Kullhadd 01 06 2014 by Kullħadd Editor

www.kullhadd.com

NITKELLMU MA’

TONY SULTANA DWAR IS-SUÇÇESSI TAL-GVERN FL-INFORMATIKA

Il-Óadd 1 ta’ Ìunju, 2014 Óar©a Nru 1,090

Ara pa©na 7

Prezz ›0.80

INRODDU LURA IKTAR XOGÓOL

“Se nroddulkom lura l-fiduçja li tajtu lill-Partit Laburista fl-elezzjoni tal-Parlament Ewropew il-©img˙a l-o˙ra b’iktar xog˙ol u ©id g˙al pajjiΩna. Il-vot qawwi li tana l-poplu jimliena bil-kura©© biex nibqg˙u mmexxu dan il-pajjiΩ fid-direzzjoni t-tajba,” qal il-Prim Ministru Joseph Muscat f’kummenti esklussivi li ta lillgazzetta KullÓadd. Ara pa©na 2

TENSJONI BEJN BUSUTTIL U L-MEPS

Jidher li Simon Busuttil qed jiddejjaq mit-theddida li tista’ toffri Roberta Metsola g˙at-tmexxija tieg˙u, tant li fl-a˙˙ar jiem huwa ça˙˙adha milli tkun Kap tadDelegazzjoni. Il-Kap tal-OppoΩizzjoni sa˙ansitra ddeskriva lil Therese Commodini Cachia, li telg˙et imkaxkra, b˙ala l-istilla l-©dida tal-Partit Nazzjonalista. Ara pa©na 8

IL-PN JAMMETTI L-IÛBALL TAL-ALBUM

Wara li kien fil-mira ta’ kritika u Ωufjett, u wara li ˙amme© isem diversi persuni li qeg˙din jag˙tu servizz siewi lill-Gvern, anki b’mod volontarju, ilPartit Nazzjonalista issa donnu qed jipprova jirtira l-allegazzjonijiet li g˙amel fil-famuΩ album tal-istickers. Ara pa©na 40

02 01.06.2014

Lokali

“M’AÓNIEX SE NITILFU ÓIN F’ÇELEBRAZZJONIJIET” il-Prim Ministru Joseph Muscat Il-Prim Ministru sostna ma’ din il-gazzetta li r-riΩultat miksub fl-elezzjoni li g˙adha kif g˙addiet mhuwiex wie˙ed li jista’ jiksbu partit wa˙du, u huwa prova çara li dan il-pajjiΩ ivvota g˙al Malta Tag˙na Lkoll. Din is-sena l-poplu kompla jsa˙˙a˙ dik l-g˙ajta u kkonferma li pajjiΩna qed jitmexxa f’dik id-direzzjoni. “Dan ma jfissirx li kulma g˙amilna matul l-ewwel 14il xahar ta’ Gvern ©did kien perfett. Kif spjegajt kemm-il darba – perfetti m’a˙niex. IΩda ma’ dan il-Gvern taf fejn qieg˙ed u taf li se nkunu onesti fil-˙idma tag˙na,” qal Dr Muscat. I˙ares lejn l-esperjenza tal-elezzjoni tal-Parlament Ewropew b’mod poΩittiv. Ilkampanja kienet wa˙da qrib ˙afna tan-nies, sostna l-Prim Ministru, u allura tisma’ dak kollu li g˙andhom xi jg˙idu, inkluΩ dak li filwaqt li g˙alina kultant ikunu affarijiet poΩittivi, fi n˙awi waqt il-kampanja nkunu skoprejna li qed nolqtu lil xi ˙add b’mod negattiv. Dr Muscat sostna malgazzetta KullÓadd li jekk hemm attribwit wie˙ed li jemmen li ˙adem b˙ala Gvern kien kif kull min jifforma l-Gvern, il-Grupp Parlamentari u n-nies filPartit Laburista, baqg˙u qrib ˙afna tan-nies. “Nafu li g˙ad fadal ˙afna xog˙ol xi jsir fost in-nies li f’din l-elezzjoni ma vvutawx. M’a˙niex se nitilfu ˙in f’çelebrazzjonijiet. MitTnejn li g˙adda konna business as usual na˙dmu biex inkomplu nkattru l-©id,” qalilna l-Prim Ministru. Huwa sostna li l-Partit Laburista, minkejja lma©©oranza enormi ta’ kwaΩi 34,000 vot iktar, se jibqa’ ji©ri u jsus wara lvotanti li ma vvutawx lillPartit Laburista fl-elezzjoni tal-Parlament Ewropew. “Il-messa©© ˙adnieh a˙na wkoll u min mhux se jersaq lejna se mmorru g˙andu a˙na, biex inkomplu nisimg˙u dak li g˙andu xi jg˙id min iddeçieda li ma jo˙ro©x jivvota lill-Partit Laburista.” sIl-Prim Ministru sostna wkoll dak li qal fil-konferenza tal-a˙barijiet wara li t˙abbar ir-riΩultat, çjoè li mhux se j˙alli din ir-reb˙a titla’ g˙al ras ˙add. “A˙na qeg˙din hawn biex nag˙tu direzzjoni lil dan il-pajjiΩ u, filwaqt li g˙amilna ˙afna di©à, nemmnu li fadal ˙afna u ˙afna iktar xi jsir. B’hekk kull min g˙andu x’jaqsam mal-Gvern u l-Partit Laburista g˙andu jΩomm saqajh mal-art u jibqa’ ja˙dem b’iktar ener©ija minn qabel biex nag˙mlu minn dan il-pajjiΩ verament wie˙ed mill-aqwa pajjiΩi flEwropa,” temm jg˙id ilPrim Ministru.

Lokali

01.06.2014 03

IÓARSU ‘L QUDDIEM B’ENERÌIJA POÛITTIVA Issa li l-kampanja elettorali ©iet fi tmiemha, il-Membri Parlamentari Ewropej Laburisti li ng˙ataw il-fiduçja mill-poplu qeg˙din i˙ejju ru˙hom g˙all-˙idma li se jkollhom quddiemhom matul il-˙ames snin li ©ejjin. Din il-gazzetta staqsiethom dwar l-esperjenza li kellhom matul din il-kampanja elettorali li g˙adha kif intemmet u xi prijoritajiet se jkollhom hekk kif ikunu qeg˙din jirrappreΩentaw lil pajjiΩna fil-Parlament Ewropew.

ALFRED SANT Ninsab grat lejn dawk iç-çittadini li tawni l-fiduçja tag˙hom u nweg˙edhom li l-isforzi kollha tieg˙i se jkunu dedikati biex it-twettiq tal-politika Ewropea fl-aspetti kollha tag˙ha tkun kemm jista’ jkun ta’ ©id g˙all-familji Maltin u G˙awdxin. Wara konsultazzjonijiet fi ˙dan il-Partit Laburista, bi˙siebni kemm nista’ nsegwi l-andament tal-politika ekonomika u finanzjarja fl-Ewropa, fejn qed ise˙˙u bidliet li aktar ma jg˙addi Ω-Ωmien aktar qeg˙din jaffettwaw il-prospetti ta’ tkabbir ekonomiku, il-˙olqien ta’ impjiegi u s-sostenn tas-servizzi soçjali.

Kif bqajt nis˙aq fl-a˙˙ar xhur, il-fatt hu li hemm deçiΩjonijiet li qeg˙din jittie˙du mill-Unjoni Ewropea li qed ikollhom impatt mhux Ωg˙ir fuq il-familji, ˙afna drabi ming˙ajr ma dawn jinteb˙u x’inhu ji©ri. Hu fl-interess taç-çittadini tag˙na li jkunu attenti g˙al dawn l-iΩviluppi u jifhmu x’inhu ji©ri. Irridu nibqg˙u nistinkaw biex il-vanta©©i li jinsabu fis-s˙ubija ta’ Malta fl-Unjoni Ewropea ji©u realizzati u mqassma fostna b’mod ©ust, waqt li l-iΩvanta©©i li jeΩistu wkoll, kemm jista’ jkun inΩommuhom limitati u anke huma jin©arru minna b’mod ©ust.

Il-politika dejjem kienet fija. Meta kont fil-Forum Ûg˙aΩag˙ Laburisti kont servejt b˙ala segretarju internazzjonali u uffiçjal g˙all-opportunitajiet indaqs. Permezz ta’ dawn ir-rwoli esperjenzajt id-dimensjoni tal-politika Ewropea u internazzjonali. In˙oss li l-©urnaliΩmu wkoll g˙allimni ˙afna. G˙allimni nkun qrib in-nies, inkun kapaçi nisma’ l-esperjenzi tag˙hom, li nikkomunika dwarhom u na©ixxi fuqhom. Nammetti, iΩda, li ma rridx nieqaf nitg˙allem g˙ax nemmen li n-nies jg˙allmuk ˙afna u filpolitika tista’ ©©ib riΩultati tan©ibbli billi tara x’inhuma l-˙ti©ijiet tan-nies u tkun kapaçi tindirizzahom. Onestament, il-kuntatt man-nies lili jag˙tini sodisfazzjon u ma rridx naqtg˙u. Apparti li rrid inkun qrib tal-familji tag˙na, g˙amiltha çara fil-kampanja tieg˙i wkoll li rrid inkun le˙en g˙all-imprendituri Maltin u, b’riΩultat ta’ dan, tal-˙addiema Maltin. Min i˙addem, l-imprendituri tag˙na, iΩda wkoll l-professjonisti Maltin u industriji s˙a˙ jif-

faççjaw kompetizzjoni u regolamenti li jistg˙u jpo©©uhom fi Ωvanta©©. Jekk nitkellmu dwar l-oqsma li jinteressawni hemm ukoll dak tal-ener©ija, fejn irrid nara li l-Ewropa jkollha provvista sostenibbli ta’ ener©ija li tasal g˙and il-familji bl-or˙os prezzijiet possibbli. Irrid inkompli nag˙mel pressjoni biex fuq l-immigrazzjoni n©ibu r-riΩultati li jin˙assu hawn Malta. Barra minn hekk, irrid ng˙in biex niksbu aktar drittijiet u flessibbiltà biex l-ommijiet u l-missirijiet tag˙na jkunu jistg˙u jkunu professjonisti tajba filwaqt li jkunu ©enituri tajba. Ser nag˙mel minn kollox biex niddefendi l-interessi tal-Maltin u ta’ pajjiΩi. Matul din l-kampanja n-nies urewni wkoll x’tip ta’ MEP jixtiequ: MEP li jkun aççessibbli u li jsibuh, mhux biss fiΩ-Ωmien tal-kampanji, imma matul il-˙ames snin kollha. Ser nag˙mel dak kollu possibbli biex inkun dak l-MEP li n-nies jixtiequ.

Hu ta’ sodisfazzjon kbir li jien ©ejt rieletta b˙ala Membru talParlament Ewropew. Fis-sena li g˙amilt b˙ala MEP, ˙dimt bilg˙aqal, fl-interess ta’ pajjiΩi, bqajt dejjem leali lejn il-prinçipji u valuri tieg˙i. L-elettorat dan jidher li apprezzah u wera l-fiduçja tieg˙u bil-voti. Dak lil g˙amilt f’sena issa nista’ nibqa’ nag˙mlu g˙all-˙ames snin li ©ejjin g˙all-©id ta’ pajjiΩi u talMaltin u G˙awdxin. Se nkompli na˙dem fuq dawk l-issues li di©à ˙dimt fuqhom u li jaffettwaw liç-çittadini Maltin b’mod dirett, b˙all-immigrazzjoni, fejn hemm bΩonn ta’ azzjoni konkreta u wiesg˙a biex din il-problema tissolva b’mod dinjituΩ kemm g˙all-immigranti kif ukoll il-Maltin u l-pajjiΩi bibien tal-Ewropa; il-˙olqien taxxog˙ol, speçjalment g˙aΩ-Ωg˙aΩag˙ li huma l-futur tag˙na; ledukazzjoni, bi pro©etti fejn it-tfal tag˙na jing˙ataw edukazzjoni aktar vasta mill-qari u l-kitba billi l-kurrikulu jkun jinklu-

di wkoll safar barra minn Malta; u wkoll g˙all-˙arsien u drittijiet tal-annimali, fejn se na˙dem biex in©ibu fondi apposta g˙al dan il-g˙an u na˙dem ukoll biex id-diffikultajiet legali li hemm biex ikun hawn çimiterju tal-annimali ji©u meg˙luba. Jien kburija li g˙amilt kampanja nadifa fejn, ming˙ajr ma offendejt u maqdart lil ˙add, urejt kemm stajt dak li jien nirrappreΩenta, dak li g˙amilt b˙al Ewroparlamentari u dak li qieg˙da nipproponi g˙al-le©iΩlatura li ©ejja g˙all-©id ta’ pajjiΩi u tal-Maltin u l-G˙awdxin. Nirringrazzja lill-familja tieg˙i, li tant ˙adet paçenzja bija tul din il-kampanja intensa; il-campaign manager tieg˙i, Bertu Pace – li dderi©a l-kampanja b’tant g˙aqal; lil dawk kollha li tawni l-˙in tag˙hom biex nag˙mel kampanja effettiva li til˙aq kemm jista’ jkun nies; u lil dawk li tawni l-appo©© taghhom fil-kwiet u wrew il-fiduçja tag˙hom bil-vot.

MIRIAM DALLI

MARLENE MIZZI

Lokali

01.06.2014

ÓARSA LEJN IR-RIÛULTATI L-elezzjonijiet tal-Parlament Ewropew (PE) taw l-opportunità lil iktar minn 500 miljun çittadin minn 28 Stat Membru li jinfluwenza l-politika talUnjoni Ewropea. Dan ser jag˙mlu permezz tas-751 membru parlamentari Ewropew illi ©ew eletti biex jirrappreΩentaw l-interessi tag˙hom g˙all˙ames snin li ©ejjin. Minkejja li l-Partit Popolari Ewropew (EPP) Ωamm postu b˙ala l-ikbar grupp tal-PE, il-Partit tas-Soçjalisti u Demokratiçi (S&D) naqqas id-distakk

minn mieg˙u g˙al 23 si©©u, mit-82 li kellu preçedentement. Fl-istess ˙in, ilgruppi ewroxettiçi esperjenzaw Ωieda notevoli fl-appo©© hekk kif diversi fatturi naqqsu l-fiduçja taç-çittadini filkapaçità tal-partiti taç-çentru li jiffaççjaw l-isfidi politiçi u ekonomiçi l-kbar li g˙andu quddiemu l-kontinent tag˙na. F’dawn il-pa©ni se nag˙tu ˙arsa lejn ir-riΩultati elettorali tal-Istati Membri kollha, filwaqt li analiΩi iktar dettaljata tinsab f’pa©na 16.

MALTA

L-AWSTRIJA

IL-BELÌJU

IL-BULGARIJA

ÇIPRU

ID-DANIMARKA

L-ESTONJA

IL-FINLANDJA

FRANZA

IL-ÌERMANJA

Lokali

01.06.2014 05

IL-ÌERMANJA

L-IRLANDA

L-ITALJA

IL-KROAZJA

IL-LATVJA

IL-LITWANJA

IL-LUSSEMBURGU

L-OLANDA

IL-POLONJA

IL-PORTUGALL

IR-RENJU UNIT

IR-REPUBBLIKA ÇEKA

IR-RUMANIJA

IS-SLOVAKKJA

IS-SLOVENJA

SPANJA

L-IÛVEZJA

L-UNGERIJA

Lokali

01.06.2014 07

“DAN IX-XOGÓOL KOLLU JAWGURA TAJJEB BIEX MALTA TIBQA’ FIL-QUÇÇATA” TONY SULTANA, CHAIRMAN MITA St˙arri© tal-Kummissjoni Ewropea ppubblikat din il-©img˙a po©©a lil Malta fl-ewwel post millpajjiΩi kollha tal-Unjoni Ewropea, inkluΩ numru ta’ pajjiΩi o˙ra, f’dawk li huma servizzi tal-Gvern offruti fuq l-internet, mag˙rufa b˙ala e-Government. PajjiΩna kiseb l-og˙la punti fl-oqsma kollha marbuta ma’ dan is-settur. F’dan is-servizz iç-Chairman tal-MITA TONY SULTANTA wie©eb il-mistoqsijiet ta’ din il-gazzetta dwar il-˙idma tal-a©enzija Maltija g˙all-informatika li wasslet biex pajjiΩna jikseb dan iç-çertifikat importanti.

Fiex jikkonsistu s-servizzi tal-eGovernment, u kif jista’ wie˙ed jikseb aççess g˙alihom? L-e-Government huwa mezz li bih ilGvern jipprovdi s-servizzi tieg˙u online . Dan ifisser li ç-çittadini u nnegozji, minflok imorru fiΩikament g˙and id-dipartimenti tal-Gvern biex jinqdew, dawn jistg˙u jaççessaw isservizzi tal-Gvern fuq l-internet minn kullimkien fejn hemm konnessjoni blinternet, f’kull ˙in tal-©urnata matul il©img˙a kollha. Hemm numru sostanzjali ta’ servizzi elettroniçi disponibbli g˙aç-çittadini u n-negozji f’diversi setturi tal-Gvern. Dawn jinsabu fuq is-sit uffiçjali talGvern, www.gov.mt. Is-servizzi huma aççessibbli g˙al kull˙add, però min˙abba n-natura ta’ çertu servizzi ççittadin u n-negozju g˙andu bΩonn juΩa l-eID. Minn st˙arrig tal-Kummissjoni Ewropea rriΩulta li Malta hija laqwa pajjiΩ fit-tliet setturi marbuta mal-e-Government, User Centricity, Transparency, u Cross Border Mobility. G˙al xiex jirreferu eΩattament dawn it-termini? User Centricity jinkorpora Ωew© elementi: jekk is-servizz elettroniku huwiex disponibbli u kemm hu façli biex tuΩah.

Transparency jevalwa t-trasparenza tal-operazzjonijiet tas-settur pubbliku, il-proçeduri ta’ kif jing˙ata s-servizz, kif ukoll l-aççessibbiltà g˙al informazzjoni personali. Din l-evalwazzjoni ssir kemm fuq is-servizzi elettroniçi, u anke fuq is-siti tal-ministeri u d-dipartimenti. Il-Cross Border Mobility jevalwa laççessibbiltà tas-servizzi elettroniçi pprovduti liç-çittadini u negozji barranin. Fiex kienet tikkonsisti l-˙idma talMITA li wasslet biex pajjiΩna jikklassifika fl-ewwel post? Il-MITA tikkoordina kontinwament mal-ministeri u d-dipartmenti biex kull servizz li ji©i provdut fuq l-internet, kif ukoll is-siti jsegwu l-a˙jar prattiçi ta’ dan is-settur. Il-MITA ˙admet sabiex ilpreΩenza tal-Gvern fuq l-internet tkun wa˙da uniformi, ta’ kwalità u tirrispetta standards internazzjonali. Hemm xi pro©etti partikolari g˙addejjin b˙alissa? Il-MITA qed ta˙dem fuq diversi pro©etti tal-e-Government li jirriflettu lIstrate©ija Di©itali Nazzjonali 2014 – 2020 (digitalmalta.gov.mt). Fost ˙afna pro©etti, il-MITA qed ta˙dem fuq dawn Mobile Government, li huwa estensjoni tal-e-Government g˙all-pjattaformi tat-

telefown çellulari. Iç-çellulari llum il©urnata sar wie˙ed mill-aktar mezzi uΩati u ppreferut ta’ komunikazzjoni u g˙alhekk se nkunu qed insa˙˙u lpreΩenza tal-Gvern fuq dan is-sors. Pro©ett ie˙or hu b’rabta mal-formoli elettroniçi. Flimkien ma’ diversi dipartimenti, b˙alissa g˙addejjin minn proçess ta’ valutazzjoni tal-aktar forom uΩati miç-çittadini u n-negozji u qed niΩguraw li dawn ji©u pprovduti fuq linternet. Óa niΩguraw li dawn ji©u ssimplifikati u l-burokrazija ti©i mnaqqsa, kif ukoll ng˙aqqdu servizzi f’avvenimenti tal-˙ajja li jag˙mlu sens g˙aç-çittadini u negozji. Il-Gvern irid li jkun trasparenti u li ççittadini jipparteçipaw. F’dan ir-rigward qed na˙dmu fuq pro©ett sabiex nippermettu liç-çittadini biex jipparteçipaw f’su©©etti relatati mal-amministrazzjoni, servizzi, te˙id ta’ deçiΩjonijiet u tfassil ta’ politika. Min-na˙a l-o˙ra, il-kunçett ta’ one stop shop se jippermetti liç-çittadini jirçievu s-servizzi kollha tal-Gvern minn post wie˙ed. Dan jg˙in biex jitnaqqas id-distakk di©itali u jippermetti lin-nies li ma jistg˙ux jaççessaw servizzi fuq l-internet biex ji©u akkomodati minn post çentrali. Iktar minn hekk, b˙alissa hemm numru ta’ servizzi disponibbli fuq linternet li l-uΩu tag˙hom g˙adu baxx. A˙na qed na˙dmu fuq studju biex nidentifikaw g˙aliex l-uΩu huwa baxx

˙alli wara nkunu nistg˙u nindirizzaw dawn in-nuqqasijiet. Il-MITA qieg˙da wkoll tassisti lil diversi dipartimenti tal-Gvern fl-implimentazzjoni ta’ numru ta’ sistemi. Aktar informazzjoni fuq l-inizjattivi g˙al din is-sena tinsab fuq is-sit ta’ Digital Malta. X’inhuma l-possibbiltajiet li b’rabta mal-e-Government Malta tibqa’ ΩΩomm postha fil-quççata fis-snin li ©ejjin? Il-Gvern hu kommess li jwettaq ilviΩjoni ta’ Malta di©itali li ©iet artikolata fl-Istrate©ija Di©itali Nazzjonali 2014 – 2020 u mnedija mill-Prim Ministru Joseph Muscat fi tmiem Marzu 2014. Il-benefiççji tal-e-Government imorru lill-hinn mill-iffrankar tal-flus u Ω-Ωieda fl-effiçjenza fl-operat tal-Gvern, iΩda jinkludu wkoll aktar inkluΩjoni soçjali u iΩjed parteçipazzjoni miç-çittadin. Il-MITA, b’kollaborazzjoni s˙i˙a massettur pubbliku u s-settur privat, kif ukoll ma’ g˙aqdiet nongovernattivi, se tibqa’ ta˙dem biex aktar servizzi talGvern ji©u pprovduti fuq l-internet, u dawk preΩenti jsiru aktar sempliçi u jkunu aktar aççessibbli. Dan ix-xog˙ol kollu jawgura tajjeb biex Malta tibqa’ fil-quççata tal-klassifika u tkun ukoll ta’ eΩempju tal-a˙jar prattiçi fl-e-Government g˙al pajjiΩi o˙ra Ewropej.

U˙ud mis-servizzi offruti mill-MITA:

SETTUR

SERVIZZ

Customer Care

Servizz biex tilmenta, tistaqsi g˙all-informazzjoni u tag˙ti ideat u su©©erimenti

Edukazzjoni

Applikazzjoniet g˙all-eΩamijiet online

Ìustizzja

Applikazzjonijiet g˙al talbiet Ωg˙ar Tfittxija ta’ sentenzi onlajn

Negozji

Re©istrazzjoni ta’ kumpaniji online u sottomissjonijiet ta’ dokumentazzjoni me˙tie©a Applikazzjoni biex ti©i rre©istrata trademark. Applikazzjoni u ti©did ta’ liçenzji

Re©istru Pubbliku

Çertifikati ta’ Ωwie©/twelid/mewt

Sa˙˙a

Karta tal-assigurazzjoni tas-sa˙˙a Ewropea Aççess g˙ar-rekords tas-sa˙˙a

Taxxa

Sottomissjoniji ta’ formoli u ˙las ta’ VAT u taxxa fuq id-d˙ul.

Tenders tal-Gvern

Tfittxija u sottomissjonijiet ta’ tenders tal-Gvern

Trasport

Re©istrazzjoni tal-vettura Ti©did tal-liçenzja tas-sewqan u permess g˙all-liçenzja tas-sewqan internazzjonali.

Xog˙ol u Impjiegi

Tfittxija u applikazzjoni g˙al xog˙ol Re©istrazzjoni tal-impjegati u self-employed

Ûvilupp ta’ Proprjetà

Permessi ta’ Ωvilupp

Lokali

08 01.06.2014

BUSUTTIL JIDDEÇIEDI WAÓDU Tkompli minn pa©na 1 It-tensjoni fi ˙dan il-PN qed tkompli tiΩdied hekk kif Simon Busuttil ilbiera˙ iddeçieda wa˙du li ja˙tar lil Casa b˙ala Kap tad-Delegazzjoni talMembri Parlamentari Ewropej tal-PN. Minn informazzjonni li g˙andha din il-gazzetta jirriΩulta li fil-partit kien hemm reazzjoni immedjata b’˙afna jg˙idu li Busuttil injora l-vot tal-poplu biex jag˙ti daqqa ’l isfel lil Roberta Mestola. Lanqas g˙addiet ©img˙a mill-elezzjoni tal-Parlament Ewropew u fost il-grupp ta’ membri parlamentari Ewropej Nazzjonalisti u nnies ta’ madwarhom di©à hemm il-firda. Dan se˙˙ riΩultat taddeçiΩjoni li ˙a l-Kap talOppoΩizzjoni Simon Busuttil biex ja˙tar lil David Casa b˙ala Kap tad-Delegazzjoni minkejja li Roberta Metsola ©abet kwaΩi d-doppju tal-voti ta’ Casa. Simon Busuttil iddeçieda wa˙du u wara li ˙a d-deçiΩjoni g˙arraf biha lill-membri tad-

delegazzjoni tal-Partit Nazzjonalista. Li ddeçieda hu kkonfermah il-PN stess fi stqarrija ma˙ru©a minnu, liema stqarrija kienet tg˙id hekk: “Din il ˙atra saret mill-Kap talPartit Nazzjonalista Simon Busuttil u ©iet komunikata waqt laqg˙a li saret bejn il-Kap tal-Partit Nazzjonalista u lMembri Parlamentari Ewropej eletti f’isem il-Partit Nazzjonalista.” Din id-deçiΩjoni jidher li urtat bil-kbir lil Roberta Metsola u nnies li jappo©©jawha. Dawn fla˙˙ar ©img˙at di©à kienu qeg˙din i˙ossuhom imwarrba minn Simon Busuttil u n-nies tieg˙u. Tul is-snin kien hemm ilprassi fil-PN li l-iktar kandidat li j©ib voti jkun Kap tadDelegazzjoni. Hekk ©ara b’Simon Busuttil fl-2004 u l2009. IΩda din id-darba Busuttil g˙aΩel li jibdilha. Dan jista’ possibilment jindika li Busuttil irid jaqta’ barra lil Metsola min˙abba li din tista’ tkun ta’ theddida g˙at-tmexxija tieg˙u.

SUSPETT TA’ BOMBA ELETTI L-MEMBRI TAL-KUMITATI AMMINISTRATTIVI FL-AJRUPORT

Ilbiera˙ il-Kummissjoni Elettorali ˙abbret irriΩultati tal-elezzjonijiet g˙all-Kumitati Amministrattivi. Dawn huma l-kandidati eletti: SWATAR Attard Owen Patrick (Partit Laburista) Mangion Matthew (Partit Nazzjonalista) Zahra John Mary (Partit Laburista) Galea Deborah (Partit Nazzjonalista) Galea Emmanuel (Partit Nazzjonalista) ÌWARDAMANÌA

KAPPARA Bonello Ghio Stefan (Partit Nazzjonalista) Vella Bonnici Robert (Partit Laburista) Bartolo Francis (Partit Nazzjonalista) Ellul Sullivan Simon (Part Nazzjonalista) Mangion Alfred (Partit Nazzjonalista) MADLIENA Abela Mary Anne (Partit Nazzjonalista) Stilon Simon (Partit Nazzjonalista) Valentino Teresa (Partit Nazzjonalista) Leone Ganado Godfrey (Partit Nazzjonalista) Caruana Asha Caroline (Partit Nazzjonalista) TAL-VIRTU`

Fitzpatrick Joseph Antoine (Partit Nazzjonalista) Agius Annhelica (Partit Nazzjonalista) Mifsud Spiridione (Parti Laburista) Bonnici Nazzareno (Partit Laburista) Goggi Joseph (Partit Nazzjonalista)

Abela Sam (Partit Nazzjonalista) Farrugia Christopher (Partit Laburista) Agius Louise (Partit Nazzjonalista) Guillaumier Renate (Partit Nazzjonalista) Sant Audrey (Partit Nazzjonalista)

Ilbiera˙ waranofsinhar l-ajruport internazzjonali ta’ Malta ©ie evakwat wara li kien hemm suspett ta’ materjal splussiv fil-bagalji ta’ wie˙ed mill-passi©©ieri. Fuq il-post issej˙u membri tal-Forzi Armati, Pulizija, u Protezzjoni Çivili, iΩda iktar tard dan ilmaterjal ©ie identifikat b˙ala g˙odda tal-g˙addasa. Il-Ministru g˙at-TuriΩmu Edward Zammit Lewis wera s-sodisfazzjon tieg˙u g˙allmod ta’ kif ©iet ikkontrollata s-sitwazzjoni tal-istat ta’ allert, min˙abba l-biΩa’ ta’ splussivi f’wa˙da mill-bagalji ta’ passi©©ier li kien sejjer fuq titjira tal-Air Malta g˙al Manchester. Uffiçjali tal-Ministeru kienu fuq il-post ftit tal-˙in wara li saret is-sejba u segwew millqrib l-operazzjoni li kienet g˙addejja, fejn kontinwament

Ωammew lill-Ministru a©©ornat bis-sitwazzjoni. Jidher li l-ebda titjira ma ©iet im˙assra min˙abba dan linçident u g˙all-˙abta tal-4.00 p.m. l-ajruport re©a’ beda jopera. Il-Ministru Zammit Lewis irringrazzja lill-impjegati talMalta International Airport, ilforzi tas-Sigurtà, l-Armata, ilPulizija u l-Protezzjoni Çivili u dawk kollha li b’xi mod ˙admu f’din l-operazzjoni, g˙all-prekawzjonijiet kollha li ˙adu biex i˙arsu s-sigurtà u s-sa˙˙a tal-passi©©ieri. “Huwa tassew ta’ min ifa˙˙ar il-˙idma ta’ dawn innies, g˙all-isforzi tag˙hom biex jassiguraw inkonvenjent mill-inqas g˙all-passi©©ieri, fi Ωmien meta s-settur turistiku f’pajjiΩna qieg˙ed g˙addej flaqwa tieg˙u” temm jg˙id ilMinistru g˙at-TuriΩmu.

Lokali

01.06.2014 09

NHAR IT-TLIETA L-AÓÓAR KAÇÇA GÓALL-FENEK SELVAÌÌ…

MIL-LUM FUQ ART REÌISTRATA BISS

Din il-©img˙a l-Ministeru g˙all-Edukazzjoni ˙abbar li min˙abba domandi qawwija g˙all-Klabb 3-16/Skolasajf 2014, il-©ranet tar-re©istrazzjoni kienu ©ew estiΩi sat-Tlieta 3 ta’ Ìunju 2014. Ir-re©istrazzjoni tat-tfal tista’ ssir bejn it-3.00 u l5.30 ta’ waranofsinhar f’dawn iç-çentri: 1. BirΩebbu©a: Skola Primarja BirΩebbu©a 2. ÓaΩ-Ûabbar: Skola Primarja Ûabbar ‘A’ 3. Il-Fgura: Skola Primarja Fgura ‘A’ 4. IΩ-Ûurrieq: Skola Primarja Ûurrieq 5. Óal Qormi: Skola Primarja Qormi San Ìor© 6. B’Kara: Skola Primarja B’Kara 7. ÓaΩ-Ûebbu©: Skola Primarja Ûebbu© 8. San Ìwann: Skola Primarja San Ìwann ‘A’ 9. Il-Mosta: Skola Primarja Mosta ‘A’ 10. San Pawl il-Ba˙ar: Skola Primarja San Pawl il-Ba˙ar Il-Ministeru serra˙ ras il-©enituri li kull min japplika sa nhar itTlieta se jing˙ata s-servizz ta’ Klabb 3-16/Skolasajf. Minn din is-sena, Klabb 3-16 u Skolasajf ing˙aqdu biex b’hekk jing˙ata servizz li jil˙aq aktar familji. Il-programm tassajf se ji©i offruti minn 64 lokalitajiet f’Malta u G˙awdex, littfal ta’ bejn it-3 u s-16-il sena, li jattendu l-iskejjel tal-Istat, talKnisja u Indipendenti .

