Kullhadd 01.02.2015 by Kullħadd Editor

www.kullhadd.com

ÓARSA LEJN IL-kONFERENzA ÌENERALI ANNWALI TAL-PL Il-Óadd 1 ta’ Frar, 2015 Óar©a Nru 1,125

Ara pa©na 9

Prezz ›0.80

SE JORÓOS IL-FJUWIL

ID-DOPPJU TAL-UNJONI EWROPEA

Matul l-2014 iΩ-Ωieda fit-turiΩmu rre©istrata minn pajjiΩna kienet id-doppju tal-medja fl-Unjoni Ewropea. Il-lukandi lokali bbenefikaw ukoll minn Ωieda fil-Maltin li qattg˙u l-iljieli fihom. Matul l-2014 jidher li kien hemm interess f’pajjiΩna minn swieq ©odda, fosthom mill-BraΩil u t-Turkija. Dan filwaqt li pajjiΩi b˙allIngilterra u l-Irlanda Ωiedu l-interess tag˙hom f’pajjiΩna.

Ara pa©na 2

MALTA WAÓEDHA

Ilbiera˙ il-Gvern ˙abbar ro˙s ta’ 4 çenteΩmi kemm g˙all-petrol, kif ukoll g˙ad-diΩil, illi se jkun qieg˙ed jid˙ol fis-se˙˙ minn g˙ada. IlGvern qal ukoll li aktar ro˙s se jkun qed jit˙abbar fix-xhur li ©ejjin. G˙aldaqstant, minn €1.42, il-prezz tal-petrol se jkun qieg˙ed jor˙os g˙al €1.38 waqt li l-

prezz tad-diΩil se jor˙os minn €1.35 g˙al €1.31 kull litru. Dan ir-ro˙s mill-©did ifisser li l-petrol se jkun ra˙as seba’ darbiet u l-prezz tad-diΩil se jkun ra˙as ˙ames darbiet ta˙t din l-amministrazzjoni.

Malta hija l-uniku pajjiΩ fl-UE fejn l-età tal-kunsens g˙as-sess hija 18-il sena, g˙ax fil-pajjiΩi l-o˙ra tal-UE din l-età tvarja bejn 14 u 16-il sena. Din is-sitwazzjoni to˙loq anomalija legali f’pajjiΩna, g˙ax filwaqt li persuna ta’ 16-il sena tista’ tiΩΩewwe© bil-kunsens tal-©enituri, din ma tistax tikkonsma Ω-Ωwie©, g˙ax huwa illegali li din ikollha relazzjoni sesswali qabel 18-il sena.

Ara pa©na 3

Ara pa©na 6 u 7

02 01|02|2015

kullhadd.com

KÓ LOKALI

IT-TURIÛMU F’MALTA

ÛIEDA DOPPJA FUQ IL-PAJJIÛI TAL-UE Statistika ma˙ru©a millEurostat tindika li matul l-2014 pajjiΩna kellu Ωieda fl-industrija turistika d-doppju tal-medja osservata madwar l-Unjoni Ewropea. Fil-fatt in-numru ta’ ljieli li turisti qattg˙u f’pajjiΩna Ωdied bi 3.3%, kontra 1.7% madwar il-UE. It-tkabbir irre©istrat f’pajjiΩna jikkuntrasta bil-qawwi ma’ dak osservat f’pajjiΩi ©irien tag˙na. Fl-Italja, pereΩempju, naqas b’1.8% in-numru ta’ ljieli li tturisti qattg˙u f’dan il-pajjiΩ. Fi Franza kien hemm tnaqqis ta’ 1.2%. Anke f’pajjiΩ kompetitur dirett tag˙na: Çipru, kien hemm tnaqqis ta’ 1%. JiΩdiedu wkoll il-Maltin fillukandi lokali Minbarra Ωieda qawwija fit-turisti barranin, is-sena 2014 fissret tkabbir sostanzjali finnumru ta’ Maltin li g˙addew lejl f’lukanda lokali. Fil-fatt, kien hemm Ωieda ta’ 11.2% f’dan il-qasam. IlEurostat irrimarkat li din kienet it-tieni l-akbar rata ta’ tkabbir re©istrata minn fost ilpajjiΩi kollha tal-UE. Dan i©ib fix-xejn l-argumenti tal-OppoΩizzjoni li b˙alissa hawn g˙afsa fil-pagi u li lkonsum privat f’pajjiΩna huwa g˙addej b’ritmu kajman. Il-politika ta’ tkabbir fis-settur turistiku mistennija tissokta permezz ta’ diversi miΩuri, fosthom l-iskema ta’ estensjoni tal-lukandi li se ΩΩid ilprovvista fis-settur, kif ukoll ittnaqqis tal-kontijiet tad-dawl u l-ilma g˙all-operaturi turistiçi.

Investiment ta’ €1 miljun fuq erba’ snin B’rabta mal-estensjoni g˙allukandi, din il-©img˙a lMinistru Edward Zammit Lewis fil-Parlament Ωvela li din il-konçessjoni mill-MEPA g˙all-estensjoni ta’ iktar sulari se tissarraf f’investiment ta’ madwar €1 miljun fuq firxa ta’ erba’ snin. Il-Ministru Zammit Lewis qal li g˙al din l-estensjoni kien

hemm applikazzjoni wa˙da li kienet approvata f’Ottubru 2013 ta˙t l-ewwel policy li kienet ippubblikata, u sussegwentement kien hemm disa’ proposti li kienu approvati wara l-pubblikazzjoni tat-tieni policy. Dawn il-proposti da˙lu bejn Settembru u Ottubru 2014 u kienu approvati mill-Awtorità Maltija g˙at-TuriΩmu fl-istess perjodu. F’dan l-istadju qed ikun imbassar li ser jkun hemm 18-

il lukanda li ser ikabbru loperat tag˙hom, qal ilMinistru. Dan l-investiment mistenni jla˙˙aq mal-€100,000,000 fuq firxa ta’ erba’ snin, li tirriΩulta f’Ωieda fl-ammont ta’ impiegi ta’ 0.4%. Dan ser ji©©enera tkabbir ekonomiku ta’ 0.3% tal-Prodott Domestiku Gross. JiΩdied b’39% it-traffiku fuq is-sit visitmalta.com Waqt li kien qieg˙ed iwie©eb

mistoqsija parlamentari o˙ra, il-Ministru Zammit Lewis Ωvela wkoll li matul l-2014 it-traffiku fuq is-sit www.visitmalta.com kien Ωdied b’39% meta mqabbel mas-sena ta’ qabel. In-numru ta’ sessjonijiet fuq is-sit tela’ minn 2,674,856 g˙al 3,709,478. Mill-istatistika li tpo©©iet fuq il-mejda tal-kamra, deher ukoll li din iΩ-Ωieda kienet tinbet b’mod partikolari minn swieq ©odda minn diversi pajjiΩi. PajjiΩi b˙al BraΩil u t-Turkija, li sal-2013 ma kinux fost lg˙oxrin pajjiΩ li l-iktar li jΩuru dan is-sit ta’ promozzjoni turistika g˙al Malta, issa sabu ru˙hom fit-tnax u t-tlettax-il pajjiΩ li l-iktar li jΩuru dan issit. Filwaqt li l-BraΩil irre©istra 52,493 sessjoni, it-Turkija rre©istrat 49,688 sessjoni. Notevoli wkoll kienet iΩΩieda fit-traffiku minn pajjiΩi partikolari. L-og˙la Ωieda kienet dik millIrlanda, li minn 39,472 sessjoni telg˙et g˙al 103,919; Ωieda ta’ 64,492, biex millg˙axar post spiççat fit-tmien post. It-tieni Ωieda kienet dik millIstati Uniti, li mis-seba’ post telg˙et fil-˙ames post, b’Ωieda ta’ 56,416 sessjoni. Ûieda sostanzjali o˙ra kienet dik mill-Olanda, bi 18,676-il sessjoni Ωejda fuq l-2013. Intant, kif wie˙ed forsi jistenna, l-Ingilterra Ωammet postha fil-quççata tal-lista. Fl2014 kienu 792,156 it-total ta’ sessjonijiet fuq visitmalta.com mill-Ingilterra, meta mqabbla mal-556,508 sessjoni tas-sena ta’ qabel.

TRATTAMENT TAL-IVF KOMPLUT F’MATER DEI MILL-ÌIMGÓA D-DIEÓLA G˙all-ewwel darba f’˙ajjithom, koppji b’diffikultajiet ta’ infertilità se jkunu jistg˙u jag˙mlu t-trattamenti kompluti tal-proçess tal-IVF flIsptar Mater Dei minn nhar lErbg˙a li ©ej. Il-Gvern se jkun qed joffri dan l-istess servizz fil-laboratorji tal-Isptar Mater Dei ming˙ajr ˙las wara li minn Ottubru tas-sena 2013 beda j˙allas biex il-koppji jag˙mlu dan l-istess trattament tal-IVF fil-privat.

isfazzjoni tieg˙u g˙al din ilkisba. Teatru u Ωew© laboratorji g˙all-IVF biss

Madwar 200 koppja se jibbenefikaw minn dan isservizz Id-Dipartiment tas-Sa˙˙a qed jantiçipa li sa tmiem l-2015 bejn 150 u 200 koppja se jkunu bbenefikaw minn dan is-servizz permezz ta’ sitt sessjonijiet li se jkun ibbaΩati fuq 14-il jum kull wa˙da filfatt l-ewwel çiklu, li beda f’nofs il-©img˙a li g˙addiet, se jinvolvi 30 koppja. Is-servizzi tal-IVF f’Malta huma miftu˙a g˙al nisa ta’ bejn il-25 u t-42 sena. F’konformità mal-protokolli stabbiliti, nisa ta’ ’l fuq minn 40 sena jistg˙u joqog˙du g˙al Ωew©

çikli filwaqt li dawk li g˙adhom ma la˙qux l-40 sena se jing˙ataw l-opportunità li joqog˙du g˙al total ta’ tliet çikli.

“Tassew kburi bit-tim mediku tag˙na” Dr Fearne enfasizza li sservizz tal-IVF minn Mater

Dei seta’ jse˙˙ biss bis-sa˙˙a ta’ investiment sostanzjali, limpenn u d-determinazzjoni tad-Dipartiment tas-Sa˙˙a u kien hawn li esprima s-sod-

Is-servizz igawdi kollaborazzjoni mill-qrib bejn il-professjonisti Maltin fil-qasam u embrijolo©isti barranin. Matul l-a˙˙ar xhur g˙add ta’ infermiera u councillors ˙adu ta˙ri© speçjalizzat dwar su©©etti relatati mal-infertilità mill-British Infertility Counselling Association, lunika assoçjazzjoni fir-Renju Unit akkreditata f’dan ilqasam. Il-façilitajiet fl-Isptar Mater Dei, li jinkludu teatru u Ωew© laboratorji assenjati speçifikament g˙all-IVF, ing˙ataw il-liçenzja me˙tie©a bi qbil mal-Att dwar ilProtezzjoni tal-Embrijuni, mal-protokoll tal-Awtorità g˙all-Protezzjoni talEmbrijuni u mad-direttivi Ewropej fis-se˙˙ sabiex ikun possibbli li jitwettqu dawn il-proçeduri. Il-façilitajiet flIsptar Mater Dei ja˙sbu wkoll g˙all-iffriΩar ta’ gameti.

LOKaLI KÓ

01|02|2015 03

kullhadd.com

IL-FJUWILS SE JKOMPLU JORÓSU Din il-©img˙a l-kumpanija Enemed g˙alqet numru ta’ tranΩazzjonijiet li se jirriΩultaw f’ro˙s fil-prezzijiet tal-petrol u tad-diΩil tal-prodotti tag˙hom. Dan irro˙s se jkun qed isir fuq medda ta’ xhur u se jid˙ol fis-se˙˙ qabel ma jintemmu diversi hedging agreements. L-ewwel ro˙s se jkun dak ta’ 4 çenteΩmi, kemm g˙all-petrol u g˙ad-diΩil, u se jkun qed jid˙ol fis-se˙˙ minn g˙ada. G˙aldaqstant, minn €1.42 ilprezz tal-petrol se jkun qed jor˙os g˙al €1.38 waqt li l-prezz tad-diΩil se jor˙os minn €1.35 g˙al €1.31 kull litru. Aktar ro˙s se jkun qed jit˙abbar fix-xhur li ©ejjin.

2008; tnaqqis ta’ 20% kontra Ω-Ωieda ta’ 14% f’Malta. Da˙k fil-wiçç Iffaççjat minn sitwazzjoni ta’ kollass filkompetittività tal-pajjiΩ, tant li l-iΩbilanç ta’ Malta mal-pajjiΩi barranin fejn jid˙ol kummerç ta’ merkanzija kien Ωdied g˙al €1.2 biljun, tkabbir ta’ kwazi 25% fuq sena qabel, il-Gvern Nazzjonalista fl-a˙˙ar kellu jçedi. Ftit jiem qabel il-Milied tal-2008, b’sorpriΩa g˙al kul˙add, il-Ministru Gatt naqqas il-prezzijiet tal-fjuwil b’20%. B˙ala ra©uni g˙alfejn g˙aΩel li jnaqqas il-prezz meta sa ftit ©img˙at qabel kien g˙adu qed jg˙ollih, il-Ministru kien qal li t-tnaqqis issa seta jsir g˙ax l-agreement li kellha l-Enemalta kien skada u issa seta jinxtara l-petrol u diΩil minn fuq is-suq internazzjonali. Li ma kienx qal il-Ministru Gatt kien li, filwaqt li kien ˙abbar tnaqqis ta’ 20% fil-prezz tal-fjuwil, dan kien ifisser li lpetrol kien ser ikun 3% biss anqas millprezz ta’ Ìunju 2008. Il-prezz internazzjonali taΩ-Ωejt kien naqas g˙al €24, jew 74% anqas mil-livell ta’ Ìunju; ji©ifieri tnaqqis ta’ 74% fil-prezz taΩ-Ωejt kien sarraf fi tnaqqis ta’ 3% fil-prezz talpetrol. Il-prezz tal-elettriku u l-ilma baqg˙u fejn kienu, 42% u 55% aktar g˙oljin.

Kuntrast mal-passat Dan ir-ro˙s mill-©did ifisser li l-petrol se jkun ra˙as seba’ darbiet u l-prezz tad-diΩil se jkun ra˙as ˙ames darbiet ta˙t din l-amministrazzjoni. Dan ir-ro˙s qieg˙ed jit˙abbar fil-jum li fih il-prezz internazzjonali taΩ-Ωejt tela’ bi 8%. Din hija l-og˙la Ωieda fil-prezzijiet internazzjonali taΩ-Ωejt minn jum g˙all-ie˙or mill-2009 ’l hawn. Fl-2014 pajjiΩna bbenefika minn ro˙s fil-prezzijiet ta’ fjuwils u stabbiltà li kkontribwiet g˙al rata inqas ta’ inflazzjoni u aktar tkabbir ekonomiku. Dan jikkuntrasta ma’ dak li se˙˙ ta˙t lamministrazzjoni preçedenti fejn, f’Diçembru 2008, minkejja ro˙s ta’ 51% fil-prezz internazzjonali taΩ-Ωejt, ilprezzijiet tal-fjuwils u tad-dawl u l-ilma Ωdiedu b’20%.

Inkompetenza

Rekord li mhux ser jit˙alla jintnesa Fil-qasam tal-prezzjiet tal-fjuwil, b˙al f’oqsma o˙ra, il-Partit Nazzjonalista jixtieq li l-poplu jinsa l-a©ir tieg˙u meta kien fil-Gvern. B˙alissa qieg˙ed jitkaΩa fuq it-tnaqqis fil-prezz internazzjonali taΩ-Ωejt u jsostni li dan ma ©iex rifless fil-prezzijiet lokali. Óarsa lejn il-passat riçenti ta’ pajjiΩna tikxef realtà ferm differenti minn dik tal-lum. FiΩ-Ωmien qabel faqqet il-krizi internazzjonali, il-prezz taΩ-Ωejt, il-Brent Crude, kien la˙aq livelli g˙olja ˙afna. Fil-fatt, kien tela’ fit-3 ta’ Lulju 2008 g˙al $144. Dakinhar, l-ewro kellu valur ta’ 1.57 kontra d-dollaru Amerikan. B’hekk, il-prezz taΩ-Ωejt g˙alina l-Maltin kien ila˙˙aq €92. Ftit jiem qabel, fit-23 ta’ Ìunju, ilGvern Malti kien g˙olla l-prezz talpetrol u diΩil b’10 çenteΩmi, li kienet tfisser Ωieda ta’ 10%. Dakinhar bosta pprotestaw ferm kontra Ω-Ωidiet, li lGvern kien iddeskriva b˙ala inevitabbli min˙abba l-prezz taΩ-Ωejt. Inkonsistenzi Ta’ min ifakkar ukoll li dak ix-xahar ilGvern kien g˙olla wkoll is-surcharge

fuq l-elettriku. Dr Austin Gatt, ilMinistru responsabbli, kien spjega li dan kien ukoll dovut g˙all-prezz taΩΩejt. B’riΩultat ta’ hekk, skont l-indiçi tal-prezzijiet mi©bur mill-Eurostat, pajjiΩna kellu rata ta’ inflazzjoni ta’ 31% fejn jid˙ol prezz tal-elettriku u gass, 14% fil-prezz tal-petrol u diΩil, u 32% fil-prezz tal-kontijiet tal-ilma. Fil-gimg˙at ta’ wara, il-prezz internazzjonali taΩ-Ωejt ikkrolla. Sa tmiem Lulju tal-2008, dan kien naqas ta˙t €80, jew tnaqqis ta’ 15%. Madankollu, il-Gvern ta’ Dr Lawrence Gonzi xorta wa˙da ˙alla l-prezzijiet lokali fejn kienu. Mhux talli hekk, talli fil-bidu ta’ Ottubru, il-Ministru Austin Gatt ˙abbar li kien hemm bΩonn Ωieda o˙ra fis-surcharge fuq il-kontijiet tad-dawl u l-ilma. Fil-©urnata li t˙abbret din il-miΩura, ilprezz fl-ewro taΩ-Ωejt kien naqas g˙al €64, jew 30% anqas minn meta kienet t˙abbret iΩ-Ωieda fis-surcharge f’Ìunju. B’riΩultat ta’ din iΩ-Ωieda r-rata ta’ inflazzjoni fl-indiçi tal-elettriku u gass telg˙et g˙al 42%, mentri dik fl-indiçi tal-prezz tal-kontijiet tal-ilma g˙oliet g˙al 58%. Minkejja l-protesti kollha, il-Gvern

kien injora kompletament it-tnaqqis filprezzijiet internazzjonali u dejjem ipprova jimminimizza l-impatt ta’ dawn ir-rati ta’ inflazzjoni fuq il-familji. Sadanittant, fid-diskors tal-ba©it, ilMinistru Tonio Fenech mhux talli ma tax kas l-iΩviluppi tal-prezz internazzjonali taΩ-Ωejt, talli sa˙ansitra ˙abbar Ωieda o˙ra fil-prezz tal-fjuwil f’Malta. Din id-darba Ω-Ωieda kienet ta’ 4ç, jew 3%. Dan meta, ftit jiem qabel, il-Ministru Gatt kien wieg˙ed li l-prezzijiet talfjuwil f’Malta ma kienx jista’ jinbidel qabel Frar 2009 g˙ax kien qal li f’Ìunju l-Enemalta kienet xtrat il-provvista kollha ta’ petrol u diΩil g˙all-bqija tas-sena. Kien Ωied jg˙id ukoll li dan id-diskors fuq il-prezz internazzjonali taΩ-Ωejt ma jag˙milx sens g˙ax dak huwa Ωejt mhux raffinat u g˙ax l-Enemalta ma tixtrix bil-prezz dakinhar tas-suq imma permezz ta’ agreements finanzjarji b˙al hedging. Ta’ min ifakkar li, sadanittant, skont il-kejl tal-Kummisjoni Ewropea, il-prezz medju tal-petrol u diΩil madwar lUnjoni Ewropea kien naqas minn €1.46 f’Lulju 2008 g˙al €1.18 f’Novembru

Biex nag˙lqu din l-istorja ta’ inkompetenza fil-politika tax-xiri taΩ-Ωejt u misinformazzjoni, ta’ min ifakkar li l-Gvern Nazzjonalista spiçça kellu jag˙ti kumpens lis-sidien tal-pompi tal-fjuwil g˙ax dawn kienu la˙qu xtraw ilprovvista li kellhom bΩonn biex jaqdu lill-klijenti g˙all-festi tal-Milied u lEwwel tas-Sena. Diversi sidien kienu wissew li se jitilfu g˙exieren ta’ eluf ta’ ewro. Biex iwaqqaf strajk, il-Gvern Nazzjonalista spiçça kellu j˙allas kumpens ta’ 20 çenteΩmu kull litru lis-sidien tal-pompi talfjuwil. Fl-2008, l-Enemalta spiççat g˙amlet telf ta’ €46 miljun, kontra €16-il miljun is-sena ta’ qabel. Dan minkejja li bejn Ìunju u Diçembru l-Gvern kien g˙olla d-dawl u l-fjuwil darbtejn, u minkejja li kkumparat mal-medja tal-2007 il-prezz internazzjonali taΩ-Ωejt kien naqas b’36%. Ir-rekord tal-Partit Nazzjonalista filqasam tal-ener©ija huwa wie˙ed ta’ deçiΩjonijiet ˙Ωiena u mhux ma˙suba, misinformazzjoni u nuqqas ta’ trasparenza, inflazzjoni esa©erata filprezzijiet lokali minkejja tnaqqis filprezzijiet internazzjonali, u telf finanzjarju ta’ g˙exieren ta’ miljuni. Nies b’rekord b˙al dan ma jistg˙ux ji©u fdati.

04 01|02|2015

kullhadd.com

kÓ LOkALI

ÛIEDA TA’ 10% FUQ L-2013…

7.5 MILJUN TEST FIL-PATOLOÌIJA B’aktar minn 300 impjegat bejn konsulenti, xjentisti fillaboratorji, flebotomisti, tekniki u professjonisti varji, idDipartiment tal-Patolo©ija huwa fost l-ikbar frieg˙i u wie˙ed mill-pilastri ewlenin fi ˙dan l-Isptar Mater Dei. LiΩvilupp u l-progress ma jaqtg˙u xejn fil-kamp tal-kura tas-sa˙˙a jiddependu dejjem aktar fuq ir-rwol çentrali li tilg˙ab ix-xjenza tal-patolo©ija. Jum wara l-ie˙or firxa kbira ta’ professjonisti mill-kamp talpatolo©ija ja˙dmu g˙alenija ma’ professjonisti mill-kamp tal-mediçina u o˙rajn bil-g˙an li jistudjaw u jtejbu l-livell intrinsiku tas-servizz kliniku li jing˙ata lill-pazjent.

xjentifiku fuq sfera internazzjonali. Pulmun prinçipali

Id-Dipartiment talPatolo©ija jkopri ’l fuq minn 2,100 test differenti Mifrux fuq tliet sulari, idDipartiment tal-Patolo©ija flIsptar Mater Dei huwa kompost minn 18-il sezzjoni u 42 laboratorju. Meta aktar kmieni din il©img˙a s-Segretarju Parlamentari g˙as-Sa˙˙a Chris Fearne dar dawn il-laboratorji huwa fa˙˙ar il-˙idma kontin-

wa tat-timijiet ta’ professjonisti impenjati li jaraw li l-produttività u l-effiçjenza tiΩdied, fl-istess waqt, però, li kibret ukoll il-firxa ta’ testijiet u kontinwament ti©i rfinuta l-metodolo©ija li qed tintuΩa. Fil-preΩent id-Dipartiment talPatolo©ija kapaçi jkopri ’l fuq minn 2,100 test differenti.

Is-Segretarju Parlamentari Chris Fearne nnota b’sodisfazzjon kif tul is-sena 2014 idDipartiment tal-Patolo©ija f’Mater Dei pproçessa aktar minn 7.5 miljun test li fisser Ωieda ta’ madwar 10% fuq ittotali tal-2013. Dan fl-istess waqt li l-enfasi tad-Dipartiment tal-Patolo©ija baqg˙et fuq il-

preçiΩjoni u l-kwalità tar-riΩultati li jo˙or©u. Waqt iΩ-Ωjara tieg˙u fil-laboratorji talbijokimika u dijanjostika molekolari Dr Fearne ©ie muri parti mill-apparat ©did li ©ie installat tul is-sena 2014 bilg˙an li dawn il-laboratorji, b˙al diversi o˙rajn, ikomplu jΩommu l-pass mal-progress

Id-Dipartiment tal-Patolo©ija flIsptar Mater Dei huwa pulmun prinçipali wkoll g˙aç-çentri tas-sa˙˙a, sptarijiet o˙ra madwar Malta u G˙awdex, kliniki privati u tobba tal-familja. Sistemi tal-a˙˙ar ©enerazzjoni jippermettu li, lil hinn minn Mater Dei, çentri tassa˙˙a u sptarijiet jirçievu rriΩultati tat-testijiet tad-dmija u o˙rajn fl-iqsar Ωmien possibbli, f’kaΩi ta’ ur©enza sa˙ansitra fi Ωmien massimu ta’ sieg˙a jew inqas. Lejn tmiem iΩ-Ωjara tieg˙u Dr Fearne awgura li, barra li jibqa’ jsostni s-servizz tas-sa˙˙a bilmod impekkabbli li di©à jag˙mel, id-Dipartiment talPatolo©ija jkompli wkoll ikun benniena ta’ ta˙ri© u riçerka. Fil-fatt, f’dik li g˙andha x’taqsam mar-riçerka, idDipartiment tal-Patolo©ija jikkollabora mill-viçin ma’ çentri prinçipali f’pajjiΩi o˙rajn talUnjoni Ewropea u huwa Çentru Nazzjonali talOrganizzazzjoni Dinjija tasSa˙˙a.

ÓOLMA LI QIEGÓDA SSIR REALTÀ datur tal-Malta Railway Foundation, illi kienu parti integrali minn din l-operazzjoni ta’ salvata©© ta’ parti mill-istorja tat-trasport u lindustrija mekkanizzata ta’ pajjiΩna u li nhar il-Óamis li g˙adda kien fuq il-post biex jaraha sse˙˙. “Qalbi mtliet bil-fer˙”

Il-vapur tal-art ta’ Malta g˙amel l-a˙˙ar vja©© millImtarfa g˙all-Belt Valletta nhar il-31 ta’ Marzu 1931. KwaΩi 84 sena wara, il-Óamis 29 ta’ Jannar 2015, f’Birkirkara, wie˙ed mill-

vaguni tal-ferrovija ˙are© mill-Ìnien tal-Istazzjon ta’ Birkirkara u ©ibed lejn Triq Salvu Psaila, l-istess rotta li minnha kien jg˙addi jterraq lejn il-Belt Valletta. Dan ilvja©© huwa biss l-ewwel pass

illi se jwassal g˙ar-restawr ta’ dan il-vagun min-na˙a talKunsill Lokali ta’ Birkirkara, b’kollaborazzjoni mal-Malta Railway Foundation. Din il-gazzetta ˙adet il-kummenti ta’ Paul Galea, il-fun-

Huwa qalilna li din kienet operazzjoni sensittiva ˙afna. G˙aldaqstant, ix-xog˙ol sar b’˙afna g˙aqal biex ma ssirx aktar ˙sara. “Kieku ma kienx hekk, konna nitilfu kollox g˙ax kien isir frak,” spjegalna Paul. Bil-mod il-mod dan ilvagun immassakrat minn vandali bla kuxjenza, intrefa’ u tpo©©a fuq vettura biex jin©arr lejn destinazzjoni partikolari biex l-ewwel ikun f’post sigur u t-tieni jkun jista’, fil-©ejjieni, isirlu restawr professjonali. “Waqt din l-operazzjoni qalbi mtliet bil-fer˙ g˙ax fla˙˙ar dak li ˙dimna g˙alih beda jitwettaq,” ftakar Paul. “Fi Ωmien qasir bdejt nirçievi ammont ta’ messa©©i fuq ilmowbajl minn min, bi skantament kbir, lema˙ dan ilvagun g˙addej fit-toroq.” Huwa qalli li dan ta tama ©dida lil dawk kollha li din ilferrovija hija g˙al qalbhom. Dan seta’ jarah mix-xita ta’ kummenti poΩittivi li rçieva meta tella’ r-ritratti ta’ din loperazzjoni fuq il-pa©na Facebook tal-Malta Railway Foundation. Paul sostna li, sabiex dan ilpro©ett isir realtà, l-isforzi talKunsill Lokali ta’ Birkirkara kienu essenzjali. “Huwa xieraq li ng˙id grazzi lis-Sindku Joanne Debono Grech u lil dawk li kellhom sehem f’din

il-biçça xog˙ol, speçjalment lill-˙addiema tal-Kunsill. Irrid ng˙id ukoll li mieg˙i waqt din l-operazzjoni kien hemm il-kunsillier ta’ Birkirkara Liam Gauci, li g˙al dawn la˙˙ar kwaΩi sentejn ˙adem mal-Fondazzjoni biex flimkien nassiguraw li f’Birkirkara l-Malta Railway ikollha muΩew tal-ferrovija.” Paul huwa tal-fehma li dan il-vagun, illi huwa l-uniku wie˙ed li g˙ad baqa’ tal-Malta Railway, g˙andu jitpo©©a lura fil-Ìnien tal-Istazzjon ta’ Birkirkara wara li jkun restawrat fis-sura ori©inali tieg˙u, sewwa sew quddiem l-istazzjon mag˙luq, ©ewwa struttura trasparenti, biex ikun protett mill-elementi u mill-atti vandali ta’ nies li Ωgur ma jixirqilhomx li jissej˙u Maltin. “Huwa d-dmir tag˙na li nie˙du ˙sieb il-wirt storiku” Mistoqsi x’jirriserva l-futur talMalta Railway Foundation, Paul tenna li l-Fondazzjoni llum t˙ares ’il quddiem lejn dawn il-pro©etti biex ji©i salvat dak kollu li huwa marbut mal-vapur tal-art ta’ Malta. G˙al dan l-g˙an, il-Malta Railway Foundation torganizza bosta esibizzjonijiet u Ωjarat biex to˙loq kuxjenza. Madankollu, Paul i˙oss illi g˙ad hawn ˙afna li jista’ jsir li g˙andu x’jaqsam mal-edukazzjoni u l-g˙arfien tal-Maltin sabiex jifhmu li din hija parti mill-istorja li sawritna, g˙amlitna poplu u nazzjon. “Hemm bΩonn kbir li n˙arsu dak kollu li huwa Malti. Irridu nΩommu f’mo˙˙na li huwa ddmir tag˙na li nie˙du ˙sieb il-wirt storiku.”

LoKaLi KÓ

01|02|2015 05

kullhadd.com

Drittijiet Li GÓaL Ûmien twiL Kienu minsija

F’dawn l-a˙˙ar snin saru avvanzi kbar fit-titjib tal-˙arsien tad-drittijiet ta’ kull min ji©i arrestat, interrogat u sa˙ansitra akkuΩat b’konnessjoni ma’ xi reat kriminali. Però, issa wasal iΩ-Ωmien sabiex ukoll, bl-istess mod u pass, jitjiebu d-drittijiet ta’ kull min jisfa vittma ta’ xi reat kriminali. Sfortunatament, g˙al bosta snin smajna kif is-soçjetà Maltija ma rrikonoxxietx b’mod xieraq id-drittijiet tal-vittmi tal-kriminalità u dan kien qed iwassal biex tissokkta t-tbatija u s-sofferenza ta’ eluf ta’ vittmi tal-kriminalità li kienu qed jispiççaw siekta intortament. F’dan ir-rigward, b˙ala parti mill-kullana ta’ li©ijiet li dan il-Gvern ressaq biex il-qafas le©iΩlattiv ta’ pajjiΩna ji©i a©©ornat maΩ-Ωminijiiet, riçentament fil-Parlament ©ie mressaq abbozz ta’ li©i mmirat proprju biex il-vittmi tal-kriminalità jing˙ataw id-drittijiet li tant jist˙oqqilhom. Standards a©©ornati g˙attrattament xieraq Dwar din ir-riforma, il-gazzetta KullÓadd tkellmet ma’ Natalino Attard, id-Direttur Ìenerali responsabbli millistrate©ija fil-Ministeru tal-Ìustizzja, Kultura u Gvern Lokali, li spjega kif l-Att dwar il-Vittmi ta’ Reat se jipprovdi standards a©©ornati g˙at-trattament xieraq ta’ min jisfa vittma ta’ reat. “Is-sens komun jg˙idilna li lvittmi tal- stalking jist˙oqqilhom li jkunu protetti; iddipendenti tal-vittma ta’ omiçidju g˙andu jkollhom jedd g˙al opportunità li jesprimu ru˙hom dwar limpatt tad-delitt; il-vittmi ta’ età tenera u minuri g˙andu jkollhom il-privatezza tag˙hom im˙arsa; u l-vittmi kollha jist˙oqqilhom ji©u trattati b’dinjità, ©ustizzja u rispett matul il-proçess ©udizzjarju kriminali kollu,” spjega Natalino Attard. Bilanç bejn ikkonçernati

il-partijiet

Attard sa˙aq ukoll illi kull pass li qed isir sabiex ji©u protetti, infurzati jew jitmexxew ’il quddiem id-drittijiet tal-vittmi, ikun qed jassigu-

ra li l-vittmi jing˙ataw id-drittijiet umani baΩiçi. “Huwa çar li, grazzi g˙al din il-li©i, vittma ta’ reat ser jing˙ata le˙en u appo©© akbar u b’mod aktar professjonali, kif ukoll g˙ajnuna finanzjarja bi dritt. Il-vittma mhux se jibqa’ iΩjed ji©i minsi, injorat jew imqieg˙ed fil-©enb a skapitu tas-suspettat jew akkuΩat,” spjegalna Attard. “Apparti minn hekk, b’din illi©i ser ji©u introdotti miΩuri professjonali sabiex ti©i offruta kull possibbiltà li ssir rikonçiljazzjoni u paçi bejn min jag˙mel il-˙sara kriminali u min ibati dik il-˙sara.” B’hekk, kif ilu jsir f’bosta pajjiΩi Ewropej, jin˙oloq bilanç bejn iΩ-Ωew© trufijiet milquta fil-qafas tas-soçjetà, u jkun jista’ jintla˙aq l-g˙an li ΩΩew© partijiet, l-akkuΩat u l˙ati kriminali, kif ukoll ilvittma ta’ g˙emilu, jer©g˙u isibu l-opportunità, blg˙ajnuna tal-Istat, li ji©u integrati mill-©did fis-soçjetà. Natalino Attard kompla jispjega kif sal-lum g˙adu jirriΩulta li dawk li x’aktarx jispiççaw vittmi ta’ reat u jbatu l-˙sara soçjali huma normalment minn fost dawk is-sezzjonijiet l-aktar emar©inati fis-soçjetà u li jg˙ixu fl-aktar in˙awi foqra.

