KullĦadd_13.11.22

Internament, fil-Partit Nazzjonalista teżisti press joni kbira fuq il-Kap Bernard Grech biex jagħmel reshuffle fid-dekasteri li huma assenjati lill-mem bri tal-Grupp Parlamentari. Minkejja dan, Grech ma jidhirx wisq entużjast li jċaqlaq xi ħaġa, għax kull mossa li jagħmel qed toħloqlu aktar problemi milli ssolvilu. Minkejja dan, hawn ukoll jaf ikun meħtieġ jagħmel dak li ma jixtieqx.

Albert Buttigieg ilu ġimagħtejn li ħa post Robert Arrigo fil-Grupp Parlamentari Nazzjonalista, iżda s’issa għadu mingħajr dekasteru. Dawk li jridu r-re shuffle qed jużaw din l-okkażjoni biex jippressaw lill-Kap ħalli jagħmel il-bidla li jridu.

Il-KullĦadd hi infurmata li din il-pressjoni ilha timmonta minn meta kien ippubblikat id-dokument Nazzjonalista ta’ qabel il-Baġit. Fil-fatt, il-pressjoni

IŻJED KONFERMI LI MALTA TINSAB FIT-TRIQ IT-TAJBA

Żewġ rapporti ppubblikati fl-aħħar sigħat għal darb’oħra jixhdu kemm pajjiżna jinsab miexi fid-direzzjoni t-tajba, b’tisħiħ fl-ekonomija, ħolqien ta’ impjiegi u appoġġ lill-familji u lin-negozji. Fitch Ratings ikkonfermat ir-rating ta’ pajjiżna bħala A+ bi prospetti stabbli, sin jal ċar tal-fiduċja li għandha fit-tmexxija tal-Gvern Malti, filwaqt li l-Kummissjoni Ewropea reġgħet irrevediet ’il fuq it-tbassir tagħha għall-ekonomija Maltija. It-tnejn ukoll innotaw l-azzjonijiet tal-Gvern biex iħares lill-familji u lin-negozji mill-għoli tal-ħajja.

Rapporti f’paġna 3

fuq Grech hi li l-oqsma l-aktar importanti għandu jħallihom f’idejn min tassew jifhem u għandu l-es perjenza. Fil-mira prinċipali hemm Jerome Caruana Cilia, il-Kelliem tal-Oppożizzjoni għall-Finanzi, li fal la bil-kbir fl-ewwel test tiegħu. Lil Grech qed jgħidu lu xi żball kbir kien li neħħa lil Mario de Marco biex floku daħħal lid-deputat minn Ħal Qormi.

Beppe Fenech Adami ma qagħadx lura milli jgħaddi battuti pubblikament, anke jekk ma sem miex speċifikament lil Caruana Cilia. F’intervista fuq ir-radju lbieraħ, Fenech Adami qal li kien żball li Chris Said, De Marco u Carmelo Mifsud Bonnici ma ngħatawx dekasteru mill-Kap. Iżda ma waqafx hemm u, iżjed minn hekk, qal li jippretendi li s-sit wazzjoni tiġi rimedjata.

“Naħseb deċiżjoni żbaljata u nittama li dik il-ħa

ġa tiġi rranġata,” qal Fenech Adami. Tenna wkoll: “Jien naħseb li kien żball li lil dawn it-tliet persuni m’għamilhomx kelliema u ma tahomx dekasteru. Naturalment kien hemm loġika, però naħseb li hu żball li aħna nippruvaw fil-politika tagħna ma nip proteġux u ma niftaħrux bil-legat tal-PN.”

Il-miġja lura tal-fazzjonijiet ta’ GonziPN fil-qalba tal-politika hi sagrosanta għall-grupp li poġġa lil Grech Kap. Saħansitra Chris Said issa daħal bħala President tad-Djalogu Soċjali, waqt li għar-Riċer ka Politika ġabu lil Mary Ann Lauri, għażla diretta tad-Deputat Karol Aquilina wieħed mill-privileġġati ta’ Lawrence Gonzi.

Biex jipprova jpaċi, Grech ħareġ jgħid kemm hu tajjeb Lawrence Gonzi għal President tar-Repubbli ka, iżda jaf li anke din ma tkunlux biżżejjed.

GĦAL-LUM

L-Ogħla Temperatura: 22°C

L-Inqas Temperatura: 17°C L-Indiċi UV: 3

Is-Sitwazzjoni Ġenerali: Ċirkolazzjoni ta’ pressjoni baxxa fuq iċ-ċentru tal-Mediterran ser tiddgħajjef

It-Temp: Pjuttost imsaħħab bil-ħalbiet tax-xita iżolati li jsir ftit imsaħħab

Ir-Riħ: Ħafif mill-Grieg it-Tramuntana li jsir varjabbli Il-Viżibilità: Tajba minbarra fix-xita

Il-Baħar: Ħafif

L-Imbatt: Baxx mill-Grigal It-Temperatura tal-Baħar: 23°C

It-Tnejn

Empire Pharmacy (Branch), 46, Triq Melita, Il-Belt Valletta – 21238577

Vivien Pharmacy, Triq Patri Magri, Il-Marsa – 21221701 Santa Marija Pharmacy, 40, Triq l-Għasfura, Ħaż-Żebbuġ – 21465346 Brown’s Pharmacy, 32, Triq Fleur-de-Lys, Birkirkara – 21488884 Spiżerija Kappara, Żbibu Lane, San Ġwann – 21381177 J.V.’s Pharmacy, Wied is-Swieqi, Is-Swieqi – 21371062 Stella Maris Pharmacy, 34, Triq Milner, Tas-Sliema – 21335217 Il-Mehrież Pharmacy, 31, Triq Giovanni Curmi, L-Iklin – 21435567

St. Louis Pharmacy, Shop 1, Bohemian Courts, Vjal l-Indipendenza, Il-Mosta – 21432802

Mġarr Pharmacy, Triq il-Kbira k/m Triq Vitale, L-Imġarr – 21577784

Distinction Pharmacy, 32, Pjazza Antoine De Paule, Raħal Ġdid – 21693412

Alpha Pharmacy, Triq Bormla k/m Vjal il-Kottoner, Il-Fgura – 21673811

San Ġwakkin Pharmacy, 1, Triq Sant’Anna, Marsaskala – 21637994

Gerada Pharmacy, 146, Triq Mater Boni Consiglii, Iż-Żejtun – 21806009

Bronja Pharmacy, Sonata, Triq il-Bronja, Iż-Żurrieq – 21682251

Regional Pharmacy, Triq E. H. Furse, L-Imsida – 21312449

Santa Marija Pharmacy, Misraħ Frenċ Abela, Ħad-Dingli – 21452447

Għawdex

Castle Pharmacy, 2, Misraħ

l-Indipendenza, Ir-Rabat – 21556970

Joyce’s Pharmacy, Vjal it-8 ta’ Settembru, ix-Xagħra – 21561486

L-ispiżeriji huma miftuħin bejn id-9:00 a.m. u 12:00 p.m. u bejn l-4:00 p.m. u s-7:00 p.m.

Servizz ta’ tobba fiċ-Ċentri tas-Saħħa fil-Ħdud u l-festi pubbliċi

Iċ-Ċentri tas-Saħħa tal-Mosta, ta’ Raħal Ġdid u tal-Furjana jiftħu għall-emerġenzi 24 siegħa, sebat ijiem fil-ġimgħa. Fil-Ħdud u fil-festi pubbliċi, iċ-Ċentru tas-Saħħa tal-Gżira jiftaħ għallemerġenzi bejn it-8.00am u l-5.00pm. Ikun hemm ukoll servizz ta’ infermier bejn it-8.00am u t-8.00pm. Il-pubbliku jrid jattendi ċ-Ċentru tas-Saħħa tad-distrett tiegħu. Persuni mingħajr karta tal-identità ma jiġux moqdija.

L-UE HI IŻJED POŻITTIVA DWAR PROSPETTI EKONOMIĊI MALTIN

Għat-tieni darba konsekuttiva, l-esperti tal-Kummis sjoni Ewropea rrevedew ’il fuq it-tbassir ekonomiku tagħhom għal pajjiżna għal din is-sena. Waqt li sa sitt xhur ilu kienu qed ibassru tkabbir ta’ 4.2%, issa żiedu dan it-tbassir għal 5.7%.

Għas-sena d-dieħla, l-esperti Ewropej qed ibassru li Malta jkollha t-tieni l-ogħla rata ta’ tkabbir minn fost il-pajjiżi kollha u dan meta pajjiżna mistenni jikber bi 2.8% jew disa’ darbiet iżjed mir-rata medja għall-Unjoni Ewropea kollha kemm hi. Fil-fatt, ir-rapport tal-Kum missjoni jenfasizza li “Malta żżomm il-mixja tat-tkabbir tagħha f’ambjent ta’ inċertezza” (“Malta maintains its growth trajectory in an uncertain environment”).

L-esperti jindikaw ukoll li pajjiżna “rnexxielu jżomm tkabbir b’saħħtu fl-impjiegi billi jillimita l-impatt tal-pandemija b’appoġġ finanzjarju” (“Malta managed to maintain strong employment growth by limiting the impact of the pandemic through fiscal support”).

Dan it-tkabbir hu mistenni li jkompli fis-snin li ġejjin u r-rata tal-qgħad tkompli tilħaq minimi storiċi ġodda fis-sentejn li ġejjin. Pajjiżna mistenni li jkollu l-ogħla tkabbir fl-impjiegi minn fost il-pajjiżi kollha, flimkien mal-inqas rata ta’ qgħad.

Ir-rapport tal-Kummissjoni Ewropea jindika kif ilGvern intervjena b’qawwa biex żamm il-prezzijiet talenerġija stabbli, il-fattur ewlieni wara żieda fid-defiċit nazzjonali. Fil-fatt, l-esperti ta’ Brussell jikkonfermaw li, meta wieħed ineħħi dan is-sostenn lill-familji u lin-negozji, id-defiċit ikun ferm taħt it-3%. Fl-istess ħin ibassru li d-dejn nazzjonali se jkun qrib is-60%, fl-istess ħin li l-medja fiż-Żona Ewro se tibqa’ ta’ iżjed minn 90%.

Ir-rapport għall-ħarifa jindika wkoll kif l-investiment pubbliku f’pajjiżna se jkun ta’ 3.9% tal-ġid nazzjonali, li hu ferm ogħla tal-medja taż-Żona Ewro li hi ftit aktar minn 3%. Minbarra hekk, hu ferm aktar mill-medja ta’ 2.7% biss li l-aħħar amministrazzjoni Nazzjonalista in vestiet bejn l-2008 u l-2013.

Dan kollu jindika kif, filwaqt li l-politika ekonomi ka tal-amministrazzjoni preżenti ta’ Robert Abela qed tagħmel differenza reali fil-ħajja tal-familji f’pajjiżna u qed tgħin lill-industrija lokali tibqa’ kompetittiva, ilGvern xorta qiegħed jinvesti bis-saħħa fil-futur ħalli jiggarantixxi prosperità ġdida.

L-aġenzija internazzjonali Fitch Ratings

ikkonfermat ir-rating ta’ pajjiżna bħala A+ bi prospetti stabbli, filwaqt li nnotat l-azzjonijiet tal-Gvern biex kemm jis ta’ jkun iħares liċ-ċittadini mill-effetti tal-għoli tal-ħajja.

Minkejja li s-sena d-dieħla l-Gvern se jżid b’mod sostanzjali s-sostenn lillfamilji u lin-negozji biex il-prezz talenerġija u l-fuel jibqa’ stabbli, skont ir-rapport ta’ Fitch xorta se jkun hemm titjib fil-finanzi pubbliċi, għax id-dħul tal-pajjiż se jkun sostnut minn tkab bir ekonomiku u l-Gvern se jkun qed jipprijoritizza mill-ġdid l-ispiża biex jagħmel tajjeb għaż-żieda fl-għajnuniet lill-familji u n-negozji.

L-esperti ta’ Fitch Ratings jinnotaw kif il-Gvern Malti qed jagħti sostenn fiskali aktar mill-medja ta’ pajjiżi oħra jn b’rating simili. Fil-fatt, huma jirri

markaw li l-ewwel Baġit wara l-elezzjoni kien wieħed ta’ tkabbir b’diversi miżuri soċjali, fosthom żieda fil-pensjonijiet u fiċ-Children’s Allowance.

Ir-rapport, li ġie ppubbli kat fl-aħħar sigħat, jinno ta wkoll kif, minkejja dan kollu, Fitch Ratings tem men li l-Gvern se jilħaq il-mira li jżomm id-dejn pubbliku taħt is-60%.

Dan mingħajr il-bżonn ta’ żidiet fit-taxxi jew tnaqq is fl-ispiża.

In-nuqqas ta’ bżonn ta’ miżuri ta’ awsterità jirrif letti l-konvinzjoni tal-es perti barranin li l-potenzjal ekonomiku ta’ Malta se jkompli jikber b’rata relattivament qawwija.

ta’ inflazzjoni f’pajjiżna qed tinżamm fost l-inqas fiż-Żona Ewro, grazzi għallintervent tal-Gvern.

Is-sostenn fiskali offrut mill-Gvern Malti hu aktar mill-medja ta’ pajjiżi oħrajn bl-istess ratings

Element importanti hu l-fatt li r-rata

Fitch tenfasizza fuq ir-reżil jenza ekonomika ta’ pajjiż na, tant li l-esperti tagħha kellhom jirrevedu ’l fuq it-tbassir tagħhom għal din is-sena minn 4.2% għal 6.3%.

Minbarra hekk, fil waqt li l-ekonomija taż-Żona Ewro mistenni ja tonqos xi ftit is-sena d-dieħla, dik ta’ pajjiżna mbassra tikber bi 3.4%. Dan l-andament ekonomi ku b’saħħtu għen biex is-suq tax-xogħol jibqa’ b’saħħtu u reżiljenti anke wara li spiċċat l-għajnuna talCovid Wage Supplement. Fil-fatt, ir-ra

ta ta’ qgħad imbassra li tibqa’ qrib it-3% fis-snin li ġejjin.

Fl-aħħar nett, l-esperti ta’ Fitch Ra tings innotaw kif pajjiżna wettaq b’suċ ċess il-pjan ta’ azzjoni maqbul mal-Fi nancial Action Task Force (FATF) f’qasir żmien, l-uniku pajjiż li għamel dan f’in qas minn sena. Fl-istess waqt ġie nno tat ukoll li pajjiżna qed igawdi minn “kapaċità istituzzjonali b’saħħitha, salt na tad-dritt effettiva u livell baxx ta’ kor ruzzjoni” (“strong institutional capacity, effective rule of law and a low level of corruption”).

Fid-dawl ta’ dan kollu, l-esperti talaġenzija internazzjonali kkonfermaw ir-rating tagħhom għal pajjiżna, “A+”, biex b’hekk reġgħu bagħtu sinjal ċar tal-fiduċja li għandhom fl-ekonomija ta’ pajjiżna u t-tmexxija tal-Gvern tal-Prim

L-esperti Ewropej ibassru tkabbir akbar u jinnotaw kif il-politika tal-Gvern qed tagħmel differenza fil-ħajja tan-nies

Ministru Robert Abela.

Il-Kummissjoni Ewropea tenfasizza kif, taħt it-tmexxija ta’ Robert Abela, pajjiżna se jibqa’ f’mixja ta’ tkabbir sod avolja f’ambjent ta’ inċertezza

Ritratt: GARETH DEGIORGIO

Wara

tas-Sindku Albert Buttigieg flok Arrigo, fil-Kunsill Nazzjonalista qed jistennew it-“trikkitrakki” wkoll mil-lum ’il hemm, waqt li iżjed xewqat ta’ Bernard Grech komplew jieħdu l-majnati

Kulma jmur il-lokalità ta’ San Ġiljan qed tkun ta’ ugigħ ta’ ras għall-Partit Nazz jonalista u l-Kap tiegħu Bernard Grech … u dan mhux biss bil-ħatra fil-Parla ment ta’ Albert Buttigieg li ma jaqbilx mat-tmexxija attwali. Il-vojt li dan talaħħar ħalla fil-Kunsill, fejn kien qed is ervi bħala Sindku, mistenni joħloq aktar konflitti bejn żewġ esponenti Nazzjonal isti.

Fil-fatt, l-Eks Sindku Guido Dalli, li flaħħar snin irrifjuta li joqgħod Viċi Sind ku ta’ Buttigieg, anke jekk ġab it-tieni l-akbar għadd ta’ voti, u Clayton Luke Mula, li sadanittant mela l-vojt floku, ma jarawx għajn m’għajn. Bir-riżenja ta’ Buttigieg, il-kariga ngħatat lil Dalli, imma hu magħruf kif Mula wkoll ippre tenda li jilħaq hu Sindku.

Buttigieg, li qatt ma ħeba l-ideat tiegħu fi żmien it-tmexxija ta’ Adri an Delia meta dan kien Kap u akkuża t-tmexxija ta’ Grech b’sabutaġġ person ali kontrih, illum qed jitqies bħala bas tun ieħor fir-roti tal-Kap tal-Oppożizz joni.

F’intervista li ta fil-bidu tal-ġimgħa lit-Times, Buttigieg lanqas ikkonferma jekk għandux fiduċja personali f’Ber nard Grech. Mistoqsi dirett dwar dan, Buttigieg qagħad jilgħab bil-kliem u ġie kkwotat jgħid li “(Grech) hu l-Kap attwali u għadda vot ta’ fiduċja fi ħdan l-istrutturi tal-Partit”, b’referenza għat-tellieqa waħdu li Grech kellu wara l-aħħar elezzjoni ġenerali b’inqas ap poġġ tal-kunsillieri Nazzjonalisti. Butt igieg qal ukoll li l-Partit mhuwiex biss il-Kap, għax kulħadd irid jaħdem favur il-kawża tal-Partit.

Min-naħa l-oħra, Grech kien skomdu jwieġeb mistoqsijiet ta’ ONE News wara li f’dik l-istess intervista ġie mgiddeb mid-deputat Parlamentari l-ġdid tiegħu. Eżatt wara l-aħħar elezzjoni ġen erali, Buttigieg kien akkuża pubblika ment lill-Partit li mhux biss warrbu għalkollox fil-kampanja, iżda saħan sitra ddikjara li “uffiċjal għoli” (aktarx b’referenza għal Ray Bezzina, l-id il-leminija ta’ Grech sa mill-ħatra tiegħu fl-2020) kien ixxaħħam minn kun trattur ewlieni b’inte ress f’San Ġiljan biex lilu jagħlqulu ħalqu. Ma’ dan, tenna li l-PN ma tahx l-opportunita jiet daqs kandidati oħrajn tal-Partit biex jippromwovi l-kampanja personali tiegħu u minflok ġew iffavoriti oħrajn. Aktarx b’referenza għal Graham Bencini, li kien spiss jidher fuq il-midja jirrappreżenta lill-PN u spiċċa anke ġie elett fuq l-istess Għaxar Distrett wara elezzjoni każwali f’April, Buttigieg stqarr li hu kien żvan taġġjat apposta mit-tmexxija ta’ Grech. Wara l-mewt ħabta u sabta fit-18

L-Eks Sindku issa Deputat Albert Buttigieg (xellug), li ma jinġiebx mat-tmexxija tal-Kap, u s-Sindku l-ġdid Guido Dalli (lemin fuq) u l-Viċi Sindku Clayton Luke Mula (lemin) li wkoll ma jarawx għajn m’għajn

t’Ottubru li għadda tal-Eks Viċi Kap u Deputat Nazzjonalista Robert Arrigo, li mhux b’kumbinazzjoni ddikjara li wkoll ġie mwarrab u żżufjettat mit-tmexxi ja ta’ Grech, ġie żvelat minn imkejjen fi ħdan il-PN stess, li x-xewqa tal-Kap tal-Oppożizzjoni kienet li s-siġġu battal Parlamentari jimtela mill-Viċi Kap ilġdid Alex Perici Calascione permezz ta’ co-option. Dan tal-aħħar ukoll kien ik kontesta l-elezzjoni ġener ali fuq it-Tmien u l-Ħdaxil Distrett, imma ma nġabarx.

Ix-xewqa ta’ Grech ikkonfermaha Butti gieg innifsu fl-intervis ta mat-Times fejn qal li ġie avviċinat mill-Par tit bil-possibbiltà li ma joħroġx għal din l-elez zjoni każwali. Minkejja dan, Buttigieg ġab fix-xejn dak li ried il-Kap tiegħu, sfidah u tefa’ n-nomina għall-elezzjoni każwali, konx ju li kellu l-akbar ċans li jiġi elett fil-Par lament minflok Arrigo, kif fil-fatt seħħ. Issa għall-post battal li ħalla Butti gieg fil-Kunsill ta’ San Ġiljan, mhux biss inħolqot ċirkostanza li mistennija twas sal għal konfronti bejn is-Sindku l-ġdid,

li kien ġab it-tieni l-akbar għadd ta’ voti, u l-Viċi Sindku, li fl-aħħar snin okkupa l-post li suppost kellu l-istess Dalli, iżda xewqa oħra tal-Kap kellha tintefa’ fuq l-ixkaffa, almenu sa għada meta trid issir elezzjoni każwali, li għaliha tefa’ n-nomina l-Kap tal-ADPD Carmel Caco pardo.

Mill-ġdid sorsi minn ħdan il-PN sost new li Grech diġà kellu kollox lest biex, permezz ta’ co-option, jagħti l-pożizz joni lill-attivist fil-Kumitat Nazzjonalista ta’ San Ġiljan u qrib l-istess klikka li im bottat lill-Kap attwali tal-Partit.

Il-PN ma kien fadallu l-ebda kandi dat Nazzjonalista mill-aħħar elezzjo ni tal-kunsilli li seta’ jitfa’ n-nomina fl-elezzjoni każwali, wara li s-sitta li kien hemm kollha ġew eletti.

