Kullhadd 05.10.14 by Kullħadd Editor

www.kullhadd.com

ÓARSA lEJN l-ANdAMENT TAl-ENEMAlTA Il-Óadd 5 ta’ Ottubru, 2014 Óar©a Nru 1,108

Prezz ›0.80

FUQ IR-ROTTA T-TAJBA

Ara pa©na 2

SERvIzz TA’ KwAlITÀ Studju mi©bur minn SamKnows u ppreΩentat lill-Kummissjoni Ewropea s-sena l-o˙ra sab illi l-konsumaturi Ewropej qeg˙din jing˙ataw biss madwar 74% tal-veloçità ta’ tniΩΩil irreklamat, u li jkunu qed i˙allsu g˙alih, meta juΩaw is-servizz fiss tal-internet broadband. Ara pa©na 3

FENECH JINGÓATA l-ÌENB Diversi manuvri tal-Partit Nazzjonalista qed jag˙mluha evidenti li ttmexxija l-©dida ta’ dan ilpartit qed tag˙ti l-©enb lil Tonio Fenech. Sorsi ta’ min jorbot fuqhom qalu lil din il-gazzetta li l-istess Fenech huwa urtat li l-Partit Nazzjonalista qed i˙allih fil©enb, tant hu hekk li anke qieg˙ed jikkunsidra l-kandidatura tieg˙u g˙all-elezzjoni ©enerali li jmiss Ara pa©na 3

pUlIzIJA ÌOddA

Min kien qed jistaqsi jekk l-ekonomija ta’ pajjiΩna tinsabx fuq ir-rotta t-tajba, Ωgur li ˙a risposta matul din il-©img˙a. G˙add ta’ rapporti poΩittivi f’setturi varji tal-ekonomija, min-negozji ΩΩg˙ar sal-lukandi, ikkonfermaw li l-ekonomija ta’ pajjiΩna mhux biss tinsab fuq ir-rotta t-tajba, iΩda sa˙ansitra tinsab fost il-pajjiΩi tal-Unjoni Ewropea bl-aqwa prestazzjoni. Il-frott ta’ dan kollu huwa tnaqqis fil-qg˙ad, li kien ukoll ikkonfermat din il-©img˙a permezz ta’ statistika talNSO. Ara pa©na 4

Ilbiera˙ il-Korp tal-Pulizija laqa’ fi ˙danu 113-il reklut, li fl-a˙˙ar sitt xhur ΩanΩu l-akkademja l-©dida tal-Pulizija g˙at-ta˙ri© tag˙hom. Il-Ministeru g˙all-Intern qal li dawn ir-rekluti se ji©u assenjati fid-distretti b’attenzjoni speçjali lejn lokalitajiet b˙al Paceville, San Ìiljan, Tas-Sliema, il-GΩira, lImsida, San Ìwann u sSwieqi. Ara pa©na 5

02 05|10|2014

kullhadd.com

KÓ loKali

tKoMPli l-ÓiDMa gÓat-tisÓiÓ tal-eneMalta

Fix-xhur li g˙addew kompliet g˙addejja l-˙idma biex lEnemalta tissa˙˙a˙, ittejjeb is-servizzi li toffri u tifta˙ opportunitajiet ta’ investiment f’oqsma ©odda. Wara li aktar kmieni din issena l-Parlament approva lli©ijiet me˙tie©a g˙at-titjib ta’ din il-kumpanija, it-tmexxija ta’ din l-entità mill-ewwel bdiet ix-xog˙ol ta’ t˙ejjija biex tilqa’ g˙al dawn il-bidliet. Fil-fatt, f’Settembru, lEnemalta g˙amlet it-tranΩizzjoni minn korporazzjoni g˙al public limited company (plc). B’hekk, qed twitti t-triq biex fiΩ-Ωmien li ©ej tikkonferma g˙add ta’ kollaborazzjonijiet strate©içi, fosthom il-ftehim mal-kumpanija internazzjonali tal-ener©ija, Shanghai Electric Power. Din tal-a˙˙ar se tipprovdi injezzjoni ta’ miljuni kbar ta’ ewro biex jittaffa lpiΩ tad-dejn tal-Enemalta u fuq il-finanzi pubbliçi. Sitwazzjoni mwieg˙ra Il-Gvern, permezz talMinisteru g˙all-Ener©ija u sSa˙˙a, g˙amilha çara li lEnemalta ma tistax tibqa’

topera bit-telf. Is-sitwazzjoni finanzjarja mwieg˙ra talEnemalta fis-snin li g˙addew kienet qed ixxekkel il-˙idma biex is-servizzi tal-ener©ija f’pajjiΩna jitjiebu. Fl-istess waqt, il-finanzi talEnemalta wkoll kien qed ikollhom effett negattiv fuq il-˙ajja ekonomika u soçjali tal-pajjiΩ hekk kif il-prezzijiet tal-ener©ija kienu fost l-og˙la fl-Ewropa waqt li d-djun tag˙ha kienu qed jitfg˙u piΩ kbir fuq il-finanzi tal-Gvern. Fost diffikultajiet o˙rajn, instab li l-Enemalta te˙tie© immani©©jar a˙jar tar-riΩorsi tag˙ha waqt li pro©etti li jiswew miljuni ta’ ewro biex jitjiebu s-sistemi tal-©enerazzjoni u d-distribuzzjoni talelettriku ma kinux qed isiru g˙ax ma kienx hemm flus g˙alihom. Instab ukoll li lEnemalta kienet tilfet ir-riedni tal-kontroll fuq id-d˙ul tag˙ha, b’Ωieda allarmanti f’kontijiet mhux im˙allsin u problemi ta’ serq ta’ elettriku. Tibdil me˙tieg Is-sena li g˙addiet beda lproçess kruçjali biex il-©ener-

azzjoni tal-elettriku f’Malta ma tibqax piΩ finanzjarju u sors ta’ tni©©iΩ f’pajjiΩna. B’hekk, waqt li l-familji Maltin di©à qed igawdu minn tariffi 25% ir˙as minn kemm kienu fl-2013, f’Marzu li ©ej se jitnaqqsu wkoll it-tariffi g˙an-negozji biex dawn ikunu jistg˙u jsiru aktar kompetittivi u ji©bdu aktar investiment u opportunitajiet ta’ xog˙ol lejn xtutna. Sadanittant, bil-pro©ett li se jwassal biex Malta ma tibqax tuΩa l- heavy fuel oil g˙all©enerazzjoni tal-elettriku, ilkwalità tal-arja fil-pajjiΩ se titjieb konsiderevolment. Matul is-sajf li g˙adda lEnemalta ˙abbret ukoll li qed ta˙dem fuq pjan ta’ ˙idma g˙at-tis˙i˙ fis-sistema ta’ distribuzzjoni tal-elettriku ta’ Malta. Dan il-pjan se jelenka g˙add ta’ pro©etti biex fi Ωmien ˙ames snin in-netwerk tad-distribuzzjoni ssir aktar flessibbli u affidabbli, biex ji©u evitati qtug˙ ta’ provvista fit-tul meta jkun hemm ˙sarat jew ˙tie©a ta’ manutenzjoni. L-Enemalta qed tistinka wkoll biex tnaqqas is-serq tal-elettriku u biex il-˙lasijiet

dovuti lilha jsiru fil-˙in ming˙ajr ma jin˙olqu piΩijiet Ωejda fuq il-familji u n-negozji Maltin. Aktar kmieni din issena ng˙atat spinta biex jitwaqqfu kaΩijiet ta’ serq lampanti ta’ elettriku, f’˙idma li ssarfet fl-akbar operazzjoni li qatt saret f’pajjiΩna biex jin©abru l-˙lasijiet ta’ elettriku misruq. Flimkien ma’ ARMS Ltd, lEnemalta qed tg˙in lill-familji u n-negozji biex i˙allsu lkontijiet tad-dawl u l-ilma pendenti billi toffrilhom skont ta’ 75% fuq l-interessi akkumulati jekk i˙allsu d-djun tag˙hom sal-a˙˙ar ta’ Ottubru. Dawn il-miΩuri se jkomplu jg˙inu lill-Enemalta tikseb ir-riΩorsi finanzjarji me˙tie©a g˙al aktar titjib fisservizzi tal-elettriku. Óarsien g˙all-˙addiema Minkejja dan it-tibdil kollu, u minkejja li l-Enemalta te˙tie© tnaqqas l-ispejjeΩ tag˙ha b’mod konsiderevoli biex tkun tista’ tkampa, il-bidliet me˙tie©a mhux qed isiru g˙ad-dannu tal-˙addiema talistess kumpanija. Qabel ma

beda x-xog˙ol ta’ ti©did talEnemalta, il-Gvern ta garanzija lill-˙addiema li mhux se jitilfu xog˙olhom b˙alma ©ara meta sar ristrutturar ta’ kumpaniji o˙rajn tal-Gvern fis-snin li g˙addew. Fil-fatt, il-˙addiema kollha ©ew trasferiti mal-kumpanija ©dida tal-Gvern, Engineering Resources Ltd. Din ilkumpanija se ssellef il˙addiema lura lill-Enemalta plc ming˙ajr ma dawn jitilfu mill-kundizzjonijiet li kisbu fil-ftehim kollettivi tag˙hom. Dan l-arran©ament sar ukoll skont ix-xewqa li wrew il˙addiema stess, li talbu garanzija li jkunu jistg˙u jibqg˙u fuq il-kotba talGvern. Dan hekk kif lEnemalta mill-ewwel sa˙qet li kull tibdil se jsir b’konsultazzjoni s˙i˙a mal-˙addiema u lunjins tag˙hom. B’dawn il-˙idmiet kollha lEnemalta qed tippro©etta li fi ftit snin o˙ra tkun tista’ ter©a’ ssir kumpanija finanzjarjament b’sa˙˙itha waqt li toffri servizzi ta’ ener©ija a˙jar, hekk kif me˙tie© g˙alliΩvilupp tal-˙ajja soçjali u ekonomika tal-pajjiΩ.

Mhux KaÛ ta’ ebola

ÛerriegÓa gÓal Differenza PoÛittiva

Test imwettaq fuq pazjent ta˙t osservazzjoni g˙all-Ebola rriΩulta negattiv. Madankollu, aktar testijiet ikkonfermaw li l-istess pazjent qed ibati mill-Malarja. G˙aldaqstant, irra©el qieg˙ed jinΩamm f’iΩolament fl-Isptar Mater Dei fejn qed isir monitora©© kontinwu tal-kundizzjoni tieg˙u. L-Awtoritajiet tas-Sa˙˙a ©ew infurmati fil-lejla talÌimg˙a 3 ta’ Ottubru li persuna ta’ ori©ini Afrikana kienet rikoverata b’deni g˙oli fuqha. Min˙abba li r-ra©el allegatament ivvja©©a mis-Senegal, u possibbilment millGuinea, fi triqtu lejn Malta, huwa nΩamm fl-isptar g˙attestijiet. Malli sar mag˙ruf li s-sintomi tieg˙u setg˙u jkunu sinjali tal-infezzjoni tal-Ebola, l-Awtoritajiet tas-Sa˙˙a ˙adu miΩuri immedjati skont il-protokoll ippreparat biex jindirizza kaΩijiet b˙al dawn. G˙aldaqstant, ir-ra©el ©ie trasferit fl-Infectious Disease Unit tal-Isptar Mater Dei illi di©à kien attrezzat biex jiΩola u jittratta dan it-tip ta’ infezzjonijiet. Il-persuni li jg˙ixu mar-ra©el ©ew evalwati u nstab li ma kinux qeg˙din isofru minn sintomi b˙al tieg˙u. Madankollu, b˙ala miΩura ta’ prekawzjoni, huma qeg˙din jinΩammu fi kwarantina.

Il-President ta’ Malta Marie-Louise Coleiro Preca nhar il-Ìimg˙a Ωaret il-kulle©© Sir M.A. Refalo f’G˙awdex biex tvara L-Istrina taΩ-Ûg˙aΩag˙ Solidaritree. Din L-Istrina taΩ-Ûg˙aΩag˙ kienet idea tal-Kunsill Studenti Universitarji, liema kampanja qed issib appo©© u entuΩjaΩmu kbir miΩ-Ωg˙aΩag˙ Maltin u G˙awdxin. Il-President, filwaqt li apprezzat il-mer˙ba tal-istudenti G˙awdxin, qalet li tinsab tant onorata li ΩΩg˙aΩag˙ G˙awdxin laqg˙u bi ˙©arhom il-kampanja Solidaritree li g˙all-ewwel darba se tkun l-Istrina taΩÛg˙aΩag˙ Maltin u G˙awdxin matul is-sena kollha. Il-President inkora©©iet liΩ-Ωg˙aΩag˙ biex permezz tal-kampanja Solidaritree jferrxu l-entuΩjaΩmu tag˙hom hekk kif il-bΩonnijiet ta’ dawk li qed jibbenefikaw mill-Malta Community Chest Fund qeg˙din dejjem jikbru. Ûmien memorabbli Il-Ministru g˙al G˙awdex Dr Anton Refalo rringrazzja lill-President ta’ Malta li attendiet l-ewwel Freshers’ tas-6th Form fil-gΩira ta’ G˙awdex. Qal li dan juri kemm l-Istat Malti g˙andu g˙al qalbu lill-istudenti G˙awdxin. Dr Refalo kompla jg˙id li din l-iskola hija wkoll çentru g˙aΩ-Ωg˙aΩag˙ li, g˙alkemm ji©u biex jistudjaw, isibu wkoll il-˙in sabiex jinvolvu ru˙hom fil-˙afna attivitajiet li ji©u organizzati matul is-sena. Dan jag˙mel l-esperjenza f’din l-iskola wa˙da mill-iktar memorabbli li l-istudent jibqa’ jg˙oΩΩ matul ˙ajtu kollha. IlMinistru Refalo ˙e©©e© lill-istudenti biex jg˙oΩΩu dan iΩ-Ωmien u ftakar meta hu kien student f’din l-istess skola. Wara G˙awdex, il-President marret fuq il-Campus tal-Università ta’ Malta fejn hemm iltaqg˙et mal-55 g˙aqda tal-istudenti li qed jie˙du sehem fi Freshers’ Week. Matul din iΩ-Ωjara l-President sa˙qet li ΩΩg˙aΩag˙ Maltin u G˙awdxin tant g˙andhom talent x’joffru, li bil-kapaçità tag˙hom se jkunu qed jiΩirg˙u differenza poΩittiva fil-komunità Maltija u G˙awdxija.

LOkALI kÓ

05|10|2014 03

kullhadd.com

FOsT L-AQWA FL-EWROPA PARAgUN TAL-VELOÇITÀ TAL-INTERNET (OgÓLA HUWA AÓJAR)

Studju mi©bur minn SamKnows u ppreΩentat lillKummissjoni Ewropea s-sena lo˙ra sab illi l-konsumaturi Ewropej qeg˙din jing˙ataw biss madwar 74% tal-veloçità ta’ tniΩΩil irreklamat, u li jkunu qed i˙allsu g˙alih, meta juΩaw is-servizz fiss tal-internet broadband. Dan l-istudju kien wie˙ed minn tal-ewwel li wera bilprovi d-differenza bejn ilveloçitajiet tal- broadband reklamati u dawk provduti flIstati Membri tal-Unjoni Ewropea. Minkejja li jeΩistu linji gwida dwar is-servizz li g˙andu ji©u pprovdut, innuqqas ta’ konsistenza fejn

jid˙lu l-prattiçi ta’ reklamar wasslu biex il-kwalità talprodotti pprovduti tvarja b’mod notevoli fost il-pajjiΩi Ewropej. L-ikbar diskrepanza li nstabet minn din ir-riçerka kienet fisservizz tal-xDSL illi kien provdut b’63.3% biss tal-veloçità ta’ tniΩΩil li kien irreklamat. A˙jar marru l- cable u l-FTTx illi pprovdew 89.34% u 84.56% tal-veloçità mwieg˙da. F’termini assoluti, il-veloçità medja ta’ tniΩΩil fil-pajjiΩi kollha kienet ta’ 19.47Mbps peak time. Is-servizz tal-FTTx kisbet l-aqwa veloçità, b’medja ta’ 41.02Mbps, warajh spiçça lcable li kiseb medja ta’

EWROPA

MALTA

DIFFERENZA VELOÇITÀ TA’ TNIÛÛIL PROVDUT U RREKLAMAT, CABLE

89.34%

103.2%

DIFFERENZA VELOÇITÀ TA’ TNIÛÛIL PROVDUT U RREKLAMAT, xDSL

71.18%

84.5%

DIFFERENZA VELOÇITÀ TA’ TLUGÓ PROVDUT U RREKLAMAT, CABLE

104.84%

111.25%

DIFFERENZA VELOÇITÀ TA’ TLUGÓ PROVDUT U RREKLAMAT, xDSL

87.1%

99.41%

33.10Mbps, filwaqt li xDSL la˙aq biss il-medja ta’ 7.2Mbps. Dawn id-diskrepanzi ©ibdu lattenzjoni lejn il-bΩonn li jin˙oloq dak li qieg˙ed jissejja˙ single connected market , illi g˙andu jistabbilixxi livell ta’ kwalità tas-servizz koerenti fost l-Istati Membri. Il-kuntest Malti Fejn jid˙ol pajjiΩna, ir-rapport ta’ SamKnows jindika li Malta hija fost l-aqwa fejn tid˙ol iddifferenza bejn il-veloçitajiet reklamati u dawk provduti. Din il-gazzetta tkellmet ma’ kelliem g˙all-Malta Competition and Consumer

Affairs Authority (MCCAA) biex tifhem a˙jar x’inizjattivi ttie˙du matul dawn is-snin biex ilkwalità ta’ dan is-servizz ikun iggarantit. B’referenza g˙al dan ir-rapport, il-kelliem spjegalna li huwa juri b’mod çar li lInternet Service Providers (ISPs) Maltin ja˙dmu a˙jar mill-kontropartijiet Ewropej tag˙hom. Huwa qalilna wkoll li fi Frar 2013 il-Malta Communications Authority ippubblikat rapport intitolat Broadband Internet – Quality of Service. B˙ala parti mid-deçiΩjonijiet li rriΩultaw minn dan ir-rapport, l-ISPs kienu obbligati li, fost l-

o˙rajn, jiΩguraw li l-konnessjonijiet broadband mibjug˙a b’veloçità numerika b˙ala parti mill-isem talprodott ikunu teknikament kapaçi li jil˙qu l-veloçità reklamata. Barra minn hekk, l-ISPs iridu jinkludu l-firxa tal-veloçità tipika b˙ala parti mid-deskrizzjoni tal-prodott. Il-veloçità tipika hija kkalkulata skont metodu stabbilit fid-deçiΩjoni u jindika lill-abbonat il-prestazzjoni, hemm minima, kif ukoll massima, li l-konnessjoni broadband hija mistennija li tikseb. L-istess informazzjoni trid tkun inkluΩa fil-kuntratti ta’ abbonament il©odda.

QED JIPPRUVAW JAÓBU LIL TONIO FENECH? Il-medja tal-Partit Nazzjonalista din il-©img˙a ˙biet konferenza stampa ta’ Tonio Fenech f’turija li teΩisti tensjoni interna fl-og˙la strutturi tal-Partit fl-OppoΩizzjoni. L-istess eks-Ministru Nazzjonalista mhux qed jidher hija li l-Partit tieg˙u stess qed jag˙tih il-©enb u rrelegah f’poΩizzjonijiet iktar ’l isfel, u mhux qed ikun assenti fuq il-mezzi taxxandir fuq g˙aΩla personali. Minn wara l-elezzjoni tal-Parlament Ewropew Tonio Fenech beda jidher qrib eksministri o˙rajn. Óafna interpretaw çerti movimenti bejn membri prominenti tal-PN b˙ala movimenti kontra l-Kap tal-PN Simon Busuttil. Din l-attitudni wasslet biex il-grupp li ˙akem it-tmexxija ta’ Simon Busuttil iddeçieda li jibda jwarrab lil Fenech. Tant hu hekk li Tonio Fenech lanqas t˙alla jag˙ti kumment lil Net TV dakinnhar tal-konferenza stampa. Tant hu hekk li l-©urnalista kellha struzzjonijiet biex ma ti˙ux kumment lil Tonio Fenech. Intant, jidher li internament fil-PN qed jing˙ad li Simon Busuttil re©a’ qed jitmexxa mill-istess nies li kienu jmexxu lil Gonzi fla˙˙ar elezzjoni ©enerali.

Sorsi ta’ min jorbot fuqhom qalu lil din ilgazzetta li l-istess Tonio Fenech huwa urtat li l-Partit Nazzjonalista qed i˙allih fil-©enb; tant hu hekk li anke qieg˙ed jikkunsidra lkandidatura tieg˙u g˙all-elezzjoni ©enerali li jmiss. Matul din il-©img˙a, l-istess Tonio Fenech kellu konferenza tal-a˙barijiet li matulha tkellem kif, skontu, ser ner©g˙u mmorru dritt ©ol-˙ajt, dan minkejja li l-Gvern ta’ Joseph Muscat qieg˙ed jikseb ir-rizultati. IΩda li huwa aktar interessanti minn dan huwa l-fatt li fil-mezzi tal-komunikazzjoni tal-Partit Nazzjonalista stess, Tonio Fenech spiçça relegat, hekk kif l-istorja dwar il-konferenza tal-a˙barijiet tal-istess eks-Ministru, intefg˙et lura kemm jista’ jkun fl-a˙barijiet ta’ Net TV, filwaqt li l-gazzetta In-Nazzjon irraportat il-konferenza fit-tielet pa©na tag˙ha ming˙ajr l-ebda referenza g˙all-istorja inkwistjoni fil-pa©na ta’ quddiem. Dan kollu huwa turija ta’ kif il-Partit Nazzjonalista ta’ Busuttil qieg˙ed jitfa’ dejjem fil-©enb aktar lil Tonio Fenech, b’dan tal-a˙˙ar jinsab urtat li l-Partit tieg˙u stess irrellegah aktar ’l isfel.

04 05|10|2014

kullhadd.com

kÓ lOkali

ÌiMgÓa ta’ riÛUltati POÛittiVi

Malta minn ta’ quddiem firriΩultati dwar l-azjendi Ωg˙ar u medji Fir-rapport annwali tag˙ha fuq l-andament tal-azjendi Ωg˙ar u medji, il-Kummissjoni Ewropea kkonfermat li Malta hija wa˙da mill-erba’ pajjiΩi flUnjoni Ewropea li fihom kien hemm riΩultati poΩittivi dwar lazjendi Ωg˙ar u medji. L-g˙ada li l-OppoΩizzjoni qalet li l-ekonomija Maltija miexja fuq il-passi ˙Ωiena talGreçja, Çipru u Spanja, ilKummissjoni Ewropea ˙ar©et b’analiΩi kompletament differenti fejn qalet li l-andament f’Malta kien aqwa millma©©oranza tal-pajjiΩi Ewropej. Tant hu hekk li Malta ©iet ikklassifikata mal-grupp ta’ quddiem fejn jid˙ol valur miΩjud ma’ pajjiΩi b˙all-Ìermanja, l-IΩvezja u l-Awstrija. Il-Kummissjoni Ewropea qalet ukoll li, f’termini reali, lesportazzjoni mhux talli ma naqsitx, imma talli Ωdiedet aktar milli Ωdiedet l-esportazzjoni ta’ azjendi Ωg˙ar u medji ÌermaniΩi u OlandiΩi. Waqt li l-kelliema talOppoΩizzjoni wissew li pajjiΩna se jid˙ol fil-˙ajt, l-analisti tal-Kummissjoni qed jg˙idu li fl-2015 se jkun hemm Ωieda ta’ 1,500 negozju Ωg˙ir u medju ©did f’Malta, b’Ωieda netta flimpjiegi ta’ 4,000. Intant, wara li l-OppoΩizzjoni qalet li s-settur tar-retail sejjer mill-˙aΩin g˙all-ag˙ar, ilEurostat ippubblikat statistika li turi kif fix-xahar ta’ Awwissu l-bejg˙ f’Malta Ωdied b’1.2%. Mindu nbidlet l-amministrazzjoni f’pajjiΩna, il-bejg˙ blimnut f’termini reali Ωdied b’1.1%. B’kuntrast, matul l2012, is-settur tar-retail kien ra tnaqqis ta’ 0.2%, wara li sena qabel kien hemm tnaqqis ta’ 1.8%. Tkompli tiΩdied il-kunfidenza ekonomika fl-azjendi u lkonsumatur Il-kunfidenza ekonomika f’Malta tjiebet bi 3.5%, b’kuntrast mal-medja tal-Unjoni Ewropea u Ω-Ûona Ewro fejn l-

indiçi tas-sentiment ekonomiku naqas b’1%. Dan jo˙ro© mill-a˙˙ar riΩultati talistudju xjentifiku li g˙amlet ilKummissjoni Ewropea g˙axxahar ta’ Settembru fost lazjendi Maltin u G˙awdxin kif ukoll fost konsumaturi f’pajjiΩna. F’pajjiΩna, is-sentiment ekonomiku tjieb prattikament fis-setturi kollha. L-aktar impressjonanti kienet iΩ-Ωieda qawwija fl-ottimiΩmu ta’ azjendi industrijali. Wara li g˙arraba’ xahar konsekuttiv ilma©©oranza tal-azjendi filmanifattura rrappurtaw titjib fil-bejg˙ tag˙hom, huwa inkora©©anti l-fatt li issa dawn ilkumpaniji qed jistennew Ωieda qawwija fil-produzzjoni tag˙hom g˙ax-xhur li ©ejjin u qed ibassru li se jΩidu l-impjiegi mag˙hom. Il-ma©©oranza kbira talazjendi fil-qasam tas-servizzi wkoll komplew jindikaw li ddomanda g˙all-prodotti tag˙hom se titjib aktar u li, fittliet xhur li ©ejjin, se jimpjegaw aktar nies mag˙hom. Issettur tal-kostruzzjoni, kif ukoll dak tar-retail, irre©istraw ukoll titjib fis-sentiment ekonomiku tag˙hom. Aktar minn hekk, il-konsumaturi Maltin u G˙awdxin iddikjaraw li s-sitwazzjoni finanzjarja tag˙hom tjiebet u li qed jistennew aktar titjib fittnax-il xahar li ©ejjin. Filma©©oranza tag˙hom, dawn il-familji qed jistennew li lqg˙ad ikompli jonqos flimkien mal-inflazzjoni f’pajjiΩna. Dan mistenni jwassalhom biex iΩidu l-konsum tag˙hom. G˙awdex bi tkabbir ta’ aktar minn 20% f’akkomodazzjoni fil-lukandi Min-na˙a l-o˙ra, il-Ministru g˙at-TuriΩmu laqa’ b’sodisfazzjon iç-çifri m˙abbra millUffiççju Nazzjonali talIstatistika (NSO) dwar lAkkomodazzjoni Kollettiva fixxahar ta’ Lulju 2014. In-numru ta’ wasliet f’akkomodazzjonijiet kollettivi f’Lulju li g˙adda Ωdied b’aktar minn 8% meta mqabbel ma’ Lulju 2013. L-

iljieli mqatta’ minn turisti f’dawn l-akkomodazzjonijiet f’Lulju 2014 tela’ g˙al €1.1 miljun, ji©ifieri l-og˙la ammont irre©istrat mill-2007 u kif ukoll Ωieda ta’ 5% fuq l-istess xahar tas-sena l-o˙ra. Il-wasliet Ωdiedu f’kull kategorija ta’ lukandi, madankollu b’sodisfazzjon ©ie nnotat li f’Lulju ta’ din is-sena l-lukandi ta’ ˙ames stilel irre©istraw Ωieda ta’ 9% meta kkomparat ma’ Lulju tas-sena l-o˙ra. F’dan l-istess xahar imsemmi, il-lukandi ta’ ˙ames stilel f’G˙awdex irre©istraw Ωieda ta’ 21% fil-wasliet u kwaΩi 15% fliljieli mqattg˙a meta mqabbel ma’ Lulju tal-2013. Il-Ministru g˙at-TuriΩmu Edward Zammit Lewis sostna li qed i˙ares lejn dawn ir-riΩultati poΩittivi b’sodisfazzjon g˙ax jaffermaw il-˙idma talGvern g˙al turiΩmu sostenibbli u ta’ kwalità. Il-Ministru Ωied jg˙id li dawn ir-riΩultati jkomplu jag˙tu ˙e©©a lill-Gvern sabiex ifassal u jniedi aktar inizjattivi li jkomplu jg˙inu lillindustrija tal-akkomodazzjoni kollettiva sabiex it-turist li jΩurna ji©i dejjem offrut l-a˙jar servizz u b’hekk mhux biss ni©bdu ammont akbar ta’ turisti imma wkoll ammont ta’ turisti ta’ kwalità. Stabbiltà fil-prezzijiet tal-gass sal-a˙˙ar tas-sena Il-politika ta’ stabbiltà filprezzijiet taç-çilindri tal-gass se titkompla u l-prezz ta’ çilindru tal-gass ta’ 12kg se jkun €18, li se jkun fiss sa Diçembru 2014.

