21.07.13 by Kullħadd Editor

www.kullhadd.com

IntErvIsta Ma’ dorIannE thEuMa

Il-Futbol tan-nIsa: tabu lI KwaÛI gÓEb Il-Óadd 21 ta’ Lulju, 2013 Óar©a Nru 1,045

Pa©ni 36 u 37 Prezz ›0.80

MIr-raPPort tal-awdItur ÌEnEralI Fuq Ix-xIrI taÛ-ÛEjt jIrrIÛultaw FattI lI jqanqlu aKtar MIstoqsIjIEt dwar l-IsKandlu taÛ-ÛEjt

Il-PulIzIja sE tInvEstIga Il-kumpannija FrançiΩa Totsa (Total) kienet l-aktar kumpannija li ©iet mog˙tija tenders g˙all-provvista ta’ Ωejt lillEnemalta bejn l-2008 u l-2011, is-snin li investiga dwarhom lAwditur Ìenerali fir-rapport li kien ippubblikat aktar kmieni din il-©img˙a. George Farrugia u l-Powerplan kienu l-a©enti lokali talkumpannija Totsa, u jinsabu fiç-çentru tal-iskandlu ta’ korruzzjoni dwar ix-xiri taΩ-Ωejt mill-Enemalta, li fe©© fil-bera˙ fix-xhur ta’ qabel l-a˙˙ar elezzjoni ©enerali. Skont l-istess rapport talAwditur Ìenerali, kien hemm istanzi fejn il-kumpannija Totsa ng˙atat tender allavolja ma kellhiex l-aktar offerta vanta©©juΩa g˙all-Enemalta. Mill-investigazzjonijiet li saru mill-Awditur Ìenerali, jo˙ro©

çar li l-kumpanniji Totsa (Total) u BB Energy kienu laktar kumpanniji li ©ew mog˙tija tenders mill-Enemalta bejn l-2008 u l-2011, il-perijodu li investiga fuqu l-Awditur Ìenerali. Matul dawn is-snin, ilkumpannija BB Energy ©iet mog˙tija seba’ tenders, filwaqt li l-kumpannija Totsa ©iet mog˙tija total ta’ 15-il tender matul l-imsemmija erba’ snin. Mir-rapport tal-Awditur Ìenerali jirriΩulta li fl-2009 lkumpannija Totsa kienet ing˙atat tender mill-Enemalta g˙all-provvista ta’ gasoil, meta l-kumpannija Baraca International Corporation kienet ippreΩentat offerta ferm aktar vanta©©juΩa g˙all-Enemalta. Tkompli f’pa©na 2

Il-MInIstru tal-EnErÌIja Konrad MIzzI jItlob lIll-KuMMIssarju tal-PulIzIja bIEx jInvEstIga Il-Kummissarju tal-Pulizija kkonferma ma’ din il-gazzetta li se jinvestiga dwar jekk innuqqasijiet gravi indikati fir-rapport talAwditur Ìenerali jammontawx g˙al reati kriminali Il-Ministru g˙all-Ener©ija, Konrad Mizzi, talab lill-Kummissarju tal-Pulizija jifta˙ investigazzjoni abbaΩi tal-konkluΩjonijiet tal-Awditur Ìenerali fir-rapport dwar ilproçess tax-xiri taΩ-Ωejt fl-Enemalta. F’komunikazzjoni mal-Kummissarju talPulizija, il-Ministru Mizzi qal li r-rapport iqajjem t˙assib fuq diversi fatturi relatati

ma’ dan il-proçess. Il-Ministru Mizzi rrefera b’mod partikolari g˙all-punt numru 14 f’dan ir-rapport. Fih lAwditur Ìenerali jg˙id li: “L-implikazzjonijiet assoçjati mas-sistemi fqar li bihom kienu jinΩammu r-rekords u d-dokumentazzjoni li kkaratterizzaw b’mod konsistenti l-operat tal-kumitat dwar ix-xiri taΩ-Ωejt qabel Mejju 2011 g˙amluha impossibbli g˙all-Uffiççju talAwditur Ìenerali li janalizza l-proçess ta’ te˙id ta’ deçiΩjonijiet fil-kumitat waqt la©©udikazzjoni tal-bids tat-tenders, li kienu

jirçievu u jevalwaw. L-implikazzjonijiet ta’ dawn il-limitazzjonijiet kbar fejn jid˙lu r-rekords li kienu jiddokumentaw il-proçess ta’ te˙id ta’ deçiΩjonijiet fil-kumitat tax-xiri taΩ-Ωejt, spikkaw l-aktar meta l-kumitat ta tenders lill-bidders (abbaΩi tal-informazzjoni limitata ˙afna li kellu l-Uffiççju tal-Awditur Ìenerali g˙ad-dispoΩizzjoni tieghu) li ma kinux issottomettew l-iktar offerta favorevoli.” Tkompli f’pa©na 2

lIÌI storIKa darmanin demajo rielett bi 83.5% tal-voti Peter Fenech i©ib biss 17.5% tal-voti Fir-reb˙a kbira li g˙amel, Norman Darmanin Demajo lbiera˙ kien elett mill-©did b˙ala l-President talMalta Football Association g˙at-tliet snin li ©ejjin. Darmanin Demajo ©ab 117 vot (83.5%) g˙at-23 vot (17.5%) ta’ Peter Fenech, il-kontestant l-ie˙or g˙all-og˙la kariga fl-amministrazzjoni tal-futbol Malti. Chris Bonett, Alex Manfre and Ludovico Micallef kienu eletti Viçi Presidenti tal-MFA g˙all-perijodu 2013-2016. Ara r-rapport f’pa©na 39

Matul din il-©img˙a se˙˙ Ωvilupp le©iΩlattiv importanti li g˙ad irid jibqa’ jissemma fis-snin li ©ejjin. Wara ˙afna tkarkir f’le©iΩlaturi preçedenti, il-Parlament Malti fil-bidu ta’ le©iΩlatura ©dida, g˙adda li©i kompensiva u innovattiva li tag˙ti protezzjoni lil dawk li jo˙or©u g˙onqhom biex jikxfu l-abbuΩ fl-interess pubbliku. Fatt kurjuΩ marbut ma’ dan l-iΩvilupp le©iΩlattiv importanti jmur lura fl-istorja. L-ewwel whistleblower rikonoxxut internazzjonalment kien il-Malti Stanislao Formosa, mag˙ruf ukoll b˙ala Stanley Adams, li kien kixef l-abbuΩi tal-kumpannija multinazzjonali Hoffman-La

Roche u min˙abba f’hekk sofra l-˙abs u g˙adda minn in©ustizzji kbar. Bix-xieraq li minn

hawn insellmulu. Ara pa©ni 4 u 5

21.07.2013

A˙barijiet

Ir-rapport tal-awdItur-ÌeneralI jIkkonferma lI l-kumpannIja rappreΩentata lokalment mInn GeorGe farruGIa...

In-nuqqas ta’ trasparenza konfermata mIr-rapport tal-awdItur-ÌeneralI...

It-totsa kIenet l-aktar waÓda preferuta mIll-enemalta

tqajjem aktar mIstoqsIjIet

Tkompli minn pa©na 1

Tkompli minn pa©na 1 L-Awditur-Ìenerali jg˙id li lintegrità u l-validità tal-offerta ta’ Barca International Corpor-ation setg˙et kienet ta’ xi t˙assib g˙all-Fuel Procure-ment Committee, peress li kienet sostanzjalment a˙jar mill-offerti l-o˙ra. Madankollu, ma nstab xejn fil-fajl li juri dan it-t˙assib, u lanqas kien hemm xi spjegazzjonijiet li jindikaw g˙alfejn din l-offerta ma kinitx ikkun-

sidrata. George Farrugia u lkumpannija Powerplan kienu l-a©enti lokali tal-kumpannija FrançiΩa Totsa sal-2010 meta kien tkeçça minn ˙utu g˙ax allegatament kien inqabad li ma kienx qieg˙ed ida˙˙al ilflus kollha dovuta filkumpannija, imma kienu qeg˙din imorru x’imkien ie˙or. George Farrugia jinsab fiççentru tal-iskandlu tat-tix˙im fix-xiri taΩ-Ωejt, tant hu hekk

il-Gvern Nazzjonalista lejn la˙˙ar ©img˙at tieg˙u, kien irrakkomanda li jing˙ata proklama biex dan ikun jista’ jixhed u jikxef kull ma jaf dwar dan l-iskandlu. Il-kumpannija Powerplan kienet ˙allset g˙all-arlo©© talLira li kien ing˙ata lill-eks Ministru Tonio Fenech. L-istess kumpannija Powerplan kienet ˙allset ukoll g˙al Ωew© arlo©©i o˙ra tal-Liri li kienu ng˙ataw lill-Partit Nazzjonalista.

Peress li l-investigazzjoni tal-Pulizija dwar l-iskandlu tax-xiri taΩ-Ωejt tiffoka fuq dak li se˙˙qabel is-sena 2008, l-Ministru rrimarka mal-Kummissarju tal-Pulizija li n-nuqqas ta’ trasparenza, li enfasizza dwarha l-Awditur Ìenerali fil-kumitat dwar ix-xiri taΩ-Ωejt sa Mejju 2011, tqajjem mistoqsijiet dwar jekk l-allegat irregolarijitajiet f’dan il-proçess se˙˙ewx anke wara s-sena 2008. G˙al dawn ir-ra©unijiet il-Ministru Konrad Mizzi ressaq dan ilkaΩ quddiem il-Kummissarju tal-Pulizija g˙all-kunsiderazzjoni tieg˙u bil-g˙an li jkun identifikat jekk fil-proçess tax-xiri taΩΩejt fl-Enemalta bejn l-2008 u Mejju tal-2011 se˙˙ewx prattiçi li jikkostitwixxu f’reati kriminali. Ara wkoll l-Editorjal f’pa©na 13 u r-rapport f’pa©na 10

21.07.2013

A˙barijiet

id-diÛorganizzazzjoni fil-waSteServ

Se joÓorÌu ÛewÌ rapporti oÓra fil-jiem li Ìejjin Il-Ministru g˙all-Ambjent u lIΩvilupp Sostenibbli, Leo Brincat, din il-©img˙a ©ie ppreΩentat b’rapport dwar issitwazzjoni fl-impjant ta’ Sant’ Antnin, liema rapport kien ©ie kkummissjonat mill-Ministru iktar kmieni. Mitlub minn din il-gazzetta biex jikkummenta dwar dan irrapport, il-Ministru Leo Brincat sa˙aq li dan juri d-defiçenzi li wirtet l-amministrazzjoni l©dida, in-nuqqas serju ta’ tmexxija u ppjanar, kif ukoll ilpolitika tal-konvenjenza li mexa biha l-Gvern ta’ qabel. Il-Ministru jiΩvela wkoll li se jkun qed jippubblika Ωew© rapporti o˙ra fil-futur qarib. “Nista’ n˙abbar li fil-jiem li ©ejjin se nkun qed nippubblika Ωew© rapporti interessanti ˙afna. Wie˙ed dwar il-finanzi prekarji tal-WasteServ, u lie˙or tal-Management Efficiecy Unit dwar il-Family Park,” jg˙id il-Ministru. Intant, dwar ir-rapport ippubblikat din il-©img˙a, ilMinistru Brincat qal li laqtu wkoll il-fatt li, l-istess kif

g˙amlu fir-rigward tar-rapport l-ie˙or dwar r-riΩorsi umani filWasteServ, in-na˙a talOppoΩizzjoni g˙aΩlu li ma jikkummentaw xejn fuq il-kontenut. “Fil-kaΩ tar-riΩorsi umani, g˙aΩlu minflok li jattakkaw lawtur, g˙ax dehrilhom li huwa

ta’ tendenzi Laburisti, filwaqt li din d-darba qabdu ma’ kaΩ iΩolat ta’ opinjoni – li lanqas kienet rakkomandazzjoni – biex jing˙alaq il-Family Park.” Filwaqt li g˙amlu dan, ilMinistru jg˙id li warrbu g˙al kollox dak kollu li qal ir-rapport dwar oqsma vitali, b˙as-

separazzjoni tal-iskart, il-fatt li flok ener©ija g˙al 1,400 familja bilkemm qed ji©©enera ener©ija g˙al 45 familja, innuqqas ta’ nies kwalifikati, ilmod li bih l- occupational health and safety kienet ing˙atat importanza sekondarja tant li l-impjanti kollha tal-

WasteServ madwar Malta u G˙awdex t˙allew f’idejn persuna wa˙da li skont ir-rapport tar-riΩorsi umani g˙andu wkoll sentenza sospiza u lanqas jista’ jiffirma çerti dokumenti. “Jidher çar li kien disinjar ˙aΩin tal-impjant, id-dipendenza kbira wisq fuq xog˙ol kwaΩi g˙al kollox manwali ta’ sorting, u livelli ta’ produzzjoni ta’ bijogass baxxi.” Il-Ministru jirreferi wkoll g˙all-allegazzjoni li saret, fejn intqal li l-eks-Ministru George Pullicino kien wieg˙ed lillInspire li kien se jsa˙˙nilhom il-pixxina, iΩda tant il- combined heat u l-power output tal-WasteServ huma baxxi, li kellu ji©i installat boiler li ja˙dem biΩ-Ωejt biex jipprovdilhom ilma s˙un. “Jiena tajt lili nnifsi sa nofs Awwissu biex niΩgura li ddiretturi tal-WasteServ ikunu bdew ifasslu pjan ta’ azzjoni biex jibdew jimplimentaw irrakkomandazzjonijiet tar-rapporti kollha, u mhux ta’ Dr Edward Mallia biss,” itemm jg˙id il-Ministru Leo Brincat.

X’ÓareÌ mir-rapport dwar l-impjant ta’ Sant’antnin • Ir-Review Team li ˙adem irrapport huwa kompost miçChairman Dr Edward A. Mallia, mis-Sur Alan Pulis u minn Dr Louise Spiteri. Dan ittim iltaqa’ 17-il darba biex ˙are© bir-rapport estensiv li, mhux biss janalizza s-sitwazzjoni fl-Impjant ta’ Sant’Antnin, iΩda jag˙mel ukoll serje ta’ rakkomandazzjonijiet. • Ir-Review Team g˙amel tliet site visits fl-Impjant ta’ Sant’Antnin. Kellu laqg˙a masSant’Antnin Environmental Monitoring Committee u anke mal-komponent tal-MEPA ta’ dan il-kumitat. • Fost il-konkluΩjonijiet ma©©uri li jo˙or©u minn dan ir-rapport hemm li minkejja li ori©inarjament, fuq firxa ta’ sena, l-Impjant ta’ Sant’Antnin kellu jipprovdi elettriku g˙al 1,400 dar, instab iΩda li lener©ija prodotta mill-impjant bilkemm tkopri total ta’ 45 dar. • Problema ur©enti li r-

Review Team identifika flImpjant ta’ Sant’Antnin hija li hemm nuqqasijiet fejn tid˙ol sa˙˙a u sigurtà, kemm f’dak li huwa assessjar tar-riskji li hemm fl-impjant kif ukoll millat ta’ ˙arsien tas-sa˙˙a u s-

sigurtà f’post b˙al dan. • Ir-Review Team jg˙id li fla˙jar interess tal-˙addiema u tal-operat tal-impjant hemm bΩonn li ji©u implimentati miΩuri g˙all-˙arsien tas-sa˙˙a u s-sigurtà.

• Minn dan ir-rapport, u anke minn rapporti ppreΩentati ftit tal-jiem ilu fil-Parlament dwar il-WasteServ, jirriΩulta li hemm persuna wa˙da biss inkarigata mill-qasam tas-sa˙˙a u s-sigurtà fl-Impjant ta’ Sant’Antnin, u li din l-istess persuna tkopri l-impjanti l-o˙ra kollha li g˙andha l-WasteServ. Din ilgazzetta tinsab infurmata li lpersuna kkonçernata hija Marco Putzulu Caruana. • Instab ukoll nuqqas ta’ evidenza çara fuq x’jikkostitwixxi proçess ta’ monitora©© fl-impjant. Ir-Review Team jg˙id fir-rapport li dan ing˙ata biss deskrizzjoni bil-fomm ming˙ajr ebda informazzjoni speçifika dwaru. • Fir-rapport intqal ukoll li kienu ftit ˙afna l-laqg˙at li saru bejn WasteServ Malta Limited u l-Kumitat g˙all-monitora©© tal-MEPA. • Ir-Review Team wera tt˙assib tieg˙u dwar l-aspett tal-assikurazzjoni tal-impjant u

tal-˙addiema f’kaΩ ta’ riskji, aktar u aktar billi ma ng˙atat ebda evidenza dokumentata li dawn l-aspetti kollha kienu koperti min-na˙a tal-kumpannija permezz ta’ poloz talassigurazzjoni. • Ir-Review Team fir-rapport jirrakkomanda li b’mod ur©enti ti©i evalwata mill-©did il-proçedura ta’ monitora©© tal-kwalità tal-arja fl-akwati talImpjant ta’ Sant’Antnin, bilproçess biex jittie˙du kampjuni tal-arja g˙andu jkun wie˙ed kontinwu fuq baΩi ta’ 24 sieg˙a. Ir-riΩultati g˙andhom jo˙or©u fl-iqsar Ωmien possibbli u f’˙in reali. B’dan il-mod jista’ jkun hemm stampa reali tas-sitwazzjoni tal-arja. • Min˙abba ˙sarat tekniçi li nqalg˙u fl-impjant saret rakkomandazzjoni biex il-Family Park jing˙alaq. Il-Ministru laqa’ l-parir tal-esperti u g˙alaq il-park temporanjament b˙ala miΩura ta’ sigurtà g˙annies.

WHEN LIFE KNOCKS KNOCKS Y YOU OU ON YOUR YOUR KNEES, YOU’RE OU’RE IN THE PERFECT POSITION POSITION TO TO PRAY. PRAY. LOURDES L OURDES B BY YR ROCS OCS TRAVEL TRA RAVE VEL Join one of the ROCS Travel el Pilgrimages tto oL Lourdes ourdes with F Father ather Martin Mamo in A August. ugust. Departing on 11th-15th 11th-15th A August ugust and 18th-22th A August ugust ffor or 4 nights each. These 2 pilgrimages come ome a att v very ery aff affordable ordable pric prices es s starting tarting only fr from om €45 €459pp 9pp Inclusive Inclusiv e of rreturn eturn flights, 4 nights ac accommodation commodation in a 3 star hotel, el, full boar board d basis, Spiritual Dir Director ector and all tax taxes es & charges. charges.

NEVER N EVER UNDERES UNDERESTIMATE TIMATE PRA PRAYER YER Call us on 20 2015 15 1515 or email tr travel@rocsgrp.com avel@rocsgrp.com www.rocsholidays.com w ww.rocsholidays.com Rates are per person. Offers valid subject to oa availability vailability in the appr appropriate opriate clas classes. ses. Pric Prices es might vary vary without notic notice. e. For a full list of the ROCS travel terms and conditions onditions please visit the web web link http://www.rocsgrp.com/travel/terms-and-conditions http://www.rocsgrp.com/travel/terms-and-conditions http://

21.07.2013

Il-li©i tal-

TITWETTAQ IL-WEGÓDA TAL-LIÌI TAL-WHISTLEBLOWER

“Il-Kamra tad-Deputati l-©img˙a li g˙addiet approvat il-li©i tal-Whistleblower u b’hekk il-Gvern Laburista wettaq weg˙da elettorali kruçjali favur politika nadifa.” Dan intqal mill-Prim Ministru Joseph Muscat waqt konferenza tal-a˙barijiet f’Kastilja (fir-ritratt). Dr Muscat qal li, fl-ewwel erba’ xhur tieg˙u, dan il-Gvern wettaq ferm aktar fil-©lieda kontra l-korruzzjoni milli g˙amel il-Gvern preçedenti f’25 sena. Il-Prim Ministru qal li bit-tne˙˙ija tal-li©i tal-preskrizzjoni fl-a˙˙ar ta’ Mejju li g˙adda u issa bid-d˙ul tal-li©i tal-Whistleblower, çittadin li jg˙addi informazzjoni se jibda ji©i protett, filwaqt li l-politiku li jinkixef se jibda jiffaççja passi kontrih, jg˙addi kemm jg˙addi Ωmien. Sa tmiem din is-sena se tid˙ol ukoll fis-se˙˙ il-ligi dwar il-finanzjament tal-partiti, li titqies b˙ala t-tielet g˙odda fil-©lieda kontra lkorruzzjoni. Li©i differenti minn ta’ qabel Il-Prim Ministru qal li l-li©i talWhistleblower imressqa millGvern Laburista g˙andha differenzi speçifiçi u importanti ˙afna mill-abbozz li t˙ejja mill-Gvern ta’ qabel u li qatt ma ©ie diskuss fil-Parlament. L-abbozz preçedenti kien ja˙seb biss biex ting˙ata protezzjoni lil min jikxef informazzjoni dwar kaΩijiet li jkunu qed ise˙˙u mid-data li tkun da˙let fis-se˙˙ il-li©i ’l quddiem. Bil-li©i proposta issa millGvern, m’hemm l-ebda limitu ta’ Ωmien kemm wie˙ed jista’ jmur lura biex jikxef l-informazzjoni. Din timxi id f’id mal-li©i dwar it-tne˙˙ija talpreskrizzjoni g˙ax se twassal lill-politiku biex ma jsibx kenn wara l-preskrizzjoni. Il-li©i ta’ qabel kienet timplika li jittie˙du passi kontra min kien il-whistleblower. Issa l-li©i l-©dida se tag˙ti inçentiv lil min jikxef l-informazzjoni. Il-Prim Ministru iΩda wissa kontra min jinqeda bil-li©i talWhistleblower biex jaqla’ qlajjiet fuq ˙addie˙or u qal li se jittie˙du passi bil-li©i kontrih. Qal li l-li©i mhix xi kruçjata kontra l-Gvern ta’ qabel g˙ax

l-informazzjoni li se tinkixef tista’ tkun kontra kwalunkwe gvern preçedenti. Is-Segretarju Parlamentari g˙all-Ìustizzja, Dr Owen Bonnici, qal li l-li©i se tbiddel il-kultura tal-pajjiΩ billi ΩΩid ittrasparenza fuq ir-rakkomandazzjonijiet tal-Kunsill talEwropa. Dr Bonnici qal li l-li©i ta˙seb biex tinçentiva lil min jikxef il˙aΩen, fosthom billi tag˙tih immunità u identità ©dida. Huwa ˙abbar li se jitwaqqfu ‘units’ f’kumpanniji tal-Gvern u anke privati bl-obbligu li jinvestigaw kaΩi ta’ kxif ta’ informazzjoni. Il-li©i l-©dida ta˙seb biex ting˙ata fiduçja lill-organi kostituzzjonali talpajjiz. L-identità ta’ min jikxef ti©i Ωvelata biss dment li l-persuna taqbel bil-miktub li l-identità tag˙ha tista’ tinkixef. L-OppoΩizzjoni Nazzjonalista kienet ilha 25 sena fil-gvern u kulma g˙amlet ressqet il-li©i imma baqg˙et tkarkar fuqha waqt li l-Gvern Laburista ressaqha fl-ewwel erba’ xhur mill-mandat tieg˙u. Filwaqt li l-abbozz ta’ li©i mfassal mill-Gvern tal-PN kien ja˙seb biex jag˙ti protezzjoni lil min kien onest, il-li©i l©dida hija innovattiva g˙ax

biex tinkixef il-korruzzjoni jinçentiva lil min g˙amel ˙aΩin biex jikxef il-˙aΩin. Madankollu, ma jfissirx li min g˙amel il-˙aΩin mhu se je˙el xejn, imma l-li©i se sservi biex jin˙oloq bilanç biex waqt li l-individwu jkollu inçentiv li jikxef, is-soçjetà tkun a˙jar g˙ax il-˙aΩin jinkixef. Xi punti ewlenin tal-li©i Il-li©i proposta fiha diversi livelli ta’ inçentivi, bl-ewwel wie˙ed baΩiku se jkun li kemm-il darba l-Qorti jidhrilha li informatur (il-whistleblower) g˙en biex jinqabad ˙addie˙or, il-piena li jing˙ata tista’ tonqos bi grad jew tnejn. It-tieni inçentiv ja˙seb biex jekk il-Qorti jidhrilha li l-informatur ikun g˙en biex jinkixef ˙addie˙or, hija tkun tista’ ssibu ˙ati imma ma tag˙tihx piena. It-tielet inçentiv ja˙seb biex jag˙ti l-poter lill-Avukat Ìenerali ˙alli qabel jibdew ilproçeduri fil-konfront ta’ persuna, ikun jista’ jo˙ro© çertifikat ta’ immunità ˙alli ma jitti˙dux proçeduri penali filkonfront tal-informatur. Dwar it-tielet inçentiv, biex jag˙mel dan iç-çertifikat, l-

Avukat Ìenerali jrid jikkonsulta mal-Kummissarju talPulizija u m˙allef tal-qrati superjuri u wara li jo˙ro© iççertifikat irid jag˙mel rapport lill-President ta’ Malta birra©unijiet g˙ala qieg˙da ting˙ata l-immunità. Minbarra ç-çertifikat ta’ immunità se tid˙ol ukoll ilprotezzjoni tal-identità, fejn ilpersuna li tikxef ting˙ata identità ©dida. Minbarra l-aspett kriminali, hemm ukoll l-aspett çivili fejn jekk persuna tkun involuta f’xi ˙a©a ˙aΩina ma’ ˙addie˙or ma te˙ilx tal-o˙rajn ukoll. PereΩempju, jekk sitt persuni jisirqu €100,000 u l-informatur ikun ˙a €5,000 huwa jinΩamm responsabbli g˙al din issomma u mhux g˙as-somma s˙i˙a. Bil-li©i tal-Whistleblower jekk informatur jikxef xi ˙a©a u g˙alkemm ming˙alih linformazzjoni hija korretta, filfatt din ma tkunx, huwa xorta jgawdi minn protezzjoni jekk ja©ixxi ming˙ajr ˙aΩen (in bona fede). L-informatur se jkun jista’ wkoll jikxef fuq xi ˙a©a li tkun saret qabel da˙let fisse˙˙ din il-li©i, kuntrarjament g˙all-abbozz ta’ li©i ma˙sub

mill-Gvern preçedenti, fejn dan ma setax isir. Jaqa’ ta˙t din il-li©i kull min ikun impjegat ma’ xi ˙add, kemm jekk fis-settur pubbliku kif ukoll f’dak privat, inkluΩ min ikun da˙al f’kuntratt ta’ servizz ma’ ˙addie˙or. Il-Gvern se jwaqqaf Whistleblowing Unit fis-servizz pubbliku biex jinvestiga jekk ikunx hemm kaΩ jew le u jekk iva jg˙addi l-allegazzjoni lil Whistleblowing Unit estern, çjoè awtorità li di©à teΩisti u li ta˙tha jkun jaqa’ il-kaΩ. Is-settur privat m’g˙andux obbligu li jwaqqaf Whistleblowing Unit internament imma jmur mill-ewwel g˙al dak estern. PereΩempju, jekk il-kaΩ ikun jinvolvi t-taxxi interni, mela linvestigazzjoni ssir millKummissarju tat-Taxxi Interni, u jekk tkun tinvolvi ˙asil ta’ flus issir mill-Awtorità Maltija g˙as-Servizzi Finanzjarji. Jekk l-ilment isir ta˙t awtorità Ωbaljata, dan ji©i mg˙oddi lill-awtorità kompetenti. Ta’ min wie˙ed jg˙id li min jipprova jikxef biex jag˙mel vendikazzjoni jew ipattiha lil xi ˙add, se jkun meqjus li qed jag˙mel att kriminali u g˙alhekk jittie˙du passi kontrih bil-li©i.

21.07.2013

Whistleblower

kIen maltI l-eWWel WhIstlebloWer magÓruf Internazzjonalment Din il-©img˙a l-Parlament Malti qieg˙ed fuq sisien sodi l-protezzjoni tal-whistleblower permezz ta’ li©i kompensiva u innovattiva. Wara tant snin ta’ tkaxkir tas-saqajn, il-Parlament Malti mill-paroli g˙adda g˙allfatti. X’aktarx li ftit huma dawk li jafu bil-fatt kurjuΩ li l-ewwel whistleblower li kien rikonoxxut internazzjonalment u lkaΩ tieg˙u g˙amel furur fla˙barijiet dinjija kien Malti. Stanislaw Formosa, mwieled Malta, li meta emigra lejn lIngilterra biddel ismu g˙al Stanley George Adams, kellu kariga g˙olja ˙afna malkumpannija multinazzjonali Ûvizzera tal-farmaçewtika Hoffman-LaRoche. Fil-fatt kien il-World product Manager g˙all-qasam tal-vitamini u kellu salarju ta’ £30,000, li dak iΩΩmien kienet somma kbira. L-Kummissjoni Ewropea tikxef l-identità ta’ Adams ma’ Hoffman-LaRoche Fl-1973 kien skopra dokumenti li kienu jindikaw li l-kumpannija li mag˙ha kien impjegat kienet involuta f’arran©amenti abbuΩivi ta’ price-fixing billi kienet tg˙olli artifiçjalment ilprezzijiet tal-mediçini bi ftehim

Is-silta minn The London Gazzette tad-19 ta’ Mejju 1950 li turi lproçedura kif Stanislao Formosa biddel ismu g˙al Stanley George Adams minn ta˙t ma’ kumpanniji o˙ra li suppost kienu kompetituri tag˙ha. Adams kien g˙adda dawn iddokumenti lill-kummissjoni talkompetizzjoni tal-Komunità Ekonomika Ewropea, peress li l-IΩvizzera, g˙ad li ma kinitx tifforma parti mill-KEE, kellha ftehim ta’ kummerç ˙ieles mag˙ha. Fl-investigazzjonijiet tag˙ha lKEE naqset milli ΩΩomm isem Adams kunfidenzjali meta g˙addiet dokumenti b’isem Adams lill-kumpannija Hoff-

man-LaRoche. Adams ©ie arrestat u akkuΩat bi spjuna©© industrijali u serq. Huwa nΩamm arrestat f’iΩolament g˙al tliet xhur. Meta l-mara ta’ Adams saret taf li Ωew©ha kien qieg˙ed jirriskja li ji©i kkundannat g˙al sentenza ta’ 20 sena ˙abs, hija spiççat ikkommettiet suwiçidju. Adams sar jaf bil-mewt ta’ martu jumejn wara u ma kienx t˙alla jattendi g˙all-funeral tag˙ha. IΩda Stanley Adams spiçça qatta’ sitt xhur f’˙abs Ûvizzeru.

Ìie kkundannat in absentia minn qorti Ûvizzera g˙al 12-il xahar ˙abs sospiΩi g˙al tliet snin, ipprojbit li jid˙ol flIΩvizzera g˙al ˙ames snin, kellu j˙allas l-ispejjeΩ legali, u ©ie mtellef il-ple©© ta’ 25,000 frank Ûvizzeru. Tliet ©img˙at biss qabel, abbaΩi tal-informazzjoni li kien g˙adda lill-Kummissjoni Ewropea, din tal-a˙˙ar kienet immultat lill-kumpannija Hoffman-LaRoche s-somma ta’ £240,000 talli kienet kisret irregoli tal-KEE dwar il-kompetizzjoni. Óajjet Adams spiççat tkissret litteralment. Kellu jrabbi tlett itfal bniet wa˙du, safa bbojkottjat soçjalment mill-ekskollegi tal-kumpannija fejn kien ja˙dem u da˙al fi spejjeΩ u djun min˙abba dak li g˙adda minnu. Meta n˙eles mill-˙abs, Adams mar lura r-Renju Unit fejn sab l-appo©© ta’ diversi deputati Laburisti IngliΩi, ewlenin fosthom John Prescott, meta pprova jfittex g˙all-kumpens lill-Kummissjoni Ewropea u lillGvern Ûvizzeru g˙al dak li kien mg˙oddi minnu. Fl-1985 il-Kummissjoni Ewropea ˙allset lil Adams £200,000, madwar 40% ta’ dak li kien qieg˙ed jitlob.

Is-saga ta’ Stanislaw Formosa mag˙ruf b˙ala Stanley Adams ©iet dokumentata fil-ktieb Roche vs Adams u anke fil-film A Song for Europe. “Min˙abba l-istupida©ni talKummissjoni spiççajt ˙aΩin ˙afna” Eventwalment, fl-2001 ilkumpannija Hoffman-LaRoche kienet ©iet immultata £523 miljun mill-Kummissjoni Ewropea min˙abba ffissar ta’ prezzijiet (price-fixing) ma’ kumpanniji o˙ra tal-farmaçewtika ta’ pilloli tal-vitamini u vitamini miΩjuda f’affarijiet tal-ikel. B’reazzjoni g˙al din iddeçiΩjoni tal-Kummissjoni Ewropea, Adams kien sodisfatt li fl-a˙˙ar saret ©ustizzja, g˙alkemm kien diΩappuntat g˙all-fatt li fl-Ewropa diretturi ta’ kumpanniji involuti f’atti kriminali ma jintbag˙tux l-˙abs b˙alma jsir fl-Amerika. Adams, g˙al ra©unijiet ovvji, ma kienx iniΩΩel lill-Unjoni Ewropea, min˙abba dak li ©ie mg˙oddi minnu. “Because of their stupidity, I was in the shit”, (“Min˙abba l-istupida©ni tag˙hom, spiççajt ˙aΩin ˙afna”) Adams kien ©ie rrappurtat li qal lill-gazzetta IngliΩa The Observer.

Il-WhIstlebloWer bIss jIsta’ jkIsser l-omertÀ fejn tIdÓol korruzzjonI Hawn min jg˙id li l-mentalità ta’ ‘rajt ma rajtx u smajt ma smajtx’ qieg˙da fid-demm tag˙na l-Maltin. L-omertà u l-biΩa’ li ΩΩommok milli to˙ro© g˙onqok huma fatturi li kkontribwew mhux ftit biex iç-çittadin komuni joqg˙od b’seba’ g˙ajnejn u kemm jista’ jkun ma jinvolvix ru˙u fil-˙arsien tal-istandards ta’ m©iba fil-˙ajja pubblika. L-omertà f’pajjiΩna g˙andha g˙eruq fondi, anke min˙abba l-fatt li dawk il-ftit kaΩijiet ta’ korruzzjoni, abbuΩ ta’ poter, eçç., li fe©©ew fil-bera˙ matul is-snin g˙ax kien hemm min ˙ass li m’g˙andux ibaxxi rasu g˙as-sistema, kienu spiççaw ˙aΩin.

Whistleblowers fl-istorja Fl-1979 importatur li kien allega li ntalab i˙allas xi flus biex tin˙ari©lu liçenzja tal-importazzjoni, kien ©ie mfittex g˙al malafama u peress li l-unika prova li kellu kienet il-kelma tieg˙u kontra l-kelma tal-persuna li dwarha saret l-allegazzjoni, kien ©ie misjub ˙ati u anke mibg˙ut il-habs. KaΩijiet aktar riçenti kienu dawk tal-Kap EΩekuttiv tal-ETC li fil-bidu tas-snin disg˙in kien irrapporta diversi irregolaritajiet fl-iskema tal-AwΩiljari u li sussegwentement min˙abba f’hekk kien spiçça ˙aΩin – imne˙˙i mill-kariga li huwa kien jokkupa. Ta’ min wie˙ed ifakkar ukoll

il-kaΩ tas-Segretarju Permanenti fil-Ministeru tal-Biedja u Sajd li kien talab li jittie˙du passi fuq diversi irregolaritajiet fl-amministrazzjoni taç-Çentru Nazzjonali tal-Akwakultura, u flok ittiehdu passi kontra min kien involut fl-abbuΩi, dan kien spiçça bil-kuntratt tieg˙u ta’ segretarju permanenti mhux im©edded. M’g˙andniex xi ng˙idu, hemm kaΩijiet o˙ra li mhumiex dokumentati ta’ impjegati pubbliçi li ©ew diskriminati jew li qatg˙u lura fil-karriera tag˙hom min˙abba li rrifjutaw

li jin©arru mal-kurrent jew li jkunu kompliçi fl-abbuΩ. Min idendel il-©on©ol Huwa inutli li jsiru ˙afna kodiçijiet ta’ etika, li©ijiet u regolamenti li jidhru sbie˙ fuq il-karta, jekk fl-istess waqt ikun ferm diffiçli li xi ˙add jo˙ro© g˙onqu biex jiddendel il-©on©ol ma’ g˙onq il-qattus ˙alli dawn il-li©ijiet ikunu jistg˙u ji©u infurzati fil-prattika. Sakemm ma jkunx xi ˙add li jaf l-affarijiet minn ©ewwa li jitkellem u jikxef l-abbuΩ, il-

probabbiltà hija li l-korruzzjoni se tibqa’ midfuna. Iç-çittadin komuni g˙andu ji©i sensibbilizzat u edukat dwar ilbΩonn li jag˙ti sehmu biex ji©u m˙arsa standards ta’ m©iba xierqa fil-˙ajja pubblika. Fl-a˙˙ar mill-a˙˙ar il-˙arsien ta’ dawn l-istandards i©ib mieg˙u aktar effiçjenza u valur g˙all-flus fl-amministrazzjoni pubblika, tonqos il-˙ela u sparpaljar ta’ riΩorsi pubbliçi u tonqos ukoll il-pressjoni g˙al taxxi ©odda. Biex jitkattar dan is-sens çiviku fiç-çittadin komuni u biex jinkiser dan il-patt mhux miktub ta’ omertà li jeΩisti f’pajjiΩna, je˙tie© li ting˙ata protezzjoni l-ewwel u qabel kollox lil dawk l-impjegati pubbliçi li jekk jazzardaw jikxfu kaΩijiet ta’ abbuΩ ta’ poter jew korruzzjoni, x’aktarx li fis-sitwazzjoni tal-lum ikunu qeg˙din jipperikolaw l-impieg tag˙hom jew jirriskjaw li ji©u diskriminati mod ie˙or. Il-kultura tas-silenzju u tassegretezza li ©©ieg˙lek t˙oss li jkun jaqbillek iΩΩomm ˙alqek mag˙luq li ma tmurx issib lil minn ibellag˙lek ilsienek, i©©ib mag˙ha l-korruzzjoni, lin©ustizzji u l-abbuΩi ta’ poter. Il-g˙aliex kemm fis-settur pubbliku u anke fil-privat se ssib diversi impjegati li tniggiΩhom il-kuxjenza meta jiltaqg˙u ma’ kaΩijiet ta’ abbuΩ ta’ poter, irregolaritajiet, korruzzjoni, eçç., imma li se joqog˙du lura milli jirrappurtawhom

g˙ax bir-ra©un jibΩg˙u g˙al ˙obΩhom. Protezzjoni lil min jo˙ro© g˙onqu Mill-banda l-o˙ra jekk ma jkunx xi ˙add minn ©ewwa li jo˙ro© g˙onqu u jsaffar is-suffara, se jkun diffiçli li dawn ilkaΩijiet ji©u ppruvati bil-fatti u permezz t’hekk tiΩdied ilkontabbiltà fl-amminstrazzjoni tal-pajjiΩ. Je˙tie© g˙alhekk li ting˙ata protezzjoni permezz ta’ li©i speçjali lil minn ‘isaffar is-suffara’ in bona fede u b’mod ©enwin, fl-interess pubbliku. Mhumiex ftit dawk l-impjegati li jid˙lu f’konflitt tal-kuxjenza u li jtellg˙u u jniΩΩlu jekk g˙andhomx jirrapportaw reati kriminali, kaΩijiet ta’ traskura©ni, ksur ta’ li©ijiet amministrattivi, in©ustizzji, theddid g˙as-sa˙˙a pubblika jew g˙all-ambjent, eçç., li jkunu ltaqg˙u mag˙hom waqt ix-xog˙ol. Li©i b˙al din g˙andha tag˙mel kura©© lil dawn l-impjegati li ja©ixxu b’mod ©enwin u in bona fede, billi t˙arishom millvittimizzazzjoni, tkeççija millimpieg, jew forom o˙ra ta’ tpattija jew diskriminazzjoni.

(Siltiet mir-rapport tal-Kummissjoni tal-Partit Laburista dwar it-t˙aris ta’ standards xierqa ta’ m©iba u ta’ kontabbiltà fil-˙ajja pubblika, li kellha b˙ala Chairman lil Dr Wenzu Mintoff (Diçembru 2002))

21.07.2013

Intervista

“IrrIdu nfIttxu nIÇeÇ ta’ prod

Ritrati: DOI u JOE CAMENZULI

Wa˙da mill-isfidi li l-Perit Karmenu Vella g˙andu b˙ala Ministru g˙at-TuriΩmu hija li l-ammont ta’ turisti li jΩuru Malta mhux biss jiΩdied, imma li din iΩ-Ωieda tkun riflessa fil-qlig˙ ta’ dawk li jipprovdu s-servizzi. Ming˙ajr dan il-qlig˙ ibati tturiΩmu, ibatu l-impjiegi, u tbati wkoll l-ekonomija. Il-Ministru KARMENU VELLA tkellem ma’ RITIANNE AGIUS dwar il-mod li bih inbidel is-settur turistiku matul iΩ-Ωmien, pjanijiet li hemm g˙al titjib fit-turiΩmu u l-karrieri marbuta mieg˙u, u l-qag˙da tal-Air Malta.

