Harga 23 ta' Settembru 2012 by Kullħadd Editor

www.kullhadd.com

IL-KAÛ TA’ ROSELANA

Mewt ta’ tarbija li qanqlet ˙afna mistoqsijiet Il-Óadd 23 ta’ Settembru, 2012 Óar©a Nru 1,002

Prezz ›0.80

Ara Pa©na 7

bil-pl fil-gvern

“Çertezza ta’ bidla li minnha nnifisha ÌÌib iÇ-Çertezza”

– Joseph Muscat

“Jekk il-poplu se jag˙Ωilna se jag˙Ωel fina ˙ames snin ta’ çertezza, trankwillità, stabbilità”. Hekk sa˙aq il-Mexxej Laburista Joseph Muscat fiddiskors tieg˙u waqt il-mass meeting tal-biera˙ quddiem folla numeruΩa f’Ta’ Qali, diskors li ddelinea l-linji gwida li be˙siebu jimxi fuqhom gvern ©did jekk il-poplu jafdalu r-responsabbiltà tat-tmexxija tal-pajjiΩ. Dr. Muscat qal ukoll illi permezz talmoviment li nbena madwar il-Partit Laburista ©ie mwelled stil ta’ politka ©did. “Tajna prova cara li l-g˙an tag˙na u l-mod li bih irridu ntejjbu lpajjiΩ hu billi nisimg˙u lill-poplu. Ilpolitiçi je˙tie© li jibdew jisimg˙u dak li qed jg˙id il-poplu Malti u Ghawdxi”. Joseph Muscat sosnta li “qeg˙din hawn biex nitkellmu dwar il-futur u ççertezza. Çertezza li se noffru b˙ala moviment. Çertezza ta’ bidla fejn jekk il-poplu jag˙Ωilna biex jag˙tina rresponsabbiltà li nservuh, qed ng˙idulu li se jkollu çertezza ta’ bidla li minnha nnifisha ©©ib iç-çertezza”. G˙aΩla bejn il-passat li jifred u l-futur li jg˙aqqad Dr. Muscat qal illi l-mass meeting sar biex ji©i mtenni l-istil ©did ta’ politika li ©ie mwieled permezz ta’ dan il-movi-

ment. “Tajna prova çara li l-g˙an tag˙na u lmod li bi˙ irridu ntejjbu l-pajjiΩ ˙u billi nisimg˙u lill-poplu. Il-politiçi je˙tie© li jibdew jisimg˙u dak li qed jg˙id ilpoplu Malti u G˙awdxi”. Dr. Muscat sa˙aq illi “jekk il-poplu se jag˙Ωilna, se jag˙Ωel fina ˙ames snin ta’ çertezza, trankwillità, stabbilità. Dan ng˙idu˙ g˙ax g˙andna r-rieda. G˙ax g˙andna l-˙e©©a, u g˙andna tim wie˙ed maqg˙ud li j©ib iç-çertezza f’dan il-pajjiΩ”. Dr. Muscat sostna li l-g˙aΩla li se jaffronta l-poplu m’hijiex biss g˙azla ta’ elezzjoni, imma g˙aΩla bejn il-passat li jifred u l-futur li jg˙aqqad. G˙aΩla li rridu naraw li permezz tag˙ha nag˙tu l-assigurazzjonijiet li kul˙add qed ifittex. “Óaddie˙or qag˙ad jitkellem dwari imma nesa lilkom. A˙na se nitkellmu dwar il-futur tag˙kom u t’uliedkom. Óaddie˙or uΩa l-istess

riçetta u qalilkom biex tag˙mlu deal mieg˙u u qalilkom biex tafdawh u li mieg˙u tafu fejn qeg˙din. Il-Óaddiema tal-Air Malta jafu fejn qeg˙din, b˙al tat-Tarzna, tat-trasport pubbliku, Sea Malta, GO u anke lfamilji li kienu mweg˙da li se jnaqqsilhom l-income tax u baqa’ ma wettaqx din il-weg˙da”, qal Dr. Muscat. “Wieg˙ed il-bidla u meta l-poplu fda˙ 4 snin u nofs ilu veru ©ab il-bidla. Biddel il-kontijiet, il- powerstation u anke d-d˙ul tieg˙u u ta’ s˙abu tal-klikka. A˙na m’a˙niex se ni©u quddiemkom b’sensiela ma tispiçça qatt ta’ weg˙diet biex nippruvaw nisirqu lvoti”, qal Dr. Muscat. Il-poplu xeba bil-politiçi li jweg˙du ˙a©a u jag˙mlu o˙ra Il-Mexxej Laburista Joseph Muscat tenna li l-PL jitkellem b’responsabbiltà

g˙ax jaf x’inhi s-sitwazzjoni f’pajjiΩna. Il-poplu qed jistenna l-onestà g˙ax ilpoplu xeba mill-politiçi li jg˙idu ˙a©a u jag˙mlu o˙ra”. “A˙na ©ejjin quddiemkom b’roadmap u bi strate©ija çara biex pajjiΩna jer©a’ jqum fuq saqajh. Ng˙ollu l-g˙ixien ta’ pajjiΩna. “Roadmap li fassalnieha flimkien u mhux klikka ta’ nies. Fta˙na l-bibien bera˙. “Dan il-pajjiΩ xeba mid-distinzjonijiet tal-blu u l-a˙mar. “Il-pajjiΩ irid jimxi fuq il-meritokrazija u kul˙add jie˙u d-drittijiet li ˙aqqu. Laburisti u Nazzjonalisti, a˙na lkoll a˙wa. L-g˙aqda ©©ib is-sa˙˙a. Dan hu lmoviment tal-g˙aqda nazzjonali li se jmexxi lil pajjizna ’l quddiem ilkoll flimkien”, sostna Joseph Muscat. • Ikompli f’pa©na 2

health 2020

l-‘abort sigur’ u l-kundanna tal-ministru Cassar Il-Ministru tas-Sa˙˙a Joe Cassar ˙are© stqarrija ‘jikkundanna’ lil din il-gazzetta dwar ir-rappurta©© tal-Óadd li g˙adda rigward id-dokument tad-WHO Health 2020 – policy framework and strategy li jis˙aq fuq ‘abort sigur’ biex jitnaqqsu l-imwiet fost l-ommijiet, liema dokument sab l-appo©© ukoll ta’ Lawrence Gonzi. Skont il-psikjatra Cassar, id-dokument tal-WHO jirreferi g˙al ‘abort sigur’ fil-kuntest tal-pajjiΩi fejn l-abort

huwa di©à legali. IΩda jekk tifli sew id-dokument tal-WHO, wa˙dek tinduna li huwa l-psikjatra Cassar li qieg˙ed jigdeb u jqarraq g˙ax l-appell favur ‘abort sigur’ f’dan id-dokument bl-ebda mod m’huwa limitat g˙al dawk il-pajjiΩi fejn l-abort huwa legali. G˙al kuntrarju ta’ dak li sostna Joe Cassar, l-abort huwa l-inqas sigur fejn huwa klandestin u illegali.

U appropoΩitu, l-abort huwa qtil u huwa moralment ˙aΩin kemm fil-pajjiΩi fejn hu illegali u anki fil-pajjiΩi fejn huwa legali. Imma Lawrence Gonzi u s˙abu mal-barranin jitkellmu mod u mal-Maltin u l-G˙awdxin jitkellmu mod ie˙or. Ara l-Editorjal f’pa©na 13.

23.09.2012

A˙barijiet

“Naraw li g˙ada jkun a˙jar mil-lum” • Tkompli minn pa©na 1 Dr. Muscat qal illi kien g˙alhekk li lMoviment ˙are© bi tnax-il punt, li huma gwida li t˙ares ’il quddiem u mhux lura. “A˙na n˙arsu biss lejn il-futur. Naraw li g˙ada jkun jum a˙jar mil-lum”. L-ewwel punt gwida hu li jkun hemm tkabbir ekonomiku li jil˙aq lil kul˙add, u dan g˙aliex it-tkabbir tal-ekonomija jsolvi l-problemi li g˙andhom il-familji u n-negozji. “Irridu naraw li l-ekonomija ma tibqax f’idejn klikka ta’ nies - irridu naqtg˙u saqajn il-klikek kollha u nag˙tu pajjiΩna lura lill-poplu Malti u G˙awdxi”, sa˙aq il-Mexxej Laburista. “A˙na rridu li liΩ-Ωg˙ir nerfg˙uh ‘il fuq u nibnu middle class ©dida” Dr. Muscat qal illi meta ni©u biex b˙ala gvern nag˙tu l-kuntratti, a˙na rridu li nag˙mlu kura©© lil dawk iΩ-Ωg˙aΩag˙ li jkunu g˙adhom kif bdew negozju Ωg˙ir, li dawn se jkollhom çans daqs ˙addie˙or biex jimxu ’l quddiem, g˙ax b’hekk naslu g˙all-g˙an prinçipali, dak li f’pajjiΩna nibnu klassi medja ©dida, li f’dawn l-a˙˙ar snin qed t˙ossha titkisser u qed ta˙dem g˙alxejn. A˙na rridu li liΩ-Ωg˙ir nerfg˙uh ‘il fuq u nibnu middle class ©dida. “Min di©à qieg˙ed tajjeb, a˙na mhux se ng˙iru g˙alih. Min hu kbir se n˙alluh jikber, g˙ax meta jikber il-kbir jikber iΩ-Ωg˙ir u viçe versa”, qal Joseph Muscat. Proposti li bihom insolvu l-problemi u mhux inΩiduhom Dwar it-tieni punt Dr. Muscat sostna li Gvern Laburista se jimxi b’g˙aqal bi flus il-poplu, g˙ax poplu bil-g˙aqal jixraqlu gvern bil-g˙aqal; il-konsolidazzjoni se tkun prijorità. Gvern ©did jasal g˙al dan billi jag˙ti spazju g˙as-settur privat biex jikber u jo˙loq impjiegi a˙jar g˙aΩΩg˙aΩag˙ Maltin u G˙awdxin. “Hemm problemi kbar fil-finanzi talGvern u dan nafuh, imma dan il-moviment qatt ma qata’ qalbu mill-problemi. Kif solvejna l-problemi fil-passat ner©g˙u nsolvu l-problemi tal-lum. G˙alhekk mhux se noffru weg˙diet fierg˙a, imma proposti li bihom nistg˙u

nsolvu l-problemi, u mhux inΩidu lproblemi. A˙na se noffru s-soluzzjonijiet u dawn se nwettquhom Ωgur”, sostna Dr. Muscat. Dwar it-tielet punt Joseph Muscat stqarr li rridu li jkollna livell t’g˙ixien og˙la biex il-familji jimxu ’l quddiem, g˙ax illum Ωdiedu l-familji li jaqg˙iluha u jikluha. Familji li sa ftit ilu ma kellhom bΩonn xejn u ˙add, illum qed i˙ossuhom li qed jaqg˙u lura. Il-livell tal-g˙ixien se jibda jitkejjel bil-flus fil-but li se jiΩdied biex il-familji jkunu jistg˙u jla˙˙qu a˙jar. “Kull familja, ©ejja minn fejn ©ejja, se jkollha ç-çans til˙aq l-aspirazzjonijiet biex timxi ’l quddiem. Se ng˙ollu lil dawk li jifil˙u l-anqas u min miexi ‘l quddiem se n˙alluh miexi ’l quddiem”, sostna Dr. Muscat. Il-PL jemmen li n-negozji huma l-qafas ta’ kollox, u g˙alhekk il-messa©© tal-PL lejhom huwa çar - “A˙na se n˙allukom ta˙dmu”, g˙ax negozju b’sa˙˙tu jfisser xog˙ol a˙jar. “Biex in-negozju n˙allu˙ ja˙dem se ni©©ieldu l-burokrazija li qed

tfixkel lil eluf ta’ negozjanti li jistg˙u jkunu dawk li jmexxu ’l quddiem il-©id fil-pajjiΩ. Anqas burokrazija tfisser aktar xog˙ol, u b’aktar xog˙ol no˙olqu middle class ©dida g˙al pajjiΩna”, spjega Joseph Muscat. Se jitnaqqsu l-kontijiet u l-ebda taxxa o˙ra ma tiΩdied Wa˙da mill-g˙odod biex tin˙oloq middle class ©dida hija l-politika tal-PL dwar l-energija, li tista’ ssir u g˙andha ssir. Dr. Muscat re©a’ stqarr li Gvern ©did se jra˙˙as il-kontijiet tad-dawl u l-ilma: “Dan se nag˙mluh b’mod realistiku, u din se tkun prijorità kbira g˙alina. Din se tkun l-aqwa politika favur il-familja, ix-xog˙ol u n-negozju. Se no˙olqu aktar xog˙ol u nnaqqsu l-ispejjeΩ g˙al min qed i˙addem f’pajjiΩna. Kif ˙addie˙or sab il-flus biex jibni Parlament ©did, a˙na mhux se naqtg˙u qalbna biex insibu aktar flus g˙allfamilji kollha.” Dr. Muscat kompla jg˙id li l-PL, jekk ikun fil-Gvern, se jiret pajjiΩ li g˙andu

fost l-og˙la kontijiet fl-Ewropa. Il-gvern attwali qed ikisser l-Enemalta, u jekk jer©a’ jitla’ fil-gvern se jg˙addi l˙addiema tal-Enemalta mill-istess martirju li g˙addejin minnu l-˙addiema tal-Air Malta. “A˙na meta qed ng˙idu li se nnaqqsu l-kontijiet, mhux se nnaqqsu l-kontijiet u nΩidu taxxa o˙ra. A˙na se nnaqqsu lkontijiet u l-ebda taxxa m’hu se tiΩdied biex tag˙mel tajjeb g˙alihom. A˙na se noffru tmexxija a˙jar u se nne˙˙u l-korruzzjoni”, sa˙aq il-Mexxej Laburista. “Irridu nag˙tu ç-çavetta tal-futur lil uliedna, u din m’hi xejn g˙ajr l-edukazzjoni, g˙ax din hi ç-çavetta g˙all-mobbilità soçjali”, qal Dr. Muscat filwaqt li awgura lill-istudenti li l-©img˙a d-die˙la se jer©g˙u jibdew l-iskola. Gvern Laburista jrid ikun spalla ma’ spalla mal-professjonisti fil-qasam taledukazzjoni; l-g˙alliema. Il-PL jrid li min g˙amel suççess ikompli fis-suççess, imma min g˙andu bΩonn l-g˙ajnuna ji©i meg˙jun u mhux se jit˙alla wa˙du. • Tkompli f’pa©na 3

“Il-politika tag˙na se tkun imsejsa min-nies, tan-nies u g˙an-nies” Fid-diskors tieg˙u waqt il-mass meeting talbiera˙ id-Deputat Mexxej Laburista An©lu Farrugia qal illi l-Gvern Nazzjonalista tilef iddirezzjoni u ˙ela erbg˙a snin u nofs fuq ©lied intern u mhuwiex iffukat fuq il-hti©ijiet tal-poplu. Tilef ir-ru˙ soçjali u huwa ffukat fuq il-hti©ijiet tal-klikka u mhux il-˙ti©ijiet tal-poplu. An©lu Farrugia qal illi l-Gvern Nazzjonalista g˙abba lill-poplu bi djun kbar g˙ax kellu prioritajiet ˙Ωiena u kien mo˙˙u biss kif se jinvesta fil-klikka u mhux kif se jinvesti fil-poplu u j˙ares l-interessi tal˙addiema. Il-Gvern ta’ GonziPN ˙oloq diskriminazzjoni bejn Malti u Malti, bejn min ghandu jie˙u l-kura tal-kançer u min le. An©lu Farrugia qal illi wara li abbanduna San Luqa u bena Mater Dei, stenba˙ li m’g˙andux spazju biΩΩejjed. Fejn wasalna fir-riforma tal-kura primarja? “Kemm g˙adhom effettivi ç-çentri tas-sa˙˙a f’pajjiΩna? Dan hu l-ippjanar ta’ dan il-Gvern management by crisis”, sostna Dr. Farrugia. “A˙na rridu nwasslu lil dan il-pajjiΩ fejn jixraqlu. Irridu nΩommu saqajna mal-art u nibqg˙u nift˙u idejna g˙al kull min hu ta’ rieda tajba biex jing˙aqad ma’ dan il-movi-

ment. Il-PL qed jilqa’ lil kul˙add bla distinzjoni, lil kull min irid ja˙dem fi hdan ilmoviment”, qal An©lu Farrugia. Id-Deputat Mexxej Laburista qal illi hemm bΩonn bidla wkoll fl-istil ta’ tmexxija ta’ pajjizna fl-interess tal-poplu u mhux fl-interess tal-klikek. Bidla li to˙loq impjiegi ta’ kwalità, bidla li ma tippermettix li l˙addiema jkollhom pagi miΩeri u xog˙ol prekarju. Bidla li tag˙ti nifs ©did lill-familji Maltin u G˙awdxin biex ikollhom livell t’g˙ixien diçenti, bidla g˙al ˙ajja a˙jar g˙all-anzjani, pensjonanti, ©ejjieni g˙aΩ-Ωg˙aΩag˙, bidla li ssa˙˙ah l-ekonomija, tipprote©i l-ambjent ta’ madwarna u titwettaq il-gustizzja socjali. An©lu Farrugia sa˙aq li l-pajjiΩ g˙andu bΩonn bidla li tindirizza l-in©ustizzji kollha li saru ta˙t GonziPN. Bidla li traΩΩan il-faqar u li to˙loq fiduçja bejn Gvern u poplu. Gvern li jkun qieg˙ed hemm biex iservi lill-poplu. Il-˙olqien ta’ ligijiet serji u kull min g˙andu responsabbiltà politika jrid ikun kontabbli u trasparenti. Dr. Farrugia temm jg˙id li “kull min kien responsabbli g˙al deçiΩjonijiet ˙Ωiena jrid jag˙ti rendikont t’g˙emilu skont il-li©jiet talpajjiΩ. Il-politika tag˙na se tkun imsejsa min-

– An©lu Farrugia

23.09.2012

AË&#x2122;barijiet

L-edukazzjoni hija Ă§-Ă§avetta gË&#x2122;all-mobbiltĂ soĂ§jali â&#x20AC;˘ Ikompli minn paÂŠna 2 Dr. Muscat sostna li mâ&#x20AC;&#x2122;hijiex aĂ§Ă§ettabbli li gË&#x2122;andna 4 minn kull 10 studenti li ma jkomplux jistudjaw wara s-16-il sena. GË&#x2122;al dan il-gË&#x2122;an il-PL irid li jË&#x2122;ajjar lill-istudenti biex ikomplu jitË&#x2122;arrÂŠu jew isibu xogË&#x2122;ol diĂ§enti li joffrilhom kwalitĂ taâ&#x20AC;&#x2122; Ë&#x2122;ajja aË&#x2122;jar, u ma jkunux dipendenti fuq il-benefiĂ§Ă§ji soĂ§jali. â&#x20AC;&#x153;Ma rridux lil uliedna jmorru jitkarrbu quddiem il-politiĂ§i biex isibu mpjieg. Irridu naqtgË&#x2122;u lpoter li gË&#x2122;andhom il-politiĂ§i, iâ&#x201E;Śda huma uliedna li gË&#x2122;andhom il-poter li jfasslu l-futur tagË&#x2122;hom u taâ&#x20AC;&#x2122; pajjiâ&#x201E;Śnaâ&#x20AC;?, saË&#x2122;aq Dr. Muscat. Gvern ÂŠdid joffri garanzija gË&#x2122;al aktar xogË&#x2122;ol u xogË&#x2122;ol aË&#x2122;jar fâ&#x20AC;&#x2122;pajjiâ&#x201E;Ś fejn il-qgË&#x2122;ad qiegË&#x2122;ed jiâ&#x201E;Śdied, stqarr Dr. Muscat. Huwa spjega li s-sitwazzjoni ekonomika internazzjonali se titlob li l-ewwel insaË&#x2122;Ë&#x2122;u lekonomija. â&#x20AC;&#x153;GË&#x2122;alhekk ma nistgË&#x2122;ux naqbdu u nâ&#x201E;Śidu l-paga minima, gË&#x2122;ax inkella nispiĂ§Ă§aw fejn aktar nies se jkollhom aktar spejjeâ&#x201E;Ś, u flok tikber l-ekonomija se tiĂ§kien. Jien niÂŠi bâ&#x20AC;&#x2122;wiĂ§Ă§i minn quddiem ngË&#x2122;id dawn l-affarijiet gË&#x2122;ax aË&#x2122;na konna, gË&#x2122;adna u se nibqgË&#x2122;u mal-poplu fâ&#x20AC;&#x2122;dak li nagË&#x2122;mluâ&#x20AC;?, sostna Dr. Muscat. Gvern Laburista se jnaqqas ilkontijiet biex jitË&#x2122;allew aktar flus fil-but. La darba jintlaË&#x2122;aq dan loÂŠÂŠettiv, imbagË&#x2122;ad il-Pl jitkellem dwar affarijiet oË&#x2122;ra. Iâ&#x201E;Śda l-ewwel irid ikun hemm pedamenti sodi, mhux biss gË&#x2122;al 5 snin, imma gË&#x2122;al uliedna u gË&#x2122;al ulied uliedna. â&#x20AC;&#x153;L-gË&#x2122;ada tal-elezzjoni se mmur quddiem in-nies u ngË&#x2122;idilhom kif se nwettqu kull kelma li wegË&#x2122;dna. Irrid nagË&#x2122;mel kuraÂŠÂŠ lill-klassi medja u lil min qiegË&#x2122;ed fuq il-paga minima, gË&#x2122;ax se ntejjbulhom l-gË&#x2122;ixien tagË&#x2122;hom bâ&#x20AC;&#x2122;mod sostenibbliâ&#x20AC;?, wiegË&#x2122;ed Dr. Muscat. Gvern ÂŠdid mhux se jagË&#x2122;ti kuntratt wieË&#x2122;ed lil min jabbuâ&#x201E;Śa mill-Ë&#x2122;addiema Il-Mexxej Laburista wissa lil dawk il-ftit employers li jagË&#x2122;mlu uâ&#x201E;Śu mill-prekarjat li Gvern ÂŠdid mhux se jagË&#x2122;ti kuntratt wieË&#x2122;ed lil min jabbuâ&#x201E;Śa mill-Ë&#x2122;addiema u min ma jagË&#x2122;tix id-dinjitĂ lillË&#x2122;addiema. Gvern ÂŠdid se jagË&#x2122;tu prijoritĂ lil min gË&#x2122;andu aktar minn 45 sena u anki lin-nisa biex joË&#x2122;orgu jaË&#x2122;dmu. Fis-saË&#x2122;Ë&#x2122;a l-PL jrid sptar fejn

tinqeda aË&#x2122;jar u fil-Ë&#x2122;in, fejn Ë&#x2122;add ma jumilja ruË&#x2122;u li jiÂŠi kkurat fâ&#x20AC;&#x2122;kuridur. â&#x20AC;&#x153;Se naË&#x2122;dmu biex din il-Ë&#x2122;aÂŠa tintemm. Is-soluzzjoni hi riforma fil-qasam tal-kura primarja, tisË&#x2122;iË&#x2122; taĂ§-Ă§entri tas-saË&#x2122;Ë&#x2122;a u naË&#x2122;dmu flimkien mas-settur privat. MË&#x2122;ux se naslu fil-bassezzi fejn ikollna speĂ§jalisti li jgË&#x2122;idu li l-awtoritajiet jindaË&#x2122;lu fil-kura tal-kanĂ§er. Il-politika mâ&#x20AC;&#x2122;gË&#x2122;andha qatt tidË&#x2122;ol fejn tidË&#x2122;ol issaË&#x2122;Ë&#x2122;aâ&#x20AC;?, sostna Dr. Muscat. â&#x20AC;&#x153;Fl-ambjent irridu arja aktar nadifa gË&#x2122;alina u gË&#x2122;al uliedna. Lin-nies tan-naË&#x2122;a tâ&#x20AC;&#x2122;isfel ngË&#x2122;idulhom li gvern ÂŠdid se jË&#x2122;addem powerstation bil-gass u mhux bil-HFO, u mhux se nidË&#x2122;ku binnies bË&#x2122;alma ÂŠara dwar il-miâ&#x201E;Śbla tal-MagË&#x2122;tab li gË&#x2122;alqet imma fetË&#x2122;et miâ&#x201E;Śbla fâ&#x20AC;&#x2122;tal-GË&#x2122;allies. Mâ&#x20AC;&#x2122;hemmx logË&#x2122;ob bil-kliem.â&#x20AC;? Gvern ÂŠdid irid soĂ§jetĂ ÂŠusta biex kulË&#x2122;add jimxi â&#x20AC;&#x2122;l quddiem. GË&#x2122;al dan il-gË&#x2122;an il-PL irid kwalitĂ taâ&#x20AC;&#x2122; Ë&#x2122;ajja aË&#x2122;jar gË&#x2122;all-anzjani u pensjonanti, u gË&#x2122;alhekk gvern ÂŠdid se jara li l-pensjoni sservi. â&#x20AC;&#x153;Se nitfgË&#x2122;u lill-familji u t-tfal fiĂ§Ă§entru. L-ewwel prijoritĂ se tkun gË&#x2122;al min hu l-aktar batut fissoĂ§jetĂ tagË&#x2122;naâ&#x20AC;?, saË&#x2122;aq Dr. Muscat. Il-Mexxej Laburista semma kif din il-ÂŠimgË&#x2122;a missier taâ&#x20AC;&#x2122; tifla diâ&#x201E;Śabbli qallu li, kif qegË&#x2122;din laffarijiet, jitlob li bintu tmut qablu: â&#x20AC;&#x153;Din kienet xi Ë&#x2122;aga li kexkxitni!â&#x20AC;?, stqarr Dr. Muscat. Huwa sostna li dawn it-tfal u â&#x201E;Ś-â&#x201E;ŚgË&#x2122;aâ&#x201E;ŚagË&#x2122; se jkunu fuq nett tal-aÂŠenda tal-PL. â&#x20AC;&#x153;Jekk aË&#x2122;na filpolitika mâ&#x20AC;&#x2122;aË&#x2122;niex kapaĂ§i li nserrË&#x2122;ulhom rashom, gË&#x2122;aliex

qegË&#x2122;din fil-politika? AË&#x2122;na se nserrË&#x2122;u ras il-ÂŠenituri taâ&#x20AC;&#x2122; dawn it-tfal li se jkollhom residenza fil-komunitĂ tagË&#x2122;hom stess. Dan se jkun l-akbar proÂŠett filqasam soĂ§jali li se jwettaq Gvern ÂŠdid. Irridu nwaqqfu kolonna oË&#x2122;ra fil-welfare state Malti permezz taâ&#x20AC;&#x2122; dan il-proÂŠett. Il-flus insibuhom. GË&#x2122;al min qiegË&#x2122;ed iË&#x2122;axxen butu bil-kuntratti, aË&#x2122;na se neË&#x2122;dulu dawn il-flus u nagË&#x2122;tuhom lil min hu filbâ&#x201E;Śonn!â&#x20AC;?, sostna l-Mexxej Laburista. â&#x20AC;&#x153;Liâ&#x201E;Ś-â&#x201E;ŚgË&#x2122;aâ&#x201E;ŚagË&#x2122; GË&#x2122;awdxin nassigurawhom li se jkollna xogË&#x2122;ol fâ&#x20AC;&#x2122;GË&#x2122;awdex gË&#x2122;all-GË&#x2122;awdxin, biex dan isir mutur ekonomiku u nibnu fih middle class ÂŠdidaâ&#x20AC;?, kompla jgË&#x2122;id Dr. Muscat. Gvern bâ&#x20AC;&#x2122;bibien miftuË&#x2122;a gË&#x2122;al soĂ§jetĂ Ë&#x2122;ielsa â&#x20AC;&#x153;Se nkunu Gvern bâ&#x20AC;&#x2122;bibien miftuË&#x2122;a gË&#x2122;al soĂ§jetĂ Ë&#x2122;ielsa. Gvern li jismaâ&#x20AC;&#x2122; u li ssibu meta jkollok bâ&#x201E;Śonn, u mhux li jindaË&#x2122;allek. Se ssibuna spalla maâ&#x20AC;&#x2122; spalla meta jkun hemm min irid inaqqas id-drittijiet. BË&#x2122;alma gË&#x2122;amilna fil-kawâ&#x201E;Śa tal-VAT fuq il-karozzi, u issa qed naraw min kellu raÂŠunâ&#x20AC;?, saË&#x2122;aq Dr. Muscat. Il-viâ&#x201E;Śjoni tal-PL hi li l-Gvern li jaË&#x2122;dem gË&#x2122;aĂ§-Ă§ittadin biex bâ&#x20AC;&#x2122;hekk jiĂ§kien d-distakk bejn iĂ§Ă§ittadini u l-istituzzjonijiet. â&#x20AC;&#x153;Din il-ÂŠimgË&#x2122;a gË&#x2122;amilna Ă§elebrazzjoni taâ&#x20AC;&#x2122; diversitĂ . Ă&#x201C;adna poâ&#x201E;Śizzjonijiet importanti bË&#x2122;al maâ&#x20AC;&#x2122; Ë&#x2122;adna fil-kaâ&#x201E;Ś tad-divorzju. Ma qgË&#x2122;adniex nistennew l-elezzjoni, gË&#x2122;ax aË&#x2122;na ilna li nâ&#x201E;Śilna

mal-poplu. Ă&#x201C;addieË&#x2122;or, fl-uniku Ă§ans li kellu, ddeĂ§ieda li meta lpoplu qal iva, huwa jgË&#x2122;id le. GË&#x2122;alxejn jgË&#x2122;idilna li kien fuq in-naË&#x2122;a t-tajba tal-poplu, gË&#x2122;ax mar kontra r-rieda tal-poplu. Fuq hekk se jiÂŠÂŠudikaw inniesâ&#x20AC;?, qal Dr. Muscat. GË&#x2122;all-PL il-familji huma kollha l-istess Il-Mexxej Laburista stqarr li l-PL qed itenni deĂ§iâ&#x201E;Śjoni diffiĂ§li oË&#x2122;ra â&#x20AC;&#x201C; dik dwar il-familji. â&#x20AC;&#x153;AË&#x2122;na ma nemmnux li hemm familja talewwel klassi u tat-tieni klassi. GË&#x2122;alina l-familji tagË&#x2122;na huma kollha l-istess - huma kif inhuma magË&#x2122;mulin. Gvern ÂŠdid se jwaqqaf l-unjoni Ă§ivili bejn koppji tal-istess sess. Tibâ&#x201E;ŚgË&#x2122;ux gË&#x2122;ax dan hu l-moviment li ma beâ&#x201E;Śax mill-infern biex jgË&#x2122;id dak li jemmen fih. Se naË&#x2122;dmu favur id-drittijiet tal-omosesswali fâ&#x20AC;&#x2122;pajjiâ&#x201E;Śnaâ&#x20AC;?, saË&#x2122;aq Dr. Muscat. Joseph Muscat qal li hemm bâ&#x201E;Śonn ukoll l-enerÂŠija tan-nisa fil-pajjiâ&#x201E;Ś. â&#x20AC;&#x153;Irridu nkunu l-aktar gvern femminista li qatt kellu pajjiâ&#x201E;Śna. In-nisa se jkunu l-protagonisti tal-futur li se jgË&#x2122;aqqadna.â&#x20AC;? â&#x20AC;&#x153;Fiâ&#x201E;Ś-â&#x201E;Śmien li ÂŠej se naffaĂ§Ă§jaw â&#x201E;Śminijiet diffiĂ§li Ë&#x2122;afnaâ&#x20AC;?, sostna Dr. Muscat. â&#x20AC;&#x153;Se jkollna naffaĂ§Ă§jaw kampanja taâ&#x20AC;&#x2122; provokazzjoni li rridu nirreaÂŠixxu gË&#x2122;aliha bi tbissima u kalma. Se niÂŠu ffaĂ§Ă§jati bâ&#x20AC;&#x2122;kampanja taâ&#x20AC;&#x2122; biâ&#x201E;Śaâ&#x20AC;&#x2122; u attakki personali. GË&#x2122;anqbuta tâ&#x20AC;&#x2122;interessi, flus u kuntratti. Min qed iË&#x2122;awwad filborma bilfors se jagË&#x2122;mel minn kollox biex dawn l-affarijiet ma

jinkixfux.â&#x20AC;? Iâ&#x201E;Śda l-Mexxej Laburista saË&#x2122;aq li Ë&#x2122;add mâ&#x20AC;&#x2122;hu se jâ&#x201E;Śommnu milli ngË&#x2122;id il-veritĂ , gË&#x2122;ax jaf li hawn in-nies li jappoÂŠjawh. â&#x20AC;&#x153;AË&#x2122;na tim wieË&#x2122;ed. Jekk Ë&#x2122;addieË&#x2122;or jiÂŠi fdat bil-bidla, il-bidla tkun gË&#x2122;all-agË&#x2122;ar. DiÂŠĂ jaraw lil kulË&#x2122;add, inkluâ&#x201E;Ś lin-Nazzjonalisti ÂŠenwini, bË&#x2122;ala dubbien, aË&#x2122;seb u ara kemm se tiâ&#x201E;Śdied larroganza jekk jerÂŠgË&#x2122;u jiÂŠu fdati!â&#x20AC;?, sostna Dr. Muscat. Il-vot huwa tagË&#x2122;kom, gË&#x2122;amlu bih dak li taË&#x2122;sbu li hu l-aË&#x2122;jar Il-Mexxej Laburista spjega kif Ë&#x2122;addieË&#x2122;or jitkellem dwar il-vot, iâ&#x201E;Śda l-Moviment Laburista jitkellem dwar l-gË&#x2122;aâ&#x201E;Śla li lpoplu gË&#x2122;andu jagË&#x2122;mel. â&#x20AC;&#x153;Il-vot huwa tagË&#x2122;kom u gË&#x2122;amlu bih dak li taË&#x2122;sbu li hu l-aË&#x2122;jar. AË&#x2122;na mhux se nindaË&#x2122;lulkom dwar kif se tuâ&#x201E;Śaw dan id-dritt. Il-pajjiâ&#x201E;Ś mhux tagË&#x2122;na, iâ&#x201E;Śda aË&#x2122;na tal-pajjiâ&#x201E;Ś. Id-dritt hu tal-poplu li jagË&#x2122;zel il-futur tiegË&#x2122;u. Il-politiĂ§i qegË&#x2122;din hemm biex iservu, u mhux biex jagË&#x2122;mlu l-pajjiâ&#x201E;Ś tagË&#x2122;hom.â&#x20AC;? â&#x20AC;&#x153;AË&#x2122;na rridu ngË&#x2122;aqqdu lillpajjiâ&#x201E;Ś flimkien, u bâ&#x20AC;&#x2122;hekk biss jistaâ&#x20AC;&#x2122; jkollna soluzzjonijiet gË&#x2122;allproblemi li gË&#x2122;andna. AË&#x2122;na se nkunu qed nuru li kapaĂ§i ngË&#x2122;aqqdu poplu wieË&#x2122;ed - nies differenti imma magË&#x2122;qudin fiddiversitĂ li ssaË&#x2122;Ë&#x2122;aË&#x2122;na u li tkun l-aqwa kisba gË&#x2122;all-ÂŠenerazzjoni sË&#x2122;iË&#x2122;a - dik li nibnu middle class ÂŠdida li tassigura l-futur talpoplu Malti u GË&#x2122;awdxi kolluâ&#x20AC;?, temm jgË&#x2122;id il-Mexxej Laburista Joseph Muscat.

49 349 London â&#x201A;Ź3 STARTING STARTING FROM FR OM

{I Â&#x153;Ă&#x2022;LÂ?i / Ă&#x20AC;ii Ă&#x17E; Â&#x2C6;Â?Ă&#x152;Â&#x153;Â&#x2DC; Â&#x2021; 7iĂ&#x192;Ă&#x152; Â&#x2DC;` {I Â&#x153;Ă&#x2022;LÂ?i /Ă&#x20AC;ii Ă&#x17E; Â&#x2C6;Â?Ă&#x152;Â&#x153;Â&#x2DC; Â&#x2021; 7iĂ&#x192;Ă&#x152; Â&#x2DC;` {I Â&#x153;Ă&#x2022;LÂ?i /Ă&#x20AC;ii Ă&#x17E; Â&#x2C6;Â?Ă&#x152;Â&#x153;Â&#x2DC; Â&#x2021; 6Â&#x2C6;VĂ&#x152;Â&#x153;Ă&#x20AC;Â&#x2C6;> {I Â&#x153;Ă&#x2022;LÂ?i / Ă&#x20AC;ii Ă&#x17E; Â&#x2C6;Â?Ă&#x152;Â&#x153;Â&#x2DC; Â&#x2021; 6Â&#x2C6;VĂ&#x152;Â&#x153;Ă&#x20AC;Â&#x2C6;> {I Ă&#x2022;Â&#x201C;LiĂ&#x20AC;Â?>Â&#x2DC;` Â&#x153;Ă&#x152;iÂ? Â&#x153;Â&#x2DC; "Ă?vÂ&#x153;Ă&#x20AC; ` -Ă&#x152;Ă&#x20AC;Ă&#x2030; >Ă&#x20AC;LÂ?i Ć&#x201A;Ă&#x20AC;VÂ&#x2026; {I Ă&#x2022;Â&#x201C;LiĂ&#x20AC;Â?>Â&#x2DC;` Â&#x153;Ă&#x152;iÂ? Â&#x153;Â&#x2DC; "Ă?vÂ&#x153;Ă&#x20AC;` -Ă&#x152;Ă&#x20AC;Ă&#x2030; >Ă&#x20AC;LÂ?i Ć&#x201A;Ă&#x20AC;VÂ&#x2026;

THE ROCS TRA TRAVEL VEL P PA ACK CKA AGE INCL UDES: PACKAGE INCLUDES: ,iĂ&#x152;Ă&#x2022;Ă&#x20AC; Â&#x2DC; yÂ&#x2C6;}Â&#x2026;Ă&#x152;Ă&#x192; Â&#x153;Â&#x2DC; Ć&#x201A;Â&#x2C6;Ă&#x20AC;Â&#x201C;>Â?Ă&#x152;>] {I >VVÂ&#x153;Â&#x201C;Â&#x201C;Â&#x153;`>Ă&#x152;Â&#x2C6;Â&#x153;Â&#x2DC; ,iĂ&#x152;Ă&#x2022;Ă&#x20AC;Â&#x2DC; yÂ&#x2C6;}Â&#x2026;Ă&#x152;Ă&#x192; Â&#x153;Â&#x2DC; Ć&#x201A;Â&#x2C6;Ă&#x20AC;Â&#x201C;>Â?Ă&#x152;>] {I >VVÂ&#x153;Â&#x201C;Â&#x201C;Â&#x153;`>Ă&#x152;Â&#x2C6;Â&#x153;Â&#x2DC;

>Â&#x2C6;Â?Ă&#x17E; Â&#x2DC;}Â?Â&#x2C6;Ă&#x192;Â&#x2026; Ă&#x2022;vviĂ&#x152; Ă&#x20AC;i>Â&#x17D;v>Ă&#x192;Ă&#x152; Âł >Â?Â? Ă&#x152;>Ă?iĂ&#x192; >Â&#x2DC;` VÂ&#x2026;>Ă&#x20AC;}iĂ&#x192;

>Â&#x2C6;Â?Ă&#x17E; Â&#x2DC;}Â?Â&#x2C6;Ă&#x192;Â&#x2026; Ă&#x2022;vviĂ&#x152; Ă&#x20AC;

>Â&#x2C6;Â?Ă&#x17E; Â&#x2DC;}Â?Â&#x2C6;Ă&#x192;Â&#x2026; Ă&#x2022;v viĂ&#x152; Ă&#x20AC;i>Â&#x17D;v>Ă&#x192;Ă&#x152; Âł >Â?Â? Ă&#x152;>Ă?iĂ&#x192; >Â&#x2DC;` VÂ&#x2026;>Ă&#x20AC;}iĂ&#x192;

WEBSITE DETAILS! SEE OUR WEB SITE FOR FOR DETAIL DET AILS! R ATES AND S EAT EA TS A AV VAIL ABLE RATES SEATS AVAILABLE FR OM N OVEMBER 2012 TILL MARCH MARCH 2013. FROM NOVEMBER

Call us on 2015 1515 vel@rocsgrp.com or email tra travel@rocsgrp.com w ww.rocsholidays.com www.rocsholidays.com

7HUPV DQG F HUPV DQG FRQGLWLRQV DSSO\ 5DWHV DUH SHU SHUVRQ DQG LQFOXGH 5HWXUQ ĆŽLJKWV VWDU DFF HV DUH SHU SHUVRQ DQG LQFOXGH 5HWXUQ ĆŽLJKWV VWDU DFFRPPRGDWLRQ ' RPPRGDWLRQ 'DLO\ (QJOLVK %XĆŞHW %UHDNIDVW DQG DOO WD[ DLO\ (QJOLVK %XĆŞHW %UHDNIDVW DQG DOO WD[HV FKDUJHV 2QH FKLOG VWD\V IRU IUHH ZKHQ VKDULQJ ZLWK WZR DGXOWV $OO WKH DER 2QH FKLOG VWD \V IRU IUHH ZKHQ VKDULQJ ZLWK WZR DGXOWV $OO WKH DER R DGXOWV $OO WKH DERYH RĆŞHUV DUH YDOLG VXEMHFW W H RĆŞHUV DUH YDOLG VXEMHFW WR DYDLODELOLW\ DW WKH WLPH RI ERRNLQJ RQ GLĆŞHUHQW GHSDUWXUH GDW YDLODELOLW\ DW WKH WLPH RI ERRNLQJ RQ GLĆŞHUHQW GHSDUWXUH GDWHV 3ULFHV PLJKW YDU HV 3ULFHV PLJKW YDU\ ZLWKRXW QRWLFH )RU D IXOO OLVW RI WKH 52&6 WUDY YHO WHUPV DQG FRQGLWLRQV SOHDVH YLVLW WKH ZHE OLQN KWWS Z RQGLWLRQV SOHDVH YLVLW WKH ZHE OLQN KWWS ZZZ URFVJUS F RQGLWLRQV SOHDVH YLVLW WKH ZHE OLQN KWWS ZZ Z URFVJUS FRP WUDYHO W HO WHUPV DQG FRQGLWLRQV

Il-Kungress

23.09.2012

KUNGRESS SUÇÇESS Tmiem il-©img˙a li g˙addiet u din il-©img˙a kienu impenjattivi ferm g˙all-Partit Laburista hekk kif matulhom, f’Ta’Qali, tlaqqa’ lewwel Kungress tal-PL. Kien Kungress ta’ suççess kbir hekk kif matulu, s-soçjetà çivili, kellha l-opportunità li taqsam l-ideat u l-proposti tag˙ha mat-tmexxija Laburista dwar oqsma differenti. KRISTA CARUANA tag˙ti ˙arsa lejn id-diversi diskussjonijiet li saru matul dan il-Kungress u telenka l-aktar punti importanti li ˙ar©u minnu.