Fl-elezzjoni tal-kunsill, Cacopardo kien ġab 151 vot fl-ewwel għadd, imma issa fl-elezzjoni każwali jgħoddu biss dawk li jista’ jiret mill-voti ta’ Buttigieg li se jkunu qed jerġgħu jinfetħu mill-Kum missjoni Elettorali. Hu jrid iġib nofs il-kwota, total ta’ 196 vot, jiġifieri aktar milli kellu voti tal-ewwel preferenza.

Il-Kummissjoni Elettorali ħabbret li l-għadd tal-voti se jkun qed isir għa da fid-9:00a.m. fil-Kumpless tal-Għadd tal-Voti fin-Naxxar, proċess elettroniku li mhux mistenni jieħu aktar minn ftit

minuti.

Jekk, kif jista’ jkun il-każ, fl-elezzjoni każwali Cacopardo ma jiritx biżżejjed voti biex jilħaq l-ammont meħtieġ biex jiġi elett, il-post jibqa’ vakant. U hemm tinfetaħ it-triq għall-persuna magħżula minn Bernard Grech biex jiġi co-opted direttament.

Anke jekk, Cacopardo ma jiġix elett u minflok jispiċċa fil-Kunsill il-magħżul ta’ Grech, diġà qed jiġi mbassar li dan se jkun qed imexxi l-aġenda ddettata mid-Dar Ċentrali u jkun il-portavuċi tattmexxija. Jingħad li dan jista’ jitqabbad ikun medjatur bejn is-Sindku u l-Viċi Sindku, li ma jarmux wisq entużjażmu li jaħdmu flimkien.

Sorsi mill-Kunsill, li tkellmu malKullĦadd, jemmnu li “t-tensjoni u t-trikki trakki se jiżdiedu bejniethom (bejn Dalli u Mula)”, waqt li indikaw kif ma’ kull sekonda li tgħaddi, aktar qed joħroġ ċar kemm il-PN lanqas mhu se jkun kapaċi jmexxi kunsill f’lokalità meqjusa “fortizza Nazzjonalista”, waqt li l-interessi tal-Ġiljaniżi u l-istess lokalità se jiġu sew wara l-interessi tal-Partit.

Bernard Grech diġà għandu l-persuna għal co-option fil-Kunsill li tista’ ssir portavuċi tiegħu

SENSIELA TA’ RIŻENJI MINN NISA FIL-PN

Fi żmien fejn ħafna qed jitkellmu dwar il-ħtieġa ta’ sehem akbar ta’ nisa fit-tmexxija tal-pajjiż, il-Partit Nazzjon alista kompla jitlef uħud mill-esponenti femminili ewlenin tiegħu.

Il-fatt li l-Avukat Martina Carua na ddeċidiet li ma terġax tikkontesta għall-kariga ta’ President tar-Riċerka Politika u tħalli għalkollox l-attiviżmu fil-Partit, mhuwiex każ iżolat. Caruana, li kienet imbuttata ħafna bħala parti mis-suppost tiġdid li kellu jġib il-Kap ġdid Nazzjonalista Bernard Grech, hi l-aħħar minn sensiela twila li, bil-ma qlub, tixhed sitwazzjoni ta’ apatija li kompliet tiggrava.

Dan kif turi analiżi li saret fl-aħħar jiem mill-gazzetta KullĦadd u kienet ik konfermata wkoll minn imkejjen fil-PN stess. Hawn jirriżultaw ħemel ta’ riżenji femminili u oħrajn li għażlu li jinfatmu għalkollox mit-tmexxija Nazzjonalista.

Fil-leġiżlatura li għaddiet, irriżenjat minn Deputata Marthese Portelli wara li fl-2017 ġiet eletta fuq żewġ distretti.

Minn wieħed mill-istess distretti ta’ Portelli, il-PN tilef ukoll lill-Eks Depu tata Kristy Debono, li fl-2017 ġiet eletta mal-ewwel għadd tal-voti, iżda malli ssejħet l-elezzjoni ta’ Marzu li għadda ħabbret li mhix se tibqa’ kandidata.

Fuq l-istess distrett ta’ Debono u Por telli, kienet irriżenjat minn kandidata Roselyn Borg Knight. Din kienet kan didata kemm fl-Elezzjoni Ġenerali tal2017 u anke fl-Elezzjoni tal-Parlament Ewropew tal-2019.

Kandidata oħra li kienet irriżenjat ftit żmien qabel l-aħħar elezzjoni ġenerali kienet Tiffany Abela Wadge. Therese Comodini Cachia, Eks Membru Parlamentari Ewropew u Eks Deputata lokali, iddeċidiet li ma tikkontestax iżjed mal-PN ukoll wara li ħassitha ttraduta minn sħabha stess.

Sorsi fil-PN qalu li, wara li fis-“sajf jaħraq” tal-2020 Comodini Cachia ġiet imbottata biex tkun il-wiċċ tar-ribell joni interna u tmur għand il-President tar-Repubblika ħalli jiġi sforzat jitneħħa minn Kap tal-Partit dak iż-żmien Adrian Delia, spiċċat twarrbet għalkollox hi st ess mill-istess fazzjoni li mlitilha rasha li se ssir Kap tal-Oppożizzjoni. Minflok, fl-aħħar mill-aħħar, spiċċat biex in beżqet hi wara li użawha.

Kien dan it-tradiment li naffar kom pletament lil Comodini Cachia, li wkoll kienet intużat mill-Eks Kap Simon Bu suttil fl-Elezzjoni tal-Parlament Ewro pew fl-2014. “Illum tipprova żżomm irrelevanza politika tagħha billi taħdem

qrib l-istess grupp li użaha u remieha,” saħqu s-sorsi ta’ din il-gazzetta.

Ma’ dawn, fl-aħħar xhur kien hemm it-tluq tal-Eks Sindku tas-Siġġiewi u kandidata tal-PN fuq is-Sitta u s-Seba’ Distrett, Alessia Psaila Zammit, li rriżen jat mill-PN u minn Kunsilliera f’April li għadda, flimkien ma’ żewġha, l-Eks Ufċjal tal-Komunikazzjoni tal-PN u kandidat għall-Elezzjoni tal-Parlament Ewropew fl-2019, Frank Psaila.

Mara oħra li rriżenjat ukoll minn Kunsilliera Nazzjonalista kienet Doris Borg, li għażlet li tibqa’ sservi fil-Kunsill Lokali tax-Xgħajra bħala indipendenti.

ħafna minn Bernard Grech innifsu, iżda anke ngħatat l-ispazju biex tindirizza diversi mass meetings, inkluż l-aħħar wieħed tal-kampanja elettorali.

Hi kienet taħdem ħafna wkoll malkandidata Nazzjonalista Emma Portelli Bonnici, li fl-aħħar xhur ilmentat dwar kif ġew minsijin għalkollox il-kandidati tal-PN wara li għaddiet l-elezzjoni ġene rali. Din tal-aħħar ukoll suppost ġiet eletta fil-Parlament f’dik l-elezzjoni, bissaħħa tal-mekkaniżmu tal-ġeneru li in troduċa l-Gvern.

Dan imur kontra l-isforzi kollha fid-dinja biex jiżdied is-sehem tal-mara

L-aħbar fl-aħħar jiem li l-President tar-Riċerka Politika fil-PN, Martina Caruana, mhix interessata terġa’ titfa’ n-nomina għal din il-kariga ddiżappun tat lil dawk li emmnu li kien hemm xi injezzjoni ta’ demm ġdid fil-Partit.

Caruana mhux biss ġiet imbuttata

Minkejja dan, il-PN ġiegħel lill-kandidata, illum Deputata, Janice Chetcuti biex ma tikkontestax elezzjoni każwa li fejn wisq probabbli kienet tiġi elet ta, biex tħalliet barra Portelli Bonnici mil-lista ta’ 10 kandidati nisa li żdiedu bil-mekkaniżmu u allura l-Oppożizzjoni tilfet iċ-ċans li jkollha mara oħra fuq il-bankijiet tagħha.

B’hekk fl-aħħar żmien, il-PN tilef għadd ta’ nisa li taw snin ta’ kontribut fih. Dan imur kontra l-isforzi kollha li jsiru madwar id-dinja biex jiżdied is-sehem politiku tal-mara. Il-politika ta’ esklużjoni u qasma fil-PN wasslet biex, flok issaħħaħ ir-rwol tal-mara, in tilfu diversi nisa, inklużi żgħażagħ jew dawk fl-aqwa tal-karriera tagħhom.

25 MARA OĦRA FIL-PROGRAMM LEAD TAL-PL

Fiċ-Ċentru Nazzjonali Laburista tne diet is-seba’ edizzjoni tal-programm LEAD bil-parteċipazzjoni ta’ 25 tfajla u mara oħra li huma interessati li jidħlu fil-politika u jkunu assertivi.

Il-Ministru Miriam Dalli, li kienet il-moħħ wara l-programm sa millħolqien tiegħu, spjegat f’konferenza tal-aħbarijiet li għal din l-edizzjoni talprogramm ikkonkorrew numru sabiħ ta’ parteċipanti li l-età tagħhom tvarja bejn is-16 u l-55 sena. Il-parteċipanti huma minn faxex differenti tas-soċ jetà, b’waħda minnhom saħansitra tgħix barra minn xtutna u se tkun qed tattendi online għas-sessjonijiet ta’ LEAD.

Il-Ministru Dalli sostniet li hi kon vinta li dan il-programm mhux biss se jibbenefika minnu l-Partit Laburista, iżda l-pajjiż kollu biex b’hekk tkompli tingħata spinta lill-ugwaljanza kemm fix-xena lokali kif ukoll internazzjonali. Jirriżulta li matul dawn is-snin li għad dew ħadu sehem 150 parteċipanta filprogramm LEAD u magħhom issa se jkunu qed jingħaqdu dawn il-25 mara. Il-Kap Eżekuttiv tal-PL Randolph

Debattista qal li dan il-programm hu opportunità biex dawn in-nisa jwettqu l-ħolm u l-ideat tagħhom kemm jekk jixtiequ jikkandidaw ruħhom f’xi elez

zjoni kif ukoll jekk jixtiequ jkunu parti mill-istrutturi tal-Partit.

Hu sostna li LEAD juri kemm il-Par tit hu wieħed riformista, għax l-in

volviment tiegħu ma jiqafx ma’ elez zjoni, iżda dawn il-parteċipanti kienu parti integrali mill-manifest elettorali ta’ Malta Flimkien.

Nisa prominenti li fl-aħħar żmien abbandunaw lill-PN … (mix-xellug) Marthese Portelli, Kristy Debono, Therese Comodini Cachia, Alessia Psaila Zammit, Roselyn Borg Knight, Tiffany Abela Wedge, Doris Borg u Martina Caruana

TERZ TA’ BILJUN EWRO F’XIRI TA’ PROPRJETÀ

F’Ottubru li għadda l-valur ta’ proprjetà residenzjali li nxtrat laħaq kważi terz ta’ biljun ewro. Fil-fatt, f’dan ix-xahar, l-1,404 kuntratti ta’ xiri li ġew iffirmati laħqu valur totali ta’ €320.6 miljun, titjib ta’ €75 miljun jew 30% aktar mill-istess xahar sena ilu.

Ottubru kien l-aqwa xahar għas-suq tal-proprjetà s’issa din is-se na, waqt li l-valur tal-proprjetajiet mixtrijin kien saħanistra t-tieni l-aqwa li ġie osservat fl-aħħar snin. Kien biss ix-xahar ta’ Mejju tal2021 li qabeż il-valur li ġie osservat fix-xahar li għadda. Mill-ġdid, l-aktar li nxtrat proprjetà kien f’Għawdex, b’222 kuntratt ta’ xiri hemmhekk biss. Wara, segwew il-lokalitajiet ta’ Birkirkara, il-Gżira, l-Imsida, Ta’ Xbiex u San Ġwann, fejn inxtraw 185 proprjetà Fil-Mellieħa u f’San Pawl il-Baħar inxtraw 168 proprjetà residenzjali.

Il-prospetti għas-suq tal-proprjetà għax-xhur li ġejjin għadhom ta jbin u dan għall-fatt li, f’Ottubru, saru wkoll 1,199 konvenju, 109 iżjed mill-istess xahar tas-sena l-oħra. Dan ukoll jikkostitwixxi għall-akbar numru ta’ konvenji li ġew iffirmati f’xahar wieħed din is-sena. Filwaqt li l-akbar domanda baqgħet għal residenzi f’Għawdex, f’Ottubru kien hemm interess qawwi wkoll fi proprjetajiet li jinsabu Ħaż-Żabbar, ix-Xgħajra, iż-Żejtun, Birżebbuġa, Marsaskala u Marsax lokk.

IT-TILQIM MEĦTIEĠ KONTRA L-COVID U L-INFLUWENZA

Mill-aħħar ta’ Ottubru bdiet tingħata t-tilqima kontra l-influ wenza lil kulħadd, wara li fis-17 ta’ Ottubru bdew jitlaqqmu persuni li għandhom aktar minn 55 sena, persuni vulner abbli u nisa tqal. Id-Deputat Prim Ministru u Ministru għasSaħħa Chris Fearne ħabbar li fl-ewwel ġimagħtejn tlaqqmu madwar 55,000 persuna, li 60% minnhom ħadu kemm ilvaċċin kontra l-influwenza u l-vaċċin kontra l-varjant tal-COVID, Omicron. Dwar it-tilqima kontra l-influwenza tkellimna mat-Tabib JAN CHIRCOP u staqsejnieh, fost oħrajn, ir-raġunijiet għal xiex għandha tittieħed din it-tilqima.

L-aktar perjodu li fih jiżdiedu l-każi tal-influwenza hu bejn l-aħħar tal-ħarifa u l-bidu taxxitwa, madanakollu, l-perjodu jista’ jvarja b’xi xhur kull sena.

It-Tabib Chircop spjegalna li “t-tilqima tal-influwenza tin għata bl-iskop li ġisimna jħejji għall-virus relatat u dan billi l-injezzjoni tinstiga reazzjoni immunitarja kontrih. Għal daqstant, il-gisem ilesti speċi ta’ armata ta’ suldati biex jiġġieldu u, meta l-persuna tkun esposta għal dan il-virus ikollha l-aħjar difiża possibbli. Dan ma jfis sirx li wieħed ma tistax taqbdu l-influwenza, iżda, bil-maqlub ta’ dawk li ma jitlaqqmux, ma tkunx daqstant qalila. Ukoll, avolja wieħed jieħu t-tilqima tal-influwenza, xorta jibqa’ sux xettibbli għal irjiħat u l-COVID. Fil-każ tal-COVID, din is-sena qed jiġi offrut ukoll il-booster kontra l-varjant tal-Omicron, u għalhekk importanti li jittieħed ukoll.”

Staqsejna għaliex din is-sena mistenni varjant ta’ influwenza aktar qalil minn snin oħrajn. “Illum il-ġurnata jsir studju fil-perjodu xitwi fl-Aw stralja – li tesperjenza x-xitwa sitt xhur qabilna – u għalhekk, ikunu jafu x’ġara u kif jistgħu jbass ru dak li jista’ jolqot lilna meta t-temp jiksaħ għa lina. Il-protezzjoni minn dan tiġi mit-tilqim ta’ kontra l-influwenza.”

Hu żied jgħid li, kif rajna mill-esperjenza tal-pan demija tal-COVID-19, l-ak tar miżura importanti biex nipproteġu ruħna kontra l-virus, kienet li wieħed jieħu l-vaċċin.

It-tilqima tal-influwenza tis ta’ tingħata lil kull min m’għan dux kontraindikazzjoni għali ha, mill-età ta’ sitt xhur ’il fuq.

li min se jeħodha għall-ewwel darba, jieħu żewġ dożi, bit-tieni waħda erba’ ġimgħat wara.

Għal tfal ta’ bejn l-età ta’ sitt xhur u t-tliet snin għandha tingħata nofs id-doża li jieħu adult. Dan filwaqt li għal din is-sena l-Gvern qed joffri wkoll nasal spray vaccine għal tfal li għandhom sentejn jew aktar.

nies li jafu li għandhom al lerġija għall-istess vaċċin, nies li għandhom allerġija (mhux intolleranza) għall-bajd, nies li fil-passat batew minn kun dizzjoni jisimha Guillain Barre Syndrome, u nies li qegħdin fuq xi tip ta’ immunoterapija kon tra l-kanċer. Fuq kollox, f’każ ta’ dubju, wieħed dejjem għan du jistaqsi lit-tabib jew lill-professur tiegħu.

Meta tirrifletti ftit fuq kif it-tilqima tal-COVID għenet biex jitnaqqsu l-imwiet, il-konklużjoni tiġi waħedha

Dr Chircop temm jgħi dilna li “meta wieħed jir rifletti ftit fuq kif it-tilqi ma tal-COVID għenet biex jitnaqqsu l-imwiet u ppermettiet li nirritor naw għar-rutina tal-ħajja normali, naħseb li l-konk lużjoni tiġi waħedha. Ittilqim jaħdem. It-tilqim jilqa’ kontra l-mard.”

GĦAJNUNA 24/7 LIL MIN JIFFAĊĊJA SFIDI MENTALI

Ta’ spiss nisimgħu li kull min iħoss li jkun għaddej minn żmien ħażin jew ikun qed jiffaċċja sfidi mentali, għandu jitkellem u ma jżommx ġo fih. Xi kultant dan mhux dejjem possibbli, għax mhux kulħadd ikollu ma’ min jiftaħ qalbu jew ikun kapaċi jaċċessa s-servizzi. Iżda issa, grazzi għal servizz ġdid, kulħadd jista’ jiġi megħjun jegħleb l-isfidi mentali.

Dan wara li din il-ġimgħa, il-Gvern, permezz tal-Ministe ru għas-Saħħa, nieda helpline ġdid li se jopera fuq bażi ta’ 24 siegħa, sebat ijiem fil-ġimgħa għal dawk li jiffaċċjaw sfidi ta’ saħħa mentali. Il-proġett tnieda waqt konferenza tal-aħbari jiet indirizzata mid-Deputat Prim Ministru u Ministru għasSaħħa, Chris Fearne, bit-tema “Malta Ċertezza u Stabbiltà”.

Dan is-servizz diġà qed jopera u qed jitmexxa minn tmien psikologi li kellhom taħriġ speċjali matul l-aħħar xhur biex ikunu jistgħu jagħtu dan is-servizz b’mod professjonali.

Il-bżonn għal dan il-helpline, bin-numru 1579, inħass fiddawl tal-fatt li l-problemi ta’ saħħa mentali madwar id-dinja kollha żdiedu b’madwar 25%.

Dawk li jċemplu fuq dan il-helpline jistgħu jsibu għajnuna wkoll permezz ta’ video calls jew jingħataw appuntament ma’ professjonist fi żmien qasir. Dan għax min jaħdem ma’ dan il-helpline, se jkollu aċċess li jgħaddi lill-persuna għal servizzi oħrajn, fosthom mal-Home Crisis Resolution Team, appunta menti fl-Isptar Mater Dei jew fi kliniċi fil-komunità.

Dan l-iżvilupp importanti fil-qasam tas-saħħa mentali f’pajjiżna, ġibed l-għajn tal-Għaqda Dinjija tas-Saħħa (WHO), fejn id-Direttur Ġenerali Tedro Adhanom Ghebreyesus irrin grazzja lid-Deputat Prim Ministru Chris Fearne għall-impenn tal-Gvern Malti fil-qasam tas-saħħa mentali. Fuq il-profil uffiċ jali tiegħu ta’ Twitter, Ghebreyesus kiteb li l-WHO tilqa’ b’sodis fazzjon it-tnedija ta’ dan is-servizz.

Id-Deputat Prim Ministru Chris Fearne ħeġġeġ lill-pubbliku biex jagħmel użu mis-servizz biex il-ġlieda kontra kundizzjoni jiet differenti tas-saħħa mentali tkompli tirnexxi. Qal ukoll li anke fil-pandemija, inħasset sew iż-żieda tal-problemi marbu tin mas-saħħa mentali, tant li saru talbiet anke fuq in-numru 111, li kien inħoloq apposta b’rabta mal-COVID-19.

Dr Chircop jirrakkomanda

Żied jgħid li l-vaċċin huwa indikat b’mod speċjali għal nies li jbatu b’mard kroniku, bħal pereżempju ażma u għal nisa li qed jistennew tarbija.

Dwar il-kontraindikazzjoni jiet għal vaċċin, it-Tabib spjega li xi wħud minnhom jinkludu

It-tilqim qed jingħa ta minn kull ċentru tas-saħħa madwar Malta u Għawdex, waqt li tfal u adolexxenti ta’ bejn sitt xhur u 17-il sena jist għu jieħdu l-vaċċin mill-kliniċi tan-National Immunisation Service fiċ-ċentri tas-saħħa fil-ħinijiet normali tal-ftuħ.

“Fl-aħħar snin, dan il-Gvern wera b’mod tanġibbli l-impenn tiegħu fil-ġlieda fil-qasam tas-saħħa mentali biex dan ma jibqax tabù u fl-istess ħin, min ikollu bżonn l-għajnuna, ifittix ha u jsibha. Qed nieħdu ħsieb nirranġaw swali fl-Isptar Mon te Karmeli li kienu fi stat ħażin ħafna u niftħu oħrajn ġodda li jilqgħu għall-bżonn reali fis-soċjetà tal-lum. Qegħdin naħdmu wkoll biex fil-futur qrib, ikollna sptar ġdid għas-saħħa mentali biswit l-Isptar Mater Dei. Il-pandemija kompliet turina l-bżonn tat-tisħiħ f’dawn is-servizzi, għax aktar persuni ffaċċjaw sfidi simili bl-inċertezzi u l-limitazzjonijiet li ġabet magħha l-imxija. Dan il-helpline ġdid hu pass fid-direzzjoni t-tajba biex kull min ikollu bżonn l-għajnuna, fi kwalunkwe ħin tal-ġurnata, isibha b’mod effiċjenti u mingħand nies imħarrġin apposta fis-set tur,” saħaq id-Deputat Prim Ministru.