Nazzjonalista, ji©ifieri fl-2012, u 30ç or˙os meta mqabbel mal-istess perjodu s-sena li g˙addiet. Il-politika ta’ stabbiltà filprezzijiet hija mod g˙aqli ta’ kif il-Gvern qed ja˙dem fis-settur tal-ener©ija biex jixpruna n-negozji u jg˙in lill-familji, bir-ro˙s fit-tariffi tad-dawl u lilma g˙all-familji f’Marzu li g˙adda u r-ro˙s g˙an-negozji f’Marzu 2015, kif kien imwieg˙ed. Kif ukoll permezz tal-istabbiltà fil-prezzijiet talpetrol u diΩil li se jibqg˙u fissi sa Diçembru 2014 kif kien t˙abbar fix-xhur li g˙addew. Fl-a˙˙ar seba’ xhur il-qg˙ad naqas b’˙ames persuni kuljum Quddiem dawn il-provi tarrotta tajba li qabdet l-ekonomija ta’ pajjiΩna, wie˙ed ma jiskantax kif g˙al darba o˙ra ©ie rre©istrat tnaqqis fil-qg˙ad. Çifri ma˙ru©a mill-Uffiççju Nazzjonali tal-Istatistika (NSO) jindikaw li s-suq tax-xog˙ol g˙addej b’rittmu ferm qawwi din is-sena. Fil-fatt, f’Awwissu 2014, in-numru ta’ nies fuq irre©istru tal-qg˙ad niΩel g˙al 6,698. Dan ifisser tnaqqis ta’ 759 persuna, jew aktar minn wie˙ed minn kull g˙axra li kienu qed ifittxu impjieg fl-istess xahar sena ilu. L-ammont li kien hemm jirre©istraw f’Awwissu li g˙adda huwa lanqas ammont ta’ nies fuq irre©istru minn Lulju tal-2012. Mill-a˙˙ar ta’ Jannar 2014, innumru ta’ nies fuq ir-re©istru naqas bi kwaΩi 1,100. Dan

Prezzijiet tal-gass ta’ 12kg Ottubru Novembru Diçembru

2012

2013

2014

€19.60 €19.67 €20.60

€18.30 €18.30 €18.30

€18.00 €18.00 €18.00

Dan ifisser li l-prezz tal-gass se jkun ro˙os b’medja ta’ €1.95ç meta mqabbel mal-istess perjodu fl-a˙˙ar sena ta’ Gvern

ifisser li kuljum aktar minn ˙ames persuni qieg˙da sabu impjieg, fi Ωmien meta l-kelliema tal-OppoΩizzjoni kienu

qed isostnu li l-qg˙ad qed jiΩdied u li s-suq tax-xog˙ol mhux qed ji©©enera biΩΩejjed impjiegi. Iç-çifri ppubblikati jkomplu jikkonfermaw kemm dan id-diskors negattiv kien fierag˙ u jindikaw li r-rata ta’ qg˙ad f’pajjiΩna mistennija tkompli tonqos fix-xhur li ©ejjin. Ta’ min ifakkar li pajjiΩna b˙alissa g˙andu l-anqas rata ta’ qg˙ad mindu l-a©enzija statistika Eurostat bdiet ti©bor din l-istatistika g˙al Malta. Filwaqt li ç-çifri tal-NSO jindikaw li l-qg˙ad naqas fost il-kategoriji kollha, jidher çar li l-aktar li sejrin tajjeb huma ΩΩg˙aΩag˙. Fost dawk ta’ ta˙t l20 sena kien hemm tnaqqis ta’ 34.4% meta mqabbel mal-istess xahar tal-2013, filwaqt li fost dawk ta’ bejn l-20 u l-24 sena t-tnaqqis kien ta’ 16%. Il-Gvern ma waqafx hawn, dan g˙ax it-titjib se˙˙ ukoll fost dawk li l-aktar huma Ωvanta©©ati fis-suq tax-xog˙ol. Aktar minn hekk, f’dawn la˙˙ar tnax-il xahar kien hemm titjib ta’ 6% fil-qg˙ad fost dawk ta’ 45 sena u aktar, kif ukoll fost dawk li jg˙ixu f’G˙awdex. Dan kollu jikkuntrasta bilkbir mal-andament f’dan ilqasam ta˙t l-amministrazzjoni preçedenti. Fl-a˙˙ar seba’ xhur li l-Partit Nazzjonalista kien fil-kariga, in-numru ta’ nies fuq ir-re©istru kien Ωdied b’458, jew b’aktar minn Ωew© persuni kuljum. Fil-˙ames snin kollha ta’ dik l-amministrazzjoni l-qg˙ad kien Ωdied bi kwaΩi elf persuna, fi kliem ie˙or, kwaΩi daqs kemm din lamministrazzjoni rnexxielha tnaqqas il-qg˙ad f’dawn la˙˙ar xhur. Dawn il-fatti jkomplu jxejnu dak kollu li jg˙id il-Partit Nazzjonalista. Dawn ir-rapporti tal-Kummissjoni Ewropea jikkonfermaw kemm lOppoΩizzjoni hija maqtug˙a mir-realtà tal-familji u nnegozji f’pajjiΩna. G˙alhekk, ilpolitika ekonomika ta’ dan ilGvern, favur klima adattata g˙all-˙olqien tax-xog˙ol u tkabbir li jil˙aq lil kul˙add, qed tkompli t˙alli l-frott tag˙ha.

LOKALI KÓ

113 ÌODDA Ilbiera˙ 113-il reklut tal-pulizija ˙adu sehem f’parata b˙ala parti miç-çelebrazzjoni tal-gradwazzjoni tag˙hom mill-Akkademja talPulizija. Dan il-grupp ta’ 113-il reklut kien l-ewwel wie˙ed li g˙amel ilkors tieg˙u fl-akkademja l-©dida f’Ta’ Kandja. G˙al din iç-çerimonja attendew bosta uffiçjali g˙olja tal-Gvern u l-Pulizija, fosthom il-Ministru g˙all-Intern u s-Sigurtà Nazzjonali Manuel Mallia u l-A©ent Kummissarju Raymond Zammit. Il-Ministeru g˙all-Intern qal li dawn ir-rekluti se ji©u assenjati f’distretti varji, b’attenzjoni partikolari lejn il-lokalitajiet ta’ Paceville, San Ìiljan, Tas-Sliema, il-GΩira, l-Imsida, San Ìwann u s-Swieqi.

Ritratti: PULIZIJA TA’ MALTA

05|10|2014 05

kullhadd.com

“B’GABINA MAGÓLUQA NÓOSSUNA IKTAR SIGURI”

Xufier li ©ie aggredit

Geoffrey Maggi, xufier tattrasport pubbliku li ©ie aggredit il-©img˙a li g˙addiet waqt li kien fuq vja©© miç-Çirkewwa, qal lil din il-gazzetta li x-xufiera j˙ossuhom iktar siguri jekk ikollhom gabina mag˙luqa b˙alma jgawdu minnha xufiera o˙ra f’diversi pajjiΩi madwar lEwropa. Maggi spjegalna kif fl-g˙odwa tas-Sibt 27 ta’ Settembru kien qed isuq miç-Çirkewwa, meta ltaqa’ ma’ grupp ta’ çiklisti li kienu qed isuqu fin-nofs minkejja li kellhom il-karre©©jata taççiklisti vojta. Huwa jg˙id li paqpaq il-˙orn biex jurihom li se jg˙addi, iΩda fil-pront induna li çiklista minnhom kienet baqg˙et issuq mal-©enb tat-trakk, u g˙alhekk ©ibed l-isteering fiddirezzjoni opposta biex jevitaha. Jg˙id li meta waqaf fuq bus stop ©ie ji©ri wie˙ed miç-çiklisti, li mbotta l-passi©©iera li kienu telg˙in dak il-˙in, u tah daqqa ©o wiççu, ming˙ajr ma ˙allieh ifendi kelma. Maggi jispjega li kienu koppja turisti IngliΩi li qabΩu g˙alih, u li baqg˙u mieg˙u sakemm ©ew il-pulizija biex irrakkontawlhom il-verΩjoni ta’ dak li ©ara.

Maggi qalilna li, b˙ala xufier, i˙ossu vulnerabbli g˙all-abbuΩ g˙ax ma jafx x’jista’ ji©ri jekk jiddefendi ru˙u. “NibΩa’ li nitkeçça mix-xog˙ol. Verament li fuq rasna g˙andna kamera, iΩda x’ji©ri jekk din tinzerta ma ta˙dimx?” staqsa Maggi. “Il-kumpanija tis˙aq maxxufiera tag˙ha li g˙andhom jirrapportaw kull kaΩ ta’ vjolenza” Intant, din il-gazzetta talbet irreazzjoni tal-Ministru g˙atTrasport Joe Mizzi dwar l-inçidenti li se˙˙ew dan l-a˙˙ar u ssentimenti tax-xufiera b’rabta mag˙hom. Kelliema g˙allMinisteru qalet li l-kumpanija mmexxija mill-Gvern biex topera l-perjodu tranΩitorju tas-servizz tat-trasport pubbliku ma tittollera ebda vjolenza, intimidazzjoni jew abbuΩ ta˙t ebda çirkostanza, la lejn l-impjegati tag˙ha u lanqas fil-konfront ta’ passi©©eri. Intant, il-Ministru Joe Mizzi qal li mhux ©ust li jing˙ad li mhux qed ji©u kkundannati dawn linçidenti jew li x-xufiera qed jallegaw li jibΩg˙u jiddefendu lilhom infushom. “Il-kumpanija

g˙andha numru ta’ kameras CCTV fuq il-vetturi u l-footage tag˙hom jg˙addi g˙and ilPulizija biex jg˙inhom fl-investigazzjonijiet tag˙hom.” F’kaΩ riçenti, fejn xufier ©ie allegatament aggredit il-Mosta, kif il-kumpanija da˙litilha l-informazzjoni, informat immedjatament lill-Pulizija li, flimkien ma’ uffiçjali tal-kumpanija stess, marru fuq il-post. Ix-xufier ©ie akkumpanjat il-Poliklinika talMosta g˙all-kura u l-mani©ment tkellem mieg˙u biex jisma’ lverΩjoni tieg˙u dwar dak li ©ara. “Huwa g˙al din ir-ra©uni li lkumpanija tis˙aq max-xufiera tag˙ha li g˙andhom jirrapportaw kull kaΩ ta’ vjolenza, intimidazzjoni jew abbuΩ fil-konfront tag˙hom,” sostna l-Ministru Mizzi. B’rabta mal-kaΩ ta’ Maggi, ilMinisteru qal li kien hemm xi problemi tekniçi biex il-filmat ji©i mniΩΩel, iΩda li kif din il-problema tissolva l-filmat kien se jg˙addi g˙and il-Pulizija millewwel. Fil-fatt, sakemm morna g˙all-istampa stajna nivverifikaw li l-filmat kien ©ie mniΩΩel u kien ©ie spezzjonat minn uffiçjal tasSa˙˙a u s-Sigurtà tal-kumpanija.

06 05|10|2014

kullhadd.com

kÓ lokalI

Ir-reazzjonI tal-Pn: IÌÌudIka Int

Stqarrija PN: “G˙al darb’o˙ra, il-Ministru Evarist Bartolo g˙aΩel li ma jerfax ir-responsabbiltà politika ta’ deçiΩjonijiet mg˙a©©la li qed jie˙u f’settur daqstant sensittiv b˙alma huwa dak tal-edukazzjoni. Issa saret drawwa li l-Ministru jara kif iwa˙˙al f’˙addie˙or g˙all-iΩbalji tad-deçiΩjonijiet politiçi li jkunu ttie˙du minnu u mill-Gvern Laburista. Ir-rapport li ©ie ppubblikat dwar l-istra©i fil-ftu˙ ta’ Skolasajf f’Lulju li g˙adda juri kif il-Ministru Bartolo u l-Kabinett ta’ Joseph Muscat ˙adu deçiΩjoni mg˙a©©la u tard wisq biex il-Fondazzjoni tas-Servizzi Edukattivi u d-Direttorat tas-Servizzi Edukattivi jkunu jistg˙u jimplimentawha qabel il-

Stqarrija PN: “Kif kien mistenni, il-Bord ta’ Inkjesta mwaqqaf mill-istess Ministru Bartolo naqas milli jag˙mel skrutinju tad-deçiΩjonijiet me˙uda mill-Ministru f’dan il-kaΩ. Hija t-tradizzjoni tal-Ministru Bartolo li jwaqqaf bordijiet biex jipprova jg˙atti l-iΩbalji politiçi li jkun ˙a l-Gvern, min˙abba nuqqas ta’ ˙sieb, nuqqas ta’ ppjanar u nuqqas ta’ tmexxija serja. Ir-rapport jindika wkoll li Evarist Bartolo g˙andu jerfa’ r-responsabbiltà politika dwar il˙atriet li g˙amel fil-Bord tal-Fondazzjoni tasServizzi Edukattivi u tas-Segretarju Permanenti fil-Ministeru tal-Edukazzjoni u x-Xog˙ol. Rapport tal-Bord ta’ Inkjesta: Pa©na 12: “Prattikament kull min instema’ millBord u li kellu interazzjoni attiva mal-FES (Foundation for Educational Services), (b’eççez-

Stqarrija PN: “Din di©à hija t-tieni darba fejn Evarist Bartolo farfar ir-responsabbiltà politika tieg˙u fuq ˙addie˙or. Lewwel kaΩ kien marbut mad-deçiΩjoni li jitwaqqaf listipendju lil xi studenti. Ikun aktar g˙aqli g˙al Evarist Bartolo li jag˙raf jerfa’ r-responsabbiltà politika u jkun serju fid-direzzjoni politika li jag˙ti. Jekk irid jag˙ti eΩempju ta’ gvernar serju, Evarist Bartolo g˙andu jibda’ billi jerfa’ r-responsabbiltà politika li tant tkellem dwarha qabel l-elezzjoni.” Rapport tal-Bord ta’ Inkjesta: Pa©na 7: “L-Onor. Ministru Evarist Bartolo laqa’ din l-istedina [biex jitkellem mal-Bord ta’ Inkjesta]. Minna˙a l-o˙ra, l-Onor. Dr Cassar – li kien intalab jissu©©erixxi ©urnata u ˙in a propozitu ta’ dan – irrisponda permezz ta’ email li ma kienx qed jilqa’ listedina tal-Bord. L-Onor. Cassar qal, ‘li dak li lOppoΩizzjoni kellha tg˙id dwar dan il-kaΩ qalitu pubblikament u jista’ ji©i segwit mill- media ... Mhuwiex id-dmir tal-OppoΩizzjoni illi tid˙ol flamministrazzjoni u l-operat tad-Dipartiment talEdukazzjoni. L-OppoΩizzjoni tinnota g˙al darb’o˙ra li r-responsabbiltà politika ta’ dan il-kaΩ taqa’ f’idejn il-Ministru Bartolo u g˙alhekk nistennew li l-Bord

ftu˙ ta’ Skolasajf.” Rapport tal-Bord ta’ Inkjesta: Pagna 11: “L-ewwel darba li l-Ministru ©ie notifikat bil-mankanzi fil-preparazzjoni kien fid-19 ta’ Gunju 2014 meta kitiblu Kevin Bonello, Segretarju Ìenerali tal-MUT dwar is-senjalazzjonijiet negattivi li kienu qed jirçievu mill-kapijiet ta’ skejjel u g˙alliema co-ordinators membri tag˙hom.” Pa©na 17: “Huwa [Kevin Bonello] qal li din is-sitwazzjoni ilha kostantament ˙aΩina bl-istess mod g˙al diversi snin, kemm fl-amministrazzjoni preΩenti kif ukoll f’dik preçedenti. Kevin Bonello stqarr li hu jikkonsidra lill-Ministru Bartolo b˙ala

zjoni tas-subordinati tieg˙u fl-FES), inkluΩ lMUT, attribwixxa responsabbiltà prinçipali lisCEO tal-FES, Roderick Agius. Ma hemmx dubju li s-CEO kellu parti kbira mir-responsabbiltà g˙al nuqqas s˙i˙ filpreparazzjoni, fil- planning and control process , tabil˙aqq fin-nuqqas komplet ta’ project planning.” Pa©na 13: “Irid jing˙ad li Roderick Agius laqat lill-Bord Investigattiv g˙all-mod sinçier kif tkellem mal-Bord f’sitwazzjoni ta˙raq u diffiçli u g˙all-mod kif assuma r-responsabbiltajiet tieg˙u u ma pprova jwaddab it-tort fuq ˙add.” Pa©na 13: “Veru kemm hu veru li Roderick Agius (u l-FES) g˙andhom ir-responsabbiltà prinçipali g˙al li ©ara, il-Bord Investigattiv ma g˙andux dubju li hemm o˙rajn li g˙andhom i©orru responsabbiltà amministrattiva kon©unta g˙al dak li ©ara, u ma g˙andux ikun Roderick Agius biss li ji©i singled-out b˙ala l-factotum ta’ dan id-diΩastru amministrattiv.”

g˙andu wkoll jid˙ol u jag˙mel skrutinju taddeçiΩjonijiet me˙uda mill-Ministru f’dan il-kaΩ’.” KonkluΩjoni: Hawnhekk naraw b’mod çar li, b’arroganza kbira, Dr Cassar lanqas biss aççetta li jidher quddiem ilBord ta’ Inkjesta biex jitkellem f’isem l-OppoΩizzjoni b˙ala Shadow Minister g˙all-Edukazzjoni. Dan minkejja l-fatt li jidher çar li diversi nuqqasijiet li xekklu l-operat tal-FES irriΩultaw minn deçiΩjonijiet ˙Ωiena li ttie˙du fi Ωmien Gvern Nazzjonalista. G˙aldaqstant, kien ikun utli li l-OppoΩizzjoni preΩenti tipparteçipa f’din l-inkjesta biex tispjega g˙alfejn ittie˙du d-deçiΩjonijiet inkwistjoni. Sfortunatament, il-Partit Nazzjonalista, g˙al darb’o˙ra, ˙ass li huwa ’l fuq minn kull skrutinju u g˙aΩel li jipprietka fuq l-irfig˙ tar-responsabbiltà politika minflok li jirrispondi g˙all-g˙a©ir tieg˙u. Kif qeg˙din naraw, però, dan l-eΩerçizzju ta’ umiltà u responsabbiltà l-PN g˙adu mhux kapaçi jwettqu. Kif jg˙id il-Malti, “min mhux ˙ati jitfa’ l-ewwel ©ebla.” L-Onor. Cassar, minflok, mar iqalleb filkotba tal-istorja biex jipprova jsib xi allegati nuqqasijiet tal-passat tal-Ministru Bartolo; seta’ façilment i˙ares iktar fil-viçin lejn ir-rendiment tieg˙u stess b˙ala Ministru g˙as-Sa˙˙a. Dan ir-rendiment, jew nuqqas tieg˙u, ˙alla fla©ell f’dan is-settur, fatt li

vittma tad-diΩinformazzjoni li kien qed jirçievi indirettament bl-assigurazzjonijiet Ωbaljati tas-CEO talFES.” KonkluΩjoni: Il-Ministru Bartolo kien biss mg˙arraf bin-nuqqasijiet ©imag˙tejn u nofs qabel id-data tal-bidu talpro©ett Skolasajf. Kevin Bonello, is-Segretarju Ìenerali tal-MUT, stess qal b’mod çar illi l-problemi li rriΩultaw fil-preparazzjoni ta’ dan il-programm ma setg˙ux ji©u attribbwiti lill-Ministru g˙allEdukazzjoni. Barra minn hekk, Bonello sa˙aq li numru minn dawn il-problemi ma n˙olqox matul din l-amministrazzjoni, imma ta˙t dik preçedenti.

KonkluΩjoni: Il-Bord ma wasalx g˙all-konkluΩjoni li jattribwixxi ammont sostanzjali tar-responsabbiltà fuq is-Sur Agius kif ©ieb u la˙aq, imma b’riΩultat ta’ diversi intervisti ma’ entitajiet varji, inkluΩi dawk mhux governattivi. Barra minn hekk, kien Agius stess illi ammetta li naqas milli jindirizza n-nuqqasijiet imsemmija b’mod effettiv. Minkejja dan, il-Bord ta’ Inkjesta ma tefax il-˙tija kollha fuqu, imma indika li kien hemm nuqqas ta’ koordinazzjoni bejn l-frieg˙i amministrattivi kollha involuti f’dan il-pro©ett. Ta’ min jinnota wkoll li, wara li iktar ’il fuq fl-istqarrija l-PN uΩa l-konkluΩjonijiet tar-rapport biex jikkritika l-operat tal-Ministru Bartolo u l-Prim Ministru, issa qieg˙ed jallega li l-Bord ta’ Inkjesta kien biss strument uΩat mill-Gvern biex ibieg˙ed ir-responsabbiltà millfaxxa politika. X’qieg˙ed jipprova jg˙id il-Partit Nazzjonalista? Il-Bord affidabbli jew le? B˙al dejjem, ilPN jag˙Ωel hu x’jemmen jew ma jemminx, skont ilbΩonnijiet politiçi tieg˙u.

©ie rrappurtat b’mod estensiv fix-xhur li g˙addew. Barra minn hekk, fis-settur edukattiv, il-Partit Nazzjonalista ma tantx g˙andu biex jifta˙ar, speçjalment dwar ir-responsabbiltà u t-trasparenza. Wie˙ed jista’ jsemmi l-kaΩ famuΩ li se˙˙ fl-2010 meta l-Kummissjoni Ewropea ordnat is-sospensjoni temporanja tal-fondi g˙all-programmi Ewropej Youth in Action u Life Long Learning tal-2010. Dan se˙˙ minkejja l-fatt li l-Ministru g˙allEdukazzjoni ta’ dak iΩ-Ωmien, l-Onor. Dolores Cristina, kienet taf bin-nuqqasijiet serji li kienu g˙addejjin fid-dipartiment tal-European Union Programmes Agency (EUPA) sa minn sitt xhur qabel. Ta’ min jirrimarka wkoll li, f’dan il-kaΩ, il-Ministru inkwistjoni mhux biss ma rriΩenjatx, imma l-inkjesta farsa ta’ ftit jiem li saret, kienet wasslet g˙at-tkeççija ta’ Christopher Bezzina, is-Segretarju Permanenti g˙all-Edukazzjoni ta’ dak iΩ-Ωmien. Dan minkejja lfatt li dan l-uffiçjal pubbliku kien qieg˙ed biss jimxi mad-direzzjonijiet li ng˙ata mis-superjuri tieg˙u. B’hekk naraw li l-metodu serju ta’ analiΩi li deher fir-rapport tal-Bord ta’ Inkjesta appuntat minn Gvern Laburista jikkuntrasta sew ma’ dak li rajna ta˙t amministrazzjonijiet Nazzjonalisti, fejn mhix lewwel darba li l-˙tija ntefg˙et fuq uffiçjali pubbliçi biex ir-responsabbiltà ma taqax fuq xi ministru jew ie˙or.

lokali kÓ

kullhadd.com

“tgÓallimt Óafna minn din l-esperjenza”

Il-Ministru g˙all-Ìustizzja u Gvern Lokali nstab mhux ˙ati g˙allakkuΩa li kkawΩa inçident tat-traffiku min˙abba sewqan negli©enti. Din id-deçiΩjoni tirreferi g˙al inçident li se˙˙ f’April li g˙adda meta Dr Bonnici, waqt li kien qieg˙ed isuq il-vettura tieg˙u, ˙abat ma’ Daewoo Matiz li kienet ipparkjata f’poΩizzjoni perikoluΩa tat-triq wara li esperjenzat problemi mekkaniçi. Bl-impatt, din il-vettura mxiet ’il quddiem, ˙abtet ©o vann li kien ipparkjat quddiemha u kka©unat ©rie˙i gravi lis-sid tal-vann illi kien qieg˙ed jipprova jistartja l-Matiz ta’ ˙uh. Minkejja li l-a˙wa qalu li kellhom il-hazard lights mixg˙ulin, ilpulizija li marru fuq il-post qalu li dan ma kienx minnu. B’hekk kienet ikkonfermata l-verΩjoni tal-fatti ta’ Bonnici li sostna li fiddlam ma indunax bil-karozzi qabel ma kien tard wisq. G˙aldaqstant, il-Qorti ˙asset li l-inçident kien involontarju u mhux negli©enti. “Mhux statistika, imma realtà ˙ajja” F’kummenti li g˙amel fuq il-medja soçjali, il-Ministru g˙all-Ìustizzja u Gvern Lokali rringrazzja lil min esprima solidarjetà mieg˙u matul il-proçess ©udizzjarju. Huwa sostna wkoll li se juΩa din l-esperjenza diffiçli biex ipo©©i l-individwu fiç-çentru tar-riformi li jixtieq iwettaq fil-qasam tal-©ustizzja. “Tg˙allimt ˙afna minn din l-esperjenza, mhux l-inqas li kull kawΩa li hemm il-Qorti ma tfissirx numru, imma persuna. Mhux statistika, imma realtà ˙ajja. Dak li tg˙allimt se n©orru mieg˙i matul ir-riforma li se nkomplu nwettqu fil-qasam tal-©ustizzja,” kiteb Dr Bonnici.

19-il sena mill-mewt ta’ lorry sant

Il-Kumitat Laburista ta’ Ra˙al Ìdid ilbiera˙ filg˙odu fakkar g˙eluq id-19 il-sena mill-mewt tal-mibki iΩda qatt minsi, l-eksMinsitru u tredunjonista Lorry Sant, li miet fil-5 ta’ Ottubru 1995. F’kelmtejn tal-okkaΩjoni, is-Sindku tal-Lokal, il-Perit Roderick Spiteri, fakkar fil-kisbiet li Ra˙al Ìdid, kif ukoll il-pajjiΩ kollu, g˙amlu permezz tal-Ministru Lorry Sant. Huwa qal li s-sena d-die˙la se nkunu qeg˙din infakkru l-20 anniversarju u g˙alhekk se jit˙ejja programm flimkien ma’ riabiltazzjoni tal-©nien. Wara d-diskors tas-Sindku, il-membri talKumitat Lokali, filmkien mal-ferg˙at kollha fi ˙dan iç-Çentru Laburista Paola, po©©ew buketti tal-fjuri mal-mafkar tieg˙u.

05|10|2014 07

08 05|10|2014

kullhadd.com

KÓ LOKALI

L-ISKART MIL-LENTI TAÛ-ÛGÓAÛAGÓ

OPPORTUNITÀ LILL-ISTUDENTI BIEX JGÓIDU TAGÓHOM

Ìie varat pro©ett pilota fejn blogg tal-Ministeru g˙allIΩvilupp Sostenibbli, l-Ambjent u t-Tibdil fil-Klima se jag˙ti opportunità lill-istudenti kollha tal-iskola St Patrick’s biex jg˙idu tag˙hom dwar l-iskart. Il-Ministru Leo Brincat qal li din l-inizjattiva, li kienet ©iet issu©©erita xi ftit ilu minn studenti fl-iskejjel, hija ma˙suba biex tqajjem kuxjenza dejjem akbar dwar l-iskart u limmani©©jar tieg˙u fost l-istudenti nfushom – li huma mag˙rufa li g˙andhom g˙arfien aktar qawwi dwar lisfidi u l-problemi ambjentali u tal-iskart f’pajjiΩna minn ©enerazzjonijiet o˙rajn. Filwaqt li radd ˙ajr liddiri©enti tal-iskola g˙all-istedina tag˙hom biex isir dan ilpro©ett, kif ukoll g˙all-interess qawwi mill-g˙alliema u l-istudenti biex tnedija simili ssir fl-

iskola tag˙hom, huwa qal li liskop ewlieni tal-blogg f’dan ilpro©ett pilota, li ser ikun fuq is-sit elettroniku tal-istess Ministeru, huwa biex ikun jista’ jinstema’ a˙jar le˙en l-istudenti. Dan billi l-istudenti jkunu jistg˙u jressqu ’l quddiem b’mod elettroniku s-su©©erimenti tag˙hom dwar kwistjonijiet relatati mal-qasam taliskart. Il-Ministru Brincat qal li qabel tnieda dan il-pro©ett bil-kooperazzjoni kemm talMinisteru tal-Edukazzjoni kif ukoll tal-uffiçjali tal-Ministeru responsabbli mit-Teknolo©ija tal-Informatika flimkien malMITA, inkisbet l-awtorizzazzjoni me˙tie©a tal-Kummissarju tal-Protezzjoni tad-Data. Fil-fatt, biex wie˙ed jirre©istra fil-blogg hemm bΩonn formola ta’ kunsens mimlija u ffirmata mill-©enitur jew legal guardian

tat-tfal. Din g˙andha tintbag˙at lill-Moderatur tal-Blogg, li se jkun il-Ministeru stess. Din ilformola tista’ ti©i revokata mill©enitur, jew legal guardian , jew il-Ministeru nnifsu f’kull ˙in, u hija valida sa tmiem issena skolastika. Il-Ministru Brincat qal li lpro©ett qed jitnieda fuq baΩi ta’ wie˙ed pilota g˙ax filwaqt li jag˙ti aktar lok u spazju lit-tfal tal-iskejjel biex juru fehmithom dwar su©©ett importanti ˙afna g˙all-kwalità tal-˙ajja f’pajjiΩna, kien importanti ˙afna li jinstab u jinΩamm bilanç xieraq ma’ dak kollu mitlub u me˙tie© mill-Kummissarju talProtezzjoni tad-Data. Huwa temm jg˙id li fix-xhur li ©ejjin il-Ministeru ser ikun qed jevalwa l-andament ta’ dan il-pro©ett pilota bil-˙sieb li jkun jista jinfirex aktar fi skejjel o˙rajn.