L-ARTI U L-AMBJENT JINGÓAQDU

Kienet okkaΩjoni sabi˙a din il-©img˙a li g˙aqqdet flimkien larti u l-ambjent. Studenti minn skejjel sekondarji ppreΩentaw l-ideat tag˙hom favur il-preservazzjoni tal-ambjent. Fl-isfond il-muΩika minn strumenti riçiklati ta˙t id-direzzjoni ta’ Peter Paul Galea mill-grupp Tribali. Ilbiera˙ il-Ministru g˙all-Ambjent Leo Brincat irringrazzja lill-Peter Paul Galea li ferra˙ lill-istudenti meta b’mod volontarju pparteçipa f’din l-attività, u esprima t-tama tieg˙u li dan l-eΩempju jkaxkar. Rigward li l-istudenti, il-Ministru sa˙aq li dawn kienu taw xhieda tal-kapaçitajiet u l-˙iliet tag˙hom bil-proposti li ressqu l-istess studenti u g˙alkemm mhux il-pro©etti kollha setg˙u jing˙ataw premju, wieg˙ed li dawk il-proposti li huma validi ser ji©u kkunsidrati. Filwaqt li ppreΩenta donazzjoni Ωg˙ira b’risq tfal foqra filFilippini li qed jg˙inu bil-muΩika, waqt l-attività l-Ministru ˙abbar li wara l-parteçipazzjoni qawwija ta’ din is-sena, dan l-avveniment se jibqa’ ji©i organizzat fis-snin li ©ejjin bilparteçipazzjoni tal-iskejjel sekondarji kollha f’pajjiΩna. Min-na˙a tieg˙u, is-Segretarju Parlamentari g˙ar-Riçerka u Innovazzjoni Chris Agius sa˙aq fuq l-importanza li l-istudenti jo˙or©u b’ideat innovattivi biex i˙arsu l-ambjent. Fakkar li listudent m’g˙andu qatt jaqta’ qalbu jew jibΩa’ li jiΩbalja, g˙ax l-iΩball huwa parti mill-proçess ta’ ideat innovattivi.

Il-kaçça bis-senter g˙all-fenek selva©© matul ix-xhur tas-sajf tista’ ssir biss fuq art re©istrata mad-Dipartiment talAgrikultura u b’kunsens bilmiktub ming˙and sid l-art. IlGvern ˙abbar li kien g˙amel tibdiliet fil-li©ijiet li jirregolaw il-kaçça tal-fenek selva©© bilg˙an li jikkjarifika diversi ambigwitajiet. Il-miΩura msemmija tapplika biss g˙ax-xhur ta’ Ìunju, Lulju u Awwissu. Il-kaçça bissenter bejn Settembru u Diçembru, fil-˙inijiet li lkaçça tal-g˙asafar tkun permessa; u l-kaçça bl-uΩu talklieb, nemes u xibka biss mhumiex milquta b’din ilmiΩura. Is-Segretarjat Parlamentari g˙all-Agrikultura, Sajd u Drittijiet tal-Annimali ˙abbar li l-le©iΩlazzjoni s˙i˙a bit-tib-

diliet li jaffettwaw il-kaçça tal-fenek selva©© u anke talg˙asafar selva©©i se tkun ippubblikata fil-jiem li ©ejjin. Is-Segretarjat spjega li rRegolamenti tal-1994 kienu skaduti u ma kinux jipprovdu regolamenti effettivi g˙allprotezzjoni u l-esplojtazzjoni sostenibbli tal-fenek selva©©. Ta˙t ir-regolamenti preçedenti, l-ista©un tal-kaçça talfenek selva©© kien jifta˙ millewwel ta’ Ìunju sal-a˙˙ar ta’ Diçembru kull sena, ming˙ajr ebda distinzjoni bejn kaçça g˙all-fenek bis-senter u kaçça tal-fenek bil-klieb, nemes u xibka ming˙ajr l-uΩu tas-senter. Filwaqt li l-parti tarRegolamenti preçedenti li kienu jirregolaw il-protezzjoni tal-g˙asafar selva©©i ©ew im˙assra u mibdula bir-

Regolamenti dwar ilKonservazzjoni tal-G˙asafar Selva©©i, il-parti fejn kienet tirregola l-protezzjoni talfenek selva©© kienet nieqsa ˙afna minn diversi aspetti, speçjalment miΩuri dwar ilprotezzjoni tal-fenek selva©©, nuqqas ta’ koerenza bejn aspetti ta’ infurzar u multi, u l-ebda distinzjoni rigward miΩuri regolatorji dwar it-tipi differenti ta’ kaçça u qbid talfenek selva©©. Il-legiΩlazzjoni ©dida mistennija tindirizza dawn innuqqasijiet, issa˙˙a˙ l-aspett tradizzjonali tal-kaçça talfenek selva©©, filwaqt li ttejjeb il-miΩuri g˙all-protezzjoni ta’ din l-ispeçi, tnaqqas ilpossibbiltà tal-abbuΩ, tikkjarifika aspetti legali, u fuq kollox tipprovdi qafas legali iΩjed çar u effettiv.

Lokali

10 01.06.2014

L-AWTOBIJOGRAFIJA TA’ J.J. CAMILLERI

“MA BSARTX LI SE NSIB SFIDA TANT DIFFIÇLI” Steve Borg

Ftit tal-©img˙at ilu l-Prim Ministru Joseph Muscat nieda l-ktieb Malta li G˙ext Fiha, li hija l-awtobijografija tal-kittieb J.J. Camilleri (1928-2012), u li ©ie editjat u annotat minn Steve Borg. A˙na tkellimna ma’ Steve Borg dwar din il-pubblikazzjoni ma˙ru©a mill-SKS. X’jag˙mel l-awtobijografija ta’ J.J. Camilleri qarja tajba? Il-ktieb, li fih 435 pa©na u mimli ritratti, huwa tinsi©a tar-rakkont ta’ ˙ajtu mal-milja soçjopolitika ta’ Malta tul is-seklu g˙oxrin. Minbarra li Camilleri jippreΩenta tifkirietu b’anedotti ˙elwin, minn tfulitu fil-gwerra sas-sehem attiv tieg˙u fil-komunità Mostija, il-kitba toffri minjiera ta’ tag˙rif ©did dwar il-personalitajiet li ddominaw il-˙ajja Maltija matul dawk iΩΩminijiet. Minn monsinjuri-politiçi b˙al Enrico Dandria, l-edukatur ewlieni Albert Laferla, ilkuratur tal-arti Vincenzo Bonello u l-politiku avantgardista Dom Mintoff. Jitfissru bid-dettall l-isfidi ta’ poplu msawwem mit-tag˙lim, ittweg˙ir minn meta Malta kisbet il-gvern

responsabbli fl-1921, u l-imrar tal-©lidiet politiko-reli©juΩi fuq ˙ajjet il-Laburisti bla ˙tija. Camilleri jaf jiskolpi l-kelma Maltija b’mod tant fin li kien sodisfazzjoni kbir g˙alija li, b˙ala l-ewwel bniedem li qrajt il-manuskritt, stajt niskopri l-milja tieg˙u u fejn se jwassalna. Camilleri ma joqg˙odx idur mal-lewΩa, jitkellem b’mod dirett g˙aliex ma g˙andux ˙in x’ja˙li u jasal g˙al dak li g˙andu jg˙id. Niftakru li huwa kittieb prolifiku u peress li huwa prodott intellettwali tas-snin sittin, jikteb bil-qalb u ming˙ajr biΩa’, u jperreç dak kollu li jkiddu. Kif darba tenna: “Is-sewwa jrieg˙ex lil xi w˙ud.’’

X’sibt quddiem wiççek meta d˙alt g˙al dan l-inkarigu tant impenjattiv? Meta d˙alt g˙all-inkarigu biex neditja dan ilktieb ma bsartx li se nsib sfida tant diffiçli. Kieku kont naf, appik kont naqta’ qalbi g˙aliex iddedikajt aktar minn sena u nofs ta’ riçerka kontinwa. Lil J.J. Camilleri ltqajt mieg˙u darba biss, fl-2009, matul il-kampanja tieg˙i b˙ala kandidat tal-Partit Laburista g˙allParlament Ewropew waqt laqg˙a fil-Mosta. Peress li l-professjoni tieg˙i hija ta’ bilbjotekarju, kien ovvju li kont naf min hu. Laqatni b˙ala ra©el d˙uli, umli u intensiv, b˙allikieku basar li l-arlo©© tieg˙u kien daqt jieqaf itektek. Talabni biex ne˙odlu ˙sieb il-kitbiet tieg˙u – li kienu fi stadju ta’ manuskritt – ming˙ajr ma speçifika liema ktieb g˙andi naqbad, u dan g˙alija kien unur. Óalla bosta manuskritti, fosthom wie˙ed ta’ tmienja u g˙oxrin novella, li ttraskrivejt ukoll. L-aktar li ˙assejt kien propizju li jo˙ro©, kien naturalment l-awtobijografija tieg˙u. Il-manuskritt kellu l-isem ori©inali ta’ Kif Nafhom Jien , imma wara diskussjoni bejni; id-Deputat Mexxej Dr Toni Abela, li minbarra li huwa politiku huwa tassew persuna kolta u ˙abib; u Joe Borg, mutur ˙abrieki tal-SKS, wasalna g˙at-titlu ta’ Malta Li G˙ext Fiha. L-isfida ewlenija tieg˙i b˙ala editur kienet,

wara li ttraskrivejt il-manuskritt g˙all-verΩjoni elettronika, biex insib id-dokumenti marbutin mar-riferenzi li Camilleri jsemmi fit-test u li kienu l-g˙ejun primarji tieg˙u, u minnhom nag˙mel l-annotazzjoni, peress li l-˙idma tieg˙i bdiet wara mewtu, f’Lulju tal-2012, u g˙aldaqstant ma stajtx nikkonsultah. Huwa f’dan il-kuntest li wie˙ed irid iqis din il-kitba ori©inali u r-ra©uni g˙aliex l-ewwel kapitli huma r-riΩultat ta’ riçerka profonda li g˙amel fil-korrispondenza governattiva minn mindu Malta ˙adet il-gvern responsabbli fl1921 sakemm il-Kuruna IngliΩa xoljiet ilKostituzzjoni u l-istess Gvern Malti fl-1933, u er©ajna ©ejna ta˙t il-˙akma diretta ta’ Londra. Bla dubju snin ta’ taqlib u Ωvilupp amminisrattiv u politiku kbir f’pajjiΩna u li g˙adna niskopru dwaru. Dawn id-dokumenti – li ©ew mg˙oddija lillArkivji Nazzjonali ta’ Malta u kienu f’410 fajl b’madwar 5,000 faççata – flejthom kollha u lannotazzjonijiet li hawn fil-ktieb huma kollha tieg˙i. Ulied il-kittieb: Franklin, Dennis u Roderick, kienu ta’ g˙ajnuna enormi u s-sur li stra˙t fuqu g˙aliex tawni aççess s˙i˙ biex ilktieb ta’ missierhom jil˙aq il-livell li jag˙tih ©ie˙.

J.J. Camilleri

Allura dan il-ktieb ta’ J.J. Camilleri huwa ktieb totalment parti©©jan? Assolutament le. Kemm il-pubblikaturi SKS kif ukoll il-Partit Laburista qatt ma nda˙luli dwar il-kontenut fl-editjar tal-ktieb, u dan jixhed lispirtu ˙ieles tal-˙sieb li hemm fil-Partit. A˙na konxji li l-qarrejja llum iridu jaqraw kitba li ma tben©ilx l-istorja politika jew soçjoekonomika b˙al xi skript ta’ Hollywood, g˙aliex jafu jitnaffru u jwarrbu l-ktieb fil-©enb. G˙aldaqstant, fejn J.J. Camilleri g˙adda kumment politiku ta’ çerta sinjifikat, rajt li jkun hemm riferenza ddokumentata b˙ala evidenza li ssostni dak li jkun kiteb. Mhux hekk biss, imma fejn issemmew politiçi li Ωgur ma kinux xellugin fil-˙sieb, b˙al ng˙idu a˙na lMinistru tal-Edukazzjoni l-Monsinjur Francesco Ferris li ried jifta˙ skola tal-arti fl1922, jew l-espert tal-arti Vincenzo Bonello, li ˙adem biex jitwaqqaf l-MuΩew tal-Arti, dawn ing˙ataw it-tif˙ir fejn kien mis˙oqq. Huwa sinjal tal-maturità politika. Hija ovvja li l-ktieb jag˙ti palata lill-Partit Laburista, u bir-ra©un ©aladarba Camilleri

˙addan il-prinçipji tieg˙u fil-©ustizzja soçjali u l-˙tie©a ta’ soçjetà ˙anina li trid tg˙olli lill-fqir u l-batut mill-miΩerja, l-im˙abba lejn l-ilsien Malti u l-˙olqien ta’ stat sovran. Camilleri jirreferi g˙aΩ-Ωminijiet li g˙amel b˙ala g˙alliem u l-metodi li ttollera – xi w˙ud xejn konvenzjonali – biex i˙ajjar lit-tfal jattendu l-iskola, u Ω-Ωmien li g˙amel mat-tfal Beltin fl-iskola tal-Baviera, u n-narrativa ssir çinika meta jirrakkonta dwar tmexxija medjokri minn xi uffiçjali pubbliçi. L-inçident storiku tad-Dnub il-Mejjet u l˙ruxija psikolo©ika li sofrew il-partitarji Laburisti fi Ωmien meta l-qofol tal-˙ajja Maltija kienet iddur mal-Knisja, ˙alliet effett kbir fuqu, u hawn jesprimi r-rimors tieg˙u g˙al dak li g˙amlu l-qassisin anke fuq individwi ©wejdin. G˙alkemm hu nnifsu baqa’ bniedem mi©bud lejn il-Knisja, kien g˙adda sena jistudja fl-Ingilterra fl-istess perjodu u g˙alhekk seta jara l-ambigwità ta’ ©lieda bejn il-kleru u moviment politiku li ried stat lajk u sekulari.

G˙al min g˙andu jappella dan il-ktieb? G˙andu ji©bed l-attenzjoni ta’ dawk kollha li jridu rakkont personali miktub fl-ewwel persuna, fejn il-protagonista li minn tifel sar persuna©© prominenti Mosti, waqt li jittawwal minn tieqa josserva avventimenti nazzjonali jse˙˙u, drabi o˙ra jorbothom f’kuntest fejn kien hemm is-sehem tieg˙u.

Malta Li G˙ext Fiha hu g˙odda ta’ riferenza akkademika fl-istorja tal-edukazzjoni f’Malta u l-iΩvilupp politiku Malti mill-1921, id-drittijiet çivili u liberali li ppropona b’tant kura©© ilPartit Laburista fis-snin sittin, u fuq kollox min i˙obb jaqra awtobijografiji Maltin b’rakkont li jΩommok fuq ix-xwiek.

Steve Borg jiffirma l-awtobijografija ta’ J.J. Camilleri Malta Li G˙ext Fiha

Opinjoni

01.06.2014 11

tiVi awards

MINN

SALVU

CANALE

Daqskemm nie˙u pjaçir nara t-TiVi, fl-istess ˙in niddejjaq ukoll. G˙adni ma nafx fejn ser naslu f’din l-imbierka Malta. Na˙seb tg˙idu fuq xiex qed ingerger g˙odu g˙odu? Jien bniedem li ma ja˙rabli xejn u nosserva kollox, g˙alhekk hija x-xewqa tieg˙i (u ta’ ˙afna o˙rajn) li jitwaqqaf bord suret in-nies li jikkontrolla t-tag˙rif pubbliçitarju li naraw fuq dan l-imbierek ta’ TiVi. Emmnuni li g˙ejejt nisma’ reklamar b’Malti mfarrak u ttaljanizzat. Mela b˙alissa g˙addej reklam fil-˙inijiet tala˙barijiet g˙al ©ie˙na. Dan irreklam huwa ta’ showroom tal-g˙amara li dawn g˙andhom “xelta vasta ta’ stokkijiet u bi skontijiet speçjali” (illuminawni). Reklam ie˙or li jaqrah Carlo Borg Bonaci jg˙id biex “tiddawnlowdja fuq il-mowbajl tieg˙ek”! Jistg˙u l-awtoritajiet ikkonçernati jo˙or©u forma ta’ li©i li kull reklam irid ji©i mismug˙ qabel ma jixxandar? Ne˙˙ew l-ingwanti

Jekk forsi ©ieli segwejtu xi log˙ba jew ©lieda boxing tindunaw li, wara li jlestu mill©lieda, normalment ine˙˙u lingwanti. Mela dil-©img˙a rajt il-programm tan-Net Iswed fuq l-Abjad li huwa wie˙ed millaktar programmi Ωbilançjati li qatt ©ew imxandra. Dan xi minn daqqiet kien jaqlibha lil Bondi. Nhar it-Tnejn kien lunika darba li rajtu u li wara ma kellix g˙alfejn nixrob te bil-lumi. Il-˙abib tag˙na l-

preΩentatur Frank Psaila kellu mistieden lill-Kap talOpoΩizzjoni. Il-mistoqsijiet li g˙amel Psaila lil Busuttil tant kienu sottili li ˙assejtu qieg˙ed jg˙allem klassi talkindergarten. Wara kampanja ta’ xahar mimlija biΩa’, terrur u biki mill-PN, Dr Busuttil ammetta li l-PN g˙adu ’l bog˙od biex ikun il-partit kif iridu l-elettorat, iΩda ma ammettiex li jekk titfa’ l-balal tat-tajn wara tant snin ji©u g˙andek. Insomma, fl-a˙˙ar ne˙˙ew lingwanti u qalu “Mea culpa,” g˙al tliet darbiet.

Katrina doppju wkoll Ma stennejt xejn differenti mill-produzzjoni ta’ Katrina . Din id-drama issa ser tkun qieg˙da tixxandar darbtejn fil-

©img˙a, l-istess kif qieg˙ed isir minn Iç-Çaqqufa. L-istorja ta’ Katrina rajtha ©©ebded iΩΩejjed; saret mimlija wisq intriççi. L-istorja qieg˙da ddur bejn listess sitta min-nies u lili ma tantx teçitani. M’iniex inmaqdar il-produzzjoni, li na˙seb hija tajba ˙afna fejn jid˙ol filmat u munta©©, iΩda min kiteb l-iskript qieg˙ed idur bl-istess storja u karattri dawra durella. Alla jista’ kollox, kul˙add kontra kul˙add, kul˙add kompliçi biex iwa˙˙lu lil kul˙add. Biex nag˙ti eΩempju: Alfred f’komplott kontra ibnu u martu; Juan f’komplott kontra Alfred u viçiversa; il-mara ta’ Juan komplott kontra Ωew©ha u viçiversa; it-tabib Ellul milli jidher imda˙˙al fil-passat talfamilja Montalto; u, bil˙aqq, Katia (Katrina) issa da˙let baby sitter ma’ Joshua, it-tifel

iΩ-Ωg˙ir tal-familja Montalto. (Qtajt nifsi nikteb a˙seb u ara nsegwi.) Fuq nota poΩittiva, nhar ta’ Erbg˙a wara li jispiçça dan li g˙adni kif semmejt ser jitkomplew l-avventuri ta’ Merlin . Insejt liema episodju waqaf g˙aliex tant ilni ma narah li nsejt xi ftit minnu. Merlin hija produzzjoni barranija u li tixxandar fuq TVM, l-unika stazzjon lokali li jxandar produzzjonijiet barranin. Nhar ta’ Erbg˙a l-qatg˙a tieg˙i Ftit wara l-˙inijiet tas-sebg˙a ta’ filg˙axija fuq kull stazzjon jixxandru t-tlug˙ tan-numri u, o˙ro© il-g˙a©eb, kull meta ninzerta nsegwih dejjem insib lil Montesin. Vera beΩΩul jien! Ara tlaqt.

Qatt mhu tard!

Patri Mario Attard

Ilbiera˙ spiçça x-xahar ta’ Mejju! B˙alma tafu dan ixxahar huwa ddedikat lil Ommna Marija. U lit-talba tarRuΩarju! Uff! U g˙aliex tg˙idli ‘uff’? G˙ax talb ripetittiv idejjaqni! Possibbli? Itellag˙li t-tempra! In˙ossni redikolu! Fhimtek. Imma inti r-ripettizzjoni kollha iddejqek? Xi trid tg˙idli biha Patri? Ara, ˙alli ng˙idlek: meta lis-sie˙eb jew lis-sie˙ba tieg˙ek tkun ilek ma tisimg˙u jg˙idlek jew tg˙idlek li j˙obbok, int ma tfakkrux? Ma tfakkarhiex? X’int kwiet/a! G˙alfejn? E˙˙! Fhimtek! Qed titbissem hux! U g˙andek g˙al xiex! Insejt kemm tag˙mel buri g˙aliex ma jg˙idulekx? Kemm tg˙id: “Mela jien ˙anΩir/a hawn ©ew? Óadd ma japprezza xejn!” X’tag˙milx meta ma t˙ossokx apprezzat/a! Mhux xi skappatella tmur fin-nofs? Mela ming˙ajr Ωeg˙il ˙a toqg˙od? U ming˙ajr dik il-kelma ‘in˙obbok’ ˙a tg˙ix? M’iniex qieg˙ed ni©©udikak. Qieg˙ed nifhmek. Issa kieku tag˙mel ilkont ta’ kemm is-sie˙eb jew issie˙ba, jew bintek jew ibnek, ma nafx kemm-il darba qaluhielek abbli tinsa! Nag˙drek! Óalliha li jkunu qalulhielek ˙afna drabi f’˙ajjithom! Imma ˙ej, minkejja kollox, f’dak il-˙in jew f’dak iΩΩmien partikolari tkun tridha! X’jiswa li jkunu qaluhielek eluf ta’ drabi fil-passat. Int issa tridhom jg˙idulek!

Mela a˙seb u ara l-Mulej! Kemm i˙oss! Kemm jiddispjaçih jekk, b˙alma nkunu rridu min jag˙mel lilna, ninsewh. Nag˙tuh daharna! U nserr˙u lkuxjenza tag˙na g˙aliex darba nhar ta’ Óadd, g˙al min imur, immorru narawh naqra u jkun hemm min fostna jirçevih. IΩda matul il-©img˙a Alla ma jeΩistix? L-istess jg˙odd g˙al Ommna Marija. Hemm hi! Ommna! U int lil ommok lg˙aΩiΩa, g˙amlitlek x’g˙amlitlek, ma tmurx iΩΩurha naqra? Ma titlobx g˙aliha jekk da˙let fil-˙ajja ta’ dejjem? Ma ssemmix il-©id kbir li g˙amlitlek? A˙seb u ara Ommna Marija li ˙lief ©id m’g˙amlitilniex. U le! X’jien ng˙id! G˙adha tag˙milhulna! U kif! Taf kemm titlob g˙alik biex int issalva! Taf kemm jiddispjaçiha tarak biered u bierda mill-Mulej! Taf kemm twe©©a’ tarak tibdel lil martek, lil Ωew©ek, lis-sie˙eb u lis-sie˙ba

tieg˙ek qisek qieg˙ed tibdel ilkupuni tal- gift scheme ! Taf kemm ittertaq qalbha tisimg˙ek tidg˙i biha jew b’binha li tant i˙obbuk! Taf kemm tibki meta tarak qieg˙ed tkisser familtek bil-log˙ob, biddroga jew bit-ta˙wid li t˙awwad. Taf kemm tag˙li meta tisma’ li, min˙abba kapriççik, il-membri tal-familja tieg˙ek qeg˙din ibatu l-©u˙! Taf kemm jisg˙obbiha meta filli tg˙id li m’g˙andekx flus g˙all-familja tieg˙ek u filli tarak tonfoq flusek fid-dwiefer, g˙and il-hairdresser, fis-sigaretti jew fis-super five meta, jekk toqg˙od bil-g˙aqal, tista’ ©©emmag˙hom u tinvestihom fi wliedek! Óbieb, ejjew inkunu fil-verità! Biex in˙oss b˙alma j˙oss ilMulej irrid nitlob! U wa˙da mill-aqwa armi biex il-familja tag˙na tkun soda hija rRuΩarju. G˙ax fir-RuΩarju a˙na nimmeditaw il-˙ajja ta’ Ìesù

ma’ Marija. Fir-RuΩarju Marija titlob mag˙na u g˙alina ˙alli fil-familja tag˙na jkollna l-paçi! X’kelma dik Patri! Kemm g˙andna bΩonnha ja˙asra! Kemm g˙andna familji imdamdma g˙ax m’g˙andhomx paçi! G˙al dawn il-familji tama wa˙da teΩiΩti jekk iridu li jkollhom il-paçi: itolbu rRuΩarju flimkien! G˙ax, kif jg˙id tajjeb San Piju X: “IrRuΩarju huwa l-isba˙ u l-aktar talba g˙anja fil-grazzji mit-talb kollu. Hija t-talba li l-aktar tmiss il-Qalb ta’ Omm Alla… U jekk tixtiequ li jkollkom il-paçi li ssaltan fi djarkom itlobu rRuΩarju fil-familja.” Ma niddejjaqx nidher antikwat! Iva, jiena nitlob ir-RuΩarju kuljum. U l-g˙axqa tieg˙i no˙ro© il-kuruna mill-but u nitolbu biha waqt li nkun qed indur mad-dawra ta’ Mater Dei wara ©urnata xog˙ol nobis! Dan nag˙mlu mhux biex nuri li jien qaddis! G˙all-kuntrarju! Mimli milja dnubiet! Imma nemmen b’qalbi kollha f’dak li nitlob fil-Qaddisa: “Qaddisa Marija Omm Alla itlob g˙alina midinbin!” Itolbuh ir-RuΩarju fil-familja! TibΩg˙ux titlobuh barra t-triq bil-kuruna mdendla ma jdejkom ˙a tidher! G˙ax ir-RuΩarju hu t-talba tal-midinbin li jemmnu li b’Marija mag˙hom Ìesù se jsalvahom issa u fis-sieg˙a ta’ mewthom. Ibdew itolbu rRuΩarju minn issa! Qatt mhu tard!

Opinjoni

12 01.06.2014

Óarsa lura lejn il-kampanja elettorali…b’poÛittivitÀ

Forum ÛGÓaÛaGÓ laburisti

Adrian Dominic Ellul

Bla dubju li g˙adha fuq fomm ˙afna minnkom li qed taqraw din il-gazzetta r-reb˙a li kiseb il-Partit Laburista flelezzjonijiet g˙all-Parlament Ewropew li saru s-Sibt li g˙adda. Ir-riΩultat ta’ din irreb˙a kien wie˙ed çar favur il-Partit Laburista b’ma©©oranza ta’ kwaΩi 54%. Dan ir-riΩultat ma kienx biss frott il-˙idma li saret matul il˙ames ©img˙at tal-kampanja elettorali iΩda kien frott ixxog˙ol eççellenti ta’ aktar minn sena ta’ Gvern Laburista. Kienu ˙ames ©img˙at ta’ kampanja poΩittiva fejn ilPartit Laburista fil-Gvern wera kemm verament baqa’ moviment u qieg˙ed imexxi bi stil ta’ politika ©dida, kuntrarjament g˙all-istil antikwat li g˙adu j˙addan tant ma’ qalbu l-Partit Nazzjonalista. Filwaqt li l-Partit Laburista mexxa kampanja fejn wera bil-fatti dak li rnexxielu jwettaq f’sena kemm ilu li ˙a ttmexxija tal-pajjiΩ, il-Partit Nazzjonalista qatta’ kampanja s˙i˙a jallega b’˙afna irregolaritajiet f’diversi oqsma talGvern. Minkejja dawn lallegazzjonijiet kollha, ilvotant baqa’ ma fehemx x’kien il-messa©© tal-Partit Nazzjonalista tul din il-kampanja. Na˙seb li l-iskop tal-

kampanja Nazzjonalista kien biss dak li jitfa’ t-tajn u xejn iΩjed. Ippruvajt li qabel nibda nikteb dan l-artiklu nixtarr sew ir-ra©unijiet g˙al dan ir-riΩultat u x’ja˙sbu diversi esponenti minn diversi partiti politiçi. Wa˙da mir-reazzjonijiet li l-iktar skantatni kienet dik tal-eks-Ministru talFinanzi Nazzjonalista Tonio Fenech. Ftit wara li ©ie m˙abbar ir-riΩultat tal-elezzjoni, l-Onor. Fenech qal li dan ir-riΩultat kien frott ilhoneymoon period li kien g˙adu g˙addej minnu lGvern. Nassumu li dan li qal l-Onor. Fenech huwa minnu, dan ir-ra©unament ma jispjegax il-fatt li l-Partit Nazzjonalista wkoll kien g˙addej minn dan l-hekk imsejja˙ honeymoon period u xorta tilef l-elezzjonijiet talParlament Ewropew kwaΩi b’mar©ini identiku g˙al dak tal-elezzjoni ©enerali tas-sena li g˙addiet. Jidher li filwaqt li l-Partit Laburista tg˙allem mill-iΩbalji tal-passat, il-Partit Nazzjonalista se jkompli jsib skuΩi pwerili biex jipprova jnaqqas mill-importanza ta’ dan ir-riΩultat. Din l-attitudni tal-Partit Nazzjonalista xejn ma tawgura tajjeb g˙allOppoΩizzjoni f’pajjiΩna. Il-

poplu xeba’ minn dan l-istil ta’ politika u jrid OppoΩizzjoni kostruttiva li tikkritika fejn hemm verament bΩonn u mhux sempliçiment biex tirba˙ punti politiçi. Kien ta’ pjaçir kbir g˙alija b˙ala Ωag˙Ωug˙ li tul din ilkampanja ˙dimt f’diversi ferg˙at fil-Partit Laburista. Liktar ˙a©a li tatni sodisfazzjon tul din il-kampanja kollha kienet li nara Ωg˙aΩag˙ o˙ra b˙ali ja˙dmu id f’id flimkien, mhux biss fil-Forum Ûg˙aΩag˙ Laburisti iΩda f’diversi lokalitajiet u distretti. Tul il-˙idma tieg˙i ltqajt ma’ Ωg˙aΩag˙ ukoll li, g˙alkemm ma kellhomx id-dritt tal-vot, xorta ˙assew il-˙tie©a li jg˙inu lill-Partit Laburista f’diversi lokalitajiet u distretti. Dawn iΩ-Ωg˙aΩag˙, flimkien ma’ diversi nies o˙rajn li ja˙dmu b’mod volontarju u bla heda, huma tassew ilqalb t˙abbat tal-Partit Laburista. Il-kampanja Charge the Vote kienet wa˙da minn ˙afna fatturi li ressqet aktar Ωg˙aΩag˙ vicin il-Partit Laburista. B’kontinwazzjoni mal-istil ta’ kampanja li saret mill-FÛL waqt l-elezzjoni ©enerali tal-2013, il-kampanja Charge the Vote ffukat ˙afna fuq il-kuntatt personali u

individwali biex twassal ilmessa©© tal-Partit Laburista. Kienet kampanja li bla dubju ©abet bosta sodisfazzjon g˙all-eΩekuttiv tal-FÛL li kien qed imexxiha u lill-membri tal-g˙aqda li kienu involuti direttament f’dawn l-attivitajiet. L-action days u diversi attivitajiet tul il-kampanja Charge the Vote servew biex, g˙al darb’o˙ra, il-votant Ωag˙Ωug˙ jitqieg˙ed fiç-çentru tal-politika ta’ pajjiΩna. L-attenzjoni individwali u l-poΩittività talmessa©© li kienet qed twassal din il-kampanja kienu lkunçetti baΩiçi li g˙amlu din il-kampanja suççess. Nixtieq nag˙laq dan l-artiklu billi nwassal messa©© li perswaΩ li ˙afna minnkom ilqarrejja tixtiequ twasslu. Nixtieq ng˙id prosit lill-kandidati eletti kollha tal-Partit Laburista. PerswaΩ li ser joffru ˙afna esperjenza u sa˙˙a lir-rappreΩentanza Maltija filParlament Ewropew. Nixtieq ng˙id prosit ukoll lil dawk ilkandidati tal-Partit Laburista li ma rnexxilhomx ji©u eletti f’dawn l-elezzjonijiet. Kura©©, il-˙idma tag˙kom g˙amlet u se tibqa’ tag˙mel differenza kbira. Nittama tassew li dawn l-elezzjonijiet ikunu biss ilbidu tal-karriera politika ta’ ˙afna minnkom.