Il-Ìimg˙a 14 ta’ Settembru - Il-Futur tan-Negozju Il-Kungress tal-PL feta˙ b’diskussjoni dwar is-settur tan-negozju. Il-Mexxej Laburista Joseph Muscat wieg˙ed lin-nies tan-negozju li l-PL se jkun qieg˙ed i˙alli lil dan is-settur ja˙dem. Il-komunità kummerçjali ma tridx biss skemi, programmi jew pjaçiri iΩda trid li tit˙alla ta˙dem u li jin˙oloq aktar xog˙ol. Min-na˙a tag˙hom, in-negozjanti tkellmu dwar il-burokrazija li jiltaqg˙u mag˙ha ta’ kuljum. Joseph Muscat qal li fil-manifest elettorali tal-PL se jkun hemm miΩuri çari u konkreti ta’ kif Gvern ©did se jag˙mel gwerra bla preçedent kontra l-burokrazija. Sar aççenn ukoll fuq is-sidien tal-˙wienet li fi kliem Muscat, dawn ma jistg˙ux jitqiesu b˙ala investituri anqas minn ˙addie˙or, imma huma investituri b˙all-o˙rajn. Joseph Muscat qal ukoll li l-ewwel priorità ta’ Gvern ©did se tkun il-qasam talener©ija sabiex b’hekk pajjiΩna jkun jista’ jsir aktar kompetittiv. Re©a’ tenna wkoll il-weg˙da li Gvern ©did se jkun qieg˙ed inaqqas il-kontijiet tad-dawl u lilma b’mod sostenibbli.

Il-Óadd 16 ta’ Settembru - Il-futur t’G˙awdex It-tieni attività tal-Kungress saret fis-Sannat G˙awdex, fejn ©ie diskuss il-futur tal-gΩira G˙awdxija. Matul dan is-seminar intqal li l-linja gwida g˙all-manifest elettorali Laburista dwar G˙awdex se tkun li jin˙oloq xog˙ol f’G˙awdex g˙all-G˙awdxin. Joseph Muscat qal li l-˙olma tieg˙u hija li G˙awdex issir mutur ekonomiku ta’ pajjiΩna fejn ˙add ma jibqa’ j˙ares lejn din il-gΩira b˙ala piΩ, iΩda gΩira li tista’ ti©©enera l-©id u to˙loq opportunitajiet ta’ impjiegi ©odda. Ûied jg˙id li ç-çavetta ewlenija biex f’G˙awdex jin˙oloq aktar xog˙ol huwa l-qasam turistiku fejn l-investiment f’dan is-settur huwa l-aktar mod sostenibbli ekonomikament u soçjalment biex G˙awdex jimxi ‘l quddiem. Kienet sostnuta wkoll il-˙tie©a li G˙awdex tkun aktar aççessibbli speçjalment g˙all-barranin sabiex dawn isibuha aktar façli biex jinvestu f’din ilgΩira.

It-Tnejn 17 ta’ Settembru - Livell t’g˙ixien a˙jar g˙all-anzjani Meta kien qed jindirizza din illaqg˙a, d-Deputat Mexxej Toni Abela qal li l-iskop ta’ kull bniedem huwa li jikseb is-serenità u l-fer˙. Huwa sa˙aq li l-ispejjeΩ imposti mill-Gvern g˙al dawk li jg˙ixu b’paga minima jew bil-pensjoni, qed ifaqqruhom u sostna li biex tissolva din il-problema, l-ewwel ˙a©a li trid issir hija li ji©u ndirizzati l-imperfezzjonijiet fis-suq. F’intervent li g˙amel, l-ekonomista Joe Cassar White qal li l-ikbar sfidi li qed jiffaççjaw l-anzjani huma dawk fil-qasam tax-xog˙ol, tal-pensjonijiet u tas-sa˙˙a. Intervjena wkoll l-eks ambaxxatur George Saliba li ressaq diversi proposti favur anzjanità aktar attiva f’oqsma fejn l-anzjani jaffaççjaw diversi sfidi. Fost il-proposti li saru

kien hemm dawk li jittrattaw id-dinjità, il-pensjonijiet, l-g˙oli tal-˙ajja, issa˙˙a u l-mediçini. Gvern t’g˙ada, gvern eqreb iç-çittadin Waqt din il-laqg˙a bit-tema ta’ gvern eqreb lejn iç-çittadin, l-President talPL, Stefan Zrinzo Azzopardi, sa˙aq dwar il-bΩonn liç-çittadini jkunu aktar attivi. Qal li Gvern ©did se jkun aktar aççessibli g˙all-poplu u se jkun miftu˙ g˙all-bΩonnijiet kollha tag˙hom. L-Avukat Alex Sciberras qal li l-idea li jkollna Gvern eqreb taç-çittadin g˙andha tkun ibbaΩata fuq ittrasparenza, l-parteçipazzjoni u lemançipazzjoni. L-Ewro Parlamentari

Laburista Louis Grech ippropona li meta Gvern ifassal le©islazzjoni, iççittadin g˙andu jkun fic-çentru talattenzjoni. Proposti o˙ra li saru minn dawk preΩenti jinkludu l-flessibiltà fil-˙inijiet tax-xog˙ol, g˙ajnuna g˙all-‘first time buyers’, aktar servizzi online, ilkontabbiltà tal-Gvern, u l-ftu˙ t’aktar child care centres. Il-futur tas-servizzi tas-sa˙˙a Su©©ett ie˙or li kien diskuss matul iljum tat-Tnejn kien jittratta l-qasam tas-sa˙˙a, fejn preΩenti g˙al din iddiskussjoni kien hemm diversi esperti mill-qasam tas-sa˙˙a, fosthom tobba, professuri u ˙addiema o˙ra. Matul din il-laqg˙a, ntqal li l-akbar problemi li hemm fl-Isptar Mater Dei

©ejjin min-nuqqasijiet li hemm filkura primarja, fosthom fil-kura filkomunità, fiç-çentri tas-sa˙˙a u anke kliniçi speçjalizzati. Il-Mexxej Laburista sostna li ma nistg˙ux in˙arsu lejn qasam tassa˙˙a b’xejn ming˙ajr ma jkun hemm siner©ija bejn is-settur pubbliku u dak privat. Dwar l-Isptar t’G˙awdex intqal li hemm telqa kbira minkejja li hemm potenzjal kbir biex isir it-tibdil neçessarju li hemm bΩonn. Issemmew ukoll l-Isptar Monte Carmeli u anke r-residenzi g˙all-anzjani li wkoll je˙tie© li jsir it-titjib fihom. Joseph Muscat qal lid-drittijiet talpazjenti g˙andhom ji©u anticipati hu g˙alhekk il-linja gwida tal-PL f’dan ilqasam se tkun “sptar fejn tinqeda a˙jar u fil-˙in.”

23.09.2012

Il-Kungress

It-Tlieta 18 ta’ Settembru - Il-futur tal-familja Waqt id-diskussjoni dwar il-futur tal-familji Maltin u G˙awdxin intqal li l-linja gwida li se jadotta l-PL g˙al dan il-qasam se tis˙aq fuq livell t’g˙ixien og˙la biex il-familji jimxu ‘l quddiem. Id-Deputat Mexxej An©lu Farrugia qal li l-ideat kollha li qed jitressqu waqt il-Kungress jixhdu limpenn biex in˙arsu ‘l quddiem u nibnu flimkien futur li jg˙aqqadna. Is-social worker, Carmen Fearne qalet li l-livell talg˙ixien tal-familji g˙andu jkun priorità g˙al kull Gvern. Gabi Calleja mill-MGRM sa˙qet li wasal iΩΩmien li l-familji li jkunu mag˙mula minn persuni tal-istess sess ji©u rikonoxxuti b˙all-familji lo˙ra. Yana Micallef Stafrace esprimiet il-qbil tag˙ha mallpolitika tal-PL dwar il-persuni b’diΩabbiltà filwaqt li Father Saviour Grima sa˙aq fuq il-˙tie©a li jekk irridu li jonqos il-faqar, irridu nipprovdu edukazzjoni u xog˙ol lin-nies li qeg˙din jaffaççjaw diffikultajiet kbar biex ila˙˙qu mal-˙ajja.

Futur ta’ ugwaljanza u aktar libertajiet çivili Matul din id-diskussjoni, s-Segretarju tal-EΩekuttiv tal-PL, Lydia Abela sa˙qet li l-punt prinçipali li ˙are© kien li l-Gvern m’g˙andux jinda˙al fil-˙ajja privata tal-individwu, iΩda g˙andu jille©iΩla g˙al kul˙add u jassigura l-ugwaljanza bejn is-sessi. Lorraine Spiteri tkellmet dwar il-˙tie©a ta’ aktar ugwaljanza, filwaqt li Simone Palmier tkellmet dwar ir-rispett lejn persuni li g˙andhom reli©jonijiet differenti. L-avukat Ruth Farrugia min-na˙a tag˙ha tkellmet dwar id-drittijiet tat-tfal. Temi o˙ra li kienu diskussa waqt din il-laqg˙a kienu jinkludu d-drittijiet g˙all-persuni LGBT u ddrittijiet g˙all-persuni b’diΩabbiltà. Il-futur tax-xog˙ol Il-linja gwida li kienet approvata waqt id-diskussjoni dwar ix-xog˙ol kienet “xog˙ol li jixraqlek biex int

tg˙ix a˙jar”. Dr. Joseph Muscat sostna lix-xog˙ol li jrid jin˙oloq m’g˙andux ikun sempliçiment xog˙ol li permezz tieg˙u taqla l-g˙ixien tieg˙ek iΩda xog˙ol li jixraq lill-˙addiem li jil˙aq l-aspirazzjonijiet tieg˙u li jkun dak li jkun stinka g˙alih u li fl-a˙˙ar mill-a˙˙ar itejjeb il-˙ajja tal-familja. Qal ukoll li l-aktar ˙a©a importanti hija li jog˙la llivell tal-g˙ixien tal-familji sabiex b’hekk ikunu jistg˙u jimxu aktar ‘il quddiem. Sa˙aq ukoll lix-xog˙ol u l-edukazzjoni huma laqwa g˙odda g˙all-mobbiltà soçjali u qal li l-Istat m’g˙adux dak li jo˙loq ix-xog˙ol iΩda g˙andu jkun ir-regolatur li jiffaçilita l-˙olqien tax-xog˙ol. Issemmew ukoll diversi oqsma tax-xog˙ol fejn hemm diversi problemi fosthom dak tal-biedja u ssajd u l-˙addiema tal-Air Malta. Joseph Muscat tkellem ukoll dwar il-˙tie©a li aktar nisa jo˙or©u ja˙dmu filwaqt li tenna l-weg˙da li Gvern ©did isa˙˙a˙ is-sistema tal-istipendji.

L-Erbg˙a 19 ta’ Settembru - Il-futur tal-ambjent Waqt il-laqg˙a li ddiskutiet il-qasam talambjent, ©ie stabblilit li l-linja gwida talPL g˙al dan il-qasam se tkun “arja aktar nadifa g˙al uliedna”. Min-na˙a tieg˙u, d-Deputat Mexxej Laburista Toni Abela qal li tul is-snin, ilGvern preΩenti ma tax eΩempju tajjeb filqasam ambjentali fejn fost l-o˙rajn falla fir-riforma tat-trasport pubbliku u g˙alhekk aktar nies spiççaw juΩaw il-vetturi tag˙hom. Sa˙aq lit-tibdil u l-progress jasal biss jekk il-Gvern li jkun qed imexxi jkollu rrieda li jie˙u d-deçiΩjonijiet li jkun hemm bΩonn. Qal li f’pajjiΩna trid tid˙ol sistema ta’ monitera©© effettiva tal-arja, ji©u identifikati l-kawΩi tat-tni©©iΩ u tittie˙ed azzjoni immedjata biex l-effetti jkunu mnaqqsa. Fost l-esperti li ntervjenew kien hemm il-Professur Paul Pace li hu d-direttur taçÇentru g˙all-Edukazzjoni u Riçerka Ambjentali, l-ispeçjalista fl-immani©©jar tal-ambjent Alan Pulis u t-tabib Jason Bonnici. Il-futur tal-edukazzjoni Waqt id-diskussjoni dwar l-edukazzjoni ntqal li l-linja gwida tal-PL dwar dan ilqasam se tkun li aktar Ωg˙aΩag˙ ikomplu jistudjaw b’suççess. Il-President tal-PL,

Stefan Zrinzo Azzopardi qal li pajjiΩna g˙andu jifra˙ bis-suççessi fil-qasam edukattiv iΩda fl-istess waqt m’g˙andhomx jin˙bew il-fallimenti f’dan ilqasam. Sostna li l-PL jemmen li kul˙add g˙andu jkollu l-opportunità biex jirnexxi filwaqt li sa˙aq li l-pajjiΩ g˙andu ji©©ieled in-nuqqas t’attendenza fl-iskejjel g˙ax l-edukazzjoni biss hija ç-çavetta biex tinbena s-soçjetà tal-futur fejn ilmobbiltà soçjali tkun realtà. L-eks President ta-MUT, John Bençini qal li minkejja li pajjiΩna g˙amel passi ta’ ©gant fl-edukazzjoni, xorta wa˙da pajjiΩna jinsab fil-25 post mill-pajjiΩi kollha talUnjoni Ewropea fejn jid˙ol il-livell t’edukazzjoni baΩika. Qal ukoll li l-akbar problema f’pajjiΩna hija li l-g˙alliema qed jitng˙ataw il-©enb mill-Gvern u mhux qed ji©u kkonsultati. Il-futur tal-ekonomija Matul din il-laqg˙a ntqal li Malta trid ssir sinonima mal-kwalità biex nattiraw linvestiment barrani. Joseph Muscat qal li l-PL jappo©©ja lis-settur privat. Qal ukoll li jekk Gvern ©did jing˙ata l-fiduçja jrid jibΩa’ g˙all-flus tal-Maltin u l-G˙awdxin kollha. Sa˙aq li l-irwol tal-Gvern g˙andu jkun ta’ regolatur u mhux jinda˙al lill-

privat. Qal ukoll li Gvern ©did die˙el g˙al din ir-responsabbiltà konxju li se jsib problemi kbar fil-finanzi pubbliçi u b’hekk se jkun realistiku u se jwieg˙ed biss dak li se jkun jista’ jwettaq. Joseph Muscat qal ukoll li ming˙ajr ilprivat, l-infrastruttura tal-pajjiΩ ma tistax

titjieb u sostna li l-qofol tas-soluzzjoni huwa bbaΩat fuq it-tkabbir ekonomiku. Ûied jg˙id li l-linja gwida li se jie˙u lPL dwar il-qasam ekonomiku se tkun “tkabbir ekonomiku li jil˙aq lil kul˙add”, filwaqt li g˙all-qasam tal-finanzi, l-linja gwida se tkun “g˙aqal bi flusek”.

Il-Óamis 20 ta’ Novembru - Ener©ija g˙all-futur Matul id-diskussjoni dwar ilqasam tal-ener©ija, ©ie deçiΩ li l-linja gwida li se tifforma parti mill-manifest elettorali tal-PL g˙al dan il-qasam se tkun “Inra˙˙su l-kontijiet”. Il-Mexxej Laburista Joseph Muscat qal li Gvern ©did se jag˙ti lil pajjiΩna politika dwar l-ener©ija li tkun ˙olistika u li tkun tinkludi strate©ija dwar loqsma kollha, nkluΩ l-uΩu ta’ ener©ija alternattiva, provvista ta’ ener©ija sostenibbli u lesplorazzjoni taΩ-Ωejt. Ûied jg˙id lin-nuqqas ta’ politika f’dan il-qasam, hija l-akbar daqqa ta’ ˙arta fuq il-familji u anke fuq il-kompetittività ta’ pajjiΩna. Joseph Muscat qal li konferma ta’ kemm pajjiΩna m’g˙andux politika f’dan ilqasam jo˙ro© mill-fatt li meta lpowerstation g˙adha lanqas bdiet tiffunzjona, di©à qed jaraw kif se jibdew in˙addmuha bil-gass flok bil- heavy fuel oil. Il-Mexxej Laburista rrefera wkoll g˙all-miri tal-2020 u qal li pajjiΩna jinsab lura ˙afna biex jil˙aqhom. Qal li parti essenzjali mill-istrate©ija g˙all-miri 2020 kienu l-wind farms iΩda sal-lum il-©urnata ma nafux x’sar minn din il-weg˙da. Fost dawk li tervjenew kien

Philip Rizzo missier ta’ tfajla bid-down syndrome li stqarr li jixtieq li bintu tmut qablu g˙aliex ma jafx x’se ji©ri minnha wara mewtu. Lil dan il-missier, Joseph Muscat weg˙du li kien se jΩomm kelmtu li mhux biss jipprovdi residenzi fil-komunità iΩda wkoll ta˙ri© matul il-˙ajja. Il-futur taΩ-Ωg˙aΩag˙

hemm il-©eologu Dr Peter Gatt li qal li pajjiΩna ma jistax jatqa’ qalbu dwar it-tiftix taΩ-Ωejt. John Darmanin tkellem dwar il-bΩonn li pajjiΩna ma jibqax jiddependi fuq iΩ-Ωejt filwaqt li l-biolo©ista Dr Joseph Buhagiar semma l-impatt negattiv talheavy fuel oil. Min-na˙a tieg˙u, l-in©inier, Fredrick Azzopardi semma kif

il-Kunsilli Lokali qed ja˙dmu minn jheddhom biex inaqqsu lemissjonijiet tas-CO2 sal-2020. Nibnu soçjetà ©usta g˙all-futur Waqt din il-laqg˙a kienet approvata l-linja gwida “soçjetà ©usta fejn kul˙add jista’ jimxi ‘l quddiem”. Fl-intervent konklussiv id-Deputat Mexxej Laburista

Toni Abela sa˙aq kif il-Partit Laburista huwa l-partit li jrid il©ustizzja soçjali kif tistqarr listorja tieg˙u waqt li sa˙aq fuq il-˙tie©a ta’ distribuzzjoni tal-©id b’mod ©ust. F’din is-sessjoni ntervjenew bosta persuni li jirrappreΩentaw oqsma differenti fosthom il-persuni b’diΩabbiltà u LGBT. Fosthom spikka l-intervent ta’

Waqt l-a˙˙ar diskussjoni talKungress li kienet tittratta liΩΩg˙aΩag˙, il-Mexxej Laburista Joseph Muscat qal liΩ-Ωg˙aΩag˙ huma l-qalb, l-ener©ija u lpreΩent u mhux biss il-futur talmoviment li qed jibni madwaru l-Partit Laburista. Dwar il-garanzija g˙aΩ-Ωg˙aΩag˙ ta’ tag˙lim ta˙ri© u xog˙ol, Joseph Muscat qal li jekk Gvern ©did jing˙ata fiduçja s-Soçjalisti fl-Ewropa se jkunu jistg˙u juΩaw lil pajjiΩna b˙ala eΩempju ta’ kif tit˙addem fil-prattika ilgaranzija g˙aΩ-Ωg˙aΩag˙. F’intervent li g˙amlet, mart ilMexxej Laburista, Michelle Muscat qalet li b˙al Ωew©ha, hija wkoll prodott tal-istipendju. Dwar l-IVF, Michelle Muscat qalet li dan huwa miraklu li m’g˙andniex inwaqqfuh milli jse˙˙.

Lokali

23.09.2012

bil-kandidatura ta’ Simon buSuttil

inkwiet akbar fi Ódan il-Pn It-t˙abbira tal-kandidatura ta’ Simon Busuttil, meta t˙abbret din l-a˙bar u l-mod kif ©iet minfu˙a mill-media qrib il-Partit Nazzjonalista, inkluΩ ©urnali b˙at-Times, wassal biex in˙oloq disgwid ©did u kbir fi ˙dan ilPN innifsu. Miç-çapçipa orkestrata li kien hemm mill-folla fuq il-Fosos, jidher çar li minkejja çerti ca˙diet li saru, Simon Busuttil qieg˙ed jitqies li huwa ‘lprinçep eredi’ ta’ Lawrence Gonzi. Dan qanqal inkwiet kbir fil-PN fuq Ωewg livelli differenti. Kemm fuq livell ta’ dawk li kienu qed jippjanaw li jid˙lu sew fit-tellieqa g˙all-era ta’ wara Gonzi, speçjalment Mario de Marco, Beppe Fenech Adami u Chris Said, kif wkoll fost dawk li qed jaraw wkoll riskju kbir g˙as-si©©u tag˙hom fid-distretti li soltu jitilg˙u minnhom. Hemm imbag˙ad Tonio Fenech li jinsab inkwetat ukoll, g˙al ra©unijiet differenti blavvent ta’ Simon Busuttil fuq ixxena politika lokali. Dan g˙aliex apparti li x’aktarx jo˙ro© fuq id-distrett ta’ Birkirkara minn fejn soltu jitla’ Tonio Fenech, Simon Busuttil digà iddikjara li ˙iere© ukoll fuq id-distrett tal-Mosta minn fejn tela’ wkoll Tonio Fenech fla˙˙ar elezzjoni. Fuq livell ie˙or Tonio Fenech g˙ad li qata’ lura ˙afna dan la˙˙ar u g˙amel g˙add ta Ωbalji

tattiçi u dubjuzi neqsin mittrasparenza, g˙adu jittama li jid˙ol biç-çans g˙at-tmexxija talPN. Issa li tfaççja Simon Busuttil, dawn l-aspirazzjonijiet ta’ Tonio Fenech komplew jonqsu dras-tikament. Fil-kaΩ ta’ Beppe Fenech Adami, minkejja il-baΩi fost ilkunsilliera Nazzjonalisti li g˙andha l-g˙eruq tag˙ha firrabtiet ma’ missieru u mal-klikka ta’ Austin Gatt, xorta wa˙da jing˙ad li qieg˙ed i˙ossu skomdu ˙afna b’din l-imbuttatura li qieg˙ed jing˙ata Simon Busuttil. Óafna qeg˙din iqiesu l-imbot-

tatura li qed ting˙ata favur Busuttil b˙ala mossa ppjanata mill-klikka ta’ GonziPN biex filwaqt li juΩaw lil Fenech Adami il-missier g˙all-konvenjenza, flistess ˙in qed jippruvaw jdg˙ajfu is-sa˙˙a tal familja Fenech Adami fi ˙dan il-PN. IΩda xi ˙aga li ˙afna nies g˙adhom ma nteb˙ux biha, hija li t-tellief prinçipali f’dakollu jaf jkun Tonio Borg li digà kien qieg˙ed f’qaghda mwieghra fi ˙dan il-PN skont sondaggi li g˙amel l-istess partit. Óafna qeg˙din jattribwixxu dan g˙al g˙add ta’ fatturi, fos-

thom li Tonio Borg qatt ma kellu l-istoffa ta’ deputat kap; li b˙ala ministru huwa meqjus b˙ala ba˙buh iΩda ineffettiv; u li fid-distrett m’g˙andu sa˙˙a ta’ xejn fost il-kostitwenti. Tonio Borg u l-klikka ta’ madwaru jinsabu nkwietati bi s˙i˙ li jekk jikkrolla Gonzi, Borg ikun fost l-ewwel li jlaqqtuha. Bit-theddida ©dida ta’ Simon Busuttil, Tonio Borg mhux biss qed jirriskja li jitlef il-poΩizzjoni tieg˙u b˙ala Viçi-Kap Nazzjonalista, iΩda possibbilment jista’ jitlef anki s-si©©u tieg˙u filParlament.

Stephen Spiteri jg˙id li jidhirlu li g˙amel dikjarazzjoni tal-assi quddiem il-Parlament kull sena Id-deputat Nazzjonalista Stephen Spiteri fl-a˙˙ar jiem qal li jidhirlu li ppreΩenta ddikjarazzjoni tal-assi tieg˙u fil-Parlament, filwaqt li ddikjara li “id-dover tieg˙i dejjem g˙amiltu”. Mistoqsi g˙alfejn ma ppreΩentax id-dikjarazzjoni tal-assi quddiem il-Parlament, Stephen Spiteri qal “IppreΩentajt jidhirli. Jekk tag˙mlu riçerka jidhirli ppreΩentajt. M’g˙andix problemi li nippreΩenta lassi.” Dan jikkontradixxi dak li huwa di©à mag˙ruf, ji©ifieri li Dr Stephen Spiteri f’din il-le©iΩlatura g˙al parti l-kbira tassnin li g˙addew ma ppreΩentax din id-

dikjarazzjoni. Meta mitlub jikkummenta f’iktar dettall, Stephen Spiteri qal: “Jista’ jkun immissjajt xi wa˙da forsi g˙ax aljenajt rasi, mhux b’sens ta’ abbuΩ.” Apparti minn hekk Stephen Spiteri huwa wie˙ed minn dawk id-deputati b’rekord ˙aΩin ˙afna ta’ attendenza filParlament. Stephen Spiteri huwa wie˙ed minn dawk id-deputati illi probabbilment jirrokka kieku kellu jin˙atar Kummissarju Parlamentari tal-Istandards b˙al ma qed jipproponi f’White Paper il-Leader of the House Tonio Borg.

23.09.2012

Fil-fond

Il-mewta ta’ taRBIJa qaJJmet mIstoqsIJIet u kontRoveRsJI Lil hinn mis-sog˙ba u l-g˙ali g˙all-mewta tra©ika tat-tarbija Roselana ©ewwa Bormla lejn la˙˙ar ta’ Awwissu, dan il-kaΩ qanqal diversi kwistjonijiet g˙all-attenzjoni pubblika, fosthom il-mod sensazzjonali kif ©ie rappurtat fil-mezzi tax-xandir. Xi drabi saru stqarrijiet li mhux neçessarjament kienu bbaΩati fuq il-fatti. U˙ud ikkummentaw li l-fatt li l-omm kienet single mother Ωag˙Ωug˙a minn Bormla, kompla jpo©©i lil din it-tfajla f’dawl ikrah u g˙amilha iktar suxxettibbli g˙all-kundanni. RITIANNE AGIUS tag˙ti ˙arsa lejn il-mod li bih ©ie rrappurtat dan il-kaΩ mill-mezzi taxxandir u lejn id-differenza evidenti fil-mod li bih kien ittrattat dan il-kaΩ meta mqabbel ma’ kaΩijiet o˙ra simili. Dwar l-istigma marbuta mas-single mothers u l-Kottonera intalbet l-opinjoni tar-Reverendu Fr. JOHN AVELLINO.

Xi rwol g˙andu jkollha l-istampa?

hija ma©©orenni, spiççat biex ©iet akkuΩata bil-qtil involontarju ta’ bintha li sa dak il-mument kienet g˙adha lanqas biss indifnet.

Spiss ji©ri li l-istampa tirrikorri g˙assensazzjonaliΩmu biex tbieg˙ il-prodott tag˙ha. Fil-kaΩ ta’ din it-tra©edja wie˙ed jista’ jg˙id li dan is-sensazzjonaliΩmu ©ie sfruttat sal-massimu. Ftit ˙in wara li se˙˙ l-inçident, l-istampa kienet di©à ˙ar©et ˙afna dettalji dwar il-kaΩ, fosthom ir-ritratti tal-omm u t-tarbija u allegazzjonijiet dwar dak li seta’ ©ara. Intqal li l-omm kienet po©©iet lit-tarbija fil-banju u ˙allieta wa˙edha g˙al madwar sieg˙a. Intqal li matul dan il˙in l-omm kienet qeg˙da tiççettja fuq Facebook. Intqal ukoll li l-omm kienet insiet il-vit miftu˙. Dan kollu intqal ftit sig˙at wara li kienet se˙˙et it-tra©edja, meta anki lpulizija kienet g˙adha fil-bidu talinvestigazzjonijiet tag˙ha, u li g˙alhekk Ωgur ma setax ji©i aççertat kemm it-tifla kienet ilha fil-banju wa˙edha jew jekk kienetx l-omm li ˙alliet il-vit miftu˙, inkella t-tifla stess li fet˙itu. Quddiem dan kollu wie˙ed ma jistax ma jistaqsix kemm huwa responsabbli dan it-tip ta’ rappurta©©, li jitfa’ dawl ikrah fuq tfajla minorenni li m’g˙andiex mezz biex tiddefendi lilha nnifisha. G˙alkemm hija xi ˙a©a naturali li nnies tkun g˙atxana g˙all-informazzjoni, huwa dibattibli kemm l-istampa g˙andha dritt li to˙ro© çertu informazzjoni sensittiva u tag˙mel allegazzjonijiet ta’ din ix-xorta, speçjalment f’kaΩ b˙al dan li jinvolvi Ωew© minuri. Forsi huwa f’loku li ji©i mist˙arre© sa liema punt il-libertà tal-istampa g˙andha ti©i eΩerçitata, u jekk huwiex ©ustifikabbli li dan id-dritt ji©i uΩat biex, minflok ma l-pubbliku jing˙ata lfatti, ji©i ppreΩentat b’˙afna g˙ajdut u allegazzjonijiet bla baΩi li jag˙mlu ˙sara irreparabbli lill-individwu. G˙alfejn dan il-kaΩ kien differenti mill-o˙rajn? Matul l-a˙˙ar snin se˙˙ew diversi tra©edji li kienu jinvolvu tfal Ωg˙ar. U˙ud minn dawn tilfu ˙ajjithom, filwaqt li o˙rajn sfaw fil-periklu tal-mewt. F’dawn il-kaΩijiet ftit smajna lill-©enituri akkuΩati b’negli©enza, u wisq inqas li dawn jitressqu l-Qorti akkuΩati bi qtil involontarju. BiΩΩejjed wie˙ed jg˙id li fl-istess jum li g˙erqet it-tarbija Roselana, tifel ta’ tliet snin kwaΩi g˙ereq ©o pool f’residenza privata fil-Qala. Minkejja li t-tifel kien fil-periklu tal-mewt, l-istampa ma ˙ar©et l-ebda informazzjoni fuq il-kaΩ, g˙ajr g˙al stqarrija qasira mibg˙uta mill-Pulizija. Óadd ma qal x’kienet qed tag˙mel l-

Xi stigma teΩisti fuq is-single mothers u l-Kottonera?

omm waqt li binha kwaΩi g˙ereq, ˙add ma qal kemm kellha Ωmien u jekk kienetx single mother, u çertament ˙add ma ppubblika r-ritratti tag˙ha. B’mod simili, madwar g˙axar snin ilu, tarbija ta’ sena u nofs kienet g˙erqet ©o pool ©ewwa lukanda f’Marsaxlokk. G˙alkemm dak iΩ-Ωmien kien hemm min staqsa kif din it-tarbija kienet t˙alliet to˙ro© wa˙edha fejn il-pool, il©enituri qatt ma ©ew akkuΩati bi qtil involontarju. Kul˙add fehem li dan kien sempliçiment inçident mill-iktar sfortunat, u li l-©enituri ta’ din it-tarbija kienu se jg˙ixu b’din il-piena g˙al ˙ajjithom kollha. KaΩ li wkoll issemma ˙afna kien dak ta’ erba’ snin ilu, fejn tifel ta’ kwaΩi tliet snin waqa’ g˙oli sular g˙al ©o xaft f’residenza f’ÓaΩ Ûebbu© u tilef ˙ajtu.

Dan it-tifel ukoll kien ma’ ommu fil-˙in tal-inçident, iΩda allegatament illarga minn ˙dejha g˙al ˙in qasir bil-konsegwenza li waqa’ fix-xaft li ma kien fih lebda lqug˙. F’dan il-kaΩ ma kienux il-©enituri li tressqu l-Qorti akkuΩati bi qtil involontarju, iΩda l-kuntrattur li bena r-residenza u li ˙alla x-xaft mikxuf. Quddiem dawn il-kaΩijiet u ˙afna o˙ra, wie˙ed ma jistax ma jistaqsix g˙alfejn il-kaΩ tal-mewt tat-tarbija Roselana kien differenti mill-o˙rajn ta’ qablu, u x’inhi r-ra©uni li g˙aliha dan ma ©iex meqjus ukoll b˙ala tra©edja sfortunata li fiha l-©enituri aljenaw rashom g˙al ftit ˙in, b’konsegwenzi li se jkollhom jibqg˙u j©orru tul ˙ajjithom. Minflok, omm Roselana, li lanqas biss

Xi w˙ud ikkummentaw li l-fatt li t-tfajla kienet single mother u residenti Bormla seta’ affettwa r-reazzjoni talpubbliku u anki l-mod kif il-kaΩ ixxandar, u dan min˙abba l-istigma marbuta mal-ommijiet mhux miΩΩew©a u lin˙awi tal-Kottonera. Dwar dawn iç-çirkostanzi din ilgazzetta talbet l-opinjoni tar-Reverendu Dr. John Avellino, ©urnalist u lettur flUniversità ta’ Malta li ˙adem fuq studju dwar il-problemi soçjali talKottonera. Dwar is-single mothers Fr. Avellino jistqarr li ma jistax jag˙ti statistika preçiΩa dwar kemm dawn huma komuni fil-Kottonera iktar minn postijiet o˙ra, però jinsab ta˙t l-impressjoni li dawn qeg˙din dejjem jiΩdiedu. Huwa jemmen li jeΩisti pre©udizzju dwar issingle mothers, u mhux dawk biss talKottonera. “Óafna jsostnu li s-single mothers qed jisfruttaw is-servizzi soçjali waqt li m’hu qed jag˙tu xejn lura lis-soçjetà. Jien ng˙id li Ωg˙aΩag˙ b˙al dawn irridu ng˙inuhom u nnislu fihom aktar apprezzament g˙all-˙ajja. Fuq kollox irridu nedukawhom biex jag˙rfu jag˙mlu g˙aΩliet tajbin f’˙ajjithom”, jg˙id Avellino. Huwa jsostni li ˙afna drabi, meta tfajla mhux miΩΩew©a ssir omm, ˙ajjitha tkun determinata u ma jkunx façli g˙aliha li tibda mill-©did. Dwar l-istigma marbuta mal-Kottonera, Avellino jistqarr li sa çertu punt din g˙adha teΩisti, u li ˙afna g˙adhom i˙arsu lejn l-ibliet tal-Kottonera b’mod negattiv. “Hu veru li g˙andna konçentrazzjoni ta’ problemi soçjali, fosthom in-nuqqas ta’ apprezzament g˙all-edukazzjoni, imma ˙afna mill-problemi tag˙na ssibhom ukoll f’lokalitajiet o˙ra.” Dwar il-kaΩ speçifiku ta’ Bormla Fr. Avellino jg˙id li ma ja˙sibx li dan kien pre©udikat min˙abba li se˙˙ filKottonera. “Jidher li kien kaΩ ta’ traskura©ni jew Ωball li se˙˙ bla ebda intenzjoni, iΩda xorta jibqa’ xi ˙a©a gravi.” Madankollu huwa jsostni li qabel ma wie˙ed ji©©udika, tajjeb ipo©©i saqajh fiΩ-Ωarbun ta’ dik it-tfajla li Alla biss jaf x’˙asset meta rat lil bintha mejta. “Çert li dik it-tfajla g˙andha bΩonn ta’ ˙afna m˙abba, appo©©, u g˙ajnuna professjonali, u mhux kundanni bla bΩonn”, itemm jg˙id Fr. John Avellino.

23.09.2012

Çinematografija

Missier u iben li qed jag˙mlu Maurice u Chris Micallef m’humiex ismijiet ©odda, g˙al dawk li huma mid˙la tal-qasam tax-xandir lokali. Ilhom snin s˙a˙ itellg˙u dokumentarji ori©inali li mhux biss kisbu suççess kbir f’pajjiΩna iΩda reb˙u mijiet ta’ premijiet presti©©juΩi barra minn xtutna. KRISTA CARUANA tkellmet ma’ MAURICE u ibnu CHRIS dwar il-karriera tag˙hom u dwar il-pro©etti li g˙andhom ippjanati g˙all-futur. Min huma Maurice u Chris Micallef? Nista’ ng˙id li lil Maurice u lil ibnu Chris, issa ilni nafhom ftit snin mhux ˙aΩin. Minn dejjem nafhom ˙abrieka sew, nies professjonali g˙all-a˙˙ar iΩda nies b’saqajhom mall-art. Stidnuni fid-dar tag˙hom f’Santa Luçija, fejn hemm hekk tkellimna fittul dwar il-karriera twila tag˙hom fil-qasam televiΩiv. Maurice illum il-©urnata g˙andu 77 sena, iΩda g˙adu persuna attiva ˙afna u tie˙u gost titkellem mieg˙u speçjalment meta jibda jirrakkonta episodji mill-passat marbuta ma’ ˙ajtu. Twieled f’Bormla u tista’ tg˙id li minn dejjem kienet tinteressah il-produzzjoni tal-films u ddokumentarji. Kien fl-1964, li Maurice pproduça l-ewwel dokumentarju ta’ tnax -il minuta li kien jismu ‘A Glance at Valletta’. Min˙abba li t-talenti tieg˙u fil-qasam talmedia kienu evidenti u kien bniedem li jipprometti ˙afna, fl1972, bl-g˙ajnuna tal-Gvern Taljan, Maurice intbag˙at biex jie˙u ta˙ri© fl-istudjos televiΩivi tar-RAI f’Ruma fejn kompla rfina l-kapaçitajiet tieg˙u, nkluΩ dawk fit-teknika. Minn hemm ‘il quddiem, Maurice qatt ma ˙ares lura. Baqa’ dejjem jipproduçi xog˙lijiet differenti li llum ila˙˙qu g˙al madwar 23 produzzjoni differenti li jinkludu films qosra u anke dokumentarji storiçi. Min-na˙a tieg˙u, Chris twieled fl-1967 u minkejja li ggrad-

wa b˙ala in©inier, xorta wa˙da mexa fuq il-passi ta’ missieru, tant li flimkien mieg˙u, pproduça diversi dokumentarji li xxandru fuq it-televiΩjoni u li reb˙u diversi unuri u premijiet f’kompetizzjonijiet presti©©juΩi barra minn Malta. Il-karriera ta’ Chris bdiet fl1977, meta kien g˙ad kellu biss 10 snin, meta kien ˙a sehem fil-film li kien ipproduça missieru stess u li kien i©ib lisem ta’ ‘The Boy and the Red Ball’. MaΩ-Ωmien, Chris flimkien ma’ missieru, pproduça bosta dokumentarji fejn mhux biss ˙a ˙sieb l-aspett tekniku, viΩiv u liskript, iΩda anke kien il-mo˙˙ wara riçerki kbar li w˙ud minnhom irriΩultaw anke fi skoperti, rikonoxxuti fuq livelli internazzjonali. Riçerka u skoperti Meta titkellem ma’ Chris tirrealizza li huwa bniedem intelli©enti ˙afna. KwaΩi kwaΩi tista’ ssejja˙lu studjuΩ. Kull pro©ett li jkun qed ja˙dem fuqu, jqatta’ xhur jew sa˙ansitra snin, jistudja fid-dettall dwaru. “Jekk ma tag˙milx riçerka tajba, ma tistax to˙ro© prodott professjonali”, qalli Chris. ‘Il-Feniçi’, huwa wie˙ed millaktar dokumentarji televiΩivi li huwa g˙al qalb Maurice u ibnu Chris. Kien ixxandar fuq One fl-2005, u tant kien mag˙mul b’mod professjonali, li sal-lum il-©urnata g˙adu qed jirba˙ bosta premijiet f’kompetizzjonijiet internazzjonali. Chris spjegali li biex tellg˙u

Chris u Maurice Micallef fil-film The Boy and the Red Ball

dan id-dokumentarju kellu jag˙mel riçerka qawwija. Iffilmjaw mhux biss f’Malta iΩda marru wkoll fil-Libanu fejn komplew jestendu r-riçerka tag˙hom f’dan il-pajjiΩ. Tkellmu ma’ arkeolo©isti, storiçi u anke studjuΩi sabiex b’hekk il-prodott finali tag˙hom kien ta’ livell internazzjonali. Dokumentarju ie˙or li g˙amilhom isem kbir mhux biss f’Malta iΩda anke barra kien dak dwar it-tempji tal-Imnajdra. Anke dan id-dokumentarju kien

jinvolvi riçerka u studju qawwi li sa˙ansitra kien wassal lil Chris biex jippubblika l-istudji tieg˙u f’©urnal xjentifiku presti©©juΩ. Dan g˙aliex mill-istudju li kien g˙amel, Chris kien irnexxielu jag˙mel skoperta li bell˙et mhux biss lill-istoriçi Maltin iΩda wkoll lill-barranin. Permezz ta’ din l-iskoperta kien ˙are© li l-mod kif inhu mibni dan it-tempju jikkoinçidi ma’ fatturi astrolo©içi fosthom il-faΩijiet differenti talqamar. Skoperta o˙ra li Chris kien g˙amel, kienet meta kien qed jag˙mel riçerka dwar il-‘Ìebla tal-Qadi’ li dwarha kienu g˙amlu dokumentarju ie˙or. Dwar din il-©ebla, Chris kien skopra li x’aktarx tirrappreΩenta kalendarju tal-qamar. Dawn l-iskoperti mhux biss saru popolari f’pajjiΩna iΩda bdew sa˙ansitra ji©u kkwotati minn studjuΩi barranin fosthom l-awtur internazzjonali Graham Hancock li kien semma t-teorija ta’ Chris dwar it-tempji talImnajdra fil-ktieb tieg˙u ‘UnderWorld’. Avventuri waqt il-filming Chris u Maurice qaluli li l-filming tad-dokumentarji jie˙u ˙in twil u ˙afna drabi jsir f’˙injiet differenti nkluΩ fis-satra tal-lejl. Staqsejthom jekk qattx ©ralhom xi inçident jew kellhom xi avventura waqt il-filming ta’ xi dokumentarju.

