KullHadd - 2 ta' Dicembru, 2012 by Kullħadd Editor

www.kullhadd.com

analiÛi BaÌit rigressiv u surreali Il-Óadd 2 ta’ Diçembru, 2012 Óar©a Nru 1,012

Ara pa©ni 4 u 5

Prezz ›0.80

il-fall out Mill-elezzjoni gÓall-viÇi kap tal-pn

tliet kWarti tal-kaBinett sfiduÇjat Mill-kunsillieri tal-pn

Fil-ferneΩija li qieg˙da ta˙kem f’Tal-Pietà, quddiem sitwazzjoni ta’ tnaqqis sostanzjali fl-appo©© popolari, tkaxkiriet fl-elezzjonijiet Ewropej u f’dawk lokali, sonda©©i tal-opinjoni pubblika mill-aktar ˙Ωiena, mijiet ta’ eksvotanti Nazzjonalisti li apertament qalbu mal-PL, quddiem emora©ija potenzjali ta’ vot, il-ma©©oranza kbira tal-kunsillieri Nazzjonalisti, nhar il-Ìimg˙a ddeçidew li jisfiduçjaw lill-Kabinett tal-Ministri qabel ma’ dan ikun sfiduçjat mill-poplu fl-elezzjoni ©enerali li ©ejja. Dan huwa l-messa©© ewlieni li jo˙ro© mill-votazzjoni ta’ nhar il-Ìimg˙a fejn mhux inqas minn tmien membri tal-Kabinett ta’ Lawrence Gonzi ©ew sfiduçjati mill-kunsillieri Nazzjonalista, li konxji mill-fatt li

dan huwa Kabinett skreditat, li ˙a Ωieda ta’ €500€ 600 fil-©img˙a minn wara dahar il-poplu, li g˙amel g˙aΩliet fundamentalment Ωbaljati b˙allpower station tal-BWSC ta’ Delimara, it-t˙arbit fissistema tat-trasport pubbliku bil-mi©ja tal-Arriva eçç., eçç., dan il-Kabinett mhux ta’ min wie˙ed jafdah aktar, u spiçça sfiduçjat mill-kunsillieri tal-PN stess qabel ma jkun sfiduçjat mill-poplu. Tant qeg˙din jarawha kwaΩi telfa çerta jekk lelezzjoni ©enerali li ©ejja tkun missielta bl- old guard , çjoè il-Ministri tal-Kabinett irrappreΩentati mill-Ministru Tonio Fenech, li l-kunsillieri tal-PN ma qag˙dux jag˙tu wisq kas tal-implikazzjonijiet u lisfumaturi li kellu j©ib il-vot tag˙hom meta taw tkaxkira kbira lil Tonio Fenech li tilef l-elezzjoni

Mappa uffiÇjali li tqajjeM Óafna Mistoqsijiet

Malta qed tirrikonoxxi l-pretensjonijiet tal-gvern ta’ gaddafi? Tunisia

Dan l-a˙˙ar qamet il-kwistjoni Sicily dwar il-blata kontinentali Maltija, u kif il-mappa li l-Awtorità Maltija tarRiΩorsi (l-MRA) qieg˙da tuΩa filMalta konçessjonijiet g˙at-t˙affir taΩ-Ωejt ma tirriflettix il-fruntieri marittimi ta’ D Malta fil-Lvant. Dan qieg˙ed iwasA sal biex pajjiΩna jitlef eluf ta’ kiloB metri kwadri f’territorju. C Is-skiet dwar il-metodi li l-MRA qed tuΩa biex tistabbilixxi dawn ilL i b y a Libya fruntieri marittimi j˙alli lok g˙al A: Oil concession boundary of MRA spekulazzjoni u, min˙abba dan, Gulf of Sirte B: boundary extrapolated on ICJ Libya/Malta esperti fil-qasam qed jassumu li l- C. equidistant boundary D. ICJ boundary Malta/Libya MRA ddeterminat il-fruntiera filLvant ta’ Malta b’mod ekwidistanti minn mal-fruntiera tal-Libja li tibda mil-‘linja tal-mewt’ li kienet ©iet determinata millGvern ta’ Gaddafi, liema fruntiera qatt ma ©iet rikonoxxuta mill-ebda pajjiΩ ie˙or fiddinja, li kienet tqis il-Golf ta’ Sirte b˙ala ba˙ar intern tal-Libja. Il-©eologu Dr Peter Gatt tkellem b’mod esklussiv ma’ din il-gazzetta dwar x’tista’ tfisser din il-mappa u l-konsegwenzi g˙al pajjiΩna. Ara pa©na 3

tal-Ìimg˙a b’mar©ni daqshekk kbar. Fil-ferneΩija li qabdithom il-kunsillieri Nazzjonalisti, g˙ax huwa possibbli jekk mhux ukoll probabbli li tista’ tintilef l-elezzjoni li jmiss, ma tawx wisq kas li bit-tkaxkira li taw lil Tonio Fenech kienu effettivament qeg˙din jisfiduçjaw tliet kwarti talKabinett Nazzjonalista. Kif jixhdu r-ritratti li qeg˙din nippubblikaw me˙udin fl-a˙˙ar attività li saret fil-kampanja g˙allkariga ta’ Viçi Kap, il-Ministri Mario Demarco, Jason Azzopardi, Chris Said, Dolores Cristina, u lAssistent Parlamentari Beppe Fenech Adami, mhux biss innominaw formalment lil Tonio Fenech g˙allkariga ta’ Viçi Kap, imma ˙adu sehem ukoll attiv u apertament fil-kampanja tieg˙u.

editorjal

BaÌit tost u arroganti Lil hinn miç-çifri, kalkoli u retorika li kien fih id-diskors tal-Ba©it, iΩ-Ωew© testijiet li jfalli minnhom fil-wisa’ l˙ames ba©it ta’ Tonio Fenech huma ttest tal-kredibbiltà u t-test tal-kredenzjali demokratiçi ta’ dan il-Gvern. Nist˙ajjel li se jkun hawn min jistaqsi: x’g˙andhom x’jaqsmu l-kredenzjali demokratiçi tal-Gvern u d-diskors tal-Ba©it? G˙andhom x’jaqsmu u kif! Il- g˙aliex qeg˙din nitkellmu fuq gvern li fl-a˙˙ar elezzjoni ©enerali ma rnexxilux i©ib il-50% tal-voti. Gvern li tilef anki l-ma©©oranza tad-deputati fil-Parlament. Tant m’g˙andux sens ta’ rispett lejn id-demokrazija parlamentari, li flok ma g˙amel dak li tiddetta r-ra©uni fis-sitwazzjoni prekarja li ilu jinsab fiha ’l fuq minn sena: li jsejja˙ elezzjoni biex jo˙ro© mill-kriΩi li jinsab fiha GonziPN u anki l-pajjiΩ kollu kemm hu jkun jista’ jg˙addi g˙an-normalità, g˙aΩel minflok li jkompli jkaxkar saqajh u jtawwal l-agunija, u jda˙˙al lillpajjiΩ f’˙afna anzjetà bla bΩonn. Il-˙ames ba©it ta’ Tonio Fenech huwa wie˙ed antidemokratiku u mill©did qieg˙ed jixhed it-tendenzi totalitarji ta’ dan il-Gvern. GonziPN mhux biss ressaq ba©it flok sejja˙ elezzjoni, imma ressaq ba©it g˙as-sena finanzjarja li jmiss li, g˙al tliet kwarti minnha jew aktar, jista’ ma jkunx hu li jkun qieg˙ed jiggverna l-pajjiΩ u jimplimenta l-Ba©it. Il-prerogattiva ta’ min iressaq il-ba©it g˙as-sena d-die˙la kellha tit˙alla f’idejn min se jmexxi l-pajjiΩ fil-˙ames snin u mhux fil-˙ames ©img˙at li ©ejjin. Ikompli f’pa©na 13

02.12.2012

A˙barijiet

HeMM futur gÓal-logÓob tan-nar f’pajjiÛna? Dan l-a˙˙ar, wara tra©edja o˙ra li tinvolvi kamra tan-nar, kien hemm min staqsa jekk illog˙ob tan-nar g˙adx baqa’ postu f’pajjiΩna. It-twe©iba li ˙ar©et minn seminar nazzjonali dwar il-piroteknika li sar ilbiera˙ kienet çara. Il-log˙ob tan-nar huwa tradizzjoni Maltija u parti integrali millkultura tag˙na, g˙alhekk din kien hemm bΩonn li tibqa’ tit˙addem, iΩda b’mod iktar sigur. Il-Fondazzjoni Gal Xlokk ilbiera˙ organizzat l-ewwel seminar dwar il-futur talPiroteknika f’Malta. Jindirizzaw dan is-seminar kien hemm numru ta’ esperti, kif ukoll rappreΩentanti taΩ-Ωew© partiti ewlenin. Id-deputat Michael Falzon, li kien qed jirrappreΩenta l-Partit Laburista, insista li kien hemm bΩonn li jinstab bilanç bejn il-pajjiΩ li jΩomm dak li hu tradizzjonali, ma jwe©g˙ax lil terzi, u dak li jtejjeb li di©à jeΩisti. “Ma naqbilx li ma jin˙ar©ux permessi ta’ kmamar tan-nar f’G˙awdex u Kemmuna, l-istess kif g˙andha ti©i ndirizzata l-poΩizzjoni li qieg˙da tie˙u lMEPA. Ma rridx li nispiççaw importaturi ta’ log˙ob tan-nar miç-Çina,” sostna Dr Falzon. Id-deputat Laburista sa˙aq g˙al aktar minn darba li l-ebda

inçident m’hu ©ustifikat u g˙alhekk hemm bΩonn li lkmamar tan-nar ikunu ta’ standard g˙oli u li jkollna qafas legali li jirregolarizza l-kimika li tintuΩa. Silvio Schembri, Manager talFondazzjoni Gal Xlokk, qal li s-soluzzjoni biex insa˙˙u din it-tradizzjoni teΩisti fil-˙tie©a li tittie˙ed azzjoni wa˙da id f’id bejn l-awtoritajiet, l-esperti li jifhmu f’dan il-qasam u d-dilettanti tal-piroteknika biex ng˙ollu l-livell u l-kwalità filmanifattura tax-xog˙ol pirotek-niku. Il-Professur Alfred J. Vella, chairman tal-kummissjoni ta’ nkjesta fuq l-inçidenti fil-kmamar tan-nar, spjega li f’pajjiΩna g˙andna ammont inaççettabli ta’ fatalitajiet ikkawΩati minn kmamar tan-nar u sostna li qed jiΩdiedu. Huwa qal li qed jin˙araq ammont esa©erat ta’ nar fi Ωmien qasir f’pajjiΩ taççokon tag˙na. Il-Prof. Vella qal li minn studju li sar, jirriΩulta li l-perklorat fl-arja jista’ jkun il-kawΩa ta’ çertu mard serju, u g˙alhekk ippropona li jkun hemm kwota fuq l-uΩu talperklorat. Il-Professur Victor Axiak qal li filwaqt li ˙add ma jrid li jinqata’ n-nar minn pajjiΩna, wasal iΩ-Ωmien li nibdew

Mix-xellug g˙al-lemin: Il-Profs Victor Axiak, il-Profs Alfred Vella, Silvio Schembri, Godfrey Farrugia, Josef Camilleri u Michael Falzon na˙sbu dwar il-possibbilità li jkun hemm kwota ta’ kemm log˙ob tan-nar jista’ jin˙araq bl-iskop li tkun im˙arsa ssa˙˙a pubblika. Axiak sostna li l-Kummissjoni Interdjoçesana Ambjent talKnisja lesta tikkontribwixxi g˙al Çentru t’Appo©© u Esperimentazzjoni fil-qasam tal-Piroteknika. Dr Godfrey Farrugia, Segretarju tal-G˙aqda Piroteknika Maltija, sa˙aq fuq l-importanza tal-edukazzjoni, u stqarr li lkmamar tan-nar f’pajjiΩna qeg˙din jonqsu, bil-MEPA iΩΩomm lura milli to˙ro© per-

Xbieki tal-insib ma˙ruqa Xhieda jsostnu li kienu pulizija tal-ale

It-Tlieta filg˙odu persuni li kienu qeg˙din f’partijiet rurali tal-Imta˙leb, raw b’g˙ajnejhom xbieki tal-insib jing˙ataw in-nar minn xi persuni. Ix-xhieda qed jallegaw li dawn il-persuni kienu pulizija tal-ALE, li xog˙olhom huwa li jag˙mlu rondi biex jaqbdu fil-fatt insib jew kaçça illegali. Xhieda li assistew g˙all-˙ruq tax-xbieki, qalu li dawn in©abru minn Ωew© postijiet, biex imbag˙ad total ta’ tliet ixbieki ©ew imkissra u ng˙ataw in-nar f’post wie˙ed. Dan in-nar tqabbad fi proprjetà privata, ji©ifieri mhux biss dawn il-persuni da˙lu fuq art privata, iΩda sa˙ansitra g˙amlu ˙sara estensiva u rreparabbli fuq ˙wejje© personali. Persuni li tkellmu ma’ din il-gazzetta qalu li ma saritx differenza bejn ix-xbieki tat-toqba Ωg˙ira u xbieki bit-toqba wiesg˙a. Minkejja li x-xbieki tal-ewwel huma illegali, ix-xbieki tat-toqba wiesg˙a huma permessi g˙aliex jintuΩaw g˙all-insib tal-imlievez u tal-pluvieri. Dawn il-persuni sostnew ukoll li fl-istess Ωona kien hemm persuna o˙ra li kellha l-istess tip ta’ xbieki, iΩda dawn ma ntmessux. Dawn il-persuni qed jistaqsu g˙alfejn intuΩaw metodi li jidhru medjevali, fejn minflok ma xxbieki ©ew sekwestrati u s-sid ©ie mg˙arraf, dawn ing˙ataw in-nar u ma t˙alliet l-ebda nota jew irçevuta. L-istess persuni qalulna li kien hemm drabi fejn il-pulizija tal-ALE issekwestrat cassettes li jintuΩaw g˙all-insib ming˙ajr ma tat irçevuta. Din il-gazzetta staqsiet lill-Pulizija x’inhi l-prattika tal-ALE meta tiltaqa’ ma’ nsib illegali, xi jsir mill-g˙odda tal-insib u jekk ting˙atax irçevuta. Madankollu sakemm morna g˙all-istampa ilPulizija kienet g˙adha ma we©bitx.

messi g˙al kmamar tan-nar ©odda. “Dan qed iwassal g˙al pressjoni Ωejda fuq il-kmamar tan-nar eΩistenti li qeg˙din ikollhom ja˙Ωnu u ja˙dmu aktar xog˙ol f’post wie˙ed.” Farrugia qal li din hija wahda mir-ra©unijiet li qed tikkontribwixxi g˙all-inçidenti fil-kmamar tan-nar. Josef Camilleri, President talG˙aqda Piroteknika Maltija qabel mal-verΩjoni ta’ Dr Farrugia. Huwa sostna li mhux vera li jeΩisti periklu fittrasportazzjoni tal-log˙ob tannar, u semma s-sitwazzjoni f’G˙awdex fejn hemm 140

persuna liçenzjata ming˙ajr m’g˙andhom kumplessi tannar fejn ja˙dmu. Nicholas Spiteri, espert fl-elettronika tan-nar, g˙amel preΩentazzjoni dwar l-electronic igniters. Spiteri spjega li dawn joffru l-façilità li jin˙arqu murtali b’mod preçiΩ minn post aktar remot, u sostna li dan iΩid element ta’ sigurtà f’din it-tradizzjoni. Is-seminar kien indirizzat ukoll mis-Sindku taΩ-Ûejtun Joe Attard, Chairman tal-Gal Xlokk, u minn Justin Schembri student tal-arkitettura u lin©inerija çivili.

“Ma nistg˙ux ma nift˙ux widnejna wkoll g˙al dak li qed tg˙id id-dinja” L-Isqfijiet Cremona u Grech L-Isqfijiet Pawlu Cremona u Mario Grech fl-ittra pastorali tag˙hom g˙all-bidu tal-Avvent, qalu li, filwaqt li huwa kruçjali li l-Insara jibqg˙u jxandru t-tag˙lim tal-Knisja, fl-istess waqt dawn riedu wkoll jisimg˙u dak li qed tg˙id is-soçjetà. L-Isqfijiet qalu li l-Knisja kienet “ittarrxet”, u g˙alhekk kienet qed issib diffikultà biex “titkellem sewwa” fuq su©©etti importanti b˙alma huma Alla nnifsu, il-˙ajja umana, il-familja, id-dinja taxxog˙ol, l-ekonomija u x-xjenza. “G˙andna bΩonn niksbu l-˙ila li biha nikkomunikaw ma’ xulxin biex inkunu tassew familja wa˙da, fejn hemm interess ©enwin fil©id komuni. G˙andna bΩonn insibu dak il-kliem li, g˙ax jolqot fil-la˙am il-˙aj, jibni lill-persuna. Ne˙tie©u kelma li ççarrat ilmaskra tal-ipokresija, biex nibnu relazzjonijiet aktar ©enwini u ©usti.” Minbarra l-evan©elizzazzjoni, li skont l-Isqfijiet g˙andha tikkonsisti prinçipalment fit-twassil ta’ Kristu lin-nies, l-Insara g˙andhom ukoll jift˙u widnejhom g˙al dak li qieg˙da tg˙id il-dinja. “Id-djalogu mas-soçjetà huwa qlig˙ u mhux telf”. Id-djalogu bejn il-fidi u l-kultura ©ie deskritt b˙ala parti mportanti minn dan l-eΩerçizzju. L-Isqfijiet Cremona u Grech Ωiedu jg˙idu li qabel kollox l-Insara g˙andhom jisimg˙u l-Kelma ta’ Alla huma qabel ma jevan©elizzaw. “Knisja spiritwalment g˙ajjiena ma tistax tippretendi li tkun ta’ stimolu spiritwali g˙as-soçjetà! Ikun hemm evan©elizzazzjoni ©dida jekk il-Knisja ti©©edded minn ©ewwa, fil-membri u fl-istrutturi tag˙ha”, temmu l-Isqfijiet.

02.12.2012

A˙barijiet

IL-MAPPA TAL-MRA DWAR IL-FRUNTIERI MARITTIMI TQAJJEM ÓAFNA MISTOQSIJIET

Il-Gvern Malti qed jirrikonoxxi ‘l-linja tal-mewt’ stabbilita mill-Gvern ta’ Gaddafi? Fl-a˙˙ar ©img˙at fl-istampa re©g˙et qamet il-kwistjoni tal-blata kontinentali li tinsab ta˙t il-ba˙ar fin-na˙a tal-Lvant tal-gΩira, hekk kif sar mag˙ruf li lAwtorità Maltija g˙ar-RiΩorsi (MRA), permezz tal-mappa tag˙ha, ma kinitx qieg˙da tiddikjara x’inhuma l-prestensjonijiet eΩatti tag˙ha fuq dak li huwa territorju Malti, u dan askapitu ta’ pajjiΩna. Dwar din l-allegazzjoni l-Gvern baqa’ ma we©ibx. RITIANNE AGIUS tkellmet mal-©eologu DR PETER GATT, fejn dan ©ie mistoqsi dwar id-diversi aspetti tal-mappa tal-MRA u b’liema mod din mhux qed tirrispetta d-drittijiet territorjali ta’ Malta fil-Lvant tal-gΩira. Dr Gatt jispekula dwar il-baΩi li l-MRA tista’ tkun qieg˙da tuΩa biex tiddetermina din il-fruntiera, filwaqt li jitlob l-awtoritajiet kompetenti biex iwie©bu fuq din ilkwistjoni serja.

L-MRA siekta dwar il-prinçipji li bihom qed tiddetermina t-territorju Malti IΩda dawn il-koordinati kif iridu ji©u determinati? Dr Gatt jispjega li jistg˙u jintuΩaw prattikament Ωew© prinçipji. L-

ewwel prinçipju huwa bbaΩat fuq li©i Maltija tal-1966. Din tg˙id li fejn m’hemm l-ebda ftehim ma’ pajjiΩ ie˙or fuq il-fruntiera, allura lIstat irid juΩa l-prinçipju tal-ekwidistanza. Dan ifisser li l-fruntiera titpo©©a f’nofs id-distanza bejn pajjiΩ u ie˙or. Din hija l-linja ‘Ç’ fil-mappa. Prinçipju ie˙or li wie˙ed jista’ juΩa huwa dak ibbaΩat fuq sentenza tal-1985 li ng˙atat mill-Qorti Internazz-jonali g˙all-Ìustizzja (l-ICJ). Sfortunatament din is-sentenza kienet inqatg˙et kontra Malta g˙aliex il-Qorti ma rrikonoxxietx il-prinçipju talekwidistanza, u minflok Malta ˙adet biss terz tad-distanza. Il-fruntiera skont id-deçiΩjoni tal-Qorti Internazzjonali hija rrappreΩentata filmappa bil-linja ‘D’. AbbaΩi dan ilprinçipju, il-fruntiera marittma fil-Lvant ta’ Malta g˙andha tkun bejn wie˙ed u ie˙or il-linja ‘B’. IΩda skont il-mappa ppubblikata millMRA ftit tas-snin ilu, jirriΩulta li l-fruntiera ta’ Malta qieg˙da tintwera ˙afna iktar ’il bog˙od mill-fruntieri stabbiliti minn dawn iΩ-Ωew© prinçipji. Il-fruntiera tal-MRA, irrappreΩentata billinja ‘A’ fuq il-mappa, qieg˙da tirriΩulta f’telf ta’ eluf ta’ kilometri kwadri ta’ territorju Malti, f’Ωona li hija potenzjalment minjiera ta’ riΩorsi. Bejn wie˙ed u ie˙or dan it-territorju mitluf jiΩboq id-daqs talgΩira ta’ Sqallija. Allura wa˙edha tqum il-mistoqsija dwar il-prinçipju li fuqu l-MRA qieg˙da tikkalkula l-fruntiera ta’ Malta kif irrappreΩentata fil-mappa tag˙ha. Meta mistoqsi dwar dan il-fenomenu, Dr Gatt jistqarr li l-prinçipju li qieg˙ed jintuΩa mill-MRA jista’ jispjegah biss il-Gvern, li

Sicily Tunisia

Dr Peter Gatt jispjega li l-blata kontinentali nistg˙u n˙arsu lejha minn Ωew© aspetti: l-aspett ©eolo©iku u l-aspett ©eopolitiku. L-ispjegazzjoni ©eolo©ika tal-blata kontinentali hija dik tal-parti talkontinent mg˙arrqa ta˙t il-ba˙ar f’fond ta’ inqas minn 200 metru. L-ispjegazzjoni ©eopolitika, imbag˙ad, hija bbaΩata fuq id-drittijiet u l-obbligi li l-Istat g˙andu b’rabta mal-ba˙ar ta’ madwaru. Il-blata kontinentali tista’ tkun Ωona kbira ˙afna li jkun fiha riΩorsi naturali, iΩda fejn tinqata’ l-linja tal-blata kontinentali huwa importanti li l-fruntieri marittimi ji©u determinati kif suppost. G˙alkemm normalment fil-Medi-terran jintuΩaw aspetti ©eografiçi biex ji©u stabbiliti l-fruntieri, kien hemm kaΩi-jiet fejn intuΩaw aspetti ©eolo©içi, b˙alma ©ara, pereΩempju, bejn it-TuneΩija u lLibja. Dr Gatt jg˙id li l-Gvern huwa flobbligu li jasserixxi ru˙u fuq il-blata kontinentali, u dan fl-interess tal-pajjiΩ. Il-Gvern huwa fl-obbligu wkoll li jippubblika l-koordinati tal-fruntiera marittima b˙alma jag˙mlu pajjiΩi o˙ra. IΩda sal-lum il-Gvern Malti g˙adu qieg˙ed jabdika mir-responsabbiltà tieg˙u li jag˙mel dan. Fil-fatt meta lwhip Laburista Joe Mizzi talab lillMinistru George Pullicino biex jag˙ti dawn il-koordinati, il-Ministru rrifjuta bliskuΩa li g˙adhom g˙addejjin in-negozjati.

Malta

D A B C

L i b y a Libya A: Oil concession boundary of MRA B: boundary extrapolated on ICJ Libya/Malta C. equidistant boundary D. ICJ boundary Malta/Libya s’issa g˙adu qed iΩomm din l-informazzjoni mistura. Madankollu, Dr Gatt jissokkta jg˙id li quddiem dan is-skiet assolut, l-unika spjegazzjoni li jista’ jasal g˙aliha hija dik li l-MRA qed tikkalkula l-fruntiera Maltija b’ekwidistanza mal-fruntiera li kien stabilixxa Gaddafi u li ma ©iet rikonoxxuta mill-ebda pajjiΩ. Din il-fruntiera, mag˙rufa b˙ala ‘l-linja tal-mewt’, kienet sa˙ansitra wasslet g˙al manuvri navali min-na˙a tal-Amerika filkonfront tal-Libja. FiΩ-Ωmien li kien qed ji©ri dan kollu,

Gvern Laburista wkoll kien ipprotesta b’mod formali dwar din il-pretensjoni ta’ Gaddafi. IΩda llum, snin twal wara, ilGvern Malti jidher li qieg˙ed jirrikonoxxi din il-linja billi jistabbilixxi lfruntiera ta’ Malta b’mod ekwidistanti mil-linja tal-mewt fil-Golf ta’ Sirte, li kienet tqis il-Golf ta’ Sirte b˙ala ba˙ar intern tal-Libja, b’detriment kbir g˙at-territorju Malti. Jekk dan mhuwiex il-kaΩ, allura çertament li huwa l-obbligu tal-Gvern li jispjega eΩattament fuq liema baΩi qed jistabilixxi din il-fruntiera marittima ta’ Malta.

THE DOLOMITES SKIING IN FOLGARIA /

SKIING TIME

FROM

Gulf of Sirte

€599

29 HOTELS AVAILABLE IN FOLGARIA

THE RO CS TR TRA AVEL PACKAGES P PA ACKAGES IN CLUDE: ROCS TRAVEL INCLUDE: R eturn flights on Airmalta, 7 nights’ ac commodation Return accommodation Board hence on Half Boar d Basis henc e Daily Breakfast, Breakf eakfas ast, Daily Dinner, Dinner, Ski Ski Pas P ass as s + all tax es and char ges Pass taxes charges w ww.rocsholidays.com tel: tel: 20 15 1515, email: tr avel@rocsgrp.com www.rocsholidays.com 2015 travel@rocsgrp.com Ra tes ar e per person. F or t erms and c onditions please visit w ww.rocsgrp.com/travel/terms-and-conditions/ Rates are For terms conditions www.rocsgrp.com/travel/terms-and-conditions/

02.12.2012

Il-Ba©it

BAÌIT SURREALI Nhar l-Erbg˙a ng˙ataw l-ewwel reazzjonijiet g˙ad-diskors tal-Ba©it. Naturalment id-diskors tal-Ba©it u d-dokumenti li tqassmu mieg˙u, l-Economic Survey u l-Estimi Ìenerali tal-Gvern, huma voluminuΩi u jridu l-˙in biex ji©u analizzati sew. Issa li g˙addew ftit ©ranet minn fuq id-diskors tal-Ba©it, kien hemm iç-çans biex issir analiΩi aktar profonda u dettaljata. Dwar il-Ba©it 2013, ˙adna l-kummenti ta’ Ωew© ekonomisti li g˙amlu l-analiΩi tag˙hom: ALFRED MIFSUD u l-Professur EDWARD SCICLUNA.

“Il-Ba©it ta’ qabel l-elezzjoni dejjem trid tie˙du b’doΩa ta’ kawtela aktar mis-soltu” Alfred Mifsud “L-a˙˙ar Ba©it ta’ qabel l-elezzjoni dejjem trid tie˙du b’doΩa ta’ kawtela aktar mis-soltu g˙ax il-Gvern ikun qed juΩa l-ba©it b˙ala g˙odda ta’ politika parti©©jana aktar milli b˙ala g˙odda biex ikompli jissoda lekonomija. Jekk taqra d-diskors tal-Ba©it ta’ qabel l-elezzjoni tas-sena 2008, issib kollox ikkulurit u jfu˙ u kien jippro©etta defiçit ta’ €68 miljuni. Meta wara l-elezzjoni ©bidna bilanç u tressaq il-Ba©it tas-sena 2009, il-kuluri sparixxew u d-defiçit tela’ g˙al €200 miljun. Na˙seb li l-istess esperjenza ser ner©g˙u ng˙addu minnha din id-darba. Filwaqt li sa Settembru 2012 il-finanzi tal-Gvern g˙all-ewwel disa’ xhur tas-sena kienu €93 miljun ag˙ar mill-istess perijodu tas-sena 2011, f’tebqa t’g˙ajn u bla spjegazzjoni ta’ xejn, ilMinistru bassar li sal-a˙˙ar tas-sena d-defiçit ser ikun €39 miljun a˙jar minn tas-sena l-o˙ra. Ji©ifieri li fl-a˙˙ar kwart tas-sena li qed ng˙ixu b˙alissa l-Gvern ser jirkupra bilanç poΩittiv ta’ €132 miljun aktar mill-a˙˙ar kwart tas-sena l-o˙ra. Mirakli ji©ru, iΩda dejjem qabel l-elezzjoni Jekk t˙ares lejn iç-çifri pro©ettati g˙as-sena 2013, xi ˙add irid jispjega bis-serjetà kif id-d˙ul mit-taxxa tal-

“

Dan hu Ba©it rigressiv, kontra l-Ba©its tal-passat fejn meta twessg˙u l-faxex tat-taxxa, dawn kienu ta’ vanta©© g˙al kull min jaqla’ ftit aktar mill-paga minima ’l fuq u mhux biss g˙al min jaqla’ minn €19,500 sa €60,000

income hu kkalkulat li jiΩdied b’10% meta l-ekonomija hija pro©ettata li tikber biss b’1.6% f’termini reali u b’4% f’termini nominali. Dan minkejja li l-Gvern naqqas bi 3% t-taxxa fuq il-qlig˙ ta’ min jaqla’ minn €19,500 sa €60,000. Is-serjetà titlob li flok il-Ministru jiddedika ˙afna diskors fuq affarijiet Ωg˙ar ta’ relevanza minima fiddiskors twil tal-Ba©it, kien xieraq u me˙tieg li lMinsitru jispjega misteri b˙al dawn. Donnok tissuspetta li l-Ministru jaf li mhux se jkun hu inkarigat wara l-elezzjoni, u g˙amel ba©it ta’ d˙ul xejn realistiku, biex imbag˙ad ikollu x’jikkritika lil ta’ warajh meta dawn il-miri jirriΩultaw foloz jew ottimisti ΩΩejjed. IΩda l-aktar li jolqtok fil-Ba©it hija l-orjentazzjoni rigressiva tieg˙u. Kull meta fil-Ba©its tal-passat twessg˙u l-faxex tat-taxxa, dawn kienu ta’ vanta©© g˙al kull min jaqla’ ftit aktar mill-paga minima ’l fuq. Kul˙add kien igawdi g˙ax meta l-borma terfag˙ha ’l fuq, mill-qieg˙ jog˙la kollox ’il fuq, anke l-g˙atu. IΩda meta b˙alma sar f’dan il-Ba©it tg˙olli biss lg˙atu billi ta©evola bit-tnaqqis mit-taxxi lil min jaqla’ minn €19,500 sa €60,000 bla ma tg˙olli l-faxex ta’ min jaqla’ anqas, tkun qieg˙ed tg˙olli biss l-g˙atu u t˙alli l-borma fejn kienet. Anzi ag˙ar, g˙ax iΩ-Ωidiet talg˙oli tal-˙ajja jibdew ji©u ntaxxati, meta dawn huma intiΩi biss biex f’termini reali jpattu g˙all-inflazzjoni u suppost i˙alluk fejn kont. Dan il-Ba©it g˙alhekk mhux biss huwa rigressiv, iΩda mbag˙ad imur fl-estrem l-ie˙or u jkompli jkattar il-kultura tad-dipendenza ta’ min jista’ ja˙dem, iΩda ma jaqbillux g˙ax inkella jitlef il-benefiççji soçjali. Kull meta nda˙˙lu miΩuri soçjali g˙al min jaqla’

anqas mill-paga minima, inkunu qeg˙din nag˙mluha aktar diffiçli biex il-persuna konçernata tg˙in ru˙ha u b’mod gradwali tibda tfendi g˙al rasha u tikkontribwixxi u mhux terda’ minn fuq is-soçjetà. Hemm kaΩijiet fejn stat ta’ dipendenza permanenti huwa inevitabbli min˙abba l-mard u çirkostanzi speçjali. IΩda hemm ˙afna kaΩijiet li qeg˙din jiΩdiedu fejn dan mhuwiex inevitabbli u hemm bΩonn li kull kaΩ ji©i studjat fuq baΩi individwali biex iç-çittadini li jistg˙u ja˙dmu ma jibqg˙ux f’sitwazzjoni li ma jaqblilhomx ja˙dmu g˙ax ida˙˙lu iΩjed mill-benefiççji soçjali milli mix-xog˙ol.”

“

02.12.2012

Il-Ba©it

U RIGRESSIV “Óafna mit-tbatija li j˙ossu l-familji ©ejja min-nuqqas ta’ g˙aqal fit-tmexxija” Prof. Edward Scicluna Ba©it mhux normali – hemm min jg˙idlu surreali – bilfors iqajjem mistoqsijiet ©odda li normalment ma jitqajmux f’ba©its tas-soltu b˙al dawk li Malta rat f’dawn l-a˙˙ar g˙exieren ta’ snin. L-ewwel mistoqsija hi g˙aliex Kap talOppozizzjoni li qed jitlob il-fiduçja talpoplu biex ibiddel id-direzzjoni permezz ta’ gvern ©did kellu jiggarantixxi ba©it ta’ ˙addie˙or, meta jidher li g˙andu l-fakultà li jibdlu meta jkun filgvern. Hemm tliet ra©unijiet g˙ala sar dan. Lewwel nett biex il-pajjiΩ ma jibqax imdendel f’anzjetà dwar x’ser ji©ri g˙al ˙afna xhur o˙ra. Il-pajjiΩ ilu mill-inqas sena f’dan l-istat infeliçi kkawΩat minn problemi li ©abet mag˙ha t-tmexxija xejn g˙aqlija ta’ gvern li sejja˙ lilu nnifsu GonziPN. Dr Muscat ˙are© g˙onqu min-na˙a talOppoΩizzjoni biex din l-instabbiltà jnaqqasha. It-tieni ra©uni hi li l-Ba©it, b˙al kull munita, g˙andu Ωew© na˙at. Na˙a wa˙da g˙andek it-taxxi u n-na˙a l-o˙ra g˙andhek in-nefqa. Is-sens komun jg˙idlek li billi t-taxxi da˙lu fis-se˙˙ dakinhar li t˙abbar ilBa©it billi Ωdiedu l-prezzijiet fuq is-sisa tas-sigaretti, siment, petrol u diΩil, ma tistax twarrab il-miΩuri li t˙abbru fl-istess waqt u li jaffettwaw faxex tas-soçjetà Maltija, inkluΩi l-pensjonanti. In-nofs negattiv tal-pakkett da˙al fisse˙˙ minnufih. G˙aliex in-nofs poΩittiv g˙andu jibqa’ mdendel? Il-familji milquta ©ew mog˙tija s-ser˙an il-mo˙˙ dwar dan.

It-tielet ra©uni hi li kontra dak li ja˙sbu xi w˙ud, ba©it tista’ ddawru mill-lum g˙al g˙ada, b˙alma n˙obbu ng˙idu bil-Malti: iddur fuq sikspenz. G˙all-kuntrarju, ba©it iktar qisu tanker taΩ-Ωejt milli karozza Ωg˙ira. Irid jie˙u tul ta’ Ωmien sew biex iddawru. Il-qafas tal-ba©it ikun miftiehem malKummisjoni Ewropea u m˙abbar lillorganizzazzjonijiet internazzjonali b˙alma huma l-Fond Monetarju Internazzjonali (IMF) u t-tliet Rating Agencies: Standard & Poors, Fitch u Moodys, bi kwaΩi sena bil-quddiem. Ji©ifieri gvern ©did li jitla’, fl-ewwel tliet xhur tas-sena d-die˙la, irid ixammar biex jibni l-qafas g˙as-sena ta’ wara, ji©ifieri ghall-2014, u mhux jintilef iraqqa’ u jbiddel dak li kien t˙abbar qabel. It-tieni mistoqsija valida hi din: allura biex il-pajjiΩ jibda jgawdi mill-bidla fiddirezzjoni tal-gvern irid jistenna sena o˙ra? Ma kinux biΩΩejjed dawn il-25 sena ta’ tmexxija b’politika li rriΩultat b’piΩijiet kbar permezz tad-dejn? Huwa minnu li bidla vera fid-direzzjoni tissarraf primarjament permezz talba©it. Imma veru wkoll li l-miΩuri m˙abbra fil-ba©it f’dawn l-a˙˙ar snin mhumiex kollox. Il-familji Maltin kollha jg˙idulek li lba©it ftit kienu g˙adhom jag˙tu kasu g˙aliex ˙afna mill-g˙oli tal-prezzijiet li jxejnu l-ftit miΩuri poΩittivi tal-ba©it kienu ji©u bejn ba©it u ie˙or. IΩ-Ωieda fil-˙lasijiet g˙as-servizzi ta’ a©enziji governattivi, inkluΩ il-MEPA, lMFSA, il-Qrati, u l-˙afna multi esa©erati

dejjem t˙abbru bejn ba©it u ie˙or. Wie˙ed irid jifhem li ˙afna mit-tbatija li j˙ossu l-familji ©ejja minn nuqqas ta’ g˙aqal fit-tmexxija u deçiΩjonijiet ˙Ωiena. Li l-Kabinett jag˙ti lilu nnifsu kumpens bil-mo˙bi ta’ 500 ewro fil©img˙a ma kinitx imniΩΩla fl-ebda ba©it. Li l-Prim Ministru jiddeçiedi li jag˙ti rigal lilu innifsu – il-binja ta’ parlament ©did u li ser titfa’ piΩ finanzjarju fuq ilpajjiΩ, ma kienet fl-ebda ba©it. Tiftakar li n˙olqot Special Purpose Vehicle apposta biex ma jkollhiex bΩonn tidher fil-ba©it. Li tmur g˙ad-deçiΩjoni ˙aΩina li topera impjant tal-ener©ija biΩ-Ωejt imsejja˙ heavy fuel u li jni©©eΩ l-arja u jmarrad ˙afna nies, ma kienet imniΩΩla fl-ebda ba©it. Li tibni sptar li sewa miljuni kbar biex wara ssib li nieqes minn numru ta’ sodod, kienet riΩultat minn nuqqas ta’ ppjanar g˙aqli u mhux minn xi ba©it partikolari. Nista’ nibqa’ sejjer hekk bil-lista twila ta’ deçiΩjonijiet ˙ziena, ta’ prijoritajiet ˙Ωiena u frott ta’ direzzjoni ˙azina, li ma stennietx l-ebda ba©it biex titwettaq. G˙alhekk Partit Laburista fil-gvern jista’ jbiddel id-direzzjoni tal-pajjiΩ, jimxi fuq prijoritajiet li jkunu mmirati lejn il-familja u mhux lejn xi klikka ming˙ajr ma jistenna ba©it ie˙or. L-a˙˙ar mistoqsija hi jekk il-miΩuri mwieg˙da f’dan il-Ba©it hux ser i˙allu flus biΩΩejjed biex tinΩamm il-weg˙da li nnaqqsu l-kontijiet tad-dawl. Din il-mistoqsija aktar ©ejja minn min irid jo˙loq

konfuΩjoni fl-im˙u˙ milli min ©enwinament irid ikun jaf. Fil-kaΩ tal-ener©ija, il-problema mhix b˙al xi miΩura li kellna fil-Ba©it li biex taqta’ r-rata ta’ taxxa ta’ xi kategorija partikolari, titfa’ l-piΩ tag˙ha fuq ilpoplu kollu billi tg˙ollilu l-prezz talpetrol u d-diΩil u taxxi o˙ra. Il-prezz g˙oli li qeg˙din in˙allsu hu frott ta’ nuqqas ta’ ppjanar u deçiΩjonijiet ˙Ωiena tal-passat kif ukoll me˙uda f’dawn l-a˙˙ar xhur. Biex tikkore©ihom b’mod sostenibbli jrid ikollok pjan tal-produzzjoni u distribuzzjoni tal-ener©ija, sew konvenzjonali u dik alternattiva. B’hekk biss issolvi l-problema. Fil-frattemp wie˙ed irid isolvi l-problema finanzjarja serja li hemm flEnemalta li dan il-Gvern ser i˙alli b˙ala parti mit-testment mimli djun lill-familji Maltin u G˙awdxin.

