR>p L$pfS> r_duÑ¡ kp¥A¡ c¡Np dmu gpX$hp v$pbhp_p! "d©Ðey' A¡ sp¡ v$y:M_p¡ âk„N R>¡. s¡ `R>u d©Ðey cg¡_¡ hep¡h©Ù v$pv$p L$¡ v$pv$u_y„ \ey„ lp¡e ! A¡ OV$_p v$y:Mv$ S> NZpe. `l¡gp„ spZu spZu_¡ fX$u g¡hp_y„ A_¡ `R>u ^fpB ^fpB_¡ rdW$pB Tp`V$hp_u? kNp-õ_¡lu-k„b„^u Ap`Zp v$y:Mdp„ cpN `X$phhp Apìep lp¡e s¡ CÃR>hp ep¡Áe R>¡, s¡Ap¡ `Z âk„N_u N„cufsp ÅZu "kpv$p fp¡V$gp' S> S>d¡ A_¡ S>dpX$pe. rhrQÓsp sp¡ A¡hu R>¡ L$¡ S>¡ L$¡V$gpL$ `¥k¡V$L$¡ \p¡X$p dpsbf lp¡e A¡sp¡ hmu "Nmu L$pÎe' _p¡ L$pe®¾$d Apv$f¡ ! dp¡Y¡ Aph¡gp_¡ b^p_¡ spÎe L$fu L$fu_¡ rdôp_ S>dpX$u_¡ `R>u S> S>hp v$¡,bp¡gp¡ ! Dv$plfZ ê$` dpg`fpNpd_p¡ rfhpS> : Adpfp Npd dpg`fpdp„ õhN®õ\ dpV$rgepcpB_p s` \L$u N°pdkdpS>dp„ L$¡V$pgpL$ k„õL$pfp¡ OX$pep R>¡, s¡dp„ Ap "L$pfS>-v$pX$p' dp„\u dp¡V$pcpN_p gp¡L$p¡

8

dy¼s \ep R>¡, A¡_u `pR>m_u `p½$u kdS>Z bk A¡ S> L$¡ "d©Ðey `pR>m rdS>bp_u' _ lp¡e! A¡_u `pR>m buÅ¡ `Z iyc l¡sy kdpe¡gp¡ A¡ R>¡ L$¡ "v$pX$p' S>¡hp Mp¡V$p fus-rfhpS>dp„ `¥kp MfQhp A¡_p L$fsp„ L$p¡B kpfp Npdpes L$pe®dp„ S> _ MQ}$A¡ ? A_¡ A¡ r_dus¡ L$p¡B bkõV$¢X$, L$p¡B lhpX$p D`f R>p„ep¡, L$p¡B hmu `pZu_y„ `fb L$¡ ipmpdp„ hp¡V$fL$|gf, N°pd-âh¡iÜpf L$¡ dL$p_p¡ bp„^hp S>¡hp L$pep£dp„ e\pi[¼s ep¡Nv$p_ Ap`u füp R>¡. Adpfu S> hps L${„ sp¡ Adpfp dpsyîu rv$hpmubp_y„ Ahkp_ \sp„ hpR>fX$u_p„ `|„R>X$¡ `pZue¡ _\u f¡X$éy„ L$¡ _\u Npv$gy„-Np¡v$X$y„Qpv$f-Ap¡riL$y„-gp¡V$p¡-Qç`g-R>Óu-amp¡ S>¡hu QuS>hõsyAp¡ d|L$u_¡ MpV$gp¡A¡ L$màep¡ ! L$¡ _\u gpX$hphpmp¡ v$pX$p¡e¡ L$ep£. lp, A¡ r_dus¡ bpbp`p_u `|Îeõd©rs ê$`¡ Ad¡ A¡d_p„ k„sp_p¡ Äep„ cZu_¡ rinZ-k„õL$pf `pçep„ s¡ hpÐkëe^pd gp¡L$ipmpdp„ rhÛp\}$Ap¡_p Aæepkdp„ A_yL$|msp \pe s¡ A\£ ÓZ hN® M„X$p¡ - Class Rooms b„^phu Apàep, A_¡ v$f hfk¡ A¡d_u r_hp®Z rsr\A¡ L$yV$y„bu b^p„ c¡mp„ \C s¡d_p NyZõdfZ_p¡ L$pe®¾$d fpMsp lp¡BA¡ R>uA¡. "gug `fZphhu' : lÆ A¡L$ A¡hp¡A¡ fÅ v$u^p S>¡hp¡ rfhpS> R>¡ L$¡ L$p¡B A`frZs R>p¡L$fp¡, eyhp_ L$¡ cg¡_¡ kpBW$ R>p„X$u Ne¡g Ap^¡X$ lp¡e `Z (`y{j Års S> lp¡ ! L$p¡B v$uL$fu, L$¡ ÷u g‚ \ep rh_p d©Ðey `pd¡ sp¡ `pR>y„ _l] lp¡ !) A¡_p g‚ _ \e¡g

કૃ ષિવિજ્ઞાન ષિ | વર્ષ- ૪૮ | અંક-૫ | જુ ન-૨૦૨૨

kyf^_-riL$p¡sf ê$`¡ Np¡„Mgp `|S>hp : dp_p¡ L$¡ L$p¡B_y„ L$p¡B`Z Ås_p AL$õdps¡ d©Ðey„ \ey„? sp¡ s¡_p d_dp„ A^|fu flu Ne¡gu BÃR>pAp¡_u `|rs® dpV$¡ c|hp_¡ bp¡gphu-dp„X$hp¡ _pMuv$pZp Å¡hfphu A¡_¡ "kyf^_-riL$p¡sf' õhê$`¡ Np¡„Mgpdp„ b¡kpX$u L$pedMps¡ c|hp L$l¡ A¡d A¡_u kfcfp L$ep® L$fhp_u, A_¡ dp_p¡L$¡ L$yV$y„bdp„ L$p¡B kæe S>fp kpÅ-dp„v$p \ep L$¡ L$p¡B L$pddp„ _bmy„ `rfZpd dþey„ ? sp¡ sfs bp¡gphp¡ c|hp_¡, A_¡ L$fp¡ dp„X$gy„, S>|Ap¡ v$pZp„ ! ip¡^p¡, Ap`Z_¡ L$p¡Z _X$¡ R>¡ ? A_¡ A¡ ip¡^hpdp„ Yp¡„Nu c|hp_¡ fmpìep L$fhp_y„ A_¡ `p¡sp_p dNS>_¡ L$ped Aphp hl¡d_p bp_dp„ fpMsp fl¡hp_y„ ! Adpf¡ O¡f Qp¡kgpdp„ `Z dL$p__u Ap¡„ifu_p cX$¡ A¡L$ Np¡„Mgp¡ lsp¡. A¡ Np¡„Mgp D`f A¡L$ `X$v$p¡ lsp¡. A¡ `X$v$p¡ My‰p¡ lp¡e Ðepf¡ dpfp„ bp_¡ A¡_u gpS> L$pYhp_u \su. L$pfZ L$¡ A¡dp„ "kyf^_v$pv$p' b¡W$¡gp lsp. A_¡ Of_u `R>us¡ A¡L$ Np¡„Mgp¡ lsp¡ s¡dp„ "riL$p¡sfdp' b¡W$¡gp lsp. ly„ Ðepf¡ dpg`f¡ dpV$rgepcpB_u gp¡L$ipmpdp„ 8 dy„ ^p¡fZ cZsp¡ lsp¡. d¢ dpV$rgepcpB_¡ k|f^_-riL$p¡sf_u hps L$fu. sp¡ d_¡ L$l¡ "Ap`Z¡ ApN°p-N„NpÆ_p âhpk¡ S>CA¡ Ðepf¡ kp\¡ gC g¡S>¡-N„NpÆdp„ `^fphu_¡ s¡_p¡ dp¡n L$fu v$Ciy„.' d¢ O¡f hps L$fu sp¡ L$pL$pA¡ sp¡ c|hp_¡ bp¡gpìep. v$pZp_u A¡L$ub¡L$u L$fu_¡ c|hp¡ L$l¡, " Å¡ R>p¡L$fp ! kyf^_v$pv$p kpdp`|f¡ lpg¡ sp¡ d|rs®Ap¡ kp¡_p_u L$fphhu `X$i¡ !' dpfp bp`p L$l¡, "L$„B hp„^p¡ _l] b¡V$p ! A¡hy„ \pe sp¡ `pR>p gphS>¡'. ly„ sp¡ Mpv$u_p ê$dpgdp„ h]V$u, L$`X$p_p \¡gpdp„ d|L$u kp\¡ gC Nep¡ A_¡ 32 rhÛp\}$Ap¡_u kpnudp„ N„Np_p hl¡Zdp„ sfsp d|L$ép,A¡ L$„B kpdp`|f¡ _ lpëep„,sZpB Nep ! Adpfp L$yV$y„bdp„\u kyf^_-riL$p¡sf_p¡ hl¡d `Z L$ped Mps¡ sZpB Nep¡ કૃ ષિ વિજ્ઞાન


Ly$v$fs_u L$¡X$uA¡ R>¡.A¡ bp¡g¡ A¡ sp¡ M¡X$|s_¡ d_ iyL$_ \ep NZpe. "ir_hpf' sp¡ L$l¡ l_ydp_v$pv$p_p¡ hpf. "v$¡hv$¡fp„ QX$pe `Z l_ydp__u lrX$e¡ _ QX$pe' L$„B hp„^p¡ _lu, Ap`Z¡ ir_hpf¡ hpm _ L$`phhp, _M _ L$p`hp L$¡ A¡L$ rv$' dp\pdp„ s¡g _ _pMhy„. rv$'_p¡ L$ép„ v$yL$pm R>¡ ? bpL$u_p R> hpf R>¡, buÅ¡ L$p¡B hpf `k„v$ L$fhp¡. `Z rMS>X$¡ dpdp¡ b¡W$p¡ lp¡e, `u`mp_p TpX$h¡ c|s lp¡e L$¡ Ap„L$X$p¡_p¡ Q|gp`pep¡ _ L$fpe-A¡ `pR>u kpfu hps R>¡. A¡ Mp¡V$p hl¡d _\u, `Z A¡ `ep®hfZfnp_p l¡sykf h©np¡_¡ bQphhp dpV$¡_u A¡ L$l¡su R>¡. r`s©Ap¡_¡ `pZu `phy„ : NpdX$p„Ap¡dp„ sp¡ A¡L$ A¡hp¡ e¡ rfhpS> R>¡ L$¡ cpv$fhu Adpk_p rv$hk¡ lp\dp„ Tpfu-gp¡V$p gC ^fp¡, bp¡fX$u, `u`m¡, hX$g¡, _v$u_¡ L$p„W$¡, Npep¡_p¡ Np¡„v$f¡ hN¡f¡ õ\m¡ r`s©Ap¡_¡ s©á L$fhp_p blp_¡ `pZu f¡X$hy„ Å¡BA¡. k„s A¡L$_p\ÆA¡ Aphy„ Å¡ey„ sp¡ _v$u_p hl¡Zdp„ Ecp flu Mp¡bg¡ Mp¡bg¡ v$rnZ rv$ipdp„ `pZu DX$pX$hp dp„X$ép. L$p¡BL$¡ L$üy„ L$¡ "A¡L$_p\Æ ! Ap iy„ L$fp¡ R>p¡ ?' sp¡ A¡L$_p\Æ L$l¡, "dp{„ M¡sf Ap bpS>y R>¡ A¡_¡ `pZu tkQy„ R>y„.' sp¡ `¡gp¡ S>Z L$l¡ " Ap sdp{„ Mp¡b¡ Mp¡b¡ Dg¡Q¡gy„ `pZu A¡V$g¡ v$|f \p¡X$y„ `lp¡„Q¡ ?'Ðepf¡ A¡L$_p\ÆA¡ L$l¡gy„ L$¡ "cgpcpB ! dp{„ M¡sf sp¡ _ÆL$ S> R>¡, Å¡ dp{„ Dg¡Q¡gy„ `pZu Ðep„ _ `lp¡„Qhp_y„ lp¡e sp¡ sdpfp hX$hpAp¡_¡ A¡V$g¡ b^¡ v$|f sd¡ Ap fus¡ f¡X$p¡ R>p¡ s¡ \p¡X$y„ `lp¡„Qsy„ li¡ ?' hX$hpAp¡_¡ `pZu sp¡ Æhs¡Æh s¡dZ¡ dpÁey„ Ðepf¡ `pey„ lp¡e sp¡ s¡d_p¡ L$p¡W$p¡ W$ep£ lp¡e ! bpL$u iy„ A\® R>¡ Aphu fus¡ Aphp hl¡d A_¡ fusrfhpÅ¡_u `pR>m kde A_¡ dNS> Mp¡ep L$fhp_p¡ ? g]by„-dfQp„ A_¡ Op¡X$p_p¡ _pm v$fhpS>¡ V$]NpX$hp : A¡L$ rv$hk h_-`ep®hfZ A„N¡_u A¡L$ rdtV$Ndp„ Ad¡ 5-7 M¡X$|s rdÓp¡ `pguspZp S>C füp lsp. fõspdp„ fp¡X$ D`f S> 3-4 dp¡V$fL$pf Ec¡gu Å¡B Ad¡ `Z "iy„ R>¡?' A¡ ÅZhp Æ` ^udu `pX$u-Ecu fpMu A_¡ Å¡ey„ sp¡ A¡L$ Op¡X$pNpX$uhpmp¡ lp\dp„ Op¡X$p_p `N¡\u _uL$mu Ne¡gp¡ "_pm' lp\dp„ JQp¡ fpMu, kp¥_¡ v$¡MpX$u, "O¡f¡ _pm V$]NpX$u fpMhp\u \sp apev$p' hZ®hu _pm_y„ h¡QpZ L$fsp¡ cpþep¡. Adpfp dpügp L$p¡B_¡ sp¡ Aphu l„bL$ hps Nm¡ \p¡X$u Dsf¡ ? Ad¡ કૃ ષિ વિજ્ઞાન

sp¡ Ðep„\u Qpgsu `L$X$u. `Z Adpfp dpügp W$pL$fiucpB L$l¡ "lufÆcpB ! sd¡ cg¡ _ dp_p¡, `Z v$fhpS>¡ Op¡X$p_p¡ "_pm' A_¡ g]by„-dfQp V$]NpX$hp_p¡ Å¡ L$„B gpc _ lp¡e sp¡ dp¡V$p dp¡V$p X$p¼V$fp¡ A_¡ i¡rW$epAp¡ `p¡sp_p v$hpMp_¡ L$¡ Ap¡rakp¡dp„ iy„ L$pd V$]NpX$sp lp¡e ?' d¢ L$üy„ L$¡ "W$pL$fiucpB ! X$p¡¼V$f L$¡ i¡rW$ep \C Nep A¡V$g¡ Aphp hl¡dp¡dp„\u _uL$mu Nep lp¡e A¡d dp_hy„ c|g cf¡gy„ R>¡. sd_¡ sp¡ Nm¡ Dsf¡ R>¡ _¡ L$¡ Op¡X$p_p¡ _pm L$¡ g]by„-dfQp„ sp¡ iy„, Op¡X$pNpX$u_y„ ApMy„ `¥X$y„ A_¡ g]by„-dfQp_u ApMu Np„lX$u bpfZ¡ V$]NpX$uA¡ sp¡e¡ rh_p `y{jp\£ L$ép„e fp¡V$gp dmsp _\u ! A¡hy„ L$fsp lp¡e A¡_¡ L$fhp Ûp¡. Ap S>dp_p¡ lh¡ Op¡X$p_p _pm L$¡ g]by„-dfQp„ V$p„Nhp\u \phphpmu âNrs_p¡ _\u füp¡. L$ç`yV$f A_¡ HV$f_¡V$_p¡ S>dp_p¡ Aphu Nep¡ R>¡ rdÓp¡ ! Ap`Z¡ lS>y A¡hp hl¡dp¡dp„ S> fÃep`Ãep fl¡iy„ sp¡ Mf¡Mf L$fhp S>¡hp L$pdp¡ L$fhp_p¡ Npmp¡ S> _l] dm¡ cpBAp¡ ! A¡dp„\u S>ëv$u blpf _uL$muA¡' Aphp hl¡dp¡e¡ `pf rh_p_p : Af¡ ! L$¡hp L$¡hp rhrQÓ hl¡dp¡ A_¡ fusrfhpÅ¡ Ap`Zp„ dp_kdp„ Of L$fu Nep R>¡ L$¡ _ `|R>p¡ hps ! Npdsf¡ S>hp _uL$muA¡ A_¡ rbgpX$u ApX$u Dsf¡ L$¡-L$|s{„ L$p_ L$f¡ L$¡ h¡mp-L$h¡mp_p¡ hMs lp¡e A_¡ Å¡ Qubfu bp¡gu EW$¡ sp¡ Mgpk ! cpf¡ A`iyL$_ S> \ep NZpe. rbgpX$u sp¡ Ap`Zp„ Ofp¡dp„ fl¡_pfp¡ Æh R>¡, iy„ A¡_¡ lfaf _l] L$fhp_u ? A¡ _ ApX$u Dsf¡ sp¡ iy„ kphS>-v$u`X$p ApX$p Dsf¡ ? A_¡ Qubfu sp¡ M¡su`pL$p¡_p¡ fps_p¡ fM¡hpm lp¡B, A¡ sp¡ M¡X$|s_u kl¡gu NZpe. A¡_u lpS>fu sp¡ Ap`Zu dp¡gpsp¡_¡ Jv$f S>¡hp fp_u Æhp¡\u fnZ Ap`_pf

Npe-bmv$ Mfuv$hp_p lp¡e L$¡ V$²¡¼V$f Å¡X$phhp_y„ lp¡e, L$|hp¡ Npmhp_p¡ lp¡e L$¡ dL$p__p `pep R>p`hp_p lp¡e, rsr\-hpf-_¡ Qp¡OrX$ep_p¡ d¡m L$fhpdp„ iy„L$pd hMs Nydphhp¡, L$p¡B L$l¡ip¡ ? `|fp d_\u L$p¡B L$pd_u iê$Aps L$fuA¡ sp¡ A¡dp„ kam \hp_p S> lp¡BA¡, W$pgy„ dyl|s® Å¡hfpìe¡ iy„ hm¡ ? v$¡Musu fus¡ A¡_p\L$u \sy„ _yL$ip_ cg¡ _ cmpsy„ lp¡e, `Z A¡_p\u _yL$ip_ iy„ \pe s¡ L$ly„? A¡_p\u d__u _bmpB h^¡ R>¡.õh`y{jp\® `f_p¡ cfp¡kp¡ OV$¡ R>¡."L$pd `pf `X$i¡ S>' A¡hu ÖYsp Ap¡R>u \pe R>¡. Ap`Zp¡ rhðpk Ap`Zu Ås D`f\u Mku_¡ `¡gp kpfp d|l|s® D`f Qpëep¡ Åe, A¡ Ap`Zu _bmpB S> NZpe. g‚p¡ sp¡ kp{„ d|l|s® Å¡B_¡ S> L$fpsp„ lp¡e R>sp„ R>|V$pR>¡X$p \sp„ S> lp¡e R>¡. Aphp hl¡ddp„\u dy¼s \hp_p¡ L$yV$y„b_¡ v$pMgp¡ b¡kpX$hp S> Adpfp k„ey¼s L$yV$y„b_p A¡L$ v$uL$fp_p g‚ buÅ L$p¡B _ L$f¡ s¡hp "^p¡L$p' A¡V$g¡ L$¡ rv$hpmu A_¡ b¡ksp hj®_p hÃQ¡_p rv$hk¡ Mpk L$d|sy® Å¡B_¡ L$ep® ! A¡d_p¡ Ofk„kpf Apv$i® v$p„`Ðe_¡ ê$`¡ hlu füp¡ R>¡. Ap 21du kv$u rhop_eyN_u Qpgu flu R>¡. R>sp„ Ap`Z¡ Ðep„_p cZ¡gp L$gpL$pfp¡, r¾$L$¡V$fp¡, fpS>L$pfZuAp¡, rhop_uAp¡ A_¡ dp¡V$p dp¡V$p M¡fMp„Ap¡ `Z Mp¡V$p hl¡dp¡ A_¡ A„^îÙpdp„ NfL$ph \e¡gp cmpe R>¡. Ap kpQp rinZ_u r_ip_u _\u. `p¡sp_p `y{jp\® `f Æh_pfp¡ M¡X$|s iy„ Apdp„\u bpL$ps _l] flu iL$¡ ? L$l¡su R>¡-"A¡ hug hug apHX$ A¡ h¡'- d_ lp¡e sp¡ S>ê$f dpmh¡ `lp¡„Qpe lp¡ rdÓp¡ ! ÖY k„L$ë` iy„ _\u L$fu iL$sp¡ ?

કૃ ષિવિજ્ઞાન ષિ | વર્ષ- ૪૮ | અંક-૫ | જુ ન-૨૦૨૨

9


L$©rj eyr_hk}$V$u_p Üpf¡\u M¡s `¡v$pi_p JQp cph d¡mhhp dpV$¡_u ìeyl fQ_p kdÅhsp kh® îu âp¡. fpS>v$utkl A¡d. ÅX$¡Å, X$p¸. L$¡. `u. W$pL$f, îu X$u. X$u. Qp¥^fu L$©rj A\®ip÷ rhcpN, Qud_cpC `V$¡g L$©rj dlprhÛpge, kfv$pf L$©rj_Nf v$p„suhpX$p L$©rj eyr_hrk®V$u, kfv$pf L$©rj_Nf - 385506 ap¡_: (02748) 278294 (A) hphZu `l¡gp„_p `Ngp : hphZu dpV$¡_p¡ `pL$ `k„v$ L$fhp¡. hphZu dpV$¡ kde L$fpf Ap^pqfs M¡su `pL$ rhdp¡ (b) hphZu bpv$ _p `Ngp M¡su MQ® OV$pX$hp¡

rv$h¡gp_u hphZu Ap¡Nô$dp„ L$fhp_u cgpdZ L$fsp kh® îu X$p¸. A¡_. X$u. Yp¡gfuep, X$p¸. Apf. bu. dpv$fuep, îu A¡d. A¡k. Qp¥^fu s\p îu A¡g. A¡g. g]bX$uep,dy¿e s¡gurbep„ k„ip¡^_ L$¡ÞÖ, S>|_pNY L$©rj eyr_hrk®V$u, S>|_pNY-36f001 Æ.A¡.ey.ku.A¡Q.-1 A_¡ Æ.ku.A¡Q.-2 Ås S>ygpC_p A„s\u 15 Ap¡NõV$ ky^udp„ 90 # 60 k¡.du._p A„sf¡ hphZu L$fhu. Æ.ku.A¡Q.-6 A_¡ Æ.ku.A¡Q.-4 Ås Ap¡NõV$ dÝedp„ 120 #$ 60 k¡.du._p A„sf¡ hphZu L$fhu Æ.ku.A¡Q.-5 v$uh¡gp Ap¡NõV$ dÝe\u kàV$¡çbf_p â\d `MhprX$ep ky^udp„ 150 #$ 75 k¡.du._p A„sf¡ hphZu L$fhu. frhrv$h¡gp_u hphZu 15 Ap¡¼V$p¡bf Apk`pk 90 #$ 60 k¡.du._p A„sf¡ L$fhu. frhFsy_u hphZu dpV$¡ Æ.ku.A¡Q.-5 Ås cgpdZ L$f¡g R>¡.

v$uh¡gp_u AÞe Åsp¡ S>¡hu L$¡ Æ.ku.A¡Q.-7, Æ.ku.-3, Æ.ku.A¡Q.-8, Æ.ku.A¡Q.-9, Æ.A¡.ku.-11, Æ.ku.A¡Q.-10 Mfua rv$h¡gp_u hphZu Ap¡NõV$_p buÅ `MhprX$ep ky^udp„ 150 #$ 120 L$„v$d|m `pL$p¡_p fpÅ - kyfZ rhi¡ k¡.du._p A„sf¡ L$fhu. dprlsu Ap`sp kh® îu X$p¸. A¡k. A¡_. kfh¥ep, X$p¸. rldp_u bu. `V$¡g A_¡ âp¡. Æ. bu. v$¡kpC, ipL$cpÆ g]bp¡mu_u d]S>_p¡ L$k/AL$® rhop_ rhcpN, Aõ`u bpNpes-h-h_ue dlprhÛpge, b_phhp_u fus S>Zphsp _hkpfu L$©rj eyr_hrk®V$u, _hkpfu - 396 450. îu X$p¸. ku.bu. ^p¡bu

