KullHadd 05.04.2015 by Kullħadd Editor

www.kullhadd.com

ÓArsA lEJn

IL-ÓIDMA TAL-GVERN Ara pa©na 8 u 9

Il-Óadd 5 ta’ April, 2015 Óar©a Nru 1,134

Prezz ›0.80

WEGÓDA MWETTQA

JINTENSIFIKA L-ISTRAJK TAL-HSBC L-Unjin tal-bankiera MUBE se tintensifika l-istrajk tal˙addiema tal-HSBC, hekk kif ordnat biex dawn ma jirrappurtawx g˙ax-xog˙ol qabel nhar l-Erbg˙a. Il-KullÓadd g˙andha f’idejha korrispondenza li lMUBE bag˙tet lill-˙addiema lbiera˙, fejn iddeskriviet b˙ala “gidba sfaççata” listqarrija tat-tmexxija talHSBC, li qalet li saret taf bilpoΩizzjoni tal-unjin f’Ottubru. Ara pa©na 2

KILWA SSALVALU ÓAJTU Xi kultant ma napprezzawx kull nifs li nie˙du u nindunaw meta jkun tard wisq. IΩda mhux l-istess g˙al Kevin Gregory, li meta kien wiçç imb wiçç mal-mewt, sab lil ommu lesta biex tag˙tih kilwa minn tag˙ha biex huwa jkompli jg˙ix. Din il-gazzetta tkellmet mieg˙u fid-dawl tal-fatt li lGvern preΩenti g˙adu kif nieda konsultazzjoni fuq iddonazzjonijiet tal-organi. Ara pa©na 5

FAVUR GÓALL-KONVENJENZA?

Minn din il-©img˙a ra˙su l-kontijiet taddawl u l-ilma g˙an-negozji, eΩattament kif kien imwieg˙ed fil-manifest elettorali talPartit Laburista. L-istess b˙all-familji, innegozji se jgawdu minn 25% ro˙s fid-dawl u 5% ro˙s fl-ilma. Minn Ωjarat li g˙amlu l-ministri u s-segre-

tarji parlamentari g˙and intrapriΩi differenti, ˙are© çar kif dan ir-ro˙s se jag˙ti nifs linnegozji fis-setturi kollha, bir-riΩultat li dawn ikunu jistg˙u jinvestu iktar u jimpjegaw iktar persuni fl-oqsma rispettivi tag˙hom.

Hekk kif it-Tlieta li g˙adda ©iet approvata l-li©i tal-identità tal-©eneru, Malta saret it-tieni pajjiΩ fl-Ewropa li g˙andha din il-li©i. Madankollu, g˙ad hemm dubji dwar kemm il-PN verament huwiex favur dawn id-drittijiet g˙al persuni transgender, u dan wara li l-Kap tal-istess partit u l-esponenti tieg˙u ma kinux preΩenti g˙all-vot ta’ din l-istess li©i.

Ara pa©ni 3 u 40

Ara pa©na 6

KÓ LOKALI

02 05|04|2015

kullhadd.com

L-IMPJEGATI TAL-HSBC IRIDU RATI TA’ INTERESS AÓJAR FUQ IS-SELF

INÇIDENT FATALI

L-unjin tal-bankiera MUBE lbiera˙ ˙abbret li se tintensifika l-azzjonijiet industrijali u ordnat lill-˙addiema biex ma jirrappurtawx g˙ax-xog˙ol nhar itTlieta. Il-bank mhux se jkun qed jifta˙ lanqas g˙ada t-Tnejn, peress li hija bank holiday. Fost it-talbiet tal-impjegati talHSBC hemm ir-rata tal-interessi fuq is-self g˙all-akkwist tal-proprjetà ( home loan ), li qed jing˙ad li huma g˙axar darbiet iktar minn dawk li jgawdu minnhom il-˙addiema ta’ bank ie˙or f’Malta li huwa l-kompetitur ewlieni tal-HSBC. Filwaqt li r-rati tal-interessi tal˙addiema ta’ bank ie˙or huma ta’ 0.1%, dawk tal-HSBC issa huma 1%, wara li l-bank niΩΩel ir-rata minn 1.75% ftit tax-xhur

Ilbiera˙ g˙all-˙abta tas-12.40pm, il-Pulizija ©iet infurmata li kien se˙˙ inçident tat-traffiku fi Triq lIm©arr, ix-Xewkija. Il-Pulizija marret fuq il-post u mill-ewwel st˙arri© irriΩulta li Shaun George Vella, ra©el li kien qieg˙ed isuq mutur tal-g˙amla KTM 250 EXC, g˙al xi ra©uni tilef il-kontroll u kellu impatt ma’ arblu tad-dawl. Vella, li kellu 30 sena u residenti Ta’ Sannat, ittie˙ed l-Isptar Ìenerali ta’ G˙awdex permezz ta’ ambulanza. Ftit wara huwa ©ie ççertifikat mejjet. Il-Ma©istrat Dr J. Vella Cuschieri LL.D ©iet infurmata bil-kaΩ u ˙atret diversi esperti biex jassistuha fl-inkjesta li ©iet appuntata. L-investigazzjonijiet tal-Pulizija g˙adhom g˙addejjin.

ilu. Korrispondenza li g˙andha f’idejha l-KullÓadd u li ntbag˙tet mill-MUBE lill-˙addiema talHSBC ilbiera˙, tg˙id li hija sfortuna li l-Kap EΩekuttiv tal-HSBC

g˙aΩel li jiççara l-poΩizzjoni talbank lejlet l-G˙id, meta kien ilu infurmat bis-sitwazzjoni. L-MUBE kienet qed tirreferi g˙al çirkolari mibg˙uta mit-tmexxija tal-bank lill-˙addiema dakinhar stess.

L-MUBE Ωiedet tg˙id li hija “gidba sfaççata” li l-unjin kienet ikkomunikat il-poΩizzjoni tag˙ha biss f’Ottubru li g˙adda. Dan, qalet l-MUBE, juri li t-tmexxija tal-bank mhux qed tie˙u bis-serjetà in-negozjati fuq il-ftehim kollettiv, a˙seb u ara kemm qed tikkunsidra bis-serjetà it-talbiet tal-impjegati, li jinkludu pakkett finanzjarju u rati fuq is-self a˙jar. Intant, ˙addiem tal-HSBC li tkellem ma’ din il-gazzetta qalilna li, minbarra t-talbiet li qed tag˙mel l-MUBE, it-tmexxija talbank g˙andha tikkunsidra bisserjetà wkoll li ΩΩid l-impjegati. Dan fid-dawl tal-fatt li ˙afna drabi l-klijenti qeg˙din idumu ˙afna biex jinqdew mill-uffiçjali tal- customer care , xi kultant anke iktar minn sieg˙a.

INDIKAZZJONIJIET ÇARI TA’ FIDUÇJA U OTTIMIÛMU LIAM GAUCI liam@kullhadd.com Rapport ma˙ru© din il-©img˙a milla©enzija internazzjonali ta’ kreditu DBRS ikkonfermat li l-ekonomija ta’ pajjiΩna qieg˙da fit-triq it-tajba grazzi g˙all-politika fiskali g˙aqlija tal-Gvern preΩenti. Dan l-g˙aqal kien ukoll rifless fi st˙arri© tal-Kummissjoni Ewropea li re©a’ wera li Malta g˙andha l-og˙la livell ta’ ottimiΩmu fost il-pajjiΩi kollha talUnjoni Ewropea. Fir-rapport ma˙ru© minnha, l-a©enzija internazzjonali ta’ kreditu, DBRS, meta tat g˙all-ewwel darba rating lil pajjiΩna, g˙aΩlet li tag˙ti dak g˙oli ta’ ‘A’. Skont l-esperti tad-DBRS, dan jirrefletti t-tkabbir ekonomiku b’sa˙˙tu ta’ pajjiΩna kif ukoll il-progress li sar fejn jid˙ol ittnaqqis fid-defiçit u fid-dejn nazzjonali. Fil-fatt, l-analisti internazzjonali jsostnu li jekk dan il-progress ikompli u r-riformi li qed isiru fis-settur pubbliku jkunu suççess, ir-rating ta’ pajjiΩna jista’ jkun sa˙ansitra mtejjeb fil-©ejjieni. B’mod partikolari, id-DBRS fa˙˙ru lqasam tax-xog˙ol f’Malta u l-inçentivi li l-Gvern jag˙ti lill-industrija, speçjalment fir-rigward ta’ investiment barrani dirett. Fl-istess ˙in, huma enfasizzaw il-bΩonn li s-sistema edukattiva titjieb u li jiΩdied it-ta˙ri© tal-˙addiema. L-analisti tadDBRS jinnotaw ukoll li l-ma©©oranza tal-kumpaniji f’Malta huma Ωg˙ar u ma g˙andhomx ˙afna aççess g˙al fondi ta’ investiment. Igiddbu lill-OppoΩizzjoni Filwaqt li l-OppoΩizzjoni tifta˙ar li lamministrazzjoni ta’ qabel ˙alliet warajha ekonomija soda, l-analisti tad-DBRS g˙andhom fehma differenti. Huma

jg˙idu li mill-2007 il-kompettitività ta’ pajjiΩna kienet imminata. Fost l-o˙rajn isemmu nuqqasijiet fl-infrastruttura, aççess limitat g˙al kreditu, in-nuqqas ta’ innovazzjoni, kif ukoll id-dejn li tg˙abbew bih il-korporazzjonijiet. Filwaqt li l-Oppozizzjoni tifta˙ar birrekord fiskali tal-amministrazzjoni preçedenti, il-verdett tal-esperti tadDBRS kien “Malta has exhibited weak fiscal management in the past but a number of improvements are underway”. Il-qg˙ad se jkompli jonqos Id-DBRS isemmu b’mod poΩittiv irristrutturar tal-kumpaniji pubbliçi li sar dan l-a˙˙ar, l-aktar fl-Enemalta, u jsostnu li dan naqqas ir-riskji finanzjarji g˙al pajjiΩna. L-esperti tad-DBRS fa˙˙ru wkoll il-miΩuri li ˙a l-Gvern biex iddejn nazzjonali jitnaqqas b’mod sostennibbli fis-snin li ©ejjin. Qasam ie˙or fejn il-Gvern g˙amel bidliet tajbin skont id-DBRS kien dak tax-xog˙ol, bidliet li huma importanti ˙afna ˙alli l-ispiΩa fuq il-pensjonijiet issir sostennibbli. L-esperti tad-DBRS, fost l-o˙rajn, semmew il-˙arsien tat-tfal b’xejn, it-tnaqqis fl- income tax , l- inwork benefit u t-tapering tal-benefiççji. G˙al din is-sena d-DBRS qed ibassru li l-ekonomija Maltija tikber bi 3.3% filwaqt li d-dejn nazzjonali jaqa’ g˙al 68% tal-©id nazzjonali. L-esperti tad-DBRS innuttaw b’mod poΩittiv li meta l-Gvern ˙are© stokks tieg˙u g˙all-bejg˙, dawn in˙atfu mill-ewwel minn investituri Ωg˙ar. Dan meta s-soltu dawn jie˙du terz biss tal-ammont offrut, indikazzjoni çara ta’ fiduçja u ottimiΩmu. Il-Gvern filwaqt li jilqa’ dan l-a˙˙ar çertifikat poΩittiv g˙al pajjiΩna, itenni rrieda tieg˙u li jΩid il-pass ta’ riformi u

bidliet ˙alli l-qag˙da ekonomika u soçjali ta’ pajjiΩna tkompli tissa˙˙a˙ g˙all©id tal-familji tag˙na. Kategoriji o˙rajn meqjusin f’riskju soçjali wkoll urew titjib qawwi. Fost dawk li ilhom jirre©istraw g˙al aktar minn sena kien hemm tnaqqis ta’ 520, jew 16%, filwaqt li l-qg˙ad fost dawk b’diΩabbiltà naqas b’112 persuna, jew 21%. Filwaqt li f’dawn l-a˙˙ar sentejn di©à n˙olqu aktar impjiegi milli n˙olqu fil˙ames snin ta’ qabel, pajjiΩna g˙andu lpotenzjal biex ji©©enera aktar xog˙ol u jkompli jnaqqas in-numru ta’ nies qieg˙da li di©à naqas b’1,100. L-og˙la livell ta’ ottimiΩmu Ir-rotta poΩittiva li qabdet l-ekonomija Maltija mhix qieg˙da biss fuq il-karta, imma qed tin˙ass ukoll fil-bwiet talMaltin u l-G˙awdxin. Dan ˙are© çar, minn st˙arri© tal-Kummissjoni Ewropea fost l-azjendi u l-konsumaturi re©a’ wera li Malta g˙andha l-og˙la livell ta’ ottimiΩmu fost il-pajjiΩi kollha talUnjoni Ewropea. Fl-istess ˙in, g˙allg˙axar xahar konsekuttiv, f’Marzu pajjiΩna kellu l-aqwa livell ta’ ottimiΩmu fost il-pajjiΩi taΩ-Ûona Ewro. L-indiçi tas-sentiment ekonomiku la˙aq il-livell ta’ 116, jew 16% aktar mill-medja re©istrata kemm ilu ji©i mkejjel dan l-indikatur. Il-livell ta’ ottimiΩmu f’pajjiΩna huwa mifrux fost is-setturi kollha. F’Marzu operaturi fis-settur tas-servizzi esprimew l-og˙la livell ta’ kunfidenza fl-a˙˙ar ˙ames snin. L-operaturi fis-settur tas-servizzi f’Malta g˙andhom log˙la livell ta’ ottimiΩmu minn fost loperaturi kollha f’dan is-settur fil-pajjiΩi kollha tal-Unjoni Ewropea g˙ax i˙ossu li l-qag˙da tag˙hom tjiebet u g˙and-

hom aspettattivi anke a˙jar g˙ax-xhur li ©ejjin. Dan se jwassalhom biex ikomplu jΩidu lill-˙addiema. JiΩdied l-investiment L-azjendi industrijali Maltin huma t-tieni l-aktar kunfidenti fost l-azjendi taΩ-Ûona Ewro. Ma©©oranza tag˙hom qed isostnu li fix-xhur li ©ejjin il-produzzjoni industrijali se tkun qed tiΩdied u mag˙ha jiΩdiedu l-impjiegi. Dan meta fil-bqija tal-Ewropa, l-azjendi industrijali qalu li se jkunu qed inaqqsu l˙addiema. Sitwazzjoni simili ˙afna teΩisti fost l-azjendi tal-kostruzzjoni f’Malta. Fis-settur tal-˙wienet ukoll qed jirrenja l-ottimiΩmu. Dan jirrifletti l-kunfidenza li teΩisti fost il-konsumaturi tag˙na. Ilfamilji f’pajjiΩna huma fost il-ftit flEwropea li qed jg˙idu li s-sitwazzjoni finanzjarja tag˙hom qed titjieb u li qed jistennew aktar titjib fix-xhur li ©ejjin. LottimiΩmu fost il-familji huwa li dawn qed jistennew tnaqqis akbar fil-qg˙ad, anke meta dan di©à niΩel g˙all-inqas livell fl-istorja ta’ pajjiΩna.

lokali kÓ

05|04|2015 03

kullhadd.com

MiÛura li Se Tiffranka €50 Miljun lin-negozji Nhar it-Tlieta li g˙adda l-Gvern Ωamm weg˙da o˙ra li g˙amel lill-poplu Malti u G˙awdxi hekk kif in-negozji ta’ pajjiΩna bdew igawdu minn ro˙s ta’ 25% u 5% fil-kontijiet tad-dawl u l-ilma rispettivament. G˙aldaqstant, illum nistg˙u naraw illi, permezz tal-pjan fit-tul fil-qasam tal-ener©ija u bl-intervent strate©iku tassettur privat, dak li ˙addie˙or kien isejja˙ b˙ala gimmick u Alice in Wonderland, illum twettaq minn dan il-Gvern. LIAM GAUCI liam@kullhadd.com

Actavis tiffranka €750,000 fis-sena Waqt Ωjara li g˙amel lillkumpanija Actavis, ilMinistru g˙all-Ener©ija u sSa˙˙a Konrad Mizzi spjega li t-twettiq ta’ din il-weg˙da huwa import anti g˙ax lindustrija issa tista’ tinvesti dan ir-ro˙s fl-operat tag˙ha u fir-riΩorsi umani. Dan irro˙s se jag˙mel l-industrija Maltija aktar kompetittiva. Id-Direttur Mani©erjali talActavis f’Malta, is-Sur Patrick Cachia, waqt l-istess Ωjara tenna li l-kumpanija se tkun qed tiffranka mas-€750,000 fis-sena permezz ta’ dan irro˙s. Din il-kumpanija qieg˙da tqis dan ir-ro˙s b˙ala messa©© importanti ta’ sostenn li qed jag˙ti l-Gvern lil Actavis f’Malta. Dan irro˙s sostanzjali fl-ispejjeΩ tag˙ha, sostna Cachia, se jag˙mel lill-kumpanija aktar kompetittiva fis-suq globali, fatt li se jippermettilha tkompli tinvesti fil-˙addiema u floperat tag˙ha. Huwa semma l-investiment li g˙amlet din il-kumpanija fil-bini ta’ warehouse ©dida mg˙ammra bl-aktar teknolo©ija moderna li nfet˙et f’Ìunju li g˙adda. Id-Direttur Mani©erjali sa˙aq li g˙alkemm il-kumpanija se tibbenefika minn dan ir-ro˙s hija xorta wa˙da ser tkompli tibqa’ tinvesti f’ener©ija alternattiva u tinvesti fi pro©etti biex ittejjeb l-uΩu effiçjenti tal-ener©ija l i anke tie˙u ˙sieb l-ambjent ta’ pajjiΩna. Lukandi u ristoranti ser jiffrankaw kwaΩi €8 miljuni Messa©© simili kien imtenni mill-Ministru g˙at-TuriΩmu Edward Zammit Lewis waqt

Ωjara fil-lukanda Hilton nhar l-Erbg˙a li g˙adda fejn sostna li sostna li huwa stmat li l-lukandi ta’ ˙ames stilel se jkunu qed jiffrankaw madwar €200,000 fis-sena. Il-Ministru Zammit Lewis spjega kif lukandi u postijiet ta’ akkomo d a z z j o n i o ˙ r a j˙allsu madwar €24 miljun f’konsum ta’ elettriku filwaqt li ristoranti, kjosks u bars i˙allsu €7 miljun f’konsum ta’ elettriku. Dan ifisser total ta’ €31 miljun fi ˙las f’kontijiet tad-dawl kull sena. “Mill-a˙˙ar ta’ dan ix-xahar dawn ilkoll ser jibbenefikaw minn ro˙s fil-kontijiet taddawl b’medja ta’ 25%, b˙al kull neg o z j u ie˙or. G˙aldaqsta n t b i l - w e g ˙ d a mwettqa mill-Gvern preΩenti f’dawn il-©ranet, il-lukandi u postijiet o˙ra ta’ akkomodazzjoni flimkien mar-ristoranti, kjosks u bars se jibbenefikaw minn ro˙s medju ta’ aktar minn €7.7 miljuni fissena,” Ωied jg˙id il-Ministru g˙at-TuriΩmu. Dr Zammit Lewis spjega kif anke l-Assoçjazzjoni Maltija g˙al-Lukandi u Ristoranti (MHRA) laq g ˙ a t b i p j a ç i r dan ir-ro˙s u kienet minn ta’ quddiem li g˙arfet li din linizjattiva se tkun kruçjali sabiex it-tu r i Ω m u f ’ M a l t a jkompli jikber u fuq kollox ikompli jsir sostenibbli matul is-sena kollha. Ro˙s ta’ €800,000 fis-sena L-a˙bar tar-ro˙s tal-kontijiet tad-dawl u l - i l m a n t l a q e t b’mod poΩittiv ukoll millMalta Free p o r t T e r m i n a l s Limited, fatt li ˙are© waqt Ωjara li saret mis-Segretarju Parlamentari g˙at-Tkabbir Ekonomiku u l-Kompettività Josè Herrera nhar l-Erbg˙a stess. Matul il-konferenza tala˙barijiet l i s a r e t f i l - P o r t Óieles, kien spjegat illi s-

sena li g˙addiet il-Port Óieles ikkonsma 23 miljun kilo watt hour (KWH) f’dawl g˙at-terminals, biex i˙addem il-krejnijiet tieg˙u kif ukoll biex jipprovdi servizz ta’ dawl g˙ar- reefer containers li jikkunsmaw ammont kbir ta’ elettriku. In-nefqa g˙all-Port Óieles is-sena li g˙addiet f’dan irrigward kienet ta’ aktar minn €3 miljun. Madankollu, ilKap EΩekuttiv tal-Malta Freeport Terminals Limited Alex Montebello, qal li birro˙s tal-kontijiet g˙annegozji, l-azjenda tieg˙u ser tkun qed tiffranka mat€800,000 fis-sena. Is-Segretarju Parlamentari G˙at-Tkabbir Ekonomiku u l-Kompettività Josè Herrera tenna li l-Malta Freeport Terminals huwa indikatur ewlieni ta’ kif l-ekonomija tal-pajjiΩ tkun g˙addejja minnu. Huwa fakkar Ωviluppi importanti g˙al din il-kumpanija, fosthom l-uΩu tal-Port Óieles b˙ala çentru tat-trasbord fil-Mediterran mill-alleanzi tat-tba˙˙ir lOcean 3 (kompost mis-CMA CGM, l-UASC u ç-China Shipping Container Lines – CSCL) u 2M mag˙mula millMaersk Line u l-MSC. €8 0 m i l j u n j i t ˙ a l l e w f l ekonomija Ir-ro˙s tat-tariffi tad-dawl u tal-ilma g˙an-negozji se jfisser li l-industrija u n-negozji se jiffrankaw b’€50 miljun li flimkien mar-ro˙s li sar issena li g˙addiet g˙all-familji jfisser li l-Gvern se jkun qed i˙alli €80 miljun fl-ekonomija fis-sena. Dan ir-ro˙s qieg˙ed ise˙˙ fl-istess Ωmien li d-defiçit u d-dejn qeg˙din jonqsu, l-ekonomija qed tikber u l-familji qed igawdu wkoll minn benefiççji o˙ra b˙as-servizz ta’ ˙arsien tattfal b’xejn.

lOKali KÓ

05|04|2015 05

kullhadd.com

KOnsUlTaZZJOni fUq id-dOnaZZJOni Tal-ORgani

“OMMi wElldiTni Mill-Ìdid” Kevin Gregory, Ωag˙Ωug˙ li rçieva kilwa

GLEN FALZON

ukoll tad-donatur. G˙andu jkun Ωgurat li d-donatur jaf perfettament il-proçessi kollha involuti f’kull kaΩ,” qal Dr Fearne.

glen@kullhadd.com Fl-a˙˙ar ©img˙at ta’ Marzu, isSegretarju Parlamentari g˙asSa˙˙a Chris Fearne nieda white paper dwar id-donazzjonijiet tal-organi g˙all-konsultazzjoni tal-pubbliku. IsSegretarju Parlamentari qal li f’Malta qatt ma kien hawn qafas legali dwar id-donazzjonijiet tal-organi u li kulma hawn fil-preΩent huma ˙ames avviΩi legali li jikkontrollaw listandards, iΩda ma jirregolarizzawx kif persuna tista’ titqies li hi donatur. Fid-dawl ta’ dan kollu, ilgazzetta KullÓadd tkellmet ma’ Kevin Gregory fejn bis-sa˙˙a ta’ ommu re©a’ ˙a l-˙ajja mill©did.

Konsultazzjoni wiesg˙a

Óajja ©dida “Ommi wellditni mill-©did. Ommi tatni l-˙ajja darbtejn.” Dawn kienu l-kliem kommoventi ta’ Kevin Gregory, ra©el li 27 sena ilu ommu tatu kilwa. “Id-differenza meta ˙adt il-kilwa kienet kbira ferm, lanqas biss kont naf x’differenza se tag˙milli f’˙ajti. Ommi li g˙exet dawn is-snin kollha b’kilwa wa˙da u g˙adha mimlija g˙omor u sa˙˙a,” qalilna Gregory. Huwa Ωied jg˙id li kieku ma kienx dan il-©est tant sabi˙ ma jafx kif kienet tkun ˙ajtu. “Ilkilwa li tatni ommi baqg˙et tajba g˙al 16-il sena s˙a˙, 16-il sena ta’ ˙ajja. Id-differenza li

g˙amlitli din il-kilwa kienet kbira, ˙ajti nbidlet mil-lejl g˙an-nhar, avolja qabel l-operazzjoni ma kontx naf bid-differenza. Niftakar li eΩatt wara l-operazzjoni jien u ommi konna fuq l- istretcher ˙dejn xulxin u jien qbadtilha idha u g˙edtilha: “Ma, tajtni l-˙ajja mill-©did. Illum er©ajt wellidtni,” irrakonta l-esperjenza tieg˙u Gregory bid-dmug˙ f’g˙ajnejh. Tkellimna wkoll ma’ omm Gregory li qaltilna li jekk ilprofessjonisti jg˙idu lid-donaturi futuri dak li qalu lilha, li g˙andha Ωew© kliewi li ja˙dmu tajjeb ˙afna, m’g˙andu

jkun hemm l-ebda biΩa’ li wie˙ed jag˙ti kilwa. “Jien immur g˙al check ups regolari kull sena jew sena u nofs, ilkonsulent dejjem jg˙idli li kieku ma jafx li g˙andi kilwa wa˙da ja˙seb li g˙andi tnejn li ja˙dmu tajjeb ˙afna,” stqarret is-Sinjura Gregory. X’se jkunu l-g˙aΩliet? Fil-kaΩ ta’ donaturi mejtin, isSegretarju Parlamentari spjega d-diversi g˙aΩliet li jistg˙u ji©u implimentati, fosthom dik imsej˙a opt-in; meta d-donatur ikun iddeçida f’˙ajtu li jag˙ti lorgani, u dik opt out ; fejn

wie˙ed jitqies donatur sakemm ma jkunx espliçitament qal li ma jridx ikun. Barra minn hekk, hemm ukoll metodu msejja˙ hard , fejn l-g˙aΩla li jag˙mel iddonatur matul ˙ajtu ma tkunx tista’ tinbidel, jew dak soft, li tfisser li l-g˙aΩla li jag˙mel iddonatur tkun tista’ tinbidel mill-familjari tieg˙u. “Id-donazzjonijiet tal-organi jsiru kemm minn persuni mejtin kif ukoll minn dawk ˙ajjin fil-kaΩ ta’ organi b˙allkliewi u f’kull çirkostanza qeg˙din naraw li l-qafas legali j˙ares kemm l-interessi tal-persuna li se tirçievi organu kif

Is-Segretarju Parlamentari qal li din il- white paper ©iet ippreΩentata wara ˙idma malgruppi parlamentari ewlenin tas-Sa˙˙a u tal-Affarijiet Soçjali fejn tkellmu mal-partijiet interessati kollha. “Fil- white paper li tinsab miftu˙a g˙ad-diskussjoni inkludejna l-g˙aΩliet kollha. G˙aldaqstant nistieden lis-soçjetà çivili biex jie˙du sehem fil-konsultazzjoni biex l-ideat tag˙hom ng˙aqqduhom ma’ dawk tal-partijiet interessati u mbaghad inkunu nistg˙u nibnu li©i kompressiva anke f’ areas li qabel ma kinux esplorati. Biex b’hekk, anke f’dan il-qasam tant delikat, ikollna qafas legali li jirregola dan il-©est altruwist li fl-a˙˙ar mill-a˙˙ar isalva l-˙ajjiet,” temm jg˙id is-Segretarju Parlamentari Chris Fearne. Id-dokument huwa disponibbli fuq is-sit www.socialdialogue.gov.mt, fis-sezzjoni talkonsultazzjonijiet pubbliçi, intitolata Public Consultation. Dan id-dokument kien ippreparat miç-Chairperson talKumitat g˙as-Sa˙˙a Dr Etienne Grech, miç-Chairperson talKumitat g˙all-Affarijiet Soçjali Dr Deborah Schembri, u s-Sa Patricia Galea.

Tnaqqis qawwi fil-qgÓad Çifri tal-Uffiççju Nazzjonali talIstatistika ppubblikati din il©img˙a wrew kif, f’sentejn biss, frott il-politika ta’ investiment u r-riformi poΩittivi, iΩ-Ωieda filqg˙ad li n˙olqot fil-˙ames snin tal-amministrazzjoni preçedenti ©iet solvuta. Matul dawn is-sentejn, mhux talli kull jumejn ma Ωdiditx persuna o˙ra tirre©istra, talli kull jumejn tliet persuni li kienu jirre©istraw sabu xog˙ol. Fi stqarrija ma˙ru©a b’reazzjoni g˙al dan ir-rapport, ilGvern fakkar li meta l-amministrazzjoni preçedenti ˙adet ilkariga fil-bidu ta’ Marzu 2008, f’pajjiΩna kien hemm jirre©istraw 6,342 persuna. Minkejja l-fta˙ir dwar rekords b’sa˙˙ithom fil-qasam taxxog˙ol, fi tmiem dik il-le©iΩlatura n-numru ta’ nies jirre©istraw kien tela’ g˙al 7,279, li jfisser Ωieda ta’ 937 persuna, jew 15%. Kull jumejn ta’ dik il-le©iΩlatura, persuna aktar Ωdiedet ma’ dawk di©à bla xog˙ol. Politika effettiva B’kuntrast, fi tmiem Frar 2015 kien hemm 6,190 persuna jirre©istraw. Dan ifisser li, flewwel sentejn ta’ dan il-Gvern kien hemm tnaqqis ta’ 1,089, jew 15%, fuq l-ammont ta’ nies qieg˙da li ntirtu mill-amministrazzjoni preçedenti. “Din hija l-aqwa konferma ta’

kemm il-politika ekonomika talGvern qed ikollha effetti soçjali poΩittivi ˙afna. KwaΩi 1,100 persuna qed ja˙dmu bi qlig˙ u jg˙inu fit-tkabbir tal-ekonomija minflok jiddependu fuq lg˙ajnuna soçjali,” sostna lGvern fl-istqarrija tieg˙u. It-tnaqqis qawwi fil-qg˙ad matul din il-le©iΩlatura qed jin˙ass l-aktar fost iΩ-Ωg˙aΩag˙. Fl-a˙˙ar tnax-il xahar kien hemm tnaqqis ta’ 470, jew aktar minn terz, fin-numru ta’ Ωg˙aΩag˙ bla xog˙ol. Dan jindika kemm il-˙idma li qed issir biex aktar Ωg˙aΩag˙ jid˙lu fiddinja tax-xog˙ol, fosthom permezz tal-garanzija g˙aΩΩg˙aΩag˙, qed t˙alli frott.

Fl-istess ˙in kien hemm ukoll tnaqqis ta’ 420 persuna fin-nies jirre©istraw li g˙andhom età ta’ 45 sena jew aktar, kategorija ta’ nies qieg˙da meqjusa l-aktar eskluΩa mis-suq tax-xog˙ol. Dan ifisser li tnaqqis ta’ 13% mil-livell ta’ sena qabel. Konfermi mill-Eurostat Il-jiem li g˙addew raw konferma o˙ra tal-g˙aqal tal-politika ekonomika tal-Gvern Malti, illi f’dan il-kaΩ waslet mill-Eurostat. Skont il-Eurostat, fi Frar 2015 pajjiΩna kellu rata ta’ qg˙ad ta’ 5.9%. Din hija l-inqas rata ta’ qg˙ad li qatt ©iet osservata fixxahar ta’ Frar mindu l-Eurostat

bdiet ti©bor din l-istatistika g˙al pajjiΩna sittax-il sena ilu. L-og˙la rata li qatt ©iet osservata fix-xahar ta’ Frar millEurostat kienet 7.8% fi Frar 2002. B˙ala medja, matul il˙mistax-il sena qabel il-bidla flamministrazzjoni, ir-rata ta’ qg˙ad f’pajjiΩna matul Frar kienet tla˙˙aq is-6.9%. Li kieku f’pajjiΩna b˙alissa g˙andna din ir-rata, kieku kien ikollna kwaΩi elfejn persuna aktar bla xog˙ol milli g˙andna llum. Il-politika ekonomika talGvern, u l-ottimiΩmu li nisslet, wasslet biex kwaΩi elfejn persuna qeg˙din ja˙dmu bi qlig˙ minflok ikollhom jiddependu mill-g˙ajnuna soçjali u l-familji tag˙hom. Ta˙t din l-amministrazzjoni, irrata tal-qg˙ad fix-xahar ta’ Frar tjiebet sostanzjalment. Fi Frar 2013, meta Simon Busuttil kien Viçi Kap tal-Partit fil-Gvern, ilqg˙ad kien ila˙˙aq is-6.3%. Sena wara, dan kien di©à waqa’ g˙al 6% u issa re©a’ naqas g˙al 5.9%. It-tmexxija ta’ Gvern ©did g˙amlet differenza fir-rata ta’ qg˙ad meta mqabbla mattmexxija fi Ωmien meta l-Kap tal-OppoΩizzjoni kien l-awtur tal-pjan ekonomiku tal-partit filgvern. L-anqas rata qatt osservata RiΩultat poΩittiv ie˙or li jo˙ro©

mill-istatistika tal-Eurostat huwa li r-rata tal-qg˙ad fost iΩ-Ωg˙aΩag˙ f’pajjiΩna naqset g˙al 11.8%. Din hija l-inqas rata qatt osservata f’dan ixxahar mill-Eurostat mindu bdiet tin©abar din l-istatistika fl-2000. B˙ala medja fil-˙mistax-il sena qabel il-bidla flamministrazzjoni, ir-rata ta’ qg˙ad fost iΩ-Ωg˙aΩag˙ matul ix-xahar ta’ Frar kienet ta’ 14.8%. Dan ifisser li, mqabbel massnin ta’ qabel, b˙alissa g˙andna mal-elf Ωag˙Ωug˙ anqas bla xog˙ol. Dan huwa frott, fost o˙rajn, tal-garanzija taΩ-Ωg˙aΩag˙, skema ta’ g˙ajnuna u ta˙ri© li l-Kap talOppoΩizzjoni kien qabbilha ma’ garanzija talwashing machine. Ir-riΩultati miksuba jikkuntrastaw bil-kbir mal-previΩjoni tal-Kap tal-OppoΩizzjoni li lqg˙ad f’Malta kien ser jaqbeΩ sew is-7%. Ir-realtà kienet li Simon Busuttil g˙amel Ωball ta’ aktar minn elfejn ru˙. Il-Kap tal-OppoΩizzjoni g˙adu sallum ma rtirax it-tbassir tieg˙u dwar il-qg˙ad f’pajjiΩna. Fil-©img˙at li ©ejjin il-Gvern se jwettaq aktar ˙idma u jaççellera l-pass tar-riformi g˙ax jemmen li pajjiΩna g˙andu l-potenzjal ikompli jtejjeb aktar ir-riΩultati fil-qasam tax-xog˙ol.

06 05|04|2015

kullhadd.com

KÓ LOKALi

LOGÓBA TA’ KONVENJENZA? Jidher li l-Partit Nazzjonalista (PN) ma tg˙allem xejn mill-episodju tal-passat riçenti meta astiena fuq il-li©i tal-unjoni çivili. Ta’ min ifakkar li dakinhar l-OppoΩizzjoni Nazzjonalista kienet milqug˙a minn diΩapprovazzjoni qawwija ˙afna barra l-Parlament fi Pjazza San Ìor© minn dawk preΩenti. Nhar l-Erbg˙a li g˙adda, il-Kap tal-OppoΩizzjoni Simon Busuttil, flimkien ma’ ˙afna membri parlamentari o˙ra Nazzjonalisti, ma kienx preΩenti g˙all-vot fuq li©i hekk importanti g˙al pajjiΩna; li©i li tat drittijiet mist˙oqqa lil persuni trans u li b’hekk po©©iet lil Malta fost l-aqwa pajjiΩi fid-dinja f’dawk li huma drittijiet çivili b’rabta ma’ persuni LGBTI.

GLEN FALZON glen@kullhadd.com

Il-Ministru g˙ad-Drittijiet Çivili Helena Dalli kienet qalet li din il-li©i se tag˙ti ddritt tal-identità tal-©eneru lill-persuni kollha u se tidentifika l-proçeduri li jridu ji©u segwiti f’kaΩ ta’ bdil tal©eneru g˙all-adulti u g˙allminuri. Din il-li©i se tirrikonoxxi wkoll deçiΩjonijiet

me˙uda minn awtoritajiet barranin, se tag˙ti dritt g˙allintegrità u l-awtonomija fiΩika lill-persuni kollha u d-dritt lill-©enituri li jipposponu milli jiddikjaraw il-©eneru tattarbija tag˙hom fuq iç-çertifikat tat-twelid sakemm ilminuri jil˙aq l-età ta’ 14-il sena Quo Vadis? Fid-dibattitu parlamentari

dwar din il-li©i, deputati talOppoΩizzjoni kienu qajmu diversi mistoqsijiet, fejn xi w˙ud enfasizzaw li g˙andhom isiru testijiet mediçi minn psikologi fuq persuni transgender qabel dawn imorru g˙and in-nutar biex jiddikjaraw liema ©eneru li huma l-aktar komdi bih. IdDeputat Nazzjonalista Clyde Puli, li wkoll ma kienx preΩenti meta g˙addiet din illi©i, sa˙ansitra mar aktar lil

hinn minn hekk u semma kif hemm t˙assib minn dawk li jemmnu bl-ideolo©ija tal©eneru, liema ideolo©ija tinnega l-possibbiltà ta’ eΩistenza tal-persuna transgender. Fid-dawl ta’ dan kollu, wie˙ed jistaqsi fejn hu tti©did li qed ise˙˙ fil-PN? Vera li l-bibien miftu˙a g˙al kul˙add jew il-bieb g˙al dawn il-persuni jinsab imbarrat? X’qieg˙ed jag˙mel hemm il-Forum Opportunitajiet Indaqs imwaqqaf minn Simon Busuttil stess meta dan fl-istess ˙in ipprefera li jmur jiççelebra G˙awdex minflok ma jkun preΩenti f’wa˙da mill-og˙la istituzzjonijiet tal-pajjiΩ biex jivvota? Il-PN vera jemmen f’din il-kawΩa jew din hija biss log˙ba ta’ konvenzja? L-argument li ma jre©ix talKap tal-OppoΩizzjoni huwa li l-ma©©oranza tad-deputati Laburisti ma kinux preΩenti g˙all-emendi fuq irrikonixxment tal-lingwa tassinjali. Filwaqt li r-rikonixximent g˙al-lingwa tas-sinjali huwa importanti ˙afna, m’g˙andux l-istess implikazzjonijiet kontroversjali li g˙andha din il-li©i, u g˙alhekk nuqqas parlamentari fir-rikonixximent g˙allingwa tas-sinjali ma jistax ji©i interpretat b˙ala nuqqas ta’ appo©© min-na˙a tal-Gvern. Il-li©i tal-identità tal-©eneru se tbiddel ˙ajjet ˙afna nies, listess b˙alma biddlu ˙afna ˙ajjiet dawk tad-divorzju u lunjoni çivili. X’inhuma l-identità u lespressjoni tal-©eneru, u lkaratteristiki tas-sess?