X’jIÌRI jEkk mA jGÓAddIX IL-BAÌIT? Óafna qeg˙din jistaqsu x’ji©ri eΩattament jekk il-Ba©it ma ji©ix approvat. Jaqa’ l-Gvern? Tissejja˙ minnufih elezzjoni ©enerali? Ming˙ajr ba©it, il-Gvern se jkollu minn fejn i˙allas il-pagi, il-benefiççji soçjali u l-pensjonijiet? Il-Ba©it minnu nnifsu huwa vot ta’ fiduçja, imma li jista’ jg˙addi wkoll bil-casting vote tal-Ispeaker. Jekk ma jg˙addix il-Ba©it, il-Gvern ji©i sfiduçjat u jaqa’. Il-Prim Ministru Gonzi di©à ddikjara li jekk ma jg˙addix il-Ba©it, ji©i xolt il-Parlament u tisejja˙ l-elezzjoni minnufih. Il-Prim Ministru Gonzi fil-fatt ma jkollu ebda g˙aΩla f’sitwazzjoni b˙al din ˙lief li jirrakkomanda x-xoljiment tal-Parlament. Il-Prim Ministru m’g˙andux g˙aΩla u qieg˙ed jiddikjara l-ovvju meta jg˙id li jekk ma jg˙addix il-Ba©it ikollu jsejja˙ l-elezzjoni, imma qieg˙ed jag˙mel dan biex jitfa’ aktar pressjoni fuq Franco Debono, illi jekk jivvota fuq ilBa©it, il-vot tieg˙u awtomatikament iwassal g˙allwaqg˙a tal-Gvern. Xi rwol g˙andu l-President tar-Repubblika f’sitwazzjoni b˙al din? Id-deçiΩjoni dwar ix-xoljiment tal-Parlament qabel iΩΩmien teknikament je˙odha l-President tar-Repubblika fuq parir tal-Prim Ministru. Il-President f’Malta jimxi tista’ tg˙id dejjem fuq il-parir ta’ min ikun Prim Ministru. Imma din hija wa˙da mill-ftit sitwazzjonijiet fejn il-President jista’ ja©ixxi minn jeddu u b’mod differenti mill-parir talPrim Ministru. F’sitwazzjoni fejn jista’ jkollok il-Gvern u l-Prim Ministru attwali li ©ie sfiduçjat mill-Parlament fil-vot dwar il-Ba©it, il-President jista’ jesplora jekk huwiex il-kaΩ jekk fil-

Parlament jeΩistix xi deputat ie˙or li jgawdi l-appo©© talma©©oranza tad-deputati parlamentari. Imma peress li fi kwalunkwe kaΩ din il-le©iΩlatura waslet fit-tmiem tag˙ha, huwa improbabbli ferm li l-President jag˙ti l-inkarigu lil xi deputat ie˙or biex jifforma gvern. Meta jiskadu eΩattament il-˙ames snin ta’ din il-le©iΩlatura? Il-Parlament ji©i fit-tmiem naturali tieg˙u mal-g˙eluq tal˙ames snin mill-ftu˙, l-ewwel seduta tal-le©iΩlatura. La˙˙ar elezzjoni ©enerali saret fit-8 ta’ Marzu 2008. IlParlament jitlaqqa’ g˙all-ewwel seduta tieg˙u mhux aktar tard minn xahrejn mill-pubblikazzjoni tar-riΩultat uffiçjali tal-elezzjoni ©enerali. L-ewwel seduta tal-Parlament f’din il-le©iΩlatura saret fl10 ta’ Mejju 2008. Ji©ifieri l-aktar li jista’ jtawwal dan ilParlament huwa sad-9 ta’ Mejju li ©ej. L-elezzjoni ©enerali mbag˙ad trid issir mhux aktar tard minn tliet xhur mix-xoljiment tal-Parlament. Dan ifisser li l-Gvern, g˙assa˙˙a tal-argument, jista’ jwassal sal-ewwel ©img˙a ta’ Awwissu tal-2013. Meta ji©i xolt il-Parlament, irid jg˙addi terminu mi-nimu ta’ 33 ©urnata sa massimu ta’ tliet xhur biex issir l-elezzjoni ©enerali. X’ji©ri jekk ma jg˙addix il-Ba©it mill-miΩuri m˙abbra filBa©it? Il-miΩuri fiskali, Ωieda fit-taxxi, sisa, eçç., jiskattaw b’effett immedjat, mill-g˙ada tal-Ba©it. Imma l-benefiççji m˙abbra fil-Ba©it, jekk il-Ba©it ma jkunx approvat millParlament, irid ikun il-Gvern elett fl-elezzjoni ©enerali li

jmiss li jimplimenta dawn il-miΩuri billi jipp-reΩenta lBa©it tieg˙u u jikseb l-approvazzjoni tal-Ba©it millParlament il-©did. Il-Mexxej Laburista Joseph Muscat huwa impenjat li lbenefiççji m˙abbra fl-a˙˙ar diskors tal-Ba©it ta’ GonziPN jimplimentahom Gvern Laburista ©did. G˙alhekk il-Partit Laburista qieg˙ed isostni li GonziPN iwieg˙ed, u Gvern Laburista ©did iwettaq. Jekk ma ji©ix approvat il-Ba©it, minn fejn se jit˙allsu ssalarji tal-impjegati tal-Gvern, il-benefiççji soçjali, il-pensjonijiet, eçç., sakemm ji©i elett parlament ©did u ji©i ffurmat gvern ©did? Kemm il-Kostituzzjoni u anki u l-Li©i dwar lAmministrazzjoni Finanzjarja u l-Verifika jipprovdu g˙al sitwazzjoni b˙al din. Il-li©i tg˙id li jekk l-Att ta’ Approprjazzjoni (il-Ba©it) ma jkunx ©ie fis-se˙˙ fil-bidu ta’ xi sena finanzjarja, il-Ministru tal-Finanzi jista’ jawtorizza l-˙ru© ta’ flejjes mill-Fond Konsolidat sabiex ti©i milqug˙a dik in-nefqa li jidhirlu me˙tie©a sabiex jitmexxa l-Gvern ta’ Malta. IΩda flejjes hekk awtorizzati biex jin˙ar©u g˙al xi servizz li jrid ikun ta’ xorta rikorrenti, ma g˙andhomx jeççedu parti wa˙da minn tlieta tal-ammont ivvotat g˙al dak is-servizz fil-Li©i ta’ Approprjazzjoni g˙as-sena finanzjarja ta’ qabel. Imma s-setg˙at mog˙tija lill-Ministru b’dan l-artikolu ma jestendux ru˙hom g˙all-perijodu aktar mill-ewwel erba’ xhur ta’ xi sena finanzjarja jew aktar mill-©urnata li fiha lAtt ta’ Approprjazzjoni g˙al dik is-sena jibda jse˙˙, liema jkun l-ewwel.

02.12.2012

Il-Ba©it

IL-BAÌIT 2013

L-AÓÓAR KAPITLU GÓAL GONZIPN L-Erbg˙a, 28 ta’ Novembru, il-Ministru tal-Finanzi Tonio Fenech ippreΩenta l-a˙˙ar ba©it tal-Gvern ta’ GonziPN g˙al din il-le©iΩlatura. Kien ba©it iddominat minn retorika parti©©jana b’tif˙ir kontinwu lejn il-Gvern ta’ GonziPN, xhieda çara li dan ma kien xejn g˙ajr ‘il-ba©it tal-elezzjoni’. KRISTA CARUANA tirrapporta dwar il-punti saljenti tal-Ba©it 2013, ir-reazzjonijiet tal-korpi kostitwiti u r-reazzjoni tal-OppoΩizzjoni Laburista. MIRI MHUX MILÓUQA Fl-isfond ta’ tif˙ir li ma qata’ xejn filkonfront tal-Gvern ta’ GonziPN, ikkuntrastaw bi kbir iç-çifri li ta l-Ministru Tonio Fenech b’rabta mal-miri ekonomiçi u finanzjarji ta’ pajjiΩna. Iççifri li ppreΩenta l-Ministru Fenech ikkonfermaw li l-Gvern ta’ GonziPN mar Ωmerç f’dak li g˙andu x’jaqsam mal-miri finanzjarji li kien bassar huwa stess filBa©it tal-2012. Ûgarra fejn tid˙ol il-mira tad-defiçit li g˙all-2012 kellha tkun ta’ 2.3% iΩda li la˙qet it-2.7%. L-istess ©ara fil-kaΩ taddejn nazzjonali li minkejja li l-Gvern issena li g˙addiet kien bassar li dan g˙andu jla˙˙aq it-68.9% tal-Prodott Domestiku Gross, din iç-çifra nqabΩet u la˙qet il-71.55%, çifra li teskludi d-djun li g˙andhom korporazzjonijiet u entitajiet pubbliçi b˙all-Enemalta. G˙as-sena d-die˙la, GonziPN qieg˙ed ibassar li d-dejn pubbliku se jla˙˙aq is70.43% tal-Prodott Domestiku Gross, blimg˙ax fuqu li mistenni jkun ta’ €762.6 miljun. Tonio Fenech qal li l-Gvern qieg˙ed ibassar li matul l-2013 l-ekonomija ta’ pajjiΩna mistennija tikber b’1.2%. Minkejja dan, wie˙ed irid iΩomm f’mo˙˙u li s-sena li g˙addiet l-istess Tonio Fenech kien bassar li l-ekonomija kellha tikber bi 2.3%, iΩda kibret biss b’1%. GonziPN qieg˙ed ibassar ukoll li matul l-2013 se jkun qieg˙ed ida˙˙al €200 miljun aktar permezz tat-taxxi diretti, filwaqt li l-ispiΩa kapitali se titnaqqas b’€441 miljun. Dan juri li matul l-2013 GonziPN se jkun nefaq €100 miljun aktar milli se jkun da˙˙al.

€4 ÛIEDA GÓALL-GÓOLI TAL-ÓAJJA

JOGÓLA L-PREZZ TAL-GASS

F’dan il-ba©it, il-Gvern ˙abbar li se jkun qed jag˙ti Ωieda t’€4.08 fil-©img˙a b˙ala kumpens g˙all-g˙oli tal-˙ajja. Dan ilkumpens g˙andu jag˙mel tajjeb g˙allinflazzjoni li se tla˙˙aq it-2.3%. Dan ifisser li l-inflazzjoni se tkun 0.2% aktar milli kien bassar is-sena l-o˙ra.

Appena beda d-diskors tal-Ba©it, ilkumpannija Liquigas ˙abbret Ωidiet filprezz tal-gass, liema Ωidiet ma kinux imsemmija fid-diskors tal-Ba©it. B’dawn l-a˙˙ar Ωidiet, il-prezz ta’ çilindru ta’ 12-il kilogramma Ωdied b’€1 u tela’ g˙al €20.60. Çilindru ta’ 12-il kilogramma, li huwa l-aktar çilindru li jintuΩa mill-familji Maltin u G˙awdxin, kien di©à g˙ola b’€1 f’Settembru li g˙adda. Intant, il-prezz ta’ çilindru ta’ 15-il kilogramma tela’ b’€1.30 u issa ©ie jiswa €25.80. Liquigas qalet li dawn iΩ-Ωidiet huma dovuti min˙abba Ωieda fil-prezz internazzjonali tal-gass.

ÛIEDA FUQ IS-SIGARETTI, TABAKK, SIMENT U FJUWIL Fost iΩ-Ωidiet li t˙abbru fil-Ba©it 2013 kien hemm iΩ-Ωieda ta’ 6% fl-excise duty fuq is-sigaretti li se twassal biex pakkett sigaretti jog˙la b’30ç, Ωieda ta’ 8% fuq ittabakk, is-siment g˙ola b’€5 fuq kull tunnellata, filwaqt li l-prezz tal-petrol u d-diΩil tela’ b’2ç fuq kull litru. Dawn iΩ-Ωidiet da˙lu fis-se˙˙ b’mod immedjat, g˙all-kuntrarju taΩ-Ωieda talg˙oli tal-˙ajja li mhux mistennija ting˙ata qabel Jannar li ©ej jekk kemmil darba l-ba©it ji©i approvat.

REAZZJONIJIET TAL-KORPI KOSTITWITI Il-Malta Employers Association qalet li filwaqt li dan il-Ba©it kien mimli bi fta˙ir dwar din ille©iΩlatura, kien xott ˙afna f’dik li hija viΩjoni talGvern g˙all-futur. Ûiedet tg˙id li r-riΩultati talmiΩuri m˙abbra nkunu nafuhom biss jekk kemm-il darba l-miΩuri msemmija jitwettqu. Il-GRTU qalet li l-g˙an tal-Ba©it 2013 huwa listabbiltà, filwaqt li fa˙˙ret l-iskemi u l-proposti li t˙abbru b’mod partikolari dawk li huma marbuta mal-intrapriΩi Ωg˙ar u s-self-employed. Il-GWU qalet li tinsab iddiΩappuntata ˙afna li g˙al darb’o˙ra l-proposti tag˙ha ©ew injorati mill-Gvern u qalet li dan ftit li xejn jawgura tajjeb g˙all-˙addiema u l-pensjonanti. Il-UÓM qalet li tinsab kuntenta bil-Ba©it 2013 minkejja li rrimarkat li l-proposta tag˙ha biex ikun hawn façilitajiet g˙all-˙arsien tat-tfal li jkunu bla ˙las ma dda˙˙litx fil-Ba©it. Min-na˙a tag˙ha l-MHRA qalet li ftit li xejn ˙ar©et sodisfatta bil-kontenut tal-Ba©it, fost lo˙rajn min˙abba li l-proposti li g˙amlet dwar irrata ta’ 5% tal-VAT u t-tnaqqis ta’ 4ç fuq kull kilowatt ma ©ewx inkluΩi fil-Ba©it. L-MHRA qalet li tinsab im˙assba dwar is-sitwazzjoni li se jispiççaw fiha l-lukandi u r-ristoranti wara l-2013, filwaqt li appellat lill-Gvern biex ma jo˙dilhomx id-d˙ul kollu li g˙andhom g˙ad-dispoΩizzjoni tag˙hom. L-Assoçjazzjoni Maltija tal-IΩviluppaturi qalet li tinsab kuntenta bl-inçentivi li ˙abbar il-Gvern b’rabta mat-tassazzjoni u l-proprjetà. Il-Kamra tal-Kummerç qalet li dan il-Ba©it sar fl-interess tal-konsolidazzjoni finanzjarja u favur il-˙olqien tal-impjiegi. L-MUMN qalet li filwaqt li tinsab kuntenta b’˙afna aspetti ta’ dan il-Ba©it, ikkritikat iΩ-Ωieda fil-prezz tal-fjuwil.

AÌEVOLAT MIN JAQLA’ L-AKTAR Fil-Ba©it 2013, il-Gvern ˙abbar xi tibdil fit-taxxa tad-d˙ul, minkejja li ma Ωammx kelmtu li jnaqqas ir-rata minn 35% g˙al

25%. It-tibdil jirrigwardja lil min jaqla’ sa €60,000 fis-sena u li r-rata tad-d˙ul tag˙hom, mis-sena d-die˙la se tonqos g˙al 32% minn 35%. Din tkompli tonqos g˙al 29% fl-2014 u 25% matul l2015. B’dan it-tibdil se ji©u a©evolati l-aktar dawk il-familji li d-d˙ul tag˙hom huwa ’l fuq mill-medju, filwaqt li dawk li jaqilg˙u paga minima se jkollhom jibdew i˙allsu l-income tax min˙abba li jaqg˙u fil-faxxa ta’ bejn €8501 u €14,500. Minkejja dan, waqt il-konferenza tala˙barijiet li indirizza wara d-diskors talBa©it, il-Prim Ministru Lawrence Gonzi wera li lanqas biss huwa konxju li l˙addiema single li jaqilg˙u paga minima di©à kienu qeg˙din ji©u ntaxxati. MIÛURI POÛITTIVI Ma setax jonqos li l-ba©it ta’ qabel lelezzjoni jkun jinkludi fih numru ta’ miΩuri poΩittivi. Dawn kienu jinkludu Ωieda ta’ €100 fiç-children’s allowance, allowance ta’ €300 g˙all-anzjani li g˙andhom minn 78 sena ’l fuq, tnaqqis ta’ 30% fit-taxxa tar-re©istrazzjoni fuq vetturi Euro V, it-tne˙˙ija jew it-tnaqqis tat-taxxa fuq il-muturi, tnaqqis fil-prezz tan-noll tal-Gozo Channel g˙al min iqatta’ tal-anqas lejl f’G˙awdex matul ixxitwa, tnaqqis fit-taxxa g˙al min jixtri residenza ordinarja, tne˙˙iet it-taxxa fuq proprjetà li tintiret mill-ulied, ©ie introdott stipendju g˙al min jag˙mel xog˙ol volontarju wara l-edukazzjoni terzjarja, Ωdied l-istipendju g˙all-apprentisti u Ωdiedet in-nefqa fuq l-isports. T˙abbar ukoll li se jinfeta˙ uffiççju talMalta Enterprise f’Misurata fil-Libja.

“GONZIPN JASAL BISS BIEX IWIEGÓED. AÓNA NWETTQU” JOSEPH MUSCAT Wara d-diskors tal-Ba©it, il-Kap tal-OppoΩizzjoni Joseph Muscat ta r-reazzjoni tieg˙u waqt konferenza tal-a˙barijiet. Dr Muscat qal li jekk dan huwa l-a˙jar li GonziPN seta’ jag˙mel, allura mhux ta’ b’xejn li lPL g˙andu biex ikun poΩittiv li gvern ©did, jekk jing˙ata l-fiduçja, se jkun qed iwettaq ferm aktar u ferm a˙jar. Joseph Muscat qal li jekk g˙al GonziPN dan hu l-a˙˙ar kapitlu, g˙al gvern ©did dan se jkun il-punt ta’ tluq li jwassal g˙al tkabbir ekonomiku li jil˙aq lil kul˙add u li j˙alli aktar flus fil-bwiet tannies. Joseph Muscat qal li GonziPN ©ab lilu nnifsu f’poΩizzjoni li ma jistax jag˙ti assigurazzjoni lillfamilji li dak li ©ie mwieg˙ed fil-Ba©it, se jitwettaq. “Dan huwa l-a˙˙ar att ta’ Prim Ministru u Gvern arroganti li g˙al ˙ames snin o˙ra re©a’ ma Ωammx kelmtu u issa jrid li l-familji u negozji jemmnuh li dak li m’g˙amilx s’issa, se jag˙mlu jekk jer©g˙u jivvutawlu,” sa˙aq Joseph Muscat. Qal ukoll li l-familji u n-negozji se ji©©udikaw lillPrim Ministru fuq le©iΩlatura s˙i˙a li matulha ma Ωammx kelmtu ripetutament, u falla l-miri tieg˙u, kemm dawk ekonomiçi kif ukoll dawk soçjali. Sa˙aq li l-familji u n-negozji qeg˙din ibatu g˙ax hemm inqas xog˙ol, naqset il-kwalità tal-pagi, g˙olew il-prezzijiet filwaqt li hu ta lilu nnifsu u lil s˙abu Ωieda ta’ €500 fil-©img˙a. Il-Mexxej Laburista qal li gvern ©did se ja˙dem biex i©ib xog˙ol li jixraqlek biex int tg˙ix a˙jar, u li jwassal g˙al aktar flus f’butek. Ûied jg˙id li l-PL ˙a lpoΩizzjoni responsabbli li ji©ri x’ji©ri minn dan ilBa©it, li ©ie diskuss u maqbul mal-Kummissjoni Ewropea, se jΩomm il-qafas tieg˙u, bil-miΩuri poΩittivi li fih g˙ax l-g˙aqal hekk jitlob u biex jag˙ti sser˙an tal-mo˙˙ lill-investituri. Filwaqt li rrikonoxxa li f’dan il-Ba©it kien hemm numru ta’ miΩuri poΩittivi, qal li l-Gvern ma Ωammx kelmtu dwar it-tnaqqis fl-income tax g˙ax bit-tibdil

im˙abbar, mhux se jgawdi kul˙add bl-istess mod. Kompla jg˙id li GonziPN nesa ˙afna l-middle class, ˙addiema, self-employed, pensjonanti u studenti. Il-Mexxej Laburista qal li l-OppoΩizzjoni se tkun qieg˙da teΩamina l-impatt taΩ-Ωieda tas-sisa fil-fjuwil, fuq il-familji, in-negozji u l-g˙oli tal-˙ajja. Dan flimkien maΩ-Ωieda fil-prezz tal-gass. Joseph Muscat wieg˙ed li gvern ©did se jkun qieg˙ed jag˙ti Ω-Ωidiet fil-pagi, pensjonijiet u benefiççji, minnufih, u b’lura mill-1 ta’ Jannar 2013, f’kaΩ li GonziPN i©ib l-iskuΩi biex ida˙˙al dawn il-benefiççji filwaqt li jda˙˙al l-ispejjeΩ og˙la. “Din hija l-g˙aΩla tal-g˙aqal u tar-responsabbiltà. G˙aΩla bejn Gvern arroganti f’agunija li tkisser, ©ab inçertezza u sar klikka kapaçi biss biex iwieg˙ed, u tim mag˙qud li jwettaq. Tim mag˙qud li di©à qed ja˙dem g˙as-ser˙an tal-mo˙˙ b’çertezza u stabbiltà,” temm jg˙id Joseph Muscat.

02.12.2012

A˙barijiet

€15,000 o˙ra g˙all-produttur ta’ Dear Dom Il-produttur tal-films Pierre Ellul kiseb ‘fama’ kmieni din is-sena wara l-produzzjoni tal-film Dear Dom. Minkejja li Ellul ipproduça diversi films o˙ra fil-passat, Dear Dom kien bla dubju l-iktar wie˙ed li g˙amel ˙oss lokalment. Il-film, li ©ie ma˙dum b˙ala dokumentarju, qajjem kontroversja qawwija hekk kif deher li kien sostanzjalment Ωbilançjat fil-mod li bih ippreΩenta l-politika tal-eks-Prim Ministru Dom Mintoff. Óafna ˙assewhom urtati g˙all-fatt li dan id-dokumentarju parzjali ©ie ffinanzjat minn fondi pubbliçi, bis-somma mog˙tija g˙alih tkun ta’ iktar minn €53,000. Ta’ min wie˙ed isemmi wkoll li wie˙ed mill-persuni intervistati f’Dear Dom li ng˙ata çertu prominenza kien l-eks-Deputat Nazzjonalista Joe Psaila Savona, li huwa qarib ta’ Ellul, preçiΩament missier il-mara tieg˙u. Kien hemm g˙alhekk min staqsa jekk din kinitx biss kumbinazzjoni, jew jekk Ellul kienx tassew qieg˙ed juΩa d-dokumentarju biex jippromovi qarib tieg˙u. Mill-istqarrija ma˙ru©a mill-Malta Film Commission ftit tal-jiem ilu, jirriΩulta li l-kumpannija Falkun Films ta’ Pierre Ellul se tkun qed ter©a’ tibbenefika minn iktar fondi pubbliçi g˙all-produzzjoni ta’ dokumentarju ie˙or bl-isem ta’ The Story of Nine. G˙at-talba ta’ din il-gazzetta dwar l-ammont ta’ fondi li ng˙ata kull film, l-MFC ipprovdiet il-lista s˙i˙a u ppubblikata fuq is-sit tag˙ha. Minn din il-lista jirriΩulta li Ellul se jing˙ata €15,000 g˙all-produzzjoni ta’ The Story of Nine. Dan l-a˙˙ar film ta’ Ellul huwa wie˙ed minn tlettax-il film ie˙or li bbenefikaw mill-Malta Film Fund ta’ din is-sena, u t-tielet wie˙ed li l-iktar irçieva fondi mill-kategorija tieg˙u. B˙alma ©ara f’Dear Dom, f’dan id-dokumentarju Ellul se jkun qed jer©a’ juΩa fost l-o˙rajn l-istorja ta’ xi ˙add qrib tieg˙u, preçiΩament martu. The Story of Nine jittratta dwar l-esperjenzi ta’ disa’ nisa f’disa’ pajjiΩi differenti b’rabta max-xog˙ol u t-tqala. Id-dokumentarju jidher li jrid jo˙ro© id-differenza jew ix-xebh bejn nisa tqal fuq il-post tax-xog˙ol f’diversi pajjiΩi. Meta kien qed jitkellem dwar dan il-

Pierre Ellul flimkien mal-mara tieg˙u Anika film fuq il-mezzi tax-xandir, Ellul semma l-fatt li lmara tieg˙u kienet eΩempju ta’ diskriminazzjoni mannisa tqal minn min i˙addem. Fil-fatt Anika Psaila Savona, il-mara ta’ Ellul, kienet ilha ta˙dem b˙ala Senior Executive mal-lukandi Corinthia g˙al disa’ snin meta tkeççiet ˙abta u sabta fis-sitt xahar tat-tqala tag˙ha. Fuq dan il-kaΩ Savona qed tfittex lill-amministrazzjoni tal-Corinthia bil-Qorti g˙ad-danni. Min-na˙a l-o˙ra, il-lukanda ça˙det li kienet iddiskriminat ma’ Savona abbaΩi tat-tqala tag˙ha, u sostniet li din kienet impjegata b˙ala konsulenta u li l-kuntratt tag˙ha kien sempliçiment intemm u ma ©iex im©edded. Ming˙ajr ma wie˙ed jid˙ol fil-mertu ta’ dan il-kaΩ, wie˙ed ma jistax ma jinnutax il-kumbinazzjonijiet li

permezz tag˙hom qraba ta’ Ellul qed jispiççaw protagonisti fil-films tieg˙u. Filwaqt li b˙ala produttur Ellul huwa intitolat li jag˙Ωel is-su©©ett u l-protagonisti tal-films tieg˙u huwa stess ming˙ajr ma jkollu g˙alfejn iwie©eb lil ˙add, is-sitwazzjoni suppost li tinbidel fil-kaΩ li Ellul ikun qed jibbenefika minn fondi pubbliçi, b˙alma fil-fatt qed jag˙mel. Filwaqt li l-iskop tad-dokumentarju jidher li huwa wie˙ed nobbli u s-su©©ett wie˙ed li g˙andu jqajjem diskussjoni f’waqtha, jibqa’ l-fatt li Ellul qed juΩa lfilms tieg˙u, iffinanzjati minn fondi pubbliçi, biex jg˙in direttament il-kawΩa ta’ persuni qrib tieg˙u. Fl-istess waqt wie˙ed jirrikonoxxi li film b˙al dan g˙andu jqajjem kuxjenza fuq din il-kwistjoni, u g˙alhekk forsi eventwalment iservi b˙ala vuçi g˙al nisa o˙ra li sofrew minn tali diskriminazzjoni.

Wara l-konferma tas-sentenza kontra Û-ÛeWÌ PatrIJIet aBBUÛIVI

Xorta mhux se jing˙ata kumpens finanzjarju Wara li l-©img˙a li g˙addiet ©iet ikkonfermata s-sentenza ta’ ˙abs taΩ-Ωew© patrijiet li nstabu ˙atja ta’ abbuΩ sesswali fuq minuri, kien hemm min staqsa jekk il-Knisja kinitx se ter©a’ tikkunsidra t-talba g˙allkumpens finanzjarju lill-vittmi. IΩda fi twe©iba li l-Kurja tat g˙all-mistoqsijiet ta’ din ilgazzetta, hija kkonfermat li ssitwazzjoni ma kinitx se tinbidel. Din il-gazzetta staqsiet lillKurja jekk il-fatt li s-sentenza tal-patrijiet kienet ©iet ikkofermata kienx se jaffetwa b’xi mod id-deçiΩjoni tal-Kurja li ma tag˙tix kumpens finanzjarju lillvittmi. Il-Kurja wie©bet li ©aladarba l-Qorti tal-Appell ikkonfermat is-sentenza ta’ qabel, ma kienx me˙tie© tibdil mis-sitwazzjoni li ˙adet lArçidjoçesi dwar dan il-kaΩ. Din il-gazzetta staqsiet ukoll jekk il-Kurja kinitx tara xi kontradizzjoni fil-fatt li qieg˙da tg˙id li l-kumpens finanzjarju g˙andu jing˙ata mill-patrijiet abbuΩivi, meta dawn l-istess patrijiet ˙adu l-voti tal-faqar u g˙alhekk mhumiex f’poΩizzjoni li j˙allsu l-kumpens.

Il-vittmi g˙adhom ma ng˙atawx it-terapija mwieg˙da mill-Kurja

Lawrence Grech flimkien mal-Papa Benedittu XVI waqt iΩ-Ωjara tieg˙u f'Malta Il-vot tal-faqar, li jittie˙ed flimkien ma’ dawk tal-kastità u l-ubbidjenza, ifisser li l-patrijiet ma jistax ikollhom proprjetà personali, lanqas sempliçiment kont tal-bank. G˙al din il-mistoqsija l-Kurja ma tat l-ebda twe©iba. Il-Kurja ma we©bitx lanqas

g˙all-mistoqsija ta’ din ilgazzetta rigward id-deçiΩjonijiet li ˙adu knejjes Kattoliçi ta’ pajjiΩi o˙ra f’dak li jirrigwarda l-kumpens finanzjarju mog˙ti lill-vittmi. Din il-gazzetta staqsiet g˙alfejn il-Knisja f’Malta kienet iddeçidiet li timxi fuq linji differenti minn kif imxiet

il-Knisja Kattolika f’pajjiΩi b˙allAmerika, li ˙ar©et kumpens finanzjarju lil mijiet ta’ vittmi f’kaΩijiet numeruΩi li fihom kien se˙˙ abbuΩ sesswali minn ekkleΩjastiçi, ming˙ajr il-bΩonn li dawn jag˙mlu t-talba tag˙hom g˙all-kumpens bilQorti.

Intant, f’kummenti li Lawrence Grech ta lil din il-gazzetta, huwa qal li jixtieq li kull min kien jaf bl-abbuΩ u ma ˙ax azzjoni ji©i m©ieg˙el jerfa’ rresponsabbiltajiet ta’ g˙emilu. Mistoqsi jekk il-bord terapewtiku li kien ©ie mwieg˙ed mill-Kurja hux qed jopera, Grech jistqarr li s’issa ˙add g˙adu ma beda jing˙ata xi g˙ajnuna psikolo©ika. Mistoqsi jekk g˙andux xi indikazzjoni ta’ meta din lg˙ajnuna se tibda ting˙ata, Grech jg˙id li probabbli din qatt mhija se tasal. Mistoqsi jekk meta j˙ares lura j˙ossx li kien ta’ siwi g˙alih li kixef l-abbuΩ, Grech jistqarr li g˙all-bidu hija diffiçli ˙afna, iΩda meta ssir ©ustizzja u tasal fejn g˙andek tasal t˙oss li tkun g˙amilt xi ˙a©a ta’ siwi. “Minnu nnifsu l-proçess huwa wie˙ed li jfejjaq. Kieku bqajt inΩomm dak li g˙addejt minnu f’qalbi ma nafx x’kien isir minni u kif kien jaffettwani,” itemm jg˙id Grech.

02.12.2012

AnaliΩi

L-IFFIrmar taD-DIKJaraZZJONI mINN tONIO BOrG

ImIssha ma sarItx? Tonio Borg iffirma d-dikjarazzjoni li kienet ippreΩentata lilu mill-membri parlamentari Ewropej, bil-g˙an li jkun jista’ ji©i approvat filkariga ta’ Kummissarju Ewropew g˙as-Sa˙˙a. L-iffirmar ta’ din id-dikjarazzjoni ©ab mieg˙u reazzjonijiet im˙allta, l-aktar dwar punt minnhom li jittratta l-abort. KRISTA CARUANA ˙adet diversi reazzjonijiet dwar il-mod li bih a©ixxa Tonio Borg meta ffirma din id-dikjarazzjoni.

Xi tg˙id id-dikjarazzjoni? Il-˙atra ta’ Tonio Borg fil-kariga ta’ Kummissarju Ewropew g˙as-Sa˙˙a flok John Dalli, sa mill-bidu nett ©abet mag˙ha kontroversji qawwija, l-aktar min˙abba dikjarazzjonijiet li kien g˙amel Borg fil-passat, fost l-o˙rajn dwar id-drittijiet ta’ persuni omosesswali. Min˙abba lfehmiet konservattivi tieg˙u, mill-ewwel deher li l-˙atra tieg˙u f’din il-kariga hekk importanti ma kinitx se tkun wa˙da façli. Fil-fatt, u˙ud mill-gruppi politiçi fil-Parlament Ewropew, fosthom il-Liberali u l-Óodor, mill-ewwel iddikjaraw li kienu ser jivvutaw kontrih min˙abba li ma jaqblux mal-valuri li j˙addan. IΩda ˙add qatt ma basar li Tonio Borg, biex ikun aççettat f’din il-kariga, kien sa˙anistra ser jintalab jiffirma dikjarazzjoni bil-miktub. Din kienet xi ˙a©a li qatt ma saret qabel f’çirkostanzi simili. Id-dikjarazzjoni li ntalab jiffirma Borg, kienet tinkludi seba’ weg˙diet: 1. Li jressaq il-proposta le©iΩlattiva dwar il-prodotti tat-tabakk sa Jannar 2013; 2. Li jadotta proposta le©iΩlattiva dwar il-cloning tal-annimali sa nofs l-2012; 3. Li sa Marzu 2013 ji©i pprojbit l-ittestjar fuq l-annimali g˙al prodotti kosmetiçi; 4. Li jinforza b’mod a˙jar il-Li©i Ewropea dwar it-trasport tal-annimali; 5. Li jirrispetta b’mod s˙i˙ u jobdi ç-charter tal-Unjoni Ewropea dwar id-drittijiet fundamentali tal-bniedem b’mod partikolari l-Artiklu 21; 6. Li jirrikonoxxi u jag˙ti dinjità liç-çittadini kollha tal-Unjoni Ewropea, irrispettivament millorjentazzjoni sesswali jew distinzjonijiet o˙ra hekk kif imsemmija fl-Artiklu 21, u li b˙ala Kummissarju Ewropew g˙as-Sa˙˙a jittratta liç-çittadini kollha Ewropej b’mod ugwali u ©ust u li ja˙dem b’mod attiv biex jindirizza l-inugwaljanzi fil-qasam tas-sa˙˙a u li ja©ixxi kontra listigma fil-konfront ta’ persuni li jsofru mill-HIV u l-AIDS; 7. Li jappo©©ja b’mod attiv il-politika tal-Unjoni Ewropea rigward id-drittijiet tan-nisa. Weg˙da numru 7 Mis-seba’ weg˙diet li Tonio Borg kien im©ieg˙el jiffirma, l-a˙˙ar wa˙da hija l-aktar wa˙da kontroversjali. Dan hekk kif fil-pajjiΩi kollha tal-Unjoni Ewropea, bl-eççezzjoni ta’ Malta, l-Irlanda u lPolonja, b˙ala parti mid-drittijiet tan-nisa hemm inkluΩ ukoll l-abort. Meta Tonio Borg iffirma d-dikjarazzjoni li po©©ewlu quddiemu l-membri parlamentari Ewropej, Borg iddikjara li se ja˙dem favur id-drittijiet tan-nisa (li fl-Unjoni Ewropea jinkludu l-abort) ming˙ajr ma g˙amel ebda riΩerva dwar l-abort.

X’QALU DWARU? Dwar l-iffirmar ta’ din id-dikjarazzjoni, b’mod partikolari s-seba’ punt li fih hemm inkluΩ ukoll l-abort, saru bosta dikjarazzjonijiet fil-mezzi tax-xandir. “Kieku kont jien Ωgur li ma kontx naççetta li niffirma” – Jeffrey Pullicino Orlando

“Kienet xi ˙a©a in©usta u li qatt ma saret” – Frank Portelli

Waqt il-programm Affari Tag˙na fuq ONE, Jeffrey Pullicino Orlando ddikjara li, li kieku kien hu filpoΩizzjoni ta’ Tonio Borg, Ωgur li ma kienx jasal li jiffirma din id-dikjarazzjoni. Pullicino Orlando qal li ladarba din id-dikjarazzjoni ti©i ffirmata, dan ikun ifisser li jekk xi darba ssir talba biex f’Malta jid˙ol labort, Tonio Borg b˙ala Kummissarju Ewropew ikollu jivvota favur. Waqt l-istess programm, il-Ministru tas-Sa˙˙a Joe Cassar qal li bit-talba li saritlu biex jiffirma din iddikjarazzjoni, Tonio Borg safa umiljat. Qal ukoll li jekk kemm-il darba din id-dikjarazzjoni tfisser turija t’appo©© g˙all-abort, hu ma kienx jiffirmaha.

Mitlub jikkummenta minn din il-gazzetta, l-eksPresident u kandidat tal-PN, Frank Portelli, qal li lfatt li Tonio Borg kien im©ieg˙el jiffirma din id-dikjarazzjoni kienet xi ˙a©a in©usta u li qatt ma saret. Portelli qal li ma jistax jifhem g˙ala ntalab jiffirma dikjarazzjoni b˙al din u staqsa jekk dan ifissirx li hu mhux qed ikun fdat u li ma jittollerawx il-valuri u t-twemmin tieg˙u. Ûied jg˙id li anke l-fatt li kien hemm ˙afna pre©udizzji kontrih minn bosta gruppi politiçi li mill-ewwel qatg˙uha li g˙andhom jivvutaw kontrih minkejja li ma kinux jafuh, ukoll kienet ˙a©a in©usta fuqu. Rigward l-abort, Frank Portelli qal li l-fatt li Borg iffirma din id-dikjarazzjoni ma jfissirx li l-abort se jkun impost f’pajjiΩna g˙ax fl-a˙˙ar mill-a˙˙ar hija prerogattiva tal-pajjiΩ jekk ida˙˙alx l-abort jew le.

“Dikjarazzjoni li tmur kontra l-prinçipji tal-Unjoni Ewropea” – Eddie Fenech Adami

b’sa˙˙tu lill-Ewropa. Qalu li hija ˙asra li Borg kellu jipprovdi ittra blassigurazzjonijiet, inkluΩ dwar id-drittijiet tan-nisa, g˙ax dan iqajjem dubji u t˙assib dwar il-poΩizzjoni ta’ Malta dwar l-abort. Huma temmew jg˙idu li jinsabu konvinti li Tonio Borg se jkompli j˙addan poΩizzjoni favur il-˙ajja anke fil-kariga tieg˙u ta’ Kummissarju Ewropew g˙as-Sa˙˙a. “Ma nistax nikkummenta” – Edwin Vassallo Ikkuntattjat minn din il-gazzetta, id-Deputat Nazzjonalista Edwin Vassallo, li huwa mag˙ruf sew g˙all-ideat konservattivi tieg˙u, wie©eb biss li hu ma jistax jikkummenta g˙ax qal li ma rax din iddikjarazzjoni b’g˙ajnejh u ghalhekk qal li ma jridx jg˙addi opinjoni li tkun bla baΩi. Il-Kurja ma tikkummentax

Dwar din id-dikjarazzjoni tkellem ukoll l-eks-Kap Nazzjonalista, Eddie Fenech Adami, li wkoll sa˙aq li hu qatt ma kien jasal jiffirma din id-dikjarazzjoni. Huwa Ωied jg˙id li filwaqt li kul˙add ammira lil Tonio Borg g˙all-mod li bih irrisponda d-domandi li sarulu, qal li l-fatt li mbag˙ad tqajmu d-diffikultajiet dwar it-twemmin tieg˙u hija xi ˙a©a li tmur kontra l-prinçipji tal-Unjoni Ewropea. Fenech Adami kompla jg˙id li dan jista’ jwassal biex jintilfu l-valuri veri tal-Unjoni Ewropea.

“Id-dikjarazzjoni li ffirma Borg tqajjem dubji u t˙assib dwar il-poΩizzjoni ta’ Malta dwar l-abort” – Fondazzjoni Gift of Life Fi stqarrija, il-Fondazzjoni Gift of Life li hija NGO li tikkampanja kontra d-divorzju, qalet li l-˙atra ta’ Tonio Borg fil-kariga ta’ Kummissarju Ewropew se tkun opportunità g˙alih biex jibqa’ jΩomm sod filvaluri li j˙addan quddiem l-isfidi kbar li se jkollu quddiemu. Ûiedu jg˙idu li jittamaw li l-valuri ta’ Tonio Borg fl-a˙˙ar mill-a˙˙ar iwasslu messa©©

Sadanittant, din il-gazzetta talbet ukoll ir-reazzjoni tal-Kurja dwar id-dikjarazzjoni ffirmata minn Tonio Borg, iΩda bqajna ma rçevejna l-ebda risposta. Wie˙ed kien jistenna li b˙alma l-Knisja ˙ar©et bi ˙©arha ssemma le˙inha waqt il-kampanja dwar idd˙ul tal-li©i tad-divorzju, kienet se tag˙mel l-istess anke f’dan il-kaΩ, speçjalment quddiem il-fatt li din id-dikjarazzjoni qed tqajjem t˙assib kbir dwar il-fatt li Tonio Borg, meta ffirma d-dikjarazzjoni li kien mitlub, ma g˙amel l-ebda riΩerva dwar l-abort.

02.12.2012

A˙barijiet

Sav. Onar Ola

Jiddiskriminaw mal-PL anke f’dak li ma jxandrux L-g˙amad politiku ta’ min qed imexxi x-xandir nazzjonali f’dan iΩ-Ωmien kruçjali meta jista’ jkun li ninsabu ftit ©img˙at biss qabel elezzjoni ©enerali, iwasslu biex jiddiskrimina u jiΩvanta©©ja lill-Partit Laburista f’dak kollu li jxandar jew ma jxandarx fuq l-istazzjonijiet im˙allsa minn flus il-poplu. Fil-jiem li g˙addew kellna eΩempju çar ta’ dan filkaΩ tal-problemi kbar li qieg˙da t˙abbat wiççha mag˙hom l-estensjoni l-©dida tal-power station ta’ Delimara. G˙al darb’o˙ra, re©a’ kellu jkun id-Deputat Laburista Joe Mizzi li tkellem fl-A©©ornament talKamra tad-Deputati u ˙abbar li l-estensjoni tal-power station ©iet mag˙luqa kompletament min˙abba kwistjoni li qamet bejn il-Gvern u l-BWSC dwar ir-

rapport li l-kumpannija barranija ˙ejjiet fuq il-˙sara lit-turbina li kienet ©rat ftit ©img˙at qabel. G˙al ©urnata s˙i˙a wara d-diskors ta’ Joe Mizzi filParlament, l-istazzjonijiet tal-PBS injoraw kompletament dak li kien g˙addej fil- power station ta’ Delimara u xandru xi ˙a©a meta l-Korporazzjoni Enemalta kienet kostretta to˙ro© stqarrija pubblika biex tag˙ti tag˙rif dwar il-poΩizzjoni li kienet qed tie˙u l-Korporazzjoni fil-konfront tal-BWSC. U o˙ro© il-g˙a©eb, allavolja xandru l-istqarrija talEnemalta kwaΩi kelma b’kelma, ma sabux spazju u ˙in biex ixandru mqar il-©ist tad-diskors ta’ Joe Mizzi fil-Parlament. Dan sar b’qerq u f’tentattiv biex l-istorja ta’ dak li jinsab g˙addej f’Delimara tin˙eba u tindifen ˙alli n-

nies ma jitkellmux dwar dan l-iskandlu nazzjonali. Li kieku min imexxi l-bord editorjali tal-PBS g˙andu g˙al qalbu l-©urnaliΩmu ˙ieles u jinteressah li jwassal g˙and in-nies rappurta©© fattwali dwar dak li jkun g˙addej, kien ikun floku li jqabbad il-©urnalisti talPBS jinvestigaw x’inhu g˙addej bejn l-Enemalta u lkumpannija BWSC li di©à t˙allset aktar minn 150 miljun ewro talli installat power station li s’issa g˙adha ma ta˙dimx. Imma l-interess ta’ min g˙andu f’idejh id-deçiΩjonijiet editorjali tal-Kamra tal-Ahbarijiet tal-PBS huwa li l-Gvern kontinwament jitpinga f’dawl sabi˙ u kull ˙a©a li b’xi mod tista’ ttappan dan id-dawl, jew ti©i injorata kompletament inkella tin˙eba u tindifen f’xi tarf ta’ bullettin tal-a˙barijiet.