A_¡ X$p¸. `u. L$¡. bp¡fX$, L$uV$L$ip÷ rhcpN, NZhÑpeyL$s `pL$ DÐ`pv$_ bu.A¡.ku.A¡., ApL$©ey, ApZ„v$ rbepfZ_y„ L$v$ : ìep`prfL$ M¡su dpV$¡ : 500 \u 1000 N°pd hS>__p L$„v$ (ApMp ap¡_: (0f69f) ff`713 L©$rj ep„qÓL$fZ A\hp V$|L$X$p) D_pmpdp„ gudX$p_p TpX$ `f\u (L$) L$p`Zu bpv$_p `Ngp rbepfZ_u S>ê$rfeps : 75 #$ 75 k¡.du._p A„sf dpV$¡ A¡L$ l¡¼V$f¡ Mfu `X$¡gu g]bp¡mu c¡Nu L$fu dprlsu A_¡ k„Qpf 500 N°pd hS>__u Apif¡ 9 V$_ Np„W$ A\hp 90 #$ 90 k¡.du._p A¡L$ dp¡V$p X$²ddp„ `pZudp„ f \u 3 A„sf dpV$¡ A¡L$ l¡¼V$f¡ 1 rL$gp¡ hS>__u Apif¡ 12 V$_ Np„W$_u S>ê$rfeps fl¡ R>¡. V$¡L$_p¡gp¡Æ_p¡ D`ep¡N rv$hk `gpmu fpMp¡. Ðepfbpv$ My‰u M¡X$|sp¡`ep¡Nu cgpdZ : ArMg cpfsue k„L$rgs L$„v$d|m `pL$p¡_u k„ip¡^_ S>Áepdp„ Ap g]bp¡muAp¡ `p\fu A_¡ M¡s `¡v$pip¡_y„ hN} ep¡S>_p, _hkpfu L$©rj eyr_hrk®V$u, _hkpfu Üpfp v$rnZ NyS>fps cpf¡ s¡ _¡ L$p\u_p X$|Qp_u dv$v$\u Oku L$fZ (N°¡X$]N) hfkpv$ue hpsphfZ rhõspf (A¡.C.A¡k. 3)_p„ kyfZ_u NS>¡ÞÖ Ås s¡_p D`f_p R>p¡X$p v$|f L$fp¡. Ðepfbpv$ A_¡ dp_L$uL$fZ hphsp„ M¡X$|sp¡_¡ cgpdZ L$fhpdp„ Aph¡ R>¡ L$¡ kyfZ_u 250 N°pd g]bp¡mu_p bu c¡Np L$fu gp¡ A_¡ R>p„eX$pdp„ (õV$pÞX$fX$pCT¡i_) hS>__u Np„W$ 60 #$ 60 k¡.du._p A„sf¡ hphhp\u dlÑd ÓZ Qpf rv$hk k|L$hu buS>_¡ L$„sp__p L$p¡\ M¡s `¡v$pip¡_„y `¡L$¡Æ„N Ap[\®L$ apev$p¡ d¡mhu iL$pe R>¡. Ap fus¡ kyfZ_u mpdp„ k„N°lu fpMp¡. k„N°l M¡sudp„ rbepfZ_p MQ®dp„ _p¢^`pÓ S>ê$rfeps dyS>b g]bp¡mu_p bu dp„\u Mp„X$rZep A_¡ dyëeh^®_ ÂpV$pX$p¡ \C iL$¡ R>¡. k| ` X$ p _u dv$v$\u c|Mfp f„N_u d]S>_¡ AgN `pX$p¡. 100 r_L$pk rgV$f_y „ âhplu rdîZ b_phhy„ lp¡e sp¡ Aphu ` rL$.N°p. d]S> S>ê$f `X$¡. d] kpdpÞe fus¡ L$pZu bpv$ M¡s`¡v$pip¡_p cph S>_p¡ bpfuL$ c|L$p¡ b_php¡. d]S>_p c|L$p_p 1-1 rL$.N°p._p ` cpN `pX$u v$f¡L$ cpN_¡ dg-dg L$p`X$_u _uQp S>sp fl¡sp lp¡e R>¡ A¡hy„ OZuhpf b_¡ R>¡. `p¡V$gudp„ bp„^u f \u 3 L$gpL$ ky^u ` rgV$f `pZu cf¡gu X$p¡gdp„ `gpmu fpMp¡. bÅfdp„ dp„N L$fsp `yfhW$p¡ h^sp Aphy„ \sy„ Ap `p¡V$gu_¡ Ap¡R>pdp„ Ap¡R>y„ ` \u 6 hpf lp\\u dkmhp\u d]S>_p¡ L$k `pZudp„ Aphu S>i¡ A_¡ ÖphZ lp¡e R>¡. Å¡ M¡X$|sp¡ `p¡sp_u M¡s`¡v$pip¡_p¡ h^y v$|r^ep f„N_y„ b_i¡. Ap ÖphZdp„ buS>y„ h^pfp_y„ `pZu Dd¡fu L$yg f0 rgV$f_p¡ S>Õ\p¡ b_php¡. Ðepfbpv$ cph d¡mhhp dp„Nsp lp¡e sp¡ M¡s `¡v$pip¡_p¡ Ap ÖphZdp„ f0 N°pd kpby_u c|L$u L$¡ L$p¡C `Z ^p¡hp_p¡ rX$V$fS>ÞV$ `phX$f Dd¡fp¡ Ap fus¡ ` rL$.N°p. ep¡Áe k„N°l L$fhp¡ S>ê$fu R>¡. S>¡\u Äepf¡ bÅ2dp„ d]S>dp„\u 100 rgV$f âhplu_p¡ L$k s¥epf \i¡ S>¡ ` %_p¡ li¡ S>¡_¡ ku^p¡ S> `pL$ D`f R>p„V$u iL$pi¡. ep¡Áe cph dm¡ Ðepf¡ M¡s `¡v$pip¡_y„ h¡QpZ kphQ¡su : ÖphZ s¥epf L$fsu hMs¡ A_¡ L$ep® bpv$ L$v$u DL$pmhy„ _l]. l„di ¡ p spÅ ÖphZ_p¡ S> ApN°l L$fu iL$pe. Ap\u k„N°l v$fçep_ bNpX$ _ \ fpMhp¡ kpdpÞe fus¡ 1 l¡L$V$f_p rhõspf_p R>V„ $L$ph dpV$¡ 400-`00 rgV$f `pZu_u S>ê$f `X$su lp¡e R>.¡ pe A¡_u L$pmÆ fpMhu A_¡ k„N°l_u h¥opr_L$ hphZu A„sf : 75 #$ 75 k¡.du. (500 \u 550 N°pd hS>__p L$„v$/V$|L$X$p dpV$¡) A\hp 90 # 90 k¡.du. (1 rL$gp¡ hS>__p„ L$„v$/V$|L$X$p dpV$¡)

`Ùrs_p¡ Adg L$fhp¡ Å¡CA¡ s¡dS> kfL$pfîu Üpfp Adgdp„ d|L$¡g k„N°l_¡ gNsu rhrh^ ep¡S>_pAp¡_p¡ `Z gpc g¡hp¡ Å¡CA¡.

10

L$C Æhps kpd¡ D`ep¡N L$fu iL$pe : b^p S> âL$pf_u `p_ Mp_f Cemp¡ A_¡ Q|kuep„ âL$pf_u Æhpsp¡ S>¡hu L$¡, dp¡gp¡-diu, sX$rsX$ep, ka¡v$ dpMu, [\°àk, `p_ L$\ufu hN¡f¡ dpV$¡ Ap âhplu rdîZ_p¡ R>„V$L$ph L$fhp¡.

કૃ ષિવિજ્ઞાન ષિ | વર્ષ- ૪૮ | અંક-૫ | જુ ન-૨૦૨૨

કૃ ષિ વિજ્ઞાન


DÑd M¡su

lmv$f - âNrs A_¡ ârscp

>DÑd M¡su îu _ug¡j L$pdfuep dv$v$_ui bpNpes r_epdL$, k„eyL$s bpNpes r_epdL$îu_u L$Q¡fu 5/7 blydpmu ch_, f¡kL$p¡j® fp¡X$, fpS>L$p¡V$ કૃ ષિ વિજ્ઞાન

NyS>fpsdp R>‰ ¡ p v$kL¡ $ hj® `l¡gp b¡ lÅf l¡¼V$f\u `Z Ap¡R>p rhõspfdp„ hhpsu lmv$f_y„ hph¡sf bdZp\u `Z h^y hÝey R>.¡ hph¡sf_u kp`¡ndp„ DÐ`pv$_ sp¡ ÓZ NZp\u `Z h^pf¡ R>,¡ S>¡ Ap`Zp M¡X$| sp¡_u Ap `pL$ âÐe¡ h^pf¡ DÐ`pv$_ g¡hp_u AphX$s v$M ¡ pX$¡ R>.¡ rv$hk¡-rv$hk¡ M¡X$| sp¡ kde kp\¡ spg dugphhp _hp-_hp A_¡ h^y dyëe ^fphsp `pL$p¡ sfa TyL$sp Åe R>,¡ S>d ¡ p„ lmv$f_p¡ `Z kdph¡i \pe R>.¡ kpdpÞe fus¡ hhpsu lmv$f_¡ gugu _ h¢Qsp, dyëeh^®_ L$fu s¡_u kyL$hZu Üpfp kyL$p NpW$uep L$¡ `phX$f_p„ ê$`dp„ h¢QpZ L$fhp AÐepf¡ M¡X$| sp¡ Myb âdpZdp„ â¡fpep R>¡ A_¡ s¡d_¡ Ap dyëeh^®_ \L$u kpfp `¥kp `Z dmu füp R>.¡ lmv$f `L$hsp NyS>fps_p„ âNsuiug M¡X$| sp¡ `Z lpg `e®s sp¡ kyN^ „ d, kp„Ngu A_¡ kpg¡d S>h ¡ u lmv$f_u `pf„`fuL$ Åsp¡ hphu kp{ DÐ`pv$_ ëe¡ R>.¡ `f„sy bly Ap¡R>p M¡X$| sp¡ Ap `pL$_u rhL$kus A_¡ lpBb°uX$ h¡fpeV$uAp¡ A`_ph¡ R>.¡ A¡L$ Aæepk âdpZ¡ NyS>fps Mps¡_u v$ps „ uhpX$p L$r© j ey_uhk}$V$u Üpfp rhL$kph¡g kyN^ „ d Ås 15 (`„v$f) V$_ ârs l¡¼V$f DÐ`pv$_ Ap`¡ R>.¡ S>d ¡ p„ lmv$fdp„ Ars ANÐe_p„ A¡hp

L$fL$éd y u__p„ 3.1%, Ap¡guep¡fT ¡ u_ 11% A_¡ 2.7% S>V¡ $gy AphíeL$ s¡g lp¡e R>.¡ cpfs v$ry _ep_p„ kp¥\u h^y lmv$f_p„ DÐ`pv$_ L$fsp fpô²_u kp\¡ kp¥\u h^y r_L$pk L$fsp¡ v$i ¡ `Z R>.¡ h¥rðL$ DÐ`pv$_dp„ 78% _u cpNuv$pfu kp\¡ cpfs 11 gpM V$_ ârs hj® DÐ`pv$_ \L$u rhðdp„ Myb dp¡V$u `L$X$ ^fph¡ R>.¡ cpfsue lmv$f_¡ Ap„sfuL$ NyZp¡ A_¡ h^y L$fL$éd y u_ ^fphsp lp¡hp\u v$_ y uepdp„ kp¥\u kpfu NyZhÑp hpmu dp_hpdp„ Aph¡ R>.¡ Ap lmv$f_p„ QdL$ugp `ump f„N_p„ L$pfZ¡ "cpfsue L$k ¡ f' _p„ ê$`dp„ `Z s¡ Ap¡mMpe R>.¡ Ap `ump f„N_p¡ dy¿e f„N OV$L$ L$fL$éd y u_ S> R>.¡ bly Ap¡R>p lmv$f `L$hsp M¡X$| sp¡ li¡ S>¡ L$fL$éd y u_ rhi¡ ÅZsp _ lp¡e A¡V$g¡ s¡_p„ gpcp¡_u hps _ L$fsp ApS>¡ s¡_p„ h^y V$L$p ^fphsu A_¡ h^y DÐ`pv$_ Ap`su lmv$f_u Åsp¡ rhi¡ hps L$fhu R>.¡ BÞX$ue_ BÞõV$uV$éVy $ Ap¡a õ`pBk fukQ® (IISR), L$pguL$V$ - L$f¡ pgp k„õ\p Üpfp hj® 2017 dp„ lmv$f_u Ås "âNrs' blpf `X$pe¡g. S>¡ `f„`fpNs Åsp¡\u A¡L$ drl_p¡ hl¡gu `pL$su (180 rv$hk¡) A_¡ 38 V$_ ârs l¡¼V$f S>V¡ $gy h^y કૃ ષિવિજ્ઞાન ષિ | વર્ષ- ૪૮ | અંક-૫ | જુ ન-૨૦૨૨

11


DÑd M¡su

DÐ`pv$_ Ap`su Ås R>.¡ Ap¥j^ue NyZhÑp bpbs¡ `Z Ap Ås Myb kpfu R>.¡ S>d ¡ p„ 5.02% L$fL$éd y u_, 15.29% Ap¡guep¡fT ¡ u_ A_¡ 6.3% S>V¡ $gy AphíeL$ s¡g lp¡e R>.¡ âdpZdp„ W$]NZu (104 k¡du) JQpB ^fphsu Ap h¡fpeV$udp„ 3 \u 4 `ugp _uL$m¡ R>¡ S>¡ `pL$su hMs¡ R>pX¡ $ rv$W$ 580 N°pd S>V¡ $gp L$g y A¡hf¡S> hS>_ kp\¡ kpê$ DÐ`pv$_ Ap`¡ R>.¡ S>¡ M¡X$| sp¡_¡ gp„bu dyv$s_u A_¡ âNrs L$¡ k¡gd L$fsp„ `Z h^y L$fL$éd y u_ Ap`su Åsp¡ `k„v$ L$fhu lp¡e sp¡ D`ey¼® s k„õ\ p_u S> hj® 1996 dp„ blpf `X$pe¡g Ås R>¡ – ârscp. Ap Ås fuguT \ep_¡ `Quk¡'L$ hj® bpv$ `Z ApS> rv$_ ky^u Ap k„õ\p_¡ 39 V$_ ârs l¡¼V$f\u `Z h^y DÐ`pv$_ Ap`su L$pB ¡ Ås dmu _\u. hmu 6.5% L$fL$éd y u_, 16.2% Ap¡guep¡fT ¡ u_ A_¡ 6.2% AphíeL$ s¡g_u V$L$phpfu kp\¡ cfphv$pf A_¡ S>õy kphpmp lmv$f_p„ Np„W$uep Ap h¡fpeV$udp„ \pe R>.¡ Ap\u ârscp Ap k„õ\p_u kpfpdp„ kpfu Åsp¡dp„ AN°sp ¾$d¡ R>¡ A_¡ s¡_¡ V$½$f dpf¡ s¡hu lpg¡ L$pB ¡ Ås Ap k„õ\p `pk¡ _\u. NyS>fpsdp„ cgpdZ _ lp¡hp R>sp NÎep-NpW$ép h¡`pfu M¡X$| sp¡A¡ Ap h¡fpeV$u_p¡ ìehkpeuL$ A_¡ h^y L$fL$éd y u_ d¡mhhp \p¡X$p hjp£ `l¡gp hph¡sf L$fg ¡ . S>_ ¡ p„ OZp kpfp DÐ`pv$__p„ ê$`dp„ `rfZpdp¡ Aphp h¡`pfu M¡X$| sp¡_¡ dþep R>.¡ s¡d_¡ `yR „ >sp A¡h„y `Z ÅZhp dm¡ R>¡ L$¡ dlpfpô²_u kp„Ngu dpL$V£ $dp„ ârscp A_¡ âNrs_p„ buÆ h¡fpeV$uAp¡ L$fsp QX$uepsp cph `Z dm¡ R>.¡ NyS>fps krls v$i ¡ cf_p„ M¡X$| sp¡ Ap k„ip¡^_ L$Þ¡ Ö Üpfp k„ip¡^us Åsp¡ _ÆL$_p„ õ\m¡\u d¡mhu iL$¡ s¡hp kpfp l¡s\ y u v$i ¡ cfdp„ AgN-AgN `pL$p¡ A_¡ s¡_u h¡fpeV$uAp¡ h¢QpZ L$fhp dpV$¡ kv$f k„õ\p Üpfp r_edp¡_k y pf OZu `¡YuAp¡_¡ gpekÞk `Z A`pe¡g R>.¡ Ap\u Å¡ L$pB ¡ M¡X$| s Aphu

12

કૃ ષિવિજ્ઞાન ષિ | વર્ષ- ૪૮ | અંક-૫ | જુ ન-૨૦૨૨

h¡fpeV$uAp¡ d¡mhhp BÃR>Ly $ lp¡e sp¡ s¡ http://spices.res. in/pages/list-planting-material-licensees-iisr h¡bkpBV$ D`f r_v$}$ô L$fg ¡ dpÞe gpekÞkv$pf `pk¡\u rbepfZ Mfuv$u L$fu iL$¡ R>.¡ âNrs A_¡ ârscp rkhpe_u `Z cpfs_p„ AgN-AgN fpÄep¡dp„ âcp, L$ps „ u, ip¡cp, CO2, f„Np, fpS>Þ¡ Ö kp¡_uep, _f¢Ö lëv$u S>h ¡ u h¡fpeV$uAp¡ âQgus R>.¡ lmv$f `L$hsp M¡X$| sp¡_p„ Ås-AMsfpAp¡dp„ A¡L$ bpbs A¡hu agus \pe R>¡ L$¡ âpL$r© sL$ L$r© j `Ý^rsAp¡ Üpfp Å¡ Ap `pL$ `L$hhpdp„ Aph¡ sp¡ s¡dp„ L$fL$éd y u_ S>h ¡ p Ap¥j^ue sÐhp¡ A_¡ DÐ`pv$_, bß¡_u V$L$phpfudp„ h^pfp¡ \pe R>.¡ Æhpd©s_u Myb kL$pfpÐdL$ Akfp¡ lmv$f `pL$ D`f A_ychpe R>,¡ S>_ ¡ ¡ b_phhp 200 guV$f `pZudp„ 10 rL$gp¡ v$i ¡ u Npe_y„ spS>y R>pZ, 10 guV$f v$i ¡ u Npe_y„ Np¥dÓ y , 1 rL$gp¡ L$W$pm ¡ _p¡ gp¡V$, 1 rL$gp¡ v$i ¡ u Np¡m A_¡ 500 N°pd hX$ L$¡ fpamp_u dpV$u c¡fhhpdp„ Aph¡ R>.¡ Ap duîZ rv$hkdp„ khpf-kp„S> OX$uepm_u rv$ipdp„ 3-3 du_uV$ lgphhy.„ lhp_u Ahf-S>hf \pe s¡hp L$`X$p L$¡ L$p\ ¡ mp\u Yp„L$u_¡ R>peX$pdp„ fpMhp\u 4-6 rv$hk¡ Æhpd©s s¥epf! s¥epf \e¡g ÖphZ_¡ ÆZp L$`X$p\u Npmu_¡ 1 \u 3 hpf R>V„ $L$ph L$fu iL$pe - ^p¡fuep s¡dS> X$u² `dp„ A¡L$ A¡L$fdp„ 200 guV$f Ap`u iL$pe R>.¡ R>V„ $L$ph hMs¡ `„`dp„ 2 \u 2.5 guV$f Æhpd©s_y„ âdpZ fpMhy.„ S>¡ kpdpÞe fus¡ 15 (`„v$f) rv$hk_p„ A„sfpg¡ A`psy„ lp¡e R>.¡ Ap\u Å¡ Ap`Zp _hy„ A`_phhp V$h ¡ pe¡gp M¡X$| sp¡ `f„`fpNs rkhpe_u âNrs, ârscp S>h ¡ u k„ip¡^us Åsp¡ Æhpd©s S>h ¡ p S>X$ubyËu kdp_ Mpsf kp\¡ h¥op_uL$ Yb¡ A`_phi¡ sp¡ lmv$f `pL$dp„ lS>y `Z Óuk V$L$p S>V¡ $gp¡ DÐ`pv$_ A_¡ `rfZpd¡ _ap¡ h^hp k„ch R>.¡ કૃ ષિ વિજ્ઞાન


d¡f¡ v$¡i L$u ^fsu

S>„sy_piL$p¡_p„ Mpgu `¡L$_y„ kpsÐe`|Z® r_ed_ A_¡ r_L$pg A¡L$ S>rV$g kdõep

kdõep iy„ R>¡ ?

dpV$¡ AgN AgN ArcNd A`_phhp¡ S>ê$fu R>.¡

S>s „ _ y piL$p_ ¡ p DÐ`pv$L$, rhsfL$, D`ep¡N L$f_pf, `ep®hfZ ip÷uAp¡, h¥opr_L$p¡ A_¡ spdp„ k„br„ ^s gp¡L$pd ¡ p„ ÅN©rs gphhp dpV$¡ d¢ Ap g¡M g¿ep¡ R>.¡ Å¡ b^pS> Ap kdõep_¡ kdÆ iL$¡ A_¡ s¡_p D`pe dp„ kp\ Ap`¡ sp¡ Ap kdõep_y„ kdp^p_ \B iL$.¡ sp¡ `l¡gp Ap`Z¡ Ap kdõep_¡ kdS>hp_p¡ âepk L$fue¡

S>s „ _ y piL$p_ ¡ p `pÓp¡ dp¡V$¡ cpN¡ àgp[õV$L$dp„\u DÐ`ß \pe R>,¡ s¡\u s¡ àgp[õV$L$_p h^sp S>sp `h®sdp„ apmp¡ Ap`¡ R>.¡ cpfsdp„ L$Qfp¡ OZuhpf ArhQpfu`Z¡ `ep®hfZdp„ a¢L$u v$h ¡ pdp„ Aph¡ R>,¡ bpmu _pMhpdp„ Aph¡ R>¡ A\hp M¡sfp¡_u _ÆL$ v$a_phhpdp„ Aph¡ R>.¡ Ap L$pYu _p„Mg ¡ Mpgu `¡tL$N S>s „ _ y piL$p_ ¡ p Ahi¡jp¡ kp\¡_p v$j | Z_¡ L$pfZ¡ S>du_ A_¡ c|Nc® S>m_p âv$j | Z_y„ Å¡Md `Z Dcy„ L$f¡ R>.¡ A_¡ `rfZpd¡ kdyv$pe A_¡ `ep®hfZ dpV$¡ Å¡Mdu b_u iL$¡ R>.¡ Ap kdõepAp¡ D`fp„s, S>s „ _ y piL$p¡ _p Mpgu `¡L$ _p¡ D`ep¡N Ofp¡ dp„ `pZu A_¡ Mp¡fpL$ _p k„Nl° dp„ `Z Å¡hp dþep¡ R>.¡ S>_ ¡ p v$f| Npdu `rfZpdp¡ MybS> dpW$p lp¡e R>.¡

S>s „ _ y piL$p_ ¡ p kgpds k„Qpg_, k„Nl° A_¡ D`ep¡N_¡ kyr_ròs L$fhp dpV$¡ Mpgu `¡L$_„y kyep¡Áe r_ed_ Myb S> AphíeL$ R>.¡ kdN° d|ëe i©M „ gpdp„ A_¡ s¡_p\u ApNm. S>s „ _ y piL$p_ ¡ p h`fpi `R>u Ap `¡¼k _L$pdp b_u Åe R>¡ (Mpgu `¡[õV$kpBX$ L$ÞV$_ ¡ f A\hp B`uku). S>s „ _ y piL$p_ ¡ p D`ep¡N A_¡ k„Qpg__u hs®dp_ âZpgu_¡ L$pfZ¡, s¡_p Mpgu `¡tL$N (Mpgu bp¡V$g A_¡ `pDQ)_y„ âdpZ DÐ`ß \e¡g h^u füy R>.¡ àgp[õV$L$ L$Qfp_p AdguL$fZ `f L$Þ¡ Öue âv$j | Z r_e„ÓZ bp¡X$® (ku`ukubu)_p¡ hprj®L$ Al¡hpg 201920 d¡_S¡ >dÞ¡ V$ ê$ëk, 2016dp„ 2019-20 v$frdep_ àgp[õV$L$_p A„v$prS>s L$Qfp_y„ DÐ`pv$_ A„v$pS>¡ 34,69,780 V$_ ârs hj® \i¡ s¡hp¡ D‰¡M L$fhpdp„ Apìep¡ R>.¡ .