Il-Prim Ministru jindirizza seminar dwar il-vot li kien g˙adu kemm ittie˙ed fuq il-li©i dwar l-identità tal-©eneru

Iç-çkejkna Willa u l-©enituri tag˙ha wkoll attendew g˙as-seminar u qasmu l-esperjenza tag˙hom. Willa twieldet b˙ala tifel iΩda llum qed tg˙ix kuntenta b˙ala tifla

L-identità tal-©eneru huwa fattur personali, fi kliem ie˙or kif i˙ossu l-individwu. L-espressjoni tal-©eneru huwa kif l-individwu jippreΩenta ru˙u u kif jarawh ta’ madwaru. Min-na˙a l-o˙ra, il-karatteristiki tas-sess huma l-karatteristiki fiΩiçi komuni g˙as-sess maskili jew g˙assess femminili. Din il-li©i se tag˙ti d-dritt tal-identità tal©eneru lill-persuni kollha, u se tirregola l-proçedura g˙allbdil tal-©eneru. Li kieku mhux g˙al din il-li©i, persuna li trid tibdel il-©eneru tag˙ha, kellha mhux biss tg˙addi minn proçess legali twil filQrati, iΩda tkun kostretta wkoll tag˙mel interventi kirur©içi li jiswew il-flus u li possibbilment ikunu wkoll riskjuΩi. B’din il-li©i persuna adulta g˙andha biss tmur g˙and nutar li japplika f’isimha, u fi Ωmien qasir din ikollha l©eneru tag˙ha mibdul, inkluΩ fuq id-dokumenti kollha uffiçjali. Fil-kaΩ ta’ persuni ta˙t l-età li jitolbu bidla fil©eneru, il-proçess xorta se jibqa’ jsir bil-Qorti, però se jkun wie˙ed iktar sempliçi. Din il-li©i mhux se tag˙ti lok g˙al abbuΩ biex wie˙ed joqg˙od jibdel il-©eneru tieg˙u kull meta jiftillu. Ilproçedura simplifikata per-

mezz ta’ applikazzjoni minnutar tista’ ssir darba biss, u jekk wie˙ed ikun irid jibdel il-©eneru tieg˙u g˙at-tieni darba, ikollu jirrikorri quddiem il-Qorti, li huwa fiddiskrezzjoni tag˙ha jekk tilqax din it-talba. Apparti minn hekk, bidla fil-©eneru ma tissarrafx f’abdikazzjoni minn obbligi legali li wie˙ed jista’ jkollu. Fi kliem sempliçi, jekk wie˙ed, pereΩempju, g˙andu j˙allas multa, ma jfissirx li se jkun jista’ jevita milli j˙allasha jekk jibdel il©eneru. Bidla fil-©eneru ma t˙assarx l-obbligi legali talidentità preçedenti. Fl-istess waqt, filwaqt li torbot lillindividwu bl-istess dmirijiet legali ta’ qabel, din il-li©i tipprote©i wkoll il-privatezza tal-persuna. Aspett ie˙or importanti hu l-fatt li l-identità tal-persuna se tkun protetta kontra kxif ta’ identità preçedenti g˙al finijiet malizzjuΩi. Din il-li©i se tkun qed tipprote©i lil persuni intersex minn operazzjonijiet normattivi li mhumiex me˙tie©a g˙al sa˙˙ithom kif ukoll se tkun qieg˙da tintroduçi numru ta’ miΩuri o˙ra fosthom il-promozzjoni talugwaljanza u l-kriminalizzazzjoni ta’ atti ta’ mibeg˙da. Prominenza internazzjonali

fil-midja

Din il-li©i mhux biss niΩlet tajjeb mal-poplu Malti u G˙awdxi, iΩda wkoll malmidja internazzjonali. Tant hu hekk, li Reuters irrappurtat li persuni transgender f’Malta mhux se jkollhom aktar ilbΩonn ta’ operazzjoni jew li jisterilizzaw ru˙hom biex jibdlu legalment il-©eneru tag˙hom. Fil-fatt, f’pajjiΩi li g˙ad m’g˙andhomx din il-li©i, biex persuni transgender ji©u rikonoxxuti mill-Istat, iridu jg˙addu minn sensiela ta’ proçeduri mediçi jew irid ikollhom xi problemi mentali. Spikkaw ukoll il-kummenti taç-Chairman ta’ ILGAEurope Paulo Corte-Real li fi stqarrija sostna li l-li©i approvata f’Malta g˙andha sservi ta’ ispirazzjoni g˙al pajjiΩi o˙rajn Ewropej li g˙andhom bΩonn itejbu listandards tag˙hom fil-qasam tal-ugwaljanza. Reuters ikkwotat ukoll liçChairman ta’ Transgender Europe Arja Voipio fejn dan sostna li l-politiçi Ewropej g˙andhom iqisu lil Malta b˙ala ispirazzjoni f’dan ir-rigward u g˙alhekk jie˙du azzjoni minnufih. Aktar minn hekk, is-sit elettroniku Buzzfeed.com sostna li pajjiΩna adotta l-aktar li©i progressiva tal-identità tal©eneru. Kien hawnhekk ukoll li dan is-sit semma li din hija l-a˙˙ar minn sensiela ta’ li©ijiet dwar drittijiet çivili g˙al persuni LGBTI li kienu approvati fl-a˙˙ar sentejn minn Gvern Laburista

lokali kÓ

kullhadd.com

l-eWWel sena Óidma tal-president ta’ malta Matul dawn l-a˙˙ar tnax-il xahar, il-President ta’ Malta Marie-Louise Coleiro Preca kellha b’kollox 2441 laqg˙a ma’ kull sezzjoni tal-poplu Malti, ji©ifieri fuq medja ta’ 6.7 laqg˙at kuljum, Sibtijiet u Ódud inkluΩi. Il-President Ωammet kuntatt dirett mas-soçjetà, li ma kienx ristrett g˙al xi sezzjoni partikolari imma jkopri l-firxa kollha tal-komunità Maltija u G˙awdxija. Il-President ˙adet sehem kemm fl-og˙la funzjonijiet statali u reli©juΩi, kif ukoll f’dawk ta’ çittadini normali. Il-mira tal-President kienet u g˙adha li tibqa’ bl-umiltà kollha qalb il-poplu biex tibqa’ ta˙dem qatig˙ biex ixettell l-g˙aqda nazzjonali u biex ˙add, jekk jista’ jkun, ma jibqa’ lura.

Funzjonijiet solenni FUNZJONIJIET RELIÌJUÛI – 47 QIMA LIL TA’ QABILNA – 14 OKKAÛJONIJIET TA’ FERÓ U TA’ NIKET – 83

xogÓol diplomatiku JIEM NAZZJONALI BARRANIN – 20 ÛJARAT INTERNAZZJONALI – 20 LAQGÓAT MAL-AMBAXXATUR – 44

avvenimenti AVVENIMENTI KULTURALI U KONFERENZI – 156 AVVENIMENTI NAZZJONALI – 22 AVVENIMENTI ORGANIZZATI MILLUFFIÇÇJU TAL-PRESIDENT – 65

laqgÓat privati, politiÇi u interni LAQGÓAT PRIVATI U INTERNI – 935 LAQGÓAT TAL-KUMMISSJONI GÓALL-AMMINISTRAZZJONI TAL-ÌUSTIZZJA – 11 LAQGÓAT MAL-MEXXEJJA POLITIÇI – 25

Ûjarat lokali PREÛENTAZZJONIJIET U INAWGURAZZJONIJIET – 133 LAQGÓAT SOÇJALI U TA’ KORTESIJA – 756 LAQGÓAT MA’ GRUPPI – 239 ÛJARAT F’UFFIÇINI U ÇENTRI TA’ GÓAQDIET EÇÇ – 157 INKONTRI FIL-MIDJA – 68 MIXJIET – 12 ÛJARAT FL-ISKEJJEL – 9

miÌBura mal-14,000 tunnellata skart Fl-2014 Is-sena li g˙addiet, idDirettorat tat-Tindif fi ˙dan ilMinisteru g˙at-Trasport u lInfrastruttura ©abar mal-14,000 elf tunnellata skart minn postijiet pubbliçi u Ωoni industrijali. Il-Ministru g˙at-Trasport u lInfrastruttura Joe Mizzi qal li din iç-çifra tfisser Ωieda ta’ 33% fuq is-sena ta’ qabel, u dan ifisser Ωieda fl-effiçjenza riΩultat tar-riformi li saru, kemm fir-riΩorsi umani, speçjalment f’Ωoni turistiçi, kif ukoll permezz ta’ investiment f’makkinarju aktar speçjalizzat fit-tindif. Huwa qal dan fil-bidu ta’ attività ta’ tindif, organizzata mill-Kunsill Lokali tal-Furjana, li matulha ˙adu sehem numru kbir ta’ residenti u impjegati li

ja˙dmu l-Furjana u g˙aqdiet ambjentali, bit-tema ‘Ûomm lIndafa fil-Floriana’. Siner©ija bejn il-Kunsill Lokali u d-Direttorat tatTindif Il-Ministru Mizzi, filwaqt li fa˙˙ar inizjattivi b˙al dawn li jkomplu jkattru l-kuxjenza dwar il-bΩonn ta’ ndafa f’pajjiΩna, qal li minkejja li dDirettorat tat-Tindif huwa responsabbli minn postijiet pubbliçi, toroq arterjali, Ωoni turistiçi u bajjiet, jag˙ti assistenza kbira lill-kunsilli lokali, b˙alma sar f’din l-attività. Huwa esprima d-diΩappunt tieg˙u li g˙ad hawn min mhuwiex konxju tar-responsabbiltajiet li g˙andu u minkej-

ja s-servizzi ming˙ajr ˙las li jeΩistu, xorta wa˙da jiddisponi f’postijiet pubbliçi. Óafna drabi, ©img˙a biss wara li jkunu tnaddfu Ωoni partikolari, jer©a’ jintefa’ ammont ta’ skart fihom. Investiment ta’ €300,000 Il-Ministru Mizzi semma lkampanja tad-Direttorat, ‘G˙alfejn T˙amme© PajjiΩek’ u qal li s-sena li g˙addiet idDirettorat xtara b’madwar tliet mitt elf ewro makkinarju speçjalizzat fit-tindif. Huwa temm jg˙id li kieku n-nies isiru aktar konxji tar-responsabbiltajiet tag˙hom, l-ispiΩa tad-Direttorat u l-˙addiema jkunu jistg˙u ji©u utilizzati fi pro©etti o˙rajn tal-Gvern.

08 05|04|2015

kullhadd.com

KÓ LOKALI

ÓIDMA TAL-GVERN EKONOMIJA U FINANZI

ÌUSTIZZJA U INTERN

• Il-Gvern ta Bonus Addizzjonali ta’ €35 li rdoppja l-kumpens g˙aΩ-Ωieda tal-g˙oli tal-˙ajja lil dawk li jaqilg˙u inqas minn €20,000, u prorata lill-istudenti u lill-pensjonanti.

• Il-membri tal-korpi dixxiplinati g˙all-ewwel darba se jkunu jistg˙u jissie˙bu f’unjin tal-g˙aΩla tag˙hom. •

• Fi Frar, id-d˙ul tal-Gvern kien €38 miljun aktar mill-˙ru©. Dan ifisser li g˙al dawn l-a˙˙ar ˙ames xhur il-Gvern kien f’poΩizzjoni li jnaqqas id-dejn nazzjonali g˙all-ewwel darba fl-istorja riçenti ta’ pajjiΩna. • Figuri tal-NSO jindikaw li g˙at-tieni sena konsekuttiva l-Gvern irnexxielu jnaqqas id-defiçit fuq il-Fond Konsolidat g˙al €136 miljun. • St˙arri© tal-Kummissjoni Ewropea mal-azjendi u l-konsumaturi re©a’ wera li Malta g˙andha l-og˙la livell ta’ ottimiΩmu fost il-pajjiΩi tal-UE. •

Titnieda l-fondazzjoni GamingMalta li se tg˙olli l-profil ta’ Malta.

29 spettur tal-pulizija ©ew offruti kors f’livell ta’ Diploma.

• L-EU Justice Scoreboard irriflettiet bidliet poΩittivi li saru g˙all-Qrati fil-qasam tal-Informatika fl-2013, b˙all-façilità li wie˙ed jippreΩenta kawΩa g˙al talbiet Ωg˙ar online, fejn pajjiΩna qieg˙ed minn ta’ quddiem. • Il-Ministru Carmelo Abela jniedi konsultazzjoni mal-membri tal-Korp tal-Pulizija bl-iskop li titjieb is-sigurtà fil-lokalitajiet. • Il-Ministri Owen Bonnci u Carmelo Abela jattendu g˙al laqg˙at separati fi Brussell fejn ©ew diskussi l-problemi tal-immigrazzjoni u r-radikalizzazzjoni li qed twassal g˙at-terroriΩmu.

EDUKAZZJONI U XOGÓOL

TURIÛMU, KULTURA U SPORT

• Il-Gvern nefaq €43 miljun fuq 28 pro©ett edukattiv ta’ tisbi˙ u bini ta’ skejjel li ˙afna minnhom huma lesti jew fi stadju avvanzat.

• Il-Ministru Edward Zammit Lewis nieda l-Politika g˙at-TuriΩmu g˙as-snin 2015-2020 kif ukoll il-Fondazzjoni g˙all-IΩvilupp ta’ Ûoni Turistiçi.

• Iffirmat Memorandum of Understanding bejn il-Gvern u l-Microsoft biex l-g˙alliema u l-istudenti jkollhom aççess g˙all-a˙˙ar teknolo©ija.

• Jitwaqqaf kumitat li ser ikun qed jifformula politika nazzjonali g˙all-films b˙ala parti mill-viΩjoni li to˙loq niçça ekonomika ©dida.

•

• Jitnieda l-pro©ett Yachting Malta mir-Royal Malta Yacht Club u l-Gvern. L-iskop ta’ Yachting Malta hi li tikber l-industrija tal-yachting u li Malta ssir destinazzjoni unika.

Jistlesta xog˙ol estensiv fuq il-binja tal-Girl Guides f’Óad-Dingli.

• Il-Eurostat qalet li fi Frar 2015 pajjiΩna kellu rata ta’ qg˙ad ta’ 5.9%, li hija l-inqas rata g˙al dan ix-xahar fl-a˙˙ar 16-il sena. • Skont l-NSO, ir-rata ta’ qg˙ad f’pajjiΩna fir-raba’ kwart tal-2014 kienet 5.9%. Din hi l-inqas wa˙da g˙al dan il-perjodu fl-istorja ta’ pajjiΩna.

• Ìie inawgurat il-pro©ett ta’ Misra˙ Ólantun fiΩ-Ûurrieq u nfeta˙ uffiççju tal-informazzjoni turistika ©did f’Bu©ibba. • Is-Segretarju Parlamentari Chris Agius jiffirma Memorandum of Understanding maç-Çina g˙al iktar kooperazzjoni sportiva.

LOKALI KÓ

kullhadd.com

INFRASTRUTTURA U ENERÌIJA • Kif imwieg˙ed, mill-31 ta’ Marzu n-negozji wkoll bdew jibbenefikaw minn kontijiet tad-dawl b’25% ro˙s, u kontijiet tal-ilma b’5% ro˙s. Jor˙os ukoll il-prezz tal-fjuwils. • Jit˙abbar il-pjan g˙al dehra ©dida tal-Pjazza Anoine de Paule f’Ra˙al Ìdid b˙ala parti mir-ri©enerazzjoni tan-Nofsinhar ta’ Malta. • Saret applikazzjoni mal-MEPA biex ji©u Ωarmati t-tankijiet tal-31 ta’ Marzu f’BirΩebbu©a. Il-façilitajiet f’Óas-Saptan issa se jkunu qed jintuΩaw g˙as-suq lokali. • Jitnieda l-pro©ett Alter Aqua – Non Conventional Water Resources Programme fl-MCAST, li jag˙mel uΩu minn ilma li jkun se jintrema. •

Jit˙abbar l-iΩvilupp u r-restawr tas-Suq tal-Belt fi Triq il-Merkanti.

SOLIDARJETÀ SOÇJALI U DRITTIJIET •

Jibda x-xog˙ol fuq rinovazzjoni tal-binjiet tal-Gvern f’San Pawl il-Ba˙ar.

•

Jinfeta˙ Çentru ta’ Matul il-Jum g˙all-Anzjani f’Santa Luçija.

• Il-Ministru Helena Dalli nediet it-Terrafirma Collective, pjattaforma ©dida g˙all-ENGOs Maltin, b˙ala parti minn pro©ett li qed jitmexxa minn g˙aqdiet ambjentali. • Approvat mill-Parlament l-Abbozz ta’ Li©i dwar l-Identità tal-Ìeneru, l-Espressjoni tal-Ìeneru u l-Karatteristiçi tas-Sess. •

Jitnedew iç-çentri LEAP! g˙all-familji f’Óal Kirkop u x-Xewkija.

L-EWROPA U LIL HINN MINNHA • Jinkisbu €29 miljun f’fondi Ewropej g˙all-Affarijiet Marittimi u s-Sajd; ammont li huwa t-tripplu g˙al dak allokat qabel. • Il-Ministru George Vella u l-Ministru Carmelo Abela jiltaqg˙u mal-Kummissarju Ewropew g˙all-Immigrazzjoni fejn jiddiskutu din il-problema u s-sigurtà fil-Mediterran. • Il-Ministru Michael Farrugia ffirma Memorandum of Understanding mas-Slovakkja g˙all-kooperazzjoni fil-qasam soçjali. • Il-Ministru George Vella jiltaqa’ mal-Ministru g˙all-Affarijiet Barranin Çiprijott fejn ji©u diskussi possibbiltajiet ta’ kooperazzjoni bejn iΩ-Ωew© pajjiΩi.

SAÓÓA U AMBJENT • Permezz ta’ investiment mill-privat se tinfeta˙ skola medika u jinbena sptar ©did f’G˙awdex, kif ukoll ji©i rran©at l-Isptar San Luqa. • Il-Kabinett approva g˙ad-diskussjoni fil-Parlament abbozz ta’ li©i dwar il-klima wara proçess ta’ konsultazzjoni pubblika, li permezz tieg˙u jkun assigurat il-˙arsien tas-setturi kollha, fosthom il-wirt nazzjonali u l-kultura. •

Ting˙alaq il-power station tal-Marsa li kienet sors ewlieni ta’ trab iswed.

•

Titnieda white paper dwar id-donazzjoni tal-organi u t-tessuti.

• Malta jkun l-ewwel pajjiΩ English speaking li jintag˙Ωel g˙al ta˙ri© speçjalizzat dwar l-ekosistemi marittimi.

GVERN LOKALI U GÓAWDEX • Il-Ministru Anton Refalo inawgura l-pro©ett ta’ ©nien botaniku g˙all-familji f’Kerçem, li sar mill-Kunsill Lokali b’fondi Ewropej, filwaqt li l-Prim Ministru inawgura l-pro©ett tal-belvedere f’G˙ajnsielem, ukoll xog˙ol il-Kunsill Lokali. • G˙all-ewwel darba f’G˙awdex se jibda jing˙ata servizz ta’ n ight shelter g˙all-anzjani f’Dar Padova f’G˙ajnsielem. Din l-inizjattiva t˙abbret mis-Segretarju Parlamentari Justyne Caruana. • Titnieda l-Inizjattiva G˙awdex – Fidi u Tradizzjoni, b’xejn anqas minn 14-il attività bejn l-20 ta’ Marzu u l-5 ta’ April. •

Inawgurata l-ewwel breastfeeding room fil-Kunsill Lokali ta’ Ra˙al Ìdid.

05|04|2015 09

10 05|04|2015

kullhadd.com

kÓ opINJoNI

TiVi AwARds MINN

SALVU

CANALE

Imut Papa u jil˙aq ie˙or; ˙alliha li l-Papa ma mietx u g˙andna wie˙ed ©did. L-istess l-Arçisqof. Dun Pawl Cremona ˙ass li ma jistax ikompli u ftit ilu la˙qilna wie˙ed ©did. Kumbinazzjoni li jxomm subg˙ajh iddedika programm s˙i˙ fuqu. Mhux hekk g˙andu jkun, mhux daqt naraw xi wie˙ed fuq Amber meta tkun sejra lEurovision! L-Arçisqof g˙andu jkun aqwa mill-Eurovision. Imma peress li Xarabank i˙ossu b˙ala l-programm nazzjonali ta’ Malta (jixtieq) rajna kif g˙amilna biex bg˙atna lillmara ta’ Peppi, li issa saret attriçi, u rat kif g˙amlet biex temmg˙at il-mikrofonu lillArçisqof. Din Mandy kullimkien segwietu; st˙ajjiltha xi James Bond on a secret mission; kull fejn imur ti©ri warajh. Sa issa ma hu xejn g˙ax lisba˙ parti g˙adha ©ejja. Il-qoffa xag˙ar intefa’ g˙and is-Serkin (fejn m’ilux kien hemm tnejn tg˙idx kemm tg˙ajru) u dan qag˙ad isegwi x-xandira diretta minn dan il-˙anut partikolari. Dan il-˙abib tag˙na skopra li lArçisqof Scicluna j˙obbhom il-pastizzi, imma tal-irkotta min˙abba l-˙ruq ta’ stonku, u miskin qoffa xag˙ar xtralu tnejn irkotta lill-Arçisqof. Insomma, biex ma ntawwalx l-istorja, wara ©urnata s˙i˙a lpovru Arçisqof wasal id-dar tieg˙u g˙ajjien u b’idejh ju©g˙uh wara dak it-tixjir kollu, u minn imkien tfaçça lqoffa. Donnu werwru lil Monsinjur Scicluna, qisu spider man, kif qabeΩ fuqu! Imbag˙ad minn imkien ˙are©

le˙inhom. Ninsab çert li ma kellu l-ebda problema biex japplikaw g˙alih. G˙alhekk issa ta’ kuljum, f’˙inijiet differenti, fuq il-One naraw biççiet minn dan il-Festival Kalamita. Ejja forsi xi darba nirb˙uh dan l-imniefa˙ ta’ Eurovision u kul˙add jaqta’ xewqtu. Paroli, reklami u aktar paroli

borΩa daqs nitfa u tah il-pastizzi li kien xtralu filg˙odu. Bl-umiltà kollha, Monsinjur Arçisqof ˙adhom u qallu li ser isa˙˙anhom g˙ax issa kes˙u. Óeqq, ifhmuni, wara xi erba’ sig˙at na˙seb kes˙u l-pastizzi! Kul˙add ikanta Kemm nixtieq li xi darba ji©u ta’ X Factor hawn Malta g˙ax Ωgur daqs kemm jiena Ωgur li b˙alissa qieg˙ed nixrob ilkafè li jkun hemm nies japplikaw daqs il- meetings li

jag˙mlu tal-Lejber qabel lelezzjoni f’Óal Far. F’kull programm fuq it-televiΩjoni dejjem naraw lil xi ˙add differenti jkanta, b˙al donnu hawn Malta jfaqqsu dawn li jkantaw. Nixtieq xi darba ning˙ata prova u ma nibqax inkanta biss ta˙t id-doçça. Jekk mhux ikel u tisjir, kantant bil-mikrofonu ma’ ˙alqu! Ftit ilu kont qieg˙ed nara Kalamita u Fredu Zammit beda jitkellem dwar il-Festival Kalamita. Dan spjega li se jkun niçça ©dida g˙al kantanti Ωg˙ar li jsemmg˙u

Kull meta narah in˙ossni naqa’ down, it-truf ta’ difrejja kollha nikolhom u er˙ini mbg˙ad ninfexx g˙al xi ˙a©a o˙ra. G˙adni ma rajthiex lil Chiara Siracusa tkanta My Ûarbun ma’ Ryan ta’ Sibtek . Xi dwejjaq iqabbadni u xi qtug˙ ta’ nifs. Fis-snin li g˙addew kien jistedinha xi darbetjn fis-sena lil Chiara biex flimkien noqog˙du nid˙ku, nibku u nkantaw bi ftit sil© ukoll. Dan Sibtek, jekk twil tliet sig˙at, Ωgur li nofs il-˙in ikun paroli u reklami g˙ax kul˙add ji©i fih, b˙al dik li tbig˙ il-˙wejje© li alla jberikha kemm tg˙id u tfendi. I©©ibhom lura l-flus li tkun nefqet fir-reklam, g˙ax kif Ryan jifta˙ ˙alqu mal-ewwel tg˙id essay ta’ elf kelma. Nist˙ajjilha xi ˙add li mar tie© u bl-ikel li jkun kiel jag˙mel riserva biΩΩejjed g˙al xi tlett ijiem o˙ra, basta jkun ©ab tarrigal. Kull min jara Sibtek jaf g˙al xiex qieg˙ed ing˙id g˙ax minn rokna g˙al o˙ra u spazju g˙all-mistednin ftit li xejn. L-G˙id it-tajjeb lill-qarrejja kollha.

JUM MINGÓAJR GÓABEX

Patri Mario Attard

Illum tassew in˙ossni bniedem iffortunat! Twelidt fuq gΩira li fiha jaf jag˙mel temp mill-isba˙! Temp li j©ieg˙lek to˙lom bilbosta! Anke jekk ˙arsti ©ieli taqa’ g˙attentazzjoni li titka˙˙al mal-˙ajt tal-©ebel bil-fil tal-©ibs u donnha tkun trid tibqa’ mwa˙˙la hemmhekk akkost ta’ kollox. Anke jekk ˙arsti jfettlilha te˙el mas-saqaf a˙dar li ta˙tu jsiru lg˙e©ubijiet fid-dinja tax-xjenza medika. Anke jekk g˙ajnejja donnhom jidraw ix-xmajjar çkejknin tad-dmug˙ li jo˙or©u minnhom min˙abba t-tbatija li nara ma’ wiççi ta’ kuljum. Madankollu, ji©rili li ti©i dik il©urnata fejn kollox jibda jdur ri˙ fuq! Ji©i dak il-jum xemxi fejn, b’qawwa li ma nistax infissirha bil-kliem, in˙ossni ma˙kum b’mod tal-g˙a©eb mis-se˙er ta’ jum li taf tag˙ti r-rebbieg˙a Maltija. Ji©ifieri dak il-jum li, inkun fejn inkun fl-isptar kbir u attrezzat li g˙andna, mg˙obbi b’˙afna sig˙at f’xog˙ol ming˙ajr ma jaqta’ ma’ min qieg˙ed ibati, xorta wa˙da jkolli sa˙˙a barranija biex nibqa’ g˙addej u g˙addej. Fer˙an. Fil-paçi. Fis-sliem. Fi trankwillità ©ewwiena u eterna. U minfejn ti©ini din is-sa˙˙a? Minn fejn tiΩbokka din it-tama li hija ’l fuq minn kull tama talbniedem li, f’radda ta’ salib, taf tinxef b’xi a˙bar ˙aΩina ta’ mard jew inkwiet? Mela x’fiha r-reb-

bieg˙a ˙anina u mbierka Maltija li ΩΩommni daqshekk f’sa˙˙ti u ˙ieni? Xejn g˙ajr dak li jikteb ilpoeta nazzjonali u g˙aΩiΩ tag˙na, Dun Karm: “Kollox jar©a’ jie˙u l˙ajja malli tar©a’ din is-sieg˙a… Fik is-sa˙˙a, fil-barka, xemx sabi˙a tar-rebbieg˙a.” Skont Dun Karm, fir-rebbieg˙a, “il-˙uttafa çkejkna” to˙ro© tg˙anni. “Ìewwa l-©onna s-si©ra tiΩhar, hemm idur bl-eluf in-na˙al; ilward kollu jifta˙ sidru fl-isba˙ dawl ifu˙ ir-ra˙al.” U r-raba’ x’festa jag˙mel fir-rebbieg˙a? Jg˙annilna minn qalbu l-qassis ta’ qalbna: “Dalwaqt tibda s-silla t˙ammar, ©ie˙ u risq tal-art Maltija. Imbag˙ad jibda Ω-Ωara’ jmewwe© tibda l-g˙anja fuq ilqieg˙a…” L-g˙anja! L-g˙anja tar-reb˙a!

Mhux dik tal-poeΩija patrijottika u romantika li l-g˙aref Dun Karm fiha rrakkonta, b’seng˙a liema b˙alha, il-©lieda qalbiena u rreb˙a li ma titwemminx talMaltin kontra t-Torok fl-Assedju ta’ Malta. Imma l-g˙anja tar-reb˙a ta’ Ìesù Kristu fuq l-g˙adu kiefer u ˙ajjen tal-mewt u l-˙aΩen. Lg˙anja ta’ dak li, bil-mewt u lqawmien tieg˙u mill-imwiet, dar fuq il-mewt u bl-awtorità kollha li g˙andu ta’ Alla, qalilha rasu u rasha, imma b’le˙en li g˙adu jidwi mal-univers kollu, imsie˙eb m’g˙ajnejh li jtajru x-xrar ta’ ˙ajja dejjiema: “Fejn hi, ja mewt, irreb˙a tieg˙ek? Fejn hi, ja Mewt, in-niggieΩa tieg˙ek?”(1Kor:15:55). U, quddiem dak il-le˙en ˙lejju u setg˙an il-mewt xi tridha tag˙mel? Mhux tinfexx f’bikja

kbira li ma tispiçça qatt! Mhux li tibda’ tag˙ti fuq wiççha f’disperazzjoni li ma tafx tmiem! X’fettillek ja mewt ta˙sad il-˙ajja ta’ Bin Alla biex issa spiççajt telliefa g˙al dejjem? G˙aliex tibqa’ ti©ri warajna l-bnedmin u ta˙sadna minn din id-dinja ? Mill-g˙eΩieΩ tag˙na? M’intix tinduna li qieg˙da tie˙u kedda g˙alxejn? M’intix tinduna li mbilli taqlag˙na mill-familji tag˙na l-Mulej Ìesù, rebbie˙ g˙al dejjem fuqek, ˙a jda˙˙alna biex ng˙ixu mieg˙u u mal-g˙eΩieΩ tag˙na f’˙ajja ta’ tgawdija li ma tintemm qatt? U ˙a ng˙idlek kelma o˙ra, ja mewt mistkerrha u mis˙uta! Imbilli sena ilu ˙sadtli lil missieri minn art il-˙ajjin, kun af li bissa˙˙a ta’ Ìesù Kristu jiena wkoll, wara din il-˙ajja, se ner©a’ ning˙aqad mieg˙u g˙al dejjem! Ara veru purçinella ja mewt! Mur tbekka g˙ax hekk jixraqlek! Mur in˙eba g˙ax illum, l-G˙id il-Kbir, a˙na nifir˙u fil-familji tag˙na. F’pajjiΩna! G˙ax dak li reba˙ lilek se jqajjem lilna wkoll u jag˙milna rebbie˙a b˙alu u mieg˙u g˙al dejjem fis-sema! Mur fl-infern dejjiemi ja mewt! G˙ax a˙na, jiena u dawn il-qarrejja umli u ta’ qalb kbira, ulied il-jum tar-rebbieg˙a ta’ dejjem. Tad-dija u l-barka bla tmiem! Ta’ sbu˙ija li ma titfissirx bil-kliem. Ulied il-jum li la jaf g˙odwa u anqas g˙axija. Il-jum ming˙ajr g˙abex…

opinjoni kÓ

05|04|2015 11

kullhadd.com

L-onestÀ u sorpriÛi oÓra fiL-bajda taL-GÓid #maltinottimisti

Catherine Fenech Membru fl-EΩekuttiv Nazzjonali tal-Partit Laburista

St˙arri© tal-Kummissjoni Ewropea fost l-azjendi u lkonsumaturi re©a’ wera li Malta g˙andha l-og˙la livell ta’ ottimiΩmu fost il-pajjiΩi kollha tal-Unjoni Ewropea. Lindiçi tas-sentiment ekonomiku kien 16% aktar mill-medja re©istrata kemm ilu ji©i mkejjel dan l-indikatur. F’Marzu, operaturi fis-settur tas-servizzi esprimew l-og˙la livell ta’ kunfidenza fl-a˙˙ar ˙ames snin. L-ottimiΩmu li qed jin˙ass f’pajjiΩna huwa kollu dovut g˙all-ottimiΩmu li jxerred bi kliemu u, aktar u aktar, b’g˙emilu u b’xog˙lu l-Prim Ministru Dr Joseph Muscat. Mhux ta’ b’xejn li jgawdi fiduçja s˙i˙a mill-poplu Malti u jibqa’ jgawdi 15-il punt vanta©© fuq il-Kap talOppoΩizzjoni g˙ax huwa konsistenti u kredibbli f’xog˙lu, fi kliemu u f’g˙emilu, u dan il-poplu japprezzah u jimmanifestah. Skont l-a˙˙ar st˙arri© pubbliku, il-Partit Laburista qed igawdi vanta©© ta’ tmien punti fuq il-PN. Dan ifisser li, wara sentejn, li kieku kellha ter©a’ ssir l-elezzjoni, il-PL jer©a’ jirba˙ l-elezzjoni bl-istess vanta©© li reba˙ha sentejn ilu.