Maurice mill-ewwel ftakar f’inçident kurjuΩ li kellhom darba meta fis-satra tal-lejl kienu g˙addejjin mill-in˙awi tat-Telg˙a t’Alla u Ommu meta kienu fi triqithom lejn Burmar rad. “Niftakar konna ˙ri©na billejl g˙ax ridna li mas-seb˙ inkunu fuq il-post biex nie˙du l-filmati li kellna bΩonn u g˙alhekk biex Ωgur inkunu hemm fil-˙in, konna ddeçidejna li morru billejl biex nisb˙u hemm. IΩda a˙na u sejrin waqt li konna fl-in˙awi tat-Telg˙a t’Alla u Ommu rajna l-figuri ta’ Ωew© nisa mixjin li kienu libsin il-barnuΩa f’rashom. Peress li kien id-dlam, kien diffiçli ˙afna biex naraw wiççhom, iΩda ˙a©a li laqtitna kienet li kienu mixjin b’pass sinkroniΩΩat u li minnhom kienet donnha ˙ier©a dija safranija. Mill-ewwel ˙sibna ˙aΩin g˙ax kienu jidhru li m’humiex bnedmin normali. Xi ftit tal-©img˙at wara kont smajt lil xi ˙add jg˙id li f’dak ilpost, fil-passat kienu g˙ebu Ωew© tfajliet li baqg˙u qatt ma nstabu. Jien ng˙id li kienu lfantaΩmi tag˙hom”, qalli Maurice b’nofs da˙ka. Premijiet u titli presti©gjuΩi Óa©a li verament affaxxinatni fid-dar ta’ Maurice u Chris kienet il-kollezzjoni kbira ta’ trofej li g˙andhom lkoll frott issuççess li kisbu permezz tax-

23.09.2012

Çinematografija

©ie˙ lil pajjiΩna xog˙ol tag˙hom. Impressjonajt ru˙i bil-fatt li minkejja li g˙andhom g˙exieren ta’ trofej, kapaçi jg˙idulek x’jirrappreΩentaw wie˙ed, wie˙ed. Chris u Maurice qalu li reb˙u premijiet u titli minn madwar iddinja kollha mhux biss minn diversi pajjiΩi Ewropej, iΩda anke millIstati Uniti. Id-dokumentarju ‘IlFeniçi’ kien l-aktar dokumentarju li reba˙ premijiet u titli internazzjonali, fosthom il-‘Grand Jury Prize’ fin-‘New York International Film Festival’ tal-2005. F’din il-kompetizzjoni partikolari dan id-dokumentarju kien ˙abbatha ma’ produzzjoni ta’ George Clooney, filwaqt li dokumentarji o˙ra li kienu qed jipparteçipaw kellhom narrazzjoni tal-atturi Meryl Streep u Laurence Fishburne. Dan l-istess dokumentarju kien anke reba˙ il-premju presti©©juΩ ‘Telly Award’ li fih kienu pparteçipaw aktar minn 12,000 produzzjoni minn madwar id-dinja kollha. Kompetizzjonijiet o˙ra li reb˙u Chris u Maurice permezz taxxog˙lijiet tag˙hom jinkludu dawk li saru f’Cannes fi Franza, filJugoslavja, fiç-Çekoslovakkja, fi Spanja, fl-Awstralja, fl-Awstrija, filBel©ju, fl-Irlanda, fis-Slovenja, flIngilterra, fil-Kanada u f’diversi stati Amerikani. Pro©etti g˙all-futur Chris u Maurice b˙alissa qed jippjanaw diversi pro©etti g˙all-futur. U˙ud minnhom di©à jinsabu fi stadju avvanzat filwaqt li o˙rajn g˙adhom qed jiΩviluppaw bil-mod il-mod. Fost dawn il-pro©etti pendenti hemm dokumentarju storiku dwar l-airfield ta’ Óal Far li di©à beda jimmaterjalizza ru˙u u jinsab fi stadju avvanzat. Chris jghid li apparti dan ilpro©ett, pro©ett ie˙or li g˙andu

Maurice Micallef jirçievi d-Danny Cremona Trophy fl-1979

f’mo˙˙u hija sensiela ta’ tlettax -il programm televiΩiv li tittratta t-tempji li g˙andna madwar Malta u G˙awdex. Koperazzjoni u apprezzament Ma setax jonqos li Chris u Maurice wrew apprezzament lejn l-istazzjonijiet One talli

dejjem urew fiduçja filkapaçitajiet tag˙hom. Maurice sa˙aq li dawn it-tip ta’ produzzjonijiet je˙tie©u koperazzjoni u g˙ajnuna kbira g˙ax huma pro©etti kbar u ambizzjuΩi ˙afna. Finalment, Chris u Maurice wrew ix-xewqa li xi darba kemm il-Maltin kif ukoll il-

barranin jitg˙allmu japprezzaw aktar il-wirt storiku kbir li hawn fil-gΩejjer Maltin. “Sfortunatament, minkejja li g˙andna wirt storiku mprezzabbli, ˙afna drabi dan ma jkunx stmat biΩΩejjed, sempliçiment g˙ax pajjiΩna huwa Ωg˙ir wisq”, sostna Chris.

“G˙aldaqstant, in˙oss li permezz ta’ dawn id-dokumentarji, qed nag˙tu kontribut xieraq biex il-wirt storiku ta’ pajjiΩna mhux biss ji©i stmat aktar minna l-Maltin u lG˙awdxin, iΩda jsiru jafu bih anke l-barranin, inkluΩ listudjuΩi tal-istorja”, temm jg˙id Chris Micallef.

AVVIÛ

It-trofej mirbu˙a fil-karriera ta’ Maurice u Chris Micallef

L-Avukat Toni Abela, f’isem il-Kumitat g˙all-Memorja ta’ Dom Mintoff, qieg˙ed jistieden lil dawk l-artisti kollha li huma interessati li jippreΩentaw disinn g˙all-Monument li ser isir mill-Partit Laburista biex ifakkar lil Dom Mintoff biex jattendu g˙al-laqg˙a li ser issir fl-24 ta’ Settembru fis-7.15pm fiç-Çentru Nazzjonali Laburista, il-Óamrun.

23.09.2012

Intervista

“PAJJIÛNA HUWA WISQ ÛGÓIR BIEX NINQASMU SKONT IL-KULUR POLITIKU” – Chris Agius CHRIS AGIUS huwa miΩΩewwe© u missier ta’ tliet itfal. Trabba u g˙adu jg˙ix f’Bormla, fejn f’Ωg˙oΩitu kien wie˙ed mill-pijunieri biex titwaqqaf l-G˙aqda taΩÛg˙aΩag˙ Soçjalisti f’Bormla. Ìie elett fil-Parlament g˙allewwel darba fl-elezzjoni tal-1996, u minn dak iΩ-Ωmien baqa’ ji©i elett. Illum Agius huwa l-Kelliem Laburista g˙all-Isport u l-G˙aqdiet Lokali. RITIANNE AGIUS tkellmet ma’ Chris Agius dwar it-tfulija u Ω-Ωg˙oΩija fil-Kottonera, il-memorji tal-Perit Mintoff, il˙ajra li jo˙ro© g˙all-elezzjoni, u l-esperjenzi varji li kellu fil-politika.

Memorji sbie˙ ta’ tfulija fil-Kottonera Chris Agius twieled f’Bormla f’Novembru 1961, iben Victor u Jinny. Agius jg˙id li g˙alkemm ommu kienet mill-Birgu, ilfamilja tieg˙u kienet toqg˙od Bormla. Madankollu, min˙abba l-fatt li l-©enituri ta’ ommu u ˙utha kienu joqog˙du l-Birgu, ˙afna mill-˙in ta’ tfulitu qattg˙u fil-Birgu. “Niftakar Birgu ˙afna aktar differenti mil-lum. Niftakar b˙ala tfal ni©ru l-Mandra©© talBirgu u fuq is-sur. Niftakarna norqdu g˙and in-nanna jew izzijiet biex ingawdu t-tlett ijiem tal-festa ta’ San Lawrenz u anke ta’ San Duminku. Niftakar sew ukoll il-log˙ob tal-ballun fittoroq, li dak iΩ-Ωmien stajt tag˙mlu, iΩda li llum m’g˙adux possibbli.” Agius g˙andu wkoll memorji ta’ kif kienu jqattg˙u s-sajf maz-zijiet u l-ku©ini. Peress li missier ommu kien barklor, nhar ta’ Óadd kienu jmorru ©ranet s˙a˙ fuq il-breakwater, jew il-Lido, kif kien mag˙ruf dak iΩ-Ωmien. L-akbar passatemp li kellu kien il-log˙ob tal-futbol. “Meta kont Ωag˙Ωug˙ kont inqatta’ ˙afna ˙in nilg˙ab il-futbol. Lg˙abt ma’ diversi timijiet fil-Kottonera. Niftakar tajjeb issummer leagues li kienu jsiru fil-Fortini. Niftakar wie˙ed partikolari li kien sar b’xi 10 timijiet kollha mill-Birgu; kont lg˙abt mat-tim tas-Sindku talBirgu, John Boxall,” jirrakkonta Agius. Waqqaf l-G˙aqda Ûg˙aΩag˙ Soçjalisti ta’ Bormla Agius jg˙id li sa minn tfulitu kien dilettant ˙afna tal-futbol, tant li kwaΩi dan l-isport biss kien jeΩisti g˙alih, u l-politika kien jinteressa ftit ru˙u fiha biss meta toqrob l-elezzjoni. IΩda ©ara li fl-1986 we©©a’ rkopptejh u ddeçieda li jieqaf mill-futbol. “Allura spiççajt sabiex flimien ma’ ˙bieb o˙ra waqqaft l-G˙aqda Ûg˙aΩag˙ Soçjalisti ta’ Bormla, li g˙al ˙afna snin kient l-akbar sez-

hemm l-akbar politiçi fid-dinja. Kif tista’ tinsa okkaΩjoni b˙al din, fejn kelli x-xorti nkun flistess post mal-aqwa mexxejja tad-dinja!” L-idea tal-Moviment Laburista laqtitu mill-ewwel

Chris Agius flimkien mal-familja tieg˙u zjoni taΩ-Ωg˙aΩag˙.” G˙al Agius dan kien Ωmien sabi˙ li fih kienu jorganizzaw ˙afna attivitajiet. “Fost dawn niftakar dinner dance kbir fejn flimkien kienu attendew il-Perit Mintoff u Karmenu Mifsud Bonnici. Konna norganizzaw coffee mornings, imma l-Perit kien ried li nsej˙ulhom ‘˙ar©a ˙bieb’. Kien ikollna attendenza ta’ mijiet ta’ nisa, fejn qabel immorru g˙all-kafè u g˙attombla, konna ne˙duhom ˙ar©a kulturali. Attività kbira kienet meta bi protesta kontra station l-bini tal- power f’Delimara, kien irnexxielna nniΩΩlu iktar minn elf ru˙ filKalanka, ©o Delimara.” Ir-relazzjoni ta’ Agius malPerit Mintoff bdiet fl-elezzjoni tal-1981, meta flimkien ma’ grupp ta’ nies minn Bormla kien jikkanvassja lill-Perit. Però, Agius jg˙id li din irrelazzjoni mal-Perit kibret hekk kif ©ie elett l-ewwel darba filParlament. “Bqajna viçin sa ftit

snin ilu, u ta’ spiss kien isejja˙li biex naqsmu xi ˙sibijiet.” Kellu x-xorti jikkontesta flimkien mal-Perit Mintoff Matul is-snin Agius serva lillPartit f’diversi karigi. Sa Awwissu 1996 kien g˙adu Segretarju tal-Kumitat Laburista f’Bormla. “Kien hemm minn ˙ajjarni li nikkontesta sa millelezzjoni tal-1992, u dakinhar kont iddeçidejt li kien g˙adu kmieni. IΩda f’Awwissu 1996 çedejt g˙all-pressjoni u kkontestajt.” G˙al din l-elezzjoni kien hemm numru ta’ kandidati stabbiliti, u Agius jg˙id li kellu x-xorti li jikkontesta flimkien mal-Perit Mintoff. Agius jg˙id li g˙alkemm kull min jikkontesta elezzjoni jixtieq li ji©i elett, tant ikun hemm kompetizzjoni li t˙oss li mhux façli li ti©i elett int. “IΩda n-nies tat-tieni distrett lili g˙o©obhom jele©©uni mill-ewwel. Niftakar li kont bqajt il- counting hall sakemm ©ejt elett, konxju li

kien reba˙ il-Partit. “Malli ©ejt elett, u ˙ri©t sabiex immur lejn id-dar, sibt numru ta’ ˙bieb jistennewni. U x˙in wasalna Bormla sibna ç-çentru ta’ Bormla mimli nies, jiççelebraw reb˙a Laburista kif ukoll li tifel minn tag˙hom ©ie elett,” jirrakonta Agius. Matul dawn is-snin kien responsabbli mill-ETC, millIndustrija u Investimenti Pubbliçi u mill-Isports u l-G˙aqdiet Lokali. Dwar okkaΩjonijiet li ma jinsa qatt, Agius jg˙id li minnhom g˙andu ˙afna, iΩda li Ωgur fuq quddiem nett ikun hemm dawk il-kaΩijiet meta persuna tg˙idlu grazzi tal-g˙ajnuna li tkun taha. “Nibqa’ niftakar Ωgur l-ewwel ftit xhur meta ©ejt elett. Kien Diçembru tal-1996, u çempluli minn Kastilja jistaqsuni jekk ridtx nakkumpanja lill-Prim Ministru Dr Alfred Sant g˙al Konferenza ©ewwa Lisbona. Kienet konferenza g˙all-kapijiet tal-Istati u g˙aliha kien

Dwar id-dekasteru tal-Isport li huwa responsabbli minnu, Agius jemmen li jkun qed nonqos jekk ma jg˙idx li matul la˙˙ar snin sar progress kbir fih. “Imxejna ˙afna ’l quddiem, iΩda baqa’ ˙afna u ˙afna xi jsir. G˙ad g˙andna dixxiplini sportivi li m’g˙andhom xejn, nuqqasijiet kbar fejn jid˙lu g˙ajnuniet u façilitajiet. Sar ˙afna fil-futbol, fejn kwaΩi f’kull belt u ra˙al insibu grawnd b’wiçç artifiçjali. IΩda hemm ˙afna aktar dixxiplini li g˙alihom ma sar xejn.” G˙alhekk Agius i˙oss li hemm bΩonn li jkun hemm aktar g˙ajnuna g˙al dixxiplini o˙ra, li minkejja li j˙abbtu wiççhom ma’ ˙afna diffikultajiet, jibqg˙u g˙addejjin u jibqg˙u jikbru. “Matul dawn l-a˙˙ar erba’ snin u nofs, it-tim tieg˙i u jien iltqajna mal-g˙aqdiet sportivi kollha. Smajna lilhom x’kellhom xi jg˙idu, dwar x’jixtiequ biex jimxu ’l quddiem. G˙alhekk a˙na ninsabu f’sitwazzjoni fejn nistg˙u niΩnu dak kollu li hemm bΩonn isir. Naturalment a˙na konxji missitwazzjoni ekonomika u ççokon ta’ pajjiΩna.” Mistoqsi x’ja˙seb mill-Moviment Laburista, Agius jis˙aq li kull min jafu sew, jafu b˙ala persuna moderat li qatt ma fittex l-iskontri, anzi jipprova jasal g˙all-kompromess. “Allura din l-idea, li l-Partit Laburista nag˙mluh moviment li jilqa’ fih nies li ©ejjin minn kull qasam, lili laqtitni millewwel. PajjiΩna huwa Ωg˙ir wisq bjex noqog˙du ner©g˙u ninqasmu skont il-kulur politiku; bejn dawk li huma mag˙na u dawk li mhumiex. Hekk biss dan il-pajjiΩ jista’ jimxi ’l quddiem sabiex isir laqwa fl-Ewropa.”

23.09.2012

AnaliΩi

Rajt ma rajtx, smajt ma smajtx

“Baxxulu” Fit-talk show ta’ Radio 101 kmieni din il-©img˙a lpreΩentatur Antoine Borg kien qieg˙ed jag˙mel ˙iltu kollha biex iqanqal l-entuΩjaΩmu u jg˙olli l-moral talpartitarji Nazzjonalisti biex jin©emg˙u bi ˙©arhom fuq il-Fosos. Imma kif appena beda jitqanΩah biex iqanqal ftit lemozzjonijiet tal-partitarji, bdew içemplulu s-semmieg˙a, wie˙ed wara l-ie˙or bdew jinsistu mieg˙u biex minn kien qieg˙ed jorganizza l-festi talIndipendenza fuq il-Fosos f’isem il-Partit Nazzjonalista, jie˙u ˙sieb jbaxxi l-volum tas-sound g˙ax kien qieg˙ed johloq inkonvenjent kbir g˙alihom. Antoine Borg kien jin˙ass vera mbarazzat b’dawn ittelefonati, tant li beda jappella lis-semmieg˙a biex iΩommu mat-tema tal-programm, li kienet xi diskussjoni jew o˙ra li saret fuq il-Fosos. Il-messa©© subliminali ta’ dawn is-semmieg˙a kien wie˙ed çar: “Xebbajtuna, jekk jog˙©obkom baxxulu”.

“Nazzjonalistiiiii” Il-propagandisti Nazzjonalisti g˙amlu plejtu u qag˙du jneww˙u g˙ax Joe Debono Grech stqarr illi lIndipendenza hija festa tag˙hom li juΩaw biex jippruvaw jg˙ollu l-moral tal-partitarji tag˙hom. Però imbag˙ad segwejt il-meeting ta’ Lawrence Gonzi fuq il-Fosos, u jkolli ng˙id li Debono Grech kellu ra©un biex ibieg˙. G˙ax g˙al din l-attività li tiççelebra l-Indipendenza li suppost hija tal-Maltin kollha, ˙lief slogans mill-aktar parti©©jani, kanzunetti Nazzjonalisti, bnadar u mkatar bil-maduma u djs isejj˙u jg˙ajjtu lin-

“Nazzjonalistiiiii”, ma kienx hemm. Din il-festa b˙ala wa˙da mill-aktar parti©©jana, imbag˙ad attaparsi jie˙du g˙alihom g˙ax xi ˙add jistqarr l-affarijiet eΩatt kif inhuma.

Valuri a la Gonzi Lawrence Gonzi xi ftit tal-jiem ilu indirizza konferenza tal-Partit Popolari Ewropew ©ewwa Firenze u hemmhekk tg˙idx kemm serdaq illi g˙all-Partit Nazzjonalista il-valuri ji©u qabel il-voti. Imma ma jidhirx li fuq il-Fosos kien dewa wisq dan is-sens ta’ valuri li fta˙ar bih Dr. Gonzi. G˙ax il-partitarji Nazzjonalisti l-ewwel ibbuwjaw lproposta li l-koppji gay ji©u rikonoxxuti mil-li©i. Imma aktar gravi minhekk, il-partitarji Nazzjonalisti bbuwjaw lil Perit Dom Mintoff hekk kif semmih fil-bata Lawrence Gonzi fid-diskors tieg˙u. Dak xempju ta’ valuri??! Huma jΩebil˙u kemm jifil˙u lill-mexxejja mejtin tag˙na u a˙na nfa˙˙ru lil tag˙hom. A˙na nfittxu dak li jg˙aqqdna fl-istorja tag˙na u nirrikonoxxu l-kontribut validu li taw il-mexxejja politiçi ta’ dan il-pajjiΩ, kien x’kien il-kulur politiku tag˙hom. Huma, g˙all-iskopijiet ta’ mo˙˙om jibqg˙u jonf˙u fuq il-©amar tal-firda, fuq dak li matul l-istorja g˙amilna Ωew© tubwijiet flok nazzjon wie˙ed.

Çar u inkundizzjonat Bejn il-vot ta’ sfiduçja f’Karm Mifsud Bonnici, li kien ©ie approvat mill-Parlament bil-vot tad-deputat Nazzjonalista Franco Debono, u qabel il-vot ta’ fiduçja fil-Gvern li kien ittie˙ed fl-4 ta’ Ìunju li g˙adda,

minn Invictus

Lawrence Gonzi kien sa˙aq g˙al kemm-il darba illi kien qieg˙ed jistenna appo©© fil-Parlament li jkun çar u inkundizzjonat. G˙andi dubji serju kemm Dr. Gonzi jazzarda jag˙mel stqarrija b˙al din fil-kuntest politiku attwali tal-lum, meta tilef wie˙ed mid-deputati tieg˙u u nNazzjonalisti m’g˙adx g˙andhom il-ma©©oranza filParlament. Nhar il-Óamis Ii g˙adda Gonzi fuq il-Fosos re©a’ qal illi be˙siebu jkompli jmexxi l-Gvern tieg˙u sakemm ikollu warajh l-appo©© tal-Kamra. Did-darba ma azzardax jg˙id li dan l-appo©© irid lil jkun çar u inkundizzjonat, ‘il g˙aliex illum qieg˙ed ikollu jinnegozja dwar li©ijiet importanti mad-deputat indipendenti Pullicino Orlando, u Franco Debono g˙adu jinsisti li mhux se jag˙ti l-appo©© tieg˙u lillGvern diment li Austin Gatt mill-Kabinett. I©ifieri altru milli huwa çar u nkundizzjonat l-appo©© li suppost g˙andu Gonzi fil-Parlament.

Inkonvenjenza kbira Fuq nota kompletament differenti, illum irrid infendi wa˙da favur dawk li jsorfru mill-marda tas-Celiac u jing˙ataw prodotti gluten free mid-Dipartiment tasSa˙˙a. Óafna minn dawn il-persuni li jsofru minn din il-kundizzjoni huma nies ta’ çerta età u m’g˙andhomx ittrasport tag˙hom. Minn ftit tax-xhur ilu ‘l hawn, flok imorru g˙al dawn il-prodotti fl-ispiΩerija tal-Gvern l-eqreb ta’ fejn joqg˙odu, qeg˙din ikollhom imorru fiç-Çentru tasSa˙˙a ta’ Birkirkara, b’inkonvenjenza kbira g˙alihom.

Óarsa lejn il-©img˙a li g˙addiet Jittajru tmin persuni f’Óal Far Tmin persuni ttajru minn vettura waqt li kienu jinsabu qrib iç-Çentru Miftu˙ ta’ Óal Far. L-inçident se˙˙ nhar it-Tnejn waranofsihar, meta karozza tat-tip Peugeot baqg˙et die˙la fuq tmin persuni li dak il-˙in kienu biswit vann li jbig˙ il˙axix. Il-vettura kienet misjuqa minn ra©el ta’ 28 sena mill-Eritrea, li allegatament kien ta˙t l-influwenza tal-alko˙ol. Fost il-persuni li ttajru kien hemm Ωew© anzjani, Ωew©t itrabi u mara tqila. G˙alkemm xi w˙ud we©©g˙u gravi, b’xorti tajba ˙add ma tilef ˙ajtu. Il-pulizija qed tinvestiga l-kaΩ.

G˙axar snin u nofs ˙abs fuq stupru, serq u estorsjoni Grupp ta’ erbatax-il Ωg˙aΩug˙ din il-©img˙a ©ew issentenzjati wara li nstabu ˙atja ta’ stupru, serq u estorsjoni. Il-kaΩ imur lura g˙all-2003, u jinvolvi total ta’ sittax-il vittma, b’wa˙da minnhom tkun mentalment diΩabbli. Il-grupp ta’ akkuΩati kien mag˙mul minn tlettax-il ©uvni u tfajla. Sebg˙a minn dawn, inkluΩ it-tfajla, ©ew ikkundannati g˙al g˙axar snin u nofs ˙abs bejniethom, bl-iktar sentenza iebsa tkun din ta’ sentejn, u l-inqas ta’ disa’ xhur. Is-sebg˙a akkuΩati l-o˙ra ing˙ataw sentenzi sospiΩi. Meta se˙˙ il-kaΩ iΩ-Ωg˙aΩag˙ kienu kollha ta˙t l-età, b’eççezzjoni wa˙da fejn wie˙ed millakkuΩati kellu 20 sena.

Ikompli jinstema’ l-kaΩ dwar il-qtil ta’ Margaret Mifsud Din il-©img˙a fil-Qorti kompla jinstema’ l-kaΩ dwar il-qtil tal-avukat Margaret Mifsud, li nstabet mejta fil-karozza tag˙ha f’April li g˙adda. Mill-awtopsja u l-evidenza forensika rriΩulta li Mifsud mietet fgata, meta xi ˙add g˙amel pressjoni qawwija fuq sidirha biex din tieqaf tie˙u n-nifs. Peress li ma nstabu ebda ©rie˙i esterni fuq il-persuna tag˙ha, l-esperti kkonkludew li din ma rreΩistietx lill-agressur, u g˙alhekk probabbli li dan kien persuna li tafda. Nizar El-Gadi, li huwa l-eks-ra©el ta’ Mifsud u missier uliedha, qed ji©i akkuΩat bil-qtil tag˙ha.

Se jog˙la l-prezz tal-˙obΩ Malti Il-Koperattiva talFurnara ˙abbret li lprezz tal-˙obΩ Malti huwa mistenni jog˙la mill-©img˙a d-die˙la. Dan wara li x-xahar li g˙adda d-dqiq g˙ola b’€2 kull xkora u se jkun qed jer©a’ jog˙la b’€2 o˙ra mill-©img˙a d-die˙la. Il-Koperattiva qalet li ma tistax tiddetermina eΩattament kemm se tkun iΩ-Ωieda fil-prezz, u dan peress li dan is-settur issa ©ie lliberalizzat, u g˙alhekk jiddependi minn kull furnar biex ja˙dem iΩ-Ωieda li tg˙odd g˙alih.

Madanakollu Ω-Ωieda hija mistennija tkun ta’ bejn 5 u 10 çenteΩmi, biex ˙obΩa kbira tista’ tibda tinbieg˙ b’80 çenteΩmu u ˙obΩa Ωg˙ira b’60 çenteΩmu.

Jinstab is-sajjied li kien irrappurtat nieqes Mario Axiaq, sajjied ta’ 58 sena (fir-ritratt fuq ilhelikopter tal-AFM), instab qawwi u s˙i˙ tlett ijiem wara li kien ©ie rrappurtat nieqes. Is-sejba saret tard il-Ìimg˙a filg˙odu, fejn Axiaq instab madwar 45 mil ’il bara minn Malta minn ajruplan tal-Forzi Armati. Axiaq ittie˙ed bil-˙elikopter fl-Isptar San Luqa peress li l-helipad tal-isptar Mater Dei ma jistax tintuΩa. Jidher li Axiaq in©arr mill-kurrent u ma seta’ jag˙mel kuntatt ma’ ˙add peress li waqatlu lbatterija tal-mobawjl. Il-Forzi Armati appellaw biex is-sajjieda jaraw li jkunu atrezzati b’apparat apposta g˙al emer©enzi simili.

23.09.2012

Kumment

Il-qtil fil-Libja, GonziPN u Romney

Leo Brincat Kelliem Ewlieni g˙all-Ambjent

Jidher li m’hemmx limitu g˙all-opportuniΩmu politiku u l-makakkerija ta’ dawk qrib GonziPN anki fejn jid˙lu sentimenti ta’ niket u kondoljanzi espressi mill-PL fid-dawl tal-qtil riçenti tal-Ambaxxatur Amerikan fil-Libja. Appena ©ie kkonfermat li kien inqatel l-Ambaxxatur Amerikan fil-Libja, ir-reazzjoni tal-PL kienet wa˙da immedjata. Joseph Muscat esprima ru˙u permezz tat-Twitter fuq is-social media. U ftit wara ˙ar©et stqarrija meqjusa ferm tal-PL innifsu fejn ikkundanna dak li ©ara ming˙ajr ebda ekwivoçi. Fl-istess nifs The Times Online kienet qed tirrapporta lil Gonzi jg˙id biss li kien jittama li inçidenti b˙al dawn ma jer©g˙ux ji©ru! Reazzjoni aktar le©©era minn hekk ma nistax nimma©ina. Dejjem jekk irrappurtawh tajjeb. L-ironija qieg˙da hawn. Appena semma le˙nu l-PN, il-medja qrib ta’ GonziPN – li ming˙alihom li r-relazzjoni-

jiet bilaterali mal-Istati Uniti huma xi monopolju tag˙hom – po©©ew fil-©enb u warrbu g˙al kollox l-istqarrija tal-PL. Tant li ma kien hemm ebda riferiment g˙aliha fil-©urnali tal-g˙ada. Kif l-istess ©ara fuq TVM fejn, g˙al skopijiet propagandistiçi, il-klikka ta’ Natalino Fenech sabuha komda u konvenjenti li jikkwotaw biss dak li qal il-Gvern meta korrettement sejja˙ l-att ta’ qtil tal-Ambaxxatur b˙ala att terroristiku. Dan l-a©ir ta’ GonziPN fakkarni fil-mo˙˙ çkejken ta’ Mitt Romney, il-kandidat Presidenzjali tar-Repubblikani fl-Istati Uniti li flok ma offra solidarjetà lill-Gvern ta’ pajjiΩu, g˙aΩel li jie˙u rikba r˙isa u politika minn fuq issitwazzjoni hekk kif evolviet. Sempliçiment g˙aliex, kulma tmur, l-elezzjoni presidenzjali tinsab riesqa ©mielha. Tant kien stunat l-a©ir ta’ Romney li w˙ud minn s˙abu ir-Repubblikani tkaΩaw b’g˙emilu u Ωammew lura

milli jassoçjaw ru˙hom kemm ma’ dak li qal, kif wkoll mat-timing u Ω-Ωmien li fih g˙aΩel li jag˙mel dan. Dan kollu qed ng˙idu g˙ax jidher çar li ssir meta ssir lelezzjoni ©enerali ser ikollna kampanja elettorali li, speçjalment fil-kamp Nazzjonalista, tidher li ser titmexxa bil-qrusa, ˙dura u negattiviΩmu li bih tradizzjonalment isiru l-kampanji elettorali flIstati Uniti. Il-qrusa f’din l-elezzjoni partikolari Amerikana tidher li hija sa˙ansitra aktar qawwija minn qatt qabel. Nistennew li ta’ GonziPN jirriflettu dan l-istil anki fluΩu tag˙hom tas -social media , kemm issa kif ukoll fil-©ejjieni qarib. Hekk kif jidher çar li qed jistrie˙u fuq ˙afna ideat tas-social media li jidhru bil-miftu˙ li huma ‘impurtati’ mill-Istati Uniti. Normalment f’mumenti ta’ kriΩijiet b˙al dawn il-poplu Amerikan jing˙aqad, iΩda deher çar li l-kilba g˙all-voti ˙adet is-soppravvent fil-kamp

ta’ Romney. Tant li xi ©urnali b˙allWashington Post akkuΩawh li kiser it-tradizzjoni u l-protokoll f’çirkustanzi b˙al dawn. Ma neskludix li g˙alkemm il-politika barranija ma kinitx tidher li ser tkun fuq quddiem f’din il-kampanja elettorali, b’riΩultat ta’ dak li ©ara issa taf titla’ ’l fuq sew fuq la©enda nazzjonali Amerikana. Romney jaf wara kollox jispiçça president ©did talIstati Uniti. IΩda ming˙ajr ma rrid, lopportuniΩmu politiku tieg˙u jfakkarni ˙afna f’GonziPN u l-klikka tieg˙u. Mhux biss min˙abba l-konservattiΩmu tag˙hom, iΩda wkoll g˙aliex min˙abba lkilba g˙all-poter ma jiddejqu xejn li f’kuntest purament politiku jisparaw l-ewwel u jimmiraw wara!

brincat.leo@gmail.com www.leobrincat.com

Ir-riΩors tal-ilma f’G˙awdex Anton Refalo Kelliem Ewlieni g˙al G˙awdex

L-ilma huwa forsi r-riΩors l-iktar importanti g˙all-bniedem. FilGΩejjer Maltin dan ir-riΩors huwa ferm importanti li jit˙ares sewwa. B’mod naturali, dan ir-riΩors ji©i mill-ilma tax-xita billi m’g˙andniex sorsi o˙ra b˙al xmajjar. G˙alhekk huwa elementari u minn ewl id-dinja illi l-ilma tax-xita ji©i stmat b˙ala o©©ett mill-iktar prezz-juΩ u ma jit˙alliex jin˙ela. Jekk wie˙ed kellu jpo©©i skala ta’ valuri ambjentali, çertament li jag˙ti post ewlieni g˙all-˙aΩna u preservazzjoni tal-ilma naturali. Kull gvern g˙alhekk g˙andu jpo©©i l-ilma fuq il-quççata tal-lista ta’ prijoritajiet tieg˙u. Fl-img˙oddi, f’G˙awdex, ˙afna ilma kien ji©i ma˙Ωun fi bjar u ©ibjuni li kienu jimtlew fl-ista©un tax-xita. Il-˙aΩna talilma tax-xita kienet prattika normali, permezz ta’ kanali m˙affrin fil-blat u l-©bir tal-ilma minn strutturi agrikoli. Dan di©à kien ji©ri fi Ωminijiet preistoriçi. Tul iΩ-Ωmien bikri ta’ Malta moderna, li matulu kienet ta˙kem fuq dawn il-mikrogΩejjer l-Ordni tal-Kavallieri ta’ San Ìwann, il-˙aΩna tal-ilma kienet preokkupazzjoni ewl-enija, tant li n-nuqqas tal-ilma u n-nixfa fil-kampanja kienet is-su©©ett ta’ rapport preliminari li sar qabel din l-Ordni ddeçidiet, anke jekk kontra qalbha, li taççetta li ti©i Malta. L-Ordni ma naqsitx milli tindirizza din il-problema mill-a˙jar li setg˙et. Tant li wa˙da mill-eqdem li©ijiet li g˙andna Malta hija dik mag˙mula minn din l-Ordni sabiex kull dar f’Malta jkollha lbir tag˙ha – li©i li hija injorata g˙al kollox. Forsi g˙ax saret qabel l-erezzjoni ta’ dik l-istitutuzzjoni, ferm iktar glorjuΩa, tal-MEPA!

Kul˙add jaf bl-akwedott li bena l-Granmastru Wignacourt li kien iforni l-ilma mir-Rabat lill-Belt Valletta. Imma forsi inqas nies jafu li lIngliΩi wkoll bnew akwedott f’G˙awdex. Ix-xog˙ol fuqu beda fil-1839 ta˙t il-Gvernatur Sir Henry F. Bouverie (18361843). Ix-xog˙ol tlesta fl-1843. Permezz tieg˙u kien jin©ieb lilma minn G˙ar Ilma u jin˙aΩen f’©ibjun ©ewwa çÇittadella. Hemm obelisk kommemorattiv int u tiela’ çÇittadella. Fi pjazza Sabina kien hemm funtana li tforni dan l-ilma. Illum din sparixxiet. L-akwedott t˙alla jaqa’ biççiet meta ma baqax jintuΩa meta dda˙˙let sistema tal-ippumpjar tal-ilma mill-pajpijiet. Illum kulma fadal minnu hija parti Ωg˙ira, li tikkonsisti fi ftit arkati, fit-triq li tag˙ti g˙allG˙arb u r˙ula o˙rajn fil-Punent ta’ din il-gΩira. L-IngliΩi bnew ukoll ©ibjun f’ Ta’ Sannat li ©ie inawgurat millPrinçipessa EliΩabetta fis-snin ˙amsin tas-seklu li g˙adda. F’dokument uffiççjali dwar Eko-G˙awdex jing˙ad l-ovvju, u çjoè illi l-ista©un tax-xita filGΩejjer Maltin hu meqjus li jibda f’Settembru. Minbarra xxhur bejn Mejju u Awwissu, ilmedja ta’ kemm g˙amlet xita f’G˙awdex fl-a˙˙ar g˙oxrin sena hi ta’ 68.88mm. G˙aldaqstant l-ilma frisk hu skars ˙afna fuq il-gΩira u g˙alhekk g˙andu jit˙ares l-uΩu effiçjenti ta’ din ir-riΩorsa g˙al skopijiet domestiçi, industrijali u agrikoli. Il-viΩjoni tindirizza l˙arsien u l-uΩu a˙jar ta’ dan lilma u aktarx hi wa˙da millaktar miΩuri diffiçli biex titwettaq. G˙alhekk, ikompli jg˙id l-istess dokument, il-Gvern jipproponi li: jidentifika Ωoni fejn jistg˙u jinbnew ©ibjuni biex

ji©bru fihom l-ilma tax-xita u jevita l-g˙arg˙ar, kif ukoll illi jippromovi l-©bir u l-uΩu talilma tax-xita fid-djar u jinkora©©ixxi l-implimentazzjoni ta’ sistemi g˙all-uΩu mill-©did ta’ ilma, waqt li jqassam lil kull dar tag˙mir apposta biex jin©abar l-ilma. Dejjem skont l-istess dokument, il-Gvern g˙andu wkoll jippromovi l-uΩu ta’ ilma prodott mit-trattament taddrena©© g˙al uΩu sekondarju b˙all-agrikoltura, landscaping u l-industrija; jistudja l-a˙jar uΩu tal-ilma fl-agrikoltura permezz tal-pro©ett taç-Çentru ta’ Riçerka g˙all-Agrikoltura; u jirrestawra ©ibjuni fiç-Çentru Amministrattiv u fiç-Çentru ta’ Riçerka g˙all-Agrikoltura. Permezz ta’ Ωew© skemi ta’ Eko-G˙awdex, kellhom jinbnew tmien ©ibjuni minn g˙aqdiet mhux governattivi u kunsilli lokali, fosthom filMunxar u mill-Gozo Football Association. ViΩjonijiet dan il-Gvern g˙andu kemm trid. Jew a˙jar hekk jg˙idu li g˙andu l-bosta fuljetti b’ritratti kkuluriti jlellxu li nirçievu minn Ωmien g˙al Ωmien b˙ala parti mill-eΩer-çizzju propagandistiku tieg˙u. IΩda lil hinn mill-illuΩjonijiet:

fil-konkret, fil-verità, x’sar biex ji©i m˙ares dan ir-riΩors f’G˙awdex? Ftit li xejn. Anzi kien hemm ©ibjuni li tkissru. Nag˙ti eΩempju. Ódejn Villa Rundle, li qamet xi ˙ames miljun ewro biex taparsi ©iet irran©ata (g˙all-benefiççju ta’ min proprjament?) kien hemm ©ibjun, g˙ax hemm jaqa’ ˙afna ilma. X’sar minnu dan il-©ibjun meta riçentement ©iet irran©ata t-triq? Veru li dan intradam? Jista’ xi ˙add im˙allas tajjeb minn butna jg˙idilna x’sar minnu? Il-verità hi li l-parti l-kbira talilma tax-xita jispiçça l-ba˙ar! F’Marsalforn u fix-Xlendi, kull meta tag˙mel ix-xita, ikun hemm dulluvju ta’ ilma frisk nieΩel fil-widien g˙al ©olba˙ar. Jekk dan mhux dnub mejjet, ma nafx x’jista’ jkun dnub. Kemm a˙na nies irresponsabbli! Imbag˙ad niddistillaw l-ilma ba˙ar lura g˙al ilma ˙elu, bi spejjeΩ kbar ta’ fjuwil. U, jewwilla, fiex wasal it-trattament tal-ilma tad-drena©© f’G˙awdex, g˙al uΩu industrijali u agrikolu? Il-Partit Laburista huwa lest biex, appena jkun fil-gvern, jindirizza din il-problema minnufih.