MINN TAL-EWWEL Fl-ewwel ta’ Ottubru ©ie ppubblikat il-31 rapport annwali talKummissjoni Ewropea dwar ilmonitora©© tal-applikazzjoni talli©ijiet Ewropej. Fi kliem ie˙or, dan ir-rapport janalizza xi progress g˙amlu l-Istati Membri tal-Unjoni Ewropea fejn g˙andha x’taqsam it-traspoΩizzjoni tal-li©ijiet. Il-Kummissjoni g˙andha ssetg˙a li tifta˙ proçeduri formali kontra l-Istati Membri tal-Unjoni jekk tikkonkludi li l-implimentazzjoni ta’ li©i Ewropea tkun qieg˙da ssir b’mod skorrett. Dan tista’ tag˙mlu fuq inizjattiva tag˙ha stess, iΩda wkoll b’konsegwenza ta’ petizzjoni millParlament Ewropew jew fuq lilmenti li tirçievi minn çittadini, negozji, NGOs u partijiet interessati o˙ra li jiΩvelaw vjolazzjonijiet potenzjali tal-li©ijiet talUE. Passi ’l quddiem Ir-rapport ta’ din is-sena wera li, b’mod ©enerali, l-Istati Membri kienu iktar effiçjenti fl-implimentazzjoni tal-li©ijiet Ewropej

ikkumparat mas-snin li g˙addew. Dan minkejja l-fatt li fl-2013 kien hemm iktar li©ijiet x’ji©u trasposti mqabbel mal2012, ji©ifieri 74 ikkumparat ma’ 56. Minkejja li n-numru ta’ li©ijiet g˙at-traspoΩizzjoni Ωdied kwaΩi bin-nofs, il-proçeduri ta’ infrazzjoni l-©odda Ωdiedu biss minn 447 fl-2012, g˙al 478 fl-2013. IlKummissjoni g˙alqet aktar proçeduri ta’ infrazzjoni fl-2012 u fl-2013 milli nfet˙u, b’hekk innumru ta’ kaΩijiet pendenti ta’ dan it-tip niΩel g˙all-anqas livell ta’ dawn l-a˙˙ar ˙ames snin. L-ikbar numru ta’ infrazzjonijiet min˙abba ttardjar fit-traspoΩizzjoni rriΩultaw fl-ambjent (168 proçedura), is-sa˙˙a u l-konsumatur (58 proçedura), is-suq intern u s-servizzi (47 proçedura) u t-trasport (36 proçedura). Fl-2013 il-Kummissjoni fet˙et 761 proçedura ©dida ta’ infrazzjoni, bl-Italja tirçievi l-aktar Ittri ta’ Notifik Formali (58), segwita minn Franza (44) u Spanja (41). Barra minn hekk, ilKummissjoni bag˙tet 217 Reasoned Opinion lill-Istati

Membri matul l-2013 bl-Italja, irRumanija u l-Bel©ju rçieva lakbar numru, ji©ifieri 20, 15 u 14 rispettivament. G˙aldaqstant, fl-a˙˙ar tas-sena li g˙addiet, 1,300 kaΩ ta’ ksur baqg˙u miftu˙in, ikkumparat mal-1,343 tal-2012. PajjiΩna jag˙ti l-eΩempju Meta wie˙ed jg˙aqqad innumru ta’ Non-Transposition Issues, jigifieri integrazzjoni ˙aΩina ta’ direttivi Ewropej fillegiΩlazzjoni tal-Istat Membru, u Implimentation Issues, li tirreferi g˙all-implimentazzjoni ˙aΩina tad-direttivi trasposti, isib li Malta kienet fost l-aqwa fl-applikazzjoni tal-li©ijiet tal-UE. Fil-fatt, sal-a˙˙ar tal-2013, kienu biss il-Kroazja u l-Latvja li kellhom inqas proçeduri pendenti fil-konfront tag˙hom, ji©ifieri 2 u 20 kaΩ rispettivament, ikkumparati mal-21 kontra pajjiΩna. Min-na˙a l-o˙ra, lItalja, Spanja u l-Greçja kellhom l-og˙la numru ta’ kaΩijiet ta’ infrazzjoni li telg˙u g˙al 104, 90 u 79 rispettivament.

LOkALI kÓ

05|10|2014 09

kullhadd.com

300 PROPOSTA MINN 25 ORGANIZZAZZJONI B’kollox il-Gvern se jkun g˙amel tmien laqg˙at ta’ konsultazzjoni dwar il-ba©it 2015. Il-Ìimg˙a saret it-tieni laqg˙a ta’ konsultazzjoni mal-imsie˙ba soçjali rappreΩentati fi ˙dan il-Kunsill Malti g˙all-IΩvilupp Ekonomiku u Soçjali lMCESD dwar il-Ba©it 2015. Fil-ftu˙ tal-laqg˙a, ilMinistru g˙ad-Djalogu Soçjali, Affarijiet talKonsumatur u Libertajiet Çivili Helena Dalli semmiet kif fil-©img˙at li g˙addew saru bosta preΩentazzjonijiet mill-Ministru tal-Finanzi dwar id-dokument ta’ qabel il-ba©it, fost l-o˙rajn malMeusac, bl-iskop li jintla˙aq il-pubbliku kollu. “Kull persuna kellha aççess biex issemma’ le˙inha f’dan il-proçess u b˙ala Gvern impenjati li nkomplu nifirxu dan id-djalogu,” qalet ilMinistru Dalli. Hija fissret id-dokument ta’ qabel il-ba©it b˙ala wie˙ed mill-aktar importanti u fa˙˙ret l-inizjattiva li ttie˙det mill-Ministeru tal-Finanzi li sar proçess ta’ konsultazzjoni f’lokalitajiet differenti. F’indirizz tal-ftu˙, ilMinistru g˙all-Finanzi Edward Scicluna semma kif il-Gvern irçieva 25 sett ta’ proposti differenti g˙allBa©it 2015 minn organizzazzjonijiet differenti li jinkludu unjins, korpi kostitwiti, g˙aqdiet u assoçjazzjonijiet. B’kollox dawn jammontaw g˙al aktar minn 300 propos-

ta separata. Il-Ministru Scicluna laqa’ b’sodisfazzjon il-mod ta’ kif il-proçess ta’ konsultazzjoni qed isir wie˙ed aktar istituzzjonalizzat fejn ix-xahar ta’ Settembru qed ikun dedikat kollu g˙all-konsultazzjoni mal-imsie˙ba soçjali u malpubbliku. B’kollox il-Gvern se jkun organizza tmien laqg˙at ta’ konsultazzjoni mal-pubbliku, imsie˙ba soçjali u soçjetà çivili b’rabta mal-Ba©it 2015. Il-proposti mressqa millimsie˙ba soçjali jiffukaw fuq l-oqsma tas-servizzi soçjali,

it-turiΩmu, l-edukazzjoni, lamministrazzjoni pubblika, il-kummerç, il-qasam talimpjiegi u G˙awdex. 25 organizzazzjoni L-organizzazzjonijiet li ssottomettew proposti lill-Gvern dwar il-Ba©it 2015 kienu 25. Dawn huma: – Il-Kamra talKummerç, IntrapriΩa u lIndustrija – L-Assoçjazzjoni Maltija ta’ Min I˙addem (MEA)

– L-Assoçjazzjoni Maltija tal-Lukandi u Ristoranti (MHRA) – L-Assoçjazzjoni G˙awdxija tat-TuriΩmu (GTA) – L-Assoçjazzjoni talIΩviluppaturi Maltin (MDA) – Malta Business Bureau – L-Assoçjazzjoni talImportaturi tal-Karozzi – Malta Institute of Management – Kumitat Re©jonali g˙al G˙awdex – BAG Malta – Federazzjoni

Maltija Vetturi Antiki – Royal Air Force Association – MSV Life – Il-Konfederazzjoni Maltija talOrganizzazzjonijiet tan-Nisa – Action for Breast Cancer Foundation – Il-Federazzjoni Maltija ta’ Organizzazzjonijiet g˙al Persuni b’DiΩabbiltà – L-Assoçjazzjoni g˙as-Sa˙˙a Mentali (Malta) – Il-Forum Unions Maltin (For.U.M) – Il-General Workers Union (G.W.U.) – Il-Konfederazzjoni tat-Trade Unions Maltin (CMTU) – Il-Kamra talIntrapriΩi Ûg˙ar u Medji (GRTU) – L-Unjin Óaddiema Mag˙qudin (UÓM) – Il-Kamra talKummerç G˙awdxija – Il-Kunsill Nazzjonali tan-Nisa – Il-Kummissjoni Nazzjonali g˙all-Promozzjoni tal-Ugwaljanza (NCPE) Iç-Chairman tal-MCESD John Bencini fisser il-laqg˙a tal-lum b˙ala wa˙da importanti ˙afna fejn l-imsie˙ba soçjali jo˙or©u bil-proposti tag˙hom. L-MCESD se tkun qed ter©a’ tiltaqqa’ g˙ada waranofsinhar biex l-imsie˙ba soçjali jkomplu jiddiskutu lproposti tag˙hom malMinistru tal-Finanzi.

SE JIBDEW IT-TRANSLOG AWARDS

L-ewwel premjijiet li qatt ing˙ataw f’Malta g˙at-trasport u lo©istika, it-Transport Awards, se jibdew nhar il-Óamis b’Forum g˙all-Mani©ers u Operaturi tat-Trasport li ser isir fil-lukanda Inter Continental, filwaqt li l-g˙ada filg˙axija ssir iç-çerimonja uffiçjali tal-premjazzjoni fl-istess lukanda. L-attività, li qed issir blappo©© ta’ HSBC Bank Malta plc, ser tkun indirizzata minn kelliema b’g˙arfien tajjeb tassettur tat-trasport li ser jitkellmu dwar soluzzjonijiet bl-uΩu ta’ mudelli, metodi u mekkaniΩmi (3Ms) li ˙admu fi swieq o˙ra. “It-Translog Awards g˙andhom l-impenn li jaqdu r-rwol tag˙hom b˙ala navigatur u façilitatur g˙al soluzzjonijiet effiçjenti g˙all-isfidi tal-lum. Lg˙an ewlieni ta’ dan il-forum hu li jlaqqa’ esperti tat-trasport u lo©istika g˙al diskussjoni dwar id-direzzjonijiet ta’ issa u tal-©ejjieni f’dawn is-setturi,”

qal Alex Borg, Direttur ta’ SSM Group, li qed jorganizzaw dawn l-awards. Fost o˙rajn, il-kelliema jinkludu liç-Chairman u Kap EΩekuttiv ta’ Transport Malta James Piscopo, il-Kap talCommercial Banking tal-HSBC Malta Michel Cordina, Dr Odette Lewis mill-Università ta’ Malta, l-In©. Albert Falzon minn MIEMA, il-Perita Audrey Testaferrata minn Transport Malta, David Seisun ta’ Sixteen Ltd, u Keith Mortimer mill-ITS tal-Irlanda u Malta. Fl-a˙˙ar ikun hemm sessjoni ta’ mistoqsijiet u twe©ibiet. Dawn l-awards jirrikonoxxu leççellenza fl-industriji tattrasport, lo©istika u katina ta’ provvista, li bejniethom i˙addmu aktar minn 25,000 persuna f’Malta. Il-kategoriji talpremjijiet huma bbaΩati fuq standards u valuri internazzjonali biex jirrikonoxxu eççellenza fl-industrija fi 12-il settur matul l-2013.

PA3790/08 Construction of multilevel car park, courts and landscaped areas. The Ministry for Gozo gives notice to the public that a site selection exercise is being made available for consultation in connection with the application in caption as required by the Gozo and Comino Local Plan. The site selection H[HUFLVH PD\ EH YLHZHG GXULQJ RIÀFH KRXUV DW WKH 0LQLVWU\ IRU *R]R IURQW GHVN from Monday to Friday. The Ministry invites individuals and organizations to send their submissions by email to siteselection@mgoz.gov.mt Submissions must be sent to the Authority by not later than 31st October 2014

10 05|10|2014

kullhadd.com

kÓ peRsonalitÀ

Malti li gÓal 22 sena gÓex f’postijiet bla ilMa U bla dawl RaMona poRtelli tintervista lil FR ALBERTO GAUCI

www.ramonaportelli.com ramonaportelli@hotmail.com

Imwieled Óal G˙arg˙ur fl1947. Sar saçerdot malPatrijiet Fran©iskani Minuri (Ta’ ÌieΩu) fl-14 ta’ Marzu 1971. F’Malta ˙adem biss sena ma’ Patri Djonisju Mintoff OFM fil-Laboratorju tal-Paçi, Óal Far. Fis-sena 1972 is-superjuri bag˙tuh Toronto ja˙dem mal-emigranti Maltin. Fis-sena 1973, fuq xewqa kbira tieg˙u stess, bag˙tuh missjunarju fil-Óonduras fejn g˙adu hemm sallum. Fil-fatt, illum ja˙dem fid-Djoçesi ta’ Olancho li fiha 26,000 kilometru u 500,000 ru˙. “Ninsabu biss g˙oxrin saçerdot u l-Isqof hu Malti – Mons Joe Bonello OFM. Jien na˙dem fil-parroçça ta’ Juticalpa, li fiha 8,000 ru˙. Barra x-xog˙ol pastorali, li nhar ta’ Óadd inqaddes ˙ames quddisiet, sig˙at twal ta’ qrar, mag˙mudijiet, Ωwi©ijiet, u xog˙ol pastorali ie˙or, jien inkarigat mill-parti soçjali li hi Hogar de Ninos Santa Marija de los Angeles, fejn g˙andna 38 orfni”, beda jg˙idli Padre Alberto. Bena stadju kbir b’˙afna g˙ajnuna Minn informazzjoni li kont ksibt qabel ma intervistajt lil Padre Alberto, kont konxja li l-komunità li tg˙ix fil-Óonduras g˙andha problema

Dan l-a˙˙ar sirt naf b’patri Malti li qed jag˙mel tant ©id fil-pajjiΩ li jinsab fih b˙alissa. Qed nirreferi g˙al Patri Albert Gauci. Minn hawn u minn hemm irnexxieli nag˙mel kuntatt mieg˙u, g˙alkemm qed jg˙ix fil-Óonduras. Irnexxieli nikseb ukoll xi informazzjoni ming˙and ˙uh Saviour li jg˙ix hawn Malta. Patri Albert Gauci OFM huwa aktar mag˙ruf b˙ala Padre Alberto Gauci peress li fil-Óonduras jitkellmu bl-Ispanjol. kbira ta’ droga. Bla dubju, Padre Alberto jipprova jΩommhom lura, u naf li blg˙ajnuna ta’ ˙afna bena stadju kbir g˙all-futbol sabiex igawduh in-nies talkomunità stess, u forsi jΩommu ’l bog˙od minn kull vizzju. “Hawn g˙andna problema serja ˙afna tad-drogi. Kul˙add ilu jpaçpaç fuqha g˙al ˙afna snin, però tpaçpiç biss. Billi l-futbol hawn huwa kwaΩi reli©jon u jintlag˙ab b’passjoni qawwija ˙afna, ˙sibna li nag˙mlu xi ˙a©a fuq hekk. Iddubbajt l-art u erba’ snin u nofs ilu bdejna l-bini. Il-Perit Fernando Zaldivar u l-In©inier Marco Tulio Ochoa, it-tnejn minn hawn, offrew xog˙olhom b’xejn. G˙amlu pjanti ta’ stadju g˙al 20,000 u ba©it ta’ 40 miljun lempira (qisu $2 miljun). Ta’ min isemmi li, permezz ta’ ˙uti, minn Malta rçivejt g˙ajnuna mill-Istat Malti, minn ˙afna nies mirra˙al tieg˙i Óal G˙arg˙ur, kif ukoll minn partijiet o˙ra ta’ Malta. Kien hawn attivitajiet ma’ kullimkien, tlielaq taΩ-Ωwiemel, lotteriji, tombli, u elf ˙a©a o˙ra biex ni©bru l-fondi. Il-Gvern tal-Óonduras qabel ukoll mal-idea u tani 10 miljun lempira li qisu ji©u $5,000. Kellna kontribut minn postijiet o˙ra wkoll,” beda jg˙idli.

Wara kwaΩi ˙ames snin xog˙ol iebes, kultant f’xemx tiΩre© u kultant sa rkupptejhom fit-tajn, jinsabu fl-a˙˙ar faΩi tal-pro©ett. Jonqos qisu $30,000 biex inlestu, Dawn jinkludu Ωebg˙a, xi madum li fadal, u qed jag˙tu l-konkos lill-parke©© g˙al 250 karozza quddiem l-istadju. “Dan ser iservi mhux biss g˙all-futbol, iΩda wkoll g˙al kull attività massiva, reli©juΩa, kulturali, soçjali, kif ukoll politika. Ser ikun punt ta’ g˙aqda g˙all5,000 ru˙ li jg˙ixu Olancho, u fl-istess ˙in iΩomm liΩΩg˙aΩag˙ ’il bog˙od middrogi u l-abbuΩ tal-alka˙ol,” kompla jg˙idli. Ta’ min jg˙id li Padre Alberto g˙al 22 sena g˙ex f’postijiet bla ilma u bla dawl, però huwa qal li kellu jidra. “TinΩel tin˙asel fixxmara u tqaddes u taqra b’biçça xemg˙a. Malta jiena g˙ext 15-il sena fir-razzett tan-nanna u konna bla ilma, bla dawl, bla internet u bla mowbajl u konna kuntenti. Konna nonsbu g˙all-g˙asafar u konna kuntenti ferm.” Jis˙aq li llum, wara tant snin fil-Óonduras, i˙ossu wie˙ed minnhom. Ûied jg˙idli li fet˙ulu l-bibien taddjar tag˙hom. “Qsamt mag˙hom il-faqar kbir li g˙andhom u mag˙hom xi drabi qsamt il-©u˙, mag˙hom irqadt fuq xkora mal-art, xi tliet darbiet b˙alhom imradt bil-malarja. Din hija l-ag˙ar marda tad-dinja g˙ax titilfek minn mo˙˙ok. Bkejt mag˙hom meta tilfu lil xi ˙add g˙aΩiΩ tal-familja, però fra˙t mag˙hom ukoll g˙ax fuq kollox fet˙uli bera˙ ilbieb ta’ qalbhom. F’dawn il41 sena rçivejt teΩori kbar minn dawn in-nies, g˙ax g˙allmuni kemm hi sempliçi l-˙ajja, li ma tridx affarijiet kbar biex tg˙ix kuntent; fuq kollox g˙allmuni ng˙ix ta’ Fran©iskan,” qal Padre Alberto. Ma nesiex lil art twelidu – Malta Minkejja li qatt ma nesa lil Malta u l-familja tieg˙u, filÓonduras Padre Alberto sab familja o˙ra. Malta fadallu lil missieru, ˙utu u l-familji tag˙hom. Wara 41 sena filÓonduras, Padre Alberto jsostni li ma nesiex lil Malta u j˙oss in-nuqqas tag˙ha. Fil-fatt, iΩur lill-qraba tieg˙u kull erba’ jew ˙ames snin. “Il-vja©© twil wisq u g˙oli ˙afna. KwaΩi $4000 biex immur u ni©i lura – flus li g˙andi ferm fiex nonfoqhom

hawn,” qal Padre Alberto. Minn xi ritratti tieg˙u, li di©à kont rajt fuq l-internet, innutajt li huwa persuna soçjali ˙afna, anke fl-istil talilbies, daqslikieku wie˙ed mill-o˙rajn. Qalli: “Nilbes kif jilbsu n-nies ta’ hawn. Hawnhekk kul˙add jaf li jien Patri Fran©iskan. Ma jimpurtax kif nilbes, wara kollox iççoqqa ma tag˙milx il-patri, iΩda kif i©ib ru˙u. Hawn g˙andna ˙afna tajn, ilma, u xmajjar ifuru fi Ωmien ix-xita, g˙alhekk ma tistax tiffissa fuq il-˙wejje©, anke l-Papa Fran©isku ne˙˙a ˙afna ˙merijiet ta’ lbies b˙al Ωraben, bokkli u ˙afna o˙rajn, g˙ax hu mill-Amerika Latina – lAr©entina”. Padre Alberto huwa mag˙ruf ukoll b˙ala ‘lqassis li jpejjep ˙afna’. Huwa stqarr li ilu jpejjep ghal iktar minn ˙amsin sena. “Xi kultant naqtag˙hom, però hawn is-sigaretti r˙as ˙afna g˙ax jag˙mluhom hawn stess. Pakkett tal-g˙oxrin lanqas dollaru ma jiswa.” Fl-a˙˙ar nett Padre Alberto xtaq jg˙addi Ωew© messa©©i

speçjali lill-qarrejja talKullÓadd . gazzetta “Nitlobkhom biss Ωew© affarijiet: itolbu g˙alina g˙ax kultant hawn na˙dmu f’sitwazzjonijiet naqra diffiçli – xmajjar ifuru, pontijiet li to˙odhom ix-xmara, tajn u ilma ma kullimkien, u jiem u ljieli s˙a˙ ta’ xita. Fit-talb tag˙kom ftakru dejjem filmissjunarji. It-tieni, apprezzaw il-©id li g˙andna Malta. Ara ma tmorrux ta˙sbu li ddinja kollha b˙al Malta. Kultant ng˙id li f’Malta Alla berikna ΩΩejjed. Illum na˙lef li Malta ma jeΩistix il-faqar, iΩda mhux id-dinja kollha hija hekk. Il-faqar huwa ikrah, ikissirlek qalbek. Kerha wisq li jkollok tmint itfal u ma g˙andekx x’tag˙tihom jieklu. Xju˙ imutu mat-triq g˙ax sfaw wa˙edhom, familji s˙a˙ jg˙ixu ©o kaxxa tal-kartun ta˙t xi ˙ajt. F’Malta Alla berikna ˙afna. Jalla nag˙rfu napprezzaw dak li tana u ng˙allmu lil uliedna biex jiΩΩuh ˙ajr,” temm jg˙id Padre Alberto.

opinjoni kÓ

05|10|2014 11

kullhadd.com

TiVi AwArds MINN

SALVU

CANALE

Ritratt: BRIGHT EYE PHOTOGRAPHY Bis-sewwa jew bid-dnewwa s-sajf g˙adda wkoll, iΩda din l-imbierka s˙ana, u wisq aktar it-twa˙˙il g˙adhom mag˙na. IΩda bit-twa˙˙il jew le l-iskedi xorta bdew, allura a˙na li rriduha ta’ esperti se ner©g˙u nibdew inparlaw u inqasqsu fuq x’g˙amlet dik, dak jew dawk. Grazzi lill-editur li g˙o©bu jer©a’ jag˙tini dak id-daqsxejn spazju f’din l-imbierka gazzetta. Ti©bid Imnalla wa˙˙altha f’mo˙˙i li nieqaf nikteb fis-sajf, g˙ax liskedi televiΩivi kienu xotti aktar mit-tliet xhur tas-sajf f’daqqa. Xejn ©did; kollox ripetut u kollox im©ebbed. B˙alma ˙sibt, minkejja li m’iniex xi ma©iku jew profeta, it-tliet stazzjonijiet lokali rripetew id-drama kollha. Fuq il-One rripetew Il-Klikka, Maskra u It-Tfal, mill-ftit ˙in li kelli rnexxieli nara xi

episodju li kien qabiΩli fixxitwa. TVM ukoll irripeta IçÇaqqufa u Katrina, u anke Ûafira re©a’ wera dak kollu li deher fl-iskedi xitwin. Anke tan-Net irripetew. Dawn urew sensiliet ta’ g˙axar s n i n , b ˙ a l Simpatiçi m e t a kien tajjeb u kont tie˙u pjaçir tarah, kif ukoll l-aqwa millaqwa, iç-çirasa fuq il-kejk, Dejjem tieg˙ek Becky! (g˙adni narah u nid˙ak). Listess g˙adni nid˙ak bis-serje Ma Tinbidel Qatt , din semmejtha kemm-il darba b˙ala l-aktar drama mimlija Ωbalji! Apparti li l-istorja ma tinftiehemx! Ripetizzjoni interessanti kienet fuq il-One kull nhar ta’ Tnejn; qieg˙ed nirreferi g˙al Imsa˙˙ra . Niftakar li meta kien jintwera kien iΩommni fuq ix-xwiek, minkejja li qatt ma rajt fantaΩmi xorta smajt diversi ˙sejjes strambi li meta ssemihom iqumlek ©ismek xewk xewk.

Programmi ©odda dehru wkoll biex ng˙idu kollox; fuq il-One kien hemm Fun and Splash ta’ Fabrizio li jaf ikanta, jippreΩenta u jsajjar u ˙afna affarijiet o˙ra. F’dan ilprogramm la rajt fun u wisq i n q a s splash . P r o g r a m m b’format bilqieg˙da, iΩda flok b˙ax-xitwa fl-istudjo fuq issufan, fuq si©©u ta˙t tinda fejn il- pool . Claudette Abela Baldacchino (ng˙eja ng˙id isimha din) kellha l-programm interessanti Indigo, li kemm-il darba inzertajtu u ma ddejjaqt xejn narah. AvviΩ mid-Dipartiment tasSa˙˙a Mela minn April u Mejju dDipartiment tas-Sa˙˙a jibda javΩa li ma nistg˙ux inqattg˙u sig˙at twal fixxemx. Ix-xemx ta˙arqek u tista’ tmarrdek, iktar ma jg˙addi Ω-Ωmien aktar jiΩdiedu dawn l-avviΩi u, kif

jista’ kul˙add jobsor, jibdew jiΩdiedu r-reklamar talprodotti tad-dlik kontra xxemx. IMMA matul is-sajf (s˙i˙), kull nhar ta’ Óadd filqilla tax-xemx u f’temperaturi ta’ aktar minn 30 grad, Angie Laus baqg˙et tippreΩenta lprogramm tag˙ha mimli g ˙ a j j a t u t w e r Ω i q Óadd G˙alik. Dan ˙a l-libsa sajfija tieg˙u; minflok il-konkorrenti qag˙du taparsi jikkumbattu bejniethom g˙all-punti flistudjo dawn qag˙du jçafçfu u jikkummidjaw fejn pool filqilla tax-xemx u x’g˙ala biebna milli jg˙idu tadDipartiment tas-Sa˙˙a. Li kieku g˙amluh f’˙inijiet filg˙axija kien jag˙mel sens kbir programm ta’ din is-sura! X’g˙andna ©did? Minn dan ix-xahar l-iskedi ˙adu l-format tas-soltu, dak li x˙in tixeg˙lu tara xi ˙a©a live j e w © d i d a . I l - O n e s e jkollhom programmi ©odda u drama ©dida, u se jkollhom ukoll programmi li kienu jintwerew b’format ©did. Anke d-drama Riflessi na˙seb se tkun tajba fil-kwalità, mill-ftit li rajt. TVM se jkompli fejn ˙alla fl-a˙˙ar ta’ Ìunju biddrama Katrina u Çaqqufa . Programmi o˙ra ta’ diskussjoni b˙al Xarabank u Realtà re©g˙u sabu posthom. In-Net ukoll g˙andhom drama ©dida ( drum rolls ) irritorn tal-aqwa serje televiΩiva li qatt intweriet f’Malta u fl-Univers, Dejjem tieg˙ek Becky! Ara tlaqt, narakhom iddie˙la.

ÓAwwAdni ÓA nifhmek!

Patri Mario Attard

Il-˙ajja sabi˙a! U sabi˙a g˙ax hemm çerti ˙wejje© li ma tifimhomx! U alla˙ares kellek tifhimhom g˙ax jaqsmulek qalbek bil-g˙ali! Mela meta s-superjuri tieg˙i ddeçidew li jitfg˙uni fil-kunvent tag˙na l-Kapuççini f’G˙ajn Dwieli, meta ˙adt laffarijiet tieg˙i ˙a nissetilja, ©iet tilqag˙ni naqra ta’ sinjorina li bilkemm tla˙˙aq pied fuq saqajha! Issa din is-sinjorina, li isimha hu Brawna, ©iet tinba˙ kemm tifla˙ ma’ saqajja! Il-patrijiet li kienu se j˙allu l-kunvent biex imorru postijiet o˙ra fejn l-ubbidjenza kienet g˙ajtitilhom imorru, qaluli li s-sinjorina Brawna hi tal-g˙assa! U veru tafux! G˙ax nies mhux mid˙la talkunvent ixxommhom minn seba’ mili bog˙od! Kemm tinb˙ilhom! Meta wasalt G˙ajn Dwieli u introduçewni ma’ Brawna tg˙idx kemm qaluli affarijiet sbie˙ fuqha! Óeqq, jiena fra˙t g˙ax fiha bdejt nimma©ina li se nsib ˙abiba mill-kbar. G˙alhekk ersaqt lejha biex nit˙abbeb mag˙ha. Imma ˙ej, donnu ma riditx affari mieg˙i! Ma ng˙idilkomx kemm-il darba ppruvajt nit˙abbeb mag˙ha u t-twe©iba li ˙adt lura ma kienet xejn g˙ajr tinbi˙a u gidma li, g˙ax Alla ˙anin, ix-xedaq snien tag˙ha s’issa baqa’ b’xiber imnie˙er

li jigdimli u jqarmiçli la˙mi u g˙admi! Il-van©elu jg˙allimni na˙fer! G˙alhekk ippruvjat nadotta listess im©iba tal-van©elu massinjorina Brawna. Jum minnhom, mal-g˙odwa, intasabt fil-kçina biex nag˙mel din l-imbierka paçi ma’ Brawna. “Ejja Brawna sabi˙a!” g˙edtilha. U kif temmejt kliemi fta˙t idejja t-tnejn biex nilqag˙ha fi ˙dani. Ilkelba ©iet ˙dejja. Telg˙et fuq irkobbti x-xellugija u bdiet t˙allini nfissidha. “Ara xi ˙lew! Qieg˙da t˙allini nfissidha!” g˙edt fer˙an lill-koka tag˙na qisni rba˙t l-aqwa lotterija. Imma ma tantx domt nifra˙ tafux. G˙ax meta fettlilha hi s-sinjorina, jew a˙jar il-bhima ta’ Brawna, taret daqs ceetah g˙al subg˙ajja. U li ma kontx

˙afif ine˙˙i˙ kienet iççarratuli Ωgur! Ming˙ajr ˙niena ta’ xejn! Il-qatg˙a kbira li ˙adt g˙adni n˙ossha sal-lum! G˙ax jekk nispiçça b’subg˙ajja mçarrta kif nista’ nissokta nsib il-hena tieg˙i nifta˙ qalbi mag˙kom ˙bieb? Dan il-fatt inkwetani bilbosta. Inkwetani g˙ax nin˙araq naraha tit˙abbeb ma’ ˙afna mill-patrijiet filkomunità li lkoll t˙allihom imellsuha, u meta nersqu jien u patri ie˙or is-sinjorina ˙elwa Brawna ssir ag˙ar minn ceetah! Imma temmnu? Jiena nemmen Ωgur g˙ax ilpovri subg˙ajja di©à ˙elsuha minn tal-inqas tliet darbiet minn ikla çerta! Li ma nistax nifhem huwa li meta nag˙tiha l-pala ta’ sieqi tg˙idx kemm ti©i titfissed mag˙ha. U titfissed xi ˙a©a ta! F’mo˙˙i g˙edt: “Issa jekk din il-kelba ©©ib ru˙ha b’dan il-mod ma’ min i˙obbha, a˙seb u ara l-bnedmin mela kif i©ibu ru˙hom ma’ min iridilhom il-©id?” Brawna g˙andha l-istramberiji tag˙ha! Almenu mieg˙i hekk i©©ib ru˙ha! Ma jistax ikolli l-gost li mmellsilha rasha. G˙ax jekk ifettilli nag˙mel hekk addijo subg˙ajja. Ta˙sadhomli Ωgur! Mela jkolli nikkuntenta ru˙i u mmellisha b’ri©lejja. Kerha tafux! Umiljanti! Biex ma ng˙idx tal-im©ienen! Imma

hekk huma l-affarijiet! Inutli nitbekka g˙al storja li s’issa mitlufa! L-esperjenza qarsa li g˙andi ma’ Brawna tfakkarni li firrelazzjonijiet tag˙na malo˙rajn u˙ud minnhom jafu jkunu fuq l-istess livell tassinjorina imqarba. Mhux wie˙ed jew tnejn jg˙iduli: “Ma nafx g˙aliex imma t-tali ma jkellimnix!” jew “Meta jfettillu jkellimni u meta le jiskartani!” Óbieb, l-esperjenza tieg˙i ma’ Brawna g˙allmitni li ma jiswieli xejn li noqg˙od intertaq l-istonku tieg˙i l-g˙aliex lil çertu patrijiet is-sinjorina t˙allihom imellsulha rasha u lili le. M’g˙adnix aktar noffendi ru˙i. Sirt nirra©una: “Ma Brawna s’hawn nista’ nasal! Tridni nfissidha bil-pala ta’ sieqi biss. Hekk trid Brawna! Mela hekk se tie˙u! Mhux ˙a nbiddilha jien!” Li hemm sabi˙ hu li, jekk Brawna ma tafx kemm stramberiji g˙andha, int u jien, g˙ax g˙andna ru˙ li Brawna m’g˙andhiex, nistg˙u niddeçiedu li no˙or©u miç-çirku vizzjuΩ tat-tpattija li g˙andna u ng˙addu g˙ax-xmara ta’ m˙abba li ta˙fer! Niftiehmu, g˙ad-dinja xorta se nibqg˙u! Óawwadni ˙a nifhmek! Imma nippreferi bil-bosta hekk milli l-kaΩ stramb tas-sinjorina Brawna!

