KullHadd 02.10.2022

Waqt li llum il-Partit Nazzjonalista qed isejjaħ għal protesta kontra dak li jiddeskrivi bħala “serq tal-kwal ità tal-ħajja”, minn analiżi li għamlet il-KullĦadd jir riżulta li, bil-maqlub, il-kwalità tal-ħajja tal-Maltin u l-Għawdxin żdiedet sostanzjalment mill-2013 lil hawn mindu nbidlet l-amministrazzjoni ta’ pajjiżna. Fil-verità, kif jixhdu l-figuri pubbliċi stess, kien proprju fi żmien l-aħħar Gvern Nazzjonalista li kienet qiegħda tinsteraq il-kwalità tal-ħajja!

Ċifri tal-Uffiċċju tal-Istatistika tal-Unjoni Ewropea, il-Eurostat, u tal-Uffiċċju Nazzjonali lokali tal-Istatis

B’madwar 300 vettura u iżjed minn 1,000 vjaġġ addizzjonali, minħabba l-attività tan-Notte Bianca lbieraħ filgħaxija, l-ewwel jum

fih kien qed jiġi offrut is-servizz tat-trasport pubbliku b’xejn għal kulħadd kien iżjed minn impenjattiv.

għandhom it-Tallinja Card, approfittaw ruħhom mill-miżura li għamlet lil Malta t-tieni pajjiż biss fid-dinja li joffri dan is-servizz b’xejn lil kulħadd u li tirriżulta minn wegħda elettorali u miżura tal-Baġit għal din is-sena.

kbar,

tika (NSO) juru li fl-aħħar disa’ snin u nofs naqsu sostanzjalment il-persuni li jkunu f’ċaħda materjali severa u f’ċaħda materjali. U minkejja t-tkabbir kbir li kien hawn fil-popolazzjoni fl-istess perjodu, żdiedu sostanzjalment dawk li nħarġu minn din il-morsa talfaqar u ma baqgħux imċaħħdin minn affarijiet bażiċi u essenzjali neċessarji għal għajxien diċenti.

Dawn il-figuri jikkonfermaw bl-aktar mod ċar it-titjib fil-kwalità tal-ħajja li kien hawn fl-aħħar disa’ snin, frott id-deċiżjonijiet importanti varji meħudin mill-Gvernijiet Laburisti, fosthom ir-roħs fil-konti

jiet tad-dawl u tal-ilma, iż-żidiet sostanzjali fil-pen sjonijiet u l-benefiċċji soċjali, titjib fil-pagi u fil-kun dizzjonijiet tax-xogħol ta’ eluf kbar ta’ ħaddiema, u l-introduzzjoni ta’ policies li jinċentivaw ix-xogħol u jnaqqsu d-dipendenza soċjali.

Dan kien possibbli wkoll grazzi għal tkabbir ekono miku u żieda fl-impjiegi bla preċedent, li wasslet għall-inqas numru rekord ta’ nies bla xogħol li qatt kellu pajjiżna.

f’paġna

EDITUR

email: ronald.vassallo@partitlaburista.org

REKLAMAR

email: sales@kullhadd.com tel: (+356) 2568 2570 mob:(+356)

IT-TEMP GĦAL-LUM

L-Ogħla Temperatura: 26°C

L-Inqas Temperatura: 18°C

L-Indiċi UV: 7

Is-Sitwazzjoni Ġenerali: Arja ta’ pressjoni għolja ser tiksi

l-Punent u ċ-ċentru tal-Mediterran

It-Temp: Xemxi

Ir-Riħ: Moderat għal ftit qawwi mill-Majjistral

Il-Viżibilità: Tajba

Il-Baħar: Moderat għal qawwi

L-Imbatt: Baxx mix-Xlokk li jsir mill-Punent Majjistru

It-Temperatura tal-Baħar: 26°C

It-Tnejn

tel: (+356) 2568 2570 mob:(+356)

KUNTATT

KullĦadd

email: editorial@kullhadd.com tel: (+356) 2568 2570

INDIRIZZ

Il-Ħamis

Collis Williams Pharmacy, 15, Triq ir-Repubblika, Il-Belt Valletta — 2123 4567

Fra Diego Dispensary, 94, Triq Villambrosa, Il-Ħamrun — 21224898

Brown’s Pharmacy, 47, Vjal il-Ħelsien, Ħaż-Żebbuġ — 21465411

The Local Dispensary, Triq Kan. K. Pirotta, Birkirkara — 21493549

Brown’s Medical Plaza Dispensing Chemists, Cass-i-Mall Buildings, Vjal ir-Riħan, San Ġwann — 21372195

Melita Pharmacy, 127, Triq San Ġorġ, San Ġiljan — 21378657

Norman’s Pharmacy, 133, Triq il-Kbira, Tas-Sliema — 21332243

Iklin Pharmacy, Triq Geronimo Abos, L-Iklin — 21415499

Medica Pharmacy, Triq in-Naxxar, Ħal Balzan — 21445741

St. Paul’s Bay Pharmacy, 504, Triq il-Kbira, San Pawl il-Baħar — 21575276

Theresa Jo Pharmacy, 3A, Triq Xintill, Ħal Tarxien — 21672703

Milia’s Pharmacy, Triq il-Kottonera, Il-Birgu — 27600126

Anici Pharmacy, 6, Triq in-Nadur, Marsaskala — 21637300

Brittania Pharmacy, 5, Triq il-Bajja s-Sabiħa, Birżebbuġa — 21658622

Gudja Pharmacy, Triq il-Kappillan k/m Triq William Baker, Il-Gudja — 21696422

Brown’s Pharmacy, Shop 10, Yacht Marina Apartments, Triq il-Marina, L-Imsida — 21244366

KIMBERLY

KIMBERLY

Tkompli minn paġna 1 Ġimagħtejn ilu ħabbarna kif id-dħul gross medju tal-familji sal-2020 kien żdied b’5.4% għal €40,263, waqt li r-rata ta’ nies fir-riskju tal-faqar baqgħet stabbli fir-rata ta’ 16.9%, minkejja d-dif fikultajiet bla preċedent li kellu jiffaċċ ja pajjiżna u anke jekk il-linja tas-60% bħala dħul, li fuqha jiġi kkalkulat kemm hawn nies f’riskju ta’ faqar, għoliet bi kważi €500

B’kontinwazzjoni mal-istess eżerċizz ju ta’ ġimagħtejn ilu, fl-analiżi taċ-ċifri uffiċjali relatati sibna wkoll li fl-2013 pajjiżna kellu l-ogħla ċifri li qatt ġew irreġistrati fejn jidħlu persuni f’ċaħda materjali severa jew f’ċaħda materjali.

Persuna tiġi ddikjarata li tinsab f’ċaħda materjali severa wara li tindika li ma tiflaħx tħallas għal erbgħa minn disa’ indikaturi stabbiliti li jinkludu spejjeż addizzjonali; arretrati ta’ djun; ikla laħam, tiġieġ jew ħut kull jumejn; tisħin tar-residenza fix-xitwa; vagan za ta’ ġimgħa ’l bogħod mid-dar darba fis-sena; u karozza. Persuna tiġi ddikja rata li tinsab f’ċaħda materjali biss jekk tiddikjara li ma tiflaħx tħallas għal tlieta mill-istess disa’ indikaturi.

Ta’ min jgħid li dan il-kejl inbidel sen tejn ilu u sar aktar rigoruż bi 13-il indi katur u qed jissejjaħ Ċaħda Materjali u Soċjali Severa, iżda għat-tqabbil ta’ dan l-eżerċizzju qed nużaw il-kejl ta’ qabel peress li dak ġdid ma kienx jeżisti disa’ snin ilu.

Minkejja dan, bil-kejl ġdid aktar rig oruż, xorta waħda llum hemm ferm inqas nies li huma mċaħħdin mater jalment severament u soċjalment milli kien hemm fl-2013 bil-kejl preċedenti bbażat fuq disa’ indikaturi u li kien jesk ludi ċ-ċaħda soċjali.

Jirriżulta li fl-2013 kien hawn 10.2% tal-popolazzjoni li kienet f’ċaħda mater jali severa, total ta’ 42,210 persuni. Sal2021, dawn niżlu għal 3.4% jew 17,098.

Dan fisser tnaqqis ta’ 6.8% jew 25,112il persuna. Għalhekk, taħt Gvern La burista ma baqgħux f’ċaħda materjali severa tnejn minn kull tliet persuni li kienu hekk fi żmien Gvern Nazzjonalis ta. Fl-2021 kien hawn f’ċaħda materjali severa terz biss ta’ dawk li kienu hekk fl-2013.

Dan it-tnaqqis kien rifless f’kull kate gorija tal-popolazzjoni. F’dawk li huma tfal, minn 12.8% jew 9,151 tifel u tifla f’ċaħda materjali severa fl-2013 dawn niżlu għal 4% jew 3,145 tifel u tifla, tnaq qis ta’ 8.8% jew 6,006 itfal. Taħt Gvern Laburista baqa’ biss terz tat-tfal f’ċaħ da materjali severa minn dawk li kien hemm taħt il-Gvern ta’ Lawrence Gonzi.

F’dawk li huma tal-età ta’ bejn it-18 u l-64 sena, fl-2013 kien hawn 10.3% tal-popolazzjoni f’ċaħda materjali seve ra jew 28,243 persuna. Dawn niżlu għal 3.5% jew 11,729 persuna, terz taċ-ċifra fl2013. Dawk li huma anzjani ta’ 65 sena jew aktar, minn 7.1% (4,817-il persuna) fl-2013, tmien snin wara tniżżlu bi kważi terz għal 2.4% (2,223 persuna).

Fil-każ ta’ persuni lokali f’ċaħda ma terjali biss sibna li fl-2013 kien hawn 19.9% tal-popolazzjoni jew 82,253 per suna. Dawn niżlu sal-2021 għal 8.9% jew 45,012. Dan it-tnaqqis ta’ 11% jew 37,241

persuna jerġa’ jfisser li taħt Gvern La burista ma baqgħux f’ċaħda materjali kważi nofs il-persuni li kienu hekk fi żmien Gvern Nazzjonalista.

Anke f’dan il-każ it-tnaqqis kien rif less f’kull kategorija tal-popolazzjoni. Minn 22.5% jew 16,054 tifel u tifla f’ċaħda materjali fl-2013 dawn naqsu għal 10% jew 7,926 tifel u tifla fl-2021. Dan it-tn aqqis ta’ 12.5% jew 8,128 tifel u tifla jfis ser li taħt Gvern Laburista naqsu b’ak tar minn nofs it-tfal f’ċaħda materjali li

materjali li kienu jammontaw għal 16.8% jew 11,322 persuna fl-2013, niżlu għal 7.5% jew 6,898 persuna fl-2021. B’hekk anke anzjani fl-2021 kien hawn kważi nofs dawk li kienu mċaħħdin materjalment fl-2013.

Komplessivament, iċ-ċifri miksubin minn pubblikazzjonijiet tal-Eurostat u l-NSO juru kif id-differenza bejn l-2013 u l-2021 fissret 25,000 persuna inqas fuq il-lista ta’ dawk imċaħħdin severament u iżjed minn 37,000 persuna li naqsu

tar notevoli.

Fil-fatt, waqt li disa’ snin ilu kien hawn 371,330 persuna li ma kinux f’ċaħda ma terjali severa, li minnhom 62,341 kienu tfal, 245,960 kienu persuni bejn it-18 u l-64 sena u 63,028 anzjan, sal-2021 dawn żdiedu sostanzjalment għal 489,266 per suna li ma kinux f’ċaħda materjali seve ra (+117,936 persuna), li minnhom 75,480 kienu tfal (+13,139), 323,385 kienu per suni bejn it-18 u l-64 sena (+77,425 persu na) u 90,402 anzjani (+27,374 persuna).

Is-sitwazzjoni tjiebet aktar fin-numru ta’ persuni li mhumiex f’ċaħda materjali fejn minn 331,287 persuna fl-2013, kien hemm 461,352 persuna (+130,065 persu na) fl-2021. Minn dawn, 70,699 kienu tfal (+15,261), 304,926 kienu persuni bejn it18 u l-64 sena (+85,600 persuna) u 85,727 kienu anzjani (+29,204).

kien hawn taħt il-PN.

L-istess jista’ jingħad għal dawk li huma tal-età ta’ bejn 18 u 64 sena, li minn 20% tal-popolazzjoni f’ċaħda ma terjali jew 54,877 persuna, fl-2013 niżlu għal 9% jew 30,188 persuna fl-2021.

Anzjani ta’ 65 sena jew aktar f’ċaħda

minn fost dawk imċaħħdin materjal ment, minkejja ż-żieda kbira fost iċ-ċit tadini fil-gżejjer tagħna.

Mill-analiżi tan-numri tal-persuni li mhumiex f’ċaħda materjali severa jew mhumiex f’ċaħda materjali, iż-żidiet bejn l-2013 u l-2021 ukoll huma mill-ak

Perċentwalment, iż-żidiet fin-numru ta’ persuni li mhumiex f’ċaħda materjali severa jfissru li fl-2021 kien hawn kważi 32% iżjed milli kien hawn fl-2013, bl-ak bar żieda tkun fost l-anzjani bi 43.4%. Min-naħa l-oħra, fl-2021 kien hawn kważi 40% aktar li ma kinux f’ċaħda ma terjali mqabbel mal-2013. Anke hawn l-akbar żieda kienet irreġistrata fost l-anzjani (+51.7%).

Il-ġimgħa li għaddiet tħabbar ukoll

SEVERA MILL-2013

+31.8

+13,139 +21.1

+31.5

+43.4

MALTA MEĦLUSA MINN MIŻURA OĦRA FIL-KRIŻI EWROPEA TAL-ENERĠIJA

+39.3

sena 55,438 70,699 +15,261 +27.5

18 - 64 sena 219,326 304,926 +85,600 +39.0 65 sena + 56,523 85,727 +29,204 +51.7

Stimi bbażati fuq ċifri mill-Eurostat u mill-NSO

kif studju dwar l-iskema tat-tapering tal-benefiċċji, li ddaħħlet fl-2014, juri kif din wasslet biex 9,256 persuna jtej bu l-livell tal-għajxien tagħhom u jidħlu fid-dinja tax-xogħol, flok baqgħu dipen denti fuq l-assistenza soċjali, bħal mhi dik tal-faqar, dik għal ġenituri li jrabbu lil uliedhom waħedhom u ovvjament dik tal-qgħad. Din l-iskema wkoll irdop pjat il-possibbiltà biex ġenituri singli fuq benefiċċji soċjali jsibu impjieg, tant li din il-faxxa kienet l-aktar li bbenefikat, skont ir-riċerka li saret mill-ekonomista tal-Bank Ċentrali Kurt Sant.

Filwaqt li jirriżulta li aktar minn 15,000 persuna kienu qed jgħixu fuq tali benefiċċji soċjali, din is-sena l-għadd globali tniżżel għal inqas minn 6,000. It-tendenza, li aktar persuni jiżdie du fuq il-listi ta’ dawn il-benefiċċji bejn l-2005 u l-2013, inqalbet għalkollox mill2014 ’il quddiem permezz ta’ din l-iskema singolari.

Ta’ min jirrimarka li l-Gvern Laburis ta baqa’ jipproteġi u jsostni dawn is-suċ ċessi kollha mhux biss matul is-sentejn u nofs li għaddew tal-pandemija, iżda anke issa fl-akbar kriżi internazzjonali tal-enerġija u l-ikel minħabba l-gwer ra fl-Ukrajna. Dan għadu jagħmlu per mezz ta’ għajnuniet diretti lill-indus

triji u lill-famiji u sussidji ta’ biljuni ta’ ewro li pproteġew l-impjiegi, sostnew l-ekonomija u żammew stabbiltà filprezzijiet tal-fuel, qmuħ u ċereali, fost oħrajn.

Il-KullĦadd analizzat ukoll ċifri oħra tal-NSO li jikkonfermaw bl-aktar mod ċar l-avvanz kbir fil-kwalità tal-ħajja talMaltin u l-Għawdxin fl-aħħar disa’ snin.

Meta wieħed iqabbel mill-ġdid l-2013 mal-2021, isib li kien hemm żidiet sos tanzjali fil-Prodott Gross Domestiku ras għal ras (+€10,780), fid-Dħul Medju Di sponibbli tal-familji (+€9,092), fid-Dħul Nazzjonali Ekwivalizzat (+€4,944), fl-in vestiment fuq il-pensjonijiet (+€216.8m) u fuq benefiċċji soċjali oħra (+€83.9m).

Indikaturi oħrajn importanti juru li n-numru ta’ persuni jaħdmu bi qligħ żdiedu b’84,520 għall-ogħla livell li qatt kellu pajjiżna, waqt li l-persuni jirreġis traw għax-xogħol naqsu b’6,234 għall-in qas livell qatt irreġistrat. Ma’ dan naqas ukoll għal livell rekord l-għadd ta’ dawk fuq assistenzi soċjali – tnaqqis ta’ 8,954 persuna – u żieda kbira fil-familji sidien ta’ djarhom – żieda ta’ 43,082.

Hu għalhekk li l-protesta li qed isejjaħ il-PN illum tistona bil-kbir mal-qagħda tal-poplu u tkompli tixhed partit li hu maqtugħ għalkollox mir-realtà.

Waqt negozjati fi Brussell f’laqgħa urġenti tal-Ministri għall-Enerġi ja fejn kienet preżenti l-Ministru Maltija Miriam Dalli, Malta kisbet deroga oħra minn regoli tal-Kum missjoni Ewropea li se jobbligaw lill-istati membri jnaqqsu l-użu talelettriku tagħhom.

Id-deroga hi kruċjali għal Malta, li tiddependi ħafna fuq l-elettriku, għax kwalunkwe impożizzjoni biex tonqos id-domanda tal-elettriku kien ikollha impatt qawwi negattiv fuq il-familji u n-negozji.

Din hi t-tielet deroga li pajjiżna kiseb f’dan ir-rigward wara li, f’Aw wissu li għadda, il-Kunsill tal-Ener ġija qabel ma’ tnaqqis mandatorju ta’ 15% fil-konsum tal-gass. Hawn, Malta kkonvinċiet lill-Kummissjoni Ewropea li ma titgħabbiex b’dan l-obbligu. Is-sena l-oħra, ġiet inne gozjata deroga oħra biex il-proġett tal-pipeline tal-gass jibqa’ jikkwali fika bħala wieħed ta’ interess ko muni.

Il-pakkett ta’ proposti mill-UE din il-ġimgħa hu intiż li jtaffi l-prob lema ta’ provvista li qed tiffaċċ ja l-Ewropa u li mistennija tikber fix-xhur tax-xitwa, hekk kif jiżdied il-konsum tal-gass. Minkejja d-de rogi, il-Gvern hu kommess li jkom pli jħeġġeġ u jinċentiva lis-settur pubbliku, lis-settur privat u r-resi denzi biex tiżdied l-effiċjenza flużu tal-enerġija u tonqos il-ħela.

Fl-istess ħin, il-Gvern determinat li jkompli jsostni lill-familji u lin-ne

gozji bit-trażżin taż-żidiet fil-prez zijiet, li qed jimpattaw b’mod qa wwi fl-UE, b’sussidji li mistennija jaqbżu l-€1 biljun bejn din is-sena u s-sena d-dieħla. Dan wassal biex ma jkunx hemm splużjoni fl-għoli tal-ħajja.

F’kummenti li tat minn Brussell, il-Ministru esprimiet l-appoġġ ta’ Malta favur soluzzjonijiet li jnaqq su l-prezz tal-gass u saħqet li dak li qed jiġi propost mhux biżżejjed biex itaffi l-problema li qed jiffaċċ jaw l-istati membri. Għalhekk li Malta flimkien ma’ 14-il stat mem bru ieħor qiegħda tinsisti li għan du jkun hemm aktar soluzzjonijiet Ewropej kontra l-effett negattiv fuq kull pajjiż.

L-UE issa qed tħeġġeġ tnaqqis ta’ 10% fl-użu tal-elettriku u tob bliga lill-istati membri li jagħmlu tnaqqis ieħor fil-ħinijiet li l-prezz ikun l-ogħla. F’dak il-ħin, it-tnaq qis fil-konsum għandu jkun ta’ 5% tal-elettriku gross meta mqabbel mal-ħames snin ta’ qabel. Dan mistenni jaffettwa l-kompetittivi tà tal-intrapriżi, joħloq telf fil-produzzjoni u possibbilment telf ta’ eluf ta’ impjiegi fl-Ewropa kollha.

Fil-Kunsill tal-Enerġija, Dalli qa let li għandhom jiġu adottati dawk il-proposti li tassew jgħinu biex ibaxxu l-prezz tal-elettriku. Fil-każ ta’ Malta, fejn 20% tal-elettriku ġej mill-interconnector minn Sqallija, il-prezzijiet li bihom tixtri l-elettriku huma fost l-ogħla fl-UE.

ELUF B’TAL-LINJA B’XEJN

Mill-bieraħ bosta Maltin u Għawdxin bdew igawdu minn trasport pubbliku b’xejn, ġurnata storika li rat lil Malta ssir biss it-tieni pajjiż fid-dinja kollha li toffri servizz simili għaċ-ċittadini koll ha. Anke jekk għad iridu jiġu kkalkulati l-ammonti u kif dawn se jiżdiedu, minn tagħrif li għandha l-KullĦadd jirriżulta li lbieraħ kien bidu tajjeb fejn eluf kbar approfittaw ruħhom, b’mod speċjali fil għaxija biex jattendu fl-avveniment an nwali tan-Notte Bianca fil-Belt Valletta.

Din kienet wegħda ewlenija fil-Baġit għas-sena 2022 u fil-manifest elettorali tal-Partit Laburista wara li fl-aħħar snin gvernijiet sussegwenti għarfu l-impor tanza li pajjiżna jkollu konnettività in terna ta’ kwalità u li twieżen lil dawk is-setturi tas-soċjetà li l-aktar għand hom bżonn.

Din ir-rivoluzzjoni siekta bdiet mill2017, hekk kif il-Gvern kien implimenta l-ewwel miżura li bdiet tbiddel il-kun ċett ta’ kif nifhmu t-trasport pubbliku f’pajjiżna – dik li żgħażagħ ta’ 18-il sena jistgħu jużaw is-servizz b’xejn.

Wara sena biss ta’ implimentazzjoni suċċess, il-Gvern ħass li jestendi l-miżu ra għal żgħażagħ bejn is-16 u l-20 sena, sakemm fl-2019 din kompliet tiġi estiża għall-istudenti kollha.

