KullHadd_02.08.2015 by Kullħadd Editor

www.kullhadd.com

ÓARSA LEJN ID-DIBATTITU DWAR IL-LINGWA MALTIJA Il-Óadd 2 ta’ Awwissu, 2015 Óar©a Nru 1,151

Ara pa©na 6

Prezz ›0.80

IS-SIGURTÀ FL-UNJONI EWROPEA

GAFFARENA JGIDDEB LIL FENECH ADAMI

F’laqg˙a bejn il-Ministri g˙all-Ìustizzja u l-Intern tal-Unjoni Ewropea saru diskussjonijiet dwar inizjattivi li jΩidu l-koperazzjoni bejn l-Istati Membri, kif ukoll dwar modi kif tista’ tissa˙˙a˙ il-©lieda kontra l-kriminalità u t-terroriΩmu. Din il-gazzetta tkellmet mal-Ministru Carmelo Abela li pparteçipa f’din il-laqg˙a, biex tifhem a˙jar x’g˙andna nistennew matul is-snin li ©ejjin fejn tid˙ol is-sigurtà taç-çittadini Ewropej.

Wara li l-Viçi Kap tal-PN kompla bl-attakk tieg˙u fil-konfront tal-Gvern, ilbiera˙ filg˙odu l-istess Fenech Adami ˙a doçça kies˙a hekk kif Mark Gaffarena g˙aΩel li jgiddbu fuq Facebook. Fost l-allegazzjonijiet ta’ Gaffarena fil-konfront ta’ Fenech Adami, dan sostna li mhux minnu li ltaqg˙u darba biss, tant li spiss kielu mal-istess mejda. Gaffarena qal ukoll li Fenech Adami darba kien çempillu biex jimmedjalu ma’ terza persuna.

Ara pa©na 2

Ara pa©na 3

IÇ-ÇILINDRU TAL-GASS JORÓOS B’ €1.50 Minn g˙ada ç-çilindru tal-gass ta’ 12-il kilo se jor˙os b’€1.50 biex ji©i jiswa €15 minflok €16.50. Dan il-prezz baxx se jibqa’ fis-se˙˙ g˙at-tliet xhur li ©ejjin b˙ala parti mill-politika ta’ stabbiltà li adotta l-Gvern preΩenti, u li Gvern Nazzjonalista kien iddikjara li hija impossibbli li ssir. Permezz ta’ din il-politika ta’ stabbiltà fil-prezzijiet, b’differenza g˙al dak li kien ji©ri fis-snin ta’ qabel, kemm in-negozji kif ukoll il-familji qed ikunu jistg˙u jippjanaw l-ispejjeΩ tag˙hom u b’hekk titnaqqas l-inçertezza.

L-ESTENSJONI TAL-ISPTAR FI STADJU AVVANZAT

L-estensjoni biswit id-Dipartiment tal-Emer©enza f’Mater Dei issa tinsab fi stadju avvanzat. Dan il-pro©ett, li se jakkomoda mas-sebg˙in sodda, huwa mistenni li jkun qed jopera sal-a˙˙ar ta’ din is-sena. Fi Ωjara li g˙amilna f’din l-estensjoni, kien evidenti x-xog˙ol ta’ kwalità g˙olja li qieg˙ed isir b’rata mg˙a©©la u b’mod organizzat g˙all-a˙˙ar. Din l-estensjoni orizzontali se tippermetti estensjoni vertikali li tkompli ΩΩid issodod, u li effettivament issolvi l-problema ta’ nuqqas ta’ spazju f’dan l-isptar,

liema problema intirtet minn Gvern preçedenti li spiçça bena Mater Dei iΩg˙ar minn San Luqa. F’kummenti li ta lil din il-gazzetta, il-Ministru g˙all-Ener©ija u s-Sa˙˙a Konrad Mizzi qal li l-pro©ett, li issa wasal fl-a˙˙ar faΩijiet tieg˙u, jifforma parti mill-pjan tal-Gvern biex f’Mater Dei jiΩdiedu 300 sodda. Dan kollu apparti l-investimenti l-o˙ra li se jsiru fil-qasam tas-sa˙˙a. Ara pa©ni 4 u 5

02 02|08|2015

kullhadd.com

KÓ LOKALI

KOPERAZZJONI AKBAR DWAR IS-SIGURTÀ

Kmieni x-xahar li g˙adda, il-Ministri g˙all-Ìustizzja u l-Intern tal-Istati Membri tal-Unjoni Ewropea (UE) ipparteçipaw f’laqg˙a informali li fiha ddiskutew diversi temi importanti relatati mas-sigurtà. Fil-quççata tal-a©enda ta’ din il-laqg˙a kien hemm diskussjonijiet dwar inizjattivi li g˙andhom l-g˙an li jΩidu l-koperazzjoni bejn il-Istati Membri, kif ukoll dwar modi kif jistg˙u jissa˙˙u l-g˙odod uΩati fil-©lieda kontra l-kriminalità u t-terroriΩmu internazzjonali. LIAM GAUCI tkellem mal-Ministru g˙all-Intern u s-Sigurtà Nazzjonali CARMELO ABELA, illi pparteçipa f’din il-laqg˙a, biex jifhem a˙jar x’g˙andna nistennew matul is-snin li ©ejjin fejn tid˙ol is-sigurtà taç-çittadini tag˙ha. Koperazzjoni akbar

Intern u s-Sigurtà Nazzjonali.

L-Unjoni Ewropea di©à g˙andha g˙ad-dispoΩizzjoni tag˙ha firxa ta’ g˙odod legali u prattiçi g˙all-©lieda kontra l-kriminalità u t-terroriΩmu. Madankollu, fl-a˙˙ar snin lIstati Membri ffukaw fuq ittfittxija ta’ added value , ji©ifieri metodi li bihom dawn l-g˙odod jistg˙u jintuΩaw b’mod aktar effiçjenti. Il-Ministru Abela spjegali li wie˙ed mill-modi kif dan jista’ jse˙˙ huwa billi jkun hemm aktar koperazzjoni bejn l-Istati Membri, possibbiltà li ©iet diskussa fil-laqg˙a tax-xahar li g˙adda. Dan jista’ jsir permezz ta’ skambju akbar ta’ informazzjoni relevanti bejn l-Istati Membri, kif ukoll l-a©enziji Ewropej li huma involuti fil-©lieda kontra l-kriminalità u t-terroriΩmu. Huwa qalli wkoll li kien hemm enfasi fuq it-tis˙i˙ talfruntieri tal-Unjoni, ji©ifieri li jkun hemm il-kontrolli me˙tie©a ming˙ajr ma jkun hemm bidliet radikali firregoli li hemm b˙alissa. “F’dan ir-rigward ˙add mhu qieg˙ed jg˙id illi mmorru ’l bog˙od mill-ftehim ta’ Schengen imma hemm qbil li l-fruntieri jkunu ssorveljati a˙jar, b’mod speçjali fil-konfront ta’ pajjiΩi terzi, ji©ifieri dawk illi mhumiex membri tal-Unjoni, kif ukoll dawk li huma membri, imma qeg˙din barra miΩ-Ûona Schengen,” spjegali il-Ministru g˙all-

Sorveljanza Ing˙atat attenzjoni wkoll lil dak li jkun g˙addej fuq linternet, b˙al çertu messa©©i favur gruppi li huma marbuta ma’ attivitajiet terroristiçi. Dwar dan kien hemm qbil li jittie˙du miΩuri biex dawn ilmessa©©i ji©u identifikati u rrappurtati. Abela fakkar li riçentement er©ajna rajna avvenimenti li fakkruna li t-terroriΩmu ma ji©ix biss minn pajjiΩi terzi, fatt li ˙are© çar minn avvenimenti li rajna fl-attakki terroristiçi fi Franza u t-TuneΩija. Il-problemi li nqalg˙u f’dawn il-pajjiΩi ma kinux min˙abba persuni minn barra l-pajjiΩ, imma minn çittadini ta’ dawk il-pajjiΩi stess. G˙alhekk, l-Unjoni Ewropea se tkun qieg˙da tfittex modi kif issa˙˙a˙ issorveljanza fuq l-internet, illi kemm-il darba jintuΩa mit-terroristi biex jikkordinaw lattakki tag˙hom kif ukoll biex ixerrdu u jxandru l-ideolo©ija li timmotivahom. Kif imsemmi aktar ’il fuq, din is-sorveljanza u skambju ta’ informazzjoni ma jillimitax ru˙u biss g˙al dak li jse˙˙ bejn l-Istati Membri biss, imma jsir anke mal-a©enziji Ewropej b˙all-Europol li g˙andhom ir-responsabbiltà illi jimmonitoraw u janalizzaw din l-informazzjoni. Abela spjegali wkoll li kien hemm diskussjonijiet dwar

kif se tkompli l-˙idma fuq lA©enda Dwar is-Sigurtà talUnjoni Ewropea biex jissa˙˙u l-mekkaniΩmi li jo˙or©u minn din l-istess strate©ija. Din l-a©enda kienet frott tat-t˙assib min-na˙a talUnjoni Ewropea li fl-a˙˙ar snin rat diversi stati fuq ilfruntieri tag˙ha jg˙addu minn perjodi ta’ instabbiltà politika u ekonomika kbira li wittew it-triq g˙aΩ-Ωieda f’attivitajiet terroristiçi. Il-Ministru Abela, spjegali li dawn l-inizjattivi mhux se jkollhom timeframes partikolari g˙ax it-terroriΩmu qieg˙ed dejjem jevolvi u g˙alhekk l-istituzzjonijiet iridu jiΩviluppaw kontinwament biex iΩommu l-pass mag˙hom. G˙an wie˙ed Staqsejt lill-Ministru kienx hemm xi t˙assib dwar il-privatezza taç-çittadini matul dawn il-laqg˙at, hekk kif din it-tema g˙andha ˙abta tqum meta jkun hemm diskussjonijiet dwar il-©bir u l-iskambju ta’ informazzjoni bejn il-Istati u l-a©enziji Ewropej. Dwar dan huwa qalli li, normalment, meta jkun hemm xi nuqqas ta’ qbil fuq temi b˙al dawn, dan ma jkunx f’livell ta’ ministri imma f’istituzzjonijiet o˙ra b˙allParlament Ewropew. “Però, dwar l-importanza tal-©lieda kontra t-terroriΩmu hemm qbil ©enerali. Id-differenzi

jkunu dwar kif g˙andha ssir din il-©lieda. Madankollu, iddirezzjoni hija wa˙da, illi nag˙mlu ˙ilitna kollha biex nikkumbattu t-terroriΩmu,” tenna Abela “Wie˙ed irid ikun b’g˙ajnejh miftu˙in” Il-kwistjonijiet relatati mascybersecurity u cyberterrorism, minkejja li ilhom diversi snin mag˙na, ukoll qeg˙din jakkwistaw dejjem aktar importanza. F’dan ir-rigward, il-UE qieg˙da tag˙mel pressjoni fuq kull pajjiΩ biex jara li l-forzi li huma responsabbli minn dan il-qasam isa˙˙u l-operat tag˙hom. Sfida partikolari li diversi pajjiΩi qeg˙din jiffaççjaw hija l-integrazzjoni dejjem akbar ta’ sistemi informatiçi fis-settur tat-trasport. Dan itt˙assib, fost l-o˙rajn, kien indirizzat fi preΩentazzjoni relatata mas-settur tal-avjazzjoni li saret waqt il-laqg˙a g˙all-ministri. “Wie˙ed ma jistax jallarma, però qeg˙din ng˙ixu f’dinja fejn wie˙ed ma jista’ jeskludi xejn u jrid ikun b’g˙ajnejh miftu˙in. L-ebda pajjiΩ mhuwa immuni minn dan ittip ta’ attakki u g˙alhekk hawnhekk ukoll l-iskambju ta’ informazzjoni huwa element importanti,” spjegali lMinistru g˙all-Intern u sSigurtà Nazzjonali. Huwa qalli wkoll li, fillaqg˙at tag˙hom, il-ministri ma jid˙lux fil-livell tekniku u jiffukaw fuq diskussjonijiet ta’ natura politika. Madankollu, preΩentazzjonijiet tekniçi b˙al dawn imsemmija jg˙inu lillministri jie˙du idea a˙jar talisfidi li g˙andhom quddiemhom u d-direzzjoni li g˙andha tie˙u l-Ewropa f’dan ir-rigward. Investiment Fost l-inizjattivi li ttie˙du fuq livell Ewropew fil-©lieda kontra t-terroriΩmu informatiku kien hemm it-tnedija talInternet Referral Units.

Permezz ta’ din l-inizjattiva, li qed ti©i kkordinata millEuropean Cybercrime Centre (EC3) fi ˙dan il-Europol, lIstati Membri tal-UE issa g˙andhom unità li ser isservi b˙ala punt ta’ kuntatt biex ikun indirizzat kontenut radikali li jippromovi atti ta’ terroriΩmu permezz tal-internet. F’Malta, Internet Referral Unit hija l-Unità ta’ Kontra tTerroriΩmu tal-Pulizija li g˙andha r-responsabbiltà li tirçievi u tanalizza l-informazzjoni relatata mat-terroriΩmu. Il-UE bdiet ukoll tag˙mel enfasi fuq l-importanza talComputer Emergency Response Teams (CERTs). Ûviluppi fis-snin riçenti wrew il-benefiççji ta’ Public-Private Partnerships (PPPs) f’dan irrigward. Dan huwa dovut g˙all-fatt li l-attakki fuq sistemi ta’ informazzjoni huma problema g˙as-soçjetà in©enerali u mhux biss g˙allawtoritajiet tal-infurzar talli©i. Permezz tat-twaqqif tal-EUCERT, CERTs fl-Istati Membri differenti jistg˙u jaqsmu linformazzjoni mi©bura missettur privat, ng˙idu a˙na minn kumpaniji li jag˙mlu programmi kontra l- viruses , biex jindirizzaw sistemi talkompjuter kompromessi li qed jintuΩaw f’botnets, programmi li jintuΩaw f’attakki informatiçi illegali. Is-CERT f’Malta hija m˙addma mis-CIIP Unit, illi jaqa’ ta˙t l-Uffiççju tal-Prim Ministru, filwaqt li hemm ukoll CERT speçifiku g˙allinfrastruttura tal-informatika tal-Gvern fi ˙dan il-MITA. Sadanittant, uffiçjali misCyber Crime Unit tal-Pulizija qeg˙din jibbenefikaw regolarment minn ta˙ri© organizzat permezz ta’ finanzjament tal-UE, fost l-o˙rajn millEuropol, mal-European Police College. Hemm ukoll l-intenzjoni li jsir investiment f’tag˙mir ©did g˙al din lunità illi se jippermettilha li jkollha diversi kapaçitajiet ©odda. Dan se jsir permezz tal-EU Internal Security Funds Programme. Azzjoni u prevenzjoni Il-Ministru Abela spjegali li sCyber Crime Unit (CCU), illi jag˙mel parti mill-Korp talPulizija, matul l-2014 investiga aktar minn 580 kaΩ. Fl-istess sena kien hemm ukoll 200 kaΩ differenti fejn xi tip ta’ tag˙mir ittie˙ed mis-CCU g˙all-investigazzjoni. Is-CCU hija wkoll involuta f’eΩerçizzji ta’ prevenzjoni, permezz ta’ sessjoni ta’ edukazzjoni u ta˙ditiet pubbliçi fejn kien spjegat xi jfisser cybercrime u kif wie˙ed jista’ jipprote©i ru˙u minnu. Fl-2014 biss il-Korp talPulizija kien involut f’madwar 60 ta˙dita pubblika ta’ din ixxorta. “Jiena in˙oss li dan huwa importanti li jsir u li dan it-tip ta’ inizjattivi g˙andna nkomplu nsa˙˙uhom g˙ax fl-a˙˙ar mill-a˙˙ar l-edukazzjoni hija ˙a©a importanti biex wie˙ed jipprevieni l-att kriminali nniffsu milli jsir,” temm jg˙idli Abela.

lokali kÓ

02|08|2015 03

kullhadd.com

il-GVern ma jiTÓalliex inaddaf Ûoni mill-bajja Ta’ ÓondoQ L-ispazju ta’ parke©© g˙al dawk li jΩuru l-bajja G˙awdxija ta’ Óondoq ir-Rummien se jkun limitat iktar minn qabel hekk kif Ωona li kienet tintuΩa g˙al dan il-g˙an b˙alissa hija inaççessibbli kawΩa tal-©ebel kbir li jinsab fiha. Kull xitwa dan il-©ebel jittella’ fuq il-bajja bil-ba˙ar qawwi, u d-Dipartiment taxXog˙lijiet f’G˙awdex kien inaddaf din iΩ-Ωona proprju biex isservi ta’ parke©© matul is-sajf, meta ˙afna jΩuru din ilbajja. Madankollu, jirriΩulta li din il-©imgha, meta l-˙addiema tal-Gvern marru fuq il-post biex jibdew jorganizzaw it-tindif taΩ-Ωona, ©ew imwaqqfa minn Joe Cassar, is-sid talkumpanija Gozo Prestige, li sostna li l-art hija legalment tieg˙u u li g˙alhekk mhux se jag˙ti permess biex din iΩΩona tintmess. Din il-gazzetta g˙amlet kuntatt ma’ Joe Cassar, li g˙andu applikazzjoni pendenti g˙al Ωvilupp ©o Óondoq. Dan liΩvilupp huwa propost li jinkludi lukanda, vilel, kumpless ta’ appartamenti u marina.

G˙al dan il-pro©ett kien hemm o©©ezzjoni qawwija mill-Kunsill Lokali tal-Qala, mill-Moviment Óarsien Óondoq u g˙aqdiet ambjentali o˙ra, kif ukoll mill-kummis-

sjoni ambjentali tal-Knisja. Mistoqsi jekk hux minnu li nhar l-Erbg˙a li g˙adda ma tax permess lill-˙addiema talGvern sabiex inaddfu Ω-Ωona ta’ Óondoq g˙all-uΩu ta’

parke©©, Cassar ikkonferma din l-informazzjoni u sa˙aq li l-art hija privata. “Jien inΩilt mal-˙addiema talGvern u wrejthom sa fejn huwa tieg˙i. Fejn mhuwiex

tieg˙i m’g˙amilt l-ebda o©©ezzjoni biex jitnaddaf,” sa˙aq Cassar. “FiΩ-Ωona m’hemmx ˙mie©, imma ©ebel. Il-©ebel ma tfajtux jien, imma tela’ bil-ba˙ar.” Mistoqsi dwar l-o©©ezzjoni ta’ Cassar g˙at-tindif, li se jissarraf f’nuqqas ta’ parke©©, isSindku tal-Qala Clint Camilleri qalilna li b˙ala kunsill jixtiequ li jkun hemm art ikbar biex innies ikollhom fejn jipparkjaw, però b˙alissa hemm kwistjonijiet dwar ta’ min hija l-art, b’konsegwenza li l-Gvern ma jistax inaddaf çertu Ωoni. Min-na˙a tieg˙u, il-Viçi Sidku Paul Buttigieg, li kien qed jissorvelja x-xog˙ol tat-tindif u g˙al snin twal ikkampanja kontra l-iΩvilupp f’Óondoq, qal li b’din id-deçiΩjoni sid lart qed juri kif lest jimxi jekk jin˙ari©lu permess g˙alliΩvilupp, fejn jista’ jiddeçiedi li jag˙laq Ωoni mill-bajja. “Il-poplu Malti u G˙awdxi g˙andu jifta˙ g˙ajnejh, u ma joqg˙odx jag˙ma b’weg˙di ta’ impjiegi biss, g˙ax wara li jo˙ro© il-permess g˙alliΩvilupp ikun tard wisq,” temm jg˙id Buttigieg.

Gaffarena jGÓid li fenech adami kiel u xorob mieGÓu kemm-il darba Wara li l-Ìimg˙a li g˙adda, waqt konferenza stampa, il-Viçi Kap talPartit Nazzjonalista (PN) Beppe Fenech Adami ammetta mal-©urnalisti li ©ieli ltaqa’ ma’ Mark Gaffarena filpassat imma ma jiftakarx eΩatt fejn u meta, ilbiera˙ filg˙odu Gaffarena nnifsu g˙aΩel li jwassal il-messa©© tieg˙u permezz tas-sit soçjali Facebook lill-istess Fenech Adami u pprova jfakkru fl-esperjenzi tag˙hom flimkien. Allegazzjonijiet veritieri?… Il-kumment, iffirmat fl-a˙˙ar minn Mark Gaffarena miktub fuq il-pa©na ta’ Facebook ta’ Josielle Gaffarena, jg˙id kif ©ej: “Igdeb naqra o˙ra Beppe! Darba ltqajt ma’ Mark Gaffarena? Insejt kemm-il darba wassaltek id-dar il-G˙arg˙ur kont g˙adek lanqas to˙ro© mal-PN? Insejt kemm-il darba kilna fuq l-istess mejda? Insejt kemm xrobna flimkien sa sena ilu

Villa Arrigo? Insejt kemm ˙adet xog˙ol il-mara tieg˙ek meta kienet hi n-nutara tieg˙i? Insejt meta kellek ilproblemi ma’ persuna u çempilt lili biex nirran©alek is-sitwazzjoni? Li jaqbillek biss qieg˙ed issemmi?” Nesa jew m’g˙andu l-ebda idea… B’reazzjoni g˙al dawn il-kummenti ta’ Gaffarena, Fenech Adami g˙aΩel li jibqa’ jsostni dak li qal qabel, çjoè li ltaqa’ ma’ Gaffarena biss kaΩwalment. “Assolutament m’g˙andix idea dwar xiex qed jitkellem,” sostna Fenech Adami meta mitlub jikkumenta fuq dawn l-allegazzjonijiet. Mitlub iwie©eb fuq l-allegazzjoni li hu nnfisu kien talab l-g˙ajnuna ta’ Gaffarena, Fenech Adami qal li m’g˙andux idea x’ried ifisser. Ftakar Fenech Adami, iΩda, ftakar dwar l-

avveniment fejn kien iltaqa’ ma’ Gaffarena f’Villa Arrigo waqt avveniment organizzat is-sena l-o˙ra g˙all-g˙eluq ta’ 60 sena ta’ Saviour Attard li ji©i l-kunjatu tal-istess Gaffarena. “Ma kontx g˙adni membru parlamentari meta marti g˙amlet xi xog˙ol notarili lil Gaffarena. Ilu aktar minn

11-il sena,” qal Fenech Adami filwaqt li Ωied jg˙id li martu kienet ˙admet fuq 7 kuntratti ta’ proprjetà b’valur totali ta’ Lm100,000. Fenech Adami Ωied jg˙id li darba, g˙oxrin sena ilu, Gaffarena kien kellmu rigward kaΩ li kellu qabel ma da˙al fis-se˙˙ il-bord ta’ kontroll fuq kirjiet rurali.

04 02|08|2015

kullhadd.com

KÓ LOKALI

DALWAQT IKOLLNA 68 SODDA OÓRA RITIANNE AGIUS ritianne@kullhadd.com

Il-Project Manager John Papagiorcopulo jispjegalna kif inhu g˙addej l-andament tax-xog˙ol

Fi Ωjara li g˙amilna fl-Isptar Mater Dei stajna nosservaw kif ix-xog˙ol fuq il-Medical Assessment Unit, li hija lestensjoni biswit lEmer©enza, jinsab g˙addej b’ritmu mg˙a©©el. Dan il-pro©ett kien beda f’Ottubru li g˙adda u f’inqas minn sena l-Gvern irnexxielu mhux biss isib alternattiva g˙al pro©ett li kellu jkun mibni fuq it-taqsima talEmer©enza, iΩda li jwettqu fi Ωmien qasir. Din hija differenza kbira mis-snin twal li Gvern Nazzjonalista ˙a biex jibni l-isptar, li spiçça biex qabeΩ il-ba©it b’figuri astronomiçi, u li uΩa konkrit ta’ kwalità baxxa. Fil-fatt, kien proprju wara testijiet li saru fuq il-konkrit tal-bini tal-Emer©enza qabel ma ttellg˙u iΩjed sulari, li dan id-difett ©ie skopert, u kien minn hemm li l-Gvern beda ja˙seb g˙al soluzzjoni vijabbli. L-inizjattiva f’waqtha li ˙a lGvern wasslet biex ma jintilfux fondi Ewropej. Permezz ta’ dan il-pro©ett, is-sodod f’Mater Dei se jkunu qed jiΩdiedu b’68 sodda u b’hekk tittaffa l-problema ta’ sodod fil-kurituri. Il-Gvern ˙aseb ukoll biex ilbinja l-©dida tkun tifla˙ aktar sulari bil-˙sieb li jkomplu jiΩdiedu s-sodod fl-Isptar Mater Dei; sptar li g˙alkemm kellu jsolvi l-problema ta’ nuqqas ta’ sodod, spiçça iΩg˙ar mill-Isptar San Luqa. B’din il-binja s-sodod eventwalment se jiΩdiedu bi 300

Wa˙da mill-kmamar li se tilqa’ l-pazjenti; evidenti li x-xog˙ol jinsab kwaΩi lest

Il-pont li se jg˙aqqad l-estensjoni l-©dida mal-parti l-antika; baqa’ biss li jinfeta˙ dan il-˙ajt li jidher faççata

Il-pjan tal-Gvern hu li ssodod f’Mater Dei jiΩdiedu bi 300. Dan kollu permezz ta’ din il-binja, li toffri l-potenzjal g˙al espansjoni. Ritratti li ˙adna jixhdu xxog˙ol avvanzat fuq din lespansjoni, li hija ppjanata li tkun bdiet topera sal-a˙˙ar ta’ din is-sena. Il-Gvern mhux biss ˙adem

biex jiΩdiedu s-sodod f’Mater Dei, iΩda wkoll biex jitnaqqsu l-mediçini out of stock u jonqsu l-listi ta’ stennija g˙alloperazzjonijiet. Permezz tal-investiment ta’ €200 miljun, l-Isptar Ìenerali ta’ G˙awdex se jkun modernizzat u se jinbena sptar ie˙or fl-istess Ωona. Se jkun modernizzat l-Isptar Karin Grech u anke se jsir çentru tarriabilitazzjoni ©did f’San Luqa. Apparti dan l-investiment, il-Gvern ˙adem ukoll biex jattira skola medika ©dida mmexxija minn Barts and the London School of Medicine and Dentistry, biex Malta tattira studenti barranin lejn G˙awdex fl-istess waqt li sservizzi tas-sa˙˙a f’pajjiΩna jkomplu jitjiebu. “Sibna sitwazzjoni xejn pjaçevoli” Mistoqsi minn din il-gazzetta dwar il-pro©ett tal-estensjoni tal-isptar li issa jinsab fl-a˙˙ar faΩijiet tieg˙u, il-Ministru Konrad Mizzi sa˙aq li l-pazjent irid ikun fiç-çentru ta’ dak kollu li jsir fil-qasam tassa˙˙a. “Il-Gvern sab sitwazzjoni xejn pjaçevoli fl-isptar, bissodod fil-kurituri, apparti problemi o˙ra li wkoll qed ji©u indirizzati. Dan kollu g˙alija mhuwiex aççettabbli u g˙alhekk qieg˙ed ji©i indirizzat,” sostna l-Ministru. Huwa spjega kif dan ilpro©ett, li issa wasal fl-a˙˙ar faΩijiet tieg˙u, jifforma parti mill-pjan tal-Gvern biex f’Mater Dei jiΩdiedu 300 sodda. “Issa se nkunu qed inΩidu 68 sodda, u fil-futur se nibdew na˙dmu biex inΩidu aktar sodod, ˙alli l-pazjenti u l-familji Maltin u G˙awdxin ikollhom ambjent xieraq u diçenti meta jid˙lu g˙all-kura fl-isptar.” Jg˙id li dan kollu sar permezz tal-˙addiema li ˙admu fuq dan il-pro©ett, u li fi Ωmien disa’ xhur waslu s’hawn. Kien g˙alhekk li rringrazzjahom tax-xog˙ol li g˙amlu.

Servizzi mg˙oddija lesti fil-kuriduri tas-swali; jonqos biss issoqfa tal-©ibs u xog˙olijiet ta’ finishing

LokALI kÓ

02|08|2015 05

kullhadd.com

Il-PN JAGÓÛEL IT-TRIQ TAN-NEGATTIVITÀ

Il-kuridur li jwassal g˙all-pont li jg˙aqqad il-parti l-antika mal-parti l-©dida, fejn b˙alissa qed ji©i mg˙oddi d-dawl

Fi stqarrija ma˙ru©a mill-Gvern ilbiera˙ huwa kkundanna nnegattività bla bΩonn u l-iΩbalji fattwali tal-OppoΩizzjoni dwar issistema tal-pensjonijiet ta’ pajjiΩna. Dan hekk kif, minkejja r-reazzjoni poΩittiva tal-pubbliku u l-korpi kostitwiti g˙all-proposti talGrupp Tekniku fuq Pensjonijiet, l-OppoΩizzjoni g˙al darb’o˙ra g˙aΩlet li tbassar li s-sistema “tista’ tikkrolla”. Il-Partit Nazzjonalista qieg˙ed jag˙mel dan meta l-previΩjonijiet li saru mhux biss kienu bbaΩati fuq kriterji tal-Kummisjoni Ewropea, imma kienu sa˙ansitra maqbula ma’ esperti tal-Bank Dinji. Dan huwa l-istess mod kif saru l-eΩerçizzji tekniçi kollha kemm ilna membri tal-Unjoni Ewropea. Il-UE tgiddeb lill-PN Il-Gvern fakkar ukoll li rapport ma˙ru© mill-Kummissjoni Ewropea f’Mejju jirrapporta li Malta mistennija jkollha l-istess Ωieda fl-ispiΩa fuq pensjonijiet b˙al dik tal-Ìermanja - pajjiΩ li Ωgur ˙add mhu jg˙id li se jikkrolla. Barra minn hekk, l-istess valutazzjoni tal-Kummisjoni Ewropea wriet kif, ikkumparat ma’ snin ta’ qabel, il-previΩjonijiet g˙al Malta kienu fost l-aktar li tjiebu. “Altru milli tikkrolla, l-evalwazzjoni tal-esperti Ewropej huwa li l-prospetti g˙al Malta tjiebu, min˙abba titjib qawwi fil-qasam taxxog˙ol u t-tkabbir ekonomiku. Madankollu, dawn il-previΩjonijiet tal-OppoΩizzjoni g˙andhom jittie˙du fl-istess spirtu li biha ttie˙du previΩjonijiet o˙rajn tag˙ha dwar l-ekonomija, fejn filwaqt li l-UE u a©enziji ta’ kreditu qed jg˙idu l-ekonomija ta’ Malta sejra tajjeb, il-Viçi Kap tal-PN Mario Demarco g˙adu jinsisti li kollox negattiv,” sostna l-Gvern. “L-OppoΩizzjoni g˙andha tie˙u t-triq responsabbli”

Il-binja tar-reception minn wara issa ng˙aqdet mal-estensjoni l-©dida biswit l-Emer©enza

Fl-istqarrija kien spjegat ukoll li element ie˙or qawwi ta’ negattività bla bΩonn huwa d-dikjarazzjoni Ωbaljata li b˙alissa “l-persenta©© ta’ anzjani li qed jg˙ixu fil-faqar f’pajjiΩna huwa ta’ 34% u huwa ˙afna og˙la meta tqabblu mal-medja fl-Unjoni Ewropea”. “Din hija dikjarazzjoni mhux vera,” sa˙aq il-Gvern. “Skont statistika ma˙ru©a mill-Uffiççju Nazzjonali tal-Istatistika, u kkonfermata mill-a©enzija Eurostat, il-persenta©© ta’ anzjani f’riskju ta’ faqar f’pajjiΩna huwa ta’ 14.9%, ferm anqas min-nofs tal-persenta©© li kkwotat l-OppoΩizzjoni. Dan huwa fil-livelli tal-medja Ewropea.” Il-Gvern tenna wkoll li l-kalkolu tal-esponenti tal-OppoΩizzjoni li sostnew illi b’€620 fix-xahar xorta tibqa’ f’riskju ta’ faqar, mhix eΩatta. Dan g˙aliex, skont il-Eurostat, l-ammont biex tkun ’il fuq mir-riskju tal-faqar f’Malta huwa €605 fix-xahar. Li jfisser li dak li ©ie propost huwa €15 og˙la mil-kejl Ewropew. G˙aldaqstant, il-Gvern ikkonkluda li l-OppoΩizzjoni re©g˙et g˙aΩlet it-triq tan-negattività minflok kienet kostruttiva, kif kienu korpi kostitwiti o˙rajn li laqg˙u l-proposti tal-Grupp Tekniku, li kien anke jinkludi esperti li amministrazzjonijiet Nazzjonalisti kienu fdaw f’riformi preçedenti. “Dawn il-proposti huma pass ’il quddiem u l-OppoΩizzjoni g˙andha tie˙u t-triq responsabbli biex issir riforma soçjali o˙ra g˙all-˙addiema u l-pensjonanti tag˙na ming˙ajr xokkijiet Ωejda lill-ekonomija li qabdet ritmu poΩittiv ˙afna.” “Gvern li jag˙ti g˙aliex jemmen li hemm bΩonn veru”

Wa˙da mill-faççati tal-estensjoni tinsab kwaΩi lesta; baqa’ biss l-a˙˙ar parti tag˙ha

F’stqarrija separata, il-Partit Laburista sostna li, ming˙ajr il-bidla flamministrazzjoni, kull min illum g˙andu aktar minn 53 sena, kien jirtira ming˙ajr garanzija li ma jispiççax fuq pensjoni, li titfg˙u f’riskju ta’ faqar. Minflok, issa pajjiΩna g˙andu pjan biex kul˙add ji©i protett mir-riskju tal-faqar. Il-PL fakkar ukoll li aktar minn 110,000 persuna se jing˙ataw dritt li Simon Busuttil ma lissinx kelma wa˙da dwaru fil-manifest elettorali li kiteb g˙all-Partit Nazzjonalista fiΩ-Ωmien meta kien jg˙id li l-faqar huwa perçezzjoni. Min-na˙a l-o˙ra, il-Partit Laburista wieg˙ed, u llum qed iwettaq, li jda˙˙al gradwalment pensjoni minima a˙jar lill-pensjonanti kollha. “Kontra dak li g˙amel il-Gvern Nazzjonalista fl-2007, il-pensjoni minima mhux se ting˙ata b˙ala speçi ta’ kumpens g˙al Ωieda fletà tal-irtirar jew fin-numru ta’ kontribuzzjonijiet. Dan id-dritt se jing˙ata lil kul˙add, inkluΩ dawk li ilhom snin twal irtirati. Dan m’huwiex Gvern li jag˙ti biex jg˙atti li qed jie˙u, imma Gvern li jag˙ti g˙aliex jemmen li hemm bΩonn veru u ©ustifikat,” tenna lPartit Laburista.

06 02|08|2015

kullhadd.com

kÓ LOkALI

“ID-DIBATTITU PREÛENTI HUWA SINTOMU TA’ LINGWA SANA”

David Aloisio

bidla fuq livell ie˙or li osserva matul is-snin, din iddarba minn isfel, hija proprju fil-livell ta’ kitba tal-istudenti. Il-kwalità ta’ kitba aktarx qed ti©i kompromessa min˙abba l-effett ta’ problema o˙ra relatata: in-nuqqas ta’ qari ta’ letteratura bilMalti. “Hija ˙asra li xi drabi tid˙ol f’dar fejn bilkemm tara ktieb, a˙seb u ara kemm se ssib librerija. Kif jg˙id il-Malti: l-eΩempju jkaxkar, u n-nuqqas ta’ qari fil-kbar qed jaffettwa liΩΩg˙ar, u Ω-Ωg˙ar qed ibatu ferm sabiex fl-iskejjel jipproduçu biçça kitba b’ortografija tajba u b’Malti mexxej u idjomatiku. Dan ma jawgura xejn tajjeb g˙al meta l-istudenti jo˙or©u fid-dinja taxxog˙ol u ji©u biex jikkomunikaw bil-Malti. Xi drabi jippreferu jiktbu bl-IngliΩ g˙ax, “il-Malti nsejtu!” qal Aloisio.

GLEN FALZON glen@kullhadd.com

Shower jew xawer? Chatting jew çetting? Fuel jew fjuwil? Diesel jew diΩil? Washing machine jew woxing maxin? Cake jew kejk? B˙alissa, u bir-ra©un, g˙addej dibattitu s˙i˙ fuq kif il-Malti mitkellem qed ji©i rifless fil-Malti miktub birregoli uffiçja li tal-lingwa Maltija ji©u mibdula spiss skont il-˙ti©ijiet tal-iΩvilupp tal-istess lingwa. Fir-rigward ta’ dan id-dibattitu hemm Ωew© skejjel ta’ ˙sieb li g˙adek tiltaqa’ mag˙hom illum il-©urnata: dawk il-persuni hekk imsej˙a puristi li jopponu kull tip ta’ bidla u g˙alhekk ma jridux li l-Malti tradizzjonali jinbidel minn kif jafuh, u hemm dawk ilpersuni li huma aktar liberali jew moderni fil-˙sieb tag˙hom u j˙ossu li, b˙al kull lingwa o˙ra, il-Malti g˙andu jadatta g˙all-bidliet u l-iΩviluppi li qed ise˙˙u fil-preΩent. Fid-dawl ta’ dan kollu, ilgazzetta KullÓadd tkellmet mal-g˙alliem tal-lingwa Maltija David Aloisio li g˙al erbatax-il sena s˙a˙ g˙allem din il-lingwa u raha tg˙addi minn diversi bidliet sakemm Ωviluppat kif nafuha llum.

L-importanza tal-metodu ta’ tag˙lim

Xog˙ol il-professjonisti u mhux il-poplu Meta mistoqsi jekk ja˙sibx li hemm xi miti jew lakuni flopinjoni pubblika li ta’ min jiççarahom, speçjalment fejn jid˙ol il-mod ta’ kif jinkiteb il-Malti jew inkella a˙jar lortografija, Aloisio sostna li, g˙alkemm il-kelma ‘miti’ x’aktarx g˙andha konnotazzjonijiet negattivi tant li tfakkru fid-djuq tal-mo˙˙, flinjoranza u fid-dlam li kien jitkellem fuqu Manwel Dimech, il-poplu jrid i˙alli f’idejn il-professjonisti. “Jien ma mmurx l-isptar u ng˙id lit-tobba x’g˙andhom jag˙mlu. Hekk ukoll fejn tid˙ol il-lingwa. Hemm min jargumenta li din hija tag˙na lkoll u li allura m’g˙andniex in˙allu lil min jinda˙lilna kif niktbu u nitkellmu. Nemmen li dan huwa Ωball,” fisser Aloisio. Huwa Ωied jg˙id li llum qed ng˙ixu f’dinja fejn minn jistudja bilfors ikollu jispeçjalizza f’qasam u g˙alhekk g˙andna x-xorti li f’pajjiΩna hawn lingwisti bravi u li wara snin twal ta’ riçerka jissu©©erixxu kif g˙andna mmantnu u nie˙du ˙sieb dan il-patrimonju nazzjonali. “Ejjew napprofittaw irwie˙na mill-pariri siewja tag˙hom,” appella Aloisio.