Ta’ TVM jiffavorixxu lil Busuttil Minkejja li ppruvaw ˙afna biex jag˙tu wie˙ed x’jifhem li l-istazzjonijiet tal-PBS ma kienu qeg˙din jiffavorixxu lebda kandidat mit-tnejn li kkontestaw g˙all-˙atra ta’ Viçi Kap tal-Partit Nazzjonalista, b’mod sottili deher li dan ma kienx il-kaΩ. Il-mod kif issawwar il-programm TVAM ta’ Ruth Amaira l-Óadd li g˙adda ˙alla osservaturi politiçi mbellhin kif dak li huwa suppost stazzjon nazzjonali u imparzjali, deher çar li qieg˙ed jie˙u poΩizzjoni favur il-kandidat Simon Busuttil. It-Taqsima tal-A˙barijiet tal-PBS kellha sal-Óadd li g˙adda tradizzjoni twila li ma xxandarx st˙arrig talopinjoni pubblika, l-aktar meta jkun wie˙ed li s-sors tieg˙u ma jkunx mag˙ruf. IΩda fil-programm TVAM ing˙atat importanza kbira lil st˙arrig li kien qieg˙ed jigi kkwotat fil-©urnal The

Sunday Independent u sar kollegament mal-editur tal©urnal li qag˙ad jispjega li s-sonda©© sar mal-pubbliku in©enerali u mhux mal-kunsillieri tal-Partit Nazzjonalista. L-editur Ωied jg˙id li l-mod kif jivvutaw il-kunsilliera mhux bilfors ikun jirrifletti dak li ˙areg mis-sonda©© li wera kemm Simon Busuttil huwa popolari mal-elettorat u favorit g˙all-˙atra ta’ Viçi Kap tal-PN. Biex ikompli ji©i ffavorit Busuttil, il-preΩentatriçi wasslet lill-editur biex jg˙id li minkejja li s-sonda©© sar mal-pubbliku, il-kunsillieri tal-PN setg˙u jag˙tu kaΩ ˙afna dan is-sonda©© g˙ax, skont hu, ladarba l-elezzjoni tinsab fil-qrib, il-kunsillieri setg˙u jikkunsidraw min miΩ-Ωew© kandidati jista’ jrebba˙ l-elezzjoni lillPN. Dawn it-tip ta’ mbuttaturi favur kandidat u kontra ie˙or ma messhom qatt saru fuq ix-xandir nazzjonali.

Is-soltu Bondi Portelli j˙alli l-passjoni ti©ri bih Fi programm li fl-intier tieg˙u kien bilançjat, Close-up tat-Tnejn filg˙axija mmexxi minn Pierre Portelli, is-su©©ett trattat kien l-approvazzjoni tal-˙atra ta’ Tonio Borg b˙ala Kummissarju Ewropew u l-mistiedna kienu Simon Busuttil u l-Professur Edward Scicluna. F’battuta li ma kellha taqsam xejn, lejn la˙˙ar tal-programm Pierre Portelli Ωeffen fin-nofs l-a˙bar li l-eks-Mexxej Laburista Alfred Sant kien se jressaq in-nomina tieg˙u biex fl-2014 jikkontesta l-elezzjonijiet tal-Parlament Ewropew. Kien f’dan il-mument li ˙alla lil Simon Busuttil jinfexx f’dillirju parti©©jan kontra lMexxej Laburista Joseph Muscat g˙ax wara li l-Partit Laburista kien aççetta lverdett tal-poplu dwar l-Unjoni Ewropea, ikkontesta b’suççess l-elezzjonijiet talParlament Ewropew tal-2004. Busuttil kompla bl-attakk tieg˙u fuq Alfred Sant u mbag˙ad Pierre Portelli talbu jag˙laq il-programm ming˙ajr ma ta çans lill-Professur Scicluna jag˙ti l-opinjoni tieg˙u dwar dak li kien g˙adu kif intqal. Dan kien veru kaΩ fejn Portelli ˙alla lpassjoni politika parti©©jana tieg˙u ti©ri bih.

Il-©urnalista Lou Bondi ja˙taf kull okkaΩjoni li ti©ih biex iΩebla˙ lillPartit Laburista u ja©evola lill-partit tieg˙u. Inqeda b’kontest g˙all-˙atra ta’ Viçi Kap Nazzjonalista biex isir attakk kontra l-Partit Laburista ming˙ajr ma jkun hemm ˙add mill-istess partit biex iwie©eb g˙al dak kollu li kien qieg˙ed jing˙ad. Bondi stieden lill-kontestanti g˙allkariga ta’ Viçi Kap tal-PN, Tonio

Fenech u Simon Busuttil, wie˙ed wara l-ie˙or fil-programm tieg˙u, u t-tnejn li huma nfexxew f’attakki parti©©jani kontra l-Partit Laburista u l-politika tieg˙u biex it-tnejn li huma jippruvaw jintg˙o©bu malkunsillieri Nazzjonalisti ˙alli jivvutawlhom. U dawn l-attakki baqg˙u g˙addejjin qisu ma ©ara xejn, u ˙add millPL ma seta’ jwie©eb g˙alihom. Programm b˙alma g˙amel Bondi

din il-©img˙a jikser ir-regoli stretti ta’ bilanç mhux biss tal-Awtorità taxXandir, iΩda anke dawk tal-Linji Gwida dwar l-imparzjalità kif ma˙ruga mill-PBS stess. Ma nafux x’passi se tie˙u lAwtorità tax-Xandir dwar dan il-kaΩ çar ta’ Ωbilanç fuq l-istazzjon nazzjonali. Dawn il-kaΩijiet qeg˙din ikunu spissi ˙afna u qed jikkargaw aktar ma qeg˙din noqorbu lejn elezzjoni ©enerali.

Natalino Fenech ixandar l-ewwel kumment ta’ Joseph Muscat dwar il-Ba©it fil-11.20pm! Li kieku jeΩisti Oscar g˙all-aktar ©urnalist bilançjat fid-dinja, Ωgur li jintreba˙ minn Natalino Fenech, l-aktar g˙all-mod kif ittratta lill-OppoΩizzjoni Laburista meta fil-©ranet li g˙addew tressaq il-Ba©it fil-Parlament! Wara l-indi©istjoni ta’ tliet sig˙at diskors mill-Ministru tal-Finanzi fil-Parlament, b˙assoltu xxandar il-bullettin tal-a˙barijiet ta’ TVM fejn kien hemm rappurta©© estensiv dwar il-propaganda kollha li ˙ar©et middiskors tal-Ba©it u mbag˙ad konferenza stampa tal-Prim Ministru Gonzi li minnha xxandret biss mistoqsija wa˙da minn impjegat tal-PBS ex-reporter ta’ Net Television. Wie˙ed kien jistenna li b˙alma dejjem sar fl-img˙oddi, immedjatament wara l-konferenza stampa tal-Prim Ministru kellu jit-

tie˙ed kumment tal-Mexxej Laburista Joseph Muscat. IΩda, f’©ie˙ il-bilanç u l-imparzjalità, il-qarrej tal-a˙barijiet stqarr li l-kummenti tal-Kap tal-OppoΩizzjoni xxandru fil-programm ta’ diskussjoni wara l-bullettin tal-a˙barijiet, minkejja li r-reazzjoni uffiçjali kienet ing˙atat waqt li l-Prim Ministru kien qieg˙ed jag˙ti lkonferenza tal-a˙barijiet tieg˙u. Kellu jg˙addi l-bullettin tal-a˙barijiet kollu, l-isport, l-a˙barijiet finanzjarji u ruxxmata reklami, biex imbag˙ad beda l-programm ta’ diskussjoni dwar il-Ba©it u r-reazzjoni talKap tal-OppoΩizzjoni xxandret fil-11.20 ta’ billejl! Dak bilanç! Dik imparzjalità! X’qieg˙da tag˙mel l-Awtorità tax-Xandir quddiem dawn il-˙niΩrijiet?

02.12.2012

Kunsilli

ID F’ID maÇ-ÇIttaDIn

Problemi persistenti fil-qasam tal-gvern lokali

Mario Fava email keaneo@onvol.net

Fl-a˙˙ar artiklu kont bdejt nag˙ti ˙arsa lejn il-problemi reali u ta’ kuljum li qed i˙abbtu wiççhom mag˙hom il-kunsilli lokali. Rajna kif it-t˙addim tal-kumitati regjonali, ir- reinstatement fit-toroq mill-Korporazzjoni tas-Servizzi tal-Ilma, id-devoluzzjoni tad-dawl (it-tieni faΩi) u l-allokazzjoni finanzjarja qeg˙din ikunu ta’ piΩ li jrid jin©arr kuljum mill-kunsill lokali. Illum se nag˙ti ˙arsa lejn oqsma o˙ra li wkoll jin˙tie© li ji©u indirazzati mill-aktar fis, g˙aliex qed ixekklu l-˙idma talistess kunsilli. Se nkun qieg˙ed nittratta lMonitoring Unit u s-segretarji eΩekuttivi, il-Public Private Partnership, u iktar dwar innuqqas ta’ finanzi u g˙odod li qeg˙din jing˙ataw il-kunsilli lokali. Il-Monitoring Unit, id-Dipartiment u segretarji eΩekuttivi Log˙ba li l-kunsilli ma jistg˙ux g˙aliha hija dik tal-Monitoring Unit fi ˙dan id-Dipartiment. Apparti l-fatt li ˙afna drabi kemm id-Dipartiment kif ukoll l-istess Monitoring Unit iqisu lill-kunsilli lokali ta’ tfal Ωg˙ar bil-mod kif jittrattaw mag˙hom, hija ˙a©a çara li dan il-Unit g˙andu kejl differenti kemm kif ixomm l-affarijiet u anki kif jarahom. Dan g˙aliex ikabbar imnie˙ru u g˙ajnejh meta jkun hemm xi ˙a©a f’kunsill Laburista u jinstaddulu meta jkun hemm xi ˙a©a f’kunsill Nazzjonalista. Bla ma nid˙ol f’dettalji g˙alissa, nag˙ti eΩempju wie˙ed biss fil-lokal ta’ Óal Safi. Apparti dan, però, il-kunsilli mhux jit˙allew jg˙inu u jassistu ng˙idu a˙na skejjel fil-lokal tag˙hom. G˙aliex kunsill m’g˙andux ikun liberu li jixtri ktieb u jqassmu fi prize day taliskola? G˙aliex kunsill m’g˙andux jit˙alla jg˙in familja li ma taffordjax tibg˙at lit-tfal tag˙ha fin-nursery tal-lokal? G˙aliex kunsill ma jistax jirreklama s-servizzi li jag˙ti lir-residenti fuq rivista ta’ g˙aqda lokali? Jekk il-kunsilli ma jg˙inux lillg˙aqdiet volontarji tag˙hom, lil dawn min se jg˙inhom? G˙aliex kunsill li l-minuti tieg˙u jkunu g˙adhom lanqas biss ©ew approvati u allura mhux pubbliçi, jispiçça jirçievi telefonati mid-Dipartiment b’˙afna domandi li ma jag˙mlux sens? G˙aliex korrispondenza li tintbag˙at lill-Monitoring Unit tag˙mel xhur s˙a˙ biex ti©i mwie©ba, u dan biss wara li tibqa’ tinsisti fuq il-kaΩ? Kif jista’ l-Monitoring Unit jittie˙ed bisserjetà meta jekk tirrapporta xi ˙a©a fuq Ìanni Borg, flok din ti©i investigata, id-Dipartiment jaççetta l-verΩjoni ta’ Ìanni bla ma jara jekk din hix konformi mal-li©i u jekk hix il-verità? Kemm se jdum id-Dipartiment juΩa l-finanzi kif jidhrilu hu u fuq nuqqasijiet li w˙ud minnhom ikunu Ωg˙ar, l-ammonti li jittie˙du lill-kunsilli lokali jkunu kbar? Kemm se jdum jaqta’ l-flus lill-kunsilli g˙ax jixtru kejk lil xi anzjan? Wara kollox il-Gvern mhux hekk jag˙mel meta xi ˙add jag˙laq xi mitt sena? Óalli g˙alih il-Ministru! Mhux l-istess fondi pubbliçi dawn? Kemm se jdum id-Dipartiment jorqod fuq talbiet li jag˙mlu lkunsilli lokali? Meta se jibda jsir

effiçjenti ma’ kul˙add fejn jid˙lu talbiet g˙al segretarji eΩekuttivi? Kif jista’ segretarju eΩekuttiv ta’ lokalità kbira li lanqas ila˙˙aq max-xog˙ol tieg˙u, ji©i mitlub imur jag˙mel xog˙ol ta’ kunsill ie˙or daqstant kbir, b˙alma ©ara bil-lokalitajiet tan-Naxxar u ta’ Tas-Sliema? Ma jixirqilhomx segretarju eΩekuttiv g˙alihom biss dawn il-lokalitajiet tant kbar? Kif jista’ segretarju eΩekuttiv ila˙˙aq mat-tnejn? Huwa ©ust dan fuq is-sindku li jitte˙idlu ssegretarju eΩekuttiv tieg˙u bla konsultazzjoni ta’ xejn? G˙aliex f’çertu lokalitajiet din il˙a©a ssir b’mod immedjat u o˙rajn jag˙mlu xhur twal ming˙ajr segretarju eΩekuttiv? G˙aliex a©ent segretarju eΩekuttiv idum is-snin fil-kariga? Staqsi lis-Sindku ta’ Óal Lija kemm ilu b’a©ent segretarju eΩekuttiv! X’sar minnu l-pooling? Kemm qieg˙da ta˙dem din is-sistema? Il-qasam tal-gvern lokali saru fih ˙afna taparsi riformi kosmetiçi u xorta g˙adna n©orru listess problemi ta’ snin ilu. Anki fejn kien hemm tibdil, dan sar biex a©evola lis-segretarji eΩekuttivi u kompla tefa’ lill-kunsilli fi problemi ikbar. Imma flok rajna l-interess komuni rajna linteress tal-ftit! Kellmu lis-sindki u taraw kemm ir-riforma li saret kienet tajba. Basta tg˙idx kemm saru laqg˙at, riçevimenti u çelebrazzjonijiet filKonkatidral, u wara Kastilja nçekçku t-tazzi, u r-riΩultat x’inhu? Ir-riΩultat huwa li g˙ad g˙andna problemi li kellna sena, sentejn, ˙ames snin ilu. Ma nbidel kwaΩi xejn. PPP Xi bravu li issa sar ministru, ftit tas-snin ilu ivvinta l-iskema talPPP (Public Private Partnership). Qalilna li issa se jibdew isiru ttoroq kollha u l-lokalitajiet se jkunu ferm a˙jar. Ma qalilniex biss li din l-iskema kienet se tbaΩwar lill-kunsilli lokali u se titfag˙hom f’dejn kbir. Dejn li jrid jin©arr minn kunsill g˙al ie˙or g˙al tmien snin s˙a˙. Dan ifisser li g˙al tmien snin s˙a˙ il-kunsill ma jkunx jista’ jag˙mel xog˙ol ie˙or fil-lokalità. G˙aliex qed ng˙id dan? Tajjeb niftakru li kwaΩi 50% tal-allokazzjoni tal-kunsilli lokali tmur fi spejjeΩ amministrattivi, 40% o˙ra jmorru fuq spejjez kuntrattwali u li huma obbligatorji. G˙aldaqstant jifdal biss bejn 5 u 10% u dan biex ma nsemmix ilVAT li trid tit˙allas ma’ kull nefqa. Jista’ xi ˙add jispjegali kif il-kunsilli jistg˙u, b’dawn l-10%, jag˙mlu toroq li jaqg˙u firresponsabbiltà tag˙hom u li iΩda biex tag˙milhom mill-©did ji©u jiswew bejn €150,000 u €250,000? Infakkar li r-responsabbiltà talkunsilli hija biss il-manutenzjoni tat-toroq u mhux il-bini mill-©did tat-toroq. G˙aldaqstant fejn hemm toroq residenzjali li jin˙tie©u jsiru mill-©did g˙ax ilhom 25 jew 30 sena li saru, anki jekk huma responsabbiltà tal-kunsill biex ji©u mantnuti, dawn iridu jsiru mill-gvern çentrali. L-iskemi li qieg˙da to˙ro© Transport Malta mhux qed ikunu biΩΩejjed. U kif nistg˙u nag˙mlu toroq bla bankini? Hemm toroq li ilhom imwieg˙da mis-sena 2006 u kellhom ikunu lesti sas-sena 2008 u sal-lum g˙adhom ma sarux.

Dan biex ma nsemmux toroq li g˙adhom qatt ma ©ew inkluΩi fillisti ta’ Transport Malta! Però, issa qeg˙din imorru lura flok ’il quddiem, g˙aliex meta kunsill lokali jmur quddiem ilPrim Ministru u jitolbu l-g˙ajnuna biex isiru toroq b˙alma qieg˙ed insemmi, it-twe©iba qed tkun: “Intom applikajtu g˙all-PPP, g˙ax jekk le kif se ti©i quddiemi g˙all-g˙ajnuna!”. Allura issa dan sar ifisser li qeg˙din nimponu fuq il-kunsilli lokali li biex ng˙inuhom iridu bilfors japplikaw l-iskema talPPP? Bil-flus li jibqa’ mill-allokazzjoni, ˙afna kunsilli lanqas biex jo˙or©u l-pagament talewwel sena ma jkollhom! Nafu x’qeg˙din nitolbu? Nafu x’qeg˙din nag˙mlu? Bir-rispett kollu lejn min applika g˙al din is-sistema, u din hija opinjoni personali, dan huwa ©enn li timtela’ bid-dejn biex tag˙mel toroq li l-Gvern g˙andu l-obbligu li jassisti fihom. Infakkar li l-a˙˙ar klassifikazzjoni tat-toroq saret fis-sena 1992, g˙oxrin sena ilu. Ma wasalx iΩΩmien li din ter©a’ ssir? G˙alfejn qed in˙allu l-kunsilli jiddejnu? Dan hu l-g˙aqal? Allokazzjoni Finanzjarja Kif nistg˙u nippretendu li l-kunsilli lokali jla˙˙qu mar-responsabbilitajiet tag˙hom jekk m’g˙andhomx finanzjament adegwat g˙ar-resonsabbilitajiet tag˙hom? Din hija materja tassew serja li personalment ilni nikteb dwarha g˙al diversi xhur. Xi ˙a©a li kemm l-Assoçjazzjoni Kunsilli Lokali kif ukoll kull sindku u kunsillier ilhom jilmentaw dwarha s-snin. Jidher iΩda li ˙add ma jrid jag˙ti widen ta’ dan l-ilment ©ustifikat. Kul˙add qieg˙ed jippretendi l-mirakli mill-kunsilli lokali meta dawn mhux qed jing˙ataw l-g˙odda biex ja˙dmu. Nafu kemm g˙olew l-ispejjeΩ? Nafu xi problemi da˙lu fihom ilkunsilli lokali li kkoperaw sabiex i˙addmu policy tal-Gvern billi pparteçipaw fil-PPP dwar it-toroq u issa t˙allew g˙al ri˙hom? Nafu li l-Korporazzjoni g˙asServizzi tal-Ilma qieg˙da titlob ˙lasijiet ming˙and il-kunsilli lokali g˙al xog˙lijiet li huma responsabbiltà tag˙ha, g˙ax qieg˙da tg˙id li x-xog˙ol li jrid iwettaq il-kunsill lokali ma kinux fil-programm tag˙ha? Jekk din kienet deçiΩjoni tal-

Gvern, il-kunsilli ghax ma ©ewx mog˙tija fondi addizzjonali u din il-problema nsolvuha darba g˙al dejjem? X’©ara dwar ir-revenue sharing? X’sar mill-iskemi? Dan hu punt importanti ˙afna fejn l-iskemi li tant fta˙ar bihom Chris Said, illi bihom il-kunsilli lokali da˙lu fi spejjeΩ ta’ pjanti u periti u ˙afna aktar, baqg˙u qatt ma materjalizzaw. Nistaqsi x’sar minnhom dawn l-iskemi b˙al tal- playing fields u jekk hemmx flus ivvutati g˙alihom? Nistaqsi min se jag˙mel tajjeb g˙all-bΩonnijiet li g˙andna filplaying fields fil-lokalitajiet rispettivi? Nafu kemm hawn playing fields mag˙luqa fil-lokalitajiet tag˙na min˙abba f’hekk? G˙aliex ma ˙allejniex lillPlaying Fields Association tag˙mel dan ix-xog˙ol? Flallokazzjoni finanzjarja m’hemmx çenteΩmu wie˙ed speçifikat g˙all-manutenzjoni tal-bandli, b˙alma m’hemmx flus fl-allokazzjoni g˙al responsabbiltajiet o˙ra, b˙al ng˙idu a˙na il-qasam soçjali. Bl-istess mod m’hemmx flus flallokazzjoni g˙al tiswijiet minn maltempati kbar u emer©enzi o˙ra li jinqalg˙u fil-lokalitajiet. X’fondi qeg˙din jing˙ataw ilkunsilli lokali biex ja˙dmu ma’ persuni b’diΩabbiltà? KonkluΩjoni Nista’ nibqa’ nsemmi ˙a©a wara l-o˙ra, iΩda huwa evidenti u çar – g˙al min irid jara u m’g˙andux çpar f’g˙ajnejh – li lkunsilli lokali qeg˙din jit˙allew g˙al ri˙hom. Ikun inutli li l-Prim Minisru jpin©i stampa sabi˙a tal-kunsilli, kif g˙amel fil-laqg˙a plenarja ta’ ˙mistax ilu, g˙ax jekk mhux se jammetti li hemm problema dawn ma jistax jibda jindirizzahom. Daqshekk il-Gvern jag˙ti kas u jistma lill-kunsilli lokali. Fil-verità ftit fadalli tama li dawn l-affarijiet kollha u o˙rajn jistg˙u qatt jitran©aw mill-Amministrazzjoni preΩenti u bin-nies li huma inkarigati biex jaraw li dan isir. Jidher çar li m’hemmx ˙e©©a u dedikazzjoni. L-aqwa li ©ejjin u sejrin barra minn xtutna u l-aqwa li mlejna l-karigi importanti fidDipartiment bla ma rajna kemm tassew dawk li qed imexxu huma kompetenti biex i©ibu ttibdil me˙tie©… U l-˙ajja tkompli…. U l-Kunsilli jibqg˙u jittamaw!!

02.12.2012

AnaliΩi

Rajt ma rajtx, smajt ma smajtx Il-qarnita tal-W.E. B˙all-qarnita li taf kif g˙andha tifrex is-swaba’ tag˙ha, f’dan l-ista©un televiΩiv li se jwassalna g˙al elezzjoni ©enerali, ta’ Where’s Everybody firxu tentakoli tag˙hom bi programmi ta’ grajjiet kurrenti tul il-©img˙a kollha, inkluΩ il-Óadd imqaddes. Hemm ©ranet partikolari fejn tal-W.E. jkollhom sa˙ansitra Ωew© programmi ta’ ©rajjiet kurrenti f’jum wie˙ed. Dan biex ma nsemmix ukoll programmi o˙ra ta’ intratteniment li jo˙or©u minn dil-media house li kkapparat u mmonopolizzat ix-xandir nazzjonali b˙alma jag˙mel il-cuckoo li jsibha komda jbejjed filbejta ta’ ˙addie˙or, flok jag˙mel bejta tieg˙u. Dakollu bil-kompjaçenza tal-klikka GonziPN li ssibha komda b’din is-sitwazzjoni fejn wie˙ed jaqbeΩ g˙allie˙or u joqog˙du j˙okku dahar xulxin. Peppi Azzopardi, meta jitfaçça qisu nofsu rieqed filprogramm TVHemm , jag˙ti l-impressjoni li qieg˙ed iqum u jorqod quddiem il-kameras tat-TV, bl-iskuΩa li issa ta’ kuljum, inkluΩ il-Óadd, irid joqg˙od jag˙milha tas-suppoΩitorju, irrid ng˙id su©©eritur ta’ Norman Vella. Jag˙mel il-bΩonnijiet naturali tieg˙u quddiem ilkameras tat-televiΩjoni jonqsu Peppi, apparti li jqum u jorqod fuq it-TVM.

TVHeqq Hemm Mela wa˙da minn fost din il-©img˙a, ma nafx liema g˙ax tant huma l-©ranet ta’ TVMHemm, li bilfors titfixkel liema minnhom, kienu mistiednin il-Profs Anthony Zammit u s-Segretarju Parlamentari Mario Galea. Meta qam is-su©©ett tal-waiting lists u tal-operazzjonijiet tal-kataretti, u ©ie mistoqsi x’jag˙mel Gvern Laburista biex jaqta’ l-listi ta’ stennija, il-Profs Zammit g˙amel l-argument lo©iku li bl-istess flus li ntefqu filvojt g˙all-bridge to nowhere fuq il-breakwater tal-Port il-Kbir, kienu jinqatg˙u biçça sew mil-listi ta’ stennija. Fil-pront iddeffes ‘il-bravu’ Norman, x’aktarx stuzzikat mis-su©©eritur Peppi, u ˙are© bl-argument ‘intelli©enti ˙afna’ ta’ ‘bravu li hu’, illi parti sew mill-fondi g˙al dan il-famuΩ pont li ma jwassal g˙al imkien, kienu ©ew mill-Unjoni Ewropea. Din l-ewwel darba li smajtha li g˙ax fondi jkunu ©ejjin mill-Unjoni Ewropea, allura ma jkun ©ara xejn jekk jin˙arqu u litteralment jintremew il-ba˙ar. B˙al dak li qallu l-€4 miljuni li t˙allsu lil Ûaren Vassallo u lill-kuntratturi Spanjoli, li kieku ˙ri©na b’xi proposta ta’ pro©ett li jag˙mel aktar sens u ©id g˙all-pajjiΩ, l-Unjoni Ewropea mhux ukoll kienet tipprovdilna l-fondi. Imma l-importanti li Norman u Peppi jidhru li qeg˙din jaqilg˙u l-ballun minn fuq il-linja, bil- goalkeeper meg˙lub, anki jekk l-argumenti li juΩaw ikunu superfiçjali g˙all-a˙˙ar, biex ma ng˙idx tan-nejk ukoll.

Konstipazzjoni Ma nafx minn liema distrett jew distretti se t o ˙ r o © Claudette Pace çjoè Buttigieg, imma jidhirli li meta kienet g˙adha tippreΩenta l-programm Sellili fuq TVM, din kienet di©à q i e g ˙ d a tikkanvassja nNaxxar, tant li dakinhar talfesta talBambina, k i e n e t intlem˙et iddur il-kaΩini ma’ Lawrence l-Im˙aru – im˙aru g˙ax imka˙˙al mal-pultruna tal-poter, b˙allim˙aru mal-blat. B˙al fil-kaΩ tal-Kummissarju Ewropew Tonio Borg, je˙tie© li fl-interess nazzjonali ning˙aqdu biex nassiguraw li Claudette Pace Buttigieg ti©i eletta fil-Parlament Malti. Bl-ikel ˙aΩin li nieklu hawn Malta, kollu Ωejt, xa˙am u junk food u anki min˙abba l-arja mtaqqla li ©abet mag˙ha l-politika sta©nata ta’ Gonzi, ikolli nammetti li hawn ˙afna b˙ali li qeg˙din ibatu mill-kondizzjoni kronika tal-konstipazzjoni. Claudette Pace Buttigieg tipprovdi soluzzjoni garantita g˙al din il-problema endemika g˙al pajjiΩna. Fl-interventi politiçi tag˙ha fuq il-medja, titkellem qisha xi badessa pompuΩa minn fuq l-ambone. Anki jekk tkun ilek tbati ©ranet twal mill-konstipazzjoni, t˙oss li g˙andek tbattal u ma tistax, kulma trid tag˙mel huwa li tisma’ g˙al ftit sekondi lil Claudette Pace Buttigieg titkellem dwar is-sehem tag˙ha fil-politika b˙ala kandidata Nazzjonalista. U hekk kif tisma’ dak il-le˙en qisu ta’ ti©ie©a li trid tbid u ma tistax, wara dawk il-granet twal ta’ tbatija, g˙id li Ωgur se jirnexxilek tbattal f’kemm ili ng˙idlek dak li jkun ˙a Ω-Ωmien biex jitbattal.

Let them eat cake Daphne Caruana Galizia biex b˙al donnu Ωomm r-reputazzjoni tag˙ha ta’ sa˙˙ara tal-Bidnija, bdiet tbassar xi gambetta min-na˙a ta’ Jeffrey Pullicino Orlando, g˙ax il-©img˙a li g˙addiet dan issorpredna lil Lawrence Gonzi u bellag˙lu biçça kejk tal-birthday,

minn Invictus

waqt li kien qieg˙ed iΩur Villa Bighi. “Let them eat cake” kif jg˙idu li qalet ir-Re©ina ta’ Franza, Marie Antoinette, Ωmien twil ilu. Issa ˙allik li ttbassir tas-sa˙˙ara kien kollu ri˙ fil-baΩwa, g˙ax serr˙et rasha u kissret ftit inqas platti mis-soltu, meta mistoqsi mill-©urnalist tal-Pravda Times Christian Peregin, JPO g˙amilha çara li kien se jivvota favur ilBa©it.

De Valette L-arroganza tanNazzjonalisti hija bla limitu, tant li testendi wkoll sal-punt li jridu anki jiktbu l-istorja mill-©did. Sa˙ansitra anki lill-Gran Mastru La Vallette ddeçidew li jbiddlulu ismu. Wara mijiet ta’ snin insibuh b˙ala La Vallette, issa l-gran allat ta’ GonziPN iddeçidew illi lil dan il-Gran Mastru li bena l-Belt, ibiddlulu ismu g˙al de Valette. Anki ddixxendenti ta’ La Vallette, Désireé von la Valette Saint Georges, kellhom jid˙lu f’din il-bixkla fejn g˙amluha çara li kunjom l-antenat famuΩ tag˙hom kien La Valette u mhux de Valette.

Opra doppja L-image consultants u l-istage comandos ta’ GonziPN jippruvaw jie˙du ˙sieb sal-inqas irqaqat meta jkunu qeg˙din jag˙mlu xi opra kbira b˙al ta’ nhar l-Erbg˙a li g˙adda meta ©ie ppreΩentat il-Ba©it. Imbag˙ad ji©i xi wiçç ta’ kretin b˙alma kellu warajh il-Ministru Tonio Fenech waqt li kien qieg˙ed jaqra l-Ba©it u jfottilhom il-koΩmetika kollha. Id-Deputat Joe Falzon li kien fil-bank ta’ wara Tonio Fenech, x˙in induna li kien qieg˙ed jidher fuq it-televiΩjoni, mill-iskrin tat-TV li jkun hemm ˙dejn lIspeaker, fl-ebda mument ma beda jsegwi l-Ba©it middokumenti li kellu quddiemu, b˙alma bdew jag˙mlu lbqija tad-deputati. L-importanti g˙alih kien li j˙ares fiss lejn il-kamera u meta jara lilu nnifsu fuq l-iskrin, jitbissem sodisfatt bih innifsu. L-unika problema li kellu fix- show li beda jag˙ti l-Perit Falzon, kienet l-inkwadratura ta’ dik it-tfajla li bdiet tinterpreta d-diskors tal-Ba©it bil-lingwa©© tas-sinjali. Fil-mumenti li din l-inkwadratura bdiet tg˙attilu ftit minn wiççu, il-Perit Falzon beda ji©©ebbed jew itawwal g˙onqu kemm jifla˙ biex jiΩgura li l-˙elu wiççu ma jonqosx imqar ftit sekondi mill-iskrin tat-TV tag˙na.

Óarsa lejn il-©img˙a li g˙addiet Omm barranija tinqatel f’darha Yvette Gajda, UngeriΩa ta’ 38 sena, instabet mejta nhar it-Tlieta filg˙odu fl-appartament li kienet tg˙ix fih mas-sie˙eb tag˙ha, f’dak li deher çar b˙ala omiçidju. Is-sejba minn tim mediku u l-Pulizija saret it-Tlieta g˙all-˙abta tal-11.30am, fl-appartament li jinsab fi Triq Efesu f’San Pawl il-Ba˙ar. Gajda ©iet iççertifikata mejta fuq il-post, filwaqt li ssie˙eb tag˙ha, Laflo Marton ta’ 45 sena, ittie˙ed l-isptar g˙all-kura peress li huwa wkoll kien ferut. Millawtopsja rriΩulta li Gajda sofriet minn madwar 60 daqqa ta’ mqass, liema mqass intuΩa wkoll fuq il-persuna ta’ Marton. L-indikazzjonijiet huma li Marton ta daqqiet ta’ mqass fuqu nnifsu, u fl-ebda ˙in ma kien fil-periklu tal-mewt. Il-vittma hija omm ta’ Ωew©t itfal bniet li dak il-˙in ma jidhirx li kienu jinsabu fl-istess appartament. L-inkjesta f’dan il-kaΩ tmexxiet mill-Ma©istrat tal-G˙assa Edwina Grima.

dent jidher li kien wie˙ed gravi hekk kif id-dg˙ajsa involuta fil-˙abta spiççat biex g˙erqet.

Suldat je˙el sentejn ˙abs fuq vjolenza domestika Carmelo Joseph Psaila ta’ 42 sena kien ikkundannat g˙al sentejn ˙abs wara li nstab ˙ati li sawwat u hedded lill-martu waqt li l-koppja kienet g˙addejja bilproçeduri ta’ separazzjoni. Il-Qorti semg˙et kif Psaila kien kisser snien martu, ©ebbdilha xag˙arha, taha daqqiet ta’ ponn u daqqiet ta’ sieq f’post pubbliku, heddidha b’˙ajjitha u saq vann fid-direzzjoni tag˙ha. Fis-sentenza tieg˙u l-Ma©istrat ikkunsidra li l-imputat kien di©à kellu kaΩijiet o˙ra quddiem il-Qorti, u li b˙ala uffiççjal militari kellu l-obbligu li jΩomm il-paçi pubblika. Il-Ma©istrat Ωied jg˙id li jissimpatizza malfrustrazzjoni tal-imputat biex jara lil uliedu, iΩda li lQorti ma taççettax il-vjolenza u li hu ma setax jie˙u lli©i f’idejh.

Patrol boat tal-FAM ta˙bat ma’ dg˙ajsa Nhar il-Óadd waranofsinhar patrol boat tal-FAM ˙abtet ma’ dg˙ajsa tat-tip Ba˙ri, iΩda l-a˙bar ing˙atat biss nhar it-Tlieta. L-inçident se˙˙ fil-Port ta’ Marsamxett, fl-akwati ta’ Nazzareno Creek. Il-Patrol boat P24 ˙abtet ma’ dg˙ajsa li fuqha kien hemm persuna. L-FAM qalet li ˙add ma we©©a’ fl-inçident, u li linvestigazzjonijiet kienu g˙adhom g˙addejjin. L-inçi-

Il-Qorti tikkonferma s-sentenza tal-produzzjoni Stitching Nhar il-Óamis il-Qorti tal-Appell ikkonfermat is-sentenza mog˙tija mill-Qorti Çivili, li kienet waqqfet ilproduzzjoni Stitching milli tittella’. Il-kumpannija Unifaun Theatre kienet se ttella’ l-produzzjoni Stitching fl-2009, iΩda kienet twaqqfet mill-Bord tal-

Klassifikazzjoni tal-Film u t-Teatru, liema bord illum m’g˙adux jeΩisti. Unifaun Theatre qalet li kienet se tressaq dan il-kaΩ quddiem il-Qorti Ewropea g˙adDrittijiet tal-Bniedem. Intant, il-Partit Laburista esprima solidarjetà mal-produtturi u awguralhom li jkollhom suççess quddiem il-Qorti Ewropea.

Ûag˙Ωug˙ irrappurtat nieqes Il-Pulizija ˙abbret li Terrence Gialanzé (ritratt) ta’ 24 sena minn Óal Luqa ©ie rrappurtat nieqes. Gialanzé ntlema˙ l-a˙˙ar nhar itTlieta fid-dar tieg˙u f’Óal Luqa, fejn kien liebes sett tat- tracksuit blu. Huwa g˙andu xag˙ar u g˙ajnejn kannella u twil madwar 180 çentimetru. Gialanzé jsuq karozza tat-tip Fiat 500 ta’ kulur iswed matt. Kull min g˙andu xi informazzjoni dwaru huwa mitlub jikkuntattja lPulizija fuq 119.

02.12.2012

Kumment

Kontijiet tad-dawl u l-ilma

Joseph Cuschieri Membru Parlamentari Ewropew

Waqt li l-Ba©it 2013 mhux ˙lief tentattiv iddisprat biex ilGvern ta’ GonzipPN jipprova jo˙loq sitwazzjoni fejn ikun jista’ jtawwal xi ftit aktar il˙akma tieg˙u fuq is-si©©u talpoter, issa n-nies qieg˙da tinteba˙ li marbuta mieg˙u hemm ˙afna mistoqsijiet mhux imwie©ba u g˙anijiet mo˙bija. Fuq kollox issa g˙andna konferma ta’ xi ˙a©a li l-Partit Laburista ilu jg˙idha Ωmien twil ming˙ajr ma jkollu risposta çara mill-Gvern: li kieku kellu jibqa’ fil-poter Lawrence Gonzi, il-kontijiet tad-dawl u l-ilma jkollhom jog˙lew. Mhux biss din it-theddida g˙al eluf ta’ familji Maltin u G˙awdxin – di©a mg˙akksa minn kontijiet esa©erati u minfu˙a – dan l-a˙˙ar ing˙atajna ˙jiel ovvju tag˙ha mill-Unjoni Ewropea, iΩda issa anki fid-diskors tal-Ba©it, il-Ministru tal-Finanzi f’isem ilGvern impenja ru˙u li jsostni, anzi sa˙ansitra jΩid, g˙al sena o˙ra s-sussidji lill-Enemalta. Ming˙ajr ma ddikjaraha, ilMinistru kien qieg˙ed jistqarr indirettament li l-kontijiet taddawl u l-ilma jkollhom jer©g˙u jog˙lew. Don Quixote kontra l-imtie˙en Dan ifisser li l-Gvern ta’ GonzipPN m’g˙andux, jew ma jridx li jkollu, pjan li jirrikorri g˙al sistemi o˙ra ta’ kif ikattar il-produzzjoni talener©ija f’pajjiΩna, u dan minkejja li l-Prim Ministru nnifsu ammetta li kien hemm u g˙ad hemm min offrielu sis-

tema ir˙as ta’ ©enerazzjoni elettrika minflok dik li tg˙abba biha ta˙t s˙aba kbira sewda ta’ suspetti u qerq. Il-Ba©it li n˙oloq espressament biex jonsob lillOppoΩizzjoni u lil dawk iddeputati dissidenti fi ˙dan ilGvern, spiçça biex kien nassa li fiha qabad lilu nnifsu GonziPN. Maqbud kif inhu, issa jrid jara kif se jo˙ro© minnha billi jilg˙abha talvittma. G˙alhekk nistg˙u nistennew aktar krib, aktar appelli g˙allma˙fra u l-mog˙drija, u aktar attakki fl-istil ta’ Don Quixote kontra l-imtie˙en u l-mostri tal-imma©inazzjoni tieg˙u. Jekk xejn, il-Ba©it kompla wera kif GonziPN ma jimpurtahx mill-qag˙da diffiçli li jinsabu fiha l-biçça l-kbira talfamilji Maltin u G˙awdxin. Ilbenefiççji li ta, jew li qal li jrid jag˙ti, kienu ferm ’il bog˙od minn dak li kienu qeg˙din jistennew in-nies u minn dak li kien wieg˙ed solennement u bombastikament Lawrence Gonzi kwaΩi

˙ames snin ilu. Ag˙ar minn hekk, kompla jda˙˙al l-istallett f’dahar ilpoplu meta ©ab fis-se˙˙ immedjat çerti miΩuri negattivi (Ωidiet fit-taxxi fuq il-fjuwil, ittabakk, is-sigaretti u l-gass), minkejja li kull benefiççju li ssemma fid-diskors talMinistru kien u g˙adu se jkun qed jiddependi fuq lapprovazzjoni tieg˙u filParlament, xi ˙a©a li kien ilu mwissi x-xhur twal li mhux se jkollu. Impenn tal-Partit Laburista Jekk dan mhux tnassis u disrispett lejn il-proçess demokratiku, ma nafx x’jista’ jkun. Jekk dan mhux mod arroganti kif titratta ma’ min qed jistenna ming˙andek gwida çara u xierqa dwar il©ejjieni tieg˙u u tal-familja tieg˙u, ma nafx x’inhu. Fortunatament, il-Partit Laburista mmexxi minn Joseph Muscat ma waqax g˙an-nasba intenzjonata talBa©it u kien, g˙adu u se

jibqa’ determinat li, waqt li jimpenja ru˙u li jattwa l-benefiççji espressi fil-Ba©it, jibqa’ kommess, ladarba jing˙ata lfiduçja tal-poplu, li jra˙˙as ilkontijiet tad-dawl u l-ilma b˙ala l-ewwel solliev g˙al poplu ˙erqan g˙al ftit tan-nifs biex jer©a’ jsib lilu nnifsu u j˙ares ’il quddiem moralment u materjalment. Min-na˙a tal-Partit Laburista, ‘aktar flus f’butek’ mhux sempliçi slogan g˙al fuq il-kartelluni, iΩda impenn serju u determinat li Ωgur li ma ssibux fil-Ba©it-nasba ta’ GonziPN kif issa qed jinkixef qajl qajl li huwa mill-aqwa esperti u analisti tal-ekonomija tag˙na. Ìejjin fuqna jiem ta’ stennija u ta˙bit hekk kif GonziPN jibqa’ jissielet biex jo˙ro© min-nasba li qabad lilu nnifsu fiha. Ma jdumx, iΩda, ma jasal il-waqt li jifhem li kien qieg˙ed aktar idawwar u jissikka s-serratura tal-ga©©a li nqafel fiha. joseph@josephcuschieri.com

Parteçipazzjoni Il-kunsilli lokali huma fdati biex bl-impenn taghhom itejbu ˙ajjet kull membru filkomunità tag˙hom. Biex dan il-g˙an ikun jista’ jintla˙aq, hi neçessarja l-parteçipazzjoni tal-membri tal-komunità.