Il-vulnerabbiltà g˙all-kriminalità, sogru u biΩa’ mill-kriminalità jikbru min˙abba leskluΩjoni soçjali, ekonomika, kulturali u politika. B’hekk b’din il-li©i, dan il-Gvern ser ikun g˙amel pass ie˙or sabiex dan kollu jispiçça jew almenu jonqos sostanzjalment. “Però, wie˙ed irid jinnota li xi kultant l-emendazzjoni talli©i g˙alkemm l-itwal proçess jista’ jkun l-e˙fef, u l-parti kruçjali tintla˙aq meta minn fuq il-karta jkun irid ji©i implimentant u prattikat,” temm jg˙id Attard. Konsolidazzjoni tas-sistema tal-©ustizzja kriminali F’dan ir-rigward, il-gazzetta KullÓadd ˙adet l-kummenti tal-Ministru g˙all-Intern u sSigurtà Nazzjonali Carmelo Abela li sa˙aq li biex l-g˙an ta’ dan l-abbozz ta’ li©i jirnexxi, l-entitajiet li jkollhom kuntatt regolari ma’ vittmi talkriminalità b˙al, pereΩempju, il-pulizija, iridu jassiguraw laççess effettiv g˙al dawn iddrittijiet. Il-Ministru Abela spjegalna li skont dan l-abbozz, kull entità li jkollha kuntatt ma’ vittmi tal-kriminalità g˙andha tipprovdi informazzjoni lill-vitt-

mi, inkluΩ dwar it-tip ta’ appo©© li jista’ jinkiseb, ilproçeduri dwar kif jista’ jsir ilment u affarijiet o˙ra, fosthom dwar kif jista’ jinkiseb aççess g˙al kumpens. L-g˙an wara dan huwa biex il-vittmi tal-kriminalità jkunu konxji ta’ x’inhuma d-drittijiet tag˙hom u x’informazzjoni g˙andu jkollhom aççess g˙alih. Barra minn hekk, meta jsir ilment minn vittma, g˙al termini tal-Kodiçi Kriminali, ilpulizija se jkollha obbligu li tibg˙at lill-vittma rikonoxximent bil-miktub tal-ilment, liema rikonoxximent jiddikjara l-elementi baΩiçi tar-reat kriminali kkonçernat. Barra minn hekk, dan labbozz wassal biex ©ie introdott ukoll l-obbligu li tkun ipprovduta l-g˙ajnuna ta’ interpretu lill-vittma li ma titkellimx bil-Malti jew blIngliΩ. Abela semma kif, g˙allewwel darba, dan se jag˙mel possibbli li persuna li tg˙ix f’Malta imma tkun sofriet reat kriminali fi stat membru talUnjoni Ewropea, tkun tista’ tissottometti l-ilment lill-pulizija Maltija jekk ma setg˙etx tag˙mel dan fl-istat membru inkwistjoni. Id-d˙ul ta’ dan l-abbozz ta’

li©i huwa pass ie˙or mill˙idma tal-Gvern biex tibqa’ ti©i msa˙˙a u kkonsolidata ssistema tal-©ustizzja kriminali f’Malta. “Dan l-Att forsi g˙ad ikun biss l-ewwel pass lejn mixja fil-©ejjieni sabiex ilqag˙da u drittijiet tal-vittmi tal-kriminalità jitqieg˙du fuq il-pedestall me˙tie©, anke kif qed narawhom jiΩviluppaw b’mod mg˙a©©el fl-Unjoni Ewropea,” spjegalna l-Ministru Abela. Parti kruçjali tal-programm Ewropew Dwar din ir-riforma tkellimna wkoll mal-Ministru g˙all-Ìustizzja, Kultura u Gvern Lokali Owen Bonnici illi sa˙aq dwar l-importanza ta’ din il-li©i u stqarr li, fl-istess waqt li lGvern da˙˙al g˙add ta’ drittijiet ©odda lill-akkuΩat sabiex b’hekk ni©u pajjiΩ verament Ewropew li jemmen fid-drittijiet tal-bniedem, qed ida˙˙al ukoll drittijiet lill-vittmi li g˙al snin twal kienu minsija. “Permezz ta’ dan l-Att qeg˙din nimplimentaw parti o˙ra kruçjali tal-programm Ewropew fil-qasam tal-Ìustizzja li jissejja˙ il-Programm ta’ Stokkolma,” qalilna l-Ministru Bonnici.

06 01|02|2015

kullhadd.com

kÓ LokALI

TISTA’ TIÛÛEWWEÌ TA’ 16 IMMA M Riçentament Malta g˙amlet ˙afna progress fejn jid˙lu d-drittijiet çivili, b’mod speçjali d-drittijiet lill-koppji omosesswali kif ukoll li Ω-Ωg˙aΩag˙ ta’ 16-il sena jing˙atalhom id-dritt li jivvutaw fl-elezzjonijiet tal-kunsilli lokali, g˙all-ewwel darba fl-istorja ta’ pajjiΩna, biex b’hekk jibda jkollhom aktar sehem fid-deçiΩjonijiet li jittie˙du fil-lokalitajiet rispettivi tag˙hom. Dawn il-kampanji kienu bΩonjuΩi immens biex pajjiΩna jkompli jimmodernizza ru˙u f’pajjiΩ miftu˙ g˙ar-realtajiet tas-soçjetà tal-lum. Madankollu, fejn jid˙lu s-sess u s-sesswalità qisu b˙al donnu s-soçjetà, b’mod in©enerali, tippreferi toqg˙od pass lura f’dan ir-rigward u ma tikkummentax.

GLEN FALZON glen@kullhadd.com Malta l-unika pajjiΩ fil-UE li l-età tal-kunsens g˙adha 18il sena L-età tal-kunsens sesswali filkontinent Ewropew tvarja minn 13 g˙al 18-il sena, iΩda l-ma©©oranza tal-pajjiΩi flEwropa stabbilixxew l-età talkunsens sesswali bejn 14 u 16-il sena. Ironikament, mit-28 stat membru fl-Unjoni Ewropea, Malta biss hija lunika stat membru li l-età talkunsens sesswali tag˙ha g˙adha ta’ 18-il sena, fejn sa˙ansitra l-età tal-kunsens sesswali fl-Istat tal-Vatikan hija ta’ 14-il sena. L-unika pajjiΩ fl-Ewropa li mhuwiex stat membru u g˙andu l-li©i b˙al dik ta’ Malta huwa tTurkija. Fid-dawl ta’ dan kollu, l-età tal-kunsens sesswali ma tinvolvix biss li©ijiet iΩda tmur aktar lil hinn minn hekk. Dan g˙ax hemm stampa akbar minn hekk, li tinvolvi fatturi soçjali, bijolo©içi, psikolo©içi, Ωviluppi sesswali u edukattivi, fost o˙rajn. Skont studju li sar mid-Dipartiment talPromozzjoni tas-Sa˙˙a, li ©ie ppubblikat fi Frar li g˙adda, irriΩulta li 40% taΩ-Ωg˙aΩag˙ bejn 16 u 18-il sena huma attivi sesswalment. Kien proprju g˙alhekk li l-gazzetta KullÓadd tkellmet ma’ Dr Ramona Frendo, li b˙ala avukat tkellmet fuq il-li©i attwali f’pajjiΩna f’dan ir-rigward. Tkellimna wkoll ma’ Dr

Nicholas Briffa, psikologu ( clinical psychologist ) li qieg˙ed jispeçjalizza b˙ala Sesswologu, rigward dawn ilfatturi u fil-verità x’inhuma rrealtajiet li hu, b˙ala professjonist, jiltaqa’ mag˙hom ta’ kuljum fix-xog˙ol tieg˙u. Persuni ta’ ta˙t it-18-il sena ma jistax ikollhom relazzjoni sesswali Meta mistoqsija fuq il-li©i preΩenti, Dr Frendo sostniet li, kif inhi l-li©i llum, huwa illegali li persuni ta’ ta˙t it-18-il sena jkollhom x’jaqsmu sesswalment, anke jekk ikun hemm il-kunsens miΩ-Ωew© na˙at. “Dan ifisser li jekk g˙andek Ωew© Ωg˙aΩag˙ ta’ 16 u 17-il sena li qeg˙din jinnamraw u jkollhom x’jaqsmu flimkien, teknikament qeg˙din jikkommettu reat ta’ korruzzjoni ta’ minorenni,” fissret b’reqqa l-Avukat Frendo. Hekk ukoll, jekk ikollok ©uvni ta’ 18-il sena li jkollu x’jaqsam sesswalment ma’ tfajla ta’ 17-il sena, anke jekk bil-kunsens tag˙ha, dan xorta jkun qed jikkommetti r-reat imsemmi. F’dawn il-kaΩijiet, biex persuna tittella’ l-Qorti, irid ikun hemm kwerela fejn il-Pulizija tintalab mill-©enituri ta’ xi persuna mill-koppja biex jipproçedu bl-akkuΩi fil-Qorti u jekk xi ˙add minnhom ikun misjub ˙ati dan jista’ je˙el sa massimu ta’ tliet snin ˙abs. Anomalija fil-li©i “Aktar minn hekk, il-li©i tg˙id

ukoll li persuni ta’ 16-il sena jistg˙u jiΩΩew©u u, ovvjament, ladarba dawn jiΩΩew©u, dejjem skont il-li©i, huwa mistenni li jikkunsmaw iΩ-Ωwie© u g˙alhekk ikollhom x’jaqsmu sesswalment,” fissret Dr Frendo. F’dan ir-rigward, lAvukat hi tal-fehma li f’din ilparti tal-li©i hawn anomalija çara. G˙alhekk, fi kliemha, jekk l-età tal-kunsens sesswali tinΩel g˙al 16-il sena, din limsemmija anomalija titne˙˙a u b’hekk pajjiΩna jkun aktar fuq l-istess linji ta’ le©iΩlazzjonijiet o˙ra fl-Ewropa. Xi Ωg˙aΩag˙ ta’ 16-il sena huma attivi sesswalment Skont st˙arri© li ©ie ppubblikat fi Frar li g˙adda midDipartiment tal-Promozzjoni tas-Sa˙˙a, ˙are© biç-çar li 40% taΩ-Ωg˙aΩag˙ f’Malta ta’ bejn is-16 u t-18-il sena huma attivi sesswalment. Minn dan lispunt Dr Briffa ˙a l-opportunità biex jiΩvela li, mill-esperjenza klinika tieg˙u, ladoloxxenti ta’ 16-il sena jiltaqg˙u ma’ numru ta’ problemi sesswali. “Li rrid ng˙id hu li din hija realtà li qeg˙din ng˙ixuha u, avolja hemm ˙afna fatturi li qeg˙din jinfluwenzaw din ilfigura, wie˙ed irid jindirizzaha bl-a˙jar mod possibbli ming˙ajr ma jipprova jevitaha jew ja˙biha,” enfasizza Dr Briffa. Huwa spjega kif u˙ud mirra©unijiet li persuni ta’ 16-il sena jag˙Ωlu li jing˙aqdu f’g˙aqda sesswali huma varji.

U˙ud minnhom jinkludu t-tfittxija ta’ sens ta’ identità, sens ta’ aççettazzjoni, sens ta’ avventura, kurΩità u gost, li ladoloxxent ikollu nuqqas ta’ g˙arfien sesswali, trawmi sesswali, l-uΩu ta’ sustanzi, familji fejn fihom m’hemmx stabbiltà, im˙abba, affezzjoni u aççettazzjoni, l-aççess mhux ikkontrollat tal-internet u lpornografija, fost fatturi o˙rajn. 14% tat-tfajliet jag˙mlu ssess g˙ax içedu g˙allpressjoni tas-sie˙eb tag˙hom Min-na˙a l-o˙ra, din l-istess riçerka ssotni wkoll li 14-il tfajla minn kull 100 bejn 16 u 18-il sena jkollha rapport sesswali mhux g˙ax veru tkun trid imma g˙ax iççedi g˙allpressjoni u x-xewqat tassie˙eb tag˙ha. Fid-dawl ta’ dan ir-riΩultat, Dr Briffa fisser kif ma jeskludix li din ir-realtà teΩisti wkoll fil-©eneru maskili u mhux f’dak femminili biss. Kien hawnhekk li Dr Briffa spejga t-tifsira u r-rilevanza tal-empowerment sesswali fiddawl ta’ din ir-riçerka. “Lempowerment sesswali hija lprattika li tikkonsisti minn qsim ta’ informazzjoni, kunfidenza, u fiduçja mat-tfal tag˙na. Dan biex ikunu jistg˙u jie˙du l-inizjattiva u jie˙du deçiΩjonijiet biex jg˙ixu s-sesswalità skont ixxewqat u l-valuri tag˙hom, kif ukoll biex isolvu diversi problemi li jiffaççjaw fis-sesswalità tag˙hom.”

“Ir-risposta ‘le’ hija tajba daqs ir-risposta ‘iva’” “Il-punt ta’ dan kollu huwa li b˙ala parti sostanzjali milledukazzjoni sesswali, kemm fl-iskejjel kif ukoll fil-familji tag˙na, hemm bΩonn li nuru lin-nies li r-risposta ‘le’ hija tajba daqs ir-risposta ‘iva’, u li l-persuna g˙andha kull dritt assolut u ˙ieles li tg˙id kemm le kif ukoll iva g˙al rapport sesswali,” qalilna b’ton konvinçenti Dr Briffa. Ûied jg˙id li l-kunsens sesswali jfisser meta l-persuna tg˙id iva jew le g˙all-attività sesswali b’mod volontarju, verbali, liberu, kontinwu, u sinçier. G˙alhekk, jekk ma jkunx hemm dan il-kunsens sesswali, dak jitqies b˙ala stupru u dan ise˙˙ kemm fladoloxxenti, kemm fl-adulti, kemm f’kuntest ta’ relazzjoni instabbli jew stabbli, u anke f’kuntest ta’ Ωwie©. Familja b’sa˙˙itha hija wa˙da mill-fatturi li tg˙in biex tittardja l-età tal-ewwel attività sesswali Ir-riçerka kif ukoll il-prattika klinika turi li l-fatt li jekk persuna tkun tg˙ix f’familja stabbli, mimlija m˙abba, affezzjoni u li timxi id f’id mal-edukazzjoni sesswali bbaΩata filfamilja, tg˙in biex ladoloxxenti jkunu attivi sesswalment iΩjed tard fil-˙ajja tag˙hom u anke juΩaw b’mod sew il-kontraçettivi. “Il-fsied, fis-sens li nuru b’mod attiv blattitudni u l-im©iba tag˙na u

LOkALI kÓ

01|02|2015 07

kullhadd.com

MA TISTAX TAGÓMEL SESS QABEL 18 billi ng˙idu li n˙obbu lil xulxin, segwit minn azzjonijiet o˙ra b˙al bews, tg˙anniq kif ukoll fraΩijiet b˙al, “Jien dejjem hemm g˙alik,” u, “In˙obbok kif int”. Dawn jafu jaffettwaw lill-adoloxxenti b’tali mod li jinvolvu ru˙hom sesswalment aktar tard f’˙ajjithom,” fisser Dr Briffa. Fid-dawl ta’ dan kollu, dawn l-istqarrijiet ta’ Dr Briffa nstabu fir-riçerki li saru flOlanda u l-Istati Uniti. Fil-fatt, hu Ωvela li meta ©ara hekk f’dawn il-pajjiΩi ma kienx hemm effetti negattivi fuq letà tal-bidu tal-attività sesswali fl-adoloxxenza, anzi leffett kien pjuttost poΩittiv fejn l-età ta’ rapport sesswali g˙oliet. Dan kollu, mag˙qud flimkien mal-edukazzjoni sesswali fil-familja u l-promozzjoni ta’ familji stabbli u b’sa˙˙ithom. “Ir-relazzjoni bejn l-ulied u l-©enituri hija l-pedament fundamentali ta’ kollox” Dr Briffa sa˙aq u enfasizza ˙afna fuq l-importanza li jkun hemm relazzjoni b’sa˙˙itha bejn l-ulied u l-©enituri tag˙hom permezz ta’ komunikazzjoni aperta u diskussa f’ambjent paçifiku, ta’ fiduçja u aççettazzjoni. “Li rrid ng˙id huwa li jekk il-©enituri m’g˙andhomx relazzjoni tajba mat-tfal tag˙hom se jkun diffiçli ˙afna li t-tfal jiddiskutu b’mod apert mag˙hom dan is-su©©ett liema relazzjoni g˙andha twassal g˙al komunikazzjoni tajba u ming˙ajr pre©udizzji.” Dawn il-fatturi u o˙rajn jg˙inu biex it-tfal i˙ossuhom liberi u komdi jitkellmu dwar dak kollu li g˙alihom huwa importanti inkluΩ is-sess u ssesswalità. B’ton ta’ assigurazzjoni, Dr Briffa fisser kif, ©aladarba din ir-relazzjoni tkun iffurmata u sostnuta, tkun e˙fef li t-tfal jikkomunikaw mal-©enituri tag˙hom apertament fuq kollox. “B’hekk nappella lill-©enituri biex ja˙dmu ˙alli jiΩviluppaw relazzjoni sana mat-tfal tag˙hom u jag˙tuhom il-˙in li g˙andhom bΩonn biex jift˙u qalbhom mag˙hom wiçç imb wiçç u dan ming˙ajr ma jkun hemm fatturi ta’ telf fil-komunikazzjoni bit-teknolo©ija li g˙andna llum b˙al Facebook, Twitter u mezzi o˙ra ta’ komunikazzjoni,” afferma Dr Briffa. It-tfal jippreferu jitg˙allmu fuq is-sesswalità ming˙and il-©enituri F’dawn l-a˙˙ar g˙axar snin, specjalment mill-2009 ’il hawn, ir-riçerka internazzjonali wriet li t-tfal jippreferu li kieku tg˙allmu dwar is-sesswalità ming˙and il-©enituri tag˙hom milli mill-g˙alliema tag˙hom. Dan l-istess fatt jidher ukoll f’Malta fir-riçerka msemmija mid-Dipartiment tal-Promozzjoni tas-Sa˙˙a fejn, avolja l-ma©©oranza talpersuni intervistati stqarrew li tg˙allmu dwar is-sesswalità mill-iskola jew mill-˙bieb tag˙hom, kienu jippreferu li kieku tg˙allmu dan il-materjal mill-familja tag˙hom.

Ukoll fir-riçerka internazzjonali, speçjalment fil-metaanaliΩi kollu li sar, irriΩulta li ledukazzjoni sesswali bbaΩata fil-familja, hija wa˙da millaffarijiet li b’mod effiçjenti tg˙in biex l-adoloxxenti ma jkunux attivi sesswalment minn kmieni u b’mod riskjuΩ. Çerti g˙alliema ma j˙ossuhomx komdi jg˙allmu çerti aspetti tassesswalità Madankollu, Dr Briffa qalilna li g˙adu jiltaqa’ ma’ g˙alliema li jiddejqu jitkellmu mal-istudenti tag˙hom fuq kif tilbes jew tuΩa kontraçettiv, b˙al ng˙idu a˙na l-kondom, jew inkella li jiddejqu jitkellmu b’mod apert fuq il-masturbazzjoni u l-fantasiji sesswali. “Ma nag˙tix tort lil dawn l-istess g˙alliema g˙ax xi kultant mhux façli li nag˙mlu affarijiet differenti minn kif konna nag˙mluhom qabel u hemm min i˙oss ukoll li mhuwiex adattat li jg˙allem fuq dawn l-affarijiet,” sostna Dr Briffa. L-edukazzjoni sesswali g˙andha tkun promossa kullimkien Dr Briffa sa˙aq fuq kemm hu importanti li dawn il-prinçipji jixxandru permezz tal-mezzi kollha tax-xandir, fil-˙ajja personali, fl-iskejjel u filpostijiet pubbliçi l-o˙ra biex l-idea li s-sesswalità tg˙olli ddinjità tal-bniedem tkun promossa. “Hemm bΩonn li na©ixxu malajr fuq l-edukazzjoni sesswali bbaΩata filfamilja fejn anke permezz ta’ programmi ta’ g˙arfien malpartijiet ikkonçernati fis-soçjetà nag˙tu lill-©enituri ledukazzjoni sesswali neçessarja g˙ar-relazzjoni tag˙hom ma’ wliedhom.” Aktar minn hekk, appella biex f’pajjiΩna ji©u introdotti s-servizzi psikosesswali li b˙alissa huma ineΩistenti. “Isservizzi offruti fl-Isptar Mater Dei b˙alissa huma strettament marbutin mal-mard traΩmess sesswalment. Dan is-servizz huwa ta’ natura kwaΩi esklussivament medika u ma jittrattax l-isfera s˙i˙a tas-sesswolo©ija, inkluΩ ittrattament ta’ disfunzjonijiet sesswali, li ˙afna minnhom g˙andhom g˙eruq psikolo©içi, u anke jinjoraw il-˙sieb bijopsikosoçjali li g˙andu jiggwida l-prattika klinika f’pajjiΩna.“ “B’hekk in˙e©©e© lill-Gvern biex, apparti li jespandi dawn is-servizzi billi juΩa servizz ta’ professjonisti m˙arr©in f’dan il-qasam, joffri anke punti ta’ referenza professjonali u ta˙ri© lill-g˙alliema, biex b’mod effettiv huma jkunu msie˙ba xierqa tal-©enituri fledukazzjoni sesswali. Mag˙qud ma’ dawn il-proposti ta’ servizzi sesswali speçjalizzati u edukazzjoni sesswali bbaΩata fil-familja u fl-iskejjel, Dr Briffa ppropona l-importanza li nippromovu lidea ta’ familja Maltija stabbli u mimlija m˙abba u affezzjoni. B’hekk biss nistg˙u nil˙qu l-idea ta’ sesswalità sana u li tag˙ti dinjità lillbniedem.

Dr Nicholas Briffa

Dr Ramona Frendo

08 01|02|2015

kullhadd.com

KÓ lOKali

mHUX sE nittOllEraw dan it-timBrU FUQ l-isKOla Cody Galea, President tal-Kunsill RappreΩentattiv tal-Istudenti ta’ GCHSS LIAM GAUCI liam@kullhadd.com

Il-Kunsill RappreΩentattiv talIstudenti ta’ Giovanni Curmi Higher Secondary School (GCHSS) esprima d-diΩappunt tieg˙u fir-rigward ta’ storja li ©iet ippubblikata riçentament fuq ©urnal lokali. Fl-artiklu inkwistjoni kien allegat illi l-istaff ta’ din l-iskola naqas milli javΩa lill-©enituri ta’ student li t-tifel tag˙hom ma kienx qieg˙ed jattendi l-lezzjonijiet b’mod regolari. Din l-indifferenza, sostnew il-©enituri, g˙amlet ˙sara kbira lir-rendiment akkademiku tieg˙u u sa˙ansitra tag˙tu l-opportunità illi jinvolvi ru˙u fit-traffikar taddroga. L-eççezzjoni u mhux irregola Madankollu, il-Kunsill talIstudenti ta’ GCHSS, fi stqarrija ma˙ru©a nhar il-Ìimg˙a li g˙adda, sostna illi dan il-kaΩ huwa l-eççezzjoni u mhux irregola. Il-Kunsill sostna wkoll li GCHSS dejjem po©©iet ledukazzjoni u l-˙arsien talistudenti fuq quddiem nett flg˙anijiet u l-o©©ettivi tag˙ha. “A˙na nirrikonoxxu li l-istudenti kollha huma milqug˙a fil-Higher Secondary, speçjal-

ment li a˙na l-unika skola li noffru t-tieni çans lill-istudenti u g˙andna wkoll korsijiet li huma mmirati g˙al dawk listudenti li jixtiequ jistudjaw barra minn pajjiΩna u jixtiequ jistudjaw su©©etti li mhumiex permessi li jittie˙du flimkien f’istituzzjonijiet edukattivi

o˙ra,” kompliet l-istqarrija. L-istudenti ta’ GCHSS mhumiex numri Fil-fehma tal-Kunsill talIstudenti, min jattendi din liskola ma ji©ix trattat b˙ala numru. Fejn tid˙ol l-attenden-

za, il-Kunsill i˙oss li din tinΩamm tajjeb matul is-sena kollha u fakkru illi dawk li ma jattendux g˙al-lezzjonijiet tin©ibdilhom l-attenzjoni. Barra minn hekk, rapporti regolari jintbag˙tu wkoll lill©enituri u numru ta’ studenti di©à kienu mwissija min˙abba

l-attendenza, anke b’xi terminazzjonijiet min˙abba dan. “G˙al din ir-ra©uni, ir-referenza g˙all-abbuΩ tad-droga fl-iskola tag˙na minn individwu wie˙ed u li dan g˙andu x’jaqsam mal-attendenza taliskola we©©g˙atilna qalbna. Il-kapijiet kollha tal-iskola, ilmembri tal-istaff u t-tim talguidance kollha taw l-appo©© tag˙hom lil numru ta’ studenti, kemm dawk ta’ qabel u preΩenti, fuq diversi kaΩijiet differenti,” sostna l-Kunsill talIstudenti ta’ GCHSS. Dwar din il-kwistjoni, Cody Galea, il-President tal-Kunsill RappreΩentattiv tal-Istudenti, fl-istess stqarrija jsostni li “b˙ala l-membri tal-kunsill talistudenti li nirrappreΩentaw listudenti kollha f’din l-iskola, mhux se nittolleraw dan ittimbru fuq l-iskola, l-istudenti jew l-istaff g˙al azzjoni li ttie˙det minn individwu wie˙ed, speçjalment mhux f’isem l-iskola.” Fl-a˙˙ar tal-istqarrija, ilKunsill tal-Istudenti ta’ GCHSS irringrazzja lill-istudenti u listaff kollha li dejjem qeg˙din jag˙tu ©ie˙ lill-iskola u jg˙ollu l-isem tal-iskola fuq il-midja u l-midja soçjali u li, kemm fuq livell nazzjonali u internazzjonali, irrappreΩentaw lilliskola u kisbu diversi suççessi matul dawn l-a˙˙ar snin.

Jittamaw li l-mEPa tisma’ lir-rEsidEnti Fi stqarrija ma˙ru©a millMoviment Óarsien Óondoq (MÓÓ) ©ie nnutat illi din il-

©img˙a ç-Chairman tal-MEPA rrimarka waqt programm, li xxandar fuq Radju RTK, li x-

xog˙ol fuq id-Development Planning Application Report (DPAR) relatat mal-pro©ett ta’ Qala Creek g˙adu g˙addej u huwa mistenni li jitpo©©a quddiem il-bord tal-Awtorità g˙addeçiΩjoni finali tag˙hom sa April. Fir-rigward ta’ din l-applikazzjoni l-MÓÓ esprimew it-tama tag˙hom li d-DPAR jirrakkomanda li din ti©i rrifjutata. “Dan ir-rifjut jista’ jing˙aqad ma’

o˙rajn li di©à saru minn Transport Malta; il-Kummissjoni Ambjentali tal-Knisja; idDirettorat g˙all-Protezzjoni talAmbjent u tal-Bord tal-Wirt Naturali tal-MEPA stess; u numru ta’ NGOs,” sa˙aq lMÓÓ, b’referenza g˙al applikazzjonijiet simili li tressqu matul dawn l-a˙˙ar tnax-il sena. L-MÓÓ sostniet illi jekk jasal dan il-rifjut kategoriku jkun evi-

tat li ji©u mibnija vilel jew bungalows fiΩ-Ωona, Ωviluppi li lma©©oranza tal-Qalin dejjem opponew. “Óafna nies talbu illi din iΩ-Ωona ssir park nazzjonali u nittamaw illi l-MEPA se tisma’ l-g˙ajta tal-pubbliku. A˙na nixtiequ nfakkru lill-MEPA illi 85% tar-residenti tal-Qala huma kontra dan il-pro©ett, u nisperaw li l-vuçi tag˙hom tinstema’ wara dawn is-snin kollha,” temmet tg˙id l-istqarrija.

LoKALI KÓ

01|02|2015 09

kullhadd.com

KoNfErENZA ÌENErALI ANNwALI 2015

TEMP BNAZZI GÓAL PAJJIÛNA Kien proprju l-Óadd li g˙adda li ng˙ata bidu g˙all-Konferenza Ìenerali Annwali tal-Partit Laburista. Din kienet ikkaraterizzata l-ewwel mid-diskors tal-Prim Ministru Joseph Muscat u aktar tard din il-©img˙a tkellmu wkoll id-Deputat Mexxej g˙allAffarijiet tal-Partit Toni Abela kif ukoll idDeputat Prim Ministru u d-Deputat Mexxej g˙all-Affarijiet tal-Parlament Louis Grech. Ta’ min isemmi wkoll li kien elett l-EΩekuttiv Nazzjonali, li l-Prim Ministru wkoll ivvota g˙alih. Il-prezz tal-petrol ra˙as sitt darbiet ta˙t dan il-Gvern Il-Mexxej tal-Partit Laburista tkellem ukoll dwar il-prezz tal-fjuwil fejn semma kif ilprezz tal-petrol ta˙t dan il-Gvern ra˙as sitt darbiet, anke qabel ma beda nieΩel ilprezz internazzjonali taΩ-Ωejt, filwaqt li lprezz tad-diΩil inΩamm b’mod stabbli g˙al sitt xhur wara xulxin – miΩura li g˙enet lin-negozji. Il-Prim Ministru fakkar kif fi Ωmien Gvern Nazzjonalista, minkejja li lprezz taΩ-Ωejt u l-fjuwil kien ra˙as b’51%, Gvern Nazzjonalista kien g˙olla l-kontijiet b’20%, min-na˙a l-o˙ra Gvern Laburista ra˙˙as il-kontijiet meta l-prezzijiet talfjuwil kienu g˙olja. B’dak li kien Ωvelat permezz ta’ emails jidher li kien hemm tnawwir istituzzjonali Il-Prim Ministru g˙amel referenza g˙al dak li kien Ωvelat illum permezz ta’ emails, fejn ˙are© fil-bera˙ kif kien hemm uffiçjal g˙oli li kien jibg˙at il-li©i lill-kuntrattur qabel ma kien jibg˙atha lil ministru kkonçernat. Sa˙aq li dan kollu juri kif kien hemm tnawwir istituzzjonali li kien ©ej minn kunfidenza u nuqqas ta’ leadership by example , filwaqt li semma kif illum dan il-Gvern appunta fuq il-bord li jixtri Ω-Ωejt lill-Perit Michael Falzon li huwa membru fl-eΩekuttiv tal-PN. “Jien bnazzi qed nara g˙al pajjiΩna u mhux maltemp” Il-Mexxej tal-Partit Laburista sa˙aq li b˙alissa mhux biss g˙andna l-inqas livelli ta’ qg˙ad fl-istorja, iΩda qed jin˙oloq ukoll numru ta’ xog˙ol bla preçedent. Minkejja dan, il-Gvern xorta qed ikompli ja˙dem sabiex jag˙ti l-g˙odda kollha neçessarja lil kull min irid ja˙dem. Joseph Muscat spjega kif nofs il-postijiet taxxog˙ol ma˙luqa jmorru g˙and il-barranin u dan g˙ax forsi m’hemmx skills biΩΩejjed, b˙alma huwa fil-kaΩ tal-gaming, fejn infet˙et fondazzjoni biex jing˙ata t-ta˙ri© u anke g˙ax hawn çertu xog˙ol li l-Maltin ma jridux jag˙mluh. Minn 130 mediçina out of stock illum hawn 5 Fuq il-qasam tas-sa˙˙a Jospeh Muscat qal li dan il-Gvern beda sa mill-ewwel ©urnata ja˙dem sabiex jindirizza l-problemi li hemm f’dan is-settur. Semma kif illum, minn wirt ta’ 130 mediçina out of stock, hawn 5 biss u, f’waqtiet, kien hemm wa˙da. Din hija d-differenza li n-nies qed i˙ossu u jarawha, tenna l-Prim Ministru. Il-Mexxej Laburista g˙amel referenza wkoll g˙al-lista ta’ stennija g˙all-operazzjonijiet u semma b˙ala eΩempju l-kaΩ taloperazzjonijiet tal- angiogram fejn illum m’hemm ˙add fuq il-lista ta’ stennija g˙al din l-operazzjoni. Saret referenza wkoll g˙all-inizjattiva Medical Plus li wkoll ser tkun qed t˙affef il-proçess biex isiru loperazzjonijiet. Pro©etti biex jittaffa t-traffiku Dwar it-traffiku, il-Prim Ministru qal li parti minnha qed tkun indirizzatha birriforma li qed isir fit-trasport pubbliku, fejn semma b˙ala eΩempju kif dawk il-

persuni li jag˙mlu uΩu mis-servizz pubbliku se jkunu inçentivati li jixtru l-biljetti mill-˙wienet u mhux minn fuq tal-linja sabiex ikun evitat ˙ela ta’ ˙in, filwaqt li fakkar kif il-prezzijiet tan-nollijiet ser jibqg˙u l-istess. Il-Mexxej Laburista fakkar ukoll kif wara x-xog˙ol fuq Triq il-Kosta se jkun imiss li jibda x-xog˙ol fuq il-junction tal-Kappara, pro©etti li ser ikunu qed jg˙inu biex tittaffa l-problema tat-traffiku. Il-qasam tal-persuni b’diΩabbiltà se jkun wie˙ed mill-monumenti ta’ dan il-moviment Il-Mexxej Laburista tkellem fuq l-infurzar tal-li©i li permezz tag˙ha kumpaniji li g˙andhom çertu ammont ta’ nies ja˙dmu mag˙hom iridu jda˙˙lu minn tal-inqas 2% mill-workforce tag˙hom persuni b’diΩabbiltà, filwaqt li semma kif dawk li mhux se jkunu qed jaderixxu ma’ din il-li©i se jkollhom jag˙tu kontribuzzjoni li tmur f’fond li l-Gvern ser juΩa sabiex jag˙ti tta˙ri© kollha neçessarji lil persuni b’diΩabbiltà u eventwalment impjieg. Kontijiet or˙os g˙all-konsumatur Il-PN, minflok i˙ares lejn il-meter li kkrea hu fuq l-internet, imissu j˙ares lejn il meter tad-dawl u l-ilma tal-familji u nnegozji li qed jirçievu u ser jibdew jirçievu kontijiet or˙os kif imwieg˙ed. Stqarr dan id-Deputat Mexxej g˙all-Affarijiet talPartit Toni Abela waqt li kien qed jag˙laq l-ewwel sessjoni plenarja tal-Konferenza Ìenerali Annwali 2015 tal-Partit Laburista. Toni Abela fakkar kif kull darba li lPartit Laburista, dak iΩ-Ωmien flOppoΩizzjoni, kien jitkellem fuq il-qasam tal-ener©ija u kien jipprovdi bis-soluzzjonijiet, il-PN kien jispiçça jattakka. IdDeputat Mexxej stqarr li l-PN ma kienx mo˙˙u fin-nies, u aktar kien mo˙˙u li jie˙u Ωieda fis-salarju tieg˙u milli li jra˙˙as il-kontijiet, u dan filwaqt li kien hemm min qed jie˙u l-kummissjonijiet fuq ix-xiri taΩ-Ωejt. Sa˙aq ukoll li l-miΩura tattra˙˙is tal-kontijiet g˙an-negozji ser tkun qed tg˙in sabiex tkompli tikber lekonomija.

Il-Prim Ministru Joseph Muscat iwie©eb il-mistoqsijiet nhar il-Óadd li g˙adda

Xog˙ol fuq 50% tal-proposti tal-manifest elettorali f’sentejn Dan il-Gvern huwa kredibbli g˙ax wettaq bosta miΩuri li taw kwalità ta’ ˙ajja a˙jar, fejn dan il-Gvern f’sentejn irnexxielu ja˙dem u jag˙mel xog˙ol fuq aktar minn 50% tal-programm elettorali li tela’ bih. Stqarr dan id-Deputat Prim Ministru u Deputat Mexxej g˙all-Affarijiet talParlament Louis Grech waqt li kien qed jag˙laq it-tieni u l-a˙˙ar sessjoni plenarja tal-Konferenza Ìenerali Annwali tal-Partit Laburista 2015. Id-Deputat Prim Ministru sa˙aq l-importanza li dan il-Gvern jibqa’ b’saqajh u widnejh mal-art g˙ax il-fiduçja li jag˙tih il-poplu, b˙ar-rispett u l-kredibbiltà ma tinxtarax. Dan kollu trid ta˙dem g˙alih il˙in kollu u tiggwadanjah. Il-Partit tag˙na jaf li l-fiduçja tan-nies ma tistax tittie˙ed for granted sa˙aq Louis Grech. Eletti l-membri Nazzjonali

Id-Deputat Mexxej g˙all-Affarijiet tal-Partit Toni Abela jindirizza l-konferenza

tal-EΩekuttiv

Ilbiera˙ id-delegati tal-Partit Laburista ele©©ew 12-il membru tal-EΩekuttiv Nazzjonali tal-PL. Kienu 17-il persuna li kkontestaw din l-elezzjoni sabiex eventwalment ©ew mag˙Ωula 12. G˙al din l-elezzjoni kien hemm 745 delegat eli©ibbli, u minnhom 627 tefg˙u l-vot tag˙hom. Dan jissarraf f’turnout ta’ 84%. Intant, il-membri eletti huma: Cassar ÌuΩa, Farrugia Monica, Agius Frans, Azzopardi Mario, Zammit Alamango Nikita, Rocco Emanuel, Falzon Ray, Parnis Michael, Zammit Alfred, Fenech Catherine, Zammit Jurgen, u Gafà Neville.