12 05|10|2014

kullhadd.com

il-vittmi ÛgÓaÛagÓ fiS-SoÇjetÀ tagÓna Veronica Barbara Uffiçjal tal-FÛL

Bosta drabi s-soçjetà tag˙na g˙andha t-tendenza li t˙ares lejn iΩ-Ωg˙aΩag˙ b˙ala dawk li l-iΩjed iwettqu atti kriminali u, sfortunatament, ftit huma l-waqtiet meta na˙sbu fuq iΩ-Ωg˙aΩag˙ b˙ala l-vittmi ta’ atti kriminali. Din il-perçezzjoni Ωbaljata twassalna biex xi waqtiet nittraskuraw dawk is-servizzi li jistg˙u joffru s-sapport u l-g˙ajnuna me˙tie©a lil Ωg˙aΩag˙ li jkunu sfaw vittmi ta’ abbuΩ jew atti kriminali o˙ra. Fil-verità, meta l-vittma tkun Ωag˙Ωug˙a, l-impatt negattiv li jit˙alla fuqha jkun iΩjed inkwetanti minn dik ta’ persuna adulta u stabbilita fil-˙ajja tag˙ha. Jekk naraw l-effett tal-vjolenza domestika u tal-bullying fuq persuni ta’ età Ωg˙ira, nindunaw li lepisodju negattiv jaf i˙alli effett trawmatizzanti li jkollu konsegwenzi kbar meta l-persuna tikber u ssir adulta. Hemm çans ikbar li l-vittma jew ting˙alaq fiha nnifisha u ssibha bi tqila biex tibni relazzjonijiet ma’ o˙rajn, jew inkella tispiçça twettaq hi stess bullying jew vjolenza fuq persuni o˙ra. G˙alhekk huwa importanti li dan iç-çiklu jitwaqqaf minn età bikrija biex ma jibqax jimxi minn ©enerazzjoni g˙all-o˙ra. Il-bullying u l-vjolenza domestika mhumiex l-uniçi atti kriminali li jisfaw vittma tag˙hom bosta Ωg˙aΩag˙. Minn statistiki lokali jidher li Ω-Ωg˙aΩag˙ ibatu ˙afna mill-fenomenu tal-hit-and-run, fejn wara li karozza tkun da˙let ©o fihom jew ©ol-vettura tag˙hom, is-sewwieq jibqa sejjer ming˙ajr ma joffri g˙ajnuna. Iddiskriminazzjoni u l-fastidju fuq il-post tax-xog˙ol huma wkoll mifruxin fost iΩ-Ωg˙aΩag˙. Forsi wie˙ed jistaqsi: g˙aliex l-attenzjoni fuq iΩ-Ωg˙aΩag˙? Mhux kul˙add jista’ jg˙addi minn esperjenzi b˙al dawn? Ta’ min wie˙ed iΩomm f’mo˙˙u li Ωg˙aΩag˙ ta’ età Ωg˙ira, speçjalment teenagers, ikunu g˙addejjin minn faΩi iebsa f’˙ajjithom, fejn ikunu qed jiddu-

bitaw minnhom infushom kontinwament, jistaqsu dejjem il-mistoqsija kruçjali: “Imma jien normali?” G˙alhekk kull episodju fejn ji©u umiljati jew abbuΩati jkompli jΩid id-dubji. Apparti minn hekk, meta tkun g˙adek Ωg˙ir, ikollok informazzjoni limitata dwar il-li©ijiet li jistg˙u jipprote©uk – ˙afna drabi lanqas biss tkun taf li dak li tkun qed issofri minnu jkun att kriminali fejn il-pulizija jkunu jistg˙u jie˙du passi. KwaΩi kwaΩi titfa’ ttort fuqek innifsek, u tikkonvinçi ru˙ek li l-˙azin ©ibtu inti b’idejk! F’kaΩijiet ta’ hit-and-run u serq, iΩ-Ωag˙Ωug˙ ikun Ωvata©©at ukoll mill-aspett finanzjarju. Fejn forsi

persuna adulta b’paga diçenti u stabbli tgerger ftit imma b’xi mod jirnexxilha t˙allas g˙all˙sara li tkun saritilha, student ta’ dsatax-il sena, li min jaf kemm ikun dam i©emma’ biex jixtri lewwel karozza tieg˙u, kapaçi jsibha diffiçli ˙afna biex ire©©a’ lura s-sitwazzjoni g˙an-normal. Niltaqg˙u ma’ sitwazzjonijiet simili fir-rigward ta’ fastidju u diskriminazzjoni fuq il-post taxxog˙ol. Fejn ˙addiem b’esperjenza u kwalifiki ma ja˙sibhiex darbtejn biex jie˙u passi kontra impjegati o˙ra jew min ikun qed i˙addmu jekk dawn ma jkunux qed jimxu sew mieg˙u; ˙addiem Ωag˙Ωug˙ li jkun g˙adu qed jidra

kÓ opinjoni

fl-ewwel xog˙ol tieg˙u jibΩa’ jitkellem. Billi jkun jaf li mhux daqshekk façli li jsib xog˙ol ie˙or, ˙afna drabi jispiçça jissaporti l-abbuΩ, b’konsegwenzi kemm fiΩiçi, kif ukoll psikolo©içi u emozzjonali. Meta nosservaw dan kollu, ninteb˙u minnufih kemm huwa importanti li jkollna struttura li toffri l-g˙ajnuna legali u sapport morali lil vittmi Ωg˙aΩag˙. Victim Support Malta (VSM) hija a©enzija mhux governattiva li toffri proprju dawn is-servizzi, bil-g˙an li tifrex iΩjed it-tag˙rif f’dan lambitu u biex twassal b’mod aktar effettiv l-informazzjoni dwar is-servizzi tag˙ha, il-VSM Ωviluppat il-pro©ett Victim Support 4 Youths (VS4Y). Dan il-pro©ett qed ji©i ffinanzjat mil-Malta Community Chest Fund u jinvolvi numru ta’ g˙aqdiet taΩ-Ωg˙aΩag˙, g˙aqdiet politiçi, studenteski u reli©juΩi. IlForum Ûg˙aΩag˙ Laburisti millewwel laqa’ l-istedina biex jag˙ti sehmu f’dan il-pro©ett. L-G˙aqda temmen li kull Ωag˙Ωug˙ u Ωag˙Ωug˙a g˙andhom ikollhom l-opportunità jiΩviluppaw ilpotenzjal tag˙hom. G˙alhekk, meta jisfaw vittmi ta’ atti kriminali, g˙andhom ikunu jafu b’servizzi eΩistenti li jkunu jistg˙u jnaqqsu l-impatt negattiv li dawn l-episodji j˙allu fuq liΩvilupp tag˙hom. Permezz tal-pro©ett VS4Y, qed isir studju iΩjed profond li g˙andu jΩid l-g˙arfien dwar ilvittmi Ωg˙aΩag˙ u kif dawn jistg˙u ji©u meg˙juna a˙jar. Ilpro©ett se jinkludi wkoll sessjonijiet ta’ ta˙ri© ma’ membri f’g˙aqdiet taΩ-Ωg˙aΩag˙ biex dawn iservu ta’ pont bejn il-VSM u dawk iΩ-Ωg˙aΩag˙ kollha membri fl-g˙aqdiet li jesprimu xxewqa g˙all-g˙ajnuna. Finalment, permezz ta’ ˙idma kollettiva, se tkun qed titwassal iΩjed informazzjoni dwar isservizzi li toffri l-VSM, kif ukoll lista ta’ rakkomandazzjonijiet li lGvern jista’ jirreferi g˙aliha hekk kif fl-2015 se ji©u Ωviluppati iΩjed servizzi f’dan il-qasam. Kull min jixtieq joffri l-g˙ajnuna tieg˙u g˙all-pro©ett Victims Support 4 Youths jista’ jibg˙at email lili fuq veronica.barbara@gmail.com jew direttament lill-persuna li qed tmexxi l-pro©ett, Mariella Micallef fuq mariella0019@gmail.com

SaÓÓitna

Joseph Cuschieri josephcuschieri@gmail.com

Wa˙da mill-aktar affarijiet li ftit nag˙tu kas u napprezzaw, hi kemm hi importanti, hi li nibΩg˙u g˙al sa˙˙itna. Ìeneralment, meta wie˙ed ikun b’sa˙˙tu, ftit li xejn japprezza r-rigal li jkun qed jg˙ix. Madanakollu, meta niltaqg˙u ma’ xi saram nibdew infittxu l-g˙ajnuna medika u morali u nibdew ukoll napprezzaw kemm hu importanti li tibΩa’ g˙al sa˙˙tek. Ma tantx nixtieq nid˙ol filkwistjoni tal-appo©© morali f’mumenti diffiçli. G˙andi lopinjonijiet tieg˙i fuq dan issu©©ett. Nixtieq li nikteb aktar fuq l-importanza li wie˙ed g˙andu jag˙ti lil sa˙˙tu. Neçessarju li nenfasizza limportanza tal-prevenzjoni. Bla dubju ta’ xejn, kif jg˙id il-Malti, il-prevenzjoni a˙jar mill-kura. G˙alhekk tajjeb li anke meta nkunu f’sa˙˙itna

noqog˙du attenti x’nieklu, u nag˙mlu daqsxejn eΩerçizzju fiΩiku ˙alli nibqg˙u f’forma tajba. It-tieni nett nixtieq li nag˙mel appell sabiex jekk xi ˙add i˙oss xi sintomi ta’ xi ˙a©a ma joqg˙odx i˙alli ΩΩmien jg˙addi sabiex ifittex lg˙ajnuna jew parir mediku dwarha. Tajjeb li niftakru li aktar ma nindunaw kmieni b’xi kundizzjoni medika, aktar hu probabbli ti©i kkurata b’suççess. Barra minn hekk, importanti li jsir checkup ˙afif g˙and it-tabib li ©eneralment ma jiswiex ˙afna flus jew jista’ jsir b’xejn f’xi klinika pubblika b’appuntament. Nixtieq ukoll nappella lill©enituri sabiex jie˙du ˙sieb dak li jieklu wliedhom biex b’hekk nibdew nindirizzaw il-marda kerha tal-obeΩità, li ©©ib mag˙ha problemi serji ta’ sa˙˙a speçjalment fuq it-

tfal. Façilment wie˙ed jista’ jikkontrolla dak li jiekol jew jag˙mel daqsxejn eΩerçizzju fiΩiku. Grazzi Jekk forsi kien hemm u˙ud minnkom li segwejtu l-profil tieg˙i fuq il-pa©na ta’ Facebook, stajtu tindunaw li dan l-a˙˙ar kelli bΩonn xi testijiet mediçi. G˙amilt dan kollu fl-Isptar Mater Dei fla˙˙ar ©img˙at u issa qed nistenna xi riΩultati biex ji©i ddeterminat hekk hux ser ikun hemm bΩonn ta’ xi forma jew o˙ra ta’ trattament. Nixtieq nirringrazzja littobba u lill-istaff professjonali tal-Isptar Mater Dei tal-˙idma sfiqa tag˙hom, mhux biss mieg˙i iΩda mal-poplu kollu. Dawn ja˙dmu bla waqfien, irrilevanti tkunx festa, tmiem il-©img˙a, lejl jew nhar.

Nixtieq nirringrazzja wkoll lil dawk il-mijiet ta’ persuni li bag˙tuli messa©©i ta’ inkora©©iment. Aktar minn hekk aprezzajt immens dawk kollha li ˙asbu fija bit-talb tag˙hom. Ta’ dan ninsab verament grat u poΩittiv li dalwaqt ma ndumx ma ner©a’ nkun fil-forma tassoltu u bir-rutina tas-soltu. Awgurju Ìaladarba qed nitkellmu fuq is-sa˙˙a, nixtieq ner©a’ nawgura fejqan ta’ malajr lillOnor. Beppe Fenech Adami li ©ie lura u indirizza lillmedja wara li ˙a kura flIngilterra. Emozzjonani ˙afna d-diskors li g˙amel fil-festi tal-Indipendenza, fejn deher mimli b’kura©© u lest li jkompli jikkumbatti l-marda. Minna˙a tieg˙i nawguralu fejqan mill-aktar fis possbbli.

edItorJal kÓ

05|10|2014 13

kullhadd.com

www.kullhadd.com ÇNL, Triq Mile End, IL-Óamrun ÌurnalIstI reklamI ImPaÌnar u dIsInn

edItorJal

Ritianne Agius Alan Saliba Leanne Grech

2090 1410 ritianne@kullhadd.com u Liam Gauci 2090 1413 liam@kullhadd.com 2090 1520 sales@kullhadd.com 2090 1411 editorial@kullhadd.com

uccellI del malaugurIo Hawn min jifra˙ bil©id u min jifra˙ biddeni. Hawn min jifra˙ bid-deni anke meta jantiçipa li ser issir il-˙sara. Din hija l-attitudni ta’ xi w˙ud filPartit Nazzjonalista. Attitudni li tispikka mal-mod kif ©ab ru˙u l-Partit Laburista meta kien flOppoΩizzjoni sal-punt li, biex ma jfixkilx, anke implimenta lba©it li tfassal minn Gvern Nazzjonalista b’xi tibdiliet ta’ natura soçjali. Meta tarahom jog˙rku jdjehom bil-˙sara li jixtiequ fuq pajjiΩna mhux tikkundannahom iΩda tit˙assarhom. Imbag˙ad jie˙du g˙alihom jekk tg˙idilhom li huma negattivi. PereΩempju din kienet issitwazzjoni fil-kaΩ ta’ investiment b’çittadinanza. X’ma g˙amlux biex jippruvaw iwaqqfu u jfixklu dan il-programm. Ippruvaw inaffru lil min kien interessat billi jimbarazzawh meta wasal fl-ajruport tag˙na. G˙amlu riΩoluzzjoni fil-Parlament biex i˙ammru wiçç pajjiΩna, salpunt li anke s˙abhom qalulhom li esa©eraw. IΩda kollox sploda

f’wiççhom. G˙ax ilKummissjoni Ewropea bierket dan il-programm biex illum g˙andna programm li huwa luniku li g˙andu din il-barka. Mhux hekk biss, g˙andhom min fosthom li llum qieg˙ed ja˙dem biex i©ib persuni li huma interessati f’dan il-programm. Dawn huma l-istess nies li w˙ud minnhom dehru fuq il-mezzi tax-xandir ixajtnu dan l-istess programm Imbag˙ad jie˙du g˙alihom jekk tg˙idilhom li huma negattivi! Issa re©g˙u qabdu mal-investiment ÇiniΩ li sar fil-qasam talener©ija biex nippruvaw in˙itu t-tiçrita kbira li ˙allew huma stess fil-qasam tal-ener©ija. Dejjem qishom uccelli del jigifieri malaugurio, messa©©iera tal-apokalissi. Meta n-nies ikollhom aktar tama tarahom jo˙or©u b’diçeriji u g˙ajdut biex jaqtg˙u qalb kul˙add. Ma ja˙mlux jaraw linnies jie˙du r-ru˙. Kif jaraw ilfjamma tat-tama tikber, jag˙mluha ta’ pumpiera biex jiftuha. Issa l-Kapo ˙are© b’o˙ra. Fer˙an jistenna x’poΩizzjoni

ser tie˙u Malta jekk l-Unjoni Ewropea tid˙ol fil-kwistjoni kif qieg˙da tiΩviluppa f’Óong Kong, fid-dawl tal-investiment ÇiniΩ fl-Enemalta. Qisu g˙andu seba’ mitt sena biex ilkwistjoni f’Óong Kong teskala biex jie˙u gost x’poΩizzjoni ser jie˙u pajjiΩna jekk ikun hemm bΩonn li tie˙u deçiΩjoni dwar din il-poΩizzjoni. Attitudni ta’ din ix-xorta tindika nuqqas kbir ta’ maturità politika u nuqqas ta’ g˙arfien serju dwar il-politika barranija. Qabel xejn g˙andna nittamaw li s-sitwazzjoni politika f’Óong Kong tirrisolvi ru˙ha b’wiçç il©id. Li tittama li jeskalaw laffarijiet f’din ir-rokna tad-dinja biex tara pajjiΩek x’ser jag˙mel, hija karratteristika ta’ min isofri minn infantiliΩmu politiku. G˙andna dejjem nittamaw g˙all-a˙jar u mhux g˙allag˙ar. Tixtieqx deni lil g˙ajrek, a˙seb u ara lil ta’ ©ewwa! Jekk qatt ji©ri dak li jidher li qieg˙ed jittama li jigri l-Kapo, Ωgur li l-Gvern Malti, bl-esperjenza diplomatika tal-Ministru George Vella u l-prammatiΩmu politiku tal-Prim Minsitru li tant in˙ass fid-diskors li g˙amel lill-

Ìnus Mag˙quda, Ωgur li ser nie˙du l-aktar poΩizzjoni li jaqbel lil pajjiΩna fi ˙dan l-istrutturi tal-Unjoni Ewropea. Il-Kap tal-OppoΩizzjoni ma jistax jifhem li fil-˙ajja mhux kollox iswed u abjad u ˙asra li g˙adu jara kollox black and white meta t-teknolo©ija tal-fotografija politika tant avvanzat. Fl-a˙˙ar nett ma na˙sbux li lKap tal-OppoΩizzjoni huwa a©©ornat dwar x’qieg˙ed ji©ri madwar id-dinja u f ’˙afna pajjiΩi tal-Unjoni Ewropea. Jekk ming˙alih li linvestiment ÇiniΩ fl-Enemalta huwa uniku sejjer Ωbaljat. Linvestiment ÇiniΩ jinsab kullimkien, anke f’pajjiΩi Ewropej. Anke fl-Istati Uniti! F’pajjiΩi o˙rajn l-investiment ÇiniΩ huwa ˙afna akbar minn tag˙na. Dan ifisser li jekk ji©ri dak li qieg˙ed ja˙seb li ser ji©ri l-Kap talOppoΩizzjoni, dawn ser ikunu fl-istess dg˙ajsa mag˙na! Mhux g˙al kollox fl-istess dg˙ajsa, g˙ax b’xorti tajba huma ma g˙andhomx lil xi ˙add b˙al Simon Busuttil.

It-trIq ’Il quddIem Immigrazzjoni irregolari

Catherine Fenech Membru fl-EΩekuttiv Nazzjonali tal-Partit Laburista

Isiru ˙afna argumenti u konfronti min˙abba l-problema tal-influss u l-preΩenza tal-immigranti irregolari f’pajjiΩna. Id-dmir jitlob li lil dawn il-persuni li telqu minn pajjiΩhom u tefg˙u d-destin tag˙hom fuq xi dinghy jew bastiment tas-sajd, bejn sema u ilma sabiex ifittxu livell ta’ ˙ajja a˙jar, nag˙tuhom l-g˙ajnuna me˙tie©a meta jkunu f’diffikultà fuq ilba˙ar u nsalvaw il-˙ajjiet. Malta, bil-limitazzjonijiet li g˙andha filmezzi, fir-riΩorsi u fid-daqs, Ωgur li qed tag˙mel ˙afna aktar minn sehemha. Il-˙idmiet ta’ salvata©© mill-Forzi Armati ta’ Malta huma kontinwi, ˙idmiet li huma wkoll ta’ piΩ finanzjarju fuq il-pajjiΩ. L-Unjoni Ewropea donnha tibqa’ çassa u tipprova ta˙bi din il-problema ta˙t it-tapit, bl-iskuΩa li kull pajjiΩ jesperjenza din ilproblema tal-immigrazzjoni irregolari, min bil-ba˙ar u min fuq lart. Tipprova tag˙ti l-impressjoni li qed tag˙ti kas tal-immigrazzjoni irregolari li ©ejja mill-Afrika ta’ Fuq permezz ta’ diskorsi ta’ solidarjetà u laqg˙at li ma jwasslu g˙all-ebda azzjoni konkreta. Rikonoxximent mill-Unjoni Ewropea g˙all-impenn ta’ pajjiΩna jasal b’xi mod bil-fomm, imma jaslu wisq aktar malajr sqarrijiet ta’ diΩappunt millNGOs u mill-UE nnifisha meta pajjiΩna jidhirlu li g˙all-interess nazzjonali jie˙u passi ulterjuri minn dawk mistennija mill-UE

f’din il-˙idma. L-Unjoni Ewropea hija komda u mo˙˙ha mistrie˙ li qed t˙alli din il-problema fil-Mediterran f’idejna u f’idejn it-Taljani. Is-sitwazzjoni kif inhi llum bis-sistema tal-Mare Nostrum, l-Italja qed tassorbi eluf ta’ immigranti irregolari kull sena. Ovvjament, l-Italja xejn ma hi kuntenta b’din is-sitwazzjoni u qed tipprova li tbiddel ir-regolamenti. L-Italja qed tesi©i li limmigranti irregolari salvati mhux jittie˙du fl-aktar port sigur viçin ta’ fejn ©ew salvati imma jridu li dawn jittie˙du fil-pajjiΩ ta’ liema ba˙ar territorjali nstabu. Dan ikun ifisser li Malta jkollha tassorbi dawn l-eluf u eluf ta’ immigranti g˙ax il-ba˙ar territorjali tag˙na huwa kbir ˙afna, tant li jinfirex sa ˙dejn Kreta u lMarokk. Jekk deçiΩjoni b˙al din tittie˙ed, allura tkun deçiΩΩjoni katastrofika g˙al pajjiΩna. Il-Membri Parlamentari Ewropej tag˙na jsemmg˙u le˙inhom fuq din is-sitwazzjoni serja filMediterran; sitwazzjoni li l-poplu Malti huwa tant ikkonçernat fuqha. L-Ewroparlamentari Dr Miriam Dalli, waqt laqg˙a li lkumitat responsabbli mill-immigrazzjoni kellu mad-Direttur Ìenerali tal-Kummissjoni Ewropea responsabbli mill-Intern Matthias Ruete, sostniet li hemm bΩonn li l-UE ta©ixxi malajr fiddawl tat-tra©edji umani li se˙˙ew fil-Mediterran fl-a˙˙ar jiem u fiddawl taΩ-Ωieda ta’ immigranti

irregolari li da˙lu fil-pajjiΩi tanna˙a t’isfel tal-UE. IlKummissjoni qed tiddiskuti pro©ett pilota g˙al Task Force filMediterran. Miriam Dalli appellat lill-Kummissjoni Ewropea biex tag˙mel monitora©© konkret ta’ dawn il-pro©etti pilota g˙ax filqasam tal-immigrazzjoni Ω-Ωmien hu fattur importanti ferm u ma jistax jibqa’ jin˙ela aktar ˙in. Sadanittant il-Gvern Malti ˙a diversi inizjattivi sabiex inaqqas din il-problema permezz ta’ ftehimiet li g˙amel ma diversi pajjiΩi sabiex l-immigranti irregolari ji©u ripatrijati f’pajjiΩhom jew inkella f’pajjiΩi o˙ra partikolarment fl-Istati Uniti. Iffirma memorandum of understanding manNi©erja aktar kmieni din is-sena u ie˙or mal-Gana ftit tal-©ranet ilu. Lejn ekonomija b’sa˙˙itha

aktar

Wara studju xjentifiku li sar millKummissjoni Ewropea g˙axxahar ta’ Settembru fost l-azjendi Maltin u G˙awdxin kif ukoll fost konsumaturi f’pajjiΩna, ©ie konkluΩ li l-kunfidenza ekonomika f’Malta tjiebet bi 3.5%, b’kuntrast mal-medja tal-Unjoni Ewropea u Ω-Ûona Ewro fejn l-indiçi tas-sentiment ekonomiku naqas b’1%. Il-konsumaturi Maltin u G˙awdxin iddikjaraw li s-sitwazzjoni finanzjarja tag˙hom tjiebet u li qed jistennew aktar titjib fittnax-il xahar li ©ejjin. Fil-

ma©©oranza tag˙hom, dawn ilfamilji qed jistennew li l-qg˙ad ikompli jonqos u li l-istess ji©ri lill-inflazzjoni f’pajjiΩna. Il-Gvern Malti jinkora©©ixxi kull inizjattiva li to˙loq l-impjiegi u aktar investiment. F’dawn l-a˙˙ar jiem ©ie ffirmat ftehim ta’ kooperazzjoni bejn il-Kamra talKummerç, IntrapriΩa u Industrija ta’ Malta u l-Kamra tal-Kummerç ta’ Dubaj. Il-Gvern Malti huwa g˙aqli fil-˙sieb tieg˙u li pajjiΩna jibda j˙ares lil hinn mill-Ewropa g˙all-iΩvilupp u l-opportunitajiet sabiex jiΩdied in-negozju, limpjiegi, it-tkabbir ekonomiku u l-©id. Imma l-PN xejn ma jinteressah mill-inizjattivi kontinwi li jie˙u lGvern sabiex pajjiΩna tassew isir l-a˙jar fl-Ewropa. Il-PN jallega li hi g˙ebusija tar-ras li dan ilGvern ikompli jirsisti sabiex ikollna power station li ta˙dem bil-gass u li ting˙alaq il-powerstation tal-Marsa. G˙all-PN xejn ma jimporta li dan il-Gvern qed ja˙dem qatig˙ sabiex joffri lillpoplu Malti arja aktar nadifa u ro˙s fil-kontijiet tad-dawl u l-ilma g˙all-familji tag˙na, li di©à se˙˙et, u fi ftit xhur o˙ra wkoll g˙an-negozji. Imma x’tistenna a˙jar minn partit li meta kien filGvern xtara power station minn fuq il-yellow pages u ta˙dem blaktar fjuwil li jni©©es? X’tistenna a˙jar minn partit li laqqam irro˙s tal-kontijiet tad-dawl u lilma b˙ala ‘l-gimmick tal-millenju’?

14 05|10|2014

kullhadd.com

PerIKlU

Il-Gvern GÓamel Sew

Sur Editur, Fuq ©urnal ta’ matul il-©img˙a rajt ritratt li inkwetani, fejn ˙addiem kien qed jipprova jne˙˙i xi ˙axix minn mas-sur ta’ ˙dejn il-Bank Çentrali. Dan il-povru ˙addiem, forsi g˙ax b’karna©©jon skur, kien qieg˙ed ja˙dem f’tarf is-sur ming˙ajr ilbies protettiv kif tg˙id il-li©i. Na˙seb li l-ebda direttur ta’ kumpanija ma j˙e©©e© lil xi membru tal-familja tieg˙u biex ja˙dem b’dawn il-kundizzjonijiet! X’se tag˙mel l-Awtorità tasSa˙˙a u Sigurtà fuq il-Post taxXog˙ol (OHSA) rigward dan ilkaΩ? Se tindaga min ˙are© dan ilkuntratt u lil liema kumpanija ©ie assenjat? Provi g˙andha r-ritratt tal-©urnal. L-ETC se tara jekk dan il-˙addiem kienx re©istrat u b’liema ˙las fis-sieg˙a kien qed jit˙allas? Mur ara x’allowance tad- danger money kien qed jit˙allas dan il-˙addiem!