TuriΩmu li nbidel filkwantità u l-kwalità Mistoqsi kif ra lis-settur tatturiΩmu jinbidel maΩΩminijiet, il-Ministru Karmenu Vella jispjega li llum it-turiΩmu mhux biss huwa parti integrali mill-ekonomija ta’ Malta, imma iktar minn hekk huwa pilastru ewlieni tal-ekonomija tag˙na. Isostni li llum dan is-settur kiseb iktar rikonoxximent g˙allimportanza tieg˙u. Jg˙id li l-ewwel indikatur li juri li dan is-settur qed jinbidel huwa l-volum. “Però, barra l-kwantità, dan is-settur qed jinbidel ukoll fil-kwalità. Qed nirreferi g˙all-kwalità tat-turist, il-kwalità talprodott li Malta qieg˙da toffri, il-kwalità tas-servizz, kif ukoll il-kwalità tal-operaturi li qed ja˙dmu f’dan is-settur,” jg˙id il-Ministru Vella. Jis˙aq iΩda li dan kollu ma jfissirx li m’g˙adx hemm tibdil g˙addej u titjieb li g˙ad irid isir. “Jiena nixtieq nara iktar tibdil u titjib f’diversi oqsma.

Nixtieq nara titjib, pereΩempju, fil-profitabbiltà, finnumru u fil-kwalità talimpjiegi, fi tnaqqis tal-problema tal-is ta©jonalità, filkwalità u fin-nefqa tat-turist, fid-diversifikazzjoni u fittkabbir tas-swieq tag˙na, u fit-tqassim a˙jar tal-©id i©©enerat minn dan is-settur.” Il-Ministru Vella jispjega li b’‘TuriΩmu’ llum m’g˙adniex nirreferu biss g˙at-turisti barranin li jΩuru Malta, iΩda nirreferu wkoll g˙al turiΩmu ‘ outgoing ’, ji©ifieri dawk il˙afna Maltin li jsiefru g˙al btala jew g˙al xog˙ol barra minn Malta. Jg˙id li b˙ala riΩultat ta’ ˙afna rotot ©odda li nfet˙u g˙at-turisti, qed igawdu wkoll il-Maltin li llum g˙andhom g˙aΩla ikbar fejn imorru. Titjib fil-prodott turistiku bejn l-1996 u l-1998 Din mhix l-ewwel darba li lMinistru Vella qed iservi b˙ala Ministru g˙at-TuriΩmu,

hekk kif kien okkupa wkoll din il-kariga bejn l-1996 u l1998. Dwar il-kisbiet fis-settur turistiku matul dik lAmministrazzjoni, il-Ministru jg˙id li hemm diversi aspetti li jqishom b˙ala kisbiet importanti. Fosthom jispjega kif filbidu ta’ dik il-le©iΩlatura kien hemm numru ta’ turisti li kien dejjem nieΩel, speçjalment mis-suq ÌermaniΩ. “Wara ftit xhur kien irnexxielna ndawru dan l-andament ˙aΩin g˙al wie˙ed fejn in-numri bdew jiΩdiedu b’mod sostanzjali.” Isemmi wkoll it-tis˙i˙ li kien sar fis-settur tal-cruises, u kif permezz ta’ diskussjonijiet aperti mal- istakeholders kollha fis-settur, il-Gvern kien irnexxielu jfassal ilqafas tal-Awtorità Maltija g˙at-TuriΩmu. “Jien u l -istakeholders konna ˙loqna relazzjoni ta’ ˙idma li g˙adni ng˙oΩΩ sallum,” jg˙id il-Ministru. Isemmi wkoll kif kien sar titjib sostanzjali fil-prodott turisiku b’mod ©enerali, par-

tikolarment bil-pro©ett ta’ Bu©ibba li permezz tieg˙u inbed a p r o © e t t s e r j u t a ’ Ωvilupp ta’ prodott fuq skala kbira. Jg˙id li qabel dan ilpro©ett, l-interventi kienu jkunu Ω g ˙ a r u m h u x daqshekk ˙olistiçi. Postijiet li ©ew traskurati jridu jing˙ataw l-attenzjoni B’rabta proprju ma’ pro©etti ta’ tisbi˙ u attrazzjonijiet turistiçi f’Ωoni madwar Malta, staqsejt lill-Ministru Vella jekk Gvern Laburista hux se jindirizza l-ilmenti ta’ sidien ta’ ristoranti u lukandi madwar Malta, fejn b’mod speçjali dawk tan-Nofsinhar spiss ilmentaw li fl-a˙˙ar snin ittisbi˙ u l-attrazzjonijiet kienu qed is i r u d e j j e m f l - i s t e s s postijiet. Il-M i n i s t r u V e l l a p r o n t iwie©eb li dan l-ilment huwa ©ustif i k a t . J g ˙ i d l i h u w a minnu li partijiet ta’ Malta gawdew minn ˙afna attenzjoni, speçjalment fejn jid˙ol tisbi˙ u tis˙i˙ tal-infrastrut-

tura. “U din hija xi ˙a©a poΩittiva ˙afna. Li kien hemm ˙aΩin kien il-fatt li, fl-istess ˙in, partijiet o˙ra ta’ Malta ©ew abbandunati g˙al kollox u ma t˙allewx igawdu u jaqsmu mill-©id li jin˙oloq mit-turiΩmu f’pajjiΩna,” jg˙id il-Ministru. Il-Ministru jis˙aq li din issitwazzjoni trid ti©i rimedjata u dawk il-postijiet mitluqin iridu jer©g˙u jing˙ataw lattenzjoni kollha li tist˙oqqilhom. “Se na˙dmu bis-s˙i˙ sabiex partijiet li mhumiex daqstant popolari mat-turisti jissebb˙u u ji©u promossi biex huma wkoll jattiraw is-sehem tag˙hom tat-turisti. “B˙ala eΩempju, in-Nofsinhar ta’ Malta g˙andu bosta teΩori naturali, kulturali u arkitettoniçi, apparti storja li tmur lura eluf ta’ snin. Irridu nistinkaw sabiex no˙olqu iktar konoxxenza fuq dawn l-aspetti ftit li xejn mag˙rufa u apprezzati tal-offerta turisitika tag˙na,” jg˙id il-Ministru Vella.

21.07.2013

Intervista

ott tradIzzjonalment maltI” Il-MInIstru KarMenu Vella Tfittxija g˙al prodott tradizzjonalment Malti Staqsejt lill-Ministru jekk hemmx xi niçeç ©odda filqasam turistiku li Malta g˙andha tibda t˙ares lejhom biex tisfruttahom ukoll, ilPerit Vella wie©eb li b’mod ©enerali rridu nibdew in˙arsu iktar lejn turiΩmu xitwi. “Jien nemmen li a˙na esperti ta’ kif inbig˙u s-sajf tag˙na, però nbatu ˙afna meta ni©u biex inbig˙u xxitwa.” IΩid jg˙id li forsi ma tantx nag˙tu kas, iΩda Malta tassajf u Malta tax-xitwa qishom Ωew© destinazzjoniji-

et diffe-renti. Jg˙id li rridu na˙dmu iktar fuq prodott, swieq u niçeç li jg˙inuna nbig˙u x-xitwa. “Flimkien mal-Awtorità Maltija g˙at-TuriΩmu, di©à qed nitkellmu biex niffukaw iktar fuq aççessibbiltà ikbar minn swieq xitwin lejn Malta.” Il-Ministru jis˙aq li rridu nfittxu mhux biss niçeç ta’ swieq, iΩda wkoll niçeç ta’ prodott tradizzjonalment iktar Malti. Dan g˙aliex kulma jmur it-turiΩmu qed jevolvi u jinbidel, u lvja©©aturi tal-lum qed ifittxu iktar esperjenzi awtentiçi minflok dawk ippakke©©jati. Iridu jesperjenzaw dak li

hu differenti u lokali. Dan japplika g˙all-ikel, l-ambjent, il-kultura, u d-divertiment. “G˙andna nkomplu nsegwu x-xejriet dejjem jinbidlu ta’ dan il-qasam u nkunu minn ta’ quddiem li ninbidlu maΩ-Ωminijiet ˙alli nkunu nistg˙u nsostnu l-kompetittività tag˙na.” Dwar il-pro©etti li qed ji©u kkunsidrati g˙al G˙awdex, il-Ministru jg˙id li l-akbar Ωew© pro©etti li hemm immirati g˙al din il-gΩira mil-lat turistiku huma dawk talCruise Terminal u tal-Yacht Marina. Jg˙id li l-Ministeru tieg˙u qed ja˙dem ukoll mal -istakeholders G˙awdxin

sabiex jissawwar Pjan ta’ Marketing speçifiku g˙al G˙awdex. “Fil-fehma tieg˙i g˙andna nag˙mlu aktar sforz biex lil G˙awdex inbig˙uh b˙ala prodott speçifiku u differenti minn Malta, g˙ax jien ma nemminx li G˙awdex huwa, jew qatt jista’ jkun, estensjoni ta’ Malta.” Karriera fit-turiΩmu trid ter©a’ ssir g˙aΩla ewlenija g˙aΩ-Ωg˙aΩag˙ Mistoqsi jekk ja˙sibx li ΩΩg˙aΩag˙ g˙adhom iΩommu t-turiΩmu f’mo˙˙hom meta jaspiraw g˙al karriera, inkella jekk hux qed jitilfu l-inte-

ress f’dan is-settur, ilMinistru Vella stqarr li f’dawn l-a˙˙ar snin, minkejja Ω-Ωieda fin-numru ta’ turisti, kien hemm tnaqqis fl-impjiegi. “Mhux biss, imma b’dispjaçir ninnota li fl-a˙˙ar snin kellna wkoll Ωieda qawwija fl-impjiegi part-time a skapitu ta’ dawk full-time. Dan il-fattur Ωgur ma jinkora©©ix lil min qed ja˙seb biex jiΩviluppa karriera fis-settur,” jg˙id il-Ministru. Il-Ministru jis˙aq li ΩΩg˙aΩag˙ tag˙na j˙arsu biss lejn dan is-settur jekk dan issettur joffri impjiegi iktar fissod u jekk joffri kundizzjonijiet ta’ impjieg a˙jar. Jg˙id li biex dan ikun jista’ jsir, is-settur irid jag˙mel iktar profitti. G˙alhekk jemmen li n-numri biss mhumiex biΩΩejjed, iΩda trid ti©i indirizzata wkoll il-profitabbiltà tas-settur g˙all-©id talinvestitur, l-operatur, u l˙addiema. “Irridu nirritornaw lit-turiΩmu b˙ala g˙aΩla ewlenija g˙al dawk li qeg˙din jiddeçiedu fuq il-futur tag˙hom. Qeg˙din nirristrutturaw il-korsijiet tal-ITS sabiex ikunu aktar konformi mal-˙ti©ijiet moderni kemm tal-industrija, kif ukoll tal-istess studenti.” Il-linji tal-ajru low cost u l-problemi g˙all-Air Malta

Il-Ministru g˙at-TuriΩmu Karmenu Vella flimkien maç-Chairman tal-NTOM Gavin Galea jindirizzaw l-istampa meta ftit ©img˙at ilu ©iet img˙arrqa tug boat f’San Ìiljan biex jiΩdiedu l-postijiet ta’ attrazzjoni g˙ad-diving

Mistoqsi jekk il-linji tal-ajru ©odda low cost li waslu fla˙˙ar xhur, kellhomx effett negattiv fuq il-linja tal-ajru nazzjonali, il-Ministru Vella jg˙id li bla dubju ta’ xejn ilwasla tal- low cost airlines kellha effett tajjeb fuq itturiΩmu b’mod ©enerali, iΩda mbag˙ad kellha effett negattiv fuq l-Air Malta. Madankollu, il-Ministru Vella jsostni li l-problemi talAir Malta bdew ˙afna qabel ma da˙lu il-linji tal-ajru low cost. “Anzi, ma niddejjaq xejn ng˙id li l-ikbar problemi g˙all-Air Malta ma kinux illinji tal-ajru low cost , imma d-deçiΩjonijiet ˙Ωiena li ttie˙du millAmministrazzjoni preçedenti,” isostni l-Ministru. Dwar il-proçess ta’ ristrutturar tal-Air Malta, il-Ministru qal li dan huwa eΩerçizzju li l-Amministrazzjoni preΩenti, tajjeb jew ˙aΩin, wirtet ming˙and il-Gvern preçedenti. Jg˙id li dan il-proçess issa qabad it-tieni sena tieg˙u u g˙ad jonqsu kwaΩi sena. “EΩatt fejn wasalna b˙ala riΩultati finanzjarji suppost li nkunu nafu ftit tal-©img˙at o˙ra meta ji©u ppubblikati laudited accounts g˙as-sena finanzjarja tal-Air Malta li g˙alqet f’Marzu 2013,” itemm jg˙id il-Ministru Karmenu Vella.

21.07.2013

A˙barijiet

inawGurat is-servizz nazzjonali tal-informazzjoni GÓaÛ-ÛGÓaÛaGÓ IΩ-Ωg˙aΩag˙ issa jistg˙u jiksbu l-informazzjoni u l-assistenza kollha li jkollhom bΩonn g˙al tiftix g˙ax-xog˙ol, integrazzjoni a˙jar fid-dinja tax-xog˙ol u fis-soçjetà, u g˙ajnuna psikolo©ika, ta˙t saqaf wie˙ed. Il-Youth Information One Stop Shop (YIOSS), immexxi mill-A©enzija Ûg˙aΩag˙, ©ie inawgurat il-Óamis li g˙adda fil-Belt Valletta. Waqt iç-çerimonja li matulha inawgura ç-çentru, is-Segretarju Parlamentari g˙ar-Riçerka u Innovazzjoni, Ûg˙aΩag˙ u Sport, Stefan Buontempo, iffirma wkoll il-Karta Ewropea talInformazzjoni g˙aΩ-Ûg˙aΩag˙, li hija inizjattiva tal-a©enzija Ewropea g˙all-informazzjoni u l-g˙ajnuna psikolo©ika liΩΩg˙aΩag˙, l-ERYICA. Min-na˙a tal-ERIYCA, iffirma d-Direttur tag˙ha, Davide Capecchi. Dan ifisser li, minn issa ’l quddiem, l-A©enzija Ûg˙aΩag˙ se timpenja ru˙ha li l-informazzjoni li tipprovdi ssegwi l-linji gwida ta’ din ilKarta. F’dan iç-çentru uniku se jkun qed jag˙ti s-sehem s˙i˙ tieg˙u l-Ministeru g˙all-Familja u Solidarjetà Soçjali, li se jkun qieg˙ed jipprovdi Ωew© Youth

Workers (mis-servizz talA©enzija Appo©© bl-isem ta’ Youth in Focus). Il-Youth Workers se jkunu qed jaraw Ωg˙aΩag˙ b’çertu diffikultajiet. Dawn iΩ-Ωg˙aΩag˙ se ji©u meg˙juna sabiex j˙arsu u jimxu ’l quddiem f’˙ajjithom u anke servizzi offruti mill-Korporazzjoni g˙ax-Xog˙ol u t-Ta˙ri© (l-

ETC). F’diskors tal-okkaΩjoni, Stefan Buontempo qal li dan isservizz se jkompli jissa˙˙a˙ kontinwament permezz ta’ servizzi ©odda. Huwa sa˙aq li l-interessi taΩ-Ωg˙aΩag˙ huma fiç-çentru tal-politika tal-Gvern. Is-Segretarju Parlamentari Buontempo qal li dan isservizz ser ikun servizz immirat

g˙aΩ-Ωg˙aΩag˙ li l-g˙an tieg˙u huwa li joffri l-g˙odda me˙tie©a biex iΩ-Ωg˙aΩag˙ ikollhom l-informazzjoni me˙tie©a ˙alli jkunu jistg˙u jag˙mlu suççess fil-karriera tag˙hom. L-istess messa©© wasslitu lMinistru g˙all-Familja u Solidarjetà Soçjali, Marie-Louise Coleiro Preca, li spjegat kif dan

il-Gvern huwa kommess li jadotta politika soçjali integrata, b’servizzi integrati li jmorru fuq livell komunitarju sabiex dawn jil˙qu liΩ-Ωg˙aΩag˙ kollha. Il-Ministru Coleiro Preca qalet li l-ftu˙ tal-Youth Information One Stop Shop huwa parti mill-kampanja ta’ prevenzjoni li l-Gvern qed jag˙mel sabiex iΩ-Ωg˙aΩag˙ tag˙na jag˙mlu la˙jar g˙aΩliet f’˙ajjithom. Hija spjegat li dan il-Gvern huwa proattiv u g˙alhekk permezz tas-servizz tal- youth workers, iΩ-Ωg˙aΩag˙ tag˙na ji©u meg˙juna qabel jaslu fixxifer. Coleiro Preca qalet li dan huwa l-mod ˙olistiku kif nistg˙u tabil˙aqq nil˙qu l-aspirazzjonijiet taΩ-Ωg˙aΩag˙. Iç-Çentru jinsab f’76, Triq itTeatru l-Antik, il-Belt Valletta, u se jkun miftu˙ mit-Tnejn sasSibt: it-Tnejn u l-Óamis bejn il5pm u t-8pm, u fil-©ranet lo˙ra bejn id-9am u s-1pm. G˙al aktar informazzjoni fuq il-Karta Ewropea talInformazzjoni g˙aΩ-Ûg˙aΩag˙ wie˙ed jista’ jΩur is-sit: http://eryica.org/sites/default/fi les/European%20Youth%20Inf ormation%20Charter%20%20Maltese%20Version.pdf

il-Ìlieda tal-Gvern Kontra x-xoGÓol preKarju

KwalifiKata u taÓdem f’Kundizzjonijiet miÛeri Care-worker li ta˙dem ma’ kuntrattur fl-Isptar Mater Dei tkellmet ma’ din il-gazzetta u esprimiet id-dispjaçir tag˙ha g˙all-fatt li qed tit˙allas b’paga miΩera, filwaqt li care-workers o˙ra li ja˙dmu fl-istess sptar qeg˙din jit˙allsu iktar minnha. Din ilcare-worker , li qieg˙da stazzjonata f’Mater Dei, tg˙id li ta˙dem malkumpannija Support Services, liema kumpannija kienet ©iet inga©©ata millGvern preçedenti. Il-paga tag˙ha hija ta’ €3.90 fissieg˙a, filwaqt li hemm careworkers o˙ra li jag˙mlu l-istess xog˙ol fl-istess sptar li jaqilg˙u €4.10 fis-sieg˙a u iktar. “Din nemmen li hija diskriminazzjoni, g˙aliex mhux kul˙add jit˙allas l-istess minkejja li nag˙mlu listess xog˙ol,” tis˙aq din ilcare-worker. Tg˙id li g˙andha l-‘O’ levels u g˙amlet ukoll kors ta’ erba’ snin li wassalha bie x tikseb inNational Diploma in Health and Social Care. Minkejja dawn is-snin ta’ studju, xorta qieg˙da tit˙allas b’paga li bilkemm til˙aq il-minimu nazzjonali. “Jien na˙dem bix-xift u na˙dem fil-festi u l-˙dud, u fl-a˙˙ar tax-xahar naqbad €750 ewro, u ©ieli inqas.” Issostni li kull meta tkun ma tifla˙x u ççempel biex

tavΩa li ma tistax tmur g˙axxog˙ol, ik o l l h a t i f f a ç ç j a ˙afna tgergir, u li mhux lewwel darba li kellha tmur g˙ax-xog˙ol xorta wa˙da. Tirrakkonta kif meta kienet tqila, darba waqt li kienet fuq il-lant tax-xog˙ol, ˙assha ˙aΩin, iΩda ma t˙allietx tmur id-dar mal-ewwel minkejja li kien hemm infermiera li taw parir biex tintbag˙at id-dar. “Mhux jien biss imdejqa b’din is-sitwazzjoni, g˙ax ilcare-workers kollha spiççaw jitkellmu fuq l-istess su©©ett. Nixtieq li kieku jkollna paga a˙jar, speçjalment g˙al min b˙ali g˙andu ç-çertifikati u g˙ a n d u f a m i l j a , g˙aliex kieku r-ra©el tieg˙i ma ja˙dim x m a j k o l l n i e x biex ng˙ixu,” ittemm tg˙id din il-care-worker. Min-na˙a tieg˙u il-Gvern attwali qed jag˙mel l-almu tieg˙u biex ji©©ieled kontra l-prekarjat. Fil-fatt, dan ixxahar stess il-Gvern g˙adu kif da˙˙al fis-se˙˙ numru ta’ kundizzjonijiet mandatorji li jridu ji©u o s s e r v a t i b i e x wie˙ed ikun jista’ jirçievi tender ming˙and il-Gvern. Dawn il- k u n d i z z j o n i j i e t jag˙mluha iktar diffiçli g˙al min i˙addem biex jisfrutta l˙addiema tieg˙u. Il-Gvern g˙amilha çara li kull min ma jaqbilx ma’ dawn il-kundizzjonijiet m h u x s e j e r © a ’ ji©©eddidlu l - k u n t r a t t l i g˙andu mal-Gvern.

inizjattiva ta’ fondazzjoni ideat

Kors ta’ reviÛjoni GÓar-resit tas-systems of KnowledGe Il-Fondazzjoni Ideat se torganizza kors ta’ reviΩjoni g˙al dawk l-istudenti li se jersqu g˙ar- resit tasSystems of Knowledge f’Settembru li ©ej. Il-kors se jkun imqassam fuq erba’ lezzjonijiet ta’ sieg˙a u nofs kull wa˙da li jkopru reviΩjoni tal-erba’ oqsma tas-sillabu tasSystems of Knowledge, li

huwa neçessarju g˙aç-çertifikat tal-Matrikola. L-erba’ lezzjonijiet se jsiru fiç-Çentru Nazzjonali Laburista fil-Óamrun bejn is-6.30pm u s-7.00pm nhar id-19, it-22, is-26 u d-29 ta’ Awwissu. Il-formoli talapplikazzjonijiet iridu jin©abru miç-Çentru Nazzjonali Laburista bejn itTnejn 12 ta’ Awwissu u l-

Erbg˙a 14 ta’ Awwissu bejn l-10.00am u nofsinhar. Il-Fondazzjoni tavΩa li applikazzjonijiet wara dawn id-dati ma ji©ux milqug˙a, u huma l-ewwel 25 persuna li japplikaw li jkollhom garanzija g˙add˙ul fil-kors. Il-kors huwa b’xejn, u qed tintalab biss donazzjoni Ωg˙ira ta’ €10 g˙all-ispejjeΩ.

21.07.2013

A˙barijiet

“IÇ-ÇIRKONÇIÛJONI TAN-NISA hIJA PRATTIKA TAL-bIÛA” Il-MeMbru ParlaMentarI ChrIs Fearne

Il-kirurgu tat-tfal u Deputat Laburista Chris Fearne Il-©img˙a li g˙addiet id-Deputat Laburista Dr Chris Fearne ˙abbar li se jressaq Private Member’s Bill bil-g˙an li ççirkonçiΩjoni tan-nisa, hekk

mag˙rufa b˙ala Female Genital Mutilation (FGM), ti©i meqjusa f’Malta b˙ala reat kriminali. F’kummenti li ta lil din ilgazzetta, Fearne ddeskriva din

il-prattika b˙ala wa˙da tal-biΩa’. Fil-fatt, f’Novembru li g˙adda l-pajjiΩi tal-Ìnus Mag˙quda qablu fuq riΩoluzzjoni bil-g˙an li tintemm din il-prattika. Ìiet proposta wkoll id-data tas-6 ta’ Frar b˙ala l-Jum Internazz-jonali g˙at-Tolleranza Ûero tal-FGM. L-iktar pajjiΩi li jipprattikaw iç-çirkonçiΩjoni tannisa huma pajjiΩi Afrikani u anke xi pajjiΩi AΩjatiçi. L-G˙aqda Dinjija g˙as-Sa˙˙a tistma li hemm madwar 140 miljun tifla u mara li qed ibatu mill-konsegwenzi ta’ din il-prattika. Dawn il-konsegwenzi jinkludu diffikultajiet biex tg˙addi l-awrina, riskju ta’ infezzjonijiet, diffikultajiet ta’ natura sesswali u anke problemi psikolo©içi. Din il-gazzetta tkellmet malkirurgu tat-tfal Chris Fearne dwar id-deçiΩjoni li jressaq dan l-abbozz. Huwa jg˙id li l-FGM hija prattika tal-biΩa’, u li madwar id-dinja hemm miljuni ta’ nisa li g˙addew minn din ilproçedura. Jispjega li f’Malta hemm Ωew© tipi ta’ sitwazzjonijiet relatati mal-FGM.

L-ewwel wa˙da hija li bniet Maltin ta’ nisel Afrikan jistg˙u jkunu f’riskju li l-FGM issir fuqhom, anke meta dawn ikunu f’pajjiΩi Afrikani. It-tieni sitwazzjoni hi ta’ nisa Afrikani tqal illi jaslu biex iwelldu Malta. F’dan il-kaΩ, it-tobba Maltin ©ieli jkollhom joperaw fuq dawn in-nisa li jkunu g˙addew mill-proçedura. “F’Malta m’hawnx li©i li tipproj-bixxi l-FGM. Jien qieg˙ed nipp-roni illi l-FGM tkun att kriminali, kemm jekk issir f’Malta, kif ukoll jekk issir fuq bniet Maltin jew re-sidenti Maltin barra l-pajjiΩ,” jis˙aq Dr Fearne. Mistoqsi jekk iç-çirkonçiΩjoni ta’ subien ta˙t l-età g˙al ra©unijiet li mhumiex mediçi u prattikata barra minn klinika jew sptar, g˙andhiex titqies b˙ala reat ukoll, Dr Fearne jispjega li ççirkonçiΩjoni fuq is-subien hija xi ˙a©a fuq skala kompletament differenti minn dik tal-bniet. “Fil-fatt, jista’ jkun hemm ra©unijiet mediçi g˙aççirkonçiΩjoni fis-subien. Min-

na˙a l-o˙ra, l-FGM qatt ma jkun hemm ra©uni medika g˙aliha u hija prattika ta’ umiljazzjoni fuq in-nisa.” Jg˙id li f’Malta di©à hawn li©ijiet li jirregolaw min u fejn jistg˙u jsiru ope-razzjonijiet, u li l-proçedura taç-çirkonçiΩjoni fis-subien taqa’ ta˙t dawn irregoli. Dwar meta dan l-abbozz se jitressaq quddiem il-Parlament, Dr Fearne jg˙id li b˙alissa qieg˙ed isir xog˙ol ta’ rfinar talabbozz tal-li©i mal-uffiççju talAvukat Ìenerali. “Fil-gimg˙at li ©ejjin se nkun qed niltaqa’ ma’ NGOs u individwi interessati biex nikkonsulta, u jekk hemm bΩonn intejjeb l-abbozz. Il-˙sieb hu li l-Private Members Bill inressaqha quddiem il-Parlament f’Settembru wara l-vaganzi tas-sajf,” itemm jg˙id id-Deputat Laburista Chris Fearne. L-abbozz intlaqa’ b’mod poΩittiv minn NGOs b˙allKonfederazzjoni Matija g˙allOrganizzazzjonijiet tan-Nisa, u g˙andu wkoll l-appo©© tal-Prim Ministru Joseph Muscat.

“KELLI mARA SE TWELLEd bIL-PARTI TAgÓhA mAgÓLUQA KWAÛI gÓAL KOLLOx” Dr Isabelle salIba Din il-gazzetta g˙amlet ukoll kuntatt mal-©inekologa Dr Isabelle Saliba. Mistoqsija jekk iltaqg˙etx ma’ kaΩijiet ta’ FGM fil˙idma tag˙ha, Dr Saliba tg˙id li s’issa rat madwar erba’ kaΩijiet ta’ immigranti nisa li ttrattat fl-Isptar Mater Dei. Fuq effetti immedjati, Dr Saliba tg˙id li dawn l-interventi jsiru fuq bniet Ωg˙ar, kultant iΩg˙ar minn erba’

snin, inkella fuq bniet li jkunu qed jiΩviluppaw. Linterventi ˙afna drabi jsiru b’mod mhux i©jeniku, u dan iwassal g˙al infezzjonijiet. Fuq effetti fit-tul, Dr Saliba tispjega li dawn ivarjaw ˙afna, minn u©ig˙, g˙al problemi ta’ natura sesswali, tabù fuq il-parti ©enitali tag˙hom, problemi psikolo©içi, u problemi meta lmara ti©i biex twelled. Tg˙id li hi kellha kaΩ ta’

mara li ©iet biex twelled iΩda kellha l-parti ©enitali tag˙ha mag˙luqa kwaΩi g˙al kollox, b’toqba tant Ωg˙ira li bilkemm tg˙addi pinna minnha. “Ma nistax nifhem kif inqabdet tqila,” tg˙id Dr Saliba. F’dawn il-kaΩijiet in-nisa jkollhom isiru interventi fuqhom, iΩda din mhix façli peress li dawn it-tip ta’ kaΩijiet ftit g˙andna esperjenza tag˙hom f’Malta.

PROÌETT IEÓOR LI WAQA’ LURA SE JITLESTA SAL-AÓÓAR TAS-SENA Il-Ministru g˙at-Trasport u lInfrastruttura Joe Mizzi Ωar pro©ett ie˙or li kien ilu mwieg˙ed g˙al g˙add ta’ snin minn amministrazzjoni preçedenti u, sal-lum, mhux talli kien g˙adu ma tlestiex, talli x-xog˙ol fuqu waqa’ lura. Il-Ministru Joe Mizzi Ωar ixxog˙ol fuq pro©ett ta’ rikreazzjoni g˙all-familja kollha fl-Imtarfa, pro©ett mifrux fuq medda ta’ 2,293 metru kwadru. Huwa fakkar li dan ilpro©ett kien t˙abbar li se jinbena mill-©did f’Diçembru tal-2011, mill-eks-Segretarju Parlamentari responsabbli mill-Kunsilli, Chris Said, waqt konferenza tal-a˙barijiet, fejn intqal li se jkun post ta’ rikreazzjoni immirat g˙allfamilji b’aktar sigurtà u ser˙an il-mo˙˙. Sal-lum, mhux biss g˙adu ma tlestiex iΩda g˙adu kollox konkos. Il-Ministru Joe Mizzi qal li lGvern il-©did huwa Gvern li ja˙dem u g˙alhekk ˙a passi mill-ewwel u ta spinta f’dan is-sit biex kemm jista’ jkun malajr, ikun jista’ jing˙ata lura

lir-residenti g˙at-tgawdija talfamilji tag˙hom. Il-Ministru qal li huwa

ppjanat li l-pro©ett jitlesta lejn l-a˙˙ar ta’ din is-sena jew bidu tas-sena d-die˙la u

rringrazzja lill-˙addiema li qed ja˙dmu bla heda biex ixxog˙ol jer©a’ jaqbad rittmu

tajjeb. Il-pro©ett jikkonsisti fi spazji g˙al-log˙ob tat-tfal, funtana fiç-çentru, kjosk imdawwar bi mwejjed u si©©ijiet fejn innies se jkunu jistg˙u jieklu u jixorbu, roqg˙a bil-˙amrija fejn hemm is-si©ar taΩ-Ωebbu© b’gazebo u bankijiet ta˙t issi©ar, kif ukoll façilitajiet sanitarji. Parti mill-ilma g˙at-tisqija tal-©nien se jin©ieb minn Ωew©t i©wiebi eΩistenti fit-tarf tal-©nien li tnaddfu apposta u li se ja˙Ωnu l-ilma tax-xita mit-toroq ta’ madwar il-©nien. Dan l-ispazju rikreattiv se jkun aççessibbli g˙al persuni b’diΩabbiltà u se jkun mg˙ammar b’CCTV 24 sieg˙a. Is-Sindku tal-Imtarfa, Daniel Attard, li kien preΩenti g˙allkonferenza tal-a˙barijiet qal li dan il-pro©ett kien ilu mwieg˙ed sa minn meta kien g˙adu tifel. G˙all-konferenza tal-a˙barijiet, attenda wkoll isSegretarju Parlamentari g˙allAffarijiet Ewropej u g˙allPresidenza UE 2017, Ian Borg.

21.07.2013

A˙barijiet

IÛ-Ûejt tela’ f’wIÇÇ l-Ilma Il-Kummissarju tal-Pulizija jikkonferma li se jinvestiga l-fatti li rriΩultaw mir-rapport tal-Awditur Ìenerali dwar ix-xiri taΩ-Ωejt mill-Fuel Procurement Committee tal-Enemalta. Il-Pulizija ˙a jift˙u investigazzjoni dwar l-operat tal-Fuel Procurement Committee (il-FPC) tal-Enemalta matul il-perijodu kopert mirrapport tal-Awditur Ìenerali ˙are© din il-©img˙a. Dan ikkonfermah il-Kummissarju tal-Pulizija Peter Paul Zammit li ©ie kkuntattjat minn din il-gazzetta wara li l-Awditur Ìenerali kellu kliem iebes g˙all-mod kif ©ie amministrat dan proçess. Il-konkluΩjonijiet tal-Awditur-Ìenerali komplew jikkonfermaw l-fehma espressa mill-Partit Laburista li kien hemm immani©©jar traskurat ta’ mijiet ta’ miljuni ta’ ewro f’xiri ta’ Ωejt mill-Enemalta. LIAM GAUCI janalizza r-rapport u l-implikazzjonijiet tieg˙u.

F’dan ir-rapport, l-Awditur Ìenerali kien kritiku ferm g˙an-nuqqas ta’ linji gwida li kien hemm bejn 2008 u l-2010 meta sar ix-xiri ta’ Ωejt millKorporazzjoni wassal biex mijiet ta’ miljuni ta’ ewro jintefqu ming˙ajr strate©ija çara u b’nuqqas ta’ riçerka dwar ilkumpanniji involuti f’dan innegozju. Skont l-Uffiçju Nazzjonali tal-Verifika (lNAO), il-mod mhux ©ustifikat kif sar dan ix-xiri jmur kontra kull prinçipju fundamentali ta’ trasparenza u kontabbilità. Nuqqas ta’ kjarezza fl-operat L-NAO esprima t-t˙assib tieg˙u g˙all-fatt li filwaqt li kienu qeg˙din isiru transazzjonijiet li jinvolvu ammonti kbar ta’ flus, ftit li xejn instabet dokumentazzjoni li setg˙et titfa’ dawl fuq ir-ra©unijiet wara çertu g˙aΩliet dubjuΩi. Hawnhekk b’mod partikolari r-rapport innota kif bejn l2008 u l-2010 l-minuti ta’ dan il-kumitat kienu foqra ˙afna flinformazzjoni. Sa˙ansitra kien hemm minuti m˙aΩΩin fuq biççiet tal-karti li la jg˙idu minn attenda g˙allaqg˙at, u wisq inqas g˙alfejn ittie˙du çertu deçiΩjonijiet. Firrapport stess l-Awditur Ìenerali pprovda eΩempju ta’ dawn it-tip ta’ minuti fejn karta m˙aΩΩa li bilkemm tinqara ©iet ppreΩentat lill-NAO b˙ala prova tal-operat tal-FPC. L-affarijiet bdew imorru biss g˙all-a˙jar lejn nofs is-sena 2011 meta dan il-kumitat g˙o©bu jibda jsegwi l-prinçipji baΩiçi ta’ dokumentazzjoni fejn jid˙lu l-laqg˙at. Madankollu, sa dak iΩ-Ωmien kienet di©à saret ˙sara finanzjarja kbira li qieg˙det fil-periklu l-istabbilità finanzjarja talEnemalta, nuqqas li ˙add ma ntalab biex jirrispondi g˙aliha. Min˙abba dan il-fatt, lAwditur Ìenerali qal li kien impossibbli g˙alih li jag˙mel awditjar sew dwar l-operat talFPC matul il-perijodu kopert minn dan ir-rapport.

In-nuqqasijiet ma jieqfux hawnhekk. L-NAO esprima tt˙assib tieg˙u wkoll dwar ilmod kif ing˙ataw il-kuntratti li jirrigwardaw it-trasferiment tad-diesel. Skont ir-rapport, dawn in-nuqqasijiet dehru evidenti mis-sensiela ta’ estenzjonijiet li ng˙ataw fuq il-kuntratti g˙al dan is-servizz li matul dan il-perijodu ing˙ataw dejjem lill-istess kumpannija. Din is-sitwazzjoni hija iktar gravi meta wie˙ed jinnota li dan il-kuntrattur baqa’ jing˙ata iktar u iktar flus ming˙ajr ma ©ie verifikat kienx hemm kumpanniji o˙rajn li joffru rati iktar vanta©©juΩi. Fil-fehma tal-Awditur Ìenerali, din iΩ-Ωieda fir-rati ma kinitx ©ustifikata mir-ra©uni li ng˙atat mill-kumpannija in kwistjoni, l-Island Bunker Oils Ltd, li qalet li kienet qed tag˙mel tajjeb g˙al spejjeΩ ta’ tindif tal-mezzi marittimi uΩati f’din l-operazzjoni. Ir-rapport ukoll qieg˙ed fiddubju l-kwalità tat-tipi differenti ta’ Ωejt li ©ew akkwistati mill-Enemalta. F’dan il-kaΩ lNAO innota diskrepanzi bejn il-linji gwida u l-mod kif dawn ©ew applikati. Hawnhekk ukoll ©ie innutat nuqqas ta’ dokumentazzjoni biex ti©i ivverifikata l-metodolo©ija uΩata fit-testijiet ta’ kwalità taΩΩejt li nxtara. Ind˙il politiku Il-mod kif sar il-‘hedging’ millEnemalta wkoll spiçça ta˙t illenti tal-Awditur Ìenerali min˙abba n-nuqqas ta’ tfassil ta’ linji gwida çari relatati malorjentazzjoni strate©ika tax-xiri taΩ-Ωejt, xog˙ol li kellu jsir mir-Risk Management Committee (RMC). L-RMC kellu r-responsabbilità li jidentifika l-aqwa Ωmien biex jinxtara Ω-Ωejt sabiex lEnemalta ©©ib l-a˙jar prezz tas-suq. Madankollu, nuqqas ta’ kjarezza dwar l-operat ta’ dan il-kumitat wassal biex dan ma jse˙x u ntilfu numru ta’ opportunitajiet biex iΩ-Ωejt

jinxtara b’rati favorevoli. Ag˙ar minn hekk, f’numru ta’ okkaΩjonijiet kien hemm wkoll ind˙il politiku kbir minna˙a tal-Gvern Nazzjonalista. Mid-dokumentazzjoni mg˙oddija lin-NAO ˙are© çar li kien hemm interventi ministerjali, permezz ta’ korrispondenza elettronika biex inbidlet l-istrate©ija tal- hedging ming˙ajr ebda ©ustifikazzjoni. Fil-fatt, l-RMC, li suppost kellu jiggarantixxi t-trasparenza fl-operat tal-Enemalta f’dan ir-rigward, sar daqshekk inutli li sa˙ansitra waqaf jiltaqa’ g˙al g˙axar xhur s˙a˙. Madankollu, l-operazzjonijiet ta’ hedging komplew g˙addejjin ming˙ajr il-verifiki neçessarji u meta fl-a˙˙ar re©a’ ltaqa’ dan il-kumitat, iddeçiΩjonijiet kienu di©à ©ew me˙uda. Fl-a˙˙ar, l-Awditur Ìenerali kkritika l-perçentwali ta’ kopertura tal-hedging min˙abba lfatt li ma kienx konsistenti mal-bΩonnijiet tal-Korporazzjoni bejn l-2009 u l-2011. F’dan il-kaΩ ©ew innutati nuqqasijiet opposti, fejn fl2009 u l-2011 il-hedging kien daqshekk baxx li ˙alliet ilKorporazzjoni esposta g˙al Ωidiet fil-prezz taΩ-Ωejt. Minna˙a l-o˙ra, fl-2010 il-kopertura tal-hedging kien iktar milli kien hemm bΩonn. Sitwazzjoni “xokkanti” F’stqarrija ma˙ru©a millMinisteru g˙all-Ener©ija u lKonservazzjoni tal-Ilma, l-konkluΩjonijiet tar-rapport ©ew deskritti b˙ala “xokkanti”. Fiddawl ta’ dawn il-fatti l-Ministru Konrad Mizzi ˙abbar li lGvern ser ikun qed jiltaqa’ mal-Awditur Ìenerali biex jiddiskuti l-konkluΩjonijiet tarrapport tieg˙u. Óabbar ukoll li wara din illaqg˙a se jkunu qed isiru workshops interni fl-Enemalta biex ji©i evalwat kif se jitjieb aktar dan il-proçess li fl-opinjoni tieg˙u g˙andu jsir b’mod ©ust u trasparenti. Dan il-g˙an qieg˙ed jintla˙aq billi fost l-o˙rajn idda˙˙lu kontrolli ©odda fixxiri taΩ-Ωejt, bl-introduzzjoni ta’ osservatur indipendenti filkumitat tax-xiri taΩ-Ωejt u b’aktar riklamar g˙at-tenders tal-Enemalta. Dan kien possibbli permezz ta’ ftehim li ntla˙aq malPLATTS, kumpannija internazzjonali li tipprovdi konsulenzi dwar Ωviluppi fis-swieq globali ta’ diversi prodotti essenzjali, fl-a˙˙ar xhur li wassal g˙al aktar interess u kompetizzjoni. Barra minn hekk, b˙ala parti mill-proçess ta’ titjib f’April ta’ din is-sena ©iet stabbilita ukoll il-funzjoni tal-‘Internal Audit’ fi

˙dan l-Enemalta li permezz tag˙ha jkunu assigurati kontrolli a˙jar fuq ix-xiri u nfieq fl-Enemalta, qal il-Ministru Mizzi. Huwa kien kritiku tal-ind˙il ministerjali liç-Chairman u sCEO b’liema prezz g˙andu jsir il-‘hedging’ mill-membri talkumitat fix-xiri tal-prezz taΩΩejt. Sostna wkoll li l-Ministru talFinanzi ta’ dak iΩ-Ωmien, li eventwalment sar responsabbli mill-Enemalta, kien jaf x’qed ji©ri g˙aliex kellu aççess g˙all-korrispondenza li kienet g˙addejja dwar dan is-su©©ett. Il-Ministru kien kritiku tal-fatt li, “minkejja d-dikjarazzjonijiet li l-Gvern se jassumi r-responsabbilità ta’ xi telf, sal-lum ˙add ma refa’ din it-tip ta’ responsabbilità.” Dr. Mizzi esprima t-twemmin tieg˙u li r-risposta talOppoΩizzjoni dwar din ilkwistjoni ma kinitx sodisfaçenti g˙aliex f’stqarrija ta’ erba’ paragrafi g˙al rapport ta’ madwar erba’ mitt pa©na ma tistax tag˙ti t-twe©ibiet li lpoplu qed jistenna. Fil-fatt, jekk wie˙ed jag˙ti daqqa t’g˙ajn lill-istqarrija talPartit Nazzjonalista mhux biss jara li ma ˙adu l-ebda responsabbilità ta’ dawn in-nuqqasijiet, imma sa˙ansitra ntuΩa diskors li jinjora kompletament il-fatt li kien hemm ind˙il tal-Gvern stess fost itta˙wid li nstab f’din il-

kwistjoni. EΩempju ta’ dan narawh meta jsostnu li, “wara li ©ew Ωvelati serje ta’ irregolaritajiet fil-proçess tax-xiri taΩ-Ωejt millEnemalta, il-Gvern Nazzjonalista kkollabora bis-s˙i˙ biex kull min kien involut jinqabad u jitressaq il-Qorti.” Sadanittant, kif semma lMinistru Mizzi, ˙add min-na˙a tal-Ministeri nvoluti f’dan liskandlu matul il-le©iΩlatura li g˙addiet ma ntalab mill-Partit Nazzjonalista biex jirrispondi g˙all-involviment tal-Gvern f’din it-tg˙affi©a. Anke jekk jinstab li dawn innuqqasijiet kienu biss frott ta’ traskura©ni u mhux ta’ intenzjonijiet ˙Ωiena, huwa fatt li Gvern Nazzjonalista beda biss jie˙u passi dwar din ilkwistjoni wara li t-ta˙wid fi ˙dan l-Enemalta ˙are© filmedja lokali u mhux matul issnin twal li matulhom suppost kien qed isir monitora©© minna˙a tal-Ministeri kkonçernati li kellhom jassiguraw li flus ilpoplu kienu qeg˙din ji©u uΩati sew. Huwa stmat li t-traskura©ni tal-Gvern Nazzjonalista swiet lil pajjiΩna madwar ¤52 miljun bejn l-2009 u l-2010 biss u jidher li hemm ˙afna iktar affarijiet li g˙ad iridu jo˙or©u dwar dan il-kaΩ. Imma g˙al PN, çifri b˙al dawn ma tantx kienu jinkwetawhom; qatra o˙ra floçean hux?