Shout, bailout!

shout,

irridu

Gvern Laburusta wettaq g˙al kollox il-weg˙da tieg˙u li jra˙˙as il-kontijiet tad-dawl u l-ilma, hekk kif fl-a˙˙ar taxxahar li g˙adda ra˙su wkoll il-kontijiet tad-dawl u l-ilma g˙an-negozji. Din il-miΩura qed t˙alli €80 miljun flekonomija Maltija, li hi ekwivalenti g˙al seba’ ba©its f’daqqa. Tal-PN qatt ma riedu lillpoplu Malti u G˙awdxi jibbenefika minn kontijiet or˙os tad-dawl u l-ilma, anzi kienu vvotaw biex jog˙lew “bil-qalb”. Il-PN kien qalilna lil l-kontijiet tad-dawl u l-ilma ma jistg˙ux jor˙su u rridu nidrawhom. Il-pjan tal-Partit Laburista sabiex ira˙˙as ilkontijiet tad-dawl u l-ilma sej˙ulu fantasija, il- gimmick tal-millenju, Alice in Wonderland, pro©ett tal-amateurs u ˙ela ta’ flus. Iva, g˙eΩieΩ qarrejja, li jitra˙˙sulkom il-kontijiet, g˙all-PN huwa ˙ela ta’ flus. Madankollu, din il-weg˙da twettqet minkejja li qalulna li jekk isir it-tra˙˙is se jkollna nitolbu bailout . L-uniku bailout li qed jintalab huwa mill-PN stess g˙alih inniffsu. Ma tlumhomx hux, g˙ax ilkreattività sempliçi tag˙hom wasslithom biex l-uniku pjan tal-energija li ppreΩentaw quddiem il-poplu biex ira˙˙as il-kontijiet kien li nsiru friefet il-lejl u ˙e©©e© li n-nisa tad-dar sabiex ja˙slu l˙wejje© u l-platti billejl. Wowww xi pjan dak! Isa TereΩ, qum minn hemm g˙ax insejt iddawwar it-timer! Skont il-Eurostat, fi Frar 2015 pajjiΩna kellu rata ta’

qg˙ad ta’ 5.9%. Din hija linqas rata ta’ qg˙ad li qatt ©iet osservata fix-xahar ta’ Frar mindu l-Eurostat bdiet ti©bor din l-istatistika g˙al pajjiΩna sittax-il sena ilu. RiΩultat poΩittiv ie˙or li jo˙ro© mill-istatistika talEurostat huwa li r-rata talqg˙ad fost iΩ-Ωg˙aΩag˙ f’pajjiΩna naqset g˙al 11.8%. Din hija l-inqas rata qatt osservata f’dan ix-xahar millEurostat mindu bdiet tin©abar din l-istatistika fis-sena 2000. Dan huwa frott, fost o˙rajn, tal-garanzija taΩ-Ωg˙aΩag˙ – skema ta’ g˙ajnuna u ta˙ri© li l-Kap tal-OppoΩizzjoni kien qabbilha ma’ garanzija talwashing machine. Il-konkluΩjonijiet talEurostat ji©u kkonfermati jumejn wara minn çifri ppubblikati mill-Uffiççju Nazzjonali tal-Istatistika li juru kif ilqg˙ad jinsab dejjem nieΩel, tant li f’dawn l-ewwel sentejn ta’ dan il-Gvern kien hemm tnaqqis ta’ 1,089 persuna minn fuq ir-re©istru tal-qg˙ad li b’mod sussegwenti jfisser li fl-ewwel sentejn biss ta’ Gvern Laburista kienet solvuta l-problema kollha ta’ qg˙ad ma˙luqa ta˙t amministrazzjoni preçedenti. Fit-turiΩmu g˙andna prospetti mill-isba˙. G˙adna kif spiççajna sena rekord u lbidu ta’ din is-sena qed jurina indikazzjonijiet inkora©©anti li se tkun sena o˙ra suççess fejn fl-ewwel xahrejn di©à rre©istrajna Ωieda fit-turisti meta mqabbel mal-ewwel xahrejn tas-sena l-o˙ra. La˙˙ar çifri ma˙ru©a millUffiççju Nazzjonali talIstatistika juru li kellna Ωieda ta’ aktar minn 14% fil-wasliet ta’ turisti fi Frar li g˙adda meta kkomparat ma’ Frar 2014. Dan ir-riΩultat ifisser ukoll Ωieda totali ta’ aktar minn 21% fuq Frar 2013. Flewwel xahrejn ta’ din is-sena l-infiq mit-turisti li Ωaru pajjiΩna la˙aq iç-çifra ta’ kwaΩi €114 miljun. Dan ifisser Ωieda ta’ €11 miljun fi d˙ul dirett fl-ekonomija meta mqabbel mal-infiq re©istrat flewwel xahrejn tas-sena 2014. L-iskandlu fil-gΩira tat-tliet g˙oljiet

Soap opera s˙i˙a: l-ewwel ma kienu jafu b’xejn u saru jafu minn fuq il-gazzetti, imbaghad rajna li l-Whip kien irçieva l-messa©©i fuq il-mowbajl; imbag˙ad is-Segretarju Ìenerali kellu jammetti li hu wkoll irçieva l- emails imma stqarr li qatt ma ltaqa’ malkuntrattur, però wara jumejn kellu jikkonferma li ltaqa mieg˙u. Imbag˙ad kien jonqos il-boss jid˙ol fix-xena, fejn g˙all-ewwel qalilna hu wkoll li ma kien jaf b’xejn u li qatt ma ltaqa’ mal- whistleblower , però l-istess, wara kellu jammetti li ltaqa’ mieg˙u imma, Alla jbierek, ilkuntrattur ma semmilux li dan ix-xoghol sar kaçça g˙all-voti. Miskin, kemm ja˙sibna çwieç Maltin. Na˙seb iltaqg˙u biex jag˙mlu s-seba’ visti! Imbag˙ad, biex jag˙qad il-

kejk, re©a’ qabeΩ fix-xena sSegretarju Ìenerali fejn qalilna li xog˙ol g˙al voti ma jfissirx li bilfors jimplika abbuΩ. Ma nafx jien, imma jintuΩaw fondi pubbliçi sabiex isiru xog˙lijiet privati b˙al t˙ammil, konkos, bini ta’ sulari, garaxxijiet, ©ibjun, parke©©i g˙all-karozzi u toroq privati, g˙alija dawn mhumiex abbuΩi, lanqas skandli, imma oxxenitajiet. B’dan it-tip ta’ stqarrija mhux ta’ b’xejn Gonzi kien stqarr mal-Ambaxxatriçi Amerikana Bordanaro li kellu nuqqas ta’ talent fil-Kabinett tieg˙u. Issa qed nifhem g˙alfejn aktar nies ˙er©in mill-bieb tad-Dar Çentrali u ˙add mhu die˙el. Bil-wicc tost kollu qed jippruvaw jitfghu dawn l-allegati fuq il-Gvern Laburista g˙ax ilGvern kien jaf u ma investigax, qalu, u ˙allieha g˙al Ωmien l-elezzjoni tal-kunsilli lokali biex jie˙u vanta©© politiku. G˙ax huma x’g˙amlu bl-allegat kaΩ tat-trab l-abjad? Kienu ilhom jafu u ˙allewh g˙al Ωmien l-elezzjoni. Imma huma jistg˙u hux jag˙mlu hekk? Huma g˙andhom iddritt divin li jag˙mlu li jridu. Il-Gvern ta l-evidenza li kellu lill-pulizija u huma l-pulizija li qed jinvestigaw. G˙ax dawn tal-PN ˙elwin ta. L-ewwel jakkuΩaw lill-Prim Ministru li jmissu investiga, imbag˙ad g˙ax il-Gvern ta lill-pulizija din l-evidenza li waslitlu, allegaw li l-Prim Ministru qed jintervieni u jinda˙al lill-pulizija fl-investigazzjoni. Xejn sew.com. Il-gideb sar l-ordni tal©urnata. L-istrate©ija tal-gideb qed tleqq bl-g˙eruq u xxniexel fil-kamp Nazzjonalista. Tmejlu bina 25 sena u hekk jer©g˙u jag˙mlu jekk jer©g˙u jing˙ataw ilfiduçja, g˙ax m’hemmx bidla fihom. Jibqg˙u l-istess. M’hemmx x’tag˙Ωel. Kif stqarr l-eks-Kapo tag˙hom, tal-PN huma kollha l-istess: Skont izzokk il-ferg˙a. Bl-istqarrijiet ©odda li ˙er©in minn fommhom kuljum fuq dan lallegat kaΩ, aktar qed i˙affru

l-˙ofra li qed tidfinhom, aktar ma qed i˙awdu fil-borma, aktar ˙ier©a ri˙a tinten. Kif qal il-Prim Ministru, tassew ta’ min jit˙assar lill-partitarji ©enwini Nazzjonalisti li qed jaraw lill-partit tag˙hom jaqa’ f’dan l-aktar livell baxx. Appell lir-residenti talIklin Sentejn ilu l-poplu ˙eles minn problema: it-tmexxija ta’ GonziPN, u investa f’opportunità ta’ tmexxija ©dida u friska li ©©ib il-firma ta’ Joseph Muscat. G˙aldaqstant, nistieden u nappella lir-residenti tal-Iklin sabiex jag˙mlu huma wkoll listess appuntament mad-destin, ja˙tfu ç-çans sabiex fil-11 ta’ April li ©ej jo˙or©u jivvutaw u jimmanifestaw iddritt demokratiku tag˙hom u jag˙tu sinjal billi bil-vot tag˙hom iwarrbu t-tmexxija g˙ajjiena, bla ˙e©©a u bla viΩjoni tal-Kunsill Lokali preΩenti li hu mmexxi minn ma©©oranza Nazzjonalista – tmexxija li ilha maΩΩra ma’ saqajn ir-residenti tal-Iklin g˙al dawn l-a˙˙ar 19-il sena s˙a˙. Iwarrbu din it-tmexxija medjokri biex jinvestu f’opportunità; opportunità ta’ tim li jemmen li fl-g˙aqda hemm issa˙˙a, tim li g˙andu viΩjoni, g˙andu ˙e©©a, motivazzjoni, ideat, kreattività, tim li jo˙lom, tim li lest li jwettaq g˙all-©id tal-poplu tal-Iklin kollu miç-çkejken sa l-anzjan g˙ax g˙at-Tim PL Iklin kull resident huwa importanti. It-Tim PL Iklin qed jistieden lir-residenti sabiex ikunu katalisti, ikunu kura©©juΩi u jing˙aqdu mag˙hom sabiex flimkien tinkiteb l-istorja u naraw li ssir il-bidla li tant a˙na g˙atxana g˙aliha lkoll fl-Iklin. Awgurju Minn qalbi nawgura l-G˙id ittajjeb lill-qarrejja ta’ din il-gazzetta u l-familjari tag˙hom.

12 05|04|2015

kullhadd.com

kÓ OpInjOnI

IL-pASS LI jmISS gÓALL-IVF

Thea Leigh Micallef Membru FÛL

Fl-2012, il-Parlament Malti approva l-Att Dwar ilProtezzjoni tal-Embrijuni li essenzjalment introduçiet le©iΩlazzjoni li tirregola l-g˙oti ta’ servizz ta’ fertilizzazzjoni assistita g˙all-koppji bi problemi ta’ konçepiment. F’Ottubru 2013, dan isservizz ©ie estiΩ g˙all-Isptar Mater Dei hekk kif qabel dan is-servizz kien disponibbli biss fl-isptarijiet privati. Il-Gvern issa qed jipprovdi servizz talIVF b’xejn, g˙alkemm koppji interessati xorta jkollhom i©orru l-piΩ sostanzjali tal-ispejjeΩ ta’ medikazzjoni qabel ma jg˙addu g˙al tali proçedura. G˙alkemm dan kien pass kbir biex jing˙ata rimedju lil dawk il-koppji li ma jistg˙ux ikollhom it-tfal b’mod naturali, xorta g˙ad hemm lok g˙al ˙afna iktar avvanzi. L-ewwel nett, l-Att dwar ilProtezzjoni tal-Embrijuni to˙loq diskriminazzjoni bbaΩata fuq orjentazzjoni sesswali u l-istatus konjugali. Hija tiddefinixxi “©enitur prospettiv” b˙ala “wie˙ed jew wa˙da minn Ωew© persuni tas-sess oppost li huma marbutin birrabta taΩ-Ωwie©, jew li jkunu la˙qu l-età ma©©uri u li huma f’relazzjoni stabbli ma’ xulxin”. Minkejja l-fatt li l-le©iΩlatur ried li jiΩguraw li t-tfal ikunu mrobbija fl-a˙jar kundizzjonijiet, dan l-Att imur kontra kemm in-natura progressiva tal-Gvern preΩenti u r-realtà tas-sitwazzjoni llum il-©urnata. Hija realtà li ©enituri wa˙edhom jeΩistu u dan blebda mod ma jista’ jnaqqas

mill-im˙abba li l-©enitur wa˙du jista’ jag˙ti lit-tfal tieg˙u. L-istess japplika fir-rigward ta’ koppji omosesswali li issa ©ew konçessi d-dritt talunjonijiet çivili, dritt li qabel kien miç˙ud. Dan ma jikkwalifikax b˙ala ‘Ωwie©’ jew ‘relazzjoni stabbli’ ma’ xulxin a termini tal-Att? Jekk Malta qed timmira biex issir stat progressiv u inklussiv hemm bΩonn li din il-li©i ti©i emendata sabiex dawn iΩΩew© in©ustizzji, fost o˙rajn, ikunu indirizzati. Ninsab çerta li l-Gvern g˙andu kull intenzjoni li din il-lakuna fil-li©i Maltija tkun indirizzata biex b’hekk id-drittijiet çivili jkun jista’ jgawdi minnhom kull individwu. B˙ala riΩultat tal-fatt li proçedura IVF tista’ tintuΩa biss minn koppji li jkollhom prob-

lemi bil-konçepiment tat-tfal, din xorta ma tipprovdix soluzzjoni g˙al dawk il-koppji li huma infertili hekk kif il-li©i tipprojbixxi t-trasferiment jew donazzjoni tal-isperma jew bajd jew li mara o˙ra tkun ta’ sostitut g˙all-omm. Dan effettivament ixxekkel kompletament il-possibbiltà li ©enituri wa˙edhom u l-koppji omosesswali juΩaw l-IVF biex ikollhom it-tfal. Kontroversja li hija possibbilment ikbar minn din ©iet diskussa fir-Renju Unit fejn ilParlament IngliΩ approva li©i ©dida li tirregola l-˙olqien ta’ trabi b’DNA minn Ωew© nisa u ra©el wie˙ed , mag˙rufa b˙ala ‘three-parent babies’. Din hija l-ewwel li©i ta’ dan it-tip fiddinja. Il-metodu, li ©ie Ωviluppat fi Newcastle, huwa l-uniku

g˙aΩla g˙al wild b’sa˙˙tu g˙all-familji milquta minn mard mitokondrijali li jinkludu dijabete, nuqqas ta’ smig˙ u kundizzjonijiet fil-qalb u filfwied. Il-proçedura tissostitwixxi ammont Ωg˙ir ta’ DNA difettuΩ fil-bajd ta’ omm b’DNA b’sa˙˙tu minn mara o˙ra, b’hekk it-tarbija tiret il©eni minn Ωew© ommijiet u missier wie˙ed. L-idea hi li jipprevienu çertu mard ©enetiku li ji©i mg˙oddi lit-tfal. Filwaqt li xi nies jargumentaw li tibdil tal-mitokondrija huwa simili g˙al trapjant ta’ demm l-implikazzjonijiet huma usa’ peress li trasferiment mitokondrijali jag˙mel bidliet ©enetiçi minn ©enerazzjoni g˙al o˙ra. Xi nies jargumentaw li dan huwa l-ewwel pass biex tidda˙˙al li©i g˙al designer babies fejn il-©enituri jkollhom dritt jag˙Ωlu l-fattizzi tat-trabi tag˙hom. IΩda din il-li©i ma tippermettix tbag˙bis f’DNA ‘nukleari’. L-abbozz ta’ li©i gie approvat mill-House of Lords, il-kamra superjuri tal-Parlament IngliΩ, u huwa mistenni li l-ewwel proçeduri ta’ dan it-tip isiru f’Ottubru ta’ din is-sena. Ûgur li Malta g˙adha ’l bog˙od milli tikkontempla li©i ta’ din ix-xorta, avolja din tista’ twassal g˙al trabi b’anqas mard ©enetiku. IΩda Malta g˙amlet passi ta’ ©gant f’dawn l-a˙˙ar sentejn, u b’hekk wie˙ed jittama li l-emendi neçessarji li g˙andhom isse˙˙u fil-li©i tal-IVF ma jdumux ma ji©u diskussi.

TEST ELETTORALI IEÓOR

Leanne Grech

Ninsabu sitt ijiem ’il bog˙od minn test elettorali ie˙or. Test li huwa mid-term g˙all-Gvern Laburista, u din id-darba t-test huwa ferm aktar iebes u mifrux fuq l-g˙add ta’ kandidati li qed jo˙or©u f’isem ilPartit Laburista. Huma bosta li se jibbaΩaw l-g˙aΩliet tag˙hom fuq ˙idmet il-Gvern, fuq kif mexxa pajjiΩna tul dawn l-a˙˙ar 25 xahar. Min iqis ˙idmet il-Gvern b’mod kollettiv, immexxi minn Dr Joseph Muscat, jag˙raf kemm di©à sar ©id meta nikkomparaw il-25 xahar ta’ Gvern Laburista mal-25 sena ta’ Gvern Nazzjonalista. Ìid li mhux neççessarjament se jin˙ass issa, iΩda li aktar ma jg˙addi Ωmien aktar jin˙ass limpatt poΩittiv tieg˙u, b˙al pereΩempju t-twaqqif milloperat tal- power station talMarsa u l-applikazzjoni g˙attwaqqig˙ tag˙ha, it-tne˙˙ija tat-tankijiet tal-gass millQajjenza u l-applikazzjoni g˙at-tne˙˙ija tat-tankijiet tal31 ta’ Marzu f’BirΩebbu©a li, apparti li tfisser arja nadifa, ifisser ukoll pjanijiet ©odda g˙all-investiment li jwassal biex il-proprjetá tal-in˙awi tiΩdied fil-prezz. Progress imwettaq Gvern Labursita qed juri kemm huwa tassew progressiv. Ma mmurx tant lura, hekk kif din il-©img˙a stess, filParlament g˙addiet il-li©i dwar

l-identità tal-©eneru. Li©i li ma tolqotx il-ma©©oranza tannies, iΩda li se t˙alli impatt poΩittiv fuq ˙ajjet dawk li qabel ma kellhomx il- means and ways li jo˙or©u jg˙idu kif vera j˙ossuhom. Ninsab ferm kuntenta li dan il-gvern qed jag˙ti le˙en lil dawk li qabel lanqas kienu jing˙ataw widen, u hawn irridu nevalwaw kemm vera dan il-gvern qed jag˙ti l-opportunità lil kul˙add. Qed ikun ugwali. Il-Óadd li g˙adda b˙alma nag˙mel kull meta jitkellem ilPrim Ministru, qadt nisma’ b’reqqa u nevalwa d-diskors. Joseph Muscat semma’ l-investimenti kbar li ©ejjin f’Malta, u hawn ˙sibt kemm vera Malta qeg˙da fit-triq sabiex tkun laqwa fl-Ewropa. Irridu nifhmu li dawn l-investimenti huma kollha opportunitajiet ©odda li a˙na l-Maltin mhux talli se nibbenefikaw minnhom, iΩda anke nistg˙u nag˙mlu aktar kura©© sabiex nibdew ninvestu a˙na wkoll f’pajjiΩna stess. Wasal iΩ-Ωmien fejn f’Malta nibdew naraw bidla fil-mentalità; ma nibqg˙ux nistennew il-manna ming˙and il-barrani, iΩda no˙olqu l-opportunitajiet tag˙na stess. Min jista’ jifhem aktar lill-Malti mill-Malti stess? G˙andna l-potenzjal, g˙andna l-kapaçità, ma n˙alluhomx jintilfu. Din inqabbilha malparabbola tat-talenti, jekk g˙andek sa anke talent wie˙ed, mur o˙ro© barra u ara kif dak it-talent tirduppjah.

Óidmet il-kunsilli Il-kunsill huwa ferg˙a talGvern çentrali, fejn l-g˙an huwa wie˙ed biss – li jtejjeb ilkwalità tal-˙ajja tan-nies tallokal. IΩda r-residenti tal-ir˙ula u l-ibliet f’Malta jridu jifhmu wkoll li l-kunsill huwa parti mill-komunità, ji©ifieri r-residenti g˙andhom ikunu kemm preΩenti fl-g˙aΩla tal-kunsill permezz tal-vot u anke fillaqg˙at li jsiru g˙all-pubbliku. Min-na˙a l-o˙ra, il-kunsill irid isib mezzi ta’ komunikazzjoni aççessibbli minn kul˙add sabiex il-messa©© tieg˙u jintla˙aq. It-titjib f’˙ajjet in-nies tal-lokal m’g˙andhiex tkun biss fuq ittisbi˙ tal-lokal, iΩda huwa fi ˙dan il-kunsill li jeduka u jag˙ti l-g˙odda lil dawk li qatt ma kellhom iç-çans. Min-na˙a l-o˙ra huwa dmir iç-çittadin li juΩa dik l-g˙odda sabiex itejjeb u jkompli javvanza l-˙iliet tieg˙u. Soçjetà b’sa˙˙itha tfisser progress, il-progress i©ib mieg˙u l-opportunitajiet u lopportunitajiet iwasslu sabiex il-poplu Malti jkun kompetittiv mal-barrani. Proçess twil, iΩda jekk na˙dmu kollettivament naslu. Din hija katina fejn ilkunsill g˙andu jkun il-˙olqa bejn l-ideat tal-gvern çentrali u twettiq ta’ pro©etti g˙all-poplu li jservi. OttimiΩmu Jien illum ninsab ottimista

hekk kif il-Gvern immexxi minn Dr Joseph Muscat qed juri li miexi f’direzzjoni poΩittiva, g˙all-kuntrarju tal-Partit Nazzjonalista fejn ˙lief ixerred in-negattività mhux qed jag˙mel. Dik hija l-unika arma li jaf ji©©ieled biha. F’din ilkampanja tal-kunsilli lokali ˙ar©u bl-islogan ‘Nag˙mlu dDifferenza’, u vera, sewwa qed jg˙idu, g˙ax milloppoΩizzjoni qed jag˙mlu ddifferenza u dan g˙ax qed i˙allu t-tmexxija tal-pajjiΩ f’idejn min jaf imexxi: Joseph Muscat. G˙al min g˙adu indeçiΩ jekk jo˙ro©x jivvota jew le: a˙seb ftit fuq id-differenza bejn tmexxija Laburista u dik Nazzjonalista. Ara x’differenza g˙amel f’dawn l-a˙˙ar 25 xahar ikkomparati mal-25 sena tal-Gvern preçedenti. Jekk ma to˙ro©x tivvota, ilkunsilll se jifforma xorta wa˙da, iΩda l-vot tieg˙ek jista’ jag˙mel id-differenza jekk ikunx immexxi mill-ma©©oranza Laburista jew Nazzjonalista. Titlifx iç-çans li jkollok lokal immexxi minn ma©©oranza Laburista, g˙ax jaf ir-rabja li g˙andek b˙alissa twasslek g˙al dispjaçir wara. U nag˙laq b’din in-nota: ejja nie˙du l-messa©© tal-Prim Ministru u nkunu ottimisti u nhar is-Sibt li ©ej immorru bi ˙©arna nivvutaw g˙all-kandidati kollha li ˙ar©u f’isem ilPartit Laburista. Il-Óadd u l-G˙id it-tajjeb.

eDITORJAL kÓ

05|04|2015 13

kullhadd.com

www.kullhadd.com INDIRIZZ POSTALI ÌURNALISTI RekLAMI IMPAÌNAR U DISINN

Çentru Nazzjonali Laburista, Triq Mile End, il-Óamrun, ÓMR 1717 Ritianne Agius ritianne@kullhadd.com, Liam Gauci liam@kullhadd.com, u Glen Falzon glen@kullhadd.com 2090 1410/13 Alan Saliba sales@kullhadd.com 2090 1520 Leanne Grech editorial@kullhadd.com 2090 1411

eDITORJAL

INÓIR FID-DORMITORJU

L-G˙id huwa s-simbolu ta’ bidu ©did. Ilqawmien li jag˙ti bidu g˙al ˙ajja ©dida. IΩda kemm dan japplika g˙ad-dinja tal-politika ma nafux ng˙idu. Konna na˙sbu li jekk ilmexxejja tal-Partit Nazzjonalista jispiççaw jinbiddlu. Konna na˙sbu li flOppoΩizzjoni kienu ser isibu saqajhom, iΩda ma garax hekk. Aktar ma jg˙addi ΩΩmien aktar qieg˙ed ji©ri bilkuntrarju. Anqas isiru kredibbli u aktar jidher li qeg˙din jing˙alqu fihom infushom. Re©g˙et ©iethom opportunità o˙ra biex juru li nbidlu, jew a˙jar li twieldu mill-©did. G˙al darba o˙ra re©g˙u tilfuha. Din id-darba fil-kaΩ taliskandlu li qieg˙ed jissejja˙ ‘ works for votes ’ li tela’ filwiçç dan l-a˙˙ar ©ol-gΩira t’G˙awdex. Minflok ma t-tmexxija talPartit g˙amlet tal-inqas dak li g˙amlet mal-Periti Michael Falzon u Ninu Zammit, g˙amlu mhux b˙an-ng˙ama, iΩda b˙all-fekruna. Difnu rashom f’qoxra iebsa, ming˙alihom li b’hekk ma huma ser jintla˙qu minn ˙add. Iddeçidew li jorqdu filqoxra billi ma jwi©bux jew, jekk iwie©bu, jiç˙du u jipprote©u, jekk mhux ukoll jallegaw affarijiet fuq ˙addie˙or.

Flok urew li huma tassew ©odda, biex jag˙mlu d-differenza li tant ilhom jifta˙ru biha, g˙amlu bil-kuntrarju. Jiddefendu u ja˙bu lil min suppost tal-inqas ©ie sospiΩ mill-Partit tag˙hom. Il-mexxejja kollha tal-Partit Nazzjonalista, kemm dawk li di©à kellhom ˙jiel x’kien ©ara u kif ukoll dawk li ma kellehomx, iddeçidew li jiddefendu l-indifensibbli: lil Tony u Giovanna Debono. IΩda ag˙ar minn hekk, issa bdew ˙er©in ˙wejje© li ser ikomplu jg˙arrqu l-affarijiet g˙al kul˙add. L-ewwel David Aguis li, Alla jista’ kollox, meta rçieva l-email ming˙and il-kuntrattur G˙awdxi kulma g˙amel qraha u waqaf hemm. G˙alkemm irridu ng˙idu li min xi ˙add li nqabad jikkopja waqt l-eΩamijiet meta kien Membru Parlamentari tistenniehom dawn l-affarijiet. IΩda rridu ng˙idu wkoll li meta qabillu mar g˙and ilKummissarju tal-Pulizja biex jilg˙abha tal-korrett u ˙are© ta’ maΩetta. Bid-daqqiet ta’ sieq qeg˙din jo˙or©u fatti li jkomplu juru x’ba˙ar kbir hemm jikkumbatti bejn il-kliem u l-fatti. Sirna nafu li dan il-kuntrattur kiteb sa˙ansitra lis-Segretarju Ìenerali Chris Said fejn qallu li jrid jit˙allas g˙ax-xog˙ol li g˙amel. Dan il-kuntrattur

isemmi biss ftit postijiet fejn saru xog˙lijiet b’xejn fil-privat, g˙ax fl-ittra li bag˙at lil Chris Said jindika li hemm lista twila ta’ xog˙lijiet li saru biex jinxtraw il-voti. Chris Said jipprova jag˙ti spjegazzjoni mqanΩ˙a g˙ax baqa’ ma g˙amel xejn u g˙aΩel li jifta˙ sodda fid-dormitorju tal-politika. Anzi spiçça raqad sodda ma’ sodda ma’ David Aguis. L-ispjegazzjoni li jrid jag˙ti Chris Said hi: g˙alfejn il-kuntrattur kiteb lilu meta l-Partit Nazzjonalista ma kienx g˙adu fil-Gvern? G˙alfejn kien qieg˙ed jitlob li jit˙allas ming˙and partit li ma kienx il-Gvern? Risposti çara ma tax u ma jistax jag˙ti. Chris Said g˙amel Ωball ie˙or: insista li g˙andhom isiru investigazzjonijiet ukoll ta’ dak li hu qieg˙ed jallega dwar xog˙lijiet li saru f’dawn l-a˙˙ar sentejn f’G˙awdex. Ming˙ajr ma jaf tefa’ l-©ebla fuq saqajh g˙ax b’dan il-mod ammetta dak li qieg˙ed ji©i allegat dwar xog˙lijiet bi skambju g˙all-voti minn Tony Debono, meta dan tal-a˙˙ar kien impjegat fil-Ministeru ta’ martu meta kienet Ministru! Jipprova jsewwi l-˙aΩin tieg˙u billi jallega l-˙aΩin ta’ ˙addie˙or. Chris Said g˙amel b˙al dawk il-©irien li, biex jg˙attu dak li qieg˙ed ji©ri f’darhom, jippruvaw i˙amm©u

lill-girien ta’ ˙dejhom. Ma nistg˙ux ma nsemmux ukoll lill-Kap talOppoΩizzjoni, li g˙ad iridu jitwieldu dawk li jridu jemmnuh dwar kif iltaqa’ ma’ dan il-kuntrattur. G˙ad irid jitwemmen kif dan il-kuntrattur ma qallu xejn dwar x’kien hemm wara dawn ix-xog˙lijiet. Simon Busuttil qieg˙ed jiddefendi lilu nnifsu billi jg˙id li sar jaf b’dan kollu riçentement. Alla˙ares ma kienx hekk g˙ax, jekk jirriΩulta mod ie˙or, il-bambin biss jaf. Min tant g˙andu lsienu ˙afif li jakkuΩa lil ˙addie˙or b’tix˙im ming˙ajr ebda provi f’idejh nippretendu li kellu jkun aktar proattiv. Kellu pereΩempju jitlob spjegazzjoni ming˙nad is-Segretarju Ìenerali tieg˙u g˙ala ma qallu b’xejn dwar dan kollu meta xhur qabel kien irçieva ittra ming˙and dan il-kuntrattur. Listess jing˙ad g˙al David Aguis. IΩda kif g˙edna kemmil darba, minn dan tal-a˙˙ar ma nistennewx a˙jar! Il-Kap tal-OppoΩizzjoni ddeçieda li anke hu jifta˙ sodda u jibqa’ sieket. Id-dormitorju politiku f’TalPietà dejjem qieg˙ed jikber. Tassew g˙amlu differenza kemm ilhom li marru fl-OppoΩizzjoni. Kiber l-in˙ir politiku!

14 05|04|2015

kullhadd.com

SIMON BUSUTTIl ÛgUR BlA MAÌÌORANzA

Sur Editur, Nag˙mel referenza g˙al artiklu ‘Ides of March g˙al Simon’ li ©ie ppubblikat f’din ilgazzetta l-Óadd 22 ta’ Marzu 2015. L-artiklu kien dwar kemm il-pressjoni politika fuq Simon Busuttil Ωdiedet bil-kbir wara l-wirja diΩastruza li kellu fid-dibattitu mal-Prim Ministru Joseph Muscat fuq Times Talk li xxandar fuq l-istazzjon televiΩiv nazzjonali nhar it-Tlieta 17 ta’ Marzu 2015. G˙all-mistoqsija jekk jikkunsidrax li jirriΩenja jekk jitlef lelezzjoni li jmiss, il-Kap Nazzjonalista Simon Busuttil wie©eb: “Skont xi jkun irriΩultat.” Il-Kap Nazzjonalista ma qalx jekk jirriΩenjax jekk jitlef bi 8,000 jew bi 15,000 jew b’20,000 elf vot. G˙alhekk, dawk l-uffiçjali Nazzjonalisti fid-Dar Çentrali tal-PN, kif ukoll partitarji Nazzjonalisti diΩappuntati li qed jistennew bil-˙erqa li Simon Busuttil jitlef l-elezzjoni ©enerali li jmiss biex je˙ilsu minnu, ser ikunu diΩappuntati bil-kbir g˙ax, la Simon Busuttil m’g˙amilx test lilu nnifsu u ma tax çifra ta’ telf ta’ voti biex jirriΩenja minn Kap talPartit Negattiv (PN), ifisser li Simon Busuttil, tkun kemm tkun id-differenza tal-voti

wara t-telfa Nazzjonalista flelezzjoni ©enerali li jmiss, huwa ser jibqa’ Kap tal-Partit Negattiv (PN). Meta Simon Busuttil ©ie mistoqsi jekk jikkunsidrax li jag˙mel koalizzjoni malAlternativa Demokratika, minnufih u b’determinazzjoni wie©eb li ma jeskludi xejn. Ir-risposta ta’ Simon Busuttil hi konferma çara o˙ra li lPartit Negattiv fl-elezzjoni li jmiss mhux ser i©ib ilma©©oranza tal-voti u g˙alhekk g˙al darb’o˙ra l-PN ser jitlef l-elezzjoni li jmiss g˙ax hekk jixraqlu. Tant Simon Busuttil hu çert li flelezzjoni li jmiss il-PN mhux ser i©ib il-ma©©oranza tal-voti, Li ma eskludiex li jag˙mel koalizzjoni mal-AD biex ja˙taf il-poter akkost ta’ kollox. Dak li stqarr Simon Busuttil hu konferma çara ta’ kemm ilpolitika negattiva u distruttiva Nazzjonalista mhux qed ti©bed voti ©odda lejn il-PN, u hu g˙alhekk li, skont Simon Busuttil, ma jeskludix koalizzjoni mal-AD. Din id-dikjarazzjoni xokkanti ta’ Simon Busuttil Ωgur li qajmet pandemonju, konfuΩjoni u ta˙wid nobis fid-Dar Çentrali tal-PN. Tant dan hu minnu li l-midja Nazzjonalista qieg˙da attenta biex dawn iΩΩew© twe©ibiet li ta l-Kap

Nazzjonalista ma jkunux miktuba jew imxandra fuq ilmezzi ta’ komunikazzjoni talPN. Çert li ˙afna uffiçjali Nazzjonalisti fid-Dar Çentrali tal-PN, kif ukoll tesserati diΩilluΩi Nazzjonalisti, qed jistaqsu jekk Simon Busuttil g˙amilx xi proposta jew xi kuntatti mal-Alternattiva Demokratika dwar koalizzjoni g˙all-elezzjoni li jmiss. Çert li qed jistaqsu li, jekk saru xi kuntatti, min kien jaf dwar dawn ilkuntatti; kemm saru laqg˙at u min ˙a sehem u jekk sarx xi ftehim. Ûgur li ˙afna partitarji fanatiçi u sinçiera Nazzjonalisti qed jistaqsu jekk sarx xi ftehim dwar kemm ministri ser ting˙ata l-AD jekk ise˙˙ il-pjan ta’ Simon Busuttil. Qed jistaqsu jekk il˙sieb ta’ Simon Busuttil hux fatta u minn meta ser tkun attwata din il-koalizzjoni malAD. Sena jew sitt xhur qabel ma tibda l-kampanja elettorali li jmiss? Il-Viçi Kapijiet Nazzjonalisti Mario Demarco u Beppe Fenech Adami jaqblu mal-pjan tal-Kap tag˙hom dwar koalizzjoni mal-AD? Kienu infurmati bil-pjan mill-Kap tag˙hom? Jekk le, ma ja˙sbux li dan hu nuqqas serju mill-Kap tag˙hom li, qabel ma ta lfehma tieg˙u fil-pubbliku,

huma kien imisshom ©ew infurmati? G˙ala Simon Busuttil ma tkellem xejn dwar il-pjan tieg˙u ta’ koalizzjoni mal-AD waqt l-a˙˙ar Kunsill Ìenerali Nazzjonalista li sar nhar ilÓadd 8 ta’ Marzu 2015? LEΩekuttiv Nazzjonalista ©ie infurmat u saret diskussjoni fih dwar il-pjan ta’ Simon Busuttil? G˙ala l-kunsilliera u tesserati tal-PN g˙adhom flg˙ama dwar il-pjan tal-Kap tag˙hom minn wara li Simon Busuttil wie©eb li ma jeskludix koalizzjoni mal-AD waqt il-programm Times Talk? Din hija l-politika ©dida li jrid jimxi biha Simon Busuttil? Li jo˙ro© b’ideat u b’politika li lanqas ta’ madwaru ma jkunu jafu? Dawn iΩ-Ωew© twe©ibiet minn Simon Busuttil juru çar kemm verament il-Kap tal-PN m’g˙andux viΩjoni politika, lanqas g˙all-partit moribond tieg˙u, a˙seb u ara g˙allpajjiΩ. G˙ax la Simon Busuttil f’sentejn ma kienx kapaçi li jsolvi l-problema akuta ta’ djun li g˙andu l-PN, a˙seb u ara kemm kien ikun kapaçi li jsolvi d-djun tal-Enemalta, liΩbilanç f’kull ba©it u d-djun tal-pajjiΩ li ˙olqu diversi gvernijiet Nazzjonalisti. ÇENSU W. MUSCAT, RAÓAL ÌDID

kÓ ITTRI

INFORMATTIV Sur Editur, Irçevejt il-ktejjeb tal-grupp talIVA, fejn ©ew spjegati l-argumenti tag˙hom bis-sempliçità kollha li jifhimhom kul˙add. Bil-kontenut tal-kitba fet˙u g˙ajnejn il-Maltin li g˙andhom xi delizzju fejn jista’ jasal dan il-grupp tal-LE jekk ji©i kkonfermat dan ir-referendum. Jien li m’iniex kaççatur ukoll in˙oss li hija in©ustizzja li tkun daqshekk kattiv mal-Maltin ˙utek, waqt li kaççaturi Ewropej g˙andhom id-dritt li jipprattikaw dan id-delizzju. Mela mhux kul˙add l-istess f’din l-Unjoni Ewropea? Ma nag˙mlux mod li a˙na l-Maltin qed ni©u klassifikati b˙ala çittadini tat-tieni klassi!? G˙alhekk jien se nivvota IVA (u bil-qalb), g˙ax ma nixtieqx li ’l quddiem xi ˙add jo˙lom ˙aΩin u meta jqum jipproponi xi referendum ie˙or kontra xi sezzjoni ta’ minoranza talpoplu Malti. Kul˙add g˙andu d-dritt g˙ad-delizzju tieg˙u, sakemm ikun konformi mal-li©i ta’ pajjiΩna. BÓALL-EWROPEJ, IL-ÓAMRUN

ÌIFA U QERQ

Sur Editur, Mela din il-©img˙a kien l-ewwel ta’ April, fejn bosta kumpaniji tala˙barijiet, kemm f’Malta u anke barranin jaraw kif se jag˙mlu çajta fuq il-qarrejja tag˙hom. F’Malta rajna çajt marbut malpolitika fejn kien hemm min ©ab ritratt tal-Prim Ministru Dr Joseph Muscat waqt il-kaçça. Çajta bla ebda gost li, g˙alkemm kien hemm min ˙aseb li hija a˙bar vera, ma kienet xejn ˙lief interess politiku sabiex tqanqal dubji u kummenti. G˙alkemm din l-istroja kienet tidher li hija çajta g˙ax anke rritratt kien jidher li huwa mag˙mul b’˙ila ta’ xi ˙add dilettant li uΩa l-Photoshop g˙allewwel darba, xorta wa˙da qanqlet diskussjoni dwar il-kaçça u lPrim Ministru. IΩda kien kumment wie˙ed li ©ibidli l-interess, li kien jg˙id: “In-nies ja˙sbu li l-midja tipprintja l-gideb fil-jum tal-ewwel ta’ April biss.” Kumment li, g˙alkemm kellu messa©© ta’ sarkaΩmu, huwa l-verità. Sfortunatament, g˙andna midja li g˙adha ta˙seb li n-nies jemmnu kull biçça kitba li jag˙mlu, iΩda, jekk hawn nies li jemmnu kollox, huma ftit. Illum il-©urnata kull min jinteressah jaf kemm il-midja tista’ ddawwar il-fatti g˙all-interessi tag˙ha u ma tag˙tix kas illivell ta’ kitba. Iç-çajt sar ikun tul is-sena kollha hekk kif anke meta tara a˙bar fuq ˙oloq differenti, mhux dejjem ikollhom l-informazzjoni taqbel, imma l-aqwa li nkunu minn tal-ewwel li no˙or©u bl-a˙bar. HA-HA! BL-EMAIL

ITTRI kÓ

05|04|2015 15

kullhadd.com

PM STATISTA

IL-QASAM TAS-SAÓÓA TAÓT dAn IL-GvERn

Sur Editur, X’ma tifra˙x tisma’ li l-Prim Ministru se jer©a’ j˙addem lIsptar San Luqa b˙ala sptar, kif ukoll itejjeb u j©ib fl-istess livell, jew a˙jar, l-isptar ta’ G˙awdex. L-iskandlu hu li flus g˙aΩ-Ωebg˙a u l-inkwatri kienu jsibu, iΩda biex isir rinovar – pereΩempju ta’ fejn tag˙ti ddemm f’G˙awdex – ma kienx isir infiq. F’reklami spissi fuq stazzjon televiΩiv barrani ©ieli jidher pajjiΩ G˙arbi tal-Golf li hu belt re©jun g˙all-kura tas-sa˙˙a. Blinvestiment li ˙abbar il-Prim Ministru Joseph Muscat Ωgur hemm prospetti tajbin biex, mhux biss il-poplu jkun moqdi a˙jar, iΩda wkoll nattiraw turisti mediçi bil-©id li dawn i˙allu fl-ekonomija. J. BONETT BALZAN, IL-BALLUTA

XEWQAT GÓAL ÓAL QORMI Sur Editur, B˙ala kandidat g˙al-lokalità ta’ Óal Qormi f’isem il-Partit Laburista, jien g˙andi g˙al qalbi ˙afna l-isport, kultura u festi. G˙alhekk, jekk inkun elett, nimpenja ru˙i li biex lg˙aqdiet ikunu fuq nett tala©enda tieg˙i. Filwaqt li lkunsill di©à jag˙ti ˙afna g˙ajnuna lill-g˙aqdiet, nemmen li dawn kollha g˙andhom rwol importanti fit-tfassil u l-pro©etti f’Óal Qormi, g˙alhekk se nkun qed nipproponi li nimplimentaw çerti miΩuri biex ikun hemm aktar inklussività tal-g˙aqdiet. L-ewwel nixtieq li ter©a’ tibda tiffunzjona lKummissjoni G˙aqdiet Sportivi Qriema, li jien di©à kont chairman tag˙ha, g˙ax nemmen li din kellha u g˙ad g˙andha rilevanza kbira fissoçjetà tag˙na. Apparti minn hekk, nixtieq li jing˙ata spinta l-kalendarju sportiv u kulturali biex b’hekk ilQriema jkunu aktar infurmati bl-attivitajiet li jinvolvu lg˙aqdiet tar-ra˙al. Ma’ dawn g˙andha ter©a’ ti©i organizzata ©urnata sportiva g˙all-klabbs kollha Qriema biex b’hekk il-klabbs ikunu jistg˙u jippromovu sservizzi tag˙hom u b’hekk ikollhom opportunità li jkunu fost l -aqwa, jekk mhux l-a˙jar, f’Malta. Dejjem g˙as-serizz tieg˙ek, DANIEL BUGEJA, ÓAL QORMI