KÓ ITTrI

Jew g˙ax forsi l-˙addiem kien ta’ ©ilda skura se jibqa’ g˙addej kollox mar-ri˙? Din il-kumpanija, u o˙rajn b˙ala, g˙andha ti©i black listed u ma ti˙ux kuntratt ie˙or g˙al tul ta’ Ωmien, forsi fl-

a˙˙ar jispiçça darba g˙al dejjem dan l-isfruttament a skapitu tal˙addiem. IS-SAÓÓA L-EWWEL, IL-ÓAMRUN

aTTenZJOnI GÓal mIn JImXI FIT-TrIQ Sur Editur, It-titjib fit-toroq irid isir, iΩda je˙tie© li ting˙ata attenzjoni lil min jimxi fit-triq. PereΩempju, na˙seb li fit-triq fl-Imsida ˙dejn il-marina kien ikun a˙jar li flok tqieg˙du blokki g˙oljin xi erba’ piedi, tqieg˙du blokki g˙oljin biss pied. Hekk xorta kienu jimmarkaw in-na˙a fejn qed isir ix-xog˙ol

u jevitaw li t-traffiku jid˙ol f’dik il-felli tat-triq. Però, bi blokki g˙oljin biss pied kienu jag˙mluha possibbli li dawk mexjin fit-triq jimxu fuqhom u jevitaw xi inçident fejn xi ˙add jista’ ji©i mag˙sur mal©enb. Barra minn hekk, meta jsiru xog˙lijiet f’arterji prinçipali fi tmiem il-©img˙a, l-in©enji jistg˙u jitqieg˙du mal-©enb u

jit˙alla aççess anke limitat, fejn ikun g˙adu mhux asfaltat, fejn bi ftit attenzjoni vetturi jkunu jistg˙u jg˙addu, jew jieqfu f’kaΩ ta’ ˙tie©a, ladarba n-netwerk ta’ toroq li g˙andna hu li hu u ftit g˙andna alternattivi g˙al çertu traffiku voluminuΩ. SEWWIEQ ATTIV, L-IMSIDA

Sur Editur, Nirreferi g˙all-artiklu ‘Minoranza ta’ kriminali qed ikissru ddelizzju tal-kaçça’ li ©ie ppubblikat f’din il-gazzetta tal-Óadd 21 ta’ Settembru 2014. B˙ala membru ttesserat fil-PL naqbel perfettament malpoΩizzjoni li ˙a l-Gvern li waqqaf il-kaçça wara l-qtil ta’ numru ta’ tajr protett minn kaççaturi li jaqg˙u u jqumu milli©ijiet. Kien hemm Ωmien fejn kelli simpatija g˙all-kaççaturi anke jekk ma kontx naqbel mal-arroganza ta’ w˙ud minnhom meta kienu suppost jipprattikaw id-delizzju tag˙hom. Dan peress li n-Nazzjonalisti qarrqu bil-kaççaturi g˙al diversi drabi meta bellg˙uhielhom li b’Malta fl-Unjoni Ewropea lkaçça kienet ser tibqa’ kif kienet qabel ma sirna membri s˙a˙. Però, wara ftit snin li d˙alna fl-Unjoni Ewropea, diversi kaççaturi baqg˙u jkunu arroganti u joqtlu kull g˙asfur, anke dawk protetti. Tlift g˙al kollox kull fiduçja f’kull kaççatur u anke fl-g˙aqdiet tal-kaççaturi. G˙ax dawn diskors biss g˙andhom, u fil-fatt m’g˙amlu assolutament xejn biex jg˙allmu, jikkontrollaw jew iraΩΩnu larroganza ta’ numru sew ta’ kaççaturi, kemm dawk li huma membri kif ukoll dawk li mhumiex. Dan apparti l-˙sara li dawn il-kaççaturi arroganti ilhom jag˙mlu kemm lill-industrija tat-turiΩmu kif ukoll g˙all-fama tal-pajjiΩ, li fid-dinja tal-lum daqstant kompetittivà tiswa limpjiegi u l-g˙ajxien ta’ ˙afna ˙addiema u l-familji. G˙alhekk hemm bΩonn li l-Gvern iΩomm ferm u ferm iebes kontra l-kaçça illegali u bla kontroll. G˙ax wara kollox Ωgur li l-kaççaturi huma ˙afna u ˙afna anqas fin-numru meta kkomparati mal-bqija tal-popolazzjoni. Barra minn hekk, jien naqbel li g˙andu jsir referendum dwar il-kaçça fir-rebbieg˙a. Wara kollox l-g˙aqdiet tal-kaççaturi stqarrew li g˙andhom il-ma©©oranza tal-poplu warajhom. G˙alhekk g˙andha tkun favur ir-referendum. Bl-akbar qawwa nikkundanna kull vjolenza li saret minn kaççaturi rresponsabbli nhar il-Óadd 21 ta’ Settembru 2014, meta l-poplu kien qed jiççelebra l-50 sena mill-Indipendenza. Nikkundanna l-vjolenza li saret kontra reporter u cameraman li kienu fuq xog˙olhom, kif ukoll id-twaddib ta’ flixkun lejn il-kaΩin tal-PL, u l-attakki kontra nies u tfal li kienu lBuskett g˙all-affari tag˙hom igawdu d-delizzju tag˙hom. Nikkundanna wkoll il-vjolenza bil-kliem kontra l-Prim Ministru. Il-Pulizija g˙andha xog˙ol biΩΩejjed biex taqbad il-kriminali lokali u barranin li hawn fil-pajjiΩ. IΩda qed ikollha ta˙li ˙afna ˙in ti©ri, tg˙asses u tosserva lill-kaççaturi g˙ax fosthom hemm min hu arroganti, pastaΩ u kiesa˙, li ja˙seb li ˙add u ˙add ma jista’ g˙alih. Il-poplu, mill-kbir saΩ-Ωg˙ir, g˙andu kull dritt igawdi nnatura, l-ambjent Malti u l-g˙asafar. Ming˙ajr biΩa’ li minn ˙in g˙all-ie˙or ser jitfaçça xi kaççatur b’xi arma biex joqtol xi tajr protett jew mhux. U jbeΩΩa’ jew iwerwer lil kull min ikun fil-viçin. ÇENSU W. MUSCAT, RAÓAL ÌDID

IttRI KÓ

05|10|2014 15

kullhadd.com

MILL-KAÇÇA LeJN xIex?

KAPPAR MINN SQALLIJA?

Sur Editur, Hi l-aktar ˙a©a facli li wie˙ed imur u jivvota f’referendum u ming˙alih jekk jivvota kontra l-kaçça jkun qed i˙alli l-marka tieg˙u ta’ wie˙ed favur l-ambjent. IΩda l-mekkaniΩmi f’dan il-pajjiΩ, b˙al f’o˙rajn, huma ferm iΩjed ikkumplikati minn hekk. Il-pressjoni g˙all-iΩvilupp tal-art dejjem kienet qawwija u dawk li jmexxu dejjem kellhom biçça xog˙ol iebsa bejn li jindirizzaw l-iΩvilupp li j©ib mieg˙u l-˙olqien tal-impjiegi u l-©id, iΩda wkoll xi drabi l-isfre©ju tal-art u l-ambjent, mal˙tie©a li nΩommu l-ambjent ta’ madwarna moderatament mhux mittiefes biex ma nsirux ©ungla ta’ konkrit kif saru çerti n˙awi ta’ Malta u G˙awdex li jimbuttaw lit-turist u lilna tal-lokal iwaqqg˙una f’dipressjoni. B’lobby kbira favur il-kaçça, a˙na li la a˙na kaççaturi u lanqas nassaba, s’issa kellna mo˙˙na mistrie˙ li meded kbar ta’ art ma kinux ser jinbnew g˙ax dawn huma riservati u m˙arsa minn eluf biex fihom jipprattikaw id-delizzju tag˙hom. Tassew li f’perjodi mis-sena dawn il-meded ta’ art kienu jkunu aktarx out of bounds g˙all-bqija tal-pajjiΩ, iΩda xorta min xtaq imur mixja fil-kampanja seta’ façilment imur Kemmuna, pereΩempju, u jdur hemm kemm irid bla ma jfixklu l-iffullar li s-soltu wie˙ed isib fis-sajf fil-Blue Lagoon. Dan waqt li dawk il-meded tal-art riservati g˙all-kaçça u linsib tal-anqas ma kontx tara fihom lukandi kbar daqs belt bix-xtajtiet riservati, jew xi torri ta’ Ωew© tuΩΩani sulari jew iΩjed bil-madwar riservat g˙as-sinjuruni biss. B’referendum kontra l-kaçça qed jin˙oloq preçedent perikoluΩ li, g˙ax ilma©©oranza tkun kontra xi ˙a©a, anke jekk strumentalizzata, din ti©i mça˙˙da lill-minoranza. Anke f’demokrazija hemm çerti affarijiet essenzjali li mhumiex negozjabbli u dawn huma l-jeddijiet u l-libertajiet. Ma niskanta xejn li t-tliet ©urnali li jifta˙ru li huma indipendenti u ming˙alihom huma l-pampaluni tal-libertà, u li lkoll g˙andhom l-a©enda tag˙hom, huma kontra l-kaçça g˙ax hekk jaqbel ’il-klassijiet ta’ negozjanti, periti u spekulaturi li hemm warajhom! Anke fl-Ingilterra u pajjiΩi o˙ra issa qed jindunaw xi Ωball g˙amlu bil-projbizzjoni g˙al çerta kaçça. L-iddistabbilizzar ma jag˙mel ©id lil ˙add.

Sur Editur, Minn G˙awdex qeg˙din jin©iebu f’Malta, g˙allbejg˙ lit-turisti bi prezz g˙ali ˙afna, vaΩetti Ωg˙ar mimlijin kappar. Dan huwa evidenti li mhux kappar mill-GΩejjer Maltin, imma kappar ta’ Sqallija. Mhux sew li hawn min, biex idawwar ewro, i©ib prodott minn Sqallija, jag˙mlu fil-vaΩetti, u jwa˙˙allu tikketta li hu prodott ta’ Malta. It-turist ma jkunx jaf, jixtrihom u jmur imqarraq. Kien hemm kaΩ ie˙or b˙al dan fejn minflok kap-

par minn Sqallija kienu j©ibu g˙asel. Kienu jitfg˙u dan l-g˙asel Sqalli fil-vaΩetti u jwa˙˙lu tikketti li dak l-g˙asel huwa prodott ©enwin ta’ Malta. Dawn kienu nqabdu, ittellg˙u l-Qorti, u tilfu l-kawΩa. Mhux sew li nqarrqu bit-turisti li jkunu tant ©entili li jag˙Ωlu lill-gΩejjer tag˙na g˙all-btala tag˙hom. Kappar u g˙asel f’Malta hawn kemm trid. M’hemmx g˙alfejn in©ibuhom minn Sqallija. SEQER, IL-BELT VALLETTA

ÌeMeLLAÌÌ MA’ ANtICoLI CoRRADo

TAL-MADAM, IN-NAXXAR

beJN SIÌAR u toRoQ Sur Editur, Bid-diskors kul˙add favur l-ambjent, meta ti©i g˙as-si u n-no tinduna min hu tassew favur l-ambjent. Insellem lil Transport Malta li minn kif ©ie rrappurtat ma kinitx favur li jinqalg˙u s-si©ar li ilhom deçennji jag˙tu dell u jsebb˙u x-xatt tal-Imsida fejn qed issir il- bus lane . Hawnhekk tara d-differenza bejn dak li qed isir illum u dak li kien isir qabel. Óu pereΩempju t-triq ewlenija li tag˙ti g˙ax-Xewkija G˙awdex. Minn boulevard b’si©ar maestuΩi li jag˙tu d-dell, inbidlet f’qisha da˙la ta’ çimiterju b’dawk is-si©ar taç-çipress u l-arbuxelli li ngumbraw l-art g˙ax eliminaw karre©©jata mit-tnejn li kien hemm. Ve©itazzjoni li trid bagatella biex tmantniha u ma tag˙tix dell lil dawk li jimxu jew ji©©ogjaw minn hemm. It-traffiku mnejn jg˙addi jrid, u mhux li jsib ostakli ma˙luqa minn dawk li suppost xog˙olhom hu li jiffaçilitaw il-passa©© fit-toroq. Missirijietna ta’ Ûmien il-Óa©ar fi Ωmien l-aktar imbieg˙ed, l-Imperu Ruman fl-Era Klassika u Bismark, li ttrasforma l-Ìermanja f’superpotenza iΩjed qrib Ωmienna, u eΩempji o˙ra mill-©rajja kollha juru li lingredjent essenzjali ta’ suççess hu l-façilità tat-traffiku. Min joqg˙od f’toroq arterjali, il-proprjetà tieg˙u ©©ib iΩjed u allura ma jistax imbag˙ad jilmenta li jkollu çertu inkonvenjent mill-passa©© tat-traffiku. Ara rigward na˙a o˙ra tal-Imsida, li kienet arja kwieta b˙al dik tan-na˙a lo˙ra tal-Università, hemmhekk ma saritx xi triq ta˙t l-art li t-traffiku twasslu g˙al junctions li kienu saru ta˙t irroundabout tal-Università, kif sar Tignè, forsi g˙ax dawk li joqog˙du hemm mhumiex sinjuruni b˙al dawk li xtraw proprjetà Tignè, jew g˙ax dawk li kienu responsabbli mit-toroq u l-infrastruttura dak iΩ-Ωmien ma kinux jo˙or©u fuq dak id-distrett. Tant hu hekk li l-pro©ett tal-Wied tal-Imsida kien t˙alla nofs le˙ja bl-g˙arg˙ar ta’ kull sena g˙ax id-deputat li kien qed jimbuttah ma kienx baqa’ fil-Parlament. Ara dakinhar ma nafx li xi ˙add kien g˙amel xi petizzjoni jew ra li jimbotta biex dan il-pro©ett nofs le˙ja jitlesta anke wara kwart ta’ seklu. O’BUZZ MAN L-IMSIDA

Sur Editur, Tista’ tg˙id li d-devozzjoni lejn il-Madonna talÌilju f’Malta llum il-©urnata tinsab ˙ajja biss firra˙al tal-Imqabba. Madankollu, instabu evidenzi li dan il-kult ‘Tal-Ìilju’, minn Ωminjijiet imbieg˙da, kien jinsab imxerred ma’ diversi mkejjen talGΩejjer Maltin b’mod partikolari fit-tliet ibliet, ilBelt Valletta, l-Imdina u sa˙ansitra f’G˙awdex. Tul dawn l-a˙˙ar snin, is-Soçjetà MuΩikali Madonna tal-Ìilju flimkien mal-Konfraternità talImmakulata Kunçizzjoni tal-Imqabba, imbarkat fuq pro©ett bil-g˙an li tidentifika postijiet madwar id-dinja fejn teΩisti devozzjoni lejn Ommna Marija ta˙t it-titolu ‘Tal-Ìilju’. Dan il-pro©ett ©ie mmortalizzat permezz tal-ktieb akkademiku Sicut Lilium: Devozzjoni u Ritwal tul is-Sekli , li s-Soçjetà MuΩikali Madonna tal-Ìilju ppubblikat fl-2011 flokkaΩjoni tal-festi speçjali tal-ewwel çentinarju mit-twaqqif tag˙ha. Dan il-ktieb, editjat millistoriku Mqabbi u Arkivista Nazzjonali Charles Farrugia, ©ie ppremjat bil-Premju Nazzjonali talKtieb, imtella’ mill-Kunsill Malti tal-Ktieb. Is-Soçjetà MuΩikali Madonna tal-Ìilju u lFratellanza xtaqu li din l-inizzjattiva ting˙ata aktar sustanza billi ©ew stabbiliti kuntatti ma’ ra˙al Taljan bl-isem ta’ Anticoli Corrado li jinsab filProvinçja ta’ Ruma. F’dan il-villa©© pittoresk, ta’ kull sena f’Settembru, ti©i ççelebrata l-festa ad unur il-Madonna tal-Ìilju. Fi Frar 2014, delegazzjoni minn Anticoli Corrado fl-Italja g˙amlet Ωjara fl-Imqabba. Il-grupp kien jinkludi l-Kappillan talparroçça ta’ Anticoli Corrado, Don Anacleto Giagnori; ir-Rettriçi tal-Fratellanza tal-Madonna talGilju u tal-Immakulata Kunçizzjoni, Rossella Riccioluti flimkien ma’ Ωew©ha Giuseppe Fabbi; u Dott. Laura Siciliano Toppi, li hija l-kuntatt ewlieni fil-koordinazzjoni ta’ din il-kollaborazzjoni. Biex ti©i reçiprokata din iΩ-Ωjara, f’Settembru li

g˙adda delegazzjoni mis-Soçjetà MuΩikali Madonna tal-Ìilju u l-Fratellanza tal-Immakulata Kunçizzjoni tal-Imqabba, immexxija mill-President Is-Sur Teddy Farrugia u r-Rettur is-Sur Joseph Gauci rispettivament, g˙amlu Ωjara f’Anticoli Corrado fl-okkaΩjoni tal-festa tal-Madonna talÌilju. Fost l-avvenimenti matul din iΩ-Ωjara, kien hemm laqg˙a mas-Sindku tal-lokal is-Sur Roberto Falcone, kif ukoll mal-Ariçsqof ta’ Tivoli lEççellenza Tieg˙u Monsijur Mauro Parmeggiani. IΩ-Ωjara la˙qet il-qofol tag˙ha nhar il-Óadd 14 ta’ Settembru, jum il-festa permezz tal-parteçipazzjoni tas-Soçjetà u l-Fratellanza waqt il-quddiesa solenni fis-Santwarju u l-purçissjoni bl-istatwa talMadonna tal-Ìilju mat-toroq ta’ Anticoli Corrado, akkumpanjata bil-kwadru devot li jirraffigura lMadonna tal-Ìilju u li huwa tant meqjum b’g˙oΩΩa kbira minn din il-komunità. Is-Soçjetà MuΩikali Madonna tal-Ìilju u l-Fratellanza talImmakulata Kunçizzjoni tal-Imqabba, ippreΩentaw diversi rigali lill-organizzaturi tal-festa ta’ Anticoli Corrado. Ewlieni fost dawn ta’ min isemmi pittura replika tal-kwadru tal-Madonna talÌilju ta’ Anticoli Corrado mill-pittriçi Mqabbija Maria Tonna u kif ukoll skultura fil-©ebla Mqabbija mill-iskultur Imqabbi Antoine Farrugia, li lkoll kienu parti minn din id-delegazzjoni. Is-Soçjetà MuΩikali Madonna tal-Ìilju flimkien mal-Fratellanza tal-Immakulata Kunçizzjoni talImqabba tesprimi s-sodisfazzjon tag˙ha filwaqt li t˙ares ’il quddiem g˙al aktar inizjattivi fuq baΩi internazzjonali li jkomplu jkabbru d-devozzjoni u l-kult antik lejn il-padruna tag˙na Ommna Marija Immakulata Kunçizzjoni ta˙t it-titolu singulari minn Tal-Ìilju. MARVIN SCIBERRAS, UFFIÇJAL RELAZZJONIJIET PUBBLIÇI, SOÇ. MUÛ. MADONNA TAL-ÌILJU MQABBA AD 1911

16 05|10|2014

kullhadd.com

KÓ TA’ BARRA

MADWAR

1 WINDoWS 10

1 Il-Microsoft din il-©img˙a ˙abbret b’mod uffiçjali li qieg˙da fla˙˙ar faΩi ta’ Ωvilupp ta’ sistema operattiva ©dida li se jing˙ata l-isem ta’ Windows 10. L-iΩvilupp ta’ sistema operattiva ©dida kienet mistennija min˙abba l-fatt li dik preçedenti, il-Windows 8, batiet ˙afna biex taqbad is-suq matul is-sentejn li g˙addew. Madankollu, kienet sorpriΩa li l-Microsoft qabΩu n-numru 9 meta g˙aΩlu l-isem tas-sistema operattiva. Minkejja li dan il-punt ma kienx kjarifikat b’mod uffiçjali, l-ispekulazzjoni hija li, permezz ta’ dan l-isem, il-Microsoft riedu jiddistanzjaw ru˙hom kemm jista’ jkun mill-Windows 8. Technical preview ta’ din is-sistema operattiva l-©dida di©à hija aççesssibbli minn numru limitat ta’ persuni li se jkollhom lopportunità li jippruvawha qabel it-tnedija uffiçjali li mistennija sse˙˙ fl-2015. L-ewwel imma©ni ta’ din is-sistema operattiva wrew li se jkollha disinn li se j˙allat l-istili ta’ disinn klassiku tal-Windows 7 u dak iktar modern tal-Windows 8.

2 TFEÌÌ FL-ISTATI UNITI

3 IL-KATALANI JIPPERSISTU BIR-REFERENDUM

L-ewwel kaΩ tal-virus letali tal-Ebola kien identifikat fl-Istati Uniti, fil-belt ta’ Dallas, Texas. Dan mhuwiex l-ewwel kaΩ ta’ Amerikan infettat b’din il-marda. Però, il-kaΩijiet preçedenti kienu ta’ persuni li l-marda ©iet identifikata fihom meta kienu g˙adhom flAfrika. F’dan il-kaΩ, ir-ra©el infettat la˙aq g˙amel il-vja©© lura l-Istati Uniti mil-Liberja fuq titjira kummerçjali u g˙addew diversi jiem qabel ma fe©©ew fuqu l-ewwel sintomi tal-infezzjoni. Huwa wasal l-Istati Uniti fid-19 ta’ Settembru u dda˙hal l-isptar disat ijiem wara. Madankollu, min˙abba l-fatt li l-marda tal-Ebola hija kunta©©juΩa biss meta jitfaççaw l-ewwel sintomi, in-numru ta’ nies li setg˙u ntla˙qu minn din l-infezzjoni huwa limitat g˙al min g˙amel kuntatt mieg˙u mill-24 ta’ Settembru ’l quddiem. Minkejja li din kienet l-ewwel darba li l-marda Ωviluppat fl-Istati Uniti, bosta strutturi mediçi Amerikani huma di©à attrezzati biex jiffaççjaw sitwazzjonijiet b˙al dawn u huwa mistenni li l-kaΩ ji©i iΩolat fi Ωmien qasir.

Wara li ©imag˙tejn ilu assistejna g˙ar-referendum g˙all-indipendenza tal-Iskozja, liema referendum m’g˙addiex, din il-©img˙a l-Qorti Kostituzzjonali Spanjola ssospendiet ir-referendum g˙all-indipendenza tal-Katalonja. Dan wara li, jumejn qabel, il-President Katalan Arturo Mas iffirma digriet biex il-vot g˙all-indipendenza jittie˙ed fid-9 ta’ Novembru li ©ej. Il-Prim Ministru Spanjol Mariano Rajoy sa˙aq li r-referendum imur kontra l-kostituzzjoni Spanjola li twaqqfet fl-1978. “Óadd u xejn, kemm jekk poter jew istituzzjoni, ma jista’ jkisser il-prinçipju ta’ sovranità singola u indiviΩibbli li fuqha hija bbaΩata l-koeΩistenza tag˙na,” qal Rajoy. Ûied jg˙id li l-ebda persuna jew grupp ma kellhom id-dritt li jça˙˙du liç-çittadini Spanjoli kollha mid-dritt li jiddeçiedu x’g˙andu jkun il-pajjiΩ tag˙hom. Madanakollu l-awtoritajiet Katalani iddeçidew li jippersistu bir-referendum xorta wa˙da.

ta’ BaRRa KÓ

05|10|2014 17

kullhadd.com

iD-DinJa

4 3 5 6

6 iR-RiVOlUZZJOni tal-UmBRelel

Ir-rivoluzzjoni tal-umbrelel: hekk ©ew imlaqqma l-protesti li qed isiru b˙alissa f’Óong Kong. Dan peress li d-dimostranti uΩaw g˙add ta’ umbrelel biex jipprote©u lilhom infushom mill-gass ta’ dmug˙ li waddbu l-pulizija. Eluf ta’ dimostranti, ˙afna minnhom studenti Ωg˙aΩag˙, qed jokkupaw Ωoni çentrali f’Óong Kong b˙ala protesta g˙al dak li huma qed isej˙u “demokrazija falza”. Dan wara li l-Gvern ÇiniΩ g˙adda li©i li tirrestrin©i l-kandidati g˙allkariga ta’ Kap EΩekuttiv, ji©ifieri mexxej, ta’ Óong Kong, g˙all-elezzjonijiet li se jsiru fl-2017. Id-dimostranti qed isej˙u g˙ar-riΩenja tal-Kap EΩekuttiv preΩenti, Leung Chun-ying, biex jirriΩenja. Tard matul il-©img˙a saret offerta g˙al diskussjoni, li ©iet milqug˙a mid-dimostranti, li iΩda baqg˙u jinsistu li l-poΩizzjoni ta’ Leung ma kinitx g˙adha tenibbli. Intant, il-Ministru g˙all-Affarijiet Barranin ÇiniΩ Wang Yi wissa lillAmerika u lill-pajjiΩi barranin o˙ra biex ma jinda˙lux fi kwistjonijiet interni taç-Çina. Ironikament din il-©img˙a ç-Çina kienet qed tiççelebra l-Jum Nazzjonali tag˙ha.

5 JintlaÓaq ftehim

4 in-natO U l-UKRaina Is-Segretarju Ìenerali l-©did tan-NATO Jens Stoltenberg qal li n-NATO tixtieq li jkun hemm rabta kostruttiva mar-Russja, iΩda biex dan isir ir-Russja kellha tibdel ilpolitika tag˙ha fuq l-Ukraina. Din l-istqarrija saret filwaqt li re©a’ nfeta˙ attakk fuq lajruport ta’ Donetsk, fl-Ukraina. Filwaqt li s-separatisti qalu li kienu reb˙u kontroll tal-biçça l-kbira tal-ajruport, l-awtoritajiet Ukraini ça˙du l-istqarrija. Minn meta beda l-konflitt f’April bejn dawk li riedu lUkraina eqreb tal-Ewropa u dawk li riduha eqreb tarRussja, di©à nqatlu madwar 3,000 persuna. Il-President Russu Vladimir Putin baqa’ jiç˙ad li qed jibg˙at riΩorsi militari lis-separatisti fl-Ukraina, g˙alkemm ammetta li voluntiera kienu qasmu mirRussja g˙al ©ol-Ukraina biex jg˙inu lis-separatisti. Ix-xahar li g˙adda l-President Ukrain Petro Poroshenko ffirma ftehim ta’ assoçjazzjoni politika u kummerçjali mal-Unjoni Ewropea. F’din l-okkaΩjoni huwa qal li l-ebda nazzjon ma kien ˙allas prezz daqshekk g˙oli biex isir Ewropew.

Il-Gvern Afgan il-©did, immexxi minn Ashraf Ghani, iffirma ftehim bilaterali ta’ sigurtà mal-Istati Uniti biex din tal-a˙˙ar t˙alli kontin©ent ta’ truppi li se jg˙inu lill-pajjiΩ tal-Lvant Nofsani jΩomm l-ordni matul is-sentejn li ©ejjin. Dan il-kontin©ent mistenni li jkun ta’ madwar 10,000 suldat fl-2015, numru li se jonqos bin-nofs fl-2016, biex imbag˙ad jonqos g˙al madwar 1,000 g˙assnin ta’ wara. In-negozjati dwar dan il-ftehim kienu waqfu ˙esrem lejn l-a˙˙ar tal-2013 hekk kif il-President Afgan ta’ dan iΩ-Ωmien, Hamid Karzai, ˙a poΩizzjoni ostili fil-konfront tal-Amerikani u rrifjuta li jiffirmah. Madankollu, Ghani kien g˙amilha çara fil-kampanja elettorali tax-xhur li g˙addew illi huwa kien favur l-estensjoni tal-missjoni militari Amerikana hekk kif f’dan l-istadju jidher çar li lAfganistan g˙adha mhijiex f’poΩizzjoni li tiddefendi ru˙hu kontra l-gruppi terroristiçi li joperaw fuq it-territorju tag˙ha. Barra l-kontin©ent Amerikan, se jkun hemm ie˙or multinazzjonali ta’ madwar 3,000 suldat illi se jkollhom responsabbiltajiet li jvarjaw minn ta˙ri© g˙al operazzjonijiet ta’ sigurtà.