21.07.2013

Kumment

Rajt ma rajtx, smajt ma smajtx Mastru kummissjonijiet Nismag˙hom jg˙idu g˙al dawk il-mexxejja politiçi li jsibu ru˙hom f’sitwazzjoni li ma jkunux jafu se jaqbdu jag˙mlu, flok jie˙du azzjoni, biex jirb˙u l-˙in, jispiççaw ja˙tru xi sottokumitat jew kummissjoni. Hekk mix-xe˙ta se tkun illinja ta’ speçjalizzazzjoni tal-Kap il-©did tal-PN, Dr Simon Busuttil, li minn kemm ilu li ©ie ma˙tur Kap, ma waqafx ja˙tar kummissjonijiet interni tal-Partit. L-a˙˙ar kummissjoni li ˙atar hija proprju dik li se t˙ejji studju xjentifiku u soçjolo©iku dwar tibdil fis-soçjetà Maltija li se tkun ippreseduta mill-psikjatra, l-eks-Ministru ma˙ruq mhux ftit li m’g˙adux ministru, Joe Cassar. Issa jekk qatt kien hawn bΩonn ta’ xi prova ta’ kemm ilGvern Nazzjonalista kien skunnettjat min-nies, il-fatt li lPartit Nazzjonalista issa ddeçieda li jikkummissjona studju xjentifiku dwar it-tibdil fis-soçjetà Maltija, juri kemm tal-PN g˙adhom ma g˙arfux b’liema pass inbidlet is-soçjetà Maltija u kemm g˙ad ma rnexxilhomx jaddattaw rwie˙hom ma’ dan it-tibdil.

preΩentatur fuq ix-xandir pubbliku, fejn mhux biss irid ikun, imma jrid jidher ukoll li hu xandar imparzjali. Imma wara kollox mhu diffiçli xejn tifhem dan it-tip ta’ wiçç tost meta tqis li sie˙eb Peppi l-kowç, Lou Bondi, kien beda l-karriera twila tieg˙u fix-xandir pubbliku meta fl-istess ˙in kien uffiçjal tal-PN, fil-kariga ta’ Direttur Informazzjoni biex inkun eΩatt. Lura g˙al Peppi l-kowç, il-Kummissjoni li qieg˙du fiha lKap tal-OppoΩizzjoni, mhijiex se timbarka fuq xi eΩerçizzju xjentifiku akkademiku, imma l-kompitu tag˙ha huwa intrinsikament wie˙ed politiku biex iqarreb aktar il-politika tal-Partit Nazzjonalista lejn l-aspettattivi dejjem jinbidlu tan-nies, f’soçjetà li fit-tajjeb u l-˙aΩin qieg˙ed jirnexxilha tittrasforma ru˙ha b’pass ferm aktar mg˙a©©el mill-istess Partit Nazzjonalista. ‘Best practice’ Nazzjonalista

Peppi l-kowç

Verament ma jafx jist˙i l-©urnalist tat-Times Ivan Camilleri meta pprova jag˙mel plejtu dwar kuntratt ta’ mhux aktar minn €30,000 dwar servizzi legali kkuntrattati millPrivitisation Unit. Il-prassi ta˙t il-Gvern Nazzjonalista g˙al

F’din il-kummissjoni dwar it-tibdil fis-soçjetà Maltija sab postu wkoll Peppi Azzopardi l-kowç. Din se tkun tappa o˙ra fis-CV ta’ Peppi b˙ala kowç, wara li kien ikkowçja lill-eks-Deputat Nazzjonalista Jeffrey Pullicino Orlando filkonfront li kellu fl-a˙˙ar ©img˙a ta’ qabel l-elezzjoni tal2008, dwar il-kwistjoni ta˙raq tal-Mistra. Huma bosta dawk li jsostnu li din kienet kwistjoni kruçjali li ddeterminat ir-riΩultat ta’ dik l-elezzjoni ©enerali. G˙ad li kellu dan ir-rwol strate©iku li fl-a˙˙ar mill-a˙˙ar kien ja©evola mhux ftit lill-Partit Nazzjonalista, Peppi lkowç ma ddejjaq xejn fis-snin ta’ wara jag˙milha ta’

dan it-tip ta’ kuntratti, anke g˙al ammonti ferm u ferm ikbar, dejjem kienet li jo˙or©u b’direct order fejn l-g˙aΩla kwaΩi dejjem kienet taqa’ fuq l-istess Ωew© ismijiet jew tlieta. Avukati b˙al Andrew Borg Cardona mag˙ruf b˙ala lBoçça, kien jeççella f’dawn it-tip ta’ arran©amenti fejn ˙afna drabi kien jintg˙aΩel b’ordni diretta. Imma ter©a’ u tg˙id, il-©urnalist Ivan Camilleri qatt ma st˙arre© sewwa sew kif kienu jsiru dawn l-affarijiet ta˙t gvernijiet Nazzjonalisti, g˙as-sempliçi ra©uni li ˙uh Alan,

minn Invictus

sa ftit taΩ-Ωmien ilu kien Chairman tal-Malta Enterprise, seta’ façilment jg˙idlu fid-dettall kif kienu jmorru l-affarijiet fi Ωmien in-Nazzjonalisti,waqt xi barbecue tal-familja, huma u jmeximxu xi biçça cuberoll jew jieklu xi zalzetta. BiΩΩejjed b˙ala eΩempju ta’ ‘best practice’ Nazzjonalista jg˙idlu kif kienu intefqu l-€4 miljun u fuqhom (˙afna minnhom b’direct order), biex sar ir-refurbishment taluffiçini tal-Malta Enterprise ©ewwa l-Isptar San Luqa. Fro©a kbira o˙ra Skont dak li ©ie rrappurtat fil-©urnal The Times, is-sistema tas-CVA fil-Belt Valletta, impurtat lit-taxpayer Malti xejn inqas minn €6 miljun. Il-g˙aliex minn kemm ilha teΩisti din is-sistema, l-ispiΩa totali g˙aliha kienet ta’ €11.7, inkluΩ il-profitti li da˙˙let fil-but il-kumpannija li topera s-sistema tal-Controlled Vehicular Access. Il-d˙ul minn dawk li uΩaw din is-sistema matul is-snin, kien biss ta’ €5.8 miljun, lanqas ˙aqq nofs l-ispejjeΩ, biex b’hekk il-poplu Malti mill-flus tat-taxxi kellu jag˙mel g˙al telf ta’ €6 miljun. Din hija biss wa˙da mill-frejje© mill-kbar nett li se jibqa’ mag˙ruf g˙alihom il-Partit Nazzjonalista, jin˙bew kemm jin˙bew wara subg˙ajhom dawk li, g˙ax irtiraw mix-xena politika, ja˙sbu li jistg˙u ja˙slu jdejhom minn kull responsabbiltà.

Óarsa lejn il-©img˙a li g˙addiet Pulizija jsalva tifla minn sitwazzjoni ta’ periklu Pulizija mit-Taqsima tat-Traffiku ˙are© tifla ta’ sena u nofs li ssakkret fil-karozza bi Ωball. Dan ©ara t-Tnejn filg˙odu meta PC1539 Michael Farrugia kien g˙addej bil-mutur tas-servizz millFurjana u nnota xi nies imdawrin ma’ karozza u anke sema’ lil xi ˙add jg˙ajjat. Huwa waqaf u meta resaq lejn il-karozza sab li fuq is-seat ta’ wara kien hemm tifla Ωg˙ira marbuta fil -car seat li bdiet tibki. Jidher li l-omm, li kienet qed issuq, meta ˙ar©et mill-karozza, nsiet iç-çwievet ©ewwa, u sakkret il-karozza, b’konsegwenza li ma setg˙etx ter©a’ tifta˙. Wara xi ˙in u b’diversi persuni jippruvaw jift˙u l-karozza dawn xorta ma rrnexxilhomx. Iktar ma g˙adda l-˙in, iktar il-karozza bdiet tis˙on bixxemx. Kien hawn meta interviena Farrugia. Fuq il-post kien hemm ra©el li kellu martell, li g˙alkemm ipprova jkisser ˙©ie©a, ma rnexxilux. Fortunatament, il-Kuntistabbli kien ja f f e j n g˙andu jolqot il-˙©ie©a biex din tinkiser malajr u ftit tal-˙in wara t-tifla n˙ar©et mis-s˙ana tal-karozza.

Tifel jg˙in lill-Pulizija jaqbdu ˙alliel Ra©el ©ie arrestat wara li seraq basket minn karozza. Dan se˙˙ l-Erbg˙a filg˙odu meta Doris Spiteri marret bil-karozza tag˙ha biex tixtri minn spiΩerija. Mag˙ha kien hemm binha, Jack ta’ 12-il sena, li baqa’ jistennieha fil-karozza. Fl-in˙awi kien hemm ir-ra©el, li rriΩulta li huwa Malcolm Brian Mercieca, li resaq lejn il-karozza, ˙ataf il-basket minn fuq is- seat tal-passi©©ier u ˙arab bih. Jack ma ˙asibhiex darbtejn u ˙are© ji©ri warajh. Persuni li kienu fil-in˙awi raw dak li kien se˙˙ u informaw lill-Pulizija tad-Distrett, li minnufih bdew ifittxu lir-ra©el u lit-tifel. Ftit tal-˙in wara lPulizija Ωammew lil Mercieca kif ukoll lil iben ilvittma u ˙aduhom l-G˙assa tal-Pulizija fejn kien hemm Doris qed tag˙mel rapport li binha kien nieqes. Jack Spiteri kkonferma mal-Pulizija li r-ra©el li kienu g˙adhom kif arrestaw kien l-istess wie˙ed li kien seraq il-basket t’ommu. Il-Pulizija sabu wkoll il-basket li ©ie rritornat lill-mara.

Inçident tat-traffiku fi Triq Re©jonali Nhar il-Ìimg˙a g˙all-˙abta tat-14.40, il-Pulizija ©iet infurmata li kien se˙˙ inçident stradali fi Triq Re©jonali, l-Imsida. Il-Pulizija marret minnufih fuq il-post fejn mill-ewwel st˙arri© irriΩulta li waqt li vettura tat-tip Daewoo Matiz kienet qed ti©i misjuqa fid-direzzjoni lejn San Ìiljan g˙al xi ra©uni s-sewwieq tilef il-kontroll tal-vettura tieg˙u qabad il-bankina, ˙abat ma barrikata u nqaleb. Fuq il-post issej˙u tim mediku mill-Isptar Mater Dei u membri mid-Dipartiment talProtezzjoni Çivili.

Is-sewwieq tal-vettura – ©uvni ta’ 26 sena residenti San Ìiljan – ittie˙ed l-Isptar g˙all-kura medika. Is-sewwieq ©ie ççertifikat li qed issofri minn ©rie˙i ta’ natura gravi iΩda mhux fil-periklu tal-mewt. Ra©el jag˙ti nar lid-dar ta’ anzjana Il-Pulizija ressqet il-Qorti lil Philip Camilleri li allegatament nhar it-Tlieta ta n-nar lil dar ta’ anzjana li toqg˙od fl-istess triq tieg˙u. Din ma kinitx l-ewwel darba li Camilleri ©ie mixli li ta nnar lil proprjetà ta’ ˙addie˙or. Philip Camilleri ©ie mixli li fis-16 ta’ Lulju, g˙all-˙abta tal5.30am, ta n-nar lir-residenza ta’ Rosaria Pace. Camilleri ©ie mixli wkoll li pprova jisraq flus u deheb mill-istess dar u li g˙amel ˙sara fl-istess residenza. G˙alkemm wie©eb li ma kienx ˙ati, Camilleri baqa’ miΩmum ta˙t arrest bl-avukat tieg˙u jitlob lill-Qorti biex ji©i eΩaminat minn psikjatra. Il-Ma©istrat laqa’ t-talba u rrakkomanda lidDirettur tal-Óabs biex l-akkuΩat jit˙alla ji©i eΩaminat minn psikjatra fit-Taqsima Forensika talIsptar Monte Carmeli.

21.07.2013

Óidma tal-Gvern

X’gÓamel il-gvern matul il-ÌimgÓa Il-Kamra tad-Deputati approvat il-li©i tal-Whistleblower wara li din tressqet quddiem il-Parlament min-na˙a talGvern. Is-Segretarju Parlamentari g˙all-Ìustizzja, Owen Bonnici, ressaq labbozz ©imag˙tejn ilu, u qal li din il-li©i kienet se tipprovdi inçentiv g˙al min xtaq jikxef xi illegalità.

se jibqg˙u b’xejn.

jing˙ataw

Il-Prim Ministru Joseph Muscat qal li fl-ewwel erba’ xhur tieg˙u dan il-Gvern wettaq ferm aktar fil-©lieda kontra l-korruzzjoni milli g˙amel il-Gvern preçedenti f’25 sena s˙a˙.

Il-Ministru tal-Ekonomija, Investiment u IntrapriΩi Ûg˙ar, Chris Cardona, nieda eΩerçizzju ta’ konsultazzjoni pubblika dwar l-Att dwar inNegozju tal-Familja. Dan leΩerçizzju g˙andu jwassal biex pajjiΩna jkun pijunir flUnjoni Ewropea billi jkun talewwel li jda˙˙al li©i speçifika dwar in-negozju tal-familja.

Il-Ministru tas-Sa˙˙a, Godfrey Farrugia, nieda Kampanja Kontra l-ObeΩità intitolata Kontroll fil-Porzjon tal-Ikel – Biex T˙ossok A˙jar. Il-kampanja se tinkludi gwida userfriendly fuq g˙aΩliet ta’ ikel bnin u porzjonijiet moderati, attivitajiet fil-komunitajiet fejn isiru testijiet tal-BMI u jing˙ataw pariri dwar nutrizzjoni, u klassijiet tal-aerobics li

Il-Ministru Helena Dalli Ωaret id-Djar tal-Fondazzjoni Nazzaret ©ewwa Ω-Ûejtun, dar li tilqa’ fiha persuni b’diΩabbiltà. Il-Ministru rringrazzjat lill-˙addiema u l-voluntiera tax-xog˙ol siewi li jag˙mlu mal-persuni b’diΩabbiltà, u fa˙˙ret l-inizjattiva tag˙hom ta’ workshop biex il-persuni jkunu jistg˙u juΩaw l-abbiltajiet tag˙hom. Il-Ministru Karmenu Vella attenda g˙al preΩentazzjoni li saret minn grupp ta’ in©iniera u u qal li l-Gvern huwa kommess li jappo©©ja inizjattivi favur riçerka u innovazzjoni. Fis-snin li ©ejjin Malta jista’ jkollha lewwel çentru ta’ riçerka fitteknolo©ija tal-avjazzjoni msej˙a n-National Aerospace Centre. Il-Ministru g˙all-Infrastruttura

Joe Mizzi Ωar ix-xog˙ol fuq pro©ett ta’ rikreazzjoni g˙allfamilja fl-Imtarfa li kien ilu mwieg˙ed g˙al g˙add ta’ snin mill-Gvern preçedenti u kien waqa’ lura ˙afna . Il-Ministru ˙abbar li l-Gvern attwali kien se jara li dan il-pro©ett jitlesta sal-a˙˙ar tas-sena jew sal-bidu tas-sena d-die˙la

Il-Ministru g˙all-Ekonomija, Investiment u IntrapriΩi Ûg˙ar, Chris Cardona, Ωar il-pro©ett tal-Life Sciences Park u ˙abbar li dan kien miexi skont il-pjan. Il-Ministru qal li l-parti strutturali f’dan il-qasam mistennija titlesta sal-a˙˙ar tas-sena, filwaqt li l-kumplament jitlesta sa Ottubru tas-sena d-die˙la, blewwel investituri jkunu jistg˙u jid˙lu fil-kumpless fit-tliet xhur ta’ wara.

Il-Ministru g˙all-Affarijiet Barranin, George Vella, ippubblika l-linji gwida, l-istruttura ©dida tal-Ministeru, kif ukoll irrapport ta’ awditjar dwar lambaxxati f’Malta li kien ikkummissjonat mill-istess Ministru. Il-Ministru Vella ˙abbar it-twaqqif ta’ Sezzjoni Legali, assistent responsabbli g˙ad-Diplomazija Kulturali, Sezzjoni g˙all-Koordinament u l-Istrate©ija, u Direttorat g˙allMaltin li jg˙ixu barra.

Il-Ministru g˙all-Ener©ija u lKonservazzjoni tal-Ilma, Konrad Mizzi, ˙abbar li l-Gvern se jkun qed jitlaqa’ mal-

Il-Ministru Manuel Mallia attenda g˙all-ewwel film symposium li ©ie organizzat mill-Ministeru tieg˙u. Waqt dan is-symposium il-Ministru ˙abbar li di©à beda jsir xog˙ol biex titnaqqas ilburokrazija fl-industrija tal-films. Huwa sa˙aq li ma jittollerax li nies li ©ew f’pajjiΩna biex jinvestu l-flus isibu problemi burokratiçi. Awditur Ìenerali biex ji©u dikussi l-konkluΩjonijiet iebsin tar-rapport li sar fuq ix-xiri taΩΩejt. Il-Ministru ˙abbar ukoll li wara din il-laqg˙a se jkunu qed isiru workshops interni flEnemalta biex ji©i evalwat kif se jittejjeb dan il-proçess.

Il-Ministru g˙as-Sigurtà u lIntern, Manuel Mallia, iltaqa’ mal-Kummissarju Ewropew, Cecilia Malmstrom, rigward limmigrazzjoni irregolari u lkenn politiku, kif ukoll fuq ilbΩonn ta’ solidarjetà u burden sharing bejn l-Istati Membri. IlKummissarju qablet li tipprovdi g˙ajnuna konkreta biex l-immigranti li ma jikkwalifikawx

g˙all-istatus ta’ refu©jati ji©u ripatrijati lura lejn pajjiΩhom.

Il-Ministru tal-Edukazzjoni Evarist Bartolo ˙abbar li l-Bank of Valletta se jkun qieg˙ed jisponsorja parti mill-Kampanja Nazzjonali g˙al-LitteriΩmu, li tikkumplimenta l-Istrate©ija Nazzjonali g˙al-LitteriΩmu varata mill-Ministru iktar kmieni. IlMinistru Bartolo rringrazzja lillBOV u qal li din l-isfida ma kinitx biss wa˙da tas-settur edukattiv, iΩda tal-komunità kollha.

Is-Segretarju Parlamentari g˙ar-Riçerka u Innovazzjoni, Ûg˙aΩag˙ u Sport, Stefan Buontempo, inawgura servizz nazzjonali ©did g˙aΩΩg˙aΩag˙. Permezz ta’ dan is-servizz intitolat Youth Information One Stop Shop, iΩ-Ωg˙aΩag˙ se jkunu jistg˙u jiksbu informazzjoni u assistenza g˙al tiftix ta’ xog˙ol, integrazzjoni fix-xog˙ol u ssoçjetà u g˙ajnuna psikolo©ika.

Il-Ministru g˙all-Ambjent u l-IΩvilupp Sostenibbli, Leo Brincat, ippreΩenta rapport dwar l-istabbiltà tal-Azure Window fid-Dwejra G˙awdex. Ir-rapport, li kien ikkumissjonat mill-Ministru, fih sensiela ta’ rakkomandazzjonijiet li se ji©u miflija sew biex tittie˙ed l-azzjoni me˙tie©a biex ti©i ppreservata din il-©awhra ©eolo©ika.

Il-Ministru g˙all-Ambjent u l-IΩvilupp Sostenibbli, Leo Brincat, ©ie ppreΩentat b’rapport dwar is-sitwazzjoni fl-impjant ta’ Sant’Antnin, liema rapport kien ©ie kkummissjonat mill-Ministru iktar kmieni. Il-Ministru qal li fost il-konkluΩjonijiet ma©©uri li ˙are©, li minkejja li l-impjant ta’ Sant’Antnin fuq firxa ta’ sena kellu jipprovdi elettriku g˙al 1,400 dar, fil-verità dan bilkemm qed jipprovdi g˙al 45 dar.

21.07.2013

Editorjal

www.kullhadd.com Kull˙add, CNL, Triq Il-Mile End il-Ó AMRUN Editur: 2090 1409 editur@kullhadd.com | Reklami: 2090 1520 sales@kullhadd.com | Accounts: 2090 1518 accounts@kullhadd.com Distribuzzjoni: 2090 1517 | Email ©enerali: editorial@kullhadd.com | Twitter: http://twitter.com/#!/KullHadd

Id-dnub ma jorqodx

“ Kitba ta’

Wenzu Mintoff wmintoff @gmail.com

Ir-rapport tal-Awditur Ìenerali dwar l-effettività tax-xiri taΩ-Ωejt mill-Enemalta li ffoka fuq ilproçess tax-xiri b’mod ©enerali, u lejn ilfunzjoni tal-hedging minn din il-korporazzjoni b’mod ©enerali, re©a’ tella’ g˙allattenzjoni pubblika l-mod laxk u abbuΩiv li bih kienu jitmexxew l-affarijiet ta˙t Gvern Nazzjonalista. Jekk xejn, re©a’ kellna flashback, mhux g˙ax wisq kellna bΩonnha, tal-metodi mill-aktar arroganti u prepotenti li kienu jikkaratterizzaw it-tmexxija Nazzjonalista. Meta mistoqsi g˙ar-reazzjoni tieg˙u fuq dan ir-rapport, l-eks-Ministru Austin Gatt wie©eb li mhuwiex interessat fil-konkluΩjonijiet tar-rapport tal-Awditur Ìenerali, li sab li kien hemm nuqqasijiet kbar fil-mod ta’ kif kien jitmexxa l-Fuel Procurement Committee (l-FPC) fiΩ-Ωmien li Gatt kien il-ministru li ta˙tu kienet taqa’ l-Enemalta. Naturalment, wie˙ed kien jistenna mittmexxija attwali tal-Partit Nazzjonalista, jekk din trid li tabil˙aqq taqleb il-pa©na u li tittie˙ed bis-serjetà, li tikkundanna pubblikament dan l-a©ir strafottenti ta’ Austin Gatt. Fl-erba’ xhur li g˙addew mill-elezzjoni, Gatt ˙are© bit-trovatura li jekk ministru jirtira mix-xena politika, ˙add ma jista’ jkellmu u qisu ˙eles kompletament minn kull responsabbiltà ta’ g˙emilu meta kien filpoter. Il-fatt li Simon Busuttil ma ççensurax lil Austin Gatt g˙al dan l-a©ir irresponsabbli tieg˙u meta ©ie jaqa’ u jqum mir-rapport tal-Awditur Ìenerali, li huwa wie˙ed millog˙la istituzzjonijiet kostituzzjonali talpajjiΩ, jikkonferma kemm Busuttil huwa maqbud mill-forzi li fil-passat iddominaw lill-Partit Nazzjonalista. Imma kif kienu jg˙allmuna fil-lezzjonijiet tad-duttrina meta konna tfal Ωmien twil ilu, id-dnub jista’ xi darba jin˙afer jekk ikun hemm att tal-indiema. Imma,

jekk le, id-dnub ma jista’ jorqod qatt. Ir-rapport tal-Awditur Ìenerali fuq loperat tal-Fuel Procurement Committee ppubblikat din il-©img˙a, jindika b’mod çar mankanzi u irresponsabbiltajiet millaktar gravi fl-operat ta’ dan il-kumitat. FiΩ-Ωamma, ossija n-nuqqas ta’ Ωamma, tal-minuti ta’ dan il-kumitat; fil-vakum f’dik li hija policy ta’ qafas matul il-perijodu 2008 sal-a˙˙ar tal-2010; fl-ind˙il millMinisteru fid-decizjonijiet tekniçi dwar hedging, proprju ftit taΩ-Ωmien wara li se˙˙ l-iskandlu taΩ-Ωejt li dwaru hemm proçeduri kriminali pendenti quddiem ilqrati, Mir-rapport tal-Awditur Ìenerali jo˙ro© çar li l-policy ta’ qafas dwar ix-xiri taΩ-Ωejt kienet ifformulata f’Jannar 2011, u fis-snin ta’ qabel ix-xiri taΩ-Ωejt ma kienx qieg˙ed ikun irregolat, inkluΩ fis-snin meta se˙˙ liskandlu monumentali tal-korruzzjoni fixxiri taΩ-Ωejt mill-Enemalta. Apparti li x-xiri taΩ-Ωejt mill-Enemalta ma kienx regolat qabel Jannar 2011, ir-rapport tal-Awditur Ìenerali jikkonferma wkoll li dan ix-xiri lanqas kien ikun dokumentat kif suppost. Il-g˙aliex il-minuti tal-Fuel Procurement Committee kienu nieqsa minn kull livell elementari ta’ dettall u ma kellhomx informazzjoni fuq diskussjonijiet li saru fillaqg˙at u x’deçiΩjonijiet ittie˙du. Fi ftit kliem dan il-kumitat fi Ωmien li Austin Gatt kien il-ministru tal-Enemalta, kien jopera b’mod arbitrarju g˙ax ma kien hemm l-ebda policy li tirregolah, u kien nieqes ukoll mit-trasparenza g˙ax ma kinux jinΩammu minuti sura fejn ikunu spjegati r-ra©unijiet g˙ad-deçiΩjonijiet li kienu jittie˙du. Ter©a’ u tg˙id, in-nuqqas ta’ Ωamma ta’ dokumentazzjoni xierqa, kif wie˙ed jistenna li g˙andu jsir iktar u iktar f’korporazzjoni pubblika li tamministra fondi pubbliçi, spikkat l-aktar meta l-FPC ta tenders lil min ma ressaqx l-iktar offerta

favorevoli. Ir-rapport tal-Awditur Ìenerali sab nuqqasijiet gravi f’dak li huwa kontroll talkwalità taΩ-Ωejt mixtri mill-Enemalta u ksur tal-prinçipji fundamentali ta’ prattika tajba fir-rigward ta’ xiri g˙al dak kollu li huwa relatat mat-trasferiment tad-diΩil. Mir-rapport tal-Awditur Ìenerali huwa kkonfermat ukoll illi kien hemm diversi okkaΩjonijiet meta se˙˙ intervent ministerjali dirett fuq l-istrate©ija tal-hedging hekk kif stabbilita mir-Risk Management Committee. Fosthom ind˙il liç-Chairman u s-CEO tal-Enemalta dwar b’liema prezz g˙andu jsir il-hedging mill-membri talkumitat fix-xiri tal-prezz taΩ-Ωejt. Kien hemm ukoll istanzi fejn ir-Risk Management Committee naqas illi jie˙u vanta©© minn kundizzjonijiet favorevoli tas-suq. L-Awditur Ìenerali jikkontesta kif dan il-kumitat iddeçieda li ma jid˙olx f’hedging minkejja l-kundizzjonijiet kwaΩi ideali tas-suq. Il-punti ta’ t˙assib serju li jo˙or©u mirrapport tal-Awditur Ìenerali, kif ikkonfermat ma’ din il-gazzetta mill-Kummissarju tal-Pulizija, issa se jkunu investigati millPulizija biex ji©i verifikat jekk bin-nuqqas ta’ regolamentazzjoni u Ωamma ta’ dokumentazzjoni u bl-ind˙il mill-Ministeru msemmi fir-rapport tal-Awditur Ìenerali, kienx hemm atti ta’ natura kriminali. Dak li ©ie kkonstatat mill-Awditur Ìenerali fir-rapport tieg˙u dwar l-operat talEnemalta qabel Jannar 2011, jikkuntrasta bil-kbir mal-mod kif qieg˙ed jimxi l-Gvern attwali fix-xiri taΩ-Ωejt mill-Enemalta. Il-˙atra tal-eks-Ministru Nazzjonalista Michael Falzon b˙ala osservatur fil-Fuel Procurement Committee, persuna li ©ej mill-kamp politiku oppost li huwa mag˙ruf g˙all-mo˙˙ kritiku tieg˙u, hija garanzija ta’ trasparenza u kontabbiltà fil-mod ta’ kif qieg˙ed jimxi l-Gvern attwali.

momentum tad-diskussjoni g˙adu wie˙ed b’sa˙˙tu, u huwa importanti li jibqa’ hekk. Wie˙ed jittama g˙al ˙afna aktar maturità u tolleranza, iΩda nitkellem dwar dan aktar ’il quddiem. In˙oss li d-diskussjoni hija importanti g˙aliex, dwar il-fatt li l-imigrazzjoni irregolari hija problema, qisu hawn kunsens. Ma n˙ossx li l-immigranti nfushom huma lproblema – dawn huma l-vittmi taç-çirkostanza. IΩda li wie˙ed jag˙laq g˙ajnejh u j˙alli kollox kif inhu, Ωgur mhix soluzzjoni. Naraha ipokresija wkoll li hawn min ˙abbat ˙afna fuq sidru fl-a˙˙ar jiem fuq din ilkwistjoni, li iΩda ftit li xejn jitkellem dwar issitwazzjoni mwieg˙ra li jinsabu fiha ˙afna pajjiΩi Afrikani minn fejn ji©u dawn il-bnedmin b˙alna. Il-problema trid ti©i indirizzata fis-sors tag˙ha – g˙alfejn dawn in-nies i˙ossu li g˙andhom jitilqu pajjiΩhom? G˙alfejn f’numru ta’ pajjiΩi tirrennja l-anarkija u d-drittijiet talbniedem huma xi ˙a©a ineΩistenti? X’kien il-ka©un matul l-istorja li wassal sabiex dawn il-pajjiΩi qeg˙din f’din is-sitwazzjoni? Hemm min g˙andu interess li jirrennja listatus quo? X’jista’ jsir g˙all-benefiççju tal-umanità

sabiex dawn il-persuni jistg˙u jaspiraw g˙al futur a˙jar g˙alihom u g˙al uliedhom ming˙ajr il-˙tie©a li jirriskjaw ˙ajjithom? Din mhix kwistjoni li tista’ ti©i solvuta millum g˙al g˙ada, iΩda ilha wisq tit˙alla qisha xi ˙a©a sekondarja. Min-na˙a l-o˙ra, komplejt niddisgusta ru˙i b’çerti kummenti li qrajt. Kemm hu ur©enti lbΩonn li f’pajjiΩna jkun hawn ˙afna aktar edukazzjoni dwar relazzjonijiet umani, dwar kif in˙arsu lejn xulxin. Il-mod kif imxew l-affarijiet fl-a˙˙ar snin ma g˙enux biex il-mentalità tinbidel wisq, anzi nemmen li kienet fattur sabiex is-sentiment razzista jikber f’pajjiΩna. G˙edtha u ner©a’ ng˙idha: ˙add minna ma jiddeçiedi fejn jitwieled, liema omm twelldu u ta’ liema kulur jitwieled. Ji©ifieri ma nistax nifhem minn fejn ©ejja ssupremazija li j˙ossu çertu nies fil-konfront ta’ nies b’kulur ta’ ©ilda differenti. G˙alija r-rispett baΩiku bejn il-bnedmin huwa l-baΩi ta’ kollox; huwa l-valur baΩiku li ming˙ajru ma jista’ jkun hemm pre©ju u valur f’xejn. Il-valuri u l-prinçipji mhumiex karti tallog˙ob.

