www.kullhadd.com
il-Politika laburista
Il-Óadd 18 ta’ Novembru, 2012
Pa©na 7
Óar©a Nru 1,010
Dwar iD-Drittijiet tal-annimali
Prezz ›0.80
il-Prezzijiet tal-elettriku Fl-unjoni ewroPea
malta bit-tieni l-ogÓla Prezz Fl-ue tal-elettriku gÓall-inDustrija Malta g˙andha t-tieni l-og˙la prezz tal-elettriku g˙all-industrija mis-27 Stat Membru tal-Unjoni Ewropea. Huwa Çipru biss li g˙andu prezzijiet aktar g˙oljin tal-elettriku g˙all-industrija. Tikkonferma dan pubblikazzjoni ma˙ru©a min-National Statistics Office u d-Dipartiment of Energy and Climate Change tar-Renju Unit – Quarterly Energy Prices ma˙ru© f’Settembru li g˙adda. Din il-pubblikazzjoni tal-Gvern In©liΩ li hija bbaΩata fuq statistika uffiçjali ma˙ru©a mill-Eurostat, tag˙mel studju komparattiv bejn il-prezzijiet tal-ener©ija differenti fis-27 Stat Membru tal-Unjoni Ewropea. Skont dan ir-rapport Malta g˙andha t-tieni l-aktar prezz g˙oli tal-elettriku g˙all-industrija, fattur li çertament jinçidi b’mod negattiv fuq il-kompetittività tal-industrija f’Malta g˙al dawk li huma spejjeΩ tal-produzzjoni. Barra minn hekk, dawn il-prezzijiet g˙oljin tal-elettriku g˙all-industrija jistg˙u jiskora©©ixxu u jnaffru investituri barranin potenzjali milli ji©u fostna biex jinvestu u jift˙u l-fabbriki tag˙hom f’Malta. Huwa biss Çipru li jiΩboq lil Malta fil-prezz g˙oli talener©ija g˙all-industrija. IΩda fil-kaΩ ta’ Çipru hemm spjegazzjoni lo©ika g˙al dan, peress li ftit tas-snin ilu hemmhekk kien se˙˙ inçident vera gravi meta kien inqered g˙al kollox fi spluΩjoni l-impjant ewlieni g˙all-©enerazzjoni tal-elettriku. Tkompli f’pa©na 2
smss mill-aktar inkriminanrti ÛVelati Fil-Qorti
l-ebDa sanzjoni mill-Pn kontra Vince Farrugia imeru s-sewwa mag˙ruf Is-Segretarju Ìenerali tal-Partit Nazzjonalista, Paul Borg Olivier, naqas li jikkundanna l-a©ir ta’ Vince Farrugia, kandidat Nazzjonalista g˙allelezzjonijiet Ewropej, li minn kif qieg˙ed jirriΩulta minn provi çari li ©ew ippreΩentati filQorti, flimkien ma’ uffiçjali u impjegati o˙ra talGRTU, jidher li kien involut fil-kontaminazzjoni ta’ provi, apparti li kien hemm ukoll xhieda li ©ew im©eg˙lin jigdbu ta˙t ©urament falz, in˙olqu traççi foloz ta’ reat li ma sarx, u saret orkestrazzjoni s˙i˙a permezz ta’ SMSs biex xhieda u provi ji©u manipulati f’çerta direzzjoni. Apparti dan, Vince Farrugia instiga l-mibeg˙da kontra Sandro Chetcuti bi kliem mill-aktar kattiv, g˙ax kellu suspett li kien qieg˙ed jg˙id lillKap tal-OppoΩizzjoni Joseph Muscat. Fost il-kliem li uΩa biex jinstiga l-mibeg˙da kontra Sandro Chetucti, Vince Farrugia f’SMS lil uffiçjal ie˙or tal-GRTU Philip Fenech, qal: “Irridu n˙am©ulu ismu mal-ministri u s-segretar-
ji parlamentari, deputati u l-awtoritajiet kollha sabiex ˙add ma jafdah u ˙add ma jmiss mieg˙u. Daqslikieku g˙andu l-©dim. Iridu nolqtuh minn kull na˙a. Bla ebda ˙niena” (“We must blacken his name with all ministers and parliamentary secretaries, MPs and authorities so that nobody trusts him and nobody touches him. He is a leper. We must hit him from all angles. No mercy.”). Farrugia, f’SMS o˙ra lil Philip Fenech, qal “Lewwel irridu nesponuh b˙ala bniedem cheap, traditur, mhux ta’ min tafdah, bum, moneystinks guy. Imbag˙ad narmuh qisu cant wrapper”. La Pawlu Borg Olivier u lanqas il-Prim Ministru Lawrence Gonzi ma kkundannaw dan il-kliem ta’ mibeg˙da spjetata tal-kandidat Nazzjonalista Vince Farrugia.
TVAM, il-Óadd, li huwa mmexxi minn Ruth Amaira u mill-eks©urnalist ta’ NET TV, David Bonello u l-ekskoordinatur tal-komunikazzjoni fil-Ministeru ta’ George Pullicino, Sergio Mallia, nhar il-Óadd li g˙adda meta kienu qeg˙din jag˙mlu ‘l-analiΩi’ tal-gazzetta u sar riferiment g˙all-istorja tal-ewwel pa©na ta’ din ilgazzetta dwar dak illi kien jg˙id il-programm elettorali tal-PN tal-2008. Rigward il-waiting lists tal-isptar, kontra kull sens ta’ fairness, g˙o©obhom jie˙du l-kumment ta’ Peppi Azzopardi, imma ma ˙adu lebda kumment min-na˙a ta’ din il-gazzetta. Din il-gazzetta ter©a’ ssostni li Peppi Azzopardi gideb u Ωgwida t-telespettaturi meta qal illi l-programm elettorali tal-PN tal-2008 kien jg˙id li g˙andhom jitnaqqsu u mhux jispiççaw il-listi ta’ stennija. Kemm il-verΩjoni bl-IngliΩ u kemm dik bil-Malti talprogramm elettorali tal-PN kienu jg˙idu li l- waiting lists iridu jispiççaw (“a commitment to remove waiting lists once and for all ” u “il- waiting lists iridu jispiççaw”) u dawn is-siltiet kienu riprodotti kelma b’kelma fl-artiklu tag˙na. Tkompli f’pa©na 2
Ara pagna 3
02
18.11.2012
A˙barijiet
Jitqawwa l-©lied bejn l-IΩrael u l-Hamas Matul il-jum tas-Sibt, da˙lu firraba’ jum tag˙hom l-attakki tal-IΩrael fuq GaΩa. Fis-sig˙at li g˙addew, l-IΩrael attakka lkwartieri ©enerali tal-mexxejja tal-Óamas u binjiet o˙ra çentrali f’GaΩa. F’din l-a˙˙ar mew©a ta’ vjolenza, di©à tilfu ˙ajjithom g˙exieren ta’ Palestinjani kif ukoll xi IΩraeljani. Fil-lejl ta’ bejn il-Ìimg˙a u sSibt, ©iet attakkata r-residenza tal-mexxej tal-Óamas li tinsab fil-kamp tar-refu©jati f’Jabaliya, li huwa wie˙ed mill-aktar postijiet li g˙andhom popolazzjoni g˙olja fid-dinja. F’dan lattakk, huwa stmat li ndarbu mat-30 persuna, u˙ud minnhom tfal li spiççaw f’kundizzjoni kritika. Il-kwartieri tal-Óamas, fejn hemm l-Uffiççju tal-Prim
Ministru Ismail Haniya, intlaqat minn ˙ames missili u lbini safa meqrud totalment. Fis-sig˙at bikrin tas-Sibt, ilbelt ta’ GaΩa ntlaqtet minn serje ta’ spluΩjonijiet li w˙ud minnhom kienu mmirati lejn il-binjiet fejn hemm l-uffiçini tal-membri tal-Kabinett talGvern tal-Óamas. F’dawn l-attakki ntlaqat ukoll Rafah li jinsab fin-nofsinhar ta’ GaΩa u fost dawk li tilfu ˙ajjithom matul il-lejl kien hemm tliet membri tal-Brigati tal-Izz al-Din al-Qassam li jiffurmaw il-forzi militari talÓamas. Intant, min˙abba li kien hemm xnieg˙a li seta’ jsir attakk imminenti, mal-75,000 suldat IΩraeljan ippreparaw ru˙hom biex jirritaljaw g˙al xi attakk mill-art li seta’ jse˙˙.
Il-prezzijiet tal-elettriku f ’Malta og˙la mill-medja fl-Unjoni Ewropea • Tkompli minn pa©na 1 Skont din l-istess pubblikazzjoni, hemm 14-il pajjiΩ li g˙andhom prezzijiet or˙os tal-elettriku g˙al uΩu domestiku, fosthom f’pajjiΩi fejn hemm pagi ferm a˙jar minn ta’ Malta, ewlenin fosthom Franza, il-Finlandja, ir-Renju Unit u l-Lussemburgu. Fil-parti l-kbira tal-pajjiΩi fejn hemm prezzijiet tal-elettriku g˙al uΩu domestiku og˙la minn tag˙na, ukoll hemm pagi ferm og˙la minn tag˙na, fosthom l-Olanda, l-IΩvezja, il-Ìermanja u dDanimarka. Il-pubblikazzjoni tan-National Statistics Office u d-Dipartiment of Energy and Climate Change tar-Renju Unit – Quarterly Energy Prices tista’ titniΩΩel mis-sit tal-internet: http://www.decc.gov.uk/assets/decc/11/stats/publications/qep/6 476-qep-september-2012.pdf
Dan fl-istess waqt li komplew l-attakki mill-ajru permezz ta’ rokits li l-militanti f’GaΩa komplew jisparaw lejn l-IΩrael, u li kienu l-aktar immirati lejn Tel Aviv u Ìerusalemm. Din kienet l-ewwel darba sa mill1970 li ©ew sparati rokits fiddirezzjoni ta’ Ìerusalemm. B˙ala miΩura ta’ prekawzjoni, l-IΩrael imblokka tliet toroq ewlenin li jwasslu g˙allbelt ta’ GaΩa. Min-na˙a tieg˙u, il-President Palestinjan Mahmoud Abbas, akkuΩa lill-IΩrael li qieg˙ed iwettaq il-massakri. Il-Ministru tal-Affarijiet Barranin TuneΩin, Rafik Abdessalem, mar GaΩa biex jappo©©ja lill-Óamas fejn matul il-jum tal-biera˙ Ωar ukoll il-fdalijiet tal-Kwartieri Ìenerali tal-Óamas. Il-komunità internazzjonali qed tappella g˙all-waqfien mill-©lied. Fost dawk li wasslu dan l-appell kien hemm isSegretarju Ìenerali tal-Ìnus Mag˙quda, Ban Ki-Moon.
Min-na˙a tieg˙u, il-President Amerikan, Barack Obama, waqt telefonata lill-Prim Ministru IΩraeljan, Benjamin Netanyahu, esprima l-appo©© tal-Amerika lejn l-IΩrael u sostna li l-IΩrael g˙andha dritt li tiddefendi lilha nnifisha. Sadanittant, il-President
E©izzjan, Mohammed Mursi, sejja˙ l-attakki fuq GaΩa b˙ala “agressjoni sfaççata kontra lumanità”. Ir-rabtiet bejn ilÓamas u l-E©ittu komplew jissa˙˙u minn mindu Mohammed Mursi ©ie elett President tal-E©ittu aktar kmieni din is-sena.
Ta’ TVAM i˙okku dahar Peppi • Tkompli minn pa©na 1 Barra minn hekk, dawn iΩ-Ωew© verΩjonijiet talprogramm elettorali tal-PN jinsabu fuq is-sit elettroniku tal-Partit Nazzjonalista u façilment setg˙u ji©u vverifikati mill-©urnalisti ta’ TVAM, il-Óadd, kieku tassew riedu jikkonfermaw huma
stess jekk Peppi Azzopardi kienx gideb jew le. G˙al ra©unijiet li jifhmuhom biss Ruth Amaira, David Bonello u Sergio Mallia, dawn talbu lil Peppi Azzopardi jiç˙ad ir-rapport ta’ din ilgazzetta, ming˙ajr ma tawna l-opportunità li ner©g˙u nikkonfermawh, b˙alma fil-fatt qeg˙din ner©g˙u nag˙mlu.
18.11.2012
A˙barijiet
03
Il-“politika tal-apartheid� tal-PN F’Ottubru li g˙adda, meta kien intervistat waqt il-programm Bla AŠenda, l-eks-Ministru Nazzjonalista John Dalli g˙amel diversi dikjarazzjonijiet iebsa fil-konfront tal-PN. L-aktar wa˙da iebsa kienet dik li l-PN qieg˙ed jimxi b’“politika ta’ apartheid�. KRISTA CARUANA tag˙ti ˙arsa lejn id-dikjarazzjoni ta’ John Dalli fl-isfond ta’ episodji partikolari li se˙˙ew fix-xhur u s-snin li g˙addew, u li matulhom esponenti Nazzjonalisti pprattikaw il-“politika tal-apartheid� fil-konfront ta’ persuni Laburisti.
X’inhi d-definizzjoni ta’ apartheid? Ă›gur li l-kelma apartheid xi darba jew oË™ra smajnieha tintuâ„Śa. Id-definizzjoni komuni ta’ din il-kelma li jagË™tu Ë™afna dizzjunarji hija din: “Il-kelma ‘ apartheid’ tirreferi gË™allpolitika uffiçjali ta’ segregazzjoni razzjali li kienet tiŠi pprattikata fil-passat flAfrika t’Isfel u li tinvolvi diskriminazzjoni kontra persuni ta’ kulur fuq baâ„Śi politika, legali u ekonomika.â€? Maâ„Ś-â„Śmien din il-kelma Ë™adet definizzjoni aktar miftuË™a u ma baqgË™etx tintuâ„Śa biss biex tirreferi gË™al diskriminazzjoni razzjali, iâ„Śda bdiet tintuâ„Śa biex tirreferi gË™al kull tip ta’ politika jew prattika li tissepara jew tissegrega grupp ta’ persuni minn ieË™or jew oË™rajn. F’Ottubru li gË™adda, waqt li kien qed jiŠi intervistat mill-preâ„Śentatur Norman Hamilton, l-eks-Ministru u eksKummissarju Ewropew John Dalli uâ„Śa dan it-terminu biex jirreferi gË™all-politika li qed jimxi biha bË™alissa l-PN taË™t it-tmexxija ta’ Lawrence Gonzi u l-klikka ta’ madwaru. Waqt Bla AŠenda, John Dalli qal hekk: “Il-PN illum huwa mmexxi b’politika tal-ap artheid fejn jew tobdi jew m’gË™andikx postok fih‌â€? Fil-veritĂ fi Ë™dan il-PN hemm bosta persuni u esponenti li gË™andhom mibegË™da politika kbira lejn nies li ma jË™addnux l-istess opinjoni politika tagË™hom. UË™ud minnhom saË™ansitra ma jiddejqu xejn jesprimu l-mibegË™da tagË™hom pubblikament, mhux biss waqt li jkunu qed jitkellmu ma’ terzi
persuni iâ„Śda anke permezz ta’ çertu blogs fuq l-internet. Il-kaâ„Ś tan-neputija ta’ Gonzi Fost dawk l-esponenti Nazzjonalisti li gË™andhom mibegË™da sfaççata lejn ilLaburisti hemm in-neputija ta’ Lawrence Gonzi, Joanna Gonzi, l-eksSindku Nazzjonalista ta’ Tas-Sliema. Waqt laqgË™a li kienet saret f’Ottubru tal-2010, Joanna Gonzi kienet gË™amlet sensiela ta’ dikjarazzjonijiet xokkanti u ta’ mibegË™da fil-konfront tal-kunsillieri Laburisti ta’ Tas-Sliema. Dwar il-kunsillieri Laburisti, Joanna Gonzi kienet qalet hekk: â€œĂ›ibel gË™ad inŠibhom kollha kemm huma, imorru jitnejkuâ€? “I really want them dead, all of themâ€? B’mod partikolari, Joanna Gonzi kienet esprimiet mibegË™da fil-konfront ta’ omm il-Kunsillier Laburista Martin Debono meta qalet: â€œâ€Śma jtihiex attakk f’qalbha ’l ommu Martin Debono‌ma jtihiex attakk f’qalbha lil ommu‌â€? Il-kaâ„Ś ta’ Julian Galea Il-kaâ„Ś ta’ Julian Galea wkoll kien ixxokkja lil bosta. Julian Galea li kien kunsillier f’isem il-PN f’Tas-Sliema wkoll kien esprima l-mibegË™da tiegË™u lejn il-Laburisti. Galea fost l-oË™rajn kien iddikjara hekk: “Jiena anti-Laburist. Il-Laburisti ma nistax gË™alihom‌â€? “GË™andi phobia gË™al-Laburistiâ€? Julian Galea saË™ansitra wasal biex jgË™id li hu bË™ala persuna li jË™addem
in-nies miegË™u, jagË™mel diskriminazzjoni politika fil-konfront tal-Laburisti: “Je kk tiŠi tfajla u tgË™idli li hija Laburista, indabbrilha rasha‌â€? “Il-Laburisti gË™andhom l-anqas paga fil-post tiegË™i. In-Nazzjonalisti gË™andhom iâ„Śjed‌â€? Il-kaâ„Ś ta’ Çensu Farrugia Kaâ„Ś ieË™or xokkanti hu dak tal-ekskandidat Nazzjonalista Çensu Farrugia u lmessaŠŠi li nstabu fit-telefown çellulari tiegË™u. Fil-Qorti, fil-jiem li gË™addew, waqt li kompla jinstema’ l-kaâ„Ś tiegË™u dwar lallegat attentat ta’ qtil, komplew jiŠu â„Śvelati aktar messaŠŠi li Farrugia bagË™at lill-Ë™bieb tiegË™u bil-gË™an li “jkisserâ€? u jiskredita lil Sandro Chetcuti. Fost l-SMSs xokkanti li bagË™at Çensu Farrugia dwar Chetcuti kien hemm dawn: “We must blacken his name with all ministers and parliamentary secretaries, MPs and authorities so that nobody trusts him and nobody touches him. He is a leper. We must hit him from all angles. No mercy.â€? “But first we must besmirch him. We must not make a hero for Labour out of him. We must first expose him as cheap, a traitor, untrustworthy, a bum, money-stinks guy. Then we dump him as a cant wrapper.â€? “Just phone everyone you know that we caught him red-handed spying for Joseph. Kill. He will die when he is shunned.â€? â€œĂ“arŠuh gË™all-exercise fil-bitË™a llum
gË™ax qal li fiç-çella Ë™a jiŠŠennen Ferrari Lamborghini.â€? “Re. Wednesday, remember, when you came in you saw him looking vicious and almost ready to butt my head with his. Your eye message, which I read, was ‘watch it’ and your eyes showed terror. That is what I will say, and as he hit me you heard him say repeatedly Noqtlok, Noqtlok, that is the truth. I wake up hearing those words in his hoarse voice, loud in my ears. We must all hammer this point.â€? Il-PL vs il-PN Minkejja li dikjarazzjonijiet bË™al dawn li jesprimu mibegË™da sfaççata fuq baâ„Śi ta’ twemmin politiku huma diâ„Śgustanti f’pajjiâ„Ś demokratiku fejn kull çittadin gË™andu dritt iË™addan liema twemmin irid bl-aktar mod Ë™ieles, il-PN, il-partit li tant jiftaË™ar bid-demokrazija, bl-ebda mod ma Ë™areŠ jikkundanna jew Ë™a azzjoni fil-konfront ta’ min xerred jew gË™adu qed ixerred din il-mibegË™da. Din it-tip ta’ attitudni passiva minnaË™a tal-PN Ë™arŠet bl-aktar mod çar filkaâ„Ś ta’ Julian Galea li mhux biss ma ttiË™ditx azzjoni fil-konfront tiegË™u, talli fl-elezzjoni tal-kunsilli lokali tal-10 ta’ Marzu li gË™adda l-PN reŠa’ gË™aâ„Ślu biex ikun fuq il-lista tal-kandidati tiegË™u. L-attitudni ta’ GonziPN tikkuntrasta bi kbir mal-attitudni tal-PL u tal-Mexxej Laburista Joseph Muscat li qiegË™ed jippromovi politika li tgË™aqqad u mhux li tifred u politika li taŠevola lil kull çittadin irrispettivament mill-kulur politiku tiegË™u jew minn kull tip ta’ twemmin li jista’ jË™addan.
y e n s i D â‚Ź289 ROCS T RAVEL RA VEL TRAVEL PROUDLY PROUDL Y LAUNCHES LA UNCHES THEIR PACKAGES 2013 PA P ACK CKA AGES
ST ARTING FR OM STARTING FROM
MALT MAL TA’S M OST SOLD GROUP T OUR O UR PA P ACKA CKAGE MALTA’S MOST TOUR PACKAGE IN 2010, 2011 & 2012 INCL UDES: INCLUDES: 5HWXUQ ƎLJKWV WR 3DULV KRWHOV DFFRPPRGDWLRQ DW WKH 'UHDP &DVWOH RU 0DJLF 5HWXUQ ƎLJKWV W R 3DULV KRWHOV DFFRPPRGDWLRQ DW WKH 'UHDP &DVWOH RU 0DJLF &LUFXV +RWHO LQ 'LVQH\ODQG 'DLO\ EXƪHW EUHDNIDVW )UHH VKXWWOH EHWZHHQ WKH KRWHO &LUFXV +RW HO LQ 'LVQH\ODQG 'DLO\ EXƪHW EUHDNIDVW )UHH VKXWWOH EHWZHHQ WKH KRWHO DQG WKHPH SDUNV 6HUYLFHV RI D 7RXU /HDGHU 7D[HV )XHO 6XUFKDUJH 6HUYLFH &KDUJH DQG WKHPH SDUNV 6HU YLFHV RI D 7RXU / YLFHV RI D 7 RXU /HDGHU HDGHU 7 7D[ 7 D[HV )XHO 6XUFKDUJH 6HUYLFH &KDUJH
EXCURSIONS ALSO AVAILABLE. E XCURSIONS AL SO AV A VAILABLE.
WEBSITE DETAILS! SEE OUR WEB SITE FOR DET DETAIL AILS!
Call us on 2015 1515 or email tra travel@rocsgrp.com vel@rocsgrp.com www.rocsholidays.com w ww.rocsholidays.com
7HUPV DQG F 7HUPV DQG FRQGLWLRQV DSSO\ 5DWHV DUH SHU SHUVRQ DQG LQFOXGH 5HWXUQ ĆŽLJKWV DFF HV DUH SHU SHUVRQ DQG LQFOXGH 5HWXUQ ĆŽLJKWV DFFRPPRGDWLRQ DV VWDW RPPRGDWLRQ DV VWDWHG DLUOLQH WD[HV $OO WKH DER HV $OO WKH DERYH RĆŞHUV DUH YDOLG VXEMHFW WR DYDLODELOLW\ LQ WKH DSSURSULDW YDLODELOLW\ LQ WKH DSSURSULDWH FODVVHV 5DWHV TXRWHG IRU WKH SDFNDJH W HG IRU WKH SDFNDJH WRXUV DUH DSSOLFDEOH IURP -DQ WK -XO\ WK 6HSW WK 'HF WK 3ULFHV PLJKW YDU\ ZLWKRXW QRWLFH )RU D IXOO OLVW RI WKH 52& DSSOLFDEOH IURP -DQ WK -XO\ WK 6HSW WK 'HF WK 3ULFHV PLJKW YDU 2&6 WUDYHO WHUPV DQG FRQGLWLRQV SOHDVH YLVLW WKH ZHE OLQN KWWS Z RQGLWLRQV SOHDVH YLVLW WKH ZHE OLQN KWWS ZZZ URFVJUS FRP WUDYHO W HO WHUPV DQG FRQGLWLRQV
04
18.11.2012
A˙barijiet
“FL-AÓÓAR SARET ÌUSTIZZJA MIEGÓI” – Mario Gerada Nhar l-Erbg˙a li g˙adda l-Qorti ordnat kumpens ta’ aktar minn €200,000 g˙al infermier li tkeçça b’mod in©ust mill-impjieg tieg˙u lura fl-2008. L-infermier kien tkeçça mill-impjieg ˙abta u sabta ming˙ajr ma ng˙ata çans jiddefendi ru˙u. Ftit sig˙at biss wara li ng˙atat din is-sentenza, KRISTA CARUANA tkellmet mall-protagonist ta’ dan il-kaΩ, MARIO GERADA, li rrakkonta dwar il-martirju li g˙adda minnu tul dawn l-a˙˙ar snin.
Kien jit˙allas anqas milli suppost Kont ilni naf lil Mario g˙al ftit aktar minn sena u l-ewwel darba li kellimni, niftakru jg˙idli: “Lilek g˙ad ng˙idlek listorja li g˙addejt minnha, imma g˙alissa g˙adu mhux il-waqt.” Kont naf li l-istorja tieg˙u kienet b’xi mod marbuta max-xog˙ol tieg˙u, iΩda d-dettalji ma kontx nafhom. Kien biss nhar l-Erbg˙a li g˙adda, li fil-bieb talkamra tal-a˙barijiet tfaçça Mario, li biddmug˙ f’g˙ajnejh spjegali li kien reba˙ il-kawΩa u li kien ser jing˙ata kumpens ta’ aktar minn €200,000. Biex nifhem eΩattament dwar xiex kien jittratta l-kaΩ tieg˙u, tlabtu jirrakkontali l-istorja mill-bidu nett. “Ikkwalifikajt b˙ala infermier fl-1980. G˙alkemm g˙amilt xi Ωmien qasir na˙dem fil-qasam tat-turiΩmu, nista’ ng˙id li b’kollox qattajt 25 sena na˙dem b˙ala infermier u dan ix-xog˙ol verament ˙abbejtu,” beda jg˙idli Mario. Mario kompla jg˙id li fl-2001 irriΩenja minn infermier fit-taqsima tal- outpatients, imma fl-2007 kien hemm sej˙a mid-Dipartiment tas-Sa˙˙a g˙al dawk li kienu rriΩenjaw u li xtaqu jid˙lu lura jag˙tu servizz. Ûied jg˙id li, skont il-ftehim li kien intla˙aq bejn id-Dipartiment tas-Sa˙˙a u l-MUMN, kull min kien ser japplika kellu jkun aççettat u hu kien wie˙ed minnhom. “Meta ©ejt aççettat biex nid˙ol lura b˙ala infermier, il-ftehim kien jg˙id li jien kelli nidda˙˙al fl-istess grad li kont qabel irriΩenjajt u fil-fatt, fis-26 ta’ Novembru tal-2007, f’ittra li rçevejt millETC, kont infurmat li kienu da˙˙luni b˙ala infermier fuq baΩi full time ta˙t kuntratt indefinit. IΩda wara bdejt ninduna li jien ma kontx qed nit˙allas kemm suppost, iΩda kont qed nie˙u inqas.” Mario kompla jg˙id li meta ççekkja sab li kien ©ie impjegat fuq baΩi kaΩwali u kien min˙abba f’hekk li kien qieg˙ed jit˙allas ferm anqas milli suppost. Tkecça ˙abta u sabta Mario spjegali li ˙ajtu nbidlet totalment fl-1 ta’ April tal-2008 wara telefonata li rçieva. “Dakinhar çemplitli n- nursing manager tal-Isptar Zammit Clapp, fejn kont na˙dem u qaltli biex l-g˙ada ma nid˙olx g˙ax-xog˙ol. Meta staqsejtha g˙aliex, we©bitni li l-g˙ada stess kelli nirçievi ming˙and id-Dipartiment.” Qalli li jumejn wara rçieva ittra fejn fiha kien hemm miktub li l-impjieg tieg˙u kien ©ie tterminat b’effett immedjat. IΩda ˙add ma kien tah ra©uni valida g˙ala kienet ittie˙det dik l-azzjoni filkonfront tieg˙u. “Bdejt inçempel u nikteb l-ittri bittama li ning˙ata xi forma ta’ spjegazzjoni g˙ala l-impjieg tieg˙i kien ©ie tterminat. IΩda bqajt ma ng˙atajt l-ebda risposta. Min˙abba f’hekk spiççajt nirre©istra l-ETC.” Fit-13 ta’ April tal-2008, Gerada rçieva ittra mill-ETC fejn fiha kien hemm miktub li hu kien irriΩenja minn infermier flok li l-impjieg tieg˙u kien ©ie tterminat. IΩda hu appella dwar dak li kien hemm miktub peress li hu kien tkeçça u mhux irriΩenja minn jeddu. Fil-fatt, fit-23 ta’ Settembru tal-2008, Gerada kien infurmat mill-ETC li lappell tieg˙u kien intlaqa’ mill-ETC wara li rrikonoxxiet li hu kien tkeçça
XELLUG: Il-kelb Prince; LEMIN: Mario Gerada; TAÓT: il-kuntratt tax-xog˙ol. mix-xog˙ol. “Wara li l-ETC irrikonoxxiet li jien kont tkeççejt u mhux irriΩenjajt, f’Ottubru tal-2008, kont f’poΩizzjoni li nifta˙ kawΩa konta l-Awtoritajiet tasSa˙˙a, u li permezz tag˙ha ridt nikkontesta t-tkeççija tieg˙i li kienet saret bla ebda ©ustifikazzjoni,” kompla jispjega Mario. Tkeçça a baΩi ta’ Ωew© rapporti Staqsejt lil Mario jekk sarx jaf x’kienet ir-ra©uni g˙ala tkeçça mix-xog˙ol. “Wara sirt naf li r-ra©uni wara t-tkeççija tieg˙i kien rapport li kien g˙amel nursing officer fis-sala tieg˙i u li fih kien allega li jien kont tajt doΩa Ωbaljata ta’ mediçina lil pazjent partikolari,” kompla jg˙id Mario. Mario kompla jg˙idli li iΩda huwa kellu l-provi iswed fuq l-abjad li hu ma kien g˙amel xejn ˙aΩin u li infermiera o˙rajn mhux talli lil dak il-pazjent partikolari kienu qed jag˙tuh l-istess doΩa ta’ mediçina li kien tah hu stess, talli kien hemm min kien qed jag˙tih aktar milli suppost. Fl-1 ta’ April tal-2008, dakinhar li kien mg˙arraf li tterminawlu l-impjieg, kien inkiteb rapport ie˙or dwaru u li fih kien allegat li fil-31 ta’ Marzu, ji©ifieri fil©urnata ta’ qabel ma kienx amministra lpilloli kif suppost waqt ix-xift tieg˙u. IΩda Mario sa˙aq li dik l-akkuΩa ma kienet xejn g˙ajr allegazzjoni inveritiera li kienet saret biex tag˙millu l-˙sara g˙ax il-provi kollha kienu juru li hu dejjem g˙amel xog˙lu kif suppost. Gerada kompla jg˙idli li fis-17 ta’ Settembru tal-2008 kien irçieva ittra ming˙and l-avukata tad-Dipartiment tasSa˙˙a fejn fiha kien ©ie mwissi dwar allegat incident li kien involut fih u li se˙˙ il-©urnata ta’ qabel. Fl-ittra, huwa kien mg˙arraf li lAssistent Direttur kien mar jag˙millu rapport fl-g˙assa fejn kien allega li kien saq g˙al fuqu.
“Ìara li jien fil-˙in li semma fir-rapport ma kontx fil-post imsemmi u g˙alhekk qatt ma stajt g˙amilt dak li kien qed jing˙ad mill-Assistent Direttur. G˙alhekk nista’ ng˙id li dik il-persuna kienet gidbet fuqi. Tant kemm kienet gidba li meta nfet˙et kawΩa kontrija, min akkuΩani lanqas biss tela’ jixhed u l-kawΩa waqg˙et,” sostna Mario. Salvah ‘Prince’ Fuq baΩi personali, Mario jis˙aq li lproblemi li kellu min˙abba x-xog˙ol u anke l-mewt ta’ ommu li kienet qrib ˙afna tieg˙u, kienu kissrulu ˙ajtu u sa˙ansitra kienu wassluh biex kwaΩi jikkommetti suwiçidju. “Niftakar darba kont fuq il-bejt. Tant kont qieg˙ed ˙aΩin li kont ser inwettaq suwiçidju. Kont biss ftit ’il bog˙od. L-affarijiet li kienu ©rawli kienu kissruli ˙ajti u ma kont qed nara l-ebda tama g˙all-futur. Verament xtaqt intemm ˙ajti. Li kieku ma kienx g˙allkelb tieg˙i Prince, li litteralment ©ie ji©bidni mill-flokk meta induna x’kont ser nag˙mel, kieku jien illum m’iniex
qieg˙ed hawn nitkellem mieg˙ek,” kompla jg˙id Mario. Ìustizzja mist˙oqqa Il-kaΩ ta’ Mario Gerada nqata’ nhar lErbg˙a li g˙adda meta l-Qorti ordnat lill-Awtoritajiet tas-Sa˙˙a biex i˙allsu lil Gerada s-somma ta’ €208,000 ewro b˙ala kumpens g˙all-in©ustizzja li saret mieg˙u meta tkeçça mix-xog˙ol bla ebda ra©uni valida. Fis-sentenza tag˙ha l-Qorti kkonkludiet li g˙alkemm forsi seta’ kien hemm xi lmenti dwar Gerada, mhux eskluΩ li dawn setg˙u ©ew ivvintati bl-iskop li joskurawh. Il-Qorti kkritikat il-fatt ukoll li Gerada tkeçça mix-xog˙ol ming˙ajr ma ng˙ata ç-çans li jiddefendi lilu nnifsu. Intant, il-Qorti kkritikat ukoll il-fatt li fil-kaΩ ta’ Gerada kien hemm impjegat pubbliku li ˙a ©urament falz u g˙aldaqstant il-Qorti talbet li g˙andhom jittie˙du passi fil-konfront ta’ min kien responsabbli minn dan l-a©ir. G˙al Mario Gerada deher l-Avukat Robert Abela.
18.11.2012
Intervista
05
ix-xogÓlijiet “bi pjaÇir” fid-dar ta’ tonio fenech
Wara Sentejn tonio fenech baQa’ Ma fittixx lil charleS Magro gÓal MalafaMa F’Novembru tal-2009, f’intervista ma’ din il-gazzetta, Charles Magro tar-Rainbow Turnkey Projects Limited kien Ωvela kif huma kienu ©ew inkarigati mill-a˙wa Montebello biex jag˙mlu “xog˙lijiet bi pjaçir” fid-dar ta’ Tonio Fenech b’rabta mal-g˙ajnuna li Fenech kien qed jag˙ti lill-a˙wa Montebello fir-rigward tal-bejg˙ tal-lukanda Jerma. Minkejja li Fenech f’dak iΩ-Ωmien kien ça˙ad l-allegazzjonijiet ta’ Magro, sal-lum g˙adu ma laqax l-isfida tieg˙u u feta˙lu libell. KRISTA CARUANA tirrapporta dwar kif Ωvol©a dan il-kaΩ, li dwaru Tonio Fenech baqa’ qatt ma ˙a passi kontra Charles Magro g˙al malafama.
TALBUH IÛOMM L-ISTIMA BAXXA F’intervista li kienet ippubblikata filgazzetta KullÓadd tat-22 ta’ Novembru tal-2009, Charles Magro kien ta rendikont ta’ kif kien tqabbad milla˙wa Montebello biex jag˙mel xog˙ol bi pjaçir fir-residenza ta’ Tonio Fenech f’Óal Balzan. Mal- KullÓadd, Charles Magro kien spjega li fil-bidu tal-2008 l-kumpannija li tag˙ha huwa wie˙ed mid-diretturi, Rainbow Turnkey Projects, kienet di©à g˙amlet xi xog˙lijiet g˙all-kumpannija tal-a˙wa Jeffrey u Peter Montebello – JPM Brothers Limited. Dawn ix-xog˙lijiet kienu jinkludu finishing fil-lukanda Galaxy, xi xog˙lijiet fil-lukanda Jerma u anke xog˙lijiet o˙ra fl-uffiççju ta’ JPM Brothers f’Tas-Sliema. Magro kien spjega li l-a˙wa Montebello kienu jqabbdu lilhom biex jag˙mlu xog˙ol ta’ finishing min˙abba li huma kienu Ωviluppaturi u g˙alhekk kienu biss jixtru u jbig˙u l-proprjetà. Charles Magro kien qal li wara li lkumpannija tieg˙u kienet lestiet dawn ix-xog˙lijiet, l-a˙wa Montebello kienu qalulu li kienu ser jibag˙tuhom jag˙mlu xi xog˙ol ©o dar f’Óal Balzan, liema xog˙lijiet kienu jinkludu l-ippustjar ta’ tara© biex floku ssir kamra talbanju, xaft, ftu˙ ta’ ˙nejjiet u anke xog˙ol ta’ dawl fost l-o˙rajn. Magro kien qal li l-a˙wa Montebello kienu qalulu biex jekk jista’ jkun iΩomm l-istima baxxa min˙abba li xxog˙lijiet kienu ser isiru “bi pjaçir” g˙as-sid tad-dar. Il-ftehim mieg˙u kien li tax-xog˙lijiet li kien ser jag˙mel f’din id-dar kellu jit˙allas mill-a˙wa Montebello. Magro spjega li hu beda jo˙ro© ilkwotazzjonijiet li la˙˙qu l-€35,000
g˙all-finishings u €8,000 g˙ax-xog˙lijiet ta’ kostruzzjoni u kif kienu miftehmin g˙addiehom lill-a˙wa Montebello biex japprovawhom sabiex ikun jista’ jinbeda x-xog˙ol. Wara li ©ew approvati l-kwotazzjonijiet, ix-xog˙ol fuq id-dar kien inbeda mal-ewwel iΩda Magro ma kienx jaf ta’ min kienet id-dar li kienu qed ja˙dmu fiha u kien biss aktar tard li l-a˙wa Montebello kkonfermaw mieg˙u li ddar kienet tal-Ministru Tonio Fenech.
a˙wa Montebello. Tonio Fenech kien qallu li se jag˙tih pagament ta’ €10,000, iΩda Magro kien qallu li dak l-ammont ma kienx biΩΩejjed biex ikopri x-xog˙lijiet li kienu qeg˙din jag˙mlulu fid-dar. Min-na˙a tieg˙u, il-Ministru Fenech qallu li l-kumplament tal-˙las kien se jsir ladarba jkun konkluΩ il-bejg˙ tallukanda Jerma, u kien qallu li ladarba dan ise˙˙ l-a˙wa Montebello kien ser ikollhom minn fejn i˙allsuh.
QALULU BIEX IÛOMMHA BEJNIETHOM
RIED ID-DISCOUNTS
Charles Magro kien qal li l-a˙wa Montebello kienu qalulu biex iΩommha bejniethom li d-dar kienet tal-Ministru Tonio Fenech u qalulu wkoll li x-xog˙ol li kienu qed jag˙mlulu kien “bi pjaçir” min˙abba li kien qed jag˙tihom palata fil-proçess tal-bejg˙ tal-lukanda Jerma. Mal- KullÓadd Magro kien stqarr li meta mar biex jie˙u l-ewwel pagament ming˙and l-a˙wa Montebello, dawn kienu qalulu li kienu mag˙fusin, iΩda aççertawh li kienu se j˙allsuh kif miftiehem. Sadanittant, Charles Magro u l-˙addiema tieg˙u kienu ltaqg˙u mal-Ministru Fenech u martu, li minna˙a tag˙hom bdew jordnawlhom biex jag˙mlu xog˙lijiet li ma kinux ippjanati u li kienu jinkludu aktar spejjeΩ. L-a˙wa Montebello bdew jonqsu milli j˙allsu lil Charles Magro u l˙addiema tieg˙u u meta Magro g˙arraf lil Tonio Fenech li ma kinux qed jit˙allsu g˙ax-xog˙ol li kienu qeg˙din jag˙mlulu, kien qalilhom biex ikomplu g˙addejjin bix-xog˙ol g˙ax kien se j˙allashom hu, u mbag˙ad jie˙u l-pagament lura ming˙and l-
Ftit tal-jiem wara, Magro re©a’ mar g˙and l-a˙wa Montebello jitlobhom il˙las, iΩda infurmawh li ma kellhomx minn fejn i˙allsuh g˙ax il-bejg˙ tallukanda Jerma kien sfaxxa. Qalulu wkoll biex jieqaf mix-xog˙ol fid-dar ta’ Fenech u jne˙˙i l-˙addiema tieg˙u minn hemm. Charles Magro kien informa lillMinistru Fenech li kien se jwaqqaf ixxog˙lijiet min˙abba li ma kellhomx minn fejn i˙allsuh u Fenech kien qallu biex ma jieqaf xejn g˙ax kien se j˙allsu hu. IΩda Fenech ma bediex i˙allsu daqs kemm suppost sakemm fl-a˙˙ar qallu biex jag˙tih skont. Minkejja li kien tah discount, Magro xorta wa˙da kien g˙ad fadallu jie˙u mas-€26,000 ming˙and Tonio Fenech. Fil-jiem ta’ wara, Magro kien ikkuntattjat mill-perit ta’ Tonio Fenech, Tancred Mifsud li kien qallu li l-Ministru kien jixtieq li jing˙ata discount ie˙or u qallu wkoll li “mal-Ministru mhux mitluf”. IΩda Magro kien qal li hu ma jrid lebda obbligazzjonijiet lejn ˙add, iΩda ried biss li jing˙ata dak li hu tieg˙u. Meta kien mg˙arraf b’dan, Fenech bag˙at jg˙id lil Charles Magro li jekk
ma kienx lest jag˙tih discount ie˙or, seta’ jieqaf mix-xog˙ol minkejja li xxog˙ol kien wasal biex jitlesta. Charles Magro kien qal li meta filjiem ta’ wara kien mar biex ikompli xxog˙ol fid-dar ta’ Tonio Fenech, kien sab il-bibien imsakkrin u min˙abba f’hekk hu u l-˙addiema tieg˙u ma setg˙ux jid˙lu ©ewwa. Dakinhar stess, Magro qal li kien sab li x-xog˙lijiet kienu qeg˙din jitkomplew minn kumpannija o˙ra. Sadanittant, Charles Magro kien g˙adu ma t˙allasx il-kumplament talflus dovuta lilu u meta kien ikkuntattjat mill-perit tal-Ministru, dan qallu li çertu xog˙lijiet ma kinux saru kif suppost, iΩda dan ma kienx bi traskura©ni ta’ Magro u l-˙addiema tieg˙u, iΩda kien riΩultat ta’ xog˙lijiet difettuΩi li g˙amel il-kuntrattur il-©did. Magro offra li jirran©a x-xog˙ol skont is-seng˙a, u wara li g˙amel dan baqa’ jistenna li jie˙u l-kumplament tal-˙las dovut lilu li kien ila˙˙aq is-somma ta’ €21,000, iΩda Fenech tah çekk ta’ €900 biss. BAQA’ MA LAQAX L-ISFIDA Wara li kienet ippubblikata din l-intervista, il-Ministru Tonio Fenech kien ˙are© jiç˙ad dak li qal Charles Magro u qal li l-intervista kienet ibbaΩata fuq “gideb u asserzjonijiet li mhumiex minnhom”. G˙al din l-allegazzjoni, Magro kien wie©eb li huwa kien lest li jikkonferma bil-©urament permezz ta’ affidavit dak kollu li qal fl-intervista u kien anke sfida lil Fenech jifta˙lu libell. IΩda minkejja li di©à g˙addew sentejn minn mindu saret din l-intervista, sal-lum Tonio Fenech g˙adu ma feta˙lux libell lil Charles Magro.