18 05|10|2014

kullhadd.com

kÓ Mill-istorja

SOPHIE – ID-DESTIN TA’ DUKESSA KITBA TA’ MARY CHETCUTI Twieldet fi Stuttgart, il-Ìermanja, nhar l-1 ta’ Marzu 1868 b˙ala Sophie Marie Josefina Albina Kontessa Chotek von Chotkov und Wognin, ir-raba’ wild talKonti Bohuslaw Chotek von Chotkow und Wognin u lKontessa Wilhelmina Kinsky von Wchinitz und Tettau. Ing˙atat l-edukazzjoni limitata g˙all-ulied bniet tal-familji nobbli f’dak iΩ-Ωmien, ji©ifieri tag˙lim tallingwi b˙all-FrançiΩ u l-Latin, letteratura, storja u rakkmu, muΩika u etikett denju ta’ tfajla nobbli ta’ saff baxx b˙all fil-kaΩ ta’ Sophie. Kif lestiet l-edukazzjoni tag˙ha ΩΩag˙Ωug˙a Sophie n˙atret b˙ala wa˙da mid-dami©elli talArçidukessa Isabella von Teschen tal-familja Habsburg-Lorraine, liema familja kienet tirrennja malEwropa kollha. Skandlu kbir Li tkun tifforma parti miç-çirku Ωg˙ir ta’ nisa li jduru blArçidukessa kien unur u privile©© kbir g˙all-Kontessa Sophie Chotek; dan sakemm tefa’ g˙ajnejh fuqha l-Arçiduka Franz Ferdinand tal-Awstrija, l-eredi g˙at-tron Awstro-UngeriΩ. Mhux mag˙ruf kif u fejn iltaqg˙u g˙allewwel darba Sophie u Franz Ferdinand g˙alkemm storiçi ja˙sbu li seta’ kien waqt ballu filbelt sabi˙a ta’ Praga. Fil-fatt, Franz Ferdinand kien stazzjonat ma’ stakkament militari f’din ilbelt u bis-sa˙˙a t’hekk kien jag˙mel Ωjarat spissi fil-Kastell ta’ Halbturn, ir-residenza tal-qraba tieg˙u l-Arçidukessa Isabella u Ωew©ha l-Arçiduka Friedrich. Isabella u Ωew©ha kienu fer˙anin se jtiru b’dawn iΩ-Ωjarat u g˙amluha fatta li Franz kien ©ej u sejjer g˙andhom g˙ax kien sar i˙obb lil binthom il-kbira, Marie Christine. IΩda meta l-Arçidukessa Isabella indunat g˙alfejn Franz Ferdinand kien qed jag˙mel dawn iΩ-Ωjarat spissi, tant irrabjat li keççiet b’mod immedjat lil Sophie mis-servizz ta’ dami©ella u sa˙ansitra g˙alqitha f’kunvent tassorijiet. Inqala’ skandlu kbir g˙al-fatt li kienet xi ˙a©a inaççettabbli li leredi g˙at-tron u futur imperatur Awstro-UngeriΩ jinnamra b’intenzjonijiet serji ma’ xbejba ta’ nobbiltà inferjuri u f’poΩizzjoni, tista’ tg˙id, ta’ seftura pulita. LArçidukessa Isabella ˙alfet li tag˙mel minn kollox biex tostakola din ir-relazzjoni, iktar u iktar meta hi kellha tmien ulied bniet u qed tfittex biex iΩΩewwi©hom fl-aqwa djar aristokratiçi Ewropej. Il-kelma ©riet u waslet f’widnejn iz-ziju ta’ Franz Ferdinand, lImperatur Awstro-UngeriΩ Franz Joseph, li min-na˙a tieg˙u bag˙at g˙alih u ammonieh illi b˙ala suççessur tieg˙u hu ma setax jiΩΩewwe© lil min irid, u b’mod speçjali lill-Kontessa Sophie g˙ax hi ma kellha l-ebda parentela mal-ebda dar jew dinastija ta’ renjanti attwali jew passati talEwropa u g˙alhekk qatt ma setg˙et issir imperatriçi biΩ-Ωwie© ma’ Franz. Franz Ferdinand, minna˙a tieg˙u, tenna b’insistenza li hu ma kienx lest li jirrinunzja g˙al Sophie biex jid˙ol fi Ωwie© sfurzat u bla m˙abba ma’ xi prinçipessa eli©ibbli g˙at-tron b˙alu g˙as-sempliçi ra©uni biex ikollu wild li eventwalment jista’

jissuççedih fuq it-tron AwstroUngeriΩ. L-argument kien wie˙ed s˙un u jaqta’ fil-la˙am il-˙aj. Franz Ferdinand kien determinat li ma riedx jispiçça b˙al ku©inuh Rudolf, l-uniku iben tal-imperatur, li kien qatel ru˙u b’idejh flimkien mas-sie˙ba tieg˙u fl1889. Rudolf ma ried jaf b’xejn u ma ried jisma’ minn ˙add aktar wara li kien ©ie sfurzat fi Ωwie© mal-Prinçipessa Stephanie, bint irRe tal-Bel©ju, li tant kien Ωwie© diΩastruΩ li Rudolf sa˙ansitra beda jilg˙ab mal-idea li jitlob lillPapa biex jing˙ata l-annullament – xi ˙a©a li kienet impossibbli. Meta missieru, l-Imperatur Franz Joseph, beda’ jag˙millu pressjoni kbira biex iwaqqaf immedjament ir-relazzjoni adultera li kellu, hu rrealizza li ˙ajtu kienet tkun bla sens ming˙ajr l-im˙abba ta’ si˙bitu, il-Barunessa Maria Vetseva. G˙aldaqstant, Rudolf ta’ 30 sena u Maria ta’ 17-il sena, ˙adu d-deçiΩjoni estrema li jtemmu ˙ajjiethom b’idejhom flimkien f’Mayerling, il-mo˙ba amoruΩa tag˙hom. L-iskandlu ta’ din ittra©edja baqa’ jidwi u jirbombja g˙al g˙exieren ta’ snin wara. Is-salvazzjoni tal-koppja L-Arçidukessa Maria Theresa, lomm tar-rispett ta’ Franz Ferdinand, kellha tkun is-salvazzjoni g˙al Franz u Sophie. Inkora©©iet lil binha tar-rispett biex jibqa’ perseveranti fid-determinazzjoni tieg˙u li jiΩΩewwe© lill-mara li j˙obb u sa˙ansitra vvja©©at lejn Praga biex ˙ar©et lil Sophie mill-kunvent fejn kienet qed tinΩamm imsakkra biex ©abitha lura tg˙ix fid-dar mag˙ha, filwaqt li ressqet talbiet quddiem l-Imperatur Franz Joseph ˙alli jrattab qalbu u jag˙ti l-permess u l-kunsens tieg˙u g˙aΩ-Ωwie© ta’ dawn iΩ-Ωew© ma˙bubin. Meta finalment lImperatur çeda g˙at-talbiet ta’ Maria Theresa, mara influwenti ferm fil-Qorti tieg˙u, hija ˙adet f’idejha l-preparamenti tat-tie© u insistiet li dan ise˙˙ fil-kappella privata tal-palazz tag˙ha. L-Arçiduka Franz Ferdinand u lKontessa Sophie Chotek iΩΩew©u fl-1 ta’ Lulju 1900 f’Reichstadt, illum ir-Repubblika Çeka. G˙aççerimonja ma attenda ˙add millfamilja rjali ˙lief l-Arçidukessa Maria Theresa, ommu tar-rispett, u Ω-Ωew© uliedha bniet. MaΩΩwie© Sophie ng˙atat it-titlu ta’ Prinçipessa ta’ Hohenberg u aktar tard, fl-1909, ing˙atat it-titlu ta’ dukessa. Jiem qabel iΩ-Ωwie©, fit28 ta’ Ìunju 1900, Franz Ferdinand issejja˙ fil-Palazz Imperjali ta’ Hofburg biex jidher quddiem delegazzjoni ta’ arçiduki, ministri, dinjitarji tal-qorti, ilKardinal ta’ Vjenna u l-Primat talUngerija sabiex jiffirma dokument uffiçjali fejn hu kien qed jiddikkjara pubblikament illi lil Sophie qed jo˙odha b’martu imma peress li hija ta’ saff ˙afna aktar inferjuri minnu hija qatt ma tista’ ©©orr it-titlu ta’ imperatriçi, re©ina jew arçidukessa u, aktar minn hekk, l-ulied li jitwieldulhom minn dan iΩ-Ωwie© la jistg˙u jirtu u lanqas jing˙ataw drittijiet dinastiçi u privile©©i fl-ebda renju talHabsburg. Fi kliem fqir uliedhom qatt ma setg˙u jkunu suççessuri g˙at-tron ta’ missierhom u talebda renju ie˙or.

B’din id-dikjarazzjoni Sophie kienet qed ti©i umiljata quddiem l-aristokrazija kollha. Fi Ωjarat uffiçjali f’pajjiΩi o˙ra Ewropej hi ma kinitx tkun mistiedna biex takkumpanja lil Ωew©ha ˙lief g˙al xi ftit drabi fosthom fl-Ingilterra meta r-Re Ìor© V u martu rRe©ina Mary kienu laqg˙uhom fil-Kastell ta’ Windsor bejn is-17 u l-21 ta’ Novembru 1913. Madankollu, xorta wa˙da l-koppja Franz u Sophie kellhom Ωwie© feliçi li minnu twildulhom tliet itfal, Sophie, Maximilian u Ernst. DeçiΩjoni fatali Fl-1914 l-Arçiduka Franz Ferdinand laqa’ l-istedina tal-Ìeneral Oskar Potiorek, Gvernatur Awstro-UngeriΩ fil-provinçja talBosnja-Óerzegovina sabiex isegwi t-truppi waqt xi manuvri g˙al tliet ijiem s˙a˙ f’Sarajevo, il-belt kapitali tal-provinçja. U peress illi l-istedina kienet qed issirlu filkapaçità tieg˙u ta’ kmandant militari minflok dik ta’ futur imperatur huwa ˙ataf l-okkaΩjoni u g˙amel l-arran©amenti kollha me˙tie©a biex martu, id-Dukessa Sophie Hohenberg, tkun mieg˙u biex takkumpanjah b’mod uffiçjali g˙all-a˙˙ar jum minn dawk ittliet ijiem, ji©ifieri f’dik l-g˙odwa fatali tat-28 ta’ Ìunju 1914. Il-poplu Serb kien imxebba’ bil˙akma tal-imperu Awstro-UngeriΩ fejn in-nies kienu qed jinΩammu ta˙t dittatura bl-iskuΩa li kienet qed titraΩΩan il-problema dwar differenzi u inkwiet etniku u politiku-reli©juΩ. Gruppi sovversivi u anarkiçi ji©©ieldu g˙all-˙elsien u l-indipendenza mill-˙akma bdew jin˙olqu kuljum u d-destin talArçiduka Franz Ferdinand u dDukessa Sophie issi©illah wie˙ed minn dawn il-gruppi li kien isejja˙ lilu nnifsu ‘L-Id is-Sewda’. Huma ©ew assassinati b’tiri ta’ pistola sparati lejhom minn distanza qasira waqt li kienu qed jivja©©aw f’karrozza miftu˙a mattoroq tal-belt Sarajevo. Ûball Ωg˙ir tax-xufier tag˙hom li qabad triq minflok o˙ra swielhom ˙ajjiethom. Ironija kbira huwa l-fatt illi dakinhar stess kien g˙eluq l14-il sena minn meta l-Arçiduka Franz Ferdinand kien iffirma dokument pubbliku illi fiΩ-Ωjarat uffiçjali ma tistax takkumpanjah martu, id-Dukessa Sophie. Il-konsegwenza ta’ dan il-qtil kienet gwerra twila u mdemmija, ilGwerra l-Kbira. It-twiebet tag˙hom ivja©©aw flimkien bil-ba˙ar sa Trieste u mbag˙ad bit-tren sa Vjenna fejn sarilhom il-funeral b’mod privat fil-Palazz ta’ Hofburg, li g˙alih attendew il-membri tal-familja biss. Zijuh, l-Imperatur Franz Joseph g˙amilha çara mill-bidu nett li ma ried lil ˙add ˙lief ilfamiljari stretti biex jattendu g˙allfuneral ta’ neputih u s-suççessur tieg˙u Franz Ferdinand u martu Sophie. Peress li l-Arçiduka Franz Ferdinand kien ˙alla bil-miktub li ried jindifen ma©enb martu u peress li d-Dukessa Sophie ma setg˙etx tindifen fil-kripta imperjali, wara l-funeral ittie˙du filKastell ta’ Artstetten, residenza tas-sajf tal-familja Hapsburg, u ndifnu ˙dejn xulxin fil-kripta ta’ dan il-kastell. Fil-Kastell ta’ Artstetten, flAwstrija, illum twaqqaf muΩew iddedikat g˙all-memorja ta’ Franz u Sophie.

Pittura tad-Dukessa Sophie mag˙mula mill-pastelli. Din il-pittura tinsab fil-muΩew tal-Kwastell Artstetten.

Ferdinand u Sophie ma’ wliedhom

Ftit qabel ma nqatlu

CITY CARS

It-terminu city car jintuΩa g˙al dawk ilkarozzi Ωg˙ar li huma ideali biex jinstaqu f’Ωoni urbani u fi bliet. City cars huma ideali ukoll g˙al parke©© fi spazji Ωg˙ar, iΩda fl-istess ˙in ma jnaqqsux mill-kumdità ta’ min ikun riekeb, sew b˙ala passi©©ier u anke x-xufier. Bosta Ωoni madwar id-dinja jirreferu g˙al city car b’termini differenti. EΩempju fl-Amerika ta’ Fuq din tissejja˙ subcompact, waqt li fir-Renju Unit din tissejja˙ supermini, li teknikament hija ftit ikbar minn city car. L-ori©ini tas-city cars Numru ta’ karozzi Ωg˙ar u ˙fief kienu jinbieg˙u qabel is-snin ˙amsin, imma ma kinux mag˙rufa b˙ala city cars. Fost dawn insibu l-Austin 7 tal-1922, il-Fiat 500 ‘Topolino’ tal-1936, u l-Corsley tal1940. Wara l-gwerra numru ta’ manifatturi ta’ karozzi ˙olqu l- microcars , li kienu karozzi li jesg˙u sa massimu ta’ Ωew© persuni, inkluΩ ix-xufier. Eventwalment dawn kienu il-prekursuri tas-city cars. U˙ud minn dawn kienu ilBond Minicar, AC Petite fl-Ingilterra, ISO Isetta fl-Italja, Fulda u Brutsh fil-Ìermanja. Zundapp Janus, fil-Ìermanja wkoll, kienet karozza unika g˙ax il-passi©©ier kellu s-seat tieg˙u, dahar ma’ dahar ma’ 1922 – Austin 7

tax-xufier. Hekk kif l-ekonomija Ewropea tjiebet, dawk kwaΩi sparixxew kollha. Fiat niedew iç-500 fl-1957, U fl-1959 BMC introduçew il-karozza tant popolari sallum, il-Mini. Kien hemm bosta pro©etti o˙ra mill-1969 sal-1972, fejn Daihatsu pproduçew karozza elettrika, waqt li Toyota niedew it-Town Spider, b’g˙aΩla ta’ petrol jew elettrika. General Motors, niedew tliet mudelli 2-seaters, b’wa˙da tkun elettrika, o˙ra ta˙dem bil-petrol u o˙ra hybrid, li sfortunatament ma kellhiex suççess. Dak li pproduçew GM, kienu karozzi li jla˙˙qu 0-30mph fi 15-il sekonda, b’veloçità massima ta’ 3045mph, li ma kinitx tajjeb biΩΩejjed g˙al sewqan normali fl-ibliet u lanqas ma kellhom miΩuri konformi ta’ sigurtà. Waqt li ˙afna minn dawn il-karozzi llum il-©urnata huma kkunsidrati b˙ala city cars, dawk il-karozzi ©ew sostitwiti minn karozzi ikbar ma’ kull ©enerazzjoni. L-eççezzjonijiet kienu l-Fiats Ωg˙ar b˙aç-500 tal-1957 u l-126. Dawn kellhom qies ta’ 3 metri tul, imma kienu jesg˙u erba’ persuni, li po©©ewhom lil hinn mill-kategorija ta’ microcar. Is-sostituzzjoni tal-Fiat 126 kienet içCinquecento tal-1991 li kienet ippreΩentata b˙ala city car b’tul ta’ 3 metri u 20çm. 1953 – ISO Isetta

Kei cars, hekk kif inhuma mag˙rufa scity cars fil-Ìappun, in˙olqulhom regolamenti biex jitpo©©ew f’din il-kategorija fit-8 ta’ Lulju 1949. Produzzjoni ta’ dan it-tip bdiet wara l-1955 minn Daihatsu, Mitsubishi, Subaru u Suzuki.

Toyota iQ – 2009

karozzi Koreani kienu ferm ir˙as millmudelli Ewropej, b’mod speçjali lOpel/Vauxhall Agula tas-sena 2000 u lVW Lupo tal-1999 li xorta baqg˙u affidabbli.

Ûieda fil-popolarità

Paraguni bejn city cars u supermini crossovers

Lejn l-a˙˙ar tas-snin tmenin is-superminis kibru mhux ˙aΩin fid-daqs u x-xerrejja bdew ifittxu karozzi iΩg˙ar four-seaters. Fil-Ìappun ix-xerrejja kellhom g˙aΩla kbira minn fejn jag˙Ωlu, microvan u kei trucks b˙al Honda Today, Subaru Sambar, Mistubishi Minica u Suzuki Fronte, fost l-o˙rajn. Fl-1996, Ford introduçew il-Ka. B’forma ta’ bajda li ma tantx ˙alliet spaΩju fis- seats ta’ wara, iΩda x-xerrejja ma tantx impurtahom minn dan u ppreferew il-Ka fuq mudelli o˙ra. F’nofs is-snin disg˙in, Daewoo u Hyundai introduçew is- city cars tag˙hom g˙as-swieq AΩjatiçi u Ewropej. Hyundai Atos, imnedija fl-1997 b’tul ta’ 3 metri u nofs, ipprovdiet spazju komdu fuq ©ewwa. Id-disinn forma ta’ kaxxa ˙oloq diversi reazzjonijiet. Waqt li dDaewoo Matiz li ˙ar©et fl-1998, fuq disinn ta’ Giorgetto Giugiaro, in˙olqot b’disinn ferm iΩjed atraenti. Dawn il-

B˙alma l-karozzi tal-familja u s-superminis kibru fis-snin disg˙in u l-bidu tassnin elfejn, hekk g˙amlu ukoll is-city cars. Wara li w˙ud mis-super minis b˙al Ford Fiesta, Opel Corsa u VW Polo kibru g˙al 3 metri u 90 çm, u˙ud millmanifatturi ta’ vetturi kabbru s-city cars g˙al 3 metri u 65 çm (12-il pied). Wa˙da minn tal-bidu kienet in-Nissan Micra tal-2002 bi 3 metri u 72 çm tul, iΩda iΩg˙ar minn superminis tas-snin disg˙in. Citroen C2, Toyota Yaris u Peugeot 1007, jistg˙u jitqiesu wkoll b˙ala mini MPV ; terminu ie˙or g˙al supermini bl-istess qies iΩda b’iΩjed g˙oli. MaΩ-Ωmien kien hemm Ωvilupp f’kollox, kif wie˙ed jista’ jara fit-toroq tag˙na, fejn huwa kemxejn diffiçli li tiddistingwi minn karozza g˙all-o˙ra. Biss, b˙ala city cars proprja li n˙admu riçenti fis-snin elfejn, naraw spiss fit-toroq tag˙na Smart Fortwo, Tata Nano u Toyota iQ.

1972 – Fiat 126

1996 – Ford Ka

20 05|10|2014

kullhadd.com

kÓ kAROZZI

TEST DRIVE

TOYOTA AURIS HYBRID IL-ÌDID 2

Riçentament er©ajt ©ejt mistieden minn Michael Debono Ltd sabiex nag˙mel test drive ie˙or. Din id-darba fuq ilmudell il-gdid ta’ Toyota Auris Hybrid. Nista’ ng˙id li kienet esperjenza tal-©enn li nsuq karozza b˙al din. Karozza lussuΩa g˙all-a˙˙ar b’rikba eççellenti li façilment taddatta ru˙ek g˙aliha. Li jien insuq dawn it-tip ta’ karozzi mhix xi ˙a©a komuni. G˙alhekk in˙ossni kemxejn eçitat hekk kif inkun ser nibda dan it tip ta’ test drives. Hekk kif sibt ru˙i ˙dejn lAuris, bqajt impressjonat. Differenza kbira meta tara karozza fir-ritratti g˙al li taraha fil-verità, iΩjed u iΩjed li tkun ser issuqa. Impressjonani ˙afna is-silenzju tal-magna. Karozza b˙al din li hija hybrid, allura ta˙dem bil-petrol, wie˙ed jistenna li l-magna tkun silenzjuΩa, iΩda bqajt impressjonat kif la minn barra u lanqas minn ©ewwa ma smajt ilmagna ta˙dem. SorpriΩa o˙ra kienet il-mod li bih tistartja l-magna. Bdejt infittex iç-çavetta iΩda ma sibthiex. Wara ftit irrealizzajt li l-karozza tistartja billi tag˙fas buttuna, ignition switch, li tinsab ta˙t illeavers li minnhom tiffunzjona l-wipers. Daqstant ie˙or, tintefa mill-istess post. Il-funzjoni ta’ sigurtà hija li biex tistartja trid tg˙afas il- clutch , b’hekk tevita li, jekk ikollok xi tfal, jistartjaw il-karozza. Meta karozza tkun hybrid , hija normali li tkun ekonomika. Prova ta’ dan huwa t-test drive li g˙amilt. Domt madwar sieg˙a u nofs insuq, soqt madwar 20 mil. Il-konsum talfjuwil, hekk kif kien indikat fuq il- gauge digitali, kien ta’ medja ta’ 24 mil kull gallun. Dan ifisser li lanqas in˙ela gallun ta’ fjuwil meta tqis li kienet qed tiffunzjona l-arja kundizzjonata. Dan il-mudell huwa kemxejn

kbir fid-daqs, iΩda ftit li xejn jaffetwa is-sewqan. Xorta wa˙da ˙assejtni komdu, iΩjed u iΩjed li l-mirja kienu ssettjati b’mod komdu g˙alija. Kumment ie˙or li xtaqt ng˙addi kien dwar il-˙©ie©a ta’ wara li hija kemxejn Ωg˙ira u li minnha ma tantx ikollok viΩibbiltà tajba min˙abba li l-˙©ie© huma tinted . IΩda dan ftit li xejn jaffettwa, g˙ax meta tirriversja, awtomatikament tixg˙el kamera u tirriversja b’mod iΩjed façli hekk kif g˙andek viΩibbiltà çara u wiesg˙a, b’indikazzjonijiet u sinjali. Kif sar komuni f’˙afna karozzi, fl-isteering ikun hemm funzjonijiet biex t˙addem irradju kif ukoll li twie©eb ittelefonati. Mill-funzjoni tarradju tista’ wkoll tag˙Ωel x’tixtieq tara fil-gauge b˙ala konsum ta’ fjuwil, il-mili li soqt, ittemperatura fuq barra, eçç.; waqt li fil-funzjoni l-o˙ra, dik li twie©eb iç-çellulari wara li jkun qabad mas-sistema ta’ blue-tooth , hemm funzjoni biex taqleb iç-çellulari g˙al loud-speaker. Din hija karozza ideali ˙afna g˙all-familja g˙ax hija komda u mdaqqsa b’diversi features moderni u façilment torbotha ma qalbek. B’ luggage boot imdaqqas, li fih spazju tajjeb ukoll, u li f’kaΩ li wie˙ed ikollu bΩonn i©orr xi ˙a©a ikbar fiddaqs, is-seats tal-passi©©ieri jinqalbu u l-ispazju jikber ferm iΩjed.

Deskrizzjoni tar-ritratti: 1. Dehra ©enerali ta’ Toyota All New Auris Hybrid 2. Dehra minn wara tal-mudell li ng˙atajt biex insuq 3. Dehra tad- dashboard talmudell li ng˙atajt biex insuq 4. Dehra tal-buttuni elettroniçi li jinsabu viçin l-isteering . Ilbuttuna li tinsab ©o çirku a˙mar hija l-ignition switch

KArOzzI KÓ

05|10|2014 21

kullhadd.com

PEUGEOT 308 GT

DISPONIBBLI B’ÛEWÌ MAGNI ESKLUSSIVI U DINAMIÇI

Il-Peugeot 308 u 308 SW raw suççess kummerçjali b’146,000 ordni sal-a˙˙ar ta’ Awwissu li g˙adda. Dan ir-riΩultat poΩittiv wasal l-iΩjed min˙abba ddisinn, kwalità perçepita, l-iCockpit innovattiva u l-effiçjenza b’rekord ta’ ekonomija tal-fjuwil u emissjonijiet baxxi. Wara din il-prestazzjoni eççellenti, il-firxa ta’ 308 twassal g˙al Ωew© mudelli dinamiçi b’verΩjoni kompletament ©dida, it-tnejn hatchback u stili SW. Dawn jinkorporaw l-istrate©ija li dejjem titjieb ta’ din id-ditta, li ng˙ataw l-ikbar spinta bil-premju Car of The Year g˙as-sena 2014. Minn wara l-kwinti ta’ dawn iΩ-Ωew© verΩjonijiet, sew il-GT 205 jew GT 180, mg˙ammra b’magni 1.6L THP 205 Stop&Start 6-speed manual u magni 2.0L BlueHDi 180 EAT6 rispettivament, ix-xufiera japprezzaw l-istil assertiv u prestazzjoni notevoli ta’ dawn il-vetturi, flimkien mal-esperjenza eççezzjonali ta’ sewqan u konsum baxx ta’ fjuwil. Grafika assertiva sportiva L-uniçità tat-308 GT hija immedjatament evidenti u tattira ˙afna attenzjoni. Fil-faççata ta’ din il-verΩjoni dinamika, wie˙ed isib l-iljun fuq ixxibka bi tliet xfafar orizzontali fil-©enb tal-emblema u dwal LED uΩati matul il-faççata kollha. G˙all-viΩjoni eççellenti f’kull çirkostanza, it-308 GT huwa mg˙ammar bl-aqwa dwal possibbli mag˙mul minn element li fih 62 bozza LED. L-indicators esklussivi jiddistingwu wkoll it-308 GT. Loperazzjoni dinamika u sekwenzjali, minn ©ewwa g˙al

barra, tenfasizza fuq fuq lidentità teknolo©ika tal-karozza. Dawn jinsabu eΩatt fuq ilventilaturi tal-arja li jipprovdu iΩjed arja fil-magna. It-308 GT jippreΩenta dehra stilistika u aerodinamika. Ilmirja suwed ileqqu, jikkumplimentaw il-˙©ie© tinted. B’roti b’qies ta’ 18-il pulzier li ©ew imkabbra apposta g˙al dan il-mudell, huma mg˙ammra b’ tyres Michelin Pilot Sport 3. Varati b˙ala ‘Diamant’, dawn ir-roti huma esklussivi g˙at-308 GT bi spokes immew©a b’disinn imnaqqax. Minn wara, il-Peugeot 308 GT jispikka fl-g˙amla tieg˙u, partikolarment min˙abba diffuser iswed ileqq u twin tail

pipes dekorattivi. Il-logo talGT jinsab max-xibka ta’ quddiem, mal-bieba ta’ wara, u mal-panelli tar-roti ta’ quddiem. Il-firxa ta’ kuluri g˙at-308 GT tinkludi l-kulur ©did u esklussiv magnetic blue. Dan il-kulur kien ji©i uΩat biss filpassat, fuq il-karozzi tal-kompetizzjoni FrançiΩi. Dan ilkulur jixraq ˙afna mal-linji talkarozza kif ukoll jenfasizza lg˙oli tar-rikba li ©iet imnaqqsa b’7mm fuq quddiem u 10mm fuq wara. Atmosfera esklussiva hija wkoll miksuba fil-gabina. B˙ala karozza sportiva, kemm ir-roof lining u il-window pillars ta’ fuq huma irfinuti b’kulur uniku ikkumplimen-

tati bi rqajja’ ˙omor. Iddimensjoni mekkanika hija rappreΩentata bl-aluminju fuq il-pedali u irfinar bl-istainless steel mal-aperturi tal-bibien. Element fundamentali li ssibu f’karozza sportiva – ilpoΩizzjoni tax-xufier, hija ideali ˙afna min˙abba lergonomija tal-Peugeot iCockpit. Ix-xufier jista’ ja©©usta l-g˙oli u l-mod li bih jil˙aq l- isteering , li huwa uniku peress li miksi bil-©ilda u jinkludi l- badge tal-GT. Malli tinxteg˙el l-ignition, ixxufier ji©i milqug˙ b’messa© GT u, biex jikkumplimenta dan, it-touchscreen juri colour sheme ©dida li tiddomina mill-kuluri a˙mar u iswed, mog˙tija l-isem ta’ Redline.

Prestazzjoni dinamika u notevoli Biex iwassal pjaçir komplut, il-GT ˙a li jist’a mix- chassis b’issettjar speçifiku u magni bi prestazzjoni g˙olja li di©à jla˙˙qu l-istandards ta’ emissjoni ta’ Euro6. L-in©iniera uΩaw il-kompetenzi kollha tad-ditta biex akkwistaw sa˙˙a notevoli b’piΩ proporzjonat ta’ 5.85kg/hp (171hp g˙al kull tunnellata) g˙al magna petrol tat-308 GT. Ir-riΩultati tal-prestazzjoni jitkellmu wa˙edhom. Il-magna 308 GT petrol ittella’ minn 0km/h g˙al 100km/h f’7.5 sekondi biss.