Editorjal

01.06.2014 13

www.kullhadd.com ÇNL, Triq Mile End, IL-Óamrun ÌurnaListi rEKLami imPaÌnar u Disinn

2090 1410 ritianne@kullhadd.com u Liam Gauci 2090 1413 liam@kullhadd.com 2090 1520 sales@kullhadd.com 2090 1411 editorial@kullhadd.com

ELEZZjonijiEt

”

EDitorjaL

Ritianne Agius Alan Saliba Leanne Grech

Anke dawn l-elezzjonijiet g˙addew. Lanqas tg˙addi din is-sena li ma nkunux qeg˙din in˙ejju g˙al o˙rajn. Dawk talkunsilli lokali f’Marzu. Dejjem hekk konna. Jew nejja jew ma˙ruqa. Sa ftit Ωmien ilu, elezzjoni kienet okkaΩjoni ta’ darba kull ˙ames snin, issa kull sena g˙andna xi elezzjoni, u jekk ma tridx issa anke xi referendum. Illum kul˙add jirrikonoxxi li anke l-poplu qieg˙ed jeg˙ja. Fil-fatt, f’din l-a˙˙ar elezzjoni kien jidher li hemm xi daqsxejn tal-g˙eja elettorali. Anke lKummissjoni Elettorali nnifisha wriet sinjali ta’ stress eletttorali. Il-frekwenza tal-elezzjonijiet qieg˙da wkoll ti©i tiswa miljuni ta’ ewro lill-pajjiΩ. G˙alhekk irridu naraw kif nistg˙u ma nitilfux il-valur tal-vot, lanqas min-na˙a l-o˙ra ma g˙andna niΩvalutawh li l-elezzjonijiet isiru ta’ darba f’sena. G˙alhekk ikun ta’ utilità g˙al kul˙add li l-forzi politiçi kollha fil-pajjiΩ jaslu g˙al xi xorta ta’ soluzzjoni fejn ikun hemm koinçidenza ta’ elezzjonijiet. Jekk dan isir, kul˙add ikun qieg˙ed jiffranka. Ikun qieg˙ed jiffranka l-Gvern millispejjes. Ikun qieg˙ed jiffranka l-poplu mill-g˙eja. Ikunu qeg˙din ukoll jiffrankaw ilpartiti politiçi kollha li jridu jonfqu eluf ta’ ewro biex jag˙mlu kampanja. L-istress finanzjarju fuq il-politiçi huwa kbir ukoll. Darbtejn fis-sena jag˙mlu maratoni ta’ ©bir li, minn dak li ji©bru, ˙afna

minnu jmur g˙all-kampanji elettorali li ma jispiccaw qatt! Fl-a˙˙ar elezzjonijiet talParlament Ewropew in-numru ta’ nies li ma ©abrux il-vot kien akbar minn drabi ohra. B’kollox ’il fuq minn 80,000 ru˙! Jekk minnhom tne˙˙i dawk il-15,000 li dejjem jibqg˙u d-dar jew ma ji©brux il-vot, id-differenza ma hix numru negli©ibbli. Diversi setg˙u kienu l-kawΩi biex wassal g˙al dan. L-indifferenza g˙al dawn l-elezzjonijiet setg˙et kienet wa˙da minnhom. Li kien hawn min ried jibg˙at messa©© lill-partit tieg˙u setg˙et kienet ra©uni o˙ra. IΩda ma hemm ebda dubji li l-g˙eja elettorali kienet

ra©uni wkoll. Dawn l-elezzjonijiet re©g˙u taw reb˙a kbira lill-Partit Laburista. Reb˙a li ˙alliet lil ˙afna ssummati g˙aliex kienu qeg˙din ibassru li l-poplu ser jag˙mel xi xorta ta’ potesta bilvot. IΩda ma ©arax hekk – talinqas sa fejn jirrigwarda lil dawk li ˙ar©u jivvotaw. Ilpoplu g˙amel dikjarazzjoni çara dwar il-politika talAmministrazzjoni li hemm illum: iridu l-politika tal-Gvern tibqa’ kif inhi. IΩda dawk li baqg˙u d-dar ukoll bag˙tu messa©©. Ilkwantità kbira ta’ voti li ©ab ilPartit Laburista ma g˙andhiex tordom u tnessina lil dawk li waqg˙u fis-silenzju. G˙andha

twassalna biex nipprovaw nifhmu xi jrid jg˙id dak li ma ©abarx il-vot tieg˙u. L-astensjoni tal-eluf ma jfissirx li m’g˙andniex nag˙tu kashom. Anzi tfisser li malajr kemm jista’ jkun g˙andna nid˙lu filkçejjen tag˙hom minn issa u mhux meta ter©a’ toqrob elezzjoni. Il-Gvern g˙amel tajjeb li sa mill-bidu nett ta’ din lAmministrazzjoni waqqaf Dipartiment tal-Customer Care. Kien suççess u ˙afna nies inqdew. IΩda g˙ad hemm ˙afna aktar xi jsir. Ikun g˙aqli li l-Amministrazzjoni tara kif ˙adem dan id-Dipartiment wara aktar minn sena li twaqqaf. Dak li hu tajjeb jinΩamm u jissa˙˙a˙, iΩda dak li huwa difettuΩ g˙andu jigi indirizzat malajr kemm jista’ jkun. Dan id-Dipartiment g˙andu jkun mg˙ammar b’nies li jafu jmorru man-nies. G˙alkemm sar xog˙ol tajjeb, iΩda mhux dejjem kien il-kaΩ li min Ωar dan id-Dipartiment ing˙ata trattament tajjeb. G˙alhekk a˙na nemmnu li lfrekwenza tal-elezzjonijiet g˙andha tonqos billi, kemm jista’ jkun, ikun hemm koinçidenza ta’ dati meta jinΩammu u dan billi ma jitnaqqas xejn min-numru ta’ elezzjonijiet li g˙andna. Aktar minn hekk g˙andna nitkellmu ma min ma riedx jitkellem bil-vot tieg˙u. Mhux issa biss, iΩda tul il-perjodu kollu li fadal ta’ din illegiΩlatura.

”

ErÌajna Ktibna L-istorja

Lydia Abela Segretarja tal-EΩekuttiv Nazzjonali PL

Ir-riΩultat ta’ nhar il-Óadd li g˙adda kkonferma li l-poplu g˙andu fiduçja f’dan il-Gvern u li jemmen illi Malta hija Tag˙na Lkoll. Id-distakk ta’ ’l fuq minn 33,000 vot bejn ilPartit Laburista u l-Partit Nazzjonalista jikkonferma li lpoplu ma jridx negattività. Kellna sena s˙i˙a b’OppoΩizzjoni negattiva li xxewwex kontra pajjiΩna birriΩultat li l-poplu ta l-karta ssafra lil Simon Busuttil f’elezzjonijiet li kellhom ikunu laktar elezzjonijiet façli g˙allOppoΩizzjoni. Kien riΩultat li kkonferma illi n-nies tan-na˙a t’isfel ta’ Malta g˙al darba o˙ra rrifjutaw lillPartit Nazzjonalista u qalulu li “a˙na ma nsejniex il-mod kif abbandunajtna”. Kien riΩultat li kkonferma illi l-Partit Laburista sar il-partit ta’ Malta kollha – dan il-moviment huwa ta’ Malta kollha u mhux

ta’ na˙a kontra o˙ra. Il-Óadd li g˙adda kellna konferma çara li nbidel illandscape politiku tal-pajjiΩ. Minkejja dan, l-OppoΩizzjoni g˙adha ta©ixxi b’arroganza assoluta u tipprova tikkonvinçi lilha nnifisha li r-riΩultat kien wie˙ed poΩittiv g˙allPartit Nazzjonalista. Irrispettivament minn dak li ta˙seb l-OppoΩizzjoni, il-fatti huma dawk li huma. Ir-reb˙a li kiseb il-Partit Laburista nhar il-Óadd li g˙adda g˙andha sinjifikat qawwi. In-nies qed i˙ossu d-differenza. In-nies esprimew dan is-sentiment bilvot tag˙hom. Jg˙idu xi jg˙idu, Ωgur li ma hemmx dubju li lpoplu ma jridx negattività; ilpoplu g˙andu fiduçja fil˙idma ta’ dan il-Gvern li sa mill-ewwel ©ranet tieg˙u beda ja˙dem bis-s˙i˙ biex jo˙loq il©id. IΩda minkejja r-reb˙a storika li kiseb il-Partit

Laburista nhar il-Óadd li g˙adda, Ωgur li mhux se titla’ g˙al rasna. Anzi, se nkunu qed na˙dmu biex nassiguraw li kul˙add jil˙aq l-aspirazzjonijiet tieg˙u. Se nkomplu na˙dmu biex lil dawk li ma vvutawx, lil dawk li g˙aΩlu jivvutaw lill-partiti Ω-Ωg˙ar u lil dawk li vvutaw lil Partit Nazzjonalista se nkomplu na˙dmu biex nikkonvinçuhom li dan il-Partit huwa l-partit li kapaçi j©ib il-bidla f’dan ilpajjiΩ, li kapaçi j©ib id-differenza fil-˙ajja tal-poplu tieg˙u. Konvinta li l-Gvern Laburista se jibqa’ saqajh mal-art u mhux se tikbirlu rasu. Gvern Laburista se jkun qed jie˙u ˙sieb li l-affarijiet isiru, u se jkun qed jindirizza lil dawk li mag˙hom g˙adha ma saritx ©ustizzja biex kull persuna li g˙andha ra©un se tkun qed tie˙du.

Il-vot ta’ fiduçja li kiseb ilGvern Laburista fl-elezzjonijiet tal-©img˙a li g˙addiet kompla jimliena b’kura©© u b’determinazzjoni biex inkomplu nimxu fit-triq li qbadna – dik li na˙dmu qatig˙ favur il-familji Maltin u G˙awdxin, li nkattru l-©id f’pajjiΩna u no˙olqu xxog˙ol. In-nies qed i˙ossu ddifferenza u dan is-sentiment ©ie espress permezz tal-vot ta’ nhar is-Sibt 24 ta’ Mejju. Konvinta li l-Gvern Laburista se jkompli jiffoka fil-˙idma tieg˙u biex, b’kura©© u b’aktar ener©ija poΩittiva, ikompli jwettaq il-proposti tieg˙u filmanifest elettorali. Nag˙laq billi nirringrazzja lill-kandidati kollha li kkontestaw f’isem il-Partit Laburista, nifra˙ lill-kandidati li ©ew eletti fil-Parlament Ewropew u nawguralhom ˙idma favur pajjiΩna u l-familji tag˙na.

Ittri

14 01.06.2014

BIex TIrBAÓ BATTALjA TrID Tmur BIs-suLDATI TIeGÓek Sur Editur, Dan l-a˙˙ar er©ajna smajna l-idjoma antika tal-Perit Mintoff: is-suldati tal-azzar. Dan kollu minnu g˙ax biex tirba˙ battalja trid tmur bis-suldati tieg˙ek talazzar. Fi Ωmien is-sittinijiet, fejn kien jiddomina lPartit Nazzjonalista kellhom l-alleanzi tal-Knisja u talIngliΩi. Il-Knisja kienet ivvintat id-Dnub il-Mejjet u lInterdett g˙al dawk in-nies li kienu jivvutaw lill-Partit Laburista ta’ Mintoff, u min-na˙a l-o˙ra l-IngliΩi kienu jordnawlhom lil min i˙addmu fil-postijiet strate©içi tal-amministrazzjoni biex ikun jista’ jsir dak li jg˙idu huma. Barra minn hekk kien hawn kampanja qawwija biex jibag˙tu ç-çittadini Maltin li ma ridux mas-saqajn lejn l-Awstralja u l-Kanada, li kienu jammontaw mad-disat elef fis-sena. G˙alhekk il-Gvern Nazzjonalista kien imexxi u jirba˙ bis-suldati tieg˙u kull battalja li kellu ma’ Mintoff. Fl-1971 bil-˙niena tela’ fil-Gvern il-Partit Laburista bl-g˙ajta ta’ ‘Malta l-ewwel u qabel kollox’. Meta qabad jiggverna sab xkiel kbir. Però Mintoff, ta’ mo˙˙ kbir li kien, induna li biex jirba˙ il-battalja kellu juΩa s-suldati tieg˙u. Dan beda jpo©©i nies li kienu leali lejh u tal-fiduçja tieg˙u f’postijiet strate©içi. Óoloq il-korpijiet biex i˙addem il˙afna nies qieg˙da li kien hawn, ˙afna minnhom Laburisti, u beda jimxi ’l quddiem g˙ax minn kien qed ifixkel ma kellux bΩonn aktar is-servizzi tieg˙u. Beda jirba˙ il-battalji kollha. Naqsu d-differenzi bejn il-Partit Laburista u l-Knisja; ikkumbatta mal-IngliΩi u ta’ fejn kienu j˙allsu ftit bdew i˙allsu ˙afna aktar; innegozja ftehim mal-Italja; g˙amel alleanzi ma’ ˙afna pajjiΩi o˙ra fosthom il-Libja u ç-Çina u re©a’ ©ab lil pajjiΩna fuq saqajh. Óoloq is-servizzi soçjali kollha u kul˙add beda jie˙u r-ru˙. IΩda n-Nazzjonalisti ma qag˙dux kwieti u ma fel˙ux g˙al dan il-©id kollu li kien qed jg˙amel il-Gvern ta’

Mintoff. Osservaw kif kien qed ja˙dem Mintoff biex jirba˙ il-battalji u ˙olqu l-arma tag˙hom, li kienu jsej˙ulha tal-©akketta l-blu. Ma dawn ˙olqu ˙afna suldati o˙ra fid-dipartimenti, f’postijiet strate©içi u ministeri, ippreparati g˙al meta ji©i l-waqt. Beda jsir ˙afna tixwix kontra Malta ma’ pajjiΩi o˙ra, u hawn Malta re©g˙et bdiet tikkumbatti l-Knisja wkoll. Waslet l-elezzjoni tal-1987, u l-Partit Nazzjonalista kellu s-suldati kollha lesti, u kif kien hemm l-içken indikazzjoni li l-elezzjoni ser tintreba˙ minnhom, mill-ewwel ˙ar©u s-suldati tag˙hom, li okkupaw iddipartimenti kollha fosthom id-Depot tal-Pulizija u lArmata, u Kastilja u keççew lil kul˙add ’il barra, u ma ˙allew lil ˙add imiss xejn. Minn dakinhar ’l hawn, huma mlew id-dipartimenti u l-ministeri bin-nies leali lejhom li ˙afna minnhom g˙adhom hemm sal-lum. Fl-1996 re©a’ tela’ fil-Gvern il-Partit Laburista; din id-

darba kien immexxi minn Dr Alfred Sant. Però, dan ma kienx jaqbel sal-a˙˙ar mat-tmexxija tal-gvernijiet preçedenti, u ˙alla lil kul˙add kif kien, g˙ax kien jemmen li jista’ jmexxi bis-suldati li kien hemm. IΩda s-suldati li kien hemm kienu qed jimminawh, u meta ©ie biex ji©©ieled il-battalji beda jitlifhom. G˙alhekk tilef kollox. Fl-1998 il-Partit Nazzjonalista ma kellux bΩonn jibni armata b˙alma g˙amel qabel, g˙ax is-suldati tieg˙u kienu di©à f’posthom u g˙alhekk reba˙ ilbattalji kollha. Dan baqa’ jirba˙hom sal-a˙˙ar, sakemm sab kappell ji©ih, g˙ax f’Marzu tal-2013 ilPartit Laburista reba˙ l-akbar battalja li qatt ©iet mi©©ielda f’Malta. IΩda l-periklu jibqa’, u jekk min imexxi ji©i aljenat jista’ ji©i l-mument li dak li reba˙ jer©a’ jitilfu. Kul˙add jaf li n-Nazzjonalisti m’g˙andhomx kwiet, u ji©©ennu meta ma jkunux fil-Gvern huma. G˙alhekk wie˙ed dejjem irid ikun attent u g˙al-lest g˙al dak kollu li jaslu g˙alih in-Nazzjonalisti. Kul˙add jinduna li kuljum dawn jo˙or©u b’xi ˙a©a ©dida, li x’aktarx ikunu tawhielhom is-suldati tag˙hom li g˙ad hemm fid-dipartimenti. G˙alhekk il-battalja jkunu qed ji©©ilduha dejjem, u g˙al din ir-ra©uni li l-Partit Laburista fil-Gvern g˙andu dejjem iΩomm is-suldati tieg˙u fejn suppost u dejjem g˙al-lest. Jien nappella lill-Prim Ministru u l-ministri tieg˙u biex ma jag˙tux kas ta’ dak li qed jg˙idu nNazzjonalisti rigward in-nies tal-qalba. Jiena qatt ma smajt b’xi partit fid-dinja li l-poplu jag˙Ωlu biex imexxih u dan ma juΩax l-g˙ajnuna tas-suldati talazzar tieg˙u. Jekk in-Nazzjonalisti jkunu fil-Gvern Ωgur li ma j˙allux suldat wie˙ed madwarhom li jafu li ma jkunx leali lejhom sal-a˙˙ar. CARMELO BUGEJA (REGEN), VIÇI SINDKU, MARSAXLOKK

TALBA GÓALL-FONDI Sur Editur, Wara ˙afna snin li jien g˙addejt f’dan il-Kunvent talKarmelitani ta’ Nazaret (l-IΩrael), dawn l-a˙˙ar snin ©ara li kelli nag˙mel kif nista’ biex insib g˙ajnuna lil xi familji foqra ta’ Nazaret fl-Art Imqaddsa. Il-gwaj kbir ta’ dawn innies Insara ©ej mis-sitwazjoni iebsa li jinsabu fiha. Dan nag˙mlu ming˙ajr ma n˙alli l-Kunvent. Biex inwettaq din il-˙idma ta’ karità ur©enti, jien kelli nibda biex infittex u nitlob l-g˙ajnuna ta’ xi benefatturi. G˙al dan il-g˙an jien nitlob minnkom li ti©bru bolol u telecards l i j k u n u s e r v e w u a n k e x i d o n a z z j o n i j i e t u tibg˙atuhom lil: Mission Fund: Eureka Crt Blk A/Flt 6, Main Street il-Mosta, MST 1018; tel:/fax: (+356) 2141 3664. Bihom huma jg˙inu lill-missjunarji Maltin tal-pajjiΩi foqra tat-Tielet Dinja. Grazzi minn qalbi u nitlob g˙alikom il-barka t’Alla. Min jibg˙at donazzjonijiet jista’ jibg˙at bl-internet jew bi trasferiment dirett lil wie˙ed minn dawn il-banek: HSBC (Kont nru: 061197 448 050); BOV (Kont nru: 163 007 980 10); APS (Kont nru: 200 008207 62); jew Banif (Kont nru: 000879 631 01). Issibu aktar tag˙rif mis-sit elettroniku www.missionfund.org.mt SR M. ANTOINETTE AGIUS, L-IÛRAEL

semmA’ LeÓNek BILLI TIkTBILNA ITTrA Ibg˙at l-ittri tieg˙ek b’email lil editorial@kullhadd.com jew bil-posta tradizzjonali indirizzata lill-Editur, ÇNL, Triq Mile End, il-Óamrun

L-OPINjONI TIeGÓek TINTeressANA

Madwarna

01.06.2014 15

MonuMenT Tal-kaMpanja CaTCh The Drop Tal-hSBC inawguraT f’raÓal ÌDiD “Ta’ min ifakkar li l-ilma hu l-aktar riΩors prezzjuΩ” Monument ©did li jippromovi l-konservazzjoni tal-ilma kien inawgurat fi Ìnien Pawlu Boffa ˙dejn il-Kulle©© San Ìor© Preca, Primarja A u B f’Ra˙al Ìdid. Ikkummissjonat mill-Programm tal-Ilma tal-HSBC, il-kampanja Catch the Drop implimentata f’Malta bl-appo©© talMinisteru tal-Ener©ija u s-Sa˙˙a qed ikun iççelebrat b’monument iddisinjat millartist Malti Joseph Barbara. Il-monument hu mag˙mul minn fliexken tal-ilma talplastik riçiklati, li w˙ud minnhom kienu mi©bura mill-istudenti stess. Il-Ministru tal-Ener©ija u s-Sa˙˙a Dr Konrad Mizzi, il-Kap EΩekuttiv tal-HSBC Mark Watkinson, u s-Sindku ta’ Ra˙al Ìdid Roderick Spiteri ntlaqg˙u mill-istudenti li wettqu diversi attivitajiet g˙allokkaΩjoni. L-istudenti kantaw kanzunetta dwar il-konservazzjoni tal-ilma u qassmu fuljetti biex titqajjem kuxjenza dwar issostenibbiltà tal-ilma fil-lokalità tag˙hom. Il-Ministru Mizzi ˙e©©e© lill-istudenti biex ikomplu bil-parteçipazzjoni eΩemplari tag˙hom fil-kampanja Catch the Drop. “Dan il-monument jissimbolizza g˙arfien dejjem akbar dwar l-importanza kruçjali tas-sostenibbiltà tal-ilma fil-komunitajiet tag˙na. Hu messa©© ukoll ta’ ringrazzjament lil dawk kollha, inkluΩ limpjegati voluntiera tal-HSBC, li qed joffru l-˙in u l-ener©ija tag˙hom g˙al futur li hu aktar sostenibbli ambjentalment.” L-istudenti tal-Kulle©© San Ìor© Preca qed jie˙du sehem attiv ˙afna fil-kampanja Catch the Drop. Il-kontribuzzjonijiet volontarji tag˙hom jinkludu laqg˙at malkumitat tal-Eko Skola u mal-impjegati voluntiera mill-HSBC, preΩentazzjonijiet fl-iskola tag˙hom, parteçipazzjoni f’attivi-

Il-Ministru Konrad Mizzi, il-Kap EΩekuttiv tal-HSBC Mark Watkinson, u s-Sindku ta’ Ra˙al Ìdid Roderick Spiteri ˙dejn il-monument ©did mal-istudenti tal-Iskola Primarja ta’ Ra˙al Ìdid

tajiet li qajmu kuxjenza dwar Jum Dinji tal-Ilma 2014 (22 ta’ Marzu), parteçipazzjoni fis-Summit Ambjentali taΩ-Ûg˙aΩag˙ tal-Eko Skola, u s-sottomissjoni ta’ proposti li ntg˙aΩlu mill-programmi ta’ Catch the Drop school outreach kif ukoll talcommunity outreach programme. “Dan il-monument joffri tifkira viΩwali li l-ilma hu riΩors mill-aktar prezzjuΩ,” qal il-Kap EΩekuttiv tal-HSBC Mark Watkinson. “Il-Maltin juΩaw medja ta’ 135 litru ta’ ilma kuljum, u madwar kwart

minn dan l-ilma jkun ifflaxxjat fid-drains. Din iç-çifra hi fost it-tag˙rif importanti li listudenti b’mod volontarju qed iqassmu fid-djar ta’ Ra˙al Ìdid biex iqajmu aktar kuxjenza u jenfasizzaw li kul˙add jista’ jag˙mel differenza sinjifikanti meta jikkonserva l-ilma.” L-inizjattiva ta’ tliet snin li qed titwettaq madwar il-pajjiΩ kollu mill-HSBC Malta, imsej˙a Catch the Drop qed tinkorpora mezzi innovattivi u proattivi biex tqajjem g˙arfien dwar il-konservazzjoni tal-ilma u

tistimola bidliet poΩittivi ˙alli jkun hawn akter uΩu sostenibbli tal-ilma frisk f’Malta u G˙awdex. Is-Sindku ta’ Ra˙al Ìdid Roderick Spiteri rringrazzja lill-HSBC Malta u lillMinisteru tal-Ener©ija u s-Sa˙˙a g˙allimpenn u l-appo©© kontinwu tag˙hom. Is-Sindku enfasizza l-importanza li titqajjem kuxjenza fost il-©enerazzjonijiet Ωg˙aΩag˙ sabiex inkomplu nsiru aktar konxji dwar l-ambjent u s-sostenibbiltà tal-ilma fir-rutina tag˙na ta’ kuljum.

il-konSorzju Tal-univerSiTÀ joSpiTa l-aTTiviTÀ ewropea Ta’ lejleT ir-riÇerkaTuri f’MalTa L-Università ta’ Malta reb˙et l-offerta tal-UE biex ittella’ Lejlet ir-Riçerkaturi Ewropea mag˙rufa a˙jar b˙ala ‘Science in the City’ fil-Belt Valletta li ssir fl-a˙˙ar ©img˙a ta’ Settembru 2014 u tal-2015. Permezz tal-fondi Marie Skłodowska-Curie Actions millKummissjoni Ewropea, l-attivitajiet mistennija jlaqqg˙u flimkien lill-pubbliku u r-riçerkaturi tal-pajjiΩi talUnjoni Ewropea. Il-Fond tar-Riçerka (RIDT) tal-Università ta’ Malta u lMalta Chamber of Scientists huma fost il-kollaboraturi ewlenin ta’ dan il-konsorzju mmexxi mill-Università. Din is-sena l-kompetizzjoni kienet iktar b’sa˙˙itha min˙abba l-fatt li kien hemm numru ikbar ta’ applikanti li ssottomettew l-applikazzjoni tag˙hom. “Il-fatt li rba˙na l-offerta g˙al fondi tal-UE biex nospitaw l-attività Ewropea ta’ Lejlet ir-Riçerkaturi g˙aΩΩew© edizzjonijiet li jmiss ser tg˙ina ntejbu l-attività f’wirja ta’ riçerka” qal il-Professur Alex Felice, Direttur talProgrammi g˙all-Konsorzju ta’ Lejlet ir-Riçerkaturi. “Nhar il-Ìimg˙a 26 ta’ Settembru 2014, il-pubbliku ser ikollu l-opportunità li jintera©ixxi marriçerkaturi u x-xjentisti, u jipparteçipa f’˙afna attivitajiet divertenti tax-xjenza – attivitajiet mimlija ispirazzjoni li lkoll se jsiru fil-Belt Valletta.” Il-programm ser jittella’ fi Ωmien qasir fuq is-sit www.scienceinthecity.org “Wara s-suççess tremend taΩ-Ωew© edizzjonijiet ta’ Science in the City, qeg˙din nikkonsolidaw l-ener©iji tag˙na biex noffru prodott a˙jar lilleluf ta’ nies li jΩuru l-Belt g˙al dan ilfestival. B˙alissa qeg˙din nitkellmu

ma’ professjonisti li ser ikunu qed jie˙du ˙sieb l-elementi artistiçi u lo©istiçi tal-festival. B’dan il-mod, irriçerkaturi jistg˙u jikkonçentraw fuq il-kontenut xjentifiku u teknolo©iku ta’ diversi attivitajiet,” Ωid il-Professur Felice. Wie˙ed mill-kunçetti ewlenin ta’ Science in the City kien li tg˙aqqad xog˙lijiet tal-arti ispirati mix-xjenza. Dan il-festival qed iservi wkoll b˙ala pjattaforma g˙all-Fond tar-Riçerka tal-Università biex iwassal il-messa©© tal-bΩonn kontinwu g˙al fondi millpubbliku, l-Istat u l-intrapriΩi privati. “Science in the City tag˙ti lill-pubbliku ç-çans li jitg˙allem dwar ilpro©etti importanti tar-riçerka li jkunu qed isiru f’diversi fakultajiet flUniversità ta’ Malta, filwaqt li jie˙du gost f’ambjent rilassanti,” qal Wilfred Kenely, Associate Programme Director u Kap EΩekuttiv tal-Fond RIDT. “Fl-Università g˙addejja riçerka eççezzjonali, pero’ biex din titkompla g˙andna bΩonn ta’ iktar fondi,” Il-Fond tar-Riçerka (www.ridt.eu) twaqqaf biex ikun jista’ jattira aktar fondi mill-entitajiet privati u pubbliçi kif ukoll millkomunità. Lejlet ir-Riçerkaturi hi attività mifruxa mal-pajjiΩi tal-Unjoni Ewropea li tlaqqa’ flimkien lill-pubbliku u lir-riçerkaturi kull sena fir-raba’ Ìimg˙a ta’ Settembru. Din l-attività, li qed issir wa˙da mill-iktar attivitajiet popolari tal-UE u li hi mmirata g˙allpubbliku in©enerali, speçjalment familji, Ωg˙aΩag˙ u dawk kollha li forsi ma jqisux ru˙hom b˙ala dilettanti tax-xjenza.

U˙ud mill-attivitajiet waqt Science in the City tas-sena l-o˙ra

Ta’ Barra

16 01.06.2014

ANALIÛI TA’ LIAM GAUCI

EÛami tal-KuxjEnza? F’laqg˙a li saret bejn il-kapijiet tal-Istati Membri u r-rappreΩentanti tal-gvernijiet Greçja fejn partiti ewroxettiçi tax-xellug u l-lemin irnexxielli jag˙mlu parti mill-Unjoni Ewropea, intla˙aq ftehim dwar il-bΩonn li jinstabu hom jiksbu diversi si©©ijiet filmodi ©odda kif din l-istituzzjoni tista’ tkun iktar effettiva fil-˙idma tag˙ha. Dan Parlament Ewropew. sar wara li fl-elezzjonijiet tal-Parlament Ewropew tal-©img˙a l-o˙ra miljuni kbar Turnout diΩappuntanti ta’ votanti taw messa©© çar lill-partiti taç-çentru li l-Unjoni Ewropea mhijiex Iktar inkwetanti minn hekk qieg˙da tkun effettiva biΩΩejjed biex tiffaççja l-kriΩijiet li qed jesperjenza huwa l-fatt li f’bosta pajjiΩi tturnout naqas bil-kbir, riΩultat li l-kontinent fil-preΩent.