Il-PM u d-Deputat Mexxej ilbiera˙ ivvutaw g˙all-EΩekuttiv Nazzjonali

10 01|02|2015

kullhadd.com

TiVi AwArds

MINN

SALVU

CANALE

Donnhom tat- Times Talk u tax-Xarabank ftiehmu bi programm simili g˙al xulxin dwar l-ilsien Malti li matul dan la˙˙ar Ωmien kaΩbarnieh iktar minn ma nafx kemm. Matul din il-©img˙a bdew tat-Times Talk u waqt il-programm iddiskutew diversi kelmiet li rnexxielna ndawru mill-IngliΩ g˙all-Malti b’mod u manjiera li jqabbdek il-biki. Dawn ˙adu diversi sentenzi u paragrafi minn gazzetti lokali u g˙amlu diskussjoni dwarhom. Waqt li qieg˙ed in˙arbex dawn il-kelmiet, qieg˙ed niftakar dwar meta Peppi taxXarabank kien g˙amel programm dwar kif tibbrestfidja lbaby tieg˙ek, g˙ax li tredda’ hija tal-mist˙ija. U, la qeg˙din insemmu dan il-programm, ta’ min isemmi wkoll kemm ilpreΩentatur ma j˙alli lil ˙add jitkellem waqt li jkun qieg˙ed jintervistah (ommi ma xi tferfir iqabbadni). Waqt ˙afna millintervisti tieg˙u, Peppi jag˙mel mistoqsija u malli jibda jie˙u ttwe©iba tarah jaqbeΩ u jg˙id listorja hu. Ara vera Ωatat trid tkun! Niddiskutu G˙al ˙afna snin One TV kien ikollu l-aqwa programmi ta’ diskussjoni u ©rajjiet kurrenti. Niftakar, fost o˙rajn, Team , Target , Babel , Qribna u Konfini. U˙ud minnhom kienu ji©u ppreΩentati kemm fl-istudio jew f’postijiet barra millistudio. Dawn l-a˙˙ar snin ilOne naqqas ˙afna minn dan ittip ta’ programmi. Matul din l-

kÓ OPInjOnI

jitlifha. Brian ma j˙obbx isabbat saqajh u jg˙id li hu jikkmanda, u xi kultant ikun kajman iΩΩejjed. Newsfeed huwa l-programm li ktibt u semmejt aktar minn darba f’din ir-rokna. Dan jintwera kuljum qabel l-a˙barijiet tan-Net. Il-mistiedna tieg˙u kollha jkunu kontra l-Gvern, rari ˙afna biex tara xi ˙add mill-kamp oppost. Norman Vella jipprova jag˙mlu bilançjat (JIPPROVA) iΩda qatt ma jirnexxilu. Il-mistednin il-gost tag˙hom jivvintaw storja, jew farka minn storja li minnha jitqanΩ˙u biex i©ebbduha u jippruvaw jag˙mlu programm bilbattuti sottili li jaf jitfa’ Vella. Winehouse

iskeda g˙andhom S41 li, minkejja li ji©u diskussi temi differenti, narah wisq twil u li jista’ jag˙ti l-kaΩ li tispiçça taqliblu. Fuq TVM, apparti Xarabank, hemm diversi programmi o˙ra. Dissett g˙alija huwa ç-çirasa fuq il-kejk, il-preΩentatur innifsu qatt ma’ g˙amel distinzjoni bejn mistieden jew ie˙or. Ilmistoqsijiet dejjem kienu bilançjati u meta kien hemm çans li jissikka, Reno ma ddejjaqx jag˙mel dan. Fuq TVM2, u ftit minuti wara fuq TVM, kull nhar ta’ Tnejn ikun hemm Reporter ta’ Salvu Balzan. Lil Balzan naraha taqbiΩlu ftit, laktar meta jkun irid imur g˙ar-

reklami u l-mistiedna jkunu g˙adhom jikkumbattu, b˙al dil-©img˙a meta Marthese Portelli bdiet tinterrompi lillMinistru Cardona l-˙in kollu. Brian Hansford g˙andu Realtà, li s-sena l-o˙ra kien fuq TVM 2 u minn l-iskeda ta’ Ottubru beda jixxandar fuq TVM. Ftit snin ilu dan kien jintwera wkoll fuq One TV. Issu©©etti li jag˙Ωel Brian Hansford mhux dejjem ikunu kontroversjali u ˙afna missu©©etti mag˙Ωula jkunu dejjem marbuta mal-©rajjiet li jkunu g˙adhom kif se˙˙ew matul il-©ranet ta’ qabel. Meta l-preΩentatur ikollu aktar minn tliet mistednin, id-direzzjoni

Il-kunçett tal-programm One Night Stand lili vera g˙o©obni u mhux l-ewwel darba fa˙˙artu. Owen ikun ippreparat sew meta jkollu lmistednin; l-aktar meta jkunu barranin. Fil-programm tal©img˙a li g˙addiet kellu mistiedna lil omm il-kantanta Amy Winehouse. Kantanta li, sfortunatament, m’g˙adhiex mag˙na. L-intervista li g˙amlilha Owen kienet mill-aktar interessanti u ˙adt gost insegwi dak kollu li qalet l-omm dwar bintha. Jiddispjaçini iΩda g˙all-ftit Ωbalji tekniçi li ©ieli jo˙or©u on air, meta Owen idoqq id-diska jew meta jmorru g˙al xi log˙ba partikolari. Mill-bqija One Night Stand huwa wie˙ed millaqwa ingredjenti li g˙andu One TV. Il-Óadd it-tajjeb.

IT-TAjn Patri Mario Attard

“Attent mit-tajn! G˙ax tie˙u xi wa˙da u tispiçça rasek ’l isfel u saqajk ’il fuq!” “Hemmhekk hemm it-tajn! Ara kif timxi! G˙ax tiΩloq!” Nag˙ti ra©un bil-kbir lil min jg˙id hekk. Nikkonfermah. G˙al missieri, Alla ja˙firlu, kien bennej. Niftakar li, meta kont Ωg˙ir u kont immur no˙odlu t-te fit-3.00 ta’ wara nofsinhar, ji©ifieri appena nasal id-dar mill-iskola, dejjem hekk kien jg˙idli: “Mar! Imxi mal-©enb g˙ax hemm it-tajn u tiΩloq!” Ajma! L-aktar meta kien jag˙mel xi tara©! Ming˙ajr pu©©aman! Sintendi! Kemm kont ninΩel bil-lajma l-lajma mieg˙u! G˙ax li kieku kont nie˙u xi wa˙da g˙al isfel, g˙iduli ftit intom: min kien ji©borni? Jekk mhux l-infermiera biex jo˙duni bil-©iri lejn l-isptar g˙ax inkella mejjet? Din il-biçça tat-tajn baqg˙et t˙ammem f’mo˙˙i. Ma rridx, le, nibqa’ nara t-tajn b˙ala materjal li fuqu biss tiΩloq! Inkella nkun qed in˙alltu mal-˙ass! It-tajn jag˙mel xog˙ol tad-deheb! Óu l-binjiet mustaççuni li g˙andna f’Malta. Mur ne˙˙ilhom it-tajn. X’jibqa’ minnhom? Kollox g˙al isfel! Ibda mill-iprem koppli li g˙andna u spiçça mill-aqwa swar u binjiet tal-Kavallieri. Ming˙ajr it-tajn kolloxg˙alisfel.com! It-tajn jaffaxxinani! Huwa ma˙dum mixxa˙x, is-siment u l-ilma. It-tliet materjali huma likwidi. It-tlieta huma mis˙uqa jew ma˙lula. Ix-xa˙x u s-siment huma imfarrkin trab. Filwaqt li l-ilma huwa ma˙lul mis-sil©. Mur ipprova ibni bil-©ebel biss u ara xi jkollok! Alla˙ares tag˙mel hekk g˙ax tag˙mel tra©edja mill-kbar nett! Il©ebel ma jçedix! Ma jafx ibaxxi rasu! Jekk hekk, hekk! L-istess is-sil©. Iebes. U ma jçedi b’xejn. Int ˙u xi ©ralu t-Titanic miskin! Kif inqasam u g˙ereq fil-fond tal-

Oçean Atlantiku tat-Tramuntana. U kemm mietu nies! Aktar minn 1,500 persuna minn çifra ta’ 2,223 passi©©ier abbord! Çifra g˙olja ta’ mejtin! E˙ ˙ija, dik limbierka sil©a! X’differenza g˙amlet! Çarrtet vapur daqsiex min-nofs! L-istess b˙alma jag˙mlu xi w˙ud fil-˙ajja li g˙andhom rashom iebsa. Dejjem iridu li tg˙addi tag˙hom. Na˙seb li lkoll kemm intom iltqajtu ma’ xi w˙ud minnhom hux! Il-mara tibkilu biex jisma’ minnha. Imma le! Jew bl-g˙ajjat inkella bil-muta, imma basta jag˙mel ta’ rasu! U xi ©ralu? Ìralu li ©ralu! B˙alma ©ralha hi. Ûew©ha kien ilu jg˙idilha. U jg˙idilha! Bkielha! Imma hi hekk riedet tag˙mel! G˙ax dejjem li riedet g˙amlet. Minn mindu kienet g˙and

ommha. U l-istess. Óadet dak li g˙amlet. G˙ax min hu ta’ rasu, ta’ rasu jie˙u! Il-˙ajja kontinwament tg˙allimni li aktar ma nkun b˙at-tajn aktar nimxi. It-tajn tant kemm hu umli, ji©ifieri saqajh mal-art, li jimla x-xquq kollha bejn ©ebla u o˙ra. Tiskanta hux, kif ©ebla daqsiex titwa˙˙al ma’ o˙ra u ssir ˙a©a wa˙da mag˙ha proprju b’naqra tajn. G˙ax it-tajn huwa b’sa˙˙tu meta ma jidhirx. Meta jie˙u fuqu l-piΩ tal-©ebla. Meta jing˙asar bejn ©ebla u o˙ra. Hemmhekk juri sa˙˙tu! G˙ax isir sodda komda u fl-istess ˙in iebsa g˙all©ebla li tistrie˙ fuqu. Kemm politiçi, nies fil-Knisja, u nies filfamilji u l-komunitajiet tag˙na huma b˙attajn! Kemm jag˙lqu ˙alqhom u jag˙mlu kull sagrifiççju, basta jevitaw l-inkwiet! Lesti li jie˙du fuq spallejhom ˙afna xog˙ol! Lesti jing˙asru! Basta jaraw li lillpartit, lill-Knisja, lill-familja u lill-komunità jimxu ’l quddiem! Dawn in-nies ˙aqqhom l-aqwa ©ie˙! Óaqqhom li isimhom jibqa’ msemmi b’qima fl-istorja ta’ pajjiΩna. G˙ax bis-servizz tad-deheb tag˙hom, ming˙ajr ˙afna paroli, poΩi u sentifeteti, jag˙mlu l-g˙e©ubijiet fl-ambjent li l-Mulej po©©iehom fih! Dawn in-nies an©li! G˙ax, kull fejn ikunu, i©ibu l-paçi. U mhux jaqilg˙u lkwistjonijiet fuq xejn! Dawn huma n-nies li jag˙tuk l-id tal-˙biberija tag˙hom. U filpreΩenza tag˙hom tg˙idx kemm t˙ossok imbierek u mbierka! Le Mulej! Ma rridx inkun il-©ebla ta’ barra li nidher. Li kul˙add jitpaxxa bija. Óa nkun it-tajn li ma jidhirx. Imma, li jekk tne˙˙ih, jaqa’ kollox! Wara kollox int ilbennej! Mela, hawn jien! It-tajn. Ka˙˙alni! U imla bija x-xquq miftu˙a li s-suppervja ta’ ˙addie˙or ˙olqot g˙all-kapriççi tag˙ha. Ammen.

OPINJONI KÓ

01|02|2015 11

kullhadd.com

PARTIÌÌJANIÛMU POLITIKU FIL-KUNSILL LOKALI TAN-NADUR

Mario Fava President tas-Sezzjoni Kunsilliera tal-PL

KUNSILLI LOKALI

email: keaneo@onvol.net

Jekk qatt kien hemm prova talparti©©janiΩmu li hemm filKunsill Lokali tan-Nadur u lmod ta’ tmexxija li bih jopera, dan ˙are© çar minn dak li ©ie ppublikat fir-rivista tal-Kunsill riçentament. Qabel ni©i g˙all-punt irrid insemmi xi ˙a©a li tmur lura g˙al Settembru u Ottubru tassena 2013. Dak iΩ-Ωmien ilkunsilliera Laburisti kienu ©ibdu l-attenzjoni tal-Kunsill Lokali li l-pubblikazzjonijiet tal-Kunsill qed ikunu parti©©jani u mhux qed ikollhom il-verità kollha, jew sa˙ansirta anki jkun hemm informazzjoni skoretta b’mod parti©©jan. Kien g˙alhekk li dawn ressqu proposta biex dan l-atte©©jament abbuΩiv jieqaf. Ipproponew illi l-Kunsill Lokali ja˙tar bord editorjali sabiex kull pubblikazzjoni li ssir tg˙addi minn ta˙t idejn dan il-bord. Bord li jkun kompost minn rappreΩentatni taΩΩew© partiti rrappreΩentati filKunsill Lokali. Ìara li g˙al seduta partikolari, min˙abba ra©unijiet ta’ xog˙ol u ra©unijiet ta’ sa˙˙a, iΩ-Ωew© kunsilliera Laburisti ma setg˙ux jattendu g˙al seduta partikolari, dik tad-19 ta’ Diçembru 2013. Is-Sindku, flimkien mas-Segretarju EΩekuttiv, minkejja li l-proposta kienet tressqet mill-kunsilliera Laburisti, iddeçiedew li jiddiskutu din il-materja proprju meta dawn kienu skuΩati mis-seduta u allura ma kinux preΩenti. S’hawn tasal iddemokrazija f’dan il-Kunsill Lokali mmexxi minn ma©©oranza Nazzjonalista. Id-deçiΩjoni tal-Kunsill f’din is-seduta, u allura ming˙ajr preΩenza ta’ min ressaq il-proposta, kienet tg˙id hekk: “Il-Kunsill iddiskuta l-kontenut tal-ittra tal-Kunsillier Dr Josianne Cutajar u ©iet esibita r-risposta tal-poΩizzjoni talKunsill fir-rigward tal-punti kollha mqajma. Il-Kunsill iddiskuta t-talba sabiex jin˙atar bord editorjali u ©ie deçiΩ li dan mhux prattiku. Apparti dan, il-Kunsill ma jarax il˙tie©a g˙al dan peress li l-pubblikazzjonijiet tal-Kunsill dejjem saru mis-Sindku u sSegretarju EΩekuttiv.” Nistaqsi Nazzjonalista:

lis-Sindku

• X’ jag˙mel proposta b˙al din ‘mhux prattika’? • G˙aliex iddiskutejt dan is-su©©ett meta ma kienx hemm il-kunsilliera li ressqet listess proposta? • G˙aliex ma tarax il˙tie©a li jkun hemm bord editorjali? • Ma ta˙sibx illi l-fatt li l-pubblikazzjonijiet dejjem ©ew ippubblikati biss mis-Sindku u s-Segretarju EΩekuttiv jag˙ti lok ikbar biex ikun hemm bord simili? • X’inhi l-problema tieg˙ek li tiddiskuti dak li jrid ji©i ppubblikat ma’ membri ta’ bord editorjali? • Ma ta˙sibx li a©ir b˙al dan tieg˙ek iwassal g˙al dubji ra©jonevoli li ma tridx li l-affarijiet isiru bi trasparenza? • Minn xiex qed

t˙ossok skomdu li jkun hemm bord simili? Konvint li s-Sindku mhux se jwie©eb imma jien nista’ ng˙id g˙alfejn dan ma jridx li jkun hemm bord editorjali. Estratt mill-a˙˙ar edizzjoni tal-fuljett Óidmietna f’Isimkom ma˙ru© mill-Kunsill Lokali tanNadur, jikkonferma dan li qed ng˙id. Proprju f’ pa©na 11, u li tidher hawn fuq, hemm ele©ju s˙i˙ g˙all-Kunsilliera Rita Marcell Mifsud, li dan l-a˙˙ar in˙atret Chairperson tal-Policy Forum dwar G˙awdex, imwaqqaf mill-Partit Nazzjonalista. B’differenza li jekk wie˙ed iqalleb il-pa©ni kollha tal-fuljett, ma jsib l-ebda referenza dwar il-Kunsilliera Laburista, Dr Josianne Cutajar, li ©iet ma˙tura b˙ala

Chairperson g˙al G˙awdex fi ˙dan in-Nisa Laburisti fl-2014, jew f’kaΩijiet mhux parti©©jani fejn Dr Cutajar irrappreΩentat lir-ra˙al tag˙ha fl-ewwel Malta Records Festival wara li ng˙atat rikonoxximent g˙arrekord ta’ l-iΩg˙ar kunsilliera femminili. Is-Sindku u sSegretarju EΩekuttiv (g˙ax, skont il-Kunsill, dawn huma responsabbli mill-pubblikazzjonijiet tal-Kunsill), dehrilhom li g˙andhom ikunu parti©©jani anke fuq xi ˙a©a b˙al din. G˙alhekk hemm bΩonn bord editorjali Sur Said! Naturalment, biex ikompli jkun iktar parti©©jan, mank indejnaw ru˙hom i©ibu ritratt talKunsilliera Marcel Mifsud we˙idha. Le, ma tarax! Ìabu ritratt tal-Kap tal-Partit flimkien

ma’ esponenti o˙ra tal-Partit Nazzjonalista. Naturalment, ma setax jonqos li l-fuljett ma ji©ix uΩat ukoll b˙ala mezz ta’ propaganda g˙al ˙u s-Sindku, Dr Chris Said. Fl-istess pa©na hemm ritratt tal-eks-Segretarju EΩekuttiv flimkien ma’ Dr Said. B’kumbinazzjoni din hi wkoll o˙t il-mara ta’ Dr Chris Said b˙alma s-Sindku hu ˙u Dr Said ukoll. Imma anke hawn in˙asset il-˙tie©a li ting˙ata prominenza lil ˙u s-Sindku, li ma jmurx ma jidhirx biΩΩejjed fil-midja. Propaganda r˙isa m˙allsa mill-Kunsill Lokali! Imnalla li Giovanna Debono mhix se ter©a’ tikkontesta g˙ax kien ikollna kompetizzjoni tajba g˙all-pa©ni tal-fuljett talKunsill Lokali tan-Nadur.

12 01|02|2015

kullhadd.com

kÓ opInjonI

IÛ-ÛgÓaÛagÓ u l-polItIka

Glenn Micallef Uffiçjal Internazzjonali FÛL

L-esperjenza tieg˙i fi ˙dan ilPartit Laburista mhux xi wa˙da li tmur lura snin twal. G˙allkuntrarju, fejn nies o˙ra li ilhom jimmilitaw fil-Partit u li Ωammewh fil-wiçç meta ΩΩminijiet ma kinux daqstant feliçi, hi wa˙da qasira ˙afna. Madankollu, hi wa˙da li qed nitg˙allem minnha kuljum u li permezz tag˙ha n˙oss li b’xi mod jew ie˙or qed nag˙ti kontribut, kemm g˙all-Partit kif ukoll g˙all-politika lokali. Nistqarr li meta ©ejt biex nikteb dan l-ewwel artiklu tieg˙i f’isem il-Forum Ûg˙aΩag˙

Laburisti kont daqsxejn perpless dwar x’temi g˙andi nikteb fuqhom. G˙alhekk iddeçidejt li nuΩa dan l-artiklu sabiex naqsam ftit ˙sibijiet dwar x’na˙seb li g˙andu jkun ir-rwol taΩ-Ωg˙aΩag˙ fil-politika. Ir-rwol taΩ-Ωg˙aΩag˙ fil-politika IΩ-Ωg˙aΩag˙ huma saff millaktar importanti g˙al kull soçjetà. Ovvjament fil-kuntest lokali, il-partiti politiçi huma g˙al ˙afna meqjusa b˙ala çentrali g˙ad-diskussjoni dwar ir-

rwol taΩ-Ωg˙aΩag˙ fil-politika. L-istorja politika riçenti turina kif il-partiti politiçi ffukaw u mmiraw il-politika tag˙hom sabiex jattiraw iΩ-Ωg˙aΩag˙ lejhom g˙ax huma saff importantissimu g˙al skopijiet elettorali. Kemm verament emmnu f’dawk il-politiki u implimentawhom hu dibattitu totalment differenti. Nibda billi ng˙id li na˙seb li Ω-Ωg˙aΩag˙ huma saff vulnerabbli fis-soçjetà u li forsi g˙ax, fissnin formattivi tag˙hom, ˙afna drabi j˙abbtu wiççhom ma’ istituzzjonijiet li ma jqisuhomx b˙ala esperti biΩΩejjed biex jikkontribwixxu. Sa˙ansitra proçessi istituzzjonali jistg˙u ˙afna drabi jwasslu sabiex jimmar©inalizzaw liΩ-Ωg˙aΩag˙. F’dan ir-rigward huwa kruçjali li a˙na Ω-Ωg˙aΩag˙ na˙tfu lopportuntajiet kollha li ji©una u li b’motivazzjoni na˙dmu sabiex nippruvaw irwie˙na. Fortunatament dan l-a˙˙ar jidher li nta˙aq konsensus, mhux biss f’Malta, li Ω-Ωg˙aΩag˙ jag˙tu perspettivi differenti ta’ temi diskussi – perspettivi li j˙allu valur miΩjud g˙al kwalunkwe dibattitu. Nemmen li a˙na Ω-Ωg˙aΩag˙ g˙andna rwol kruçjali u çentrali x’nilag˙bu fil-politika. Lil hinn mill-politika parti©©jana li ˙afna drabi tintilef tiddiskuti temi retoriçi jew li jrebb˙u punti politiçi, a˙na Ω-Ωg˙aΩag˙ irridu nkunu kura©©juΩi biΩΩejjed biex niddiskutu temi ta’ sustanza u li jirrivoluzzjonaw il-mod kif ta˙seb u ta˙dem is-soçjetà tag˙na. Forsi ironikament dan li qed ng˙id jinstema’ daqsxejn retoriku, però ©enwinament na˙seb li Ω-Ωg˙aΩag˙, speçjalment f’Malta, huma kapaçi li b’ideat friski jibdlu l-mod kif jiffunzjona dan il-pajjiΩ jekk ikomplu jing˙ataw iç-çans. Min-na˙a tag˙na b˙ala Ωg˙aΩag˙ g˙andna wkoll nag˙mlu l-parti tag˙na meta ning˙ataw iç-çans biex nipparteçipaw. G˙aldaqstant nemmen li sabiex ikun hemm parteçipazzjoni Ωag˙Ωug˙a b’mod effettiv u li t˙alli frott

g˙andna nibqg˙u o©©ettivi filmod kif na˙sbu u ng˙arblu dejjem b’g˙aqal is-su©©etti li niddiskutu. G˙andna nistaqsu, niffurmaw l-opinjoni tag˙na u nikkritikaw fejn hemm bΩonn u fejn ma naqblux g˙ax li tikkritika (b’mod kostruttiv) – anke lill-partit li tkun tag˙mel parti minnhu – ma jfissirx li m’intix leali. Ifisser biss li int lest li b’mod matur tiddiskuti dik listituzzjoni sabiex issa˙˙a˙ha. Je˙tie© ukoll li nirrikonoxxu u nirrispettaw li qed ng˙ixu f’soçjetà aktar wiesg˙a u li tinkorpora fiha nies ta’ etajiet o˙ra li wkoll g˙andhom ˙afna x’joffru. Forsi wie˙ed mill-iΩbalji li nag˙mlu a˙na Ω-Ωg˙aΩag˙ hu li na˙sbu li min˙abba li fi ftit snin ser inkunu s-sinsla ta’ dan il-pajjiΩ, allura kollox g˙andu jdur madwarna. Madankollu, ma rridux ninsew li hemm ukoll saffi o˙ra li matul is-snin taw kontribut lis-soçjetà u li fadlilhom x’joffru – fost dawn hemm l-anzjani li, g˙alkemm forsi m’g˙andhomx ener©ija daqsna, g˙andhom l-g˙erf talesperjenza. G˙alhekk, g˙alkemm g˙andna nkunu minn ta’ quddiem b’poΩizzjonijiet çari u çentrali g˙al kwalunkwe diskussjoni, nemmen li m’g˙andniex inda˙˙lu rasna fir-ramel u na˙sbu li qed ng˙ixu wa˙edna. Dan mhux il-kaΩ. Fl-a˙˙ar iΩda mhux l-inqas, bla ma nnaqqas mill-mertu ta’ gvernijiet preçedenti, ma nistax ma nitkellimx fuq Ωviluppi f’dak li g˙andu x’jaqsam maΩΩg˙aΩag˙ f’dawn l-a˙˙ar snin. Dawn l-iΩviluppi jsa˙˙u l-vuçi taΩ-Ωg˙aΩag˙ u l-parteçipazzjoni tag˙hna – parteçipazzjoni meqjusa b˙ala kruçjali fi kwalunkwe demokrazija. Ta’ min jg˙id ukoll li din il-parteçipazzjoni ˙alliet il-frott g˙ax illum, permezz tal-influwenza Ωag˙Ωug˙a fuq ix-xenarju politiku lokali g˙andna drittijiet ©odda çivili, diskussjoni fuq kwistjonijiet b˙ad-dikriminalizzazzjoni tad-droga, divorzju, vot ta’ sittax il-sena u ˙afna aktar.

eDITORJAL kÓ

01|02|2015 13

kullhadd.com

www.kullhadd.com INDIRIZZ POSTALI ÌuRNALISTI RekLAmI ImPAÌNAR u DISINN

Çentru Nazzjonali Laburista, Triq Mile End Óamrun, ÓMR 1717 Ritianne Agius ritianne@kullhadd.com, Liam Gauci liam@kullhadd.com u Glen Falzon glen@kullhadd.com 2090 1410/13 Alan Saliba sales@kullhadd.com 2090 1520 Leanne Grech editorial@kullhadd.com 2090 1411

eDITORJAL

eJJeW INÓARSuHOm

Il-problema li g˙andu l-Partit flOppoΩizzjoni hi, li ja˙seb li jista’ jikkonvinçi billi kultant Ωmien jaqbad ma’ xi kruçjata fantaΩma biex jirba˙ il-voti. Wa˙da minn dawn il-kruçjati tirrigwarda l-proprjetajiet li g˙andu l-Partit Laburista. Kemm dawk li huma mikrija ming˙and il-Gvern u dawk ming˙and il-privat. Kruçjata li b˙al ˙afna bΩieΩaq tas-sapun o˙ra qieg˙da tinfaqa’ f’wiççhom. Mhux biss g˙ax jin˙ass li qeg˙din jaqbdu ma’ tibna, iΩda g˙ax ix-xitan ma g˙andux ˙alib u xorta jag˙mel il-©bejniet. Dan jo˙ro© çar minn dak li ppublikat din il-gazzetta dwar ilfaçenda li l-Perit Toni Bezzina ried li ssir mill-˙addiema talMinisteru fejn kien ja˙dem filkaΩin Nazzjonalista taΩÛurrieq! IΩda dak li jo˙ro© minn din l-istorja, mhux wisq li min jippretendi li jipprietka lil ˙addie˙or irid jipprattika l-prietka, iΩda, kemm kien hawn nies li spiççaw jiΩfnu fin-nofs g˙ax huma f’qag˙da vulnerabbli. Qeg˙din nirreferu g˙al dawk it-tliet ˙addiema li

spiççaw jiΩfnu fin-nofs g˙ax ma setg˙ux jag˙mlu mod ie˙or. Óaddiema li beΩg˙u ma jag˙mlux xog˙ol b’xejn f’kaΩin politiku, li x’aktarx lanqas kienu jaqblu mal-politika ta’ dak il-kaΩin. Wie˙ed minn dawn il˙addiema jiddikjara li sa˙ansitra beΩa’ minn xi vendikazzjoni jekk ma jag˙milx dak li bdew jordnawlu s-superjuri. Kollha jiddikjaraw li t˙allew fid-dlam fejn kellhom jag˙mlu dan ix-xog˙ol. Tawhom limpressjoni li kienu ser ja˙dmu f’kamra li suppost kienet tal-Perit Toni Bezzina. Dakinhar kien mag˙ruf li dan il-perit kien kandidat prospettiv u allura ma hemm ebda dubju li ried jintg˙o©ob malkostitwenti tieg˙u. Il-Perit ried jag˙milha ta’ galantom a spejjeΩ ta’ ˙addie˙or u ta’ dawn il-˙addiema. Mhux ser nid˙lu fil-mertu x’˙in sar dan ix-xog˙ol, g˙alkemm irridu ng˙idu li dawn il-˙addiema telqu minn fuq il-lant tax-xog˙ol lejn din il-missjoni ‘sigrieta’ fin-nofsieg˙a ta’ waranofsinhar, minn ta’ Xbiex. IΩda Ωgur ma nistg˙ux in˙allu g˙addej ilkruha li ˙addiema li ja˙dmu mal-Gvern ikollhom jobdu

ordnijiet jew jag˙mlu affarijiet g˙ax ma jistg˙ux jag˙mlu mod ie˙or. PreçiΩament kif ©ara lil dawn il-˙addiema li kellhom jag˙mlu lavur furzat modern. Dawn il-˙addiema ©ew umilijati sal-punt li kellhom jag˙mlu Ωew© dikjarazzjonijiet, wa˙da minnhom ©uramentata, fejn kienu im©ieg˙la jiddikjaraw li dak li g˙amlu g˙amluh minn jeddhom. Waqt inda©ini dipartimentali li baqg˙et sigrieta, ˙are© çar li kien bil-kuntrarju. Anzi, tnejn minnhom qalu çar u tond li dak li ddikjaraw ma kienx minnu u g˙amlu hekk g˙ax kienu m©ieg˙la. Affarijiet li qatt ma messhom saru. G˙alina din l-istorja mhux biss titfa’ dawl fuq dak li kien ji©ri, iΩda rridu nag˙mlu xi ˙a©a biex fil-futur ma jibqg˙ux ji©ru dawn l-affarijiet. Ara min hu dak il-˙addiem li wara l-˙in tax-xog˙ol ser imur jag˙mel xi biçça xog˙ol o˙ra ming˙ajr ˙las! Il˙addiema wara x-xog˙ol jew imorru lura d-dar mal-familja tag˙hom jew jag˙mlu xi parttime biex jaqilg˙u xi ˙a©a Ωejda. F’dan il-kaΩ dawn il˙addiema kellhom jag˙mlu

xog˙ol kontra qalbhom, x’aktarx f’kaΩin politiku li ma jaqblux mieg˙u u, jekk ma tirdx, ming˙ajr ˙las…g˙ax hekk ried is-sur Perit Toni Bezzina, u dan biex jidher sabi˙ mal-kostitwenti tieg˙u. Meta tiftakar li lil wie˙ed mill˙addiema qalg˙uh fil-jum talfuneral ta’ ommu biex jiddikjara bil-©urament dak li ma kienx minnu, tag˙raf ittra©edja li çertu ˙addiema jkollhom jg˙addu minnha meta jing˙ataw ordnijiet mhux xierqa mis-superjuri tag˙hom. Forsi din l-istorja twassalna biex nag˙mlu çertu osservazzjonijiet. L-ewwel ˙a©a li nitg˙allmu hi li ma g˙andniex in˙allu li dan l-inçident jirrepeti ru˙u, la issa u qatt aktar. Forsi wie˙ed g˙andu ja˙seb g˙andux ikun hemm xi xorta ta’ compliant channel fi ˙dan is-settur pubbliku biex i˙ares il-vulnerabbiltà tal˙addiema f’dan is-settur. No˙olqu sistema fejn il˙addiem abbuΩat mhux biss ikollu fejn jirrapporta abbuΩ, iΩda li min jag˙mel ir-rapport ikun im˙ares minn xi vendikazzjoni g˙assempliçi ra©uni li jkun tkellem.

14 01|02|2015

kullhadd.com

KÓ ITTRI

IN-NEMMIES

AUSCHWITZ IMFAKKAR

Sur Editur, Sur Editur, Kemm ikollok fuq xiex tikteb mill-©rajjiet tala˙barijiet kurrenti! Prosit liΩ-Ωew© na˙at tal-kamra tar-rappreΩentanti fil-Parlament Malti li fakkru, flimkien malpajjiΩi Ewropej, il-˙elsien tal-kamp tal-konçentrament ta’ Auschwitz. Post fabbrika ta’ qtil talinnoçenti. Qtil barbaru li nikket u fired tant popli. Anniversarju li ©ie mfakkar f’kull pajjiΩ Ewropew tal-Punent, u tajjeb li kull sena

nibqg˙u niftakru f’dawk li mietu bla ˙tija. Nistaqsi: meta se ji©i mfakkar xi anniversarju ta’ tant Palestinjani maqtula g˙ax riedu jiksbu lura pajjiΩhom? Fejn huma l-pajjiΩi hekk imsej˙a demokratiçi tal-Punent li jibΩg˙u jitkellmu g˙addrittijiet ta’ poplu mjassar biex ma jirfsux il-kallu ta’ xi ˙add? Dik il-©ustizzja li jipprietkaw! U lPalestina mhix Pari©i! GÓEJEW JIMXU, IL-BELT VALLETTA

INIZJATTIVA MILL-AQWA

Nemmiesa hawn ˙afna mas-saqajn: fit-toroq, fil-bajjiet, fil-knejjes, fil-kaΩini, fl-isptarijiet, eçç., imma issa g˙andna nemmies politiku li jrid jara t-trasparenza f’kollox u ta’ kul˙add, anke f’postijiet li jaf li mhux permess li jdeffes imnie˙ru. Irid ikun jaf x’fihom ilkuntratti tax-Shangai Electric, tal-karozzi tal-linja, dwar il-petrol u d-diΩil, eçç. Niskanta! G˙andu tant esperti u eksministri, possibbli li dawn ˙allewh fl-g˙ama kif jin˙admu l-proçessi tal-kuntratti, basta minghajr kummissjonijiet, g˙ax jekk jinkluduhom ikollhom jg˙ollu l-prezz!? Ara min inemmes fl-affarijiet tieg˙u ma ji˙ux gost. It-trasparenza jippredendiha fuq ˙addie˙or, imma tieg˙u jridha mistura. Dwar il-finanzi tal-partit tieg˙u qal li mhux lest li jperriçhom fil-bera˙. Jag˙mel hekk g˙ax hemm x’jin˙eba fejn marru l-miljuni li n©abru fl-a˙˙ar snin. Bl-a˙˙ar snin qed nirreferi g˙al dawn l-a˙˙ar 20-25 sena. Jist˙i jg˙id min dendel il-flus li ˙ar©u mill-bwiet fil-kampanji tal-©bir. G˙andhom ˙afna x’ja˙bu. Jostru l-fa˙am miblul tag˙hom, waqt li mo˙˙hom dejjem f’˙addie˙or. Dak paraventu! Paraventu stil Taljan biex inkun ftit pulit. Nispera li meta tid˙ol fis-se˙˙ il-li©i dwar il-partiti, kul˙add irid ikun obbligat li jiddikjara l-kotba tieg˙u sa 20-25 sena b’lura, biex ikun intitolat g˙al xi kumpens mit-taxxi tal-poplu. ÇITTADIN BL-EMAIL

PARKEÌÌ DOPPJU Sur Editur, Nixtieq ng˙id proset lil kull min ta sehmu biex il-Ìimg˙a g˙as-Servizz Pubbliku tkun suççess. Tkellimt ma’ persuni li Ωaru l-kwartieri tal-pulizija u baqg˙u impressjonati bl-istat eççellenti li fih jinΩamm il-muΩew ta’ dan il-post. O˙rajn ˙adu l-opportunità li jΩuru siti storiçi bla ˙las. Jien personalment Ωort il-MITA f’Santa Venera, li nhar il-Óadd ukoll kienet miftu˙a g˙all-pubbliku. Kienet Ωjara ferm interessanti, fejn it-tours madwar il-binja kienu organizzati b’mod professjonali ˙afna. Deher li sar ˙afna xog˙ol biex

din tittella’, anke f’dawk li huma preΩentazzjonijiet g˙all-pubbliku. Na˙seb li Ω-Ωg˙aΩag˙ kollha li Ωaru dan il-post, speçjalment dawk li qed jimmiraw g˙al karriera fl-informatika, ˙adu impressjoni tajba ˙afna, u Ωgur li kienet esperjenza li swiethom g˙all-futur. Nappella biex dawn l-open days g˙all-pubbliku jibqg˙u jsiru kull sena, g˙ax huwa mod tajjeb ta’ kif is-servizz pubbliku u l-poplu jibqg˙u qrib ta’ xulxin g˙all-benefiççju komuni. TONY GATT, BL-EMAIL

IL-PARKEÌÌ PROBLEMA…U ILU! Min jista’ jiç˙ad dan il-fatt!? Illum, tmur fejn tmur, sar diffiçli ferm biex tipparkja g˙ax innumru ta’ karozzi u in©enji o˙ra sar bla g˙add u donnhom n-nies tag˙na g˙adhom ma jridux juΩaw regolarment it-trasport pubbliku. Fil-gΩira G˙awdxija dan qed jipprovdi servizz tajjeb u kieku n-nies tag˙na jibda juΩawh iktar, Ωgur li jonqsu l-vetturi fit-toroq u mag˙hom jonqsu wkoll drastikament id-d˙a˙en li qed joqtluna bil-mod il-mod. Dawn il-jiem, quddiem l-Iskola Primarja talVajrin©a, fir-Rabat, ©ie rriservat ftit tal-ispazju mill-ftit li di©à kien hemm biex tkun tista’ tipparkja l-minibus g˙as-servizz tat-tfal. Nifhem li din l-inizjattiva setg˙et ©iet mis-surmast Ωag˙Ωug˙ u ˙abrieki tal-iskola, li nifra˙lu g˙axxog˙ol li qed jag˙mel fost ulied il-poplu,

Sur Editur,

imma, kif jg˙id il-Malti, t˙obb ˙a©a u tobg˙od o˙ra, u b’dan il-pass re©a’ naqas parke©© ie˙or fir-Rabat. Nissu©©erixxi li f’dan l-ispazju jinkiteb il-˙in tal-uΩu ta’ dan l-ispazju g˙all-minibus biex talinqas, meta ma tkunx tintuΩa, is-sewwieqa, b’mod speçjali r-residenti, ikunu jistg˙u juΩawh. Tista’ anke titwa˙˙al daqsxejn ta’ tabella bil˙inijiet tal-uΩu tal-minibus. Kull laqxa tirfed limramma, jg˙id il-qawl, u kull ftit jg˙odd meta tqis li fil-belt Victoria jid˙lu tant nies kuljum, ilkoll ifittxu l-ispazju fejn jipparkjaw. Xi ˙a©a li la tinvolvi problemi u lanqas spejjes, imma biss ftit tar-rieda tajba!