06
18.11.2012
A˙barijiet
INTBAGÓAT IL-ÓABS GÓAX MA SETAX IÓALLAS IL-MANTENIMENT
“Qed nitlob investigazzjoni dwar is-sentenza li ng˙atajt mill-Qorti Çivili” Il-proçess ta’ separazzjoni bejn koppja ˙afna drabi j©ib mieg˙u tbatija kbira, kemm fiΩika, psikolo©ika, soçjali u anke finanzjarja. F’çertu kaΩijiet, il-Qorti, flok tg˙in biex din it-tbatija tittaffa, tkompli tikkumplika l-affarijiet. Dan ©ara fil-kaΩ ta’ DAVID MUSCAT, ra©el ta’ 52 sena u missier ta’ tlett itfal li ©ie ssentenzjat xahar ˙abs wara li g˙al perijodu ta’ erba’ xhur naqas milli j˙allas il-manteniment min˙abba li spiçça bla xog˙ol. Ir-ra©el irrakkonta l-istorja tieg˙u mill-bidu nett, filwaqt li esprima x-xewqa tieg˙u li ssir ©ustizzja mist˙oqqa. Tkellmet mieg˙u KRISTA CARUANA.
T˙alla b’€100 fix-xahar David Muscat g˙andu 52 sena. Missier ta’ tlett itfal u separat. B˙alissa Muscat qieg˙ed jistenna li l-Pulizija jmorru j˙abbtulu l-bieb tad-dar tieg˙u biex je˙duh il-˙abs g˙ax g˙al erba’ xhur ma ˙allasx il-manteniment li ordnatlu j˙allas il-Qorti s-sena li g˙addiet. Huwa fatt mag˙ruf li huwa kontra lli©i li persuna ma t˙allasx il-manteniment hekk kif stabbilit mill-Qorti. IΩda x’ji©ri f’kaΩ li l-persuna inkwistjoni tispiçça bla xog˙ol u g˙alhekk ma jkollhiex minn fejn t˙allas dan il-manteniment? Din hija l-esperjenza li laqtet lil David u li tkellem ma’ din il-gazzetta fis-sig˙at li g˙addew. David qal li l-kawΩa tas-separazzjoni tieg˙u nfet˙et fl-2006. B˙alma ji©ri fi kwalunkwe kaΩ ta’ separazzjoni, ilQorti ta˙tar medjatur biex jie˙u ˙sieb i˙ejji rapport bir-rakkomandazzjonijiet dwar kif fl-opinjoni tieg˙u g˙andhom ji©u riΩolti l-affarijiet bejn il-koppja. Dan ©ara wkoll fil-kaΩ tas-separazzjoni tieg˙u. David spjega li waqt li kien g˙addej bil-proçess tas-separazzjoni, ˙a l-a˙bar li l-kumpannija li kien ja˙dem mag˙ha kienet se tag˙laq il-bibien u g˙alhekk kien ser jispiçça bla xog˙ol. Ir-ra©el qal li hu kien g˙arraf lill-Qorti b’din l-eventwalità permezz ta’ rikors li kien ippreΩenta. Minkejja dan, fis-7 t’Ottubru tal-2011, il-Qorti Çivili tat is-sentenza tag˙ha. Issentenza li ng˙ata Muscat kienet tg˙id li kull xahar huwa kien obbligat i˙allas manteniment ta’ €300 g˙al kull wild li g˙andu, ji©ifieri total ta’ €900 u €100 o˙ra lill-eksmara tieg˙u, ji©ifieri total ta’ €1000 fix-xahar. Muscat intalab i˙allas dan il-manteniment, minkejja li s-salarju tieg˙u f’dak iΩ-Ωmien qabel ma spiçça bla xog˙ol, kien ta’ €1,100 fix-xahar. Dan kien ifisser li l-Qorti kienet se t˙allilu biss €100
fix-xahar biex ikun jista’ jg˙ix. David kompla jg˙id li hu ddeçieda li jappella mid-deçiΩjoni tal-Qorti, min˙abba li ma kienx jaffordja j˙allas dak l-ammont u biex seta’ j˙allas g˙allappell, kien kostrett li jissellef il-flus L-Appell David spiçça tkeçça mix-xog˙ol u beda jg˙ix bir-relief. Qal li dam ˙ames xhur bla xog˙ol u sostna li peress li kellu çertu età ma kinitx daqstant façli biex isib min jimpjegah. Ûied jg˙id li kif wie˙ed jista’ jimma©ina, fil-perijodu kemm dam jirre©istra, ma kellux biex i˙allas il-manteniment u g˙alhekk ma ˙allsux. F’Marzu tal-2012 David sab impjieg ©did b’salarju ta’ €800 fix-xahar. Sadanittant, il-Qorti tal-Appell ikkonkludiet li l-˙tija tas-separazzjoni kellha tinqasam nofs bin-nofs u g˙alhekk lobbligi tieg˙u fejn jid˙ol manteniment ©ew mibdula wkoll. Fil-fatt, il-Qorti talAppell qatg˙etha li flok €1000 fixxahar, David kellu jibda j˙allas biss €400, filwaqt li ma baqax obbligat i˙allas il-manteniment lill-eksmara tieg˙u min˙abba li din kellha d˙ul u g˙alhekk setg˙et tmantni lilha nnifsiha. Bagalji ppakkjati David kompla jg˙id li l-eksmara tieg˙u kienet irrappurtatu l-g˙assa f’dak il-perijodu meta ma setax i˙allas il-manteniment. Min˙abba f’hekk huwa tressaq ilQorti u nhar l-Erbg˙a li g˙adda l-Qorti Kriminali ssentenzjatu xahar ˙abs. Ir-ra©el qal li huwa ma jridx jer©a’ jappella minn din is-sentenza g˙ax jaf li biex jappella jrid jid˙ol f’aktar spejjeΩ u dan xorta mhux se jsolvilu l-problema, g˙ax xorta m’g˙andux minn fejn i˙allas il-mantenimenti li ma ˙allasx u li jammontaw g˙al €5000. G˙aldaqstant iddeçieda li jekk hemm
bΩonn imur il-˙abs u qal li jinsab ippreparat g˙al dan, tant li di©à g˙andu l-bagalji lesti. Ir-ra©el qal li l-aktar ˙a©a li tinkwetah hija li jekk imur il-˙abs, l-affarijiet mhux talli mhux ser jitran©aw, talli x’aktarx il-problemi tieg˙u jistg˙u jkomplu jiΩdiedu g˙ax hemm iç-çans li jitlef ix-xog˙ol u mbag˙ad tkun aktar diffiçli g˙alih li b’kondotta ma˙mu©a jer©a’ jsib lil min jimpjegah wara li jiskonta s-sentenza. Qed jitlob investigazzjoni David temm jg˙id li huwa jixtieq li mieg˙u ssir ©ustizzja iΩda, biex dan isir, l-ewwel trid issir investigazzjoni filkonfront ta’ min qata’ l-ewwel sentenza tieg˙u u ddeçieda li g˙andu j˙allas €1000 fix-xahar f’manteniment meta hu ma kellux il-mezzi biex jag˙mel dan.
IppreΩentahom erba’ snin tard L-Assistent Parlamentari Stephen Spiteri ppreΩenta d-dikjarazzjoni tal-assi tieg˙u erba’ snin tard. Kien biss fil-25 ta’ Settembru li g˙adda li Spiteri ppreΩenta d-dikjarazzjoni tal-assi tieg˙u g˙as-snin 2008, 2009, 2010 u 2011. Dan minkejja li skont il-Kodiçi tal-Etika g˙all-Membri Parlamentari, kull deputat g˙andu l-obbligu li jippreΩenta din iddikjarazzjoni kull sena. Il-Kodiçi li kien ©ie introdott fl-1995, jg˙id li kull membru parlamentari, ta’ kull sena g˙andu jindika d-d˙ul mix-xog˙ol jew il-professjoni tieg˙u, il-proprjetà immobbli li g˙andu, kif inkisbet u
g˙aliex qed tintuΩa. Il-Kodiçi jobbliga wkoll lid-deputati li jipprovdu dettalji marbuta mal-flus li g˙andhom iddepoΩitati fil-banek, u l-interessi finanzjarji li g˙andhom. G˙andhom jiddikjaraw ukoll jekk g˙andhomx xi poΩizzjoni ta’ direttur, jew jag˙tux konsulenza f’xi entità kummerçjali jew lil xi persuna/i, gruppi jew kumpanniji li jista’ jkollhom interess dirett f’xi le©iΩlazzjoni li jkollu quddiemu lParlament. IΩda minkejja li l-Kodiçi jitkellem blaktar mod çar, Stephen Spiteri bejn l-2008 u l-2011 qatt ma ppreΩenta d-dikjaraz-
zjoni tal-assi tieg˙u u, min-na˙a tieg˙u, ilPrim Ministru mhux biss qatt ma ˙a azzjoni kontrih, talli f’nofs il-le©iΩlatura ˙atru fil-kariga ta’ assistent parlamentari. Kien biss wara pressjoni li saritlu millmezzi tax-xandir u wara li po©©a lil Lawrence Gonzi f’sitwazzjoni imbarazzanti, li Spiteri ppreΩenta d-dikjarazzjoni tal-assi tieg˙u. B˙ala assistent parlamentari, Stephen Spiteri jit˙allas madwar €24,000 fis-sena, ji©ifieri €6,000 aktar fis-sena mid-deputati parlamentari l-o˙ra. Matul din il-le©iΩlatura, Stephen Spiteri kien fost l-aktar deputati assenti.
Qal li, li kieku l-Qorti ˙adet inkonsiderazzjoni s-sitwazzjoni li kien fiha, Ωgur li ma kinitx tasal g˙al din il-konkluΩjoni, iΩda kienet tag˙ti sentenza li tkun aktar ©usta u li tag˙mel sens g˙aç-çirkostanzi li kien jinsab fihom. Intant, il-kaΩ ta’ David Muscat qajjem t˙assib kbir anki mil-lat ta’ drittijiet umani. Dwar dan tkellem ukoll l-eksIm˙allef fil-Qorti Ewropea tad-Drittijiet tal-Bniedem, Giovanni Bonello. Bonello qal li g˙alkemm il-li©i tg˙id li persuna li tonqos milli t˙allas il-manteniment tista’ tintbag˙at il-˙abs, dan ma jg˙oddx g˙al min ma jaffordjax i˙allas l-ammont li jkun obbligat i˙allas. Ûied jg˙id li, skont il-Protokoll 4 talKonvenzjoni Ewropea tad-Drittijiet Umani, persuna ma tistax tintbag˙at il˙abs g˙ax ma tkunx ˙allset pagament çivili b˙alma huwa l-manteniment.
18.11.2012
A˙barijiet
07
IL-PL FAVUR PROPOSTI GÓAD-DRITTIJIET TAL-ANNIMALI Fl-a˙˙ar jiem il-Koalizzjoni g˙ad-Drittijiet tal-Annimali (l-ARC) ippreΩentat numri ta’ proposti lill-partiti politiçi sabiex dawn jinkluduhom fil-manifest elettorali tag˙hom. Dawn il-proposti jvarjaw minn restrizzjonijiet fuq l-impurtar tal-annimali eΩotiçi, sa iktar edukazzjoni dwar l-annimali fl-iskejjel. Rigward il-poΩizzjoni tal-Partit Laburista g˙al dawn il-proposti, RITIANNE AGIUS tkellmet ma’ GINO CAUCHI, Kelliem Laburista g˙ad-Drittijiet tal-Annimali.
IΩ- zoos u d- dolphinariums iridu jkunu kollha rre©istrati Il-Koalizzjoni g˙ad-Drittijiet talAnnimali tg˙id li mhuwiex aççettabbli li zoos u dolphinariums iΩommu lill-annimali fi spazji ristretti, u li g˙al ra©unijiet ta’ daqs Malta mhijiex adegwata sabiex jinΩammu annimali li huma kbar ˙afna. Id-Deputat Laburista Gino Cauchi jg˙id li dwar dan issu©©ett il-PL jemmen li Ω-zoos u d-dolphinariums kollha eΩistenti f’Malta g˙andhom ikunu rre©istrati, imma attwalment dan mhux qed isir. Fil-fatt Cauchi jg˙id li minn mistoqsija parlamentari li g˙amel huwa stess is-sena li g˙addiet, jirriΩulta li hawn biss tliet zoos u dolphinariums li huma rre©istrati, u dan minkejja li fil-verità jeΩistu ˙afna iktar. Dawn il-postijiet irre©istrati huma l-falkunerija tas-Si©©iewi, il-bird park tas-Salini u d-dolphinarium ta’ Ba˙ar iç-Çag˙aq. Skont il-li©i, huma biss dawk il-postijiet miftu˙a g˙all-pubbliku li g˙andhom bΩonn lawtorizzazzjoni. Madankollu, il-PL jemmen li postijiet simili g˙andhom ikunu rre©istrati kollha kemm huma. Ìaladarba dawn il-postijiet ikunu rre©istrati, l-awtoritajiet ikunu jafu bihom u b’hekk ikunu jistg˙u jissorveljaw ilkundizzjonijiet li fihom qeg˙din jinΩammu dawn lannimali, u jaraw li dawn ikunu konformi ma’ dak li tipseçifika l-li©i dwar iΩ-Ωamma ta’ annimali partikolari. Iktar minn hekk, l-awtoritajiet ikunu jafu min huwa responsabbli g˙al dawn il-postijiet biex b’hekk ikun hemm min iwie©eb f’kaΩ li l-li©i ma ti©ix osservata. Iktar kontroll fuq l-annimali li ji©u impurtati Proposta o˙ra tal-ARC hija dik li jkun hawn regolamentazzjoni a˙jar fuq l-annimali li ji©u impurtati, u li çertu annimali eΩotiçi ma jit˙allewx jid˙lu filpajjiΩ. Fuq din il-kwistjoni l-PL ma j˙ossx li g˙andu jwaqqaf limportazzjoni ta’ annimali eΩotiçi, madankollu jemmen li, l-istess b˙aΩ- zoos , l-annimali kollha li ji©u impurtati g˙andhom ikunu rre©istrati biex ilGvern ikun jaf bl-eΩistenza tag˙hom, kif ukoll g˙and min qeg˙din. Gino Cauchi jg˙id li attwalment il-Gvern m’g˙andu l-ebda informazzjoni dwar annimali li qeg˙din ji©u impurtati millUnjoni Ewropea. Dan sar mag˙ruf minn mistoqsija parla-
mentari, fejn il-Ministru George Pullicino kien wie©eb li l-annimali impurtati mill-UE ma jaqg˙ux ta˙t l-importazzjoni, u g˙alhekk m’hemm l-ebda kontroll fuqhom. “Attwalment g˙andna sitwazzjoni fejn kelb irid bilfors ji©i ççippjat, iΩda ljun le,” jg˙id Cauchi. Mhux biss, iΩda lawtoritajiet lanqas biss ikollhom idea li dan l-iljun ikun jinsab f’Malta u wisq inqas g˙and min ikun. Dan qed iwassal biex u˙ud jimpurtaw çertu annimali eΩotiçi li ma jkunux jistg˙u jrabbu, biex imbg˙ad jispiççaw jitilquhom ji©ru barra. Din hija sitwazzjoni komuni speçjalment ma’ dawk li jimpurtaw issriep. G˙alhekk l-annimali impurtati g˙andhom ji©u rre©istrati kollha biex il-Gvern ikun jaf x’tipi ta’ annimali hawn u g˙and min qeg˙din, biex b’hekk jitnaqqsu l-abbuΩi. Monitora©© ta’ pet shops, breeder s u xelters g˙aΩΩwiemel Il-PL jemmen ukoll fir-regolamentazzjoni tal-pet shops, fejn dawn g˙andu jkollhom çertu standards li jridu ji©u osservati. Dan japplika, fost o˙rajn, g˙all-post li jinΩammu fih lannimali u g˙ad-diviΩorji neçessarji bejn speçi differenti ta’ annimali. L-Istat g˙andu wkoll jinΩamm infurmat dwar it-tipi ta’ annimali li dan il-pet shop qed ibig˙. Rigward il- breeders, il-PL jemmen li g˙andu jkun hemm re©istru ta’ dawk kollha li jg˙ammru l-klieb u l-qtates. Dan huwa ta’ benefiççju biex ikun hemm iktar serjetà f’dak li huwa pedigree, biex ikun hemm iktar kontroll fuq lammont ta’ drabi li kelba jew qattusa ti©i mg˙ammra, kif ukoll biex jitnaqqsu l-abbuΩi minn servizzi soçjali. Cauchi jispjega li attwalment teΩisti sitwazzjoni fejn persuna tkun qed tirçievi l-benefiççji soçjali g˙all-qg˙ad, iΩda fl-istess waqt tkun qed tag˙mel qlig˙ sostanzjali mill-bejg˙ tal©riewi jew frie˙. Dwar ix-xelters taΩ-Ωwiemel li l-ARC tag˙mel referenza g˙alihom fil-proposti tag˙ha, Gino Cauchi jistqarr li l-PL mhuwiex kuntent bis-sitwazzjoni. IlGvern kellu jonfoq madwar €300,000 biex jag˙mel xelters g˙aΩ-Ωwiemel madwar il-Belt f’postijiet differenti, iΩda sallum g˙amlu biss ftit xelters f’Ωew© postijiet. Il-PL jirrikonoxxi li sar Ωvilupp fuq din il-kwistjoni,
madankollu huwa kommess biex iΩid dawn ix-xelters, mhux biss fil-Belt, imma anki f’postijiet turistiçi o˙ra madwar Malta u G˙awdex. Aççessibbiltà g˙all-annimali fil-©onna u aktar g˙ajnuna lil NGOs Gino Cauchi jg˙id li l-PL jaqbel ukoll mal-proposta tal-ARC dwar l-aççessibbiltà tal-klieb f’©onna u bajjiet pubbliçi. Mhux hekk biss, iΩda l-PL ma jag˙milx distinzjoni bejn annimal u ie˙or, u jemmen li lannimali domestiçi kollha g˙andhom jit˙allew jakkumpanjaw lis-sidien tag˙hom f’postijiet pubbliçi, g˙ax il-PL jirrikonoxxi li l-annimali domestiçi huma parti millfamilja. “Hawn min m’g˙andux familja, u l-kelb huwa l-unika familja tieg˙u. G˙alfejn g˙andna nça˙˙du lil dawn il-persuni milli jo˙or©u mal-annimali tag˙hom?” jistaqsi Cauchi. Id-Deputat Laburista jag˙mel ukoll riferiment g˙all-proposta tal-ARC rigward g˙ajnuna lissantwarji tal-annimali. Huwa jg˙id li l-PL huwa kommess li s-santwarji tal-annimali u lNGOs ji©u mejg˙una iktar. Cauchi jg˙id li l-membri ta’ dawn l-g˙aqdiet volontarji ©ieli jo˙ro©u l-flus minn buthom, u dan l-isforz g˙andu ji©i rikonoxxut. L-g˙ajnuna li ting˙ata g˙andha tkun skont ilbΩonn, u tvarja minn dik finanzjarja g˙al wa˙da ta’ riΩorsi, anki umani.
Dwar id-Dipartiment talAnimal Welfare, Cauchi jemmen li biex dan ikun iktar effettiv g˙andu jsir investiment biex ji©i attrezzat iktar, sew mil-lat ta’ riΩorsi umani u anki f’affarijiet o˙ra. Il-PL jinkora©©ixxi iktar siner©ija bejn dan id-dipartiment u g˙aqdiet mhux governattivi li ja˙dmu f’dan is-settur g˙all©id tal-annimali. Finalment, Gino Cauchi jsos-
tni fuq il-bΩonn ta’ iktar edukazzjoni dwar l-annimali fliskejjel, hekk kif attwalment dan l-isforz mhuwiex daqstant serju. It-tag˙lim huwa l-baΩi ta’ kollox, u l-PL jemmen li dan inaqqas il-mo˙qrija, iΩid lg˙arfien dwar it-trobbija ta’ çertu annimali, u jg˙in ukoll biex wie˙ed jirrikonoxxi liema huwa l-annimal domestiku adattat g˙alih.
Kiri tal-Bar
Çentru Laburista ta’ ÓaΩ-Ûabbar Il-Kumitat taç-Çentru Laburista ta’ ÓaΩ-Ûabbar jilqa’ offerti g˙all-kiri tal-bar taç-Çentru. L-offerti jift˙u t-Tlieta 27 ta’ Novembru u jag˙lqu t-Tlieta 4 ta’ Diçembru fis-6.00pm. L-offerti jin©abru u jintlaqg˙u miç-Çentru Laburista Ûabbar, fost il-©img˙a bejn is-6pm u 7pm u s-Sibt u l-Óadd bejn il-11am u 12pm. Il-Kumitat jirriserva d-dritt li jirrifjuta anke l-aktar offerta vanta©©juΩa.
Kiri tal-Bar
Çentru Laburista tal-Gudja Il-Kumitat taç-Çentru Laburista tal-Gudja qieg˙ed jilqa’ applikazzjonijiet g˙all-kiri tal-bar taç-Çentru. L-applikazzjonijiet jin©abru miç-Çentru stess ming˙and xi membru tal-Kumitat mis-Sibt 17 ta’ Novembru u jag˙lqu l-Erbg˙a 28 ta’ Novembru fis-7.00pm. Il-Kumitat jirriΩerva d-dritt li jirrifjuta kull offerta, anke l-aktar wa˙da vanta©©juΩa. G˙al aktar informazzjoni çempel 7931 2702.
08
18.11.2012
AnaliΩi
Sav. Onar Ola
Il-pl Ωvanta©©jat il-˙in kollu fuq il-pbS Jekk kien hemm bΩonn prova ta’ kif il-Partit Laburista huwa diskriminat u Ωvanta©©jat fuq l-istazzjonijiet tax-xandir nazzjonali m˙allsa minn flus ilpoplu, din ˙adnieha nhar il-Óamis li g˙adda waqt ilprogramm Bondi+ fejn Lou Bondi rnexxielu jdawwar programm li suppost sar biex jag˙ti rimedju lill-PL g˙al Ωbilanc sfaççat li se˙˙ fil-konfront tieg˙u fi programm ta’ qabel, g˙al wa˙da ta’ attakk fuq ilPartit Laburista u li jkompli jtambar il-messa©©i talklikka ta’ GonziPN. L-isfaççatiΩmu politiku u parti©©jan ta’ Lou Bondi m’g˙andux limitu. Ir-rappreΩentant tal-Partit Laburista fil-programm, Kurt Farrugia, irrimarka kemm-il darba li n-nies qeg˙din jindunaw bil-manuvri u l-manipulazzjoni li g˙addejjin il-˙in kollu biex il-PL jitpo©©a fi Ωvanta©©. Proprju wie˙ed mill-ilmenti li g˙amel il-Partit Laburista fuq il-programm Bondi+ li kien ixxandar qabel, kien li Lou Bondi qabad u xandar kummentarju s˙i˙ me˙ud mill-a˙barijiet tal-istazzjon Nazzjonalista NET f’attakk a˙rax kontra esponenti ewlenin tal-PL, meta dan il-kummentarju ma kellu x’jaqsam xejn mas-su©©ett li kien qieg˙ed ji©i diskuss. Biex attaparsi jag˙ti d-dritt tat-twe©iba lill-Partit Laburista fuq l-istess ilment li g˙amel, Lou Bondi g˙aΩel li g˙al darb’o˙ra jer©a’ jirrepeti l-kummentarju Nazzjonalista li xxandar fuq in-NET li kien fih attakk ta’ assassinju tal-karattru ta’ esponenti
Fl-a˙˙ar ©img˙a Fl-a˙barijiet tal-Óadd li g˙adda ilKamra tal-A˙barijiet tal-PBS g˙al darb’o˙ra ddiskriminaw mal-Partit Laburista fil-mod kif irrappurtaw iddiskorsi tal-mexxejja politiçi. Intervista tal-Prim Ministru Gonzi fuq ir-Radju 101 ing˙atat rappurta©© estensiv ta’ aktar minn tliet minuti li fih irrappurtaw attakk a˙rax ta’ Gonzi kontra l-Mexxej Laburista Joseph Muscat u taw l-akbar espoΩizzjoni possibbli g˙all-kampanja ta’ biza’ u twerwir li jinsab g˙addej biha b˙alissa l-PN dwar kif ser taqa’ d-dinja jekk jitla’ l-Partit Laburista fil-gvern! L-intervista li Joseph Muscat ta lillistazzjon ONE ng˙atat rappurta©© mill-aktar fqir ta’ 35 sekonda, fejn naqsu milli jsemmu l-punt kruçjali fid-diskors ta’ Dr Muscat dwar il-kredibbiltà li GonziPN m’g˙andux filqasam tal-ener©ija. L-insistenza ta’ Joseph Muscat f’dik l-intervista fuq ir-rapport talKummissjoni Ewropea li qieg˙ed jindika li Gvern Nazzjonalista ie˙or jer©a’ jg˙olli l-prezzijiet tal-ener©ija, ©iet injorata g˙al kollox fir-rappurta©© tal-a˙barijiet. Fl-istess bullettin tal-a˙barijiet, rajna rappurta©© mimli propaganda g˙aΩΩjara li Lawrence Gonzi g˙amel f’çentru ta’ tfal bi bΩonnijiet speçjali fejn, filwaqt li fa˙˙ru l-inizjattivi tal-Gvern f’dan il-qasam, naqqsu li jsemmu li lParlament g˙adu kemm g˙adda li©i dwar il-persuni b’diΩabbiltà, liema li©i ©iet approvata bi qbil unanimu talGvern u l-OppoΩizzjoni.
Laburisti. Jattakka parlamentari Laburisti li ilhom filParlament 15-il-sena jew aktar, meta bilqieghda quddiemu kellu lid-Deputat Nazzjonalista Zammit Dimech li ilu fil-Parlament 25 sena, mill-elezzjoni tal1987! Programm fejn suppost il-PL ing˙ata rimedju g˙ax kien Ωvanta©©jat fil-programm ta’ qabel, spiçça b’rappreΩentant tal-PL ikkonfrontat minn Ωew© esponenti tal-Partit Nazzjonalista, fejn Lou Bondi wera kemm tassew kien qieg˙ed hemm biex jiddefendi lill-klikka ta’ GonziPN mill-˙niΩrijiet u li qieg˙da twettaq fix-xandir nazzjonali permezz tax-xibka li tnis©et f’din l-istituzzjoni li issa tinsab kompletament f’idejn esponenti ewlenin Nazzjonalisti fosthom leksimpjegati tal-medja Nazzjonalista, Anton Attard u Sylvana Debono, u l-partitarji akkaniti Natalino Fenech u Joe Pirotta. Il-linja editorjali tal-istazzjon hija kollha f’idejn dawn in-nies meg˙juna mill-eks-President tal-Kunsill Amministrattiv tal-PN, Pierre Portelli, u l-klikka Nazzjonalista li tmexxi Where’s Everybody? b’dominju assolut tal-firxa s˙i˙a ta’ programmi ta’ ©rajjiet kurrenti fuq ix-xandir nazzjonali. Minn sbie˙ l-g˙odwa sa tard billejl, programmi s˙a˙ ta’ gate keeping g˙al GonziPN, programmi ta’ diskussjoni Ωbilançjati, programmi b’kummentarji mimlijin propaganda g˙all-pro©etti tal-Gvern. Minn filg˙odu sa filg˙axija, programmi li jixxandru fuq stazzjon tat-televiΩjoni, ji©u ripetuti il-˙in kollu fuq
stazzjon ie˙or u anke jinstemg˙u fuq ir-radju f’˙inijiet kruçjali ˙alli l-klikka li tmexxi tkun çerta li lmessa©©i tag˙ha qeg˙din jaslu. Dan huwa l-ingann li jinsab g˙addej il-˙in kollu fix-xandir tal-Istat. Il-PL irid il-˙in kollu jiffaççja dan l-iΩvanta©©, il-˙in kollu jrid jipprotesta u jipprova jirba˙ rimedji ˙alli jtaffi xi ftit minn dawn l-iΩvanta©©i kontinwi kontrih.
jippruvaw imewtu dak li g˙adda fil-Qorti dwar il-kaΩ ta’ Vince Farrugia Ir-rapport mill-Qorti mxandar fuq l-a˙barijiet ta’ TVM dwar il-kaΩ li g˙addej fuq dak li suppost se˙˙ fl-uffiççju tal-kandidat Nazzjonalista Vince Farrugia fil-GRTU l-Belt, kien wie˙ed fqir g˙all-a˙˙ar u nieqes mill-aktar dettalji sinjifikanti dwar il-proçeduri li jinsabu g˙addejjin. Ir-rappurta©© kien wie˙ed qasir u fih intqal biss li l-impjegata tal-GRTU bidlet ilverΩjoni tax-xhieda tag˙ha u li l-SMS li kien bag˙tilha Vince Farrugia sar biex ifakkarha x’kellha tg˙id lill-Pulizija. Dikjarazzjonijiet importanti li g˙amlet din l-impjegata fosthom dik li “iddejqet tigdeb” t˙allew barra mir-rappurta©© tal-PBS.
Il-portal tal-aÓbarIjIet ta’ tVM - mezz ie˙or ta’ propaganda g˙al GonziPN Bil-kemm ilha 15-il ©urnata li ˙adet fuqha t-tmexxija tal-portal tal-a˙barijiet ta’ TVM u Sylvana Debono (fir-ritratt) di©à qed turi kemm xog˙olha fil-PBS huwa l-istess b˙alma kienet tag˙mel meta kienet impjegata ma’ Radio 101, ji©ifieri dik li twassal il-messa©© tal-klikka li tappo©©ja – ta’ GonziPN. Óarsa ˙afifa lejn is-sit elettroniku ta’ TVM u tinduna minnufih li din qisha notice board tal-Gvern, ˙lief stqarrijiet u diskorsi tal-Prim Ministru u ministri Nazzjonalisti, b’features ta’ propaganda ripetuti wara li jkunu xxandru fuq l-a˙barijiet ta’ TVM, ma tarax. U anke hawn il-PL qieg˙ed ikun Ωvanta©©jat u ddiskriminat. Diskorsi ewlenin ta’ esponenti Laburisti, fosthom fi stqarrijiet jew konferenzi stampa, qed ikunu kwaΩi injorati kollha. Sa˙ansitra diskors mill-aktar importanti li g˙amel filParlament Dr Joseph Muscat dwar il-li©i nejja tal-IVF li ressaq il-Gvern, t˙alla barra kompletament u mbag˙ad stqarrija talAlternattiva Demokratika dwar l-istess su©©ett giet riprodotta fis-sit elettroniku ta’ TVM.
L-istess diskriminazzjoni li qieg˙ed isofri l-Partit Laburista fuq l-istazzjonijiet tat-televiΩjoni u r-radju tal-Istat im˙allsa mittaxxi tal-Maltin u l-G˙awdxin, issa qieg˙ed isofriha wkoll fuq il-portal tal-a˙barijiet tal-istess stazzjon.
18.11.2012
A˙barijiet
09
Wasal biex jintemm ix-xogÓol fil-Port taç-ÇirkeWWa
ProÌett li karkar ’il fuq minn 16-il sena
Ftit ilu l-Ministru Austin Gatt ˙abbar fil-Parlament li l-pro©ett tat-terminal fil-Port taç-Çirkewwa kien wasal biex jintemm sa tmiem din is-sena. Minn hawnhekk kien hemm sezzjonijiet tal-istampa li ˙abbru li t-terminal kien se jinfeta˙ f’Novembru, filwaqt li sezzjonijiet o˙ra rrappurtaw li kien se jinfeta˙ f’Diçembru. Madankollu, jinfeta˙x dan ix-xahar inkella ta’ wara, xorta jibqa’ l-fatt li dan il-pro©ett xorta mhux se jkun tlesta kollu sa tmiem din issena, u dan hekk kif partijiet mill-pro©ett huma mmirati li jitlestew fl-2013. B’kollox il-pro©ett fil-Port taç-Çirkewwa se jkun ilu jkaxkar madwar sittax-il sena. RITIANNE AGIUS tag˙ti ˙arsa lejn dak li se˙˙ matul is-snin twal li g˙addew minn fuq dan il-pro©©et u l-weg˙di li saru dwar id-dati ta’ tlestija tieg˙u. Pro©ett li jaf erba’ ministri L-ewwel applikazzjoni biex jinbena terminal fil-Port taçÇirkewwa saret lura fl-1996, iΩda l-ewwel permess g˙allestensjoni tal-moll ˙are© biss fis-sena 2000. Madankollu, dan il-pro©ett t˙alla fuq l-ixkaffa u qatt ma nbeda, minkejja li fl-2001 l-eks-Ministru tat-Trasport u l-Komunikazzjoni Çensu Galea wieg˙ed li l-pro©ett kellu jitlesta sa nofs l-2003. IΩda fl-2002, sena qabel ma kellu jitlesta l-pro©ett, Çensu Galea ˙abbar li dan kien se jitlesta sena tard, çjoè fl-2004. Imbag˙ad, f’Lulju 2004, meta suppost li l-pro©ett kien wasal biex jitlesta, Çensu Galea ˙abbar li x-xog˙ol kien waqa’ lura u li issa l-pro©ett kien se ji©i ridimensjonat. Fil-fatt kien hemm il-˙sieb li l-pro©ett jiççekken sabiex lispiΩa tiçkien. F’Settembru tal-2004 Lawrence Gonzi wieg˙ed li lpro©ett tal-Port tal-Im©arr kien se jitlesta fl-2005, filwaqt li l-pro©ett taç-Çirkewwa kien se jitlesta fl-2006. Madankollu, ftit jiem biss wara d-dikjarazzjoni ta’ Lawrence Gonzi, fil-Parlament Çensu Galea qal li ma kienx jinsab f’poΩizzjoni li jag˙ti dettalji preçiΩi dwar id-
data ta’ tlestija tal-pro©etti fil-portijiet tal-Im©arr u çÇirkewwa. Imbag˙ad, f’April tal-2005, Lawrence Gonzi bidel g˙al kollox il-verΩjoni li kien ta seba’ xhur qabel, u minflok beda jwieg˙ed li x-xog˙ol fuq it-terminal taç-Çirkewwa kien se jinbeda biss wara li jkun tlesta l-pro©ett fil-Port tal-Im©arr. It-terminal tal-Im©arr, skont Gonzi, kellu jitlesta sal-2006. Ix-xog˙ol fil-Port tal-Im©arr jitlesta eΩatt qabel l-elezzjoni tal-2008 F’April 2006, Çensu Galea u Giovanna Debono Ωaru lmoll tal-Im©arr, fejn Galea qal li qatt ma kienet ing˙atat data fissa g˙at-tlestija tal-pro©ett tal-mollijiet, u stqarr li kien se jkun lest f’Marzu tal-2007. Din id-data kienet di©à qieg˙da erba’ snin tard mid-data ori©inali li kien ta huwa stess. Madankollu, il-pro©ett tat-terminal tal-Im©arr ma tlestiex fl-2007 b˙alma kien ©ie mwieg˙ed, u minflok spiçça biex ©ie inawgurat mill-Prim Ministru Lawrence Gonzi lejn l-a˙˙ar ta’ Frar 2008, prattikament ftit jiem biss qabel l-elezzjoni ©enerali.
“Dimech m’g˙andna nassoçjawh ma’ ebda partit politiku”
Il-President
Plakka kommemorattiva mal-bieb fejn twieled Manwel Dimech fi Triq San ©wann, il-Belt, ©iet mikxufa ftit jiem ilu mill-President ta’ Malta. “Mhux qeg˙din hawn biex nidealizzaw lil Dimech,” qal il-President fid-diskors tieg˙u, “anzi jkun ˙aΩin jekk nag˙mlu hekk jew biex nirromantiçizzawh ˙alli jidher sabi˙ jew relevanti.” Il-plakka sempliçi timmarka l-post fejn Dimech twieled fil-Milied tal-1860. “Lanqas qeg˙din hawnhekk biex nassoççjaw lil Dimech ma’ xi partit iΩda g˙andna nirrikonoxxuh lil hinn minn kull parti©©janiΩmu u minn kull ideolo©ija.” L-attività ©iet organizzata mid-dar tal-pubblikazzjonijiet SKS fl-okkaΩjoni tal-˙ru© uffiçjali tal-ktieb Aphorisms: Wisdom of a philosopher in exile, editjat minn Mark Montebello u Francis Galea.
Kien intqal li l-pro©ett ©ie jiswa €9.3 miljuni, u li lGvern suppost li kellu jie˙u fondi Ewropej. F’Diçembru tal-2009 l-MEPA approvat il-pjanijiet emendati tat-terminal taç-Çirkewwa. Il-pjanijiet tal-binja kienu iΩg˙ar minn dik proposta ori©inarjament, fejn fl2007 l-MEPA kienet approvat pjanijiet g˙al binja b’Ωew© sulari u torri. IΩda l-pjanijiet emendati kienu qed jipproponu biss sular wie˙ed. Minkejja li l-pro©ett iççekken sostanzjalment, l-ispiΩa fuqu xorta spoldiet matul is-snin. Ori©inarjament l-ispiΩa fuq iΩ-Ωew© mollijiet kellha tkun inqas minn €18.6 miljun, skont kif kien ˙abbar l-eks-Ministru Francis Zammit Dimech fl-1999. Imbag˙ad fl-2001 Çensu Galea ˙abbar li l-pro©etti kienu se jiswew €28 miljun. Sena wara Galea re©a’ bidel iç-çifra, u qal li l-pro©etti kienu se jiswew €30.2 miljun. Imbag˙ad, fl-2005, l-Awtorità Marittima ˙abbret li lpro©ett kellu ji©i jiswa madwar €35 miljun. Wara li t-terminal iççekken u x-xog˙ol fih kien jinsab fi stat avvanzat, il-Ministru Austin Gatt fil-Parlament qal li l-pro©ett tat-terminal taç-Çirkewwa kien di©à ©ie jiswa €18.6 miljun, biex xahar biss wara re©a’ bidel il-verΩjoni u qal li kien se ji©i jiswa €12-il miljun.
10
18.11.2012
Kunsilli
ID F’ID maÇ-ÇIttaDIn
Problemi persistenti fil-qasam tal-gvern lokali
Mario Fava email keaneo@onvol.net
Meta niltaqa’ ma’ sindki u kunsillieri li jkunu ©ejjin minn lokalitajiet differenti, dawn jilmentaw minn diversi problemi li jsibu ma’ wiççhom ta’ kuljum. Kull lokal ikollu l-problemi tieg˙u g˙ax kull lokal g˙andu l-karatteristiçi differenti tieg˙u. Imma nsib li hemm çertu problemi li huma komuni g˙al kull kunsill, g˙al kull lokal. U˙ud minn dawn il-problemi suppost li ©ew indirizzati tul is-snin li g˙addew, iΩda minkejja r-riforma li suppost saret, dawn mhux biss baqg˙u hemm, imma Ωdiedu biex komplew jitfg˙u piΩijiet fuq ilkunsilli lokali. Bejn illum u ˙mistax o˙ra se nag˙ti ˙arsa biss lejn u˙ud minnhom. Kumitati u ˙idma re©jonali Wa˙da mill-problemi prinçipali li g˙andhom il-kunsilli lokali huma l-kumitati re©jonali. Huma ˙afna dawk il-kunsilli li, bir-ra©un, qed jilmentaw li dawn il-kumitati re©jonali qeg˙din hemm biex jerdg˙u minn fuqhom. Tajjeb ng˙idu li min ˙a ˙sieb li jwaqqaf dawn il-kumitati re©jonali ma ˙ax ˙sieb ukoll li jipprovdi l-fondi me˙tie©a biex dawn ikunu jistg˙u joperaw kif mixtieq. Id-deçiΩjoni li ttie˙det li s-sistema tal-LES ti©i me˙uda minn idejn il-kunsilli lokali u ting˙ata lill-kumitati re©jonali, hija prova çara ta’ kemm dan l-ilment hu ©ustifikat. Is-sistema tal-LES li ori©inarjament twaqqfet biex tkun mezz ta’ edukazzjoni, ©iet mibdula mill-Gvern Nazzjonalista b˙ala sors ta’ d˙ul biex ilkumitati re©jonali jkollhom ilfondi sabiex joperaw. Allura issa g˙andna sistema li bilfors trid tintaxxa, t˙arrek u tnaqqar mill-bwiet tan-nies g˙ax inkella l-kumitati re©jonali jfallu. Ir-Re©juni g˙andhom ikunu ffinanzjati millGvern u mhux mill-kunsilli lokali. Però, hemm aspett ie˙or dwar din il-fro©a li wettaq Chris Said, g˙aliex il-kunsilli tilfu kull sa˙˙a li seta’ kellhom biex jikkontrollaw iΩ-Ωamma tal-ordni fil-lokal tag˙hom. Tilfu kull kontroll fuq kif topera s-sistema. Bil-mod kif il-gwardjani lokali qed jintbag˙tu fil-lokalitajiet qieg˙ed jin˙oloq konflitt bejn ir-resident u l-kunsill, g˙aliex ir-residenti qeg˙din ja˙sbu li huwa l-kunsill jew sa˙ansitra s-sindku li qed jibg˙at il-gwardjani lokali i˙arr-kuhom bl-addoçç. Ha nag˙milha çara; il-gwardjani lokali fil-lokalitajiet kollha qeg˙din jintbag˙tu millkumitati re©jonali u l-kunsilli lokali m’g˙andhom l-ebda sa˙˙a jiddeçiedu fejn, f’liema ˙in u kif jintuΩaw il-gwardjani lokali. L-uniku ˙a©a li jista’ jag˙mel kunsill lokali hija li jg˙id kemm irid li jkollu sig˙at ta’ gwardjani fil-lokal tieg˙u bittama li din it-talba ti©i milqug˙a. Hekk ©iet ridotta din is-sistema suppost edukattiva u ta’ prevenzjoni u sadanittant, g˙andek kumpannija b˙ad-Data Track li
dda˙˙al bagatella ta’ ewro minn fuq it-ta˙rikiet kollha li jsiru. Mhux hi biss qed tag˙mel dan. Hemm ˙addie˙or li qieg˙ed imur tajjeb minn fuq dan kollu bilkonsegwenza li l-kunsilli lokali u ç-çittadini qeg˙din jit˙allew isaffru. U la qieg˙ed nitkellem fuq dan is-su©©ett, nixtieq nistaqsi x’sar minnhom l-eco wardens?! Jew forsi g˙ax dawn huma iktar diffiçli li jaqbdu lil xi ˙add fil-fatt, ma j˙allux biΩΩejjed qlig˙ u allura ma jsirx uΩu minnhom jew ftit li xejn? B’dispjaçir ng˙id li l-presidenti re©jonali qeg˙din ja˙lu l-ener©ija kollha tag˙hom fuq din is-sistema tal-infurzar lokali u dan g˙aliex ir-regjuni ma ng˙ataw l-ebda direzzjoni dwar ir-rwol tag˙hom biex jixprunaw ˙idma kollettiva bejn il-kunsilli lokali fir-regjuni rispettivi tag˙hom. L-ammont ta’ ˙in li ntuΩa fuq sistema li kienet qieg˙da tit˙addem tajjeb mill-kunsilli lokali huwa wie˙ed konsiderevoli. Hija ˙asra li tliet snin wara li ele©©ejna l-presidenti re©jonali, l-istess kumitati g˙adhom sal-lum bla ebda direzzjoni çara dwar kif g˙andha tkun iffokata bis-serjetà l-˙idma tag˙hom. M’hemmx dubju li dan lesperiment kien Ωball u ma rnexxiex. Hemm ˙tie©a ta’ riforma kbira fuq dan issu©©ett jekk se niddeçiedu li nΩommu r-re©juni kif inhuma llum.
suppost jintuΩa b˙ala tarmak. Il-mod kif isir ix-xog˙ol ˙afna drabi ta˙seb li ©iet installa xi traffic calmer ©dida! G˙all-kunsilli lokali, din ilproblema hija pjaga kbira g˙aliex il-ftehim li sar ftit tassnin ilu ma jistax jit˙addem, mhux biss g˙ax hemm problemi lo©istiçi imma g˙ax minn dakinhar sal-lum il-prezz tattarmak sploda u l-50 ewro ma jkoprix l-ispiΩa biex tag˙mel ir-reinstatement kif suppost. Xi ˙a©a li qieg˙da turta lill-kunsilli hija li l-ebda kunsill ma ji©i avΩat li fil-lokalità tieg˙u se jkunu se jsiru xi xog˙lijiet.