Fost dawn il-prijoritajiet Herman Van Rompuy, ilPresident tal-Kunsill Ewropew, semma l-bΩonn li l-Unjoni Ewropea tibda tag˙fas iktar fuq it-tkabbir ekonomiku issa li rriçessjoni tidher li qieg˙da tbatti. Dan il-messa©© ikkumplimenta l-appell li sar matul dawn is-snin, speçjalment millpolitiçi ta’ xe˙ta Soçjalista, dwar l-importanza tat-tkabbir ekonomiku u l-investiment fissuq tax-xog˙ol. B’hekk, anke l-Kunsill Ewropew jidher li qieg˙ed jabbanduna g˙al kollox il-politika ta’ awsterità tal-partiti tal-lemin, li Ωammet lill-ekonomija Ewropea milli to˙ro© mill-kriΩi malajr daqs kemm ˙ar©u pajjiΩi o˙rajn, fosthom l-Istati Uniti. Barra li sa˙aq dwar il-bΩonn li l-Istati Membri jkomplu ja˙dmu biex ikun hemm unjoni monetarja u ekonomika iktar b’sa˙˙itha, Van Rompuy ©ibed ukoll l-attenzjoni g˙all-fatt li lIstati Membri jridu jag˙mlu sforzi biex ikunu aktar indipendenti fis-settur ener©itiku. Jekk jil˙qu dan l-g˙an, l-istati Ewropej mhux biss jo˙olqu infrastruttura stabbli li ti©bed linvestiment, imma tag˙milhom ukoll iktar indipendenti politikament. Il-bΩonn li jintla˙aq dan lg˙an tal-a˙˙ar in˙ass iktar minn qatt qabel waqt il-kriΩi Ukraina. Hawnhekk diversi Stati Membri kellhom joqg˙odu lura milli jie˙du passi deçiΩivi fil-konfront ta’ Vladimir Putin, il-President Russu, min˙abba d-dipendenza

kbira li g˙andhom fuq ir-Russja g˙all-importazzjoni ta’ riΩorsi ener©itiçi. Fejn tid˙ol l-ener©ija, il-President tal-Kunsill Ewropew, ˙e©©e© ukoll lillPajjiΩi Membri biex jie˙du lkwistjoni tat-tibdil tal-klima b’aktar serjetà meta jkunu qeg˙din i˙ejju l-politika ener©etika tag˙hom. Dwar il-politika interna, Van Rompuy sa˙aq dwar l-importanza li jissa˙˙u l-istituzzjonijiet Ewropej li qeg˙din ja˙dmu biex iΩidu s-sigurtà interna fl-Istati Membri. Biex jintla˙aq dan lg˙an, huwa ˙e©©e© lill-kapijiet ta’ dawn il-pajjiΩi biex ja˙dmu b’mod kostruttiv ˙alli jaffaççjaw sfidi b˙all-immigrazzjoni irregolari u l-kriminalità f’mod iktar effettiv. Dawn il-prijoritajiet ˙a ji©u diskussi f’laqg˙a li ˙a ssir iktar tard dan ix-xahar meta l-Istati Membri jkunu f’poΩizzjoni a˙jar li janalizzaw ir-riΩultati tal-elezzjonijiet tal-Parlament Ewropew. Avvanz g˙all-ewroxettiçi Il-bΩonn li ji©i aççellerat il-pass tar-riformi fuq livell Ewropew in˙ass wara li diversi gvernijiet raw l-eletturi tag˙ha jiffavorixxu partiti ewroxettiçi fl-elezzjonijiet tal-Parlament Ewropew. Dan ilmoviment lejn politika iktar populista kien mistenni minn diversi osservaturi. Madankollu, f’xi pajjiΩi din il-bidla fil-klima politika kienet ferm iktar radikali milli previst. Fost l-eΩempji ta’ din il-bidla mg˙a©©la kien hemm dik li

se˙˙et fir-Renju Unit u Franza, fejn partiti ewroxettiçi ©abu likbar perçentwal ta’ voti fost dawn li kkontestaw. Fil-kaΩ ta’ din tal-ewwel, kienu l-UK Independence Party (UKIP), immexxijin minn Nigel Farage, li mir-raba’ forza politika saru lewwel wa˙da b’iktar minn 27% tal-voti. Dan po©©a pressjoni kbira fuq il-Prim Ministru Konservattiv David Cameron, li wara snin jinjora t-theddida ta’ Farage, jaf ikollu jasal g˙al xi tip ta’ ftehim mieg˙u biex ikollu çans li jΩomm il-poΩizzjoni tieg˙u fittmexxija tal-pajjiΩ. Madankollu, huwa diffiçli biex wie˙ed jimma©ina lil Farage, politiku li ftit li xejn jemmen fil-kompromessi, illi jaççetta li jag˙milha tal-viçi ta’ Cameron. Dan b’mod speçjali f’perjodu fejn il-UKIP qeg˙din jidhru li g˙andhom çans serju li jsiru l-partit prinçipali tal-lemin fir-Renju Unit. Fil-kaΩ ta’ Franza, kien il-Front National (FN), il-partit tal-lemin radikali mmexxi minn Marine le Pen, li impona ru˙u fuq il-partiti taç-çentru bi ftit inqas minn 25% tal-voti. Dan il-partit, minkejja li ˙adem biex itaffi lima©ni negattiva li kellu fil-passat, qieg˙ed jie˙u poΩizzjoni simili g˙al ta’ Farage hekk kif Le Pen esprimiet d-determinazzjoni tag˙ha illi jirrepeti dan issuççess fl-elezzjonijiet nazzjonali fil-futur ˙alli jkollha l-opportunità li tiddetta l-a©enda talpajjiΩ ming˙ajr kompromessi. RiΩultati simili nkisbu f’pajjiΩi o˙ra b˙all-Ungerija, Spanja u l-

qieg˙ed ji©i interpretat b˙ala vot ta’ sfiduçja fl-istituzzjonijiet Ewropej. Dan il-kollass, mhuwiex evidenti mill-ewwel g˙aliex fil-fatt it-turnout globali fl-Ewropa Ωdiet b’0.9%. Madankollu, analiΩi iktar millviçin turi li parti mir-ra©uni g˙al din iç-çaqlieqa kien il-fatt li lpopolazzjoni f’xi w˙ud millpajjiΩ li raw Ωieda fil-parteçipazzjoni, fosthom Franza u l-Ìermanja, hija kbira biΩΩejjed biex ikollha impatt sinjifikattiv fuq ilperçentwal globali. F’kaΩijiet o˙ra, jidher li ˙afna miç-çittadini pparteçipaw f’dan l-eΩerçizzju elettorali g˙amlu dan mhux biex juru l-appo©© tag˙hom g˙al-Unjoni Ewropea, imma biex jivvutaw lill-partiti ewroxettiçi, sitwazzjoni li dehret çara f’pajjiΩi b˙ar-Renju Unit u lGreçja. Bosta pajjiΩi o˙ra, ji©ifieri 17 mit-28 Stat Membru, raw tnaqqis çar ta’ interess filpro©ett Ewropew. L-iktar tnaqqis impressjonanti deher fis-Slovakkja, fejn it- turnout niΩel g˙all-minimu storiku ta’ 13%. Dan kien diΩappuntanti ˙afna g˙all-politiçi taç-çentru, li g˙amlu kampanja kbira madwar l-Ewropa biex i˙e©©u lillvotanti jipparteçipaw hekk kif, g˙all-ewwel darba, il-kompoΩizzjoni tal-Parlament Ewropew se jkollha impatt kbir fuq l-g˙aΩla tal-President talKummissjoni Ewropea. Però, fuq ˙afna nies, l-effett ta’ din ilkampanja kien minimu g˙alla˙˙ar. Fil-fatt, fil-jiem li ppreçedew lelezzjonijiet tal-Parlament Ewropew saru diversi voxpops u sonda©©i madwar l-Ewropa li

sa˙ansitra wrew illi ˙afna votanti ma kellhomx idea min kienu persona©©i b˙al JeanClaude Juncker u Martin Schulz, il-kandidati ewlenin g˙all-presidenza tal-Kummissjoni. Inçertezza Din ir-realtà wriet b’mod çar li l-Unjoni Ewropea, minkejja rrwol importanti li g˙andha fil˙ajja ta’ kuljum tan-nies, g˙adha mhijiex qieg˙da ting˙ata l-importanza mist˙oqqa miç-çittadini li jg˙ixu fil-fruntieri tag˙ha. Il-motivazzjoni prinçipali wara dan il˙sieb tidher li hija l-konvinzjoni li l-Unjoni mhix qieg˙da tkun effettiva biΩΩejjed fi kwistjonijiet fundamentali b˙all-˙olqien taxxog˙ol u l-immigrazzjoni irregolari. Huwa g˙alhekk li politiçi b˙al Van Rompuy qeg˙din jappellaw lill-gvernijiet Ewropej biex ja˙dmu flimkien b’mod aktar kostruttiv. F’dan l-istadju huwa evidenti li l-Unjoni qieg˙da tiffaççja kriΩi kbira ta’ fiduçja illi po©©iet fid-dubju ddirezzjoni futura tag˙ha. Minkejja l-fatt li l-ma©©oranza tal-gvernijiet qeg˙din jippruvaw jimxu lejn sistema federali li tixbah dik li naraw f’pajjiΩi b˙all-Ìermanja, numru dejjem ikbar ta’ çittadini Ewropej qed ji©bdu l-˙abel fid-direzzjoni opposta. F’dan l-istadju huwa evidenti l-fatt li hemm qbil kwaΩi universali li l-Unjoni Ewropea kif inhi b˙alissa m’g˙andhiex g˙omorha twil. Madankollu, x’se jkun il-pass li jmiss, jekk hux il-federaliΩmu jew iddeçentralizzazzjoni, g˙adu mhuwiex çar. Din l-inçertezza kbira tfisser illi l-mexxejja Ewropej iridu joqog˙du attenti kif jersqu lejn din il-problema, g˙aliex dak li jista’ jidher b˙ala pass ’il quddiem jaf fil-fatt ikun qabΩa fid-dlam li jkollu konsegwenzi negattivi ferm g˙all-kontinent tag˙na.

Ta’ Barra

01.06.2014 17

Óa Jisfidah ANALIÛI TA’ LIAM GAUCI Is-suççess elettorali ta’ Petro Poroshenko, li sar il-President il-©did tal-Ukraina, kellu effett qawwi fuq il-forzi militari tal-pajjiΩ li issa qeg˙din ikunu iktar deçiΩi fl-attakki tag˙hom kontra r-ribelli. Dan il-bdil fl-istrate©ija wasal hekk kif wie˙ed mill-gruppi ribelli rnexxielu jie˙u f’idejh l-ajruport ta’ Donetsk. Madankollu, dan is-suççess ma tantx damu jgawduh g˙aliex l-armata Ukraina attakkathom b’sa˙˙a kbira biex re©g˙et ˙adet pussess taΩ-Ωona. Dan sar permezz ta’ offensiva militari li ©iet prinçiparjament mill-ajru li mbuttat lir-ribelli ’l barra millajruport biex wittew it-triq g˙all-Forzi Armati. Dan lattakk, li estenda ru˙u g˙aΩΩona tal-madwar, ˙alla 50 membru tar-ribelli mejta, filwaqt li l-armata ma tilfitx sul-

dati. Reb˙a çara Minkejja li kien mistenni li Poroshenko se jkun iktar deçiΩ mill-predeçessuri tieg˙u, ftit bassru li se ja©ixxi daqshekk malajr u b’din issa˙˙a. Tant kien mg˙a©©el ilpass tal-offensiva, li lanqas kien g˙adu lesta l-konferenza stampa tar-reb˙a elettorali tieg˙u qabel ma beda l-attakk fuq l-ajruport.

Il-President Ukrain kien meg˙jun mill-fatt li rnexxielu jikseb il-ma©©oranza fl-ewwel rawnd tal-elezzjoni, xi ˙a©a li ma kinix prevista min˙abba li kellu 20 kandidat ie˙or jikkontestah. Però, bosta millavversarji tieg˙u bdew i˙e©©u lill-elettorat biex jivvutawlu meta deher çar li kellu vanta©© kbir fuqhom. Dawn l-appelli sa˙˙ew ille©ittimità ta’ Poroshenko li ˙a f’idejh it-tmexxija tal-pajjiΩ b’54% tal-elettorat warajh. Pressjoni fuq Putin Ir-reb˙a kbira li kiseb Poroshenko dg˙ajfet mhux ftit l-argument ta’ Putin, li kemm-il darba po©©a fiddubju l-le©ittimità tal-gvern proviΩorju Ukrain matul dawn l-a˙˙ar xhur. Issa lmexxej Russu huwa obbligat

li jie˙u poΩizzjoni ©dida malajr kemm jista’ jkun hekk kif iç-çittadini tal-Lvant talUkraina, li hu kien wieg˙ed li jipprote©i, qeg˙din jiffaççjaw offensiva militari deçiΩa. Putin di©à appella lil Poroshenko biex itemm lattakki b’mod immedjat, imma dan tal-a˙˙ar g˙amilha çara li mhuwiex se jaççetta interferenza barranija fi kwistjonijiet interni. Fil-mira tal-President il-©did Ukrain ma kienx biss il-Lvant tal-pajjiΩ, imma anke l-Krimea li huwa g˙adu jqis b˙ala parti mill-Ukraina. Madankollu, f’dan l-istadju, jidher çar li se jkun diffiçli g˙alih biex jikseb l-appo©© internazzjonali li g˙andu bΩonn biex jipprova jer©a’ jimbotta lir-Russi ’l barra minn din iΩ-Ωona. G˙aldaqstant, minkejja l-attitudni avventuruΩa li qieg˙ed

ikollu fil-Lvant tal-pajjiΩ, huwa diffiçli li naraw tattika simili fil-Krimea. Dan g˙aliex g˙ad-differenza tal-Lvant, fejn l-okkupazzjoni qieg˙da ssir minn forzi ribelli, fil-Krimea di©à stabbilixxew ru˙hom ittruppi Russi. Allura, jekk l-Ukraina tattakka lill-Krimea, se tkun qieg˙da tolqot direttament larmata Russa u tobbliga lil Putin jie˙u passi drastiçi. Pass simili ma jkunx g˙aqli g˙aliex huwa fatt mag˙ruf li r-Russja g˙andha r-riΩorsi militari neçessarji biex teg˙leb lill-Ukraina b’kumdità. B’hekk Poroshenko jaf ikollu jikkuntenta bil-liberazzjoni tarre©juni ta’ Donetsk u Luhansk fil-Lvant, li ma tkunx ˙a©a Ωg˙ira meta wie˙ed jiftakar li sa ©img˙a ilu kien hemm ilbiΩa’ serja li l-pajjiΩ jisfaxxa g˙al kollox.

Ta’ Barra

18 01.06.2014

PUNTI ewLeNIN TA’ BArrA KITBA TA’ RITIANNE AGIUS

JIrTIrAw MILL-AfgANIsTAN U JIDÓLU fIs-sIrJA

L-eBDA sorPrIÛA

Fl-istess waqt li l-President Amerikan Barack Obama ˙abbar li l-Amerika kienet se tirtira t-truppi kollha tag˙ha mill-Afganistan sal-2016, jidher li hemm pjanijiet biex l-Amerika tibda tag˙ti sehem ikbar fil-gwerra Sirjana. L-a˙bar li t-truppi Amerikani kienu se ji©u rtirati kompletament mill-Afganistan, g˙ajr g˙al ambaxxata li se tinΩamm f’Kabul flimkien ma’ uffiççju g˙all-assistenza fis-sigurtà, ©abet reazzjonijiet im˙allta. Filwaqt li kien hemm dawk li raw din id-deçiΩjoni b˙ala wa˙da poΩittiva, peress li Obama se jkun qed itemm l-itwal gwerra fl-istorja tal-Amerika, o˙rajn i˙ossu li fl-Afganistan g˙ad hemm bΩonn il-preΩenza Amerikana. IrRepubblikani qed jg˙idu li jekk l-Amerikani jirtiraw mill-Afganistan ikunu tilfu l-©lieda kontra t-Talibani. Obama qal li huwa konxju tal-fatt li l-Afganistan mhux se jkun post perfett, iΩda li dan mhux responsabbiltà tal-Amerika. Sa˙aq li kien wasal iΩ-Ωmien biex l-Afgani jie˙du r-riedni f’idejhom. Filwaqt li se jiritiraw mill-Afganistan, l-Amerikani jidher li se jibdew jag˙tu sehem ikbar fis-Sirja. Dan billi joffru assistenza lir-ribelli Sirjani li qed ji©©ieldu kontra l-President Bashar al-Assad. L-assistenza tal-Amerikani se tkun tinvolvi, fost o˙rajn, ta˙ri© militari lir-ribelli.

Ma kienet l-ebda sorpriΩa li fl-E©ittu ©ie elett il-President Abdel Fattah el-Sisi b’ma©©oranza ta’ iktar minn 90%. Dan meta wie˙ed jikkunsidra li l-elettorat kellu g˙aΩla limitata ˙afna. Mhux biss l-uniku avversarju ta’ el-Sisi kien isSoçjalist Hamdeen Sabbahi, li kien igawdi popolarità baxxa ˙afna, iΩda Sabbahi lanqas tista’ tg˙id li kien avversarju veru u proprju ta’ el-Sisi. Dan g˙aliex matul il-kampanja tieg˙u Sabbahi mbotta l-a©enda ta’ el-Sisi fir-rigward tal-Fratellanza Musulmana, fejn huwa wkoll iddikjara t-twemmin tieg˙u li dan kien grupp terroristiku. El-Sisi kiseb 93.3% tal-voti, Sabbahi kiseb 3%, filwaqt li 3.7% kienu voti invalidi. L-ammont ta’ nies li ˙ar©u jivvutaw kien wie˙ed tassew baxx: 44.4% minn 54 miljun votant eli©ibbli. El-Sisi kien immira g˙al turnout ta’ 80%, liema mira marret Ωmerç bil-kbir. Dan it-turnout kien sa˙ansitra iktar baxx minn dak talelezzjonijiet tal-2012, li kellhom turnout ta’ 52% u li bihom kien ©ie elett l-eksPresident Mohammed Morsi. Morsi kien l-ewwel President elett demokratikament wara g˙exieren ta’ snin ta’ tmexxija dittatorjali. Madankollu, Morsi ma kellux ˙ajja twila, u tne˙˙a wara sena permezz ta’ kolp ta’ stat immexxi minn el-Sisi, fost o˙rajn.

ÛvoLTA BeJN L-INDJA U L-PAkIsTAN

PJAN AMBIZZJUÛ gÓAT-TAJLANDIÛI

Ir-relazzjonijiet bejn l-Indja u l-Pakistan jidhru li jistg˙u jie˙du Ωvolta poΩittiva hekk kif din il-©img˙a l-mexxejja taΩ-Ωew© pajjiΩi kellhom laqg˙a kordjali wara snin twal ta’ ©lied u gwerer. Kien fl-1947, meta lIngliΩi telqu mill-Indja, li dan il-pajjiΩ inqasam fi tnejn: l-Indja u lPakistan. Minn dak iΩ-Ωmien ir-relazzjonijiet bejn iΩ-Ωew© pajjiΩi baqg˙u dejjem ˙Ωiena, minkejja diversi tentattivi biex titran©a s-sitwazzjoni. Din il-©img˙a, iΩda, il-Prim Ministru l-©did Indjan Narendra Modi stieden lill-Prim Ministru tal-Pakistan Nawaz Sharif g˙aç-çerimonja tieg˙u tal-©urament tal-˙atra, u tkellem mieg˙u dwar il-futur tar-relazzjonijiet bilaterali bejn iΩ-Ωew© pajjiΩi. IΩ-Ωew© mexxejja tkellmu dwar is-sigurtà u l-ekonomija, fejn jidher li hemm kunsens g˙al kooperazzjoni fuq iΩ-Ωew© setturi. Filwaqt li Modi enfasizza l-bΩonn li l-awtoritajiet Pakistani ma j˙allux itterritorju tag˙hom jintuΩa mill-militanti kontra l-Indja, Sharif iddeskriva llaqg˙a b˙ala wa˙da tajba u kostruttiva. Qal li huwa u Modi kienu qablu li din il-laqg˙a kellha tkun opportunità storika g˙aΩ-Ωew© pajjiΩi biex jibdew folja ©dida fir-relazzjonijiet ta’ bejniethom.

L-Armata, li ˙adet ta˙t idejha t-tmexxija tat-Tajlandja l-©img˙a li g˙addiet, ˙abbret li kienet se tifta˙ çentri ta’ rikonçiljazzjoni madwar il-pajjiΩ bl-iskop li jintemm il-©lied politiku bejn il-partitarji ‘˙omor’ u dawk ‘sofor’. Il-partit la˙mar huwa dak fil-Gvern, filwaqt li l-partit l-isfar jinsab fl-OppoΩizzjoni. Minkejja li t-Tajlandja huwa pajjiΩ demokratiku, ir-riΩultat tal-elezzjonijiet ˙afna drabi ma ji©ix rispettat, tant li fl-a˙˙ar 80 sena di©à kien hemm 18-il kolp ta’ stat. Il-protesti li Ωviluppaw fl-a˙˙ar xhur kienu marbuta ma’ deçiΩjonijiet kontroversjali li laqtu kemm lill-partitarji tal-Gvern u anke dawk tal-OppoΩizzjoni. Mhuwiex çar kif se jkunu qeg˙din ja˙dmu eΩattament dawn iç-çentri ta’ rikonçiljazzjoni, hekk kif il-firda politika sa˙ansitra tid˙ol fil-familji. Il-pjan tal-Ìeneral Prayuth Chanocha, li qed imexxi l-Kunsill Nazzjonali g˙all-Paçi u l-Ordni, jidher li huwa li jg˙allem lin-nies jg˙ixu flimkien f’armonija billi jlaqqa’ flimkien attivisti miΩ-Ωew© partiti. Prayuth qal li g˙andu l-approvazzjoni tar-Re f’din il-missjoni. Minkejja li filpassat il-kelma tar-Re kienet biΩΩejjed biex ittemm il-konflitti, issa li r-Re g˙andu 86 sena hemm dubju kemm dan g˙ad g˙andu din is-sa˙˙a.

KAROZZI

SUPPLIMENT Minn Alan Saliba

CONCEPT CARS

BMW GINA

Concept vehicle, show vehicle u prototype hija karozza mag˙mula biex turi stil u/jew teknolo©ija ©dida li ©iet uΩata minn ditta partikolari ta’ karozzi. Óafna drabi dawn ikunu esibiti f’motor shows biex il-manifatturi jaraw ir-reazzjoni tal-konsumatur g˙al disinn radikali ©did li jaf ikun, u jaf ma jkunx, prodott bil-massa. Harley Earl, disinjatur g˙al General Motors, ©eneralment jing˙ata kreditu li kien hu li vvinta lewwel concept car u g˙amel ˙afna biex jag˙milha popolari fl-ivja©©ar ta’ Motorama Shows tas-snin ˙amsin. Il-concept cars qatt ma jmorru g˙al produzzjoni mal-ewwel. FiΩ-Ωminijiet tal-lum dawn kollha jkollhom jg˙addu minn diversi tibdiliet qabel id-disinn ikun finalizzat g˙al fini ta’ prattika, sigurtà, il-piΩ konformi regolatorju u lprezz. Vettura g˙al produzzjoni bilmassa, g˙all-kuntrarju ta’ vettura concept , i©©orr dan il-g˙an. Dawn ilkarozzi huma mag˙rufa wkoll b˙ala prototype cars, biss dawn m’g˙andhomx x’jaqsmu ma’ prototype race cars b˙al Le Mans Prototype. Id-disinn Il- concept cars ˙afna drabi jkunu radikali fil-magna jew fid-disinn. U˙ud juΩaw materjali mhux tradizzjonali, eΩotiçi jew g˙aljin, li jvarjaw minn karta sa carbon-fibre g˙al alloys irfinuti. O˙rajn g˙andhom karatteristiçi uniçi b˙al bibien gull-wing ; tlieta, ˙ames jew iΩjed roti; u abbiltajiet o˙ra li mhux normali li nsibuhom fil-karozzi. Min˙abba li dawn l-orjentazzjonijiet li ˙afna drabi mhumiex prattiçi u ma j˙allux qlig˙, ˙afna concept cars ma jsirux mudelli f’minjatura tag˙hom, u lanqas tpin©ijiet fid-disinn bil-kompjuter. Concept cars tradizzjonali o˙ra jistg˙u jkunu Ωviluppati f’vetturi kompletament operattivi b’aççessorji funzjonarji. L-istat ta’ bosta concept cars jaqa’ xi mkien bejniethom u ma jirrappreΩentawx prodott finali. Proporzjon Ωg˙ir ˙afna ta’ concept cars jistg˙u jkunu funzjonarji g˙al punt utli, o˙rajn

li huma l-ma©©oranza ma jkollhomx stabbiltà fis-sigurtà meta tinqabeΩ ilveloçità ta’ 10mph. Óafna drabi, meta dawn il-concept cars ikunu inoperattivi, jissej˙u mockups u ˙afna drabi jkunu ma˙duma minn xemg˙a, tafal, metall, fibreglass, plastik, jew ta˙lita b’dawn il-materjali stess. Jekk ikunu jistg˙u jinstaqu, ˙afna drabi jkollhom l-in©inerija tag˙hom misselfa minn karozza o˙ra li kienet prodotta mill-istess kumpanija, li jaf ikollhom xi difett jew imperfezzjoni fid-disinn. Jistg˙u wkoll ikunu irfinuti ΩΩejjed b˙alma kienet il-Cadillac Sixteen ta’ General Motors. Meta jg˙addi Ω-Ωmien ta’ concept car, ˙afna drabi ji©u meqruda. Dawk li jsalvaw ikun g˙ax tpo©©ew fil-muΩew talkumpanija rispettiva jew mo˙bija f’xi m˙aΩen. Concept car li qatt ma ©iet uΩata g˙al bosta snin f’North Hollywood, California, kienet il-karozza Lincoln Futura, modifikata minn George Barris, minn Ford Motor Company li ˙ar©et fl-1954. Din ˙adet il-˙ajja b˙ala l-Batmobile fis-serje ta’ Batman li ddebuttat fl-1966 fuq ABC Television Netowrk. Fl-Istati Uniti, it-terminu dream car kien isem komuni uΩat g˙al concept cars sal-1970, u kien jintuΩa ©eneralment g˙all-concept cars li ˙ar©u bejn l-1950 u l-1960. Lista ta’ concept cars popolari Buick Y-Job – iddisinjat lejn l-a˙˙ar tal-1930 minn disinjatur famuΩ ta’ General Motors, Harley Earl. Ikkunsidrat minn ˙afna b˙ala l-ewwel concept car li ©iet ivvintata. Dan ©ie ispirat minn vetturi Buick o˙ra b˙al Buick Blackhawk Concept. Austin Martin Atom – iddisinjat fl-1939 minn Claude Hill. Wie˙ed mill-ftit concept cars kompletament funzjonali u g˙adu sal-lum f’kundizzjoni g˙at-triq. Kien adottat mis-sid ta’ Austin Martin, David Brown b˙ala karozza tat-tlielaq

Buick Y-Job

Alfa Romeo BAT li reb˙et it-ti©rija SPA 24 Hours fl-1948 u kienet il-bidu ta’ DB1. Ferrari Modulo – iddisinjat minn Paolo Martin mill-kumpanija Carozzeria Pininfarina, li ©ie inawgurat fl-1970 filGeneva Motor Show. Ford Nucleon – karozza nuclear-powered. Rolls Royce 1EX – l-ewwel fost serje ta’ vetturi esperimentali, il-1EX kienet ori©inarjament mibnija fl-1919 minn Rolls Royce fuq qafas li jifla˙ minn 40 sa 50 mil fis-sieg˙a b˙ala veloçità, biex jippruvaw u jiΩviluppaw il-karozzi tag˙hom. Mudelli EX individwali kienu prodotti g˙al ’il fuq minn erbg˙in

sena, bit-tmiem tag˙hom ikun fl-1958 bil-mudell 45EX. L-isem Ghost, li re©a’ ©ie adottat fl-2011 g˙al Rolls Royce Ghost, saret vettura prodotta bil-massa. Volvo YCC – l-ewwel karozza ddisinjata min-nisa fl-2004. Alfa Romeo BAT – bdew l-istudji aerodinamiçi fl-1950 minn Bertone u ˙ar©u sensiela bl-istess isem, li kienu jintg˙arfu min-numri wara l-isem. BMW GINA – karozza tal-©iri fabricskinned u shape-shifting . Il-qafas tag˙ha, minbarra l-materjal tal-body u l-forma li tinbidel, kienet adottata fl2012 g˙all-BMW i3 u BMW i8 electric vehicles.

Karozzi

20 01.06.2014

CITROËN S3 U DS3 CABRIO: B’LIGHT SIGNATURES ÌODDA

Dawn iΩ-Ωew© karozzi qed jer©g˙u jo˙olqu ideat innovattivi u jag˙tu dehra ©dida u unika g˙allhigh-tech light signature. Dawn iΩ-Ωew© mudelli qed jirçievu iΩjed promozzjonijiet li jinkludu teknolo©ija kompletament ©dida fil-brejkijiet; Active City Break, magni Euro6 kif ukoll g˙aΩliet ta’ personalizzazzjoni kompletament ©odda. Dawn u ˙afna iΩjed jag˙mlu lid-DS3 u d-DS3 Cabrio iΩjed irreΩistibbli minn qatt qabel. DS3, l-ewwel mudell DS g˙all-mudelli Citroen, Ωviluppaw fihom ideat li kienu di©à stabbiliti. Listil, prestazzjoni u personalizzazzjoni g˙amluha ikona ta’ karozza reali, li minnha nbieg˙u kwaΩi 300,000 minn mindu ©ew imnedija, b’66% minnom ikunu mibjug˙a lil konsumaturi ©odda. Dehra ipnotika, high-tech u unika. F’dawn iΩ-Ωew© mudelli tpo©©ew dwal kompletament ©odda, ikkumbinati bejn teknolo©iji LED u Xenon, flimkien ma’ indicators sekwenzjali – lewwel tat-tip tag˙hom fid-dinja. Id-dwal il-©odda jipprovdu lid-DS3 b’viΩibbiltà ferm a˙jar kemm f’poΩizzjonijiet low-beam u anke high-beam , b’dawl eççezzjonali li anke jserra˙ l-g˙ajnejn. Tliet modules LED u module

Xenon huma uΩati biex jo˙olqu ra©© ta’ dawl b’sa˙˙tu, wiesa’ u uniformi g˙al viΩibbiltà akbar u kumdità fis-sewqan billejl. Dawn id-dwal inaqqsu wkoll il-konsum tal-ener©ija bi 35% meta jkunu mixg˙ula fuq low-beam, u b’75% meta jkunu mixg˙ula fuq high-beam. Dawn ilbozoz g˙andhom life-time standard ta’ 20,000 sieg˙a u l-LEDs g˙oxrin darba iΩjed mid-dwal halogen. Insipirati mill-concept cars Numero 9 u Wild Rubis, dawn id-dwal jikkaratterizzaw modules indipendenti bi stil li jixbah djamant. Id-DS3 twa˙˙lulu wkoll indicators sekwenzjali u innovattivi li huma uniçi g˙al din il-klassi. Dawn il-light signatures il-©odda huma kompluti b’LED DRLs flintakes tal-arja ta’ quddiem – karatteristika li tag˙mel lid-DS3 façli biex ti©i identifikata. Id-DS3 u d-DS3 Cabrio g˙andhom effett 3D b’LEDs fid-dawl ta’ wara. L-a˙˙ar irtokk finali sofistikat huwa fid-dawl 3D, bil-logo tadDS ma˙dum fil-kromju, fuq disinn iswed imqabbad fuq l-istil tad-DS. B’hekk, dawn iΩ-Ωew© mudelli jinkludu light signature avant-garde li huwa high-tech, highperformance u magically styled, hekk kif deskritti mill-kumpanija Citroen.

PEUGEOT #KickItToBrazil

Ûieda ta’ 10,000 si©ra g˙allPEUGEOT-ONF Forestry Carbon Sink fl-Amazonja. Wara li f’60 ©urnata qasmu g˙oxrin pajjiΩ u ˙ames kontinenti l-avventuri globetrotting fottball ta’ Peugeot waslu fittmiem ta’ vja©© fantastiku li ©ie fi tmiemu fit-30 ta’ April. Kif wieg˙du Peugeot, iΩjed si©ar se jkunu m˙awla b˙ala parti mill-pro©ett PEUGEOTONF Carbon Sink. 10,000 si©ra introdotti mill©did f’Fazenda Sao Nicolau, is-sit tal-pro©ett Mal-bidu tal-avventura #KickItToBrazil, il-ftehim sar minn Automobiles Peugeot li kull kuntatt bejn sapporter u l-futbol, l-elementi komuni f’dal-vja©© eççezzjonali jwas-

www.peugeot.com.mt

Avventura internazzjonali, soçjali u responsabbli.

208 ACTIVE PLUS

€14,850 LIMITED EDITION nor

a mic gl ass r

15”

A L L OY W H E E L S

TEL SA

LIT E N AVIGATIO

Combined consumption (l/100 km): from 3.4 to 5.8. CO2 emissions (g/km): from 87 to 135.

5-Door, P 5-Door, Petrol etrol Engine Engine,, Air C Conditioning, onditioning, ABS, R Remote emote C Central entral Locking, Side Airbags Airbags,, ESP, ESP, 15” Alloy Wheels, Wheels, Bluetooth, Bluetooth, Touch Touch Screen, Screen, Split R Rear ear Seats Seats,, Electric F Folding olding Side Mirr Mirrors, ors, MP3-USB Player, Player, Front Front & R Rear ear Electric Windows, Windows, Rear Rear Parking Parking Aid, Panoramic Panoramic Glass R Roof, oof,, oof Automatic Aut omatic Lighting/ Lighting/Wipers, Wipers, LED Daytime Running Lamps Lamps,, Leather St Steering eering Wheel, Wheel , Climate Climate Control, Control , Satellite Satellite Navigation & much more. more .

PEUGEOT P EUGEOT 2 208 08 A Active ctive Plus Plus Join P Peugeot eugeot Malta on F Facebook: acebook: www www.facebook.com/peugeotmalta .facebook .com/peugeotmalta

Michael Att Attard ard Lt Ltd. d. – National R Road, oad, Blat Blata a ll-Bajda -Bajda – T: 2123 8854 – M: 79 406 607 – E: sales@michaelatt sales@michaelattard.com ard.com

sal g˙at-t˙awwil ta’ si©ra o˙ra fil-pro©ett PEUGEOTONF fl-AmaΩonja. B’kollox se˙˙ew kwaΩi 10,000 laqg˙a, li taw lok g˙at-t˙awwil ta’ 10,000 si©ra o˙ra, f’Fazenda Sao Nicolau fil-baΩi talAmazonja, fl-istat ta’ MatoGrasso. Minbarra l-10,000 si©ra addizzjonali li ser jing˙aqdu maΩ-Ωew© miljun si©ra li kienu ©ew riintrodotti mill1999, b˙ala parti mill-PEUGEOT-ONF Carbon Sink flAmazonja tul l-ista©un tatt˙awwil li jmiss (l-ista©un xitwa bejn Ottubru u Marzu), il-carbon footprint tal-vja©©, 75 tunnellata ta’ CO 2 , se jkunu kompletament ikkumpensati bix-xiri ta carbon credits iççertifikati ma˙ru©a mill-PEUGEOTONF Carbon Sink. Dawn ilcarbon credits se jkunu uΩati kompletament g˙alluΩu xjentifiku, ekolo©iku u soçjoekonomiku.

L-operazzjoni KickItToBrazil kienet qieg˙da ti©i a©©ornata kuljum fuq is-sit elettroniku www.kick-it-tobrazil.com kif ukoll fuq issiti soçjali Facebook, Instagram u Twitter. Dan ilvja©© kien ta’ opportunità g˙al Peugeot biex tmur u tiltaqa’ mal-poplu tad-dinja wie˙ed wie˙ed. Kuljum kienu ji©u ppubblikati fuq is-siti msemmija diversi ritratti u filmati relatati massu©©ett. Il-vja©© kien jg˙addi mis-Senegal, ilGreat Wall of China, dawra madwar Tokyo sa State Onnal f’Sochaux g˙al Algiers Motor Show, sessjoni fir-Russja, u bittmiem tieg˙u b’paragliding fuq Rio de Janeiro. Dawn illaqg˙at eççezzjonali kienu s-su©©ett g˙al filmat f’kull pajjiΩ li Ωaru.