Jien ma nafx kif l-ebda gwardjan lokali jew pulizija ma tara, fi Triq Hompesch il-Fgura jag˙ti xi çitazzjoni fuq xi kontravenzjoni tat-traffiku. Jekk immur jien, ibqa’ Ωgur li ktieb taç-çitazzjonijiet nimlieh f’nofs sieg˙a. Quddiem l-istess g˙assa tal-pulizija tal-Fgura il-˙in kollu bid-double parking, u biex tg˙addi trid taqsam il-karre©©ata. Tistenna li jolqtok xi ˙add li jkun ©ej bil-kontra peress li tinsab ˙dejn ir-roundabout. L-istess qieg˙ed ng˙id lejn il-mina ta’ Hompesch. Hawnhekk iktar ikrah g˙ax id-double parking isir fiΩ-Ωew© na˙at tat-triq u bilkemm tg˙addi karozza wa˙da. U xi ng˙idu g˙at-trakk tal-iskart. Dan jg˙addi fl-ag˙ar sieg˙a ta’ filg˙odu u bil-wiçç vili jieqaf f’nofs din l-imbierka triq u ji©i jaqa’ u jqum mit-traffiku li jakkumula warajh. Listej© tal-karozzi tal-linja sservi ta’ parke©©. F’din il-famuΩa triq, li hija l-iktar triq traffikuΩa ta’ Malta, g˙andu jkun hemm sorveljanza s˙i˙a mill-awtoritajiet ikkonçernati biex mhux kul˙add jag˙mel l-jrid. Jien nissu©©erixxi li Triq Hompesch tibdel isimha g˙al Triq il-Ìungla. Laqwa li npo©©u l-qsari fil-kantunieri.

KAV. JOE M. ATTARD, IR-RABAT, GÓAWDEX

RESIDENT, IL-FGURA

ITTRI KÓ

01|02|2015 15

kullhadd.com

ÌURAMENTI FOLOZ NAZZJONALISTI Sur Editur, Nag˙mel referenza g˙all-artiklu ‘Sforza ˙addiema tal-Gvern jag˙mlu dikjarazzjoni falza’ li ©ie ppubblikat nhar il-Óadd 25 ta’ Jannar 2015. L-artiklu kien dwar id-Deputat Nazzjonalista Toni Bezzina li ©ieg˙el ˙addiema tal-Gvern li kienu jaqg˙u ta˙tu biex jag˙mlu xog˙ol ta’ manutenzjoni bi spiΩa g˙all- Gvern filkaΩin Nazzjonalista taΩ-Ûurrieq. Wara li dan l-abbuΩ ©ie mikxuf minn din il-gazzetta fl-2012, listess Deputat Nazzjonalista g˙amel pressjoni fuq l-istess ˙addiema u ©eg˙ilhom jag˙mlu dikjarazzjoni falza quddiem nutar li x-xog˙ol li g˙amlu kien volontarjament. Li hu verament stramb f’dan labbuΩ hu g˙ala l-Gvern ta’ GonziPN kif ukoll il-PN Ωammew mistura din l-investigazzjoni. G˙aliex Ωammew mistura l-ismijiet tal-membri talBord? Aktar u aktar meta, skont il-Membru Parlamentari Nazzjonalista Toni Bezzina, min g˙amel l-investigazzjoni ma sabux ˙ati. U g˙aliex il-Perit Toni Bezzina ma g˙amel l-ebda propaganda wara r-riΩultat ta’ din l-investigazzjoni matul ilkampanja elettorali tal-a˙˙ar elezzjoni? Matul il-kwistjoni politikareli©juΩa ta’ bejn l-1960 u l1969, mhux biss saret kruçjata twila u ˙arxa kontra l-Partit Laburista mill-Kurja u l-Ìunta Djoçesana, imma kien ukoll dnub mejjet li tivvota lill-Partit Laburista. Sintendi, il-PN ta˙t il-Kap Ìor© Borg Olivier approfitta g˙al darb’o˙ra mis-sitwazzjoni, fejn il-politika t˙alltet marreli©jon biex ja˙taf il-Gvern, u l˙niΩrijiet li ©raw matul din ilkwistjoni kellhom il-barka u lapprovazzjoni tan-Nazzjonalisti. Lejlet il-votazzjoni li kienet

saret fi Frar tal-1962, min-na˙a tal-Ìunta Djoçesana, kienu ˙ar©u bl-argument li mara miΩΩew©a li r-ra©el tag˙ha kien Laburist, setg˙et tg˙id b’©urament lil Ωew©ha li ser tivvota lill-Partit Laburista, iΩda fil-fatt tkun ser tivvota lill-partiti mag˙rufa b˙ala ‘ta’ ta˙t lumbrella’; ji©ifieri lil dawk ilpartiti li kienu kontra l-Partit Laburista, inkluΩ il-PN. Naturalment il-Partit Laburista ©ustament argumenta li ©urament tali kien ©urament falz. Mill-banda l-o˙ra n-

Nazzjonalisti argumentaw li tali ©urament ma kien falz xejn g˙ax hekk sintendi qablilhom politikament, kif fil-fatt wera ΩΩmien. Ftit qabel l-elezzjoni tal-1927 sar ftehim li baqa’ mag˙ruf b˙ala ‘il-Compact’ bejn il-Partit Kostituzzjonali mmexxi minn Lord Strickland u l-Partit Laburista. In-Nazzjonalisti li kienu maqsuma f’Ωew© partiti politiçi tahom fer˙ ta’ ©enn g˙ax deher çar li kienu ser jitilfu l-Gvern. Infatti, ftit wara saret g˙aqda bejn iΩ-Ωew© partiti

Nazzjonalisti; ji©ifieri l-Unione Politica Maltese u l-Partit Demokratiku Nazzjonalista. Dawn saru partit wie˙ed ta˙t lisem Partit Nazzjonalista. Matul il-kampanja elettorali tal-1927, in-Nazzjonalisti nqdew b’çertu Ettore Bono, bniedem sakranazz li kultant kien jag˙milha ta’ waiter f’xi tie© jew stabbiliment ta’ dak iΩ-Ωmien. Ìeg˙luh jie˙u ©urament li, meta kien qed iservi f’çena talmaΩuni, kien ra fosthom bilfardal lil Strickland, il-Kap talOppoΩizzjoni. Dan il-kaΩ baqa’

mag˙ruf b˙ala ‘il-©urament falz ta’ Terinu’ – kif kien mag˙ruf Ettore Bono. In-Nazzjonalisti – li fost dawk imda˙˙lin f’dan l-affidavit kien hemm u˙ud mill-ministri taghhom – stampaw eluf ta’ fuljetti b’dan il-©urament u qassmuhom ma’ kullimkien, sa˙ansitra fuq is-si©©ijiet ta’ çerti knejjes. L-affidavit sar fuq talba tal-Prim Ministru Nazzjonalista Dr Ugo Mifsud, quddiem l-Avukat tal-Kuruna, Dr Victor Frendo Azzopardi. Ettore Bono kien we˙el sena ˙abs talli ˙a ©urament falz kontra Lord Strickland u, meta appella, il-Qorti tal-Appell ikkonfermat is-sentenza. Kien sar mag˙ruf u ntqal filQorti li ministri tal-Gvern Nazzjonalista kienu responsabbli g˙al dak il-©urament falz. Sir Ugo Mifsud innifsu, Prim Ministru u Ministru tal-Ìustizzja tal-Gvern Nazzjonalista, kien attakkat f’editorjali tal-©urnali favur il-Partit Kostituzzjonali. Dawn kitbu wkoll li waqt ilfunzjoni ta’ dan il-©uramnet falz kien preΩenti wkoll fl-Auberge d’Aragon, l-Uffiççju tal-Prim Ministru, il-Kummissarju talPulizija. Wara r-reb˙a elettorali tal-partiti tal-Compact, il-Prim Ministru Gerald Strickland keçça lillAvukat Ìenerali tal-Kuruna, lAvukat Victor Frendo Azzopardi, talli kien ˙alla, fuq talba tal-Prim Ministru Nazzjonalista, lil Ettore Bono jag˙mel dak l-affidavit falz u talli, skont il-Prim Ministru Strickland, “ma uΩax is-sens ta’ responsabbiltà f’dik il-kariga”. Dawn il-ftit fatti juru kemm verament hi sewda l-istorja politika tal-PN. Sewda daqs isswidija li hemm fl-arma uffiçjali tal-istess partit. PENSJONANT REPUBBLIKAN, RAÓAL ÌDID

NEGOZJU MIT-TAGÓLIM TAL-KNISJA?

ÛONA OÓRA GÓALL-FAMILJI

Sur Editur,

Sur Editur, Nixtieq nawgura lill-Kunsill Lokali ta’ Wied ilG˙ajn tal-inizjattiva riçenti biex japplika g˙allfondi Ewropej u jirran©a Ω-Ωona ta’ San Tumas, li qabel kienet mitluqa u kienet isservi biss biex i˙amm©u l-klieb fiha. Tpaxxejt nhar il-Óadd li g˙adda nara dan ilpost, u kont verament sorpriΩa bid-differenza li dan il-pro©ett g˙amel f’din iΩ-Ωona. F’dan il-post mill-isba˙ fejn il-ba˙ar il-familji issa jistg˙u ji©u anke fix-xitwa u jag˙mlu picnic

fuq l-imwejjed tal-injam li ©ew installati, filwaqt li t-tfal jistg˙u jqattg˙u l-˙in jiddevertu fil-bandli u l-gym li wkoll huma ©odda. Nappella lill-kunsilli lokali madwar Malta u G˙awdex biex jag˙mlu b˙all-Kunsill Lokali ta’ Wied il-G˙ajn u japplikaw g˙all-fondi Ewropej sabiex jo˙olqu dejjem iktar postijiet b˙al dawn fejn il-familji jistg˙u jiddevertu f’©urnata sabi˙a fix-xitwa.

Minn jaf kemm G˙awdxin taw offerti biex jinbena ç-çentru ta’ Kana f’G˙awdex, li g˙andu sala kbira u attrezzata – çentru bliskop li fih isiru attivitajiet li jg˙inu l-familji. Tajjeb ukoll li filviçin hemm parke©©i u trasport pubbliku wkoll. Imma le, g˙al iΩjed minn darba, meta ssir xi attività li g˙aliha jkun mistenni li jattendu numru mdaqqas ta’ koppji, flok issir f’din is-sala, tinkera sala privata u min jattendi jkollu j˙allas biex imur jisma’ x’tg˙allem il-Knisja, u dan fl-imwarrab kif jag˙mlu tas-setta. Il-Papa jinsisti li l-prelati ma jkunux la mani©ers u lanqas jiffunzjonaw qishom negozjanti.

SKALINA, WIED IL-GÓAJN

IMNAFFAR, IR-RABAT, GÓAWDEX

16 01|02|2015

kullhadd.com

kÓ ta’ baRRa

MadWaR

1 MeWta susPettuÛa

F’diskors li g˙amlet fuq il-mezzi tax-xandir, il-President talAr©entina Cristina Fernandez de Kirchner ˙abbret li ser ixxolji sservizz tal-intelli©enza ta’ pajjiΩha. Dan qieg˙ed isir hekk kif hemm suspetti serji li din l-a©enzija kienet involuta fil-mewt talprosekutur Alberto Nisman illi ftit tas-sig˙at wara kellu jixhed kontra diversi uffiçjali prominenti tal-Gvern. Il-kaΩ inkwistjoni jmur lura g˙all-1994 meta attentat terroristiku f’çentru Lhudi f’Buenos Aires ˙alla 85 persuna mejta. Huwa allegat illi dan l-attakk kien organizzat mill-Iran, però Nisman fil-passat kemm-il darba sostna li, g˙al xi ra©uni, il-Gvern Ar©entin kien ipprova jg˙atti l-involviment tal-Iranjani. Il-President Cristina Fernandez de Kirchner qalet li fiΩ-Ωmien li ©ej se tressaq abbozz ta’ li©i li se jistabbilixxi servizz ©did talintelli©enza li tkun ikkontrollata b’mod aktar effikaçi mill-Gvern.

2 MeXXeJ Ìdid

3 Jestendu s-sanzJoniJiet

Alexis Tsipras sar il-Prim Ministru l-©did tal-Greçja wara li l-partit tax-xellug radikali tieg˙u, Syriza, kiseb 36% tal-voti fl-elezzjoni ©enerali tal-Óadd li g˙adda. Dawn il-voti ma tawhx il-ma©©oranza ta’ si©©ijiet fil-Parlament Grieg, hekk kif kiseb biss 149 si©©u mit-300 li hemm g˙ad-dispoΩizzjoni. Madankollu, huwa dam biss ©urnata biex ˙abbar l-alleanza ta’ Syriza mal-ANEL (Independent Greeks), illi pprovdewlu 13-il si©©u ie˙or u l-ma©©oranza li kellu bΩonn biex ikollu gvern stabbli. L-ANEL, minkejja x-xe˙ta leminija tag˙hom, jaqblu ma’ Syriza dwar il-bΩonn illi l-programm ta’ g˙ajnuna finanzjarja internazzjonali jer©a’ ji©i nnegozjat f’forma aktar realistika. F’dan l-istadju jidher li ˙afna mill-mexxejja tal-Istati Membri li jag˙mlu parti miΩ-Ûona Ewro ma jridux jer©g˙u jift˙u n-negozjati dwar il-pakkett ta’ g˙ajnuna finanzjarja li ng˙ata lill-Greçja. Però, matul il-©img˙a d-die˙la, Tsipras huwa mistenni li jiltaqa’ mag˙hom biex iressaq il-kaΩ tieg˙u.

Il-Ministri g˙all-Affarijiet Barranin talUnjoni Ewropea estendew is-sanzjonijiet ekonomiçi fuq ir-Russja sa Settembru li ©ej. Diversi pajjiΩi tal-Unjoni Ewropea qeg˙din ukoll jikkunsidraw il-possibbiltà li jΩidu ismijiet ©odda mal-lista ta’ individwi fil-mira ta’ dawn is-sanzjonijiet. Dan qieg˙ed isir hekk kif fil-jiem li g˙addew ir-Russja kisret l-aktar weg˙da riçenti tag˙ha ta’ waqfien mill-©lied. Madankollu, numru ta’ ministri g˙all-affarijiet barranin ma qablux illi ji©u imposti sanzjonijiet ©odda fuq ir-Russja g˙ax hemm min beΩa’ li s-sitwazzjoni fl-Ukraina tista’ tkompli tiddi©enera jekk ikun hemm miΩuri ekonomiçi aggressivi fil-konfront tar-Russi. Min-na˙a tag˙ha, ir-Russja g˙adha qieg˙da ssostni li mhix involuta direttament fil-konflitt fil-Lvant tal-Ukraina.

ta’ barra KÓ

01|02|2015 17

kullhadd.com

id-dinja

6 aPPoÌÌ aMeriKan

2 5

L-Istati Uniti tat l-appo©© tag˙ha g˙ar-riformi fil-politika ta’ difiΩa tal-Ìappun. Fix-xhur li g˙addew, il-Prim Ministru ÌappuniΩ Shinzo Abe ressaq riformi kostituzzjonali illi jag˙tu interpretazzjoni ©dida lill-politika ta’ difiΩa tradizzjonali tag˙ha. Dan wassal biex il-Ìappun jestendi Ω-Ωona ta’ ronda tieg˙u lil hinn mill-ib˙ra territorjali u l-ispazju tal-ajru tieg˙u. Abe ˙a din id-deçiΩjoni hekk kif il-Gvern ÇiniΩ fis-snin li g˙addew estenda r-rondi militari tieg˙u. Din il-politika ta’ espansjoni wasslet g˙al tenzjoni kbira ma’ diversi pajjiΩi AΩjatiçi li qeg˙din i˙ossuhom mhedda mill-aggressività tal-Gvern ÇiniΩ. Huwa g˙alhekk illi, matul dawn l-a˙˙ar snin, l-Istati Uniti ˙e©©et lil dawn il-pajjiΩi biex jalleaw ru˙hom sabiex ikunu f’poΩizzjoni a˙jar biex iraΩΩnu liç-Çina hekk kif il-Gvern Amerikan m’g˙adux fil-kundizzjoni illi jinvesti riΩorsi militari kbar fl-ib˙ra ta’ madwar iç-Çina.

5 Kobane f’idejn il-Kurdi

4 Ma jridux esKalazzjoni Il-konflitt bejn l-IΩrael u l-ÓeΩbolla˙ jidher li mhux se jeskala hekk kif dawn tal-a˙˙ar taw x’jifhmu li m’g˙andhom l-ebda intenzjoni li jer©g˙u jattakkaw lill-IΩraeljana. L-inkwiet bejn iΩ-Ωew© na˙at beda l-©img˙a l-o˙ra meta attakk mill-ajru tal-IΩraeljani fis-Sirja qatel diversi membri tal-ÓeΩbolla˙ li kienu qeg˙din joperaw fiΩ-Ωona. B’reazzjoni g˙al dan l-attakk, il-ÓeΩbolla˙ sparaw diversi missili mill-Libanu fuq Ωona qrib il-fruntiera mal-IΩrael illi ˙alla Ωew© suldati IΩraeljani mejta. L-IΩrael irrea©ixxa b’attakk bl-artillerija li mhux biss qatel numru ta’ LibaniΩi, imma anke çittadin Spanjol illi kien parti minn missjoni g˙aΩ-Ωamma tal-paçi. Wara dan l-attakk, il-ÓeΩbolla˙ g˙amlu kuntatt mal-IΩrael fejn assiguraw li huma jqisu din il-kwistjoni b˙ala mag˙luqa u li mhux qeg˙din ifittxu konflitt fit-tul mal-©irien tag˙hom.

Wara erba’ xhur ta’ konflitt kontinwu, il-forzi Kurdi rnexxielhom jimbuttaw lill-militanti tal-Istat IΩlamiku (IS) ’il barra mill-belt Sirjana ta’ Kobane. Din ir-reb˙a g˙andha sinifikat, kemm strate©iku, kif ukoll simboliku u qieg˙da ti©i meqjusa b˙ala daqqa ta’ ˙arta fil-konfront tal-Istat IΩlamiku. Flimkien mal-Kurdi kien hemm ukoll il-forzi tal-koalizzjoni internazzjonali li g˙amlet madwar 700 bumbardament mill-ajru hekk kif diversi pajjiΩi ng˙aqdu biex jikkontrollaw l-avvanz tal-IS illi sa Awwissu li g˙adda kien ˙a f’idejh diversi re©juni fis-Sirja u l-Iraq. It-theddida fil-konfront ta’ Kobane g˙adha ma telqitx g˙al kollox. Il-forzi tal-IS g˙adhom qeg˙din jokkupaw diversi Ωoni rurali madwar Kobane u g˙alhekk mhuwiex eskluΩ kontrattakk biex ter©a’ tintreba˙ din il-belt. Huwa stmat illi s’issa l-battalja g˙al Kobane ˙alliet madwar 1,600 ru˙ mejta.

18 01|02|2015

kullhadd.com

kÓ PERSONALITÀ

IRRITORNAT GÓALL-IMMUDELLAR WARA SEBA’ SNIN RAMONA PORTELLI tintervista lil ALEXIA PSAILA

www.ramonaportelli.com

F’daqsxejn ta’ gΩira nistg˙u ng˙idu li m’a˙na neqsin minn xejn. Stazzjonijiet tat-televiΩjoni g˙al wie˙ed, tnejn, tlieta u aktar; radjijiet l-istess u anke gazzetti; ˙wienet mhux b’inqas u l-istess g˙al suççessi ta’ persuni fuq xi linja partikolari, u ˙afna aktar. Iddeçidejt li nitkellem ma’ mudella Maltija li ilha fix-xena tal-immudellar g˙al snin twal. Qed nirreferi g˙al Alexia Psaila.

ramonaportelli@hotmail.com

G˙andha tlieta u tletin sena, toqg˙od il-Mosta imma trabbiet in-Naxxar. Ta˙dem b˙ala beauty therapist u filfatt g˙andha l-˙anut tag˙ha. Ilpassatempi tag˙ha huma lg˙awm, u s-safar, speçjalment sabiex tixtri minn pajjiΩi o˙ra. B’hekk ˙ajjitha hija mdawra ma’ dak kollu li g˙andu x’jaqsam ma’ sbu˙ija. “Jien persuna li ng˙ix ©urnata b’©urnata. Na˙seb fil-futur, però niffoka l-aktar fuq ilmument. Nikkunsidra lili nnifsi b˙ala persuna sensittiva u dejjem nipprova ng˙in fejn nista’. Persuna kreattiva u ma naqtax qalbi. Il-familja hija g˙al qalbi ˙afna u dejjem sibtha ta’ sapport,” bdiet tg˙idli Alexia. Ta’ min jg˙id li bdiet timmudella meta kellha tlettax-il sena, meta kienet issegwi sfilati barranin fuq it-televiΩjoni, u meta wara kienet tkellmet mal-©enituri biex tibda timmudella, qatt ma qatg˙ulha qalbha. MaΩ-Ωmien ipparteçipat f’diversi konkorsi ta’ sbu˙ija u dejjem marret tajjeb ˙afna. G˙amlet diversi reklami fuq it-televiΩjoni lokali u magaΩins. Óadet sehem ukoll fi drammi lokali b˙al Ipokriti u diversi partijiet f’o˙rajn. Kienet dehret ukoll anke fuq kalendarju lokali. Mistoqsija jekk kellhiex esperjenzi ta’ mmudellar barra minn xtutna, Alexia kkonfermatli li kellha esperjenza timmudella fl-E©ittu ma’ mudelli barranin u esperjenza o˙ra fi Sqallija.

karriera tax-xog˙ol professjonali fil-˙anut personali tag˙ha. B’kurΩità xtaqt inkun naf kif irnexxielha ΩΩomm daqstant ’il bog˙od mix-xena tal-immudellar li tant t˙obb u hija g˙al qalbha. “Waqaft nimmudella g˙ax ridt niffoka aktar fuq il-karriera full-time tieg˙i, l-aktar biex in©ib il˙anut ’il quddiem u biex nistabbilixxi ru˙i fix-xog˙ol tieg˙i. Però, qatt ma waqaft insegwi u dejjem attendejt sfilati ta’ sbu˙ija u nsegwi lirra©el tieg˙i jg˙allem limmudellar lill-mudelli tieg˙u,” spjegatli Alexia. Ridt inkun naf kif ˙assitha meta sabet ru˙ha lura quddiem il-kamera jew catwalk biex timmudella wara waqfa ta’ seba’ snin. “Meta r©ajt bdejt nie˙u l- photoshoots u nimmudella, ˙assejtni komda ˙afna u naturali wkoll, peress li qatt ma qtajt g˙al kollox, filverità, g˙ax xorta kont bqajt insegwi.” Il-moda lokali dejjem qed tikber Iddiskutejt mag˙ha b’liema

mod toqg˙od attenta g˙allfigura tag˙ha u dak kollu li jirrikjedi sabiex tkun mudella. “B˙ala mudella jiena professjonali fl-im©iba. Nie˙u ˙sieb li niekol dieta tajba u ma jonqosx l-eΩerçizzju. L-attitudni hija importanti b˙ala mudella; edukazzjoni tajba u li ΩΩomm lilek innifsek b’sa˙˙tek u tie˙u ˙sieb iddehra.” Mitluba tg˙addili l-kummenti tag˙ha dwar ix-xena talimmudellar f’Malta, Alexia sostniet li l-moda f’Malta dejjem qed tikber, fl-opinjoni tag˙ha. Rigward hemmx xi ˙a©a, imqar wa˙da, li ddejjaqha fix-xena tal-moda lokali, Alexia sa˙qet li ma jdejjaqha xejn. Fl-a˙˙ar tal-intervista tlabt lil Alexia sabiex tg˙addi lmessa©© tag˙ha lill-qarrejja tal-KullÓadd. “Il-parir li nag˙ti lil mudelli o˙ra li qed jaqbdu din il-linja hu li jridu je˙duha bis-serjetà. Sabiex il-moda f’Malta timxi aktar ’il quddiem, iΩommu dejjem saqajhom mal-art u jkunu kunfidenti f’dak li jag˙mlu,” temmet tg˙id Alexia.

IΩΩew©et ra©el li huwa mudell b˙alha Fatt ˙elu dwar Alexia huwa li d-destin laqqag˙ha mar-ra©el tag˙ha li kellu jkun mudell b˙alha, u ismu mhux ’il bog˙od minn tag˙ha lanqas. Fil-fatt, ir-ra©el tag˙ha huwa lmudell Alex Psaila li, b˙al Alexia, mhux l-ewwel darba li rajnieh f’xi dramm jew reklam lokali. “Iltqajt mar-ra©el tieg˙i fix-xena tal-immudellar b’kumbinazzjoni. Konna qed nie˙du sehem flimkien u anke rrappreΩentajna lil Malta. Peress li t-tnejn in˙obbu xxena tal-immudellar nistg˙u nifhmu aktar lil xulxin u nag˙tu l-appo©© tag˙na lil xulxin,” sostniet Alexia. Ta’ min jg˙id li Alexia kienet ilha wieqfa mix-xena talimmudellar g˙al seba’ snin s˙a˙. G˙amlet hekk sabiex tiffoka kompletament fuq il-

Ritratt: NELLASFOTOGRAPHY.COM

Ritratt: CNG PHOTOGRAPHY

Sedan

It-terminu sedan jew saloon , jirreferi g˙all-istess stil ta’ karozza. Il-kelma sedan , tintuΩa fil-lingwi IngliΩaAmerikana, waqt li t-terminu saloon jintuΩa fl-IngliΩ Brittaniku, biss dawn dejjem jirreferu g˙all-istess tip ta’ karozza. Din hija karozza tal-familja mdaqqsa, li tista’ ti©i maqsuma fi tliet partijiet: post g˙allmagna, post g˙all-passi©©ieri u post g˙all-©arr ta’ affarijiet, imsej˙a b˙ala three box. Dawn it-taqsimiet ikunu jistg˙u jidhru sew fil-karozza, hekk kif jidhru fir-ritratt fil-lemin tal-istess artiklu. Insibu ukoll two-box sedan li ©eneralment ikunu hatch-back jew fast-back. Il-post g˙all-passi©©ieri jinkludi fih Ωew© fillieri ta’ seats , b’dik ta’ wara jkollha spazju adegwat g˙all-passi©©ieri adulti. Il-post ta’ ©arr ta’ affarijiet, ©eneralment ikun fuq wara, b’eççezzjoni g˙al u˙ud millkarozzi li g˙andhom il-magna wara b˙al Renaut Dauphine, Tatra T613, VW Type 3 u Chevrolet Corvair.

enti; ismijiet b’g˙eruq imnissla minn ‘sed’ u mil-Latin, ‘sella’ – isem tradizzjonali g˙al si©©u li jin©arr, li g˙all-Malti qlibnieha g˙al ‘karozzella’. L-ewwel vettura li uΩat magna u ing˙atat l-isem ta’ sedan kienet ir-Renault Voiturette type B tal-1899. U l-ewwel karozza mag˙luqa, li tesa erba’ persuni, li uΩat il-kelma sedan, kienet in-1911 Speedwell Sedan, liema karozza ©iet manifatturata minn Speedwell Motor Co. f’Dayton, f’Ohio. IΩda anke qabel dan iΩ-Ωmien kien hemm karozzi kompletament mag˙luqa li kienu jissej˙u saloons jew limousines b˙al Rational 4 Door Limousine tal-1905, Stella 2Door Saloon tal-1910 u o˙rajn. IΩda minkejja dan, sedan jew limousine ma tfissirx biss li karozza tkun kompletament mag˙luqa. Fl-1930, rajna g˙allewwel darba t-terminu sedan convertible fejn kien uΩat biex jiddeskrivi karozza b’saqaf artab li jintlewa u ˙©ie© li jitla’ u jinΩel; karozza li tixbah ˙afna coupe convertible.

L-ori©ini ta’ sedan

Tipi differenti ta’ sedans/saloon

L-ori©ini tal-kelma sedan , aktarx li ©iet mill-kelma Taljana sedia li huwa si©©u, wara li jing˙ad li l-ewwel sedan, ©iet introdotta minn Napli. Hemm ukoll xi g˙ajdut, li dan it-terminu ©ie adottat mill-belt ta’ Sedan, f’Ardennes fi Franza, iΩda dwar dan ftit li xejn nafu. G˙aldaqstant, hawn nirreferu wkoll g˙all-karrella, dik l-ispeçi ta’ kaxxa tal-injam, b’Ωew© lasti twal fil-©nub tag˙ha u tin©arr minn Ωew© persuni, biex fiha jin©arr persuna ta’ çerta importanza, b˙ar-re, re©ina, eçç. Dawn ori©inaw mill-pajjiΩi b˙all-Indja, il-Ìappun, ilMessiku u l-Perù. Ìew impurtati fl-Ewropa, eΩattament fi Spanja lejn l-a˙˙ar tas-seklu sittax. Minn hemm dawn imxew lejn Franza u l-Ingilterra. Dawn kollha ng˙ataw ismijiet differ-

JeΩistu diversi verΩjonijiet ta’ sedan . Insibu dawk b’erba’ bibien u Ωew© bibien kif ukoll varjanti fastback taΩ-Ωew© tipi. Illum il-©urnata, sedan tesa’ tal-inqas erba’ min-nies u g˙andha saqaf ta’ g˙oli wie˙ed sat-tieqa ta’ wara. L-iΩjed komuni jkunu sedans b’erba’ bibien; dawk b’Ωew© bibien huma inqas popolari iΩda nsibuhom iΩjed fl-istorja. Fost ittipi ta’ sedan tul l-istorja, insibu notchback sedans , fastback sedans, hardtop sedans, hatchback sedans u chauffeured sedans. Notchback sedan huma dawn is-sedans li jaqg˙u fil-kategorija ta’ three-box. Dan g˙ax malewwel daqqa t’g˙ajn tara tliet kaxxi li jiffurmaw il-karozza; ilbonnet (fejn ikun hemm il-

magna) il-post tal-passi©©ieri, u l-bagoll fuq wara. Is-saqaf tag˙hom ikun çatt, li wkoll ikun parallel mal-art, waqt li l˙©ie©a ta’ wara tifforma angolu mag˙luq mas-saqaf. Il-wiçç talbagoll huwa wkoll parallel mal-art. EΩempju ta’ din insibu x-Chevrolet Impala tal-1962 u iΩjed riçenti nsibu l-Ford Sierra Mark 2. Il-popolari Anglia wkoll taqa’ fil-kateorija ta’ notchback Fastback sedans huma sedans li jaqg˙u fil-kategorija ta’ twobox . Dan g˙ax id-dehra tag˙hom tixbah dik ta’ Ωew© kaxex. Il- bonnet b’qies normali, u s-saqaf jibqa’ nieΩel salbumper ta’ wara g˙al xejn. Óafna jitfixklu dan mal-hatchback. Id-differenza bejniethom hija li fil-fastback is-saqaf jibqa’ nieΩel g˙al xejn sal-qieg˙ talkarozza, waqt li fil-hatchback is-saqaf jinΩel ©eneralment salfanali ta’ wara, fejn imbag˙ad issib il-bagoll u ta˙tu il-bumper li jinΩlu dritti. EΩempji ta’ fastback sedans insibu l-Plymouth tal-1941 u iΩjed riçenti nsibu lMazda3 li eΩattament taqa’ filkategorija ta’ liftback. Waqt li eΩempji ta’ hatchback insibu xChevrolet Malibu Maxx u Audi A5 sport back. L-g˙an ta’ dan it-tip ta’ disinn kien biex itejjeb l-erodinamiçità tal-vettura, hekk li ssir iΩjed ekonomika meta kkomparata ma’ notchback. Fit-terminolo©ija storika, hardtop sedans huma dawk issedan li kellhom pilastri millinqas. Kien ikollhom biss erba’ pilastri, tnejn quddiem u tnejn wara. L-ebda bieba ma kien ikollha pilastru, hekk kien jag˙milha karozza b’ferm iΩjed viΩibbiltà. Biex dan seta’ jse˙˙, riedet tissa˙˙a˙ l-istruttura filqieg˙ tal-karozza u anke fissaqaf. B’hekk dawn ©ew ferm itqal u kienu jikkunsmaw iΩjed fjuwil biex ja˙dmu. B’hekk manifatturi ta’ karozzi Amerikani, fis-snin tmenin iffukaw biex isa˙˙u dawn ilvetturi u jnaqqsulhom mill-piΩ.

B’hekk re©a’ Ωdidilhom il-pilastru bejn it-twieqi u bdew jissej˙u pillard hard tops jew pillared sedan. (pillared qed nirreferu g˙all-pilastru) EΩempji ta’ dawn insibu l-AMC Ambassador tal-1958 u iΩjed riçenti is-Subaru Impreza. EΩempji ta’ pillared sedans insibu l-Ford LTD tal-1971 u iΩjed riçenti nsibu l-Mitsubishi Sigma tal-1990. Chauffeured sedans, fi kliem ie˙or limousines jew karozzi li jintuΩaw g˙at-ti©ijiet. Prattikament, dawn ikollhom spazju kbir g˙ax-xufier li jkun

maqtug˙ g˙alih wa˙du fuq quddiem, forsi b’post ta’ passi©©ier ˙dejh, iΩda l-ispazju fuq wara jkun kbir biΩΩejjed biex joqog˙du Ωew© seats li jkunu faççata ta’ xulxin. EΩempji ta’ dawn insibu lLincoln Town Car, Rolls Royce u o˙rajn, g˙al dawk iΩjed sinjuri. Chauffeurs huma xufiera professjonali, b’esperjenza kbira f’dan il-qasam, u b’hekk ji©u fdati li jsuqu vetturi ta’ dan it-tip. Dawn is-sedans jistg˙u jkunu mkabbra g˙al limousines li jistg˙u jesg˙u sa˙ansitra 20 persuna.

Dijagramma li turi tliet tipi ta’ sedans. Fuq naraw notchback sedan, ta˙tha naraw station wagon u isfel naraw hatchback sedan. Jidhru ukoll spjegati it-tifsiriet ta’ three-box u two-box. L-eΩempji li jidhru huma ta’ karozzi Ford Focus.