Jien ma mmurx l-isptar u ng˙id lit-tobba x’g˙andhom jag˙mlu, hekk ukoll fejn tid˙ol il-lingwa

huwa lin g w a ˙ a j j a u g˙andna n˙ossuna xxurtjati li lsienna g˙addej minn dan il-proçess interessanti. “Fl-opinjoni tieg˙i, il-psewdopatrijottiçi jiΩbaljaw meta jo©©ezzjonaw g˙at-tibdil u jibqg˙u j˙addnu ideat puristi li ilhom li s k a d e w m i n n Ωmien ΩemΩem. Minkejja tturija ta’ m ˙ a b b a l e j n i l Malti, ironikament u inkonxjament, lill-Malti qed jirriskjaw li jeqirduh. G˙alhekk nemmen li d - d i b a t t i t u t a ’ b˙alissa huwa minnu nnifsu sintomu ta ’ l i n g w a s a n a , lingwa mitkellma u miktuba minn poplu li fl-a˙˙ar milla˙˙ar huwa interessat fiha g˙ax jemmen li hija g˙odda siewja ta’ komunikazzjoni imma wkoll g˙elm ta’ identità nazzj o n a l i , ” s p j e g a b’reqqa Aloisio.

dak minn fuq g˙al isfel, ji©ifieri meta l-awtoritajiet tal-lingwa, ewlieni fosthom il-Kunsill tal-Malti, jo˙or©u b’regoli ortografiçi ©odda u l-g˙alliema u l-istudenti jridu jaddattaw g˙alihom. “Xi regoli ©odda niΩlu malajr, o˙rajn domna xi ftit sakemm addattajna g˙alihom. Niftakar meta qabel konna ta’ kuljum nikkore©u lill-istudenti sabiex jiktbu ‘ta’ l-avukat’ peress li ˙afna minnhom kienet ti©ihom naturali li jiktbu ‘tal-avukat’. M aΩ - Ω m i e n , il-Kunsill iddeçieda li rridu ng˙aqqdu dejjem il-prepoΩizzjonu u lartiklu u li g˙andna niktbu ‘tal-avukat’ u ‘mal-Italja’. U a˙na l-g˙alliema tal-Malti kellna ninΩlu ftit minn fuq ilkatedra u nammettu li l-istudenti kellhom ra©un,” qalilna bi tbissima Aloisio.

L-istudenti kellhom ra©un Dibattitu u lingwa sana jmorru flimkien Lingwa li ma tg˙addix kontinwament minn tibdil tissogra bil-kbir li tmut. Il-Malti

Meta mistoqsi fuq il-bidliet li ltaqa’ ma g ˙ h o m t u l l erbatax-il s e n a l i i l u jg˙allem, l-g˙alliem tal-Malti spjega li l-livell ovvju huwa

Jitkbu bl-IngliΩ insew il-Malti

g˙ax

Apparti minn hekk, Aloisio rrimarka li, minkejja li dan il-kaΩ huwa pjuttost uniku,

Dawn il-bidliet fil-lingwa j©ibu reazzjonijiet differenti, b’mod speçjali fl-istudenti. Meta mistoqsi fuq dan, Aloisio spjega li, b˙al f’˙afna kaΩijiet o˙ra, l-istudenti g˙andhom tendenza li jibdew igergru imma jemmen li f’sitwazzjonijiet b˙al dawn jg˙odd ˙afna l-mod ta’ kif lg˙alliem jippreΩenta l-materjal akkademiku lill-istudenti. “Fil-kaΩ tat-tibdil flortografija jien in˙obb nuΩa metodi li jappellaw g˙allistudenti b˙al xi kwiΩΩ li jqanqal fihom sens ta’ kompetittività bl-iskop li b˙ala effett sekondarju jkunu qed jitg˙allmu u jiftakru kif jispellu bil-Malti,” fisser lg˙alliem tal-Malti. Ûied jg˙id li ma ja˙sibx li dawn il-bidliet huma xi fattur determinanti fil-livell ta’ espressjoni bil-Malti. Fl-opinjoni tieg˙u, l-istudenti g˙andhom problemi o˙rajn fejn jid˙ol it-t˙addim tajjeb tal-lingwa. Is-soluzzjoni ideali hija l-interess ©enwin fli s t u d ju t a l - M a l t i . “ B ˙ a l a g˙alliem naf li l-interess talistudenti huwa l-ikbar sfida fil-klassi. Mhux çajta li f’lekçer ta’ sieg˙a l-g˙alliem irid ji©bed l-attenzjoni u jqanqal l-interess fl-istudenti li ˙afna drabi jkollhom ˙afna distrazzjonijiet ta’ kull tip,” irrimarka Aloisio. Fiduçja fil-Kunsill talMalti Mistoqsi direttament fuq jekk g˙andux fiduçja fil-Kunsill tal-Malti, Aloisio mill-ewwel afferma li hu g˙andu fiduçja kbira fil-membri tal-Kunsill tal-Malti iΩda meta jiddarras ma jiddejjaqx jitkellem. Madankollu jemmen bis-s˙i˙ fil-professjonalità tag˙hom u jiddispjaçih meta nies tal˙abba gozz jippruvaw jimponu l-ideat bla baΩi u mhux riçerkati hekk kif il-Kunsill

jo˙ro© b’xi deçiΩjoni. Spjega li b˙alissa l-Kunsill g˙andu l-g˙adma iebsa ta’ kif se jinkitbu kliem ta’ nisel IngliΩ. Kien hawnhekk li fisser li din mhijiex deçiΩjoni façli. “Xi drabi ng˙id li g˙andna n˙allu l-kelma intatta u niktbuha kif inhi flIngliΩ b˙al download imma mbag˙ad meta ni©i biex nikkonjugaha nippreferi li niktibha skont il-fonetika Maltija: niddawnlowdja. Problemi b˙al dawn Ωgur li qed i˙abbtu lill-Kunsill li q e d j a g ˙m e l mi n n ko ll ox biex jo˙ro© bl-a˙jar soluzzjonijiet,” spjega b’reqqa Aloisio. M’hemmx lok g˙ad-dilettantiΩmu Mitlub jikkummenta fuq ilfatt li l-Gvern tal-©urnata feta˙ konsultazzjoni fuq din il-kwistjoni ta˙raq, Aloisio fisser kif il-konsultazzjoni dejjem hi tajba imma jkun Ωball jekk din tag˙ti lok g˙ad-dilettantiΩmu. Dan g˙ax il-Malti ˙aqqu a˙jar minn hekk u ˙aqqu jkun fdat f’idejn il-professjonisti, professjonisti umli li, wara li jivvalutaw l-opinjoni pubblika, i˙addmu l-g˙arfien akkademiku tag˙hom sabiex jaslu g˙all-a˙jar soluzzjoni. Fl-a˙˙ar nett, meta mitlub jg˙id jekk wasalx iΩ-Ωmien li jkun hemm ftit waqfa f’dawn it-tibdiliet min˙abba l-fatt li sar ikun hemm tibdil spiss, Aloisio g˙aΩel li jikkwota lil Albert Einstein fejn dan kien qal li “il-˙ajja qisha meta tirkeb rota; biex iΩΩomm ilbilanç trid tibqa’ g˙addej”. G˙alhekk jemmen li t-tibdil fil-lingwa mhux biss mhuwiex negattiv imma huwa essenzjali sabiex ilMalti jibqa’ ja©©orna ru˙u maΩ-Ωminijiet. Kliem b˙al ‘mitra˙’ u ‘˙atem’ tal-komunità Maltija ta’ sekli ilu issa sar arkajku u llum ng˙idu ‘ s a q q u ’ u ‘ ç u r k e t t ’ . M aΩ Ωmien drajna kliem b˙al ‘futbol’ u ’l quddiem x’aktarx li nidraw niktbu l-kliem ‘gay’ u ‘power station’. “Fl-opinjoni tieg˙i g˙andna bΩonn bidla fil-perçezzjoni dwar il-bidla. Il-bidla hija neçessarja u fuq kollox hija poΩittiva. Ejja nkunu aktar ottimisti fil-perspettiva tag˙na dwar il-bidliet filMalti. Ûmien twil ilu meta beda die˙el ˙afna kliem filMalti mit-Taljan kien hemm min iddarras g˙ax ried li lMalti jibqa’ Semitiku u jixbah lill-G˙arbi. Imma min webbes rasu u kiteb b’dan il-Malti ‘pur’ safa mwarrab g˙ax il-kitba tieg˙u ˙add ma seta’ jifhimha. Ejja nkunu maturi biΩΩejjed biex nifhmu l-benefiççji tal-bidla imma flistess ˙in nindukraw dak li di©à g˙andna sabiex ma mmorrux fl-estrem l-ie˙or. It-triq tan-nofs hija l-ideali g˙alkemm hija wkoll l-iktar triq diffiçli,” g˙alaq din lintervista Aloisio bi tbissima.

LOKALI KÓ

02|08|2015 07

kullhadd.com

HEMM BÛONN KAMERAS FIÇ-ÇIMITERJI?

“SAÓÓA INSTERQITLI BINTI, ISSA QED NIÌI MISRUQA MILL-WENS LI NÛUR IL-QABAR” Omm li snin ilu tilfet lil bintha tarbija kellha tg˙addi minn esperjenza qarsa f’g˙eluq l-anniversarju ta’ mewtha meta l-fjuri li po©©iet fuq il-qabar ta’ bintha nsterqu wara ftit sig˙at biss. Din hija esperjenza komuni li jg˙addu minnha ˙afna nies, tant li kwaΩi tista’ tg˙id li ndrat u ˙add ma je˙odha b’sorpriΩa. Madankollu, dan ma jfissirx li dawn l-atti huma aççettabbli u li wie ˙ed g˙andu jkompli jag˙laq g˙ajnejh g˙alihom, anke jekk lo©©etti misruqa ma jkunux jiswew ˙afna flus. Christine Grima rrakkontat

L-IKBAR SFIDA

Mill-a˙˙ar Ewrobarometru rriΩulta li, skont iç-çittadini talUnjoni Ewropea, l-ikbar sfida g˙all-Ewropa b˙alissa hija dik tal-immigrazzjoni. Fil-passat il-poplu Malti kien fost il-ftit popli Ewropej li jpo©©u l-immigrazzjoni filquççata b˙ala l-iktar kwistjoni li t˙assibhom. Dan is-sentiment iΩda jidher li issa nfirex ukoll g˙al ˙afna pajjiΩi o˙ra, tant li skont la˙˙ar st˙arri© l-immigrazzjoni kienet qed tin˙ass b˙ala likbar sfida g˙all-Unjoni Ewropea. Dan l-ist˙arri© sar bejn is-16 u s-27 ta’ Mejju; meta l-Ewropa kienet g˙adha qed tirkupra mix-xokk ta’ Ωew© tra©edji filMediterran matul ix-xahar ta’ qabel. Filwaqt li fl-ewwel diΩastru g˙erqu 400 persuna, ˙amest ijiem wara inçident ie˙or re©a’ ˙asad l-Ewropa meta g˙erqu xejn inqas minn 700 persuna f’daqqa. Madankollu, f’nofs Mejju, proprju meta beda dan list˙arri©, sar mag˙ruf li lKummissjoni Ewropea kienet ˙ejjiet pjan g˙al burden sharing, u li kienet se ssir pressjoni biex kull pajjiΩ jing˙ata ammont ta’ immigranti bl-iskop li jittaffa l-piΩ tal-pajjiΩi li jirçievu l-iktar immigranti min˙abba l-poΩizzjoni ©eografika tag˙hom. Dawn iΩ-Ωew© fatturi jag˙mluha diffiçli biex wie˙ed jiskopri liema kien il-fattur determinanti li l-iktar li bidel is-sentiment tal-Ewropej fuq limmigrazzjoni; jekk hux ittra©edji umani, inkella l-biΩa’ mill-burden sharing.

kif ©imag˙tejn ilu Ωaret iççimiterju tal-Addolorata peress li bin t h a M i c h a e l a g˙alqet tnax-il sena mejta. Il˙in kien id-9.00 ta’ filg˙odu, u fuq il- q a b a r p o © © i e t bukkett fjuri roΩa u bojod, kartolina u xemg˙at. Ìara, iΩda, li meta ftit tal˙in wara o˙tha marret fl-istess çimiterju u Ωaret il-qabar tan-neputija tag˙ha, il-fjuri li po©©iet Christine kienu di©à sparixxew. “Naf li dawn l-affarijiet ji©ru, imm a m a n i s t a x nifhem kif wie˙ed jista’ jg˙ix bil-kuxjenza tieg˙u meta jisraq fjuri li kienu intenzjonati g˙al xi ˙add g˙aΩiΩ,” tg˙id Christine. “Il-fjuri kienu se

jmutu fi ftit ©ranet. Din mhix kwistjoni ta’ flus, imma kwistjoni ta’ att krudili.” Tistaqsi g˙alfejn, sa˙˙a ©iet misruqa minn bintha, issa qed issib ukoll lil min jisraqha mill-wens li t˙allilha lfjuri fuq il-qabar. “G˙alkemm g˙addew tnaxil sena, ma tg˙addix ©urnata li ma nimmisjahiex. IΩ-Ωmien ifejjaq imma qatt ma tinsa. Lebda ©enitur ma jrid jidfen lil uliedu.” L-omm sostniet ma’ din ilgazzetta li wasal iΩ-Ωmien li jitwa˙˙lu kameras tas-sigurtà fiç-çimiterji. Hekk, dak li jkun forsi ja˙sibha darbtejn qabel jisraq xi ˙a©a minn fuq il-qabar ta’ ˙addie˙or.

Il-bukkett tal-fjuri li Christine xtrat g˙al bintha u li nsteraq wara ftit ˙in

08 02|08|2015

kullhadd.com

kÓ LOkALI

PROÌETTI AMBIZZJUÛI FIL-QASAM TAS-SAÓÓA “Il-pro©etti ambizzjuΩi li ser ji©u varati f’qasir Ωmien b’risq l-isptarijiet ta’ G˙awdex, ta’ Karen Grech u San Luqa huma xhieda prattika tal-viΩjoni ambizzjuΩa ta’ dan il-Gvern f’dak li jirrigwarda l-qasam tas-sa˙˙a.

Daqstant ie˙or il-pro©etti infrastrutturali li g˙addejjin b’ritmu ©mielu biswit l-Isptar Mater Dei, ji©ifieri ç-Çentru tal-Onkolo©ija Sir Anthony Mamo li ma jdumx ma jilqa’ fi ˙danu dawk is-servizzi sallum mog˙ t i j a m i l l - I s p t a r

Boffa u l-estensjoni ta’ Mater Dei nnifsu b’Ωew© swali o˙ra li ser ikunu qed jakkomodaw mat-68 sodda ©dida.” Dan qalu s-Segretarju Parlamentari g˙as-Sa˙˙a Chris Fearne f’kummenti li ta lil din il-gazzetta.

F ea r n e s p j e g a k i f i l metodolo©ija, ambizzjoni u strate©ija li jimxi biha llum il-Gvern fil-qasam tas-sa˙˙a jisbqu bil-bosta n-nuqqas ta’ ppjanar li bih kienet tamministra s-settur l-amministrazzjoni preçedenti fejn ˙allew ˙afna mill-aspetti kruçjali fil-qasam tas-sa˙˙a g˙al ri˙hom. Is-Segretarju Parlamentari qal ukoll li lil hinn minn dawn il-pro©etti massiççi, ˙arset il-Gvern hija mitfug˙a wkoll, bl-istess ener©ija u entuΩjazmu, fuq il-kamp talkura primarja, fl-g˙eruq veri tag˙ha. “Fost l-ewwel passi li ˙a dan il-Gvern madwar sentejn ilu fil-fatt kien li jie˙u stampa realistika ta’ f’liema stat jinsabu ç-çentri tas-sa˙˙a u l-54 ber©a mifruxa ma’ Malta u G˙awdex. Minn hemm idDipartiment tas-Sa˙˙a telaq g˙al g˙onq it-triq impjenjattiva li qed twassal biex, flistess waqt, wa˙da wara lo˙ra dawn il-bere© ji©u rinovati sabiex il-pazjenti li jΩuruhom jing˙ataw is-servizz dekoruΩ li jixirqilhom u kif ukoll ikomplu jkunu dejjem aktar font siewi ta’ g˙arfien, prevenzjoni u kura kif fil-fatt tixhed id-devoluzzjoni talber©a ta’ Óal Tarxien li ©iet finalizzata aktar kmieni din il-©img˙a.” Hawnhekk Fearne spjega kif matul l-a˙˙ar xhur idD i p a rt i m e n t tal-Kura Primarja, b’kollaborazzjoni s˙i˙a mal-Kunsill Lokali ta’ Óal Tarxien, issorvelja rrinovazzjoni tal-ber©a f’Óal Tarxien li issa ng˙atat dehra aktar friska. “Ìie aççertat ukoll li s-servizzi offruti minn din il-ber©a ji©u estiΩi sabiex jil˙qu aktar mill-viçin ir-residenti ta’ din il-lokalità. Minn din il-ber©a qed noffru wkoll servizz ta’ lifestyle

clinic, ji©ifieri klinika apposta li fiha infermiera m˙arr©a f’dan il-kamp jag˙tu attenzjoni personalizzata lill-pazjent li jmur jitlob parir ta’ natura preventiva speçjalment f’dak li jikkonçerna vizzji jew attitudnijiet fl-istil ta’ ˙ajja, li jekk ma jkunux ikkontrollati fil-˙in jistg˙u jag˙tu lok g˙al riperkussjonijiet serji b˙alma huma mard tal-qalb, pressjoni jew dijabete.” Is-Segretarju Parlamentari Fearne kompla jikkummenta kif il-Gvern g˙andu kull interess u intenzjoni li joffri l-aqwa servizzi lil aktar minn 100,000 persuna li jag˙mlu uΩu mill-bere© fuq medda ta’ sena. “Fil-fatt, dawn illifestyle clinics di©à huma mifruxin ma’ sitt lokalitajiet: iΩ - Û u r r i e q , i l - G u d j a , S a n Ì w a n n , Ó aΩ -Û a b b a r , l Imsida u l-GΩira; u hemm il˙sieb li dawn ikomplu jespandu sabiex jil˙qu aktar nies, inkluΩ f’G˙awdex. Missena li g˙addiet ’l hawn ©ew devoluti l-bere© talG˙arb u Ta’ Kerçem f’G˙awdex u dawk talImsida, is-Si©©iewi, ilKalkara u Ω-Ûurrieq f’Malta.” Is-Segretarju Parlamentari Chris Fearne temm billi fa˙˙ar l-impenn tal-kunsilliera u s-Sindku ta’ Óal Tarxien li kienu strumentali sabiex dan il-pro©ett ji©i konkluΩ b’mod sodsifaçenti ˙afna u awgura li f’qasir Ωmien id-Dipartiment tasSa˙˙a jkollu l-opportunità ja˙dem id f’id ma’ kunsilli lokali o˙rajn. “Fil-fatt, il-kunsilli lokali ta’ Óal G˙axaq, T a ’ X b i e x , Ó aΩ -Û a b b a r u Santa Luçija di©à g˙addejjin f’negozjati mad-Dipartiment tal-Kura Primarja sabiex illokalitajiet tag˙hom ukoll jibbenefikaw mid-devoluzzjoni tal-ber©a.”

loKalI KÓ

02|08|2015 09

kullhadd.com

l-gÓeluq ta’ trIq Il-Kosta…

gvern nazzjonalIsta ma ppjanax sew Il-fergÓat tat-toroq f’malta Hekk kif din il-©img˙a kienet minn ikkaraterizzata fit-traffiku dewmien min˙abba l-g˙eluq ta’ Triq ilKosta, minkejja l-avviΩi li n˙ar©u mill-Gvern, dan kollu juri kif Gvern Nazzjonalista qatt ma kien impenjat bis-serjetà biex itejjeb in- network tat-toroq f’pajjiΩna. Dan hekk kif fil-passat, meta saru toroq ©odda, saru b’karre©©jata wa˙da biss u g˙alhekk, jekk ise˙˙ inçident, b˙alma nafu li ©ara, te˙el nofs Malta. Fid-dawl ta’ dan kollu, ilgazzetta Kull˙add tkellmet mal-Ministru g˙at-Trasport u l-Infrastruttura Joe Mizzi fejn mill-ewwel sostna li l-verità hija li g˙andna wisq karozzi u t-toroq tag˙na fil-passat ma ©ewx iddisinjati biex jilqg˙u g˙al dan il-fenomenu hekk kbir. Ix-xog˙ol ma setax isir bittriq miftu˙a “Sa mill-ewwel ©ranet li beda l-pro©ett kien t˙abbar li se jkun hemm inkonvenjent. Kien hemm ukoll is-sejbien ta’ fdalijiet arkeolo©içi li, trid jew ma tridx, huwa parti millwirt ta’ pajjiΩna u jridu ji©u ppriservati,” spjega l-Ministru Mizzi. Huwa Ωied jg˙id li konna nafu li n-nies se jilmentaw, iΩda x-xog˙ol ma setax isir bit-triq miftu˙a g˙ax hu fiΩikament impossibli. “Dan g˙ax, l-ewwel nett, kien hemm in©enji kbar u, it-tieni, ix-xog˙ol ma jag˙tikx li ta˙dem hekk g˙ax l-asfalt irid

il-˙in tieg˙u biex jinxef u hemm ukoll is-sa˙˙a u s-sigurtà tas-sewwieqa fin-nofs,” sostna l-Ministru g˙atTrasport u l-Infrastruttura. Tfixkil mill-OppoΩizzjoni Il-Ministru Mizzi qal ukoll li ntalbet koperazzjoni tal-pubbliku u n˙ar©u avviΩi biex din it-triq tkun evitata u dan flimkien mal-pulizija li kien hemm fuq il-post biex jikkontrollaw it-traffiku. Fil-fatt, mat-tieni ©urnata, il-pubbliku fehem il-volum tax-xog˙ol u, min seta’, evita din it-triq u o˙rajn ˙asbu aktar kmieni. “Imma g˙all-OppoΩizzjoni, dan kien ‘misteru’. Ma fel˙ux jaraw li gazzetta kitbet artiklu li fiha ammettiet li s-sitwazzjoni mxiet g˙all-a˙jar. Din hija wa˙da mis-sensiela ta’ tfixkil li qed insibu fejn, minflok jammettu li verament ittraffiku mexa a˙jar fit-tieni u t-tielet ©urnata, jg˙idu li kien xi misteru,” enfasizza lMinistru Mizzi. Huwa Ωied jg˙id li kul˙add jixtieq li l-pro©ett jitlesta kemm jista’ jkun malajr ˙alli jinbeda pro©ett ie˙or. “Id-deçiΩjoni ttie˙det li, noqog˙du ma minflok biçça, biçça nkarkru iddeçidejna li nag˙lqu kompletament g˙al ftit jiem sakemm isir ix-xog˙ol. Kieku ma ng˙alqitx, ix-xog˙ol kien se jdum iktar; fil-fatt irriduçejna kemm jista’ jkun il-˙in talg˙eluq tat-triq,” tenna lMinistru g˙at-Trasport u lInfrastruttura.

Id-dejn nazzjonalI jonqos b’mItt mIljun Fl-ewwel nofs tal-2015 l-iΩbilanc fil-Fond Konsolidat naqas b’€107 miljun, jew b’40%, meta mqabbel mal-istess perjodu ta’ sena ilu. L-iΩbilanç sa Ìunju ta’ din is-sena huwa n-nofs ta’ dak osservat fl-istess perjodu fl-a˙˙ar sena tal-amministrazzjoni preçedenti. Id-d˙ul tal-Gvern matul l-ewwel nofs tal-2015 Ωdied b’€193 miljun, jew 14%. Din iΩ-Ωieda kienet xprunata minn tkabbir ta’ €56 miljun f’fondi addizzjonali mill-Unjoni Ewropea wara ˙idma min-na˙a tal-Gvern ˙alli r-rata li biha ji©u assorbiti lfondi Ewropej tog˙la sew. Filwaqt li l-OppoΩizzjoni takkuΩa lill-Gvern li qed i˙alli lispiΩa tiΩdied bla kontroll, l-istatistika uffiçjali turi li matul lewwel nofs tal-2015 kien hemm Ωieda fl-ispiΩa rikurrenti ta’ 4.8%, jew anqas min-nofs tal-11% li kien irre©istrat ta˙t lamministrazzjoni ta’ qabel. B’kuntrast, fl-ewwel nofs tal-2015 kien hemm spiΩa kapitali ta’ €206 miljun, jew €50 miljun aktar mill-istess perjodu fla˙˙ar sena tal-Gvern preçedenti. Din is-sena, il-Gvern investa €300,000 aktar kuljum fi pro©etti kapitali u infrastrutturali milli kienet nefqet l-amministrazzjoni preçedenti. Dan qed iwassal g˙al ottimiΩmu qawwi fost l-azjendi tag˙na u qed itejjeb ukoll is-servizzi pubbliçi u l-infrastuttura ta’ pajjiΩna. Il-galbu fl-immani©©jar tal-finanzi pubbliçi qed i˙alli effett tajjeb fuq il-livell tad-dejn nazzjonali. G˙all-ewwel darba flistorja riçenti ta’ pajjiΩna, id-dejn tal-gvern çentrali waqa’ bi kwaΩi mitt miljun meta mqabbel ma’ sena qabel. Ta’ min ifakkar li, fit-tliet xhur li Simon Busuttil kien Viçi Kap talPartit fil-Gvern, id-dejn nazzjonali kien Ωdied b’medja ta’ mitt miljun kull xahar. Filwaqt li ta˙t amministrazzjonijiet preçedenti d-dejn t˙alla jikber xahar wara xahar, dan il-Gvern qed jirnexxilu jibda jnaqqas il-piΩ tad-dejn nazzjonali fuq ©enerazzjonijiet futuri. U dan fi klima ta’ investiment pubbliku u ming˙ajr ebda awsterità, tant li l-qg˙ad waqa’ g˙all-anqas livell fl-istorja ta’ pajjiΩna.

10 02|08|2015

kullhadd.com

KÓ PeRsOnalitÀ

Kantanta mistÓija li Kisbet il-Kunfidenza bil-muÛiKa RamOna PORtelli tintervista lil HANNAH BROWN

www.ramonaportelli.com ramonaportelli@hotmail.com

Dan l-a˙˙ar kelli su©©eriment biex nintervista kantanta Ωag˙Ωug˙a li di©à qed tipprometti. Staqsejt u fittixt dwarha u ddeçidejt li nintervistaha. Qed nirreferi g˙all-kantanta Hannah Brown, li g˙ad g˙andha biss ˙mistax-il sena. Di©à tikteb u tikkomponi l-muΩika u ddoqq il-kitarra u l-pjanu. Tg˙ix ftit G˙awdex u ftit Malta u tivvja©©a bejn iΩ-Ωew© gΩejjer kull nhar ta’ Ìimg˙a filg˙axija u ti©i lura Malta t-Tnejn filg˙odu peress li tmur skola f’Malta, il-Verdala International School. Fil-fatt, ©iet toqg˙od Malta meta kellha sentejn, meta l-©enituri tag˙ha ©ew Malta g˙al avventura qasira minn Londra u, tlettax il-sena wara, g˙adhom hawn.

Meta Hannah kienet iΩg˙ar, il©enituri tag˙ha kienu jdoqqu d-diski madwar id-dar kollha. Kibret tisma’ muΩika folk u blues . Hija qalet li, peress li kienet esposta g˙al dawn ittipi ta’ muΩika g˙al Ωmien twil meta kienet Ωg˙ira, baqg˙et mi©buda lejhom meta kibret. MaΩ-Ωmien bdiet tag˙Ωel lartisti favoriti tag˙ha, b˙al Laura Marling, Ben Howard, Paolo Nutini u Damien Rice. Bdiet tag˙mel riçerka fuq liema kantanti kienu jinfluwenzawhom u sabet le©©endi tal-lirika b˙al Bob Dylan, Leonard Cohen, Neil Young , Joni Mitchel and John Martin li, iktar tard, skopriet li kienu l-vuçijiet mal-muΩika li kienu jdoqqu l-©enituri tag˙ha meta kienet iΩg˙ar. Barra minn hekk t˙obb iddoqq il-kitarra u tkanta, u f’din la˙˙ar sena bdiet titg˙allem ukoll il-pjanu. Ta’ min jg˙id li meta tiltaqa’ ma’ Hannah g˙all-ewwel darba tie˙u limpressjoni li hija tfajla mist˙ija, imma wara ftit tal-˙in tibdel fehmtek g˙ax Hannah ma tiqafx tg˙id! Meta Hannah kellha tmien snin bdiet iddoqq il-ukelele u, filwaqt li ddoqq, kienet tkanta wkoll. “Il-vuçi tieg˙i bdiet tiΩviluppa u, meta bdejt indoqq il-kitarra ta’ g˙axar snin, bdejt nag˙ti l-istess attenzjoni lill-kant daqskemm lill-kitarra u l-pjanu. In˙obb muΩika differenti minn dik li tog˙©ob lill˙bieb tieg˙i u, kieku kelli nikklassifika l-muΩika tieg˙i, ng˙id li hija folk kontemporanju, imma nisma’ stili differenti wkoll,” bdiet tg˙idli. Xtaqt inkun naf aktar dwar il-kitba tal-kanzunetti li tikteb hi stess. “Meta kelli tmien snin bdejt ninteressa ru˙i biex nikteb id-diski, imma ma kontx kapaçi g˙ax ma kelli l-ebda esperjenza. Kont nikteb storja, imbag˙ad missieri kien ine˙˙i xi linji u jΩied kliem li jaqbel. Iktar tard xtaqt iktar involviment fil-kitba u bdejt nikteb stejjer qosra u ideat u, flimkien ma’ missieri, konna niktbu ddiska flimkien. Sibtha diffiçli ferm biex nag˙mel diska totalment wa˙di peress li kont nibΩa’ li l-prodott finali ma kienx tajjeb daqs dawk li kont nag˙mel flimkien ma’ missieri. Meta bdejt nikteb kont inΩomm l-istruttura li ©eneralment tintuΩa biex tfassal diska, imma maΩ-Ωmien sirt kunfidenti u bdejt nesperimenta u niffoka fuq lirika, melodiji talkitarra u l-pjanu,” sostniet bl-

u Winter Moods veru kienu twajba u g˙enunu matul din lesperjenza kollha,” sostniet Hannah. Dan l-a˙˙ar ukoll Hannah kantat waqt l-Earth Garden Festival. Sa ftit taΩ-Ωmien ilu kienet biss tattendi g˙al dan ilfestival, u din is-sena kienet proprju wa˙da mill-kantanti li ˙adu sehem. Óallejt f’idejha sabiex telabora aktar. “Minn mindu kont Ωg˙ira l-©enituri tieg˙i dejjem ˙aduni l-Earth Garden biex nara l- bands . Liktar favoriti tieg˙i kienu Chasing Pandora u Stalko. Ma stajtx nemmen li issa kont jien li qed nag˙ti l-prestazzjoni u kien hemm ˙afna sapport ming˙and ˙bieb, familja u anke nies li ma kontx nafhom qabel. Veru kont eçitata meta sirt naf li ismi kien fuq wara tat-T-shirt tal-festival.” Hannah g˙andha ˙olma li tikteb il-muΩika tag˙ha u tag˙ti prestazzjonijiet full-time. Ovvjament hemm ˙afna nies hemm barra li g˙andhom l-istess ˙olma, g˙alhekk temmen li huwa importanti wkoll li ©©ib riΩultati tajbin fl-iskola.

Ritratt: JCIAPPARA PHOTOGRAPHY akbar kunfidenza Hannah. Fi kliemha stess, l-iktar ˙a©a inkredibbli dwar il-muΩika hija li to˙loq xi ˙a©a strumentali jew bil-lirika li tfisser xi ˙a©a g˙alik u tista’ tikkomunika biha man-nies. Bil-muΩika tqanqal il-memorji tan-nies, permezz tal-emozzjonijijet talkantant u tal-lirika tieg˙u. Kompliet tg˙idli li meta tisma’ diska ©©eg˙elha ta˙seb fuq postijiet u nies differenti. “Meta nikteb diska nibbaΩaha fuq xi ˙a©a li tfisser xi ˙a©a g˙alija imma u, meta nies o˙ra jisimg˙uha, tista’ tfisser xi ˙a©a totalment differenti g˙alihom g˙ax ikollhom konnessjoni differenti mal-lirika, melodiji u l-progressjoni talkordi. Iddoqq strument huwa differenti milli tkanta jew tikteb id-diski “Trid to˙loq l-emozzjoni fiddiska minn riffs u kordi differenti,” spjegatli Hannah. Peress li tg˙ix G˙awdex, staqsejtha jekk hux ta’ Ωvanta©© g˙aliha biex tesponi u tifrex il-muΩika tag˙ha. “Malta u G˙awdex huma postijiet tajbin biex jiena jkolli esperjenza u nesperimenta bilmuΩika peress li l-udjenza tiss-

apportjani u hemm ˙afna postijiet fejn nista’ ndoqq. Niddubita kemm kont ning˙ata dan iç-çans kieku kont ng˙ix fir-Renju Unit. Madankollu, jekk irrid nag˙mel pass ’il quddiem bilmuΩika tieg˙i, ikolli mmur noqg˙od ir-Renju Unit, imma Malta huwa post perfett g˙al artist g˙alkemm hemm il-limitazzjonijiet.” Peress li Hannah hija persuna mist˙ija ˙afna, tlabtha tispjegali kif jirnexxilha tkanta quddiem eluf ta’ persuni u teg˙leb din il-mist˙ija. “Kull persuna li titla’ fuq palk biex tkanta jew iddoqq t˙oss xi tip ta’ biΩa’ jew tkun nervuΩa. Ladrenalina hija dik il-˙a©a li tag˙mlek superjuri b˙ala artist; ma na˙sibx li ming˙ajr ammont ta’ biΩa’ l-interpretazzjoni tkun interessanti. Flewwel ftit diski t-ta˙ri© kollu li tkun g˙amilt jibda jag˙ti l-frott tieg˙u u ma tkunx qed ta˙seb fuq dak li qed tag˙mel, imma kif nirrilassa nibda nie˙u iktar pjaçir indoqq u nikkomunika mal-udjenza,” we©bitni Hannah. Il-lista tal-kanzunetti tag˙ha qed tikber ftit ftit Tkellimt mag˙ha dwar il-

kanzunetti li ˙ar©et s’issa. Filfatt, Kicking down the wall mhix l-unika diska tag˙ha, g˙ax ˙ar©et ukoll id-diska Can’t live without you u verΩjoni live ta’ What do you think. Irrekordjat o˙rajn, imma ˙asbet li mhumiex lesti biex jin˙ar©u g˙alissa. “Ma na˙sibx li ser no˙ro© ir- recordings li g˙amilt fl-istudio g˙ax in˙oss li miexja ’l quddiem b˙ala artista u g˙andi bejn ˙amsa u sitt diski li huma kwaΩi lesti li n˙oss li huma a˙jar. Na˙seb fil-futur qrib nirrekordjawhom, imma g˙alissa qed niffilmjawhom fuq video camera u ntellg˙uhom fuq l-internet kif ikunu.” Xi ©img˙at ilu Hannah kellha l-unur li tkanta b˙ala mistiedna speçjali fuq l-istess stage waqt il-kunçert tal-Winter Moods ‘The Journey 30 th Anniversary Concert’. Qabel din l-esperjenza l-unika prestazzjonijiet li kellha kienu fit-talent shows tal-iskola quddiem ftit mijiet; f’dan il-kaΩ kienu ftit eluf. “Qatt ma kont daqshekk imbeΩΩa’ nitla’ fuq palk, imma meta bdejt inkanta kienet esperjenza indimentikabbli. Mhu ser ninsa qatt din l-esperjenza fejn ikkollaborajt ma’ Winter Moods. Qatt ma kont ˙dimt ma’ band qabel