Karozzi

01.06.2014 21

KIA GÓALL-FINALI TAL-FUTSAL INTERNAZZJONALI

Filwaqt li bosta ammiraturi madwar id-dinja qed i˙ejju g˙at-Tazza tad-Dinja fil-BraΩil dan ix-xahar, Kia qed tipprepara biex tilqa’ l-finali taddinja tag˙ha, li huwa tournament tal-futsal, u li ser jittella’ matul dan l-avveniment internazzjonali. Óerqana g˙all-bidu tal-akbar festival tal-futbol dinji, 8,238 tim u 41,194 plejer amateurs minn 19-il pajjiΩ madwar iddinja, ˙adu sehem fir-rawnds preliminari ta’ dan il-kuntest tal-Kia ‘Champ into the Arena’. It-tournaments internazzjonali biex ji©u mag˙Ωula l-finalisti saru f’Mejju. Waqt li r-rebbie˙a minn kull tournament nazzjonali kienu kkonfermati, l-aqwa 19-il tim minn madwar id-dinja kienu mistiedna biex jilag˙bu l-futsal finali tad-dinja tag˙hom filBraΩil matul il-perjodu tatTazza tad-Dinja. Il-finali internazzjonali tal-futsal ser iqed f’Salvador. Il-finalisti ser ikollhom l-opportunità jaraw partita mit-Tazza tad-Dinja – çans uniku f’˙ajjithom. Il-futsal ori©ina fin-Nofsinhar tal-Amerika matul l-1930 u hija partita futbol ta’ verΩjoni inter-

nazzjonali five-a-side li ©©orr mag˙ha r-regoli tal-FIFA. Ittims jikkonsistu f’sitt plejers, u apparti r-ritmu mg˙a©©el tallog˙ba u sostituzzjonijiet bla limitu, kull half-time tal-log˙ba jkun g˙oxrin minuta. Dan lisport huwa popolari fost miljuni ta’ nies madwar iddinja. Il-Viçi President ta’ Kia millmarketing group g˙all-pajjiΩi barranin, Soon-Nam Lee, qal: “Il-Kia ilha ta˙dem mal-FIFA g˙al numru ta’ snin b˙ala sie˙ba uffiçjali, taqsam valuri, impenn u viΩjoni, sabiex tkun tista’ tippromovi u tiΩviluppa ‘log˙ba sabi˙a’. L-impjegati ta’ Kia madwar id-dinja huma appassjonati fuq il-futbol u, bit-Tazza tad-Dinja issa mag˙na, din kienet opportunità kbira sabiex ting˙aqad mal-ammiraturi talfutbol minn kull rokna taddinja.” Kia ilha sie˙ba awtomobilistika uffiçjali tal-FIFA mill-2007, sussegwentament estendiet ilftehim ta’ sponsorship sal2022. KIA hija wkoll Eurotop Partner tal-EUFA (Union of European Football Associations) sal-2017.

SEJÓA LURA GÓAL 1.4 MILJUN VETTURA FORD Nhar il-Óamis li g˙adda Ford ˙abbret erba’ sej˙iet lura g˙all-vetturi, liema sej˙a affetwat 1.4 miljun vettura, fil-ma©©oranza tag˙hom ikunu SUVs popolari bi problemi fis-sistema talisteering. Il-problema talisteering ˙alliet impatt fuq 915,000 Ford Escapes u Mercury Mariners li ©ew manifatturati bejn l-2008 u l-2011; u 196,000 Ford Explorer li ©ew manifatturati bejn l-2011 u l2013. Sensors difettuΩi u konnessjonijiet elettriçi jistg˙u jikkawΩaw il-vettura li titlef il-kontroll tal-power steering, li jag˙mel l- isteering ferm iΩjed diffiçli biex ji©i operat, b’hekk jiΩdied ir-riskju ta’ aççident. “Mhux il-vetturi kollha g˙andhom l-istess problema,” qalet Ford, u ttiswija tinvolvi bdil ta’ parts jew upgrade fis-software. Ford huma konxji ta’ 20 aççident u 8 korrimenti li jistg˙u jkunu kkawΩati minn problemi fl-isteering. Il-manifatturi qed jag˙mlu sej˙a wkoll g˙al 196,600 Taurus Sedans li ©ew manifatturati bejn l-2010 u l-2014. Il-mel˙ fit-toroq li jintefa’ fuq il-borra li tinΩel f’çertu pajjiΩi, jista’ jherri l-bozza tan-number plate u tikkawΩa short-circuit , tis˙on u tista’

tikkawΩa wkoll nar. Huwa mifhum li ©raw 18-il kaΩ ta’ nar b’konnessjoni mal-istess problema. F’kaΩ partikolari sewwieq tefa nnar b’idejh u sofra wkoll xi ©rie˙i ˙fief. Ford qalet li t-tiswija tikkonsisti billi jinbidlu l-istess bozoz. Is-sej˙a tapplika g˙all-vetturi ta’ 20 stat u ddistrett ta’ Kolumbja fejn ilmel˙ jintuΩa biex jittaffew ilproblemi tat-toroq fil-maltempati xitwin. Il-mel˙ jintuΩa biex idewweb il-borra li tinΩel. Sej˙a o˙ra tinvolvi tapiti Ωg˙ar li jista’ jkun li ©ew installati b’mod ˙aΩin u ©ew f’kuntatt mal-pedala tal-gass. Din il-kwistjoni tinvolvi mal82,500 tapit li saru bejn l2006 u l-2011 fuq il-vetturi Ford Fusion, Merury Milan, Lincoln Zephyr u MKZ. Ford qalet li, allegatament, Ωew© aççidenti huma konnessi ma’ din il-problema. Il-manifatturi ©ew ta˙t skrutinju minn meta General Motors ˙abbru kaΩ fis-sigurtà li baqa’ mistur g˙al g˙axar snin s˙a˙. Il-kaΩ tal-ignition switch li kien konness ma’ 13-il fatalità u jaf ikun iΩjed, skont ma qalu regolaturi federali. General Motors g˙amlu sej˙a g˙al 16-il miljun vettura aktar kmieni din is-sena.

MIRA TA’ 10% TITJIB FIL-VETTURI HYBRID

Toyota g˙andhom mira ta’ 10% titjib fil-vetturi hybrid fl-effiçjenza tal-fjuwil b’teknolo©ija ©dida semiconductor. Sforz l-g˙an ewlieni ta’ titjib kontinwu, Toyota qed timmira li tikseb 10% titjib fl-effiçjenza tal-fjuwil (ikkalkulati uffiçjalment skont il-Japanese JC08 Test Cycle) tal-vetturi hybrids u vetturi o˙ra li ja˙dmu bl-elettriku, billi ti©i uΩata teknolo©ija ©dida semiconductor. Dawn is- semiconductors g˙andhom ir-rwol importanti fis-sistema hybrid, li tinsab filpower control unit (PCU) li tirregola l-influss tal-elettriku minn mal-batterija g˙all-mutur elettriku, u tibg˙at elettriku ©enerat ta˙t il-brejkijiet u dikjarazzjoni g˙all-batterija g˙all-

˙aΩna. Manadnakollu, ir-ro˙s ta’ PCU jammonta g˙al madwar 25% g˙at-telf totali talener©ija elettika fil-vetturi hybrid, b’20% sse˙˙ fis-semiconductors. Toyota sabet ukoll li jekk jintuΩa silicon carbide compound (SiC) minflok silicon tradizzjonali g˙as- semiconductors jista’ jnaqqas sostanzjalment il˙ela tal-ener©ija u kif ukoll inaqqas id-daqs tal-PCU bi 80%. Toyota Ωviluppaw ukoll itteknolo©ija ta’ in-house fiss˙ubija ma’ Demso bl-g˙an li tipprova il-prestazzjoni tag˙ha fi provi fit-toroq pubbliçi fl-istess sena. Prototype hybrids li juΩaw power-semiconductors di©à indikaw titjib ta’ iΩjed

minn 5% f’effiçjenza fil-fjuwil. Toyota qed tkompli bir-riçerka tag˙ha f’façilità dedikata bi kmamar nodfa li bnew huma stess fl-impjant ta’ Hirose filÌappun, u pproponiet li tag˙ti spinta ’l-attivitajiet ta’ Ωvilupp biex it-teknolo©iji ©odda jistg˙u ji©u implimentati minn kmieni. Toyota wriet il-programm ta’ SiC power semiconductor flAutomotive Engineering Exposition f’Yokohama fil-jiem li g˙addew. G˙al iΩjed informazzjoni fuq dawn il-prodotti, wie˙ed huwa m˙e©©e© li jΩur ix-showroom tag˙hom fi Triq l-Imdina, ÓaΩÛebbu©, iΩur il-pa©na ta’ Facebook jew içempel fuq 2269 4000.

Karozzi

22 01.06.2014

IÇ-ÇINA SE TARMI 11-IL MILJUN VETTURA KITBA TA’ RITIANNE AGIUS karozzi li j˙amm©u inqas. DeçiΩjonijiet o˙ra intiΩi biex inaqqsu t-tni©©iΩ kienu dawk li jillimitaw liema pjançi talliçenzja jistg˙u jinstaqu f’Beijing, u f’liema ©ranet. Din saret fl-Olimpjadi tal-2008 u re©g˙et ©iet ippruvata s-sena li g˙addiet, meta kien evidenti li l-problema tat-tni©©iΩ kibret sostanzjalment. Madankollu, din l-iskema wkoll ma ˙admitx kompletament g˙aliex kien hemm ˙afna li sabu mod kif iduru mag˙ha billi jibdlu l-pjançi tal-karozzi skont id-dati stipulati. Dubju kemm se tissolva lproblema L-ismogg huwa problema komuni fl-ibliet ewlenin. Parti mill-kawΩa hija l-emmissjonijiet tal-karozzi.

Il-belt kapitali taç-Çina ©ieli rat traffiku mwa˙˙al fittoroq tag˙ha g˙al jiem s˙a˙

Minkejja l-inçentivi tal-Gvern, id-domanda g˙allkarozzi elettriçi fiç-Çina g˙adha baxxa

Din il-©img˙a l-Gvern ÇiniΩ ˙abbar pjan ta’ rimi ta’ karozzi antiki li g˙andhom emissjonijiet g˙olja ta’ dijossidu tal-karbonju (CO 2 ), bliskop li jnaqqas il-problema serja tat-tin©©iΩ tal-arja li dan il-pajjiΩ qed jiffaççja. Il-karozzi milquta huma dawk manifatturati qabel l2005, filwaqt li l-livelli ta’ emissjonijiet aççettabbli g˙adhom iridu ji©u determinati. Sal-a˙˙ar ta’ din is-sena l-Gvern ÇiniΩ mistenni jne˙˙i madwar sitt miljun karozza mit-toroq, bi 300,000 karozza jitne˙˙ew mill-kapitali Beijing. Min-na˙a l-o˙ra, ˙ames miljun karozza o˙ra se jitne˙˙ew matul is-sena ddie˙la. Minkejja li ˙abbar dan ilpjan, li jista’ jidher kemxejn drastiku g˙alina l-Ewropej, ilGvern ÇiniΩ g˙adu ma qalx kif u jekk hux se jkun qed jikkumpensa lil dawk li se ji©u m©ieg˙la jarmu l-karozza tag˙hom.

Minkejja dawn il-miljuni kollha ta’ karozzi li se jitne˙˙ew mit-toroq, hemm dubju kemm b’din il-mossa l-Gvern ÇiniΩ se jirnexxilu jsolvi l-problema ta’ tni©©iΩ tal-arja. G˙alkemm 11-il miljun karozza jidhru ˙afna, wie˙ed irid jikkunsidra li f’dan il-pajjiΩ daqstant popolat hemm xejn inqas minn 240 miljun karozza. Biss biss, f’dan il-pajjiΩ matul issena li g˙addiet inbieg˙u 17.9 miljun karozza; kwaΩi sitt miljun iktar mill-ammont li lGvern se jne˙˙i f’sentejn. Il-Gvern ÇiniΩ di©à ma jippermettix karozzi li j˙amm©u ˙afna, mag˙rufa b˙ala ‘tattabella safra’, milli jinstaqu f’Beijing. Madankollu, lawtoritajiet ammettew li huwa diffiçli ˙afna biex jinfurzaw din il-li©i min˙abba l-kobor tal-belt u l-ammont kbir ta’ karozzi li jg˙addu minnha kuljum. Jekk dawn il-karozzi issa titte˙dilhom il-liçenzja g˙al kollox, xorta hemm dubju kemm se ji©u verament mormija, u jekk hux se jispiççaw jinstaqu f’Ωoni rurali. Fil-fatt, studju riçenti wera li madwar 60% tal-karozzi li ma jg˙addux mill-eΩami tal-emissjonijiet xorta jibqg˙u ji©u uΩati f’Ωoni rurali.

Xiri ta’ karozzi ©odda b’lotterija

Iç-çirasa fuq il-kejk

Iç-ÇiniΩi di©à g˙andhom politika ta’ razzjonalizzar fejn jid˙ol ix-xiri ta’ vetturi ©odda; politika li da˙let fis-se˙˙ fl2011. Fil-bliet il-kbar kull sena ji©i stipulat ammont ta’ vetturi ©odda li jistg˙u jinxtraw, u dawk li jridu jixtru karozza ©dida jridu jitfg˙u isimhom f’lotterija u jintg˙aΩlu bix-xorti. F’Beijing, pereΩempju, il-pjançi talliçenzji ©odda bejn l-2014 u l2017 huwa limitat g˙al 150,000 kull sena. Biex i˙ajjar il-konsumaturi jixtru karozzi elettriçi, minbarra inçentivi fiskali, il-Gvern din is-sena ˙abbar li dawk li japplikaw biex jixtru karozza elettrika huma eΩentati minn din il-lotterija. F’Beijing, 10,000 pjança ©dida minn 150,000 huma riservati g˙al karozzi elettriçi. Madankollu, din l-eΩenzjoni tidher li mhix effettiva biΩΩejjed biex t˙ajjar iktar konsumaturi jaqilbu g˙al

Di©à rajna kemm hija diffiçli li dawn il-karozzi ji©u eliminati kompletament iΩda, barra minn hekk, hemm ukoll dubju dwar kemm fil-fatt lemissjonijiet tal-karozzi qed jikkontribwixxu g˙at-tni©©iΩ globali tal-arja. Studju tal-2013 millAkkademja g˙ax-Xjenzi ÇiniΩa kkonkluda li l-kawΩa ewlenija tal-ismogg fl-arja kienet l-industrija, u li l-emissjonijiet mill-karozzi kienu qed jikkontribwixxu 4% biss g˙al dan l-ismogg. Min-na˙a l-o˙ra, studju iktar riçenti miç-Çentru ta’ Monitora©© g˙all-Protezzjoni Ambjentali ta’ Beijing ikkonkluda li l-emissjonijiet tal-karozzi kienu qed jikkontribwixxu 31.1% fittni©©iΩ tal-arja fil-belt. Madankollu, dan l-istudju wkoll qal li l-industrija kienet l-ikbar kontributur g˙attni©©iΩ.

Personalità

01.06.2014 23

Minn Mudell gÓal attur raMOna POrtelli tintervista lil AIDAN CAUCHI

www.ramonaportelli.com ramonaportelli@hotmail.com

Il-karattru tieg˙u j˙e©©u jg˙in lil ˙addie˙or iΩda jikkunsidra lilu nnifsu nervuΩ tant li taqbiΩlu malajr, iΩda jg˙addilu malajr. Xi ˙a©a li ammirajt fih hija l-onestà. Filfatt, mieg˙i sostna li jikkunsidra lilu nnifsu xi ftit b˙ala bad loser . Min-na˙a l-o˙ra ammetta li j˙obb jag˙ti kaΩ tieg˙u nnifsu, fis-sens jipprova kemm jista’ jkun imur jittrenja l-gym. Il-bidu tal-karriera fil-moda g˙al Aidan bdiet grazzi g˙allinkora©©iment li tatu l-istilista tax-xag˙ar tieg˙u Stephanie Chircop. Minn hemm qatt ma ˙ares lura, tant li beda jikseb titli wara ismu. Min-na˙a lo˙ra d-drama minn dejjem kienet tinteressah. “Kont ni©bor lill-ku©ini tieg˙i taparsi qed na˙dmu film. Proprjament xtaqt niffoka aktar fuq id-drama milli lmoda. Kont g˙amilt xi korsijiet tad-drama. Biss kien madwar sentejn ilu li applikajt g˙al xi auditions u ©ejt offrut il-parti prinçipali ta’ dawn iddrammi”, beda jg˙idli Aidan.

Il-©uvni li intervistajt illum konna mdorrijin narawh jimmudella. Mhux qed ng˙id li m’g˙adux, g˙alkemm naqqas ˙afna, iΩda dan l-a˙˙ar qed jiddedika l-˙in tieg˙u aktar g˙ad-drama. Fil-fatt dan l-a˙˙ar rajnieh jie˙u sehem f’xi drammi lokali fuq it-televiΩjoni, fejn ©ie fdat dejjem partijiet prinçipali. Qed nirreferi g˙all-mudell u attur Aidan Cauchi. Ftehemt mieg˙u li niltaqg˙u g˙al din l-intervista fid-dar tieg˙u f’Birkirkara. Fil-fatt laqag˙ni fissalott tad-dar tieg˙u u hemmhekk stajt insir naf aktar dwaru b’mod dirett u mhux minn wara lkwinti biss. Aidan g˙andu 24 sena, u ja˙dem g˙al rasu f’confectionery. Huwa wkoll missier ta’ tifla ta’ ˙ames snin. Lura fis-sena 2009, Aidan kien ˙a t-titlu ta’ Mr Malta 2009. Dan it-titlu kien wie˙ed minn fost id-diversi titli presti©©juΩi wara ismu li rnexxielu jikseb matul is-snin tieg˙u filmoda.

Tilef diversi opportunitajiet min˙abba relazzjonijiet li kellu Iddispjaçut sa çertu punt li ma qabadx id-drama minn qabel, imma xorta huwa kuntent bilkuntatti li qed jikseb riçentament. “Li kieku forsi ma ˙assartx mir-relazzjoni li kelli, kieku forsi g˙adni ma qbadtx id-drama b’ritmu tajjeb kif sejjer. Sfortunatament minn wa˙da mir-relazzjonijiet li kelli fil-passat kont tlift xi opportunitajiet; fosthom kelli nag˙Ωel li ma nitlax il-London Fashion Week. Imma dawn affarijiet li titg˙allem minnhom,” sostna jg˙idli. B˙al kull Ωag˙Ωug˙ ie˙or Aidan kellu d-disfatti fil-˙ajja personali tieg˙u. Stqarr mieg˙i li kellu çertu relazzjonijiet li ma rnexxewx, anke jekk hu stess kien jimxi tajjeb mag˙hom. B’hekk tlabtu kif qed ja˙sibha dwar ir-relazzjonijiet tal-lum, u jekk fuq kollox hemmx xi riçetta partikolari li wie˙ed g˙andu jimxi fuqha. “Minn dak li nara

madwari, il-˙ajja tal-lum hija diffiçli, speçjalment biex issib the right one. L-istess jg˙odd g˙at-tfajliet meta ji©u biex jag˙mlu l-g˙aΩla tag˙hom. Minn dak li rajt fuqi, innutajt li aktar ma mxejt sew mat-tfajliet, aktar qlajt bis-sieq lura. Fir-relazzjonijiet tieg˙i ffaçjajt kull tip ta’ problema, minn g˙ira, u min sa˙ansitra pprova anke jbeg˙edni mit-tifla tieg˙i stess. Mhux qed ng˙id li ma nag˙milx Ωbalji, anzi nipprova nitg˙allem minnhom. Nemmen li persuna trid taççetta l-passat ta’ persuna o˙ra. MaΩ-Ωmien indunajt ukoll li l-˙bieb jafu jittraduk ukoll bla qatt mistenni. Id-dispjaçir tieg˙i huwa li ˙add ma jiftakar fil-©id li tag˙mel mag˙hom. Óadd ma jqis dan. Anzi mal-inqas farka Ωball iwarrbu u jattakkaw,” kompla jg˙idli Aidan. Xorta g˙adhom jeΩistu l˙bieb ta’ veru Komplejt nitkellem mieg˙u dwar id-diΩappunti li kellu mill-˙bieb. qalli li minn dak li jaf hu jidhirlu li meta Ωbaljaw mieg˙u huwa ˙afrilhom. Minna˙a l-o˙ra meta Ωbalja hu, dejjem ˙ass li tawh id-daqqa lura. Minkejja dan kollu, Aidan xorta wa˙da g˙adu jemmen li jeΩistu l-˙bieb veri. Bejni u bejn ru˙i g˙edt: kif jista’ jkun wara dan kollu? “Xorta g˙adni nemmen li jeΩistu l-˙bieb ta’ veru, u

g˙andi minnhom ukoll. Nemmen li g˙andek tag˙mel sa fejn g˙andek tag˙mel mag˙hom.” Fuq nota o˙ra, s’issa kull meta ˙a sehem f’xi drama lokali, Aidan dejjem ing˙ata parti prinçipali. Rajnieh ja˙dem fuq Eklissi u Ma Tinbidel Qatt . B˙alissa qed ja˙dem fuq pro©ett ie˙or. G˙alkemm ma setax jiΩvela aktar informazzjoni, Aidan tarrafli li f’din id-drama wkoll ing˙ata l-parti prinçipali. Mistoqsi g˙adux involut fiddinja tal-moda, Aidan infurmani li m’g˙adux daqstant. “Pjuttost naqqast. Qed niffoka aktar fuq id-drama. Nammetti li l-catwalk immissjajtha, iΩda l-linja tad-drama qed tog˙©obni.” Nistqarr li forsi b’din iddomanda ˙sadt xi ftit lil Aidan, u fil-fatt bdejt na˙sibha nistaqsihx, però assumejt li hija domanda daqs kull domanda o˙ra, u wara kollox x’hemm a˙jar milli tikkonferma xi ˙a©a mal-persuna direttament? Forsi mhu ser ng˙id xejn ©did, g˙all-fatt li min˙abba ir-rwoli partikolari li ja˙dem fihom fid-drama u anke forsi mal-ewwel daqqa t’g˙ajn lejh, Aidan, forsi bla ma jrid, jag˙ti xi impressjoni li hu xi wie˙ed ‘kiesa˙’. B’hekk staqsejt lilu direttament x’ja˙seb dwar dan ilkumment li naf çerta li mhux l-ewwel darba li ˙addie˙or irrefera g˙alih hekk. Xi ftit

ma˙sud, imma fl-istess ˙in mhux sorpriΩ, Aidan we©ibni: “Fir-realtà jag˙mluni kiesa˙ veru, forsi g˙ax iqabbluni mal-partijiet li na˙dem fihom fid-drama. Nammetti li g˙andi self-esteem g˙oli u çertu kunfidenza, iΩda li jien kiesa˙ Ωgur li le, anzi dejjem nara kif ng˙in lil ˙addie˙or. G˙andi llimitazzjonijiet tieg˙i, però g˙ax persuna t˙obb lilha nnifisha ma nsej˙ilhiex kies˙a. G˙alija li persuna tkun kies˙a jfisser meta twe©©a’ u tag˙mel ˙sara fuq ˙addie˙or,” sa˙aq jg˙idli Aidan. Mistoqsi x’jippreferi millmoda jew drama, Aidan qalli li t-tnejn li huma g˙andhom xi ˙a©a komuni, g˙alkemm xorta hemm differenza. “Bit-tnejn li huma turi lilek innifsek. Bilmoda tesprimi ru˙ek bil-poΩi, mixi u espressjonijiet. Biddrama trid tinterpreta l-karattru li jkollok permezz talkapaçità. It-tnejn li huma fihom tag˙hom,” ikkummenta Aidan. Fl-a˙˙ar nett Aidan xtaq jg˙addi messa©© siewi, speçjalment lill-©uvintur li forsi ma tantx jie˙du ˙sieb tag˙hom infushom. “Il-moda mhux g˙an-nisa biss. Ra©el g˙andu jie˙u ˙sieb tieg˙u nnifsu wkoll; g˙all-ebda ra©uni m’g˙andhom jintelqu. Il- gym hija wa˙da mis-soluzzjonijiet. Ra©el jie˙u gost jara mara sabi˙a, tant ie˙or mara trid tara ©uvni fl-a˙jar tieg˙u possibli,” tbissem Aidan.

Kun Af

24 01.06.2014

KURÛITAJIET MINN HAWN U MINN HEMM

KITBA TA’ SAVIOUR MAMO

IL-ÌENJU TA’ LEONARDO skultura u disinji ta’ knejjes. Kien ©enju Kien jaffaxxina ru˙u wisq biddawl. Dan narawh fil-pittura tal-Mag˙mudija tar-Rejiet fejn id-dellijiet ma kienx jiΩbog˙hom sempliçi bl-iswed u griΩ, imma kien jo˙loq kuluri skuri biex id-dell jinqala’ aktar. Kien ukoll studja fuq il-˙arsa tal-g˙ajn, kif ilbniedem içaqlaq g˙ajnejh. Kien ukoll l-ewwel pittur li g˙amel xog˙ol bil-perspettiva. Leonardo kien juri interess flastronomija u l-g˙asafar. Kien iqatta’ ˙in twil jistudja u jiddisinja l-mod ta’ kif g˙asfur itir; dawk il-movimenti tal©wiena˙. Kien jemmen li xi darba jew o˙ra l-bniedem g˙ad ikun jista’ jtir. Kien jiddisinja strutturi b’mekkaniΩmu bir-roti u ˙bula b’movumenti ’l fuq u ’l isfel b˙alma jiççaqilqu l-©wiena˙ tal-g˙asafar, imma dawn qatt ma n˙admu g˙ax dak iΩ-Ωmien kien diffiçili, kemm b˙ala finanzi kif ukoll il-makkinarju biex isiru. Studju fuq katavri

Leonardo da Vinci

G˙alkemm m’g˙andux kunjom, ismu proprju hu Leonardo Di Ser Piero da Vinci li tfisser iben Piero minn Vinci. Twieled fl-15 ta’ April, 1452, f’Vinci, Firenze, l-Italja. Meta kien Ωag˙Ωug˙ tg˙allem ta˙t Andrea dal Verrocchio li kien pittur famuΩ kif ukoll skultur. Leonardo, minn mindu kien Ωg˙ir, kien juri abbiltà kbira f’kull ˙a©a li ti©ih f’mo˙˙u. Kien fenomenu g˙ax, minbarra li kien pittur, kien ukoll skultur, muΩiçist, in©inier, matematiku, botaniku, xjentist u astronomu.

Pittura famuΩa Leonardo g˙ex fi Ωmien irRinaxximent. Meta jpitter kien jo˙loq u jesprimi lbravuri tal-˙sibijiet fuq it-tila. Kien jivvinta u jiddisinja ideat li mi-jiet ta’ snin wara xi w˙ud minnhom ©ew imwettqa. Leonardo ma kienx ja˙dem g˙al rasu. Meta kellu tletin sena beda ja˙dem g˙ad-Duka ta’ Milan u kien hawn li pin©a l-famuΩa L-A˙˙ar Çena , li g˙adha sal-lum esposta f’Milan. Dam ja˙dem g˙al g˙oxrin sena s˙a˙ fejn kien g˙amel diversi xog˙lijiet ta’

Kien g˙amel studju wkoll fuq apparat li jit˙addem bl-ilma, fuq kif jevapora l-ilma biss˙ana , kif isse˙˙ ix-xita u s sa˙˙a li g˙andu l-ilma waqt li jkun miexi b˙all-ilma tax-xmajjar. Infatti kien ivvinta ˙afna apparat li ja˙dem bil-forza talilma. Ivvinta wkoll b˙al tank tal-gwerra u bombi talgass. Kien ukoll iddisinja apparat kif il-bniedem jista’ ja˙dem ta˙t l-ilma. Din kienet speçi ta’ struttura forma ta’qanpiena li tinΩel f’qieg˙ ilba˙ar u l-g˙addas jew lg˙addasa jkunu jistg˙u jie˙du n-nifs minnha. Wasal sa˙ansitra wkoll biex jiddisinja speçi ta’ submarine. Studja l-anatomija minn fuq il-katavri: kif jifformaw ilmuskoli u l-vini. IΩda rridu ng˙idu li Leonardo ma kienx skopra li d-demm jiççirkola

ma’ ©isimna. Din kienet skoperta minn Harvey fisseklu sbatax. Dawn l-invenzjonijiet ta’ Leonardo kienu nstabu Ωmien wara mewtu, u biex wie˙ed jifhimhom ried jaqrahom bl-uΩu tal-mera g˙ax kienu bil-maqlub.

xjenza u l-matematika. Miet fit-2 ta’ Mejju 1519 fi Clos Lucè, Franza. Parti kbira taxxog˙lijiet tieg˙u jinsabu firRoyal English Collection f’Windsor u ˙afna o˙rajn mifruxin fl-Ewropa. L-a˙˙ar kurΩità

Kritika Il-Knisja kienet ˙aditha kontrih g˙ax kien juΩa l-katavri biex jistudja fuqhom. G˙aldaqstant minn Ruma kien telaq lejn Firenze fejn qabad ja˙dem b˙ala pittur mar-Re Francis I fi Cloux, ˙dejn Amboise fi Franza. Fl-a˙˙ar Ωminijiet ta’ ˙ajtu Leonardo kien interessat fix-

Leonardo kien tifel ille©ittimu minn Piero Frousoni di Antonio da Vinci, li kien nutar, u ommu Katarina li kellha biss 16-il-sena. Katarina x’aktarx kienet skjava li giet mill-Orjent. Ftit hemm tag˙rif fuq iΩ-Ωg˙oΩija ta’ Leonardo. Missieru kien iΩΩewwe© erba’ darbiet, imma Leonardo qatt ma ΩΩewwe©.

KurΩitajiet

01.06.2014 25

KALEJDOSKOPJU: ARTIKLI MIÌBURA MINN CHARLES B. SPITERI

Kont taf?

ImwIet

Sir Christopher Cockerell 1868: James Buchanan. Twieled fl-1791. Kien il-15-il President Amerikan, bejn l-1857 u l-1961. L-uniku President Amerikan li kien ©uvni. 1872: James Gordon Bennett, pubblikatur Amerikan imwieled fl-1795 fl-Iskozja. Kien il-fundatur ta’ The New York Herald fl-1835. 1941: Hans Berger, psikjatra ÌermaniΩ li twieled fl-1873. Óare© bit-terminolo©ija electroencephalograph (mag˙rufa b˙ala EEG) g˙all-makkinarju uΩat biex jirrekordja l-mew© talmo˙˙. Kien ukoll l-ewwel wie˙ed li rrekordja l-mew© talmo˙˙ u sab il-mew©a Alpha. 1943: Leslie Howard, jew a˙jar Leslie Stainer. Attur IngliΩ li twieled fl-1893. Óadem fil-film Gone with the Wind. Inqatel min-NaΩi li, g˙ax emmnu li Winston Churchill kien fuq lajruplan tieg˙u, sparawlu u waqqg˙uh. 1968: Helen Keller. Awtriçi Amerikana u lettur li twieldet fl1880. Reb˙et il-kundizzjoni tag˙ha nnifisha li kienet g˙amja u truxa sa minn mindu kellha 19-il xahar. 1999: Sir Christopher Cockerell, inventur IngliΩ, li kellu 98 patent, inventur tal-hovercraft (fl-1955). Cockerell twieled fl1910. Ivvinta wkoll apparati li jaqilbu l-qawwa tal-mew© g˙all-produzzjoni tal-ener©ija.

Il-la˙am tal-mog˙oΩ jinsab fid-dieta ta’ 70% tal-popolazzjoni dinjija.

JIstqarr ImÓabbtu fIs-sÓab Óafna koppji romantiçi jaraw li meta jipproponu Ω-Ωwie© lillg˙arusa tag˙hom ikollhom ixxampanja, ward, çikkulata jew xi ˙a©a tajba daqshom. IΩda xxabbatur li jag˙mel sfidi tal©enn ressaq il-proposta tieg˙u f’g˙oli ta’ 2,5000 pied. Richard Crabtree staqsa lil Angela Jones, ta’ 45 sena, kinitx lesta tiΩΩew©u, meta kienu mdendlin ma’ rdum perikoluΩ – ftit mumenti qabel ma’ telg˙u fuq Napes Needle f’Lake District. B’xorti tajba g˙alih, laqg˙et it-talba tieg˙u. Ix-xabbatur ta’ 40 sena, minn

Colne, Lancashire, issorprenda lill-ma˙buba tieg˙u fl-ewwel tixbita tag˙hom flimkien u hekk kif kienu waslu fuq nett talirdum. G˙all-˙in kollu li mxew; – xi sieg˙a sal-baΩi tal-muntanja u t-tlug˙ mag˙ha – Richard kellu çurkett fil-basket tieg˙u. Angela, li l-ewwel darba li ltaqg˙et ma’ Richard kienet meta kienu f’mixja tmien snin ilu, qalet: “Qatt ma tlajna ma’ Napes Needle qabel, iΩda issa lesti nixxabbtu mal-Muntanja Blanc. U qatt ma g˙addietli minn mo˙˙i li Richard kien se jipproponili, g˙ax dejjem tkell-

limna li m’a˙na se niΩΩew©u qatt. “Imbag˙ad kif tlajna fuq ilmuntanja, Richard dar lejja u qalli: ‘Dejjem tg˙id li ma nag˙mel xejn b’bixra romantika. Hawn qeg˙din fuq l-aktar xmara fonda f’Ingilterra, u fuq log˙la muntanja.’ “Imbag˙ad tella’ kaxxetta millbasket tieg˙u, u wrieni çurkett bi djamant (solitaire). Tbaxxa quddiemi u staqsieni kontx lesta niΩΩew©u. B’sa˙˙ti kollha, we©ibtu ‘iva’. Richard g˙amiltni l-aktar mara hienja fuq wiçç iddinja.”