Kitba minn LEANNE ABELA GRECH

IR-REATI F’TAS-SLIEMA

U F’SAN ĠILJAN JONQSU

BIN-NOFS MILL-2017

Matul dawn l-aħħar ħames snin kien hemm tnaqqis kon siderevoli fl-għadd ta’ reati li seħħew fil-lokalitajiet ta’ San Ġiljan u Tas-Sliema, tant li dawn naqsu b’aktar minn nofs li kienu fl-2017.

Statistiċi, li ġew ipppreżenta ta fil-Parlament mill-Ministru għall-Intern, is-Sigurtà, ir-Ri formi u l-Ugwaljanza, Byron Camilleri, din il-ġimgħa juru kif seħħ dan l-iżvilupp f’żewġ lo kalitajiet l-aktar densi fil-pajjiż u allura fejn l-inċidenza ta’ kull tip ta’ reati hi ogħla minn posti jiet oħrajn.

Minkejja dan, jidher ovvju li l-ħidma tal-forzi tal-ordni qed tħalli riżultati mill-aktar pożit tivi u hi kompletament bil-ma qlub tal-impressjoni li jipprova jagħti l-Partit Nazzjonalista fl-Oppożizzjoni permezz ta’ di versi kelliema tiegħu.

Nifhmu wkoll li din kienet l-intenzjoni proprja tad-Depu tata Nazzjonalista Eve Borg Bonello, li fl-aħħar jiem għam let il-mistoqsijiet tagħha lillMinistru responsabbli. Fil-fatt, fil-mistoqsija identika għażżewġ lokalitajiet hi talbet lil Ca milleri jgħidilha “kemm żdiedu r-reati” fl-aħħar ħames snin.

Iżda t-tweġibiet u l-istatisti ċi rispettivi li ġew ippreżentati fl-ogħla istituzzjoni fil-bidu ta’ din il-ġimgħa qatgħu l-għa tx bil-perżuta lil Borg Bonel lo. L-informazzjoni tixhed kif mhux talli ma kienx hemm żie da fir-reati, li jvarjaw minn serq sempliċi, vjolenza domestika, abbuż ta’ droga, ħasil ta’ flus u oħrajn f’lista ta’ 25 reat differ enti, iżda dawn tnaqqsu b’aktar minn nofs dawk irreġistrati fl2017.

Imqabbel ma’ ħames snin ilu, San Ġiljan, li jinkludi wkoll lil Paceville, il-mekka tad-di vertiment f’pajjiżna, irreġistra tnaqqis minn 1,810 rapporti ta’ reati fl-2017 għal 892 rapport is-sena li għaddiet. Il-lokalità ta’ Tas-Sliema, li fl-2017 kienet irreġistrat 1,383 rapport ta’ reat, fl-2021 tniżżlu għal 648 rapport.

B’mod ġenerali, din il-ġim għa tħabbar li fl-2022 pajjiżna diġà esperjenza tnaqqis ta’ 7% fil-kriminalità, filwaqt li kien hemm żieda ta’ 15% fil-fiduċja tal-pubbliku fil-Pulizija, l-akbar waħda fl-aħħar 10 snin.

Dawn ir-riżultati pożittivi waslu proprju fl-istess jiem li tħabbru aktar żviluppi u inves timenti fil-Korp tal-Pulizija u

SENA SAN ĠILJAN TAS-SLIEMA 2017 1,810 1,383 2018 1,493 905 2019 1,426 855 2020 739 653 2021 892 648 2022* 793 492 *sa tmiem Settembru l-forzi tal-ordni.

Il-Ministru ħabbar li, b’ef fett minn bħal-lum ġimgħa, isservizz tal-Pulizija fil-Komunità se jiġi estiż fil-lokalitajiet ta’ Ħaż-Żabbar, ix-Xgħajra, Mar saskala, San Ġwann, iż-Żur rieq, il-Qrendi, Ħaż-Żebbuġ u

s-Siġġiewi. B’hekk 75% tal-pajjiż issa se jkun kopert bis-servizz, waqt li fl-2023 jinfirex malpajjiż kollu.

Il-Ministru semma inċentivi oħrajn anke għal min jiddeċiedi li jibqa’ jservi fil-forzi tal-ordni wara 25 sena servizz.

Il-parteċipanti tal-LifeCycle temmew b’suċċess it-22 edizz joni tal-isfida bir-roti, li għandha l-għan li tqajjem aktar għarfien u fondi għal pazjenti morda bil-kliewi, flimkien ma’ riċerka relatata. Din is-sena l-isfida skabruża involviet vjaġġ ta’ 1,700 kilometru minn Buenos Aires fl-Arġentina għal Santiago fiċ-Ċilì fejn waslu nhar il-Ġimgħa li għadda.

SFORZ GLOBALI FIT-TIBDIL FIL-KLIMA

Il-Konferenza tal-Partijiet, aktar magħrufa bħala COP, hija l-akbar laqgħa annwali tal-mexxejja dinjin dwar it-tibdil fil-kli ma, b’aktar minn 200 gvern mistiedna, fosthom dak Malti, li jkun rappreżentat mill-Prim Ministru. Il-ġimagħtejn ta’ ne gozjati fil-COP27 ta’ din is-sena fl-Eġittu qed jaraw mexxejja globali jiddiskutu azzjonijiet biex jiġġieldu dan il-fenomenu. Tkellimna mal-Avukat RACHEL POWELL, li tispeċjalizza fil-liġi tal-ambjent u l-enerġija, biex nifhmu aħjar dak li qed jiġi diskuss f’din il-konferenza u dak li hu mistenni minna.

X’inbidel f’sena mill-aħħar konferenza li saret għal dik tal-lum?

Jekk xejn is-sitwazzjoni klimatika gravat. Is-Segretarju Ġenerali tal-Ġnus Magħquda António Guterres fid-dikors tiegħu fil-ftuħ tal-COP27 qal li “d-dinja tinsab fuq highway lejn infern klimatiku b’sieqha fuq l-aċċelleratur”.

Is-sitwazzjoni fl-Ukrajna ma għenet xejn, iżda din mhix l-unika gwerra fiddinja. Hemm tensjonijiet soċjo- u ġeo politiċi oħrajn. Qegħdin nesperjenzaw kriżi fis-settur tal-enerġija u żidiet flinflazzjonijiet. Dawn kollha jiġġeneraw kriżijiet globali b’konsegwenzi partiko larment fuq l-ispejjeż tal-ħajja ta’ kul jum u l-ambjent.

Nitkellmu ħafna dwar mitigazzjoni u addattazzjoni għat-tibdil fil-klima u l-aspett finanzjarju. Dawn it-temi jiġu diskussi f’dawn il-konferenzi, iżda x’azz jonijiet qed jittieħdu? Jew sempliċi ment nieqfu mad-diskussjonijiet?

Kundizzjonijiet severi tat-temp, ni rien u għargħar dejjem qed jiżdiedu u jwasslu għal aktar insigurtà fil-ktajjen tal-provvista, mard, ġuħ u tbatijiet inġusti fuq komunitajiet vulnerabbli. Lil hinn mill-isforzi ta’ mitigazzjoni bħal carbon offsetting, hekk kif ir-riskji kli matiċi qed ikomplu jiżdiedu, il-pajjiżi jri du jipproteġu liċ-ċittadini tagħhom billi jaddattaw għall-konsegwenzi u jarmaw hom b’għodod ta’ reżiljenza għall-klima. Bħal dejjem hawnhekk jilgħab irwol importanti l-finanzjament. Il-kwistjo ni tal-finanzjament ilha tintefa’ taħt it-tapit. Lura fl-2009 (COP15), il-pajjiżi żviluppati kienu qablu li jimmobilizzaw somma annwali ta’ $100 biljun sal-2020 b’appoġġ għall-azzjonijiet klimatiċi filpajjiżi li qed jiżviluppaw.

Saru xi avvanzi fi Glasgow (COP26) hekk kif in-nazzjonijiet industrijalizza ti għandhom jirduppjaw il-fond għalladdattament għall-klima sal-2025, billi jerġgħu jimpenjaw ruħhom mal-mira ta’ $100 biljun. Madankollu, din il-wegħda mhix se tidħol fis-seħħ qabel l-2023!

Sa dak iż-żmien, l-ammont impenjat xorta hu stmat li ma jkunx biżżejjed biex ikopri l-ispejjeż tal-programm ambjen tali tal-Ġnus Magħquda li hu mbassar li jlaħħaq US$300 biljun fis-sena sal-2030. Fil-COP27 diġà rajna żviluppi pożittivi hekk kif iktar pajjiżi qed iżidu l-azzjoni jiet u l-finanzjament tagħhom. Ir-Renju Unit qal li se jippermetti xi differimenti tal-ħlas tad-dejn għal pajjiżi milqutin minn diżastri klimatiċi. Qed jara wkoll l-introduzzjoni ta’ klawsoli ta’ dejn reżiljenti għall-klima fil-ftehimiet ta’ self lil xerrejja barranin ta’ prodotti u servizzi Brittaniċi.

X’ nifhmu b’carbon offsetting?

Hawnhekk qed nitkellmu dwar suq tal-karbonju b’mod volontarju li jipp rovdi skema ta’ xiri u bejgħ ta’ krediti li jirrappreżentaw it-tniġġis tal-karbonju għall-gvernijiet, individwi u kumpani

ji. Din hi maħsuba biex jintlaħaq bilanċ bejn it-tnaqqis tal-karbonju fl-atmos fera b’ammont ekwivalenti għal dak iġġenerat.

Ovvjament dan kollu mira li nilħqu n-‘net zero’ sal-2050, jiġifieri nnaqqsu l-emissjonijiet tal-gassijiet serra għallminimu possibbli. F’dan is-suq nitkell mu dwar krediti tal-karbonju. Kreditu wieħed tal-karbonju hu ugwali għal tun nellata ta’ dijossidu tal-karbonju.

Dan mhux qisek qed tevadi mir-res ponsabbiltà li ma toħloqx l-emissjoni jiet?

Hemm kritika minn ambjentalisti li din it-tpaċija tista’ twassal biex min ji flaħ iħallas jevita jew idum milli jieħu l-passi meħtieġa biex inaqqas l-użu ta’ karburanti fossili. B’mod partikolari hemm mistoqsijiet kemm dawn il-kon tribuzzjonijiet huma ta’ natura perma nenti.

Hemm modi kif dan jista’ jiġi vveri fikat. Jista’ jkollok ħolqien ta’ suq talkonformità, pereżempju. Dawk favur dan is-suq jargumentaw li f’ċerti setturi m’hemmx alternattivi reali għall-em issjonijiet tal-karbonju. Din it-tpaċija jista’ jkollha rwol fil-mitigazzjoni tal-im patt immedjat fuq l-ambjent.

Il-COP26 issolidifika l-potenzjal tas-swieq tal-karbonju biex ikollhom rwol sinifikanti fit-tranżizzjoni lejn net zero globali. Tibqa’ l-aspettattiva għal suq globali. Fil-COP27, l-Istati Uniti ħabbret suq simili li se jkun operattiv

mis-sena d-dieħla. Dan is-suq m’għan dux ikun miftuħ għall-kumpaniji talkarburanti fossili u hu mfassal biex iżid l-investiment fl-enerġiji rinnovabbli u jgħin biex jitnaqqsu l-emissjonijiet.

Dan tħabbar jum wara l-inizjattiva tas-swieq tal-karbonju fl-Afrika mnedi ja minn konsorzju ta’ pajjiżi Afrikani – il-Kenja, il-Malawi, il-Gabon, in-Niġer ja u t-Togo – flimkien ma’ xerrejja u fi nanzjaturi tal-kreditu tal-karbonju. Fil-konferenza qed ikun hemm enfasi partikolari fuq responsabilità u kum pens għad-danni ambjentali. Għaliex?

L-irkupru tal-ħsarat klimatiċi kkaw żati hi tema rikorrenti tal-ġustizzja kli matika li sfortunatament ġiet injorata. Il-Prim Ministru Malti Robert Abela għamel referenza għal din fid-diskors tiegħu. F’din il-konferenza kellna żvi lupp importanti, b’din it-tema titpoġġa fuq l-aġenda għall-ewwel darba.

Dawn it-talbiet ta’ responsabbiltà kienu qed jiġu kontinwament milqugħa b’oppożizzjoni mill-Istati Uniti u l-Unjoni Ewropea, li qed ibassru talbiet kbar. Ra jna pajjiżi, bħall-Awstrija, l-Irlanda u l-Iskozja, li ngħaqdu mad-Danimarka fl-impenn ta’ fond apposta. Ovvjament, meħtieġa aktar impenji bħal dawn.

Madanakollu, fil-COP27 il-President tal-Kummissjoni Ewropea, Ursula von der Leyen, approvat il-kunċett ta’ dan il-fond. John Kerry, il-mibgħut tal-Pre sident Amerikan Joe Biden, qabel ma’ diskussjonijiet fuq il-finanzjament għal

telf u ħsara, iżda l-Istati Uniti għadhom ma qablux ma’ fond ġdid.

Iċ-Ċina wkoll qed tiġi kontinwament ippressata dwar dan. Ir-rappreżentant speċjali għall-affarijiet klimatiċi taċ-Ċi na, Xie Zhenhua, qal li pajjiżu u l-Istati Uniti kienu qed ikollhom “taħditiet in formali” dwar il-klima.

X’inhuma l-prijoritajiet li għandha Mal ta fil-COP?

Malta qed timplimenta l-istrateġija tagħha ta’ dekarbonizzazzjoni bil-mira li twassal għan-newtralità tal-karbonju sal-2050, konformi wkoll mal-pakkett Fitfor55 tal-UE mmirat lejn it-tnaqqis tal-emissjonijiet.

Fid-diskors tiegħu fil-COP27, il-Prim Ministru saħaq li l-isforzi għall-addatta ment għall-klima huma milqugħa, iżda dawn m’għandhomx jaffettwaw dritti jiet li l-gżejjer u n-nazzjonijiet kostali bħalissa għandhom fuq il-ġurisdizzjoni tal-art u l-baħar tagħhom.

Hu ħabbar ukoll li pajjiżna għandu l-għan li jirdoppja l-kontribuzzjoni tiegħu lill-Fond Internazzjonali għallKlima, waqt li se jkun qed joffri boroż ta’ studju lil studenti minn stati gżejjer żgħar li qed jiżviluppaw biex taqsam l-aħjar prattiċi dwar il-ġestjoni tal-ilma u toffri opportunitajiet ta’ studju relatat mal-klima fl-Università ta’ Malta.

Dawn il-miżuri jmorru lil hinn mill-ġi magħtejn tal-konferenza COP. Ma rridux ninsew ukoll l-opportunità unika li Mal ta għandha biex timbotta t-tibdil fil-kli ma fuq l-aġenda tal-Kunsill tas-Sigurtà tal-Ġnus Magħquda.

Fl-2015 ġie ffirmat it-Trattat ta’ Pari ġi, b’miri pjuttost ambizzjużi. Ninsa bu viċin li nilħquhom? X’inhu l-pass li jmiss?

Essenzjalment qed nitkellmu dwar kriżi globali li għalhekk tirrikjedi sforz globali. Din mhix kriżi ambjentali biss, imma tolqot ukoll l-għajxien tagħna. U ma fadalx żmien li wieħed jista’ jtawwal jew jitnikker jekk irridu nżommu malmiri li qbilna fuqhom fl-2015, b’mod partikolari li nżommu ż-żieda tattemperatura sa mhux iktar minn 1.5 gradi Celsius.

Essenzjalment, COP27 trid tagħmel l-almu tagħha biex ma tkunx sempliċi ment ċerimonja ta’ tiġdid tal-wegħ di u tistabbilixxi fiduċja fl-impenn u fit-twettiq ta’ azzjonijiet konkreti minnazzjonijiet. B’mod partikolari fit-tqas sim tar-responsabbiltà tal-piżijiet im poġġija fuq il-pajjiżi li qed jiżviluppaw aktar u aktar piżijiet finanzjarji. Dan kien diġà maqbul f’Copenhagen fl2009, iżda l-wegħda għad trid tiġi ono rata

Hemm bżonn rieda soda mill-ista ti biex jagħmlu l-parti tagħhom, b’in vestiment fuq skala wiesgħa fl-addat tament għat-tibdil fil-klima. Il-COP għandu jkun dwar l-implimentazzjoni, l-azzjoni u r-riżultati.

Diġà rajna żviluppi pożittivi b’aktar pajjiżi jżidu l-azzjonijiet u l-finanzjament tagħhom

LEST GĦALL-BIDLA KONTRA T-TIBDIL FIL-KLIMA?

Aktar ma jgħaddi ż-żmien, it-Tibdil fil-Klima qed jolqot lid-dinja tagħna u l-bidliet attwali fil-kli ma qed jittrasformaw id-dinja. L-aħħar 20 sena inkludew 18 mill-aktar snin sħan li qatt kellna, u avvenimenti estremi tat-temp, bħal nirien fil-for esti, mewġ tas-sħana u għargħar, qed isiru aktar frekwenti kemm fl-Ewropa kif ukoll f’postijiet oħra. Madanakollu, din l-aħbar mhix ġdida u smajna kemm-il darba dwar aħbarijiet bħal dawn fuq il-mi dja soċjali, it-televixin u mezzi oħra tax-xandir. Al lura l-mistoqsija li tqum tkun: X’qed isir għall-ġlie da kontra t-Tibdil fil-Klima? Wieħed jista’ jibda biex iħares lejn il-miri tal-2050 li l-Unjoni Ewropea waqqfet fejn qed timmira li tiġġieled il-ġlieda kon tra t-tibdil fil-klima permezz ta’ politika ambizzjuża biex tilħaq il-mira tagħha ta’ tnaqqis tal-emissjoni jiet tal-gassijiet serra. Meta tħares aktar mill-qrib lejn ix-xena lokali, b’reazzjoni għall-kriżi tal-bidla fil-klima, il-Ministeru għall-Ambjent, L-Enerġija u l-Intrapriża (MEEE) nieda t-tieni edizzjoni ta’ kam panja ta’ għarfien pubbliku madwar in-nazzjon biex ikompli jippromwovi l-azzjoni dwar il-klima fost il-partijiet interessati ewlenin tal-industrija u l-pubbliku inġenerali. Il-Kampanja #ClimateOn –Activate Change għandha l-għan li tbiddel id-draw wiet tal-pubbliku ġenerali lejn mod ta’ ħajja aktar sostenibbli filwaqt li tenfasizza l-benefiċċji ta’ soċ jetà b’livell baxx ta’ karbonju.

Matul is-sena li għaddiet rajna l-ewwel Kon ferenza Nazzjonali li ġiet organizzata biex tħeġġeġ iktar l-azzjoni klimatika fost il-partijiet interessati. Din is-sena Il-kampanja kompliet bit-tieni edizz joni permezz ta ’ diskussjonijiet magħluqa li indi rizzaw il-Mobilità Sostenibbli, il-Finanzjar Sostenib bli u l-użu tal-Enerġija Sostenibbli.

Is-seminar dwar il-Mobilità Sostenibbli ddisku ta fit-tul il-kontribuzzjoni tat-trasport tal-art bħala sors ewlieni ta’ emissjonijiet ta’ gassijiet serra f’Mal ta, il-ħtieġa li nbiddlu l-mod kif nimxu lejn għażliet aktar sostenibbli – mill-punt A sal-punt B. Fost id-diskussjonijiet f’dan is-seminar ġie identifikat innuqqas ta’ għarfien u riskju ta’ misinformazzjoni li jistgħu jippreġudikaw il-bidla fil-mobilità sostenib bli. B’mod ċar ħarġet il-ħtieġa għal aktar edukazz joni u għarfien li wieħed jadotta bidla kulturali lejn il-mobilità aktar sostenibbli, kemm jekk tkun per mezz tal-użu tat-trasport pubbliku, carpooling jew saħansitra ċikliżmu fil-ħajja ta’ kuljum. Kull ċittadin jeħtieġ li jifhem li bidla fl-imġiba lejn il-bidla moda li hija fundamentali biex jitnaqqsu l-emissjonijiet tal-gassijiet serra mit-trasport tal-art. Il-partijiet interessati li attendew din id-diskussjoni wrew wkoll diversi suġġerimenti li huma meħtieġa biex iħeġġu iktar il-bidla modali. Matul id-diskussjoni jiet, il-partijiet interessati saħansitra semmew il-

ħtieġa għal sistema ta’ trasport pubbliku aktar ef fiċjenti. Importanza wkoll għandha tingħata sabiex ikun hemm ukoll modi oħra ta’ trasport pubbliku kif ukoll titjib fl-infrastruttura li tħeġġeġ il-mixi u ċ-ċikliżmu madwar il-gżejjer tagħna.

Inħarsu issa lejn Enerġija Effiċjenti b’mod parti kolari fil-bini. L-użu tal-enerġija fil-bini huwa kon tributur ewlieni ieħor lejn it-Tibdil fil-Klima. L-ef fiċjenza fl-enerġija – jew aħjar l-użu tal-enerġija sostenibbli huwa konsum inqas ta’ enerġija fil-bini meħtieġ biex twettaq l-istess azzjoni meta tqab bel mal-bini li jużaw aktar enerġija b’mod ineffiċ jenti. Diversi partijiet interessati għamlu referen za għall-viżjoni tal-enerġija ta’ Malta li tiffoka fuq l-effiċjenza fl-enerġija, l-elettrifikazzjoni diretta u l-ħtieġa għal aktar dipendenza fuq sorsi nodfa ta’ enerġija bħal Sistemi ta’ Enerġija Rinnovabbli. Dan ikun possibbli jekk jiġu imposti standards u regol amenti. Simili għas-seminars l-oħra, il-partijiet in teressati qablu dwar l-importanza ta’ programmi edukattivi u ta’ bini ta’ kuxjenza. Madanakollu, bħal dejjem, il-bilanċ huwa importanti u hemm bżonn li jkun hemm bilanċ bejn l-infurzar u l-edukazzjoni. Id-diskussjonijiet wasslu wkoll għall-importanza li jinħoloq punt ċentralizzat ta’ kuntatt għall-pubbli ku għall-kuntrarju li jkun hemm diversi entitajiet jew regolaturi li jimmaniġġjaw setturi simili indi vidwalment. L-element ta’ appoġġ permezz ta’ ske mi għall-pubbliku ġenerali u n-negozji ħareġ ukoll, u għalkemm dan l-appoġġ huwa ta’ benefiċċju, fl-aħħar mil-aħħar huwa f’idejn kull individwu li jagħmel l-isforz lejn bidliet sostenibbli fil-ħajja ta’ kuljum.