T˙ossha frustranti meta jkun hemm nies jitkellmu waqt li tkun qed tkanta Tlabtha xi kummenti dwar dak li tosserva mill-udjenza tag˙ha. “In˙oss li n-nies ta’ Malta u G˙awdex jissapportjawni ˙afna meta ndoqq, imma b˙al kull muΩiçist ie˙or vera n˙ossha frustranti meta jkun hemm nies jitkellmu waqt li nkun qieg˙da nkanta; imma dan mhux Malta biss, g˙ax jista ji©ri kullimkien”. Finalment, filwaqt li Hannah qaltli li l-esperjenza tag˙ha li ddoqq f’Malta kienet vera sabi˙a, qaltli wkoll li s-sena ddie˙la ser timxi pass ie˙or u sejra l-Ingilterra biex tipprova tid˙ol fil-kulle©© BIMM ta’ Brighton. Hija wriet il-gratitudni tag˙ha lejn Malta billi sostniet li, kieku baqg˙et Londra, kien ikollha iktar opportunitajiet biex tara u tkun esposta g˙al iktar prestazzjonijie live , imma bilmuΩika tag˙ha stess ma kienx ikollha l-istess opportunitajiet biex titla’ fuq palk kif kellha hawn Malta. “G˙andi ˙mistaxil sena u Malta ˙allietni nikber b˙ala kompoΩitura u g˙al dan veru grata lejn din il-gΩira,” temmet tg˙idli Hannah. Aktar informazzjoni dwar Hannah Brown tinsab fuq www.hannahbrown.me

opinjoni KÓ

02|08|2015 11

kullhadd.com

Editorjal b’informazzjoni Ûbaljata

Mario Fava President tas-Sezzjoni Kunsilliera tal-PL

KUnSilli loKali

email: keaneo@onvol.net

Fil-˙ar©a tal-©urnal Times of Malta tat-Tlieta 28 ta’ Lulju, kien hemm editorjal dwar il-problemi li jiffaççjaw ir-residenti fis-Swieqi, bit-titlu ‘Bring order to Swieqi’s lawless street’. L-editorjal jg˙id li issa li qeg˙din fix-xhur tas-sajf, ir-residenti tas-Swieqi jridu j˙abbtu wiççhom ma’ g˙add ta’ diffikultajiet min˙abba li l-lokalità tmiss ma’ dik ta’ San Ìiljan u Paceville. Fost inkonvenjenti o˙ra jsemmi listorbju u l-kriminalità. Il-©urnal donnu jag˙ti limpressjoni li l-weg˙diet li saru ma nΩammewx u li l-awtoritajiet ikkonçernati m’huma jag˙mlu xejn biex ji©u indirizzati dawn ilproblemi. Tal-istess opinjoni huwa lKunsillier Nazzjonalista Mauro Miceli li donnu jrid jag˙ti x’jifhem li mnalla ©ie elett fil-Kunsill tasSwieqi f’April li g˙adda g˙ax issa hemm xi ˙add li qed jag˙ti kas ta’ dawn il-problemi. Dan minkejja li suppost jaf mod ie˙or. Kemm l-editorjal tat-Times of Malta kif ukoll il-Kunsillier Nazzjonalista jsemmu protesta li g˙amlu ammont ta’ residenti dwar dan u l-proposti li dawn g˙amlu lill-Kunsill. Dwar dan nitkellem iktar tard. B’©ustizzja mal-fatti ta’ dawn la˙˙ar snin u anke biex l-Editur tat-Times of Malta u l-Kunsillier Nazzjonalista jkunu infurmati a˙jar, irrid ng˙id dak li g˙addejna minnu tul dawn l-a˙˙ar 12-il sena b˙ala Kunsill Lokali tasSwieqi. Sa mis-sena 2004, meta dak iΩΩmien kien hemm Sindku tallokalità s-Sur Alfred Curmi, ilKunsill Lokali, li jien kont ukoll nifforma parti minnu, kien ilu jitlob li jkun hemm iktar assistenza tal-pulizija fil-lokal. Sa minn dak iΩ-Ωmien kienet bdiet tissemma lweg˙da tal-Gvern Nazzjonalista ta’ dak iΩ-Ωmien li g˙andu jkun hemm G˙assa tal-Pulizja fisSwieqi. Kienu saru diversi laqg˙at dwar dan fejn il-Kunsill kien talab diversi drabi li jkun hemm iktar preΩenza tal-pulizja. Sena wara l-o˙ra dan qatt ma mmaterjalizza. Mhux biss, imma anke f’çertu seduti tal-Kunsill, dan kien ji©i diskuss b’mod regolari. Kull elezzjoni li ©iet wara s-sena 2004, il-Partit Nazzjonalista mhux talli ma Ωammx il-kelma tieg˙u mar-residenti tas-Swieqi, imma Ωied weg˙da o˙ra li se jibni çentru çiviku. Kellhom jg˙addu g˙axar snin biex ing˙ata bidu g˙al dan iç-çentru. Çentru civiku li, minkejja li ©ie inawgurat b’˙afna pompa tlett ijiem qabel lelezzjoni ©enerali tal-2013, ma kienx lest u kellu diversi problemi strutturali, bl-ilma die˙el minn kullimkien. Dan hu dak li ta Gvern Nazzjoanlista lir-residenti tas-Swieqi. Ni©i issa g˙all-kontenut tal-editorjal. Sa minn ftit xhur wara lelezzjoni li g˙addiet, bdiet ˙idma min-na˙a tal-Ministeru tal-Intern, dak iΩ-Ωmien ta˙t Dr Manuel Mallia, fejn fi ftit ©img˙at inΩammet il-weg˙da elettorali li tinfeta˙ l-g˙assa tal-Pulizija fis-Swieqi. Wara saret laqg˙a pubblika marresidenti fejn il-Ministru sema’ dak li kellhom xi jg˙idu ir-residenti. Minn wara din il-laqg˙a bdew isiru il-foot patrols fi tmiem il-gimg˙a sas-sig˙at bikrin ta’ filg˙odu u beda jkun hemm iktar preΩenza u assistenza milliskwadra tal-RIU. Ftit tax-xhur ilu Ωdiedu l-uffiçjali tal-pulizija flg˙assa minn tnejn g˙al tlieta u fla˙˙ar ©img˙at Ωdied pulizija ie˙or tul ix-xift ta’ filg˙odu. Dan sabiex jekk Ωew© pulizija jo˙ro©u

toroq. Din hi r-ra©uni li ma jkunx hemm erba’ pulizja matul il-lejl u fix-xift ta’ filg˙axija wkoll. Apparti dan, Ωdiedet il-preΩenza anke mill-RIU u Ωdiedu wkoll ir-rondi tag˙hom. Dan huwa evidenti g˙al min irid jarah. Gwardjani tal-ambjent

fuq rapport, l-g˙assa tibqa’ miftu˙a u mmani©©jata tajjeb. IrriΩultati ta’ dawn l-inizjattivi qed jidhru. Altru milli ma sar xejn jew l-ilementi tar-residenti ma ©ewx mismug˙a! Dan b’kuntrast ma dak li sar (jew ma sarx) fisSwieqi fl-a˙˙ar g˙axar snin ta’ amministrazzjoni Nazzjonalista. Wasalna? Ovvja li le. Kuntent? Çertament li le. Hemm ˙afna iktar xi jsir u lilmenti tar-residenti huma ©ustifikati. Però, wie˙ed irid ipo©©i kollox fil-perspettiva tieg˙u. Qed nitkellmu fuq ix-xhur tas-sajf fejn il-pressjoni fuq il-pajjiΩ, l-infrastruttura tieg˙u u r-riΩorsi umani jkunu m©ebbda fil-limitu tag˙hom. Il-Korp tal-Pulizja mhux eççezzjoni. Irridu ng˙idu wkoll li dawn il-problemi li jiffaççajaw ir-resdidenti tas-Swieqi huma problemi komuni f’˙afna lokalitajiet u ma rridux nag˙tu limpressjoni li çertu atti jew atte©©jament u m©iba ˙aΩina jsiru biss f’din il-lokalità. Imma l-fatt li hemm gvern li qed jisma’ x’g˙andu jg˙id ilKunsill Lokali, hija xi ˙a©a tajba li wie˙ed irid jirrikonoxxiha. Ni©i issa g˙all-proposti li ressaq wie˙ed mir-residenti lil u˙ud mill-membri tal-Kunsill wara lprotesta li g˙amlu xi residenti. Parke©© bil-˙in Dan is-su©©ett ilu ji©i diskuss g˙al diversi snin imma l-ebda kunsill preçedenti donnu ma ried jid˙ol g˙al din il-miΩura bis-serjetà. Kien hemm diversi argumenti u kien hemm anke min semma li hemm residenti li huma kontra tag˙ha. Jien kont wie˙ed minn dawk li dejjem imbuttajt din l-inizjattiva ’l quddiem. Dan jista’ ji©i kkonfermat mill-minuti ta’ seduti li g˙addew. Qed nitkellem fuq iktar minn disa’ snin ilu. Ìara wkoll li fl-a˙˙ar sentejn kien hemm rebus s˙i˙ madwar il-pajjiΩ kollu fejn jid˙ol parke©© bil-˙in. Kien g˙alhekk li din ©iet sospiΩa u jidher li g˙andha to˙ro© white paper fil-©img˙at li ©ejjin. G˙aldaqstant, din mhix xi ˙a©a li qed ti©i proposta issa, imma ilha ti©i diskussa u ma saritx qabel ma kien hemm il-posponiment g˙ax il-Kunsill tag˙na qatt ma ˙adha bis-serjetà biΩΩejjed biex jimplimenatha b˙alma g˙amlu kunsilli o˙ra madwar ilpajjiΩ. CCTV Façli tg˙idha, imma trid tiffinanz-

jaha u jkollok min jag˙mel monitora©© ta’ dak li qed jin©ibed. Din qed ti©i diskussa preΩentament mill-Kunsill u naqbel li g˙andha ssir. Però, ikun a˙jar li wie˙ed jispjega d-diffikultajiet operattivi u anke biex ji©u installati sistemi b˙al dawn biex ir-residenti jkunu jafu g˙aliex tali inizjattivi g˙adhom ma sarux. Rondi tal-pulizija Altru milli l-preΩenza tal-pulizja fil-lokal hija fittizja jew imma©inazzjoni ta’ xi ˙add kif ing˙ad minn xi w˙ud. Kieku ma sarux foot patrols kieku ma nqabdux dawk iΩ-Ωew© ©uvintur li kienu jivvandalizzaw it-tyres tal-karozzi. Il-foot patrols, sa ftit ©img˙at ilu meta l-a˙˙ar iççekkjajt, kienu g˙adhom isiru fi tmiem il-©img˙a sas-sig˙at bikrin ta’ filg˙odu. Barra dan, fl-g˙assa ©ie miΩjud pulizja ie˙or biex issa f’˙afna ˙inijiet matul il-©urnata ikun hemm erba’ uffiçjali. Dan sabiex jaqdu a˙jar l-ilmenti tar-residenti u jirrispondu b’iktar effiççjenza. Filg˙axijiet il-pulizja g˙alxejn ikunu fl-g˙assa. Iridu jkunu fit-

Ir-residenti lanqas biss jafu li filverità l-gwardjani tal-ambjent (green wardens) qatt ma kienu jeΩistu. Ìew inawgurati u saret çerimonja erba’ snin ilu, sena wara t-twaqqif tar-re©juni, imma fil-verità qatt ma operaw b˙ala tali. Dan g˙ax biex il-kunsilli jkollhom gwardjani tal-ambjent, kif kienet qed ti©i operata s-sistema, kien ifisser li kunsill irid i˙allas ˙afna flus biex ikollu tali sorveljanza. B’sag˙tejn fil©img˙a mhux possibbli li jsir dan ix-xog˙ol u dan kien biss da˙k fil-wiçç u sempliçiment in˙olqot aspettattiva g˙olja miççittadin. Dan qed jigi diskuss fir-riforma tal-gwardjani lokali fejn se jiΩdiedu 18,000 sieg˙a fis-sena f’servizz komunitajru li jistg˙u jintuΩaw b’dan il-mod. Studenti tal-ilsien IngliΩ G˙addejjin b’diskussjonijiet maliskejjel dwar dan. Xi ˙a©a li di©à qed issir. Però, la l-Gvern u lanqas il-Kunsill ma jistg˙u jinΩammu responsabbli g˙al çertu a©ir. Hija kwistjoni ta’ infurzar li lpulizja qed ja˙dmu fuqha KonkluΩjoni Dan kollu juri li ˙afna mill-kritika li ssir u saret fil-©urnali, hija in©usta kemm lejn il-Kunsill kif ukoll lejn il-gvern çentrali. IΩΩew© na˙at qed jag˙mlu dak kollu possibbli biex ikunu proattivi u jindirizzaw dawn il-problemi. Filwaqt li nifhem l-animu u lkontenut tal-artikli msemmija, tajjeb li wie˙ed jinforma ru˙u u ma jkunx drammatiku fil-kritika tieg˙u. Kul˙add qed jipprova jindirizza dwn il-problemi.

12 02|08|2015

kullhadd.com

kÓ opinjoni

in-nisa fid-dinja tax-xogÓol “L-edukazzjoni la hija tal-Lvant u wisq inqas tal-Punent. L-edukazzjoni hija edukazzjoni u hija dritt ta’ kull bniedem” – Malala Yousafzai

Elaine Degiorgio Membru FÛL

Qabel l-elezzjoni tal-2013 ilPartit Laburista wieg˙ed li Gvern Laburista ser ikun qed iΩomm l-interessi tan-nisa ’l fuq fl-a©enda tieg˙u biex ikun jista’ jag˙ti nifs lil dawk li, filwaqt li jgawdu lill-familja, ikomplu l-˙ajja tag˙hom fid-dinja tax-xog˙ol. Fil-fatt, din il-©img˙a, mill-kliem g˙addejna g˙all-fatti g˙ax ©ew ippreΩentati miΩuri li jag˙tu spinta ’l quddiem ’lugwaljanza assoluta bejn issessi fuq il-post tax-xog˙ol. Matul is-snin, gvernijiet differenti dejjem ˙assew il˙tie©a li jippreΩentaw miΩuri biex i˙e©©u iktar nisa jeg˙lbu kull ostaklu li jΩommhom milli jil˙qu l-aspirazzjonijiet tag˙hom. Li©ijiet b˙al tat-teleworking u l-flexi hours çertament g˙enu biex il-bilanç bejn iΩ-Ωewg ˙ajjiet, dik ta’ mara tad-dar u dik ta’ ˙addiema, issir iktar façli. Dan ma kienx biΩΩejjed Statistiki juru li, minkejja li matul is-snin ˙afna iktar nisa qed jiggradwaw millUniversità ta’ Malta jew istituzzjonijiet o˙rajn, inqas nisa minn ir©iel qeg˙din jid˙lu fiddinja tax-xog˙ol. Iktar minn hekk, fejn jid˙lu poΩizzjonijiet g˙olja ma’ kumpaniji jew flog˙la istituzzjonijiet tal-pajjiΩ, persenta©© Ωg˙ir huwa mag˙mul min-nisa. Fl-opinjoni tieg˙i dan huwa

inkwetanti ˙afna g˙al pajjiΩna, fejn l-iktar riΩorsa b’sa˙˙tiha hija dik umana. Lekonomija ta’ Malta tiddependi ˙afna fuq dan ir-riΩors u, g˙aldaqstant, ma nistg˙ux nitilfu talenti min˙abba xi tip ta’ diskriminazzjoni. Statistiçi ma˙ru©a millUnjoni Ewropea jindikaw li lIΩvezja hija l-iktar pajjiΩ li jipprometti fil-bilanç bejn il-˙ajja tal-familja u x-xog˙ol. Infiq fuq benefiççji g˙all-familji, frank u ˙in flessibbli g˙all©enituri, akkumpanjat minn çentri ta’ ˙arsien tat-tfal ta’ kwalità, huma meqjusa b˙ala riçetta g˙as-suççess. Fil-bidu ta’ din il-le©iΩlatura Gvern Laburista wettaq il-

weg˙da tieg˙u ta’ çentri ta’ ˙arsien tat-tfal b’xejn u statistiki juru sinjali sbie˙ f’dan ilqasam. Ftit tal-jiem ilu da˙al fis-se˙˙ ukoll dak li kien ilu mwieg˙ed g˙al diversi snin: fond monetarju tal-maternità. Sfortunatament, g˙adna nisimg˙u kaΩijiet fejn mara, minkejja li jkollha l-livell me˙tie©, il-fatt li tkun mara b˙al donnu jtellfilha ç-çans milli tintg˙aΩel g˙al xi xog˙lijiet. Min i˙addem iqisha b˙ala piΩ fuq il-kumpanija u dan Ωgur li mhuwiex aççettabbli. G˙alhekk in˙oloq dan il-fond li kull min i˙addem irid jag˙ti sehmu fih, kemm jekk i˙addem nisa kif ukoll ir©iel. B’dan il-mod ma jkunx

hemm lok g˙al diskriminazzjoni min˙abba l-©eneru. Il-familja hija valur tassew sabi˙ u, fortunatament, f’Malta g˙adu b’sa˙˙tu ˙afna. Din hija xi ˙a©a tajba ferm u g˙andna nkunu kburin li lfamilja g˙adha ti©i l-ewwel. Madankollu, tkun ˙asra li wara ˙afna snin ta’ studju u sagrifiççji l-mara jkollha tabbanduna l-karriera tag˙ha. Ûgur li jien ma nistax inqis ru˙i xi wa˙da femminista. Mhuwiex ©ust li tin˙oloq dik l-hekk imsej˙a positive discrimination fejn ji©u diskriminati, din id-darba, l-ir©iel. Nemmen iΩda li g˙andu jkun hemm ugwaljanza b’©ustizzja fejn, minkejja li l-inçentivi g˙andhom ikunu skont il˙ti©ijiet tal-persuna, iΩ-Ωew© sessi g˙andu jing˙atalhom listess punt tat-tluq u ç-çans ugwali li jikkompetu g˙axxog˙ol. In˙arsu lura fiΩ-Ωmien lejn nisa b˙al Margaret Thatcher, Eva Peron u Mother Teresa, sa nisa ta’ Ωminijietna b˙al Malala Yousafza, persuna li dejjem qabΩet g˙ad-dritt ta’ edukazzjoni g˙al kull mara; dawn kollha ˙allew u g˙adhom i˙allu timbru importanti u influwenti flistorja mhux biss g˙al pajjiΩhom iΩda g˙ad-dinja. In˙arsu lejhom u n˙alluhom jispirawna u jag˙mlulna kura©© biex dejjem nimxu ’l quddiem.

CElla CaElUM!

Patri Mario Attard

Il-˙ajja tieg˙i fil-kunvent kollha stejjer. G˙alkemm mhux ˙rejjef! Tag˙lim. Imma qatt ˙ela ta’ ˙in! Darba minnhom, meta kont g˙adni fil-bidu tal-formazzjoni tal-bidu g˙all-˙ajja Fran©iskana Kapuççina, konna ˙er©in dawra mad-Direttur tag˙na filg˙axija. Ta’ Ωg˙aΩag˙ fl-a˙jar tag˙na, dawra filg˙axija kienet tinΩlilna g˙asel! Li to˙ro©, speçjalment f’dawn il-jiem s˙an tas-sajf, tassew hija grazzja mill-kbar nett. Mela fil-kuritur, minn fejn konna g˙addejjin, ikun hemm patri mda˙˙al fiΩ-Ωmien li nzertajnieh die˙el f’kamartu. Il-patri, x˙in rana ˙er©in ’il barra, sellmilna bil-˙lewwa kollha u qalilna dawn il-preçiΩi kelmiet bilLatin: cella Caelum! Issa jien, g˙alkemm studjajt ilLatin, ridt inkun fiΩ-Ωgur fuq dak li naf. G˙alhekk staqsejt wie˙ed mill-patrijiet tag˙na, li l-ilsien Latin jilg˙ab bih, u g˙edtlu: “Patri! Xi tfisser eΩatt din il-fraΩi cella Caelum?” Il-patri tbissem u ˙mar fl-istess waqt. Naf! Mo˙˙u u qalbu re©g˙u marru fin-nostal©ija tal-img˙oddi glorjuΩ talordnijiet reli©juΩi f’Malta. “Patri!” we©ibni bi ˙lewwa kbira. “Din il-fraΩi tfisser il-kamra tal-patri l©enna! To˙ro©x minn ©o fiha!” Smajtu! X’biçça g˙erf venven ilpatri! Iva! G˙erf! Dan il-patri fakkarni fl-istess kelma li g˙aref Kapuççin ie˙or kien qalli qabel d˙alt mal-Patrijiet Kapuççini. Dawn il-kelmiet g˙adhom isammruni sal-lum! Avolja g˙addew tlieta u g˙oxrin sena minn fuqhom! “Óobb il-kamra!” Illum nifhmu. Inbierku. U nitlob

ikellmek! Óalli kliemu jinΩillek balzmu fuq il-feriti li t˙oss f’qalbek. Feriti qodma! Mhux tallum. Li ilek i©©orrhom! Forsi ddennewlek! G˙alhekk qeg˙din jibkulek bil-˙niena biex to˙odhom g˙and xi ˙add ˙alli jfejjaqhom. G˙ax g˙ejjew imsieken ibatu! Kun qalbek tajba ma’ qalbek xbin! G˙al darba! Wistin, l-imqareb, li llum sar Santu Wistin, hekk g˙amel. Óa r-ru˙ meta da˙al f’qalbu. F’kamartu! Li saritlu ©enna! Cella Caelum! Isimg˙u x’jg˙idli! X’jg˙idlek!

minn qalbi g˙al ru˙u! Jekk g˙andu bΩonn g˙all-©id kbir li g˙amel! Óobb il-kamra! G˙ax il-kamra hija l-©enna! G˙ax fil-kamra, fisskiet tag˙ha, insib ix-xejn li hu mimli bil-kollox. Is-skiet li g˙allewwel inikkitni. Niftakarni qisu lbiera˙ meta, g˙all-ewwel li d˙alt mal-patrijiet, kont nixg˙el ir-radju f’kamarti. Dak is-skiet ma kontx nifil˙u! Int ©ieli ©ralek b˙ali? Biex tg˙axxaqha dejjem smajt il-le˙en, li illum ng˙idlu giddieb, jg˙idli: “Is-skiet! Ommi ma xi ˙lewwa ta’ qalb!” Imma me˙tie© ˙abib! O˙ti! Ming˙ajru nkunu qisna dak il-patri li qatt ma ssibu f’kamartu g˙ax dejjem ji©©erra mal-kuritur tal-kunvent iparla fil-vojt! Biex jitkixxef ˙a jtaqtaq! L-istess b˙al dik il-mara li qatt ma ssibha f’darha! Mhux

g˙ax marret ta˙dem biex tg˙ajjex il-familja tag˙ha tafux! Imma g˙ax mo˙˙ha fin-nies! Mo˙˙ha x’g˙amel dik! U x’g˙amlu dawk! Óa jkollha fuqiex tpaçpaç! Ma toqg˙odx wa˙edha! Is-skiet iqabbadha ˙lewwa ta’ qalb! FerneΩija! Ma tridx tiffaççja lilha nnifisha! Skomdu wisq ˙ej dak il-post! Trid tibqa’ ΩΩomm il-mibeg˙da f’qalbha lejn ommha jew o˙tha! Mela o˙ro© ’il barra! Óa tinsa! Le ˙ija! Le o˙ti! Ng˙idlek bilkontra. Id˙ol f’kamartek ta’ ©ewwa! Fiç-cella Caelum! G˙ax hemmhekk se ssib lilek innifsek. U, fil-qalba tieg˙ek innifsek, se ssib lilu! Lill-Mulej Ìesù. Jistennik! Óa jit˙addet naqra mieg˙ek. Rasek u rasu! Jixtieq ikellmek. U g˙andu fuqiex ikellmek! Mela jaqbillek t˙allih

“Er©a’ lura, er©a’ lura lejn qalbek! Fejn tridu tmorru ’l bog˙od minnkom infuskom? Jekk titbieg˙du tintilfu. G˙aliex qeg˙din tintasbu fuq toroq g˙erja? Id˙lu lura mill-©iri tag˙kom g˙al g˙onq it-triq; er©g˙u lura lejn il-Mulej. Huwa dejjem lest g˙alikom. IΩda lewwel u qabel xejn id˙ol ©ewwa qalbek, int li sfajt barrani g˙alik innifsek, min˙abba l-©iri tieg˙ek bla nifs ’il barra minnek innifsek. Lanqas biss taf lilek innifsek u qieg˙ed tfittex lil dak li ˙alqek! Er©a’ id˙ol ©ewwa qalbek g˙ax hemm ©ew tinsab ix-xbieha ta’ Alla; fil-©ewwieni tal-bniedem jg˙ammar Kristu, u hemm, fil-©ewwieni tieg˙ek issib li inti ©ejt im©edded fuq ixxbieha ta’ Alla” (mit-Trattat fuq il-Van©elu ta’ San Ìwann 18,10). Fittex il-kwiet! Óa ssib lil Ìesù Kristu li jg˙ix f’qalbek! Cella Caelum!

edITORJal KÓ

02|08|2015 13

kullhadd.com

www.kullhadd.com INdIRIZZ pOSTalI ÌURNalISTI ReKlamI ImpaÌNaR U dISINN

Çentru Nazzjonali Laburista, Triq Mile End, il-Óamrun, ÓMR 1717 Ritianne Agius ritianne@kullhadd.com, Liam Gauci liam@kullhadd.com, u Glen Falzon glen@kullhadd.com 2090 1410/13 Alan Saliba sales@kullhadd.com 2090 1520 Leanne Grech editorial@kullhadd.com 2090 1411

edITORJal lead by example Hemm ˙a©a importanti ˙afna li tiddistingwi lil dan il-Gvern minn dak ta’ qabel. Ma jiddejjaqx jag˙mel inkjesti kull fejn ikun hemm bΩonn. Mhux hekk biss, iΩda sa˙ansitra jippubblikahom. Qabel ma kienx isir hekk. Minkejja l-allegazzjonijiet li kienu jsiru fuq diversi pro©etti u anke persuni fil-Gvern, a m m i n i s t r a z z j o n i Nazzjonalista kienet tibqa’ çassa, ma tag˙mel xejn daqs l-isfin©i tal-E©ittu. Dak iΩΩmien kienet drawwa li jibag˙tuk g˙and ilKummissarju tal-Pulizija. Óadd ma kien imur g˙ax kul˙add kien jibΩa’ li hemm xi nasba. G˙al min hu onest, jistenna li tkun l-awtorità fuq inizjattiva tag˙ha nnifisha li ta©ixxi. Iç-çittadin jirraporta, lawtorità tinvestiga u, jekk issib li hemm fuq xiex timxi, tag˙mel dak li g˙andha tag˙mel ming˙ajr biΩa’ u favuri, biex nuΩaw kliem illi©i. Il-poplu j˙oss li qieg˙ed f’idejn tajbin meta jara li lawtoritajiet ma g˙andhom minn ˙add, ma jibΩg˙u minn

˙add kull fejn ikun hemm il˙aΩin u s-sewwa jkun favurhom. Li qieg˙ed jo˙ro© çar daqs il-kristall huwa fatt li ˙add ma jista’ jmerih. Dak li ©ara filKorp tal-Pulzija u dak li ©ara fil-qasam tar- remote gaming mhux issa ©ara iΩda snin ilu ta˙t l-amministrazzjoni l-o˙ra. Óallihom issa jwerΩqu kontra dan il-Gvern, iΩda l-verità hi li min qieg˙ed iwerΩaq ippermetta dan kollu li jsir, b’refrenza çara g˙al dawk li kien hemm fl-amministrazzjoni Nazzjonalista. Meta lonestà tkun fuq in-na˙a tieg˙ek ma g˙andek xejn min xiex tibΩa’ u d-diΩonesti huma dawk li kien hemm qabel. Kull darba niskopru x’kien hemm qabel b’kumbinazzjoni. Hekk ©ara fil-kaΩ ta’ Mater Dei u tax-xog˙lijiet illegali f’G˙awdex. Issa ©ara hekk ukoll fil-kaΩ tal-Korp talPulizija. Li ma kienx g˙all-fatt li eksuffiçjal tal-Pulizija ©ie inga©©at mal-Ministeru talEner©ija b’mod skorrett g˙alla˙˙ar, iΩda li mill-ewwel tne˙˙a mill-Ministru kif sar jaf, ma konniex inkunu nafu bl-intriççi, jekk trid

issej˙ilhom hekk, li kienu g˙addejjin. Kieku kollox kien jibqa’ midfun b˙alma kollox kien baqa’ midfun snin qabel. Dan huwa indikattiv ˙afna li fil-pajjjiΩ hemm bΩonn tibdil radikali ta’ kif ja˙dmu l-istituzzjonijiet. Is-sistemi interni ta’ kontroll jidher li fallew kullimkien g˙ax ma nbidlux mat-tibdil mg˙a©©el teknolo©iku. Jidher li fallew is-sistemi g˙al dawk li g˙andhom il-poter biex ikunu tassew kontabbli u trasparenti. Din dejjem kienet mistoqsija li kienu jistaqsu sa minn Ωmien ir-Rumani: “ Qui Custodet nos Custodes? ” li tfisser: “Min ser i˙arsina minn dawk li suppost i˙arsuna?” IΩda issa mhux biΩΩejjed li jkollna l-inkjesti. In-nies jistennew xi ˙a©a aktar. Wara li ˙are© ir-rapport tal-inkjesta tal-ma©istrat dwar eksuffiçjal u Ωew© uffiçjali tal-pulizija, li jekk ma tridx inzertaw li huma l-missier u Ω-Ωew© ulied, id-deçiΩjonijiet g˙andhom ikunu li jibag˙tu messa©© çar li dawk kollha li jokkupaw xi kariga ta’ profil g˙oli u poter iridu jkunu l-˙in kollu u kullimkien ta’ eΩem-

pju tajjeb. Ebda Ωball ma hu Ωg˙ir biΩΩejjed g˙al min suppost li jag˙ti eΩempju, mhux biss lil dawk ta’ ta˙tu, iΩda aktar u aktar lis-soçjetà çivili. Nifhmu li mhux façli tie˙u deçiΩjonijiet diffiçli li, diffiçli jistg˙u jkunu, iΩda neççessarji u jridu jittie˙du. Dawk li jmexxu qeg˙din hemm biex jie˙du deçiΩjonijiet diffiçli g˙ax li ma jkunx g˙alihom kieku kollox jibqa’ g˙addej. Din l-amministrazzjoni fejn tid˙ol responsabbiltà politika di©à g˙amlet differenza g˙ax qabel ma kien isir xejn. Issa rridu nimxu pass ie˙or, li niddeçiedu u nibdew nibdlu s-sistemi interni ta’ kontroll. Il-messa©© g˙andu jkun çar: lead by example. Min mo˙˙u mhux qieg˙ed hemm iΩda fi ˙wejje© o˙ra, postu xi mkien ie˙or, iΩda Ωgur mhux f’kariga pubblika. Jista’ jkun sensar, direttur ta’ kumpanija, i˙obb it-tba˙rid…dak affari tieg˙u. IΩda li filwaqt li jkun qieg˙ed jag˙mel dan kollu meta jokkupa kariga pubblika hija affari tag˙na.

KUlÓadd FIl-mIRa JeKK JaGÓmel xOGÓOl Ta’ FeJda

Leo Brincat Ministru g˙all-IΩvilupp Sostenibbli, l-Ambjent u t-Tibdil fil-Klima

Fil-politika kull wie˙ed minna huwa su©©ett g˙all-iskrutinju pubbliku. U hekk g˙andu jkun. Hekk jag˙mlu g˙add ta’ pajjiΩi demokratiçi o˙rajn. U grazzi g˙al-li©ijiet li introduça l-Gvern Laburista, konna a˙na stess li waqqafna u sa˙˙a˙na g˙add ta’ istituzzjonijiet li g˙andhom proprju l-iskop li jiΩguraw li jkun jista’ jsir dan l-iskrutinju kif suppost u kif me˙tie©. Li nikkitni dan l-a˙˙ar kien li çerti elementi politiçi mhux talli ma nbidlux iΩda, ag˙ar min hekk, li minkejja çerti tibdiliet fix-Shadow Cabinet talPN li g˙all-bidu dehru intiΩi biex ipo©©u fil-©enb elementi li wasslu f’mod dirett g˙attelfa elettorali li ©arrab il-PN sentejn ilu, jidher li baqg˙et issaltan fosthom il mentalità li appena wie˙ed jifta˙ ˙alqu jew biex jikkritikak jew, ag˙ar minn hekk, jag˙mel xog˙ol ta’ fejda g˙all- Gvern tal-©urnata, tkompliet id-drawwa li ˙addie˙or jinfexx f’g˙add ta’ attakki personali kontrih. Fl-img˙oddi konna naraw dan ji©ri kontra l-Awditur innifsu kull meta ˙are© b’xi

rapport kontra ministeri u entitajiet governattivi u dan rajnieh dan l-a˙˙ar fir-rigward ta’ Martin Scicluna min˙abba kumitat sensittiv li huwa chairperson tieg˙u dwar akkreditazzjoni g˙all-universitajiet il-©odda li jistg˙u jkunu qed jift˙u f’pajjiΩna. Meta Martin Sciclcuna ˙ass b˙ala free thinker, li kellu jikkritika l-Gvern s˙i˙ Laburista g˙al nuqqasijiet filqasam ambjentali, il-PM flebda stadju ma g˙addielu min rasu li jinfexx kontrih. Minnna˙a tieg˙i, g˙all-kuntrarju wrejt li, appena ssir il-qasma tal-MEPA, kont lest li nuΩa listudju tieg˙u dwar il-kwalità tal-arja. Rajna l-istess atte©©jament kontra ç-Chairman tal-BOV, persuna integra li nzertajt li ili naf u li ˙adem qatig˙ b’g˙aqal u bΩulija, hemm min hemm fil-Gvern. Li ninkwieta l-aktar huwa meta dan l-atte©©jament ji©i meqjus b˙ala stil ©did ta’ kif wie˙ed jag˙mel il-politika. Mhux talli ma hemm xejn ©did f’dan kollu, iΩda jikkonferma biss li fi ˙dan il-PN ma

nbidel assolutament xejn, u jidhru determinati li fir-realtà ma jie˙du ebda tag˙lima mittelfa kbira li ©arrbu sentejn ilu. PajjiΩna jixraqlu a˙jar kif jixirqilhom a˙jar dawk inNazzjonalisti sejri li ©enwinament jixtiequ jag˙mlu parti minn gvern alternattiv serju li wie˙ed jistenna minn OppoΩizzjoni li tkun qed

taspira li tie˙u r-riedni talpajjiΩ mill-©did. Wara li suppost tkun po©©iet fil-©enb dawk id-drawwiet u atte©©jamenti kollha li wasslu g˙ad-disfatta tag˙hom. Jidher çar li dawn ipo©©u lil kul˙add f’keffa wa˙da. Kemm lil min jikkritikahom kif wkoll lil min b’xi mod ikun qed jag˙ti servizz g˙aqli lill- Gvern.

QED TFITTEX IMPJIEG FIL-KOSTRUZZJONI? A˙na qeg˙din infittxu: • Sewwieqa tat-trakkijiet • Operaturi ta’ makkinarju • Óaddiema ja˙dmu bl-idejn Jekk interessat, jekk jog˙©bok çempel 7949 4661

14 02|08|2015

kullhadd.com

kÓ ITTRI

ÇITAZZJONI BLA RUMA MA NBNIETX F’JUM BÛONN

Sur Editur,

Il-©img˙a li g˙addiet, preçiΩament nhar l-20 ta’ Lulju li g˙adda, ipparkjajt f’Ωona ta’ 150 minuta fil-Furjana. Il-˙in kien l-10.00 ta’ filg˙odu, u g˙alhekk immarkajt l-arlo©© apposta li g˙andi mwa˙˙al mal-windscreen. IΩda xi gwardjan lokali bravu ddeçieda li jwa˙˙alli çitazzjoni qabel ma skada l-˙in. Dan jidher li ˙are© iç-çitazzjoni tliet minuti qabel, çjoè f’12.28, u, meta induna, qata’ l-˙in bil-pinna u ˙aΩΩeΩ fuq iç-çitazzjoni ˙in ie˙or li kien jaqra 12.40. Jista’ gwardjan lokali jabbuΩa b’dan il-mod? Iç-çittadin huwa obbligat i˙allas çitazzjoni bil-˙in im˙aΩΩeΩ fuqha bil-pinna?

Minn dak li jasal g˙al widnejja, l-Isptar Mater Dei huwa garr u tif˙ir g˙all-Gvern preΩenti. Tif˙ir g˙all-Gvern li ©ab lil Malta fuq il-mappa bil-pro©etti kollha li wettaq f’sentejn u erba’ xhur; meta g˙adu lanqas po©©a saqajh mal-art; meta g˙andu mandat ta’ ˙ames snin. Il-garr min˙abba li n-nies g˙adhom bla xog˙ol, jew inkella ma ˙adux it-transfer li riedu. Nemmen li dawn qed ibatu g˙ax stennew li dak li ˙aqqhom ji©i malajr. Sa fejn naf jien, Ruma ma nbnietx f’©urnata, u Joseph Muscat ma jag˙milx mirakli. Kieku jag˙mel ilni li mort g˙andu b’dahri ju©ag˙ni flok il-professuri u konsulenti li seffaqt wiççi mag˙hom. G˙ax ma ng˙idux li g˙andna Gvern serju li, wara kollox, qabel l-elezzjoni kien stqarr pubblikament li jekk ikun Prim Ministru ser ikun Gvern tal-Maltin u l-G˙awdxin kollha, u li Malta hija tag˙na lkoll? Donnhom dawn li qed igorru nsewha din! Na˙seb li g˙all-ewwel fl-istorja politika, b’kull rispett lejn il-mejjet il-Perit Duminku Mintoff u Dr Alfred Sant, g˙andna Gvern li vera jrid jaqdi lil kul˙add. Veru li g˙andu s-simpatija lejn dawk li vvutawlu u b’hekk sar Prim Ministru, imma allura min hu ta’ prinçipju Nazzjonalista jista’ jmur jeg˙req? Ma tistax timxi hekk! Ma nistg˙ux insawtu lin-Nazzjonalisti b˙alma sawwat lilna Eddie Fenech Adami u Lawrence Gonzi, g˙ax Gvern Laburista g˙andu kuxjenza li t˙allih jorqod bil-lejl. Kif jg˙idu l-IngliΩi: Two wrongs do not make a right. G˙andna Prim Ministru ta’ stoffa. Kellu bΩonn kul˙add jinduna xi jsarraf.