Stefan Buontempo Kelliem Ewlieni g˙all-Gvern Lokali

Dan g˙alfejn? Hi me˙tie©a dil-partiçipazzjoni g˙aliex il-bΩonnijiet talkomunità jg˙addu g˙al g˙and il-kunsill lokali ming˙and listess komunità. Ji©ri li l-a˙jar mod kif kull kunsill jiddeçiedi liema huma l-prijoritajiet, juruh iç-çittadini nfushom meta jmorru g˙and il-kunsill. Hu proprju g˙alhekk li ssehem attiv taç-çittadin huwa vitali biex tevolvi l-˙ajja komunitarja. IΩda, s-sehem attiv taç-çittadin mhux me˙tie© biss biex titjieb is-sitwazzjoni çivika, imma wkoll biex kull individwu li jag˙ti sehmu j˙ossu iktar sodisfatt bih innifsu. U hu g˙alhekk li meta ç-çittadini jipparteçipaw b’mod attiv ikunu qeg˙din itejbu l-lati soçjali u edukattivi tal-˙ajja. Dari, f’Malta, kont tara dilparteçipazzjoni attiva taç-çittadini kull meta kien ikun hemm xi ˙a©a reli©juΩa orga-

nizzata mill-Knisja, l-iktar filfesti parrokkjali. Illum g˙andna bidla g˙al dan ix-xenarju; m’g˙adhiex biss il-Knisja li tlaqqa’ lkomunità flimkien g˙al g˙an wie˙ed, imma Ωdied ukoll ilkontribut taç-çittadin fil-kunsilli lokali. Dawn jorganizzaw diversi attivitajiet kulturali u wkoll jistiednu s-soçjetà fil-lokalità tag˙hom kif ukoll l-organizzazzjonijiet nongovernattivi biex jie˙du sehem mag˙hom b’˙idmiethom. Dan kollu jsir b’sens ta’ volontarjat u ji©bor flimkien diversità ta’ nies minn oqsma differenti tal-˙ajja li joqog˙du madwar l-istess mejda g˙allbenefiççju tal-komunità fillokalità tag˙hom. Dil-partiçipazzjoni attiva narawha wkoll meta Ωew© kunsilli lokali jiftiehmu dwar ©emella©© bejniethom li jag˙tu l-opportunità lil-lokalitajiet inkwistjoni biex bejniethom jibdlu l-informazzjoni, l-ideat kif ukoll l-esperjenzi li huma jkunu digà ©arrbu b˙alma, ng˙idu a˙na, kif iduru ma’ xi problema partikolari li tkun qed ti©i ffaççjata minn wa˙da mil-lokalitajiet tal-©emella©©. Fil-qasam edukattiv,

sa˙ansitra, Stat çkejken b˙alma hija Malta jista’ jkollu bΩonnijiet differenti fil-mod kif jeduka ç-çittadini fil-lokalitajiet differenti tieg˙u. Peress li kull lokalità jaf ikollha l˙ti©iet partikolari tag˙ha, hu l-kunsill lokali li qieg˙ed fittokk biex jag˙raf il-bΩonnijiet edukattivi fil-komunità. Il-kunsilli lokali g˙andhom jiffukaw mhux biss fuq ledukazzjoni akkademika, b˙al ng˙idu a˙na t-tag˙lim tat-teknolo©ija tal-informatika, imma l-kunsilli huma mistennija li jipprovdu t-ta˙ri© lil dawk li jkunu avvanzaw fl-età u li ma jkunux mid˙la taliΩviluppi teknolo©içi li jag˙tu servizzi f’diversi oqsma b˙al dawk bankarji. Imbag˙ad hemm inizjattivi o˙rajn li huma intiΩi g˙as-sezzjoni Ωag˙Ωug˙a tal-komunità b˙al Eko Skola, il-Parla-ment taΩ-Ûg˙aΩag˙, il-Kunsill talIstudenti u l-Kunsill Lokali taΩ-Ûg˙aΩag˙, li tabil˙aqq huma ta’ min jirrakkomandahom. Dawn kollha jistg˙u ikunu ta’ esperjenza çivika bla qies li tag˙ti liΩ-Ωg˙aΩag˙ l-opportunità biex itieg˙mu mill-qrib dak li jse˙˙ fil-lokalità tag˙hom. Biex iktar i˙ajjar liΩ-Ωg˙a-

Ωag˙ jie˙du sehem fil-komunità, il-Partit Laburista qed jipproponi li jag˙ti l-vot g˙allelezzjoni tal-kunsilli lokali sa mill-età ta’ sittax-il sena. Fi Ωmien meta l-adoloxxenti jridu jiddeçiedu liema oqsma ta’ studji jridu jag˙Ωlu g˙allkarriera futura tag˙hom, dawn l-adoloxxenti g˙andhom ukoll ikollhom id-dritt li jiddeçiedu x’jista’ jkun la˙jar g˙al-lokalità tag˙hom. Jiena bdejt dan l-artiklu billi g˙edt li l-partiçipazzjoni attiva hi me˙tie©a g˙all-iΩvilupp ta’ kull soçjetà u biex kul˙add ikollu ç-çans jg˙id tieg˙u. Hawn nixtieq li fil-qosor nuri t-t˙assib tieg˙i dwar ilparteçipazzjoni tar-residenti fil-laqg˙at tal-kunsill lokali tag˙hom, u dan b’mod partikolari meta fil-laqg˙a talkunsill jitressqu r-rapport amministrattiv ta’ kull sena u l-pjan ta’ ˙idma. Din tkun laqg˙a li sservi biex il-pubbliku jkun jista’ jg˙id tieg˙u g˙all-˙idma li tkun qed ti©i diskussa li ssir g˙at-tliet snin li jkunu ©ejjin. It-t˙assib tieg˙i hu li huma tassew il-ftit li jattendu g˙al dawn il-laqg˙at, hi fejn hi llokalità f’Malta u f’G˙awdex.

02.12.2012

Editorjal

www.kullhadd.com Kull˙add, CNL, Triq Il-Mile End il-Ó AMRUN Editur: 2090 1409 editur@kullhadd.com | Reklami: 2090 1520 sales@kullhadd.com | Accounts: 2090 1518 accounts@kullhadd.com Distribuzzjoni: 2090 1517 | Email ©enerali: editorial@kullhadd.com | Twitter: http://twitter.com/#!/KullHadd

Ba©it tal-azzard Imma l-Partit Nazzjonalista tant i˙oss li g˙andu xi dritt divin biex imexxi dan il-pajjiΩ u li huwa invinçibbli u indispensabbli, li ddeçieda li jressaq ba©it li wa˙da mill-miΩuri ewlenin tieg˙u – it-tnaqqis fl-og˙la rata tal-income tax – ma tid˙olx fis-se˙˙ kollha kemm hi f’daqqa f’sena wa˙da, imma hija spjanata fuq perijodu ta’ tliet snin. Gonzi u Fenech g˙amlu ba©it ibbaΩat fuq il-premessa li se jkunu filgvern mhux biss minn issa sal-elezzjoni, li anki jekk ti©i fi Ωmienha ma fadlilhiex g˙ajr ftit ©imghat o˙ra, imma jippreΩumi li n-Nazzjonalisti se jkunu fil-gvern g˙al tal-inqas tliet snin o˙ra biex ikunu jistg˙u jwettqu g˙al kollox it-tnaqqis im˙abbar fl- income tax . Il-Ba©it ta’ nhar l-Erbg˙a li g˙adda jinjora g˙al kollox il-fatt li kmieni matul is-sena li ©ejja hemm elezzjoni fin-nofs, fejn il-poplu jrid jg˙id tieg˙u. Ba©it rigressiv Dak lil m’g˙amilx f’˙ames snin, kif kien wieg˙ed fil-programm elettorali tal-2008 dwar it-tnaqqis fl-og˙la rata tat-taxxa, Gonzi qieg˙ed jippretendi li jing˙ata ˙ames snin o˙ra biex ikun jista’ jwettqu. Flok ji©i ppenalizzat talli ma wettaqx dak li kien wieg˙ed ˙ames snin ilu, GonziPN qieg˙ed jippretendi li jing˙ata ˙ames snin o˙ra biex ikun

jista’ jwettaq dak li kien wieg˙ed fl2008. Dan hu ba©it rigressiv, kontra l-ba©its tal-passat fejn meta twessg˙u l-faxex tat-taxxa, dawn kienu ta’ vanta©© g˙al kull min jaqla’ ftit aktar mill-paga minima ’il fuq u mhux biss g˙al min jaqla’ minn €19,500 sa €60,000. Tant huwa ba©it rigressiv dan ilba©it, illi dawk li jaqilg˙u paga minima u li b˙al kul˙add ˙adu Ω-Ωieda g˙all-g˙oli tal-˙ajja li baΩikament t˙allihom fejn kienu g˙ax kulma tag˙mel tikkumpensa g˙aΩ-Ωieda filprezzijiet, li ˙a jispiççaw ikollhom i˙allsu l- income tax meta qabel ma kinux. Anti-Demokratiku Imma l-kredenzjali anti-Demokratiçi u l-akbar diΩonestà ta’ dan il-Ba©it jo˙or©u mill-fatt illi jittanta jorbot idejn il-gvern li se jissuççiedi lil dak attwali. Huwa ba©it tal-log˙ob tal-azzard fejn GonziPN ming˙alih irid i©ib lill-Partit Laburista dahru mal-˙ajt, f’poΩizzjoni inkrepattiva illi jekk kellu ma jaqbilx mal-miΩuri mressqa, se jispiçça oskurat ma’ dawk li se jibbenefikaw minn dawk il-miΩuri. U mill-banda l-o˙ra, jekk jaqbel ma’ dawn il-benefiççji, kif iddikjara li se jag˙mel il-Partit Laburista, dan jista’ jkollu jdejh marbutin u jkollu g˙aΩliet aktar limitati fil-proposti li se jag˙mel g˙all-programm elettorali tieg˙u. Flok eΩerçizzju responsabbli fl-ipprogrammar finanzjarju, dan il-Ba©it serva

b˙ala g˙odda politika,s trument propagandistiku; tant hu hekk kien aktar jixbah programm elettorali li jipprova jillixka g˙all-voti biex forsi jer©a’ jirba˙ il-gvern, milli eΩerçizzju responsabbli fl-ipprogrammar finanzjarju ta’ gvern li g˙andu quddiemu ç-çertezza ta’ ˙ames snin fit-tmexxija tal-pajjiΩ. Strument parti©©jan Konferma o˙ra tal-istrumentalizzazzjoni tal-Ba©it g˙al skopijiet parti©©jani, to˙ro© mill-fatt illi GonziPN issa ilu xhur li ng˙ata l-preavviΩ min-na˙a tad-Deputat Franco Debono li g˙al kemm-il darba sa˙aq illi jekk Austin Gatt mhuwiex se j˙alli postu filKabinett, Debono se jivvota kontra lBa©it. F’sitwazzjoni fejn ma jidhirx li sal-10 ta’ Diçembru ˙a tinbidel wisq, b’Austin Gatt li ma jridx jitlaq millKabinett biex ma jpaxxix lil Franco Debono, b’dan tal-a˙˙ar jidher li baqa’ adamanti fuq il-poΩizzjoni li ˙a; allura bilfors wie˙ed jistaqsi x’inhu l-iskop wara l-insistenza ta’ Lawrence Gonzi li jressaq il-Ba©it u li jikkonstata l-ovvju, illi jekk ma jg˙addix il-Ba©it jaqa’ lGvern?! L-iskop wara dan kollu huwa wie˙ed ovvju u jista’ jkun wie˙ed biss – illi jekk Franco Debono jivvota kontra lBa©it, Gonzi se jkun jista’ jg˙id illi mhux minnu naqas li l-proposti talBa©it baqg˙u ma da˙lux fis-se˙˙, imma t-tort huwa kollu ta’ Franco Debono u mhux li fl-ewwel kwart tas-

sena d-die˙la hemm fin-nofs elezzjoni ©enerali li, skont ix-xejriet tal-opinjoni pubblika, GonziPN façilment jista’ jitlef. Ba©it irrilevanti B˙alma kien sostna Eddie Fenech Adami fit-twe©iba g˙ad-diskors talBa©it li kien sar f’Diçembru 1986, f’sitwazzjoni fejn kienu skadew il-˙ames snin mill-elezzjoni li kienet saret qabel, il-Ba©it huwa irrilevanti g˙al kollox. Il-Ba©it ta’ din is-sena huwa biss programm elettorali b’isem ie˙or, li g˙andu ji©i evalwat u ttestjat g˙allkredibbiltà tal-Gvern GonziPN fuq dak li se˙˙ matul il-˙ames snin li g˙addew kollha, u mhux fuq x’jista’ ji©ri minn aktar u aktar weg˙di f’kuntest fejn GonziPN ma tantx huwa kredibbli fittwettiq tal-weg˙di li j˙obb jag˙mel. Meta Gonzi & Co jippretendu li g˙andha tkun l-OppoΩizzjoni Laburista li toffrilu s-salvawomu flok il-majnata li jista’ jag˙tih wie˙ed mid-deputati tieg˙u stess, g˙al darb’o˙ra jkun qieg˙ed jixhed it-tendenzi antiDemokratiçi u totalitarji tieg˙u. Din mhi xejn ˙lief proposta indiçenti, g˙ax imkien fid-dinja, ˙lief forsi f’xi pajjiΩ ta’ kaf kaf, il-Gvern ma jippretendi – aktar u aktar meta jkun jinsab fit-tmiem naturali talle©iΩlatura – li lOppoΩizzjoni tivvota fuq ilBa©it, vot li intrinsikament huwa wie˙ed ta’ fiduçja.

“

(ikompli minn pa©na 1)

Tellieqa li ma ©©ibx bidla Stefan Zrinzo Azzopardi President tal-PL stefan.zrinzo@partitlaburista.org segwi fuq twitter @stefanzrinzo

Id-direzzjoni li GonziPN irriΩultat f’sena ta’ inçertezza politika. Sena li fiha l-Gvern kien aktar medhi jara kif jibqa’ ggranfat mal-poter aktar milli jie˙u dawk id-deçiΩjonijiet me˙tie©a biex f’pajjiΩna jitkattar il-©id li minnu jgawdi kul˙add. Sena li fiha l-Parlament t˙alla mdendel biex il-Gvern jevita li jittie˙du voti, l-aktar wara li matul din is-sena l-Gvern f’diversi okkaΩjonijiet ma kellux ma©©oranza. Sena li fiha l-Gvern kellu ministru sfiduçjat, tilef vot li permezz tieg˙u ©ie ççensurat uffiçjal g˙oli tal-Gvern, li tilef membru parlamentari minn ˙dan il-grupp parlamentari. Sena li matulha deher çar li dan huwa Gvern immexxi minn klikka Ωg˙ira. Klikka li ©ibdet l-g˙adab ta’ ˙afna, kemm kritiçi tal-Gvern kif wkoll nies li jiffurmaw parti mill-partit li ilu ji©i elett biex imexxi lil pajjiΩna. Klikka li fiha hemm numru limitat ta’ nies maqtug˙a millpoplu li ˙siebha biss kif se tibqa’ marbuta mas-si©©u talpoter. IΩ-Ωmien ta’ inçertezza wassal biex Lawrence Gonzi jag˙mel tellieqa u jtellaq wa˙du g˙allkariga ta’ kap tal-partit. Tellieqa

interna fil-PN li bl-ebda mod ma naqqset l-ink-wiet intern li qed ikompli ji©i esternalizzat b’inçertezza li qed tfixkel landament ta’ pajjiΩna. Anzi, wara t-tellieqa interna, l-inkwiet kiber. Issa l-Gvern ippreΩenta Ba©it g˙as-sena 2013. Ba©it li ©ie ppreΩentat aktar tard mis-soltu g˙ax GonziPN hekk deherlu li kien jaqbel – g˙alih. Ba©it li aktar qanqal diskussjoni jekk dan huwiex se jikseb lapprovazzjoni tal-Parlament aktar milli diskussjoni dwar iddirezzjoni li jista’ jag˙ti lil pajjiΩna. FiΩ-Ωmien li kien g˙addej dan kollu, ©ie nominat Tonio Borg g˙al Kummissarju Ewropew wara r-riΩenja ta’ John Dalli. B’hekk, in˙olqot vakanza filkariga ta’ Viçi Kap tal-PN. Dan wassal g˙al elezzjoni interna o˙ra fi ˙dan il-PN li saret bejn Tonio Fenech, il-Ministru talFinanzi ta’ GonziPN u Simon Busuttil – il-mag˙Ωul ta’ GonziPN b˙ala delegat speçjali. Tonio Fenech, li g˙amel minn kollox biex juΩa jum il-Ba©it u okkaΩjonijiet b˙ala parti millkampanja biex jikkonvinçi lillkunsillieri tal-PN jag˙Ωlu lilu. Simon Busuttil ippreΩenta lilu nnifsu b˙ala l-g˙aΩla ta’

Lawrence Gonzi u l-bniedem li kien hemm fl-a˙˙ar reb˙a ta’ GonziPN bil-prog-ramm elettorali tieg˙u. Ta’ min wie˙ed jinnota li din kien kampanja interna tal-PN li sabet coverage estensiv fuq listazzjon nazzjonali permezz ta’ intervisti u kull opportunità o˙ra waqt l-a˙barijiet. F’dan il-Ba©itt ˙are© biç-çar li GonziPN g˙adu bl-istess formola. Kien hemm ripetizzjoni ta’ ba©its o˙ra. GonziPN indara li jistqarr affarijiet fil-Ba©it li ma jwettaqx matul is-sena. Wara lqari tal-Ba©it, deher çar li blg˙aΩliet li g˙amel Gonzi qeg˙din ikunu intaxxati persuni li jaqilg˙u paga minima; dan wara li GonziPN gideb dwar il-poΩizzjoni tal-Partit Laburista fuq il- minimum wage. Jumejn wara l-Ba©it, issir lelezzjoni g˙al viçi kap. Ilmag˙Ωul ta’ Lawrence Gonzi jirba˙ b’vot qawwi favur tieg˙u. Jitlef il-kandidat mag˙Ωul mill-ministri ta’ Lawrence Gonzi, Tonio Fenech. Il-kunsillieri jisfiduçjaw lillkandidat li kellu l-Kabinett warajh u jag˙tu vot ta’ fiduçja lil min Lawrence Gonzi g˙aΩel biex fl-2008 u g˙all-elezzjoni

©enerali li jmiss jikteb il-programm elettorali. G˙aΩlu lillmag˙Ωul ta’ Lawrence Gonzi. Jumejn wara li nqara l-Ba©it, il-ministru li lesta l-a˙˙ar ba©it ta’ din il-le©iΩlatura, mar quddiem il-kunsillieri tal-Partit Nazzjonalista u ma kisibx lappo©© tal-kunsillieri g˙al Viçi Kap tal-Partit. Minkejja li kellu l-appo©© tal-Kabinett ˙lief wie˙ed, sab kunsillieri b’g˙aΩla differenti. Il-PN jista’ jg˙id li qed ji©©edded iΩda kull min kien parti minn din it-tellieqa kien parti mill-formola li offriet u li l-poplu dara ta’ GonziPN. Itti©did ma jse˙˙x permezz ta’ bidla fil-wiçç f’kariga. Ma sse˙˙x billi ssir stqarrija li GonziPN wettaq 97% tal-programm elettorali li kiteb Simon Busuttil. PajjiΩna g˙andu bΩonn bidla fid-direzzjoni li qed jing˙ata. Je˙tie© direzzjoni ©dida b’miri ©odda, b’energija ©dida. Direzzjoni ©dida li tista’ ting˙atalu wara l-elezzjoni ©enerali b’g˙aΩliet li jista’ jag˙mel il-poplu Malti. Is-sena li g˙addiet in˙liet g˙aliex min qed imexxi mo˙˙u biss li jibqa’ ggranfat mal-poter. L-inçertezza g˙adha hemm. PajjiΩna jixraqlu ferm a˙jar.

02.12.2012

Ittri

Wasalna fi Ωmien l-akkontabbiltà Sur Editur,

kellhom jirrazzjonalizzaw fejn jid˙ol l-uΩu tal-AC u kif xtraw il-pannelli bdew juΩawh bl-addoçç g˙ax ˙asbu li ©ej kollox b’xejn? Jaf il-Prim Ministru li hemm nies li wa˙˙lu l-pannelli u damu sitt xhur sabiex dak li kienu qeg˙din jipproduçu ji©i rrekordjat fuq meter, b’telf finanzjarju g˙alihom u dan min˙abba fil-burokrazija li hemm fis-sistema? Dan hu b’detriment g˙al dawk li investew flushom u, b˙ala rigal, jirçievu kont bomba g˙ax dak li pproduçew ovvjament mhux imnaqqas. Dan g˙aliex ˙lew aktar milli kienu qed ja˙lu qabel. Jaf il-Prim Ministru li b’investiment ta’ tmien pannelli fuq bejt, biex ikun valur g˙all-flus li tkun ˙ri©t, trid tibqa’ tkun bil-g˙aqal fejn tid˙ol ˙ela? Jaf il-Prim Ministru li ˙afna nies investew fil-pannelli biex ikunu aktar komdi u jfisser li aktar ser ja˙lu? Jekk familja kienet ta˙li 5000 unit ming˙ajr pannelli g˙ax kienet bil-g˙aqal u llum bil-pannelli qed jipproduçu 4000 unit u g˙ax issa ma g˙adhiex bil-g˙aqal qed ta˙li 10,000 unit allura dik il-familja ser tmur ag˙ar, u t-tni©©iΩ ser jikber g˙ax qed jin˙ela 1000 unit aktar minn qabel. Mela s-soluzzjoni hija l-g˙aqal u, g˙ax nemmnu li dan il-poplu bil-g˙aqal, il-proposta ta’ Joseph Muscat m’g˙andhiex titqies b˙ala inkora©©iment g˙all-familji sabiex ja˙lu aktar, g˙ax dan jista’ ji©i argumentat fuq l-uΩu tal-pannelli. Is-soluzzjoni g˙andha tkun li nibqg˙u ninkora©©ixxu lill-poplu Malti biex fejn jista’ jinvesti filpannelli solari u fl-istess ˙in jor˙su t-tariffi. Dawn iΩΩew© proposti flimkien mal-g˙aqal fl-uΩu tal-ilma u l-g˙aqal fit-tmexxija, g˙andhom jiggarantixxu aktar flus fi bwiet il-poplu Malti u b’hekk ji©i ©©enerat tkabbir ekonomiku li hu tant me˙tie©.

F’temp ta’ inqas minn xahar u ftit, smajna b’kaΩi fejn ilpoplu, bir-ra©un, kollu jitlob u jistaqsi safejn twassal ilkontabbiltà tal-ministri u tad-delegati tieg˙u. Bdejna billi fil-25 ta’ Ottubru smajna li l-Qorti ordnat li perit jing˙ata s-somma ta’ €810,000 talli l-pjanti, li tqabbad jag˙mel biex l-Isptar Zammit Clapp jinbidel fi sptar tal-onkolo©ija, twarrbu u ma sar xejn minn dak li tqabbad jag˙mel. Imbag˙ad, fit-8 ta’ Novembru, il-kumpannija S. Mifsud & Sons reb˙et lill-Gvern kumpens g˙al art esproprjata, li ammonta g˙al €1.3 miljun. Fit-12 ta’ Novembru, il-Qorti Ewropea tad-Drittijiet talBniedem ordnat lill-Gvern i˙allas €50,000 lil mara, wara li nstab li ma ˙allashiex g˙al art li esproprjalha 37 sena ilu. Fil-15 tal-istess xahar, il-Qorti re©g˙et ordnat lill-Gvern i˙allas €208,000 lill-infermier Mario Gerada talli keççieh mix-xog˙ol ming˙ajr ra©uni. L-g˙ada, is-16 ta’ Novembru, il-Qorti ordnat li mara li ©iet diskriminata abbaΩi tas-sess, meta ma t˙allietx tkompli bix-xog˙ol ta’ missierha mejjet li kien ˙addiem taxXatt, ting˙ata kumpens ta’ €799,168. Dawn huma kollha flus li xi ˙add irid i˙allas. Jekk min irid jag˙mel tajjeb hu l-Gvern, g˙andi nifhem li l-ministri jaslu jag˙mlu tajjeb bi flus il-poplu u g˙alhekk qajla jag˙tu kas, g˙ax mhuma se jo˙or©u xejn minn buthom. G˙alhekk g˙andi nemmen li jekk jinstab li kien xi ˙addiem g˙oli li ˙a deçiΩjoni kuntrarja g˙al dak li qalet il-Qorti, dan g˙andu jkun kontabbli u jara kif jag˙mel u j˙allas id-dannu li kka©una minn butu. Illum il-©urnata ˙afna mill-˙addiema g˙olja mal-Gvern jistipulaw is-salarju tag˙hom u g˙alhekk g˙andhom jag˙mlu tajjeb g˙all-˙aΩin li jkunu attwaw waqt ˙idmiethom. Meta l-˙sara tkun ikka©unata minn ditti privati, hu s-sid li jag˙mel tajjeb, b˙al fil-kaΩ li se˙˙ fuq Lawrence Saliba fl-2006, fejn g˙ax we©©a’ fuq ix-xog˙ol, Bezzina Ship Repair Yard Ltd, i©©ieg˙let t˙allsu €9,692.67. Din is-sentenza ng˙atat fit-12 ta’ Novembru. Jekk, mill-banda l-o˙ra, g˙ad-deçiΩjonijiet ˙Ωiena li jie˙du individwi g˙oljin mal-Gvern jibqa’ j˙allas il-poplu, nispiççaw nifir˙u biss meta nisimg˙u lill-Prim Ministru j˙abbar (b˙al fl-1 ta’ Novembru) li miç-çitazzjonijiet talgwardjani lokali, fl-ewwel g˙axar xhur tas-sena, in©abru €2.8 miljun. Meta b˙ala prim ministru kellna lil Dr Eddie Fenech Adami kien jis˙aq g˙all-kontabbiltà. IΩda milli jidher, illum, din il-kelma saret eku tal-passat.

JOE FARRUGIA, IR-RABAT

CHARLES B. SPITERI, BIRKIRKARA

Tmexxija bil-g˙aqal, il-˙ela u l-pannelli solari Sur Editur, Nirreferi g˙ad-dibattitu li kien hemm fuq Xarabank bejn il-mexxejja politiçi, fejn irreferew g˙all-kontijiet tad-dawl u s-sorsi ta’ ener©ija alternattiva. Il-Prim Ministru wera li m’g˙andux fiduçja fil-poplu Malti u na˙seb dik taç-“çuç Malti” hija sintomatika f’GonziPN. Wera li ma g˙andux fiduçja fil-poplu Malti meta ddikjara li jekk Joseph Muscat ira˙˙as ilkontijiet tad-dawl, il-poplu Malti ser ikun daqshekk çuç li ser jibda ja˙li ˙afna aktar dawl. Jekk il-poplu Malti ˙ali, din is-sitwazzjoni Ωgur li ma ©abhiex il-Partit Laburista; ©abuha dawk li dejjem mexxew politika ta’ money no problem u onfoq illum u g˙ada, i˙allsu uliedna u wlied uliedna. Barra minn hekk il-˙uta minn rasha tinten, jekk ilpopolin i˙ares lejn min qed imexxih ma tantx jista’ jkollu eΩempji sbie˙ fejn jid˙ol l-g˙aqal. IΩda ejja nwarrbu l-biΩg˙at ta’ GonziPN u nemmnu aktar fl-g˙aqal tal-poplu Malti. Iva, jien perswaΩ li mal-bidla fil-gvern u hekk kif ji©u introdotti miΩuri sabiex il-kontijiet tad-dawl jitra˙˙su, il-poplu ser jibqag˙lu aktar flus f’butu u b’hekk l-ekonomija talpajjiΩ ter©a’ tirpilja. Nemmen ukoll li la m’a˙niex çwieç nafu li biex jibqag˙lek aktar flus fil-but trid ma tuΩax dawl u ilma bla bΩonn. Il-Prim Ministru qal li l-unika soluzzjoni hija lener©ija alternattiva, b˙all-uΩu tal-pannelli solari. Naqblu li g˙andna ninkora©©ixxu u ninvestu aktar biex nag˙mlu uΩu mir-riΩorsi tax-xemx, imma wkoll hemm bΩonn li jitra˙˙su anke t-tariffi. Dan huwa l-investiment li jrid jag˙mel il-pajjiΩ u mieg˙u aktar investiment edukattiv u informattiv. Nafu li hawn numru ta’ çittadini Maltin li investew fil-pannelli u ming˙alihom li dawn ser ja˙lu kemm iridu u l-kont ser ji©ihom credit? Nafu li hemm persuni li qabel kellhom il-pannelli

MILL-FORUM ÛGÓAÛAGÓ LABURISTI

Ûmien il-Milied Tiffany Farrugia

Wasal iΩ-Ωmien mistenni minn ˙afna nies, iΩ-Ωmien tal-Milied, Ωmien ta’ fer˙ u g˙aqda bejn il-familja u l-komunità. G˙alkemm hija festa b’sens reli©juΩ g˙aliex f’daΩ-Ωmien niççelebraw it-twelid ta’ Ìesù Kristu, dan iΩ-Ωmien huwa Ωmien fejn kul˙add jing˙aqad u jiççelebra, mhux il-Milied biss iΩda wkoll it-tmiem ta’ sena o˙ra li g˙addiet b˙all-o˙rajn. IΩda tistaqsini: dan l-artiklu huwa biss dwar l-aspett çelebrattiv tal-Milied? Mela ma tafx kemm i©ib spejjeΩ mieg˙u dan iΩΩmien?! Rigal ’l hawn u rigal ie˙or ’l hemm, riçevimenti tax-xog˙ol, riçevementi tal-kaΩini tal-banda, riçevimenti g˙and tal-familja, ilbies, ˙ru© u divertiment, rigali! Li naf Ωgur huwa li jien wa˙da minn dawk in-nies li nibda nfaddal minn xhur qabel biex na˙seb g˙aΩ-Ωmien tal-Milied. IΩda fil-˙ajja li qeg˙din ng˙ixu fiha llum, impossibli tla˙˙aq mal-flejjes kollha li jo˙orgu, u ftit li xejn tarahom de˙lin lura. Tibda tara riklami meraviljuΩi u li jolqtuk mal-ewwel, anki malli tarahom l-

ewwel darba. I˙ajruk biex tixtri, u tibqa’ tixtri g˙ax jag˙tuk l-idea li dak huwa rrigal ideali g˙al uliedek jew g˙all-ma˙bub jew il-ma˙buba tieg˙ek. L-g˙ajta nofs il-bejg˙ jg˙idu, u vera jkolli ng˙id, speçjalment meta tid˙ol sal-Belt jew tmur ˙ar©a sa Tas-Sliema, g˙ax mhux l-ewwel darba li ji©u jwaqqfuk il-bejjieg˙a biex tmur tara l-offertà speçjali li jkollhom. Huma j˙e©©uk, sa anki garanzija jag˙tuk biex inti tag˙mel kura©© u tixtri mill-˙anut tag˙hom. Tista’ tg˙id li t-tqassim tar-rigali naqas maΩ-Ωmien, kul˙add sar jippreferi li jing˙ata flus jew inkella xi voucher biex dan juΩah kif irid. It-tfal m’g˙adhomx iridu xi ©ugarell sempliçi, l-affarijiet teknolo©içi invaΩaw kullimkien. Illum il-©urnata m’g˙adekx tara subien ji©ru barra b’xi ballun jew il-bniet jilag˙bu bil-pupi li qalg˙u fil-Milied jew f’g˙eluq sninhom. Il-˙ajja, kif kul˙add jaf, g˙oliet mhux ftit, u mag˙ha ©abet ˙afna faqar. Jekk tid˙ol sal-Belt ma tarax bejjieg˙a u nies

jixtru biss, iΩda tara wkoll nies jittallbu g˙all-flus. IΩ-Ωmien tal-Milied i©ib mieg˙u ˙afna ˙ela wkoll. Mela g˙aliex m’g˙andniex nag˙mlu opra ta’ karità ma’ dawn ilfoqra? Madankollu, Ωmien il-Milied mhux Ωmien biex tara kemm inti kapaçi taqla’ rigali, iΩda kemm inti kapaçi tag˙ti, mhux biss rigali biss, iΩda kemm taf tkun ©eneruΩ ma’ nies inqas ixxurtjati minnek. Jekk g˙andek xi qraba jew ˙bieb li qeg˙din ©ewwa xi sptar, ipprova ag˙mel mezz biex tmur iΩΩurhom. G˙al dik il-persuna jaf ikun l-aqwa rigal li setg˙et taqla’ dan il-Milied. Il-Milied huwa Ωmien ta’ tgawdija u fer˙, però gawdih bil-g˙aqal. Nafu kemm qed ikun hawn inçidenti f’dan iΩ-Ωmien ta’ festi u sfortunatament minn Ωmien ta’ fer˙ jispiçça Ωmien ta’ niket. Jekk tag˙mel dan qed issalva ˙ajtek u ssalva ˙ajjet ˙addiehor. Nixtieq nawgura l-festi tajba lil kul˙add! Il-Milied u s-sena t-tajba!

02.12.2012

Ittri

Problemi g˙ar-residenti u g˙al kull min iΩur Tas-Sliema Sur Editur, F’kemm ili nikteb qatt ma ktibt fuq il-lokalità tieg˙i. Lokalità li fi kwalunkwe jum, xhur u snin dejjem ti©bed lejha bosta turisti. Din inqisha b˙ala xi ˙a©a ferm tajba g˙an-negozji tag˙na. Qeg˙din nersqu aktar lejn iΩΩmien tal-Milied. Ûmien li Ωgur in-negozji tag˙na jkunu ilhom jistennew. Xtaqt naqsam mieg˙ek Ωew© ˙sibijiet u punti li lilna s-SlimiΩi qeg˙din jaffettwawna b’mod negattiv ˙afna u huma ta’ inkonvenzja g˙alina r-residenti. Dawn huma l-problema ta’ nuqqas ta’ parke©© u l-ambjent li qeg˙din ng˙ixu fih. Nibda bil-problema tal-parke©©. Problema li, grazzi g˙all-inkompetenza ta’ dan il-Gvern, kompliet tikber g˙aliex ©ew imnaqqsa diversi parke©©i. Proprju qieg˙ed ng˙id hekk g˙aliex madwar sena u nofs ilu, mad-d˙ul tal-Arriva, irresidenti kif ukoll in-negozji tag˙na ©ew affettwati bil-mod ta’ kif ittie˙du deçiΩjonijiet ˙Ωiena tal-klikka ta’ GonziPN. Tnaqqis ta’ madwar 60 parke©© kif ukoll Ωona pedonali fi Triq Bisazza. Dawn huma xhieda ta’ nuqqas ta’ ˙sieb u aktar piΩ fuq in-negozji SlimiΩi. It-tieni punt li xtaqt nikteb fuqu huwa l-ambjent u toroq f’TasSliema. Óa©a li verament tiskantani hija li r-residenti mhux qeg˙din ji©u kkalkulati l-istess. Qieg˙ed ng˙id hekk g˙ax hija ferm in©usta li ssir diskriminazzjoni bejn ir-residenti. F’çertu toroq tara ndafa enormi u ambjent perfett, filwaqt li f’çerti toroq o˙ra tara ˙mie© li tist˙i u tibΩa’ tg˙addi minnhom. Il-˙mie© f’dawn it-toroq huwa wie˙ed kbir. Ma nistax nifhem kif kul˙add baqa’ fommu sieket meta kien qieg˙ed isir xog˙ol fi triq partikolari. Hawn nistaqsi g˙al liema

ra©uni x-xog˙ol fuq din ittriq dam aktar minn ˙ames xhur. Tajjeb tkun taf li dan ix-xog˙ol sar fuq Ωew© bankini ta’ triq wa˙da. Nifhem li x-xog˙ol irid isir, iΩda toroq b˙al dawn ma jistg˙ux jibqg˙u fi stat ta’ ˙mie© u b’insetti li jmarrdu, u b’ri˙a xejn pjaçevoli. Ûgur li r-residenti SlimiΩi jixirqilhom ferm a˙jar minn hekk. NIKHAIL SPITERI, TAS-SLIEMA

Austin Gatt vs Tonio Fenech? Sur Editur, Din o˙ra tixbah lil dak l-individwu, li l-kont taddawl jirçevih €0! G˙ax f’din il-gΩira sar g˙andna min jg˙ix fis-sakra u min mejjet g˙al qatra. Fl-a˙barijiet ta’ Malta smajt bis-salarju enormi u l-bonuses li g˙andhom xi ˙addiema g˙oljin li jaqg˙u ta˙t id-dekasteru tal-Ministru Austin Gatt. Alla jbierek, ma nafx kif imorru g˙axxog˙ol f’sakra b˙al dik! Hemm min jirçievi paga ta’ ’l fuq minn €80,000 fis-sena u perkaççi. Imbag˙ad issib mijiet, meta mhux eluf, li jo˙or©u mill-Università u jkollhom i˙ammru wiççhom imorru l-ETC jirre©istraw g˙ax-xog˙ol! Ter©a’, dawn tal-a˙˙ar jafu jkollhom aktar skola minn dawk il-baΩuΩli, li tul dawn l-a˙˙ar g˙axar snin saru jiddettaw is-salarju tag˙hom infushom. Issa kul˙add jista’ jobsor li jekk ˙addiem talGvern jirçievi salarju aktar minn ministru, ilministri joqomsu. X’ma jag˙tux is-€600 fil©img˙a Ωieda lilhom infushom, waqt li j˙allu lil

˙addiema o˙ra jixxennqu u jmutu g˙all-qtar! X’ma jg˙ollux (u bir-ra©un) il-˙lasijiet tag˙hom it-tobba, il-periti, l-ispeçjalisti) jekk f’din il-gΩira saret tirrenja l-li©i tal-©ungla? Kul˙add jag˙mel il-prezzijiet li jrid u addijo l-fqir u l-batut. Din b˙al tal-proverbju: is-sinjuri xtraw u l-foqra baqg˙u jaraw! Ter©a’, kul˙add jiftakar dak li ng˙ad li qal ilMinistru Tonio Fenech, li l-Maltin çwieç u ma jistax jafdahom bit-tmexxija ta’ azjendi importanti g˙all-pajjiΩ. Tg˙id issa li fil-Parlament sema’ bis-salarji li qeg˙din jin˙ar©u g˙al dawn il-˙addiema li jaqg˙u ta˙t Austin Gatt, se jindem u jiskuΩa ru˙u milli qal, jew se jkollu j˙abbatha ma’ Austin Gatt u b˙al Franco Debono jsabbat saqajh? Taf tkun ©lieda sumo mill-aqwa. Ministru tarriΩenja li ma rriΩenja qatt u kontendent g˙assi©©u ta’ viçi kap! Nistennew u naraw. TONNA, IL-BELT

Jing˙ataw post wara storja fil-KullÓadd Sur Editur, B’referenza g˙all-artiklu li deher nhar ilÓadd, 25 ta’ Novembru 2012, bit-tema ‘Ng˙ataw post adegwat wara rapport filKullÓadd’, fejn l-artikolista qal li “il-koppja kienu ilhom xhur s˙a˙ jitolbu biex jing˙ataw post diçenti u t-talba tag˙hom ma wassluhiex biss g˙and l-Awtorità tadDjar”. Ìentilment nixtieq ni©bed l-attenzjoni tal-qarrejja li din il-familja applikat l-ewwel darba fi Frar 2012 bil-g˙an li ting˙ata post alternattiv g˙aliex il-post fejn kienet toqg˙od kien overcrowded, ji©ifieri li lpost sar Ωg˙ir g˙aliex da˙lu joqog˙du fih ˙afna aktar nies. G˙al min huwa mid˙la fil-˙idma tag˙na, jaf li din hija sitwazzjoni komuni u hemm diversi persuni f’din is-sitwazzjoni. B’kollox l-Awtorità g˙andha 64 kaΩ simili. Ìentilment ni©bed l-attenzjoni li wie˙ed g˙andu wkoll jifhem li persuna ma tistax tirçievi post b’mod awtomatiku sempliçiment g˙aliex, g˙al ra©uni jew o˙ra, da˙lu joqog˙du diversi nies f’post wie˙ed. Kieku nag˙mlu hekk, kieku jkunu diversi persuni jispiççaw f’post wie˙ed biss. Tajjeb li l-qarrejja jkunu jafu li preΩenta-

ment l-Awtorità g˙andha fuq il-lista tag˙ha 1693 talba biex jing˙ataw post alternattiv. Dan it-tag˙rif ing˙ata fil-PQ 37936. G˙alkemm l-Awtorità tipprova tiltaqa’ malapplikanti wie˙ed wie˙ed, biex tkun taf ir-realtajiet soçjali tag˙hom, meta din ilfamilja partikolari applikat, hija kitbet biss li kellha problema ta’ overcrowding. L-Awtorità tad-Djar tixtieq tirringrazzja lill-gazzetta KullÓadd li ©ibdet l-attenzjoni prekarja ta’ din il-familja u l-g˙ada stess, ming˙ajr ma ‘kaxkret saqajha’, l-Awtorità

da˙let f’kuntatt mal-familja biex tkun tista’ toffri l-g˙ajnuna. Wara li kkonfermajna li l-kaΩ kien wie˙ed ©enwin (sfortunatament mhux kull kaΩ li jin©ieb g˙all-attenzjoni mill-medja in©enerali jkun ©enwin), l-Awtorità ˙asbet li tag˙ti post minn Skema Kiri – l-Awtorità qieg˙da fil-proçess li tikri ammont ta’ proprjetajiet mill-privat bir-rata kummerçjali biex imbag˙ad tkun tista’ tikri lill-applikanti tag˙ha b’rata ssussidjata. Rigward l-a˙˙ar kumment fejn lartikolista pprova jag˙ti l-impressjoni li lAwtorità g˙enet lil din il-familja min˙abba motivi o˙ra, sinçeramant ni©bed l-attenzjoni tal-artikolista u tal-qarrejja li tkun ˙asra li ˙idma li saret b’g˙an ©enwin ta’ g˙ajnuna u sapport g˙andu jidda˙˙al iddubju ta’ motivi o˙rajn. Filwaqt li mill-©did nirringrazzja lillgazzetta KullÓadd tal-kontribut tag˙ha, nitlob li l-Awtorità tkompli ting˙ata lappo©© u l-g˙ajnuna ming˙and kul˙add biex tkompli tkun ta’ g˙ajnuna fil-bini ta’ soçjetà aktar ©usta u umana. DOTT. ALBERT BUTTIGIEG, KAP EÛEKUTTIV, AWTORITÀ TAD-DJAR

02.12.2012

Ta’ Barra

“Grazzi g˙al niesha, GaΩa kapaçi ter©a’ tqum malajr” Sanaa El-Nahhal Il-jum tal-Óamis kien jum importanti ˙afna u storiku g˙all-Palestina. Dan hekk kif il-Palestina ng˙atat status t’osservatur fi ˙dan ilÌnus Mag˙quda. PajjiΩna kien fost dawk il-pajjiΩi li vvutaw favur li l-Palestina ting˙ata dan l-istatus. Issa huwa Ω-Ωmien li jrid jag˙tina parir dwar jekk dan kienx pass konkret ’il quddiem biex xi darba l-Palestina ti©i rikonoxxuta b˙ala Stat indipendenti. Dwar l-istorja Palestinjana, il-©lied imdemmi li ilu g˙addej g˙exieren ta’ snin bejn il-Palestina u l-IΩrael u t-tamiet u x-xewqat talpoplu Palestinjan, KRISTA CARUANA tkellmet ma’ SANAA EL-NAHHAL, Palestinjana li tg˙ix f’pajjiΩna u li fil-preΩent tmexxi ç-Çentru Lingwistiku G˙arbi u l-Arabic Culture Information Society f’Malta.