It-tielet settur jirrigwarda l-finanzi - b’mod speċifiku l-Finanzi Sostenibbli. Mingħajr Finanzi s-suġġerimenti kollha msemmija hawn fuq ikunu għalxejn. Matul id-diskussjonijiet huwa stmat li Malta għandha fondi inattivi li jistgħu jiġu inves titi direttament lejn proġetti kif ukoll kumpaniji sostenibbli. Hija fundamentali wkoll il-ħtieġa li tiġi stimulata d-domanda għal prodotti u servizzi sostenibbli fis-setturi, minn kostruzzjoni sostenib bli sa anke fid-deċiżjonijiet ta’ adottazzjoni ta’ Green loans minħabba li dan se jinstiga l-inves timent. Dan imbagħad iwassal lejn l-attivazzjoni tal-Bidla li Malta tassew teħtieġ fil-ġlieda kontra t-Tibdil fil-Klima.

Malta se tkompli l-ħidma sabiex tipprovdi l-pjat taforma meħtieġa lill-partijiet interessati rilevanti kollha u tagħtihom is-setgħa li jindirizzaw l-isfidi li jirriżultaw mit-tibdil fil-klima, filwaqt li ssib soluzz jonijiet li fl-aħħar mill-aħħar jiddeterminaw u jħallu impatt fuq il-futur. B’hekk inkunu qed niġbdu ħa bel wieħed f’isem din l-isfida kontra t-tibdil fil-klima sabiex b’hekk nassiguraw żgur bidla sostenibbli!

Din is-sena l-kampanja kompliet bit-tieni edizzjoni permezz ta’ diskussjonijiet magħluqa li indirizzaw il-Mobilità Sostenibbli, il-Finanzjar Sostenibbli u l-użu tal-Enerġija Sostenibbli

IT-TIMBRU LABURISTA

huma l-iktar meħtieġa f’mu ment ta’ kriżi.

Wara l-pandemija d-dinja qed titkellem dwar kriżi ekono mika. Fl-2008 wkoll id-dinja tkellmet fuq kriżi u hawn Mal ta l-kriżi niżlet fuqna b’saħħa li ħalliet għadd ta’ familji fil-lim bu u jbatu. Ara x’differenza waqt il-pandemija u issa ma’ dak li seħħ fl-2008! Gvern Laburista differenti minn Gvern Nazz jonalista bil-fatti u għat-tajjeb mhux għall-ħażin.

l-ekonomija bdiet tieħu r-ruħ għax il-Gvern Laburista ta’ dak iż-żmien l-ewwel li għamel hu li ra li jagħti għajxien diċenti lil min ġie ttraskurat fis-snin ta’ qabel. Fis-sittinijiet taħt Gvern Nazzjonalista l-emigrazzjoni kienet għadha s-soluzzjoni għall-qgħad fil-pajjiż.

biex jassigura li għandu u jibża’ għal dak li rnexxielu jġemma’ sa dakinhar.

Li kieku biss kienu żewġ kelm iet li flimkien jiffurmaw slo gan diġà nsejniehom. Għax il-ħajja tas-slogans u t-temi propagandistiċi jmutu mala jr – ħajjithom qasira. Imma ċ-ċertezza u l-istabbiltà ilna ngħixuhom snin u l-Baġit għas-sena d-dieħla tambar ik tar dan il-mod ta’ tmexxija għax wara l-għawġ tal-aħħar sentejn issa rridu nħarsu ’l quddiem u nerġgħu nreġġgħu lura l-arloġġ għal meta l-ekonomija kienet għaddejja gass mal-pjanċa.

Iktar minn kollox allura dan il-Baġit bħal donnu jrid ifakkar na li ċ-ċertezza u l-istabbiltà

Il-Gvern Nazzjonalista ċċas sa quddiem il-kriżi tal-2008 u kull problema fil-pajjiż rabatha ma’ dik il-kriżi. Il-Gvern La burista ħadem biex iħalli r-ro ta tal-ekonomija ddur, in-nies ma jitilfux xogħolhom u l-livell tal-għajxien jinżamm. Waqt il-pandemija li niżżlet lid-dinja għarkupptejha Gvern Laburis ta mmexxi b’tant għaqal millPrim Ministru Dr Robert Abe la, minflok iċċassa u minflok tefa’ kull problema fuq il-pan demija ma ħalliex il-bwiet tannies jixxuttaw u l-ekonomija baqgħet għaddejja u pajjiżna llum qed ibassru dwaru li se ji rpilja malajr.

Din hi l-istorja ta’ pajjiżna u mhux xi ħaġa ta’ darba. Fl-1971

Kemm damu n-Nazzjon alisti fil-Gvern fis-sittinijiet emigraw biex ifittxu xogħol f’pajjiżi oħra eluf ta’ mili ’l bogħod mill-familji tagħhom hawnhekk nofs it-total kollu ta’ nies li emigraw bejn l-1947 u l-1971. Wara l-1971 bdew jiġu iktar Maltin u Għawdxin lura milli jitilqu. Għax anki dakinhar bi Gvern Laburista kien hawn iċ-ċertezza u l-istabbiltà. Kieku x’jiġu jagħmlu lura f’pajjiżna dawk li telqu jfittxu x-xogħol għax hawn ma sabuhx?

U mhux l-istess ġara fl-2013 meta wara sentejn ta’ inċer tezzi u bi Gvern Nazzjonalista jżomm b’xagħra pajjiżna għex kriżi fuq oħra. Meta l-pajjiż ma jkollux tmexxija sura, bl-iskos si u zoppa l-poplu ma jistax jaħseb għalih u għal uliedu b’moħħu mistrieħ għal għada. Wara kollox il-poplu, ma tagħ tihx tort. L-ewwel ma jħares hu

Dik hija perspettiva li ma tħallikx tħares ’il quddiem b’kuraġġ. U dik allura ġġib l-in stabbiltà u telimina kull ċertez za. Sa ftit xhur wara li l-poplu għażel Gvern Laburista fl-2013, l-ekonomija bdiet għaddejja b’pass mgħaġġel u tikber u toħloq il-ġid li tqassam, li tn aqqas il-faqar, li tkattar l-ot timiżmu, li ġġib iċ-ċertezza li wieħed jista’ jħares ’il quddiem u allura l-istabbiltà.

Dik kienet l-istess ċertezza u stabbiltà li servietna għal waqt il-pandemija biex dan il-poplu emmen fih innifsu u ma qatax qalbu. Il-qtigħ il-qalb ma jistax jagħti ċertezza li ġġib l-istab biltà. Kont se nikteb li ma tridx wisq għerf biex tifhem dan kol lu.

Imma għandu jkun trid ħaf na għerf biex tasal s’hawn meta tqis li Gvern Nazzjonalista meta sab ruħu quddiem kriżi, niżżil na għarkupptejna minflok għamel bħall-Gvern Laburista li qawwa qalb in-nies u ma ħalli homx jogħtru anki jekk l-affari jiet ma dehrux sbieħ.

Iċ-ċertezza u l-istabbiltà ma

jistgħux ikunu sempliċement żewġ kelmiet li flimkien għam lu slogan. Ngħid jien li dan il-Baġit ma seta’ jkollu l-ebda tema oħra għajr dawn iż-żewġ kelmiet.

Ilna ngħixuhom dawn il-kelmtejn. Kull darba li jkollna Gvern Laburista dawn iż-żewġ kelmiet ta’ ottimiżmu ngħix uhom kuljum b’fiduċja għal għada. Tabilħaqq iċ-ċertezza u l-istabbiltà huma t-timbru ta’ tmexxija Laburista. Tkun meta tkun.

L-INKLUŻJONI X’INHI?

sien għall-persuni fil-bżonn sabiex jibqgħu jkunu in dipendenti għall-attitudni fejn nagħtu l-għodda sabiex wieħed ikun jista’ jiżviluppa t-talenti tiegħu.

Dan bil-kuntrarju ta’ qa bel, fejn konna aktar iffu kati fuq id-diżabbiltà u fuq x’hemm f’għajn il-mediċi na li huwa nieqes jew prob lematiku. Fil-fatt, m’għand niex Ministeru li jieħu ħsieb il-persuni b’diżabbiltà iżda Ministeru għall-Inklużjoni, il-Volontarjat u d-Drittijiet tal-Konsumatur.

dejjaq meta nara logo li jir rappreżenta persuni bi bżon nijiet bħala siġġu tar-roti. Din hija sitwazzjoni falza u trid tigi indirizzata mhux fuq livell lokali biss iżda anke fuq livell internazzjonali.

F’dan il-pajjiż diġà bde jna nqajmu għarfien dwar dan il-qasam u bdejna billi daħħalna l-kelma inklużjoni fejn kulħadd jista’ jiċċelebra l-fatt li għandu abbiltajiet diversi. Bħala Gvern f’dan il-Baġit ħadna miżuri li bi hom urejna li tassew aħna nemmnu fin-nies.

piż magħhom. Ma nistax jekk qed insemmi l-inklużjoni, ma nsemmix l-Independent Community Living Scheme. Investiment ieħor fil-poplu ta’ €4.2 miljun sabiex dawk il-persuni li jistghu jgħixu fil-komunità jkunu jistgħu jagħmlu dan permezz ta’ as sistent personali.

Dik kienet l-istess ċertezza u stabbiltà li servietna għal waqt il-pandemija biex dan il-poplu emmen fih innifsu u ma qatax qalbu

Illum xtaqt naqsam magħ kom suggett importanti ħaf na li nisimghu fuqu ta’ spiss fuq il-mezzi tax-xandir u l-midja. L-inklużjoni tfisser li kulħadd ikollu aċċess li jip parteċipa b’mod sħiħ f’dak kollu li toffri s-soċjetà.

Issa aħna x’qegħdin nagħmlu biex dan kollu jis ta’ jkun possibbli? Il-Gvern qiegħed jagħmel miżuri sa biex inkunu ċerti li dak kollu possibbli jkun implimentat sabiex kulħadd ikun jis ta’ jipparteċipa fis-soċjetà b’mod sħiħ.

Dan il-Gvern daħħal bid la fil-mentalità. Minn ħar

Dan kien pass ta’ ġgant ’il quddiem fil-ħsieb għall-poli tika ta’ pajjiżna. Għal dan il-Gvern kulħadd għandu x’joffri, mill-kbir saż-żgħir, kulħadd għandu xi tip ta’ po tenzjal.

Din hija l-politika pożittiva li tgħin lil kulħadd jesprimi l-ħiliet ul-kwalitajiet tiegħu. Iżda din it-tip ta’ mentalità trid bidla mhux min-naħa tal-Gvern biss iżda min-naħa tagħna lkoll bħala soċjetà. Dan jista’ jseħħ bil-mod ta’ kif aħna nitkellmu, bil-mod ta’ kif inpinġu ċerti sitwazz jonijiet u kundizzjonijiet.

Personalment nid

L-aktar miżura sinifikan ti hija dik tal-carer’s grant. Fejn minn €500 fis-sena żidnieha għal €4,500. Dawn huma ċirkustanzi ta’ għafsa ta’ qalb fejn iva dawn it-tfal jeħtieġu l-kura ta’ ġenitur magħhom fuq bażi full-time. Dawn it-tfal ħafna drabi ma jitkellmux u jista’ jkun ukoll li ma jiċċaqalqux u għaldaqstant jeħtieġu l-kura u l-imħabba 24 siegħa kul jum u sebat ijiem fil-ġimgħa.

F’din is-siwazzjoni nsibu 400 ġenitur. Grazzi għal din il-miżura, dawn il-persuni ser ikunu megħjuna millGvern li se jerfa’ biċċa mil-

Għalhekk, kull persuna li għandha xi forma ta’ impedi ment, tkun tista’ tagħżel fejn tgħix u jekk inhu possibbli, iva tkompli tgħix fil-komu nità u mhux f’dar residenz jali. Inkompli nsemmi aktar miżuri li għandhom x’jaqsmu ma’ dan il-qasam u li jinklu du nies involuti fil-volontar jat sabiex xogħolhom ikun aktar faċli.

Dan ser isir permezz ta’ one-stop shop fejn dawk li huma involuti f’xi NGO jist għu jinqdew minn dawk koll ha li joffru s-servizz tagħhom fil-volontarjat. Dawn jinklu du każini tal-banda, għaqdiet ta’ persuni b’xi kundizzjoniji et mediċi, inkella anke ta’ xi interess ieħor partikolari.

Kif qegħdin taraw dan ilGvern għandu għal qalbu l-faxex kollha tas-soċjetà mingħajr ebda distinzjoni.

Irridu nkomplu ninsistu fuq inizjattivi ta’ inklużjoni f’kull saff tas-soċjetà.

Irridu nkunu ċerti li nibqgħu ninsistu fuq ling wa tassew inklussiva. Irri du niffukaw fuq l-abbiltajiet u neliminaw il-kunċett ta’ diżabbiltà u niffukaw fuq dak li jistgħu jagħmlu l-persuni aktar milli dak li ma jistgħux jagħmlu.

Insellmilkom.

Għal dan il-Gvern kulħadd għandu x’joffri, mill-kbir saż-żgħir, kulħadd għandu xi tip ta’ potenzjal

Membru Parlamentari

KATYA DE GIOVANNI

Ministru

ANTON REFALO

DIFFERENZA ĊARA

d-daqqiet li hemm bżonn, u jassorbi dawn il-piżiji et. Fl-istess waqt bqajna ninvestu fin-nies, tant illi għandna allokata l-ikbar nefqa soċjali ta’ kull żmien.

l-ebda piżijiet ta’ taxxi.

Jgħidu li l-paraguni odjużi, imma kultant tajjeb illi ni eqfu nirriflettu fuq il-livell t’għajxien ta’ fejn ninsabu llum meta mqabbel ma’ dak ta’ ftit snin ilu.

Qed ngħixu f’mumenti de likati, illi jeħtieġu deċiżjoni jiet tajbin, fil-ħin u li huma mmirati għal kull settur tas-soċjetà. Il-pandemija u t-taqlib ekonomiku li ġabet magħha l-gwerra fl-Ukraj na, qed iwasslu għal piżijiet ogħla, li qed jaffettwaw di rettament lill-konsumatur. Għaldaqstant, dan il-Gvern mill-ewwel daħal biex jaqla’

Għas-sena d-dieħla, b’kollox is-somma globa li tal-ministeru soċjali, se tlaħħaq ftit anqas minn €2 biljun, li tfisser żieda ta’ kważi €160 miljun fuq din is-sena. Din hija l-qalb soċja li li tiddistingwina minn am ministrazzjonijiet Nazzjonal isti. Kemm kienu jgħidulna li għolew il-kontijiet tad-dawl u l-ilma u t-taxxi minħabba l-kriżi internazzjonali.

Gvern Laburista għażel li jinċentiva, li jipprom wovi kultura ta’ bilanċ bejn ix-xogħol u d-divertiment. Quddiem dan l-għawġ kollu u minkejja kollox, qed nagħtu stabbiltà, sostenn, ħarsien, serħan il-moħħ u kwalità ta’ ħajja aħjar liċ-ċittadini tagħ na.

Dan, mhux biss għax ħlo qna miżuri ta’ wens im ressqa f’Baġits preċedenti, iżda wkoll, għax qed intejbu b’saħħa bosta minnhom, u dan mingħajr ma ngħabbu

Anzi, kif għamilna waqt il-pandemija, intervjenejna b’mod massiċċ biex nissussi djaw il-prezzijiet tal-energija u taċ-ċereali. B’hekk ħarisna l-pajjiż minn kontijiet għo la u naqqasna mill-kefrija tal-inflazzjoni, tant li rnexx ielna nrażżnuha għat-tie ni l-inqas rata fost il-pajjiżi taż-Żona Ewro.

Il-Kap tal-Oppożizzjoni ma marx żmerċ f’ħaġa waħda biss, meta stqarr li l-Baġit kien “more of the same” –veru, għax bqajna konsis tenti fil-ħidma tagħna illi naħdmu għan-nies. Altru milli Baġit kożmetiku li ma jindirizzax il-problemi tannies. Min hu sinċier u mhux mogħmi bil-preġudizzji u mifxul bl-għira, għaraf li dan huwa Baġit soċjalment b’saħħtu u soċjalment ġust.

Xħieda ta’ dan hija l-istatistika mill-2013 lil hawn:

• Il-Prodott Gross Domesti ku, ras għal ras, kiber b’rata bla preċedent, dik ta’ kważi 6% fis-sena għal €31,242.

• L-għadd ta’ persuni li jaħdmu bi qligħ laħaq mad

war 251,000. Żieda ta’ 92,000 – f’disa’ snin rekord assolut.

• Persuni fuq l-assisten za soċjali naqsu bi ftit ak tar minn 9,000 għal 5,800. (+9,000).

• L-għadd ta’ familji sidien ta’ djarhom kiber bi kważi 44,000, għal 163,425.

• Il-proporzjon ta’ nies li ma jifilħux għal xi spiża finanzjarja bla mistenni, naqas ukoll minn 23% fl2013, għal 15.7% fl-2021.

• L-għadd ta’ dawk innies li ma jifilħux isaħħnu djarhom niżel minn 24%, fi żmien Gvern Nazzjonalista, għal 7.8%. Tnaqqis ta’ kważi 70,000 persuna.

Iżda mhux hekk biss, stħarriġ tal-Eurostat wera, li l-proporzjon ta’ nies li jgħi du li għandhom sodisfazz jon baxx bil-ħajja ġenerali tagħhom, niżel minn 20.4% tal-popolazzjoni, għal 13.8%; filwaqt illi dawk li għandhom sodisfazzjoni għoli bil-qagħ da finanzjarja tagħhom tela’ minn 8.7% fl-2013 għal 16.9% tal-popolazzjoni. Li jfisser illi dawn irduppjaw.

Aħna Gvern tan-nies għan-nies, illi ser inkomplu

niżguraw ċertezza u stab biltà. Minn Jannar illi ġej se jidħlu fis-seħħ miżuri soċ jali b’saħħithom, b’uħud minnhom li diġà kienu im plimentati u li issa se jkunu iktar b’saħħithom. Dan huwa l-legat illi rridu nħallu wara jna: soċjetà soda fejn għand ha l-opportunità timraħ u tilħaq aspettattivi ambizz jużi u ottimisti!

Quddiem dan l-għawġ kollu u minkejja kollox, qed nagħtu stabbiltà, sostenn, ħarsien, serħan il-moħħ u kwalità ta’ ħajja aħjar liċ-ċittadini tagħna

“LI GĦADDA BSARNIEH, LI ĠEJ NAFUH”

tas-sena ta’ qabel?

Fl-2009 il-medja tal-prezz taż-żejt fid-dinja kien ta’ $61. Fl-2010 kien ta’ $80 u fl2011 kien ta’ $94. Dawn kienu s-snin li fihom il-Partit Nazz jonalista dar fuq iċ-ċittadini u n-negozji Maltin u qalilhom li se jkollna ngħollu l-prezziji et tad-dawl u l-ilma.

Tiftakruh il-famuż sur charge? Minn sena għal oħra l-kontijiet kienu jisplodu. Tiftakru l-unjins jipprotest aw fuq il-fatt li fabbrika jew lukanda rat il-kont tagħha jiżdied b’60% meta użat l-ist ess ammont ta’ elettriku

Tafu x’kien il-prezz medju taż-żejt din is-sena? $97. Iva, ogħla minn dawk iż-żmini jiet. Iżda Gvern Laburista mexa differenti. Ma darx fuq il-poplu u fuq tan-negozju u qalilhom biex issa jħall su s-surcharge. X’differenza bejn l-attitudni ta’ Lawrence Gonzi u sħabu fejn jitfgħu l-piżijiet fuq in-nies u dik ta’ Robert Abela u l-kabinett tiegħu fejn wiegħed li l-Gvern se jibqa’ jipproteġi lin-ne gozji u lill-familji sa kemm hemm bżonn. Każ klassu ta’ “Li għadda bsarnieh, li ġej na fuh.”

Il-Gvern Laburista llum dar fuq il-poplu u qallu li se jibqa’ prudenti u jieħu ħsieb li jas sorbi din id-daqqa għall-pop lu. Biex min hu fin-negozju ma jkissirx dak li tant ħareġ għaraq għalih waqt il-pan demija biex isalva. Biex il-familji Maltin u Għawdxin ma jitilfux il-qabża fil-kwalità tal-għajxien tagħhom.

Dik id-differenza, u dan minkejja li l-medja tal-prezz taż-żejt illum hija ogħla minn dawk is-snin ta’ martir

ju. Anzi, immur oltre. Illum ħerġin minn pandemija u hemm gwerra li ġabet instab biltà fuq diversi fronti. Dawn huma sfidi ferm ikbar mill-is fidi li kien hemm qabel.

Ma ninsewx li fejn issa għandna Gvern li jibqa’ jżomm is-sostenibbiltà fiskali u jara li l-flus jintefqu tajjeb, dak iż-żmien kellek l-Awditur Ġenerali jikkritika bl-aħrax lill-Gvern Nazzjonalista għax daħħal il-famuża onorarja baxx baxx.

Jekk kien hemm bżonn li nifrakru - hemm baħar jaqsam bejn iż-żewġ partiti. Tkabbir ekonomiku b’saħħtu

Ta’ spiss nisimgħu t-terminu “tkabbir ekonomiku”. Nafuh bħala indikatur importanti fuq il-progress tal-ekonomi ja. X’inhu eżatt? It-tkabbir ekonomiku huwa r-rata ta’ kemm il-produzzjoni ta’ ma terjali u servizzi qed tiżdied minn żmien għal ieħor. Jekk fabbrika qed tipproduċi u tbigħ iktar, tkun parti mit-tk abbir ekonomiku. Jekk kump

anija tas-servizzi finanzjarji żżid il-klijenti u x-xogħol, qed tipparteċipa fit-tkabbir ekonomiku tal-pajjiż.