IMÓARREK, IN-NAXXAR

VALERIE BORG, IL-BELT VALLETTA

Sur Editur,

SERVIZZ TAJJEB F’MATER DEI

Sur Editur, Kelli appuntament fl-10.00am nhar l-Erbg˙a 22 ta’ Lulju fl-Isptar Mater Dei, li kont ilni nistenna madwar 10 xhur. Ma d˙altx millewwel, però kont lest qabel il-11.00am. Dawn waqt li fil-frattemp ©ew tal-Vol Serv u bdew iservu t-te, kafè, ilma u ru©©ata. Sirt naf li fl-Outpatients, partikolarment fl-ewwel sular fejn kelli l-appuntament, ta’ kuljum jinqdew 130 persuna minn g˙add ta’ tobba. Li forsi nista’ nissu©©erixxi hu li jiΩdied n-numru ta’ si©©ijiet g˙ax kien hemm numru mdaqqas ta’ nies jistennew bilwieqfa. Anke rigward is-servizzi tal-linja, wara ftit minuti li kont fuq listej© irkibt u, bil-g˙aqal ta’ uffiççjal jew tal-kumpanija tal-linja jew ta’ Transport Malta ma g˙amilniex xi kwarta mwa˙˙lin fir-ring road tal-isptar fejn kien hemm xi waqfien ta’ vetturi, u hekk stajna nkomplu triqitna bla wisq dewmien. J. BONETT BALZAN, IL-BALLUTA

ITTRI KÓ

02|08|2015 15

kullhadd.com

MIÛBLA QALB IR-RESIDENTI? Sur Editur, G˙adni qed no˙lom dwar dak il-jum fejn in-nies li ma jag˙tux kas tal-istat ta’ ndafa ambjentali jitg˙allmu li lpostijiet pubbliçi (jew a˙jar abbandunati) mhumiex postijiet speçjali fejn narmu liskart jew, fi kliem ie˙or, miΩbla. Fir-ritratt li jidher ma’ din littra qed tidher Ωona fejn xi darba nimma©ina li kien se jkun garaxx, u li t˙alla abbadnunat. Sfortunatament, dawn il-postijiet mhumiex rari f’pajjiΩna hekk kif donnu huwa f’demmna li, jekk naraw post abbadunat, awtomatikament narawh b˙ala l-post ideali g˙al miΩbla. Dan b’nuqqas ta’

ÛMIEN IL-BRÙDU Ta’ Ωmien il-brùdu (brodu). Hekk ng˙idu a˙na Ω-Ûwieten g˙al xi ˙a©a li tkun antikwata u g˙adda Ωmienha. Kemm-il darba qomt b’ta˙bit kbir ©ej minn ta˙t it-tieqa tal-kamra tassodda tieg˙i. Nittawwal u nara ˙addiem qed jipprova jaqta’ l˙axix tal-bankina b’daqqiet ta’ pala tal-˙adid, imbag˙ad ikaxkar il-pala fuq il-bankina, b’˙oss li jdarraslek snienek, biex ji©bor il-˙axix li jaqta’. Minbarra l-istorbju esa©erat, dan ikisser ukoll il-konkos talbankina u ja˙li ˙afna ˙in. Imma possibbli li llum ma nsibux xi g˙odda ftit iktar sofistikata? ÓAXIX ÓAÛIN, IÛ-ÛEJTUN

SKART

Sur Editur, Irrappurtajt kemm-il darba fuq din il-gazzetta u ©bidt l-attenzjoni lill-Kunsill Lokali talFgura li mal-bieb tal-iskola primarja tal-Fgura, min-na˙a ta’ Triq il-Karmnu, qieg˙ed jit˙alla l-iskart. Twa˙˙lu t-tabelli, imma g˙alxejn. G˙aliex filFgura m’g˙andhiex issir dixxiplina b˙alma ssir fi r˙ula o˙ra? Donnu f’dan ir-ra˙al m’hemmx ©ustizzja u kul˙add jag˙laq g˙ajnejh. Nispera li jittie˙du passi. ONLY IN MALTA, IL-FGURA

rispett lejn ir-residenti li joqog˙du fil-viçinanzi ta’ dawn il-postijiet, g˙ax Alla biss jaf kemm-il ©urdien dan il-˙mie© jattira. Mhux hekk biss, ninsab mg˙arrfa li ©eneralment il-kunsilli lokali jnaddfu dawn il-postijiet, iΩda, donnu b˙all-ma©ija, mill-g˙ada – biex inkun kemxejn konservattiva fil-kritika tieg˙i – jer©a’ jibda jimtela b’kull tip ta’ skart. U hawn nibda ng˙id: imma possibbli se nibqg˙u tant ma˙mu©in? Nistg˙u nifhmu li l-postijiet pubbliçi huma ‘tag˙na lkoll’? Jew a˙na millbieb ta’ darna ’l ©ewwa biss jinteressana? Na˙seb wasal iΩΩmien li min jinqabad i˙amme© mhux biss jaqla’ multa (li tista’ tg˙allem lil dak

nie˙u gost nara kemm ilGarby & Tidy qed jag˙mlu xog˙ol siewi fejn qed inaddfu bosta postijiet b’mod konsistenti u anke f’˙inijiet bikrin. Biss na˙seb li xorta g˙andu ji©i minna b˙ala poplu biex il-˙mie© innaqqsuh u mhux inΩiduh. Irridu nifhmu wkoll kemm l-indafa tg˙in pajjiΩ jew ra˙al biex jikber filpotenzjal turistiku. Nibqa’ nittama li xi darba g˙ad nitg˙allmu ma nkunux egoisti u ma n˙amm©ux post li ma jkunx tag˙na g˙ax, fla˙˙ar mill-a˙˙ar, kollha kemm a˙na se n˙ossu limpatt negattiv tal-im©iba egoistika tag˙na. li jkun biex ma jer©ax jag˙mel att simili) imma jag˙ti ammont ta’ ˙in minn

tieg˙u lill-komunità billi jnaddaf postijiet pubbliçi. Fuq nota poΩittiva, qed

NIBQA’ NITTAMA, BIRÛEBBUÌA

16 02|08|2015

kullhadd.com

KÓ TA’ bARRA

IMORRU FUQ L-ATTAKK LIAM GAUCI liam@kullhadd.com Fil-jiem li g˙addew, il-Gvern Tork g˙amel bidla radikali fl-istrate©ija tieg˙u fil-konfront tal-Istat IΩlamiku (IS) hekk kif ta bidu g˙al kampanja militari kontra l-poΩizzjonijiet fis-Sirja miΩmumin minn dan il-grupp terroristiku. Matul l-ewwel snin li Recep Tayyip Erdogan g˙amel b˙ala Prim Ministru tat-Turkija, huwa po©©a lil pajjiΩu fiççentru ta’ diversi kampanji diplomatiçi u militari li se˙˙ew fil-Lvant Nofsani, kif ukoll l-Asja Çentrali. Ma mlewx il-vojt Dan l-intervent kien ta’ g˙ajnuna kbira f’diversi okkaΩjonijiet hekk kif bosta stati ta’ dawn iΩ-Ωoni kellhom aktar fiduçja fit-Turkija milli f’pajjiΩi tal- Pune nt b˙all-Istati Uniti u g˙alhekk ir-rata ta’ suççess ta’ dawn l-isforzi kien notevoli matul is-snin. Min-na˙a tag˙ha, l-Istati Uniti ma ddejqet xejn b’dan ir-rwol. Dan hekk kif it- T orok kienu qeg˙din jippreparaw ru˙hom biex jimlew ˙afna mill-vojt illi kienu se j˙allu warajhom l-Amerikani meta jirtiraw bosta mirriΩorsi politiçi u militari tag˙hom milLvant Nofsani bil-˙sieb illi jressqu aktar mill-attenzjoni tag˙hom lejn lAsja. Madankollu, l-eskalazzjoni tal-konflitti politiçi interni fit-Turkija bdew jokkupaw dejjem aktar mill-attenzjoni ta’ Erdogan. Eventwalment, dan wassal biex kwistjonijiet internazzjonali jie˙du rwol sekondarju kkumparati ma’ dawk interni. L-effett ta’ din il-bidla kien sostanzjali hekk kif in˙ass in-nuqqas ta’ punt ta’ referenza g˙ad-diversi stati u gruppi politiçi tar-re©jun. B’hekk,

meta l-Istati Uniti mplimentat ilfamuΩa ‘Pivot to Asia’ fl-2013, ma kien hemm ˙add biex jimla dan ilvojt u s-sitwazzjoni f’pajjiΩi b˙all-Iraq u s-Sirja dde©enerat b’mod radikali. Attakk terroristiku Fl-20 ta’ Lulju s-sitwazzjoni nbidlet b’mod radikali meta attakk terroristiku fuq ir-ra˙al ta’ Suruç ˙alla 32 persuna mejta u 104 persuna midruba, illi bosta minnhom kienu jag˙mlu parti mis-Socialist Party of the Oppressed (ESP) Youth Wing u Socialist Youth Associations Federation (SGDF). Bosta minn dawn il-vittmu kienu fi triqithom lejn Kobani, il-belt Sirjana fuq il-fruntiera mat-Turkija li kienet fiç-çentru ta’ battalja twila bejn l-Istat

IΩlamiku u l-forzi Kurdi, illi kienu meg˙juna minn koaliz z j oni talPunent. L-g˙an ta’ dawn il-voluntiera kien li jg˙inu fil-proçess ta’ rikostruzzjoni wara xhur twal ta’ konflitt kontinwu li fl-a˙˙ar wasslu g˙al reb˙a tal-Kurdi. L-Istat IΩlamiku malajr ˙a l-meritu g˙al dan l-attakk terroristiku, li kien l-ewwel wie˙ed deliberat fuq it-territorju Tork u wassal lit-Turkija biex tittimbra lil dan il-grupp b˙ala theddida g˙as-sigurtà nazzjonali tag˙ha. Appo©© tan-NATO Fl-24 ta’ Lulju, b’konsegwenza ta’ dan l-attakk, it-Turkija tat bidu g˙al kampanja militari kontra div e rsi poΩizzjonijiet fis-Sirja li kienu f’idejn il-forzi tal-Istat IΩlamiku.

Sadanittant, it-Turkija ppreparat p rop osta li tre ssqe t quddie m ilKunsill tan-NATO fit-28 tal-Lulju fejn evokat l-uΩu ta’ Artiklu 4 tan-North Atlantic Treaty tal-1949 illi jg˙id: “The Parties will consult together whenever, in the opinion of any of them, the territorial integrity, political independence or security of any of the Parties is threatened.” Din il-konsultazzjoni ntlaqg˙et b’mod poΩittiv min-NATO illi tat lappo©© politiku s˙i˙ tag˙ha g˙alloperazzjonijiet militari tat-Turkija. IlGvern Tork ma talabx l-g˙ajnuna tas27 membru l-ie˙or tan-NATO, però qalulhom biex jippreparaw ru˙hom f’kaΩ ta’ bΩonn. Sadanittant, però, l-Istati Uniti di©à of f rie t l- ap p o© © tag ˙ha he kk kif kienet ilha tixtieq tikkopera matTurkija f’kampanja militari kontra lIstat IΩlamiku. B’mod partikolari, lAm e rikani x taqu l- p e rm e ss bie x juΩaw il-baΩi ta’ Incirlik fin-Nofsinhar tat-Turkija li naqqset bil-bosta l-˙in ta’ vja©©ar tal-ajrupjani Amerikani fi triqithom le j n il- p oΩ iz z j onij ie t miΩmumin mill-militanti IΩlamiçi. Iridu jsibu bilanç Minkejja li bosta membri tan-NATO qablu mad-deçiΩjoni tat-Turkija li tiddefendi l-interessi tag˙ha, kien hemm u˙ud minnhom li esprimew it-t˙assib tag˙hom g˙ad-deçiΩjoni tat-Torok li jattakkaw ukoll xi kampijiet amministrati mill-Kurdish Workers’ Party. Dan il-grupp igawdi minn appo©© kbir fost il-minorità Kurda fit-Turkija u l-uΩu sproporzjonat tal-forza jista’ jwassal g˙al konflitt çivili intern f’livelli li ilhom ma jidhru fil-pajjiΩ g˙al diversi snin. G˙aldaqstant, il-mistoqsij a issa hij a: il- G v e rn T ork se j irne x x ilu j ikse b bilanç , j e w se jeg˙leb g˙adu biex jo˙loq ie˙or?

PUERTO RICO F’XIFER FALLIMENT GLEN FALZON

dan l- iste ss p ag am e nt kie n se jinqabeΩ. Nhar it-Tnejn li g˙adda Suarez qal ukoll li l-Commonwealth m’g˙andhie x il- cash flow kurre nti bie x t˙allas dawn ilbonds tal- PF C. Imsie˙eb fil-First Southern Securities f’Puerto Rico bl-isem ta’ Ben Eiler, qal ukoll li hu xtara l-PFC bonds tieg˙u b’antiçipazzjoni li kien se jkun hemm defaulting . Eiler Ωied jg˙id li se jkun hemm ristrutturar u jemmen li dan l-istess ristrutturar se jkun ferm og˙la minn dan il-livell.

glen@kullhadd.com

Puerto Rico falla milli j˙allas pagament li kien imiss ilbiera˙, liema avveniment huwa meqjus b˙ala default mill-investituri hekk kif ilCommonwealth qed toqrob lejn lakbar ristrutturar tad-dejn li qatt rat l-istorja tad-dinja. Dan in-nuqqas ta’ pagament immarka l-ewwel default millCommonwealth u juri l-problemi fondi li g˙andha din il-gΩira. IlGvernatur ta’ Puerto Rico Alejandro Garcia Padilla ˙asad bil-kbir linvestituri f’Ìunju li g˙adda meta qal li d-dejn tal-gΩira, li jammonta g˙al $72 biljun, ma setax jit˙allas u g˙alhekk kien hemm u g˙ad hemm bΩonn sistema ta’ ristrutturar mill©did minnufih.

Pagament ie˙or

Xoltezza kbira Skont stqarrija tal- bond offering fl2014, Puerto Rico qatt ma falla milli j˙allas pagament jew inkella interessi fuq id-dejn. Madankollu, iç-Chief of Staff tal-Gvernatur ta’ Puerto Rico, Victor Suarez, mill-ewwel qal lill©urnalisti preΩenti li m’hemmx flus biex jit˙allas il-pagament l-ie˙or ta’ $58 miljun fuq bonds tal-Public Finance Corporation (PFC). Dan l-avveniment, fejn mhux qed jit˙allsu l-flus u l-pagamenti me˙tie©a, huwa l-aktar wie˙ed li qed iqanqal interess minn mindu kienet ©rat xi ˙a©a simili f’Detroit, li b˙ala belt kellha madwar $8 biljuni

ta’ bonds xi t˙allas, defaulted fuq $1.45 biljun u fuq insured pension bonds . Fil-fatt, din il-belt kienet iddikjarat lilha nnifisha falluta fl2013.

Default F’kummenti li ta lill-midja, il-Kap tal-

EΩenzjoni tat-Taxxa Lyle Fitterer, sostna li l-aktar ˙a©a li tista’ tissorp re ndi lill- inv e stituri hij a m e ta jisimg˙u l-kelma default u meta jinteb˙u li fil-verità jse˙˙ default . Ilbonds ta’ PFC g˙andhom protezzjonijiet dg˙ajfa meta mqabbla ma’ bonds o˙ra fi Puerto Rico u l-investituri kienu jafu minn ©img˙at qabel li

M in- na˙a l- o˙ra, Pue rto R ic o qie g ˙da wkoll t˙allas p ag am e nt ie˙or. Il-kapijiet tal-Government Development Bank (GDB) tal-pajjiΩ u l-President Melba Acosta, fi stqarrij a li n˙ar© e t nhar il- Ì im g ˙a li g˙adda, sostnew li l-bank se jkun qe d j ag ˙m e l p ag am e nt ta’ $ 1 6 9 miljun g˙a-servizz ta’ dejn fuq iddejn tal-istess GDB. “Minn perspettiva ta’ Puerto Rico, tag˙mel ˙afna sens li jsir default fuq il-bonds talPFC,” sostna l-portfolio manager u lViç i Pre side nt tar- R iç e rka f’Cumberland Advisors fi Florida, Michael Comes. Apparti minn hekk, l-istennija ta’ dan l-imsemmi ristruttar qed twassal lill-investituri biex ja˙sbuha darbtejn min˙abba li hemm dubji dwar kif dan il-pajjiΩ se jipprijoritizza l-pagamenti tad-dejn meta fuq il-miΩien hemm ukoll il-bΩonnijiet u l-interessi taç-çittadini nfushom.

TA’ BARRA KÓ

02|08|2015 17

kullhadd.com

MINN MADWAR ID-DINJA STRATEÌIJA ÌDIDA

SKANDLU

Nhar l-Erbg˙a li g˙adda l-Microsoft nedew Windows 10, l-operating system il©did tag˙hom, illi se jkun jista’ ji©i mniΩΩel b’xejn minn persuni li di©à g˙andhom bosta verΩjonijiet ta’ Windows 7 jew 8. Dan mhux se japplika g˙allkumpaniji però, illi se jkollhom i˙allsu biex jag˙mlu din it-tranΩizzjoni. Windows 10 ifisser bidla fl-istrate©ija tal-Microsoft, illi tradizzjonalment iddependiet ˙afna fuq id-d˙ul i©©enerat mill- operating systems tag˙ha. Madankollu, il-kumpanija xtaqet li dan il-Windows ikun adottat b’rata aktar mg˙a©©la minn dak preçedenti, Windows 8, illi qatt ma qabad is-suq sew.

Lord Sewel kien fiç-çentru ta’ skandlu politiku fir-Renju Unit hekk kif il-Óadd li g˙adda kienu ppubblikati filmati tieg˙u jabbuΩa bid-droga fil-kumpanija ta’ diversi prostituti. Meta dan l-iskandlu ˙are© fil-bera˙, Sewel irriΩenja millHouse of Lords fejn, ironikament, kien iç-chairperson tal-kumitat tal-privile©©i u l-etika. Dan l-iskandlu re©a’ po©©a lill-House of Lords f’dawl ikrah u wassal lil diversi partiti biex jitolbu li din ti©i rriformata b’mod radikali. Madankollu, il-Prim Ministru David Cameron qal li mhuwiex interessat li jid˙ol f’din il-kwistjoni wara li attentati tieg˙u biex jikseb ir-riformi fallew.

IKKUNDANNAT GÓALL-MEWT

SUSPETT BLA BAÛI

Saif al-Islam Gaddafi, wie˙ed mit-tfal tal-eksdittatur Libjan Muammar Gaddafi, kien ikkundannat g˙all-mewt g˙all-krimini ta’ gwerra li wettaq matul il-konflitt çivili tal-2011. Flimkien mieg˙u kienu kkundannati g˙all-mewt tmien persuni o˙ra bl-akkuΩa li raΩΩnu l-protesti tal-2011 b’metodi vjolenti. L-implimentazzjoni tal-kundanna ta’ Saif al-Islam taf tkun diffiçli però, hekk kif dan g˙adu jinsab f’idejn grupp ribelli bbaΩat f’Zintan illi rruffjuta li jg˙addih f’idejn l-awtoritajiet. Dan il-grupp jidher li mhuwiex interessat jag˙mel dan ilpass qabel ma jing˙ata diversi konçessjonijiet politiçi u ekonomiçi.

Il-Gvern ÛvediΩ identifika r-relitt li nstab fl-ib˙ra ta’ pajjiΩu u li kien fiç-çentru ta’ tensjonijiet diplomatiçi bejnu u l-Gvern Russu. Dan hekk kif fil-jiem li g˙addew kien hemm t˙assib illi l-Gvern Russu g˙addej b’missjonijiet ta’ spjuna©© b’reazzjoni g˙all-appo©© tal-IΩvezja g˙all-miΩuri li ttie˙du kontra r-Russja wara li din okkupat il-Krimea b’mod illegali kmieni s-sena l-o˙ra. Madankollu, fil-jiem li g˙addew dan ir-relitt kien identifikat b˙ala dak ta’ sottomarin li x’aktarx kien jag˙mel parti mill-flotta Imperjali Russa u li g˙ereq fl1916.

SEJBA MHUX MISTENNIJA

MIET FL-2013

Il-Gvern Malasjan ˙abbar li huwa kwaΩi çert li d-debris li nstab fuq Reunion Island, gΩira fl-Oçean Indjan, huwa dak tat-titjira MH370. Dan l-ajruplan kien sparixxa b’mod misterjuΩ f’Marzu tas-sena l-o˙ra hu u sejjer minn Kuala Lumpur g˙al Beijing. Wara diversi xhur ta’ tfittxijiet f’Ωona o˙ra tal-Oçean Indjan kien deher li dan il-misteru ma kienx se ji©i solvut. Madankollu, din sejba tista’ twassal g˙al rawnd ie˙or ta’ tfittxijiet qrib il-gΩira ta’ Reunion, illi hija territorju FrançiΩ.

L-Afganistan ˙abbret illi l-mexxej tat-Talibani, Mullah Mohammed Omar, miet sentejn ilu fil-Pakistan. Mullah Omar kienu ilu li sparixxa mix-xena pubblika mill-2001, meta l-koalizzjoni da˙let fl-Afganistan biex i©©ib fi tmiemu r-re©im immexxi mit-Talibani. Il-Gvern Afgan ma Ωvelax minfejn ©ab din l-informazzjoni, però l-Istati Uniti sostnew illi l-verΩjoni tag˙hom tal-fatti tidher li hija kredibbli. Sadanittant, ilGvern Afgan b˙alissa g˙addej b’negozjati ta’ paçi delikati mat-Talibani u esprima t-tama li dan l-a˙bar ma jkollux effetti negattivi fuq il-possibbiltà li jintla˙aq ftehim permanenti.

18 02|08|2015

kullhadd.com

KÓ MILL-ISTORJA

MAD, BAD AND DANGEROUS TO KNOW KITBA TA’ MARY CHETCUTI

“Mi©nun, ˙ajjen u perikoluΩ g˙al min isir jafu.” Hekk iddeskrivietu Lady Caroline Lamb, wa˙da mill˙afna ma˙bubin li kellu fil-˙ajja qasira tieg˙u l-poeta IngliΩ Lord Byron. George Gordon Byron, twieled Londra fit-22 ta’ Jannar 1788. Meta kellu sentejn, missieru, ilKaptan John ‘Mad Jack’ Byron, abbanduna l-familja biex ja˙rab mal-ma˙buba tieg˙u lejn Franza u miet fl-1791. Iç-çkejken George ittie˙ed minn ommu, Catherine Gordon, fid-dar tal-familja tag˙ha f’Aberdeen, l-Iskozja. Trabba filfaqar u fit-tfulija bikrija tieg˙u kien tifel sensittiv ˙afna, anki min˙abba l-fatt li ma setax ji©ri u jilg˙ab b˙al tfal o˙ra g˙ax twieled b’difett fil-pala ta’ siequ. Meta g˙alaq 10 snin ˙ajjet George nbidlet mil-lejl g˙annhar. Zijuh, il-Baruni William ‘Wicked Lord’ Byron, miet u George wiret it-titlu bil-privile©©i tieg˙u kollha. Minn hawn ’il quddiem Lord George Byron flimkien ma’ ommu, re©g˙u niΩlu jg˙ixu l-Ingilterra u bdew joqog˙du fir-reΩidenza li wiret, Newstead Abbey, f’Nottinghamshire. Din il-fortuna ©abitlu sfortuna wkoll. May Gray, xebba SkoççiΩa li ©iet impjegata b˙ala governanti g˙al George, bdiet tag˙tih swat kontinwu g˙ax riditu bilfors ida˙˙al f’mo˙˙u r-reli©jon Kalvinista li hi kienet fanatika fuqha. Drabi o˙ra jing˙ad li May Gray sa˙ansitra setg˙et abbuΩatu sesswalment; però fl-istess perjodu Lord Byron kien qed ji©i abbuΩat ukoll minn tabib, çertu Lavender, inkarigat minn Catherine ukoll biex jirran©alu siequ. May Gray tkeççiet hekk kif George feta˙ qalbu mal-avukat u ˙abib tal-familja, John Hanson, li irsistielu biex jid˙ol fl-iskola presti©juΩa ta’ Harrow sabiex jibdel l-ambjent konfuΩ li kien qed jitrabba fih, inkluΩa l-im©iba skiΩofrenika ta’ ommu Catherine. B’dankollu, il-˙sara fuq il-karattru ta’ George la˙qet saret g˙ax ittifel la kellu sens ta’ limitu u lanqas kien jaf x’inhi dixxipplina. Iktar minn hekk, rabba antipatija kbira g˙ar-reli©jon. F’Harrow, George ma bbrillax b˙ala student imma esperimenta u esperjenza g˙all-ewwel darba intimità sesswali ma’ studenti subien iΩg˙ar minnu. Mary Chaworth, ku©ina mill-bog˙od tieg˙u, kienet l-ewwel im˙abba ta’ Byron mhux reçiprokata; tant li ried jabbanduna l-iskola. Mary ΩΩew©et lil ˙addie˙or filwaqt li Byron irritorna lejn Harrow fejn kompla bl-istudji tieg˙u u fejjaq il-qalb maqsuma tieg˙u f’dirg˙ajn John Fitz Gibbon, student erba’ snin iΩg˙ar minnu. Il-perjodu akkademiku li g˙amel fi Trinity College ta’ Cambridge feta˙lu ttriq g˙all-ewwel pubblikazzjonijiet poetiçi tieg˙u u ssi©illalu ˙biberija sinçiera g˙al g˙omru ma’ John Cam Hobhouse u Francis Hodgson. Sie˙bu Hobhouse kien il-bniedem li introduçieh fi gruppi liberali mag˙rufa b˙ala Whigs. Mhux kollox kien ward u Ωahar f’Cambridge g˙ax il-˙ajja sfrattata li kien qed jg˙ix da˙˙litu fi djun kbar. Fl-1809, Lord Byron la˙aq l-età biex jokkupa s-si©©u li wiret ming˙and zijuh fil-House of

Lords tal-Parlament IngliΩ. Ftit xhur wara, flimkien ma’ sie˙bu Hobhouse, salpa lejn ilMediterran – vja©© li ˙adhom ilPortugall, Spanja, Ìibiltà, Sqallija, Malta, il-Ìreçja u l-Albanija. Ried jinΩel Malta bil-pompa Mal-wasla tieg˙u fil-Port il-Kbir, nhar il-31 ta’ Awwissu 1809, Lord Byron bag˙at messa©©ier jg˙arraf lill-Gvernatur ta’ Malta, Sir Alexander Ball, li hu kien wasal u kien qed jippretendi salut bilkanuni b’turija ta’ rispett lejh qabel jinΩel l-art. Il-Gvernatur injora dan il-messa©© u, meta Byron ra li l-˙in g˙adda sew u lkanuni baqg˙u muti, g˙amel ilburi u niΩel l-art ming˙ajr ˙add ma kellu idea min kien. Lord Byron u Hobhouse t˙abtu ftit sakemm sabu fejn imiddu rashom g˙al-lejl, g˙aldaqstant Sir Alexander Ball interviena u sabilhom id-dar umru 3, Triq il-Fran, il-Belt Valletta, residenza ta’ IngliΩ li f’dak il-mument kienet vakanti. F’Malta, Lord Byron ˙a interess fl-ilsien G˙arbi u beda jie˙u lezzjonijiet ming˙and saçerdot Malti, Abbate Giacchino Navarro, librar fil-Bibljoteka tal-Belt. Is-Sa Fraser, mart il-Kummissarju Brittaniku f’Malta, stiednet lil Lord Byron u sie˙bu g˙all-ikel u introduçietu g˙all-ewwel darba mas-Sa Constance Spencer Smith, mart ilKaptan John Spencer Smith, Diplomatiku IngliΩ stazzjonat Malta. Mid-dehra, Byron in˙all wara sSa Spencer Smith, mara sabi˙a ta’ 25 sena, bint Diplomatiku Awstrijak li kellha passat imΩewwaq sew b’avventuri u intriççi politiçi u min jaf biex iΩjed! Byron u Constance bdew iqattg˙u ˙afna ˙in flimkien u saru inseparabbli. Is-Sa Spencer Smith ispiratu biex jikteb wa˙da mill-isba˙ poeΩiji tieg˙u – Childe Harold, fejn jirreferi g˙aliha b˙ala Florence. Hu beda jikteb din ilpoeΩija meta kien g˙adu Malta. Il-waqfa ta’ Byron u Hobhouse f’Malta kompliet bi Ωjarat ta’

postijiet storiçi li g˙o©buhom ferm. Attendew it-Teatru kemmil darba u kienu mistednin g˙al ikliet g˙and kummerçjanti u membri tal-awtorità Brittanika fuq il-gΩira. Waqt ikla fid-dar talkampanja tal-Ìeneral Oakes, inqala’ argument bejn Lord Byron u mistieden ie˙or, ilKaptan C. Cary. Il-©lieda nqalg˙et fuq kummenti satiriçi u ta’ ridikolu li g˙adda Byron fuq il-Prim Ministru IngliΩ, William Pitt. Fil-fatt, il-qieg˙a tant sa˙net li l-Ìeneral kellu jparpar ’il barra lil Byron u Hobhouse filwaqt li ordna li jkunu skortati sal-Belt ˙a jserra˙ rasu li waslu qawwijin u s˙a˙. Madankollu, il-Kaptan Cary, kien g˙adu mg˙addab u stieden lil Lord Byron g˙addwell, liema dwell imbag˙ad t˙assar bl-intervent ta’ terzi persuni li kkalmaw is-sitwazzjoni. Ìriet ix-xnieg˙a li l-isfida g˙addwell setg˙et saret min˙abba sSa Spencer Smith. Forsi g˙alhekk ukoll li l-awtoritajiet Brittaniçi bdew i˙e©©uhom b’çerta insistenza biex i˙allu Malta u jkomplu fi triqthom lejn il-Greçja llum qabel ghada. Lord Byron u John Hobhouse, baqg˙u siekta fuq eΩatt x’©ara f’Malta u d-da˙liet fid-djarji tag˙hom u ittri mibg˙uta lillfamilji u ˙bieb ma jiΩvelaw xejn. Fid-19 ta’ Settembru 1809, Byron u Hobhouse ˙allew Malta fi triqthom lejn il-Greçja u lAlbanija. Byron re©a’ Ωar Malta g˙at-tieni u l-a˙˙ar darba bejn it30 ta’ April u t-2 ta’ Ìunju tal1811. Il-poeΩija tieg˙u, Farewell to Malta, turi biç-çar ir-reazzjoni m˙allta li ˙allietlu l-gΩira çkejkna tag˙na. Lura l-Ingilterra Byron iltaqa’ ma’ Lady Caroline Lamb. Ilpassjoni kbira tag˙hom ˙olqot skandlu fis-soçjetà IngliΩa g˙allfatt li Lady Caroline kienet miΩΩew©a u kienu jidhru filbera˙ fil-kumpanija ta’ xulxin ming˙ajn inibizzjonijiet. Wara tliet xhur biss Byron xeba’ minn Caroline u beda relazzjoni ma’ Lady Jane Oxford. Lady Caroline Lamb, ossessjonata kif kienet

fuqu, kitbet ruxxmata ittri lil Lady Oxford biex din tal-a˙˙ar titilqu ˙alli jirritorna g˙andha. Kien kollu g˙alxejn u Lamb infexxet f’baraxx tg˙ajjir kontra Byron. BiΩ-Ωmien in˙akmet minn dipressjoni u mietet fi stat ta’ ©enn. G˙ajdut ta’ inçest Fl-1813, Byron iltaqa’ g˙allewwel darba ma’ o˙tu min-na˙a ta’ missieru, Augusta Leigh. Lg˙ajdut ta’ inçest bejniethom tant kien persistenti li wassal fi tmiemu Ω-Ωwie© tieg˙u ma’ Anne Isabella Milbanke. Byron wasal biex iΩΩewwe© lil Anne Isabella fl-1815 g˙ax kienet mara sabi˙a u kellha s-soluzzjoni g˙ad-djun tieg˙u. Ftit wara t-twelid ta’ binthom, Augusta Ada, martu telqitu u marret bit-tarbija g˙and il-©enituri tag˙ha. Beda jing˙ad ukoll li Bryon kien missier it-tarbija li welldet o˙tu, u dan qajjem skandlu ie˙or li ©ab id-disprezz ta’ kul˙add fuqu. Wara is-separazzjoni uffiçjali minn ma’ martu, Byron re©a’ telaq mill-Ingilterra biex qatt ma rritorna. Dar l-Ewropa, issie˙eb f’rewwixti u ©©ieled g˙all-kawΩi ta’ ˙addie˙or; qasam qlub u ˙alla tarbija ille©ittima o˙ra warajh minn relazzjoni ma’ Claire Clairmont, o˙t tar-rispett tal-kittieba Mary Shelley. Byron kien jg˙addi minn im˙abba g˙all-o˙ra bla ma j˙ares darba lura. G˙alih, bog˙od mill-g˙ajn kien tassew bog˙od mill-qalb. Fost il-˙afna ma˙bubin kellu lil George Sackville, id-Duka ta’ Dorset; John William Polidori, li ne˙˙a ˙ajtu b’idejh fl-età ta’ 25 sena wara li twarrab minn Byron; illukandiera tieg˙u fl-Italja Margarita Cogni u Marianna Segati; it-tfajjel Grieg Nicolò Giraud; is-seftur tieg˙u Robert Rushton; l-attriçi Susan Boyce; isseftura tieg˙u Susan Vaughan; ilKontessa Teresa Guicciolo…u nista’ nibqa’ sejra u nimla pa©na wara pa©na bil-fjammi u skappaturi ta’ Lord Byron. Fl-1819 bieg˙ il-proprjetà kollha

tieg˙u fl-Ingilterra biex seta’ jg˙ix komdu fuq il-Kontinent u jg˙in lill-˙bieb tieg˙u Percy Shelley u martu Mary, u l-poeta Ωag˙Ωug˙ Leigh Hunt u l-familja numeruΩa tieg˙u, li kienu qed jg˙ixu fi stat ta’ faqar fl-Italja. Sadanittant, Byron kompla jikteb u jibg˙at ixxog˙lijiet tieg˙u l-Ingilterra g˙allistampar. Fl-1823 ©ie avviçinat minn membri tal-Kumitat Grieg fl-Londra biex jg˙inhom fil-©lieda tag˙hom kontra t-Torok biex jiksbu l-indipendenza. Lord Byron aççetta mill-ewwel. Hu kien mag˙ruf g˙all-ener©ija bla limitu tieg˙u fejn tid˙ol avventura u kawΩa ©usta. F’Lulju tal-1823 Byron telaq mill-Italja bil-ba˙ar u wasal Cefalonia fil-Greçja. Kompla jivja©©a sakemm wasal Missolongi u ltaqa’ mal-Prinçep Alexandros Mavrokordatos, ilkap tal-©ellieda Griegi, u tah donazzjoni ta’ £4,000 g˙all-kawΩa tag˙hom. F’Cefalonia Byron iltaqa’ ma’ tfajjel sabi˙ ta’ 15-il sena, Loukas Khalandritsanos, bin armla fqira li kien g˙enha bilflus. Loukas kellu jkun l-a˙˙ar ma˙bub tieg˙u. Ir-rebbieg˙a tal-1824 kienet wa˙da kies˙a u kollha xita. Byron inqabad barra waqt maltempata meta kien g˙adu ma fieqx g˙alkollox minn bronkite li qabditu fix-xitwa. Qabdu ri˙ qalil li tellag˙lu deni g˙oli. Ftit jiem wara waqa’ f’koma u miet fl-età ta’ 36 sena fil-lejla tad-19 ta’ April. Il-Griegi bkewh u g˙adu meqjus b˙ala eroj tal-Indipendenza Griega sal-lum. F’art twelidu kellhom jg˙addu 145 sena u ˙afna sforzi u petizzjonijiet sabiex isem Lord George Byron jitnaqqax fuq ir˙ama kommemorattiva b˙alma g˙andhom kittieba u poeti o˙rajn fir-Rokna tal-Poeti fl-Abbazija ta’ Westminister, Londra. Sal-1969 Byron kien g˙adu meqjus b˙ala bniedem immorali li waqqa’ lilu nnifsu fil-baxx nett b’kitba vulgari u ˙ajja libertina. Na˙seb kieku g˙ex illum ma kien jo˙loq l-ebda g˙a©eb ˙lief g˙all-kitba brillanti tieg˙u.

THREE-WHEELER

Three-wheeler modern, tat-tip Tadpole Wara li fl-edizzjoni tas-suppliment taxxahar li g˙adda tkellimna fuq vetturi kummerçjali bi tliet roti msej˙a Autorickshaw, f’din l-edizzjoni ser nitkellmu fuq three-wheelers b˙ala karozzi. Insibu Ωew© varjanti ewlenin ta’ dan ittip, b’tip minnhom ikollu Ωew© varjanti. Insibu three-wheelers imsej˙a Delta jew Tadpole. Delta huma dawk li jkollhom rota wa˙da fuq quddiem u tnejn wara, waqt li Tadpole huma dawk li jkollhom Ωew© roti quddiem u wa˙da wara. Hemm Ωew© tipi ta’ Tadpole li jkollhom ir-roti ta’ quddiem b˙ala steering jew inkella r-rota ta’ wara. Dan it-tip ta’ karozzi huma kemxejn instabbli, b’mod speçjali meta ji©u g˙al kisriet b’uΩu ta’ break, l-aktar dawk ta’ tip Delta. Biex tiΩdidilhom is-sigurtà dawn kellu jsirilhom iç-çentru tal-gravità iΩjed ’l isfel u l-piΩ ikun eqreb taΩ-Ωew© roti. Dawn il-vetturi jistg˙u ji©u meqjusa b˙ala muturi jew b˙ala karozzi g˙ax filma©©oranza tag˙hom, fejn Ωiedu filpopolarità, kienu saru billi wara ta’ karozza ji©i mag˙qud ma’ quddiem ta’ mutur. L-iΩjed popolari fost dawn ikunu wara ta’ karozza VW Beetle, peress li kellha l-magna wara mwa˙˙la ma’ quddiem ta’ mutur.

Óafna minn dawn il-karozzi, li kienu ji©u mibnija minn bosta ditti, kienu Ωdiedu fil-popolarità min˙abba ra©unijiet ekonomiçi. Fir-Renju Unit kienu popolari biex jie˙du vanta©© mit-taxxi, waqt li fl-Istati Uniti biex jie˙du vanta©© mirregoli tas-sigurtà g˙ax kienu ji©u klassifikati b˙ala muturi. IΩda minkejja kollox, dawn kienu ekonomiçi min˙abba lkostruzzjoni ˙afifa tag˙hom u g˙alhekk ja˙lu ferm inqas fjuwil. Il-pijunier fil-manifattura tal-karozzi Karl Benz Ωviluppa numru ta’ karozzi bi tliet roti. Wa˙da minn dawn, il-Benz Patent Motorwagen, hija meqjusa b˙ala l-ewwel karozza mibnija apposta, fl1885. Fl-1896, John Henry Knight esibixxa tri-car waqt The Great Exhibition. Fl-1897, Edward Butler (b˙ala inventur) g˙amel il-Butler Petrol Cucly, karozza o˙ra bi tliet roti. Karozza bi tliet roti, Conti 6 hp, ikkompetiet f’tellieqa sponsorjata mill-gazzetta Le Matin minn Peking g˙al Pari©i fl-1907, iΩda ma rnexxilhiex tlesti t-tellieqa. Kunçetti varji It-tip Tadpole, ji©ifieri dawk ta’ Ωew© roti quddiem u wa˙da wara, jirriΩultaw b’Ωew© vanta©©i ewlelnin; titjib fl-erodi-

namiçità u kif ukoll magna ˙afifa ta’ mutur biex jit˙addem bir-rota ta’ wara. Dan il-kunçett ©ie addattat fuq Messerschmitt KR200 u BMW Isetta. Min-na˙a l-o˙ra, f’çerti mudelli ©ew adattati b’magna fuq quddiem, hekk kif inhuma l-ma©©oranza tal-karozzi normali, b’diversi vanta©©i g˙al iΩjed stabbiltà fit-triq speçjalment jekk tkun tingrana fuq Ωew© roti. G˙al inqas reΩistenza fl-arja waqt issewqan, biex b’hekk issir iΩjed ekonomika fil-˙ela ta’ fjuwil, huwa me˙tie© li dan it-tip ta’ karozzi jkollhom forma ta’ qatra ilma, ji©ifieri g˙at-tond fuq quddiem u g˙all-ponta fuq wara; biΩ-Ωew© roti ta’ quddiem jg˙inu fiddisinn biex tin˙oloq forma g˙at-tond, waqt li ta’ wara tg˙in biex tifforma lponta. Dan il-kunçett ©ie adottat biç-çar f’Aptera 2 Series. Din l-idea ©iet ukoll adottata minn Elio Motors biex ˙olqu karozza r˙isa li ttella’ veloçità kbira u li ser tkun imnedija fl-2016. L-istess kunçett ©ie wkoll uΩat minn Myers Motors g˙al mudell ta’ passi©©ier wie˙ed NmG kif ukoll dak li ser ji©i mniedi, 2-passenger Duo. Dak tat-tip Delta, ji©ifieri li jkunu b’Ωew© roti fuq wara, ftit li xejn fihom vanta©©i ˙dejn dawk Tadpole, g˙ajr ilmekkaniΩmu tal-isteering li huwa ferm ir˙as g˙ax fih inqas kumplikazzjonijiet. Fuq nota negattiva, dan it-tip ta’ threewheeler huwa ferm inqas stabbli, speçjalment f’kisriet waqt li qed jintuΩa lbreak. Li karozza bi tliet roti hija inqas stabbli minn karozza b’erba’ roti, huwa fatt fuq iΩ-Ωew© tipi msemmija, speçjalment filkisriet. Din façilment tista’ tinqaleb jew tiΩloq fuq it-triq. Dan jista’ ji©i prevenut bi tliet modi differenti: billi ç-çentru ta’ gravità jsir iΩjed baxx, isir iΩjed qrib taΩΩew© roti u ji©i mwessa’ l-ispazju ta’ bejn iΩ-Ωew© roti. F’çerti kaΩi, li karozza tinqaleb tista’ ti©i evitata billi x-xufier jinklina ru˙u n-na˙a l-o˙ra, eΩattament kif isir f’mutur. Alternattivi ta’ inklinazzjoni

Three-wheeler tal-g˙amla Reliant Regal, tat-tip Delta

Biex ti©i mtejba l-istabbiltà, u˙ud minn

dawn il-karozzi bdew ji©u ddisinjati biex jinklinaw fil-kisriet b˙alma jag˙mlu sewwieqa ta’ muturi. L-inklinazzjoni tista’ ti©i kkontrollata manwalment, mekkanikament jew b’kompjuter. Dan jikkawΩa Ωew© tipi ta’ inklinar fejn jinklina l-vettura kollha jew inkella r-roti biss, fid-direzzjoni tal-kisra. B’hekk jistg˙u jduru ferm iΩjed b’mod sigur anke f’kisriet dojoq. Re©istrazzjoni Fl-Istati Uniti, in-National Highway Traffic Safety Administration tqis u tirregola l-vetturi bi tliet roti b˙ala muturi. Biss, dan ivarja skont l-istat ta’ kull re©jun; pereΩempju, f’kaΩi o˙ra b˙all-British Columbia, il-Kanada u o˙rajn, kull vettura bi tliet roti bi spazju mag˙luq ta’ passi©©ier hija meqjusa b˙ala karozza. Sigurtà Min˙abba miΩuri varji ta’ sigurtà, u wara diversi inçidenti, is-swieq ta’ vetturi g˙al kull tip ta’ art ( all-terrain vehicles-ATV) ©iet imwaqqfa mill-produzzjoni fl-Amerika f’Jannar tal-1988. G˙aldaqstant, ta’ min wie˙ed jinnota li ˙afna inçidenti kienu jse˙˙u g˙ax ma kinux ji©u segwiti numru ta’ miΩuri ta’ sigurtà, b˙al ˙wejje© protettiv, helmets u Ωraben adattati. Il-popolarità ta’ karozzi bi tliet roti Li tara karozza bi tliet roti g˙adha qisha xi ˙a©a straordinarja, speçjalment f’pajjiΩna. IΩda ma jistax jing˙ad l-istess g˙al Reliant Regal Supervan 3 ta’ lewn isfar ma˙mu© li kien deher fis-serje televiΩiva Only Fools and Horses. Óadd ma jista’ jinsa wkoll il-vettura Reliant Regal ta’ lewn ik˙al çar fisserje popolari Mr Bean. Din il-vettura kienet qisha n-nebbiexa tal-karattru ewlieni fejn hu, bil-Mini Minor, kien isuq b’tali mod li t-three-wheeler tinqaleb u jirrifjuta wkoll rikbiet meta jkollu bΩonn.