d¡f¡ v$¡i L$u ^fsu bLy$g Å¡ju. bakul.joshi@yahoo.co.in

કૃ ષિ વિજ્ઞાન

Mpgu S>s „ _ y piL$p_ ¡ p„ `pÓp¡_p kpsÐe`|Z® ìehõ\p`__p gpcp¡ ey_pBV$X¡ $ _¡iÞk_p a|X$ A¡ÞX$ A¡rN°L$ëQfg Ap¡N_ £ pBT¡i_ (A¡aA¡Ap¡) A¡ S>s „ _ y piL$p_ ¡ p Mpgu `¡L$_p N¡fhluhV$_p r_fpL$fZ dpV$¡ 2008 dp„ rhrh^ v$i ¡ p¡ A_¡ AÞe cpNuv$pfp¡_¡ gÿedp„ fpMu gÿep„rL$s r_ed__p rhL$ë`p¡ `f dpN®v$i_ ® âv$p_, ep¡Áe _ursAp¡ A_¡ L$pe®¾$dp¡_u fQ_p L$fu R>.¡ rhð. Ap `l¡g _¡ rhð_p OZp v$i ¡ p¡ Üpfp kpfp¡ ârskpv$ dþep¡ R>.¡

¾$p` ¡ gpBa B[ÞX$ep (L$¡ S>¡ ¾$p` ¡ gpCa BÞV$f_¡i_g_y„ cpfsue A¡L$d R>¡ S>¡ S>s „ _ y piL$p¡ b_phsu 16 dp¡V$u L$` „ _uAp¡_„y A¡kp¡rkA¡i_ R>)¡ _p âp\rdL$ A„v$pÅ¡ k|Qh¡ R>¡ L$¡ cpfsue bÅf dp„. Apif¡ 35000 d¡rV$L² $ V$_ âp\rdL$ S>s „ _ y piL$ `¡tL$N L$fhpdp„ Apìey„ lsy.„ 2020 Ap cpfsdp„ `¡v$p \sp L$g y A„v$prS>s àgp[õV$L$ L$Qfp_p¡ 1 V$L$p rlõkp¡ R>.¡ ¾$p` ¡ gpCa B[ÞX$ep _u d¡çbf L$` „ _uAp¡_p A¡L$ kh£ dyS>b S>s „ _ y piL$ v$hpAp¡ _p `¡tL$N dp„ 61% kMs àgp[õV$L$_p¡ L$fhpdp„ Aph¡ R>.¡ _uQ¡_p N°pa dp„ AgN AgN âL$pf_p `¡tL$N_p¡ L$V¡ $gp¡ D`ep¡N \pe R>¡ s¡ v$ip®ìey„ R>.¡ Ap v$fL¡ $ àgp[õV$L$ dV$f¡ uAg_p kpsÐe`|hL® $ r_ed_ A_¡ r_L$pg કૃ ષિવિજ્ઞાન ષિ | વર્ષ- ૪૮ | અંક-૫ | જુ ન-૨૦૨૨

13


d¡f¡ v$¡i L$u ^fsu

¾$p` ¡ gpBa BÞV$f_¡i_g S>s „ _ y piL$p_ ¡ p Mpgu `¡L$_p r_ed_ A_¡ r_L$pg dpV$¡ î¡› `ÙrsAp¡ rhL$kphhp A_¡ âp¡Ðkpl_ Ap`hp dpV$¡ s¡_p õ\pr_L$ kæe k„NW$_p¡ kp\¡ L$pd L$fu flu R>.¡ Ap âeÐ_p¡ _p¡ Dv$i ¡ S>s „ _ y piL$p_ ¡ p `¡tL$Ndp„ àgp[õV$L$ _p¡ D`ep¡N ApR>p¡ \pe s¡ dpV$¡ \B füp R>.¡ `rfZpd¡, kpW$ v$i ¡ p¡dp„ d¡_S¡ >dÞ¡ V$ rkõV$çk õ\pr`s L$fhpdp„ Aphu R>.¡ hj® 2005\u AÐepf ky^udp„ A¡L$ rdrge_ d¡rV$L² $ V$_ (A¡dV$u)\u h^y S>s „ _ y piL$p¡ _p Mpgu `¡L$ _¡ S>hpbv$pfu`|hL® $ M¡sfdp„\u v$f| L$fhpdp„ Apìep R>¡ A_¡ s¡_p¡ _pi L$fhpdp„ Apìep¡ R>¡ A\hp rfkpeL$g (`y_: D`ep¡N) L$fhpdp„ Apìep¡ R>.¡ Å¡Mdp¡_y„ r_ed_

ìehkpreL$ kpsÐesp

õh-V$L$pD A\® ìehõ\p

• `ep®hfZ A_¡ `pZu dpV$¡ kyfrns • dp_h A_¡ AÞe `iyAp¡ dpV$¡ kyfrns • Mpgu `¡L$_p kyfrns r_L$pg • X$yàguL$¡V$ S>„sy_piL$p¡\u bQph

• S>„sy_piL$p¡_p¡ kpsÐe`|Z® D`ep¡N • L$©rj fkpeZp¡ b_phsu L$„`_u_p¡ S>hpbv$pfu cep£ L$pfp¡bpf • S>„sy_piL$p¡_p Mpgu `¡L$_p¡ `y_: D`ep¡N Üpfp àgp[õV$L$ L$Qfp_p `h®sp¡_u kdõep_y„ kdp^p_ • `ep®hfZ_u kyfnp • fpô²ue A_¡ Ap„sffpô²ue S>hpbv$pfuAp¡_y„ hl_

• hsy®mus A\®ìehõ\p (Circular economy)_¡ âp¡Ðkpl_ • õh-V$L$pD hprZÄe ìehõ\p Üpfp õhfp¡S>Npf _u sL$p¡

h¥rðL$ âepkp¡ 1. rhð Apfp¡Áe k„õ\p/ MpÛ L$r© j k„õ\p (WHO/FAO) L$r© jfkpeZp¡_p rhsfZ, S>s „ _ y piL$p_ ¡ p Mpgu `pÓp¡ dpV$¡ ìehõ\p`_ rhL$ë`p¡, s¡d_p r_L$pg kp\¡ k„L$mpe¡gu `ep®hfZue Akfp¡ A_¡ D`ep¡N_u Ap„sffpô²ue ApQpfk„rlsp A_¡ dpN®v$ri®L$pAp¡ kpdpÞe fus¡ `|fu `pX$¡ R>.¡ 2. rhð Apfp¡Áe k„õ\p S>s „ _ y piL$p_ ¡ p Mpgu `pÓp¡ ÓZ hpf kpa L$fu v$hp_p A„ip¡ Ap `¡L$ dp„\u v$f| L$fhp_u cgpdZ L$f¡ R>¡ v$p. s. Ap¡õV$r¡² gep v$i ¡ dp„ ÓZ hpf kpa L$fg ¡ p Mpgu S>s „ _ y piL$p¡ _p `¡L$ _¡ L$` „ _uAp¡ Üpfp afu\u D`ep¡N dp„ g¡hpdp„ Aph¡R>.¡ `Z Å¡ s¡ kpa _ L$fg ¡ p lp¡e sp¡ s¡_¡ _yL$ip_ L$pfL$ NZhpdp„ Aph¡ R>.¡ eyfp¡r`e_ v$i ¡ p¡ _u Å¡NhpCAp¡ k|Qh¡ R>¡ L$¡ Äep„ L$Qfpdp„ T¡fu v$hp _u dpÓp 0.1 V$L$p\u Ap¡R>p¡ lp¡e R>,¡ S>s „ _ y piL$p_ ¡ p Mpgu `pÓp¡ _¡ _yL$ip_L$pfL$ NZhpdp„ Aphsp _\u A_¡ `¡L$t¡ S>N_¡ "rb_-Å¡Mdu" sfuL$¡ hN}$L$s © L$fhpdp„ Aph¡ R>.¡ cpfs kfL$pf_u B[ÞX$e_ L$pD[Þkg Ap¡a A¡rN°L$ëQf rfkQ®_p ArMg cpfsue _¡V$hL$® âp¡S>¼¡ V$ Ap¡_ `¡[õV$kpBX$ i¡j (A¡ApBA¡_`u`uApf) Üpfp lp\ ^fhpdp„ Aph¡gp spS>s ¡ f_p Aæepk dp„ ÓZ hpf kpa L$fg ¡ p Mpgu S>s „ _ y piL$p¡ _p `¡L$ _u AkfL$pfL$sp_¡ h^y v$ip®hhpdp„ Aphu R>.¡ cpfs kfL$pf _p Ap Aæepk dp„ A¡h„y spfZ _uL$þey„ R>¡ L$¡ Å¡ b^pS> Mpgu `¡L$ _¡ ÓZ hMpZ kpfu fus¡ kpa L$fhpdp„ Aph¡ sp¡ v$hp _p A„ip¡ L$pC ¡ `Z âL$pf _p `¡L$ dp„ 99% S>V¡ $gp Ap¡R>p \B S>sp lp¡e R>.¡

14

કૃ ષિવિજ્ઞાન ષિ | વર્ષ- ૪૮ | અંક-૫ | જુ ન-૨૦૨૨

h¥rðL$ âepkp¡_„y âhs®dp_ ApL$g_: 2019 ky^udp„, rhðcf_p v$i ¡ p¡dp„ 56 õ\pr`s L$ÞV$_ ¡ f d¡_S¡ >dÞ¡ V$ âp¡Np° çk ( S>s „ _ y piL$p_ ¡ p„ Mpgu `¡L$_„y r_ed_) L$pe®fs lsp. Ap 25 hj®_p Npmpdp„ DÛp¡N A_¡ kfL$pf _p klep¡NuL$ âepkp¡ Üpfp 25 hj® dp„ OZp gÿep„L$p¡ _½$u L$fhpdp„ Apìep R>.¡ S>d ¡ _p L$V¡ $gpL$ _uQ¡ v$ip®ìep R>.¡ • `ep®hfZ A_¡ Ap¡`f¡V$f b„__ ¡ ¡ v$hp_p A„ip¡ _u T¡fu Akf \u kyfrns L$fhp •

D`ep¡Ndp„ g¡hpe¡gp `¡L$t¡ S>N_y„ ep¡Áe k„Qpg_ A_¡ kgpds fus¡ r_L$pg

L$Qfp¡ OV$pX$hp¡ A_¡ rfkpe[¼g„N_¡ dlÑd b_phhy„

õ\pr_L$ `¡L$t¡ S>N_p r_edp¡ A_¡ L$pev$p_y„ `pg_ kyr_ròs L$fhy„

D`k„lpf: Ap rhje D`f sp¡ OÏ„ gMu iL$pe s¡d R>.¡ `Z Ap h¥rðL$ S>rV$g kdõep _p¡ kpfp„i _uQ¡ dyS>b R>.¡ ¾$p` ¡ gpBa B[ÞX$ep `¡[õV$kpBX$ `¡L$t¡ S>N_u kpsÐe`|Z® r_ed_ _u h¥rðL$ kamsp_u Np\pdp„ cpfs_¡ dv$v$ L$fhp Apsyf R>.¡ Ap âepkp¡ Üpfp Å¡ N°pduZ `rfhpfp¡ _¡ kyfrns `ep®hfZ A¡ÞX$ ipfurfL$ kyfnp Ap`u iL$pe sp¡ s¡ gp„b¡ Npm¡ L$r© j rhL$pk _¡ h^y h¡N Ap`u iL$.¡ S>s „ _ y piL$p_ ¡ p Mpgu `¡L$_„y r_ed_ A¡L$ krlepfp âepk\u S> iL$é b_u iL$i.¡ kfL$pf_p¡ kp\, M¡X$s | p¡, rhsfL$p¡ s\p sdpd k„L$rgs gp¡L$p¡ Å¡ Ap eodp„ Å¡X$pe sp¡ L$rV$bÙ âepkp¡ Üpfp kpfp gÿep„L$p¡ âpá L$fu iL$pe. a¼s v$hp_u L$` „ _uAp¡_p A¡L$gp âepk Üpfp kamsp S>V¡ $gu Å¡CA¡ s¡V$gu_p dmu iL$.¡ d_¡ `|fp¡rhðpk R>¡ L$¡ r_ed_L$pfu, L$p_|_u Å¡NhpCAp¡ A_¡ N„cuf âepkp¡ Apv$fhpdp„ Aph¡ sp¡ rhS>e r_ròs \B iL$.¡ sp¡ Qpgp¡ kp\¡ dmu krlepfp âepk\u Ap S>rV$g kdõep_p¡ DL$g ¡ gphuA¡ કૃ ષિ વિજ્ઞાન


L„$`_u ÞeyT

BNg kuX$¹k A¡V$g¡ buS> n¡Ó¡ _hp¡ eyN

BNg kuX$¹k A¡ÞX$ bpep¡V$¡L$_p õ\p`L$ õh. îu Apf. L$¡ S>¥__¡ cpfsue buS> DÐ`pv$_ DÛp¡N_p âZ¡sp dp_hpdp„ Aph¡ R>¡ L$pfZ L$¡ dÝeâv$¡i_p fsgpd rS>‰p_p _p_L$X$p Npd Agp¡s¡ \u iê$ L$f¡gu epÓp ApS>¡ v$¡i_p lÅfp¡ M¡X$|sp¡_¡ DÑd L$hp¡guV$u_p kp¡epbu_ `|fu `pX$su cpfs_u kh®î¡› L$„`_u b_u R>¡. lpg CNg_„y _¥s©Ðh h¥ch S>¥_ k„cpmu füp R>¡. CNg kuX$¹k_y„ l¡X$¼hpV$®f CÞv$p¡fdp„ A¡`p¡gp¡ âurdefdp„ R>¡ R>¡‰p 40 hj®\u L$pe®fs CNg kuX$¹k ApS>¡ 19 buS> DÐ`pv$_ L$¡ÞÖp¡, 2 buS> âp¡k¡k]N eyr_V$ A_¡ `p„Q k„ip¡^_ A_¡ rhL$pk_p k¡ÞV$fp¡ ^fph¡ R>¡ A_¡ 101 S>Zp_u k¡ëk V$ud A_¡ 1200\u h^y X$ugfp¡ Üpfp î¡› buS> M¡X$|sp¡_¡ Ap`u_¡ M¡X$|sp¡_p kd©rÙ_p Üpf Mp¡g¡ R>¡. kp¡epbu__p buS>_p k„ip¡^__u hps L$fuA¡ sp¡ kp¡epbu__p buS>_¡ h^y kp{„ b_phhp dpV$¡ bpep¡gp¡ÆL$g V$²uV$$d¡ÞV$ Ap`u_¡ A¡L$kgÞV$ àgk A_¡ ÓukuL$p kp¡epbu_ b°pÞX$ bÅfdp„ d|L$u R>¡. S>¡ M|b kam \C R>¡ BNg kuX$¹k OJ_p buS>_p k„ip¡^_ n¡¡Ó¡ M|b AN°¡kf R>¡ spS>¡sfdp„ CNg kuX$¹k Üpfp k„ip¡r^s _hu kp¡epbu__u Ås CNg-71 A_¡ CNg 81 bÅfdp„ d|L$u R>¡, dL$pC_u lpCb°uX$ Åsp¡ CNg 1501 A_¡ dfQu_u lpCb°uX$ Ås CNg 5303 Myb hMZpe R>¡. NyS>fpsdp„ CNg kuX$¹k_y„ ApNd_ \C Ney„ R>¡ Ðepf¡ dlpfpô²$_p âNrsiug M¡X|$sp¡_u S>¡d NyS>fps_p M¡X|$sp¡dp„ CNg_p L$hp¡guV$u buepfZp¡ S>ê$f hMZpi¡ s¡hy„ dlpfpô²$ A_¡ dÂeâv$¡i_p M¡X|$sp¡ L$l¡ R>¡. CNg kuX$¹k kp¡epbu_, OJ, X$p„Nf, dL$pC, fpeX$p¡, bpS>fp, AX$v$ A_¡ L$W$p¡m D`fp„s ipL$cpÆ buS>_p _hp k„ip¡^_p¡ kp\¡ M¡X|$sp¡_u DÞ_rs dpV$¡ `°eÐ_iug R>¡. h^y rhNs dpV$¡ A_¡ CNg kuX$¹k L„$`_u rhi¡ h^y ÅZhp ap¡_ L$fp¡. 90999 17116 કૃ ષિ વિજ્ઞાન ઇન્ક્વાયરી નં- 15

કૃ ષિવિજ્ઞાન ષિ | વર્ષ- ૪૮ | અંક-૫ | જુ ન-૨૦૨૨

15


bu

d„Ó

k„`L$® frls hT®_ 2.0 dpV$¡ s¥epf flp¡ gpCb°¡fudp„\u Äepf¡ dpfp¡ L$p¡C _hy„ `yõsL$ g¡hp_y„ lp¡e sp¡ ly„ s¡_u h¡bkpCV$ `f S>C_¡ `yõsL$ Å¡J R>y„ A_¡ Ap¡_gpC_ rfTh® L$fphy„ R>y„. `R>u `yõsL$ `¡L$ \pe R>¡ A_¡ L$yrfef bp¡e_p lp\¡ Of¡ `lp¡„QpX$u v$¡hpe R>¡. s¡ O„V$X$u hNpX$¡ R>¡, dpfp lp\dp„ `yõsL$ kp¡„`¡ R>¡, `R>u ly„ Of_p v$fhpS>¡ dyL$¡gp rg[¼hX$\u `yõsL$_¡ k¡r_V$pCT L${„ R>y„ A_¡ A¡ S>y_y„ `yõsL$ `pR>y„ Ap`hp_u fpl Å¡J R>y„. Ap v$frdep_ dpfp Ofdp„\u L$p¡C s¡_p dpV$¡ A¡L$ Ágpk `pZu A_¡ Å¡ Qp_p¡ kde lp¡e sp¡ Qp `uhX$ph¡ R>¡. A¡ R>p¡L$fp¡ Qp-`pZu Ap`u_¡ \¡ÞL$éy bp¡gu_¡ S>sp¡ fl¡ R>¡. Qp-`pZu `|R>hp A_¡ ApNm hpsQus\u A¡L$ AgN âL$pf_p¡ k„b„^ b_¡ R>¡. Ad¡ s¡_¡ L$p¡ÞV$¡¼V$g¡k rX$rghfu L$luA¡ R>uA¡, L$¡dL$¡ ly„ L$bpV$dp„\u `yõsL$ ip¡^hp dpV$¡ gpCb°¡fu Nep¡ _ lsp¡. lh¡ v$rnZ L$p¡rfep_p rkep¡g `lp¡„QuA¡, Äep„ L$p¡g¡S>_p õ_psL$ `yõsL$ Ap¡_gpC_ b|L$ L$fph¡ R>¡, `R>u s¡ A¡L$ bp¡L$kdp„ rX$rghf \sp„ `l¡gp õV$fgpCT diu_dp„ k¡r_V$pCT \pe R>¡, `R>u gp¡L$fdp„\u fp¡bp¡V$ `yõsL$ L$pYu_¡ õV$|X$ÞV$_¡ Ap`¡ R>¡. 2020dp„ v$rnZ L$p¡rfep_u kfL$pf¡ "A_ V$¡¼V$' _urs blpf `pX$u R>¡, S>¡_p¡ DØ¡íe X$Ng¡_¡-`Ng¡ dp_hu k„`L$p£_¡ OV$pX$u_¡ Apr\®L$ rhL$pk_¡ Nrs Ap`hp_p¡ lsp¡. dlpdpfu v$frdep_ s¡dp„ Nrs Aphu R>¡ A_¡ s¡ lh¡ l¡ë\L$¡f\u dp„X$u_¡ ìehkpe A_¡ d_p¡f„S>_ ky^u

16

sdpd n¡Óp¡dp„ a¡gpC flu R>¡. ApS>¡ Ðep„ L$¡a¡dp„ fp¡bp¡V$ L$p¡au b_ph¡ R>¡, fp¡bp¡rV$L$ lp\ rQL$__¡ bV$fdp„ g`¡V$u_¡ s¡_¡ sm¡ R>¡. A_¡L$ lp¡[õ`V$gp¡dp„ 5Æ hpmp fp¡bp¡V$ lp\ `f k¡r_V$pCTf R>p„V$¡ R>¡, sp`dp_ Q¡L$ L$fhp_u kp\¡ S> kpdprS>L$ A„sf_y„ `pg_ L$fph¡ R>¡ A_¡ dpõL$ `l¡fhp_y„ L$l¡ R>¡. v$rnZ L$p¡rfepdp„ L$d®QpfuAp¡ hNf_u lpCrb°X$ v$yL$p_p¡_u k„¿ep lh¡ h^u flu R>¡. A¡gÆ àgk dp¡bpCg L$„`_u_u A_¡L$ "A_V$¡¼V$' ap¡_ v$yL$p_p¡ R>¡, Äep„ N°plL$ dp¡X$g_u syg_p L$fu iL$¡ R>¡, L$fpf `f lõspnf_u kp\¡ L$p¡C d_yóe kp\¡ k„b„^ b_ pìep hNf g¡V$¡õV$ ap¡_ Mfuv$u iL$¡ R>¡. õ\pr_L$ _pNrfL$ kyrh^p Ap`_pfp, Apcpku õ`¡k "d¡V$phk®' b_phu füp R>¡, S>¡dp„ D`ep¡NL$sp®, rX$rS>V$gu lpS>f gp¡L$p¡, hõsyAp¡ A_¡ kfL$pfu Ar^L$pfu_p Ahspf kp\¡ hps L$f¡ R>¡ A_¡ arfepv$p¡ DL$¡gu iL$¡ R>¡. L$p¡rfeÞk_¡ gpNu füy„ R>¡ L$¡, "A_V$¡¼V$' gp¡L$p¡_¡ Ap¥`QprfL$sp_p v$bpZ A_¡ k¡hp n¡Ódp„ [õds Ap`hy„ s\p Archpv$_ L$fhp S>¡hu hQ_bÙspAp¡\u dy¼s L$fu füy„ R>¡. fkâv$ A¡ R>¡ L$¡ Ap fp¡bp¡V$ h©Ùp¡_y„ A¡L$ghpep`Ï v$|f L$fhp dpV$¡ `p¡sp_p AprV$®rarieg CÞV$¡rgS>Þk õ`uL$f kp\¡ hpsp¡ L$fhpdp„ s¡d_u dv$v$ L$fu füp R>¡. k„`L$®frls k¡hpAp¡ L$v$pQ DÐ`pv$L$sp h^pfhp dpV$¡ rX$TpC_ \C flu R>¡, `f„sy L$d_ kub¡ s¡ kpdprS>L$ A¡L$S>|\sp dpV$¡ Å¡Md R>¡ A_¡

કૃ ષિવિજ્ઞાન ષિ | વર્ષ- ૪૮ | અંક-૫ | જુ ન-૨૦૨૨

d_yóep¡_¡ rhM|V$p `pX$u iL$¡ R>¡. Å¡ kpd-kpd¡_u hpsQus_p¡ Acphdp„ h^y gp¡L$p¡dp„ k„`L$p£_p¡ Al¡kpk OV$hp gpNi¡ sp¡ kdpS>_¡ kpdprS>L$ A¡L$S>|\sp_p dp¥rgL$ k„L$V$_p¡ kpd_p¡ L$fhp¡ `X$i¡. Ap v$peL$pdp„ DÛp¡Np¡ Ap`Z_¡ A_¡L$ fp¡bp¡V$¹k_p 2.0 hT®__p âep¡N L$fhp_y„ L$l¡i¡, `f„sy s¡d_u `pk¡ Ap¡R>pdp„ Ap¡R>y„ lpg s¡_p„ v$yó`rfZpdp¡, S>¡dL$¡ A¡L$ghpep`Ï, kpdprS>L$ rhM„X$__u tQspdp„\u blpf L$pYhp_p L$p¡C D`pe _\u. õ`ô fus¡ s¡_p¡ l¡sy _ap¡ A_¡ L$pdv$pfp¡_u k„¿ep OV$pX$hp_p¡ R>¡. sdpfu CÃR>p lp¡e L$¡ _p lp¡e, fp¡bp¡V$ Ap`Zu tS>v$Nu `f L$bÅ¡ L$fhp_p R>¡. s¡ Æh__¡ h^y A¡L$p„L$u b_phi¡. s¡ _hu v$yr_epdp„ A¡L$ghpep`Zp\u bQhp dpV$¡ "rhef¡bëk, k¡Þkk® A_¡ CÞV$f_¡V$ Ap¡a t\Ák' S>¡hp buÅ rhL$ë` Ap`u iL$¡ R>¡. Å¡L$¡, Ap`Zu `p„Q C[ÞÖep¡_y„ õ\p_ s¡Ap¡ L$épf¡e gC iL$i¡ _l]. A¡V$g¡ S>¡V$gy„ b_u iL$¡ s¡V$gp¡ dp_hue k„`L$® rhL$rks L$fp¡ A_¡ Ap_„v$ d¡mhp¡. fp¡tS>v$p L$pep£dp„ Ap Ap^yr_L$ fp¡bp¡V$¹k_u Åmdp„ akpsp _l]. a„X$p A¡ R>¡ L$¡, Ap`Z¡ d_yóe_p õhê$`dp„ dp_h A_¡ AÞe Ærhs âpZuAp¡ hÃQ¡ k„`L$®_¡ dlÒh Ap`uA¡ R>uA¡ A_¡ A¡ k„`L$®_¡ `pf„`rfL$ õ¾$u__u dep®v$p A_¡ fp¡bp¡V$¹k\u ApNm gC S>hp_u S>ê$f R>¡. (kpcpf. v$uìe cpõL$f, A¡_. fOyfpd_) કૃ ષિ વિજ્ઞાન