Dan hu importanti għax ik tar ma jkun b’saħħtu t-tkab bir ekonomiku, iktar l-imp jiegi tan-nies ikunu siguri. Ifisser li dawk il-ħaddiema jistgħu jaraw ċans ta’ pagi aħjar u ħolqien ta’ impjiegi ġodda. Fi kliem ieħor, ir-rota qed iddur.

Waqt il-Covid-19, l-ikbar inkwiet kien għax il-pro duzzjoni tal-affarijiet u tasservizzi ħadet daqqa. Diversi pajjiżi fl-Ewropa għadhom iħossu dik id-daqqa, u l-fatt li kellna gwerra ma għenx. Ħafna pajjiżi fl-Ewropa din is-sena qed jaraw tkabbir ekonomiku modest ħaf na. Fl-ewwel kwart ta’ din is-sena ir-rata tat-tkabbir tal-Ġermanja pereżempju kien ta’ 0.2%. Issa dan huwa pajjiż pilastru tal-Ewropa. Tafu kemm kienet ir-rata ta’ pajjiżna skont l-aħħar ċifri ppubblikati mill-Bank Ċen trali din il-ġimgħa? 40 darba iżjed. Iva - 40. Ir-rata ta’ tk abbir tal-PGD f’Malta fl-ew

wel kwart tas-sena kienet ta’ 8.1%. Fit-tieni kwart żdiedet għal 8.9%. Dawn huma numri li jiksru kull tip ta’ argument li pajjiżna b’xi mod qiegħed f’xi diffikultà ekonomika.

Dawn huma numri li pajjiżi oħra Ewropej jixtiequ li mqar jilħqu nofshom. Dan ma sarx b’kumbinazzjoni. Dawn in-numri ġew għal diversi raġunijiet - għax ħadna ħsieb in-negozji waqt il-COVID-19, għax għandna ekonomija reżiljenti, għax in-negozji Maltin iridu jkomplu jinvestu u għax il-business għandu kunfidenza fil-Gvern li jibqa’ jipproteġi l-ekonomija Malti ja fejn jista’.

Għad fadal ħafna sfidi. Nemmen li l-prijoritajiet talGvern għandhom jibqgħu li jrażżan l-għoli tal-ħajja u jindirizza l-isfida biex il-pagi tal-ħaddiema jogħlew. Iżda fi sfond Ewropew bħal dak li għaddejjin minnu, pajjiż na kien u għadu fortizza li jipproteġi l-ekonomija u l-impjiegi u bħala Gvern La burista se nibqgħu naraw li ntejbu l-għajxien tal-familji u nibqgħu nsaħħu n-negozji.

Ministru

MICHAEL FALZON

Membru Parlamentari

OMAR FARRUGIA

L-AĦĦAR TISLIMA LILL-EKS PRIM

Malta sellmet għall-aħħar darba lill-Eks Prim Ministru u Eks Mexxej Laburista Dr Karmenu Mifsud Bonnici nhar it-Tnejn 7 ta’ Novembru, jumejn wara li tħabbret il-mewt tiegħu, kmie ni s-Sibt filgħodu. Deskritt minn kulħadd bħa la ġentlom, raġel umli u altruwist, Mifsud Bon nici se jibqa’ magħruf għall-ħidma sfiqa tiegħu favur iż-żgħir, il-batut u mhux l-inqas il-klassi tal-ħaddiema.

Kif ġie spjegat minn diversi personalitajiet li kienu jafuh mill-qrib jew ħadmu miegħu f’xi perjodu ta’ żmien, il-legat ta’ Karmenu Mif sud Bonnici, bil-għan li jintlaħaq livell ta’ ħajja aħjar għal dawn il-faxex tas-soċjetà, u t-tib dil anke Kostituzzjonali li instiga kemm dam fil-politika, se jibqa’ mfakkar għal dejjem. Mal-aħbar tal-mewt tiegħu, il-Gvern ħabbar li Malta se tosserva jumejn ta’ luttu nazzjon ali u għalkemm, fuq xewqa tiegħu personali, il-funeral ta’ Dr Mifsud Bonnici sar f’forma komuni, bla ebda tislima statali kif inhu ris ervat għal kull eks prim ministru, l-awtorita jiet għenu fl-organizzazzjoni tiegħu. Matul il-jumejn tal-Ħadd u t-Tnejn li għaddew il-bna dar fuq binjiet pubbliċi wkoll ittajru mezzasta. Il-korteo bit-tebut tad-disa’ Prim Ministru ta’ Malta, li serva fil-kariġa bejn Diċembru tal1984 u Mejju tal-1987, għadda u waqaf quddi em iċ-Ċentru Nazzjonali Laburista fil-Ħamrun

għall-ħabta tas-2:00 p.m.

Hemmhekk sab jistennieh lill-Prim Min istru u Mexxej Laburista Robert Abela, li flimkien ma’ martu Lydia, l-amministrazz joni tal-Partit, il-Grupp Parlamentari u diversi membri minn friegħi tal-Partit laqgħuh b’ċapċipa twila. Preżenti wkoll kien hemm iċ-Ċermen tal-istazzjonijiet ONE, li kienu bdew jitwettqu proprju fi żmien it-tmexxija politika ta’ Dr Mif sud Bonnici fil-bidu tad-disgħinijiet. Dr Abela poġġa kuruna tal-fjuri fuq it-tebut mgħotti bil-bandiera ta’ Mal ta, qabel il-korteo kompla għall-Knisja tal-Immakulata Kunċizzjoni fl-istess lo kal għall-ħabta tas-2:30 p.m.

Minn hemm it-tebut intrefa’ minn sitt membri tal-Forzi Armati ta’ Malta (FAM), waqt li membru ieħor żamm il-medalji li Dr Mifsud Bonnici rċieva tul ħajtu, fosthom dik tal-Ordni Nazzjonali tal-Mertu bħala Kump ann tal-Unur.

Iċ-ċelebrazzjoni ewkaristika tmexxiet millArċisqof Charles Jude Scicluna u l-Isqof Awżil jarju Joseph Galea Curmi, li jiġi n-neputi tal-ist ess Mifsud Bonnici,. L-ewwel qari, is-salm responsorjali u t-tieni qari nqraw min-neputijiet tal-Eks Mexxej La burista, Lawrence Galea Curmi, id-Deputat

Paula Mifsud Bonnici u Edgar Galea Curmi, waqt li l-proneputijiet Beppe, Katarina, Miche la, Cristina u Stefano qraw it-talbiet tal-fidili.

Fl-omelija, li saret minn Galea Curmi, issem ma l-ġid li għamel f’ħajtu Karmenu Mifsud Bonnici u dwar kif kien juri interess fi qraba tu sa mewtu. L-Isqof Awżiljarju semma li l-Eks Prim Ministru kellu l-imħabba u l-għożża

MINISTRU

fil-familja, fakkar lejn jgħixha.

f’ittra l-Eks Preżenti nistru pubblika, ment Chet Grech tad-Deputati. Preżenti tru li ċċelebra Mintoff,

MINISTRU ĠENTLOM

fil-familja, minkejja opinjonijiet differenti u fakkar kif kellu mħabba speċjali lejn il-fqir u lejn dawk l-aktar vulnerabbli. “L-imħabba lejn il-fqir kienet realtà li jgħixha. Kien bniedem li lest il-ħin kollu biex jagħti minn tiegħu lil ħaddieħor. Kien hemm klijenti li, minflok ħallsuh, tahom hu l-għajnuna biex jgħajxu lill-familja. Kemm nies għen fil-kwiet u fis-skiet minn butu bla daqq tat-trombi, fejn biss Alla, u jara biss Alla,” tenna Galea Cur mi, waqt li qal li Dr Mifsud Bonnici kien bniedem konvint u determinat f’dak li jemmen fih.

Semma wkoll li Mifsud Bonnici ma riedx funeral statali, u dan esprimieh f’ittra li ħalla qabel mewtu, li juri kemm l-Eks Prim Ministru kien umli.

Preżenti għall-funeral kien hemm il-Prim nistru ma’ martu, mart il-President tar-Re pubblika, Miriam Vella, l-Ispeaker tal-Parla ment Anġlu Farrugia, il-Prim Imħallef Mark Chetcuti, il-Kap tal-Oppożizzjoni Bernard Grech u membri miż-żewġ naħat tal-Kamra tad-Deputati. Preżenti wkoll kien hemm l-Eks Prim Minis u Mexxej Laburista, Joseph Muscat, waqt ċċelebra l-quddiesa wkoll Patri Dijonisju Mintoff, ħu l-Eks Prim Ministru u predeċessur

ta’ Karmenu, Duminku Mintoff.

Preżenti wkoll kien hemm il-qraba ta’ Kar menu Mifsud Bonnici, fosthom ħuh, l-Eks Seg retarju Parlamentari Antoine Mifsud Bonnici, u kuġinuh il-President Emeritus Ugo Mifsud Bonnici.

Fi tmiem il-quddiesa, għan-nom tal-familja Mifsud Bonnici, l-Isqof Awżiljarju rringrazzja lill-ogħla awtoritajiet għas-sehem li taw fl-or ganizzazzjoni ta’ din l-aħħar tislima. It-tebut bil-bandiera Maltija reġa’ ħareġ mill-Knisja fil-Ħamrun fuq spallejn il-membri tal-FAM u, f’ċerimonja simbolika barra, il-Brigadier Clint O’Neil għadda l-bandiera Maltija lill-familja Mifsud Bonnici.

Hawn, Dr Mifsud Bonnici ħalla għall-aħħar darba l-Ħamrun. L-Eks Prim Ministru kien twieled f’Bormla fl-1933, iżda fl-età ta’ seba’ snin, waqt it-Tieni Gwerra Dinjija, mar jgħix fil-Ħamrun flimkien ma’ familtu. Tul ħajtu, l-Eks Prim Ministru għex fin-naħa tal-Kunċizz joni, il-festa li tant kien iħobb minħabba l-oriġini tiegħu.

In-nies barra l-Knisja tal-Immakulata Kun ċizzjoni ċapċpu u taw l-aħħar tislima lill-Eks Prim Ministru, anki billi waddbu l-ward aħmar u abjad: il-kuluri li tant kien iħobb dan il-poli tiku qalbieni, li dejjem ġab l-ewwel il-bandiera Maltija.

OĠĠETTI ANTIKI GĦALL-BEJGĦ

Mugs, tazzi, biros, lighters, keychains, sulfarini, brieret, mirja tal-birer, landi tal-ħelu, tablemats. Ħames snin photoplay magazine, bolol ta’ Malta u ta’ barra, 27 sena ta’ 1st Day Corners, flus tal-karta u metall, arloġġ u mera tal-Heineken.

Mob: 79728245

Avviż mill-Kummissjoni Elettorali

Il-Kummissjoni Elettorali tal-Partit Laburista laqgħet in-nominazzjonijiet għall-ħatra ta’ 12-il Membru Ordinarju tal-Eżekuttiv Nazzjonali B’kollox irċeviet 15-il nomina għall-pożizzjonijiet li ġew approvati mill-Eżekuttiv Nazzjonali.

Il-persuni nnominati għal din l-ħatra huma:

ATTARD CHRISTIAN

AZZOPARDI RAYMOND

AZZOPARDI RAY

CARUANA JASON CASSAR ĠUŻA CASSAR NOEL

CUTAJAR FREDERICK DEBONO GRECH YANA FALZON RAY FARRUGIA ANTHONY

FARRUGIA JASON FARRUGIA MONICA MIFSUD MICHAEL

MIZZI RAY

SPITERI NIKHAIL

L-elezzjonijiet se jsiru kif ġej: Il-Ġimgħa 18 ta’ Novembru wara l-ftuħ tal-Konferenza Ġenerali u tagħlaq fid-9:00 p.m. Is-Sibt 19 ta’ Novembru bejn id-9:00 a.m. u s-1:00 p.m. fiċ-Ċentru Nazzjonali Laburista fil-Ħamrun u bejn id-9:00 a.m. u 12:00 p.m. fil-Każin tar-Rabat, Għawdex

L-għadd tal-voti jsir is-Sibt 19 ta’ Novembru stess wara l-għeluq tal-votazzjoni

Filwaqt li dawk kollha eliġibbli huma mħeġġa jipparteċipaw f’dan il-proċess, biex tivvota trid bilfors tippreżenta dokument uffiċjali nazzjonali ta’ identifikazzjoni

Ritratti: CHRISTIAN CAUCHI u OMAR CAMILLERI/DOI

RIFORMA LOKALI

hom l-għodda u l-inċentivi meħtiega biex jagħtu rendikont tal-ħidma tagħhom filħin u bl-ikbar transparenza lir-residenti tagħhom.

F’kuntest ta’ prinċipju ta’ sussidjarjetà, ilGvern ċentrali għandu jippromwovi r-rwol attiv tal-Kunsilli Lokali bħala awtorità gov ernattiva li għandha sehem importanti u attiv fit-tfassil ta’ policies għal żvilupp naz zjonali u awtorità li tista’ tieħu d-deċiżjoni jiet tagħha f’kuntest lokali bl-akbar livell ta’ trasparenza u akkontabbilità għall-aqwa servizz ta’ kwalità fil-komunità.

Il-parteċipazzjoni tar-residenti fid-deċiż jonijiet li jolqtu b’mod dirett u indirett il-kwalità tal-ħajja tagħhom hi fundamen tali ghall-iżvilupp sostenibbli. Dan il-bżonn hu partikolarment relevanti fuq livell loka li, fejn ir-resident joqgħod u jaħdem, fejn servizzi bażiċi jiġu offruti u fejn l-intrapriżi jinbtu u jissaħħu. Ir-residenti allura għand hom interess komuni biex jiġu stabbiliti miri u biex isir xogħol konġunt ħalli jin stabu soluzzjonijiet, partikolarment għal servizzi aħjar u iktar effiċjenti, għal tqassim ta’ riżorsi iktar bilanċjati, għal integrazzjoni soċjali aħjar, għal aktar akkontabilità u tra sparenza.

Bil-vantaġġ li huma kostantement viċin in-nies, il-Kunsilli Lokali, iktar minn kull istituzzjoni pubblika oħra, għandu jkoll hom ir-responsabbiltà u l-obbligu li jitkell mu f’isem ir-resident, illi jimmobilizzaw is-soċjetajiet ċivili u fuq kollox ikunu katal isti tal-bidla. Dan speċjalment f’kuntest ta’ effiċjenza ikbar fl-amministrazzjoni pub blika, fl-iżvilupp iktar inklussiv, fir-relazz jonijiet ta’ għaqdiet lokali, għaqdiet mhux governattivi u organizzazzjonijiet oħra u għal soluzzjonijiet u għajnuniet għal sfidi urġenti li jiffaċċjaw il-komunitajiet lokali.

Dawn l-isfidi jinkludu l-esklużjoni soċjali, l-immigrazzjoni, il-faqar, in-nuqqas ta’ in frastruttura bażika u aċċess, urbanizzazz joni mgħaġġla, sigurtà pubblika u problemi relatati ma’ vjolenza, abbuż u nuqqas ta’ infurzar.

Governanza lokali ta’ kwalità hija neċes sarja biex jiġi żgurat żvilupp sostenibbli ekwu, b’ġid li jitqassam ma’ kulħadd. Dan jassigura proċess ta’ żvilupp effettiv u in klussiv. Il-kwalità ta’ governanza tajba hi primarjament riżultat ta’ rieda politika mill-Gvern biex b’legiżlazzjoni u qafas rego latorju jinħoloq ambjent fuq livell lokali li jwassal lill-Kunsilli Lokali jgawdu minn livell sodisfaċenti ta’ awtonomija fl-eżerċi tazzjoni tad-dmirijiet u tar-responsabilita jiet permezz ta’ riżorsi professjonali ikbar u aħjar. Il-kwalità fil-governanza lokali toħrog ukoll fir-relazzjonijiet u fil-komunikazzjoni ma’ entitajiet oħra pubbliċi, mal-komunità kummerċjali u mar-residenti, li bosta dra bi hija dipendenti fuq ir-riżorsi għad-dis pożizjoni tal-Kunsill Lokali.

It-tisħiħ tas-servizz pubbliku f’livell lo kali, b’estensjoni tiegħu jew anke servizzi miżjudin, permezz tal-Kunsilli, għandhom jiġu akkumpanjati b’tisħiħ fl-istrutturi gov ernattivi lokali u investiment ikbar fl-am ministrazjoni u fil-kapaċitajiet tar-riżor si umani. Bl-istess mod għandhom jiġu msaħħa l-entitajiet l-oħra lokali li għand hom il-kapaċità u s-saħħa li jitolbu l-ikbar trasparenza u akkontabilità. Għandu jiġi assigurat ukoll li l-Kunsilli Lokali jkoll

Dan it-tisħiħ iwassal għal kontribuzzjoni u żvilupp lokali ikbar f’oqsma bħall-ġustiz zja soċjali, drittijiet umani u ugwaljanza, komunitajiet attivi, sehem ikbar tan-ni sa, żgħażagħ u l-anzjani fil-komunità. Il-parteċipazjoni tagħhom fuq livell soċjali u politiku, il-ħarsien ambjentali, il-pjan urban lokali, l-introduzzjoni u l-implimentazzjoni tat-teknoloġija favur immaniġġjar aħjar u iktar effiċjenti, immaniġġjar ta’ mobilità sostenibbli, żvilupp u ħarsien ta’ assi pub bliċi jagħtu sens qawwi ta’ partiċipazzjoni u partenenza. Dan kollu jrid isir bi trasparen za u akkontabbilita’ flimkien mal-entitajiet, soċjetajiet u assoċjazzjonijiet pubbliċi.

L-involviment u s-sħubija ma’ stakehold ers lokali kollha li jirrappreżentaw l-ikbar firxa ta’ residenti u atturi oħra fil-lokali tà huma kruċjali. Id-djalogu frekwenti u miftuħ għandu jwassal għal Gvern li għan du l-aqwa kuntatt man-nies u l-aħjar għar fien għal realtajiet diversi.

Huwa f’dan il-qafas li l-iżvilupp territor jali għandu jiġi imbuttat. L-approċċ territor jali huwa kkaratterizzat b’sehem dinamiku li jibda minn isfel u bi proċess fit-tul, jibqa’ jiġi xprunat mill-ikbar firxa ta’ atturi fil-ko munitajiet tagħna u setturi tal-ekonomija, sakemm jasal fl-ogħla livell politiku. Dan sabiex jifforma parti minn strateġija ta’ im plimentazjoni nazzjonali tal-Gvern Ċentrali. Gwidata mill-Kunsilli Lokali, din is-sistema territorjali, bl-involviment ta’ bosta atturi u tar-residenti, għandha twassal għal tibdil u titjib fil-kwalità tal-ħajja tan-nies u s-saħħa tagħhom. Dan filwaqt li jiġi assigurat il-bi lanċ fit-tkabbir soċjo-ekonomiku, il-kwal ità tal-ambjent ta’ madwarna, kemm dak urban kif ukoll dak naturali, bi protezzjoni ġusta għal dawk vulnerabli. Dan il-proċess, jew aħjar mod pjanat ta’ tmexxija, għandu jsaħħaħ il-proċess politiku lokali u t-tras parenza filwaqt li jagħti spinta lill-iżvilupp demokratiku b’ħidma u monitoraġġ kon tinwu favur il-progress sonstenibbli.

Għandna nkomplu naħdmu favur il-Kun silli Lokali magħmula minn rappreżen tanti eletti demokratikament tal-ikbar firxa wiesgħa tal-elettorat u li f’għajnejn ir-resident huma responsabbli għall-aspi razzjonijiet tal-komunitajiet u l-kwalità talħajja tagħhom. Dan għandu jsir b’tisħiħ tal-irwoli tal-karigi ta’ Sindki, Viċi Sindki u Kunsilliera, f’mekkaniżmu tal-Kunsill kif ukoll f’opportunitajiet li l-kordinament ta’ diversi Kunsilli Lokali flimkien, permezz tal-Kunsilli Reġjonali, jista’ jġib miegħu.

Bl-istess mod, l-appoġġ għandu jingħata għat-tisħiħ ta’ strutturi ta’ management fl-istess Kunsilli biex tiġi assigurata kwalità għolja ta’ tmexxija lokali għal kull lokalità irrispettivament mid-daqs tal-lokalità.

Mil-lat ta’ operat u tmexxija, għandna nimbuttaw għal awtonomija amministrat tiva u finanzjarja permezz ta’ riformi ta’ deċentralizzazzjoni, kapaċitajiet profes sionali u żvilupp istituzzjonali.

Sur Editur, Ma nixbax ngħid li dawn in-Nazzjonalisti bla sugu. Tant m’għandhomx fuq xiex iqabbdu dufrejhom, li qed jaqgħu għal kritika banali. Kritika li ma nistenniex minn kandidat stilla bħal Jerome l-Caruana Cilia.

Jerome, il-Kelliem għall-Finanzi tagħhom. Mela dan qed jgħid li l-flus li l-Gvern tagħna nefaq biex jagħmel konferenza tal-aħbar ijiet wara li l-Ministru Clyde qara l-Baġit, huma ħela ta’ flus. U skont dan il-kandidat stilla, li allura għax tela’ fil-Parlament huwa membru parlamentari stilla, il-Gvern jgħid lill-poplu biex jissikka ċ-ċinturin imma mbagħad jaħli u jberbaq.

Issa fejn il-Gvern tagħna qed jgħidilna biex nissikkaw, ma nafx. Li naf, li tant ħalliehom bla nifs il-Baġit tagħna, li lanqas biss jafu fejn se jagħtu rashom. U qed jirrikorru għaċ-ċuċati.