20 02|08|2015

kullhadd.com

KÓ KAROZZI

SIT ELETTRONIKU ÌDID GÓAL DEBONO COMMERCIALS

www.debonocommercials.com

Is-sit il-©did imniedi joffri aççess façli u fil-pront g˙al informazzjoni essenzjali fuq il-line up u s-servizzi li jkun hemm ming˙and Debono Commercials. Dan il-sit huwa xhud tal-isforzi kontinwi ta’ din l-organizzazzjoni biex tkompli ΩΩid il-kwalità u laççessibbiltà tal-informazzjoni lill-komunità tan-negozji ta’ Malta. Il-sit ©ie ddisinjat mill-©did u jinkorpora disinn modern u innovattiv g˙ax joffri wkoll aççess façli u fil-pront g˙allinformazzjoni essenzjali fuq il- forklifts tat-Toyota u ttag˙mir fil-warehouse, vetturi kummerçjali tat-Toyota u trakkijiet Hino. Huwa wkoll komplut bid-dettalji tal-offerti tal-istess tal- after-sales Debono Commercials. Min˙abba li hi fully mobile optimised , is-sit joffri wkoll real time chat fejn il-viΩitaturi jistg˙u jistaqsu g˙al live assistance u jkollhom twe©iba wara biss ftit sekondi. “A˙na ninsabu kuntenti

ferm bl-iΩvilupp mill-©did u lammont kbir ta’ informazzjoni li s-sit il-©did se jag˙ti u dan kollu g˙all-benefiççju tal-klijenti u l-imsie˙ba tag˙na kif ukoll biex is-servizzi u l-a˙jar ditti ta’ Debono Commercials jinftiehmu a˙jar,” sostna Michael Debono, id-Direttur ta’ Debono Commercials. “A˙na nemmnu li dan is-sit il-©did se jippermetti lill-utenti biex ikollhom esperjenza informattiva hekk kif a˙na nkomplu nikbru u nΩidu lpreΩenza tag˙na fis-suq,” Ωied jg˙id id-Direttur ta’ Debono Commercials. Dan is-sit il-©did se jkun a©©ornat fuq baΩi regolari b’a˙barijiet ta’ tnedijiet ta’ prodotti, attività ta’ negozju, tragwardi korporattiva, avveniment u informazzjoni o˙ra bΩonjuΩa. Min bi˙siebu jΩur dan is-sit huwa m˙e©©e© li jesplora s-sit u jikkuntattja lill-kumpanija permezz ta’ real time chat fuq www.debonocommercials.co m

REKORD TA’ DISTANZA GÓAL KAROZZI ZERO-EMISSIONS FIS-SUQ

It-Toyota Mirai l-©dida b’hydrogen fuel cell vehicle kkonfermat li tista’ twassal sal-a˙˙ar hekk kif til˙aq is-67 mil kull gallun skont il-kalkulazzjonijiet tas-sewqan tal-official US combined city/highway, u driving range ta’ madwar 312 mil b’tank wie˙ed – distanza aktar milli g˙al kull karozza zero-emissions fis-suq. Jim Lentz, is-CEO tat-Toyota fl-Amerika ta’ Fuq, ˙abbar il-fuel economy rating tal-A©enzija g˙all-Protezzjoni tal-Ambjent (EPA) g˙al Mirai fl-Aspen Ideas Festival li ttella’ f’Colorado din il©img˙a. Jikkonferma li l-Mirai huwa l-uniku mudell ta’ karozza elettronika fis-suq b’zero-emissions u li kapaçi jaqbeΩ 300 mil wara li jing˙ata l-fjuwil darba wa˙da biss. Fid-dawl ta’ dan, Lenz sostna li t-Toyota nteb˙et fil-bidu taddisg˙inijiet li l-elettrifikazzjoni kienet iç-çavetta g˙all-futur talautomobile. “L-istess kif Prius introduça l-vetturi hybrid-electric g˙al miljuni ta’ klijenti kwaΩi 20 sena ilu, Mirai issa huwa lest biex jintroduçi era ©did ta’ hydrogen trasportation effiçjenti. Mirai hija l-ewwel wa˙da fid-dinja b’mass-produced hydrogen fuel cell electric vehicle , b’erba’ bibien u bi prestazzjoni li tikkompeti ma’ internal combusion engines tradizzjonali. Minflok tuΩa l-petrol, Mirai tuΩa l-elettriku li jin˙oloq permezz tal-hydrogen fuel u l-oxygen. L-unika emissjoni li jipproduçi dan il-proçess huwa l-fwar tal-ilma. It-Toyota se tintroduçi l-Mirai f’numru limitat ta’ mudelli fil-Gran Brittanja u postijiet o˙rajn mag˙Ωula fis-swieq Ewropej aktar tard din is-sena, wara t-tnedija fil-Ìappun u ta’ dan is-sajf, f’Kalifornja. G˙al aktar informazzjoni fuq Toyota u l-prodotti tag˙ha Ωur ixshowroom ta’ Toyota li qieg˙ed fi Triq l-Imdina, ÓaΩ-Ûebbu©, jew Ωur il-pa©na ta’ Facebook, jew inkella çempel 2269 4000.

KAROZZI KÓ

02|08|2015 21

kullhadd.com

L-OPEL TISSOKTA BIS-SUÇÇESSI FL-EWROPA – F’Ìunju l-Opel irre©istrat tkabbir ta’ 9% madwar lEwropa – Ûieda ta’ 3% fil-bejg˙ flewwel sitt xhur tas-sena – In-numru tar-re©istrazzjonijiet jitla’ f’20 pajjiΩ Ewropew L-Opel tibqa’ g˙addejja birrankatura tas-suççess flEwropa. Skont il-figuri preliminari g˙al Ìunju, irre©istrazzjonijiet ta’ karozzi ©odda Ωdiedu b’aktar minn 9,800 meta mqabblin mal-istess xahar tas-sena l-o˙ra – Ωieda ta’ 9% b’total ta’ 118,600 re©istrazzjoni ©dida. Is-sehem mis-suq kien ta’ 6.35%. Anke r-riΩultat miksub mill-Opel g˙all-ewwel sitt xhur tal-2015 huwa poΩittiv. Minn Jannar sa Ìunju, ilmanifattur tal-karozzi bieg˙ 582,300 vettura, li jfisser Ωieda ta’ tlieta% jew madwar 18,400 unità aktar milli kien bieg˙ fl-istess perjodu tal2014. Dan huwa ekwivalenti g˙al sehem ftit a˙jar mis-suq, ta’ 5.9%. “IΩ-Ωieda fil-volum f’aktar minn 20 suq fl-ewwel sitt xhur turi li l-mudelli tag˙na l i l l - k o n s u m a t u r i

jog˙©buhom. Il-mudell il©did Opel KARL, li di©à da˙lulna 30,000 ordni g˙alih, u l-assistent personali tag˙na Opel OnStar li jiΩgura l-konnettività u s-servizzi se jag˙tu spinta o˙ra biex ikollna aktar tkabbir,” qal il-Viçi President tat-taqsima talBejg˙ u tal-Assistenza ta’ Wara l-Bejg˙ tal-Grupp tal-

Opel, Christian Küspert. Fl-ewwel nofs tal-2015, lOpel esperjenzat Ωieda firre©istrazzjonijiet f’20 suq Ewropew, inkluΩi l-Ìermanja (+2%), ir-Renju Unit (+4%), Franza (+7%), Spanja (+18%), l-Italja (+17%), il-Portugall (+21%), il-Polonja (+20%) u t-Turkija (+36%). Il-marka rre©istrat tkabbir tas-sehem

tag˙ha mis-suq f’aktar minn 13-il suq Ewropew. F’Ìunju, l-Opel waslet flewwel post fis-suq UngeriΩ tal-karozzi tal-passi©©ieri, b’sehem ta’ 11.3% mis-suq. Il-produttur tal-karozzi bbaΩat Rüsselsheim ˙a wkoll it-tieni post fl-istatistika tarre©istrazzjonijiet fl-Awstrija (sehem ta’ 7.57% mis-suq) u

fl-Olanda (sehem ta’ 8.1% mis-suq). G˙al darb’o˙ra re©g˙et kienet il-Mokka li spikkat fuq quddiem filportafoll tal-karozzi talpassi©©ieri, b’Ωieda ta’ aktar minn 20,000 unità jew 28%. Ir-re©istrazzjonijiet tal-Corsa telg˙u b’madwar 18,000 unità jew 12%, segwiti millAdam b’aktar minn 2,500 unità jew 9%. Bejn Jannar u Ìunju, l-Opel kisbet suççess kbir ˙afna bilportafoll tag˙ha tal-vetturi kummerçjali ˙fief (LCVs). Irre©istrazzjonijiet telg˙u b’25% g˙al 51,500 unità. Issehem mis-suq Ωdied b’0.56 g˙al 4.03%. It-tliet linji ta’ LCVs kellhom Ωieda filvolum, bil-Molvano titla’ b’34%, il-Vivaro b’2%, u lCombo bi 15%. F’Malta, l-Opel hija rrappreΩentata minn Cars International li jinsabu fi Triq l-Imdina, Óal Qormi. Biex tara kwalunke karozza Opel u tibbukkja prova fit-triq ibg˙at email lil opelsales@cil.com.mt jew çempel 2269 2122. Tista’ wkoll iΩΩur is-sit elettroniku opel.com.mt jew il-pa©na talFacebook Opel Malta.

IL-VW L-AQWA FL-EWWEL SITT XHUR TAS-SENA Skont id-data mi©bura dwar il-bejg˙ tal-vetturi millkumpaniji fl-ewwel sitt xhur tas-sena 2015, l-indikazjonijiet juru li l-kumpanija ÌermaniΩa Volkswagen ˙adet il-post tarrivali tag˙ha: il-ÌappuniΩi, Toyota. Dan wassal sabiex ilÌermaniΩi telg˙u fl-ewwel post b˙ala l-aktar kumpanija li bieg˙et karozzi fil-perjodu bejn Jannar u Ìunju 2015. IlVolkswagen bieg˙u total ta’ 5.04 miljun vettura, 0.02 aktar mit-Toyota. It-Toyota sofrew tnaqqis ta’ 1.5% mill-bejg˙ ikkomparat mas-sena ta’ qabel. Dan kien ir-riΩultat ta’ prestazzjoni dg˙ajfa mid-ditti tat-Toyota u Daihatsu. Il-kumpaniji tal-karozzi qed jiltaqg˙u ma sfidi ©odda min˙abba s-swieq, kemm fiçÇina kif ukoll fir-Russja. Ilkumpanija ÌermaniΩa qed tkun kawta dwar dawn ilprospetti. Infatti, ilVolkswagen, li g˙andha wkoll l-Audi u l-Porche, iddeskriviet il-prestazzjoni tag˙hom b˙ala wa˙da sodisfaçenti, b’mod speçjali flambjent finanzjarju diffiçli. IdDirettur tas-Sales Christian Klingler wissa b’mod speçifiku fuq il-kundizzjonijiet iebsa fis-suq ÇiniΩ. Fattur li tefa’ l-kumpanija ÌappuniΩa Toyota lura milli jΩommu l-poΩizzjoni tag˙hom fis-suq, kien li kellhom jirtiraw miljuni ta’ vetturi globalment min˙abba airbags li huma possibbilment difettuΩi. Huwa ma˙sub li l-airbags tadditta Takata jistg˙u jisplodu, u li eventwalment iwe©©g˙u lis-sewwieq u l-passi©©iera. Dan ir-rapport qed jag˙ti indikazzjoni wkoll li lma©©oranza tan-nies qed jippreferu l-in©inerija Ìer-

maniΩa. Dan jista’ jkun il-bidu g˙all-VW, hekk kif g˙andhom it-tir li jbig˙u g˙axar miljun vettura kull sena sassena 2018. Fl-2013 kienu viçin li jil˙qu l-mira tag˙hom hekk kif it-total ta’ karozzi mibjug˙a ammonta g˙al 9.73 miljuni. Fl-istess sena lkumpanija ÌermaniΩa kienet ˙adet post il-General Motors. Fl-2014 il-VW kienu kwaΩi re©g˙u la˙qu l-marka ta’ g˙axar miljun karozza mibjug˙a, iΩda l-prospettivi g˙al din is-sena jindikaw li jistg˙u jil˙qu l-mira tag˙hom flimkien mat-titlu tal-aktar kumpanija li bieg˙et karozzi globalment.

22 02|08|2015

kullhadd.com

kÓ kAROZZI

CITROEN C5 U C5 TOURER LESTI GÓAS-SAJF! Dan is-sajf, Citroen C5 u Citroen C5 se jkun fit-triq b’differenza bil-mudell ©did, nadif u effiçjenti BlueHDi 150 S&S manual 6speed u BlueHDi 180 S&S EAT 6-speed b’magni Euro 6. L-istil u t-teknolo©ija taΩ-Ωew© tourers ukoll ©ew imtejba b’mod konsiderevoli. Dawn il- family saloons attraenti u innovattivi, li minnhom di©à nbieg˙u aktar minn 410,000 units minn mindu ©ie mniedi dan il-mudell, qed joffru performance a˙jar minn qatt qabel. Bil-karatteristiçi distintivi tag˙hom, Citroen C5 u C5 Tourer g˙andhom l-aqwa road holding u dan grazzi b’mod partikolari tmur g˙all-Hydrative III+ li b’mod permanenti tadatta g˙allkmand tas-sewwieq kif ukoll g˙al tat-toroq. Apparti li di©à huma mag˙rufa g˙all-kumdità tag˙hom, dawn iΩ-Ωew© mudelli dinamiçi u eleganti ©ew imtejba aktar b’dan li ©ej: Il-Blue Hdi 150 S&S manual 6-speed u l-BlueHDi 180 • EAT 6-speed engines il-©odda: Disponibbli b’kollox, dawn ilpowerplants jistabbilixxu standards ©odda g˙all-konsum tal-fjuwil u l-emissjonijiet tas-CO2 f’dan is-segment, u b’hekk joffru lill-klijenti tag˙na gost u effiçjenza fis-sewqan kif ukoll aktar ser˙an ilmo˙˙ bis-6speed automatic gearbox. Karatteristiçi ©odda ta’ stil: L-g˙aΩla tar-roti kienet estiΩa • biex ti©i enfasizzata l-eleganza u l-karattru distintiv ta’ dawn iΩΩew© mudelli. Il-Confort Finish g˙andu 17” alloy wheels, filwaqt li l-Hydractive Exclusive huwa mg˙ammar b’18” alloy wheels. Lg˙aΩla eleganti ta’ kuluri tal-varjetà C5 kienu estiΩi bil-kulur Moka Brown. Teknolo©iji bΩonjuΩi: is-C5 u C5 Tourer mimlija sax-xfar • bl-a˙˙ar teknolo©iji possibbli u dan g˙al aktar kumdità u innovazzjoni b˙as-7” touch-sensitive tablet il-©did. Dan it-tablet jinkludi wkoll touch-sensitive navigation system bi 3D views, multimedia player permezz ta’ USB jew f’audio streaming, il-funzjoni tat-telefown hands-free, l-onboard computer u l-vehicle settings. B˙ala parti integrali tar-refined cab b’bold styling, it-touch-sensitive screen jag˙mel il-˙ajja aktar façli lis-sewwieq u dan iwassal g˙al aktar ser˙an il-mo˙˙ fis-sewqan.

308 GTI TAL-PEUGEOT SPORT MIFTUÓA GÓALL-ORDNIJIET

Il-mudell sportiv ©did tat-308 Gti Peugeot ©ie Ωvelat nhar it-18 ta’ Ìunju li g˙adda u issa wkoll jinsab miftu˙ g˙all-ordnijiet. Ilkaratteristiçi ta’ dan il-mudell huma varji tant li jinkludu stil radikali, hyper-dynamic performance, full equipment levels f’konfomità ma’ temparament sportiv ˙afna kif ukoll huwa wie˙ed mill-aktar mudelli li ma jni©©isx min˙abba l-livelli baxxi ta’ CO2. Wara t-308 GT u GT Line, it-308 GTi tal-Peugeot jinsab filquççata tal-varjetà tat-308 fir-rigward tal-effiçjenza u l-prestazzjoni dinamika ta’ din il-karozza. Dan il-mudell, issa, qieg˙ed g˙allbejg˙ bit-270 HP version, performance kif ukoll l-effiçjenza huma assigurati b’rekord ta’ power to weight ratio ta’ 4.46kg/hp u lemissjonijiet tas-CO2 ila˙˙qu biss g˙al 139 g/km, ugwali g˙alluΩu ta’ fjuwil ta’ 47.1 mpg (6.0 l/100km). Spiss ikunu l-benchmark fejn jid˙ol road holding g˙all-mudelli kollha tal-Peugeot u t-308 b’mod partikolari, iç-chassis tat-308 Gti mill-Peugeot Sport jinkludu brake discs fuq quddiem, Torsen limited-slip ta’ 380mm. Dan il-mudell huwa wkoll esklussiv fih innifsu kif ukoll id-disinn tieg˙u b’19” roti tal-alloy, Ωew© pajpijiet talexhaust kif ukoll chequred flag motifs fuq ir-radiator u air intake grilles. Is-signature l-©dida introdotta mill-Peugeot, l-istraight cut uniku li jolqot l-g˙ajn mill-ewwel tal-Ultimate Red u l-kulur Perla Nera huma ovvjament disponibbli. Dan il-mudell il-©did huwa wkoll disponibbli biex ji©i ordnat ming˙and Michael Attard Ltd, National Road, Blata l-Bajda jew Ωur is-sit www.facebook.com/peugeotmalta g˙al aktar informazzjoni, vidjows u stampi.

KUN Af KÓ

02|08|2015 23

kullhadd.com

KITBA TA’ SAVIOUR MAMO

KURÛITAJIET MINN HAWN U MINN HEMM

IS-SWAR LI JDAWRU T-TLETT IBLIET Il-Gran Mastru Nikolas Cottoner kien dawwar it-tlett ibliet (il-Birgu, l-Isla u Bormla) b’linji ta’ fortifikazzjonijiet g˙oljin u b’sa˙˙ithom li baqg˙u msemmijin g˙alih – is-swar tal-Kottonera. Fl-istess Ωmien li kienet qed tinbena din id-difiΩa, linja o˙ra ta’ swar maestuΩi bdiet tinbena fuq ©ewwa b˙ala difiΩa akbar g˙al dawn l-ibliet. X’kienet ir-ra©uni li jinbnew dawn is-swar kollha? Il-Kavallieri riedu jer©g˙u jibnu mill-©did is-swar li jdawru l-Birgu, l-Isla u l-Forti Sant’Anglu wara l-Assedju l-Kbir. Imma din kienet se tiswa lill-kaxxa tal-Ordni daqs lispiΩa li kien hemm bΩonn biex tinbena belt ©dida fuq l-G˙olja Sciberras. Ming˙ajr dewmin kienet ittie˙det deçiΩjoni li ssir biss manutenzjoni b’nefqa ta’ 33,000 skud fuq dawn is-swar g˙ax kien hemm g˙ajdut li se jsir assedju ie˙or fil-qrib. Il-˙sieb tal-Kavallieri kien iktar ikkonçentrat fuq il-bini tal-belt ©dida fortifikata fuq lG˙olja Sciberras milli s-swar imsemmija. IddeçiΩjoni biex tinbena l-belt il-©dida ttie˙det f’Marzu 1566 meta l-Gran Mastru Lascaris ˙a l-˙atra fl-1636 u sar jaf li t-Torok kienu qeg˙din ikabbru l-flotta tag˙hom biex jer©g˙u jattakkaw lil Malta. G˙alhekk kien ˙affef il-proçess biex tinbena fruntiera ta’ swar madwar il-bliet tal-Isla, Bormla u lBirgu, mag˙rufa b˙ala s-swar ta’ Santa Matgerita. Is-swar ta’ Santa Margerita (il-˙itan ta’ Firenzuola) Meta wasal Malta l-Inginier Militari Vincenzo Maculano minn Firenzuola, fl-1638, sab li lG˙olja ta’ Santa Margerita kienet l-iktar post dg˙ajjef b˙ala difiΩa g˙all-Port il-Kbir u, jekk din l-g˙olja strate©ika tintreba˙ mit-Torok, ikun façli g˙alihom li jirb˙u l-bliet tal-Isla u l-Birgu. Fis-26 ta’ Novembru 1638, Vincenzi pprezenta disinn ta’ swar li jdawru dawn ittlett ibliet. Dawn is-swar kienu jibdew millIsla, forma ta’ nofs çirku, b’sitt bastjuni, iduru ma’ Bormla u jispiççaw fil-foss talBirgu. L-ispiΩa biex issir din il-linja ta’ swar kienet stmata li tkun mas-70,000 skud. Kien hemm minn qal li dan ix-xog˙ol kien se jie˙u ˙afna Ωmien biex jitlesta u kien se jiswa ˙afna iktar. Mhux hekk biss, biex jiddefendu dawk is-swar kollha trid eluf ta’ suldati. Minkejja dan it-tfixkil kollhu, fit-30 ta’ Diçembru 1638, il-Gran Mastru po©©a lewwel ©ebla tas-swar ta’ Santa Margerita bilbieb ewlieni ikun dak ta’ Sant’Elena. Sfortunatament, min˙abba li fl-istess Ωmien kienu qeg˙din jinbnew is-swar tal-Furjana, li kienu f’idejn l-In©inier Pietro Paolo Floriani, bin-nuqqas ta’ finanzi u n-nuqqas ta’ ˙addiema, ix-xog˙ol kellu jieqaf. Fil-fatt, din id-difiΩa tlestiet 100 sena’ wara. In©iniera militari sostnew li, g˙alkemm is-swar kienu g˙oljin u b’sa˙˙ithom, ma kinux jifil˙u assedju fit-tul. Dawn is-swar kellhom seba’ bibien li minnhom illum baqa’ biss dawk ta’

Verdala u dak ta’ Sant’Elena. Is-swar tal-Kottonera Il-Gran Mastru Nikola Cottoner (1663) qatt ma kien kuntent bil-bini tas-swar ta’ Santa Margerita. Kien spiss jisma’ lmenti li dawn is-swar mhumiex ta’ difiΩa biΩΩejjed u, jekk ji©u meg˙luba, ikun diffiçili biex jer©g˙u jintreb˙u lura. Meta t-Torok ˙atfu l-gΩira ta’ Candia (Kreta) fl-1669, kien imiss issa li jer©g˙u jassedjaw lil Malta. G˙alhekk il-kunsill tal-Ordni kien talab lill-Inginier Antonio Maurizio Valperga biex jag˙mel rapport kif g˙andha tittejjeb id-difiΩa madwar il-Port ilKbir. Fl-1670, Valperga ppreΩenta disinji ©odda fejn issu©©erixxa li jsiru linji ta’ swar ©odda ’l barra mit-tlett ibliet. Il-bini tal-fruntiera ©dida tkun tista’ toffri difiΩa adegwata f’kaΩ ta’ assedju fit-tul. Il-pjanti ©ew aççettati u l-ewwel ©ebla tqieg˙det fit-28 ta’ Awwissu 1670. Dan il-pro©ett hekk kbir kien jikkonsisti f’linja ta’ 5 kilometri ta’ swar bi 8 bastjuni u tmien bibien (tas-Salvatur, San Luwi©i, San Ìakbu, Notre Dame, San Klement, ilPolverista, San Ìwann u San Pawl) Min˙abba n-nuqqas ta’ flus u nuqqas ta’ ˙addiema, dan il-pro©ett dam ikarkar 100 sena. Biex jiddefendu din id-difiΩa kollha f’kaΩ ta’ xi assedju kienu me˙tiega madwar 6,000 suldat. Bejn dawn iΩ-Ωew© linji ta’ swar, dik ta’ Santa Margerita u dik talKottonera, kien t˙alla g˙eri ming˙ajr bini biex f’kaΩ ta’ xi assedju ikun jista’ jag˙ti kenn lil 50,000 persuna li kienu ng˙ixu barra s-swar. Mal-medda taΩ-Ωmien u˙ud minn dawn isswar inbidlu min˙abba l-progress fil-˙ajja. Partijiet minnhom twaqqg˙u u g˙amlu spazju biex infet˙u toroq u passa©©i ©odda. Il-biçça l-kbira tal-bibien tas-swar ©ew imbarrati fi Ωmien l-imblokk tal-FrançiΩi u, sfortunatament, g˙adhom hekk sal-lum. Ilparti l-kbira tat-trunçieri ng˙alqu u ttie˙du mill-privat. Hemm partijiet o˙ra li jservu ta’ miΩbla. Però, l-iktar ˙sara li saret fis-swar tat-tlett ibliet kienu l-mijiet ta’ bombi li nxe˙tu mill-ajru fit-Tieni Gwerra Dinjija. Kien il-Perit Dom Mintoff li dak iΩ-Ωmien kien il-Ministru tax-Xog˙lijiet u rRikostruzzjoni li re©a’ bena l-Kottonera mill©did. Apprezzament Jien minn hawn nixtieq nifra˙ lil Heritage Malta g˙ax-xog˙ol ta’ restawr li jag˙mlu, speçjalment fuq dawn is-swar. Naf li l-fondi mhumiex biΩΩejjed biex ikopru l-ispejjeΩ ta’ dan ix-xog˙ol, imma din l-g˙aqda tag˙mel limpossibbli. Wie˙ed ma jridx jinsa li dak iΩ-Ωmien ma kienx hemm il-façilitajiet li hawn illum. Il©ebel kien jitqatta’ bil-baqqun u jin©arr millbhejjem. G˙alhekk g˙andna ng˙oΩΩu dawn il-binjiet u napprezzaw il-˙idma li wettqu missirijietna.

24 02|08|2015

kullhadd.com

kÓ kalejdoskopju

KALEJDOSKOPJU: FATTI MIÌBURA MINN CHARLES B. SPITERI

l-uniku ritratt tal-aÓwa Ìraw bÓal-lum kittieba bronte? 1920: Fil-belt ta’ New York, Marcus Garvey jippreΩenta l-programm tieg˙u Back to Africa. 1922: suna.

Iç-Çina milquta minn tifun. Imutu madwar 60,000 per-

1928: Benito Mussolini jiffirma trattat ta’ paçi mal-Abbissinja (l-Etjopja). 1934:

L-ewwel ajruplan-ferrovija ji©bed tliet gliders warajh.

1934: Adolf Hitler isir Kap Kmandant tal-Forzi Armati ÌermaniΩi. 1937: Fl-Amerika jg˙addi l-Att fuq it-taxxa g˙all-marijuwana, b’mod li kemm hi kif ukoll il-prodotti ma˙ru©in minnha jsiru illegali. 1942: 250 OlandiΩi Lhud Kattoliçi jisfaw arrestati u ttrasportati fil-kamp ta’ Amersfoort. 1943:

Irvell armat ifaqqa’ fi Treblinka.

1943:

L-RAF tibbumbardja Hamburg.

1944: Lhud li baqg˙u ˙ajjin mill-ghetto ta’ Kovono jo˙or©u mill-bunker tag˙hom. 1944: It-Turkija tikser ir-relazzjoni diplomatika tag˙ha malÌermanja NaΩista. 1945: Tintemm il-Konferneza ta’ Potsdam bi Stalin, Truman u Churchill. 1955: Wara 32 xahar f’˙abs ÇiniΩ, ˙dax-il persuna militari, li ç-ÇiniΩi akkuΩawhom bi spjuna©©, kellhom jin˙elsu. F’Ìinevra, l-Ambaxxatur ÇiniΩ qal li l-militari kellhom ikunu f’Hong Kong sal-Óamis. Il-pri©unieri nqabdu wara li ç-ÇiniΩi sparaw fuq lajruplan tag˙hom B29, u li kkraxxja fit-12 ta’ Jannar. Il-qbid tag˙hom, u l-fatt li ttie˙du l-˙abs, ˙oloq tensjoni qawwija firrelazzjonijiet bejn iç-Çina u l-Amerika. 1964: Tliet dg˙ajjes tat-torpedoes tal-Vjetnam ta’ Fuq jisparaw fuq id-destroyer Amerikan Maddox fil-Golf ta’ Tonkin. Jumejn wara l-patrol boats Nord VjetnamiΩi jer©g˙u jattakkaw lil Maddox. Dan wassal g˙ar-riΩoluzzjoni li ppermettiet lill-Forzi Amerikani jattakkaw lill-Vjetnam ta’ Fuq b˙ala ritaljazzjoni. 1964:

Irvell razzjali fil-Belt ta’ Jersey.

1969:

Il-President Amerikan Richard Nixon iΩur ir-Rumanija.

Bla dubju, dan hu ritratt li jirrakonta storja, u l-kollettur Seamus Molloy jittama li jsib postu fl-istorja tal-letteratura. Hu jemmen li l-persuna©©i f’dan ir-ritratt antik, li swielu €22.20 biex xtrah mill-eBay, huma Charlotte, Emily u Anne Bronte. Jekk hu hekk, dan hu luniku ritratt mag˙ruf tala˙wa. Seamus, ta’ 47 sena, xtrara dan ir-ritratt, f’qies ta’ erba’ pulzieri u nofs bi tlieta

u kwart, g˙ax ˙aseb li t-tliet nisa jixbhu lill-Brontes. Kien ittie˙ed minn ˙uhom Branwell u n-negattiva kienet tal-˙©ie©. L-ewwel darba li nbieg˙ ir-ritratt kien lejn l1900. Seamus isostni li dan hu kopja tar-ritratt, me˙ud filbidu tal-fotografija kummerçjali. Ir-ritratt ori©inali jaf in©ibed lejn l-1840. Emily, li kitbet Wuthering Heights, mietet fl1948, fl-età ta’ 30 sena; Anne,

li kitbet Agnes Grey u The Tenant of Wildfell Hall , mietet f-1849, ta’ 29 sena, u Charlotte, li l-aktar li hi mag˙rufa hu g˙al Jane Eyre, mietet fl-1855, fl-età ta’ 38 sena. Seamus Molloy minn Halifax qal li, permezz ta’ programm tal-fotografija, hu identifika lkelma ‘Bells’ fuq wara tarritratt. L-a˙wa kienu juΩaw ilpsewdonomi Currer, Ellis u Acton Bell.

mara f’Óalq l-ors!

1970: Il-bullets tal-lastiku jintuΩaw g˙all-ewwel darba flIrlanda ta’ Fuq waqt l-inkwiet. 1972:

Id-deheb jil˙aq prezz rekord f’Londra; €63 kull uqija.

1980: Attakk faxxista bil-bombi fuq l-istazzjon tal-ferrovija f’Bolonja, l-Italja. Inqatlu 86 persuna. 1985:

In-NASA tvara l-vettura spazjali S-209.

1986:

Saddam Hussein joffri l-paçi lill-Iran f’ittra miftu˙a.

1990: L-Iraq jinvadi u jokkupa lill-Kuwajt. L-Emir ja˙rab lejn is-Sawdi Arabja. 1990: Il-President Amerikan George H. W. Bush jibg˙at ittruppi fis-Sawdi Arabja. 1995: Ir-Re Fahd tas-Sawdi Arabja jo˙ro© digriet biex jibdel lill-membri kollha tal-Kunsill tal-Ministri li m’g˙andhomx rabta fid-demm mal-Familja Rjali.

Filmat qasir minn wirja televiΩiva ÌappuniΩa beda jdur fuq linternet u jqanqal biΩa’ kbir. Fil-vidjow ta’ 14-il sekonda jidher ors enormi jimbotta u jdawwar dada tal-˙©ie© li fiha kien hemm mara. Din tinstema’ tg˙ajjat u twerΩaq fil-

Ìgant ta’ seba’ piedi u pulzier Jippredomina fuq in-namrata tieg˙u, li hi twila ˙ames piedi u disa’ pulzieri, dan l-istudent tan-negozju, li fih seba’ piedi u pulzier, tant hu twil li je˙tie© ˙wejje© me˙jutin g˙alih u sodda g˙alih ukoll. William Jewell minn High Wycombe, ilu sa minn mindu beda l-adolexxenza tieg˙u itwal minn ˙biebu, g˙alkemm ma g˙andu lil ˙add fil-familja li kien twil daqshekk. Meta kellu 13-il sena, kien jilg˙ab il- basketball u kien di©à twil sitt piedi u tliet pulzieri – seba’ pulzieri itwal

mit-tul medju g˙al teenager. Illum, il-©uvni ta’ 21 sena, li jilbes Ωarbun ta’ qies 15, jg˙id: “In-nies jieqfu u jiskantaw lejja l-˙in kollu. Ma nista’ mmur imkien li ma narax lil xi ˙add i˙ares lura u jg˙id xi ˙a©a lil ˙biebu. Ikun hemm min jistaqsini jekk iniex fuq l- istilts . O˙rajn jistaqsuni kif inhu t-temp hemm fuq u jekk nilg˙abx basketball .” Kul˙add irid jg˙id xi ˙a©a. Barra milli hu twil ˙dejn innamrata Selina, William hu twil ukoll ˙dejn missieru John, li fih sitt piedi u tliet

pulzieri, ommu Beverley u o˙tu Emma, li t-tnejn fihom ˙ames piedi u g˙axar pulzieri. Selina, ta’ 19-il sena, tg˙id li William hu l-˙abib ©gant tag˙ha. Ilha to˙ro© mieg˙u aktar minn xahar. Meta ratu lewwel darba ma emmnitx fittul tieg˙u, iΩda fih sabet persuna ©entili u ta’ qalb tajba. Kull fejn ikun, bosta jkunu dawk li jie˙du ritratt mieg˙u. L-itwal bniedem flIngilterra, li kien twil seba’ piedi, sitt pulzieri u nofs, miet fl-età ta’ 71 sena fil-bidu tal-2015.

konfuΩjoni li qabditha, waqt li ddur fuq daharha u tag˙fas saqajha ma’ sidirha. Sadanittant l-ors joqg˙od idur mad-dada jfittex na˙a dg˙ajfa biex jifta˙ha. Fl-istess biΩa’, ilmara, b’kamera tar-ritratti f’idejha, tiffilmja l-attakk tal-ors.