Sur Editur, Imbag˙ad l-istazzjon tan-Net jinsinwa li l-Prim Ministru ma qed jag˙mel xejn ˙lief igawdi l-poter. Tg˙id mhux hekk! Din il-©img˙a stess g˙amel minn kollox biex jitjib il-qasam tassa˙˙a. Minbarra l-fatt li ma kien hemm ebda mediçina out of stock, kontra kif kien ji©ri meta n-Nazzjonalisti kienu filGvern, sar ftehim ma Bart’s Medical School tal-Ingilterra biex is-sa˙˙a titjib u wkoll biex studenti li qed jistudjaw il-mediçina jmorru f’dan l-isp-

tar. Ftehim meraviljuΩ li nNazzjonalisti lanqas biss kienu jo˙olmu bih, a˙seb u ara jattwawh. Ser ikollna wkoll sptar f’G˙awdex, li tant huwa bΩjonuΩ. In-Nazzjonalisti, li min dejjem jinteressahom biss fi bwiethom u xejn iΩjed, mhux talli lanqas biss kienu jo˙olmu b’dawn l-affarijiet, talli qatt u qatt ma kienu jaslu biex jag˙mluhom. U dawn trid to˙ro© il-flus g˙alihom mhux idda˙˙al! L-Isptar San Luqa ser ji©i rran©at, u le, mhux ser ji©i mibdul fi blokk bini, imma

jibqa’ dak li hu: sptar. ArukaΩa meta wie˙ed jiftakar li fi Ωmien 25 sena li damu filGvern lanqas passata Ωebg˙a, li ma tiswiex ˙afna flus, ma tawh. Mhux ta’ b’xejn hu kif inhu l-kliem. Emmini meta ng˙id illi listaff tal-Isptar Mater Dei, inkluΩa jien, kollha nippreferu ’l San Luqa min Mater Dei. F’Mater Dei naqilg˙u saqajna nimxu dawk il-kurituri twal, a˙seb u ara dawk l-anzjani! F’Óal Safi l-Gvern kompla jg˙id li kien gvern li jsolvi lproblemi billi joffri s-soluz-

zjoniet. G˙andu ra©un! Inutli jkollok problema, b˙alma kienu jag˙mlu tan-na˙a lo˙ra, u titfag˙ha ta˙t it-tapit; trid isolviha. Smajt li Simon Bussutil baqa’ ˙alqu miftu˙ g˙all-problemi li ser isolvi lGvern. G˙andu ra©un biex ibig˙, g˙ax hu u s˙abu jo˙olquhom il-problemi mhux isolvuhom. Nifra˙ lill-Gvern g˙al dak kollu li ser jag˙mel g˙as-sa˙˙a g˙ax din tippartieni lil kul˙add. VALERIE BORG, BL-EMAIL

16 05|04|2015

kullhadd.com

kÓ ta’ barra

jasal il-ftehim mal-iran dejjem u ntla˙aq qbil li l-partijiet kollha kkonçernati jiltaqg˙u fl-IΩvizzera biex sal-31 ta’ Marzu jo˙or©u b’qafas g˙al ftehim. X’jg˙id il-ftehim

LIAM GAUCI liam@kullhadd.com Nhar il-Óamis li g˙adda, wara diversi jiem ta’ negozjati ibsin, l-Iran u ‘s-Sitt Potenzi’ rnexxielhom jaslu g˙al ftehim preliminari biex din tal-ewwel iççekken il-programm nukleari tag˙ha g˙al livell aççettabbli g˙all-komunità internazzjonali. Il-kwistjoni g˙adha mhix konkluΩa, però, hekk kif dawn il-pajjiΩi g˙andhom sal-a˙˙ar ta’ Ìunju biex jil˙qu ftehim finali li jissodisfa lil kul˙add. L-Iran ilha g˙al diversi snin ta˙t il-lenti tal-komunità internazzjonali min˙abba l-arrikkament tal-uranju u l-plutonju, materjali li jistg˙u jintuΩaw

g˙all-˙olqien tal-armi nukleari jekk ikunu pproçessati f’çentrifugi apposta. L-Iranjani dejjem sostnew illi l-iskopijiet tag˙hom kienu paçifiçi. Però, ir-retorika negattiva taleks-President Iranjan Mahmoud Ahmadinejad u t-tip ta’ çentrifugi uΩati fl-impjanti nukleari ta’ pajjiΩu qatt ma ˙allew dubji tal-iskop reali tieg˙u. Dan wassal g˙all-implimentazzjoni ta’ diversi sanzjonijiet ekonomiçi millUnjoni Ewropea, l-Istati Uniti u n-Nazzjonijiet Uniti li g˙amlu ˙sara kbira lill-Iran matul issnin. Bidla fil-poΩizzjoni Madankollu, il-poΩizzjoni tal-

Iran ittaffiet mal-elezzjoni talPresident attwali Hassan Rouhani, illi huwa mag˙ruf f’pajjiΩi b˙ala wie˙ed mill-elementi moderati tal-klassi politika Iranjana. Fil-fatt, huwa millewwel ipprova jifta˙ djalogu kostruttiv mal-komunità internazzjonali dwar diversi su©©etti, inkluΩ dak sensittiv relatat mal-iΩvilupp tal-materjal nukleari f’pajjiΩu. G˙all-bidu n-negozjati bdew mexjin bil-mod ˙afna u lpressjoni fuq Rouhani minna˙a ta’ elementi aktar konservattivi tal-klassi politika Iranjana bdiet kulma jmur tiΩdiet. Però, il-komunità internazzjonali ma riditx titlef lopportunità biex issolvi din ilkwistjoni delikata darba g˙al

Din id-data ©iet u g˙addiet u kien qieg˙ed jidher li s-Sitt Potenzi, li jinkludu l-Istati Uniti, Franza, ir-Renju Unit, içÇina, il-Ìermanja u r-Russja, ma kinux se jing˙ataw ilkonçessjonijiet li riedu minna˙a tal-Iran. Is-sitwazzjoni nbidlet nhar il-Óamis, meta rrappreΩentanti tas-seba’ stati ˙abbru li waslu g˙al ftehim illi qablu fuq il-punti prinçipali li fuqhom jista’ jinbena ftehim permanenti. Skont dan il-ftehim, l-Iran aççetta li jillimita l-arrikkament tal-uranju matul l-g˙axar snin li ©ejjin. In-numru ta’ çentrifugi li joperaw f’dan il-pajjiΩ se jonqsu minn madwar 19,000 g˙al 6,104, li minnhom se jit˙addmu biss 5,060 matul iddeçennju li ©ej. Barra minn hekk, huma qablu wkoll li jΩarmaw 1,000 çentrifuga aktar moderna li g˙andhom il-kapaçità li jarrikixxu l-uranju g˙al skopijiet militari u aççettaw li jillimitaw ir-riçerka nukleari tag˙hom matul il-˙mistax-il sena li ©ejjin. Jekk l-Iranjani jΩommu mal-punti kollha maqbula, huma jkollhom bΩonn ftit aktar minn sena biex ipo©©u l-programm nukleari tag˙hom f’poΩizzjoni li jiΩviluppa larmamenti. S’issa, dan il-perjodu, mag˙ruf b˙ala “breakout

period”, kien biss ta’ massimu ta’ tliet xhur. Min-na˙a taghom, l-Unjoni Ewropea u l-Istati Uniti qabblu li jne˙˙u s-sanzjonijiet tag˙hom fuq l-Iran gradwalment wara li jibda ji©i implimentat il-ftehim permanenti ta’ Ìunju. Il-poΩizzjoni tanNazzjonijiet Uniti tkun mag˙rufa wara li jg˙addi vot mill-Kunsill ta’ Sigurtà ta’ din lorganizzazzjoni. Triq g˙at-telg˙a Óadd mill-pajjiΩi involuti finnegozjati mhuwa jie˙u qbil fuq soluzzjoni permanenti b˙ala ˙a©a çerta. Dan g˙ax ilqbil fuq id-dettalji ta’ ftehim finali huwa mistenni li jkun aktar kumplikat, fatt li jista’ façilment iwassal li na˙a jew o˙ra biex tabbanduna nnegozjati. Barra minn hekk, qieg˙da ssir pressjoni minn pajjiΩi o˙ra biex is-Sitt Potenzi jkunu ferm aktar ibsin mal-Iranjani. Ewlenija fosthom huwa l-IΩrael illi jara lill-Iran b˙ala theddida g˙all-integrità territorjali tag˙hom. T˙assib ta’ dan it-tip esprimewh diversi pajjiΩi o˙ra tal-Lvant Nofsani li jakkuΩaw lill-Iran li qieg˙da tiffinanzja gruppi terroristiçi li joperaw fil-konfini territorjali tag˙hom. Madankollu, is-Sitt Potenzi jidhru li huma lesti li jag˙tu çans lill-Iran jag˙ti sinjali ta’ rieda tajba li jista’ jwitti t-triq g˙al relazzjonijiet diplomatiçi aktar amikevoli fil-futur. Ixxhur li ©ejjin juruna min g˙andu ra©un.

il-kungress nazzjonali jtajjar mexxej ieÓor biex jasserixxi ru˙u fuq ilGvern ta’ Tobruk. It-tne˙˙ija ta’ al-Hassi ©iet fi Ωmien li fih it-ta˙ditiet ta’ paçi mmexxija min-Nazzjonijiet Uniti huma wieqfa. Dawn innegozjati qed isiru bl-iskop li tintemm il-gwerra çivili talLibja li issa g˙alqet l-g˙axar xahar minn mindu bdiet, sabiex b’hekk il-pajjiΩ ikun jista’ jikkonçentra l-ener©ija tieg˙u fuq il-bini mill-©did talekonomija. In-negozjati huma ma˙suba wkoll biex jaqtg˙u lg˙eruq li rabbew il-ferg˙at tad-Daesh f’diversi bliet Libjani. Xe n a r j u l i jiΩviluppa

RITIANNE AGIUS ritianne@kullhadd.com Il-Prim Ministru Libjan talKungress Nazzjonali Ìenerali (GNC) fi Tripli, Omar alHassi, din il-©img˙a ©ie sfiduçjat mill-Kabinett tieg˙u stess. Din ma kinitx xi ˙a©a ©dida g˙al dan il-kungress, hekk kif f’Marzu 2014, il-predeçessur ta’ al-Hassi, Ali Zeidan, kien ukoll ©ie sfiduçjat bl-istess mod. Minkejja li t-tne˙˙ija ta’ alHassi hija mistennija li tkun ta’ benefiççju g˙ad-djalogu bejn iΩ-Ωew© gvernijiet rivali, il-fatt li tne˙˙a t-tieni mexxej f’temp ta’ sena ma tantx jawgura tajjeb g˙all-istabbiltà

ta’ gvern li ma jgawdix lappo©© internazzjonali. M a j r i d x j o ˙ r o © b ’r a s u baxxuta Minkejja li ©ie sfiduçjat millma©©oranza tal-Kabinett, fejn diversi ministri kienu qed jheddu li jirriΩenjaw jekk alHassi jibqa’ fil-kariga, al-Hassi deher li ma riedx jo˙ro© b’rasu baxxuta. L-g˙ada li ©ie sfiduçjat, al-Hassi ˙abbar li ma kienx se jaççetta l-verdett, li fi kliemu jista’ potenzjalment ikun illegali. Huwa sostna li Prim Ministru ma jistax jitne˙˙a b’mod sommarju ming˙ajr ma ti©i osservata lproçedura, u qal li kien se

jikkonsulta mal-membri tal©udikatura u l-imsie˙ba militari. Ir-ra©unijiet li g˙alihom tne˙˙a al-Hassi ma ©ewx spjegati b’mod uffiçjali, u minflok intqal biss li ma kienx g˙adu jgawdi l-appo©© ta’ ˙afna uffiçjali, u li kienu saru allegazzjonijiet mill-awditur. IΩda wara dan kollu hemm ilfatt li al-Hassi kien sar maΩΩra g˙al dan il-Gvern meta beda jappo©©ja fazzjonijiet tadDaesh li huma estremisti u li w˙ud minnhom huma meqjusa b˙ala terroristi minNazzjonijiet Uniti, fosthom lAnsar al-Sharia. Huwa sa˙ansitra qal li dawn kienu msie˙ba fil-©lieda tal-kungress

g˙adu

qed

Al-Hassi ©ie sostitwit temporanjament mid-deputat tieg˙u Khalifa al-Ghawi, li g˙andu jokkupa l-kariga g˙ax-xahar li ©ej. Il-poΩizzjoni ta’ al-Hassi favur id-Daesh u dik li dehret b˙ala nuqqas ta’ preokupazzjoni fil-konfront tal-preΩenza tal-IS, kompliet tikkonferma largumenti tal-Gvern ta’ Tobruk, li huwa rikonoxxut min-Nazzjonijet Uniti. Dan il-Gvern ta’ Tobruk kien qed isostni li l-Gvern ta’ Tripli kien mag˙mul minn estremisti tal-IΩlam u li kien qed ja˙dem mat-terroristi. IlGvern ta’ Tobruk g˙andu lappo©© militari ta’ Khalifa Hifter, li huwa eks©eneral tar-

re©im ta’ Gaddafi. Peress li Hifter sa˙aq li jrid jeqred lIΩlamiΩmu mil-Libja, huwa diffiçli wie˙ed jifhem kif iΩ-Ωew© gvernijiet setg˙u jaslu g˙al kompromess. Issa li al-Hassi effetivament tne˙˙a mix-xena, anke jekk kontra r-rieda tieg˙u, jista’ jkun hemm çans ta’ ftehim bejn iΩ-Ωew© gvernijiet. Wie˙ed irid jara, però, x’se ji©ri mill-fazzjonijiet estremisti fi ˙dan il-kungress nazzjonali; jekk hux se ji©u mwarrba flimkien ma’ al-Hassi, jew inkella hux se jibqa’ jkollhom influwenza qawwija fuq ilkungress. T˙oll u torbot ukoll iddeçiΩjoni tal-gruppi militari mag˙rufa b˙ala Libya Dawn li qed jappo©©jaw il-kungress. Dawn jistg˙u jiddeçiedu li jibqg˙u jappo©©jaw lil alHassi u l-fazzjonijiet estremisti fil-kungress, inkella jappo©©jaw il-fazzjoni moderata. Id-deçiΩjoni tal-gruppi militari jaf ukoll ma tkunx unanima, hekk kif çertu gruppi kienu jidhru li huma ˙afna iktar skuntenti bit-tmexxija ta’ al-Hassi minn gruppi o˙ra li jxaqilbu lejn l-estremiΩmu. Wie˙ed jittama biss li f’dan ix-xenarju ma tinbitx it-tielet fazzjoni, bil-Libja li tispiçça maqsuma bejn tliet parlamenti. Hawnhekk Ωgur li n-negozjati ta’ paçi jsiru iktar kumplikati.

TA’ BARRA KÓ

05|04|2015 17

kullhadd.com

MINN MADWAR ID-DINJA JITOLBU REVIÛJONI

SEJBA IMPORTANTI

Il-gvernaturi tal-istati Amerikani tal-Arkansas u l-Indiana kellhom jirrifjutaw li jiffirmaw li©ijiet simili li, skont gruppi li jiddefendu d-drittijiet çivili, jiddiskriminaw kontra persuni LGBT. Fost l-o˙rajn, dawn il-li©ijiet, mag˙rufin b˙ala Religious Freedom Restoration Acts (RFRAs), jag˙tu d-dritt lil kumpaniji jew individwi li jirrifjutaw illi jag˙tu servizz lil persuni LGBT min˙abba l-fidi reli©juΩa tag˙hom. Madankollu, manifestazzjonijiet pubbliçi mdaqqsa, flimkien mal-protesti ta’ diversi kumpaniji, ˙olqu biΩΩejjed pressjoni biex i©ieg˙lu liΩ-Ωew© gvernaturi jibag˙tu lRFRAs lura g˙and il-kungressi tal-istati rispettivi tag˙hom ˙alli ji©u riveduti b’termini inqas diskriminatorji.

Matul dawn l-a˙˙ar jiem komplew jo˙or©u dettalji ©odda dwar Andreas Lubitz, il-kopilota li allegatament waqqa’ ajruplan tal-Germanwings fl-24 ta’ Marzu. Fost l-aktar s-sejbiet importanti s’issa kien hemm dik ta’ riçerka li Lubitz g˙amel fuq il-kompjuter tieg˙u bejn is-16 u t-23 ta’ Marzu dwar il-mekkaniΩmi li jikkontrollaw il-kabina ta’ pilota©© ta’ ajruplani b˙al dak li ntuΩa biex jissakkar il-pilota barra waqt l-inçident. Din is-sejba kwaΩi tag˙ti çertezza lit-teorija li Lubitz wettaq l-attakk b’mod pjanat u volontarju. Madankollu, il-prosekuturi ÌermaniΩi qeg˙din jirriservaw il-©udizzju tag˙hom sakemm jitlestew l-investigazzjonijiet.

TRANÛIZZJONI PAÇIFIKA

FTEHIM DWAR IL-GASS

Wara diversi posponimenti, l-elezzjoni presidenzjali tan-Ni©erja saret f’atmosfera relattivament paçifika fil-weekend li g˙adda. Ir-rebbie˙ ta’ dan il-konfront politiku kien il-kandidat tal-OppoΩizzjoni Muhammadu Buhari li g˙eleb lill-President Goodluck Jonathan b’vanta©© ta’ madwar Ωew© miljun vot, distakk ferm akbar milli kien mistenni. Fil-jiem li g˙addew kien hemm biΩa’ kbira li t-telfa ta’ Jonathan tista’ twassal g˙al tensjonijiet çivili kbar; xi ˙a©a li kkaratterizzat diversi elezzjonijiet presidenzjali Ni©erjani tal-passat. Madankollu, it-tranΩizzjoni saret b’mod paçifiku hekk kif Jonathan ammetta t-telfa tieg˙u fi Ωmien qasir. Buhari huwa mistenni li jie˙u l-©urament presidenzjali fid-29 ta’ Mejju.

L-Ukraina waslet g˙al ftehim mar-Russja dwar ix-xiri tal-gass, prodott importanti li kemm-il darba sab ru˙u affettwat mill-kuntrasti politiçi bejn iΩ-Ωew© pajjiΩi. Il-ftehim il-©did se jkopri t-tieni kwart ta’ din is-sena u r-Russja aççettat rata aktar baxxa minn dik ta’ qabel, ji©ifieri dik ta’ $248 g˙al kull elf metru kubu, ikkumparat mat-$329 li ntalbu fl-ewwel tliet xhur tal-2015. Din ir-rata aktar vanta©©juΩa se tpo©©i lill-Ukraina f’poΩizzjoni a˙jar biex tirrispetta t-talba tar-Russi li jibdew i˙allsu g˙al dan il-prodott bil-quddiem u mistenni li jag˙ti l-opportunità liΩ-Ωew© pajjiΩi jistabilizzaw xi ftit ir-relazzjonijiet kummerçjali ta’ bejniethom.

ATTAKK TERRORISTIKU

JIRTIRAW MINN ADEN

Attakk minn erba’ terroristi armati li jag˙mlu parti minn al Shabaab ˙alla madwar 150 persuni mejta f’Garissa University College, fil-Kenja. L-attakk jidher li qieg˙ed isir b’ritaljazzjoni g˙all-appo©© militari li l-Gvern Kenjan ta lisSomalja fl-operazzjonijiet tag˙ha kontra al Shabaab. Skont rapporti li dehru fil-midja internazzjonali, il-mira prinçipali ta’ dawn il-militanti kienu l-istudenti Kristjani. Però, xhieda li kienet fuq il-post waqt lattakk qalet li l-militanti bdew jisparaw bl-addoçç fuq in-nies. F’˙in qasir iΩΩona ©iet imdawra mill-Forzi Armati tal-Kenja u wara ˙mistax-il sieg˙a ta’ assedju l-militanti nqatlu kollha.

Wara diversi jiem ta’ ©lied fit-toroq ta’ Aden, fil-Jemen, il-militanti Houthi jidhru li abbandunaw din il-belt u ˙allewha f’idejn truppi leali g˙all-President Abd Rabbuh Mansur Hadi. Minkejja din ir-reb˙a, il-poΩizzjoni tat-truppi lealisti hija diffiçli hekk kif Aden hija l-unika belt ma©©uri li g˙adha ta˙t il-kontroll tag˙hom. G˙al aktar minn ©img˙a, dawn it-truppi gawdew mill-appo©© tal-forzi tal-art u tal-ajru tal-Arabja Sawdita. Madankollu, din l-g˙ajnuna g˙adha mhix biΩΩejjed biex iddawwar il-konflitt favurihom. G˙aldaqstant, mhuwiex eskluΩ li l-Houthi jer©g˙u jag˙mlu attakk ie˙or fuq Aden biex isa˙˙u l-kontroll tag˙hom fuq ilJemen.

18 05|04|2015

kullhadd.com

KÓ pErsoNalitÀ

Kotba ta’ tagÓrif gÓat-tfal fl-isptar MatEr DEi raMoNa portElli tintervista lil CLAIRE CATANZARO

www.ramonaportelli.com ramonaportelli@hotmail.com

Claire miΩΩew©a u g˙andha tifla ta’ sentejn. Toqg˙od lImqabba u ilha g˙axar snin ta˙dem Mater Dei b˙ala infermiera. Dawn l-a˙˙ar tliet snin bdiet ta˙dem b˙ala Practice Development Nurse fidDipartiment tal-Pedjatrija. B˙ala passatempi t˙obb ˙afna tpin©i kemm fuq it-tila, kif ukoll karattri li j˙obbu ttfal fuq il-˙ajt. T˙obb ˙afna ssiefer u tqatta’ ˙in mal-familja tag˙ha fil-kampanja. Tiddeskrivi lilha nnifisha b˙ala persuna dejjem attiva, outgoing u t˙obb twettaq dak li to˙lom, speçjalment inizjattivi ©odda fejn ikunu ser jibbenefikaw it-tfal. Claire hija wkoll wa˙da mis-sitt organiaturi o˙ra tal-NGO Dr Klown. L-g˙an ta’ din l-NGO huwa li jipprovdu ftit da˙k u divertiment g˙al pazjenti tfal minkejja dak kollu li jkunu g˙addejjin minnu waqt li jkunu rikoverati l-isptar. Ippubblikat kotba tattpin©ija u tag˙rif dwar lisptar B˙ala infermiera li ta˙dem mat-tfal f’Mater Dei, Claire minn dejjem xtaqet li tag˙mel xi ˙a©a g˙at-tfal stess li jqattg˙u xi Ωmien l-isptar. Filfatt, ippubblikat ktieb tattpin©ija, wie˙ed bil-Malti u ie˙or bl-IngliΩ, fejn il-pazjenti tfal ser ikunu qed jitg˙allmu dwar l-isptar, dwar kif ittobba u l-infermiera jkunu qed jie˙du ˙siebhom u

Dan l-a˙˙ar sirt naf li ˙ar©u Ωew© kotba adattati g˙al tfal li jkunu pazjenti f’Mater Dei u biex fuq kollox isiru familjari mas-sistema tal-isptar stess. L-iskop ewlieni ta’ dawn il-kotba huwa biex jitnaqqsu l-biΩa’ u l-istress fit-tfal; joffru informazzjoni siewja lit-tfal u lill-©enituri u b’dawn il-kotba tat-tpin©ija u log˙ob it-tfal jimlew il-˙in waqt li jkunu rikoverati l-isptar. Ridt inkun naf min kien il-mo˙˙ warajhom u sirt naf li hija l-infermiera Claire Catanzaro. Meta avviçinajtha mal-ewwel aççettat li nag˙mlu din l-intervista.

b’hekk isiru aktar familjari mas-sistema. Óallejt f’idejha sabiex telabora aktar. “Iva, dejjem xtaqt nag˙mel differenza fil-˙ajja tat-tfal morda ©ol-isptar. L-isptar huwa post li xi ftit jew wisq ser ibeΩΩa’ lit-tfal g˙ax huwa ambjent totalment differenti mid-dar; it-tfal ser jiltaqg˙u ma’ nies lebsin uniformijiet differenti; ser jaraw apparat ©did u ser jaraw tfal u nies o˙ra li jkunu qed ji©u rikoverati g˙al xi mard li jkollhom, allura l˙sieb tieg˙i dejjem kien li nipprova nnaqqas il-biΩa’ u listress li jista’ jo˙loq dan ilpost fuq it-tfal. Hemm diversi inizjattivi li ˙dimt fuqhom ma’ kollegi tieg˙i, b˙al tpin©ija mal-˙itan tal-kmamar fejn ji©u eΩaminati t-tfal, tpin©ija fil-parti talemer©enza fejn nilqg˙u t-tfal, u anke bdejna npin©u xi kmamar tat-tfal bl-g˙ajnuna ta’ voluntiera. Inizjattiva o˙ra hija li ˙loqna Bravery Certificates li qed jing˙ataw lit-tfal wara xi proçedura li ssirilhom, b˙al wara li jie˙du xi injezzjoni. U dan il-ktieb tat-tpin©ija flimkien ma’ o˙rajn li qed na˙dem fuqhom ser jg˙inu mhux biss biex ittfal jimlew il-˙in fl-isptar ipin©u u jag˙mlu l-log˙ob li fih, imma l-iktar ser jg˙in biex it-tfal jifhmu min huma n-nies li ser jiltaqg˙u mag˙hom l-isptar; g˙alfejn wie˙ed ji©i l-isptar; x’apparat jistg˙u jiltaqg˙u mieg˙u, u ˙afna affarijiet o˙ra li huma

spjegati b’mod façli li t-tfal jistg˙u jifmuh,” infurmatni Claire. L-ewwel ktieb li qed jing˙ata jismu Mer˙ba ©ewwa l-Isptar Mater Dei . B˙alissa qed ja˙dmu fuq traduzzjoni ta’ ktieb li ser jing˙ata lil dawk it-tfal li ser jid˙lu Mater Dei g˙al xi operazzjoni u dan ser ikun jismu My Ongoing to Surgery Book, kif wkoll fuq ktieb tat-tpin©ija sempliçi li ser jintuΩa fis-CDAU (Child Development Assessment Unit) li jinsab fl-Isptar San Luqa. Dan il-ktieb ser ikun jismu Welcome to CDAU. Apparti dawn il-kotba ta’ informazzjoni basika g˙at-tfal, ippubblikajna kotba o˙ra ta’ informazzjoni g˙al tfal li jbatu minn xi kundizzjoni b˙al All about Asthma Care and Control , Butterflung and his Asthma Triggers Funbook , Zokrina: The Energy Button that help you grow up , A Child’s Guide to Clean Intermittent Catheterization for Boys, A Child’s Guide to Clean Intermittent Catheterization for Girls , u numru ta’ fuljetti li jispjegaw il-proçeduri li jkunu ser isiru fuq it-tfal. Dawn qed ikunu kollha miktubin kemm blIngliΩ kif wkoll bil-Malti. Il-kotba kollha qed jitqassmu b’xejn Tajjeb li wie˙ed isemmi li kollox qed jing˙ata b’xejn. Óafna minnhom stampawhom

f’Mater Dei, imma l-kotba tattpin©ija bil-Malti ©ew tradotti ©entilment mill-Uffiççju talKummissarju tat-tfal u anke ©ew stampati minnhom. Infatti, qed ja˙dmu id f’id mal-Kummissarju tat-Tfal biex ikomplu jippubblikaw aktar materjal siewi kemm g˙at-tfal kif wkoll g˙all-©enituri. Dawn il-kotba bdew ji©u mqassma minn Frar li g˙adda u qed ji©u milqug˙in tajjeb ˙afna mit-tfal. “A˙na qed nag˙tu wkoll pakkett Ωg˙ir ta’ kuluri ma’ dawn il-kotba,” sostniet Claire. Tfal ta’ bejn tliet snin sa g˙axar snin jistg˙u jibbenefikaw minn dawn il-kotba tat-tpin©ija, però tfal ikbar jistg˙u jing˙ataw il-fuljetti ta’ informazzjoni li qed nippublikaw. Minn informazzjoni li kompliet tag˙tini Claire, sirt naf li Claire flimkien mat-tim tag˙ha qed jimmiraw li jo˙or©u sensiela o˙ra ta’ kotba, din id-darba mmirati g˙al tfal li jkunu ser jag˙mlu operazzjoni. Fil-fatt, dan ilktieb mistenni jo˙ro© f’April jew Mejju li ©ej. B˙alissa qed ji©i tradott g˙all-Malti millUffiççju tal-Kummissarju tatTfal. “Nirringrazzja lillKummissarju tat-Tfal minn qieg˙ qalbi, tal-kooperazzjoni u tal-©eneroΩità li wriet mag˙na. Hi fehmet malewwel il-bΩonn ta’ dawn ilkotba u offriet l-g˙ajnuna tag˙ha. Nie˙u pjaçir immens na˙dem mag˙ha u mat-tim

tag˙ha, kif wkoll ma’ Ωew© kollegi tieg˙i li jg˙inu immens biex jiena nkun nista’ nipprepara dan il-materjal. Gilbert Gauci jg˙ini ˙afna f’dak kollu li jikkonsisti ppjanar tal-ktieb fuq il-kompjuter meta jkolli xi diffikultà u Aaron Cauchi jg˙ini immens biex isir scanning tajjeb talistampi li jien niddisinja u jirran©ahom professjonalment qabel ma npo©©ihom filpa©ni,” sostniet Claire. Rigward g˙ajnuna finanzjarja, Claire Ωgur li ma tistax tgerger g˙ax, kif qaltli hi stess, ˙afna materjal qed ji©i stampat minn Mater Dei, imma affarjiet o˙ra kellha ssib g˙ajnuna ta’ ˙afna nies ©eneruΩi b˙al kumpaniji talistampar li stampaw numri ta’ fuljetti jew tawhom karti adattati biex ikunu jistg˙u jistampaw il-kotba bl-IngliΩ. “Qed insibu u qed nitolbu g˙ajnuna biex jing˙ataw pakketti Ωg˙ar ta’ kuluri biex nqassmuhom ma’ dawn ilkotba. L-g˙ajnuna ma tonqos qatt!” Fl-a˙˙ar nett Claire g˙addiet messa©© bi grazzi kbira lil kull min qed jg˙in biex ji©u ppubblikati dawn il-kotba g˙ax qed jg˙inu ˙afna lit-tfal li jqattg˙u xi Ωmien qasir jew twil fl-isptar. “B’dawn il-kotba jiena Ωgura li qed innaqqsu ftit tas-sofferenza li jg˙addu minnha t-tfal Ωg˙ar fl-isptar. Kull min jista’ jg˙in b’xi mod g˙andu jikkuntattjana,” spiççat tg˙id Claire.

POPEMOBILE

80 SENA TA’ STORJA

Tul dawn l-a˙˙ar 80 sena dejjem kienet karozza li ©arret lill-Papa fi Ωjarat barra l-Vatikan u anke waqt l-udjenza fi Pjazza San Pietru, quddiem il-Vatikan f’Ruma. L-isem ta’ popemobile mhux wie˙ed uffiçjali, iΩda sempliçiment ‘laqam’ g˙al din il-vettura li ©©orr lillQ.T. Infatti, il-Papa Ìwanni Pawlu II kien sostna biex il-midja ma tibqax tuΩa dan it-terminu g˙al din il-vettura g˙ax hija kelma mhux uffiçjali. Qabel il-popemobile, kienet tintuΩa is-sedia gestatoria (si©©u çerimonjali) li fuqu kien ukoll jin©arr il-Papa minn u lura lejn çerimonji papali. L-g˙an ewlieni ta’ dawn il-vetturi huwa li l-Papa jinstaq f’vettura modifikata biex ikun jista’ jidher b’mod çar mill-folla preΩenti. Kull vettura jkollha l-ittri fuq il-pjança li jaqraw ‘SCV 1’ b’kull ittra g˙all-fraΩi latina Status Civitatis Vaticanæ, li bil-Malti tfisser lIstat tal-Belt tal-Vatikan. In-numru kien ©eneralment 1, iΩda hemm evidenza li ©ew uΩati minn 2 sa 9. Il-vettura li qed juΩa preΩentament Papa Fran©isku, li hija Ford Focus, i©©orr il-pjança ‘SCV 00919’.

ikkomparati ma’ dawk ori©inali. Kien fl1964 li l-Vatikan talab lill-kumpanija Ford biex tibni popemobile g˙all-Papa Pawlu VI, g˙aΩ-Ωjara li kellu jag˙mel fi New York. Ford immodifikat Lincoln Continental fuq il-fatturi ta’ LehmannPeterson. It-tron fuq wara, li kien ukoll impo©©i fin-nofs, kien jista’ ji©i elevat sa 12-il pulzier. Sena wara, Mercedes bnew popemobile o˙ra, verΩjoni Landaulet ta’ Mercedes Benz 600. Din kellha saqaf li jintlewa u bibien fuq wara. Hawn deher çar li f’dawn il-vetturi l-Papa kellu jkun viΩibbli sew. Fl-1966 Merdeces irregalaw vettura o˙ra lillVatikan, 300 SEL Landaulet. BaΩikament ftit kien hemm tibdil mill-vettura ta’ sena qabel, g˙ajr g˙all-bidla drastika li saret lit-tron, li kellu mekkaniΩmu li jista’ jersaq lejn il-©enb, biex jag˙mel wisa’ g˙all-persuna li tassisti

lill-Q.T. Ìwanni Pawlu I, li kien is-suççessur ta’ Papa Pawlu VI, u g˙amel biss 34 ©urnata b˙ala Papa, kien l-a˙˙ar Papa li uΩa s-sedia gestatoria, li sa dan iΩΩmien kienet tintuΩa ftit li xejn. Meta la˙aq Papa, Ìwanni Pawlu II ordna wa˙da mill-ftit popemobiles li ma kinux Mercedes, g˙al meta Ωar pajjiΩu, il-Polonja. Din kienet vettura mibnija fuq FCS Star, kumpanija Pollakka li mmannifatturat din il-vettura fuq rikjesti tal-istess Papa. Fl-istess sena, il-Papa Ωar l-Irlanda f’Ford Transit modifikat b˙ala popemobile. Dan kien jixbah lil dik il-vettura mibnija fil-Polonja, b’kabina interna kbira u ˙©ie© kbar. Fl-1980, Mercedes ipprovdiet Mercedes G230 modifikata g˙al waqt iΩ-Ωjara fil-Ìermanja. Din kienet dik ilpopemobile li fet˙et it-toroq g˙al disinni kif nafuhom illum il-©urnata, b’kabi-

L-istorja tal-popemobiles Kien proprju lejn nofs it-tielet deçennju tas-seklu g˙oxrin li bdew jeΩistu lpopemobiles. Dak iΩ-Ωmien kellna lil Papa Piju II li rçieva Mercedes-Benz Nurburg 460 b˙ala rigal minn Daimler Benz AG, li kienet il-bidu tal-era talpopemobiles. Din kellha tron fuq wara, fin-nofs, bil-kumplament ta’ ©ewwa modifikat u twapet tal-˙arir. Tletin sena wara, Mercedes re©g˙et ipprovdiet lill-Vatikan vettura o˙ra, li kienet 300D Landaulet. Din kellha hard-top fuq quddiem u l-parti ta’ wara kellha soft-top, biex il-Papa jkun jista’ jidher iΩjed mill-pubbliku. Sa issa, dawn il-vetturi ftit li xejn kellhom tibdiliet fuq barra tag˙hom,

Il-Mercedes G230, li riekeb fiha kien hemm Ìwanni Pawlu II meta sar l-attentant fuq ˙ajtu

na ferm ikbar li l-Papa jista’’ anke joqg˙od bilwieqfa u jkun elevat iΩjed biex ikun jidher sew. Fi Ωjara li g˙amel fi Franza, il-Q.T. rikeb f’Peogeot 504, li kienet tixbah ˙afna lill-G230. Fl-istess sena, meta sar l-attentat fuq ]ajtu, Ìwanni Pawlu II kien riekeb f’Fiat Campagnola. Din kienet miftu˙a kompletament, b’˙adid mad-dawra biex ilPapa jkun jista’ jΩomm mag˙hom. Minn hemm in˙olqot kuxjenza biex il-vetturi ji©u mg˙ammra bi ˙©ie© bullet-proof u jkunu iΩjed su©©etti g˙as-sigurtà ta’ ˙ajjet il-Qdusija Tieg˙u li jkun riekeb fiha. Din l-ewwel vettura mg˙ammra bi ˙©ie© bullet-proof kienet Land Rover li tixbah sew il-G230 u l-Peugeot 504, mibnija apposta g˙al Ωjara li g˙amel ilPapa fl-Ingilterra. Ftit wara, meta Ωar lIskozja, il-Papa rikeb fuq trakk Leyland, li eventwalment huwa l-ikbar vettura li qatt instaq fiha l-Papa, b’massa ta’ 24 tunnellata. G˙aΩ-Ωjara li g˙amel il-Papa Ìwanni Pawlu II fil-Filippini, g˙all-Jum Dinji taΩ-Ûg˙aΩag˙, huwa ©ie misjuq fi trakk armat mibni apposta minn CTK Incorporated, vettura bbaΩata fuq chassis ta’ Francisco Motors Anfra AUV u magna Mazda. FiΩ-Ωjara tal-1999 filMessiku, il-Papa rikeb ©o tour bus , meqjusa b˙ala l-iΩjed popemobile unika fid-dinja. Vettura speçjali kienet il-Mercedes ML430 li uΩa l-Papa Ìwanni Pawlu II g˙ad-dehra fil-pubbliku qabel il-mewt tieg˙u fl-2005. Fl-2007, il-Vatikan ing˙ata Mercedes o˙ra, G500. Din kienet uΩata minn Papa Benedittu XVI, waqt il-˙atra çerimonjali fi Pjazza San Pietru. Finalment, fl-2013, Mercedes, li g˙alkemm b’mod mhux uffiçjali kwaΩi saret il-kumpanija uffiçjali li timmanifattura l- popemobiles g˙all-Vatikan, immanifatturat il-Mercedes-Benz M Class, li wkoll Ωammet il-karatteristiçi tal-G230.