Reinstatement mill-WSC
Allokazzjoni finanzjarja
Mur fejn trid, f’liema lokalità trid, u Ωgur li ssib triq li tkun g˙adha kemm saret, b’diversi tiçrit f’nofsha. Qed nirreferi g˙ax-xog˙ol li twettaq ilKorporazzjoni g˙as-Servizzi tal-Ilma (WSC). Kemm se ndumu nisimg˙u dwar kif triq tkun lesta u appena jg˙addu ftit jiem, ter©a’ tibda titqatta’ g˙aliex jew ikun sar xog˙ol ˙aΩin, jew kien hemm xi ˙sara f’xi main, jew insew jg˙addu xi ˙a©a, jew mitt elf ˙a©a o˙ra. Ma’ dan wie˙ed irid iΩid il-pastaΩati li jsiru mill-Korporazzjoni meta wara li jkun twettaq ix-xog˙ol me˙tie©, ir- reinstatement isir b’materjal li iktar jixbah liçchewing gum milli materjal li
Problema o˙ra kbira li qed jiffaççjaw il-kunsilli lokali hija lallokazzjoni finanzjarja. Kemm il-gvern çentrali kif ukoll idDipartiment tal-Gvern Lokali kontinwament jitfg˙u iktar piΩijiet u responsabbiltajiet fuq il-kunsilli lokali bla ma jkun hemm kumpens xieraq biex dawn ikunu jistg˙u jaqdu dawn id-dmirijiet ©odda. Kul˙add jippretendi li l-kunsilli lokali jla˙˙qu mar-responsabbiltajiet tag˙hom bla m’g˙andhom finanzjament adegwat g˙ar-responsabbiltajiet tag˙hom. Ma nistg˙ux inΩidu iktar piΩijiet bla ma nag˙tu l-g˙odda me˙tie©a biex dan isir. Jidher iΩda li ˙add ma jrid jag˙ti
It-tieni fazi tad-devoluzzjoni tad-dawl Dan huwa proçess li ilu li nbeda snin u b’riΩultat ta’ dan id-dewmien, il-kunsilli qed jiffaççjaw sitwazzjonijiet xejn pjaçevoli mar-residenti tag˙hom. Qeg˙din in˙awdu u nikkonfondu liç-çittadini. Wie-˙ed jittama li jkun hemm rieda tajba biex tinstab soluzzjoni bla iktar tkaxkir tas-saqajn dwar dan. Din hija xi ˙a©a li ©iet me˙uda minn ˙o©or il-kunsilli bla ebda konsultazzjoni u issa huma l-istess kunsilli li qed i˙abbtu wiççhom mal-problemi. G˙ad hemm problemi amministrattivi kbar fir-re©juni u dan Ωgur mhux jg˙in is-sitwazzjoni. Irridu ng˙idu li filpassat il-kunsilli lokali kienu kapaçi biΩΩejjed jie˙du ˙sieb dan il-qasam, tant li dejjem taw servizz tajjeb liç-çittadin.
widen ta’ dan l-ilment ©ustifikat u fl-istess waqt kul˙add jibqa’ jippretendi l-mirakli millkunsilli lokali meta dawn mhux qed jing˙ataw l-g˙odda biex ja˙dmu. U hawn nistaqsi: jaf il-Gvern kemm g˙olew l-ispejjeΩ? Jaf xi problemi da˙lu fihom il-kunsilli lokali li kkoperaw sabiex i˙addmu policy tal-Gvern billi pparteçipaw fil-PPP dwar ittoroq? Jaf li l-Korporazzjoni g˙asServizzi tal-Ilma qieg˙da titlob ˙lasijiet ming˙and il-kunsilli lokali li huma responsabbiltà tag˙ha, g˙ax huma qeg˙din jg˙idu li x-xog˙ol li jrid iwettaq il-kunsill lokali ma kinux fil-programm tag˙hom? Jekk din kienet deçiΩjoni talGvern g˙aliex il-kunsilli ma ©ewx mog˙tija fondi addizzjonali u din il-problema nsolvuha darba g˙al dejjem? Jaf il-Gvern li bl-aspettattiva li ˙oloq tal- one stop shop, kul˙add qed jippretendi li ji©i l-kunsill u jinqeda minn kollox, anki jekk dik ir-responsabbiltà partikolari ma tkunx taqa’ ta˙tu? Jaf il-Gvern li kull kuntrattur f’nofs il-perijodu tal-kuntratt qed idur fuq il-kunsill lokal u jitolbu iktar Ωieda g˙al spejjeΩ fuq fjuwil u xog˙ol ie˙or? Jaf il-Gvern li 18% tal-allokazzjoni hija awtomatikament imnaqqsa g˙ax trid tit˙allas VAT peress li l-kunsilli qatt ma ©ew eΩentati minn din it-taxxa, anki jekk qed jag˙tu servizz pubbliku fil-lokalitajiet? Fejn hi r-ru˙ soçjali? G˙aliex il-Gvern g˙all-inqas ma jer©ax jinvesti l-ammont ta’ VAT li j˙allas kull kunsill, f’dik l-istess lokalità fi Ωvilupp soçjali? KonkluΩjoni Çertament li dawn il-materji hemm bΩonn li ji©u indirizzati mill-aktar fis jekk tassew nemmnu fis-sussidjarjetà u li ççittadini Maltin u G˙awdxin huma ç-çentru tal-˙idma talgvern lokali. Naturalment, dan ma jsirx bil-kliem u l-poΩi quddiem ilkameras tat-televiΩjoni, iΩda b’impenn u xog˙ol fejn naraw li l-burokrazija ma tibqax lg˙adu numru wie˙ed tal-kunsilli lokali. Fit-tieni parti ta’ dan l-artiklu fil-˙ar©a li jmiss se nkun qed nuri kif dan mhux isir.
18.11.2012
AnaliΩi
Rajt ma rajtx, smajt ma smajtx
X’kumbinazzjoni! Minn tant ©ranet, il-Pulizija g˙aΩlet li tinterroga lil John Dalli proprju fl-istess jum u ˙in meta kien qieg˙ed isir ‘interrogatorju’ ta’ xorta o˙ra lil Tonio Borg quddiem il-Parlament Ewropew, b˙ala parti mill-proçedura stabbilita sabiex ikun ikkonfermat filkariga li kien jokkupa Dalli. Il-Kummissarju Rizzo g˙andu verament sens perfett ta’ timing. Kemm jekk l-iskop kien li jintefa’ aktar mel˙ fuq il-feriti ta’ Dalli u anki jekk l-iskop kien li proprju fil-˙in li l- limelight fi Brussell kien kollu mix˙ut fuq dak li suppost g˙andu jie˙u post Dalli, li jintbag˙at messa©© minn Malta lejn Brussell li ddossier tal-OLAF qieg˙ed jittie˙ed b’serjetà liema b˙ala mill-awtoritajiet Maltin, tant li Dalli nΩamm idDepot g˙al dawk is-sig˙at kollha. U mhux imbilli l-Kummissarju Rizzo man-no comment li ta lill-©urnalisti wara l-interrogatorju ta’ Dalli, Ωied jg˙id li l-©urnalisti m’g˙andhomx jinda˙lulu f’xog˙lu. Taraha kif taraha d-deçiΩjoni li jinterroga lil Dalli proprju fl-istess ˙in tas-smig˙ ta’ Tonio Borg, kienet Ωbaljata g˙al kollox u b’xamma qawwija ta’ strate©iΩmi politiçi. Din mhijiex xi teΩi azzardata imma hija riaffermata wkoll mill-fatt illi xi bravu mill-Korp jew forsi minn Kastilja, fettillu jag˙ti l-imbekkata lill-medja li Dalli kien mi©bur id-Depot, u minn ©o xaqq fix-xatba talbit˙a tas-CID, il-kameras irnexxielhom ukoll jaqbdu lis-Sur Dalli ˙iere© minn wie˙ed mill-bibien tan-na˙a ta’ wara d-Depot, qabel ma da˙al fil-karozza.
KaΩ mimli ˙mie© Xempju tal-valuri Nsara li jiddandan bihom il-Partit ta’ Lawrence Gonzi. Il-Partit Nazzjonalista jsib il-˙in jag˙mel il-konferenzi stampa permezz ta’ Ωew© ministri dwar billboards imqanΩ˙a li qieg˙ed itella’, imma mbag˙ad ma jsibx il-˙in biex jikkundanna l˙mie© li ˙iere© mill-Qorti f’kaΩ li huwa involut fih Vince Farrugia, kandidat Nazzjonalista fl-a˙˙ar elezz-
j o n i j i e t Ewropej. Dan huwa kaΩ imballat bil˙mie©, kontaminazzjoni tal-provi, ©uramenti foloz, testimonjanza medika falza, ramba©© biex l-akkuΩat ji©i m©iddem soçjalment u politikament, kompliçità tal-Pulizija li stra˙et fuq provi foloz biex l-akkuΩat jittella’ fuq attentat ta’ qtil flok akkuΩa inqas gravi. Kieku kaΩ mimli ˙mie© b˙al dan, se˙˙ f’xi pajjiΩ filqalba tal-Ewropa fejn ma jit˙alliex kollox g˙addej u rregoli tal-fairplay ji©u tabil˙aqq rispettati, il-kumitat eΩekuttiv tal-GRTU kien ikollu jxolji u l-og˙la uffiçjali, ewlenin fosthom Vince Farrugia, Paul Abela, Philip Fenech u John Attard kienu jirriΩenjaw minnufih u lPulizija tfittex tressaqhom il-Qorti.
11
minn Invictus
legazzjoni tal-PN kienet marret Tripli u qag˙du jilag˙qu lil Gaddafi. Dan biex ma nsemmix ukoll ilmistednin li kienu j©ibu fostna biex jag˙tuna l-lezzjonijiet fid-demokrazija, ewlenin fosthom Roberto Formigoni, li fil-©img˙at li g˙addew kien il-˙in kollu fl-a˙barijiet fl-Italja min˙abba li spiçça nkixef li kien infurrat fil-˙mie© u l-korruzzjoni.
Gvern tat-tina biskuttina
Fl-interess nazzjonali Fil-kwistjoni tan-nomina ta’ Tonio Borg b˙ala Kummissarju Ewropew minflok John Dalli, lOppoΩizzjoni Laburista mxiet bl-aktar mod eΩemplari. Dan minkejja r-riΩervi li seta’ kellha dwar din innomina, g˙all-mod kif Tonio Borg mexa fil-konfront tal-OppoΩizzjoni, kemm meta gideb sfaççatament firrigward tad-Deputat Laburista Justyne Caruana meta din kienet qieg˙da tistenna tarbija u anki meta nqalet il-kontroversja dwar meta g˙andhom ikunu dibattuti mozzjonijiet imressqa mill-OppoΩizzjoni. Wara l-˙sara kbira li saret lill-imma©ni ta’ Malta bliskandlu li kien involut fih l-eks-Viçi Sindku Nazzjonalista, Silvio Zammit, l-interess nazzjonali kien jitlob li din il-˙sara tibda tissewwa bil-konferma kemm jista’ jkun malajr ta’ Tonio Borg b˙ala Kummissarju. Dan avolja Lawrence Gonzi ma kkonsulta bl-ebda mod mal-OppoΩizzjoni qabel ma nnomina lil Borg. X’differenza u x’kuntrast mal-mod irresponsabbli kif kienet timxi l-OppoΩizzjoni Nazzjonalista fil-konfront ta’ gvernijiet Laburisti fis-snin img˙oddija! Ibda mill-gambetti li ppruvaw jag˙tu lill-Prim Ministru Mintoff meta dan kien qieg˙ed jinnegozja ftehim ©did mal-Gvern IngliΩ dwar il-baΩi militari u spiçça bl-iΩlealtà li mxew biha meta kienet inqalg˙et il-kwistjoni tal-linja medjana mal-Gvern Libjan, u de-
Il-Gvern ta’ GonziPN ifakkarni f’dik l-g˙anja li konna nkantaw a˙na t-tfal tal-Liçeo a˙na u sejrin u ©ejjin mill-iskola, It-tina biskuttina, il-musbie˙ irid il-ftila, inkella fl-g˙anja bl-IngliΩ There is a hole in the bucket dear Lisa, fejn kull ˙a©a hija determinata minn o˙ra, f’çirku vizzjuΩ li ma tistax to˙ro© minnu. Gonzi g˙aΩel li jorbot il-preΩentazzjoni tal-Ba©it malapprovazzjoni tan-nomina ta’ Tonio Borg. Bil-fatt li Gonzi g˙aΩel li jinnomina lil Tonio Borg b˙ala Kummissarju, inqalg˙u çerti kumplikazzjonijiet li setg˙u jkunu evitati li kieku g˙ajnejn Gonzi marru fuq ˙addie˙or. Bir-riΩenja ta’ Tonio Borg minn Viçi Kap, t˙ajjar g˙al din il-kariga, apparti l-midluk Simon Busuttil, anki lministru li ©ieli dellek, Tonio Fenech. B˙ala ministru tal-finanzi, dan suppost huwa g˙al kollox ikkonçentrat fuq it-t˙ejjija tal-Ba©it, flok medhi jikkanvassja g˙all-kariga ta’ Viçi Kap. Filwaqt li Jason Azzopardi qag˙ad lura milli jikkontesta g˙al Viçi Kap g˙ax qal li ma riedx jittraskura xxog˙ol tieg˙u fil-Ministeru, l-aktar ministru li suppost huwa m˙abbat b˙alissa bit-t˙ejjija tal-Ba©it, bl-istess lo©ika ta’ Azzopardi, spiçça jittraskura dan ix-xog˙ol mill-aktar importanti. Imma min qal illi din is-sena se jsir Ba©it veru u proprju u mhux biss eΩerçizzju purament propagandistiku?!
Óarsa lejn il-©img˙a li g˙addiet Fil-periklu tal-mewt wara inçident bil-mutur
Leah operata f’Texas It-tifla G˙awdxija ta’ tliet snin, Leah Xuereb, li kienet qieg˙da ssofri minn forma ta’ kançer rari flistonku, ©iet operata f’Texas, l-Istati Uniti, it-Tnejn li g˙adda. Leah kienet qieg˙da tirkupra sew milloperazzjoni li ˙adet ’il fuq minn 12-il sieg˙a. Nhar it-Tlieta tniΩΩlet mis-sodda g˙al fuq si©©u u qag˙det tara l-cartoons u tisma’ lill-©enituri tag˙ha jaqrawlha mill-kotba tal-˙rejjef. Leah kienet tarbija b’sa˙˙itha sakemm g˙alqet is-sentejn. Minkejja ddoΩi qawwija ta’ kimoterapija li ng˙atat u trapjant taç-çelloli, il-kançer infirex malajr ˙afna. Fir-ritratt tidher iç-çkejkna Leah flimkien ma’ ˙uha l-kbir Owen.
Nhar it-Óadd ra©el ta’ 46 sena mill-Fgura spiçça filperiklu tal-mewt wara li kien involut f’inçident tattraffiku. Ir-ra©el kien qed isuq mutur fi Triq Buqana, limiti tar-Rabat, meta g˙al xi ra©uni tilef ilkontroll u skidja. Meta ttie˙ed l-isptar ir-ra©el ©ie ççertifikat li jinsab fil-periklu tal-mewt, iΩda b’xorti tajba iktar tard qaleb g˙all-a˙jar. Skont rapport ta’ Kronaka f’Malta, jirriΩulta li ma saritx inkjesta f’dan il-kaΩ min˙abba li l-mutur la˙aq tne˙˙a minn fuq il-post.
Theddida ta’ bomba fil-Bank Çentrali Nhar it-Tnejn impjegati u klijenti fil-Bank Çentrali kellhom ji©u evakwati wara li saret theddida ta’ bomba. G˙all-˙abta tal-11.00am il-linja talemer©enza 112 irçeviet twissija li kien hemm bomba fil-Bank Çentrali. Minn hawnhekk ©ew infurmati l-Pulizija, il-Forzi Armati u l-membri tassigurtà tal-bank, li evakwaw il-post. Minkejja li sar tiftix intensiv g˙all-bomba, din ma nstabitx, u g˙alhekk il-bank kompla bl-operat tieg˙u b’mod normali.
Tinqatel fekruna tal-ba˙ar Fekruna tal-ba˙ar instabet mejta fil-Port tal-Im©arr
G˙awdex f’dak li jidher li kien att ta’ mo˙qrija li wassal g˙all-mewt tal-fekruna. Minkejja li s-sejba saret nhar il-Óamis 8 ta’ Novembru, l-a˙bar ˙ar©et biss din il-©img˙a. JirriΩulta li l-Forzi Armati ©ew infurmati li kien hemm o©©ett suspettuΩ fil-ba˙ar, u meta marru fuq il-post sabu lill-fekruna mg˙addsa wiççha ’l isfel, b’saqajha ta’ wara biss fil-wiçç. Issaqajn ta’ quddiem tal-fekruna kienu marbuta ma’ rasha b’˙abel, liema ˙abel kien marbut ma’ ©ebla tqila. Dan jidher li kka©una l-g˙arqa tal-fekruna.
12
18.11.2012
Kumment
Re©a’ wasal il-Ba©it Charles Mangion Kelliem Ewlieni tal-PL g˙all-Ekonomija u s-Servizzi Finanzjari
Fi ftit tal-©ranet o˙ra l-Gvern ser jippreΩenta l-estimi finanzjarji g˙as-sena d-die˙la. Kul˙add jaf li dan il-Gvern fadallu biss ˙ajja ta’ ftit ©img˙at o˙ra qabel issir elezzjoni ©enerali li ser tiddetermina min ser imexxi lil pajjiΩna fil-˙ames snin li ©ejjin. G˙alhekk ˙afna skantaw kif GonziPN qed jinsisti li jressaq ba©it meta fi ftit ©img˙at o˙ra jista’ jkollna gvern ©did. Il-Gvern issa ilu sena jevita li jersaq fil-Parlament min˙abba t-ta˙wid li g˙andu jirrenja fost id-deputati tieg˙u. Hemm xi dubji kemm dan il-ba©it li ser jitressaq dalwaqt ikunx approvat mill-Parlament. IΩda, anki jekk jg˙addi, huwa importanti li dan ilBa©it jindirizza l-problemi reali li qed i˙abbat wiççu mag˙hom pajjiΩna. Naturalment GonziPN ser jibqa’ jg˙idilna kemm sejrin tajjeb. Ser ikompli jirrepeti l˙rafa li f’dawn l-a˙˙ar ftit snin ˙oloq 20,000 impjieg ©did anki jekk illum kul˙add jaf li din iç-çifra ma tirrapreΩentax il-verità g˙aliex hemm ˙afna double counting, ji©ifieri li çerti impiegi qed jing˙addu darbtejn u anki tliet darbiet.
G˙alhekk ma tkunx sorpriΩa jekk il-Ministru Fenech jag˙milha ta’ Father Christmas u jg˙idilna li ser iqassmilna ˙afna rigali g˙aliex lekonomija sejra tajjeb. A˙na neΩaminaw dak li jing˙ad u kull benefiççji li jkunu mwieg˙da u li jag˙mlu sens, ser niΩguraw li jing˙ataw anki jekk ikun hemm bidla filgvern jekk il-poplu jag˙tina lfiduçja tieg˙u. GonziPN di©à qal li l-Ba©it li jmiss ser ikun vot ta’ fiduçja fil-Gvern. A˙na naturalment ma g˙andna l-ebda fiduçja f’dan il-Gvern u wisq anqas jista’ jkollna fiduçja fi Gvern li lanqas il-membri tieg˙u stess ma g˙andhom fiduçja fih. IΩda a˙na nistennew li dan il-Ba©it ma jkunx biss eΩerçizzju ta’ relazzjonijiet pubbliçi ta’ qabel l-elezzjoni. PajjiΩna je˙tie©, pereΩempju, programm ta’ investiment pubbliku li veru jg˙in it-tkabbir ekonomiku. Fl-istess ˙in iridu jin˙olqu aktar inçentivi biex jikber l-investiment privat li issa ilu s-snin jonqos. Je˙tie© li l-investituri privati jer©g˙u jaraw opportunitajiet ta’ qlig˙ jekk jinvestu f’pajjiΩna. Min-na˙a l-o˙ra l-Gvern ma
jistax jibqa’ juΩa l-investiment pubbliku b˙ala balancing item fl-estimi tieg˙u. Biex ilGvern la˙aq il-miri tieg˙u fuq id-defiçit, kemm-il darba naqqas l-investiment pubbliku biex ma jaqbiΩx iç-çifra ta’ defiçit ta’ 3%. Biex tag˙qad, çerti investimenti li saru – b˙al dak tal-parlament il-©did u t-teatru bla saqaf – ma tantx ser jistimulaw ittkabbir ekonomiku wara li jitlestew. Wie˙ed jittama wkoll li filBa©it li jmiss il-Gvern i˙abbar miΩuri effettivi biex jitnaqqas il-piΩ tal-burokrazija fuq innegozji li jridu jo˙olqu limpjiegi. Kif qal rapport riçenti tal-World Bank, f’Malta jeΩistu l-ikbar ostakli fl-UE biex wie˙ed jistabbilixxi negozju. Dan minkejja li g˙andna servizz pubbliku li hu fost l-akbar fl-Ewropa. Nittama wkoll li jit˙abbru miΩuri biex jiΩguraw li l-infiq li qed isir fl-edukazzjoni jag˙tina l-akbar valur g˙al flusna. Ilna wisq inkejlu ssuççess fl-edukazzjoni b’kemm nonfqu flus u mhux b’kemm qed jirnexxilhom listudenti tag˙na jsibu impjieg xieraq. G˙adna fl-a˙˙ar postijiet tas-suççess edukattiv fl-
UE g˙aliex aktar minn wie˙ed minn kull tliet studenti qed i˙alli l-iskola ming˙ajr kwalifiki. Nistenna wkoll li l-Gvern i˙abbar miΩuri effettivi biex nikkontrollaw l-inflazzjoni a˙jar. Inflazzjoni g˙olja tiskora©©ixxi l-investiment u therri l-kwalità tal-˙ajja ta’ ˙afna familji. Ir-regolaturi tag˙na jridu jiΩguraw li sew operaturi pubbliçi kif ukoll dawk privati ma jiççar©jawx prezzjijiet monopolistiçi g˙as-servizzi li joffru. Issa naraw biex ser jo˙ro© GonziPN fil-Ba©it li jmiss. Mill-esperjenza tg˙allimna li dan il-Gvern mhux kapaçi jbassar l-infiq u d-d˙ul tieg˙u bis-serjetà. Mhux l-ewwel darba li ftit xhur wara li jit˙abbar il-Ba©it, iç-çifri ekonomiçi attwali juru diver©enzi kbar mit-tbassir li jkun g˙amel il-Gvern. Dan jo˙loq inçertezza kbira u manuvri ta’ emer©enza biex il-Gvern ma jitlifx il-kontroll tal-finanzi pubbliçi. Li hu Ωgur hu li pajjiΩna g˙andu bΩonn aktar serjetà fit-tmexxija tal-finanzi pubbliçi u din is-serjetà jista’ jag˙tiha biss gvern ©did Laburista.
Gone wIth the wInd Il-kumpannija tal-BraΩil u l-kredibbiltà ta’ Gonzi Leo Brincat Kelliem Ewlieni g˙all-Ambjent
Ma nistax ng˙id li Fenech Adami kien dejjem korrett flallegazzjonijiet u l-isqarrijiet li kien jag˙mel b˙ala Prim Ministru; iΩda dejjem g˙amel dak li g˙amel f’mod meqjus u strate©iku ˙alli jag˙mel l-aktar impatt politiku qawwi li seta jag˙mel. Akkost li jipprova jiskredita in©ustament lill-Kap talOppoΩizzjoni, kif g˙amel proprju lejlet l-elezzjoni blallegazzjoni infondata dwar id-diskriminazzjoni li suppost saret kontra ibnu stess. Fil-kaΩ ta’ Lawrence Gonzi, onestament ma nafx min qed jag˙tih il-pariri. Tant qed jid˙ol ©ol-˙ajt politikament ripetutament, li sa˙ansitra sirt niltaqa’ ma’ çerti Nazzjonalisti li naf li qieg˙ed anki jid˙lilhom issuspett li ma jeskludux li fost l-hekk imsej˙a konsulenti ta’ Gonzi li jag˙tuh il-pariri, jista’ jkun hemm min qieg˙ed jipprova jimminah minn ta˙t, ˙alli jekk ma jitlaqx bissewwa jkollu jitlaq biddnewwa. Din tal-kumpannija tal-BraΩil setg˙et kienet tag˙-mel sens kieku ntlag˙bet b˙ala log˙ba moqΩieΩa politika lejlet elezzjoni ©enerali, fejn il-PL qajla kien ikollu çans igiddeb u jxejjen il-propaganda qarrieqa tal-PN. IΩda meta l-elezzjoni jidher li
mill-anqas g˙adha xhur ’il bog˙od, ma nistax nifhem ilkalkolu Ωbaljat li g˙amlu Gonzi u ta’ madwaru fejn, biex ming˙alihom jippruvaw jirb˙u d-dibattitu ma’ Joseph Muscat, irrikorrew g˙all-gidba fa˙-xija li kienu jafu li bi ftit riçerka kienet ser tisplodi f’wiççhom fi Ωmien ftit ©ranet u sig˙at. Ng˙id g˙alija bil-kalkolu Ωbaljat ta’ Gonzi mhux biss rajna kif pro©ett li ©ie minfuh qisu wie˙ed li kien ser iwassal g˙all-qawmien ekonomiku ta’ pajjiΩna spiçça biex fi ftit jiem tar mar-ri˙, iΩda ag˙ar minn hekk serva wkoll biex kompla jara l-kredibbiltà kollha ta’ GonziPN ittir mar-ri˙ b˙al-le˙˙a ta’ berqa. Jekk wie˙ed ifettillu jid˙ol fl-internet u jΩid mal-isem talkumpannija BraΩiljana (il-parent company ) il-kelma corruption – korruzzjoni, malewwel issib g˙add kbir ta’ kaΩi ta’ allegata korruzzjoni li fihom jing˙ad li kienu involuti. Possibbli li dan id-due diligence u din ir-riçerka ma g˙amlu xejn minnha s-segretarjat numeruΩ ta’ Gonzi ©ewwa Kastilja, speçjalment fejn huwa mifhum li ˙afna minnhom xog˙olhom kwaΩi l˙in kollu huwa li jippum-pjaw u jonf˙u kemm jistg˙u limage ta’ Gonzi nnifsu.
Ftit riçerka mhux biss turi li din il-kumpannija mhux minnu li kienet qed tistenna lil pajjiΩna biex tid˙ol ©olLibja, iΩda fir-realtà kienet ilha mas-sitt snin mill-anqas b’rabtiet ma’ dak il-pajjiΩ. Tant li jing˙ad li kellha rabtiet kbar u mill-qrib mal-istess familja ta’ Gaddafi. Tajjeb li l-Gvern jg˙idilna jekk din il-kumpannija kienitx l-istess kumpannija li flimkien ma’ interessi Torok kienet involuta fil-bini ta’ wie˙ed mit-terminals il-©odda tal-mitjar ©ewwa l-Libja. Wara r-rivoluzzjoni Libjana, instab li kumpannija partikolari BraΩiljana kienet xa˙˙met kemm fel˙et biex tie˙u l-kuntratt imsemmi. Dan kien ˙oloq tensjoni ©dida bejn in-na˙at BraΩil-jani u dawk Libjani, tant hu hekk li min huwa mid˙la tas-suq Libjan jg˙idlek li b˙alissa min˙abba dan l-allegat tbaΩwir, kumpanniji BraΩiljani tal-kostruzzjoni qed isibuha diffiçli ˙afna biex jippenetraw il-Libja. G˙ax ma tantx jidhru li huma fdati mit-tmexxija l©dida. ÓaΩin li wie˙ed ji©©eneralizza g˙ax nemmen li hemm ˙afna kumpanniji BraΩiljani dinamiçi, nodfa u serji. IΩda fil-kummerç hekk ji©ri spiss – appena tie˙u isem ˙aΩin diffiçli tirba˙ çertu fiduçja mill-
©did. Meta wie˙ed iqis li sal-lum 90% tan-negozju fil-Libja huwa b’xi mod marbut malIstat, ftit huma dawk il˙addiema taç-Çivil li jkunu jinsabu lesti li jikkunsidraw serjament kuntratti minn bidders BraΩiljani. L-iskuΩa banali ta’ Gonzi li Joseph Muscat Ωelaq fin-niexef g˙ax tfixkel il-©eneru talkumpannija minn wie˙ed ta’ kostruzzjoni ma’ wa˙da talavjazzjoni, huwa banali g˙alla˙˙ar. Il-qofol tal-kritika Labu-rista kienet li Gonzi b˙al wie˙ed li jipprova jbig˙ l-ençiklopediji jew il-karrozzi second hand, ipprova jiddie˙aq bil-poplu u anki jingannah politikament u ma kellux id-diçenza li jammetti li jew ©ie sgwidat jew, ag˙ar min hekk, li sgwida lil dawk kollha li g˙aΩlu li jsegwu Xarabank ta’ ©imag˙tejn ilu. L-akbar misteru jibqa’ mhux biss g˙aliex Gonzi pprova jitmella˙ bin-nies, iΩda g˙aliex ˙eba l-isem ta’ din il-kumpannija u qatt ma ndenja ru˙u li hu, jew xi ministri, jag˙mlilhom xi Ωjara uffiçjali, kif spiss i˙obbu jag˙mlu kull fejn jinfeta˙ xi biçça uffiççju, fabbrika u jew pro©ett. Brincat.leo@gmail.com www.leobrincat.com
18.11.2012
Editorjal
13
www.kullhadd.com Kull˙add, CNL, Triq Il-Mile End il-Ó AMRUN Editur: 2090 1409 editur@kullhadd.com | Reklami: 2090 1520 sales@kullhadd.com | Accounts: 2090 1518 accounts@kullhadd.com Distribuzzjoni: 2090 1517 | Email ©enerali: editorial@kullhadd.com | Twitter: http://twitter.com/#!/KullHadd
Aktar rispett lejn il-vittmi ta’ pedofelija tant huma fondi li Ωgur se jibqg˙u jimmarkawhom g˙all-bqija ta’ ˙ajjithom. Min˙abba dak li g˙addew minnu dawn il-povri tfal, u˙ud minnhom spiççaw g˙amlu suwiçidju, o˙rajn g˙andhom problemi ta’ personalità u ta’ sa˙˙a mentali. U bir-ra©un isibuha diffiçli li jafdaw lil ˙addie˙or u g˙andhom çerta diffidenza lejn is-soçjetà u lejn il-Knisja speçjalment. Il-˙sara psikolo©ika li saret lil dawn it-tfal ma tistax tissewwa b’sempliçi sentenza ta’ kundanna li bag˙tet liΩΩew© patrijiet il-˙abs. Lanqas ma tista’ tissewwa b’xi laqg˙a ta’ malajr malajr mal-Papa, li mbag˙ad kienet segwita b’˙afna paroli, imma bi ftit li xejn azzjoni. Il-fatt li mil-laqg˙a ta’ mal-Papa ’l hawn ma sar prattikament xejn millKurja Maltija, ikattar is-suspett illi llaqg˙a mal-Papa ma kienet xejn ˙lief media exercise, ma˙suba biex trattab xi ftit ir-rabja tal-vittmi, imma ftit li xejn aktar. Frankament l-ebda kumpens lill-vittmi mhu se j©ib lura t-tfulija u ΩΩg˙oΩija m˙arbta bit-trawma kbira li dawn it-tfal, illum ir©iel, ©arrbu, meta dawk li kienu jafdaw fihom spiççaw abbuΩaw minnhom sesswalment. Mhijiex skuΩa li bil-kumpens finanzjarju mhux se tissewwa l-˙sara li saret. Lanqas meta vittma ta’ inçident tattraffiku jispiçça f’qieg˙ ta’ wheel chair u jing˙ata l-kumpens g˙ad-danni, ma jirkupra dak li jkun tilef, g˙ax filwheel chair se jibqa’ g˙all-bqija ta’ ˙ajtu. Imma tal-inqas il-kumpens finan-zjar-
ju jista’ jservi b˙ala forma ta’ solliev li jtaffilu ftit mit-tbatija. Il-Knisja Kattolika b’mod kollettiv g˙andha d-dmir morali, jekk mhux ukoll legali, li tg˙in b’kull mod possibbli, inkluΩ kumpens finanzjarju, lil vittmi ta’ qassisin, patrijiet u sorijiet pedofeli. Il-Knisja kienet fid-dmir li tiΩgura li jkollha fis-se˙˙ sistemi ta’ verifika u superviΩjoni biex tilqa’ mill-ewwel g˙al kull possibbiltà ta’ abbuΩ fiΩiku jew sesswali u li kaΩijiet b˙al dawn ma jintefg˙ux ta˙t it-tapit b˙alma ©ara ˙afna drabi. Huwa veru li l-Knisja Kattolika f’Malta kienet il-perkursur tal-welfare state ©ewwa pajjiΩna, bis-servizzi impekkabbli li tat lit-tfal fil-creches, flistituti, fl-iskejjel, lill-persuni b’diΩabbiltà, lill-anzjani, lid-drogati, eçç. Huwa veru wkoll illi ming˙ajr dan ilkontribut impekkabbli tal-Knisja Kattolika min jaf x’kien ikollu j˙allas il-Gvern ta’ dawn is-servizzi li jiswew mitqilhom deheb. Però, dan ma jfissirx illi jekk matul il˙afna snin li ilhom jing˙ataw dawn isservizzi kien hemm xi kaΩijiet ta’ abbuΩ sesswali, il-Knisja g˙andha tag˙mel b˙al Pilatu u ta˙sel idejha mir-responsabbiltà kollettiva. Proprju g˙alhekk huwa inkwetanti l-fatt li Monsinjur Charles Scicluna ma baqax isostni li l-vittmi g˙an-dhom ikunu kumpensati finanzjarjament. Meta kien g˙adu jokkupa l-kariga ta’ Prosekutur fi ˙dan il-Kongregazzjoni u Fidi, kien qal bla tlaqliq li l-vittmi f’kaΩijiet b˙al dawn kellhom ji©u
kkumpensati finanzjarjament millKnisja, u issa li ©ie ma˙tur Isqof AwΩiljarju ta’ Malta biddel il-poΩizzjoni tieg˙u u qieg˙ed jg˙id illi l-vittmi g˙andhom ifittxu li jing˙ataw kumpens mill-ekspatrijiet li wettqu labbuΩ fuqhom. Quddiem problema mill-aktar delikata b˙al din, Ω©ur li l-Knisja ta’ Kristu m’g˙andhiex tiffaççjaha bil-legaliΩmi, g˙ax inkella tkun qieg˙da tonqos missens ta’ karità Nisranija. G˙ax b˙ala wie˙ed mill-esperti tadDritt Kanoniku, Monsinjur Scicluna jaf ben tajjeb illi l-ekspatrijiet pedofeli, b˙ala membri ta’ ordni reli©juΩ kienu ˙adu l-vot tal-povertà u spiççaw m’g˙andhom xejn tag˙hom. Allura jkun inutli li l-vittmi jfittxuhom g˙all-kumpens, kif issu©©erielhom hu, jekk dawn m’g˙andhom ebda proprjetà x’tag˙mel tajjeb. Il-vittmi tal-pedofelija jixirqilhom irrispett u s-solidarjetà ta’ kul˙add, speçjalment ta’ dawk li suppost ˙adu fuq spallejhom it-twettiq tat-tag˙lim ta’ Kristu fil-prattika. Forsi huwa l-kaΩ ukoll li b˙alma lIstat ˙ass li g˙andu jintervieni biex jing˙ata kumpens lil dawk il-vittmi ta’ reati kriminali li kellhom xi tona-lità politika, bl-istess mod il-Gvern g˙andu jg˙in mill-fond ta’ kumpens g˙all-vittmi ta’ reati kriminali u anki permezz tal-fond g˙all-kawΩi ©usti, biex permezz ta’ kumpens finanzjarju dawn il-vittmi ta’ pedofelija jkunu meg˙juna jeg˙lbu l-ostakli li jkollhom jiffaççjaw min˙abba t-trawma kiefra li g˙addew minnha.
“
“
Kmieni din il-©img˙a, ilQorti tal-Appell Kriminali tat is-sentenza definittiva fil-kaΩ taΩ-Ωew© ekspatrijiet li nstabu ˙atja ta’ pedofelija u li issa jinsabu jiskuntaw sentenza ta’ ˙abs. Dan ir-reat kien aggravat min˙abba diversi çirkostanzi partikolari mill-aktar serji. Il-vittmi kienu tfal innoçenti li messithom l-isfortuna li ma jittrabbewx fi ˙dan il-familja naturali tag˙hom, imma li kienu tturufnati ©ewwa istitut u li spiççaw jittrabbew mill-barranin li kellhom fdata lilhom il-kustodja ta’ dawn it-tfal. Ter©a’ u tg˙id, dawk li kienu qeg˙din irabbu dawn it-tfal vulne-rabbli fl-istitut, kienu membri ta’ ordni reli©juΩa li g˙amlu l-˙alfa quddiem Alla li jg˙inu lill-batut u Ωgur mhux li jabbuΩaw minnu. G˙alhekk l-abbuΩ li se˙˙ fuq dawn il-povri tfal kien wie˙ed multiplu. L-abbuΩ sesswali fuq tfal ta˙t l-età huwa dejjem wie˙ed mill-iktar delitti diΩgustanti u ripunjanti li jeΩistu. Meta mbag˙ad ikun hemm fin-nofs ukoll l-abbuΩ ta’ awtorità u ta’ fiduçja min dawk li ©ew fdati g˙andhom tfal vulnerabbli, suppost g˙all-a˙jar tattfal, li spiççaw abbuΩati sesswalment minn dawk li suppost kellhom jie˙du ˙siebhom, bir-ra©un id-diΩgust u rripunjanza jimmultiplikaw. It-tramwa u l-passjoni li ©ew img˙oddija minnha dawn il-povri tfal min˙abba l-fatt li dawk li suppost ˙adu ˙siebhom spiççaw abbuΩaw mill-vulnerabbiltà doppja tag˙hom,
Aktar flus f’butek
Lydia Abela Segretarja tal-EΩekuttiv Nazzjonali PL
Gvern Laburista se jkun ifisser aktar flus fil-but g˙all-familji Maltin u G˙awdxin. Gvern Laburista se jkun qieg˙ed itejjeb il-livell ta’ g˙ajxien tal-familji tag˙na. Dan jista’ jse˙˙ permezz ta’ aktar xog˙ol u xog˙ol a˙jar, u tkabbir ekonomiku li l-effetti tieg˙u jil˙qu lil kul˙add, permezz ta’ g˙aqal fil-mod ta’ kif jitmexxew il-finanzi ta’ pajjiΩna. Mhux possibbli li familji bilpaga minima jew medja jibqg˙u jerfg˙u l-piΩ ta’ prezzijiet dejjem jog˙lew. Il-prijoritajiet li g˙andhom ikunu fuq quddiem nett ta’ min imexxi lil dan il-pajjiΩ g˙andhom ikunu l-familji, ilpensjonanti, il-middle class, listudenti, iΩ-Ωg˙aΩag˙ u nnegozji. Il-familji Maltin u G˙awdxin g˙andhom bΩonn gvern li jkun kapaçi ja˙seb fil-familji u b’sens ta’ g˙aqal jiffoka fuq
dak li verament huwa fl-a˙jar interess tal-poplu Malti u G˙awdxi. PajjiΩna je˙tie© ser˙an ilmo˙˙. G˙andu bΩonn issa˙˙a ta’ tim mag˙qud u koordinat li ji©bed ˙abel wie˙ed u ja˙dem bis-s˙i˙ biex i©ib il-©id g˙all-familji Maltin u G˙awdxin. Meta tim iΩewwe© l-g˙aqal mal-g˙aqda, allura tirrenja listabbiltà u s-ser˙an il-mo˙˙. Bl-istabbiltà biss jin˙oloq il©id, il-prosperità u l-investiment fil-pajjiΩ. Il-billboards tal-Partit Nazzjonalista mhuma xejn ˙lief tattiçi o˙ra ta’ biΩa’. Il-politika tal-biΩa’ hi politika tal-passat. Billboards li juru biç-çar illi l-kampanja elettorali tal-Partit Nazzjonalista ser tkun wa˙da bbaΩata u missielta fuq il-politika tal-biΩa’ – biΩa’ mill-passat u biΩa’ dwar l-inçertezza tal-futur. Il-Partit Nazzjonalista issa ilu jipprova jiΩra’ dubji fil-
˙iliet tal-Mexxej Laburista, permezz ta’ sensiela ta’ attakki, diretti mhux biss lejn largument iΩda anke lejn lindividwu. Hu evidenti li dawn l-attakki ma ˙allewx il-frott mixtieq mill-magna tal-Partit Nazz-jonalista, li dejjem qed ti˙rax filkampanja negattiva tag˙ha. Il-poplu llum kapaçi jifhem, kapaçi janalizza u jg˙arbel dak li jing˙ad lilu. Jaf jag˙Ωel tajjeb ukoll. Kapaçi jiftakar il˙afna weg˙diet li saru fil-passat u li qatt ma ©ew imwettqa. Kapaçi jag˙raf min qieg˙ed jg˙id l-affarijiet kif verament huma, u ma jiblax l-istejjer ta’ min jipprova jikseb goals politiçi, fosthom billi jitkellem dwar “fatti” li ma huma fatti xejn g˙ax m’g˙andhomx missewwa. Il-kredibbiltà ta’ min konsistentement ma jg˙idx issewwa lill-poplu g˙alhekk qed iddub fix-xejn. Il-poplu jiftakar ukoll il-
weg˙diet dwar l-impiegi li kellhom jin˙olqu fi Smart City – weg˙da o˙ra li baqg˙et ma se˙˙itx fost pjanijiet u weg˙di o˙ra sbie˙ li baqg˙u fuq lixkaffa. Jekk jing˙ata l-fiduçja flelezzjoni li jmiss, gvern ©did Laburista ser ikun qieg˙ed i©ib iç-çertezza, l-istabbiltà u aktar flus fil-but g˙all-familji Maltin u G˙awdxin. Gvern Laburista ser ikun qieg˙ed jag˙mel sforz kollettiv biex il-pajjiΩ jimxi ’l quddiem, biex il-kbir ikompli jikber, u biex iΩ-Ωg˙ir jintrefa’ minn fejn jinsab illum u jikber flimkien mal-kbir. Impenn li l-pajjiΩ jitmexxa b’dak l-istess g˙aqal u valuri soda li l-Maltin huma mag˙rufa g˙alihom fit-tmexxija tal-familji tag˙hom, biex ilPartit Laburista tabil˙aqq iwettaq il-weg˙da tieg˙u li jo˙loq il-©id u l-istabbiltà filpajjiΩ.