Il-vidjow jintemm bl-ors bilqieg˙da, jimbotta d-dada u jçaqlaqha minn na˙a g˙al o˙ra b’qilla tal-g˙a©eb. Hu ma˙sub li dan il-filmat hu preview g˙al programm televiΩiv li jdur madwar ors jismu Dakota.

madwarna kÓ

02|08|2015 25

kullhadd.com

Il-PremjIjIet attIVItÀB’rIsql-mCCF tal-GreenPak

Il-Kunsilli Lokali ta’ Óal Luqa, Ó’Attard, Óal G˙axaq, il-Kalkara, San Ìwann u x-Xag˙ra, G˙awdex, ing˙ataw rikonoxximent uffiçjalment b˙ala rebbie˙a tal-premjijiet g˙ar-riçikla©© waqt il-Premjijiet g˙all-Kunsilli Lokali ta’ GreenPak. Dawn l-unuri jing˙ataw fuq baΩi annwali misSoçjetà Kooperattiva GreenPak. L-edizzjoni ta’ din is-sena rat lintroduzzjoni ta’ unur ©did blisem Waste to Recyclables Awards bl-g˙an li jistimula ttnaqqis ta’ skart im˙allat (borΩa s-sewda) u minflok l-iskart ikun separat u jin©abar g˙ar-riçikla©© (borΩa l-˙adra). Dan l-unur intreba˙ mill-Kunsill Lokali ta’ Óal Luqa. L-unur Best Overall Performance, li jkejjel il-prestazzjoni per capita ta’ kemm in©abar skart riçiklabbli mill-©bir bieb bieb u bring-in-sites, reb˙u l-Kunsill Lokali ta’ San Ìwann li ©abar rata annwali ta’ 50.5 kilo g˙al kull ras. Il-Kunsill Lokali ta’ Ó’Attard kiseb il-premju Most Supportive Locality talli b’mod kontinwu jippromovi tag˙rif lirresidenti tal-lokalità dwar ir-riçikla©©. L-unuri ta’ Best Performance: Glass Recycling u Most Improved Locality intreb˙u mill-lokalitajiet tal-Kalkara u Óal G˙axaq rispettivament. G˙at-tieni sena konsekuttiva lFondazzjoni Inspire sponsorjat IlPremju Fondazzjoni Inspire b˙ala sinjal ta’ apprezzament g˙al dawk il-kunsilli lokali li ˙adu sehem matul is-sena li g˙addiet fil-kampanja g˙all-©bir ta’ ˙wejje© uΩati. Il-premju ntreba˙ mill-Kunsill Lokali taxXag˙ra minn fejn ir-residenti ©abru medja ta’ Ωew© kilogrammi ta’ ˙wejje© uΩati g˙al kull dar. L-In©. Mario Schembri, Kap EΩekuttiv tas-Soçjetà Koperattiva GreenPak, qal: “Wie˙ed jinnota b’sodisfazzjon li fost ir-runners up u rebbie˙a hemm kunsilli lokali li ng˙aqdu ma’ GreenPak f’dawn l-a˙˙ar snin bl-g˙an li jtejbu l-kredenzjali ambjentali tag˙hom.” Il-Ministru g˙al Ûvilupp Sostenibbli, l-Ambjent u Bidla talKlima Leo Brincat, qal: “Meta n˙arsu lejn ir-riΩultati miksuba mill-GreenPak tul is-snin kif ukoll f’kull innovazzjoni li dda˙˙let fil-pajjiΩ fil-qasam talimmani©©jar tal-iskart, ninsabu fiduçjuΩi u konvinti li b˙alma g˙amlet suççess fir-riçiklar talippakkjar hekk ukoll se tag˙mel meta tit˙addem is-sistema talWEEE. G˙aldaqstant nawgura ˙idma aktar sfiqa lill-operaturi tal-iskemi b˙all-GreenPak flimkien mal-kunsilli lokali g˙ax, g˙alkemm a˙na nfasslu l-poli-

cies, it-twettiq ma jistax ise˙˙ ming˙ajr il-˙idma diretta tag˙kom ilkoll kif ukoll tal-kollaborazzjoni tag˙kom kollha flimkien.” Is-Segretarju Parlamentari g˙allGvern Lokali, Dr Stefan Buontempo, qal: “IΩ-Ωieda fliskart i©©enerat f’Malta juri li a˙na vittmi tas-suççess tag˙na b˙ala pajjiΩ, g˙ax dan huwa marbut intrinsikament ma’ Ωieda fl-attività ekonomika. L-iskema tal-GreenPak, li ti©bor fiha 41 kunsill lokali u li ssarraf f’madwar 70% tal-popolazzjoni ta’ pajjiΩna, g˙arfet tikkollabora biss˙i˙ mal-kunsilli lokali. Din ilkollaborazzjoni hi ç-çavetta g˙assuççess f’dan il-qasam, g˙ax ilkunsilli lokali g˙andhom rwol kruçjali b˙ala partner strate©iku g˙al kull min hu involut f’dan ilqasam, sabiex jitkattar l-g˙arfien dwar is-separazzjoni u r-riçiklar fost il-poplu u sabiex ng˙addu dan il-pajjiΩ lil uliedna a˙jar milli sibnieh.” L-In©. Schembri Ωied jg˙id: “Min˙abba t-t˙abbir riçenti talpro©ett pilota g˙all-©bir separat ta’ skart organiku, GreenPak hi f’poΩizzjoni li tg˙in u tappo©©ja l-kunsilli lokali membri tag˙ha. GreenPak dalwaqt se tintroduçi ©bir separat ta’ o©©etti tal-elettriku u elettroniçi biex tkompli ΩΩid mal-isforzi li qed isiru biex jiΩdied ir-riçikla©©, tkun stimulata l-ekonomija çirkulari u jkun protett l-ambjent. Hekk kif qed infakkru l-10 anniversarju tag˙na, GreenPak kienet strumentali g˙all-bidla fil-mentalità minn wa˙da bbaΩata fuq tassazzjoni g˙al o˙ra bbaΩata fuq ir-responsabbiltà tal-produttur. Biex ikun hemm trasparenza hu essenzjali li niΩguraw li jkun hemm l-istess kundizzjonijiet g˙al kul˙add.” Apparti milli rçevew it-trofew u çertifikat ta’ kisba, il-kunsilli lokali rebbie˙a ng˙ataw ukoll premju ta’ flus minn GreenPak ta’ €1,000 b˙ala g˙ajnuna g˙al pro©etti ambjentali li jsiru fillokalità rispettiva g˙all-benefiççju tar-residenti. GreenPak, skema awtorizzata mill-MEPA, hi l-akbar skema ta’ ©bir ta’ skart f’Malta. L-organizzazzjoni hi membru fundatur ta’ EXPRA, organizzazzjoni internazzjonali li ma ta˙dimx g˙al skop ta’ qlig˙ u li tippromovi l-kunçett li hi l-industrija nnifisha li g˙andha tag˙mel ir-riçikla©© u mhux t˙alli r-riçikla©© ikun piΩ fuq il-gvern u awtoritajiet lokali. G˙al dawn l-a˙˙ar g˙axar snin, il-GreenPak kienet wa˙da mill35 sistema ta’ responsabbiltà talprodutturi nazzjonali ta˙t lumbrella ta’ PRO Europe.

Iç-Chairman ta’ Mater Dei Hospital Cultural & Social Committee, is-Sur Simon Vella, ippreΩenta donazzjoni ta’ €1,500 lill-President ta’ Malta Marie-Louise Coleiro Preca b’risq il-Malta Community Chest Fund. Din iddonazzjoni n©abret waqt attività organizzata mill-istess Kumitat flimkien ma’ MDH Strina Fund Raising Committee u MUMN Social & Cultural Executive Committe bl-isem ta’ Enchanted Night li saret fil-Palazz Verdala l-Erbg˙a 24 ta’ Ìunju 2015 g˙all-˙addiema kollha li ja˙dmu fil-qasam tas-Sa˙˙a. Grazzi lil kull min ta s-sehem tieg˙u biex din l-attività tkun wa˙da ta’ suççess, b’mod speçjali lill-Banda tal-Pulizija, immexxija mill-bravu Maestro l-Ispettur Anthony Cassar, ta’ divertiment tul l-attività. Grazzi tmur ukoll lill- Kumissarju tal-Pulizija g˙ax huwa bil-kunsens tieg˙u li l-banda tattendi attivitajiet ta’ karità.

Il-BOVIÌeddedIs-saPPOrtGÓal aqramIeGÓI/readwIthme

Bank of Valletta ©edded issapport tieg˙u fil-programm Aqra Mieg˙i/Read with Me, programm tal-A©enzija Nazzjonali dwar il-LitteriΩmu. Il-ftehim ©ie ffirmat mis-Sur Mario Mallia, Chief Operations Officer ta’ Bank of Valletta u sSur David Muscat, Chief Executive Officer mill-A©enzija Nazzjonali dwar il-LitteriΩmu, fil-preΩenza tal-Onor. Evarist Bartolo, Ministru talEdukazzjoni u x-Xog˙ol. Il-programm Aqra Mieg˙i/Read with Me jippromovi l-qari g˙all-gost lil tfal minn età bikrija u l-©enituri tag˙hom. Dawn is-sessjonijiet isiru f’libreriji pubbliçi u fliskejjel u f’çentri fil-komunità. Dan jippromovi wkoll edukazzjoni g˙all-©enituri billi jipprovdi mudell g˙all-©enituri sabiex ikomplu bis-sessjonijiet ta’ qari flimkien fid-dar. Il-Professur Charles Mifsud tkellem dwar l-importanza ta’ dan il-programm. “M’hemm xejn aktar importanti milli tipprovdi lit-tfal iΩ-Ωg˙ar bil-˙iliet baΩiçi tal-litteriΩmu li jippreparawhom g˙all-mixja edukattiva. Dak kollu li ji©ri aktar ’il quddiem fil-˙ajja edukattiva tat-tfal jiddependi ˙afna fuq dawn il-˙iliet baΩiçi.

G˙alkemm ©iet introdotta tteknolo©ija di©itali fl-iskejjel tag˙na, ir-rwol tal-ktieb fliΩvilupp tat-tfal jibqa’ wie˙ed ta’ importanza kbira.” Is-Sur David Muscat ta ˙arsa ©enerali lejn ix-xog˙ol talA©enzjija Nazzjonali dwar ilLitteriΩmu matul dawn l-a˙˙ar 12-il xahar. “Il-programm Aqra Mieg˙i/Read with Me jorganizza sessjonijiet ta’ sieg˙a darba fil-©img˙a bil-Malti u bl-IngliΩ f’˙amsin çentru f’Malta u G˙awdex. Ir-rispons mill-©enituri kien wie˙ed inkora©©anti ferm. Sa issa madwar 13,000 tifel u tifla u 14,000 ©enitur kienu involuti fil-programm.” Is-Sur Mario Mallia fa˙˙ar lillA©enzija Nazzjonali dwar ilLitteriΩmu g˙all-kisbiet u tag˙ha matul l-a˙˙ar sena.” B˙ala Bank of Valletta ninsabu ˙erqana sabiex nikkollaboraw mal-A©enzija f’dan il-pro©ett, li b’mod prattiku qed iΩid il-livell tal-litteriΩmu fost uliedna. Li n˙e©©u l-im˙abba lejn il-qari sa minn età bikrija huwa wie˙ed mill-aqwa investimenti fit-tfal tag˙na.” Huwa spjega kif Bank of Valletta jara lilu nnifsu b˙ala kumpanija attiva fil-©id tal-komunità Maltija. Liskop tal-‘komunità’ li qed ji©i adottat minn dan il-programm

fi sfida sabiex jitjieb il-livell tal-litteriΩmu jaqbel ferm malviΩjoni li jippromovi l-bank permezz tal-programm tieg˙u fil-komunità. L-Onor. Evarist Bartolo fa˙˙ar lill-A©enzija Nazzjonali dwar il-LitteriΩmu g˙all-inizjattivi varji sabiex tippromovi llitteriΩmu u l-im˙abba lejn ilqari. Huwa rringrazzja wkoll lil Bank of Valletta g˙as-sapport kontinwu tieg˙u sabiex dan ilprogramm ikun wie˙ed possibli. “Sabiex jintla˙qu l-g˙anijiet ippjanati mill-Istrate©ija Nazzjonali dwar il-LitteriΩmu qed nag˙mlu dak kollu possibbli biex noffru l-a˙jar opportunitajiet lit-tfal u ΩΩg˙aΩag˙ tag˙na fit-ta˙dit, ilqari u l-kitba. Dan qed isir permezz ta’ numru ta’ programmi li qed jippromovu lqari g˙all-gost. F’dawn l-a˙˙ar sentejn Ωidna eluf ta’ kotba attraenti u li jappellaw lit-tfal u Ω-Ωg˙aΩag˙ fl-iskejjel tag˙na. A˙na nag˙rfu wkoll ir-rwol importanti li g˙andhom il©enituri f’dan il-pro©ett u lkontribut tal-imsie˙ba soçjali.” Aktar informazzjoni fuq il-programm Aqra Mieg˙i/Read with Me jistg˙u jinkisbu mill-pa©na ta’ Facebook Aqra Mieg˙i/Read with Me

26 02|08|2015

kullhadd.com

KÓ MAdWARNA

SOÇJETÀ FILARMONIKA KING’S OWN

Kumitat ©did F’seduta ©enerali li saret f’April li g˙adda, is-Soçjetà Filarmonika King’s Own tal-Belt Valletta ˙atret kumitat ©did sabiex jamministra s-Soçjetà sassena 2017. G˙aldaqstant, il-kumitat il©did se jkun iffurmat minn erba’ uffiçjali u disa’ membri kif gej: president – ilPerit Ivan Piccinino; segretarju – is-Sur Anthony Zahra; kaxxier – is-Sur Philip Galdes; direttur – is-Sur Albert Dimech; membri – is-Sinjuri Jurgen Briffa, Francis Catania, Emanuel Ellul, Dominic Schembri, Mario Degabriele, Jordy-Paul

Gellel, Romeo Dimech, Norbert Muscat Preca, Claudio Speranza; direttur spiritwali – Rev. P. Michael Camilleri OP. Dawk interessati li jkollhom kuntatt mas-Soçjetà Filarmonika King’s Own huma ©entilment mitluba li javviçinaw lil xi membru tal-kumitat, jew içemplu direttament il-kaΩin fuq 2123 6020, jew permezz ta’ email lil segkobc@gmail.com Tnedija ta’ CD ta’ marçi brijuΩi li jfakkru tliet kompoΩituri kbar Fl-okkaΩjoni tal-festi ççelebrati din is-

sena f’©ie˙ San Duminku fil-Belt Valletta, is-Soçjetà Filarmonika King’s Own nediet CD ta’ marçi brijuΩi flokkaΩjoni ta’ anniversarji speçjali ta’ tliet surmastrijiet li rregalaw bosta kompoΩizzjonijiet lil din il-banda tul l-istorja tag˙ha. Is-Soçjetà qed tfakkar il-125 sena mit-twelid tal-Mro Vincenzo Ciappara, l-10 sena mill-mewt tal-Mro Carmelo Caruana, u t-30 sena millmewt tal-Ma©©ur Anthony Aquilina. U˙ud mill-kompoΩizzjonijiet tal-imsemmija surmastrijiet huma inkluΩi f’din isCD. Fost il-marçi rrekordjati f’din is-CD

insibu kompoΩizzjonijiet tas-Surmast Direttur Dr John Galea kif ukoll talAssistent Surmast il-Mro Etienne Spiteri, kif ukoll mill-Mro Nicholas Vella u lmibki Angelo Pullicino. Ma jonqosx ukoll l-Omaggio alla King’s Own talMro Francesco Gobet. Il-banda kienet ta˙t id-direzzjoni ta’ Dr John Galea, isSurmast Direttur. Kopja ta’ din is-CD tista’ ti©i akkwistata mis-sede tal-istess Soçjetà fi Triq irRepubblika g˙all-prezz ta’ €10 g˙allmembri tesserati u ting˙ata keychain u biro b˙ala rigal jew g˙all-prezz ta’ €12 g˙al dawk mhux membri.

IL LUMINATI F’MALTA… REÌA’ WASAL L-AKbAR GÓALL-EWWEL dARbA! AvvENIMENT TAL-INbId

G˙all-erbatax-il sena konsekuttiva se jittella’ d-Delicata Classic Wine Festival fil-Barrakka ta’ Fuq ilBelt Valletta, fiis-6,7,8 u 9 ta’ Awwissu 2015, mis-7.00pm sa nofsillejl. Tliet ©img˙at wara, ji©ifieri nhar it-28, 29 u 30 ta’ Awwissu, l-istess festival se jittella’ fin-Nadur, G˙awdex. Id-d˙ul hu bla ˙las iΩda min irid iduq l-inbejjed ta’ Delicata jista’ jag˙mel dan g˙all-prezz ta’ €12.50 fejn jing˙ata wristband g˙al-lejl kollu u tazza kommemorattiva qabel ma jid˙ol fil-©onna. Din it-tazza tista’ tinΩamm b˙ala rikordju tal-okkaΩjoni. Il-bejg˙ tat-tazzi u wristbands ikun sal11.00pm, biex sa nofs sieg˙a wara jitferra’ l-a˙˙ar inbid u l-festival jag˙laq f’nofsillejl. L-ebda tazzi jew alko˙ol mhu se jinbieg˙ lil min g˙adu ma g˙alaqx is-17-il sena. Waqt il-Valletta Wine Festival ser ikun hemm bankarelli tal-ikel li jservu majjal, g˙a©in, pizza, paella, koftas, kebabs, ikel Indjan, u platti bis-sushi u noodles, flimkien ma’ g˙aΩla ta’ platters tal©obon, u deΩerti. Matul l-iljieli tal-Ìimg˙a, is-Sibt u l-Óadd, Island Caterers ser iservu buffet b’ikel mixwi Mediterranju akkumpanjat bl-inbejjed ta’ Delicata, fir-ristorant li jinsab fil-Batterija tas-Salut u b’veduti mill-isba˙ tal-Port il-Kbir. Il-prezz hu €36 kull persuna u rakkomandat li wie˙ed jirriserva bil-quddiem billi jçempel fuq in-numru 2143 3268 jew jibg˙at email lil events@islandcaterers.com.mt Matul il-festival ser ikun hemm divertiment live kull filg˙axija. Fl-ewwel serata, il-Óamis, ser idoqqu Red Electrick u Planet Seed; il-Ìimg˙a ser idoqqu Billy Lee u Spiteri Lucas Band; is-Sibt ir-rock bands Relikc u The Crowns; filwaqt li l-Óadd filg˙axija ikun hemm Cash & Band u George Curmi (Pusè) u l-banda tieg˙u. Il-festival ser ikun ippreΩentat minn Mireille Bonello, filwaqt li Ivan Mallia ser jo˙loq atti ta’ ma©ija matul l-erbat iljieli. Fin-Nadur G˙awdex ser ikun hemm divertiment live kull serata u firxa ta’ bankarelli tal-ikel li jbieg˙u ikel kemm tipiku G˙awdxi kif ukoll internazzjonali. Ser ikun provdut servizz regolari ta’ shuttle bus kull filg˙axija bejn it-terminal fl-Im©arr sal-festival fin-Nadur g˙all-prezz ta’ €2 bir-ritorn g˙al kull persuna. G˙al aktar tag˙rif wie˙ed jista’ jΩur is-sit www.delicata.com jew www.facebook.com/DelicataWinery

Imma stenn, g˙alfejn se jiltaqg˙u f’Malta? Dan x’©enn hu? G˙alfejn ©ejjin qabel iç-CHOGM? Inkwetanti l-biçça! Imma xejn talwa˙x, anzi… Gregorja Garrone mill-ewwel ixxommhom dawn l-affarijiet, imma fuq xiex qieg˙da tgerger din id-darba? Kontra Lee Tas Rum, li ma tismag˙hiex tgerger wa˙da li hi wa˙da, tiffoka fuq xog˙olha u bil-mod il-mod dejjem tasal. Però, din id-darba qed issibha iebsa biex tirnexxi fin-negozju l-©did tag˙ha. Mhux b˙al Klunku tal-Pitrol, g˙ax veru sar intelli©enti, anke biex iΩomm lilu nnifsu ˙aj sab rimedju! Ikolli ng˙id g˙allmu xi ˙a©a Robert ta’ Klassi G˙alina! Tg˙id x’wassal lil Klassi G˙alina jing˙aqdu ma’ Il Luminati? Is-salvatur tag˙na Roger il-Lodger se jkollu j˙abbat wiççu ma’ dawn il-karattri u ˙afna aktar! Tg˙id jirnexxilu jimla’ l-appartamenti li fdalu l-Gvern? Dan kollu se ji©i Ωvelat fl-Il Luminati ko me di xo, fl-4, 5 u 6 ta’ Settembru 2015. Snits, Malcolm Galea, Lee-N Abela, Chris X. Grech, Toni tal-Van, l-atturi ta’ Klassi G˙alina se jikxfu so** l-Il Luminati f’lejla ta’ çajt u da˙k sfrenat fit-Teatru tal-Università. G˙all-biljetti id˙lu fis-sit www.illuminatimalta.com jew çemplu fuq 9906 0906. Il-prezz ma jinkludix il-˙rieqi, g˙al min jispiçça jag˙mel ta˙tu bid-da˙k, imma jinkludi l-arja kkundizzjonata fissala!

Skeda kÓ

02|08|2015 27

kullhadd.com

A˙barijiet Il-Fatt (R) G˙alkul˙add Telebejg˙ Missjoni Telebejg˙ Quddiesa mis-Santwarju tal-Madonna ta’ Pinu Wheelspin Telebejg˙ A˙barijiet Becky Iswed fuq l-Abjad (R) A˙barijiet Flusek (R) L-Istandard A˙barijiet Mhux Café Premier Il-Óadd fi Sqallija A˙barijiet Il-Óadd fi Sqallija A˙barijiet

07.00 08.00 08.30 09.00 09.30 10.00 10.30 12.00 12.10 15.00 16.35 17.00 18.00 18.15 18.45 19.15 19.45 20.00 20.45 22.40 22.45 23.30

A˙barijiet Tuffi˙at Migduma Xjenzarti Madwarna Pellikola Valletta Malta u lil Hinn Minnha A˙barijiet Óadd G˙alik Britian’s Got Talent Teatru Zambulla L-Irkant A˙barijiet G˙awdex Illum Int min Int Mill-Im˙aΩen tal-Festa Nis©a Maltija A˙barijiet Film: Great Expectations Headline A˙barijiet Rajt ma Rajtx A˙barijiet

07.00 08.00 09.00 10.00 10.30 11.00 11.30 12.00 13.00 13.30 14.30 15.00 15.45 16.45 18.00 18.45 19.15 19.45 20.30

Euronews Paranatural Quddiesa tal-Óadd Vatican Magazine Mill-Im˙aΩen tal-Festa Sawru l-Istorja Pellikola Paranatural Valletta L-Irkant Int min Int Mr Fisherman 2 Cellos Il Duluvio Universal Knots Swim up G˙awdex Illum Paranatural A˙barijiet g˙all-persuni b’nuqaas ta’ smig˙ 20.40 Óadd G˙alik (R) 23.00 A˙barijiet Sportivi 23.15 A˙barijiet bl-IngliΩ

06.30 07.05 08.00 08.20 09.05 09.55 10.25 10.55 11.50 12.00 12.10 12.20 13.30 14.00 15.00 16.50 17.20 18.50 20.00 20.35 21.20 23.30

La Cura Del Corpo Overland Tg 1 Passaggio A Nord-Ovest Dreams Road 2013 Sudafrica Igiganti Valle D’Aosta A Sua Immagine Santa Messa A Sua Immagine Recita Angelus A Sua Immagine Linea Verde Telegiornale Italia Da Stimare Visto Non Visto Che Spettacolo Tg 1 Soap Legàmi Reazione A Catena Telegiornale Techetechetè Un Passo Dal Cielo 2 Speciale Tg1

06.10 Til Death – Per Tutta La Vita I 06.35 Televendita Media Shopping 07.00 Campionato Mondiale Superbike 2015 (I1-I2) 08.10 Fuori Giri – Sbk 09.00 Campionato Mondiale Superbike 2015 (I1-I2) 11.25 Chuck Iv 12.25 Studio Aperto 13.02 Sport Mediaset 13.45 Campionato Mondiale Superbike 2015 (I1-I2) 15.16 Chicago Fire/Chicago P.D. – 16.55 Born To Be Wild 17.40 Camera Cafè 18.30 Studio Aperto 19.00 Due Uomini E 1/2 Iii 19.30 Scuola Di Polizia 5 21.25 A & F, Ale E Franz Show 23.25 Le Comiche

06.00 07.55 07.59 08.46 09.21

16.15 17.00 17.50 20.00 20.20 21.05 23.30

Fuori orario Zorro Film: Uomo e Galantuomo Community L’Ha Detto Elisir TG3 Fuori Linea Estate Rivediamoli Figu Fuori Quadro TGR Film: L’Audace Colpo dei Soliti Ignoti Doc Martin Hotel 6 Stelle TGR Blob Perception 2 Difettoso Kilimangiaro TG3

11.00 12.00 13.00 13.40 14.01 16.41 18.45 19.57 20.00 20.40 21.10 21.11 22.30

Prima Pagina Tg5 Traffico Tg5 Tgcom24 Rosamunde Pilcher. I Giorni Dell'estate Pianeta Mare Melaverde – Editing Tg5 L’Arca Di Noè Saturno Contro Colpo Di Fulmine Il Segreto – Speciale Tg5 Prima Pagina Tg5 Paperissima Sprint Riassunto Il Segreto Xi Omicidi

07.35 07.55 08.25 09.27 10.00 10.50 11.30 12.00 13.02 14.47 16.49 18.55 19.35 21.15 23.50 23.52

Tg4 Night News Televendita Media Shopping5 Casa Vianello Magnifica Italia 4 Santa Messa Le Storie Di Viaggio A... Tg4 Walker Texas Ranger I Colombo Totò E Peppino Divisi A Berlino Guai Con Le Ragazze Tg4 The Mentalist V Il Santo (Di P. Noyce) Cinefestival La Moglie Dell'astronauta

Omnibus TG La7 Omnibus In Onda L’Aria d’Estate 47 Morto Che Parla 7 Monaci D’oro Tg La7 Il Commissario Maigret Josephine, Ange Gardien Tg La7 La Copertina Di Crozza Amore Mio Aiutami Brevi Amori A Palma Di Majorca

06.00 06.25 06.35 07.05 07.30 07.55 08.10 10.10 12.10 13.00 13.45 14.35 15.05 15.55 16.40 17.25 20.05 21.00 21.45 22.30

Green Balloon Club Charlie and Lola Nina and the Neurons Green Balloon Club Charlie and Lola Nina and the Neurons. In the Lab Doctors EastEnders The Gatwick Baby The Weakest Link Doctor Who Hebburn The Gatwick Baby The Weakest Link Doctor Who Call the Midwife The Mystery of Edwin Drood Starlings DCI Banks Sherlock

06.00 07.00 08.00 09.00 11.00 12.00 13.00 16.00 17.00 18.00 19.00 20.00

Man Fire Food Chopped The Big Eat The Kitchen Easy Chinese Guy’s Big Bite Diners Drive-Ins and Dives Chopped Siba’s Table Man Fire Food Kitchen Casino Australian Food Adventures with Matt Moran 21.00 Trisha’s Southern Kitchen 22.00 Mystery Diners 23.00 Diners Drive-Ins and Dives

06.00 07.40 09.30 11.20 12.15 13.10 14.05 15.00 15.55 16.50 17.45 19.10 20.05 21.00 21.55 22.50 23.45

Toddlers & Tiaras Cake Boss Little People Big World Obsessive Compulsive Cleaners Obese and Pregnant Long Island Medium The Fabulous Baker Brothers Love Lust or Run The Undateables Risking It All Brides of Beverly Hills Say Yes to the Dress. Bridesmaids My Crazy Italian Wedding Curvy Brides 90 Days to Wed Leah Remini: It’s All Relative Shopping Is My Life

06.00 06.50 07.15 07.40 08.05 08.30 09.25 09.50 10.15 11.10 12.00 12.50 13.15 14.10 14.35 15.25 16.15 17.05 18.55 19.45 20.10 20.35 21.00 21.55 22.45

Extreme Homes Caribbean Life Hawaii Life Spice of Life With Bal Arneson Giada at Home Million Dollar Rooms Caribbean Life Hawaii Life Extreme Homes Rehab Addict Candice Tells All Platinum Babies Platinum Weddings Keasha’s Perfect Dress Beachfront Bargain Hunt Hawaii Life Caribbean Life Extreme Homes Million Dollar Rooms Hawaii Life Caribbean Life Rehab Addict Extreme Homes Going Yard Cousins on Call

06.00 06.25 07.15 08.10 09.05 09.55 10.50 11.40 12.35 13.30 14.25 15.20 16.15 17.10 18.05 19.00 20.00 21.00 22.00 23.00

How Do They Do It? Chrome Underground Fast N’ Loud MythBusters Extreme Engineering What Happened Next? The Carbonaro Effect Storage Hunters Container Wars Lost and Sold For the Love of Cars Supercar Superbuild How It’s Made X-Ray Mega Airport King of Thrones Beyond Survival With Les Stroud Dual Survival Survive That! Running Wild With Bear Grylls Deadliest Catch

06.00 07.45 10.05 11.40 13.15 15.00 16.40 18.15 20.15 20.30 22.00 23.45

Five Miles To Midnight Solomon And Sheba Delirious Ghosts Can’t Do It Gaily, Gaily Prime Risk Inspector Clouseau Red Croner Big Screen The Road To Hong Kong High Tide (Epic) The Naked Face

06.00 06.30 07.00 07.30 08.00 11.00 12.00 15.00 19.00 20.00 21.00 22.00

LA Sugar Attack of the Celebrity Bikinis E! News Style Star Keeping Up With the Kardashians E! News Hollywood Cycle Rich Kids of Beverly Hills E! News I Am Cait Botched Hollywood Cycle

06.00 09.00 10.00 12.00 15.00 19.00 20.00

22.50 23.45

Monkey Life Gator Boys Austin Stevens. Most Dangerous River Monsters The Lion Queen Wildest Latin America Panda Adventures with Nigel Marven North America River Monsters The Lion Queen Wildest Latin America Panda Adventures with Nigel Marven North America Lions of Sabi Sand. Brothers in Blood Crocodile Feeding Frenzy Tanked

07.55 08.20 08.45 09.15 09.40 10.00 10.25 10.55 11.20 11.45 12.10 12.35 13.00 13.30 16.45 17.35 18.00 18.25 18.50 19.15 19.45 20.10 20.30 20.55 21.20

PAW Patrol Winx Club The Fairly OddParents Sanjay and Craig Kung Fu Panda The Legend of Korra Teenage Mutant Ninja Turtles T.U.F.F. Puppy Winx Club iCarly Sam & Cat Victorious Big Time Rush The Thundermans Henry Danger SpongeBob SquarePants Teenage Mutant Ninja Turtles The Penguins of Madagascar Henry Danger The Thundermans The Haunted Hathaways Sam & Cat SpongeBob SquarePants Avatar the Last Airbender Big Time Rush

07.00 Motorcycle Racing 07.30 FIM World Superbike Series Motorcycle 08.30 FINA World Aquatics Championship Swiming 12.00 FIM World Superbike Series Motorcycle Racing 14.00 FINA World Aquatics Championship Diving 16.15 FINA World Aquatics Championship Swiming 18.30 FINA World Aquatics Championship Diving 19.45 Tour of Poland Cycling 21.15 Motorsports Weekend 21.30 FINA World Aquatics Championship Swimming 22.30 FINA World Aquatics Championship Diving 23.00 Major League Soccer

06.00 07.00 08.00 08.30 09.00 10.00 11.00 12.00 13.00 13.30 14.00 15.00 16.00 17.00

Globe Trekker House Hunters International Salvage Dawgs The Vanilla Ice Project Airport 24/7. Miami Piha Rescue Durban Beach Rescue Building Alaska Ultimate Sportsman’s Lodge Man Caves Salvage Dawgs The Vanilla Ice Project Building Alaska World’s Greatest Motorcycle Rides Salvage Dawgs Mysteries at the Castle Mysteries at the Museum Durban Beach Rescue Insane Coaster Wars

07.00 07.30 08.30 08.55 09.00 10.00 10.30 11.30 12.30 12.45 13.00 14.00 15.00 17.35 17.45 17.55 18.30 19.00 19.30 20.30 22.00 22.30 23.30

Executive Better Living Flimkien ma’ Nancy Hazzzard Daily Update Paperscan Ethos Sejja˙tli mill-Pjazza Cibus A˙barijiet Snajja’ Maltin Mad-Daqqa t’G˙ajn Telebejg˙ Arani Issa Hazzzard Daily Update Identità Popcorn Esperti Joe’s Kitchen A˙barijiet L-Oskur The Scene Talk to Me A˙barijiet

07.00 07.50 08.15 09.15 09.45 10.45 11.15

06.30 07.00 07.45 08.30 09.15 10.45 12.10

06.00 07.40 08.05 10.35 11.15 12.10 12.25 13.15 13.25 14.00 14.30

17.30 18.05 18.50 19.35 20.30 21.05 22.40 23.30

Cultura Nautilus Once Upon A Time Che Cosa E Successo A Frederick? Heartland In Cerca Di Libertà La Nave Dei Sogni Viaggio La Nave Dei Sogni Perù La Nostra Amica Robbie Emergenza In Mare Tg2 Giorno Tg 2 Motori Sereno Variabile Estate Delitti In Paradiso Il Commissario Lanz L’Inganno Il Commissario Voss Delitto Nella Fattoria Signori Del Vino King & Maxwell Isolati Squadra Speciale Cobra 11 Il Profumo Dei Soldi Tg2 20.30 Hawaii Five-0 Scorpion Domino La Domenica Sportiva Estate

07.00 07.30 07.50 07.55 08.30 09.45 11.25 13.30 14.00 15.50 20.00 20.30 21.10 23.25

06.00 06.25 10.55 11.50 12.45 13.40 14.35

13.00 13.30 13.45 14.30 15.30 16.30

15.30 16.25 17.20 18.15 19.10 20.05 21.00

12.00 12.45 15.00 15.05 17.00 18.00 18.05 18.35 19.30 20.15 20.40 21.40 21.45 23.00

18.00 19.00 20.00 21.00 22.00

Teleshopping Pawn Stars American Pickers Storage Wars Pawn Stars Swamp People Legend of the Superstition Mountains 21.00 Alaska Off-Road Warriors 22.00 Storage Wars 23.00 Black Sails

28 02|08|2015

kullhadd.com

KÓ ÇINEmA

jikeb SUNNY CACHIA

mIÇ-ÇINEmA sLow wEsT

INTRIGANTI

VJAÌÌ PERIKoLuÛ F’TERRIToRJu LI mA JAÓFIRHIEX Atturi Ewlenin: Kodi Smit-McPhee, Michael Fassbender, Ben Mendolsohn, Caren Pistorius, Rory McCann Direttur: John McLean. Distributur: Lionsgate UK Ma˙ru© minn KRS Releasing Xi ˙a©a tassew unika f’dawn iΩ-Ωminijiet li ©©ib Ωiffa ta’ arja friska, hija li tara Western fuq il-liΩar çinematografiku. Minkejja li Slow West mhuwiex xi Western grandjuΩ, dan fih ukoll il-mumenti tieg˙u. It-tema prinçipali hi ta’ vja©© perikoluΩ f’territorju selva©© fejn l-ebda li©i, ˙lief dik tal-pistola, ma teΩisti, u dwar tfittxija epika ta’ ©uvnott g˙all-im˙abba ta’ ˙ajtu. Jay Cavendish (SmitMcPhee), Ωag˙Ωug˙ aristokratiku SkoççiΩ ta’ 16-il sena jimbarka fuq vja©© diffiçli, lejn l-a˙˙ar tas-seklu dsatax, ming˙ajr ˙sibijiet ta’ xejn g˙all-perikli li jrid jiltaqa’ mag˙hom matul it-triq. Rose Ross (Pistorius), it-tifla ta’ bidwi fqir li trabba mag˙ha, issa saret il-ma˙buba ta’ qalbu. Meta wara tra©edja missierha ja˙rab lejn lAmerika, Jay, qalbu maqsuma u g˙atxan g˙all-preΩenza tag˙ha ˙dejh, i˙alli warajh il˙ajja privile©©jata li kien jg˙ix u jer˙ilha lejn il-Punent mis-

Óin: 84 min. Çert. TBA terjuΩ tal-fruntiera vasta talIstati Uniti. Fi triqtu hu jag˙mel ˙abib ma’ Silas (Fassbender), ruffjan misterjuΩ ta’ ftit kliem, dejjem b’sigarru f’˙alqu u li, g˙al somma flus, iwieg˙ed li jipprotegih. F’dan il-pajsa©© attraenti, stramb, fejn l-ebda bniedem f’sensih ma jersaq, ippopolat minn karattri ddisprati u ˙fief bil-pistola, fosthom Payne (Mendelsohn), kriminal imfittex g˙al prezz u b’disinji fuq ©ismu u b’çorma marmalja mieg˙u, Jay se jiltaqa’ ma’ tradimenti, vjolenza ˙arxa u perikli o˙ra. Il-Wild West m’g˙andu ˙niena minn ˙add, l-aktar meta bejn Silas u Payne hemm differenzi enormi. Slow West hu Western mhux konvenzjonali, aktar Ewropew fl-istil tieg˙u kif jarah tfajjel g˙ami bl-im˙abba. Is-surrealiΩmu jirrenja bil-kbir f’dan ixxog˙ol, bil-klaxx çar bejn dawk innoçenti li g˙adhom kemm emigraw hemm u o˙rajn imfittxijin g˙al diversi

cLouds oF sILs mARIA

reati. Teççella bil-kbir ilfotografija formidabbli ta’ xenarju panoramiku ta’ pjanuri kbar bil-muntanji filbog˙od bis-sil© fil-quççata tag˙hom li jfakkru f’Westerns memorabbli b˙al Shane (1953) u l-kapolavur ta’ Anthony Mann The Naked

Spur (1953), b’wesg˙at kbar mimlijin qam˙ isfar, u Days Of Heaven (1978) ta’ Terrence Malick, fejn ise˙˙ il-final vjolenti u mdemmi. IΩ-Ωag˙Ωug˙ Kodi Smit-McPhee hu emozzjonalment u sentimentalment adattat g˙all-parti tenera tieg˙u. DISKUTIBBLI

INÇERTEZZA F’ATTRIÇI LI KIBRET FL-ETÀ Atturi Ewlenin: Juliette Binoche, Kristen Stewart, Chloe Grace (Moretz), Lars Eidenger, Johnny Flynn, Brady Corbet Direttur: Olivier Assayas. Distrbutur: Artificial Eye Films Ma˙ru© minn Side Street Films, Eden Cinemas Ir-relazzjoni tempestuΩa, intima u kumplessa bejn attriçi internazzjonali famuΩa talpalk u taç-çinema u l-assistenta Amerikana leali tag˙ha, hi t-tema prinçipali ta’ Clouds Of Sils Maria, koproduzzjoni bejn erba’ pajjiΩi. Maria Enders (Binoche), attriçi li qed tikber fl-età, qed tivvja©©a ma’ Valentine (Stewart) lejn Zurich biex taççetta unur f’isem Melchior, u l-g˙ada tiltaqa’ mieg˙u stess f’daru fid-distrett remot qalb l-alpi ta’ Sils Maria. Hi ssir taf li miet malajr, kawΩa ta’ suwiçidju g˙ax kien marid gravi. Il-karriera tag˙ha kienet ˙adet spinta u l-fama xi g˙oxrin sena qabel meta ˙admet fil-film u fir-reçta Maloja Snake , miktuba minn Wilhelm Melchior. Waqt li tirçievi dan l-unur, produttur popolari tat-teatru joffrilha parti, issa ta’ mara mda˙˙la fiΩ-Ωmien, f’din l-istess reçta. Hi taççetta kontra qalbha, mimlija inçertezzi u dubji, u tibda tipprepara g˙al dan irrwol fid-dar ta’ Melchior. Hi u Valentine jistudjaw l-iskript

Óin: 124 min. Çert. 15

flimkien imma çerti sekwenzi j©ibulha ˙sibijiet dwar innatura vera tar-relazzjoni tag˙hom. Fil-parti ewlenija, dik li darba kienet tag˙ha, issa hemm Jo-Ann Ellis (Moretz), attriçi Ωag˙Ωug˙a ta’ Hollywood, ta’ films tax-xjenza fittizja, b’xi skandlu wkoll ji©ri warajha. Il-qofol ta’ din il-produzzjoni sse˙˙ meta Maria u Valentine iqumu kmieni biex jitilg˙u mal-muntanja ˙alli jaraw ilMaloja Snake, formazzjoni rari ta’ s˙ab fl-alpi. Minkejja li lfilm hu mg˙obbi fuq id-djalogu, ix-xenarju panoramiku tal-muntanji u l-g˙adajjar jikkumpensa ˙afna, speçjalment waqt id-dehra maestuΩa tas-s˙ab, qisu çpar, li jimla lg˙adira ta’ ˙dejn l-g˙oljiet. Clouds Of Sils Maria huwa film intelligenti li kkompeta fil-festival ta’ Cannes fl-2014, reba˙ il-Louis Delluc Prize, b˙ala l-a˙jar xog˙ol f’Diçembri 2014, u Kristen Stewart (l-attriçi ta’ The Twilight Saga) ©iet ippremjata bl-unur Cesar (l-Oscar FrançiΩ) kmieni din is-sena.