20 05|04|2015

kullhadd.com

kÓ kAROZZI

NEW VW PASSAT JINGÓATA T-TITLU TA’ CAR OF THE YEAR 2015 UNUR MISTÓOQQ LI JMUR GÓAT-TMIEN ÌENERAZZJONI TAL-AQWA BEST SELLER

L-unur tal-karozza tas-sena g˙as-sena 2015 imur g˙and Volkswagen, fejn il-Passat il©did reba˙ dan l-unur presti©©juΩ, unur li jkun ippreΩentat ta’ kull sena mill©urija internazzjonali ta’ Car of the Year. Dan ©ie m˙abbar qabel il-bidu tal-Geneva International Motor Show li saret f’Marzu li g˙adda. “Ninsabu ferm kburin b’dan l-unur,” spjega l-Prof. Martin Winterkorn, CEO ta’ V o l k s w a g e n Aktiengesellschaft, waqt iç-çerimonja tal-g˙oti tal-unur f’Geneva. “Fil-Passat il-©did re©a’ rnexxielna niΩviluppaw karozza tat-tip tag˙ha f’termini ta’ teknolo©ija u kwalità. Dan

l-unur huwa konferma tremenda g˙all-˙idma tal-in©iniera u d-disinjaturi tag˙na, flimkien mat-tim kollu. Il-Passat il-©did, juri li Volkswagen g˙andha rrisposti ©usti g˙all-isfidi preΩenti.” Heinz-Jakob Neusser, membru tal-Bord Mani©erjali ta’ VW fis-sezzjoni tal-iΩvilupp, irçieva dan l-unur g˙al Passat il-©did. “Ninsabu ferm kuntenti blunur tal-Car of the Year 2015. Dan g˙andu sinifikat speçjali g˙alina g˙ax huwa unur mog˙ti minn ©urnalisti indipendenti u internazzjonali. G˙aldaqstant, l-unur g˙andu jkollu reputazzjoni g˙olja mixxerrejja tag˙na.” Dan l-unur, ta’ Car of the

Year, li huwa wie˙ed millewlenin fl-Ewropa, ilu jonora l-aqwa vetturi g˙al dawn la˙˙ar 51 sena, sa mill-1964. Il©urija, li tikkonsisti f’58 ©urnalist Ewropew tal-karozzi li ©ejjin minn 22 pajjiΩ, innominaw seba’ mudelli g˙all-finali. F’dawn l-a˙˙ar xhur dawn isseba’ nomini g˙addew minn diversi provi, paraguni u evalwazzjonijiet ibbaΩati fuq diversi kriterji b˙al ekonomija, kumdità, sigurtà, karatteristiçi tas-sewqan, funzjonalità, disinn u progress tekniku. Fit52 edizzjoni ta’ din il-kompetizzjoni tradizzjoni, il-Passat il©did iddomina fuq is-sitt rivali tieg˙u fil-finali b’total ta’ 340 punt. Ûew© mudelli ta’ VW,

di©à rçivew dan l-imsemmi unur, li kienu l-Polo fl-2010 u l-Golf fl-2013. Dan, minbarra lunuri Golden Steering Wheel 2014 u Auto Trophy 2014, log˙la poΩizzjoni b˙ala karozza tas-sena, kienet preçeduta minn diversi segwaçi minn diversi pajjiΩi. Fil-verΩjonijiet kollha tieg˙u, il-Passat il-©did huwa millaqwa karozzi mid-class ta’ suççess fid-dinja, b’aktar minn 1.1 miljun mudell mibjug˙a. B’hekk, huwa wie˙ed milliΩjed mudelli tal-grupp Volkswagen mibjug˙a madwar id-dinja. Issa, li ninsabu fittmien ©enerazzjoni, il-best seller huwa meqjus b˙ala wie˙ed mill-aqwa karozzi innovattivi

fil-klassi tieg˙u. Grazzi g˙allmetodi avvanzati fl-in©inerija, kien possibbli li ji©i introdott disinn dinamiku u sinifikanti (li jinkludi body iΩjed baxx, baΩi ikbar u roti ikbar). Ming˙ajr tibdil bil-qisien fuq ©ewwa, il-Passat espanda b’mod konsiderevoli. Fl-istess ˙in ©ew installati l-a˙˙ar teknoli©iji li jinkludu: sistemi b˙al active info display (kompletament di©itali), head-up display li jista’ ji©i estiΩ, kif ukoll sistemi b˙al app-based rear seat entertainment kompatibbli ma’ tablets, front assist b’ city emergency reaking u pedestrian monitoring; kif ukoll tliet sistemi ©odda: emergency assist (il-vettura tieqaf ˙esrem f’kaΩ ta’ emer©enza), trailer assist (g˙ajnuna di©itali g˙al waqt manuvrar b’karru irmunkat) u traffic jam assist. Dan il-mudell huwa disponibbli b’magni diΩel jew petrol, direct injection turbocharged, li jla˙˙qu firxa minn 88kW/120 PS sa 206kW/280PS. Dan il-mudell, Passat GTE, li huwa ukoll l-ewwel Passat li jinkludi s-sistema ta’ hybrid , ser ikun g˙all-bejg˙ ming˙and id-dealers fl-a˙˙ar tas-sajf ta’ din is-sena. B’magna 1.4L TSI li tiΩviluppa sa˙˙a ta’ 115kW/156PS; il-mutur elettriku jipproduçi 85kW/115PS, waqt li t-torque massimu fissistema hybrid huwa ta’ 400 metru Newton. Dawn huma utilizzati g˙al sistema iΩjed effiçjenti u eco-friendly . Ilkonsum tal-fjuwil NEDC (g˙al vetturi hybrid ) huwa inqas minn 2.0L/100km u 13.0kWh/100km; ekwivalenti g˙al emissjonijiet CO2 ta’ inqas minn 45g/km. Ikkomparat mat-TSI, dan jirriΩulta g˙al firxa ta’ sewqan ta’ aktar minn 1,000 kilometru b’tank mimli b’kapaçità ta’ 50lt u l-batterija ççar©jata kompletament.

kAROzzI kÓ

05|04|2015 21

kullhadd.com

TOYOTA

L-IDEA TA’ HYBRID Tul dawn l-a˙˙ar deçennji, lindustrija awtomobilistika ffaççjat tliet bidliet ambjentali importanti. Dawn huma l-kwalità tal-arja ambjentali, bidla fil-klima, u domanda u provvista tal-ener©ija. Biex ji©u konservati s-sorsi ta’ ener©ija u ji©i mnaqqas ilglobal warming, qed tiΩdied il-˙tie©a li ti©i mtejba l-˙ela ta’ fjuwil fil-vetturi. L-idea ta’ ener©ija alternattiva fil-vetturi Toyota ilha ti©i uΩata sa mis-snin sittin. IΩda kien fil-bidu tas-snin disg˙in li l-kumpanija bdiet programm ta’ Ωvilupp produttiv ta’ teknolo©iji talkarozzi responsabbli talambjent. Fl-1992, Toyota Earth Charter sostna li l-g˙an ta’ Toyota huwa li tibni vetturi nodfa u sig uri waqt li ta˙dem g˙al soçjetajiet affluwenti u ‘dinja ˙adranija’. Is-sena ta’ wara, din il-policy da˙let fis-se˙˙, ikkumbinata ma’ set ta’ linji gwida biex in˙oloq it-Toyota Environmental Action Plan. Bit-tnedija tal-ewwel ©enerazzjoni ta’ Toyota Prius fl-

1997, Toyota instigaw revoluzzjoni m o d e r n a g ˙ a Ω Ωminijiet tal-lum fl-elettriçità tal-vetturi. Dak iΩ-Ωmien, iddebutt ta’ P r i u s ˙ o l o q g˙ag˙a fost id-dilettanti u ppromova ˙afna kummenti xettiçi. G˙ a l d a q s t a n t , l in©iniera u l - m e x x e j a t a ’ Toyota kie n u k u n f i d e n t i biΩΩejjed li l-viΩjoni unika tag˙hom kienet finalment konfermata. Illum il-©urnata, Toyota qed tiççelebra s-suççess tatteknolo©ija wisq innovattiva hybrid , b’b e j g ˙ t a ’ a k t a r minn 7.3 m i l j u n v e t t u r a hybrid u b i l - k a r o z z a t a t tlielaq TS040 Hybrid, kemm ix-xufier u l-isem ta’ Toyota kklassifika t f i l - 2 0 1 4 F I A World Endurance Championship. G˙al iΩjed informazzjoni fuq it-Toyota hybrids u lmudelli kollha ta’ Toyota, wie˙ed g˙ a n d u j Ω u r i x showroom t a ’ M i c h a e l Debono Ltd li tinsab fi Triq l-Imdina ÓaΩ-Ûebbu©, içempel 2269 4000, jew iΩur ilpa©na fuq Facebook, bl-isem ta’ Toyota Malta.

22 05|04|2015

kullhadd.com

KÓ KAROzzI

DS WORLD PARIS:

L-ISWAROVSKI SPALLA MA’ SPALLA MA’ DIVINE DS

Fil-21 ta’ Marzu li g˙adda, idDS World Paris laqqg˙et lil Swarovski flimkien madDivine DS, concept car iddekorata bil-famuΩi kristalli tal-kumpanija. Ir-residenza l©dida se tkun qed tinkludi ©ojjellerija mag˙mula minn Nathalie Colin, id-direttriçi artistika tad-ditta Swarovski, u l-a˙˙ar kreazzjonijiet Ωvelati ftit tal-jiem ilu fil-Geneva Motor Show flimkien malmudell DS 21 Pallas tal-2015. Din se tkun esibita sa nhar l10 ta’ Mejju. Wara li kienet preΩenti flistudio Harcourt ftit xhur ilu, id-DS World Paris se tid˙ol fid-dinja tal-moda billi tilqa’ lil Swarovski. Bir-residenza l-

©dida, il-viΩitaturi se jkunu jistg˙u jaraw mill-viçin idDivine DS, mudell mg˙ammar bil-kristalli ta’ fama mondjali Swarovski. Il-kollezzjoni tal©ojjellerija Swarovski tar-rebbieg˙a u s-sajf ukoll se jkunu esibiti g˙an-nies. L-a˙˙ar teknolo©ijia Wara li l-mudell Divine DS kien Ωvelat fil-Paris Motor Show 2014, din il-karozza qed tg˙aqqad id-DNA ta’ din idditta mal-futur. Il-manifest kien imfassal tajjeb ˙afna u dan kien iddisinjat f’Pari©i u dan g˙ax il-mudell jikkombina flimkien l-irfinar u tteknolo©ija. Dan kollu huwa

sinjal ta’ mudell four-door b’sa˙˙tu ˙afna u eleganti flimkien ma’ diversi disinji grafiçi. Apparti minn hekk, ilkaratteristiçi g˙al kollox ©odda ta’ ©ewwa g˙andhom disinji u stili ©odda. Apparat ie˙or teknolo©iku huma l- laser headlights, facets fuq it-tieqa ta’ wara li jinfet˙u biex jittejbu l- aerodynamics , kamera biex tg˙in lis-sewwieq g˙all-veduta ta’ wara kif ukoll cockpit f’firxa kbira ta’ karatteristiçi di©itali. Divine DS qed tintroduçi kunçett ta’ hypertypage u dan huwa rifless fil-˙olqien ta’ tliet skemi interjuri interkamjabbli, kull wa˙da minnhom bil-personalità partikolari tag˙hom:

Parisienne Chic, Male u Fatale Punk. Din tal-ewwel hija invit g˙al dinja sofistikata u eleganti Pari©ina b’materjali ispirati mid-dinja tal-haute couture. IlFatale Punk huwa aktar disinn alternattiv, aktar skur u attraenti. Il-kabina hija ddominata minn ©ilda sewda u ddekorata bil-kristalli. Dawn ilkaratteristiçi interjuri se jkunu qed jintwerew fid-DS Paris. Il-kreazzjonijiet ta’ Nathalie Colin Din ir-residenza l-©dida se tkun qed tinkludi esibizzjoni tal-kollezzjoni tal-©ojjellerija ta’ Swarovski g˙all-perjodu tarrebbieg˙a u s-sajf ta’ din is-

OUR OU YEARS RS

sena. Din il-kollezzjoni kienet ispirata minn ©nien tal-˙olm. Tant hu hekk li, fi kliem Colin stess, Swarovski dejjem qies in-natura b˙ala xi ˙a©a importanti. “Il-kollezzjoni tal-Ìnien talKristall jafferma l-g˙atx tag˙na g˙all-modernità, espressa f’fawna ta’ stil, flora u insetti kif ukoll disinji u linji femminili,” sostniet id-disinjattriçi. Din il-kollezzjoni hija kompletament f’armonija maΩΩminijiet moderni, iddistingwita mill-messi attraenti li lkumpanija Swarovski hija mag˙rufa g˙alihom. F’din ilwirja se jkun hemm ukoll libsa DKNY, apparti minn din ilkollezzjoni, imfassla apposta b˙ala parti mill-irkant tal-karità Black Dress biex jin©abru lflus g˙al dawk kollha li qed ji©©ieldu l-marda tal-kançer, u din se tkun organizzata fi New York. Din il-libsa unika kienet imfassla minn Donna Karan flimkien ma’ 20 disinjatur me˙tie©a biex ikunu mwa˙˙la b’attenzjoni kbira madwar 2,600 kristalli Swarovski.

WARRANTY NTY

Il-mudell DS 21 Pallas

IS S MAKING G YOURS

Peugeot P eugeot Malt Malta a

PEUGEOT P EUGEOT PARTNER PARTNER www.peugeot.com.mt www. peugeot .com.mt * Terms & Conditions Apply

Michael Att Attard ard Ltd. Ltd. – National Nationa al Road, Road, Blata Blata ll-Bajda -Bajda – T: 2123 8854 – M: 79 406 607 – E: sales@michaelattard.com sales@michaelatt @michaelattard.com

Din il-karozza ikonika, li se tkun qed tiççelebra s-60 anniversarju din is-sena, huwa l-wirt li d-ditta DS g˙andha llum il-©urnata. It-timijiet taççentru ta’ stil DS re©g˙u ‘Ωaru mill-©did’ id-DS 21 Pallas blg˙an li dan l-istess wirt jispikka f’karozza wa˙da flimkien mal-preΩent. Il- body blu ta’ dan il-mudell huwa sinjal tala˙˙ar mudell filwaqt li dak fuq ©ewwa, ©ilda semi-aniline Criollo huwa prova tal-aktar mudelli lussuΩi fil-preΩent ta’ DS.

min iÓaddem KÓ

05|04|2015 23

kullhadd.com

Kif taÓsibha l-assoÇjazzjoni ta’ min iÓaddem?

Kif nistgÓu noffru aKtar gÓajnuna lis-sidien ta’ negozji ÛgÓar?

Anton Vella SMEs Helpdesk Executive Malta Employers’ Association

Issa li jiena personalment ilni ’l fuq minn 12-il sena na˙dem viçin is-settur tan-negozji Ωg˙ar f’pajjiΩna, in˙ossni komdu nitkellem dwar il˙ti©ijiet tag˙hom, u na˙seb li bil-libertà nista’ ng˙id eΩattament x’inhuma il-preokkupazzjonijiet prinçipali tag˙hom u d-diffikultajiet li huma jiltaqg˙u mag˙hom ta’ kuljum. Diffikultajiet li mhux dejjem ji©u indirizzati mill-amministrazzjoni tal-Gvern tal-©urnata. Óafna drabi, ikun min ikun fil-Gvern, jaqa’ fl-iΩball li dak li s-sidien tan-negozji jkunu sabu l-kura©© jg˙idulu, jispiçça biex jaqa’ fuq widnejn torox. Ag˙ar minn hekk, u dan hu l-aktar li jwe©©a’ lil ˙afna imprendituri, rappreΩentanti tal-Gvern jippreΩentaw rwie˙hom quddiem dawn issidien b˙ala an©li kustodji li lesti li jg˙inuhom, jiltaqg˙u mag˙hom, jag˙tuhom ir-ra©un f’kollox, u jweg˙duhom li ser jag˙tu kas l-ilmenti tag˙hom, iΩda mbag˙ad, sfortunatament, jibqa’ kollox kif ikun, u jispiçça ma jsir xejn. Mhux qed nirreferi g˙al xi kaΩi personali u partikolari ta’ xi imprendituri, iΩda qed insemmi çirkostanzi fejn lamministratur ikun ©abar informazzjoni ming˙and diversi sidien ta’ negozji, u jkollu f’idejh biΩΩejjed ra©unijiet validi sabiex ja©ixxi u jbiddel fejn me˙tieg. Iva, jiena nemmen li xog˙ol l-uffiçjali tal-Gvern mhux li jisimg˙u biss, u g˙addirittura jikkunslaw lil dak li jkun, iΩda jridu jkunu kapaçi jifhmu sew il-problemi, jo˙or©u bi proposti u soluzzjonijiet, u finalment jikkonvinçu lill-politiku biex jag˙raf ibiddel, jemenda, jirregola, u jag˙ti direzzjoni sbiex jillegalizza mill-©did kull fejn ikun hemm bΩonn. G˙alhekk il-politiku ji©i elett mill-poplu, biex waqt li jkun fil-poter isib il-kura©© li jtejjeb dak kollu li jkun sab u jag˙raf i˙alli warajh dinja xi ftit a˙jar minn dik li jkun wiret. Li tkompli fuq dak li jkun ˙alla ta’ qablek biss mhux biΩΩejjed, iΩda b˙ala politiçi jrid ikollhom il-fibra u d-determinazzjoni sabiex bil-g˙aqal jag˙rfu jag˙mlu passi poΩittivi ’l quddiem u j˙allu l-marka tag˙hom. Hemm diversi kwistjonijiet li s-settur tan-negozji Ωg˙ar hu ppreokkupat fuqhom. BiΩΩejjed insemmi l-imbierka problema tal-burokrazija Ωejda li hi mifruxa b˙al qarnita ma’ kull fejn tmiss. Hemm imbag˙ad in-nuqqas ta’ aççess adegwat g˙all-informazzjoni li

g˙andha x’taqsam ma’ tmexxija ta’ negozju. Hemm ilkwistjonijiet marbutin malkompetizzjoni in©usta minn persuni li qeg˙din fin-negozju u ja˙dmu (u j˙addmu) b’mod irregolari. Insibu wkoll imprendituri li qed jiffaççjaw diffikultajiet ma’ entitajiet regolatorji u l-˙addiema taççivil mhux qed ikunu m˙arr©a sew biex joffru, b’sensittività, soluzzjonijiet prattiçi u toroq alternattivi ta’ kif l-istess imprendituri jistg˙u jo˙orgu minn dawn il-problemi. Fla˙˙ar iΩda mhux l-inqas, ma nistax ma nsemmix in-nuqqas ta’ g˙arfien dwar skemi u g˙ajnuniet li minn Ωmien g˙al Ωmien ikunu qed ji©u offruti lil dan is-settur, iΩda dawn qatt ma jaslu g˙and min verament g˙andu bΩonnhom. Is-settur tan-negozji Ωg˙ar f’pajjiΩna, b˙all-bqija talEwropa, huwa l-mutur talekonomija u ebda Gvern ma jista jabbandunah, u j˙allih jimxi g˙al rasu. Anzi, g˙allkuntrarju, il-Gvern g˙andu lobbligu morali u ekonomiku li, ming˙ajr ma jiddisturba u jxekkel l-attività kummerçjali, irid jikkultiva lil dan is-settur, jie˙u ˙siebu, jwieΩnu fejn hemm bΩonn, u jiggwidah biex ikompli jinvesti, jitkattar u jo˙loq ix-xog˙ol. Anke l-MEA ˙asset li g˙andha l-obbligu li tag˙mel dan, u kien appuntu g˙alhekk li ftit tax-xhur ilu ddeçidiet li twaqqaf l-SME Helpdesk tag˙ha. B˙ala uffiçjal eΩekuttiv fuq dan l-SME Helpdesk, qed inkun disponibbli li noffri lg˙ajnuna kollha possibbli lillimprendituri ta’ dan is-settur li qed jag˙mlu kuntatt mag˙na.

F’isimhom, xhur ilu ippreΩentajna lill-Gvern dokument li fih elenkajna numru ta’ proposti ta’ kif l-istess Gvern jista’ jkun aktar pro-business, u bilfatti jista’ ja©ixxi u jelimina çerta burokrazija Ωejda li teΩisti. Riçentament er©ajna ©ejna mitluba nattendu laqg˙at ma’ uffiçjali tal-Gvern biex nispjegaw eΩattament x’kienu il-proposti tag˙na u komplejna nenfasizzaw il-˙tiega li, mill-ideat fuq il karta, issa wasal iΩΩmien li ng˙addu g˙all-fatti. Proposta li tidher li qed ti©i kkunsidrata bis-serjetà hi dik li l-Gvern g˙andu jie˙u l-inizjattiva biex jipprovdi mezz ©did ta’ komunikazzjoni interattiva mas-settur tan-negozji Ωg˙ar. Qed nirreferi g˙as-sit elettroniku ©did u innovattiv li fih, kull min qieg˙ed fin-negozju, ikun jista’ jsib dak kollu relatat max-xog˙ol u n-negozju. Ikun tajjeb jekk dan is-sit jinkludi llista kollha ta’ awtoritajiet u entitajiet regolatorji, kif ukoll dawk li g˙andhom ir-responsabbiltà li jilliçenzjaw xi tip ta’ negozju jew ie˙or. Ikun tajjeb jekk fuq l-istess sit elettroniku ikun hemm il-lista komprensiva ta’ skemi u g˙ajnuniet li jkunu offruti minn Ωmien g˙al Ωmien lis-settur. Dan ifisser li ma jkunx hemm biss l-iskemi offruti mill-Malta Enterprise, iΩda jkun hemm ukoll xi jkun offrut minn istituzzjonjiet o˙ra b˙all-MCAST, ETC, u o˙rajn. Is-sit irid ikun aççessibbli b’mod sempliçi, idealment blIngliΩ kif ukoll bil-lingwa Maltija, u jinkludi sezzjoni fejn is-sidien ikunu jistg˙u jikkomunikaw mal-amministratur tal-istess sit elettroniku – per-

suna li tkun im˙arr©a tajjeb u kapaçi twie©eb g˙al mistoqsijet relatati ma’ tmexxija ta’ negozju. B˙ala MEA nemmnu li sit elettroniku simili tiffaçilita laççess g˙all-informazzjoni, telimina çerta burokrazija Ωejda, u tg˙in lill- employer jiffranka ˙afna ˙in prezzjuΩ. Is-sidien ta’ negozji Ωg˙ar hemm bΩonn li jirreallizzaw li billi jgergru huma u ma’ s˙abhom fin-negozju, ma huma ser jakkwistaw xejn, g˙ajr li jkomplu jkissru l-moral ta’ xulxin. Hemm bΩonn li jkunu ottimisti, u jemmnu aktar fihom infushom. Hemm bΩonn li jipparteçipaw fil-konsultazzjonjiet pubbliçi li jorganizza l-Gvern, u jwasslu le˙inhom permezz tar-rappreΩentanti tag˙hom kull meta tin˙ass il-˙tie©a. Min-na˙a l-o˙ra l-Gvern irid jibqa’ jtejjeb ir-relazzjoni tieg˙u ma dan is-settur. Irid verament jifhem x’inhuma dawk l-affarijiet li g˙allamministrazzjoni ta’ Gvern forsi huma çuçati, iΩda g˙al sid ta’ intrapriΩa Ωg˙ira jistg˙u jfissru ˙afna, biex b’hekk jaghraf ja©ixxi fuqhom u jkun kapaçi jsolvihom fl-iqsar Ωmien possibbli. L-idea tas-sit elettroniku, a˙na, b˙ala MEA, nemmnu fih ˙afna, u jekk il-Gvern ja˙dem fuqha, ikun pass ie˙or g˙aqli fid-direzzjoni t-tajba u, ming˙ajr il-bΩonn ta’ ˙afna riΩorsi u finanzi, ikun ressaq il-boçça aktar lejk il-likk biex dan is-settur ikollu g˙odda o˙ra neçessarja li biha jsib aktar g˙ajnuna u jkollu definittivament aççess a˙jar g˙all-informazzjoni.

Facebook : www.facebook.com/MaltaEmployersAssociation Jekk tixtieq tag˙mel kuntatt mag˙na (b˙ala Assoçjazzjoni ta’ Min I˙addem) tista’ tag˙mel dan billi ççempel 2122 2992 jew 2123 7585. Tista’ wkoll tibg˙at email lil anton.vella@maltaemployers.com, jew tuΩa t-24/7 helpline 2122 2006 billi ççempel u t˙allilna ismek sabiex fl-iqsar Ωmien possibbli nkunu nistg˙u nirritornaw it-telefonata tieg˙ek. Grazzi talli tajtni l-opportunità li nitkellem mieg˙ek. Nibqg˙u niltaqg˙u b’artikli o˙ra simili fil-©img˙at li ©ejjin. Jekk tixtieq tg˙addili xi su©©erimenti u proposti g˙al dan l-artiklu nitolbok biex tikkomunika mieg˙i jew mal-istaff editorjali ta’ din ilgazzetta u jien inwieg˙dek li nag˙mel ˙ilti sabiex ma niddiΩappuntakx.

24 05|04|2015

kullhadd.com

kÓ kaLejdoskopju

KALEJDOSKOPJU: FATTI MIÌBURA MINN CHARLES B. SPITERI

Ìraw bÓaL-Lum 1614: L-Amerikana Indjana Pocahontas tiΩΩewwe© lill-kolonist IngliΩ John Rolfe f’Virginia. 1951: Fi tmiem il-©uri kontra r-Rosenbergs, talli g˙addew is-sigrieti fuq il-Bomba Atomika lill-Unjoni Sovjetika, ©ew imposti ssentenzi tal-mewt. 1955: Sir Winston Churchill jirriΩenja minn Prim Ministru talIngilterra min˙abba sa˙˙tu. 1970: Il-Konti Karl von Spreti, Ambaxxatur mill-Ìermanja talPunent g˙all-Gwatemala, jin˙ataf u jinqatel.

L-aqwa mod li bih tag˙raf lilek innifsek hu meta tintelaq g˙as-servizz tal-o˙rajn. –

mahatma gandhi

xejn kristjan fiL-figoLLi taL-gÓid

1971: Il-Muntanja Etna fi Sqallija tiΩbroffa. 1971: Il-KanadiΩa Fran Phipps issir l-ewwel mara li tasal sal-Pol tan-Nord. 1974: L-og˙la bini (g˙al Ωmienu) – il-World Trade Center ji©i inawgurat fi New York City (110 sulari). 1976: James Callaghan jirba˙ it-tmexxija Laburista u jid˙ol f’Numru 10, Downing Street. 1976: Fir-Repubblika tal-Poplu ÇiniΩ, il-Moviment Óamsa ta’ April, iwassal g˙all-inçident ta’ Tiananmen. 1982: Il-flotta IngliΩa tba˙˙ar lejn il-GΩejjer Falkland. 1982: Lord Carrington, is-Segretarju tal-Affarijiet Barranin IngliΩ, jirriΩenja min˙abba l-gwerra tal-Falklands. 1983: Franza tkeççi 47 diplomatiku Sovjetiku. 1986: Bomba tisplodi fid-disco La Belle, f’Berlin, li kien mimli b’nies tas-servizzi Amerikani. Fiha jinqatlu tnejn u jwe©©g˙u aktar minn 100. 1991: L-Istati Uniti tibda titfa’ l-˙ti©iet lir-refu©jati Kurdi fl-Iraq ta’ Fuq. 1994: Kurt Cobain joqtol lilu nnifsu bi xkubetta. 1999: Il-Libja tg˙addi Ωew© suspettati fil-kaΩ tal-bomba fuq ajruplan Pan Am, f’Lockerbie, fl-Iskozja. 2008: Imut Charlton Heston, li reba˙ Oscar g˙all-parti prinçipali b˙al Ben Hur. Hu kellu 84 sena. Heston miet fid-dar tieg˙u f’Beverly Hills. Martu Lydia, li kien iΩΩewwi©ha fl-1944, kienet ma©enbu. Heston kien ˙adem ukoll fil-parti ta’ Michelangelo, El Cid u persuna©©i erojçi o˙ra, f’filmati ta’ Hollywood bejn l-1950 u l-1960.

2010: 29 ˙addiem tal-minjieri jinqatlu fi spluΩjoni f’Upper Big Branch Mine f’Virginia tal-Punent. 2010: Id-Dipartiment tat-Trasport ordna lill-kumpanija Toyota t˙allas multa ta’ €15,407.452 talli ma infurmatx li l-karozzi tag˙ha kellhom ˙sarat fil-pedali. IrriΩulta li l-kumpanija kienet taf bil˙sara sa minn Settembru tal-2009. Il-kumpanija ng˙atat ©imag˙tejn biex tappella kontra l-penali. Skont ir-regoli federali, il-produtturi g˙andhom jg˙arrfu b’kull ˙sara f’temp ta’ ˙amest ijiem. 2012: B˙ala parti mis-sanzjonijiet dejjem jag˙fsu fuq l-Iran, kumpanija ÇiniΩa li tassigura l-bastimenti se tieqaf tassigura tankers li j©orru Ω-Ωejt Iranjan. 2012: Maltempati qliel fl-Ar©entina joqtlu 14-il persuna. 2012: SkyNews tammetti li f’Ωew© okkaΩjonijiet separati, da˙let b’mod illegali fl-ittri elettroniçi ta’ membri tal-pubbliku. 2014: L-Afgani jo˙or©u jivvutaw fl-elezzjoni presidenzjali minkejja l-biΩa’ ta’ vjolenza. Din hi t-tielet elezzjoni li saret mill-2001, meta t-Talibani tne˙˙ew mill-poter.

Minn dak li nsibu, ma hemm ebda rabta bejn il-figolli u ttlug˙ fis-sema ta’ Sidna Ìesù… il-festa tal-G˙id. Il-bajd tal-G˙id, mag˙rufin ukoll b˙ala ‘Paschal eggs’ huma dawk il-bajd imΩejnin, li jing˙ataw b˙ala rigal fir-rebbieg˙a, li aktar tard intrabat mag˙ha l-G˙id. MiΩ-Ωminijiet antiki, il-bajd kien jitqies b˙ala simbolu tal-fertilità u t-twelid mill-©did. Hi drawwa li tmur ferm ’l hinn mit-tradizzjonijiet Kristjani, fejn il-qxur tal-bajd kienu ji©u dekorati. Insibu pereΩempju li fuq il-qoxra talbajd tan-ng˙am kienu jag˙mlu inçiΩjonijiet sa minn 60,000 sena ilu. Minnhom instabu flAfrika. Imbag˙ad kien hemm rappreΩentazzjonijiet tag˙hom fid-deheb u fil-fidda, li ©eneral-

ment kienu jitqieg˙du fl-oqbra tas-Sumerjani u l-E©izzjani talqedem; madwar 5,000 sena ilu. L-Insara bdew jiddekoraw ilbajd g˙al din il-festa lejn ilbidu tal-KristjaneΩmu filMeΩopotmamja. Huma kienu jiΩbg˙u l-qxur tal-bajd b’kulur a˙mar, b˙ala tifkira tad-demm li Kristu xerred waqt il-kruçifissjoni. Minn dak iΩ-Ωmien, ilKnisja Kattolika adottat din iddrawwa u qieset l-istess bajd b˙ala simbolu tal-qawmien mill-mewt. Fl-ewwel edizzjoni tar-Ritwal Ruman, li kienet ippubblikata fl-1610, g˙alkemm fiha kitbiet ta’ Ωminijiet qabel, wie˙ed isib li fost it-tberik tal-ikel g˙allG˙id hemm ukoll il-˙aruf, il˙obΩ, l-ikel prodott ©did u ttberik tal-bajd. G˙alkemm it-tradizzjoni hi li

tintuΩa Ωebg˙a fuq il-bajd tatti©ie©, drawwa moderna hi li jintuΩaw bajd taç-çikkulata, inkella tal-plastik, mimlijin bil˙elu. Óafna drabi, l-istess bajd tal-G˙id kienu jkunu mo˙bija mit-tfal, li jsibuhom f’nhar l-G˙id filg˙odu meta kienu jg˙idulhom li wassalhielhom l-Easter Bunny...l-istess b˙ar-rigali tal-Milied, meta jippersaduhom li ©abhomlhom Father Christmas! Imbag˙ad, minn dak iΩΩmien ’l hawn, almenu f’pajjiΩna, bdejna naraw kull sura ta’ dik li ng˙idulha ‘figolla’, mag˙mula mid-dqiq u aktar tard minn dqiq u intrita, f’forom ta’ ˙aruf, nisa ˙oxnin, fniek, karozzi, eççetra. Ma fadalx festa wa˙da li maΩΩmien ma saritx kummerçjalizzata!

L-ommijiet Li jgergru gÓaL uLiedhom FiΩ-Ωminijiet li qed ng˙ixu fihom, ˙afna ommijiet jistqarru li hi ˙a©a iebsa u ta’ g˙eja enormi li ddur b’tifel jew tifla ta’ sitt snin. U dan minkejja li l-ommijiet ikunu g˙adhom Ωg˙aΩag˙. G˙alhekk jag˙mlu tajjeb li jwarrbu dan il-garr u ja˙sbu f’Omkari Singh ta’ 76 sena, li hi l-ixje˙ omm fid-dinja, u binha Akashvani, li g˙adu jattendi l-iskola. Fl-2008, is-Sinjura Singh minn Uttar Pradesh, fl-Indja, kisbet titli fil-©urnali dinjin wara li tat il-˙ajja lit-tewmin Akashvani u Barsaat, meta kellha 70 sena. Barsaat, li kienet tifla, mietet tra©ikament meta kellha erba’ snin, iΩda

Akashvani hu tifel b’sa˙˙tu u normali. Minkejja li kienet irçeviet baraxx ta’ kritika kemm permezz tal-internet kif ukoll mill-komunità lokali fejn tg˙ix, g˙ax kellha t-tfal tard f’˙ajjitha, is-Sinjura Singh, li hi miΩΩew©a lil Charan ta’ 89 sena, tg˙id li qatt ma ˙assitha hekk fer˙ana. Tistqarr li bosta nies jistaqsuha hux neputiha u hi twe©ibhom: “Le, dak ibni.” Akashvani, ta’ seba’ snin, hu tifel mimli ˙ajja u jg˙ix ma’ ommu li tag˙mel dmirha b˙al ommijiet o˙ra biex tg˙allmu kulm hu me˙tie© u tissielet ukoll mal-˙ajja meta tkun trid tlestih g˙all-iskola. Hi tammetti: “M’iniex

kapaçi nag˙tih banju sew u g˙andi problemi biex inlibbsu. Lanqas ma noqg˙od ni©ri warajh biex nitimg˙u. IΩda dan min˙abba x-xju˙ija.” Veermati, omm qariba tag˙ha, qalet li kienet deçiΩjoni tajba li jkollhom tarbija o˙ra, ladarba jin˙abbu. Omkari u Ωew©ha Charan kellhom di©à Ωew©t ibniet u huma nanniet ta’ ˙amsa o˙ra. Kienu ddisprati li jkollhom tifel – u dan se˙˙ meta binthom il-kbira, Kamla, kellha 50 sena. Ix-xewqa tal-omm hi li, qabel ma tmut, tara lil binha jiΩΩewwe©. Jekk dan ma jse˙˙x, taf li bintha l-kbira se ddur bih minflokha.

KUn af KÓ

05|04|2015 25

kullhadd.com

KITBA TA’ SAVIOUR MAMO

KUrÛitajiet minn Hawn U minn Hemm

il-Gwerra tal-Vjetnam Gwerra li damet GÓadejja GÓal 25 sena Dan il-konflitt beda bejn il-FrançiΩi u l-VjetnamiΩi fl-1950. L-Indoçina kienet ilha kolonja re©jonali talFrançiΩi mill-1800 sakemm tilfuha fl-1954. Minn hawn iç-Çina komunista kkonoxxiet ir-Repubblika Demokratika tal-Vjetnam immexxija mill-Gvern ta’ Ho Chi Minh, difensur kontra l-FrançiΩi. Fl-1954, il-Vjetnam kien inqasam f’Ωew© re©juni, skont il-ftehim tal-Konvenzjoni ta’ Geniva. Il-parti ta’ fuq ©iet immexxija mil-Poplu tar-Repubblika taç-Çina u mill-Unjoni Sovjetika, u l-parti ta’ isfel ©iet ikkontrollata minn iktar stati demokratiçi b˙all-Istati Uniti. Dwight Eisenhower, li dak iΩ-Ωmien kien President tal-Amerika, kien ˙ajjar il-Vjetnam ta’ Isfel biex jag˙mel revoluzzjoni kontra l-Partit Komunista. Ta˙t isem falz, kien sar fond biex in©abret somma ta’ biljun dollaru Amerikan. Dawn il-flus marru f’armi militari. Ngu Dimh Dien kien ©ie elett president biex imexxi l-Vjetnam ta’ Isfel. Kien bniedem a˙rax u ma kien ried lil ˙adt jopponih. Kien ixxellef mal-qassisin Buddisti, mal-istudenti u ma’ min kien favur il-komuniΩmu. Dien kien ˙aseb li l-Vjetnam ta’ Fuq kien ikkapparra xi artijiet minn tieg˙u. L-inkwiet kiber sakemm spiççaw bi ©lied bejniethom. Iddeffset l-Amerika u da˙let fi gwerra kontra l-Vjetnam ta’ Fuq. Jikber il-©lied Fl-1960, Kennedy sar President tal-Amerika. Dan kellu politika differenti minn ta’ qablu fuq ilVjetnam. Kien bag˙at eluf ta’ suldati m˙arr©a biex ji©©ieldu kontra l-gwerilli meg˙juna b’numru kbir ta’ ˙elikopters. Fl-1963, Dien ©ie mwarrab u assassinat. Bil-mewt ta’ Dien, il-pajjiΩ t˙arbat u l-inkwiet infirex mal-Vjetnam kollu. Tliet ©img˙at wara, il-President Kennedy kien assassinat. Il-gwerra kompliet kibret u l-President il-©did Lyndon Johnson Ωied l-armata b’200,000 suldat ie˙or, kif ukoll Ωied il-bombardamenti mill-ajru. Il-Komunisti tal-Vjetnam ta’ Fuq qatt ma çedew. Ho Chi Minh kien iddikjara u qal: “Jekk l-Amerikani jridu gwerra g˙al g˙oxrin sena, nag˙mlu gwerra ta’ g˙oxrin sena.” Jekk irridu l-paçi, nistedinhom nie˙du t-te flimkien.” Dan il-kliem xejn ma niΩel tajjeb g˙all-Amerikani. Qatt ma setg˙u jsibu tarf biex jeqirdu l-gwerilli g˙ax ma kellhomx dik l-esperjenza tal-©ungli. Is-suldati Amerikani kienu jmutu bil-mijiet min˙abba d-diffikultajiet u nasbiet li kienu jiltaqg˙u mag˙hom waqt l-avvanz fil-foresti. Ma kinux ikunu jafu minn hu favur jew kontrihom filvilla©©i. L-Amerikani kienu jag˙mlu ˙erba s˙i˙a bil-bombi tan-nar (napalm bombs). Kienu jsiru ˙afna etroçitajiet miΩ-Ωew© na˙at. Kienu jsiru ˙afna demostrazzjonijiet biex il-gwerra tieqaf g˙ax kienu qeg˙din imutu eluf ta’ nies innoçenti. Imma l-Amerika ma riditx tammetti li qieg˙da tmur minn ta˙t. Fl-1968 bdew isiru xi ta˙ditiet g˙all-paçi. Nixon, il-President ta’ dak iΩ-Ωmien kien kompla ˙arrax il©lied fil-Vjetnam, speçjalmnet attakki mil-ajru. Però, il-Vjetnam ta’ Fuq qatt ma çediet. Il-©lied baqa’ sejjer sal-1975, sakemm intreb˙et Saigon, il-belt kapitali tal-Vjetnam ta’ Isfel. Sentejn qabel l-Amerika kienet irtirat is-suldati kollha minn Saigon imma baqg˙et tforniha bl-armi. Fit-30 ta’ April 1975, il-gwerra tal-Vjetnam ©iet fi tmiemha wara 25 sena ta’ mwiet u tixrid ta’ demm.