23.09.2012

Editorjal

www.kullhadd.com Kull˙add, A28B, Industrial Estate, il-Marsa, MRS3000 Editur: 2568 2270 editur@kullhadd.com | Reklami: 2568 2278 sales@kullhadd.com | Accounts: 2090 1518 accounts@kullhadd.com Distribuzzjoni: 2090 1517 | Email ©enerali: editorial@kullhadd.com | Twitter: http://twitter.com/#!/KullHadd

“Qabar imbajjad tal-Azzjoni Kattolika” ©ie ‘endorsed’ mill-Prim Ministru Lawrence Gonzi fid-diskors tieg˙u waqt il-konferenza tad-WHO li saret f’Malta ftit tal-jiem ilu, jitkellem fuq aborti li g˙ax ma jkunux safe, jistg˙u jwasslu g˙al imwiet ta’ ommijiet. Kontra ta’ dak li qal il-Ministru Cassar fil-‘kundanna’ li g˙amel lil din ilgazzetta, huwa fil-pajjiΩi fejn l-abort huwa illegali u klandestin li jeΩisti lakbar riskju ta’ aborti mhux siguri li jikka©unaw l-imwiet tal-ommijiet. Hija gidba min-na˙a ta’ Joe Cassar li dak li jing˙ad fid-dokument tal-WHO Health 2020 dwar abort sigur huwa ristrett g˙all-pajjiΩi fejn l-abort huwa legali. Dan ir-rapport tad-WHO jitkellem favur abort sigur fejn l-abort mhuwiex sigur, speçjalment fejn isir b’mod klandestin, l-aktar fil-pajjiΩi fejn l-abort mhuwiex legali. Minn dakollu to˙ro© b’mod qawwi lipokresija u d-double standards talgvern ta’ Lawrence Gonzi li hawn Malta joqg˙od jag˙milha tas-santimonjuΩ u jipprova jokkupa ‘l-moral high ground’, mentri barra minn Malta, u f’dan il-kaΩ f’konferenza internazzjonali li saret f’Malta, ma jiddejjaqx jin©arr mill-kurrent biex ma ji©ix singled out mal-barranin. ‘Il g˙aliex jekk l-abort huwa qtil f’kull çirkostanza u huwa moralment ˙aΩin, g˙andu ji©i kkundannat f’kull çirkostanza, kemm fir-rigward ta’ pajjiΩi fejn l-abort huwa illegali u anki

fir-rigward ta’ pajjiΩi fejn l-abort huwa legali. Mhux l-ewwel darba l-oqbra mbajda Nazzjonalisti ppuntaw subg˙ajhom lejn ˙addie˙or, g˙al skopijiet ta’ propaganda parti©©jana g˙ax ikun ˙a sehem f’konferenzi internazzjonali fejn ikunu ©ew approvati dokumenti u riΩoluzzjonijiet simili g˙all-Health 2020. Lipokriti Nazzjonalisti matul is-snin attakkaw kemm esponenti tal-Partit Laburista u anki tal-Alternattiva Demokratika g˙all-istess ra©unijiet. Imma filwaqt li l-ipokriti Nazzjonalisti tkaΩaw b’˙addie˙or anki fejn ikun g˙amel riΩerva dwar il-poΩizzjoni ta’ Malta fir-rigward tal-abort, fil-kaΩ taddokument tad-WHO Health 2020, Lawrence Gonzi approva dan id-dokument ming˙ajr riΩerva. Huwa fl-istil tipiku tal-partit demokristjani li g˙all-kostitwenza lokali jitkellmu mod u fil-fora internazzjonali jitkellmu mod ie˙or. Hawnhekk jilg˙abuha tal-konservattivi u jimxu g˙al g˙ajn il-Knisja biex jippruvaw jimmonopolizzaw il-vot Kattoliku, barra jitkellmu mod ie˙or biex ma jo˙or©ux tal-maΩetti mal-˙bieb Ewropej tag˙hom. Anki meta g˙adda r-referendum taddivorzju f’pajjiΩa ftit aktar minn sena ilu, xorta wa˙da Lawrence Gonzi baqa’ jisfida r-rieda tal-ma©©oranza tal-elettorat meta vvota kontra l-li©i taddivorzju fil-Parlament. Dan g˙amlu biex jog˙o©ob il-konservattivi ta’ dan

il-pajjiΩ u huwa u jag˙mel dan, ipperikola l-kredenzjali Ewropej tieg˙u. Ta’ politikanti demokristjani li huma, in-Nazzjonalisti jitkellmu b’diversi ilsna, skont l-udjenza li jkollhom quddiemhom. Óa©a tal-iskantament, la listampa hekk imsejj˙a indipendenti, bl-eççezzjoni tal-MaltaToday, u lanqas is-Sur Vincenti tal-+9, ma kellhom xejn xi jg˙idu dwar id- doublespeak talpsikjatra Joe Cassar u dwar kif inNazzjonalisti waqg˙u f’kontradizzjoni kbira ma’ dak illi ssoltu jirreçpaw f’Malta, meta approvaw id-dokument Health 2020 tad-WHO bla riΩervi. In-Nazzjonalisti mhux biss jitkellmu b’ilsna differenti f’Malta u barra minn Malta, imma sa˙ansitra jitkellmu b’ilsna differenti anki bejn Malta u G˙awdex. Biex jippruvaw jimmonopolizzaw ilvot Kattoliku f’G˙awdex, niedew ittrattament hekk imsejja˙ tan-naproteknolo©ija fl-Isptar Ìeneralil t’G˙awdex, li g˙andu l-approvazzjoni talKurja ta’ G˙awdex, filwaqt li fl-Isptar tal-Mater Dei hemm klinika attrezzata g˙all-IVF li dalwaqt tibda topera hekk kif tkun approvata l-li©i millParlament. Sewwa qal Franco Debono meta sejja˙ lil Lawrence Gonzi “qabar imbajjad tal-Azzjoni Kattolika”. Il-˙afna ilsna li jitkellem bihom GonziPN jitgerfxu u jid˙lu f’xulxin u spiççaw qieshom Torri ta’ Babel.

“

Il-Óadd li g˙adda din ilgazzetta ippubblikat rapport dwar il-fatt li l-Gvern ta’ Lawrence Gonzi kien approva bla riΩervi id-dokument tal-G˙aqda Dinjija tas-Sa˙˙a (id-WHO) Health 2020 – policy framework and strategy li jinvoka l-uΩu ta’ ‘abort sigur li jnaqqas lg˙add ta’ tqaliet li ma jkunux ippjanati u imwiet u l-morbidità mill-abort”. Il-Ministru Joe Cassar ˙are© jikkundanna din il-gazzetta, b˙al dak li qallu jinsab f’poΩizzjoni li jikkundanna lil xi ˙add, g˙ax skont hu dan ir-rapport kien qarrieqi u mimli gideb. Joe Cassar qal illi r-riferiment g˙al ‘abort sikur’ fid-dokument tal-WHO kien g˙al dawk il-pajjiΩi fejn l-abort huwa di©à legali u jeskludi lil Malta, fejn l-abort huwa illegali. IΩda jekk wie˙ed jifli sew dan iddokument tal-WHO, malajr jiskopri li jekk hawn xi ˙add li jrid iqarraq, huwa proprju Joe Cassar. ‘Il g˙aliex kontra limpressjoni li pprova jag˙ti l-psikjatra Cassar, imkien fid-dokument tal-WHO ma ssir id-distinzjoni li sa˙aq fuqha hu bejn pajjiΩi fejn l-abort huwa legali u lpajjiΩi fejn l-abort huwa illegali. Id-dokument Health 2020 tad-WHO jg˙id illi r-Re©jun Ewropew g˙andu log˙la livell ta’ induced abortions mirre©juni kollha tal-WHO, li jikkawΩaw sa 30% tal-imwiet tal-ommijiet f’çerti pajjiΩi. Dan id-dokument tad-WHO li sab lappo©© tal-Gvern Malti u sa˙ansitra

Approvati l-Linji Gwida

Lydia Abela Segretarja tal-EΩekuttiv Nazzjonali PL

Kienet ©img˙a impenjattiva li rat il-frott tal-Ewwel Kungress tal-Partit Laburista. Kienet ©img˙a ta’ diskussjoni u parteçipazzjoni minn numru kbir ta’ membri li attendew bi ˙©arhom g˙al din l-attività storika li ©iet fi tmiemha l-bierah blindirizz tal-Mexxej Laburista. Kienet attività speçjali li uriet biç-çar kemm il-poplu huwa g˙atxan li jsemma le˙nu. Rajna attendenza numeruΩa min-na˙a tal-membri tal-Partit li kienu huma stess li approvaw il-linji gwida g˙all-manifest elettorali tal-Partit Laburista. Il-Kungress kien il-kulminu tal-˙idma li ilha g˙addejja tul dawn l-a˙˙ar erba’ snin, fosthom laqg˙at ma’ numru ta’ g˙aqdiet non-governattivi minn kull rokna tas-soçjetà. Komplejna nibnu fuq dak li bnejna u din il-©img˙a il-kungress kien g˙alina opportunità biex nisimg˙u lin-nies li ©ew biex jg˙idu l-esperjenzi tag˙hom. Il-˙sieb ewlieni wara din lattività kien dak li l-politiku jisma’ u mhux li jsemma le˙nu. Apparti l-membri tal-Partit, kien hemm attendenza sinifikanti ta’ rappreΩentanti ta’ g˙aqdiet nongovernattivi li wkoll ©ew biex isemmg˙u l-vuçi tag˙hom u lvuçi tal-g˙aqda li lilha jirrappreΩentaw. Kienet okkaΩjoni fejn ilMexxej, wara li sema’ lil dawk preΩenti, ta r-reazzjoni tieg˙u

g˙ad-domandi, il-kummenti u ssu©©erimenti li saru. Kien sinifikanti l-fatt li f’din lattività l-mexxej tal-Partit ma kienx il-protagonista, b˙al ma solitu naraw f’attivitajiet politiçi, iΩda l-protagonisti kienu l-membri tal-partit li t˙allew jesprimu ruhhom bl-aktar mod liberu. Il-messa©© ma wasslux il-politiku iΩda wasslu l-poplu preΩenti f’diskussjonijiet sani. IlKungress kien espressjoni ta’ djalogu ibbaΩat fuq il-kunçett li l-politiçi jisimg˙u aktar milli jitkellmu. In˙asset çelebrazzjoni ta’ diversità fil-laqg˙a bit-tema Futur ta’ Ugwaljanza u aktar Libertajiet Çivili li g˙aliha attendenw numru ta’ rappreΩentanti ta’ minoranzi f’pajjiΩna li ing˙aqdu flimkien f’ambjent politiku, fosthom nies minn komunità musulmana, rappreΩentanti ta’ g˙aqdiet ta’ persuni gay, rappreΩentanti ta’ persuni b’dizabbiltà, rappreΩentanti ta’ g˙aqdiet tan-nisa u anke tattfal. In˙asset ix-xewqa mill-membri biex il-gvern ta’ g˙ada jkun gvern b’bibien miftu˙a, gvern qrib iç-çittadin u jadotta lkunçett ta’ open government billi jag˙ti lil kul˙add il-possibbiltà li jag˙ti l-opinjonijiet tieg˙u, u jattwa dawk l-opinjonijiet wara li jkun g˙arbilhom. Min-na˙a l-o˙ra in˙asset ukoll il-karba biex il-Gvern minn

na˙a tieg˙u ma jinda˙alx flg˙aΩliet personali tan-nies. Anzi l-Gvern g˙andu jkun hemm biex jille©iΩla u jassigura li d-drittijiet tan-nies ji©u m˙arsa, biex il-familji jkunu fiççentru tal-politika soçjali, ikollna rispett g˙ad-diversità, niksbu ugwaljanza bejn nisa u r©iel u biex kull familja tkun familja tal-ewwel klassi. Saru interventi li tkellmu dwar id-diversità fit-twemmin reli©juΩ u n˙asset l-g˙ajta g˙all-ugwaljanza anke fost dawk li g˙andhom twemmin differenti. Gvern ©did se jkun qieg˙ed i˙ott il-barrieri u jemmen f’pajjiΩ b’soçjetà miftu˙a li tirrispetta lil kul˙add. PajjiΩna irid jimxi mittolleranza g˙ad-drittijiet. Dan huwa pass kbir li s-soçjetà tag˙na trid tag˙mel. Din ilmira tista’ tintla˙aq biss jekk pajjiΩna jkun immexxi minn Gvern li b’konvinzjoni jemmen fl-ugwaljanza, Gvern li jirrispetta l-im˙abba bejn Ωew© persuni, huma min huma. Gvern ©did se jkun qieg˙ed jag˙ti lil pajjiΩna politika dwar l-ener©ija li tkun ˙olistika u li tkun tinkludi strate©ija dwar loqsma kollha, inkluΩ l-uΩu ta’ ener©ija alternattiva, provvista tal-ener©ija sostenibbli u lesplorazzjoni taΩ-Ωejt. Permezz ta’ din il-politika, Gvern ©did ira˙˙as il-kontijiet. Din hi l-linja gwida li giet approvata fl-g˙eluq tas-sessjoni

bit-tema ‘Futur tal-Ener©ija’ u li tikkonferma l-politika Laburista li jor˙su l-kontijiet tad-dawl u tal-ilma li llum qed jo˙olqu tbatija kbira fost sezzjonijiet s˙a˙ tal-poplu Malti u G˙awdxi u fost in-negozjanti li l-g˙ajta tag˙hom kienet ‘Óalluna na˙dmu’. Il-linja gwida li se jimxi fuqha l-Partit Laburista, ‘Xog˙ol li jixraqlek biex int tg˙ix a˙jar’ ma tieqafx biss mal-˙olqien taxxog˙ol, imma tassigura xog˙ol li jixraq lill-˙addiema Maltin u li jwassal g˙al livell ta’ g˙ixien og˙la biex il-familja timxi ’il quddiem. Matul il-Kungress ©ie enfasizzat il-punt li l-edukazzjoni hija l-g˙odda prinçipali u huwa g˙alhekk li Gvern ©did se jassigura li jΩomm u jsa˙˙a˙ is-sistema tal-istipendji tal-istudenti tag˙na biex aktar Ωg˙aΩag˙ ikomplu jistudjaw b’suççess. Matul l-attivitajiet tal-Kungress, il-Partit Laburista wera kemm huwa partit li joffri tama filfutur, tama lill-G˙awdxin, tama lill-familji, tama liΩ-Ωg˙aΩag˙ u tama lin-negozjanti. Partit li juΩa l-ener©ija kollha tieg˙u biex ifassal il-©ejjieni talfamilji Maltin u G˙awdxin. Partit li huwa lest jiggverna lil dan il-pajjiΩ u joffri stabbiltà u trankwillità lill-poplu Malti. Partit li ma jinteressahx millpassat li jifred imma mill-futur li jg˙aqqadna.

23.09.2012

Ittri

Bosta xog˙lijiet f’Marsaskala wara li saret konsultazzjoni

Triq g˙al Dom Mintoff

Sur Editur,

Sur Editur, Inkiteb u ntqal ˙afna dwar il-Perit u eks-Prim Ministru tag˙na, Dom Mintoff, wara mewtu kwaΩi kwazi aktar milli ntqal f’˙ajtu u dan birra©un. F’˙ajtu, il-Perit Mintoff kellu ˙idmietu nnifisha titkellem g˙alih. F’˙ajtu kien hemm ilbenefiççji soçjali ideati minnu u xprunati millener©ija klassika tieg˙u, jitkellmu g˙alih. Kien hemm a˙na, il-massa tal-˙addiema, li ˙addie˙or kien jg˙idilna biss “Alla jg˙inkom” jew sa˙ansitra jg˙ajjarna “˙amalli”, “çorma”, “teologi tal-boilersuit”, “˙omor” u “Bolxevisti”. Imma li g˙all-Perit Mintoff, Alla jag˙tih lisba˙ lokalità fil-©enna, a˙na konna bnedmin, g˙adna bnedmin u rridu nsiru bnedmin a˙jar. Imma dan kollu lanqas hemm g˙alfejn ng˙idu jew niktbu jien. G˙ax dan kollu tixhdu l-istorja nnifisha. U inutli issa jqumu s-sriep velenuΩi jkomplu jxerrdu l-mibeg˙da lejn dan l-akbar u l-aqwa statista ta’ pajjiΩna. Inutli dawk li minn dejjem kienu kontra Mintoff g˙ax kienu minn dejjem kontra ΩΩg˙ir li Mintoff ried ikabbar, u kienu preΩenti fil-funeral tal-Perit Mintoff, taparsi sog˙biena biex, appena l-Perit Mintoff indifen, re©g˙u bdew iqanqlu d-dubji kontrih u jwaddbu l˙ama lejn ismu. Imma dan dlonk jitfarfar bil©ri minn isem Missier Malta Repubblika u Missier Malta Óielsa, Dom Mintoff. B˙alma kul˙add sema’ bil-˙idma tieg˙u fuq skala nazzjonali, Ewropea u dinjija, kul˙add

jaf kemm Mintoff kien patrijott ta’ veru, li ismu m’g˙andux jissemma g˙ajr fil-©ie˙. G˙aldaqstant jiena nissu©©erixxi li f’Ta’ Xbiex, Triq il-Prinçipessa Margerita, tissemma dlonk Triq Dom Mintoff, g˙aliex, bir-rispett kollu lejn il-Prinçipessa, il-Perit Mintoff kien il-Mexxej tag˙na li qatg˙alna l-ktajjen kolonjali u fet˙ilna bera˙ it-triq g˙all-˙elsien politiku, ekonomiku, soçjali u intellettwali u lebda ˙akkiem barrani, irjali jew mhux. Dan mhux qed ng˙idu b’rabja imma b’©ustizzja storika. G˙aldaqstant in˙oss li triq g˙all-Perit Mintoff ©ewwa Ta’ Xbiex hija mist˙oqqha indubbjament. Nixtieq nissu©©erixxi li lokalitajiet o˙rajn, permezz ta’ kunsilli lokali u/jew awtoritajiet o˙ra fil-belt u ra˙al tag˙hom, isemmg˙u huma wkoll triq g˙all-eks-Prim Ministru tag˙na, Dom Mintoff. Na˙seb illi lill-Perit Mintoff inkunu qed intuh ftit ˙afna fejn il˙afna li tana hu. Inkunu qed nirreparaw ukoll g˙all-˙sara li ponn qlub xierfa qed jippruvaw jag˙mlu lillPerit Mintoff, ming˙ajr ebda rispett ta’ xejn, lanqas issa li l-Perit Mintoff m’g˙adux fostna, b’kitbiet ineΩatti u kollhom elementi ta’ mibeg˙da, li sinçerament ma nafx kif ji©u permessi mill-edituri tal-©urnali rispettivi. Isem ilPerit Mintoff g˙andu jibqa’ jkun imfakkar g˙al dejjem. RONNIE PORTELLI, BL-EMAIL

Nirreferi g˙all-artiklu bit-titlu ‘It-turiΩmu f’Marsaskala’ miktub minn F. Mercieca minn Marsaskala. Nassigurak li minn dan li qal F. Mercieca fil-kitba tieg˙u kellu ra©un f’punt wie˙ed biss. Dan fejn qal li l-Ministru Demarco ˙a vanta©© mill-konferenza stampa tag˙na. Iva, g˙andu ra©un u l-Ministru hawn qarraq bil-Kunsill g˙ax il-konferenza kellha suppost tkun ix-xog˙ol li g˙amel il-Kunsill Lokali tag˙na biex ji©bed it-turisti lejn Marsaskala. Is-Sur Mercieca qal li il-Kunsill stieden il-Ministru Demarco g˙al din il-konferenza. Kif jista’ l-Kunsill ma’ jistidinx il-Ministru Demarco meta l-konferenza kienet kif ser nattiraw iΩjed turisti lejn Marsaskala? Dan il-Ministru huwa ministru ta’ kul˙add u mhux tan-Nazzjonalisti biss u, iva, a˙na rridu nwasslu l-karba tag˙na lilu biex naslu xi mkien. Qal li l-Kunsill ma stedinx il-Kelliem Ewlieni Laburista, Dr Gavin Gulia. Ng˙idlu li Ωbaljat. Stedinna lil Dr Gavin Gulia, iΩda kien impenjat b’affa-rijiet o˙ra u b’hekk ma setax jattendi. Tajjeb ng˙id li g˙all-bilanç kien hemm il-Kelliem Ewlieni g˙all-Kunsilli Lokali, ilPerit Stefan Buontempo. Min-na˙a l-o˙ra tajjeb tkun taf ukoll li s-sottokumitat tat-turiΩmu f’Marsaskala ltaqa’ ma’ Dr Gavin Gulia fl-istess ©img˙a, iΩda ©urnata u ˙in ie˙or. Tajjeb ukoll li jkun jaf is-Sur Mercieca illi kemm il-Jerma kif ukoll ilMag˙luq ©ew diskussi kemm mal-Ministru kif ukoll ma’ Dr Gulia u anke mal-Perit Buontempo. Importanti jkun jaf li l-pro©ett tal-Jerma qieg˙ed fil-pipeline iΩda dan mhux xi ˙a©a tal-Kunsill iΩda tal-gvern çentrali. Óare© ukoll li, iva, il-pro©ett flok il-Jerma qed ji©i diskuss fuq skala parlamentari u Ωgur li hemm qbil miΩ-Ωew© na˙at tal-kamra. Rigward ir-riserva tal-Mag˙luq kien Ωbaljat ukoll. Il-Kunsill kien ilu g˙addej bid-diskussjonijiet fuq il-Mag˙luq. IΩda nammetti li wara li tkellmu t-tfal tal-iskola u g˙addew anke çirkulari lill-membri parlamentari kollha, donnu x-xog˙ol iççaqlaq ftit iΩjed. Ninforma lis-Sur Mercieca li jiena personali mort l-iskola fl-istess klassi li g˙amlu l-ilment tant tajjeb tag˙hom, iltqajna mal-g˙alliema u ma’ wa˙da mill-istudenti darbtejn fil-vaganzi tas-sajf. Iltqajna ma’ ©urnalist ta’ ©urnal bl-IngliΩ biex stajna nwasslu anke a˙jar l-ilment tag˙na. Saret laqg˙a mal-MRRA tal-Ministeru ta’ George Pullicino, il-Furjana. Il-periti ippreΩentaw Ωew© g˙aΩliet: dik li jinbidlu l-pajpijiet eΩistenti g˙all-ba˙ar jew tinfeta˙ it-triq. Iddiskutejna bir-reqqa l-proposti u kul˙add qabel unanimament li mmorru g˙at-tieni g˙aΩla. Issa, pjuttost din il-©img˙a stess, ser niltaqg˙u mal-periti kkonçernati fuq ilpost.

MARIO CALLEJA, SINDKU, MARSASKALA

MILL-FORUM ÛGÓAÛAGÓ LABURISTI

Il-kittieba u l-politika

Veronica Barbara

Ftit tal-©img˙at ilu attendejt g˙al sessjoni mill-Festival tal-Letteratura Mediterranja, organizzat kull sena minn Inizjamed b˙ala parti mill-pro©ett Literature Across Frontiers. Il-kittieba barranin u Maltin li pparteçipaw permezz ta’ qari tax-xog˙ol tag˙-hom jew ta’ traduzzjonijiet ta’ kittieba o˙ra, ©ag˙luni na˙seb fil-fond fuq ˙afna affarijiet. Spiççajt na˙seb fuq kemm il-politiku g˙andu x’jitg˙allem mill-kittieb modern. Fil-fatt, kwaΩi l-kitbiet kollha li smajt waqt il-festival kellhom laqta politika u lmessa©© tag˙hom kien wie˙ed profond u provokanti fuq diversi livelli. Murad Shubert, kittieb Marokkin, wera kif il-letteratura tista’ timxi iΩjed minn kull tip ta’ ©abra ta’ kliem ie˙or – mhux biss twassal messa©© politiku imma wkoll tag˙tik iççans li litteralment tag˙ti vuçi lill-gruppi fis-soçjetà li s-soltu ma jing˙atalhomx; b˙at-tfal li jsofru minn abbuΩ madwar iddinja.

L-effett huwa ikbar meta l-istorja tkun qed ti©i rrakkontata mill-persuna©© stess. Dan jo˙loq umanità qawwijja, li bosta drabi tkun nieqsa f’rappurta©© fil-gazzetta. Il-poeΩija u l-proΩa jo˙olqu ˙oss li jg˙aqqad u li jservi ta’ pont bejn soçjetà u o˙ra, bejn komunità u o˙ra, bejn reli©jon u o˙ra. Dan il-˙oss iqanqal l-emozzjoni u lkliem mag˙Ωul jag˙mel iΩjed impatt meta uΩat b’mod letterarju. Ma stajtx ma ninnutax kemm il-kelma ‘krudili’, kelma sempliçi li forsi kemm-il darba nuΩawha, kellha tant qawwa f’wa˙da mil-poeΩiji ta’ Shubert. Permezz tal-qari ta’ kitbiet tieg˙u, Brane Mozetič, kittieb Sloven, wera kif il-kittieb jikteb dwar dettalji tal-˙ajja ta’ kuljum, dettalji li bosta drabi a˙na (u sfortunatament anke l-politiçi) nie˙du for granted. Il-kittieb ma jo˙odhomx for granted, imma jikteb dwarhom. Jitkellem ukoll dwar temi li rari ji©u esplorati f’ambiti o˙ra, b˙allomosesswalità. Selma Dabbagh, kittieba Palestinjana, qrat

siltiet mill-ktieb tag˙ha Out of It, pubblikazzjoni li permezz tag˙ha messet temi universali b˙all-apatija fost iΩ-Ωg˙aΩag˙, b’mod speçifiku fost iΩ-Ωg˙aΩag˙ Palestinjani li jinsabu mxerrdin f’pajjiΩi differenti. Bosta Palestinjani rikibhom sens ta’ rassenjazzjoni, li mhux ta’ min jiskanta dwaru meta d-dinja kollha donna ‘drat’ bissitwazzjoni mdejqa u frustranti li ilha ta˙kem lill-poplu Palestinjan g˙al tant snin. Fil-verità, kitbiet b˙al ta’ Dabbagh juruna li çerti diffikultajiet qed jiltaqg˙u mag˙hom persuni mid-dinja kollha, irrispettivament min-nazzjonalità tag˙-hom. Però, ma nistg˙ux niç˙du kif çertu pajjiΩi huma milquta minn sitwazzjonijiet tal-biΩa’, b˙alma fakkarna Golan Haji, Sirjan Kurd, li qara kitbiet b’konnessjoni mal-©rajjiet fisSirja b˙alissa. Il-kitbiet tieg˙u juru l-kruha u l-makabrità iΩjed mill-a˙barijiet g˙aliex ikunu iΩjed diretti, b’differenza mill-kitbiet fil-gazzetti fejn huwa mitlub li l-©urnalisti jkunu poli-

23.09.2012

Ittri

Xog˙ol minn familji tal-Komunità Neokatekumenali f’pajjiΩi o˙ra Sur Editur, A˙na, il-familja Buhagiar, mittieni Komunità Neokatekumenali tal-Parroçça tal-Mosta, ilna ng˙ixu hawn, flimkien mat-tmint itfal tag˙na, f’Tbilisi, Ìeor©ja, g˙al aktar minn seba’ snin. A˙na nixtiequ nesprimu lapprezzament tag˙na g˙allbenefatturi li wrew il©eneroΩità tag˙hom u lim˙abba g˙all-missjoni permezz tal-Mission Fund. A˙na, b˙ala familja mibg˙uta fil-missjoni, ©ejna hawn bl-uniku skop li ng˙ixu fost lo˙rajn u biex ninkora©©xxu lKomunità Kristjana billi nivvan©elizzaw, nikkatekizzaw isSagrament taΩ-Ûwie© u nkunu xhieda g˙all-im˙abba t’Alla. A˙na grati ˙afna li qed nassistu u nkunu xhieda ta’ dan ix-xog˙ol tal-Mulej fil-qasam tieg˙u. A˙na nwieg˙du t-talb tag˙na ta’ kuljum g˙all-benefatturi kollha tal-Mission Fund, ˙ajjin u mejtin. Il-pubbliku jista’ jikkontrib-

Paroli fil-vojt dwar l-ambjent Sur Editur,

wixxi billi jibg˙at timbri uΩati jew donazzjonijiet lill-Mission Fund. Donazzjonijiet jistg˙u jintbag˙tu online jew minn trasferiment dirett tal-bank fuq wie˙ed minn dawn il-kontijiet: HSBC (Account No: 061 197 448 050), BOV (Account No:

163 007 980 19), APS (Account No: 200 008 207 62) jew BANIF (Account No: 000 879 6310 001). Aktar informazzjoni tinstab fuq is-sit elettroniku: www.missionfund.org.mt JOSEPH, LORNA U L-FAMILJA, TBILISI, ÌEORÌJA

Mini open market f’Marsaskala Sur Editur, Qed ji©ru xnig˙at li fi Triq Santa Teresa, Wied ilG˙ajn, wara l-pitch tal-boççi qed ji©i propost li jsir mini open market b’madwar 40 posta (stall). Qed jing˙ad ukoll li dan se jsir kull nhar ta’ Sibt filg˙odu. Jekk dan hu minnu, allura dan se jkun ta’ detriment kbir g˙ar-residenti tal-in˙awi. Kul˙add jaf xi tfisser li jkollok mini market ta’ 40 posta darba fil-©img˙a u l-konsegwenzi tieg˙u. Jekk wie˙ed i˙ares lejn dak li qed isir firRazzett tal-Óbiberija nhar ta’ Óadd filg˙odu, huwa biΩΩejjed biex wie˙ed jinteba˙ x’konsegwenzi serji jista’ jkollha din il-proposta. Kon©estjoni ta’ traffiku, nuqqas ta’ parke©©, ˙mie© li j˙alli suq u ksur tal-paçi tal-in˙awi,

tikament korretti fi kliemhom. Il-˙a©a li dejjem tiskantani hija kif il-poeΩija u l-proΩa joffru stampi li jqabbduk il-bard ming˙ajr ma tarahom. L-atmosfera ma˙luqa mill-uΩu tas-sensi tinΩel iΩjed fil-fond mis-saff superfiçjali ta’ fuq u tlaqqg˙ek maddwejjaq, mal-problemi, ma’ faqar li tista’ mhux biss tarah imma anke tisimg˙u, ixxommu, t˙ossu… Finalment ma nistax ma nsemmix lill-kittieba Griega, Kallia Papa-daki, li qrat silta fi sfond tal-kriΩi ekonomika imma f’kuntest ta’ nies ta’ veru waqt il-˙ajja tag˙hom ta’ kuljum. G˙aliex, wara kollox, il-kriΩi hija inkwetanti min˙abba n-nies u mhux min˙abba tibdil u tnaqqis finnumri, b˙alma bosta drabi tiffoka rretorika politika. B’kitbiet b˙al tag˙ha li juru kif il˙ajja trid tibqa’ g˙addejja anke waqt kriΩi ekonomika, naraw kif temi li jolqtu lil bosta, b˙ax-xju˙ija u d-

speçjalment eΩatt fiç-çentru ta’ Wied il-G˙ajn. Ûgur mhuwiex adattat f’dik iΩ-Ωona g˙al ˙afna ra©unijiet. Qed ng˙id xnig˙at g˙aliex a˙na r-residenti talin˙awi ma nafu xejn b’dan. A˙na, kif jg˙idu, ninsabu fl-g˙ama. G˙alhekk, permezz tal-©urnal tieg˙ek qed nistaqsi lill-awtoritajiet jekk dan hux minnu. Jekk hu minnu, allura g˙aliex lir-residenti, speçjalment dawk tal-in˙awi, sal-lum qatt u flebda ˙in ma ©ew b’xi mod infurmati? Qed ng˙id infurmati biex inkun pulit, g˙aliex biçça b˙al din l-awtoritajiet kellhom jikkonsultaw mar-residenti u mhux jag˙mlu kollox minn wara daharhom. Jalla dawn huma xnig˙at biss. J. CAUCHI, WIED IL-GÓAJN

dimenzja, u ma jistg˙ux jintesew. Meta taqra xog˙lijiet b˙al tag˙ha tifhem g˙aliex il-policies, il-li©ijiet u s-servizzi huma importanti u g˙andhom jing˙ataw post prominenti millpolitiçi. Kollox jin©abar f’sentenza wa˙da: iç-çentru tad-diskussjoni g˙andu jkun mhux il-kriΩi imma n-nies. G˙alhekk nosservaw kif il-politiçi jistg˙u jitg˙allmu ˙afna mill-kittieba moderni billi b˙alhom jag˙tu kas u josservaw id-dettalji tal-˙ajja ta’ kuljum u jinΩlu iΩjed fil-fond minn dak li jidher fil-wiçç. Imma l-iΩjed ˙a©a importanti hija li jpo©©u lin-nies b˙ala ç-çentru talpolitika tag˙hom u ja˙sbu iΩjed dwar l-aspett uman tas-sitwazzjonijiet li l-pajjiΩ ikun g˙addej minnhom. Min-na˙a tag˙hom il-kittieba jridu jkomplu jwasslu messa©©i soçjali permezz tal-kitba u ma jibΩg˙ux jesploraw temi li ˙add-ie˙or lanqas

Skont l-applikazzjoni tal-iΩvilupp tal-MEPA PA/02206/12, sejra ssir estensjoni tal-librerija tal-iskola Primarja tal-Fgura. Dan l-iΩvilupp se jkun dannu kbir g˙all-ambjent. Jien mhux kontra li ssir estensjoni, anzi nixtieq li l-librerija tikber ˙afna iktar. Però, li l-pjanta tinbidel b’tali mod li ma ssirx ˙sara lill-ambjent. Qieg˙ed ng˙id hekk g˙ax iΩ-Ωona ta’ Ωvilupp turi biç-çar li l-unika Ωew© si©riet kbar tal-ewkaliptus se jinqerdu g˙al kollox. Dawn is-si©ar g˙andhom ikar minn 50 sena u, barra li qeg˙din i˙addru l-ambjent (li tant nifta˙ru bih), iservu biex jiffiltraw l-arja kkontaminata li g˙andna fil-Fgura. Ta’ min wie˙ed jg˙id li fejn qieg˙da l-librerija kienet kamra talwatchman u nbniet wara li t˙awlu dawn is-si©ar. Dan l-iΩvilupp huwa ˙ela ta’ flus. Librerija g˙andha tkun parti mill-iskola. Ji©ifieri tittie˙ed klassi vojta mill-istess skola u ssir librerija. INÓOBB L-AMBJENT, IL-FGURA

Triq is-Sajjieda, il-Marsa Sur Editur, Dak li ©ara u rajt b’g˙ajnejja meta saret dik il-maltempata kienu xeni talmist˙ija li ma nafx g˙adekx tarahom f’postijiet o˙ra fid-dinja. Il-problema mhux g˙ax g˙amlet ix-xita, g˙ax alla˙ares din ma tag˙milx, imma g˙allammont kbir ta’ drena©© li beda jfur fi Triq is-Sajjieda fil-Marsa. Din il-problema ilha tkarkar is-snin u min huwa responsabbli jaf minn fejn hi ©ejja, però b’dispjaçir ng˙id u ma nistax nifhem g˙ala din it-triq qed ti©i injorata, u kull meta tag˙mel ˙afna xita naraw dawn ix-xeni. Hemm bΩonn li ssir xi ˙a©a malajr kemm jista’ jkun g˙aliex kull meta jfur id-drena©© huwa ta’ periklu g˙al sa˙˙et ir-residenti li joqog˙du f’din it-triq. Ûgur li r-residenti ta’ din it-triq g˙andhom kull dritt li jg˙ixu ˙ajja diçenti f’post u triq diçenti, ming˙ajr periklu g˙al sa˙˙ithom. L-awtoritajiet ilhom jafu b’din il-problema u issa ma jistg˙ux jibqg˙u passivi u ma jag˙mlu xejn. Min jaf kieku din il-problema ti©i wara l-bieb ta’ xi ras kbira kemm ti©i solvuta malajr! CHRIS SPITERI, SINDKU TAL-MARSA, IL-MARSA.

biss jersaq lejhom. Billi jwasslu l-u©ig˙ tag˙hom u ta’ madwarhom, il-kittieba jistg˙u jift˙u l-g˙ajnejn mag˙luqa u anke jag˙tu tbeΩbiΩa fejn ikun hemm bΩonn. Ilpolitiçi m’g˙andhomx jitfantsu quddiem din it-tbeΩbiΩa imma japprezzaw li g˙andhom settur tas-soçjetà li ma jibΩax ikun onest u jpin©i stampa iΩjed s˙i˙a. Wara kollox sewwa qalet Papadaki li l-kittieba huma nies li jimxu wara ˙olma…Jiena nΩid li l-politiçi serji u ©enwini wkoll qed jimxu wara ˙olma. Fi kliem il-poeta Walid Nabhan, ilpoeti jixtiequ jirran©aw iddinja…b’xi mod. Anke l-politiçi g˙andhom ix-xewqa kbira li jirran©aw id-dinja. Illum iΩjed minn qatt qabel konvinta li, jekk ja˙dmu id f’id, il-kittieba u l-politiçi jistg˙u jil˙qu dik il-˙olma u jo˙olqu flimkien dinja a˙jar.

23.09.2012

Ta’ Barra

Jissokta l-konflitt beJn iÇ-Çina u l-Ìappun fuq il-gÛeJJer senkaku L-ewwel konflitt bejn iç-Çina u l-Ìappun beda lejn tmiem is-seklu dsatax, u kien jinvolvi nuqqas ta’ qbil fuq il-kontroll tal-Korea. Minn dak iΩ-Ωmien il-©lied bejn dawn iΩ-Ωew© pajjiΩi ma naqasx, u l-gwerer bejniethom waqfu uffiçjalment nofs seklu wara, çjoè, mat-tmiem tat-Tieni Gwerra Dinjija. IΩda g˙alkemm il-konflitt armat bejn dawn iΩ-Ωew© pajjiΩi ilu li waqaf, ir-relazzjonijiet diplomatiçi bejniethom qatt ma saru amikevoli. It-tensjoni u n-nuqqas ta’ fiduçja bejn iç-Çina u l-Ìappun ippersista g˙al nofs seklu ie˙or, sakemm fl-a˙˙ar snin re©a’ faqqa’ konflitt ie˙or – din id-darba fuq il-GΩejjer Diaoyu, jew kif inhuma mag˙rufa fil-Ìappun, il-GΩejjer Senkaku. Matul l-a˙˙ar jiem dan il-konflitt ˙a xejra iktar serja hekk kif il-Gvern ÌappuniΩ xtara dawn il-gΩejjer ming˙and is-sidien ÌappuniΩi, biç-Çina tis˙aq li dan il-bejg˙ huwa illegali g˙aliex il-gΩejjer jappartienu lilha. RITIANNE AGIUS tag˙ti ˙arsa lejn dan il-konflitt u dak kollu li qed i©ib mieg˙u, lejn il-poΩizzjoni tal-Amerika f’dan kollu, kif ukoll lejn il-konflitti tal-passat bejn iç-Çina u l-Ìappun li ˙olqu tensjoni dejjiema bejniethom.

Kun żgur li takkwista kopja ta' dan il-volum u gawdi minn

Pre-Publication Price Hard Back €30 - Pre-Publication Price €20 Paper Back €20 - Pre-Publication Price €15 Isem Indirizz

Ta’ min huma l-GΩejjer Senkaku?

Tel. No. Email

Ibghat Ċekk lil SKS - Ċentru Nazzjonali Laburista, Ħamrun Tinbagħat riċevuta u tiġi ikkuntattjat biex tiġbor il-ktieb.

Il-GΩejjer Senkaku proprjament jinsabu fl-ib˙ra tal-Lvant taçÇina, u g˙alhekk wie˙ed jasal biex ja˙seb li dawn awtomatikament jappartienu liçÇina. IΩda s-sitwazzjoni hija ˙afna iΩjed ikkumplikata. Il-fruntieri tal-ib˙ra territorjali li ç-Çina u l-Ìappun fasslu g˙alihom infushom jid˙lu fuq xulxin biex b’hekk il-GΩejjer Senkaku spiççaw f’nofs dan ilkonflitt. Jing˙ad li l-fruntieri ©ew imfassla apposta miΩ-Ωew© pajjiΩi bil-˙sieb li jag˙mlu pussess fuq l-imsemmija gΩejjer, u dan peress li din iΩ-Ωona hija minjiera ta’ riΩorsi naturali b˙all-gass u Ω-Ωejt. Peress li lgΩejjer mhumiex abitati, dan ikompli jΩid il-konfuΩjoni dwar lil min jappartienu fil-verità. L-istorja ta’ dawn il-gΩejjer lanqas ma tg˙in wisq biex wie˙ed ikun jista’ jiddetermina min miΩΩew© pajjiΩi g˙andu ra©un. Lura fl-1895, meta qam lewwel konflitt bejn iç-Çina u lÌappun, l-awtoritajiet ÌappuniΩi ˙adu ta˙t idejhom il-

kontroll tal-GΩejjer Senkaku, wara li kienu ilhom josservawhom g˙al g˙axar snin u kkonstataw li dawn kienu diΩabitati. Hawnhekk il-GΩejjer Senkaku saru parti mill-prefettura ta’ Okinawa, ta˙t il-Ìappun. Madankollu, iç-Çina ssostni li dawn il-gΩejjer minn dejjem kienu parti miç-Çina, tant li kienu riΩors importanti g˙assajd, u kienu ji©u amministrati mill-provinçja tat-Taiwan. G˙alkemm il-Ìappun kien ˙a kontroll tat-Taiwan matul ilgwerra, it-Taiwan, flimkien ma’ gΩejjer o˙rajn, re©g˙et ing˙atat lir-Repubblika taç-Çina wara tTieni Gwerra Dinjija permezz tat-Trattat ta’ San Francisco, li ©ie ffirmat fl-1951. IΩda ©ara li f’dan it-trattat ilGΩejjer ta’ Okinawa ng˙ataw f’idejn l-amministrazzjoni talIstati Uniti, minflok taç-Çina, sakemm eventwalment l-Istati Uniti re©g˙u taw lura l-gΩejjer f’idejn il-Ìappun fl-1971. Il-Ìappun isostni li ç-Çina qatt ma o©©ezzjonat g˙at-Trattat ta’ San Francisco, u li kien biss fissebg˙inijiet, meta fe©©et ilkwistjoni tar-riΩorsi naturali fiΩ-

Ωona, li ç-Çina bdiet titlob dawn il-gΩejjer lura. L-inçidenti li taw bidu g˙al dan il-konflitt Il-konflitt riçenti fuq il-GΩejjer Senkaku ilu g˙addej numru ta’ snin, u jmur lura g˙all-1996, meta grupp ta’ ÌappuniΩi bnew lanterna fuq wa˙da minn dawn il-gΩejjer. G˙alhekk attivisti ÇiniΩi bdew imorru spiss lejn dawn il-gΩejjer, sakemm lattivist David Chan allegatament qabeΩ il-ba˙ar u g˙ereq. Minn dak iΩ-Ωmien ’l hawn attivisti ÇiniΩi u anki TaiwaniΩi, baqg˙u jippruvaw isalpaw lejn dawn il-gΩejjer. Ta’ min jg˙id li, minbarra ç-Çina u l-Ìappun, itTaiwan ukoll jemmen li dawn il-gΩejjer jappartienu lilu. Fl-2004 l-awtoritajiet ÌappuniΩi arrestaw seba’ attivisti ÇiniΩi li niΩlu fuq il-gΩira prinçipali ta’ Senkaku. Fl-2005, 50 bastiment tas-sajd TaiwaniΩi g˙amlu protesta fiΩ-Ωona biex jilmentaw dwar il-fastidju li kienu qed jing˙ataw mill-patrol boats ÌappuniΩi. IΩda l-ikbar inçident se˙˙ f’Settembru 2010, meta l-awtori-

23.09.2012

Ta’ Barra

Attivisti ÌappuniΩi jinΩlu fuq il-GΩejjer Senkaku tajiet ÌappuniΩi ˙atfu bastiment ÇiniΩ li ˙abat ma’ Ωew© patrol boats minn tag˙hom qrib ilGΩejjer Senkaku, u arrestaw lil dawk abbord. Dan l-inçident qajjem tilwima diplomatika, hekk kif fiç-Çina saru protesti kontra l-Ìappun. Diversi avvenimenti kulturali bejn iç-Çina u l-Ìappun t˙assru. Eventwalment il-membri tal-ekwipa©© tal-bastiment ÇiniΩ in˙elsu mill-arrest, u w˙ud ˙asbu li s-sitwazzjoni kienet intesiet. IΩda f’April ta’ din is-sena ilkwistjoni re©g˙et qamet, hekk kif il-Gvernatur ta’ Tokyo, Shitaro Isihara, ˙abbar li kien se juΩa fondi pubbliçi biex jixri l-GΩejjer Senkaku ming˙and issidien privati. Imbag˙ad, ix-xahar li g˙adda, grupp ta’ attivisti ÇiniΩi minn Hong Kong marru jipprotestaw qrib il-gΩejjer, b’sebg˙a minnhom jirnexxilhom jitilg˙u fuq gΩira minnhom. Dawn kollha ©ew arrestati, iΩda n˙elsu iktar tard. Ftit jiem wara dan l-inçident, g˙axar attivisti ÌappuniΩi marru fuq il-GΩejjer Senkaku bil-bnadar ta’ pajjiΩhom b˙ala sinjal ta’ ritaljazzjoni. Protesti kbar fiç-Çina fuq l-akkwist tal-gΩejjer Kmieni dan ix-xahar it-tensjoni kompliet tiΩdied hekk kif Ωew© persuni ©ew arrestati f’Beijing wara li çarrtu l-bandiera ÌappuniΩa minn mal-karozza talambaxxatur ÌappuniΩ. Ftit wara dan l-inçident, ilGvern ÌappuniΩ la˙aq qbil dwar l-akkwist tal-GΩejjer Senkaku ming˙and il-privat. Hekk kif il-kuntratt tal-bejg˙ kien qed ji©i ffirmat, iç-Çina bag˙tet Ωew© patrol boats minn tag˙ha biex jissorveljaw iΩΩona.