14
18.11.2012
Ittri
Nuqqas ta’ servizz Inkonvenjent b’bollards fir-Rabat G˙awdex mill-Arriva fiΩ-Ûurrieq Sur Editur,
Sur Editur, Jiddispjaçini ng˙id li kull sforz u kull appell li sar mir-residenti ta’ Bubaqra (iΩ-Ûurrieq), u˙ud minnhom lil persuni direttament involuti fis-suppost riforma tattrasport pubbliku, waqg˙u kollha fuq widnejn torox. Konna mwieg˙da li bis-servizz tal-Arriva, a˙na konna se nkunu moqdija kif jixirqilna, imma sena u nofs wara l-introduzzjoni tas-servizz tal-Arriva g˙adna ferm ’il bog˙od minn dak li konna mwieg˙da. Ir-residenti ta’ Bubaqra suppost li huma moqdija bilkarozza numru 73. Din il-karozza titlaq mill-Belt kull sieg˙a biss, bil-konsegwenza li jekk xi ˙add jitlifha imqar g˙al minuta wa˙da biss, ikollu jew jistenna sieg˙a s˙i˙a, inkella jinΩel ˙dejn il-Mit˙na tax-Xarolla u mbag˙ad jimxiha sa Bubaqra – mixja twila sew, u mhux lakemm wie˙ed jie˙u gost jimxiha meta tkun ix-xemx jew ix-xita. U xi ng˙idu mbag˙ad g˙as-servizz provdut lill-istudenti u lill-˙addiema fil-˙inijiet ta’ filg˙odu. Nie˙u l-eΩempju tal-istudenti li jattendu l-Higher Secondary tan-Naxxar. Naf bi studenti li jibdew illezz-jonijiet tag˙hom fit-8.00 ta’ filg˙odu. Dawn l-istudenti, biex jaslu eΩattament fil-˙in, iridu jitilqu middar sag˙tejn qabel – fis-6.00 ta’ filg˙odu. Ma na˙sibx li dan huwa s-servizz li jimmeritahom ir-residenti taΩ-Ûurrieq, aktar u aktar meta min huwa responsabbli minn din ir-riforma, qieg˙ed jistenna li n-nies taΩ-Ûurrieq jivvutawlu fl-elezzjoni li ©ejja. JOE FARRUGIA, KANDIDAT TAL-PARTIT LABURISTA GÓALL-ÓAMES DISTRETT
Il-parti l-kbira tax-xog˙ol li jsir mill-Gvern u mill˙addiema tieg˙u, isir bi traskura©ni u b’nuqqas ta’ ˙sieb anke f’affarijiet Ωg˙ar. Fi pjazza Kennedy fir-Rabat G˙awdex, ftit taΩ-Ωmien ilu twa˙˙lu tliet bollards quddiem il-klinika fejn iservi d-dentist. Bla ma kont naf, kont qed nipparkja l-karozza u spiççajt ˙batt ma’ dawn il- bollards bil-konsegwenza li g˙amilt madwar 350 ewro ˙sara fil-karozza. Meta nΩilt nara x’kien ©ara, sibt, li dawn il -bollards, min wa˙˙alhom, minflok wa˙˙alhom fit-tarf fuq il-bankina, kif is-soltu jitwa˙˙lu, g˙o©bu jwa˙˙alhom fit-triq, meta
hemm spazju iktar minn biΩΩejjed fuq il-bankina. SpiΩa bla mistennija. Dwar dan l-inkonvenjent, xi ©img˙at ilu kien sar rapport lill-pulizija fl-G˙assa tar-Rabat li min-na˙a tag˙hom dawn jidher li ma ˙adux azzjoni. G˙alhekk permezz ta’ dan il-©urnal qed ni©bed l-attenzjoni tad-Dipartiment responsabbli biex kemm jista’ jkun malajr ine˙˙i dan l-inkonvenjent biex ˙addie˙or ma ji©rilux b˙ali u jispiçça jkisser il-vettura tieg˙u wkoll. Il˙sara mhi tajba g˙al ˙add. 350 EWRO SPEJJEÛ, IR-RABAT, GÓAWDEX.
Mintoff u Bondi+ Sur Editur, Jekk is-Sur Bondi ried juri kemm hu parti©©jan, dan urieh bl-a˙˙ar programm tieg˙u u bl-a˙˙ar mistoqsija li g˙amel lis-Sur Mario Cutajar fuq ilPerit Duminku Mintoff. Ara jekk fi programm serju tasalx tistaqsi x’kien ji©ri kieku Mintoff iqum u jara lilu nnifsu jΩomm ilkuruna tar-ruΩarju f’idejh! Mistoqsija tat-tfal iΩ-Ωg˙ar li ma stennejtha qatt minn lettur talUniversità! Mela ma kienx jaf bl-elo©ji li saru mill-Eçç. Tieg˙u Dr Eddie Fenech
Adami u mill-Arçisqof Pawlu Cremona lill-Perit Mintoff? Jekk le, ng˙id li Lou Bondi mhux tajjeb biex imexxi l-programm tal-Where’s Everybody, li kkapparraw l-istazzjon nazzjonali! Jekk iva, wera l-bassezza tal-programm! IΩda Mario Cutajar ˙ari©lu b’wa˙da tajba. Mintoff kien bniedem spiritwali. Óadem b’risq il-fqir u l-batut. G˙en lil kul˙add u g˙alih, Malta dejjem kienet l-ewwel u qabel kollox. Mintoff ma kellu l-ebda ©lieda mal-Knisja. In-nuqqas ta’ qbil tieg˙u kien malKurja Maltija, mal-Isqof Gonzi, li
mhux talli ma kien jer˙ilha lil ˙add, talli kien idur f’karozza enormi bilbandiera tal-Papa tperper quddiem – ˙a©a li l-Papa biss kellu dritt g˙aliha. Spjega tajjeb ukoll Mario Cutajar il˙idma tal-Isqof Gerada u l-ftehim mal-Vatikan minn wara dahar lArçisqof ta’ dak iΩ-Ωmien. U finalment min a˙na biex ni©©udikaw lil ˙addie˙or, Sur Bondi? ÌANNI L-PESPUS, THE GARDENS
Bla flus g˙at-tindif fl-iskejjel tal-Gvern Sur Editur, Kien hemm Ωmien meta l-g˙alliema u l-Learning Support Assistants, ji©ifieri dawk l-uffiçjali li jkunu filklassijiet flimkien mal-g˙alliema biex jag˙tu l-attenzjoni individwali lil dawk l-istudenti li jkollhom bΩonn tali attenzjoni, kienu l-g˙ira tal-impjegati l-o˙ra taçÇivil. Meta l-g˙alliema u l-Kapijiet fl-iskejjel ikollhom kwalifiki barranin, dawn jie˙du xi ˙a©a tag˙hom. IΩda issa qed ji©ri, skont çirkolari tad-Direttur tal-Edukazzjoni, li hemm diffikultajiet kbar finanzjarji fil-Ministeru talEdukazzjoni dwar dan kollu. Il-Ministru tal-Edukazzjoni di©à ˙abbret li hi m’g˙adx baqg˙alha interess tikkontesta l-elezzjoni ©enerali li
jmiss, ji©ifieri dik li qieg˙da wara l-kantuniera tistenna li ti©i m˙abbra. Li kieku fil-Ministeru tal-Edukazzjoni m’hemmx flus biΩΩejjed biss g˙al dawn l-g˙anijiet ukoll wie˙ed jistag˙©eb u jiskanta, imma li m’hemmx flus biex to˙ro© sej˙a g˙all-kuntratt tat-tindif fl-iskejjel hi xi ˙a©a tal-biΩa’! Kul˙add jaf li l-istudenti, kbar u Ωg˙ar, i©orru xi ˙a©a tal-ikel mag˙hom l-iskola u li allura dejjem se jkun hemm xi frak tal-ikel fil-klassijiet. Jekk ma jkunx hemm min inaddaf, jitnisslu l-©rieden. Ji©ifieri se nid˙lu fis-sogru li l-iskejjel ta’ wliedna se jkunu miΩg˙uda bil-©rieden g˙ad-detriment ta’ sa˙˙et l-istess uliedna u tal-edukaturi? Fejn wasalna ta˙t GonziPN?
Peress li hemm nuqqas kbir ta’ fondi fil-Ministeru talEdukazzjoni u l-ba©it issa qed jit˙alla g˙al iktar tard milli previst, in-nuqqas ta’ flus hu mistenni li jolqot ukoll it-trasport tal-iskejjel. Qeg˙din nissograw li l-karozzi tal-linja u l-vannijiet li jwasslu lil uliedna fl-iskejjel ji©rilhom b˙al mediçini, infittxuhom u ma nsibuhomx. U niftakru, is-servizz tal-Arriva mhux xi wie˙ed li mo˙˙na mistrie˙ minnu. Tg˙id se jkollna rebus fl-iskejjel ta’ wliedna sa qabel ma tispiçça dis-sena kalendarja? DR STEFAN BUONTEMPO, DEPUTAT U KANDIDAT LABURISTA GÓAT-TIENI DISTRETT
MILL-FORUM ÛGÓAÛAGÓ LABURISTI
Ûwie© bejn l-arti u l-politika Veronica Barbara
Wara s-suççess tas-seminar Soçjetà Kreattiva mtellg˙a mill-Partit Laburista, kelli l-opportunità nipparteçipa fil- workshop bl-istess tema li ©ie organizzat lejn la˙˙ar ta’ Ottubru. Waqt din l-attività stajt nisma’ l-˙sibijiet ta’ artisti minn oqsma differenti, kif ukoll niddiskuti mag˙hom x’g˙andu jsir biex is-settur artistiku Malti jing˙ata l-imbuttatura li tant je˙tie©. Minkejja li m’iniex artista, napprezza ˙afna x-xog˙ol tal-artisti Maltin u n˙oss li l-arti g˙andha l-potenzjal li tmexxi ’l quddiem lis-soçjetà minn kull lat. M’hemmx g˙alfejn inkunu ksibna kwalifiki fil-muΩika u fid-drama jew ikollna t-talent tat-tpin©ija jew tal-iskultura biex ninteb˙u bil-©id kbir li jista’ jsir lis-soçjetà meta l-Istat isib post g˙all-arti fl-a©enda tieg˙u. It-tag˙lim ta’ kull forma ta’ arti, speçjalment meta dan ikun jinkludi prattika u sperimentar, ikabbar il-kreattività tal-persuna u jg˙inha t˙ares lil hinn minn dak li s-soltu tara quddiemha. B’hekk il-persuna ssir kapaçi ta˙dem b’mod innovattiv, ikun
xi jkun il-kamp li qed ta˙dem fih. Mill-informatika sat-turiΩmu, Ωew© setturi tax-xog˙ol tant importanti, l-innovazzjoni hija dik il-˙a©a li tg˙inek tbig˙ il-prodott tieg˙ek u tippromovi lilek innifsek u lil pajjiΩek b’mod daqstant tajjeb li l-klijent jiddeçiedi li jag˙Ωel il-prodott tieg˙ek. Mela qasam b˙al dak artistiku, li jg˙in fliΩvilupp ta’ din il-kwalità, ma jista’ qatt jing˙ata l-©enb minn gvern li jixtieq jara poplu jtejjeb il-˙iliet tieg˙u. Meta nimxu mill-aspett individwali g˙allispazji pubbliçi, nistg˙u nosservaw kif lartisti li g˙andna fostna jistg˙u jo˙olqu ambjent iΩjed uman fejn l-individwu jie˙u pjaçir jg˙ix, ja˙dem, jistudja u jg˙addi l˙in liberu mal-familja u l-˙bieb. Bla dubju ta’ xejn wie˙ed mill-iΩjed spazji bΩonjuΩi b˙alissa huwa wie˙ed li fih ikollna kollezzjonijiet ta’ arti kontemporanja fejn Maltin u barranin ikunu jistg˙u jispiraw rwie˙hom u jiddiskutu dwar dak li jkun qed ji©i kkreat kemm lokalment kif ukoll lill hinn minn xtutna.
Li nkunu esposti g˙al dan l-ispazju jg˙in kemm lill-artisti kif ukoll lilna li m’a˙niex biex nidraw nikkritikaw, niddiskutu, nesploraw temi ©odda, mhux biss fl-arti imma f’kull qasam ie˙or ta’ ˙ajjitna, inkluΩ dak politiku. Finalment, ma nistax ma ni©bidx l-attenzjoni fuq il-mod inkredibbli li bih ilmuΩiçisti, l-atturi, il-fotografi u l-artisti lo˙ra kollha jirnexxilhom jesprimu l-emozzjonijiet mhux biss ta’ persuna wa˙da imma ta’ komunitajiet s˙a˙. Kien hemm ˙afna mumenti fl-istorja, u f’pajjiΩi differenti, fejn l-artisti ˙olqu vuçi g˙al min ma kellux. Bosta artisti ma beΩg˙ux isemmg˙u le˙inhom kontra d-dittatorjat u l-gwerer çivili permezz tal-arti tag˙hom. O˙rajn g˙adhom sal-lum jikkonçentraw l-arti tag˙hom fuq temi b˙all-faqar, id-drittijiet çivili, l-ugwaljanza, il-qerda tal-ambjent u temi o˙ra li ˙afna drabi s-soçjetà tinsiehom u jkollha bΩonn min ifakkarha fihom. Óafna artisti esperti f’dan. Meta nifhmu dan kollu nirrealizzaw
18.11.2012
Ittri
15
Il-pinna ma©ika ta’ Lino Cassar Sur Editur, Ming˙ajr ebda dubju l-pinna ma©ika ta’ Lino Cassar, kemm fil-kamp politiku kif ukoll f’dak taç-çinema, sa˙˙ret diversi nies. Matul is-snin Lino kiteb diversi artikli dwar l-artisti ta’ Hollywood. Kiteb ukoll diversi artikli dwar il-kantant le©©endarju Al Jolson. Meta xi tliet snin ilu mietet l-attriçi Evelyn Keyes, li kienet ˙admet il-parti talmara ta’ Al Jolson fil-film The Jolson Story, Lino kiteb artiklu bl-IngliΩ dwar ilkarriera ta’ din l-attriçi. Meta g˙addejt kopja ta’ dan l-artiklu lilleditur tal-Jolson Journal, l-Amerikan Stan Gerloff, dan wera apprezzament kbir g˙all-artiklu interessanti u dettaljat li kien kiteb Lino Cassar dwar Evelyn Keyes. Fl-2010 pproponejt li s-Soçjetà Internazzjonali Al Jolson tag˙ti ©ie˙ lil Lino Cassar g˙all-artikli li hu kiteb matul iΩ-Ωmien dwar Al Jolson. Bg˙att diversi artikli miktuba minn Lino Cassar kemm bil-Malti kif ukoll bl-IngliΩ lill-President tas-soçjetà, fejn l-istess President attwali, Jan Hernstat, laqa’ minnufih il-proposta tieg˙i. Infatti nhar is-7 ta’ Ìunju 2010, Lino
Cassar ©ie ppreΩentat bil-Presidential Award Dolores Kontowicz minni f’isem is-soçjetà. Dakinhar kien sorpriΩ, sodisfatt u tant fer˙an. Matul dawn l-a˙˙ar snin kelli diversi telefonati ma’ Lino Cassar u anke ftit visti meta kien fid-Dar tal-Anzjani l-Mosta. Ilgost tieg˙i kien meta kien jirrakkonta dwar il-film The Jolson Story. Film li lil Lino Cassar kien sa˙˙ru ferm u min˙abba dan il-film kien sar ammiratur ta’ Al Jolson. Kien ukoll jirrakkontali dwar l-ammirazzjoni kbira li kellu lejn il-komiçi Oliver Hardy u Stan Laurel, mag˙rufin fostna b˙ala ‘l-O˙xon u l-Irqiq’. Kien qalli li hu kien membru tas-soçjetà tag˙hom ukoll. Lino Cassar kien ençiklopedija mhux tal-politika biss iΩda wkoll ta’ Hollywood. Grazzi Lino tal-˙biberija sinçiera tieg˙ek. A˙na kburin li kont membru talInternational Al Jolson Society. F’isem is-soçjetà nag˙ti l-kondoljanzi lill-familja Cassar. VINCE WILLIAMS, MEMBRU ONORARJU U RAPPREÛENTANT, SOÇJETÀ INTERNAZZJONALI AL JOLSON
Id-dawl ta’ dejjem jiddi lilu Sur Editur, Kull a˙bar ta’ mewt tnissel diqa u aktar u aktar meta tkun ta’ xi ˙add li naf. Nhar il-Óamis smajt bl-a˙bar talmewt ta’ Lino Cassar. Kont ili 40 sena na˙dem fil-qasam tal-medja, u b’sinçerità ng˙id li lil Lino ltqajt mieg˙u xi erba’ darbiet biss. Kont nafu b˙ala kittieb li xi drabi, g˙all-ideali tieg˙u, iniggeΩ lil min ma jaqbilx mal-fehmiet tieg˙u, iΩda qatt ma kien ikun preΩenti g˙al xi konferenza stampa li g˙aliha kont nattendi jien. L-ewwel darba li ltqajt mieg˙u kien fir-riçeviment li ta’ Le˙en is-Sewwa jorganizzaw f’©ie˙ il-patrun tal-©urnalisti, San Fran©isk de Sales. Tkellimna ftit u sirna nafu lil xulxin. Aktar tard fiΩ-Ωmien, iltqajt mieg˙u fid-Dar tal-Gvern
kemm ©id tista’ tag˙mel l-arti lis-soçjetà tag˙na. Mela l-artisti li qeg˙din jo˙olquha g˙andhom ji©u rrispettati u jing˙ataw kull g˙ajnuna u opportunità biex jimir˙u aktar bl-ideat tag˙hom u l-pro©etti li jo˙olmu dwarhom jing˙ataw spinta ’l quddiem biex isiru realtà. G˙alhekk jiena na˙seb li bejn l-artisti u l-politiçi jista’ jkun hemm Ωwie© interessanti li minnu jibbenefikaw kull tifla u tifel, mara u ra©el ta’ pajjiΩna. Il-politiçi jridu jag˙mlu iΩjed enfasi biex il-˙iliet artistiçi jkollhom sehem akbar fissistema edukattiva tag˙na ˙alli l-istudenti ma jkunux biss tajbin biex ja˙dmu s-somom u jitkellmu diversi ilsna, imma anke sabiex dak li jitg˙allmu jibdew juΩawh b’mod kreattiv. Fl-a©enda politika jrid ikun hemm ukoll imfasslin skemi ta’ investiment, fondi u tax rebates li jkunu ©usti u li jitqassmu b’mod ekwu. B’hekk mhux biss l-artist ma jispiççax jillimita ru˙u skont ir-riΩorsi individwali tieg˙u, imma tant jiΩviluppa l-potenzjal tieg˙u li jkun jista’ jiddependi ekonomikament kompletament fuq l-arti tieg˙u. Il-©id li dan jista’ jag˙mel lill-ekonomija Maltija
g˙all-Anzjani, tal-Mosta. Xebbahni ma’ ˙addie˙or u tani ˙asla papali. L-ewwel ma qalli kien li g˙arafni, u mbag˙ad kwaΩi bid-dmug˙ f’g˙ajnejh ried jaf g˙aliex kont lissint kliem fuqu, fis-sens li l-velenu tieg˙u jieqaf ma’ mewtu. Bqajt iççassat lejh u meta aççertajtu li jien qatt ma g˙edt xejn dispre©©jattiv fuqu, staqsieni jekk jien kontx il-persuna li ˙asibni. Meta g˙edtlu li ma kontx, u g˙edtlu ismi u kunjomi, g˙annaqni mieg˙u u skuΩa ru˙u. U tani t-telefown talkamra tieg˙u biex ng˙id lill-individwu inkwistjoni jçempillu. Dmiri g˙amiltu. Saritx it-telefonata ma nafx. Kellimtu darbtejn o˙ra fl-istess Dar. Kien jidher li sejjer lura, iΩda mit-ta˙dit ta’ bejnietna sirt naf li g˙alkemm lideali tieg˙u kienu dawk Laburisti qawwijin u ©enwini, kien bniedem spiritwali g˙all-a˙˙ar. Kellu devozzjoni eççezzjonali lejn San ÌuΩepp, tant li
huwa kbir ˙afna meta tqis li tkun qed tnaqqas iç-çans ta’ qg˙ad, to˙loq persuni adattati g˙al impjiegi ©odda li qed jin˙olqu minn a©enziji kbar madwar id-dinja, kif ukoll billi tin˙oloq industrija ©dida li jista’ jserra˙ fuqha l-pajjiΩ meta industriji o˙rajn ma jkunux sejrin daqshekk tajjeb. U ma ninsewx il- well-being ©enerali li l-arti, speçjalment dik performattiva, tista’ to˙loq fil-˙ajja ta’ kuljum. Dan iΩ-Ωwie© bejn arti u politika huwa, g˙alhekk, kwaΩi inevitabbli fl-opinjoni tieg˙i. Madankollu hemm bΩonn li l-pass jittie˙ed miΩΩew© na˙at. Il-politiçi jridu japrezzaw il-©id li larti to˙loq f’pajjiΩna filwaqt li l-artisti jridu jirrispettaw ix-xog˙ol tal-politiku, li jirrikjedi attenzjoni lil bosta setturi differenti. Huwa biss meta l-artisti u l-politiçi jsibu post g˙al xulxin fil-˙sibijiet tag˙hom li jista’ tassew dan iΩ-Ωwie© ja˙dem u jmexxi ’l quddiem lis-soçjetà tag˙na li, f’xi aspetti, g˙ad trid titg˙allem timxi. Flimkien, l-artisti u l-politiçi, jistg˙u jo˙olqu soçjetà Maltija li mhux biss tkun taf timxi u ti©ri imma sa˙ansitra ttir…almenu bl-ideat.
kien jesi©i ma’ martu li tixtrilu x-xemg˙at g˙al quddiemu. U mhux xemg˙at komuni. Kien ikun iridhom mag˙mulin mix-xemg˙a tan-na˙al, g˙ax jg˙id li San ÌuΩepp hekk kien jixraqlu. Sa tliet ©img˙at ilu, kien eΩatt il-©img˙a, ittawwaltlu. Kellimni ˙afif u skuΩa ru˙u li ma setax jitkellem mieg˙i fit-tul, g˙ax kellu xi xog˙ol g˙all- KullÓadd li ried jg˙addih mill-aktar fis. Offrejtlu ng˙inu, iΩda ried jag˙mel kollox wa˙du, g˙ax kien sarlu l-˙in. Sellimtlu u weg˙idtu li ner©a’ mmur nittawwallu. Kienet l-a˙˙ar tislima. Jalla martu u l-familja tieg˙u jissabbru mill-Mulej u jalla hu jistrie˙ fid-dawl ta’ dejjem! CHARLES B. SPITERI, BIRKIRKARA
16
18.11.2012
Ta’ Barra
Is-CIA mrIegÓdA mInn skAndlu kbIr Is-CIA b˙alissa tinsab ta˙t il-lenti tal-mezzi tax-xandir internazzjonali wara li uffiçjal g˙oli tag˙ha qed ikun investigat dwar korrispondenza elettronika. Din il-korrispondenza elettronika wasslet g˙all-kxif ta’ skandlu akbar li fih hemm involut l-eks-Kap tas-CIA, David Petraeus. F’dan is-servizz, KRISTA CARUANA tag˙ti ˙arsa dettaljata lejn dan il-kaΩ xokkanti li qed ikun irrappurtat bi prominenza madwar iddinja kollha.
L-FBI tikxef skandlu doppju Fil-jiem li g˙addew, il-mezzi tax-xandir internazzjonali rrappurtaw bi prominenza l-a˙bar li s-CIA Amerikana ntlaqtet minn skandlu xokkanti. Dan il-kaΩ wassal biex il-Kmandant g˙oli Amerikan fl-Afganistan, il-Ìeneral John Allen jibda ji©i investigat wara li allegatament bag˙at emails b’kontenut mhux xieraq lil çertu Jill Kelley. Kienet proprju Kelley li lmentat mal-FBI dwar l-emails li kienet qed tirçievi u millinvestigazzjonijiet li g˙amlet lFBI nkixef skandlu ie˙or akbar u li fih hemm involut direttament il-Kap tas-CIA Amerikana, il-Ìeneral David Petraeus. Mir-riçerki li g˙amlet l-FBI rriΩulta li l-Ìeneral Petraeus kellu relazzjoni barra Ω-Ωwie© ma’ çertu Paula Broadwell. KawΩa ta’ dan, Petraeus, fil-jiem li g˙addew kien kostrett jirriΩenja millkariga li kien jokkupa. Is-Segretarju tad-DifiΩa Amerikana, Leon Panetta, fi stqarrija qal li matul il-jum talÓadd irrefera l-kaΩijiet lillPentagon. Min-na˙a tieg˙u l-Ìeneral John Allen ça˙ad l-allegazzjoni li bag˙at emails b’kontenut mhux xieraq u minkejja li ©ie deçiΩ li g˙alissa g˙andu jibqa’ jokkupa l-kariga li g˙andu, isSegretarju tad-DifiΩa Amerikana, Leon Panetta, talab g˙all-posponiment tannominazzjoni tieg˙u g˙allkariga ta’ Kmandant Suprem tan-NATO fl-Ewropa, liema kariga kienet se tkun ikkonfermata mis-Senat Amerikan nhar il-Óamis li g˙adda. Jidher li d-deçiΩjoni dwar ilposponiment tal-˙atra ta’ Allen fil-kariga ta’ Kmandant Suprem tan-NATO fl-Ewropa sabet ukoll l-appo©© talPresident Amerikan, Barack Obama. Quddiem din is-sitwazzjoni,
Il-Ìeneral John Allen
is-Segretarju tad-DifiΩa Amerikan talab lill-Kumitat tasServizzi Armati fi ˙dan isSenat Amerikan biex immedjatament ja˙tar lill-Ìeneral Joseph Dunford biex jie˙u post il-Ìeneral Allen. David Petraeus kien mistenni jixhed wara bibien mag˙luqa waqt il-laqg˙a tal-Kumitat talKungress Amerikan dwar lattakk li se˙˙ fil-11 ta’ Settembru li g˙adda fuq ilKonsulat Amerikan f’BengaΩi fil-Libja u li matulu ©ew maqtula l-Ambaxxatur Amerikan u tliet Amerikani o˙ra. Min˙abba l-eventwalitajiet li nqalg˙u, floku tela’ jixhed lA©ent Direttur tas-CIA, Michael Morell. Rapporti qed jg˙idu li minkejja li Petraeus ma ssejja˙x biex jixhed f’dan l-istadju, mhux eskluΩ li dan jista’ jittella’ jixhed aktar ’il quddiem. Kif se˙˙ il-kaΩ Sadanittant, fil-mezzi taxxandir Amerikani bdew ˙er©in id-dettalji dwar kif allegatament Ωvol©a dan il-kaΩ. JirriΩulta li fil-bidu tas-sajf li g˙adda, Jill Kelley ressqet ilment lil ˙abib tag˙ha li qieg˙ed fl-FBI dwar emails li kienet qed tirçievi ming˙and uffiçjal g˙oli tal-Gvern Amerikan. Lejn tmiem is-sajf, wara li saru l-investigazzjonijiet me˙tie©a, l-FBI stabbilixxiet li l-emails kienu mibg˙uta minn çertu Paula Broadwell, li aktar tard sar mag˙ruf li kellha relazzjoni mal-Ìeneral David Petraeus. Fil-21 ta’ Ottubru li g˙adda lFBI interrogaw lil Broadwell filwaqt li bejn it-22 u d-29 ta’ Ottubru l-FBI interrogaw lil Petraeus. Fis-6 ta’ Novembru, l-FBI nfurmat lil James Clapper, id-Direttur tas-Servizz Sigriet Amerikan rigward irrelazzjoni li Petraeus kellu ma’ Broadwell u min-na˙a tieg˙u bag˙at g˙alih biex ikellmu.
Jill Kelley
David Petraeus u Paula Broadwell
Fis-7 ta’ Novembru, James Clapper informa lill-White House b’dan l-iskandlu u fit-8 ta’ Novembru l-President Amerikan, Barack Obama, bag˙at g˙al Petraeus. L-g˙ada, Obama aççetta r-riΩenja ta’ Petraeus u fit-12 ta’ Novembru l-FBI wettqu tfittxija intensiva fir-residenza privata ta’ Broadwell.
Aktar tard, mill-investigazzjonijiet sar mag˙ruf kif Broadwell kienet qed tibg˙at emails lil Kelley fejn fihom kienet qed twissiha biex toqg˙od ’il bog˙od minn Petraeus. Min-na˙a tieg˙u Petraeus ça˙ad li kellu relazzjoni ma’ Jill Kelley minkejja li Broadwell iddeskrivietha b˙ala rivali tag˙ha.
Investigati eluf ta’ emails
“Kien Ωball kolossali”
L-FBI qieg˙da tinvestiga bejn 20,000 u 30,000 pa©na ta’ komunikazzjoni elettronika li g˙addiet bejn John Allen u Jill Kelley bejn l-2010 u l-2012. S’issa g˙ad mhux mag˙ruf kif Allen u Kelley saru jafu lil xulxin, iΩda mill-evidenza li nstabet ˙are© biç-çar li kien qed ikollhom kuntatt regolari jum wara l-ie˙or. Kien proprju waqt li kienu qed ji©u investigati l-emails ta’ Jill Kelley li sar mag˙ruf li Paula Broadwell u David Petraeus kellhom relazzjoni barra Ω-Ωwie©. Dan sar mag˙ruf wara li nstabu messa©©i intimi li kienu qed jg˙addu bejniethom permezz tal-Gmail. Bil-g˙an li ma jinqabdux, Petraeus u Broadwell kienu qed juΩaw sistema li permezz tag˙ha kienu qeg˙din jevitaw li jibag˙tu korrispondenza lil xulxin iΩda minflok kienu qeg˙din i˙allu messa©©i lil xulxin li setg˙u jinqraw minn fuq l- account tal-Gmail komuni li kellhom bejniethom.
Sadanittant, David Petraeus ammetta li kellu relazzjoni barra Ω-Ωwie© ma’ Paula Broadwell, liema relazzjoni ddeskrivieha b˙ala “Ωball kolossali”. Paula Broadwell li hija eksuffiçjal tal-Armata Amerikana kienet ukoll lawtriçi tal-bijografija tieg˙u stess, li kienet ippubblikata f’Jannar li g˙adda. Intant, Jill Kelley, li kixfet irrelazzjoni bejn Petraeus u Broadwell, ilha snin twal ˙abiba ta’ Holly Petraeus, mart David Petraeus. F’kummenti lill-mezzi tax-xandir Kelley qalet li Petraeus g˙andu familja b’sa˙˙itha u tinsab konvinta li kapaçi teg˙leb din il-burraxka. Qed jing˙ad li r-relazzjoni bejn Petraeus u Broadwell bdiet xahrejn wara li Petraeus in˙atar fit-tmexxija tas-CIA u ntemmet erba’ xhur ilu. Skont il-li©i militari Amerikana, l-adulterju huwa illegali u g˙aldaqstant Petraeus jista’ jiffaççja prosekuzzjoni militari kemm-il darba tinstab
evidenza li tikkonferma li rrelazzjoni tieg˙u ma’ Broadwell bdiet qabel ma telaq mill-Armata. X’qed tirrapporta l-medja? Intant, dan il-kaΩ qed ikun irrappurtat bi prominenza qawwija mill-mezzi tax-xandir Amerikani. Il-gazzetta New York Times qalet li çertu kummentaturi staqsew jekk ilpulizija kinux jag˙mlu l-istess tip ta’ investigazzjoni li saret f’dan il-kaΩ, li kieku l-ilment kien dwar çittadin komuni. Staqsew ukoll jekk g˙aldaqstant f’dan il-kaΩ setax kien hemm xi mottivi politiçi u ulterjuri biex tittie˙ed azzjoni. In-New Yorker irrapporta kif l-og˙la uffiçjal tas-CIA kellu jirriΩenja min˙abba relazzjoni li allegatament g˙andu barra Ω-Ωwie©, jumejn biss wara lelezzjoni presidenzjali Amerikana u meta r-rwol li seta’ kellha s-CIA fl-attakk terroristiku tal-Libja qed iqajjem t˙assib kbir. Intant il-©urnalist tal-BBC stazzjonat f’Kabul, irrapporta li dan l-iskandlu xxokkja lil eluf ta’ persuni fl-Afganistan fejn ilÌeneral Allen irnexxielu jibni kuntatti tajbin ˙afna kemm mal-mexxeja kif ukoll malkmandanti tal-pajjiΩ. Ûied jg˙id li bosta uffiçjali Afgani qed jistaqsu kif Allen irnexxielu jsib il-˙in biex jikteb eluf ta’ emails fl-istess Ωmien meta hu kien inkarigat biex imexxi gwerra.
18.11.2012
Ta’ Barra
17
ID-DALAI LAMA JITLOB INVESTIGAZZJONI FUQ L-IMWIET TAT-TIBET
IkTAr MINN 70 SUWIÇIDJU BI prOTESTA Matul l-a˙˙ar jiem fit-Tibet kien hemm kaΩijiet numeruΩi ta’ persuni li taw innar lilhom infushom b˙ala sinjal ta’ protesta. Dawn ma kinux l-ewwel kaΩijiet, hekk kif mill-2009 sal-lum huwa stmat li iktar minn 70 persuna tilfu ˙ajjithom b’dan il-mod. Allegatament dawn il-protesti qed isiru min˙abba l-fatt li ttmexxija ÇiniΩa qed to˙noq diversi libertajiet, fosthom dik tar-reli©jon. RITIANNE AGIUS tag˙ti ˙arsa lejn il-mod li bih Ωviluppat is-sitwazzjoni fitTibet, kif ukoll lejn l-g˙exieren mag˙rufa li taw ˙ajjithom g˙all-kawΩa Tibetjana.
Lista ta’ dawk li mietu din is-sena. Ma’ dawn hemm o˙rajn li l-identità tag˙hom mhix mag˙rufa Nyingchag Bum, 20 sena Nyingkar Tashi, 24 sena Jinpa Gyatso, età mhux mag˙rufa Dorji, 15-il sena Samdrup, 15-il sena Dorji Kyab, 16-il sena Tamding Tso, 23 sena Dorjee Lhubdrup, madwar 25 sena Tsewang Kyab, madwar 22 sena Lhamo Tseten, madwar 25 sena Tsepo, 20 sena Tenzin, 25 sena Dorje Rinchen, madwar 58 sena Dhondup, 60 sena Lhamo Kyab, madwar 28 sena Tamdin Dorje, madwar 52 sena Sangay Gyatso, 27 sena Gudrub, 43 sena Yangdang, 27 sena Lobsang Damchoe, 17-il sena Lobsang Kelsang, 18-il sena Lungtok, 20 sena Tashi, 21 sena Chopa, 24 sena Dolkar Tso, madwar 25 sena Lobsang Tsultrim, 21 sena Losang Lozin, 18-il sena Tsewang Dorjee 22 sena Dickyi Choezom, madwar 45 sena Ngawang Norphel, 22 sena Tenzin Khedup, 24 sena Tamdin Thar, madwar 55 sena Rikyo, 33 sena Dargye, 25 sena Dorje Tseten, 19-il sena Choepak Kyap, madwar 25 sena Sonam, 25 sena Chimey Palden, 21 sena Tenpa Darjey, 22 sena Lobsang Sherab, 20 sena Sonam Dargye, 44 sena Lobsang Tsultrim, 20 sena Jamyang Palden, madwar 35 sena Gepey, 18-il sena Dorjee, 18-il sena Rinchen, madwar 32 sena Tsering Kyi, 19-il sena Nangdrol, 18-il sena Damchoe Sangpo, 38 sena Lobsang Gyatso, 19-il sena Tenzin Choedron, 18-il sena Snam Rabyang, madwar 35 sena Rinzin Dorje, 19-il sena Losang Jamyang, madwar 25 sena Sonam Wangyal, madwar 45 sena Tsultrim, madwar 20 sena Tennyi, madwar 20 sena
Il-˙akma ÇiniΩa tat-Tibet t˙alli mijiet ta’ eluf mejta Mhux façli li wie˙ed ikun jaf b’çertezza kemm mietu persuni bi protesta, u dan min˙abba l-fatt li l-aççess fit-Tibet huwa limitat ˙afna, fejn fl-a˙˙ar snin lanqas it-Tibetjani stess ma setg˙u jiççaqilqu b’mod ˙ieles minn post g˙all-ie˙or ©ewwa pajjiΩhom. Il-Gvern ÇiniΩ g˙adu jokkupa t-Tibet sa mill-1950, meta permezz ta’ 40,000 suldat kien invada lil dan il-pajjiΩ biex jilliberah mill-˙akma tal-IngliΩi. IlGvern ÇiniΩ kien ikkonferma lil Tenzin Gyatso b˙ala l-erbatax-il Dalai Lama, mexxej spiritwali u temporali. Minkejja li l-Gvern ÇiniΩ wieg˙ed li ttruppi militari ÇiniΩi kienu se jitilqu mit-Tibet meta dan jin˙eles, sal-1959 dawn kienu g˙adhom ma telqux. G˙alhekk, f’dik is-sena l-poplu Tibetjan ipprotesta, bil-konsegwenza li mijiet ta’ eluf spiççaw maqtula. Il-kalkoli tat-Tibetjani li tilfu ˙ajjithom ivarjaw bejn 430,000 g˙al 87,000. Madwar 100,000 Tibetjan ie˙or ˙arbu mad-Dalai Lama lejn l-Indja. Bejn l-1960 u l-1962 madwar 340,000 Tibetjan mietu bil-©u˙ kawΩa taddestabilizzazzjoni tal-ekonomija, fejn kien hemm influss qawwi ta’ emigranti ÇiniΩi u l-immodernizzar sfurzat tassistema agrikola li t-Tibet kien ilu jiddependi minnha g˙al snin twal.
Lejn nofs is-snin sittin eluf ta’ monasteri Buddisti ©ew meqruda. L-appo©© g˙all-kawΩa tat-Tibet nibet fuq skala internazzjonali biss fis-snin sebg˙in meta d-Dalai Lama beda jitkellem fuq is-sitwazzjoni ta’ dan il-pajjiΩ. Minkejja s-sikkattura, it-Tibetjani re©g˙u bdew jipprotestaw g˙allindipendenza b’çertu qawwa fl-1987, liema protesti baqg˙u g˙addejjin sal1989, meta l-awtoritajiet ÇiniΩi rritaljaw b’mod brutali. Kien biss ftit snin ilu, proprju fl-2008, li l-poplu Tibetjan irnexxielu jer©a’ jipp-rotesta bl-istess qawwa tal-1959. Dawn il-protesti saru fl-istess sena li kienu qed isiru l-Olimpjadi fiç-Çina, u dan kien ta’ imbarazzament diplomatiku. Biex ter©a’ ti©i evitata sitwazzjoni simili, fl-2009 il-Gvern ÇiniΩ po©©a lit-Tibet ta˙t li©i marzjali. Id-Dalai Lama jappella g˙al investigazzjoni Minkejja li l-protesti paçifiçi tal-massa baqg˙u g˙addejjin, jidher li dawn ma baqg˙ux effettivi biΩΩejjed sabiex iΩommu l-interess internazzjonali. G˙alhekk bdiet timmanifesta ru˙ha ftit ftit forma ta’ protesta o˙ra li hija ˙afna iktar drastika, g˙alkemm ma tinvolvix folol kbar. Din il-protesta ssir fuq baΩi individwali, fejn persuna tag˙ti n-nar lilha nnifisha f’post pubbliku. Fil-
ma©©oranza tal-kaΩijiet dawn ilprotesti qed ikunu fatali. Matul din is-sena dawn il-protesti kibru fil-popolarità, tant li fl-a˙˙ar jiem kien qed ikun hemm iktar minn kaΩ kuljum. Kien hawnhekk li d-Dalai Lama talab lill-awtoritajiet ÇiniΩi biex jinvestigaw dawn il-kaΩijiet, filwaqt li ta t-tort lill-uffiçjali Komunisti li huwa jiddeskrivi b˙ala “mo˙˙hom mag˙luq”, hekk kif iqisu l-kultura Buddista b˙ala theddida. Id-Dalai Lama talab ukoll lill-istampa internazzjonali u lill-membri parlamentari tal-Ìappun sabiex imorru fit-Tibet biex jaççertaw li dak li qed ji©ri ma ji©ix injorat. Madankollu, l-aççess fitTibet huwa limitat ˙afna, u l-aççess g˙all-©urnalisti barranin huwa mag˙luq b’mod permanenti. Il-©urnalisti jid-da˙˙lu biss bi Ωjarat iggwidati organizzati mill-Gvern ÇiniΩ, madankollu dawn iΩ-Ωjarat saru rari ˙afna. Din il-gazzetta qed tippubblika lismi-jiet tal-persuni li matul din is-sena taw in-nar lilhom infushom b˙ala sinjal ta’ protesta. Matul din is-sena biss kien hemm total ta’ 60 persuna, b’kuntrast mat-tliet snin ta’ qabel, fejn kienu pprotestaw b’dan il-mod biss g˙axar persuni. Madankollu, mhuwiex eskluΩ li saru iktar minn dawn il-protesti bejn l-2009 u l-2011, iΩda baqg˙u ma sarux mag˙rufa.
18
18.11.2012
Mill-Misra˙
Identità ©dida g˙all-kumpannija Jesmond Mizzi Financial Advisors Il-kumpannija tas-servizzi finanzjarji lokali Atlas JMFS Investments, membru tal-Atlas Group, qed tniedi identità ©dida b˙ala parti minn proçess ta’ evoluzzjoni li mistenni jg˙in biex il-kumpannija tkompli tikber u tissa˙˙a˙. L-identità ©dida – Jesmond Mizzi Financial Advisors – in˙olqot wara li sar studju filfond dwar dak li tfisser u tirrappreΩenta d-ditta biex b’hekk setg˙u ji©u identifikati l-oqsma fejn il-kumpannija tista’ tkompli timra˙ fis-snin li ©ejjin. Din is-sena, id-diretturi talkumpannija: Jesmond Mizzi, Mark Azzopardi u John Catania, qed ifakkru Ωew© anniversarji importanti: g˙axar snin minn meta l-kumpannija bdiet toffri s-servizzi tag˙ha fis-suq lokali u t-tielet anniversarju minn meta ntla˙aq ftehim mal-Atlas Group li permezz tieg˙u ng˙aqdu Ω-Ωew© entitajiet flimkien.