Ritratt li juri l-biΩa’ tal-gwerra.

Fatti: • • • • • • • • • • • • • • • • •

• •

Bejn il-5 ta’ Awwissu 1964 u s-7 ta’ Mejju 1975, mad-9,087,000 suldat servew fil-gwerra talVjetnam 2,709,918 Amerikan bl-uniformi militari servew fil-Vjetnam; 240 suldat ©ew dekorati bil-Midalja tal-Unur; L-ewwel suldat Amerikan li nqatel fil-gwerra tal-Vjetnam kien James Davis fl-1961. James kien mal-509th Radio Research Station; 58,148 mietu; 75,000 korruti gravi; 23,214 baqg˙u inkapaçitati; 5,283 tilfu parti minn ©isimhom (ri©el jew drieg˙); 61% mill-vittmi kienu ta˙t il-21 sena; 11,465 mill-mejtin kienu ta˙t l-20 sena; 17, 539 mill-mejtin kienu miΩΩew©in; Il-medja tal-mejtin kienet 23 sena; 5 suldati li mietu kellhom biss 16-il-sena; 1,875 suldat irraportati neqsin; Min-na˙a l-o˙ra, mal-500,000 VjetnamiΩ inqatlu u miljuni ©ew feruti jew nieqsa; Bejn l-1957 u l-1973, in-National Liberation Front qatlet mal-37,000 VjetnamiΩ tan-na˙a t’Isfel u mal-58,500 o˙ra ©ew misruqa u mkasbra; Din il-gwerra qamet lill-Amerikani mal-165 biljun dollaru Amerikan. Illum il-Vjetnam g˙adu mimli landmines u ˙afna bombi mhux sploduti. Parti kbira mill-foresti g˙adhom ikkontaminati b’kimika perikoluΩa li kienet inxte˙tet mill-Amerikani (agent orange u nepalm); Óafna siti storiçi u bini ie˙or fil-Vjetnam ©ew distrutti; Kienet gwerra li ma ntreb˙et minn ˙add.

Marzu 1973, lura mal-familja

L-effett tal-armi kimiçi fuq tfal VjetnamiΩi

26 05|04|2015

kullhadd.com

kÓ MadwaRNa

NOISES OFF Ta’ MICHaEL FRaYN IÇ-ÇENTRU

TaL-EdUkazzjONI VOkazzjONaLI

Masquerade Theatre Company hija kburija li ser tippreΩenta lkummiedja çelebri ta’ Michael Frayn, Noises Off. Noises Off g˙andha l-elementi kollha biex jag˙mluha wa˙da mill-aktar kummiedji umoristiçi li qatt inkitbu. Kummiedja glorjuΩa li toffri Ωew© produzzjonijiet bi prezz wie˙ed. Waqt l-a˙˙ar prova ©enerali ta’ kummiedja tipika IngliΩa, Nothing on, wara l-kwinti tkun qed tiΩvol©i farsa reali li tibqa’ g˙addejja tul ilpreΩentazzjonijet kollha. Nothing on u Noises Off jorbtu ma’ xulxin kull meta attur jo˙ro©

minn fuq il-palk u jsib ru˙u fissitwazzjoni l-o˙ra. Forsi l-kummiedji IngliΩi ma jog˙©bux lil kul˙add, imma Noises Off hija irreΩistibbli. Óadd ma g˙andu jitlef din irrappreΩentazzjoni brillanti, bilbibien jissabbtu f’kummiedja f’kummiedja, bl-aktar umoriΩmu innovattiv li qatt inkiteb, jekk trid tid˙ak da˙ka tajba! Noises Off ser tittella’ fit-Teatru Manoel fis-17, it-18 u d-19 ta’ April u l-24, il-25, u s-26 ta’ April. Direzzjoni ta’ Anthony Bezzina, li huwa d-direttur artistiku ta’ Masquerade. Jie˙du

sehem atturi b’esperjenza: Alan Paris, Polly March, Stephen Oliver, Jo Caruana, Victor Debono, Tina Rizzo, Stefan Farrugia u Thomas Camilleri. Riservazzjonijiet mit-Teatru Manoel billi ççempel 2124 6389, email lil tibg˙at bookings@teatrumanoel.com.mt, jew bl-internet www.teatrumanoel.com.mt. G˙al iktar informazzjoni çempel lil Masquerade fuq 7979 3737, ibg˙at email lil info@masquerademalta.com, jew Ωur is-sit elettroniku www.masquerademalta.com. Biljetti minn € 14.00.

Il-Kulle©© Malti tal-Arti, Xjenza u Teknolo©ija MCAST nieda diskussjoni proposta importanti biex isa˙˙a˙ l-istruttura organizzattiva tieg˙u b’mod li jippermetti li jiΩviluppa u jsa˙˙a˙ l-oqsma kollha differenti tal-mandat wiesa’ tieg˙u. Din il-proposta ©iet ippreΩentata lill-membri talistaff MCAST kif ukoll liΩΩew© unjins: MUT u UHM, li jirrappreΩentaw l-istaff kollu tal-MCAST. Il-proposta issa bdiet ukoll ti©i spjegata matul il-laqg˙at ta’ kull ©img˙a li saru mal-membri tal-istaff talistituti differenti. Il-laqg˙at se jkunu organizzati wkoll ma’ rappreΩentanti tal-istudenti biex jispjegaw din il-proposta. Proposta ©dida MCAST g˙andha kompetenza wiesg˙a u unika fis-settur postsekondarju. Fi ˙dan ilQafas Malti g˙all-Kwalifiki, MCAST tipprovdi Fondazzjoni ta’ Livell 1 u 2 bi programmi g˙all-istudenti li jistg˙u jkunu ˙allew l-edukazzjoni formali ming˙ajr kwalifiki, bil-g˙an li jg˙inuhom biex g˙all-inqas jintla˙aq Livell 3 bi kwalifiki vokazzjonali u possibbilment anke aktar. MCAST jipprovdi wkoll Livell 4, korsijiet lill-istudenti li jixtiequ jid˙lu fi mpjiegi b’livell tekniku jew li jistg˙u jaspiraw li jkomplu l-istudji tag˙hom f’livell og˙la. Fla˙˙ar nett, MCAST joffri korsijiet fil-Livell 5 u 6 fejn l-istudenti jimmiraw li jiksbu kwalifika terzjarja. Dawn il-livelli differenti kollha huma parti importanti u vitali tal-missjoni MCAST. Sabiex jissa˙˙a˙ kull wie˙ed minn dawn il-livelli differenti, in˙ass il-bΩonn li l-istruttura MCAST tiΩviluppa aktar sabiex jilqg˙u b’mod a˙jar il-bΩonnijiet tal-istudenti tag˙na f’livelli differenti. MCAST tibqa’ organizzazzjoni wa˙da, iΩda bi tliet kulle©©i MCAST se tibqa’ organizzazzjoni wa˙da li tinkorpora dawn il-livelli kollha u tenfasizza l-possibbiltà passa©© wie˙ed kontinwu bejn il-livelli

differenti. Sabiex tiffoka a˙jar fuq ilbΩonnijiet differenti tal-istudenti f’dawn il-livelli differenti, l-MCAST se tintroduçi tliet kulle©©i ta˙t l-umbrella MCAST. Dawn se jkunu: – Il-kulle©© Fondazzjoni li se jilqa’ studenti li jattendu programmi fil-Livell 1,2 u 3; – Il-Kulle©© Tekniku li se jilqg˙u studenti li jattendu programmi f’Livell 4; – Il-Kulle©© Professjonali li se jilqg˙u g˙al studenti li jattendu programmi f’Livell 5 u 6. Il-letturi kollha tal-MCAST se jkomplu ja˙dmu eΩattament ta˙t l-istess kundizzjonijiet, b˙ala membri tal-istaff tal-istituti differenti, u se jkomplu jaqdu d-dmirijiet ta’ lecturing fl-MCAST fil-programmi kollha li jaqg˙u ta˙t il-kompetenza ta’ kwalunkwe wie˙ed mittliet kulle©©i msemmija hawn fuq. L-istaff amministrattiv talMCAST ukoll se jΩomm il-kundizzjonijiet preΩenti tieg˙u. Istituti Sabiex timmassimizza ssiner©iji bejn Ωoni vokazzjonali differenti, fil-kuntest ta’ dawn il-bidliet, il-proposta tipprevedi li l-istituti issa se jsiru sitt istituti, kif ukoll il-Kampus ta’ G˙awdex kif ©ej: – Istitut tal-In©inerija u Trasport (Electrical & Electronics, Mekkaniki, Bini u Kostruzzjoni, u dik Marittima); – Istitut tan-Negozju u lKummerç; – Istitut tax-Xjenza talKompjuter; – Istitut g˙all-Arti Kreattiva; – Istitut tax-Xjenzi Applikati (Applied Science u Agribusiness); – Istitut tas-Servizzi Komunitarji; – Campus Gozo. Kors u programmi Il-korsijiet u l-programmi attwali kollha ser ikomplu ja˙dmu ming˙ajr interruzzjoni u g˙as-sena akkademika li jmiss il-programmi u l-korsijiet kollha preΩenti se jimxu kif ippjanat.

SKeda KÓ

07.00 07.15 08.00 08.30 09.15 10.15

05|04|2015 27

kullhadd.com

10.45 12.00 12.30 14.00 14.05 15.30 16.30 17.00 18.00 18.05 18.45 19.30 19.50 20.10 20.40 21.40 21.45 23.15

Net News The Client (R) G˙alkul˙add Quddiesa mis-Santwarju Tal-Madonna Ta’ Pinu Il-Óadd fi Sqallija Urbi Et Orbi Telebejg˙ Net News Telebejg˙ Iswed Fuq l-Abjad (R) Sport Extra Wheelspin (R) Net News What’s For Dinner Business Chat (R) Net News Sal-Misra˙ Flusek Becky Net News Replay Net News

06.00 07.30 08.30 08.45 10.15 12.00 12.30 12.45 15.00 15.05 18.00 18.15 18.45 18.50 19.45 20.00 20.45 21.45 22.35 23.15 23.40

A˙barijiet Sports Science Madwarna Malta U Lil Hinn Minnha Quddiesa Mill-Vatikan Urbi Et Orbi A˙barijiet Óadd G˙alik A˙barijiet Óbieb u G˙edewwa A˙barijiet G˙awdex Illum Paqpaq On Test L-Irkant Dot EU A˙barijiet European Young Dancers Merlin Rajt Ma Rajtx A˙barijiet Malta u Lil Hinn Minnha

08.30 09.00 09.45 10.15 11.15 12.30 14.00 18.00 19.30 20.00 20.30

Tuffi˙at Migduma Quddiesa tal-Óadd Vatican Magazine Sensilhena Luxdesign Malta u Lil Hinn Minnha Junior San Remo (R) Regatta 31 ta’ Marzu G˙awdex Illum Tuffi˙at migduma A˙barijiet g˙al persuni b’nuqqas ta’ smig˙ 20.40 Madwarna 21.00 Kontrattakk 23.15 A˙barijiet bl-IngliΩ

06.00 06.30 10.10 12.20 13.30 14.00 16.30 16.33 16.35 18.50 20.00 20.35 21.30 23.09 23.15

Parlamento Punto Europa Unomattina In Famiglia Santa Messa Linea Verde Etna Telegiornale L'arena Tg 1 Che Tempo Fa Domenica In L'eredità Telegiornale Affari Tuoi Saul. Il Viaggio Verso Damasco Tg1 60 Secondi Speciale Tg1

06.00 Film. Il Disordine Del Cuore 06.30 Cultura Nautilus 07.00 Marvel Agents Of S.H.I.E.L.D. Provvidenza 07.40 Lassie 08.30 Heartland 10.00 Dalla Chiesa Protestante Di Bruxelles-Botanique Culto Evangelico Di Pasqua 11.00 Cronache Animali 11.40 Mezzogiorno In Famiglia 13.00 Tg2 Giorno 13.30 Tg 2 Motori 13.45 Squadra Omicidi Istanbul 17.00 Il Commissario Lanz l’Accordo 18.05 Il Gioco Dell'inganno 19.35 Squadra Speciale Cobra 11 20.30 Tg2 21.05 N.C.I.S. 22.40 Codice Hangar 23.45 Film: Spia E Lascia Spiare

06.00 07.00 07.15 08.40 10.20 11.05 11.10 12.55 14.00 14.15 14.30 17.10 19.00 19.30 20.00 20.05 21.15 23.15 23.25 23.30

Fuori Orario Geo Film: Avanti C’é Posto… Film: Dramma Della Gelosia Community Figu Tgr Il Posto Giusto Tg Regione Tg3 Oudenaarde (Bel) Ciclismo Film: La Ragazza Delle Balene Tg3 Tg Regione Blob Film: Mucche Alla Riscossa Il Borgo Dei Borghi Tg3 Tg Regione Film: Enzo Avitabile Music Life

06.00 06.15 06.30 07.00 07.25 07.35 07.55 09.40 12.25 13.00 13.25 13.55 17.20 18.30 19.00 21.20 23.50

Aaron Stone Televendita Media Shopping Aaron Stone I Puffi Sanno…I Titti E Silvestro Dragons Lupin Greystoke. La Leggenda Di Tarzan, Il Signore Delle Scimmie Studio Aperto Sport Mediaset Sport Mediaset Extra El Dorado – La Città Perduta Tom & Jerry e l’Anello Incantato Studio Aperto 2 Cavalieri A Londra Fast & Furious 5 Death Race

06.00 08.00 08.45 08.50 10.10 11.10 12.00 13.00 13.40 14.00 16.00 18.45 20.00 20.40 21.10 23.30

07.10 07.30 08.00 08.30 09.00 10.00 10.50 11.30 12.00 13.55 14.45 15.05 18.55 19.35 21.31 23.45

Tg4 Night News Televendita Media Shopping Casa Vianello Magnifica Italia Terra Santa Messa Le Storie Di Viaggio… Tg4 Walker Texas Ranger Donnavventura Ieri E Oggi In Tv Karol, Un Papa Rimasto Uomo Tg4 The Mentalist I Dieci Comandamenti Un Fantasma Per Amico

07.00 07.30 07.50 07.55 09.45 11.15 11.50 13.30 14.00 14.40 17.30 20.00 20.30

Omnibus TG La7 Omnibus La7 Doc - Inside Titanic Senti Chi Parla 2 Gustibus La Grande Finale TG La7 TG La7 Cronache Il Migliore Silverado TG La7 Pasqua Nel Paese Delle Meraviglie 21.10 Un Amore A 5 Stelle 23.00 Il Piccolo Nicolas E I Suoi Genitori

06.00 06.25 06.45 07.00 07.15 07.40 08.00 08.15 09.00 10.50 11.40 12.15 14.10 15.05 17.35 18.25 20.05 21.00 22.40 23.25

Teletubbies Show Me Show Me Nina and the Neurons Gigglebiz Teletubbies Show Me Show Me Nina and the Neurons The Weakest Link Pride and Prejudice Hustle My Family BBC Proms Mr. Stink Doctors The Weakest Link BBC Proms Pride and Prejudice Doors Open Scott & Bailey The Shadow Line

06.00 07.00 08.00 09.00 10.00 11.00 11.30 12.30 14.30 15.30 16.30 18.00 19.00 20.00 21.00 22.00 23.30

Diners, Drive-Ins And Dives Chopped Amazing Wedding Cakes Barefoot Contessa Siba’s Table Grill It! With Bobby Flay Chopped Diners, Drive-Ins And Dives Chopped Barefoot Contessa Guy’s Big Bite Diners, Drive-Ins And Dives Siba’s Table Best In Chow Chopped Diners, Drive-Ins And Dives Siba’s Table

06.00 07.40 09.30 11.20 12.15 13.10 14.05 15.00 15.55 16.50 17.45 18.15 20.05 21.00

07.15 07.40 08.05 08.30 09.25 09.50 10.15 10.40 11.10 11.35 12.25 13.15 13.45 14.35 15.00 15.25 15.50 16.15 16.40 17.05 17.30 18.00 18.55 19.45

Selling New York Healthy Appetite With Ellie Krieger Rehab Addict Extreme Cuisine With Jeff Corwin Kitchen Cousins The High Low Project 10 Grand In Your Hand Selling New York Keasha’s Perfect Dress Giada At Home Models Nyc Desperate Landscapes How The Best Is Done House Hunters Selling New York 10 Grand In Your Hand The High Low Project Kitchen Cousins House Hunters Healthy Appetite With Ellie Krieger Platinum Babies Extreme Homes Vintage Hunter Keasha’s Perfect Dress

06.00 07.00 07.30 08.00 09.00

06.00 06.25 07.15 08.10 09.05 09.55 11.40 12.35 13.30 14.25 15.20 16.15 17.10 18.05 19.00 20.00 21.00 22.00 23.00

How Do They Do It? Overhaulin’ Fast N’ Loud MythBusters Extreme Engineering Storage Wars Canada Storage Hunters Auction Hunters What Happened Next? You Have Been Warned Redwood Kings Treehouse Masters American Chopper Siberian Cut Alaska Gold Divers Bear Grylls The Island with Bear Grylls Dual Survival

07.05 07.55 08.20 08.45 09.15 09.40 10.00 10.25 10.55 11.20 11.45 12.10

21.00 22.00 22.30 23.00

After Shock E! News Style Star Pop Innovators Kourtney & Khloé Take The Hamptons E! News Fashion Bloggers Christina Milian Turned Up Keeping Up With The Kardashians E! News Christina Milian Turned Up. Apologies Are In Order Christina Milian Turned Up Keeping Up With The Kardashians Botched E! News The Soup E! News

13.20 16.45 18.15 18.50 19.15 19.45 20.10 20.30 20.55 21.20 22.10

Bubble Guppies PAW Patrol Winx Club The Fairly OddParents Sanjay and Craig Kung Fu Panda The Legend of Korra Teenage Mutant Ninja Turtles T.U.F.F. Puppy Winx Club iCarly Nickelodeon’s 28th Annual Kids’ Choice Awards The Fairly OddParents Swindle The Penguins of Madagascar Sanjay and Craig The Thundermans The Haunted Hathaways Sam & Cat SpongeBob SquarePants Avatar the Last Airbender Big Time Rush The Penguins of Madagascar

06.00 08.50 10.15 11.45 13.20 15.05 17.05 17.20 20.20 22.00 23.20

Little Dorrit (Night 1) Johnny Be Good Submarine X-1 The January Man They Call Me Mister Tibbs! The French Lieutenant’s Woman Big Screen Little Dorrit (Night 2) Murders In The Ruw Morgue Galaxy Of Terror Scream And Scream Again

08.30 11.30 12.15 12.30 17.00 17.15 20.00 20.15

China Open Snooker Tour of Flanders Cycling LeMond on Tour Live Tour of Flanders Cycling LeMond on Tour Live China Open Snooker Horse Racing Time FEI Global Champions Tour Equestrian 21.30 Boxing 23.00 Major League Soccer

06.00 06.25 09.05 10.00 10.55 11.50 12.45 13.40 14.35 15.30 16.25 17.20 18.15 19.10 20.05 21.00 21.55 22.50 23.45

Steve Irwin’s Wildlife Warriors Gator Boys Tanked Dolphin Days The Secret Life Of Pets River Monsters Biggest & Baddest Wildest Islands North America World’s Wildest Cities Wildest Indochina Mutant Planet Biggest & Baddest Air Jaws: Fins Of Fury Tanked River Monsters The Pool Master Biggest & Baddest Untamed And Uncut

12.30 12.40 14.30 16.30 17.10 17.30 17.40 17.45 18.20 18.50 19.30 20.25 21.30 23.30

11.00 12.00 13.00 14.00 18.00 19.00 19.30 20.00

Snajja’ Maltin (R) Pink Panther (R) Flimkien Ma’ Nancy (R) EΩerçizzi b’Differenza (R) Çibus Il-Quddiesa tal-G˙id u l-Barka tal-Urbi Et Orbi mill-Vatikan One News Concerto Di Musica Sagra minn Frate Alessandro minn Assisi A Journey In Dance, Exploring The 5 Continents Monasteru (R) Cartoons bil-Malti One News EΩerçizzi b’Differenza On D Road Esperti Il-Vja©© it-Tajjeb One News It-Tfal World Next Top Model Final One News

07.00 08.15 09.00 10.00

Prima Pagina Tg5 Tg5 Tgcom24 Le Frontiere Dello Spirito La Vita Dei Mammiferi Le Storie Di Melaverde Melaverde Tg5 L’Arca Di Noè – 14 Something New Domenica Live Rewind Il Segreto Ix – Prima Tv Tg5 Paperissima Sprint Domenica Il 7 E L’8 X-Style

Toddlers & Tiaras Cake Boss Little People, Big World Extraordinary Pregnancies 40-Year-Old Child. A New Case Best Funeral Ever Bakery Boss Carson Nation Breaking Amish Outrageous Births Kate Plus 8 Cake Boss 90 Days to Wed Something Borrowed, Something New 21.55 Mob Wives 22.50 Say Yes to the Dress 23.45 Say Yes to the Dress: The Big Day

Awguri

G˙all-G˙id it-tajjeb mit-tim kollu tal-gazzetta KullÓadd

DIN ID-DARBA: “LABOUR” Jien, Emanuel (mag˙ruf b˙ala Noel) Bezzina, ser nikkontesta l-Elezzjoni tal-Kunsilli Lokali g˙all-Lokalità taΩÛebbu©/Marsalforn mal-Partit Laburista. Nixtieq ni©bed lattenzjoni tal-kostitwenti tieg˙i sabiex jekk g˙andhom x’ilment jew bΩonn personali jistg˙u javviçinawni jew jikkuntattjawni fuq: 99425441 Il-Malti jg˙idlek: “Trid ta˙dem biex jift˙ulek”. Tikkonfondux u tist˙ux g˙ax Noel jift˙ilkom Ωgur biex jismag˙kom. Noel Bezzina - Loççi

28 05|04|2015

kullhadd.com

KÓ ÇINEMA

jikteb CARMELO BONNICI

MIÇ-ÇINEMA HOME (3D)

PJAÇEVOLI

ÛEWÌ ESSERI INKOMPATIBBLI FUQ VJAÌÌ INTERGALATTIKU Vuçijiet Ewlenin: Jim Parsons, Rihanna, Sreve Martin, Jennifer Lopez Direttur: Tim Johnson Distributur: Dreamworks SKG/20th Century Fox Ma˙ru© minn KRS Releasing

Home huwa film animat bit3D dwar aljen ba˙bu˙ li ma jiffittjax ma’ s˙abu u li jsib ru˙u ma˙rub minn niesu stess. Dan hu bbaΩat minn fuq in-novella ta’ Adam Rex The True Meaning Of Smekday. Id-direttur Tim Johnson jirreferi g˙ax-xog˙ol tieg˙u, immirat l-aktar g˙at-tfal u bilproçess tad-3D tassew effettiv, b˙ala kummiedja divertenti dwar invaΩjoni aljena f’dinja milquta minn ˙erba apokaliptika. Fuq kollox, Home huwa dwar Ωew© karattri li huma barra minn posthom fl-ambjent rispettiv tag˙hom, imma li flimkien isibu s-soluzzjoni kif jaççettaw lil xulxin u li anke se jkunu l-kataklisti ta’ affarijiet mondjali. Il-Boov, razza aljena ta’ esseri ta’ statura Ωg˙ira iΩda b’poteri qawwija, li jbiddlu lkuluri sikwit skont il-burdata li jinsabu fiha, jiddeçiedu li jabitaw fid-dinja tag˙na. Meta jinvadu d-dinja, huma jittrasportaw lill-umani filpjaneta tag˙hom.

Óin: 94 min. Çert. U

Oh (vuçi ta’ Parsons), hu wie˙ed minn din ir-razza li ma jingwalax mal-o˙rajn. Meta fid-dinja niesu stess jibdew ifittxuh, jiltaqa’ g˙al g˙arrieda ma’ Tip (Rihanna), tfajla fuq tag˙ha u avventuruΩa li kienet in˙biet malma˙bub qattus tag˙ha u ma ©ietx ma˙tufa. Hi takkuΩa lil Oh li hu u r-razza tieg˙u ˙adu lil ommha, Lucy (Lopez) u tordnalu biex isibuha. Flimkien, fil-bidu wara ˙afna battibekki, dawn ittnejn jimbarkaw fuq serje ta’ avventuri komiçi. Oh, hawn jibda jifhem li hu u aktar kompatibbli ma’ din it-tfajla teenager milli malesseri tal-pjaneta tieg˙u, u li jwettaq l-iΩbalji hu proçess essenzjali fil-˙ajja. Dawn ittnejn, b’rabta ma’ xulxin, se jsibu ru˙hom f’çentru ta’ avventuri gwappi li se jirrendu eku li jwassal distanzi kbar fl-univers. Home hu film pjaçevoli ˙afna, movimentat sewwa dwar il-˙biberija u l-konformità bejn karattri tassew estremi.

THE FACE OF AN ANGEL

IMÇAJPAR

QTIL MISTERJUÛ TA’ STUDENTA Atturi Ewlenin: Kate Beckinsale, Daniel Bruhl, Cara Delavigne, Valerio Mastrandea, Genevieve Gaunt Direttur: Michael Winterbottom Distributur: Soda Pictures Ma˙ru© minn Side Street Films, Eden Cinemas

Michael Winterbottom, direttur prolifiku Brittaniku, idderie©a films ©eneralment ta’ ba©its Ωg˙ar ta’ diversi ©eneri. Mhux l-ewwel darba li x-xog˙lijiet tieg˙u ttrattaw kaΩi li ©raw tabil˙aqq jew o˙rajn li jimxu simili mal©rajjiet li jkunu se˙˙ew. The Face Of An Angel jie˙u l-forma ta’ thriller psikolo©iku, ispirat mill-ktieb Angel Face li jirrakkonta lkaΩ veru, pjuttost riçenti, ta’ Amanda Knox li kienet akkuΩata bi qtil tal-istudenta Brittanika, Meredith Kercher fl-2007. Infatti, din il-produzzjoni hi ddedikatata g˙al din il-vittma ta’ 22 sena. Dan il-film jiffoka primarjament fuq Thomas Lang (Bruhl), direttur tal-films li jing˙aqad mal-©urnalisti internazzjonali biex jirrapporta l-©uri ta’ studenta Amerikana u l-˙abib Taljan

Óin: 101 min. Çert. 15

tag˙ha, mixlijin bil-qtil ta’ Elizabeth, studenta Brittanika. Aktar ma Thomas jipprova jindaga, aktar jibda jirrealizza li l-verità qatt mhi se to˙ro©. Tant jossessjona ru˙u fuq dan il-kaΩ li, bl-uΩu tal-kokaina, jesperjenza ˙olm ikrah u jimma©ina avvenimenti msa˙˙rin. Fuq kollox jiffissa fuq xi ˙add li hu l-qattiel, jiddeçiedi li ja˙dem film kif il-midja qed tag˙mel g˙a©eb bla bΩonn u anke jaljena ru˙u minn Simone Ford (Beckinsale), ©urnalista li kienet qabdet mieg˙u. Aktar ma jistinka, aktar il-mistoqsijiet li jag˙mel jidhru li m’hemmx risposta adegwata g˙alihom. The Face Of An Angel jiΩviluppa b’mod mhux konvenzjonali u b’çerta g˙a©la li t˙awwad l-im˙u˙, stil mhux is-soltu abbinat ma’ dan iddirettur.

ÇINEMA KÓ

05|04|2015 29

kullhadd.com

Ir-rapport ta’ Fast & Furious 7 se jidher fil-˙ar©a tal-Óadd 12 ta’ April

THE SPONGEBOB MOVIE: SPONGE OUT OF WATER (3D)

AKWATIKU

AVVENTURA OÓRA GÓALL-EROJ TA’ TAÓT L-ILMA Atturi Ewlenin: Antonio Banderas. Vuçijiet Ewlenin: Tom Kenny, Clancy Brown, Roger Bumpass, Bill Faberbakke, Mr Lawrence Direttur: Paul Tibbett Distributur: Paramount Ma˙ru© minn KRS Releasing

Óin: 92 min.

Spongebob Squarepants, lisponΩa tal-ba˙ar b’g˙ajnejn imqabbΩin u li dejjem ikun fer˙an, l-eroj ta’ serje televisiva twila, qed jidher g˙at-tieni darba fiç-çinema. Din id-darba, f’avventura ©dida bil-proçess tad-3D, din il-kreatura ta’ ta˙t l-ilma se ΩΩur lid-dinja ta’ fuq il-ba˙ar biex issalva l-ambjent tal-post tag˙hom fl-oçean u twaqqaf l-anarkija li qed tirrenja hemm. Il-˙ajja f’Bikini Bottom hija wa˙da allegra u ta’ ottimiΩmu g˙al Spongebob (vuçi ta’ Kenny) u g˙al s˙abu. Din ilklima poΩittiva se tinbidel f’salt wie˙ed meta riçetta sigrieta tal- krabby patties , likel bΩonjuΩ u favorit ta’ dawn il-kreaturi kkuluriti talfond fil-ba˙ar, tinsteraq. Ming˙ajr din is-sustanza tibda tirrenja anarkija s˙i˙a f’dan ilpost fejn dejjem il-˙ajja kienet wa˙da ideali. Spongebob u Plankton (Mr Lawrence), is-soltu dejjem avversarji akkaniti, jing˙aqdu flimkien biex fi vjagg fantastiku jo˙or©u s-superpoteri tag˙hom ˙alli jikkumbattu ma’ Burger Beard (Banderas), pirata infami li jrid din irriçetta g˙an-negozju tieg˙u.

The Spongebob Movie: Sponge Out Of Water minkejja li hu mmirat g˙aΩ-Ωg˙ar, g˙andu struttura elaborata u l-aktar li timpressjona meta dawn il-kreaturi akwatiçi animati jsibu ru˙hom f’xatt ilba˙ar mimli nies u g˙awwiema reali u jiddeffsu fosthom. Il-bidu tieg˙u jag˙ti limpressjoni li ©ejja avventura tip ta’ Treasure Island. L-effetti speçjali viΩwali, l-aktar f’dawk is-sekwenzi fejn jiddomina l-proçess tad-3D, huma tassew stupendi.

Çert.U

KOMPETIZZJONI EMPIRE CINEMA

L-AQWA ÓAMES FILMS Bejn il-25 u d-29 ta’ Marzu 2015

Mistoqsija g˙al din il-©img˙a: Liema karattru g˙andu l-vuçi ta’ Rihanna? Ibg˙at it-twe©iba tieg˙ek lil: Kompetizzjoni Films, KullÓadd, ÇNL, Triq Mile End, il-Óamrun. Ir-rebbie˙ jirba˙ Ωew© biljetti ming˙and l-Empire Cinema ta’ Bu©ibba. Rebbie˙ tal-©img˙a li g˙addiet: CARMELO DIACONO, 22 Fleur D’Amour, Triq in-Nigem, il-Fgura.

1. 2. 3. 4. 5.

Cinderella Run All Night The Spongebob Movie Kingsman: The Secret Service Chappie

30 05|04|2015

kullhadd.com

KÓ AVVIÛI

AVVIÛI KLASSIFIKATI

PROPRJETÀ

Garaxx g˙all-bejg˙: Garaxx lImsida semi-basement, jesa’ 2 karozzi. Daqs normali u komplut bil-madum, dawl u ilma. Prezz €29,500, negozjabbli. Çempel fuq 9985 5166. Proprjetà g˙all-kiri: Nixtieq nikri flat minn Ìunju sa Settembru f’Bu©ibba jew ilQawra qrib il-venda. Çempel fuq 2149 4023.

Showroom fil-qalba ta’ Óal Qormi, qieg˙da kantuniera, spazjuΩa u sabi˙a. Mg˙ammra b’kollox g˙allkiri. Çemplu fuq 2149 1217 jew 9946 0488. TANAYA’S Dev. Ltd: G˙aΩla kbira ta’ appartamenti f’kull Ωona ta’ Malta. Jinbieg˙u ming˙ajr depoΩitu u n˙allsulek il-kuntratt. Offerta speçjali. G˙al aktar dettalji çempel 9992 4999. Ming˙ajr a©enti jekk jog˙©bok. AFFARIJIET GÓALL-BEJGÓ G˙odda tal-mastrudaxxi g˙all-bejg˙: Çana tal-pied u ti©bed sa 9 pulzieri u nofs, çana tal-idejn tas-6 pulzieri ta˙dem bid-dawl, cross cut u 4 lupi, ammont ta’ sand res tal-kxaxen, paper , mannarett u rixketta, mejda biex ta˙dem fuqha, sgorbi tat-torn u tal-iskultura u morsa. Prezz totali €3,000. Prezz diskutibbli. Çempel 9945 9899 jew 2122 4174. G˙andna varjetà kbira ta’ arlo©©i b˙al Tissot, Citizen, Casio, Michael Kors, Fossil, Esprit, Festina u Q&Q. Issibilna wkoll arlo©©i ta’ mal-˙ajt, Ωveljarini u selezzjoni ta’ Cuckoo Clocks millBlack Forest. Noffru servizzi

rigward tiswija ta’ kull tip ta’ arlo©© kif ukoll nibdlu batteriji, çineg, naqtg˙u kull forma ta’ ˙©ie©a, eçç. G˙al dawk larlo©©i tajbin g˙all-ilma, noffru s-servizz ta’ water pressure test waqt li tistennew g˙alih. Nispeçjalizzaw ukoll fuq tiswija ta’ Grandfather Clocks u kull tip ta’ Clock. Ittiswija hija bil-garanzija. G˙al aktar informazzjoni Ωur is-sit: www.expresswatchrepairs.com jew irrikorru 110, Triq il-Kungress Ewkaristiku, il-Mosta. Çempel 2141 7235. SERVIZZI

Korsijiet f’livell Ordinarju f’diversi su©©etti b˙allMatematika, IngliΩ, Malti, FrançiΩ, FiΩika u o˙rajn. Noffru wkoll korsijiet talECDL. Prezz €35 kull module. Noffru wkoll korsijiet baΩiçi fil-kompjuter, €50. Çempel 2166 2241 jew 7766 2241 jew Ωur is-sit elettroniku www.tudorinstitute.com Tewmi Group g˙al lezzjonijiet tal-karozzi kemm manual u kif ukoll automatic. Cab service u karozzi g˙all-kiri bi prezzijiet ra©onevoli. Ûur is-sit www.tewmi.com jew çempel 9942 2422. Lezzjonijiet taΩ-Ωfin fuq stili ballroom jew Latin-Amerikan. Lezzjonijiet taΩ-Ωfin g˙allbeginners u kompetizzjonijiet minn Imperial Qualified Dance Teacher (ISTD) Ibg˙at SMS fuq 7925 3015 jew çempel 2138 6818 sa 12.00pm. Medina Home for The Elderly, 106 Labour Ave, ir-Rabat. Dar g˙all-anzjani mg˙ammra bilku mditajiet kollha. Staff ikkwalifikat. Nur ses u care wor kers 24 sieg˙a. Prez zi jiet ra©onevoli li jibdew minn €25 kull persuna. Naç çettaw

respite u bed ridden. Çempel fuq dawn in-numri: 2145 4908, 2145 4858 jew 7945 4908.

Care and Cure Group Ltd: infermiera m˙arr©a, caring assistants , nannies , nies im˙arr©in biex iΩommu kumpanija, g˙ajnuna fid-djar u night sitters . Servizz ta’ 24 sieg˙a, G˙andna wkoll g˙allkiri: wheelchairs, hoists, commodes, walking frames u hospital beds . G˙al aktar informazzjoni çempel fuq dawn innumri: 2137 6946/9947 0178. Ûwi©ijiet, g˙erusija u relazzjonijiet o˙ra. DNA testijiet forensiçi, tfal ma˙tufa minn Malta, kaΩijiet çivili, kaΩijiet o˙ra fil-qorti. Problemi ta’ kumpaniji jew negozju. Nag˙tu xhieda fil-Qorti. Na˙dmu f’Malta u kif ukoll barra. Çempel 7959 0000 jew info@privateinvestigationmalta.com XOGÓOL TA’ MANUTENZJONI G˙al kull tip ta’ kisi bil-©ibs, ramel u siment, graffiato , Ωebg˙a, xog˙ol fuq l-antik, xog˙ol fuq il-pond, madum, membrane , dawl u ilma. Çempel fuq 7928 5444. Tiswija u installazzjoni ta’ estensjonijiet tat-telefowns g˙al kull tip ta’ linji fissi. Çempel fuq 7993 0419. Varjetà ta’ ˙wat, ˙oroΩ, kanali tal-ilma, çangatura qadima jew ©dida, kantun qadim, lavur ta’ kull tip. Çempel lil Jason fuq in-numru 2143 2352 jew 9947 7167. Jason Gatt g˙al kull xog˙ol ta’ tibjid u tik˙il, kisi normali, fuq il-fil, fuq xog˙ol antik u bilpont, kisi bil-©ibs u graffiato. Kiri ta’ cherry picker (tower ladder). Çempel fuq 9945

Kupun AvviΩi Klassifikati IKTEB L-AVVIÛ F’DAN L-ISPAZJU

ISEM, KUNJOM, NUMRU TAT-TELEFOWN/MOWBAJL U INDIRIZZ

4235 jew 2180 5811.