Progress Daniel Micallef President tal-Partit Laburista daniel.micallef@partitlaburista.org

Ilqajt b’ottimizmu r-rapport poΩittiv li Standard & Poor’s ˙ar©u fuq pajjiΩna. Meta tie˙u l-kuntest kollu li qeg˙din fih, dan ifisser ˙afna. PajjiΩna g˙adda minn perijodu mhux qasir ta’ instabbiltà politika, bil-Ba©it g˙al din issena ji©i approvat biss ftit ilu. Spikkaw ukoll rimarki dwar il-mandat li g˙andu Gvern Laburista; mandat sabiex imexxi ’l quddiem riformi li ilhom ta˙t it-tapit g˙al snin twal. Dan il-Gvern ma ˙eliex Ωmien, u beda ja˙dem sa mill-ewwel ©urnata fuq diversi riformi u miΩuri, liema riformi l-frott tag˙hom jitgawda aktar ’il quddiem. L-attitudni ta’ Gvern iffukat li jaf fejn irid jasal u klima politika stabbli f’pajjiΩna, huma parti mir-riçetta g˙al tkabbir ekonomiku, tkabbir li pajjiΩna g˙andu bΩonn jekk irid jibqa’ miexi ’l quddiem fl-oqsma kollha. Tali progress ikun ta’ benefiççju g˙al kul˙add, irrispettivament mill-opinjonijiet politiçi diversi li n˙addnu b˙ala poplu. Imigrazzjoni Kelli l-okkaΩjoni nitkellem u nikteb dwar dan is-su©©ett u nesprimi fehmti. In˙oss iΩda li l-

”

21.07.2013

Ittri

L-INtEgRAzzjoNI tAL-ImmIgRAzzjoNI FIL-PoLItIkA NAzzjoNALI Sur Editur, Li se nikteb mhux biex inΩid mal-faxxikli li di©à nkitbu fuq rrazziΩmu u l-xenofobija, iΩda g˙ax g˙andna kriΩi tal-immigrazzjoni li te˙tie© soluzzjoni ur©enti. L-amministrazzjoni Nazzjonalista fil-poter sa ftit xhur ilu falliet f’dan il-qasam g˙aliex ma ntegratx l-immigrazzjoni fil-politika nazzjonali. Policy tal-pushback ma tistax tit˙addem peress li, fil-fatt, tiç˙ad id-drittijiet ta’ dawk li qed ifittxu kenn politiku. IΩda hemm x’jista’ jsir sabiex jo˙ro© il-pajjiΩ minn dan ilgwaj. F’li ©ej sejjer ni©bor filqosor x’na˙seb jien f’dan ir-rigward, prinçipalment li l-immigrazzjoni tkun integrata fil-politika nazzjonali. Malta, anke bl-intenzjonijiet kollha possibbli, tista’ tintegra mal-popolazzjoni tag˙ha sa çertu numru biss ta’ immigranti, u mhux aktar. Ejja nie˙du dan in-numru b˙ala dawk l-immigranti li filfatt jinsabu Malta llum u li jimmeritaw l-istatus ta’ refu©jat jew

dak umanitarju. Dawk kollha li jaslu Malta minn issa ’l quddiem, allura jistg˙u jkunu akkomodati f’Malta biss, su©©ett g˙at-trasferiment tag˙hom f’wie˙ed mis27 pajjiΩ ie˙or Ewropew membri tal-UE. Dawn allura g˙andhom jing˙ataw mer˙ba jekk ikunu salvati fil-ba˙ar, ifittxu kenn politiku bil-kundizzjoni li se jkunu integrati f’xi pajjiΩ ie˙or tal-UE u mhux f’Malta, iΩda li sadanittant se jirçievu l-ospitalità. Negozjati mal-UE g˙andhom isiru bla dewmien sabiex ikun affermat dan il-prinçipju u li lispejjeΩ sabiex tit˙addem din ilpolitika jin˙ar©u mill-fondi talUE. B’hekk l-UE ti©i involuta u dawk l-immigranti kollha li jaslu Malta minn issa ’l quddiem jirçievu l-ospitalità kif jixirqilhom bil-kundizzjoni kif indikat. Wara li dan il-prinçipju jkun aççettat, id-dettalji tal-policy g˙andhom ikunu elaborati bejn Malta u l-UE fliemkien. MARIO MIFSUD, IL-ÓAMRUN

REBUS FIS-SALINA Sur Editur, Qeg˙din tajjeb a˙na r-residenti li ng˙ixu fi Triq ilKappella tal-Lunzjata, isSalina. G˙ax jew ikollok toqg˙od ikkripat ©o fik tissaporti r-rebus u l-©ungla li teΩisti f’din it-triq, jew li kieku tista’ titlaq bil-familja tieg˙ek u tmur xi mkien ie˙or biex tg˙ix hemm, kontra x-xewqa tieg˙ek. G˙all-Pulizija, kul˙add jista’ jag˙mel li jrid, b˙al t˙amme© it-triq, tabita f’garaxxijiet, u kull ksur ta’ li©i ie˙or, basta ma tipparkjax fuq id-double yellow lines. Tal-MEPA, g˙alihom li post jew triq in©iebet qisha xi subborg fit-Tajlandja jew talPavelas fil-BraΩil, ma jimpurtax, basta jg˙adduk minn martirju fuq xi ftu˙ ta’ bieb jew tieqa, li jkunu ta’ bΩonn g˙alik. U fejn hu 1-Kunsill Lokali tan-Naxxar? Jafu li wasal iΩΩmien li ti©i a©©ornata s-sistema tal-parke©© jew le? Ir-residenti tas-Salina ma g˙andhom imkien fejn jipparkjaw. Il-parke©© sar ristrett ˙afna u trid issir xi ˙a©a malajr. Fil-Coast Road

ma tistax tipparkja lanqas. Id-double yellow lines filkantunieri huma twal wisq u jie˙du ˙afna postijiet ta’ parke©©i, barra li jistg˙u jsiru arran©amenti o˙ra. L-istorbju li qeg˙din jag˙mlu dawk li jg˙ixu filgaraxxijiet, inkluΩ il-˙dud waranofsinhar, u l-mod ta’ kif qed iΩommu l-istess garaxxijiet bin-na˙a ta’ quddiem tag˙˙om imsaqqaf blasbestos, xkejjer u Ωingu, ©abuna fl-aktar livell baxx, meta tqis li llum a˙na membri fl-Unjoni Ewropea u atti b˙al dawn huma kundannabbli. F’çerti appartamenti qeg˙din ji©u mrobbijin klieb kbar u fil-komun tag˙hom jidda˙˙lu wkoll muturi, meta

dan hu ksur tal-li©i u kontra l-Att tal-Kondominju. Barra minn hekk, dawn ma j˙allu lil ˙add jipparkja wara l-bieb, bl-iskuΩa tal-muturi li g˙andhom fil-komun. U xi ng˙idu fuq il-˙mie© li jkun hemm madwar l-iskips, anke meta l-iskips ikunu g˙adhom kif ©ew imbattla. Barra dan, it-triq ©iet mimlija Ωejt ma˙ruq tal-karozzi, u loqom tas-sigaretti ma’ kullimkien. Huwa ta’ g˙ajb li l-awtoritajiet ikkonçernati j˙allu dan irrebus ikompli jitkattar fisSalina bla ma jerfg˙u nitfa responsabbiltà. FENICE, IN-NAXXAR

FORUM ÛGÓAÛAGÓ LABURISTI

kARItÀ ÓANINA, SINjUR jikteb RENÈ MONSEIGNEUR

Forsi kieku kellna nistaqsu lilna nfusna: “G˙ad g˙adna faqar fostna?”, bla dubju l-ma©©oranza jwie©bu minnufih u bla wisq talqiq, li llum il-faqar jag˙mel parti mill-istorja tal-passat. Fil-fatt, il-faqar assolut, minkejja li mhux totalment assenti f’pajjiΩna, nistg˙u ng˙idu li safa meqrud fir-rivoluzzjoni soçjali siekta tas-sebg˙inijiet. Madankollu, ma rridux nilludu rwie˙na billi na˙sbu li b’daqshekk ilfaqar spiçça darba g˙al dejjem. Il-faqar jeΩisti, hu mag˙na u jin˙ass. G˙alhekk dan l-a˙˙ar re©a’ tpo©©a ta˙t il-lenti permezz ta’ Ωew© rapporti interessanti ferm. Wie˙ed ma˙ru© mill-UE proprju dan ixxahar, wera kif pajjiΩna qieg˙ed f’riskju serju li jiffaççja “faqar massiv” u l-ie˙or ftit tal-©img˙at ilu millUffiççju Nazzjonali tal-Istatistika. Dan tal-a˙˙ar juri kif 6.3% talfamilji Maltin jg˙ixu f’nuqqasijiet kbar, filwaqt li aktar minn terz talfamilji tag˙na, 36%, i˙ossu li ma jistg˙ux ila˙˙qu mal-˙ajja. Is-sena

2011 re©g˙at rat li l-persuni l-aktar f’riskju ta’ faqar huma t-tfal, b’21.2%, l-aktar ulied li, jew jg˙ixu fi djar li g˙andhom aktar minn ˙ames persuni jew f’dawk b’single parents, kif ukoll l-anzjani, b’18.1%, li l-ma©©oranza kbira tag˙hom jg˙ixu wa˙idhom. L-istampa tkompli taggrava hekk kif fi kliem il-Ministru g˙all-Familja u Solidarjetà Soçjali, Coleiro Preca, 88,000 persuna u 25.8% tat-tfal Maltin u G˙awdxin qeg˙din jg˙ixu fir-riskju tal-faqar – faqar li matul dawn l-a˙˙ar 11-il sena Ωdied bi kwaΩi 7%. Lil hinn miç-çifri, wara kull numru hemm persuna li qieg˙da fi stat ta’ faqar jew f’xifer li taqa’ fih min˙abba problemi finanzjarji, perijodi twal ta’ qg˙ad u nuqqasijiet materjali baΩiçi o˙ra. B’xorti ˙aΩina x-xejra fiΩ-Ωieda ta’ faqar ilha konsistenti g˙al dawn la˙˙ar snin, fejn il-faqar relattiv baqa’ jg˙olli rasu b’mod allarmanti ferm. Huma bosta fatturi li jkejlu dan ilfaqar, fosthom jekk familja tifla˙x stil ta’ ˙ajja san, jekk ikollhiex ˙wejje© meqjusa essenzjali g˙all-˙ajja tallum, b˙al televiΩjoni; magna tal-˙asil u telefown; kif ukoll tkunx tista’ tmantni karozza u d-dar s˙una fixxhur xitwin. G˙alkemm Malta tinsab ta˙t ilmedja Ewropea, xorta wa˙da qeg˙din nesperjenzaw Ωieda fleskluΩjoni soçjali, rata li qieg˙da tla˙˙aq il-21.7%. L-aktar familji f’riskju huma dawk li qed i©orru lpiΩ ta’ ˙lasijiet ta’ self fuq ix-xiri jew ˙las ta’ kirja ta’ djarhom. Tenedenzjalment dawn huma koppji Ωg˙aΩag˙ li jibdew id-dinja ta’ familja ©dida ta˙t piΩ finanzjarju kbir, liema piΩ jaf jasal biex jissarraf fi stress fuq livell personali fil-˙ajja tal-koppja u

li eventwalment jag˙ti lok g˙al diffikultajiet konjugali. PiΩ ie˙or li l-familji tag˙na qeg˙din jog˙tru ta˙tu hu dak tal-kontijiet taddawl u tal-ilma, li g˙alkemm mhux qed ikun kawΩa li jaqg˙u fil-faqar, biex ila˙˙qu mieg˙u qed ikollhom jiçça˙˙du mill-affarijiet meqjusa b˙ala essenzjali. Il-gravità tal-problema dlonk titla’ aktar fil-wiçç meta nikkonsidraw li ssaff tal-10% tal-qieg˙ qeg˙din jg˙ixu bi qlig˙ ta’ anqas minn €5,700 fissena. Dan kollu jista’ ji©i interpretat fiddawl ta’ g˙add ta’ fatturi li ssawru matul iΩ-Ωminijiet, fosthom dak li g˙al dawn l-a˙˙ar snin l-Istat baqa’ lura, jew sa˙ansitra abdika totalment milli jindirizza diffikultajiet soçjali, fosthom dak tal-faqar, u ˙alla istituzzjonijiet o˙ra iaffaççjawhom. Wasal iΩ-Ωmien li l-Istat ikollu rrieda s˙i˙a li jerfa’ r-responsabbilta-

jiet tieg˙u u jo˙loq qafas ta’ politika f’dan il-qasam. G˙al dan il-g˙an tnediet kampanja kontra l-faqar u l-eskluΩjoni soçjali bl-isem ta’ Ning˙aqdu Kontra lFaqar. Dan g˙andu jwassal sabiex sa Settembru jkun hemm tfassil ta’ strate©ija nazzjonali u politika soçjali integrata biex tindirizza bis-serjetà lfaqar f’pajjiΩna. Biex dan ikun possibbli, se jinΩammu serje ta’ laqg˙at ta’ konsultazzjoni pubblika mferrxa madwar Malta u G˙awdex man-nies li qed jesperjenzaw il-faqar flimkien mal-kontribut tal-esperti u g˙aqdiet talkomunità. Dan se jkun l-ewwel pass li se jwassal biex ikollna tassew Gvern li jisma’, li jag˙raf i˙oss il-polz talpoplu u li tissawwar politika serja dwar il-faqar li tpo©©i fiç-çentru l˙ti©ijiet veri tan-nies.

21.07.2013

Ittri

min Dak li smajt Sur Editur, Ftit ˙sibijiet li qrajt jew rajt f’ dawn l-a˙˙ar erba’ ©img˙at. Fran©isku: Papa g˙all-poplu, g˙ex l-esperjenza u ra l-bΩonnijiet tan-nag˙a© li kien imexxi meta kien ir-rag˙aj tag˙hom. Jifra˙ bil-festi g˙ax jg˙aqqdu lin-nies f’komunità wa˙da, bhalma pprietka filqosor u bis-sugu nhar lErbg˙a 19 ta’ Ìunju, u lErbg˙a ta’ wara, 26 tax-xahar, fejn qal li n-Nisrani g˙andu dejjem ikun fer˙an. Imma hawn Malta, il-Kurja Arçiveskovili tara kif tag˙mel biex t˙assar il-festi u tkompli tberred u tgerrex in-nies, speçjalment iΩ-Ωg˙aΩag˙, millKnisja ta’ Kristu. Pullicino: Qabel l-elezzjoni qal li power station ta˙dem bil-gass hi tra©edja g˙al Malta. Issa, f’konferenza stampa wara t-tisbita elettorali, qal li l-istess power station hija tajba u bΩonjuΩa, iΩda tajba g˙ax se jinbidlu xi rqaqat. Wara, fil-Parlament re©a’ biddel fehmtu u beΩΩa’ bir-riskju

ta’ spluΩjoni. Onorevoli Mizzi, jekk hemm bΩonn kompli a©©usta, sakemm dan ikun ta’ gwadann g˙all-poplu Malti. Prekarjat: Il-Gvern preçedenti kien iwarrab din il-problema ta’ serq sfaççat tal-kundizzjonijiet tax-xog˙ol tal-˙addiema biex jing˙o©ob ma’ min i˙addem. Forsi l-imma kollha kienet g˙ax il-gwerra kontra lprekarjat kienet pilotata b’sa˙˙a mill-G.W.U. Il-Gvern attwali po©©a l-prekarjat fost lewwel prijoritajiet tal-pajjiΩ, g˙ax b’hekk jista’ jibda jikkumbatti l-faqar nazzjonali li wiret. Ftit baqa’ li ma jaççettawx din il-problema, fosthom ilFarrugijiet, dak tal-MEA u lie˙or tal-GRTU li g˙ajjar il˙addiema ‘©rieden’. Gatt ir- Ram bo (illum ilMutu): F’konferenza stampa fil-bini tal-PN qabel l-elezzjoni, dwar il-kont tieg˙u f’bank Ûvizzeru, ma˙sud u rrabbjat, qalilna li l-kont wirtu mill-©enituri tieg˙u u li fih ftit eluf ta’ ewro. Issa ˙are©, dej-

tÓallas PrEZZ oGÓla

jem skont il-gazzetti, li dan ilkont faqqas g˙al 700,000 ewro. Trid tkun ba˙nan ordnat biex tinsa tiddikjara kont b’dak l-ammont g˙al tant snin. Azzopardi: Dan l-Onorevoli ried jag˙ti, ming˙ajr ma kellu xejn miktub fil-programm elettorali tat-2008, amnestija ©enerali g˙ax la˙aq Arçisqof ©did g˙al Malta. Però, o©©ezzjona g˙ax il-Gvern preΩenti ta amnestija kkundizzjonata flokkaΩjoni ta’ Gvern ©did. D emarco: L-avukat pulit (arani la tmissnix) li qabel lelezzjoni qag˙ad kwiet b˙al ˙aruf fil-kwistjoni ta’ Joanne Cassar, issa, wara tkaxkira ta’ 36,000 vot u fil-poΩizzjoni ©dida ta’ Viçi Kap (©era wa˙du) talab skuΩa tal-g˙emil arroganti tal-Gvern preçedenti li kien ministru tieg˙u u jammetti li kien Ωball kbir. Dan wara dak il-˙ela ta’ ˙in fil-qrati u tberbiq ta’ flus ilpoplu. Il-moviment tal-˙addiema fil-Gvern, permezz talMinistru Dalli, solva din ilproblema f’xahar, sintendi b’kumpens xieraq, imma dej-

Fil-©ranet li g˙addew, persuna qariba tieg˙i kienet filvenda tal-Qawra biex tixtri l-biljetti u tirkeb fuq lArriva. L-individwu li qdieha qalilha biex t˙allas il-prezz tatturisti li, kif jaf kul˙add, i˙allsu og˙la minna. Meta din insistiet mieg˙u li hija Maltija, talabha biex turih il-karta tal-identità b’mod sarkastiku. Din inzer-

tat ma’ kellhiex fuqha u g˙alhekk kellha t˙allas ilprezz bil-g˙oli – kemm tag˙ha kif ukoll tat-tfal. Ma nafx min jie˙u çerti deçiΩjonijiet u min jista’ jikkontrolla persuni b˙al dawn fejn lil min iridu huma j©eg˙luh i˙allas prezz og˙la minn o˙rajn g˙ax sempliçiment ma jkollhomx karta tal-identità fuqhom. P. SCHEMBRI, ÓAÛ-ÛEBBUÌ

Nixtieq nag˙ti prosit kbira lil kull min kien involut filfesta sabi˙a ddedikata lil San Ìor© Martri li saret ©ewwa Óal Qormi. Kemm il-festi interni u dawk esterni kienu ta’ livell li jag˙tu ©ie˙ lil San Ìor© Megalomartri, u li jag˙mlu unur lilna l-Qriema. Imma n˙oss li b˙ala çittadin tal-Belt Pinto g˙andi nuri d-dispjaçir tieg˙i g˙al meta d˙alt fil-Knisja ta’ San Ìor© Martri, u rajt il-pro©ett tad-damask il-©did li sar din is-sena. Damask sabi˙ immens, li sfortunatament ©ie rrovinat g˙all-mod kif sar id-disinn u l-˙jata tal-galluni, b’mod dilettantesk u b’g˙a©la liema b˙ala. Nazzarda ng˙id ukoll li f’kull parti ta’ dan

GÓalFEjn GÓanDna nÓarsu lEjn l-EstEtika… Sur Editur, Meta bdejt na˙dem kelli 17-il sena, u kont ninnota li l-kultura li kien hemm l-iskola kienet differenti ˙afna minn dik li ssib fuq post taxxog˙ol, fejn negozjant qatt ma g˙andu ˙afna ˙in x’ja˙li u dejjem jitfa’ pressjoni qawwija fuq l-impjegati – Ωg˙ar u kbar. Na˙seb li jekk issir konsultazzjoni pubblika fuq ittranΩizzjoni bejn il-bank taliskola u l-post tax-xog˙ol, kemm in-negozjanti u kemm l-istudenti jkunu jistg˙u jifhmu a˙jar il-bΩonnijiet ta’ xulxin u x’inhu mistenni li jsir. Wie˙ed irid japprezza li din

ir-relazzjoni g˙andha tkun wa˙da reçiproka, fejn idealment g˙andha tkun ibbaΩata fuq rispett u maturità. Kultant na˙sbu b˙al ‘mani©er’ li problemi b˙all‘kulur tax-xag˙ar’ jistg˙u jkunu trivjali g˙alina u allura jekk il-kumpannija tg˙id li lir©iel irid ikollhom xag˙arhom imqaxxar, kulhadd irid jobdi, b˙al ruffjan. Almenu, hekk i˙ossha xi ˙add li g˙adu ˙iere© milliskola u jista’ jkun li j˙oss li hemm diskriminazzjoni bejn il-flessibbiltà li g˙andhom ittfajliet fuq id-dehra tag˙hom meta tqabbel mal-g˙aΩliet kummerçjali u o˙rajn li g˙andhom il-guvintur biex ikattru s-sbu˙ija tag˙hom.

avvenimenti o˙ra madwar iddinja biex ji©u rrappurtati u li jkunu ta’ interess kemm g˙attelespettatur kif ukoll g˙al dawk tar-radju. Joseph: Sod fi kliemu u persistenti f’dak li kien jg˙id tul il-˙ames snin b˙ala Kap talOppoΩizzjoni u dak li qed jattwa llum b˙ala Prim Ministru. Il-prinçipju ta’ ‘Malta Tag˙na Lkoll’ g˙andu jibqa’ l-baΩi talpolitika Maltija, g˙alkemm lin©ustizzji jridu jissewwew. Imma kollox f’˙inu u f’waqtu, bla g˙a©la biex ma jse˙˙ux Ωbalji li wara jiddis-pjaçina li g˙amilniehom. Il-poplu jrid ikollu l-forza tal-paçenzja biex l-affarijiet isiru bil-galbu, b˙al pereΩempju l-kwistjoni tat-Trattat dwar iΩ-Ωwie© bejn Stat u Knisja. Sabar trid, u kollox isir kif suppost u fil-˙in opportun. Bil-kummenti eΩawriti, Sur Editur, na©©orna g˙al data o˙ra. NATEJAC, IL-ÓAMRUN

Damask li sar ÌDiD Fil-ParroÇÇa ta’ Óal Qormi Sur Editur,

Sur Editur,

jem bi flus il-poplu min˙abba l-inkompetenza ta’ ˙addie˙or. Tal-arlo©© tal-lira : Dan lOnorevoli accountant kien qal, meta kien ministru talGvern preçedenti, li bis-self lill-Greçja l-kaxxa ta’ Malta se tag˙mel qlig˙ aktar ’il quddiem. Issa fil-Parlament ammetta li mar Ωmerç filkalkoli tieg˙u. Dal-bravu qal ukoll li kul˙add jista’ ji©rilu listess. Alla˙ares il-ministri tallum jiΩgarraw b˙alu fl-estimi, g˙ax nirrangaw ru˙na ma’ talEwropa. L-Arriva: G˙adda aktar min xahar li g˙amlet l-a˙˙ar taqtira xita (bil-˙amrija). Transport Malta, jekk jog˙©bok, ordnat li l-karrozzi jin˙aslu wa˙da sew minn barra malajr kemm jista’ jkun, g˙ax ©ewwa pas-sabbli, minbarra ç-çekçik. Qabel kienu jin˙ar©u ç-çitazz-jonijiet jekk tal-linja jkunu ma˙mu©in. One News: Sur Micallef, lelezzjoni u l-mitt jum g˙addew, u l-bidla fl-istazzjon saret ukoll. Tista’ l-a˙barijiet ma jibqg˙ux politika lokali biss? Na˙seb li ji©ru bosta

Min˙abba li dak li jkun jie˙u ˙sieb id-dehra tieg˙u meta jkun iΩg˙ar u anke meta jikber, jista’ jkun li kumpannija ma tindunax kemm din it-tip ta’ diskriminazzjoni taffettwa nies Ωg˙aΩag˙ li jibdew ja˙dmu u jsibu ru˙hom f’kultura aljena ta’ xog˙ol, li g˙andha bΩonn ‘change management’ adegwat biex jg˙in lil persuna li ma g˙andhiex esperjenza ta’ xog˙ol, ta˙dem a˙jar meta wie˙ed jag˙Ωel il-linja ta’ xog˙ol. Oscar Wilde (1854) iΩid jg˙idilna li is-sbu˙ija esterjuri g˙andha l-importanza tag˙ha, anke fuq il-post tax-xog˙ol. JONATHAN CAMILLERI, BIRKIRKARA

id-damask hemm ˙afna difetti. Simetrija ta’ xejn u ˙jata mag˙mula b’nuqqas ta’ professjonalità. Barra minn hekk, id-disinn li sar xejn ma hu adattat g˙all-istil tal-knisja tag˙na. Ma n˙ossx li dan kellu jkun il-grazzi g˙all-benefatturi u g˙all-poplu QormiΩ kollu li kkontribwixxa bi ˙©aru biex din il-˙olma ssir realtà, wara li ng˙ataw ˙afna donazzjonijiet ta’ mijiet u eluf ta’ ewro g˙al dan il-pro©ett. Irrid ng˙id ukoll li l-kumitat ikkonçernat, g˙adu jerfa’ r-responsabbiltà kollha, g˙ax jidher li ma fittixx gwida ta’ persuni professjonali u esperti f’dan ilqasam, jidher çar ukoll li xxog˙ol sar minn nies dilettanti. Dan il-pro©ett kien se ji©i

me˙jut minn nies professjonali Taljani, imma x’©ara eΩatt ˙add ma jaf! X’hemm imdendel malpilastri u l-˙itan tal-knisja hu r-riΩultat ta’ dan kollu. Il-poplu QormiΩ, u ˙afna nies li g˙andhom g˙al qalbhom il-festi f’pajjiΩna, ˙assewhom ixxokkjati u urtati b’dan id-diΩastru ta’ xog˙ol li sar, fejn ©ew mo˙lija eluf ta’ ewro, b’kapriçç ta’ nies li ma jif-hmux f’dan ir-rigward. In˙oss li l-Kurja g˙andha tie˙u azzjoni kontra kull min kien responsabbli minn dan il-pro©ett, biex a˙na lQormiΩi naraw dan ixxog˙ol irran©at minn nies professjonali mill-aktar fis possibbli. ÇITTADIN TA’ BELT PINTO, ÓAL QORMI

inÌustiZZja mal-marsa FC

Sur Edittur, Ikoll nafu kif il-Gvern Nazzjonalista kien qasam g˙add ta’ artijiet lil g˙add ta’ klabbs, federazzjonijiet u g˙aqdiet sportivi, lejlet l-elezzjoni ©enerali ta’ Marzu 2013. Bosta minn dawn l-g˙aqdiet kellhom bosta problemi li sabu ma’ wiççhom. Imma likbar misteru fuq dawn lg˙otjiet hija fuq liema kriterju dawn l-artijiet ©ew imqassmin lill-g˙aqdiet u g˙aqdiet o˙ra ©ew miç˙uda minn din

il-possibbiltà. Wie˙ed mit-timijiet, li dejjem ©ie mça˙˙ad minn grawnd sura ta’ nies filkumpless tal-Marsa, huwa bla dubju ta’ xejn il-Marsa FC. Dan il-klabb li, dalwaqt jag˙laq 100 sena, g˙adu ming˙ajr grawnd sura ta’ nies, meta ˙addie˙or li g˙adu jitwieled di©à g˙andu kumpless bin-neçessitajiet kollha. Jista’ xi ˙add jg˙idilna x’sar minnu l-famuΩ pro©ett li lGvern ta’ GonziPN u Clyde Puli ried jag˙mel fil-kumpless sportiv tal-Marsa. Nitlob lill-awtoritajiet ikkonçernati u lill-Kunsill Malti g˙all-Isport biex lilmenti tag˙na l-Marsin ma’ jaqg˙ux fuq widnejn torox, u ssir ©ustizzja mag˙na. RAYMOND MONTEBELLO, ÓAÛ-ÛABBAR

21.07.2013

Ta’ Barra

X’maRRu jaGÓmlu? Il-grupp militanti Tehreek-e-Taliban (it-TTP) ça˙ad a˙bar li ˙ar©et fil-medja IngliΩa, li qalet li huma kienu qeg˙din jibag˙tu t-truppi lejn is-Sirja biex jappo©©jaw il-©lieda ta’ Al Qaeda kontra l-President Bashar al Assad. L-a˙barijiet kontrastanti komplew juru biç-çar id-diviΩjonijiet kbar bejn id-diversi fazzjonijiet Talibani. LIAM GAUCI jag˙ti iktar dettalji. It-TTP, li jori©inaw millPakistan, g˙amluha çara li listrate©ija tag˙hom fejn tid˙ol is-Sirja ma kinitx inbidlet u li s-suldati Talibani li marru ji©©ieldu kontra Assad kienu g˙amlu dan ming˙ajr lapprovazzjoni tat-tmexxija tag˙hom. Huma sa˙qu li l-mexxejja tag˙hom kienu kontra intervent dirett fis-Sirja min˙abba l-fatt li huma determinati li jiffukaw l-ener©iji tal-grupp fuq l-Amerika u l-alleati tag˙ha, speçjalment l-Afganistan u lPakistan. Din l-istqarrija wriet ukoll id-differenzi li hemm bejn ilgruppi varji tat-Talibani fejn tid˙ol ir-relazzjoni tag˙hom mal-Amerika fejn, matul il©img˙at li g˙addew, gruppi Afgani li j˙addnu ideat simili aççettaw li jift˙u n-negozjati mal-Amerikani biex ikunu involuti fit-tmexxija talAfganistan fis-snin li ©ejjin. Il-gruppi Afgani, bid-differenza ta’ dawk Pakistani, qalu li qatg˙u kull kuntatt ma’ Al Qaeda u esprimew il˙erqa tag˙hom li jtemmu lkonflitt mal-Punent. Madankollu, s’issa dawn innegozjati g˙adhom ma wasslu g˙al imkien min˙abba li lpresident attwali talAfganistan g˙amilha çara li mhux ser jaççetta li j˙alli lillAmerikani jmexxu diskussjonijiet li g˙andhom x’jaqsmu ma’ kwistjonijiet Afgani. Min-na˙a l-o˙ra, numru ta’ analisti politiçi qed jikkritikaw il-fatt li l-alleati damu daqshekk biex jift˙u dawn innegozjati. In-negozjati setg˙u bdew qabel Wie˙ed minn dawn il-vuçijiet

instabbli. Barra minn hekk, lAfganistan huwa aktar importanti f’g˙ajnejn l-Amerikani g˙aliex kien min˙abba fiha li bdew il-konflitti fil-Lvant Nofsani ta’ George W. Bush, li wasslu biex il-pajjiΩ ikun fi stat ta’ gwerra bla waqfien g˙al tnax-il sena. Reb˙a morra

kritiçi kien il-General Nick Carter li qieg˙ed fl-a˙˙ar xhur tieg˙u fil-kariga ta’ Deputat Kmandant tal-Forzi Internazzjonali tas-Sigurtà li qeg˙din fl-Afganistan. Huwa qal li n-negozjati mat-Talibani kellhom jibdew fl-2002 meta l-alleati kienu g˙adhom kif kisbu reb˙iet kbar kontrihom. Carter qal li matul dan ilperijodu t-Talibani kienu qeg˙din fi stat ta’ disorganizzazzjoni kbira u setg˙u jag˙mlu konçessjonijiet li, illum li re©g˙u sabu saqajhom, m’g˙adhomx lesti li jaççettaw. Fl-opinjoni tieg˙u, l-alleati kienu kunfidenti ΩΩejjed fuq il-possibbiltà li jeg˙lbu litTalebani g˙al kollox u g˙aΩlu li jkomplu l-operazzjonijiet militari kontrihom minflok fet˙u djalogu li seta’ g˙alaq linvaΩjoni tal-Afganistan b’mod paçifiku.

Illum il-©urnata l-Gvern Amerikan isib ru˙u f’g˙a©la kbira biex jag˙laq il-gwerra fl-Afganistan malajr kemm jista’ jkun b’riΩultat talpressjoni kbira li g˙andu fuqu min˙abba li l-ekonomija tal-Amerika m’g˙adhiex f’poΩizzjoni li tiffinanzja dawn ittip ta’ operazzjonijiet. Din l-ur©enza tpo©©i litTalibani f’poΩizzjoni komda biex jinnegozjaw bil-kalma kollha g˙aliex jafu li jintla˙aq jew ma jintla˙aqx il-ftehim, lAmerika u l-alleati tag˙ha se jkollhom jirtiraw it-truppi tag˙hom sas-sena d-die˙la. L-Amerika trid to˙ro© b’rasha mg˙ollija Hemm dubji kbar jekk il-forzi militari Afgani li g˙andu g˙ad-dispoΩizzjoni tieg˙u lPresident Hamid Karzai humiex kapaçi li jΩommu l-

kontroll tar-re©juni kollha talpajjiΩ wara li jitilqu l-potenzi barranin. S’issa, l-armata Afgana kellha riΩultati m˙allta u f’xi okkaΩjonijiet irnexxielha taqdi dmirha tajjeb, imma drabi o˙ra kien hemm kollass totali fl-organizzazzjoni, meta sa˙ansitra t-truppi spiççaw jisparaw fuq xulxin f’mumenti ta’ paniku. Min˙abba dawn in-nuqqasijiet, l-alleati ser i˙allu g˙ad ta’ truppi fil-pajjiΩ biex ikomplu j˙arr©u lil din l-armata anke wara li l-missjoni tan-NATO tirtira g˙al kollox. Il-President Obama ma jifla˙x jer©a’ jaqta’ figura ˙aΩina fl-Afganistan kif ©ralu fl-Iraq. Hemmhekk, f’Diçembru tal-2011, wara tmien snin ta’ operazzjonijiet militari u biljuni kbar ta’ dollari f’investimenti, spiçça rtira b’˙effa kbira u ˙alla warajh pajjiΩ

Huwa essenzjali g˙al Obama li, wara dawn is-snin twal ta’ gwerra, l-Amerika to˙ro© b’sens ta’ reb˙a biex ma jidhirx li s-sagrifiççji li saru minn pajjiΩu jkunu kollha g˙alxejn. Sfortunatement g˙alih, din ser tkun missjoni diffiçli ˙afna. Minn meta beda l-intervent Amerikan fl-Afganistan, qatt ma kien çar x’kienet il-mira prinçipali tal-missjoni alleata. Min˙abba f’hekk, kemm-il darba l-elettorat Amerikan sab ru˙u jistaqsi x’kienet qieg˙da tag˙mel hemm larmata tag˙hom, speçjalment meta t-Talibani ©ew imne˙˙ijin mill-poter. Illum, wara snin twal ta’ konflitt, it-Talibani g˙adhom attivi f’diversi pajjiΩi madwar id-dinja. Ag˙ar minn hekk, wara d-demm kollu li nxtered biex it-Talibani ji©u mbeg˙din mill-politika Afgana, il-poplu Amerikan qed jara lid-diplomatiçi Amerikani jift˙u nnegozjati ma’ dawn il-gruppi militanti biex jer©g˙u jinvolvuhom fit-tmexxija ta’ pajjiΩhom. Allura, ˙afna nies qeg˙din jistaqsu: x’kien il-punt kollu li jkun hemm invaΩjoni flAfganistan jekk fl-a˙˙ar milla˙˙ar il-pajjiΩ ser jispiçça jer©a’ jg˙addi f’idejn l-istess nies? Jekk din hija reb˙a, mela lanqas trid tara x’dehra jkollha telfa.

Relikwi tal-GweRRa BieRda Il-Gvern tal-Panama ˙abbar li ©ie ssekwestrat vapur dirett lejn il-Korea ta’ Fuq li kien qieg˙ed i©orr numru ta’ missili li ori©inaw minn Kuba. Skont il-Gvern Kuban, il-missili, li kienu mo˙bijin f’nofs konsenja ta’ zokkor, kienu diretti lejn il-Korea ta’ Fuq biex isiru tiswijiet fuqhom. L-armamenti inkwistjoni jidhru li kienu ta’ Ωmien il-Gwerra Bierda u skont il-Kubani, ma kien hemm l-ebda intenzjoni ta’ bejg˙ lill-Koreani. B˙alissa, il-bejg˙ ta’ armi lil dawn tal-a˙˙ar huwa pprojbit min˙abba li kemm-il darba naqqsu li jirrispettaw diversi trattati internazzjoni, speçjalment dawk relatati mal-uΩu ta’ armamenti nukleari. Minbarra dawn il-missili, kien hemm ukoll Ωew© ajruplani militari u spare parts g˙alihom, u l-missili. L-investigazzjonijiet g˙adhom g˙addejjin, imma diversi esperti militari qeg˙din jarawha stramba li Ω-Ωew© na˙at g˙aΩlu mod daqshekk riskjuΩ biex isewwu dawn il-missili. Óafna qeg˙din ja˙sbu li kieku l-Kubani riedu verament jag˙mlu dawn it-tiswijiet, kienu j©ibu lill-esperti tal-Korea ta’ Fuq f’pajjiΩhom u mhux jibag˙tu l-armi g˙andhom. Kieku sar hekk, ma kien ikun hemm l-ebda ksur ta’ konvenzjonijiet internazzjonali.

Barra minn hekk, kien ikun ferm iktar façli biex din l-operazzjoni ssir bil-mo˙bi min˙abba li l-manuvri li saru minn dan ilvapur malajr ©ibdu l-attenzjoni tal-Gvern talPanama. Il-vja©© mill-ewwel beda fuq sieq ˙aΩina meta ntag˙Ωel il-vapur inniffsu, iç-Chong Chon Gang, li di©à kien suspettuΩ min˙abba l-fatt li fil-passat kien uΩat fit-traffikar tad-droga. Malli dan il-vapur kien riesaq lejn il-Kanal ta’ Panama, dan sparixxa

minn fuq il-mappa, fatt li qajjem suspetti kbar fl-uffiçjali tal-pajjiΩ li kienu qeg˙din isegwu l-movimenti tieg˙u. Din il-mossa – li indikat li l-kaptan kien tefa’ s-sistema satellitari tal-vapur – ©ieg˙let lill-uffiçjali jikkonfermaw il-˙sieb tag˙hom li ç-Chong Chon Gang re©a’ beda jintuΩa g˙al skopijiet illegali. G˙alhekk, malli dan tfaçça mill-©did ftit tal-jiem wara, huma sabuh u waqt spezzjoni li saret fuqu instabu l-armi Kubani.

Il-Korea ta’ Fuq u Kuba ilhom alleati minn Ωmien il-Gwerra Bierda. Fuq il-karta huma meqjusin b˙ala pajjiΩi Komunisti, avolja f’dittattorjati diffiçli titkellem fuq ideolo©iji meta l-mexxejja g˙andhom il-kumdità li jag˙mlu dak li jfettlilhom. IΩ-Ωew© pajjiΩi g˙adhom i˙addnu mentalità li llum ˙afna jarawha b˙ala relikwa ta’ Ωmien li ©ie u telaq meta kien hemm lUnjoni Sovjetika sservi ta’ gwida politika fuq livell globali li riedet tibbilançja l-influwenza tal-kapitaliΩmu. Minkejja l-fatt li l-Unjoni Sovjetika m’g˙adhiex teΩisti, dawn il-pajjiΩi g˙aΩlu li jibqg˙u jantagonizzaw lill-Amerika u l-alleati tag˙ha – deçiΩjoni li wasslet g˙al diffikultajiet ekonomiçi, speçjalment fil-Korea ta’ Fuq. L-investigazzjonijiet g˙adhom g˙addejjin imma Kuba mistennija tispiçça ta˙t il-lenti tal-Ìnus Mag˙quda biex tispjega l-a©ir tag˙ha. Min-na˙a l-o˙ra, il-Korea ta’ Fuq mhux qieg˙da ttejjeb ir-reputazzjoni tag˙ha wara li kwaΩi spiççat f’xifer ta’ gwerra malKorea ta’ Isfel fix-xhur li g˙addew. Din is-sejba taf tikkomplika ç-çansijiet li jkun hemm relazzjoni kordjali bejn dawn ilpajjiΩi u l-Punent fiΩ-Ωmien li ©ej, imma dawn il-problemi mhumiex ©odda g˙alihom.

21.07.2013

Ta’ Barra

“META ÌEjT ATTAkkATA kIEN xokk GÓAlIjA” Rashid, mexxej tat-taliban, lil malala Yousufzai It-tfajla Malala Yousufzai, li kienet qieg˙da ti©©ieled g˙al ˙ajjitha wara attakk mit-Talibani, din il-©img˙a rçeviet ittra twila ming˙and Adnan Rashid, mexxej tatTaliban fil-Pakistan. F’din l-ittra Rashid jesprimi x-xokk tieg˙u g˙all-attakk fuq il-˙ajja tat-tfajla u jistedinha ter©a’ tmur lura f’pajjiΩha. RITIANNE AGIUS tag˙ti ˙arsa lejn din l-ittra li tiΩvela b’mod mill-iktar çar il-mod li bih dan il-mexxej tatTaliban i˙ares lejn id-dinja ta’ madwaru. Filwaqt li s-soltu t-Talibani jissemmew fil-medja b’mod kollettiv b˙ala grupp ta’ nies li jwettqu attakki sfrenati, din l-ittra turi l˙sibijiet ta’ persuna wa˙da li, b˙al Malala, qed ti©©ieled g˙al dak li temmen li huwa tajjeb.

X’©ara qabel Malala Yousufzai, li g˙adha kif g˙alqet sittax-il sena, disa’ xhur ilu kienet g˙addejja bil-vann tal-iskola fi triqtha lejn id-dar ©ewwa Swat, fil-Pakistan. Grupp ta’ Talibani sparaw fuqha u fuq s˙abha, u Malala spiççat ti©©ieled g˙al ˙ajjitha. Hija ©iet trasferita g˙al sptar fl-Ingilterra minn fejn bdiet tirkupra mill-©rie˙i li sofriet. Minn hemmhekk l-isem ta’ din it-tfajla xxandar madwar iddinja. Malala sostniet li kienet il-kampanja tag˙ha favur ledukazzjoni g˙all-bniet li po©©ietha fil-mira tat-Talibani, u f’˙in qasir Malala saret erojina. Il-popolarità tag˙ha tant kibret li l-©img˙a li g˙addiet sa˙ansitra indirizzat laqg˙a talÌnus Mag˙quda, u ©iet deskritta mis-Segretarju Ìenerali, Ban Ki-moon, b˙ala “l-erojina tag˙na”. Waqt l-indirizz tag˙ha hija qalet li l-edukazzjoni kienet liktar arma b’sa˙˙itha, u li qed taqbeΩ g˙an-nisa g˙aliex huma l-aktar li qeg˙din ibatu. Sa˙qet li t-Talibani kienu jibΩg˙u millpinna u l-ktieb, u li kienu jibΩg˙u wkoll min-nisa. Jum wara li Malala indirizzat il-Ìnus Mag˙quda, irçeviet ittra ming˙and persuna li indentifikat ru˙ha b˙ala Adnan Rashid, mexxej tat-Taliban filPakistan li ˙arab mill-˙abs wara li kien instab ˙ati talattentat ta’ qtil fuq l-eksPresident Pervez Musharraf. Ipprova javΩaha qabel ma se˙˙ l-attakk Fl-ittra li Rashid bag˙at lil Malala, huwa beda biex jg˙idilha li kien qieg˙ed jiktbilha filkapaçità personali tieg˙u, u mhux f’isem il-grupp tatTaliban li huwa jappartieni g˙alih jew f’isem xi grupp ie˙or tal-Jihad. Spjegalha li kien sema’ biha g˙all-ewwel darba permezz tas-servizz BBC Urdu, meta kien g˙adu fil-˙abs. “Dak iΩ-Ωmien xtaqt niktiblek biex nag˙tik parir li tieqaf millattivitajiet kontra t-Talibani li kont involuta fihom. IΩda ma stajtx insib l-indirizz tieg˙ek u bdejt na˙seb biex navviçinak personalment jew b’isem falz.