22 05|10|2014

kullhadd.com

KÓ

KAROZZI

IL-MuSTANg BI STIL ÌDID 50 SENA wARA LI DDEBuTTA L-EwwEL MuSTANg, IL-FORD jAgÓMLu L-EwwEL BDIL KOMpLuT F’DAwN L-AÓÓAR gÓAxAR SNIN KITBA TA’ LEANNE GRECH Kien Martin Smith, 64, li g˙al dawn l-a˙˙ar g˙axar snin mexxa tim ta’ disinjaturi mag˙Ωula minnu sabiex jiffukaw fuq is-suq Ewropew. Smith iddisinja u ˙are© blidea tal- kinetic design , hu rtira mill-kariga tieg˙u flewwel ta’ Lulju li g˙adda u minfloku la˙aq Joel Piaskowski. Il-portafoll internazzjonali u l-prodotti versatili ta’ Piaskowski huma importanti sabiex il-Ford ikomplu jwasslu prodotti ta’ klassi b˙alma dejjem g˙amlu. Bil-mudell tal-2015, Ford qalu li huma kkreaw pont bejn dak li l-Mustang dejjem kien – muscle car tipikament Amerikana – u karozza futuristika. G˙amla Óafna qabblu li quddiem

jixbah dak tal-Aston Martin, b’mod speçjali kif inhi ddisinjata x-xibka, u l-fanali ta’ quddiem m’g˙adhomx f’g˙amla kwadra imma ©ebbduhom, l-istess g˙amla talBMW. Il-fanali ta’ quddiem huma armati bis-sistema daytime running lamps (DRL). Ilkarozzi Ewropej ilhom missena 2011 jag˙mlu uΩu minn din is-sistema li saret parti mil-li©i Ewropea fi Frar tal2011. Il-li©i tindika li kull vettura g˙andha ti©i mg˙ammra mid-DRL. Jekk tag˙ti ˙arsa fuq wara, hawn id-disinjaturi talMustang biddlu l-g˙amla kompletament minn dik tal2014 iΩda Ωammew l-elementi tipiku tieg˙u. Il-mudell talMustang 2015 g˙andu g˙amla aktar organika u naqqas middehra agressiva li kellu filpassat. Jidher li l-Ford iridu market share fis-suq Ewropew aktar

b’sa˙˙tu. Dan il-mudell huwa xhieda li fil-futur se jkunu aktar dinamiçi u ma jibqg˙ux marbutin ma dak li kienu jag˙mlu. G˙alkemm ilMustang hija muscle car tipika Amerikana, illum trid tbiddel skont il-˙tie©a tan-nies. Din kienet il-problema talMustang, li baqg˙u jo˙or©u mudelli fuq l-istil antik. Dan ma jfissirx li se jne˙˙u l-identità li tag˙mel il-Mustang differenti minn karozzi o˙ra, imma li ΩΩomm l-identità u ta©©ornaha skont iΩ-Ωminijiet. Ekonomika Dan il-mudell huwa aktar ekonomiku, apparti t-titjib f’dak kollu li g˙andu x’jaqsam mal-qawwa talkarozza, il-Mustang tal-2015 jiΩen madwar 91kg inqas millpredeçessur tieg˙u. IlMustang tal-2014 jag˙mel madwar 31 mil kull gallun fuq highway , iΩda l-mudell

bil-magna EcoBoost jipprovdi sa 33 mil kull gallun fuq highway u anke aktar. Dan hu possibbli min˙abba li lbonnet huwa mag˙mul millaluminju u l-g˙amla tal-fenders ta’ quddiem huma aktar aerodinamiçi. Sigurtà Apparti dak kollu li kellu x’joffri il-mudell tal-2014, ilMustang 2015 fih kamera g˙al meta l-karozza tkun fir-rivers, sistema ta’ RCTA (rear crosstraffic alert) g˙all-monitora©© g˙all- blind spots u anke sistema ta’ cruise control bi twissija f’kaΩ li persuna tkun g˙aljenata, tevita li jkun hemm kolliΩjoni mal-karozza ta’ quddiem. Prestazzjoni Mustang b’magna 3.7l V6 g˙andha sa˙˙a ta’ 300bhp u torque ta’ 270lb-ft, b’magna

ta’ 2.3l EcoBoost b’4 çilindri g˙andha sa˙˙a ta’ 305bhp u torque ta’ 300lb-ft. IΩda laktar magna b’sa˙˙itha ta’ dan il-mudell hija 5.0l V8 b’sa˙˙a ta’ 420bhp u torque ta’ 390lb-ft. Però, g˙al dawk li g˙andhom g˙al qalbhom il-Ford u leali lejn il-Mustang, ilkumpanija Amerikana li tispeçjalizza fit- tuning talkarozzi, Hennessey Performance, Ωvelat il-programm tag˙ha sabiex iΩΩid ilqawwa tal-Mustang 2015 minn 420 bhp g˙al 717bhp (0-100km/h f’3.6 sekondi). Dawn il-modifikazzjonijiet jikkonsistu: f’body tal-carbon fibre b’bumper, side skirts u lid spoilers ©odda; sett roti ta’ 20 pulzier alloy u r ear diffuser. IΩda s-sa˙˙a Ωdiedet laktar permezz ta’ sistema ©dida tal-exhaust tal-istainless steel, fuel injectors a˙jar u a©©ornament tal-pompi u talEngine Control Unit (ECU).

RECALL OÓRA TA’ KAROZZI

DIN ID-DARBA MINN CHRYSLER Imsej˙a lura Dodge Charger 2008 , Dodge Magnum, Chrysler 300, Jeep Commander u Jeep Grand Cherokee Chrysler g˙adha kemm g˙amlet sej˙a lura g˙allmudelli imsemmija hawn fuq. U˙ud minn dawn ilvetturi jista’ jkun li g˙andhom problema fl-ignition switch li tista’ façilment twaqqaf milli ja˙dmu features b˙al windshield wipers , defrosters u sa˙ansitra airbags. Fi stqarrija g˙all-istampa li ˙ar©et il-kumpanija Chrysler, huma qalu li w˙ud mid-Dodge Charger 2009, l-ignition switch jista’ ma jirritornax f’postu fuq il-poΩizzjoni ‘on’ wara li l-vettura tistartja. Dan jista’ j˙alli Ωew© konsegwenzi: Konsegwenza 1: Jekk iç-çavetta ma ter©ax tmur lura fuq il-poΩizzjoni ‘on’ wara li tistartja, iΩda tibqa xi mkien bejn ‘on’ u ‘start’, il-windshield wipers u d-defrosters jistg˙u ma ja˙dmux. Chrysler jixtiequ jag˙mluha çara, li g˙all-

kuntrarju tar-recall li g˙amlu General Motors fil-bidu tas-sena, fuq difetti fl-ignition switch ukoll, il-problema ta’ Chrysler mhux se taffetwa l-airbags, kif g˙amlu ta’ GM. Konsegwenza 2: F’dan il-kaΩ, l-ignition switch jista’ jinqala’ minn fuq ilpoΩizzjoni ‘on’, u jista’ jmur fuq il-poΩizzjoni ta’ ‘accelerat’ jew sa˙ansitra fuq ‘off’, ji©ifieri tintefa il-karozza. Minkejja dak il-kaΩ huwa ferm iΩjed rari minn konsegwenza 1. Jekk dan ise˙˙, jista’ façilment iwaqqaf milli tiffunzjona l-magna, il-power breaks, power steering u features ta’ sigurtà b˙alma huma l-airbags. Chrysler qalu li jafu b’aççident wie˙ed biss relatat ma’ din il-problema, iΩda ma speçifikawx g˙al liema konsegwenza msemmija. Ma’ kien hemm ˙add li we©©a’ f’dan l-inçident.

Din is-sej˙a taffettwa dawk il-karozzi kollha li n˙admu fis-sena 2008, qabel it-12 ta’ Mejju tal-2008. B’kollox hemm mal-349,442 vettura li jistg˙u jkunu affettwati b’din il-problema. 292,224 minnhom huma re©istrati fl-Amerika, 18,976 fil-Canada, 4,947 filMessiku u 33,295 f’pajjiΩi o˙ra madwar id-dinja. Chrysler g˙adhom ma kkonfermawx meta se jinfurmaw lis-sidien ta’ dawn il-karozzi jew xi problema kien hemm. IΩda, sadanittant, Chrysler wissew lis-sidien biex ine˙˙u ç-çwievet tal-karozzi tag˙hom minn ma’ xi keychains o˙ra u jiççekkjaw bosta drabi li ççavetta baqg˙et fuq il-poΩizzjoni ‘on’ meta din tkun qed tinstaq. Jekk hawn xi ˙add li sema b’din il-problema u g˙andu xi dubju jew xi mistoqsija, huwa m˙e©©e© sabiex jikkuntattja lill-Customer Information Centre ta’ Chrysler.

KULTURA KÓ

05|10|2014 23

kullhadd.com

BAND ON THE RUN

BANDA NAZZJONALI V.18

1914

KUNÇERT TA’ KLIEM U MUÛIKA MILL-EWWEL GWERRA DINJIJA

Il-Banda Nazzjonali waqt kunçert ta’ prova g˙all-programm muΩikali li ser jittella’ g˙ada Pro©ett ©did li g˙andu l-g˙eruq tieg˙u fit-tradizzjoni sinjura talkaΩini tal-banda lokali hija l-Band on the Run – Banda Nazzjonali V.18 li tg˙aqqad numru ta’ muΩiçisti minn g˙add kbir ta’ kaΩini tal-banda Maltin u G˙awdxin biex ikabbru u juru l-kapaçità ta’ dawn il-muΩiçisti u t-tradizzjonijiet sbie˙ tal-baned Maltin. Fl-ispirtu li ti©i ççelebrata t-tradizzjoni bandistika f’pajjiΩna, ilpro©ett Band on the Run – Banda Nazzjonali V.18 qieg˙ed ja˙dem biex ikompli jsa˙˙ah il-kollaborazzjoni vera u sinjura bejn il-kaΩini tal-banda biex, filwaqt li tkompli tkattar it-talent muΩikali fl-element Ωag˙Ωug˙, kemm dak ta’ esekuzzjoni kif ukoll ta’ edukazzjoni, tkompli ssa˙˙a˙ ix-xog˙ol volontarju li jsir fi ˙dan il-kaΩini tal-banda b’risq il-komunità lokali u anke dik nazzjonali. Din il-˙idma hija sforz ie˙or biex il-baned, filwaqt li ji©©eddu u jibqg˙u verament parti essenzjali fil-komunità, ma jit˙allewx jitilfu s-sens tag˙hom ta’ tradizzjonijiet hekk sbie˙ ta’ pajjiΩna, ma’ min forsi ma g˙andux interess ©enwin lejn il-baned. Dan ser isse˙˙ billi ji©i organizzat tag˙lim fuq livell professjonali u parteçipazzjoni f’attivitajiet kemm nazzjonali kif ukoll lokali li jag˙tu l-importanza lill-g˙aqdiet bandistiçi u x-xog˙ol volontarju tag˙hom. Dan il-pro©ett qieg˙ed isir b’kollaborazzjoni s˙i˙a bejn ilFondazzjoni Valletta 18 (V.18) u l-G˙aqda KaΩini tal-Banda g˙ax jemmnu li matul is-snin li ©ejjin dan ser iservi b˙ala pro©ett fundamentali g˙at-tis˙i˙ tal-kultura bandistika ta’ pajjiΩna. Attività ferm importanti li Band on the Run – Banda Nazzjonali V.18 ser tie˙u sehem fiha hija proprju dik li ser issir g˙ada tTnejn 6 ta’ Ottubru meta quddiem l-og˙la awtoritajiet tal-pajjiΩ ser ji©u mikxufa repliki tal-bibien li kellha u li ser jkollha l-belt kapitali ta’ pajjiΩna, il-Belt Valletta. Din l-attività ser tibda fis6.00pm u ser issir fit-tarf ta’ Triq Girolmu Cassar fejn ilMonument tal-Gwerra. Il-banda tkun ta˙t id-direzzjoni tal-Mro Alan Chircop u se tesegwixxi kunçert muΩikali b’g˙aΩla kbira ta’ muΩika lokali u internazzjonali.

MINN WARA Û-ÛIPP IΩ-Ωipp se jer©a’ jinfeta˙! Ilkummiedja brillanti ta’ Trevor Ûahra se ter©a’ tittella’ minn Unifaun Theatre Productions fis-Sala Sir Temi Zammit tal-Università ta’ Malta. G˙add ta’ rakkonti umoristiçi li jsegwu liΩvilupp ta’ dak li jag˙mel lakbar differenza bejn mara u ra©el! Unifaun Theatre jwieg˙du li din il-produzzjoni se tkun a˙jar, akbar u aktar imqarba minn meta ttellg˙et fl-2008. Din il-kummiedja ser tkun ta˙t id-direzzjoni ta’ Chris

Gatt. Fost bosta atturi ser jidhru Joseph Galea, Jean Pierre Busuttil u Renato Dimech. Età minima g˙ad-d˙ul hija ta’ 16-il sena. Din il-kummiedja se jkollha l-parteçipazzjoni muΩikali ta’ Yan, Miles u Maria minn MILK MI. F’din l-istorja niltaqg˙u ma’ Redeemer b˙ala tarbija, li kiber b˙ala tifel, li Ωviluppa g˙al adoloxxenti, adult, ra©el li jin˙abb sakemm jispiçça jitlob pariri professjonali ming˙and ilkappillan tal-parroçça.

Fit-8 ta’ Ottubru, il-grupp ta’ San Pawl, bil-kollaborazzjoni tat-Teatru Manoel, se jippreΩenta ‘1914 – kunçert ta’ kliem u muΩika mill-Ewwel Gwerra Dinjija’ – Ta˙t l-Ispira – fil-Prokatidral ta’ San Pawl, ilBelt Valletta fit-8pm. Dan huwa l-unika avveniment tax-xejra tieg˙u li jfakkar il-bidu tal-Ewwel Gwerra Dinjija. L-Ewwel Gwerra Dinjija ˙akmet lill-Ewropa g˙al erba’ snin s˙a˙. L-g˙an ta’ dan ilkunçert huwa li jie˙u l-udjenza fuq vja©©, mill-bidu tad-differenzi bejn l-Ingilterra u l-Ìermanja fl-1914, u l-ideal ta’ sens ta’ dmir u lealtà lejn Alla, ir-Re u l-pajjiΩ. Dan is-sentiment batta kif Ωdiedu dawk li ˙allew ˙ajjithom, u l-biΩa’ tal-kumbattiment mit-trunçieri fi Franza u l-Bel©ju. Hekk kif ©ie rrealizzat li l-konflitt se jkompli ming˙ajr sinjal ta’ tmiem, l-entuΩjaΩmu tal-bidu nbidel f’deluΩjoni, imrar u çiniΩmu, u tkissret ilfiduçja ta’ dawk li kienu jmexxu f’pajjiΩhom. Minkejja

kollox, ˙add qatt ma seta’ jiddubita mis-sa˙˙a tal-ispirtu talir©iel assedjati. L-anzjetà kienet tbatti permezz tal-muΩika li diffiçli wie˙ed jinsa f’dan iΩ-Ωmien. Xog˙lijiet ta’ Elgar, Halphen u Boulanger se jindaqqu fuq il-pjanu u lvjolin minn Alex Vella Gregory u Sarah Spiteri. Se jkun hemm poeΩiji u qari ta’ awturi IngliΩi, filwaqt li muΩika folkloristika u kanzunetti popolari se ji©u ppreΩentati mis-sopran Jaqui Porter, b’Shirley u Andre Helleur fuq il-pjanu u t-trumbetta. Il-Prokatidral ta’ San Pawl ©ie kkonsagrat fl-1844. Kienet ixxewqa tar-re©ina omm Adelaide, armla ta’ William IV, li jinstab post ta’ qima g˙allbosta Alglikani li kienu Malta f’dan iΩ-Ωmien. Il-Katidral kien iddisinjat fi stil klassiku millperit William Scamp, u l-ispiera ikonika tieg˙u saret punt ta’ riferiment fuq ix-Xatt ta’ Marsamxett, il-Belt Valletta. Dak iΩ-Ωmien intqal: “KwaΩi lpopolazzjoni IngliΩa kollha

kienet preΩenti g˙all-konsagrazzjoni. L-Isqof qasam l-art immexxi minn uffiçjal i©orr ilbaklu u warajh g˙axar qassisin liebsa l-ispellizzi u xalel. Qatt ma kien hemm ©abra daqshekk kbira ta’ qassisin qabel. Ìrat tliet darbiet li t˙allejna g˙al xhur s˙a˙ b’wie˙ed biss biex jara l-˙ti©ijiet tal-5,000 IngliΩ li ©eneralment kienu hawn, fosthom it-truppi.” L-g˙an tal-grupp ta’ San Pawl huwa li kultant jippreΩentaw avvenimenti speçifiçi li juru lkultura IngliΩa u jift˙u lKatidral g˙al pubbliku iktar wiesa’. Id-d˙ul se jmur g˙allmanutenzjoni tal-Katidral ta’ San Pawl: Il-Kappellanija Anglikana f’Malta u G˙awdex tiddependi biss fuq il-finanzi tag˙ha stess u ma tirçievi ebda flus minn sorsi o˙rajn. Il-biljetti jiswew €15 (€12 g˙all-istudenti u l-anzjani) u jistg˙u jinxtraw minn www.teatrumanoel.com.mt, email lil bookings@teatrumanoel.com.mt jew fuq in-numru 2124 6389.

LINJI SfUÛI X’inhi Tas-Sliema? Hija dik il-belt, jew dak ir-ra˙al, imdawwar bil-GΩira u San Ìiljan, le? Min jit˙ajjar jistaqsi mistoqsija assurda b˙al din? IΩda g˙all-grupp ta’ Ωg˙aΩag˙ li qed ja˙dem fuq ilpro©ett Linji SfuΩi, Tas-Sliema hija ferm usa’ minn dawn il-konfini fiΩiçi, ©eografici u tan©ibbli. TasSliema tilqa’ fiha komunità ta’ xerrejja, ˙addiema, dawk li j˙addmu, residenti, immigranti u turisti. Inkora©©iti minn wie˙ed mid-diretturi artisti tatTeatru Salesjan, James Spiteri, Clifford Jo Zahra u David Grima nag˙qdu flimkien sabiex jikkoordinaw pro© ett interdixxiplinarju li jΩewwe© ilfotografija u l-kitba bl-g˙an li jaqbad a˙jar il-kuntatt paradossali u kuntrastanti fl-inkontri SlimiΩi. Illinji sfuΩi huma dawk il-linji virtwali, imma©inarji, imma mhux daqstant innoç enti, li jg˙aqqdu flimkien lill-individwi, anke lil dawk li mhux

neç essarjament huma konxji ta’ dan kollu. Linji SfuΩi huwa wie˙ed mill-pro©etti li ng˙ataw il-fondi mill-programm Youth in Action. Huwa pro©ett li jittanta jesplora kif iΩ-Ωg˙aΩag˙, ©ejjin minn familji u influwenzi differenti, jintera©ixxu flimkien minkejja l-pre©udizzju u l-isterjotip SlimiΩ. Serje ta’ workshops, organizzati fit-Teatru Salesjan, servew ta’ opportunità g˙al iΩjed komunikazzjoni bejn iΩΩg˙aΩag˙, b’su©©etti b˙alma huma l-finanzi, il˙bieb, il-kuntatti socçjali, il-familja, l-edukazzjoni, l-ambjent, il-moda, il-politika, l-ivvja©©ar u l-aspirazzjonijiet g˙all-futur. Dan id-djalogu, li qed jag˙ti ˙jiel tad-diversi stili ta’ ˙ajja li jeΩistu, qed iservi sabiex jisfida l-isterjotip SlimiΩ, li fil-biçça l-kbira tieg˙u jdur madwar

il-perçezzjoni li f’Tas-Sliema ssib biss negozjanti, nies ta’ kalibru u ˙afna djar sbie˙, u daqshekk. Dan il-pro© ett huwa tentattiv sabiex jin©iebu flimkien dawn iΩ-Ωg˙aΩag˙ u jinteb˙u bid-distinzjonijiet wiesa’ ta’ bejniethom u b’hekk ja˙dmu g˙al iΩjed djalogu. L-isforz kollu se jintla˙aq il-©img˙a d-die˙la, meta se tittella’ esibizzjoni fotografika fit-Teatru Salesjan, l-uniku teatru ˙aj f’Tas-Sliema. Fl-10 ta’ Ottubru fit-8pm se jitnieda l-ktieb Linji SfuΩi, ©abra ta’ novelli u ritratti. L-awturi huma Clifford Jo Z ahra u Ancel Cefai waqt li l-fotografu huwa David Grima. Minn hemm imbag˙ad tinfeta˙ l-esibizzjoni ta’ tlett ijiem, bejn l-10 ta’ Ottubru u t-12 ta’ Ottubru.

24 05|10|2014

kullhadd.com

kÓ kaleJdoskpJu

KALEJDOSKOPJU: FATTI MIÌBURA MINN CHARLES B. SPITERI

ÌraW BÓal-lum TWELID

kont taf?

1919: Donald Pleasence, attur IngliΩ li miet fl-1995. Films li ˙adem insibu: The Greatest Story Ever Told, You Only Live Twice u Halloween. 1951: Bob Geldof (Robert Frederick Xenon Geldof) kantant IrlandiΩ ma’ Boomtown Rats. Organizza r-rekordjar tal-kanzunetta Do They Know It’s Christmas? (1984) u l-Live Aid Concert (1985) biex jin©abru fondi kontra l-©u˙. Óadem ukoll fil-film Pink Floyd: The Wall (1982). 1951: Karen Allen, attriçi Amerikana. Film: National Lampoon’s Animal House (1978) u Raiders of the Lost Ark (1981).

IMWIET 1941: Louis Dembitz Brandeis, ©urist Amerikan li twieled fl-1856. Kien l-ewwel Lhudi li serva b˙ala M˙allef tal-Qorti Suprema Amerikana, bejn l-1916 u l-1939. 1983: L-Earl Silas Tupper, negozjant Amerikan li vvinta t-Tupperware (1942) u uΩa lill-©irien tieg˙u b˙ala metodu biex ibig˙. 2003: Timothy Treadwell, (Timothy Dexter), ambjentalist Amerikan mag˙ruf b˙ala ‘Grizzly Man’. Wara li qatta’ 13-il sajf mal-orsijiet kannella fl-Alaska, hu u t-tfajla tieg˙u inqatlu u ttieklu parzjalment minn wie˙ed minnhom. Dan kien l-ewwel attakk fatali fl-istorja tal-Park Nazzjonali ta’ Katmai. Il-film Grizzly Man (2005) jiddokumenta ˙idmietu u mewtu mal-orsijiet. 2011: Steven Paul Jobs, imwieled fl-1955, negozjant Amerikan, kofundatur tal-Apple Computer Inc (1975), li beda ˙idmietu mill-garaxx tal-©enituri tieg˙u.

Rubik’s Cube tista’ tissolva f’20 moviment jew inqas.

mill-istatistika maltiJa Mill-informazzjoni miksuba mill-Korporazzjoni tax-Xog˙ol u t-Ta˙ri© (ETC) g˙al Lulju li g˙adda, jirriΩulta li kien hemm 448 persuna inqas jirre©istraw g˙ax-xog˙ol ta˙t l-Ewwel Parti, u nuqqas ta’ 16 fost dawk jirre©istraw ta˙t it-Tieni Parti, meta mqabbla mas-sena ta’ qabel. It-tnaqqis re©istrat jinsab fost

nies ta’ etajiet differenti, iΩda laktar fost il-persuni li g˙andhom aktar minn 45 sena (nuqqas ta’ 156 ru˙). Meta mqabbla ma’ Lulju tassena l-o˙ra kien hemm Ωieda ta’ 190 ru˙ li kienu ilhom ifittxu x-xog˙ol g˙al iktar minn sena. Mill-banda l-o˙ra, innumru ta’ persuni li kienu ilhom jirre©istraw g˙al inqas

minn 21 ©img˙a, naqsu b’430. In-numru ta’ nies diΩabbli jirre©istraw g˙ax-xog˙ol niΩel bi 13, u hemm b’kollox 493. Lir©iel ila˙˙qu g˙al 84% tannumru totali ta’ dawk jirre©istraw u li g˙andhom diΩabbiltà. Dan it-tag˙rif in©abar millUffiççju Nazzjonali talIstatistika.

Joqtol serp enormi u JiÌi mfaÓÓar Steve Jobs

ÌRAJJIET 1914: L-ewwel darba li ajruplan spara fuq ie˙or. Ajruplan ÌermaniΩ spara fuq u waqqa’ ajruplan FrançiΩ. 1930: L-ewwel titjira transkontinentali minn mara. Laura Ingalls telqet f’biplane minn Roosevelt Field, New York. Hi waslet Glandale, Kalifornja, erbat ijiem wara. 1931: L-ewwel titjira transpaçifika bla waqfien. Hugh Herndon u Clyde Pangborn jaslu Washington. Huma telqu mill-Ìappun il-jum ta’ qabel. 1962: Il-grupp The Beatles ˙ar©u s-single Love Me Do. Fuq in-na˙a ta’ wara kien hemm P.S. I Love You. 1984: L-ewwel mara Amerikana li mxiet fl-ispazju. L-ispace shuttle Challenger titvara b’Dr Kathryn Sullivan abbord. Hi g˙amlet il-mixja storika tag˙ha fil-11 tax-xahar. 1989: Jim Bakker. It-televan©elist u mexxej tal-PTL Club jinstab ˙ati ta’ frodi u tixwix. Hu ffroda $158 miljun ming˙and is-segwaçi tieg˙u. 1992: L-eks-President Sovjetiku Mikhail Gorbachev ji©i mmultat 100 rublu (32ç) talli rrifjuta li jixhed f’kawΩa tal-Qorti Kostituzzjonali li kellha tiddetermina l-futur tal-Partit Komunista. 1993: Tintilef satellita o˙ra. Landsat 6, li swiet $228, tintilef ftit wara li ©iet varata. Hi r-raba’ satellita li l-Amerika tilfet f’xahejn; it-telf totali jammonta g˙al $2.3 biljun.

Ra©el minn Florida qabad u qatel serp BurmiΩ enormi, u luffiçjali tal-˙ajja selva©©a qalu li s-serp hu l-itwal wie˙ed tarrazza tieg˙u li qatt inqabad flistat. Jason Leon qabad is-serp ta’ 128 libbra, li hu twil 18-il pied u tmien pulzieri, waqt li kien qed jivvja©©a ma’ xi ˙bieb tieg˙u f’vetturi li jinsaqu fuq kull art. Leon, student fl-Università Internazzjonali ta’ Florida, li g˙andu 23 sena, lema˙ xi tliet

piedi tas-serp ˙iere© minn arbuxell. Peress li kellu esperjenza kif jaqbad lil dawn issriep, g˙ax darba kien iΩomm minnhom b˙ala annimali domestiçi, ipprova jaqbdu. IΩda s-serp qabeΩ fl-azzjoni. F’˙in qasir, is-serp dar ma’ saqajh it-tnejn u ma’ idu. Kien jaf li kellu jΩommu ’l bog˙od minn g˙onqu. IΩda ma beΩax. Kien hemm tnejn min-nies o˙ra u kien çert li jekk ikun je˙tie© lg˙ajnuna, kienu jag˙tuhielu. Leon spiçça qatel lis-serp

b’sikkina, u wara informa lilluffiçjali tal-˙ajja selva©©a fi Florida fuq is-serp enormi li qabad. Dawn qalu li s-serp maqbud minn Leon kiser irrekord preçedenti g˙all-itwal serp BurmiΩ, li nqabad fi Florida, u li kien twil 17-il pied u seba’ pulzieri. Huma rringrazzjaw lil Leon talli ˙elishom minn serp hekk kbir u talli rrapporta l-qabda tieg˙u. Ir-riçerkaturi jsostnu li dawn is-sriep huma ta’ periklu enormi g˙all-ekosistema.

KUN AF KÓ

05|10|2014 25

kullhadd.com

KURÛITAJIET MINN HAWN U MINN HEMM

KITBA TA’ SAVIOUR MAMO

XI TGÓID IL-BIBBJA FUQ IT-TMIEM TAD-DINJA? G˙al mijiet ta’ snin, kemm ilha tinqara l-Bibbja, minn dejjem kien hemm min bassar li d-dinja waslet f’a˙˙ar. Jekk vera: kif u meta? Xi tg˙id l-iskrittura fuq it-tmiem taddinja? Madwar elfejn sena ilu, id-dixxipli ta’ Ìesù ta’ Nazzaret staqsewh mistoqsija li inkwetat sa minn dejjem il-poplu. Meta ©ej il-Messija u kif sejra tispiçça d-dinja? (Mattew 24:3). Din il-mistoqsija dejjem ˙assbet lil kull ©enerazzjoni kif ukoll kull reli©jon li teΩisti fid-dinja: nies filpolitika, xjentisti u nies ta’ kull qasam, inkwetati min˙abba ddiΩastri kbar li qieg˙da t˙abbat wiççha mag˙hom din id-dinja riçentament, b˙at-tsunami, terremoti, tibdil fil-klima b˙al temperaturi g˙oljin, diΩastri nukleari, kobor ta’ popolazzjoni, tni©©is talarja, sta©uni m˙arbta, mard qattiel u ˙bit ta’ pjaneti (asterojdi) DiΩastru mill-ispazju Óafna minn dawn id-diΩastri jag˙tuk x’tifhem u jda˙˙luk f’dubju li d-dinja qieg˙da kulma tmur tinbidel g˙all-ag˙ar. Xjentisti qed ja˙sbu li dawn id-diΩastri qeg˙din isiru ka©un ta’ forza manjetika li qed tin˙oloq fid-dinja u mhux eskluΩ li xi asterojdi tista’ ta˙bat mad-dinja tag˙na u to˙loq katastrofi. X’ji©ri jekk xi pjaneta ta˙bat mad-dinja? Skont Michio Kaku, Professur tat-teorija fiΩika filkulle©© ta’ New York, jekk xi asterojdi (blata mill-ispazju) ta’ daqs kilometru b˙ala dijametru tid˙ol fl-atmosfera tad-dinja u ta˙bat mal-art, to˙loq stra©i koΩmika. Ix-shock wave li to˙loq kapaçi teqred l-Amerika kollha. Jekk taqa’ fil-ba˙ar jew f’xi oçean, to˙loq mew© g˙oli mil. Dan ilmew© jg˙erraq il-kosti tad-dinja kollha ( Visions – How Science Will Revolutionize the 21st Century 1997; p. 317). Fl-1908 kienet waqg˙et kometa Ωg˙ira fis-Siberja. Id-dijametru ta’ din il-kometa hu ma˙sub li kien ta’ 50 metru. Bl-impatt, mal-1000 mil kwadru ta’ art fil-foresta nqerdu g˙al kollox. Kien ikkalkulat li mat-80 miljun si©ra nqalg˙u millg˙eruq u taru bil-blast. Kienet proprju qisha spluΩjoni ta’ bomba idro©ina. It-treg˙ida kienet in˙asset ukoll fl-Londra. (Biex tkun taf iktar fuq ©rajjiet b’rabta mal-profesiji fil-Bibbja aqra Will

CiviliΩation Cataclysm?).

End

Global

It-theddida ta’ armi nukleari Skont esperti, gwerra nukleari tfisser l-a˙˙ar tad-dinja. L-aktar xjentist famuΩ fid-dinja, Carl Sagan, qabel ma miet fil-1996 kiteb li l-iΩvilupp u riçerka fl-armi nukleari, illum jew g˙ada, iwasslu g˙al diΩastru globali ( Cosmos 1980; p.328). Il-Korea ta’ Fuq, g˙alkemm tg˙id li m’g˙andhiex armi nukleari, Ωdiedet mal-g˙axar pajjiΩi li g˙andhom minn dawn larmi. JeΩistu aktar minn 50,000 arma nukleari mferrxin mad-dinja kollha. Óafna minnhom qeg˙din f’idejn terroristi li mhux fdati. Ix-xjentisti huma ottimisti, grazzi g˙all-iskoperta fix-xjenza u teknolo©ija, li ˙afna pajjizi qeg˙din jikooperaw u ja˙dmu flimkien biex jedukaw u jimmoderaw f’din ilkwalità ta’ armi. Il-ma©©oranza talkapijiet ta’ stati jafu xi tfisser gwerra nukleari u g˙alhekk joqog˙du attenti u jibqg˙u dejjem lura f’kaΩ ta’ konflitt. G˙alkemm il-Bibbja ssemmi la˙˙ar tad-dinja, ma ssemmix meta u kif.