XogÓol IllegalI lIt-tfal

twelId

Marilyn Monroe

1801: Brigham Young. Mexxej tal-Mormoni. Waqqaf is-Salt Lake City u l-ewwel Gvern ta’ Utah. Meta miet fl-1877 ˙alla warajh 17-il armla. 1815: Ottu I, Re tal-Greçja bejn l-1835 u l-1862. Il-˙akma xejn sura tieg˙u ©ieg˙let lin-nies iwarrbuh fir-rivoluzzjoni tal1862. Miet fl-1867. 1843: Henry Faulds. Xjenzjat SkoççiΩ u ‘missier il-marki tasswaba’’. Kien l-ewwel bniedem li fl-1862 issu©©erixxa l-uΩu tal-marki tas-swaba’ g˙all-investigazzjonijiet kriminali. Miet fl1930. 1926: Marilyn Monroe (Norma Jean Mortenson Baker), artista Amerikana. Óadmet il-films Gentlemen Prefer Blondes (1953), How to Marry a Millionaire (1953) u Some Like it Hot (1959). Mietet fl-1962. 1934: Pat Boone (Charles Eugene Boone), kantant Amerikan. MuΩika: Love Letters in the Sand (1957) u Moody River (1961). 1947: Ron Wood. Kitarrist Britanniku tar-rock. Beda jdoqq ma’ The Rolling Stones sa mill-1975.

Mg˙addsin fit-trab u jaqdfu qalb il-plastik riçiklat, wie˙ed isib miljuni ta’ tfal li ja˙dmu illegalment f’Bangladexx. Dawn it-tfal huma involuti f’xog˙ol perikoluΩ mal-pajjiΩ kollu, minkejja li l-età minima, stabbilita mill-Organizzazzjoni Internazzjonali taxXog˙ol, g˙andha tkun ta’ 14-il sena. Id-dawl tar-rifletturi nxteg˙el mill-©did wara li ˙ar©u fid-dieher numru ta’ ritratti ta’ tfal Ωg˙ar jag˙mlu xog˙ol tal-kbar. Ir-ritratti n©ibdu fil-belt kapitali Dhaka, fejn xi Ωmien ilu ©©arrfet fabbrika tal-˙wejje© u qatlet aktar minn 1,100 persuna. It-tfal jidhru flimkien mal-©enituri tag˙hom f’impjant ta’ riçikla©© u f’fabbrika tal-bΩieΩaq – milwijin fuq il-forom, jisprejjaw b’Ωebg˙a kulurita u jimlew il-boroΩ kbar bi fliexken tal-plastik. Minkejja l-appo©© g˙all-unjins tal-fabbriki, wara li kien waqa’ l-bini ta’ tmien sulari f’Rana Plaza li qatel 1,135 ru˙, in-nies xorta wa˙da g˙adhom jit˙addmu f’kundizzjonijiet perikoluΩi. Óafna jsostnu li l-˙addiema tfal fil-pajjiΩ imorru ja˙dmu bla ma ˙add jinduna bihom. L-Organizzazzjoni Internazzjonali tax-Xog˙ol tg˙id li mill-inqas 7.4 miljuni subien u bniet bejn il-˙amsa u s-17-il sena huma involuti f’attivitajiet ekonomiçi. Minn dawn, 1.3 miljun jit˙addmu f’xog˙ol perikoluΩ. Ìeneralment ir-ra©uni g˙ax-xog˙ol tat-tfal Ωg˙ar ikun il-faqar, li spiss i©ieg˙el lill-familji jibag˙tuhom f’xog˙lijiet b˙al tkissir tal-©ebel, fil-bini u fil-©bir tal-iskart. U minkejja li l-paga minima hi madwar €48.11 fix-xahar, it-tfal jit˙allsu inqas mill-adulti, u ˙afna minnhom jit˙addmu sa tnax-il sieg˙a kuljum, b’mod li lanqas jattendu l-iskola. F’Dhaka biss, st˙arri© informali sab li 4,000 tifel u tifla ja˙dmu f’aktar minn 1,000 tip ta’ m˙aΩen jew fabbriki perikoluΩi. Stqarrija tal-Unicef qalet: “Sig˙at twal, pagi miΩeri jew xejn, ikel fqir, iΩolament u l-periklu fl-ambjent tax-xog˙ol, jistg˙u façilment jaffettwaw is-sa˙˙a fiΩika u mentali tat-tfal. Óaddiema tfal o˙ra jsibu ma’ wiççhom abbuΩi

o˙ra b˙al diskriminazzjoni razzjali, trattament inuman u abbuΩ sesswali. Xi tfal ja˙dmu fl-g˙elieqi, fejn i©orru g˙odod perikoluΩi, i©orru tag˙bijiet tqal u jferrxu pestiçidi kimiçi li jikka©unaw ˙sara. F’pajjiΩ fejn il-kura medika qajla ting˙ata, ittfal jistg˙u jispiççaw bi w©ig˙ f’daharhom, infezzjonijiet u kundizzjonijiet ta’ w©ig˙ ripetittiv qabel ma jil˙qu l-adolexxenza. Sadanittant, skont il-Gvern Amerikan, ˙afna tfal bniet jit˙addmu sig˙at twal b˙ala sefturi domestiçi, fejn ikunu su©©etti g˙ad-diskriminazzjoni, inbix u abbuΩ sesswali.

Kultura

26 01.06.2014

InsIde the box …RuÓ ImpeRRÇa

RIÇeRkatRIÇI ÛagÓÛugÓa hI l-wIÇÇ ÌdId tax-xjenza f’malta

B˙alissa x-xena artistika lokali qed tara l-˙ru© fil-pubbliku ta’ talent ©did li wie˙ed ta’ min jinnota. L-artista tuΩa l-psewdonimu ta’ Nuntia u qieg˙da tag˙mel l-ewwel wirja tag˙ha bl-isem ta’ Inside the Box. Nuntia attendiet xi klassijiet iΩda prinçiparjament tqis ru˙ha b˙ala awtodidatta. L-g˙ejun ta’ ispirazzjoni tag˙ha jvarjaw millArt Nouveau g˙all-Pop Art, fotografija tal-moda, arti di©itali u vidjows muΩikali. Nuntia tiddeskrivi l-wirja b˙ala awtobijografija viΩiva fejn hi stess tirrakkonta l-istorja ta’ ˙ajjitha permezz ta’ serje ta’ imma©ni. Fil-fatt, Nuntia hija l-mudella fl-g˙oxrin pittura esibiti. Kull poΩa u espressjoni huma simbolu ta’ faΩi jew sitwazzjoni fil-˙ajja talartista. G˙all-artista, din il-wirja hija mod kif tintroduçi ru˙ha mal-pubbliku ming˙ajr ma tiççensura lilha nnifisha. Minkejja li kultant issu©©ett fi w˙ud mix-xog˙lijiet huwa pjuttost a˙rax, il-pitturi nnifishom fihom ©miel sublimi u raffinat li ji©bed b˙al kalamita lil min imur jarahom, tant li jkollu jiflihom bir-reqqa g˙al iktar minn darba. Flimkien mal-pitturi, Nuntia g˙andha g˙all-wiri g˙axar poeΩiji bil-Malti miktuba minnha stess. Din hija wirja li m’g˙andhiex tintilef. Inside the Box se tkun miftu˙a g˙all-wiri fis-Soçjetà Filarmonika Nazzjonali La Valette mis-Sibt 31 ta’ Mejju salÌimg˙a 20 ta’ Ìunju 2014. Il-˙inijiet tal-ftu˙ huma mid-9.00 ta’ filg˙odu sad-9.00 ta’ filg˙axija kuljum, mit-Tnejn sal-Óadd.

Ir-rebbie˙a ta’ FameLab Malta 2014 Maria Stella Portelli, li se tirrappreΩenta lil Malta f’Cheltenham Science Festival f’Ìunju

Fis-27 ta’ Mejju 2014, fil-Belt Valletta, Maria Stella Portelli kienet innominata b˙ala r-rebbie˙a nazzjonali tal-kompetizzjoni FameLab u ser tirrappreΩenta lil Malta fil-finali internazzjonali fiç-Cheltenham Science Festival fl-Ingilterra. Blappo©© tal-British Council, FameLab qed tipprovdi lil din lispiΩjara bil-˙iliet biex taqsam ir-riçerka tag˙ha ma’ udjenza ikbar. Il-preΩentazzjoni wriet kif ˙afna min-nies g˙andhom idea çara ta’ kif ix-xjentisti g˙andhom jidhru, pero’ din mhix konformi mar-realtà. Data miksuba b’mod xjentifiku li turi kif il-pubbliku jipperçepixxi lixxjentisti kienet ippreΩentata, filwaqt li indikat il-˙tie©a li xxjenza tkun re-branded. Maria Stella Portelli ggradwat fil-Bijolo©ija u Kimika millUniversità ta’ Malta, u b˙alissa qed ta˙dem b˙ala Riçerkatriçi fil-Kimika ma’ Medichem Manufacturing Ltd, fejn ta˙dem fuq l-iΩvilupp ta’ ingredjenti farmaçewtiçi attivi. Li wie˙ed jikkomunika x-xjenza b’mod attraenti u li façilment jintfiehim qieg˙da kulma tmur issir prijorità importanti g˙arriçerkaturi madwar id-dinja. Organizzata mill-British Council Malta bi s˙ab man-National Student Travel Foundation (NSTF) u l-University Research Trust (RIDT); u bl-appo©© tasSegretarjat Parlamentari g˙arRiçerka, Innovazzjoni, Ûg˙aΩag˙ u Sport; Microsoft;

APS Bank; Vodafone; u Stage Malta, FameLab jg˙in lix-xjentisti Ωg˙aΩag˙ jiksbu ˙iliet utli biex jikkomunikaw ix-xog˙ol tag˙hom ma’ udjenza li mhix tant familjari max-xjenza. Permezz ta’ hekk, ir-riçerkaturi mhux biss ibiddlu l-idea komuni u Ωbaljata fis-soçjetà tax-xjentist b˙ala persuna “stramba liebsa kowt abjad tal-laboratorju u li jag˙mel affarijiet strambi,” imma wkoll ji©©ustifikaw l-infiq pubbliku g˙ar-riçerka tag˙hom. L-inizjattiva FameLab Malta hi konformi ma’ RIDT, li jenfasizza l-valur u l-utilità tax-xjenza u rriçerka. RIDT ta˙dem b’mod attiv biex ti©bor aktar fondi biex tkabbar l-istudji tar-riçerka f’Malta. “FameLab g˙andha l-g˙an li tiskopri xjentisti Ωg˙aΩag˙ u kariΩmatiçi li jispiraw lin-nies biex jaraw id-dinja minn perspettiva differenti…u l-parteçipanti g˙andhom biss tliet minuti biex juru l-kapaçità tag˙hom. Dan il-fatt hu marbut direttament mal-g˙an tal-British Council li joffri liΩ-Ωg˙aΩag˙ opportunitajiet ©odda ta’ tag˙lim, jg˙inhom itejbu l-kwalità ta’ edukazzjoni u j©ib flimkien il-mexxejja kurrenti u tal-futur biex jindirizzaw problemi li tiffaççja s-soçjetà,” qalet Ingrid Eomois mill-British Council. Din hi t-tieni darba li Malta pparteçipat fil-kompetizzjoni FameLab. Il-finalisti g˙aΩlu firxa ta’ su©©etti li jinkludu mix-xjenza ta’ Sleeping Beauty sa sis-

tema ta’ trasport li tuΩa roti mag˙mulin mill-kartun. Il-preΩentazzjoni ta’ tliet minuti kienet i©©udikata minn membri tal-©urija mag˙mula minn xjentisti u esperti fil-komunikazzjoni skont it-tliet kriterji importanti ta’ FameLab, ji©ifieri fuq ilkontenut, çarezza u kariΩma. Ilmembri tal-©urija kienu lEkolo©ist Dr Sandro Lanfranco, il-lettur Dr Kenneth Scerri, u rrebbie˙ tal-edizzjoni tas-sena lo˙ra, il-lettur Dr Owen Falzon. Wie˙ed mill-ikbar premjijiet g˙all-finalisti kollha hi l-opportunità li jattendu master class fil-komunikazzjoni tax-xjenza mmexxija minn Quentin Cooper, wie˙ed mill-aqwa esperti IngliΩi f’dal-qasam. Ir-rebbie˙a kollha ta’ FameLab mill-pajjiΩi parteçpanti ser jikkompetu f’Ìunju fil-finali internazzjonali fiç-Cheltenham Science Festival fl-Ingilterra. FameLab hi inizjattiva ta’ Cheltenham Festivals li bdiet fl2005 bi s˙ubija ma’ NESTA u malajr kibret biex saret wa˙da mill-iktar kompetizzjonijiet ewlenin fil-komunikazzjoni taxxjenza fid-dinja. Bi s˙ubija malBritish Council sa mill-2007, din il-kompetizzjoni saret avveniment globali b’iktar minn 5,000 xjentist u in©inier Ωag˙Ωug˙ jipparteçipaw fi ’l fuq minn 23 pajjiΩ different. NASA g˙andha l-liçenzja biex torganizza din ilkompetizzjoni fl-Amerika. G˙al aktar infomazzjoni dwar FameLab Ωur is-sit: http://www.famelab.org/

Skeda

09.00 10.30 11.25 12.30 12.40 13.50 14.30 16.00 17.30 17.40 18.45 19.30 20.25 21.30 23.30

Aroma Kitchen (R) Attività Politika PL Triq Wa˙da (R) One News Mad-Daqqa t’G˙ajn (R) Pink Panther (R) Saturday Xpress (R) Maratona Ìesù fil-Proxxmu One News Maratona Ìesù fil-Proxxmu Diskors ta’ Dr Joseph Muscat One News It-Tfal Maratona Ìesù fil-Proxxmu One News

06.00 Morning News 06.30 Rassegna stampa italiana e inter nazionale 07.00 TGR Buongiorno Italia 08.00 Agorà 10.00 Mi manda RaiTre 11.10 TG3 Minuti 11.15 Elisir 11.45 TG3 12.00 Camera dei Deputati 13.10 Il tempo e la Storia Cabiria 14.00 TGR 15.10 Player 15.15 Ciclismo Giro d'Italia 17.15 Processo alla tappa 17.45 Ciclismo Giro d'Italia 18.05 Geo Magazine 2014 19.00 TG3 20.00 Blob 20.10 Pane quotidiano 20.35 Un posto al sole 21.05 Sfide I nostri avversari amatissi mi L’Inghilterra

01.06.2014 27

07.00 Net News 08.30 Telebejg˙ 11.30 Nis©a Maltija 12.00 Iswed Fuq l-Abjad (R) 14.00 Net News 14.05 Mitqlu Deheb (R) 17.00 M Fashions Malta 18.00 Net News 18.05 Flusek (R) 18 .40 Wheelspin (R) 19.30 Net News 20.15 G˙alik fl-Ewropa 20.30 Dokumentarju 21.30 Net News 21.35 Akkademja MuΩikali mis-Soçjetà MuΩikali San ÌuΩepp il-Óamrun 23.15 Net News

07.00 07.30 08.30 09.00 09.30 10.00 10.30 12.00 12.10 14.00 14.05 15.30 16.00 16.05 17.10 17.30 18.00 18.15 18.45 19.15 20.00 20.45

L-G˙odwa t-Tajba Plantes Dot Eu G˙awdex Illum Tuffi˙at Migduma Ta˙t l-Art Malta u lil hinn minnha A˙barijiet Óadd G˙alik A˙barijiet Óadd G˙alik Gadgets A˙barijiet Plantes Malta u lil hinn minnha Pellikola A˙barijiet Madwarna Mr Fisherman Mixage A˙barijiet American Idol

06.00 06.30 10.00 10.30 10.55 11.50 12.00 12.10 12.20 13.30 14.00 15.50 16.28 16.30 16.35 17.45

Da Da Da Musica E Cinema Unomattina In Famiglia Con I Tuoi Occhi Venezia A Sua Immagine Santa Messa A Sua Immagine Recita Regina A Sua Immagine Linea Verde Telegiornale Soap Legàmi Il Meglio di...L’arena Che Tempo Fa Tg 1 Il Meglio di...Domenica In Papa Francesco Incontra La Comunità Di Rinnovamento 18.30 Reazione A Catena 20.00 Telegiornale 20.35 Tg Sport

06.00 06.30 07.00 07.25 08.15 09.05 10.30 11.30 13.00 13.30 13.45 15.15 16.45 17.45 17.50 19.35 20.30 21.05 23.27

Videocomic Passerella Real School Il Divertinglese Zorro Lassie Voyager Factory Il Nostro Amico Charly Cronache Animali Mezzogiorno In Famiglia Tg2 Giorno Tg 2 Motori Tv Movie Rete Di Bugie Squadra Omicidi Istanbul Salvate Tarlabasi Il Commissario Herzog Tg2 L.I.S. Kung Fu Mamma Il Commissario Rex L’incidente Tg2 20.30 Hawaii Five-0 La Domenica Sportiva Estate

06.00 Zack E Cody Sul Ponte Di Comando I 06.55 Tutto In Famiglia 08.15 Titti Turista Tutto Fare 09.50 Greystoke 12.25 Studio Aperto 13.00 Sport Mediaset 13.40 Beast-Abissi Di Paura 16.50 Urban Wild 17.40 Vecchi Bastardi 18.30 Studio Aperto 19.00 Le Riserve 21.30 Tower Heist 23.35 Confessione Reporter

06.00 07.55 07.59 08.46 08.50 10.05 10.40 12.00 13.00 13.40 14.00 14.30

Prima Pagina Tg5 Traffico Tg5 Tgcom24 Le Frontiere Dello Spirito Ciak Junior La Vita Dei Mammiferi Melaverde Tg5 L' Arca Di Noè Belli Dentro Iii Maria Montessori Una Vita Per I Bambini Avanti Un Altro Tg5 Paperissima Sprint Riassunto Il Segreto V X-Style

07.05 07.25 07.55 08.25 09.25 10.00 10.50 11.30 12.00 13.00 13.56 14.45 16.05 18.55 19.35 20.30 21.15

Tg4 Night News Televendita Media Shopping Zorro Ii Mondo Sommerso Magnifica Italia 4 Santa Messa Pianeta Mare Tg4 Pianeta Mare Ricette All'italiana Donnavventura Ieri E Oggi In Tv Nell’anno Del Signore Tg4 Il Segreto Tempesta D’amore 8 Firewall – Accesso Negato

07.00 07.30 07.55 09.45 11.15 13.30 14.40 16.30 18.10 20.00 20.30 22.30

Omnibus – Rassegna Stampa Tg La7 Omnibus L’Aria Che Tira Bersaglio Mobile Tg La 7 Assassinio A Bordo La Libreria Del Mistero L’isperttore Barnaby Tg La7 LA Grande Finale Per Sempre Campioni

07.00 07.20 07.35 07.40 08.05 08.20 08.30 09.00 09.25 09.50 10.35 11.20 12.40 13.25 14.20 15.05 17.30 18.25 19.10 20.00 20.25 20.50 21.40

Balamory Jackanory Junior Little Human Planet Green Balloon Club Nina And The Neurons Charlie And Lola Last Of The Summer Wine The Job Lot The Mimic The Weakest Link Doctor Who Bbc Proms 2011 The Weakest Link Last Woman Standing Doctor Who Doctors Rock And Chips Doctor Who The Mystery Of Edwin Drood Hunderby The Job Lot Mistresses Waking The Dead

08.05 08.30 09.20 09.45 10.10 10.35 11.00 11.25 11.50 12.15 13.05 13.55 14.45 15.35 16.25 16.50 17.40 18.05 18.30 18.55 19.20 20.10 21.00

Siba’s Table Have Cake Will Travel Barefoot Contessa Extra Virgin Siba’s Table Cooking For Real Andy Bates. Street Feasts Unique Eats Barefoot Contessa Hungry Girl Food Network Challenge Diners, Drive-Ins And Dives Chopped Siba’s Table Guy’s Big Bite Diners, Drive-Ins And Dives Barefoot Contessa Extra Virgin Siba’s Table Cooking For Real Chopped Food Network Challenge Diners, Drive-Ins And Dives

10.35 Fia World Endurance Championship 12.00 Uefa Women’s Champions League Football 13.30 Isu Grand Prix, Figure Skating 16.30 Fifa Under 17 World Cup Football 18.00 Uefa Women’s Champions League Football 19.00 Uefa Women’s Champions League Football 21.00 Isu Grand Prix, Figure Skating 23.00 Boxing

06.00 06.25 07.15 08.10 09.05 09.55 10.50 11.40 12.35 13.30 14.25 15.20 16.15 17.10 17.40 18.05 19.00 20.00 21.00 22.00 23.00

How It’s Made American Chopper Crisis Control Mythbusters Salvage Hunters Baggage Battles The Liquidator Storage Hunters Auction Kings Auction Hunters Game Of Stones Mega Builders Extreme Engineering How It’s Made How Do They Do It? Texas Car Wars Extreme Car Hoarders Wheeler Dealers Naked And Afraid River Monsters Gold Fever

06.00 06.50 08.55 09.45 10.35 11.25 13.05

06.00 06.25 07.15 08.10 09.05 09.30 10.00 10.55 11.50 14.35 17.20 18.15 19.10 20.05 21.00 21.55 22.50 23.45

Steve Irwin’s Wildlife Warriors My Cat From Hell Too Cute! Gator Boys Call Of The Wildman Swamp Brothers Tanked Treehouse Masters Galapagos Speed Of Life Treehouse Masters Gangland Killers Shamwari Shark City Gangland Killers Shamwari Up Close And Dangerous Shark City

18.50 20.00 20.40 21.10 21.11 23.30

13.55 14.45 16.50 17.40 18.30 19.20 20.10 21.00 21.50 22.40

Your Style In His Hands Kitchen Boss Bakery Boss Cake Boss. Your Style In His Hands Long Island Medium Something Borrowed, Something New My Big Fat American Gypsy Wedding Cake Boss I Didn’t Know I Was Pregnant Hoarding. Buried Alive Here Comes Honey Boo Boo My 600-Lb. Life Something Borrowed, Something New My Big Fat American Gypsy Wedding Hoarding. Buried Alive The Body Shocking Show

Çinema

28 01.06.2014

MIÇ-ÇINEMA

jiktbu CARMELO BONNICI u SUNNY CACHIA

CALVARY

STUPEND

IL-PERSEKUZZJONI TA’ QASSIS IRLANDIÛ Atturi Ewlenin: Brendan Gleeson, Chris O’Dowd, Kelly Reilly, Aidan Gillen, M. Emmet Walsh, Marie-Josee Croze Direttur: John Michael McDonagh Distributor: E-One Entertainment Films Ma˙ru© mill-KRS L-attur IrlandiΩ Brendan Gleeson qed isir forza qawwija fir-reçtar kif ukoll juri versatilità fil-partijiet li jaççetta. Fl-a˙˙ar film tieg˙u, The Guard (2012) interpreta b’mod naturali l-karattru ta’ pulizija korrott, l-aktar min˙abba l-egoiΩmu li kellu fuqu, f’din il-kummiedja tassew oskura. B’kapaçità kbira u intensità

Óin: 98 min. Çert.15

palpabbli hu ja˙dem il-parti ta’ qassis fil-film Calvary li, waqt il-qrar, jisma’ vuçi li theddu li se toqtlu fi Ωmien ©img˙a bi tpattija talli dan ilbniedem kien abbuΩat sesswalment minn qassis ie˙or meta kien tifel. Il-film jiffoka fuq medda ta’ sebat ijiem, minn Óadd sa Óadd, fejn Fr James Lavelle (Gleeson) jiltaqa’ ma’ diversi membri,

imçappsin bl-inkwiet, talkomunità tieg˙u f’County Sligo, l-lrlanda. Matul dan iΩ-Ωmien il-qassis twajjeb, li l-paçenzja tieg˙u se tkun ittestjata bil-kbir, jircievi insulti, tormenti u anke jkun il-vittma ta’ çajt goff minn xi membri ta’ din il-parroçça. Fr James, li da˙al fis-saçerdozju meta martu mietet, ikollu Ωjara mit-tifla adulta tieg˙u, Fiona (Reilly) li sservi xi ftit ta’ wens g˙alih b˙alma jkun il-kelb fidil tieg˙u. Dan il-bniedem li kapaçi jissaporti jidher li se jitlef il-paçi tieg˙u g˙ax ma jgawdix l-istima tan-nies. Tant hu hekk li meta fit-triq jaqbad ta˙dita ma’ tifla Ωg˙ira, malajr

ji©i missierha rrabjat biex ji©borha mieg˙u fil-karozza g˙ax ja˙seb ˙aΩin fil-qassis. Hu jkun jaf minn irid joqtlu u meta tasal is-sieg˙a jrid jew jiffaççja lil dak li heddu, jew jitlaq mill-post, jew juΩa l-pistola mog˙tija lilu. Calvary hu xog˙ol verament sod mil-lat morali u teolo©iku, forma ta’ thriller provokattiv li jie˙u l˙in tieg˙u biex jiΩviluppa, imma fil-proçess jesibixxi kif tassew g˙andu jkun iç-çinema impenjattiv. Fuq kollox dan ilfilm jirnexxi l-aktar mertu g˙all-parti kkalkulata u xintillanti ta’ Brendan Gleeson li jservi b˙ala qawwa li ti©bdek tulu kollu. Titilfuhx!

Çinema

01.06.2014 29

EDGE OF TOmORROW

IMPENJATTIV

ID-DINJA INvADUTA mILL-ALJENI Atturi Ewlenin: Tom Cruise, Emily Blunt, Bill Paxton Direttur: Doug Liman Distributur: Warner Bros Ma˙ru© mill-KRS Kienet is-sena 1986 meta l-isem ta’ Tom Cruise litteralment sploda fuq fomm kul˙add, fejn konna rajnieh fil-film romantiku Top Gun li kien ˙adem flimkien ma’ Kelly McGillis, u minn hemm qatt ma ˙ares lura. L-istorja tal-film Edge of Tomorrow te˙odna fil-futur meta d-dinja ti©i invaduta millaljeni u ˙add ma jkun jista’ jag˙mlilhom xejn. Mill-Amerika jasal Major William Cage (Tom Cruise) fejn jing˙aqad mas-suldati biex jinvadu Franza biex b’armamenti speçjali jippruvaw je˙ilsu millaljeni darba g˙al dejjem, iΩda dan kollu jsir bissa˙˙a ta’ Cage u Rita Vrataski (Emily Blunt), ©ellieda malforzi speçjali. Huma jindunaw li l-ewwel trid tinqered l-Omega li tinsab ta˙t l-art fil-qalba ta’ Pari©i filpjazza ta’ Louvre, wara li Cage u Rita jg˙addu minn ˙afna avventuri qabel ma jaslu Pari©i.

Óin: 113 min. Çert. PG13 Thomas Cruise Mapother IV, jew kif nafuh a˙jar Tom Cruise, twieled nhar it-3 ta Lulju 1962 f’Syracuse, New York. Ta’ 14-il sena kien student fis-seminarju Fran©iskan g˙ax l-ambizzjoni tieg˙u kienet li jsir qassis, iΩda g˙axar snin wara d-destin ried li Tom Cruise isir wie˙ed millaktar atturi popolari u wie˙ed mill-aktar im˙allsin u mfittxin fl-istorja taç-çinema. L-uniku tifel fost erbat a˙wa, Tom Cruise qatta’ tfulitu fl-Amerika u l-Kanada, fejn b’kollox attenda 14-il skola differenti u ta’ 16-il sena beda jie˙u interess fl-irreçtar u ta’ 18-il sena beda l-karriera ta’ attur. Ftit xhur wara kellu parti Ωg˙ira fil-film Endless Love, fejn ©ibed lattenzjoni ta’ diretturi rinomati li bdew joffrulu partijiet prinçipali f’films kbar li l-biçça lkbira tag˙hom g˙amlu suççessi kbar fil-box office, u li jinkludu The Color of Money (1986),

Rain Man (1988), u Born on the Fourth of July (1989). Fiddisg˙inijiet Tom Cruise kien wie˙ed mill-aktar atturi m˙allsin u g˙adu hekk sal-lum. Films interessanti li ˙adem Tom Cruise mid-disg˙inijiet sal-lum kienu Interview with the Vampire: The Vampire Chronicles (1994), Mission Impossible (1996), Mission Impossible II (2000), Mission Impossible III (2006), Vanilla Sky (2001), Minority Report (2002), The Last Samurai (2003), Collateral (2004), War of the Worlds (2005); u Jerry Maguire (1996), li kien reba˙ lOscar g˙all-a˙jar attur ta’ dik is-sena. Tom Cruise kien miΩΩewwe© lil Nicole Kidman u ddivorzjaw fl-2001. Wara ΩΩewwe© lil Katie Holmes u ddivorzjaw ukoll fl-2012. Il-film Edge of Tomorrow in˙adem kollu kemm hu flistudios tal-kumpanija Warner Bros fl-Ingilterra. IntuΩaw lokazzjonijiet o˙ra b˙al Trafalgar Square f’Londra, Pari©i, Hampshire, u Hertfordshire fejn intuΩaw l-istess sets tal-films popolari ta’ Harry Potter.

Doug Liman kien idderie©a The Bourn Identity u Mr & Mrs Smith u g˙alhekk id-dilettanti tal-films g˙andhom indikazzjoni sew ta’ x’se jaraw fil-film il-©did ta’ Tom Cruise Edge of Tomorrow . Nirrakomandah

ukoll lil dawk kollha li jog˙©buhom il-films tal-fantaxjenza g˙ax vera g˙andhom biex jitpaxxew bl-effetti speçjali li fih u aktar jispikka l-ispettaklu ta’ ©lied u sparar meta tarah bit-3D fuq l-iskrin il-kbir.

THE DOUBLE

DRAMMATIKU

JGÓIX F’DINJA GÓALIH WAÓDU Atturi Ewlenin: Jesse Eisenberg, Mia Wasikowska, Wallace Shawn, Sally Hawkins, Craig Roberts Direttur: Richard Ayoade Distributur: StudioCanal Ma˙ru© mill-KRS Dan huwa t-tieni film li ˙adem Richard Ayoade wara Submarine li konna rajnieh fl2010. IbbaΩat fuq in-novella miktuba minn Fyodor Dostoevsky, l-istorja ddur fuq il-persona©©i ta’ Simon u James li jinterpretahom Jesse Eisenberg, li konna rajnieh filfilms The Social Network (2010), Adventureland (2009), Zombieland (2009), u Now You See Me (2013). Simon, bniedem kwiet, karattru timidu jg˙ix f’dinja ta’ g˙alih wa˙du. Óadd ma jag˙ti kasu, sa anke l-img˙allem tieg˙u ta’ fuq ixxog˙ol, u t-tfajla li jkollu ˙afna grazzja mag˙ha – li ta’ kuljum imur ˙dejha bl-iskuΩa biex tag˙millu il- photocpies g˙ax il-magna tal-uffiççju tieg˙u tkun bil-˙sara – tinjorah u anke ommu stess ma tag˙tix kasu. IΩda darba wa˙da jitfaçça James, interpretat minn Jesse Eisenberg ukoll, li jkun fula maqsuma eΩatta b’karattru l-oppost totalment ta’ Simon, fejn bl-interess li jie˙u fuq ixxog˙ol ji©i osservat u ma˙bub mill-img˙allem u anke ji©bed l-attenzjoni tat-tfaj-liet, l-aktar ta’ Hannah (Mia Wasikowska), it-tfajla tal-photocopies li turi interess partikolari fih. Mia Wasikowska kienet twiedet fil-belt kapitali talAwstralja, Canberra, nhar id-19 ta’ Ottubru 1989. Hija ti©i l-fustanija min tliet ahwa; ommha

Óin: 93 min. Çert. R Pollakka u missierha Awstraljan emigraw lejn ilPolonja g˙al sena meta Mia kella 8 snin. Ta’ 9 snin bdiet titg˙allem il- ballet sa meta kellha 14-il sena, fejn bdiet tit˙arre© fl-irreçtar u ta’ 15-il sena ˙admet fl-ewwel film tag˙ha b˙ala Lilya fil-film Suburban Mayhem (2006). Erba’ snin wara d-diretur rinomat Tim Burton g˙aΩilha biex ta˙dem il-parti prinçipali ta’ Alice fil-film Alice in Wonderland (2010) flimkien ma’ Johnny Depp u Helen Bonham Carter. Id-direttur rinomat u kontroversali Roman Polanski kien ippjana li ja˙dem dan il-film lura fl-1996, fejn John Travolta

kien se ja˙dem il-parti prinçipali flimkien ma’ Isabelle Adjani, John Goodman u Jean Reno iΩda, min˙abba xi tibdil fl-iskript, John Travolta kellu xi jg˙id sew ma’ Roman

KOmPETIZZJONI EmPIRE CINEmA

Polanski u g˙alhekk il-pro©ett kellu jit˙alla fuq l-ixkaffa. G˙alkemm il-film The Double huwa film drammatiku, fih anke mumenti fejn wie˙ed jid˙ak da˙ka tajba

wkoll, iΩda jpattu g˙alih dawk il-˙afna mumenti ta’ tensjoni u xi qtajja’ wkoll. Jesse Eisenberg huwa perfett fiΩΩew© partijiet, kemm b˙ala Simon u kif ukoll b˙ala James.