“Nemmnu li g˙andna dejjem infittxu metodi biex intejbu l˙idma tag˙na u niksbu suççessi akbar. G˙alina kien pass naturali li neΩaminaw ilpoΩizzjoni tag˙na fis-suq u li nie˙du l-miΩuri me˙tie©a biex nibqg˙u minn ta’ quddiem fost operaturi li joffru servizzi b˙alna. Dan il-proçess wassal biex inniedu din l-identità ©dida,” spjega d-Direttur Mani©erjali Jesmond Mizzi. Michael Gatt, Kap EΩekuttiv tal-Atlas Group, qal “Dawn la˙˙ar tliet snin, minn meta g˙aqqadna d-diviΩjoni talinvestimenti tag˙na, ksibna riΩultati poΩittivi ˙afna kemm g˙all-klijenti tag˙na kif ukoll g˙all-azzjonisti tal-kumpannija. B˙ala Atlas Group ninsabu sodisfatti ˙afna bir-riΩultati miksuba s’issa u ninsabu ˙erqana biex inkomplu nkabbru n-negozju tag˙na flimkien mat-tim kollu ta’ Jesmond Mizzi Financial Advisors”. L-identità l-©dida – Jesmond
Mizzi Financial Advisors – tkompli tibni fuq il-valuri u lesperjenza tal-kumpannija, u se tg˙in biex l-isem tad-ditta jsib postu a˙jar fl-ispettru talkumpanniji li joffru servizzi finanzjarji f’pajjiΩna. “Matul dawn l-ewwel g˙axar snin tal-kumpannija, irnexxielna niksbu riΩultati tajbin g˙all©id tal-klijenti tag˙na. Issa qed infittxu li permezz tal-identità l-©dida – Jesmond Mizzi Financial Advisors – inkomplu l-vja©© li bdejna mal-klijenti tag˙na biex insa˙˙u l-poΩizzjoni tag˙na b˙ala l-konsulenti finanzjarji ppreferuti g˙al mijiet ta’ klijenti,” qal John Catania, Direttur tal-Operat. B˙ala parti minn dan ilproçess ta’ ti©did, il-kumpannija Jesmond Mizzi Financial Advisors dalwaqt se tniedi servizzi ©odda u g˙odda ©dida biex tissa˙˙a˙ il-komunikazzjoni mal-klijenti. Tnediet website ©dida li tipprovdi l-a˙˙ar informazzjoni
dwar is-swieq finanzjarji, kif ukoll g˙odda biex il-klijenti jkunu jistg˙u jsegwu l-investimenti tag˙hom u jag˙tu listruzzjonijiet dwarhom online. “Filwaqt li l-identità l-©dida se tag˙tina aktar viΩibbiltà fissuq, il-valuri tag˙na u l-kwa-
lità tajba ta’ servizz li noffru se jibqg˙u çentrali fit-twemmin tal-kumpannija. Il-bΩonnijiet individwali talklijenti tag˙na jibqg˙u dejjem fil-qalba tas-soluzzjonijiet li noffru,” qal Mark Azzopardi, Direttur tal-Investimenti u lFinanzi.
Is-Super Top Ups ta’ GO
Monsinjur Grech mal-Viçi President tal-Parlament Ewropew u Chairperson tal-Premju Çittadin Ewropew 2012 Anni Podimata, li ppreΩentatlu ç-çertifikat tal-Premju
Monsinjur Victor Grech fi Brussell fl-okkaΩjoni tal-Premju Çittadin Ewropew Monsinjur Victor Grech, Direttur tal-Caritas Malta, il-©img˙a li g˙addiet iltaqa’ fi Brussell ma’ Martin Schultz, il-President talParlament Ewropew, flimkien ma’ çittadini o˙ra minn 18-il pajjiΩ tal-Unjoni Ewropea, fl-okkaΩjoni tal-Premju Çittadin Ewropew 2012. Huwa qal li din iΩ-Ωjara tatu l-opportunità jara mill-qrib kif qeg˙din ji©u m˙addma l-valuri li fuqhom giet imwaqqfa l-Unjoni Ewropea biex ikun hawn il-paçi fl-Ewropa, id-demokrazija, issolidarjetà, il-libertà, il-˙arsien tad-drittijiet tal-bniedem, l-ugwaljanza u l-©ustizzja soçjali. Fi Brussell, il-Kançillier tas-Segretarjat Premju Çittadin Ewropew 2012 ippreΩenta lil Mons. Victor Grech iç-çertifikat li jfakkar ilPremju. G˙al din l-okkaΩjoni tellg˙at wirja dwar il-˙idma ta’ dawk li, b˙al Monsinjur Grech, ing˙ataw il-Premju Çittadin Ewropew 2012 u li ja˙dmu fl-oqsma tal-g˙ajnuna umanitarja u soçjali, tal-mediçina, arkitettura u arti. Mons. Grech iltaqa’ wkoll ma’ xi membri Maltin u barranin tal-Parlament Ewropew. Monsinjur Grech wera ˙ajr g˙all-ospitalità u akkoljenza li ng˙ata matul din iΩ-Ωjara, kif ukoll lill-Membri Parlamentari Ewropej Maltin li nnominawh lill-Uffiççju tal-Parlament Ewropew f’Malta u lil dawk kollha li fer˙u mieg˙u.
GO g˙adha kemm nediet isSuper Top Ups – çans uniku g˙all-klijenti tal-mowbajl li ta’ spiss jag˙mlu telefonati twal mill-mowbajl jew li jibag˙tu ˙afna messa©©i minnu. Lofferta tas-Super Top Ups tibqa’ sejra sal-31 ta’ Jannar 2013 u tag˙ti lill-klijenti aktar valur bl-opportunità li j˙allsu g˙al minuta u jitkellmu g˙al sieg˙a meta jçemplu kwalunkwe numru ta’ GO, fiss jew mowbajl, jew li jibag˙tu g˙add ta’ SMSs b’xejn lejn innumri kollha tal-GO Mobile skont l-g˙aΩla partikolari li jag˙mlu. L-offerta hija miftu˙a g˙al klijenti li qeg˙din fuq ‘Pay As You GO base plan’ u ‘Pay As You GO Home Pack plan’. Il-klijenti li jie˙du gost jag˙mlu telefonati twal, ikollhom iç-çans li jibqg˙u fuq ittelefown g˙al Ωmien itwal u j˙allsu biss g˙all-ewwel minuta. Biex tapplika g˙al din lg˙aΩla ta’ top up , trid tirre©istra qabel tag˙mel it-top up billi tibg˙at SMS – ming˙ajr ˙las – lejn 16414 bil-kelma FREETALK u, fil-kaΩ ta’ klijenti smartphones li juΩaw BlackBerry®, dawn g˙andhom jibag˙tu l-kelma: FREETALKBB. Il-klijenti ta’ GO Mobile li huma interessati li jirre©istraw g˙all-g˙aΩla ffukata fuq dawk li jibag˙tu ˙afna SMSs millmowbajl tag˙hom, jistg˙u jag˙mlu dan sempliçiment billi jibag˙tu SMS lejn l-istess numru: 16414, bil-kelma FreeSMS jew FREESMSBB jekk juΩaw smartphones BlackBerry®. Romina Zammit, mani©er
mir-Residential Segment tim ta’ GO Mobile, qalet: “A˙na tassew kuntenti li qeg˙din f’poΩizzjoni li noffru lill-klijenti tag˙na tal-mowbajl valur eççezzjonali g˙al flushom. Il-benefiççji attraenti li ji©u ma’ kull wa˙da miΩ-Ωew© g˙aΩliet jag˙mlu lis-Super Top Ups indispensabbli g˙all-klijenti tag˙na tal-mowbajl – kemm jekk i˙obbu jçemplu kif ukoll jekk jippreferu jibag˙tu messa©©i mill-mowbajl tag˙hom.” L-offerta hija disponibbli f’Ωew© modi – wa˙da mmirata lejn dawk li jag˙mlu sej˙iet twal u frekwenti u t-tieni g˙al dawk li jippreferu jibag˙tu messa©©i mill-mowbajl u b’hekk ja˙tfu kull opportunità biex jibag˙tu SMS! L-offerta mfassla g˙all-klijenti li jçemplu ˙afna fuq mowbajl g˙andha bosta vanta©©i attraenti g˙al klijenti li huma mdorrija jag˙mlu sej˙iet twal matul il-©urnata kollha u billejl. Il-klijenti li jag˙mlu top up ta’ €10 jgawdu minn rata speç-
jali ta’ €0.25ç kull sieg˙a – mhux kull minuta – lejn innumri kollha fissi u mowbajl ta’ GO. Barra minn hekk, huma jakkwistaw ukoll 100MB ta’ mowbajl internet ming˙ajr ˙las. Il-klijenti li jag˙mlu top up ta’ €20 jakkwistaw aktar billi, apparti r-rata speçjali ta’ €0.25ç kull sieg˙a, huma jibbenefikaw minn mowbajl internet bundle ta’ 250MB b’xejn L-offerta tal-SMSs b’xejn hija s-soluzzjoni perfetta g˙all-klijenti li jippreferu juΩaw ilmowbajl tag˙hom biex jibag˙tu messa©©i minflok jag˙mlu sej˙iet. It-top up plan ta’ €10 jinkludi 200 SMS b’xejn lejn in-numri kollha GO Mobile u 100MB ta’ mowbajl internet b’xejn. Mat-top up ta’ €20 jing˙ataw aktar benefiççji u l-klijent igawdi 500 SMS b’xejn lejn innumri kollha ta’ GO Mobile kif ukoll 250MB ta’ mowbajl internet b’xejn. Il-pakketti Super Top Ups ta’ voice, SMS u mowbajl internet huma kollha validi g˙al 30 jum. Il-klijenti jistg˙u, b’mod konvenjenti u kull meta j˙ossu l-˙tie©a, jistaqsu kemm fadlilhom SMSs u MB fil-pakkett tag˙hom billi jibag˙tu SMS b’xejn lejn 16415. Ir-riΩultat tal-mistoqsija minna˙a tal-klijenti dwar x’fadal fil-pakkett ser jinkludi wkoll id-data ta’ skadenza tal-SMSs b’xejn u l-mowbajl data assenjati kif ukoll id-data ta’ skadenza tat-telefonati b’xejn, fil-kaΩ ta’ klijenti li jkunu g˙amlu l-g˙aΩla ta’ telefonati twal mill-mowbajl.
18.11.2012
Mill-Misra˙
19
L-aqwa u l-or˙os tour g˙al Dubaj ma’ Hamilton Travel Hamilton Travel ˙abbru li se jag˙mlu tour speçjali g˙al Dubaj waqt id-Dubai Shopping Festival bejn it-3 u l-10 ta’ Jannar 2013. F’Dubaj se jkunu organizzati attivitajiet fantastici waqt id-Dubai Shopping Festival, kemm fiç-çentru storiku u wkoll fis-shopping malls li jkollhom skontijiet ta’ 70% u 50% fuq il-prodotti tag˙hom. Dubaj ti©bed 3,000,000 ru˙ waqt il-festival taxxiri minn kull kontinent, il-parti l-kbira tag˙hom b’titjiriet mal-Emirates Airlines. Hamilton Travel bnew reputazzjoni kbira kemm f’Malta u kemm f’Dubaj g˙at-tours li jorganizzaw fil-belt kummerçjali tal-Emirati G˙arab Mag˙quda. G˙al darba o˙ra qed joffru l-isba˙ u l-or˙os tour g˙al Dubaj fejn il-klijenti jimmassimizzaw il-˙in tag˙hom f’Dubaj. “G˙andna domanda enormi g˙at-tour ta’ Dubaj waqt id-Dubai Shopping Festival. Se nag˙tu rigal speçjali lil dawk li jixtiequ jmorru Dubaj fl-2013 bi prezz speçjali tag˙na fuq tmint ijiem. G˙ax filverità ma jag˙milx sens li tag˙mel tlett ijiem Dubaj peress li t-titjira tasal tard billejl u tirritorna kmieni filg˙odu. It-tour tag˙na ta’ tmint ijiem joffri spazju biex ilklijenti jΩuru l-attrazzjonijiet ewlenin ta’ Dubaj u
tal-Emirati G˙arab Mag˙quda u jkollhom ˙in biΩΩejjed biex iΩuru x-shopping malls extravaganti. Konna a˙na li skoprejna Dubaj fl-1997 u dis-sena qed nag˙tu rigal speçjali lil dawk li li qatt ma Ωaru Dubaj bi prezz g˙all-but ta’ kul˙add biex jg˙ixu fil-lussu, fl-eleganza u fl-eçitament ta’ Dubaj,” qal Norman Hamilton, Managing Director ta’ Hamilton Travel. Il-prezz speçjali jibda minn €699 kull persuna waqt festa ta’ xiri bi prezzijiet fantastiçi, Ωjarat flisba˙ shopping malls. Il-grupp se jΩur l-attrazzjonijiet ewlenin u l-MuΩew ta’ Dubaj, Sharjah u Abu Dhabi, il-kapitali tal-Emirati G˙arab Mag˙quda. L-eskursjonijiet jinkludu wkoll idDesert Safari u cruise lussuΩ matul il-lejl fuq ilqala ta’ Dubaj. It-titjiriet Malta/Dubaj/Malta jkunu mal-Emirates. Aktar informazzjoni tinkiseb ming˙and Hamilton Travel bin-numru tat-telefown 2124 1292. DUBAJ – Hamilton Travel se jorganizza l-aqwa u l-or˙os tour ta’ tmint ijiem g˙al Dubaj bejn it-3 u l-10 ta’ Jannar waqt idDubai Shopping Festival.
Opportunità biex issiefer u titg˙allem kif tibda n-negozju tieg˙ek Il-ġurnata kollha lejn kwalunkwe numru GO fiss jew mowbajl
L-g˙an tal-Erasmus for Young Entrepreneurs huwa li jg˙in imprendituri ©odda jiksbu l˙iliet u l-g˙arfien neçessarji biex jift˙u intrapriΩa partikolari. Dan ise˙˙ hekk kif limprendituri l-©odda jsiefru g˙al internship f’intrapriΩa mmexxija minn imprenditur professjonali. Finalment, meta l-imprendituri l-©odda jirritornaw lura f’pajjiΩhom, ikunu jistg˙u juΩaw din l-esperjenza biex jift˙u l-intrapriΩa tag˙hom, billi jisfruttaw dak kollu li jkunu tg˙allmu. Kull min g˙andu x-xewqa li fil-futur jifta˙ xi negozju, m’g˙andux jitlef din l-opportunità, imma g˙andu japplika minnufih biex jipparteçipa f’dan il-pro©ett. Il-programm tal-Erasmus jag˙ti l-opportunità li wie˙ed isiefer g˙al perijodu ta’ tliet xhur, fejn jing˙ata wkoll borΩa ta’ g˙ajnuna finanzjarja li tkopri l-ispejjeΩ relatati. F’dan iΩ-Ωmien, kull persuna ting˙ata ç-çans li ta˙dem ma’ kumpannija li g˙andha x’taqsam mal-istudju li tkun qed tag˙mel il-persuna stess. B’dan il-mod, wie˙ed jitg˙allem metodi ©odda u utli kif wie˙ed jista’ jifta˙ innegozju tieg˙u. G˙al iktar informazzjoni tista’ tikkuntattja lill-kumpannija Paragon Europe. Persuni inkarigati minn dan il-pro©ett: Mauro Sammut / Joseph Borg (Tel: 2339 0113)( email : mauro@paragoneurope.eu)
Ibbenefika wkoll minn 250MB Mobile Internet. Biex tapplika ibgħat SMS lejn 16414, ikteb FREETALK. Ittopja b’ €10 jew aktar.
Żur il-ħwienet, u ħwienet oħra esklussivi jew ċemplilna f’kull ħin fuq Freephone 80072121 jew 146 mill-GO mobile tiegħek. Termini u kundizzjonijiet japplikaw. L-offerta hija valida sa l-aħħar ta’Jannar 2013.
www.go.com.mt
20
18.11.2012
Kun Af
KURÛITAJIET MINN HAWN U MINN HEMM Saviour Mamo
L-UNIVERS Id-daqs tal-Univers hu infinit. FlUnivers insibu l-pjaneti, il-galassji u lkwiekeb kollha. Skont ix-xjentisti, lUnivers qieg˙ed dejjem jikber. Huma jg˙idu li l-ka©un ta’ dan hu l-effett ta’ dik l-ispluΩjoni kbira li kienet se˙˙et 13.7 biljun sena ilu, mag˙rufa b˙ala lBig Bang. SPAZJU MIMLI KWIEKEB Kieku kellna nqumu f’nofs ta’ lejl u n˙arsu lejn is-sema mdallma, nil˙mu mixeg˙la s˙i˙a ta’ kwiekeb fl-ispazju. Ming˙ajr l-ebda g˙ajnuna ta’ xi teleskopju nistg˙u naraw mas-6,000 kewkba. Nafu wkoll li barra minn dawn jeΩistu miljuni ta’ miljuni ta’ kwiekeb o˙ra. G˙al min ma’ jafx, ixxemx hija l-eqreb kewkba tag˙na u g˙alhekk tidher hekk kbira u qawwija bid-dawl. Din tinsab 149.6 miljun kilometru ’l bog˙od mid-dinja. It-tieni l-eqreb kewkba warajha hi Alfa Proxima li tinsab 39.7 biljun kilometru ’l bog˙od jew 4.2 snin dawl. B’dawn id-distanzi twal ninteb˙u kemm hu kbir l-Univers. L-astronomi jkejlu din d-distanza b’sena’ tad-dawl. Fl-Univers, id-dawl huwa l-aktar ˙a©a ti tivvja©©a bilqawwa u g˙adu ma nstab xejn li jimxi b’veloçità aqwa mid-dawl (sa issa). Sena dawl tfisser jew tin˙adem billi tie˙u l-veloçità tad-dawl, li hi madwar 300,000 km fis-sekonda u timmultiplikaha b’kemm-il sekonda hemm fissena, li ti©i 9,460,000,000,000 km. Nista’ nsemmi kwiekeb o˙ra li g˙allastronomi huma ‘viçin’: dawn huma Alfa Centawri, li hija bog˙od 4.29 snin dawl; il-kewkba ta’ Bernard 5.97 snin dawl; Wolf 359 li tinsab 7.74 snin dawl; Sirius 8.7 snin dawl; Procyon 11.3 sena dawl; Kapteyn 12.7 sena dawl; u Altair 15.7 sena dawl. IX-XEMX Ix-xemx hija l-eqreb kewkba g˙alina. Mag˙mula minn ballun kbir ta’ gass li jipproduçi ener©ija. Il-gass ewlieni tax-xemx huwa l-idro©inu. Meta jkun ta˙t pressjoni r-reazzjoni tinbidel f’atomi tal- hilium. Din l-ener©ija tinbidel f’diversi forom, b˙al dawl u s˙ana. Il-wiçç tax-xemx hu kkalkulat li g˙andu s˙ana ta’ 6,000°C. Ix-xemx titlef mal-4,600,000 tunnellata ta’ materjal fis-sekonda. G˙andha massa ta’ 332,958 darba aktar mid-dinja
tag˙na. B˙ala daqs, ix-xemx g˙andha dijametru ta’ 100 darba aktar middinja, li huwa ta’ 1,392,000 kilometru. Minbarra x-xemx tag˙na, jeΩistu aktar xmux li huma ˙afna ikbar bilmiljuni u o˙rajn iΩg˙ar. L-astronomi jaqsmu l-kwiekeb f’kategorija differenti, skont id-daqs u t-temperatura tag˙hom. Jekk nie˙du eΩempju fuq ilkewkba tag˙na, taqa’ ta˙t il-kategorija G2, imsej˙a ‘nannu isfar’ GÓANDHOM ÓAJJIN Il-kwiekeb fl-Univers g˙andhom ilbidu u t-tmiem: jitwieldu, jg˙ixu u jmutu. Meta jispiçça Ωmienhom, g˙ax ikunu g˙addew miljuni ta’ snin minn fuqhom, jispiççaw qishom massa ta’ skart. O˙rajn jistg˙u jtemmu l-eΩistenza tag˙hom billi jisplodu (supernova) u jxerrdu fdalijiet f’distanzi kbar. O˙rajn jistg˙u jiddisintegraw, dejjem skont it-teorija, u jiffurmaw ‘Toqba Sewda’ jew kif inhi mag˙rufa Black Hole. Fl-Univers jeΩistu eluf ta’ miljuni ta’ kwiekeb fi gruppi li jissej˙u galassji. Dawn il-galassji jistg˙u jkunu kbar jew Ωg˙ar u b’diversi forom. Il-galassja li a˙na ninsabu fiha g˙andha daqs minn
na˙a g˙all-o˙ra ta’ 100,000 sena dawl. Ix-xemx tag˙na tinsab 30,000 sena dawl ’il bog˙od miç-çentru tal-galassja. STUDJU RIÇENTI G˙alkemm l-istudju, jew a˙jar ix-xjenza, tal-ispazju (astronomija) hija l-iktar studju antik fl-istorja tad-dinja, g˙ad
hemm ˙afna x’wie˙ed jiskopri fil-misteri tal-Univers. In-NASA, b’apparat sofistikat li jiffunzjona b’ra©©i gamma, qeg˙din jiskopru ˙afna pjaneti ©odda u kemm jinsabu ’l bog˙od u d-daqs tag˙hom. Tinstema’ ftit assurda – qieg˙ed isir studju biex isiru jafu l-forma talUnivers.
18.11.2012
Personalità
21
Mr World Malta 2012 Ramona Portelli www.ramonaportelli.com ramonaportelli@hotmail.com
Mr World hija kompetizzjoni ta’ fama mondjali. F’dan il-kontest jie˙du sehem madwar tmenin ©uvni, kollha b’figura mill-aqwa u bl-a˙jar apparenza. Din is-sena ser jiltaqg˙u f’Kent flIngilterra, proprju fl-24 ta’ Novembru li ©ej, sabiex kollha f’daqqa jikkontestaw g˙al titlu tant presti©©juΩ. Fost dawn il-kontestanti ser ikun hemm il-mudell Malti Robert Galea, li g˙andu 25 sena.
Robert Galea reba˙ id-dritt li jirrappreΩenta lil Malta f’Mr World meta kien iddikjarat Mr World Malta, ji©ifieri reba˙ il-kontest lokali ftit xhur ilu. L-ambizzjoni ta’ Robert kienet dik li jirnexxi u jsir mudell professjonali, g˙aliex sal-lum il-©urnata, u b’˙afna kuntatti, ˙adem ˙afna reklami, filmati kif ukoll ritratti g˙al diversi rivisti relatati ma’ moda u sbu˙ija. Ftit ©img˙at biss qabel ma Robert telaq minn Malta g˙al Kent, sibt iç-çans li nisraqlu ftit ˙in sabiex insir nafu mill-qrib, filwaqt ukoll li ˙adt l-okkaΩjoni li nawguralu jmur tajjeb f’dan il-kontest. Ta’ min jg˙id li dan il-kontest, minbarra li jlaqqa’ l-isba˙ ©uvintur minn madwar id-dinja, jinvolvi wkoll sfidi interessanti bejn il-kontestanti li jie˙du sehem f’dan l-avveniment. Fost dawn l-isfidi nsibu sports challenge. Il-kontestanti kollha jinqasmu f’erba’ gruppi, biex flimkien jie˙du sehem fi sfidi sportivi diversi. Robert ser ikun qed jie˙u sehem kwaΩi f’kull tip ta’ sports u sfidi li ser ji©u organizzati Kull finalist jikkompeti g˙al dawn l-isfidi mhux biss billi jippreΩenta lil pajjiΩu, iΩda wkoll billi jo˙loq atmosfera sabi˙a u speçjali g˙all-mistednin tieg˙u. Il-finalisti g˙al dawn l-isfidi jit˙abbru ftit jiem qabel il-kompetizzjoni finali. Modelle International huma liçenzjati sabiex ikunu huma li jtellg˙u rappreΩentant Malti f’dan l-avveniment. Meta kien Ωg˙ir kien imbaççaç Robert joqg˙od ir-Rabat, Malta. M’g˙andux ˙utu, u meta kien Ωg˙ir sa ma kellu dsatax-il sena kien tifel overweight u ta’ statura kemxejn imbaçça. Wara li xi g˙alliema kienu ˙e©©ewh biex ma jkomplix l-iskola, illum Robert huwa gradwat fil-BSc Business & Computing u Masters fil-E-Business. Ta’ min jg˙id li apparti li Robert jit˙arre© kuljum kemm il-gym, kif ukoll fi sports b˙al futbol, basketball, g˙awm, u ©iri, i˙obb iΩomm dieta bilançjata u stretta sabiex ikollu kemm figura kif ukoll sa˙˙a fiΩika tajba. Bdejt billi staqsejt lil Robert xi jfisser g˙alih Mr World, u b’liema modi qed jirsisti g˙aliha l-isfida. “Mr World 2012
tfisser ˙afna g˙alija, kemm g˙aliex hija laktar kontest internazzjonali presti©©juΩ, fejn il-pajjiΩi jikkompetu bl-ir©iel rappreΩentattivi tag˙hom, u tfisser aktar g˙alija li onorat nirrappreΩenta lil pajjiΩi. Ftit huma l-okkaΩjonijiet fejn wie˙ed g˙andu l-unur jirrappreΩenta lil pajjiΩu f’kontest internazzjonali. G˙alhekk jiena n˙oss id-dmir li g˙andi nag˙ti l-a˙jar tieg˙i f’Mr World. G˙aldaqstant g˙addej minn programm aktar intensiv min-normal ta’ ta˙ri©, kemm fiΩiku u kemm mentali, billi nΩomm livell ta’ abbiltà fiΩika tajba u kif ukoll inkun aktar a©©ornat fid-dettall dwar l-a˙barijiet internazzjonali. F’Mr World hija importanti ˙afna wkoll il-personalità tal-individwu, g˙alhekk hija importanti li nag˙mel dan kollu b’poΩittività u konçentrazzjoni,” fissirli b’tant dedikazzjoni kbira fuqu. Tkellimt ma’ Robert dwar esperjenzi passati li fil-karriera tieg˙u tal-immudellar. Fil-fatt, stqarr mieg˙i li f’Malta kellu l-opportunità li jimmudella g˙al u˙ud mill-aktar ditti rinomati tal-moda, kemm b˙ala photoshoots , kif ukoll fashion shows, fejn id-ditti jippreΩentaw ilkollezzjonijiet tag˙hom. “Din is-sena ©ejt ukoll mog˙ti l-Award tal-Best Male Model fil-Malta Fashion Awards 2012. Dan g˙alija huwa l-akbar suççess li nikkunsidra fix-xena ffukata fuq moda lokali. Kont ukoll f’xi photoshoots li ©ew ippubblikati barra minn Malta, kif ukoll immudellajt fil-preΩentazzjoni tal-kollezzjonijiet minn designers ©odda fil-London Fashion Week u lMiami Fashion Week.” Mistoqsi jekk hemm xi ˙a©a li tbeΩΩg˙u mill-˙ajja, Robert sostna mieg˙i li l-aktar ˙a©a importanti fil-˙ajja g˙alih hija s-sa˙˙a, u n-nies ta’ madwarna. “IlbiΩa’ tieg˙i hi li kemm jien u kemm ta’ madwari ni©u neqsin mis-sa˙˙a. G˙aldaq-stant na˙seb li fil-˙ajja g˙andi nie˙u u nitg˙allem l-a˙jar li nista’ minn kull esperjenza negattiva, g˙alhekk nag˙mel kura©© u nqis l-affarijiet ˙Ωiena b˙ala sfidi li minnhom nikber u nitg˙allem.” Fuq nota personali, ridt inkun naf ilfehma ta’ Robert dwar id-divorzju f’Malta. Fi kliemu fissirli li g˙andu jkun hemm differenza u distakk çar bejn l-
annullament tal-Knisja u d-divorzju talIstat. “Jekk xi ˙add huwa Kattoliku u ΩΩewwe© bil-Knisja, id-divorzju m’g˙andux ikun permess. Però, dan g˙andu jkun distint middivorzju statali fejn g˙al ˙afna ra©unijiet u konsegwenzi tar-relazzjoni tal-koppji fiΩ-Ωwie©, id-divorzju g˙andu jkun permess. L-aktar ˙a©a importanti hi li nifhmu li t-twemmin tal-Knisja g˙andu jkun distakkat kemm jista’ jkun mill-Istat,” spjegali fl-opinjoni tieg˙u Robert. M’g˙andux kontroll fuq kif kul˙add i˙ares lejh Forsi ma basarx li ser nistaqsih domanda b˙al din, imma ridt inkun naf kif ja˙seb li j˙arsu lejh it-tfajliet. Fil-fatt we©ibni li dawk li jafuh ser i˙arsu lejh differenti minn dawk li jarawh ftit jew ma jafuhx. “Jien nipprova dejjem inΩomm komportament ©entili u rispettuΩ fil-konfront ta’ kul˙add, kif ukoll inΩomm dehra tajba. Il-fatt li g˙andi t-titlu ta’ Mr World Malta u li probabbli jafuni l-aktar b˙ala mudell, huwa façli li nag˙ti l-impressjoni li nidher tajjeb mat-tfajliet. Fil-fatt huwa façli li jarawk b˙ala bniedem kiesa˙ jew li kburi bih innifsu. Wara kollox jien nibqa’ min jien u m’g˙andix kontroll fuq kif kul˙add i˙ares lejja,” sostna Robert. Fl-a˙˙ar nett ˙adt il-kummenti ta’ Sue Rossi li hija d-Direttriçi ta’ Modelle International li tie˙u ˙sieb l-organizzazzjoni ta’ Mr World Malta flimkien ma’ Claudia Calleja. “F’dawn l-a˙˙ar snin rajt bidla kbira flavvanz fil-qasam tal-moda u speçjalment f’dawn l-opportunitajiet li nakkwistaw lill-mudelli tag˙na biex jiksbu esperjenzi b˙al dawn, li Ωgur li jibqg˙u jiftakru. G˙alhekk in˙e©©e© aktar Ωg˙aΩag˙, kemm tfajliet kif ukoll ©uvintur, sabiex jid˙lu f’dan il-qasam u jibnu personalità tajba, apparti li jkollhom suççessi ma’ nies barranin f’dan il-qasam,” ikkummentat Sue Rossi. B’mod personali u anke permezz ta’ din l-intervista ner©a’ nawgura lil Robert Galea sabiex jikseb is-suççessi me˙tie©a fil-jiem li ©ejjin waqt il-Mr World 2012, proprju nhar is-Sibt 24 ta’ Novembru.
22
18.11.2012
KurΩitajiet
Kalejdoskopju
Dehra ©enerali tal-ferrovija minn ©ewwa
Rifless f’mera, ta’ wa˙da mill-istatwi indurati li hemm fuq il-ferrovija
Mi©bura minn Charles B. Spiteri
It-taparsi librerija, b˙al dik li hemm fil-Palazz ta’ Versailles, li hemm f’wa˙da mill-kabini
A˙na l-Maltin ma nistg˙ux ˙lief nammiraw, g˙ax ferroviji ma g˙andniex ˙lief dik li hemm fir-Rabat u o˙ra li ti©bor lit-turisti mill-Qawra biex iddawwarhom mad-dawra tal-ba˙ar. IΩda kull min siefer u rikeb xi ferrovija jaf li kultant kienu jkunu qishom il-karozzi l-antiki tal-linja li kellna. Kul˙add i˙amme© u j˙alli warajh boroΩ tal-pastizzi, karti tal-˙elu u fliexken tal-minerali jew ilma. L-IngliΩi, speçjalment, g˙addew minn dan ukoll fuq il-ferroviji tag˙hom u g˙alhekk ma jistg˙ux ma jiskantawx b˙alna meta jaraw il-ferrovija li minn Pari©i tmur lejn Versailles, iddekorata b’mod fenomenali g˙all-a˙˙ar. Sinçerament, kif mibdula toffri ferm aktar spazju u ambjent isba˙ minn kull ajruplan li rajna s’issa. Mhux ta’ b’xejn li tqieset b˙ala ferrovija ideali biex fiha jsiefer re! Minn ©ewwa hi dekorata bl-istess mod li bih hu dekorat il-Palazz ta’ Versailles, li darba kien iç-çentru tal-qawwa politika fi Franza. G˙alhekk, bla ma trid, mal-ewwel daqqa t’g˙ajn, t˙allik impressjonat g˙all-a˙˙ar. Il-kabini kollha ng˙ataw l-istess dehra li fihom il-kmamar tal-palazz irjali, b’pitturi mill-isba˙, statwi indurati bid-deheb u disinji elaborati fis-saqaf. Ûvilupp ie˙or li jolqot lil dak li jkun hu l-˙olqien tat-taparsi librerija li hemm f’wa˙da mill-kabini. Ir-rinnovazzjoni saret biex jitqajmu l-memorji ta’ seba’ n˙awi differenti talpalazz irjali u l-artijiet tieg˙u, fosthom is-Sala tal-Mirja, il-Gallarija tal-Battalji u s-sezzjoni ta’ Marie-Antoniette. Ix-xog˙ol li sar fil-ferrovija kien meg˙jun finanzjarjament mill-Palazz ta’ Versailles. Dan involva l-kisi tal-˙itan minn ©ewwa bi plastic film tal-aqwa kwalità. Ir-rinnovazzjoni saret ukoll grazzi g˙all-ftehim bejn l-uffiçjali tal-Palazz u loperatur tal-ferrovija, l-SNCF. Versaille kienet iç-çentru tal-qawwa politika fi Franza mill-1682, minn meta rRe Luigi XIV telaq minn Pari©i sa ma l-familja rjali kienet sfurzata tirritorna lejn il-kapitali f’Ottubru tal-1789, matul ir-Rivoluzzjoni FrançiΩa.
87 sena ta’ Óajja miÛÛewÌa Fi Ωmien fejn ftit huma Ω-Ωwi©ijiet li jg˙addu mill-eΩami taΩ-Ωmien, Karam ta’ 107 snin u martu Katari Chand ta’ 100 sena huma prova biΩΩejjed li l-kuntentizza tassew teΩisti. Il-koppja li g˙andha tmint itfal u 28 proneputi, ilhom miΩΩew©in g˙al xejn inqas minn 87 sena, li jag˙mluhom l-aktar koppja li ilha miΩΩew©a. Huma jg˙idu li ç-çavetta tas-suççess tag˙hom kienet li dejjem taw kas ta’ xulxin blaqwa mod possibbli. Karam isostni li t-trick tieg˙u hu li kuljum jipprova j©ieg˙el lil martu tid˙aq. Jg˙idilha xi çajta biex jaraha titbissem. “Li nkun buffu hu l-mod li bih inkun romantiku. Dejjem qaluli li min jid˙aq jg˙ix aktar…marti g˙adha ˙ajja, allura dan il-fatt hu minnu. Tant in˙obb lil marti li nixtieq inqatta’ 80 sena o˙ra mag˙ha,” qal Karam. Katari qalet li meta kienet Ωg˙ira kienet issajjarlu ikliet friski kull filg˙axija. “A˙na ve©etarjani, g˙alhekk kont nixtri kwantità ta’ ˙axix frisk biex niΩgura li jkun qed jiekol ikel ta’ nutriment qawwi. Is-sa˙˙a hi importanti, u jien ridt nindukrah sew biex nixjie˙u flimkien.” IΩ-Ωwie© tag˙hom qabeΩ b’madwar ˙ames snin l-iktar Ωwie© twil re©istrat filGuinness World Records kurrenti u dalwaqt ikollhom isimhom fih. Karam u Katari huma mill-Punjab, l-Indja, iΩda joqog˙du fi Bradford, fejn Karam jg˙addi bosta mill˙in tal-©urnata jag˙mel il-word search qrib martu. Huma ma jistg˙ux iniΩΩluha kif illum hawn koppji li ma jirnexxilhomx jg˙ixu ˙ajja ta’ fer˙ flimkien. Il-pariri tag˙hom huma li l-koppji moderni g˙andhom ikunu fidili lejn xulxin; jindukraw lil xulxin; ikunu tolleranti lejn xulxin; jisimg˙u lil xulxin u jimxu mal-valuri soçjali u reli©juΩi tag˙hom.
18.11.2012
Bir-Ru˙ u l-Ìisem
23
L-iΩvilupp tas-snien fil-˙alq Dr Kenneth Spiteri Dentist kspiteri@maltanet.net
Kul˙add jaf li l-bniedem g˙andu Ωew© settijiet ta’ snien: dawk tal-˙alib u dawk permanenti. Is-snien tal-˙alib (deciduous dentition) jibdew jiffurmaw fixxedaq waqt li t-tarbija tkun g˙adha fil-©uf tal-omm. Is-snien ikomplu jiΩviluppaw fil-˙alq kif it-tarbija titwieled, però l-ewwel snien jibdew jispuntaw ta’ sitt xhur, meta t-tarbija tibda tbiddel id-dieta tag˙ha u taqleb g˙al ikel solidu. L-ewwel snien li jitilg˙u fil˙alq huma s-snien tan-nofs t’isfel li jitilg˙u meta t-tarbija jkolha sitt xhur. Ta’ tmien xhur jibdew telg˙in is-snien tan-nofs ta’ fuq. Kull xahrejn, sakemm it-tarbija jkollha sena, jitilg˙u s-snien kollha ta’ quddiem, biex it-tarbija ta’ sena jkollha tmien sinniet li jissej˙u inçisivi. L-ewwel dras (fuq u isfel) tal˙alib jitilg˙u fil-˙alq bejn 12 u 16-il xahar. In-nejbiet (canines) ta’ fuq u t’isfel jitilg˙u bejn 16 u 20 xahar. Fl-a˙˙ar, nett biex is-sett tassnien tal-˙alib ikun komplut, ittarbija, meta jkollha bejn wie˙ed u ie˙or minn 20 sa 30 xahar, ittella’ t-tieni dras tal˙alib. Tifel ta’ tliet snien ikollu 20 sinna tal-˙alib (10 fuq u 10 isfel). Is-snien permanenti, li jkunu qed jiΩvillupaw ta˙t is-snien u wara d-dras tal-˙alib, jibdew jispuntaw fil-˙alq fl-età ta’ sitt snin. L-ewwel li jo˙or©u huma l-ewwel dras permanenti (1st
molars). Dawn jo˙or©u wara ttieni dras tal-˙alib. Óafna ja˙sbu li dawn id-dras huma tal-˙alib, però dan mhux il-kas u dawn id-dras iridu jservu tul il-˙ajja ta’ dak li jkun. Bejn seba’ u tmien snin jinbidlu l-inçisivi kollha. It-tfal ibiddlu erba’ inçinsivi ta’ fuq u erba’ t’isfel. It-tfal ta’ bejn 8 snin u 10 snin ikollhom ta˙lita ta’ snien tal-˙alib u snien permanenti u lwiçç ikompli jiΩviluppa minn dak ta’ tifel/tifla g˙al dak ta’ adult. Bejn 10 u 13-il sena jinbidlu d-
dras tal-˙alib fi premolari u jinbidlu wkoll in-nejbiet. B’kollox jinbidlu 8 dras u 4 nejbiet biex sal-età ta’ 13-il sena t-tfal ikunu bidlu s-snien tal-˙alib kollha. In-nejbiet ta’ fuq l-aktar li jdumu biex jinΩlu, g˙ax minn meta jispuntaw sakemm jinΩlu mas-snien l-o˙ra jridu jg˙addu 8 xhur. Bejn 12 u 14-il sena jo˙or©u wkoll it-tieni dras permanenti wara l-ewwel dras. Fl-a˙˙ar nett bejn 18 u 24 sena jo˙or©u it-tielet dras permanenti wara t-tieni dras. Dawn
Bir-ru˙ u bil-©isem
huma l-a˙˙ar dras tas-sett u huma mag˙rufin b˙ala id-dras tal-g˙aqal. Normalment ikollna 4 dras talg˙aqal (2 fuq u 2 isfel), li jitilg˙u jekk ikollhom biΩΩejjed wisa’ fil-˙alq. Huwa importanti ˙afna li l-©enituri jie˙du t-tfal tag˙hom g˙and id-dentist waqt li s-snien ikunu qed jiΩviluppaw. Id-dentist isegwi l-iΩvilupp tassnien tat-tfal biex ikun jista’ jag˙mel xi intervent li jkun me˙tie© u b’hekk jevita trattament aktar kumplikat u fit-tul.
minn
Patri Mario Attard
B’hekk tiftakru fina? Novembru: ix-xahar tal-vistu. Ix-xahar tal-mejtin. Ix-xahar tas-sog˙ba u, jekk trid, tal-©abra, qieg˙ed mag˙na. Jiemu jibdew jiqsaru ©mielhom. Huwa x-xahar fejn ix-xitwa tibda tid˙ol fin fin u tintrass mag˙na inkiss inkiss. Mhux l-ewwel darba li kelli l-grazzja niekol ikla tajba. L-ikel li n˙obb jinΩilli g˙asel. L-iktar jekk ikun im˙awwar! Kemm nistrie˙! G˙all-erwie˙! Jew meta jkolli fuqi dak l-g˙atx klubi sajfi min˙abba s-s˙ana qerrieda tal-jum jew wara li nkun kilt xi ˙a©a mmell˙a, avolja kontra l-parir tat-tabib, u jfettilli inlegleg xi flixkun ilma frisk li ja˙jini. Kemm jer©a’ jqajjimni fuq tieg˙i mill©did! Kemm nistrie˙! G˙all-erwie˙! Jew meta nkun ili nΩommha tg˙idx kemm ˙alli ma no˙ro©x ta’ maΩetta quddiem dawk li jkolli madwari. U mmur ni©ri kemm Alla tani sa˙˙a filkamra l-baxxa u hemmhekk nitlaqha fis-sliem sieket u ˙elu ta’ post il-mistrie˙. Kemm nitfarra©! G˙all-erwie˙! “G˙all-erwie˙!” ’l hawn u “G˙allerwie˙!” ’l hemm! “G˙all-erwie˙!” flikel, fix-xorb, f’kif in˙ossni. Sa˙ansitra anki meta n˙ossni nistrie˙ fl-iktar bΩonnijiet baΩiçi tieg˙i! G˙ax min ma j˙obbx li jkun mistrie˙ fil-˙ajja? Min ma jfittixx li jserra˙ qalbu ma’ xi ˙add biex jer©a’ jimtela b’fiduçja lejn il˙ajja? Min ma ji˙ux gost jin˙eles mittoqol tal-˙tija li jkun ©ab jew b’idejh stess inkella bil-˙aΩen li wettaq g˙aliex ˙addie˙or ikun da˙˙lu fiha b˙al Pilatu fil-Kredu? Il-mistrie˙! X’kelma ma©ika dik! G˙id lil min b˙alissa mo˙˙u mtaqqal g˙aliex
tilef lil xi ˙add g˙aΩiΩ jew qieg˙ed ©o basla? U dan mhux tort tieg˙u? Mhux mistrie˙ iridu dawn l-imsejknin ˙utna? IΩda f’dan ix-xahar hemm kategorija o˙ra ta’ nies li g˙andhom bΩonn il-mistrie˙. Il-Knisja g˙andha talba mill-isba˙ g˙alihom: Ag˙tihom O Mulej il-mistrie˙ ta’ dejjem. Id-dawl ta’ dejjem jiddi fuqhom. Jistrie˙u fil-paçi. Amen! Hekk titlob g˙alihom. L-erwie˙ fil-Purgatorju. Óafna g˙andhom l-idea Ωbaljata li lPurgatorju huwa b˙al xi Ωjara f’Las Vegas jew IbiΩa! G˙ax-xalar jew innamur. Kemm sejrin Ωbaljati ˙bieb! Il-Purgatorju huwa realtà ta’ tbatija mill-e˙rex. Óa nisimg˙u ftit l-esperjenza ta’ xi qaddisin li Alla tahom il-grazzja li jmorru sa dan il-post mimli tbatija u w©ig˙. Se nisimg˙u ftit l-esperjenza li ma titwemminx li kellha l-˙abiba tieg˙i, Santa Fawstina. Din il-qaddisa Pollakka, is-Segretarja wa˙diena tal-Óniena Divina ta’ Ìesù, kitbet hekk fid-djarju
tag˙ha: “… Jiena rajt lill-An©lu Kustodju tieg˙i li ordnali biex nimxi warajh. F’daqqa wa˙da kont f’post imçajpar mimli nar li fih kien hemm ©emg˙a kbira ta’ erwie˙ li kienu qeg˙din ibatu. Kienu qeg˙din jitolbu b’tant ˙rara, imma mhux g˙alihom. A˙na biss nistg˙u ng˙inuhom. Il-fjammi li bdew ja˙arquhom ma missewnix. L-An©lu Kustodju tieg˙i ma ˙allinix waqt wie˙ed. Staqsejt lil dawn l-erwie˙ x’kienet l-ikbar tbatija tag˙hom. Huma we©buni b’le˙en wie˙ed li l-ikbar tbatija tag˙hom kienet ix-xewqa tag˙hom g˙al Alla. Jiena rajt lil Ommna Marija ΩΩur l-erwie˙ fil-Purgatorju. L-erwie˙ isej˙ulha ‘Kewkba tal-Ba˙ar’. Hija sserra˙hom. Xtaqt nitkellem mag˙hom ftit iΩjed, iΩda l-An©lu Kustodju tieg˙i ordnali li n˙allihom. Óri©na minn dak il-˙abs tattbatija. [Smajt le˙en ©ewwieni li qal:] ‘Ónienti ma tridx dan iΩda l-©ustizzja
tieg˙i titolbu. Sa minn dak iΩ-Ωmien d˙alt f’komunjoni iktar mill-qrib malerwie˙ li qieg˙din ibatu’” (Djarju, 20). Fi kliem Santa Faustina stess ilPurgatorju hu “post imçajpar mimli nar”, bil-“fjammi”, fejn “l-erwie˙…qeg˙din ibatu”. Huwa “˙abs tat-tbatija”. U limsejkna erwie˙ “qeg˙din jitolbu b’tant ˙rara imma mhux g˙alihom”. Imma g˙alina! Jitolbu g˙alina u a˙na noffrulhom xi tifwiqa, ri˙ jinten jew ikla tajba! Hekk sew? Ejjew ma nda˙˙qux! Ejjew inkunu nies b’dinjità u mhux nirrendu lilna nfusna ˙afna ag˙ar millannimali! Tag˙mel sewwa l-Knisja li tfakkarna noffrulhom il-quddies. B’quddiesa ˙afna erwie˙ jin˙elsu minn dan il-˙abs tattbatija u jid˙lu fil-mistrie˙ ta’ dejjem. Tg˙idlix li se titqammel g˙all-erwie˙ tal-Purgatorju! Óa nieqfu nit˙anΩru u nag˙mlulhom xebg˙a quddies tul issena kollha! Inkella jkollhom ra©un li jg˙idulna: “B’hekk tiftakru fina?”