Jaqbillu joqgħod attent dan il-Jerome, għax ġej il-Milied. U fil-Milied indaħħlu stilla kbira fil-fergħa ta’ fuq tas-siġra. U bħala stilla, jista’ jispiċċa b’xi fergħa mdaħħla fejn ma jarax xemx, kif jgħid in-neputi tiegħi. Ħa ngħidlek kemm hu stilla dan il-Caruana Cilia, Sur Editur. Tiftakru d-dokument ta’ qabel il-Baġit tagħhom, Sur Editur? Dak li kien miżgħud bl-iżbalji? Taf min kien l-awtur prinċipali tiegħu? L-Istilla. Ma tantx ibbrilla fih. Ma tantx wera li huwa stilla! Fil-fatt, għasfur li jbejjed f’wieħed mill-ventilaturi tad-Dar Ċentrali tagħhom, taf xi smajtu jpespes? Li mistagħġbin kemm offednewh sħabu li waqqagħhom għan-nelħ. Tant li d-dokument iddeskrivewh bħala froġa u kawlata.

U mhux id-dokument biss qalgħulu l-kakka, taf! Anki lil dan il-Caruana Cilia. Kien hemm min qal li basta l-Kap tagħhom warrab lil Marju d-De Marco u poġġa lil dan l-istilla. Biex poġġa prinċipjant u puppatur taż-żeta. Hemm oħrajn li qalu li dan l-is tilla qed jilbes żarbun size 45 meta siequ tieħu size 34.

Aħjar flok ikkritika lill-Gvern tagħna, daħal daħla f’qoxortu u ra x’pudina għamel bid-dokument tiegħu dan! Imma nsomma.

Taf xi nnutajt f’dawn il-jiem, Sur Editur? Kemm il-Kap tagħhom huwa nej. Iktar nej mill-fażola bajda ta’ Melda tiegħi. Għax meta Melda tiegħi, fl-ewwel ftit jiem tal-ħajja miżżewġa kienet għamlet minestra, qabdet u tefgħet il-fażola bajda mingħajr ma ħallietha mxarrba qabel. Ma kissirtx snieni dakinhar għax Alla ħabbni.

U fil-jiem li għaddew il-Kap tagħhom ħareġ l-imħabba kollha tiegħu għal dak tal-par idejn sodi. Wenzu l-Gonz. Li wera żgur ilGrech kien, li għadu mmexxi minn imnieħru mill-establishment li poġġieh fuq is-siġġu tat-tmexxija tal-partit tagħhom.

Ħa ngħidlek għalfejn qed ngħid hekk. Għax fuq ir-radju tagħhom għamel intervista sħiħa jinċensa lill-Gonz. Jimbuttah għall-kariga ta’ President tar-Repubblika. Kariga li tgħaqqad pop lu.

Imma trid tifhem, Sur Editur, li l-Grech huwa obbligat lejn ilGonz għaliex dan, flimkien ma’ Louis “Blue Eyes” il-Galea kien il-moħħ wara l-kampanja tal-Grech biex jilħaq Kap. Tant li matul il-kampanja għat-tmexxija tal-partit tagħhom il-Gonz kien jagħti pariri lil Grech u kien parti minn dawk li kienu jiltaqgħu fit-tul biex jiddiskutu l-kampanja elettorali tal-Grech.

Allura, ħeqq, il-Grech m’għandux għażla ħlief li jimbotta lillGonz għax obbligat sew lejh.

Issa ara l-Gonz jistax jgħaqqad poplu! Serħilna rasna l-Prim tagħna meta qalilna li l-Gonz mhuwiex figura li jgħaqqad lillpajjiż. Din bħal meta l-Gvern tagħhom kien tefa’ lil Eddie! Eddie! Eddie! Bħala President tal-poplu. Kien President tal-poplu żikk! Kif qal il-Prim tagħna, li l-persuna li tokkupa l-kariga ta’ Presi dent tar-Repubblika trid tkun persuna li tgħaqqad il-pajjiż. U qal ukoll li jekk l-għażla ta’ Eddie! Eddie! Eddie! kinetx waħda li għaqqdet il-pajjiż, żgur ma jaqbilx. And so say all of us.

Aħjar jaraw kif se jsaħħu l-partit. Għax flok Albert Buttigieg, fil-Kunsill ta’ San Ġiljan jista’ jitla’ l-Cacopardo tal-Alternattiva. Dak li jrid li jogħla l-prezz tal-fuel biex jonqos it-traffiku! O Ġesù! Għad-dieħla!

President Sezzjoni Kunsilliera PL

MARIO FAVA

SEMIFINALISTI TA’ MUŻIKA MUŻIKA ’23

Jitħabbru l-20 kanzunetta li se jikkompetu biex jikkwalifikaw għall-finali tat-tielet edizzjoni tal-festival spettakolari

Festivals Malta għadu kemm ħabbar li għad hom kemm intgħażlu l-20 kanzunetta semi finalisti għall-edizzjoni li jmiss ta’ Mużika Mużika 2023 permezz ta’ live auditions.

It-tielet edizzjoni tal-festival tal-kanzunet ta Maltija ntlaqgħet b’rispons pożittiv millkantanti, l-awturi u l-kompożituri, hekk kif Festivals Malta rċeviet 149 applikazzjoni. Fl-ewwel fażi eliminatorja, is-sottomissjoni jiet ġew evalwati minn sitt membri tal-ġurija, fil-preżenza tan-Nutar tal-Gvern, u minnhom intgħażlu 40 kanzunetta. Fi tmiem il-ġimgħa li għaddiet il-kantanti ppreżentaw il-kanzunet ti tagħhom live akkumpanjati b’backing track quddiem sitt membri tal-ġurija oħra, li minn hom intgħażlu 20 kanzunetta għas-semifinali fil-preżenza tan-nutar.

“Aktar ma jmur iżjed qed jogħla l-livell talkanzunetti sottomessi u l-għażla iktar qed issir diffiċli. Kif jidher biċ-ċar fir-riżultat, din is-sena se naraw diversi wċuħ ġodda u oħra jn li m’għandhom bżonn l-ebda introduzzjoni. Ninsab ċert li t-tielet edizzjoni ta’ Mużika Mużika se toffri spettaklu kbir kif illum il-ġur nata sar mistenni minna,” qal iċ-Ċermen ta’ Mużika Mużika, Raymond Bugeja.

Issa t-tim ta’ Festivals Malta se jidħol filfażi li jmiss tal-produzzjoni, fejn jibda xogħol fuq l-arranġamenti mużikali u jintensifikaw it-tħejjijiet loġistiċi għall-festival li se jsir bejn it-23 u l-25 ta’ Marzu li ġej.

Il-kanzunetti semifinalisti, skont l-ordni alfabetika tal-isem tal-kanzunetta, huma kif jidhru fit-tabella annessa.

Flimkien CODA

Paul Giordimaina Fleur Balzan

Fuq Pultruna Mark Micallef Costa Mark Micallef Costa Mark Micallef Costa Ġawhra Michela Galea Gilbert “il-Bibi” Camilleri Emil Calleja Bayliss Ħaddanni Justine Shorfid Mark Spiteri Lucas Emil Calleja Bayliss

Ħares ’il Fuq Jason Scerri Jason Scerri Jason Scerri Hekk Kif Int* Josef Tabone u Jade Vella Cyprian Cassar Cliff Casha

Ir-Rota Tibqa’ Ddur MARA Philip Vella Emil Calleja Bayliss Jekk Mhux Int Aidan Drakard u Lisa Gauci Cyprian Cassar Emil Calleja Bayliss

L-Aħħar Darba Martina Borg Pamela Bezzina Pamela Bezzina M’Hawnx Bħalek Jasmine Abela Glen Vella Philip Vella Mid-Dinja M’Għandna Xejn

KWINTI Micimago/ Pamela Bezzina Joe Julian Farrugia Miegħek Tiegħek Petra Zammit Elton Zarb/ Pamela Bezzina Pamela Bezzina Min Aħna? Raquel Galdes Briffa Aidan Cassar Aidan Cassar

Nistenniek Kelsey Bellante Cyprian Cassar Emil Calleja Bayliss Rumanz* Jade Vella Andrew Zammit Keith Zammit Sabiħa Gianluca Bezzina Philip Vella Joe Julian Farrugia

Skont Liema Triq Miriam Christine Borg

Ray Agius Alfred C. Sant

Verdett Enya Magri ft. Adrian “ir-Russu” Brincat Cyprian Cassar Emil Calleja Bayliss

Wiċċ b’Ieħor Kapitlu Tlettax u Julie Pomorski Cyprian Cassar/Edward Magri/ Joseph M. Calleja/Julie Pomorski Emil Calleja Bayliss/ Joseph Mario Calleja Xorta Int Avenue Sky Pamela Bezzina Joe Julian Farrugia

*Skont il-klawżola numru 2.2 tar-Regolamenti ta’ Mużika Mużika 2023, l-ebda artist ma jista’ jipparteċipa b’aktar minn kanzunetta waħda fil-fażi finali tal-festival. Għal dan il-għan, il-kantanta Jade Vella se tkun mitluba tagħżel liema kanzunetta tixtieq tinterpreta fil-fażi finali. Il-kanzunetta li ma tintgħa

ĠEDDED IS-SĦUBIJA TIEGĦEK jew issieħeb bħala membru ġdid fil-familja tal-Partit Laburista. Gawdi minn sħubija valida għal tliet snin għall-prezz ta’ €20 minflok €24.

Idħol fis-sit www.partitlaburista.org/membership jew ċempel fuq in-numru 5160 2034 (it-telefonata tiswa €10).

Tista’ wkoll tagħmel kuntatt ma’ xi membru tal-kumitat tal-lokalità tiegħek.

Għal aktar informazzjoni ċempel iċ-Ċentru Nazzjonali Laburista fuq 2124 9900.

KOMPOŻITUR AWTUR KANTANT/A/GRUPP KANZUNETTA

L-EMIGRAZZJONI LEJN L-AWSTRALJA

L-akbar xkiel li sab ruħu fih kull min siefer biex jgħix barra pajjiżna, dejjem kien dak tal-ewwel xhur li fihom l-emigrant isib ruħu f’pajjiż ġdid. Ried ikun studjat fejn il-Maltin l-aktar li kienu se jemigraw. Il-proġett ta’ self ta’ flus mingħand il-Gvern, li kien inbeda f’Diċembru tal-1926 minn Sir Ugo Mifsud u li mexa ħarir, wera biċ-ċar għal liema pajjiż il-Maltin qablilhom imorru. Fil-fatt, mill-120 li ssellfu mingħand il-Gvern biex telqu f’art oħra, 5 marru l-Arġentina u 115 marru l-Awstralja. Il-vjaġġ għallArġentina kien jiswa £38 (€43.406ċ), u għalhekk il-Gvern kien jislef £20 (€22.85ċ), waqt li għall-Awstralja meta bejn wieħed u ieħor il-vjaġġ kien jiswa £60 (€68.54ċ), kien jislef £30 (€34.26ċ). Dan it-tagħrif ksibtu minn ktejjeb tal-1921, li joffri tagħlim lil dawk li kienu se jemigraw lejn l-Awstralja.

Minn CHARLES B. SPITERI

Jingħad li kien għalhekk li l-Gvern fetaħ skola għal min ried jemigra, biex jitgħallem u jsir jaf minn qabel bid-dif ferenza fil-ħajja u d-drawwiet fil-pajjiż li jagħżel. It-tagħlim beda jingħata minn imgħall min Maltin li kienu damu jaħdmu fl-Awstralja għal iktar minn 14-il sena. Barra minn hekk, kien meħtieġ li wieħed jitgħallem u jipprattika lilu nnifsu fl-ilsien Ingliż biex ikun jaf: X’inhu x-xogħol ta’ kull sengħa, jiġifieri liema xog ħol hu ta’ sengħa u liema ta’ oħra; il-liġijiet tal-Gvern għal kull sengħa; ir-regolamen ti tat-trejdjunjins, il-biljett tagħhom, il-ħlas, eċċ.; kemm jaħdmu kuljum f’kull sengħa; ix-xogħol bl-imqita; il-pa gi u r-regolamenti fuqhom; l-irkaptu speċjali li jaħdmu bih f’kull sengħa; għodod u prat tika tax-xogħol; kif wieħed għandu jimxi u mnejn għan du jgħaddi biex isib ix-xogħol; it-tfixkil ta’ ċerti kuntratturi u ta’ min iħaddem; kif jinħtieġ li wieħed iġib ruħu u l-ilbies u xi għodda li tinħtieġ.

Skola ta’ ħtieġa

Din l-iskola żaruha bosta nies li jifhmu, anki Maltin li rri tornaw mill-Awstralja. Kollha stqarrew li din l-iskola kienet ta’ ħtieġa kbira, u li l-Gvern ma setax jagħmel ħaġa aħjar għat-tagħlim u t-taħriġ tannies li jridu jgħixu fl-Awstralja. Kienu jgħallmu li l-emi grant Malti għandu dejjem iżomm quddiem għajnejh li fid-dinja kollha jinsab il-ħażin u t-tajjeb. Il-ħażin dejjem iber ren moħħu biex jara kif ikun jista’ jgħallat lil min hu daqsx ejn dgħajjef, u tant għandu ħila u prattika, li jqaxxar bnie

dem mingħajr ma jinduna. Lill-emigrant kienu jgħall muh li l-ewwel ħaġa li għan du jagħmel hu li jżomm ħalqu magħluq u għajnejh miftuħin, jinnota kollox u ma jħalli xejn li jgħaddilu minn quddiem għajnejh, għax b’hekk jitgħal lem u ma jiġi bżonn ħadd. L-emigrant qatt m’għandu jagħti sodisfazzjon lil ħadd talflus li jista’ jkollu fuqu, u fejn sejjer u x’se jagħmel, għax jis ta’ jinqala’ min, f’qasir żmien, b’mod jew ieħor, isaffihomlu. Ħadd m’għandu jżomm flus fuqu aktar milli jkollu bżonn. Flus oħra jqegħidhom il-bank: waħda għax jista’ jsib min itajjarhomlu u l-oħra, għax meta wieħed isib il-flus f’ide jh, itajjarhom hu. Wieħed għandu jiftakar li l-bank jagħ ti l-imgħax u għalhekk, min ikollu l-flus il-bank, flok jonq sulu, jiżdidulu.

Min imur għax-xogħol f’art oħra għandu jagħmel ħiltu biex ifaddal xi ħaġa. Għandu jiftakar li l-flus, barra milli taqlagħhom bi tbatija, jist għu minn lavrant, jagħmluk imgħallem u meta wieħed ikun skars minnhom, tkun

ħaġa rari jekk isib lil xi ħadd li jitgħabba bih. Hemm bżonn ukoll li wieħed jaħseb mill-ak tar fis, iħallas lill-Gvern ta’ Malta, il-flus li kien issellef biex siefer bihom. Dan biex l-istess flus iservu għal oħrajn li jixtiequ jsiefru għax-xogħol, iżda ma jkollhomx mezzi.

L-ilbies

L-ilbies hu ħaġa li jagħti wisq fil-għajn fl-Awstralja. Il-ħaddi ema kollha jmorru għax-xog ħol lebsin bil-ġlekk u biż-żar bun; lil ħadd ma tara ħafi jew bil-qorq, lanqas lill-agħar tallab. Il-brieret ħadd ma jx iddhom, ħlief għall-isport, kif lanqas ma huma użati l-kpie pel tat-tiben. Kulħadd juża kpiepel rotob tal-feltru, li aħna nsejħulhom lobbja. Lan qas it-trieħi ma huma użati. Min irid jitħażżem, juża ċinto rin.

Fuq ix-xogħol, il-ħaddiem jilbes skont is-sengħa tiegħu: fradal jew overalls jużawhom kważi l-ħaddiema kollha. Min jaħdem fir-raba’ u fil-boski jiet, jilbes dak li jaqbillu. IlMaltin għandhom jaraw kif

jilbsu l-Awstraljani u jimxu magħhom.

Il-ħwienet

Kulħadd, darba jew oħra jiġi bżonn li jkollu jixtri dak li mażżmien jonqsu, bħal ħwejjeġ, żraben, qomos u tant affarijiet oħra. Fil-ħwienet Awstraljani hi drawwa ġenerali li kull ħaġa fil-ħanut issibha mmarkata bil-prezz tagħha. Għalhekk ħadd m’għandu jiġġebbed fil-prezz ma’ tal-ħanut, għax il-prezzijiet ikunu fissi.

L-indafa tal-ġisem L-ilma ma jiswiex flus u għal daqstant ħadd m’għandu jibża’ għalih biex jitnaddaf. Il-ħmieġ hu l-aktar ħaġa mo qżieża u min iżomm ruħu maħmuġ, minflok ma jkun rispettat kif jistħoqqlu, jiġi mżeblaħ u skartat.

Ħadd m’għandu jżomm xagħru twil. Din il-moda ma tantx hi nadifa. Min ikollu xagħru maqtugħ qasir jis ta’ jaħsel wiċċu ta’ sikwit u mingħajr tbatija. Anki l-leħja għandu jneħħiha ta’ sikwit.

L-aktar ħaġa li l-ħaddiema ma tantx jagħtu kas tagħha, hi l-indafa tad-dwiefer. Wieħed għandu jżommhom qos ra u nodfa, għax id-dwiefer maħmuġin jistgħu jġibu xi mard.

Kif wieħed jispiċċa mix-xogħol għandu jaħsel idejh, speċjalment qabel jib da jiekol. Ġara, li xi Maltin, li kienu jaħdmu f’fabbrika fl-Amerka, tilfu posthom għax ma kinux jaħslu jdejhom kif jispiċċaw mix-xogħol u qabel jibdew jieklu.

Il-ħaddiem għandu jmur fuq xogħlu nadif: aħjar lieb es qadim u nadif, milli ġdid u maħmuġ.

Il-knisja

Waħda mid-drawwiet tagħna l-Maltin u li hemm wisq bżonn li tispiċċa darba għal dejjem, hi dik li ħafna nies jiltaqgħu wara l-bieb tal-knisja, jisten new sakemm toħroġ il-qud diesa. Imbagħad kulħadd jidħol bil-għaġla, isir ħafna mbuttar u storbju, taħbit tas-siġġijiet u ħafna għaru każijiet oħra.

Min imur għax-xogħol f’art oħra għandu jagħmel ħiltu biex ifaddal xi ħaġa. Għandu jiftakar li l-flus, barra milli taqlagħhom bi tbatija, jistgħu minn lavrant, jagħmluk imgħallem u meta wieħed ikun skars minnhom, tkun ħaġa rari jekk isib lil xi ħadd li jitgħabba bih

Kif wieħed isib postu, tibda d-diskursata ma’ ta’ ħdejh u ma jaqtgħux qabel ma tispiċċa l-quddiesa. Din hi għarukaża mill-ikbar u turi biċ-ċar li min jagħmel dan m’għandu ebda qima lejn id-dar t’Alla, barra milli jagħti wisq fastidju lil dawk kollha li jmorru l-knis ja biex jagħtu qima lil Alla kif jixraqlu.

Hi ħaġa li tgħaġġeb lil kulħadd kif in-nies fl-Awstral ja jġibu ruħhom fil-knisja. Jidħlu u joħorġu fuq ponot subgħajhom. Ma tisma’ l-ebda ħoss waqt il-quddiesa u tant ikun hemm skiet li lanqas tkun taf fejn hemm in-nies.

Fit-toroq

Skont il-liġi tal-Awstralja, kif ukoll ta’ bosta pajjiżi oħra, ħadd ma jista’ jieqaf ma’ oħrajn fil-kantunieri jew fuq bankini jew f’nofs it-toroq, għax ikunu qed jingumbraw u jfixklu lil min ikun għaddej. Kulħadd għandu jibqa’ miexi għall-affari tiegħu u ħadd m’għandu jieqaf meta jiltaqa’ ma’ ħbiebu.

Flok li joqgħod f’kantu niera jew fuq bankina, għan du jmur il-park, li hu ġnien kbir, bħall-Argotti tagħna, iżda wisq aktar fil-kobor. U hemm, barra milli jins abu bankijiet fejn ipoġġu, ma jagħtu fastidju lil ħadd. Wieħed għandu jiftakar li t-toroq huma għat-traffiku u mhux biex jieqaf fihom.

Restoranti u ħwienet tal-ikel

Min ikun f’lodging jew board ing house u jkun qiegħed iħallas għall-irqad biss, ikol lu jew isajjar hu biex jiekol, u jekk ikollu fejn, jew imur f’restorant. Fil-bliet kollha tal-Awstralja jinsabu ħwienet tal-ikel bil-mijiet b’kull xor ta ta’ ikel li jixtieq. Kważi filħwienet kollha, ikla tiswa xelin (12ċ tal-lum) għalkemm hemm ħwienet bl-abbona ment, fejn 21 biljett jiswew minn xelin u nofs sa 19-il xe lin (€2.28ċ). Kull biljett jiswa ikla, u b’hekk, dak li jkun jiġi jiffranka 18 irbiegħi (30ċ) fuq kull lira u xelin.

F’dawn ir-ristoranti, il-frust ieri u speċjalment l-Ingliżi ta’ kull klassi, huma nies li jafu jġibu ruħhom tajjeb wisq waqt l-ikel. Ma jitkażawx bi ftit meta jaraw lil xi ħadd jiekol b’mod li għalihom ma jkunx xieraq. Għalhekk, wieħed għandu jidħol f’resto rant mingħajr storbju, ineħħi minn rasu l-kappell u minn ħalqu l-pipa jekk ikun qed ipejjep. Imbagħad joqgħod bil-kwiet fil-post li jidhirlu li jkun l-iżjed jgħodd għalih, jara xi jkun hemm għall-ikel u jordna dak li jixtieq.

Wieħed għandu jiftakar li l-furketta u s-sikkina huma miġjubin fuq l-imwejjed biex isir użu minnhom u mhux għall-parenza. Ħadd m’għan du joqgħod jiekol b’idejh, għax barra li hi drawwa ker ha, tista’ ġġib ħafna mard. Ukoll, ħadd m’għandu jisser va bil-bżar u l-melħ b’subgħa jh, jew jixrob mill-flixkun jew buqar, għax it-tazzi biss huma magħmulin għax-xorb; jew jixrob te jew kafè mill-plattin.