Fl-2020 l-inizjattiva twessgħet u bdi

et takkomoda anke lill-anzjani ta’ aktar minn 75 sena u lil persuni b’diżabilità.

Is-suċċess ta’ din il-miżura komp la jikber u jespandi sakemm wasalna għall-ġurnata tal-bieraħ fejn it-trasport pubbliku f’pajjiżna sar b’xejn għal kull min għandu t-Tallinja Card personaliz zata.

Il-miżura, li għandha wkoll l-għan li tnaqqas it-traffiku u ttejjeb l-aċċessib biltà u l-ambjent inġenerali, se tkun qed tħalli madwar €400 fil-but ta’ dawk li jagħmlu użu mit-trasport pubbliku kul jum mit-Tnejn sal-Ġimgħa.

qas €1.50ċ kuljum u min juża tal-linja mill-inqas darbtejn kuljum, mit-Tnejn sal-Ġimgħa se jkun qed jiffranka €7.50ċ fil-ġimgħa jew €390 fis-sena.

Biex wieħed jagħmel użu mis-servizz xorta waħda jrid jippreżenta t-Tallinja Card tiegħu wara li jkun irreġistra mal-Awtorità tat-Trasport Pubbliku (TM). Għalkemm wieħed m’għadx għan du bżonn ipoġġi kreditu fit-Tallinja Card tiegħu, kif kien isir qabel, xorta waħ da din se tibqa’ tintuża biex ukoll jgħin lill-Awtorità tfassal is-servizz biex ikun aktar effiċjenti, effettiv u li jilħaq l-es iġenzi tal-pubbliku li jagħmel użu min nu.

Minbarra hekk, l-app fuq il-mobile – tallinja app – se tkun qed tgħin biex wieħed jippjana l-vjaġġ tiegħu bil-qud diem bil-faċilità li jagħżel xħin u minn fejn jixtieq jitlaq u d-destinazzjoni fina li. L-app tipprovdi informazzjoni tal-ħin meta se tgħaddi tal-linja u t-tul tal-vjaġġ biex wieħed jasal fejn jixtieq.

ARRIGO BLA

APOLOĠIJA … LANQAS MILL-KAP!

Xahrejn wara li ddikjara li l-Par tit Nazzjonalista kien warrbu waqt li kien fil-kariga ta’ Viċi Kap u weġġgħu iżjed mill-marda talkanċer li laqtitu, Robert Arrigo nhar il-Ġimgħa kellu jistqarr li ħadd baqa’ ma talbu apoloġija għal dak li għadda minnu, wisq inqas il-Kap Bernard Grech.

Waqt li kien qed jiġi intervistat minn Karl Bonaci fuq l-istazzjon televiżiv F Living, Arrigo ġie mis toqsi direttament jekk fiż-żmien li għadda kienx hemm xi forma ta’ apoloġija min-naħa tal-PN. Iżda t-tweġiba tiegħu kienet sk jetta: “Le”. Meta l-preżentatur insista jekk dan ifissirx ukoll li lanqas il-Kap m’avviċinah biex jitolbu skuża, Arrigo wkoll kellu jiddikjara li ħadd ma qallu xejn.

Arrigo għadu jokkupa siġġu fil-Parlament f’isem l-Oppożizz joni, iżda xahrejn ilu kellu jċedi postu mit-tieni l-ogħla kariga fil-Partit wara li t-tmexxija Naz zjonalista għamlitlu ħajtu u ħid mietu mill-aktar diffiċli. Hu kien irrakkonta kif nies qrib Grech waqqfuh anke milli jaċċessa ka żini Nazzjonalisti, waqt li qalulu li hu tajjeb biss biex jiġbor il-flus.

Fil-fatt, l-implimentazzjoni tal-miżu ra se tfisser li kull min juża t-trasport pubbliku biex imur ix-xogħol u lura d-dar se jkun qed jiffranka mill-in

Apparti l-vantaġġi ta’ aktar flus fil-but u inqas traffiku fit-toroq ta’ pajjiżna, din il-miżura se tkun qed tassigura li jkoll na inqas tniġġis tal-ambjent mit-tniġġis tal-vetturi. Il-karozza tal-linja tipprovdi wkoll vantaġġi personali fejn wieħed m’għandux bżonn ifittex parking meta jasal fid-destinazzjoni tiegħu.

SEJĦA ĠDIDA GĦALL-PROGRAMM LEAD

Il-Partit Laburista ħabbar sejħa ġdida għall-programm tiegħu LEAD, li hu mmirat biex ikompli jżid il-parteċipazz joni tan-nisa fil-politika u joffri wkoll esperjenza unika għal dawk imħajrin jagħmlu l-ewwel pass f’karriera simili.

Dan se jkun is-seba’ grupp tal-programm LEAD, wara li fl-ewwel sejħiet ġew attirati lejn il-PL għexieren ta’ per suni bi sfond, ħiliet u ħsibijiet differenti. L-akbar xhieda ta’ dan kienu l-elezzjonijiet tal-Kunsilli Lokali fl-2019 fejn 80% tal-parteċipanti tal-LEAD li kkontestaw ġew eletti.

Il-kordinatriċi u l-moħħ wara dan il-programm, Miriam Dalli lbieraħ spjegat kif tinsab konvinta li hemm nisa ispira ti mis-suċċess ta’ oħrajn li kienu diġà parti minn dan il-pro gramm.

Intervjena wkoll id-Deputat Mexxej Laburista Daniel Mi

callef li spjega kif is-sabiħ ta’ dan il-programm hu li tara lil kulħadd jiġi flimkien. Ħafna nisa qed jirrealizzaw li l-PL qed jiftaħ il-bibien għal kulħadd. Partit li qed jiġġedded u jirri forma ruħu. LEAD jixtieq li jara aktar nisa li jkunu parti mitteħid tad-deċiżjonijiet.

Il-PL kompla jispjega li l-politika qiegħda hemm proprju biex tbiddel għall-aħjar il-ħajjiet tan-nies u s-soċjetà inġen erali. Għaldaqstant, il-programm LEAD hu opportunità oħra ta’ tiġdid u pass importanti biex in-nisa jkunu fuq quddiem nett għat-teħid tad-deċiżjonijiet.

Applikazzjonijiet għall-programm LEAD jistgħu jitniżż lu minn fuq is-sit uffiċjali tal-PL (www.partitlaburista.org/ lead) u jibqgħu miftuħin sa tliet ġimgħa oħra, it-22 ta’ Ottub ru tkun id-data tal-għeluq.

Waqt li l-preżentatur fakkar li diskorsu kien sab is-solidarjetà ta’ Nazzjonalisti u anke Laburis ti, Arrigo imbarazzat tenna li dak li qal kien kollu minnu u ħadd ma jista’ jiċħdu.

Fil-31 ta’ Lulju li għadda, fl-in dirizz tiegħu lill-Kunsill Ġenerali tal-PN, wara li Alex Perici Calas cione ngħata l-kariga b’riżul tat ta’ tellieqa singolari, Arrigo spjega b’emozzjoni kbira kemm weġġa’ bl-azzjonijiet inumani li saru fil-konfront tiegħu, waqt li tkaża bit-tmexxija Nazzjonalista.

Hu kien qal li dawn l-affarijiet m’għandhom isiru qatt u ma’ ħadd, iżda, kif kien diġà magħruf hu kkonferma dak li kienu diġà qalu diversi esponenti oħrajn li ħassewhom ikkalpestati. Fost hom l-Eks Deputat Mario Galea, li kien qal li l-PN għamillu ħajtu infern u f’mumenti ta’ sfida min ħabba problemi ta’ saħħa men tali, sab biss min ikasbru iżjed fid-Dar Ċentrali.

Miżura storika li se żżid iżjed flus fil-but, tnaqqas it-traffiku u ttejjeb l-ambjent

Ilbieraħ Malta saret it-tieni pajjiż fid-dinja b’tal-linja b’xejn għaċ-ċittadini tiegħu

Għal

juża s-servizz tat-trasport pubbliku

jkun qiegħed

F’PAJJIŻNA

UNUR IEĦOR BRITTANIKU GĦALL-MTA

Għas-sitt darba, l-Awtorità Malti ja għat-Turiżmu (MTA) ġiet onora ta bl-unur prestiġjuż UK & Ireland Tourist Board of the Year fis-serata tat-Travel Industry Awards, organiz zata nhar il-Ħamis minn TTG u Jet Blue biex jippremjaw l-aħjar negozji u aġenti tal-ivvjaġġar fir-Renju Unit u l-Irlanda.

L-unuri, li jingħataw lil dawk li l-iż jed igawdu fiduċja fost il-konsumatu ri fl-aħħar 12-il xahar, jiġu ġġudikati minn ġurija esperta b’rikonoxximent lejn kollaborazzjoni kontinwa fl-in dustrija.

Fil-każ tar-rappreżentanti tal-MTA fil-pajjiż, il-ġurija qalet li dawn im pressjonaw bl-impenn tagħhom fissostenibbiltà, id-diversità u l-inkluż joni bi ftehim mal-operaturi turistiċi. Tkabbir qawwi fil-bookings u l-bejgħ tal-biljetti mis-suq Brittaniku għen ukoll għal dan ir-rikonoxximent.

Stqarrija tal-MTA qalet li r-rebħ tal-unur Tourist Board of the Year f’sentejn infila jagħmilna kburin. Jix hed ukoll tim iddedikat u ta’ talent li għandu l-għan ewlieni li jqajjem għar fien dwar Malta u jippromwovi l-iv vjaġġar lejn il-gżejjer tagħna.

Dan jawgura tajjeb għall-prospetti tal-ġejjieni fis-settur turistiku lokali u għal iżjed vjaġġaturi minn dan is-sors primarju għall-industrija importanti, anke f’dawn iż-żminijiet diffiċli.

Il-Ministru għat-Turiżmu Clayton Bartolo rrimarka li mill-bidu ta’ din is-sena ġiet adottata viżjoni sħiħa biex jintlaħaq kull tip ta’ settur b’mod sistematiku skont l-istrateġija fit-tul imnedija mill-Gvern u l-Awtorità.

Pajjiżna qed ikompli jafferma ruħu bħala ġurisdizzjoni minn ta’ quddiem fis-settur tal-avjazzjoni ċivili, hekk kif tul din il-ġimgħa tħabbru żewġ investi menti maġġuri f’dan is-settur. WizzAir Malta u Flexjet huma biss tnejn minn għadd kbir ta’ kumpaniji b’investiment f’pajjiżna fejn fih qed jaraw ġurisdizz joni strateġika b’potenzjal kbir ta’ tkab bir.

Wizz Air ħabbret li ngħatat l-Air Op erator’s Certificate (AOC) mill-Aġenzi ja tas-Sigurtà tal-Avjazzjoni tal-Unjoni Ewropea (EASA) u l-liċenzja operattiva mid-Direttorat tal-Avjazzjoni Ċivili ta’ Malta (CAD).

Għaldaqstant Wizz Air Malta bdiet topera minn hawn nhar it-Tlieta li għad da, bl-ewwel titjira titlaq mill-Ajruport Internazzjonali ta’ Fiumicino f’Ruma. Is-sussidjarja l-ġdida se tkun ibbażata f’Malta bi rwoli ta’ postholder u b’tim maniġerjali preżenti f’pajjiżna.

Dan l-aħħar, Wizz Air ħatret lil Diar muid Ó Conghaile bħala d-Direttur Ma niġerjali ta’ Wizz Air Malta, li se tieħu l-kariga mill-1 ta’ Novembru 2022.

Wizz Air diġà topera diversi AOCs fin-negozju tagħha, inklużi Wizz Air UK, Wizz Air Abu Dhabi u Wizz Air Hungary. It-twaqqif ta’ Wizz Air Malta se jipper metti lill-grupp ikompli jiddiversifika

l-operat tiegħu u jipprovdi flessibbiltà msaħħa u l-potenzjal għal espansjoni sinifikanti.

Sadanittant, din il-ġimgħa tħab bar ukoll kif l-operatur Flexjet irreġis tra l-ewwel Gulfstream G650 tiegħu fl-Ewropa, bit-tieni ajruplan ultra long range se jingħaqad mal-flotta fis-sitt xhur li ġejjin.

Meta l-kumpanija Flexjet, li ilha top era fl-Istati Uniti, iddeċidiet li tespandi u tibda toffri servizzi ġodda lejn l-Ewropa, għażlet lil Malta bħala l-bażi tagħha.

Bil-possibbiltà ta’ vjaġġi twal sa 11,500 kilometru u b’veloċità massima ta’ Mach 0.925, il-Gulfstream G650 jingħa qad ma’ għadd ta’ Embraer Praetor 600 super-midsize, li diġà huma parti mill-flotta ta’ Flexjet biex tkun irreġis trata u operata minn pajjiżna.

Minn meta kisbet l-Air Operator Cer tificate Malti tagħha f’Lulju tas-sena l-oħra, Flexjet espandiet it-tim u l-infra struttura tagħha fl-Ewropa u mexxiet iċ-ċentru operattiv tagħha għal uffiċċji ġodda u akbar f’Ta’ Xbiex fil-bidu tax-xa har l-ieħor.

Dan l-uffiċċju jiżdied mal-uffiċċju tagħhom f’Mayfair f’Londra u ċentru ta’ kontroll fl-Ajruport ta’ Farnborough fl-Ingilterra stess u faċilità ta’ manuten zjoni tal-inġenji tal-ajru bbażata f’Milan,

l-Italja, f’impenn qawwi tal-kumpanija għal preżenza madwar l-Ewropa kollha.

Il-Ministru għat-Trasport, l-Infras truttura u l-Proġetti Kapitali Aaron Far rugia ġabar dan it-tkabbir fl-industrija tal-avjazzjoni lokali f’erba’ kelmiet, li jid definixxu l-ġurisdizzjoni Maltija – repu tazzjoni tajba, sostenibbiltà, effiċjenza u innovazzjoni – u jixhdu kif pajjiżna qed jesperjenza dan it-tkabbir.

Ir-Reġistru tal-Ajruplani f’Malta kiber għal aktar minn 700 ajruplan irreġis trat. L-industrija tal-avjazzjoni ċivili ilha għal diversi snin f’pajjiżna u dejjem rat tkabbir kostanti, grazzi għall-ħidma konġunta u rieda tajba li teżisti bejn irregolatur u l-investituri privati.

Dawn it-tip ta’ investimenti jġibu lejn pajjiżna opportunitajiet ta’ xogħol ġod da lejn pajjiżna, li llum ħafna żgħażagħ qed jagħżlu bħala karriera u jeċċellaw fihom.

Dawn it-tip ta’ investimenti qegħdin iżidu wkoll il-konnettività u n-network ta’ pajjiżna fil-kontinent Ewropew u lil hinn. Din il-konnettività se tkun qed iġġib magħha aktar opportunitajiet ta’ investiment u aktar xogħol lejn pajjiżna.

Il-Gvern Malti jinsab kommess li jkompli jixpruna u jgħin lil dan is-set tur biex ikompli jikseb aktar suċċessi u jogħla għal livelli aħjar.

Il-Kap Eżekuttiv tal-MTA Carlo Mi callef kompla: “Din l-istrateġija qed tilħaq il-miri tagħha, bin-numri ta’ turisti li jagħżlu lil Malta bħala d-des tinazzjoni tagħhom, b’titjiriet mim lijin li jaslu f’pajjiżna u anke b’unuri importanti bħalma hu t-Tourist Board tas-sena. Kisbiet simili ma jkunux possibbli li kieku l-Awtorità ma kell hiex taqsima b’saħħitha tal-market ing. Għalhekk inqis li din hi rebħa għa lina lkoll.”

L-uffiċċju tal-MTA fir-Renju Unit bħalissa hu impenjat iħejji għal waħ da mill-akbar fieri turistiċi fid-din ja, il-World Travel Market, li se ssir f’Londra x-xahar id-dieħel, waqt li qed jiffoka fuq kampanja estensiva ta’ promozzjoni għax-xitwa li ġejja. Din tal-aħħar tinkludi reklamar ta’ VisitMalta fuq it-taxis ikoniċi u l-un derground tal-kapitali Ingliża, b’links diretti għas-sit elettroniku visitmalta. com u l-possibbiltà ta’ rigal għal min iżurha.

Dawn l-inizjattivi jifformaw par ti minn pjan usa’ mniedi din is-sena, b’kampanji b’saħħithom, fosthom b’reklamar fuq stazzjonijiet tar-rad ju u t-televixin Brittaniċi, u żjarat ta’ familjarizzazzjoni għall-ġurnalisti speċjalizzati. Minbarra hekk, l-uffiċċju fir-Renju Unit diġà ħarreġ mal-2,000 aġent u operatur tal-ivvjaġġar din is-sena biss.

Wara rkupru b’saħħtu fl-għadd ta’ tur isti, anke aqwa minn dak mistenni, il-Ministru għat-Turiżmu Clayton Bar tolo qal li hu mbassar li t-turiżmu lokali jibqa’ b’saħħtu anke matul ix-xitwa li ġejja, l-ewwel waħda wara l-pandemija tal-COVID-19.

“Issa nħarsu ’l quddiem għax-xhur li ġejjin, hekk kif qegħdin naraw li x-xhur tax-xitwa se jkunu pożittivi ħafna wkoll. Dan se jkompli jgħin biex pajjiżna jkompli jirkupra f’dan l-akbar pilastru ekonomiku li għandna u li m’għandix dubju se jkompli jgħin biex joffri iżjed opportunitajiet u investimenti f’Malta u f’Għawdex,” tenna Bartolo waqt kon ferenza dwar it-turiżmu, li ġiet organiz zata mill-Kamra tal-Kummerċ fil-Jum Dinji tat-Turiżmu.

Il-Ministru għat-Turiżmu spjega li, minn Mejju ’l hawn, il-persentaġġ talpostijiet li mtlew fuq l-ajruplani saħan sitra qabeż il-livelli ta’ qabel il-pandemi ja.

“Il-flights li kellna ġejjin lejn pajjiż na kienu mimlijin u dan ifisser li s-seat load factor kien għoli ħafna, ogħla anke minn dak ta’ qabel il-pandemija. Dan kollu għen biex dawk kollha li riedu jiġu Malta sabu titjira biex jiġu hawn u, ak tar minn hekk, b’lukandi li rrapportaw riżultati eċċellenti.”

In-numru ta’ postijiet fuq l-ajru plani, l-hekk imsejjaħ seat load factor, laħaq it-78% meta mqabbel mas-sena ta’ qabel il-pandemija. Mix-xahar ta’ Mejju ’l quddiem, kien hemm riżultati aħjar minn ta’ qabel il-pandemija f’dan ir-rigward, tant li l-ħames xahar ta’ din is-sena rreġistra seat load factor ta’ 81%

(80% f’Mejju tal-2019), 85% f’Ġunju (84% fl-2019), 88% f’Lulju (87% fl-2019) u 90% f’Awwissu (88% fl-2019).

Fl-istess konferenza, il-Kap Eżekut tiv tal-Awtorità tat-Turiżmu (MTA) Car lo Micallef qal li b’kollox din is-sena mistennija jiġu maż-żewġ miljun turist f’pajjiżna.

Ġie mfakkar li matul ix-xitwa li ġejja l-kumpanija tal-ajru Ryanair se jkollha l-akbar ammont ta’ rotot li qatt kellha, anke meta mqabbel ma’ qabel il-pan demija, wara li din żiedet ħames rotot minn u lejn pajjiżna, għax-xitwa.

Issemma wkoll l-investiment dirett barrani, li sarraf fit-twaqqif tal-kumpa

nija Wizz Air Malta, li sas-sajf li ġej se tkun qed tinvesti f’mill-in qas 75 ajruplan biex joperaw minn fostna (ara wkoll paġna 8)

Jitwaqqaf l-Osservatorju Malti għat-Turiżmu

Sadanittant, il-Ħamis li għadda tħab bret it-tnedija tal-ewwel Osservatorju Malti għat-Turiżmu li se jħares l-impli mentazzjoni tal-Istrateġija Maltija għat-Turiżmu għall-10 snin li ġejjin. Dan il-bord se jkun magħmul minn rap

preżentanti tal-Awtorità Maltija għatTuriżmu u mill-Ministeru għat-Turiżmu li b’mod sinerġetiku ser ikunu respons abbli wkoll għall-firxa wiesgħa ta’ atti vitajiet li jittrattaw l-iżvilupp turistiku fil-Gżejjer Maltin.

Dan l-osservatorju se jimxi id f’id mal-ħidma u prattiċi ta’ osservatorji tat-turiżmu oħrajn stabbiliti madwar id-dinja, biex Malta titpoġġa fuq quddi em f’dak li hu turiżmu sostenibbli fuq skala Mediterranja, Ewropea u globali. Dan se jara li jistabbilixxi rabtiet ma’ partijiet simili fuq livell internazzjon ali, fosthom l-organi ewlenin tal-Ġnus Magħquda u l-International Network of Sustainable Tourism Observatories.  L-Osservatorju se jkollu l-fakul tà li jitkellem u jiftaħ lilu nnif su għal opinjonijiet, propos ti u inċentivi permezz ta’ advisory groups, li jinkludu entitajiet talGvern, għaqdiet mhux governattivi u s-set tur privat. It-temi għal dawn l-advisory groups se jinkudu l-akkomo dazzjoni, il-gastronomija, l-ambjent, is-sostenibbiltà, il-konnettività bl-ajru u bilbaħar, Għawdex u Kemmuna, l-edukazzjoni u t-taħriġ, l-esperjenza tal-viżitaturi u t-tibdil fil-klima.

Il-Ministru Clayton Bartolo saħaq li f’dinja ta’ suq turistiku li dejjem qed isir iżjed kompetittiv jeħtieġ li bħa la pajjiż naġġornaw l-ottika tagħ na lejn dan is-settur tant importanti għall-ekonomija ta’ pajjiżna.

THAKE FI KSUR TAL-KODIĊI TA’ ETIKA

Bil-fatti kollha żvelati u dak imressaq quddiemu, il-Kummissarju għall-Istan dards fil-Ħajja Pubblika ma kellux triq oħra għajr li jikkonferma li bħala Dep utat Parlamentari David Thake kien kis er l-etika wara li l-kumpaniji tiegħu ma ħallsux ammonti kbar ta’ taxxa dovuti.

Fil-fatt, dan hu każ ieħor li jdur ma’ nuqqas ta’ ħlas ta’ taxxa, bħal fil-każ tal-Kap tal-Partit Nazzjonalista Bernard Grech.