20 01|02|2015

kullhadd.com

KÓ

KAROZZI

TOYOTA JIÛVELAW ÌENERAZZJONI ÌDIDA TA’ INTEGRATED SAFETY TECHNOLOGY Toyota Ωvelat ftit mit-teknolo©iji u s-sistemi ©odda li se jkunu kkaratterizzati fil-mudelli futuri biex is-sewqan ikun aktar sigur. Min˙abba l-kunçett tal-kumpanija ta’ Integrated Safety Management, dawn kienu di©à ddisinjati minn qabel biex b’hekk ikunu jistg˙u ja˙dmu flimkien u b’hekk jg˙inu biex jitnaqqsu laççidenti mit-toroq. Dawn il-karatteristiçi l-©odda, li kienu m˙abbra f’seminar f’Toyota City rigward is-sigurtà, se jkunu introdotti fil-mudelli l©odda proprju minn din is-sena. Toyota qieg˙da wkoll to˙loq pakke©©i ta’ sigurtà safety sense mag˙mula apposta g˙al vetturi b’daqs differenti li se jkunu disponibbli sal-a˙˙ar tas-sena 2017. L-infrastruttura tal-karozza u komunikazzjoni ta’ karozza ma’ karozza Xi kultant, meta tiltaqa’ ma’ blind junction, lanqas l-aqwa kameras u l-aqwa sensors ma jkunu jistg˙u jag˙tuk l-a˙jar veduta talperikli li tista’ tiltaqa’ mag˙hom fit-triq. G˙alhekk, Toyota ˙admet biex telimina dawn it-tipi ta’ riskji pemezz tal-infrastruttura talkarozza u komunikazzjoni ta’ karozza ma’ karozza, billi tuΩa frekwenza wireless riΩervati

apposta g˙as-servizzi tal-integrated traffic system. B˙al, pereΩempju, meta tasal f’ junction li m’g˙andhiex stampa çara ta’ x’hemm, is-sensors jaqdbu t-traffiku kurrenti jew inkella xi nies li jkunu qed jaqsmu t-triq u tibg˙at informazzjoni lill-karozza dwar x’qed ji©ri fl-akwati tag˙ha – issistema tal-karozza u l-infrastruttura. Karozzi li se jkunu resqin qrib l-intersezzjoni jag˙mlu sinjal talpreΩenza tag˙hom permezz taluΩu tal- link bejn karozza u karozza, billi jattivaw it-twissijiet viΩwali u awdjo lis-sewwieq meta jkun hemm bΩonn u b’hekk ikunu evitati aktar aççidenti fittoroq. Toyota g˙enet ukoll biex tiΩviluppa communicating radar cruise control ©did li tuΩa lkomunikazzjoni bejn karozza u o˙ra biex tag˙milha façli g˙al karozzi o˙ra ˙alli iΩommu d-distanza bejniethom. TuΩa wkoll forward-facing millimetre-wave radar biex isegwu d-distanza bejn il-karozza tieg˙ek u l-karozza li jkun hemm quddiemek, il-veloçità relattiva u l-aççellerazzjoni u d-deçellerazzjoni tal-karozza ta’ quddiemek. Dan itejjeb b’mod sinifikanti lprestazzjoni tat-traffiku billi jkun akta sigur, effiçjenti fil-fjuwil u jg˙in biex jevita li jkun hemm ˙afna kon©estjoni.

INQAS METALL U IKTAR PJAÇIR BL-AYGO X-WAVE TOP OPTION

Kif tista’ tag˙mel l-esperjenza li ssuq Toyota Aygo iktar pjaçevoli? Wa˙da mir-ra©unijiet ovvji hi li tipprovdi xi ftit gost klassiku permezz ta’ saqaf ritrattabbli x-wave ©did. Bl-g˙an li t˙ares ’il quddiem g˙al iktar ©ranet s˙an, Toyota nediet l-x-wave b˙ala g˙aΩla alternattiva fuq il-mudell five-door Aygo X-pression. Mg˙ammar b’kulur sewdieni, is-saqaf huwa prodott ta’ fabbrika, kif ukoll g˙andu tul s˙i˙ b’tali mod li dawk il-persuni li jkunu fuq is-seats ta’ wara wkoll i˙ossu s-sensazzjoni tar-ri˙ meta jtajjar ix-xag˙ar. Dan l-istess saqaf jopera b’mod elettroniku permezz ta’ swiçç sempliçi li jinsab ˙dejn il-kontroll tal-map light fil-headlining. Meta wie˙ed jispeçifika l-x-wave jkun qed iΩid iktar l-appell g˙all-Aygo X-pression, li wkoll tinkludi roti alloy ta’ 15-il pulzier, lampi taç-çpar fuq quddiem, projector headlights flimkien ma’ dwal LED g˙al waqt il-©urnata, sistema multimedia x-touch b’DAB u bluetooth, kamera g˙ar-reverse u arja kkundizzjonata. Elementi suwed ileqqu fil- bodywork u fil-bagoll ikomplu jg˙inu din il-karozza çkejkna biex tag˙mel aktar suççess, b’g˙aΩliet ta’ Ωebg˙a varja b˙al white flash, electro grey, silver splash, red pop u deep blue buzz. G˙al iktar informazzjoni fuq l-Aygo l-©dida u l-line-up tatToyota, Ωur ix-showroom li jinsab fi Triq l-Imdina, ÓaΩ-Ûebbu©, jew inkella l-pa©na ta’ Facebook jew çempel fuq 2269 4000.

KAROZZI KÓ

01|02|2015 21

kullhadd.com

15,000 SIÌRA AKTAR GÓALL-FORESTRIJA CARBON SINK TAL-PEUGEOT-ONF FL-AMAZON F’konformità mal-impenji tal-Kick Start, il-kampanja tad-ditta mag˙mula millPeugoet f’Marzu u f’April tas-sena lo˙ra li segwiet il-vja©© ta’ ballun minn Franza sal-BraΩil, fejn g˙adda minn g˙add ta’ pajjiΩi u kontinenti f’dan ilvja©©, 15,000 si©ra ©dida kienu miΩrug˙a fil-forestrija carbon sink Peugeot-ONF fis-sit tal-pro©ett f’Fazenda Sao Nicolau fl-istat ta’ Mato Grosso fil-BraΩil. Din iΩ-Ωerrieg˙a ta’ dawn is-si©ar se jag˙mlu parti miΩ-Ωew© miljun si©ra ta’ aktar minn 50 speçi differenti li di©à kienu miΩrug˙a f’dan l-istess sit; pro©ett li nbeda fl-1998 u huwa ppjanat li jissokta sal-2038.

ditta tal-karozzi fid-dinja kollha li ˙asbet li timplimenta politika ta’ upstream-downstream integrat biex ikun hemm kontroll fuq il-gassijiet tas-serer (l-aktar tad-dijossidu tal-karbonju) billi, b’suççess, ˙admet fuq lemissjonijiet fl-attività tal-qalba talkarozza u billi ffinanzjat u mexxiet pro©ett ta’ riforestazzjoni kbir bl-g˙an ta’ sekwestru tal-karbonju fl-Amazon BraΩiljan. G ˙ a l l - a s p e t t upstream , b ’ m o d kumulattiv ta’ Settembru tas-sena lo˙ra, Peugeot g˙andha l-anqas medja ta’ emissjonjiet ta’ dijossidu tal-karbonju meta mqabbla ma’ ditti o˙rajn ta’ karozzi fis-suq Ewropew (110.4 g/km g˙al kontra tal-medja Ewropea li hi dik ta’ 124.2 g/km). Dan kollu huwa frott tal-investiment kontinwu fit-teknolo©iji li wasslu f’magni b’sa˙˙ithom u effiçenti b˙alma huma dawk tal-BlueHDi, PureTech 3-cylinder turbo u dawk tal-petrol naturalment aspirati, hybrid 4, fost o˙rajn. G˙all-aspett downstream, lura g˙allbidu ta’ dan il-pro©ett fl-1998, ilpro©ett carbon sink Peugeot-ONF huwa responsabbli g˙at-t˙awwil ta’ Ωew© miljun si©ra li assorbew aktar minn 385,000 tunellata ta’ dijossidu tal-karbonju sakemm kienu qed jikbru (kejl mag˙mul il-protokol VCS).

Pjan ambjentali b’impenn s˙i˙ Peugeot riedet li tag˙ti dimensjoni ambjentali lill-pro©ett ‘Kick it to Brazil’ billi impenajt ru˙ha li tiΩra’ si©ra g˙al kull kuntatt fiΩiku li tkun g˙amlet persuna bil-ballun bil- logo tal-istess pro©ett fl-ivvja©©jar li dan il-ballun g˙amel madwar id-dinja. Apparti minn hekk, kien hemm enfasi fuq il-carbon footprint g˙al din l-avventura billi nxtraw kredti ççertifikati (VCS) millforestija carbon sink tal-Peugeot-ONF li sussegwentament kienu riinvestiti f’attivitajiet ekolo©içi, xjentifiçi kif ukoll soçjoekonomiçi.

Lista ta’ speçi m˙awla: (t˙awwil addizzjonali ta’ 15,000 si©ra minn Diçembru ta’ 2014 sa Jannar 2015)

Proçedura sostenibbli g˙all-biedja u g˙aΩla innovattiva tal-ispeçi F’armonija perfetta mal-ispirtu li wassal g˙all-iΩvilupp tal-pro©ett tal-forestrija carbon sink tal-Peugeot-ONF, iΩ-Ωew© imsie˙ba riedu jie˙du vanta©© minn din l-okkaΩjoni biex jiksbu t˙awwil billi juΩaw proçeduri ekolo©içi kif ukoll lokalitajiet innovattivi g˙all-istess t˙awwil. PreçiΩament 15,500 Ωerrieg˙a kienu miΩrug˙a bejn Lulju u Novembru biex b’hekk ikunu lesti g˙at-t˙awwil li g˙andu jkun mag˙mula fl-ista©uni taxxitwa (bejn wie˙ed u ie˙or fix-xhur ta’ Novembru sa April fl-Amazon). Dan innumru huwa akbar mill-10,000 kuntatt fiΩiku mil˙uq mill-utenti tal-internet waqt il-©rajja tal-ballun ‘Kick it to Brazil’. Is-sottostrat uΩat biex tinbet iΩΩerrieg˙a juΩa prattiçi ekolo©içi talbiedja. Il-˙amrija kienet im˙allta ma’

ta˙lita li ©iet mill-karbonizzazzjoni tal˙bub tar-ross (il-qoxra protettiva naturali) u l-iskart domestiku. Il-˙bub tarross mhuwiex uΩat mill-bdiewa, g˙alhekk jaraw kif je˙ilsu minnhom. Dawn imbag˙ad jiffermentaw u minnhom jo˙ro© il-metanu, gass tasserer li huwa 20 darba aktar ˙aΩin middijossidu tal-karbonju. Bil-karbonizzazzjoni tal-˙bub tar-ross u billi tinkludihom fit-ta˙lita fejn iΩ-Ωerrieg˙a tkun im˙awla g˙all-©erminazzjoni, l-emissjonijiet tal-gassijiet tas-serer ikunu imnaqqas b’fattur 20, b’hekk ikunu evitati emissjonijiet mill-metanu. Aktar minn hekk, l-g˙aΩla kienet li ssi©ar jit˙awlu fi gruppu, f’Ωoni fejn laççess huwa diffiçli (tlajja’ u widien), xi

kultant l-art ikollha bΩonn ftit arrikkiment biex l-eroΩjoni tal-˙amrija tkun limitata kemm jista’ jkun. Finalment, l-ispeçi uΩati li jkunu mag˙Ωula b’reqqa biex jikkontribwixxu lejn Ωvilupp sostenibbli f’industriji lokali, jimmiraw g˙ad-diversifikazzjoni ma’ speçi o˙rajn li g˙andhom kwalitajiet mediçinali, li jipprovdu sorsi ta’ ikel (si©ar tal-frott) u l-bini ta’ injam li huwa l-aktar adattat g˙all-bidliet filklima ma’ speçi li huma aktar reΩistenti g˙an-nixfa. Peugeot-ONF f’kontroll tal-gassijiet tas-serer B’dan il-pro©ett, Peugeot hija l-unika

Stryphnodendron adstringens • – karatteristiçi antisettiçi g˙all-estratt tal-qoxra Enterolobium maximum – • injam g˙al bçejjeç Ωg˙ar ta’ g˙amara Byrsonimacrassifolia – g˙all• frott li jittiekel Protiumsp (Amescla) – g˙all• estratti, l-g˙asel, injam u g˙all-frott Hymenaea courbaril – g˙all• frott li jittiekel u sustanzi o˙ra Bauhinia macrostachya – • karatteristiçi mediçinali kontra lparassiti (weraq) u antidiarrhoeal (g˙eruq) G˙al aktar informazzjoni Ωuru l-link ta’ Facebook http://www.facebook.com/peugeotmalta/

22 01|02|2015

kullhadd.com

KÓ KAROZZI

IÛJED MINN JUMEJN MAQBUDA FIT-TRAFFIKU Studju preliminari talKummissjoni Ewropea, li sar fl2012, irriΩulta kif f’sena, issewwieqa Maltin jag˙mlu medja ta’ 52 sieg˙a maqbuda fit-traffiku. Dan l-istudju sar b’kollaborazzjoni ma’ rappreΩentanti talKummissjoni Ewropea f’pajjiΩna flimkien mal-Istitut g˙atTibdil fil-Klima u Ûvilupp Sostenibbli fi ˙dan l-Università ta’ Malta. Dan sar biex ji©i stabbilit studju dwar il-viΩjoni ta’ pajjiΩna fir-rigward ta’ emissjonijiet bl-impatt fuq l-ambjent u kif ukoll ji©i identifikat laspett ekonomiku fit-traffiku. Karmenu Vella, Kummissarju Ewropew tal-Ambjent, Affarijiet Marittimi u Sajd, qal fl-indirizz tieg˙u li t-traffiku qed jaffettwa anke t-trasport pubbliku. Dan g˙ax f’çerti Ωoni urbani qed inaqqas il-veloçità tieg˙u b’konsegwenza li tonqos leffiçjenza u jsir inqas attraenti. Vella semma wkoll li ddewmien fit-toroq konsegwenza tat-traffiku huwa t-tripplu tal-medja fl-Ewropa. Intant, Vella Ωied jg˙id li huwa stmat li l-kon©estjoni tat-traffiku tiswa lill-pajjiΩna mal-€120 miljun fis-sena. Konsegwenza t’hekk, pajjiΩna qed ikollu rata g˙olja ta’ emissjonijiet li mhux jimxu mal-linji gwida hekk kif ma˙ru©a millOrganizzazzjoni Dinjija tasSa˙˙a (WHO). Peress li dan jista’ jkollu impatt serju fitturiΩmu f’pajjiΩna, il-

ispejjeΩ tal-inçidenti tat-traffiku swew lil pajjiΩna mal-€84 miljun f’benefiççji g˙al dawk li spiççaw f’diΩabbiltà waqt li limpatt fuq l-ambjent sewa mal€14-il miljun. …u f’G˙awdex?

Kummissjoni ppreparat studji speçjalizzati, sabiex jitnaqqsu lemissjonijiet, g˙all-©id tassa˙˙a u l-ekonomija. Vella sa˙aq ukoll li f’pajjiΩna g˙andu jkollna Ωieda fil-bicycle lanes, vetturi elettriçi u anke fit-trasport pubbliku. Joe Mizzi, il-Ministru inkarigat mit-Trasport u l-Infrastruttura, qal li hija g˙aΩla awtomatika li dak li jkun ikollu l-vettura tieg˙u personali. Infatti, fla˙˙ar g˙axar snin kien hemm Ωieda ta’ 64,000 vettura. Mizzi Ωied jg˙id li r-riΩultat ta’ dan kollu huma bosta ra©unijiet, iΩda hemm bosta rimedji li jg˙oddu g˙al kull sitwazzjoni, ta’ wie˙ed x’jista’ jag˙mel biex titnaqqas il-kon©estjoni tat-traf-

fiku. Infatti, Mizzi Ωied jg˙id li l-Gvern waqqaf kumitat apposta, inkarigat mill-immani©©jar tat-traffiku li, flimkien malistakeholders ewlenin f’pajjiΩna, jiltaqg˙u regolarment. Biex il-kon©estjoni tat-traffiku tkompli tonqos, il-Gvern qed ikompli ja˙dem fuq diversi pro©etti biex jittaffa dan. B˙alissa qed isiru xog˙lijiet fi Triq il-Kosta u hekk kif din tintemm ser jibdew xog˙lijiet fuq il- junction tal-Kappara, filpro©ett tal-Addolorata u huwa mistenni jiΩdiedu iΩjed barriers fit-toroq biex itaffu l-impatti tal-inçidenti. L-istudju wera li €118-il miljun intilfu fi produttività ekonomika. Ing˙ad ukoll li l-

Intant, id-Deputat Parlamentari G˙awdxi, Franco Mercieca, wie©eb g˙al din l-istqarrija ma˙ru©a ftit tal-jiem ilu b’messa©© fuq is-sit soçjali ta’ Facebook. Huwa qal li g˙allkuntrarju tat-52 sieg˙a maqbuda fit-traffiku li jag˙mel Malti, persuna G˙awdxija li ja˙dem Malta ja˙li madwar 36 jum fissena biex jaqsam bejn iΩ-Ωew© gΩejjer sabiex jasal fuq il-post tax-xog˙ol jew studju tieg˙u/tag˙ha. Dr Mercieca kien minn ta’ quddiem sabiex isir pro©ett li jg˙aqqad iΩ-Ωew© gΩejjer flimkien, meta wie˙ed jikkonsidra l-fatt li persuna jqatta’ tliet sig˙at kuljum biex jaqsam bejn iΩ-Ωew© gΩejjer, g˙al sitt ijiem fil-©img˙a, g˙al 48 ©img˙a, biex jaqsam bil-vapur. Dan dejjem meta jkun temp bnazzi u l-vja©© tal-vapur jie˙u l-inqas ˙in possibbli, g˙ax f’kaΩi ta’ maltemp b˙alma kellna f’dawn l-a˙˙ar jiem, ilvapur jista’ jittardja biex jasal, jew sa˙ansitra ma ja˙dimx. Din il-kalkolazzjoni saret meta wie˙ed juΩa t-trasport tieg˙u u mhux mezz ta’ trasport pubbliku.

TAXXA INQAS GÓAL DAWK LI MA JUÛAWX VETTURI B’EMISJONIJIET KBAR, FI ÌRANET TAX-XOGÓOL Dawk is-sidien ta’ karozzi, b’emissjonijiet kbar, se jkollhom iç-çans li j˙allsu inqas taxxa bil-kundizzjoni li dawn jinstaqu fi tmiem il-©img˙a, festi pubbliçi u nazzjonali biss, b’applikazzjonijiet li jintlaqg˙u fidDipartiment tal-Liçenzji tal-Vetturi. L-applikazzjoni g˙al din l-iskema se tibda minn g˙ada, u Transport Malta se tag˙mel dan bl-g˙an li vetturi b’emissjonijiet g˙olja ma jinstaqux fit-toroq matul il-©ranet taxxog˙ol. Kull min japplika g˙al din l-iskema se jkun qed i˙allas 60% inqas mit-taxxa preΩenti, hekk kif spjega is-Sur Gilbert Agius minn Transport Malta. Agius qal li din l-iskema tapplika g˙al vetturi li jikkunsmaw ’il fuq minn 211 CO2

u muturi 801cc, li jfisser b’çilindrità g˙olja. Il-vetturi li japplikaw g˙andhom ikunu emission standard euro4 jew iktar, bil-kundizzjoni li jinΩammu fil-garaxxijiet matul il©ranet tax-xog˙ol. Agius spjega li din l-iskema se tkun infurzata u jekk sid ta’ karozza jinqabad bil-karozza tinstaq matul il-©ranet taxxog˙ol, ser ikun im©ieg˙el i˙allas lammont kollu tat-taxxa kif ukoll multa, waqt li, sakemm jit˙allsu dawn, il-vettura tkun konfiskata. Biex dawn il-karozzi jkunu distinti minn o˙rajn, il-pjançi tag˙hom ser ikollhom il-kliem b’lewn a˙mar minflok iswed sabiex ikunu jistg˙u jintg˙arfu ming˙ajr diffikultà.

MALTA RACING CLUB L-OGÓLA NUMRU TA’ KAROZZI PRODOTTI Expressions of interest for the service of a PHOTOGRAPHER AT THE MALTA RACING CLUB, RACECOURSE STREET, MARSA The Malta Racing Club is requesting expressions of interest for service of a Photographer. Interested persons are to supply the Malta Racing Club with different options and/or proposals for photographic services to be given in the old and new race track during activities organized by the Malta Racing Club . For further details those interested can collect a copy of the E.O.I from our Offices from Monday to Friday between 09:00am and 11:30am. Closing date with proposals: 2nd March 2015

FIR-RENJU UNIT F’DAWN L-AÓÓAR SEBA’ SNIN

Manifatturi tal-karozzi pproduçew iΩjed minn miljun u ˙ames mitt elf (1,500,000) vettura matul issena li g˙addiet, l-og˙la numru sa mill-2007, hekk kif urew figuri annwali. Is-Society of Motor Manufacturers and Traders (SMMT) qalet li l-mistoqsija g˙al ditti kbar, b˙al Jaguar u Land Rover, g˙enu biex jiΩdied dan ilbejg˙ b’iΩjed min 1.2%. Minkejja dan, in-numru ta’ vetturi esportati baqa’ g˙at-tieni sena konsekuttiva. Huwa stmat li fl-2014 in˙admu karozza kull 20 sekonda. Suççess Il-Kap EΩekuttiv ta’ SMMT, Mike Hawes, qal li Ωieda ta’ 1.2% fil-produzzjoni tal-vetturi fir-Renju Unit turi sena ta’ suççess kbir. Din l-industrija g˙elbet diversi sfidi, inkluΩ it-tnaqqis tal-manifattura fil-UE u ttnaqqis fis-sa˙˙a tas-swieq dinjija. Hawes Ωied jg˙id li l-popolarità ta’ ditti speçjalizzati u premium madwar id-dinja, fissret li l-valur totali tal-esportazzjoni tal-karozzi rduppjat bejn l-2005 u l-2014. Huwa

temm billi qal li, matul is-sentejn li g˙addew, iΩjed minn seba’ biljun lira IngliΩa ©ew investiti f’façilitajiet produttivi fir-Renju Unit. Il-fabbrika ta’ Nissan f’Sunderland bniet l-iΩjed vetturi b˙ala fabbrika wa˙edha li timmanifattura lvetturi fir-Renju Unit, b’500,238 vettura. Çifri kbar o˙ra kienu: 449,507 vetturi prodotti fl-impjant ta’ Jaguar Land Rover; 178,993 fis-sit ta’ Mini; 172,215 Toyota; 121,799 Honda; u 77,836 Vauxhall. AnaliΩi Il-Gvern IngliΩ qal li l-industrija tal-karozzi hija wa˙da mill-iΩjed forzi ekonomiçi. Dan jidher b˙al Halewood f’Merseyside, fejn ilproduzzjoni tad-Discovery Sport minn Jaguar Land Rover dejjem tiΩdied kull ©img˙a. Il-mudell il-©did huwa r-riΩultat ta’ £200 miljun investiment, waqt li l-impjiegi f’dan l-impjantit tripplaw tul dawn l-a˙˙ar snin. IΩda minkejja li l-produzzjoni totali Ωdiedet, in-numru ta’ karozzi prodotti minn Honda u Toyota naqsu drastikament, g˙alkemm Mini, Nissan u Jaguar Land Rover g˙amlu tajjeb g˙al dan.

KULTURA KÓ

01|02|2015 23

kullhadd.com

ÇELEbRAzzjoNI TAL-ÓAjjA

X’KIEN IFISSER IL-ÓELSIEN Nhar il-Ìimg˙a, 6 ta’ Frar fis6.30 ta filg˙axija, Mark Camilleri, kittieb tal-ktieb Óelsien, il-mixja lejn il-31 ta’ Marzu tal-1979 , ser jag˙ti ta˙dita fuq il-ktieb tieg˙u fiçÇentru Nazzjonali tal-Partit Laburista, il-Óamrun. Iddiskussjoni qed tkun organizzata mid-Dar talPubblikazzjoni Sensiela Kotba Soçjalisti. Il-ktieb ta’ Camilleri jittratta l©lieda tal-Malta Labour Party li sej˙ilha “il-Óelsien” u l-kisba tag˙ha llum niççelebrawha fil-

31 ta’ Marzu, fl-anniversarju tat-tluq tal-a˙˙ar bastiment navali IngliΩ fl-1979. Imma dan il-Óelsien x’kien ifisser eΩatt u g˙al xiex wassal? Il-©lieda tal-MLP fis-snin sittin u s-snin sebg˙in kienet ©lieda soçjalista: wa˙da li kienet tittratta l-libertà politika u lg˙ajxien tal-poplu Malti. Kienet ©lieda li kellha ssir b’mod ˙olistiku, kemm fuq kamp ta’ politika barranija u anke fuq livell lokali fi Ωvilupp ekonomiku – u f’dawn iΩ-Ωew© aspetti l-MLP kien jimxi fuq

binarju ideolo©iku ©did li kien qed isor©i f’diversi pajjiΩi indipendenti ©odda. Probabbli l-ktieb huwa interessanti b’mod partikolari g˙allfatt li hu riçerkat minn fuq arkivji u dokumenti relattivament ©odda g˙al g˙ajnejn irriçerkaturi u fost dawn iddokumenti hemm dokumenti IngliΩi u tal-Istati Uniti, dokumenti tal-gvern lokali u dokumenti interni tal-MLP stess. Il-ktieb ser ikun g˙all-bejg˙ waqt it-ta˙dita u jkun hemm ukoll riçeviment. D˙ul b’xejn.

B˙as-snin ta’ qabel, fl-okkaΩjoni ta’ Jum il-Óajja 2015, ilMoviment Malti Dwar it-Tarbija li se Titwieled qed jer©a’ jorganizza ç-Çelebrazzjoni tal-Óajja, illum il-Óadd l-1 ta’ Frar 2015, filg˙odu fil-Belt Valletta. Fl-10.00 ta’ filg˙odu se ssir mixja favur il-˙ajja mill-Iscouts u l-Guides tax-Xg˙ajra, Óad-Dingli, BirΩebbu©a u l-Kulle©© Santu Wistin fi Triq ir-Repubblika, il-Belt Valletta. Fl-10.00am ukoll, il-membri tal-g˙aqdiet fil-Moviment se jag˙mlu Ωjara ta’ kortesija lill-President ta’ Malta l-E. T. Marie-Louise Coleiro Preca, fil-Palazz tal-President, il-Belt Valletta. Fl-10.30am, il-President ting˙aqad mad-delegazzjoni talMoviment u l-Iscouts u l-Guides sal-Konkatidral ta’ San Ìwann Fil-11.00am se ssir quddiesa konçelebrata minn Mons. Isqof Charles Scicluna, Amministratur Appostoliku, filKonkatdiral ta’ San Ìwann bil-parteçipazzjoni ta’ koppji li se jkollhom tarbija. Tattendni g˙all-quddiesa l-President ta’ Malta. F’nofsinhar issir manifestazzjoni favur il-˙ajja fil-Oratorju tal-Caravaggio fil-Konkatidral ta’ San Ìwann, fejn isiru diskorsi favur il-˙ajja mill-konçepiment, mill-Moviment; minn Mario Mallia, Alternattiva Demokratika; l-Onor. Paula Mifsud Bonnici, Shadow Minister g˙all-Politika Soçjali g˙allPartit Nazzjonalista; l-Onor. Dr Deborah Schembri, Chairperson tal-Kumitat Soçjali tal-Parlament g˙all-Partit Laburista; u l-E.T. Marie-Louise Colerio Preca, President ta’ Malta. Fin-nofsieg˙a tkompli l-mixja g˙all-˙ajja mill-konkatidral ta’ San Ìwann sa Bieb il-Belt.

TITFAKKAR IL-MITT SENA Il-Kapitlu Metropolitan flimkien mal-Fondazzjoni g˙all-istudji tat-Teolo©ija se jfakkru l-mitt sena mill-konsagrazzjoni episkopali tal-Arçisqof Dom Mauro Caruana OSM bi soirée fil-Katidral tal-Imdina, nhar il-Gimg˙a 6 ta’ Frar fis-7.00pm, ippreseduta mill-Amministratur Appostoliku Monsinjur Charles J. Scicluna. Din tkun segwita minn wirja ta’ dokumenti u o©©etti marbutin mieg˙u, fil-MuΩew tal-Katidral. Se jkun hemm Ωewg diskorsi: wie˙ed fuq il-˙idma pastorali tieg˙u minn Dun Nicholas Joseph Doublet, u ie˙or fuq ilkonflitt bejn il-Knisja u l-Istat minn Dr Lorenzo Botrugno ta’ Milan. Mons. Caruana twieled il-Furjana fis-16 ta’ Novembru 1867, da˙al Benedittin u, waqt waqfa f’Malta fl-1915, ©ie mitlub ma jkomplix fi triqtu g˙all-˙idma missjunarja fil-BraΩil g˙ax ©ie ma˙tur Isqof ta’ Malta. Ìie kkonsagrat Isqof ta’ Malta f’Ruma mill-Kardinal Merry del Val, mexxa d-djoçesi g˙al 28 sena u miet fis-16 ta’ Diçembru 1943. B˙ala Isqof ˙adem g˙all-kleru u kabbar is-Seminarju. Approva Ωew© kongregazzjonijiet reli©juzi, waqqaf ˙ames parroççi ©odda, waqqaf il-©urnal Le˙en is-Sewwa u sa˙˙a˙ l-Azzjoni Kattolika. Approva t-twaqqif kanoniku tas-Socjetà tal-MuΩew. Fi Ωmienu ˙abbat wiççu ma’ problemi kbar bejn il-Knisja u l-Istat fit-tilwima ma’ Lord Strickland. Il-pubbliku ©enerali huwa mistieden jattendi.

24 01|02|2015

kullhadd.com

KÓ KALEJDOSKOPJU

KALEJDOSKOPJU: FATTI MIÌBURA MINN CHARLES B. SPITERI

ÌRAw bÓAL-LUM KONT TAF? 1884: Ti©i ppubblikata l-ewwel edizzjoni tal- Oxford English Dictionary.

L-iktar kafè rari fid-dinja hu l-Kopi Luwak, li jinsab fl-IndoneΩja. Jiswa madwar €220.41 kull libbra.

1898: Tin˙are© l-ewwel polza ta’ assigurazzjoni g˙all-karozzi f’Connecticut, minn The Travelers Insurance Company ta’ Hartford. 1919: Inkurunata fil-Belt ta’ New York l-ewwel Miss America. 1940: Frank Sinatra jkanta l-hits tieg˙u Too Romantic u The Sky Fell Down waqt id-debutt f’sezzjoni ta’ rrekordjar malband popolari Tommy Dorse. Din kienet l-ewwel darba li kanta malband mindu bidel lill-kantant ta’ qabel, Jack Leonard. 1958: Bejn l-1 ta’ Frar tal-1958 u l-1961, l-E©ittu u s-Sirja saru ˙a©a wa˙da. Kienu mag˙rufa b˙ala r-Repubblika tal-G˙arab Mag˙quda. Wara l-1961 is-Sirja ˙ar©et minn din l-unjoni waqt rivoluzzjoni u te˙id tat-tmexxija f’idejn il-militar. L-E©ittu kompla juΩa l-isem ta’ Repubblika tal-G˙arab Mag˙quda sal-1971. 1968: Elvis Presley u martu Priscilla jsiru l-©enituri ta’ tifla li kienet tiΩen sitt libbri u 15-il uqija, li semmewha Lisa Marie Presley. 1978: Id-Direttur tal-films Roman Polanski jiskappa l-ple©© u ja˙rab lejn l-Istati Uniti wara li safa akkuΩat li kellu x’jaqsam ma’ tifla ta’ 13-il sena. 1979: L-Ayatollah Khomeini jirritorna l-Iran wara 14-il sena fleΩilju. Óames miljun ru˙ jo˙or©u jag˙tuh mer˙ba fil-kapitali Tehran. F’©imag˙tejn, jirnexxilu jibni armata ta’ rivoluzzjonarji u sal-15 ta’ Frar ˙a l-poter tal-pajjiΩ. Khomeini kien il-bidu tar-re©im Fundamentalista IΩlamiku li issa jmexxi ’l-Iran.

1992: Tintemm il-Gwerra Bierda bejn l-Istati Uniti u l-Unjoni Sovjetika. Il-ftehim isir bejn George W. Bush u l-mexxej Russu Boris Yeltsin.

SULDATA ATTIVA TA’ 68 SENA Nanna Ukraina, ta’ 68 sena, tlaqqmet ‘Ilkastigatriçi’ wara li lestiet ta˙ri© militari mill-aktar iebes ma’ kadetti fl-armata li huma 40 sena iΩg˙ar minnha. Filmati mill-kamp tat-ta˙ri© juru lill-pensjonanta Ekaterina Bilyik tinqaleb u ddur f’g˙elieqi kollha sil©, tqum fuq saqajha u tispara r- rifle ,ma©enb is-suldati Ωg˙aΩag˙ fit-taqsima tag˙ha. Issa qed t˙ejji biex tie˙u parti fil-©lied qalil li qasam lil-Lvant tal-Ukraina. Hi qalet li ddeçidiet li tissie˙eb fil-militar wara li rat ix-xeni orribbli tal-qtil li fihom is-separatisti, meg˙juna mir-Russi, ˙abtu g˙all-©ellieda favur l-Ukraina. Ekaterina, li hi omm ta’ tlett itfal u nanna ta’ ˙amsa, tg˙ix fil-belt Zhidaev, qrib dik ta’ Lviv, fil-punent tal-Ukraina. Meta intervistata qalet: “G˙ext hawn ˙ajti kollha, bqajna

˙ajjin wara l-okkupazzjoni tan-NaΩi u sSovjetiçi, u issa nemmen li g˙andi nqum u nissielet g˙al dak li hu sew u niΩgura li ma ner©g˙ux ng˙ixu okkupazzjoni o˙ra. Barra minn hekk ridt nuri liΩ-Ωg˙aΩag˙ li, ikollok kemm ikollok età, tista’ tag˙mel differenza, u g˙alhekk g˙andhom jag˙tu sehemhom g˙al-libertà ta’ pajjiΩhom.” Nataliya Ishenko, kelliema tal-Armata, ikkonfermat li n-nanna ˙adet parti fl-istess ta˙ri© militari b˙ar-rekluti l-o˙ra, li b˙ala medja huma 40 sena iΩg˙ar minnha, g˙addiet mill-provi kollha u kapaçi tuΩa arma tan-nar bi preçiΩjoni b˙all-bqija tassuldati. L-a˙˙ar kliem ta’ Ekaterina hu “Je˙tie© inwasslu l-messa©© li l-Ukraina hi pajjiΩ liberu, u min ma jog˙©bux, jista’ jmur lura lejn ir-Russja.”

REKORD TA’ PIÛ GÓAL QARGÓA ÓAMRA

2003: Seba’ astronawti jmutu hekk kif ix-shuttle Columbia tinqasam hi u die˙la mill-©did fl-atmosfera tad-dinja u ˙alliet linNasa u lid-dinja kollha fi stat ta’ xokk u nuqqas ta’ fehem. 2006: Il-gazzetta FrançiΩa Soir, tirriproduçi l-karikaturi ta’ gazzetta DaniΩa, li jirridikolaw lill-Profeta Mo˙ammed. Il-gazzetta FrançiΩa ssostni li qed tippubblika dawn il-karikaturi biex turi li d-domma reli©juΩa ma fadlilhiex post f’soçjetà sekulari. IΩda l-pubblikazzjoni tag˙hom fid-Danimarka wasslet g˙al protesti f’bosta nazzjonijiet G˙arab u fl-Ewropa. Il-Gvern FrançiΩ jg˙id li jappo©©ja llibertà tal-istampa. 2009: Johanna Sigurdardottir issir l-ewwel Prim Ministru mara talIΩlanda. 2010: Barak Obama, il-President tal-Amerika jtemm il-pjani tanNASA li jie˙du lin-nies fuq il-Qamar. 2014: Eluf ta’ nies jin©abru fi Spanja biex jipprotestaw kontra li©i ©dida li tqieg˙ed restrizzjonijiet akbar fuq l-abort fil-pajjiΩ. Il-li©i trid li l-abort isir legali biss f’kaΩi fejn sa˙˙et l-omm tkun filperiklu, jew fejn it-tqala tkun riΩultat ta’ stupru. Dawk li ppotestaw t˙assbu li l-li©i se tnaqqar mid-drittijiet tan-nisa.