Ap„Nmu_p V$¡fh¡

rL$ip_kh® h¡QpZ dpÂed

S>¡d S>¡d V$¡L$_p¡gp¡Æ_p¡ ìep` h^sp¡ Åe R>¡ A_¡ dp¡bpCg-ApCV$u l¡ë` Üpfp Mfuv$u kfm \su Åe R>¡ s¡hu S> fus¡ `fuk¡bg amp¡ ipL$cpÆ `Z lh¡ Ap„Nmu_p V$¡fh¡ d„Nphu iL$pe R>¡. hps L$fhu R>¡ `|_p il¡f_u `y_pdp„ iê$ \e¡gu A¡N°u õV$pV®$A` L$uip_ kh® M¡X|$sp¡¡_ A¡_`phf L$fu_¡ L$hp¡guV$u ipL$cpÆ A_¡ amp¡ ku^p S> M¡X|$sp¡ `pk¡\u dp¡bpCg A¡`_p dpÂed\u dpg_u Mfuv$u A_¡ `¡L$]N L$fu L„$`_u_p h¡flpDkdp„ `lp¢Q¡ R>¡ M¡X|$sp¡_¡ bTpf L$fsp JQp v$pd dm¡ R>¡ A_¡ ^¡f b¡W$p s¡_p¡ dpg h¡Qpe R>¡. L$uip_kh® `pk¡ ^Zp b^p ApDV$g¡V$ A_¡ Ap¡_gpC_ `p¡V®$g D`f\u spÅ amp¡ A_¡ ipL$cpÆ `y_p il¡f_p gp¡L$p¡ lp¡dX$uguhfu d„Nph¡ R>¡ A_¡ Myb kpfu L$hp¡guV$u_¡ gu^¡ L$uip_kh® kam bÞey„ R>¡. L$uip_ kh® `pk¡ 200 \u h^y fuV$¡Cg R>¡ A_¡ 20000\u h^y M¡X|$sp¡ s¡_u kp\¡ Å¡X$pep R>¡. L$uip_kh®_p kuCAp¡ r_f„S>_ idp® L$l¡ R>¡ L$¡ M¡X|$sp¡ _¡ Adpfp Üpfp ep¡Áe cph dm¡ R>¡ S>¡\u M¡|sp¡ Ad_¡ î¡›$ NyZhsp kp\¡ dpg Ap`¡ R>¡ Ad¡ M¡X|s A_¡ D`cp¡L$sp hÃQ¡_u L$X$u R>uA¡ s¡_p¡ Ad_¡ Nh® R>¡. L$uip_kh® NyS>fpsdp„ kyfs, Adv$phpv$ `p¡sp_u krh®k iê$ L$fu R>¡ kde bv$gpe füp¡ R>¡ Ðepf¡ NyZhÑp A_¡ î¡›$ dpg_p¡ S>dp_p¡ Aphu füp¡ R>¡. cg¡ Ap`Zp rhõspfdp„ L$uip_kh® _\u `f„sy L„$`_u_¡ ap¡_ L$fu s¡hp 2/4 M¡X|$s_p _pd _„bf gC_¡ s¡d_¡ `|R>p¡ L$¡ qL$ip_kh®_u kp\¡_p¡ sdpfp¡ h¡`pf L$¡hp¡ füp¡ ? L$uip_ kh® 844 844 1068 કૃ ષિ વિજ્ઞાન

ઇન્ક્વાયરી નં- 17

N°pdp¡ap¡_ A¡V$g¡ M¡X$ysp¡_¡ h^y _ap¡ fmsp¡ L$fhp_u rv$ip

N°pdp¡ap¡_ A¡L$ X$¡V$p rX$²h_ L$„`_u R>¡ S>¡ cpfshj®_p M¡X$|sp¡_¡ dp¡bpBg_p dpÝed \u bdZu CÞ¼d L$fhp âp¡Ðkprls L$f¡ R>¡. N°pdp¡ap¡_ h_ õV$p¡` kp¡ëeyi_ Ap`hpdp„ d_¡ R>¡ A¡V$g¡ S> s¡dZ¡ M¡X$|sp¡ dpV$¡ rhQpf A_¡ dprlsu_u _hu bpfu Mp¡gu R>¡. N°pdp¡ap¡_ D`f M¡su B_`yV$ S>¡hp L$¡ S>„sy_piL$, buS>, Mpsf, `pL$ `p¡jZ, k|ÿd sÐhp¡, Ap¡Åfp¡_u kp\¡ kp\¡ fp¡N Æhps_u rfeg V$pCd kgpl `Z Ap`¡ R>¡. s¡d_y„ N°pd ìep`pf auQf Myb hMZpey„ R>¡ . N°pd kgpl, N°pd ìep`pf, N°pd bpTpf, N°pdkcp. A_¡ ky`f akg auQf Ap A¡[àgL$¡i__u rhi¡jsp R>¡, N°pdp¡ap¡__u kp¥\u rhi¡j hps lp¡e sp¡ s¡d_p Üpfp v$f¡L$ Npddp„ N°pd Dv$e A¡N°p¡ k¡ÞV$f Mygi¡ Ðep„\u M¡X$|sp¡_¡ A¡N°p¡ B_`yV$ kp\¡ das kgpl A_¡ `pL$ DÐ`pv$_ h¡QpZ L$fhp_p fõsp bsphi¡ A_¡ h^y cph¡ `¡v$pi_¡ h¡Qhp_u kNhX$sp `Z L$fu Ap`¡ R>¡, sd¡ M¡X$|s lp¡ sp¡ dp¡bpBg Üpfp N°pdp¡ap¡_ A¡à` X$pD_gp¡X$ L$fp¡ A_¡ sd¡ Å¡ h¡`pf kp\¡ M¡X$|sp¡_¡ kpQu kgpl Ap`u M¡X$|sp¡_u Dßrs L$fhp dp„Nsp lp¡ sp¡ N°pd Dv$e dpV$¡ âeÐ_ L$fp¡ L$©rj rhop__u hps L$fu_¡ L$„`_u_y„ f„Nu_ L$¡V$gp¡N rh_p dyëe¡ d„Nphp¡ A_¡ s¡_p ârsr_r^ kp\¡ hps L$fp¡ - 18001236566 ઇન્ક્વાયરી નં- 18

કૃ ષિવિજ્ઞાન ષિ | વર્ષ- ૪૮ | અંક-૫ | જુ ન-૨૦૨૨

17


apd® CÞ`yV

S>du_ s\p `p_ D`f Aphsu Æhps `pL$_¡ _yL$ip_ `lp¢QpX$¡ R>¡ s¡dp„ fnZpÐdL$ L$hQ `yê$ `pX$sp "Sy>X$hp Æ' s\p "Cdpfp' gp¡ÞQ \ey„

ApS> fp¡S> 1960dp„ õ\`pe¡gu A_¡ dy„bCdp„ dy¿e d\L ^fphsu "këaf rdëk rgrdV$¡X$' L„$`_u Üpfp Ap^yr_L$ `pL$ k„fnZ A_¡ õ`¡riepguV$u aqV®$gpCTf DÐ`pv$_ L$fsu A_¡ ap¡çey®g¡i_ V$¡L$_p¡gp¡Æ n¡Ó¡ dp¡Mfp_u L„$`_u Üpfp "Sy>X$hp Æ' s\p "Cdpfp' `¡V$¡ÞV$ ^fphsp âp¡X$L$V$ gp¢Q L$ep®. Cdpfp A¡ S>„sy_piL$ A_¡ `p¡jL$sÐhp¡_y„ k„ep¡S>_ ^fphsy„ X$bëey„. X$u.Æ. V$¡L$_p¡gp¡Æ ^fphsy„ rhð_y„ â\d k„ep¡S>_ R>¡ A¡d këaf rdëk rgrdV$¡X$ L„$`_u_p X$pef¡L$V$f îu kyL$¡sy v$p¡iu kpl¡b¡ S>Zpìey„ ls„y. Bdpfp_p A¡L$ hMs_p D`ep¡N\u `pL$_p d|m_¡ _yL$ip_ L$fsu Æhps. D`fp„s s¡_¡ b¡hX$p gpc \sp lp¡hp\u s¡ dSy>fu_p MQ®dp„ OV$pX$p¡ L$f¡ R>¡ A_¡ kp\¡ kp\¡ R>p¡X$_p Apfp¡Áedp„ ky^pfp¡ \pe R>¡. këaf rdëk rgrdV$¡X$ L„$`_u_p AÐep^yr_L$ k„ip¡^_ A_¡ rhL$pk L$¡ÞÖ Mps¡ rhL$kphhpdp„ Aph¡gp Cdpfp hp¡V$f X$uõ`rk®bg N°¡Þey (X$bëey X$u.Æ.) ap¡çey®g¡i_ `f Ap^pqfs A¡L$ S> A¡àguL$¡i_dp„ S„>sy_piL$, qT„L$ Ap¡L$kpCX$ A_¡ këaf_„y k„ep¡S>_ `yfy `pX$¡ R>¡. Cdpfp _p¡ dpV$¡ A\hp Mpsfdp„ A¡L$f v$uW$ 4 qL$N°p_y„ rdîZ L$fu R„>V$L$ph L$fhp_u cgpdZ R>¡. Sy>X$hp Æ A¡ S„>sy_piL$ k„ep¡S>_ ^fphsy„ X$bëey„ X$u.Æ. s\p X²$peL$¡` V$¡L$_p¡gp¡Æ ^fphsy„ rhð_y„ kp¥â\d k„ep¡S>_ R>¡. Sy>X$hp Æ `pL$dp„ Aphsu

18

કૃ ષિવિજ્ઞાન ષિ | વર્ષ- ૪૮ | અંક-૫ | જુ ન-૨૦૨૨

Cem s\p fk Q|kL$p Æhpsdp„ gp„bp kde ky^u AkfL$pfL$sp ^fphsy„ s\p apev$pL$pfL$ Æhps_y„ fnZ L$fsy„ AÐep^yr_L$ V$¡L$_p¡gp¡Æ X$bëeyX$u.Æ. ap¡çey®g¡i_ s\p X²$peL$¡` ap¡çey®g¡i_ R>¡. S>¡_p Ap¡R>p âdpZ_p h`fpi\u M¡X|$sp¡_¡ kpfy `qfZpd dm¡ R>¡. Sy>X$hp Æ N„^ frls lp¡hp\u h`fpi L$fsp s\p `ep®hfZ_¡ _yL$ip_L$pfL$ _\u. Sy>X$hp Æ _p¡ R„>V$L$ph A¡L$fv$uW$ 200 guV$f `pZudp„ 270 dugu/300 dugu_p âdpZ\u R„>V$L$ph L$fhp_u cgpdZ R>¡. Ap sL$¡ D`[õ\s fl¡gp kp¥fpô²$_p h¡`pfu b„^yAp¡_¡ këaf rdëk rgrdV$¡X$ L„$`_u_p k¡ëk hpCk â¡rkX$ÞV$ fpS>¡ÞÖ AMpZu kpl¡b Üpfp A¡k.A¡d.A¡g. L„$`_u_u AÐep^yr_L$ V$¡L$_p¡gp¡Æ rhi¡ dprlsNpf L$f¡g, kdN° kp¥fpô²$dp„ L$`pk s\p dNamu_p `pL$dp„ këaf s\p qT„L$_p kyÿdsÐhp¡_u DZ` hfspB flu R>¡. S>¡_p L$pfZ¡ DÐ`pv$_dp„ OV$pX$p¡ _p¢^pe¡g R>¡ s¡d L$`„_u_p âp¡XL$V$ d¡_¡S>f A„S>_u d_bk Üpfp h¡`pfu b„^yAp¡_¡ kdsp¡g `p¡jZ s\p S>du__u amÖy`sp h^pfhp kyQh¡g. M¡X|$sp¡_¡ Sy>X$hp Æ s\p Cdpfp _p D`ep¡N\u `pL$dp„ Aphsu Æhps kpd¡ kpfy„ fnZ A_¡ kpfy„ DÐ`pv$_ dm¡ R>¡. કૃ ષિ વિજ્ઞાન


L©$rj V$¡L$_p¡gp¡Æ këaf rdëk rgrdV$¡X$, dy„bC Ýhpfp ep¡Åe¡g

cpfs_p¡ kh® â\d L$©rj_p¡hp fu` V$¡L$_p¡gp¡Æ k¡ÞV$f_p¡ iycpf„c këaf rdëk rgrdV$¡X$, dy„bC Üpfp `pg_`yf Mps¡ _hp A¡`uA¡dku dpL$£V$dp„ spfuM 15 d¡, 2022 frhhpf_p fp¡S> cpfsdp„ kh®â\d L$©rj_p¡hp fu` V$¡L$_p¡gp¡Æ k¡ÞV$f_u iycpf„c L$fu_¡ M¡X$|sp¡ dpV$¡ Myëgy„ dyL$hpdp„ Apìey„ lsy„ S>¡dp„ 500 \u `Z h^pf¡ M¡X$|sp¡A¡ gpc gu^p¡ lsp¡. M¡X$|sp¡_p lpg_p dy¿e âñp¡ A_¡ kde_u dp„N kp\¡ D`ep¡Ndp„ g¡hpsu Ah_hu V$¡¼_p¡gp¡Æ A_¡ `ep®hfZ_p rlsdp„ M¡X$|sp¡_¡ L$©rj_p¡hp fu` V$¡L$_p¡gp¡Æ k¡ÞV$f Üpfp A`psu dy¿e k¡hpAp¡ S>¡hu L$¡, S>du__u QL$pkZu A_¡ s¡ Ap^prfs `pL$dp„ Mpsf_u cgpdZ, X$²p¡_ Ýhpfp `pZudp„ Ap¡Nmsp Mpsfp¡_p¡ s\p fpkperZL$ v$hpAp¡_p¡ R>„V$L$ph, buS>_u dphS>s, lhpdp__u ApNplu, M¡X$|s spgud S>¡hu AÞe kyrh^pAp¡ `|fu `pX$hp L$pe®fs L$fhpdp„ Apìey„.

dpV$¡ A¡kA¡dA¡g V$ud_¡ âp¡Ðkpl_ `|{„ `X$éy„ lsy„. A¡`uA¡dku Q¡fd¡_, `pg_`yf îu aspcpC ^pfuep Üpfp b_pkL$p„W$p Ɖp_p M¡X$|sp¡_¡ k¡hpAp¡ `|fu `pX$hp bv$g A¡kA¡dA¡g V$ud_p¡ Apcpf dpÞep¡. L$pe®¾$d_p A„sdp„ fd¡icpC fbpfu, A¡¼k¡L$éyV$uh `pg_`yf Üpfp M¡X$|sp¡ A_¡ dl¡dp_îuAp¡ _p¡ Apcpf dp_u, M¡X$|sp¡_¡ L$©rj_p¡hp fu` V$¡L$_p¡gp¡Æ k¡ÞV$f_p L$d®Qpfu X$p¸. L$íe` `V$¡g, A¡¼k¡L$éyV$uh, âp¡S>¡¼V$ V$¡L$ k¡ÞV$f s\p AprijcpC fbpfu, A¡dX$uAp¡_p¡ `rfQe L$fphu X²$p¡__y„ âÐen âv$i®_ L$fu L$pe®¾$d_u `yZp®lysu L$fu lsu.

îu sygkuv$pk `V$¡g, Apf.A¡k.A¡d. NyS>fps, Üpfp kp¥_¡ AphL$pfu Ap L$pe®¾$d_u iê$Aps L$fhpdp„ Aphu lsu. Ðepfbpv$ îu rls¡i `V$¡g, hu.`u. dpL$£rV$„N, X$p¸. A¡. ey. `fpkfp, bu.A¡Q. `ròd cpfs, s\p îu dl¡i kp¡_hp_¡, A¡k.A¡d. X$uÆV$g dpL$£rV$„N Üpfp M¡X$|sp¡_¡ L$©rj_p¡hp fu` V$¡¼_p¡gp¡Æ k¡ÞV$f Üpfp D`gæ^ k¡hpAp¡ A_¡ s¡_p\u \sp apev$p `f âL$pi `pX$hpdp„ Apìep¡ lsp¡. Ðepfbpv$ L$pe®¾$d_p dy¿e dl¡dp_ X$p¸. Apf. A¡d. Qp¥lpZ, L$yg`rs, A¡k.X$u.A¡.ey., kfv$pfL$©rj_Nf Üpfp M¡sudp„ h^y `X$sp fpkperZL$ Mpsf A_¡ S„>sy_piL$ v$hpAp¡_p h^y D`ep¡N\u M¡X$|sp¡_u S>du_dp„ \su ApX$ Akfp¡\u dprlsNpf L$fu_¡ s¡_p DL$¡g õhê$`¡ L$©rj_p¡hp fu` V$¡L$_p¡gp¡Æ k¡ÞV$f_y„ r_v$£i_ L$ey¯ lsy„ sv$¹D`fp„s X$p¸. A¡.A¡d.`pfMuep, r_h©s h¥opr_L$ Üpfp S>du_dp„ D`ep¡Nu `p¡jL$ sÐhp¡ A_¡ s¡_u DZ`\u \su Akf rhj¡ M¡X$|sp¡_¡ op_ Apàey„ lsy„. këaf rdëk rgrdV$¡X$ L„$`_u_p â¡rkX$¡ÞV$, k¡ëk îu Apf. A¡d. AMpZu Üpfp M¡X$|sp¡_¡ k¡hpAp¡ `|fu `pX$hp કૃ ષિ વિજ્ઞાન

ઇન્ક્વાયરી નં- 19

કૃ ષિવિજ્ઞાન ષિ | વર્ષ- ૪૮ | અંક-૫ | જુ ન-૨૦૨૨

19


âep¡N

`pL$ k„fnZ dpV$¡_u âQrgs `ÙrsAp¡ \pe sp¡ D`f-D`f\u hpYu afu S>du__¡ D`f `p\fu v$¡hp\u c¡S> kQhpe R>¡. S>du_ amv$³` b_¡ R>¡, `pL$ s„v$yfõs fl¡ R>¡. S>du__u amv$³`sp h^sp„ L$yv$fsu fus¡ Æhps_y„ r_e„ÓZ \pe R>¡. ◼ ka¡v$ dpMu A¡L$ S>rV$g âL$pf_u Q|rkep Æhps R>¡. Ap Æhps fpkperZL$ v$hpAp¡ kpd¡ TX$`\u ârsL$pfL$ i[¼s L$¡mhu g¡ R>¡. S¡\u iL$é lp¡e Ðep„ ky^u S>¥rhL$ v$hpAp¡ `ÙrsAp¡_p¡ D`ep¡N \pe s¡ h^y rlsphl R>¡. ◼ v$rnZ NyS>fps rhõspfdp„ syh¡f_p `pL$dp„ kyL$pfp_p r_e„ÓZ dpV$¡ L$p¡lhpe¡gp R>prZep Mpsfdp„ h©rÙ `pd¡gp V$²peL$p¡X$dp„ lfÆA¡_d_u_p¡ D`ep¡N L$fhp\u AkfL$pfL$ `rfZpd dm¡ R>¡.

◼ ka¡v$dpMu `p__u _uQ¡ flu fk Q|ku `pL$_¡ _yL$kp_ `lp¡„QpX$¡ R>¡. _ud s¡g_p¡ `p__u _uQ¡_u k`pV$uA¡ R>„V$L$ph L$fhp\u apev$p¡ \sp¡ lp¡e R>¡. ka¡v$ dpMu `ump f„N\u ApL$rj®s \su lp¡e R>¡. S¡\u `ump f„N_p Ny„v$rfep `¡`f_p¡ D`ep¡N L$fhp\u `Z r_e„ÓZ L$fu iL$pe. M¡sfdp„ rdî`pL$ M¡su `Ùrs A\hp _]v$Z dy¿e `pL$_¡ _yL$kp_ _ L$f¡ A¡d ENhp v$¡hy„. Apd L$fhp\u rdÓ rL$V$L$p¡ TX$`\u rhL$k¡ R>¡. Opk dp¡V$y„

◼ R>pi_p g¡L$V$p¡`k b¡L$V$¡rfep M|b ANÐe_p R>¡. ayN-L$uV$L$ A_¡ Bem r_e„ÓZ dpV$¡ bÅf_u dp¡„Opdp„ dp¡„Ou v$hp R>p„V$hp R>sp„ kp{„ r_e„ÓZ \sy„ _\u, s¡_u kpd¡ dpÓ hpku R>pi R>p„V$hp\u M|b apev$p¡ \pe R>¡. QZp, L$`pk, OJ, syh¡f, V$¡V$u, sfb|Q, c]X$p S>¡hp ipL$cpÆdp„ fp¡NQpfp¡ lp¡e Ðepf¡ R>pi AkfL$pfL$ kprbs \pe R>¡. ◼ R>pi_¡ S>|_p dpV$gpdp„ cfu_¡ D52\u b„^ L$fu DL$fX$pdp„ 15\u 25 rv$hk fpMu d|L$hp\u s¡ kX$u_¡ L$uV$ ârsfp¡^L$ b_u Åe R>¡. 20 rv$hk bpv$ Ap hpku R>pi A¡L$ `„`dp„ 250\u 50 rdgu g¡M¡ R>p„V$hp\u Bem A_¡ Q|rkep Æhps_y„ r_e„ÓZ \pe R>¡. `pL$_u h©rÙ A_¡ rhL$pk kpfp¡ \pe R>¡. Ap R>pi_u kp\¡ `„` rv$W$ 50 rdgu g]bp¡mu_y„ s¡g (Öpìe) R>p„V$hp\u Q|rkep Æhps_y„ r_e„ÓZ Myb AkfL$pfL$ fus¡ \pe R>¡. ◼ dNamudp„ ayN A_¡ dy„X$p lp¡e Ðepf¡ A¡L$ `„`dp„ g]bp¡mu_y„ 50 rdgu s¡g A_¡ A_¡ 500 rdgu R>pi A¡L$ `„`dp„ cfu _p¡Tg L$pYu R>p¡X$_p dym rhõspfdp„ Ap`hp\u M|b apev$p¡ \pe R>¡.

20

કૃ ષિવિજ્ઞાન ષિ | વર્ષ- ૪૮ | અંક-૫ | જુ ન-૨૦૨૨

◼ fpkperZL$ Öpìep¡ hp`ep® hNf dpÓ hpku R>pi, Np¥d|Ó_p¡ D`ep¡N L$fhp\u d^dpMu_u k„¿ep h^¡ R>¡ A_¡ agu_uL$fZ h^sp„ DÐ`pv$_ h^y dm¡ R>¡. Ap âpL$©rsL$ Öìep¡ hp`fhp\u S>du__u amv$³`sp h^¡ R>¡ A_¡ ipL$cpÆ amp¡_u duW$pi h^¡ R>¡.

◼ Ap„sf`pL$ sfuL$¡ fS>L$p_y„ hph¡sf L$fhp\u gpg v$prmep bly Aph¡ R>¡ S>¡ dp¡gp¡ A_¡ ka¡v$ dpMu_p HX$p_y„ fnZ L$fu kp{„ S>¥rhL$ r_e„ÓZ L$f¡ R>¡. lb®g DÐ`pv$_p¡ kdep„sf¡ kss AS>dphsp fl¡hy„.