WP Ltd ta’ Triq ix-Xitwa, Óal Qormi, jispeçjalizzaw f’xog˙ol ta’ waterproof membrane, damp proofing u rubberised paint. 25 sena esperjenza. Stimi b’xejn u prezz moderat. Çempel 2148 8972, 2143 8326, 9944 5527 jew 9949 3840 jew Ωur is-sit www.wpmalta.com G˙al kull tip ta’ xog˙ol fuq faççata, bjut, appo©©i, gallarijiet, eçç. Membrane jew liquid membrane. Mela pprote©i l-proprjetà tieg˙ek mill-ilma tax-xita u çempel issa g˙al stima b’xejn bin-numru 7905 8883 jew id˙ol fuq is-sit www.darrendoitall.com Il-bejt tieg˙ek jag˙mel l-ilma? G˙andek problema ta’ moffa? Kenda Ltd issolvilek il-problema. Nispeçjalizzaw fuq xog˙ol ta’ waterproofing u membrane b’10 snin garanzija. Xog˙ol professjonali bl-aqwa materjal ISO pool . G˙al stima bla obbligu çemplu 7972 9967 jew Ωur is-sit www.kendawaterproofing.com AVVIÛI OÓRA MUSIC LINK Issibilna kull tip ta’ strumenti muΩikali, fosthom drums kemm akustiçi u elettriçi, cymbals, percussion, pjanijiet di©itali, baby grand pianos, sound mixers u sound cards. Apparat ta’ DJ sound systems, kitarri klassiçi u akustiçi, bass guitars, strumenti tar-ram, wood winds, vjoliparts u aççessorji ni, spare o˙ra. G˙andna ssib ukoll kotba tal-muΩika tat-tag˙lim. Mur Music Link, 262, Triq Fleur-de-Lys, B’Kara. Çempel 2148 2796. AGR AUTO JAPANESE PARTS GÓALL-KAROZZI: Inbig˙u kull tip ta’ parts ta’ karozzi ÌappuniΩi u Koreani, fosthom

Kia, Toyota, Isuzu, Daewoo, Mitsubishi, Honda, Subaru. Huma wkoll importaturi ta’ Ωjut u air filters, shock absorbers, brake pads, clutchParts ©enwini. es, eçç. G˙al aktar informazzjoni çempel 2144 6839 jew 9947 4504. Fax: 2147 0295. Email : alex@agrautoparts.com

DIN ID-DARBA: ‘LABOUR’ Jien, Emanuel (mag˙ruf b˙ala Noel) Bezzina, ser nikkontesta l-elezzjoni tal-kunsilli lokali g˙al-lokalità taΩÛebbu©/Marsalforn mal-Partit Laburista. Nixtieq ni©bed lattenzjoni tal-kostitwenti tieg˙i sabiex jekk g˙andhom xi lment jew bΩonn personali jistg˙u javviçinawni jew jikkuntattjawni fuq 9942 5441. Il-Malti jg˙idlek: “Trid ta˙dem biex jift˙ulek.” Tikkonfondux u tist˙ux g˙ax Noel jift˙ilkom Ωgur biex jismag˙kom. Noel Bezzina – Loççi Talba lill-Ispirtu s-Santu Int li ssolvi l-problemi kollha, dawwal it-toroq kollha tieg˙i biex nikseb dak li ne˙tie©. Inti li tajtni d-don divin biex na˙fer u ninsa d-deni kollu li jsir kontra tieg˙i, li f’kull mument ta’ ˙ajti tkun ma©enbi. F’din it-talba qasira nixtieq nirringrazzjak ta’ dan kollu, waqt li nikkonferma mill-©did li qatt ma ninfired minnek, anke quddiem lilluΩjonijiet materjali. Nixtieq li nkun mieg˙ek fil-glorja ta’ dejjem. Grazzi g˙all-˙niena tieg˙ek lejja u lejn dawk li ji©u minni. Din it-talba g˙andha ting˙ad tlett ijiem wara xulxin. Wara tlett ijiem it-talba tkun maqlug˙a, anke jekk g˙all-bidu tidher diffiçli. Ittalba g˙andha tkun ippubblikata mill-ewwel wara li tinqala’ l-grazzja bla ma tissemma x’kienet.

Offerta 1: ©imag˙tejn

€5

Offerta 2: 5 ©img˙at

€10

Offerta 3: 2 avviΩi g˙al 5 ©img˙at

€15

Offerta 4: 13-il ©img˙a

€30

Offerta 5: 26 ©img˙a

€56

Offerta 6: 52 ©img˙a

€93

ÓLAS B’CASH JEW CHEQUE LIL: Sound Vision Print Ltd, KullÓadd, AvviΩi Klassifikati, Çentru Nazzjonali Laburista, Triq Milend, il-Óamrun, ÓMR 1717.

AVVIÛI KÓ

kullhadd.com

AVVIÛIÌENERALI Esibizzjoni Primordial hija esibizzjoni ta’ serje ta’ installazzjonijiet mil-artist Mark Xuereb. Din l-esibizzjoni tinsab fix-xelters ta’ Casa Rocca Piccola, il-Belt Valletta u se tibqa’ miftu˙a sa nhar is-Sibt 11 ta’ April. Il-˙inijiet tal-ftu˙ huma mit-Tnejn sas-Sibt bejn l-10.00am u l-4.00pm. L-esibizzjoni hija appo©©jata mill-Malta Arts Fund, Casa Rocca Piccola, Azeegonen Studios, Michael Grech Financial Investment Services, Ginger Fix It, J Portelli Projects, Vini e Capricci u l-Kunsil Lokali ta’ G˙ajnsielem. Il-Knisja parrokkjali antika taΩ-Ûejtun: analiΩi strutturali Fis-7 ta’ April, lejlet il-festa ta’ San Girgor, Wirt iΩ-Ûejtun qieg˙da ΩΩomm preΩentazzjoni intitolata Knisja Antika, Binja Antika (Knisja Qadima, Bini Antik) fis-7.00pm fil-knisja parrokkjali antika ta’ Santa Katarina, mag˙rufa wkoll b˙ala l-knisja ta’ San Girgor. Il-lecture se tkun mog˙tija mill-Perit Karen Abela, li ser tkun qed tippreΩenta r-riçerka li g˙amlet fit-teΩi tag˙ha dwar l-istruttura tal-knisja. Fil-fatt, din knisja hija wa˙da mill-eqdem bini pubbliku f’Malta u ori©inat fi Ωminijiet medjevali. Il-kostruzzjoni tag˙ha u t-tqassim huma ta’ sinifikat arkitettoniku kbir fi ˙dan il-kuntest Malti. Il-preΩentazzjoni g˙andha tkun ta’ interess partikolari g˙al dawk interessati fl-arkitettura Maltija. Ir-riçerka tieg˙i fl-MA ‘Ir-riçerka tieg˙i fl-MA’ huwa seminar li jlaqqag˙na ma’ studenti li jkunu qed ja˙dmu fuq teΩi tal-MA jew li jkunu g˙adhom kemm lestewha. L-g˙anijiet ewlenin tas-seminar huma li nsiru nafu aktar dwar ir-riçerka li g˙addejja b˙alissa fil-qasam talMalti, u fl-istess ˙in l-istudenti jidraw jirçievu kritika kostruttiva li ssirilhom fuq xog˙olhom. Dawk li jattendu din l-attività jsiru jafu x’riçerka g˙addejja b˙alissa fil-Malti, fl-oqsma tal-letteratura u l-lingwistika, filwaqt li l-istudenti li g˙adhom qed jistudjaw g˙all-ewwel grad jitg˙allmu x’jinvolvi l-proçess tal-kitba tat-teΩi f’dan il-livell. Din is-sena s-seminar se jsir l-Erbg˙a 15 ta’ April f’Sala D1 (Gateway) mit-3.00 sal-4.30pm. Il-kelliema u s-su©©etti mag˙Ωula se jkunu: • Charlene Debattista – Il-Malti fl-era di©itali: studju soçjolingwistiku dwar l-g˙odod u r-riΩorsi di©itali g˙all-Malti • Alvin Vassallo – Carmelo Camilleri u l-˙idma ©urnalistika tieg˙u • Leanne Bajada – Re©istru, temi u xbihat tabù fin-narrattiva kontemporanja Maltija Dan is-seminar huwa organizzat mid-Dipartiment tal-Malti flUniversità, bl-g˙ajnuna tal-G˙aqda tal-Malti, Università. Expressive Struggle L-g˙aqda Filantropika Talent Mosti bi pjaçir se tippreΩneta wirja ta’ skultura ta’ Mario Borg, fir-Razzett tal-MarkiΩ Mallia Tabone, Triq Wied il-G˙asel, il-Mosta Bejn it-12 u s-26 ta’ April 2015. Mit-Tnejn sas-Sibt mis-6.00pm sat-8.30pm. Ódud: Mill-10.00am sa nofsinhar u bejn is-6.00pm u t-8.30pm

Workshops ta’ xandir minn Tal-Ìilju FM 95.4 Il-Kummissjoni Radju fi ˙dan is-Soçjetà MuΩikali Madonna talÌilju tal-Imqabba, b’kollaborazzjoni mal-EUPA, ser torganizza workshops g˙al dawk kollha li jixtiequ jsiru jafu aktar fuq iddinja tax-xandir fuq ir-radju. Dawn il-workshops ser ikunu maqsumin fuq jumejn: is-Sibt 18 a’ April u s-Sibt 25 ta’ April 2015, mid-9.30am ’il quddiem. Fl-ewwel workshop ser nid˙lu fid-dettall fuq x’g˙andhom ikunu l-kwalitajiet tajbin ta’ produttur u preΩentatur ta’ programm biex fl-a˙˙ar mill-a˙˙ar il-programm ikun ta’ livell g˙oli. Fit-tieni workshop ser inkunu qeg˙din naraw il-parti teknika ta’ radju, b˙al kif jintrama l-istudio g˙ar-recording u kif isir leditjar baΩiku g˙all-programmi. Kul˙add huwa m˙e©©e© jipparteçipa u r-riservazzjoijiet isiru fuq 7968 5761. Dawn il-workshops huma kollha ming˙ajr ˙las. Aktar informazzjoni tinkiseb fuq is-sit elettroniku uffiçjali tasSoçjetà MuΩikali Madonna Tal-Ìilju www.talgilju.com Karmar: ikla b’akkumpanjament ta’ marçi brijuΩi Tikka Banda, b’kollaborazzjoni mar-Razzett l-Antik, se torganizza serata ori©inali bl-isem Karmar. Din se tkun ikla buffet fir-Razzett l-Antik f’Óal Qormi, b’akkumpanjament ta’ daqq ta’ marçi brijuΩi, kompoΩizzjoni tal-Mro Andrew Coleiro, nhar ilÌimg˙a 10 ta’ April. Din se tkun l-ewwel minn serati ta’ kunçerti bijografikali, li g˙al kull serata jinkludu sensiela ta’ marçi minn kompoΩituri differenti. G˙al iΩjed informazzjoni tista’ ççempel fuq 7953 9739, jew çempel 2147 0221 g˙ar-riservazzjonijiet. Ma’ kull riservazzjoni ting˙ata CD ta’ marçi tal-istess kompoΩitur.

05|04|2015 31

AGÓFAS LIKE FUQ IL-PAÌNA TAGÓNA TA’ FACEBOOK www.facebook.com/kullhadd

32 05|04|2015

kullhadd.com

It-tnejn

IT-TEMP GÓAL-LUM

It-tlieta

l-Erbg˙a

Sitwazzjoni Ìenerali: Ûew© sistemi ta’ arja ta’ pressjoni baxxa jing˙aqdu fuq iç-çentru talMediterran, iΩda iktar tard arja ta’ pressjoni g˙olja mill-Gran Brittanja li testendi lejn ilPunent ta’ Malta ser tersaq g˙al fuq il-GΩejjer Maltin.

16°C

15°C

L-OGÓLA TEMPERATURA: 17°C

10°C

L-INQAS TEMPERATURA: 12°C

Il-Óamis

Il-Ìimg˙a

Is-Sibt

INDIÇI UV: 7 TEMP: Imsa˙˙ab b’xi ˙albiet tax-xita iΩolati li jsir ftit imsa˙˙ab

KÓ AlMANAKK

RItRAtt MIll-ANtIK

VIÛIBBILTÀ: Ìeneralment tajba RIÓ: Óafif g˙al moderat min-Nofsinhar g˙alLbiç li malajr idur mill-Majjistral u jΩid bil-mod g˙al ftit qawwi g˙al qawwi. BAÓAR: Moderat li jsir qawwi

15°C

16°C

IMBATT: Baxx min-Nofsinhar

10°C

12°C

TEMPERATURA TAL-BAÓAR: 15°C

SpIÛERIjI lI jIftÓU llUM Il-ÓAdd Royal Pharmacy, 271, Triq ir-Repubblika, il-Belt Valletta Darwin Pharmacy, 152, Triq il-Kbira San ÌuΩepp, il-Óamrun Drugshop Dispensary, Vjal De La Cruz, Óal Qormi The Local Dispensary, Triq il-Kan. K. Pirotta, Birkirkara D’Argen’s Pharmacy, 330, Triq D’Argens, il-GΩira J.V.’s Pharmacy, Wied is-Swieqi, is-Swieqi Brown’s Pharmacy, Unit 22, Triq Tigne, Tas-Sliema St Catherine Pharmacy, Triq id-Dielja k/m Triq Santa Katarina, Ó’Attard Grognet Pharmacy, 41, Triq il-Kostituzzjoni, il-Mosta Brown’s Pharmacy, 69, Triq George Borg Olivier, il-Mellie˙a Distinction Pharmacy, 32, Pjazza Antoine De Paule, Ra˙al Ìdid Verdala Pharmacy, 57, Triq il-Gendus, Bormla St Peter Pharmacy, Triq is-Sebbelika, ÓaΩ-Ûabbar Gerada Pharmacy, 146, Triq Mater Boni Cosnigli, iΩ-Ûejtun Pasteur Pharmacy, Triq it-Tellerit, Óal Safi Brown’s Pharmacy, 47, Vjal il-Óelsien, ÓaΩ-Ûebbu© Ideal Pharmacy, 63, Triq il-Kbira, ir-Rabat Malta

Il-knisja ta’ Bormla ddedikata lill-Kunçizzjoni qalb it-tifrik tal-gwerra

dIN Il-ÌIMgÓA MIll-IStoRjA

06.04.1924 Tibda l-ewwel titjira madwar id-dinja

G˙awdex Palm Pharmacy, 2, Triq il-Palma, ir-Rabat Xag˙ra Pharmacy, 55, Triq il-Knisja, ix-Xag˙ra

NUMRI REBBIEÓA LOTTU

30 86 13 85 11 81 16 65

SUPER 5

40 27 08 16 41

GRAND LOTTERY

05 08

06 00 05 07 02

07.04.1906 JiΩbroffa l-vulkan Vessuvju u jeqred il-belt ta’ Napli

koMpETIzzjonI kTIEB kÓ

05|04|2015 33

kullhadd.com

koMpETIzzjonI kTIEB THE MALTESE BESTIARY Kull tant Ωmien jo˙ro© ktieb li tant ikun uniku – differenti mill-o˙rajn kollha fuq l-ixkafef tal-˙wienet talkotba – li bilkemm tkun tista’ tikkategorizzah ta˙t xi ©eneru. The Maltese Bestiary , ta’ Stephan D. Mifsud, pubblikazzjoni Merlin Publishers, huwa proprju wie˙ed minn dawn il-kotba rari. RiΩultat ta’ snin ta’ riçerka u kitba mill-awtur Mifsud, The Maltese Bestiary huwa kompendju ta’ dak kollu li hu sopranaturali, ma©iku u le©©endarju fil-flora, fawna u kreaturi o˙ra fil-GΩejjer Maltin u G˙awdxin. L-eΩempji kollha deskritti fil-ktieb jo˙or©u minn folklor, minn stejjer tal-img˙oddi, minn dak li kienu jemmnu – u jibΩg˙u minnu – l-antenati tag˙na, biex b’hekk in˙olqot, forsi g˙all-ewwel darba, mitolo©ija Maltija. The Maltese Bestiary jibda billi jittratta l-flora ta’ Malta, affarijiet b˙assi©ra taΩ-Ωebbu©, id-dielja, il-˙arrub, it-tuffie˙ tad-demm, Xewk ix-Xitan, il-Warda tal-Kavallieri, u l-poteri sopranaturali li dawn allegatament g˙andhom. U˙ud, b˙all-˙xejjex mediçinali, bil-poteri li jfejqu, o˙rajn li jis˙tu jew li jipprote©u. Il-ktieb ikompli billi jeΩamina linsetti u l-brimb – b˙all-ba˙rija ta’ ras il-mewt jew il-wirdiena ˙amra – qabel idur g˙al kreaturi b˙aΩ-Ωiemel abjad, il-far, il-Qawqam u l-Ors talGandlora. Jinkludi rettili b˙as-sriep u l-lifg˙at, biex imbag˙ad ikompli jkel-

limna dwar kreaturi mitolo©içi b˙al dawk li jg˙ixu fl-abbissi, u b˙allmostri u kreaturi o˙ra b˙allGawgaw, il-Babaw, il-Gadajdu, Wa˙x il-Baqar, il-Wajju, il-Óajbu u ˙afna u ˙afna o˙rajn. The Maltese Bestiary jittratta wkoll l-g˙ajn il-˙aΩina, il-gwardjani b˙all˙ares, it-Tork tat-tara© u tal-kantina, u l-allat antiki b˙al Nettunu, lImlejqa, Çensa l-Mewt, l-ilsien tannar, l-irjie˙ u l-fantaΩmi. L-informazzjoni kollha dwar dawn il-˙lejjaq mitolo©içi huma akkumpanjati minn illustrazzjonijiet – xog˙ol l-istess awtur Stephan D. Mifsud – li jkomplu jda˙˙lu lill-qarrej f’atmosfera unika. Mill-pubblikazzjoni tieg˙u ftit ilu sal-lum dan il-ktieb di©à sar ktieb li kull min jinteressah dwar Malta jew dwar il-mitolo©ija jew is-sopranatural ma jistax ma jkollux kopja tieg˙u f’daru. Mhux ta’ b’xejn li The Maltese Bestiary kien bla dubju ssuççess editorjali tal-a˙˙ar xhur, u peress illi huwa miktub bl-IngliΩ attira wkoll l-attenzjoni ta’ ˙afna barranin. Il-ktieb huwa ppreΩentat b’qoxra iebsa u preΩentazzjoni lussuΩa li jag˙mlu wkoll ir-rigal ideali g˙al min jixtieq ktieb prezzjuΩ u differenti minn tas-soltu. The Maltese Bestiary jinsab g˙allbejg˙ mill-˙wienet tal-kotba kollha, jew bl-internet direttament minn www.merlinpublishers.com

SILTA MILL-kTIEB Jinn are beings which normally live in a parallel universe to ours. Many are also present in this world but are generally invisible, passing right through material objects and living organisms. Like humans they are intelligent, have free will and can be good, evil or neutral. Some protect places or objects and are called guardians. Many people from the western world are familiar with the benevolent ‘genie in the lamp’, but Jinn are generally ominous or malevolent when they interact with humans. The lore of jinn is still

widespread in the semitic world and has been incorporated in the Islamic faith. It has many similarities with the lore of the faerie world of pagan Europe. Jinn are the devils and demons of the Chrisitian faith, but belief in their existance can be traced back to a much older era. Although the Maltese people have been fervent Christians for many centuries, many are sill familiar with traditional Arabic jinn such as Afreet, Iblis, Shaytan and Ghoul. Ìenn, which today means madness, refers to the effect that the demonic jinn have

when they possess human minds. A mi©nun is thus a person who has gone insane after being possessed by jinn. Each type of demon jinn has its individual personality and preferred method of persuading people to do bad deeds. Jinn have various levels of intelligence. Some such as Iblis are incredibly cunning. Others have the limited mental capacity of beasts and prefer possessing animals and plants, causing them to lose their vigour and fertility. And altough jinn are generally invisible, the intelligent and bestial classes can respectively

appear in the form of humanoids or animals. Mirrors are portals to the parallel world of jinn, through which they enter into this one if allowed. The way this worked is that mirrors allow vanity to overpower humility, which weakens the barrier and allows demons to pass through. Some satanists even communicated with demons through mirrors. Hence in the past mirrors were forbidden from many Maltese homes while children were often kept quiet by being threatened with a mirror.

Mistoqsija Semmi tnejn mill-allat antiki li jitkellem dwarhom dan il-ktieb

Ibag˙tu r-risposta tag˙kom lil: Kompetizzjoni Ktieb, KullÓadd, ÇNL, Triq Mile End, il-Óamrun, u tid˙lu biç-çans li tirb˙u l-ktieb THE MALTESE BESTIARY ©entilment ipprovdut minn MERLIN PUBLISHERS. Ir-rebbie˙ jit˙abbar nhar il-Óadd 12 ta’ April. Ir-rebbie˙a huma mitluba ji©bru l-ktieb miç-Çentru Nazzjonali Laburista fil-Óamrun billi jippreΩentaw il-karta tal-identità mit-Tlieta sal-Ìimg˙a bejn id-09.00 u t-15.00, u s-Sibt bejn l-10.00 u l-16.00, eskluΩ festi pubbliçi. Intant, ir-rebbie˙a tal-ktieb IR-RIKATT TAL-ÓAKEM hija:

LUCY MINTOFF, 105, Triq Isouard, il-Marsa, MRS 2015.

34 05|04|2015

kullhadd.com

KÓ logÓoB

B’4 numri 0119 0296 0550 0650 0977 1418 1784 1863 1930 2055 2072 3163 3170 3862 4474 4676 4745 4819 5094 5312 5560 5577 5734 5920 6008 6048 6280 6451 7574 7591 7689 7770

8746 9197 9390 9444 9473 9737

B’5 numri

B’6 numri

08065 17791 27140 29139 30069 34344 37362 44138 46525 48692 50456 59657 62015 63037 73069 76332 78178 78991 83025 83684 87444 88874

370392 672270 709608 779552

Bi 8 numri 00536065 09922457 21980631 48260834

SUDOKU SPONSORJATA MINN WELLA

Irba˙ xampù u conditioner Wella Aqta’ din il-log˙ba u ibg˙atha: KOMPETIZZJONI WELLA, KullÓadd, Çentru Nazzjonali Laburista, Triq Mile End, il-Óamrun.

Isem: .......................................................................................... Indirizz:......................................................................................... ..................................................................................................... Rebbie˙a tal-©img˙a l-o˙ra: FRANCESCA AZZOPARDI, 52, Triq Michael Cachia, iΩ-Ûejtun.

Kompetizzjoni Centro Casalinga Ìemma’ s-sitt kupuni u ibg˙athom f’daqqa lil: KullÓadd, Kompetizzjoni Centro Casalinga, Çentru Nazzjonali Laburista, Triq Mile End, il-Óamrun, ÓMR 1717.

Isem:...................................................................................................................................................................

Indirizz:.............................................................................................................................................................. ........................................................................................................................................................................... Nru tal-karta tal-identità:............................................. Nru tat-telefown:........................................................

lOGÓOB kÓ

05|04|2015 35

kullhadd.com

IRBAÓ €25 fI flus

IBGÓAT DAWN IÛ-ÛEWÌ KOMPETIZZJONIJIET FLIMKIEN U IDÓOL BIÇ-ÇANS LI TIRBAÓ €25 L-indirizz huwa: Irba˙ €25 fi flus, KullÓadd, Çentru Nazzjonali Laburista, Triq Mile End, il-Óamrun.

TIslIBA Mimdudin:

Weqfin:

1. 4.

1. 2,5. 3,6. 5. 6. 8.

Saçerdot (5) Kompli dan il-qawl: Ag˙mel li tista’ imbag˙ad isir li ....(4) 7,12. Marbuta mal-qieg˙ (8) 9,21W. Tella’ (6) 10. Kbir ˙afna (6) 12. Ara 7 16. DaΩgur! (3) 18,19. Qofol? (5) 19. Ara 18 20. Qattiel? (5) 21. Grupp ta’ kantanti (3) 23. Issibu l-aktar ta˙t il-˙amrija (4) 24. JinviΩtaw (5)

11. 12,22. 13. 14. 15. 17. 21. 22.

Ipin©u dawn? (6) Taqsam? (6) Merini m˙awda (6) Ara 2 Ara 3 Ikunu mal-bnadar? (9) Tal-ewwel u tala˙˙ar (1,1) Óatt (5) Belt fil-BraΩil (3) Inaqqsu (6) Jirrepetu (6) Vladimir Pullicino Orlando (1,1,1) Ara 9 Ara 12

SOLUZZJONI TAL-ÌIMGÓA L-OÓRA Mimdudin:

Weqfin:

1. 4. 7,16. 9,11. 10. 12. 18. 20. 21. 23. 24.

1. 2,12 3,19. 5,6. 8. 13. 14. 15. 17. 21. 22.

Xkiel, Kiel, Abram, Nadur, Pirati, Urugan, NU, Óofra, Sit, Deni, Tobba

Xandir, Irdum, Laptop, I˙alli, Birgu Fest, Uno, Ntalab, Spinta, Ali, Sud, Tin

QED TAGÓRAfHOM? fir-ritratt hemm Ωew© uçu˙ f’wiçç wie˙ed. Qed tag˙rafhom? Ójiel: Dawn l-atturi ˙admu f’film kollu Ωinnijiet ma’ atturi o˙ra famuΩi b˙al stallone u schwarzenegger.

Personalità 1:

Personalità 2:

RIÛULTAT TAL-ÌIMGÓA L-OÓRA Isem: Indirizz:

Nru tat-Telefown: Andrew Garfield

REBBIEÓA TAL-ÌIMGÓA L-OÓRA: BETTY MICALLEF, L-G˙arix, Triq Dun Manuel Zammit, is-Si©©iewi, SÌW 3015. Nota: l-ittri rebbie˙a jintbag˙tu fl-a˙˙ar tax-xahar.

Toby Maguire

36 05|04|2015

kullhadd.com

kÓ SPORTS

BIRÛEBBUÌA JIRBÓU X-SHIELD GÓALL-EWWEL DARBA FL-ISTORJA GLEN FALZON glen@kullhadd.com Wara li nhar it-Tnejn li g˙adda kien hemm ir-Regatta ta’ Jum ilÓelsien, ir-rebbie˙ ta’ din l-edizzjoni ma kienx wie˙ed mistenni. Dan g˙ax, g˙all-ewwel darba fl-istorja, il-klabb ta’ BirΩebbu©a rnexxielu jirba˙ ixShield tar-Regatta ta’ Marzu. Fid-dawl ta’ dan is-suççess, ilgazzetta KullÓadd tkellmet ma’ Simon Micallef, is-Segretarju talKlabb Regatta BirΩebbu©a Freeport biex, fost o˙rajn, jg˙idilna aktar dwar x’wassal biex dan il-klabb jag˙mel reb˙a hekk storika. Minkejja çerti limitazzjonijiet xorta rnexxielhom jirb˙u “G˙alina din ir-reb˙a storika tfisser ˙afna g˙ax huwa ta’ sodisfazzjon kbir li l-aktar klabb Ωag˙Ωug˙ fl-G˙aqda Regatta Nazzjonali jirba˙ unur prinçipali fi Ωmien hekk qasir, eΩattament fil-11-il edizzjoni li ˙adna sehem f’dawn it-ti©rijiet,” qalilna Micallef. Din ir-reb˙a tfisser ˙afna wkoll g˙all-klabb minkejja lproblemi kollha li jkollu jiffaççja. Dawn il-problemi jinkludu tbatija biex id-dg˙ajjes ikunu varati, it-tul xejn qasir biex dawn jaslu sal-ba˙ar, in-nuqqas ta’ slipways minn fejn jistg˙u jvarawhom kif ukoll min˙abba l-fatt li l-Kumitat irid jinqasam

f’Ωew© gruppi, wie˙ed l-Isla u lie˙or il-Belt, liema Ωew© im˙aΩen la g˙andhom provvista ta’ dawl u lanqas ta’ ilma. F’dan ir-rigward, Micallef qalilna li meta jkollok dawn il-problemi kollha u tasal xorta wa˙da g˙all-g˙an tieg˙ek is-sodisfazzjon li t˙oss huwa ferm ikbar, apparti li dan huwa l-ewwel unur fil-kategorija open u bilfors huwa wie˙ed speçjali. “Klabb mhux g˙an-numru iΩda g˙all-kompetizzjoni” Dan il-klabb kien re©a’ twaqqaf f’Novembru tal-2004 u l-˙sieb tal-membri kien wie˙ed sempliçi iΩda effettiv: li jkun klabb serju u ma jkunx hemm biss g˙an-numri iΩda jkun klabb ukoll li kapaçi jikkompeti flaqwa kompetizzjonijiet. Fil-fatt,

huma di©à kienu ppruvaw jirb˙u dan l-unur qabel, preçiΩament fl-2007, u tilfu dan l-unur g˙al erba’ punti biss. F’okkaΩjoni o˙ra, fil-Vitorja tal2008, dan il-klabb kien reba˙ ix-Shield ta’ Kategorija B. Dawn l-avvenimenti kollha huma xhieda tal-fatt li dan il-klabb verament irid ikun suççess. “A˙na dejjem Ωammejna saqajna mal-art u meta wasal ilmument opportun g˙amilna lpass u dan dejjem ming˙ajr ma n˙allu lill-klabb fi stat finanzjarju ˙aΩin wara kull regatta,” sostna Micallef. L-g˙aqda hija ç-çavetta ta’ kollox Is-suççess ma ji©ix wa˙du u bla dubju ta’ xejn ix-xog˙ol li dawn in-nies jag˙mlu huwa ta’ min

jammirah minkejja l-limitazzjonijiet tag˙hom. Skont Micallef, issigriet prinçipali ta’ din ir-reb˙a kienet l-g˙aqda bejn il-qaddiefa, kemm dawk ta’ Kategorija A kif ukoll dawk ta’ Kategorija B. Micallef Ωied jg˙id li, min-na˙a tal-Kumitat, kul˙add g˙amel ilbiçça tieg˙u u kien hawn li semma b’mod partikolari l˙idma tal-President Ian Farrugia. “Il-President tag˙na huwa bniedem li jaf x’g˙andu jag˙mel meta jinqala’ xi diΩgwit, g˙alhekk hu kien importanti biex inΩammet din l-g˙aqda u ssiner©ija bejn il-membri kollha,” sa˙aq is-Segretarju tal-klabb. Apparti minn hekk, skont Micallef innifsu, jekk wie˙ed i˙ares lejn ir-riΩultati li kisbu lklabb ta’ BirΩebbu©a f’din irregatta, setg˙u façilment jirb˙u unur ie˙or fil-kategorija tal-frejgatina iΩda din ©iet skwalifikata. Determinazzjoni “A˙na uΩajna l-qaddiefa li kollha bdew jaqdfu mal-klabb tag˙na, g˙ajr g˙al Manuel Magro li beda jaqdef qabel twaqqaf il-klabb ta’ BirΩebbu©a,” fisser Micallef. Kien hawnhekk li Micallef ˙a lopportunità biex f’isem ilKumitat irringrazzja lil dan ilqaddief tax-xog˙ol siewi li g˙amel maΩ-Ωg˙aΩag˙ tal-klabb li, barra milli Ωammhom mag˙qudin, irnexxielu wkoll jibni tim li fil-futur se jkun jista’ jisfida g˙all-unuri.

Dedika g˙al Evan Mamo Is-Segretarju tal-klabb ta’ BirΩebbu©a ddedika dan l-unur lil dawk kollha li f’dawn l-g˙axar snin kellhom x’jaqsmu ma’ dan listess klabb. Dawn jinkludu lisponsors kollha kif ukoll lilleksmembru tal-Kumitat Evan Mamo li ˙alla din id-dinja ftit taljiem ilu, kif ukoll g˙all-memorja tal-fundatur tal-klabb lura g˙all1971, Mabli Vella. “Il-messa©© li rrid ng˙addi hu li llum il-©urnata l-klabb integra sew u apparti li g˙adna ming˙ajr klabb xorta qed nonoraw l-obbligi tag˙na li g˙ar-Regatta nipparteçipaw fl-g˙axar ti©rijiet,” fisser Micallef. Kien hawnhekk li hu assigura lin-nies ta’ BirΩebbu©a biex ma jibqg˙ux xettiçi g˙ax din ir-reb˙a hija prova li l-Kumitat qed ja˙dem bil-g˙aqal u jkun çert minn dak kollu li se jag˙mel qabel jag˙mel pass. Micallef appella wkoll lill-partitarji kif ukoll lill-membri biex meta jkun hemm xi attività jattendu g˙aliha g˙ax l-attendenza tag˙hom hija ta’ g˙ajnuna imprezzabbli g˙all-klabb. Fisser kif din l-g˙ajnuna tkun essenzjali iktar u iktar issa li ©ej is-sajf fejn ikun hemm l-ewwel ta˙ri© li jsir fil-bajja prinçipali tal-istess lokal. Fl-a˙˙ar kummenti tieg˙u, Micallef irringrazzja lil dawk kollha li marru jag˙tu l-appo©© tag˙hom lill-klabb fil-Port il-Kbir, kif ukoll lil dawk li taw mer˙ba kbira lit-tim hekk kif wasal lura BirΩebbu©a bl-unur.

AnALIÛI TA’ LIAm GAUCI

LIL HInn mIÇ-ÇIRkWIT Fil-jiem li g˙addew rajna l-konsegwenzi tal-Gran Premju tal-Malasja j˙allu effett fuq diversi timijiet hekk kif u˙ud minnhom ˙adu r-risposti li kienu qeg˙din jistennew filwaqt li g˙al o˙rajn in˙olqu mistoqsijiet ©odda dwar x’jirriserva l-futur tag˙hom.

g˙andhom jinbidlu issa. Fil-fehma tag˙ha, b˙alissa m’hemmx biΩΩejjed sewwieqa nisa ta’ kwalità biex jag˙mlu l-kampjonat interessanti. G˙aldaqstant, hija qalet li mhix lesta li ççedi l-opportunità li tikkompeti filFormula 1 biex tie˙u sehem f’kompetizzjoni tat-tip li ppropona Ecclestone.

Ta˙t skrutinju Óbieb mill-©did Ewlenin fost l-inçerti kienu l-Manor li g˙al darb’o˙ra ma kinux kapaçi jipparteçipaw b’Ωew© vetturi wara li Stevens kien imwa˙˙al fil-garaxx min˙abba problemi fis-sistema talfjuwil tal-vettura tieg˙u. In-nuqqas ta’ Stevens, però, re©a’ po©©a lill-Manor ta˙t skrutinju, speçjalment min-na˙a tal-Force India li talbu lill-FIA tintervieni biex tippenalizza littim IngliΩ. Dan g˙ax, skont Bob Fernley, it- team principal tal-Force India, il-Manor qatt ma kellhom lintenzjoni li juΩaw Ωew© vetturi. Din mhix l-ewwel darba li Fernley ikkonfronta lill-Manor dwar kwistjonijiet ta’ din ix-xorta. Fil-fatt, huwa kellu kliem ta’ kritika anke dwar in-nuqqas ta’ parteçipazzjoni tag˙hom fil-Gran Premju tal-Awstralja meta sostna li kellhom intenzjoni çara li ma ji˙dux sehem hekk kif jidher li lanqas biss ˙adu mag˙hom il-fjuwil neçessarju biex jag˙mlu dan. G˙adu mhuwiex çar jekk l-FIA hix se tilqa’ t-talba ta’ Fernley, però l-indikaz-

zjonijiet huma li tista’ tag˙laq g˙ajn wa˙da g˙alissa min˙abba li t-tim g˙adu jrid isib saqajh wara l-problemi finanzjarji li esperjenza fix-xhur li g˙addew. Bernie jer©a’ jag˙milha Min hu familjari mad-dinja tal-Formula 1 huwa mdorri jisma’ d-dikjarazzjonijiet kontroversjali ta’ Bernie Ecclestone, l-aktar figura b’sa˙˙itha f’dan l-isport. Din il-©img˙a huwa kompla jibni fuq din it-tradizzjoni hekk kif ˙abbar li g˙amel proposta biex jin˙oloq kampjonat awtomobilistiku simili g˙allFormula 1, li però jkun g˙an-nisa biss.

Dan, skont Ecclestone, ikun pass poΩittiv g˙ax jag˙ti l-opportunità lissewwieqa nisa li jsuqu f’kampjonat prominenti wara snin twal ta’ problemi biex jid˙lu fid-dinja tal-Formula 1. Filfehma tieg˙u, it-tlielaq ta’ dan il-kampjonat jistg˙u jsiru l-Ìimg˙a jew is-Sibt ta’ qabel il-Gran Premji tal-Formula 1 biex jag˙mlu l-weekend aktar interessanti g˙all-partitarji li jkunu fiç-çirkwit. Madankollu, dan il-pjan ftit li xejn intlaqa’ tajjeb mid-dilettanti u n-nies involuti fl-isport. Ewlenija fost il-kritiçi kienet Susie Wolff, it-test driver talWilliams, illi g˙amlet karriera s˙i˙a ttellaq kontra l-ir©iel u sostniet li ma tara l-ebda ra©uni g˙alfejn l-affarijiet

Skont kliem Helmut Marko, il-kap talprogramm tar-Red Bull g˙all-iΩvilupp tas-sewwieqa, il-kontroversji bejn ittim tieg˙u u r-Renault huma storja talpassat. G˙al min ma jafx, ir-Red Bull ilu mill-bidu tas-sena l-o˙ra jwa˙˙al fir-Renault u l- power units tag˙ha g˙all-prestazzjonijiet ˙Ωiena li kellu ttim minn meta saret it-tranΩizzjoni g˙all-magni ibridi. Madankollu, il-kwistjoni tidher li ©iet arkivjata hekk kif iΩ-Ωew© partijiet qablu li ja˙dmu id f’id biex jippruvaw isolvu dawn il-problemi sal-a˙˙ar ta’ dan l-ista©un. Wie˙ed jistaqsi kellux x’jaqsam ma’ din il-bidla l-fatt illi fil-Malasja t-Toro Rosso, tim bl-istess magna u anqas riΩorsi finanzjarji, irnexxielu jeg˙leb lirRed Bull ming˙ajr wisq diffikultà. Dan il-fatt wera li l-problemi tar-Red Bull mhux ©ejjin mill-magni biss u ©eg˙luhom i©ibu ru˙hom bi ftit aktar umiltà meta jitkellmu ma’, jew dwar, ir-Renault.