Xi ftit taΩ-Ωmien ilu, Ωew© a˙wa kisru r-rekord g˙all-itqal qarg˙a ˙amra fl-Ingilterra. Din kienet tiΩen 1,884 libbra. It-tewmin Ian u Suart Paton, ta’ 53 sena kienu sinonimi mar-rekords g˙all-itqal qara’ a˙mar sakemm, fl-2013, ˙aditilhom l-istess titlu qarg˙a ˙amra li kienet tiΩen 1,520 libbra. IΩda l-Patons ma damux i©arrbu t-telfa u re©g˙u bdew jissemmew. Huma ressqu g˙allkompetizzjoni l-akbar qarg˙a ˙amra s’issa, f’tul ta’ erba’ piedi u ˙ames pulzieri u b’çirkumferenza ta’ 17-il pied u erba’ pulzieri. Óafna minn dawk preΩenti baqg˙u skantati jarawha tersaq lejhom. Ftit qabel ma t-tewmin waslu fil-post, ilbidwi Mark Baggs minn Dorset ˙aseb li reba˙ il-kompetizzjoni hu, g˙ax il-qarg˙a ˙amra li kellu kienet tiΩen 1,582 libbra. Inçidentalment, dan il-bidwi kien l-istess

wie˙ed li kien ˙a r-rekord ming˙and ittewmin Paton sentejn ilu. Meta raw dan, it-tewmin aççertaw li se jag˙mlu ˙ilithom biex jer©a’ jkollhom qarg˙a ˙amra aktar tqila minn din li ppreΩentaw issa. Il-kompetizzjoni saret fir-Royal Victoria Country Park f’Netley, Hampshire. G˙aliha attendew aktar minn 1,000 persuna u kienu 25 il-bdiewa li ˙adu sehem. L-a˙wa Paton qalu li bdew b’seba’ qara’ ˙amriet u spiççaw bir-rebbie˙a biss, peress li erbg˙a ma kibrux sew u tnejn minnhom bdew jit˙assru. Regola tal-kompetizzjoni hi li l-qara’ a˙mar irid ikollu qoxra iebsa u bla ebda tebg˙a ta’ t˙assir. Min˙abba li l-qara’ a˙mar l-ie˙or li kellhom ma kienx tal-galbu, spiççaw irmew 4,500 libbra minnu.

KUN AF KÓ

01|02|2015 25

kullhadd.com

KURÛITAJIET MINN HAWN U MINN HEMM

KITBA TA’ SAVIOUR MAMO

TFAL IMÓARRÌA BÓALA SULDATI Madwar id-dinja hawn mijiet ta’ eluf ta’ tfal iservu ta’ suldati fuq il-fruntieri f’pajjiΩi li jinsabu fi gwerra. Dawn it-tfal, subien u bniet, li w˙ud minnhom bilkemm g˙andhom tmien snin, qeg˙din ji©u sfruttati u ingannati bl-iskuΩa li jekk imorru suldati jg˙ixu ˙ajja a˙jar. Hemm minnhom jibag˙tuhom f’postijiet perikoluΩi, jipparteçipaw f’missjonijiet suwiçida, jintuΩaw b˙ala spiji jew messa©©iera g˙at-tkixxif. It-tfajliet ©eneralment jintbag˙tu jservu b˙ala skjavi tas-sess. Óafna minn dawn ikunu tfal li ji©©errew barra fit-triq jew tfal ming˙ajr ©enituri. Hemm ukoll tfal li ji©u reklutati bil-forza. X’qieg˙ed ji©ri fis-Sirja Óafna ©ellieda fis-Sirja, li mhumiex parti mil-Gvern, i˙ajru eluf ta’ tfal b˙ala rekluti. G˙all-bidu dawn jg˙idulhom li se jedukawhom, li se jsibu dejjem l-ikel u jkunu fl-uniformi, imbag˙ad jisspiççaw ji©©ieldu bl-armi. Ìieli wkoll iservu ta’ tarka umana. Rapport riçenti mill-Human Right Watch qal li gruppi estremisti IΩlamiçi, inkluΩ l-Istat IΩlam tal-Iraq u xSham (ISIS), irreklutaw tfal taliskola ta˙t l-14-il sena u g˙allmuhom kif juΩaw l-armi talgwerra, fosthom kif jisparaw b’rifle u jassistu suldati waqt battalji. Jekk induru d-dinja nsibu li lpajjiΩi tal-Lvant, l-Afrika u lAmerika ta’ Isfel huma l-iktar pajjiΩi li jirreklutaw tfal ta’ bejn 13 u 17-il sena b˙ala suldati, minkejja l-li©ijiet internazzjonali li ma jippermettux li suldati jkunu ta˙t is-17-il sena u jmorru ji©©ieldu bl-armi. Fl-Istati Uniti wie˙ed jista’ jing˙aqad mal-Forzi Armati Amerikani minn 17-il sena ’l fuq. Però, ma jistax ikun stazzjonat barra l-pajjiΩ u ma jistax jie˙u sehem f’missjoni militari. L-inga©© irid ikun volontarju u bil-permess tal-©enituri u lindivudwu jrid ikollu livell ta’ edukazzjoni g˙olja. Fir-Renju Unit l-inqas età biex tid˙ol mal-Forzi Armati IngliΩi hi ta’ 16-il sena, basta bil-per-

mess tal-©enituri. Din tapplika sakemm jag˙lqu 18-il sena. Ta’ din l-età, ir-rekluta ma jistax jie˙u sehem fi gwerra. Bejn Ìunju 2003 u Lulju 2005, ilmilitar IngliΩ bag˙at ˙mistax-il suldat ta’ 17-il sena fl-Iraq biex jurihom il-kruha tal-gwerra qabel ma jaqbdu l-karriera ta’ suldat. L-Amerika ta’ Isfel mhix eççezzjoni. Fil-Kolumbja hu stmat li, fl-2005, mal-11,000 suldat, li kienu g˙adhom tfal, i©©ieldu spalla ma’ spalla malgwerilli. Fl-1998 il-Human Rights Watch kien irrapporta li 30% tat-tfal huma gwerilli. Dan hu l-iktar pajjiΩ li juΩa ttfal b˙ala suldati g˙all-©lied. PajjiΩi o˙ra li juΩaw it-tfal b˙ala suldati g˙all-©lied huma l-Afganistan, l-Indja, l-IΩrael, ilLibja, il-Mali, il-Pakistan, itTajlandja, is-Sudan, il-Jemen u o˙rajn. Rapport L-A©enzija Fides ikkwotat rap-

port ta’ Amnesty International li jkopri sal-2012, li jg˙id li diffiçili li wie˙ed jikkalkula kemm hawn tfal sfruttati b˙ala suldati madwar id-dinja. Hu ma˙sub li mal-miljun tifel u tifla jin˙atfu, l-iktar mittoroq jew mill-iskejjel. L-iktar ˙tif ta’ tfal isir mill-kontinent Afrikan. Hu stmat li jin˙atfu bejn 200,000 u 300,000 tifel u tifla kull sena. It-tfajliet jintuΩaw l-iktar biex jakkumpanjaw lis-suldati g˙al skopijiet ta’ sess. Wa˙da mir-ra©unijiet g˙ala t-tfal jin©abru suldati hija li jieklu inqas paragunati maladulti, mhumiex im˙allsa u m’g˙andhomx sens ta’ periklu daqs tal-kbar. Óafna minn dawn it-tfal jintbag˙tu fuq ilfront line. It-12 ta’ Frar hija r-Red Hand Day. Din hi kampanja kommemorattiva mad-dinja kollha biex ti©bed l-attenzjoni talawtoritajiet biex jieqaf darba g˙al dejjem ir-rekluta©© ta’ suldati tfal.

GÓIN BIEX JIEQAF DAN L-ABBUÛ FUQ IT-TFAL U URI IDEK ÓAMRA LID-DINJA

26 01|02|2015

kullhadd.com

KÓ MADWARNA

TAGÓRIF TA’ KULL SITT XHUR DWAR IL-FALSIFIKAZZJONI TAL-KARTI TAL-FLUS TAL-EWRO F’MALTA Kien hemm tnaqqis ta’ 14.5% fin-numru ta’ karti tal-flus tal-ewro foloz irrappurtati lill-Bank Çentrali ta’ Malta fl-2014, meta mqabbel mal-2013. Madankollu, kien hemm Ωieda ta’ 13.3% fit-tieni nofs tas-sena meta mqabbel mal-istess perjodu ssena l-o˙ra. L-ammont totali ta’ 990 karta tal-flus falza rtirati miç-çirkolazzjoni kien 116-il karta tal-flus iktar minn dawk irtirati fl-istess perjodu s-sena l-o˙ra, g˙alkemm ferm inqas mir-rekord irre©istrat fit-tieni nofs tal-2010. Tabella 1 turi l-figuri ta’ kull sitt xhur u dawk annwali ta’ karti tal-flus foloz li ©ew irtirati miç-çirkolazzjoni f’Malta minn mindu da˙al l-ewro fl-2008.

xhur ta’ qabel. Matul dan il-perjodu, il-proporzjon tal-karti tal-€50 u tal-€100 kompla jonqos. Sadanittant, ©iet innotata Ωieda sostanzjali fil-karta tal-€10, li tammonta g˙al 14.7% meta mqabbla mal-proporzjon ta’ qabel ta’ 2.4%, possibbilment ir-riΩultat ta’ flus foloz li ©ew imne˙˙ija qabel it-tnedija tat-tieni serje tal-karta tal-€10. Tabella 2 tipprovdi analiΩi perçentwali tal-ammont totali ta’ flus foloz irtirati miççirkolazzjoni fit-tieni nofs tal-2014, skont id-denominazzjonijiet u mqabbla ma’ dawk irtirati fiΩ-Ûona Ewro kollha kemm hi. Tabella 2

Tabella 1

Meta jitqabbel mal-g˙add ta’ karti tal-ewro ©enwini fiç-çirkolazzjoni f’Malta (medja ta’ ftit aktar minn 12.62 miljun fit-tieni nofs tal-2014), il-proporzjon ta’ karti talewro foloz g˙adu baxx ˙afna. Hu baxx ˙afna wkoll (0.20%) b˙ala proporzjon talammont totali tal-karti tal-flus foloz maqbuda fiΩ-Ûona Ewro kollha kemm hi matul l-istess perjodu. Skont l-istqarrija g˙all-istampa tal-Ìimg˙a 23 ta’ Jannar ma˙ru©a milll-Bank Çentrali Ewropew, dawn ammontaw g˙al 507,000 karta talflus. Mill-karti kollha tal-flus tal-ewro foloz maqbuda f’Malta matul it-tieni nofs tassena, il-karta tal-€20 tibqa’ l-iktar karta tal-flus iffalsifikata u tammonta g˙al 59.4% tat-total tal-flus foloz maqbuda, prattikament l-istess perçentwal irre©istrat fis-sitt

Minkejja l-livell baxx ta’ flus foloz irrapportati lokalment, il-Bank Çentrali ta’ Malta jibqa’ jwissi lill-pubbliku biex joqg˙od attent meta jag˙mel tranΩazzjonijiet bi flus kontanti. Il-karti tal-flus ©enwini jintg˙arfu façilment permezz tat-test feel-look-tilt kif spjegat fis-sit elettroniku tal-Bank Çentrali ta’ Malta fil-pa©na http://www.centralbankmalta.org/mt/euro-banknotes-security-features. Il-Bank hu disponibbli biex jipprovdi kull tip ta’ g˙ajnuna, inkluΩ ta˙ri© lil kwalunkwe entità lokali li tista’ te˙tie© din l-assistenza. Barra minn hekk, il-Bank dalwaqt ser jo˙ro© pubblikazzjoni li tenfasizza l-karatteristiçi ewlenin ta’ sigurtà tal-karti tal-flus ©enwini tal-ewro sabiex jg˙in lill-pubbliku in©enerali jag˙raf il-flus suspettuΩi. Kull min jirçievi karta tal-flus suspettuΩa g˙andu jçempel lill-Pulizija fuq 2122 4001 jew lill-Bank Çentrali ta’ Malta fuq 2550 6012/13, jew jibg˙at email lill-Bank fuq nccmt@centralbankmalta.org

MALTA TINGÓAQAD GÓAÇ-ÇELEBRAZZJONIJIET TAL-BNI WAQT ID-9 INTERNATIONAL NETWORKING WEEK Il-Óamis, 22 ta’ Jannar 2014 – Malta BNI ser ting˙aqad mal-International Networking Week 2015, li ser isse˙˙ madwar id-dinja b’mijiet ta’ attivitajiet ta’ kull daqs fi 58 pajjiΩ. Dawn l-attivitajiet ser jinkludu preΩentazzjonijet minn esperti tan-networking, jipprovdu lill-parteçipanti b’su©©erimenti utli g˙al networking b’sa˙˙tu u effettiv, u strate©iji biex jiksbu tkabbir ekonomiku fittul g˙an-negozju tag˙hom. Dawk li ser jattendu ser ikollhom opportunità unika li jag˙mlu networking ma’ professjonisti, negozjanti u imprendituri. Fuq l-inizjattiva tal-BNI, l-ikbar organizzazzjoni ta’ networking g˙an-negozju fid-dinja, din il-©img˙a tippreΩenta opportunità ta’ networking g˙al gruppi, kumpanniji, organizzazzjonijiet u individwi madwar id-dinja biex jibdew l-2015 billi jie˙du passi proattivi ˙alli juΩaw in-networking b’mod strate©iku g˙at-tkabbir tan-negozju. Din hi r-raba’ sena konsekuttiva li l-Malta BNI qed tiççelebra l-Ìimg˙a Internazzjonali tan-Networking li bdiet issir fl-2007 u dejjem Ωiedet il-popolarità minn sena g˙all-o˙ra madwar id-dinja. L-attività f’Malta se ssir nhar il-Óamis 5 ta’ Frar 2015, fil-Hotel Phoenica, il-Furjana, kmieni filg˙odu fis-7.00am. L-idea hi li wie˙ed ikun lura l-uffiççju sal-10.00/10.30am, jekk ma

jit˙ajjarx ukoll jibqa’ g˙al aktar networking. Il-˙las g˙al kollazjon fil-lukanda hu biss ta’ €10. L-attività se titmexxa mid-Direttur Nazzjonali talMalta BNI, David Bullock, u se tattira professjonisti, nies tas-seng˙a, imprendituri, studenti, rappreΩentanti tal-Gvern u tal-kunsilli lokali. “L-g˙an tag˙na hu li ng˙inu lin-negozju jag˙mel iktar negozju,” spjega Bullock. “Il-parteçipanti jitg˙allmu kif ji©©eneraw aktar negozju permezz talistruttura dinamika ta’ BNI msej˙a Business Referral System.” B˙ala l-ikbar organizzazzjoni tan-networking tan-

negozju fid-dinja, il-BNI toffri lill-membri kollha lopportunità li jaqsmu ideat, kuntatti u, l-iktar importanti, riferenzi g˙an-negozju. Il-gruppi tal-BNI, li huma sitta f’Malta, jinsabu fil-Belt Valletta, Ó’Attard, Óal Qormi, San Ìiljan u issa g˙adu kemm twaqqaf it-tieni wie˙ed f’Tas-Sliema. Dawn jikkonsistu f’membri li jibnu relazzjonijiet fit-tul u li huma impenjati serjament li jg˙inu lil xulxin isibu iktar negozju permezz tan-networking u riferenzi li ji©ru bil-kelma. Dr Ivan Misner, Fundatur tal-BNI u r-Referral Institute, jg˙id: “Kollha rridu nag˙mlu aktar negozju ma’ nies li nafu u li nafdaw. Networking biex tibni relazzjoni mhux biss hu mod ©enjali biex tkabbar innegozju, imma hu mod a˙jar kif tag˙mel negozju. In˙e©©e© lill-Maltin biex ikomplu jtejbu n-networking tag˙hom g˙ax verament m’hemmx Ωmien a˙jar milli tibda minn issa biex issa˙˙a˙ ir-relazzjonijiet tannegozju tieg˙ek.” Biex persuna ssir taf iktar dwar il-Ìimg˙a Internazzjonali tan-Networking, tista’ ΩΩur www.InternationalNetworkingWeek.com. Iktar tag˙rif dwar il-BNI jinsab fuq https://www.facebook.com/events/825707157491092/ ?pnref=story u http://www.maltabni.com/

MULTIGAS LTD TINGÓATA PREMJU GÓALL-PRATTIÇI TAJBA FIS-SETTUR TAS-SAÓÓA U S-SIGURTÀ Multigas Limited ing˙atat g˙arfien uffiçjali mill-Awtorità g˙as-Sa˙˙a u sSigurtà fuq il-Post tax-Xog˙ol (OHSA) g˙all-a˙jar prattiçi fis-settur tas-sa˙˙a u s-sigurtà. Iç-çerimonja tal-preΩentazzjoni saret waqt seminar bit-tema ‘Inqas stress g˙al ˙ajja a˙jar fuq ixxog˙ol’, organizzat mill-OHSA flimkien mal-a©enzija Ewropea rispettiva f’dan is-settur. Multigas isservi lill-klijenti fis-setturi industrijali u tal-kura tas-sa˙˙a b’varjetà s˙i˙a ta’ gassijiet atmosferiçi u speçjali, kif ukoll b’tag˙mir u servizzi. IbbaΩata f’Óal Kirkop, il-façilità hi mg˙ammra b’impjant modern li jkopri l-prinçipji kollha li l-kumpanija temmen fihom f’dak li jikkonçerna kunsiderazzjonijiet ta’ sa˙˙a u sigurtà, konvenjenza g˙all-klijenti u responsabbiltajiet ambjentali. Fl-istess ˙in, kollaborazzjoni fit-tul ma’ msie˙ba strate©içi internazzjonali tkabbar l-abbiltà ta’ Multigas li tipproduçi, timmani©©ja u tbig˙ varjetà kbira ta’ gassijiet g˙all-klijenti ewlenin. Matul is-seminar, is-Sa Anne Hersey, l-EΩekuttiv ta’ Multigas responsabbli mis-sa˙˙a, is-sigurtà u l-kwalità, g˙amlet preΩentazzjoni fejn enfasizzat

il-kontribut innovattiv lejn limmani©©ar tal-istress u l-prinçipji ta’ sigurtà tajba, kif ukoll il-proçeduri fi ˙dan il-kumpanija. Hi qalet: “Matul issnin ˙loqna kultura poΩittiva ta’ sa˙˙a u sigurtà billi regolarment organizzajna attivitajiet biex niΩguraw prattiçi ta’ sigurtà tajba u ntaffu l-istress ta’ kull ˙idma relatata max-xog˙ol. Il-Kap EΩekuttiv ta’ Multigas, lIn©inier Michael Mifsud qal: “F’Multigas, nag˙rfu u nifhmu l-valuri intrinsiçi tal-akkreditazzjoni tag˙na f’dik li hi sa˙˙a u sigurtà, g˙ax dawn il-valuri jiggwidawna lejn l-a˙jar mod kif immexxu l-˙idma tag˙na. Meta nippromovu miΩuri poΩittivi, fosthom komunikazzjoni tajba u parteçipazzjoni attiva fi ˙dan l-oraganizzazzjoni, inkunu qed nag˙mlu l-a˙jar tag˙na biex nindirizzaw l-ener©iji lejn l-g˙anijiet komuni tag˙na, u fl-istess ˙in innaqqsu l-konflitt. G˙alhekk ilmani©ment u l-impjegati huma m˙e©©a u kuntenti li akkwistajna dan l-g˙arfien sinifikanti mill-OHSA.” Fil-©img˙at li ©ejjin Maltigas se tkun qed tie˙u sehem, flimkien ma’ pajjiΩi o˙ra tal-Unjoni Ewropea, bil-preΩentazzjoni tag˙ha fuq livell Ewropew.

Ir-rappreΩentant tas-sa˙˙a u s-sigurtà ta’ Multigas, Brian Attard; ilMani©er Tekniku Saviour Zammit; l-EΩekuttiv g˙as-sa˙˙a, is-sigurtà u lkwalità, Anne Hersey; flimkien mal-Kap EΩekuttiv ta’ Multigas, l-In©. Michael Mifsud

Skeda kÓ

06.30 07.00 07.15 08.00 08.30 10.30 12.30 12.40 13.00 14.00 16.30 17.30 17.40 19.30 20.25 21.30 23.00 23.30

01|02|2015 27

kullhadd.com

One News Snajja’ Maltin (R) Pink Panther (R) Flimkien ma’ Nancy (R) Paper Scan G˙eluq tal-Konferenza Ìenerali PL One News Telebejg˙ Indhouse (R) Arani Issa (R) World Next Top Model Malta One News G˙eluq Tal-Konferenza Generali PL (R) One News It-Tfal L-Argument Corpus Delicti (R) One News

07.00 08.15 09.00 10.00 10.45 12.00 12.30 14.00 14.05 15.35 16.30 17.10 18.00 18.05 18.45 19.30 19.50 20.10 20.40 21.40 21.45 23.15

Net News The Client (R) G˙alkul˙add Quddiesa mis-Santwarju tal-Madonna ta’ Pinu Il-Óadd fi Sqallija L-Istandard Telebejg˙ Net News Telebejg˙ Iswed Fuq l-Abjad (R) Sport Extra Wheelspin (R) Net News What’s For Dinner News Feed Net News News Feed Flusek (R) Becky Net News Replay Maratona b’risq il-Missjoni

06.00 07.30 08.30 09.00 09.30 10.00 10.30 12.00 12.10 15.00 15.05 18.00 18.15 18.45 18.50 19.45 20.00 20.50 21.50 23.00 23.30

A˙barijiet Sports Science Madwarna Óannieqa Gadgets Mera ta’ Dinja O˙ra Malta U Lil Hinn Minnha A˙barijiet Óadd G˙alik A˙barijiet Óbieb u G˙edewwa News G˙awdex Illum Paq Paq On Test L-Irkant Dot Eu News X-Factor Uk Headline News News Rajtx ma Rajtx

08.30 09.00 09.45 10.15 11.15 12.30 13.00 13.30 14.00 14.30 15.00 15.30 16.00 18.00 18.30 19.00 19.30 20.30

06.00 06.30 09.45 10.30 10.55 11.50 12.00 12.10 12.20 13.30 14.00 16.30 16.35 18.50 20.00 20.35

20.40 21.00 23.00 23.15

Tuffi˙at Migduma Quddiesa tal-Óadd Vatican Magazine Kurrenti Luxdesign Valletta Óannieqa Gadgets Madwarna Mea Mera ta’ Dinja O˙ra Tuffi˙at Migduma Bov Premier: Valletta vs Balzan Kultema Venere G˙awdex Illum Superships A˙barijiet g˙an-Nies b’Nuqqas ta’ Smieg˙ Madwarna Kontrattakk Sports News A˙barijiet bl-IngliΩ

Parlamento Punto Europa Unomattina In Famiglia Dreams Road 2014 Nord Europa A Sua Immagine Santa Messa A Sua Immagine Recita Dell'angelus A Sua Immagine Linea Verde Telegiornale L’Arena Tg 1 Domenica In L’Eredità Telegiornale Flavio Insinna Conduce Affari Tuoi 21.30 Braccialetti Rossi 23.30 Speciale TG1

07.00 Marvel Agents Of S.H.I.E.L.D. Lavori In Corso 07.40 Lassie Sulle Tracce Del Giaguaro 08.05 Delitti In Paradiso 10.00 Il Grande Squalo Bianco 10.30 Grandi Ombre In Fondo Al Mare 10.45 Cronache Animali 11.30 Mezzogiorno In Famiglia 13.00 Tg2 Giorno 13.30 Tg 2 Motori 13.45 Quelli Che Aspettano 15.30 Quelli Che Il Calcio 17.10 Stadio Sprint 18.10 90° Minuto 19.35 Squadra Speciale Cobra 11 20.30 Tg2 20.30 21.00 N.C.I.S. Sequestro Lampo 22.40 La Domenica Sportiva

06.00 Fuori Orario 07.00 Geo 07.20 Ai Confini Dell’Arizona Per Amore di Carlos 08.05 Ai Confini Della Realtà 08.55 Film. Giorno Di Nozze 10.25 Community - L'altra Italia 11.10 TGR 12.00 TG3 12.25 TGR Mediterraneo 13.00 Radici 14.00 TG Regione 14.15 TG3 14.30 In 1/2 Ora 15.05 Kilimangiaro 19.00 TG3 19.30 TG Regione 20.00 Blob 20.10 Che Tempo Che Fa 21.45 Presa Diretta Il Buco Delle Pensioni 23.30 TG3 23.45 Gazebo

06.00 06.50 07.15 07.45 08.15 08.40 09.30 10.25 12.25 13.00 14.00 17.30 18.30 19.00 21.30

True Jackson, Vp I Puffi Sanno... Heidi L’Incantevole Creamy Sailor Moon Spada Per Lady Oscar Scooby-Doo Where Are You? Un Agente Segreto Al Liceo Studio Aperto Sport Mediaset XXL L’Odissea Big Bang Theory Studio Aperto Jurassic Park Wild Oltrenatura

06.00 07.55 08.00 08.50 10.10 11.10 12.00 13.00 13.40 14.00 18.45 20.00 20.40 21.10 21.11 23.10

Prima Pagina TG5 Traffico TG5 Le Frontiere Dello Spirito Mondo Sommerso Le Storie Di Melaverde Melaverde TG5 L’Arca Di Noè Domenica Live Avanti Un Altro TG5 Paperissima Sprint Domenica Riassunto Il Segreto X Style Collage

07.20 07.40 08.10 08.30 09.00 10.00 10.50 11.30 12.00 13.55 14.45 15.47 18.55 19.35 21.15

07.00 07.30 07.50 09.45 11.00 11.40 13.30 14.00 14.40 16.30 17.50 19.45 20.00 20.30

07.00 07.10 07.35 07.55 08.10 08.55 09.40 10.40 11.15 12.05 12.50 13.20 14.05 15.10 17.35 18.05 18.35 19.05 19.35 20.05 21.00 21.50 22.40

06.15 07.05 07.30 08.20 09.10 10.00 10.25 11.15 12.05 13.45 14.35 15.25 16.40 17.30 18.20 19.10 20.00 20.50 22.05 22.55 23.45

Chopped Siba’s Table Have Cake Will Travel Barefoot Contessa Siba’s Table Guy’s Big Bite Unique Eats Hungry Girl Diners, Drive-Ins And Dives Barefoot Contessa Siba’s Table Diners, Drive-Ins And Dives Barefoot Contessa Siba’s Table Diners, Drive-Ins And Dives Barefoot Contessa Chopped Diners, Drive-Ins And Dives Barefoot Contessa Siba’s Table Chopped

08.05 08.30 09.25 09.50 10.15 10.40 11.10 11.35 12.25 13.15 13.45 14.35 15.00 15.25 15.50 16.15 16.40 17.05 17.30 18.00 18.55 19.45 20.10 20.35

Suggs’ Italian Job Extreme Cuisine With Jeff Corwin Kitchen Cousins Desperate Landscapes 10 Grand in Your Hand Selling LA Keasha’s Perfect Dress Giada at Home Extreme Homes Desperate Landscapes How the Best Is Done House Hunters Selling LA 10 Grand in Your Hand Suggs’ Italian Job Kitchen Cousins House Hunters Healthy Appetite With Ellie Krieger Platinum Babies Extreme Homes Vintage Hunter Keasha’s Perfect Dress Platinum Weddings Suggs’ Italian Job

06.00 07.33 09.20 11.10 12.05

Omnibus TG La7 Omnibus L’Aria Che Tira Otto E Mezzo (R) Signori Si Nasce TG La7 TG La7 Cronache Jack Frost Mcbride L’ispettore Barnaby Meteo La7 TG La7 Domenica Nel Paese Delle Meraviglie 21.10 La Gabbia

Jollywobbles Green Balloon Club Mr Bloom’s Nursery Charlie And Lola The Weakest Link Sinbad Doctor Who As Time Goes By Hustle The Weakest Link My Family Sinbad Doctor Who Doctors As Time Goes By Being Eileen The Omid Djalili Show Rev. The Vicar Of Dibley Call The Midwife Frankie Whitechapel Scott & Bailey

TG4 Night News Televendita Media Shopping5 Zorro Iii Magnifica Italia Terra Santa Messa Le Storie Di Viaggio A... TG4 Walker Texas Ranger Vii Donnavventura Ieri E Oggi In TV Padre Pio TG4 Tempesta D'amore Sceriffo Extraterrestre Poco Extra E Molto Terrestre 23.12 Il Padrino

13.00 13.55 14.20 21.00 22.00 23.00

Toddlers & Tiaras Cake Boss Little People, Big World Outrageous Emergency Born Schizophrenic. January’s Next Chapter Iyanla, Fix My Life 17 Kids and Counting 90 Days to Wed Say Yes to the Dress Dating Naked 90 Days to Wed

ONE NIGHT STAND, it-Tlieta fit-21.30 fuq One

06.00 07.00 07.30 08.00 09.00 11.00 11.30 12.00 13.00 14.00 16.00 17.00 18.00 19.00 21.00 21.30 22.00 22.30 23.00

07.45 09.15 09.30 12.30 12.45 13.45 14.30 16.45 22.00 23.45

THS: Reality Splits Extreme Close-Up Style Star THS: Life After Reality Keeping Up With The Kardashians E! News Party On House Of Dvf Fashion Bloggers Kourtney & Khloé Take The Hamptons E! News House Of Dvf Fashion Bloggers Kourtney & Khloé Take The Hamptons Fashion Bloggers Rich Kids Of Beverly Hills E! News The Soup E! News

06.00 06.25 07.15 08.10 09.05 09.55 10.50 11.40 12.35 13.30 14.25 15.20 16.15 17.10 18.05 19.00 20.00 21.00 22.00 23.00

How Do They Do It? Overhaulin’ Mega Builders MythBusters. Spy Car 2 Extreme Engineering The Liquidator Baggage Battles Storage Hunters Auction Hunters What Happened Next? You Have Been Warned Redwood Kings Treehouse Masters Magic of Science Close-Up Kings Alaskan Bush People Gold Divers Railroad Alaska Yukon Men. New Blood Ice Lake Rebels

06.45 08.00 09.30 11.15 12.45 14.15 16.00 17.30 19.15 21.00 22.30

Storefront Hichcock Boris And Natasha The Aviator Accidents The Adventures Of Gerard He’s My Girl Madhouse The Cure The Favor Boys Once Bitten

Australian Open Tennis Game, Set and Mats Australian Open Tennis Game, Set and Mats FIS World Cup Ski Jumping FIS World Cup Nordic Combined Skiing FIS World Cup Ski Jumping Africa Cup of Nations Football Australian Open Tennis Game, Set and Mats

06.00 06.25 10.55 11.50 12.45 13.40

Swamp Brothers Treehouse Masters Reign Of The Dinosaurs The Wild Life of Tim Faulkner Deadly Islands China’s 10 Deadliest Snakes With Nigel Marven Wildest Middle East Call Of The Wildman The Wild Life Of Tim Faulkner Deadly Islands China’s 10 Deadliest Snakes With Nigel Marven Shark Attack Files Iii Tanked Treehouse Masters Reign Of The Dinosaurs Gator Boys In Search Of The Giant Anaconda

07.05 07.55 08.20 08.45 09.15 09.40 10.00 10.25 10.55 11.20 11.45 12.10 12.35 13.00 13.20 13.45 14.40 15.25 15.55 16.20 16.45 17.10 17.35 18.00

Bubble Guppies Go, Diego, Go! Winx Club The Fairly OddParents Sanjay and Craig Kung Fu Panda The Legend of Korra Teenage Mutant Ninja Turtles T.U.F.F. Puppy Winx Club iCarly Sam & Cat Victorious Big Time Rush Marvin Marvin SpongeBob SquarePants The Penguins of Madagascar The Fairly OddParents iCarly Big Time Rush Victorious Life With Boys SpongeBob SquarePants Teenage Mutant Ninja Turtles

14.35 15.30 16.25 17.20 18.15 19.10 20.05 21.00 21.55 22.50 23.45

Din il-©img˙a, Sharon Borg, mara ta’ 39 sena li fl-aqwa ta’ Ωg˙oΩitha g˙addiet minn esperjenza li ˙allietha fuq si©©u tar-roti g˙al g˙omorha, tg˙idilna kif tg˙allmet tg˙ix ˙ajja normali. Karen Magro, attriçi brava ˙afna li ˙admet mill-qrib mal-eksPrim Ministru Alfred Sant, tg˙idilna kif, b˙ala assistenta tieg˙u, taf lil Dr Sant minn lenti differenti. Eleanor Spiteri kantanta li ˙adet sehem diversi drabi fil-Malta Eurovision (parti minn Trilogy) filwaqt li ta˙dem ©o sptar, u omm ukoll.

ARANI ISSA, g˙ada fit-20.20 fuq One Il-kura©© kbir ta’ Jane – mara li qieg˙da ti©©ieled il-marda kiefra tal-kançer – wasslet lil Joseph Chetcuti sabiex jag˙Ωilha g˙allprogramm Arani Issa; u tassew g˙andha sorpriΩa sabi˙a tistenniha Jane! Snin ilu, iz-ziju ta’ Mary (li kien qisu missierha u missier ˙utha) miet tra©ikament fl-Awstralja. Wara din il-mewt, Mary u l-familja tag˙ha G˙awdxija tilfu kull kuntatt mal-familja tal-mibki zijuha sakemm…it-tim ta’ Arani Issa ddeçieda li jag˙ti lil din il-familja G˙awdxija daqqa t’id! Titlifx Arani Issa.

28 01|02|2015

kullhadd.com

kÓ ÇINEMA

jikteb CARMELO BONNICI

MIÇ-ÇINEMA THE GAMBLER

ÇINIKU

PROFESSUR B’MANIJA GÓAL-LOGÓOB TAL-AZZARD Atturi Ewlenin: Mark Wahlberg, John Goodman, Brie Larsen, Jessica Lange Direttur: Robert Wyatt Distributur: Paramount Pictures Ma˙ru© minn KRS Releasing

Óin: 111 min.

Fl-1974 kien ˙are© il-film The Gambler dwar professur ta’ kulle©© (James Caan) u lmanija tieg˙u g˙al-log˙ob talazzard u anke dak illeçitu. Ma nistax ng˙id li kien xi xog˙ol li g˙o©obni ˙afna, iΩda issa Paramount Pictures re©g˙u ˙admu film ie˙or, ibbaΩat fuq il-produzzjoni ta’ erbg˙in sena ilu, li hu bil-bosta a˙jar mill-ori©inal. Din id-darba, fil-parti ewlenija, Mark Wahlberg jag˙ti interpretazzjoni ta’ intensità li turi biç-çar il-qilla u d-determinazzjoni li g˙andu fuqu. Wie˙ed forsi ma jistax jimma©ina kif professur ta’ kulle©©, barra l-˙in taxxog˙ol, jinbidel totalment u jag˙ti ru˙u g˙all-vizzji li ma jag˙mlux ©ie˙ lill-professjoni tieg˙u. Jim Bennett (Wahlberg) li jg˙allem l-IngliΩ f’università, i˙obb jumilja lillistudenti tieg˙u. Dan il-bniedem ta’ ftit kliem, ta’ kwaΩi g˙alih wa˙du, hu ffissat fuq kull xorta ta’ log˙ob, tant li j˙obb jie˙u riskji kbar. Dawn i©ibuh fixxa u jkollu jissellef ming˙and gangster u joffri ˙ajtu stess jekk ma jkunx jista’ j˙allas. Però, tant hu makakk li jkun kapaçi j©elled

ma’ xulxin lil dawk li sellfuh il-flus. Is-suppervja tieg˙u jew l-istinazzjoni ta’ mo˙˙u anke j©ellduh mas-sinjuruna ommu, Roberta (Lange). L-intriççi perikoluΩi tieg˙u ji©bdu l-attenzjoni ta’ Frank (Goodman), karattru oskur li jsellef il-flus bl-uΩura iΩda li g˙andu interess ©enwin filfutur ta’ Bennett. Filwaqt li jkun qieg˙ed jevita lill-kredituri tieg˙u, jaqbad relazzjoni mal-aktar studenta brava, Amy (Larsen), tant li jibda ja˙sibha mod ie˙or u jkun lest li g˙aliha jie˙u l-akbar sogru ta’ ˙ajtu. The Gambler jiffoka fuq medda ta’ sebat ijiem fejn professur li kwaΩi qed jeΩisti se jsib ir-ra©uni propizja li ©©ib bidla g˙alla˙jar fil-kwalità ta’ ˙ajja li g˙addej minnha. Mark Wahlberg – darbtejn rebbie˙ tal-Oscar – jinvadi dan ix-xog˙ol b’serjetà u solennità kbira fejn ikun ippreparat jaqla’ ˙afna swat u xorta jibqa’ stinat. Il-kast kollu hu sodisfaçenti, partikolarment John Goodman u Jessica Lange. The Gambler g˙andu atmosfera çinika ta’ bruda li ma tantx t˙ossok komdu ssegwiha bil-kwiet.

Çert. 15

ÇINEMA KÓ

01|02|2015 29

kullhadd.com

ST. VINCENT

MHUX KONVENZJONALI

ÓBIBERIJA QAWWIJA BEJN RAÌEL ÛORR U TIFEL XIPLI Atturi Ewlenin: Bill Murray, Melissaa McCarthy, Naomi Watts, Chris O’Dowd, Jaeden Lieberher, Terrence Howard Direttur: Theodore Melfi. Distributur: Entertainment Films Ma˙ru© minn KRS Releasing

Óin: 102 min.