કૃ ષિ વિજ્ઞાન


N©l gÿdu

L$fdv$p_u d|ëehr^®s b_phV$p¡ L$fdv$p A¡L$ âL$pf_u ky„v$f A_¡ gpg L$gf_u b¡fu R>¡. Ap am Qp¡dpkp v$rfdep_ Å¡hp dm¡ R>¡. L$fdv$pdp A¡ Þ V$uAp¡ ¼ kuX$¡ _ V$k A_¡ rhV$pdu_ "ku' âQyf dpÓpdp„ dp¡S>yv$ lp¡e R>¡. L$fdv$p kõsy„ A_¡ `p¡[ôL$ NyZp¡\u cf`yf lp¡hp\u Apfp¡Áe dpV$¡ Myb S> apev$pL$pfL$ R>¡. L$fdv$p_u M¡su dÝeâv$¡i, fpS>õ\p_, NyS>fps A_¡ rblpf fpÄep¡dp„ \pe R>¡. L$fdv$p dp¡V$p cpN¡ hpX$ dpV$¡ hph¡sf L$fhpdp Aph¡ R>¡. S>¡\u c|„X$, fp¡T S>¡hp M¡su_¡ _yL$ip_ L$fsp S>„syAp¡ M¡sfdp„ _p Oyku iL$¡. L$fdv$p õhpv$dp„ bly S> MpV$p lp¡e R>¡ S>¡_p L$pfZ¡ gp¡L$p¡ Mphpdp Ap¡R>p¡ D`ep¡N L$f¡ R>¡ `Z A¡_p\u S>yv$u S>yv$u b_phV$p¡ b_phu iL$pe R>¡. L$fdv$p_y„ `p¡[ôL$ d|ëe - (ârs 100 N°pd) `p¡jL$ sÐh âdpZ EÅ® 42 rL$gp¡ L$¥gfu L$pbp£lpCX$²¡V$ 33 N°pd âp¡V$u_ 1 N°pd `p¡V$¡ried 138 rdN°p L$¡[ëied 21 rdN°p rhV$prd_ "ku' 11 rdN°p apCbf 1 rdN°p

N©lgÿdu îudsu bbusp fpdr_hpk, rhje r_óZp„s (N©l rhop_) L$©rj rhop_ L$¡ÞÖ, dl¡kpZp X$p¡. Apf.A¡. `V$¡g hrf› h¥opr_L$ A_¡ hX$p L$©rj rhop_ L$¡ÞÖ, dl¡kpZp કૃ ષિ વિજ્ઞાન

L$fdv$p_u

rhrh^

b_phV$p¡

:

1) L$fdv$p Åd : kpdN°u: L$fdv$p- 750 N°pd Mp„X$ 1 rL$N°p kpCrV$²L$ A¡rkX$ 1 QdQu

(5) OV$ \pe A¡V$g¡ `pZudp„ V$u`| _pMp¡ Å¡ V$u`| b„^pe¡gy„ fl¡ sp¡ s¥epf. (6) A¡L$ L$pQ_u bp¡V$gdp„ S>¡gu cfu W$„X$u \hp d|L$p¡. W$„X$u \C Åe A¡V$¹g¡ YpL$Z b„^ L$fp¡.

fus : (1) L$fdv$p_¡ Qp¡Mp `pZu\u ^p¡C_¡ â¡if L$yL$fdp„ bpau gp¡. (2) QpfZu\u bpa¡gp L$fdv$p_p¡ `ë` S>yv$p `pX$p¡. (3) s¥epf `ë`dp„ Mp„X$ Dd¡fu N¡k `f Nfd L$fhp dyL$p¡. (4) kpCrV$²L$ A¡rkX$ Dd¡fp¡ A_¡ W$„X$p `X$hp v$p¡. (5) s¥epf Åd W$„X$p¡ L$fu_¡ L$pQ_u bp¡V$gdp„ cfu gp¡. 2) L$fdv$p S>¡gu kpdN°u: L$fdv$p = Mp„X$ = kpCrV$²L$ A¡rkX$ =

1rL$N°p 700 N°pd 1 N°pd

L$fdv$p_y„ A\pÏ„ : kpdN°u : L$fdv$p gpg dfQy„ lmv$f hrfepmu d¡\u : `umu kfkh s¡g AS>dp¡ tlN duW$y

500 N°pd 20 N°pd 20 N°pd 30 N°pd 20N°pd 20 N°pd 200 N°pd 10 N°pd 5 N°pd õhpv$ âdpZ¡

fus :

fus :

(1) L$fdv$p_¡ Qp¡Mp `pZu\u ^p¡C gp¡. (2) s¡d_¡ AX$^p L$p`u A_¡ buS> v$|f L$fp¡ (3) s`¡gudp„ `pZu gC_¡ L$fdv$p_¡ DL$pmp¡. (4) DL$pm¡gp L$fdv$p_¡ A¡L$ kysfpD L$`X$dp„ _pMu fk _usfhp dpV$¡ gV$L$phu v$p¡. fk bfpbf _usfu Åe A¡V$¹g¡ A¡S> s`¡gpdp„ Mp„X$ _pMu_¡ N¸k D`f Nfd L$fhp dyL$p¡. s¡_¡ lgphsp flp¡

(1) spÅ L$fdv$p `k„v$ L$fp¡. ^p¡C_¡ k|L$hu v$p¡. (2) L$fdv$p_¡ b¡ cpNdp„ L$p`u gp¡ A_¡ buS> v$|f L$fp¡. (3) `umu kfkh, AS>dp¡ A_¡ d¡\u_¡ A¡L$ L$YpCdp„ \p¡X$u hpf Nfd L$fp¡. W$„X$p¡ `pX$u `R>u rdÿQfdp„ A^L$Qfp¡ v$mu gp¡. (4) L$YpCdp„ s¡g Nfd L$fp¡. (5) Nfd s¡gdp„ L$fdv$p, tlN, lmv$f, _pMu rdn L$fp¡ A_¡ kp\¡ kp\¡ b^p dkpgp, duW$y„ A_¡ gpg dfQy„ rdn L$fu_¡ bfpbf lgphsp flp¡. (6) N¡k b„^ L$fu_¡ A\pÏ„ W$„X$y `pX$u `R>u L$pQ_u bp¡V$gdp„ cfu gp¡

કૃ ષિવિજ્ઞાન ષિ | વર્ષ- ૪૮ | અંક-૫ | જુ ન-૨૦૨૨

21


d__u hps

-Æs¡ÞÖ `V$¡g - 94277 18035

L$`pk buepfZp¡_u `k„v$Nu `qf[õ\rs âdpZ¡ L$fp¡. _dõL$pf M¡X$|s rdÓp¡, Ap` kh£ fpku kuX$¹k L$„`_u_¡ hjp£\u ÅZp¡ S> R>p¡ S>¡ L$`pk_p DÐL$©ô rbepfZ_p k„ip¡^_ L$fu_¡ Ap`_¡ DÃQ NyZhÑp_p Ap¡R>p MQ£ h^y DÐ`pv$_ Ap`sp rbepfZp¡ Ap` ky^u `lp¡„QpX$¡ R>¡. S>¡ spS>¡sfdp„ 50 hj®dp„ âh¡i L$fhp S>C flu R>¡. Ap` kh£ ÅZp¡ R>p¡ L$¡ Ap`_u b^p_u S>du_, r`es ìehõ\p AgN AgN R>¡. s¡_¡ A_yê$` \C_¡ S> fpku kuX$¹k Üpfp M¡X$|sp¡ dpV$¡ k„`|Z® kdp^p_ L$pe®¾$d s¥epf L$f¡g R>¡. Ap L$pe®¾$d A„sN®s Ap`_u S>ê$rfeps A_ykpf fpku kuX$¹k_u b^u h¡fpeV$u Ap âdpZ¡ R>¡. `rf[õ\rs : • `ues `fuõ\usu dpV$¡ fpku 659, fpku d¡ÆL$, fpku 2, fpku d¡‚p, fpku âpCd, RCH 797 • hfkpv$ A^pfus cpf¡ S>du_- fpku 659, fpku d¡ÆL$, fpku d¡‚p, fpku âpCd • hfkpv$ Ap^pfus dÝed \u lëL$u S>du_- fpku _uep¡, fpku 779, RCH 797 • bu_ `ues cpf¡ S>du_- fpku 659, fpku d¡ÆL$, fpku d¡‚p, fpku âpCd

RCH 659 1. dp¡V$p A_¡ hS>_v$pf Æ„X$hp 2. rhZhpdp„ kfm

• bu_ r`es lëL$u S>du_ - fpku _uep¡, fpku 779, fpku 797

3. dÝed rv$hkp¡dp„ `pL$¡

lh¡ sdpfu S>ê$rfeps dyS>b_u h¡fpeV$u `k„v$ L$fu s¡_y„ hph¡sf L$fu sd¡ kp{„ DÐ`pv$_ d¡mhu iL$p¡ R>p¡.

5. h^y DÐ`pv$_

4. riepmy `pL$ dpV$¡ ep¡Áe

fpku r_ep¡ 1. rMgpdym hpmu Ås lp¡hp_p gu^¡ rhjd `rf[õ\rsdp„ `Z V$L$u iL$¡ R>¡. 2. s¡dS> Ap Åsdp„ kss apg Å¡hp dm¡ R>¡. 3. Q|kuep Æhps kpd¡ ârsL$pf R>¡. S>¡\u v$hp_p¡ MQ® `Z Ap¡R>p¡ \pe R>¡. 4. hS>_v$pf L$`pk Å¡hp dm¡ R>¡ A_¡ rhZhpdp„ `Z A¡L$ v$d kfm R>¡. 5. R>p¡X$ A¡L$v$d gugp¡ fl¡ R>¡. 6. _uQ¡\u A_¡ h^y tS>X$hp g¡hp_u ndsp R>¡. 7. h^y DÐ`pv$_ Ap`hp_u ndsp ^fphsu h¡fpeV$u R>¡.

Ap hj£ fpku L$` „ _u_p rbepfZ OZp b^p M¡X$s | p¡A¡ hl¡gu hphZu `Z L$fu lsu S>d ¡ p„ M¡X$s y rdÓp¡_¡ MybS> kpfp¡ DNphp¡ Å¡hp dm¡g R>.¡

Rasi Magic

RCH 797

dp¡V$p A_¡ hS>_v$pf Æ„X$hp

sp¡ lh¡ fpl k¡_u Å¡hp¡ R>p¡ ApS>¡S> fpku L$„`_u_p rbepfZ gC h^y DÐ`pv$_ d¡mhp¡.

rhZhp dp„ kl¡gy

hl¡gu `pL$su Ås A_¡ My‰p¡ R>p¡X$, h^y DÐ`pv$_, V$|„L$p Npmp_p hph¡sf dpV$¡ A_yL$|m,

h^y dprlsu dpV$¡ Adpfp¡ k„`L$® L$fhp rh_„su. Æs¡ÞÖ `V$¡g, rfrS>ep¡_g ¾$p¡` d¡_¡S>f, NyS>fps

22

Æ„X$hp _p¡ hS>_ h^pf¡, h^y DÐ`pv$_ R>¡‰¡ ky^u gugp¡ R>p¡X$

gugu `p¡`V$u kpd¡ kl_iug, h^y Æ„X$hp gpNhp_u ndsp

Qykuep Æhps kpd¡ kl_iug

કૃ ષિવિજ્ઞાન ષિ | વર્ષ- ૪૮ | અંક-૫ | જુ ન-૨૦૨૨

ઇન્ક્વાયરી નં- 22

કૃ ષિ વિજ્ઞાન


L$©rj op_

ગની પટે લ -૯૮૭૯૪ ૨૭૭૭૧

S>¥rhL$ `pL$k„fnZ A_¡ `pL$`p¡jZ Mpdiy„ M¡X$|sp¡ dpV$¡ ApV$gy„ Mpk M¡su_p ìehkpedp„ hphZu A¡V$g¡ kp¥\u dp¡V$p¡ sl¡hpf L$lu iL$pe hphZu gpeL$ hfkpv$ \pe A_¡ M¡X$|sp¡_¡ S>¡ Ap_„v$ lp¡e A¡hp¡ Ap_„v$ L$p¡C sl¡hpfdp„ lp¡sp¡ _\u L$pfZ L$¡ hphZu A¡ M¡su ìehkpe_p¡ `pep¡ R>¡ dpV$¡ Ap_„v$ lp¡hp¡ õhcprhL$ R>¡. hphZu \pe L$¡ sfs M¡su `pL$p¡dp„ Aphsp fp¡N A_¡ Æhps_p ìehõ\p`_ dpV$¡_u s¥epfu `Z iê$ \su lp¡e R>¡ Ap^yr_L$ M¡sudp„ ApNp¡s{„ Apep¡S>_ M|b S> dlÐh ^fph¡ R>¡ A_¡ A¡ lp¡hy„ `Z M|b S>ê$fu R>¡. dNamu A_¡ L$`pk_p `pL$dp„ Ap`Zp„ M¡X$|sp¡ M|b kfk ApNp¡s{„ Apep¡S>_ L$fsp lp¡e R>¡ S>¡ M¡X$|s rdÓp¡_¡ `pZu_u kyrh^p lp¡e s¡ Ap bß¡ `pL$_y„ hfkpv$ `l¡gp hl¡gy„ hph¡sf L$fsp lp¡e R>¡ A_¡ S>¡hp¡ hfkpv$ \pe L$¡ sfs s¡dp„ dphS>s iê$ \C S>su lp¡e R>¡ Ap`Zp„ fpÄedp„ dNamu_p `pL$_y„ Äep„ ApNp¡s{„ hph¡sf \ey„ lp¡e Ðep„ lh¡ S>¡hp¡ hfkpv$ \pe L$¡ sfs dp¡_uV$f Ap`hp_p¡ kde \C Nep¡ lp¡e R>¡ lpgdp„ S>¡ dNamu ENu NC R>¡ s¡_¡ ka¡v$ a|N\u bQhp dpV$¡ dp¡_uV$f 1 rhOpdp„ 250 N°pd dyS>b r`es `pZu kp\¡ A\hp hfkpv$ \C Nep¡ lp¡e A_¡ `p„l cu_u lp¡e sp¡ k¡ÞÖue `v$p\® kp\¡ dp¡_uV$f rd¼k L$fu dNamu_p R>p¡X$_p \X$_u bpS>ydp„ Ap`hp_u cgpdZ R>¡ L$pfZ L$¡ 30 rv$hk_p¡ `pL$ \pe `R>u ka¡v$ a|N_p¡ D`Öh iê$ \C S>sp¡ lp¡e

કૃ ષિ વિજ્ઞાન

R>¡ dpV$¡ Ap fp¡N\u bQhp dpV$¡ Ap`Z¡ ApNp¡sfp D`pe sfuL$¡ dp¡r_V$f_p¡ â\d X$p¡T S>¡V$gp¡ b_¡ s¡V$gp¡ hl¡gp¡ Ap`hp¡ S>ê$fu R>¡. Ap`Z¡ kp¥ ÅZuA¡ R>uA¡ L$¡ ka¡v$ a|N_p r_e„ÓZ dpV$¡ dp¡_uV$f A¡L$ dpÓ D`pe R>¡ A¡V$g¡ Ap D`pe cygpe _rl s¡ S>ê$fu R>¡ A_¡ lp dp¡r_V$f_p¡ buÅ¡ X$pT ¡ 50 \u 60 rv$hk_p¡ `pL$ \pe Ðepf¡ Ap`hp_u cgpdZ R>¡ A¡V$g¡ A¡ dyS>b Apep¡S>_ L$fhy„ rls cey¯ L$lh ¡ pe.Ap kp\¡ L$`pk_p `pL$dp„ Aphsp¡ d|m_p¡ L$pl¡ hpfp¡ `Z Ap`Z_¡ v$f hj£ l¡fp_ L$f¡ R>¡ s¡_p r_e„ÓZ dpV$¡ `Z dp¡_uV$f MyS> gp„bpNpmp_p¡ D`pe Ap`¡ R>¡ A¡V$g¡ L$`pk hphsp M¡X$s | rdÓp¡A¡ rh^p v$uW$ 250 N°pd dp¡r_V$f_¡ ep¡Áe âdpZ\u `ç`dp„ rd¼k L$fu \m¡ \m¡ X$Þ¡² QuN L$fhp\u M|b kp{„ `rfZpd d¡mhu iL$pe R>.¡ Ap D`fp„s dNamu A_¡ L$`pkdp„ ka¡v$ dy„X$p_p r_e„ÓZ dpV$¡ dp¡r_V$f_u kp\¡ bpep¡kp¡ãV$ 250 N°pd/rh^p_p âdpZ\u S>du_dp„ Ap`u iL$pe R>¡ Ap`Z¡ kp¥ ÅZuA¡ R>uA¡ L$¡ ka¡v$ dy„X$p_p gp„bpNpmp_p r_e„ÓZ dpV$¡ bpep¡kp¡ãV$ kp¥\u DÑd A_¡ âdpZdp„ kp¥\u kõsp¡ D`pe R>¡ dpV$¡ dp¡_uV$f A_¡ bpep¡kp¡ãV$ S>¡V$gy„ b_¡ s¡V$gy„ hl¡gy„ hp`fhp cgpdZ R>¡. v$f¡L$ Qp¡dpky„ `pL$dp„ S>¥rhL$ `pL$ `p¡jZ `Z M|b

ઇન્ક્વાયરી નં- 23

S> ANÐe_p¡ dyØp¡ lp¡hp\u S>du_dp„ `|fsp¡ c¡S> Aphu Nep `R>u sfs bpep¡raëX$ v$pZpv$pf Mpsf 1 A¡L$fdp„ 8 rL$gp¡ A\hp bpep¡raëX$ L$p¡çbp¡ NPK `phf 1 A¡L$fdp„ 3 \u 4 rL$gp¡ hp`fhp_u cgpdZ R>¡ Ap Mpsf `Z M|b S> g„bpNpmp_y„ `p¡jZ Ap`¡ R>¡ A_¡ lpg_u kO_ M¡sudp„ S>¥rhL$ Mpsf_y„ dlÐh M|b S> R>¡ S>¥rhL$ Mpsf hp`fhp\u S>du_dp„ `X$¡gp L$¡ Ap`Z¡ Ap`¡gp AÞe Mpsf_p¡ R>p¡X$ L$pe®nd D`ep¡N L$fu iL$¡ R>¡ dpV$¡ Ap Mpsf M|b S> ANÐesp ^fph¡ R>¡. Ap D`fp„s v$f¡L$ Mpdiy„ M¡X$|s rdÓp¡A¡ `p¡sp_p v$f¡L$ tL$dsu `pL$dp„ dpeL$p¡Tp¡_ A¡L$ A¡L$fdp„ 100 N°pd_p X$p¡T\u hp`fhy„ Å¡CA¡ L$pfZ L$¡ dpeL$p¡Tp¡_ Ap`Zp„ tL$dsu `pL$ dpV$¡ M|b S> ANÐe_y„ S>¥rhL$ Mpsf R>¡ S>¡ R>p¡X$_p s„syd|m_p¡ Av$cys rhL$pk L$f¡ R>¡, S>du_dp„ `X$¡gp Agæe sÐhp¡_¡ gæe b_phu R>p¡X$_¡ Ap`¡ R>¡ s¡d S> Apmiy„ sÐhp¡_¡ A¡L$ S>ÁepA¡\u buÆ S>ÁepA¡ l¡fpa¡fu L$fu R>p¡X$_p d|m rhõspf ky^u `lp¡„Qpm¡ R>¡ A_¡ S>du_dp„ c¡S> k„N°l i[¼s h^pf¡ R>¡ s¡d S> R>p¡X$_¡ fp¡N ârsL$pfL$ i[¼s âv$p_ L$f¡ R>¡ A_¡ hmu dpeL$p¡Tp¡_ _p¡ apev$p¡ Ap`Z_¡ b¡ \u ÓZ rkT_ ky^u dmsp¡ fl¡ R>¡.dpV$¡ v$f¡L$ Mpdiy„ M¡X$|s_¡ `p¡sp_p `pL$dp„\u h^y DÐ`pv$_ g¡hp dpV$¡ S>¥rhL$ `pL$ k„fnZ A_¡ S>¥rhL$ `pL$ `p¡jZ dpV$¡ ApV$gy„ Apep¡S>_ L$fhy„ M|b S> S>ê$fu R>¡.

કૃ ષિવિજ્ઞાન ષિ | વર્ષ- ૪૮ | અંક-૫ | જુ ન-૨૦૨૨

23


L„$`_u ÞeyT

Qp¡dpky `pL$ dpV$¡ r_^u_p DÑd buS>_u `k„v$Nu _dõL$pf M¡X$ysrdÓp¡, Aph_pf Qp¡dpky L$¡hy \i¡ A¡hp¡ v$f¡L$ M¡X$ys rdÓp¡ _¡ rhQpf Aphsp¡ lp¡B R>¡. lhpdp_ Mpsp_u ApNplu A_ykpf v$¡idp Qp¡dpkp_y kdekf ApNd_ \B S>i¡ sp¡ Ap hj£ `Z Mfua`pL$p¡_y rh¾$du hph¡sf \hp_p¡ A„v$pS> R>¡. s¡\u M¡X$ysp¡_u S>ê$rfepsp¡ Ýep_dp fpMu_¡ r_^u rkX$¹k M¡X$|sp¡_p rls dpV$¡ ld¡ip L$pe®fs fl¡g R>¡. r_^u rkX$¹k sfa\u DÃQ L$np_p A_¡ Ap„sffp[ô²e g¡hg_p rbepfZp¡ M¡X$ysp¡_¡ dmu fl¡ s¡ dpV$¡ kss âeÐ_ L$fsp füp R>uA¡. sp¡ M¡X$|s rdÓp¡ Ap Qp¡dpky kuT_dp `Z dbgM DÐ`pv$_ d¡mhhp dpV$¡ DÑd rbepfZ_u `k„v$Nu L$fhu MybS> S>ê$fu R>¡. sp¡ kp\ Adpfp¡ A_¡ rhL$pk sdpfp¡. sp¡ Qpgp¡ hl¡gu sL$¡ r_^u kp\¡ Å¡X$pC DÑd NyZhÑp hpmy rbepfZ hp`fu_¡ Aph_pf Qp¡dpky rkT_dp h^y DÐ`pv$_ d¡mhp¡. hs®dp_ kde_¡ Ýepdp fpMu_¡ L$„`_u `pk¡ DÃQ NyZhsp ^fphsp rbepfZp¡ S>¡hp L$¡ dNamu, kp¡epbu_, dN, AX$v$, sg, dL$pB, X$y„Nmu, bpS>fp¡, rv$h¡gp, syh¡f, X$p„Nf s¡dS> fS>L$p bpS>fu, Nd Nyhpf hN¡f¡_u h^| A_¡ NyZhsp kcf DÐ`pv$_ Ap`su Åsp¡ D`gå^ R>¡.

r_^u 777

r_^u 999

A¡f„X$pdp„ syg_p A¡ bÅf cph A` \ep R>¡ S>¡_p gu^¡ `f„`fpNs A¡f„X$p hph¡sf_p b¡ëV$ rhõspf D`fp„s AÞe rhõspfdp„ A¡f„X$p hph¡sf h^i¡. hs®dp_ kde_¡ Ýepdp fpMu_¡ L$„`_u `pk¡ DÃQ NyZhsp ^fphsp rv$h¡gp rbepfZ fukQ® Ås r_^u 777 , r_^u 999 , A_¡ krV$®apCX$ Åsp¡ GCH 2, GCH 4, GCH 7, GCH 8 D`gå^ R>¡.

• • • • • • • •

• • • • • • • •

24

કૃ ષિવિજ્ઞાન ષિ | વર્ષ- ૪૮ | અંક-૫ | જુ ન-૨૦૨૨

\X$_p¡ f„N gpg kyL$pfp kpd¡ h^y ârsL$pfL$ Ås R>p¡X$_u JQpC 165-175 k¡du dy¿e dpm_u g„bpC 95-100 k¡du Np¥Z dpm_u g„bpC 55-65 k¡du dpm_u k„¿ep 16-20 `pL$hp_p rv$hkp¡ 210-215 DÐ`pv$_ ndsp 2000-2200 rL$gp¡/ A¡L$f

\X$_p¡ f„N gpg kyL$pfp kpd¡ h^y ârsL$pfL$ Ås R>p¡X$_u JQpC 160-170 k¡du dy¿e dpm_u g„bpC 90-95 k¡du Np¥Z dpm_u g„bpC 50-60 k¡du dpm_u k„¿ep 15-18 `pL$hp_p rv$hkp¡ 215-225 DÐ`pv$_ ndsp 1800-2000 rL$gp¡/ A¡L$f ઇન્ક્વાયરી નં- 24

કૃ ષિ વિજ્ઞાન


dfQu_u M¡su

dfQu `pL$_u h¥opr_L$ M¡su `Ý^rs

dfQu_u M¡su îu.bu.L$¡. `V$¡g A_¡ X$p®.Apf.A¡. `V$¡g, L$©rj rhop_ L$¡ÞÖ, NZ`s eyr_hrk®V$u, dl¡kpZp

કૃ ષિ વિજ્ઞાન

^{ dpV$¡ S>du__u `k„v$Nu : S>du_ kfMu âshpmu, k`pV$, kpfp _uspfhpmu, JQu S>Áep `k„v$ L$fhu. t_ v$Z, fp¡N, L$uV$L$, A_¡ L$©rd dyL$s S>du_ `k„v$ L$fhu. `ues_u kNhX$ hpmu S>du_ `k„v$ L$fhu.

buepfZ sZpC _ Åe s¡ dpV$¡ â\d r`es lmhy A\hp Tpfp\u Ap`hy. S>ê$f âdpZ¡ t_v$pdZ, `ues, Mpsf A_¡ `pL$ k„fnZ_y„ Apep¡S>_ L$fhp\u 40 \u 4` rv$hk¡ s„v$yfõs O{ fp¡`hpgpeL$ s¥epf \i¡.