ForMuLA 1kullhadd.com KÓ

05|04|2015 37

SINJAL LI MA JISTgÓuX JINJorAW

KLASSIFIKA MALASJA PoΩ.

Sewwieq

Tim

Óin

01 02 03 04 05 06 07 08 09 10

Sebastian Vettel Lewis Hamilton Nico Rosberg Kimi Raikkonen Valtteri Bottas Felipe Massa Max Verstappen Carlos Sainz Daniil Kvyat Daniel Ricciardo

Ferrari Mercedes Mercedes Ferrari Williams Williams Toro Rosso Toro Rosso Red Bull Red Bull

1:41:05.793 8.5 12.3 53.8 70.4 73.5 97.7 1 lap lap 1 lap

Il-Gran Premju tal-Malasja huwa mag˙ruf g˙all-ispettaklu li dejjem offra u din is-sena re©a’ ma ddiΩappuntax hekk kif il-Óadd li g˙adda kellna lopportunità li naraw battalja wara o˙ra tul il-˙in kollu tat-tellieqa. Dan kien kuntrast notevoli mal-Gran Premju tal-Awstralja li aktar kellha xejra ta’ purçissjoni milli ta’ tellieqa. Bla dubji, l-aktar aspett li ©ibed lattenzjoni tad-dilettanti kienet ir-reb˙a tal-Vettel, riΩultat li kisser id-dominju tal-Mercedes li ilu jestendi ru˙u millGran Premju tal-Italja ta’ Settembru li g˙adda. L-implikazzjonijiet ta’ din irreb˙a jkunu mag˙rufa fit-tlielaq li ©ejjin hekk kif issa l-Ferrari jridu juru li dan ir-riΩultat ma wasalx b’kumbinazzjoni u li g˙andhom l-g˙odod biex jisfidaw lill-Mercedes tul l-ista©un kollu. Strate©ija effettiva Is-sewwieqa tal-Mercedes kienu l-vittmi ta’ strate©iji Ωbaljati u xi ftit ta’ sfortuna fil-Malasja. Mat-tluq, Hamilton g˙amel wa˙da mill-˙arbiet tas-soltu u Rosberg beda ji©ri wara Vettel biex jara kif jista’ jisraqlu t-tieni post. Però, il-pjanijiet tal-Mercedes t˙arbtu bil˙ru© tas- safety car li ˙olqot traffiku kbir, kemm fil-pitlane, kif ukoll fuq iççirkwit. Din il-kunfuΩjoni fissret li kemm Hamilton, kif ukoll Rosberg sabu ru˙hom wara diversi karozzi ferm anqas veloçi minn tag˙hom. Sadanittant, il-Ferrari ˙allew lil Vettel fuq it-traççat biex iΩommu mal-pjan tag˙hom li jda˙˙luh g˙al Ωew© pit stops biss. L-istrate©ija tal-Ferrari ppermettiet lil Vettel li jsuq bi traççat vojt quddiemu g˙al ˙in twil biΩΩejjed biex jibni lvanta©© li kellu bΩonn g˙all-kisba tal-

og˙la tar©a tal-podju. Hamilton u Rosberg xorta rnexxielhom jiksbu ttieni u t-tielet post u g˙adhom f’poΩizzjoni komda tal-klassifika tassewwieqa. Madankollu, Vettel ta sinjal çar ta’ determinazzjoni u kapaçità li Ωgur ma jistax ji©i injorat. Realtajiet differenti Raikkonen sab mod anqas spettakolari biex juri l-kapaçitijiet tieg˙u u talFerrari hekk kif tela’ mill-a˙˙ar g˙arraba’ post wara li kien involut f’inçident fl-ewwel dawra. Il-FinlandiΩ beda fuq nota ˙aΩina b’kuntatt mas-Sauber ta’ Nasr li wassal g˙al puncture li ©ieg˙lu jid˙ol fil-pits u rrelegah fla˙˙ar post. Madankollu, kien is-sewwieq l-ie˙or tas-Sauber, Marcus Ericsson, li salvah meta dan tilef il-kontroll tal-vettura tieg˙u u ˙oloq ostaklu mal-©enb tattraççat li wassal g˙all-˙ru© tas-safety car. Din is-sitwazzjoni tat l-opportunità lil Raikkonen illi jil˙aq lill-vetturi ta’ quddiemu u jirkupra l-poΩizzjonijiet kollha li kien tilef. Inqas dinamika kienet it-tellieqa tassewwieqa tal-Williams fejn Bottas u Massa spiççaw fil-˙ames u s-sitt post rispettivament. It-tnejn li huma kellhom tellieqa kwieta u kien biss fla˙˙ar dawra li ©ibdu l-attenzjoni talpubbliku meta Bottas la˙aq lil Massa u qabΩu biex ˙adlu l-˙ames post.

It-Toro Rosso ˙ammru wiçç ir-Red Bull fil-Malasja fejn, b’mod konsistenti, urew li kellhom pass a˙jar mit-tim Awstrijaku, illi rnexxielu jie˙u biss la˙har Ωew© poΩizzjoni taΩ-Ωona punti. Dan kompla dg˙ajjef l-argument tarRed Bull illi l-problemi tag˙hom ©ejjin prinçiparjament mill-magni hekk kif itToro Rosso wkoll juΩaw il-power units tar-Renault. G˙aldaqstant, ir-Red Bull iridu jaraw x’se jag˙mlu ming˙ajr ˙afna dewmien biex jiΩviluppaw il-lat ajrudinamiku tal-vetturi tag˙hom ˙alli tal-anqas ikunu f’poΩizzjoni li jikkompetu g˙allpodju. Pass ’il quddiem Min-na˙a l-o˙ra, il-Lotus jidhru li rnexxielhom isibu tarf ta’ ˙afna millproblemi li kienu qeg˙din i˙abbtuhom fl-2014. Sfortunatament, dawn lavvanzi ma kinux biΩΩejjed biex jiksbu l-punti g˙ax Grosjean tilef il-˙in min˙abba inçident li kellu ma’ Perez, filwaqt li Maldonado l-ewwel sofra puncture, imbag˙ad problemi bil-brejkijiet li ©eg˙luh jirtira. Minkejja dawn ir-riΩultati diΩappuntanti, il-Lotus g˙andhom g˙alfejn ikunu ottimisti g˙ax il-vetturi tag˙hom dehru kompetittivi mhux ˙aΩin. G˙aldaqstant, s’issa jidher li mhix se tkun problema kbira g˙as-sewwieqa tag˙hom biex jispiççaw fiΩ-Ωona punti b’mod regolari. G˙adu mhuwiex çert jekk dan l-istess argument japplikax g˙as-Sauber. Kif semmejna qabel, kemm Nasr, kif ukoll Ericsson kienu involuti f’inçidenti li ppre©utikawlhom it-tellieqa. Madankollu, anke qabel dawn l-inçidenti, il-pass tag˙hom deher li ma kienx kompetittiv daqskemm kien flAwstralja. G˙alhekk, g˙adu diffiçli ferm biex wie˙ed jg˙id fejn se jsibu ru˙hom sala˙˙ar tal-ista©un g˙ax fl-ewwel Ωew© tlielaq rajna prestazzjonijiet kompletament differenti. Forsi jkun il-Gran Premju taç-Çina li jiççara l-affarijiet ©imag˙tejn o˙ra, però m’hemmx dubju li g˙amlu pass kbir ’il quddiem ikkomparat mas-sena l-o˙ra. Tellieqa kkumplikata

Óammrulhom wiççhom Verstappen, bis-seba’ post tieg˙u kiser ir-rekord g˙all-iΩg˙ar sewwieq li qatt kiseb il-punti fil-Formula 1 fl-età ta’ 17-il sena u 180 ©urnata. Sainz Jr temm it-tellieqa poΩizzjoni biss warajh biex bejniethom kisbu g˙axar punti prezzjuΩi g˙all-klassifika tal-kostrutturi.

Il-Gran Premju tal-Malasja offra kollox ˙lief sodisfazzjon lill-Force India. Ittim Indjan di©à deher li kien qieg˙ed lura f’termini ta’ Ωvilupp tekniku hekk kif iΩ-Ωew© sewwieqa naqsu milli jikklassifikaw ru˙hom mal-ewwel g˙axra fis-sessjonijiet ta’ kwalifika tasSibt.

L-affarijiet marru g˙all-ag˙ar meta Perez kif ukoll Hulkenberg kienu involuti f’inçidenti li wasslu g˙al penalità ta’ g˙axar sekondi li ˙aditilhom kull çans li jissieltu g˙all-punti. Fil-kaΩ tal-Mess ikan, il-penalità dehret li kienet ©usta g˙ax ipprova jid˙ol b’mod aggressiv wisq ma©enb Grosjean. Madankollu, fil-kaΩ tal-ÌermaniΩ hemm xi dubji dwar ta’ min kien it-tort g˙ax hu jidher li kellu kull dritt li jimblokka l-attakk ta’ Kyvat. Sadanittant, it-tellieqa tal-McLaren kienet wa˙da minn dawk l-okkaΩjonijiet ta’ tazza nofsha mimlija jew nofsha vojta. Min-na˙a tal-McLaren, wie˙ed jista’ j˙ares lejn il-klassifika tat-tellieqa u jg˙id li Ω-Ωew© McLarens g˙amlu pass lura fl-Awstralja hekk kif filMalasja la Alonso u lanqas Button ma waslu sal-a˙˙ar tal-Gran Premju. Madankollu, ˙arsa lejn ir-rendiment tag˙hom qabel ma rtiraw turi b’mod çar illi l-vetturi kienu ferm aktar kompetittivi milli kienu ©imag˙tejn ilu. Hawnhekk, wie˙ed irid jinnota l-fatt poΩittiv li Ω-Ωewg sewwieqa bdew ittellieqa ming˙ajr problemi tekniçi, g˙ad-differenza tal-Awstralja fejn Magnussen kellu jirtira mill-ewwel. Barra minn hekk, iΩ-Ωew© McLarens kellhom çans serju li jiksbu l-punti qabel ma kellhom jirtiraw. Dan bla dubju jawgura tajjeb g˙alihom u jaf jindika li l-iΩvilupp tal-vetturi tag˙hom qieg˙ed miexi aktar b’˙effa milli kienu qed jistennew. Distakk abbissali Fl-a˙˙ar tal-klassifika fil-Malasja nsibu lil Merhi. Il-Manor di©à bdew it-tellieqa fuq nota ˙aΩina meta l-problemi fis-sistema tal-fjuwil tal-vettura ta’ Stevens baqg˙u ma ©ewx solvuti u g˙alhekk huwa kellu j˙alli lill-kollega tieg˙u Spanjol i©orr il-bandiera tat-tim wa˙du. Merhi g˙amel li seta’ bir-riΩorsi li kellu. Il-mira tat-tim kienet li tal-inqas iwasslu l-vettura tal-Ispanjol sal-a˙˙ar tat-tellieqa. Fortunatament g˙alihom, dan l-objettiv intla˙aq. Però, Merhi g˙amel kwaΩi tellieqa s˙i˙a fl-a˙˙ar post b’vettura li tant ma kinitx kompettiva li lanqas bdiet tla˙˙aq malpass tas-safety car kmieni fit-tellieqa. B’hekk, ftit li xejn kienet sorpriΩa li huwa spiçça tliet dawriet wara Vettel sal-a˙˙ar tat-tellieqa. Madankollu, huwa poΩittiv li sewwieq tal-Manor g˙all-inqas irnexxielu jibda u jispiçça tellieqa, issa l-pass li jmiss huwa li jibdew inaqqs u xi ftit mid-dis takk abbissali li g˙andhom minn mat-timijiet l-o˙ra.

38 05|04|2015

kullhadd.com

FUTBOL INGLIÛ

KÓ SPORTS

RIÛULTATI TAL-BIERAÓ MAN. UTD VS ASTON VILLA It-tim ta’ Manchester United kompla g˙addej bir-ritmu poΩittiv u dan meta lbiera˙ reb˙u l-konfront kontra Aston Villa bl-iskor ta’ 3-1. Ir-Red Devils bdew mill-ewwel fuq l-attakk u fet˙u liskor proprju minn azzjoni tajba fuq ixxellug ta’ Daley Blind li qassam lejn Ander Herrera u dan ikkonkluda fixxibka. It-tieni gowl wasal fit-tieni taqsima minn Wayne Rooney b’xutt fuq il-half volley. Ûball ta’ De Gea da˙˙al lil Villa lura fil-log˙ba fit-80 minuta iΩda Herrera g˙amel fiç-çert minuta mittmiem meta skurja t-tieni gowl personali tieg˙u.

Ander Herrera wara l-ewwel gowl tieg˙u ARSENAL V LIVERPOOL Fil-partitissima ta’ din il-©img˙a filKampjonat IngliΩ, it-tim ta’ Arsenal irnexxielu jeg˙leb lil Liverpool bl-iskor kbir ta’ 4-1 u din it-telfa kompliet titfa’ lit-tim ta’ Brendan Rodgers f’periklu akbar li ma jikkwalifikawx g˙açChampions League. Jidher li l-ewwel taqsima kienet se tispiçça fi draw ta’ 0-0 iΩda b˙al donnhom infet˙u bwieb is-sema fillasta ta’ Liverpool. Dan g˙ax, kontra xxejra tal-log˙ob, Hector Bellerin g˙amel ©irja tajba mal-lemin, qabeΩ plejer u tefa’ fir-rokna tax-xibka fis-37

minuta. Tliet minuti wara, Arsenal irduppjaw permezz ta’ free-kick ta’ Mesut Ozil biex g˙amlu l-iskor 2-0. Qabel spiççat l-ewwel taqsima Alexis Sanchez g˙amilhom 3-0 meta xxuttja xutt tajjeb minbarra l-kaxxa b’Mignolet meg˙lub. Ir-reazzjoni ta’ Liverpool waslet kwarta mit-tmiem meta kienu mog˙tija penalty g˙all-foul fuq Raheem Sterling li minnu Jordan Henderson ma Ωbaljax. Fl-84 minuta Liverpool spiççaw jilag˙bu b’g˙axra meta tkeçça Emre Can g˙attieni karta safra u kien hawnhekk li Arsenal Ωiedu ie˙or minn Olivier Giroud fil-˙in miΩjud.

Arsenal v Liverpool

4-1

Everton v Southampton

1-0

Leicester City v West Ham U

2-1

Man. Utd v Aston Villa

3-1

Swansea City v Hull City

3-1

West Brom v QPR

1-4

Chelsea v Stoke City

2-1

LOGÓOB GÓAL-LUM Burnley c Tottenham

14.30

Sunderland v Newcastle U

17.00

LOGÓOB GÓAL GÓADA

BURNLEY V TOTTENHAM

Crystal Palave v Man. City

Fl-ewwel log˙ba li hemm illum waranofsinhar, it-tim ta’ Tottenham se jkun qed jilg˙ab kontra Burnley fit-Turf Moor bit-tama li jΩommu ç-çansijiet tag˙hom ˙ajjin g˙all-post mal-ewwel erbg˙a. It-tim ta’ Pocchettino reba˙ l-a˙˙ar tliet log˙biet minn erbg˙a meta g˙ad fadal biss seba’ log˙biet x’jintlag˙bu biex jintemm l-ista©un. Il-plejer talmument g˙al Spurs b˙alissa huwa bla dubju Harry Kane li g˙adu kemm skurja gowl fid-debutt tieg˙u mat-tim nazzjonali IngliΩ. Min-na˙a ta’ Burnley, huma xorta g˙adhom jinsabu fiΩ-Ωona ta’ relegazzjoni minkejja li riçentament reb˙u bliskor ta’ 1-0 kontra Manchester City. Lewwel konfront bejn dawn iΩ-Ωew© timijiet imur lura g˙al Diçembru meta ttim minn Londra kien reba˙ bl-iskor ta’ 2-1 kif ukoll kienu reb˙u lill-istess tim fir-replay mit-tielet round tal-FA Cup.

KLASSIFIKA TAL-LEAGUE

21.00

TIM

Chelsea Arsenal Man United Manchester City Liverpool Southampton Tottenham Swansea City West Ham United Stoke City Everton Crystal Palace Newcastle United West Brom Hull City Aston Villa Sunderland QPR Burnley Leicester City

30 31 31 30 31 31 30 31 31 31 31 30 30 31 31 31 30 31 30 30

21 19 18 18 16 16 16 13 11 12 9 9 9 8 6 7 4 7 5 5

7 6 8 7 6 5 5 7 9 6 10 9 8 9 10 7 14 4 10 7

2 6 5 5 9 10 9 11 11 13 12 12 13 14 15 17 12 20 15 18

63 62 55 62 45 42 50 37 41 35 39 36 33 28 29 20 23 35 26 29

26 32 28 28 36 22 45 39 39 39 42 41 48 43 43 42 44 55 49 49

70 63 62 61 54 53 53 46 42 42 37 36 35 33 28 28 26 25 25 22

PUNTI OÓRA

SERIE A

ROMA V NAPOLI MATS HUMMELS SE JINGÓAQAD MAL-UNITED?

RIÛULTATI TAL-BIERAÓ Roma v Napoli

1-0

Atalanta v Torino

1-2

Cagliari v Lazio

1-3

Genoa v Udinese

1-1

Verona v Cesena

3-3

Inter v Parma

1-1

Palermo v Milan

1-2

Sassuolo v Chievo

1-0

Fiorentina v Sampdoria

2-0

Juventus v Empoli

Tard

KLASSIFIKA TIM

Juventus Roma Lazio Fiorentina Sampdoria Napoli Torino Milan Genoa Internazionale Sassuolo Palermo Udinese Hellas Verona Empoli Chievo Atalanta Cesena Cagliari Parma

28 29 29 29 29 29 29 29 28 29 29 29 28 29 28 29 29 29 29 27

20 15 17 13 12 13 11 10 9 9 8 8 8 8 6 8 5 4 4 3

7 11 4 10 12 8 9 11 11 11 11 11 10 9 15 8 11 10 9 4

1 3 8 6 5 8 9 8 8 9 10 10 10 12 7 13 13 15 16 20

55 40 54 43 37 47 34 43 38 43 35 39 32 36 30 21 24 28 35 22

14 21 28 31 30 37 31 36 34 37 43 43 37 51 30 31 40 52 56 54

67 56 55 49 48 47 42 41 38 38 35 35 34 33 33 32 26 22 21 10

Fl-ewwel log˙ba li kien hemm ilbiera˙ wara nofsinhar it-tim ta’ Roma reba˙ lin-Napoli bl-iskor ta’ 1-0 f’log˙ba importanti g˙all-kwalifikazzjoni filkompetizzjonijiet Ewropej b’gowl skurjat fil-25 minuta minn Miralem Pjanic. Napoli lag˙bu din il-log˙ba meta kienu g˙addejjin minn mument xejn tajjeb filwaqt li Roma jidher li kienu re©g˙u qabdu t-triq tar-reb˙. Dan g˙ax, fil-log˙ba ta’ qabel, minkejja li kienet reb˙a minima kontra Cesena, xorta ta nifs ©did ta’ ottimiΩmu g˙as-sapporters ta’ dan it-tim. Min-na˙a ta’ Napoli, jidher li qed itemmu dan l-ista©un bl-istess mod kif bdewh, ji©ifieri mhux daqshekk tajjeb.

INTER V PARMA Fis-sensiela ta’ log˙ob li kien hemm ilbiera˙ fit3pm, it-tim ta’ Parma rnexxielu jΩomm draw ta’ 1-1 lit-tim ta’ Inter. Inter fet˙u l-iskor fil-25 minuta minn Freddie Guarin filwaqt Parma ©abu d-draw fl-44 minuta minn Andi Lila. Ta’ min jg˙id li qabel dan il-konfront it-tim ta’ Inter g˙adda mill-itwal sensiela ta’ log˙ob ming˙ajr reb˙ tant li tilfu l-a˙˙ar tnejn minn ˙ames log˙biet. Din il-waqfa internazzjonali li kellna l-©img˙a l-o˙ra ©iet ukoll fi Ωmien ˙aΩin g˙al Inter min˙abba li t-tamiet tag˙hom g˙all-futbol Ewropew kulma jmur qeg˙din jisparixxu. Minkejja dan kollu, il-poΩizzjoni ta’ Mancini kienet aççertata iΩda l-ispekulazzjonijiet dwar ilfutur ta’ Mauro Icardi u Matteo Kovacic donnhom ma jridux jieqfu.

Skont il-gazzetta IngliΩa The Guardian , Louis van Gaal g˙andu ç-çans li jipprova jixtri lid-difensur ÌermaniΩ ta’ Borussia Dortmund Mats Hummels wara li dan tal-a˙˙ar Ωvela li qed jikkunsidra l-futur tieg˙u mal-istess klabb ÌermaniΩ. Min-na˙a tieg˙u, il-kowç OlandiΩ minn dejjem kien jammira lil dan il-plejer u fil-fatt kien hemm xnig˙at li kienu saru xi offerti g˙al dan il-plejer fis-suq tat-trasferiment tas-sajf li g˙adda kif ukoll riçentament f’dik ta’ Jannar. Din il-gazzetta rrapportat li kelliem ewlieni ta’ Dortmund, Hans-Joachim Watzke, sostna li fil-preΩent din id-diskussjoni hija wa˙da faΩulla g˙ax m’hemm l-ebda offerta. Madankollu, Ωied jg˙id li jekk ikun hemm wa˙da din se tkun diskussa internament u jiddeçiedu wara. REAL MADRID JIFFIRMAW LIL DANILO It-tim Spanjol ta’ Real Madrid qablu li jiffirmaw ir-right back BraΩiljan ta’ Porto Danilo g˙as-somma ta’ £23 miljun u se jing˙aqad mag˙hom fl-a˙˙ar tal-ista©un. Dan il-plejer ta’ 23 sena jag˙mel parti integrali mit-tim nazzjonali BraΩiljan u dan minn l-a˙˙ar Tazza tad-Dinja li kien hemm fis-sajf li g˙adda. Huwa impressjona wkoll dan lista©un mat-tim ta’ Porto tant li dan it-tim issa jinsab fil-kwarti tal-final taç-Champions League. Ikkonfermat dan ukoll stqarrija ma˙ru©a mill-istess tim PortugiΩ. Min-na˙a tag˙hom, Real Madrid ikkonfermaw dan il-ftehim fejn ukoll Ωiedu li dan id-difensur iffirma ftehim sassajf tal-2012. Fil-preΩent, ir- right backs li g˙andu g˙ad-dispoΩizzjoni tieg˙u Carlo Ancelotti huma Dani Carvajal u l-eksLiverpool Alvaro Arbeloa.

GOALKEEPER KIEN SFURZAT JISSELLEF MINGÓAND IL-ÌENITURI

PALERMO V MILAN Dan il-konfront ta’ nofs il-klassifika wassal biex ittim ta’ Milan jiba˙ dan il-konfront bl-iskor ta’ 2-1. Il-forma riçenti ta’ Palermo kienet wa˙da pjuttost fqira filwaqt li r-rekord ta’ Milan barra minn daru huwa diΩastruΩ u min˙abba dawn ir-ra©unijiet ilcoaches rispettivi qed ji©©ieldu g˙all-futur tag˙hom. Il-gowls waslu fl-ewwel taqsima minn Alessio Cerci u Palermo ©abu d-draw fit-tieni taqsima missolitu Paulo Dybala minn penalty. Il-gowl rebbie˙ wasal minn Jeremy Menez seba’ minuti mit-tmiem.

Il-goalkeeper ta’ CSKA Sofia Maksims Uvarenko sostna li hu kien sfurzat li jissellef il-flus ming˙and il-©enituri tieg˙u wara li kien ilu ma jit˙allas tliet xhur. Il-klabb Bulgaru talab lis-segwaçi tieg˙u biex jag˙tuh xi tip ta’ g˙ajnuna finanzjarja wara li kien hemm theddida li dan ilklabb seta’ ji©i relegat min˙abba l-ammonti kbar ta’ dejn li g˙andu. Latvian Uvarenko, li ng˙aqad ma’ CSKA f’Jannar li g˙adda, sostna mal-midja li g˙adu ma rçieva l-ebda salarju. CSKA Sofia, champions tal-Bulgarja g˙al 31 darba fl-istorja tag˙hom, semifinalisti fit-Tazza Ewropea tal-1967 u 1982, qed ibatu ˙afna finanzjarjament minn mindu Vasil Bozhkov bieg˙ il-klabb fl-2006. Madankollu, huma xorta wa˙da jinsabu fittieni post fil-league wara Ludogorets.

SPORTS KÓ

05|04|2015 39

kullhadd.com

BOV PREMIER LEAGUE TARXIEN R. BIRKIRKARA

0 2

ÛEBBUÌ R. FLORIANA

1 3

QORMI SLIEMA W.

0 0

MOSTA HIBERNIANS

0 5

Ritratti: STEPHEN GATT

IS-SEBA’ TELFA KONSEKUTTIVA GÓAL TARXIEN

Camenzuli Ryan (B), Cini Alex (T) u Tabone Matthew (T)

Fil-Hibs Stadium it-tim ta’ Birkirkara kompla jissoda t-tieni post filklassifika meta g˙eleb lil Tarxien bl-iskor ta’ 2-0, bil-gowls ji©u skurjati t-tnejn fl-ewwel taqsima. Din kienet is-seba’ telfa konsekuttiva g˙al Tarxien filwaqt li Birkirkara jkomplu jittamaw li t-tim filquççata tal-klassifika Hibernians iwaqqg˙u l-punt biex b’hekk ikun jista’ jitnaqqas id-distakk bejniethom. Madankollu, kienu Tarxien li ˙olqu l-ewwel azzjoni tal-log˙ba meta kien proprju Godar Perreira li x-xutt tieg˙u kien salvat tajjeb minn Haber. Birkirkara wie©bu b’xutt mill-qrib ta’ Ryan Camenzuli li Mintoff imblokka b’siequ. Dawn komplew jag˙fsu u marru filvanta©© proprju fis-26 minuta meta minn free-kick ta’ Ryan Scicluna kien Nikola Vukanac li b’daqqa ta’ ras mill-qrib g˙eleb lil Mintoff. Fl-34 minuta kien hemm çans ie˙or tajjeb g˙all-KarkariΩi meta minn cross ta’ Herrera, Mintoff re©a’ salva tajjeb id-daqqa ta’ ras ta’ Shodiya. Tarxien jirrea©ixxu fis-37 minuta bix-xutt ta’ Vallecilli Casado ji©i salvat minn Haber. IΩda, Birkirkara rduppjaw fid-39 minuta meta minn cross ta’ Zach Muscat, Shola Shodiya tefa’ fix-xibka bir-ras wara l-goalkeeper ta’ Tarxien. Fit-tieni taqsima Birkirkara g˙aΩlu li jikkontrollaw il-log˙ba fittieni taqsima u g˙alhekk naqqsu r-ritmu. Kien hemm azzjoni tajba ta’ Herrera li qassam g˙an-nofs imma Camenzuli minn qag˙da tajba naqas li jolqot il-ballun u b’hekk Birkirkara fallew li jkomplu jΩidu mal-ammont ta’ gowls. Tarxien ippruvaw inaqqsu l-mar©ni imma Haber salva tajjeb ix-xutt ta’ Alex Cini. Fit-92 Tarxien marru viçin li jiskurjaw il-gowl tal-bandiera iΩda x-xutt ta’ Vallecillo Casado ©ie salvat tajjeb g˙al darb’o˙ra minn Haber

Referee: Marco Borg

Vallecillo Casado Eduardo (T) u Joseph Zerafa (B)

IL-PREMIER LEAGUE MALTI

KLASSIFIKA Hibernians Birkirkara Valletta Floriana Balzan Sliema Wanderers Naxxar Lions Mosta Qormi Pietà Hotspurs Ûebbu© Rangers Tarxien Rainbows

+/-

Pti

28 28 27 28 27 28 27 28 28 27 28 28

24 18 18 11 12 9 7 8 5 5 5 4

4 5 2 10 8 8 8 5 8 7 6 9

0 5 7 7 7 11 12 15 15 15 17 15

87 53 65 48 43 36 33 30 28 23 33 27

17 25 23 43 41 42 41 59 46 46 69 54

+70 +28 +42 +5 +2 -6 -8 -29 -18 -23 -36 -27

46 38 34 29 27 22 18 17 14 12 12 11

LOGÓOB GÓAL GÓADA Stadium Nazzjonali Pietà H. Naxxar L.

v Balza v Valletta

18.00 20.00

FLORIANA JIBQGÓU BLA TELFA

Kurt Zammit (Z) u Steve Pisani (F)

Matthew Bartolo (Z) u Micallef Monolito (F)

Floriana jidher li se jΩommu l-isfida g˙ar-raba’ post wara li rritornaw g˙ar-reb˙ billi g˙elbu lil Ûebbu© Rangers bl-iskor ta’ 3-1. Din ir-reb˙a testendi s-sensiela ta’ log˙ob ming˙ajr telfa g˙al disg˙a u telg˙u b’Ωew© punti fuq Balzan u b’˙amsa wara Valletta li iΩda ttnejn li huma g˙andhom log˙ba o˙ra x’jilag˙bu. L-ewwel azzjoni tal-log˙ba waslet fit-8 minuta minn Floriana meta daqqa ta’ ras ta’ Steve Pisani kienet salvata mill-viçin millgowler ta’ Ûebbu© Jeffrey Farrugia. Fit-28 minuta Floriana komplew jattakkaw u marru fil-vanta©©. Kien cross ta’ Emmanuel Briffa bil-ballun jispiçça g˙and Vito Plut li dar tajjeb u b’xutt fil-baxx g˙eleb lil Farrugia biex g˙amel l-iskor 1-0 g˙all-Greens. G˙addew biss tliet minuti u Floriana rduppjaw l-iskor wara li ng˙ataw penalty mir-referee Alan Mario Sant. L-istess penalty inkariga ru˙u minnu Matteo Piciollo li Farrugia salva parzjalment biss il-ballun spiçça g˙al darb’o˙ra g˙and l-istess Piciollo ma Ωbaljax mill-viçin. Fit-43 minuta kien hemm l-ewwel azzjoni g˙al Ûebbu© meta x-xutt ta’ Miguel Ciantar, il-ballun ji©i salvat mill-gowler ta’ Floriana Matthew Calleja Cremona. Fit-tieni taqsima deher li Ûebbu© ˙ar©u aktar determinati millewwel taqsima tant li fil-50 minuta huma naqqsu d-distakk. Kien cross ta’ Ciantar lejn Rodrigues Britto li qassam lejn Yussef li baqa’ javvanza u mill-viçin tefa’ fir-rokna tax-xibka FurjaniΩa. Kellu jg˙addi ftit ˙in mhux ˙aΩin biex Floriana jirrea©ixxu u kien proprju fit-72 minuta li minn pass ta’ Piciollo lejn Giovanni Galea, dan ra lballun ji©i mdawwar tajjeb f’ corner mill-gowler Farrugia ta’ Ûebbu©. L-a˙˙ar azzjoni waslet minn Floriana u kienet dik tat-tielet gowl. Kien proprju fis-86 minuta meta l-Greens g˙amlu fiç-çert mit-tliet punti meta minn kontrattakk il-ballun spiçça g˙and Luke Briffa li wa˙du quddiem Farrugia tefa’ fix-xibka.

Referee: Alan Mario Sant

40 05|04|2015

kullhadd.com

kÓ LOkALI

TLAQT MINN WONDERLAND U ERÌAJT ÌEJT MALTA

Alison Wonderland

B˙alma ji©ri kull meta jkollkom xi Ωjara mill-Papa jew mirRe©ina, iΩ-Ωjara tieg˙i f’pajjiΩkom kienet avveniment li ˙afna kienu qed jistennew bil˙erqa. B˙al dan iΩ-Ωmien sena ilu, jien Ωort lill-familji Maltin u G˙awdxin wara li kienu ilhom sena jistennew il-mi©ja tieg˙i bil-˙erqa. Nista’ ng˙id li ma ddiΩappuntajt lil ˙add, u wasalt fil-˙in kif kien imwieg˙ed. Meta ng˙id li ma ddiΩappuntajt lil ˙add, ma nkunx qed nirreferi g˙all-esponenti tal-Partit Nazzjonalista. Dawn Ωgur li dendlu geddum sal-art u marru jin˙bew f’xi rokna, g˙ax ma xtaqunix nasal. Ta’ pessimisti li huma, dejjem sostnew li jien kont fittizja. Sa˙ansitra g˙ajruni ‘l-gimmick tal-millenju’, tant kemm riedu jikkonvinçu lil kul˙add li jien ma kontx se nasal. G˙alhekk, meta wasalt g˙and il-familji f’Marzu 2013 kif imwieg˙ed, ˙ri©thom ta’ ˙mir. IΩda mbag˙ad is-suppervja talesponenti tal-PN ma kinitx daqstant kbira li ©eg˙lithom i˙alluni barra meta mort in˙abbtilhom il-bieb. Óadd minnhom ma lmenta meta sema’ t-ta˙bita tieg˙i, u kull wie˙ed minnhom ©ie ji©ri, kwaΩi jitfixkel f’saqajh, biex jifta˙li l-bieb ta’ barra bera˙ u jistedinni nid˙ol ©ewwa. Min offrieli te u kwareΩimal, u min

kien ftit qammiel u tani biss tazza ilma, imma kollha dehru kuntenti li kont Ωort lilhom ukoll, minkejja t-tg˙ajjir kollu li kont qlajt ming˙andhom! Ried je˙odlu l-arlo©©! FiΩ-Ωjarat li g˙amilt ˙adt lill˙abib tieg˙i, il-fenek l-abjad. Lil dan ming˙ajru ma ng˙addix, g˙ax iffissat kif inhu fuq il-˙in, dejjem ji©ri bl-arlo©© f’idu, inkun mo˙˙i mistrie˙ li se nkun puntwali. Lil dan il-fenek in˙obbu wisq, iΩda xi kultant i©eg˙elni nist˙i bil-praspar li jag˙mel. Mela meta morna g˙and l-eksMinistru Tonio Fenech, dan ilfenek tg˙idx kemm qabeΩ u g˙ola bl-eçitament. Ma stajtx nifhem x’seta’ ©ralu. G˙all-bidu bsart li l-fenek kien qed ja˙seb li Tonio Fenech ji©i minnu, peress li g˙andhom listess isem. IΩda mbag˙ad rajtu jipponta lejn xi ˙a©a mal-˙ajt, u meta ˙arist sew, imdendel rajt arlo©© tal-lira mill-isba˙. Dan l-imbierek fenek, iffissat kif inhu fuq l-arlo©©i, ried bilfors ipartat l-arlo©© iΩ-Ωg˙ir tieg˙u ma’ dak ta’ Tonio. Li kieku mhux g˙ax qbadtu minn widnejh u kaxkartu ’l barra, kien Ωgur jg˙allini dakinhar! Issa g˙and in-negozji Illum, sena wara, er©ajt tlaqt il-

˙ajja tieg˙i f’Wonderland biex ni©i Malta. Din id-darba lMinistru Konrad Mizzi bag˙atni g˙and in-negozji. Tg˙idx xi premura g˙amilli biex ma nittardjax, lanqas b’©urnata wa˙da, u tg˙idx kemm ˙adem bi lsienu barra din l-a˙˙ar sena biex il-vja©© tieg˙i lejn Malta ma jiltaqax ma’ ostakli. G˙adni kif bdejt inΩur innegozji wie˙ed wie˙ed, li s’issa fer˙u bija daqskemm fer˙u lfamilji s-sena l-o˙ra. Tg˙idx kemm ˙adt gost nismag˙hom jispjegawli kif iΩΩjara tieg˙i kienet se tiffrankalhom eluf kbar ta’ ewro kull sena, li bihom ikunu jistg˙u jinvestu iktar fin-negozju tag˙hom u g˙alhekk i˙addmu iΩjed nies. Ìejt projbita bil-qalb Is-sidien tan-negozji qaluli b’nofs çajta kif hawn xi w˙ud li ma jridux jemmnu li jien qieg˙da hawn inΩurhom, fosthom il-Kap tal-OppoΩizzjoni Simon Busuttil. B’ton skandalizzat qaluli wkoll kif Lawrence Gonzi, meta kien Prim Ministru, kien qal li se jivvota bil-qalb biex jien ma ni©ix g˙andhom. Din lili ˙assbitni xi ftit, u bdejt ninkwieta li forsi l-Prim Ministru attwali Joseph Muscat jibda ja˙sibha b˙alu wkoll. Malta g˙o©bitni, u xtaqt kieku

nkun nista’ ner©a’ nag˙mel Ωjara o˙ra fil-futur. G˙alhekk ir˙ejtilha lejn Kastilja biex nitkellem ftit ma’ Dr Muscat, ˙alli nisma’ minn fommu jekk kienx bi˙siebu jag˙mel b˙all-predeçessur tieg˙u u jivvota bil-qalb biex jien ma ni©ix inΩur lill-familji u n-negozji f’Malta. Minkejja li kien çar li g˙andu ˙afna x’jag˙mel, il-Prim Ministru laqag˙ni bi tbissima u staqsieni x’g˙andi bΩonn. Kien jidher kuntent ˙afna li rani. Stqarrejt mieg˙u dak li kien qed jinkwetani, u staqsejtu jekk hu kienx se jipprojbini milli ner©a’ ni©i Malta, b˙alma kien g˙amel il-Prim Ministru ta’ qablu. Din lil Joseph Muscat ©eg˙litu jid˙ak. Serra˙li mo˙˙i li dan ilGvern mhuwiex b˙all-Gvern ta’ qablu. Spjegali li dan huwa Gvern b’viΩjoni fit-tul u ambizzjoni qawwija, li jara ’l bog˙od u jwettaq affarijiet li ˙addie˙or ikun qata’ qalbu minnhom. Mhuwiex Gvern li joqg˙od ja˙li l-˙in isabbat saqajh u jinsisti li l-affarijiet ma jistg˙ux jitwettqu, iΩda Gvern li jxammar il-kmiem u jfittex kif se jwettaq. Gvern li ma jiddejjaqx jo˙ro© ’il barra minn Malta biex ifittex is-soluzzjonijiet, u fil-fatt qed jirnexxilu j©ibhom minn kullimkien. Anke minn Wonderland!