Il-ħobż jinġieb fuq l-im wejjed imqatta’ u lest u għal dan m’hemmx bżonn ta’ sik kina. Min irid jikser biċċa ħobż għandu jiksirha b’idejh; il-platt m’għandux jintmesaħ bil-ħobż. Il-gravy jew meraq tal-laħam, jinġabar fil-ħaxix jew patata li jkun servut mallaħam.

Ħadd m’għandu jitkellem meta jkollu ħalqu mimli. Jekk

ikun irid jgħid xi ħaġa għan du jistenna sakemm jispiċċa minn dak li jkollu f’ħalqu. M’għandux wieħed jeħodha mal-kamrieri li jkunu qed iservuh. Jekk ikollu jgħid xi ħaġa, jew jixtieq jagħmel os servazzjoni, jagħmilha bilmod, għax wieħed għandu jiftakar li l-kamriera huma ħaddiema u qegħdin iservu fuq il-mejda għax hu x-xogħol tagħhom bħal ħaddiema oħra u mhux biex ikunu mċanfra.

Jekk b’xi mod jew ieħor kamrier jipprova jgħallat par ruċċan, jew ma jservihx kif imissu, il-parruċċan għandu jmur fuq is-sid tal-ħanut u jitlob sodisfazzjon. Iżda jekk wieħed jista’ jirranġa bil-kwi et u l-kelma t-tajba, ikun wisq aħjar, għax juri li mhux pezzakustjoni.

Ħafna ħaddiema li jmorru għax-xogħol mill-ibliet jieħdu l-ikel ta’ nofsinhar magħhom, u dan isejħulu lunch. Min ikun joqgħod f’boarding house – post fejn ikun ħallas tal-ikel, apparti mill-irqad, sid id-dar ilestilu l-lunch iżda jekk ikun f’post li jħal las għall-irqad biss, allura jrid jaħseb għal-lunch hu. Illunch kważi dejjem jikkon sisti f’sandwiches tal-laħam kiesaħ – ħobż, butir u laħam f’nofsu. Il-ħaddiem għandu jipprovdi ruħu bi ftit te u zok kor, li ta’ kuljum kull ħaddiem jieħu miegħu. Kulħadd ikollu landa, li jsejħulha billy can, u din tiġi mmarkata bl-isem ta’ sidha biex ma tinbidilx.

Għall-ħabta ta’ nofsinhar imur raġel li jkun inkarigat apposta u jiġbor il-billy cans ta’ kulħadd, jimliehom bilmisħun u jerġa’ jeħodhom lura lil sjiedhom, sabiex waqt l-ikel ikunu jistgħu jagħm lu t-te. Fl-aħħar tal-ġimgħa, il-ħaddiema kollha jagħtu xe lin kull wieħed lil dan ir-raġel inkarigat mill-billy cans.

Il-Posta L-uffiċċji tal-Posta fl-Awstral ja, minbarra li huma postijiet fejn jirċievu u jintbagħtu ittri u pakki, huma wkoll banek għal dawk li jridu jqiegħdu bħala depożitu somom żgħar ta’ flus.

Ħafna u ħafna drabi em igrant, jagħti lil niesu u lil ħbiebu indirizz ħażin, forsi għax ma jkunx irid jew minn daqqiet għat-traskuraġni. Meta wieħed jikteb lil niesu jew lil ħbiebu, l-ewwel ħaġa li għandu jagħmel hi, li f’ras il-karta tal-ittra, man-naħa tal-lemin iniżżel in-numru u l-isem tat-triq fejn ikun jo qgħod. Taħthom l-isem talbelt jew raħal u taħt dan, l-is em tal-pajjiż. Terġa’ wieħed jagħmel ħaġa ferm tajba jekk fuq in-naħa ta’ wara tal-en velop jikteb ismu u t-triq, in-numru tal-bieb u l-pajjiż fejn ikun qiegħed (l-istess bħalma jagħmel fuq l-ittra meta jkun se jikteb).

Dan isir biex jekk għal xi raġuni, l-ittra li jkun bagħat ma tasalx għand min kellu ji

rċeviha, din terġa’ tmur lura u għand min bagħatha.

F’Sydney u f’xi bliet oħra tal-Awstralja, bosta Maltin li jinsabu f’dawn il-postiji et waqqfu klabb jew każin, fejn wara x-xogħol ikollhom fejn imorru jqattgħu siegħa żmien. Hi ħaġa xierqa li wieħed jidħol f’dawn il-każi ni, għar-raġuni li huma l-mezz li jiġbdu lejn xulxin lill-Maltin u jġiegħlu lil Malti jgħin lil ieħor.

F’dawn l-każini wieħed jista’ jiltaqa’ ma’ Maltin li il hom żmien twil fl-Awstralja u dawn, billi tgħallmu sewwa d-drawwiet tal-Maltin, jist għu jiftħu għajnejn lil min ikun għadu kif jasal u bilparir tajjeb tagħhom jaqbad art u jsib xogħol bħalma jkun jixtieq.

Mad-dinja kollha, innies ta’ kull ġens, jimxu ’l quddiem għax jingħaqdu u flok il-kelma u s-saħħa ta’ wieħed, ikun hemm il-kelma u s-saħħa ta’ ħafna. Hawn Malta ftit jew xejn nifhmu f’dan. Barra minn Malta qegħdin naraw b’għajnej na kemm huma meħtieġa x-xirkiet u kemm ġid kbir jistgħu jagħmlu l-każini ta’ dawn ix-xirkiet. Għalhekk, ilMaltin għandhom jingħaqdu u jinħabbu biex jimxu ’l qud diem u jgħollu lilhom infush om, lil sħabhom u fuq kollox lil pajjiżhom.

L-imġiba waqt l-ikel

Klabbs u każini

IL-FESTA TRADIZZJONALI TA’ SAN MARTIN F’MALTA

Kitba ta’ CLIFFORD GALEA

San Martin (336 – 397) kien it-tielet isqof ta’ Tours fi Franza. Huwa wieħed mill-aktar qaddisin famil jari mal-Insara u magħruf fit-tradizzjoni tal-Punent. Nattiv ta’ Pannonia f’dik li hija l-Ungerija tal-lum, huwa kkonverta għall-Krist janeżmu ta’ età żgħira. Ser va fil-Kavallerija Rumana fil-Gallija (Franza tal-lum) iżda ħalla s-servizz militari f’xi żmien qabel is-sena 361, meta ħaddan il-fidi u sar dixxiplu ta’ Ilarju ta’ Poitiers u waqqaf il-monasteru ta’ Li gugé. Ġie kkonsagrat bħala Isqof ta’ Tours fis-sena 371. Bħala isqof, kien attiv fittrażżin ta’ dak li kien għad fadal mir-reliġjon Gallo-Ru

mana, iżda oppona bil-kbir il-persekuzzjoni vjolenti tas-setta Nisranija tal-axx eti kontra s-segwaċi ta’ din ir-reliġjon.

Ħajtu ġiet dokumentata mill-aġjografu kontempo ranju, Sulpicius Severus. Xi wħud mir-rakkonti tal-vjaġġi tiegħu setgħu ġew miżjuda wara ħajtu biex jivvalidaw it-tradizzjoni tal-kult tiegħu. Fost dawn ir-rakkonti l-ik tar magħrufa hemm dak fejn jingħad li uża x-xabla militari tiegħu biex ċarrat il-mantell tiegħu fi tnejn, biex jagħti nofs lil tallab imlibbes biss bi ftit ċraret fl-eqqel tax-xitwa.

Is-santwarju tiegħu f’Tours malajr sar post magħruf għal waqfa tal-pel

legrini fi triqthom lejn Santi ago de Compostela fi Spanja. Il-kult tiegħu kien ukoll es senzjali biex jitqajjem sens ta’ nazzjonaliżmu Franċiż matul il-Gwerra Fran co-Prussjana tal-1870. B’kon segwenza ta’ dan kien meq jus bħala patrun ta’ Franza matul it-tielet Repubblika Franċiża.

Mill-aħħar tar-raba’ seklu wara Kristu sa tard fil-Med juevu, ħafna mill-Ewropa tal-Punent inkluża l-Gran Brittanja, kienet tippratti ka perjodu ta’ sawm anke qabel il-Milied, li kien jibda proprju fil-jum ta’ San Mar tin, nhar il-11 ta’ Novembru. Dan iż-żmien tas-sawm kien idum ukoll 40 jum bħal dak

Iċ-ċarruta kkulurita u sempliċi, miġbuda bi spaga fil-wiċċ imsejħa l-borża ta’ San Martin kienet titpoġġa ħdejn il-komodina tat-tfal, mimlija lewż bil-qoxra iebsa, ġewż, qastan, tin, tuffieħ, larinġ, mandolina, rummien u ħbejża ta’ San Martin imżejna b’perlina tas-sugu, imwaħħla f’nofs il-ħbejża

tar-Randan u għalhekk kien jissejjaħ “Quadragesima Sancti Martini”, li bil-Latin tfisser, “l-40 jum ta’ sawm ta’ San Martin”. Dan iż-żmien ta’ sawm, aktar tard il-Knis ja bdiet issejjaħlu “Avvent”. Għalhekk nhar il-festa ta’ San Martin in-nies kienu jieklu u jixorbu ħafna għallaħħar darba qabel ma jib dew isumu. Kienu jagħtu wkoll rigali lit-tfal, li tradiz zjonalment kienu jikkonsis tu f’borża tad-drapp mim lija ġewż, lewż, qastan, tin, frott u ħelu, magħrufa aħjar sal-lum bħala l-borża ta’ San Martin.

San Martin kien meqjus ukoll bħala l-protettur ta’ dawk li jagħmlu l-inbid u s-sidien tad-dverni. Għal hekk fl-okkażjoni tal-fes ta ta’ San Martin, il-bdiewa kienu jgawdu l-ewwel tidwiq tal-inbid mill-ħsad tas-sajf ta’ qabel.

Kien hemm ukoll prover bju li jgħid li l-inbid il-ġdid u ċ-ċapep tat-tin jiddewqu l-ewwel darba fil-festa ta’ San Martin (“F’San Martin jiftħu l-inbid u t-tin - San Martin ikisser it-tin u Kata rin tisqih mitħna fin”).

Tradizzjonalment, in-nies ta’ dari kienu jħossuhom kburin jiftħu l-kaxxa tal-in jam tat-tin imqadded fix-xe mx, ippakkjat f’Awwissu, bl-użu tar-riċetta sigrie ta tal-familja tagħhom. Ilkaxxa tal-injam jew tal-lan da kienu jgħattuha strazza u jħalluha ppressata. Is-saffi tat-tin imqadded kien ikoll hom ukoll lewż imqatta’ u inkaljat miegħu, weraq tarrand frisk, żerriegħa tal-buż bież u jxarrbuhom fuq fuq bl-aniżetta. Il-kaxxa tat-tin kienet titħalla kkonservata għat-tul f’kamra niexfa. Din kienet l-unika tip ta’ ħlewwa li kienu jikkunsmaw missiri jietna matul ix-xitwa.

Iċ-ċarruta kkulurita u

sempliċi, miġbuda bi spaga fil-wiċċ imsejħa l-borża ta’ San Martin kienet titpoġġa ħdejn il-komodina tat-tfal, mimlija lewż bil-qoxra ieb sa, ġewż, qastan, tin, tuffieħ, larinġ, mandolina, rummien u ħbejża ta’ San Martin imże jna b’perlina tas-sugu, im waħħla f’nofs il-ħbejża.

San Martin kien dejjem wieħed mill-qaddisin favoriti tat-tfal, għaliex iċ-ċelebrazz joni tal-festa tiegħu kienet meqjusa bħala waħda millftit drabi li kellhom varjetà ta’ ikel u frott. Kienu jieħdu pjaċir ukoll jilagħbu logħob tradizzjonali Malti li jinvolvi l-ġewż bħal:

“Kastelli”, b’mill-inqas ħames ġewżiet għal kull per suna li tilgħab.

“Boċċi”, bl-użu tal-ġellewż minflok blalen żgħar tal-in jam u l-ġewż minflok ilblalen il-kbar.

Il-ġewż kien jintuża wkoll bħala premju rebbieħ meta kien jintlagħab logħob bħal qabża u qabda, żewġ jew fart, it-trija, il-qrib, xixu u ċ-ċip pitatu.

It-tfal kienu jżommu l-lewż u l-ġewż biex jilagħ bu bihom għal żmien twil sakemm kienu jitkissru u mbagħad jikluhom.

Kienu juru l-gratitudni tagħhom lejn San Martin bit-taqbila, “Ġewż, lewż, qa stan, tin, kemm inħobbu ’l San Martin”.

Fit-tradizzjoni antika Maltija, wara l-ikel fil-fes ta ta’ San Martin kienu jis servew biċċiet tat-tin imqad ded flimkien ma’ tazza kafè mitħun, u biċċa torta ta’ San Martin magħmula b’taħlita ta’ frott niexef u ġewż.

F’Malta, San Martin huwa wkoll il-qaddis patrun tal-lo kalità żgħira tal-Baħrija li minkejja ċ-ċokon tagħha tiċċelebra festa mdaqqsa, in terna u esterna, nhar il-Ħadd l-eqreb tal-11 ta’ Novembru.

TOĦLOQ FILMATI BIEX TGĦALLEM

TFERRAĦ LIL ĦADDIEĦOR

Kitba ta’ RAMONA PORTELLI

Dan l-aħħar kont qed inqal leb fuq l-internet u inzertajt filmati edukattivi minn per suna li maż-żmien irrealiz zajt li qed tnissel ċerta tbis sima fuq ħaddieħor bihom. Għamilt kuntatt magħha u mal-ewwel aċċettat din l-in tervista. Qed nirreferi għal Moraine Labandero.

Hija persuna trans li twiel det fil-Filippini ġewwa Cebu u għandha 38 sena. Fil-fatt, ġiet hawn Malta meta kell ha seba’ snin. Tqis lilha nni fisha bħala persuna vivaċi ħafna, pożittiva, dħulija, kif ukoll tgħidha kif inhi – ma toqgħodx tomgħod il-kliem. Min-naħa l-oħra taf tkun serja ħafna wkoll, u taf taġġusta ruħha sew għal fejn tkun u ma’ min tkun. Tgħid li ġeneralment ma’ sħabha tkun ferriħija u tħobb id daħħaq u tara x’tagħmel biex iħossuhom tajbin minn barra u minn ġewwa. Tqis lilha nnifisha bħala ħabiba sinċiera għax illum diffiċli biex issib persuni onesti.

Ma kontx niġi aċċettata mis-soċjetà

Kif għedt fil-bidu tal-interv ista, Moraine hija persuna trans, u meta kienet l-iskola,

sfortunatament kienet tiġi bbuljata minn studenti su bien. Ħallejt f’idejha sabiex telabora. “Iva, meta kont żgħira ta’ xi 12-il sena kelli nieqaf mill-iskola għax kont niġi bbuljata minħabba li kont tifel iffemminat.

Ta’ 16-il sena skoprejt li jiena persuna trans, li għal dak iż-żmien kienet diffiċli ħafna tgħix hekk għax kienet tabù għal ħafna Maltin. Ma konniex niġu aċċetta ti mis-soċjetà, iżda ommi u familti aċċettawni kif kont mingħajr ebda problemi,” qaltli b’wiċċha minn quddi em.

Ġara li maż-żmien, meta bdiet tfittex ix-xog ħol iltaqgħet ma’ xi intop pi minħabba s-sesswalità tagħha u kienet issib bibien magħluqa f’wiċċha, fi kliem ieħor, diskriminazzjoni. B’hekk ħames snin ilu bdiet taħdem għal rasha tagħmel ġojjellerija bl-idejn taħt l-is em Aphrodite Charms. Ħalle jt f’idejha sabiex tgħidli ak tar dwar x’tip ta’ ġojjellerija toħloq u kif qed jintlaqa’ x-xogħol tagħha.

“Iva, meta kont infittex ix-xogħol kont nistħi ħafna, għax kelli id ta’ raġel u mhux ta’ mara, diskriminazzjoni

u mibegħda lejn nies bħali kienet komuni għal dak iżżmien. Ħdimt xogħlijiet u kelli ħafna opportunitajiet li naħdem, imma qatt ma kel li x-xorti għax dejjem kienu jagħtuni timbru ta’ trans mil li ta’ persuna normali bħal kulħadd. Mhux hekk biss, tal li kont naf li kapaċi nagħmel ħafna aħjar minn hekk, għax għalkemm ma mortx skola għandi ħafna talenti u ambi zzjuża ħafna u għalhekk int fajt naħdem għal rasi.”

Staqsejtha fejn tgħallmet tagħmel il-ġojjellerija u x’tip toħloq. “Il-ġojjellerija minn dejjem kont inħobbha u tgħallimt waħdi. Minn dejjem kont kapaċi u kont nagħmel għalija personali meta ma kelliex in-negozju. Barra minn hekk, ġejja minn famil ja artistika ħafna. Naf inpinġi wkoll bis-saħħa tan-nannu tiegħi li għallimni npinġi u kont nara lil ħuti subien ikbar minni jpinġu u kont nispira ruħi minnhom ukoll biex in pinġi u nagħmel il-crafts.”

Bis-saħħa tal-ġojjelleri ji Moraine tieħu pjaċir tmur f’avvenimenti kbar għax tagħmel ħafna ħbieb ġodda. Fil-fatt, stqarret miegħi li tir ringrazzja lil Alla li illumina ha u qed tuża t-talenti tagħha

li tagħmel il-ġojjellerija. “L-ispeċjalizzazzjoni tiegħi hi fuq ġebel semiprezzjużi u naħdem bihom bl-idejn. B’hekk issa naħdem għal rasi u jiena l-boss tiegħi nnifsi u ħadd ma jarani inqas min nu, għax għalkemm jiena trans xorta umana nibqa’, tad-demm u l-laħam u kapaċi daqs kulħadd, niflaħ naħdem u nkun kreattiva, u ambizz juża. Ninsab ħafna għal qal bi u kuntenta li qed naħdem għal rasi, nieħu sehem f’ħaf na attivitajiet kbar tal-artiġ jani madwar Malta u Għaw dex u b’hekk nagħmel ħafna ħbieb u klijenti ġodda, Maltin u nies minn madwar il-dinja kollha.”

Bdiet toħloq filmati u bloggs fuq l-internet

Ta’ min jgħid ukoll li l-ewwel blogg li għamlet permezz ta’ video kien xi 15-il sena ilu. “Ma kien hawn ħadd min jagħmil hom il-videos, naħseb kont minn tal-ewwel bħala Maltija li nagħmel il-video blogs fuq Facebook. Għall-ewwel kont naqla’ t-tgħajjir mingħand in-nies, xi drabi anki għajruni miġnuna, għax kienet xi ħaġa ġdida li tagħmel il-bloggs u ddaħħaq permezz tal-videos,

fuq il-midja soċjali bħal Face book. Ħadd ma kien jifhem u jinduna li kont qed niċċajta. Biex illum hawn ħafna min qed jagħmilhom, u saru af farijiet normali fuq TikTok jew Facebook. Ironikament, uħud minnhom huma nies li fil-passat kienu jidħqu bija u jgħajruni għax għamilt dawn it-tip ta’ videos. Biex illum il-ġurnata qed jagħmlu l-vid eos huma wkoll. Kont waqaft nagħmel dawn il-videos, għax kont qed inbati minn dipress joni qawwija minabba l-fatt li kif għedt, kont niġi mgħajra u mżebilħa, kemm fuq il-midja soċjali u anki fil-ħajja tiegħi ta’ kuljum.

Xogħol kien diffiċli ħafna biex insib għax kont nistħi ħafna nuri li jiena trans. Barra minn hekk, dak iż-żmien fuq l-ID Card ismi u kunjomi kienu ta’ raġel. Il-videos li kont nagħmel kienu terapija biex naħrab mir-realtà għax dak iż-żmien il-ħajja kienet kiefra ħafna għalija. Sofrejt ħafna u għaddejt minn ħafna af farijiet koroh u trawmi kbar, u bil-videos li kont nagħmel kont inħossni tajba ħajja. Illum il-ġurnata m’għad nix insofri minn dipressjoni għall-grazzja t’Alla, u s-sigriet hu li nżomm ruħi għaddejja

billi nagħmel il-ġojjellerija bl-idejn, naħdem għal rasi, u nagħmel bloggs bil-video. Il-videos li nagħmel huma ġeneralment umoristiċi biex indaħħaq lin-nies, tat-tisjir, u dwar l-astroloġija li ili kważi 15-il sena nistudjaha. Dawn nagħmilom bħala passatemp l-istess għall-palm reading, nagħmel videos ukoll fuq misteru, u tabujiet, bloggs pożittivi, drittijiet uma ni biex inwassal il-kelma li mis-sema ’l isfel, aħna koll ha umani u ħadd mhu aħjar minn ħadd jew inqas minn ħaddieħor.”

Kompliet tgħidli li l-he na tagħha li tagħmel lin-

nies speċjalment lill-ħbieb u lill-followers tagħha jħos suhom tajbin bil-videos tagħha speċjalment persuni li jgħixu u jinsabu f’solitudni jew li m’għandhom lil ħadd bħala kumpanija, u b’hekk jaraw lilha bħala wens. “Spiss iwaqqfuni nies fit-triq jgħiduli grazzi għall-filmati li nagħmel. Bihom ikolli ku raġġ sabiex nagħmel aktar videos. Fil-fatt, dak huwa t-tir tiegħi sabiex ngħal lem persuni oħra u npoġġil hom tbissima fuq wiċċhom u l-ikbar sodisfazzjon hu li nħossni tajba mentalment, fiżikament u spiritwalment,” temmet tgħid Moraine.