S>du__u s¥epfu : S>du_dp„ fpb]N L$fhy - bpS>fu, hfuepmu L$¡ fpeX$p_p fpX$p S>du_ D`f AX$^p¡ ayV$ \f L$fu kmNphy. lm\u b¡ ÓZ M¡X$ L$fu S>X$uep huZu 1` \u f0 rv$hk S>du_ s`hp v$¡hu.

dfQu_u a¡ffp¡`Zu :

^{hpX$uey L$fhp_p¡ kde : S>du__u amv$³`sp dyS>b `-7 duV$f gp„bp, 1.f-1.` duV$f `lp¡mp A_¡ 1` k¡.du. JQpC_p Npv$u L$epfp L$¡ k`pV$ L$epfp L$fhp. L$epfp v$uW$ 30 rL$.N°p. L$lp¡hpe¡gu R>pZuey Mpsf, f0 N°pd X$uA¡`u A_¡ `0 N°pd eyfuep A¡L$ k¡.du. JX$pCA¡ Ap`hy. buS> v$f A_¡ hphZu: kpdpÞe fus¡ A¡L$ l¡L$V$f_u a¡f fp¡`Zu dpV$¡ 100 Qp¡.du. S>du__u S>ê$f `X$¡ A_¡ s¡ dpV$¡ dfQu_y„ 600 N°pd buepfZ_u S>ê$f `X$¡. buepfZ_¡ hphsp `l¡gp 3 N°pd \pefd v$hp A\hp 10 N°pd V$²peL$p¡X$dp® `phX$f / rL$gp¡ buS> âdpZ¡ `V$ Ap`hp¡. buS>_¡ L$epfpdp„ `y„Mu M„`pmu\u S>du_dp„ c¡mhu v$¡hy.

Apbp¡lhp : dfQu `pL$_u iê$Aps_u h©[Ý^ A_¡ rhL$pk dpV$¡ Nfd A_¡ c¡S>hpmy lhpdp_ A_¡ DÐ`pv$_ sbL$L$¡ W$„X$y A_¡ kyL$y lhpdp_ h^pf¡ A_yL$ym R>¡. S>du_ : Np¡fpX$y\u dÝed L$pmu, cpW$p_u kpfu _uspf irL$s ^fphsu A_¡ `yfsp âdpZdp„ k¡[ÞÖe sÐh ^fphsu S>du_ A_|L$ym R>¡. a¡f fp¡`Zu kde A_¡ A„sf : S>ygpC_p ÓuÅ L$¡ Qp¡\p AW$hpX$uepdp„ fp¡N dyL$s f` k¡.du. JQy A_¡ 40 \u 4` rv$hk_y„ ^ê$ `k„v$ L$fu fp¡`Zu L$fhu. ^ê$_¡ CduX$pL$gp¡âuX$ f.` du.gu./10 gu. `pZu_p ÖphZdp„ bp¡mu fp¡`Zu L$fhu. fp¡`Zu 60 \u 90 k¡.du. x 60 k¡.du._p„ A„sf¡ L$fhu rlsphl R>¡. Mpsf ìehõ\p : l¡L$V$f¡ f0 V$_ kp{ L$lp¡hpe¡gy R>pZuey Mpsf S>du__u s¥epfu hMs¡ Ap`hy. કૃ ષિવિજ્ઞાન ષિ | વર્ષ- ૪૮ | અંક-૫ | જુ ન-૨૦૨૨

25


dfQu_u M¡su

Mpsf_u S>ê$rfeps

X$u A¡ `u

eyfuep

Mpsf Ap`hp_p¡ kde

17`

`0

fp¡`Zu ANpD Qpkdp„ Ap`hy

`pep_y„ Mpsf

`0 : 80 L$ugp¡ _p. ap¡./l¡.

`yfsu Mpsf

37.` rL$gp¡ _p./l¡.

-

8f

4` rv$hk¡

37.` rL$gp¡ _p./l¡.

-

8f

7` rv$hk¡

37.` rL$gp¡ _p./l¡.

-

8f

10` rv$hk¡

37.` rL$gp¡ _p./l¡.

-

8f

13` rv$hk¡

t_v$pdZ : `pL$_¡ 4` rv$hk ky^u t_v$ZdyL$s fpMhp¡. s¡ dpV$¡ a¡ffp¡`Zu L$ep®bpv$ f0, 4` A_¡ 7` rv$hk¡ Ap„sfM¡X$ L$fhu. dS>yfp¡_u AR>s lp¡e sp¡ `¢X$udu\pgu_ (f.` guV$f/l¡.) fp¡`Zu `l¡gp Ap`u fp¡`Zubpv$ 4` rv$hk¡ lp\ t_v$pdZ L$fhy. R>¡‰u Ap„sf M¡X$ bpv$ dfQu_p \X$_u afs¡ dpV$u_p `pmp QYphhp. r`es : Qp¡dpkpdp„ A`yfsp¡ hfkpv$ lp¡e sp¡ S>ê$f âdpZ¡ r`es Ap`hy. Np¡fpX$y S>du_dp„ riepmpdp„ 1f \u 1` rv$hk¡ A_¡ D_pmpdp„ 7 \u 8 rv$hk¡ hpv$m rh_p_p L$p¡fp rv$hk¡ r`es Ap`hy. `pL$ kf„nZ : fp¡N ìehõ\p`_ : • s„v$yfõs fp¡NdyL$s buS>_u `k„v$Nu L$fhu. • fp¡N âusL$pfL$irL$s ^fphsu Ås_y„ hph¡sf L$fhy„. • ^ê$hpX$uepdp„ rbepfZ_p¡ v$f dp`kf_p¡ fpMhp¡. • dfQu_y„ hph¡sf L$fsp `l¡gp S>du_dp„ V$²peL$p¡X$dp® `phX$f f.` rL$. N°p./l¡. `00 rL$.N°p. rv$h¡gu Mp¡m L$¡ g]bp¡mu Mp¡m dp„ kd©Ý^ L$fu l¡L$V$f¡ Ap`hp¡. • rbepfZ_¡ ^ê$hpX$uepdp„ hphsp„ `l¡gp„ V$²peL$p¡X$dp®, \pefd, L$¡àV$p_, X$pe\¡_ A¡d-4` S>¡hu a|N_piL$ v$hp 3 \u 4 N°pd/rL$gp¡ buS> v$uW$ `V$ Ap`u_¡ S> hph¡sf L$fhy„. • ^ê$hprX$ey„ kpfu r_spfirL$s ^fphsu S>du_dp„ Npv$u L$epfp b_phu_¡ L$fhy„. S>¡\u `pZu_p¡ kl¡gpC\u r_L$pg \C iL$¡. • d¡V$pg¡nug f0 N°pd A\hp L$p¡`fAp¡rL$kL$gp¡fpCX$ 0.f% (60 N°pd/15 guV$f `pZu) v$hp_y„ ÖphZ b_phu f du x 1 du_p L$epfp v$uW$ 8 \u 10 guV$f dyS>b b¡ A\hp ÓZ hMs S>du_dp„ Ap`hy„. • dfQu_p L$pgh°Z A\hp A¡Þ\¡L$_p¡T_p r_e„ÓZ dpV$¡ fp¡rNô am huZu gC _pi L$fhp¡. • dfQu_p ^ê$_u a¡f fp¡`Zu bpv$ 60, 7` A_¡ 90 rv$hk¡ L$¡àV$pap¡g 0.f% (30 N°pd v$hp) A\hp d¡ÞL$p¡T¡b 0.f% (45 N°pd) A\hp L$p¡`f

26

કૃ ષિવિજ્ઞાન ષિ | વર્ષ- ૪૮ | અંક-૫ | જુ ન-૨૦૨૨

Ap¡L$kuL$gp¡fpCX$ 0.f% (30 N°pd) v$hp_¡ 15 guV$f `pZudp„ c¡mhu_¡ R>„V$L$ph L$fhp¡. • S>ygpC A_¡ Ap¡Nô drl_p hÃQ¡ õV$²¡àV$p¡kpCL$gu_ 1.5 N°pd A_¡ L$p¡`fAp¡rL$kL$gp¡fpCX$ `0% v$hp 60 N°pd/15 guV$f `pZudp„ c¡mhu 1` rv$hk_p A„sf¡ ÓZ hMs R>„V$L$ph L$fhp\u ÆhpÏ\u \sp¡ V$`L$p„ fp¡N kpfu fus¡ r_e„ÓZdp„ gphu iL$pe R>¡. (am b¡khp_p iê$ \pe s¡ `R>u õV$²¡àV$p¡kpCLgu_ v$hp_p¡ R>„V$L$ph L$fhp¡ _lu) • dfQu_p c|L$uR>pfp_p r_e„ÓZ dpV$¡ fp¡N_u iê$Aps S>Zpe L$¡ syfs S> Öpìe N„^L$ 50 N°pd A\hp X$u_p¡L$¡` 10 dugu v$hp 15 guV$f `pZudp„ c¡mhu R>„V$L$ph L$fhp¡. fp¡N v$¡Mpe¡ hl¡gu khpf¡ N„^L$ 30 rL$N°p_p¡ R>„V$L$ph L$fhp¡ A\hp Öpìe N„^L$ 30 N°pd/15 guV$f `pZu_p¡ R>„V$L$ph L$fhp¡. Æhps ìehõ\p`_ : \°uàk, sX$sX$uep, gugu Cem, L$\ufu : L$pbp£aeyfp_ 3 Æ v$pZpv$pf v$hp l¡L$V$f¡ 1.` rL$.N°p. kr¾$e sÐh âdpZ¡ S>du_dp„ Ap`u ^ê$ s¥epf L$fhy. L$p¡L$X$hp fp¡N Qykuep âL$pf_u Æhpsp¡ Üpfp a¡gpsp¡ lp¡hp\u s¡_p r_e„ÓZ dpV$¡_p `Ngp g¡hp. s¡ dpV$¡ fp¡`Zu_p„ 1` rv$hk `R>u L$pbp£aeyfp_ 3 Æ l¡L$V$f¡ f` rL$.N°p. âdpZ¡ S>du_dp„ Ap`hy. l¡L$V$f¡ 40 \u 4` `ump QuL$Zp `]S>f gNphhp. Ðepfbpv$ 1` rv$hk_p A„sf¡ A\hp Æhps_u dpÓp h^y Å¡hp dm¡ sp¡ b¡hyfuep b¡kuep_p 60 N°pd, g]bp¡X$u_y„ s¡g (10000 `u`uA¡d) 60 dugu, V$²peTp¡ap¡k (2` du.gu.), A¡kua¡V$ (2` N°pd) A\hp CduX$pL$gp¡âpCX$ (8 du.gu.) ârs 15 guV$f `pZudp„ c¡mhu 6 \u 7 R>„V$L$ph hpfp af\u L$fhp. dfQu_u huZu : a¡f fp¡`Zu_p„ 6` \u 70 rv$hk¡ gugp dfQp_u huZu iê$ \pe R>¡. iuepmpdp„ 10 rv$hk¡ A_¡ D_pmpdp„ 10 \u 1` rv$hk¡ huZu L$fhu A_¡ gNcN 1f \u 1` huZu L$fu iL$pe. DÐ`pv$_ : gugp dfQp : 1`000 - f0000 rL$.N°p./l¡. kyL$p dfQp : 1`00 - f000 rL$.N°p./l¡¡. કૃ ષિ વિજ્ઞાન


L$`pk dphS>s

L$`pk_p `pL$_u `pR>sfu dphS>s L$`pk_p„ `pL$_u `pR>sfu dphS>s_p„ ANÐe_p OV$L$p¡ • Ap„sfM¡X$ A_¡ t_v$Z r_e„ÓZ • r`es • fpkperZL$ Mpsf • L$`pk_u Æhpsp¡_y„ r_e„ÓZ • L$`pk_p ANÐe_p fp¡Np¡ A_¡ r_e„ÓZ Ap„sf M¡X$ A_¡ t_v$pdZ

L$`pk dphS>s X$p¡. Æ. Apf. Np¡rlg, âp¡.`uÞL$ub¡_ A¡k. idp® A_¡ X$p¡. A¡.A¡d.`p¡gfp rhõsfZ rinZ r_ epdL$îu_u L$Q¡fu, S>|_pNY L$©rj eyr_hrk®V$u, S>|_pNY કૃ ષિ વિજ્ઞાન

L$`pk_p `pL$dp„ iê$Aps_u h©rÙ Ahõ\pA¡ iê$Aps_p b¡ drl_p M¡sf t_v$pdZ dyL$s fpMhy„ Myb S> S>ê$fu R>¡. S>¡_p dpV$¡ lp\\u t_v$pdZ dyL$s fpMhy„ A\hp S>ê$fueps dyS>b Npmpa¡f L$fu Ap„sf M¡X$ L$fhu Å¡CA¡. A\ hp fpkpeZuL$ t_v$Z r_e„ÓZ \u M¡sf Qp¡¿My„ fpMhy„ Å¡CA¡. L$`pk_p `pL$dp„ ãgyL$gp¡fpgu_ (bpkpgu_) 0.9 rL$.N°p./l¡¼V$f A\hp `¡ÞX$udu\pgu_ (õV$p¡ç`) 0.9 rL$. N°p./l¡¼V$f 500 guV$f `pZu_p S>Õ\pdp„ c¡mhu hphZu bpv$ syf„s S> (âu - CdS>®Þk) v$hp R>p„V$hu Å¡CA¡. 30 \u 35 rv$hk¡ V$Np® ky`f A\hp ìlu` ky`f 30 (_p_u Ahõ\pA¡) \u 35 rdgu (dp¡V$u Ahõ\pA¡) ârs `„` (15 guV$f) âdpZ¡ R>„V$L$ph L$fhp¡. kpdpÞe fus¡ b¡ hMs lp\\u t_v$pdZ A_¡ b¡ hMs Ap„sf M¡X$ L$fu t_v$pdZ A_¡ b¡ hMs Ap„sf M¡X$ L$fu t_v$pdZ L$fhy„ Å¡CA¡. L$`pk_p„ `pL$dp„ r`es ìehõ\p • L$`pk_p `pL$dp„ r`es_p A„sf_p¡ Ap^pf S>du__p¡ âL$pf, S>du__p¡ Ypm, r`es `pZu_u NyZhÑp, L$`pk_p

`pL$_u JQpC / rhL$pk_p sb½$p D`f Ap^pf fpM¡ R>¡. • L$pmu S>du_dp„ 15 \u 20 rv$hk¡, dpÝed L$pmu A_¡ Np¡fpmy S>du_dp„ 12 \u 15 rv$hk_p Npm¡ 8 r`es Ap`u iL$pe. • A¡L$p„sfp `pV$g¡ r`es Ap`hp\u `pZu A_¡ MQ®_p¡ bQph \pe R>¡. • L$`pk_p `pL$_¡ 10 \u 12 r`es_u S>ê$f `X$¡ R>¡. • `pZu Myb Ap¡R>y„ lp¡e, `pZu_p bQph dpV$¡ A_¡ h^y kp{„ DÐ`pv$_ d¡mhhp Å¡ A_yL$ymsp lp¡e sp¡ V$`L$ tkQpC `Ùrs_p¡ D`ep¡N L$fu iL$pe. r`es_u L$V$p¡L$V$u_u Ahõ\pAp¡ • Qp`hp b¡ksu hMs¡ • a|g Ahõ\pA¡ • Æ„X$hp_u h©rÙ Ahõ\pA¡ r`es Myb S> aygcdfu Ahõ\pA¡ Å¡ h^y `pZu A`pe Åe sp¡ Qp„`hp A_¡ aygcdfu Mfu `X$¡ R>¡. S>epf¡ Æ„X$hp_p rhL$pk_u Ahõ\pA¡ `pZu_u M¢Q `X$¡ sp¡ Æ„X$hp bfpbf Mygsp _\u A_¡ DÐ`pv$_ D`f dpW$u Akf \pe R>. Apd R>p¡X$ `f kpfp âdpZdp„ Æ„X$hpb¡W$p lp¡e Ðepf¡ `pZu_u M¢Q `X$hp v$¡hu _rl. `pZu_u AR>s_u [õ\rsdp„ A¡L$p„sf¡ `pV$g¡ r`es Ap`hy„ Å¡CA¡. કૃ ષિવિજ્ઞાન ષિ | વર્ષ- ૪૮ | અંક-૫ | જુ ન-૨૦૨૨

27


L$`pk dphS>s

`|rs® Mpsf Mpsf_y„ _pd

X$u. A¡.

çey.Ap¡a

Adp¡.

eyrfep

eyrfep

eyrfep

`u.

`p¡V$pk

këa¡V$

rL$.

rL$.

rL$.

rL$./l¡

rL$./l¡.

rL$./l¡.

/l¡.

/l¡.

/l¡.

`pep_y„ Mpsf/l¡ rL$gp¡

55

125

-

-

-

-

`pmp QX$phsu hMs¡

55

125

-

-

-

-

â\d láp¡ hph¡sf bpv$ ÓuÅ AW$hpX$ue¡

-

-

344

-

-

-

buÅ¡ láp¡â\d láp bpv$ ÓuÅ AW$hpX$ue¡

-

-

-

120

-

-

ÓuÅ¡ láp¡ buÅ láp bpv$ ÓuÅ AW$hpX$ue¡

-

-

-

-

120

-

Qp¡\p¡ láp¡ÓuÅ láp bpv$ ÓuÅ AW$hpX$ue¡

-

-

-

-

-

20

`pR>sfu Apõ\pdp„ h^y hMs A\hp h^pf¡ _pCV$²p¡S>_ eyL$s Mpsf Ap`hp\u fp¡N - Æhps _p¡ D`Öh h^hp_u iL$esp R>¡. L$`pk_p `pL$dp„ fpkperZL$ Mpsf Mpsf_p¡ R>„V$L$ph L$`pk_p `pL$dp„ 50 V$L$p ayg A\hp 50 V$L$p Æ„X$hp_p kde¡ `p_ `ump A_¡ gpg \C S>sp lp¡e R>¡. `pR>gu Ahõ\pdp„ `p¡jL$ sÐhp¡_u DZ`_p gu^¡ OZuhpf Aphy„ b_sy„ lp¡e R>¡. Ðepf¡ `p¡jL$ sÐhp¡_u `|rs® L$fhp bÅfdp„ dmsp 19-19-19 (_p.ap¡.`p¡.) A¡L$ `„`dp„ 100 N°pd A_¡ dpC¾$p¡du¼k (N°¡X$ - 4) 25 N°pd _pMu b¡ \u ÓZ hpf R>„V$L$ph L$fhp\u ÓZ hMs 3% `p¡V$¡iued _pCV$²¡V$_p¡ R>„V$L$ph L$fhp\u `p_ `ump / gpg \sp AV$L$phu iL$pe. L$`pk_p `pL$_y„ DÐ`pv$_ h^pfu iL$pe R>¡. L$`pk_u huZu $L$`pk_u huZudp„ iy„ L$pmÆ fpMhu Å¡CA¡ ? • L$`pk `pL$¡ Ðepf¡ kdekf huZu L$fsp L$fhu. • khpf¡ huZu L$fhp\u rL$V$u - L$õsf Ap¡R>y Aph¡ R>¡. • Æ„X$hp `yfp apV$ep `R>u S> huZu L$fhu. ArhL$kus L$¡ A`rf`L$h Æ„X$hpdp\u L$`pk Dspfhp\u L$`pk_u NyZhÑpOV$¡ R>¡. • L$`pkdp 9% \u h^pf¡ c¡S> _ fl¡ s¡_u L$pmÆ fpMhu Å¡CA¡. • L$`pk_y„ hS>_ h^pfhp `pZu_p ayhpfp R>p„V$hp _lu. _l]sp¡ L$`pk `ump¡ `X$u S>i¡. A_¡ L$`pk_u NyZhÑp bNX$i¡.

28

કૃ ષિવિજ્ઞાન ષિ | વર્ષ- ૪૮ | અંક-૫ | જુ ન-૨૦૨૨

• Äep„ L$`pk_u huZu_y„ L$pd dS>|fp¡ Üpfp L$fphhpdp„ Aph¡ R>¡ Ðep„ v$¥r_L$ dS>yfu\u dS>|fp¡ fp¡L$hp Å¡CA¡. S>¡\u L$fu_¡ Dsphm_p L$pfZ¡ L$`pkdp„ h^y L$Qfp¡ _ Aph¡ A_¡ NyZhÑp S>mhpC fl¡. • huZu_u L$pdNufu ÅÞeyApfu_p A„s L$¡ a¡b°yApfu dpk ky^udp„ `|Z® \C Åe s¡ fus¡ ANpD\u L$`pk_¡ r`es Ap`hp_y„ b„^ L$fhy„ Å¡CA¡. • `pR>gu huZudp„ L$Qfp¡ h^y Aphhp\u lgL$u L$np_p¡ L$`pk lp¡hp\u s¡_¡ AgN fpMu h¡QpZ L$fhy„. dp¡gp¡diu, sX$sX$uep, \°uàk_y„ r_e„ÓZ • Qykuep âL$pf_u Æhpsp¡_p r_e„ÓZ dpV$¡, S>„sy_piL$ v$hpAp¡ S>¡hu L$¡ A¡kuV$pduâuX$ 5 N°pd A\hp X$pea¡Þ\ufp¡_ 20 N°pd A\hp agp¡_uL$pduX$ 8 N°pd `¥L$u L$p¡C`Z A¡L$ v$hp_¡ 15 guV$f `pZudp„ c¡mhu R>„V$L$ph S>ê$fueps dyS>b 12 \u 15 rv$hk_p Npm¡ R>„V$L$ph L$fhp¡. A\hp •

åeyh¡fuep bpkuep_p 80 \u 100 N°pd ârs `„`

• åeyh¡fuep bpkuep_p 80 \u 100 N°pd \pep¡du\p¡L$Tpd 3 \u 4 N°pd ârs `„` • åeyh¡fuep bpkuep_p 80 \u 100 N°pd L$pbp£këap_ 7 \u 10 rd.gu. ârs `„` _p¡ R>„V$L$ph L$fhp¡. L$`pk_u ka¡v$dpMu_y„ r_e„ÓZ • åeyh¡fuep bpkuep_p 80 \u 100 N°pd A¡kuV$pduâuX$ 2 \u 3 N°pd ârs `„` • åeyh¡fuep bpkuep_p 80 \u 100 N°pd bpea¡Þ\ueyfp¡_ 7 \u 10 rd.gu. ârs `„` કૃ ષિ વિજ્ઞાન


L$`pk dphS>s

ârs 15 guV$f `pZudp„ rdîZ L$fu 30 rv$hk_p A„sf¡ 3 R>„V$L$ph L$fhp. brmep V$`L$p„_p¡ fp¡N r_e„ÓZ • M¡sfdp„\u fp¡Nuô Ahi¡j v$yf L$fhp. • buS> dphS>s \pefd L$¡ L$¡àV$p_ 2 \u 3 N°pd 1 rL$gp¡ buS> v$uW$ Ap`u hph¡sf L$fhy„. • d¡ÞL$p¡T¡b (X$pe\¡_ A¡d - 45) 0.2 V$L$p A¡V$g¡ L$¡ 15 gu. `pZudp„ 45 N°pd Ap¡Npmu R>„V$L$ph L$fhp¡ A\hp L$p¡`f Ap¡¼TuL$gp¡fpCX$ (50 % h¡V$¡bg `phX$f) 0.2% A¡V$g¡ L$¡ 60 N°pd 15 guV$f `pZudp„ Ap¡Npmu 15 rv$hk¡ 2 \u 3 R>„V$L$ph L$fhp.