Matul l-a˙˙ar jiem eluf kbar ta’ dimostranti ˙ar©u jipprotestaw fl-ibliet ewlenin taçÇina, b’mod speçjali quddiem lambaxxata ÌappuniΩa f’Beijing. Xi drabu l-protesti saru vjolenti, bi tkissir u vandaliΩmu ta’ negozji ÌappuniΩi li jinsabu fiçÇina. Fil-fatt, id-dimostranti qed jag˙mlu bojkott fuq il-prodotti u s-servizzi kollha ÌappuniΩi, tant li ˙afna negozji u fabbriki kellhom jag˙lqu l-bibien g˙al ra©unijiet ta’ sigurtà. Is-sigurtà quddiem l-ambaxxata ÌappuniΩa kellha tiΩdied, u biex l-affarijiet ikomplu jikkumplikaw ru˙hom, lambaxxatur il-©did tal-Ìappun g˙aç-Çina sfortunatament waqa’ u miet qrib ir-residenza tieg˙u f’Tokyo. Dan kien g˙adu kif ©ie appuntat ftit tal-jiem qabel, u kellu jibda jservi fil-kariga mixxahar li ©ej. Intant, karozza li fiha kien hemm l-Ambaxxatur Amerikan Gary Locke, sofriet xi ˙sarat hekk kif g˙exieren ta’ dimostranti ÇiniΩi daru mag˙ha. Id-dimostanti ssuttaw l-ambaxxata ÌappuniΩa f’Beijing b’diversi o©©etti, fosthom bi fliexken tal-ilma, bajd u tadam. G˙alkemm f’diversi ˙inijiet iddimostranti uΩaw xi ftit forza mal-pulizija, ma jidhirx li kien hemm inçidenti serji. Ovvjament, il-fatt li l-pulizija kienu ÇiniΩi u g˙alhekk awtomatikament kienu fuq in-na˙a taddimostranti f’din il-kwistjoni nazzjonali, g˙en ˙afna biex ilkonflitt ma’ jeskalax. Fil-belt ta’ Shenzen il-pulizija tefg˙u l-gass tad-dmug˙, u vettura tal-pulizija inqalbet. IΩda hawn ukoll jidher li ˙add ma we©©a’ serjament. Iktar tard matul il-©img˙a l-Gvern ÇiniΩ waqqaf il-protesti hekk kif dawn kienu qed i˙allu impatt ekonomiku negattiv ˙afna.

KonfuΩjoni dwar in-newtralità tal-Amerika Inçidentalment, it-Tlieta li g˙adda ç-Çina fakkret l-anniversarju ta’ dak li baqa’ mag˙ruf b˙ala ‘l-Mukden’, jew ‘l-Inçident ta’ Manchuria’. Dan imur lura g˙all-1931, meta lmilitar ÌappuniΩ g˙amel bomba fuq il-linji tal-ferrovija ÌappuniΩi li kienu jinsabu f’Manchuria, fit-Tramuntana taçÇina. L-awtoritajiet ÌappuniΩi, wara li akkuΩaw ir-ribelli ÇiniΩi b’din il-bomba, uΩaw dan l-inçident b˙ala skuΩa biex jinvadu din ilparti taç-Çina. Din kienet tattika li ©iet ikkupjata minn Hitler meta dan invada l-Polonja fl1939. Hekk kif iç-Çina u l-Ìappun re©g˙u qeg˙din f’konflitt ie˙or, dan l-anniversarju ©ie ççelebrat b’sentiment aktar qawwi missoltu. Iç-ÇiniΩi g˙al darb’o˙ra qed i˙ossuhom vittmi tal-Ìappun, li qed jie˙du territorju li huma jikkunsidrawh tag˙hom. Iç-Çina ssostni li, g˙all-kuntrarju tal-Ìermanja, il-Ìappun qatt ma refa’ responsabbiltà g˙all-azzjonijiet li ˙a waqt ilgwerra, a˙seb u ara kemm wera dis-pjaçir ©enwin g˙al dak li kien ©ara. L-awtoritajiet ÇiniΩi jinsabu m˙assba dwar ir-rwol li lAmerika se jkollha f’din ilkwistjoni. Is-sentiment popolari fiç-Çina huwa li l-Amerika qed tg˙in lill-Ìappun biex jostakola l-iΩvilupp taç-Çina, u dan sabiex l-Amerika tibqa’ tgawdi l-poΩizzjoni tag˙ha b˙ala lqawwa ewlenija fil-Paçifiku AΩjatiku. Din ir-relazzjoni bejn il-Ìappun u l-Amerika jista’ jkollha wkoll effetti fuq il-konflitt dwar il-GΩejjer Senkaku. Madankollu l-Amerika qed issostni li mhija se ΩΩomm mal-

ebda na˙a. Leon Panetta, is-Segretarju tad-DifiΩa Amerikan, sa˙aq li lAmerika kienet se tibqa’ newtrali, u ˙e©©e© biex jintla˙aq qbil paçifiku. Huwa sostna li m©iba provokattiva tista’ twassal g˙al nuqqas ta’ ©udizzju, vjolenza u anki konflitt armat. “Huwa fl-interess ta’ kul˙add li ç-Çina u l-Ìappun iΩommu relazzjoni tajba u jsibu mezz biex jevitaw li s-sitwazzjoni tkompli teskala.” IΩda filwaqt li qal dan, Panetta kkonferma li lGΩejjer Senkaku kienu koperti mit-trattat ta’ sigurtà bejn lAmerika u l-Ìappun. Dan jo˙loq konfuΩjoni dwar il-poΩizzjoni reali tal-Amerika f’dan il-konflitt. Intant, is-Segretarju tad-DifiΩa ÇiniΩ, Liang Guanglie, esprima t-tama li l-konflitt mal-Ìappun fuq dawn il-gΩejjer jissolva b’mod paçifiku. Madankollu huwa wissa li ç-Çina setg˙et tie˙u iΩjed azzjonijiet jekk tkompli ti©i pprovokata. Huwa sa˙aq li l-gΩejjer kienu parti mit-territorju taç-Çina, u dan kien ippruvat bl-istorja u lli©i. Min-na˙a tieg˙u l-Prim Ministru ÌappuniΩ, Yoshihiko Noda, ukoll sostna li dawn ilgΩejjer kienu territorju tal-Ìappun, u li dan jista’ ji©i ppruvat permezz tal-istorja u tal-li©ijiet internazzjonali. Snin twal ta’ konflitti bejn iç-Çina u l-Ìappun L-ewwel konflitt fl-istorja riçenti bejn iç-Çina u l-Ìappun kien dwar min se jikkontrolla lKorea. Dan il-konflitt qam fl1894 u dam g˙addej sena biss, sakemm reba˙ il-Ìappun li kien teknolo©ikament iΩjed avvanzat. Dak iΩ-Ωmien il-Ìappun kien ˙a l-kontroll tal-Korea, kif ukoll

tal-GΩejjer Senkaku. Erba’ snin biss wara li ntemm dan il-konflitt, re©a’ qam konflitt ie˙or fiç-Çina, li baqa’ mag˙ruf b˙ala ‘r-Ribelljoni talBoxers’. Il-Boxers kien il-laqam li lPunent ta lill-membri ta’ soçjetà sigrieta ÇiniΩi, li bdew jirribellaw kontra t-tmexxija ÇiniΩa ta’ dak iΩ-Ωmien, li iΩda mbag˙ad dawru l-opoΩizzjoni tag˙hom lejn l-Ewropej, lAmerikani u l-ÌappuniΩi li kellhom diversi interessi fiç-Çina. Dan il-konflitt intemm fl-1901 meta front ta’ tmien pajjiΩi invada ç-Çina. Fl-1928, matul il-gwerra çivili fiç-Çina bejn il-Gvern u lOppoΩizzjoni, fazzjoni millOppoΩizzjoni ng˙aqdet malÌappun, li g˙alhekk re©a’ da˙al f’konflitt armat maç-Çina. Tliet snin wara l-Ìappun invada t-Tramuntana taç-Çina f’dak li huwa mag˙ruf b˙ala lInçident ta’ Manchuria (iktar ’il fuq), u iktar tard pproçeda biex jinvadi l-provinçja ta’ Jehol. Matul dan il-konflitt qamet ukoll il-gwerra f’Shangai, fejn ilÌappun invada dan il-port bliskop li jwaqqaf il-bojkott ta’ prodotti ÌappuniΩi. L-a˙˙ar konflitt bejn iç-Çina u l-Ìappun kien dak li beda fl1937 u spiçça fl-1945. Dan ilkonflitt jitqies b˙ala parti mitTieni Gwerra Dinjija, u xi storiçi sa˙ansitra jabbinaw il-bidu ta’ din il-gwerra mal-invaΩjoni talÌappun fiç-Çina. Minn dak iΩ-Ωmien iç-Çina u lÌappun g˙exu fil-paçi, g˙alkemm qatt ma Ωviluppaw relazzjonijiet tajbin ˙afna. Wie˙ed jista’ biss jittama li lkonflitt fuq il-GΩejjer Senkaku ma jkomplix jeskala u jwassal g˙al konflitt armat li jtemm ilperijodu twil ta’ paçi bejn dawn iΩ-Ωew© pajjiΩi.

23.09.2012

Mill-Misra˙

Il-Kunsill Malti g˙ax-Xjenza u t-Teknolo©ija b’fiera matul il-festival Ix-Xjenza fil-Belt Valletta

Rebbie˙a tal-kompetizzjoni minn Perfumes&more Kull kompetizzjoni g˙andha g˙an wie˙ed, dak li tiddermina rebbie˙. Wara kompetizzjoni intensiva fuq Facebook, Perfumes&more ˙abbret ir-rebbie˙a tal-kompetizzjoni 52 perfumes for 52 weeks! Pauline Attard mis-Si©©iewi hija r-rebbie˙a xxurtjatata ta’ 52 fwie˙a tal-g˙aΩla tag˙ha. Il-kompetizzjoni fuq Facebook tnediet lura f’Lulju 2012 meta kull min xtaq jipparteçipa ntalab jie˙u ritratt quddiem ˙anut ta’ Perfumes&more f’Tas-Sliema jew il-Óamurn u jtellg˙u fuq ilpa©na tal-Facebook ta’ Perfumes&more u jitlob lil s˙abu sabiex jag˙mlu like fuq ir-ritratt tieg˙u jew tag˙ha. Il-parteçipazzjoni kienet wa˙da tajba ˙afna u r-riΩultat finali kien wie˙ed li baqa’ sal-a˙˙ar inçert g˙ax l-ewwel Ωew© kompetituri kienu tassew viçin xulxin. Is-Sinjorina Attard, visibilment eçitata, ikkumentat “D˙alt g˙al din il-kompettizjoni g˙aliex vera nemmen fil-fwejja˙ ta’ D&P, kif di©à ktibt fuq il-pa©na ta’ Facebook Perfumes&more. Dawn ilfwejja˙ g˙andom tendenza li jdumu ˙afna jinxtammu. Il-proçess ta’ din il-kompettizjoni serva ta’ tag˙lima g˙at-tifla tieg˙i g˙aliex g˙allimta li jekk ˙a tid˙ol g˙al xi forma ta’ kompetizzjoni, f’˙ajtek dejjem g˙andek tag˙mel l-g˙almu tieg˙ek u timmira g˙all-quççata,” Rachel Vella, Direttur ta’ ROCS Group, ikkummentat: “Huwa lg˙an a˙˙ari tag˙na li dejjem noffru iΩjed lill-klijenti ©odda u eΩistenti tag˙na. Permezz ta’ Perfumes&more nidejna kompetizzoni interessanti li kabbret l-interattività tag˙na mal-klijenti tag˙na fuq l-internet u finalment rebba˙na 52 fwie˙a, eΩatt fwie˙a kull ©img˙a g˙al sena s˙i˙a. B’hekk prosit kbira tmur lis-Sinjorina Attard; jiena çerta li se tapprezza u t©awdi l-premju tag˙ha. Hemm iΩjed minn 600 fwie˙a minn fejn tag˙zel u g˙alhekk ilvarjetà Ωgur se tkun l-inqas problema!” G˙al aktar offerti tista’ ΩΩur il-˙wienet ta’ Perfumes&more, The Strand, Tas-Sliema kif ukoll Triq il-Kbira, il-Óamrun. Tista’ wkoll iççempel 20151617 jew Ωur is-sit elettroniku www.perfumesandmore.com.mt. Tista’ wkoll tibg˙at email lil manager@perfumesandmore.com.mt jew fuq il-pagna ta’ Facebook Perfumes&more.

Esperimenti xjentifiçi ©o parke©© tal-karozzi ma tantx hi xi xena komuni hawn Malta. Matul lewwel edizzjoni tal-festival ‘Ix-Xjenza fil-Belt Valletta’, nhar il-Ìimg˙a 28 ta’ Settembru, dilettanti Ωg˙aΩag˙ tax-xjenza g˙andhom l-opportunità li jipprattikaw esperimenti u jag˙mlu uΩu minn wirjiet xjentifiçi interattivi. Il-Kunsill Malti g˙ax-Xjenza u t-Teknolo©ija (MCST) ser ibiddel il-parke©© tal-Bank Çentrali ta’ Malta fi Pjazza Kastilja f’Fiera tax-Xjenza b’tined ikkuluriti. Animaturi se jassistu lill-viΩitaturi ΩΩg˙ar f’diversi esperimenti. Kull sieg˙a, bejn is-6.00pm u l-11.00pm, Chris Bugeja, Executive Science and Technology Officer mal-MCST, fil-karattru ta’ Profs Çelli, ser jippreΩenta show live ta’ 45 minuta dwar ix-xjenza. Il-Professur Çelli se jkun bieΩel b’g˙add ta’ sorpriΩi xjentifiçi. Dawn jinkludu l-estrazzjoni tadDNA mill-banana, jo˙loq trombi tan-nar, jo˙ro© il-©enji mill-fliexken u jo˙loq s˙ab fi flixkien o˙ra. U hekk kif l-ebda fiera mhi kompluta ming˙ajr il-muΩika, se jipprova jidderie©i orkestra mag˙mula minn straws tax-xorb u tazzi tal-plastik. F’xi ˙in matul is-serata, il-professur ser ikollu bΩonn tazza te jew kafè. Meta jasal dan il-waqt, il-professur se jg˙alli l-ilma fi platt tal-karti. Il-Profs Çelli ser ukoll ikun qed jilg˙ab bin-nar billi juΩa kastard, jg˙affe© bottijiet ta’ xarbiet sempliçiment b’bidla fit-temperatura, jag˙fas buΩΩieqa tal-arja bejn Ωew© injamiet miksija bi msiemer tal-metall, u jipprova jtajjar rokits fl-ispazju, u jag˙mel apparat g˙at-tifi tan-nar, fost lo˙rajn. “U x’se jkun il-gran finale? Tiftakar l-iskola meta kienu jg˙idulna li l-idro©enu fuq in-nar ifaqqa’ b’˙oss qawwi? Jien ser inkun qed nisplodih b’˙oss iktar qawwi. Kul˙add ipo©©i subajh ©o widnejh!” javΩa l-Profs Çelli! Il-Fiera tax-Xjenza ser isservi b˙ala opportunità g˙all-viΩitaturi biex jesperjenzaw il-lat fantastiku u kemxejn partikolari tax-xjenza. F’dawn l-a˙˙ar snin, l-MCST organizzat g˙add ta’ festivals tax-xjenza b’suççes kbir. “G˙andna m˙abba ferventi g˙ax-xjenza, u ninsabu fiduçjuΩi li lentuΩjaΩmu tag˙na se jinfirex ma’ dawk kollha li jΩuru il-fiera tax-xjenza tag˙na,” qalet l-In©. Alexandra Camilleri, FP7 Executive mal-MCST. Matul il-fiera se jkun hemm tag˙rif dwar kif wie˙ed jista’ jikseb fondi g˙ar-riçerka mill-Unjoni Ewropea u videos dwar stejjer ta’ suççess minn Maltin f’dan is-settur. ‘Ix-Xjenza fil-Belt Valletta’ hi parti minn çelebrazzjoni msej˙a Researchers’ Night (Lejlet irRiçerkaturi) mifruxa madwar l-Ewropa kollha. Din iç-çelebrazzjoni ssir kull sena fir-raba’ ©img˙a ta’ Settembru u g˙andha l-g˙an li tressaq lill-pubbliku u lir-riçerkaturi u xjentisti flimkien permezz ta’ arti, muΩika u teatru ispirati mix-xjenza. Il-festival ‘Ix-Xjenza fil-Belt Valletta’ g˙andu l-appo©© tal-Programm EU FP7 u l-Malta Arts Fund. L-attività qed tkun ikkoordinata mill-Università ta’ Malta, bl-appo©© tal-Kunsill Lokali talBelt Valletta, il-MEUSAC, il-Kunsill Malti g˙ax-Xjenza u t-Teknolo©ija, il-Kunsill Malti g˙allKultura u l-Arti, Where’s Everybody, Malta Chamber of Scientists, Microsoft Innovation Centre Malta Notte Bianca, iCreatemotion, Lily Agius Gallery, il-Kavallier ta’ San Ìakbu – Çentru talKreattività, u r-Research, Innovation and Development Trust (RIDT) tal-Università.

Kif tista’ tikkontrolla l-istress tal-˙ajja Il-˙ajja tal-lum toffrilna sfidi u ta˙bit li xi drabi n˙ossuna li ma nifil˙ux g˙alihom. G˙al ˙afna, dan l-istress sar parti mir-rutina tal-˙ajja. L-istress mhux dejjem jikkawΩa ˙sara, u fil-verità jista’ jg˙in biex persuna tiffunzjona a˙jar. L-istress jista’ jkun ta’ dannu g˙all-persuna meta dan jaffettwa ˙aΩin aspetti differenti tal-˙ajja tag˙ha: b˙al meta l-©isem, il-mo˙˙ u r-relazzjonijiet tag˙na malo˙rajn ji©u mfixkla. G˙alhekk huwa tajjeb li wie˙ed isir jaf aktar fuq l-istress u x’g˙andu jag˙mel biex jie˙u ˙sieb tieg˙u nnifsu. G˙al dan il-g˙an, id-Dipartiment tal-Occupational Therapy flIsptar Monte Carmeli, b’kollaborazzjoni mal-Malta Association of Occupational Therapists, qed jorganizza konferenza bit-titlu ‘Uff xi stress!!! X’nista’ nag˙mel?’ Din se ssir nhar il-Ìimg˙a 5 ta’ Ottubru fil-Waterfront Hotel, ilGΩira bejn it-8.15am u l-4.00pm. Il-konferenza se tkun tikkonsisti f’wirja, preΩentazzjonijiet, u workshops prattiçi li g˙andhom jg˙inu sabiex persuna ssir taf aktar dwar l-istress, kif tista’ tie˙u ˙sieb tag˙ha nnifisha, u kif tista’ timmani©©ja l-istress fit-twettiq tal-attivitajiet ta’ kuljum. Il-konferenza g˙andha wkoll l-g˙an li tag˙ti tag˙rif lill-parteçipanti dwar kif wie˙ed g˙andu jikkomunika ma’ persuna li tkun g˙addejja minn stress. Il-˙las g˙al din il-konferenza huwa ta’ €25, filwaqt li g˙al min japplika sal-14 ta’ Settembru l-˙las huwa ta’ €20. G˙al aktar informazzjoni wie˙ed jista’ jikkuntattja lidDipartiment tal-Occupational Therapy bin-numru tat-telefown: 2330 4070, jew xistress2012@gmail.com

Il-Profs Çelli ser jag˙ti wirja ta’ esperimenti live kull sieg˙a matul il-festival ‘Ix-Xjenza fil-Belt Valletta’ fit-tined tal-Fiera tax-Xjenza mtellg˙a mill-MCST

U˙ud mill-istudenti jipparteçipaw b’mod attiv matul il-festival tax-xjenza tal-MCST is-sena l-o˙ra

23.09.2012

Mill-Misra˙

Il-Kulle©© tat-Taxxa ©did tal-MIT jaffronta l-isfida annwali inevitabbli Ta’ kull sena, it-taxxa tadd ˙ u l h i ˙ a © a inevitabbli. Óafna jippruvaw jinsewha g˙al diversi xhur u jibqg˙u jinjorawha sal-a˙˙ar ©img˙a, sakemm jasal dak il-mument a˙˙ari li, akkost ta’ kollox, il-formola tat-taxxa tkun trid tintbag˙at. Dan kwaΩi dejjem iwassal g˙al diffikultajiet, riΩultati diΩorganizzati, u sig˙at – jekk mhux ©ranet – ta’ tensjoni biex jinstabu r-rekords, l-irçevuti u dokumenti o˙ra me˙tie©a. Kull impjegat u kull min ja˙dem g˙al rasu je˙ti©ilhom ikunu jafu dwar l-obbligazzjonijiet tag˙hom u kif jittrattaw aspetti baΩiçi in konnessjoni mat-taxxa tad-d˙ul. M i n - n a ˙ a l-o˙ra, dawn i r i d u j k u n u attenti li ma jk o l l h o m x jie˙du lura ammonti ta’ flus sostanzjali x i s e n t e j n o ˙ra mil-lum, g ˙ a x d a n i k un ifisser li jkunu sellfu flus lill-gvern, bla mg˙ax. Li persuna tkun taf l-affariji e t s e w w a , mill-ewwel g˙andu jwassal biex tkun tista’ tgawdi qlig˙ li tkun tant t˙abtet u rsistiet g˙alih, kif ukoll inqas u©ig˙ ta’ ras, u possibbilment inqas diffikultajiet mad-Dipartiment tat-Taxxi Interni. Biex jg˙inu lill-persuni jo r q d u b l a i nkwiet anke meta tkun qed toqrob il©urnata li persuna jkollha tibg˙at il-formola tat-taxxa, il-Malta Institute of Taxation (MIT) qed jilqa’ applikazzjonijiet g˙at- 2012 Indiviuals’ Income Tax Foundation Course. Il-parti l-kbira talkors se jikkonçentra fuq li persuna tkun familjari marregoli, kif ukoll dwar qlig˙ k a p i t a l i , u s orsi o˙ra ta’ d˙ul. Dan hu l-ewwel f’serje ta’ korsijiet li qed ikunu organ i z z a t i m i l l - Kulle©© tatTaxxa li twaqqaf dan l-a˙˙ar f i ˙ d a n l - M I T. Il-kulle©© t w a q q a f s k o nt il- mission statement tal-Istitut kif ukoll skont l-g˙anijiet tieg˙u li jeduka lill-professjonisti u lil d a w k l i m humiex professjonisti dwar l-elementi tal-li©ijiet fiskali. Il-kors, li jikkonsisti f’g˙axar sessjonijiet ta’ sag˙tejn kull wa˙da, se jsir kull nhar t a ’ G i m g ˙ a g˙al g˙axar ©img˙at konsekuttivi, li jibd e w m i l l - Ì i mg˙a 12 ta’ Ottubru. Filwaqt li kul˙add jista’ japplika g˙all-kors, il-postijiet jing˙ataw fuq baΩi ta’ min japplika l-ewwel jid˙ol lewwel. In-numru ta’ parteçipanti h u l i m i t a t . Çertifikati li jikkonfermaw l-attendenza jing˙ataw lil kull parteçipant. Dan il-kors baΩiku jifta˙ ukoll it-triq lejn Masters fitT a s s a z z j o n i li hu l-g˙an a ˙ ˙ a r i t a ’ d an il-pro©ett ambizzjuΩ tal-Istitut, li qed

isir flimkien mal-Università ta’ Malta. “Minn meta twaqqaf fl1995, l-MIT kien promotur g˙al tibdil, edukazzjoni u responsibbiltà fil-qasam tattassazzjoni. Il-Kulle© © t a t - T a x x a l i waqqafna hu xhieda o˙ra ta’ attivitajiet a k k a d e m i ç i u edukattivi k o n t i n w i l i g˙andhom l - g ˙ a n l i j k u n hawn akta r e d u k a z z j o n i pubblika kif ukoll promozzjoni u studji ta’ prinçipji u prattiçi dwar it-taxxa. Fl-istess ˙in qe d n o f f r u k o r s post-graduate li jispeçjalizza fit-tassazzjoni.

Dan il-kors baΩiku dwar ittaxxa hu mmirat g˙al dawk l-individwi li jridu jifhmu a˙jar it-taxxa tad-d˙ul ˙alli jevitaw il-problemi ka©un ta’ nuqqas ta’ g˙arfien baΩiku,” spjega Dr Renald Micallef, il-President tal-Istitut. G˙al iktar tag˙rif, wie˙ed jista’ jikkuntattja lil Malta Institute of Taxation: 2131 4 6 5 3 , j e w b ’ email l i l m i t @ m a i n t a x . o r g . I l - brochure tal-kors, li jinkludi formola tal-applikazzjoni u tag˙rif ie˙or, jista’ jitniΩΩel minn fuq is-sit elettroniku tal-Istitut: www.maintax.org

23.09.2012

Personalità

Qieg˙ed fid-dinja biex jaqdi u jaqsam is-sbu˙ija tal-muΩika

Ramona Portelli www.ramonaportelli.com ramonaportelli@hotmail.com

Il-personalità li tkellimt mag˙ha llum hija NORMAN CRISTINA. Japprezza u jinvolvi ru˙u f’kulma huwa ta’ kultura u espressjoni artistika. G˙andu passjoni kbira g˙all-muΩika f’diversi oqsma tag˙ha, inkluΩ ilkompoΩizzjoni, arrangament, improvizzazzjoni, apprezzament, smig˙, tag˙lim, u Ωvilupp tal-widna, kif ukoll im˙abba kbira g˙all-arti b’mod ©enerali filforom kollha tag˙ha fosthom larti viΩiva, iΩ-Ωfin, l-arkitettura, produzzjonijiet teatrali u anke films.

Norman g˙andu 35 sena, joqg˙od il-Mosta u huwa g˙alliem tal-muΩika u d-drama. “In˙obb in-natura daqskemm in˙obb niltaqa’ ma’ nies ©odda u li nissoçjalizza lkulturi diversi huwa su©©ett li jqajjimli interess profond,” beda jg˙idli ftit dwaru. G˙alih il-muΩika tfisser il-˙ajja u r-ra©uni g˙aliex jeΩisti l-bniedem. “Hija dik li tg˙aqqadna mal-Óallieq. Jing˙ad li kollox huwa fi stat ta’ moviment, xejn mhu wieqaf. Il-muΩika fuq kollox hija sekwenza ta’ ˙sejjes u çaqliqiet. Mela kul˙add huwa muΩika u l-muΩika hija kollox,” kompla jg˙idli Norman. Mistoqsi dwar kif da˙al fid-dinja tal-muΩika, Norman spjegali li aktar kienet qisha xi ˙a©a li mmatura g˙al ©o fiha matul iΩΩmien. “Niftakarni kont nintefa’ nfittex ˙sejjes fuq il-pjanu tad-dar li jag˙mlu sens wa˙edhom jew flimkien. Aktar tard, kif il-©enituri nteb˙u li nnamra mhix biss wa˙da ta’ darba f’mitt qamar, bdew jersqu lejja u jkunu ma©enbi. Pass pass inbeda l-proçess ta’ qari ta’ noti u daqq, biex ng˙idu hekk formali – proçess li Ωviluppa fl-oqsma tat-tag˙lim kif kien mifhum f’dawk iΩ-Ωminijiet, ji©ifieri lewwel xog˙ol ta’ t˙addim tas-swaba, b˙al skali u eΩerçizzji tekniçi, u t-tieni b˙ala prattika tad-daqq ta’ bçejjeç. It-tielet ˙a©a, dak li kont imwerwer laktar minnu jiena kien il-qari mmedjat ming˙ajr preparazzjoni minn qabel, imsejja˙ sight reading. Jien ridt indoqq. Matul iΩ-Ωmien g˙addejt minn emozzjonijiet ta’ estasi u anki ta’ dwejjaq liema b˙alhom u komplejt il-proçess ta’ maturità u Ωvilupp tieg˙i. L-ewwel b’mixja lejn ilformalità tal-kotba u l-qari preçiΩ, u aktar tard bil-mixja fid-direzzjoni opposta, lejn lespressjoni aktar personali, ferm inqas ri©ida u stretta, u hemmhekk fejn beda ttilwim – fejn dak li jinstema’ mhux dak li hu miktub, ji©i meqjus b˙ala Ωball”. Kompla jg˙idli li dan l-imsejja˙ Ωball minnu nnifsu ma jinstemax ˙aΩin jew Ωbaljat, u allura widnejh kienu japprovaw il-˙oss, iΩda g˙al min jaf x’hemm miktub, dan ma kienx aççettabbli. “Allura bdejt indoqq kollox darbtejn. Darba kif inhu miktub, u darba kif tin˙ass tajba g˙alija. Din it-triq wasslitni g˙as-sejba tan-namra li g˙andi lejn il-©eneru tal-jazz u stili tal-madwar, fejn l-espressjoni personali g˙andha rwol çentrali fl-esekuzzjoni talmuΩika. BiΩ-Ωmien infet˙uli bibien u opportunita-

jiet min˙abba l-flessibbiltà li rawwimt fija nnifsi permezz ta’ din il-prattika u bdejt indoqq ma’ gruppi minn kull stil u ©eneru ta’ muΩika.” Illum il-©urnata, Norman idoqq f’diversi okkaΩjonijiet b˙al kunçerti. L-aktar li j˙allu impatt fuqu huma, ming˙ajr dubju, ilkunçerti live. “L-okkaΩjonijiet kwaΩi kollha jkollhom dik il-laqta unika u speçjali min˙abba t-tifsira li jkun fihom. Xog˙ol f’lukandi ma j˙allix wisq impatt, bosta drabi nkun qed nid˙ol minflok xi ˙add ie˙or. Il-kunçerti jkunu esperjenza li j˙alluli impatt qawwi u dejjiem – memorji li ma jintesewx. KwaΩi kull kunçert kellu memorja jew xi avveniment speçjali assoçjat mieg˙u,” sostna Norman. B˙alissa Norman qed jie˙u ˙sieb jg˙allem minn g˙axra sa ˙mistax-il student privat fil-muΩika bil-mod speçjali tieg˙u. Kif spjegali hu, kien ipprepara programm ta’ studju individwalizzat ferm imsejja˙ customised music study programme, fejn lill-istudenti li jkun qed jg˙allem jibnilhom programm ta’ studju individwali g˙alla˙˙ar, speçifikament g˙alihom. Viçin il-mewt wara tliet inçidenti Insir naf li Norman kellu tliet inçidenti tattraffiku li kwaΩi mess mal-mewt bihom. Kollha intortament. B’hekk naturali ˙afna kelli nistaqsih jekk illum il-©urnata jibΩax isuq fit-toroq. “Le, ma nibΩax insuq, g˙alkemm bl-injoranza li ltqajt mag˙ha f’dawn l-esperjenzi, kelli kull ra©uni g˙alfejn. Kont viçin ilmewt minn tal-inqas tliet darbiet f’dawn linçidenti imma, regolarment, is-sewwieqa Maltin i˙abbtu wiççhom ma’ sewqan perikoluΩ u potenzjalment fatali. Fil-fatt g˙andi messa©© g˙all-qarrejja: noqog˙du aktar attenti g˙ax il-˙ajja wisq prezzjuΩa; g˙andna ferm g˙aliex noqog˙du kawti ˙afna u nag˙mlu tajjeb li n˙e©©u lil xulxin u nfakkru lil xulxin dwar sewqan prudenti,” sa˙aq Norman b’dan ilmessa©© tieg˙u. In-nanna tieg˙u hija l-mibkija attriçi Vitorin Galea Insemmilu lin-nanna tieg˙u, Vitorin Galea. Jg˙idli li ilha xi sittax-il sena minn mindu ˙alliet din id-dinja ˙abta u sabta. “G˙addejna minn Ωmien ikrah min˙abba li kienet g˙adha attiva sewwa fil-qasam tat-

teatru Malti, u wkoll min˙abba li ˙alliet warajha lil se˙ibha matul ˙ajjitha kollha, irra©el tag˙ha ÌuΩeppi: in-nannu li g˙alija kien ifisser ferm. Jien, in-nanniet tieg˙i kollha missewli ˙ajti bil-mod speçjali tag˙hom.” Illum jg˙allem il-muzika u d-drama f’kulle©© hawn Malta. Dawn iΩ-Ωew© su©©etti huma l-aktar preΩenti fil-familja tieg˙u. Dan g˙aliex min˙abba nanntu Vitorin, ommu, missieru u xi nanniet o˙ra li kollha kienu jirreçtaw, allura d-drama hija xi ˙a©a li kiber fiha b˙ala tifel. Tista’ tg˙id li l-˙ajja ta’ Norman hija wa˙da mdawra mal-muΩika. Idoqq il-pjanu u synthesizer u perkussjoni, u anke jg˙allem il-muΩika. Fi kliem ie˙or, ˙ajtu hija dedikazzjoni lejn il-muΩika u t-tag˙lim tag˙ha. “B˙ala strument, il-pjanu kien preΩenti f’˙ajti u allura sibt ru˙i awtomatikament fuqu. Naturalment, fid-dinja moderna ssynthesizer huwa l-pass li jmiss, g˙alkemm huwa kruçjali li wie˙ed jinnota li hemm differenzi kbar bejn il-pjanu u l-ekwivalenti elettroniku tieg˙u, partikolarment fit-teknika ta’ daqq, kif ukoll fil-flessibbiltà tarriΩultat tal-˙sejjes g˙ad-dispoΩizzjoni talmuΩiçist li qed i˙addem l-istrument,” stqarr Norman. Kif sostna hu stess mieg˙i, Norman i˙oss li jinsab fid-dinja sabiex jaqdi u jaqsam issbu˙ija tal-muΩika ma’ kull min hu lest li jitg˙allem, b’mo˙˙ miftu˙ u mhux konvenzjonali. Ir-rapport u l-˙biberija ©enwina mal-istudenti, madwar il-klassi kollha hija l-ma©ija li tag˙mel l-esperjenza ta’ tag˙lim dik li hi. “Nittama li nkompli jkolli esperjenzi ta’ din il-kwalità ma’ numru akbar ta’ nies.” B˙ala messa©© finali g˙all-qarrejja tal©urnal KullÓadd, Norman issellef il-kliem ta’ persona©© kbir Friedrich Nietzsche, li jg˙id hekk: “Without Music, life would be a mistake.” “Jien stess, matul ˙ajti, bdejt no˙loq fraΩi mill-esperjenzi tieg˙i, iΩda g˙al issa mhix lesta u, nixtieqha tkun it-titlu ta’ kampanja favur il-muΩika, li t˙alli effett dejjiem fuq il-bniedem f’kollaborazzjoni ma’ nies o˙rajn, ta’ rieda tajba, fil-qasam tal-muΩika u l-edukazzjoni tag˙ha. Nemmen li, biΩ-Ωmien, il-˙ajja tal-bniedem ikollha tifsira akbar, u, kif jinftiehem fil-film The Shift mill-protagonista Dr Wayne Dyer, il-bniedem jista’ fl-a˙˙ar jg˙addi minn ambizzjoni g˙al tifsira,” temm jg˙idli Norman Cristina.

23.09.2012

Le©©er

Kalejdoskopju

Mi©bura minn Charles B. Spiteri

Minn qattusa g˙al ˙elikopter Óafna jsostnu li l-qtates g˙andhom disa’ ˙ajjiet. IΩda din il-wa˙da li tidher fir-ritratt, wara li mietet g˙al kollox, kellha l-iskrejjen jistennewha. L-artist OlandiΩ Bart Jansen, immortalizza l-qattusa mejta tieg˙u bl-isem ta’ Orville, billi qalibha fi kreatura bbalzmata, li ttir. Imlaqqma Orvillecopter, din il-qattusa m˙addma bir-remote control kienet Ωvelata waqt il-festival tal-arti Kunstrai, f’Amsterdam. Jansen qal lill-©urnalisti: “Wara perijodu ta’ dwejjaq, il-qattusa ng˙atat l-iskrejjen wara mewtha. Dawn twa˙˙lu ma’ jdejha u saqajha.” Apparentement l-artist ˙aseb li se jag˙ti qima akbar lill-qattusa tieg˙u li ntlaqtet minn karozza u mietet. Ûied li din il-˙a©a kienet ˙sieb tajjeb, peress li l-qattusa kienet imsemmija g˙al avjatur – Orville Wright. Orvillecopter di©à kisbet fama permezz tal-internet, iΩda ˙afna nies minn diversi pajjiΩi ddisgustaw irwie˙hom g˙all-mod li qattusa mejta nbidlet f’˙elikopter; u aktar u aktar dawk favur id-drittjiet tal-annimali.

A˙jar inwarrbu l-birthdays?

Óarsien b’çertezza g˙as-sa˙˙a Tattwa©© ta’ darsa, mag˙mula minn ˙jut tal-˙arir u wires taddeheb, jaf jibda jintuΩa biex javΩa minn qabel mard li jhedded il-˙ajja umana. Ir-riçerkaturi qalu li dan l-o©©ett çkejken, li m’g˙andu bΩonn ebda wires, je˙el mal-enemal tas-snin, u f’˙in qasir ˙afna jittraΩmetti dak li jsib fin-nifs u fis-saliva tal-individwu. In©iniera fl-Università ta’ Princeton uΩaw dan it-tattwa©© biex isibu l-batterja li tikkawΩa infezzjonijiet u ulçeri tal-istonku. Huma jsostnu li jista’ jintuΩa wkoll biex jg˙arraf bil-viruses. Issensor g˙adu fl-ewwel stadju tal-iΩvilupp, iΩda r-riçerkaturi taluniversità jsostnu li xi darba jista’ jintuΩa biex i˙ares is-sa˙˙a umana b’çertezza. Matul dimostrazzjoni, voluntier nefa˙ fuq prototip ta’ sensor imwa˙˙al ma’ sinna ta’ baqra. Hu ©©enera twe©iba istantanja li ntbag˙tet f’kompjuter fil-qrib. “Il-coil tal-antenna hu kulma jittraΩmetti s-sinjal,” qal Michael MacAlpine, l-investigatur prinçipali tal-grupp. “Ma tin˙tie©x batterija.” Dettalji tal-invenzjoni kienu rrappurtati fil-©urnal mediku Major Communciations. Ir-riçerkaturi ˙olqu din l-invenzjoni billi rabtu l-˙arir u d-deheb bil-grafin – karta rqiqa immens talfa˙am. Minkejja l-kumplessità, it-tattwa©© jista’ jitwa˙˙al fuq wara tassinna b’daqsxejn ilma, b˙alma tifel iwa˙˙al tattwa©© li jittrasferixxi ru˙u. S’issa, is-sensor hu kemxejn kbir biex jitwa˙˙al fuq sinna umana, u g˙alhekk je˙tie© aktar xog˙ol biex içekknuh. Il-grupp qed ja˙dem biex dan is-sensor ikun jista’ jifla˙ g˙allikel u t-tindif tas-snien fuq perijodu twil ta’ Ωmien. “Fadlilna biçça triq x’naqdfu, sal-barkun, iΩda se nag˙mlu ˙ilitna li naslu,” qal MacAlpine.

St˙arri© li ˙a medda ©mielha ta’ Ωmien biex sar, finalment ˙are© biex wera riΩultati drammatiçi meta jintrabtu flimkien g˙eluq snin individwu u l-mewt tieg˙u. Tal-iskantament kif kul˙add g˙andu probabbiltà li jmut fil-jum li twieled fih u dan ka©un taΩ-Ωieda fir-riskji tal-attakki tal-qalb, puplesiji, suwiçidji u waqg˙at kif ukoll inçidenti sfortunati o˙ra. L-ist˙arri© li sar infirex fuq perijodu ta’ 40 sena u involva ’l fuq minn Ωew© miljun persuna. L-istudju wera li kull min ikollu aktar minn 60 sena g˙andu çans ta’ 14 fil-mija aktar li jmut f’jum it-twelid tieg˙u. It-total tal-attakki talqalb f’din l-età jiΩdied bi 18.6 fil-mija u l-aktar li

jaqg˙u vittmi tag˙hom,huma l-ir©iel. Madankollu, il-puplesiji jiΩdiedu b’51 fil-mija u laktar vittmi frekwenti f’dan il-kaΩ huma n-nisa. Dr Vladeta Ajdacic-Gross mill-Università ta’ Zurich

qalet li f’˙afna kaΩi, il-birthdays qed jintemmu b’mod aktar letali milli mistenni. Hi nnutat ukoll li, kif mistenni, hekk kif il-bniedem jikber fletà tieg˙u, jiΩdiedu wkoll irriskji.