L-AQWA ÓAmES FILmS BEJN IL-21 U L-25 TA’ mEJJU

Mistoqsija g˙al din il-©img˙a: Semmi wie˙ed mill-atturi tal-film Edge Of Tomorrow. Ibg˙at it-twe©iba tieg˙ek lil: Kompetizzjoni Films, KullÓadd, ÇNL, Triq Mile End, il-Óamrun. Ir-rebbie˙ jirba˙ Ωew© biljetti ming˙and l-Empire Cinema ta’ Bu©ibba. Rebbie˙a tal-©img˙a li g˙addiet: EVELYN MIZZI, 5/3 St Mark’s, Triq Sant’Albert, il-GΩira, GÛR 1157

1. 2. 3. 4. 5.

X-Men: Days Of Future Past Godzilla Bad Neighbours The Amazing Spiderman 2 The Other Woman

AvviΩi

30 01.06.2014

AVVIÛI KLASSIFIKATI PROPRJETÀ ÓAL QORMI: Óanut lest minn kollox, b’qies ta’ 60 metru kwadru, g˙all-bejg˙ jew g˙allkiri. Jinsab f’St Edward Street, Óal Qormi. Class 4 permit . Çempel fuq 9946 0483 jew 9982 1546.

ÓAL TARXIEN: Óanut g˙allbejg˙ bil-permess. Twil 12.19metri bi 3.35 metri. Fih

kamra kbira isfel, toilet u bit˙a interna. Fuq hemm Ωew© kmamar, bejt, washroom , bl-arja tieg˙u. Prezz €90,000 li huwa negozjabbli. Çempel fuq 7942 7654.

TANAYA’S Dev. Ltd: G˙aΩla kbira ta’ appartamenti f’kull Ωona ta’ Malta. Jinbieg˙u ming˙ajr depoΩitu u n˙allsulek il-kuntratt. Offerta speçjali. G˙al aktar dettalji çempel 9992

4999. Ming˙ajr a©enti jekk jog˙©bok.

PROPRJETÀ GÓALL-KIRI SAN LAWRENZ GÓAWDEX: St Lawrence Luxury Town House, Pjazza San Lawrenz, San Lawrenz, G˙awdex. Town house en-suite g˙all-kiri; Ωmien twil jew qasir. Kapaçità minn 2 persuni sa 20 persuna. Fiha wkoll swimming-pool kbira.

Dirett ming˙and is-sid. G˙al iΩjed dettalji u ritratti Ωur is-sit www.saviourborgqronfli.com jew Facebook www.facebook.com/saviour.bo rg.186. Çempel 7944 0012 jew 9945 6051.

AFFARIJIET GÓALL-BEJGÓ Karozza Peugeot ta’ kulur maroon g˙all-prezz ta’ €600; kollox im˙allas f’Marzu li

MALTA GOVERNMENT STOCKS Investiment Sod

_______

L-Accountant General jav a li l-prezz tal-iStock b’Rata ta’ Mg ax Fissa li qieg ed ji i offrut g as-sottoskrizzjoni lill-membri tal-pubbliku ie stabbilit kif ej: (i) 4.3% 4.3% Stock tal tal--Gvern ta’ Malta (L-Ewwel ru ) li jimmatura fl fl--2033 bil--prezz ta’ € bil €100.75 100.75 b’ YTM ta’ 4.242% (li j ib rendiment ta’ rata annwali ekwivalenti g al 4.287%). 4.287%). L-iStock b’Rata ta’ Mg ax Fissa msemmi hawn fuq qed ji i offrut flimkien ma’; ma’; (ii) Stock tal tal--Gvern ta’ Malta (Is Is--Seba’ ru ) b’Rata ta’ Mg ax li Tvarja marbuta mal mal--Euribor tastas-sitt (6) xhur +90 basis points (bps) li jimmatura flfl-2018. ett

L-applikazzjonijiet jift u t-Tnejn it-2 ta’ unju,, 2014 fit unju fit--8.30 30aa.m. u jag lqu filfilinijiet u d-dat datii kif hawn ta tt,, jew aktar kmieni fidfid-diskrezzjoni taltal-Accountant General General:: • fil fil--5.00 p.m. tal tal--Erbg Erbg a l-4 ta’ ta’ unju unju,, 2014 g allall-applikazzjonijiet minn xi applikant wie ed u/jew u/jew applikanti flimkien li ma je edux € € 100 100,,000 kull persuna persuna,, u • f’nofsinhar ta tatt-Tnejn id-9 ta’ ta’ unju unju,, 2014 g allall-applikazzjonijiet li jkunu mag mulin f’offerti b’irkant Il-formoli talIltal-applikazzjoni jistg u jinkisbu minn u ji u depo itati g and ilil-Membri kollha taltalBor a ta’ ta’ Malta u Provdituri o ra awtorizzati ta ta’’ Servizzi ta ta’’ Investiment Investiment,, fid fid--dati msemmija msemmija.. Il Il-Prospett u l-formoli taltal-applikazzjoni jistg u jitni lu wkoll minn fuq ilil-website tattat-Te or www..treasury www treasury..gov gov..mt mt.. L-offerti fuq ilil-formoli preskritti jintefg u fil fil--Kaxxa taltal-Offerti Offerti,, t-Te or, jew jintbag tu fuq fax 2596 7210, 7210, jew permezz ta’ e-mail fl fl--indirizzi ndikati fuq il il--formoli taltalapplikazzjoni taltal-offerti b’irkant. b’irkant. G AL INVESTIMENT SOD U LIKWIDITA’ FEJN LL-IMG AX JIT ALLAS SA DAK ILILJUM LI LL-ISTOCKS JINBIEG U SIGURTA`

LIKWIDITA`

IMG AX KULL SITT XHUR

(Il-valur tal-investiment jista’ jitla’ jew jin el sa meta jimmatura.) Dipartiment tattat-Te or, Triq il il--Mall, Floriana, Floriana, Malta

Lança tal-fibre b’tul ta’ 28 pied, wiesg˙a 10 piedi u 6 pulzieri. Fiha Ωew© magni cummins 123.9kw. Winch tal-parit ©did. Permess tal-pixxispad, talqieg˙, tal-lampuki, u tal-parit. Karru tajjeb u rmi©©. Kundizzjoni tajba ˙afna. Prezz €25,000. Çempel 9924 3935.

Sander, kalibratur, Ωew© piedi wisa’, kundizzjoni mill-aqwa. Çineg grit 60 u 120 biex imorru mag˙ha. G˙al aktar informazzjoni çempel 7961 7945.

Stocks tal-Gvern ta’ Malta

Il- ru ta’ dawn i - ew Stocks f’ammont nominali flimkien huwa ta’ € Il€100 100,,000 000,,000 u so g al dritt li ji died l-ammont li g andu jin abar sa massimu ta’ € €80 80, 000, ,000 ,000 000..

Display counter, no frost , 2 metri b’1 metru. Kundizzjoni tajba. Jista’ jintuΩa g˙al confectionery, cheese counter, u take away. Prezz €500 jew l-eqreb offerta. Çempel fuq 9982 3199, 2780 9268.

Salotti ta’ kull stil bi prezzijiet moderati, tpartit aççettat. Ikollna wkoll salotti second hand. Çempel 2137 4823 jew 9982 4139.

ru ta ta’’ € €1 10 0,000,000 0,000,000 fil--Malta Government Stocks fil (so ett g al dritt li ji died ll-ammont li g andu jin abar b’massimu ta ta’’ € €80 80,000,000) ,000,000)

_______

g˙adda. Çempel 7942 7654

Inbig˙u kull tip ta’ arlo©©i. Selezzjoni kbira ta’ arlo©©i talidejn Casio u Citizen, kemm digital jew analogs , varjetà kbira ta’ alarm clocks, kemm Citizen, Seiko Dugena talmarka Pierre Cardin. Varjetà sabi˙a ta’ cuckoos li ja˙dmu kemm bil-˙abel u bil-batterija. Prezzijiet tajbin. Nag˙mlu wkoll tiswijiet ta’ arlo©©i tal-idejn, tal˙ajt u grandfather clocks . Nag˙mlu wkoll testing bil-pressure test machine, sistema ta’ testing g˙al kull tip ta’ arlo©©i biex jintuΩaw g˙all-ilma (vacuum test u pressurised test ) waqt li qieg˙ed tistenna g˙alih. Tiswija bil-garanzija. Irrikorru 110, Triq il-Kungress Ewkaristiku, il-Mosta. Çempel g˙al aktar informazzjoni fuq 2141 7253 jew 9982 5389.

TAGÓLIM Korsijiet f’livell Ordinarju f’diversi su©©etti b˙all-Matematika, IngliΩ, Malti, FrançiΩ, FiΩika u o˙rajn. Noffru wkoll korsijiet tal-ECDL. Prezz €35 kull module. Noffru wkoll korsijiet baΩiçi fil-kompjuter, €50. G˙al aktar dettalji çempel 2166 2241 jew 7766 2241 jew Ωur is-sit elettroniku www.tudorinstitute.com

AGR AUTO JAPANESE PARTS GÓALL-KAROZZI Inbig˙u kull tip ta’ parts ta’ karozzi ÌappuniΩi u Koreani, fosthom Kia, Toyota, Isuzu, Daewoo, Mitsubishi, Honda, Subaru. Huma wkoll importaturi ta’ Ωjut u air filters, shock absorbers, brake pads, clutches, eçç. Parts ©enwini. G˙al aktar informazzjoni çempel 2144 6839 jew 9947 4504. Fax: 2147 0295. Email: alex@agrautoparts.com

AvviΩi

01.06.2014 31

NURSING Care and Cure Group Ltd: infermiera m˙arr©a, caring assistants, nannies , nies im˙arr©in biex iΩommu kumpanija, g˙ajnuna fid-djar u night sitters. Servizz ta’ 24 sieg˙a, G˙andna wkoll g˙allkiri: wheelchairs, hoists, commodes, walking frames u hospital beds. G˙al aktar informazzjoni çempel fuq dawn innumri: 2137 6946/ 9947 0178.

DAR GÓALL-ANZJANI Medina Home for The Elderly, 106 Labour Ave, ir-Rabat. Dar g˙all-anzjani mg˙ammra bil-kumditajiet kollha. Staff ikkwalifikat. Nurses u care workers 24 sieg˙a. Prezzijiet ra©onevoli li jibdew minn €25 kull persuna. Naççettaw respite u bed ridden. Çempel fuq dawn innumri: 2145 4908, 2145 4858 jew 7945 4908.

INVESTIGAZZJONI PRIVATA Ûwi©ijiet, g˙erusija u relazzjonijiet o˙ra. DNA testijiet forensiçi, tfal ma˙tufa minn Malta, kaΩijiet çivili, kaΩijiet o˙ra fil-qorti. Problemi ta’ kumpaniji jew negozju. Nag˙tu xhieda fil-Qorti. Na˙dmu f’Malta u kif ukoll barra. Çempel 7959 0000 jew info@privateinvestigationmalta.com

TAGÓLIM TAS-SEWQAN Tewmi Group g˙al lezzjonijiet tal-karozzi kemm manual u kif ukoll automatic. Cab service u karozzi g˙all-kiri bi prezzijiet ra©onevoli. Ûur is-sit www.tewmi.com jew çempel 9942 2422.

XOGÓOL TAL-ÌEBEL Varjetà ta’ ˙wat, ˙oroΩ, kanali tal-ilma, çangatura qadima

jew ©dida, kantun qadim, lavur ta’ kull tip. Biex tikseb aktar informazzjoni çempel lil Jason g˙al aktar informazzjoni fuq in-numru 2143 2352 jew 9947 7167.

KISI, TIBJID U TIKÓIL Jason Gatt g˙al kull xog˙ol ta’ tibjid u tik˙il, kisi normali, fuq il-fil, fuq xog˙ol antik u bil-pont, kisi bil-©ibs u graffiato . Kiri ta’ cherry picker (tower ladder). G˙al aktar infromazzjoni çempel fuq 9945 4235 jew 2180 5811.

WATERPROOFING U MEMBRANE Il-bejt tieg˙ek jag˙mel l-ilma? G˙andek problema ta’ moffa? Kenda Ltd issolvilek il-problema. Nispeçjalizzaw fuq xog˙ol ta’ waterproofing u membrane b’10 snin garanzija. Xog˙ol professjonali blaqwa materjal ISO pool. G˙al stima bla obbligu çemplu 7972 9967 jew Ωur is-sit www.kendawaterproofing.com

ESTENSJONIJIET TA’ TELEFOWNS

MUSIC LINK Issibilna kull tip ta’ strumenti muΩikali, fosthom drums kemm akustiçi u elettriçi, cymbals, percussion, pjanijiet di©itali, baby grand pianos, sound mixers u sound cards. Apparat ta’ DJ, sound systems, kitarri klassiçi u akustiçi, bass guitars , strumenti tar-ram, wood winds, vjolini, spare parts u aççessorji o˙ra. G˙andna ssib wkoll kotba tal-muΩika tattag˙lim. Mur Music Link, 262, Triq Fleur-de-Lys, B’Kara. Çempel 2148 2796.

Ωfin g˙all- beginners u kompetizzjonijiet minn Imperial Qualified Dance Teacher (I.S.T.D.) Ibg˙at SMS fuq 7925 3015 jew çempel 2138 6818 sa 12.00pm.

TERAPISTA Messa©©i professjonali minn terapista kwalifikata. Çempel lil Graziella fuq 9963 9482.

M ANNI C K SCHOOL

Tiswija u installazzjoni fuq Kisi bil-©ib s , t i k ˙ i l , k i s i grafit, xog˙ol fuq il-pont, Ωebg˙a, madum, eçç. Çempel lil Brian is-Sirjan fuq 9999 9645.

estensjonijiet tat-telefowns g˙al kull tip ta’ linji fissi. G˙al aktar informazzjoni çempel fuq 7993 0419.

DA NC ING

Lezzjonijiet taΩ-Ωfin fuq stili ballroom jew LatinAmerikan. Lezzjonijiet taΩ-

KLIEB GÓALL-BEJGÓ BARGAIN Ìriewni Ωg˙ar tar-razza Yorkshire Terrier, missier il©riewi huwa rebbie˙ ta’ kompetizzjoni barra millpajjiΩ. Ferri˙in u tal-g˙assa. Jing˙ata starter pack ma’ kull ©eru. G˙al aktar informazzjoni çempel 2123 9627 jew 9985 9363.

AGÓFAS LIKE FUQ IL-PAÌNA TAGÓNA TA’ FACEBOOK www.facebook.com/kullhadd

DARREN WATER PROOFING G˙al kull tip ta’ xog˙ol fuq faççata, bjut, appo©©i, gallarijiet, eçç. Membrane jew liquid membrane . Mela pprote©i l-proprjetà tieg˙ek mill-ilma tax-xita u çempel issa g˙al stima b’xejn binnumru 7905 8883 jew id˙ol fuq is-sit w w w . d a r r e n doitall.com

Kupun AvviΩi Klassifikati IKTEB L-AVVIÛ F’DAN L-ISPAZJU

Offerta 1: ©img˙a wa˙da

€3.50

Offerta 2: 5 ©img˙at

€10

Offerta 3: 2 avviΩi g˙al 5 ©img˙at

€15

Offerta 4: 13-il ©img˙a

€30

Offerta 5: 26 ©img˙a

€56

Offerta 6: 52 ©img˙a

€93

ÓLAS B’CHEQUE JEW CASH LIL: Sound Vision Print Ltd,

ISEM, KUNJOM u INDIRIZZ

KullÓadd, AvviΩi Klassifikati, Çentru Nazzjonali Laburista, Triq Milend, il-Óamrun, ÓMR 1717

32 01.06.2014

Almanakk

IT-TEMP GÓAL-LUM

It-Tnejn

It-Tlieta

L-Erbg˙a

TWISSIJIET: Xejn L-OGÓLA TEMPERATURA: 25°C L-INQAS TEMPERATURA: 17°C INDIÇI UV: 9 TEMP: Il-biçça l-kbira msa˙˙ab b’xi xita f’xi n˙awi, possibbilment bir-rag˙ad f’xi waqtiet

25°C

23°C

24°C

18°C

16°C

18°C

Il-Óamis

VIÛIBBILTÀ: Ìeneralment tajba

Il-Ìimg˙a

Dehra tal-Port ta’ Marsamxett u Tas-Sliema fl-isofnd

Is-Sibt

RIÓ: Ħafif mil-Lvant li jsir ˙afif g˙al moderat

Sonoro Tuba Quartet

BAÓAR: Ħafif li jsir ˙afif għal moderat IMBATT: Ftit li xejn TEMPERATURA TAL-BAÓAR: 19°C

27°C

28°C

30°C

19°C

22°C

SpiΩeriji li jift˙u llum il-Óadd

SpiΩeriji li jift˙u is-Sibt 7 ta’ Ìunju

Chemimart, 20/21, Triq ir-Repubblika, il-Belt Valletta Thomas’ Pharmacy, 796, Triq il-Kbira San ÌuΩepp, il-Óamrun Tal-Ólas Pharmacy, Triq il-Óelsien, Óal Qormi St Anne Pharmacy, 24, Misra˙ Sant’Elena, Birkirkara St Anthony Pharmacy, 56, Triq San ÌuΩepp, Tal-Pietà SpiΩerija Mer˙ba, Shop 2, Triq Lapsi, Ta’ Ìiorni Victor’s Pharmacy, 9, Triq it-Torri, Tas-Sliema St Mary Pharmacy, 2, Triq Antonio Schembri, Ó’Attard St Mary Pharmacy, M©arr Dispensing Chemists, 71, Triq Sir Harry Luke, l-Im©arr St Simon Pharmacy, 8, Dawret il-GΩejjer, Bu©ibba Sta Lucia Pharmacy, 1, Misra˙ Dorell, Santa Luçija Vittoriosa Pharmacy, 9, Triq il-Mina l-Kbira, il-Birgu San Ìwakkin Pharmacy, 1 Triq Sant’Anna, Marsaskala John J. Borg Pharmacy, Triq il-Kostituzzjoni, iΩ-Ûejtun Pasteur Pharmacy, Triq it-Tellerit, Óal Safi St Nicholas Pharmacy, 1, Triq il-Parroçça, is-Si©©iewi SpiΩerija Carmen, 1, Triq Misra˙ is-Suffara, Óad-Dingli

Chemimart, 20/21, Triq ir-Repubblika, il-Belt Valletta St Gaetan Pharmacy, Triq il-Kappillan Mifsud, il-Óamrun Lantern Pharmacy, Misra˙ il-Kebbies, Santa Venera St Jude Pharmacy, 213, Triq il-Wied, Birkirkara Mayer Pharmacy, 33, Ix-Xatt ta’ Xbiex, l-Imsida Pembroke Pharmacy, 87, Triq Giuseppe Malfeggiani, Pembroke Wales Pharmacy, 183, Triq Manwel Dimech, Tas-Sliema St Mary Pharmacy, 2, Triq Antonio Schembri, Ó’Attard Sg˙ajtar Pharmacy, Triq is-Sg˙ajtar, il-Mosta El Medina Chemist, Triq il-Maskli, il-Qawra Brown’s Paola Square Pharmacy, 64/65, Pjazza Antoine De Paule, Ra˙al Ìdid Kalkara Pharmacy, 8, Misra˙ l-Arçisqof Gonzi, il-Kalkara Bellavista Pharmacy, 88 Triq il-Óortan, Marsaskala Gudja Pharmacy, 9, Triq San Çiru, il-Gudja Mqabba Central Pharmacy, 5, Triq Santa Katerina, l-Imqabba Plaza Pharmacy, 86, Triq il-Kbira, ÓaΩ-Ûebbu© Santa Marija Pharmacy, Misra˙ Frenç Abela, Óad-Dingli

G˙awdex

Abela Pharmacy, 42, Triq G.P.F. Agius De Soldanis, ir-Rabat G˙ajnsielem Pharmacy, Pjazza Indipendenza, G˙ajnsielem

Batu Pharmacy, 38, Triq il-Palma, ir-Rabat G˙ajnsielem Pharmacy, Pjazza Indipendenza, G˙ajnsielem

Lottu

42 71 88 16 65 32 34 47

Grand Lottery

02 00

Super 5

04 05 09 09 08

Din il-Ìimg˙a mill-Istorja

07.06.1919 – F’pajjiΩna, erba’ persuni tilfu ˙ajjitom fl-rvellijiet li se˙˙ew

02.06.1979 – Il-Papa Ìwanni Pawlu II iΩur pajjiΩu, il-Polonja. B’hekk sar l-ewwel Papa li Ωar pajjiΩ Kommunist

Il-kwartett bl-isem Sonoro Tuba Quartet ser itella’ kunçert ta’ musica da camera fiç-Çentru g˙all-Kreattività fil-Kavallier ta’ San Ìakbu l-Belt Valletta, nhar il-Óadd 8 ta’ Ìunju fil-11.00 ta’ filg˙odu. Dan il-kwartett huwa ffurmat minn Ωew© euphoniums (Kevin Mizzi, Tancred Grech), bass tuba (Antoine Micallef) u kontrabass tuba (Christopher Spiteri), u l-membri kollha huma ferm attivi fil-kamp muΩikali b˙ala artisti, kompoΩituri, g˙alliema u diretturi muΩikali. Ir-repertorju tag˙hom ivarja minn xog˙lijiet ori©inali g˙al kwartett tat-tuba sa traskrizzjonijiet aktar familjari, u juri t-teknika u lversatilità tal-istrumenti. Festa San Filep f’ÓaΩ-Ûebbu© bejn illum u nhar il-Óadd 8 ta’ Ìunju 2014 Illum, jum il-˙ru© min-niçça Il-Óadd 1 ta’ Ìunju, filg˙axija il-Banda San Filep issellem ’ilistatwa ta’ San Filep x˙in din tasal quddiem il-bieb prinçipali tal-knisja waqt il-purçissjoni tal-˙ru© min-niçça li tkun qed issir fil-knisja. Fi tmiem iç-çerimonja tal-knisja l-banda tibda març minn fuq iz-zuntier g˙al Triq Sciortino u lura g˙al Misra˙ San Filep. Ikun hemm ukoll ˙ruq ta’ murtali tallog˙ob u tal-kulur mill-kamra tan-nar ta’ San Filep. Wara li jispiçça l-març ikun hemm kunçert fil-bar tal-kaΩin mill-Brass Band. It-Tlieta 3 ta’ Ìunju Il-Banda Santa Marija tal-Qrendi, mistiedna tal-Banda San Filep, tag˙mel març li jibda minn fuq iz-zuntier u jg˙addi mill-in˙awi ta’ wara l-grawnd tal-futbol. Fi tmiem il-març ikun hemm feature fuq skrin kbir imtella’ miΩ-Ωg˙aΩag˙. L-Erbg˙a 4 ta’ Ìunju – l-ewwel jum tat-tridu Fit-8.30 març mill-Banda 12th May. Isir ˙ruq ta’ nar tal-ajru mill-Kamra tan-Nar San Filep. Il-Óamis 5 ta’ Ìunju – it-tieni jum tat-tridu Fi tmiem iç-çerimonja fil-knisja, il-Banda San Filep tibda març minn fuq iz-zuntier g˙al Misra˙ San Filep. F’nofs ilmarç il-banda tag˙mel programm ta’ muΩika popolari minn fuq il-plançier tag˙ha u wara tkompli l-març minn quddiem il-Coronation Bar sal-KaΩin San Filep. Wara jkun hemm esibizzjoni ta’ nar tal-art mekkanizzat mill-Kamra tan-Nar ta’ San Filep. Il-Ìimg˙a 6 ta’ Ìunju – it-tielet jum tat-Tridu Fit-8.30pm març mill-Banda 12th May u wara programm muΩikali. Esibizzjoni ta’ loghob tan-nar li tibda g˙all-˙abta tad-9.30pm. Fil-11.30pm, f’Misra˙ San Filep, ikun hemm esibizzjoni kbira u spettakolari ta’ nar tal-art mill-Kamra tan-Nar ta’ San Filep. Is-Sibt 7 ta’ Ìunju – lejlet il-festa Fit-8.00pm il-Banda San Filep tibda març minn ˙dejn il-Bieb De Rohan li jimxi tul Triq il-Kbira sal-pjazza. Wara, g˙all˙abta tad-9.45pm, il-Banda San Filep tag˙mel programm vokali u strumentali minn fuq il-plançier fil-misra˙. Mid9.30pm ’il quddiem il-Kamra tan-Nar ta’ San Filep tippreΩenta spettaklu ta’ log˙ob tan-nar tal-ajru sinkronizzat mal-muΩika. Fil-11.30pm, ˙ruq ta’ nar tal-art mekkanizzat mill-Kamra tan-Nar 12th May, fil-pjazza tar-ra˙al. Il-Óadd 8 ta’ Ìunju – jum il-festa Filg˙odu, wara l-quddiesa solenni bil-pani©ierku, iΩ-Ωew© baned Ûebbu©in jag˙mlu il-marçi ta’ filghodu. Filg˙axija, qabel ma to˙ro© il-purçissjoni il-Baned Queen Victoria u San Sebastjan u Unjoni jag˙mlu març li jintemm fil-pjazza u jkunu segwiti minn programm muΩikali. Aktar tard il-Banda San Bartilmew issellem lill-istatwa, l-ewwel ˙dejn il-kappella tad-Duluri u aktar tard fuq iz-zuntier waqt id-d˙ul. Fi tmiem il-festa din il-banda tag˙mel il-març tal-a˙˙ar. Tul il-purçissjoni jkun hemm ˙ruq ta’ salut, kaxxa tal-˙ru©, murtaletti, murtali tal-log˙ob, murtali tal-kulur u kaxxa talkulur fid-d˙ul miΩ-Ωew© Kmamar tan-Nar Ûebbu©in.

Kompetizzjoni Ktieb

01.06.2014 33

KOMPETIZZJONI KTIEB RUMANZ GÓAÛ-ÛGÓAÛAGÓ

SAJF SPEÇJALI GÓAL CHARLENE Sajf Speçjali G˙al Charlene huwa ktieb ie˙or mis-sensiela Tfajla g˙al Kull Sta©un u, kif tistg˙u tindunaw millisem tieg˙u, huwa ktieb relatat mal-ista©un tas-sajf. Huwa rumanz miktub millawtriçi Rita Grech u, b˙al kotba o˙rajn tag˙ha, huwa mmirat partikolarment g˙aΩΩg˙aΩag˙, iΩda fl-istess ˙in fih storja pjaçevoli anke g˙al qarrejja ftit ikbar fl-età. F’dan il-ktieb niltaqg˙u ma’ tfajla jisimha Charlene li, min˙abba li s˙abha jkunu marru ville©©atura, tispiçça ming˙ajr ˙bieb u mdejqa g˙ax ma tafx kif se tqatta’ lvaganzi. Min˙abba f’hekk ommha tissu©©erilha li tmur g˙and zijitha, li tkun toqg˙od Bu©ibba, ˙alli tiltaqa’ ma’ ku©initha ta’ tam-

parha u li tkun ilha ma tara snin. G˙all-ewwel lil Charlene din l-ideà ma tantx tibda ddoqqilha, iΩda wara li tiltaqa’ ma’ Melaine, tinduna li tkun marret Ωbaljata u li hi u ku©initha kellhom ˙afna affarijiet komuni. Niltaqg˙u wkoll mal-familjari ta’ Melaine u Charlene u naraw ukoll kif iΩ-Ωew© familji jkunu qeg˙din jippreparaw g˙at-tie© ta’ ˙u Melaine li jkun se jsir fi ftit ©img˙at. G˙al Charlene dak is-sajf jibda jkun wie˙ed pjaçevoli. Tibda to˙ro© u tag˙mel ˙bieb ©odda u sa˙ansitra tiltaqa’ ma’ ©uvni li verament jibda jog˙©obha. IΩda l-problemi ma jonqsux, speçjalment meta Charlene tibda tissuspetta li l-©uvni li

ltaqg˙et mieg˙u hi jkun l-istess wie˙ed li tkun ilha tiffansja ku©initha! Melaine tibda to˙ro© ma’ dan il-©uvni u Charlene ma tkunx tista’ tifhem g˙ala meta jkun ma’ ku©initha kien jilg˙abha li lilha qisu ma jafhiex, filwaqt li meta tiltaqa’ mieg˙u u tkun wa˙idha kien jag˙tiha ˙afna attenzjoni. G˙alhekk tiddeçiedi li tie˙u azzjoni g˙ax ma xtaqitux jid˙ak b’ku©initha, u jkun proprju hemmhekk li tie˙u sorpriΩa kbira! Kotba o˙ra fl-istess sensiela huma: Jenny u Ω-Ûifna talÓarifa , Xitwa ta’ SorpriΩi g˙al Valentina kif ukoll Mae u l-Ammiratur MisterjuΩ li se ji©i ppubblikat aktar tard din is-sena.

SILTA MILL-KTIEB ma tiltaqg˙u?” staqsiet iz-zija Lorraine. “Anke aktar na˙seb,” qalet Melaine. Imbag˙ad po©©iet ˙dejn Charlene u qattg˙u madwar nofs sieg˙a jitkellmu dwar l-iskola u leΩamijiet. “Isma’ xbin, a˙na mhux a˙jar nibdew nag˙mlu xi ˙a©a Lor?” staqsiet Connie waqt li ˙arset lejn l-arlo©© li kien hemm imdendel filkçina. Di©à ilna kwaΩi sieg˙a hawn u ˙lief inpaçpçu m’g˙amilniex. “Vera,” qablet mag˙ha o˙tha. “Melaine, g˙ax ma tmurx fil-kamra tieg˙ek ma’ Charlene u tibda tiΩbarazza dik il-kamra?” “Kollox sew, ma,” qalet Melaine hekk kif qamet bilwieqfa. “Imxi ˙dejja Charlene,” qaltilha waqt li g˙amlitilha sinjal b’rasha. Charlene ˙atfitha fil-kelma. Kienet tippreferi tg˙in lil ku©initha tiΩbarazza milli jqabbduha tfarfar xi vetrina jew tillostra xi o©©etti tarram! “Tlaqna,” ˙atfitha fil-kelma waqt

li mxiet warajha. Xejn ma bdiet tidejjaq titkellem ma’ Melaine, u f’qalbha rringrazzjat lil ommha talli kienet ˙ajritha biex tmur mag˙ha g˙and zijitha Lorraine. Il-kamra ta’ Melaine kienet ferm ikbar minn dik ta’ Charlene. Ìo fiha, minbarra l-g˙amara, kien hemm Ωew© sodod, televixin kbir, desk bil-kompjuter, xkafef bilkotba, kif ukoll gallarija li kif tittawwal minnha tara l-ba˙ar. Charlene kienet tiftakar li Ωmien qabel kienet da˙let ©o dik il-kamra iΩda dan kien ilu ˙afna u kienet insiet g˙al kollox kif kienet. Barra minn hekk omm Melaine kellha ra©un tgerger g˙ax il-kamra kienet f’diΩordni kbira. Kien hemm ˙wejje© mitluqin fuq is-sodda li Melaine ma kinitx tuΩa kif ukoll imgeddsin mal-art. Kien hemm kotba u rivisti mxerrdin bl-addoçç, mejkapp miftu˙ u anke mferrex fuq l-g˙amara. CDs u DVDs miftu˙in u mhumiex fil-kaxxi tag˙hom, kif ukoll tazzi u plattini

uΩati ’l hemm u ’l hawn. Charlene kienet sorpriΩa tara dan kollu g˙ax hi tassew kienet tie˙u ˙siebha lkamra tag˙ha. Lilha anke flokk mhux f’postu kien idejjaqha, a˙seb u ara dak kollu! “SkuΩani li qed tara dan limbarazz kollu,” qalet Melaine waqt li ne˙˙iet il-˙wejje© li kellha fuq is-sodda l-o˙ra u po©©iethom fuq si©©u biex Charlene tkun tista’ tpo©©i bilqieg˙da. “Dejjem ng˙id se nirran©a l-kamra u nnaddafha imma mbag˙ad jew içempilli xi ˙add u jkolli no˙ro© jew ikolli affarijiet aktar importanti x’nag˙mel u nispiçça n˙alli kif inhu. Ommi tixba’ tgerger fuq hekk u ˙a ng˙idlek, g˙andha mitt ra©un!” Charlene po©©iet bilqieg˙da u bdiet t˙ares lejn il-˙ajt. Kien hemm powsters tal-kantant favorit tag˙ha wkoll imwa˙˙lin mal-˙ajt. Melaine ratha t˙ares lejhom…

“

Charlene kienet g˙adha ççasata t˙ares lejn ku©initha. Sewwa kienet qalet ommha g˙ax fiha kienet saret bidla totali. Dik it-tfajla b’xi g˙axar kilos Ωejda, xag˙arha mgerfex, mi©bud lura u b’nuççali kbir f’g˙ajnejha issa ma kinitx g˙adha teΩisti. Minflokha kien hemm quddiemhom tfajla gustuΩa ferm b’figura pulita, xag˙arha kannella, maqtug˙ pulit sa spallitha u bi tbissima ˙elwa fuq xufftejha. Óa©a o˙ra li Charlene qatt ma kienet tat kas qabel, kienet li Melaine kellha g˙ajnejha ˙odor çari, eΩattament b˙al tag˙ha u t’ommha! “Charlene, lilek qed tkellem ta, Malaine,” qaltilha ommha. “Em…iva…skuΩani,” qalet Charlene. “Vera ilna ma niltaqg˙u. Kont qed ng˙id kemm inbdilt, f’qalbi. Kieku rajtek barra na˙seb lanqas kont nag˙rfek.” Melaine tbissmet. Na˙seb ilkom aktar minn sena

Mistoqsija: X’jisimha l-ku©ina ta’ Charlene?