L-emozzjonijiet tieg˙i g˙alik kienu b˙al dawk lejn l-a˙wa, g˙aliex a˙na ©ejjin mill-istess tribù tal-Yousafzai,” jg˙id Rashid. Jispjega li fl-istess Ωmien li kien qed jikkunsidra dawn ilpossibbiltajiet, irnexxielu ja˙rab mill-˙abs u kellu jibqa’ filmo˙ba. “Meta ©ejt attakkata, kien xokk g˙alija, u xtaqt li kieku qatt ma ©ara xejn u l˙aqt avΩajtek qabel.” Jg˙id li dwar jekk l-attakk kienx iΩlamikament korrett jew le, jew jekk kienx ˙aqqha tmut jew le, i˙alli f’idejn ‘Allah’ biex jiddeçiedi. Ma ©ietx attakkata min˙abba l-edukazzjoni Rashid jinsisti li Malala ma ©ietx attakata g˙ax mexxiet kampanja favur l-edukazzjoni g˙all-bniet u n-nisa. “It-Taliban u l-Mujahideen mhumiex kontra l-edukazzjoni ta’ xi ra©el, mara jew tifla. ItTaliban jemmnu li int kont qieg˙da intenzjonalment tikteb kontrihom u tmexxi kampanja biex t˙ammi©hom u timmina lisforzi tag˙hom biex jistabbilixxu sistema IΩlamika fi Swat.” Jg˙id ukoll li l-kitbiet tag˙ha kienu provokattivi. Jirreferi g˙ad-diskors tag˙ha fejn qalet li l-pinna hija iktar b’sa˙˙itha mix-xabla. “Allura huma attakkawk fuq ix-xabla, u mhux fuq il-kotba jew l-iskola.” Jirreferi wkoll g˙all-mistoqsija tag˙ha dwar irra©uni li g˙aliha t-Talibani qeg˙din jisplodu l-iskejjel. Rashid isostni li din jag˙mluha biss meta l-Armata Pakistana u l-Konstabulat tal-Fruntiera jkunu qed juΩaw l-iskejjel b˙ala kampijiet g˙at-truppi. “Meta xi ˙a©a sagra ssir letali rridu neliminawha; din hija lpolitika tat-Taliban.” Biex isostni l-argument tieg˙u li t-Taliban huwa favur ledukazzjoni, jispjega kif il-kontinent Indjan kien edukat ˙afna qabel l-invaΩjoni tal-IngliΩi. “L-Indjani kienu jg˙allmu lissuldati IngliΩi l-G˙arbi, ilÓindu u l-Persjan. KwaΩi kull moskea kienet tintuΩa b˙ala skola, u l-imperaturi Musulmani kienu jonfqu ˙afna flus fuq l-edukazzjoni…Ma kienx hemm faqar, kriΩi u ©lied fuq çiviltà u reli©jon. G˙ax is-

sistema edukattiva kienet ibbaΩata fuq ˙sibijiet nobbli u kurrikulu nobbli,” jis˙aq Rashid. Iridu jag˙mlu lil kul˙add IngliΩ Rashid jirreferi g˙all-ittra ta’ Sir T.B. Macaulay li kien bag˙at lill-Parlament IngliΩ fl-1835 fuq l-edukazzjoni li kien hemm bΩonn fl-Indja biex tie˙u post l-edukazzjoni Musulmana: “Fil-preΩent g˙andna nag˙mlu l-a˙jar li nistg˙u biex niffurmaw klassi li tista’ tkun intermedjarja bejnna u bejn ilmiljuni li niggvernaw – klassi ta’ nies li jkunu Indjani fiddemm u l-kulur, iΩda IngliΩi filgosti, fl-opinjonijiet, fil-morali u fl-intellett.” Rashid jg˙id li dan huwa lpjan u l-missjoni ta’ din l-hekk imsej˙a edukazzjoni li Malala hija lesta li tmut g˙aliha, u li g˙aliha l-Ìnus Mag˙quda ˙aduha fl-uffiççju tag˙hom biex tipproduçi iktar AΩjatiçi fid-demm, iΩda IngiΩi fil-gosti, iktar Afrikani fil-kulur iΩda IngliΩi fl-opinjoni, iktar nies mhux IngliΩi iΩda IngliΩi filmoral. “Din hija l-hekk imsej˙a ‘edukazzjoni ta’ Obama’, il-qattiel tal-massa,” jg˙id Rashid. Jg˙id li dan kollu qed jag˙mluh g˙aliex iridu iktar IngliΩi biex ikunu skjavi tal-Lhud. Jis˙aq li d-dinja tibΩa’ millQuran g˙ax ma tafx x’hemm fih, u li t-Talibani jridu jimplimentaw dak li hemm fil-ktieb ta’ Allah filwaqt li l-Ìnus Mag˙quda trid timplimenta lkotba tan-nies. “A˙na rridu ng˙aqqdu d-dinja mal-kreatur tag˙ha permezz tal-ktieb ta’ Allah, u l-Ìnus Mag˙quda jridu jassru d-dinja g˙al ftit kreaturi ˙Ωiena.” Óames pajjiΩi biss g˙andhom il-poter Lil Malala jkompli jg˙idilha li hija qed titkellem fuq il-©ustizzja u l-ugwaljanza mill-palk ta’ istituzzjoni li hija in©usta, fejn mill-pajjiΩi kollha preΩenti filÌnus Mag˙quda, ˙amsa biss g˙andhom il-poter tal-veto. Jg˙id li l-kumplament talpajjiΩi m’g˙andhom sa˙˙a ta’ xejn, u kemm-il darba d-dinja daret kontra l-IΩrael, veto wie˙ed kien biΩΩejjed biex

iwaqqaf il-©ustizzja milli ssir. Jg˙id li d-dinja miexja lejn ordni ©did, u jistaqsi x’hemm ˙aΩin fl-ordni tad-dinja l-antik. “Iridu jistabbilixxu edukazzjoni globali, ekonomija globali, armata globali, negozju globali, gvern globali u reli©jon globali. Nixtieq inkun naf jekk hemmx spazju g˙all-gwida profetika f’dawn il-pjanijiet kollha? Hemm xi spazju g˙al-li©i taxXarija jew l-li©i IΩlamika li lÌnus Mag˙quda tiddeskrivi b˙ala inumana u barbarika?” Rashid jesprimi x-xettiçiΩmu tat-Taliban fuq il-vaççinazzjoni. Jikkwota lil Henry Kissinger jg˙id fl-1973 li jrid inaqqas ilpopolazzjoni tal-pajjiΩi tat-tielet dinja bi 80%. Isostni li g˙addej programm ta’ sterilizzazzjoni fuq in-nisa ta˙t l-umbrella talÌnus Mag˙quda, u li flUzbekistan iktar minn miljun mara ©ew sterilizzati ming˙ajr il-kunsens tag˙hom. X’kien ji©ri kieku sparawlha l-Amerikani minflok itTalibani? Rashid jirreferi g˙al dik li lÌnus Mag˙quda semmiet ‘Jum Malala’, u jistaqsi g˙alfejn jum b˙al dan ma ng˙atax ukoll lill-

vittmi innoçenti li nqatlu millIΩraeljani u l-Amerikani, filwaqt li jsemmi kaΩijiet speçifiçi, b˙al dawk tal-attivista Rachel Corrie li nqatlet minn bulldozer IΩraeljan, fost o˙rajn. “Óa nistaqsik, u nixtieqek tkun onesta fit-twe©iba tieg˙ek: li kieku sparawlek l-Amerikani waqt drone attack , id-dinja kienet ti©i mg˙arrfa bl-istat tassa˙˙a tieg˙ek? Id-dinja kienet issejja˙lek ‘bint in-nazzjon’? Il-medja kienet tag˙mel g˙a©eb fuqek?” jistaqsieha Rashid. IΩid jg˙id li iktar minn 300 mara, u tifel u tifla nqatlu waqt drone attacks , iΩda ˙add ma jinteressah, g˙ax l-aggressuri huma Amerikani edukati, mhux vjolenti u paçifiçi. Finalment, Rashid jitlob lil Malala tmur lura d-dar, tadotta l-kultura IΩlamika u l-puxtun, ting˙aqad ma’ madrassa IΩlamika tan-nisa qrib ir-ra˙al tag˙ha, tistudja il-ktieb ta’ Allah, tuΩa l-pinna g˙all-IΩlam u l-g˙aw© tal-komunità Musulmana, u biex “tikxef ilkon©ura tal-ftit elite li jridu jassru l-umanità kollha g˙al a©endi ta’ ˙aΩen f’isem ordni ©did g˙ad-dinja,” itemm jg˙id Rashid.

21.07.2013

Mill-Misra˙

iL-fondazzjoni HsBC maLta tappoÌÌja L-engLisH-speaking union Il-Fondazzjoni HSBC Malta estendiet l-appo©© tag˙ha g˙allprogramm ‘Arm of Support’ talEnglish-Speaking Union (ESU) ta’ Malta. Dan il-programm g˙at-tfal talkindergarten u tal-ewwel sena primarja, jippromovi t-tag˙lim talIngliΩ permezz ta’ log˙ob edukattiv. “L-ESU Malta qed tag˙mel differenza tan©ibbli billi toffri lit-tfal f’Malta opportunitajiet edukattivi, riΩorsi, u gwida professjonali li g˙andhom bΩonn biex jikkomunikaw bl-IngliΩ kif ukoll bilMalti," qalet iç-Chairperson talFondazzjoni HSBC Malta, Catherine Gonzi. Ms Gonzi spjegat li dan lappo©© g˙all-ESU hu aspett importanti tal-˙idma talFondazzjoni HSBC Malta biex tipprovdi g˙all-˙ti©ijiet edukattivi tat-tfal. Ms Gonzi ng˙aqdet ma’ klassi tal-ESU fil-Kulle©© Santa Margerita, Primarja A Ûabbar, flimkien maç-Chairperson tal-ESU

John de Giorgio u l-Kap tal-Iskola Alfred Debattista. Hi qalet li, “it-tag˙lim permezz tal-log˙ob hu g˙odda effettiva ˙afna fl-edukazzjoni, u li hu pjaçir tara t-tfal ©ejjin minn ambjenti fejn il-Malti biss hu mitkellem, jikkomunikaw ukoll bl-IngliΩ b’mod daqsekk tajjeb”. Iç-Chairperson tal-ESU, John de Giorgio, qal: “Dejjem hu ta’ sodisfazzjon kbir li naraw l-istudenti javvanzaw bl-g˙ajnuna tag˙na. L- isponsorship ©eneruΩ talFondazzjoni HSBC Malta se jg˙in ˙afna dan il-programm li qed joffri wkoll pjattaforma esperimentali g˙all-implimentazzjoni aktar estensiva fl-iskejjel f’Malta u f’G˙awdex. ‘Arm of Support’ ilu jopera g˙al dawn l-a˙˙ar erba’ snin, imma din hi l-ewwel sena skolastika fejn il-programm qed jindirizza lill-istudenti tal-Kinder 1, Kinder 2 and Year 1.” Iktar tag˙rif fuq l-ESU Malta jista’ jinkiseb mis-sit www.esumalta.org

Studenti mill-iskola Ûabbar Primary A waqt li qed jipprattikaw l-IngliΩ permezz ta’ kanzunetta u Ωifna mag˙rufa b˙ala l-Animal Boogie

L-istitut gÓaLL-istudji turistiÇi qed joffri dipLoma avvanzata fL-uÛu taL-informatika fit-turiÛmu

Illum it-turist sar jag˙mel uΩu qawwi tal-kompjuter sabiex jippjana l-vja©© jew il-vaganza tieg˙u: ifittex fuq l-internet qabel ma jiddeçiedi fejn sejjer, jara x’qalu o˙rajn li marru fl-istess destinazzjoni fuq Facebook jew siti li jispeçjallizzaw fit-turiΩmu, jibbukkja u jixtri l-biljetti tal-ajru, jag˙mel iç-check-in qabel ma jmur l-ajruport, jie˙u mieg˙u l- ismartphone jew it-tablet sabiex jipprovdulu informazzjoni matul il-btala, ji©bed ritratti direttament bihom u jpo©©i ritratti fuq Facebook u videos fuq YouTube.

Din hi r-realtà fit-TuriΩmu tal-lum. Realtà li po©©iet it-teknolo©ija tal-informazzjoni fil-qalba tal-industrija tat-turiΩmu u l-ospitalità. Illum din it-teknolo©ija hija g˙odda neçessarja g˙al kull min ja˙dem f’dan il-qasam. In-negozju u l-kummerç elettroniku saru pilastri ta’ industrija li qed tevolvi u tinbidel b’g˙a©la kbira u kisbu importanza kbira mad-dinja kollha. Minn Ottubru li gej, l-istitut g˙all-Istudji Turistiçi (ITS) se jibda joffri Diploma f’Livell Avvanzat

(Higher National Diploma) fl-eBusiness (uΩu tal-ICT) fit-TuriΩmu. Dan il-kors jipprovdi il-˙iliet li hemm bΩonn sabiex l-istudent jit˙arre© fl-uΩu u fl-applikazzjoni tat-teknolo©iji tal-informazzjoni fil-qasam turistiku. Il-kors jinkludi ta˙rig f’˙afna oqsma li jinkludu: Geographical Information Systems (GIS), OPERA, Multimedia, Wed Design, Online Marketing, Mobile Phone Applications, u anke Robotics. Il-kors jipprovdi perspettivi kemm min-na˙a teknolo©ika u kemm minn dik mani©erjali. Jist˙arre© bosta strate©iji kummerçjali u kif dawn qed ikunu effetwati minn teknolo©iji ©odda u dawk tal-©ejjieni, speçjalment il-medja soçjali. Ma’ tmiem il-kors, l-istudenti jistg˙u ja˙dmu b˙ala konsulenti fl-ICT, mani©ers fl-ICT, speçjalisti fil-bejg˙ bl-internet u medja soçjali jew anke b˙ala esperti f’ sistemi b˙all-OPERA li jintuΩaw fil-lukandi. Sabiex wie˙ed jirre©istra b˙ala student f’dan il-kors je˙tie© dawn il-kwalifiki: Çertifikat tal-Matrikola (2 su©©etti A level, 3 su©©etti Intermediate u Systems of Knowledge), flimkien ma’: Çertifikat Secondary Education Pass fi Grad 5 jew a˙jar fl-IngliΩ u lMatematika. Aktar informazzjoni tinkiseb mill-Prospectus tal-ITS g˙as-sena Akkademika 2013/2014: http://www.its.edu.mt/EN.ITS_Prospectus.aspx jew its-elearning.com jew ikkuntattja direttament lis-Sur Raymond J. Vassallo: ray.vassallo@gov.mt

21.07.2013

Mill-Misra˙

Youth eXChanGe bejn malta u l-unGerija Grupp ta’ 18-il student miçÇentru Bridges fi ˙dan ilKulle©© Marija Regina (li ji©bor fih l-iskejjel sekondarji tal-bniet u tas-subien fil-Mosta u rResource Centre tal-Wardija), g˙adhom kif ˙adu sehem f’Youth Exchange flimkien ma’ 18-il student tal-istess età tag˙hom mill-Ungerija. L-attività saret bejn it-8 u l-15 ta’ Lulju u l-istudenti g˙exu flimkien mal-youth workers u leaders tag˙hom f’Dar Porzjunkola, Ba˙ar iç-Çag˙aq. Din kienet l-ewwel darba g˙all-Kulle©© li sar Exchange permezz ta’ fondi mill-programm Youth in Action tal-UE. It-tema mag˙Ωula kienet ‘Thinking out of the Box’ bilg˙an li l-istudenti jibdew jitg˙allmu ja˙sbu f’dak li kapaçi jipproduçu flimkien favur sens ta’ servizz lill-komunità u bi spirtu ta’ intrapriΩa. Minbarra diskussjonijiet u log˙ob ma˙sub apposta, l-istudenti Ωg˙aΩag˙ ˙adu sehem f’attivitajiet li jderruhom ja˙dmu id f’id u juru l-˙iliet individwali li mhux dejjem jispikkaw fl-ambjent skolastiku.

F’attività partikolari li saret, bl-g˙ajnuna tal-Kunsill Lokali ta’ San Pawl il-Ba˙ar, ippreΩentaw prodotti li g˙amlu huma stess matul il-©img˙a, filpjazza ta’ Bu©ibba. Il-pubbliku seta’ jakkwista minn dawn il-prodotti ta’ arti©janat kollettiv u joffri g˙otjiet b’g˙an filantropiku. Is-Segretarju Parlamentari g˙ar-Riçerka, l-Innovazzjoni, iΩ-Ûg˙aΩag˙ u l-Isport, Stefan Buontempo, attenda s-serata f’Bu©ibba u ppreΩenta çertifikati lill-parteçipanti. Huwa tkellem dwar is-siwi ta’ ˙idma ekstrakurrikulari b˙al din fejn studenti Ωg˙aΩag˙ Maltin ja˙dmu b˙ala tim ma’ studenti b˙alhom minn pajjiΩi o˙ra. Dr Buontempo fera˙ lill-organizzaturi u liΩ-Ωg˙aΩag˙ g˙al dak li wettqu u pproduçew tul dan l-Exchange u awguralhom ikomplu jiΩviluppaw dak li tg˙allmu u jaqsmuh ma’ studenti o˙ra. Huwa sa˙aq li ΩΩg˙aΩag˙ huma di©à l-bidu ta’ ©enerazzjoni ©dida li ma toffrix biss ener©ija u dinamiΩmu, imma wkoll sens ta’ kreattività li minnha jgawdi l-poplu kollu.

Kampanja eduKattiva fuq il-melanoma minn SKinCeutiCalS u perSona med-aeSthetiC Centre It-Tnejn, 17 ta’ Ìunju 2013 Persona Med-Aesthetic Centre b’kollaborazzjoni mal-kumpannija internazzjonali ta’ prodotti g˙all-kura tal-©ilda SkinCeuticals nediet kampanja edukattiva biex tqajjem g˙arfien fuq ilprevenzjoni tal-kançer tal©ilda. B˙ala parti minn din l-inizjattiva, Persona qed t˙e©©e© il-fans ta’ Facebook biex jixxerjaw filmat informattiv li pproduçew SkinCeuticals. G˙al kull ‘ share ’, Persona ser tkun qed tag˙ti €1 lillMalta Association of Dermatology and Venereology (MADV). Il-filmat jinsab fil-pa©na ta’ Facebook ‘Skin-Ceuticals Malta’. L-g˙an ta’ din l-inizjattiva hu li wie˙ed jg˙in lill-assoçjazzoni sabiex tkompli tqajjem kuxjenza dwar il-kançer tal-©ilda u teduka lin-nies dwar il-prevenzjoni ta’ din il-marda. Barra minn hekk, b˙ala parti mill-kampanja ‘Prevent, protect and get checked’, Persona offriet ukoll konsultazzjoni ming˙ajr ˙las ma’ wie˙ed mid-dermatolo©isti tag˙ha sabiex tenfasizza limportanza li tinduna millewwel f’kaΩ ta’ kançer. L-g˙an ta’ Persona hu li tuΩa s-sa˙˙a tal-medja soçjali sabiex tkompli teduka lin-nies dwar il-melanoma. Issa li wasal l-ista©un tassajf, ˙afna familji jmorru

˙dejn il-ba˙ar g˙al sig˙at twal u SkinCeuticals qed t˙e©©e© li kul˙add jevita ssig˙at meta x-xemx tkun laktar qawwija (bejn il-11am u l-4pm) kif ukoll sabiex juΩa sunscreen broad spectrum b’ factor g˙oli sabiex jipprote©ih mir-ra©©i UVA, UVB u IRA. SkinCeuticals hija determinata li tkompli ta˙dem sabiex teduka lin-nies fuq kemm hi importanti l-prevenzjoni mill-˙sara li tista’ ssir lill-©ilda. G˙alkemm a˙na l-Maltin in˙obbu ˙afna nixxemxu matul is-sajf, wie˙ed g˙andu jΩomm f’mo˙˙u x’riskji jkun qed jie˙u meta joqg˙od fixxemx g˙al tul ta’ ˙in. Sfortunatament, hemm tipi differenti ta’ kançer tal©ilda, bil-melanoma jkun laktar perikoluΩ. Kuntrarju g˙al tipi o˙ra ta’ kançer tal-©ilda, ilmelanoma jinfirex mal-©isem kollu b’rata veloçi ˙afna, u dan iΩid iç-çans ta’ fatalità. Matul l-a˙˙ar snin kien hemm Ωieda kbira ta’ kaΩijiet ta’ melanoma u g˙alkemm ix-xjenzati ma jistg˙ux jag˙tu spjegazzjoni definittiva g˙aliex qed jiΩdied dan it-tip ta’ kançer, ˙afna qed jaslu g˙all-konkluzjoni li wa˙da mirra©unijiet prinçipali hija l˙sara li qed issir lis-saff taloΩonu. Fatturi o˙ra huma l-uΩu

frekwenti ta’ tanning beds u nuqqas ta’ informazzjoni fuq kif tista’ tevita u tipprote©i ru˙ek mill-˙sara li tag˙mel ix-xemx. SkinCeuticals jipproduçu numru ta’ prodotti sabiex jindirizzaw il-problemi li

jistg˙u jinqalg˙u meta tesponi ru˙ek g˙ax-xemx . Dawn jinkludu sunscreens kif ukoll antiossidanti, li ja˙dmu kontra l-˙sara li ssir fuq il-©ilda permezz tarra©©i UVA, UVB u IRA. Wie˙ed jista’ jsib il-prodot-

ti SkinCeuticals ming˙and Persona Med-Aesthetic Centre f’Ta’ Xbiex. Il-qarrejja jistg˙u jikkuntatjaw lil Persona billi jçemplu 21340 366 jew b’email info@persona.com.mt

21.07.2013

Kun Af

kUrÛitaJiet Minn HaWn U Minn HeMM

Saviour Mamo

l-istorJa tal-Uss inDianaPolis L-ewwel bomba atomika kienet in©arret mill- cruiser USS Indianapolis (CA-35) lejn il-gΩira ta’ Tinian fis-26 ta’ Lulju 1945. Wara din ilmissjoni sigrieta, il-USS Indianapolis ©iet ordnata biex ting˙aqad malbattles˙ip USS Idaho (BB-42) fil-Golf ta’ Leyte fil-Filippini biex ilestu g˙all-invaΩjoni tal-Ìappun. Il-USS Indianapolis kienet telqet minn Guam ming˙ajr skorta b’veloçità ta’ 17-il knot fil-˙emda tal-lejl. Dan il-vapur intlaqat mittorpedoes 14-il minuta wara nofsillejl, fit-30 ta’ Lulju 1945, wara li kienet qieg˙da tba˙˙ar bejn Guam u Leyte. L-Indianapolis intlaqtet b’Ωew© torpedoes minn sitta li kienu spa rati mis-sottomarin ÌappuniΩ I-58. L-ewwel torpedo laqtet ilparti ta’ quddiem tal-bastiment u l-o˙ra laqtet fin-nofs lejn il-lemin fejn kien hemm ma˙Ωun il-fjuwil u munizzjon tal-balal. Din ikka©unat spluΩjoni qawwija, tant li lbastiment inqasam minn fuq sa isfel. Kull apparat li kellu ja˙dem bid-dawl inqered g˙al kollox. Ma kien hemm ebda ˙in biex jibg˙at SOS, g˙alkemm f’inkjesta kien intqal li ntbag˙tu Ωew© messa©©i ta’ salvata©© imma ©ew injorati. F’affari ta’ ftit minuti l-bastiment g˙addas rasu, miel fuq il-lemin u g˙ereq. Min˙abba li l-bastiment kien qieg˙ed iba˙˙ar wa˙du, ˙add ma induna jew sema’ li l-USS Indianapolis g˙erqet u fejn. Minn 1,196 uffiçjal u ba˙ri li kienu abbord, 900 irnexxielhom isalvaw qabel ma l-bastim ent g˙ereq. F’dak il-paniku, xi wa˙da jew tnejn mid-dg˙ajjes tas-

biex jindika l-lok tad-diΩgrazzja ˙alli l-bastimenti qrib ikunu jistg˙u jassistu s-salvata©©. Sfortunatamen,t minn 900 ba˙ri li ˙elsuha mill-g˙arqa, 317 biss irnexxielhom jibqg˙u ˙ajjin. Dawn sofrew il-©u˙ u lg˙atx, biΩa’ mill-klieb ilba˙ar, u kien hemm min kien ferut ukoll. Ftit minn dawn mietu xi ©ranet wara. a˙bar xokkanti Kienet a˙bar mhux mistennija g˙an-Navy Amerikana. G˙alkemm l-Amerika ppruvat tmewwet din it-telfa diΩastruΩa, fil-15 ta’ Awwissu, ©imag˙tejn wara, ˙ar©et l-a˙bar. G˙alhekk, in-Navy Amerikana riedet malajr tkun taf ilfatti u min kien responsabbli ta’ dan l-akbar diΩastru flistorja tan-Navy Amerikana. Riedu jag˙tu t-tort lil xi ˙add. Ftit wara din id-diΩgrazzja, il-kaptan McVay g˙adda court-martial. Il-USS Indianapolis

salvata©© la˙qet tniΩΩlet. Il-ma©©oranza tal-ba˙rin qabΩu l-ba˙ar ming˙ajr illife-jackets Xi w˙ud minn dawn ©ew attakkati millklieb il-ba˙ar. Wara ˙amest ijiem intl e m a ˙ l - e w w e l katavru f’wiçç il-ba˙ar. salvata©© dewwiemi Fil-11 ta’ f i l g ˙ o d u , e r b a t ijiem wara d-diΩgrazzja, Lt Wilbur C. Gwinn, waqt li kien qieg˙ e d f u q r u t i n a jg˙asses g˙as-sottomarini blajruplan PV-I Vantura Bomber, lema˙ çattra b’xi persuni fuqha. Malajr bag˙at messa©© bir-radju lill-baΩi ta’ Peleiu, fe j n q a l i l h o m l i

lema˙ xi i©sma fil-ba˙ar. Lt R. Adrian Marks kien mar fuq ix-xena tad-diΩgrazzja bl-ajruplan tal-ba˙ar PBY biex jassisti g˙as-salvata©©. Fi trieqtu informa lill-kaptan tad- destroyer USS Cecil Doyle (DD-368), li kienet qed tba˙˙ar viçin, biex tg˙in fis-salvata©©. Il-pilota Adrian Marks kien niΩΩel l-ajruplan fil-ba˙ar minkejja li kien ordnat li ma jinΩilx fil-ba˙ar. Marks xe˙et numru ta’ çattri tallasktu u proviΩjon. Hu kien irrapporta li lema˙ ˙afna katavri li x’aktarx kienu ©ew attakkati mill-klieb il-ba˙ar. Kien g˙abba kemm fela˙ fuq l-ajruplan u talab g˙all-

assistenza malajr min˙abba li kien g˙ad fadal ba˙rin jg˙umu fil-wiçç ˙ajjin u m b e ΩΩ g ˙ i n m i l l - k l i e b i l ba˙ar. Meta ma kienx fadal spazju fl-ajruplan, Marks baqa’ jg˙abbi l-bqija fuq il-©ewna˙ tal-ajruplan u jorbothom bil˙bula tal-paraxut. Dik il©urnata Marks kien ©abar 56 ba˙ri mill-ba˙ar. Sig˙at wara, fi dlam taqtg˙u b’sikkina, il-USS Doyle waslet fuq il-post tad-diΩgrazzja u assistiet lil Marks biex jg˙abbi l-kumplament abbord il-bastiment. Minkejja l-periklu u sogru g˙all-bastiment, il-kaptan kien xeg˙el is- searchlight

Il-Kaptan McVay tal-USS Indianapolis

Fatti kontroversJali •Il-Kaptan McVay kien talab skorta ta’ destroyer qabel ma ba˙˙ar min˙abba li ma kienx armat b’apparat g˙al kontra ssottomarini, imma t-talba ©iet irrifjutata. •Il-Kaptan McVay ma kienx avΩat li ftit qabel, fl-istess rotta li kien se jba˙˙ar, sottomarin Ìappuniz kien g˙erreq il-bastiment Amerikan – il-USS Inderhill. •Ftit wara l-g˙arqa tal-USS Indianapolis, in-Navy Amerikana interçettat messa©© ÌappuniΩ li l-58 g˙arrqet battleship Amerikan. Dan il-messa©© kien ©ie mwarrab. •L-awtoritajiet Navali Amerikani kienu qalu li impossibbli li tibg˙at messa©© f’˙in daqshekk qasir qabel l-g˙arqa. Kien intqal li l-messa©© ta’ ajjut seta’ kien falz, mibg˙ut mill-ÌappuniΩi. •Il-kaptan ma kienx obda l-ordni biex iba˙˙ar ΩigΩag (ir-rotta tkun ’l hemm u ’l hawn biex t˙arbat il-mira minn xi torpedo) •G˙erqu iktar minn 350 vapur tal-gwerra tan-Navy Amerikana. G˙ala l-kaptan tal-USS Indianapolis biss kien tressaq ilQorti?

Tifkira tad-diΩgrazzja tal-USS Indianapolis

• Il-Qorti kienet sabet lil McVay ˙ati ta’ negli©enza ta’ kif mexxa l-bastiment f’ba˙ar tal-g˙adu. G˙alkemm McVay ma kienx imkeççi min-Navy, tnaqqsulu l-gradi kollha. MaΩ-Ωmien dawn il-gradi kienu ng˙atawlu lura. McVay kien irtira fl-1949 b˙ala Rear Admiral. L-istigma baqg˙et tidwi fil-familja tieg˙u. McVay kien spara g˙al rasu b’pistola tan-Navy fl-1968 f’daru f’Litchfield, Conn.

21.07.2013

Personalità

L-awtriÇi Li ÓarÌet ÛewÌ e-bookS ramona Portelli www.ramonaportelli.com ramonaportelli@hotmail.com

Il-personalità li tkellimt mag˙ha llum, issa ilni nafha Ωmien sew, u nzertajna li t-tnejn li a˙na n˙obbu lkitba. B’hekk mal-ewwel konna kklikkjajna u fil-fatt g˙adna ˙bieb sal-©urnata tal-lum. Qed nirreferi g˙al NATASHA TURNER. Natasha g˙andha disg˙a u tletin sena, imwielda u toqg˙od San Ìiljan u hija omm ta’ Ωew© subien. Hija g˙alliema tal-PSD, u minn età Ωg˙ira dejjem fittxet il-muΩika, Ωfin u l-kitba. Sal-©urnata tal-lum, il-passatempi tag˙ha baqg˙u l-aktar iffukati fuq muΩika, Ωfin u kitba, fejn g˙adha tippubblika kotba g˙at-tfal, Ωg˙aΩag˙ u adulti. “Nikteb lirika, scripts, drammi u produzzjonijiet g˙at-televiΩjoni. Kont ukoll nipproduçi u nippreΩenta programm ta’ diskuzzjoni u divertiment fuq stazzjon televiΩiv privat lokali. Barra minn hekk, g˙adni nikkontribwixxi b’diversi artikli u intervisti fuq gazzetti u magaΩins lokali,” qaltli Natasha.

Kompliet tg˙idli li t˙obb tkun attiva ˙afna speçjalment fid-dinja tal-kreattività, g˙ax malli tieqaf t˙oss li parti minnha tmut, g˙alhekk sabiex iΩΩomm din il-fjamma ©o fiha tiΩfen u ˙ajja, dejjem tara kif ser tkattar u xxerred b’kull talent li g˙andha. “Nammetti wkoll li jiena sensittiva ˙afna, u f’kull tip ta’ produzzjoni nkun nixtieq li minnha nag˙mel il-©id,” sostniet Natasha. Tkompli ΩΩomm in-namra tal-qari fost kul˙add Ftit ©img˙at ilu, Natasha g˙adha kif ˙ar©et Ωew© e-books. E-book huwa ktieb ippubblikat fuq l-internet u wie˙ed jista’ jaqrah minn fuq il-kompjuter jew mezzi o˙ra ta’ teknolo©ija. S’issa Natasha ppubblikat Ωew© kotba g˙aΩ-Ωg˙ar u sebg˙a g˙aΩ-Ωg˙aΩag˙ u adulti. “Sfortunatament, g˙al bosta ra©unijiet, ix-xiri tal-kotba naqas drastikament, speçjalment g˙ax qed ng˙ixu f’dinja tal-internet u ˙afna min-nies saru juΩaw l-internet kwaΩi f’kollox. Kontra qalbi, g˙aΩilt li dawn iΩ-Ωew© pubblikazzjoniiet no˙ro©hom b˙ala ebooks , g˙all-inqas inkompli nΩomm in-namra u l-importanza tal-qari fost ittfal, Ωg˙aΩag˙ u adulti, u fejn nista’ nkompli nag˙mel il-©id,” sostniet Natasha. Dwar kemm huma popolari l- ebooks f’Malta, Natasha infurmatni li taf b’˙afna Maltin li fejn jistg˙u saru jakkwistaw e-book. Ir-ra©uni l-aktar popolari hija g˙aliex ji©ihom ir˙as minn ktieb normali, u llum kwaΩi kul˙add g˙andu laptop , kompjuter, ipad, notebook jew mowbajl minn fejn jistg˙u jaqrawhom façilment. Tkellimt mag˙ha dwar iΩ-Ωew© ebooks li g˙adha kif ˙ar©et. Fil-fatt, dawn huma ta˙lita ta’ kotba bil-Malti u anke bl-IngliΩ. Wie˙ed mill-e-books huwa mmirat g˙at-tfal u semmietu Kollezzjoni ta’ stejjer qosra g˙at-tfal. Fil-fatt, l-istejjer huma mmirati g˙attfal ta’ bejn is-seba’ u t-tnax-il sena, u huma ta˙lita ta’ stejjer bil-Malti u blIngliΩ. L-e-book l-ie˙or, Vampiri t’Ener©ija, huwa bil-Malti u idealment jinqara minn erbatax-il sena ’l fuq. “Il-ktieb Kollezzjoni ta’ stejjer qosra g˙at-tfal g˙andu ta˙lita ta’ stejjer sbie˙ u interessanti, fejn nuΩa l-fantasija biex inwassal messa©©i edukattivi g˙at-tfal, fosthom sabiex ng˙in lit-tfal isa˙˙u lkunfidenza u l-istima tag˙hom infushom. Insibu wkoll l-element tad-diversità li g˙andu biss g˙an wie˙ed – dak li a˙na lkoll differenti, imma li lkoll

indaqs u li ˙add m’g˙andu jibΩa’ jew i˙ossu inqas minn ˙addiehor g˙ax i˙ossu differenti. F’dawn l-istejjer, ninkludi wkoll xi ˙a©a li jg˙addi minnha kul˙add, minkejja l-età ta’ dak li jkun, li hija t-telfa ta’ persuna li t˙obb, f’kull aspett tag˙ha.” Kellmitni wkoll dwar il-ktieb l-ie˙or, Vampiri t’Ener©ija . “F’dan il-ktieb inqajjem kuxjenza dwar dak kollu li jista’ jixroblok l-ener©ija, dwar dak kollu li jista jag˙jik u jkissrek, ˙alli lqarrej jibqa’ b’sa˙˙tu kemm fil-mo˙˙, qalb u spirtu u minflok jispiçça meqrud jew mittiekel minn xi ener©ija ˙aΩina, isib il-potenzjal kollu fih biex jibqa’ j˙obb u jemmen fih innifsu. Sfortunatament hawn bosta nies li jeg˙juk mentalment u emozzjonalment min˙abba bosta ra©unijiet li niddiskrivihom fil-ktieb b˙ala ‘il-vampiri t’ener©ija’ li jistg˙u jkunu mhux biss nies, imma wkoll il-˙sibijiet u l-emozzjonijiet tieg˙ek stess. Dawn, meta jie˙du l-kontroll fuqna, ser jo˙olqulna ˙sara kbira mentalment, emozzjonalment, fiΩikalment u spiritwalment.” Ridt inkun naf jekk e-book ji˙ux l-istess xog˙ol b˙al meta jkun stampat ktieb normali. Fil-fatt, Natasha kkonfermatli li xorta wa˙da. “Iva, g˙ax naturalment inkun ˙dimt fuqu daqs-

likieku ser nippubblikah b˙ala ktieb.” Li to˙rog ktieb hija aqwa mill-lotterija g˙aliha Natasha sostniet mieg˙i li bil-kitba, minbarra li tkun qed tag˙ti parti minnha, l-aktar ˙a©a importanti hija li tkun qed tag˙mel xi ˙a©a ta’ ©id minnha. Fil-fatt, l-akbar sodisfazzjon u fer˙ tag˙ha huwa meta tkun g˙enet, ferr˙et, jew b’xi mod tkun g˙amlet differenza f’˙ajjet xi ˙add. “Ovvjament nie˙u gost ˙afna meta xxog˙ol tieg˙i ji©i apprezzat, u meta jitolbuni nag˙mel xi tip ta’ produzzjoni. G˙alija dik hija aqwa mill-akbar lotterija,” sa˙qet. Mistoqsija xi kemm iddum biex tikteb ktieb wie˙ed u minn fejn tispira ru˙ha, Natasha we©bitni: “Kull ktieb jie˙u ΩΩmien differenti tieg˙u, imma dejjem g˙andi kwaΩi sena na˙dem fuq ktieb. Issa dalwaqt nippubblika drawing book g˙at-tfal, bi storja u poeΩiji ˙elwin ˙afna, imma li wkoll g˙andhom tag˙lima. Nispira ru˙i ˙afna mill-esperjenzi li g˙addejt minnhom jien u li g˙adda minnhom ˙addie˙or, u min-natura, speçjalment mill-ba˙ar,” sostniet mieg˙i. Dwar kemm hi façli jew le biex

wie˙ed jippubblika ktieb hawn Malta, Natasha sostniet li qabel kienet kwaΩi tippubblika Ωew© kotba f’sena, g˙ax kien façli ssib sponsors u lil min jippubblikalha. “Imma kif g˙edt qabel, iktar ma g˙adda Ω-Ωmien, iktar il-bniedem beda jinvesti fit-teknolo©ija milli fil-ktieb u sfortunatament il-bejg˙ talkotba naqas ˙dejn dak li kien.” Staqsejtha wkoll jekk hi personali tippreferix ktieb tradizzjonali li nsibu fuq l-ixkafef jew e-book. Fil-fatt, sostniet li tibqa’ tippreferi dejjem ktieb milli ebook g˙al diversi ra©unjijiet. “Ktieb hu l-aktar ˙abib tieg˙i u nista’ n©orru mieg˙i kullimkien, u minkejja l-avvanz tat-teknolo©ija, nibqa’ tradizzjonali ˙afna fejn jid˙ol ktieb, g˙ax nippreferi li jkun f’idejja. Barra li g˙alija huwa wkoll mezz ta’ rilassament, u aktar nirrilassa naqrah b˙ala ktieb milli fuq xi mezz ta’ teknolo©ija,” sa˙qet Natasha. Fl-a˙˙ar nett, Natasha sostniet li hi dak li hi llum g˙ax minn dejjem ˙abbet il-ktieb, u fil-fatt l-aktar g˙amara g˙al qalbha fid-dar hija lbookshelf mimlija bl-aktar kotba g˙al qalbha – proprju g˙ax, flimkien malesperjenzi ta’ ˙ajjitha, g˙amlu differenza fiha u g˙enuha tkun assertiva, sensittiva, spiritwali, passjonali, kreattiva u ma taqta’ qalbha minn xejn. “Nixtieq li kul˙add jibqa’ jg˙ozz ilqari, g˙ax il-qari jg˙allmek ˙afna, kwaΩi aktar milli jg˙allmuk çertu istituzzjonijiet,” temmet tg˙id Natasha. Kull min interessat fil-kotba u xi xog˙ol ie˙or li ppubblikat Natasha Turner, jista’ jsib aktar informazzjoni fis-sit www.tashaturner.com

21.07.2013

KurΩitajiet

kalejdoskopju il-petS u l-ÓwejjeÌ tagÓhom

F’pajjiΩna saret dehra komuni li naraw ˙wienet ibig˙u ˙wejje© çkejknin g˙all-annimali. Anki supemarkets qed ikollhom qatg˙at g˙all-ikel u lbies tal-klieb u l-qtates. IΩda li l-annimali meqjusa b˙ala pets jitlibbsu l-˙wejje© mhix xi ˙a©a ta’ dan l-a˙˙ar. Kollox ˙are© g˙ad-dieher hekk kif l-Arkivju tal-gazzetti NgliΩi beda jippubblika pa©ni storiçi fil-website tieg˙u. Qattus fi pram, chimpanzee b’©akketta bil-barnuΩa u kelb liebes ta’ buffu huma fost laktar stampi li ©ibdu ammirazzjoni. L-istampi tag˙hom kienu pubblikati ta˙t diversi titli f’©urnali b˙al The Hull Daily Mail u f’gazzetti b˙allExeter Gazette.

Artiklu minnhom, me˙ud mill-©urnal The Hull Daily Mail tal-1912 juri qattus liebes ©agaga u umbrella tax-xemx pari©©, li kwaΩi kwaΩi ©ie mg˙allem juri lillqarrejja li hu ‘kwaΩi uman’. Dan il-qattus kien il-pet ta’ Miss B. Colman, minn Ilford, Essex. L-artiklu jkompli jsemmi li Miss Colman u l-qattus imfissed tag˙ha, spiss kienu jintlem˙u f’passi©©ati flimkien filg˙odu kmieni. Ritratt ie˙or pubblikat flExeter Gazette tal-1912 juri chimpanzee jismu ‘Consul’ liebes dinner dress, bittomna u roller blades. Consul ukoll kien deskritt b˙ala ‘kwaΩi uman’ u kien attrazzjoni ferm popolari fil-

Hippodrome Exeter, f’Awwissu tal-1912. Gazzetta o˙ra, il-Gloucester Journal uriet kelba jisimha Susan, li n©ibed ir-ritratt tag˙ha waqt il-Cranham Fancy Dress Show g˙allklieb, f’Settembru tal-1949. Fir-ritratt, Susan tidher eçitata bil-libsa tas-sajf, bil-bonnet u boots pari©©. Sidtha, Mrs K. Daniels, kienet reb˙et l-ewwel premju fl-istess wirja. Amy Gregor, kelliem g˙allArkivju tal-Gazzetti NgliΩi qal: “Jidher li l-komunità tal21 Seklu, li tuΩa l-kompjuter hi infatwata tibdel u turi rritratti ta’ annimali ˙elwin; vidjows tal-annimali jwettqu xi ˙a©a tad-da˙q u anki pets imlibbsin b˙an-nies.