Rekord ©did fl-iskydiving

Ir-rekord dinji g˙all-iskydiving inkiser wara li 138 skydiver qabΩu flimkien b’˙effa qawwija ta’ 220 mil fis-sieg˙a, b˙al borra fuq Illinois. Din il-©rajja kienet çertifikata mill-Federazzjoni tal-Isport tal-Ajru li segwiet il-©rajja waqt il-festival tal-iskydiving f’Ottawa, qrib Chicago. Ir-rekord ta’ qabel dan kien inkiseb minn 108 skydiver u se˙˙ fl-2009. B’hekk, din id-darba nqabeΩ bin-numru ta’ skydivers. Il-©rajja s˙i˙a ©ibduha bil-kameras erbg˙a min-nies li ˙adu sehem fil-qabΩa u dan, skont huma, biex jipprovdu l-aqwa xhieda. “Kienet attività diffiçli,” qal Rook Nelson, il-koorganizzatur g˙ar-rekord. “B’˙effa fl-ajru ta’ dan il-mod hi aktar diffiçli biex ikollok manuvri tajbin.”

23.09.2012

Ir-Ru˙ u l-Ìisem

Bir-ru˙ u bil-©isem

minn

Patri Mario Attard

Jekk ikun hu ma ni©ix! Nismag˙ha u tnikkitni. T˙assibbni jekk a˙niex ng˙ixu Malta jew fil-gwerra talVjetnam. Inkella f’Malta jew flAfganistan. Ra©unament b˙al dan isir minn terroristi mhux minn dawk li jemmnu fi Kristu! Il-firda hija kerha. Fejn qabel kont tara familja fejn kul˙add jiftiehem, jiççajta, jid˙ak, jaqsam dak li jkun g˙addej minnu, issa waqa’ l-ba˙˙ talbiΩa’ makabru tas-suspett u l-biΩa’! Staqsi lil dik l-omm li, sa ftit snin ilu, l-g˙axqa tag˙ha kienet li jkollha lil uliedha ma’ djulha. F’daqqa wa˙da, b˙al ri˙ bla xita, spiççat sula f’darha. Ûgur li se tg˙idli: “Ara ftit g˙amlitx xi preferenzi!” Nifhmek. Dawk koroh wisq. IΩda mhux dejjem ikun il-kaΩ. Jista’ ji©ri li dak li jkun ikun ˙a lil xi ˙add fuq demm id-dars g˙aliex deherlu xi ˙a©a. Ìeneralment storja tinbena fuq ˙merija! Ikollna nammettu li g˙andna soçjetà mifruda. Dawk ma jkellmux lil dawk. U l-o˙rajn idabbru rashom l-isfel meta mqar jaraw id-dell tal-o˙rajn. Basta ma jkellmuhomx. U basta li l-˙dura li g˙andhom f’qalbhom g˙alihom ikunu çerti li jo˙or©uha mill-istonku tag˙hom. U kemm jistrie˙u meta ti©ihom ixxoqqa f’moxtha li j˙ossu s-sodisfazzjon tal-vendetta. “Óallihom! Fl-a˙˙ar Alla la˙aqhom!” X’gost u pjaçir li nara lillg˙adu tieg˙i ji©i umiljat! Il-firda tissokta ©©ib il-firda. Id-diskors ta’ tixwix ikompli jsa˙˙an l-irjus u jisqi l-mibeg˙da. Mhux biss lil dawk li jisimg˙uh, imma wkoll lit-terzi persuni li m’g˙andhomx x’jaqsmu fil-kustjoni.

Kemm-il darba lit-tfal tag˙na g˙ednilhom: “Issa la tara lin-nanna ibqa’ g˙addej. Ara ma tkellimhiex g˙aliex xebg˙a nag˙tik”. Jew: “In-nannu veru kattiv. Ma j˙obbhomx lil ommok u missierek. Meta tarah aqsam it-triq. T˙arisx lejh. Tkellmux g˙ax b’rasek idur.” Jekk irridu nkunu onesti mhux ilkoll g˙ednieh, smajnieh, ˙sibnieh u wettaqnieh dan id-diskors? Jekk ix-xitan m’g˙andux ˙alib lanqas il-Mulej mhu se joqg˙od bi kwietu meta jara viltà b˙al din isse˙˙ quddiemu. U ma tarax li se jibqa’ fommu sieket! Mela dak, Ìesù a˙firli, xi pastizz, ˙axxu jew najxu b˙al dawk ta’ fuq is-santa? Dak sie˙bi jibqa’ jnawwar lil qalbi. Jibqa’ j˙abbatli l-bieb. Jibqa’ jg˙idli: “Tippruvax tg˙atti xturek g˙aliex ti©i tirçevini. Mur l-ewwel irran©a ma’ ˙uk imbag˙ad ejja u lqag˙ni f’qalbek”.

Sie˙bi, jekk ta˙seb li qieg˙ed nitmejjel bik, ifta˙ il-Kelma ta’ Alla u ssib mitkub hekk: “Mela jekk tkun qieg˙ed ittella’ l-offerta tieg˙ek fuq l-artal u hemm tiftakar li ˙uk ghandu xi ˙a©a kontra tieg˙ek, ˙alli l-offerta tieg˙ek hemmhekk quddiem l-artal u mur lewwel irranga ma’ ˙uk, u mbag˙ad ejja tella’ l-offerta tieg˙ek” (Mt 5:23-24). Mela g˙aliex nibΩa’ biΩa’ minnek daqs il-bard ta’ Jannar u nag˙Ωel l-e˙fef triq? Ji©ifieri mmur insib lil dawk li jafuk u nimliehom tilja ˙dura kontrik? Imbag˙ad, g˙al wiçç in-nies, nilg˙abha tal-vittma fis-sitwazzjoni? Óafna minna, g˙ax jaqblilna, nag˙tu impressjoni wisq negattiva u li taqta’ qlub in-nies tal-fidi Nisranija. Il-fidi mhijiex ta’ dawk li qatg˙u qalbhom mid-dinja u tajbin biss g˙all-˙ruq jew g˙al fuq l-ixkaffa. Il-fidi twassalna biex inxammru jdejna ˙a na˙dmu flimkien

˙alli min qieg˙ed ibati ting˙atalu lg˙ajnuna. Anki fir-relazzjonijiet. Ma nistax nippretendi li jien Nisrani jekk ma nersaqx fejn tkun int. Jekk ma nag˙tikx idi tal˙biberija. A˙jar nibΩa’ li nibqa’ nbejtek f’qalbi u nis˙tek bil-mibeg˙da li g˙andi lejk, milli ni©i fuqek u nitolbok ma˙fra ˙alli l-affarijiet ta’ bejnietna jittwittew. X’tista’ tag˙milli? Ta˙tafni? Toffendini? Tibg˙atni ’l hemm u ’l hawn? Turini lponn? Imma xbin, jekk urejtek lim˙abba ta’ Alla u int stmajtha xi mkien ie˙or, dak arah int mal-Óallieq meta tidher quddiemu! Ìesù ©ie biex i˙ott il-˙itan talmibeg˙da ta’ bejnietna. Jekk tkun hemm int se ni©i u nkellmek. G˙aliex x’sens fiha li nibqg˙u mifrudin bejnietna u ng˙ixu bir-rimors tul ˙ajjitna kollha? Ìej tie˙u flixkun birra mieg˙i ˙a ninsew kollox?

23.09.2012

Kultura

MuΩika bil-flawt u ˙sejjes elettroniçi f’Palazzo Ferreria

Il-flawtista Federica Lotti se tidher fil-kunçert L’Ultima Regola del Gioco bil-muΩika komposta minn Corrado Pasquotti.

G˙al dawk li j˙obbu l-muΩika kontemporanja, L’Ultima regola del Gioco g˙andha tkun esperjenza muΩikali ©dida ispirata mix-xjenza u tteknolo©ija. Din il-komunikazzjoni sinkronizzata bejn il-flawt u l-muΩika elettronika, se tkun ippreΩentata f’Palazzo Ferreria fi Triq ir-Repubblika (faççata tat-teatru l-antik) matul il-festival ‘Ix-Xjenza fil-Belt Valletta’ li se jsir nhar il-Ìimg˙a 28 ta’ Settembru. B’muΩika tal-kompoΩitur Corrado Pasquotti, L’Ultima regola del Gioco g˙andha lil Federica Lotti ddoqq ilflawt u Alvise Vidolin fuq il-muΩika elettronika: it-tnejn li huma ©ejjin millKonservatorju MuΩikali ta’ Venezja flItalja. Matul il-kunçert ta’ 20 minuta, ludjenza se tkun imdawra minn tmien speakers biex tin˙oloq esperjenza akustika li tolqot l-udit minn kull na˙a. B’dan il-mod, hekk kif il-flawtista ddoqq il-muΩika, bçejjeç mill-interpretazzjoni jinqabdu, ikunu pproçessati u trasmessi fuq speaker partikolari g˙al playback . L-ipproçessar tad-data jinvolvi traspoΩizzjoni ta’ noti muΩikali li jo˙olqu kontropunti ta’ melodiji hekk kif is-silta tinfeta˙ u tinfirex. Ìeneralment, udjenza tesperjenza kunçert minn fuq palk jew permezz

ta’ ˙oss minn apparat stereo. IΩda, f’dan il-pro©ett, l-‘ispazju’ jsir parametru kreattiv. Il-kompoΩitur jippjana l-˙oss tul it-tmien speakers li jkunu rran©ati f’çirku biex b’hekk l-udjenza tesperjenza l-moviment tal-˙oss. Karatteristika o˙ra interessanti hi, li kull esibizzjoni hi unika fiha nfisha. Listruttura tal-muΩika tinbidel matul kull esibizzjoni g˙aliex il-microphone jaqbad sezzjonijiet differenti li konsegwentement jitfg˙u ˙sejjes f’˙inijiet differenti kull darba. Il-kunçerti, li huma kkoordinati millMalta Association for Contemporary Music, se jkunu ripetuti fit-8.00pm, id9.00pm u fl-10.30pm. Din l-attività, li g˙andha l-appo©© tal-Ministeru g˙allEdukazzjoni u l-Impjiegi, se tkun ripetuta fid-29 ta’ Settembru waqt Notte Bianca. “‘Ix-Xjenza fil-Belt Valletta’ se toffri g˙add ta’ attivitajiet artistiçi ispirati mix-xjenza. Dawn qed isiru bil-g˙an li jo˙olqu attrazzjoni ©dida u kreattiva lejn ix-xjenza,” qal Dr Edward Duca, Maniger g˙all-Pro©ett ‘Ix-Xjenza filBelt Valletta’. Il-festival ‘Science in the City’ g˙andu l-appo©© tal-Programm EU FP7 u l-Malta Arts Fund. L-attività qed tkun ikkoordinata mill-Università ta’ Malta.

Attivitajiet tal-arti f’Le Meridien, San Ìiljan B˙ala parti mill-filosofija tal-Lukanda Le Meridien, matul lewwel xhur tas-sena tat spazju g˙all-iskulturi impressivi b’kurvaturi mill-isba˙, iffurmati mill-©ebel, ma˙dumin mill-artist G˙awdxi Joe Xuereb, kif ukoll skulturi b’qag˙diet su©©estivi flinjam, mill-artist Ray Azzopardi mis-Swieqi. Dawn iΩ-Ωew© artisti, flimkien ma’ Renè Rossignaud, fotografu, li esibixxa numru ta’ ritratti li jirrappreΩentaw l-elementi naturali, jinsabu rrappreΩentati f’wirja permanenti fil-Ku De Ta lounge bar, fejn ta’ kuljum tkun offruta l-happy hour g˙ar-residenti tal-lukanda. Fix-Scirocco Dining Lounge, fit-tieni sular, Chris Ebejer millQrendi, skultur ta’ fama, g˙andu serje ta’ statwi mitolo©içi ma˙dumin mit-terrakotta u mill-bronΩ. Hemm ukoll wirja ta’ xog˙ol ikkulurit fuq il-kanvas, li juri bosta postijiet mag˙rufa mal-Maltin, mag˙mulin minn Ronnie Muscat; waqt li o˙tu Marlene g˙andha pitturi taΩ-Ωejt li jirrappreΩentaw kantunieri u rqaqat li jinsabu fil-Belt u postijiet o˙ra, li ftit ftit qed jisparixxu minn fostna. Matul is-sajf, il-lukanda tistieden lill-artisti Maltin jag˙tu wirjiet tal-˙ila tag˙hom quddiem ir-residenti li jkollha. Imbag˙ad, l-istess arti tkun esibita g˙al ©img˙a, biç-çans li tinbieg˙. S’issa, f’din l-inizjattiva ˙adu sehem l-artisti Joseph Barbara, Francis Galea, Christine Xuereb, Philip u Svetlana Agius (Ωebbu©), Michael Wright (Malti-Awstraljan) u Margaret Farrugia, waqt li Rossela Dalmas u Charles Palmier, dalwaqt se jag˙tu sehemhom.

It-tielet edizzjoni tal-festival tat-tin fix-Xag˙ra Il-Kunsill Lokali tax-Xag˙ra qed jorganizza ttielet edizzjoni tal-festival tat-tin li beda l-biera˙ is-Sibt 22 u jkompli llum il-Óadd 23 ta’ Settembru. L-g˙an ta’ dan il-festival huwa li jippromovi t-tin u prodotti tipiçi Maltin. Il-Kunsill Lokali tax-Xag˙ra huwa l-uniku Kunsill Malti msie˙eb fin-network ‘ficusnet’ li huwa network ta’ r˙ula u bliet Ewropej li jipproduçu t-tin b˙ala wie˙ed mill-prodotti tipiçi tag˙hom. Delegazzjoni ta’ sittax-il persuna mill-Kunsill ta’ San Michele Salentino ser tkun preΩenti g˙al dan il-festival. Il-Kunsill Lokali tax-Xag˙ra huwa ©©emellat ma’ dan il-Kunsill fl-Italja. Il-festival jasal fi tmiemu permezz ta’ esibizz-

joni ta’ prodotti mag˙mulin mit-tin u prodotti tipiçi o˙ra, illum il-Óadd 23 ta’ Settembru bejn it-8.00am u s-1.00pm, f’Misra˙ il-Vitorja. Dawk li jattendu ser ikollhom il-possibbiltà li jixtru dawn il-prodotti. Fost il-prodotti esibiti ser ikun hemm il-biskuttini tradizzjonali tar-ra˙al, il-©ulepp tal-˙arrub u ˙elu tradizzjonali Malti. Din l-esibizzjoni ser tkun akkumpanjata minn muΩika tradizzjonali Maltija minn Ta’ Verna Folk Band u ix-Xag˙ra Folk Group. Il-Kunsill Lokali tax-Xag˙ra j˙e©©e© lill-pubbliku sabiex jattendi g˙al dan il-festival li issa sab post prominenti fil-kalendarju kulturali taxXag˙ra u ta’ G˙awdex.

23.09.2012

Big Screen

MIÇ-ÇINEMA

jikteb CARMELO BONNICI u SONNY CACHIA

KEITH LEMON - THE FILM

PASSIV

MINN FUQ L-ISKRIN GÓAL FUQ IL-LIÛAR

Il-karattru ta’ Keith Lemon ©ie ma˙luqa mill-kummidjant Leigh Francis u jintwera fi programm televiΩiv fuq ITV fir-Renju Unit. Il-karatteristiçi ta’ Keith Lemon huma xag˙ar safrani, ©ilda ta’ lewn oran©jo u l-biçça l-kbira tisimg˙u jitkellem doppju sens jew ˙aΩin u anke oxxen. Fil-verΩjoni çinematografika Keith ja˙dem il-part ta’ negozjant minn Yorkshire li lpjanijiet g˙as-suççess globali jfallulu, minkejja l-appo©© tal˙abiba Rosie (Laura Aikman) u sie˙bu Douglas Orange (Kevin Bishop). IΩda ma jaqtax qalbu g˙ax jid˙ol g˙al biçça xog˙ol filbejg˙ ta’ mobile phones bla˙˙ar teknolo©ija moderna tat- touch screen bl-isem ta’ Tisipiti, li bl-g˙ajnuna tal-persuna misterjuΩa Fixer (Verne Troyer) jqabdu t-triq tassuççess u ji©i mistieden minn David Hasselhoff fil-programm televiΩiv popolari ˙afna tieg˙u fl-Istati Uniti, u bis-sa˙˙a t’hekk, Keith Lemon isir biljunarju mil-lejl

g˙an-nhar. Interessanti ˙afna dan il-film fih dawk il-waqtiet fejn jidhru ˙afna personalitajiet popolari li u˙ud minnhom jidhru g˙al ftit sekondi: dawn huma Chris Moyles, Jedward, Jason Donovan, Holly Willoughby, Fearne Cotton, Gary Barlow,

Atturi Ewlenin: Leigh Francis, Kelly Brook, Laura Aikman, Kevin Bishop, Harish Patel u Verne Troyer Direttur: Paul Angunawela Distributur: Lionsgate Pictures. Ma˙ru© mill-K.R.S. Çert: 15

Ronan Keating, Vernon Kay u tnejn mill-grupp Spice Girls Emma Bunton and Melanie

Kompetizzjoni Empire Cinema

Chisholm. L-aktar mument interessanti tal-film fl-opinjoni tieg˙i

huwa meta jidher Billy Ocean ikanta When The Going Gets Tough The Tough Get Going.

L-AQWA GÓAXAR FILMS bejn it-12 u s-16 ta’ Settembru 2012

Mistoqsija g˙al din il-kompetizzjoni: Min ˙oloq il-karattru ta’ Keith Lemon? Ibg˙at it-twe©iba tieg˙ek lil: Kompetizzjoni Films, KullÓadd, ONE Complex, A28B, Industrial Estate, il-Marsa. Ir-rebbie˙ jirba˙ Ωew© biljetti ming˙and l-Empire Cinema ta’ Bu©ibba. Rebbie˙a tal-©img˙a l-o˙ra: MICHELLE GALEA, Velleran Flats/1, Triq il-Velleran Fgura.

1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9. 10.

STEP UP 4: MIAMI HEAT TED BRAVE THE BOURNE LEGACY THE EXPENDABLES 2 THE WATCH TOTAL RECALL DR SEUSS THE LORAX ICE AGE 4 - CONTINENTAL DRIFT DIARY OF A WIMPY KID: DOG DAYS

23.09.2012

Big Screen AGGRESSIV

DREDD (3D)

Il-li©i kif infurzata f’futur apokaliptiku

Judge Dredd, film tal-1995 blattur Sylvester Stallone fil-parti ta’ Judge Dredd, kien ibbaΩat fuq karattri ta’ ktieb komik ta’ John Wagner u Carlos Ezquerra. Minkejja l-atmosfera ta’ xog˙ol epiku Ii kien jesibixxi, din il-produzzjoni ma rnexxitx min˙abba kwantità kbira ta’ vjolenza li aktar nassoçjawha mal-log˙biet video u anki reçtar enfatiku u ta’ kafkaf. Dredd li huwa bit-3D u f’dan il-medju tassew jimpressjona, mhuwiex xi rimejk tal-ewwel film, imma bbaΩat minn fuq ilktieb komik 2000 AD ta’ Judge Dredd. Mog˙ni b’fotografija tassew çara u lussuΩa, b’andament stilistiku, b’azzjoni kwaΩi

kontinwa li ΩΩomm l-eçitament u anki tippompja l-adrenalina. Dan ix-xog˙ol ©did hu bilwisq a˙jar minn dak ta’ sbataxil sena ilu. Fil-futur, l-Amerika tinsab fi stat ta’ qirda u fuq inna˙a tal-kosta tal-Lvant minn Boston sa Washington D.C. tinsab Mega City (New York ta’ qabel), metropoli kbira mmens li fiha jg˙ixu madwar 400 miljun çittadini kollha ta˙t biΩa’ kbir fuqhom. L-uniku li©i mposta f’dan ilkaos terribbli hi dik tal-hekk imsej˙a The Judges. Is-suprem fost dawn hu Dredd (Urban). Il-kap tal-“im˙allfin” jag˙Ωel lilu biex jag˙ti prova ta’ kemm issarraf wa˙da prinçipjanta waqt dmirha, li kapaçi tistudja

Atturi Ewlenin: Karl Urban; Olivia Thirlby; Lena Headey; Wood Harris; Rakie Ayola. Direttur: Pete Travis. Óin: 95 min. Distribute: LIONSGATE U. K. Ma˙ru© mill-K.R.S. Çert. 18

l-im˙u˙, Cassandra Anderson (Thirlby). Din se tkun il-©urnata g˙aliha biex tist˙arre© fl-azzjoni kollha li tista’ tinqala’. Dawn iΩ-Ωew© ‘im˙allfin’ ji©bdu g˙all-blokk bini vast, ta’ 200 sular u ta’ fama mill-ag˙ar, Peach Trees, biex jinvestigaw mewt. Ma-Ma (Headey) li g˙andha poter suprem f’dan il-lokal u ssegwaçi kattivi tag˙ha jirrenjaw hemm bil-kbir u jikkmandaw dan il-blokk, anki jin-

negozjaw drogi qawwija u perikoluΩi. Judge Dredd u Judge Anderson jarrestaw wie˙ed millkapijiet tag˙ha, Kay ([Harris) u malajr l-irwiefen infernali jduru g˙alihom, billi jsibu l-bibien u l-entraturi kollha mag˙luqa u maqbudin hemm ©ew, bil-paladini ta’ din il-mara bla ˙niena issa jdawwruhom minn kull anglu (eku ta’ The Raid: Redemption li ˙are© m’ilux). Il-©lieda biex isalvaw ©ildhom se tkun wa˙da ˙arxa, terribbli u bil-wisq diffiçli. Dredd [3D] g˙andu andament qawwi li j˙allik b’˙arstek kontinwa fuq il-liΩar. Dan hu wie˙ed mill-ftit films li jag˙mel uΩu tajjeb mit-3D, ming˙ajr esa©erazzjoni Ωejda, speçjalment fl-ispazju enormi ta’ kuriduri mmensi jew xi bokka qisha abbiss ta’ xi lift. Il-fotografija tkompli timpressjona fl-uΩu ta’ xi sekwenzi bis-slow motion, bil-kuluri hawn qishom iridu jixg˙elu. IlmuΩika tkompli tg˙in biex tkattar it-tensjoni u f’xi waqtiet tixbah lil dik ta’ John Carpenter, speçjalment fil-film dirett minnu Escape From New hu York (1980) li wkoll simili g˙al din il-produzzjoni. Xi ˙a©a li tqajjem kurΩità hi li l-wiçç kollu ta’ Dredd qatt ma narawh u b’hekk jibqa’ karattru misterjuΩ u enigmatiku. Nistg˙u nistennew sikwel, forsi bl-isem issa ta’ Judge Cassandra Anderson?!!!

empire

23.09.2012

TeleviΩjoni

Illum CARUSO- LA VOCE DELL’AMORE (Rai 1, 21.20pm) Film li jittratta l-istorja tat-tenur ta’ fama mondjali Enrico Caruso, parti ma˙duma mill-attur Gianluca Terranova. Il-film jirrakkonta kif il-˙ajja ta’ dan il-persona©© inbidlet mil-lejl g˙an-nhar permezz tas-suççessi kbar li kiseb fil-qasam tal-muΩika lirika internazzjonali.

07.30 07.45 08.30 08.45 09.00 09.30 10.00 11.30 13.30 13.40 17.30 17.40 19.30 20.15 23.15

ONE NEWS Country Jamboree One News Uniçi III Lilliput Malta fuq Kanvas Intervista ma’ Dr Joseph Muscat Maratona Ìbir ta’ Fondi PL ONE NEWS Maratona Ìbir ta’ Fondi PL ONE NEWS Maratona Ìbir ta’ Fondi PL One News Maratona Ìbir ta’ Fondi PL One News

Matul il-©img˙a

07.00 07.30 08.30 09.30 10.00 11.00 13.00 14.00 14.05 15.00 15:05 17.00 18.00 18:10 18.40 19.45 20.30 21.30 21.35 23.15

NET News Newsroom (r) Mister Fisherman (r) Teleshopping Il-Principal Teleshopping Indipendenza 2012 NET News Netube NET News Don't Stop Me Now (r) Stejjer (r) NET News Flusek (r) Skoperti NET News Deja Vu NET News Replay NET News

NCIS- Los Angeles (It-Tnejn, Rai 2, 21.05pm) Puntata o˙ra minn din is-serje popolari li tlaqqg˙ana ma’ Nell, parti ma˙duma minn Renee Felice Smith, u s-sie˙eb tag˙ha Eric, parti ma˙duma minn Barrett Foa. Waqt li Nell tkun qed tg˙in lill-pulizija biex jidentifikaw qattiel, taççetta li tag˙mel xi xog˙ol undercover. Sadanittant, l-assistent direttur il-©did, jibda jqajjem dubbji serji dwar il-kwalitajiet ta’ Hetty, (parti ma˙duma minn Linda Hunt) biex tmexxi s-sezzjoni tal-NCIS ta’ Los Angeles.

06:00 06:30 09.35 09.55 11.30 10.55 12.00 12.20 13.30 15.45 16.25 16.30 16.35 18.00 18:50 20:00 20.40 21.20 22.30 23.00

DA DA DA Uno Mattina in Famiglia Mix Italia Linea Verde Orizzonti A sua immagine Quddiesa Angelus Linea Verde F1 - Ti©rija ta’ Singapore Pole Position Che tempo fa Tg 1 Film: Dad’s Home Il Commissario Rex L’Eredita TELEGIORNALE - Rai Tg Sport Affari Tuoi TF: Caruso - La voce dell’amore Spec Tg 1 Prix Italia

07.00 09.10 09.40 10.10 11.50 12.25 13.00 14.00 15.50 17.00 18.30 19.00 19.15 21.25 22.15 00.10

L’ONORE E IL RISPETTO (It-Tlieta, Canale 5, 21.20pm) It-Tlieta, nsegwu it-tielet parti ta’ din is-serje tant popolari fejn naraw lil Tonio (Gabriel Garko) u Tripolina (Giuliana De Sio) li jag˙mlu patt bejniethom. Naraw ukoll lil wie˙ed mill-a˙wa talfamilja De Nicola li se jiΩΩewwe© lil Santina Macuso. Sadanittant, insegwu wkoll x’se tkun il-mossa li jmiss talim˙allef De Santis, parti ma˙duma minn Alessandra Martines. LELI TA’ ÓAÛ-ÛGÓIR ( TVM 2, il-Óamis 18.30pm) Mill-pinna tal-awtur çelebri Malti ÌuΩè Ellul Mercer, dan il-kapolavur tieg˙u qed jittella’ fuq it-televiΩjoni Maltija. Leli ta’ ÓaΩÛg˙ir kien meqjus b˙ala rumanz psikolo©iku, iΩda llum huwa meqjus b˙ala wie˙ed psiko-soçjali hekk kif iwasslilna stampa çara tal-˙ajja tipika Maltija tas-snin 30. L-injoranza li kien hawn fil-pajjiΩ, fejn il-Knisja kellha ˙akma assoluta fuq il-poplu u fejn min kien ikollu ideat ©odda u juri x-xewqa li jimra˙ ’il barra, ji©i ttimbrat b˙ala mi©nun. QUARTO GRADO (Il-Ìimg˙a, Rete 4, 21.10pm) Sabrina Scampini u Salvo Sottile jwasslu puntata o˙ra ta’ dan ilprogramm ©urnalistiku b’diversi stejjer t’attwalità u intervisti esklussivi. INCEPTION (Italia 1, 21.10) Ta˙t id-direzzjoni ta’ Christopher Nolan, Leonardo di Caprio ja˙dem f’dan il-film fil-parti ta’ Dom Cobb, ˙alliel imda˙˙al ukoll f’kaΩijiet ta’ spjuna©© li jing˙ata opportunità li jibdel ˙ajtu u jer©a’ jibda mill-©did. Ma’ Di Caprio ja˙dmu wkoll Ken Watanabe, Joseph Gordon-Levitt, Marion Cotill-ard, Ellen Page, Tom Hardy, Dileep Rao, Cillian Murphy, Tom Berenger, u Michael Caine.

13:45 15:00 15:25 15:50 16:15 16:40 17:05 17:30 18:00

Cartoni Power Rangers Naruto Shippuden Film: Get A Clue Grand Prix Studio Aperto Sport Medaset XXl Film: Barbie in the 12 Dancing Princesses Film: Hairspray My Wife & Kids Studio Aperto Bugs Bunny Film: Yes Man CSI New York Person of Interest Film: Wild Things.

Kitchen Impossible Divine Design Suggs’ Italian Job Behind the Label State of Style: Spring/Summer Collection Reservations Required Giada’s Weekend Getaways Rachael’s Vacation Super Swank

09:00 GP3 Series Motor Racing 09:30 Live: GP3 Series Motor Racing: Hockenheim: Race 2 [Live] 10:00 Tour de France Cycling 11:00 FIS Summer Grand Prix Ski Jumping 12:00 Live: World Superbike Series Motorcycle Racing: Brno: 1st Leg 13:00 WATTS 13:30 Tour de France Cycling 14:00 Live: Tour de France Cycling: Stage 20: Rambouillet 18:00 Live: FIA World Touring Championships: Round 16: Curitiba 19:00 Live: Auto GP Motor Racing: Brazil: 2nd Race [Live] 20:00 Live: FIA World Touring Championships: Round 16: Curitiba

10:10 11:00 11:25 11:50 12:40 13:30 14:20 14:45 15:10 16:00 16:25 16:50 17:40 18:30 18:55 19:20 20:10

Toddlers and Tiaras Say Yes to the Dress Say Yes to the Dress What Not to Wear Ultimate Cake-Off Cake Boss: Next Great Baker Cake Boss Cake Boss World’s Worst Mum Sister Wives Sister Wives What Not to Wear Driving Me Crazy Ace of Cakes Ace of Cakes Toddlers and Tiaras Rich Bride/Poor Bride

11:10 Anthony Bourdain: No Reservations 12:05 The Mighty Mississippi with Trevor McDonald 12:55 I Shouldn’t Be Alive 13:50 I Shouldn’t Be Alive 14:45 I Shouldn’t Be Alive 15:40 I Shouldn’t Be Alive 16:35 I Shouldn’t Be Alive 17:25 History Cold Case USA 18:20 Secret Service Secrets 19:10 Rugby: The Lifeblood of New Zealand 20:05 Man Made Marvels China 21:00 Extreme Engineering 21:55 The Mighty Mississippi with Trevor McDonald

06:00 06.30 07.00 08.55 09.00 10.00 10.10 11.20 13:00 13.30 13.45 15.40 17.05 17.10 18.00 19.35 20.30 21.05 21.50 23.20 00.30

TF: La complicata vita di Christine TF: Real School Cartoons Lola e Virginia Battle Dance Art Attack Film: Cheetah Film: La Nave dei Sogni TG 2 GIORNO Tg2 Motori Quelli che aspettano Quelli che TG2 L.I.S. Stadio Sprint 90 Minuto TF: Il Clown Tg2 Notizie NCIS Los Angeles TF: Hawaii Five-O La Domenica Scportiva Tg 2

06:00 PRIMA PAGINA 07:55 Traffico - Tg 5 08.50 Belli dentro Tg com 09.40 Film: A cool dry place 11.50 Melaverde 13.00 Tg 5 13.40 Belli Dentro 14.10 Film: The Bridges of Madison County 17.00 Film: Christmas in November 18.50 Avanti un altro 20.00 Tg 5 - Meteo Dopo Tg 5 21.15 Film: La Peggio Settimana della mia vita 23.15 Film: La Prima Cosa Bella Tg 5

09:10 09:30 10:00 10:10 10:30 11:00 11:10 12:00 12:10 12:30 13:00 13:30 14:00 14:10 14:30 15:00 15:15 15:30 16:00 16:30 17:00 17:10 18:00 18:30 19:00 19:30 20:00 20:15 20:30 21:00 21:30 22:00 22:10 22:30 23:00 23:10

The Health Show To Be Announced BBC World News World Features Dateline London BBC World News To Be Announced BBC World News World Features Third Eye BBC World News Newsnight BBC World News World Features To Be Announced BBC World News Sport Today Click BBC World News My Country BBC World News To Be Announced BBC World News India Business Report BBC World News Third Eye BBC World News Sport Today Click BBC World News To Be Announced BBC World News World Features My Country BBC World News To Be Announced

07.00 08.00 09.00 09.50 10.00 10.30 10.45 11.30 12.00 12.10 13.10 14.00 14.05 15.05 16.00 16.10 16.35 17.05 18.00 18.20 20.00 20.40 23.00

06:00 07.05 07.50 09.35 11.10 12.00 12:25 12:55 13:25 14:00 14:15 14.30 15.00 17.30 17.40 17.55 19.00 20.00 21.00 23.10

Tg 4 Vita da strega Film: Tarzan, the Ape Man Tg 4 Santa Messa Pianeta Mare Donavventura Tg 4 Film: Padre Pio TF: monk Tg 4 Tempesta d’amore Tierra de Lobos Film: Elizabeth The Golden Age Tg 4

08:10 08:25 08:40 09:25 09:55 10:25 10:55 11:45 12:30 13:30 14:00

Boogie Beebies Charlie and Lola Robin Hood Keeping up Appearances Supernova The Old Guys Great Ormond Street The Inspector Lynley Mysteries London Hospital The Royle Family The Impressions Show with Culshaw and Stephenson ’Allo, ’Allo! Doctors Elephant Diaries Doctor Who London Hospital Blackadder the Third Twenty Twelve Life on Mars Spooks Inspector Lynley Mysteries

14:30 15:00 17:30 18:20 19:05 20:00 20:30 21:00 21:50

06:00 06:25 06:50 07:15 08:10 09:05 09:35 10:00 10:55 11:50 12:45 13:40

15:30 16:00 16:25 17:20 18:15 19:10

T.U.F.F. Puppy SpongeBob SquarePants Power Rangers Samurai The Troop Drake and Josh iCarly SpongeBob SquarePants The Penguins of Madagascar The Penguins of Madagascar The Mighty B The Fairly Odd Parents SpongeBob SquarePants iCarly Big Time Rush True Jackson, VP Supah Ninjas SpongeBob SquarePants Fanboy and Chum Chum Power Rangers Samurai The Fairly Odd Parents The Penguins of Madagascar iCarly 20:05 True Jackson, VP Big Time Rush SpongeBob SquarePants Avatar: The Legend of Aang Avatar: The Legend of Aang

Fuori orario TF: Wind at my back Film: The Fountainhead Film: Campo dei fiori Police Woman TG3 - TG3 Agenda del mondo estate TeleCamere Salute Prima della Prima Passepartout Signori si diventa TG Regione - TG Regione Meteo TG3 ÇikliΩmu Tg 3 Lis FilmAmarso Puo Darsi TGR Prix Italia TGR Il Palio di Asti Tg3 - TG Regione Blob - Pronto Elisir Lucarelli racconta - Tg 3 Film: Boris

06:45 07:20 08.20 10.35 11.00 12.00 13.10 14.05 14.40 17.55 18.50 19.35 21.30 23.40 02.05

14:10 14:35 15:05

10:50 11:15 11:40 12:05 12:30 12:55 13:20 13:45 14:10 14:40 15:05 15:30 15:55 16:20 16:45 17:10 17:35 18:00 18:25 18:50 19:15 19:40 20:30 20:55 21:20 21:45

L-G˙odwa t-Tajba G˙anfest Il-Quddiesa tal-Óadd Mela Isma Din Mill-Im˙aΩen tal-Festa (R) Madwarna X’joffri l-kunvent (R) Malta u lil hin Minnha L-a˙barijiet Malta u lil hin Minnha World’s Worst Disasters L-a˙barijiet TVM Shop Aushwitz L-a˙barijiet Fawlty Towers Keeping up Appearances Gladiators of World War II L-A˙barijiet - Madwarna Venere - Nista A˙barijiet - Sports Film: Life of David Gale L-A˙barijiet

20:05 21:00

07.00 10.00 11.45 13.30 14.05 16.05 18.05 20.00 20.30 21.10 23.35 00.30

Fifth Gear How Do They Do It? How Do They Do It? American Chopper: Senior vs Junior: Mikey’s Art Opening Mythbusters: Motorcycle Flip Destroyed in Seconds Destroyed in Seconds Extreme Engineering: NASA Swamp Loggers: Put to the Test Dirty Jobs: Tar Rigger Swords: Life on the Line: Trapped Auction Hunters: The Chi-town Showdown Auction Hunters: Top Gun Ton Auction Kings: Vampire Hunting Kit Auction Kings: Hand Cannon/Fabergé Pencil How Sports are Made I Could Do That Mighty Ships: North Star Deadliest Catch: The Aftermath River Monsters: Flesh Ripper Extreme Fishing with Robson Green: The Philippines Hillbilly Handfishin: Chillaxin’ with Jackson Human Body: Ultimate Machine: Strength

Omnibus Ti ci porto io Film: Da grande Tg La7 Film: Piume di struzzo TF: The District TF: L’Ispettore Barnaby Tg La 7 In onda Missione Natura La 7 Doc Omnibus Notte

23.09.2012

TeleviΩjoni

minn Sylvana Farrugia

ILLUM THE LIFE OF DAVID GALE (TVM2, 20.40pm) Il-piena kapitali hija su©©ett diskuss f’bosta fora. Min jaqbel u min ma jaqbilx, iΩda sal-©urnata tal-lum bosta pajjiΩi g˙adhom isostnu l-piena kapitali, fosthom l-Istati Uniti. Dan il-film tal-lejla jittratta proprju dan is-su©©ett ja˙raq, fejn naraw lil Kevin Spacey fil-parti ta’ professur tal-università li ilu snin twal ji©©ieled kontra l-piena kapitali, jinstab ˙ati ta’ qtil u jing˙ata s-sentenza talmewt. Issa fil-kju biex is-sentenza titwettaq, dik li jsej˙ulha death row, l-avukat tieg˙u jirran©alu appuntament ma’ ©urnalista biex jirrakkonta l-istorja tieg˙u. Storja mqanqla g˙all-a˙˙ar ta˙t iddirezzjoni ta’ Alan Parker, li huwa wkoll producer ta’ dan ixxog˙ol. Dan huwa wie˙ed mill-aqwa kapulavuri ta’ Kevin Spacey fil-parti prinçipali,u mieg˙u ja˙dmu wkoll Kate Winslet u Laura Linney. THE BRIDGES OF MADISON COUNTY (Rete 4, 11.30 pm) Jekk fid-dinja taç-çinematografija hawn attriçi li hija versatili u brava g˙all-a˙˙ar, allura din bla dubju ta’ xejn hija Meryl Streep. Il-karriera çinematografika tag˙ha rat il-bidu tag˙ha fl-1975 fejn dakinhar kienet selfet le˙inha fil-film Everybody Rides the Carousel. Minn dakinhar ’il quddiem il-karriera tag˙ha ˙adet spinta kbira, bla waqfien ta’ xejn u kisbet suççessi kbar mad-dinja kollha. Fost l-aqwa films li ˙adet parti fihom insibu The Deer Hunter, She-Devil, The Devil Wears Prada, Doubt u l-famuΩ Mamma Mia! Dan l-a˙˙ar rajniha wkol fis-swali çinematografiçi bil-film The Iron Lady, fejn l-interpretazzjoni tag˙ha tal-eksPrim Ministru IngliΩ Margret Thatcher ˙alliet lil kul˙add impressjonat bil-bravuri ta’ din l-attriçi. F’dan il-film ta’ llum wara nofsinhar narawha viçin attur ie˙or kbir, Clint Eastwood li huwa wkoll id-direttur ta’ dan il-film. Streep tinterpreta lkarattru ta’ mara sempliçi, miΩΩew©a b’Ωew©t itfal li tg˙ix ˙ajja trankwilla fil-kampanja. Darba minnhom tiltaqa’ ma’ fotografu u jsiru jin˙abbu. Il-film g˙andu storja sempliçi g˙all-a˙˙ar, fejn l-im˙abba ta’ bejniethom narawha g˙addejja minn perijodi ta’ kuntentizza, iΩda mbag˙ad jasal ilmument tad-deçiΩjoni.

HAIRSPRAY (Italia 1 3.50pm) Mhux l-ewwel darba li John Travolta ˙adem fi musicals u fejn kiseb suççess kbir. Fosthom nistg˙u nsemmu Grease li po©©a lil Travolta fost l-aqwa atturi u Ωeffiena ta’ dik l-epoka. F’dan tallum lil Travolta narawh liebes ta’ mara ˙oxna, omm ta’ tfajla mbaçça u gustuΩa li l-aspirazzjoni tag˙ha hija li tidher fuq programm televiΩiv tal-kant u Ω-Ωfin. Il-film huwa ambjentat fis-snin 60 f’Baltimore, Maryland u mal-ftu˙ tieg˙u nisimg˙u diska millaqwa li dda˙lek fl-ambjent tal-epoka. Ta˙t id-direzzjoni ta’ Adam Shankman, jidhru wkoll John Travolta, Michelle Pfeiffer, Christopher Walken, Amanda Bynes, James Marsden, Queen Latifah, Brittany Snow, Zac Efron, Elijah Kelley, Allison Janne u Nikki Blonsky.

GÓADA

IT-TLIETA

L-ERBGÓA

24 ta’ SETTEMBRU

25 ta’ SETTEMBRU

26 ta’ SETTEMBRU

THE SIXTH SENSE (Rete 4, 11.40pm)

ICE-AGE (Italia 1, 9.10pm)

ICE-AGE 3 (Italia 1, 9.10pm)

Id-dinja l-o˙ra tissemma mhux ˙aΩin fillingwa tag˙na, iΩda x’hemm fiha ˙add ma jista’ jg˙id, g˙ax b˙alma ng˙idu, “˙add qatt ma ©ie lura”. IΩda dan il-film kurjuΩ u b’xi qatg˙a ’l hemm u ’l hawn, jag˙tina idea ta’ x’jista’ ji©ri minna la darba mmutu. Tfajjel çkejken jibda jg˙id li qieg˙ed jara lispirti ta’ nies mejtin, u ommu titlob lg˙ajnuna ta’ psikologu tat-tfal. Ta˙t iddirezzjoni ta’ Manoj Shyamalan, jidhru Bruce Willis u Haley Joel Osment.