Fir-rapport tiegħu dwar David Thake, il-Kummissarju għall-Istandards Geor ge Hyzler qal li ladarba Thake rriżen ja mill-Parlament f’Jannar li għadda u ma reġax ikkontesta fl-aħħar elezzjoni ġenerali, qed jagħlaq il-każ. F’Diċem bru li għadda kien żvelat kif il-kumpa niji tiegħu, fosthom Vanilla Telecoms, kellhom qrib il-€1 miljun x’jagħtu f’pa gamenti tal-VAT li jmorru lura s-snin, waqt li waħda minnhom, fejn Thake kien shareholder waħdu tagħha, ma daħħlitx ir-returns tat-taxxa għal 10 snin sħaħ.

Kienet Cressida Galea, illum Deputat tal-Partit Laburista, li fetħet l-ilment mal-Kummissarju tal-Istandards bi sp jegazzjoni ċara u soda li turi kif Thake ma setax ma jinstabx ħati ta’ ksur ta’ etika. B’mod partikolari wara dak li żve law il-gazzetti.

Eventwalment komplew joħorġu ak tar rapporti dwar l-evażjoni tat-taxxa tal-kumpaniji tiegħu li minkejja l-ħafna dikjarazzjonijiet pubbliċi li għamel, qatt ma seta’ jiċħad il-fatti magħrufa.

“L-aġir tal-Onorevoli Thake jassumi dimensjoni oħra, għax bħala membru parlamentari li konsistentement jitkel lem fuq il-governanza, wieħed jistenna li jipprattika dak li tant jisħaq fuqhu,” kienet insistiet Galea. U dak li rriżulta mir-rapport taha raġun dwar dak li qa let f’dan l-ilment.

Jispikka fir-rapport dwar Thake, li għamel snin twal jattakka lin-nies per sonalment għax kienu qrib il-Partit La burista u kumpaniji ta’ ħaddieħor biex jitlob l-akbar rettezza, hemm li dan ta lab lill-Kummissarju għall-Istandards fil-Ħajja Pubblika biex ma jsemmix il-kumpaniji tiegħu bl-isem. Skont hu

biex ma ssirilhomx iktar ħsara billi diġà kienu sofrew danni minħabba l-pubb liċità li kien ġab miegħu l-każ.

Fil-konklużjonijiet tiegħu tal-każ, ilKummissarju għall-Istandards qal ukoll li n-nuqqasijiet li Thake wera fit-tmex xija tal-kumpaniji tiegħu jammontaw fil-fatt għal ksur tal-liġi.

Aktar minn hekk anke d-dikjaraz

zjoni tal-assi li Thake kien obbligat jagħmel mal-Parla ment ma kinitx komplu ta kif suppost, tant li fiha ma inkludiex dettalji mill-kumpani ji tiegħu. Dan wassal ukoll biex instab ħati ta’ ksur t’etika.

Sadanittant, f’każ separat, il-Kum

missarju għall-Istandards qal li mill-in vestigazzjoni li saret ma setax jingħad li kien hemm ksur ta’ etika min-naħa tal-Prim Ministru Robert Abela u l-fatt li saret komunikazzjoni minnu mal-Kum missarju għat-Taxxi ma jfissirx li kien hemm xi irregolarità.

Irrefera wkoll għall-fatt li mal-ġur nalisti l-Prim Ministru kien spjega kif hu kien għadda tagħrif li rċieva dwar innuqqas ta’ konformità tal-Kap tal-Op pożizzjoni Bernard Grech li għamel snin ma jħallasx it-taxxa qabel daħal fil-poli tika.

Eventwalment kien ġie rrapportat li allegatament seta’ kien hemm komu nikazzjoni mal-Prim Ministru fuq dan is-suġġett u ddaħħal ilment mingħajr ma nġiebet xi prova.

Fir-risposta tiegħu, il-Prim Ministru wieġeb li dejjem aġixxa f’konformità ma’ dak li titlob minnu l-kariga u żied li jekk min għamel l-ilment jemmen li kien hemm xi nuqqas, għandu jippro vah.

Tul l-investigazzjoni tiegħu l-Kum missarju għall-Istandards kellem di versi istituzzjonijiet u anke lill-editur tat-Times li rrapportat l-istorja, iżda kkonkluda li ma setax jgħid li kien hemm ksur ta’ etika. Fl-istess ħin qal ukoll li komunikazzjoni li saret referen za għaliha ma tikkostitwixxix ksur ta’ etika.

In-nuqqas ta’ konfor mità mal-liġijiet tattaxxa tal-Kap Nazz jonalista ddomina l-aħbarijiet fil-bidu li ħa t-tmexxija tal-Partit f’Ottub ru tal-2020 meta nqabad kif, għal snin twal, evada t-taxxa u ħallas biss għax ried jieħu f’ide jh il-pożizzjoni. Min barra hekk hu ta verż jonijiet differenti u l-ebda spjegazzjoni ċara dwar kif kien ħallas id-dejn li kellu mil-lejl għan-nhar sab biex iħallas it-taxxa u l-multi impo sti fuqu.

Fl-okkażjoni tal-1 ta’ Ottubru, il-Jum Internazz jonali ddedikat lill-Anzjani, il-Veterani Laburisti ssieħbu ma’ għaqdiet minn madwar id-dinja bilgħan li jkabbru l-għarfien dwar l-isfidi li persuni simili qed jiffaċċjaw, fl-istess ħin li jiġi apprezzat aħjar il-kontribut li dawn taw u għadhom jagħtu lis-soċjetà.

Fi stqarrija, il-fergħa tal-Partit Laburista ħeġ ġet lil kulħadd biex isib ftit ħin biex jitkellem ma’ xi persuna anzjana, qarib, ħabib jew anke ġar, li jagħmel differenza kbira fil-ħajja tagħha, anke bil-għan li dan il-jum ikun iċċelebrat kif jixraq.

It-tema magħżula mill-Ġnus Magħquda għal din is-sena, “Ir-reżiljenza tal-persuni anzjani f’dinja li qed tinbidel”, għandha sservi biex tfak kar fis-sehem importanti, speċjalment dak ta’

nisa anzjani, meta dawn jiffaċċjaw l-isfidi globa li u jikkontribwixxu biex jinstabu soluzzjonijiet b’reżiljenza u b’determinazzjoni.

Il-Veterani Laburisti qalu fi stqarrija li t-tliet snin li għaddew, bil-pandemija, bl-impatt tattibdil fil-klima u anke bil-gwerer globali nħolqu taqlib kbir u sfidi qawwija ta’ saħħa, qagħda soċ jo-ekonomika u l-ambjent inġenerali.

Dan it-taqlib seta’ ħalla effetti fiżiċi u emozzjo nali fuq l-anzjani minħabba l-possibbiltà ta’ telf fil-familji, l-għoli tal-ħajja, in-nuqqas ta’ kuntatt soċjali u s-solitudni.

Dawn l-effetti għadhom jinħassu, speċjal ment fost in-nisa anzjani, anke jekk kien hemm ħafna inċentivi u ttieħdu diversi miżuri ta’ għaj nuna mill-Gvern, l-entitajiet tiegħu u oħrajn.

David Thake … għal diversi snin uża l-midja biex jattakka u jinsisti għar-rettezza mingħand ħaddieħor

Bernard Grech

B’tifkira tal-memorja ta’ LORRY SANT

Il-Kumitat Lokali Laburista Paola se jfakkar il-memorja tal-mibki u qatt minsi Eks Ministru Laburista Lorry Sant b’ċelebrazzjoni ta’ quddiesa f’għeluq is-27 anniversarju mill-mewt tiegħu nhar l-Erbgħa 5 t’Ottubru 2022 fis-6:00 p.m. fil-Knisja ta’ Sant’Ubaldeska, f’Raħal Ġdid.

Qraba u ħbieb mistiedna jattendu u jiftakru fih fit-talb tagħhom

Il-Ministru Borg (lemin) iżur is-suq tat-tonn f’Tokyo fejn iltaqa’ wkoll ma’ importaturi ta’ ħut maqbud f’Malta

INTERESS QAWWI

GĦAL AMBAXXATA LOKALI ĠAPPUNIŻA

Għaddejjin diskussjonijiet bejn il-Gvern Malti u l-Gvern Ġappu niż li qed juri impenn biex fiżżmien qrib jiftaħ Ambaxxata tal-Ġappun f’Malta. Dan ħabb ru b’sodisfazzjon din il-ġimgħa l-Ministru għall-Affarijiet Bar ranin u Ewropej u l-Kummerċ Ian Borg waqt żjara uffiċjali fil-kapitali tal-Ġappun, Tokyo.

Waqt laqgħa mal-Grupp Par lamentari ta’ Ħbiberija bejn il-Ġappun u Malta, il-Ministru Malti qal li dan hu tassew pass importanti ’l quddiem għar-re lazzjonijiet bilaterali ta’ pajjiż na ma’ pajjiż daqstant impor tanti. “Hu essenzjali li nkomplu nsaħħu dawn ir-relazzjonijiet li minnhom igawdu ż-żewġ popli,” tenna l-Ministru.

Matul din iż-żjara uffiċja li fil-Ġappun, il-Ministru Borg kellu laqgħa mal-Fondazzjo ni Nippon. Waqt diskussjoni maċ-Ċermen Yōhei Sasakawa, ingħad kif Malta dejjem kellha rwol pożittiv fuq fora multi laterali fejn tidħol id-diploma zija klimatika.

Hawnhekk, Dr Borg spjega wkoll ir-rwol li Malta se jkollha fi ħdan il-Kunsill tas-Sigurtà tal-Ġnus Magħquda, b’mod speċjali tul il-Presidenza fi Frar 2023. Hu tenna li Malta se tkun qiegħda tara li tingħata attenzjoni partikolari fuq l-im patt tat-tibdil fil-klima fuq stati gżejjer żgħar li qed jiżviluppaw (SIDS). Fl-aħħar snin din il-fon dazzjoni kkontribwixxiet lejn 66 borża ta’ studju biex studen ti minn madwar id-dinja jiġu f’pajjiżna u jistudjaw fl-Istitut tal-Liġi Marittima Nazzjonali (IMLI).

Il-Ministru Borg kellu wkoll

laqgħa mal-Konfederazzjoni tal-Kummerċ tal-Ġappun fejn id-diskussjonijet iffukaw l-ak tar fuq l-esportazzjoni tat-tonn Malti lejn dan is-suq.

Waqt li kellu l-opportunità li jżur ukoll is-suq tal-ħut ta’ Tokyo fejn segwa rkant tattonn u tkellem ma’ numru ta’ importaturi tat-tonn Malti, il-Ministru Borg tkellem dwar is-suċċess li l-prodott Malti għandu fil-Ġappun u sostna li, bħalma hu suċċess f’dan is-set tur, hemm bżonn li tibda ħidma biex dan iseħħ ukoll f’setturi u bi prodotti oħrajn.

“Malta għandha ħafna ak tar x’toffri bħall-industrija tasservizzi, farmaċewtika, loġisti ka, il-marittimu u l-avjazzjoni, fost oħrajn. Irridu naraw li r-re lazzjoni kummerċjali bejn iżżewġ pajjiżi tkompli titkattar,” insista l-Ministru għall-Affari jiet Barranin.

Waqt iż-żjara tiegħu fil-pajjiż Ażjatiku, hu żar ukoll l-Expo tat-Turiżmu, fejn fost oħrajn Malta għandha stand tagħha bil-motto VisitMalta biex ikom pli jiġi promoss aktar turiżmu mill-Ġappun lejn pajjiżna.

Il-Ministru ltaqa’ wkoll maċĊermen tal-Assoċjazzjoni għallAġenziji tal-Ivvjaġġar fil-Ġap pun Hiroyuki Takahashi u flimkien iddiskutew il-kollabo razzjoni attwali u opportuni tajiet oħrajn li jeżistu biex jis saħħaħ it-turiżmu bejn iż-żewġ pajjiżi.

Qabel il-bidu tal-pandemija, Malta kienet tospita madwar 25,000 turist fis-sena mill-Ġap pun u anke mal-4,000 student li kienu jiġu jitħarrġu fostna fil-lingwa Ingliża.

SEJĦA GĦALL-APPLIKAZZJONIJIET

Senior Policy Officers u Policy Officers

Bħalissa l-Ministeru għall-Affarijiet Barranin u Ewropej u l-Kummerċ qiegħed jilqa’ applikazzjonijiet għall-pożizzjonijiet ta’ Senior Policy Officers u Policy Officers

Permezz ta’ din il-pożizzjoni tista’ tingħaqad mal-Ministeru u tibda karriera li toffrilek l-opportunità li tassisti fit-twettiq tal-ħidma diplomatika, fejn kull persuna jkollha ċ ċans li tiżviluppa u tikber professjonalment.

Jekk inti lest li tagħmel id-differenza, m’għandekx titlef din l-opportunità, iżjed u iżjed f’dan l-istadju meta Malta se tkun qed tokkupa siġġu fuq il-Kunsill tas-Sigurta’ tan-Nazzjonijiet Magħquda, tul is-sentejn li ġejjin.

Għal iżjed informazzjoni rreferi għas-sit: https://foreign.gov.mt

Data tal-għeluq għall-applikazzjonijiet hija l-Ġimgħa 14 t'Ottubru 2022 sal-17:15

GVERN TA’ MALTA MINISTERU GĦALL-AFFARIJIET BARRANIN U EWROPEJ U L-KUMMERĊ

Lorry B’Tifkira Il Kumitat memorja Laburista f’għeluq nhar Knisja Qraba fit talb

SAJF TURISTIKU POŻITTIV

kkumpensaw għall-kapaċità ristretta mir-Renju Unit u mill-Ġermanja li għalkemm urew domanda qawwija biex jiġu f’pajjiżna ġew imxekk la minabba deċiżjonijiet ta’ linji tal-ajru u l-ajruporti. Dawn ir-riżultati pożittivi ġew anke riflessi f’seat load factor tajjeb ħafna fuq diver si linji tal-ajru speċjalment mil-linja nazzjonali tal-ajru l-AirMalta.

nuqqas ta’ riżors uman u żie da fi spejjeż operattivi, qed naħdmu bis-sħiħ billi naraw, ninvestu u niżviluppaw rotot ġodda li permezz tagħhom nattiraw turiżmu matul is-sena kollha.

Hekk kif inħallu warajna xhur ta’ sajf impenjattivi mill-as pett turistiku, huwa tajjeb nirrikonoxxu li minkejja l-in sularità tal-Gżejjer Maltin minħabba l-pożizzjoni ġeografika, il-fatt li 99% ta’ dawk li jixtiequ jżuru Mal ta bħala turisti m’għand homx alternattiva ħlief li jiġu bl-ajru, l-isfidi marbutin mal-prezzijiet tal-enerġija u tal-ikel kif ukoll kompetizz joni minn destinazzjonijiet oħra, irnexxielna nirreġis traw sajf turistiku pożittiv.

Fil-fatt, rajna wasliet sostanzjali minn Franza, mill-Polonja u mill-Italja li

Dan is-suċċess kollettiv inkiseb, grazzi għall-ħidma kontinwa li saret mill-Aw torità Maltija għat-Turiżmu permezz ta’ strateġija bbaża ta fuq viżjoni ċara magħmu la mid-diversifikazzjoni u mit-tkabbir promozzjonali u ta’ reklamar fi swieq primarji u sekondarji ta’ Malta.

Ir-rendiment turistiku jid her li ser jibqa’ għaddej hekk kif għax-xitwa li ġejja diġà hemm 91% tar-rotot bl-aj ru rreġistrati li kellna qabel il-pandemija. Kollox qiegħed jindika li sal-aħħar ta’ din is-sena Malta mistennija tat tira 2.1 miljun turist.

Minkejja li għandna linji tal-ajru u ajruporti li għad hom qed jiffaċċjaw sfidi ta’ wara l-pandemija minħabba

Nafu lkoll li qegħdin ngħixu fi sfond internazz jonali bi sfidi evidenti f’dak li għandu x’jaqsam mal-għo li tal-ħajja. Bl-istess mod kif fl-eqqel ta’ sfidi kbar konna ta’ spalla għal sentejn sħaħ b’mod kontinwu permezz tal-wage supplement, ser inkomplu nkunu ta’ għajnuna għall-familji u għan-negozji Maltin u Għawdxin billi nip provdu s-sussidju neċċessar ju fuq il-prezzijiet tal-ikel u l-enerġija.

F’dan l-ambitu minn as pett turistiku, Malta bħala destinazzjoni m’għandha qatt tikkompeti fuq il-prezz imma tiffoka iżjed li tipprovdi esperjenza pożittiva lill-viżi tatur. Madanakollu, is-settur privat għandu jirrikonoxxi li l-abbuż fil-prezzijiet ta’ pro dotti essenzjali jista’ jnaqqar mill-kompetittività ta’ Malta fid-dinja turistika.

Ser inkomplu ninvestu u nbiddlu sabiex pajjiżna ve

rament jagħmel il-qabża li jmiss u jibda jipprattika iżjed il-kwalità fil-prodott li joffri. Punt fundamentali f’dan kol lu hija l-indafa. Ftit tal-jiem ilu nedejna proġett pilota li permezz tiegħu d-Diviżjoni għat-Tin dif u l-Manutenzjoni flimkien mal-Kunsilli Lokali tal-Belt Valletta, Birkirkara, Marsax lokk, Birżebbuġa u ż-Żurrieq ser ikunu qegħdin jaħdmu biex tissaħħaħ l-effiċjenza u r-rapidità tat-tindif tat-toroq fl-imsemmija lokalitajiet.

Preżentament, teżisti sistema fejn numru ta’ Kun silli Lokali jaħdmu ma’ az jendi privati biex jassistu lokalitajiet fejn jidħol knis fit-toroq u ġbir ta’ materjal ieħor. Irridu nirrikonoxxu li dan is-servizz mhux dejjem jilħaq il-livell ta’ ndafa mix tieq kemm mill-Kunsilli Lo kali iżda anke mir-residenti. Għalhekk, il-Gvern permezz tad-Diviżjoni għat-Tindif u l-Manutenzjoni ser ikun qiegħed jassisti billi js saħħaħ ir-riżors uman li minnu nnifsu jfisser iżjed effiċjenza u kwalità ta’ ħajja aħjar fl-irħula u fl-ibliet lo kali. L-għan aħħari ser ikun li

dan il-proġett pilota jiġi estiż madwar il-lokalitajiet kollha.

Aktar kmieni din ilġimgħa, nedejna wkoll l-ew wel Osservatorju Malti għatTuriżmu li ser ikun qiegħed iħares l-implimentazzjoni tal-istrateġija Maltija għatturiżmu għall-10 snin li ġejjin. Dan l-Osservatorju ser ikun qiegħed jimxi id f’id mal-ħid ma u prattiċi ta’ Osservatorji tat-Turiżmu stabbiliti oħra jn madwar id-dinja biex dan ikun jista’ jpoġġi lil Malta fuq quddiem f’dak li huwa turiżmu sostenibbli fuq skala Mediterranja, Ewropea u glo bali. Tant li ser ikun qiegħed iħares li jistabbilixxi rabtiet ma’ partijiet simili fuq liv ell internazzjonali, fosthom l-organu ewlieni tal-Ġnus Magħquda, l-International Network of Sustainable Tour ism Observatories.

Dan l-Osservatorju huwa impenn ċar mill-Gvern li l-pjan tagħna għas-settur turistiku għall-10 snin li ġejjin ma jibqax biss fuq il-karta imma jkun dokument rele vanti u ħaj li permezz tiegħu naraw it-turiżmu jkompli jirkupra, jissaħħaħ u jsir sostenibbli għaż-żmien li ġej.

UGWALJANZA AĊĊESSIBBLI

l-liġi li tgħid li n-nisa għand hom jgħattu xagħarhom, saqajhom u jdejhom. Mhux se nidħol fil-kwistjoni dwar il-mertu ta’ din il-liġi għaliex nemmen li din hi diskussjoni li tirrikjedi analiżi ferm aktar profonda iżda lil hinn minn dan, il-qtil ta’ mara b’dan ilmod żgur li qatt ma jista’ jkun ġustifikat.

aċċessibbli għal kulħadd filħajja ta’ kuljum.

F’dawn l-aħħar ġranet, ilkoll kemm aħna rajna xeni pjuttost differenti ħerġin mill-Iran. Fuq kull stazzjon tal-aħbari jiet, segwejna r-rapurtaġġ ta’ protesti li qed isiru hekk kif folol kbar ta’ nisa niżlu fit-to roq f’sinjal b’saħħtu kontra l-istatus quo li ilu jaħkem dan il-pajjiż għal deċennji sħaħ.

Il-każ ta’ Mahsa Amini ħasad lil kulħadd. Tfajla ta’ 22 sena li tilfet ħajjitha wara li kienet arrestata mill-pulizija tal-moralità wara li akkużaw ha li ma kinitx qed issegwi

Min qed jaqra forsi jistaqsi, imma dak li qed jiġri fl-Iran x’effett jista’ jkollu f’pajjiż na? Qed ngħixu f’dinja fejn ma’ kull ġurnata li tgħaddi qed insiru aktar marbuta ma’ xulxin.

Dak li jiġri f’pajjiż li jinsab eluf ta’ kilometri ’l bogħod minna, jista’ jkollu riperkuss jonijiet fuqna wkoll. Il-protes ti fl-Iran qed jitfgħu dawl fuq realtajiet li forsi ma nkunux daqstant konxji tagħhom għax f’Malta s-sitwazzjoni hi ferm differenti.

Madanakollu, nemmen bis-sħiħ li biex ma narawx dawn ix-xeni f’pajjiżna, ir ridu naħdmu biex insaħħu l-istrutturi eżistenti biex nas siguraw li l-ugwaljanza hija

Din il-ġimgħa, flimkien mal-Ministru tal-Ġustizzja Jonathan Attard, attendejt għal konferenza organizzata mill-Kunsill tal-Ewropa dwar il-Vjolenza Domestika. Id-di skussjoni ffokat fuq il-ġlieda kontra din il-pjaga soċjali u kif l-istati membri tal-Unjoni Ewropea jistgħu jintroduċu aktar miżuri biex ngħinu fil-prevenzjoni ta’ dan ir-reat.

Ħadt gost nisma’ kollegi tiegħi fuq livell Ewropew jit kellmu dwar l-inizjattivi li ħadu fil-pajjiżi rispettivi tagħ hom u r-riżultati li qed jiksbu f’dan il-qasam. Ilkoll qbilna li f’dan is-settur sar ħafna progress fil-qasam leġiżlat tiv iżda minkejja dan, l-is tudji juru kif madwar 40,000 mara madwar id-dinja titlef ħajjitha kull sena minħabba l-vjolenza domestika.