Bill Murray deher fi w˙ud millaqwa kummiedji spissjati li qatt ˙ar©u minn Hollywood. Bittendenza li qisu ma jimpurtah minn xejn, b’tant g˙aΩΩ fuqu li bilkemm i˙addem mo˙˙u, b’dik l-attitudni li jag˙ti bixra ta’ wie˙ed li qed jeΩisti biss, Murray seddaq kummiedji strambi b˙al Where The Wild Buffalo Roam (1980), Stripes (1981), Meatballs (1979), u o˙rajn, b’çerta kariΩma. F’St. Vincent hu ja˙dem ilparti ta’ Vincent, veteran talgwerra tal-Vjetnam, bniedem Ωorr, ta’ ftit kliem u ta’ ftit pjaçir, iΩda li g˙andu qalb tad-deheb. Issa rtirat, Vincent jidher li ma jingwalaha ma’ ˙add, sikwit jixrob iΩΩejjed u jilg˙ab fuq iΩΩwiemel. Ma©enb id-dar tieg˙u fi Brooklyn tasal Maggie (McCarthy) mat-tifel tag˙ha ta’ tnax-il sena, Oliver (Lieberher). Hi jkollha ta˙dem sig˙at twal flisptar u t˙alli lil Oliver ta˙t il˙arsien ta’ Vincent. Bejn dawn it-tnejn malajr tinbet relazzjoni

stramba, imma ©enwina. Vincent g˙andu lil Daka (Watts), prostituta Russa li ta˙dem b˙ala stripper fi klabb, b˙ala ˙abiba. Dawn it-tlieta, flimkien, iΩuru ta’ spiss il-korsa taΩ-Ωwiemel tat-ti©rija, ˙anut taΩ-Ωfin u l-bar lokali. Meta Oliver ikun imsawwat barra mill-iskola, Vincent jag˙tih ta˙ri© kif g˙andu jiddefendi ru˙u ma’ dawn il-bulijiet. Min-na˙a tieg˙u, it-tfajjel jara f’dan ir-ra©el li issa kiber fiΩΩmien u li ˙add ma jifhmu, persuna li taf t˙enn. Anzi, Oliver, li jattendi skola Kattolika, jibda jsib ˙afna affarijiet sbie˙ f’dan il-miΩerabbli, tant li jibda jqisu b˙ala qaddis u anke jlesti pro©ett fuqu fl-iskola. St. Vincent hi kummiedja umoristika b’toni melodrammatiçi totalment iddominata minn Bill Murray, li hawn ©ieli jsib ru˙u f’sitwazzjonijiet li ja©ixxi ta’ wie˙ed vulnerabbli. Il-kumplament tal-kast jag˙tu interpretazzjonijiet tajbin. Oliver

Çert. 12A

hu dak it-tifel li jara lil kul˙add b’g˙ajnejn innoçenti; Melissa McCarthy din id-darba g˙andha parti kwieta ta’ omm li, minkej-

ja pressjoni ta’ xog˙ol, sikwit ˙siebha f’binha; u Naomi Watts hija t-tfajla tqila li tiffaççja lil Murray b’ener©ija ta’ barra minn

hawn. St. Vincent g˙andu andament tassew frisk li jolqtok mill-ewwel, mimli emozzjoni li tqanqal.

THE DROP

ATMOSFERIKU

THRILLER DRAMMATIKU MIMLI TENSJONI Atturi Ewlenin: Tom Hardy, Noomi Rapace, James Gandolfini, Matthias Schoenaerts, John Ortiz, Ann Dowd Direttur: Michael R. Roskam. Distributur: 20th Century Fox Ma˙ru© minn KRS Releasing

Dennis Lehane hu l-awtur ta’ diversi kotba dwar il-kriminalità li sabu ru˙hom addattati g˙al fuq il-liΩar çinematografiku, fosthom Mystic River , Gone Baby Gone u Shutter Island. Minn fuq storja qasira tieg˙u, Animal Rescue , id-direttur Bel©jan Michael R. Roskam sawwar il-film drammatiku The Drop. L-atmosfera notturna infernali ta’ Brooklyn (New York) f’kes˙a xitwija, b’kuluri qawwija, mill-ewwel tolqot lil dak li jkun u b˙al miçça tat-temp to˙loq tensjoni palpabbli li dejjem iΩΩid biex fla˙˙ar tisplodi. Bob Saginowski (Hardy), bniedem ta’ ftit kliem u ta’ g˙alih wa˙du, qed ja˙dem fil-bar ta’ ku©inuh, Marv (Gandolfini). Dan il-post qieg˙ed ukoll jintuΩa biex fih jitpo©©ew envelops bilflus g˙all-gangsters tad-distrett, b’Bob b˙ala spettatur passiv, qatt ma jinvolvi ru˙u. Meta hu jsib ©eru ferut u abbandunat f’landa taΩ-Ωibel, jitlob l-g˙ajnuna ta’ Nadia (Rapace) tad-dar tal-qrib. Bil-mod isir i˙obb lil din ilmara u l-˙ajja sempliçi tieg˙u tibda ssir aktar ikkumplikata. Fin-nofs jid˙ol Eric Deeds (Schoenaerts), karattru oskur mhux ta’ min

Óin: 106 min. Çert. 15

jafdah – is-sid ori©inali talkelb u l-ma˙bub ta’ qabel ta’ Nadia. Meta dan jitlob il-flus lil Bob tal-kelb u talli wkoll iddeffes ma’ Nadia, u wara li ssir serqa mill-bar, Bob jiΩΩeffen fin-nofs u jista’ jkun ilmira tal-gangster Çeçen li hu s-sid ta’ dan il-lok tax-xorb. The Drop huwa xog˙ol tal©eneru noir, bi ftit azzjoni, li jiffoka l-aktar fuq il-karattri u l-atmosfera ta’ stennija ta’ xi kalamità, b’muΩika li to˙loq tensjoni. Tom Hardy jer©a’ jag˙ti parti tajba o˙ra ta’ bniedem iΩolat, paçenzjuΩ, ikkalkulat u li qatt ma jitlef it-tempra, iΩda meta ma jis-

tax jissaporti aktar, ibΩa’ minnu. Fl-a˙˙ar rwol tieg˙u, James Gandolfini wkoll jibbrilla

KOMPETIZZJONI EMPIRE CINEMA

b˙ala bniedem li Ωmienu g˙adda u beda n-niΩla imma ma jridx jammetti dan, kif ukoll irid jag˙mel xi ˙a©a

L-AQWA ÓAMES FILMS Bejn l-14 u t-18 ta’ Jannar 2015

Mistoqsija g˙al din il-©img˙a: Semmi a©©ettiv poΩittiv li jiddeskrivi l-karattru ta’ Vincent, filfilm St. Vincent. Ibg˙at it-twe©iba tieg˙ek lil: Kompetizzjoni Films, KullÓadd, ÇNL, Triq Mile End, il-Óamrun. Ir-rebbie˙ jirba˙ Ωew© biljetti ming˙and l-Empire Cinema ta’ Bu©ibba. Rebbie˙ tal-©img˙a li g˙addiet: JOE CUTAJAR, Manor Lodge, Triq Santu Rokku, ÓaΩ-Ûebbu©

qawwija li qed tinkwetah. The Drop g˙andu storja kontinwament tbaqbaq bl-eçitament.

1. 2. 3. 4. 5.

Taken Into The Woods Exodus: Gods and Kings Paddington Unbroken

30 01|02|2015

kullhadd.com

KÓ AVVIÛI

AVVIÛI KLASSIFIKATI PROPRJETÀ GÓALL-BEJGÓ Appartament ©did f’ÓaΩ-Ûabbar fit-tieni sular bi 3 kmamar tas-sodda. Lest bil-kçina, kamra tal-banju, main bedroom blensuite u bibien ta’ barra u ©ewwa lesti. Prezz €118,000. Çempel 9987 1967. TANAYA’S Dev. Ltd: G˙aΩla kbira ta’ appartamenti f’kull Ωona ta’ Malta. Jinbieg˙u ming˙ajr depoΩitu u n˙allsulek il-kuntratt. Offerta speçjali. G˙al aktar dettalji çempel 9992 4999. Ming˙ajr a©enti jekk jog˙©bok. Plot b’qies ta’ 43 pied b’194 pied f’Ωona industrijali f’ÓaΩ Ûebbu©, ideali g˙al tliet warehouses . Appartament ©did b’Ωew© kmamar tas-sodda f’Bu©ibba b’garaxx twil. Çempel 2146 6910 jew 7766 6259. AFFARIJIET GÓALL-BEJGÓ Toyota Avensis daqs ©dida, u Toyota Carina f’kundizzjoni tajba. Çempel 2146 6910 jew 7766 6259. Inbig˙u kull tip ta’ arlo©©i. Selezzjoni kbira ta’ arlo©©i talidejn Casio u Citizen, kemm digital jew analogs , varjetà kbira ta’ alarm clocks, kemm Citizen, Seiko Dugena talmarka Pierre Cardin. Varjetà sabi˙a ta’ cuckoos li ja˙dmu kemm bil-˙abel u bil-batterija. Prezzijiet tajbin. Nag˙mlu wkoll tiswijiet ta’ arlo©©i talidejn, tal-˙ajt u grandfather clocks. Nag˙mlu wkoll testing bil-pressure test machine, sistema ta’ testing g˙al kull tip ta’ arlo©©i biex jintuΩaw g˙all-ilma ( vacuum test u pressurised test) waqt li qieg˙ed tistenna g˙alih. Tiswija bil-garanzija. Irrikorru 110, Triq il-Kungress

Ewkaristiku, il-Mosta. Çempel g˙al aktar informazzjoni fuq 2141 7253 jew 9982 5389. SERVIZZI G˙all kull tip ta’ Ωbir ta’ si©ar u tindif ta’ ©onna çemplu lil C&S Gardening fuq 9903 0066 jew 7932 6737. Korsijiet f’livell Ordinarju f’diversi su©©etti b˙allMatematika, IngliΩ, Malti, FrançiΩ, FiΩika u o˙rajn. Noffru wkoll korsijiet tal-ECDL. Prezz €35 kull module. Noffru wkoll korsijiet baΩiçi fil-kompjuter, €50. Çempel 2166 2241 jew 7766 2241 jew Ωur is-sit elettroniku www.tudorinstitute.com Tewmi Group g˙al lezzjonijiet tal-karozzi kemm manual u kif ukoll automatic. Cab service u karozzi g˙all-kiri bi prezzijiet ra©onevoli. Ûur is-sit www.tewmi.com jew çempel 9942 2422. Lezzjonijiet taΩ-Ωfin fuq stili ballroom jew Latin-Amerikan. Lezzjonijiet taΩ-Ωfin g˙allbeginners u kompetizzjonijiet minn Imperial Qualified Dance Teacher (ISTD) Ibg˙at SMS fuq 7925 3015 jew çempel 2138 6818 sa 12.00pm. Medina Home for The Elderly, 106 Labour Ave, ir-Rabat. Dar g˙all-anzjani mg˙ammra bil-kumditajiet kollha. Staff ikkwalifikat. Nurses u care workers 24 sieg˙a. Prezzijiet ra©onevoli li jibdew minn €25 kull persuna. Naççettaw respite u bed ridden. Çempel fuq dawn in-numri: 2145 4908, 2145 4858 jew 7945 4908. Care and Cure Group Ltd: infermiera m˙arr©a, caring assistants, nannies, nies im˙arr©in biex iΩommu kumpanija, g˙ajnuna fid-djar u night sitters. Servizz ta’ 24 sieg˙a, G˙andna

wkoll g˙all-kiri: wheelchairs, hoists, commodes, walking frames u hospital beds . G˙al aktar informazzjoni çempel fuq dawn in-numri: 2137 6946/9947 0178. Ûwi©ijiet, g˙erusija u relazzjonijiet o˙ra. DNA testijiet forensiçi, tfal ma˙tufa minn Malta, kaΩijiet çivili, kaΩijiet o˙ra fil-qorti. Problemi ta’ kumpaniji jew negozju. Nag˙tu xhieda filQorti. Na˙dmu f’Malta u kif ukoll barra. Çempel 7959 0000 jew info@privateinvestigationmalta.c om XOGÓOL TA’ MANUTENZJONI G˙al kull tip ta’ kisi bil-©ibs, ramel u siment, graffiato , Ωebg˙a, xog˙ol fuq l-antik, xog˙ol fuq il-pond, madum, membrane , dawl u ilma. Çempel fuq 7928 5444. Tiswija u installazzjoni fuq estensjonijiet tat-telefowns g˙al kull tip ta’ linji fissi. Çempel fuq 7993 0419. Varjetà ta’ ˙wat, ˙oroΩ, kanali tal-ilma, çangatura qadima jew ©dida, kantun qadim, lavur ta’ kull tip. Çempel lil Jason fuq innumru 2143 2352 jew 9947 7167. Jason Gatt g˙al kull xog˙ol ta’ tibjid u tik˙il, kisi normali, fuq il-fil, fuq xog˙ol antik u bilpont, kisi bil-©ibs u graffiato . Kiri ta’ cherry picker (tower ladder). Çempel fuq 9945 4235 jew 2180 5811. WP Ltd ta’ Triq ix-Xitwa, Óal Qormi, jispeçjalizzaw fuq xog˙ol ta’ waterproof membrane, damp proofing u rubberised paint. 25 sena esperjenza. Stimi b’xejn u prezz moderat. Çempel 2148 8972, 2143 8326, 9944 5527 jew 9949

Kupun AvviΩi Klassifikati IKTEB L-AVVIÛ F’DAN L-ISPAZJU

3840 jew Ωur www.wpmalta.com

is-sit

G˙al kull tip ta’ xog˙ol fuq faççata, bjut, appo©©i, gallarijiet, eçç. Membrane jew liquid membrane . Mela pprote©i lproprjetà tieg˙ek mill-ilma taxxita u çempel issa g˙al stima b’xejn bin-numru 7905 8883 jew id˙ol fuq is-sit www.darrendoitall.com Il-bejt tieg˙ek jag˙mel l-ilma? G˙andek problema ta’ moffa? Kenda Ltd issolvilek il-problema. Nispeçjalizzaw fuq xog˙ol ta’ waterproofing u membrane b’10 snin garanzija. Xog˙ol professjonali bl-aqwa materjal ISO pool . G˙al stima bla obbligu çemplu 7972 9967 jew Ωur is-sit www.kendawaterproofing.com AVVIÛI OÓRA MUSIC LINK Issibilna kull tip ta’ strumenti muΩikali, fosthom drums kemm akustiçi u elettriçi, cymbals, percussion, pjanijiet di©itali, baby grand pianos, sound cards. mixers u sound Apparat ta’ DJ sound systems, kitarri klassiçi u akustiçi, bass guitars , strumenti tar-ram, wood parts u winds, vjolini, spare aççessorji o˙ra. G˙andna ssib ukoll kotba tal-muΩika tattag˙lim. Mur Music Link, 262, Triq Fleur-de-Lys, B’Kara. Çempel 2148 2796. AGR AUTO JAPANESE PARTS GÓALL-KAROZZI Inbig˙u kull tip Ìapta’ parts ta’ karozzi puniΩi u Koreani, fosthom Kia, Toyota, Isuzu, Daewoo, Mitsubishi, Honda, Subaru. Huma wkoll importaturi ta’ Ωjut u air filters, shock absorbers, brake pads, Parts ©enwini. clutches, eçç. G˙al aktar informazzjoni çempel 2144 6839 jew 9947 4504. Fax: Email : 2147 0295. alex@agrautoparts.com TALBA LILL-ISPIRTU S-SANTU Int

li ssolvi l-problemi kollha, dawwal it-toroq kollha tieg˙i biex nikseb dak li ne˙tie©. Inti li tajtni d-don divin biex na˙fer u ninsa d-deni kollu li jsir kontra tieg˙i, li f’kull mument ta’ ˙ajti tkun ma©enbi. F’din it-talba qasira nixtieq nirringrazzjak ta’ dan kollu, waqt li nikkonferma mill-©did li qatt ma ninfired minnek, anke quddiem l-illuΩjonijiet materjali. Nixtieq li nkun mieg˙ek fil-glorja ta’ dejjem. Grazzi g˙all-˙niena tieg˙ek lejja u lejn dawk li ji©u minni. Din it-talba g˙andha ting˙ad tlett ijiem wara xulxin. Wara tlett ijiem it-talba tkun maqlug˙a, anke jekk g˙all-bidu tidher diffiçli. It-talba g˙andha tkun ippubblikata mill-ewwel wara li tinqala’ l-grazzja bla ma tissemma’ x’kienet. NIXTIEQ NILTAQA’ Ìuvni bilg˙aqal ta’ 39 sena. Nixtieq niltaqa’ ma’ tfajla, single mother jew separata, bejn 23 u 37 sena bi skop serju jew b˙ala ˙bieb jekk m’g˙andhiex ma’ min to˙ro©. Kull min hu interesssat jibg˙at SMS fuq 7946 8435. San Valentinu Naççettaw ordnijiet g˙al ward frisk g˙al Jum San Valentinu. Tista’ tordna minn www.teleflora.com.mt jew çempel fuq 2168 9816 jew 2144 6824. Post Vakanti Part-time technician me˙tie© ur©enti biex isewwi g˙odda, brown goods , eçç. B’sentejn esperjenza. Ibag˙tu CV fuq john.ellul@ialmalta.com jew çemplu g˙al appuntament fuq 2149 7041 u staqsu g˙al John Ellul, Ignazio Anastasi Ltd, lImrie˙el. NovenaTkun imfa˙˙ra, meqjuma u glorjuΩa l-Qalb Imqaddsa ta’ Ìesù u l-Qalb bla Tebg˙a ta’ Marija mad-dinja kollha, issa u dejjem, Ammen. G˙id din it-talba 6 darbiet kuljum g˙al 9 ijiem. It-Talba tieg˙ek tkun maqlug˙a.

Offerta 1: ©imag˙tejn

€5

Offerta 2: 5 ©img˙at

€10

Offerta 3: 2 avviΩi g˙al 5 ©img˙at

€15

Offerta 4: 13-il ©img˙a

€30

Offerta 5: 26 ©img˙a

€56

Offerta 6: 52 ©img˙a

€93

ÓLAS B’CASH JEW CHEQUE LIL: Sound Vision Print Ltd,

ISEM, KUNJOM, NUMRU TA’ TELEFON/MOBILE U INDIRIZZ KullÓadd, AvviΩi Klassifikati, Çentru Nazzjonali Laburista, Triq Milend, il-Óamrun, ÓMR 1717

AVVIÛI kÓ

kullhadd.com

AVVIÛIÌENERALI Coffee Morning Il-Ferg˙a Nisa Santa Marija tal-Imqabba qed torganizza coffee morning nhar il-Óamis, 5 ta’ Frar, mid9.00am ’il quddiem, fis-Sala tal-Palazz Santa Marija. Ta˙dita Malta’s Magna Charta’ – ta˙dita minn Dr Michael Frendo, nhar il-Óamis 5 ta Frar, fis-6.30 ta’ filg˙axija. Dr Michael Frendo, ex-Speaker tal-Kamra tar-rappreΩentanti, sejjer jitkellem dwar il-Magna Charta ta’ Malta. Dan kien digriet mog˙ti mir-Re Alfonsu V t lill-Maltin fl-1428, li bih il-Maltin ing˙ataw id-drittijiet b˙ala nazzjon b’sens politiku u kostituzzjonali. Dr Frendo ser jitkellem bl-IngliΩ fis-Sala Caruana Curran, 133, Triq Melita, il-Belt Valletta. Id-d˙ul huwa b’xejn iΩda jkunu apprezzati donazzjonijiet lil Din l-Art Óelwa. Tel 2122 5952, info@dinlarthelwa.org Attività Soçjali MISSIO, mag˙ruf a˙jar b˙ala l-Uffiççju Missjunarju ta’ 7, Triq il-Merkanti l-Belt qieg˙ed jorganizza attività soçjali b’risq il-missjoni. Il-buffet se jsir nhar il-Óadd, 8 ta’ Frar. Fil-11.00am titqaddes quddiesa u fin-12.30am tibda l-ikla fil-lukanda Soreda, Triq Andrew Cunningham, il-Qawra. Wara l-ikel, tittella’ lotterija b’numru ta’ rigali sbie˙. Il-prezz g˙al din l-attività huwa ta’ €20.00 g˙all-kbar u €10.00 g˙at-tfal ta˙t il-˙dax-il sena. G˙all-booking, çemplu fuq in-numru 21236962 sa nhar il-Ìimg˙a, 6 ta’ Frar. D˙ul permezz tal-booking biss.

Party tal-Karnival g˙at-Tfal Il-Klabb Tfal tat-Titular fi ˙dan is-Soçjetà Santa Marija u Banda Re Ìor© V tal-Imqabba qed jorganizza party tal-Karnival g˙at-tfal, is-Sibt 14 ta’ Frar fis-2.00pm, fisSala tal-Palazz Santa Marija. Dawk kollha li g˙andhom tfal ta’ bejn it-3 snin u l11-il sena u jixtiequ jibag˙tuhom, g˙andhom javviçinaw lill-amministraturi tal-Klabb. Aktar informazzjoni fuq www.santamarija.com jew www.facebook.com/santamarija Seduta Ìenerali Annwali Il-Kumitat Amministrattiv fi ˙dan is-Soçjetà MuΩikali Madonna tal-Ìilju tal-Imqabba ser jorganizza s-Seduta Ìenerali Annwali tieg˙u nhar il-Óadd 15 ta’ Frar 2015 fil-kaΩin tas-Soçjetà li jinsab fil-pjazza ewlenija talImqabba, mill-10.00am ’il quddiem. Is-seduta ser tkun tikkonsisti minn rapporti amministrattivi u finanzjarji m˙ejjija mid-diversi ferg˙at tasSoçjetà. Ser ikun hemm ukoll ˙in allokat g˙al diskussjoni li tittratta l-festa tal-Madonna tal-Ìilju 2015, kif ukoll il-pro©etti varji li s-Soçjetà qieg˙da tag˙mel fil-preΩent, fosthom ir-rikostruzzjoni talkaΩin. Is-soçi, partitarji u ammiraturi tas-Soçjetà MuΩikali Madonna tal-Ìilju huma m˙e©©a jattendu bi ˙©arhom g˙al din il-laqg˙a hekk importanti u jag˙tu l-veduti tag˙hom dwar dak kollu diskuss. Aktar informazzjoni tinkiseb fuq is-sit elettroniku uffiçjali tas-Soçjetà MuΩikali Madonna tal-Ìilju www.talgilju.com

In Loving Memory of:

Ex-Major Joseph Cauchi AFM On the 3rd Aniversary of his death 31/01/2012 - 31/01/2015 I light a Candle, Watch it glow, I think of you, When I feel low, I see it flicker, Out of sight, I know you’re here Day & night…Your Wife Dorothy You were there for our first breath We were there for your last…Josette & Edmond Loved and remembered by his wife Dorothy, his daughter Josette & husband Charles, his son Edmond & wife Dorothy, his grandchildren Clint, Dean, Ilonia, Abner & Yoram, his sisters Margeret & Cettina, his mother-in- law Jenny, their respective families, relatives, friends and ex-colleagues.

01|02|2015 31

32 01|02|2015

kullhadd.com

It-tnejn

IT-TEMP GÓAL-LUM

It-tlieta

l-Erbg˙a

KÓ AlMANAKK

RItRAtt MIll-ANtIK

L-OGÓLA TEMPERATURA: 15°C L-INQAS TEMPERATURA: 12°C INDIÇI UV: 3 TEMP: Ftit jew wisq imsa˙˙ab bil-possibbiltà ta’ xi ˙albiet iΩolati tax-xita l-aktar wara nofsinhar u filg˙axija

13°C

15°C

16°C

10°C

11°C

10°C

Il-Óamis

VIÛIBBILTÀ: Tajba

Il-Ìimg˙a

Is-Sibt

RIÓ: Ftit qawwi g˙al qawwi mill-Punent BAÓAR: Qawwi g˙al qawwi ˙afna li jsir qawwi

IMBATT: Baxx g˙al moderat mill-Punent ilLbiç li jsir mill-Punent Majjistru mal-jum u baxx sa filg˙axija

14°C

13°C

09°C

08°C

TEMPERATURA TAL-BAÓAR: 16°C

SpIÛERIjI lI jIftÓU llUM Il-ÓAdd 20/21, Triq ir-Repubblika, il-Belt Valletta Brown’s Pharmacy, 706, Triq il-Kbira San ÌuΩepp, il-Óamrun Drugshop Dispensary, Vjal De La Cruz, Óal Qormi Pharmaplus, Triq Ganu, Birkirkara St Matthew’s Pharmacy, Triq ix-Xatt, il-GΩira Potter Chemists Ltd, Triq Wil©a, Paceville Brown’s Pharmacy, Unit 22, Triq Tignè, Tas-Sliema Medica Pharmacy, Triq in-Naxxar, Óal Balzan Pillbox Pharmacy, 63, Triq il-Bjad, in-Naxxar Brown’s Pharmacy, 69, Triq George Borg Olivier, il-Mellie˙a Sta Lucia Pharmacy, 1, Misra˙ Dorell, Santa Luçija Kalkara Pharmacy, 8, Misra˙ l-Arçisqof Gozni, il-Kalkara St Anne Pharmacy, Triq il-Qaliet, Wied il-G˙ajn Gerada Pharmacy, 146, Triq Mater Boni Cosniglii, iΩ-Ûejtun Prestige Pharmacy, 16, Triq San ÌuΩepp, Óal Kirkop Plaza Pharmacy, 86, Triq il-Kbira, ÓaΩ-Ûebbu© Ideal Pharmacy, 63, Triq il-Kbira, ir-Rabat Malta

dIN Il-ÌIMgÓA MIll-IStoRjA

07.02.1964 Il-Beatles jaslu g˙all-ewwel darba fl-Istati Uniti

G˙awdex Fontana Pharmacy, Triq il-G˙ajn, il-Fontana Sokkors Pharmacy, Triq San Girgor, Ta’ Kerçem

NUMRI REBBIEÓA LOTTU

38 86 87 11 89 28 59 40

SUPER 5

35 31 34 10 28

GRAND LOTTERY

04 00

09 03 03 02 01

KOMPETIZZJONI KTIEB KÓ

01|02|2015 33

kullhadd.com

KOMPETIZZJONI KTIEB DIZZJUNARJU GÓAT-TFAL

STAMPAKELMA

Fl-istorja tal-ktieb Malti sar pass ta’ ©gant ie˙or dan l-a˙˙ar, g˙ax ©ie ppubblikat g˙all-ewwel darba f’Malta dizzjunarju bl-istampi estensiv kompletament lokalizzat bi kliem marbut marrealtà, kultura u ambjent ta’ Malta. Stampakelma huwa r-riΩultat ta’ snin ta’ xog˙ol – kemm g˙all-kliem u kemm g˙all-istampi – ta’ Trevor Ûahra, pubblikazzjoni Merlin Publishers. Stampakelma huwa ©abra ta’ aktar minn 1,000 stampa u 1,000 kelma, kollox mi©bur skont issu©©ett: ©isimna, il-familja, ˙wejje©, xi nsibu fi kmamar differenti tad-dar u ˙afna o˙rajn. Ji©bor fih ukoll stampi u ismijiet ta’ g˙asafar, annimali, ˙ut, fjuri, ˙xejjex, ˙wawar, si©ar, frott, kif ukoll stampi dwar it-tradizzjonijiet Maltin. Fi tmiem dan id-dizzjunarju hemm indiçi alfa-

betiku Malti-IngliΩ, IngliΩ-Malti kif ukoll tag˙rif ˙afif dwar xi w˙ud mis-su©©etti mag˙Ωula. Stampakelma huwa mfassal g˙at-tfal, imma joffri minjiera tad-deheb anke lill-g˙alliema u l©enituri. Ukoll, uniku fil-©eneru tieg˙u, Stampakelma huwa maqsum f’Ωew© taqsimiet: wa˙da g˙al tfal iΩg˙ar, o˙ra g˙al tfal ftit ikbar. B’hekk Stampakelma jista’ jibqa’ jintuΩa u jibqa’ relevanti tul medda twila ta’ snin. Stampakelma huwa maqsum tematikament. Fih pa©ni bi kliem u stampi mi©bura skont ittemi, fosthom ©isimna, il-familja, ˙wejje©, fil©nien, ©ugarelli, ˙axix, frott, ˙ut, g˙asafar, filklassi, strumenti tal-muΩika, festi, opposti, trasport, spazju u temp, u ˙afna o˙rajn. Jinkludi kemm dak il-kliem ta’ kuljum me˙ud mid-dinja tat-tfal, kif ukoll kliem li, g˙alkemm mhux

daqstant komuni, xorta wa˙da tajjeb li t-tfal jitg˙allmuh u jkunu jafu t-tifsira tieg˙u. Dizzjunarju bl-istampi mhuwa xejn jekk mhuwiex lokalizzat g˙all-kultura u l-ambjent ta’ fejn qed jintuΩa. G˙alhekk, Ûahra ˙a ˙sieb biex Stampakelma jkun fih ˙afna kliem marbut malambjent Malti u mal-kultura tag˙na; pereΩempju kliem konness mal-festi, mad-drawwiet, malKnisja, kif ukoll mal-ambjent naturali tag˙na. Waqt it-tnedija tal-ktieb, li saret f’Palazzo De La Salle, il-Belt Valletta, tkellmu dwar dan iddizzjunarju u l-uΩi kollha tieg˙u fil-klassi u fiddar, il-kittieba Leanne Ellul u l-President talAkkademja tal-Malti Dr Olvin Vella. Stampakelma jinsab g˙all-bejg˙ mill-˙wienet tal-kotba kollha, jew direttament bl-internet minn www.merlinpublishers.com

Mistoqsija: Ma’ xiex inhu marbut il-kliem fid-dizzjunarju Stampakelma?

Ibag˙tu r-risposta tag˙kom lil: Kompetizzjoni Ktieb, KullÓadd, ÇNL, Triq Mile End, il-Óamrun, u tid˙lu biç-çans li tirb˙u l-ktieb STAMPAKELMA ©entilment ipprovdut minn MERLIN PUBLISHERS Ir-rebbie˙ jit˙abbar nhar il-Óadd 8 ta’ Frar. Ir-rebbie˙a huma mitluba ji©bru l-ktieb miç-Çentru Nazzjonali Laburista fil-Óamrun billi jippreΩentaw il-karta tal-identità mit-Tlieta sal-Ìimg˙a bejn id-09.00 u t-15.00, u s-Sibt bejn l-10.00 u l-16.00, eskluΩ festi pubbliçi. Intant, ir-rebbie˙ tal-ktieb TEMENOS hija:

M’Ann Abela, ‘Wings’ 11, Sqaq Ganton, ÓaΩ-Ûabbar

34 01|02|2015

kullhadd.com

KÓ logÓoB

B’4 numri 0067 0144 0150 0342 0477 1091 1351 1621 1787 2112 2183 2281 2374 2438 3048 3795 4144 4160 4309 4349 4486 4701 4878 4882 5861 6819 6923 7042 7135 7213 8141 8178

8472 8870 9070 9315 9581 9777

B’5 numri

B’6 numri

05731 06624 07199 17121 19057 23887 25764 26854 27638 39548 42862 46617 46978 58114 58537 63270 67364 74850 83495 85760 88284 99182

269889 434444 746587 748432

Bi 8 numri 02422071 26432382 46870068 53713438

SUDOKU SPONSORJATA MINN WELLA

Irba˙ xampù u conditioner Wella Aqta’ din il-log˙ba u ibg˙atha: KOMPETIZZJONI WELLA, KullÓadd, Çentru Nazzjonali Laburista, Triq Mile End, il-Óamrun.

Isem: .......................................................................................... Indirizz:......................................................................................... ..................................................................................................... Rebbie˙a tal-©img˙a l-o˙ra: DIANA AQUILINA, 1223, Triq England, in-Naxxar, NXR 3221

Kompetizzjoni Centro Casalinga Ìemma’ s-sitt kupuni u ibg˙athom f’daqqa lil: KullÓadd, Kompetizzjoni Centro Casalinga, Çentru Nazzjonali Laburista, Triq Mile End, il-Óamrun, ÓMR 1717.

Isem:...................................................................................................................................................................

Indirizz:.............................................................................................................................................................. ........................................................................................................................................................................... Nru tal-karta tal-identità:............................................. Nru tat-telefown:........................................................

lOGÓOB KÓ

01|02|2015 35

kullhadd.com

IRBAÓ €25 fI flus

IBGÓAT DAWN IÛ-ÛEWÌ KOMPETIZZJONIJIET FLIMKIEN U IDÓOL BIÇ-ÇANS LI TIRBAÓ €25 L-indirizz huwa: Irba˙ €25 fi flus, KullÓadd, Çentru Nazzjonali Laburista, Triq Mile End, il-Óamrun.

TIslIBA Mimdudin: 1. 4.

Weqfin: Alteraw (5) Jista’ jkun tal-ilma (4) In-Navy IngliΩa (1,1) L-Armata Maltija (1,1,1) Mistieden (6) Ta gost (6) Stat Amerikan (7) Tag˙mel il-mis˙un fiha (5) Ara 2 PruΩuntuΩ bilmaqlub (5) Ara 18 Ara 16 Ûjarat (5)

7. 9. 10. 12. 16,23 18,21M 19. 20. 21. 23. 24.

1. 2,19. 3,5. 5. 6,15. 8. 11,17. 12,13. 13. 14. 15. 17. 21. 22.

G˙asfur (6) IΩejnu l-˙itan talknejjes bih (6) Imdejqa (6) Ara 3 Ta˙t l-art dawn (9) Imantnik (9) Ikunu fil-˙abs jew il-kunvent (5) Nitfa (5) Ara 12 wieqfa Kiteb? (6) Ara 6 Ara 11 Balal tal-˙amrija (3) Drieg˙ IngliΩa

SOLUZZJONI TAL-ÌIMGÓA L-OÓRA Mimdudin:

Weqfin:

1. 4. 7,16. 9.10. 12. 18. 20. 23. 24.

1. 2,22. 3,11. 5,14. 6,21M. 8. 12,19. 13. 15. 17. 21.

BorΩa Bieb Bondi Liverpool Cassar UK Brodu Brim Iskot

Ballun Rivali Abela Ikorrulek Bilbla Oroskopji Çirku Sur Kurrat Dol Bob

QED TAGÓRAfHOM? fir-ritratt hemm Ωew© uçu˙ f’wiçç wie˙ed. Qed tag˙rafhom? Ójiel: Kienu kantanti Amerikani li g˙amlu dwett flimkien fl-1960.

Kantant/attur 1:

Kantant/attur 2:

RIÛULTAT TAL-ÌIMGÓA L-OÓRA

Isem: Indirizz:

Nru tat-Telefown: Julianne Moore

Marion Cotillard

36 01|02|2015

kullhadd.com

kÓ SPortS

Ûjara mil-leÌÌendi ta’ man. City f’malta Il-Óadd li g˙adda, il-Manchester City Support Club – Malta Branch kienu onorati li laqg˙u numru ta’ le©©endi tattim favorit tag˙hom fosthom Kevin Parker, Joe Corrigan u Peter Barnes meta dawn kienu f’pajjiΩna. Dawn irrappreΩentanti ta’ Manchester City ©abu mag˙hom it-tazza tal-Barclays Premier League kif ukoll il-Capital One Cup. Ammont ta’ sapporters ta’ dan it-tim in©abru fil-klabb f’Bu©ibba u kellhom lopportunità li jiltaqg˙u mal-eksplejers u jie˙du xi ritratti mag˙hom flimkien mattazzi li Ωgur se jibqg˙u jg˙oΩΩu g˙al ˙ajjithom kollha. Waqt din iΩ-Ωjara kien hemm ukoll kwiΩΩ ma’ dawn il-le©©endi li ˙a ˙siebu eksplejer ta’ Floriana Julian Holland. PreΩenti kien hemm ukoll ilKummissarju G˙oli Brittaniku s-Sur Rob Luke u s-Sindku ta’ San Pawl il-Ba˙ar isSur Ray Tabone. B˙as-snin img˙oddija, waqt dan l-avveniment, il-Manchester City Supporters Club g˙amlu donazzjoni lill-Fondazzjoni Puttinu Cares.