Film animat li ntlaqa’ tajjeb ˙afna madwar id-dinja kollha fejn immorru lura fiΩ-Ωmien, meta d-dinja kienet g˙addejja minn perijodu ta’ kes˙a u niltaqg˙u ma’ erba’ annimali ˙elwin, li je˙duna fuq avventura eçitanti g˙all-a˙˙ar.

Tkompli l-avventura tal-erbat i˙bieb annimali f’dinja mimlija sil© u kes˙a.

STEPMOM (Canale 5, 11.40pm)

Cate Blanchett tidher f’dan il-film flimkien ma’ Tommy Lee Jones, ta˙t id-direzzjoni ta’ Ron Howard. Dan huwa western imqanqal, fejn omm ta’ tifla, tag˙mel minn kollox biex issib lil bintha wara li din tin˙ataf. Lomm titlob l-g˙ajnuna ta’ missierha wara li dan snin ilu jkun abbandunaha.

Susan Sarandon u Julia Roberts ja˙dmu f’dan il-film sentimentali, fejn omm divorzjata titlob l-g˙ajnuna tal-mara l-©dida taleksra©el tag˙ha, fit-trobbija tat-tfal g˙aliex g˙andha marda terminali.

THE MISSING (Rete 4, 9.10pm)

IL-ÓAMIS

IL-ÌIMGÓA IS-SIBT

27 ta’ SETTEMBRU

28 ta’ SETTEMBRU

22 ta’ SETTEMBRU

CASINO ROYALE (Rai 3, 9.10 pm)

INSOMNIA, (RETE 4, 00.00AM)

JOHNNY ENGLISH (Italia 1, 4.00pm)

Rai 3 se jkompli wkoll din il-©img˙a jwassal il-films tal-ispija l-aktar mag˙ruf James Bond. Kien f’dan ilfilm tal-2006 li l-attur Daniel Craig iddebutta b˙ala James Bond, u b˙alissa qieg˙ed ja˙dem ie˙or. Ilfilm imur lura fis-snin u jurina wkoll kif kienet l-ori©ini ta’ James Bond innifsu, me˙ud mill-kotba avventuruΩi ta’ Ian Fleming. F’dan il-film jispikkaw l-aktar ix-xeni ta’ Venezja, b’©irja fuq il-kanali tag˙ha b˙ala wa˙da spettakolari g˙all-a˙˙ar.

Dan il-film huwa bbaΩat fl-Alaska, stat Amerikan li fis-sajf, tista’ tg˙id, kwaΩi ma jidlam qatt, ˙lief g˙al ftit sig˙at bil-lejl. F’dan l-istat jasal Al Pacino u sie˙bu Hap Eckhart sabiex jinvestigaw il-qtil ta’ tfajla ta’ 17-il sena. Pacino jinterpeta l-parti ta’ Will Dormer, investigatur mal-pulizija f’Los Angeles, li issa anke huwa jinsab ta˙t sorveljanza min˙abba xi kaΩijiet talpassat. Sie˙bu jg˙idlu li lilu offrewlu l-immunità jekk jixhed kontrih. Dan huwa thriller psikoli©iku li Ωgur m’g˙andux jintilef din il-©img˙a.

Is-satira jie˙u pjaçir biha kul˙add, apparti dawk li fuqhom iddur iç-çajta. Hawnhekk fil-mira prinçipali huma linvestigaturi, u l-aktar fil-mira hemm laktar investigatur mag˙ruf, James Bond. L-attur komiku IngliΩ Rowan Atkinson, li huwa aktar mag˙ruf g˙allparti ta’ Mr Bean, jinterpreta l-parti ta’ investigatur sigriet, li aktar jid˙ol f’basal milli jsolvihom. Dan kien lewwel film fil-karattru ta’ Johnny English, u warajh in˙adem ie˙or. Tidher ukoll il-kantanta u attriçi Awstraljana Natalie Imbruglia.

23.09.2012

Log˙ob SOLUZZJONIJIET TAL-ÌIMGÓA L-OÓRA

MIMDUDIN: 1 Xawwatu, 5 Pittmi, 8 Tlablib, 14 Fatat, 15 Renato, 17 Ranwej, 19 Skema, 20 Tewm, 21 Loki, 23 Gosti, 25 Açidu, 28 Ftit, 29 u 30 Sinjal, 31 Tikk, 33 DinΩinfettant, 39 Djun, 41 Ivo, 42 Ali, 43 Nifs, 45 Naqra, 46 Ewwel, 47 N˙ir, 50 Fojl, 53 u 54 Martri, 56 Pruna, 58 Granit, 60 Dwejra, 62 Rmi©©, 64 Lewlu, 67 Estasi, 69 Dnewwa 70 MaΩun, 72 u 73 Min Rah, 75 Ebda, 77 Qmis, 79 Praga, 80 Grada, 82 Qxur, 84 u 85 Aringa, 87 Çoff, 88 Sentimentali, 93 Ódar, 94 u 95 Gabuba, 96 Jaqq, 98 Kutra, 100 Mlu˙a, 101 Frak, 105 Lija, 108 Malta, 109 Bramel, 10 NaΩali, 111 Laqam, 112 GlorjuΩ, 113 Prosit, 114 Ûgarraw.

238 Irba˙ €25 fi flus

Mimdudin 1 Din il-fjura ˙amra ˙amra nafuha l-aktar fil-Poppy Day (7) 5 Babbu, ba˙nan, belhieni (6) 8 Allura din il-mara tal-invit? (7) ji©ih, xi˙add 14 Fl-a˙˙ar sab g˙al qaddisu (5) 15 Il-lampi tal-karozzi (6) 17 Allura kellu jitla’ fuq miΩien? (6) ta’ Papa, ma jonqsu xejn 19 G˙addej (5) , ma qabillux 20 F’xi negozju mar minn (4) (4) 21 I˙obb jag˙mel il-bsaten fir23 Villa©©i (5) 25 Iktar prim (5) , ma baqax imnikket (4) 28 Wiççu g˙ad29 u 30 Mhuwiex favur (6) 31 Swali tal-kawΩi fil-qorti (4) 33 G˙andu x’jaqsam mal-grammatika (12) ta’ Ωarbun 39 M’huwiex kapaçi jaqfel (4) 41 u 42 19 (6) l-o˙ra, 43 Is-SlimiΩi jg˙idulhom tang˙an-nies tal-Kottonera (4) 45 Il-lingwa tar-Rumani u tal-kleru (5) 46 Kontra gawdut (5) 47 Aktar minn xatt wie˙ed (4) 50 F’Malta hawn ˙afna minnhom vojti (4) 53 u 54 Kemm saru tal-moda dawn tan-nisa, kollhom tkaken! (6) 56 G˙amel qabΩa (5) 58 Stejqer, rkupra, re©a’ ©ie f’tieg˙u (6) 60 Jie˙u post iΩ-Ωarbun fis-sajf (6) 62 BorΩa bil-likwidu jqattar fil-vina (5) 64 Dan dejjem ksur tal-li©i (5) 67 Applawsi (6) 69 Kontra kessa˙ (6) kollox (5) 70 Malta l-ewwel u 72 u 73 Ipokrita, wiçç b’ie˙or (6) 75 Tliet numri milg˙uba flimkien fil-lottu (4) 77 Dan mhux mal-finanzi g˙andu x’jaqsam, imma mad-demm (4) laqat, kif ©ie ©ie (5) 79 Fejn 80 Granza, ikel fin g˙all-flieles (5)

.....

.... ....

....

.....

82 Fit-Tieni Gwerra Dinjija kellna ˙afna minnu mill-ajru (4) 84 Malta Football Association (3) 85 Tilg˙abx mieg˙u g˙ax tin˙araq (3) 87 Patatiet li mhumiex tal-ikel (4) 88 Dar li toqg˙od fiha fis-sajf (12) , ˙afna xog˙ol g˙al xejn 93 G˙aΩaq fl(4) 94 u 95 Din xama’ iebes g˙as-si©illar (6) 96 u 98 Nies antipatiçi, ma tissaportihomx fl-istonku (9) , a˙jar twarrablu (5) 100 Fih boqqa 101 Dan iΩ-Ωmien fl-ista©un tal-fer˙ tal-bidwi (4) 105 Wie˙ed mis-sagramenti (4) 108 Fil-folklor ir-ra©el ta’ RoΩi (5) 109 Din kelma li tinkiteb dejjem darbtejn (6) 110 Din il-˙uta b’bosta lwien isej˙ulha dentiçi wkoll (6) 111 Jikber ftit ie˙or u jsir ra©el (5) 112 Çittadin sinonimu mat-terroriΩmu (7) 113 Jag˙mel ˙afna storbju iΩda ferrie˙i u allegru (6) 114 Kjeriçi (7)

....

Weqfin 2 u 3 Id-dawl li trid t˙allas g˙alih bil-goff (9) , bil-ftit il-ftit (4) 4 I˙allas kollox bin6 G˙ex x’imkien (5) 7 Minnha tara kbir jew aktar çar (5) , l-g˙ajta tal-bejjieg˙ 9 G˙ajnu ˙amra t(4) il-biki, qawl (4) 10 Wara d11 Pappa, minestrina (5) 12 Mwaqqa’, mfarrak, demolit, parti minnu f’Malta u G˙awdex (7) 13 Dan l-g˙asfur ipassi fiΩ-Ωew© sta©uni (7) 16 Óa n-nifs minn imnie˙ru waqt l-irqad (5) 18 Dan xi˙add irqiq, pulit, bla Ωaqq (5) 22 Posthom fil-Mater Dei (5) 24 u 26 Ix-xog˙ol ta’ dan il-biçça g˙odda huwa distillatur (6) 27 DiΩgrazzja li tinvolvi ˙abta jew waqg˙a ta’ ajruplan (8)

....

32 Bihom ifett˙u u jraqqu l-g˙a©ina (6) 33 u 34 Xi˙add kumplimentuΩ u petitu (7) 35 M’hijiex mandra©© g˙al kollox iΩda l-˙mie© g˙adu hemm (6) ’ tal-istess daqs (6) 36 Ras porta, Krist, fona (4) 37 38 u 40 Mog˙tijin fastidju (9) 44 Wie˙ed mill-˙ΩuΩ (4) 48 Min jitwieled hekk ma jmutx kwadru (4) 49 Imexxiha l-kappillan (8) 51 Kontra bbilança (8) 52 M’g˙adux ˙ieles, ˙atfuh, kixfuh (6) (6) 55 Spalla ma’ 57 Trid tilbsu meta ssuq mutur (4) xita 59 Il-bdiewa jg˙idu li s˙ab milΩgur i©ib (4) 61 G˙ajat tal-klieb (4) tal-kannabis (4) 63 G˙elk tas-si©ar, 65 Fi tfulitna konna nΩommu fih l-ilma frisk (6) 66 Tara ˙afna minnu fil-Karnival (4) 68 Moxt pulit (6) 69 Ix-xewka tad-dahar (6) 70 Aktar minn wa˙da, aktar jafu j˙obbu (4) 71 Ûvojtja (6) 74 Numru ta’ sbiebel (4) 76 L-a˙˙ar Papa b’dan l-isem kien it-Tnax (4) 78 Nofs kmandament jibqa’ l-kap (5) 79 u 81 Il-kapitali Kubana (6) 82 Óe©©a jew entusjaΩmu (5) 83 Xi˙add bieΩel ˙afna u ma jaqtax qalbu (7) (7) 86 In-nieqes f’tulu Ωejjed f’ (5) 89 Ara b’g˙ajnejk u tmissx b’ 90 u 91 Dan huwa l-qarrej f’xi funzjoni reli©juΩa (6) ta’ salib (5) 92 Lesta kollox f’ , l-o˙ra hija l-©enna? (5) 97 Allura d99 Iktar qasir (5) 100 Dan kultant jag˙mel xi biçça bravura (10) 102 Qxur mejta tas-si©ar iΩda jiswew g˙al xi ˙a©a (5) 103 u 104 Óadd ma jridha wara biebu (8) 106 u 107 Issir b’˙ar©a ta’ sieq ma’ sieq ˙addie˙or (8)

... ... .... ....

....

......

....

WEQFIN: 2 u 3 Antikwati, 4 u 6 Terrimoti, 7 u 9 Marmalejd, 10 u 11 Bastiment, 12 Sfilata, 13 Kaptani, 16 Naomi, 18 Widen, 22 u 24 Ministri, 26 u 27 Çittadin, 32 Kankru, 33 Don, 34 Ûaqq, 35 Nfafet, 36 Twelid, 37 A˙wa, 38 u 40 Taljarini, 44 Fama, 48 Ómir, 49 Argument, 51 Standard, 52 Sprall, 55 I©jene, 57 NΩul, 59 Nisa, 61 Exxe, 63 Mona, 65 Waqqaf, 66 Ummi, 68 Ideali, 69 Dragun, 70 Mhux, 71 Ûarrad, 74 Tajn, 76 Çana, 78 Saqaf, 79 u 81 Pisani, 83 Aççjomu, 86 Trakoma, 89 u 90 Edukatur, 91 Tul, 92 Le˙ja, 97 Qalil, 99 u 100 Allarmanti, 102 Reqqa, 103 u 104 Warrablu, 106 u 107 Singular.

KUPUN TISLIBA Ibg˙at it-tisliba tieg˙ek lil: Tisliba KullÓadd, A28B, Marsa Industrial Estate, Marsa. MRS 3000

Isem

Indirizz

....... .....

..... .....

Tel No: Rebbie˙ ta’ €25: MARIA GALEA, 16 Triq id-Dejma Óal Tarxien. TXN 9030

23.09.2012

Log˙ob

Tisliba bin-numri Bi 3 numri

B’4 numri 0161 0792 1226 1454 1479 1503 2064 2527 2625 3175 3776 4283 4464 4471 4727 4967 5863 5919 6091 6109 6268 6287 6337 6500 7247 7319

251 293 325 344 404 406 515 529 566 623 681 704 711 786 892 959

7564 7728 7777 7931 7984 8053 8639 9138 9279 9384 9639 9967

B’6 numri

B’5 numri 09473 10122 21765 22523 24514 28506 38313 42035 42041 45002 46207 48705 52927 59732 60897 61214 65215 70761 79656 93342 96722 99625

420486 502094 874196 949662

Bi 8 numri 26526003 31590246 54196173 72287910

Po©©i n-numri f’posthom

SUDOKU sponsorjata minn WELLA 7

4 9 7

8 4

Irba˙ Shampoo u Conditioner Wella Aqta’ dan il-log˙ob u ibag˙tu lilna

9 1

4 3

KOMPETIZZJONI WELLA KullÓadd, A28B, Marsa Industrial Estate, Marsa, MRS 3000.

6 5

Isem: .......................................................................................... 4

Indirizz......................................................................................... .....................................................................................................

3 2

4 Rebbie˙a: JOSIANNE GALEA, 147 Main Str., il-Mosta. MST 1012

Kompetizzjoni Centro Casalinga Ìemma’ s-sitt kupuni u ibg˙athom f’daqqa lil KullÓadd, Centro Casalinga, A28B, Marsa Industrial Estate, il-Marsa, MRS 3000

Isem.......................................................................................................................................

Indirizz................................................................................................................................... ................................................................................................................................................ I.D. Card................................................ Tel. .......................................................................

23.09.2012

PROPRJETÀ IL-FGURA: Dirett ming˙and issid. Appartament u penthouse, fihom tliet kmamar tas-sodda doppji, tnejn tal-banju eçç. 24 pied b’85 pied. Prezz negozjabbli. Çempel 9902 5973. IL-ÓAMRUN: Appartament flewwel sular servut bil-lift, tliet kmamar tas-sodda, wa˙da minnhom bl-ensuite, kamra talbanju, open plan bi kçina lesta, bit˙a interna, gallarija. Prezz €135,000. Garaxx ta’ Ωew© karozzi bid-dawl u l-ilma. Prezz €20,000. Tpartit kkunsidrat. Çempel 9985 3031 jew 7946 8469. IL-KAPPARA: Dar fuq u isfel lesta minn kollox bi tlieta tassodda, ensuite u kamra tal-banju. Çempel 7925 0164. MARSALFORN: Appartamenti u maisonettes quddiem il-ba˙ar b’Ωew© kmamar tas-sodda fla˙jar parti ta’ Marsalforn. Çempel lis-sid issa fuq 7956 4428 MARSASKALA: Bellavista, appartament fl-ewwel sular komplut

AvviΩi bl-aqwa g˙amara, aççessorji, arja kundizzjonata u lest minn kollox. Jikkonsisti fi kçina ©dida blappliances kollha built-in, talikel u living, li tag˙ti g˙all-gallarija b’veduta, tliet kmamar tassodda u kamra tal-istudju. Fih Ωew© kmamar tal-banju lussuΩi, wa˙da minnhom bil- jacuzzi u uΩu tal-bejt. Prezz g˙al bejg˙ malajr €128,000 (Lm55,000). Dirett ming˙and sid il-proprjetà. Çempel 7944 6692. IL-MELLIEÓA: Maisonette isfel bi tliet kmamar tas-sodda, bil-bir u garaxx ta’ karozza. Prezz €182,000. Çempel fuq 9811 1966. IL-MOSTA: Garaxx ©o bit˙a livell mat-triq, lest minn kollox, anke dawl u ilma. Jesa’ karozza kbira. F’88 Triq il-Kost-ituzzjoni. Prezz €30,000. Çempel g˙al aktar informazzjoni fuq 9942 0630. IL-QAWRA: Appartament bi tnejn tas-sodda. Lest minn kollox u finishes lussuΩi, f’area kwieta. InkluΩ fil-prezz, garaxx ta’ Ωew© karozzi. Prezz €140,000 Çempel g˙al aktar dettalji fuq 7909 7981. SANTA VENERA: Offerta imbat-

tibbli. Garaxx b’xejn ma’ appartament ta’ kobor enormi 182 metru kwadru, lest minn kollox fuq stil modern. Tlieta tas-sodda doppji, open plan, tnejn talbanju, washroom u terrazin kbir. Prezz ta’ €94,000 (Lm40,354). Çempel g˙al aktar informazzjoni fuq 7965 9777. TANAYA’S Dev Ltd: G˙aΩla kbira t’appartamenti f’kull Ωona ta’ Malta. Jinbieg˙u ming˙ajr depoΩitu u n˙allsulek il-kuntratt. Offerta speçjali. Çempel g˙al aktar informazzjoni 9992 4999. Ming˙ajr a©enti. IX-XEMXIJA: (Xemxija Heights) Opportunità kwaΩi unika. Plot ta’ madwar 150 metru kwadru (6.3m x 24m) b’veduti tal-ba˙ar u tal-kampanja. Prezz €210,000. Çempel lis-sid 7956 4428. ÓAÛ-ÛABBAR: Maisonette l-ewwel sular bil-bejt tag˙ha. Fiha kçina, salott, shower u kamra tas-sodda wa˙da. Prezz €55,900 Çempel 9949 6088. ÓAÛ-ÛEBBUÌ: Dar fuq u isfel, kbira u kantuniera b’erbg˙a tassodda, garaxx ta’ tliet karozzi u

©nien kbir fuq quddiem. Quddiemha green area . Prezz ra©onevoli. Çempel fuq 7922 1577.

ting˙alaq u tin©arr façilment. Prezz €65. Çempel g˙al aktar informazzjoni 7906 5460.

GÓALL-KIRI

Mejda tal-biskuttin, arlo©© talbozza, mera antika, par vaΩuni. G˙andna wkoll affarijiet o˙ra Ωg˙ar. Çempelg˙al aktar informazzjoni 21 237597 jew 9922 3541.

ÓAL GÓAXAQ: Garaxx fit-triq 76 pied bi 15-il pied g˙oli 12-il filata bit˙a fuq wara. Lest minn kollox, inkluΩ dawl, ilma u drena©©. Tajjeb biex jintuΩa g˙al store jew ˙anut Class 4. Prezz negozjabbli. Çempel 9942 4831 jew 7900 0109. AFFARIJIET GÓALL-BEJGÓ

Fridge bi tliet bibien, tal-bars. Imwejjed tondi, u si©©ijiet, sinkijiet tar-restoranti tal- istainless steel, hood extraction bil-mutur u control panel . Çempel g˙al aktar informazzjoni 9811 0401 jew inkella fuq 2766 2800. Gazzetti antiki Maltin. Imorru lura sal-1958. Il-Óelsien, The Torch u It-Torça. Qeg˙din bound f’sitt kotba ˙oxnin. Kundizzjoni tajba ˙afna. Jinbieg˙u bi prezz ir˙is. Mhux ta’ min jitlifhom. Çempel fuq 7922 1577. Inbieg˙u kull tip t’arlo©©i. Selezzjoni kbira t’arlo©©i tal-idejn Casio u Citizen, kemm di©itali, jew analogs, varjetà kbira ta’ alarm clocks, kemm Citizen, Seiko ‘Dugena’ talmarka Pierre Car din. Var jetà sabi˙a ta’ cuckoos li ja˙d mu kemm bil-˙abel u bil-bat terija, prezzijiet tajbin. Nag˙m lu wkoll tiswijiet t’ar lo©©i tal-idejn u kif ukoll tal-˙ajt u Grandfather Clocks. Nag˙mlu wkoll testing bilpressure test machine, sistema ta’ testing g˙al kull tip t’arlo©©i biex jintuΩaw g˙all-ilma (vacuum test u pressurised test) waqt li qed tistenna g˙alih. Tiswija bil-garanzija 110 Triq il-Kungress Ewkaristiku, Mos ta. Çempel 21 417235 jew 9982 5389. Injam lest bi prezzijiet ir˙as. Kull tip ta’ chipboard, MDFs, fuljetti ta’ chipboard, melamine, u aktar (varnishes tal-hardener u komuni) u finishing tal-undercoat. Solid oak, ˙xuna varjata. Çempel 9944 6951. Kamra tas-sodda antika, miksija b’folja tal-kewba, ta’ Delia. Fiha sodda, Ωew© komodini, gwardarobba, twaletta u gradenza. Çempel 9989 1921. Kçina kompluta bl-appliances ta’ kulur abjad, b’wiçç tal-ir˙am, Carrara. Kompluta b’mejda u erba’ si©©ijiet. Qies 2.97m b’4.84m u 2.97m. U shape, kundizzjoni tajba ˙afna. Prezz €1,500. Çempel 21 416749 jew 9947 7188. Kçina kompluta bit-top cupboards, bajda. Frame tal-injam mastizz, bibien u top tal-postform ÌermaniΩ. €800 biss. Posapiatti antika, tal-kewba €250. Çempel 7960 4990 jew 2137 2212. Libsa tat-tie© daqs ©dida kompluta b’kollox. Prezz €399. Çempel 21 692182. Magna li ta˙dem is-suf tad-ditta Empiral, mag˙mula l-Ìappun. Tista’ ta˙dem ˙wejje©, kutri, xalel eçç. Fiha metru u nofs tul,

Mountain bike tad-ditta Regina, bil-gerijiet g˙all-prezz ta’ €120. Lombardo freestyle g˙all-prezz ta’ €140. Çempelg˙al aktar informazzjoni 21 800821 jew 9959 7561. Salotti ta’ kull stil bi prezzijiet moderati, tpartit aççettat. Ikollna wkoll salotti second hand. Çempel 21 374823 jew inkella 99824139. Sander, kalibratur, Ωew© piedi wiesa’, kundizzjoni mill-aqwa. Çineg grit 60 u 120 biex imorru mag˙ha. Çempel g˙al aktar dettalji fuq 7961 7945. Settijiet tal-pistons tal-magni BMC, 1.5 diesel ©odda. Hepulite u Mahle. Size ta’ pistons STD, +0.30, 040 + 060. Tal-Perkins 4.99 liner u pistons, Perkins 4.236 liners u ta’ magni o˙rajn. Çempel g˙al aktar dettalji fuq 9986 2598. Sodda tal-baby f’kundizzjoni perfetta, tinkludi wkoll saqqu ortopediku. Is-sidien hallew Malta. Prezz €100. Çempel 21445871. KAROZZI Mini Cooper 2002 Silver, bi black panoramic sunroof, kundizzjoni tajba. 56,000 mil. Impurtata millIngilterra. Full extras bis-seats tal©ilda suwed. Prezz €8,500 jew leqreb offerta. Tpartit mhux aççettat. Çempel lis-sid fuq 7949 2092. Peugeot 306XN 1.4 Manual, petrol tal-1995. Sid wie˙ed u dejjem garaxxjata. G˙andha wkoll electric windows, power steering u central lock. Qatt ma kienet involuta f’inçident. Liçenzja mhux g˙olja. Kundizzjoni tajba ˙afna. Prezz €1,800. Çempel fuq 7900 6005. PARTS TAL-KAROZZI Toyota, Honda, Daihatsu, Fun Cargo, Toyota Corsa, Glanza, Starlet, Integra, Civic, Terios, Tercell, Pajero JR, Pajero 2-8, Micra 2001, Polo 1994, Discovery 3 2005, Opel Corsa 2002, Freelander u ˙afna parts o˙ra. Triangle Truck tyres ©odda. Irrikorri g˙and Salvu Cassar G˙awdex. Çempel fuq 21 556674, 9947 5746 jew 9928 8699. ....................................................... AGR AUTO JAPANESE PARTS GÓALL-KAROZZI Inbieg˙u kull tip ta’ parts ta’ karozzi ÌappuniΩi u Koreani, fosthom Kia, Toyota, Isuzu, Daewoo, Mitsubishi, Honda, Subaru. Huma wkoll importaturi ta’ Ωjut u air filters, shock absorbers, brake pads, clutches eçç. Parts ©enwini. Çempel fuq 21 446839 jew 9947 4505. Fax 21470295. Email alex@agrautoparts.com

23.09.2012

Klassifikati SERVIZZI DAR GÓALL-ANZJANI Villa Robinich. Dar g˙all-anzjani b’atmosfera familjari filFgura. Noffru kull g˙ajnuna lill-anzjani u dak kollu li jkollhom bΩonn b’dedikazzjoni kbira minn carers professjonali. Ikel jissajjar mill-kçina tag˙na stess u skont il-bΩonn ta’ kull individwu. Çempel fuq 21 666142 jew 79 666142 jew ibg˙at email fuq robinich@go.net.mt DAR GÓALL-ANZJANI

Medina Home for The Elderly , 106 Labour Ave, irRabat. Dar g˙all-anzjani mg˙ammra bil-ku mditajiet kollha. Staff ikkwalifikat. Nurses u care workers 24 sieg˙a. Prezzijiet ra©jonevoli li jibdew minn €23 kull persuna. Naççettaw respite u bed ridden. Çempel fuq in-numri 21454908, 21454858 jew inkella 7945 4908. DIVERTIMENT Nigret Night Club & Restaurant, 11 Labour Ave, Rabat. Nipprovdu g˙al kull tip ta’ funzjoni b˙al coffee mornings, high teas, lunches, dinner dances, hens u bachelors parties . Divertiment live kull nhar ta’ Ìimg˙a ma’ Freddie Portelli u DJ Nando. Is-Sibt line dancing, country music u kull tip ta’ muΩika mis-snin sittin ma’ DJ Frans Grech. Tista’ tag˙Ωel minn à la carte menu , pasta, pizza, grills u light snacks. Çempel fuq 21454858, 21454908 jew 7945 4908. INVESTIGAZZJONI PRIVATA Ûwi©ijiet, g˙erusija u relaz-

zjonijiet o˙ra. DNA testijiet forensiçi, tfal ma˙tufa minn Malta, kaΩijiet çivili, kaΩijiet o˙ra fil-qorti. Problemi ta’ kumpanniji jew negozju. Nag˙tu xhieda fil-Qorti. Na˙dmu f’Malta u kif ukoll barra. Çempel 7959 0000 jew www.privateinvestigationmalta.com MUSIC LINK Issibilna kull tip ta’ strumenti muΩikali, fosthom drums kemm akustiçi u elettriçi, cymbals, percussion, pjanijiet di©itali, baby grand pianos, sound mixers u sound cards. Apparat ta’ DJ, sound systems, kitarri klassiçi u akustiçi, bass guitars , strumenti tar-ramm, wood winds, vjolini, spare parts u aççessorji o˙ra. Issibilna wkoll kotba tal-muΩika tat-tag˙lim. Mur Music Link, 262, Fleur-de-Lys Rd. B’kara. Çempel fuq 21482796. NURSING Care and Cure Group Ltd. Infermiera m˙arr©a, caring assistants, nannies, nies im˙arr©a biex iΩommu kumpannija, g˙ajnuna fid-djar u night sitters. Servizz ta’ 24 sieg˙a. Nikru wheelchairs, hoists, commodes, walking frames u hospital beds . Çempel 21 376946 jew 9947 0178. PROPRJETÀ Xiri, bejg˙ u tpartit ta’ proprjetà f’kull Ωona ta’ Malta. Bi prezzijiet ra©onevoli. Çempel g˙al aktar dettalji fuq 9992 4999. SAÓÓA U SBUÓIJA Beauty Culture Centre f’Santa Venera joffri bosta servizzi marbuta mas-sa˙˙a u sbu˙ija

Kupun AvviΩi Klassifikati IKTEB L-AVVIÛ F’DAN L-ISPAZJU

ISEM, KUNJOM u INDIRIZZ

XOGÓOL TA’ TOILET SEATS

WATERPROOF MEMBRANE

fosthom waxing professjonali, kits tas-sbu˙ija, couches u apparat ie˙or li jinkludu pressotherapy lymphatic u magni biex tirqaq. Inbieg˙u wkoll couches li tista’ ©©orrhom fejn trid, steamers u apparat tassbu˙ija bi prezzijiet tajbin. Nag˙tu wkoll offerti speçjali lill-istudenti. Staqsi g˙allofferta tax-xahar. Smart cards ji©u aççettati. Çempel g˙al aktar dettalji fuq 21 440424.

WP Ltd ta’ Triq ix-Xitwa, Qormi, jispeçjalizzaw fuq waterproof xog˙ol ta’ membrane, damp proofing u rub be rised paint . 25 sena esperjenza. Stimi b’xejn u prezz. Çempel 21488972, 21438326, 9944 5527 jew 99493840. Id˙ol fis-sit www.wpMalta.com

TAGÓLIM TAS-SEWQAN

XOGÓOL TA’ ALUMINIUM

Tewmi Group noffru servizz ta’ tag˙lim ta’ karozzi, muturi u mini buses. Kif ukoll kiri ta’ karozzi u taxi service. Prezzijiet jibdew minn €10. Çempel 9942 2422. jew www.tewmi.com

G˙al kull xog˙ol t’ aluminium shutters, kemm g˙ad-djar jew garaxxijiet. Nag˙mlu bibien g˙all-˙wienet, aperturi, roller shutters, g˙at-twieqi u bibien, roller u ceiling systems. Issibilna wkoll bibien li jifil˙u n-nar, aluminium b’ thermal insulation biex tnaqqas is-s˙ana fis-sajf u l-kes˙a fix-xitwa, u ma jag˙mlux condensation. Stimi b’xejn. S. Mifsud, A42 Industrial Estate, il-Marsa. G˙al aktar informazzjoni çempel 21 226320, 21 227196 jew 9989 1800. horvin@waldonet.net.mt jew www.horvin.eu

TBATTIL TA’ FOSOS G˙al tbattil ta’ fosos u bjar, tindif u spezzjonijiet ta’ pajpijiet tad-drena©© permezz ta’ çertu cameras, tindif ta’ kanali tax-xita u kif ukoll tbattil u tindif ta’ grease traps çempel 21 651029, 0042 1954 jew 9949 9714.

VRT TESTING Delmus Garage, iΩ-Ûejtun. Xog˙ol fuq panel beating, spray painting, mechanic, silencers, u jsiru testijiet talVRT. 24 sieg˙a servizz ta’ irmunkar. Biagio Muscat, Triq T. Zahra, iΩ-Ûejtun. Çempel 21 695326, 2789 5875, 7749 2455, 9949 2455 jew 9942 1354.

Nag˙mel xog˙ol ta’ toilet seats ©odda li jkunu maqsuma jew li ma ssibx tixtri b˙alhom. Mag˙mulin mill-injam tal-pine bil-kuluri li jaqblu u tixtieqhom inti g˙all-kamra talbanju. Kompluti bil- fittings. Çempel issa g˙al aktar dettalji fuq 7967 5053 jew 21 675 053. TAGÓLIM U KORSIJIET SAÓÓA U SBUÓIJA

XOGÓOL TA’ KISI

TISWIJIET B’esperjenza u fuq il-post tiswija fuq TVs LCDs, plasma, LEDs, microwaves u kull apparat elettroniku ie˙or. Çempel 9944 6918.

G˙al kull tip ta’ xoghol ta’ kisi bil-©ibs, frakass u graffiato, fuq il-fil, tibjid, tik˙il, gypsum boards, partitions u coving . Nag˙mel ukoll tqeg˙id ta’ madum tal-˙ajt u tal-art. Prezzijiet ra©jonevoli. Çempel g˙al stima b’xejn fuq 79960934.

Korsijiet ta’ hairdressing b’Diploma tas-City and Guilds. L-iskola internazzjonali tal-hairdressing qed toffri kors li jwassal g˙al Diploma tas-City and Guilds fil- hairdressing g˙al dawk li g˙adhom jibdew. Hairdressers li g˙andhom esperjenza jistg˙u japplikaw ukoll g˙al dan ilkors. Çempel lil Vanessa fuq 21 440424 jew 7945 9021. SAÓÓA U SBUÓIJA Korsijiet filg˙odu u filg˙axija f’ Aesthetic Treatments, Body Therapy, Body Massage, Stone Therapy, Electrical Epilation, Diet and Nutrition, SPA Therapy. Kollha jsiru minn g˙alliema kwalifikati u jibdew f’Settembru 2012 f’CIDESCO Accredited School. Il-post huwa attrezzat b’dak kollu li wie˙ed ikollu bΩonn skont standards internazzjonali. Çempel lil Sharon fuq 21 440424 jew 7945 9032. PRIVAT TAL-MATEMATIKA

XOGÓOL TAL-ÌEBEL Varjetà ta’ ˙wat, ˙oroΩ, kanali tal-ilma, çangatura qadima jew ©dida, kantun qadim, lavur ta’ kull tip. Çempel g˙al aktar informazzjoni lil Jason fuq 21 432352 jew 9947 9167.

Privat tal-Matematika ‘O’ Level f’Birkirkara, fiΩ-Ωona talMater Dei. Gruppi Ωg˙ar, u rati kompetittivi. Ibbukkja issa fuq 9925 1347 jew 21 482 577 wara 2pm.

- €3.50

- €14

- €30

- €56

- €93

ÓLAS B’CHEQUE JEW CASH LIL: Sound Vision Print Ltd, KullÓadd, AvviΩi Klassifikati, ONE Complex, A28B Marsa Industrial Estate, il-Marsa. MRS 3000

23.09.2012

Almanakk

Ritratt mill-antik IT-TEMP GÓALL-GÓADA

TWISSIJIET:

It-Tnejn

It-Tlieta

L-Erbg˙a

31°C

31 °C

30 °C

21 °C

23°C

23 °C

Xejn

L-OGÓLA TEMPERATURA: 28 °c L-INQAS TEMPERATURA: 21 °c UV INDEX: 7

SITWAZZJONI ÌENERALI: LO Arja ta’ pressjoni g˙olja fuq iç-çentru talMediterran se tibqa’ kwaΩi wieqfa TEMP: Ftit imsa˙˙ab

Il-Óamis

Il-Ìimg˙a

Is-Sibt

VIÛIBBILTÀ: Tajba RIÓ: Óafif l-aktar min-Nofsinhar BAÓAR: Óafif IMBATT: Ftit li xejn TEMPERATURA TAL-BAÓAR: 26°c

30 °C

29 °C

29°C

22 °C

23°C

22°C

Il-Palazz tad-Dragonara imdawwar bl-g˙elieqi, b’Paceville g˙adu ma jeΩistix!!

SpiΩeriji li jift˙u llum il-Óadd Collis Williams Pharmacy 15, Triq ir-Repubblika, il-Belt Valletta.

Fleming Pharmacy 65, Triq ÓaΩ-Ûabbar, Ra˙al Ìdid

Fra Diego Dispensary 94, Triq Villambrosa, il-Óamrun

Alpha Pharmacy ‘Maria Immaculata’, Triq Cospicua k/m Vjal il-Kottoner, il-Fgura

Evans Pharmacy 40, Triq San Bastjan, Óal Qormi

TAÓDIDIET QOSRA – MALTA CAFE SCIENTIFIQUE

San Tumas Pharmacy, Triq il-Qaliet k/m Triq il-Lampuka, Marsaskala

St. Bartholomew Pharmacy 230, Triq Fleur-De-Lys, Santa Venera

Gudja Pharmacy 25, Triq San Çiru, il-Gudja

Regal Pharmacy 39B, Triq Antonio Bosio, l-Imsida

FIERA KBIRA TA' SAN MATTEW Illum il-Óadd 23 ta’ Settembru fl-4.00pm ser issir il-fiera tradizzjonali fil-Pjazza tal-Maqluba, l-Qrendi. Ikun hemm kull xorta ta’ log˙ob b’rigali mill-aqwa. Ikun hemm spettaklu ta' nar tal-ajru kompjuterizzat mill-G˙aqda tan-Nar S. Marija talQrendi.

St. Andrew’s Pharmacy 25, Triq Dun Pawl, Óal Luqa

St. Julian’s Pharmacy 24, Triq G. Borg Olivier, San Ìiljan

Santa Marija Pharmacy 40, Triq l-G˙asfura,

Edward’s Pharmacy 115, Triq Manwel Dimech, Tas-Sliema

ATTIVITAJIET MILL-BONSAI CULTURE GROUP F’OTTUBRU

Mtarfa Pharmacy, St. David Road l-Imtarfa

St. Catherine Pharmacy Triq id-Dielja k/m Triq Santa Katerina, Ó’Attard St. Albert Pharmacy Triq l-Oratorju, Óal G˙arg˙ur

Ir-Research Innovation and Development Trust (RIDT), f’kollaborazzjoni mal-Malta Café Scientifique, ser ittella’ erba’ ta˙didiet qosra fit-8pm, id-9pm, l-10pm u l-11pm fil-Kamra tal-Kummerç f’Triq ir-Repubblika, il-belt Valletta, b˙ala parti mill-attivitajiet ta’ Notte Bianca. Il-kelliema ser ikunu Dr Kris Zarb Adami, il-Profs Richard Muscat, Martin Polidano u Dr Sandro Lanfranco rispettivament. Il-postijiet huma limitati. Idd˙ul hu b’xejn.

Fl-4 ta’ Ottubru se jsir Riçeviment Ωghir ad unur leksPresident; 11 ta’ Ottubru se jittella’ video fuq il-bonsai GappuniΩi, b’introduzzjoni minn Dr. Alfred Grech; 18 ta’ Ottubru Lecture: “Bonsai Tradizzjonali GappuniΩi” minn Joe Cachia; 25 ta’ Ottubru se jsir workshop minn Dr. Alfred Grech u Paul Micallef.

Palm Pharmacy 2, Triq Palma, ir-Rabat, G˙awdex Joyce's Pharmacy, Vjal It-8 ta’ Settembru ix-Xag˙ra, G˙awdex

Euro Chemist, Triq il-Kurazza, il-Qawra

L-IMQABBA MAL-MEDDA TAÛ-ÛMIEN

Lottu

Super 5

Din il-Ìimg˙a mill-Istorja

Il-Kunsill Lokali tal-Imqabba ser jorganizza r-raba’ edizzjoni tal-attività ntitolata ‘L-Imqabba mal-Medda taΩ-Ûmien’, nhar ilÌimg˙a 5 t’Ottubru mis-7:00pm ’il quddiem. Din l-attività ser tkun imxerrda madwar il-pjazza u t-toroq ewlenin talImqabba. Is-Soçjetà MuΩikali Madonna tal-Ìilju tal-Imqabba ser tie˙u sehem waqt din il-lejla ta’ kultura permezz ta’ stand b’ikel tradizzjonali Malti. Il-Banda Madonna tal-Ìilju ser tkun qieg˙da toffri s-servizz muΩikali tag˙ha permezz ta’ daqq ta’ marçi brijuΩ mat-toroq tal-Imqabba. SIT ELETTRONIKU MALTI ÌDID

23.09.1969 – Jinkalja l-vapur Angel Gabriel f’Wied il-G˙ajn. 24.09.1974 – Ji©i inawgurat minn Gvern Laburista Torri tal-Kontroll tal-ajru ©did fl-ajruport ta’ Óal Luqa u jit˙abbar li ˙addiema Maltin qed jit˙arr©u biex imexxu dan it-torri huma. 25.09.1975 – Inawgurat il-Mid Med Bank. 26.09.1997 – Terremot jheΩΩeΩ ir-re©juni ta’ Le Marche u l-Umbria, fl-Italja, u jwaqqa’ partijiet mill-BaΩilika ta’ San Fran©isk t’Assisi 27.09.1919 - Twieled Charles Clews.

Maltaquicksearch.com hija sit elettroniku ©did li joffri opportunità lin-negozji Maltin sabiex jiltaqg˙u mal-konsumaturi permezz ta’ aççess fuq Facebook u smartphones fejn il-konsumatur Malti jista’ jfittex organizzazzjoni jew kumpannija partikolari li toffri s-servizz li jixtieq. Dan is-sit se jkun ukoll qed jo˙loq kuxjenza dwar l-istorja Maltija billi jipproduçi artikli interessanti dwar il-wirt kulturali Malti, kemm fuq is-sit innifsu u kif ukoll fuq Facebook. L-ewwel minn dawn it-temi se jkun il-bini tal-Forti Sant’An©lu fejn mistennija li ji©u diskussi sa˙ansitra il-kontroversji mdawwra ma’ dan il-forti fil-Birgu, fosthom id-data ori©inali ta’ kostruzzjoni, li g˙adu mhux mag˙ruf eΩatt u lpossibbiltà ta’ konnessjoni mal-kultura E©izzjana min˙abba lkolonna tal-granit roΩa li ori©inat fl-E©ittu li nstabet fil-parti ta’ fuq tal-forti. Din l-informazzjoni se titpo©©a u ti©i a©©ornata fuq is-sit ta’ kuljum g˙all-©img˙at li ©ejjin. Is-sit www.maltaquicksearch.com se jippermetti lil konsumatur jikkummenta dwar kwalunkwe prodott jew servizz u jaqsam l-esperjenza tieg˙u mal-qarrejja l-o˙ra. Filwaqt li nnegozji ser ting˙atalhom wkoll l-opportunità li jwie©bu fuq dawn il-kummenti jekk ikun me˙tie©.