Ibag˙tu r-risposta tag˙kom lil: Kompetizzjoni Ktieb, KullÓadd, ÇNL, Triq Mile End, il-Óamrun, u tid˙lu biç-çans li tirb˙u l-ktieb SAJF SPEÇJALI GÓAL CHARLENE ©entilment ipprovdut minn Agius & Agius. Ir-rebbie˙ jit˙abbar nhar il-Óadd li ©ej, 8 ta’ Ìunju Ir-rebbie˙a huma mitluba ji©bru l-ktieb miç-Çentru Nazzjonali Laburista fil-Óamrun billi jippreΩentaw il-karta tal-identità mit-Tlieta sal-Ìimg˙a bejn id-09.00 u t-15.00, eskluΩ festi pubbliçi. Intant, ir-rebbie˙a tal-ktieb DEFORMITY hija:

POLLY CASSAR, 326, Triq il-Kanun, Sta Venera.

Log˙ob

34 01.06.2014

TISLIBA BIN-NUMRI Po©©i n-numri f’posthom Bi 3 numri 011 059 111 288 386 399 435 618 718 792 817 822 897 922 979 984

B’4 numri 0587 0589 0928 1035 1092 1150 1393 1548 2087 2159 2373 3420 3753 3773 3919 6023 6073 6139 6172 6382 6391 6502 6529 6642 6819 7129 7469 7530 7582 7969 8325 8672

8969 8990 9210 9299 9693 9720

B’5 numri

B’6 numri

10251 10828 10908 12657 21066 21699 25301 29105 37361 58816 59104 60652 64903 76712 79454 81000 89985 92359 92938 92982 95489 96326

197626 302132 853601 920929

Bi 8 numri 11099172 13228713 42912796 95172858

SUDOKU SPONSORJATA MINN WELLA

Irba˙ xampù u conditioner Wella Aqta’ din il-log˙ba u ibg˙atha: KOMPETIZZJONI WELLA, KullÓadd, Çentru Nazzjonali Laburista, Triq Mile End, il-Óamrun.

Isem: .......................................................................................... Indirizz:......................................................................................... .....................................................................................................

ANNA BELLE CALAFATO, 155, Main Street, Óal Lija

Kompetizzjoni Centro Casalinga Ìemma’ s-sitt kupuni u ibg˙athom f’daqqa lil: KullÓadd, Kompetizzjoni Centro Casalinga, Çentru Nazzjonali Laburista, Triq Mile End, il-Óamrun.

Isem:...................................................................................................................................................................

Indirizz:.............................................................................................................................................................. ........................................................................................................................................................................... Nru tal-karta tal-identità:............................................. Nru tat-telefown:........................................................

Log˙ob

01.06.2014 35

IRBAÓ €25 fI flus

IBGÓAT DAWN IÛ-ÛEWÌ KOMPETIZZJONIJIET FLIMKIEN U IDÓOL BIÇ-ÇANS LI TIRBAÓ €25 L-indirizz huwa: Irba˙ €25 fi flus, KullÓadd, Çentru Nazzjonali Laburista, Triq Mile End, il-Óamrun.

TIslIBA Mimdudin

Weqfin

1. 4.

Mezz ta’ trasport (5) Illum qed jibnu lpenthouses fuqu (4) 7,16. Mara Russa? (5) 9. Ara 5 10. Tg˙ix fil-ba˙ar (6) 12. JiΩegleg? (6) 16. Ara 7 18. Ara 17 19,2M. Nerda’ (6) 20. IΩomm is-snien (5) 21. Ara 19 23. Isem (4) 24. Trabi m˙arbta (5)

Fihom jg˙abbi ttren (6) 2,6. Qans˙a (6) 3. Kustilja IngliΩa (3) 5,9. Delegat bla ras (6) 6. Ara 2 8,12W. M’hawnx b˙alha hawn Malta (11) 11,22. Mara Ωg˙ira (5) 12. Ara 8 13. Zlatan Leon Abrahmovic (1,1,1) 14. Mis-Si©©iewi dan (6) 15. Danni (6) 17,18. Nara bir-reqqa (5) 21. Wie˙ed IngliΩ (3) 22. Ara 11

SOLUZZJONI TAL-ÌIMGÓA L-OÓRA Mimdudin

Weqfin

1. 4. 7,12W. 9,16. 10. 12. 18. 19,22. 20. 21. 24.

1. 2,3. 5. 6,15. 8. 11,17. 13,23. 14. 21.

Fired, Ómar, Ebda, Nadifa, Nemmen, Danjel, Fa, Isalva Demel, Óal, Innja.

Fanali, Redden, Mum, Rankatura, Benjamini, Safja, Nfejjaq, Lilian, Óaj.

QED TAGÓRAfHOM? fir-ritratt hemm Ωew© uçu˙ f’wiçç wie˙ed. Qed tag˙rafhom? l-ewwel attur nafuh ukoll b˙ala pilota, u t-tieni attur kien ja˙dem fil-kamra tal-emer©enza. Attur 1:

Attur 2:

RIÛULTAT TAL-ÌIMGÓA L-OÓRA

Isem: Indirizz:

Nru tat-Telefown: Kanye West

REBBIEÓ TAL-ÌIMGÓA L-OÓRA JOSEPH DELEZIO, 153, Triq Santa Monika, Ra˙al Ìdid, PLA 1227

Kim Kardashian

Sports

36 01.06.2014

L-EWWEL REBÓA GÓAL BALZAN BIL-PENALTIES Fl-ewwel leg tal-finali tal-play off tal-kampjonat Premier talfutsal, Balzan ˙adu l-ewwel reb˙a kontra r-rivali tag˙hom Hibernians, wara l-g˙oti talpenalties. Il- goalkeeper Balzani Nicholas Farrugia kien determinanti kemm waqt il-˙in regolamentari u kemm fl-g˙oti tal-penalties. Il-log˙ba bejn l-aqwa Ωew© timijiet tal-futsal Malti ©abet numru sabi˙ ta’ partitarji filPadiljun Sportiv ta’ Kordin. Balzan, wara Ωew© minuti, kellhom tliet çansijiet minn Emil Raducu u Glenn Bonello, salvati ferm tajjeb mill- goalkeeper ta’ Hibernians Christian Cassar. Ûew© minuti wara, Balzan marru fil-vanta©© meta Raducu avvanza u ta ballun tajjeb lil Andrea Dan, li kien pront tefa’ l-ballun fix-xibka.

Balzan malajr irduppjaw liskor meta Emil Raducu minn poΩizzjoni angolata, re©a’ çaqlaq ix-xibka. Hibernians ˙adu l-ewwel çans biex inaqqsu d-distakk, meta minn free kick dirett ta’ Josè Carlos Lopez Meizoso ˙asad lill- goalkeeper BalzaniΩ. Hibernians g˙amlu l-kura©© u, minn Ωball difensiv ta’ Balzan, Mark Zammit sab il-lasta vojta u ©ab id-draw. Fit-13-il minuta l-plejer kowç ta’ Balzan, Gabriel Dobre, kellu xutt b’sa˙˙tu, milqug˙ tant tajjeb minn Christian Cassar. Tletin sekonda wara, dan ra x-xutt ferm b’sa˙˙tu jg˙addi g˙oli. Minuta minn tmiem l-ewwel taqsima, çans g˙al Jovica Milijic li laqat illasta u mill-istess azzjoni Clint Cope tefa’ barra. G˙al Hibernians, Melvin Borg qabeΩ lil Milijic imma x-xutt tieg˙u ma kienx preçiΩ. B’hekk l-ewwel taqsima ntemmet 2-2. Fit-tieni taqsima, Balzan bdew bil-kbir meta Dobre, b’xutt b’sa˙˙tu u preçiz, tefag˙hom fil-vanta©©. Óamsin sekonda wara Andrea Dan, minn xutt b’sa˙˙tu tieg˙u, ra lballun fix-xibka g˙all-4-2. Balzan ˙adu l-pussess tal-ballun u din id-darba Raducu, wara li rçieva ming˙and Dan, il-ballun mar barra. Hibernians malajr re©g˙u da˙lu fil-partita, meta l-BraΩiljan Celino Alves qassam lil Josè Carlos Lopez Meizoso u dan re©a’ ta lil Alves li skurja. Minn hawn Hibernians bdew ifittxu d-draw, b’˙ames çansijiet li ©ew milqug˙a kollha minn Nicholas Farrugia. Hiberninas tefg˙u kollox fuq lattakk, bl-introduzzjoni ta’ Lopez b˙ala flying keeper. Filfatt, fl-a˙˙ar mumenti tal-partita, kien l-istess Josè Carlos Lopez Meizoso li rnexxielu j©ib il- goal tad-draw g˙al 4-4. B’hekk dan il-goal po©©a liΩΩew© timijiet g˙all-g˙oti talpenalties. G˙al Balzan skurjaw Raducu, Dan, Milijic, Scicluna u Cope. Filwaqt li Dobre u Bonello fallew il-penalties tag˙hhom. G˙al Hibernians skurjaw Lopez, Zammit, Saliba u Cohen. Min-na˙a l-o˙ra Borg, Sciberras u Micallef fallew ilpenalties tag˙hom. It-tieni leg tal-finali tal-play off tintlag˙ab nhar it-Tlieta li ©ej fit-8.30pm.

Balzan: Nicholas Farrugia, Gabriel Dobre, Andrea Dan, Glenn Bonello, Carlos Scicluna, Matthew Xerxen, Giancarlo Sammut, Christian Wismayer, Nicola Del Re, Jovica Milijic, Rennie Tanti, Emil Andrei Raducu, Clint Cope, Reuben Grech. Kowç: Gabriel Dobre Hibernians: Christian Cassar, Melvin Borg, Jesmond Micallef, Xavier Saliba, David Bobokhidze, Cedric Sciberras, Brian Baldacchino, Mark Zammit, Celino Alves, Jose Carlos Lopez Meizoso, Andrew Cohen, Darren Agius. Kowç: Kevin Mifsud. Referee 1: Franco Cachia Referee2: Jude Amin Utulu It-tielet uffiçjal: Pierre Bonnici Time-keeper: Stephanie Axiak

Sports

01.06.2014 37

ÓARSA LEJN IL-GRAND PRIX TA’ MONACO RAPPORT TA’ LIAM GAUCI

MONACO MA TIDDIÛAPPUNTAX Hulkenberg kiseb 10 punti li jistg˙u jkunu prezzjuΩi g˙all-Force India, li taw x’jifhmu illi qeg˙din jimmaraw g˙ar-raba’ post fil-klassifika tal-kostrutturi. Il-ÌermaniΩ ammetta li lejn l-a˙˙ar tat-tellieqa sab ru˙u ji©©ieled mal-karozza tieg˙u hekk kif ir-roti bdew jabbandunawh min˙abba l-istat ˙aΩin li kienu fih. Min-na˙a l-o˙ra, Perez lanqas irnexxielu jispiçça l-ewwel dawra qabel Button laqtu minn wara u da˙˙lu f’wa˙da mill-barrieri. Ìabru li setg˙u

KLASSIFIKA TAL-F1 | MONACO

KLASSIFIKA TAS-SEWWIEQA

Nru

Sewwieq

Tim

Óin

Nru

Sewwieq

Tim

Punti

01 02 03 04 05 06 07 08 09 10

Nico Rosberg Lewis Hamilton Daniel Ricciardo Fernando Alonso Nico Hulkenberg Jenson Button Felipe Massa Romain Grosjean Jules Bianchi Kevin Magnussen

Mercedes Mercedes Red Bull Ferrari Force India McLaren Williams Lotus Marussia McLaren

1:49:27.661 +9.2 +9.6 +32.4 +1 Lap +1 Lap +1 lap +1 lap +1 lap +1 lap

01 02 03 04 05 06 07 08 09 10

Nico Rosberg Lewis Hamilton Fernando Alonso Daniel Ricciardo Nico Hulkenberg Sebastian Vettel Valtteri Bottas Jenson Button Kevin Magnussen Sergio Perez

Mercedes Mercedes Ferrari Red Bull Force India Red Bull Williams McLaren McLaren Force India

122 118 61 54 47 45 34 31 21 20

It-tellieqa ta’ Monaco li rajna lejn tmiem il-©img˙a li g˙addiet kienet differenti minn tas-soltu hekk kif ˙afna mis-sewwieqa g˙aΩlu li jkunu aggressivi flattakki tag˙hom, minkejja l-ispazji limitati li joffri ççirkwit. Din it-tattika kellha konsegwenzi differenti g˙all-kompetituri g˙aliex, filwaqt li xi sewwieqa kisbu s-suççess mixtieq, o˙rajn sabu ru˙hom f’inçident jew fil-mira ta’ xi penalità. Rivalità interna M’g˙andniex xi ng˙idu, il-battalja g˙all-ewwel post re©g˙et kienet bejn iΩ-Ωew© Mercedes. Madankollu, xi dilettanti kienu kemxejn iddiΩappuntati bil-fatt li Hamilton ma kienx aggressiv ˙afna fl-attakki tieg˙u. Minn kmieni fit-tellieqa deher çar li Hamilton kien se jkun kawt hekk kif g˙aΩel li ma jippruvax ida˙˙al limnie˙er tal-vettura tieg˙u fl-ewwel kurva. Minflok huwa Ωamm lura biex isuq tellieqa b’mod tekniku fejn po©©a l-fiduçja tieg˙u fl-istrate©ija tal-pit stops u pressjoni psikolo©ika fuq Rosberg biex jipprova jaqbΩu. Madankollu, din l-istrate©ija malajr ©iet im˙arbta min˙abba l-˙ru© ripetut tas-safety car li ©ieg˙let lillMercedes ida˙˙lu lis-sewwieqa tag˙hom flimkien g˙all-ewwel pit stop tag˙hom. F’temp ta’ ftit dawriet, Hamilton re©a’ kien qrib ta’ Rosberg, imma f’daqqa wa˙da beda jnaqqas il-veloçità tieg˙u bid-distakk mill-ÌermaniΩ jiΩdied b’mod notevoli. Minn komunikazzjoni bejn Hamilton u t-tim ˙are© li s-sewwieq Brittaniku ma kienx qieg˙ed ji©©ieled biss ma’ Rosberg, imma wkoll ma’ xi frak li b’xi mod kien da˙allu f’g˙ajnejh matul it-tellieqa. Dan l-inçident stramb ©ieg˙lu joqg˙od attent iktar mis-soltu fis-sewqan hekk kif sab ru˙u jdur b’g˙ajn wa˙da g˙al diversi laps.

Button kellu tellieqa a˙jar minn tas-soltu bis-sitt post li kiseb. Kif imsemmi qabel, dan is-sewwieq kien f’periklu serju li ma jasalx sat-tmiem hekk kif sab ma’ wiççu l-karozza ta’ Perez kmieni fit-tellieqa. Però, huwa rnexxielu jevita aktar kuntatti matul il-kumplament tat-ti©rija u ©abar 8 punti importanti g˙allMcLaren. Magnussen ukoll jista’ jqis ru˙u fortunat li temm ittellieqa wara li evita bi Ωbrixx ˙abta ma’ Vergne filpit-lane wara li kellu unsafe release mill-mekkaniki tieg˙u, li suppost kienu g˙assa g˙at-traffiku qabel ma ˙allew lill-FrançiΩ jo˙ro© minn postu. Minkejja ddjuq tal-pit-lane, Magnussen kien ˙afif u intelli©enti biΩΩejjed biex iwarrab il-vettura tieg˙u min-nofs fil˙in biex jag˙ti spazju lil Vergne, li ftit wara ng˙ata penalità min˙abba din il-manuvra perikoluΩa. Wara l-inçident sfortunat li kellu fil-kwalifiki tasSibt, Massa g˙aΩel li jkun kawt fis-sewqan tieg˙u matul it-tellieqa biex jipprova ji©bor li jista’ minn Monaco. It-tattika tieg˙u ˙admet g˙aliex irnexxielu jikseb 6 punti g˙all-Williams illi, minkejja li mhumiex ˙afna, huma ferm iktar utli miΩ-Ωero li ©abar Bottas li rtira min˙abba problemi fil-power unit tieg˙u. Grosjean kompla mexxa ’l quddiem l-irkupru talLotus b’4 punti o˙ra g˙at-tim li jistg˙u jkunu importanti g˙all-klassifika finali li tiddetermina xi premju finanzjarju li ser jirçievu. Maldonado kellu tellieqa o˙ra miΩera u lanqas irnexxielu jitlaq mill-post li kiseb fuq il-grid. Però, din id-darba ma kienx it-tort tieg˙u g˙aliex kellu problema fil-pompa tal-fjuwil illi bdiet titfilu l-karozza. Kisba storika

Sakemm irnexxielu je˙les minn din il-problema, Rosberg kien di©à bena vanta©© komdu fuqu u, minflok, Hamilton sab ru˙u fuq id-difensiva kontra lattakki ta’ Ricciardo li kien la˙qu lejn l-a˙˙ar tat-tellieqa. Fortunatament, Hamilton irnexxielu jΩomm lillAwstraljan warajh sal-a˙˙ar. Però, meta ©ie biex ji©bor it-trofew ftit li xejn deher kuntent bit-tieni post li kiseb. Matul il-preΩentazzjoni tal-podju deher çar li Hamilton kien g˙adu ma niΩΩilx dak li kien ©ara filkwalifiki tas-Sibt meta manuvra kontroversjali ta’ Rosberg waslet g˙all-˙ru© tal-bnadar is-sofor, li serqu l-opportunità lill-Brittaniku li jtejjeb il-˙in tieg˙u. Bla dubju r-relazzjoni bejn iΩ-Ωew© sewwieqa tal-Mercedes, li di©à ma kinitx mill-a˙jar, issa marret lura ferm tant li se jkun hemm bΩonn tal-medjazzjoni tal-uffiçjali g˙olja tat-tim biex iΩommu din ir-rivalità f’livell aççettabbli.

Jules Bianchi, probabbilment, kien l-iktar sewwieqa li ˙are© fer˙an f’Monaco wara Rosberg. Bid-disa’ post li kiseb huwa la˙aq tragward storiku, kemm g˙alih kif ukoll g˙all-Marussia, g˙aliex huma lewwel punti li qatt ©abru fil-Formula 1. Dan is-sewwieq FrançiΩ ilu juri potenzjal kbir g˙aliex, minkejja li qatt ma kiseb punti, huwa dejjem wera çertu kura©© u kapaçità li tawh riΩultati poΩittivi meta wie˙ed jikkunsidra kemm hi batuta l-vettura tieg˙u. Madankollu, dan il-kura©© mhux dejjem kien ikkumplimentat bl-intelli©enza, u g˙alhekk ilFrançiΩ ta’ spiss ikkawΩa inçidenti li ppenalizzawh. F’Monaco, Bianchi ©ralu minn kollox: l-ewwel kellu jçedi d-dsatax-il post li kiseb fil-kwalifiki min˙abba li biddel il- gear box wara l-kwalifiki, imbag˙ad laqqat penalità g˙aliex ma kienx qieg˙ed f’postu matul it-tluq tat-tellieqa. Biex tkompli taxxaq, huwa da˙al jiskonta din il-penalità meta ˙ar©et issafety car, mossa illegali li wasslet g˙al penalità o˙ra. Minkejja dan kollu, huwa wera maturità mhux tas-soltu fis-sewqan tieg˙u li sarrfitlu f’Ωew© punti li po©©ew lill-Marussia f’poΩizzjoni tajba biex ikunu quddiem il-Caterham fil-klassifika finali tal-kostrutturi.

Best of the rest

Battalja interessanti

Bit-tielet post tieg˙u, Ricciardo kkonferma li r-Red Bull g˙andhom il-potenzjal li jkunu t-tieni l-a˙jar tim f’dan l-ista©un. Però, dan it-tim g˙adu qieg˙ed ibati biex iΩomm çertu konsistenza fir-riΩultati tieg˙u hekk kif Vettel kellu jirtira fit-tmien dawra wara li kellu problema fis-sistema tal-irkupru tal-ener©ija (KERS) illi ma ˙allitux jinqala’ mill-ewwel gear. Alonso ©ab riΩultat poΩittiv g˙all-Ferrari bir-raba’ post li kiseb wara tellieqa kemxejn anonima li matulha pprova j©ib l-a˙jar riΩultat li jista’ ming˙ajr ma jie˙u riskji Ωejda. Raikkonen, min-na˙a l-o˙ra, kien involut f’inçident mal-Marussia ta’ Chilton li ©ieg˙lu jag˙mel pit stop Ωejjed. Din il-waqfa mhux prevista tefg˙atu lura ˙afna u kellu jikkuntenta bit-tnax-il post.

Kif kien mistenni, it-tellieqa ta’ Monaco tat l-opportunità lit-timijiet tan-nofs u tal-qieg˙ biex i©ibu punti prezzjuΩi, kemm g˙all-moral, kif ukoll g˙all-premji finanzjarji li j©ibu mag˙hom. Minkejja, dan it-tnaqqis fid-distakki ta’ bejn it-timijiet, il-Mercedes xorta wa˙da akkwistaw l-ewwel Ωew© poΩizzjoni ming˙ajr ˙afna problemi, ˙lief il-kumplikazzjonijiet temporanji li esperjenza Hamilton. Rosberg re©a’ ˙a l-ewwel post fil-klassifika tassewwieqa bir-reb˙a li kiseb f’din it-tellieqa. B’hekk huwa wera li Hamilton se jkollu jipprepara ru˙u g˙al battalja twila jekk irid jirba˙ it-tieni kampjonat tad-dinja tieg˙u. Wie˙ed jittama li din il-battalja ma tkunx irrovinata minn xi nd˙il Ωejjed tat-tim jew azzjonijiet kontroversjali min-na˙a tas-sewwieqa.

Sports

01.06.2014

IL-LOGÓOB TAT-TAZZA TAD-DINJA 2014

Arena Amazonia

Arena da Baixada

Arena de Sao Paulo

Arena Fonte Nova

Arena Pantanal

Arena Pernambuco

Estadio Beira-Rio

Estadio Castelao

Estadio das Dunas

Estadio Mineirao

Estadio Nacional

Estadio Jornalista Mario Filho

il-Óamis, 12 ta’ Ìunju Grupp A Arena de Sao Paulo Sao Paulo

il-Ìimg˙a, 13 ta’ Ìunju il-BraΩil

22.00

il-Kroazja

is-Sibt, 14 ta’ Ìunju Grupp Ç Estadio Mineirao Belo Horizonte

il-Kolumbja

18.00

il-Greçja

Grupp D Estadio Castelao Fortaleza

l-Urugwaj

21.00

Kosta Rika

Grupp D Arena Amazonia Manaus

l-Ingilterra

00.00

l-Italja

il-Messiku

18.00

il-Kamerun

Grupp B Arena Fonte Nova Salvador

Spanja

21.00

l-Olanda

Grupp B Arena Pantanal Cuiaba

iç-Çilì

00.00

l-Awstralja

Grupp Ç Arena Pernambuco Recife

il-Kosta tal-Ivorju

03.00

il-Ìappun

Grupp E Estadio Nacional Brasilia

l-IΩvizzera

18.00

l-Ekwador

Grupp E Estadio Beira-Rio Porto Alegre

Franza

21.00

il-Óonduras

Grupp F Estádio Jornalista Mário Filho Rio De Janeiro

l-Ar©entina

00.00

il-BosnjaÓerzegovina

Grupp H Estadio Mineirao Belo Horizonte

il-Bel©ju

18.00

l-Al©erija

Grupp A Estadio Castelao Fortaleza

il-BraΩil

21.00

il-Messiku

Grupp H Arena Pantanal Cuiaba

ir-Russja

00.00 il-Korea t’Isfel

Grupp Ç Estadio Nacional Brasilia

il-Kolumbja

18.00

il-Kosta tal-Ivorju

Grupp D Arena de Sao Paulo Sao Paulo

l-Urugwaj

21.00

l-Ingilterra

Grupp Ç Estadio das Dunas Natal

il-Ìappun

00.00

il-Greçja

il-Óadd, 15 ta’ Ìunju

it-Tnejn, 16 ta’ Ìunju Grupp G Arena Fonte Nova Salvador

il-Ìermanja

Grupp F Arena da Baixada Curitiba

l-Iran

Grupp G Estadio das Dunas Natal

Grupp A Estadio das Dunas Natal

il-Gana

18.00

21.00

00.00

l-Erbg˙a, 18 ta’ Ìunju

it-Tlieta, 17 ta’ Ìunju

Grupp B Estadio Beira-Rio Porto Alegre

l-Awstralja

18.00

l-Olanda

Grupp B Estadio Jornalista Mario Filho Rio De Janeiro

Spanja

21.00

iç-Çilì

Grupp A Arena Pantanal Cuiaba

il-Kamerun

00.00

il-Kroazja

il-Óamis, 19 ta’ Ìunju

il-Ìimg˙a, 20 ta’ Ìunju Grupp D Arena Pernambuco Recife

l-Italja

18.00

Kosta Rika

Grupp E Arena Fonte Nova Salvador

l-IΩvizzera

21.00

Franza

Grupp E Arena da Baixada Curitiba

il-Óonduras

00.00

l-Ekwador

Sports

01.06.2014 39

is-Sibt, 21 ta’ Ìunju

il-Óadd, 22 ta’ Ìunju

Grupp F Estadio Mineirao Belo Horizonte

l-Ar©entina

18.00

Grupp G Estadio Castelao Fortaleza

il-Ìermanja

21.00

Grupp F Arena Pantanal Cuiaba

in-Ni©erja

00.00

Grupp H Estadio Jornalista Mario Filho Rio De Janeiro

il-Bel©ju

18.00

ir-Russja

Grupp H Estadio Castelao Fortaleza

il-Korea t’Isfel 21.00

l-Al©erija

Grupp G Arena Pantanal Cuiaba

l-Istati Uniti

00.00

il-Portugal

Grupp D Estadio das Dunas Natal

l-Italja

18.00

l-Urugwaj

Grupp D Estadio Mineirao Belo Horizonte

Kosta Rika

18.00

l-Ingilterra

Grupp Ç Arena Pantanal Cuiaba

il-Ìappun

22.00

il-Kolumbja

Grupp Ç Estadio Castelao Fortaleza

il-Greçja

22.00

il-Kosta tal-Ivorju

Grupp G Estadio Nacional Brasilia

il-Portugal

18.00

il-Gana

l-Iran

Grupp G Arena Pernambuco Recife

l-Istati Uniti

18.00

il-Ìermanja

l-Isvizzera

Grupp H Arena de Sao Paulo Sao Paulo

il-Korea t’Isfel 22.00

il-Bel©ju

Grupp H Arena da Baixada Curitiba

l-Al©erija

ir-Russja

l-Iran il-Gana il-BosnjaÓerzegovina

it-Tnejn, 23 ta’ Ìunju

it-Tlieta, 24 ta’ Ìunju

Grupp B Arena de Sao Paulo Sao Paulo

l-Olanda

18.00

Grupp B Arena da Baixada Curitiba

l-Awstralja

18.00

Grupp A Estadio Nacional Brasilia

il-Kamerun

22.00

Grupp A Arena Pernambuco Recife

il-Kroazja

22.00

iç-Çilì Spanja il-BraΩil il-Messiku

l-Erbg˙a, 25 ta’ Ìunju

il-Óamis, 26 ta’ Ìunju

Grupp F Estadio Beira-Rio Porto Alegre

in-Ni©erja

18.00

Grupp F Arena Fonte Nova Salvador

il-BosnjaÓerzegovina

18.00

Grupp E Arena Amazonia Manaus

il-Óonduras

22.00

Grupp E Estadio Jornalista Mario Filho Rio De Janeiro

l-Ekwador

22.00

l-Ar©entina

Franza

22.00

Log˙ba 49

Log˙ba 51

28 ta’ Ìunju

29 ta’ Ìunju

18.00

18.00 Log˙ba 57

Log˙ba 59

4 ta’ Lulju

5 ta’ Lulju

22.00

Log˙ba 50

Log˙ba 52

28 ta’ Ìunju

29 ta’ Ìunju

22.00

22.00 Log˙ba 61 8 ta’ Lulju 22.00

Finali Log˙ba 64 13 ta’ Lulju

Log˙ba 62 9 ta’ Lulju 22.00

21.00 Log˙ba 53

Log˙ba 55

30 ta’ Ìunju

1 ta’ Lulju

18.00

18.00 Log˙ba 58

Log˙ba 60

4 ta’ Lulju

5 ta’ Lulju

18.00

Log˙ba 54

Log˙ba 63

Log˙ba 56

30 ta’ Ìunju

12 ta’ Lulju

1 ta’ Lulju

22.00

Lokali

40 01.06.2014

BUSUT T IL IKKUN SIDRA LI JIRRIÛENJA

L-ISPORT GÓALL-PERSUNI B’DIÛABBILITÀ

Waqt intervista lbiera˙ filg˙odu fuq l-istazzjon RTK, il-Kap tal-OppoΩizzjoni Simon Busuttil qal li l-PN kellu kritika kbira fuq l-isticker album. Busuttil prova jben©el il-fjask li g˙amel ilPN b’din li kellha tkun idea innovattiva billi qal li l-punt tal-album xorta kien tajjeb. Ammetta, però, li din kienet saret b’mod Ωbaljat. A m m et t a l i l - ˙ i d m a t al Gvern kienet tajba Busuttil jiddeskrivi s-sentiment tieg˙u meta sar jaf birriΩultati preliminari tal-elezzjoni b˙ala wie˙ed ta’ diΩappunt, u jqabbel is-sitwazzjoni tieg˙u ma’ ta’ xi ˙add li g˙amel kors li jwasslu g˙allO-level, imma mar g˙alleΩami wara xahar biss filkors. “T˙oss il-frustrazzjoni li ma kellekx il-˙in biex tag˙mel dak li xtaqt tag˙mel.” Mistoqsi jekk ikkunsidrax li jirriΩenja, Busuttil wie©eb flaffermattiv, madanakollu qal li malajr bidel fehmtu. Sostna li r-riΩultat tal-elezzjoni isa˙˙a˙˙lu d-determinazzjoni tieg˙u biex jibqa’ ja˙dem ˙alli l-PN jasal fejn iridu li jasal. Meta tkellem dwar l-affarjijiet li tellfuh il-voti, Busuttil semma’ l-fatt li Ω-Ωmien kien qasir b˙ala r-ra©uni ewlenija.

Sostna li f’sena biss il-poplu mhux se jibdel fehmtu. IΩda meta qal dan Busuttil donnu nesa li fl-2008 il-PN kien reba˙ l-elezzjoni ©enerali, iΩda sena wara tilef bilkbir l-elezzjonijiet talParlament Ewropew. Minkejja l-kritika fil-konfront tal-˙idma tal-Gvern li

ma waqfet qatt tul l-a˙˙ar xhur, Busuttil issa donnu ma setax ja˙rab mill-fatt li l˙idma tal-Gvern fl-a˙˙ar sena kienet wa˙da tajba ˙afna. Filfatt fl-istess programm huwa ammetta li fl-a˙˙ar sena ilGvern kien g˙amel ba©it u ta benefiççji li soltu jing˙ataw biss qabel elezzjoni ©enerali.

Is-Segretarju Parlamentari g˙all-Isport Chris Agius flimkien mas-Segretarju Parlamentari g˙ad-Drittijiet ta’ Persuni b’DiΩabbilità Justyne Caruana ippreΩentaw premijiet waqt l-Isports Day Annwali organizzata mill-Physically Handicapped Rehabilitation Centre. IΩ-Ωew© Segretarji Parlamentari ©ew imdawra maç-çentru ta’ Rijabilitazzjoni f’Kordin u Ωaru esebizzjoni ta’ xog˙lijiet li jsiru matul il-Jum f'dan iç-çentru. IΩ-Ωew© Segretarji Parlamentari ©ew ukoll regalati o©©etti ma˙duma mill-persuni li jattendu l-istess çentru. Chris Agius tkellem dwar ilKumitat Organizzattiv li se jitwaqqaf bejn iΩ-Ωew©

Segretarjati. Spjega li dan ilkumitat se jkun qieg˙ed jorganizza attivitajiet sportivi fuq baΩi regolari biex ting˙ata spinta lill-isport g˙all-Persuni b’DiΩabbilità f’pajjiΩna. Min-na˙a tag˙ha Justyne Caruana nkorra©©iet lill-membri f’dan iç-çentru biex ikomplu jie˙du sehem f’attivitajiet tal-isport kif ukoll biex ikomplu jiΩviluppaw it-talenti differenti tag˙hom. Ûiedet tg˙id li sSegretarjat Parlamentari li tmexxi hi jirrikonoxxi dawn labbiltajiet varji u qieg˙da ta˙dem sabiex dawn l-abbiltajiet ji©u iΩjed murija pubblikament. Fa˙˙ret ukoll ix-xog˙ol ta’ dan iç-çentru li kien lewwel çentru g˙all-persuni b’diΩabbilità mwaqqaf f’pajjiΩna.