Ûumbatona

Illum il-Óadd, l-1 ta’ Frar, se ssir l-ewwel edizzjoni ta' Ûumbatona b’risq Fondazzjoni Nazareth, fl10.00am, f'Misra˙ is-Suq, iΩÛejtun. Sag˙tejn Ûumba minn fost l-aqwa 13-il instructor taΩ-Ûumba f’pajjiΩna. Il-midja qed ti©i mistiedna li tattendi. (Jekk tkun ix-xita l-attività se ssir xorta wa˙da imma fis-Sala taΩ-Ûejtun Corinthians, iΩ-Ûejtun stess.) Id-donazzjonijiet li se jin©abru se jmorru biex tinbena r-raba’ binja talFondazzjoni Nazareth g˙al persuni bi bΩonnijiet speçjali. Il-preΩenza tag˙kom ti©i apprezzatta immens. G˙al aktar informazzjoni ag˙mlu kuntatt mag˙na fuq 9947 6717 jew 9925 9044.

sports kÓ

01|02|2015 37

kullhadd.com

analiÛi ta’ liaM gauCi

fuq l-gÓatba ta’ staÌun Ìdid Kif ki en mistenni, din il-©img˙a kienet iddominata mit-tnedijiet ta’ diversi vetturi hekk kif it-timijiet iffinalizzaw il-preparamenti tag˙hom g˙as-sessjonijiet ta’ prova f’Jerez, fi Spanja. Minn dak li rajna s’issa, jidher li matul din is-sena m’a˙niex se naraw rivoluzzjonijiet kbar fejn tid˙ol l-ajrudinamika. Madankollu, bosta timijiet se jag˙mlu Ωviluppi notevoli fil-power units tag˙hom biex inaqqsu d-distakk minn mal-Mercedes. Kapitlu ©did L-ewwel ti m li g˙amel it-tnedija tieg˙u din il-©img˙a kienu l-Lotus li kixfu l-E23 Hybrid bi stqarrija fuq issit elettroniku tag˙hom. Dan it-tim g˙amel riformi interni kbar matul l2014 biex jipprova j©ib il-finanzi tieg˙u fuq saqajhom. Minkejja li ssena l-o˙ra dan it-tim kien fuq xifer ta’ kriΩi finanzjarja, issa jidher li laffarijiet qeg˙din ferm a˙jar. Tant hu hekk illi t-tim sab ru˙u f’poΩizzjoni li jer©a’ ji mpjega xi w˙ud mill ˙addiema li kien keçça fl-2014 matul eΩerçizzju ta’ ristrutturazzjoni taddipartimenti tekniçi tieg˙u. F’kummenti li ta Nick Chester, iddirettur tek ni ku tal-Lotus, huwa esprima l-fehma tieg˙u li l-vettura l©dida se tkun ferm iktar kompetittiva minn dik preçedenti. Ir-ra©unijiet wara dan l-ottimiΩmu huma diversi. Prinçipali fosthom huwa l-fatt li t-tim abbanduna l-magni Renault favur dawk tal-Mercedes, illi din is-sena jidhru li ˙a jibqg˙u l-aktar b’sa˙˙ithom. Chester Ωvela wkoll illi t-tim huwa sodisfatt bir-rendiment tax- chassis tal-E23 Hybrid, speçjalment fejn g˙andhom x’jaqsmu t-testijiet filwind tunnel. Ta’ nota mil-lat ajrudinamiku kien il-fatt li ©ew abbandunati l-hekk imsej˙a ‘walrus tusks’ li taw xe˙ta partikolari lill-vettura fl2014 imma f’termini ta’ rendiment ftit li xejn g˙enu. Matul dawn ix-xhur, il-Lotus kellhom ukoll l-opportunità li jindirizzaw il-problemi li esperjenzaw fl-2014 fissospenzjonijiet tag˙hom. Dawn ilproblemi nqalg˙u meta bidla firregolamenti f’nofs l-ista©un ©ieg˙let lit-tim jabbanduna s-sistema ta’ frontrear interconnected suspensions (FRIC) li kienu qeg˙din juΩaw. Is-sistema l-©dida implimentata mittim ma tatx ir-riΩultati mixtieqa u fittieni nofs tal-ista©un il-vetturi talLotus kienu instabbli ferm, fatt li wassal biex Maldonado u Grosjean ikunu involuti f’diversi inçidenti. Matthew Carter, is-CEO tal-Lotus, sostna li dawn il-bidliet g˙andhom ikunu biΩΩejjed biex jg˙inu lit-tim jag˙mel qabΩa ta’ kwalità simili g˙al dik li g˙amlu l-Williams is-sena lo˙ra. Madankollu, iΩ-Ωmien, b˙al dejjem, jag˙tina parir. Se jnaqqsu d-distakk? Nhar it-Tlieta r-Red Bull ˙abbru li se jo˙or©u xi dettalji ©odda dwar lRB11, il-vettura l-©dida tag˙hom. Madankollu, min kien qieg˙ed jistenna t-tnedija tal-vettura nniffisha kien iddiΩappuntat hekk kif it-tim Ωvela biss li l-RB11 se tag˙mel id-debutt tag˙ha llum matul l-ewwel ©urnata tal-provi ta’ Jerez. F’intervista li ta nhar l-Erbg˙a,

Christian Horner, it- team principal tar-Red Bull, spjega li l-vettura l©dida ma ©ietx Ωvelata g˙ax g˙ad hemm diversi interventi li jridu jsiru fuqha qabel id-debutt uffiçjali. B˙ala ra©uni din kienet kemxejn stramba g˙ax Horner ammetta li l-mudell ta’ din is-sena huwa biss evoluzzjoni fuq dak tal-2014 u g˙alhekk hemm çans li x-chassis ftit li xejn jara tibdiliet. Madankollu, ir-Red Bull qeg˙din ja˙dmu mill-qrib mar-Renault biex jiΩviluppaw il-magna tag˙hom biex jitnaqqas id-distakk minn malMercedes, il li kien ta’ madwar 10km/h fl-2014. Minkejja dan il-pass ’il quddiem f’termini ta’ rendiment, ir-Red Bull stmaw illi l-Mercedes xorta se jibqg˙u jgawdu vanta©© medju ta’ 5km/h. Dan il-fatt jag˙mel lit-tim ÌermaniΩ il-favorit li jirba˙ il-kampjonat talkostrutturi, b’mod speçjali jekk it-timijiet l-o˙ra ma jirnexxilhomx jiΩviluppaw chassis li jpattu g˙an-nuqqasijiet tal-magni tag˙hom. Ritorn g˙all-passat Nhar il-Óamis kien imiss lill-McLaren illi jniedu l-vettura l-©dida tag˙hom g˙all-2015, l-MP4-30. Óarsa lejn ilvettura l-©dida turi li, kif kien il-kaΩ g˙at-timijiet l-o˙ra, l-aktar bidliet radikali fix-chassis saru fuq il-parti ta’ quddiem fejn l-imnie˙er tal-MP4-30 g˙andu forma aktar tradizzjonali. Madankollu, f’kummenti li ta waqt il-preΩentazzjoni, Button sostna li lvettura tin˙ass ˙afna a˙jar minn dik tal-a˙˙ar sentejn. Fil-fehma tieg˙u dan huwa frott kooperazzjoni akbar bejn id-diversi dipartimenti tekniçi tat-tim illi pprovdew pakkett tajjeb lis-sewwieqa. Mil-lat estetiku, il-kulur a˙mar re©a’ sab postu fid-disinn tal-McLaren wara li sparixxa kwaΩi g˙al kollox flista©un li g˙adda meta ntemm lisponsorship tal-Vodafone. L-enfasi, però, baqa’ fuq il-kulur fidda li huwa parti integrali mill-istorja tat-tim.

Madankollu, l-istennija tad-dilettanti qieg˙da tiffoka fuq xi ˙a©a li ma ng˙atatx daqstant prominenza matul il-preΩentazzjoni tal-Óamis, ji©ifieri lmagna Honda li g˙andha tkun flazzjoni fit-testijiet ta’ Jerez tal-lum. Fit-test finali tal-2014 f’Abu Dabi, lewwel verΩjoni ta’ din il-magna tat problemi kbar lill-McLaren illi Ωgur se jittamaw li jkollhom g˙ad-dispoΩizzjoni tag˙hom power units aktar affidabbli f’Jerez. Interessanti wkoll se tkun l-evoluzzjoni tar-rel azzjoni ta’ Alonso u Button fejn it-tnejn g˙andhom l-aspirazzjoni li jΩidu mad-diversi reb˙iet li kisbu fil-passat. G˙aldaqstant, wie˙ed irid jara jekk jirnexxilhomx ja˙dmu flimkien f’dan l-ambjent kompetittiv. Sena a˙jar? Is-Sauber Ωvelaw il-vettura l-©dida tag˙hom, is-Sauber C34-Ferrari, nhar il-Ìimg˙a f’Hinwil, l-IΩvizzera. Ilmudell ta’ din is-sena jidher li ra tibdiliet sostanzjal i hekk kif it-ti m ipprova jindirizza l-problemi li ppersegwitawh matul l-ista©un li g˙adda. B’mod partikolari t-tim jidher li pprova jsolvi l-problema tal-pi Ω eççessiv tal-vettura li Ωammet lis-C33 milli tuΩa l-potenzjal s˙i˙ tal-magna Ferrari, illi di©à kellha defiçit ta’ i kkumparata malrendi ment Mercedes. Interessanti wkoll huwa l-fatt li sSauber re©g˙u abbandunaw il-griΩ tradizzjonali tag˙hom favur il-blu taç-Chelsea, illi din is-sena se jkunu prinçipali tat-ti m l- isponsors Ûvizzeru. Dwar l-ista©un li ©ej, Monisha Kaltenborn sostniet li l-mira prinçipali tas-Sauber se tkun illi jikseb biΩΩejjed punti biex ikunu lejn innofs tal-klassifika tal-kostrutturi. Jekk dan ise˙˙, ikun sar avvanz kbir ikkumparat mal -2014 meta t-ti m naqas milli jikseb punt wie˙ed g˙allewwel darba fl-istorja tieg˙u.

Bidliet sostanzjali Tim ie˙or illi jrid jag˙mel avvanzi kbar matul dan l-ista©un huwa lFerrari. L-ista©un li g˙adda kienet lewwel darba f’aktar minn g˙oxrin sena li temm kampjonat ming˙ajr reb˙a wa˙da. Il-problemi tal-ista©un li g˙adda kienu frott problemi kbar li sabu lFerrari biex jag˙mlu t-tranΩizzjoni g˙all-magni ibridi u l-bidliet fixchassis li kien hemm bΩonn biex ilvettura tkun adattata g˙al din itteknolo©ija l-©dida. G˙aldaqstant, it-tim ta’ Maranello introduça vettura g˙all-2015 illi se jkollha konfigurazzjoni tar-radjatur aktar effiçjenti, sistema ta’ sospenzjoni jiet ©d ida u magna akt ar b’sa˙˙itha. James Allison, id-direttur tekniku tal-Ferrari, huwa tal-fehma li ˙afna mill-problemi tal-passat ©ew indirizzati u g˙alhekk it-tim g˙andu çans realistiku li jikkompeti g˙ar-reb˙ ta’ xi tlielaq. Ûviluppi o˙ra Ta’ nota wkoll kienet il-preΩentazzjoni tat-Toro Rosso li mhumiex se jipproponu bidliet kbar g˙al dan lista©un ˙lief modifiki biex jadattaw il-vetturi tag˙hom g˙ar-regolamenti tekniçi l-©odda. Aktar interessanti se tkun il-kapaçità ta’ adattazzjoni tassewwieqa Ωg˙aΩag˙ tag˙hom Carlos Sainz Jr u Max Verstappen illi se jiddebuttaw fil-provi ta’ Jerez fil-jiem li ©ejjin. Fl-a˙˙ar ta’ min isemmi d-debutt mhux uffiçjali tal-Mercedes il-©dida permezz ta’ filmati qosra li n©ibdu waq t sessjo niji et ta’ pro va f’Silverstone. Id-debutt uffiçjali mistenni li jse˙˙ illum f’Jerez, però ddaqqa t’g˙ajn ta g˙t i x’ tif hem l i mhux se jkun hemm bidliet kbar filvetturi tag˙hom hekk kif it-tim jidher li se jmur g˙al filosofija ta’ ‘if it ain’t broke, don’t fix it’ g˙al din issena.

38 01|02|2015

kullhadd.com

PREMIER INGLIÛ

KÓ SPORTS

RIÛULTATI TAL-BIERAÓ partikolarment minn Liverpool millplejer internazzjonali IngliΩ Raheem Sterling. G˙aldaqstant, dawn iΩ-Ωew© timijiet da˙lu jistrie˙u bl-iskor ikun g˙adu dak ta’ ming˙ajr gowls minkejja li Liverpool ˙assu li kellu jing˙atalhom penalty qabel spiççat it-taqsima L-isforzi tat-tim minn Merseyside ©ew ippremjati mill-ewwel fit-tieni taqsima, meta preçiΩament fil-51 minuta marru fil-vanta©© permezz ta’ Raheem Sterling. Kien pass ta’ Alberto Moreno li wara li ˙abat ma’ difensur ta’ West Ham, wasal g˙and Countinho li l-pass tieg˙u ˙adu Sterling u b’xutt b’sa˙˙tu fil-baxx g˙eleb lil Adrian. Fl-ewwel log˙ba tieg˙u lura minn injury , Sturridge g˙amilhom 2-0, 10 minuti mit-tmiem.

Hull City v Newcastle

0-3

Crystal Palace v Everton

0-1

Liverpool v West Ham

2-0

Manchester Utd v Leicester City 3 - 1 Stoke v QPR

3-1

Sunderland v Burnley

2-0

West Brom v Tottenham

0-3

Chelsea v Manchester City

1-1

LOGÓOB GÓAL-LUM Arsenal v Aston Villa

14.30

Southampton v Swansea

17.00

ARSENAL V ASTON VILLA

Robin Van Persie jifra˙ ma’ s˙abu wara li skurja l-ewwel gowl tal-partita

MAN. UTD V LEICESTER Wara li fl-a˙˙ar log˙ba fil-Kampjonat reb˙u kontra QPR barra minn darhom, it-tim ta’ van Gaal re©a’ reba˙ din iddaba f’daru kontra Leicester bl-iskor ta’ 3-1. Man. Utd mill-ewwel bdew il-log˙ba fuq l-attakk meta kien proprju flewwel taqsima li fet˙u l-iskor. Kienet azzjoni li bdiet min-nofs il-grawnd minn pass ta’ Dalel Blind lejn Robin van Persie b’dan jitfa’ l-ballun fir-rokna tax-xibka. Ftit minuti wara Falcao Ωied l-iskor g˙al 2-0 u own goal minn Wes Morgan ta vanta©© ta’ 3-0 fl-ewwel

taqsima. Il-gowl ta’ konsolazzjoni minn Leicester wasal ftit minuti mittmiem b’daqqa ta’ ras minn Wasilewski.

LIVERPOOL V WEST HAM Log˙ba interessanti ferm kienet bejn it-tim ta’ Liverpool u t-tim ta’ West Ham li kien is-sorpriΩa tal-ista©un. Madankollu, it-tim ta’ Brendan Rodgers irnexxielu jirba˙ din il-log˙ba importanti bl-iskor ta’ 2-0. Fl-ewwel taqsima l-log˙ob kien maqsum biΩ-Ωew© timijiet ikollhom iç-çansijiet tag˙hom biex imorru fil-vanta©©,

Fl-ewwel log˙ba li g˙andna llum kmieni wara nofsinhar hija dik bejn ittim ta’ Arsenal ta’ Arsene Wenger kontra t-tim ta’ Paul Lambert. Din illog˙ba se tkun qed tintlag˙ab flEmirates u jekk jirb˙uha, l-Arsenal ikunu rre©istraw, g˙all-ewwel darba dan l-ista©un, tliet reb˙iet infila filKampjonat IngliΩ. Riçentament, il-Gunners kienu g˙addejjin minn forma tajba ˙afna tant li reb˙u erbg˙a mill-a˙˙ar sitt log˙biet li lag˙bu. Min-na˙a tag˙hom, it-tim ta’ Aston Villa g˙addejjin minn forma ˙aΩina u ma setax ©ie Ωmien a˙jar biex iΩuru l-Emirates. It-tim ta’ Lambert b˙alissa jinsabu fil-˙mistax-il post, tliet punti biss ’il bog˙od miΩΩona ta’ relegazzjoni. Dan jista’ jkun min˙abba l-fatt li l-Villa imma l-inqas tim li skurja gowls fil-Kampjonat IngliΩ, 11-il wie˙ed fi 22 log˙ba.

KLASSIFIKA TIM

Chelsea Manchester City Manchester U Southampton Tottenham H Arsenal Liverpool West Ham United Stoke Swansea Newcastle Everton Crystal Palace Sunderlans West Brom Aston Villa Burnley Hull City QPR Leicester City

23 16 5 23 14 6 23 12 7 22 13 3 23 12 4 22 11 6 23 11 5 23 10 6 23 9 5 22 8 6 23 8 6 23 6 8 23 5 8 23 4 11 23 5 7 22 5 7 23 4 8 23 4 7 23 5 4 23 4 5

2 3 4 6 7 5 7 7 9 8 9 9 10 8 11 10 11 12 14 14

52 20 53 46 23 48 39 22 43 37 16 42 35 30 40 39 25 39 33 27 38 35 27 36 26 28 32 26 30 30 29 35 30 31 34 26 25 34 23 21 33 23 20 32 22 11 25 22 21 38 20 20 33 19 24 42 19 21 37 17

PUNTI OÓRA

SERIE A

Iwaddab Ωarbuna lir-referee

Sassuolo v Inter

RIÛULTATI TAL-BIERAÓ Genoa v Fiorentina Roma v Empoli

1-1 Tard

LOGÓOB GÓAL-LUM 12.30

Sassuolo v Inter Atalanta v Cagliari Cesena v Lazio Chievo v Napoli Palermo v Verona Torino v Sampdoria Udinese v Juventus Milan v Parma

15.00 15.00 15.00 15.00 15.00

Din se tkun partita bejn Ωew© timijiet li dan l-ista©un kienu kkaraterizzati minn ˙afna draws tant li Sassuolo ©ew draw f’sitta mill-a˙˙ar g˙axar log˙biet f’darhom filwaqt li Inter ©ew draw g˙al ˙ames darbiet barra minn darhom. Wie˙ed jista’ ja˙seb li t-tim ta’ Sassuolo jista’ jkun g˙adu affetwat mit-telfa kontra l-istess Inter fil-bidu tal-ista©un iΩda dan Ωgur li mhuwiex il-kaΩ min˙abba li dawn tilfu biss darbtejn fl-a˙˙ar 14-il log˙ba tag˙hom u darba wa˙da biss meta lag˙bu f’darhom. Min-na˙a tag˙hom, Inter se jkunu qed jittamaw li lplejers ©odda tag˙hom Lukas Podolski u Xherdan Shaqiri jkunu fl-aqwa forma tag˙hom biex ma jer©ax ji©ri b˙alma ©ara kontra Torino l-©img˙a l-o˙ra.

KLASSIFIKA TIM

Juventus Roma SSC Napoli Lazio Sampdoria Fiorentina Genoa Palermo Udinese Inter AC Milan Sassuolo Torino Hellas Verona Atalanta Empoli Cagliari Chievo Verona Cesena Parma

20 20 20 20 20 21 21 20 20 20 20 20 20 20 20 20 20 20 20 20

15 12 10 10 8 8 7 6 7 6 6 5 6 6 4 3 4 4 2 3

4 6 6 4 10 8 8 9 6 8 8 10 7 6 8 10 7 6 6 1

1 2 4 2 6 5 5 5 5 5 4 7 7 8 7 6 9 9 12 15

44 33 36 36 26 29 29 32 25 29 28 24 17 22 15 18 27 14 19 19

9 15 25 23 18 20 26 32 27 26 25 28 21 32 25 25 38 24 40 43

49 42 36 34 34 32 29 27 27 26 26 25 25 24 20 19 19 18 12 9

Pogba se j˙alli lil Juventus fil-futur

Udinese, li qeg˙din fid-disa’ post, se jilqg˙u lil Juventus f’darhom fil-Friuli. L-unika ˙a©a li wie˙ed jista’ jg˙id b’çertezza liema b˙alha hi li t-tim ta’ Udinese mhuwiex konsistenti. Dan g˙aliex kien propju fl-a˙˙ar tas-sena l-o˙ra li g˙elbu lil Inter barra minn darhom biex temmew sensiela ta’ ˙ames log˙biet ming˙ajr reb˙a biex imbag˙ad re©g˙u tilfu f’darhom kontra Verona. Min-na˙a tag˙hom, it-tim ta’ Allegri jidher li rritorna fil-forma solita tieg˙u wara li waqqg˙u l-punti kemm kontra Inter, Sampdoria u Fiorentina. IlJuventus reb˙u l-a˙˙ar tliet log˙biet infila u jinsabu fil-quççata jgawdu seba’ punti vanta©© fuq Roma.

Il- midfielder internazzjonali FrançiΩ ta’ Juventus se j˙alli lil dan it-tim fi Ωmien sentejn, hekk kif dan ©ie Ωvelat mill-a©ent tieg˙u stess. Dan il-plejer ta’ 21 sena, li ng˙aqad ma’ Juventus ming˙and Manchester United fl-2012, skurja tmien gowls f’26 log˙ba dan l-ista©un. Meta mistoqsi dwar il-futur tal-klijent tieg˙u, la©ent Mino Raiolo sostna li Pogba se jitlaq lil Juventus biex jing˙aqad ma’ xi ˙add akbar minn Juventus. Qal ukoll li jekk ma jitlaqx din is-sena, jitlaq Ωgur is-sena d-die˙la. Ûied jg˙id li jekk it-timijiet il-kbar ma jistg˙ux jakkwistaw la lil Cristiano Ronaldo, la lil Lionel Messi u lanqas lil Zlatan Ibrahimovic, l-g˙aΩla awtomatika huwa Pogba. Madankollu, stqarr li dan il-plejer se jinbig˙ Ωgur g˙as-somma rekord dinjija, liema somma kien miksura proprju s-sena l-o˙ra meta Real Madrid akkwistaw lil Gareth Bala ming˙and Tottenham g˙assomma ta’ €100 miljun.

AC Milan v Parma

“Mourinho jridni lura”

Dawn iΩ-Ωew© timijiet bdew is-sena fuq sieq ˙aΩina min˙abba problemi differenti li g˙andhom fit-tim tag˙hom. Ir-Rossoneri ˙ar©u stqarrija jiddefendu lillkowç tag˙hom wara t-telfa kontra Lazio fil-Coppa Italia liema telfa rrabjat ˙afna mis-segwaçi ta’ Milan. Min-na˙a ta’ Parma, l-itterminar tal-kuntratt ta’ Cassano fl-attakk ta’ Donadoni xejn mhi a˙bar tajba g˙ax issa jinsabu wisq xotti fuq quddiem. Óames gowls fl-a˙˙ar g˙axar log˙biet fil-Kampjonat Taljan Ωgur li mhux rekord tajjeb.

Il-plejer IngliΩ Frank Lampard Ωvela li l-kowç ta’ Chelsea Jose Mourinho jixtiequ ˙afna li jirritorna lura ©aladarba jiddeçiedi li jirtira g˙alkollox mill-karriera ta’ futboler. Lampard qatta’ tlettax-il sena ma’ dan it-tim minn Londra u fil-fatt huwa laktar plejer fl-istorja tal-istess klabb li skurja gowls b’211 gowls f’ismu. Dan telaq lit-tim ta’ Chelsea s-sajf li g˙adda u ng˙aqad ma’ Manchester City b’self minn tim Amerikan. Min-na˙a tieg˙u, Lampard sostna li Chelsea hija d-dar naturali tieg˙u u ma ja˙sibhiex li kieku kellu jirritorna lura u jag˙tuh xi kariga fi ˙dan il-klabb.

15.00 20.45

Il-plejer Tork ta’ Atletico Madrid Arda Turan, f’log˙ba li ntlag˙bet il-©img˙a l-o˙ra kontra Barçellona fil-Copa del Rey, qabΩitlu bl-ikrah tant li wasal biex waddab Ωarbuna lil-linesman f’dik l-istess partita iΩda b’xorti tajba dan tal-a˙˙ar ma ntlaqatx. Mill-filmati li kienu mxandra fil-mezzi tal-midja, jidher li dan il-plejer internazzjonali Tork g˙amel dak li g˙amel min˙abba li ma ng˙atax free-kick waqt li kien qed jissielet mal-ballun f’konfront ma’ Ωew© difensuri tal-istess Barçellona. Mhuwiex çar jekk Turan g˙amilx hekk apposta biex jolqot lil dan luffiçjal tal-log˙ba speçifikament.

Udinese v Juventus

SPORTS KÓ

01|02|2015 39

kullhadd.com

BOV PREMIER LEAGUE PIETÀ NAXXAR L

1 1

QORMI ÛEBBUÌ

0 1

FLORIANA TARXIEN R

1 1

HIBERNIANS MOSTA

1 1

Ritratti: STEPHEN GATT

DRAW ÌUST

Demba Tourè (N) u Jurgen Pisani (P)

F’log˙ba li ma tantx kellha azzjonijiet, Pietà Hotspurs u Naxxar Lions qasmu l-punti g˙ax ©ew draw ta’ 1-1. Pietà bdew din il-log˙ba b’bidla wa˙da fit-tim li tilef kontra Ûebbu© hekk Christian Grech beda flok Dylon Agius. G˙al Naxxar irritornaw Pablo Doffo u Jorges Santos Silva fl-ewwel tim wara li kienu neqsin fl-a˙˙ar log˙ba. L-ewwel gowl u azzjoni tal-partita waslet fid-19-il minuta min-na˙a ta’ Pietà meta Claudio Frances g˙eleb lil-gowler ta’ Naxxar Julian Azzopardi b’xutt minn barra l-kaxxa biex g˙amel l-iskor 1-0. Naxxar irrea©ixxew fis-37 minuta u eventwalment ©abu l-gowl ta’ draw. Dan meta minn azzjoni personali ta’ Angus Buhagiar, wara li da˙al filkaxxa, ikkonkluda b’xutt ie˙or fil-baxx u tefa’ l-ballun fix-xibka wara l-gowler Miguel Montfort ta’ Pietà. Qabel ma ntemmet l-ewwel taqsima, Pietà kellhom iç-çans li jer©g˙u jmorru fil-vanta©© iΩda d-daqqa ta’ ras mill-viçin ta’ Charles Newuche, wara azzjoni ta’ free-kick, ©iet salvata. L-ewwel azzjoni tat-tieni taqsima waslet minn Naxxar meta minn free-kick f’poΩizzjoni angolata ta’ Gilmar da Silva Ribeiro salvat parzjalment minn Miguel Montfort u l-ballun ©ie mbieg˙ed mid-difiΩa. Naxxar kienu perikoluΩi Ωew© minuti wara meta minn xutt bid-dawra minn barra l-kaxxa ta’ da Silba Ribeiro kien salvat parzjalment minn Montfort, il-ballun spiçça f’saqajn Demba Toure li wara li kkontrolla xxuttja barra minn qag˙da ferm tajba. Naxxar komplew jag˙fsu fit-63 minuta meta minn xutt mill-bog˙od fil-baxx ta’ da Silva Ribeiro kien salvat parzjalment minn Montfort u mir-rebound Demba Toure stampa mal-mimduda madankollu l-azzjoni ©iet imwaqqfa g˙al poΩizzjoni ta’ offside tal-istess plejer. L-a˙˙ar azzjoni tal-partita waslet sitt minuti mit-tmiem meta xutt ta’ xutt ta’ Kyle Cesare imblukkat, Charles Newuche niΩΩel lejn Ricardo Costa u x-xutt ta’ dan g˙adda barra.

Referee: Andre Arciola

Karl Micallef (P) Terence Vella (N)

IL-PREMIER LEAGUE MALTI

KLASSIFIKA Hibernians Valletta Birkirkara Balzan Floriana Mosta Sliema Wanderers Tarxien Rainbows Naxxar Lions Pietà Hotspurs Ûebbug Rangers Qormi

+/-

Pti

21 20 20 20 21 21 20 21 21 21 21 21

18 14 13 8 7 7 6 4 4 4 4 4

3 1 2 7 7 4 5 9 7 6 6 5

0 5 5 5 7 10 9 8 10 11 11 12

64 49 39 32 36 23 23 21 22 17 25 20

12 14 20 30 39 41 29 34 34 35 47 36

+52 +35 +19 +2 -3 -18 -6 -13 -12 -18 -22 -16

57 43 41 31 28 25 23 21 19 18 18 17

LOGÓOB GÓAL-LUM Stadium Nazzjonali Sliema W Valletta

v Birkirkara v Balzan

14.00 16.00

LOGÓBA MAQSUMA

Alexander Cini (T) Clyde Borg (F)

Steve Pisani (F) Eduardo Vallecillo Casado (T)

Minkejja li Tarxien Rainbows kellhom ammont sostanzjali ta’ plejers nieqsa min˙abba li jinsabu mwe©©g˙in, xorta wa˙da rnexxielhom jakkwistaw punt fil-konfront tag˙hom kontra Floriana. L-ewwel azzjoni waslet wara 8 minuti log˙ob minn Floriana meta pass ta’ Picciollo lejn Steve Pisani li mill-viçin ra l-ballun jg˙addi ftit ’il bog˙od minn mal-lasti ta’ Tarxien. It-tieni azzjoni ta’ Floriana waslet 12-il minuta wara meta, g˙al darb’o˙ra, Picciollo kien involut permezz ta’ azzjoni personali tieg˙u li baqa’ javvanza, iΩda x-xutt fil-baxx tieg˙u ©ie salvat ming˙ajr ebda diffikultà minn Jonathan Debono. Il-Greens g˙al darb’o˙ra perikoluΩi fit-23 minuta meta minn free-kick li inkariga ru˙u minnu Steve Pisani, li iΩda l-ballun jer©a’ jg˙addi ftit ’il bog˙od mil-lasti. Tmien minuta wara, l-isforzi ta’ Floriana kienu ppremjati meta marru fil-vanta©©, meta minn corner tas-solitu Pisani da˙al tajjeb Picciollo li bir-ras tefa’ fir-rokna tax-xibka. Huma ma waqfux hawn u re©g˙u marru viçin l-iskor erba’ minuta wara, meta azzjoni personali o˙ra ta’ Picciollo li qassam lejn Vito Plut bix-xutt ta’ dan ji©i antiçipat fil-˙in. Fit-tieni taqsima, u minnfih, Tarxien ©abu d-draw fl-ewwel azzjoni tag˙hom meta minn cross ta’ Jorge Yepes lejn Obinna, li b’xutt mill-ewwel ˙asad lill-gowler ta’ Floriana Matthew Calleja Cremona, li g˙alxejn kien it-tentattiv tieg˙u biex isalva bil-ballun jispiçça fix-xibka. Óames minuti wara Tarxien re©g˙u kienu perikoluΩi meta, minn azzjoni personali ta’ Yepes, ra xxutt tieg˙u minn barra l-kaxxa jg˙addi ftit g˙oli. Seba’ minuti mit-tmiem, Floriana fallew çans tad-deheb li jmorru fil-vanta©© meta free-kick ta’ Steve Pisani da˙al tajjeb g˙alih Vito Plut; biss il-konkluΩjoni tieg˙u bir-ras kienet ˙aΩina bil-ballun imur ferm g˙oli.

Referee: Mario Apap

40 01|02|2015

kullhadd.com

kÓ LOkALI

IÇ-ÇITAZZJONIJIET TAL-PN Din il-©img˙a diversi xufiera n˙asdu meta sabu dik li dehret b˙ala çitazzjoni mal-windscreen tal-vettura tag˙hom, u dan minkejja li ma kinux ipparkjati ˙aΩin. IΩda ˙arsa iktar mill-qrib lejn din ilmulta wriet li fil-verità din ma kienet multa xejn, iΩda eΩerçizzju ie˙or tal-Partit Nazzjonalista biex ikompli j˙awwad lim˙u˙ rigward il-prezzijiet taΩ-Ωejt u sussegwentement il-prezzijiet tal-fjuwils. Minkejja li ©ie ppruvat li s-sit li twaqqaf mill-PN rigward il-fjuwils kien mimli informazzjoni falza, dan il-partit immexxi minn Simon Busuttil ma ddejjaqx jissokta bil-kampanja tieg˙u; din id-darba permezz taç-çitazzjonijiet finti. Persuna li n˙asdet meta sabet din ittaparsi multa mal-karozza tag˙ha qaltilna li, minkejja li qieg˙ed fl-OppoΩizzjoni, ilPN baqa’ konsistenti mal-mod li bih kien ja©ixxi meta kien fil-Gvern. Mitluba telabora, din il-persuna qaltilna li t-tattika tal-PN baqg˙et wa˙da ta’ biΩa’. Il-PN, kemm mill-Gvern u sew millOppoΩizzjoni, qed jipprova ja˙sad u jbeΩΩa’ lill-poplu bit-tg˙awwi© tal-fatti.

mhuwiex ©ust li l-falliment tas-sistema tal-gwardjani lokali titg˙abba fuq ilgwardjani nfushom li fl-a˙˙ar mill-a˙˙ar qeg˙din ikunu huma stess li jbatu l-konsegwenzi ta’ dan il-falliment. Iktar Ωbalji

Il-G.W.U. tikkundanna l-a©ir tal-PN Il-General Workers Union, permezz tatTaqsima Professjonisti u Servizzi, nhar ilÌimg˙a wkoll ikundannat dan l-a©ir talPartit Nazzjonalista, li hija ddeskriviet b˙ala wie˙ed insensittiv fil-konfront talgwardjani lokali. Fi stqarrija, il-G.W.U. sostniet li huwa nuqqas kbir li. biex jirba˙ punti politiçi. il-PN qed jirrikorri g˙al tattiçi li jpo©©u lill-gwardjani lokali f’dawl ikrah mal-pubbliku. It-Taqsima Professjonisti u Servizzi qalet li ˙afna sewwieqa ma indunawx mill-

ewwel li dik imwa˙˙la mal-windsreen tag˙hom kienet çitazzjoni falza, u spiççaw jargumentaw mal-ewwel gwardjan lokali li raw fit-triq fejn kienu pparkjati. Skont ma hija infurmata din it-Taqsima, ma kinux iΩolati l-kaΩi fejn gwardjani lokali kellhom intortament jiffaççjaw ir-

rabja tas-sewwieqa, g˙ax ˙asbu li wettqu xi kontravenzjoni. Is-Segretarju tat-Taqsima Professjonisti u Servizzi Charles Galea kkundanna l-fatt li f’dawn l-a˙˙ar jiem, fuq çerti sezzjonijiet tal-midja, saru allegazzjonijiet fuq ilgwardjani lokali u l-mod kif qed jing˙ataw iç-çitazzjonijiet. Stqarr li

Intant, matul din il-©img˙a, il-Partit Nazzjonalista ssokota bi Ωbalji li jkomplu jixhdu d-dilettantiΩmu ekonomiku. Filwaqt li l-Óamis il-PN qal li l-prezz taΩΩejt naqas g˙al $48 kull barmil, ilÌimg˙a qal li l-prezz kien naqas g˙al $44. Fi kliem ie˙or, skont l-OppoΩizzjoni, kien hemm tnaqqis ta’ 8.3% f’temp ta’ ©urnata. Ir-realtà kienet iΩda li, il-Ìimg˙a, ilprezz taΩ-Ωejt Ωdied g˙al $49.65, jew Ωieda ta’ 1.1%. Il-PN ˙awwad il-prezz taΩΩejt tat-tip Brent Crude ma’ tip ta’ Ωejt ie˙or, il-West Texas Intermediate, li jintuΩa minn swieq Amerikani u mhuwiex il-prezz taΩ-Ωejt fis-suq Ewropew. Fi stqarrija l-Partit Laburista qal illi kieku l-OppoΩizzjoni g˙amlet ir-riçerka tag˙ha sew, forsi kienet tinduna li l-Brent Crude ilu ma jkun $44 minn Marzu tal-2009. Minkejja l-kampanji qarrieqa tal-PN, ilGvern ˙abbar pubblikament li se jkompli jra˙˙as il-prezzijiet tal-fjuwil b’mod konsistenti wara li, f’inqas minn sentejn ta’ din il-le©iΩlatura, il-prezz tal-petrol naqas sitt darbiet u l-prezz tad-diΩil naqas erba’ darbiet. Fil-fatt, ilbiera˙ stess il-Gvern ˙abbar li l-prezz tal-petrol u tad-diΩil kienu se jor˙su b’erba’ çenteΩmi l-litru, filwaqt li iktar ro˙s huwa mistenni fix-xhur li ©ejjin. Ara wkoll pa©na 3