24
18.11.2012
MuΩika
Krista caruana
BieBer, Swift u One DirectiOn jiDDOminaw fl-mtV ema 2012 BieBer, Swift u One DirectiOn jiDDOminaw flmtV ema 2012 nhar il-ÓaDD li gÓaDDa, fi frankfurt fil-Ìermanja, ittellgÓet iS-Serata tal-mtV eurOpean muSic awarDS ta’ Din iS-Sena. kriSta caruana tagÓti ÓarSa lejn Dak li Ìara waqt Din iS-Serata u anke lejn l-artiSti li DDOminaw Din iS-Serata L-AQWA ARTISTI FL-EWROPA Dawk kollha huma dilettanti tal-muΩika kummerçjali Ωgur li nhar il-Óadd li g˙adda segwew b’interess is-serata talMTV European Music Awards, liema serata onorat lill-aqwa artisti li qed jiddominaw ix-xena muΩikali ta’ b˙alissa. Matul din is-serata ˙are© biç-çar li lartisti li huma kkunsidrati b˙ala l-aqwa flEwropa huma l-istess artisti li b˙alissa qeg˙din jag˙mlu suççess kbir ukoll flIstati Uniti. Fis-serata tal-MTV European Music Awards iddominaw Justin Bieber, Taylor Swift u l-grupp muΩikali One Direction li rnexxielhom ikaxkru diversi premijiet. Il-kantanta Taylor Swift wa˙edha reb˙et tliet premijiet li kienu jinkludu l-premju g˙all-aqwa artista femminili, liema premju kien ippreΩentat lilha minn Lana Del Rey. Swift reb˙et ukoll il-premju g˙all-aqwa live performer u premju ie˙or g˙all-aqwa dehra fuq il-palk. Il-boy band One Direction reb˙et ukoll tliet premijiet li kienu jinkludu l-Best New Act, il-Best Fans u l-Best UK & Ireland Act. Minkejja li dan il-grupp kaxkar dawn il-premijiet kollha, g˙ad-diΩappunt ta’ bosta ammiraturi tieg˙u, ma kienx preΩenti g˙al din is-serata, iΩda wassal biss messa©© irrekordjat lill-udjenza u littelespettaturi. Anke l-kantant Ωag˙Ωug˙ Justin Bieber irnexxielu jo˙ro© bl-unuri waqt din is-serata wara li reba˙ il-premju g˙all-aqwa artist maskili, l-aqwa artist tal-muΩika pop u anke g˙all-aqwa palk fid-dinja. Bieber esprima sodisfazzjon kbir g˙all-unuri li kiseb u rringrazzja lill-ammiraturi tieg˙u
b’mod personali permezz ta’ messa©© fuq is-sit soçjali Twitter. Isem ie˙or li ddomina s-serata tal-MTV European Music Awards kien dak ta’ PSY, il-famuΩ kantant ta’ wa˙da mill-aktar kanzunetti popolari ta’ b˙alissa, Gangnam Style, li reba˙ il-premju g˙all-aqwa video muΩikali. Sadanittant, Lana Del Rey reb˙et il-premju Best Alternative, filwaqt li Nicki Minaj reb˙et il-premju g˙all-aqwa artista tal-muΩika Hip-Hop fil-mument. Fost dawk li animaw is-serata kien hemm The Killers, PSY li kanta u Ωifen il-kanzunetta Gangnam Style , Rita Ora, Carly Rae Jepsen u l-grupp No Doubt li rritorna fix-xena muΩikali. Min-na˙a tag˙ha, Taylor Swift g˙alqet is-serata permezz tal-kanzunetta millalbum tag˙ha Red, We Are Never Ever Getting Back Together. OMAÌÌ LIL WHITNEY HOUSTON Matul din is-serata, kienet onorata wkoll il-memorja tal-kantanta le©©endarja Whitney Houston, permezz tal-kantanti popolari Alicia Keys u Beyonce. Min-na˙a tag˙ha, Alicia Keys qalet li Whitney Houston kellha kapaçità inkredibbli li ssa˙˙ar l-udjenzi permezz tal-vuçi tag˙ha. “Meta kont Ωg˙ira kont nammiraha ˙afna meta kont naraha tkanta b’dik ilvuçi u l-preΩenza tag˙ha ©eg˙litni no˙lom li xi darba nkun nista’ no˙loq il-muΩika u mmiss il-qlub tan-nies, l-istess b˙alma kienet tag˙mel hi,” sostniet Alicia Keys. KRITIKA DWAR HEIDI KLUM Is-serata tal-MTV European Music Awards kienet ippreΩentata mis-super mudella ÌermaniΩa Heidi Klum, li iΩda kienet ikkritikata mhux ˙aΩin dwar il-mod kif ippreΩentat u kien hemm bosta li qalu li xejn ma tinqala’ b˙ala preΩentatriçi. Klum kienet ikkritikata wkoll dwar lilbies li kellha minkejja li kull libsa li lib-
set tiswa eluf kbar ta’ liri g˙ax kienet iffirmata ‘Versace’. IL-LISTA TAR-REBBIEÓA Intant, din hija l-lista s˙i˙a tar-rebbie˙a tal-MTV European Music Awards 2012: L-Aqwa Kanzunetta: Carly Rae Jepsen, Call Me Maybe L-Aqwa Newcomer: One Direction L-Aqwa Artista Femminili: Taylor Swift L-Aqwa Artist Maskili: Justin Bieber L-Aqwa Artist tal-Pop: Justin Bieber L-Aqwa Artist tal-Live: Taylor Swift L-Aqwa Artist Hip-Hop: Nicki Minaj L-Aqwa Artist Rock: Linkin Park L-Aqwa Artist Electronic: David Guetta L-Aqwa Artist Alternative: Lana Del Rey L-Aqwa Video MuΩikali: PSY, Gangnam Style L-Aqwa Dehra: Taylor Swift L-Aqwa Ammiraturi: One Direction L-Aqwa Palk fid-Dinja: Justin Bieber L-Aqwa Artist Promettenti: Carly Rae Jepsen
18.11.2012
Divertiment
25
Toni BusuTTil gÓall-ewwel darBa BÓala d-dama f’panTomima Toni Busuttil, wie˙ed mill-aktar atturi versatili li g˙andna f’pajjiΩna, ser ikun wie˙ed mill-protagonisti tal-pantomima bil-Malti fl-Istitut Kattoliku li ti©i mtellg˙a ta’ kull sena mill-kumpannija Teatru Rjal billi ser jag˙mel il-parti taddama ta˙t il-forma ta’ Mary Poppins. Min hu Toni Busuttil? Toni jaf il-bidu tal-karriera tieg˙u ˙afna snin ilu fejn l-ewwel palk li tela’ fuqu kien dak tas-sala tad-Dumnikani fil-Belt fejn hemm kiteb diversi sketches u ˙adem fuq il-palk, xi ˙a©a li min dejjem kien i˙obb jag˙mel. Huwa ˙adem ukoll b˙ala animatur fir-Rinella Movie Park, fejn dan ix-xog˙ol kien tah sodisfazzjoni kbir kif ukoll feta˙lu orizzonti ©odda li wassluh fejn hu illum. Kif jg˙id Toni stess, il-programm televiΩiv tat-tfal Minibugz kien li wasslu g˙al ˙afna opportunitajiet o˙ra. “Minibugz kien sar fenomenu, u tant kiber li skeda wara o˙ra dam sejjer g˙al kwaΩi g˙axar snin, u li g˙alkemm kien programm tat-tfal, kien segwit anke mill-kbar. Minn dakinhar g˙amilt diversi programmi o˙ra li tawni ˙afna esperjenza. Bla dubju ta’ xejn, l-aktar li g˙andi g˙al qalbi huma il-karattri li nbiddel kull nhar ta’ Sibt waqt il-programm SasSitta. Sa issa g˙amilt aktar minn 120 karatru differenti u meta n˙ares lura ma nkunx nista nemmen lili nnifsi kif irnexxieli no˙loq dawn il-karattri kollha.” Wa˙da mill-produzzjonijiet li kienet g˙al qalb Toni u dejjem attenda g˙aliha
CHARLES CLEWS KIEN KITTIEB, ATTUR U UMORISTA LI MATUL ÓAJTU KOLLHA FERRAÓ ÓAFNA NIES BL-UMORIÛMU NADIF TIEGÓU.
kienet il-pantomima tal-Milied imtellg˙a mill-kumpannija Teatru Rjal. “Bla dubju, ix-xewqa li nkun parti mill-kast ta’ din il-pantomima kiber minn sena g˙all-o˙ra, però qatt ma sibt il-kura©© biex inkellem lil Pawlu u nurih ixxewqa tieg˙i. Sakemm darba wa˙da jien u l-˙abib tieg˙i Ronald Briffa konna qed nipparteçipaw fil-karnival u lma˙t lil Pawlu. Kien Ronald li nbuttani biex immur inkellem lil Pawlu Testa u nurih bix-xewqa tieg˙i, u hekk g˙amilt.
Ftit xhur wara çempilli Pawlu u qalli li ser inkun parti mill-kast fil-panto li jmiss. Dan kien il-bidu ta’ karriera li bilmod il-mod qed tikber kulma tmur, fejn din ser tkun il-˙ames pantomima li jien ser ikolli parti fiha. Però, ovvjament lewwel darba b˙ala d-dama. Grazzi g˙al s˙abi l-atturi, speçjalment g˙al Hector Bruno, li tg˙allimt ˙afna ming˙andu, grazzi g˙al Pawlu Testa u l-kumpannija Teatru Rjal li jien tant g˙andi g˙al qalbi, illum ninsab hawn. Kapitlu ©did fil-karriera tieg˙i, u li naf
MID-DJARJI TA’
CharlesClews
(1919-2009) IL-KTAJJEN TAL-ÌIMGÓA L-KBIRA Il-ktajjen li g˙adna sal-lum naraw marbutin ma’ saqajn xi fratelli fil-purçissjoni talÌimg˙a l-Kbira, g˙ax ikunu g˙amlu xi weg˙da jew qalg˙u xi grazzja, illum g˙andhom appuntu dik l-intenzjoni, iΩda fiΩΩmien dawn kellhom skop ferm differenti. Dari, ng˙idu a˙na fi Ωmien il-Kavallieri, meta xi nies Maltin kienu jaqg˙u lsiera ta’ xi pirati fil-Ba˙ar Mediterran, u˙ud minnhom kienu ji©u me˙lusa billi jit˙allas rahan (ransom) ta’ flus g˙all-˙elsien tag˙hom. Kienu jsiru negozjati, mal-pirati, mat-Torok, anke ma’ xi a©enti li kien hawn apposta, kemm f’Malta u kemm fi Tripli, jit˙allsu lflus miftiehma, u l-ilsir jin˙eles. Hemm probabbiltà kbira li l-uΩanza minn hemm bdiet, dik li jakkumpanjaw fil-purçissjoni bil-ktajjen ma’ ri©lejhom. Bosta minn dawk li kienu ji©u me˙lusa mill-ktajjen taljasar kienu jirringrazzjaw ’l Alla simbolikament mill-ktajjen li ˙elishom minnhom, billi jie˙du sehem fil-purçissjoni marbutin bilktajjen.
Hawn Malta kien hawn organizzazzjonijiet u anke fratellanzi li jie˙du ˙sieb ji©bru l-flus ˙alli jing˙ataw b˙ala rahan u jin˙elsu lilsiera mill-jasar. U l-istess kien isir viçiversa: Torok u o˙rajn li kienu jinqabdu lsiera mix-xwieni tal-Kavallieri, u˙ud minnhom wild ta’ nies g˙onja, kienu ji©u me˙lusa minn Malta bis-sa˙˙a tal-istesss sistema. It-traffiku tal-ilsiera kien negozju kbir, f’çerti epoki l-uniku negozju.
li bl-g˙ajnuna tag˙kom li ti©u tarawna, ta’ s˙abi kollha, u tal-Mulej, Merry Poppins fil-Milied se ter©a’ tkun pantomima o˙ra suççess,” temm jg˙id Toni Busuttil. Toni Busuttil imexxi kast formidabbli b’Mario Snits Spiteri, Joe Dulli Farrugia, Ina Robinich, Neville Refalo, Brian Farrugia, Renzo Bonello, Rodney Gauci, Laura Bruno, Alan Falzon, Mario Camilleri, u Franky Borg, fost o˙rajn li jkunu protagonisti wkoll. Id-direzzjoni se tkun f’idejn Augusto Cardinali, waqt li se jie˙du sehem ukoll iΩ-Ωeffiena tal-Yada Dance Company f’koreografija ta’ Felix Busuttil. Id-direttur muΩikali g˙at-12-il sena konsekuttiva ser ikun Neville Gatt b’kitba ta’ Joe Julian Farrugia u, b˙al dejjem, il-produzzjoni hija ta’ Pawlu Testa. Ser isiru dawn ir-rappreΩentazzjonijiet f’Diçembru: is-Sibt 22, fis-7.30pm; ilÓadd 23, fl-10.00am (prezzijiet speçjali) u fl-4.00pm; l-Erbg˙a 26, fis-2.30 u s-7.30pm; il-Óamis 27, fis-7.00pm; ilÌimg˙a 28, fis-7.00pm; is-Sibt 29, fis7.30pm; u l-Óadd 30, fis-2.00pm u fis6.30pm. F’Jannar isiru dawn ir-rappreΩentazzjonijiet: it-Tlieta l-1 tas-sena, fis-6.30pm; il-Ìimg˙a 4, fis-7.30pm; is-Sibt 5, fis7.00pm; il-Óadd 6, fis-2.00pm u s6.30pm; is-Sibt 12, fis-7.00pm; u l-Óadd 13, fis-2.00pm u fis-6.30pm. Il- booking g˙all-pantomima jinsab miftuh mill-Booking Office u Bar talIstitut Kattoliku. Wie˙ed jista’ jibbukkja wkoll online fuq is-sit elettroniku www.istitutkattoliku.com jew www.kumpanijateatrurjal.com
se˙er ir-rabat L-Ewwel Granmastru f’Malta, Philleppe Villiers de L’Isle Adam, g˙ex l-a˙˙ar ftit Ωmien ta’ ˙ajtu u miet f’çella fil-kunvent talPatrijiet Fran©iskani Minuri tar-Rabat, çella li g˙adha ˙ajja u mfakkra b’lapida. Din iç-çella ser tkun miftu˙a f’attività li se tittella’ apposta u Ωgur li din se tkun okkaΩjoni speçajli. Il-Gwardjan flimkien mal-Patrijiet Fran©iskani taw sehemhom fir-restawr mill-©did ta’ din iç-çella. Linawgurazzjoni tag˙ha sar nhar il-Ìimg˙a 18 ta’ Novembru 2011. Fl-attività Se˙er ir-Rabat tas-Sibt 24 u l-Óadd 25 ta’ Novembru 2012 din ser tkun miftu˙a g˙all-pubbliku. Dan il-Granmastru kabbar din il-knisja u jing˙ad li mieg˙u f’Malta waslet l-istatwa ta’ San ÌuΩepp Inkurunat meqjuma fisSantwarju tieg˙u tal-Arçikonfraternità ta’ San ÌuΩepp fl-imsemmija knisja. Il-kunvent g˙andu arkitettura tassew sabi˙a u interessanti ˙afna li ftit tara simili tag˙ha fil-GΩejjer Maltin. Il-knisja ta’ Santa Marija ta’ Ìesù ser tkun miftu˙a wkoll. Knisja li tmur lura ferm qabel l-1500, g˙alkemm tkabbret wara l-mewt ta’ L’Isle Adam fl-1534, li bi flusu u xewqtu tkabbret u hija kif narawha llum. Is-Santwarju ta’ San ÌuΩepp Inkurunat, xhieda taddevozzjoni kbira u rikka tal-poplu Malti lejn San ÌuΩepp, ser ikun miftu˙; kif ukoll il-kannierja tal-istess Arçikonfraternità ta’ San ÌuΩepp. Dan is-Santwarju, is-sena d-die˙la jiççelebra l-50 sena mill-inkurunazzjoni tal-eqdem statwa f’©ie˙ San ÌuΩepp li tinsab meqjuma fih. It-toroq dojjoq, antiki u serpentili ta’ din iΩ-Ωona fir-Rabat huma x-xhieda li dan kien parti mill-Imdina, toroq li s-sa˙˙ru bosta Maltin u turisti. Toroq li g˙andhom bosta ©rajjiet u importanza kbira fl-istorja tar-Rabat, fosthom ir-rewwixxta kontra l-FrançiΩi li bdiet proprjament quddiem l-imsemmija knisja Ta’ ÌieΩu. Qalb dawn it-toroq dojoq jinsab Palazzo Xara, palazz antik, rikk b’opri artisti fosthom pitturi, fided, linef, skultura u arkitettura millaqwa li dejjem baqa’ ji©i mΩejjen b’dawn l-opri. Fil-kaΩin tal-Banda L’Isle Adam ser tkun qed tittella’ wirja tal-Arlo©© Malti, kif ukoll diversi esebizzjonijiet ta’ xog˙ol tal-idejn u snajjiet Maltin fit-toroq tal-madwar. Din hija attività li turi dak kollu li huwa Rabti ©ej mill-g˙eruq talmissirijiet ta’ dan is-subborg tal-Belt l-Antika ta’ Malta. L-istorja antika, rikka u ©lorjuΩa tar-Rabat Ωgur tqanqlek li titla’ r-Rabat nhar is-Sibt 24 ta’ Novembru, mill-10.00am sal-4.00pm u l-Óadd 25 ta’ Novembru mit-8.00am ’il quddiem. G˙al aktar informazzjoni ibg˙at email lil info@bandalisleadam.com jew id˙ol fis-sit www.bandalisleadam.com
26
18.11.2012
Big Screen
MIÇ-ÇINEMA
jikteb CARMELO BONNICI
THE TWILIGHT SAGA: BREAKING DAWN, PART 2
IL-FINAL?
Wara l-fenomenu ta’ Harry Potter u Lord Of The Rings (li dalwaqt ikompli b’ The Hobbit: An Unexpected Journey) , Ωgur li nsibu s-sensiela li affaxxinat liΩ-Ωag˙Ωag˙, l-aktar lit-tfajliet, ma’ kullimkien, The Twilight Saga. Wara erba’ films u Ωew© biljuni dollari fid-d˙ul, The Twilight Saga: Breaking Dawn, Part 2 hu mistenni ˙afna b’antiçipazzjoni u kurΩità enormi. Din is-saga bbaΩata fuq il-kotba li marru tant tajjeb fil-bejg˙, ta’ Stephanie Meyer u speçjalment il-films ibbaΩati fuqhom, qajmu fenominu kulturali fost il©enerazzjoni Ωg˙ira, b’baΩi globali ta’ fans li qeg˙din jistennew b’˙erqa kbira dan l-a˙˙ar episodju, The Twilight Saga: Breaking Dawn, Part 2, li jista’ wkoll ma jkunx il-final assolut. Minkejja li teΩisti rivalità ˙arxa bejn il-vampiri u lilpup (werewolves) li jg˙ixu fuq kull na˙a ta’ foresta barra l-konfini ta’ belt Ωg˙ira, tkun Bella (Kristen Stewart), it-tifla vulnerabbli u dg˙ajfa tax-xeriff talpost li jirnexxilha ©©ib xi kwalità ta’ paçi bejniethom. Dawn huma films primarjament romantiçi, bl-atmosfera misterjuΩa u mistika tie˙u post sekondarju. Breaking Dawn, Part 2, fil-qosor jiΩvol©i wara ttwelid ta’ Renesmee (Mackenzie Fox), it-tifla millunjoni ta’ Bella u Ωew©ha Edward (Robert Pattinson), il-vampir. Din it-tifla ta’ doni speçjali u soprannaturali ssir il-mira tal-Volturi li jridu jeqirduha. Jacob Black (Taylor Lautner), il- werewolf li j˙obb ukoll lil Bella, jipprova jiddefendi wkoll liççkejkna. Fuq dan il-film li ˙are© din il-©img˙a nag˙ti rapport aktar dettaljat fil-˙ar©a li jmiss.
18.11.2012
Big Screen
The Nativity Story
Miracle on 34th Street
27
A Christmas Carol
IL-MILIED FIÇ-ÇINEMA Il-festa tal-Milied, fid-diversi aspetti tag˙ha, minn dejjem ipprovdiet final favorit sentimentali f’kemm il-film. Films li l-andament kollu tag˙hom idur ma’ din il-festa, jinkludu: THE HOLLY AND THE IVY, MIRACLE ON 34 STREET (Ωew© verΩjonijiet), WHITE CHRISTMAS, CHRISTMAS EVE, CHRISTMAS IN CONNECTICUT, THE BISHOP’S WIFE, I’LL BE SEEING YOU u diversi varjazzjonijiet ta’ SCROOGE (jew A CHRISTMAS CAROL ta’ Charles Dickens, bl-a˙˙ar wie˙ed fl2009 bl-attur kummidjant Jim Carrey). Xeni ta’ fer˙ li j©ib mieg˙u lMilied insibuhom f’THE BELLS OF ST. MARY, THE INN OFF THE SIXTH HAPPINESS, THE MAN WHO CAME TO DINNER, HOLIDAY INN, SINCE YOU WENT AWAY, THREE GODFATHERS, IT’S A WONDERFUL LIFE (il-film li sar laktar favorit ta’ dan iΩ-Ωmien), YOUNG AT HEART, MEET ME IN ST. LOUIS, ON MOONLIGHT BAY, UTTLE WOMEN, THE CHEATERS u DESK SET. Mill-banda l-o˙ra, kien hemm min g˙adda din il-festa f’okkaΩjoni melankolika jew ta’ qtig˙-il qalb f’xog˙lijiet b˙al THINGS TO COME, FULL HOUSE (l-episodju THE GIFTS OF THE MAGI), THE APARTMENT, MEET JOHN DOE, THE GLENN MILLER STORY, THE CHRISTMAS TREE, CHRISTMAS HOLIDAY u THE VICTORS. F’THE LION IN WINTER ma tantx kien hemm x’tiççelebra fil-Milied fil-Qorti tar-Re fllngliterra tas-sena 1189. Santa Klaws jew Father Christmas inniffsu deher th f ’MIRACLE ON 34 STREET (fiΩ-Ωew© verΩjonijiet), THE LEMON DROP KID (minn Bob Hope), THE LIGÓT AT HEART, ROBIN AND THE SEVEN HOODS (minn Frank Sinatra) u SANTA CLAUS THE MOVIE (minn Dudley Moore). Fil-films tal-kumpannija Disney Santa Klaws deher f’ BABES IN TOYLAND u ©o film cartoon (animat) qasir, THE NIGHT BEFORE CHRISTMAS. Laurel & Hardy ©ol-film tag˙hom BABES IN TOYLAND, sabuh b˙ala img˙allem irrabjat. Tim Allen issostwixxieh f’THE SANTA CLAUSE u Ω-Ωewg sikwels. Ìo produzzjonijiet b˙al KNIGHTS OF THE ROUND
The Polar Express
TABLE, CONQUEST OF SPACE, SCOTT OF THE ANTARCTIC , il-Milied kien iççelebrat f’postijiet li ma tobsorhomx - f’ ENCORE fuq cruise liner tax-xitwa, DESTINATION TOKYO ©o sottomarin) THE NUN’S STORY f’missjoni fil-Congo u BLACK NARCISSUS ©o kunvent filmuntanji g˙olja fl-Indja. Il-©rajja storika ta’ Ìesù Bambin ©ol-g˙ar ta’ Betlem rajnieha fil-prologu ta’ diversi films epiçi, b˙al BEN-HUR, KING OF KINGS, THE GREATEST STORY EVER TOLD, JESUS OF NAZARETH u o˙rajn, u anki ©o film qasir animat ta’ Disney, kif ukoll
kien parti sostanzjali minn MARY AND JOSEPH u fl-2005 f’THE NATIVITY STORY. F’dawn l-a˙˙ar snin dehru ˙afna films bit-tema tal-Milied f’okkaΩjonijiet Ωgur li mhumiex feliçi jew ta’ fer˙ - argumenti s˙an bejn il-membri tal-familja waqt l-ikla tal-Milied, jew xi riunjoni mhux pjaçevoli, anki xi separazzjoni maritali li sse˙˙ proprju f’dan iΩ-Ωmien u xi ntriççi o˙ra. Fost dawn insibu CHRISTMAS WITH THE KRANKS, SURVIVING CHRISTMAS, THE FAMILY STONE, BLACK CHRISTMAS (film tal-biΩa’, twerwir u qtil brutali), FOUR CHRISTMASES u xi o˙rajn.
Kompetizzjoni Empire Cinema
Kien hemm ukoll B AD SANTA, film g˙all-aduiti dwar wie˙ed sakranazz, b’xi vizzji o˙ra ˙Ωiena li jilbes ta’ Santa Klaws. F’dan il-perijodu ma naqsux ukoll produzzjonijiet li jag˙tu fer˙ lill-familji kollha u lil dawk ta’ rieda tajba, b˙al SANTA VERSUS THE SNOWMAN (li ntwera fuq il-liΩar ©gantesk IMAX), THE POLAR EXPRESS, FRED CLAUS u ARTHUR CHRISTMAS (bilproçess tad-3D Digital). Hemm imbag˙ad films ˙elwin b˙al NATIVITY (2009), fejn tfal ta’ skola fir-Renju Unit jirreçtaw il-©rajja tat-twelid talBambin quddiem kastell
qadim u t-tifel li jkun lArkan©lu Gabriel jinΩel malajr bil-hbula minn fuq it-turretta tal-kastell biex jag˙ti l-a˙bar sabi˙a; u NATIVITY 2: DANGER IN THE MANGER (2012) li dalwaqt ˙iere©, dwar g˙alliem bil-problemi tieg˙u, li jie˙u lit-tfal tal-klassi fuq vja©© biex ida˙˙alhom f’kompetizzjoni ta’ g˙anjiet talMilied. F’dan il-perijodu ta’ fer˙ u vaganzi jo˙or©u kull sena films immirati g˙al kul˙add, speçjalment g˙all-familji, billi l-produtturi jafu sewwa li din il-festa hi l-aktar wa˙da popolari kwaΩi mad-dinja kollha.
L-AQWA GÓAXAR FILMS bejn is-7 u l-11 ta’ Novembru 2012
Mistoqsija g˙al din il-kompetizzjoni: Semmi Ωew© atturi mill-film THE TWILIGHT SAGA: BREAKING DAWN, PART 2 Ibg˙at it-twe©iba tieg˙ek lil: Kompetizzjoni Films, KullÓadd, ÇNL, Il-Mile End, il-Óamrun. Ir-rebbie˙ jirba˙ Ωew© biljetti ming˙and l-Empire Cinema ta’ Bu©ibba. Rebbie˙a tal-©img˙a l-o˙ra: JOE CASSAR, 10 Sqaq Karla, B’Kara.
1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9. 10.
SKYFALL TAKEN 2 MADAGASCAR 3 HOTEL TRANSYLVANIA HOPE SPRINGS RESIDENT EVIL: RETRIBUTION ICE AGE 4: CONTINENTAL DRIFT SAVAGES FRANKENWEENIE LAWLESS
28
18.11.2012
Illum ARANI ISSA, ONE, 20.15 Din il-©img˙a, Arani Issa jkompli b’aktar sorpriΩi u stejjer ta’ emozzjonijiet. Arani Issa ˙a jibda bi transformazzjoni ma©ika g˙al Josephine Vassallo, li se tkun mibdula kompletament matul l-programm ta’ din il-©img˙a. Joseph Chetcuti kompla bil-˙idma tieg˙u sabiex jg˙aqqad iktar familji. Però mhux l-istejjer kollha ˙a jkollhom tmiem kif mixtieq! X’sa ji©ri l-lejla? L-a˙˙ar iΩda mhux l-inqas, l-istorja ta’ Tiziana Bonello. Min hi Tiziana Bonello? X’inhi l-istorja tag˙ha? Dan u ˙afna aktar waqt Arani Issa, l-uniku programm f'Malta fejn il-˙olm verament issir realtà!
TeleviΩjoni
07.30 08.00 09.35 10.10 10.30 11.45 12.10 13.30 13.40 14.30 16.00 16.30 17.00 17.30 17.40 18.45 19.30 20.15 22.35 23.15 23.45 01.15
ONE NEWS Folji Looks (R) Dance (R) Attività Politika - PL Ûona Sport (R) Aroma Kitchen (R) ONE NEWS Ir-Rangers (Omnibus) TX(R) Dhouse (R) Teleshopping L-Argument ONE NEWS L-Argument ikompli Attività Politika - PL ONE NEWS Arani Issa On D Road ONE NEWS Attività Politika - PL Bla A©enda (R)
07.00 08.30 10.00 11.00 12.00 12.30 14.00 14.05 15.00 15:05 16.15 17.00 17.05 18.00 18:10 18.40 19.30 19.45 20.30 21.30 21.35 23.15
NET News Telebejgh Ucuh Djalogu Partit Nazzjonalista Distinti Telebejgh NET News Newsroom (r) NET News Simpatici (r) Kisbiet NET News Sport Extra NET News Flusek (r) NetWorks Ghalik fl-Ewropa NET News Deja Vu NET News Replay NET News
07.00 08.00 09.00 10.30 12.00 12.10 14.00 14.05 15.30 16.00 16.05 16.25 17.10 18.00 18.20 20.00 20.40 22.05 22.45 23.15
L-G˙odwa t-Tajba Seven Ages of Britain TVAM Malta u lil Hinn Minnha L-A˙barijiet Óadd G˙alik L-a˙barijiet Óadd G˙alik Ikompli Teleshopping L-A˙barijiet Teleshopping Mixage (R) Venere (R) L-A˙barijiet - Madwarna TVHemm L-A˙barijiet - Sports XFactor Sinbad Only Fools and Horses L-A˙barijiet
Matul il-©img˙a POMERIGGIO CINQUE, Mit-Tnejn sal-Ìimg˙a, Canale 5, 4.20pm Barbara d’Urso jidher li hija ma˙buba sewwa ˙afna mittelespettaturi Taljani kif ukoll dawk Maltin. Dan la˙˙ar hija re©g˙et ˙adet ittmun f’idejha tal-programm tal-Óadd wara nofsinhar wara li l-preΩentaturi li kien hemm qabel jidher li ma tantx intlaqg˙u tajjeb. Intant mit-Tnejn sal-Ìimg˙a twassal dan il-programm mimli b’a˙barijiet u intervisti li Ωgur jolqtu l-gosti ta’ kul˙add. JOE'S KITCHEN, L-Erbg˙a, 10.45pm Din il-©img˙a fil-programm, Joe’s Kitchen, Clare Agius flimkien max-Chef Joe Vella rinomat g˙all-ikel tieg˙u, li ˙a jippreparlna dixx sempliçi, ©enwin u ta’ kwalità, li huwa l-isteak Diane. Ning˙aqdu wkoll mal-patissier Mario Mallia li se jipprepara ‘date crumble with roasted nuts, orange and mint salad’.
06:00 06:30 09.35 10.00 10.30 10.55 12.30 13.30 14.00 16.30 16.35 19.10 19.55 21.45 22.00
Rai Parlamento Uno Mattina in Famiglia - Tg 1 MixItalia Linea Verde Orizzonti A Sua Immagine Santa Messa - Angelus Linea Verde Tg 1 Domenica In - L’Arena Tg1 Domenica In - Cosi è la vita Pole Position - Tg 1 GP di Formula 1 d i Stati Uniti Pole Position Film: Indovina Chi Tg 1 Che tempo fa
06.50 07.00 07.50 10.10 11.50 12.25 13.00 14.00 16.00 17.55 18.30 19.30
GP d’Australia Super Partes Cartoni Film: Bingo Grand Prix Studio Aperto Sport Mediaset - XXL Film: Step Up Film: Step Up 2 TF: Tutto in famiglia Studio Aperto Film: Back to the Future 2 Tg com 21.25 Archimede 00.20 Film: Wild2
BEAUTIFUL, Canale 5, Mit-Tnejn sal-Ìimg˙a, 13.40
06:00 06.30 07.00 09.00 10.00 11.00 12.00 13.00 13.30 13.45 15.40 17.05 17.10 18.10 19.35 20.30 21.05 21.50 22.40
06:00 07:55 08.50 10.00 10.30 11.50 13.00 13.40 14.00 18.50 20.00 20.40 21.15 23.30 02.20
13:45 15:00 15:25 15:50 16:15 16:40 17:05 17:30 18:00
Kitchen Impossible Divine Design Suggs’ Italian Job Behind the Label State of Style: Spring/Summer Collection Reservations Required Giada’s Weekend Getaways Rachael’s Vacation Super Swank
09:00 GP3 Series Motor Racing 09:30 Live: GP3 Series Motor Racing: Hockenheim: Race 2 [Live] 10:00 Tour de France Cycling 11:00 FIS Summer Grand Prix Ski Jumping 12:00 Live: World Superbike Series Motorcycle Racing: Brno: 1st Leg 13:00 WATTS 13:30 Tour de France Cycling 14:00 Live: Tour de France Cycling: Stage 20: Rambouillet 18:00 Live: FIA World Touring Championships: Round 16: Curitiba 19:00 Live: Auto GP Motor Racing: Brazil: 2nd Race [Live] 20:00 Live: FIA World Touring Championships: Round 16: Curitiba
Bejn Hope u Liam jidher li l-affarijiet se jer©g˙u jirran©aw, tant li jibdew jitbewsu hekk kif hu jg˙idilha li g˙adu j˙obbha. Ftit qabel iΩda Hope jer©a’ jibdiela milli tkompli mal-kumpannija tal-moda, iΩda ommha tikkonvinçiha biex ma titlaqx. Steffy ssib lil Liam u lil Hope flimkien u tipprova tispjegalhom li hi verament kienet konvinta li kienet marida. Bill (Don Diamont ritratt) jikkonvinçi lil Liam biex jibqa’ ma’ Steffy, filwaqt li dawn it-tnejn jitolbu spjegazzjoni ming˙andu g˙all-a©ir tieg˙u. PRIMA FACIE, il-Óamis, ONE 20.30 Vitma o˙ra. Tfajla o˙ra maqtula bla sens. L-uniku Ωball ta' Lara hu li ˙ar©et mid-dar we˙idha. Iç-çirkostanzi l-istess. Kul˙add beΩg˙an, ma jafux fejn ser jer©a’ jolqot il-qattiel. Ir-reporters ma jafux kif ser jittrattaw il-kaΩ fil-gazzetti. Kurt da˙aq b’Amanda. M’hemmx ma’ min tifta˙ qalbha. Kurt kellu tifla minn mara o˙ra. L-ispettur Sara Piccinino (Yeda Spiteri Thomas) taf x’jfisser g˙ax g˙addiet minn xi ˙a©a fil-passat, ©rajja li ma tixtieqx titkellem dwarha. AFFARI TAGÓNA, il-Ìimg˙a, ONE, 20.30 Min jaf kemm-il darba smajt bil-kelma data protection u min jaf kemm-il darba ippruvajt issib xi tfisser eΩatt u kif din tapplika. Óafna huma dawk li jsaqsu, jekk hemm din id-data protection, allura kif xorta jkun hemm min jattakka u jesponi ˙afna fuq kull˙add ming˙ajr limitu? Waqt Affari Tag˙na se niddiskutu ddata protection, kif g˙andha tkun applikata, meta ti©i applikata, kif tapplika u x’inhuma l-limiti tag˙ha.
10:10 11:00 11:25 11:50 12:40 13:30 14:20 14:45 15:10 16:00 16:25 16:50 17:40 18:30 18:55 19:20 20:10
Toddlers and Tiaras Say Yes to the Dress Say Yes to the Dress What Not to Wear Ultimate Cake-Off Cake Boss: Next Great Baker Cake Boss Cake Boss World’s Worst Mum Sister Wives Sister Wives What Not to Wear Driving Me Crazy Ace of Cakes Ace of Cakes Toddlers and Tiaras Rich Bride/Poor Bride
11:10 Anthony Bourdain: No Reservations 12:05 The Mighty Mississippi with Trevor McDonald 12:55 I Shouldn’t Be Alive 13:50 I Shouldn’t Be Alive 14:45 I Shouldn’t Be Alive 15:40 I Shouldn’t Be Alive 16:35 I Shouldn’t Be Alive 17:25 History Cold Case USA 18:20 Secret Service Secrets 19:10 Rugby: The Lifeblood of New Zealand 20:05 Man Made Marvels China 21:00 Extreme Engineering 21:55 The Mighty Mississippi with Trevor McDonald
09:10 09:30 10:00 10:10 10:30 11:00 11:10 12:00 12:10 12:30 13:00 13:30 14:00 14:10 14:30 15:00 15:15 15:30 16:00 16:30 17:00 17:10 18:00 18:30 19:00 19:30 20:00 20:15 20:30 21:00 21:30 22:00 22:10 22:30 23:00 23:10
TF: La complicata vita di Christine TF: Real School Cartoons Battle Dance Culto evangelico Cerimonia di consegna delle insegne dell’ordine militare d’Italia Mezzogiorno in famiglia TG 2 GIORNO Tg2 Motori Quelli che aspettano Quelli che Tg2 L.I.S. Stadio Sprint 90 Minuto TF: COPS - Squadra Speciale Tg2 Notizie TF: NCIS TF: Hawaii Five-O La Domenica Sportiva - Tg 2
PRIMA PAGINA Traffico - Tg 5 Le frontiere dello spirito Belli dentro Tg com Benvenuti a tavola Melaverde Tg 5 L’Arca di Noe Domenica Live Avanti un altro Tg 5 - Meteo Dopo Tg 5 Stricia la Domenica Film: Una moglie bellissima Il giudice Mastrangelo Tg 5 Film: L’amico di famiglia
The Health Show To Be Announced BBC World News World Features Dateline London BBC World News To Be Announced BBC World News World Features Third Eye BBC World News Newsnight BBC World News World Features To Be Announced BBC World News Sport Today Click BBC World News My Country BBC World News To Be Announced BBC World News India Business Report BBC World News Third Eye BBC World News Sport Today Click BBC World News To Be Announced BBC World News World Features My Country BBC World News To Be Announced
06:00 07.40 09.30 10.15 10.45 11.15 11.40 12.00 12.55 13.25 14:00 14:30 15.05 19.00 20.00 20.10 23.25 23.40
06:45 07:20 07.45 09.20 10.00 11.00 11.30 13.10 14.05 14.40 16.55 18.55 19.35 21.30 00.10 01.15
Tg 4 Vita da strega Superpartes Magnifica Italia Santa Messa Le storie di viaggo a ... Tg4 - Pianeta Mare Donnavventura Tg 4 Film: Appuntamento fra le nuvole TF: Downtown Abbey Tg 4 Film: Il Comandante Florent Film: Unfaithful Terra Film: Urla del silenzio
08:10 08:25 08:40 09:25 09:55 10:25 10:55 11:45 12:30 13:30 14:00
Boogie Beebies Charlie and Lola Robin Hood Keeping up Appearances Supernova The Old Guys Great Ormond Street The Inspector Lynley Mysteries London Hospital The Royle Family The Impressions Show with Culshaw and Stephenson ’Allo, ’Allo! Doctors Elephant Diaries Doctor Who London Hospital Blackadder the Third Twenty Twelve Life on Mars Spooks Inspector Lynley Mysteries
14:30 15:00 17:30 18:20 19:05 20:00 20:30 21:00 21:50
06:00 06:25 06:50 07:15 08:10 09:05 09:35 10:00 10:55 11:50 12:45 13:40 14:10 14:35 15:05 15:30 16:00 16:25 17:20 18:15 19:10
10:50 11:15 11:40 12:05 12:30 12:55 13:20 13:45 14:10 14:40 15:05 15:30 15:55 16:20 16:45 17:10 17:35 18:00 18:25 18:50 19:15 19:40 20:30 20:55 21:20 21:45
T.U.F.F. Puppy SpongeBob SquarePants Power Rangers Samurai The Troop Drake and Josh iCarly SpongeBob SquarePants The Penguins of Madagascar The Penguins of Madagascar The Mighty B The Fairly Odd Parents SpongeBob SquarePants iCarly Big Time Rush True Jackson, VP Supah Ninjas SpongeBob SquarePants Fanboy and Chum Chum Power Rangers Samurai The Fairly Odd Parents The Penguins of Madagascar iCarly 20:05 True Jackson, VP Big Time Rush SpongeBob SquarePants Avatar: The Legend of Aang Avatar: The Legend of Aang
Fuori orario Film: Quando la Città dorme TF: L’Ispettore Derrick Rai Educational TGR Estovest TGR Mediterraneo TGR RegionEuropa Tg3 - Telecamere Salute Rai Educatiinal Passepartout TG Regione - TG Regione Meteo In 1/2 ora Alla falde del Kilimangiaro Tg3 - TG Regione Blob Che tempo fa - Report Tg3 - TG Regione TF: Boris - Meteo
20:05 21:00
07.00 10.00 11.25 11.45 13.30 14.05 15.55 18.00 20.00 20.30 21.30 23.30 00.25 01.30
Fifth Gear How Do They Do It? How Do They Do It? American Chopper: Senior vs Junior: Mikey’s Art Opening Mythbusters: Motorcycle Flip Destroyed in Seconds Destroyed in Seconds Extreme Engineering: NASA Swamp Loggers: Put to the Test Dirty Jobs: Tar Rigger Swords: Life on the Line: Trapped Auction Hunters: The Chi-town Showdown Auction Hunters: Top Gun Ton Auction Kings: Vampire Hunting Kit Auction Kings: Hand Cannon/Fabergé Pencil How Sports are Made I Could Do That Mighty Ships: North Star Deadliest Catch: The Aftermath River Monsters: Flesh Ripper Extreme Fishing with Robson Green: The Philippines Hillbilly Handfishin: Chillaxin’ with Jackson Human Body: Ultimate Machine: Strength
Omnibus Ti ci porto io Ti ci porto io ... in Cucina Josephine ange Gardien Tg La7 Film:Cari fottutissimi amici TF: The District TF: L’Ispettore Barnaby Tg La 7 In onda Film: Baby Boom Non ditelo alla sposa Omnibus notte Tg La7 Sport
18.11.2012
TeleviΩjoni
29
minn SYLVANA FARRUGIA
ILLUM BACK TO THE FUTURE Part 2 (Italia 1, 7.00pm)
STEP UP u STEP UP 2 (Italia 1, Mis-2.pm ’il quddiem)
Wara s-suççess li kiseb l-ewwel film minn din it-trilo©ija, fl-1989 in˙adem it-tieni wie˙ed, li wkoll kellu direzzjoni ta’ Robert Zemeckis. Din id-darba l-magna taΩΩmien tie˙u liΩ-Ωag˙Ωug˙ Marty fl-2015, li ng˙iduha kif inhi, lura fl-1989 min jaf x’konna nimma©inaw li jista’ ji©ri sal-2015. U issa din is-sena hija biss kwaΩi sentejn ’il bog˙od. Ma tantx se nid˙ol fid-dettall tieg˙u dan il-film. Kulma se ng˙id huwa li l-attur prinçipali jibqa’ dejjem Michael J. Fox, u mieg˙u jidhru wkoll Christopher Lloyd, Thomas F. Wilson, Lea Thompson u Elisabeth Shue.