Mi©bura minn Charles B. Spiteri

l-akbar kollezzjoni ta’ awtografi G˙al John Crosse Brooks, il©bir tal-awtografi kien f’demmu. Zijuh beda l-passatemp talfamilja b’dokument ta’ ma˙fra ffirmat mir-Re©ina EliΩabetta I u formoli ffirmati minn Charles I u II, James II u George I. Issa, l-kollezzjoni tas-seklu 19 ta’ Brooks, sid bastimenti, li tidher fil-Who’s Who tal-figuri storiçi – b˙al Byron, William Wordsworth u Florence Nightingale – ˙ar©et fid-dieher. Matul ˙ajtu, Brooks ammassa 26 volom bil-firem tan-nies sinjuri u famuΩi tul is-sekli. Is-sid tal-basimenti kiteb lil bosta nies famuΩi ta’ Ωmienu jew xtara dokumenti storiçi bilfirem ta’ persuna©©i mag˙rufa, biex ikabbar il-kollezzjoni tieg˙u. Fost dawn xtara l-firem tal-Presidenti Amerikani Abraham Lincoln u George Washington, kif ukoll tal-Prim Ministri Gladstone u Disraeli. Hu kkataloga l-firem u r-

ritratti ta’ nies eminenti; dinjitarji; nies komuni; rejiet, ir©ejjen u Presidenti Amerikani. Meta Brooks miet fl-1897, hu ˙alla l-volumi lis-Soçjetà talAntikwarjat ta’ Newcastle upon Tyne, li tag˙ha kien il-Viçi President. Il-kollezzjoni tieg˙u, li nbdiet minn Ωijuh, tinkludi dokument ta’ ma˙fra ffirmat mir-Re©ina EliΩabetta I u dokumenti ffirmati minn Karlu I u II, Ìakbu I u Ìor© I. Dokumenti o˙ra huma dawk tal-Kaptan Bligh mill-HMS Bounty u tal-esploratur ilKaptan James Cook. Ittri interessanti o˙ra huma: dik iffirmata minn Florence Nightingale, titlob g˙al ˙aΩna ta’ sapun; ta’ Charles Darwin; ta’ Alfred Lord Tennyson; William Words-worth, Lord Armstrong; George Stephenson; l-Ammirall Lord Collingwood u l-kap tal-minaturi, Thomas Burt.

Awtografija ta’ Florence Nightingale

Spaga gÓal kontra l-Óxuna Mara li riedet tirqaq tenfasizza li l-fatt li naqset tal-piΩ tag˙ha tafu lis-sistemi E©izzjani antiki. Tina Oliver, ta’ 44 sena, li ta˙dem b˙ala parrukkiera, t˙ajret tnaqqas mill-piΩ wara li qag˙det tikkunsidra ritratt tag˙ha, tiΩen 19-il stone u tilbes ˙wejjeg ta’ qies 26. Dak ir-ritratt, flimkien mat-twissija mit-tabib tag˙ha li setg˙et issir dijabetika jekk tkompli tiekol bl-addoçç, kienu l-qasba li qasmet dahar il-©emel. B’hekk investiet b’xi ˙a©a li g˙enitha tnaqqas tmien stones fil-piΩ u tibda tilbes ˙wejje© b’qies 9. Dan kollu g˙amlitu permezz ta’ spaga! Xtrat dik li jg˙idulha Malory Band slimming aid – spaga li tintrabat mal-qadd, li ma tippermettilekx tiekol iΩΩejjed u li tiqsar kull meta jonqos il-piΩ – u bdiet timxi mas-Slimming World plan. Tg˙id li qabel ippruvat kull dieta imma©inabbli u ma rnexxietx. IΩda b’din is-sistema niΩlet g˙al 19-il stone u mbag˙ad g˙al ˙dax u l-qisien tal-˙wejje© niΩlu minn 28 g˙al qies 10. Hi Ωvelat li: “Sa Settembru li g˙adda, tant kont ˙oxna li qajla stajt noqg˙od fuq ri©lejja u kelli ni©©ieled mieg˙i innifsi biex inkompli bix-xog˙ol tieg˙i. Wara li eΩaminajt ritratt tieg˙i stess quddiem il-pastini... g˙edt daqshekk!”

F’Ottubru li g˙adda Tina kellha riΩultati mediçi ˙Ωiena u t-tabib qalilha li riedet tara x’tag˙mel. Snienha t˙assrulha wkoll, mis-snin li g˙amel tmeçlaq il-˙elu, pastini, takeaways u çikkulata. Kellha Boby Mass Index ta’ 43. Imbag˙ad, ˙abiba qaltilha fuq il-Malory Band, li l-E©izzjani kienu juΩaw biex inaqqsu qaddhom u jer©g˙u g˙all-forma ta’ qabel ittwelid tat-trabi. Hi speçi ta’ spaga. Tintrabat madwar il-qadd u l-˙in kollu tfakkar lil min jilbisha, joqg˙od attent x’jiekol, g˙ax mal-ikel, tissikka. Tina ppruvata u tg˙id li salvatilha ˙ajjitha. Ìeg˙litha tirrealizza wkoll li l-ikel mhux dak li kienet drat ta˙taf biex tkompli g˙addejja bix-xog˙ol tag˙ha. Illum, li naqset u g˙andha dehra ferm attraenti, issib nies li jafuha, li jwaqqfuha u jistaqsuha x’g˙amlet. Qed t˙ossha fer˙ana u ferm aktar b’sa˙˙itha. “Dari qajla stajt nimxi u l-mixja tieg˙i kienet tkun il-˙ar©a bil-kelb. Illum tg˙id li tista’ ni©ri g˙axar kilometri bla ma nieqaf u qed nistenna li nie˙u sehem filGreat North Run.” Mal-bdil f’suritha, Tina bidlet ukoll iddrawwiet tag˙ha. Issa qed tie˙u l-porridge jew muesli g˙all-kolazzjon, frott, yoghurt u salad g˙all-ikla ta’ nofisnhar u biçça ti©ie©a u ˙axix, filg˙axija.

21.07.2013

Ir-ru˙ u l-©isem

Ikel g˙ar-ru˙

minn

Patri Mario Attard

Mhux hu biss!

Mo˙˙ il-bniedem l-hena tieg˙u jfittex mudelli biex fuqhom jibni ˙ajtu. Din hija barka ta’ bil˙aqq. U alla˙ares ma kienx hekk! G˙aliex li kieku kif se jkampa biex jg˙ix ˙ajtu? Óbieb f’˙ajjitna ne˙tie©u mudelli li bihom nistg˙u nit˙e©©u. Iktar u iktar meta idawwar id-dg˙ajsa ta’ ˙ajjitna u jittanta jg˙erriqha! Ming˙ajr mudelli nit˙awdu g˙aliex nitilfu t-triq. Kull ilma nibdew na˙sbuh mis˙un. NiΩbaljaw fuq l-içken nitfa. Dlonk naqg˙u fl-ewwel buffura ri˙. Irridu fuqhiex inserr˙u. Din hija prova o˙ra çara kristall li l-bniedem ma ©iex ma˙luq biex jg˙ix wa˙du! G˙all-erwie˙! Il-Knisja Universali b˙alissa g˙addejja minn honeymoon kbir. Mhux g˙aliex m’g˙andhiex problemi. Anzi iktar ma jg˙addi Ω-Ωmien, iktar irridu nisimg˙u bihom! U forsi nitkaΩaw u nçaqalqu rjusna wkoll. U hemm tassew inkunu ˙loqna problema ikbar. Mhux fil-Knisja b˙ala

istituzzjoni. Dik dejjem hekk nafuha. Imma fina, il-Knisja b˙ala komunità li temmen f’©esù Kristu. G˙ax min minna jista’ jakkuΩa lil ˙u˙ jew o˙tu b’xi tibna? Min jazzarda jo˙ro© ta’ qaddis quddiem il-Mulej billi jag˙mel plejtu fuq Ωball ta’ ˙u˙ jew o˙tu? L-iktar jekk fija hemm travi mill-kbar nett! Ara a˙jar ma naΩΩardax nipponta subg˙i. Óa noqg˙od b’fommi sieket g˙ax ma’ Ìesù hekk jaqbilli! Fil-honeymoon kollox jidher sabi˙. Kollox ji©i interpretat ˙elu manna. Kemm-il darba koppji li g˙adhom fil-honeymoon taΩ-Ωwie© tag˙hom jg˙idulek: “Ara x’inhu ˙elu Ωew©i!” Jew “Kemm hi ˙elwa marti!” L-iktar jekk ji©i miftiehem b˙ala Ωmien li jg˙addi Ωiffa ri˙! B˙ala proçess fin-nis©a tal-˙ajja. B˙ala pass li warajh hemm dinja ©dida x’tistenniena. Jew hemm min, sa˙ansitra, li likra˙ jittanta ipin©ieh sabi˙. Sa˙ansitra jsejja˙lu ©miel! Kura©©! Fer˙! Fejqan! Bil-Papa Fran©isku l-Knisja

g˙addejja minn dan il-honeymoon tal-˙olm. Kulfejn jersaq il-Papa ©did qieg˙ed ji©bed warajh il-folol. Il-©esti umli tieg˙u jikkonvinçuk. Safejn naf jien l-ebda Papa ma mar i˙allas lill-lukandier kwaΩi l-g˙ada li sar Papa! U kif ukoll l-ebda Papa, dejjem safejn naf jien, rrinunzja li jqatta’ l-vaganzi tieg˙u f’Castel Gandolfo. InΩid ng˙id li ma naf bl-ebda Papa li dejjem jara x’jivvinta biex jikser ir-regoli tas-sigurtà. Tant li l-membri tal-grupp tas-sigurtà li huma dellu kull darba iridu jimprovizzaw x’jista’ jag˙mel. Óeqq ... mal-Papa Fran©isku dejjem t˙ossok inçert. Ovvja! Ma tafx biex ˙iere©! Iktar minhekk irrid insemmi r-riformi fil-Vatikan li dan ilPapa umli u qalbieni qieg˙ed ida˙˙al. Kif inhu determinat biex f’din il-Mekka talKattoliçiΩmu kollox jimxi bi trasparenza kbira. InkluΩ filmonitoring li jrid iwettaq talbank tal-Vatikan. X’naqbad insejja˙lu g˙al dan il-©id kollu li qieg˙ed iwett-

taq? Dawn huma tabil˙aqq ©esti ta’ qdusija sinçiera. Irid riforma tal-Knisja kif inhi minn ©ewwa u kif turi ru˙ha. L-istess Knisja li ta˙sel issaqajn ta’ Ωew© nisa ˙absin, wa˙da minnhom Musulmana, jekk jog˙©bok, hija l-istess Knisja li qieg˙dha tumilja ru˙ha wkoll biex ti©i immexxija bl-im˙abba u l-verità. Huwa bir-ra©un li meta tifta˙ liema ©urnal tifta˙ dan il-Papa qieg˙ed ©mielu qieg˙ed jing˙ata tif˙ir mill-aktar kbir. Jixraqlu. Biss irridu noqg˙odu attenti wkoll li lKnisja mhux hu biss! Hawn ˙afna persuni li qieg˙din jg˙ixu ˙ajja erjoka Nisranija fis-skiet. Issa dik l-omm li tie˙u ˙sieb bi m˙abba kbira lil uliedha x’inhi tag˙mel? Jew dak il-missier li ja˙dem minn filg˙odu sa filg˙axija biex iΩomm familtu sewwa ma ssejja˙lux eroj? Inkella dik ix-xebba jew dak il-©uvni li g˙aΩlu jibqg˙u d-dar biex jie˙du ˙sieb lill-©enituri tag˙hom? U dak il-qassis, patri u soru li jaqilg˙u fl-

istonku tag˙hom minfuq li jag˙mlu daqshekk ©id? Ma nikkuntentax ru˙i jekk tg˙idli li kul˙add fuq xog˙lu. SkuΩi ... mhux anki l-Papa fuq xog˙lu? Kemm hawn nies sempliçi li jafu j˙obbu. Forsi daqs il-Papa jew iktar minnu! U l-Mulej jaf b’dawn qieg˙ed jaqleb id-dinja ta’ ta˙t fuq! I˙obbu! U fil-preΩenza tag˙hom tfiq! Mela l-Papa Fran©isku hu speçjali. Imma mhux hu biss!

ix-xjuÓija Dr RENALD BLUNDELL illum se jwie©eb g˙al problema li waslitilna b’email ming˙and anzjana li min˙abba x-xju˙ija naturali tag˙ha qieg˙da tinkwieta li sa˙˙itha se tmurilha lura. L -i t t r a p r e ç i Ω a t a g˙ h a tg˙id hekk :G˙aΩiΩ Dr Blundell,

DR RENALD BLUNDELL renald@naturalremedies.com.mt www.naturalremedies.com.mt

Jiena anzjana ta’ 78 sena. Jisimni Lela u noqg˙od inNaxxar. B˙ala sa˙˙a in©enerali mhux ˙aΩina u ma ngergirx. Kull ma g˙andi ftit pressjoni u ftit zokkor. B˙al kull ˙addie˙or nixtieq li nibqa’ b’sa˙˙ti u ma nimradx. G˙andi hafna mill-˙bieb tieg˙i li sfortunatament qed narhom ftit ftit jaqg˙u biççiet. Tista’ jekk jog˙gobok tg˙idli x’nista’ nie˙u biex nipprevjeni l-mard u jekk m’hemmx xi ˙aga biex ma nibqax nixjie˙? Lela

Risposta ta’ Dr Renald Blundell G˙aΩiΩa Lela, Grazzi talli ktibtilna u ˙adt gost ˙afna naqra l-ittra simpatika tieg˙ek. Nie˙u gost ˙afna li nara anzjani li jkunu g˙adhom attivi u anke li jaqraw il-gazzetti u anke li jkollhom il-kura©© biex jaqsmu l-esperjenza tag˙hom mag˙na. B’hekk ikunu qed jitg˙allmu xi ˙a©a huma, u jkunu wkoll qed jg˙inu lil ˙addie˙or blesperjenzi tag˙hom li forsi m’g˙andhomx kura©© jew lanqas abbiltà li jiktbulna u

jwasslulna l-problemi. L-ewwel ˙a©a kif dejjem ng˙id, huwa importanti li dak li jkun iΩomm ru˙u attiv, jag˙mel eΩerçiΩΩju anke jekk dak li jkun ikollu saqajn mu©ug˙a, xorta jibqa’ g˙addej, xorta tista’ ssir xi mixja Ωg˙ira, xorta jista’ jsir xi qadi ie˙or b˙al mixja sal-quddiesa u tista’ tivvinta aktar affarijiet kreattivi u ΩΩomm lilek innifsek attiva kemm fiΩikament kif ukoll mentalment. Jekk dak li jkun jieqaf minn kull attività fiΩika jew mentali, dak li jkun ji©©amja, jibda aktar jinsa u kif g˙edt tajjeb int, kwaΩi tarah qisu qed jaqa’ biççiet. Tajjeb ukoll li dak li jkun jibqa’ jiekol dieta bilançjata li tkun komposta minn ˙ut jew ˙axix, kemm jista’ jkun la˙am bla grass jew la˙am abjad u jixrob ilma b’mod regolari. Min-na˙a l-o˙ra g˙andu jevita ˙afna zokkor, mel˙ u xa˙mijiet. Dawn bl-IngliΩ insibuhom b˙ala 3 S (sugar, salt u saturated fat). Iktar ma nevitaw dawn it-3 S mid-dieta tag˙na, aktar dak li jkun ikun b’sa˙˙tu, jnaqqas il-kolesterol, ikollu çirkulazzjoni a˙jar, inqas stress fuq il-qalb u b’hekk inqas stress fuq kull organu ie˙or. Importanti wkoll li dak li jkun jie˙u sors ta’ xi vitamini u dan jista’ je˙odhom f’ forma ta’ multi vitamins b˙al Solgar

VM75 li jkun fihom il-komponenti kollha me˙tie©a. Minn na˙a tal-©ilda, dak li jkun importanti li jibqa’ jΩomm lilu nnifsu nadif, u juΩa moisturizers biex il-©ilda tibqa’ ratba kif ukoll fil-perijodu tassajf juΩa sun block biex kemm jista’ jkun jnaqqas leffetti ˙Ωiena tar-ra©©i taxxemx. Barra l-ikel, l-organi u l-©ilda, tajjeb ukoll niftakru fil-joints. Dawn huma komponenti li jservu b˙ala cushions madwar l-g˙adam tag˙na u aktar ma jg˙addi Ω-Ωmien, iktar ikun hemm dak il-fattur ta’ wear and tear. B’hekk tajjeb li dak li jkun jie˙u xi sustanzi b˙al Solgar

Celadrin li dawn jg˙inu fillubrication tal-joints, b’hekk tnaqqas l-u©ig˙ fil-©ogi, kif ukoll tnaqqas aktar l-istrapazz fuq il-joints. Nirringrazzjakom tal-g˙add kbir ta’ ittri u emails li rçevejt u inweg˙dkom li ser inwie©eb kull wa˙da minnhom. Grazzi wkoll tal-kliem ta’ inkora©©iment li irçevejt rigward din ilpa©na. Kull min g˙andu wkoll xi domanda jew xi su©©eriment li jixtieq jag˙mel jew jiddiskuti ma’ Dr. Blundell, jista’ jag˙mel dan bill jew jibg˙at email fuq renald@naturalremedies.com.mt

jew jibg˙at ittra fl-indirizz Natural Remedies, 69, Triq K. Galea, Birkirkara.

21.07.2013

Mill-Misra˙

iljieli melleÓin 2013 Is-sitt edizzjoni ta’ Iljieli Melle˙in (Mellie˙a Nights) organizzata mill-Kunsill talMellie˙a, ser isse˙˙ mifruxa fuq tlett ijiem, proprju bejn nhar il-Ìimg˙a 16 ta’ Awwissu u l-Óadd 18 ta’ Awwissu. It-toroq u pjazez prinçipali tal-Mellie˙a ser ikunu mag˙luqa g˙at-traffiku u jkunu façilment aççessibbli biex dak li jkun jimxi fihom ming˙ajr problemi. Litteralment tlett ijiem ittrasformati f’çelebrazzjoni kbira g˙all-familji kollha, fejn il-Mellie˙a ser turi dak kollu li g˙andha x’toffri. Fl-ewwel lejl ta’ din l-attività, ji©ifieri l-Ìimg˙a 16 ta’ Awwissu, kull min ser ikun preΩenti ser igawdi minn kunçert imtella’ mill-Queen Tribute Band. Matul iΩ-Ωew© iljieli l-o˙ra ser tispikka varjetà ta’ arti, muΩika, kultura, sports u ikel. Attrazzjonijiet o˙ra ser jinkludu wkoll parata ta’ Disney, animazzjonijiet o˙ra g˙at-tfal,

l-aqwa kantanti lokali fejn ser ikunu qed ikantaw imferrxa fuq Ωew© palkijiet differenti, kif ukoll arti o˙ra mferrxa fittoroq ewlenin tal-Mellie˙a. Ser ikun hemm ukoll sezzjoni fejn xi artisti ser ikunu qed jesebixxu l-arti tag˙hom, kif ukoll ipin©u quddiem ilfolla preΩenti quddiemhom. G˙al dawk li jinteressawhom il-karozzi, ser ikun hemm sezzjoni o˙ra fejn jistg˙u jammiraw selezzjoni ta’ karozzi statiçi u anke wirja o˙ra tal-karozzi, wirja tal-offroading , kompetizzjoni tanNational Car Sound, u kompetizzjoni o˙ra organizzata minn National Drifting. Mhux hekk biss, iΩda sSantwarju tal-Mellie˙a li g˙andu elfejn sena ser ikun miftu˙ g˙all-pubbliku, fejn anke ser ikun hemm g˙addej kunçert f’dan l-ambjent stess. G˙al dawk li jinteressahom Ωmien il-gwerra, ser ikunu jistg˙u jΩuru x-xelters tatTieni Gwerra fejn anke ser

ikun hemm gwidi apposta g˙all-pubbliku. G˙al kull min japprezza likel, ser ikollhom xalata u varjetà ta’ ikel, fejn it-toroq prinçipali tal-Mellie˙a ser ikunu mimlija mwejjed u si©©ijiet attrezzati apposta al fresco , sabiex wie˙ed japprezza l-ikel bnin ipprovdut mill-aqwa ristoranti li jinsabu ©ewwa l-Mellie˙a stess. Il-protagonisti prinçipali matul dawn it-tlett ijiem ser ikunu l-NGOs lokali li ser ikunu qed jie˙du sehem permezz ta’ posti (stands) differenti fejn ser joffru diversi tipi ta’ ikel u xorb g˙al dawk preΩenti. Dawn l-NGOs jiffurmaw issustanza tal-komunità Melle˙ija, g˙aldaqstant is-sehem tag˙hom ser ikun importanti matul din l-attività kollha. Kul˙add huwa m˙e©©e© sabiex jattendi bi ˙©aru matul dawn it-tlett ijiem g˙al din lattività annwali ©ewwa lMellie˙a.

Skultura permanenti fil-Ìonna tal-palazz Verdala L-ewwel ©nien Malti bi skultura permanenti se jin˙oloq minn 11-il artist li se jkollhom xog˙lijiet tal-arti tag˙hom filPalazz Verdala, ir-Rabat. Fih se jkun hemm ukoll xog˙lijiet ta’ artisti Ωg˙aΩag˙ Maltin, u esibiti temporanji minn artisti internazzjonali.

Il-©nien tal-iskultura, li t˙abbar mill-President ta’ Malta George Abela nnifsu nhar il-Ìimg˙a 12 ta’ Lulju, se jkollu esibiti permanenti talPro.f Richard England, Gabriel Caruana, John Grima, Paul Haber, George Muscat, Angelo Agius, Mario Galea, Norbert

Francis Attard, Joe Xuereb u Dolores Lungaro Mifsud. Hekk kif semg˙u b’din l-inizjattiva, l-eredi tal-mibki Neville Ferry iddiskutew mal-President ta’ Malta George Abela biex jag˙tu biçça xog˙ol ta’ arti tieg˙u li kellhom fil-kollezzjoni privata biex tkun esibita b’mod permanenti. Studenti tal-arti mill-MCAST se jkunu fost l-artisti Ωg˙aΩag˙ li jesibixxu temporanjament fil-©nien tal-iskultura, u xxog˙ol tag˙hom jinbidel kull

tliet xhur. F’parti mill-©nien se tin˙oloq qatg˙a g˙at-tfal biex tg˙inhom fl-ispirazzjoni artistika tag˙hom. Huma jpin©u kif iridu, laqwa li jo˙or©u l-kreattività tag˙hom bit-tpin©ija u ddisinn. Kultant Ωmien, tit˙assar it-tpin©ija biex tfal o˙ra jkunu jistg˙u jwettqu l-imma©inazzjoni tag˙hom. Il-11-il artist di©à ppreΩentaw abbozzi tax-xog˙lijiet tag˙hom g˙all-approvazzjoni u xxog˙lijiet proprji skulturati

jitlestew sa tmiem is-sena u jitqieg˙du fil-©onna tal-Palazz Verdala. Huma se jitqieg˙du skont listruzzjonijiet tal-MEPA, peress li l-Palazz u l-©onna tieg˙u huma parti minn Natura 2000. Il-pro©ett g˙all-©nien ta’ skultura kien propost lillPresident ta’ Malta midDirettur tad-Disinn u l-Arti talMCAST, Stephen Vella. G˙al darb’o˙ra, il-pro©ett se jkun iffinanzjat mill-Bank of Valletta.

Skultura ta’ Paul Haber

21.07.2013

Mill-Misra˙

MID-DJARJU TAL-PRIM MINISTRU

Joseph Muscat waqt Ωjara f’St Martin’s College fil-Óamrun

Il-Prim Ministru jindirizza l-istampa internazzjoni f’Ruma

Il-Prim Ministru Joseph Muscat jiltaqa’ mal-Prim Ministru Taljan Enrico Letta f’Palazzo Chigi f’Ruma

Joseph Muscat jilqa’ fil-Ber©a ta’ Kastilja lill-atleti li ˙adu sehem fil-log˙ob tal-FISEC fl-Ungerija

Ritratti: DOI

IL-ÓAMES EDIZZJONI TAL-KUNÇERT ANNWALI

ROCKESTRA

Il-˙ames edizzjoni tal-kunçert annwali Rockestra, li huwa wkoll l-a˙˙ar wie˙ed ta˙t din il-presidenza, jipprometti li jkun l-aqwa wie˙ed, bl-ifjen talent li jwassal repertorju popolari ta’ kanzunetti akkumpanjati mill-Orkestra Filarmonika Nazzjonali. Imniedi llum mill-President George Abela, Rockestra 2013, g˙al darb’o˙ra se tkun ta˙t ittmexxija muΩikali tal-Maestro Sigmund Mifsud. Pawlu Borg Bonaci huwa d-direttur artistiku tal-kunçert li huwa organizzat mill-Malta Community Chest Fund li ji©bor fondi g˙al persuni fil-bΩonn. Rockestra 2013 se tittella’ nhar is-Sibt 14 ta’ Settembru 2013 fl-MFCC Ta’ Qali. “It-talent lokali huwa s-sinsla ta’ Rockestra u artisti stabbiliti flimkien ma’ o˙rajn li g˙adhom tilg˙in, se jwasslulna kanzunetti rock akkumpanjati mill-Orkestra Filarmonika Nazzjonali. Dan il-kunçert annwali baqa’ minn sena g˙allo˙ra jissa˙˙a˙ tul dawn la˙˙ar erba’ edizzjonijiet li g˙addew u qed nantiçipaw li lkunçert ta’ din is-sena se jiΩboqhom kollha. Min˙abba ddomanda kbira g˙all-biljetti, wie˙ed m’g˙andux i˙alli g˙alla˙˙ar sabiex ma jkunx hemm diΩappunti, barra minn hekk ikun qed isir kontribut lejn kawΩa ©usta,” qal il-President

George Abela. Is-Segretarju Parlamentari g˙all-Kultura, l-Onorevoli Dr José Herrera, fa˙˙ar dan ilkunçert li issa da˙al fil-˙ames sena tieg˙u u qal: “B’kunçert b˙al dan, l-Orkestra Filarmonika Nazzjonali tg˙in

mhux biss lit-talent lokali iΩda tikkontribwixxi g˙all-©id tassoçjetà. Dan peress li dan ilkunçert huwa wie˙ed mill-ftit kunçerti fejn l-Orkestra Filarmonika Nazzjonali tag˙ti is-servizzi tag˙ha b’xejn,” temm jg˙id waqt li ˙e©©e© lill-

pubbliku jikkonkorri g˙al Rockestra – il-Kunçert g˙allfamilja kollha, u fuq kollox jag˙tu sapport lill-˙ti©ijiet talMalta Community Chest Fund. Id-direttur artistiku, Pawlu Borg Bonaci qal: “Artisti ©odda se jkollhom l-opportunità

jit˙alltu mal-aqwa talent artistiku lokali b˙al Ira Losco, Ivan Grech tal-Winter Moods, Kevin Borg, Matt tar-Red Electrik u Konrad Pulè fost o˙rajn. Rockestra 2013 se tinkludi xog˙lijiet tal-gruppi popolari Aerosmith, Alanis Morisette, Queen, Labrinth, Pink Floyd, The Police, Robbie Williams u o˙rajn. Ukoll, xog˙lijiet strumentali se jitwasslu millOrkestra.” Il-Kunçert li huwa ta˙t ilPatroçinju Distint tal-President ta’ Malta u s-Sinjura Abela, huwa meg˙jun mis-Segretarjat Parlamentari tal-Kultura u lGvern Lokali, il-Fond g˙allKawΩi ©usti, l-Awtorità tatTuriΩmu, MFCC, HSBC Bank, Banif Bank, Bank of Valletta, Vodafone, Tumas Group u Hard Rock Cafè. Il-biljetti huma ta’ €15 bilqieg˙da, u dawk bilwieqfa €10 il-kbar u €2 it-tfal, u jistg˙u jinkisbu permezz tas-sit www.rockestra.org jew milluffiçini tal-Malta Community Chest Fund, il-Palazz, il-Belt Valletta jew Sant’Anton, bejn id-9.00 ta’ filg˙odu u s-14.00. Mill-President’s Kitchen Garden li jkun miftu˙ bejn l10.00 ta’ filg˙odu u s-14.00 u mis-18.00 sal-22.00. G˙al aktar informazzjoni wie˙ed jista’ jçempel l-Uffiççju tal-Malta Community Chest Fund 2122 6226.

21.07.2013

Çinema

MIÇ-ÇINEMA

jikteb CARMELO BONNICI

FILMS LI SE JOÓORÌU FIS-SAJF 2013 THE BLING RING

THE CALL

It-Tielet Parti: FILMS B’TEMI DIVERSI

EMMA WATSON; KATIE CHANG IbbaΩat fuq avvenimenti li ©raw veru, fiç-çentru tad-dinja tal-fama u tal-lussu, f’Los Angeles, grupp ta’ tina©ers imbarkaw fuq serq ta’ o©©etti lussuΩi mid-djar ta' atturi u nies o˙ra prominenti

HALLE BERRY; ABIGAIL BRESLIN

THE CONJURING

THE ICE MAN

IN FEAR

PATRICK WILSON; VERA FARMIGA

MICHAEL SHANNON; WINONA RYDER

LAIN CAESTECKER; ALICE ENGLERT

Ûew© investigaturi ta’ affarijiet paranormali, jkollhom jikkonfrontaw preΩenza malinna, qawwija u oskura ©o razzett.

Ra©el li apparentament hu ddedikat ˙afna lejn familtu, fil-fatt hu viljakk u qattiel gwapp professjonali li anki Ωamm vittma minn tieg˙u ffriΩata fis-sil© g˙al sentejn s˙a˙. Il-pulizija m’g˙andhom l-ebda ˙jiel.

Waqt is-sewqan, mitluf u ttormentat bil-lejl, il-biΩa' tad-dlam i©ib biΩa’ li l˙aΩen jinsab qrib jekk mhux digà qieg˙ed hemm.

Mara li ta˙dem ta’ operatura tat-telefon fuq linji ta’ emer©enza tikkommetti Ωball u taqa’ ta˙t dipressjoni. Imma meta tirçievi sej˙a ming˙and wa˙da ma˙tufa, tipprova tirremedja.

KICK-ASS 2

R.I.P.D.

RED 2

AARON T.JOHNSON; CHLOE G. MORETZ

RYAN REYNOLDS; JEFF BRIDGES

ANTHONY HOPKINS; BRUCE WILLIS

Kick-Ass, tfajjel mill-iskola sekondarja li ja˙seb li se jsir eroj meta jilbes il-kostum, jing˙aqad ma’ grupp ta' çittadini, kollha lebsin kostum, biex jippruvaw ji©©ieldu lkriminalità.

Pulizija reçentement maqtul jing˙aqad ma' uffiçjali o˙rajn, suppost maqtulin ukoll, li qeg˙din Ja˙dmu mal-Rest In Peace Dipartment, biex ifittxu lillwie˙ed qattiel.

A©ent irtirat tas-CIA jg˙aqqad mill-©did tim ta’ operaturi tajbin biex ifittxu bomba nukleari, bla toqol li tista’ tin©arr. Forzi qawwija u sovversivi li jridu wkoll dan l-o©©ett ji©u g˙alihom.

SNITCH

WHITE HOUSE DOWN

YOU’RE NEXT

DWAYNE JOHNSON; SUSAN SARANDON

CHANNING TATUM; JAMIE FOXX

SHARON VINSON; SUSAN BERG

Is-sid ta’ kumpannija tal-bini jsir jaf li ibnu, li ilu ma jarah, we˙el il-˙abs g˙ax innegozja fid-drogi. Hu bil-mo˙bi jippenetra d-dinja tan-narkotiçi biex jarresta lil min ˙aqqu u ibnu jin˙eles.

John Cane, pulizija fil-Capitol, ikun jixtieq ˙afna li jing˙aqad mas-Servizz Sigriet li jipprotegi lillPresident Amerikan, imma jkun irrifjutat. Meta jie˙u lit-tifla Ω-Ωg˙ira tieg˙u fi Ωjara fil-White House, grupp paramilitary jassaltjaw dan il-post.

Grupp ta’ qattiela lebsin il-maskri, bil-mannari f’idejhom, jattakkaw lill-wa˙da familja waqt rijunjoni. Kul˙add jidher maqbud ©ewwa sakemm Wie˙ed mill-mistednin juri l-kapaçitajiet tieg˙u ta’ qattiel.

MONSTERS UNIVERSITY (3D)

TASSEW ÓELU

IL-POST FEJN IL-MOSTRI JITGÓALLMU JBEÛÛGÓU L-ewwel darba li ltqajna ma’ Mike Wazowski [il-vuci ta’ Billy Crystal], mostru gustuΩ Ωg˙ir b’g˙ajn wa˙da kbira u ma’ James P. Sullivan [il-vuçi ta’ John Goodman], kien filfilm animat tassew brillanti Monsters Inc. [2001], li m’ilux re©a' ntwera bil-format tad-3D. Dawn it-tnejn, flimkien ma’ o˙rajn xog˙lhom kien li jbeΩΩg˙u t-tfal Ωg˙ar, g˙ax ittwqerΩiq taç-çkejknin jiggalvanizzahom biex ji©u f’tag˙hom. Monsters University jer©a’ jlaqqana ma' dawn iΩ-Ωew© kreaturi simpatiçi u je˙odna lura fiΩ-Ωmien meta ltaqg˙u g˙all-ewwel darba fl-università fejn mostri ta’ kull daqs, g˙amla u kulur jit˙ar©u kif g˙andhom ibeΩΩg˙u liç-çkejknin. Mike Mazowski minn meta kien zg˙ir kien jo˙lom li hu kapaçi jsir wie˙ed professjonali li jbeΩΩa’ u kien jaf li lesperti ta’ din il-˙a©a jo˙or©u minn Monsters University. IΩda fl-ewwel sena tieg˙u f’din l-istituzzjoni, l-pjanijiet kollha tieg˙u jibdew jisfaxxaw meta fil-kamra mieg˙u jkollu lil James P. Sullivan, li g˙andu natural qawwi g˙al dan iddon. Meta huma tant jie˙du l-affarijiet bis-serjetà li jitilfu kull kontroll, Dean Hardscrabble [il-vuçi ta’ Helen Mirren] ikollha t˙allihom barra mill-aqwa programm kif jitg˙allmu

jbeΩΩg˙u. Din id-darba, huma se jkollhom ja˙dmu flimkien ma’ grupp ta’ mostri ta’ nofs kedda, bil-promessa li jew jirb˙u l-kompetizzjoni ta’ min iwerwer l-aktar lit-tfal jew jitkeccew mill-università. Monsters University , li hu ma˙dum bil-proçess tad-3D, hu xog˙ol divertenti u pjaçevoli kwaΩi daqs Monsters Inc. Waqt li dan il-film verament addattat g˙all-familji u anki g˙all-kbar ta’ karattru ferrie˙i, hu mexxej sewwa u jiΩviluppa b’mod tassew in©enjuΩ, jirranka bil-kbir fl-a˙˙ar

Vuçijiet Ewlenin: Billy Crystal; John Goodman; Steve Buscemi; Helen Mirren; Alfred Molina. Direttur: Dan Scanlon. Óin: 107 min. Distributur: DISNEY/BUENA VISTA. Ma˙ru© mill-K.R.S. Çert. U

nofs sieg˙a tieg˙u meta sse˙˙ kompetizzjoni akkanita bejn Ωew© timijiet g˙all-premju a˙˙ari. Disney-Pixar Animation Studios g˙andhom pro©ett li tassew jolqot il-gosti ta’ dawk ta’ kull età. Fil-verità, l-mostri li naraw, huma kollha kreaturi li

Ω-Ωg˙ar se jie˙du grazzja mag˙hom u anki jixtiequhom, kieku jistg˙u, b˙ala pets. Is-suççess kbir li din il-produzzjoni qed tag˙mel, jixhed dan. Qabel il-film hemm ie˙or animat, qasir ˙afna, ukoll ta’ Pixar, tassew li ji©bdek, blisem ta’ The Blue Umbrella.

21.07.2013

Çinema

hUMMinGBiRd

FTIT POLEMIKU

is-sORU U R-RAÌeL tA' L-AZZJOni Atturi Ewlenin: Jason Statham; Agata Buzek; Vicky McClure; Benedict Wong; Ger Ryan. Direttur: Steven Wrig˙t. Óin: 100 min. Distributur: LIONSGATE U.K. Ma˙ru© Mill-K.R.S. Çert. 16

Hummingbird li hu mag˙ruf ukoll bl-isem ta' Redemption hu progett ie˙or ibbaΩat fuq il-kapaçitajiet tal-prolifiku Jason Statham. Dan lattur lihu abbinat ma' films ta’ azzjoni vjolenti, mhux l-ewwel

darba li rajnieh b˙ala protettur tal-innoçenti u tad-dg˙ajfin. F’Hummingbird hu jag˙ti wa˙da mill-a˙jar partijiet tieg˙u fejn, barra s-soltu sekwenzi numeruΩi ta' kumbattimenti, l-aktar bl-idejn, juri wkoll il-lat ©entili/umoristiku tieg˙u kif ukoll narawh, f’okkazjoni unika, jitbissem bilqalb. Joey (Statham) hu suldat ma˙rub mis-servizz fl-Afganistan, fejn fi flashbacks ninnotaw ilkarattru brutali tieg˙u. Sena wara hu jinsab f’Londra, jorqod barra mat-tallaba bla dar u aktarx dejjem fi stat ta' sokor. Hu jmur f’post ta' kenn fejn Sister Cristina (Buzek), soru talkarità kull fil-g˙odu titma lil dawn l-imsejkna. Meta jidhol f’post battal ta’ çertu lussu, permezz ta’ credit card ©dida impustata riçentement wara l-bieb, ji©bed ˙afna flus u jag˙ti mazz lil din is-soru biex issiblu x’sar minn Isabel, il-ma˙buba li sseparat minnu. Bil-mod il-mod jirran©a ˙ajtu u jibda ja˙dem fi kçina ta’ sidien ÇiniΩi. L-abbilità tieg˙u fi ©lieda ma’ klijenti storbjuΩi u vjolenti tqabbdu ja˙dem ma' kriminal. Meta permezz ta' Cristina jsir jaf

li Isabel inqatlet u ©isimha jinstab fix-xmara, hu ja˙lef vendetta fuq min kien il-ka©un ta’ dan. Sadanittant, jinkaram wara din issoru, g˙all-ewwel lejn il-karattru sinçier tag˙ha u wara anki romantikament, meta tiltaqa’ mieg˙u liebsa libsa sabi˙a hamra, li hu kien xtralha, u tinbidel f’wahda tassew attraenti u eleganti. Hummingbird hu thriller adekwat ˙afna fejn id-direttur debuttant, Steven Wrig˙t, jirnexxielu jo˙ro© karatterizzazzjoni soda minn Jason Statham. Chris Menges, id-direttur talfotografija, juri lil Londra l-iΩjed bil-lejl, bit-tlellix u anki l-miΩerja tag˙ha fi kwadri tassew panoramiçi. Dan ix-xog˙ol li jimplika g˙aqda sentimentali bejn wie˙ed anti-soçjali u gwardjana spiritwali, jperreç punt morali - hi se tkun is-salvazzjoni tieg˙u mittriq tal-vjolenza u I-vizzju taxxorb li mdorri bihom, jew il-fidi tag˙ha se tiddg˙ajjef quddiem dan il-©ellied ahrax kontra l˙aΩen? L-g˙asafar tat-titlu jidhru f’kamra wara li dan l-eks suldat, fis-sakra jkun jwettaq att brutali flAfganistan.

this is the end

ÌENNATA

KiF L-‘APOKALissi’ JOLQtU LiL sitt iÓBieB Atturi Ewlenin: James Franco; Jonah Hill; Seth Rogen; Jay aruchel; Danny McBride; Emma Watson. Diretturi: Seth Rogen u Evan Goldberg. Óin: 107 min. Distributur: COLUMBIA/SONY. Ma˙ru© mill-K.R.S. Çert. 16

This Is The End, kummiedja ftit spinta dwar l-apokalissi, hija ambjentata fil-preΩent. Naturalment, dan ix-xog˙ol waqt l-andament pjuttost umoristiku tieg˙u, jikkopja minn diversi films; fosthom g˙andu l-bidu li jimita lil Cloverfield, anki Project X, fis-sekwenzi tar-riçeviment u ta’ xi Ωg˙aΩag˙ iddrogati, kif ukoll jipprova jg˙addi passata lillfilm kult The Excorcist [1973]. Listess jipprova jag˙mel bla ma jirexxilu b’Repossessed [1990]. L-idea ta' din il-produzzjoni ©ejja minn film qasir tal-2007, Jay And Seth And The Apocalypse talattur Seth Rogen li, barra li ja˙dem f' This Is The End, hu wie˙ed mid-diretturi, produtturi u anki g˙andu parti fl-iskrinplej. Xi haga o˙ra mhix tas-soltu hi li l-atturi kollha jissej˙u b’isimhom proprju. Jay u Seth imorru g˙al riçeviment fid-dar ta' James Franco, fejn isibu ˙afna Ωg˙aΩag˙ jixxalaw. Meta dawn it-tnejn jo˙or©u minn hemm u jmorru jixtru xi affarijiet f'˙anut, l-art titrieg˙ed, jinstemg˙u ˙sejjes kbar, nirien ma’ kullimkien, kif ukoll dawl qawwi mis-sema jtella' lil xi w˙ud 'l fuq, waqt li o˙rajn jinqatlu. Dak li kien ma˙sub li hu xi attakk mill-aljeni jirriΩulta li x-xjaten se j©ibu I-apokalissi fuq l-art. Bl-art tinfeta˙ madwarhom u tibla lil xi nies, huma jer©g˙u lura fid-dar ta’ Franco fejn kollox jidher li hu normali. IΩda meta l-ikel u x-xorb jonqos, l-˙biberija bejn

dawn kollha [li huma sitta] titfarrak u tilhaq il-qieg˙ meta, Jonah Hill, wie˙ed minnhom ikun ippossessat minn demonju. Sfurzati jo˙orgu barra, se jg˙addu minn avvenimenti talbiΩa’ u fl-istess ˙in farseski wkoll, fejn jitg˙allmu kif il-˙bieb g˙andhom ikunu. This Is The End hu mmirat strettament g˙aΩ-Ωg˙aΩag˙, b’bidu tajjeb, li iΩda jbatti sewwa wara. In-nisa ftit li xejn g˙andhom parti u tkun biss Emma Watson [ta' Harry Potter] li tispikka ftit meta b’mannara f’idha tag˙mel g˙alihom meta jsemmu stupru fuq in-nisa. Id-djalogu bejn dawn is-sitt i˙bieb hu daqsxejn vulgari. Kummiedja forsi mhux g˙all-gosti ta’ kul˙add.