Kif bdiet l-istorja L-instabbiltà politika fir-re©jun tal-Lvant Nofsani ilna nitkellmu dwarha g˙al g˙exieren ta’ snin. Kemm-il darba naraw xeni ta’ ©lied imdemmi u qtil kawΩa tal-©lied f’dan ir-re©jun, u l-a˙˙ar mew©a ta’ vjolenza f’GaΩa u l-IΩrael ma kinitx eççezzjoni. Fuq it-televiΩjoni rajna xeni ta’ tfal, nisa u anzjani li sfaw maqtula, filwaqt li mijiet o˙ra ndarbu serjament. IΩda lil hinn minn dak li naraw fuq it-televiΩjoni, l-esperjenza reali tkun ferm aktar terribbli. Sanaa El-Nahhal tista’ tifhem perfettament dak li g˙addejin minnu ˙utha l-Palestinjani g˙ax mhux biss esperjenzat kemm-il darba din il-gwerra, talli qrabatha huma fost dawk li ntlaqtu minn dan il-©lied. Bdiet billi qaltli li lPalestinjani minn dejjem riedu l-paçi. Fi kliemha, il-fatt li filli kienu mbikkma, filli fi ftit minuti ˙ar©u jiççelebraw ilwaqfien mill-©lied, juri biç-çar kemm il-poplu Palestinjan jixtieq il-paçi dejjiema. “L-istess nies li sa ftit tal-˙in qabel kienu qeg˙din jibku ttelfa ta’ wliedhom jew ta’ qrabathom, ˙ar©u jiççelebraw u jifir˙u l-waqfien mill-©lied lErbg˙a filg˙axija. Jien personalment ma stajtx nifhem kif ˙ar©u jiççelebraw, meta ftit tal-˙in qabel kienu qeg˙din jibku. Imma meta bdejt na˙seb dwarha rrealizzajt li l-fer˙ tag˙hom jixhed ixxewqa kbira li g˙andhom li xi darba jkunu jistg˙u jg˙ixu filpaçi u ’l bog˙od mill-gwerer,” qalet Sanaa bit-tbissima fuq fommha. Staqsejtha biex tirrakkontali listorja mill-bidu u x’wassal g˙al din il-©lieda eterna bejn iΩ-Ωew© pajjiΩi. Qaltli li kollox beda fl-1917 meta r-Renju Unit ikkolonizza s-Sirja Ottomana. F’dak iΩ-Ωmien, il-Palestina li kienet il-parti tan-Nofsinhar tas-Sirja Ottomana, kellha popolazzjoni m˙allta. Kien hemm Musulmani, Kristjani u anke Lhud. MaΩ-Ωmien, il-komunità Lhudija fil-Palestina bdiet titkattar

u tinfirex. Il-Lhud kienu jemmnu li l-Palestina bi dritt hija arthom. MaΩ-Ωmien, il-Lhud bdew jixtru l-proprjetajiet f’dan il-pajjiΩ u l-popolazzjoni Lhudija fil-Palestina kompliet tikber. Dan il-proçess baqa’ sejjer sal-1947, meta l-Palestinjani bdew jindunaw li l-Lhud kienu ser jie˙du l-Palestina ta˙t idejhom, u fl-1948 saret gwerra. Il-Lhud reb˙u l-gwerra u eluf ta’ Palestinjani tkeççew millpajjiΩ u spiççaw jg˙ixu b˙ala refu©jati ta˙t it-tined f’pajjiΩi ©irien. MaΩ-Ωmien, l-IΩraeljani mhux biss komplew isa˙˙u lqawwa tag˙hom fil-Palestina, talli bdew jirb˙u wkoll artijiet f’pajjiΩi o˙ra ©irien, b˙allE©ittu, il-Libanu u s-Sirja. Fl-1973, l-E©ittu reba˙ lura Rafah-Sinaj u t-tmexxija talE©ittu kienet wieg˙det lillpoplu Palestinjan li kienet se tg˙inu jikseb lura nofs ilPalestina. IΩda l-Palestinjani ma ridux jiksbu nofs, iΩda riedu li jie˙du lura l-pajjiΩ kollu. “Meta ˙afna mill-Palestinjani mkeççija kienu marru biex jie˙du darhom lura, sabu li darhom kienet ©iet okkupata mill-IΩraeljani. Dan minkejja li d-dar kienet tag˙hom, kienu xtrawha huma bi flushom u kellhom ukoll evidenza bilmiktub li turi li d-dar kienet proprjetà tag˙hom,” kompliet tispjega Sanaa. Poplu bla çittadinanza IΩda l-akbar problema talpoplu Palestinjan kienet li dawk il-Palestinjani refu©jati li tkeççew minn darhom, baqg˙u jg˙ixu fit-tined. Minkejja li kienu ilhom snin s˙a˙ refu©jati f’pajjiΩi b˙as-Sirja, l-E©ittu, ilLibja u l-Libanu, baqg˙u qatt ma ng˙ataw çittadinanza talpajjiΩ u lanqas passaport u g˙alkemm kienu Palestinjani, ma kellhomx lanqas çittadinanza Palestinjana. “Kien hemm ©enerazzjonijiet s˙a˙ li twieldu u mietu b˙ala persuni bla çittadinanza g˙ax la kienu rikonoxxuti b˙ala Palestinjani u lanqas b˙ala çittadini tal-pajjiΩ li kienu sabu refu©ju fih. Min˙abba f’hekk

dawn in-nies kienu b˙al ˙absin g˙ax ma setg˙u jag˙mlu xejn u ma setg˙u jmorru mkien.”

nofs li re©g˙u ©ew aççettati fih. “Lill-IΩraeljani ma nafdawhomx”

13%…imma a˙jar mix-xejn Sanaa kompliet tg˙id li meta lPalestinjani kisbu lura GaΩa fl2005, bdew id-diskussjonijiet mal-IΩrael biex tal-anqas jg˙addulhom lura ta˙t idejhom 13% tal-Palestina. Minkejja li 13% kien ftit, il-Palestinjani qablu ma’ din iç-çifra g˙ax ˙asbu li jekk jirnexxilhom jid˙lu fil-Palestina, eventwalment kienu ser jissa˙˙u u maΩΩmien ikunu kapaçi jiksbu lura aktar artijiet. Ûiedet tg˙id li g˙alkemm xi Palestinjani rnexxielhom jid˙lu lura f’arthom, o˙rajn baqg˙u barra g˙ax ma kienx hemm post g˙alihom. U˙ud minn dawn in-nies sa˙ansitra spiççaw imkeççijin anke millpajjiΩ fejn kienu qed jie˙du refu©ju u kien biss wara sena u

Lura g˙all-a˙˙ar mew©a ta’ attakki f’GaΩa, Sanaa qalet li g˙alkemm waqaf il-©lied, ilPalestinjani xorta wa˙da ma jafdawhomx lill-IΩraeljani u ma jeskludux li dan il-waqfien mill-©lied sar bl-iskop li jkun identifikat il-pass li jmiss talPalestinjani. Spjegat kif waqt l-a˙˙ar ©lieda, l-IΩraeljani ˙adu kontroll tal-istazzjon televiΩiv talÓamas u ppruvaw iwasslu lmessa©© li fost il-Palestinjani hemm spiji li qeg˙din iwasslu l-informazzjoni lill-IΩraeljani. IΩda Sanaa qalet li dan qieg˙ed isir biex jo˙loq tensjoni fost il-Palestinjani u biex jo˙loq is-suspetti. “Ma nniΩΩilhiex li Palestinjan jista’ qatt jiç˙ad lil pajjiΩu sakemm ma jkunx im©ieg˙el

biex jag˙mel dan. Jien nemmen li permezz ta’ din it-tattika, l-IΩraeljani g˙andhom lg˙an li jo˙olqu tensjoni fostna l-Palestinjani stess biex tonqos is-sa˙˙a tag˙na, filwaqt li huma jibqg˙u jirrenjaw,” kompliet tg˙id Sanaa. Tama g˙all-futur Sanaa temmet tg˙id li x-xewqa tag˙ha hija li xi darba lPalestinjani jie˙du lura pajjiΩhom kollu. Qalet li g˙andha tama li dan il-waqfien mill©lied ikun wie˙ed dejjiemi g˙ax din id-darba l-komunità internazzjonali inkluΩ ir-Renju Unit, l-Amerika, u l-Ìnus Mag˙quda, esprimew ix-xewqa tag˙hom li jkun hemm il-waqfien mill-©lied u l-paçi f’dan ilpajjiΩ. “B˙alma ©ara f’dan il-kaΩ, GaΩa taqa’, imma grazzi g˙al niesha kapaçi ter©a’ tqum malajr,” temmet tg˙id Sanaa ElNahhal.

02.12.2012

Ta’ Barra

Kontroversja dwar il-poteri tal-president eÌizzjan Fl-a˙˙ar jiem il-pjazza Tahrir fil-Kajr re©g˙et kienet miΩg˙uda bil-protesti kontra l-President E©izzjan u lpoteri ©odda li assuma. Ftit iktar minn sena u nofs ilu lE©izzjani kienu qed jipprotestaw kontra d-dittatorjat ta’ Hosni Mubarak, li eventwalment tne˙˙a mill-poter u ntbag˙at il-˙abs. Minfloku ©ie elett Mohammed Morsi, li fl-a˙˙ar jiem qajjem kontroversja dwar ilpoteri kbar li ta lilu nnifsu. Jumejn ilu l-Parlament E©izzjan approva abbozz ta’ kostituzzjoni bl-g˙a©la wara

li l-awtoritajiet ©udizzjarji bdew iwissu li kienu se jxolju l-Assemblea. Il-Qorti Suprema kienet mistennija tie˙u vot dwar ixxoljiment tal-Assemblea min˙abba l-fatt li l-President kien qed jag˙ti ˙afna poteri lilu nnifsu. L-abbozz intbag˙at lil Morsi li mistenni jsejja˙ referendum. Digriet li n˙are© b’emer©enza l-©img˙a li g˙addiet kien jg˙id li d-deçiΩjonijiet ta’ Morsi ma setg˙u ji©u revokati mill-ebda awtorità, inkluΩ dik ©udizzjarja, u dan sakemm il-kostituzzjoni l-

©dida ti©i emendata u jkunu saru l-elezzjonijiet parlamentari. Id-digriet kien jg˙id ukoll li l-Qorti ma setg˙etx ixxolji l-Assemblea. Il-President Morsi, li huwa membru tal-Fratellanza IΩlamika-Musulmana, qieg˙ed jinsisti li dawn ilpoteri huma temporanji u li g˙andhom l-iskop li jipprote©u t-tranΩizzjoni tal-pajjiΩ g˙al wie˙ed demokratiku. IΩda l-qawwa ta’ dawn ilpoteri xorta wa˙da qieg˙da tqajjem t˙assib dwar il-possibbiltà li Morsi jsir figura b˙alma kienet dik ta’ Mubarak qablu, u kien proprju dan li wassal g˙allprotesti. Il-Kostituzzjoni li ©iet approvata ΩΩomm l-artikolu tal-kostituzzjoni l-antika dwar il-prinçipji tax-Xarija, jew il-Li©i IΩlamika, b˙ala ssors prinçipali tal-le©iΩlazzjoni. Min-na˙a l-o˙ra, artikolu ©did jg˙id li g˙andha ti©i kkonsultata l-Università ta’ al-Azhar dwar kwistjonijiet relatati max-Xarija. Il-libertà marbuta mal-prattika tar-reli©jon hija limitata biss g˙al tliet reli©jonijiet: lIΩlam, il-KristjaneΩmu u lÌudaiΩmu. Iktar minn hekk, minkejja li l-Kostituzzjoni ssejja˙ g˙al-libertà middiskriminazzjoni, din ma tispeçifikax jekk il-minoritajiet ta’ reli©jon differenti u nnisa humiex ukoll protetti. Fil-fatt, waqt ir-rivoluzzjoni li ne˙˙iet lil Mubarak millpoter, in-nisa kienu fuq quddiem nett tal-protesti, u kellhom sehem daqs l-ir©iel firriΩultat a˙˙ari. Madankollu, wara l-protesti u l-elezzjoni ta’ Morsi, innisa sabu ru˙hom ippersegwitati mill-©did, f’sitwazzjoni li w˙ud qed jiddeskrivu b˙ala ag˙ar minn dik ta’ Ωmien Mubarak. Óafna qeg˙din sa˙ansitra jibΩg˙u jo˙or©u mid-dar. Intant, Mohamed ElBaradei, li huwa figura prominenti fl-OppoΩizzjoni, qal li l-abbozz il-©did ta’ Kostituzzjoni kien se jmur fil-landa taΩ-Ωibel tal-Istorja, u li kien se jkompli jaggrava l-qag˙da tal-E©ittu. Il-Kummissarju g˙ad-Drittijiet Umani tal-Ìnus Mag˙quda talbet lil Morsi biex jirrikonsidra d-digriet, u li lapprovazzjoni ta’ Kostituzzjoni ©dida f’dawn iççirkostanzi kienet se to˙loq il-firda. Ilbiera˙ il-Fratellanza IΩlam-ika-Musulmana organizzat rally ta’ appo©© g˙allPresident qrib l-Università tal-Kajr, filwaqt li sa˙qet li lattendenza numeruΩa kienet xhieda li l-President kellu lappo©© tal-pubbliku. Dan jum biss wara li g˙exieren ta’ eluf ta’ persuni kienu qed jipprotestaw filpjazza Tahrir kontra lPresident Morsi.

02.12.2012

Mill-Misra˙

L-ewwel rebbie˙ tat-Toyota Aygo mal-GO4Aygo

Colin Borg huwa r-rebbie˙ tal-ewwel karozza Aygo Toyota fil-kompetizzjoni GO4Aygo. IlpreΩentazzjoni saret fil-showroom ta’ Michael Debono f’ÓaΩ-Ûebbu©. Sal-lum intreb˙u 14 is-sett tat-televiΩjoni LED ta’ 32” li ©ew ippreΩentati lir-rebbie˙a kif ©ej: Moyra Conchita Pizzuto, Billy Barbara, Andrew Zarb Cousin, Charlene Bartolo, Luca Sevasta, Lorita Bajada, Dr. Denis Mallia, Carmen

Sansone, Audrey Caruana, Carl Bonnici, Brian Bonnici, Daniel Zammit, George Bugeja u Duayne Gouder. Il-kompetizzjoni tal-SMS, GO4Aygo tag˙ti lillklijenti l-opportunità li jittantaw xortihom biex jirb˙u Samsung LED TV ta’ 32” kuljum u, a˙jar minn hekk, Ωew© karozzi tat-tip AYGO g˙at-tul tal-kompetizzjoni li tibqa’ sejra sat-2 ta’ Diçembru.

Ktieb mimli ideat ta’ rigali tal-Milied ming˙and ir-ROCS Il-Milied kwaΩi qieg˙ed mag˙na! Mort tixtri r-rigali li se tag˙ati dan il-Milied? G˙adek ma tafx x’se tixtri? M'g˙andekx g˙alfejn tinkwieta iΩjed! G˙allista©un tal-festi tal-Milied, irROCS Group ser tqassam fuljett ta’ g˙oxrin pa©na f’kull dar, li fih se ssib l-aktar offerti vanta©©uΩi u rigali sbie˙. Titlifx dan iç-çans biex takkwista ©ojjellerija esklussiva, vaganzi indimentikabbli, settijiet tal-makeup, skiing holidays u ˙afna iΩjed! Fil-fatt, din is-sena, ir-ROCS Group ˙abbru ˙afna offerti uniçi u l-a˙˙ar dehra g˙al dan l-ista©un. Inglott g˙adhom kif introduçew il- Midnight Kiss Look – l-a˙˙ar look li minn Ωmien g˙al Ωmien ji©u ntrodotti fuq is-suq mondjali. Mhux hekk biss, imma Inglot g˙andhom offerta tassew inkredibbli. Se jkollok ˙afna iΩjed billi tonfoq inqas dan lista©un bi prezzijiet tajbin ˙afna g˙all-but ta' kul˙add. F’Diçembru jekk tixtri Ωew© prodotti ming˙and Inglot Malta, se jkollok it-tielet prodott assolutament b’xejn. Fejn tista’ issib a˙jar? Perfumes&more ukoll qeg˙-

din jag˙mlu sale ta’ qabel ilMilied: offerti esklussivi fejn tista’ tixtri kwalunkwe fwie˙a li tixtieq qalbek g˙al prezz fenomenali ta’ €16 u ©ollerija g˙al prezzijiet li jibdew minn €9! Ir-ROCS Travel min-na˙a tag˙hom qeg˙din joffru offerti nkomparabbli tas-safar li jintsabu ukoll f’din il-pubblikazzjoni ta’ g˙oxrin pa©na. Jekk inti b˙al ˙afna li jkunu jixtiequ jsiefru fiΩ-Ωmien talMilied mal-familja jew ma s˙abek jew tkun tixtieq tmur x’imkien romantiku, m’g˙andekx g˙alfejn tinkwieta! Offerta partikolari hija dik ta’ Disneyland Paris: g˙all-prezz ta’ €259; ikollok l-opportunità

li tie˙u it-tfal tieg˙ek f’dan ilpost ma©iku fejn jistg˙u jiltaqg˙u mal-karattri favoriti tag˙hom – rigal li Ωgur ˙a jiftakru g˙al ˙ajjithom! Qeg˙din joffru ukoll weekend brejks g˙al Ruma inkluΩ titjiriet, akkomodazzjoni u taxxi li jibdew minn €199. Ir-ROCS Travel qeg˙din joffru ˙afna iΩjed destinazzjonijiet fejn wie˙ed jista’ jΩur dan lista©un tal-festi, bhal Dubai, Londra kif ukoll id-Dolmiti bi skiing holiday fil-Folgaria! Jekk t˙oss li g˙adek ma sibtx ir-rigal li tixtieq tag˙ti lil dak ix-xi ˙add speçjali dan ilMilied, ir-ROCS Group qeg˙din jag˙tuk iç-çans tixtri ROCS gift vouchers, u jekk tonfoq €250 se jtuk ROCS Travel wallet assolutament b'xejn! Rachel Vella, Direttur tarROCS Group kummentat, “sena wara sena, nag˙mlu lg˙almu tag˙na sabiex no˙olqu l-eççellenza – kemm filprodotti tag˙na, kif ukoll fisservizz. Permezz ta’ din il-pubblikazzjoni, li se ti©i mwassla f’kull dar Malta u G˙awdex, se nippromwovu dawn l-ideat fanatastiçi li tista’ tag˙ti lil g˙eΩieΩ tieg˙ek dan il-Milied”.

Il-Windows Phone 8 il-©did issa fil-˙wienet ta’ Vodafone

L-HTC u l-Microsoft g˙adhom kif niedew l-ewwel handset distint tal-Windows u dan issa jinsab g˙all-bejg˙ ming˙and Vodafone. Il-Windows Phone 8X minn HTC jΩommok f’kuntatt waqt li jag˙tik l-g˙aΩla li taççessa d-dokumenti li jinsabu fil-PC tieg˙ek. Il-Windows Phone 8X minn HTC hu g˙al darb’o˙ra wie˙ed mill-aqwa mobiles li qeg˙din noffru. Dan il-mobile huwa rrisposta g˙al kull min qed ifittex mobile PC, li jintegra bl-aktar mod sempliçi bejn l-ismartphone u l-PC tieg˙ek u u b’funzjoni mill-aqwa tas-social networking,” qalet Lara Selvagi, Terminals Executive ta’ Vodafone Malta. “Il-klijenti li jixtiequ jaraw ilkontenut tal-PC tag˙hom fuq il-mobile issa jistg˙u jag˙mlu dan permezz tal-HTC 8X. Dan il-mobile g˙andu karatteristiçi mill-aqwa li ikomplu jag˙tu lil min juΩa l-Windowns Phone esperjenza mill-aqwa. Vodafone qed tbieg˙ l-iSmartphone bil-kulur Graphite Black bi prezz ta’ €599 jew bi prezz mnaqqas ta’ €299 fuq liSmartphone 35 plan, €199 fuq l-iSmartphone 55 u b’xejn fuq l-iSmartphone 75 u l-iSmartphone 95. Aktar informazzjoni tinkiseb billi ççempel fuq 247 b’xejn minn linja Vodafone jew 9999 9247 minn linji o˙rajn. Barra minn hekk tista’ ΩΩur wie˙ed mill-˙wienet ta’ Vodafone jew ççempel lil customer care.

F’pajjiΩna b˙alissa hawn g˙all-wiri mowbajl uniku mhux biss f’Malta iΩda kwaΩi fid-dinja kollha. Dan il-mowbajl tat-tip iphone 5 huwa mag˙mul minn 24 karat deheb. Il-mowbajl li n©ieb f’pajjiΩna minn Dubaj fejn tniedha fil-jiem li g˙addew, jinsab g˙all-wiri f’stabbiliment kummerçjali f’San Ìwann, liema stabbiliment ibieg˙ prodotti marbutin mat-teknolo©ija. B’kollox b˙al dan il-mowbajl, madwar id-dinja kollha hawn biss 250, u wie˙ed minnhom jinsab f’pajjiΩna.

02.12.2012

Mill-Misra˙

Óidma biex titjieb il-kwalità tal-komunikazzjoni L-A-class il-©did minn Mercedes-Benz Il-kunçett tal-A class meta ©ie varat kien b˙ala karozza fuq stil MPV, settur ©did g˙allMercedes li f’dak iΩ-Ωmien kull ditta tal-karozzi kienet qieg˙da tesperimenta. Ftit tas-snin wara Mercedes ˙ar©u mudell ie˙or fuq l-istess skala u tawh l-isem ta’ BClass. Jekk kont tag˙milhom ˙dejn xulxin ma’ tantx kien hemm varjazzjoni bejniethom. Illum il-©urnata l-A Class inbidel u meta wie˙ed jg˙id li nbidel, ifisser li saret tibdila minn quddiem u wara anke f’dak li huwa kunçett, u dan g˙aliex minn karozza MPV saret hatchback, b’hekk inbidel il-klijentela tag˙ha. Issa bl-A-class il-©did Mercedes-Benz da˙let f’settur li sa issa qatt ma kkompetiet fih dak tal-compact segment. Id-disinn tag˙ha huwa dinamiku u aggressiv, l-arma tradizzjonali ta’ fuq il-bonnet tne˙˙iet u qieg˙da isfel fix-xibka. Minn quddiem tag˙tik l-impressjoni ta’ karozza kbira u goffa, meta filfatt mhijiex, minn wara hija kompatta u robusta – it-trade mark tal-Mercedes. Minn ©ewwa hija lussuΩa minkejja li hija liΩg˙ar mudell. Il-poΩizzjoni tas-sewwieq jimpressjonak bil-kumdità u fir-rikba, l-ispazju kemm g˙ar-ri©el u minn fuq huma biΩΩejjed biex takkomoda lil kull daqs.

Il-materjali uΩati huma ta’ kwalità u sa˙˙a, ittapizzerija tvarja minn drapp, ©ilda u Alcantara, anke fil-kulur. Id-dashboard huwa armat sew u l-aktar parti li tolqot l-g˙ajn huwa l-LCD display li fih jurik dak kollu li tixtieq u li jikkomunika wkoll marradju. Jekk idda˙˙al xi dubju dwarha, malli ssuqha dan jitlaq kompletament, minkejja li hija filcompact segment, mhux inferjuri minn Mercedes o˙rajn. Dakinhar tal-inawgurazzjoni kien hemm tliet mudelli differenti u dawk preΩenti kellhom ixxorti li jippruvawhom kollha. L-g˙aΩliet ta’ magni kienu 2 petrol u diesel. Il-petrol kienet 1.6 b’122bhp u turbo charged , filwaqt li ddiesel kienet 2.2 b’170bhp u turbo charged. Issigurtà minn dejjem hija prijorità g˙allMercedes, u apparti li hija armata b’dak kollu mitlub mill-karozzi tal-lum, tinkludi sensors mad-dawra kollha u tinfurmak kemm-il darba ta’ quddiemek u ta’ warajk jag˙fsu l-brake u int tkun qrib tag˙hom. Il-Mercedes A-Class tinsab g˙all-wiri g˙and Kind’s Auto Sales ta’ Óal Lija. Wie˙ed jista’ jara dawn il-karozzi billi jag˙mel appuntament g˙al test drive.

Il-pro©ett New Media Literacy for Media Professionals huwa ffinanzjat millUnjoni Ewropea permezz tal-Programm Tag˙lim Tul il-Óajja. L-erba’ assoçjazzjonijiet li qed jie˙du sehem f’dan il-pro©ett huma Fopsim (Malta), The School for the Communication & Media (is-Slovakja), Videovest (ir-Rumanija) u Media 21 Foundation (il-Bulgarija). L-g˙an ewlieni ta’ dan ilpro©ett huwa li titjieb il-kwalità tal-komunikazzjoni u l-medja flEwropa. Fil-fatt, il-pro©ett huwa mmirat g˙al persuni kompetenti fil-medja, b˙all-©urnalisti, biex ikunu jistg˙u jisfruttaw il-mezzi ©odda li toffri l-medja. L-g˙an ta’ dan il-pro©ett hu li jqajjem kuxjenza dwar mezzi eΩistenti u jesplora l-potenzjal tag˙hom. Dan se jse˙˙ fi tliet seminars internazzjonali ©ewwa r-Rumanija, il-Bulgarija, u s-Slovakja. F’dawn is-seminars wie˙ed ˙a jkun jista’ jiddiskuti u juΩa lmezzi ©odda tal-midja fil-prattika. Óa ti©i mnedija wkoll sit li fiha ˙a jitniΩΩlu l-attivitajiet kollha li huma marbutin ma’ dan ilpro©ett. Barra minn hekk, il-pro©ett ˙a jg˙in biex ©urnalisti u persuni kompetenti fil-medja jo˙olqu netwerk biex jaqsmu l-ideat tag˙hom, l-esperjenzi u l-g˙arfien dwar il-modi ta’ kif ji©u uΩati lmezzi l-©odda tal-medja. Dan il-pro©ett beda f’Ottubru ta’ din is-sena, waqt laqg˙a li lerba’ assoçjazzjonijiet kellhom bejniethom ©ewwa l-Waterfront Hotel fil-GΩira. Matul din il-laqg˙a, ir-rappreΩentanti u l-membri ta’ kull assoçjazzjoni ddiskutew x’jinvolvi dan il-pro©ett, l-g˙anijiet tieg˙u u ©ew mog˙tija wkoll ir-rwoli li kull parteçipant ˙a jkollu fl-attivitajiet tal-pro©ett. Is-seminar li jmiss se jkun organizzat mill-Video Vest fir-Rumanija f’Settembru tas-sena d-die˙la. Sadanittant, l-erba’ parteçipanti se jkunu qeg˙din jag˙mlu riçerka dwar mezzi ©odda tal-medja u jippreparaw materjal li se jintuΩa fit-tliet seminars. Il-pro©ett huwa mifrux fuq sentejn u llaqg˙a finali bejn l-erba’ assoçjazzjonijiet se ssir ©ewwa sSlovakkja f’Mejju tal-2014.

02.12.2012

Kun Af

KurÛitajiet MiNN HawN u MiNN HeMM Saviour Mamo

L-istatwa ta’ Kristu L-Feddej Mag˙rufa l-iktar bil-lingwa PortugiΩa Cristo Redento, tinsab f’Rio de Janeiro fil-BraΩil. Din l-istatwa hija l-iktar wa˙da g˙olja fid-dinja u l-˙ames wa˙da b˙ala daqs. Mag˙mula minn konkrit riinforzat u tiΩen 635 tunellata. Hija g˙olja 39.6 metru (130 pied) inkluΩ il-bradella li fiha 9.5 metri (31 pied). Tinsab fuq g˙olja ta’ 700 metru (2,300 pied) tal-muntanja Corcovado fil-Park Nazzjonali ta’ Tijuca. Il-figura ta’ din l-istatwa t˙ares lejn il-belt ta’ Rio de Janeiro u tissimbolizza l-fidi Kristjana tal-BraΩil. Inbniet bejn l-1922 u l-1931. Storja Kien fl-1850 meta ©ie l-ewwel ˙sieb tal-qassis Kattoliku Padre Maria Boss li jinbena monument reli©juΩ fuq ilmuntanja Corcovado g˙all-unur talPrinçipessa Isabel, it-tifla tal-Emperatur Pedro II. Dan il-pro©ett kien ©ie rrifjutat. Fl-1921, l-Arçidjoçesi Kattolika Romana ta’ Rio de Janeiro kienet ipproponiet li ssir statwa kbir ta’ Kristu fuq din il-muntanja li tkun tista’ tidher mill-belt kollha. Iç-çittadini ta’ din ilbelt kienu aççettaw bi ˙©arhom dan ilpro©ett. Fl-4 ta’ April 1922, kienet tpo©©iet lewwel ©ebla g˙al dan il-monument u fl-istess ˙in biex titfakkar l-indipendenza tal-BraΩil mill-Portugall, g˙alkemm id-disinn tal-monument kien g˙adu ma ntg˙aΩilx. Fl-istess sena kienet saret kompetizzjoni biex jintg˙aΩel l-a˙jar disinn. Fost ˙afna disinji kien intg˙aΩel dak tal-In©inier BraΩiljan Heitor da Silva Costa. Dan id-disinn kien jippreΩenta lil Kristu jΩomm salib fuq idu l-leminija u globu tad-dinja fl-id l-o˙ra. B’kollaborazzjoni ma’ artist BraΩiljan ie˙or – Carlos Oswald – Silva Costa ˙are© b’disinn ta’ figura dritta tippreΩenta lil Kristu b’idejh miftu˙a. Liskultur FrançiΩ Paul Landowski, li kien ja˙dem ma’ Costa, kien ˙a rresponsabbiltà tad-disinn finali, speçjalment fil-kostruzzjoni tar-ras u lidejn. Kien sar ˙afna ©bir fil-knejjes biex jin©abru fondi g˙all-ispejjeΩ kbar ta’ dan il-pro©ett. Ta˙t is-superviΩjoni ta’ Silva Costa, ix-xog˙ol beda fl-1926 u dam sejjer ˙ames snin. Biex jin©arr il-materjal g˙all-bini ta’ din l-istatwa kellu jitqatta’ xi blat u jsiru mog˙dijiet li jwasslu b’mod konvenjenti sal-quççata. Saret

ukoll triq g˙all-ferrovija tal-©arr li tie˙dok mill-istazzjon ta’ Cosme Velha sa dan il-lok. Din it-tren illum tintuΩa biex i©©orr it-turisti. Ta’ min jg˙id li din kienet l-ewwel tren fil-BraΩil li ta˙dem bl-elettriku. L-inawgurazzjoni Dan il-famuΩ monument ta’ Kristu lFeddej ©ie inawgurat fit-12 ta’ Ottubru 1931. Id-disinn finali kien tal-artist Carlos Oswald u l-iskultur FrançiΩ Paul Landowski u hu mag˙ruf b˙ala l-ikbar skultura ta’ arti moderna fid-dinja. Tul

iΩ-Ωmien sar ˙afna iktar xog˙ol fuq din l-istatwa. It-tara© ta’ 200 skaluna li jie˙dok sa ˙dejn il-pedistall ©ie mibdul ma’ wie˙ed li ja˙dem bl-elettriku, kif ukoll sar lift panaramiku. Fl-2006, biex jitfakkar il-75 anniversarju ta’ din listatwa, ©iet ikkonsagrata kappella Ωg˙ira ˙dejn dan il-monument, iddedikata lil-Madonna ta’ Apareçida. Il-figura ©iet imdawla b’mijiet ta’ lampi biex billejl tkun tidher minn mili ’l bog˙od. Fl-2008 din l-istatwa saritilha manutenzjoni ©enerali min˙abba ΩΩjara li kellu jag˙mel dik is-sena lPapa Pawlu Ìwanni II fil-BraΩil.

Fit-2007, dan il-monument kien ivvutat b˙ala wie˙ed mis-seba’ g˙e©ubijiet tad-dinja. Kull sena dan il-lok jilqa’ iktar minn Ωew© miljun turist fis-sena. Replika Il-Gvern BraΩiljan bi ˙siebu jibni replika ta’ din l-istatwa 10 metri g˙oli fi Primrose Hill fit-Tramuntana ta’ Londra, b˙ala riklam g˙al-log˙ob Olimpiku 2016. Fil-Portugall f’Almada hemm replika ta’ din l-istatwa fuq g˙olja ta’ 110 metru t˙ares lejn Lisbona.

02.12.2012

Personalità

“Suççessi ma kellix, però naf li ma˙bub Adrian Galea

ADRIAN GALEA ilu mid˙la tal-muΩika minn mindu kien tifel çkejken. Ìej ukoll minn familja muΩikali, allura ©iet qisha naturali din lg˙aΩla ta’ ˙ajja g˙alih.

Ramona Portelli www.ramonaportelli.com

Missieru huwa l-kantant veteran Edwin Galea u nannuh huwa l-mibki kantant Oscar Lucas. KwaΩi ma kont naf xejn dwaru, g˙ajr ftit qabel ma introduçini mieg˙u ˙abib tieg˙i li nzerta muΩiçist b˙alu.

ramonaportelli@hotmail.com

Iltqajt mieg˙u f’kafeterija l-Mosta. Proprjament dik li ftehimna fiha nzertat mag˙luqa u b’hekk malajr g˙aΩilna o˙ra fil-viçinanzi. Malajr qbadna nitkellmu fuq diversi su©©etti in©enerali, iΩda l-aktar li tkellimna kien dwar kemm il-˙ajja tal-lum saret diffiçli u iebsa. Qbilna li hemm soluzzjoni wa˙da li trid tag˙raf il-˙aΩin mit-tajjeb u ma tg˙a©©ilx qabel ma tittie˙ed xi deçiΩjoni. Adrian g˙andu 47 sena u jg˙ix l-Im©arr. Minbarra l-muΩika, i˙obb ipin©i l-astratt ukoll. Xog˙lu proprju huwa ta’ security officer fl-ajruport ta’ Malta. Jiddeskrivi lilu nnifsu b˙ala wie˙ed sensittiv, li j˙obb ida˙˙aq lil ˙addie˙or, puntwali u persuna li tog˙©bu d-dixxiplina. G˙al Adrian, il-muΩika tfisser kuluri, ˙sibijiet poΩittivi u moral g˙oli. Proprjament, Adrian beda jdoqq id-drums meta kellu biss seba’ snin. Ta’ sittax-il sena beda jdoqq f’serati ’l hawn u ’l hemm madwar Malta. Óallejt f’idejh sabiex jelabora aktar. “Peress li ©ej minn familja muΩikali, ta’ tifel li jien kont ni©ri ma’ missieri bix-xog˙lijiet tieg˙u ta’ muΩika. Ftit ftit bdejt insir mid˙la ta’ dan ix-xog˙ol. Fil-fatt, meta kelli sittax-il sena, il-muΩika kienet l-unika xog˙ol ta’ ˙ajti. Kont kultant inkanta wkoll. Dak iΩ-Ωmien konna ndoqqu fl-iktar lukandi famuΩi ta’ Malta. Daqqejt ukoll darbtejn Londra waqt serati Maltin u anke fl-IΩvizzera,” beda jg˙idli Adrian. Idoqq ukoll strumenti Afrikani Sirt naf ukoll li minbarra li jdoqq id-drums u ftit ritmu tal-kitarra, Adrian idoqq ukoll id-djembe u lconga. Kif spjegali hu stess, djembe huwa tip ta’ strument Afrikan, filwaqt li conga huwa strument li jindaqq ˙afna f’Kuba u l-BraΩil. Minnhom jin˙ar©u ˙sejjes sbie˙ ˙afna.

Kompla jg˙idli li ma jinsa qatt esperjenza partikolari fejn bis-sa˙˙a ta’ nannuh Oscar Lucas, Adrian kien daqq mal-famuΩ IngliΩ Tommy Whittle. Fil-fatt qalli li dakinhar kien ittella’ kunçert Ωg˙ir ©ewwa lukanda hawn Malta stess. “Kieku kelli ˙afna flus g˙andi xewqa kbira li nΩur Kuba, g˙ax il-˙oss tal-muΩika tag˙hom wisq tag˙tini moral g˙oli; il-BraΩil bl-istess ˙oss ta’ ritmu Latin, fejn jien nitpaxxa indoqqu; il-Ìappun b˙ala nies tal-©enn u nixtieq ng˙ix naqra l-kultura tag˙hom; l-Amerika g˙all-kuluri tal-muΩika jazz ˙iere© minn hemm u nixtieq nag˙mel tliet xhur hemm. Nixtieq ukoll nesperjenza l-Afrika sabiex ng˙ix u n˙oss ritmi fuq il-perkussjoni,” stqarr mieg˙i Adrian.

wara, meta mort biex ine˙˙ih b’idejja u tista’ timma©ina kif bqajt u x’g˙amilt hekk kif rajt u ˙assejt il-©urat b’g˙ajnejja u b’idejja,” qalli xi ftit konfuΩ Adrian. Nitkellem mieg˙u dwar xi suççessi f’˙ajtu, u dlonk jinfurmani li suççessi speçjali ma kellux, però jaf li g˙andu min i˙obbu u jaf ukoll li g˙andu lg˙edewwa. “Li naf li jiena ma˙bub, dan g˙alija huwa l-aktar suççess ta’ ˙ajti. Li nista’ ng˙id huwa li fil-kamp talmuΩika jazz ismi huwa mnaqqax, imma ma ni©rix wara s-suççess. Is-suççessi fil-˙ajja tal-muΩika mhux li tkun persuna pubblika, iΩda trid tkun tifhem ilkunçett tal-muΩika u s-sodisfazzjon tax-xog˙ol li tkun g˙amilt.”

Esperjenza qarsa waqt li kien imur g˙ad-daqq

Suççess muΩikali kbir g˙al missieru fil-Ìappun

Matul l-intervista, Adrian irrakkuntali storja vera li se˙˙et lilu u li g˙ad g˙andha çertu impatt negattiv fuqu, bil-konsegwenza li llum g˙adu jibΩa’ millklieb. Óallejt f’idejh sabiex jirrakkuntali. “Darba fost l-o˙rajn, b˙alma kont imdorri nag˙mel, kont mort prova ma’ missieri f’Tas-Sliema. Dak iΩ-Ωmien kelli xi disa’ snin. Waqt li kienu qed idoqqu, rajt bieb u fta˙tu. Fil-pront ˙are© kelb kbir u tefag˙ni ’l barra fuq il-bankina, g˙ax il-bieb kien mal-bieb tal-entratura. Minn dakinhar g˙ad fadalli biΩa’ kbir fija, u nixtieq ˙afna li no˙rog minnu dan il-biΩa’. Esperjenza kerha ˙afna, u llum idarrasni meta nara kelb,” sostna mieg˙i. Mhux hekk biss, iΩda Adrian jibΩa’ wkoll mill©urati. Ma nag˙tihx tort però, g˙aliex meta kien Ωg˙ir waqt li kien fil-©nien ta’ nannuh, inzerta kien tar ©urat g˙al fuq g˙onqu. “Indunajt li kien ©urat ftit

In©ib id-diskors dwar missieru – Edwin Galea. Filfatt infurmani li madwar 42 sena ilu, missieru kien g˙amel suççess kbir fil-Ìappun fejn kien ©ie onorat b˙ala l-a˙jar kantant f’kompetizzjoni tal-kant. Adrian spjegali li missieru kien ikkompeta waqt festival kbir fil-Ìappun b’kanzunetta Maltija bl-isem ta’ Fejn tid˙ol l-Im˙abba. Bla dubju ta’ xejn unur kbir g˙al Adrian, li missieru rnexxielu jpo©©i ismu u isem Malta anke f’kontinent ie˙or tad-dinja. Fl-a˙˙ar nett Adrian ried i˙alli messa©© lill-qarrejja tal-gazzetta KullÓadd b’konnessjoni mal-muΩika. “Naraw ˙afna pitturi ta’ an©li speçjalment fil-knejjes, li l-artist jog˙©bu jpin©ihom b’xi strument b˙allarpa jew çimblu f’idejhom. Dan g˙aliex il-muΩika ttella’ l-moral ta’ kull individwu li jkun g˙addej minn xi Ωmien ˙aΩin. Anke l-muΩika fil-karozza filg˙odu tag˙mel differenza. Innutawha xi darba,” temm jg˙id Adrian f’din l-intervista mieg˙i.

02.12.2012

KurΩitajiet

Kalejdoskopju

Mi©bura minn Charles B. Spiteri

lura gÓall-FlINtstONe age Ftit aktar minn 300 çiklist, kollha g˙arwenin, ipprotestaw f’Lima, ilkapitali tal-Perù, biex ji©bdu lattenzjoni g˙al aktar kundizzjonijiet ta’ sigurtà g˙aç-çiklisti. Ottavio Zigarra qal li dawk li pprotestaw saqu r-roti tag˙hom g˙arwenin biex jag˙mlu stqarrija. Id-dimostrazzjoni saret biex juru li n-nies li jsuqu r-roti ma g˙andhomx x’jilqg˙alhom f’kaΩ ta’ inçident u li s-sewwieqa g˙andhom joqog˙du aktar attenti meta jsuqu qrib çiklist. Skont l-istatistiçi uffiçjali, 2,830 ru˙ mietu f’inçidenti tat-traffiku marbut mas-sewqan is-sena li g˙addiet. Wie˙ed miç-çiklisti g˙arwenin jaqdef fil-belt ta’ Lima, fil-Perù

sKeletru F’ÛaQQ ta’ Mara L-aktar karozza çkejkna fid-dinja li ng˙atat çertifikat li tista’ tinsaq fit-triq hi l-Wind Up. Il-qisien tag˙ha huma dawn: tul 132.08 çentimetru (52 pulzier), wisa’ 66.06 çentimetru (26 pulzier) u g˙oli 104.14 çentimetru (41 pulzier). Il-karozza tlestiet u kienet imkejla f’Wingrave, ilGran Brittanja, fit-8 ta’ Mejju tal-2009. Il-qafas tag˙ha hu ta’ karozza tat-tfal, li titfg˙alha l-flus biex tiççaqlaq. Biex saritilha l-magna ˙adet seba’ xhur u tlestiet minn kollox fit-8 ta’ Mejju ta’ din is-sena. Appena tlestiet, kisbet ir-re©istrazzjoni li tista’ tinsaq fit-toroq u g˙andha wkoll iç-çertifikat tal-assigurazzjoni u tat-taxxa tat-triq. Hi konformi mar-regoli kollha tas-sewqan u g˙andha d-dwal, indikaturi, dwal mal-brejk, washers, wipers u bosta affarijiet o˙ra ta’ ˙tie©a fis-sewqan. Hi tniΩΩlet fl-a˙˙ar edizzjoni tal-Guinness Book of World Records.

Fi sptar f’Refice, fil-BraΩil, mara ta’ 63 sena bdiet tg˙id li qed tesperjenza w©ig˙ f’Ωaqqha. Wara serje ta’ x-rays u testijiet mediçi, instab li kellha skeletru li jla˙˙aq it-tul ta’ madwar 20 pulzier. Liskeletru kien ta’ fetu li hi kienet ikkonçepiet anqas minn g˙axar snin qabel. G˙al xi ra©uni, dan il-fetu qatt ma tne˙˙a minn ©o fiha. Wara s-sejba oskura f’din il-mara, il-fdalijiet tne˙˙ew f’operazzjoni estensiva. Sallum, it-tobba jg˙idu li g˙adhom qatt ma raw ˙a©a b˙al din.