Numru xokkanti li juri biċċar kif għad fadal xogħol xi jsir biex noffru aktar protez zjoni.

Bħala Gvern, il-ġlieda kon tra l-vjolenza domestika hija

fuq nett tal-aġenda tagħ na. Fl-ewwel ġimgħat ta’ din il-leġiżlatura ġdida, daħlet fis-seħħ il-liġi tal-femiċidju.

Azzjoni deċiżiva biex naraw li s-soċjetà tagħna tkun aktar sigura mhux biss biex ngħixu fiha imma biex ngħixu b’ras na mistrieħa li l-liġi qed toffri l-protezzjoni li tixraq lil kull mara u tfajla li tgħix f’pajjiż na.

Għal żmien twil wisq, ilvjolenza abbażi tal-ġeneru kienet meqjusa bħala reat mi nuri. Anzi, spiss kienet tkun ittrattata bħala kwistjoni privata. Ħafna drabi l-vittmi kienu jintbagħtu lura d-dar, mingħajr l-intervent meħtieġ u t-tfal tħallew ibatu fis-skiet. U bħala konsegwenza, l-ab buż kien jibqa’ għaddej għal snin sħaħ. Sfortunatament kien hemm każijiet fejn din il-vjolenza kienet tispiċċa bilmewt tal-mara.

Imxejna triq twila minn dak iż-żmien. Bdilna l-liġijiet. Waqqafna taqsima speċjaliz zata fil-Korp tal-Pulizija, hemm maġistrat iddedikata għall-każijiet ta’ vjolenza do

mestika, l-assistenza legali li qed noffru bla ħlas, tajna ak tar riżorsi lill-Kummissjoni kontra l-Vjolenza Domestika u saħansitra llum għandna l-ewwel Kummissarju fulltime.

Għamilna progress fit-tib dil tal-mod kif in-nies jaħsbu dwar il-vjolenza domestika u l-vjolenza abbażi tal-ġeneru. Għamilna dan bis-saħħa ta’ tliet fatturi ewlenin.

Ir-rieda politika ta’ Gvern riformista u ta’ Gvern li t-track record tiegħu dwar l-ugwaljanza żgur li ma’ jista’ jmerih ħadd, ir-rieda tal-vit tmi li jirrakkontaw l-istejjer tagħhom stess, anke meta jkunu diffiċli immens u x-xog ħol siewi tal-professjonisti li jaħdmu f’dan il-qasam li ta jniehom aktar għodda biex jagħmlu d-differenza.

Għad hemm ħafna xog ħol xi jsir u bħala Gvern ser naħdmu bis-sħiħ biex riformi favur l-ugwaljanza, jibqgħu dejjem fuq nett tal-aġenda politika tagħna.

Dan hu Gvern li ma jibżax jieħu deċiżjoni.

Ministru

CLAYTON BARTOLO

Segretarju Parlamentari

REBECCA BUTTIGIEG

ĠUSTI MA’ MIN ĦAQQU U IBSIN MA’ MIN JABBUŻA

miġġielda l-illegalità, jagħmil ha min jagħmilha.

Dawn l-operazzjonijiet li mexxew diversi entitajiet xprunati u kkordinati mill-Pu lizija, megħjuna mis-servizzi ta’ detenzjoni u entitajiet oħra, saru sabiex instabu numru ta’ persuni li kienu qed jgħixu f’pajjiżna b’mod irregolari u sussegwentament ma jibqgħux f’pajjiżna.

Pajjiżna jipprattika politika ta’ immigrazzjoni ġusta. Ħanina ma’ min ġenwinament għandu bżonn l-għajnuna, u iebsa ma’ min jabbuża.

L-operazzjonijiet li seħħew fl-aħħar jiem seta’ jarahom kulħadd. Kienu operazzjonijiet li għalihom kien hemm u għad hemm skop wieħed, biex tkun

Dawn l-operazzjonijiet qed isiru bħala parti minn pjan tal-istess awtoritajiet li per mezz tiegħu qed jattakkaw l-immigrazzjoni rregolari u allura dawk il-persuni li qed jgħixu f’pajjiżna b’mod irrego lari. Permezz tagħhom qed jintbagħat messaġġ ċar u sod li pajjiżna mhuwiex miftuħ għal dawk li ma josservawx il-liġi.

Fil-ġimgħat li ġejjin din il-ħidma se tissokta u tis saħħaħ, u ser ikunu qed ikom plu jsiru għadd ta’ operazzjoni

jiet simili madwar il-pajjiz. Dan sabiex l-awtoritajiet ikomplu jiġġieldu l-kwistjoni tal-im migrazzjoni irregolari, bħala parti minn strateġija mibnija fuq il-prevenzjoni, ir-ritorn u r-rilokazzjoni. Il-koperazjoni ma’ entitajiet oħrajn tagħmilha wkoll possibbli sabiex tittieħed azzjoni mhux kontra min ikun qed joqgħod b’mod irregolari, iżda wkoll min ikun kompliċi inkluż bil-ħsieb ta’ qligħ ta’ flus minn fuq persuni vulnerabbli.

Nifhem li l-immigrazjoni jibqa’ suġġett li xi wħud ma jitkellmux dwaru, minħabba l-opinjoni differenti, xi drabi b’saħħitha, ta’ persuni differ enti. Iżda nħoss li għandna ob bligu, mhux biss bħala Gvern iżda anke bħala membru tal-Partit Laburista, li nkunu fuq ta’ quddiem sabiex nip promwovu politika tal-immi grazzjoni ġusta. Għaliex quddi em l-estremiżmu ta’ xi wħud,

fuq iż-żewġ naħat tal-ispett ru, id-dmir tagħna hu li nip promwovu politika tal-immi grazzjoni ġusta. Quddiem ċerti realtajiet li ffaċċja pajjiżna tul dawn l-aħħar 20 sena s-solu zzjoni hi li nuru lill-poplu Malti u Għawdxi li mhux biss nitkell mu dwar politika ġusta, iżda nattwawha.

Kien għalhekk li fl-aħħar xhur saħħaħna l-istrutturi in terni li waslu sabiex is-sena l-oħra kienet l-aktar sena li persuni li waslu b’mod irrego lari f’pajjiżna u ma kellhomx id-dritt tal-ażil, ħew irritornati fil-pajjiż tal-oriġinu tagħhom. U dan fl-istess ħin, li saħħaħna s-servizzi interni, inkluż back log ta’ applikazzjonijiet, sabiex naraw li persuna tirċievi deċiż joni aktar malajr. Dan kollu qed iwassal sabiex pajjiżna jkollu sistema aktar effiċjenti, u ġusta ma’ kulħadd.

Min-naħa l-oħra ser nibqgħu

SOSTENIBBILTÀ FL-IKEL

bar mill-valur tal-ikel Malti li ġie esportat lil pajjiżi barranin, dak ta’ €70.3 miljun.

Irrid insemmi kif, matul dawn l-aħħar snin, irnexx ielna nkabbru l-ammont ta’ valur ta’ ikel esportat b’mod konsiderevoli, tant li f’sena, kabbarna dan l-ammont b’xe jn inqas minn 89.6%. Minkejja dawn ir-riżultati pożittivi, il-produzzjoni u s-sigurtà talikel hi kostantement fuq moħħ il-produtturi lokali kollha.

ħabbar l-għotja ta’ xejn inqas minn €200,000 lill-produttu ri tal-majjal, bħala kumpens għal żieda sostanzjali fl-ikel u l-mediċini użati.

bżonn ta’ strateġija għat-tul li ssaħħaħ il-produzzjoni, u l-użu sostenibbli tal-ikel f’pajjiżna.

nkunu fuq ta’ quddiem sabiex niddefendu lil dawk il-pulizija, li għaliex jagħmlu xogħolhom, tal-Partit Nazzjonalista jgħid ulom li qed jagħmlu t-teat rini. Ser nibqgħu nkunu fuq ta’ quddiem sabiex niddefendu lil dawk is-suldati, li għax għamlu xogħolhom, membri tal-Par tit Nazzjonalista pruvaw jitf għuhom il-ħabs. Hija ħasra li l-għamad politiku, wassalhom li jabbandunaw ir-raġuni.

Quddiem l-isfidi, pajjiżna għandu bżonn mexxejja li jip rattikaw dak li jemmnu fih. M’hemmx lok għall-oppor tuniżmu politiku tal-Oppożiz joni li rajna fl-aħħar jiem. M’hemmx lok għall-politika tal-Facebook ta’ min jitkellem, mingħajr ma jirriċerka.

Bħala Gvern ser nibqgħu l-vuċi tar-raġuni, u nippratti kaw politika ta’ immigrazjoni ġusta. Ħanina ma’ min ħaqqu, u iebsa ma’ min jabbuża.

Nhar il-Ħamis li għadda, id29 ta’ Settembru, il-Ġnus Ma qgħuda fakkru l-Jum Inter nazzjonali tal-Għarfien dwar il-Ħela tal-Ikel. Bħala gżira, iċ-ċokon tagħna jillimita l-am mont ta’ ikel li nistgħu nip produċu u għaldaqstant, aħna dipendenti sostanzjalment mill-importazzjoni ta’ diversi prodotti essenzjali għall-għa jxien tal-popolazzjoni Maltija.

L-aħħar indiċi ppubb likat mill-Uffiċċju Nazzjona li tal-Istatistika jindika dan b’mod ċar. Fl-ewwel sitt xhur ta’ din is-sena, pajjiżna im porta xejn inqas minn €421.4 miljun f’ikel għall-konsuma turi lokali, qabża sostanzja li ta’ 38% fuq l-istess perjodu matul is-sena li għaddiet. Dan huwa madwar sitt darbiet ik

Matul dawn l-aħħar xhur, il-Gvern ripetutament ħass il-bżonn li jagħti l-appoġġ neċessarju lir-raħħala, lillbdiewa, u lis-sajjieda lokali. B’diversi inizjattivi, għamilna l-almu tagħna biex ma nħal lux lin-nies jerfgħu waħedhom iż-żieda fil-piżijiet, kemm dawk ekonomiċi kif ukoll dawk loġis tiċi. Huwa għalhekk li l-Gvern, bħala reazzjoni għat-theddid reġjonali fis-sostenibbiltà talikel, nieda għajnuna finanzjar ja bla preċedent.

Ta’ min isemmi li matul ixxhur ta’ Mejju u Settembru ta’ din is-sena, il-Gvern nieda erba’ skemi importantissimi għal dan is-settur. Dawn jinklu du l-għotja ta’ €10 miljun bħala għajnuna għall-importazzjoni tal-ġwież, dqiq u ċereali, in gredjenti mill-iktar importanti għall-għalf tal-annimali. Fl-ist ess xahar ta’ Mejju, il-Gvern

Kont ukoll preżenti f’Lulju li għadda, meta l-Gvern ħabbar li kien sejjer jagħti €700,000 lis-sajjieda tagħna, biex jik kumpensa għaż-żieda fuq il-karburant użat fil-bastimen ti tas-sajd. Minħabba li l-fuel użat fuq dawn il-bastimenti huwa differenti minn dak użat fil-vetturi, il-prezz tiegħu kien iktar suxxettibbli għat-tibdil fis-swieq barranin. U għalhekk, il-Gvern ħass li għandu jaħdem spalla ma’ spalla mas-sajjie da Maltin, u jgħinhom jerfgħu parti sostanzjali mill-piż.

U fl-aħħar nett, ta’ min if akkar kif iktar kmieni dan ix-xahar, il-Gvern ħabbar li għal darb’oħra, kien ser jgħin lir-raħħala Maltin, billi jniedi skema ta’ €3 miljun li tkopri l-fertilizzant użat fl-għelieqi tagħna.

Il-bżonn ta’ dawn l-iskemi inħass b’mod immedjat, hekk kif pajjiżna qiegħed igawdi minn livell ta’ inflazzjoni baxx meta pparagunat mal-bqi ja tal-kontinent Ewropew. Dan seħħ biss frott l-għaqal, u d-deċiżjonijiet immedjati li ttieħdu. Madanakollu, aħna konxji li dawn l-inizjattivi huma biss temporanji, u hemm

Il-ġlieda globali kontra l-ħe la tal-ikel reġgħet qiegħda tid domina l-politika globali mat ul dawn l-aħħar xhur. Kif diġà tennejt f’artiklu preċeden ti, is-sostenibbiltà tal-ikel f’pajjiżna fil-preżent qiegħda tiffaċċja diversi theddid: Ewle nin fosthom, il-bidla fil-klima, il-kunflitti reġjonali madwar na, u l-effetti tal-pandemija tal-COVID-19 fuq il-kummerċ u l-loġistika internazzjonali.

L-aħħar statistiċi internaz zjonali jindikaw, li xejn in qas minn 17% tal-ikel prodott madwar id-dinja, ma jasalx għand il-konsumaturi u/jew jinħela. Dan ifisser li l-ilma, l-art, u l-enerġija użati filproċess tat-tkabbir tal-ikel, ukoll qegħdin jinħlew, b’dannu kbir għall-ambjent ta’ mad warna. Apparti hekk, l-għajx ien tar-raħħal u l-bidwi huwa dipendenti wkoll fuq il-bejgħ li jagħmel, u din il-ħela tfisser telf sostanzjali tal-qligħ po tenzjali tiegħu.

Il-problemi ma jiqfux hawn: meta l-ikel mhux użat jin trema, dan minnu jikkon tribwixxi b’mod sorprendenti għall-problema tal-iskart. Ma ninsewx ukoll, li l-iskart huwa sors ewlieni tal-emissjonijiet ta’ gassijiet li jikkontribwixxu

għat-tibdil tal-klima, kif ukoll l-użu ineffiċjenti tal-art agri kola, b’din tal-aħħar proble ma relevanti ħafna għal gżira ġeografikament żgħira bħal Malta.

Kif sostniet tajjeb il-Ġnus Maqgħuda, ma nistgħux nit kellmu fuq il-produzzjoni talikel lokali, jekk ma nassigu rawx l-użu sostenibbli ta’ dan l-ikel. Filwaqt li matul is-snin, ġew introdotti diversi te knoloġiji u sistemi ġodda biex jassiguraw użu iktar sostenib bli, dan waħdu mhux biżżejjed.

Kien għalhekk li ħadt gost nisma’ d-diskors tal-Prim Min istru Robert Abela waqt li kien qiegħed jindirizza s-77 Sessjoni tal-Assemblea Ġenerali talĠnus Maqgħuda. Il-Prim Min istru fakkar kif huwa l-obbligu tagħna lkoll, bħala ċittadini ta’ dinja magħuqda u konnes sa iktar minn qatt qabel, biex naħdmu favur sistemi ta’ ikel iktar sostenibbli u aċċessibbli.

Bħala Gvern, sejrin inkom plu nappoġġjaw lill-produtturi lokali, u nagħtuhom kwalunk we daqqa t’id neċessarja, għall-benefiċċju tal-poplu Malti u Għawdxi kollu. Fl-istess ħin, nappella lil kull wieħed u waħda minna biex inkomp lu nixtru b’mod responsabb li, ħalli flimkien nassiguraw ambjent aħjar għalina u għal uliedna.

Ministru

BYRON CAMILLERI

Segretarju Parlamentari

ALICIA BUGEJA SAID

Din il-ġimgħa ġie rreġistrat bidu ta’ sena skolastika pożittiv li jawgura tajjeb għal sena mim lija opportunitajiet ġodda għal eluf ta’ studenti u edukaturi. Din is-sena skolastika hi wkoll waħda li kemm it-tfal kif ukoll l-għalliema tagħhom kienu qed jistennew b’ħerqa. L-istuden ti daħlu lura fuq il-bankijiet tal-iskola b’mod normali – bla restrizzjonijiet li kienu mar butin mal-pandemija, waqt li fl-iskejjel u f’istituzzjonijiet edukattivi oħrajn fil-pajjiż sabu edukaturi jilqgħuhom lura en tużjasti biex jagħtuhom l-aħjar tagħlim.

F’din is-sena skolastika hemm 7,962 edukatur u 780 Kindergarten educators li qed jieħdu ħsieb b’dedikazzjoni lil 27,484 student u studenta biex ikomplu bl-edukazzjoni tagħhom, 15,297 fil-Primarja u 12,187 fis-Sekondarja. Il-ġimgħa li ġejja jkunu daħlu wkoll total ta’ 5,988 student fil-klassijiet tal-Kinder biex 33,472 student u studenta jkunu bdew is-sena skolastika 2022-23 f’103 skejjel jew istituzzjonijiet edukattivi tal-Istat.

Din is-sena t-tfal reġgħu bdew jgħixu l-ħajja studentes ka li jixirqilhom, b’lezzjonijiet ta’ tagħlim, attivitajiet ekstrak urrikulari, t-taħlit bżonjuż bejn l-istudenti – il-ħajja li tistenna fi skola u istituzzjoni edukattiva li b’mod kollettiv tibni l-karatt ru ta’ kull tifel u tifla.

Għal ħafna din is-sena hi tarġa oħra fil-mixja edukattiva tagħhom, kemm jekk fl-iskej jel Primarji, Medji u Sekondarji, Postsekondarji u wkoll fl-isti tuzzjonijiet Terzjarji.

Hemm dawk iċ-ċkejknin li għalihom se tkun l-ewwel dar ba li se jmissu mas-sistema edukattiva tal-pajjiż. L-istuden ti ż-żgħar ġodda se jingħaqdu f’sistema edukattiva li tpoġġi l-aħjar interessi tagħhom l-ew wel, bl-edukaturi dedikati li qgħdin hemm biex jappoġġjaw, irawmu u jgħinu f’kull stadju tal-ħajja edukattiva tagħhom.

Il-Ministeru għall-Edukazz joni mmexxi minn Clifton Gri ma qed ipoġġi wkoll l-edukatur fuq quddiem fis-sistema edu kattiva. Ta’ min jgħid li bħalis sa għaddejjin il-preparamenti u proċess ta’ konsultazzjoni intern kemm fi ħdan l-Unjin tal-Għalliema (MUT) u fil-Mi nisteru li se jwassal biex f’Jan nar li ġej jbdew id-diskussjoni jiet fuq ftehim settorjali ġdid għall-edukaturi.

Il-ftehim settorjali li sar fl2017 jagħlaq f’Diċembru li ġej. Imma apparti l-mixja ’l quddi em tal-edukaturi u l-kundiz zjonijiet tagħhom, tajjeb li wieħed jiftakar li kien hemm ftehim fl-2007 li ma kienx jiska

di, b’differenza minn ftehimi et kollettivi oħrajn fiċ Ċivil li huma ta’ ħames snin.

Dak iż-żmien, skont statis tika uffiċjali, meta wieħed iqabbel il-ftehimiet kollettivi fiċ Ċivil, isfel nett kien hemm l-għalliema, bi Gvern Nazzjo nalista li qatt ma ta żieda f’25 sena.

Illum, iżda, mhux biss ilpreżent hu totalment differ enti, imma anke l-futur jid her aħjar u, kif sar fl-2017 u kif ingħalaq ftehim kollettiv għall-Junior College fil-ġimgħat li għaddew, l-edukatur se jibqa’ meqjus bħala sieħeb kruċjali għas-settur edukattiv. B’dan se jara li jgawdi wkoll minn programm mifrux fuq ħames snin b’titjib fil-kundizzjoniji et tax-xogħol u f’aspetti varji oħrajn, għax il-Gvern jagħraf li s-sewwieqa tat-tagħlim li jwassal għas-suċċess ta’ wlied na huma proprju l-edukaturi. Għalhekk se jkompli jsir l-aqwa investiment u sostenn fihom.

Sadanittant, l-impenn millGvern, permezz tal-Ministe ru għall-Edukazzjoni, ikompli għaddej anki bi trasport b’xejn u din is-sena qed jingħata servizz lil total ta’ 12,948 student u stu denta, 3,522 fil-livell tal-Kinder, u 9,426 fil-livelli tal-Primarja u tas-Sekondarja. Tajjeb li tis semma l-koperazzjoni li saret biex mal-ftuħ tal-iskejjel ikun

hemm ukoll immaniġġjar aħjar tat-traffiku u għalhekk saret ħidma minn Transport Malta li qed ittaffi t-traffiku tul is-sena skolastika.

Dan kien possibbli permezz ta’ laqgħat ta’ preparazzjoni bejn diversi stakeholders fost hom Infrastructure Malta, ilKorp tal-Pulizija u l-LESA. Diskussjonijiet li wasslu biex jiġu implimentati diversi inizjattivi fit-toroq ħalli tit taffa l-problema tat-traffiku tul ċerti ħinijiet tal-ġurna ta. Fost oħrajn, għadd ta’ uffiċjali qed ikunu stazz jonati f’postijiet partikolari fejn jinġema’ ammont kon siderevoli ta’ traffiku biex jiżguraw li dan jibqa’ għad dej mingħajr xkiel żejjed.

Il-KullĦadd hi infurmata li hemm ukoll żieda fil-pa trols li tagħmel Transport Malta.

Biex wasalna għall-ftuħ ta’ sena skolastika ġdida, il-Ministeru ħadem qatigħ matul is-sajf biex jara li din tibda mingħajr skossi, kif fil-fatt ġara, riżultat ta’ dis kussjonijiet mal-istakeholders u preparazzjonijiet interni. Kien sajf ukoll li matulu ġew in vestiti mal-€1 miljun biex issir manutenzjoni ġenerali, titjib, u tranġar fl-iskejjel tal-pajjiż. Dan isir minn grupp ta’ ħaddi ema tal-Ministeru li fil-vaganzi

tas-sajf jaraw li l-iskejjel ikoll hom l-ambjent edukattiv xi eraq biex jilqgħu l-istudenti u l-edukaturi.

Dan minbarra l-investiment kontinwu li jsir mill-Fondazz joni għall-Iskejjel t’Għada li qed twettaq proġett wara l-ieħor ta’ infrastruttura edukattiva.

Wieħed biss mill-proġetti huwa dak ta’ Ħal Għaxaq. Skola antika li ilu jinħass il-bżonn li tkun irranġata u mkabbra biex tlaħħaq maż-żieda fil-popolazz joni tal-lokal. Dan huwa proġett ta’ tkabbir u tisbiħ estensiv b’investiment ta’ €4 mil jun għall-immodernizzar u għall-estensjoni tal-iskola kollha.