ÇINEMA KÓ

02|08|2015 29

kullhadd.com

MISSION: IMPOSSIBLE – ROGuE NATION

AVVENTURA

L-IMF ATTAKKAT MINN GÓAQDA TERRORISTIKA B’SAÓÓITHA Atturi Ewlenin: Tom Cruise, Jeremy Renner, Simon Pegg, Rebecca Ferguson, Sean Harris, America Olivo u Alec Baldwin Direttur: Christopher McQuarrie Distributur: Paramount Pictures. Ma˙ru© mill-KRS Releasing Fl-1966 konna naraw is-sensiela televiΩiva Mission: Impossible li tant kienet popolari li baqg˙et tin˙adem sal-1973; imbag˙ad fl1988 kienet iritornat fuq it-televiΩjoni u n˙admu xi 35 episodju b’Peter Graves fil-parti ta’ Ethan Hunt. Kienet is-sena 1996 meta nbdiet is-sensiela g˙al fuq l-iskrin ilkbir b’Tom Cruise fil-parti ta’ Ethan Hunt. Tant dan il-film

Óin: 130 min. Çert. TBA kiseb suççess li issa wasalna g˙all-˙ames wie˙ed bl-isem Mission: Impossible – Rogue Nation fejn din id-darba nsibu lill-a©enzija IMF attakkata minn organizzazzjoni jisimha Sindikat, li hija g˙aqda b’sa˙˙itha ˙afna li torganizza sensiela ta’ attakki terroristiçi madwar id-dinja kollha. Ethan Hunt jifforma it-tim tieg˙u biex jeqirdu lis-Sindikat b’kull forma ta’ armi u vetturi,

avolja l-kap tas-CIA Alan Hunley (Alec Baldwin) ikun irid ixolji darb g˙al dejjem lill-IMF (Impossible Mission Force). G˙al darb’o˙ra Tom Cruise filparti ta’ Ethan Hunt jer©a’ jo˙ro© tal-eroj meta narawh f’kull xena ta’ azzjonijiet mill-aktar perikoluΩi u spettakolari. Insemmi l-ewwel xena, fejn naraw lil Hunt iggranfat ma’ bieba ta’ ajruplan tal-merkanzija li jkun qed i©orr ˙aΩna ta’ armamenti qerrieda b’kuntrabandu, u fl-istess xena naraw lil Benji Dunn (Simon Pegg) li jkun espert fit-tbag˙bis tal-kompjuters, iΩda minkejja l-esperjenza tieg˙u fuq l-iPads, ma jirnexxilux isib tarf tal- mekkaniΩmu biex tinfe-

ta˙ il-bieba tal-ajruplan li jkun inqata’ biçça sew mill-art u Hunt g˙adu mwa˙˙al jistenna l-bieba tinfeta˙. Din hija wa˙da millaktar xeni spettakolari ta’ dan ilfilm fejn Tom Cruise kellu juΩa contact lenses speçjali mag˙mulin apposta g˙alih min˙abba d˙a˙en u biççiet Ωg˙ar li jtiru waqt it-tlug˙ talajruplan. F’dan il-film naraw lil Ethan Hunt daqqa jkun meg˙jun u drabi o˙ra jkun imfixkel minn mara misterjuΩa, Ilsa Faust (Rebecca Ferguson), eksa©enta tal-MI6 li g˙andha interess florganizzazzjoni Sindikat u li rra©unijiet tkun tafhom hija biss. Ta’ min wie˙ed jinnota li l-

˙ames films li n˙admu s’issa, bejn l-1996 u 2l-015, kellhom kull darba direttur differenti, u dan biex kull wie˙ed jag˙ti dik il-laqta pesonalizzata biex irriΩultat ikun wie˙ed poΩittiv ˙afna b˙alma dejjem kien g˙ax, fil-fatt, mill-ewwel erba’ films kienu da˙˙lu ’l fuq minn $2 biljun minn madwar id-dinja. Iddiretturi kienu Brian de Palma, John Woo, J. J. Abrams u Brad Bird. Id-direttur ta’ Mission: Impossible – Rogue Nation huwa Christopher McQuarrie li fost films li idderie©a nsibu The Usual Suspect (1995) u Jack Reacher (2012) li tieg˙u Tom Cruise kien ˙adem il-parti prinçipali.

L-AQWA ÓAMES FILMS Bejn it-22.07.2015 u s-26.07.2015

Minions Ant-Man Inside Out Jurassic World Magic Mike XXL

KOMPETIZZJONI EMPIRE CINEMA Mistoqsija g˙al din il-©img˙a: Min hu l-attur prinçipali tal-film Mission: Impossible? Ibg˙at it-twe©iba tieg˙ek lil: Kompetizzjoni Films, KullÓadd, ÇNL, Triq Mile End, il-Óamrun. Ir-rebbie˙ jirba˙ Ωew© biljetti ming˙and l-Empire Cinema ta’ Bu©ibba. Rebbie˙ tal-©img˙a li g˙addiet: RAYMOND GALEA, La Vida Court, Bonita 1, Triq Gallu, il-Fgura.

30 02|08|2015

kullhadd.com

KÓ AVVIÛI

AVVIÛI KLASSIFIKATI PROPRJETÀ ÓAL SAFI. Plot g˙all-bejg˙ . Wiesa’ 45 pied u twil 90 pied. Prezz €34,000 u çens ta’ 30ç fis-sena. Çempel 7982 0749. TANAYA’S Dev. Ltd: G˙aΩla kbira ta’ appartamenti f’kull Ωona ta’ Malta. Jinbieg˙u ming˙ajr depoΩitu u n˙allsulek il-kuntratt. Offerta speçjali. G˙al aktar dettalji çempel 9992 4999. Ming˙ajr a©enti jekk jog˙©bok.

AFFARIJIET GÓALL-BEJGÓ G˙amara g˙all-uffiçini f’kundizzjoni tajba. Çempel 7982 0749. Kamra tas-sodda tal-kewkba, kundizzjoni tajba. Prezz €400. Çempel 2166 4716 jew 7934 3742. Fjuri friski g˙all-bejg˙. Qronfol, Lilium, Sempre Viva, Limonium, Gebra, eçç. Prezzijiet tajbin ˙afna. Çempel 2157 0714 jew 7957 0414. Sett komplut ta’ car-seat covers ta’ lewn griΩ çar. Inxtraw 6 xhur ilu. Prezz €35. Çempel 7930 0261.

Cover tal-karozza g˙ax-xita u ta’ ta˙t tad-drapp. Kundizzjoni tajba. Prezz €40. Çempel 7930 0261. G˙andna varjetà kbira ta’ arlo©©i b˙al Tissot, Citizen, Casio, Michael Kors, Fossil, Esprit, Festina u Q&Q. Issibilna wkoll arlo©©i ta’ mal˙ajt, Ωveljarini u selezzjoni ta’ Cuckoo Clocks mill-Black Forest. Noffru servizzi rigward tiswija ta’ kull tip ta’

arlo©© kif ukoll nibdlu batteriji, çineg, naqtg˙u kull forma ta’ ˙©ie©a, eçç. G˙al dawk larlo©©i tajbin g˙all-ilma, noffru s-servizz ta’ water pressure test waqt li tistennew g˙alih. Nispeçjalizzaw ukoll fuq tiswija ta’ grandfather clocks u kull tip ta’ clock. Ittiswija hija bil-garanzija. G˙al aktar informazzjoni Ωur is-sit: www.expresswatchrepairs.com jew irrikorru 110, Triq il-Kungress Ewkaristiku, il-Mosta. Çempel 2141 7235.

SERVIZZI Tin˙tie© maid g˙al dar privata fil-Óamrun. Çempel fuq 2123 8521. Manutenzjoni: G˙al kull xog˙ol ta’ Ωebg˙a, kisi normali u bil-©ibs, coving , xog˙ol fuq l-antik, fuq il-fil, graffiato , gypsum board , twa˙˙il ta’ madum tal-art u tal-˙ajt u kmamar tal-banju. Çempel 7970 1502 jew ibg˙at email lil alibodhir@yahoo.co.uk Korsijiet f’livell Ordinarju f’diversi su©©etti b˙allMatematika, IngliΩ, Malti, FrançiΩ, FiΩika u o˙rajn. Noffru wkoll korsijiet talECDL. Prezz €35 kull module. Noffru wkoll korsijiet baΩiçi fil-kompjuter, €50. Çempel 2166 2241 jew 7766 2241 jew Ωur is-sit elettroniku www.tudorinstitute.com Tewmi Group g˙al lezzjonijiet tal-karozzi kemm manual u kif ukoll automatic. Cab service u karozzi g˙all-kiri bi prezzijiet ra©onevoli. Ûur is-sit www.tewmi.com jew çempel 9942 2422. Lezzjonijiet taΩ-Ωfin fuq stili

ballroom jew Latin-Amerikan. Lezzjonijiet taΩ-Ωfin g˙allbeginners u kompetizzjonijiet minn Imperial Qualified Dance Teacher (ISTD) Ibg˙at SMS fuq 7925 3015 jew çempel 2138 6818 sa 12.00pm. Care and Cure Group Ltd: infermiera m˙arr©a, caring assistants , nannies , nies im˙arr©in biex iΩommu kumpanija, g˙ajnuna fid-djar u night sitters. Servizz ta’ 24 sieg˙a, G˙andna wkoll g˙allkiri: wheelchairs, hoists, commodes, walking frames u hospital beds . G˙al aktar informazzjoni çempel fuq dawn innumri: 2137 6946/9947 0178.

XOGÓOL TA’ MANUTENZJONI G˙al kull tip ta’ kisi bil-©ibs, ramel u siment, graffiato , Ωebg˙a, xog˙ol fuq l-antik, xog˙ol fuq il-pond, madum, membrane , dawl u ilma. Çempel fuq 7928 5444. Tiswija u installazzjoni ta’ estensjonijiet tat-telefowns g˙al kull tip ta’ linji fissi. Çempel fuq 7993 0419. Varjetà ta’ ˙wat, ˙oroΩ, kanali tal-ilma, çangatura qadima jew ©dida, kantun qadim, lavur ta’ kull tip. Çempel lil Jason fuq in-numru 2143 2352 jew 9947 7167. Jason Gatt g˙al kull xog˙ol ta’ tibjid u tik˙il, kisi normali, fuq il-fil, fuq xog˙ol antik u bil-pont, kisi bil-©ibs u graffiato . Kiri ta’ cherry picker (tower ladder). Çempel fuq 9945 4235 jew 2180 5811. WP Ltd ta’ Triq ix-Xitwa, Óal Qormi, jispeçjalizzaw f’xog˙ol ta’ waterproof mem-

Kupun AvviΩi Klassifikati IKTEB L-AVVIÛ F’DAN L-ISPAZJU

ISEM, KUNJOM, NUMRU TAT-TELEFOWN/MOWBAJL U INDIRIZZ

brane, damp proofing u rubberised paint. 25 sena esperjenza. Stimi b’xejn u prezz moderat. Çempel 2148 8972, 2143 8326, 9944 5527 jew 9949 3840 jew Ωur is-sit www.wpmalta.com G˙al kull tip ta’ xog˙ol fuq faççata, bjut, appo©©i, gallarijiet, eçç. Membrane jew liquid membrane. Mela pprote©i l-proprjetà tieg˙ek mill-ilma tax-xita u çempel issa g˙al stima b’xejn bin-numru 7905 8883 jew id˙ol fuq is-sit www.darrendoitall.com Il-bejt tieg˙ek jag˙mel l-ilma? G˙andek problema ta’ moffa? Kenda Ltd issolvilek il-problema. Nispeçjalizzaw fuq xog˙ol ta’ waterproofing u membrane b’10 snin garanzija. Xog˙ol professjonali bl-aqwa materjal ISO pool. G˙al stima bla obbligu çemplu 7972 9967 jew Ωur is-sit www.kendawaterproofing.com

AVVIÛI OÓRA MUSIC LINK Issibilna kull tip ta’ strumenti muΩikali, fosthom drums kemm akustiçi u elettriçi, cymbals, percussion, pjanijiet di©itali, baby grand pianos, sound mixers u sound cards. Apparat ta’ DJ sound systems, kitarri klassiçi u akustiçi, bass guitars , strumenti tar-ram, wood winds, vjolini, spare parts u aççessorji o˙ra. G˙andna ssib ukoll kotba tal-muΩika tat-tag˙lim. Mur Music Link, 262, Triq Fleur-de-Lys, B’Kara. Çempel 2148 2796. NIGRET NIGHT CLUB AND RESTAURANT, LABOUR AVE, IR-RABA T, M AL TA. Naççettaw bookings g˙al coffee mornings, lunches u dinner dances u g˙al kull

okkaΩjoni. Miftu˙in fil-weekends u cabaret shows minn Odessa Green, Renato u Freddie Portelli. G˙al aktar informazzjoni çemplu 2145 4858/2145 4908/7945 4908. Inservu wkoll take away . Tistg˙u ΩΩuru s-sit elettroniku www.nigretnightclub.com jew www.nigretnc.com AGR AUTO JAPANESE PARTS G ÓALL- KAROZZI : Inbig˙u kull tip ta’ parts ta’ karozzi ÌappuniΩi u Koreani, fosthom Kia, Toyota, Isuzu, Daewoo, Mitsubishi, Honda, Subaru. Huma wkoll importaturi ta’ Ωjut u air filters, shock absorbers, brake pads, clutches, eçç. Parts ©enwini. G˙al aktar informazzjoni çempel 2144 6839 jew 9947 4504. Fax: 2147 0295. Email : alex@agrautoparts.com TALBA LILL-ISPIRTU S-SANTU Int li ssolvi l-problemi kollha, dawwal it-toroq kollha tieg˙i biex nikseb dak li ne˙tie©. Inti li tajtni d-don divin biex na˙fer u ninsa d-deni kollu li jsir kontra tieg˙i, li f’kull mument ta’ ˙ajti tkun ma©enbi. F’din it-talba qasira nixtieq nirringrazzjak ta’ dan kollu, waqt li nikkonferma mill-©did li qatt ma ninfired minnek, anke quddiem lilluΩjonijiet materjali. Nixtieq li nkun mieg˙ek fil-glorja ta’ dejjem. Grazzi g˙all-˙niena tieg˙ek lejja u lejn dawk li ji©u minni. Din it-talba g˙andha ting˙ad tlett ijiem wara xulxin. Wara tlett ijiem it-talba tkun maqlug˙a, anke jekk g˙all-bidu tidher diffiçli. Ittalba g˙andha tkun ippubblikata mill-ewwel wara li tinqala’ l-grazzja, bla ma tissemma x’kienet.

Offerta 1: ©imag˙tejn

€5

Offerta 2: 5 ©img˙at

€10

Offerta 3: 2 avviΩi g˙al 5 ©img˙at

€15

€30

€56

€93

ÓLAS B’CASH JEW CHEQUE LIL: Sound Vision Print Ltd, KullÓadd, AvviΩi Klassifikati, Çentru Nazzjonali Laburista, Triq Milend, il-Óamrun, ÓMR 1717.

avviÛi kÓ

kullhadd.com

avviÛiÌENERaLi Ringrazzjament Gi.Fra. Kapuççini, huwa grupp taΩ-Ωg˙aΩag˙ fi ˙dan ilPatrijiet Fran©iskani Kapuççini Maltin. L-età tal-membri hi ta’ bejn it-18 u t-30 sena. Wie˙ed mill-g˙anijiet tal-grupp hu li jiddedika l-ener©ija u l-˙in sabiex ng˙inu lil ˙addie˙or. Bejn Ottubru 2014 u Ìunju 2015, il-grupp ˙a l-inizjattiva li jorganizza attivitajiet sabiex jin©abru fondi ˙alli ng˙inu lill-Fondazzjoni Qalb it-Tfal u lill-Uffiççju Missjunarju talPatrijiet Fran©iskani Kapuççini li jinsab il-Furjana. Minn dawn l-attivitajiet in©abret is-somma ta’ €1,260. Il-grupp tal-Gi.Fra. Kapuççini jixtieq jirringrazzja lillpubbliku talli laqa’ l-istedina sabiex inkunu nistg˙u ng˙inu lill-persuni fil-bΩonn. Nixtiequ nirringrazzjaw lil dawk kollha li b’xi mod jew ie˙or offrew l-g˙ajnuna tag˙hom sabiex dawn l-attivitajiet kienu ta’ suççess. Attività mill-Kummissjoni Banda Madonna tal-Gilju L-Imqabba Il-Kummissj oni Banda fi ˙dan is-Soç j e t à M u Ω i k a l i Madonna tal-Ìilju tal-Imqabba ser torganizza attività soçjali b˙ala rikonoxximent lejn il-bandisti tal-post, surmast u helpers tal-Banda Madonna tal-Ìilju. Din l-attività ser issir nhar it-Tlieta 4 ta’ Awwissu 2015 f’G˙ar Lapsi, mis-6.30pm ’il quddiem u ser ji©i servut varjetà ta’ ikel tradizzjonali Malti. Trasport ikun provdut. Aktar informazzjoni tinkiseb mis-sit elettroniku uffiçjali tas-Soçjetà MuΩikali Madonna tal-Ìilju www.talgilju.com Velja madwar il-Familja Mqaddsa Bit-t˙ejjija g˙as-Sinodu Ìenerali dwar il-Familja li se jsir fil-Vatikan f’Ottubru li ©ej, l-Arçikonfraternità ta’ San ÌuΩepp tar-Rabat tal-Imdina se torganizza velja ta’ talb. Matul din il-velja se jsir talb lill-Familja Mqaddsa g˙allfamilji kif ukoll se ssir katekeΩi dwar il-familja. Il-velja se ssir nhar l-Erbg˙a 5 ta’ Awwissu 2015, ˙dejn is-Santwarju Nazzjonali ta’ San ÌuΩepp fi Triq San ÌuΩepp, ir-Rabat, Malta. Fis-6.30pm jing˙ad RuΩarju meditat u ting˙ata l-Barka Sagramentali. Fis-7.00pm Çelebrazzjoni tal-quddiesa fejn fiha ssir katekeΩi mir-Rev. Patri Christopher Caruana OP. Jie˙u sehem il-Kor Santa Klara tal-knisja ta’ Santa Marija ta’ Ìesù tar-Rabat flimkien mas-St Martin’s Choir talBa˙rija. Wara ssir bibita fil-bit˙a tal-kaΩin tal-Banda L’Isle Adam.

Ftira night mill-Kummissjoni Nisa tal-Ìilju, lImqabba Il-Kummissjoni Nisa fi ˙dan is-Soçjetà MuΩikali Madonna tal-Ìilju tal-Imqabba ser torganizza attività soçjali o˙ra nhar il-Ìimg˙a 7 ta’ Awwissu 2015 fi Ìnien il-Ìibjun, iΩÛurrieq. Waqt din l-attività ser ikun servut ikel tipiku Malti b˙all-ftira. Ser ikun hemm transport provdut li jitlaq mill-pjazza ewlenija tal-Imqabba fil-5.30pm. Riservazzjonijiet jistg˙u isiru fuq 7953 9542. Aktar informazzjoni tinkiseb mis-sit elettroniku uffiçjali tas-Soçjetà MuΩikali Madonna tal-Ìilju www.talgilju.com Il-Banda Çittadina Aniçi ta’ Óal Qormi fil-festa ta’ San Gejtanu fil-Óamrun Il-Banda Çittadina Aniçi ta’ Óal Qormi tkomli bil-maratona ta’ servizzi, u issa nhar il-Óadd 9 ta’ Awwissu 2015, tkun qieg˙da takkumpanja il-purçissjoni bl-istatwa devota ta’ San Gejtanu fil-Óamrun, bejn is-7.10pm u l-10.10pm. Wara li tilqa’ l-vara ta’ San Gejtanu fil-˙ru© tal-purçissjoni minn fuq il-plançier, il-banda tkompli bis-servizz tag˙ha mattoroq tal-Óamrun takkumpanja l-purçissjoni. Dan hu servizz ie˙or mill-˙afna servizzi li g˙andha l-Banda Aniçi f’diversi festi fi bliet u r-r˙ula f’Malta u G˙awdex. Il-banda tkun ta˙t id-direzzjoni tas-Surmast Direttur Joseph Vella A. Mus. L.C.M., A. Mus. L.S.M., L. Mus. L.C.M., F.V.C.M. Il-Banda Çittadina Aniçi ta’ Óal Qormi fil-festa ta’ San Lawrenz fil-Birgu Il-Banda Çittadina Aniçi A.D.1988 tkompli bil-popolarità tag˙ha f’aktar servizzi. Nhar it-Tnejn 10 ta’ Awwissu 2015, il-banda tkun qieg˙da takkumpanja l-purçissjoni bl-istatwa devota ta’ San Lawrenz fil-Birgu, mis-6.30 ’il quddiem. Il-banda tilqa’ l-˙ru© tal-vara ta’ San Lawrenz, u tkompli takkumpanja l-purçissjoni. Dan hu servizz ie˙or mill-˙afna servizzi li g˙andha l-Banda Aniçi f’diversi festi fi bliet u rr˙ula f’Malta u G˙awdex. Il-bsanda tkun ta˙t id-direzzjoni tas-Surmast Direttur Joseph Vella A. Mus. L.C.M., A. Mus. L.S.M., L. Mus. L.C.M., F.V.C.M.

02|08|2015 31

32 02|08|2015

kullhadd.com

It-tnejn

IT-TEMP GÓAL-LUM

It-tlieta

l-Erbg˙a

KÓ AlMANAKK

RItRAtt MIll-ANtIK

L-OGÓLA TEMPERATURA: 37°C

34°C

L-INQAS TEMPERATURA: 26°C

25°C

INDIÇI UV: 10

Il-Óamis

Il-Ìimg˙a

Is-Sibt

TEMP: Xemxi b’xi ftit s˙ab

Ritratt: MORAG BAILEY

SITWAZZJONI ÌENERALI: Arja dg˙ajfa ta’ pressjoni g˙olja se tkompli tippersisti fuq iç-Çentru tal-Mediterran.

VIÛIBBILTÀ: Tajba RIÓ: Óafif u varjabbli l-iktar mix-Xlokk il-Lvant li jsir mix-Xlokk BAÓAR: Óafif IMBATT: Ftit li xejn TEMPERATURA TAL-BAÓAR: 28°C

34°C

35°C

25°C

245°

25°C

SpIÛERIjI lI jIftÓU llUM Il-ÓAdd Chemimart Pharmacy, 20/21, Triq ir-Repubblika, il-Belt Valletta Cosmed Pharmacy, Soccors, Triq Villambrosa, il-Óamrun Evans Pharmacy, 96/98, Triq San Bastjan, Óal Qormi St Jude Pharmacy, 213, Triq il-Wied, Birkirkara Regal Pharmcay, 39B, Triq Antonio Bosio, l-Imsida Krypton Chemists, Triq l-Ibra©©, Tal-Ibra©© Brown’s Pharmacy, Unit 22, Triq Tigne, Tas-Sliema St Catherine Pharmacy, Triq id-Dielja k/m Triq Santa Katerina, Ó’Attard Grognet Pharmacy, 41, Triq il-Kostituzzjoni, il-Mosta Euro Chemist, Triq il-Kurazza, il-Qawra Sonren Pharmacy, Triq iΩ-Ûejtun, Óal Tarxien Kalkara Pharmacy, 8, Misra˙ l-Arçisqof Gozni, il-Kalkara Mediatrix Plus Pharmacy, 7 Triq is-Santwarju, ÓaΩ-Ûabbar Gerada Pharmacy, 146, Triq Mater Boni Cosniglii, iΩ-Ûejtun St Andrew’s Pharmacy, 51, Triq San Ìor©, Óal Luqa Tal-Grazzja Pharmacy, Triq Fran©isk Farrugia, ÓaΩ-Ûebbu© Imtarfa Pharmacy, 207 Triq San David, l-Imtarfa

Dehra tar-Rotunda l-Mosta mill-ajru. Ir-ritratt imur lura g˙as-snin g˙oxrin.

dIN Il-ÌIMgÓA MIll-IStoRjA

G˙awdex Palm Pharmacy, 2, Triq il-Palma, ir-Rabat Sokkors Pharmacy, Triq San Girgor, Ta’ Kerçem

NUMRI REBBIEÓA LOTTU

14 49 39 62 11 34 41 61

SUPER 5

44 09 31 38 30

GRAND LOTTERY

03 00

07 03 05 08 09

06.08.1940 L-Estonja ssir legalment parti mill-Unjoni Sovjetika.

koMpetiZZjoNi ktieb kÓ

02|08|2015 33

kullhadd.com

koMpetiZZjoNi ktieb RUMANZ

L-ASSASSiN tA’ CHiARA GUeRiN Din l-istorja to˙odna fi Franza fejn insibu daqsxejn ta’ Ωag˙Ωug˙ jismu Paule Joramie. Joramie jie˙u grazzja ma’ tfajla jisimha Chiara Gerin. Dawn iΩΩew© Ωg˙aΩag˙ tant kienu jin˙abbu li l-©uvni taqqal lixxebba, li allura ©iet imkeççija minn dar missierha. Sadattant, Joramie rçieva stedina biex imur ja˙dem l-Amerika b˙ala skrivan f’bank u, blapprovazzjoni tal-g˙arusa tieg˙u, imur l-Amerika u jwieg˙ed lil Chiara li kellu jer©a’ jmur Franza ma jdumx. Fil-fatt, Joramie jer©a’ lura erba’ snin wara u, meta jfittex lil Chiara, ma jsibha mkien. Dan jibqa’ dejjem bil-kuxjenza tniggΩu g˙ax ida˙˙al f’rasu li dik il-mara u t-tarbija tag˙ha sofrew il-©u˙ min˙abba fih. Meta mbag˙ad jaqta’ qalbu li jsibha, jer©a’ jmur lejn l-Amerika u hemm isir miljunarju kbir. Fla˙˙ar jer©a’ jispiçça fi Franza, u hemm jag˙mel testment fejn i˙alli lil Chiara Guerin b˙ala eredi universali tal-©id kollu tieg˙u. Paule Joramie imut u, billi ma kellu lil ˙add ji©i minnu ˙lief tliet

ku©ini, dawn, malli jsiru jafu bilmewt tieg˙u, jag˙mluha fatta li ˙alla kollox lilhom. G˙alhekk imorru f’daru biex jie˙du l-palazz li kellu u minn dak kollu li ˙alla warajh ku©inuhom. Fl-a˙˙ar jinfeta˙ it-testment u meta jsiru jafu li, minflok lilhom, ˙alla kollox lil çerta Chiara Guerin, li ˙add ma kien jaf min kienet, bdiet it-tfittxija g˙al din Chiara Guerin biex jeqirduha. Meta nstabet, Chiara Guerin tg˙addi minn persekuzzjoni kbira sakemm fl-a˙˙ar ti©i maqtula minn wie˙ed mill-ku©ini. Dan ir-rumanz ©ie ppubblikat tliet darbiet, l-ewwel fl-1916 u mbag˙ad fl-1962 u issa fl-2014 ©ie ppubblikat mill-BDL Ltd wara li ©ie rivedut u addattat g˙al-lum min-neputi ta’ Emilio, Salvinu Lombardi. Din ir-rumanz huwa wie˙ed mill-ftit traduzzjonijiet ta’ Emilio Lombardi. Ìie maqlub g˙all-Malti minn traduzzjoni Taljana ta’ I milioni del Signor Joramie ta’ ktieb bil-FrançiΩ li kien i©ib l-isem Le milione de Messieur Joramie u kien miktub minn Emile Recherburge.

SiLtA MiLL-ktieb Kien wasal biex jie˙u la˙˙ar nifs ta’ ˙ajtu, ilmiljunarju Paule Joramie. It-Tabib Andral, li kien lakbar ˙abib tieg˙u, ikkurah bi m˙abba u b’attenzjoni kbira biex jipprova jsalva lil ˙abibu millmewt, imma kien kollu ta’ xejn, g˙aliex it-Tabib Andral ma beda jara l-ebda progress fil-kundizzjoni ta’ ˙abibu. Allura, meta ra hekk, sejja˙ malajr erba’ tobba o˙ra a˙jar minnu biex jg˙inuh billi jiltaqg˙u f’konsulta. L-erba’ professuri g˙amlu kemm setg˙u biex jaraw minn xiex kienet ©ejja l-marda tasSur Joramie u meta t-Tabib Andral qalilhom x’mediçina li tah, qablu mieg˙u li ma kien hemm xejn aktar x’seta jsir biex ifejquh u qisuh li huwa kien tista’ tg˙id ©a bniedem mejjet. Meta sama’ hekk, it-Tabib Andral qata’ qalbu li jer©a’ jara lil

˙abibu fuq saqajh. Il-miljunarju Joramie, li meta kien g˙adu Ωag˙Ωug˙ kien tant fuq tieg˙u u kellu intelli©enza li ftit kien hawn b˙alha, g˙adda ˙ajtu f’negozji kbar u g˙alkemm issa kellu disg˙a u sittin sena, minn tliet snin ’l hawn sar qisu bniedem ta’ mitt sena. Il-marda tieg˙u ma kinitx ©ejja biss minn kundizzjoni medika, imma minn dispjaçiri li huwa sofra f’˙ajtu, E! Min jista’ jg˙id x’mard jistg˙u jikka©unaw çerti memorji, li jieklu l-bniedem minn ©ewwa aktar mill-mard li jistg˙u jikka©unaw il-mikrobi fil-©isem talbniedem. Óadd ma kien jaf li s-Sur Paule Joramie, meta kellu xi ˙amsa u erbg˙in sena, waqt li kien g˙arus max-xebba Cesarina Leverdier, Raimonda Duchemin, bl-g˙awi tag˙ha kontra Cesarina, ©ieg˙let lil

Joramie jitlaq lil Cesarina biex jiΩΩewwe© lilha, filwaqt li ˙bietlu li hija kienet ©a miΩΩew©a lill-Konti Gaston Soleure. L-imsejken Joramie, li kien bniedem tar-ru˙, kien ©ie ingannat! Imma barra dawn il-memorji li semmejna, Joramie kellu storja ta’ niket o˙ra, ferm aktar antika, memorja ta’ meta kien g˙adu Ωag˙Ωug˙. Meta kien g˙ad kellu tnejn u g˙oxrin sena, Joramie kien i˙obb xebba ta’ xi sbatax-il sena li kien jisimha Chiara Guerin. IΩ-Ωew© Ωg˙aΩag˙ kien jin˙abbu bi m˙abba l-aktar kbira u sinçiera, iΩda din lim˙abba g˙amiethom g˙aliex Chiara ma damitx ma ˙ar©et tqila. Issa ©ara li, jum fost l-o˙rajn, Joramie ©ie m˙ajjar minn wie˙ed ˙abib tieg˙u biex jimpjega ru˙u mieg˙u u jsiefer mieg˙u lejn lAmerika fuq negozju biex isib xor-

tih u Joramie ma setax jirrifjuta din l-offerta. Il-problema kienet li ma xtaqx jinfired mill-g˙arusa tieg˙u Chiara, imma ma setax jag˙mel mod ie˙or. Allura meta wasal biex isiefer, iΩΩew© Ωg˙aΩag˙ bdew jibku kemm jifil˙u u fost l-ilfiq, Jormaie qal lillg˙arusa tieg˙u: “TibΩax, Chiara... TibΩa xejn, g˙ax jiena ma ndumx ma ner©a’ ni©i.” “O! Hekk nittama,” qaltlu Chiara bid-dmug˙ içarçar minn g˙ajnejnha. “Ftakar biss f’liema stat ninsab... Inti g˙andek obbligu ta’ missier, li ma ddumx ma ter©a’ ti©i.” “TibΩa’ xejn, jien ma nonqosx minn kelmti,” qalilha Joramie. Hawn iΩ-Ωew© Ωg˙aΩag˙ tg˙annqu u biesu lil xulxin u Joramie telaq.

Mistoqsija: Min kienet il-ma˙buba ta’ Joramie f’Ωg˙oΩitu?

Ibag˙tu r-risposta tag˙kom lil: Kompetizzjoni Ktieb, KullÓadd, ÇNL, Triq Mile End, il-Óamrun, u tid˙lu biç-çans li tirb˙u l-ktieb: L-ASSASSIN TA’ CHIARA GUERIN ©entilment ipprovduti minn BDL. Ir-rebbie˙ jit˙abbar nhar il-Óadd 9 ta’ Awwissu. Ir-rebbie˙a huma mitluba ji©bru l-ktieb miç-Çentru Nazzjonali Laburista fil-Óamrun billi jippreΩentaw il-karta tal-identità mit-Tlieta sal-Ìimg˙a bejn id-09.00 u t-15.00, u s-Sibt bejn l-10.00 u l-16.00, eskluΩ festi pubbliçi. Intant, ir-rebbie˙a tal-kotba JAKE CASSAR ISALVA R-RENJI KOLLHA WAÓDU (9) u JAKE CASSAR JIÌÌIELED L-AÓÓAR BATTALJA hija:

MARY ROSE MIFSUD, Oakdene, Triq G. Montebello, Óal Tarxien.

34 02|08|2015

kullhadd.com

KÓ LOGÓOB

B’4 numri 0392 0901 1676 1706 1958 2077 2199 2379 2619 2641

2758 3104 3690 3746 4500 4706 4842 5008 5336 5340 5488 5575 5672 6507 6517 6628 7098 7423 7626 7708 8732 8773 8792 8960 9245 9489 9526 9764

10843 12550 18274 19963 19999 25258 27022 39152 45529 46101 48112 56622 63427

73643 79918 81015 84562 84952 87437 90902 95017

B’6 numri

246406 336420 795289

Bi 8 numri 14161700 22135453 26838072 39379598

161086

IR-RIÛULTAT TAL-LOGÓBA TAL-ÓADD LI GÓADDA

B’5 numri 08656

SUDOKU SPONSORJATA MINN WELLA

Irba˙ xampù u conditioner Wella Aqta’ din il-log˙ba u ibg˙atha: KOMPETIZZJONI WELLA, KullÓadd, Çentru Nazzjonali Laburista, Triq Mile End, il-Óamrun.

Isem: .......................................................................................... Indirizz:......................................................................................... ..................................................................................................... Rebbie˙a tal-©img˙a l-o˙ra: JOANNE GATT, 20, Dar in-Nanniet, Misra˙ il-Fidwa, l-Imqabba.

KOmpeTIzzjOnI CenTRO CAsALInGA Ìemma’ s-sitt kupuni u ibg˙athom f’daqqa lil: KullÓadd, Kompetizzjoni Centro Casalinga, Çentru Nazzjonali Laburista, Triq Mile End, il-Óamrun, ÓMR 1717.

Isem:...................................................................................................................................................................

Indirizz:.............................................................................................................................................................. ........................................................................................................................................................................... Nru tal-karta tal-identità:............................................. Nru tat-telefown:........................................................

lOGÓOB kÓ

02|08|2015 35

kullhadd.com

IRBAÓ €25 fI flus

IBGÓAT DAWN IÛ-ÛEWÌ KOMPETIZZJONIJIET FLIMKIEN U IDÓOL BIÇ-ÇANS LI TIRBAÓ €25 L-indirizz huwa: Irba˙ €25 fi flus, KullÓadd, Çentru Nazzjonali Laburista, Triq Mile End, il-Óamrun.

TIslIBA Mimdudin: G˙alf (5) Kompli l-qawl: A˙jar issuq erba’ Ωwiemel minn .... (4) 7. Ara 2 9,23. Tag˙tihielek Victoria Cassar talKull˙add (7) 10. A˙na lkoll (6) 12. Qamitlu (6) 16,21M. Jordom (6) 18. Valent Lungaro (1,1) 19,22. Dan jilbes ˙wejje© ? (6) 20. Óadd ma jista’ jmerihom! (5) 21. Ara 16

23. 24.

1. 4.

Ara 9 Il-kapitali IngliΩa tilfet l-enne (5)

Weqfin: 1. 2,7,11. 3,5. 5. 6. 8. 11. 12. 13. 14. 15. 17. 21. 22.

Ikunu fil-©uri ( 6) Dehru a˙jar (7) Kunjom (6) Ara 3 ... Tin Tin (3) Uman mhux qasir? (5,4) Ara 2 Iva (2) B˙al 12 wieqfa (3) Ir-Red Devils (6) Ja˙dmu l-art (6) IngliΩ imxarrab (3) Tlieta Taljani (3) Ara 19

SOLUZZJONI TAL-ÌIMGÓA L-OÓRA Mimdudin: 1. 4. 7,11. 10. 12. 16. 18,17. 19. 20. 21. 23. 24.

Morra, Serp, Rbit, MiΩien, Qtajja, MBA, Jobdi, Ras, Aktar, Vit, Talb, Aromi

Weqfin: 1. 2. 3,5. 6,9. 8. 12,22. 13. 14. 15. 21.

Mudlam, RAL, Armeni, Pendil, Bibjoteka, Qatel, Ajk, Arrigo, Iselli, Vot

QED TAGÓRAfHOM? fir-ritratt hemm Ωew© uçu˙ f’wiçç wie˙ed. Qed tag˙rafhom? Ójiel: Il-personalitajiet tal-lum ˙admu l-parti ta’ a˙wa fil-films popolari li ©ew ma˙dumin fuq kotba miktubin minn suzanne Collins.

Personalità 1:

Personalità 2: RIÛULTAT TAL-ÌIMGÓA L-OÓRA Isem: Indirizz:

Nru tat-Telefown: Richard Hammond

REBBIEÓA TAL-ÌIMGÓA L-OÓRA: J.GRIXTI, 50, Triq il-Mit˙na, iΩ-Ûurrieq. Nota: l-ittri rebbie˙a jintbag˙tu fix-xahar ta’ wara li tkun intreb˙et il-kompetizzjoni.