L-istazzjon tal-Mediaset se juri l-ewwel Ωew© films minn din is-sensiela li ntlaqg˙u ferm tajjeb, speçjalment mill-©enerazzjoni Ωag˙Ωug˙a. Tajjeb ng˙idu li wara dan ilfilm hemm l-ewwelnett lezzjoni tajba ˙afna speçjalment lejn iΩ-Ωg˙aΩag˙, u din hija li anke Ω-Ωfin jista’ jkun mezz tajjeb biex ting˙eleb id-diskriminazzjoni bejn ilklassijiet soçjali. Ta˙t id-direzzjoni ta’ Anne Fletcher u Mico Heltborg ja˙dmu Channing Tatum, Jenna Dewan, Damaine Radcliff, Josh Henderson u Drew Sidora fil-partijiet ewlenin. Ma jonqosx li nassistu g˙al Ωfin sfrenat u spettaklu mill-aqwa.
GÓADA
IT-TLIETA 20 ta’ NOVEMBRU SPIDER-MAN (Italia 1, 9.10 pm) Ma nistax nifhem g˙alfejn dan l-istazzjon il-©img˙a li g˙addiet wera t-tieni film ta’ din is-sensiela, u nhar it-Tlieta se juri l-ewwel wie˙ed. G˙alhekk naraw lil Tobey Maguire fil-parti ta’ Peter Parker, ©uvni gustuΩ, orfni li jg˙ix maz-zijiet tieg˙u. Óajtu mhix façli, iΩda tinbidel ta’ ta˙t fuq meta jingidem minn brimba, u din il-gidma tag˙tih poteri eççezzjonali li bihom jista’ jag˙mel ˙afna affarijiet. F’dan il-film ja˙dem ukoll Willem Dafoe, b˙ala l-kattiv u Spider-Man ikollu je˙odha kontrih. BRIDGET JONES DIARY: THE EDGE OF REASON (Canale 5, 11.30pm)
DONNIE BRASCO (Rete 4, f’nofsillejl) Ng˙id il-verità li meta nara isem Al Pacino f’film, narah, g˙aliex minbarra li hu attur prim f’Hollywood, is-su©©etti li jittrattaw il-films li ja˙dem fihom hu, kwaΩi dejjem jolqtu l-gosti tieg˙i. Pacino, minkejja li kien ˙adem tliet films qabel, kien il-film The Godfather li fl-1972 po©©ih fuq pedestall ewlieni fid-dinja taç-çinematografija. Ng˙id iddritt li dan l-a˙˙ar er©ajt rajt it-tliet films ta’ The Godfather, u Al Pacino jimpressjona dejjem. FiΩ-Ωmien li n˙admu The Godfather, lura fis-sebg˙inijiet u tmeninijiet, Pacino qisu baqa’ ja˙dem films ta’ azzjoni, u qtil, u fosthom nistg˙u nsemmu Scarface, Serpico u aktar tard Heat, film twil li jibqa’ wie˙ed mill-favoriti tieg˙i, anke g˙aliex mieg˙u ja˙dem attur ie˙or favorit tieg˙i, Robert De Niro. F’Donnie Brasco Pacino baqa’ bit-timbru ta’ mafjuΩ u din id-darba mieg˙u ja˙dem Johnny Depp. X’ji©ri meta a©ent tal-FBI jid˙ol inkiss inkiss fil-qalba ta’ grupp mafjuΩ, immexxi minn Al Pacino, u jirnexxielu jsir il-favorit tal-kbir? Dan huwa film li m’g˙andux jintilef minkejja li se jintwera xi ftit tard. A SINGLE MAN (Rai 2, 11.40pm) Film drammatiku ta˙t id-direzzjoni ta’ Tom Ford, li jirrakkonta l©rajja ta’ professur universitarju IngliΩ, li jg˙ix l-Amerika, li qieg˙ed isibha diffiçli biex jg˙ix ˙ajja kwieta u normali wara lmewt ta’ sie˙bu. Huwa jasal ukoll biex jikkontempla s-suwiçidju, iΩda biex jg˙inuh jaslu tnejn min-nies. Fil-partijiet prinçipali ja˙dmu Colin Firth, Julianne Moore u Matthew Goode.
Renee Zellweger kellha biçça xog˙ol iebsa biex ta˙dem il-parti ta’ Bridget Jones g˙aliex kellha ordnijiet preçiΩi li trid iΩΩid fil-piΩ mhux ˙aΩin. Dan il-film huwa ttieni wie˙ed u issa naraw lil Bridget f’aktar inkwiet, hekk kif ir-relazzjoni tag˙ha ma’ Mark spiççat, u ta˙rab lejn it-Tajlandja biex ittaffi xi ftit mid-dwejjaq li din is-sitwazzjoni ©abitilha. Hawnhekk tiltaqa’ ma’ Daniel, iΩda l-akbar avventura tasal meta tispiçça l-˙abs akkuΩata bi traffikar tad-droga. Kummiedja ˙elwa fejn minbarra Zellweger, ja˙dmu wkoll Colin Firth u Hugh Grant fil-partijiet ewlenin.
L-ERBGÓA 21 ta’ NOVEMBRU THE PURSUIT OF HAPPYNESS (Rete 4, 9,10pm) Will Smith beda l-karriera tieg˙u bis-sensiela televiΩiva The Prince of Bel Air. Illum huwa attur stabbilit b’bosta unuri f’idejh. Nistg˙u ng˙idu li huwa attur versatili, kapaçi jda˙˙ak u anke jbikki, b˙alma jag˙mel f’dan il-film hekk kif narawh jie˙u ˙sieb it-tifel tieg˙u, wara li lomm titlaq. Tajjeb tkun taf li t-tifel ta’ Will Smith, Jaden Smith, ja˙dem din l-istess parti f’dan il-film. Dan huwa film biografiku fuq il-˙aja ta’ ra©el, wara li jispiçça wa˙du b’ibnu, u jrid jara kif jag˙mel biex idawwar xi ˙a©a ta’ flus. Direzzjoni ta’ Gabriele Muccino.
IL-ÓAMIS
IL-ÌIMGÓA
IS-SIBT
22 ta’ NOVEMBRU
23 ta’ NOVEMBRU
24 ta’ NOVEMBRU
FLIGHTPLAN (Rai 3, 9.05pm)
ARMAGEDDON (Rai 2, 9.05pm)
A NIGHT AT THE MUSEUM (TVM, 9.10pm)
Jodie Foster titla’ fuq ajruplan jumbo ma’ bintha Ωg˙ira u fuq l-istess ajruplan ikun hemm it-tebut ta’ Ωew©ha li g˙adu kemm miet. Waqt it-titjira, Jodie Foster tie˙u nag˙sa u, meta tqum, bintha ma tidhirx. U ˙add ma jemmen li bintha kienet telg˙et mag˙ha fuq l-ajruplan. Óadd. Kollox jibda juri li din ilmara qed titlef mo˙˙a. Imma tg˙id veru? Film tal-2005 ta˙t iddirezzjoni ta; Robert Schwentke.
Óafna jemmnu li nhar il-21 ta’ Diçembru li ©ej se tispiçça d-dinja, min˙abba sensiela ta’ diΩastri naturali. Dan il-film jirrakkonta dwar ©ebla enormi riesqa lejn id-dinja u trid issir xi ˙a©a malajr biex din tinkiser qabel ma ta˙bat maddinja u teqred kulma jinsab fiha. Mumenti komiçi ma jonqsux, meta tim ta’ r©iel minn sezzjonijiet differenti jitilg˙u fl-ispazju fuq missjoni kbira.
Kummiedja s˙i˙a hekk kif ra©el jaççetta li jibda xog˙ol b˙ala g˙assies f’muΩew talistorja. X’jista’ jmur ˙aΩin f’muΩew, matul illejl? L-aktar l-aktar, xi ˙add jipprova jisraq. Mhux hekk??!!
30
18.11.2012
Log˙ob SOLUZZJONIJIET TAL-ÌIMGÓA L-OÓRA
MIMDUDIN: 1 Spinaçi, 5 Re©ina, 8 Essenza, 14 Furur, 15 Novena, 17 Tartru, 19 Tubri, 20 Mutu, 21 Erin, 23 Adami, 25 Ratba, 28 Lupa, 29 u 30 Óasira, 31 Dama, 33 ÓobΩusikkina, 39 Pinu, 41 u 42 Qtates, 43 Ûina, 45 Bit˙a, 46 Perit, 47 Sodi, 50 Nida, 53 u 54 Fta˙ir, 56 Kjass, 58 Lobbja, 60 Immuta, 62 Açidu, 64 Rebus, 67 Tinten, 69 Partit, 70 Makku, 72 u 73 Katina, 75 Kull, 77 Óadd, 79 Platt, 80 Abela, 82 Qtil, 84 Ali, 85 Mar, 87 Ajru, 88 Ìenerazzjoni, 93 Arpa, 94 u 95 Abbiss, 96 Pont, 98 Spott, 100 u 101 Kmandanti, 105 RaΩa, 108 Wa˙da, 109 Londra, 110 Ûbrana, 111 Nemla, 112 Tlettax, 113 Kuruni, 114 Strixxa.
243 Irba˙ €25 fi flus
WEQFIN:
Mimdudin 1 Din hija kapsula b˙ala mediçina (7) 5 Ibbrilla aktar minn ˙addie˙or (6) 8 G˙al kull ˙atba hemm il-....... (7) 14 Din missila li jisparawha mill-art fl-ispazju (5) 15 Xi˙a©a niexfa ......, bla ilma ta’ xejn (6) 17 Xeddet il-˙wejje© fuqha (6) 19 Nadif ....., qisu xummiema (5) 20 Wie˙ed mix-xhieda (4) 21 u 23 Oqfsa kbar fejn jinΩammu t-ti©ie© (9) 25 ..... hekk inkella ag˙ar (5) 28 Il-kapitali E©izzjana (4) 29 u 30 Il-kapitali tar-Russja (6) 31 Inbidel b˙al-lejl min-.... (4) 33 Dan it-trab jew likwidu jnaddaf u joqtol il-mikrobi kollha (12) 39 Il-mo˙˙ minn barra (4) 41 u 42 Xi˙add imqarqaç, fuq ru˙u wisq (6) 43 Diçembru jid˙ol fis-.... membru, qawl (4) 45 Tela’ b’siequ fuq sieq ˙addie˙or (5) 46 Fuq il-..... tixtri bi r˙is (5) 47 Ladd kien artist ta’ Hollywood (4) 50 Is-.... ˙abbiet kienet nofs sold (4) 53 u 54 Qawwa ta’ qalb, biΩa’ ta’ xejn (6) 56 Xog˙lu fir-raba’, sajf u xitwa (5) 58 Ta lift lil xi ˙add (6) 60 Mi©jub u stmat min-nies, i˙obbuh ˙afna (6) 62 Din tfisser qatg˙a ˙ut jew g˙asafar (5) 64 Xi˙add deffusi, pruΩuntuΩ, jinda˙al fejn ma jesg˙ux (5) 67 G˙asfur bilkemm jidher (6) 69 Il-ktieb kbir tal-quddiesa (6) 70 Xog˙lu jinterpreta karattri o˙ra (5) 72 ....nardo Da Vinci (3) 73 G˙oqod ta’ ˙amrija niexfa (3) 75 Wie˙ed mit-truf (4) 77 Xullief, fdal, skart, bçejjeç Ωg˙ar (4) 79 Tan-nanna ˙elu ..... (5) 80 Pilatu kif da˙al fih? (5) 82 Id-dar Ωg˙ira u l-.... kbira (4)
84 u 85 Dan g˙andu mill-qarnita, jarmi ˙afna linka (6) 87 Jekk ma nimlewhiex, immutu bil-©u˙ (4) 88 ..... ......, qabΩa u Ωigarella, folklor (5,7) 93 Ivvintawh il-ÌappuniΩi biex tiddefendi ru˙ek bla armi (4) 94 Darba kienet reçipetto (3) 95 Annimal salva©©, goff u b’sa˙˙tu ˙afna (3) 96 Makkinarju tal-insi©, g˙all-˙ajt u ddrapp (4) 98 Dawn ji©u minnek u ti©i minnhom (5) 100 Il-..... l-Bajda ’l barra mill-Óamrun (5) 101 Issa ©ejna ....., mg˙aw©in wa˙da sew! (4) 105 MiΩmuma f’wiçç il-ba˙ar iΩda b’maΩΩra fil-qieg˙ (4) 108 Fiha 36 pulzier, tlett ixbar u nofs (5) 109 Feliç bilfors li hu kuntent (6) 110 G˙adhom jag˙mluha l-g˙ada tal-festa? (6) 111 Óu l-fama u mur .... (5) 112 ....... bla krema ma jivvutawx (7) 113 Ir-ra˙al ta’ Mary Spiteri (6) 114 Wa˙da mill-midinbin (7) Weqfin 2 u 3 M˙amm©in wa˙da sew, mimlijin g˙akar (9) 4 San .... çeda postu g˙all-Mater Dei (4) 6 u 7 Bniedem fitt li ma te˙lisx minnu malajr (10) 9 u 10 Dawn qrabatna li kienu fid-dinja qabilna (8) 11 Il-fula bint il-miΩwed u r-..... dejjem ti©bed, qawl (5) 12 Wie˙ed mill-briganti (7) 13 Insa l-....... u a˙seb f’li ©ej, qawl (7) 16 Ta˙lita ta’ birra u luminata (5) 18 Kienet il-kolla tal-landier (5) 22 Kultant nippruvaw insibu l-iskuΩa fiha (5) 24 u 26 Il-plural tal-plural ta’ ri˙ (6) 27 Issa fatta la .....! (5) 32 Stramb, bla sens, illo©iku (6)
33 Din issibha fit-tifsira ta’ 82 mimduda (3) 34 Qatran iswed ˙afna (4) 35 Kaççatur li jaqbad l-g˙asafar ˙ajjin (6) 36 Dan jag˙mlu min itemtem (6) 37 X’.... sbie˙ min jaf jarana! (4) 38 u 40 Qrati ©udizzjarji (9) 44 Hawn min isejja˙lu l-kamra l-baxxa (4) 48 Allura dan ir-ra©el tal-lo©©a? (4) 49 u 51 Min jimxi b’din qatt ma jag˙ti kont ta’ g˙emilu (16) 52 ÓobΩa Ωg˙ira (6) 55 Allura dan hu r-ra©el tal-mastra? (6) 57 Il-˙mar tieg˙i u nirkeb .... (4) 59 Maqbad twil g˙all-qbid ta’ ˙ut jew friefet (4) 61 Mur saqqi l-.... tal-Marsa! (4) 63 .... minn kollox, li kellu jag˙mel g˙amlu (4) 65 Óa sehem fit-ti©rija (6) 66 Partenza, minn fejn nitlaq (4) 68 Ix-Xitan (6) 69 Monument g˙at-tifkira (6) 70 Is-songs ta’ dan il-grupp jinstemg˙u fil-film Mamma Mia! (4) 71 Naturalment juΩawh biex jittimbraw (6) 74 G˙amlu ©ebla fuq o˙ra, forsi bini s˙i˙ (4) 76 Kontra 31 mimduda (4) 78 ..... vojta ma tiqafx, qawl (5) 79 u 81 Titwa˙˙al mal-art ma’ s˙abha (6) 82 Fiha tistqarr dnubietek (5) 83 Kontra tjubija (7) 86 Il-knisja tal-Mosta (7) 89 Ix-xahar tal-boloh (5) 90 u 91 Rivoluzzjonarju (6) 92 Tqabida, xorta ta’ sport bejn tnejn (5) 97 Mo˙˙u fuq il-....., xejn m’hu serju (5) 99 G˙ex x’imkien (5) 100 Din il-kelma ssibha f’44 wieqfa (5) 102 Toqba u toqba u aktar minnhom (5) 103 Wie˙ed mill-qrun (4) 104 Darbtejn insiru .... (4) 106 u 107 Dawn dejqa bit-tara© li jdur fit-tond (8)
2 u 3 Purtinari, 4 Çena, 6 u 7 EΩaminatur, 9 u 10 Studenti, 11 Zobtu, 12 Offenda, 13 PiΩatur, 16 Vidjo, 18 Tiben, 22 Baqqa, 24 u 26 MuΩajk, 27 Gross, 32 MaΩΩra, 33 u 34 Óabbata, 35 UΩanza, 36 Kapaçi, 37 I©ri, 38 u 40 Attivist, 44 Nofs, 48 Opra, 49 Kalzetti, 51 M˙alltin, 52 Skorra, 55 Surtun, 57 Soru, 59 Bjut, 61 Mqar, 63 Çana, 65 Ba˙˙ar, 66 Skud, 68 Nektar, 69 Palazz, 70 Mant, 71 Kullar, 74 Tajn, 76 Reno, 78 Darba, 79 u 81 Pi©ami, 82 Qrusa, 83 Sanpawl, 86 Vatikan, 89 u 90 Esponent, 91 Jum, 92 Ninna, 97 Na˙al, 99 Travu, 100 KaΩin, 102 Nemex, 103 u 104 Battalja, 106 u 107 Kantanti.
KUPUN TISLIBA Ibg˙at it-tisliba tieg˙ek lil: Tisliba KullÓadd, Çentru Nazzjonali Laburista, Triq Milend, il-Óamrun.
Isem
Indirizz
Tel No: Rebbie˙a ta’ €25: LOUIS GRIMA, 84, Napuljun, Caruana Dingli Str., il-Mellie˙a. MLÓ 1703.
18.11.2012
Log˙ob
Tisliba bin-numri Bi 3 numri
B’4 numri 0145 0205 0577 0837 1011 1096 1155 1749 2250 2363 2509 2669 2977 3134 3300 3501 3689 3811 4401 5719 5779 5901 5995 6107 6155 6443
004 109 144 151 183 339 401 510 680 683 765 767 773 897 927 986
6583 6880 7107 7232 7689 7711 7784 7978 8780 8903 9018 9903
B’5 numri 00580 08164 14008 16168 27843 31349 37308 38099 39390 48591 52727 60484 63401 67314 69344 75063 76080 77346 86570 90324 94972 99314
B’6 numri 157333 325223 493082 646057
Bi 8 numri 54713808 64477227 97148104 99017872
Po©©i n-numri f’posthom
SUDOKU sponsorjata minn WELLA 3
4
9
5
3
4
7
Irba˙ Shampoo u Conditioner Wella Aqta’ dan il-log˙ob u ibag˙tu lilna
1
9
6 5 8
8
9
5 KOMPETIZZJONI WELLA KullÓadd, Çentru Nazzjonali Laburista, Triq Milend, il-Óamrun.
4
4
6
Isem: .......................................................................................... 8
1
9
Indirizz......................................................................................... .....................................................................................................
7
8
6
2
3
5 Rebbie˙: ALEX VELLA, 136 Triq Salvu Psaila, Birkirkara
Kompetizzjoni Centro Casalinga Ìemma’ s-sitt kupuni u ibg˙athom f’daqqa lil KullÓadd, Kompetizzjoni Centro Casalinga, Çentru Nazzjonali Laburista, Triq Milend, il-Óamrun.
Isem.......................................................................................................................................
2
Indirizz................................................................................................................................... ................................................................................................................................................ I.D. Card................................................ Tel. .......................................................................
31
32
18.11.2012
Avviâ„Śi
PROPRJETÀ L-IMSIDA: Appartament ˙dejn l-Università bl-g˙amara wkoll. G˙andu l-bejt, terrazzin, tliet
kmamar tas-sodda. Prezz ₏115,000 jew l-eqreb offerta. Fl-istess blokka hemm appartament ie˙or, lest minn kollox, bl-g˙amara, bit˙a u bi tnejn
tas-sodda. Prezz ₏100,000. Garaxx ta’ erba’ karozzi fl-istess blokka ₏68,000 jew l-eqreb offerta. Çempel 7929 3519.
TANAYA’S Dev Ltd: G˙aℌla kbira ta’ appartamenti f’kull ℌona ta’ Malta. Jinbieg˙u ming˙ajr depoℌitu u n˙allsulek il-kuntratt. Offerta speçjali. Çempel 9992 4999. Ming˙ajr aŠenti.
Copco, qatt ma ntuℌa. Tajjeb biex ittaqqad jew tqatta. Ja˙dem bil-petrol (2 stroke). Mixtri ₏4,000 Jinbieg˙ ₏3,500 jew l-eqreb. Il-garanzija g˙adha mhux miftu˙a. Çemplu 7703 2525 jew 9955 4656.
GĂ“ALL-KIRI
Mejda tal-biskuttin, arloŠŠ talbozza, mera antika, par vaℌuni. Affarijiet o˙ra ℌg˙ar. Çempel 21 237597 jew 9922 3541.
ÓAL TARXIEN: Pet shop f’kantuniera ˙dejn skola, bi klijentela tajba. Prezz tal-istokk huwa mitlub. Çempel 9905 5172. GÓAT-TWELLIJA Óanut tal-grocer sabi˙ u modern in-na˙a t’isfel ta’ Malta. G˙andu klijentela tajba, mg˙ammar b’kollox u bi store mieg˙u. Çempel 9946 7705 jew 7933 2623. AFFARIJIET GÓALL-BEJGÓ
Fridge bi tliet bibien, tal-bars. Imwejjed tondi, u siŠŠijiet, sinkijiet tar-restoranti tal-istainless steel, hood extraction bilmutur u control panel. Çempel 9811 0401 jew 2766 2800.
%6/
%ULWDQQLD 7RXUV
/21'21 6$/(6 :((.(1' %5($.
*URXSV IRU 1HZ <HDU )HVWLYLWLHV %8'$3(67 +81*$5<
/$.( %/('
9LVLWLQJ /RQGRQ 5RPIRUG 0DUNHW /DNHVLGH DQG :HVWILHOG 6KRSSLQJ &HQWUH
9LVLWLQJ %OHG 9LOODFK 9LVLWLQJ %OHG 9LOODFK .ODJHQIXUW /MXEOMDQD %RKLQM .UDQMVND .ODJHQIXUW /MXEOMDQD %RKLQM .UDQ *RUD 5DGRYLMLFD 6WDQMHO /LSLFD *RUD 5DGRYL MLFD 6WDQMHO /LSLFD -DQ 67$5 *5$1' +27(/ +81*$5,$ 6WXG )DUP 3RVWRMQD &DYHV 9LVLWLQJ %XGDSHVW 3XV]WD .HFVNHPHW 9LVLWLQJ %XGDSHVW 3XV]WD .HFVNHPHW DQG 3UHGMDPD &DVWOH 'DQXEH %HQG 6]HQWHQGUH 9LVHJUDG DQG (V]WHUJRP LUPLRQH %DUGROLQR 7UHQWR 9LVLWLQJ 6LUPLRQH %DUGROLQR 7UHQWR )520 'HF -DQ %RO]DQR 0HUDQR 9HQLFH 5RYHUHWR )520 'HF -DQ 0DGRQQD GL &DPSLJOLR /DJR GL 7HQQR Â&#x201E; 0RQWH %RQGRQH DQG ,QQVEUXFN Â&#x201E;
7+( '2/20,7(6
9LVLWLQJ &RORJQH 'XVVHOGRUI %RQQ $DFKHQ 3KDQWDVLDODQG 7KHPH 3DUN 0DDVWULFKW 9DONHQEXUJ 'UHLODQGHQSXQW %HUQNDVWHOO 7ULHU DQG .REOHQ] 'HF -DQ
)520
Â&#x201E;
Â&#x201E;
'HF -DQ
&2/2*1(
)520
1(8 8/0 *(50$1<
67$5 *2/'(1 78/,3 3$5. +27(/
9LVLWLQJ 1HX 8OP 8OP %ODXEHUHQ $XJVEXUJ 9LVLWLQJ 1HX 8OP 8OP %ODXEHUHQ $XJVEXUJ /DQGVEHUJ DP /HFK )XVVHQ 1HXVFKZDQVWHLQ &DVWOH /LQGDX %UHJHQ] 1RUGOLQJHQ 5RWKHQEXUJ RE GHU 7DXEHU DQG 0XQLFK 'HF -DQ
)520
Â&#x201E;
)520
Â&#x201E;
/21'21 $1' -$18$5< 6$/(6
InbiegË&#x2122;u kull tip tâ&#x20AC;&#x2122;arloŠŠi. Selezzjoni kbira tâ&#x20AC;&#x2122;arloŠŠi tal-idejn Casio u Citizen, kemm diŠitali, jew analogs, varjetĂ kbira taâ&#x20AC;&#x2122; alarm clo cks , kemm Citizen, Seiko â&#x20AC;&#x2DC;Du genaâ&#x20AC;&#x2122; tal-marka Pierre Cardin. VarjetĂ sabiË&#x2122;a taâ&#x20AC;&#x2122; cuckoos li jaË&#x2122;dmu kemm bilË&#x2122;abel u bil-batterija, prezzijiet tajbin. NagË&#x2122;mlu wkoll tiswijiet tâ&#x20AC;&#x2122;ar loŠŠi tal-idejn u kif ukoll tal-Ë&#x2122;ajt u Grandfather Clocks. NagË&#x2122;mlu wkoll testing bilpressure test machine, sistema taâ&#x20AC;&#x2122; testing gË&#x2122;al kull tip tâ&#x20AC;&#x2122;arloŠŠi biex jintuâ&#x201E;Śaw gË&#x2122;all-ilma (vacuum test u pressurised test) waqt li qed tistenna gË&#x2122;alih. Tiswija bil-garanzija - 110 Triq il-Kungress Ewkaristiku, Mosta. Ă&#x2021;empel 21 417235 jew 9982 5389. Injam lest bi prezzijiet irË&#x2122;as. Kull tip taâ&#x20AC;&#x2122; chipboard, MDFs, chipboard, fuljetti taâ&#x20AC;&#x2122; melamine, u aktar (varnishes tal-hardener u komuni) u finishing tal-undercoat. Solid oak, Ë&#x2122;xuna varjata. Ă&#x2021;empel 9944 6951. Jack hammer tad-ditta Atlas
Mountain bike tad-ditta Regina, bil-gerijiet gË&#x2122;all-prezz taâ&#x20AC;&#x2122; â&#x201A;Ź120. Lombardo freestyle gË&#x2122;all-prezz taâ&#x20AC;&#x2122; â&#x201A;Ź140. Ă&#x2021;empel 21 800821 jew 9959 7561. Salotti taâ&#x20AC;&#x2122; kull stil bi prezzijiet moderati, tpartit aççettat. Ikollna wkoll salotti second hand. Ă&#x2021;empel 21 374823 jew inkella 99824139. Sander, kalibratur, â&#x201E;ŚewŠ piedi wiesaâ&#x20AC;&#x2122;, kundizzjoni mill-aqwa. Ă&#x2021;ineg grit 60 u 120 biex imorru magË&#x2122;ha. Ă&#x2021;empel 7961 7945. PARTS TAL-KAROZZI Toyota, Honda, Daihatsu, Fun Cargo, Toyota Corsa, Glanza, Starlet, Integra, Civic, Terios, Tercell, Pajero JR, Pajero 2-8, Micra 2001, Polo 1994, Discovery 3 2005, Opel Corsa 2002, Freelander u Ë&#x2122;afna parts oË&#x2122;ra. Triangle Truck tyres Šodda. Irrikorri gË&#x2122;and Salvu Cassar GË&#x2122;awdex. Ă&#x2021;empel fuq 21 556674, 9947 5746 jew 9928 8699. AGR AUTO JAPANESE PARTS GĂ&#x201C;ALL-KAROZZI InbiegË&#x2122;u kull tip taâ&#x20AC;&#x2122; parts taâ&#x20AC;&#x2122; karozzi Ă&#x152;appuniâ&#x201E;Śi u Koreani, fosthom Kia, Toyota, Isuzu, Daewoo, Mitsubishi, Honda, Subaru. Huma wkoll importaturi taâ&#x20AC;&#x2122; â&#x201E;Śjut u air filters, shock absorbers, brake pads, clutches eçç. Parts Šenwini. Ă&#x2021;empel gË&#x2122;al aktar dettalji dwar isservizz li noffru fuq 21 446839 jew 9947 4505. Fax 21470295. Email - alex@agrautoparts.com DGĂ&#x201C;AJJES Lança tal-fibre taâ&#x20AC;&#x2122; 21 pied minn tal-kaptan. Magna VM220HP u FMN 45HP. Kundizzjoni eççellenti. Ă&#x2021;empel 7929 9232.
9LVLWLQJ /RQGRQ :LQGVRU &DVWOH /DNHVLGH 6KRSSLQJ &HQWUH /HHGV &DVWOH DQG &DQWHUEXU\ 'HF -DQ
)520
Â&#x201E;
$OO SULFHV DUH EDVHG RQ WULSOH VKDULQJ DQG LQFOXGH IOLJKWV KRWHO WUDQVIHUV VHUYLFHV RI WRXU OHDGHU DQG DOO WD[HV &RQGLWLRQV DSSO\
9DOOHWWD +HDG 2IILFH 7HO 3DROD %UDQFK 7HO 0RVWD %UDQFK 7HO *R]R %UDQFK 5DEDW 7HO
L-uffiççju tal-avviâ&#x201E;Śi klassifikati fiç-Ă&#x2021;entru Nazzjonali Laburista l-Ă&#x201C;amrun, jiftaË&#x2122; mit-Tnejn sal-Ă&#x152;imgË&#x2122;a bejn it-8.30am u l-4.30pm.
18.11.2012
Klassifikati SERVIZZI CHASCLO WATERPROOFING, G˙al kull tip ta’ waterproofing fid-dar tieg˙ek, ikkuntattja lil Chasclo Waterproofing. G˙al xog˙ol ta’ membrane kif ukoll xog˙ol ta’ water proofing ie˙or bi snin twal ta’ esperjenza u xog˙ol kollu b’garanzija. Prezzijiet ra©onevoli u stimi b’xejn. Çempel 9949 0698. DAR GÓALL-ANZJANI Villa Robinich. Dar g˙all-anzjani b’atmosfera familjari fil-Fgura. Noffru kull g˙ajnuna lill-anzjani u dak kollu li jkollhom bΩonn b’dedikazzjoni kbira minn carers professjonali. Ikel jissajjar millkçina tag˙na stess u skont ilbΩonn ta’ kull individwu. Çempel fuq 21 666142 jew 79 666142 jew ibg˙at email fuq robinich@go.net.mt DAR GÓALL-ANZJANI Medina Home for The Elderly, 106 Labour Ave, ir-Rabat. Dar g˙all-anzjani mg˙ammra bil-kumditajiet kollha. Staff ikkwalifikat. Nurses u care workers 24 sieg˙a. Prezzijiet ra©jonevoli li jibdew minn €23 kull persuna. Naççettaw respite u bed ridden. Çempel fuq in-numri 21454908, 21454858 jew inkella 7945 4908.
et o˙ra. DNA testijiet forensiçi, tfal ma˙tufa minn Malta, kaΩijiet çivili, kaΩijiet o˙ra fil-qorti. Problemi ta’ kumpanniji jew negozju. Nag˙tu xhieda fil-Qorti. Na˙dmu f’Malta u kif ukoll barra. Çempel 7959 0000 jew www.privateinvestigation-malta.com MUSIC LINK Issibilna kull tip ta’ strumenti muΩikali, fosthom drums kemm akustiçi u elettriçi, cymbals, percussion, pjanijiet di©itali, baby grand pianos, sound mixers u sound cards. Apparat ta’ DJ, sound systems, kitarri klassiçi u akustiçi, bass guitars, strumenti tar-ram, wood winds, vjolini, spare parts u aççessorji o˙ra. Issibilna wkoll kotba tal-muΩika tat-tag˙lim. Mur Music Link, 262, Fleur-de-Lys Rd. B’kara. Çempel fuq 21482796. PROPRJETÀ Xiri, bejg˙ u tpartit ta’ proprjetà f’kull Ωona ta’ Malta. Bi prezzijiet ra©onevoli. Çempel 9992 4999. TAGÓLIM TAS-SEWQAN Tewmi Group noffru servizz ta’ tag˙lim ta’ karozzi, muturi u mini buses. Kif ukoll kiri ta’ karozzi u taxi service. Prezzijiet jibdew minn €10. Çempel 9942 2422. jew www.tewmi.com
fuq TVs LCDs, plasma, LEDs, microwaves u kull apparat elettroniku ie˙or. Çempel 9944 6918. WATERPROOF MEMBRANE WP Ltd ta’ Triq ix-Xitwa, Qormi, jispeçjalizzaw fuq xog˙ol ta’ waterproof membra ne , damp proofing u rubberised paint. 25 sena esperjenza. Stimi b’xejn u prezz moderat. Çempel 21488972, 21438326, 9944 5527
jew 99493840. Id˙ol fis-sit www.wpMalta.com XOGÓOL TA’ ALUMINIUM G˙al kull xog˙ol t’ aluminium shutters, kemm g˙ad-djar jew garaxxijiet. Nag˙mlu bibien g˙all˙wienet, aperturi, roller shutters, g˙at-twieqi u bibien, roller u ceiling systems. Issibilna wkoll bibien li jifil˙u n-nar, aluminium b’thermal insulation biex tnaqqas iss˙ana fis-sajf u l-kes˙a fix-xitwa, u
33
ma jag˙mlux condensation. Stimi b’xejn. S. Mifsud, A42 Industrial Estate, il-Marsa. Çempel 21 226320, 21 227196 jew 9989 1800. horvin@waldonet.net.mt jew www.horvin.eu XOGÓOL TAL-ÌEBEL Varjetà ta’ ˙wat, ˙oroΩ, kanali tal-ilma, çangatura qadima jew ©dida, kantun qadim, lavur ta’ kull tip. Çempel lil Jason fuq 21 432352 jew 9947 9167.
Il-Kumitat ta’ ONE CLUB ser jorganizza 4 nights, 3 nights u 2 nights weekend breaks fuq baΩi ta’ half board g˙all-festi tal-a˙˙ar tas-sena fis-Soreda Hotel fil-Qawra. 4 NIGHTS Mis-Sibt 29.12.2012 sa l-Erbg˙a 02.01.2013 Prezz kbar €172; Tfal €86 (bejn is-6 snin u t-12-il sena) 3 NIGHTS
TBATTIL TA’ FOSOS G˙al tbattil ta’ fosos u bjar, tindif u spezzjonijiet ta’ pajpijiet taddrena©© permezz ta’ çertu cameras, tindif ta’ kanali tax-xita u kif ukoll tbattil u tindif ta’ grease traps çempel 21 651029, 0042 1954 jew 9949 9714.
DIVERTIMENT Nigret Night Club & Restaurant, 11 Labour Ave, Rabat. Nipprovdu g˙al kull tip ta’ funzjoni b˙al coffee mornings, high teas, lunches, dinner dances, hens u bachelors parties . Divertiment live kull nhar ta’ Ìimg˙a ma’ Freddie Portelli u DJ Nando. Is-Sibt line dancing, country music u kull tip ta’ muΩika mis-snin sittin ma’ DJ Frans Grech. Tista’ tag˙Ωel minn à la carte menu , pasta, pizza, grills u light snacks. Çempel fuq 21454858, 21454908 jew 7945 4908.
VRT TESTING Delmus Garage, iΩ-Ûejtun. Xog˙ol fuq panel beating, spray painting, mechanic, silencers, u jsiru testijiet tal-VRT. 24 sieg˙a servizz ta’ irmunkar. Biagio Muscat, Triq T. Zahra, iΩ-Ûejtun. Çempel 21 695326, 2789 5875, 7749 2455, 9949 2455 jew 9942 1354.
INVESTIGAZZJONI PRIVATA Ûwi©ijiet, g˙erusija u relazzjoniji-
TISWIJIET B’esperjenza u fuq il-post tiswija
Kupun AvviΩi Klassifikati IKTEB L-AVVIÛ F’DAN L-ISPAZJU
ISEM, KUNJOM u INDIRIZZ
Mis-Sibt 29.12.2012 sat-Tlieta 01.01.2013 jew Mill-Óadd 30.12.2012 sal-Erbg˙a 02.01.2013 Prezz kbar €138; Tfal €69 (bejn is-6 snin u t-12-il sena) 2 NIGHTS Mit-Tnejn 31.12.2012 sal-Erbg˙a 02.01.2013 Prezz kbar €110; Tfal €55 (bejn is-6 snin u t-12-il sena) Booking miftu˙ ming˙and is-Sinjura ÌuΩa Caruana ta’ Óal Tarxien (Te. 21 697 495) u minghand Alfred Chetcuti (Tel. 21 657 022 - Mob. 9924 0855). A˙sbu kmieni g˙ax il-kmamar huma limitati. Il-booking jag˙laq fl-20 ta’ Novembru, 2012. Dawk kollha li se jattendu g˙al dan il-weekend break jistg˙u jirb˙u weekend break g˙al Ωew© persuni fuq baΩi half board, ©entilment mog˙ti mill-management tal-lukanda.
Ejjew mag˙na u niççelebraw bil-kbir l-a˙˙ar u l-ewwel tas-sena flimkien. Garanzija ta’mistrie˙ u divertiment g˙al kul˙add.
Offerta 1: ©img˙a wa˙da
- €3.50
Offerta 2: 5 ©img˙at
- €14
Offerta 3: 13-il ©img˙a
- €30
Offerta 4: 26 ©img˙a
- €56
Offerta 5: 52 ©img˙a
- €93
ÓLAS B’CHEQUE JEW CASH LIL: Sound Vision Print Ltd,
KullÓadd, AvviΩi Klassifikati, Çentru Nazzjonali Laburista, Triq Milend, il-Óamrun. ÓMR 1717
34
18.11.2012
Almanakk
Ritratt mill-antik IT-TEMP GÓAL GÓADA
TWISSIJIET:
It-Tnejn
It-Tlieta
L-Erbg˙a
20°C
21°C
21 °C
16 °C
16°C
16 °C
Il-Óamis
Il-Ìimg˙a
Is-Sibt
Xejn
L-OGÓLA TEMPERATURA: 20 °c L-INQAS TEMPERATURA: 16 °c UV INDEX: 3
HI
SITWAZZJONI ÌENERALI: Firxa ta' pressjoni baxxa testendi minn fuq il- LO Portugal sa fuq iç-Çentru tal-Mediterran TEMP: Ftit jew wisq imsaħħab b'ħalbiet tax-xita possibilment bir-ragħad aktar tard mal-jum VIÛIBBILTÀ: Ìeneralment tajba RIÓ: Óafif min-Nofsinhar li jsir g˙al moderat BAÓAR: Moderat IMBATT: Baxx mil-Lvant TEMPERATURA TAL-BAÓAR: 23°c
HI
21 °C
21 °C
22°C
LO
16 °C
17°C
16°C Din il-©img˙a s-servizz postali f’Malta kien fl-a˙barijiet g˙ax g˙olew ir-rati tal-pusta©©. Dan ir-ritratt jag˙ti dehra tal-Posta fl-antik.
SpiΩeriji li jift˙u llum il-Óadd Empire Pharmacy 77, Triq it-Teatru l-Antik, il-Belt Valletta
Mellie˙a Pharmacy 107, Triq George Borg Olivier, il-Mellie˙a
St. Gaetan Pharmacy, Triq il-Kappillan Mifsud, il-Óamrun
Sonren Pharmacy Triq iΩ-Ûejtun, Óal Tarxien
St. Venera Pharmacy 532, Triq il-Kbira San ÌuΩepp, St. Venera
San Filippu Pharmacy 155, Triq il-Vitorja, l-Isla
Holy Cross Pharmacy 37, Triq il-Kbira, Birkirkara
Fgura Pharmacy, Triq San Tumas, il-Fgura
Pharmaland Dispensers 5, Tagliaferro Mansions, Triq il-Prinçipessa Margerita, Ta’ Xbiex
Gerada Pharmacy 46, Triq Mater Boni Consigli, iΩ-Ûejtun
Medical Plaza Dispensing Chemists Cass-i-Mall Buildings, Vjal ir-Rihan, San Ìwann Brown’s Pharmacy, 22A, The Point Shopping Mall, Tignè, Tas-Sliema
ÓARÌA KULTURALI L-G˙aqda Veterani Laburisti tixtieq tavΩa li l-˙arga kulturali li jmiss ser tkun attività biΩ-Ωfin u ser issir nhar il-Óamis 29 ta’ Novembru fil-Lukanda, Qawra Palace il-Qawra. Membri u ˙bieb huma mistiedna ji©u mag˙na.Tluq mill-postijiet tas-soltu fit-8.30 ta’ filg˙odu. Il-biljetti jinkisbu ming˙and il-helpers tassoltu. G˙al aktar dettalji tista’ ççempel lil Veronica Cuschieri fuq:- 99468416. A˙seb kmieni g˙all-biljetti.
Qrendi Pharmacy 6, Triq il-Kbira, il-Qrendi Plaza Pharmacy 86, Triq il-Kbira, ÓaΩ-Ûebbu©
Wirja ta’ arti sagra Fl-okkaΩjoni tas-Sena tal-Fidi u f’g˙eluq it-325 sena millFundazzjoni tal-Parroçça, il-Kunsill Lokali tan-Nadur, g˙addej b’wirja ta’ opri tal-arti sagra bl-isem ‘In-Nadur u l-kult Nisrani tieg˙u – Vja©© ta’ tliet sekli u kwart ta’ fidi’. Din il-wirja, li tinsab fis-Sala Joe Tabone, fil-bini amministrattiv tal-Kunsill Lokali tan-Nadur, se tibqa’ miftu˙a sal-Óadd 25 ta’ Novembru. Tifta˙ bejn it-8am u l-4pm u mis-6pm sat-8pm.