IÇ-ÇellularI jsalvalu Óajtu Dan Woolley, bniedem li jipproduçi l-filmati g˙addokumentarji, kien qieg˙ed ji©bed dokumentarju fuq il-faqar li hemm f’Haiti. Waqt il-©bid ta’ wa˙da mix-xeni, se˙˙ terremot li waqqa’ l-bini ta’ madwaru. Irnexxielu jiΩgiçça mill-mewt bi Ωbrixx. Da˙al jistkenn f’lift, fejn ˙are© l- iphone tieg˙u biex jara x’jag˙mel blewwel g˙ajnuna li fih liphone, bl-isem ta’ Pocket First Aid and CPR. L-applikazzjoni tal-ismart phone wrietu kif g˙andu jikkura l-feriti b’mod tajjeb u bl-inqas riskju. Hu safa ferut mill-©ebel li waqa’ fuqu u madwaru, iΩda bl-g˙ajnuna mog˙tija miç-çellulari, irnexxielu jwaqqaf id-demm ˙iere© minn rasu. Iç-çellulari wissieh ukoll li jekk kemm-il darba j˙oss ru˙u g˙ajjien, ma kellux jorqod g˙all-ebda ra©uni. G˙alhekk Dan Woolley irregola l-allarm taç-çellulari tieg˙u biex idoqq kull 20 minuta. Wara 65 sieg˙a li se˙˙ it-terremot, dan ©ie salvat minn tim tas-salvata©© FrançiΩ.

Ra©el li ng˙ata id b˙al dik li ntuΩat g˙all-film The Terminator jg˙id li issa g˙andu l-˙ila jag˙mel ix-xog˙ol kollu tal-©urnata, b˙al iqaxxar il-˙axix, jaqfel il-lazzijiet taΩ-Ωarbun u jittajpja. Il-˙ajja ta’ Nigel Ackland inbidlet g˙al kollox wara li ng˙ata id ta’ robot, li hi tant eΩatta g˙alih li biha jista’ jaqbad bajda ming˙ajr ma jxaqqaqha. Nigel li g˙andu 53 sena kien tilef idu l-leminija minn ta˙t il-minkeb sitt snin ilu, wara li kellu inçident industrijali. IΩda wara li tawh l-id falza qieg˙ed jer©a’ j˙ossu l-bniedem li kien darba. Ackland, li jg˙ix ma’ martu Vanessa u ibnu Conor ta’ 19-il sena f’Royhston, Cambridgeshire, kien wie˙ed minn seba’ persuni bla id madwar id-dinja li ntg˙aΩel midditta RSL Steeper biex jipprova l-id artifiçjali li tiswa bejn £8,000 u £12,000. L-id hi pprogrammata g˙al 14-il moviment differenti, fosthom li ting˙aqad f’ponn u tipponta suba’.

02.12.2012

Bir-Ru˙ u l-Ìisem

Bir-ru˙ u bil-©isem

minn

Patri Mario Attard

BILQIEGÓDA MAL-ÌENB TAT-TRIQ

Nhar il-Óadd 28 ta’ Ottubru, festa litur©ika ta’ San Ìuda Taddew, il-qaddis tal-impossibbli, kien imissni nqaddes il-quddiesa tas-seba’ u kwart filkappella ta’ Mater Dei. Kont g˙andi ©ej minn lejl ta’ ˙idma kbira. Lg˙eja ©abitni b˙al ba˙ri fis-sakra. B˙as-soltu tlabt g˙ad-dilka tal-Ispirtu s-Santu kemm qabel qaddist man-nies u kif ukoll qabel ippriet-kajt. U, b˙assoltu wkoll, l-Ispirtu s-Santu ©ie u qag˙ad fuq il-Knisja mi©bura. G˙amel xog˙lu! Kemm tana g˙erf! Jekk inhu l-g˙erf ta’ Alla nnifsu? X’tippretendi minnu li jag˙mel x’kull wa˙da! Jiena u naqra l-Van©elu g˙ajnejja dritt marru fuq il-fraΩi ‘kien hemm wie˙ed tallab g˙ami, jismu Bartilmew, bin Timew, bilqieg˙da mal-©enb tattriq’ (Mk 10: 46). Qalbi nqasmet. Iddispjaçieni. Kemm ji©u mumenti fuqi li n˙ossni bilqieg˙da mal-©enb tat-triq. BiΩΩejjed ikolli xi ©urnata jew lejl ta’ xog˙ol bla waqfien biex in˙ossni b˙al xkora patata. Mela, li nkun mal-©enb tat-triq ifisser li n˙ossni mdejjaq, imtaqqal,

g˙ajjien, imgerfex. F’nofs konfuΩjoni manja! U meta bdejt in˙ares lejn ˙uti, bdejt nilma˙ fihom l-istess tbatijiet li ng˙addi minnhom. Kien hemm min kien mimli tilja biΩa’ ssemmiex. Min fada u ©ie ttradut. Min pin-©ewh ikrah u warrbuh. U min safa vittma ta’ xi in©ustizzja. Xi w©ig˙! Bartilmew, meta sama’ li kien g˙addej Ìesù, qabad jg˙ajjat b’˙an©ra daqsiex! “Ìesù, bin David, ikollok ˙niena minni!” (vers 47). Kien jaf li ag˙ar milli hu, qatt ma’ seta jkun. Mela x’jiggwadanja kellu! Fakkarni kemm-il darba ng˙ajjat lillMulej meta ma n˙ossnix mifhum, meta ji©©udikawni, meta jg˙ajruni jew jg˙iru g˙alija g˙al xejn b’xejn. X’ma ng˙ajjatx ˙bieb! Anzi nheΩΩeΩ is-sema bl-g˙ajjat! Ma ninsa qatt lu©ig˙ kbir ta’ niket li ˙assejt f’sidri jum minnhom meta ˙assejtni tant wa˙di. Niftakar li tant kemm g˙ajjatt, bkejt u pprotestajt mal-Mulej li qabditni w©ig˙ ta’ ras u rqadt raqda papali! Meta j©ennbuk minn kollox tag˙mel biex il-Mulej jaqbeΩ g˙alik! Imma hawn ©ej il-buΩillis! Iktar ma

Bartilmew g˙ajjat iktar “bdew jg˙ajjtu mieg˙u biex jiskot” (vers 48). X’biçça din hux! Mela jekk qieg˙ed nisimg˙ek tokrob g˙all-g˙ajnuna se nag˙mel minn kollox biex inwarrbek u n˙allik fil-©enb tat-triq? Bla sens man! Din ti©rilna l-a˙wa! Min jaf kemm jiena stess kont wie˙ed minn dawk il-˙afna li bdew jg˙ajtu ma’ xi ˙add li fettillu jwie©eb g˙all-grazzja ta’ Alla. Dawk ilmis˙utin ©udizzji! “Arah issa se ji©i jqerr! Wara li xeba’ ji©ri ma’ kull dublett li jara!” Jew: “Araha x’tilg˙abha tal-qaddisa! X’ta˙seb li hi daqskemm g˙amlet qrejjen f’˙ajjitha!” B’xorti ˙aΩina w˙ud jitkaxkru ma’ dawn l-il˙na mxajtna li jo˙or©u minn kull tip ta’ nies. IΩda Bartilmew ma kienx tan-nel˙! Sfidahom! Tant li “hu aktar beda jg˙ajjat” (vers 48). Baqa’ jg˙ajjat b’gar©ih miftu˙in bera˙! “Bin David, ikollok ˙niena minni!” (vers 48). Tant kemm ©abhom demel li “Ìesù waqaf u qal: ‘Sej˙ulu.’” (vers 49). Mal-g˙ajta ta’ Ìesù Bartilmew lg˙ama “tajjar il-mantar minn fuqu, qabeΩ fuq ri©lejh u mar ˙dejn Ìesù”

(vers 50). Imnella˙ li hu ˙are© g˙annofs! Anzi Ìesù Ωeffnu fin-nofs g˙ax ne˙˙ilu l-biΩa’ li kellu! X’jimpurtah mill-kura©© li kienet qieg˙da tag˙millu l-kotra faççola. Sewwa g˙amel! Ìesù dlonk tah is-setg˙a f’idejh. “Xi tridni nag˙millek?” staqsieh (vers 51). It-twe©iba hija ovvja! “‘Li ner©a’ nara, Rabbuni’ wie©bu l-g˙ama” (vers 51). G˙aldaqshekk? L-Img˙allem wie©bu: “Mur, il-fidi tieg˙ek fejqitek” (vers 52). Anki jien nixtieq ner©a’ nara li lmibeg˙da ting˙eleb bl-im˙abba, il˙tija bil-ma˙fra, id-dubju bil-fidi, ilqtig˙ il-qalb bit-tama, id-dlam biddawl, in-niket bil-fer˙. G˙ax dawn Ìesù Kristu jag˙tihomli bik li t˙obbni u tismag˙ni. Bik li g˙alkemm ma tantx tmur Knisja, imma l-im˙abba li g˙andek lejn il-foqra ççaqlaq il-muntanji. Bik li g˙ax int qalbek kbira fik Ìesù ©abni nara biex issa minflok li noqg˙od nitbekka bilqieg˙da mal©enb tat-triq sibt ru˙i “miexi warajh fit-triq” (vers 52). Sewwasew f’nofs ta’ triq!

02.12.2012

MuΩika

Kanzunetti tal-Milied minn Baglioni u Rettore

Carmel Damato

F’dawn il-©ranet jibdew ˙er©in albums u kanzunetti talMilied. Wie˙ed minn dawn l-albums huwa Un Piccolo Natale in Più ta’ Claudio Baglioni. Dan l-album ji©bor fih 26 kanzunetta klassika tal-Milied interpretati minn Baglioni fuq arran©ament orkestrali ta’ Geoff Westley. Fost ilkanzunetti nsibu Un piccolo Natale in più (Have yourself a merry little Christmas ), Il paese bianco di magia (Winter Wonderland), Viene giù (Let it snow, let it snow, let it snow), The Christmas song, Santa Claus is coming to town u White Christmas. Kanzunetta o˙ra bit-tema tal-Milied hija Natale Sottovoce tal-kantanta Rettore. F’din id-diska l-©dida, Rettore ser tkun akkumpanjata mir- rapper Naplitan Nottini Lemon u hija parti minn album li mistenni jkun g˙all-bejg˙ fl-ewwel ©img˙a ta’ Diçembru. Rettore tg˙id li l-Milied hija festa ta’ fer˙ u g˙andu jinΩamm ’il bog˙od mill-a˙barijiet koroh li nsibu fil-©urnali. The best of the beast huwa l-isem ta’ dan l-album ta’ Donatella Rettore u ser ikun jinkludi fih u˙ud fost l-aqwa diski ta’ din il-kantanta fosthom Splendido Splendente, Cobra, u Donatella.

Pazza Inter! Mhux ser nitkellem fuq it-tim Interista, iΩda dwar inçident li jirrigwarda l-innu Pazza Inter. Sa minn April tal-2007, is-sena li l-Inter reb˙u il-15-il scudetto tag˙hom, mad-d˙ul tal-plejers fil-grawnd kien jindaqq l-innu Pazza Inter. IΩda mill-kampjonat ta’ din is-sena, dan l-innu ma baqax jinstema’ aktar u minflok beda jindaqq l-innu uffiçjali, C’e’ solo Inter, miktub minn Elio e le Storie Tese. Skont kif irrappurtat mill-Gazetta dello Sport u Corriere della Sera, dan ©ara min˙abba kwistjoni finanzjarja bejn il-klabb talInter u Rosita Celentano, it-tifla ta’ Adriano. Skont kif ©ie rrappurtat, il-kumpannija Luna Park, li hi prop-rjetà ta’ Rosita u li g˙andha drittijiet fuq l-innu Pazza Inter, talbet ˙las lill-Inter Club biex dan l-innu jkun jista’ jindaqq, talba li ma ©ietx milqug˙a mid-diri©enti tal-Inter. Rosita spjegat li kulma kienet qed titlob kienu ˙lasijiet b’lura sa mill-2003, skont il-li©i, ta’ kemm l-Inter uΩaw dan l-innu bi qlig˙ ming˙ajr permess. Wara kollox, l-Inter ukoll talbu ˙las lil Rosita Celentano talli din uΩat l-arma uffiçjali tal-Inter, qalet Celentano.

Mina – American song book Ming˙ajr pompa ta’ xejn, ta’ kull sena Mina ΩΩomm l-appuntament tag˙ha billi to˙ro© album ©did. Wara li f’Novembru tas-sena l-o˙ra kienet ˙ar©et l-album Piccolino, din is-sena ser to˙ro© album bl-isem ta’ American song book. Dan l-album, li se jkun g˙all-bejg˙ mill-4 ta’ Diçembru, jinkludi fih 12-il kanzunetta klassika Amerikana, ˙afna minnhom muΩika jazz tas-snin 30.

Top Ten Italia: Din hija l-klassifika mhux uffiçjali tal-aqwa 10 kanzunetti Taljani mi©bura mil-FIMI (Federazione Industria Musicale Italiana). Hija mi©bura minn u˙ud fost l-aqwa ˙wienet tad-diski fl-Italja, kif ukoll skont il-playlists ta’ w˙ud fost l-akbar stazzjonijiet tar-radju Taljani. 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9. 10.

Eros Ramazzotti – Un angelo disteso al sole Jovanotti – Tensione evolutiva Negramaro – Ti è mai successo? Zucchero – Guantanamera (Guajira) Franco Battiato – Passacaglia Tiziano Ferro – Troppo buono Cesare Cremonini – Una come te Ensi – Abracadabra Francesco De Gregori – Sulla strada Biagio Antonacci – Insieme finire

Album live g˙al Ivano Fossati Fl-4 ta’ Diçembru ser jo˙ro© g˙all-bejg˙ l-aktar album ricenti g˙al Ivano Fossati, Dopo-Tutto. Dan huwa album irrekordjat waqt l-a˙˙ar kunçerti live li g˙amel Fossati biex isellem lill-pubbliku tieg˙u wara li aktar kmieni ˙abbar li ser jirtira mix-xena muΩikali, kunçerti li ntlaqg˙u tajjeb ˙afna mill-ammiraturi numeruΩi tieg˙u. L-g˙aΩla tas-16-il kanzunetta li jiffurmaw dan l-album ti©bor storja twila ta’ suççessi, u˙ud mid-diski qatt ma nstemg˙u live, fejn Fossati, barra li kanta, daqq ukoll ilpjanu, il-kitarra, l-armonika u l-flawt. Proprju f’dawn il©ranet bdiet tinstema’ fuq ir-radju l-kanzunetta Ho sognato una strada, wa˙da mis-16-il kanzunetta li nsibu fuq dan l-album.

GÓAL AKTAR INFORMAZZJONI DWAR DAK KOLLU LI QED JIÌRI FIX-XENA MUÛIKALI TALJANA, SEGWI L-PROGRAMM ITALO SUPER HITS MA’ KARMENU D’AMATO KULL NHAR TA’ ÓADD BEJN IS-6.00PM U 7.30PM FUQ ONE RADIO

02.12.2012

Kultura

KUNÇERT IN MEMORIAM DOM MINTOFF Nhar il-Ìimg˙a 9 ta’ Novembru, fit-Teatru talKonferenzi, fiç-Çentru Nazzjonali Laburista, il-Óamrun, ittella’ l-kunçert In Memoriam Dom Mintoff, bissehem s˙i˙ tal-Banda tal-Partit Laburista, flimkien ma’ diversi dokumentarji awdjoviΩivi, ta˙t il-patroçinju tal-Mexxej talPartit Laburista u Kap talOppoΩizzjoni, Dr Joseph Muscat. Il-banda kienet ta˙t id-direzzjoni tas-Surmast Direttur, Mro David Agius. F’dan ilkunçert idderi©ew ukoll lillbanda l-Ass. Surmast Mro. Nicholas Vella; is-Surmast Veteran, Mro. John J. Pace u l-eks-Surmast u President attwali tal-Banda, Ray Azzopardi. IppreΩentaw dan il-kuncert, l-istorika Jackie Mercieca flimkien mal-©urnalist Reuben Sciberras. Il-Banda tal-Partit Laburista, kienet komposta minn 77 bandist, kollha voluntiera. F’dan il-kunçert ˙adu sehem ukoll is-soprani Karen Camilleri, Claire Caurana, Rosabelle Pavia u Joan Mangion, flimkien mat-tenuri Joseph Grech u Joseph Aquilina. Óa sehem ukoll ilkor ta’ Romina Vella. Il-kunçert feta˙ bis-sehem tal-banda, mal-wasla talMexxej tal-Partit Laburista, Dr Joseph Muscat, bil-març popolari, Tal-Kbar ta’ Mro. Joseph Darmanin. Dan il-març kien popolari ˙afna fis-snin sittin u bidu tas-snin sebg˙in, fejn jitkantaw dawn il-versi: ‘Viva l-Kbir, Duminku Mintoff.

Kemm hu sinçier, g˙al art twelidu’. Fost is-siltiet operistiçi mixxog˙ol ta’ Vincenzo Bellini ndaqqet Cavatina mill-Opra Norma, Casta Diva li ©iet kantata mis-sopran Claire Caruana. Mill-opera Forza del Destino , indaqq il-final La Vergina Degli Angeli. Akkumpanjat lill-banda ssopran Joan Mangion. Mixxog˙ol ta’ Giacomo Puccini, is-soprano Karen Camilleri, kantat live mal-banda l-Aria O Mio Babbino Caro mill-opra Gianni Schicchi. It-tenur Joseph Grech, kanta wkoll live mal-banda, is-silta Nella Fantasia jew kif inhi mag˙rufa a˙jar b˙ala Gabriel’s Oboe, fuq arran©ament ta’ Mro. Joe Brown. Nessun Dorma , mill-Opera Turandot ta’ Giacomo Puccini, tkantat live mal-Banda wkoll mit-Tenur Joseph Aquilina. Mix-xena lokali, indaqqu xi siltiet mir-rock opera Ìensna, fuq kitba ta’ Mro. Paul Abela. Fuq arran©ament ta’ Mro. Anthony Borg indaqqet l-Aria, li tkantat mis-sopran Rosabelle Pavia. Minn Ìensna wkoll, indaqq L-Innu talÓelsien, arran©ament ta’ Mro. John J. Pace, li tkanta missoprani u t-tenuri kollha flimkien, flimkien mal-kor ta’ Romina Vella. Il-kantanta popolari Mary Spiteri kantat is-silta ferm popolari, Tema ’79 . Març ie˙or popolari ˙afna fis-snin tmenin, li ndaqq f’din lokkaΩjoni, kien Il-Messa©© fuq arran©ament ta’ Mro. John J. Pace. Dan il-març ©ie

CHARLES CLEWS KIEN KITTIEB, ATTUR U UMORISTA, LI MATUL ÓAJTU KOLLHA FERRAÓ ÓAFNA NIES BL-UMORIÛMU NADIF TIEGÓU.

akkumpanjat mis-sopran Rosabelle Pavia u t-tenur Joseph Grech. F’din is-serata saru diskorsi tal-okkaΩjoni, mid-Deputat Mexxej g˙all-Affarijiet talPartit, l-Avukat Toni Abela fejn irringrazzja lill-muΩiçisti, kompoΩituri, tenuri, soprani u lil kull min kien involut b’mod volontarju. Diskors ie˙or tal-okkaΩjoni, sar mill-Mexxej tal-Partit Laburista, Dr Joseph Muscat,

MID-DJARJI TA’

CharlesClews

fejn semma l-politika kbira li kellu l-Perit Mintoff g˙al Malta. Il-kunçert In Memorian, g˙alaq bl-Innu tal-Partit Laburista, kompoΩizzjoni taleks-Surmast tal-Banda, Mro. Hector Dalli, u l-Innu Nazzjonali. Ta’ min isemmi wkoll li f’ dan il-Kunçert il-Banda ΩanΩnet le©iju ©did li jintuΩa mis-surmast. Dan huwa xog˙ol fl-injam, skultura u

induratura fid-deheb. Iddisinn sar minn Mario Degabriele, delegat attwali tal-istess Banda. L-iskultura saret minn Mike Cutajar u xxog˙ol fl-induratura sar blakbar professjonalità minn Dominic Xerri ta’ Óal Qormi. Ix-xog˙ol kollu fuq dan ille©iju sar b’mod volontarju minn dawn il-persuni msemmijin. G˙al ©ie˙ il-Perit Mintoff, il-le©iju ©ie msemmi ‘Dom Mintoff’.

ÓADD WARA ÓADD L-AQWA KITBIET TA’ LINO CASSAR FI KTIEB

(1919-2009) Fatti interessanti dwar is-si©ar taΩ-Ωebbu© • Is-si©ra taΩ-Ωebbu© tipproduçi madwar 18-il kilo Ωebbu© fis-sena. Biex tag˙mel litru Ωejt trid tuΩa madwar erba’ kilos u nofs Ωebbu©. • Is-si©ar taΩ-Ωebbu© jg˙ixu ˙afna – bejn wie˙ed ie˙or u ie˙or si©ra taΩ-Ωebbu© tg˙ix bejn 300 u 600 sena. Meta tmut ter©a’ tikber si©ra o˙ra minflokha. • Is-si©ar taΩ-Ωebbu© u Ω-Ωjut mag˙mula minnhom proprjament tnisslu fl-Asja Minuri u xi 5,000 sena ilu nxterdu fil-Mediterran, filwaqt li mijiet ta’ snin ilu waslu fl-Amerika. • Ja˙sbu li l-E©izzjani kienu juΩaw l-estratti miΩ-Ωebbu© u Ω-Ωjut tag˙hom biex imexxu l©ebel kbir li ntuΩa biex jinbnew il-piramidi.

Ibg˙at €10 lil Óadd wara Óadd SKS Çentru Nazzjonali Laburista, il-Óamrun.

.............................................

U tirçevih id-dar bil-posta

Tel. No.: .............................

Isem .................................... Indirizz ...............................

Email: .................................

02.12.2012

Big Screen

MIÇ-ÇINeMA

jikteb CARMELO BONNICI

houSe At the eNd oF the StReet

OSKUR

thRILLeR evokAttIv A LA hItchcock

ll-prologu u anki l-isem, House At The End Of The Street, jindika li dan hu film tal-biΩa’ u t-twerwir. Fil-fatt, l-istorja tiΩvol©i b’mod pjuttost kajman fi thriller ta’ livell moderat li, iΩda mag˙mul tant tajjeb, li jag˙mel ©ie˙ lil xi xog˙lijiet tal-maestro Alfred Hitchcock. Veru li s-sorpriΩa (twist) li fih ise˙˙ ˙afna qabel l-a˙˙ar, imma l-attenzjoni tibqa’ dejjem hemm, minkejja final daqsxejn diΩappuntanti. Elissa (Lawrence) u ommha Sarah (Shue) jid˙lu ©o dar ©dida b’kera ra©jonevoli, g˙ax tinsab qrib o˙ra fejn erba’ snin qabel tifla qatlet lill-©enituri tag˙ha u wara sparixxiet. Elissa ssir ˙abiba ma’ Ryan (Thierot) hu dik it-tifla li kienet ˙arbet. Dan Ryan hu skartat mit-tfal l-o˙ra taliskola u anki jaqla’ xebg˙a kbira u jkissru-

Atturi Ewlenin: Jennifer Lawrence; Max Thierot; Elizabeth Shue; Gil Bellow;Eva Link. Direttur: Mark Tonderai. Hin: 101 min. Distributor: MOMENTUM FILMS. Ma˙ru© mill-K.R.S. Çert. 16 lu l-˙©ie© tal-karozza. Hu jidher li hu bniedem ta’ g˙alih wa˙du, ta’ ftit kliem, mhux daqshekk idu miftu˙a u ta’ dispoΩizzjoni iebsa. MaΩ-Ωmien Elissa tibda tissuspetta li fiddar tieg˙u hemm xi sigriet oskur u li l-qtil li ©raw qabel jistg˙u jer©g˙u jse˙˙u. House At The End Of The Street fih xi sekwenzi u mumenti li rajniehom ©o films o˙ra tal-istess ©eneru. Però xorta wa˙da jibqg˙u nteressanti bl-uΩu tal-kamera li sikwit t˙uf mal-kuriduri, tur©ien u kma-

Kompetizzjoni Empire Cinema

mar tad-dar mis˙uta. Dan il-film igawdi minn interpretazzjonijiet sodisfaçenti ta’ Elizabeth Shue b˙ala lomm protettiva ta’ bintha, ta’ Max Thierot, il-misterjuΩ Ryan u speçjalment dik stupenda ta’ Jennifer Lawrence, tinager b’intellett ˙afna aqwa mill-età li g˙andha. Infatti, din l-attriçi brava di©à wriet ilkapaçitajiet tag˙ha ©o The Hunger Games u b’mod tassew impressjonanti f’Winter’s Bone. Jidher biç-çar li din tista’ tkun ir-rivelazzjoni ©dida ta’ Hollywood.

L-AQWA GÓAXAR FILMS bejn il-21 u l-25 ta’ Novembru 2012

Mistoqsija g˙al din il-kompetizzjoni: Min hu d-direttur tal-film House At The End Of The Street? Ibg˙at it-twe©iba tieg˙ek lil: Kompetizzjoni Films, KullÓadd, ÇNL, Il-Mile End, il-Óamrun. Ir-rebbie˙ jirba˙ Ωew© biljetti ming˙and l-Empire Cinema ta’ Bu©ibba. Rebbie˙a tal-©img˙a l-o˙ra: NATASHA TURNER, Massabielle Mansions, 55 George Borg Olivier Str., San Ìiljan.

1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9. 10.

THE TWILIGHT SAGA: BREAKING DAWN PART 2 SKYFALL MADAGASCAR 3 TAKEN 2 ARGO HOPE SPRINGS ICE AGE 4: CONTINENTAL DRIFT THE DARK KNIGHT RISES DIARY OF A WIMPY KID THE EXPENDABLES 2

02.12.2012

Big Screen

SINISTER

MISTERJUÛ

JINVESTIGA FILMATI TA’ QTIL BRUTALI Meta Tom Walls (Nicolas Cage), investigatur, jing˙ata filmat Super 8 minn wa˙da armla friska biex jitkixxef dwar l-awtentiçità tieg˙u, fil-film 8MM tal-1999, hu jsib ru˙u f’dinja morbida ta’ vizzji u perversjonijiet sesswali u qtil fa˙xi. F’Sinister, Ellison Oswalt (Hawke), awtur li jikteb dwar reati vera, jiffissa ukoll bl-ikrah meta fuq raff isib kaxxa b’diversi bubini ta’ pellikula Super 8. Fil-bΩonn kbir li jikteb xi ˙a©a li tag˙millu suççess biex iqajjem mill-©did il-karriera tieg˙u, Ellison jie˙u lill-familja ©o dar ©dida fejn qabel sar qtil brutali ta’ familja li fid-dehra kienet wa˙da fer˙ana, b’wie˙ed mit-tfal jisparixxi. Hu jg˙addi ˙inu jistudja dawn il-filmati b’reqqa kbira, waqt li jlegleg il-wiski, bit-tama li jsib is-soluzzjoni ta’ dan il-kaΩ stramb. Aktar ma jiffissa fuq din il-˙a©a, aktar jibda ja˙seb li se jitlef mo˙˙u meta matul il-lejl jibdew ise˙˙u affarijiet ta’ natura sopranaturali. Meta din l-investigazzjoni tieg˙u tid˙ol ’il ©ewwa, ˙afna jirrealizza, forsi tard wisq, li qed ipo©©i lil familtu f’periklu kbir. Sinister huwa thriller sodisfaçenti kif ukoll oskur li jid˙ol fit-territorju tal-©eneru tal-biΩa’. B˙al dawn il-films, waqt l-osservazzjonijiet tieg˙u ta’ bil-lejl, jibda jisma’ ˙sejjes strambi, jara dellijiet g˙addejjin mit-tarf tal-g˙ajn jew i˙oss xi movimenti warajh, kif ukoll jiskopri li xi o©©etti ççaqilqu minn posthom meta fil-kamra ma da˙al ˙add jew xi makkinarju ja˙dem wa˙du. Sinister jg˙addi wkoll b˙ala xog˙ol psikolo©iku ta’ studju profond ta’ karattru determinat li jirnexxi. Dan id-dramm misterjuΩ, b’atmosfera tal-biΩa’, jie˙u xi ˙jiel mill-produzzjoni Spanjola, The Orphanage. Ethan Hawke u Juliet Rylance b˙ala martu Tracy, huma tajbin u jikkonvinçu sewwa tant li Sinister jiΩvol©i f’livell a˙jar minn normal.

Atturi Ewlenin: Ethan Hawke; Juliet Rylance; Fred Dalton Thompson; Clare Foley; Michael Hall D’Addario. Direttur: Scott Derrickson. Óin: 110 min. Distributur: MOMENTUM FILMS. Ma˙ru© mill-K.R.S. Çert. 16

RISE OF THE GUARDIANS (3D)

MOVIMENTAT

DIVERTIMENT GWAPP GÓALL-FAMILJI Rise Of The Guardians jindika li resqin il-festi u vaganzi ferrie˙a tal-Milied. Permezz tat-3D Digital, b’kuluri mill-aktar attraenti u karattri animati ˙elwin tassew minn diversi ˙rejjef, din il-produzzjoni tippreΩenta andament immirat g˙all-familji. Fiha nsibu lil Santa Klaws, Easter Bunny (fenek tal-G˙id), the Tooth Fairy u lil Sandman li, bil-g˙ajnuna siewja ta’ Jack Frost, rekluta ©did, g˙all-ewwel kontra qalbu - dawn huma ilgwardjani tat-titlu li se jinga©©aw ru˙hom f’battalja kbira kontra l-babaw kattiv (the bogeyman), liebes l-iswed, Pitch li jrid ja˙taf id-dinja tat-tfal billi jxerred il-biΩa’ ma’ kullimkien. Jack Frost (vuçi ta’ Pine) iqum mir-raqda tieg˙u fl-ilma, mo˙˙u biss biex jg˙addi ˙inu jilg˙ab u ji©ri fuq is-sil©. Il-˙aΩin Pitch

(Law) irid ine˙˙i minn nofs lillgwardjani, dawk it-tajbin li j©ibu r-rigali lit-tfal u anki ˙olm sabi˙ u jisraq l-aspirazzjonijiet ta’ dawn l-innoçenti. Meta the Tooth Fairy (Fisher) flimkien ma’ Santa Claus (Baldwin), the Easter Bunny (Jackman) u the Sandman (li ma jitkellimx) jitolbu lil Jack Frost jg˙inhom, hu g˙all-bidu ma jkunx irid, mo˙˙u biss fillog˙ob. IΩda jirrealizza li jekk dawn iΩ-Ωg˙ar jisparixxu hu se jispiçça wa˙du. G˙alhekk, Frost flimkien malgwardjani eroj jikkumbattu lil Pitch mill-irkejjen kes˙in u remoti tan-North Pole, minn fuq is-soqfa ta’ Shanghai, fiçÇina, g˙all-belt Ωg˙ira fi New England u postijiet o˙rajn madwar id-dinja. Rise Of The Guardians jag˙mel uΩu tajjeb mit-3D, l-aktar fil-battalja epika mal- babaw u fil-©iri

Vuçijiet Ewlenin: Chris Pine; Alec Baldwin; Isla Fisher; Jude Law; Hug˙ Jackman; Dakota Goyo. Direttur: Peter Ramsey. Óin: 97 min. Distributur: DREAMWORKS SKG/PARAMOUNT. Ma˙ru© mill-K.R.S. Çert. U u titjir tal-gwardjani, speçjalment tal-˙elwin u çkejknin Tooth Fairy u s˙abha (qishom

Tinkerbell). Din il-produzzjoni tipprovdi sieg˙a u nofs ta’ divertiment

le©©er u kkulurit g˙aΩ-Ωg˙ar u g˙al dawk l-adulti li g˙adhom i˙ossuhom ta’ età Ωg˙ira.

Il-Kumitat ta’ ONE CLUB ser jorganizza 4 nights, 3 nights u 2 nights weekend breaks fuq baΩi ta’ half board g˙all-festi tal-a˙˙ar tas-sena fis-Soreda Hotel fil-Qawra. 4 NIGHTS Mis-Sibt 29.12.2012 sa l-Erbg˙a 02.01.2013 Prezz kbar €172; Tfal €86 (bejn is-6 snin u t-12-il sena) 3 NIGHTS Mis-Sibt 29.12.2012 sat-Tlieta 01.01.2013 jew Mill-Óadd 30.12.2012 sal-Erbg˙a 02.01.2013 Prezz kbar €138; Tfal €69 (bejn is-6 snin u t-12-il sena) 2 NIGHTS Mit-Tnejn 31.12.2012 sal-Erbg˙a 02.01.2013 Prezz kbar €110; Tfal €55 (bejn is-6 snin u t-12-il sena) Booking miftu˙ ming˙and is-Sinjura ÌuΩa Caruana ta’ Óal Tarxien (Te. 21 697 495) u minghand Alfred Chetcuti (Tel. 21 657 022 - Mob. 9924 0855). A˙seb kmieni g˙ax il-kmamar huma limitati. Dawk kollha li se jattendu g˙al dan il-weekend break jistg˙u jirb˙u weekend break g˙al Ωew© persuni fuq baΩi half board, ©entilment mog˙ti mill-management tal-lukanda.

Ejja mag˙na u niççelebraw bil-kbir l-a˙˙ar u l-ewwel tas-sena flimkien. Garanzija ta’ mistrie˙ u divertiment g˙al kul˙add.

02.12.2012

Illum ARANI ISSA, ONE, 20.15

Arani Issa ˙a jibda bi transformazzjoni g˙al Rita Meilaq, li se tkun mibdula kompletament matul il-programm. Joseph Chetcuti kompla bil-˙idma tieg˙u sabiex jg˙aqqad iktar familji. Però mhux l-istejjer kollha ˙a jkollom tmiem kif mixtieq! X’sa ji©ri llejla? L-a˙˙ar iΩda mhux l-inqas, l-istorja ta’ Lydon Xuereb. Min hu Lydon Xuereb? X’inhi l-istorja tieg˙u? NCIS, Rai 2, 21.00

TeleviΩjoni

07.30 08.00 09.35 11.45 12.05 13.30 13.40 14.30 16.00 16.30 17.00 17.30 17.40 18.45 19.30 20.15 22.35 23.15 23.45 01.15

ONE NEWS Folji The President’s Charity Fun Run Ûona Sprt (R) Aroma Kitchen (R) ONE NEWS Ir-Rangers (Omnibus) Fis-Sustanza (R) Dhouse (R) Teleshopping L-Argument ONE NEWS L-Argument ikompli Attività Politika - PL ONE NEWS Arani Issa On D Road ONE NEWS Attività Politika - PL Bla A©enda (R)

Sabuta©© iwassal lit-tim ta’ Gibbs biex jinvestigaw min hemm warajh. Fil-fatt isibu li dan missier li qieg˙ed jakkuΩa lin-Navy bil-mewt ta’ ibnu, meta xi ˙a©a marret ˙aΩin waqt il-qadi ta’ dmirjietu.

Matul il-©img˙a IL-KLIKKA F’SIEGÓA, It-Tlieta, ONE 8.30pm Dan l-episodju ser jg˙inna nifhmu a˙jar il-konnessjoni bejn Thomas u Daniela (it-tfajla ta’ Matthew, il-pilota). Kif jafu lil xulxin? Dik il-˙arsa li taw meta iltaqg˙u kienet intensa. Sarah rat lil Andrea ji©©ieled qisu annimal… Sarah ma tridx tarah b’g˙ajnejha u anzi t˙oss li forsi g˙andha tirrappurtah… Andrea kif ser jirrea©ixxi g˙al dan? U n-nanna Mari issibha Adam mix˙uta mal-art… x’ser ji©ri minnha?! Louisa ser til˙aqha?

06:00 06:30 09.35 10.00 10.30 10.55 12.30 13.30 14.00 16.10 16.35 18.50 20.00 20.40 21.30 23.30 00.30

Rai Parlamento Uno Mattina in Famiglia - Tg 1 MixItalia Linea Verde Orizzonti A Sua Immagine Santa Messa - Angelus Linea Verde Tg 1 Domenica In - L’Arena Tg1 Domenica In - Così è la vita L’Eredità Tg 1 Affari Tuoi L’Isola Spec. Tg 1 Tg 1 notte

07.00 08.20 10.35 12.25 13.00 14.00 17.55 18.30 19.30

TF: La vita secondo Jim Cartoni Film: Beethoven 5 Studio Aperto Sport Mediaset - XXL Film: Le isole dei Pirati TF: Tutto in famiglia Studio Aperto Film: The librarian 2 Tg com 21.25 Archimede 00.20 Film: Melissa P.

07.00 NET News 08.30 Telebejgh 09.45 The President's Charity Fun Run 2012 11.30 Telebejgh 12.00 Distinti 12.30 Telebejgh 14.00 NET News 14.05 Newsroom (r) 15.00 NET News 15:05 Simpatici (r) 16.15 Kisbiet 17.00 NET News 17.05 Sport Extra 18.00 NET News 18:10 Flusek (r) 18.40 NetWorks 19.30 Ghalik fl-Ewropa 19.45 NET News 20.30 Deja Vu 21.30 NET News 21.35 Replay 23.15 NET News

06:00 06.30 07.00 09.00 10.00 10.10 10.50 11.30 13.00 13.30 13.45 15.40 17.05 17.10 18.10 19.35 20.30 21.05 21.50 22.40

06:00 07:55 08.50 10.00 10.30 11.50 13.00 13.40 14.00 18.50 20.00 20.40 21.15 23.30 02.20

13:45 15:00 15:25 15:50 16:15

BEAUTIFUL, Mit-Tnejn sal-Ìimg˙a, Canal 5, 13.40 Ridge u Taylor ma jaqblux ma’ Liam li jitlob l-annullament taΩΩwie© tieg˙u minn ma’ Steffy, u jiddiskutu dan kollu ma’ Brooke. Hope trid tiΩΩewwe© lil Liam l-g˙ada, g˙aliex wa˙litha f’rasha li Steffy se tiffirma ming˙ajr problemi ta’ xejn. Steffy iΩda ma ta˙sibhiex b˙alha, g˙aliex ta˙seb li jekk tiffirma tkun qieg˙da tammetti li Ωbaljat. Dakinhar tat-tie© bejn Hope u Liam, Ridge iwaqqaf kollox g˙aliex Steffy ma ffirmatx l-annullament. Hope u Steffy ji©u fl-idejn. OGGI SPOSI, It-Tlieta, Canale 5, 9.10pm Film Taljan ma˙dum ta˙t id-direzzjoni ta’ Luca Lucini li jag˙tina stampa çara tal-˙ajja miΩΩew©a tal-lum. Problemi ma jonqsu qatt u sitwazzjonijiet differenti g˙all-koppji differenti. Hawnhekk g˙andna pulizija u l-g˙arusa tieg˙u, li hija t-tifla talAmbaxxatur Indjan. It-t-tnejn li huma jixtiequ jizΩew©u, iΩda missierha g˙andu ftit ta’ problema. Fil-partijiet ewlenin ja˙dmu Luca Argentero u Moran Atias. THE VAMPIRES DIARIES, L-Erbg˙a, Italia 1, 23.25 Kull min i˙obb u segwa l-films tas-sensiela Twilight jaf li din issensiela twieldet wara s-suççess li dawn il-films kisbu fid-dinja kollha. Min-nhar l-Erbg˙a se jibda jintwera t-tieni sta©un ta’ din is-sensiela bl-ewwel Ωew© episodji. L-intriççi li jdawwru l-protagonisti tas-sensiela ma jonqsu qatt. Fil-partijiet ewlenin ja˙dmu Ian Somerhalder, Nina Dobrev u Paul Wesley.