23.09.2012

Sports

IL-MALTIN CHAMPIONS EWROPEJ TAD-DRAG RACING

“Ming˙ajr g˙ajnuna Ωgur ma nkunux nistg˙u ner©g˙u nikkompetu”– Matthew Carabott (Mr. Whippy Racing Team) Fil-kampjonati Ewropej tal-FIA, li ©ew fi tmiemhom ©img˙atejn ilu, it-timijiet Maltin taw prestazzjoni tajba ˙afna fis-sezzjoni tad-dragracing, tant li t-tim ta’ Mr.Whippy reba˙ dan il-kampjonat, filwaqt li t-tim Ta’ Kalanç spiçça fit-tieni post.

Ritratt: MARK PAVIA

RITIANNE AGIUS iltaqg˙et ma’ MATTHEW CARABOTT, membru tat-tim Mr. Whippy, u ma’ MONTY BUGEJA, is-sewwieq tad-dragster ta’ Mr. Whippy. Dawn tkellmu dwar il-bidu tat-tim Mr. Whippy, l-esperjenza indimentikabbli ta’ dan il-kampjonat u l-kompetizzjoni li kellhom jiffaççjaw, kif ukoll l-ostakli li jiltaqg˙u mag˙hom biex jikkompetu f’dan l-isport.

Il-membri tat-tim Mr.Whippy: Joe Carabott (Sid tad-dragster), Monty Bugeja (is-sewwieq), Remig Arapa (il-kap tal-krew), Vince Carabott, Matthew Carabott, Marvin Cassar, Manuel Pavia, Charlie Draper, Sammy Ciantar u Larry Mangion (krew) It-tim tal-Mr. Whippy jixtieq jirringrazzja, fost o˙rajn, lil Richard Zammit ta’ Torco Oils, lil UV Print u lil BTI Uniforms

It-tim Mr. Whippy jibda b’Vauxhall Firenze

im˙allas, u li jag˙mel jag˙mlu minn qalbu tant kemm i˙obb dan l-isport.”

Joe Carabott, is-sid tad-dragster ta’ Mr. Whippy, minn dejjem kellu passjoni kbira g˙all-karozzi. L-ewwel karozza armata g˙all-©iri li kellu kienet Escort Mk1 b’magna 2000cc, li kien akkwista lura fl-1987. Iktar tard Joe xtara Vauxhall Firenzi Supergas. Kien hawnhekk li ng˙aqad ma’ Monty Bugeja, li huwa mekkanik imsemmi ˙afna g˙all-ispeçjalizzazzjoni tieg˙u fil-karozzi tat-tlielaq. Monty beda jsuq il-Firenze ta’ Carabott fit-trakk ta’ Óal Far, u Mr. Whippy rnexxielu jirba˙ kompetizzjonijiet lokali tal-klassi CA u D, sakemm finalment kiser ir-rekord nazzjonali b’˙in ta’ 8.3 sekonda. “Il-Firenze kienet wa˙da mill-ewwel karozzi V8 li kien hawn Malta, u n-nies kienet titla’ Óal Far biex tara lilu jtellaq”, jg˙id Matthew b’riferiment g˙allmagna qawwija li kellu l-Firenze.

G˙amlu ˙bieb mal-kompetituri barranin

Minkejja li kellu diversi inçidenti xorta baqa’ jsuq Monty Bugeja jg˙id li ilu dilettant tal-karozzi sa minn meta kien tifel Ωg˙ir, fejn kien jitla’ Ta’ Qali biex jarahom. Meta iktar tard tela’ l-Awstralja, sab ra©el li wkoll kien dilettant tal-armar tal-karozzi, u Monty spiss kien imur jg˙inu f’dan ix-xog˙ol. G˙alhekk innamra tieg˙u g˙all-isport tal-karozzi kompliet tikber. Mistoqsi jekk qatt kellux inçidenti waqt li kien qed itellaq b’xi karozza, Monty jwie©eb li inçidenti kellu diversi. Jiftakar inçident li kellu fl-Autocross u inçident ie˙or li kellu fil-Hillclimb. “IΩda l-ag˙ar wie˙ed kien meta kont fil-Vauxhall u kienet ˙adet in-nar”, jg˙id Monty. Minkejja dawn linçidenti, in-namra tieg˙u g˙al dan l-isport ma mietet qatt. Min-na˙a tieg˙u Matthew jg˙id li l-kontribut ta’ Monty fit-tim ta’ Mr. Whippy huwa imprezzabbli, g˙ax li kieku ma kienx hu, l-kisbiet li kellhom Ωgur ma kienux ikunu possibbli. “Monty m’huwiex

Joe u Monty, flimkien mal-kumplament tat-tim, bdew jarmaw l-ewwel dragster tag˙hom fis-sena 2000, iΩda dan kien wisq Ωg˙ir, u g˙alhekk marru g˙al dragster ikbar. Fl-2001 it-tim ta’ Mr. Whippy kien l-ewwel tim Malti li kkompeta barra minn Malta f’din il-kategorija. Dak iΩ-Ωmien Mr. Whippy kien reba˙ diversi kompetizzjonijiet, iΩda wara kellu jieqaf g˙al ftit, speçjalment min˙abba l-ispejjeΩ involuti. Fl-2010 ©ie çans ie˙or g˙al Joe biex jer©a’ jarma ddragster u jikkompeti. “Xtrajna magna ©dida millAmerika g˙ax ma stajniex nikkompetu bil-magna lantika. F’g˙axar snin il-˙inijiet inbidlu ˙afna peress li t-teknolo©ija avvanzat”, jispjega Matthew. Id-differenza fil-˙in kienet biss ta’ nofs sekonda, iΩda Matthew jispjega li fil-kwart ta’ mil, dik in-nofs sekonda tag˙mel differenza kbira. Waqt dan il-kampjonat, Matthew jg˙id li g˙amlu ˙bieb ma’ kompetituri barranin, b’mod speçjali ma’ dawk tal-Ìermanja. Tant kienu jmorru tajjeb flimkien li sa˙ansitra kienu jg˙inu lil xulxin f’li jkollhom bΩonn. Matthew jirrakkonta kif darba r-roti tad-dragster talÌermaniΩi nqasmu qabel it-tellieqa, u kienu it-tim ta’ Mr. Whippy li tahom sett roti biex ikunu jistg˙u jikkompetu. Min-na˙a tag˙hom il-ÌermaniΩi wkoll g˙enuhom meta kellhom bΩonn xi parts g˙ad-dragster tag˙hom. Is-sens sportiv ma kienx biss mal-barranin, imma anki mat-tim l-ie˙or Malti li kien qed jikkompeti filkategorija tag˙hom. Matthew jg˙id li, g˙alkemm ilpika dejjem tkun preΩenti, iΩda l-˙biberija ma tonqosx. Matul il-kampjonat kienu jqattg˙u ˙afna ˙in malmembri tat-tim Ta’ Kalanç, speçjalment wara l-avvenimenti, fejn kienu jmorru jiddevertu u jistrie˙u flimkien

Id-dragster rebbie˙

Ming˙ajr flus la tg˙annaq u lanqas tbus G˙alkemm il-˙ila tas-sewwieq u l-g˙aqda tat-tim hija mportanti g˙all-kisba tas-suççess, il-flus g˙al dan lisport huma daqstant importanti. Matthew j©ib eΩempju bis-semifinali fl-Ingilterra, meta d- dragster tag˙hom kiser rekord tal-kampjonat b’5.29 sekonda. Dakinhar, meta d-dragster wasal fit-tarf tat-track, ilmagna splodiet, u kellhom isiru tiswijiet estensivi fiha. Matthew jispjega li kull meta to˙ro© id-dragster tkun qed tissogra li ttajjar eluf ta’ ewros f’˙ames sekondi, litteralment. “Il-magna trid to˙dilha li tista’ minnha, u l-˙sarat huma inevitabbli.” Minbarra l-flus g˙ad-dragster, meta ti©i biex tikkompeti barra, hemm spejjeΩ o˙ra marbuta mal-vja©©i u l-akkomodazzjoni. Dawn ukoll jiswew eluf ta’ ewros. “Konna applikajna g˙all-fondi mal-Kunsill Malti g˙all-Isport, iΩda qatt ma ˙adna xejn”, jg˙id Matthew. Mistoqsi jekk ja˙sibx li se jing˙ataw xi g˙ajnuna filfutur, Matthew jg˙id: “Alla˙ares le. Ming˙ajr g˙ajnuna Ωgur ma nkunux nistg˙u ner©g˙u nikkompetu fil-futur qarib.”

23.09.2012

Sports

BUNDESLIGA

SERIE A

Bayern iΩommu r-rekord ta’ mija fil-mija

Fiorentina sfortunati

Fiorentina tabil˙aqq kienu sfortunati li ma ˙adux ittliet punti minn din il-partita li kellhom g˙and Parma. Wara 20 minuta RONCAGLIA po©©ihom fuq quddiem u sal-mistrie˙ kollox baqa’ hekk. Fis-56 minuta Valdes tilef çans tad-deheb li jikseb iddraw g˙all-Parma meta falla penalty. Il-partita kellha tmiem drammatiku meta fit-88 minuta tkeçça Rosi ta’ Parma u mill-istess azzjoni Fiorentina ing˙ataw penalty. Kienet opportunità tad-deheb g˙al Viola li jissi©illaw ir-reb˙a, izda inkariga ru˙u mill-penalty Jovetic u fallieh ukoll. Hawn deher li l-partita se tispiçça f’reb˙a minima ta’ 1-0 g˙al Fiorentina, imma fl-a˙˙ar minuta Parma ing˙ataw penalty ie˙or u din id-darba VALDES ma falliex u patta xi ftit g˙all-iΩball tieg˙u ta’ qabel. Aktar tard intlag˙bet il-partita Juventus vs Chievo Verona li sa g˙axar minuti mit-tmiem, iç-Champions T a l j a n i k i e nu 2-0 quddiem, b’dop p j e t t a t a ’ Quagliarella.

KLASSIFIKA SERIE A Juventus Napoli Lazio Sampdoria * Inter Milan Fiorentina Roma Catania Torino * Genoa AC Milan Chievo Parma Bologna Atalanta * Cagliari Udinese Palermo Pescara Siena *

L 3 3 3 3 3 3 3 3 3 3 3 3 3 3 3 3 3 3 3 3

R 3 3 3 3 2 2 1 1 1 1 1 1 1 1 1 0 0 0 0 0

D 0 0 0 0 0 0 1 1 1 0 0 0 0 0 1 2 1 1 0 2

T 0 0 0 0 1 1 1 1 1 2 2 2 2 2 1 1 2 2 3 1

F 9 8 7 6 6 5 7 5 3 5 3 3 3 4 2 2 4 1 2 3

"' & & #" &# & " % *

%"5 ,&* &+ (5<#5.%"5 (. 5 <(("$"5<#5 ,.- 5 &"* "5 *!5 " %*<(<$3 *<.&7"-5.% .5<##",-5#,<)5&*.","-."!5+ ,.&"-51&((5 "5," "&0"!5#<, + +.

+ + *

+ + + * +,

+ + * * + ) +* +* + * * + + + -

"*!",5 !< /)"*.-5 ) 35 "5 <((" ."!5 #,<)5 .%"5 </*.-5 ;"+ ,.)"*.5 .5 .%"5 5 !)&*&-., .&0"5 /&(!&*$5 .5.%"5 !!,"--5 "(<1 5#,<)5 <*! 35.<5 ,&! 3 5#,<)5 9 %,-5.< 8 %,- 5 *!5#,<)5 %,-5.<5 %,-5 $ &*-.5 5#""5<#56: 5 "*!",&*$5&-5-/ '" .5.<5 5 &! <*!5<#56 "*!",-5-%</(!5 "5+( "!5&*5.%"5+," !!,"--"!5"*0"(<+"5 *!5!"+<-&."!5&*5.%"5 ++,<+,& ." ."*!",5 <25 .5.%"5 5 !)&*&-., .&<*5 /&(!&*$ 5 .5.%"5 !!,"--5 "(<1 5 35*<5( .",5.% *5 % ( + + $& ! %+ . .5 %,-

+", .&<* (5 ,<$, ))"5 545 <%"-&<*5 <(& 358

8 9

,<'" .5+ ,. 7* * "!5 35.%"5 /,<+" *5 *&<*5 /,<+" *5 < & (5 /*!5 < 7* * &*$5, ." 5 :=5 5 /*!- 5 :=5 .&<* (5 /*!-

(. 5 <(("$"5<#5 ,.- 5 &"* "5 *!5 " %*<(<$3 !)&*&-., .&<*5 /&(!&*$ 5 5 &*5 )+/- 5 <,, !&*<5 &(( 5 <( 5 5 98 5 89 5 55 89 5 9 55 ."*!",- ) -. "!/ ).

K 2 2 1 3 3 3 6 6 2 6 4 5 5 9 2 4 8 7 9 4

P 9 9 9 8 6 6 4 4 3 3 3 3 3 3 2 2 1 1 0 -4

Bayern Munich irre©istraw irraba’ reb˙a konsekuttiva biex Ωammew ir-rekord tag˙hom ta’ mija fil-mija intatt. Huma g˙elbu barra minn darhom lil Schalke 04 li jistg˙u jitqiesu b˙ala avversaji diretti tag˙hom, bl-iskor konvinçenti ta’ 2-0. Wara taqsima ta’ ming˙ajr gowls, il- leaders tal-Bundesliga fet˙u l-iskor wara g˙axar minuti log˙ob fit-tieni taqsima, eΩattament fil-55 minuta minn KROOS. Appena g˙addew tliet minuti, fit-58 minuta huma ssi©illaw irreb˙a b’gowl ta’ MULLER. L-aktar partita li kien fiha gowls mill-˙amsa li ntlag˙bu l-biera˙ kienet dik bejn Hamb urg B oru ssia u Dortmund li spiççat b’reb˙a g˙at-tim li kien qed jilg˙ab f’daru Hamburg bl-iskor ta’ 32. Dawn it-tliet punti kienu lewwel li akkwistaw Hamburg dan l-ista©un, filwaqt li g˙al Borussia din kienet l-ewwel telfa tag˙hom. L-ewwel taqsima g˙alqet fi draw ta’ 1-1. Kien SON li po©©a lillHamburg fil-vanta©© wara biss Ωew© minuti log˙ob biex imbag˙ad fil-˙in miΩjud talewwel taqsima Borussia serr˙u xi ftit mo˙hom meta da˙lu jistrie˙u 1-1 permezz ta’ gowl ta’ PERISIC. Fil-fatt dawn iΩ-Ωew© plejers li t-tnejn skurjaw darbtejn kull wie˙ed, donnhom li bdew jirrispondu lil xulxin g˙ax il-gowls tag˙hom fittieni taqsima waslu minuta bog˙od minn xulxin. SON re©a’ skorja g˙al Hamburg fid-59 minuta, filwaqt li PERISIC irrisponda fis-60 minuta. Madankollu qabel dawn iΩ–Ωew© gowls Hamburg kienu skurjaw darb’o˙ra minn ILICEVIC fil55 minuta, biex b’hekk li skor finali spiçça 3-2 favur Hamburg. B’kuntrast ma’ din il-partita, kienet il-log˙ba ta’ ming˙ajr gowls dik bejn Fort una Dusseldorf u Freiberg. B˙al kwaΩi kull partita fil-futbol li tispiçça bla ma jkun skurjat

tal-inqas gowl, din ©eneralment tirrendi ru˙ha tedjanti b˙alma fil-fatt kienet xi ftit jew wisq din il-partita. Fortuna Dusseldorf Ωgur li ma ˙adux wisq gost b’dan ittelf ta’ punti f’darhom kontra tim li kien g˙adu kiseb punt wie˙ed biss mil-log˙ob ta’ qabel. Mainz kellhom reb˙a tajba f’darhom ta’ 2-0 fuq Augsburg. Ûew© gowls li waslu fl-ewwel taqsima minn IVANSCHITZ wara 10 minuti log˙ob u imbag˙ad SZALAI issi©illa r-reb˙ tat-tliet punti g˙al Mainz fis-26 minuta biex issa telg˙u f’nofs il-klassifika. L-a˙˙ar partita tal-biera˙ bejn Wolfsburg u Greuther Furth spiççat fi draw ta’ 1-1. Anki f’dan il-kaΩ iΩ-Ωew© gowls wkoll waslu fl-ewwel taqsima. Kienu Greuther Furth li marru fuq quddiem fit-28 minuta minn AZEMI. Wolfsburg kellhom jistennew sat-42 minuta biex kisbu ddraw minn OLIC. Fit-tieni taqsima ma kienx hemm aktar gowls. B’din iddraw Furth tbeg˙du xi ftit mill-qieg˙ tal-klassifika blisperanza li jΩommu posthom fl-g˙ola diviΩjoni ÌermaniΩa filwaqt li Wolfsburg qarrbu aktar lejn in-nofs biex dejjem jittamaw g˙al sta©un tajjeb, minkejja l-fatt li probabli li huma kienu diΩappuntati birriΩultat.

KLASSIFIKA BUNDESLIGA L B. Munich 4 Eint. Frankfurt 4 Hannover 96 3 Bor. Dortmund 4 Schalke 4 FC Nurnberg 4 F. Dusseldorf 4 SC Freiburg 4 Wolfsburg 4 B. M’gladbach 3 Mainz 4 Greuther Furth 4 Werder Bremen3 B. Leverkusen 3 Hamburg 4 FC Augsburg 4 Stuttgart 3 Hoffenheim 3

R 4 4 2 2 2 2 1 1 1 1 1 1 1 1 1 0 0 0

D 0 0 1 1 1 1 3 2 2 1 1 1 0 0 0 1 1 0

T 0 0 0 1 1 1 0 1 1 1 2 2 2 2 3 3 2 3

F 14 11 9 8 7 6 2 6 2 4 4 2 5 3 5 1 1 4

K 2 4 4 5 5 5 0 6 5 4 5 6 5 5 8 7 7 11

P 12 12 7 7 7 7 6 5 5 4 4 4 3 3 3 1 1 0

23.09.2012

Sports

KAMPJONAT PREMIER

Southampton jirb˙u l-klaxx tal-qieg˙

L-aktar partita li kien fiha gowls fil-programm li ntlag˙ab il-biera˙ fl-Ingilterra, kienet dik bejn Southampton u Aston Villa mirbu˙a mis-Saints 4-1. Southampton akkwistaw lewwel reb˙a tag˙hom talista©un grazzi g˙al erba’ gowls fit-tieni taqsima. Aston Villa li ilhom ma jirb˙u barra minn darhom minn Jannar marru filvanta©© wara 36 minuta log˙ob minn DARREN BENT. G˙alkemm il-Villa Ωammew dan il-vanta©© sal-bidu tat-tieni taqsima, wara, kollox marilhom il-ba˙ar. Fit-58 minuta RICKIE LAMBERT kiseb iddraw g˙al Southampton biex ˙ames minuti wara NATHANIEL CLYNE po©©a lit-tim fuq quddiem g˙all-ewwel darba filpartita. Fit-72 minuta JASON PUNCHEON g˙amilhom tlieta biex RICKIE LAMBERT skorja t-tieni gowl tieg˙u u r-raba’ ta’ Southampton minn penalty fla˙˙ar minuta. Il-partita l-o˙ra li ntlag˙bet ilbiera˙ u li wkoll kellha differenza ta’ tliet gowls, kienet dik li ntlag˙bet kmieni ji©ifieri bejn Swansea City u Everton

b’dawn tal-a˙˙ar jo˙or©u rebbie˙a 3-0 barra minn darhom. Fil-fatt din it-telfa g˙al Swansea kienet tfisser li tilfu rrekord li kellhom li kienu g˙adhom mhux mg˙eluba f’darhom. Everton fet˙u li skor fil-21 minuta b’gowl dubjuΩ ferm ta’ VICTOR ANICHEBE, dan min˙abba li kien hemm hands çar fl-azzjoni ta’ Fellaini. Sal-mistrie˙ Everton kienu dià rduppjaw b’gowl fit-43 minuta minn KEVIN MIRALLAS. It-tieni taqsima Swansea bdewha ˙aΩin meta fit-58 minuta tkeççilhom Nathan Dyer u biex tkompli ti©ihom ˙aΩina, Rangel tilef çans tad-deheb li jer©a jda˙˙al it-tim fil-log˙ba. Ta’ dan Swansea ˙allsu qares g˙ax minflok skurjaw dabbru gowl ie˙or fit-82 minuta minn MARSUANE FELLAINI. Fl-a˙˙ar ˙ames minuti Chelsea irnexxielhom jiskurjaw biex Ωammew posthom f’ras ilklassifika tal-Premier b’punti massimi. ASHLEY COLE kien l-eroj tal-Blues hekk kif skorja gowl drammatiku fil-85 minuta, biex fl-a˙˙ar tkissret irrezistenza ta’ Stoke City. Id-difensur tan-Nazzjonal

da˙al g˙al flick ta’ Juan Mata biex skorja l-uniku gowl talpartita. Stoke kienu qrib li jo˙olqu sorpriΩa meta ftit qabel tmiem l-ewwel taqsima Jonathan Walters ra d-daqqa ta’ ras tieg˙u ta˙bat mal-mimduda tal-lasta difiΩa minn Cech. Reb˙a tajba g˙amlu Fulham barra minn darhom g˙and Wigan meta reb˙u 2-1. IlKolombjan HUGO RODALLEGA skorja kontra l-ekstim tieg˙u biex g˙in lil Fulham jie˙du reb˙a mist˙oqqa. Huwa skorja bir-ras fit-32 minuta l-ewwel gowl tieg˙u mal-klabb minn Londra meta rçieva pass ming˙and il-plejer l-ie˙or ©did fit-tim Dimitar Berbatov. DAMIEN DUFF g˙amilhom tnejn fit-68 minuta biex fl-a˙˙ar minuta AROUNA KONE skorja gowl ta’ konsolazzjoni g˙al Wigan. Draw ta’ 1-1 bejn West Ham United u Sunderland. IlHammers kellhom partita li fiha kienu kontinwament bezg˙ana li jitilfu. Dan g˙ax Sunderland marru fil-vanta©© wara biss 10 minuta log˙ob minn STEVE FLETCHER u

Ωammew il-vanta©© sal-a˙˙ar. Kien biss fid-90 minuta li KEVIN NOLAN kiseb il-gowl tad-draw g˙al West Ham. ROMELU LUKAKU kompla jikkonferma l-bidu eççellenti li kellhom s’issa West Brom dan l-ista©un, bil-gowl tar-reb˙a

tieg˙u fil-71 minuta kontra Reading. Lukaku kien qed jag˙mel id-debutt s˙ih tieg˙u. Huwa rçieva pass ming˙and Shane Long u g˙eleb lillgowler ta’ Reading, Alex McCarthy minn 18-il-metru bog˙od.

RIÛULTATI

KLASSIFIKA PREMIERSHIP

Chelsea Swansea C South’pton West Brom West Ham Wigan

v Stoke v Everton v Aston Villa v Reading v Sunderland v Fulham

1-0 0-3 4-1 1-0 1-1 1-2

FIXTURES ILLUM Liverpool Newcastle Man C Tottenham

v Man Utd vNorwich v Arsenal v QPR

14.30 16.00 17.00 17.00

Chelsea Everton WBA Fulham Manchester United Arsenal Manchester City West Ham United Swansea City Tottenham Hotspur Newcastle United Sunderland Stoke City Aston Villa Wigan Athletic Norwich City Southampton Liverpool QPR Reading

FORMULA 1

McLaren fuq quddiem f’Singapore Lewis Hamilton ta’ McLaren reba˙ il-pole fil-GP ta’ Singapore biex illum jibda l-ewwel hu. L-IngliΩ kien kwaΩi nofs sekonda qabel l-eqreb avversarju - is-sewwieq talWilliams Pastor Maldonado li jibda ˙dej˙ fl-ewwel filliera. Sebatian Vettel tar-Red Bull spiçça t-tielet quddiem is-sewwieq l-ie˙or tal-McLaren, Jenson Button u Fernando Alonso tal-Ferrari. Forza Indja ˙adu s-sitt post permezz ta’ Paul di Resta, quddiem Mark Webber is-sewwieq l-ie˙or tar-Red Bull. Kimi Raikkonen tal-Lotus, li jinsab fit-tielet post tal-klassifika ©enerali spiçça fil-11-il post. Il-FinlandiΩ tal-Lotus, Romain Grosjean spiçça t-tmienja filwaqt li d-disa’ u l-g˙axra rispettivament spiççaw Michael Schumacher tal-Mercedes u Nico Rosberg. Dwar il-pole ta’ Hamilton wie˙ed jista’ jg˙id li dan kien wie˙ed sensazzjonali g˙al mod kif kisbu. L-ewwelnett dan il-pole kien it-tielet wie˙ed fl-a˙˙ar erba’ tlielaq. Huwa kiseb l-a˙jar ˙in tieg˙u ta’ minuta 46.362 sekondi fl-ewwel dawra tal-a˙˙ar provi u ˙add mir-rivali tieg˙u ma rnexxielhom jersqu biss qrib il-˙in tieg˙u fl-a˙˙ar dawriet tag˙hom. Hamilton kien 0.442 sekondi aktar veloçi minn Maldonado u 0.577 sekondi a˙jar minn Button, li matul tmiem il-©img˙a ma setax ila˙˙aq mal-pass ta’ sie˙bu. Il-wirja ta’ Vettel kienet sorpriΩa - il-ÌermaniΩ kien pari ma’ Hamilton tul tmiem il-©img˙a kollu imma imbag˙ad kien ferm inqas veloçi fl-a˙˙ar parti tal-provi milli kien qabel.

L 5 5 5 5 4 4 4 5 5 4 4 4 5 5 5 4 5 4 4 4

R 4 3 3 3 3 2 2 2 2 1 1 0 0 1 1 0 1 0 0 0

D 1 1 1 0 0 2 2 2 1 2 2 4 4 1 1 3 0 2 2 1

T 0 1 1 2 1 0 0 1 2 1 1 0 1 3 3 1 4 2 2 3

F 9 9 7 12 10 8 9 5 10 6 5 4 4 5 5 2 9 3 2 4

K 2 5 4 7 5 1 6 4 7 5 6 4 5 9 10 7 15 8 9 9

DG 7 4 3 5 5 7 3 1 3 1 -1 0 -1 -4 -5 -5 -6 -5 -7 -5

P 13 10 10 9 9 8 8 8 7 5 5 4 4 4 4 3 3 2 2 1

23.09.2012

Sports

FUTBOL LOKALI: FLORIANA VS RABAT AJAX

Ritratti: FABIO PACE

LogÓba deÇiÛa f’Minuta fit-tieni taqsiMa

Partita li l-ewwel taqsima tag˙ha kienet wa˙da deludenti bi ftit li xejn azzjonijiet denji ta’ nota. Taqsima li wie˙ed kien jistenna aktar minnha b’mod speçjali minn na˙a tal-Floriana. Dawn kellhom lil Wasiu u Verma mill-aktar perikoluΩi, kif ukoll lid-difensur çentrali Brown jiddomina fid-difiΩa. Min-na˙a ta’ Rabat, huma kellhom lill-gowler Azzopardi attent, filwaqt li Backhaus u Caruana t˙abtu ferm f’nofs il-grawnd Fit-tieni taqsima l-log˙ob kien ferm a˙jar u Floriana g˙amlu dak li ma g˙amlux fl-ewwel taqsima. IΩΩew© sostituzzjonijiet tattiçi tag˙hom Ωiedu fl-attakki u skurjaw tliet darbiet. Nistg˙u ng˙idu li d-d˙ul ta’ Pisani u Darmanin filbidla tattika li g˙amel il-kowç FurjaniΩ li g˙al din ilpartita kien Alan Lewer, tefg˙u lit-tim aktar fuq lattakk. Fil-fatt f’din it-taqsima Floriana ddominaw u ˙adu reb˙a mist˙oqqa. Il-partita bdiet b’attakk Rabti wara Ωew© minuti. Ballun kklerjat qasir mid-difiΩa FurjaniΩa, li ©ie g˙and D Azzopardi li xxuttja g˙oli. Fl-10 minuta, ˙ar©a tal-gowler Azzopardi f’saqajn Wasiu biex imblokka u bieg˙ed il-periklu. Óames minuti wara, fil-15-il minuta attakk ie˙or FurjaniΩ simili, bl-istess gowler jo˙ro© fuq l-istess plejer u jimblokka g˙al darb’o˙ra. Bejn dan il-˙in u tmiem it-taqsima ma kien hemm ebda azzjoni o˙ra denja ta’ nota ˙lief fit-42 minuta meta g˙al darb’o˙ra rrepetiet ru˙u azzjoni b˙al dik ta’ qabel, fejn il-gowler Azzopardi re©a’ ˙tie©lu jo˙ro© fuq Wasiu biex jevita l-periklu. Fit-tieni taqsima l-affarijiet inbidlu. Fil-51 minuta, xutt ta’ Cilia g˙al Floriana g˙adda ftit g˙oli u dan donnu li kien xi sinjal g˙al Floriana biex jissieltu aktar. Fit-58 minuta Floriana jift˙u li skor. Freekick ta’

Verma, daqqa ta’ ras ta’ AARON BROWN li xellef ilballun g˙al ©ewwa bir-ras g˙al 1-0. Fis-60 minuta, Moral Fitstel tar-Rabat seraq ballun fid-difiΩa FurjaniΩa, kien pront qassam fil-baxx lejn Smeir, li minn qag˙da tajba ma laqatx il-ballun. Fis-67 minuta, Borg ta’ Floriana qassam tajjeb lejn Darmanin li da˙al fil-kaxxa u minn qag˙da tajba tefa’ ftit barra. Fil-71 minuta, Pisani qassam lejn TREVOR CILIA li kien pront fajjar xutt fil-baxx li bi˙ g˙eleb lillAzzopardi fil-lasta tal-Ajax. Minuta wara, fit-72 minuta, pass perfett ta’ Cilia lejn RYAN DARMANIN, li ©era, ˙a l-ballun u b’xutt filbaxx g˙amel l-iskor finali 3-0 Din çertament kienet minuta tajba g˙al Floriana fejn g˙alqu l-partita b’Ωew© gowls wara xulxin. Fit-82 minuta, xutt ta’ Brown ta’ Floriana jsalva lgowler Rabti Azzopardi u minuta wara Brown intwera l-karta l-˙amra flimkien ma’ Borg tar-Rabat wara da˙la fuq xulxin. Fid-90 minuta, ˙arba ta’ Smeir g˙ar-Rabat li xxuttja iΩda l-gowler FurjaniΩ Debono salva tajjeb. FLORIANA: Debono, T Farrugia (Pisani 46), Brown, Bugeja, K Farrugia, Verma, Paris (Darmanin 68), Borg, Tremarto, Cilia, Wasiu (Alhino 75). A/KOWÇ: Alan Lewer. RABAT A: J Azzopardi, Karapic, Caruana (G Gauci 74), Backhaus (Schembri 62), Felice, Smier, Moral Futstel, Falzon, Borg, Brincat, D Azzopardi. KOWÇ: Silvio Vella. SKURJAW: Aaron Brown (F) 58 min, Trevor Cilia (F) 71 min, Ryan Darmanin (F) 72 min. PLEJER TAL-LOGÓBA: Trevor Cilia Floriana REFEREE: Kevin Azzopardi.

4HG QLSSMDQDZ LO ÎLGPD WDJÎQD JÎDW WOLHW VQLQ OL HMMLQ X QL[WLHTX QLVLPJÎXN

Konsultazzjoni Pubblika dwar il-Pjan ta’ Azzjoni 2013-2015 ,EJÎDWLOQD V VX HULPHQWL IXT ZZZ HFRJR]R FRP MHZ PLQQ )DFHERRN

23.09.2012

Sports

FUTBOL LOKALI SLIEMA VS B’KARA

Sliema 2-0 minn fuq wara 13-il minuta Sliema Wanderers ˙ar©u veloçi u perikoluΩi meta wara biss 13-il minuta log˙ob kienu di©à Ωew© gowls minn fuq. Huma skurjaw ©miel ta’ gowls minn Woods u ie˙or minn Muchiardi, biex imbag˙ad g˙alaq kollox Muscat bit-tielet gowl, immedjatament wara l-mistrie˙. Il-Wanderers ma tawx spazju lill-attakkanti perikoluΩi ta’ B’Kara Conceicao u Shodiya u b’hekk ©abu lill-attakk KarkariΩ ftit li xejn perikoluΩ. Mal-˙in B’kara ˙adu xi ftit ilpussess, iΩda Sliema bdew isibu aktar spazju bil-kontrattakk. Fit-tieni taqsima Sliema komplew sa˙˙ew il-qag˙da tag˙hom b’gowl kmieni li imliehom bil-kura©©. Il-kowç Taljan tag˙hom Alfonso Greco g˙amel bidla tattika fejn qala’ l-attakkant Ciantar u minfloku da˙˙al difensur J Mifsud biex B’Kara ftit li xejn bdew isibu spazju. Il-KarkariΩi komplew jippruvaw u kellhom diversi azzjonijiet, iΩda ftit li xejn kienu perikoluΩi. G˙as-Sliema kellu wirja tajba Gatt Baldacchino fid-difiΩa mentri l-attakkant KarkariΩ Conceicao kien f’burdata negattiva, bog˙od ˙afna mis-solita log˙ba tieg˙u u min˙abba f’hekk lattakk ta’ B’Kara bata ˙afna. IddifiΩa KarkariΩa lanqas ma kienet fl-aqwa tag˙ha. Kienet eb˙a misthoqqa g˙asSliema wara d-diΩappunt li kellhom kontra Qormi fl-a˙˙ar ˙ar©a. Min-na˙a l-o˙ra kienet daqqa ta’ ˙arta g˙al B’kara li kienu qed jittamaw g˙al tliet punti minn din il-partita, kontra tim li dan l-a˙˙ar ma kienux qed juru xi log˙ob tajjeb. Madankollu Sliema kienu a˙jar f’din il-partita u l-a˙jar tim reba˙. Sliema bdew b’sa˙˙ithom. Wara seba’ minuti log˙ob, kross mil-lemin ta’ Martinelli lejn IVAN

WOODS li dar ma’ difensur u spara fis-saqaf taxxibka biex ta vanta©© lil Wanderers. Fit-13-il minuta l-iskor isir 2-0. Pa ss ta’ Laudisi lejn MATTIAS MUSCHARDI, li fajjar xutt angolat li g˙eleb g˙at-tieni darba lil Gauci fil-lasta KarkariΩa. Fit-22 minuta, xutt minn barra l-kaxxa ta’ Mendoza salvat malart mil-gowler SlimiΩ Bonello. Fid-29 minuta, xutt ta’ Ciantar tas-Sliema salvat mill-gowler Gauci. Fil-45 minuta, xutt ta’ Fenech g˙al B’Kara g˙adda ftit

g˙oli. Appena bdiet it-tieni taqsima, Sliema g˙amluhom tlieta. Korner ta’ Barbetti fit-48 minuta, ballun fil-kaxxa, fejn kien hemm ALEX MUSCAT, li kompla g˙al ©ewwa bis-sieq minkejja t-tentattiv ta’ Vukanac biex jikklerja. Fis-56 minuta, B’kara jiskurjaw. Pa ss lejn HARUNA SHOLA SHODIYA fuq il-lemin u milqrib naqqas id-distakk g˙al B’Kara. Fl-74 minuta, azzjoni personali ta’ B Muscat meta da˙al qrib u

b’xutt çentrali ttestja lil gowler Gauci. Fit-78 minuta, azzjoni veloçi ta’ B’kara fejn ˙arba ta’ Herrera spiççat b’xutt b’sa˙˙tu li Bonello fil-lasta SlimiΩa salva f’korner. Fit-80 minuta, korner ta’ Camenzuli g˙al B’kara u d-daqqa ta’ ras ta’ Vukanac ta˙bat mal-wieqfa bil-gowler Bonello ja˙taf ilballun. B’KARA: Gauci, Z Muscat (Camenzuli 5 5 ), Men doz a -Coru j o, Vu ka n a c, Zerafa, Sciberras, R Muscat, Fenech,

Conceicao, Shodiya Haruna, Herrera. KOWÇ: Paul Zammit. SLIEMA W: Bonello, A Musca t, Ga tt Balda cchino, Bia nciardi, Martinelli, B Musca t, Mu scha r di , Ba r betti , Ci a nta r (Musca t 6 7), La u disi (El Gha outi 77), Woods (Mintoff 89). KOWÇ: Alfonso Greco. SKURJAW: Iva n Woods (S) 7 min, Mattia s Muschardi (S) 1 3 min, Alex Musca t (S) 48 min, Haruna Shoda Shodiya (B) 56 min. PLEJER TAL-LOGÓBA: Ariel La udisi Sliema Wanderers. REFEREE: Laurent Kopriwa

Black Sash g˙al Teodora Aleksic fil-Mon Lung Kung Fu KLASSIFIKA PREMIERSHIP Valletta Birkirkara Hibernians Floriana Sliema W. Mosta Qormi Tarxien R Hamrun S Rabat A Melita Balzan Y.

L 4 5 4 5 5 4 4 4 4 5 4 4

R 4 4 4 2 2 2 2 1 0 0 0 0

D 0 0 0 2 1 0 0 1 3 1 1 1

T 0 1 0 1 2 2 2 2 1 4 3 3

F K 12 2 12 4 13 5 8 6 8 8 9 7 5 8 5 6 5 8 3 12 5 15 5 9

+/- Pti 10 12 8 12 8 12 2 8 0 7 2 6 -3 6 -1 4 -3 3 -9 1 -10 1 -4 1

L-AQWA SKORERS 1. Jhonnattann Conceicao 2. Jackson Lima Siqueira 3. Michael Mifsud 4 .Marcelo Dias 5. Danail Mitev 6. Obinna Obiefiule 7. Ryan Darmanin 8. Haruna Shola Shodiya

B’Kara Hibs Valletta Hibs Mosta Mosta Floriana B’kara

4 4 3 3 3 3 3 3

LOGÓOB GÓAL-LUM u GÓADA GRAWND NAZZJONALI ILLUM 17.00 BALZAN YOUTHS vs HIBERNIANS 19.00 MOSTA vs QORMI GRAWND NAZZJONALI GÓADA 18.00 TARXIEN RAINBOWS vs MELITA 20.00 ÓAMRUN SPARTANS vs VALLETTA

Studenti li b˙alissa qeg˙din jit˙arr©u fl-arti tradizzjonali tal-Mon Lung Kung Fu dan l-a˙˙ar ©ew ippreΩentati b’çertifikati u çinturini wara li g˙addew minn eΩami li sarilhom fl-iskola tal-Kung Fu, li tinsab f’166, Triq Manwel Dimech, Sliema. Dawn l-istudenti ta’ kategoriji diversi ©ew eΩaminati fit-teorija u l-prattika f’dan l-istil tradizzjonali tal-Kung Fu mill kap g˙alliem l-espert sifu Charles Gaffiero, ilpersuna li introduça l-Kung Fu f’Malta fl’1968. Fost dawk li qag˙du g˙al dan l-eΩami, Teodora Aleksic tfajla mis-Serbia li issa qieg˙da tg˙ix f’Malta, li bdiet it-ta˙ri© fil-Kung Fu fl-età ta’ ˙ames snin, setg˙et toqg˙od g˙al dan l-eΩami wara li lestiet it-ta˙ri© kollu u la˙qet il-livell g˙oli kif mistenni sabiex jista’ jinkiseb dan iç-çertifikat tal-a˙˙ar. Xiehda u osservaturi g˙al dan l-eΩami li jie˙u xejn anqas minn sieg˙a u kwart ta’ attività intensiva kemm fiΩika kif ukoll mentali, kienu sifu Noel Gatt, filpreΩenza tal-studenti li jattendu g˙al dan it-ta˙ri© fl-arti marzjali. Fost ˙iliet o˙ra, Teodora kellha tesebixxi tmien forms, studju fuq il-partijiet vitali tal-©isem uman, kif tag˙ti l-ewwel g˙ajnuna f’kaΩi ta’ korrimenti u kif g˙andha tiddefendi ru˙ha minn aggressuri armati. Ta’ min wie˙ed isemmi li Teodora li issa g˙alqet erbatax-il sena hija l-ewwel mill-istudenti nisa li kompliet it-ta˙ri© kollu, g˙alkemm qabilha kien hemm o˙rajn jipprattikaw bis-serjeta bl-intenzjoni li jiksbu dan il-grad ferm presti©©juΩ. L-istudenti li g˙addew mill- eΩamijiet kienu; Yellow Sash: Keelan Azzopardi Blue Sash: Luka Djoric Purple sash: Melusine Quercia Black Sash: Teodora Aleksic

L-iskola tal-Mon Lung Kung Fu tixtieq tavΩa li l-kors li imiss fis-Self Defence, ser jibda fl-ewwel Sibt ta’ Ottubru. Dawk interessati huma mitluba içemplu fuq wie˙ed minn dawn in-numri tat-telefons 99491241, 79061120 g˙al aktar tag˙rif. Wie˙ed g˙andu jinkiteb kmieni kemm jista’ jkun min˙abba postijiet limitati. Fl-iskola jing˙ata ta˙ri© regolari fil-Mon Lung Kung Fu kif ukoll lezzjonijiet fix-Shaolin Kung Fu minn g˙alliema ikkwalifikati.

– Jo seph Muscat

5 SNIN TA’ ÇERTEZZA, TRANKWILLITÀ U STABBILTÀ

BIL-PL FIL-GVERN:

40 23.09.2012

A˙barijiet