• åeyh¡fuep bpkuep_p 80 \u 100 N°pd X$pea¡Þ\°ueyfp¡_ 7 \u 10 rd.gu. ârs `„`dp„ _pMu R>„V$L$ph L$fhp¡. dugubN - r_e„ÓZ dpV$¡ _uQ¡ dyS>b_p `Ngp g¡hp • `pL$ a¡fbv$gu L$fhu, i¡Yp`pmp Qp¡dpkp_u iê$Aps `l¡gp kpa L$fu L$Qfp¡ bpmu _pMhp¡. • L$`pk_p„ `pL$dp„ dugubN_p¡ D`Öh iê$ \ pe L$¡ syf„s Æhps hpmp R>p¡X$_p„ cpN_¡ L$¡ ApMp R>p¡X$_¡ D`pX$u Æhps kp\¡ bpmu_¡ _pi L$fhp¡. • M¡sfdp„ S>¡ S>ÁepA¡ D`Öh S>Zpe Ðep„ ApS>ybpS>y 25 \u 50 R>p¡X$ D`f A_¡ S>du_ D`f du\pCg `¡fp\uep¡_ 2% `phX$f_p¡ R>„V$L$ph L$fhp¡. • ayN S>Þe S>¥rhL$ v$hp "hV$}$kugued g¡L$¡_u' (g¡L$p_ukugued g¡L$¡_u) A\hp "åeyh¡fuep bpkuep_p' 15 guV$f 80 \u 100 N°pd âdpZ¡ c¡mhu R>„V$L$ph L$fhp¡. • spÐL$prgL$ r_e„ÓZ dpV$¡ 15 guV$f `pZudp„ âp¡a¡_p¡ap¡k 30 rd.gu., L$rh_pgap¡k 30 rd.gu. \pep¡X$uL$pb® 15 N°pd `¥L$u L$p¡C A¡L$ v$hp_p¡ R>„V$L$ph L$fhp¡ કૃ ષિ વિજ્ઞાન

L$`pk_p ayg s\p Æ„X$hp_¡ _yL$ip_ L$fsu Cemp¡ Cemp¡_p r_e„ÓZ dpV$¡ • åeyh¡fuep bpkuep_p 80 \u 100 L$rh_pg ap¡k 10 \u 15 rd.gu. ârs `„` • åeyh¡fuep bpkuep_p 80 \u 100 CÞX$p¡L$TpL$pb® 2 \u 3 rd.gu. ârs `„` • åeyh¡fuep bpkuep_p 80 \u 100 \pep¡X$uL$pb® 5 \u 7 N°pdârs`„` • åeyh¡fuep bpkuep_p 80 \u 100 âp¡a¡_p¡ap¡k 5 \u 7 rd.gu. ârs `„`

N°pd N°pd N°pd N°pd

v$rlep¡ / R>pkuep¡ (c|fuR>pfu) r_e„ÓZ • fp¡N iê$ \sp„ L$pb£ÞX$pTud 0.05% 15 guV$f `pZudp„ 15 N°pd rdîZ L$fu R>„V$L$ph L$fhp¡ A\hp • L$p¡`f Ap¡¼TuL$gp¡fpCX$ 50% (åëey L$p¡`f) 0.2% (60 N°pd 15 guV$f `pZudp„) Ap¡Npmu 15 rv$hk_p„ A„sf¡ b¡ R>„V$L$ph L$fhp. d|mMpC r_e„ÓZ 1) gp„bpNpmp_u `pL$ a¡fbv$gu 2) _pCV$²p¡S>_, ap¡õafk A_¡ `p¡V$pi_y„ kâdpZ Mpsf. 3) rdî `pL$ sfuL$¡ dW$ / AX$v$_y„ hph¡sf. 4) åëey L$p¡`f 15 guV$fdp„ 60 N°pd rdîZ R>p¡X$_u ApS>ybpS>y f¡X$hy„.

L$`pk_p fp¡N L$`pk_p¡ M|Zuep V$`L$p„_p¡ fp¡N r_e„ÓZ 1) buS>_u dphS>s : 100 rd.gu. N„^L$_p¡ s¡Åb 1 rL$.N°p. buS>_¡ Ap`hp¡. 2) âp\duL$ Ap¾$dZ hpmp `p_ huZu _pi L$fhp¡. õV$²¡àV$p¡kpe¼gu_ 1.5 N°pd åëeyL$p¡`f 60 N°pd 15 guV$f `pZudp„ rdîZ L$fu 2 \u 3 hMs R>„V$L$ph L$fhp¡. 3) õeyX$p¡dp¡_k ãëeyfp¡k¡Þk õV$²¡C_ 10 N°pd ârs 1 rL$.N°p. buS>dp„ `Ë Ap`hp¡ A_¡ 30 N°pd કૃ ષિવિજ્ઞાન ષિ | વર્ષ- ૪૮ | અંક-૫ | જુ ન-૨૦૨૨

29


L$`pk dphS>s

kyL$pfp¡ • _p_u Ahõ\pA¡ R>p¡X$ `ump `X$u X$]Q afs¡ bv$pdu hsy®m \pe R>p¡X$ dfu Åe R>¡. • d|m Qufsp hplu_uAp¡ L$pmu / bv$pdu v$¡Mpe R>¡. r_e„ÓZ 1) ayN_piL$ v$hp_p¡ `V$ \pefd/L$¡àV$p_ 2 - 3 N°pd Ap`u hph¡sf L$fhy„. 2) `pL$ a¡fbv$gu L$fhu.

S>du_dp„ c¡S>_u DZ` v$yf L$fhp S>ê$f S>Zpe Ðepf¡ r`es Ap`hy„.

ayg cdfu Mfu `X$hp_u kdõep OZu hMs L$`pk_p `pL$dp„ fp¡N L$¡ Æhps _ lp¡hp R>sp„ Qp`hp `ump `X$u X$]V$ `pk¡ fsy„bX$p L$gf_p¡ \C Mfu `X$sp dpgyd `X$¡ R>¡.

3) åëey L$p¡`f 15 guV$fdp„ 60 N°pd rdîZ R>p¡X$_u ApS>ybpS>y f¡X$hy„.

Mfu `X$hp_p L$pfZp¡ r_hpfZ _p D`pep¡

Ap v$¡l ^prd®L$ rhL$©rs R>¡. ê$„hpV$uhpmp `p__u Åsp¡ L$fsp„ ê$hpV$u hNf_u Åsp¡dp„ s¡ rhi¡j _S>f¡ `X$¡ R>¡.

• _¡à\¡gu_ A¡kuV$uL$ A¡kuX$ 10 `u`uA¡d 60 A_¡ 80 rv$hk¡ R>„V$L$ph L$fhp¡.

gnZp¡

• _¡à\¡gu_ A¡kuV$uL$ A¡kuX$ 10 `u`uA¡d kp\¡ 2% X$uA¡`u A\hp 2% eyfuep _p¡ 60 A_¡ 80 rv$hk¡ R>„V$L$ph L$fhp¡.

L$`pk_p R>p¡X$_p `p_ `ump A\hp gpg f„N_p \C Åe R>¡. iê$Apsdp„ `p__u rL$_pfu A_¡ `R>u _ÆL$_p¡ cpN gpg b_¡ R>¡. D`Öh suh° lp¡e sp¡ ApMy„ `p_ gpg \C Åe R>¡. `p__u rL$_pfu sfa\u `p_ kyL$psp Åe R>¡ A_¡ Mfu `X$sp„ lp¡e R>¡. R>p¡X$ hl¡gp `fu`¼h \C Åe R>¡. gpg `p_ r_hpfZ _p D`pep¡ • hphZu_p¡ ep¡Áe kde `k„v$ L$fhp¡ S>¡\u R>p¡X$ hpsphfZdp„ kp_yL$ym \C h©rÙ kpfu fus¡ L$fu iL$¡. • R>p¡X$dp„ `yfsp¡ _pCV$²p¡S>_ dmu fl¡ s¡ dpV$¡ 1 \u 2 % X$uA¡`u A\hp eyfuep_p¡ R>„V$L$ph L$fhp¡.

30

• d¡‚¡iued sÐh_u Mpdu _uhpfhp 20 \u 25 rL$gp¡ ârs l¡¼V$f d¡‚¡iued këa¡V$ S>du_dp„ hphZu `l¡gp _pMhp¡ A\hp 1 % d¡‚¡iued këa¡V$_y„ ÖphZ b_phu 90 rv$hk¡ R>p¡X$ D`f R>„V$L$ph L$fhp¡.

કૃ ષિવિજ્ઞાન ષિ | વર્ષ- ૪૮ | અંક-૫ | જુ ન-૨૦૨૨

`p_ X$pmu hN¡f¡dp„ rhL$©rs kpdpÞe fus¡ OZu hMs L$`pk_p R>p¡X$ _p `p_, Qp`hp, L$mu hN¡f¡ S>yv$p S>yv$p fkpeZp¡ _u ApX$ Akf\u gp„bp A\hp sp¡ bfR>V$ \C S>sp lp¡e R>¡. r_hpfZ •

Akf `pd¡gp `p_, X$pmu hN¡f¡ L$p`u _pMhp.

_pCV$²p¡S>_eyL$s Mpsf A_¡ `pZu Ap`hp. કૃ ષિ વિજ્ઞાન


_¡_p¡ V$¡L$_p¡gp¡Æ

L$©rjdp„ _¡_p¡ V$¡L$_p¡gp¡Æ

_¡_p¡ V$¡L$_p¡gp¡Æ X$p¡. L$¡. `u. L$uL$pZu r_. âpÝep`L$ bpNpes ip÷ A_¡ âdyM NyS>fps bpNpes rhL$pk `rfjv$, ApZ„v dp¡. 98253 55748

કૃ ષિ વિજ્ઞાન

Ap`Zu Aphsu `¡Yu L$v$pQ M¡sudp„ X$uTuV$g V$¡L$_p¡gp¡Æ_p D`ep¡N\u A¡kudp„ b¡ku fudp¡V$\u L$fi¡.

râTh£i_ rhN¡f¡ n¡Óp¡dp _¡_p¡ V$¡L$_p¡gp¡Æ_p¡ D`ep¡N \_pf R>¡.

_¡_p¡ V$¡L$_p¡gÆ A¡V$g¡ `v$p\®_y„ "_p_pdp„ _p_y„ õhê$`' S>¡_¡ _¡_p¡ õL$¡g L$l¡hpdp„ Aph¡ R>¡. (1-100 NM)L$p¡C `Z `v$p\®_¡ _p_pdp„ _p_p õhê$`dp„ a¡fhhpdp„ Aph¡ sp¡ s¡_p _p_p õhê$`dp„ A_¡L$ NZu i[¼s lp¡e R>¡. lh¡ _¡_p¡ V$¡L$_p¡gp¡Æ_¡ R>Ì$u ¾$p[Þs NZhpdp„ Aph¡ R>¡. S>¡d L$¡ A¡_S>}$ ¾$p[Þs (1940), lrfepmu L$p[Þs (1960), CÞap¡fd¡i_ V$¡L$_p¡gp¡Æ (1980), bpep¡V$¡L$_p¡gp¡Æ ¾$p[Þs (1990), lh¡ _¡_p¡ V$¡L$_p¡gp¡Æ_p¡ eyN i{ \e¡g R>¡, S>¡ rhop_ n¡Ó¡ auTu¼k, L$¡d¡õV$²u, bpep¡gp¡Æ, A¡N°u¼ëQf, kyfnp, a|X$, v$hpAp¡, `ep®hfZ, Apfp¡Áe rhN¡f¡ n¡Ó¡ _¡_p¡ V$¡L$_p¡gp¡Æ ¾$p[Þs gph_pf R>¡. _¡_p¡ A¡ N°uL$ iåv$ R>¡, S>¡_p¡ A\® \pe R>¡ _p_y/kyÿd A\hp Þey_sd A¡V$g¡ A¡L$ duV$f_p¡ A¡L$ AbS>dp¡ cpN.

M¡sudp„ Qp¡½$ksp gB Aphhp (_¡_p¡ V$¡L$_p¡gp¡Æ)

ApV$gy„ âp\rdL$ ÅÎep `R>u Ap`Z¡ a¼s _¡_p¡ V$¡L$_p¡gp¡Æ_p¡ L$©rjdp„ L$¡hu fus¡ L$pe®nd D`ep¡N \_pf R>¡. s¡_u QQp® L$fiy„. M¡sudp„ _¡_p¡ V$¡L$_p¡gp¡Æ_p¡ D`ep¡N (1) `pL$_p kdsp¡g `p¡jZ (f) rbepfZ rhop_ (3) `pL$ ky^pfZp (4) t_v$Z r_e„ÓZ (5) `pL$ k„fnZ (6) L$pe®nd r`es ìehõ\p (7) `p¡jL$ sÐhp¡_u MpduAp¡ ÅZhp (8) fp¡N-Æhps_p„ D`^°yh ÅZhp (9) L$©rje„Ó (10) `iy rhop_ (11) õdpV$® X$uguhfu kuõV$d (12) auifu (13) L$¡t_N A¡ÞX$

ìep`prfL$ M¡sudp„ DÐ`pv$_ AphL$ A_¡ NyZhÑp Ar_hpe® R>¡, S>¡ M¡sudp„ Qp¡½$ksp gB Aph¡ R>¡, S>¡_p dpV$¡ Aphsp hjp£dp„ _¡_p¡ V$¡L$_p¡gp¡Æ\u s¡ iL$é b_i¡ S>¡ L$p¡çàeyV$f k¡V$¡gpCV$, `p¡Tui_]N `Ùrs, ÆAp¡N°pau CÞap¡d¡i_ `Ùrs, Ap¡V$p¡d¡rV$L$ diu_ NpBX$Þk, fudp¡V$k¡tkN s\p V$uhu L$p¡çey_uL$¡i_ S>¡hu `ÙrsAp¡ Ýhpfp `pL$_¡ _ÆL$\u r_fnZ \sp ApNm_y„ dpN®v$i®_ dmi¡. Ap `Ùrs gp„bp Npmp_p am `pL$p¡dp„ rhi¡j kp_yL$ym \i¡ Äepf¡ lpg L$©rj n¡Ódp„ OZu dep®v$pAp¡_p¡ kpd_p¡ L$fu fl¡g R>¡, S>¡d L$¡ DÐ`pv$_ dpep®rv$s \hy„, `p¡jL$ sÐhp¡_u Mpdu, ârsL$ym lhpdp_, M¡su l¡W$m_u S>du_ OV$hu S>du_dp„\u k¡[ÞÖe sÐhp¡ Ap¡R>p s\p Akdsp¡g \hp, `pZu s\p hõsu h^pfp rhN¡f¡. a|X$ BÞX$õV$²uT _¡_p¡ V$¡L$_p¡gp¡Æ ApS>¡ v$yr_epdp„ 300 L$fp¡X$ X$p¡gf_p _¡_p¡ a|X$ âp¡X$¼V$¹k A_¡ `¡L$¡T]N_y„ dpL$£rV$„N \C fl¡g_p¡ A¡L$ A„v$pS> R>¡. Aphsp hjp£dp„ _¡_p¡-V$¡L$_p¡gp¡Æ a|X$ BÞX$õV$²uTdp„ L$v$pQ 40 V$L$p rhõspf L$hf L$fu g¡i¡ S>¡d L$¡ `¡tL$N, ayX$ BçN°¡X$ueÞV$, ÞeyV$²ui__y„ kfnZ, õhpv$ h¡N¡f¡dp„ _¡_p¡ A¡ÞÆ_uef]N_p¡ ìep`L$ D`ep¡N \C fl¡g R>¡, cpfs am A_¡ ipL$cpÆ M¡X$|sp¡_p M¡sf¡\u N°plL$_p કૃ ષિવિજ્ઞાન ષિ | વર્ષ- ૪૮ | અંક-૫ | જુ ન-૨૦૨૨

31


_¡_p¡ V$¡L$_p¡gp¡Æ

dp¡Yp ky^u Åe Ðep„ ky^udp„ 30-35 V$L$p bNX$u Åe R>¡, v$¡i_¡ v$f hj£ 50,000 lÅf L$fp¡X$_y„ _yL$ip_ \pe R>¡. sprdg_pX$y A¡N°uL$ëQf eyr_hk}$V$u L$p¡Cçbsyf¡ `prV$®L$g_p„ k„ep¡S>_ Ýhpfp _¡_p¡ raëd rhL$kph¡g R>¡. S>¡_¡ gu^¡ am ipL$cpÆ 21 rv$hk ky^u bNX$ép hNf fpMu iL$pe R>¡. _¡_p¡ V$¡L$_p¡gp¡Æ M¡su rhjeL$ dphS>sp¡ : lh¡ Aphsp hjp£dp„ M¡su k¡Þkf_p Ap^pf¡ \i¡ S>¡d L$¡ S>du__u amv$³`sp ÅZhu, hphZu_p¡ kde ÅZhp¡, c¡S>_y„ âdpZ ÅZhy„, `pL$_¡ `p¡jL$ sÐhp¡_u S>{fueps ÅZhu, fp¡N-Æhp„s Ap¡mMhp s¡_u D`pep¡ AS>dphhp, huZu, L$p`Zu dpV$¡ kde ÅZhp¡, rhN¡f¡ Apd M¡sudp„ Qp¡½$kpC gB Aphhp _¡_p¡ V$¡L$_p¡gp¡Æ Api}$hpv$ ê$` `yfhpf \i¡. Aphsu `¡Yu sp¡ L$©rjdp„ Digital Technology _p¡ cfQL$ D`ep¡N L$fi¡. õdpV$® X$uguhfu kuõV$d L$©rj `pL$p¡ dpV$¡ Ap`¡g Mpsfp¡, v$hpAp¡ A_¡ t_v$Z_piL$_y„ Qp¡½$k gnp„L$ ky^u `lp¡„Q¡ s¡_¡ õdpV$® X$uguhfu A¡V$g¡ S>¡ s¡ õ\m¡ d|m, \X$, X$pmu, `p__p„ gnp„L$ ky^u `lp¡QpX$hp, S>du_ L$fsp lh¡ _¡_p¡ õdpV$® X$uguhfu\u iL$é R>¡. S>¡dp„ Qp¡½$ksp gC Aphhp_y„ kfm b_i¡. t_v$Z : M¡X$|sp¡ dpV$¡ `pL$_u kp\¡ t_v$Z dp\p_p v$yMphp kdp_ R>¡. s¡dp„ `Z Mpk L$fu_¡ QuYp¡ A_¡ ^fp¡_¡ v$hp R>p„V$sp ãL$s S>du_ D`f_p cpNp¡ S> bm¡ `f„sy d|m hpmp¡ cpN Æh„s fl¡sp afu kÆh_ \pe R>¡. s¡_u kpd¡ lh¡ _¡_p¡ lb}$kpCX$ Aphu füy„ R>¡. S>¡ V$pN£V$ Ap¡fNp¡_dp„ õdpV$® X$uguhfu Ýhpfp d|m rhõspfdp„ t_v$Z_p¡ k„`|Z® _pi L$fi¡, S>„sy_piL$ v$hp : Ap D`fp„s _¡_p¡ `¡õV$ukpCX$ gp„bp kde ky^u `pL$_y„ Æh„s, fp¡N s\p L$©du\u fnZ L$fi¡. S>„sy_piL$ s\p a|N_piL$ v$hpAp¡ rhN¡f¡_¡ `p¡gudf, X$¡ÞX$udf k`pV$u `f_p„ Apep¡_uL$ Å¡X$pZp¡ Ýhpfp AphfZ L$fhpdp„ Aph¡ R>¡. S>¡\u r_e„rÓs dpÓpdp„ T¡f ^uf¡ ^uf¡ âkf¡ R>¡. rbëL$yg Ap¡R>p S>Õ\pdp„ s¡_p¡ D`ep¡N L$fhp_p¡ \pe R>¡. X$²p¡_ A\hp b¡L$ `¡L$ `ç` Ýhpfp A\hp _p_p rhdp_ Ýhpfp A¡L$f¡ 1 guV$f _¡_p¡ `¡õV$u kpCX$_p¡ R>„V$L$ph `yfsp¡ R>¡. Ap dpV$¡ _¡_p¡V$éyb rhL$kphhpdp„ Aphu R>¡. S>¡ Ap¡R>p MQ® D`gå^ \i¡. Mpsfp¡dp„ _¡_p¡ V$¡L$_p¡gp¡Æ : `pL$ DÐ`pv$_dp„ Mpsfp¡_p¡ MQ® apmp¡ 35-40 V$L$p lp¡e R>¡ s\p eyrfep A_¡ X$uA¡`udp„ Myb dp¡V$u kbkuX$u M¡X$|sp¡_¡ Ap`hu `X$¡ R>¡. D`fp„s M¡X$|sp¡ Mpsfp¡ Akdsp¡g `Z¡ hp`f¡ ap¡õafk s\p `p¡V$pi S>du_dp„ fS>L$Zp¡ kp\¡ S>L$X$pC S>sp `pL$ dpV$¡ D`gå^ \sp _\u. s\p S>du_, `pZu, lhp A_¡ Mp¡fpL$dp„ âv$yjZ `¡v$p \pe R>¡. s¡_u kpd¡ _¡_p¡ aV$}$gpCTf_p„ A_¡L$ apev$p fl¡g R>¡. A¡L$ Aæepk âdpZ¡ 640 du.N°p.

32

કૃ ષિવિજ્ઞાન ષિ | વર્ષ- ૪૮ | અંક-૫ | જુ ન-૨૦૨૨

_¡_p¡ ap¡õafk (40 ppm) 80 L$ugp¡ ap¡õafk bfpbf R>¡. lh¡ Ap_p D`f\u kdsp¡g A_¡ k„L$gus Mpsfp¡_u rhL$kphp dpV$¡ k„ip¡^_ \C füp R>¡, S>¡ Aphsp rv$hkp¡dp„ ¾$p„rsL$pfL$ kpbus \i¡. S>¡ b^p S> S>ê$fu sÐhp¡_y„ k„ep¡S>_ R>¡. _¡_p¡ V$¡L$_p¡gp¡Æ_p¡ D`ep¡N L$©rjdp„ Aphsp hjp£dp„ ¾$p„rs kS>}$ iL$¡ R>¡. NyS>fpsdp„ "BaaL$p¡ A¡ "_¡_p¡ eyrfep" Ap`u_¡ _¡_p¡ V$¡L$_p¡gp¡Æ_p¡ M¡X$|sp¡_p rhipm rlsdp„ i{ L$fu v$u^¡g R>¡. Ap`Z¡ s¡Ap¡_¡ Aprc_„v$_ Ap`uA¡ R>uA¡. A¡L$ \¡gu (50 L$ugp¡) eyrfep_u kpd¡ a¼s 1 guV$f âhplu Äepf¡ eyrfep \¡gu_p L$pe®ndsp a¼s 30-35 V$L$p R>¡. âv$yjZ h^pf¡ R>¡. V$²pÞk`p¡V$® MQ® gpN¡ R>¡. eyrfep hp_õ`rsL$ h©Ý^u h^pf¡ R>¡ S>¡\u DÐ`pv$_ OV$pX$¡ R>¡. Äepf¡ _¡_p¡ eyrfep MQ® OV$pX$¡ R>¡. DÐ`pv$_ h^pf¡ R>¡. lrfepZpdp„ bV$pV$p, V$pd¡V$p OJ A_¡ fpe rhN¡f¡dp„ g¡hpe¡g AMsfpdp„ h^pf¡ DÐ`pv$_ dm¡ R>¡. cpfsue L$©rj A_yk„^p_ `rfjv$ Þey rv$ëlu Ýhpfp _¡_p¡ V$¡L$_p¡gp¡Æ dpV$¡ ìep`L$ L$pe® lp\ ^f¡g R>¡. rbepfZdp„ _¡_p¡ V$¡L$_p¡gp¡Æ : _¡_p¡ V$¡L$_p¡gp¡Ædp„ "kuX$ L$p¡rV$d" Ýhpfp kyL$p âv$¡idp„ kuX$ S>fdu_¡i_dp„ Qp¡½$kpC gC Aphhp M¡X$|sp¡ dpV$¡ blyS> Aprihp®v$ ê$` V$¡L$_p¡gp¡Æ R>¡. S>¡_p\u hphZu `R>u hfkpv$ _p„ `X$¡ sp¡ M¡X$|sp¡_y„ gpMp¡/L$fp¡X$p¡ ê$r`ep_y„ rbepfZ _L$pdy„ Åe ApMu kuT_ r_óam Åe cpfsdp„ 60 V$L$p M¡su hfkpv$ Ap^pfus R>¡ Ðepf¡ hphZu `R>u hfkpv$ _ \pe sp¡ `Z buS> r_óam _ Åe, s¡hu V$¡L$_p¡gp¡Æ Aphu fl¡g R>¡. `uhp_p `pZudp„ _¡_p¡ V$¡L$_p¡gp¡Æ : v$yr_ep_p OZp v$¡ip¡ AiyÙ `pZu `usp lp¡e R>¡. Äepf¡ Ad¡rfL$p_p„ ApfNp¡_CX$ _pd_u L$„`_uA¡ _¡_p¡ duV$f dp`_p„ A¡ëeyrd_ued Ap¡¼kpCX$_p„ _¡_p¡apBbpf b_phhp_y„ âpep¡rNL$ k„ip¡^_ i{ L$f¡g R>¡. S>¡ apebf_p¡ D`ep¡N \sp hpefk, b¡L$V$¡fuep, âp¡V$p¡TyAp `pZudp„\u AkfL$pfL$ fus¡ v$yf L$fu iL$pi¡. Ap rkhpe T¡fu v$hp\u âv$yrjs \sy„ `uhp_y„ `pZu, r`es_y„ s\p kyA¡T `pZu_y„ iyÝ^uL$fZ L$fhpdp„ _¡_p¡ V$¡L$_p¡gp¡Æ_p¡ D`ep¡N \i¡. S>¡_p\u Apfp¡Áe, `ep®hfZ_p„ A_¡L$ âñp¡ DL$¡gu iL$pi¡. `pZu_¡ raëV$f âr¾$ep TX$`\u \i¡ S>¡ _¡_p¡ apebf s\p _¡_p¡bpep¡kCX$ d¡db°¡C_ Ýhpfp \i¡. Mpk _p¡„^ : AÓ¡ Ap`¡g dprlsu a¼s rhje_u âp\rdL$ dprlsu hpQL$p¡_¡ âp\rdL$ ÅZL$pfu dpV$¡ Ap`¡g R>¡. s¡_p¡ Adg L$fsp r_óZpsp¡_u kgpl gB ApNm h^hy„ Å¡ L$¡ M¡X$|sp¡_u L$npA¡ _¡_p¡ V$¡L$_p¡gp¡Æ Aphsp \p¡X$p kde gpNi¡. L$©rj eyr_hrk®V$uAp¡_u cgpdZ âdpZ¡ ApNm h^hp A_yfp¡^ R>¡. કૃ ષિ વિજ્ઞાન


ઢોલીયે બેઠા જ્ઞાન વૃદ્ધિ

આ અંકમાં છપાયેલ લેખ અથવા નવી પ્રોડક્ટ્સ વિષે વધુ માહિતી કે રંગીન કે ટલોગ મેળવવા માટે નું ફોર્મ- વોટ્સઅપ સેવા

ફોટો પાડી વોટ્સઅપ ૯૮૨૫૨૨૯૯૬૬ ઉપર મોકલો.