16:40 17:05 17:30 18:00

Kitchen Impossible Divine Design Suggs’ Italian Job Behind the Label State of Style: Spring/Summer Collection Reservations Required Giada’s Weekend Getaways Rachael’s Vacation Super Swank

08:30 IBU World Cup Biathlon 09:30 Live: FIS World Cup Nordic Skiing: Kuusamo, Finland: HS 142 [Live] 10:30 Live: FIS World Cup Nordic Skiing: Kuusamo, Finland: Women’s 10km Classic 11:15 FIS World Cup Nordic Ski Jumping 11:30 Live: FIS World Cup Nordic Skiing: Kuusamo, Finland: Men’s 15km Classic 12:30 Live: IBU World Cup Biathlon: Oestersund, Sweden: Men’s Pursuit [Live] 13:15 Live: FIS World Cup Nordic Skiing: Kuusamo, Finland: Gunderson [Live] 14:15 Live: IBU World Cup Biathlon: Oestersund, Sweden: Women’s Pursuit 15:15 WATTS 15:30 Live: European Masters Equestrian 17:00 Live: UK Championship Snooker: 17:45 Live: FIS World Cup Alpine Skiing: Beaver Creek: Men’s Giant Slalom, 1st Leg

10:10 10:35 13:30 14:20 15:10 15:35 16:00 16:50 17:40 18:30 19:20 19:45 20:10 20:35 21:00 21:50

Say Yes to the Dress Say Yes to the Dress Ultimate Cake-Off Cake Boss: Next Great Baker Cake Boss Cake Boss Your Style in His Hands What Not to Wear Ace of Cakes Lottery Changed My Life Long Island Medium Long Island Medium Brides of Beverly Hills Brides of Beverly Hills Rich Bride/Poor Bride My 40 Year Old Child

09:30 10:20 11:10 12:05 12:55 13:50

Anthony Bourdain: No Reservations Against The Tide Survivorman: Ten Days Disaster on K2 Hell on High Water World’s Toughest Expeditions with James Cracknell One of a Kind Road to Le Mans One of a Kind Road to Le Mans One of a Kind Road to Le Mans One of a Kind Road to Le Mans

14:45 15:00 15:25 15:55 16:20 16:50 17:15 17:25

09:10 09:30 10:00 10:10 10:30 11:00 11:10 12:00 12:10 12:30 13:00 13:30 14:00 14:10 14:30 15:00 15:15 15:30 16:00 16:30 17:00 17:10 18:00 18:30 19:00 19:30 20:00 20:15 20:30 21:00 21:30 22:00 22:10 22:30 23:00 23:10

TF: La complicata vita di Christine TF: Real School Cartoons Battle Dance Erreway Ragazzi c’è Voyager A Come Avventura Mezzogiorno in famiglia TG 2 GIORNO Tg2 Motori Quelli che aspettano Quelli che Tg2 L.I.S. Stadio Sprint 90 Minuto TF: COPS - Squadra Speciale Tg2 Notizie TF: NCIS TF: Hawaii Five-O La Domenica Sportiva - Tg 2

PRIMA PAGINA Traffico - Tg 5 Le frontiere dello spirito Belli dentro Tg com Benvenuti a tavola Melaverde Tg 5 L’Arca di Noe Domenica Live Avanti un altro Tg 5 - Meteo Dopo Tg 5 Stricia la Domenica Film: Il paradiso all’improvviso Il giudice Mastrangelo Tg 5 Film: Fratelli coltelli

The Health Show To Be Announced BBC World News World Features Dateline London BBC World News To Be Announced BBC World News World Features Third Eye BBC World News Newsnight BBC World News World Features To Be Announced BBC World News Sport Today Click BBC World News My Country BBC World News To Be Announced BBC World News India Business Report BBC World News Third Eye BBC World News Sport Today Click BBC World News To Be Announced BBC World News World Features My Country BBC World News To Be Announced

07.00 08.00 09.00 10.30 12.00 12.10 14.00 14.05 15.30 16.00 16.05 16.25 17.10 18.00 18.20 20.00 20.40 22.30 22.45 23.15

06:00 08.00 09.25 10.15 10.45 11.15 11.40 12.00 12.55 13.25 14:00 14:30 15.05 19.00 20.00 20.10 23.25 23.40

Fuori orario Film: Cortile TF: L’Ispettore Derrick Rai Educational TGR Estovest TGR Mediterraneo TGR RegionEuropa Tg3 - Telecamere Salute Rai Educational Passepartout TG Regione - TG Regione Meteo In 1/2 ora Alla falde del Kilimangiaro Tg3 - TG Regione Blob Che tempo fa - Report Tg3 - TG Regione TF: Boris - Meteo

06:45 07:20 07.45 09.20 10.00 11.00 11.30 13.10 14.05 14.40 15.25 16.55 18.55 19.35 21.30 00.10 00.50

Tg 4 Vita da strega Superpartes Magnifica Italia Santa Messa Le storie di viaggo a ... Tg4 - Pianeta Mare Donnavventura Tg 4 Come si cambia Film: Lo sperone nudo TF: Downtown Abbey Tg 4 Film: Il Comandante Florent Film: Downtown Abbey 2 Terra Film: The life of David Gale

08:10 08:25 08:40 09:25 09:55 10:25 10:55 11:45 12:30 13:30 14:00

Boogie Beebies Charlie and Lola Robin Hood Keeping up Appearances Supernova The Old Guys Great Ormond Street The Inspector Lynley Mysteries London Hospital The Royle Family The Impressions Show with Culshaw and Stephenson ’Allo, ’Allo! Doctors Elephant Diaries Doctor Who London Hospital Blackadder the Third Twenty Twelve Life on Mars Spooks Inspector Lynley Mysteries

14:30 15:00 17:30 18:20 19:05 20:00 20:30 21:00 21:50

06:00 06:25 06:50 07:15 08:10 09:05 09:30 09:55 10:50 11:40 12:35 13:05

09:35 Kung Fu Panda: Legends of Awesomeness 10:00 The Legend of Korra 10:25 The Penguins of Madagascar 10:50 SpongeBob SquarePants 11:15 Winx Club 11:40 iCarly 12:05 The Troop 12:55 Drake and Josh 13:20 Drake and Josh 13:45 SpongeBob SquarePants 14:10 SpongeBob SquarePants 14:40 Back at the Barnyard 15:05 The Mighty B 15:30 The Fairly Odd Parents 15:55 iCarly 16:20 Big Time Rush 16:45 Victorious 17:10 Supah Ninjas 17:35 SpongeBob SquarePants 18:00 The Legend of Korra 18:25 Power Rangers Samurai 18:50 The Penguins of Madagascar 19:15 Victorious 19:40 iCarly 20:05 True Jackson, VP

L-G˙odwa t-Tajba Seven Ages of Britain TVAM Malta u lil Hinn Minnha L-A˙barijiet Óadd G˙alik L-a˙barijiet Óadd G˙alik Ikompli Teleshopping L-A˙barijiet Teleshopping Mixage (R) Venere (R) L-A˙barijiet - Madwarna TVHemm L-A˙barijiet - Sports XFactor Sinbad Only Fools and Horses L-A˙barijiet

13:30 14:00 14:25 15:20 16:15 17:10 18:05 19:00 19:30 20:00 21:00 22:00 23:00

07.00 10.00 11.25 11.45 13.30 14.05 15.55 18.00 20.00 20.30 21.30 23.35

How It’s Made How Do They Do It? How Do They Do It? Motor City Motors: Flip Car Mythbusters: Antacid Jail Break Destroyed in Seconds Destroyed in Seconds Extreme Engineering: Tokyo’s Sky City American Loggers: The Tough Get Going Dirty Jobs: Mattress Recycler Auction Kings: Mountain Man Slot Machine; Wild West BMW Motorcycle Auction Kings: Harley Bike; Lincoln Document Auction Hunters: Beantown Bidders Auction Hunters: The Smoking Ton Dealers Flying Wild Alaska: Return to Diomede James May’s Man Lab Ultimate Survival: Bear Eats Dual Survival: Out of the Clouds How It’s Made How It’s Made Around the World in 80 Ways Curiosity: Stonehenge How We Invented the World: Cars River Monsters: The Best of: Killer Weapons

Omnibus Ti ci porto io Ti ci porto io ... in Cucina Josephine ange Gardien Tg La7 Film: Le colline blu TF: The District TF: L’Ispettore Barnaby Tg La 7 In onda Film: Il volo della Fenice Omnibus notte

02.12.2012

TeleviΩjoni

minn SYLVANA FARRUGIA

ILLUM

GÓADA

THE INTERPRETER (Rai 4, 2.00pm)

AMANDA KNOX (Canale 5, 9.10pm) Il-kaΩ tal-qtil ta’ Meredith Kercher qajjem furur s˙i˙, speçjalment fil-pajjiΩ ©ar tag˙na l-Italja. Dan il-kaΩ kien qasam min-nofs lil kulmin segwih, g˙aliex ma setax jinstab ftehim dwar il-verità ta’ x’©ara dakinhar tal-qtil. Dan il-film ktibt fuqu g˙aliex minkejja li qisu l-kaΩ ma tantx g˙adu jinstema’, g˙ad hemm ˙afna dubji dwaru u Ωgur li se jqanqal kurΩità f’dawk kollha li segwew ilkaΩ. L-istorja, hekk kif jindika t-titlu, ddur ma’ Amanda Knox, tfajla Amerikana li kienet tg˙ix ma’ Kercher fl-istess appartament u kienet akkuΩata bil-qtil ta’ se˙bitha. Dak iΩ-Ωmien hija kienet to˙ro© ma’ Raffaele Sollecito, ©uvnott Taljan, li wkoll kien akkuΩat bid-delitt ta’ Kercher. Fil-fatt sal-lum kien Rudy Guede biss li nstab ˙ati u qieg˙ed jiskonta sentenza l-˙abs. Knox u Sollecito n˙elsu mill-akkuΩi ta’ qtil wara li ressqu appell fil-qorti. Fil-partijiet ewlenin ja˙dmu Hayden Panettiere, Paolo Romio u Djibril Kèbè. SCARFACE (Iris, 9.05pm)

Nicole Kidman hija attriçi versatili g˙all-a˙˙ar. Matul il-karriera brillanti tag˙ha tatna bosta interpretazzjonijiet eççezzjonali u fost o˙rajn nistg˙u nsemmi il-filmEyes Wide Shut, li ˙admitu flimkien ma’ Tom Cruise, li dak iΩ-Ωmien kien ir-ra©el tag˙ha. Jing˙ad li kien dan il-film li wassal biex iΩ-Ωwie© tag˙hom jintemm. Dan tal-lum huwa thriller eçitanti u l-a˙˙ar wie˙ed ta˙t id-direzzjoni tad-direttur bravu Sydney Pollack, g˙aliex fil-fatt kien miet ftit wara. Nicole Kidman g˙andha l-parti ta’ Silvia Broome, interpretu mal-Ìnus Mag˙quda li tikxef kumplott biex jinqatel ilPresident tal-pajjiΩ li hi mwielda fih. U jkun hawn li jid˙lu la©enti tal-FBI biex jaraw li dan ma jse˙˙x. IΩda g˙al Broome, linkwiet ikun g˙adu se jibda hekk kif tinduna li dan il-President ikun il-kawΩa tal-qtil tal-familja kollha tag˙ha. Ja˙dmu wkoll Sean Penn u Catherine Keener.

Wiçç Al Pacino joqg˙od sewwa g˙al xi parti ta’ xi ˙add mafjuΩ u kriminal. F’dan narawh jinterpreta l-parti ta’ Tony Montana, ©uvnott li jasal minn Kuba fiΩ-Ωmien meta ˙afna refu©jati kienu qeg˙din ja˙arbu minn Kuba. Huwa flimkien ma’ w˙ud minn s˙abu jibdew jittraffikaw id-droga kokaina, fiΩΩmien meta din kienet fl-aqwa tag˙ha fl-Amerika. Il-kritika g˙al dan il-film, li n˙adem lura fl-1983 kienet maqsuma. Min fa˙ru g˙allkumplott li fih, u min maqdru min˙abba li fih vjolenza qawwija u lingwa©© salva©©. Jista’ jog˙©bok jew ma jog˙©bokx. Direzzjoni ta’ Brian De Palma u ta’ min inΩid wkoll li l-kitba kienet f’idejn Oliver Stone.

THE LIFE OF DAVID GALE (Rete 4, 00.45) Óasra li film b˙al dan se jintwera daqshekk tard, u mhux se nid˙ol fid-dettall tieg˙u wisq, g˙aliex ktibt fuqu ftit tal-©img˙at ilu. Fl-opinjoni tieg˙i m’g˙andux jintilef - naraw lil Kevin Spacey fil-parti ta’ professur tal-università li ilu snin twal ji©©ieled kontra l-piena kapitali, issa jinstab ˙ati ta’ qtil u jing˙ata s-sentenza talmewt. Storja mqanqla g˙all-a˙˙ar ta˙t id-direzzjoni ta’ Alan Parker, li huwa wkoll producer ta’ dan ix-xog˙ol. Dan huwa wie˙ed mill-aqwa kapulavuri ta’ Kevin Spacey fil-parti prinçipali,u mieg˙u ja˙dmu wkoll Kate Winslet u Laura Linney.

IT-TLIETA 4 ta’ DIÇEMBRU THE PERFECT STORM (Rete 4, f’nofsillejl) L-elementi naturali g˙andhom ˙abta jsibu ru˙hom b˙ala t-tema ta’ bosta films. Dan huwa wie˙ed minnhom b’George Clooney fil-parti ta’ sajjied li j˙abbat wiççu ma’ bosta tempesti. IΩda wa˙da minnhom t˙alli riperkussjonijiet kbar.

L-ERBGÓA

IL-ÓAMIS

5 ta’ DIÇEMBRU

6 ta’ DIÇEMBRU

THE DA VINCI CODE (Rete 4, 9,10pm)

NO RESERVATIONS (Canale 5, 9.10pm) Film ˙elu u romantiku b’Catherine Zeta Jones fil-parti ta’ koka ta’ suççess, u riΩervata g˙all-a˙˙ar. L-inkwiet g˙aliha jibda meta jkollha tie˙u f’idejha l-kustodja tan-neputija, meta hi qatt ma xtaqtet tfal min˙abba l-karriera tag˙ha. L-inkwiet ikompli jiΩdied meta jasal Nick, kok li huwa totalment loppost tag˙ha. Ta˙t id-direzzjoni ta’ Scott Hicks, ja˙dem ukoll Aaron Eckhart. LOVE ACTUALLY (Canale 5, 11.30pm) EΩatt wara jibda dan il-film, ibbaΩat f’Londra, fi Ωmien il-Milied. Stejjer ta’ m˙abba li jid˙lu f’xulxin b’Hugh Grant u Billy Nighy fil-partijiet ewlenin.

IL-ÌIMGÓA Madwar sitt snin ilu f’Malta kienet qamet kontroversja s˙i˙a dwar dan l-imbierek film, li dak iΩ-Ωmien kien g˙adu f’forma ta’ ktieb. Qatt ma stajt u g˙adni sal-lum ma nistax nifhem g˙aliex dik ilkontroversja kollha dwar jekk dan il-ktieb g˙andux jid˙ol f’Malta jew le. Lanqas nista’ nifhem kif erba’ min-nies jistg˙u jimponu lideat tag˙hom fuq pajjiΩ s˙i˙ u jiddeçiedu huma g˙al ˙addie˙or, speçjalment meta taf li llum jekk ma ssibux mill-˙wienet, tista’ façilment tibg˙at g˙alih u tirçevih fil-kumdità tad-dar. Huwa minnu li t-tema ta’ dan il-film hija wa˙da sensittiva g˙all-a˙˙ar, speçjalment g˙all-Kattoliçi, iΩda fl-a˙˙ar mill-a˙˙ar wie˙ed irid jie˙du fil-kuntest ta’ dak li hu, storja vvintata minn awtur prim. U nistaqsi, jekk inqalg˙et il-kontroversja dwar dan il-film jew ktieb, kif ma nqalg˙itx l-istess kontroversja meta l-istess awtur, Dan Brown, ippubblika Angels and Demons, li fl-opinjoni tieg˙i huwa aktar gravi minn dan? Mela in˙allu l-kontroversja u naraw ftit dwar xhiex jittratta. Hawnhekk g˙andna lil Tom Hanks, ta˙t id-direzzjoni taç-çelebri Ron Howard, fil-parti ta’ professur universitarju li jmur Pari©i, fil-Louvre, fejn ikun instab kadavru b’sinjali interessanti fuqu. Se n˙alli f’idejk biex tara dan il-kumplott. Ja˙dmu wkoll Audrey Tautou, Ian McKellen, Alfred Molina, u Jean Reno.

7 ta’ DIÇEMBRU MARY POPPINS (Rai 2, 9.05pm) L-istorja klassika ta’ Mary Poppins hija mag˙rufa na˙seb minn kul˙add, u nhar il-Ìimg˙a se jintwera dan il-film tal-1964 fejn naraw lil Julie Andrews fil-parti prinçipali tan-nanny li tasal fiddar tal-familja Banks biex tie˙u ˙sieb it-tfal tag˙hom. IΩda Mary g˙andha poteri sopranaturali.

IS-SIBT 8 ta’ DIÇEMBRU DAYLIGHY (TVM, 9.10pm)

KING KONG (Rete 4, 9.10pm) Mhux ˙a nid˙ol f’dettall wisq, ng˙id biss li hija l-istorja ma˙duma fl-2005 dwar il-gorilla ©ganteska King Kong li ˙afna minnkom semg˙u dwarha Ωgur.

Film ie˙or dwar inçident gravissimu b’Sylvester Stallone, Amy Brenneman, Viggo Mortensen, Dan Hedaya u Jay O. Sanders fil-partijiet ewlenin ta˙t id-direzzjoni ta’ Rob Cohen. L-istorja hija bbaΩata fuq mina ta˙t ix-xmara Hudson fi New York, fejn spluΩjoni qawwija tag˙mel ˙erba, u tpo©©i l-˙ajja ta’ bosta nies fil-periklu. Jid˙ol Sylvester Stallone biex jirran©a s-sitwazzjoni.

02.12.2012

Log˙ob SOLUZZJONIJIET TAL-ÌIMGÓA L-OÓRA

MIMDUDIN: 1 Po©©uti, 5 Rkoppa, 8 Stupidu, 14 Tibna, 15 Jannar, 17 Strada, 19 Rjali, 20 Ta˙t, 21 Dota, 23 Eduka, 25 Atomu, 28 Kana, 29 u 30 Galopp, 31 Nomi, 33 Imbarazzanti, 39 Penz, 41 u 42 Pinnur, 43 Nuda, 45 Atlas, 46 Ponot, 47 Tqil, 50 Kolp, 53 u 54 Kawkaw, 56 Bolla, 58 Romblu, 60 Na©©ar, 62 Sitta, 64 Karus, 67 A©itat, 69 Sinjal, 70 Mater, 72 u 73 Neruni, 75 Kemm, 77 Lana, 79 Platt, 80 Malti, 82 Issa, 84 u 85 Kretin, 87 Ommu, 88 Trikkitrakki, 93 Çini, 94 u 95 Carmen, 96 Lupa, 98 TkaΩa, 100 u 101 Akkademja, 105 Denb, 108 Kolla, 109 Vjatku, 110 Benito, 111 Isfar, 112 Ìurnali, 113 Stress, 114 Mfattar.

245 Irba˙ €25 fi flus

Mimdudin 1 Din hija rivolver (7) 5 Ma fela˙x jikkontrolla aktar, u nfaqa’ (6) 8 Óakkiema kiefra, dittaturi (7) 14 Mititlu l-mara (5) 15 Dawn jin©ibdu minn ferrovija wara xulxin (6) 17 Mela ximkien bl-intiena (6) 19 Dan il-˙ut irqiq u Ωg˙ir ˙afna (5) 20 .... widna jid˙ol u mill-o˙ra jo˙ro© (4) 21 u 23 B’wa˙da biss inkaljata ma nixbg˙ux (9) 25 u 28 Ra©el li ja˙seb f’˙addie˙or aktar minnu nnifsu (9) 29 u 30 IΩomm is-sigarett ’il bog˙od mix-xuftejn (6) 31 Taxxa fuq l-importazzjoni (4) 33 .. ..... ..... u ta’ ©ewwa ©ewwa (2,5,5) 39 .... jieklu erbg˙a jieklu ˙amsa (4) 41 u 42 17 (6) 43 G˙addej ˙ajja ta’ ...., ma jonqsu xejn (4) 45 L-img˙oddi antikissimu (5) 46 Mimlija weraq u tag˙tina l-frott (5) 47 Rabba l-...., sar kburi u kiesa˙ (4) 50 Dan mhuwiex ir-ra©el tal-posta (4) 53 u 54 Fid-dinja donnhom qatt ma jieqfu (6) 56 Ìer˙a kerha (5) 58 Medjatur f’negozju (6) 60 Wa˙da min-nemus (6) 62 T˙allix g˙al g˙ada dak li tista’ tag˙mel ..... (5) 64 Oscar ..... kien muΩiçist surmast (5) 67 Dan iwettaq dmiru f’kull elezzjoni (6) 69 Timbru skolpit li j˙alli marka fl-inçiera (6) 70 Dan l-Indjan mag˙ruf b˙ala ru˙ tajba (5) 72 u 73 Din mhijiex il-mara tat-tfajjel (6) 75 Frar fawwar jimla l- .... (4) 77 Infet˙u bwieb is-.... (4)

79 Qatta’ l-..... ma’ xi˙add, kisirha mieg˙u (5) 80 Aktar minn darba wa˙da (5) 82 Tony .... tal-GWU (4) 84 u 85 Il-kapitali tag˙ha hija Madrid (6) 87 A˙jar .... inkella qatt (4) 88 Din tat-ti©ie©a fit-ta©en (5,7) 93 Dan huwa meraq, essenza jew sustanza (4) 94 u 95 G˙andhom bΩonn parrokka (6) 96 Din l-opra kbira ta’ Verdi saret l-ewwel darba fil-Kajr (4) 98 Lewn blu m˙allat bl-a˙mar (5) 100 It-Thames jew in-Nil jew id-Danubju (5) 101 .... x’intiena! (4) 105 Wie˙ed mill-baΩijiet (4) 108 ..... Çirillu, g˙alhekk jg˙idulu hekk, folklor (5) 109 Kontra webbes (6) 110 Isir irmied fit-tipjip (6) 111 Iffastidjat ˙afna (5) 112 Óafna diskors fil-vojt (7) 113 X’a˙na sbie˙ ... ... jarana! (3,3) 114 Qajjem paniku s˙i˙ (7) Weqfin 2 u 3 Dan ma jmut qatt, jg˙ix g˙al dejjem (9) 4 To˙ro© minn vulkan meta jiΩbroffa (4) 6 u 7 L-aqwa sopran fl-opra (5,5) 9 L-.... Malti kitbu Dun Karm Psaila (4) 10 u 11 Kalendarji (9) 12 Ìlied u konfuΩjoni u storbju u g˙ajjat (7) 13 Jin˙ietu mal-ilbies u trid taqfilhom (7) 16 L-attriçi Garbo baqg˙et çelebri (5) 18 Dawn trab fin ifu˙u g˙al fuq il-©ilda (5) 22 Wa˙da mill-fosos (5) 24 u 26 Din titqieg˙ed fuq mejda tal-ikel, biex iΩΩejjen biha (6) 27 SkuΩi, jiena qatt ma kiltha mieg˙ek! (5) 32 Ming˙ajrha ma tin˙asilx sew (6)

33 u 34 Ìlieda, meta jaqbdu f’xulxin (7) 35 B’dan l-istrument itellg˙u l-ilma mill-bir (6) 36 JinΩamm bl-id biex tistrie˙ fuqu waqt il-mixi (6) 37 u 38 Kemm hija tajba fis-sajf, kies˙a (7) 40 Din iΩ-Ωebg˙a lixxa u tleqq (6) 44 Kul˙add ja˙dem g˙aliha (4) 48 Xejn m’hu ta’ sikwit, fil-kontra (4) 49 Festa mΩewqa fuq skala nazzjonali (8) 51 Din hija l-grill g˙ax-xiwi fil-kçina (8) 52 Wa˙da mill-ispallejn (6) 55 Kamra çkejkna (6) 57 Fiha joqog˙du l-Palestinjani, inkwiet biss (4) 59 Din mhijiex il-mara tas-sur (4) 61 Il-˙alel fuq wiçç il-ba˙ar (4) 63 Ming˙and tal-.... tixtri b’ir˙is (4) 65 L-in©inier Malti Ìlormu ...... bena l-belt Valletta (6) 66 Fwar, ilma jevapora (4) 68 Allura din il-mara tat-tabib? (6) 69 Jidden kull filg˙odu (6) 70 Óu l-.... u mur orqod, qawl (4) 71 Bdil u tisrif ta’ flus fuq rati fissi (6) 74 Bniedem tassew qalbieni (4) 76 Ma nafx fejn naqbad nag˙ti .... (4) 78 Bniedem Ωorr, biΩbetiku, mqit (5) 79 u 81 Kamra Ωg˙ira fuq bastiment (6) 82 PruΩuntuΩ jew deffusi (5) 83 Nies li mhumiex normali (7) 86 BuΩΩieqa ta˙t il-©ilda (7) 89 G˙ajnuna lil xi ˙add fil-periklu (5) 90 u 91 Kontra dawwal (6) 92 Lukanda f’Wied il-G˙ajn Alla m’g˙amilha (5) 97 Wie˙ed mid-drappijiet (5) 99 Mhuwiex fabbli g˙al kollox iΩda kapaçi u kompetenti (5) 100 L-ista©un li jibda f’Diçembru (5) 102 Int u int u int u int (5) 103 u 104 Dawn mimlijin kant u muΩika (8) 106 u 107 L-arti tax-xog˙ol skolpit, talistatwi (8)

WEQFIN: 2 Orbot, 3 u 4 Ìgantija, 6 u 7 Kartapesta, 9 u 10 Trasport, 11 Dwana, 12 Student, 13 Pitazzi, 16 Nidem, 18 Armat, 22 Kappa, 24 Kia, 26 Tua, 27 Sport, 32 u 33 Mandolina, 34 Bolt, 35 Riskju, 36 Zappun, 37 Ninu, 38 u 40 Intellett, 44 Duka, 48 Qaws, 49 Awrinari, 51 SkrupluΩ, 52 Ûbarka, 55 Maskri, 57 Lupu, 59 Bott, 61 Ìenn, 63 Idea, 65 Reklam, 66 Snin, 68 Tektik, 69 Sammar, 70 Miss, 71 Tilari, 74 Dari, 76 Flok, 78 Akbar, 79 u 81 Petiti, 82 Inter, 83 Pollakk, 86 Sigarru, 89 Rikba, 90 u 91 KuΩakk, 92 KwaΩi, 97 Palju, 99 Adult, 100 Abbas, 102 Mafja, 103 u 104 Karnival, 106 u 107 Konflitt. 34 mimduda kellha taqra Film animat tal-2008 dwar kelb.

KUPUN TISLIBA Ibg˙at it-tisliba tieg˙ek lil: Tisliba KullÓadd, Çentru Nazzjonali Laburista, Triq Milend, il-Óamrun.

Isem

Indirizz

Tel No: Rebbie˙a ta’ €25: MARGARET FALZON, 98 “Luke-Mar” Triq Lorenzo Gafa, il-Mosta. MST 4126

02.12.2012

Log˙ob

Tisliba bin-numri Bi 3 numri

B’4 numri 0587 0589 0928 1035 1092 1150 1393 1548 2087 2159 2373 3420 3753 3773 3919 6023 6073 6139 6172 6382 6391 6502 6529 6642 6819 7129

011 059 111 288 386 399 435 618 718 792 817 822 897 922 979 984

7469 7530 7582 7969 8325 8672 8969 8990 9210 9299 9693 9720

B’5 numri 10251 10828 10908 12657 21066 21699 25301 29105 37361 58816 59104 60652 64903 76712 79454 81000 89985 92359 92938 92982 95489 96326

B’6 numri 197626 302132 853601 920929

Bi 8 numri 11099172 13228713 42912796 95172858

Po©©i n-numri f’posthom

SUDOKU sponsorjata minn WELLA 8 7

5 9

3 9

4 7

6 5

Irba˙ Shampoo u Conditioner Wella Aqta’ dan il-log˙ob u ibag˙tu lilna

3 2

7 KOMPETIZZJONI WELLA KullÓadd, Çentru Nazzjonali Laburista, Triq Milend, il-Óamrun.

Isem: .......................................................................................... Indirizz.........................................................................................

..................................................................................................... 5

9 6

2 3

Rebbie˙a: DIANE AQUILINA, Plot 9, England Str., Naxxar NXR 3221

Kompetizzjoni Centro Casalinga Ìemma’ s-sitt kupuni u ibg˙athom f’daqqa lil KullÓadd, Kompetizzjoni Centro Casalinga, Çentru Nazzjonali Laburista, Triq Milend, il-Óamrun.

Isem.......................................................................................................................................

Indirizz................................................................................................................................... ................................................................................................................................................ I.D. Card................................................ Tel. .......................................................................

AvviΩi PROPRJETÀ BAÓAR IÇ-ÇAGÓAQ: (Triq ilLampara) Garaxx 2.7m b’9.6m u g˙oli 3.3m. G˙andu tieqa li tag˙ti g˙al barra. Qieg˙ed semi-basement. Prezz €30,000. Tpartit ma’ karozzi aççettat. Çempel 9926 2807. TANAYA’S Dev Ltd: G˙aΩla kbira ta’ appartamenti f’kull Ωona ta’ Malta. Jinbieg˙u ming˙ajr depoΩitu u n˙allsulek il-kuntratt. Offerta speçjali. Çempel 9992 4999. Ming˙ajr a©enti. GÓALL-KIRI ÓAL TARXIEN: Pet shop f’kantuniera ˙dejn skola, bi klijentela tajba. Prezz tal-istokk huwa mitlub. Çempel 9905 5172. AFFARIJIET GÓALL-BEJGÓ Antikità: sottospecchio bilmaskaruni u wiçç tal-ir˙am €1,050. Gradenza interzjata taΩΩebbu©, €2,100. Çentru tal˙©ie© a˙mar, €650, arlo©© indurat ©o bozza €650. Par figorini tal-biskwin, par vaΩuni tal˙©ie© bil-frill a˙mar, arlo©© talkampnari. Kollox antik, u prezz ra©onevoli. Çempel 21 412 158 jew 7970 6878. Inbieg˙u kull tip t’arlo©©i. Selezzjoni kbira t’arlo©©i tal-idejn Casio u Citizen, kemm di©itali, jew ana logs, varjetà kbira ta’ alarm clo cks , kemm Citizen, Seiko ‘Dugena’ tal-marka Pierre Cardin. Varjetà sabi˙a ta’ cuckoos li ja˙dmu kemm bil-˙abel u bil-bat terija, prezzijiet tajbin. Nag˙m lu wkoll tiswijiet t’ar lo©©i tal-idejn u kif ukoll tal-˙ajt u Grandfather Clocks. Nag˙mlu wkoll testing bil- pressure test machine , sistema ta’ testing g˙al kull tip t’arlo©©i biex jintuΩaw g˙all-ilma (vacuum test u pressurised test) waqt li qed tistenna g˙alih. Tiswija bil-garanzija - 110 Triq il-Kungress Ewka ris tiku, Mos ta. Çempel 21 417235 jew 9982 5389. Injam lest bi prezzijiet ir˙as. Kull tip ta’ chipboard, MDFs, fuljetti ta’ chipboard, melamine, u aktar (varnishes tal-hardener u komuni) u finishing talundercoat. Solid oak , ˙xuna varjata. Çempel 9944 6951. Jack hammer tad-ditta Atlas Copco, qatt ma ntuΩa. Tajjeb biex ittaqqab jew tqatta’. Ja˙dem bil-petrol (2 stroke). Mixtri €4,000 Jinbieg˙ €3,500 jew l-eqreb. Il-garanzija g˙adha mhux miftu˙a. Çempel 7703 2525 jew 9955 4656.

Salotti ta’ kull stil bi prezzijiet moderati, tpartit aççettat. Ikollna wkoll salotti second hand . Çempel 21 374823 jew inkella 99824139. Sander, kalibratur, Ωew© piedi wiesa’, kundizzjoni mill-aqwa. Çineg grit 60 u 120 biex imorru mag˙ha. Çempel 7961 7945. Ûew© bibien tal-aluminium silver kompluti b’kollox bil-˙©ie© l-pumi. Kundizzjoni tajba ˙afna. Çempel 2158 1172. KAROZZI BMW Mudell 530D (E39), diesel. 6 cylinder, erba’ bibien, tas-sena 1999. Kulur silver, air condition, sunroof, awtomatika jew gearbox manwali, alloy wheels, bil-©ild iswed, it-twieqi elettroniçi, radio, cd eçç. Kundizzjoni perfetta. Tpartit aççettat. Çempel g˙al aktar dettalji fuq 9926 2807 Mutur bi tliet roti, Microcar Minarelli tas-sena 1980. Kulur isfar. Kundizzjoni perfetta. Çempel g˙al aktar dettalji fuq 9926 2807. VW Polo Classic diesel. Kundizzjoni tajba, ftit mili. Prezz €4,000. Çempel 21 411 297 jew 7941 1297. PARTS TAL-KAROZZI Toyota, Honda, Daihatsu, Fun Cargo, Toyota Corsa, Glanza, Starlet, Integra, Civic, Terios, Tercell, Pajero JR, Pajero 2-8, Micra 2001, Polo 1994, Discovery 3 2005, Opel Corsa 2002, Freelander u ˙afna parts o˙ra. Triangle Truck tyres ©odda. Irrikorri g˙and Salvu Cassar G˙awdex. Çempel fuq 21 556674, 9947 5746 jew 9928 8699. AGR AUTO JAPANESE PARTS GÓALL-KAROZZI Inbieg˙u kull tip ta’ parts ta’ karozzi ÌappuniΩi u Koreani, fosthom Kia, Toyota, Isuzu, Daewoo, Mitsubishi, Honda, Subaru. Huma wkoll importaturi ta’ Ωjut u air filters, shock absorbers, brake pads, clutches eçç. Parts ©enwini. Çempel g˙al aktar dettalji dwar is-servizz li noffru fuq 21 446839 jew 9947 4505. Fax 21470295. Email alex@agrautoparts.com DGÓAJJES Lança tal-fibre ta’ 21 pied minn tal-kaptan. Magna VM220HP u FMN 45HP. Kundizzjoni eççellenti. Çempel fuq 7929 9232.

02.12.2012

Klassifikati SERVIZZI CARE & CURE GROUP LTD. Infermiera m˙arr©a, caring assistans, nannies, nies im˙arr©a biex iΩommu kumpanija, g˙ajnuna fid-djar u nightsitters. Servizzi ta’ 24 sieg˙a. G˙andna wkoll g˙allkiri wheelchairs, hoists, comodes, walking frames u hospital beds. Çempel 21 376946 jew 9947 0178.

ta’ funzjoni b˙al coffee mornings, high teas, lunches, dinner dances, hens u bachelors parties. Divertiment live kull nhar ta’ Ìimg˙a ma’ Freddie Portelli u DJ Nando. Is-Sibt line dancing, country music u kull tip ta’ muΩika mis-snin sittin ma’ DJ Frans Grech. Tista’ tag˙Ωel minn à la carte menu, pasta, pizza, grills u light snacks . Çempel fuq 21454858, 21454908 jew 7945 4908. GOODY CATERERS

CHASCLO WATERPROOFING, G˙al kull tip ta’ waterproofing fid-dar tieg˙ek, ikkuntattja lil Chasclo Waterproofing. G˙al xog˙ol ta’ membrane kif ukoll xog˙ol ta’ water proofing ie˙or bi snin twal ta’ esperjenza u xog˙ol kollu b’garanzija. Prezzijiet ra©onevoli u stimi b’xejn. Çempel 9949 0698. DAR GÓALL-ANZJANI Villa Robinich. Dar g˙all-anzjani b’atmosfera familjari filFgura. Noffru kull g˙ajnuna lillanzjani u dak kollu li jkollhom bΩonn b’dedikazzjoni kbira minn carers professjonali. Ikel jissajjar mill-kçina tag˙na stess u skont il-bΩonn ta’ kull individwu. Çempel fuq 21 666142 jew 79 666142 jew ibg˙at email fuq robinich@go.net.mt DAR GÓALL-ANZJANI Medina Home for The Elderly, 106 Labour Ave, ir-Rabat. Dar g˙all-anzjani mg˙ammra bilku mditajiet kollha. Staff ikkwalifikat. Nur ses u care wor kers 24 sieg˙a. Prez zi jiet ra©jonevoli li jibdew minn €23 kull persuna. Naç çettaw respite u bed ridden. Çempel fuq in-numri 21454908, 21454858 jew inkella 7945 4908. DIVERTIMENT Nigret Night Club & Restaurant, 11 Labour Ave, Rabat. Nipprovdu g˙al kull tip

Naççettaw ordnijiet g˙all-parties. Nag˙mlu kemm ikel u anke ˙elu. Nawgurawlkom Milied Hieni u Sena mill-aqwa. G˙all-menu sibuna fuq Facebook (Goody Caterers). Çemplu 21 895 724. INVESTIGAZZJONI PRIVATA Ûwi©ijiet, g˙erusija u relazzjonijiet o˙ra. DNA testijiet forensiçi, tfal ma˙tufa minn Malta, kaΩijiet çivili, kaΩijiet o˙ra fil-qorti. Problemi ta’ kumpanniji jew negozju. Nag˙tu xhieda fil-Qorti. Na˙dmu f’Malta u kif ukoll barra. Çempel 7959 0000 jew www.privateinvestigation-malta.com MUSIC LINK Issibilna kull tip ta’ strumenti muΩikali, fosthom drums kemm akustiçi u elettriçi, cymbals, percussion, pjanijiet di©itali, baby grand pianos, sound mixers u sound cards. Apparat ta’ DJ, sound systems, kitarri klassiçi u akustiçi, bass guitars , strumenti tar-ram, wood winds, vjolini, spare parts u aççessorji o˙ra. Issibilna wkoll kotba tal-muΩika tat-tag˙lim. Mur Music Link, 262, Fleur-de-Lys Rd. B’kara. Çempel fuq 21482796. TAGÓLIM TAS-SEWQAN Tewmi Group noffru servizz ta’ tag˙lim ta’ karozzi, muturi u mini buses. Kif ukoll kiri ta’ karozzi u taxi service. Prezzijiet jibdew minn €10.

Kupun AvviΩi Klassifikati IKTEB L-AVVIÛ F’DAN L-ISPAZJU

ISEM, KUNJOM u INDIRIZZ

Çempel 9942 2422. www.tewmi.com

jew

TBATTIL TA’ FOSOS G˙al tbattil ta’ fosos u bjar, tindif u spezzjonijiet ta’ pajpijiet tad-drena©© permezz ta’ çertu cameras, tindif ta’ kanali taxxita u kif ukoll tbattil u tindif ta’ grease traps çempel 21 651029, 0042 1954 jew inkella fuq 9949 9714. WATERPROOF MEMBRANE WP Ltd ta’ Triq ix-Xitwa, Qormi, jispeçjalizzaw fuq xog˙ol ta’ waterproof membrane , damp proofing u rub be rised paint. 25 sena esperjenza. Stimi b’xejn u prezz moderat. Çempel 21488972, 21438326, 9944 5527 jew 99493840. Id˙ol fis-sit www.wpMalta.com XOGÓOL TA’ ALUMINIUM G˙al kull xog˙ol ta’ aluminium shutters, kemm g˙ad-djar jew garaxxijiet. Nag˙mlu bibien g˙all-˙wienet, aperturi, roller shutters, g˙at-twieqi u bibien, roller u ceiling systems. Issibilna wkoll bibien li jifil˙u n-nar, aluminium b’ thermal insulation biex tnaqqas is-s˙ana fis-sajf u lkes˙a fix-xitwa, u ma jag˙mlux condensation. Stimi b’xejn. S. Mifsud, A42 Industrial Estate, ilMarsa. Çempel 21 226320, 21 227196 jew 9989 1800. horvin@waldonet.net.mt jew www.horvin.eu

aluminium b˙al twieqi, bibien, po©©amani u nets. Nag˙mlu wkoll tqeg˙din ta’ madum talart u tal-˙ajt, kif ukoll kmamar tal-banju. Çempel g˙al stima b’xejn fuq 7735 4586 jew 7996 0934. ZG COMPUTERS G˙al kull problema fil-kompjuter. Inkunu fuq il-post dik il-©urnata stess. Çempel lil

Chris fuq 9942 4703. Jing˙ata anti-virus b’xejn mas-servizz. XOGÓLIJIET Kumpanija ©dida qed tfittex nies biex ja˙dmu part-time. Ixxog˙ol jikkonsisti parti minn fuq il-kompjuter u parti tbieg˙ il-prodotti tal-kumpanija. g˙al min hu nterssat ˙a jkun hemm laqg˙a. G˙al aktar informazzjoni çempel 9957 9579.

L-uffiççju tal-avviΩi klassifikati fiç-Çentru Nazzjonali Laburista l-Óamrun, jifta˙ mit-Tnejn sal-Ìimg˙a bejn it-8.30am u l-4.30pm.

XOGÓOL TAL-ÌEBEL Varjetà ta’ ˙wat, ˙oroΩ, kanali tal-ilma, çangatura qadima jew ©dida, kantun qadim, lavur ta’ kull tip. Çempel lil Jason fuq 21 432352 jew 9947 9167. XOGÓOL TA’ KISI, MADUM U ALUMIUNIUM G˙al kull tip ta’ xog˙ol ta’ kisi bil-©ibs, frakass u graffiato, fuq il-fil, tibjid, tik˙il, gypsum boards suffetti, partitions, bulkheads u coving. Xog˙ol fuq

- €3.50

- €14

- €30

- €56

- €93

ÓLAS B’CHEQUE JEW CASH LIL: Sound Vision Print Ltd,

KullÓadd, AvviΩi Klassifikati, Çentru Nazzjonali Laburista, Triq Milend, il-Óamrun. ÓMR 1717

02.12.2012

Almanakk

Ritratt mill-antik IT-TEMP GÓAL GÓADA

It-Tnejn

It-Tlieta

L-Erbg˙a

16°C

17 °C

16 °C

14 °C

12°C

14 °C

TWISSIJIET: Xejn L-OGÓLA TEMPERATURA: 18 °c L-INQAS TEMPERATURA: 14 °c UV INDEX: 2

HI SITWAZZJONI ÌENERALI: Arja ta’ pressjoni baxxa minn fuq it-Tramuntana tal-Ba˙ar Tirren u ç-Çentru tal-Mediterran resqin LO lejn il-Lvant TEMP: Ftit jew wisq imsa˙˙ab bil-possibbiltà ta’ xi ˙albiet tax-xita iΩolati

Il-Óamis

Il-Ìimg˙a

Is-Sibt

VIÛIBBILTÀ: Tajba RIÓ: Moderat mill-Majjistral g˙all-ewwel, li jdur moderat moderat g˙al ftit qawwi mill-Punent li jiΩdied g˙al qawwi BAÓAR: Moderat li jsir qawwi IMBATT: Baxx mil-Lbiç

16 °C

14°C

13 °C

12°C

9°C Is-Sibt li ©ej ti©i ççelebrata l-festa ma˙buba ta’ Marija Immakulata. Din il-festa ti©i ççelebrata, fost l-o˙rajn fil-Belt ta’ Bormla

TEMPERATURA TAL-BAÓAR: 21°c

SpiΩeriji li jift˙u llum il-Óadd Maddalena Pharmacy Shop 2, Binja tal-Faqqani, Dawret it-Torri, Santa Luçija

Empire Pharmacy Branch 46, Triq Melita, il-Belt Valletta Cosmed Pharmacy Soccors, Triq Villambrosa, il-Óamrun

BAZAAR B’RISQ IL-KLIEB ABBANDUNATI

Victory Pharmacy 32, Triq il-Vitorja, l-Isla

Evans Pharmacy 40, Triq San Bastjan, Óal Qormi

San Tumas Pharmacy, Triq il-Qaliet k\m Triq il-Lampuka, Marsaskala

St. Jude Pharmacy 213, Triq il-Wied, Birkirkara

Martin’s Pharmacy 186, Triq B'Bugia, Birzebbugia

KONKORS TA' KANZUNETTI B'GÓAN FILANTROPIKU

Brown’s Pharmacy Shop No. 10, Yacht Marina Apartments, Marina Street, Tal-Pietà

Salus Pharmacy 21, Misra˙ ir-Repubblika, iΩ-Ûurrieq

J.V.’s Pharmacy Wied is-Swieqi, is-Swieqi

Norman’s Pharmacy 133, High Street, Tas-Sliema

Mtarfa Pharmacy, St. David Road l-Imtarfa

St. Catherine Pharmacy Triq id-Dielja k/m Triq Santa Katerina, Ó'Attard

Taç-Çawla Pharmacy Triq is-7 ta’ Ìunju 1919, ir-Rabat, G˙awdex

St. Louis Pharmacy Triq Cali, il-Mosta

Xag˙ra Pharmacy, 55, Triq il-Knisja, ix-Xag˙ra, G˙awdex

L-G˙aqda Festi Esterni SSma Trinita tal-Marsa qieg˙da torganizza il-Konkors ta’ Kanzunetti “G˙anjiet tal-Milied 2012”. Dan il-konkors se jittella’ wkoll b’g˙an nobbli g˙aliex se jg˙in fil-©bir ta’ fondi g˙all-familja li g˙andha tifel fi bΩonn ta’ kura medika speçjali. It-tielet edizzjoni tal-Konkors ta’ Kanzunetti “G˙anjiet talMilied” se ssir nhar il-Ìimg˙a, 7 ta’ Dicembru, fis-7.00pm., fis-Sala tal-Iskola Tereza Nuzzo, il-Marsa. B˙as-soltu, il-festival se jkun maqsum f’kategoriji differenti skont l-età tal-kantanti partecipanti li sejrin ikantaw kanzunetti li jkunu ori©inali jew cover version, iΩda li kollha jittrattaw it-tema ewlenija talMilied. Il-biljetti tad-d˙ul jistg˙u jinkisbu g˙al donazzjoni ta' €3 biss, mill-post tal-G˙aqda Festi Esterni SSma Trinità jew millistudios ta’ Trinitarji 89.3FM Radio fi Triq Balbi, il-Marsa. Biex tirriΩerva post jew g˙al aktar dettalji tista’ tibg˙at email fuq: trinitarjifm.com jew wkoll iççempel fuq 7961 8087 jew lil Carlos Vella fuq 7932 6229.