Biex se jsir dan, bi pjan maqbul, madwar 268 tifel u tifla li jattendu l-Kinder garten u l-ewwel tliet snin tal-Iskola Primarja f’Ħal Għaxaq se jattendu fl-Iskola Primarja ta’ Ħal Safi, filwaqt li madwar 109 tifel u tifla fl-aħħar tliet snin tal-Isko la Primarja f’Ħal Għaxaq se jirċievu l-edukazzjoni tagħhom fl-Iskola Primarja l-antika ta’ Ħal Tarxien.

Għaddejjin diversi proġetti infrastrutturali li huma parti minn investiment bla preċe dent li qed isir fl-iskejjel talpajjiż. Jekk tħares lejn dawn il-proġetti tara li mill-2013 sas-sena li għaddiet tlestew 35 proġett maġġuri b’investi ment ta’ €84,800,000. Quddi

U hawnhekk skatta proġett ieħor li ra l-Iskola ta’ Ħal Tarxien tingħata dehra isbaħ u tranġat ukoll, biex takkomoda l-istudenti tagħha u wkoll dawk li se jmorru mill-iskola ta’ Ħal Għaxaq. Dan l-investiment infras trutturali mal-pajjiż qed isir għaliex il-Ministeru jemmen li t-tagħlim lil uliedna jrid isir fl-aħjar ambjent edukat tiv possibbli. Ambjent xieraq

emha l-FTS għandha 27 proġett kurrenti b’investiment ta’ €135,850,000.

KULL ASPETT

kemm għall-istudenti u wkoll għall-edukaturi.

Aktar investiment sar fejn jidħlu l-istipendji u għotjiet li qed jiżdied b’€1 miljun għas-se na skolastika u akkademi ka 2022-2023, meta mqabbel mas-sena skolastika u akkade mika li għaddiet. L-investiment din is-sena qed ilaħħaq it€33 miljun u għal din is-sena skolastika u akkademika se jgawdu minnhom 17,000 stu dent.

Il-Ministeru jemmen li l-in vestiment qawwi u inklużiv fit-tfal jiggarantixxi suċċess għalihom, għas-soċjetà u għal pajjiżna. L-għan huwa li tkompli tinbena sistema li tgħin aħjar lill-istudenti kollha jiżvilup paw il-potenzjal sħiħ filwaqt li jilħqu l-aspirazzjonijiet kollha tagħhom.

F’mument importanti fl-is tadju tal-istudju tagħhom, il-Gvern qed jagħti appoġġ fi nanzjarju li jgħinhom matul ilvjaġġ tal-edukazzjoni tagħhom fl-iskejjel u fl-istituzzjonijiet edukattivi.

Imma l-bini tal-iskejjel biss ma jiswa xejn. Għaliex il-binja hija binja sabiħa imma mej ta jekk ma jagħtuhiex il-ħajja l-edukaturi, l-istudenti, u wkoll il-ġenituri. Mhux biss bittagħlim, imma bil-parteċipazz joni tal-istudenti fl-attivitajiet ekstrakurrikulari, f’attivitajiet sportivi u f’attivitajiet kulturali li jsiru minn kull skola li għand na fil-pajjiż.

Fil-fatt, proprju lbieraħ, il-Ministru Clifton Grima flim kien mal-MFA u mal-MCAST ħabbru l-proġett pilota FUN FIT FIVE biex tiżdied l-attività fiżika fl-iskejjel.

Il-Ministeru hu konxju li l-impatt li l-isports u l-attivi tà fiżika għandhom fuq il-be nesseri huwa importanti u li l-isport huwa proċess tul ilħajja li jrid jibda minn kmieni kemm jista’ jkun. Għalhekk, qed jippromwovi l-importanza li l-attività fiżika fl-iskejjel tkun aktar spissa u tingħata l-importanza li jistħoqqilha.

Bħalissa n-numru ta’ lezzjo nijiet tal-Edukazzjoni Fiżika fl-iskejjel Maltin ivarja. Filmanifest elettorali twiegħed li jiżdied il-ħin u jiġi stabbilit in-numru ta’ lezzjonijiet min imu tal-Edukazzjoni Fiżika. L-għan huwa li jkollna mudell fejn it-tfal ikollhom sessjoni waħda ta’ attività fiżika kuljum.

Studju u riċerka li saru mill-Kulleġġ Malti għall-Arti, ix-Xjenza u t-Teknoloġija kkum missjonat mill-Malta Football Association wasslu biex jitnieda dan il-proġett pilota fi tliet skejj el. Permezz ta’ dan il-proġett, f’dawn l-iskejjel se tibda ssir sessjoni tal-attività fiżika kul

jum. Wara, jinġabar tagħrif li permezz tiegħu jkun analizzat l-impatt ta’ kif sessjoni ta’ attiv ità fiżika kuljum taffettwa l-an dament akkademiku, fiżiku u l-benesseri tal-istudent. L-għan huwa li eventwalment sessjoni ta’ attività fiżika kuljum tid daħħal ma’ studenti tar-raba’ sena fl-iskejjel primarji.

Proġett li beda wkoll f’din is-sena skolastika flimkien malMUT hu marbut mal-ismijiet tal-iskejjel li għandu żewġ as petti prinċipali: l-edukazzjoni u l-komunità. Inizjattiva li tnedi et f’Għawdex imma li se tko pri l-iskejjel kollha madwar ilpajjiż. Permezz ta’ dan il-proġett filwaqt li l-kulleġġi se jibqgħu magħrufin bl-isem li għandhom bħalissa, l-iskejjel se jingħa taw ismijiet b’mod individwali. B’hekk, apparti li l-iskejjel koll ha fil-kulleġġi se jkollhom iden tità kollettiva, se jkollhom ukoll identità individwali.

“Irridu niċċelebraw xogħol dawn il-personalitajiet li f’ħaj jithom taw kontribut mhux biss lil pajjiżna, imma wkoll lil kull lokalità li kienu ġejjin minnha. Huwa sinjal ta’ rispett lejn dawn l-Għawdxin u l-Maltin li dded ikaw ħajjithom b’xogħol li ħal la marka fuq il-komunitajiet tal-poplu tagħna. Qed nagħmlu dan il-pass biex inkomplu nqa rrbu s-sistemi edukattivi tagħ na mal-komunità li fuq kollox huma parti integrali minnha,” qalilna l-Ministru Grima.

F’ċerimonja simbolika f’Ta’ Sannat, Għawdex, tfakkar ilProfessur Ġużè Aquilina, fejn il-Primarja tal-lokal reġgħet ħa det ismu. Fost oħrajn Aquilina jibqa’ ħaj għall-kisbiet li għamel bħala lingwista, kittieb u akka demiku. L-imħabba ta’ Aquili na għall-ilsien Malti u x-xogħol mill-aqwa bil-Malti kienet ta’ ispirazzjoni għal ġenerazzjoniji et ta’ studjużi u awturi Maltin u għadha hekk sal-lum.

L-edukazzjoni dejjem kienet u se tibqa’ prijorità assolu ta tal-Gvern, għaliex din hija ċ-ċavetta tal-mobbiltà soċjali u biex pajjiżna jkollu ħaddiema mħarrġa skont id-domanda tas-suq tax-xogħol.

Il-mument li jitwaqqaf l-in vestiment fl-edukazzjoni jkun il-mument li l-pajjiż jieqaf jin vesti f’għada.

Matul din is-sena skolastika hemm proġetti li se jitlestew, oħrajn li se jkompli x-xogħol fuqhom u oħrajn li se jibdew. Hemm ukoll miżuri li se jid daħħlu, kif twiegħed matul il-kampanja elettorali li għad diet. Programm ta’ ħames snin li se jkompli jara t-titjib f’dan is-settur. Għaliex l-edukazzjoni tibqa’ dejjem prijorità. Prijorità li fil-quċċata tagħha hemm dejj em l-istudent.

JISSOKTA X-XOGĦOL FL-GĦADIRA

Infrastructure Malta se tkompli bil-bini mill-ġdid ta’ Triq il-Marfa u sussegwente ment tagħti bidu għall-proġett f’kollabo razzjoni mal-Awtorità Maltija tat-Turiżmu (MTA) biex jiġi riġenerat u msebbaħ ilpromenade tal-Bajja tal-Għadira, fil-Mel lieħa. L-investiment kollu biex jinbnew mill-ġdid iż-żewġ karreġġjati tat-triq u jsir it-tisbiħ tal-promenade hu stmat li jlaħħaq madwar €6.5 miljun.

Fl-ewwel tliet ġimgħat ta’ dan ix-xahar ġdid se jkomplu x-xogħlijiet fil-karreġġja ta lejn it-Tramuntana, mill-Mellieħa għaċĊirkewwa, li waqfu għas-sajf. Ix-xogħol f’din il-parti ta’ Triq il-Marfa qed isir f’ħid ma mal-Korporazzjoni għasServizzi tal-Ilma. Peress li t-triq hi l-unika rotta għall-Armi er u għat-terminal tal-vapuri t’Għawdex, l-aċċess se jibqa’ miftuħ billi l-karreġġjata lejn in-Nofsinhar se terġa’ tintuża temporanjament b’korsija f’kull direzzjoni.

rizzati tal-monitoraġġ u l-kontroll ta’ bore holes u faċilitajiet oħra tal-Korporazzjoni.

Wara li saru dawn is-servizzi tal-ilma taħt l-art, ix-xogħlijiet komplew bil-bini ta’ peda menti aktar b’saħħithom u bini ta’ bankini. Malli tintemm din il-fażi ta’ xogħljiet, millaħħar ġimgħa t’Ottubru, l-karreġġjata lejn it-Tramuntana se tibda tinuża fiż-żewġ di rezzjonijiet biex terġa’ tibena wkoll il-kar reġġjata lejn in-Nofsinhar u jsir it-tisbiħ tal-promenade tal-Għadira bħala parti minn proġett separat li Infrastructure Mal ta se tagħmel mal-MTA.

mill-ġdid

Dan il-proġett hu maħsub ukoll għal ak tar sigurtà f’din it-triq prinċipali billi se jit tieħdu miżuri li jnaqqsu r-riskju t’aċċidenti, kif ukoll isir titjib fl-in frastruttura għall-aċċessibbiltà bil-mixi u għal min juża t-tra sport pubbliku.

Triq il-Marfa

bit-tisbiħ

Wara li nqala’ l-wiċċ l-antik tal-karreġġjata tat-Tramunta na, li kellu ħafna ħsarat tant li fis-snin li għaddew parti jiet ċedew, il-ħaddiema ħaffru trinek u poġġew madwar 4.8 kilometri ta’ pajpiji et li kienet teħtieġ il-Korporazzjoni għasServizzi tal-Ilma. Dawn in-networks ġodda taħt l-art jinkludu pajp ta’ 600 millimetru li jifforma parti mill-proġett tal-Korporaz zjoni li tgħaqqad il-ġibjuni tagħha f’Ta’ Qali mar-reverse osmosis taċ-Ċirkewwa u ta’ Ħondoq ir-Rummien, biex ittejjeb il-kwali tà tal-provvista tal-ilma tax-xorb f’pajjiżna. Il-kuntratturi mqabbdin mill-Korporazz joni u Infrastructure Malta poġġew ukoll pajp ieħor biex itejbu l-provvista tal-ilma fl-inħawi tal-Għadira, kif ukoll medda ġdi da ta’ pajpijiet biex tissaħħaħ il-provvista tal-ilma riċiklat (New Water) għat-tisqija tar-raba’ fl-inħawi. Il-proġett jinkludi wkoll pajpijiet biex minnhom jgħaddu fibre optic cables meħtieġa għas-sistemi kompjute

€6.5M

Wara li jiġu mgħoddijin ak tar networks ġodda taħt l-art għall-ilma, dawl u servizzi ta’ telekomunikazzjoni, il-karreġġ jata tan-Nofsinhar issir b’korsija waħda bħala miżura maħsuba biex trażżan is-sewqan kif ukoll biex jiġi organizzat aħjar l-ispaz ju għall-parkeġġ li se jkun fuq in-naħa talbajja. Il-korsija tat-Tramuntana se tibqa’ b’żewġ korsiji u se jsir ukoll titjib tar-round about.

Ix-xogħlijiet ewlenin għat-tisbiħ tal-pro menade tal-Bajja tal-Għadira se jinkludu formazzjoni aħjar tar-rotot pedonali eżis tenti b’mod li jiġu mifrudin mit-triq bl-użu ta’ pavimentar differenti, poġġaman ġdid tul il-promenade b’sistema ta’ dawl inkor porat fih, it-turġien u rampi li jwasslu għallbajja, rilokazzjoni ta’ pajsaġġ eżistenti u tħawwil ta’ siġar ġodda.

Se jkunu installati wkoll sistemi ta’ CCTV cameras u Wi-Fi b’xejn, jinbnew faċilitajiet sanitarji ġodda, funtani tal-ilma tax-xorb, tabelli ġodda ta’ informazzjoni, kif ukoll se jiġu introdotti xi installazzjonijiet tal-arti minn artisti lokali.

IL-PARTEĊIPAZZJONI TAR-RESIDENT

ju, iċ-ċittadini huma l-qalba u ċ-ċentru tal-attività peress li huma direttament involuti fl-għażla tar-rappreżentanti. Kull mara u raġel għandhom isemmgħu leħinhom f’dan il-proċess demokratiku u ħadd m’għandu jipprova jċaħħad dan id-dritt fundamentali. Din il-parteċi pazzjoni hija bbażata fuq l-espressjoni ħielsa. Dan jgħodd ukoll għal dawk li jħossuhom inqas privileġġati jew iħos suhom vulnerabbli għax, fi proċess bħal dan, kulħadd huwa u għandu jiġi kkun sidrat bħala ugwali. Matul dan il-proċess kollu, filwaqt li r-rieda tal-maġġoran za hija mwettqa, wieħed għandu jik kunsidra wkoll u jirrispetta l-opinjoni tal-minorità.

Fil-ħarġa li għaddiet, iddiskutejna forom differenti li permezz tagħhom resident jista’ jipparteċipa fid-deċiżjonijiet li jit tieħdu fil-lokal tiegħu. Illum ser naraw l-aspett ta’ Governanza tajba fuq livell lokali, u nispjegaw dawn il-prinċipji. Fil-ħarġa li jmiss naraw it-tieni parti ta’ dawn il-prinċipji.

Fl-2019, 456 Kunsillier ġew eletti biex jifformaw 68 Kunsill Lokali ġdid. Dan sar wara li l-popolazzjoni ta’ kull lokali tà f’Malta u Għawdex ivvutat biex taħtar ir-rappreżentattivi tagħha fuq livell lo kali.

Għalkemm qegħdin nitkellmu dwar Kunsilli Lokali u Kunsillieri, dawn xor ta għandhom jaħdmu u joperaw b’mod responsabbli. Huma jridu jirrealizzaw li ġaladarba qegħdin jaħdmu bil-flus tan-nies, għandhom iwettqu dan b’gov ernanza tajba. X’inhi din il-governanza tajba li nisimgħu tant dwarha?

Governanza Tajba

Li wieħed jopera f’qafas ta’ governanza tajba hija xi ħaġa li tiġi naturali għal dawk li jaħdmu b’ġenwinità u bl-aqwa interess ta’ dawk li qed jirrappreżentaw. Din hija xi ħaġa ovvja, m’hemm l-ebda ħtieġa ta’ linji gwida sabiex dan il-prinċipju jiġi adottat. Madanakollu, fl-2008, il-Kunsill tal-Ewropa ħaddan id-deċiżjoni li saret fil-15 ta’ Ottubru 2007 f’Valenzja, Spanja, fejn 12-il prinċipju ta’ governanza tajba ġew adottati.

Fi kliem sempliċi, il-governanza tajba tfisser li għandu jkun hemm responsab biltà u kondotta tajba fl-oqsma relatati mal-pubbliku u l-ġestjoni tal-pubbliku. Dan il-ftehim ġie approvat minn kull stat membru tal-Kunsill tal-Ewropa, bilgħan li tissaħħaħ ir-rieda li huma jas siguraw li dan il-prinċipju demokratiku ewlieni jkun protett. Se nagħtu ħarsa profonda lejn il-prinċipji li jifformaw ilbażi ta’ dan il-valur.

Ir-Rappreżentazzjoni u l-Parteċipazzjoni

L-ewwel prinċipju lejn il-governan za tajba huwa mibni fuq l-importan za ta’ parteċipazzjoni ħielsa u proċess demokratiku miftuħ. Dan huwa proċess li jrid jinħadem fuq il-livell lokali ta’ dak il-pajjiż partikolari. F’dan l-istad

Ir-Rispons

Ir-rispons qiegħed jirreferi għall-mod ta’ kif il-politiku elett għandu jwieġeb, b’ta li mod li l-objettivi, ir-regoli, l-istrutturi u l-proċeduri jiġu adottati b’manjiera leġittima u kif mistenni miċ-ċittadini. Kull burokrazija jew riluttanza żejda biex jiġu stabbiliti riformi jew strateġiji li huma ta’ benefiċċju għall-popolazzjoni m’għandhomx isiru.

Dan huwa minnu partikolarment fejn jidħol is-servizz pubbliku għax aħna rridu nassiguraw li dan ikun moqdi u mwettaq. Apparti minn hekk, irridu nas siguraw li l-ilmenti taċ-ċittadini huma trattati fi żmien adegwat u raġonevoli u li r-residenti jingħataw risposta fi żmien xieraq.

L-Effiċjenza

Dan il-prinċipju jintrabat sew mal-prinċipju ta’ qabel. L-effiċjenza tfisser li għandu jkun hemm riżultati għall-objettivi li ġew miftiehma. Dan isir billi jintużaw ir-riżorsi disponibbli blaqwa mod possibbli, kemm riżorsi uma ni kif ukoll dawk finanzjarji. Għandu jkun hemm indikaturi ċari tal-ġestjoni sabiex ikun possibbli biex jiġu evalwati u mkejla l-effiċjenza u l-effettività tasservizzi offruti. Għandu jsir eżerċizz ju tal-awditjar fuq bażi regolari sabiex ikunu jistgħu jsiru valutazzjonijiet fuq dak li jista’ jittejjeb fejn jidħlu kwistjoni jiet operazzjonali.

It-Trasparenza

Kull deċiżjoni li tittieħed għandha ssir fost il-qafas tar-regolamenti u fost il-qa fas legali li qegħdin naħdmu fih. Irridu nassiguraw li kull ċittadin jista’ jaċċessa kull tip ta’ informazzjoni b’mod ħieles.

Dan l-aċċess għandu jkun disponibb li kemm jekk huwa mandatorju li jkun speċifikat fost l-istess regolamenti kif ukoll jekk mhuwiex. Fl-istess waqt, il-protezzjoni tad-data għandha tiġi as sigurata kif meħtieġ bil-liġi, bħalma jiġri fi proċess ta’ kompetizzjoni għall-proku ra. Dan jgħin sabiex tisseddaq il-fiduċja bejn il-Kunsill u r-residenti għax ikun evidenti għal kulħadd li l-intenzjoni tal-Kunsill hija li jitqiegħdu l-aqwa inter essi taċ-ċittadini fuq quddiem.

Sur Editur, Illum dak li jaħseb li jmexxi l-partit tagħhom, Bernard ilGrech, se jagħmel protesta Nazzjonali. Għax qed jgħid li l-Maltin u l-Għawdxin qed titnaqqrilhom il-kwalità tal-ħajja. Skont dan ilmadoff Grech, il-poplu Malti mxennaq għal kwalità ta‘ ħajja aktar dinjituża.

Il-Grech qal dan ftit tal-jiem ilu, quddiem ponn anzjani li mnalla kien il-Gvern Laburista biex żidilhom il-pensjoni. Quddiem ponn anzjani bilqiegħda fuq imwejjed jiffangaw, jieklu u jixorbu. Għal dawn li kienu qed inaqqru mill-platti fuq il-mejda, żgur li ma kinux qed iħossu t-tnaqqir fil-kwalità tal-ħajja, Sur Editur.

X’kull waħda wkoll! Hekk għidtilha lil Melda tiegħi. Iva ħanina madoffi, jitkellem fuq it-tnaqqir tal-kwalità tal-ħajja, bl-anzjani għaddejjin xalata quddiemu? Ma nafx jien!

U dan l-għaref, Bernard il-Grech, qal li l-anzjani qegħdin jinsterqu doppjament bil-mod kif qed jinħadmu l-kontijiet taddawl u l-ilma. Għax ma’ din qabad. Li l-Gvern tagħna qed jisraq lill-Maltin u lill-Għawdxin fil-kontijiet tad-dawl u l-ilma.

Issa jien nafha li l-uniku Gvern li seraq il-Maltin u l-Għawdxin bil-kontijiet tal-enerġija kien il-Gvern tagħhom, u ħadd aktar. Kien il-Gvern tagħhom li għolla l-kontijiet f’Malta b’iktar minn kemm għolew fil-medja Ewropea, quddiem sfidi li mhuma xejn ħdejn tal-lum. U sa fejn naf jien, fl-aħħar snin, Gvern Laburista mhux biss raħħas il-kontijiet imma żammhom stabbli fl-eqqel ta’ pandemija u bil-gwerra li vvinta dak l-imgħarraq Putin fl-Ukrajna.

U dan għamlu b’investiment ta’ miljuni, Sur Editur.

Taf x’inhi? Li din il-qaħbeċ gidba bdieha l-coffee boy talPiiPiiPii x’jew ta’ liema mniefaħ partit qiegħed segretarju tiegħu, Simon il-Busuttil. U l-pappagall ta’ bla kulur, Bernard il-Grech, qed jirrepeti dak li kien jgħid ta’ qablu, is-Simon. Jekk jibqa’ sejjer hekk, jirrepeti dak li għamel is-Simon, se jaqta’ sandar il-Grech e! Għax jiżdied mal-lista ta’ kapijiet tal-partit tagħhom li lanqas biss rifsu l-għatba ta’ Kastilja, aħseb u ara!

Imbagħad dil-ġimgħa daħħakni waħda tajba ħu Aquilina ta’ dawk li jsejħu lilhom infushom Repubblika, Sur Editur. Il-Karol. Mhux Karol Wojtyła ta! Dak kien Papa. Karol il-Vojtiva. Għax bniedem vojt iktar minnu għadni qatt ma rajt.

Skont Karol Vojtiva l-Aquilina, wara ħames snin mill-qtil ta’ Daphne, il-Gvern għadu mitluf fil-kliem. Messu jistħi jgħid hekk. Il-Malti taf x’jgħid, Sur Editur? Li mara mingħajr mistħija, bħal ikel mingħajr melħ. Issa Karol mhux mara, imma nieqes millmelħ żgur l-istja. Għax biex jgħid li r-riformi li ħabbar il-Gvern dwar il-midja huma biss kliem, żgur li ma għandux togħma. U biex jgħid li fil-każ ta’ Daphne, ma sar xejn, allura l-Aquilina vera, vera, vera ... Ħa ma ngħidx ara, Alla jżommli ilsieni!