કંપનીની માહિતી તમારે દ્વાર

કે ટલોગ

મને આ અંકમાં છપાયેલા લેખ, જાહે રાતની વધુ માહિતી જોઈએ છે . જાહે રખબર નીચે લખેલો ઈન્કવાયરી કાર્ડ નંબર જોઇને બોક્સમાં ટીક કરી વોટ્સઅપ કરે લ છે માહિતી મોકલશો.

કૃ ષિ વિજ્ઞાનના પાનામાં નીચે ઇન્ક્વારી નંબર લખેલ છે તે નંબર ડાબી બાજુ ના બોક્સમાં ટીક કરી કંપની કે ટલોગ મંગાવોવોટ્સઅપ કરો. ૯૮૨૫૨૨૯૯૬૬.

વોટ્સઅપ નંબર :

L©$rjop_ âñp¡sfudp„ cpN gC op_ QL$pkp¡ 1.

A¡f„X$p_u hphZu L$ep„ drl_pdp„ L$fhp_u cgpdZ R>¡ ?

Sy>_ Sy>gpC Ap¡Nô$ 2.

CÞX$ue_ CÞõV$uV$eyV$ Ap¡a õ`pC fukQ® L$ep„ Aph¡gy„ R>¡ ?

L$gL$sp L$pguL$V$ L$p¡Cçbsyf 3.

këaf dug_p fu` V$¡L$_p¡gp¡Æ k¡ÞV$f_y„ _pd iy„ ?

L©$rjk¡hp L©$rj¾$p„rs L©$rj_p¡hp

The Publisher reserve the right to serve only those individual’s who meet qualifications. કૃ ષિ વિજ્ઞાન

કૃ ષિવિજ્ઞાન ષિ | વર્ષ- ૪૮ | અંક-૫ | જુ ન-૨૦૨૨

33


ટચુકડી hpQL$p¡_¡, » R>¡ëgpdp„ R>¡ëgu L©$rj dprlsu Ap`_p ky^u `lp¢QpX$sy„ NyS>fps_y„ kp¥\u AkfL$pfL$ L©$rj d¡N¡Tu_ L©$rj rhop_ Ddv$p Âe¡e kp\¡, rb_ _ap_¡ ^p¡fZ¡ L©$rjdprlsu `yfu `pX$hp_p¡ _d° âepk L$fu füy„ R>¡. » L©$rjrhop__y„ hprj®L$ ghpS>d ê$p. 399/_u AphL$ kpd¡ A¡L„$v$f¡ b^y kfcf \pe R>¡. * d_u Ap¡X®$f A_¡ b¢L$ \°y ghpS>d cf_pf hp„QL$p¡_¡ rh_„su L$¡ d_u Ap¡X®$f õgu`dp„ `p¡sp_y„ `yfy kf_pdy„, `u_L$p¡X$ kp\¡ S>ê$f gM¡. » A„L$ Qp¡½$kpC `|h®L$ L$p¡çàeyV$fpCT õV$uL$f » âuÞV$]N Üpfp fhp_p \pe R>¡, A„L$ `p¡ô$dp„ fhp_p \ep `R>u hp„QL$_¡ _ dm¡ sp¡

M¡su L$u _C sL$_uL$

rhð_u _„.1 V$`L$ tkQpC

Mpsf A¡L$ apev$p A_¡L$

^p_yL$p A¡N°uV$¡L$ gu. dlpi[¼s L$p¡çàg¡n, buÅ¡ dpm, gp¡lp ch_ kpd¡, Sy>_u lpCL$p¡V®$_u bpSy>dp„, CÞL$dV$¡n kL®$g `pk¡, Adv$phpv$. dp¡. 97250 11227

નેટાફિમ ઈરીગેશન પ્રા. લી. ૩જો માળ, શ્રીજી કોમ્પ્લેક્ષ, HDFC બેંક ઉપર,ઋતુરાજ કોમ્પ્લેક્ષ પાસે, વાસણા રોડ, વડોદરા -૩૯૦૦૦૧૫ ફોન ; ૦૨૬૫- ૬૧૩૩૧૦૧

ApC.ku.A¡g. CÞX$uep 400, gp¡luep S>¥_ õL$h¡f, bph^_`|_p 411021 l¡ë`gpC_ _„. 1800 210 3131

ઈન્કવાયરી ન. ૪૧

ઈન્કવાયરી ન. ૪૨

ઈન્કવાયરી ન. ૪૩

`pL$ k„fnZ_u _hu v$hpAp¡ këaf_p D`ep¡N rhi¡ ÅZp¡ khp£Ñd `pL$ k„fnZ_u î¡Zu

bpef ¾$p¡` kpeÞk gu. bu.X$u. `V$¡g lpDk, ÓuÅ¡ dpm, kfv$pf `V$¡g L$p¡gp¡_u, _hf„N`|fp fp¡X$, Adv$phpv$ _f¡i `V$¡g 98253 03285

rbT_¡i `p¡CÞV$, h¡õV$_® A¡L$kâ¡k lpCh¡_u bpSy>dp„, A„^¡fu (CõV$), dy„bC îu fpv$qX$ep - 099740 56640

X²$ud raëX$ L$¡duL$g âp. gu. Apf.L$¡. CÞX$. `pL®$-a¡T-pp,àgp¡V $-15, kh£ 54/4, fpd`fp b¡V$u, rS>. fpS>L$p¡V$ dp¡. 7698017474 A\hp 9725533533

ઈન્કવાયરી ન. ૪૪

ઈન્કવાયરી ન. ૪૫

ઈન્કવાયરી ન. ૪૬

S>¥_ qX²$`_p¡ hpev$p¡ DÐ`pv$_dp„ apev$p¡

dp¡_uV$f A_¡ bpep¡raëX$_p DÐ`pv$L$ v$f¡L$ `pL$ dpV$¡ S>¥rhL$ k„L$g_

S>¥_ CfuN¡i_ kuõV$d gu. buÅ¡ dpm, Adu_ Q¡çbf, 85 bu k„`sfph L$p¡gp¡_u, âp¡X$L$V$uhuV$u fp¡X$, hX$p¡v$fp-390005 v$rnZ NyS>fps 9428820406

A¡N°ug¡ÞX$ bpep¡V$¡L$ guduV$¡X$ 36, râÞk CÞX$. A¡õV$¡V$ dp¡V$p dp¡su`|fp, sp. kphgu, rS>. hX$p¡v$fp l¡ë`gpC_ _„.98794 27771

ઈન્કવાયરી ન. ૪૮

ઈન્કવાયરી ન. ૪૯

õhõ\ `pL$ kd©Â^ M¡X|$s

bV$pV$p_p `pL$_y„ Mpsf

cpfs kqV®$k A¡N°u kpeÞk gu. 1306, rh¾$d V$phf, fpS>¡ÞÖ àg¡k, Þey qv$ëlu-110008 011-42262152 91 8130813636 l¡ë`gpC_ - 8882 426 426

મનસ્યા માર્કે ટિંગ પ્રા. લી. વૃંદાવન નગર લેન નંબર -૩, કાત્રજ-કોંઢવા રોડ, પુને-૪૧૧૦૪૮ મો. ૭૨૧૧૧૨૦૫૦૨

ઈન્કવાયરી ન. ૫૧

ઈન્કવાયરી ન. ૫૨

» fhp_Nu rhcpN_u dpC¾$p¡ÞeyV²$ueÞV$ ip dpV$¡ S>ê$fu R>¡ ? S>hpbv$pfu fl¡su _\u. s¡d R>sp„ drl_p_p `l¡gp AW$hpX$uep ky^udp„ A„L$ _ dm¡ sp¡ _ÆL$_u `p¡ô$Ap¡auk kp\¡ hps L$fu s¡ A„N¡ N°plL$ A¡fuk A¡N°p¡ guduV$¡X$ _„bf kp\¡ `p¡ô$L$pX®$ "^u aõV®$' X$u-1206, L$¡ihbpN `pV$} gMhp¡(ap¡_ _rl, àgp¡V$ `pR>m, 132 ayV$ fp¡X$, h÷p`yf, Adv$phpv$-15 A¡.L$¡. tklàguT) A„L$ D`gå^ 9137525166, 9879074344 li¡ sp¡ S>ê$f dp¡L$ghpdp„ Aphi¡.ghpS>d cf_pf_¡ ઈન્કવાયરી ન. ૪૭ _d° r_h¡v$_ R>¡ L$¡ sdpfp Üpfp 3 _hp kæep¡_¡ r_^u buS> M¡X|$s_u ghpS>d cfphu s¡d_u kd©[Ý^_y ârsL$ M¡sudp„ kd©qÙ_p Üpf Mp¡ghpdp„ dv$v$ê$` \ph. v$f dpk_u 20 spfuM¡ L©$rjrhop_ ârkÂ^ \pe R>¡. 27 spfuM¡ fhp_p \pe R>¡. kf_pdy„ F$sy ¾$p¡` L$¡f âp. gu. bv$gphp_u kyQ_p àgp¡V$ _„. 531/bu, fp¡X$ - Æ, qL$ip_ N¡CV$, fpS>¡ÞÖ L$p¡ëX$ õV$p¡f¡S> `pk¡, g¡Musdp„ L$fhu S>ê$fu. d¡V$p¡X$p, Æ. fpS>L$p¡V$-21 hprj®L$ ghpS>d : dp¡.94269 42254, 9424482223 ê$p. 399/k„õ\p dpV$¡ ê$p. 798/ઈન્કવાયરી ન. ૫૦

34

bV$¡V$p dpV$¡ `p¡gukëa¡V$ Mpsf_p DÐ`pv$L$

કૃ ષિવિજ્ઞાન ષિ | વર્ષ- ૪૮ | અંક-૫ | જુ ન-૨૦૨૨

këaf rdëk guduV$¡X$

કૃ ષિ વિજ્ઞાન


ઓટલે બેઠા

- પ્રવીણ પટે લ

\C Nep¡ b^y bu-ayV$u Ney„ _¡ _uQ¡ L$p¡{„ cfX$L$ C L$p„C \p¡X$y„ DN¡ A¡V$g¡ Ðep„ a¡ffp¡`Zu L$fhu `X$i¡.

◼ Nep hMs¡ Ap`Z¡ L$`pk_p buS>_u `k„v$Nudp„ iy„ Âep_ fpMhy„ s¡_u hpsp¡ L$fsp L$fsp Ap¡V$g¡ b¡W$p_u duV$]N `yfu L$fu lsu. Ap hj£ L$`pk_u M¡su_u d|W$ R>¡ A¡V$g¡ b^pA¡ Ap gMpe R>¡ Ðepf¡ L$`pk_y„ bp¡gNpX$®-pp buepfZ Mfuv$u gu^y„ li¡. ApS>_u dl¡aug iê$ \pe Ðep„ Ap`Zp Npd_p M¡sudp„ AN°¡kf fl¡hp dp„Nsp b^p rdÓp¡ `p¡s`p¡sp_u S>Áep gC füp R>¡. Ðepf¡ L$fi_L$pL$p A¡ hps dp„X$u _¡ L$u^y„ L$¡ Ap L$`pkuep_p buS> L$p¡fpdp„ dyL$ep lsp s¡_y„ iy„ \ey„ ?

◼ kyf¡i L$l¡ dpfu DNdZu kuddp„ 4 IQ `gm¡ s¡hy„ `pZ \e¡gy„ Ðep„ L$`pk DNu Nep¡ `Z Ap\dZu kuddp„ dpf¡ 6 hu^p_p¡ L$`pk aV$pL$uep¡

કૃ ષિ વિજ્ઞાન

◼ kyf¡i_u hps kp„cmu de„L$ L$l¡ A¡V$g„y epv$ fpMÅ¡ L$¡ lh¡ sd¡ v$yL$p_¡ buS> g¡hp S>ip¡ Ðepf¡ sdpf¡ Å¡CA¡ R>¡ bp¡gNpX$®-pp bug hpmy„ buepfZ A_¡ AÐepf¡ õV$p¡L$ li¡ buÅ¡ A¡V$g¡ `k„v$Nu L$fhpdp„ lpgi¡ lh¡ A¡hy„ _rl L$fsp buS> `pep_u hõsy R>¡ s¡dp„ L$fL$kf L$p¡C L$f¡ _rl, sd¡ `Z _rl L$fsp.

◼ Dv$e¡ hÃQ¡ S> L$u^y„ L$¡ rdÓp¡ Nep hMs¡ Ap`Z¡ L$`pk_u hps L$fsp lsp. L$`pk_ rhrh^ buepfZ_u X$udpÞX$ Ap hj£ h^u s¡hp hphX$ R>¡ A¡V$g¡ A¡d L$lp¡ _¡ L$¡ Ap`Z¡ `l¡gp Nygpbu\u X$fu Nep lsp. lh¡ `pR>p rhop__¡ kdÆ_¡ a¡fp¡d¡_ V$²¡` dyL$u_¡ L$¡ fp¡T¡V$¡X$ ayg_u Ap¡mM L$fu_¡ A_¡ r_edus Ap„V$p¡ dpfu_¡ hpX$u_p R>p¡X$¡ R>p¡X$_u Mbf gC_¡ Nygpbu Cem kpd¡ NZsfu `yh®L$_u gX$hp_u s¥epfu Ap`Z¡ b^pA¡ L$fu gu^u A¡V$g¡ S> Ap`Z¡ L$`pk_p `pL$_u `k„v$Nu L$fu R>¡.

◼ dN_ L$l¡ Ap hj£ kp¡epbu_ A_¡ k|e®dyMu_u hpsy \pe R>¡ sp¡ Ap_p rhi¡ L$„CL$ hps L$fp¡. Dv$e L$l¡ kp¡epbu_ A_¡ k|e®dyMu bß¡ `pL$ kpfp R>¡. Qp¡dpkpdp„ dp¡X$u hphZudp„ k|e®dyMu L$fpe L$pfZ L$¡ k|e®dyMu_p ayg `pL$hp_u Ahõ\pA¡ hfkpv$ `X$¡ sp¡ _yL$ip_ \pe R>¡. Apd sp¡ k|e®dyMu iuepm„y„ `pL$ dpV$¡ b¡õV$ R>¡, `f„sy kp¡epbu_ ApS>_p¡ _hp¡ `pL$ R>¡ S>¡ b^pA¡ A`_phhp¡ Å¡CA¡.

◼ kp¡epbu_ A¡ L$W$p¡m hN®_p¡ `pL$ R>¡. A_¡ T„TV$ hNf_p¡ `pL$ R>¡. kp¡epbu__p cph Myb kpfp \hp\u lh¡ ApMp cpfsdp„ Mpk L$fu_¡ dÂeâv$¡i A_¡ dlpfpô²dp„ kp¡epbu__p¡ `pL$ dp¡V$p `pe¡ hhpe R>¡. A_¡ M¡X$|sp¡_¡ kpfu AphL$ Aph¡ R>¡. kp¡epbu_ 88 \u 105 rv$hkdp„ `pL$sp¡ `pL$ R>¡. kp¡epbu__y„ Qpkdp„ OpV$y„ hph¡sf apev$p¡ L$f¡ R>¡. kp¡epbu_ 18 L$¡ 24_u ÅmuA¡ hph¡sf L$fhy„ Å¡CA¡.

કૃ ષિવિજ્ઞાન ષિ | વર્ષ- ૪૮ | અંક-૫ | જુ ન-૨૦૨૨

35


ઓટલે બેઠા

◼ kp¡epbu__u M¡sudp„ buepfZ Myb dlÐh R>¡ buS> OpV$y„ DNhy„ Å¡CA¡. A¡L$f v$uW$ R>p¡X$_u dlÑd k„¿ep S>mhpe sp¡ kp¡epbu_ V$y¹f\ayg g¡bg\u dm¡ R>¡. kp¡epbu_ OZuhpf ku^p dpL$£V$ epX$®dp„\u ê$`pmp `¡L$]Ndp„ Aph¡ R>¡. s¡\u buS> `k„v$Nudp„ L$pmÆ fpMhu s¡hy„ L$fi_L$pL$pA¡ L$u^y A¡V$g¡ b^p_¡ iuM dmu.

◼ Apep¡S>__u hps `yfu \C A¡V$g¡ de„L$ L$l¡ dfQu_u M¡sudp„ Aphsu L$pmu [\°àk_p r_e„ÓZ dpV$¡ L$C L$C v$hp R>¡ s¡_u dprlsu b^pA¡ d¡mhu g¡hp S>¡hu R>¡. A¡V$g¡ Ap`Zpdp„\u b¡ S>Zp dfQu_u L$pmu [\°àk_p„ rhi¡ AÐ\u Csu ÅZ¡ A_¡ lh¡ `R>u_u duV$]Ndp„ fS>y L$f¡ sp¡ Ap`Zp b^p dpV$¡ kp{„ fl¡i¡.

L$fuA¡ sp¡ A\hp sp¡ Ap`Z¡¡ v$f iy¾$hpf¡ apd® duV$]N fpMu_¡ AW$hpX$uepdp„ Ap`Zu M¡su- M¡sf A_¡ fp¡N Æhps_u QQp® L$fu_¡ L$ey„ dp¡g¡L$eyg L$¡V$gy„ AkfL$pfL$ fl¡ R>¡ s¡ A¡L$buÅ_¡ L$luA¡ sp¡ Ap`Zp b^p_p¡ MQ® OV$¡ A_¡ MQ® OV$¡ A¡V$g¡ _ap¡ h^¡ A_¡ Ap`Zp ApMp Npd_u AphL$ h^¡ sp¡ Ap`Ï„ Npd kd©Â^ b_¡.

◼ iuM D`f\u A¡ iuMhp_y„ R>¡ L$¡ Ap hj£ hfkpv$_p `pZu_¡ `p¡sp_p M¡sfdp„ L$¡d Dspfhy„? A\hpsp¡ Ap`Zu iuddp„ b^p c¡Np \C_¡ hfkpv$_p `pZu_¡ lph£õV$ L$fhp A¡V$g¡ L$¡ QZu g¡hp dpV$¡ Q¡L$X$¡d/bp¡fub„^ hN¡f¡ iy„ L$fh„y s¡ lS>y„ rhQpfu g¡hy„ Å¡CA¡ s¡hy„ sd_¡ b^p_¡ _\u gpNsy„ s¡hy„ dN_cpC bp¡ëep A¡V$g¡ b^p L$l¡ Agp¡ L$pg\u kpd|rlL$ L$pe® L$fu_¡ Apep¡S>_ L$fuA¡.

◼ kp{„ sp¡ Ðepf¡ \i¡ S>epf¡ Ap`Zu `¡v$pi_p¡ cph Ap`Z_¡ kpfp¡ dmi¡. Ap`Z¡ duî`pL$ `Ùrs_p¡ Adg L$fu_¡ rhrh^ `pL$p¡_u hphZu L$fhu Å¡CA¡. hÃQ¡ L$W$p¡m `pL$_y„ Apep¡S>_ rhQpfu iL$pe sp¡ kfhpm¡ hfk kp{„ fl¡ s¡hy„ Ns hj£_p Ap`Zp A_ychp¡ A¡hy„ L$l¡ R>¡. A_ychp¡_u Ap` g¡ Ap`Z¡ A¡L$ buÅ_¡

◼ de„L$ L$l¡ Ap`Zp `pL$dp„ Aphsp L$uV$L$p¡ A_¡ fp¡Np¡_y„ A_p¡Mu fus¡ A¡V$g¡ L$¡ bpep¡ L$„V$²p¡g Üpfp L$„V$²p¡g \pe A_¡ kQp¡V$ `rfZpd dm¡ s¡hu ëeyf lh¡ bTpfdp„ Aphu R>¡ lh¡ bTpfdp„ rhrh^ âL$pf_u a¡fp¡dp¡_ V$²¡` Aphu R>¡ S>¡ dyL$hp\u rhrh^ `pL$_u rhrh^ Æhpsp¡_p _f _¡ ApL$rj®_¡ r_e„ÓZ L$fu iL$pe R>¡. A¡dpe Å¡ kpdyrlL$ fus¡ Ap L$pe® \pe sp¡ hNf v$hpA¡ kpfp `rfZpd dm¡ R>¡. ◼ Ap kp„cmu v$u_¡i L$l¡ L$ep„ L$ep„ L$uV$L$p¡ dpV$¡ Aphu a¡fp¡dp¡_ V$²¡` A_¡ ëeyf Aphhp d„X$u R>¡ s¡_u epv$u Ap` ! A¡V$g¡ de„L$ L$l¡ h¡gphpmp `pL$ dpV$¡, L$¡fu, g]by, _pmue¡fu_p dy„X$p dpV$¡, L$`pk_u Nygpbu Cem dpV$¡, dL$pC_u ap¡g Aprd® dpV$¡, X$p„Nf_u Npcdpfp_u Cem dpV$¡, L$p¡bu_p lufpayv$p_u Cem dpV$¡, V$d¡V$p_p `p_L$p¡fuep dpV$¡, amdpMu dpV$¡ hN¡f¡ dpV$¡ lh¡ a¡fp¡dp¡_ V$²¡` Aph¡ R>¡ h^y rhNs dpV$¡ ap¡_ L$fp¡. fd¡icpC NpeT¡_ V$¡L$_p¡gp¡Æ 96198 00640

36

કૃ ષિવિજ્ઞાન ષિ | વર્ષ- ૪૮ | અંક-૫ | જુ ન-૨૦૨૨

કૃ ષિ વિજ્ઞાન


કૃ ષિ વિજ્ઞાન ઇન્ક્વાયરી નં- 37

કૃ ષિવિજ્ઞાન ષિ | વર્ષ- ૪૮ | અંક-૫ | જુ ન-૨૦૨૨

37


૦� � �૦ � �� સ�ટ બર ૨૦૨૨ હ�લપે� ���ઝ�બશન સે�ટર ગ ધીનગર, ગુજરાત

BOOK YALOLUNORW ST AL

અ તન ટકનોલો સાથે કૃ િષનો અનુભવ કરો ��ી ��શયા ૨૦૨� ની હાઇલાઇટ્ સ

200+

80,000+ મુલાકાતીઓની કુ લ સ��યા

દશકો

12,000 M

2

3 દશન હૉલ

દશન માટ આવરાયેલ િવ તાર

ભાગ લેવા વાળા દશો ભારત Organized By

ઇઝરાયલ

તુક

International Partner

અમે રકા

પાન

ઓ ટે �લયા

સાઉથ કો રયા

નેધરલે�� Concurrent Event

Supported By

DLP EXP

9

TH

E D I T I O N

ASIA

DAIRY LIVESTOCK AND POULTRY EXPO

+91 91734 10748 | E: agriasia@agriasia.in | W: www.agriasia.in

38

કૃ ષિવિજ્ઞાન ષિ | વર્ષ- ૪૮ | અંક-૫ | જુ ન-૨૦૨૨

ઇન્ક્વાયરી નં- 38

કૃ ષિ વિજ્ઞાન


કૃ ષિ વિજ્ઞાન ઇન્ક્વાયરી નં- 39

કૃ ષિવિજ્ઞાન ષિ | વર્ષ- ૪૮ | અંક-૫ | જુ ન-૨૦૨૨

39


40

કૃ ષિવિજ્ઞાન ષિ | વર્ષ- ૪૮ | અંક-૫ | જુ ન-૨૦૨૨

ઇન્ક્વાયરી નં- 40

કૃ ષિ વિજ્ઞાન


Turn static files into dynamic content formats.

Create a flipbook
Issuu converts static files into: digital portfolios, online yearbooks, online catalogs, digital photo albums and more. Sign up and create your flipbook.