Kompetizzjoni Empire Cinema

L-AQWA GÓAXAR FiLMs bejn l-10 u l-14 ta’ Lulju 2013

Mistoqsija g˙al din il-kompetizzjoni: Min jag˙milha tal-viçi ta’ James P. Sullivan fil-film Monsters University? Ibag˙at it-twe©iba tieg˙ek lil: Kompetizzjoni Films, KullÓadd, ÇNL, Il-Mile End, il-Óamrun. Ir-rebbie˙ jirba˙ Ωew© biljetti ming˙and l-Empire Cinema ta’ Bu©ibba. Rebbie˙a tal-©img˙a l-o˙ra: ANDREAS BARDUN 33/34 Flat 2 Triq Ìor© Borg Olivier San Ìiljan

1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9. 10.

World War Z Despicable Me 2 Man Of Steel The Internship Fast And Furious 6 The hangover Part III Fast and Furious 6 Snitch The Iceman After Earth

21.07.2013

07.15 08.30 08.45 09.00 10.15 10.45 11.30 12.30 12.40 13.45 15.00 17.30 17.40 18.40

TeleviΩjoni

G˙aΩliet ONE News Teleshopping Folji Sheriff’s Grill (R) Fish-On (R) Il-Komii ONE News Mad-Daqqa t’G˙ajn (R) Teleshopping Miss Malta (R) ONE News Sajf Ma’ Gaffiero (R) Ikoni (Madonna tal-Karmnu Ûur rieq) 19.30 ONE News 20.15 Ikoni (Madonna tal-Karmnu Ûur rieq) 23.30 ONE News

07.00 07.30 08.00 10.00 13.00 14.00 14.05 15.00 15.05 18.00 17.00 18.00 18.10 18.40

07.10 07.55 09.40 11.15 12.00 12.25 12.55 13.25 14.00 14.30 15.20 16.15 18.10 19.00 19.30 20.00 20.15 21.05 23.35

07.00 07.40 09.30 11.00 11.25 12.10 12.25 13.00 14.20 16.20

La Grande Vallata Film: Nata Di Marzo Film: Il Magistrato Doc Martin Tg3 Telecamere Prima Della Prima Passepartout Tg Regione Film: A Cavallo Della Tigre Tg3 Film. Jack Squadra Speciale Vienna Tg3 Tg Regione Blob Tour De France Kilimangiaro Tg3

19.45 20.30 21.30 21.35 23.00

18.30 19.00 19.20 21.20 22.45

NET NEWS Iswed fuq l-Abjad (r) Missjoni Telebejg˙ Indifest (r) NET NEWS (ikompli) Indifest (r) NET NEWS Uçu˙ Skoperti 4 Given (r) NET NEWS Flusek (r) Minn Festa g˙al O˙ra - Festa San Sebastjan, Óal Qormi NET NEWS Minn Festa g˙al O˙ra NET News Minn Festa g˙al O˙ra NET NEWS

07.00 08.30 09.00 09.15 09.45 10.30 12.00 12.10 14.00 14.05 15.05 16.00 16.05 16.55 17.40 18.00 18.10 19.15 20.00 20.40 22.30 23.00

L-G˙odwa t-Tajba Extreme Animals Madwarna Mill-Im˙aΩen tal-Festi Is-Sajf ma’ Salv Malta u Lil Hinn Minnha A˙barijiet X Factor A˙barijiet Teleshopping World’s Worst Disasters A˙barijiet Merlin Sinbad Madwarna A˙barijiet Mixage Atlantis A˙barijiet Film: Bruce Lee Stroy Spies of warsaw A˙barijiet

07:00 07:05 08:00 08:20 09:00 09:05 09:55 10:30 10:55 12:00 12:20 13:30 14:00 16:30 17:00 17:05 18:45 20:00 20:35 20:40 21:15 23:20

Tg1 14° distretto Tg1 Quark Atlante Tg1 Dreams Road Linea verde Orizzonti-Estate A sua immagine Santa Messa Recita dell'Angelus Linea verde Estate Tg1 L’Altra Tv QB: All'estero quanto basta Tg1 Nero Wolfe Reazione a catena Telegiornale TG Sport Techetechetè, vista la rivista Una grande famiglia Speciale TG 1

06.30 10.00 10.45 11.30 13.00 13.30 13.45 14.45 15.45 17.20 18.45 19.35 20.30 21.05 21.50 22.40 23.30

Real School Voyager Factory Il Nostro Amico Charly Film: La nave Dei Sogni Tg2 Giorno Tg2 Motori Delitti In Paradiso Il Commissario Herzog Film: Squadra Omicidi Istanbul Mondiali Di Nuoto Sea Patrol Lasko Tg2 Hawaii Five-O Under The Dome NYC 22 La Domenica Sportiva Estate

Super partes Gormiti G.P Di Russia Fuori Giri Merlin Giffoni Studio Aperto G.P Di Russia Film: Un Topolino Sotto Sfratto Film: Il Topolino Party E La Fabbrica Di Perle Studio Aperto Così Fan Tutte Film: Scuola Di Polizia Archimede G.P. Degli Stati Uniti

06.00 08.00 09.08 10.55 11.31 12.00 13.00 13.35 14.00 16.15 18.50 20.00 20.40 21.10 23.30

Tg5 Prima Pagina Tg5 Mattina Fil:. Il Racconto Di Cathy Bye Bye Cinderella Arrampicatori Sociali Melaverde Tg5 Giffoni Festival Sangue Caldo Fratelli Benvenuti The Money Drop Tg5 Paperissima Sprint Le Inchieste Dell'ispettore Zen Film: Un Nemico Nel Mio Letto

07.25 08.15 09.20 10.00 11.00 11.30 12.00 13.00 14.00 14.42 15.20 17.10 18.55 19.35

Tg4 Night News Vita Da Strega Viaggio A... Santa Messa Pianeta Mare Tg4 Telegiornale Pianeta Mare Slow Tour Tg4 Telegiornale Donnavventura Film: Un Piedipiatti e Mezzo Film: Hondo Tg4 Telegiornale Tierra De Lobos. L'amore E Il Coraggio 20.30 Tempesta D'amore 21.30 Film: Poseidon

09.50 11.40 13.30 14.40 16.30 18.10 20.00 21.10 23.05

Film Tv: Noi Siamo Angeli Film Tv: Mcbride Tg La7 Film: Amori e Ripicche The District Film Tv: La Libreria Del Mistero Tg La7 Film: The Unsaid Film: Mistery

06:00 07:40 09:20 11:00 11:50

06:00 How It’s Made 06:25 How Do They Do It? 07:15 American Loggers: Hammer Down 08:10 Mythbusters: Fixing a Flat 09:05 X-Machines: Thunder, Wheels, Nemo 09:55 Extreme Engineering: HurricaneProof Homes 10:50 American Guns: Howdah Pistol/Super Bowl Champ Rifle 11:40 Finding Bigfoot: Squatch Spies 12:35 Auction Kings: Samurai Sword/Steamer Trunk 13:05 Auction Kings: Headhunter Ax/Vintage Coke Machine 13:30 Baggage Battles 14:25 Auction Hunters: The Real Thing 14:55 Auction Hunters: Weapons of Past Destruction 15:20 Dual Survival: Mars on Earth

GÓADA MISS MALTA FID-20.45 FUQ ONE It-Tnejn 22 ta’ Lulju se tkun it-tieni puntata tal-programm Miss Malta 2013. Il-programm se jkun qed jixxandar minn Pretty Bay f’BirΩebbu©a, fost l-udjenza li tin©abar. F’din it-tieni puntata se nkomplu nsiru nafu lit-tfajliet, b’mod partikolari lil Miss Ûurrieq (Mandy Micallef) u lil Miss Iklin (Jessica Vella). Se jkun hemm log˙ob, kant, sorpriΩi u kull forma ta’ divertiment. Fost il-mistednin se jkun hemm Glenn Vella, Janvil u Joe Farrugia (id-Dulli). Titilfux, nhar it-Tnejn fid-8:45 ta’ filg˙axija fuq ONE.

12:15 13:05 13:55 15:25 16:25 17:15 18:30 20:10 21:00 22:40 23:30

Everyday Italian Extra Virgin Symon’s Suppers Amazing Wedding Cakes Barefoot Contessa: Back to Basics Barefoot Contessa Red, Hot and Yummy Amazing Wedding Cakes Charly’s Cake Angels Staten Island Cakes Diners, Drive-Ins and Dives Food Wars Chopped Amazing Wedding Cakes Diners, Drive-Ins and Dives Food Wars

06:00 Tour de France Cycling 07:30 Snooker 09:30 Live: World Superbike Series Motorcycle Racing: Moscow, Russia: Race 1 [Live] 10:30 Live: World Supersport Series: Moscow, Russia [Live] 11:30 Snooker 13:30 Live: British Superbikes Motorcycle Racing: Brands Hatch GP: Round 6, Race 1 [Live] 14:15 WATTS 14:30 Live: World Series by Renault: Red Bull Ring, Austria: Race 2 [Live] 15:30 Snooker 17:30 British Superbikes Motorcycle Racing 18:00 Live: Tour de France Cycling: Stage 21: Versailles - Paris [Live] 20:00 Snooker

06:00 Rich Bride/Poor Bride 06:50 Brides of Beverly Hills 07:40 My Big Fat American Gypsy Wedding 08:30 Say Yes to the Dress 11:50 Happily Ever Laughter 12:40 Here Comes Honey Boo Boo 13:30 Cake Boss 16:00 Cake Boss: Next Great Baker 16:50 What Not to Wear 17:40 Shocking Family Secrets 18:30 Here Comes Honey Boo Boo 19:20 Breaking Amish 20:10 Brides of Beverly Hills 21:00 My Big Fat American Gypsy Wedding 21:50 Say Yes to the Dress: Bridesmaids 22:40 Bizarre ER 23:30 Strange Attractions

06:00 Buzz and Tell 06:05 Nuzzle and Scratch: Frock and Roll 06:25 Balamory 06:45 The Large Family 06:55 Fimbles 07:15 Buzz and Tell 07:20 Nuzzle and Scratch: Frock and Roll 07:40 Balamory 08:00 The Large Family 08:10 Fimbles 08:30 The Weakest Link 09:15 My Family 10:45 The Café 11:10 The Old Guys 11:40 After You’ve Gone 12:10 Walk on the Wild Side 12:40 Gavin and Stacey 13:10 Come Fly with Me 13:40 Twenty Twelve 14:05 Show Me the Funny

06:15 06:40 07:05 07:30 07:55 08:20 09:10 10:00 10:25 10:50 11:15 11:40 12:30 12:55 13:20 13:45 14:40 15:30 15:55 16:20 16:45

Tickety Toc Dora the Explorer Little Kingdom Bubble Guppies Go, Diego, Go! The Fairly Odd Parents Kung Fu Panda: Legends of Awesomeness Turtles The Penguins of Madagascar SpongeBob SquarePants The Fairly Odd Parents iCarly Victorious Big Time Rush Marvin Marvin SpongeBob SquarePants The Penguins of Madagascar The Fairly Odd Parents iCarly Big Time Rush Victorious

21.07.2013

TeleviΩjoni

ILLUM

GÓADA

IT-TLIETA

21 TA’ LULJU

22 TA’ LULJU

23 TA’ LULJU

POSEIDON

CROSSING OVER

HONEYMOON FOR ONE

RETE 4 21.30

RAI TRE 21.05

RAI MOVIE 21.15

FILM - AZZJONI

FILM - DRAMMATIKU

FILM - KUMMIDJA

F’lejliet l-ewwel tas-sena, il-cruise liner Posiedon jintlaqat minn mew©a kbira. F’bosta azzjonijiet naraw kif grupp ta’ passi©©ieri jag˙mlu li jistg˙u sabiex jo˙orgu mill-vapur li jkun qed jimtela bl-ilma. Determinati li jo˙orgu mill-vapur qabel jeg˙req, dawn il-passi©©ieri ikompli bil-©lieda tag˙hom kontra l-˙in sabiex isalvaw...

Crossing Over huwa film b’diversi immigranti ta’ nazzjonalitajiet differenti li qeg˙din ifittxu kif se jid˙lu fl-Amerka u jkollhom status legali f’Los Angeles. Il-film jittratta dwar id-diffikultajiet kbar li jg˙addu minnhom l-immigranti sabiex ji©u aççettati legalment fl-Istati Uniti.

Eve Parker tinduna li l-g˙arus tag˙ha kien qed jaqlibiela. B’hekk tiddeçiedi li titilqu ©img˙a biss qabel it-tie©. IΩda hija xorta wa˙da tiddeçiedi li tmur g˙al qamar il-g˙asel fl-Irlanda wa˙idha…

L-ERBGÓA

IL-ÓAMIS

IL-ÌIMGÓA

24 TA’ LULJU

25 TA’ LULJU

26 TA’ LULJU

WHEN HARRY MET SALLY

ROCKY 2

THE INTERPRETER

RAI MOVIE 21.15

ITALIA 1 21.10

RAI MOVIE 21.15

FILM - KUMMIEDJA Harry u Sally kienu ilhom jafu lil xulxin g˙al tant snin u huma ˙bieb kbar. IΩda huma konfrontati b’problema. Jista’ jkun li mara u ra©el jkun ˙bieb biss u xejn aktar, ming˙ajr ma jid˙ol fin-nofs is-sess?...

FILM DRAMMATIKU

FILM - TRILLER

Rocky jkollu problemi familjari wara l-©lieda maçchampion Apollo Creed. Creed jinsisti sabiex Rocky jaççetta sfida g˙al rematch...

Silvia Broome, interpretu Ωag˙aΩug˙a li ta˙dem malÌnus Maqg˙uda, tiskopri li qed isir kumplott biex jinqatel mexxej ta’ pajjiΩ Afrikan...

21.07.2013

Log˙ob SOLUZZJONI TAL-ÌIMGÓA L-OÓRA

MIMDUDIN: 1 Balluta, 5 Ómejma, 8 Stabbli, 14 Flokk, 15 Werwer, 17 Emilio, 19 Ûorba, 20 Sibt, 21 Arti, 23 Smina, 25 Tikka, 28 Innu, 29 u 30 Bormla, 31 Tost, 33 Inseparabbli, 39 Duwa, 41 u 42 Kontra, 43 Lava, 45 Tenur, 46 Kalat, 47 Tard, 50 Opra, 53 u 54 Palazz, 56 Armla, 58 Onesti, 60 In©azz, 62 Ittri, 64 Reba˙, 67 Laptop, 69 Albano, 70 Xitan, 72 u 73 Stinat, 75 Pabb, 77 Nudi, 79 Papru, 80 Ostja, 82 Atti, 84 u 85 Slaleb, 87 Emir, 88 Popolazzjoni, 93 Sajf, 94 u 95 Bakkar, 96 u 98 Insulenta, 100 u 101 Amerikani, 105 Brim, 108 Sabta, 109 Ìenneb, 110 Evviva, 111 Libja, 112 Plattin, 113 Inviti, 114 Sponsun.

273 Irba˙ €25 fi flus

WEQFIN:

Mimdudin

1 5 8 14 15 17 19 20 21 23 25 28 29 31 33 39 41 43 45 46 47 50 53 56 58 60 62 64 67 69 70 72 75 77 79

Wie˙ed mill-imbikkmin (7) Is-sliem g˙alik, ...... Marija (6) Dan ifisser g˙ajb u korruzzjoni (7) Suldat tal-ba˙ar (5) Tin˙asel biha (6) Ìebla daqsiex li ssir ra©el (6) Jara t- ..... f’g˙ajn ˙addie˙or (5) Qisu musmar Ωg˙ir ˙afna (4) Wie˙ed mill-elmijiet (4) Kollha foloz la huma ˙afna (5) Dan huwa reklam, jew inkella tag˙rifa (5) L-img˙oddi, fejn noqg˙od jiena (4) u 30 Wie˙ed mill-imkatar (6) Kelb tat-tfal Ωg˙ar (4) Dak li g˙andu x’jaqsam ma’ kontinent (12) Tfaçça g˙al g˙arrieda (4) u 42 Mqieg˙ed fejn jidher (6) Illum ng˙idulha anzjana (4) Kemm-il stazzjon g˙andna minnu? (5) Óa f’idu u ˙a n-nar (5) L-ittri fuq is-salib tal-Feddej (4) Idda, rema ˙afna dawl (4) u 54 Aktar minn sponΩa wa˙da (6) Il-gvern li kellna mliena bihom (5) Mela lil xi˙add bin-niket (6) Dan mag˙mul mill-©ir u r-ramel (6) Iffastidjat sew (5) Dejjem sejjer lura b˙al ..... (5) Il-kap tal-Università (6) Ir-ra©el tan-nag˙©a (6) Kies˙a fis-sajf tinΩillek g˙asel (5) u 73 Kontra Lvant (6) Sinjorina (4) Infermier jew infermiera (4) Minnha jg˙addi l-ilma, b’˙afna

dandin u vanaglorja (5) 80 Attent li ma tmurx tirfisuli (5) 82 Dan ma jemminx b’Alla (4) 84 u 85 Dan aqwa minn fri©© (6) 87 Kontra qadim (4) 88 Komdu u mistrie˙ (12) 93 Qalbi g˙amlet .... (4) 94 u 95 Dan kultant je˙el xi libell (6) 96 Qieg˙da biex iddur (4) 98 Sinna jew darsa bil-ponta (5) 100 u 101 Óakma ta’ dittatur (9) 105 La g˙andu ...., u lanqas tmiem (4) 108 Xi˙add kapaçi ˙afna (5) 109 Po©©a xi˙a©a lejn il-©enb (6) 110 u 111 Din ©ewΩ tal-miskta, g˙at-ta˙wir tal-ikel (11) 112 Il-©irien tag˙na l-Maltin (7) 113 S˙i˙, xejn nieqes minnu (6) 114 Isem G˙arbi, bil-Lhudi Avraham (7)

Weqfin

2 Meta jinkixfu, mhux dejjem to˙ro© ri˙a tfu˙ (5) 3 u 4 Din il-mara tal-konti (8) 6 PreçiΩ, tal-qies (5) 7 Wa˙da min-niçeç (5) 9 u 10 Sparatura minn kanun (8) 11 Wa˙da mill-ilbiesi (5) 12 Kellu jistqarr il-verità (7) 13 Bagalja g˙al min jivvja©©a (7) 16 Marda li ©©ib paraliΩi fil-©isem (5) 18 Fuqu fil-kçina jsir ix-xiwi (5) 22 Din tfisser Ωmien il-kaçça (5) 24 F’sakra ma jarax ... (3) 26 Dan il-musmar bil-kamin jo˙ro© l-ilma minnu? 27 IΩjed minn punt wie˙ed (5) 32 G˙awi, tis˙in tal-irjus (6) 33 Óafna jkantaw flimkien (3)

34 Taqa’ bil-lejl u xxarrab kullimkien (4) 35 Xi˙add maqtug˙ minn kullimkien, g˙alih wa˙du (6) 36 Kontra Ωied (6) 37 Biljett tal-lottu b’Ωew© numri (4) 38 u 40 Wie˙ed mill-indefiniti (9) 44 Wie˙ed mill-˙osjien (4) 48 Mnie˙er tat-tfal Ωg˙ar (4) 49 Din it-tislima ta’ filg˙odu (8) 51 Fih issib kollox fuq il-kompjuter (8) 52 Po©©iha wara l-bieb biex ma jid˙ol ˙add (6) 55 Rasu tassew iebsa (6) 57 Issib lil min ma jog˙©bu .... (4) 59 Dan irid jit˙allas (4) 61 Sittin mil ’il bog˙od .... Sqallija (4) 63 .... tal-kannabis (4) 65 RappreΩentanti (6) 66 Óadd m’g˙andu jsuq fih (4) 68 Ruman bit-Taljan (6) 69 Dina wiçç taç-çarruta jew tal-karti (6) 70 Xatt u xatt u iΩjed minnhom (4) 71 G˙alxejn tfittixha, g˙ax ma ssibhiex (6) 74 .... iç-Çirinew (4) 76 Aktar minn qalb wa˙da (4) 78 Din hija çalin© (5) 79 u 81 I˙obbu jippikaw dawn (6) 82 Xi post li fih g˙andu l-arja (5) 83 Xi bniedem mixg˙uf (7) 86 Dawn jag˙mlulna Ω-Ωraben (7) 89 L-Atlantiku, per eΩempju (5) 90 u 91 Xi˙add d˙uli, minn tag˙na (3) 92 Aktar minn litru wie˙ed (5) 97 Ma jiswiex ..... fwiedu (5) 99 u 100 Xi˙add minsi, mitluq minn kul˙add (10) 102 G˙addew mill-idejn (5) 103 u 104 R˙ula (8) 106 u 107 Din hija rkant ta’ affarijiet maqbudin mill-qorti (8)

2 Abort, 3 u 4 Lakstuwa, 6 u 7 Marsamxett, 9 u 10 TromboΩi, 11 Loren, 12 Sfrattu, 13 Kapural, 16 Ruman, 18 Lokal, 22 Forka, 24 Noe, 26 u 27 Imballat, 32 Sellum, 33 Int, 34 Sant, 35 Paroli, 36 Arkati, 37 Belt, 38 u 40 Ittundjat, 44 Vopa, 48 Anzi, 49 u 51 lobalizzazzjoni, 52 MaΩΩra, 55 Tirann, 57 Lima, 59 Stat, 61 Ìobb, 63 Tiri, 65 Bronki, 66 Ósad, 68 Pupull, 69 Abbozz, 70 Xtut, 71 Tarija, 74 Lpup, 76 Otto, 78 Islam, 79 u 81 apali, 82 Abjad, 83 Remissa, 86 Afrikan, 89 Oçean, 90 Ort, 91 Jum, 92 Nervi, 97 Sibel, 99 u 100 Abbonamenti, 102 Arblu, 103 u 104 Karta©ni, 106 u 107 Pampalun.

KUPUN TISLIBA Ibg˙at it-tisliba tieg˙ek lil: Tisliba KullÓadd, Çentru Nazzjonali Laburista, Triq Milend, il-Óamrun.

Isem

Indirizz

Tel No:

Rebbie˙ ta’ €25: GEORGE AGIUS PASCALIDIS 46 Triq Sant Alfonsu Sliema SLM 2230

21.07.2013

Log˙ob

Tisliba bin-numri Bi 3 numri

B’4 numri 0234 0310 0437 0683 1018 1336 1780 2000 2294 2514 2666 3037 3067 3529 3615 3750 3962 4313 4357 4436 4800 4927 5334 5482 6365 6894

026 060 095 129 294 468 501 562 628 715 870 889 918 925 942 996

7210 7575 7688 7820 8394 8423 9045 9253 9509 9601 9629 9653

B’5 numri

B’6 numri

06690 08169 09545 12150 17003 21129 51039 54195 56340 56611 69659 71310 74699 81400 82302 82518 83349 93325 94028 95645 98338 99578

030921 276796 504773 861742

Bi 8 numri 17611167 32236248 64795462 82340594

SUDOKU sponsorjata minn WELLA

Irba˙ Shampoo u Conditioner Wella Aqta’ dan il-log˙ob u ibag˙tu lilna KOMPETIZZJONI WELLA KullÓadd, Çentru Nazzjonali Laburista, Triq Mile End, il-Óamrun.

Isem: .......................................................................................... Indirizz......................................................................................... .....................................................................................................

Rebbie˙a: ROBERTA DESIRA ‘Eroika’, Triq il-Palma, Ûabbar.

Kompetizzjoni Centro Casalinga Ìemma’ s-sitt kupuni u ibg˙athom f’daqqa lil KullÓadd, Kompetizzjoni Centro Casalinga, Çentru Nazzjonali Laburista, Triq Mile End, il-Óamrun.

Isem.......................................................................................................................................

Indirizz................................................................................................................................... ................................................................................................................................................ I.D. Card................................................ Tel. .......................................................................

Ir-rebbie˙a tal-juicer hija MARY COLVIN Flat 1, 3, Sisters Flats, Triq Antonio Sciortino Msida, MSD 1305.

21.07.2013

AvviΩi

PROPRJETÀ

79243700

FURJANA: Townhouse qieg˙da f’kantuniera, fiha Ωew©t ikmamar tas-sodda, kçina, kamra talikel, spare toilet, kamra talbanju u salott, kamra tal-˙asil fuq il-bejt u bil-bejt kollu. Fiha wkoll kantina bil-bir. Prezz €116,500 (Lm50,000) bla çens. Çempel fuq 79998477 jew

ÓAL TARXIEN: Blokka kbira ta’ 120 pied tul, li tikkonsisti f’garaxxijiet semi-basement, maisonette, Ωew© appartamenti u penthouse. Bil-komun u l-lift lesti minn kollox. Ta’ min wie˙ed jarahom g˙ax mibnija kbar. Çempel sabiex tikseb aktar dettalji fuq 9982 6927.

SIÌÌIEWI: Masionette isfel bieb g˙alih. Jikkonsisti f’intrata, salott, kamra tal-banju, bit˙a interna, main bedroom, spare bedroom, kçina combined, terazzin, bit˙a, ©nien u Ωew© kmamar o˙ra. Çempel fuq 99440884

AFFARIJIET GÓALL-BEJGÓ TANAYA’S Dev Ltd: G˙aΩla kbira ta’ appartamenti f’kull Ωona ta’ Malta. Jinbieg˙u ming˙ajr depoΩitu u n˙allsulek il-kuntratt. Offerta speçjali. Çempel g˙al aktar dettalji fuq 99924999. Ming˙ajr a©enti jekk jog˙©bok. ÛABBAR; Maisonette isfel sabi˙, bieb g˙alih, bla çens, blg˙amara, 3 kmamar tas-sodda, main bl- ensuite, living/dining kçina kbira bl-appliances talistainless steel, kamra tal-banju, box room/kamra tal-˙asil u bit˙a kollox modern u kollox viçin. Talba €115,000 biex jinbieg˙ malajr. Çempel lis-sid 77 07 49 46 PROPRJETÀ GÓALL-KIRI

ÓAL TARXIEN: Garage b’15 pied bi 23 pied. Jista’ jintuΩa kemm b˙ala ma˙Ωen jew uffiççju. Ideali wkoll g˙al xi ˙anut tas-sbu˙ija. Çempel fuq 79278808 jew 21826034.

KIRI TAL-BAR ÇENTRU LABURISTA FGURA Il-Kumitat Laburista tal-Fgura jixtieq javΩa li qieg˙ed jilqa’ offerti g˙all-kiri tal-bar taçÇentru. Kull min huwa ntrassat jista ji©bor ilformoli tal-offerta u l-kundizzjonijiet ming˙and is-Segretarju. L-offerti jag˙lqu nhar it-Tnejn 29 ta’Lulju fis 7.00pm Il-Kumitat jirriserva d-dritt li jirrifjuta l-aktar offerta vanta©©juΩa

tal-ikel apparti u salott combined. Fiha bit˙a bil-pool u BBQ area. Lesta minn kollox biex tinkera - www.saviourborgqronfli.com. Çempel sabiex tikseb aktar dettalji fuq 79440012 jew 99456051

ÓAL TARXIEN: Óanut Class 4 tajjeb g˙al kull tip ta’ negozju (g˙andu l-liçenzja tal-kummerç). Fih dawl, ilma u madum ta’ kwalità. €7 kuljum. Çempel fuq 99824167.

MARSASKALA: Óanut ©did class 4 g˙all-kiri bla rigal. Fih dawl, ilma, sink u toilet u g˙andu parapet. €10 kuljum. Çempel g˙al aktar informazzjoni fuq 79290706

SAN LAWRENZ GÓAWDEX: Townhouse b’7 kmamar tassodda, b’7 kmamar tal-banju kollha ensuite, Kçina, kamra

Geyser ta’ 50 litru €90. Televixin Grundig, daqs 14 -il pulzier prezz ta’ €85. It-tnejn f’kundizzjoni tajba. Datsun tal1969 f’kundizzjoni tajba ˙afna. Çempel 79278808 jew 21826034

Karozza Vauxhall Viva 4 door bil-liçenzja m˙allsa sal-a˙˙ar tas-sena. Mutur Honda Road Bike S110 f’kundizzjoni tajba. Prezz negozzjabli. Çempel fuq 99403854 jew 79447371

Inbieg˙u kull tip ta’ arlo©©i. Selezz joni kbira ta’ arlo©©i talidejn Casio u Citizen, kemm di©itali, jew ana logs, varjetà kbira ta’ alarm clo cks , kemm Citizen, Seiko ‘Du gena’ talmarka Pierre Car din. Var jetà sabi˙a ta’ cuckoos li ja˙d mu kemm bil-˙abel u bil-batterija, prezzijiet tajbin. Nag˙mlu wkoll tiswijiet t’arlo©©i tal-idejn u kif ukoll tal-˙ajt u Grandfather Clocks. Nag˙mlu wkoll testing bil-pressure test machine, sistema ta’ testing g˙al kull tip t’ar lo© ©i biex jintuΩaw g˙allilma (vacuum test u pressurised test) waqt li qieg˙ed tistenna g˙alih. Tis wi ja bil-ga ran zija 110 Triq il-Kungress Ewkaristiku, Mosta. Çempel g˙al aktar informazzjoni fuq 21417235 jew 9982 5389.

Injam lest bi prezzijiet ir˙as. Kull tip ta’ chipboard, MDFs, fuljetti ta’ chipboard, melamine, u aktar (varnishes tal-hardener u komuni) u finishing talundercoat. Solid oak , ˙xuna varjata. Çempel g˙al aktar informazzjoni 99446951.

Kamra tas-sodda doppja talfibre board, b’mirja mmulati u aççessorji addattati. Kulur griΩa. Ideali g˙al ©o kamra 12-il pied bi 12-il pied. Kundizzjoni perfetta u kienet miΩmuma tajjeb. Prezz negozjabbli. Çempel fuq 9924 2681. Kamra tal-ikel, fridge freezer, washing machine, main bedroom, salott komplut, vetrina tal-injam, senduq u mejda tattelefon. Kollha f’kundizzjoni tajba u jinbieg˙u bi prezz ra©jonevoli. Çempel fuq 9947 2005 jew 99386077

Libsa tal-g˙arusa milbusa darba riçenti - €150. Libsa t’omm lg˙arusa sewda bil-gold - €50. Erbg˙a si©©ijiet tal-fjura antiki €30. Erbg˙a si©©ijiet - €15. Numru ta’ rails ©odda talpurtieri - €4 il-wa˙da. Ting˙ata komodina tas-salib ta’ Malta b’xejn (trid it-tiswija). Çempel fuq 79062928

Salotti ta’ kull stil bi prezzijiet moderati, tpartit aççettat. Ikollna wkoll salotti second hand . Çempel 21 374823 jew inkella 99824139. Sander, kalibratur, Ωew© piedi wisa’, kundizzjoni mill-aqwa. Çineg grit

60 u 120 biex imorru mag˙ha. Çempel g˙al aktar informazzjoni fuq 7961 7945.

Wallunit ta’ 12-il pied fi tliet biççiet ta’ 4 piedi l-wa˙da talkewba. Tajba b˙ala librerija. Çempel sabiex tikseb aktar informazzjoni fuq 21486 683. Washing machine twin tab tadditta ‘Binateh’ uΩata tlett darbiet biss. Çempel g˙al aktar dettalji fuq 21651274 jew 79650396. Pjanu fuq il-˙adid, g˙andu bΩonn tuning, €500. Çempel g˙al aktar dettalji fuq 27634001 jew 9811 3588 KAROZZI

FORD FIESTA f’kundizzjoni mhux ˙aΩina. Ideali g˙al ispare parts €325. Çempel g˙al aktar dettalji fuq 9947 3229 - 7722 7723

AGR AUTO JAPANESE PARTS GÓALL-KAROZZI Inbieg˙u kull tip ta’ parts ta’ karozzi ÌappuniΩi u Koreani, fosthom Kia, Toyota, Isuzu, Daewoo, Mitsubishi, Honda, Subaru. Huma wkoll importaturi ta’ Ωjut u air filters, shock absorbers, brake pads, clutches eçç. Parts ©enwini. Çempel g˙al aktar informazzjoni fuq: 21 446839 jew 9947 4505. Fax: 21470295. Email - alex@agrautoparts.com

PARTS TAL-KAROZZI Toyota, Honda, Daihatsu, Fun Cargo, Toyota Corsa, Glanza, Starlet, Integra, Civic, Terios, Tercell, Pajero JR, Pajero 2-8, Micra 2001, Polo 1994, Discovery 3 2005, Opel Corsa 2002, Freelander u ˙afna parts o˙ra. Triangle Truck tyres ©odda. Irrikorri g˙and Salvu Cassar G˙awdex. Çempel fuq 21 556674, 9947 5746 jew 9928 8699.

TAGÓLIM Korsijiet f’livell Ordinarju f’diversi su©©etti b˙all-Matematika, IngliΩ, Malti, FrançiΩ, FiΩika u o˙rajn. Noffru wkoll korsijiet talECDL prezz €35 kull module. Noffru wkoll korsijiet baΩiçi filkompjuter €50. Çempel g˙al aktar dettalji fuq 21 662241 jew 7766 2241 jew Ωur is-sit elettroniku www.tudorinstitute.com

SERVIZZI WP Ltd Joffri bejg˙ ©did lill kuntratturi u suppliers ta’ waterproofing membrane u liquid membrane bi prezzijiet ir˙as ˙afna u prodott tajjeb. Joffru wkoll xog˙ol ta’ membrane g˙al fuq il-bjut. Çemplu fuq 99445527 jew 79812784. Email williamm@go.net.mt

Care and Cure group ltd. Infermiera m˙arr©a, caring assistants, nannies, nies n˙arr©a biex iΩommu kumpanija, g˙ajnunafid-djar u night sitters. Servizz ta’ 24 sieg˙a. g˙andna wkoll g˙all-kiri wheel chairs, hoists, commocks, walking frames u hospital beds. Çempel fuq 21376946 jew 99470178

21.07.2013

AvviΩi

DAR GÓALL-ANZJANI Villa Robinich. Dar g˙allanzjani b’atmosfera familjari fil-Fgura. Noffru kull g˙ajnuna lill-anzjani u dak kollu li jkollhom bΩonn b’dedikazzjoni kbira minn carers professjonali. Ikel jissajjar mill-kçina tag˙na stess u skont il-bΩonn ta’ kull individwu. Çempel sabiex ting˙ata aktar informazzjoni fuq 21 666142 jew 79 666142 jew ibg˙at email fuq robinich@go.net.mt

suna. Naç çettaw respite u bed ridden. Çempel sabiex ting˙ata aktar dettalji fuq dawn in-numri: 21454908, 21454858 jew 7945 4908.

G & G GENERAL CONTRACTORS Electrical - Plumbing - House Painting - Welding Aluminium Works. Çempel fuq 79996810 jew 99273278.

RESTAWR FUQ APERTURI KISI TIBJID U TIKÓIL

DIVERTIMENT Nigret Night Club & Restaurant, 11 Labour Ave, Rabat. Nipprovdu g˙al kull tip ta’ funzjoni b˙al coffee mornings, high teas, lunches, dinner dances, hens u bachelors parties . D i v e r t i m e n t live kull nhar ta’ Ìimg˙a ma’ Freddie Portelli u DJ Nando. Is-Sibt line dancing, country music u kull tip ta’ muΩika mis-snin sittin ma’ DJ Frans Grech. Tista’ tag˙Ωel minn à la carte menu , pasta, pizza, grills u light snacks . Çempel biex tiriserva post fuq 21454858, 21454908 jew 7945 4908.

DAR GÓALL-ANZJANI

Medina Home for The Elderly , 106 Labour Ave, irRabat. Dar g˙all-anzjani mg˙ammra bil-ku mditajiet kollha. Staff ikkwalifikat. Nur ses u care wor kers 24 sieg˙a. Prez zi jiet ra©onevoli li jibdew minn €23 kull per-

cymbals, percussion, pjanijiet di©itali, baby grand pianos, sound mixers u sound cards. Apparat ta’ DJ, sound systems, kitarri klassiçi u akustiçi, bass guitars , strumenti tar-ram, wood winds, vjolini, spare parts u aççessorji o˙ra. G˙andna ssib wkoll kotba tal-muΩika tat-tag˙lim. Mur Music Link, 262, Fleur-de-Lys Rd. B’kara. Çempel fuq 21 482 796.

Jason Gatt g˙al kull xog˙ol ta’ tibjid u tik˙il, kisi normali, fuq il-fil, fuq xog˙ol antik u bil-pont, kisi bil-©ibs u graffiato. Kiri ta’ cherry picker (tower ladder). Çempel fuq 9945 4235 jew 21 805 811.

INVESTIGAZZJONI PRIVATA Ûwi©ijiet, g˙erusija u relazzjonijiet o˙ra. DNA testijiet forensiçi, tfal ma˙tufa minn Malta, kaΩijiet çivili, kaΩijiet o˙ra fil-qorti. Problemi ta’ kumpanniji jew negozju. Nag˙tu xhieda fil-Qorti. Na˙dmu f’Malta u kif ukoll barra. Çempel fuq 7959 0000 jew www.privateinvestigation-malta.com

MUSIC LINK Issibilna kull tip ta’ strumenti muΩikali, fosthom drums kemm akustiçi u elettriçi,

Kupun AvviΩi Klassifikati

Nag˙mel xog˙ol fuq twieqi, bibien u gallariji, tqaxxir, zebg˙a u dak kollu li jkun hemm bΩonn. Çempel g˙al aktar informazzjoni fuq 777057 77.

TBATTIL TA’ FOSOS G˙al tbattil ta’ fosos u bjar, tindif u spezzjonijiet ta’ pajpijiet tad-drena©© permezz ta’ çertu cameras, tindif ta’ kanali tax-xita u kif ukoll tbattil u tindif ta’ grease traps çempel fuq 21 651029, 0042 1954 jew inkella fuq 9949 9714.

TAGÓLIM TAS-SEWQAN Tewmi Group noffru servizz ta’ tag˙lim ta’ karozzi, muturi u mini buses. Kif ukoll kiri ta’ karozzi u taxi service. Prezzijiet jibdew minn €10. Çempel sabiex tikseb aktar informazzjoni fuq 9942 2422. jew ibg˙at email fuq www.tewmi.com

PERSONALI Tfajla ta’ 28 sena, twila, eleganti, ma tpejjipx, ta˙dem u ©a g˙andha dar Ωg˙ira tag˙ha. Tixtieq tiltaqa’ ma ra©el bejn 37 jew 41 sena, preferibbilment minn Malta jew G˙awdex biss. Ibg˙at messa©© jew çempel sabiex tikseb aktar informazzjoni fuq 99397507

WATERPROOF MEMBRANE WP Ltd ta’ Triq ix-Xitwa, Qormi, jispeçjalizzaw fuq xog˙ol ta’ waterproof membra ne , damp proofing u rub be rised paint . 25 sena esperjenza. Stimi b’xejn u prezz moderat. Çempel 21488972, 21438326, 9944 5527 jew 99493840. jew id˙ol fis-sit www.wpMalta.com

bibien, twieqi, insect screens eçç. Nag˙mlu wkoll xog˙ol ta’ tiswijiet. Çempel g˙al aktar informazzjoni fuq 2189 8999 jew 9946 5666.