Imma trid tkun buffu bil-pedigree u biċ-ċertifikat biex tgħid li l-Gvern għadu sal-lum jittratta lill-ġurnalisti bħala għadu u jibqa’ jfixkilhom fil-qadi tad-dmirijiet tagħhom f’kull okkażjoni.

U qal ukoll, Sur Editur, li huwa urġenti li l-Gvern tagħna jbiddel l-attitudni tiegħu fil-konfront tal-ġurnalisti u ma jibqax joħnoq illibertà tal-espressjoni. Kemm hu kiesaħ dat-tifel qaddisa madre madalena!

Issa kieku l-Gvern qed joħnoq il-libertà tal-espressjoni, kieku jeżistu x-Xitnews u l-Hatin’Labour jew? X’kull waħda wkoll! Ħa nieqaf hawn ara.

Mela dil-ġimgħa dawk li ma jiddejqux jagħtu palata lill-partit tagħhom tkażaw li l-Prim tagħna tela’ New York u qagħdu jfettqu dwar kemm nefaq u kemm ħa nies miegħu. Il-Prim tela’ New York biex jindirizza Ġnus Magħquda, kellu skoss laqgħat li minnhom ħareġ il-frott. Kif kellhom dawk li telgħu miegħu.

Kemm ngħid din, Sur Editur. Meta Eddie! Eddie! Eddie! fl-2004 tela’ jżur il-Papa Ġwanni Pawlu u meta Eddie! Eddie! Eddie! fl-2009 tela’ jżur lill-Papa Benedittu fit-tnejn li huma ħa lir-razza u lirredika miegħu. U taf x’ġab lura miegħu? Il-bżieq li uża biex ibus iċ-ċurkett tal-Papiet. U ħalluna! Għad-dieħla.

President Sezzjoni Kunsilliera PL

MARIO FAVA

TINKIXEF “QOXRA” OĦRA MINN

ŻMIEN L-ORDNI TAL-KAVALLIERI

Sensiela ta’ affreski, li aktarx imorru lura sa żmien ilGran Mastru Alof de Wignacourt (1601-1622), instabu waqt ix-xogħlijiet ta’ restawr li għaddejjin bħalissa fil-Palazz tal-Gran Mastru fil-Belt Valletta. Qabel din is-sejba, l-eżistenza ta’ dawn l-affreski kienet magħru fa biss verbalment u ma kienx hemm evidenza tagħha.

L-affreski nstabu fil-partijiet ta’ fuq nett tal-ħitan tal-kamra tas-sodda li l-Gran Mastri kienu jużaw fixxhur tas-sajf. Huma nkixfu meta għadd ta’ pitturi fuq it-tila, tal-bidu tas-Seklu 18, tneħħew minn posthom biex jiġu kkonservati.

S’issa l-affreski ma ġew attribwiti lill-ebda artist, iżda hemm il-possibbiltà li huma xogħlijiet ta’ Leonel lo Spada (1576-1622) li għamel il-pitturi ta’ tliet swali oħrajn fil-palazz fi żmien it-tmexxija ta’ Wignacourt.

Ir-raġuni għaliex hu maħsub li l-affreski jmorru lura għal dan iż żmien hi li l-arma ta’ Alof de Wignacourt tidher b’mod prominenti fihom. Kull waħda mill-affre ski hi mifruda minn dik ta’ ħdejha permezz ta’ par kol onni Doriċi mpittrin, u turi putto bilwieqfa fuq ringiela balavostri, daqqa jżomm salib bi tmien ponot u daqqa

kuruna, salib jew fleur-de-lys. Fi żmien il-Gran Mastru Jean Paul Lascaris de Castellar (1636-1657) kienu saru xi bidliet fin-naħa t’isfel, bl-introduzzjoni tal-arma ta’ Lascaris fuq sfond dekorattiv differenti.

L-affreski se jiġu kkonsolidati u kkonservati minn Heritage Malta, l-aġenzija li l-portafoll tagħha jin kludi l-Palazz tal-Gran Mastru u l-proġett ambizzjuż tar-restawr tiegħu. Il-President ta’ Malta George Vel la ngħata tagħrif dwar is-sejba tal-affreski mill-ogħ la uffiċjali ta’ Heritage Malta, waqt waħda miż żjarat regolari tiegħu fil-Palazz, fejn għandu l-uffiċini tiegħu, biex jara fiex waslu x-xogħlijiet.

Fit-totalità tiegħu, il-proġett tar-restawr tal-Pala zz tal-Gran Mastru hu stmat li se jiswa madwar €28 miljun. L-ewwel fażi tal-proġett qed tiġi kofinanzjata mill-Unjoni Ewropea, bħala parti mill-Fond Ewropew għall-Iżvilupp Reġjonali, filwaqt li l-fażi suċċessiva, li se tiswa madwar €18-il miljun, se tkun iffinanzjata mill-Gvern Malti. L-ewwel fażi mistennija titlesta sa tmiem din is-sena, filwaqt li l-proġett estensiv kollu għandu jkun komplut sa tliet snin oħra.

membru ġdid fil-familja tal-Partit Laburista. Gawdi minn sħubija valida għal tliet snin għall-prezz ta’ €20 minflok €24.

Idħol fis-sit www.partitlaburista.org/membership jew ċempel fuq in-numru 5160 2034 (it-telefonata tiswa €10).

Tista’ wkoll tagħmel kuntatt ma’ xi membru tal-kumitat tal-lokalità tiegħek.

Għal aktar informazzjoni ċempel iċ-Ċentru Nazzjonali Laburista fuq 2124 9900.

Affreski b’aktar minn 400 sena jinstabu moħbijin ma’ ħitan tal-Palazz tal-President fil-Belt waqt ir-restawr

IS-SETT TAL-GRAN MASTRI

TA’ QABEL L-1530

Numru ta’ studji ppubblikati matul l-aħħar tliet deċennji ffukaw fuq il-patrimonju artistiku pjuttost konsiderevoli ta’ diversi ġeneri li oriġina minn Rodi, u li nġieb Malta wara li l-Ordni wasal f’pajjiżna. Fost l-opri tad-deheb u tal-fidda, pittura, kotba u manuskritti, insibu dawk tad-drapp fil-forma ta’ lbies liturġiku li kienu wkoll parti millwirt minn Rodi u – f’xi każi – li waslu Malta immedjatament kif l-Ordni telaq minn Rodi u ġie fil-bażi l-ġdida, akkwistata fl-1530. Fost affarijiet oħra li nġiebu mill-Ordni kien hawn wkoll sett impressjonanti ta’ arazzi tas-seklu 15 li juru għadd ta’ Gran Mastri li oriġinaw minn Rodi. Ir-rappreżentazzjoni viżiva brillanti tagħhom sa mill-ewwel nofs tas-seklu 17 toffri sfida għal riċerka li kultant ikunu ppremjati. L-informazzjoni għal dan l-artiklu ksibtha mill-Professur WILLIAM ZAMMIT li jispeċjalizza fl-istorja tal-komunikazzjoni fil-perjodu modern bikri, l-istorja tal-kotba u tal-pubblikazzjoni, il-kontroll biblijografiku ta’ pubblikazzjonijiet relatati ma’ Malta (Melitensia) u l-kontenut tal-arkivji lokali u barranin relatati ma’ Malta.

Minn CHARLES B. SPITERI

It-tpinġijiet ikkuluriti bl-ide jn tas-sett ta’ arazzi tal-Gran Mastri ta’ qabel l-1530, jik konsistu f’ħames arazzi, kull waħda għal Gran Mastru dif ferenti u tnejn akbar, li juru żewġ Gran Mastri. B’hekk juru total ta’ disa’ Gran Mastri li kien hemm f’Rodi. Is-sors ta’ informazzjoni ewlieni dwar dan is-sett jikkonsisti f’serje ta’ tpinġijiet esegwiti fl-1637, meta kull biċċa individwali kienet pinġuta b’mod sabiħ bl-idejn u kkulurita fuq fol ja daqs ta’ folio, li tkejjel bejn wieħed u ieħor 410 b’195mm.

Minbarra li tagħti s-se na tat-tpinġijiet, skrizzjoni manuskritta f’riġlejn l-eww el wieħed fis-sensiela tgħid li s-sett ta’ arazzi li qed jintwera nħadem matul il-ħakma ta’ Pierre d’Aubusson (1476–1503) u li żżejjen il-palazz tal-Gran Mastru fil-Belt Valletta. D’Au busson kien ikkummissjona wkoll sett ta’ arazzi reliġ jużi għall-kappella tal-palazz maġistrali f’Rodi, li nġiebu wkoll Malta.

Magħmulin minn ħarir u suf, dawn kienu juru episod ji mill-ħajja ta’ Santa Marija Maddalena u Santa Katerina. Żejnu l-knisja konventwali tal-Ordni fil-Birgu sakemm ħafna minnhom inqerdu minnar li ħakem dik il-knisja fl1532. Ikkummissjonati fi Fjan dri fl-1493, ma hi magħrufa l-ebda deskrizzjoni dettaljata

jew rappreżentazzjoni viżwali tas-sett maħruq, lanqas jekk fadalx xi traċċa tagħhom.

Is-sejba ta’ sett ieħor ta’ arazzi, hi waħda li tkompli tikkonferma r-rikkezza ta’ teżori sekulari. Dawn juru lillGran Mastri tal-Ordni nfush om u kienu kkummissjonati mill-istess Gran Mastri u miġ juba Malta. Għandhom xebh stramb mal-impriża tat-tapiz zeriji Perellos: bl-istess mod, kienu ordnati żewġ settijiet mill-Gran Mastri, wieħed biex bihom iżejnu knisja Ospi taliera u l-ieħor għar-residen za maġistrali.

Relatati ma’ Malta

It-tpinġijiet tal-arazzi tal-

Gran Mastri jiffurmaw parti minn sett, li fil-biċċa l-kbira tiegħu hu relatat ma’ Malta u miġbur minn Fabio Chigi. Dan inġabar matul il-man dat tiegħu bħala Inkwiżitur f’Malta bejn l-1634 u l-1639.

Wara t-tluq ta’ Chigi minn Malta u possibbilment wara l-elezzjoni tiegħu bħala l-Pa pa Alessandru VII, il-volum sab ruħu fil-librerija papali. Jidher li l-volum qatt ma kien jifforma parti mill-arkivju, magħruf bħala Fondo Chigi li kien jinsab f’dik il-libreri ja, peress li fih hemm kemm manuskritt kif ukoll materjal stampat u għalhekk inżamm mal-kollezzjoni stampata ta’ Chigi. Madanakollu, il-pos sibbiltà li s-sett jintbagħat

Ruma matul il-mandat ta’ Chigi stess bħala Inkwiżitur u Delegat Appostoliku ma ti stax tiġi eskluża. Informazzjoni vitali dwar is-sett ta’ arazzi tal-Gran Mastri hi pprovduta f’ġurnal tal-ivvjaġġar, tradott minn Emil Kraus, li jiddeskrivi l-vjaġġi lejn in-Nofsinhar tal-Ewropa matul il-bi du tas-seklu 17 mill-Konti George Albert ta’ Erbach. Il-Konti Ġermaniż u sħabu waslu Malta f’Mejju tal-1617 u fost l-oħrajn, żaru l-knisja Konventwali ta’ San Ġwann, fejn kien espost is-sett tat-tapizzerija. Fil-knisja konventwali ta’ San Ġwann ta’ qabel il-Preti u qabel ilBarokk, it-tapizzeriji Med

jevali li kienu mdendlin hemm, tant ħallew impress joni dejjiema, li b’xorti tajba nsibu deskrizzjoni dettaljata tagħhom:

“In-navati u l-korsiji tal-knisja kienu mżejna b’21 ritratt, b’xenarju Orjentali, tal-Gran Mastri fuq il-Gżi ra ta’ Rodi. Dawn, minbarra ħafna oġġetti oħra ta’ val ur u interess għall-Kaval lieri, kienu ngħataw lilhom mis-Sultan ġeneruż Soliman II, wara li rebaħ il-Gżira ta’ Rodi fis-sena 1522 … Ir-ri tratti kollha bl-eċċezzjoni ta’ Peter d’Aubusson, li jidher liebes kappell ta’ Kardinal, juru lill-Gran Mastri lebsin l-armatura.”

Il-ġurnal tal-ivvjaġġar jip provdi deskrizzjonijiet aktar dettaljati ta’ ftit mill-araz zi, li b’mod partikolari im pressjonaw lill-ammiraturi Ġermaniżi saħansitra aktar mis-servizz elaborat li kien għaddej fil-knisja:

“Matul is-servizz, għajnejn l-irġiel Ġermaniżi kienu kon tinwament iħarsu lejn il-fig uri qishom ħajjin tal-Gran Mastri ta’ Rodi. Kien hemm ir-rebbieħ qalbieni ta’ Rodi, Fulk de Villaret, b’moħħ wie sa’, xagħar maqtugħ qasir, u għajnejn għaqlin, serji, kważi b’ħarsa melankonika. Lieb es armatura sħiħa, b’irjus ta’ ljuni fuq spallejh. Hemm ħarġet fid-dieher l-espress

joni ta’ wiċċ Antonius Fluvi anus: kalma u intelliġenti. Sinjal ieħor ta’ importanza u dixxerniment ċar tal-karat tru kienet murija fis-sbuħi ja u l-qlubija tal-Kavallier John de Ursinis. Bħala rego la, taħt figura erojka waħda biss, kellhom miktub l-isem u s-sena tal-mewt. Ir-ritratt kien ikun ta’ kavallier, li kien jidher bħallikieku skol pit fil-ġebel. Ras u wiċċ twil u dejjaq, imnieħer kbir iżda ffurmat tajjeb, bħal dak ta’ Antoninus Pius, bix-xoffa ta’ fuq tant qasira li qajla hemm lok għall-mustaċċi; id-daqna twila u mifruda; l-għajne jn sbieħ tondi u ħassieba; u l-moħħ miksi bix-xagħar.”

B’hekk jidher li fl-1617 – 20 sena biss qabel ir-rappreżen tazzjoni viżwali tas-sett, in twerew xejn inqas minn 21 Gran Mastru, inkluż ir-reb bieħ u l-ewwel Gran Mastru ta’ Rodi, Foulques de Villaret (1305 – li tneħħa fl-1317). Dan in-numru jirrappreżenta l-għadd totali tal-Gran Mas tri f’Rodi bejn l-1305 u l-1522, jiġifieri minn de Villaret sa de l’Isle Adam. Għalhekk, tapiz zeriji li juru xejn inqas minn 12-il mastru Rodjan, sal-1637, jew ma baqgħux jeżistu jew inkella, għal xi raġuni, ma tfasslux, jew possibbilment

kellhom id-disinji tagħhom separati mill-bqija. Xi wħud urew sinjali ovvji ta’ tmermir tort tal-qedem, bħal dak ta’ de Gozon (1346–53) il-qattiel tad-draguni.

In-nuqqas ta’ arazzi missett tal-1637 li juru lill-Gran Mastri kollha ta’ Rodi qabel de Pins u Philibert de Naillac (1396–1421), Raimundo Zacos ta (1461–7) u Giovan Battista Orsini (1467–76), jista’ juri li kienu diġà ntilfu bejn l-1617 u l-1637. Kieku mhux hekk, is-sett kien jinkludi l-Gran Mastri kollha ta’ Rodi u wkoll l-erba’ suċċessuri ta’ d’Au busson, inkluż dak tal-ewwel Gran Mastru f’Malta, de l’Isle Adam.

Is-Sett tal-Gran Mastri kif imfassal fl-1637

L-artist li pinġa s-sett ta’ arazzi d’Aubusson fl-1637, u li sa dak iż-żmien kienu mdendlin fil-palazz maġis trali fil-Belt, mhux magħruf, u lanqas il-motivazzjoni għal xogħlu. Possibbilment kien ikkummissjonat biex jagħmel dan minn Chigi nnifsu, inkella t-tpinġiji et għaddew lil Chigi missid oriġinali tagħhom. Iddaqs tas-seba’ arazzi mhux magħruf, għalkemm il-fatt

li qabel kienu mdendlin fin-navati u fil-korsiji ta’ San Ġwann jindika li kienu ta’ di mensjonijiet konsiderevoli.

L-ispekulazzjonijiet dwar fejn kienu fl-edifiċju maġis trali jibqa’ mhux magħruf.

Li fil-fatt kienu mdendlin fil-palazz u esposti, jirriżulta mill-fatt li l-aħħar arazza, dik ikkummissjonata mill-Gran Mastru d’Amboise, kienet in qatgħet biex titwaħħal fuq tieqa.

Stilistikament, l-ewwel ħames arazzi, li juru total ta’ seba’ Gran Mastri huma simi li ħafna, u juru Gran Mastru

anzjan fuq it-tron f’ambjent arkitettoniku tipiku Gotiku. Il-Gran Mastri de Heredia u de Lastic huma murija f’qa għda ta’ ġlied, peress li t-tne jn kienu esperjenzaw ġlied mal-Musulmani. De Heredia kien ipparteċipa mal-Venez jani fl-irkupru ta’ Patras u wara kien assedjat u kellu mirhun. Matul il-maġistra tura ta’ de Lastic, l-Ottomani kienu attakkaw Rodi. L-arazz ta’ qabel tal-aħħar, li juri lillGran Mastru d’Aubusson, hu kemxejn differenti u seta’ kien miżjud mas-sett aktar tard, jew possibbilment kien

jappartjeni għal sett differ enti jew kien ikkummiss jonat bħala ħaġa ta’ darba. Prattikament xejn mhu magħruf fuq il-Kamra tal-Kunsill fil-palazz maġis trali qabel it-tisbiħ tagħha minn nofs is-seklu 17 ’il quddiem, li laħqet il-qofol tagħha bis-sett tal-arazzi Gobelin ikkummissjonati mill-Gran Mastru Perellos u installati fil-kamra matul it-tieni nofs tal-1710. Fil-fatt, wieħed jistaqsi: is-sett ta’ Perellos seta’ kien sostituzz joni ta’ dak li kien baqa’ ħaj minn dak ta’ qabel, ta’ Rodi?

In-nuqqas ta’ arazzi mis-sett tal-1637 li juru lill-Gran Mastri kollha ta’ Rodi qabel de Pins u Philibert de Naillac (1396–1421), Raimundo Zacosta (1461–7) u Giovan Battista Orsini (1467–76), jista’ juri li kienu diġà ntilfu bejn l-1617 u l-1637

QATT MHU TARD WISQ BIEX

TWIEĠEB GĦAS-SEJĦA

Kitba ta’ CLIFFORD GALEA

Fr Kevin Sciberras huwa saċerdot tad-djoċesi tà Mas sa Marittima – Piombino fit-Toscana fl-Italja. Ġie ord nat saċerdot fl-14 tà Mejju li għadda fil-Knisja Katidrali tal-istess djoċesi fil-belt med jevali ta’ Massa Marittima.

Issa li ftit wara l-ordinazzjoni tiegħek ġejt maħtur kappillan, x’tifkiriet tixtieq taqsam magħna tas-snin ta’ formazzjoni fis-seminarju u tal-università fejn kont tistudja f’Ruma?

Meta nħares lura lejn dawn is-snin ta’ formazzjoni, jiena tassew grat lejn Alla, lejn l-Is qof tiegħi li dejjem kien l-ew wel formatur tiegħi, u lejn ir-retturi u d-diretturi spir itwali tas-Seminarju Vesco vili ta’ Massa Marittima, talKulleġġ San Bernardo f’Ruma u tal-Università Pontifiċja An gelicum f’Ruma wkoll.

Kienu tassew snin ta’ ap profondiment tal-ħajja spirit wali, ta’ talb, ta’ għarfien per sonali, ta’ reviżjoni tal-ħajja personali u tal-istil tar-rela zzjonijiet tiegħi, tal-ħila li nħobb f’ħajja ta’ ċelibat u ta’ eżerċizzju li jsaħħaħ ir-rie da. F’dawn l-oqsma kollha

m’hemmx perfezzjoni, imma hemm ix-xewqa li tikber u tirsisti għall-aħjar, biex tkun tista’ tikkollabora mar-rie da tal-Mulej f’ħajtek, b’passi konkreti u gradwali ta’ kon verżjoni u ta’ ħelsien.

Il-Mulej isejjaħ f’etajiet differenti tal-ħajja. Kull età għandha l-karatteristiċi tagħha u jien tassew grat li din ir-realtà ġiet aċċettata u rikonoxxuta mid-djoċesi tiegħi fl-Italja u espressa filvjaġġ formattiv tiegħi. Meta s-sejħa tkun ġenwinament ġejja mill-Mulej, iġġib bidliet kbar fil-ħajja ta’ min ikun imsejjaħ, u jien xhieda ħajja ta’ dan.

Hija illużjoni jekk nemmen li l-vjaġġ tal-formazzjomi tiegħi ntemm maż-żmien tas-seminarju jew tal-istud ji akkademiċi. Il-ħajja tibqa’ l-ikbar esperjenza format tiva. Għalhekk sew fil-mixja formattiva kif ukoll fil-ħajja presbiterali importanti li nżommu persuni li jkunu għalina ta’ referenza u li magħhom inkunu kapaċi nid diskutu b’mod miftuħ, u hekk ma nimxu qatt waħedna.

Jeżisti xi kriterju biex wieħed ikun jaf il-pjan ta’ Alla għal

ħajtu?

Kieku kien hemm pjan diġà miktub xi mkien, daqslikieku kien speċi ta’ silta mużikali li wieħed kulma jrid hu li jsibha u jdoqqha, allura dan ikun if isser li m’aħniex tassew liberi li nagħżlu dak li rridu għal ħajjitna. Xi drabi nittrattaw ilpjan ta’ Alla bħallikieku kien xi ħjiel li Alla ħeba xi mkien, bħalma jsir fi treasure hunt. Ħjiel li rridu nsibuh sa ċertu ħin, inkella niġu kkunsidrati bħala telliefa.

Meta kont qed niddixxer ni l-vokazzjoni tiegħi, dejj em staqsejt lil nnifsi jekk din il-viżjoni dwar sejħa ta’ dan ittip tirriflettix il-vera xbieha ta’ Alla. Għalija, f’viżjoni simili, Alla jidher bħala wieħed li jed ha jibni n-nases biex ninqab du fihom. Hija viżjoni ta’ Alla li ma jitkellimx ċar u li jħassril na ħajjitna bil-misteri tiegħu. U għalhekk, ħafna drabi dejj em nispiċċaw inwaqqgħu r-responsabbiltà fuqu: kieku Alla jikellem b’mod aktar ċar, x’aktarx kont nieħu deċiżjoni jiet aħjar f’ħajti!