SKEDA ONE

06:30 ONE News

06:45 Popcorn

07:15 Mill-Chcina ta’ Dari

07:20 PrimeTime

07:50 HazZzard Update

08:00 Quddiesa tal-jum

10:00 Fost il-Ġimgħa

12:30 ONE News

12:35 Telebejgħ

12:50 HazZzard Update

13:00 Kalamita

15:30 ONE News

17:30 Flimkien ma’ Nancy 18:30 Pjazza

19:20 Rapport tat-Temp 19:30 ONE News

20:10 PrimeTime

Ta’ 16-il sena skoprejt li jiena persuna trans, li għal dak iż-żmien kienet diffiċli ħafna tgħix hekk għax kienet tabù għal ħafna Maltin

08:30 Pjazza

09:20 Telebejgħ

09:50 HazZzard Update 09:55 Denfil

TLIETA

15-11

06:30 ONE News 06:45 Żona Sport 07:15 Mill-Chcina ta’ Dari

07:20 PrimeTime 07:50 HazZzard Update 08:00 Quddiesa tal-jum 08:30 Pjazza 09:20 Telebejgħ 09:50 HazZzard Update 09:55 Denfil

06:30 ONE News 06:45 Esperti 07:15 Mill-Chcina ta’ Dari 07:20 PrimeTime 07:50 HazZzard Update 08:00 Quddiesa tal-jum 08:30 Pjazza 09:20 Telebejgħ 09:50 HazZzard Update 09:55 Denfil 10:00 Fost il-Ġimgħa

06:30 ONE News 06:45 What’s

Cooking 07:15 Mill-Chcina ta’ Dari 07:20 PrimeTime 07:50 HazZzard Update 08:00 Quddiesa tal-jum 08:30 Pjazza 09:20 Telebejgħ 09:50 HazZzard Update 09:55 Denfil

06:30 ONE News 06:45 Taste & Travel 07:15 Mill-Chcina ta’ Dari 07:20 PrimeTime 07:50 HazZzard Update 08:00 Quddiesa tal-jum 08:30 Pjazza 09:20 Telebejgħ 09:50 HazZzard Update 09:55 Denfil 10:00 Fost il-Ġimgħa

15:35 PrimeTime 15:55 Denfil

16:00 Indhouse

16:55 The Local Traveller

10:00 Fost il-Ġimgħa

12:30 ONE News 12:35 Telebejgħ 12:50 HazZzard Update 13:00 Kalamita 15:30 ONE News 15:35 PrimeTime 15:55 Denfil 16:00 Flimkien ma’ Nancy 17:00 Ondroad 17:30 Dak li Jgħodd

12:30 ONE News

12:35 Telebejgħ

12:50 HazZzard Update 13:00 Kalamita 15:30 ONE News 15:35 PrimeTime 15:55 Denfil 16:00 Dak li Jgħodd 17:00 Investigaturi tal-Mużika 17:15 Pink Panther 18:00 What’s Cooking

10:00 Fost il-Ġimgħa 12:30 ONE News 12:35 Telebejgħ

12:50 HazZzard Update 13:00 Kalamita 15:30 ONE News 15:35 PrimeTime 15:55 Denfil 16:00 Ieqaf 20 Minuta 16:30 Esperti 17:00 Żona Sport

12:30 ONE News 12:35 Telebejgħ 12:50 HazZzard Update 13:00 Kalamita 15:30 ONE News 15:35 PrimeTime 15:55 Denfil 16:00 Aroma Kitchen 17:00 Popcorn 17:30 Indhouse 18:30 Pjazza

11:00 Popcorn 11:30 Żona Sport 11:55 Telebejgħ 12:30 ONE News 12:35 Awla 14:15 Brillanti 15:30 ONE News 15:35 Brillanti 16:15 Flimkien ma’ Nancy 17:15 Sabiħa l-Ħajja

18:30 Pjazza

19:20 Rapport tat-Temp 19:30 ONE News 20:10 PrimeTime 20:30 Esperti 21:00 Awla 22:30 Country Jamboree 23:00 Ieqaf 20 Minuta 23:30 ONE News

18:30 Pjazza 19:20 Rapport tat-Temp 19:30 ONE News 20:05 PrimeTime 20:35 The Local Traveller 21:00 Jackpot 4 22:20 Imqades L-Istorja 23:00 Ondroad 23:30 ONE News

16-11 ERBGĦA

06:30 ONE News 06:45 Ondroad 07:15 Mill-Chcina ta’ Dari 07:20 PrimeTime 07:50 HazZzard Update 08:00 Il-Quddiesa tal-jum 08:40 Paperscan 10:00 The President’s Solidarity Fun Run 12:30 ONE News

12:35 HazZzard Update

13:00 Arani Issa 15:30 ONE News

15:35 Indhouse 16:25 Żona Sport

17:00 Ieqaf 20 minuta

17:30 L-Argument

19:20 Rapport tat-Temp 19:30 ONE News 20:05 PrimeTime

17:30 Aroma Kitchen 18:30 Pjazza 19:20 Rapport tat-Temp 19:30 ONE News 20:05 PrimeTime 20:35 Taste & Travel 21:00 The Women of George Cross Island 21:30 Teżori fil-Garaxx 22:15 Awla 23:30 ONE News

19:20 Rapport tat-Temp 19:30 ONE News 20:05 PrimeTime 20:35 Niftakru 21:00 Pandora 21:00 Imqades l-Istorja 22:30 Żona Sport 23:00 Ieqaf 20 Minuta 23:30 ONE News

20:30 HazZzard 22:30 Teżori fil-Garaxx 23:30 ONE News 06:30 ONE News 06:45 Country Jamboree 07:15 Mill-Chcina ta’ Dari 07:20 PrimeTime 07:50 HazZzard Update 08:00 Il-Quddiesa tal-jum 08:30 Dak Li Jgħodd 09:30 The Local Traveller 10:30 Aroma Kitchen

18-11

17:45 Investigaturi tal-Mużika 18:10 PrimeTime 18:30 Konferenza Ġenerali Annwali PL 19:20 Rapport tat-Temp 19:30 ONE News 20:05 Ieqaf 20 Minuta 20:35 Arani Issa 00:00 ONE News

20:20 Taste & Travel 21:00 Teżori fil-Garaxx 21:50 HazZzard 23:30 ONE News

20-11 ĦADD

reċensjoni tal-ktieb

MIBDUL

Comics have been sorely lacking from the Maltese literary landscape. There are the oc casional self-published title and a wave of re ligious releases way back in the eighties, but other than that … nada. And not for want of a fan base, as the popularity of imported com ics and the Malta ComicCon annual convention attest to.

Enter Mibdul …

Mibdul is a six-issue comic book in the 24-pageper-issue American style, written by Teodor Reljić and illustrated by Inez Kristina Balda cchino, and published – with funding by the Malta Book Fund –by Merlin Publishers.

The titular planet is the smallest in its star system, flanked as it is by Treaty — its former coloniser — and Velocifero, a technologically advanced cyborg utopia that’s proving to be more and more of a reference point for Mib dul’s avaricious elite.

In writer Reljić’s words: “One of the great things about storytelling is that it allows you to respond to your surrounding world in your unique way … And sometimes, that means passing the anger and frustration over how your surroundings are being (mis)treated through the wringer of a colourful science fan tasy mini-epic!”

Something of an allegory for Malta’s often tragicomic relationships with the out side world, the comic book frames this political dimension through the story of Magla, a young girl whose mother recently committed suicide,

but whose legacy suggests a link to primordi al forces beneath Mibdul’s core. A legacy that both Magla and a rag-tag resistance force seek to exploit in an attempt to overthrow the cap italistic juggernaut that is destroying any re maining part of Mibdul’s natural heritage.

Creating and nurturing Mibdul has been a mammoth task, given the scope of the project and the limited resources available locally. It is very much a testament to the persistence, commitment and passion of the entire Mib dul team that the comic is finally out in the hands of readers. At the launch of issue 1, held at Kixott in Mosta, Reljić said: “Being allowed to bring Mibdul to life was a dream come true, which of course could not have been possible without the collaboration at the root of it: Inez, Emmanuel Borg and Faye Paris on the visual side of things, and the team at Merlin for help ing to give the project the crucial off-ramp into the world!”

He was echoed by Inez Baldacchino, whose art makes the story glow: “It’s been a long jour ney birthing Mibdul, a painful yet satisfactory one full of frustrations and cathartic moments - which I hope also shine through in the comic. I hope you will relate to Magla and her journey of discovering her powers and have fun read ing and discovering the world we have built!”

All issues are available in all bookshops as well as directly from the publishers at merlin publishers.com.

Publication of Mibdul would never have been possible without the funding of the Na tional Book Council’s Malta Book Fund.

Mistoqsija: X’tip ta’ ktieb huwa Mibdul ?

Ibagħtu r-risposta tagħkom lil: Kompetizzjoni Ktieb, KullĦadd, ONE Complex A 28B, Industrial Estate, il-Marsa MRS 3000, u tidħlu biċ-ċans li tirbħu l-ktieb MIBDUL. Ir-rebbieħ jitħabbar nhar il-Ħadd 20 ta’ Novembru. Ir-rebbieħa huma mitluba jiġbru l-ktieb mill-ONE Complex, il-Marsa, billi jippreżentaw il-karta tal-identità, flimkien mal-ittra li se tintbagħtilhom minn din il-gazzetta, mit-Tlieta sal-Ġimgħa bejn id-09.00 u s-13.00, u s-Sibt bejn il-11.00 u l-16.00, festi pubbliċi esklużi. Intant, ir-rebbieħa tal-ktieb ĦAJJA DOPPJA hija:

J.MIFSUD - BIRKIRKARA

TA’ MILWAUKEE

Fis-sigħat bikrin tat-23 ta’ Lulju tal-1991, Dahmer ġie interrogat mid-detective Patrick Kennedy dwar il-qtil li wettaq u l-evidenza li nstabet fl-appartament tiegħu. Apparti Kennedy, Detective Dennis Murphy ukoll għamel għadd ta’ intervisti lil Dahmer u b’kollox qattgħu mas-60 siegħa jinterrogawh. Dahmer ma riedx iqabbad avukat u ammetta li qatel 16-il persuna mill-1987 f’Wisconsin u lil Steven Hicks fl-1978 f’Ohio.

Dahmer ammetta wkoll li kellu x’jaqsam ma’ wħud mill-katavri, spjega kif ħeles minnhom u li kiel xi organi u biċċiet tal-laħamis. Hu qal li f’xahrejn qatel ħafna rġiel għax ma felaħx ikun waħdu u ried il-kumpanija ta’ rġiel at traenti. Semma kif kien jaħseb f’hekk biss hekk kif żdiedet il-fissazzjoni tiegħu. Meta mistoqsi għalfejn kellu se bat irjus miżmumin fid-dar, hu wieġeb li kien qed iġemma’ l-irjus tal-vittmi biex jibni altar bihom.

Fil-25 ta’ Lulju tal-1991, Dahmer ġie mixli b’erba’ omiċidji tal-ewwel grad. Sat-22 ta’ Awwissu tal-istess sena, hu reġa’ ġie mixli bi 11-il omiċidju li wet taq f’Wisconsin. Imbagħad, fis-17 ta’ Settembru, Dahmer ġie mixli mill-aw toritajiet ta’ Ohio bil-qtil ta’ Steven Hicks wara li l-investigaturi sabu diversi frammenti tal-għadam u żewġ darsiet. Dahmer ma ġiex mixli bl-attentat ta’ qtil ta’ Tracy Edwards u lanqas bil-qtil ta’ Steven Tuomi għax Dahmer ma kellux memorja ta’ x’seħħ dakinhar tal-qtil u ma nstabet l-ebda evidenza.

Fit-13 ta’ Jannar tal-1992, waqt issmigħ preliminari, Dahmer wieġeb ħati u miġnun għall-akkużi miġjuba kontrih. Il-ġuri ta’ Dahmer beda fit-30 ta’ Jan nar tal-1992 f’Milwaukee fejn ġie mixli bi 15-il omiċidju tal-ewwel grad. Il-ġuri dam għaddej ħmistax, b’diversi profess jonisti jippruvaw jaraw Dahmer kellux mard mentali jew jekk ma kellux waqt li wettaq il-qtil. Fil-15 ta’ Frar, Dahmer in stab li kien f’sensih meta wettaq il-qtil u fis-17 ta’ Frar, Dahmer deher quddiem l-Imħallef. Dahmer qallu li hu ma jridx ħelsien u li jrid imut għal dak li għamel. Saħaq li l-omiċidji ma wettaqhomx minħabba mibegħda iżda għax kien ibati minn mard mentali. Għalaq billi qal li jifhem jekk is-soċjetà ma kinitx se taħfirlu ta’ għemilu imma jittama li Alla jkun ħanin miegħu.

Dahmer weħel għomru l-ħabs u 10 snin oħra għall-ewwel żewġ omiċi dji u weħel 13-il sentenza ta’ għomor il-ħabs u 70 sena oħra għat-13-il delitt l-oħrajn. Dahmer ma weħilx il-piena tal-mewt għax kienet tneħħiet millistat ta’ Wisconsin fl-1853. Tliet xhur wara l-ġuri, Dahmer ittieħed f’Ohio biex jidher fil-qorti għall-qtil ta’ Ste ven Hicks. Dahmer wieġeb ħati u weħel sentenza oħra ta’ għomor il-ħabs. Wara

l-ġuri, Dahmer ittieħed fil-Columbia Correctional Institution, fejn qatta’ l-ewwel sena f’ċella solitarja. Wara sena, Dahmer talab biex jiġi trasferit f’taqsi ma inqas sigura tal-ħabs, fejn ingħata wkoll sagħtejn xogħol ta’ tindif kuljum.

Fl-1991, Dahmer talab biex ikollu kop ja tal-Bibbja u sar Nisrani devot. Hu ġie mgħammed f’Novembru tal-1994.

Attakki fil-ħabs

Fit-3 ta’ Lulju tal-1994, Osvaldo Durruthy prova jħanxar għonq Dahmer b’xafra li ħbieha f’toothbrush. Minkejja l-atten tat, Dahmer ma weġġax u kellu ġrieħi superfiċjali.

Fit-28 ta’ Novembru tal-1994, Dahmer inħareġ miċ-ċella biex imur inaddaf flimkien ma’ Jesse Anderson u Christo pher Scarver. It-tlieta li huma tħallew waħedhom għal madwar 20 minuta

mingħajr gwardjan – jekk din kinitx intenzjonata, ħadd ma jaf. Kien hawn li Scarver attakkahom b’ħadida billi ta hom diversi daqqiet biha fuq rashom, filwaqt li lil Dahmer ħabbatlu rasu rip etutament mal-ħajt. Dahmer ittieħed l-isptar imma miet siegħa wara u An derson miet jumejn wara.

Scarver informa lill-awtoritajiet li l-ewwel attakka lil Dahmer u mbagħad lil Anderson. Jidher li Dahmer ma ppruvax jiddefendi lilu nnifsu u lanqas għamel ħoss waqt l-attakk. Scarver, li kien qiegħed iservi sentenza ta’ għomor il-ħabs għal qtil li wettaq fl-1990, qal li “Alla” qallu biex joqtolhom. Għal dawn iż-żewġ omiċidji, Scarver weħel żewġ sentenzi oħra ta’ għomor il-ħabs.

F’Settembru tal-1995, il-katavru ta’ Dahmer ġie kremat, skont ix-xewqa tiegħu, u l-irmied inqasam bejn il-ġen ituri tiegħu.

Wara l-ġuri, Dahmer ittieħed fil-Columbia Correctional Institution, fejn qatta’ l-ewwel sena f’ċella solitarja. Wara sena, Dahmer talab biex jiġi trasferit f’taqsima inqas sigura tal-ħabs

Christopher Scarver qatel lil Dahmer u lil Anderson

Il-bieb tal-appartament ta’ Dahmer

GĦAQQAD IL-KAXXI

Għaqqad skont kemm hu l-valur li hemm fil-kaxxi.

Eżempju:

Jekk f’waħda mill-kaxxi hemm valur ta’ 10, trid tgħaqqad 10 kaxxi żgħar li jridu jkunu jmissu ma’ xulxin u f’forma ta’ kaxxa jew rettanglu. Ilkaxxi kollha jridu jintużaw u kaxxa tista’ tintuża darba biss. In-numru huwa indikazzjoni tat-total ta’ kaxxi żgħar u mhux neċessarjament juri minn fejn għandha tibda l-kaxxa.

SIB IL-VALUR

FID-DIREZZJONI T-TAJBA

Editorjal

Il-poplu Malti u Għawdxi ma kellu bżonn l-ebda konfer ma li l-għajxien f’pajjiżna hu bil-wisq aħjar minn ta’ oħrajn fiċ-ċirkostanzi ta’ kriżi inter nazzjonali li qed tifni l-konti nent Ewropew. Minn dak li jesperjenza fil-ħajja tiegħu ta’ kuljum, imqabbel ma’ dak li jara, jisma’ u jaqra fil-midja barranija dwar sitwazzjonijiet li qed jegħrqu fihom ħafna millistati membri fl-Unjoni Ewro pea u lil hinn, hu iżjed minn biżżejjed biex jagħraf kemm hu tassew ixxurtjat.

larment.

Waqt li rapporti simili jistgħu jkunu u huma sinifikanti għal diversi raġunijiet, mhux l-inqas bħala kejl għall-pajjjiż innifsu biex jara jekk hux miexi sew jew anke għal investituri barranin li josservaw u janalizzaw fejn l-aħjar jinjettaw ġidhom, għal Ċikku l-poplu jgħodd l-iżjed kif iċ-ċirkostanzi tal-mument, kif l-istess statistiċi u ċifri f’rap porti simili, ikunu qed jirriflettu fuq butu u fuq il-livell tal-għajx ien li jkun imdorri bih.

jiet tad-dawl, lil dawk l-anzja ni mwerwrin, għax ma jafux x’se jiġri minnhom ladarba ma jistgħux isaħħnu djarhom anke fl-iżjed pajjiżi kesħin, lil dawk li regolarment qed jinż lu jipprotestaw fit-toroq, għax mhux isibu kenn mill-politiċi tagħhom, lil dawk in-negozji li jippreferu jagħlqu l-bibien dar ba għal dejjem, għax m’għad homx jaraw vijabbiltà li jibqgħu joperaw, lil dawk il-ħaddiema li qed jiġu ppreżentati bis-sensji ma’ kull ġurnata, eċċ., eċċ.

daħlu f’perjodu ta’ staġnar, al lura hu mill-iżjed sinifikattiv.

Dan ukoll se jibqa’ jiġi rifless dirett fil-but ta’ kull ċittadin, fil-livell tal-għajxien tal-familji tagħna, fil-potenzjal tan-negoz ji lokali li jkomplu jinvestu u jik bru. Se jibqa’ jiġi rifless fid-dif ferenza li qed ngħixu f’pajjiżna.

Hi biss l-Oppożizzjoni

Nazzjonalista li tibqa’ tpinġi stampa sewda ta’ pajjiżna, avolja kulħadd konxju li ma jistgħux ikunu iżjed maqtugħin mir-realtà … jekk hemm xi ħaġa tal-biża’ u li ma tistax taqbad irkaptu hi proprju s-sitwazzjoni li jinsab fiha l-PN

Wisq inqas kellu bżonn tim bri pożittivi f’rapporti tekniċi u tbassir tal-esperti barranin, bħall-Kummissjoni Ewropea jew l-aġenzija ta’ kreditu Fitch Ratings, biex jgħidulu dan kol lu. Jew biex jgħidulu kif il-Gvern Laburista, immexxi mill-Prim Ministru Robert Abela, qiegħed jagħtih l-aqwa u l-aħjar protez zjoni possibbli biex, partikolar ment, ma jitgħabbiex b’piżijiet li hu ma jaħti xejn għalihom.

M’għandux bżonn min jgħid lu kemm l-għaqal fit-tmexxija ta’ pajjiżna qed jagħmel id-dif ferenza kollha f’ħajtu u f’pajjiż na. Iħossu u jesperjenzah rego

Jekk fis-sitwazzjoni li qed ngħixu, kull Malti u Għawdxi jemmen li għadu għaddej prat tikament fl-istess normalità, anzi f’ċerti istanzi anke aħjar, grazzi għall-inċentivi, miżu ri u benefiċċji li l-Gvern baqa’ jżid u jwessa’, grazzi għall-in vestimenti li tkattru u grazzi għall-mentalità prospera fl-amministrazzjoni lokali, fost oħrajn, allura jifhem u jevalwa wkoll id-diffikultajiet li bħalis sa għaddejjin minnhom popli oħrajn.

Bħal meta jara barra minn xtutna lil dawk li qed jitkarrbu mal-gvernijiet tagħhom, għax mhumiex ilaħħqu mal-konti

Rapporti dwar l-akbar per sentaġġi ta’ familji Ewropej, li diġà kellhom jiċċaħħdu minn komoditajiet f’ħajjithom u/ jew li ma jafux minn fejn jist għu jaqtgħu iżjed biex inaqq su l-ispejjeż imposti fuqhom, huma sempliċiment xokkanti. U skont l-esperti dan għadu mhux l-agħar tas-sitwazzjoni.

Meta dawn tal-aħħar jen fasizzaw, kif għamlu, li, Malta xorta qed tesperjenza tkab bir qawwi u se tara tkabbir li jlaħħaq disa’ darbiet il-medja kontinentali, mingħajr ma jiġu pperikolati l-ebda finanzi pub bliċi, bil-maqlub ta’ ekonomiji oħra Ewropej li deħlin jew diġà

Hu wkoll dak li ma jridux ja raw u jisimgħu tal-Oppożizzjoni Nazzjonalista. Dawn għadhom determinati li jibqgħu jredd nu bl-istess kantaliena stuna ta fuq is-sitwazzjoni ġenera li u fuq kull qasam fil-pajjiż, mill-għajnuniet soċjali għallġid nazzjonali. Waqt li jaraw kollox iswed, jippruvaw ipinġu stampa li Malta hi agħar minn kull stat ieħor Ewropew, avol ja kulħadd konxju li dawn ma jistgħux ikunu maqtugħin iż jed mir-realtà u li, jekk hemm xi ħaġa tal-biża’ u li ma tistax taqbad irkaptu, hi proprju s-sit wazzjoni li jinsab fiha l-Partit fl-Oppożizzjoni.

Il-poplu żgur jaf li għandu Gvern li qed isalvalu l-preżent u qed jinvesti bis-saħħa fil-ġej jieni ħalli jiggarantixxi prospe rità ġdida u Malta tibqa’ miexja fid-direzzjoni t-tajba.