XOGÓOL TA’ ALUMINIUM G˙al kull xog˙ol ta’ aluminium shutters, g˙ad-djar jew garaxxijiet. Nag˙mlu bibien g˙all-˙wienet, aperturi, roller shutters, g˙at-twieqi u bibien, roller u ceiling systems. Issibilna bibien li jifil˙u n-nar, aluminium b’thermal insulation biex tnaqqas is-s˙ana fis-sajf u lkes˙a fix-xitwa, u ma jag˙mlux condensation. Stimi b’xejn. Horvin Ltd., A42 Industrial Estate, il-Marsa. Çempel fuq 21 226320, 21 227196 jew 9989 1800. email: horvin@waldonet.net.mt jew www.horvin.eu

XOGÓOL TA’ KISI U TIBJID

WATERPROOFING U MEMBRANE Il-bejt tieg˙ek jag˙mel lilma? Ghandek problema ta’ moffa? Kenda Ltd issolvilek il-problema. Nispeçjalizzaw fuq xog˙ol ta’ waterproofing u membrane b’10 snin garanzija. Xog˙ol professjonali bl-aqwa materjal ISO pool. G˙al stima bla obbligu çemplu 79729967 jew Ωur issit www.kendawaterproofing.com

XOGÓOL TA’ ALUMINIUM

Aktar minn sitt snin esperjenza f’kull tip ta’ tik˙il. G˙al xog˙ol professjonali çempelg˙al aktar informazzjoni fuq 9958 6149 u tista’ titlob stima b’xejn.

XOGÓOL TAL-ÌEBEL Varjetà ta’ ˙wat, ˙oroΩ, kanali tal-ilma, çangatura qadima jew ©dida, kantun qadim, lavur ta’ kull tip. Çempel lil Jason biex tikseb aktar informazzjoni fuq 21 432352 jew 9947 7167.

Vin Aluminium, jag˙mlu

- €3.50

- €14

- €30

- €56

- €93

IKTEB L-AVVIÛ F’DAN L-ISPAZJU

ÓLAS B’CHEQUE JEW CASH LIL: Sound Vision Print Ltd,

ISEM, KUNJOM u INDIRIZZ

KullÓadd, AvviΩi Klassifikati, Çentru Nazzjonali Laburista, Triq Milend, il-Óamrun. ÓMR 1717

21.07.2013

Almanakk

Ritratt mill-antik IT-TEMP GÓAL-LUM

It-Tnejn

It-Tlieta

L-Erbg˙a

TWISSIJIET: Xejn L-OGÓLA TEMPERATURA: 32 °c L-INQAS TEMPERATURA: 23 °c UV INDEX: 9 TEMP: Ftit jew wisq imsa˙˙ab u lokalment xi ftit imçajpar g˙all-ewwel li jsir il-biçça l-kbira sabi˙

32°C

30°C

32°C

22°C

23°C

VIÛIBBILTÀ: Tajba lokalment xi ftit imçajpar g˙all-ewwel li jsir il-biçça l-kbira sabi˙

Il-Ìimg˙a

Il-Óamis

Is-Sibt

RIÓ: Óafif min-Nofsinhar g˙ax-Xlokk, lokalment g˙al moderat f’xi waqtiet, li jdur mil-Lvant g˙all-Grigal BAÓAR: Óafif li jsir lokalment ˙afif g˙al moderat IMBATT: ftit li xejn li jsir lokalment baxx min-Nofsinhar ixxlokk

31°C

32°C

33°C

24°C

26°C

Triq Rudolfu Tas-Sliema fis-snin 20.

TEMPERATURA TAL-BAÓAR: 26°c

SpiΩeriji li jift˙u llum il-Óadd BBQ Night mill-Kumitat Lokali Laburista tal-Mellie˙a

Empire Pharmacy, 77, Triq it-Teatru l-Antik, Il-Belt Valletta National Pharmacy, 17, Triq Santa Marija, il-Óamrun Lantern Pharmacy, Misra˙ il-Kebbies, Santa Venera The Local Dispensary, Triq Kan. K. Pirotta, Birkirkara St. Anthony Pharmacy, 56, Triq San ÌuΩepp, Tal-Pietà J.V.’s Pharmacy, Wied is-Swieqi, is-Swieqi The Economical Dispensary, 86/87, Triq Sir Adrian Dingli, Tas-Sliema Iklin Pharmacy, Triq Geronimo abos, l-Iklin St. Mary Pharmacy, 14, Pjazza Rotunda, il-Mosta El Medina Chemist, Triq il-Maskli, il-Qawra Sonren Pharmacy, Triq iΩ-Ûejtun, Óal Tarxien Victory Pharmacy, 32, Triq il-Vitorja, l-Isla Polymer, Triq ix-Xag˙jra, ÓaΩ-Ûabbar St. Catherine Pharmacy, Plot 3, Triq il-Qadi, iΩ-Ûejtun Central Pharmacy, 6, Triq San ÌuΩepp, Óal Luqa Tal-Grazzja Pharmacy, Triq Fran©isk Farrugia, ÓaΩ-Ûebbu© Ba˙rija Pharmacy, Triq Raddet ir-Roti k/m Triq l-Iskola, il-Ba˙rija

Ser isir BBQ night ˙dejn il-pool tar-Riu Seabank Hotel, lG˙adira, Mellie˙a nhar is-Sibt 27 ta’ Lulju mit-8.00 ta’ filg˙axija ‘il quddiem. Biljetti bil-prezz ta’ 20 ewro jistg˙u jinkisbu mill-membri tal-kumitat taç-Çentru Laburista tal-Mellie˙a. A˙seb kmieni g˙ax il-postijiet huma limitati.

Attività b’risq il-Multiple Sclerosis Society Sejra ssir attività ta’ fundraising b’risq il-Multiple Sclerosis Society, nhar il-Ìimg˙a 24 ta’ Lulju fis-7.30pm, barbecue filMalibù Restaurant, il-Qawra. Prezz li jinkludi d-drinks u linbid: €15 g˙all-kbar u €6 g˙al tfal bejn il-5 u 10 snin.

Quddiesa mis-Santwarju Ta’ Pinu fuq TVM2

G˙awdex

G˙all-benefiççju tal-morda u ta’ dawk li jduru bihom, kull nhar ta’ Sibt TVM2 ser ixandar live l-Quddiesa tas-6.30pm mis-Santwarju Nazzjonali tal-Madonna Ta’ Pinu. Dan isservizz beda mill-biera˙ 20 ta’ Lulju.

Abela Pharmacy, 42, Triq G.P.F. Agius De Soldanis, Victoria G˙awdex Pisani Pharmacy, Bini Ìdid, Triq Sannat, is-Sannat G˙awdex

Lottu

14 33 52 04 75

82 05 16

Super 5

BBQ u Beach Pary mis-Sezzjoni Ûg˙aΩag˙ Madonna talÌilju, Mqabba Is-Sezzjoni Ûg˙aΩag˙ fi ˙dan is-Soçjetà Muzikali Madonna talÌilju tal-Imqabba ser torganizza Barbecue & Beach Party ©ewwa Little Armier, nhar is-Sibt 10 t’Awwissu mill-5.00pm ‘il quddiem. Ing˙aqad mag˙na g˙al-lejl fl-aqwa atmosfera sajfija fejn id-divertiment muΩikali mill-aqwa mhux ser jonqos. Ser ji©i servut varjetà t’ikel imsajjar Barbecue. Din l-attività hija miftu˙a g˙al kul˙add. Ser ikun hemm transport provdut li jitlaq mill-Pjazza tal-Imqabba. Bookings isiru fuq 79947060 u aktar informazzjoni tinkiseb fuq is-sit elettroniku tas-Soçjetà MuΩikali Madonna tal-Ìilju: www.talgilju.com.

Din il-Ìimg˙a mill-Istorja

Festa San Ìakbu

24.07.1895 - Twieled il-Professur Pietru Pawl Saydon. StudjuΩ Bibbliku li kien qaleb il-Bibbja g˙all-Malti.

23.07.1999 – Mohammed Ben Al-Hassan inkurunat Re Mohammed VI tal-Marokk wara l-mewt ta’ missieru r-Re Hassan

Il-Festa tal-Appostlu San Ìakbu, se ti©i ççelebrata nhar iljum tal-festa tieg˙u, il-Óamis 25 ta’ Lulju, fil-knisja ddedikata lilu fi Triq il-Merkanti fuq nett, (kantuniera ma’ Triq Melita, quddiem l-Uffiççju Missjunarju) fil-belt Valletta. Fr Victor Paul, Karmelitan se jqaddes Quddiesa f’nofsinhar, bil-kant tal-kor tat-tfal immexxi minn Ms Josephine Ebejer Grech u akkumpanjati fuq l-orgni misSur Albert Garzia. Il-publiku huwa mistieden biex jie˙u sehem mag˙na f’din il-festa.

21.07.2013

Sports

ÇikliÛMu

il-kaMpjonat nazzjonali tat-tiMe trial Illum g˙andu jsir it-tielet u la˙˙ar rawnd tal-Kampjonat Nazzjonali tat-Time Trials taççiklizmu. Etienne Bonello tatTim tal-Óodor resaq eqreb li jΩomm it-titlu ta’ champion tatTime Trials wara li reba˙ ittime trial tat-tieni rawnd talKampjonat Nazzjonali tat-Time Trials li sar fl-Imrie˙el aktar kmieni dan ix-xahar. It-tellieqa saret f’jum, li tista’ tg˙id kien bla ri˙ xejn, fuq distanza ta’ 24 kilometru fi tmien laps fil-bypass tal-Imrie˙el. Kien hemm antiçipazzjoni kbira g˙al din it-tellieqa peress li fl-ewwel rawnd fil-bypass ta’ ÓaΩ-Ûebbu© Etienne Bezzina g˙eleb bi tliet sekondi biss lil Steve Sciberras tal-Mosta AF Sign Studio. G˙alhekk fl-Imrie˙el appena ç-ciklisti bdew ˙er©in b’intervalli ta’ minuta bejniethom, lattenzjoni kienet fuq il-protagonisti, Sciberras, Bonello u Jason Vella wkoll tat-tim tal˙odor. Bonello rnexxielu jirre©istra l-a˙jar ˙in ta’ 35.32 u fit-tieni post kien hemm sorpriΩa meta da˙al Joseph Bonello tat-tim tal-˙odor b’dif-

ferenza ta’ 14-il sekonda mirrebbie˙. Sciberras li kien l-aktar mistenni li jiççalengja lill-Etienne Bonello da˙al biss fit-tielet post, bi 42 sekonda inqas mirrebbie˙. Marie Claire Aquilina tat-tim tal-˙odor reb˙et fil-kategorija tan-nisa, b’Michelle Vella Wood ta’ B’Kara St Joseph u Danica Bonello Spiteri tat-Tim tal-Óodor warajha f’dik l-ordni. Ir-riΩultati fil-kategoriji l-o˙ra kienu dawn: Ûg˙aΩag˙ – rebbie˙ - Reuben Sciberras talMosta, Fuq l-40 sena – rebbie˙ Kevin Muscat ta’ Qormi, t-tieni Mark Schembri tal-Mosta u ttielet Brian Moyer tal-Mosta; Fuq il-50 sena – rebbie˙ Joe Mallia ta’ Qormi, t-tieni Emanuel Bezzina tal-Mosta; Fuq is-60 sena – l-ewwel George Abela ta’ Qormi, t-tieni Anthony Borg ta’ Qormi u ttielet Emanuel Camilleri talMosta; Ta˙t il-15-il sena subien, l-ewwel Mark Farrugia talMosta, t-tieni Sean Galea talÓodor u Andrea Lucia talMosta t-tielet; Ta˙t il-15-il sena bniet, l-ewwel Martina Pizzuto,

Mizzi jkoMpli juri titjib

Jacques Mizzi, ilu juri prospetti tajbin ferm fil-karriera tieg˙u b˙ala sewwieq. Dan iΩ-Ωg˙aΩug˙ se jikkompeti kontra 24 sewwieq minn madwar l-Ewropa fir-Road Safety Training Centre f’Teesdorf, Vjenna l-Awstrija. Bejn illum u nhar l-Erbg˙a huwa se jkun jikkompeti u jipprova jikkwalifika g˙attitlu tas-Sewwieq Ωag˙Ωug˙ tal-2013 organizzati millFederazzjoni Internazzjonali tal-AwtomobiliΩmu. Il-Federazzjoni lokali nnominatu g ˙al dawn ittlielaq li huma wie˙ed minn

5 ta’ kwalifikazzjoni minn madwar id-dinja. Din innominazzjoni kellha ssir laktar min˙abba li hawn Malta g˙ad m’g˙anhiex çirkwit g˙at-tlielaq u g˙alhekk ma jistg˙ux isiru tlielaq g˙al dan l-g˙an. Biex intg˙aΩel g˙al dawn it-tlielaq, Mizzi kien assessjat fuq il-parteçipazzjoni tieg˙u u r-riΩultati li kiseb barra minn Malta u g˙alhekk dan fih innifsu huwa di©à unur g˙al dan iΩ-Ωag˙Ωug˙. Filfatt s’issa huwa l-ewwel sewwieq Malti li la˙aq dan illivell bbaΩat fuq il-wirjiet tieg˙u. Is-selezzjoni Ewropeja tkun immexxija mill-FIA. Ilmani©er akkademiku tal-FIA, Alex Wurz, li kien sewwieq tal-Formula One kien f’Malta aktar kmieni din is-sena b˙ala mistieden tal-MMF. Wurz, flimkien ma’ Robert Reid se jkunu s-supervisors ta’ dawn it-tlielaq u se ji©©udikaw fuq fitness, sewqan, teknika, teamwork u psikolo©ija. Reid qal li dan l-avveniment ta’ selezzjoni huwa fih innifsu qisu Mini-Academy, u g˙al Jacques Mizzi din tkun okkazjoni eççellenti ta’ esperjenza li tg˙inu fil-karriera tat-tlielaq tieg˙u anki jekk eventwalment ma jkunx mag˙Ωul biex ikompli l-program ta’ ta˙ri© tal-FIA.

It-tieni Time Trial g˙al Etienne Bonello t-tieni Moica Cutajar u t-tielet Erica Spiteri Bailey, kollha talMosta; Ta˙t it-12-il sena Subien, l-ewwel James Galea

tal-Mosta, t-tieni Sean Enriquez tal-Mosta u t-tielet Justin Magri tal-Agones u Ta˙t-it-12-il sena Bniet, l-ewwel Danica Galea

21.07.2013

Sports

Il-FUTBOl TAN-NISA: TABÙ lI

Matul din il-©img˙a MELVIC ZAMMIT tkellem ma’ DORIANNE THEUMA, Ωag˙Ωug˙a ferrie˙a ta’ 29 sena. Bdiet tilg˙ab il-futbol sbatax-il sena ilu, ji©ifieri fl-età ta’ tnax-il sena. Il-poΩizzjoni li t˙ossha l-aktar komda li tilg˙ab fiha: midfielder çentrali. Matul dan l-ista©un, mat-tim ta’ Mosta, skurjat xejn inqas 29 gowl. Spiççat fit-tieni post tal-klassifika tal-aqwa skorers. Lag˙bet 49 partita mat-tim nazzjonali Malti u skurjat 15-il gowl Dan l-ista©un kien wie˙ed poΩittiv g˙al Theuma, tant li reb˙et l-MFA BEST PLAYER AWARD tat-tfajliet. “Dan l-unur ifisser ˙afna g˙alija g˙ax huwa frott tas-sagrifççju li nag˙mel matul is-sena kollha. Huwa dejjem ta’ sodisfazzjon li tirba˙ dawn it-tip ta’ unuri g˙ax i˙e©©uk t˙ares ’il quddiem b’aktar entuΩjaΩmu. L-aktar plejer favurit ta’ Theuma: “G˙alkemm inΩomm mal-Inter, l-iktar plejer li b˙alissa jaffaxxinani jilg˙ab huwa Pirlo”. L-aktar kowç li tammira huwa “Mourinho”.

M. Ma’ liema tim bdejt tilg˙ab il-futbol? T . Bdejt nilg˙ab mat-tim tal-Hibernians. Bdejt fl-ista©un 1995/1996. Fl-ista©un 2009/2010, ing˙aqqadt mal-Mosta.

M. Kont tilg˙ab sport differenti qabel ma ffukajt fuq il-futbol? T. L-iskola kont nilg˙ab ˙afna tipi ta’ sports, però dejjem enfasizzajt u tajt importanza l-log˙ba tal-futbol.

M. Kif tiddeskrivi l-perçezzjoni tal-Maltin dwar il-futbol femminili? T. Fejn qabel rari kont tisma’ nies jitkellmu fil-pozittiv fuq ilfutboll tat-tfajliet g˙ax g˙alihom kien g˙adu tabù li tifla tilg˙ab il-futbol, illum il-©urnata, grazzi wkoll g˙all-media li Ωiedet l-interess tag˙ha, sirt issib nies li juru interess, isegwu u japprezzaw is-sagrifiççji li jag˙mlu n-nisa li jilg˙abu l-futbol. Fl-a˙˙ar mill-a˙˙ar dawn jilag˙bu g˙ax veru j˙obbu lloghba g˙ax ˙add qatt ma t˙allas.

M. X’kienu l-isba˙ mumenti fil-karriera tieg˙ek mat-timijiet lokali li lg˙abt mag˙hom? T. Na˙seb li l-isba˙ mumenti kienu meta rba˙t il-league malMosta fis-sena 2010/11. Dan kien lewwel unur li qatt reb˙u b˙ala klabb minn kemm kienu ilhom jilg˙abu. Mument ie˙or sabi˙ kien meta fl-a˙˙ar sta©un irba˙na nknock out.

M. X’kienet ir-reazzjoni ta’ madwarek meta g˙aΩilt dan l-isports? T. G˙all-bidu ma tantx ˙adu pjaçir g˙ax g˙alihom il-futbol kien talir©iel. Sfortunatament ta’ tlettax-il sena kelli injury serja u iktar u iktar ma ridunix nibqa’ nilg˙ab. Però iktar kemm g˙adda Ω-Ωmien, irrealizzaw kemm il-futbol kont nie˙du b’serjetà u kien jag˙tini sodisfazzjon u qatg˙u qalbhom li jwaqqfuni milli nkompli nilg˙ab. Dorianne Theuma – l-MFA Best Player Award tat-tfajliet

21.07.2013

Sports

Ritratt: Paul Zammit Cutajar

JINSAB Fl-GÓABEX TIEGÓU

Theuma, determinanti fl-azzjoni (Malta –Latvija 2-0)

M. Kif jirnexxielek tla˙˙aq mat-ta˙ri©, log˙ob u l-˙ajja ta’ kuljum? T. Jien na˙dem b˙ala Office Administrator ma’ kumpaNnija tal-yachting. Mhux façli tla˙˙aq ma’ kollox. Wara tmien sig˙at xog˙ol, nibqa’ sejra g˙as-sessjoni ta’ ta˙ri©. Prattikament no˙ro© mid-dar fis-sebg˙a ta’ filg˙odu u nid˙ol lura g˙al xi l-g˙axra ta’ bil-lejl. Il-log˙ob tag˙na jsir matul ilgimg˙a u l-biçça l-kbira nibqa’ sejra g˙allog˙ob wara x-xog˙ol. Rigward il-log˙ob tan-nazzjonal, nie˙u leave min tieg˙i (prattikalment in˙alli l-leave g˙al-log˙ob biss), però nixtieq ng˙id li qatt ma sibt ostakli mill-employer tieg˙i u dejjem sibt appo©© kontinwu. A˙na li b˙ala tfajliet ma g˙andna qlieg˙ ta’ xejn, mhux façli tag˙mel dan is-sagrifççju u dan juri kemm it-tfajliet jag˙mlu l-affarijiet minn qalbhom.

M. X’inhuma l-pjanijet tieg˙ek g˙all-futur? T. Il-pjanijiet tieg˙i g˙all-futur huma li nkompli nilg˙ab il-futbol u wara nikkowçja. B˙alissa qed nikkowçja fl-akkademja talMFA u nie˙u ˙sieb it-tfajliet ta’ ta˙t it-13-il sena. Nixtieq ng˙id li hemm grupp ta’ 30 plejer fejn hemm livell tajjeb ˙afna u jekk ikomplu jie˙du l-affarijiet bis-serjetà, nemmen li jkollhom futur sabi˙. M. Il-messa©© tieg˙ek lill-©enituri li g˙andhom it-tfal tag˙hom bniet u li qed juru xxewqa biex jibdew jattendu s-sezzjonijiet ta’ ta˙ri©. T. Il-messa©© tieg˙i u li jekk it-tfal vera jixtiequ jilg˙abu l-futbol i˙alluhom. Illum il-futbol m’g˙adux tas-subien biss. Importanti wkoll li jibqg˙u jsegwuhom g˙ax is-sapport tal-©enituri huwa importanti ˙afna.

M. B˙ala plejer tat-tim nazzjonali Malti, liema huma dawk il-mumenti l-aktar memorabbli? T. L-ikbar mument ta’ sodisfazzjon mat-tim nazzjonali (u nahseb l-iktar fil-karriera tieg˙i) kien f’April ta’ din issena fejn g˙addejna g˙allkwalifiakazzjoni tat-Tazza tad-Dinja billi rba˙na lgrupp. Irnexxielna nirb˙u Ωew© log˙biet. F’partita minnhom irba˙na bl-iskor ta’ 6-0, u ©ejna wa˙da draw. Kien ta’ sodisfazzjon personali ukoll ghax f’dan it-turnew irnexxieli niskurja erba’ gowls s’issa u dan grazzi g˙all-kowç u plejers s˙abi li ˙dimna kemm fla˙na biex niksbu dan ir-riΩultat li g˙en iktar il-futbol tan-nisa jie˙u spinta ’l quddiem.

M. X’kienu l-mumenti ta’ diΩappunt ma’ timijiet lokali? T. Mumenti ta’ diΩappunt kbir kien din is-sena meta tlifna l-league fid-decider kontra Birkirkara. Il-partita tlifnieha fid-93 minuta. Barra minn hekk, g˙alkemm tajna wa˙da mill-a˙jar wirjiet tal-ista©un, din is-sena tlifna n-knock out bil-penalties.

M. Kif tiddeskrivi s-sitwazzjoni tal-futbol Malti b’mod ©enerali? T. Na˙seb li l–futbol Malti, rigward dak ta’ l-ir©iel, g˙addej mil-iktar mument diffiçli speçjalment fejn g˙andha x’taqsam il-korruzzjoni. Il-futbol tat-tfajliet g˙addej minn mument tajjeb ˙afna fejn in-numru ta’ tfajliet li jilg˙abu lfutbol Ωdied drastikament, grazzi wkoll g˙al dawk ilkowçis li qed jag˙mlu l-almu tag˙hom (u kultant volontarjament) biex i˙ajru lil dawn it-tfajliet jipprattikaw dan lisports. It-tim nazzjonali tat-tfajliet irnexxilu jikseb riΩultati poΩittivi fejn anke g˙all-ewwel darba fl-istorja irnexxielna nikkwalifikaw g˙all-kwalifikazzjoni tat-Tazza tad-Dinja.

IS-SEBA’ EdIzzJONI TAT-TAzzA TAd-dINJA TAT-TFAJlIET OrGANIzzATA MIll-FIFA.

M. X’ta˙seb li g˙andu jsir minna˙a tal-MFA biex il-futbol tannisa jie˙u spinta ’l quddiem? T. G˙alkemm na˙seb li matul dawn l-a˙˙ar snin l-MFA tat iktar importanza lill-futbol tannisa. nemmen li fadal xi jsir. L-MFA g˙andha tobbliga lillklabbs biex jg˙inu lit-timijiet tag˙hom iktar, kemm finanzjarjament u anke mil-lat amministrattiv.

RiΩultati fil-faΩi preliminarja: Albanija vs Malta Latvija vs Malta Malta vs Lussemburgu

1-1 0-2 6-0

Malta ser tkun qed tilg˙ab fi grupp 3 wara li kwalifikat flewwel poΩizzjoni mill-faΩi preliminarja: Danimarka IΩlanda Ûvizzera Serbja IΩrael Malta

21.07.2013

Sports

iR-Real MadRid l-aktaR klabb spORtiv li jiswa flus fid-dinja It-tim ta’ La Liga, ir-Real Madrid, g˙al ˙afna Ωmien tul is-seklu li g˙adda, dejjem kienu mal-©ganti tal-futbol Ewropew. Huma kaxkru 32 kampjonat domestiku u disa’ trofej tal-UEFA. Ir-Real Madrid issa jistg˙u jΩidu trofew ie˙or, dak talmagaΩin Forbes li ddikjarhom b˙ala l-aktar klabb sportiv fid-dinja li jiswa flus – 3.3 biljun dollaru Amerikan, biex g˙addew lill-Manchester United f’din il-klassifika. Ir-Real Madrid, li bis-suççessi tag˙hom attiraw superstilel matul l-a˙˙ar 20 sena b˙al Zinedine Zidane, Cristiano Ronaldo, Raul u David Beckham, issa g˙andhom log˙la d˙ul minn kull klabb sportiv ie˙or fid-dinja, kkalkulat g˙al 650 dollaru Amerikan matul l-ista©un 2011-12. Id-dhul tag˙hom fuq la˙˙ar tliet snin Ωdied bi 62 fil-mija u l-operat tag˙hom ta’ 134 miljun dollaru Amerikan huwa inqas biss mil-klabb Amerikan tal-NFL, id-Dallas Cowboys. Barra minn hekk din it-tendenza ta’ tkabbir, ma jidhirx li se tieqaf. Dan g˙aliex issena l-o˙ra Real Madrid kabbru l-ftehim tal-flokkijiet ma’ Adidas g˙al 42 miljun dollaru. Wie˙ed irid jg˙id ukoll li s-sajf li g˙adda iffirmaw lakbar kuntratt ta’ sponsorship mal-Emirates. Dan il-ftehim biex ipo©©i lEmirates tad-Dubai fuq ilflokkijiet tar-Real, jiswa $39 miljun fis-sena g˙al ˙ames snin u jibda l-ista©un li ©ej.

Ir-Real qed jippjanaw li jinvestu 320 miljun dollaru flistadju Santiago Bernabeu li meta jse˙˙ g˙andu jΩid idd˙ul mil-gates b’60 miljun dollaru fis-sena mill-2018. Issa waqt li Real huma laktar klabb sportiv sinjur fiddinja, s-sid tag˙hom, il-biljunarju Spanjol tal-bini, Florentino Perez li huwa lPresident tal-klabb, mhux mistenni li jΩid id-d˙ul tieg˙u personali minn dan liΩvilupp. It-93,000 membru, li j˙allsu $195 fis-sena, huma s-sidien proprji tal-klabb u li jie˙du ro˙s fuq biljetti u affarijiet o˙ra li jbieg˙ il-klabb. Ic-champions IngliΩi Manchester United li jinsabu ttieni f’din il-klassifika jiswew $3.17 biljun. Il-klabb ˙are© offerta ta’ stocks f’Awwissu li minn dakinhar g˙oliet bi 23 fil-mija. Waqt li l-partitarji tal-United fer˙u bl-20 kampjonat tal-Premier din issena, l-investituri huma eçitati bid-dhul li qed jikber mill-isponsorships. Ir-Red Devils, is-sena lo˙ra, iffirmaw ftehim ta’ seba’ snin ta’ $559 miljun ma’ Chevrolet g˙al sponsorship fuq flokkijiet. Kuntratt iehor intla˙aq f’April ma’ Aon fuq il-façilitjiet tat-ta˙ri© li se jda˙˙lilhom aktar minn $200 miljun fuq tmien snin. Ic-champions IngliΩi g˙andhom 32 sponsor uffiçjali filwaqt li l-Familja Glazer, li g˙andhom il-kontroll talUnited, g˙andhom ukoll ilklabb tal-NFL, Tampa Bay Buccaneers tal-Istati Uniti li

Formazzjoni ricenti tar-Real Madrid

qieg˙ed fit-28 post tal-klassifika tal-aktar klabbs sportivi tad-dinja u jiswew $1.03 biljun. Il-Glazers huma lunika familja li g˙andhom Ωew© klabbs fost l-ewwel 50 l-aktar sinjuri fid-dinja. Klabb ie˙or Spanjol li jie˙u sehem f’La Liga, ç-champions Barcelona jiswa $2.6 biljun barra l-fatt li huma g˙andhom d˙ul annwali ta’ $613 miljun. Barca uΩaw parti minn dawn il-flus biex dan is-sajf xtraw l-istilla dinjija talfutbol il-BraΩiljan Neymar g˙al $74 miljun. IΩ-Ωg˙aΩug˙ ta’ 21 sena

iffirma kuntratt mat-tim g˙al ˙ames snin. Il-Barcelona g˙andhom l-ikbar segwitu fid-dinja fuq is-social media minn klabb sportiv b’61 miljun fan fuq Facebook u Twitter. Dan huwa aktar mill-fans kollha f’daqqa talewwel 30 klabb sportiv talNFL. In-New York Yankees huma l-aktar klabb sportiv sinjur fl-Istati Uniti u jinsab fir-raba’ post fil-klassifika dinjija u jiswa $2.3 biljun. Huma kellhom dhul ta’ $330 miljun s-sena l-o˙ra mill-biljetti.

Il-MagaΩin Forbes ilu jivvaluta l-klabbs ewlenin sportivi mill-1998. Il-lista tal-ewwel 50 klabb hija bbaΩata fuq ilvaluri li jag˙mlu fuq l-NFL, lNHL, l-NBA, l-MlB, futbol, Nscar u l-Formula One fla˙˙ar sena. Kull klabb flewwel 50 fil-lista kollha jiswew medja ta’ $1.24 biljun. Dan g˙ola b’16% fuq issena ta’ qabel. B˙alissa hawn 33 klabb jiswa biljun dollaru kontra l-24 tas-sena l-o˙ra. Sentejn ilu ma kien hemm ebda klabb jiswa Ωew© biljun dollaru, meta issa hawn ˙amsa.

Xejn suÇÇessi fl-eYOf Il-biera˙ irritorna Malta l-kontin©ent li ha sehem fil-European Youth Olympic Festival. It-tliet atelti li ˙adu sehem Nichole Gatt fl-atletika, Katrina Sammut fit-tennis u Francesco Aufieri fil-judo, kollha kienu eliminati mal-ewwel wirjiet tag˙hom. Sammut kienet imtella’ bil-polza fl-ewwel log˙ba tag˙ha kontra s-seed numru wie˙ed tal-kompetizzjoni u sseed numru 16 fl-Ewropa, it-tfajla ta’ 15-il sena Galfi tal-Ungerija. Din kienet prova diffiçli wisq ghat-tennista Maltija li tilfet 6-1, 6-1 u sfat eliminata mal-ewwel dehra tag˙ha f’dawn il-log˙ob. Fl-atletika kellna tirrappreΩenta lil Malta lil Nicole Gatt fl-400 metru. Din it-tfajla fethet tajjeb ferm u sa nofs it-tellieqa kienet fl-ewwel post, madankollu sattmien spiççat il-˙ames b’˙in ta’ 58.43 sekondi, li kien 0.11 sekondi a˙jar minn dak li kienet g˙amlet ftit ©img˙at ilu filLog˙ob tal-COJI. Ta’ min jinnota li Nicole Gatt g˙amlet ˙in a˙jar minn sitt atleti mill-20 atleta li kien hemm fl-azzjoni. L-atleta l-ie˙or li ha sehem f’dawn il-log˙ob g˙al Malta kien il-judoka Francesco Aufieri filkategorija tal-81 kg. Huwa kellu b˙ala avversarju lit-Taljan Federico Rollo li ftit sab diffikultà biex jelimina r-rappreΩentant Malti.

21.07.2013

Sports

MotogP

ElEzzjoni gÓal PrEsidEnt tal-MFa

Ritratt: inewsmalta.com

il-Muturi F’laguna, sEca, darManin dEMajo kaliFornja, l-istati uniti kkonFErMat

Din il-©img˙a l-kampjonat tal-MotoGP se jsir f’Kalifornja l-Istati Uniti u min˙abba d-differenza tal-˙in ma stajniex nirrappurtaw kif intemmu l-a˙˙ar provi. Madankollu fil-provi ta’ qabel il-leader tal-klassifika tal-preΩent Marc Marquez kien l-aktar sewwieq veloçi. Ta’ min wie˙ed jg˙id li kemm Jorge Lorenzo kif ukoll Dani Pedrosa t-tnejn se jie˙du sehem f’dan il-MotoGP wara li ma kienux preΩenti fl-a˙˙ar avveniment min˙abba li kienu mwe©©a’.

il-kontinÌEnt tal-FisEc gÓand il-PriM Ministru F’kastilja

Il-Prim Ministru, Joseph Muscat, iltaqa’ f’Kastilja mal-atleti Ωg˙aΩag˙ li ˙adu sehem filLog˙ob tal-FISEC (International Sports Federation for Catholic Schools ) il-©img˙a l-o˙ra fl-Ungerija. F’dawn il-Log˙ob 14-il g˙awwiem reb˙u 11-il midalja tad-deheb, ˙amsa talfidda u ˙amsa tal-bronz. Wie˙ed u g˙oxrin atleta reb˙u midalja tad-deheb u o˙ra talfidda. Il-Prim Ministru fera˙ lill-atleti g˙as-suççess tag˙hom u qalilhom li issa l-isfida lkbira li jmiss hija l-Log˙ob tal-Commonwealth fl- iSkozja, s-sena d-die˙la.

Ir -r I Ûultat uffI Çj al I tal -el ezzj onI gÓall-PresIdenza tal-Mfa 2013-2016 84% - norman darmanin demajo 16% - Peter fenech Ebda sorpriΩa fl-elezzjoni talMalta Football Association hekk kif Norman Darmanin Demajo g˙eleb l-isfida talavukat Peter Fenech biex kien ikkonfermat mill-©did President tal-Malta Football Association. Kienu ele©ibbli g˙al vot 142 u minn dawn ivvotaw 140. Darmanin Demajo kiseb 117 -il vot u Peter Fenech 23. Fl-ewwel kummenti li ta Normanin Demajo sostna li “l-˙idma tieg˙i u ta’ s˙abi matul dawn l-a˙˙ar tliet snin kienet wa˙da sodisfaçenti. Dan is-suççess ©ie kkonfermat mill-familja tal-futbol Malti, fejn din g˙arfet il˙idma li wettaqna”. Huwa ddeskriva kif matul l-a˙˙ar tliet snin il-˙idma kienet iffukata fuq l-infrastruttura tal-klabbs. Darman-

in Demajo Ωied jg˙id li “issa l-˙idma tag˙na ser tkun iffukata fuq is-sostenibbiltà u l-iΩviluppi me˙tie©a li g˙andhom isiru biex ikunu jistg˙u jsa˙˙u l-pedamenti li bnejna flimkien”. Fl-g˙eluq tal-konferenza Norman Drmanin Demajo kkwota l-fraΩi li uΩa l-Papa Fran©isku f’wa˙da millomeliji tieg˙u: il-veru poter huwa dak li wie˙ed ikun ta’ servizz g˙all-˙addie˙or. Huwa sostna li “matul ittliet snin li ©ejjin ser nesprimu l-poter li tajtuna biex inservu; biex jien u s˙abi nkunu ta’ servizz g˙alikom. Ûied jg˙id ukoll li “l-poter li tajtuni ma jfisser xejn jekk mhux ser nisfruttah u nkompli nag˙mel il-©id”. G˙all-elezzjoni tat-tliet Viçi Presidenti, ©ew eletti Chris Bonett b’101 vot, Alex Manfrè b’ 86 vot u Ludovico Micallef b’75 vot. It-tliet kandidati l-o˙ra li ma rnexxilhomx jag˙mluha kienu Carmelo Bartolo li kiseb 59 vot, Donald Spiteri b’48 vot u Peter Busuttil b’7 voti. Carmelo Bartolo tilef postu wara li kien ilu aktar minn 20 sena fil-kariga ta’ Viçi President. Matul il-laqg˙a ©enerali annwali, saret ukoll elezzjoni g˙al Ωew© membri ordinarji tal-Kunsill EΩekuttiv fejn il-kandidati kienu Victor Cassar, Michael Cutajar, Joseph Farrugia u Charles Scerri. Victor Cassar u Michael Cutajjar ©ew eletti b’67 u 64 vot rispettivament. Intant, fil-laqg˙a ©enerali annwali ©iet approvata lmozzjoni sabiex ti©i revokata s-sospensjoni ta’ Julian Briffa. L-eks plejer ta’ Furjana, Sliema Wanderers u Mqabba kien we˙el sospensjoni g˙al g˙omru wara li nstab ˙ati ta’ ‘match-fixing’. Is-sospensjoni, minn g˙omor ©iet revokata g˙al sena wa˙da, wara li kkopera malinvestigaturi. G˙al din il-mozzjoni astjenew 14, 9 kienu kontra u 68 kienu favur.

21.07.2013

A˙barijiet

tIssoktA l-kwIstjonI tAl-IÛvIluPP f’tAl-MArÌA fIl-QAlA GÓAwDEX

Il-MEPA sE tErÌA’ tIsPEzzjonA s-sIt Waqt laqg˙a tal-Bord talMEPA li saret nhar il-Óamis, kompliet ti©i diskussa l-applikazzjoni g˙al Ωvilupp fiΩΩona mag˙rufa b˙ala l-Wied tal-Mar©a fil-Qala, G˙awdex. Parti mill-iΩvilupp se tkun qed tid˙ol ©o dan il-wied, li huwa barra miΩ-Ωona taliΩvilupp (ODZ). Skont studji li saru, jirriΩulta li dan liΩvilupp se jo˙loq problemi b’rabta mal-ilma li jg˙addi minn dan il-wied. Il-permess g˙al dan liΩvilupp ©ie rrifjutat, u liΩviluppattur qed jappella mid-deçiΩjoni. L-iΩviluppatur ppreΩenta pjanijiet ©odda fejn bidel lapplikazzjoni biex naqqas lammont ta’ binjiet minn ˙amsa g˙al tlieta. IΩda kif ikkonferma r-rapport tad-DPAR, partijiet minn dan il-bini xorta g˙adhom jaqg˙u barra miΩΩona tal-iΩvilupp, u g˙alhekk ir-rakkomandazzjoni hija li l-appell ma jintlaqax. Madankollu, peress li lbord tal-MEPA inbidel, ilbord il-©did skeda spezzjoni o˙ra tas-sit li mistennija ssir fl-24 ta’ Ottubru li ©ej. Il-Viçi Sindku tal-Qala Paul Buttigieg qal li l-Kunsill Lokali tal-Qala u anki diversi NGOs ilhom kontra dan liΩvilupp minn meta dan ©ie

Ritratt me˙ud minn Paul Buttigieg f’Marzu

propost g˙all-ewwel darba lura fl-2007. L-iΩvilupp kien jikkonsisti f’Ωew© partijiet; b’parti wa˙da mag˙mula minn Ωew© appartamenti u garaxx ta˙t l-art f’Ωona ODZ, u ttieni parti mag˙mula minn tliet idjar u numru ta’ garaxxijiet, li wkoll jaqg˙u

ta˙t il-kategorija ta’ ODZ. Buttigieg isostni li l-problemi b’rabta mal-ilma li se jin˙olqu b’dan l-iΩvilupp kienu kkonfermati kemm minn studji li saru minn kumpanniji privati, u anki mill-Awtorità Maltija g˙arRiΩorsi (l-MRA). L-ewwel ma ©ew ippreΩen-

waslet g˙all-istess konkluΩjonijiet tar-rapporti preçedenti minn kumpanniji privati. L-MRA qalet li l-iΩviluppi proposti huma mistennija jaffetwaw l-ilma tal-pjan li jg˙addi minn ©ol-Qawwi ta’ Fuq f’din iΩ-Ωona, kif ukoll fuq l-ilma li jg˙addi fil-wiçç mill-korsa tal-ilma f’dan ilwied, u li jibqa’ nieΩel g˙al ©ol-bjar li jintuΩaw millbdiewa. L-MRA qalet ukoll li jekk dan l-iΩvilupp jinbena fuq ilkorsa tal-ilma, jista’ jwassal g˙al g˙arg˙ar fl-istess Ωona. Finalment l-MRA ikkonkludiet li jekk jin˙are© permess g˙al dan l-iΩvilupp, ilMEPA tkun qed tid˙ol responsabbli g˙al talbiet ta’ kumpens li jistg˙u jsiru millbdiewa taΩ-Ωona li se jkunu qed jintlaqtu ˙aΩin minn dan l-iΩvilupp. IΩda Buttigieg jg˙id li waqt il-laqg˙a li saret din il2012 juri l-ilma g˙addej mill-wied ©img˙a, l-iΩviluppaturi lmentaw li ma kellhomx kopja tati kienu r-rapporti tal-pri- tar-rapport tal-MRA. Buttigieg jg˙id li jinsab vat li saru fl-2008, iΩda liΩviluppatur ma riedx jaççet- kuntent li l-MEPA se tilqa’ tahom g˙ax qal li kienu filmati tal-ilma g˙addej millΩbilançjati. Minn hawnhekk wied li ˙a huwa stess intla˙aq qbil bejn iΩ-Ωew© f’Marzu 2012. Isostni li l-ewwel rifjut talpartijiet biex minflok isir rapport mill-MRA, kif fil-fatt permess kien sar eΩatt wara li l-bord preçedenti kien sar fl-2009. Fir-rapport tag˙ha l-MRA intwera l-istess filmati.