Iż-żmien tad-dixxerniment u ta’ formazzjoni, għinuni nagħraf u napprezza li l-pjan t’Alla mhuwiex daqshekk

moħbi, anzi huwa miktub ġo fija stess. Jien, bid-do ni tiegħi, bil-limitazzjonijiet tiegħi, bl-istorja tiegħi, niffor ma l-pjan li Alla fassal għalija. Għalhekk, li nifhem ir-rieda t’Alla għalija jfisser li l-ewwel nagħraf kemm jista’ jkun lili nnifsi. Imma peress li huwa Alla biss li jafni internament, huwa biss f’relazzjoni miegħu li nista’ nagħraf il-verità dwar ħajti. Huwa biss jekk nagħraf liema biċċa tal-jigsaw puzzle, jien nista’ npoġġi lili nnifsi aħjar fl-istampa ikbar talħolqien.

M’hemm l-ebda script diġà miktub għal ħajti minn Alla biex nista’ nirreċtah, imma jeżisti mod ta’ kif nistà nħobb iktar, inkun jien innifsi iktar, u li nkun verament ferħan għax naf li qiegħed f’posti.

Kien għalhekk, li fit-triq ta’ dixxerniment tiegħi jien ukoll tlabt ħafna lill-Mulej jgħinni nkun naf aħjar lili nnifsi. Alla tant iħobbna li dejjem jiddi reġina lejn dak li jista’ jkun biss ta’ ġid għalina, jiftħilna għajnejna u jistedinna biex nagħżlu biss il-ħajja!

Nemmen li s-sinjali tas-se jħa għal ħajja saċerdota li huma ħafna u jesprimu ruħhom b’modi differenti.

Mill-esperjenzi personali tiegħi nixtieq nislet l-erb għa li nħoss li huma l-iktar b’saħħithom.

1. Tħoss sejħa għal intimità dejjem ikbar ma’ Alla u tfit tex iktar li tkun fil-preżen za tiegħu u taħseb u titlob mal-Kelma tiegħu. Tħoss ukoll ‘concern’ għall-bżonnijiet ta’ dawk li qegħdin ibatu, anke jekk mhux dejjem tkun tista’ tgħinhom direttament.

2. It-talb ma tibqax tqisu bħala dmir, imma jsir pont biex tkun f’kuntatt ma’ Alla u biex ikollok djalogu kontinwu miegħu. Tħoss xewqa profon da li tgħix il-ħajja bis-sħiħ, tagħraf il-valur tal-ħolqien, tal-komunità u tar-relazzjoni jiet umani, u li tixtarr il-kelma tal-Mulej.

3. Tibda tagħmel ħafna mistoqsijiet dwar il-vokazz joni tiegħek, tħoss dubji in terni u xi kultant ma tħossokx komdu wkoll. Anke jekk tkun skomdu, din it-tensjoni u din l-inċertezza tirrappreżenta sinjal qawwi biex wieħed jimxi ’il quddiem fit-triq imħejjija għalih mill-Mulej.

4. Disponibbiltà u empati ja lejn l-oħrajn: tirrealizza li l-imħabba li tgħaqqadek ma’ Alla, tagħmlek aktar miftuħ

għall-oħrajn, billi tibda tifhem aħjar it-tifsira vera tal-kelma “ħija u oħti”.

Hemm figuri li huma punt ta’ referenza għalik fl-għażla tiegħek?

Vjaġġ ta’ konverżjoni jibda u ma jispiċċa qatt! Huwa biss meta tagħżel lil Alla bħala l-kriterju bażiku ta’ ħajtek li l-vokazzjoni tiegħek “isseħħ”. Huwa biss meta tibda tagħ ti lil Alla l-post li jistħoqqlu – l-ewwel – li verament ikun jista’ jibda jidderieġi ħajtek. Hekk biss tista’ tismà s-se jħa li jkun qed jagħmillek. Ilpunti ta’ referenza ewlenin fl-għażla tiegħi fil-mixja wara Ġesù u fl-iva tiegħi għas-se jħa tiegħu huma tliet irġiel li għarfu lilhom infushom bħa la midinbin u ħallew lill-Mulej ibiddel id-dgħufijiet tagħhom f’saħħiet.

Il-vaġġ ta’ Wistin ta’ Ippo na, Franġisku ta’ Assisi u In jazju ta’ Loyola kien wieħed simili. Kien biss wara li waq fu jaduraw lilhom infushom u taw il-“qawwa” lill-Mulej biex jiddeċiedi x’jagħmlu b’ħajjithom li fehmu l-voka zzjoni tagħhom. Hekk ukoll f’ħajti! Tant ġrajjiet u ċirku stanzi għamlu r-relazzjoni tiegħi mal-fidi u mal-knisja waħda mqallba. Imma kien hemm mument meta l-mix ja tal-konverżjoni u t-tfittxi ja għas-sejħa f’ħajti ltaqgħu ma’ xulxin. U dan kien mu ment ta’ grazzja u ta’ kon verżjoni li jimliek b’enerġija u b’entużjażmu għall-Mulej.

Id-dixxerniment tas-se jħa tal-Mulej huwa proċess li jista’ jkun sħiħ biss jekk ikun proċess fi ħdan il-Knis ja. Għalhekk, huwa proċess li

jrid isir f’konfront sinċier u umli fi ħdan il-knisja bħalma kien dak ta’ Santu Wistin, ta’ San Frangisk u ta’ San Injazju. It-tlieta mmaturaw l-għaż la ta’ ħajjithom billi xettlu fihom mumenti ta’ solitud ni kif ukoll opportunitajiet għal konfront mar-rgħajja tagħhom.

Fil-ħajja ta’ kull sejħa reliġ juża, Alla u l-ħolqien huma dejjem preżenti. Allura l-qa lb trid tibqa’ maqsuma bejn żewġ sejħiet, dik ta’ Alla u dik tad-dinja? Bejn żewġ imħab biet? Ir-risposta jagħtihielna Injazju ta’ Loyola u tant hi qawwija li baqgħet imnaqqxa f’qalbi u f’moħħi. “Alla waħ du, imma kollox f’Alla.

L-imħabba għal Alla ma thalli post għall-ebda kom promess, iżda ma tneħħix ir-realtà ta’ ħlejjaq oħra fil-ħolqien: tintegrahom f’moviment ta’ mħabba li ġej mingħand Alla u jerġa’ lura għand Alla. Din hi l-attitud ni ta’ dawk li ma jħossuhomx maqsuma imma li jżommu

ħarsithom lejn is-sema, fl-ist ess ħin li fih huma impenjati f’xogħlijiet umani li jeħtieġu l-isforz kollu tagħhom.”

Xi rwol għandha d-direzzjoni spiritwali fis-snin ta’ tħejjija kif ukoll fil-ħajja tassaċerdot?

Fir-realtà, id-direzzjoni spir itwali mhijiex biss parti millproċess tal-formazzjoni, imma hija mezz ta’ akkump anjament f’kull waħda mill-is tadji ta’ dan il-vjaġġ u li jkom pli wara wkoll. Id-direttur spiritwali jisimgħek u jgħinek tifhem is-sinjali tar-rieda t’Alla f’ħajtek. Għalkemm hu minnu li vokazzjoni hija sejħa personali mingħand Alla, li ħadd ma jista’ jis magħha ħliefek kif ukoll ste dina li ħadd ma jista’ jweġibha flokok, huwa daqstant ieħor minnu li għandek bżonn min jakkumpanjak fil-ħajja spirit wali tiegħek.

Huwa importanti li fil-ħajja nitgħallmu niddistingwu bejn

x’inhi x-xewqa tagħna, hi kemm hi sabiħa u nobbli, u x’inhi r-rieda vera ta’ Alla, li hija wegħda mnaqqxa f’qalb na sa mill-eternità. Għalhekk, huwa essenzjali li tiddjaloga u tiddiskuti mad-direttur spir itwali tiegħek biex tivverifi ka l-ġenwinità tal-vokazzjoni tiegħek. Ġesù nnifsu jurina l-importanza tad-direzzjoni spiritwali permezz ta’ San Pawl fl-Atti tal-Appostli.

Wara li deher lil Pawlu fi triqtu lejn Damasku, Ġesù jordna lill-appostlu biex imur għand Ananija. Għalkemm Ġesù seta’ kkomunika diret tament ma’ Pawlu dak li kien qed jitlob minnu, għażel li juża l-għajnuna ta’ Ananija biex l-appostlu jkun jistà jiskopri s-sejħa tiegħu.

Hemm xi fattur determinanti fl-għażla tas-sejħa tiegħek?

“Late vocation” hija frażi ftit żgwidata għaliex fir-realtà qatt mhu tard wisq biex tiġi msejjaħ. U dak li għal xi wħud

jidher qisu dewmien jew triq itwal spiss huwa mod aktar sod biex jintlaħaq l-għan. Jekk inqisu l-persunaġġi li dwar hom jitkellmu l-vanġeli: l-ap postli, naraw li dawn kienu fil-parti l-kbira tagħhom irġiel ta’ età matura, kollha b’esper jenza fuq xogħolhom sew jekk sajjieda, uffiċjali pubblici jew ħajjata tat-tined. Bħalhom, jien ukoll indunajt “tard” bl-għażla tas-sejħa li għamil li l-Mulej għas-saċerdozju: imma nemmen bis-sħiħ li ġejt imsejjaħ proprju bl-esperjenzi u bid-dgħufijiet kollha ta’ ħa jti.

Inti xtaqt li fl-okkażjoni talordinazzjoni tiegħek f’Mejju li għadda, tħalli tifkira fil-knisja tas-seminarju fejn għaddejt is-snin ta’ formazzjoni tiegħek fl-Italja. Tista’ tispjegalna t-tifsira ta’ din it-tifkira?

B’tifkira ħajja tal-ħames snin mill-isbaħ tal-formazzjoni tiegħi fis-seminarju veskovili ta’ Massa Marittima, flimkien mal-familja tiegħi, xtaqna nħallu xi ħaġa li tista’ titgaw da minn kulħadd. Fil-knisja, li nbniet fuq xewqa ta’ San Franġisk t’Assisi stess, hemm erba’ altari laterali. Xtaqna li wieħed minnhom, li ma kel lux kwadru titulari fiss, ikun xieraq li jsir l-artal iddedikat lis-saċerdozju. Nemmen li waħda mix-xbihat ta’ Kris tu li tirrappreżenta bl-aħjar mod is-saċerdozju minister jali hija dik tal-ħasil tar-riġle jn waqt l-aħħar ċena. Għal hekk, ġiet ikkummissjonata pittura proprju b’din it-tema li saret mill-artist żagħżugħ u magħruf Għawdxi, Manuel Farrugia.

WAYNE MAGRI XUEREB

IL-KOMBUCHA GĦENITU JGĦIX

Kitba ta’ RAMONA PORTELLI

Dan l-aħħar sirt naf b’indi vidwu minn Għawdex, li ħa jtu bażikament dan l-aħħar qed iddur mal-kombucha li hija xarba speċjali u li forsi mhux ħafna jafu tant dwarha jew wisq aktar xorbuha. Qed nirreferi għal Wayne Magri Xuereb.

Għandu 31 sena, joqgħod ġewwa l-gżira ta’ Għawdex, u jaħdem bħala brewer u edu katur tal-kombucha. Jista’ jgħid li x-xogħol hu l-passa temp tiegħu, għax hekk iħos su aktar milli xogħol, mhux għax-xogħol fih m’hemmx. Però jħobb jesplora l-ħajja, mill-a sa ż. Iħobb imur il-gym, iħobb jirriċerka, iħobb jik teb, iħobb isajjar u jħobb anki jagħmel xi diskursata tajba ma’ xi ħadd.

Il-kombucha hija l-pass joni tiegħu. Din ix-xarba ri freskanti magħmula minn te ffermentat, hija probijotika, tajba ħafna għad-diġestjoni, biex issaħħaħ is-sistema im munitarja u perfetta għal kull ħin tal-ġurnata. Interes sajt ruħi nkun naf minn fejn oriġinat eżattament u jekk wieħed isibhiex għall-bejgħ mill-ħwienet.

“Il-kombucha hemm għaj dut u stejjer kbar dwar l-oriġi ni tagħha. Hemm min jgħid li oriġinat il-Manchuria; hemm storja oħra li tgħid li l-impera tur Ingyo ordna biex it-tabib

tiegħu jsiblu kura għall-mar da li kien qed isofri minnha, u t-tabib Dr. Kombu, sablu din ix-xarba li fejqitu u ssemmiet għalih kombu-cha, li cha tfis ser te, u l-kumplament hija kollha storja. Hemm għajdut ieħor li jgħid li misteru minn fejn ġiet. Jien hekk tal-fehma wkoll, li misteru,” beda jgħidli Wayne.

Sar jaf biha u skoprieha minn nanntu meta kellu seba’ snin

Fortunatament, għan-nanna tiegħu, din ix-xarba kienet tagħmilha minn mindu Wayne kien żgħir. L-ewwel darba li skoprieha kien meta kien għandha u kellu seba’ snin, u ta’ tifel kurjuż fetaħ il-friġġ u hemm raha, u jiftakar din ix-xena u r-riħa tagħha sew.

Ħallejt f’idejh sabiex jid deskrivi r-riħa u s-sensazzjoni tagħha. “Niftakar aktar ir-riħa ta’ ħall li kienet tagħmel u l-forma tagħha ġewwa l-flix kun ġol-friġġ. Memorja li baqgħet ittimbrata f’moħħi sal-lum. Ta’ tifel kurjuż li kont, u għadni, kont għedtilha: ‘Dik x’inhi nann?’ U niftakarha tgħidli: ‘kombucha’!” Taf kif, dawk il-ftit memorji li tibqa’ tiftakar ta’ meta tkun żgħir, din waħda minnhom.”

Kompla jgħidli li waqt ilCovid ried bidla f’ħajtu u ltaqa’ ma’ bniedem li għenu

jibda l-kombucha, u l-kum plament sar storja. Illum din saret devozzjoni u passjoni tiegħu. Beda jagħmilha, jagħ ti lill-ħbieb, qraba u ġirien u għoġbithom ferm. Għalih tis simbolizza l-ħajja u l-imħab ba. B’kurżità fuqi ridt inkun naf din il-kombucha x’togħma għandha eżattament.

“Iva, ridt bidla u xi kultant il-bidliet iseħħu mingħajr l-ebda kontroll fuqhom. Din kienet waħda minnhom. Bidu għal ħajja ġdida, u litteral ment startjajt għax ma waqa ftx nagħmel il-kombucha minn dakinhar. Il-kombucha tissimbolizza l-ħajja għal żewġ raġunijiet, l-ewwel għax hi xi ħaġa ħajja verament, u t-tieni nħoss ukoll li hi xi ħaġa tassew speċjali u għalhekk nibtet din l-imħabba għaliha. It-togħma tal-kombucha hi waħda uni ka, trid idduqha biex tifhim ni. Ma nistax nispjegalek bilkliem. Li nista’ nwasslek biex forsi tifhimni.

Hija ħelwa, naqra qarsa, u qawwija, togħma unika u delizzjuża. Dawk li daquha u jħobbu l-kombucha jifhmuni. Nistedinkom tippruvawha; hawn min ma jbiddilha ma’ xejn! Hemm ħafna li ladarba jippruvaw il-kombucha, ma jixorbux aktar soft drinks,” sp jegali tajjeb Wayne.

Hija xarba versatili ħafna

għax tista’ tinxtorob f’kull mument tal-ġurnata.

Minbarra li jipproduċiha u jbigħha fil-ħwienet, Wayne jagħti workshops u jitkellem dwarha biex dak li jkun jitgħal lem jagħmilha. Din ix-xarba tis ta’ faċilment issir fil-kumdità tad-dar. Interessajt ruħi nkun naf x’jikkonsisti eżatt il-work shop u f’kemm-il darba għandu wieħed jitgħallem jagħmilha l-kombucha.

“Il-workshop hu xi ħaġa tassew għal qalbi, għax fih naqsam il-passjoni li għan di. Waqt il-workshop nuri lill-parteċipanti kif jagħmlu l-kombucha, il-proċess kollu, il-benefiċċji tagħha li huma l-aċti organiċi u l-probijotiċi, l-għodda neċessarja, x’inhi sco by, induqu flimkien xi kombu chas li nagħmel jien, kif tieħu ħsieb il-kultura u wkoll użu differenti tal-kombucha - għax tista’ tintuża għal ħafna affari jiet oħrajn minbarra li hija xar ba u għandha diversi applikazz jonijiet.

Dan idum sagħtejn, noffri wkoll l-għodod neċessarji u sapport fuq grupp fuq il-mi dja soċjali biex żgur wieħed jirnexxilu jagħmel kombucha tajba. Hu passatemp sabiħ ħaf na għal dawk li qed ifittxu jit għallmu l-arti tal-fermentazz joni kif ukoll tagħti lok tesplora l-kreattività tiegħek fil-kċina,”

spjegali tajjeb Wayne.

Fil-fatt, ta’ min jgħid li l-kom bucha hija xarba versatili ħaf na għax tista’ tinxtorob f’kull mument tal-ġurnata, minn kolazzjon, sa wara l-ikel u anke wara t-taħriġ. L-ikbar benefiċċ ju tagħha huwa l-probijotiċi li r-riċerka tgħid li huma impor tanti immens għas-saħħa. Hija magħmula minn tliet ingred jenti sempliċi: scoby, te u zok kor. Tista’ tiffermantaha b’di versi togħmiet ukoll.

Il-limitu hija l-immaġinazz joni tiegħek. Hija alternattiva bnina għas-soft drinks! Mis toqsi minn dak li jinnota, kif qed tintlaqa’ hawn Malta din ix-xarba, Wayne weġibni: “Qed tintlaqa’ tajjeb ħafna u bil-mod il-mod qed tinbena komunità ta’ kombucha lovers, u tiskanta kemm ikunu entużjasti biex jit għallmu jagħmluha, jaraw x’in hi, u l-benefiċċji tagħha. Nista’ ngħid li ngħoġbot sew u dan hu l-bidu. Nieħu pjaċir nara l-uċuħ sorpriżi meta jaraw l-iscoby.”

Mhux hekk biss, iżda l-kom bucha hija xarba ġdida, inno vattiva, imma b’għeruq an tiki, u ilha teżisti għal dawn l-aħħar 2000 sena u anke tissejjaħ l-eliżir tal-immortal ità. Hija xarba speċjali li tgħin anki s-saħħa fiżika u menta li tal-persuna. Ħallejt f’idejh sabiex jelabora. “Nista’ ngħid li żgur għenet fid-diġestjoni tiegħi u wkoll inħossni ħafna

U JĦOBB

aħjar meta nixrob tazza kom bucha friska.

Ix-xjenza turi wkoll kemm l-aċti organiċi jgħinu biex titjieb is-saħħa tal-ġisem u jgħinu biex jissaħħaħ l-intes tin. Importanti ngħidu li jekk titjieb is-saħħa tal-ġisem, tit jieb is-saħħa mentali. Nem men li l-ġisem u l-moħħ huma ħaġa waħda, konnessi, jekk titjieb ħaġa, taffettwa l-oħra, organiżmu sħiħ, xejn mhu seperat.

Ix-xjenza qed tiskopri u hemm studji kbar rigward l-importanza ta’ ikel iffermen tat fid-dieta tagħna u wkoll l-irwol tal-intestin bħala ċen tru għas-saħħa tal-ġisem kol lu. Ix-xjenza wkoll qed tiskopri li kollox konness, kollox ħolis tiku. Ħaġa oħra importanti li

l-proċess kollu tal-kombucha, jagħmilni kuntent u sodis fatt, ċerti affarijiet diffiċli tid diskrivihom bil-kliem.”

Fl-aħħar tal-intervista, ste dint lil Wayne jgħaddi mes saġġ għall-qarrejja ta’ din il-gazzetta. “Inħeġġeġ lil kull persuna li qed taqra dan, biex tiskopri hi min verament hi u l-passjoni tagħha, iż-żer riegħa ta’ mħabba li nibtet l-eżistenza ġo fiha, u tħalli dik il-ħaġa ta’ ġo fiha tieħu l-ħajja, billi tesprimiha, tikkultivaha u tagħtiha l-ħajja.

Wara kollox ninsabu hawn hekk biex ngħixu ħajjitna, biex nitgħallmu u nesprimu aħna min verament aħna. Dak li għallmitni u għadha tgħal limni l-kombucha: biex ngħix u nħobb,” temm jgħid.