Nova Pharmacy 142, Triq il-Kulle©©, ir-Rabat
Il-MehrieΩ Pharmacy 4, Triq Giovanni Curmi, l-Iklin
Batu Pharmacy 38, Triq Palma, ir-Rabat G˙awdex
M©arr Pharmacy, Triq il-Kbira k/m Triq Vitale, l-Im©arr
Gozo Chemists, Triq l-Im©arr, ix-Xewkija
Kuruni tar-RuΩarju
Lottu
31
13
20
35
18
Super 5
24
14
32
25
36
Din il-Ìimg˙a mill-Istorja
B˙alissa, fil-Palazz de Piro fl-Imdina, g˙addejja wirja ta’ kuruni tar-ruΩarju rari u minn pajjiΩi differenti, ilbies talarçikonfraternitajiet dedikati lill-Madonna tar-RuΩarju u affarijiet o˙ra relatati max-xog˙lijiet tal-arti litur©içi. L-o©©etti g˙all-wiri ©ew mislufa minn kollezzjonijiet privati u ekkleΩjastiçi f’Malta u qed jintwerew g˙all-ewwel darba. Din ilwirja se tibqa’ miftu˙a sal-a˙˙ar tas-sena u l-˙in tal-ftu˙ mitTnejn sas-Sibt, mid-9.00 ta’ filg˙odu sal-4.00 ta’ filg˙axija. Wirja artistika Fil-main lounge tal-Lukanda Le Meridien, San Ìiljan, l-artista Ann Miceli Demajo qieg˙da tesebixxi l-arti tag˙ha b’kuluri vibranti u b’tifsil ©eometriku, fejn tesponi x-xemx Mediterranja, l-kurvi senswali u kompoΩizzjonijiet mimlija emozzjonijiet. Twassal ukoll close-ups tal-˙ajja selva©©a m˙allta ma’ partijiet mill-midja kif ukoll arlo©©i fuq sfond astratt. Il-wirja, li tibqa’ miftu˙a sal-bidu ta’ Diçembru g˙andha b˙ala kuratur lil J. D. Hamilton. ÛiguΩajg - 19-25 Nov
22.11.1963 – Jinqatel il-President Amerikan John F Kennedy f’Texas.
20.11.1947 – Il-Prinçipessa EliΩabetta tiΩΩewwe© lil Philip Mountbatten f’Westminster Abbey
19.11.1975 – Ti©i nawgurata l-kumpannija The Libyan Arab Maltese Holding Company Limited 22.11.2005 – Angela Merkel issir l-ewwel Kançillier ÌermaniΩ mara. 23.11.1980 – Sensiela ta’ terremoti fl-Italja i˙allu 300 mejta. 24.11.1826 – Twieled Carlo Collodi, dak li ˙oloq il-karattru ta’ Pinocchio.
G˙at-tieni darba bejn id-19 u l-25 ta’ Novembru se ssir l-edizzjoni ta’ ÛiguΩajg, il-Festival Internazzjonali tal-Arti g˙at-Tfal u Ω-Ωg˙aΩag˙. Din is-sena, il-festival, organizzat mill-Kavallier San Ìakbu, Çentru g˙all-Kreattività, il-Belt se jer©a’ jinbidel f’festa ta’ arti g˙at-tfal, iΩ-Ωg˙aΩag˙ u l-familji tag˙hom. Ilprogramm hu mΩewwaq b’g˙add sabi˙ ta’ produzzjonijiet, Maltin u barranin, li g˙andhom jog˙©bu lil kul˙add, u li kollha jwasslu esperjenza kreattiva u memorabbli.
18.11.2012
Sports
35
TENNIS
Ir-Repubblika Çeka jirb˙u lil Spanja wara reb˙a fid-Doubles Ir-Repubblika Çeka jinsabu fil-finali tadDavis Cup wara li g˙elbu lil Spanja fissessjoni tad-doubles ©ewwa Praga. Tomas Berdych u Radek Stepanek g˙elbu lil Marcel Granollers u Marc Lopez bl-iskor ta’ 3-6 7-5 7-5 6-3. Granollers u Lopez ddominaw l-aktar fil-bidu imma ç-Çeki kienu tajbin biΩΩejjed sabiex irnexxielhom itejbu lprestazzjoni tag˙hom sabiex iddominaw fuq iç-Champions dinjin. Fix-xena tal-log˙ob singles tat-tennis, Berdych ser i˙abbat wiççu ma’ David Ferrer, mentri Stepanek ser jaffronta lil Nicolas Almagro illum fil-log˙ob deçiΩiva. Spanja huma ç-Champions imma, ming˙ajr Rafael Nadal, li huwa nnumru erbg˙a fid-dinja tal-aqwa plejers tat-tennis, donnhom sabu ghadma iebsa ghal snienhom kontra c-Ceki. Nadal jinsab attwalment imwe©©a’ f’irkopptu u g˙alhekk mhuwiex qieg˙ed jie˙u sehem fid-Davies Cup.
BOXING
Il-Hit-Man jiffaççja ©lieda iebsa Is-sena 2012 kienet wa˙da eççezzjonali g˙all-boxer Malti Billy Corito, mag˙ruf b˙ala ilHit Man, li kien sar boxer semi-professjonali fuq il-kotba tal-Federazzjoni Ewro-pea talBoxing f'Diçembru ta’ 2011. Fl-a˙˙ar xhur, Corito deher fi tlett ©liediet meta ˙abbat wiççu ma’ Ian Toby f’Jannar, lill-Clarke ‘Boy’ Davey f'April u lill-Eric ‘Il-Viking’ Thompson f'Lulju, tliet ©liediet b'riΩultat komuni fejn, ilboxer Malti b’qawwa kbira midd l-avversarji tieg˙u ‘b’knock-out fir-rawnds inizjali tal-©liediet rispettivi. B’dan il-mod, huwa kabbar ir-rekord tieg˙u g˙al dak ta’ disa’ reb˙iet knock-out minn 10 ©liediet, bil-©lieda l-o˙ra mirbu˙a bil-punti. Bil-prestazzjoni li wera f’dawn il-©lidiet, Corito kiseb l-EBF Intercontinental Heavyweight Title Belt, kif ukoll issitt post fil-klassifiçi tal-EBF fil-kategorija heavyweight. Il-Ìimg˙a, 7 ta’ Diçembru ©ewwa id-Dolmen Hotel f’Bu©ibba, il-Hit Man ser jaffronta dik li qed ti©i msej˙a b˙ala l-aktar ©lieda ˙arxa u iebsa tieg˙u s’issa. Corito ser ji©©ieled kontra Harry Duiven Jr, OlandiΩ ta’ sitt piedi u tlett pulzieri b’rekord impressjonanti filboxing fejn minn 23 ©lieda kiseb 15-il reb˙a (KO 13) fejn sofra biss minn 7 telfiet (KO5), mentri f’wa˙da mill©liediet, spiçça indaqs. Duiven Jr jinsab fir-raba’ post fil-klassifiçi tal-EBF, filkategorija heavyweight. Ma jonqosx li jisemma li Duiven kien ukoll champion tal-
L-organizzaturi ta’ din wirja tal-Boxing, il-Federazzjoni Ewropej tal-Boxing (EBF) f’kollaborazzjoni mal-promotur lokali Paul Borg, ˙abbru lismijiet tal-boxers barranin u l-isfidanti Maltin tag˙hom. Minbarra l-©lieda prinçipali bejn Billy Corito kontra Harry Duiven Jr, mag˙mul minn sitt sessjonijiet ta’ tlett minuti kull sessjoni, attrazzjoni o˙ra f’din il-lejla ser tkun il-©lieda g˙attitlu EBF Super Middle Weight European bejn il-Malti Dione Galea u Jason Ruthless Curtis (Renju Unit) li se tkun mag˙mulha minn 4 sessjoniji-
Harry Duiven Jr, il-boxer OlandiΩ ta’ sa˙˙a kbira lest biex jag˙ti sfida qawwija liç-Champion heavyweight Malti Billy Corito.
Olanda fil-kickboxing u Thai boxing. Huwa wkoll kellu serje ta’ ©liediet ta’ esperjenza fil-K1 u MMA fejn g˙andu rekord rebbie˙ poΩittiv. Importanti li jissemma wkoll li Harry Duiven Jr i©©ieled
biss kontra l-a˙jar fi ˙dan ilEBF fejn it-telf tieg˙u wasal biss f’konfront kontra Mark Potter, Chris Bacon, Daz Davies u Dominic Negus, li kollha kienu kklassifikati flewwel post tal-klassifiçi EBF.
et ta’ Ωew© minuti kull sessjoni. Il-bqija tal-programm ser jinkludi sebg˙a ©liediet o˙ra mag˙mula minn erbg˙a sessjonijiet ta’ Ωew© minuti kull sessjoni. L-atleti li ser jipparteçipaw f’©liediet kontra xulxin huma Tyrone Borg vs Jack Butler, Justin Grech vs Morgan Jackson, Ronald Tabone vs Joseph Quayle, Etienne Spiteri vs Lawrence Fitzpatrick, Brandon Borg vs Luke Bennett, Lydon “Beqqu” Chircop vs Raja Afzal u Carl Spiteri vs Daniel Helwitt.
36
18.11.2012
Sports
KAMPJONAT PREMIER
Telfa tal-Man U. titfg˙ahom punt ta˙t il-Man C. Norwich meritatament jirb˙u lil Manchester United ©ewwa darhom bl-iskor ta’ 1-0 f’log˙ba ferm kombattuta, Norwich reb˙u ©ewwa Carrow Road. Mentri t-tim ta’ Alex Ferguson irmew iç-çans li jΩommu posthom f’ras il-klassifika talPremier League. L-uniku gowl tal-partita wasal tard fis-60 minuta bis-sa˙˙a ta’ Pilkington li b’daqqa ta’ ras sab ix-xibka wara assist ta’ Garrido. Fid-derby ta’ Londra, Arsenal meritatament reb˙u ©ewwa darhom kontra r-rivali tag˙hom Tottenham bl-iskor ta’ 5-2. Tottenham Hotspurs fet˙u tajjeb fl-ewwel parti tal-partita billi fit-8 minuta kellhom gowl im˙assar fuq offside ta’ Gallas . Fl-10 minuta, l-eks plejer talArsenal Adebayor feta˙ l-iskor g˙all-Ispurs meta Szczesny ma laqax tajjeb wara xutt ta’ Defoe u mir-rebound, Adebayor skurja. Fis-17-il minuta, Adebayor ©ie muri l-karta l-˙amra fuq foul ikra˙ li kkometta fuq Cazorla. B’ra©el iΩjed, Arsenal bdew jag˙fsu u fi Ωmien g˙oxrin minuta, irrispondew b’tlett gowls minn Mertesacker (24 minuta), Podolski (42 minuta) u Giroud (45 minuta). Fit-tieni taqsima, l-ispettaklu kompla fejn Arsenal skurjaw irraba’ gowl tag˙hom wara li Podolski fid-59 minuta ta kross bix-xellug u l-Ispanjol Cazorla skurja l-ewwel gowl tieg˙u quddiem is-supporters ta’ Arsenal. Bale naqqas l-iskor g˙allIspurs fis-70 minuta meta minn barra l-kaxxa xxuttja fil-baxx sabiex g˙eleb lil Szczesny. Arsenal issi©illaw il-log˙ba fil91 minuta meta Walcott skurja l-˙ames gowl minn kontrattakk. Swansea reb˙u barra minn darhom kontra Newcastle bliskor ta’ 1-2. Din kienet it-tieni telfa f’sebg˙a t’ijiem g˙al Newcastle. Benarfa fit-22 minuta, kellu xutt tajjeb milqu˙ minn gowler ta Swansea. Michu feta˙ l-iskor fit-58 minuta minn xutt g˙al Swansea. De Guzman kompla jkabbar l-iskor meta fl-a˙˙ar Ωew© minuti skurja minn rebound tal-gowler ta’ Newcastle, Krul. Ba fl-a˙˙ar sekondi tal-partita skurja l-gowl ta’ konsolazzjoni g˙al New-cas-
RIÛULTATI Arsenal v Tottenham 5-2 Liverpool v W. Athletic 3-0 Man. City v A. Villa 5-0 Newcastle v Swansea 1-2 QPR v Southampton 1-3 Reading v Everton 2-1 WBA v Chelsea 2-1 Norwich v Man. Utd. 1-0
FIXTURES ILLUM: Fulham v Sunderland 17:00
tle. B’din ir-reb˙a, ta’ 2-1 kontra Chelsea, WBA telg˙u mat-timijiet ta’ quddiem fil-klassifika talPremier. It-tim ta’ Birmingham feta˙ tajjeb fl-10 minuta meta Long Ωmarka lid-difensur Luiz ta’ Chelsea u b’daqqa ta’ ras tefa’ ©ewwa. Fil-35 minuta, Long kellu xutt li t˙akkek mal-lasta u g˙adda barra. Hazard ©ab id-draw g˙al Chelsea fid-39 minuta. Fil-50 minuta, Odemwingie ma falliex
KLASSIFIKA PREMIERSHIP L Manchester City 12 Manchester United 12 Chelsea 12 WBA 12 Everton 12 Arsenal 12 West Ham United 11 Tottenham Hotspur 12 Fulham 11 Swansea City 12 Liverpool 12 Newcastle United 12 Norwich City 12 Stoke City 11 Wigan Athletic 12 Sunderland 10 Reading 11 Aston Villa 12 Southampton 12 Queens Park Rangers12
R 8 9 7 7 5 5 5 5 4 4 3 3 3 2 3 1 1 2 2 0
D 4 0 3 2 5 4 3 2 4 4 6 5 5 6 2 6 6 3 2 4
T 0 3 2 3 2 3 3 5 3 4 3 4 4 3 7 3 4 7 8 8
F 25 29 24 19 22 23 14 20 24 18 17 13 9 9 12 7 14 10 18 9
K 10 17 13 13 16 13 11 21 19 16 16 17 18 10 21 11 19 22 30 23
DG 15 12 11 6 6 10 3 -1 5 2 1 -4 -9 -1 -9 -4 -5 -12 -12 -14
P 28 27 24 23 20 19 18 17 16 16 15 14 14 12 11 9 9 9 8 4
Arsenal jiççelebraw ir-reb˙a tag˙hom
minn kross ta’ Long. Myhill, ilgowler ta’ WBA, g˙amel save sabi˙ fuq xutt ta’ Sturridge fis77 minuta. QPR tilfu t-tnax-il log˙ba tag˙hom fil-Premier League kontra Southampton bl-iskor ta’ 1-3. B’din it-telfa jinsabu ankrati fl-a˙˙ar tal-klassifika. B’din irreb˙a Southampton mill-banda l-o˙ra ˙adu ftit tan-nifs wara dan il-konfront dirett. Lambert feta˙ l-iskor g˙al Southampton fl-24 minuta. Huma marru fil-vanta©© wara ta˙wida fil-lasta fejn Puncheon
sab ix-xibka minn barra lkaxxa. Naqqsu l-iskor il-QPR minn daqqa ta’ ras ta’ Hoilett fid-49 minuta, mentri fit-tieni taqsima, Southampton issi©illaw il-log˙ba minn awto-gowl ta’ Ferdinand. Manchester City jirb˙u bil-kbir ©ewwa darhom bl-iskor ta’ 5-0 kontra Aston Villa. Fit-43 minuta, City marru fuq quddiem wara ta˙wida fil-kaxxa Ω-Ωg˙ira ta’ Aston Villa fejn Silva millviçin ma falliex biex skurja lewwel gowl tieg˙u tal-ista©un. Fit-tieni taqsima, M. City ©ew
mog˙tija Ωew© penalties favurijhom wara xulxin fuq Ωew© hand balls fejn Aguero u Tevez ma fallewx bil-penalty kick. IsCity kabbru l-vanta©© b’Ωew© gowls minn g˙and Suarez u Tevez. Reading kisbu l-ewwel reb˙a tal-ista©un sabiex issa nqalg˙u mill-a˙˙ar postijiet tal-klassifika. Fl-10 minuta, Naismith feta˙ liskor g˙all-Everton, filwaqt li Le Fondre skurja Ω-Ωew© gowls ta’ Reading meta ©ab id-draw b’daqqa ta’ ras, mentri l-iskor tar-reb˙a sar minn penalty.
TIÌRIJIET TAZ-ÛWIEMEL
Aktar provi llum fil-Marsa fit-52 laqg˙a tal-ista©un Wara li l-Ìimg˙a kellna l-ewwel provi, llum dawn ikomplu bi programm s˙i˙ b’g˙axar ti©rijiet. Il-programm huwa t-52 Laqg˙a tal-ista©un u jibda fis-13.30. L-ewwel ti©rija: Klassi Bronze fuq distanza ta’ 2640 metru li tibda fis-13.30. It-tieni ti©rija: Klassi Silver fuq distanza ta’ 2540 metru li tibda fis-13.50. It-tielet ti©rija: Klassi Silver fuq distanza ta’ 2640 metru li tibda fis-14.15. Ir-raba’ ti©rija: Klassi Gold fuq distanza ta’ 2640 metru li tibda fit-14.40. Il-˙ames ti©rija: Klassi A fuq distanza ta’ 1250 metru li tibda fit-15.05. Is-sitt ti©rijia: Klassi Gold fuq distanza ta’ 2640 metru li tibda fit-15.30. Is-seba’ ti©rija: Klassi Premier fuq distanza ta’ 2640 metru li tibda fl-15.55. It-tmien ti©rija: Klassi Gold fuq distanza ta’ 2640 metru li tibda fl-16.20. Id-disa’ ti©rija: Klassi Premier fuq distanza ta’ 2640 metru li tibda fil-16.45. L-g˙axar ti©rija: Klassi Silver fuq distanza ta’ 2640 metru li tibda fil-17.10.
37
18.11.2012
Sports
BUNDESLIGA
Nurnberg iΩommu lil B. Munich bi plejer inqas
E. Frankfurt reb˙u lil Augsburg ©ewwa darhom bl-iskor ta’ 4-2. Augsburg bdew il-log˙ba ˙aΩin meta sofrew minn awto-gowl mag˙mul minn Molders. Aigner Ωied il-vanta©© g˙al E. Frankfurt wara li skurja fit-33 minuta minn ballun ta’ Takashi. Koo naqqas id-distakk fla˙˙ar minuta tal-ewwel taqsima mentri Meier kompla jkabbar ilvanta©© ta’ E. Frankfurt meta rnexxielu jsib ix-xibka fit-52 minuta. Molders ©abar ©ie˙u 12-il minuta wara meta din iddarba da˙˙al il-ballun fix-xibka tal-avversarju. Imma, dan ittieni gowl ta’ Augsburg kien ftit konsolazzjoni ta’ xejn wara li Meier re©a’ skurja f’din il-partita did-darba minn penalty fil75 minuta g˙al hand ball. Stuttgart sorprendentement reb˙u barra minn darhom ©ewwa Borussia Park kontra M’Gladbach bl-iskor ta’ 1-2. Ilgowls ta’ din il-partita saru kmieni fl-ewwel taqsima. Fis-7 minuta, Stranzl, eks-difensur ta’ Stuttgart feta˙ l-iskor g˙al M’Gladbach, mentri ©ab iddraw minuta wara Harnik.
G˙al M’Gladbach il-log˙ba marret g˙all-ag˙ar meta Brouwers g˙amel awto-gowl fit-72 minuta sabiex spiççaw tilfu ©ewwa darhom g˙ax ma setg˙ux isibu opportunità a˙jar sabiex idawwru l-iskor tal-partita. Nurnberg irnexxielhom iΩommu lill-Bayern Munich minkejja li kienu bi plejer inqas fl-a˙˙ar kwarta tal-log˙ba fid-derby Bavarjan ©ewwa Frankenstadion. Mandzukic feta˙ l-iskor fit-tielet minuta g˙al B. Munich minn ballun ta’ Kroos. Feulner ©ab id-draw g˙al Nurberg fis-47 minuta. In˙oloq çans tad-deheb g˙all-B. Munich fejn setg˙u jdawwru l-iskor favuriehom billi Nurnberg spiççaw g˙all-a˙˙ar 13-il minuta tal-log˙ba jilag˙bu b’plejer inqas wara li tkeççilhom Gebhart min˙abba Ωew© karti sofor. Freiburg reb˙u lil Hannover barra minn darhom bl-iskor ta’ 1-2 ©ewwa l-AWD-Arena. Schmid, fit-12 minuta, feta˙ liskor g˙al Freiburg minn ballun ta’ Rosenthal. Abdellaoue fit-33
minuta ©ab id-draw g˙al Hannover minn penalty. Kien Rosenthal li rebba˙ lil Freiburg meta ssi©illa l-log˙ba fil-55 minuta minn ballun ta’ Kruse. Freiburg kisbu din ir-reb˙a kontra Hannover meritatment. Borussia Dortmund g˙elbu lil Greuther Furth bl-iskor ta’ 3-1. Lewandowski g˙amel is-sitt gowl tieg˙u tal-ista©un meta feta˙ l-iskor g˙al B. Dortmund fir-raba’ minuta tal-partita minn ballun ta’ Gotze. G. Furth tawhom ir-risposta minuta wara minn gowl ta’ Stieber wara li G. Furth irnexxielhom jippenetraw id-difiΩa organizzata ta’ B. Dortmund. Fil-15-il minuta, minn penalty, Lewandowski g˙amilhom tnejn g˙all-B. Dortmund. Gotze g˙amilhom tlieta fit-42 minuta. Il-log˙ba bejn Hamburger u Mainz kienet wa˙da kombattuta ferm fejn Hamburg ˙ar©u rebbie˙a meritatament. Kienet partita ta’ gowl uniku li ©ie skurjat minn Son g˙all-Hamburger. Ta’ min isemmi li minkejja li kienet log˙ba kombattuta, iΩ-Ωew© timijiet ˙olqu ftit çansijiet biex
Il-log˙ba bejn Juventus u Lazio spiççat fi draw ta’ ebda gowls fejn Marchetti, gowler tal-Lazio ˙are© b˙ala laqwa plejer tal-partita wara l-attakki nsidjuΩi tat-tim avversarju. Minkejja illi kienu l-Juventus li ddominaw il-biçça lkbira tal-partita, ma setg˙ux jeg˙lbu lil Marchetti. Filfatt, Govincho mar viçin darbtejn li jifta˙ l-iskor g˙al Juventus. Fis-60 minuta, Marchetti salva gowl çert mill-attakk Juventin. Fl-74 minuta, Bonucci ˙abatlu mal-mimduda wara li xxuttja mill-viçin. Marchetti re©a’ wera l-kapaçitajiet tieg˙u b˙ala gowler meta waqqaf xutt b’sa˙˙tu ta’ Matri.
B. Leverkusen meta falla penalty fit-80 minuta. B. Leverkusen kellhom iççans ikomplu jkabbru l-iskor meta Papadopoulos tkeçça millog˙ba sabiex ˙alla lil Schalke b’plejer inqas, imma B. Leverkusen ikkuntentaw bl-iskor tajjeb ta’ 2-0.
KLASSIFIKA BUNDESLIGA RIÛULTATI
Bayern Munich Schalke B. Dortmund v G. Furth 3-1 E. Frankfurt E. Frankfurt v Augsburg 4-2 Bor. Dortmund Hamburger v Mainz 1-0 B. Leverkusen Hannover 96 Hannover v Freiburg 1-2 Mainz M’Gladbach vs Stuttgart 1-2 Hamburg Nurnberg v B. Munich 1-1 SC Freiburg B. Leverkusen v Schalke 2-0 B. M’gladbach Stuttgart Werder Bremen Hoffenheim FC Nurnberg FIXTURES g˙al-lum F. Dusseldorf ÓIN Wolfsburg W. Bremen v F. Dusseldorf 15:30 Greuther Furth Hoffenheim v Wolfsburg 17:30 FC Augsburg
L 12 12 12 12 12 12 12 12 12 12 12 11 11 12 11 11 12 12
R 10 7 7 6 6 5 5 5 4 4 4 4 3 3 2 3 1 1
D 1 2 2 4 3 2 2 2 4 4 4 2 3 3 5 2 4 3
T 1 3 3 2 3 5 5 5 4 4 4 5 5 6 4 6 7 8
F 33 22 25 26 21 25 15 12 16 18 14 18 17 10 10 9 10 8
K 5 14 18 13 17 20 14 14 14 23 20 17 23 18 16 18 23 22
P 31 23 23 22 21 17 17 17 16 16 16 14 12 12 11 11 7 6
L-ARGUMENT
SERIE A
Ma sewa xejn il-bumbardament tal-Juve fuq Marchetti
jiskurjaw. Bayer Leverkusen ˙ar©u rebbie˙a fuq Schalke ©ewwa darhom bl-iskor ta’ 2-0. L-iskor infeta˙ minn Schurrle fl-a˙˙ar minuta tal-ewwel taqsima. Kiessling g˙amilhom tnejn fis67 minuta. Kiessling kien ser jer©a’ jkompli jΩid il-vanta©© ta’
Diskussjoni dwar il-Premier
KLASSIFIKA SERIE A
Juventus Inter Milan Napoli Fiorentina Lazio Atalanta * Roma Catania Parma Udinese Cagliari Torino * AC Milan Palermo Chievo Pescara Sampdoria * Genoa Bologna Siena *
L 13 12 12 12 13 12 12 12 12 12 12 12 12 12 12 12 12 12 12 12
R 10 9 8 7 7 6 5 4 4 3 4 3 4 2 3 3 3 2 2 3
D 2 0 2 3 2 2 2 4 4 6 3 6 2 5 2 2 2 3 2 4
T 1 3 2 2 4 4 5 4 4 3 5 3 6 5 7 7 7 7 8 5
F 29 24 20 19 19 13 28 15 14 16 11 13 18 11 12 9 13 12 12 12
K 9 13 9 9 17 15 23 16 16 18 17 10 16 17 23 23 18 19 18 14
P 32 27 26 24 23 18 17 16 16 15 15 14 14 11 11 11 10 9 8 7
Il-kampjonat Premier jer©a’ jie˙u prijorità fil-programm LArgument wara li l-©img˙a li g˙addiet kienu diskussi l-kampjonat IngliΩ u dak Taljan. Sabiex jiddiskutu dan fl-istudio il-kowç ta’ Óamrun Spartans Stefan Sultana, Jason Deguara jirrappreΩenta lil B’Kara u Redino Apap g˙all-Qormi FC. Dawn flimkien mal-©urnalist Rodney Vassallo u l-mistieden residenti Antvin Monseigneur, Ωgur ser jag˙mlu L-Argument programm ie˙or li wie˙ed m’g˙andux jitlef. G˙alkemm il-programm ser jiffoka fuq il-kampjonat Premier, fl-ewwel parti tal-programm ser ikun diskuss l-basketball f’pajjiΩna. Biex i˙awwru d-diskussjoni il-President tal-MBA Paul Sultana u l-kowç Sandro Farrugia. Ma jonqosx li din il-©img˙a ti©i ttratta l-ewwel diviΩjoni fejn se naraw l-a˙jar siltiet tal-log˙ob Mqabba vs Marsaxlokk, B’Bugia SP vs Naxxar L. Flimkien mal-log˙ba tas-Sibt Gudja Utd vs Pieta H u Lija A vs Gzira U. It-telespettaturi m˙e©©a jkunu wkoll parti mill-programm permezz tal-kontribuzzjonijiet tag˙hom jew billi jibg˙atu sms jew j˙allu l-kummenti fuq il-pa©na tal-programm fuq Facebook. L-Argument huwa ppreΩentat minn Mark Cutajar flimkien ma’ Pamela Schembri u Clinton Buhagiar. L-Argument jixxandar nhar il-Óadd fil-5.00pm fuq ONE.
38
18.11.2012
Sports
FUTBOL LOKALI: MELITA VS BIRKIRKARA 0-3
Birkirkara marru fuq l-attakk mal-ewwel suffara, bil-Melita jippruvaw iwaqqfuhom biex ma jsofrux gowl kmieni li seta’ jaqtg˙alhom qalbom. Melita anki ppruvaw jattakkaw meta ji©ihom xi çans. B’Kara kellhom diversi azzjonijiet minkejja li kienu ming˙ajr Joselito, Shodiya u Herrera. Melita Ωammew sal-34 minuta meta B’Kara skurjaw, iΩda Melita baqg˙u jippruvaw anki wara l-gowl. Forsi Melita qeg˙din jilg˙abu sistema wisq avventuruΩa, ji©ifieri 4-3-3, imma x’aktarx li ma tistax tilg˙ab l-istess sistema ma’ kull tim. Fit-tieni taqsima B’Kara bdew jikkmandaw u jiddominaw, fejn spikkaw Mifsud Triganza u Sciberras, b’dan tal-a˙˙ar beda ©ej minn nofs il-grawnd. Dawn it-tnejn bdew ikunu aktar perikoluΩi. Melita ma tantx jaqtg˙u qalbhom u ta’ dan wie˙ed irid jikkumplimenthom g˙ax jibqg˙u jippruvaw. Dan ifisser ukoll li jit˙alla ˙afna spazju f’nofs il-grawnd u fid-difiΩa u ta’ dan batew il-konsegwenzi. B‘Kara nistg˙u ng˙idu li reb˙u façilment meta tqis li skurjaw tlieta u fallew aktar biex issa Ωammew s˙iha l-isfida tag˙hom g˙ar-reb˙ talkampjonat. Wara tmien minuti mil-bidu tal-partita, xutt mill-ewwel ta’ Conceicao g˙al B’Kara, wara li rçieva kross mil-lemin ming˙and Mifsud Triganza, g˙adda ftit barra. Fil-15-il minuta, kross ta’ Vukanic g˙al Melita mil-lemin, ballun baxx jg˙addi quddiem il-lasta, iΩda la Sammut u lanqas Galea ma laqtu l-ballun, biex iç-çans intilef. Ûew© minuti wara, B’kara kellhom kross baxx mix-xel-
Ritratti: FABIO PACE
Birkirkara wisq g˙al Melita
lug ta’ Mifsud Triganza bilgowler Sapiano jsalva. Fl-34 minuta, l-KarkariΩi jift˙u l-iskor. Pass ta’ Conceicao lejn RYAN CAMENZULI, li minn angolu ftit diffiçli, fajjar xutt baxx biex g˙eleb lil Sapiano. Fid-39 minuta, korner ta’ Galea g˙all-Melita, ballun g˙and Camachio li mill-qrib xe˙et barra. Fit-tieni taqsima, B’Kara komplew fejn ˙allew fl-ewwel taqsima u fit-49 minuta pass ta’ Muscat lejn Sciberras, bixxutt ta’ dan tal-a˙˙ar ja˙bat
mal-©enb tax-xibka. Minuta wara, fil-50 minuta B’Kara jirduppjaw. Pass lejn GARETH SCIBERRAS li wa˙du minn qag˙da angolata quddiem Sapiano, g˙amilhom tnejn. Fit-52 minuta, azzjoni personali ta’ Mifsud Triganza fejn qabeΩ tliet avversarji, ©ie wa˙du quddiem il-gowler Sapiano, iΩda xxuttja ftit g˙oli. Fil-65 minuta, pass ta’ Muscat lejn GARETH SCIBERRAS, dan bidel il-ballun minn fuq siequ l-leminija g˙al fuq ix-xellugija u kien pront tefa’
Negrin, Valenzia (M icallef 55). KOWÇ: Patxi Salinos.
fis-saqaf tax-xibka, g˙at-tieni gowl tieg˙u u t-tielet ta’ B’kara. Hawn ta’ min wie˙ed jinnota li Sciberras huwa plejer lemini. Fil-71 minuta, xutt ta’ Fenech minn tarf il-kaxxa g˙adda ftit barra u fit-80 minuta. azzjoni bejn Conceicao u Fenech, dan lura lejn Conceicao, li x-xutt b’sa˙˙tu tieg˙u kien imblukkat f’korner minn difensur tal-Melita.
SKURJAW: Ryan Camenzuli (B) 34 min, Gareth Sciberras (B) 50 u 65 min.
M ELIT A: Sapiano, G ribbon, Tufpegdzic (Alhino 71), Camacho, B org (Caruana Scicluna 55) , Vukanic, Rizzo, Galea, Sammut,
PLEJER TA L-LOG ÓBA : Sciberras, Birkirkara. REFEREE: Glen Tonna.
B’KARA: Atkpan, Muscat, Zerafa, Vukanac, Camenzuli (Scicluna 71), Muscat, Mendoza, Sciberras (Attard 89), Fenech, Conceicao, Mifsud Triganza (Zammit 79). KOWÇ: Paul Zammit.
G areth
18.11.2012
Sports
39
FUTBOL LOKALI: BALZAN YOUTHS VS HAMRUN SPARTANS 3-2
Balzan Youths jirb˙u wara li kienu Ωew© gowls minn ta˙t
KLASSIFIKA PREMIERSHIP Birkirkara Valletta Hibernians Sliema W. Mosta Tarxien R Balzan Y. Hamrun S Qormi Floriana Melita Rabat A
L 12 11 11 11 11 11 12 12 11 11 12 11
R 8 7 7 6 6 5 5 3 3 2 1 0
D 2 4 1 2 1 2 3 4 2 4 2 3
T 2 0 3 3 4 4 4 5 6 5 9 8
F 24 27 21 21 23 19 18 19 15 15 12 6
K +/10 14 8 19 16 5 11 10 13 10 17 2 17 1 26 -7 22 -7 19 -4 38 -26 23 -17
L-AQWA SKORERS 1. Michael Mifsud 2. Obinna Obiefiule 3. Elton Alexandre da Silva 4. Danilo Meira Santos 5. Ivan Woods 6. Ryan Darmanin 7. Jackson Lima Siqueira
Valletta Mosta Balzan Tarxien R Sliema Floriana Hibs
10 8 7 7 7 6 6
LOGÓOB GÓAL-LUM U GÓADA ILLUM - GRAWND TAL-HIBERNIANS 14.00 QORMI vs RABAT AJAX 16.00 TARXIEN RAINBOWS vs VALLETTA GÓADA - GRAWND VICTOR TEDESCO 18.00 MOSTA vs HIBERNIANS 20.15 FLORIANA vs SLIEMA WANDERERS
Pti 26 25 22 20 19 17 18 13 11 10 5 3
Fil-bidu ta’ din il-partita sabi˙a u kumbattuta, Óamrun l-aktar li resqu qrib. Huma skurjaw darbtejn malajr, b’Balzan iwie©bu b’gowl ta’ Elton, biex re©g˙u da˙lu mill-ewwel fil-log˙ba u b’hekk ma ˙allewhiex ta˙arbilhom. Kellhom ukoll lasta minn Calcado iΩda xorta da˙lu jistrie˙u fl-iΩvanta©©. Fit-tieni taqsima, Balzan ˙ar©u motivati biex proprju wara ftit ˙in kisbu d-draw minn penalty. Penalty skurjat abbilment b’cucciaio minn Calcado. IΩ-Ωew© na˙at komplew jinsistu u Balzan laqtu llasta g˙al darb’o˙ra minn Elton li kellu partita tajba ferm. Nistg˙u ng˙idu li l-Youths g˙amlu bidla totali mill-ewwel taqsima, tant li baqg˙u sal-a˙˙ar suffara jikkumbattu g˙all-gowl tar-reb˙a li wkoll wasal fil˙in miΩjud. B’dawn it-tliet punti Balzan resqu aktar lejn post trankwill fil-klassifika meta g˙adna f’faΩi pjuttost inizjali tal-kampjonat u jistg˙u jserr˙u xi ftit rashom g˙al mument. Il-partita bdiet b’diversi attakki ÓamruniΩi. Fil-11-il minuta kross ta’ Spiteri mix-xellug lejn Ivanov, dan lejn Zerafa li xxuttja, iΩda d-difiΩa tal-Youths imblukkat. Fit-13 -il minuta, Óamrun jift˙u l-iskor. Pass fit-tul ta’ Grima lejn GIANLUCA CALABRETTA li b’xutt filg˙oli ta l-vanta©© lill-Ispartans. Minuta wara, reazzjoni ta’ Balzan. Xutt ta’ Calcado ja˙bat mal-mimduda u d-difiΩa tikklerja. Fil-21 minuta, Óamrun jag˙mluhom tnejn. Pass ie˙or tajjeb ta’ Grima, din id-darba lejn TERENCE VELLA li g˙eleb lid-difiΩa fil-©irja u b’xutt b’sa˙˙tu skorja t-tieni gowl g˙all-iSpartans. Fis-26 minuta, clearance tad-difiΩa ÓamruniΩa ˙abtet ma’ Pace ta’ Balzan, ballun g˙and Calcado li ©ie mal-gowler, xxuttja, il-gowler imblokka, ballun g˙and ELTON ALEXANDRE DA SILVA li tefa’ fixxibka biex naqqas id-distakk. Fit-30 minuta, kross ta’ Ivanov g˙all-Óamrun, da˙al Vella u xxuttja barra. Fis-36 minuta, freekick ta’ Calcado g˙all-Youths
minn mal-©enb tal-kaxxa l-kbira tal-Óamrun, lejn langolu oppost, iΩda b’titjira spettakolari l-gowler ÓamruniΩ Cassar salva f’korner. It-tieni taqsima bdiet bil-gowl tad-draw ta’ Balzan minn penalty . Conceicao twaqqa’ fil-kaxxa minn Fenech u mill-11-il metru PEDRO DOS SANTOS CALCADO llobbja l-ballun fix-xibka. Fid-59 minuta, freekick tal-istess Calcado u daqqa ta’ ras ta’ Elton salvata mil-gowler ÓamruniΩ Cassar, li iΩda ma Ωammx u Fenech kien pront kklerja biex salva s-sitwazzjoni g˙alli Spartans. Fis-70 minuta, freekick ta’ Yoshev salva l-gowler Tabone. Fl-74 minuta, pass ta’ Grima lejn Elton li da˙al filkaxxa u x-xutt tieg˙u ˙abat ma’ sieq il-lasta u mar barra. Fl-84 minuta, kross ta’ Yoshev lejn Zerafa li ma laqatx sew il-ballun u l-azzjoni in˙liet. Fit-87 minuta, pass ta’ Calcado g˙al Balzan lejn Licari li iΩda sab lill-gowler Cassar jimblokkalu malart. Fil-91 minuta, Conceicao qassam lejn Forace, dan kkrossja lejn is-sostitut MALCOLM LICARI li b’daqqa ta’ ras preçiΩa ta reb˙a drammatika lill-Balzan Youths. BALZAN Y: Tabone, Mendy, Ghio (J Borg 74), Conceicao, Forace, Pace (Licari 77), Grima, Calcado, Deanov (Bondin 57), Camilleri, Elton. KOWÇ: Ivan Zammit. ÓAMRUN S: Cassar, Grima (Camilleri 88), Spiteri (Grech 68), Vella, Calabretta, Ivanov, Fenech, Vipanov, Yoshev, Vergilov (Bozhov 93), Zerafa. KOWÇ: Stefan Sultana. SKURJAW: Gianluca Calabretta (H) 13 min, Terence Vella (H) 21 min, Elton Alexandre da Silva (B) 26 min, Pedro dos Santos Calcado (B) (pen) 48 min, Malcolm Licari (B) 90 min. PLEJER TAL-LOGÓBA: Elton Alexandre da Silva, Balzan Youths. REFEREE: Kevin Azzopardi.
40
18.11.2012
A˙barijiet
BusuttiL JisPaRa F’saQaJH F’intervent ta’ ftit minuti fuq ixxandir pubbliku l-Ìimg˙a li g˙adda, l-MEP Nazzjonalista Simon Busuttil g˙amel Ωew© Ωelqiet kbar li jistg˙u jiswewlu mhux ftit fit-tellieqa g˙all-kariga ta’ Viçi Kap Nazzjonalista, li g˙andu mal-Ministru Tonio Fenech, liema elezzjoni sejra ssir nhar il-Ìimg˙a 30 ta’ Novembru. Waqt il-programm TVAM ta’ nhar il-Ìimg˙a filg˙odu, Simon Busuttil, meta ming˙alih kien qieg˙ed jifta˙ar illi l-programm elettorali tal-PN tal-2008 kien fasslu hu, tefa’ l-©ebla fuq saqajh. Dan meta bi kliemu stess ammetta li mhux biss kien kompliçi, imma kien il-perçimes fl-ingann kbir li se˙˙ qabel la˙˙ar elezzjoni, meta saru ˙afna weg˙di minn GonziPN, kemm fil-programm elettorali u anki permezz ta’ ittri personalizzati, li baqg˙u ma twettqux. Busuttil, illi suppost jirrapp-
reΩenta l-©did u dehra friska, li kellha tikkuntrasta ma’ dik ta’ Gonzi li ilha titbiel, spiçça bilfta˙ir Ωejjed tieg˙u, jammetti li huwa kien parti integrali millklikka ta’ GonziPN. Din id-dikjarazzjoni ta’ Simon Busuttil kompliet tqanqal irrabja fost il-ministri u s-segretarji parlamentari Nazzjonalisti, li j˙ossu li huwa in©ust li kellhom ikunu huma li j˙allsu qares politikament g˙all-weg˙di filprogramm elettorali mfsassal minn Simon Busuttil, li ma twettqux u baqg˙u fuq l-ixkaffa. Is-sostenituri ta’ Tonio Fenech iqisu li mhux sew li Simon Busuttil kellu daqshekk mano in pasta fit-tfassil tal-programm elettorali, imbag˙ad qag˙ad jag˙milha tal-frisk b˙al ˙assa ©ewwa Brussell u huma kellhom jiffaççjaw ir-rabja u l-frustrazzjoni tan-nies. Mhux l-ewwel darba li Simon Busuttil t˙ajjar jiddistanza ru˙u
DiÛgustanti Diversi qarrejja lmentaw ma’ din il-gazzetta dwar mistoqsija diΩgustanti li qieg˙da ssir b˙ala parti minn lotterija bi premju organizzata mill-GO Mobile, fejn iridu ji©u mwie©ba g˙add ta’ mistoqsijiet permezz ta’ sms g˙al ˙las ta’ €1.20. Il-mistoqsijiet g˙andhom x’jaqsmu l-aktar max-xena tad-divertiment, imma hemm mistoqsija partikolari li bl-aktar mod diΩgustanti tirreferi g˙al eks-President tar-Repubblika mill-kamp Laburista li m’g˙adhiex mag˙na. Il-mistoqsija tistaqsi dwar min g˙amel plastic surgery dan l-a˙˙ar u tag˙ti Ωew© g˙aΩliet, ta’ persuna partikolari li kienet kantanta u li issa qieg˙da tag˙mel pubb-liçità g˙all-kirur©ija plastika, u l-eks-President ta’ Malta mill-kamp Laburista.
fil-pubbliku mill-azzjonijiet talGvern, b˙al fil-kwistjoni li investituri Ωg˙ar g˙andhom mal-Bank of Valletta. Mentri fir-realtà Busuttil huwa fil-qofol tal-klikka GonziPN, tant hu hekk kien fdat bit-tfassil tal-programm elettorali tal-2008 u issa anki bil-programm elettorali tal-elezzjoni ©enerali li
jmiss. Fl-intervent qasir ta’ Simon Busuttil f’TVAM tal-Ìimg˙a li g˙adda, spara t-tieni tir mhux biss f’saqajh, imma f’saqajn ilPartit Nazzjonalista kollu kemm hu, meta ma riedx jiΩvela dettalji mill-programm elettorali li qieg˙ed ifassal hu g˙all-elezzjoni ©enerali li ©ejja.
Minn issa ’l quddiem se jkun diffiçli ferm g˙all-esponenti Nazzjonalisti li jsostnu l-argument li ilhom jirrepetu ad nauseam, li Joseph Muscat ma jag˙milx sew meta ma jiΩvelax il-proposti programmatiçi talpartit tieg˙u, issa li Simon Busuttil qieg˙ed jag˙mel prattikament l-istess ˙a©a.