James May

36 02|08|2015

kullhadd.com

kÓ sports

suÇÇess gÓaLL-kontinÌent maLti Fl-ewwel ©ranet tal-kompetizzjoni tal-World Games tas-Special Olympics li qed isiru f’Los Angeles, din il-©img˙a l-kontin©ent Malti di©à beda jirba˙ il-midalji tad-deheb, tal-fidda u l-bronΩ. Dan hekk kif Klara Zammit reb˙et midalja tal-fidda fl-aquatics fil-400m freestyle kif ukoll reb˙et midajla o˙ra, din id-darba talbronΩ, fil-1500m freestyle. Apparti minn hekk, fid-dixxiplina talbowling Malta wkoll g˙amlet suççess meta Philip Gruppetta u Natasha Bianchi, fil-mixed doubles reb˙u l-midala tal-bronΩ. Din il-midalja kienet segwita fil-bocce meta fil-finali, fil-kategorija singles, Mark Agius reba˙ il-midalja tal-fidda g˙al pajjiΩna. Fit-table tennis, Christabel Borg fis-singles reb˙et il-midalja taddeheb. Kontin©ent b’sa˙˙tu u mag˙qud Tnejn u g˙oxrin atleta minn sitt dixxiplini differenti qed jirrappreΩentaw lil Malta fis-Special Olympics World Games li qed isiru f’Los Angeles bejn il-25 ta’ Lulju u t-2 ta’ Awwissu. Malta qed tikkompeti fl-atletika, l-aquatics, il-bowling, bocce, ©innastika u table tennis . Id-delegazzjoni Maltija tinkludi 12-il kowç, lAssistent Kap tad-Delegazzjoni Elaine Bonnici, u lil Anna Calleja b˙ala l-Kap tad-Delegazzjoni. Din tal-a˙˙ar hija d-Direttur Nazzjonali tas-Special Olympics g˙al dawn l-a˙˙ar 15-il sena filwaqt li Michelle Muscat hija lPresident Onorarju tat-tim Malti. G˙al aktar informazzjoni dwar is-Special Olympics World Games 2015 wie˙ed jista’ jid˙ol fis-sit www.la2015.org u g˙al informazzjoni dwar it-tim ta’ Malta segwi l-pa©na tas-Special Olympics Malta fuq Facebook.

L-isport u L-LogÓob gÓandhom rwoL ewLieni fL-inkLuÛjoni soÇjaLi MOVE, organizzazzjoni mhux governattiva li l-g˙an tag˙ha hu li trawwem il-kreattività fittfal permezz tal-log˙ob, ilÌimg˙a li g˙adda organizzat attività ta’ nofstanhar fil-Belt Valletta b˙ala parti mis-Sena

Ewropea g˙all-IΩvilupp 2015 (EYD 2015) biex tippromovi linkluΩjoni soçjali permezz ta’ log˙ob u sport. Dan sar billi tfal u Ωg˙aΩag˙, kemm Maltin kif ukoll barranin, ©ew esposti g˙ad-

nikazzjoni u t-tolleranza bejn in-nies ta’ kulturi u sfondi soçjali differenti, fejn il-parteçipanti jinsew id-differenzi ta’ bejniethom u ja˙dmu g˙all-istess g˙an. F’kumment dwar din l-attività, Cythinha Debono, ilPresident ta’ MOVE spjegat li l-integrazzjoni soçjali hija sfida, speçjalment bejn nies minn kulturi differenti. “Madankollu, il-log˙ob u lisport joffru opportunità g˙al interazzjoni bejn gruppi soçjali differenti fejn in-nies jing˙aqdu flimkien u jwarrbu d-differenzi kulturali ta’ bejniethom,” sostniet Debono. Parteçipazzjoni attiva Vanni Xuereb, il-Kap talMeusac, l-entità nazzjonali li qed tikkordina s-sena Ewropea g˙all-IΩvilupp 2015 (EYD 2015) f’Malta, qal li sSena Ewropea g˙andha l-g˙an li tistimula l-parteçipazzjoni attiva taç-çittadini Ewropej. Kull xahar jittratta tema differenti fejn it-tema g˙ax-xahar ta’ Lulju hija t-Tfal u Ω-Ûg˙aΩag˙.

Xuereb fa˙˙ar lil MOVE g˙allmod ta’ kif tuΩa l-log˙ob u lisport, Ωew© ingredjenti essenzjali fl-iΩvilupp s˙ih tal-individwu, b˙ala g˙odda biex tixpruna l-parteçipazzjoni tat-tfal u Ω-Ωg˙aΩag˙, tippromovi linterazzjoni bejn kulturi differenti u t-tag˙lim interkulturali, u tinkora©©ixxi l-inkluΩjoni u l-benesseri soçjali. Aktar informazzjoni Din l-attività saret bis-sehem ta’ MC Adventure, il-programm tas-sajf The Great Outdoors, u l-Migrant Women Association Malta, bl-appo©© tal-Meusac, il-Kunsill Lokali tal-Belt Valletta u SOSMalta. Informazzjoni dwar MOVE u l-attivitajiet tag˙ha jistg˙u jinkisbu minn www.movemalta.org u www.facebook.com/movengomalta. Biex issir taf aktar dwar is-Sena Ewropea g˙allIΩvilupp 2015 Ωur www.meusac.gov.mt/eyd2015 u https://europa.eu/eyd2015/en

sports kÓ

02|08|2015 37

kullhadd.com

jitÓabbru d-dati tal-futbol gÓall-istaÌun li jmiss ta’ Ìimg˙a, tnejn o˙ra nhar ta’ Sibt u erba’ o˙ra nhar ta’ Óadd jew inkella erba’ nhar ta’ Sibt u tnejn nhar ta’ Óadd. Fl-a˙˙ar talleague , Ωew© timijiet se jkunu promossi filPremier League, it-tim li ji©i fit-tielet post se jkun qed jilg˙ab promotion decider kontra t-tim li ji©i fl-g˙axar post fil-Premier League filwaqt li tliet timijiet se jkunu relegati g˙at-Tieni DiviΩjoni. Kampjonat tat-Tieni, tatTielet DiviΩjoni u dawk tanNisa Il-log˙ob tal-BOV Premier League, tal-Ewwel DiviΩjoni, tat-Tieni DiviΩjoni, tat-Tielet DiviΩjoni, il-Kampjonat tanNisa tal-Ewwel DiviΩjoni u tatTieni DiviΩjoni kienu m˙abbra nhar il-©img˙a li g˙adda mill-Malta Football Association (MFA). Il-BOV Premier League se jing˙ata bidu nhar il-Ìimg˙a 21 ta’ Awwissu bl-ewwel erba’ partiti jkunu Birkirkara kontra Naxxar Lions u Sliema Wanderers kontra Tarxien Rainbows fil-Hibernians Stadium. IΩ-Ωew© log˙biet lo˙ra, li se jintlag˙bu fil-Victor Tedesco Stadium huma Qormi kontra Pembroke u St Andrews kontra Valletta. L-g˙ada, ji©ifieri fit-22 ta’ Awwissu, Floriana se jkunu qed jilag˙bu f’konfront ma’

Mosta filwaqt li Balzan se jiltaqg˙u kontra ç- champions preΩenti Hibernians. L-ewwel faΩi tal-BOV Premier League tasal fi tmiemha fl-14 ta’ Frar u t-tieni faΩi tibda nhar l-20 ta’ Frar. L-a˙˙ar log˙ba talleague hija skedata li tintlag˙ab is-Sibt fit-30 ta’ April. Kampjonat DiviΩjoni

tal-Ewwel

L-ewwel log˙ba tal-BOV First Division se tintlag˙ab fil-11 ta’ Settembru vejn Senglea Athletic kontra Mqabba u jispiçça fl-24 ta’ April. Illog˙ob ta’ din il-kategorija wkoll se jintlag˙bu fisCentenary Stadium u fil-Victor Tedesco Stadium. Il-log˙ob se jibdew jintlag˙bu wa˙da nhar

Il-kampjonat tat-Tieni DiviΩjoni se jing˙ata bidu fit18 ta’ Settembru bil-log˙ba bejn Kirkop United u Qrendi fil-Luxol Stadium u jispiçça nhar it-25 ta’ April fejn tliet timijiet se jkunu g˙all-Ewwel DiviΩjoni u tlieta o˙ra relegati g˙at-Tielet DiviΩjoni. Fit-Tielet DiviΩjoni se jibda fid-19 ta’ Settembru u jispiçça fl-24 ta’ April fejn ukoll tliet timijiet se jkunu promossi u tnejn l-o˙ra jridu japplikaw mill-©did biex jie˙du sehem fl-ista©un tas-sena ta’ wara. Il-Kampjonat tan-Nisa talEwwel DiviΩjoni se jibda fid29 ta’ Settembru filwaqt li tTieni DiviΩjoni tibda fit-23 ta’ Settembru u l-a˙˙ar log˙biet huma skedati li jintlag˙bu fid19 ta’ April.

appell biex tirrikunsidra r-relegazzjoni

Il-Kunsill tal-Assoçjazzjoni Maltija tal-Futbol appella lill-Gozo FA biex jirrikunsidra mill-©did id-deçiΩjoni biex ma jkunx hemm timijiet li jkunu relegati awtomatikament mill-Ewwel DiviΩjoni u li ttim li jispiçça fis-seba’ post jilg˙ab decider mar-runner-up tatTieni DiviΩjoni. Offerta rrifjutata Wara li Nadur Youngsters ©ew irrelegati g˙at-Tieni DiviΩjoni, ilGFA tkellmet mar-runners-up tat-Tieni DiviΩjoni Munxar Falcons rigward il-possibbiltà li dawn jie˙du post Nadur fl-og˙la diviΩjoni g˙ax, skont l-istatut tal-GFA, it-tim li jkun imissu l-promozzjoni jkollu din l-g˙aΩla. Madankollu, din l-offerta kienet irrifjutata. Eventwalment, il-bqija tat-timijiet fit-Tieni DiviΩjoni wkoll tressqitilhom din l-offerta u anke Sannat Lions, li kienu rrelegati g˙all-Ewwel DiviΩjoni, kienu offruti din il-possibbiltà li jilag˙bu fl-Ewwel DiviΩjoni, iΩda t-timijiet kollha rrifjutaw. L-ebda tim mhu se jkun relegat awtomatikament Waqt laqg˙a tal-Kunsill tal-GFA, il-klabbs kollha qablu biex jivvutaw fuq din il-kwistjoni u kien deçiΩ li g˙al dan l-ista©un, lEwwel DiviΩjoni se tkun iffurmata minn seba’ timijiet u t-Tieni DiviΩjoni se tkun mag˙mula minn seba’ timijiet o˙ra u dan biex ikun hemm Ωieda fit-timijiet tal-Ewwel DiviΩjoni fl-ista©un 2016/17 lura g˙al tmien timijiet u jitnaqqsu t-timijiet fit-Tieni DiviΩjoni lura g˙al sitta. Dan l-ista©un l-ebda tim mhu se jkun relegat awtomatikament mill-Ewwel DiviΩjoni iΩda t-tim li ji©i l-a˙˙ar, fis-seba’ post ji©ifieri, se jkun qed jilg˙ab decider kontra r-runner-up tat-Tieni DiviΩjoni. Min-na˙a l-o˙ra, iç-champions tat-Tieni DiviΩjoni se jkun promoss awtomatikament.

38 02|08|2015

kullhadd.com

kÓ SPORTS

FUTBOL INGLIÛ

JINGÓATA BIDU GÓALL-FUTBOL INGLIÛ BID-DERBY TA’ LONDRA Chelsea u Arsenal se jkunu qed jikkompetu g˙all-ewwel unur tal-ista©un tal-Community Shield hekk kif se jkunu qed jiltaqg˙u llum kontra xulxin f’Wembley Stadium ta’ Londra biex uffiçjalment jitla’ s-separju g˙al sta©un ie˙or ta’ futbol eçitanti mill-Ingilterra. Erbatax-il konfront Din il-log˙ba se tkun l-14-il konfront bejn il-PortugiΩ Jose Mourinho u l-FrançiΩ ta’ Arsene Wenger. L-ebda log˙ba minn dawn imsemmija qatt ma ntreb˙et mill-kowç preΩenti talArsenal. Madankollu, ir-rebbie˙a tal-FA Cup tal-ista©un li g˙adda se jkunu inkora©©iti mill-forma brillanti li kellhom kif ukoll fil- pre-season min˙abba l-akkwist importanti li g˙amlu ming˙and l-istess Chelsea, il-gowler mirRepubblika Çeka Petr Cech. Dan il-gowler ta’ 33 sena reba˙ il-Community Shield darbtejn mat-tim ta’ Chelsea iΩda llum huwa mistenni li jibda bejn il-lasti tal-Gunners wara li ng˙aqad mar-rivali minn Londra proprju dan issajf. Petr Cech kontra l-ekstim tieg˙u Cech se jkun l-uniku plejer ©did mal-ewwel 11 ta’ Arsenal f’Wembley, filwaqt li Chelsea wkoll mhux se jkun wisq differenti mit-tim li reba˙ b’mod konvinçenti l-Kampjonat IngliΩ l-ista©un li g˙adda. L-attakkant Kolumbjan ta’ Radamel Falcao u l-gowler riserva BoΩnjan Asmir Begovic kienu l-akbar addizzjonijiet g˙al Chelsea s’issa u dan wara li l-

ista©un li g˙adda rnexxielhom jitilfu biss tliet log˙biet minn 38 wa˙da fil-Kampjonat IngliΩ. Dawn ir-rivali eterni minn Londra ltaqg˙u biss darba f’din it-tazza u kien l-eksattakkant mill-Kosta tal-Ivorju ta’ Chelsea Didier Drogba li skurja darbtejn biex il-Blues g˙elbu lit-tim ta’ Wenger bl-iskor ta’ 2-1 u dan lura fl-2005. Cahill u Costa disponibbli Kemm id-difensur IngliΩ Gary Cahill kif ukoll l-attakkant Spanjol Diego Costa se jkunu disponibbli g˙all-g˙aΩla talkowç Jose Mourinho. Dan minkejja li fl-a˙˙ar log˙ba tal-

pre-season kontra Barçellona, it-tnejn li huma ma spiççawx illog˙ba g˙ax kienu qed isofru minn injury. G˙all-ewwel deher li Cahill kiser l-g˙adma ta’ mnie˙ru filwaqt li Costa deher li kellu problema serja fil- hamstring . Minkejja kollox, it-tnejn li huma ddikjarati b’sa˙˙ithom fiΩikament u g˙alhekk Costa se jkun qed ji©©ieled g˙al postu fit-tim mal-ewwel 11 flimkien ma’ Falcao u l-attakkant l-ie˙or FrançiΩ Loic Remy. Tbassir tar-riΩultat Skont ˙afna bookmakers, jidher li din il-log˙ba se tintreba˙ bi

skor Ωg˙ir minn Arsenal u dan hekk kif il-pubbliku b’mod ©enerali huwa tal-fehma li din il-log˙ba tfisser aktar g˙al Arsenal milli g˙al Chelsea. Liskor l-aktar li qed jissemma huwa dak ta’ 1-0 g˙at-tim ta’ Arsene Wenger. Li kieku ma kienx g˙al din illog˙ba, kieku Chelsea g˙adhom qed jag˙mlu l- preseason tag˙hom fl-Istati Uniti, xi ˙aga li Mourinho Ωgur kien jippreferi, iΩda ˙afna jemmnu li Arsenal se jkunu qed jimmiraw li jirb˙u dan l-unur hekk kmieni fl-ista©un bl-istess mod u bl-istess impenn li wrew issena l-o˙ra kontra Manchester City.

Ìeneralment, meta tim partikolari jkun qed jistenna bi ˙©aru daqshekk din il-partita, jidher li jkollu aktar çans li jirba˙ din il-log˙ba u g˙alhekk jemmnu li Arsenal huma aktar ˙erqana biex jirb˙u din il-partita. Madankollu, reb˙a g˙al Arsenal Ωgur li ma tkunx tfisser li se jispiççaw fuq Chelsea fla˙˙ar tal-kampjonat f’Mejju li ©ej, liema kampjonat se jing˙ata l-bidu proprju nhar isSibt li ©ej bl-ewwel log˙ba tkun il-konfront interessanti ferm bejn Manchester United ta’ Louis van Gaal u Tottenham ta’ Maurichio Pocchettino f’Old Trafford.

PUNTI OÓRA

Aubameyang jestendi l-kuntratt tieg˙u

Inter jiffirmaw lil Jovetic

Jittama li Di Maria jing˙aqad ma’ PSG

L-attakkant tat-tim ÌermaniΩ Borussia Dortmund Pierre-Emerick Aubameyang iffirma kuntratt ©did ma’ dan it-tim biex b’hekk estenda l-kuntratt tieg˙u sa mill-inqas l-ista©un 2019/2020. Dan l-attakkant, li g˙andu 26 sena, beda jissemma ˙afna f’dan is-suq tat-trasferiment li jista’ jing˙aqad ma’ tim Ewropew ie˙or tant li beda jissemma li d-destinazzjoni setg˙et kienet l-Ingilterra hekk kif Arsenal kienu rrappurtati li huma interessati immens fisservizzi tieg˙u. Il-plejer internazzjonali tal-Gabon, li ng˙aqad ma’ Dortmund ming˙and it-tim FrançiΩ ta’ St Etienne, skurja 16-il gowl wara li lag˙ab 33 log˙ba l-istagun li g˙adda minkejja li kien wie˙ed diΩappuntanti g˙al dan it-tim ÌermaniΩ. F’kumment li ta lill-midja wara li estenda l-kuntratt tieg˙u, Aubameyang sostna li huwa ried ikun fit-tim ta’ Dortmund u qatt ma ried li jitlaq minn ma’ dan ilklabb biex b’hekk xejjen kull spekulazzjoni li dan issajf seta’ jing˙aqad ma’ xi timijiet o˙rajn.

L-attakkant ta’ Manchester City Stevan Jovetic ing˙aqad mat-tim Taljan ta’ Inter iΩda, stramba kemm hi stramba, iΩ-Ωew© klabbs irrapportaw il-kundizzjonijiet ta’ dan it-trasferiment b’mod differenti. It-tim IngliΩ qed jg˙id li dan il-plejer ta’ 25 sena ©ie misluf lill-klabb Taljan g˙al sena u nofs biç-çans li ttrasferiment tieg˙u jsir wie˙ed permanenti filwaqt li nNeroazzuri qed jg˙idu li dan il-plejer Montenegrin iffirma kuntratt ta’ ˙ames snin, sas-sena 2019. F’kummenti li ta ç-Chairman tal-istess Inter, Erick Thohir, sostna li dan il-plejer huwa attakkant dinamiku immens u li se jΩid valur kbir fl-attakk ta’ dan it-tim. Dan il-plejer ing˙aqad ma’ City ming˙and Fiorentina fl-2013 g˙as-somma ta’ £22 miljun iΩda l-karriera tieg˙u mat-tim IngliΩ kienet mifnija b’injuries fejn filfatt irnexxielu jiskurja biss 11-il gowl f’44 partita. Fil-preΩent it-tim ta’ Inter qed jitmexxew millekskowç ta’ City Roberto Mancini li kien tne˙˙a xahrejn biss qabel ma l-istess City iffirmaw lil dan ilplejer Montenegrin.

David Luiz qed jittama li Angel Di Maria jing˙aqad mieg˙u ma’ PSG, tant li ddeskrivieh b˙ala wie˙ed mill-aqwa plejers fid-dinja. Di Maria, li sewa lill-United madwar £59.7 miljun ming˙and Real Madrid is-sajf li g˙adda, ma ng˙aqadx ma’ s˙abu fil-pre-season talUnited u Louis van Gaal ammetta li m’g˙andux idea fejn jinsab dan il-plejer. Min-na˙a l-o˙ra, il-kowç tat-tim FrançiΩ sostna li ftehim g˙al Di Maria, li g˙andu 27 sena qieg˙ed fil-qrib. Luiz, li g˙andu 28 sena, sostna li f’kull tim li jilg˙ab fih Di Maria jag˙mel differenza kbira fih. Wara li r-reb˙a ta’ 2-0 kontra l-istess United f’log˙ba ta’ ˙biberija f’Chicago, Luiz Ωied jg˙id li qed jittama li jarah g˙ax hu ˙abib kbir tieg˙u u plejer kbir ukoll. Manchester United kisru r-rekord Brittaniku tattrasferimenti biex iffirmaw lil dan il-plejer iΩda, wara bidu poΩittiv, dan il-plejer ta’ 27 sena beda jbati minn injury, g˙eja u ma kienx fil-forma. Bata wkoll biex jaddatta f’pajjiΩ ©did u sofra wkoll minnserqa fid-dar tieg˙u f’Cheshire.

FORMULA 1kullhadd.com KÓ

02|08|2015 39

ANALIÛI U RAPPORt tA’ LIAM GAUCI

LIL HINN MIÇ-ÇIRKWIt L-a˙barijiet lil hinn miç-çirkwit ma naqsux din il-©img˙a, minkejja l-fatt li lazzjoni fuq iç-çirkwiti qieg˙da wieqfa min˙abba l-vaganzi tas-sajf. Barra liΩviluppi normali relatati mat-timijiet u ç-çirkwit, fil-jiem li g˙addew rajna wkoll kontroversja mhux tas-soltu bejn sezzjonijiet tal-midja sportiva u Taljana Bernie Ecclestone.

min˙abba li waqg˙u lura fil-pagamenti tag˙hom mal-Pirelli. Alterazzjonijiet Is-sidien taç-çirkwit ta’ Singapor ˙abbru li g˙amlu xi bidliet fil-kurvi 11, 12 u 13 biex iΩidu l-opportunitajiet ta’ battalji interessanti matul it-tellieqa. Sas-sena lo˙ra, il-kurvi 11 u 12 kienu jag˙mlu parti minn ‘chicane’ veloçi illi issa saret aktar kajmana hekk kif kurva 11 g˙andha kisra aktar notevoli. Il-bidla tfisser ukoll li s-sewwieqa issa se jibdew jaqsmu minn fuq il-parti xellugija ta’ Anderson Bridge. Din se twassal g˙al kurva 13, illi minn din is-sena se tkun aktar wiesg˙a. Dawn l-alterazzjonijiet m’g˙andhomx motivazzjoni purament sportiva g˙ax saru b’riΩultat ta’ diversi Ωviluppi fl-ippjanar urban ta’ Singapor illi ©ieg˙lu lillorganizzaturi jimmodifikaw il-konfigurazzjoni taç-çirkwit.

AkkuΩa serja Fiç-çentru ta’ din il-kontroversja kien hemm il-kummentatur tar-RAI Gianfranco Mazzoni, illi tul it-tellieqa kollha lmenta li l-Ferrari kienet qieg˙da ti©i injorata mir-re©ija li xandret dan ilgran premju. Aktar ma beda jg˙addi l-˙in, dawn lilmenti aktar bdew jie˙du x-xe˙ta ta’ akkuΩi fil-konfront ta’ Bernie Ecclestone, il-kap tal-FOM, il-kumpanija li ΩΩomm id-drittijiet kummerçjali tal-F1. Dan g˙ax, skont Mazzoni, kien hemm g˙ajdut ta’ min joqg˙od fuqhom illi Ecclestone kien ta ordni çara lir-re©ija biex tinjora lill-Ferrari kemm jista’ jkun. Minkejja li g˙al bosta din l-akkuΩa dehret li hija wa˙da bla baΩi, ˙afna xorta nnutaw li l-ammont ta’ attenzjoni li ng˙ataw is-sewwieqa tal-Ferrari kien kemxejn baxx meta dawn g˙amlu ˙afna mit-tellieqa fl-ewwel Ωew© poΩizzjonijiet. Ikkonfrontat b’din l-akkuΩa minn sezzjonijiet o˙ra tal-midja, Ecclestone sostna li din ma kellhiex baΩi fir-realtà. Huwa esprima wkoll l-intenzjoni li jara l-filmati bir-reqqa biex jaççerta ru˙u kienx hemm xi a©ir in©ust fil-konfront tal-Ferrari. Kliem aktar iebes kellu Maurizio Arrivabene, it-team principal tal-Ferrari, illi ddeskriva t-teorija ta’ Mazzoni b˙ala stupida©ni. Il-kummentatur tar-RAI, però, Ωamm

Investiment ta’ €80 miljun sod dwar il-verΩjoni tieg˙u tal-fatti. Filfatt, hemm ra©unijiet g˙alfejn Ecclestone jista’ jimpika mal-Ferrari. Ewlenija fost dawn ir-ra©unijiet hemm il-viΩjoni differenti li g˙andhom dwar il-futur tal-isport. Madankollu, miΩura estrema kif deskritta minn Mazzoni tidher xi ftit estrema. Il-Ferrari hija l-ambaxxattriçi ewlenija tal-Formula 1, u g˙alhekk, ˙sara lill-Ferrari hija ˙sara lill-imma©ni tal-isport kollu. Qrib ta’ ftehim Sadanittant, fil-jiem li g˙addew komplew jintensifikaw ru˙hom in-negozjati bejn ir-Renault u l-Lotus biex ilkumpanija awtomobilistika FrançiΩa

ter©a’ tie˙u kontroll tat-tim ta’ Enstone. Ir-Renault di©à kellha l-kontroll ta’ dan it-tim bejn l-2002 u l-2009, perjodu li matulu reb˙u l-kampjonat tal-kostrutturi u dak tas-sewwieqa darbtejn. Il-possibbiltà li r-Renault jid˙lu lura b˙ala tim kostruttur is-sena d-die˙la stess, però hija baxxa hekk kif tkun g˙adha marbuta li tag˙ti prijorità lir-Red Bull mil-lat ta’ Ωvilupp tekniku. Madankollu, is-sitwazzjoni finanzjarja tal-Lotus taf tkun serja daqstant illi ma jkunux jifil˙u jistennew sal-2017 g˙al injezzjoni finanzjarja. Il-problemi tal-Lotus, fil-fatt, komplew jo˙or©u çari matul il-Gran Premju talUngerija meta kellhom jaqbΩu l-ewwel sessjoni ta’ prattika tal-Ìimg˙a

Fil-mira ta’ diversi Ωviluppi jidher li se jkun ukoll iç-çirkwit tal-Ungerija. Minkejja li l-kuntratt attwali talHungaroring iwassal sal-2021, l-organizzaturi tal-Gran Premju tal-Ungerija di©à qeg˙din i˙arsu lejn modi kif jikkonvinçu lil Ecclestone biex iΩomm dan lavveniment fuq il-kalendarju tal-F1 lil hinn minn hekk. Jidher illi wa˙da mill-kundizzjonijiet li ©iet sottomessa lilhom kienet li ji©i immodernizzat iç-çirkwit ˙alli jkun jista’ joffri aktar spettaklu u jilqa’ aktar nies. Dan l-investiment mistenni li jiswa lillorganizzaturi madwar €80 miljun fuq medda ta’ tliet snin, però g˙adu mhuwiex mag˙ruf fiex se jikkonsistu eΩattament dawn l-iΩviluppi.

vEttEL INAQQAS Id-dIStAKK Vettel kien ir-rebbie˙ ta’ wa˙da mill-aktar tlielaq interessanti tali st a©u n fl -Un geri j a p erm ez z t a’ wi rja t aj ba l i re©g˙ et p o©©i e tu f’ po Ωi z z jo ni t aj ba l i j i sfi d a l i s sewwieqa tal-Mercedes g˙ar-reb˙ tal-kampjonat. Qabel ma bdiet it-tellieqa, deher illi Hamilton kien se jkollu reb˙a façli min˙abba l-livell ta’ prestazzjoni li wera matul is-sessjonijiet ta’ prova u kwalifika. Madankollu, kemm hu, kif ukoll Rosberg kellhom tluq ˙aΩin ˙afna li ppermetta lis-sewwieqa tal-Ferrari li jaqbΩuhom f’temp ta’ ftit sekondi. Filwaqt li Rosberg tilef biss poΩizzjoni, Hamilton tilef disg˙a b’riΩultat ta’ ˙ar©a minn fuq it-traççat li

fet˙et il-bieb bera˙ g˙all-avversarji tieg˙u. Ricciardo wkoll kellu bidu ˙aΩin kif inhu tipiku g˙alih u waqa’ mirraba’ g˙as-seba’ post. Madankollu, huwa malajr sab pass tajjeb u sasseba’ dawra kien qieg˙ed jitlob littim biex iwarrab lil Kvyat minn quddiemu biex ma jtellfux. Ir-Russu ma ˙a pjaçir xejn b’din l -ordni, però obdieh u ˙ alla li ll -k oll ega tieg˙u jg˙addi biex jipprova jattakka lis-sewwieqa ta’ quddiemhom. Sadanittant, iΩ-Ωew© sewwieqa talFerrari kienu qeg˙din iΩommu lew wel Ω ew © p oΩ i z zj on i ji e t b’kumdità hekk kif kellhom pass tajjeb u l-g˙amla dejqa tat-traççat g˙amlitha diffiçli g˙all-avversarji

ta g˙h o m bi e x j aq b Ωu ho m . Madankollu, Hami lton ma ki enx qalbu maqtug˙a li jitla’ fuq il-podju u beda jsuq b’aggressività kbira. Op po rt un i tà g˙ al ak t ar p un t i g˙all-Mercedes tfaççat fil-41 dawra meta Raikkonen beda jirrapporta problemi fil-MGU-K tieg˙u li tellfitlu ˙afna mill-veloçità. L-affarijiet kompl ew jik kumpl ik aw ru ˙hom Ωew© dawriet wara meta inçident ta’ Hulkenberg, li esperjenza l-kollass tal-©ewna˙ ta’ quddiem, wassal g˙all-˙ru© tas-Safety Car. Meta t-tellieqa re©g˙et irritornat g˙an-normalità f’dawra 49, Rosberg qabeΩ lil Raikkonen ming˙ajr wisq prob l em i , pe rò Ha m il t o n da ˙a l b’aggressività Ωejda fuq Ricciardo,

KLASSIFIKA UNGERIJA

Ωball li wassal g˙al drive through penalty fil-konfront tieg˙u. Dan ma kienx l-a˙˙ar inçident g˙all-Awstraljan illi fl-64 kellu kunt at t ma ’ R os be rg me ta pp rov a jo˙odlu t-tieni post. L-impatt tellef ˙afna poΩizzjonijiet lill-ÌermaniΩ u feta˙ it-triq g˙al Kvyat biex jer©a’ jaqbeΩ lil Ricciardo u jie˙u t-tieni poΩizzjoni wara Vettel. B’dan ir-riΩultat issa hemm tliet sewwieqa jikkompetu g˙all-kampjonat hekk kif hemm 42 punt biss ji s sep ara w l i l V et t el m i n n m a ’ Ha m i l to n . Fi l - Gra n P rem ju ta l Bel©ju nkunu nafu jekk il-Ferrari g˙andhom xi ˙a©a o˙ra mo˙bija filk om m a bi e x d i n i l -˙ ol m a s si r realtà.

KLASSIFIKA SEWWIEQA

PoΩ.

Sewwieq

Tim

Óin

PoΩ.

Sewwieq

Tim

Punti

01 02 03 04 05 06 07 08 09 10

Sebastian Vettel Daniil Kvyat Daniel Ricciardo Max Verstappen Fernando Alonso Lewis Hamilton Romain Grosjean Nico Rosberg Jenson Button Marcus Ericsson

Ferrari Red Bull Red Bull Toro Rosso McLaren Mercedes Lotus Mercedes McLaren Sauber

1:46:09.985 +15.748s +25.084s +44.251s +49.079s +52.025s +58.578s +58.876s +67.028s +69.130s

01 02 03 04 05 06 07 08 09 10

Lewis Hamilton Nico Rosberg Sebastian Vettel Valtteri Bottas Kimi Räikkönen Felipe Massa Daniel Ricciardo Daniil Kvyat Nico Hulkenberg Romain Grosjean

Mercedes Mercedes Ferrari Williams Ferrari Williams Red Bull Red Bull Force India Lotus

202 181 160 077 076 074 051 045 024 023

40 02|08|2015

kullhadd.com

kÓ LOkALI

OPPOÛIZZJONI DDISPRATA SFORZ L-GÓAQAL TAL-GVERN

Stefan Buontempo Segretarju Parlamentari g˙all-Gvern Lokali

Malli wie˙ed jag˙ti daqqa t’g˙ajn lill-a˙barijiet, kemm fuq l-istampa, kif ukoll dawk imxandra permezz tal-internet, ir-radju u t-televiΩjoni jista’ jinteba˙ li lOppoΩizzjoni b˙al donnha qamet mir-raqda. L-OppoΩizzjoni, wara sentejn tilg˙aq il-feriti wara t-tkaxkira elettorali tal-2013, u wara li bidlet il-Kap, wara l-U-turn enormi fejn wara snin tg˙ajjar lillParti Laburista li g˙andu Deputat Mexxej g˙all-Affarijiet tal-Partit kellha ddeffes denbha bejn saqajha u tag˙mel Viçi Kap g˙all-Affarijiet tal-Partit, u wara li bidlet lis-Segretarju Ìenerali min˙abba r-ra©unijiet li kul˙add jaf, issa donnha sabet saqajha u se tibda tattakka. Nist˙ajjel li l-ambjent arjuΩ u mdawwal tal-Parlament il-Ìdid b˙al donnu qajjem lillOppoΩizzjoni minn dik li kienet raqda ˙elwa ta’ meditazzjoni u dixxeriment. B˙as-sbej˙a prinçipessa tal-˙rejjef, malli nxtieg˙lu d-dwal tal-binja l©dida, il-Partit Nazzjonalista stenba˙ b’titwiba ˙elwa bit-tama li jg˙ix f’dinja a˙jar…g˙alih. Huwa ttama li jqum f’dinja fejn Malta qed tittallab g˙all-bailout wara sentejn ta’ Gvern Laburista, dinja fejn f’Malta jirrenja l-kaos, ilfaqar, il-qg˙ad, il-©u˙ u d-disperazzjoni. Però, x’falza stikka ˙a l-Partit Nazzjonalista! Mhux talli pajjiΩna mhux qieg˙ed jittallab g˙allbailout ming˙and il-Fond

Monetarju Ewropew, talli pajjiΩna huwa kreditur tal- bailout Grieg u, minkejja dan il-kreditu, tejjeb il-qag˙da ekonomika tieg˙u. Tant hu hekk, li f’Mejju li g˙adda l-Kummissjoni Ewropea ssu©©eriet li Malta g˙andha tin˙are© mill-Proçedura ta’ Defiçit Eççessiv. Dan ifisser li lUnjoni Ewropea qed tirrikonoxxi li pajjiΩna rnexxielu jraΩΩan id-dejn tieg˙u meta mqabbel ma’ kemm jipproduçi u mistenni li s-sitwazzjoni tibqa’ hemm g˙as-snin li ©ejjin. Dan ma ©arax b’kumbinazzjoni! Dan huwa r-riΩultat tal-g˙aqal fittmexxija. L-g˙aqal ta’ dan ilGvern immexxi mill-Prim Ministru Joseph Muscat li g˙araf ibiddel l-istat tal-ekonomija ta’ pajjiΩna minn wie˙ed fejn lUnjoni Ewropea t˙ares lejha b’suspett g˙al wie˙ed li tgawdi l-fiduçja u l-kunfidenza tal-istess Unjoni. IΩda dan mhux biΩΩejjed! La©enzija internazzjonali Standard and Poor’s (S&P), g˙adha kemm qalet li t˙oss li l-ekonomija Maltija, minn wa˙da stabbli g˙andha ti©i meqjusa b˙ala wa˙da poΩittiva. Xog˙ol Standard and Poor’s huwa li tikklassifika l-pajjiΩi tad-dinja skont kemm g˙andhom ekonomija b’sa˙˙itha l-investituri barranin li joqog˙du fuq il-parir tag˙ha meta ji©u biex jiddeçiedu jekk jinvestux f’pajjiΩ jew le. Din l-a©enzija rat li g˙at-tliet snin li ©ejjin pajjiΩna ser jikber b’rata

og˙la mill-medja tal-pajjiΩi li g˙andhom l-ewro. Dan grazzi fost l-o˙rajn g˙ar-ro˙s tal-elettriku b’25%. Ilkoll niftakru kemm l-eks-Prim Ministru Lawrence Gonzi kien jiddandan bl-hekk imsej˙a ‘çertifikati’ mill-Unjoni Ewropea kull darba li kienet to˙ro© xi a˙bar poΩittiva g˙al Malta minn Brussell. Issa li ˙are© iç-çertifikat li Gonzi qatt ma rnexxielu jikseb, l-OppoΩizzjoni ˙alliha tara ma xiex qed taqbad biex tiddevja l-attenzjoni. Imma nist˙ajjel tistaqsuni: ilProçedura tad-Defiçit Eççessiv kif taffettwali ˙ajti lili li na˙dem, nirçievi l-benefiççji soçjali, pensjonant, student jew mara taddar? Taffetwa ng˙id! G˙adhom friski f’g˙ajnejna l-filmati tal-protesti tal-Griegi li ma ridux joqog˙du g˙all-kundizzjonijiet imposti mill-Unjoni Ewropea biex in©abar id-dejn enormi li g˙andu pajjiΩu, fosthom anke ma’ Malta. Ilkoll nistg˙u n©ibu quddiem g˙ajnejna l-biki u l-krib tal-poplu Grieg li ma setax ji©bed aktar minn €60 kuljum mill-ATMs, u lbanek kollha mag˙luqin! Meta pajjiΩ ikun f’qag˙da ekonomika daqstant tajba ming˙ajr ma l-gvern jkollu g˙alfejn idur fuq iç-çittadini tieg˙u biex jag˙mlu s-sagrifiççji, ifisser li flus ©ejjin minn xi mkien! Imma jekk dawn l-entitajiet kollha qed jg˙idu li pajjiΩna mhux qed jiddejjen aktar, anzi

qed jaqta’ d-dejn, ifisser li l-flus ©ejjin minn xi mkien ie˙or, u dawn huma tliet g˙ejun; lesportazzjoni, l-investiment u lkonsum. L-esportazzjoni bejn Jannar u April ta’ din is-sena Ωdiedet b’20%. Dan ifisser li Malta, b˙ala pajjiΩ, bieg˙et 20% aktar prodotti li ˙admet hi lill-barranin meta mqabbel mas-sena ta’ qabel. Dan ifisser li Ωdied ix-xog˙ol u allura l-˙addiem Malti g˙andu aktar flus f’idejh. Dan iwassal biex jiΩdied il-konsum. Inti aktar ma jkollok flus f’idejk, aktar tkun tista’ tonfoq jew tfaddal. Meta tag˙Ωel li tonfoq, tkun qed tg˙in lil tal-˙anut minn fejn tixtri biex iΩid il-qlig˙ tieg˙u, allura jkun jista’ jonfoq aktar hu wkoll. Dan huwa dak li nifhmu bih meta ng˙idu li ddawwar ir-rota tal-ekonomija. Jekk tag˙Ωel li tfaddal, tista’ tag˙Ωel dan billi jew tqieg˙ed ilflus fil-bank, jew inkella tinvestihom, fost o˙rajn f’ishma jew bonds. Dan iwassal biex aktar flus iduru fl-ekonomija. Barra minn hekk, il-barrani li g˙andu l-flus x’jinvesti, meta j˙ares lejn Malta u kif jara din l-attività kollha, ikun kwaΩi naturali g˙alih li jinvesti flusu f’pajjiΩna. Dan kollu juri li r-roti talekonomija qed iduru, iduru sew, u f’dawn l-a˙˙ar sentejn jidhru li qed iduru b’veloçità tajba ˙afna li ser iwasslu lil pajjiΩna biex verament ikun fost l-aqwa flEwropa.