SKEDA ONE

06:30 ONE News

06:45 Popcorn

07:15 Mill-Chcina ta’ Dari

07:20 PrimeTime

07:50 HazZzard Update

07:45 Tentufiet

07:50 HazZzard Update

08:00 Quddiesa tal-jum

08:30 Pjazza

09:20 Telebejgħ

09:50 HazZzard Update

TLIETA

06:30 ONE News 06:45 Żona Sport 07:15 Mill-Chcina ta’ Dari

07:20 PrimeTime

07:50 HazZzard Update

08:00 Quddiesa tal-jum 08:30 Pjazza 09:20 Telebejgħ 09:50 HazZzard Update

06:30 ONE News

06:45 Esperti

07:15 Mill-Chcina ta’ Dari

07:20 PrimeTime

07:50 HazZzard Update 08:00 Quddiesa tal-jum

08:30 Pjazza

09:20 Telebejgħ

09:50 HazZzard Update 09:55 Denfil 10:00 Fost il-Ġimgħa

ĦAMIS

09:55 Denfil 10:00 Fost il-Ġimgħa 12:30 ONE News 12:35 Telebejgħ 12:50 Denfil 13:00 Kalamita 15:30 ONE News 15:35 PrimeTime 15:55 HazZzard Update 16:00 Indhouse 17:00 The Local Traveller

09:55 Denfil 10:00 Fost il-Ġimgħa 12:30 ONE News 12:35 Telebejgħ 12:50 Denfil 13:00 Kalamita 15:30 ONE News 15:35 PrimeTime 15:55 HazZzard Update 16:00 Flimkien ma’ Nancy

12:30 ONE News 12:35 Telebejgħ 12:50 Denfil 13:00 Kalamita 15:30 ONE News 15:35 PrimeTime 15:55 HazZzard Update 16:00 Dak li Jgħodd 17:00 Investigaturi tal-Mużika 17:15 Pink Panther 18:00 What’s Cooking

17:30 Flimkien ma’ Nancy 18:30 Pjazza 19:20 Rapport tat-Temp 19:30 ONE News 20:05 PrimeTime 20:35 HazZzard 22:35 Teżori fil-Garaxx 23:30 ONE News

Il-kombucha tissimbolizza l-ħajja għal żewġ raġunijiet, l-ewwel għax hi xi ħaġa ħajja verament, u t-tieni nħoss ukoll li hi xi ħaġa tassew speċjali u għalhekk nibtet din l-imħabba għaliha

06:30 ONE News

06:45 The Local Travel

07:15 Mill-Chcina ta’ Dari 07:20 PrimeTime 07:50 HazZzard Update 08:00 Quddiesa tal-jum 08:30 Pjazza 09:20 Telebejgħ 09:50 HazZzard Update 09:55 Denfil

06:30 ONE News

06:45 Taste & Travel

07:15 Mill-Chcina ta’ Dari

07:20 PrimeTime

07:50 HazZzard Update 08:00 Quddiesa tal-jum 08:30 Pjazza 09:20 Telebejgħ 09:50 HazZzard Update 09:55 Denfil 10:00 Fost il-Ġimgħa

SIBT

08-10

06:30 ONE News

06:45 Country Jamboree

07:15 Mill-Chcina ta’ Dari

07:20 PrimeTime

07:50 HazZzard Update

08:00 Il-Quddiesa tal-jum 08:30 Dak li Jgħodd

09:30 The Local traveller 10:00 Aroma Kitchen

06:30 ONE News

06:45 Ondroad

07:15 Mill-Chcina ta’ Dari

07:20 PrimeTime

07:50 HazZzard Update

08:00 Il-Quddiesa tal-jum

08:40 Paperscan

10:00 Esperti

10:30 Attività Politika

11:25 What’s Cooking

10:00 Fost il-Ġimgħa 12:30 ONE News 12:35 Telebejgħ 12:50 Denfil 13:00 Kalamita 15:30 ONE News 15:35 PrimeTime 15:55 HazZzard Update 16:00 What’s Cooking 16:30 Esperti 17:00 Żona Sport

08.11.2020 02.10.2022 23 12:30 ONE News 12:35 Telebejgħ 12:50 Denfil 13:00 Kalamita 15:30 ONE News 15:35 PrimeTime 15:55 HazZzard Update 16:00 Aroma Kitchen 17:00 Popcorn 17:30 Indhouse 18:30 Pjazza

11:00 Popcorn 11:30 Żona Sport 11:55 Telebejgħ 12:30 ONE News 12:35 Awla 14:00 Brillanti 15:30 ONE News 15:35 Brillanti 16:15 Flimkien ma’ Nancy 17:15 Sabiħa l-Ħajja

11:55 Telebejgħ

12:30 ONE News 12:35 HazZzard 14:35 Arani Issa 15:30 ONE News 15:35 Arani Issa

17:00 Ieqaf 20 minuta 17:30 L-Argument 18:55 PrimeTime 19:30 ONE News

17:00 Ondroad 17:30 Dak li Jgħodd 18:30 Pjazza 19:20 Rapport tat-Temp 19:30 ONE News 20:05 PrimeTime 20:35 Esperti 21:00 Awla 22:45 Country Jamboree 23:30 ONE News

18:30 Pjazza 19:20 Rapport tat-Temp 19:30 ONE News 20:05 PrimeTime 20:35 The Local Travel 21:00 Jackpot 4 22:15 Imqades L-Istorja 23:00 Ondroad 23:30 ONE News

ERBGĦA

05-10

17:30 Aroma Kitchen 18:30 Pjazza 19:20 Rapport tat-Temp 19:30 ONE News 20:05 PrimeTime 20:35 Taste & Travel 21:00 The Women of George Cross Island 21:30 Teżori fil-Garaxx 22:10 Awla 23:30 ONE News

07-10

03-10 19:20 Rapport tat-Temp 19:30 ONE News 20:05 PrimeTime 20:35 Niftakru 21:00 Pandora 21:00 Imqades l-Istorja 22:30 Żona Sport 23:00 Ieqaf 20 Minuta 23:30 ONE News

17:45 Ondroad 18:15 Pink Panther 18:55 PrimeTime 19:20 Rapport tat-Temp 19:30 ONE News 20:05 Ieqaf 20 Minuta 20:35 Arani Issa 23:30 ONE News

20:05 Rapport tat-Temp 20:10 Attività

Politika

21:15 Teżori fil-Garaxx 22:15 Insurrection 23:30 ONE News

09-10 ĦADD

ORKUBELLU

Mhux bogħod wisq minn hawn, issibu l-belt ta’ Orkidea. X’fiha speċjali dil-belt, tgħidu intom? Mela: f’Orkidea jgħixu l-orki. Orki li iżjed ma jkunu koroh u jintnu, iżjed iħossuhom speċjali u stilel f’għajnejn sħabhom.

Fil-belt ta’ Orkidea, kulħadd f’kompetizzjoni min jinten l-iżjed, min jiekol l-aktar affarijiet moqżieża, u min għandu l-aktar fattizzi koroh. U s’hemm kollox sew.

Imma darba… is-Sindku tal-belt, Orkestu, ikun jinsab fuq ix-xwiek għax wara żewġt it fal bniet, daqt jitwilidlu l-ewwel iben! Diġà qed iġibu quddiem għajnejh: ikrah waħx, il-mim mi t’għajnejn il-papà. U minflok … xi sfortu na! L-orkinu tant mistenni kien orribbilment sabiħ u delikat. Lanqas ġrieden mejta ma jrid jiekol!

Orkestu jagħmel l-almu tiegħu biex isaw war lil ibnu f’orku kif imiss – maħmuġ, jinten – imma Orkubellu każ mitluf: iktar ma jikber iktar jiggrava u jsir sabiħ!

L-istorja hija waħda minn dawk fejn id-daħq ma jaqtax minuta. Kull praspura li jagħmel il-missier biex jaħbi l-ġmiel ta’ ibnu, tħalli lill-qarrej mogħxi bid-daħq. U xi ngħidu meta

Orkubellu jikber, imur f’belt kbira jaħdem fl-industrija tal-moda u jiltaqa’ ma’ tfalja l-ġmiel tagħha?! Ix-xokk għall-ġenituri tiegħu jkun wieħed enormi. U meta l-familja tiegħu tiddeċiedi tiltaqa’ mal-familja tat-tfajla … erħilhom jippruvaw jgħattu l-intejjen tagħhom bil-fwejjaħ, jgħattu l-kruhat ta’ wiċċhom biex forsi l-kunjati ma jindunawx li huma orki!

Orkubellu hu wieħed mill-iżjed kotba diver tenti li se taqra dis-sena. Daħq assigurat, u fl-istess ħin messaġġ ħelu għaddej dwar id-di versità, dwar dak kollu li ġieli bilkemm nind unaw li qed nagħmlu biex naħbu minn għajne jn in-nies lil dawk li nqisu li huma differenti minna.

Orkubellu, miktub mill-awtur Taljan Fab rizio Silei u ppubblikat l-ewwel darba l-Ital ja, ġie maqlub għall-Malti minn Claudia Gauci u ppubblikat minn Merlin Publishers. L-illustrazzjonijiet ta’ Fabrizio Di Baldo jkom plu jdaħħlu lill-qarrejja fid-dinja surreali ta’ Orkubellu u familtu.

Orkubellu jinsab għall-bejgħ mill-ħwienet tal-kotba kollha, kif ukoll online minn merlin publishers.com

Mistoqsija: Kif iħossuhom l-iktar speċjali l-orki?

il-karta tal-identità, flimkien mal-ittra li se tintbagħtilhom minn din il-gazzetta, mit-Tlieta sal-Ġimgħa bejn id-09.00 u s-13.00, u s-Sibt bejn il-11.00 u l-16.00, festi pubbliċi esklużi. Intant, ir-rebbieħa tal-ktieb SKWADRA SIGRIETA hija:

A. CAMILLERI - ĦAŻ-ŻABBAR

THE SHOE FETISH SLAYER

Jerry Brudos kien iżomm iż-żraben tal-vittmi tiegħu

Jerome Henry ‘Jerry’ Brudos kien qattiel tal-massa u nekrofiliku Amer ikan. Brudos kien magħruf bħala ‘The Shoe Fetish Slayer’ minħabba l-fatt li kien iżomm iż-żraben tal-vit tmi tiegħu. Din il-fissazzjoni fuq iż-żraben tan-nisa nibtet fih minn meta kien għadu tifel u kemm-il dar ba libes ta’ mara tul ħajtu. Brudos attakka u qatel lil erbgħa mill-vittmi tiegħu f’Oregon fl-Istati Uniti bejn l-1968 u l-1969.

Min kien Jerry Brudos?

Jerry Brudos twieled fil-31 ta’ Jannar tal-1939 f’Webster f’South Dakota, fl-Istati Uniti. Brudos kien l-iżgħar minn żewġ aħwa subien u ommu ma kinitx kuntenta bih għax xtaqet li jkollha tifla. Dan wassal għal abbuż verbali u fiżiku min-naħa ta’ ommu. Il-familja kienet tiċċaqlaq minn post għal ieħor sakemm fl-aħħar issetil jat f’Salem, f’Oregon.

Meta kellu biss ħames snin, Bru dos iffissa fuq iż-żraben u l-qliezet ta’ taħt tan-nisa. Din il-fissazzjoni wasslitu biex jisraq dawn l-affariji et mingħand il-ġirien tiegħu. Bru dos qatta’ s-snin tal-adolexxenza tiegħu dieħel u ħiereġ minn sptar ijiet tal-psikoterapija u psikjatrija minħabba s-saħħa mentali tiegħu. F’dan iż-żmien, Brudos kien ukoll isus wara n-nisa tal-lokal, jattakka hom u jisirqilhom iż-żraben.

Ta’ 17-il sena, hu attakka tfajla u heddidha b’arma bil-ponta biex twet taq il-fantasiji sesswali tiegħu. Bru dos ġie arrestat u ttieħed fl-Oregon State Hospital fejn għamel disa’ xhur jieħu kura psikjatrika. Hawnhekk sar magħruf li Brudos kien skizofreniku u li l-fantasiji sesswali tiegħu nibtu mill-mibegħda li kellu lejn ommu u lejn in-nisa inġenerali. Minkejja li qatta’ ħafna żmien fl-isptarijiet, Brudos gradwa mill-kulleġġ u laħaq bħala electronics technician.

Fl-1961, Brudos iżżewweġ lil Darcie Metzler, tfajla ta’ 17-il sena, u flim kien kellhom żewġt itfal. Hu kien iġiegħel lill-mara tiegħu tnaddaf id-dar mingħajr ħwejjeġ u jħalliha tilbes biss żarbun bit-takkuna. Bru dos kellu garaxx fejn fih kien iżomm iż-żraben tan-nisa, il-ħwejjeġ ta’ taħt tan-nisa u għamel żmien iżomm anke l-katavri tal-vittmi tiegħu. Fil-garaxx kien jidħol hu biss u l-mara tiegħu ma kellhiex permess tidħol hemm ġew.

L-attakki u l-qtil

Bejn l-1968 u l-1969, Brudos qatel erba’ nisa filwaqt li attakka tnejn oħra.

L-ewwel vittma ta’ Brudos kienet Linda Slawson ta’ 19-il sena. Slawson kienet taħdem bħala saleswoman u

fis-26 ta’ Jannar tal-1968 ħabtet fuq il-bieb tad-dar ta’ Brudos. Brudos ħadha fil-kantina peress li fid-dar kien hemm martu u wliedu. Kif niż lu fil-kantina, Brudos taha daqqa ta’ injama u fgaha. Wara li qatilha, Bru dos libbisha ħwejjeġ ta’ taħt u żar bun tan-nisa mill-kollezzjoni li kellu. Fl-aħħar, hu qatgħalha sieqha x-xel lugija u użaha biex qagħad jipprova ż-żraben tan-nisa li kellu. Il-kum plament tal-ġisem tefgħu fix-Xmara Willamette.

It-tieni vittma kienet Jan Susan Whitney ta’ 23 sena. Fis-26 ta’ No vembru tal-1968, Whitney waqfitilha l-karozza bejn Salem u Albany fejn inzerta raha Brudos. Hu offrielha l-għajnuna u qalilha biex jeħodha d-dar tiegħu ħalli ċċempel lil tal-ir munkar. Hekk kif kienu fil-karoz za, Brudos fgaha u stupraha. Bru dos ħa l-katavru fil-garaxx u dendlu mat-tarjola li kellu hemmhekk għal diversi ġranet. Hekk kif il-katavru beda jiddekomponi, Brudos rabat lu biċċa ħadida, u flimkien ma’ sieq Slawson, tefagħhom fix-Xmara Wil lamette.

It-tielet vittma kienet Karen Sprinker ta’ 18-il sena. Fis-27 ta’ Mar zu tal-1969, Brudos, li kien liebes ta’ mara, hedded lil Sprinker b’ar ma tan-nar. Hu ħadha fil-garaxx u ġagħalha tippoża bil-ħwejjeġ ta’ taħt u biż-żraben li kellu filwaqt li qagħad jeħdilha r-ritratti. Wara stupraha, fgaha u dendilha mat-tarjola. Bru dos kellu x’jaqsam mal-katavru għal diversi drabi u wara ħeles minnu billi rabat miegħu magna ta’ karoz

za u xeħithom fl-istess xmara li tefa’ ż-żewġ vittmi ta’ qabel.

Bejn il-21 u t-22 ta’ April, Brudos prova jaħtaf lil Sharon Wood ta’ 24 sena u lil Gloria Gene Smith ta’ 15-il sena iżda ma rnexxilux.

L-aħħar vittma ta’ Brudos kienet Linda Salee ta’ 22 sena. Brudos ħataf ha fit-23 ta’ April tal-1969. Hu ħadha fil-garaxx, stupraha u fgaha. Salee spiċċat ukoll fix-Xmara Willamette.

F’Mejju tal-istess sena, sajjied sab il-katavri ta’ Salee u Sprinker fixxmara. Il-pulizija bdew jinvestigaw u bdew jistaqsu lill-istudenti tal-uni versità li kienet tinsab qrib ix-xmara jekk kinux inzertaw xi rġiel suspet tużi. Tfajla minnhom qaltilhom bi Brudos għax kien joqgħod iċemplil ha biex joħorġu flimkien. Hekk kif il-pulizija ċemplulu, Brudos tahom indirizz ħażin u din il-gidba kompliet żiedet is-suspett fih. Il-pulizija mar ru fil-garaxx ta’ Brudos u hemmhekk sabu evidenza li rabtitu mal-qtil tal-vittmi, bħall-ħabel li uża biex ra bat l-oġġetti tqal mal-katavri.

L-arrest

Brudos ġie arrestat u spiċċa biex ammetta dak kollu li kien wettaq. Fit-28 ta’ Ġunju tal-1969, Brudos in stab ħati bl-omiċidji tal-ewwel grad ta’ Sprinker, Whitney u Salee u weħel tliet sentenzi ta’ għomor il-ħabs. Minkejja li Brudos ammetta li qatel ukoll lil Slawson, hu ma tressaqx il-qorti għax ma kienx hemm biżżejj ed evidenza.

Brudos miet fit-28 ta’ Marzu tal-

2006 b’kanċer fil-fwied. Sa dakinhar tal-mewt tiegħu, Brudos kien wieħed mill-ħabsin li damu l-iżjed fil-ħabs tal-Oregon Department of Correc tions, b’total ta’ 37 sena.

Hu kien iġiegħel lill-mara tiegħu tnaddaf id-dar mingħajr ħwejjeġ u jħalliha tilbes biss żarbun bit-takkuna. Brudos kellu garaxx fejn fih kien iżomm iż-żraben tan-nisa, il-ħwejjeġ ta’ taħt tan-nisa u għamel żmien iżomm anke l-katavri tal-vittmi tiegħu

Kitba ta’ STEPHANIE CACCIATTOLO

Il-vittmi ta’ Brudos - Xellug fuq Linda Slawson, xellug taħt Karen Sprinker, lemin fuq Jan Whitnet u lemin taħt Linda Salee

Għaqqad skont kemm hu l-valur li hemm fil-kaxxi.

Eżempju: Jekk f’waħda mill-kaxxi hemm valur ta’ 10, trid tgħaqqad 10 kaxxi żgħar li jridu jkunu jmissu ma’ xulxin u f’forma ta’ kaxxa jew rettanglu. Ilkaxxi kollha jridu jintużaw u kaxxa tista’ tintuża darba biss. In-numru huwa indikazzjoni tat-total ta’ kaxxi żgħar u mhux neċessarjament juri minn fejn għandha tibda l-kaxxa.

OBBLIGATI JIŻFNU KIF JAQBEL

Editorjal

Bernard Grech u sħabu tqanżħu din il ġimgħa biex jikkonvinċu lin nies u jittantaw jiġġustifikaw sejħa għal protesta llum. Protesta suppost kontra nuqqas ta’ kwalità ta’ ħajja ta jba li għandna fil pajjiż. Fil verità, kulħadd jaf li quddiem iċ ċirkostanzi ta’ kriżi internazzjonali u l akbar għajnuna offruta lill familji u lin negozji kollha mill Gvern Laburista, dawn huma biss skużi banali.

Ir raġuni vera għad deċiżjoni unilaterali tal Kap Nazzjonalista hi tentattiv iddisprat ta’ min irid jagħmel ħoss bil preżenza tiegħu personali u dik ta’ Partit, li diġà ġie deskritt bħala katavru minn esponenti Nazz jonalisti stess.

lih, wasal f’punt li jrid bilfors jagħmel xi ħaġa biex forsi ma jitqiesx bħala kompletament irrelevanti. Biex jagħmel dan, Grech hu obbligat jiżfen mal melodija li jiddettawlu dawk li poġġewh fil pożizzjoni, l istess nies li sa mill ewwel jum wissewh li faċilment ineħħuh bħalma għamluh.

Ma tridx tkun għaref biex tifhem għaliex il Kap Nazzjonalista u l PN qed jispiċċaw iżjed fid dell tal establishment u l friegħi tiegħu, kif inhi l għaq da Repubblika.

na, anke jekk jaf li ma teżistix, biex jiġġustifika postu, ifisser biss ħsara lis soċjetà u lill pajjiż inġenerali.

Wara kollox, nafu li mid Dar Ċentrali ma jaraw l ebda solu zzjoni oħra biex jibqgħu jeżistu fl isfera politika lokali. Dan tix hdu l esperjenza tal aħħar snin.

f’dan ir rigward, lanqas l aħħar sentejn u nofs ta’ pandemija ma wasslu biex jgħolli rasu l faqar, li terġa’ hu nofs dak li kellna sa disa’ snin ilu taħt l aħħar Gvern Nazzjonalista.

Il-kwalità tal-ħajja tjiebet biss bis-saħħa tal-politika Laburista mill-2013 ’l hawn, waqt li llum il-poplu Malti jinsab fl-aħjar qagħda quddiem il-kriżi tal-enerġija. Il-Kap Nazzjonalista u sħabu jinteressahom biss li jsalvaw ġildhom

Il pressjoni, li qed tgħattnu bl agħar riżultat elettorali, l emorraġija li qed tnixxi b’ak tar qawwa mill Partit li jmexxi, in nuqqas ta’ abbiltà li jsolvi l inkwiet intern (anzi kompla jiggrava s sitwazzjoni), l apatija fil konferma farsa tiegħu bħala Kap, u l perjodu qasir ta’ sena u nofs li fadal sal elezzjonijiet li jmiss, qed ipoġġu lil Grech f’im barazz.

Waqt li jxoqq l għaraq għa

Anke jekk is sitwazzjoni taf ma toffri l ebda solliev għall PN innifsu jew għall partitarji leali tiegħu, inklużi dawk li ddedikaw parti sew minn ħajjithom għa lih, żgur tixhed il perikolożità għad demokrazija nazzjona li, fejn għandna Oppożizzjoni li donnha magħmula minn ċorma kursari li qed iżom mu x xwabel mal ġerżuma ta’ oħrajn fi ħdanha stess. U ħadd ma jaf min qed imexxi lil min.

Għaldaqstant, meta xi ħadd, li jokkupa pożizzjoni Kostituzz jonali (kif inhu l Kap tal Oppożizzjoni), jibda jsabbat saqajh jipprova jsib ix xagħra fl għaġi

U waqt li l Grupp tal Popo lari Ewropej (EPP), li jagħmel parti minnu, qed jesiġi fl Unjoni Ewropea biex jitwaqqaf im medjatament l għoli tal prezzijiet tal enerġija, il PN lanqas irid jirrikonoxxi li, bis saħħa tal miżuri u tad deċiżjonijiet tal Gvern ta’ Robert Abela, Mal ta hi l unika stat membru fejn ma żdidux dawn il prezzijiet.

Li ma kienx għall intervent tal Gvern biex jassorbi ż żidiet kbar fil prezzijiet internazzjonali influssi bl invażjoni Russa fl Ukrajna, il poplu u n negozji lokali kienu jispiċċaw iġorru piż ta’ iżjed minn €1 biljun bejn din is sena u s sena d dieħla.

F’pajjiżi oħrajn tal UE, prez zijiet esaġerati tal elettriku, li ġew attivati mill bieraħ, awtomatikament welldu faqar ġdid u sostnew dak li kien diġà jeżisti qabel. F’pajjiżna, anke

Kif qed nuru f’din il ħarġa stess, l uniku titjib fil kwalità tal ħajja seħħ biss wara li nbidel il Gvern fl 2013. Minn dakin har ukoll prattikament spiċċa l qgħad, tkattru l impjiegi, għola d dħul medjan tal famil ji, tnaqqsu t taxxi, twessgħu u żdiedu l benefiċċji, intraddet lura d dinjità li kienet inster qet u l ekonomija qabdet ritmu bla preċedent. U l ħidma sfiqa tal Gvern Laburista għall ġid tal poplu kollu tkompli għad dejja, b’Baġit ieħor soċjali wara l kantuniera.

Imma għal Grech u sħabu, li wkoll ma jagħtux raġuni konk reta u aċċettabbli għall azzjonijiet tagħhom, jgħodd biss li jkomplu jagħmlu l ħsara lill pajjiż biex isalvaw ġildhom.

F’disa’ snin u fuqhom lanqas fehmu – aħseb u ara kemm tgħallmu – li l politika tal “le” u l bojkotts ma wasslithom im kien, jekk mhux eqreb lejn xifer l irdum.