Euro Chemist, Triq il-Kurazza, il-Qawra

Lottu

Super 5

Nhar il-Óadd 9 ta’ Diçembru se jittella’ bazaar u fiera talkotba fl-Island Sanctuary f’Tas-Sil©, Marsaxlokk. Il-˙inijiet talftu˙ se jkunu bejn l-1pm u l-4pm. Se jkun hemm g˙all-bejg˙ kotba, u affarijiet o˙ra ta’ interess ©enerali.

ATTIVITAJIET MINN IMQABBA FC YOUTH NURSERY

Din il-Ìimg˙a mill-Istorja

B˙as-snin img˙oddija, se jittella’ il-party tat-tfal ta’ bejn 3 u 12-il sena kif ukoll il-famuΩa penalty shoot out fil-grawnds ta’ Mqabba FC. Il-party tal-Milied ser ji©i organizzat nhar il-Óadd 23 ta’ Dicembru 2012 bejn l-9.30am u nofsinhar. Il-prezz talbiljetti hu ta’ €12. In˙e©©u lit-tfal kollha jattendu. Il-biljetti jistg˙u jinkisbu mill-uffiççju tan-Nursery fil-˙inijiet tal-ftu˙. Proprju ©urnata qabel, is-Sibt 22 ta' Diçembru ser ti©i organizzata l-famuza penalty shoot out fejn it-tfal kollha preΩenti jkollhom iç-çans jaghtu diversi penalties skont il-kategorija tag˙hom. Jing˙ataw trophies lir-rebbie˙a. Il-˙in g˙al din lattività jit˙abbar aktar tard. Ser ti©i organizzata wkoll il-famuΩa log˙ba futbol bejn ilgenituri u l-kowçis. Min jixtieq jie˙u sehem g˙andu jkellem lil xi membru tal-kumitat. G˙al aktar informazzjoni Ωur is-sit uffiçjali ta' Mqabba FC Youth Nursery, www.mqabbafcyn.org jew izurna fuq Facebook Page, Mqabba FC Nursery. KUNÇERT TAL-MILIED MILL-BANDA MADONNA TAL-ĠILJU

02.12.1989 – Summit Bush-Gorbachev f’Malta

02.12.1976 – Fidel Castro jsir il-President ta’ Kuba.

02.12.1988 – Benazir Bhutto ssir l-ewwel Prim Ministru mara tal-Pakistan. 06.12.1928 – Michael Dundon jispiçça minn Mexxej tal-PL. 8 ta’ Diçembru - Festa ta’ Marija Immakulata Kunçizzjoni, festa pubblika.

Il-Kummissjoni Banda fi ˙dan is-Soçjetà MuΩikali Madonna tal-Ìilju tal-Imqabba ser ittella’ kunçert muΩikali fl-okkaΩjoni tal-Milied bis-sehem tal-Banda Madonna tal-Ìilju ta˙t iddirezzjoni tas-surmast tag˙ha Mro Andrew Calleja F.V.C.M. Dan il-Kunçert ser isir nhar il-Óamis 13 ta’ Diçembru (festa pubblika), fis-6:45pm fil-Knisja ta’ San BaΩilju. Aktar informazzjoni tinkiseb fuq is-sit elettroniku www.talgilju.com jew fuq 99463468.

02.12.2012

Sports

MOC SPORTS AWADS

Illejla tittella’ l-11-il edizzjoni Illejla fis-7.30pm, live fuq TVM 2 ssejra ssir is-serata tal-MOCD Sports Awards organizzati mill-Kumitat Olimpiku Malti. Serata li da˙let fil-11-il sena tag˙ha u li fiha jing˙ataw rikonoxximent lil dawk l-isportivi kollha innominati. L-unuri jvarjaw bejn bronΩ, fidda u deheb, waqt li o˙rajn, mhux bilfors fil-lista ta’ dawk innominati, jikkwalifikaw g˙al rikonoxximent speçjali u wisq aktar g˙all-og˙la unur, dak tal-platinum. Kienu 48 atleta minn 12-il assoçjazzjoni differenti li din is-sena ©ew nominati. S’issa dawn l-atleti kollha ing˙ataw çertifikat waqt çerimonja li saret fi tmiem il©img˙a li g˙addiet. L-48 atleta huma: Atletika: Diane Borg, Luke Farrugia, Rebecca Fitz, Nicole Gatt, Thalia Massa, Bradley Mifsud u Robyn Zammit. ÇikliΩmu: Etienne Bonello. Ìinnastika: Kirsty Caruana, Andreana Zammit. Ìudo: Francesco Aufieri, Isaac Bezzina, Marcon

Francesco Toldo mistieden tal-KOM L-eksgoalkeeper tat-tim Nazzjonali Taljan, ilFiorentina u l-Inter Francesco Toldo huwa l-mistieden ewlieni tal-Kumitat Olimpiku Malti g˙all-11-il Edizzjoni talMOC Sports Awards li se jsiru illum l-Óadd 2 ta’ Diçembru. Francesco Toldo b’karriera ta’ 20 sena fl-og˙la livell talfootball fl-Italja jaf l-a˙jar perijodu tieg˙u bejn l-1993 u ssena 2001 meta mal-Fiorentina lag˙ab xejn anqas minn 266 partita. Toldo kien trasferit lill-Inter fis-sena 2001 fejn dam sal-2010 u lag˙ab 148 partita. Huwa reba˙ iç-Champions League fl-2009-2010, filwaqt li reba˙ il-Kampjonat tas-Serie A ˙ames darbiet mal-Inter. Reba˙ wkoll tlett darbiet ilCoppa Italia u daqstant ie˙or tlett edizzjonijiet tas-Super Coppa Taljana. Fis-sena 2000 Francesco Toldo ing˙aΩel b˙ala l-awqa goalkeeper tas-Serie A. Mill-1990 sa meta rtira, b’kollox Toldo lag˙ab numru impressjonanti ta’ 636 partita. Il-qofol tal-karriera jibqa’ mat-tim nazzjonali Taljan fejn bejn l-1995 u l-2004 lag˙ab 28 partita bil-qofol ikun it-tieni post fil-Kampjonat tal-Ewropa mirbu˙ minn Franza fejn fissemi-finali kien salva penalty kontra l-Olanda u fl-istess partita salva Ωew© penalties o˙ra fil-˙in barrani.

Bezzina, Jeremy Saywell. Muturi: Glenn Schembri Sparar: William Chetcuti, Clive Farrugia, Marianna Kisvardai, Darren Vella, Nathan Lee Xuereb. Squash: Theresa Brousson, Kimberley Cauchi, Sarah de Cesare, Brad Hindle Deguara, Cecilia Farrugia, Johanna Rizzo, Colette Sultana. G˙awm: Andrew Chetcuti, Julian Harding, Amy Micallef, Nicola Muscat, Mark Sammut, Michael Umnov. Table Football: Samuel Bartolo, Joseph Borg Bonaci, Derek Conti, Christian Short, Christopher Thomas. Tennis: Rebecca McCarthy, Bernard Cassar Torreggiani, Katrina Sammut, Raphael Sammut. Tenpin Bowling: Sue Abela, Justin Caruana Scicluna, Mark Spiteri, Melissa Swift. Triathlon: Keith Galea, Danica Bonello Spiteri. Il-bord tal-g˙azla li skrutinaw dawn in-nominazzjonijiet kien mag˙mul mid-Direttur tal-Isport Mark Cutajar

u minn Julian Pace Bonello Viçi President tal-Kumitat Olimpiku Malti. Waqt is-serata ser ikun wkoll premjat dak il-kunsill lokali li jkun organizza attivitajiet bil-g˙an li jkattar lisport fi ˙dan il-komunità. Il-Kunsilli Lokali nnominati huma dawk tal-Furjana, il-Gudja, il-Mellie˙a, Óal Qormi u x-Xag˙ra. Din is-sena ser ikollna erba’ ismijiet ©odda g˙all-hall of fame tal-KOM. Ismijiet li ser nkunu nafuhom illejla meta Mark Cutajar Direttur tal-Isport i˙abbar l-erba’ ismijiet. Minbarra l-g˙oti tar-rikonoxximenti lil atleti, is-serata ser toffri spettaklu lil dawk kollha li ser jsegwuha. Lispettaklu huwa f’idejn Norman Hamilton li huwa çChairman tal-Kumitat Organizzattiv. Is-serata ser tkun ippreΩentata mill-preΩentattriçi ta’ ONE u tal-programm L-Argument Pamela Schembri flimkien mal-isportcaster tal-PBS Chris Cauchi. Il-biljetti g˙al din is-serata huma kollha mibjug˙a u mistennija iktar minn 400 persuna g˙al dan l-avveniment.

02.12.2012

Sports

KAMPJONAT PREMIER

Man. Utd. f’ras il-klassifika Ìewwa Madejski Stadium kien hemm xalata ta’ gowls fejn mhux anqas minn 7 gowls ©ew skurjati biex Manchester United ˙ar©u rebbie˙a f’log˙ba ferm kombattuta kontra Reading. Manchester United darbtejn kienu minn ta˙t u rnexxielhom idawwru l-iskor favuriehom fejn is-sebg˙a gowls tal-partita kollha ©ew skurjati fl-ewwel 34 minuta. Robson Kanu ˙asad lir-Reds bil-gowl tieg˙u bikri li wasal fit-8 minuta. Man. Utd malajr ©abu d- draw permezz ta’ Anderson fit-13-il minuta u ftit wara marru 1-2 minn fuq minn penalty ta’ Rooney. Tlett minuti wara, Fondre ©ab id- draw g˙al Reading u Morrison fit-23 minuta tefa’ lil Reading fil-vanta©©. Rooney g˙amel doppjetta fit-30 minuta minn kross ta’ Evra u b’hekk ©ab id-draw g˙al Man Utd. Erbg˙a minuti wara, Van Persie issi©illa l-partita billi g˙amilhom erbg˙a g˙al Man. Utd. B’din ir-reb˙a, Man Utd. Ωguraw posthom f’ras il-klassifika, bi tlett punti quddiem irrivali tag˙hom Man. City. Sorprendentement, West Ham, l-East Londoners, reb˙u fid-derby kontra r-rivali tag˙hom Chelsea ©ewwa Upton Park meta dawwru rriΩultat minn gowl minn ta˙t g˙al tlieta minn fuq. Kien Mata li feta˙ l-iskor

FIXTURES ILLUM: Norwich v Sunderland 17:00

g˙al Chelsea fit-13-il minuta meta rçieva back pass minn fuq il-linja ta’ Torres. Collins ta’ West Ham kellu gowl im˙assar fuq foul li kkometta huwa stess fl-40 minuta. Filwaqt li Mata mar viçin li jirdoppja ftit qabel tmiem lewwel taqsima, imma l-gowler

KLASSIFIKA PREMIERSHIP

RIÛULTATI West Ham v Chelsea Arsenal v Swansea Fulham v Tottenham Liverpool v Southampton Man. City v Everton QPR v A. Villa WBA v Stoke Reading v Man. Utd.

3-1 0-2 0-3 1-0 1-1 1-1 0-1 3-4

Manchester United Manchester City Chelsea Tottenham Hotspur WBA Everton Swansea City West Ham United Stoke City Arsenal Liverpool Fulham Norwich City Newcastle United Wigan Athletic Aston Villa Sunderland Southampton Reading QPR

L 15 15 15 15 15 15 15 15 15 15 15 15 14 14 14 15 13 15 14 15

R D 12 0 9 6 7 5 8 2 8 2 5 8 6 5 6 4 5 7 5 6 4 7 4 5 3 7 3 5 4 2 3 5 2 7 3 3 1 6 0 6

T 3 0 3 5 5 2 4 5 3 4 4 6 4 6 8 7 4 9 7 9

F 37 28 25 28 24 25 23 19 14 24 19 25 11 14 15 12 12 21 19 11

K 21 11 16 23 19 19 17 17 12 16 18 26 20 21 25 23 16 32 27 27

DG 16 17 9 5 5 6 6 2 2 8 1 -1 -9 -7 -10 -11 -4 -11 -8 -16

P 36 33 26 26 26 23 23 22 22 21 19 17 16 14 14 14 13 12 9 6

TIÌRIJIET TAZ-ÛWIEMEL

semi finali llum fil-Marsa fil-55 laqg˙a tal-ista©un Illum fis-13.30 fil-Marsa jibdew it-ti©rijiet tas-semi-finali. G˙andu jkollna programm ta’ disa’ ti©rijiet kollha fuq distanza ta’ 2640 metru bi tmienja minnhom ikunu semi finali. Din hija il-55 Laqg˙a tal-ista©un. L-ewwel ti©rija: Klassi Copper tibda fis-13.30, semi-finali 1. It-tieni ti©rija: Klassi Copper tibda fis-13.50, semi-finali 2. It-tielet ti©rija: Klassi BronΩ li tibda fis-14.15, semi-finali 1. Ir-raba’ ti©rija: Klassi BronΩ li tibda fit-14.40, semi-finali 2. Il-hames ti©rija: Klassi Silver li tibda fit-15.05, semi-finali 1. Is-sitt ti©rija: Klassi Gold li tibda fit-15.30, semi-finali 1. Is-seba’ ti©rija: Klassi Premier li tibda fl-15.55. It-tmien ti©rija: Klassi Gold li tibda fl-16.20, semi-finali 2. Id-disa’ ti©rija: Klassi Silver fuq distanza ta’ 2640 metru li tibda fil-16.45, semi-finali 2.

Jaaskelainen salva x-xutt ta’ Mata minn viçin. Fit-tieni taqsima, West Ham rran©aw bil-bosta u fit-62 minuta, Carlton Cole ©ab id-draw minn daqqa ta’ ras. Fis-66 minuta, Mata ta’ Chelsea ra lballun tieg˙u ja˙bat mal-wieqfa wara free-kick. Cech g˙amel save tajjeb fuq xutt ta’ Charvis fil-81 minuta u minuta wara, Cole salva ballun minn fuq il-linja bir-ras g˙al gowl çert. Meritatament, fil-85 minuta, Diame tefa’ lil West Ham filvanta©©. Fl-a˙˙ar minuti tallog˙ba, Maiga g˙amilhom tlieta fuq Ωball ta’ Ashely Cole. West Ham kienu ilhom ma jirb˙u lil Chelsea mit-2003, mentri Chelsea f’sebg˙a log˙biet tal-Barcalays Premier League ma kisbu l-ebda reb˙a It-tieni sorpriΩa tal-©urnata kienet meta Swansea g˙elbu lill-Arsenal ©ewwa darhom wara tletin sena. Fl-ewwel taqsima ftit li xejn kien hemm azzjonijiet, filwaqt li fit-tieni taqsima wara li kien jidher li l-partita ser tispiçça f’ draw , sorprendentement Swansea fet˙u l-iskor minn konrtrattakk meta Michu fit-88 minuta, ma falliex huwa u ©ie wiçç’imb wiçç mal-gowler ta’ Arsenal Szczesny. Fid-90 minuta, fuq Ωball difensiv, Michu ma ˙afirx meta skorja t-tieni gowl tieg˙u g˙ar-reb˙a ta’ Swansea. Fit-tieni derby ta’ Londra, Spurs ˙ar©u meritatament rebbie˙a fuq Fulham ©ewwa darhom. Il-gowls ©ew kollha fit-tieni taqsima. Sandro ixuttja xutt tletin jarda ‘l bog˙od milllasta u sab ix-xibka. Defoe, g˙amilhom tnejn meta skurja mill-viçin, filwaqt li t-tielet gowl minn pass preçiΩ ta’ Dempsey, eks-Fulham, Defoe skurja t-tieni gowl personali tieg˙u g˙all-iskor finali ta’ 0-3. Liverpool reb˙u b’gowl wie˙ed kontra Southampton ©ewwa darhom. Fit-43 minuta, Shelvey ta’ Liverpool ˙abbat

il-ballun mal-wieqfa wara li rçieva ming˙and Johnson. Fl-43 minuta Agger skurja wara li rçieva kross minn g˙and Johnson u tefa’ ©ewwa minn daqqa ta’ ras. Fit-tieni taqsima, Liverpool g˙arrfu jikkontrollaw il-log˙ba u ˙ar©u rebbie˙a. Manchester City u Everton qassmu l-punti f’konfront ©ewwa l-Etihad Stadium. Fellaini feta˙ l-iskor g˙al Everton wara Ωew© tentattivi minn fuq kross ta’ Baines. Manchester City ©abu ddraw permezz ta’ Tevez li skurja minn penalty fit-43 minuta. Il-penalty ©ie mog˙ti meta Fellaini kkommetta foul fuq Dzeko. Il-QPR ta˙t it-tmexxija talkowç il-©did tag˙hom Redknapp kellhom jikkuntentaw b’punt biss meta ©ew draw ©ewwa darhom kontra Aston Villa. Dan kien is-sitt

draw tag˙hom tal-kampjonat, fejn g˙adhom ifittxu l-ewwel reb˙a. Fit-8 minuta, Holman po©©a lil Villa minn fuq wara li spara xutt minn barra l-kaxxa. Mackie ta’ QPR ©ab id-draw minn kross minn fuq il-lemin li kkonkluda b’daqqa ta’ ras fit-18 -il minuta. Fit-58 minuta, Park kellu xutt milqu˙ milgowler ta’ Villa. West Bromwich Albion wara sensiela ta’ log˙biet poΩittivi kellhom ibaxxu rashom ©ewwa darhom fl-isfida ta’ Stoke City. Jones ta’ Stoke City kellu daqqa ta’ ras li g˙addietlu tit˙akkek mal-lasta, filwaqt li Whitehead, eks Wolverhapmton, irçieva kross mil-lemin u b’opportuniΩmu kbir, spara xutt first timer minn nofs il-kaxxa l-kbira. Dan kien il-gowl uniku talpartita li wasal fil-75 minuta.

Plejers tal-Liverpool jifir˙u b’Agger

02.12.2012

Sports

BUNDESLIGA

B. Munich fi draw ma’ B. Dortmund

L-iskor fil-log˙ba bejn Bayern Munich u Borussia Dortmund dam ma nfeta˙ sa tard fit-tieni taqsima. Kien Kroos li feta˙ liskor g˙all-B. Munich fis-67 minuta minn ballun ta’ Muller wara xutt minn barra l-kaxxa. Gotze ©ab id-draw fl-74 minuta. Weidenfeller spikka b˙ala laqwa plejer tal-partita billi g˙amel bosta saves deçiΩivi. Holger Badstuber, plejer talBayern sofra minn injury kerha matul il-log˙ba u kellu jtemm ilpartita. Il-log˙ba bejn Augsburg u Freiburg intemmet fi draw ta’ 11 ©ewwa l-SGL Arena. Kien Werner li feta˙ l-iskor g˙al Augsburg kmieni fl-10 minuta minn ballun ta’ Bracker. Schmid ©ab id- draw g˙al Freiburg fid-29 minuta. B’din iddraw Augsburg inqalg˙u minn qieg˙ il-klassifika fis-17-il post. Gowl uniku ta’ Kiessling fis-37 minuta kien biΩΩejjed sabiex ta tlett punti lill-Bayer Leverkusen.

RIÛULTATI Augsburg v Freiburg B. Leverkusen v Nurnberg G. Furth v Stuttgart Mainz v Honnover Schalke v M’Gladbach B. Munich v B. Dortmund

1-1 1-0 0-1 2-1 1-1 1-1

FIXTURES g˙all-lum Hoffenheim v W. Bremen Wolfsburg v Hamburger

ÓIN 15:30 17:30

KLASSIFIKA BUNDESLIGA L Bayern Munich 15 Bayer Leverkusen 15 Bo. Dortmund 15 Schalke 15 Eintracht Frankfurt15 Mainz 15 Stuttgart 15 Bor. M’gladbach 15 SC Freiburg 15 Hannover 96 15 Hamburg 14 Werder Bremen 14 Fort. Dusseldorf 15 FC Nurnberg 15 Wolfsburg 14 Hoffenheim 14 FC Augsburg 15 Greuther Furth 15 -

R 12 9 7 7 7 7 6 5 5 6 6 5 4 4 4 3 1 1

D 2 3 6 4 3 2 4 6 5 2 2 3 6 4 3 3 5 5

T 1 3 2 4 5 6 5 4 5 7 6 6 5 7 7 8 9 9

F 41 28 30 25 27 21 17 22 20 28 15 22 18 14 13 21 11 10

K 6 19 16 19 26 18 24 25 17 27 17 23 19 21 22 32 26 26

P 38 30 27 25 24 23 22 21 20 20 20 18 18 16 15 12 8 8

Nurnberg mill-banda l-o˙ra ˙ar©u b’idejhom vojta. Bittlett punti li ©abru f’dan ilkonfront, Leverkusen qieg˙din poΩizzjoni wara Bayern Munich li jinsabu f’ras il-klassifika. Din kienet ir-raba’ reb˙a konsekuttiva u s-sitt wa˙da minn sebg˙a g˙al Bayer Leverkusen sabiex issa g˙andhom il-punte©© ta’ 30 punt. Nurnberg mill-banda lo˙ra g˙andhom biss 16-il punt. Stuttgart meritatament g˙elbu lil Greuther Furth barra minn darhom f’log˙ba ferm kombattuta sabiex kisbu tlett punti bil-gowl uniku ta’ Okazaki fil-45 minuta. Stuttgart kellhom ji©u 0-2 minn fuq imma Ibisevic falla penalty fl-45 minuta. Okazaki skurja l-gowl uniku tal-partita mir- rebound talpenalty li falla Ibisevic. Minkejja li spiççaw b’plejer inqas fil-partita ©ewwa itTrolli Arena, Stuttgart xorta ˙ar©u rebbie˙a f’dan il-konfront kontra Greuther Furth. Serdar Tasci tkeçça millog˙ba fit-53 minuta. Mainz, jitilg˙u mal-ewwel sitta fil-klassifika wara reb˙a li kisbu fil-konfront kontra Hannover ©ewwa iç-Coface Arena. Minkejja li kienu b’10 plejers biss, Mainz kisbu rreb˙a ta’ 2-1 ©ewwa darhom billi kienu huma t-tim li ddominaw l-aktar tul il-partita. Muller feta˙ l-iskor g˙allMainz fl-10 minuta u Schultz ©ab id-draw fit-28 minuta. Szalai ssi©illa l-partita meta skurja fid-89 minuta g˙al Mainz b’daqqa ta’ ras minn kross ta’ Polanski. Mainz reb˙u lill-Hannover 2-1 minkejja li kienu b’plejer inqas wara li Wetklo tkeçça fil-50 minuta talli mess il-ballun b’idejh barra l-kaxxa. Schalke u M’gladbach qassmu l-punti fil-Veltins Arena wara li kkonkludew il-partita bid-draw ta’ 1-1. Camargo feta˙ l-iskor g˙al Gladbach fit-62 minuta. Schalke ©abu d-draw meritatament permezz ta’ Draxler fis-86 minuta wara l-isforzi li g˙amlu biex itejbu l-prestazzjoni tag˙hom.

02.12.2012

Sports

IKOMPLI T-TIELET RAWND TAL-U BET FA TROPHY

Il-Hibs jeliminaw lill-Mosta b’Ωew© penalties Il-Ìimg˙a kkwalifikaw g˙ar-raba’ rawnd M’Skala, Gudja Utd, Balzan Y u Lija A meta g˙elbu rispettivament lil Sta Venera L, Senglea A, Naxxar L u G˙arg˙ur. Il-biera˙ is-Sibt ing˙aqdu ma’ dawn B’Kara, St Andrews, iΩ-Ûebbu© Rangers, ilHibernians, il-Floriana u Óal-Qormi. Il-Hibernians imtlew bil-kura©© meta appena bdiet il-partita ing˙ataw penalty li Failla skorja. Dan ilgowl deher li g˙amel effett ˙aΩin ˙afna fuq il-plejers Mostin li dehru jitilfu xi ftit rashom u anki kellhom diversi karti sofor. Il-Hibs g˙afsu biex jirduppjaw iΩda l-gowler Haber fil-lasta tal-Mosta kien attent, mg˙ejjun tajjeb minn Chiemeka. G˙all-Mosta tkeçça Dimech fis-37 minuta, imma g˙alkemm b’dan in-nuqqas, Mosta ma çedewx. Issa kien xog˙ol il-kowç Mosti Steve D’Amato biex jara fit-tieni taqsima kif kien se jirran©a t-tim biex b’ra©el inqas i©ib il-gowl tad-draw - x’sostituz-

zjonijiet kien se jag˙mel, bdil fis-sistema u x’tattika. Mosta ˙ar©u a˙jar fil-bidu tat-tieni taqsima, u filfatt f’dan il-˙in iddominaw. Huma baqg˙u b’erba wara, erba’ fin-nofs u wie˙ed quddiem. IΩda dejjem kellhom plejer pront li jitla’ jg˙in fl-attakk min-nofs jew mid-difiΩa biex jitfa’ l-passes. Il-Hibs ma damux ma bdew jikkmandaw wara dan il-bidu tajjeb tal-Mosta, li min-na˙a tag˙hom bdew joperaw bil-kontrattakki, li madankollu peress li kienu b’ra©el inqas, ma tantx kienu effettivi. G˙all-Hibs ˙adem ˙afna Dias li, iΩda kultant kien traskurat fil-konkluzjonijiet. Il-Hibs re©g˙u ing˙ataw penalty ie˙or biex irduppjaw. G˙all-Mosta ukoll wasal penalty, imma dan ©ie fl-a˙˙ar ˙in u l-kwalifikazzjoni g˙ar-raba rawnd tal-U Bet FA Trophy marret g˙and it-tim li l-aktar Ωamm il-kalma. Wara tliet minuti mill-bidu tal-partita, twaqqa’ Kardeck ta’ Hibs fil-kaxxa minn Dimech, biex CLAYTON FAILLA mill-11-il metru feta˙ l-iskor

b’xutt b’sa˙˙tu. Fil-35 minuta, Mosta kellhom kross ta’ Micallef mil-lemin u daqqa ta’ ras ta’ Compagnoli tmur barra. Fl-40 minuta, ˙arba ta’ Dias g˙all-Hibs, tefa’ ballun lejn il-lemin, fejn Failla xxuttja iΩda Haber laqa’. Fit-tieni taqsima, Mosta bdew bi freekick ta’ Bogdanovic fil-baxx, ballun ja˙bat ma’ difensur u mxellef g˙al mal-lasta bil-gowler Muscat meg˙lub. Fit-88 minuta il-Hibs re©a’ kellhom penalty meta g˙al darb’o˙ra twaqqa’ Kardeck u CLAYTON FAILLA mill-penalty ra lil Haber isalva, iΩda ma jΩommx il-ballun li re©a’ mar g˙andu u din id-darba ma falliex b’xutt b’sa˙˙tu. Fit-93 minuta, Mosta jiksbu l-gowl ta’ konsolazzjoni. Il-ballun deher ja˙bat mad-difensur tal-Hibs f’ta˙wida fil-lasta, bir-referee jsaffar g˙al penalty. DANIEL BOGDANOVIC b’xutt b’sa˙˙tu g˙amel liskor finali 2-1.

St Andrews jag˙mluha g˙ar-raba’ rawnd

Ritratti: FABIO PACE

St Andrews urew li kienu a˙jar mill-avversarji minn kwaΩi lewwel azzjoni. Sa mill-ewwel taqsima huma kellhom aktar milllog˙ob minn Msida St Joseph u anki laqtu l-lasta minn Grima. Aktar ma g˙adda l-˙in, Msida da˙lu xi ftit aktar fil-log˙ob u rnexxielhom ma jsofru ebda gowl sa tmien l-ewwel taqsima. It-tieni taqsima kellha bejn wie˙ed u ie˙or l-istess andament, bid-differenza li St Andrews skurjaw Ωew© gowls. Huma ˙ar©u g˙al log˙ob u mill-ewwel marru fil-vanta©©. Fis-47 minuta, TROYO GROZEV qabeΩ difensur fuq ix-xellug u minn qag˙da angolata qabbeΩ ilballun minn fuq ras il-gowler Agius biex feta˙ l-iskor. Msida g˙amlu reazzjoni tajba u kienu pjuttost sfortunati li ma kisbux il-gowl tad-draw mix-xutt ta’ Celeste, li l-gowler Towns salva tajjeb. Minn hawn ’l quddiem St Andrews bdew aktar jippruvaw jikkontrollaw il-partita milli jinsistu ˙afna li jer©g˙u jiskurjaw. Huma aççertaw il-kwalifikazzjoni g˙ar-raba’ rawnd lejn ittmiem meta fl-84 minuta minn azzjoni personali tal-istess TROYO GROZEV, li qabeΩ difensur u xxuttja fil-baxx biex Ωbilançja lill-gowler Misidjan u g˙amel l-iskor finali 2-0.

Ûebbu© jeliminaw lil Sliema Wanderers L-akbar sorpriΩa tal-kompetizzjoni U Bet FA Trophy s’issa kienet meta t-tim tat-Tieni DiviΩjoni Ûebbu© Rangers elimina bil- penalties lit-tim tal-Premier Sliema Wanderers wara li l-partita sal-˙in regolamentari spiççat fi draw ta’ 1-1 u baqg˙et bl-istess skor sa tmiem il-˙in barrani. Fl-ewwel taqsima fit-13-il minuta, Sliema kellhom freekick ta’ Barbetti, ballun imblukkat u mir-ribawnd l-istess plejer xe˙et g˙oli. Fil-21 minuta, g˙al darb’o˙ra Sliema. Ballun fit-tul lejn Ruggiero li wara li kkontrolla, pprova jqabbeΩ minn fuq il-gowler Spiteri, iΩda l-ballun g˙adda ftit g˙oli. Din it-taqsima kienet nieqsa ˙afna minn azzjonijiet denji ta’ nota. Wara l-mistrie˙, fit-48 minuta xutt ta’ Scerri g˙asSliema jimblokka l-gowler Spiteri. Fit-62 minuta, freekick g˙al Ûebbu© minn Tabone

jilqa’ l-gowler Zammit. Ûew© minuti wara, l-istess Ûebbu© re©g˙u kellhom freekick ta’ Tabone, ballun g˙and Francica li minn ta˙t il-lasta ma laqatx il-ballun. Ûebbu© komplew fis-67 minuta, din id-darba minn freekick ta’ Britto, bil-ballun jg˙addi ftit barra. Sliema g˙amlu reazzjoni fid-69 minuta; xutt tas-sostitut Ciantar li l-gowler Spiteri salva fil-lasta Ûebbu©ija. Fit-72 minuta Ûebbu© imorru fil-vanta©©. IndeçiΩjoni fid-difiΩa tal-Wanderers, ballun g˙and RODRIGUEZ BRITTO, li wara li kkontrolla, ixxuttja fir-rokna tax-xibka. Sitt minuti wara, fit-78 minuta Sliema jiksbu ddraw. Xutt ta’ Ruggiero li l-gowler Spiteri laqa’, imma ma Ωammx, da˙al ALEX MUSCAT li mill-qrib xe˙et fix-xibka g˙al draw ta’ 1-1. Fil-˙in barrani ma kienx hemm azzjonijiet tajba ta’

Log˙ob g˙al-Lum Grawnd taç-Çentinarju 14.00 GΩira U vs Sk Victoria W 16.00 Ûurrieq vs Mqabba Grawnd Nazzjonali 14.00 Pietà H vs Rabat A 16.00 Ham S vs Valletta Grawnd tas-Sirens 14.00 St Patrick vs Sannat L 16.15 Ûejtun C vs Nadur Y

02.12.2012

Sports

IT-TIELET RAWND TAL-U BET FA TROPHY

Qormi jeliminaw lil Pembroke fil-˙in barrani Partita b’seba’ gowls li tlieta minnhom kienu skurjati fil-˙in barrani. Qormi ddominaw fl-ewwel taqsima, iΩda minkejja li skurjaw darbtejn, minn attakk iΩolat lejn tmiem l-ewwel taqsima ˙allew lill-avversarji tag˙hom Pembroke mit-Tieni DiviΩjoni jnaqqsu l-mar©ini tal-iskor biex marru jistrie˙u b’gowl wie˙ed biss vanta©© minkejja ddominanza tag˙hom. Fit-tieni taqsima Qormi komplew bid-dominju tag˙hom u laqtu l-lasta darbtejn minn Cassar u Sirito, iΩda ma rnexxilhomx jiskurjaw biex Pembroke kisbu d-draw fl-a˙˙ar u d-dritt li jmorru

g˙al ˙in barrani. F’dan il-˙in Qormi donnhom ftakru li huma tim tal-Premier u skurjaw tliet darbiet ming˙ajr risposta. Qormi bdew il-partita b’gowl wara 10 minuti log˙ob. Freekick ta’ Thackray u EDISON BILBOA ZARATEZ bir-ras feta˙ li skor. Fis-27 minuta, minn korner ta’ Zaratez, ABUBAKAR BELLO-OSAGIE mill-qrib g˙amilhom 2-0. Imbag˙ad Pembroke ˙adu r-ru˙ fl-84 minuta meta pass ta’ Cilia lejn KANE MICALLEF li minn

qag˙da angolata b’xutt fil-baxx g˙amel li skor 2-2 biex il-partita marret g˙al ˙in barrani. B˙alma di©à semmejna hawn Qormi kienu dominanti. Fid-99 minuta, pass ta’ Bello-Osagie lejn SEBASTIANO SIRITO li spara fix-xibka g˙all-iskor ta’ 3-2. Fil-106 minuta, kross ta’ Chetcuti mil-lemin, finta ta’ Bello-Osagie, ballun g˙and JONATHAN BONDIN, li ming˙ajr diffikultà g˙amilhom 4-2. La˙˙ar gowl tal-5-2 wasal erba’ minuti wara fil-110 minuta mill-istess JONATHAN BONDIN, wara azzjoni tajba bejn Bello-Osagie u Zaratez.

Birkirkara jeliminaw lil Tarxien b’ra©el inqas Birkirkara ddominaw pratikament il-partita kollha, iΩda fl-ewwel taqsima huma kellhom l-azzjonijiet kollha denji ta’ nota barra wa˙da. Dawn ©ew permezz ta’ Jonnappan u Mifsud Triganza li bejniethom kienu attivi l-˙in kollu qrib illasta avversarja. B’Kara kellhom ukoll difiΩa attenta li waqqfet kullma r-Rainbows setg˙u jag˙mlu ta’ periklu. Issa peress li l-futbol hu dak li hu, Tarxien setg˙u fl-ewwel taqsima marru fil-vanta©© bl-unika azzjoni li kellhom li fiha l-bravu Esposito laqat il-lasta. Wie˙ed ma jridtx jinsa jsemmi li f’din l-ewwel taqsima l-gowler TarxiniΩ Cassar, kien tajjeb ˙afna. Wara l-mistrie˙ wie˙ed kien jistenna xi ˙a©a a˙jar

mir-Rainbows, iΩda dan ma se˙˙x peress li lanqas meta fit-58 minuta tkeçça Zerafa ta’ B’Kara, ma g˙amlu xi reazzjoni tajba. Il-partita kien fiha xi da˙liet goffi li ming˙ajrhom Ωgur li kien ikun a˙jar g˙al-log˙ba u forsi anki seta’ kellna akar gowls. B’Kara meritatament g˙addew g˙ar-raba’ rawnd tal-U Bet FA Trophy. Fis-26 minuta, xutt minn barra l-kaxxa ta’ Fenech g˙al B’Kara, ˙abat mal-©enb tax-xibka. Erba’ minuti wara, re©g˙u B’Kara meta kross ta’ Jonnappan mil-lemin lejn Mifsud Triganza, li kkontrolla, dar u fajjar xutt li l-gowler Cassar salva bi tbatija. Fit-33 minuta, Tanti fl-unika attakk denju ta’ nota

tar-Rainbows f’din it-taqsima, niΩΩel ballun b’sidru lejn Esposito li kien pront ixxuttja b’sa˙˙tu bil-ballun ja˙bat mal-wieqfa u jo˙ro© il-barra. Tarxien kienu sfortunati f’din l-azzjoni. Nistg˙u ng˙idu li fit-tieni taqsima l-aktar ˙a©a importanti li kien fiha kien il-gowl tar-reb˙a ta’ B’Kara. Fid-49 minuta, minn azzjoni konfuΩa u xutt b’sa˙˙tu ta’ Jonnappan, kien imblukkat mid-difiΩa, ballun imur g˙and JEAN PAUL MIFSUD TRIGANZA li b’xutt ie˙or b’sa˙˙tu ma ta ebda çans lill-gowler Cassar fil-lasta ta’ Tarxien. Fil-55 minuta, kross mil-lemin ta’ Jonnappan u xutt mill-ewwel ta’ Mifsud Triganza jg˙addi j˙okk ma’ sieq il-lasta.

Floriana jg˙addu g˙as-spejjeΩ ta’ Melita B’gowl kull taqsima, Floriana rnexxielhom jeliminaw lil Melita u jid˙lu fil-polza tar-raba rawnd talU Bet FA Trophy. Il-partita kienet pjuttost wa˙da li ma la˙qitx livell g˙oli ta’ log˙ob. Fis-16-il minuta, korner ta’ Galea, daqqa ta’ ras ta’ Gribbon li l-gowler Warner ta’ Floriana salva. Ûew© minuti wara, Floriana tellg˙u ballun fit-tul, irçieva Cilia, li avvanza g˙al ©ol kaxxa u fajjar xutt

mal-art li Zahra, l-gowler tal-Melita salva bla wisq diffikultà. Fit-28 minuta, Floriana jmorru fil-vanta©©. Pass lejn RYAN DARMANIN li rnexxielu jeg˙leb in-nassa tal- offside u b’xutt bid-dawra tefa’ fixxibka. Fit-38 minuta, g˙al darb’o˙ra Floriana fuq lattakk, din id-darba minn freekick ta’ Verma bilgowler Zahra jdawwar f’korner.

It-tieni taqsima kompliet bl-istess andament. Fis60 minuta, Floriana skurjaw gowl ie˙or. Pass ta’ Spiteri lejn IGOR CORONADO li mil-qrib b’xutt b’sa˙˙tu g˙eleb lil Zahra. Fid-69 minuta, minn azzjoni ta’ korner, Borg minn ta˙t il-lasta tefa’ ferm g˙oli. Fil-81 minuta, Floriana kellhom tentattiv ie˙or. Pass ta’ Coronado lejn Spiteri, li wara li avvanza spara xutt li Zahra salva.

02.12.2012

A˙barijiet

taJba GÓal tal-Qalba Hekk kif GonziPN kien qieg˙ed ja˙seb biex jikri l-Isptar San Filippu ming˙and leks-President tal-PN, Frank Portelli g˙assomma fenomenali ta’ €12.4 miljun, ji©ifieri g˙al €850,000 fis-sena g˙al seba’ snin s˙a˙, kien imiss issa li anke l-aktar karigi importanti f’dan l-isptar jimtlew mill-‘˙bieb tal-˙bieb’ tal-klikka ta’ GonziPN. Fost il-karigi vakanti li n˙olqu biex ikun jista’ jitmexxa dan l-isptar hemm dik ta’ Kap EΩekuttiv. Is-sej˙a g˙all-applikazzjonijiet g˙al din ilkariga g˙alqet fit-12 ta’ Ottubru li g˙adda. Il-gazzetta KullÓadd tinsab infurmata li lpersuna li ntg˙aΩlet biex tokkupa din ilkariga hija Roberta Messina li ti©i mart lAvukat Peter Fenech li mexxa l-kampanja g˙al-leadership tal-PN f’isem l-eks-Ministru Nazzjonalista Louis Galea. Roberta Messina li hija mir-Rabat, li ja˙bat ukoll fid-distrett tal-Ministru tasSa˙˙a Joe Cassar, hija bint Charles Messina, li ftit ©img˙at ilu n˙atar fil-kariga ta’ Kummissarju g˙as-Sa˙˙a fl-Uffiççju talOmbudsman. Imma din mhijiex l-unika kariga li Roberta Messina ng˙atat mill-Gvern ta’ GonziPN dan l-a˙˙ar.

Fil-©img˙at li g˙addew, l-istess Messina n˙atret Chief Operating Officer tal-Isptar g˙ar-Riabilitazzjoni Karen Grech, li ladarba jibda jopera l-Isptar San Filippu, jag˙laq. Biex tokkupa din il-kariga hija ng˙atat salarju ta’ €50,000, barra l-perkaççi. Roberta Messina hija wkoll içChairperson tal-Awtorità g˙as-Sa˙˙a u sSigurtà fuq il-Post tax-Xog˙ol, u g˙al din il-kariga g˙andha salarju ta’ €30,000 fissena. Peter Fenech, li huwa r-ra©el ta’ Roberta Messina, b˙alissa jokkupa l-kariga ta’ Chairman ta’ Dar il-Mediterran g˙allKonferenzi u t-Teatru Manoel, kariga li tag˙ha qieg˙ed jit˙allas eluf kbar ta’ ewro fis-sena. Apparti minn hekk g˙andu karozza mikrija u m˙allsa minn fondi pubbliçi. Fenech qieg˙ed igawdi minn dawn ilbenefiççji kollha minkejja li s-sitwazzjoni finanzjarja ta’ Dar il-Mediterran u t-Teatru Manoel jinsabu fi stat ˙aΩin ˙afna tant li ΩΩew© entitajiet lanqas g˙andhom biex jixtru l-materjal me˙tie© g˙all-manutenzjoni li je˙tie©u. Peter Fenech huwa wkoll membru talAwtorità tax-Xandir fejn jirrappreΩenta lillPartit Nazzjonalista.

Roberta Messina

Peter Fenech

Multi inÌusti MinÓabba lakuna fil-liÌi Fost iç-çitazzjonijiet li jing˙ataw mill-gwardjani lokali fi bliet u r˙ula differenti hemm dawk marbuta mal-ispazji ta’ parke©© li jkunu mmarkati ‘MC’. Suppost li f’dawn l-ispazji jipparkjaw muturi biss, iΩda minkejja kollox jidher li l-li©i ma tg˙id assolutament xejn dwar dawn it-tip ta’ spazji g˙all-parke©©. Minkejja din il-lakuna fil-li©i, huma g˙exieren dawk is-sewwieqa Maltin u G˙awdxin li ta’ kuljum qed jing˙ataw çitazzjonijiet mill-gwardjani lokali min˙abba li jkunu pparkjati fi spazji mmarkati ‘MC’. Min˙abba nuqqas ta’ g˙arfien, ˙afna sewwieqa jaqbdu u j˙allsu ç-çitazzjoni u dan minkejja li skont il-li©i huma ma jkunu wettqu l-ebda kontravenzjoni. Fil-fatt, jekk sewwieq jiddeçiedi li jappella ç-çitazzjoni quddiem it-tribunal lokali, ˙afna drabi jsib li l-multa tieg˙u ti©i ma˙fura mill-ewwel min˙abba li f’g˙ajnejn il-li©i dik hija multa ‘invalida’.