Jekk ta˙bat asterojdi fid-dinja

Tmiem il-˙ajja Però, Ìesù kien qal lid-dixxipli tieghu li jkun hemm ˙afna gwerrer bejn pajjiΩi ta’ twemmin differenti. (Illum ta’ minn wie˙ed jirrifletti x’qed ji©ri madwarna). Semma wkoll epidemiji u terremoti. Ìesù qal ukoll li jekk dan linkwiet ma jiqafx, jispiçça kollox minn wiçç id-dinja. (Mattew 24:22). Isir kemm isir progress, il-bniedem kulma jmur iktar qieg˙ed jid˙ol f’piki bejn ir-reli©jonijiet u dan mhux sew g˙ax, kull fejn inqalg˙et qwerra, kwaΩi dejjem kien min˙abba t-twemmin reli©juΩ differenti. Nisimg˙u llum bl-ISIS, “Jew taqleb Musulman jew in˙anxarlek rasek.” X’se jigri? Nofs id-dinja qieg˙da fi gwerra. Importanti li l-bniedem g˙andu jkun dejjem ippreparat spiritwalment u jersaq iktar lejn Kristu. Ìesù kien qal: “Itlob dejjem ˙alli int tkun b’sa˙˙tek biΩΩejjed biex ta˙rab minn kull g˙aw© (Luqa ; 21:36) Wara din il-˙ajja, li nafu li g˙ad trid tispiçça, hemm ˙ajja o˙ra tistenniena (Mattew 24:44)

Il-gwerra fl-Iraq u s-Sirja

26 05|10|2014

kullhadd.com

ÌiEÓ Ó’attard

B˙ala parti mill-attivitajiet ta’ Jum Ó’Attard, il-Kunsill Lokali din is-sena nieda s-serata talunur Ìie˙ Ó’Attard, nhar isSibt 27 ta’ Settembru 2014, filpjazza ta’ quddiem il-knisja parrokkjali, bil-parteçipazzjoni tal-Banda La Stella Levantina, ta˙t id-direzzjoni tal-Mro Joseph Chircop, kif ukoll ta’ diversi kantanti, kemm ©odda kif ukoll dawk stabbiliti. Dan il-©ie˙ ilu jing˙ata sa mis-sena 1998. Din is-sena, minbarra Ìie˙ Ó’Attard, ing˙ata wkoll Unur Ó’Attard lil persuni li matul issnin g˙amlu xog˙ol ta’ fejda, kemm g˙all-komunità ta’

Ó’Attard kif ukoll g˙all-pajjiΩ in©enerali. Fost dawk li ©ew onorati b’dan l-unur kien hemm l-Eççellenza Tieg˙u Mons. Pawlu Cremona, Arçisqof ta’ Malta. Imma l-qofol ta’ din is-serata kien bla dubju ta’ xejn lg˙otja tal-unur Ìie˙ Ó’Attard. Wara li l-Kumitat, li ©ie mwaqqaf apposta, evalwa nnominazzjonijiet sottomessi lill-Kunsill, wasal g˙al deçizjoni unanima li din issena dan il-©ie˙ g˙andu jing˙ata lil YouthReach, organizzazzjoni volontarja li ilha mwaqqfa ˙ames snin u ta˙dem bis-s˙i˙ fil-qasam taΩ-

Ωg˙aΩag˙. Nominazzjoni o˙ra li spikkat u li tist˙oqqilha tif˙ir hija dik tal-Isouts Group ta’ Ó’Attard. Il-preΩentazzjoni saret misSur Stefan Cordina, is-Sindku ta’ Ó’Attard, flimkien malKunsillier Remigio Bartolo. Il-Kunsill Lokali jixtieq jirringrazzja lil kull min ta sehem sabiex din is-serata tkun ta’ suççess, speçjalment lil Dun Noel Vassallo, ilKappillan ta’ Ó’Attard, u lillBanda La Stella Levantina, kif ukoll lil dawk ir-residenti li laqg˙u l-istedina tal-Kunsill u g˙o©obhom jattendu g˙al din is-serata.

Erba’ bankiEra Maltin jiksbu status Ìdid Erba’ membri tal-kumitat talIstitut ta’ Servizzi Finanzjarji – Malta (IFS Malta) kisbu d-distinzjoni li qatt ma nkisbet qabel li jie˙du award g˙oli doppju ta’ MBA fil-Banking u Finanzi, u l-istatus imfittex ˙afna ta’ Chartered Banker miç-Chartered Banker Institute. Dan hu l-og˙la award professjonali g˙all-bankiera madwar id-dinja. Din il-kwalifika hi mag˙rufa b˙ala ç-Chartered Banker Master of Business Administration (CBMBA) u ting˙ata mill-aqwa istituzzjoni internazzjonali ta’ tag˙lim u riçerka, il-Bangor Business School University (UK) biss˙ubija taç-Chartered Banker Institute, l-eqdem istitut professjonali g˙all-bankiera fiddinja. Id-distinzjoni miksuba millpresident tal-IFS Simon Grech, il-Viçi Presidenti Peter Calleya u Kenneth Micallef, u sSegretarju Ìenerali Wilhelm Attard, hi impenn biex jinΩammu l-og˙la livelli etiçi, professjonali u tekniçi li jkunu ta’ benefiççju g˙all-professjoni talbankiera. Is-CBMBA hi intenzjonata g˙all-professjonisti impenjati, u hi kwalifika ta’ klassi dinjija li tg˙aqqad kulma hu mitlub flambjent ©did bankarju ta’ wara kriΩi. Dan il-kors uniku jiffoka fuq l-iΩvilupp professjonali u vokazzjonali, kif ukoll g˙arfien

u applikazzjoni ta’ dawk l-abiltajiet me˙tie©a fis-setturi bankarji u finanzjarji tal-lum. Il-Kap EΩekuttiv taç-Chartered Banker Institute, Simon Thompson, qal: “Nifra˙ lil Simon, Peter, Kenneth u Wilhelm g˙all-kisba sinifikanti meta saru l-ewwel bankiera f’Malta li huma kkwalifikati bisCBMBA, u wkoll saru fost lewwel Chartered Bankers li kkwalifikaw globalment. Huma eΩempji mill-aqwa tat-tmexxija nazzjonali u internazzjonali li

g˙andu jkollhom il-mexxejja bankarji tal-lum u tal- ©enerazzjonijiet li ©ejjin. M’g˙andix dubju li ser ikollhom rwoli importanti fil-bini tal-professjoni bankarja f’Malta, u internazzjonalment, fis-snin li ©ejjin.” IFS Malta ja˙dem biex jipprovdi edukazzjoni finanzjarja u ta˙ri© b’çertifikazzjoni kontinwa, waqt li jirrispondi g˙arrealtajiet dejjem jinbidlu flindustrija tas-servizzi lokali u internazzjonali.

kÓ Madwarna

l-HsbC joÓloq il-karriEri

L-HSBC UK Contact Centre Malta (HBEU) qed jattira b’suççess lattenzjoni ta’ persuni li qed ifittxu xog˙ol tajjeb. Fil-fatt, bejn Jannar u Settembru 2014, 88 impjegat ©did ing˙aqdu full-time mal-ikbar çentru ta’ kuntatt (call centre) f’Malta. IΩ-Ωieda fl-interess fl-HBEU minn impjegati prospettivi qed tirriΩulta minn xewqa li jkunu parti minn ambjent ta’ xog˙ol li hu progressiv, jg˙in u jkattar il-potenzjal tag˙hom, u li qed joffrilhom l-opportunità li jil˙qu livelli ©odda ta’ professjonalità. Imwaqqaf fl-2006 b’mira li j˙addem 250 impjegat, is-servizz superjuri ta’ customer service mog˙ti miç-çentru tul dawn l-a˙˙ar tmien snin wassal biex in-numru ta’ impjegati li qed jassistu lillklijenti b’kont fir-Renju Unit tela’ g˙al 400. L-impjegati l-©odda taç-çentru, li jinsab fis-Swatar, jg˙addu minn programm ta’ ta˙ri© intensiv u informattiv li jdum 12-il ©img˙a, u jinkludi ta˙ri© fil-klassi kif ukoll ta˙ri© hands-on permezz talAkkademja HBEU. Fil-programm stess, l-impjegati l-©odda jiltaqg˙u ma’ membri o˙ra tat-tim, il-mentors rispettivi u dipartimenti o˙ra. Dawn ikunu evalwati permezz ta’ kwiΩΩijiet u sessjonijiet prattiçi biex ikun hemm handover ming˙ajr xkiel bejn it-ta˙ri© u l-gradwazzjoni. Hu proprju f’dan il-waqt li l-ispirtu talkomunità u s-sens ta’ appartenenza tin˙ass mill-impjegati l-©odda hekk kif il-gradwazzjoni tag˙hom hi ççelebrata mill-organizzazzjoni kollha. Il-bidu ta’ ˙ajja ©dida b˙ala impjegat tal-HBEU ma tfissirx li ser tkun monotona. L-istaff huma m˙e©©a li jkomplu l-proçess ta’ tag˙lim permezz ta’ g˙add ta’ g˙odda onlajn kif ukoll l-HSBC Business School. Biex l-ambizzjonijiet ise˙˙u, HBEU juΩa metodu uniku li jservi b˙ala pjattaforma biex l-impjegati jkomplu javvanzaw. Programmi b˙al Aspiring to Be Team Manager u Aspiring to Be Department Manager, iservu biex impjegati li huma interessati jag˙mlu passi ’l quddiem jil˙qu l-mira tag˙hom. “Meta ng˙aqqadt ma’ HBEU f’Settembru 2007 b˙ala team leader, iç-çentru ta’ kuntatt kien g˙adu lanqas biss g˙alaq sena u kien qed jespandi kull ˙mistax,” qal Daniel Caruana, Team Manager mad-Dipartiment PPI Complaints tal-HBEU. “Óames snin wara kont qed na˙dem ma’ diversi dipartimenti b˙ala coaching manager bl-g˙an li ntejbu l-livell ta’ sodisfazzjon tal-klijent.” Daniel Caruana, li b˙al ˙afna o˙rajn fiç-çentru, jag˙raf il-valur ta’ ambjent mibni fuq tim mag˙qud li sar mag˙ruf g˙alih HBEU, jikkunsidra liç-çentru b˙ala l-familja estiΩa tieg˙u. “Fl-2014 tnieda l-programm biex persuna taspira li tkun mani©er ta’ dipartiment, u mill-ewwel ˙assejt li dan kien il-pass li jmiss filkarriera tieg˙i ma’ HSBC. Kelli suççess kbir f’dan il-programm u kont assenjat mentor minn çentru ta’ kuntatt mir-Renju Unit li ggwidani u tag˙ni l-appo©© me˙tie© biex nil˙aq il-mira tieg˙i li nsir mani©er ta’ dipartiment,” Ωied Caruana. Din l-enfasi fuq l-avvanz tal-karriera hi proprju dak li ta l-HBEU r-reputazzjoni ta’ organizzazzjoni ta’ klassi dinjija u li b’mod attiv qed jifforma l-futur tal-impjegati tieg˙u. Mhux ta’ b’xejn li l-HBEU g˙andu g˙exieren ta’ testimonjanzi, inkluΩi dawk li ©ew Malta minn barra. Michelle Agius, li ssie˙bet b˙ala customer service associate u rsistiet sakemm la˙qet kowç f’16-il xahar, qalet: “Qabel ma ççaqlaqt lejn Malta fl-2009 jien kont qed na˙dem fis-sa˙˙a mentali g˙al sitt snin u wara ˙dimt fil-customer service mas-supermarket ASDA. Fl-2011 rajt l-avviΩ dwar l-HSBC Contact Centre f’Malta u ˙assejt li kelli nissie˙eb. Ftit wara kont qed nattendi programm ta’ ta˙ri© u malajr irrealizzajt li dan ma kienx sempliçi xog˙ol imma karriera li toffri numru ta’ triqat li jwasslu g˙al avvanz professjonali.” “Illum nifforma parti mill-programm Aspiring to Be Team Manager u kuntenta bil-prospetti li g˙andi fil-futur. Dawn l-a˙˙ar tliet snin kienu vera sbie˙, grazzi g˙all-kollegi u l-mani©ment li na˙dem mag˙hom,” Ωidet Michelle Agius. Apparti minn opportunitajiet ta’ avvanzi fil-karriera u edukazzjoni kontinwa, HBEU hu mag˙ruf ukoll g˙all-atmosfera poΩittiva, informali u soçjali, grazzi g˙all-bilanç li joffri bejn ix-xog˙ol u l˙ajja. Iç-çentru jipprovdi firxa unika ta’ servizzi ta’ appo©© g˙all-impjegati kollha. Dawn jinkludu gym, servizz ta’ concierge, sussidji g˙al servizzi ta’ ˙arsien tat-tfal, Ωjarat tas-sa˙˙a fuq il-post taxxog˙ol, rati skontati fuq self g˙al djar, assigurazzjoni tal-˙ajja u healthcare privata, u façilità li jsiru skambi tax-shifts g˙al iktar flessibbiltà u konvenjenza. Min˙abba espansjoni kontinwa, iç-çentru qed jistieden l-applikanti prospettivi kollha biex isiru parti minn dan it-tim. Aktar tag˙rif dwar l-opportunitajiet fl-HSBC UK Contact Centre jinkiseb mis-sit www.hsbc.com.mt/careers. CV ming˙ajr indikazzjoni taletà tista’ tintbag˙at lil malta.recruitment@hsbc.com

Skeda kÓ

06.30 07.15 08.00 08.30 10.00 10.30 11.30 12.30 12.40 13.00 14.00 14.30 16.55 17.30 17.40 18.15 18.45 19.30 20.15 20.20 21.30 22.55

05|10|2014 27

kullhadd.com

One News Pink Panther (R) Flimkien ma’ Nancy (R) Analizi tal-Gurnali Tlaqna sal-Belt Aroma Kitchen (R) Gaxin One News Telebejgh In D House (R) Dchange (R) Arani Issa (R) Top Model One News On D Road Esperti Joe’s Kitchen One News Samsara It-Tfal L-Argument Fresh & Funky (R)

07.00 08.15 09.00 10.00 10.45 12.30 14.00 14.05 14.35 16.30 17.10 18.00 18.05 18.40 19.30 20.15 20.40 21.40 21.45 23.15

Net News The Client G˙al Kul˙add Quddiesa mis-Santwarju tal-Madonna Ta’ Pinu Se NiΩΩew©u Telebejg˙ Net News Sajjarli Kunsill Ìenerali PN Sport Extra Wheelspin Net News Flusek What’s for Dinner Net News G˙alik fl-Ewropa Becky Net News Replay Net News

06.00 07.30 08.30 09.00 09.30 10.00 10.30 12.00 12.10 15.00 15.05 18.00 18.15 18.45 20.00 20.50 23.00 23.20

06.15 07.00 07.55 09.50 10.00

06.00 Videocomic Passerell 06.30 Nautilus I Neutrini, Gli Invisibili Messaggeri Del Cosmo 07.15 La Dottoressa Peluche 07.40 Sir Kirby E Il Re 08.00 Avengers Assemble Selvaggi 08.25 La Nave Dei Sogni 10.00 La Tattica Di Un Killer 10.45 Cronache Animali 11.30 Mezzogiorno In Famiglia 13.00 Tg2 Giorno 13.30 Tg 2 Motori 13.45 Quelli Che Aspettano 15.30 Quelli Che Il Calcio 17.05 Tg2 L.I.S. 17.10 Stadio Sprint 18.10 90° Minuto 19.35 Squadra Speciale Cobra 11 20.30 Tg2 21.00 N.C.I.S. A Prova Di Proiettile 21.45 Hawaii Five-0 22.40 La Domenica Sportiva

06.00 07.10 08.00 09.25 10.45 11.30 12.00 12.25 13.40 14.00 14.15 14.30 15.05 17.30 19.00 20.00 21.45 23.30 23.45

Fuori Orario Ai Confini Dell'arizona Film: Breve Incontro Film: I Fidanzati Ponderosa La Leggenda Di John Riley Tgr Regioneuropa Tg3 Sostiene Bollani Kilimangiaro Tg Regione Tg3 In 1/2 Ora Ciclismo. Giro Di Lombardia Film: Le Vie Del Cuore Tg3 Blob Report Tg3 Raire Gazebo

07.00 07.30 07.55 09.45 10.45 11.30 13.30 14.00 14.40 16.30 18.10 20.00 20.30

Omnibus Tg La7 Omnibus L-Aria Che Tira Otto E Mezzo Sabato (R) Chef Per Un Giorno Tg La 7 Tg La7 Cronache Senti Chi Parla La Libreria Del Mistero Il Commissario Maigret Tg La7 La Gabbia

07.00 07.15 07.35 07.50 08.15 09.00 09.30 10.10 11.05 11.50 12.35 13.30 14.00 14.30 15.10 17.40 18.25 19.05 20.00 20.30 21.00 21.50 22.35 23.30

Nina And The Neurons Me Too! Charlie And Lola Teletubbies The Weakest Link Big School Breaking Pointe Call The Midwife Hotel Secrets With Richard E Grant The Weakest Link Monty Halls’ Island Escapes Big School One Foot In The Grave Breaking Pointe Doctors Hotel Secrets With Richard E Grant Breaking Pointe Call The Midwife Big School Dead Boss Last Tango In Halifax Dci Banks Silent Witness The Night Watch

06.00 07.00 07.30 08.00 09.00 11.00 11.30 12.00

Buying For Billionaires Extreme Close-Up Style Star Sandra Bullock Revealed Rich Kids Of Beverly Hills E! News Fashion Police Keeping Up With The Kardashians Rich Kids Of Beverly Hills E! News Rich Kids Of Beverly Hills Keeping Up With The Kardashians Rich Kids Of Beverly Hills E! News The Soup

06.00 06.25 07.15 09.05 09.55 10.50 11.40 12.35 13.30 14.25 15.20 16.15 17.10 18.05 19.00 21.00 22.00 23.00

How Do They Do It? Ultimate Car Build-Off Mega Builders You Have Been Warned Thrift Hunters Lost And Sold Storage Hunters Auction Kings Auction Hunters. Container Wars Mighty Ships Extreme Engineering Mighty Planes. Bike Battles Wheeler Dealers Tethered Marooned With Ed Stafford Deadliest Catch

08.20 08.45 09.10 09.35 10.00 10.25 10.50 11.15 11.40 12.05 12.30 12.55 13.20 13.45 14.40 15.30 15.55 16.20 16.45 17.10 17.35 18.00 18.25 18.50

Winx Club The Fairly Oddparents Sanjay And Craig Kung Fu Panda The Legend Of Korra Turtles Spongebob Squarepants Winx Club Icarly Sam & Cat Victorious Big Time Rush Marvin Marvin Spongebob Squarepants The Penguins of Madagascar The Fairly Oddparents Icarly Big Time Rush Victorious Life With Boys Spongebob Squarepants Turtles The Penguins Of Madagascar Sanjay And Craig

15.00 16.00 17.00 21.00 22.00 23.00 23.30

08.00 FIA World Touring Car Championship 10.15 Superbike Series Motorcycle Racing 12.15 FIS Summer Grand Prix, Ski Jumping 13.00 Superbike Series Motorcycle Racing 14.00 Players Tour Championship Snooker 15.00 Watts 15.30 Tour Of Lombardy Cycling 17.15 Players Tour Championship Snooker 19.00 Players Tour Championship Snooker 21.00 Boxing 22.30 Motorsports Weekend 22.45 Superbike Series Motorcycle Racing

A˙barijiet Alexander’s Lost World Madwarna Il-Gwerra l-Kbira Gadgets Househunt Malta u lil Hinn Minnha A˙barijiet Óadd G˙alik A˙barijiet Óbieb u G˙edewwa A˙barijiet G˙awdex Illum L-Irkant A˙barijiet X-Factor A˙barijiet Rajt ma Rajtx

06.00 06.30 07.05 08.00 08.20 09.05 10.00

20.40 21.00 23.00 23.15

Euronews Animals that made history Quddiesa tal-Óadd Vatican Magazine Kurrenti Luxdesign Valletta Househunt Gadgets Europa League Match (R) Ti©rijiet Biss Science in the City Valletta Pellikola Venere G˙awdex Illum Alexander’s World A˙barijiet g˙all-persuni nuqqas mis-smig˙ Madwarna Kontrattakk Sports News News in English

10.30 10.55 11.50 12.00 12.10 12.20 13.30 14.00 14.10 14.30 16.00 16.30 16.35 18.50 20.00

Parlamento Punto Europa Wanted Dreams Road Tg 1 Animali Come Noi. Il Linguaggio Dreams Road Buongiorno Benessere Tutti I Colori Della Salute A Sua Immagine Santa Messa A Sua Immagine Recita Dell'angelus A Sua Immagine Linea Verde Pugli Telegiornale Pole Position F1 Gara Automobilismo Domenica In Tg 1 Domenica In L’Eredità Telegiornale

13.50 14.10 17.55 18.03 18.30 19.00 21.25

Summer Crush Super Cari A-Team Ciak Speciale Campionato Mondiale Superbike 2014 Fuori Giri - Sbk Campionato Mondiale Superbike 2014 Studio Aperto Campionato Mondiale Superbike 2014 Fuori Giri - Sbk Le Comiche Ciak Speciale Mike & Molly Studio Aperto Ritorno Al Futuro Parte Il Cavaliere Oscuro

06.00 07.55 08.00 08.46 08.51 10.00 11.25 12.00 13.00 13.40 14.00 18.45 19.57 20.00 20.40 21.12 23.30

Prima Pagina Tg5 Traffico Tg5 Tgcom24 Le Frontiere Dello Spirito The Chef Le Storie Di Melaverde Melaverde Tg5 L’Arca Di Noè Domenica Live Avanti Un Altro Tg5 Prima Pagina Tg5 Paperissima I Cesaroni X-Style

06.25 06.45 07.15 07.55 08.55 09.55 10.00 10.50 11.30 12.00 13.00 13.57 14.42 17.00 18.55 19.35 21.30

Tg4 Night News Televendita Media Shopping Super Partes Mondo Sommerso Terra! Nuovo Programma Santa Messa Nuovo Programma Tg4 Nuovo Programma Pianeta Mare Donnavventura Swarm-Lo Sciame Film Tg4 Tempesta D’Amore Per Qualche Dollaro In Più

06.00 06.25 06.50 07.15 08.05 08.30 09.20 10.10 11.00 11.25 12.15 13.05 14.20 14.45 15.35 16.25 17.40 18.30 19.20 20.10 21.00 21.50 23.05 23.55

Tastiest Places To Chowdown Diners, Drive-Ins And Dives Guy’s Big Bite Food Network Challenge Siba’s Table Have Cake Will Travel Barefoot Contessa Siba’s Table Guy’s Big Bite Unique Eats Hungry Girl Diners, Drive-Ins And Dives Guy’s Big Bite Barefoot Contessa Siba’s Table Diners, Drive-Ins And Dives Barefoot Contessa Siba’s Table Diners, Drive-Ins And Dives Barefoot Contessa Chopped South Africa Diners, Drive-Ins And Dives Barefoot Contessa Siba’s Table

06.50 07.40 08.05 08.30 09.25 09.50 10.15 10.40 11.10 11.35 12.00 12.25 12.50 13.15 13.45 14.35 15.00 15.25 15.50 16.15 17.05 17.30 18.00 18.55

Yoga For Life The Sweet Truth Chasing The Yum Extreme Cuisine With Jeff Corwin Candice Tells All Dear Genevieve Color Splash Selling La Keasha’s Perfect Dress Eating Art Chef Abroad Eating Art My Yard Goes Disney Dear Genevieve Million Dollar Rooms House Hunters Selling La Color Splash Suggs’ Italian Job House Hunters Chasing The Yum Chef Abroad Extreme Cuisine With Jeff Corwin Million Dollar Rooms

06.00 08.30 10.35 12.15 13.05 13.55 14.45 15.35

Toddlers & Tiaras Cake Boss Little People, Big World Here Comes Honey Boo Boo Return To Amish Toddlers & Tiaras Sister Wives Alaskan Women Looking For Love Long Island Medium Your Style In His Hands Say Yes To The Dress Randy’s Wedding Rescue Say Yes To The Dress Bodyshockers Ultimate Shopper

11.10 11.40 12.25 12.45

06.00 08.30 09.00 09.45 10.15 11.15 12.30 13.00 13.30 14.00 16.00 16.30 17.30 18.00 18.30 19.00 19.30 20.30

16.25 17.15 18.05 20.10 21.00 21.50 22.40

28 05|10|2014

kullhadd.com

kÓ ÇINEMA

jikteb CARMELO BONNICI

MIÇ-ÇINEMA fRANk

XOGÓOL KULT

MUÛIÇIST ÌENJU/MIÌNUN B’RASU MOÓBIJA Atturi Ewlenin: Domhnall Gleeson, Maggie Gyllenhaal, Scoot McNairy, Michael Fassbender, Francois Civil, Carla Azar, Tess Harper Direttur: Lenny Abrahamson Distributur: Curzon Film World Ma˙ru© minn KRS Releasing Ltd

Óin: 95 min.

Frank huwa xog˙ol pjuttost uniku, eççentriku u stramb, però li jaffaxxinak u jassorbik min-na˙a l-o˙ra. Minn banda wa˙da din hija kummiedja xi ftit oskura, b’saffi melodrammatiçi dwar muΩiçist Ωag˙Ωug˙ aspirant li jkollu l-fortuna (jew l-isfortuna) li jing˙aqad ma’ grupp fejn il-kantant mexxej ja˙bi rasu ©o ras kbira tal-kartapesta. Jon Burroug˙s (Gleeson) ikun xhud meta wie˙ed millmuΩiçisti tal-grupp, Soronprfbs, li diffiçli tippronunzja ismu, jipprova jag˙mel suwiçidju fil-ba˙ar ta’ belt IngliΩa. Hu jkun mistieden mill-enigmatiku Frank (Fassbender), b’rasu mo˙bija ©o ras kbira tal-kartapesta, biex jie˙u postu. Il-membri lo˙ra tal-grupp ma tantx jie˙du grazzja ma Jon, speçjalment Clara (Gyllenhaal), mara b’qilla kbira fuqha u li tip-

prote©i lil Frank f’kollox. Jon jiskopri li Frank hu ©enju tal-muΩika, misterjuΩ g˙alla˙˙ar u biex ikun qrib tieg˙u se jkollu jag˙mel tibdila radikali f’˙ajtu. Meta dan it-tim imur jit˙arre© iΩolat ©o kabina remota g˙al sena s˙i˙a, Jon li jinnota kollox u jirrealizza sa fejn kapaçi jasal hu, u l-intriççi eççentriçi tal-grupp, jibda’ jibg˙at messa©©i sigrieti bilmowbajl tieg˙u g˙al fuq ilYou Tube. Il-fissazzjoni a˙˙arija tieg˙u hi li jne˙˙i lmaskra minn fuq ras Frank biex ikun jaf min tassew hu. Frank huwa bbaΩat fuq ilmemorji ta’ Frank Sidebottom, l-isem alternattiv li juΩa lmuΩiçist u kummidjant le©©endarju Chris Sievey. Dirett b’abbiltà kbira millIrlandiΩ Lenny Abrahamson, dan ix-xog˙ol jiççelebra l-fil delikat bejn ©enju u ©enn. Din il-produzzjoni t˙allat flimkien

Çert. 15

muΩika punk , dik tas-swali muΩikali tal-antik ma’ dik imsej˙a indie-pop. Michael Fassbender u Maggie

Gyllenhaal jag˙tu interpretazzjonijiet xintillanti li jpo©©u lil dan il-film fil-klassi ta’ dawk ikklassifikati b˙ala kulti.

AS ABOVE, SO BELOW

TETRU

ESPLORATUR IMMINAÇÇAT TAÓT IT-TRIQAT TA’ PARIÌI Atturi Ewlenin: Perdita Weeks, Ben Feldman, Edwin Hodge, Francois Civil, Marlon Lambert Direttur: John Erick Dowdle Distributur: Universal Ma˙ru© minn KRS Releasing Ltd

Óin: 94 min.

Huwa fatt storiku li ta˙t ittriqat ta’ Pari©i jeΩistu mili kbar ta’ mini li jserrpu ’l hawn u ’l hemmu diversi katakombi li fihom hemm midfunin gΩuΩ ta’ katavri. Minn dan il-kunçett Legendary Pictures ˙olqu xog˙ol ta’ Ωew© partijiet differenti. Waqt li l-ewwel nofs ta’ As Above, So Below jie˙u xejra ta’ dokumentarju dwar esplorazzjoni arkeolo©ika, fit-tieni parti jaqleb f’film tat-tkexkix, biΩa’ u s-sopranaturali mhux differenti minn The Descent (2005) u xog˙lijiet o˙ra tal-istess tip. Scarlett Marlowe (Weeks), arkeolo©ista brillanti u avventuruΩa, b’demm ribelluΩ, g˙addiet ˙ajjitha tfittex xi ˙a©a speçjali – Flanel’s Philosopher’s Stone, teΩor imprezzabbli. Skont il-le©©enda, dan lo©©ett mo˙bi u elusiv jista’ jbiddel il-metall f’deheb u anke jag˙ti l-immoralità, veru poter li ma tistax timma©inah. Wara li missierha kien g˙amel suwiçidju g˙ax jing˙ad li kien i©©ennen ifittex ming˙ajr

suççess dan l-o©©ett, issa hi ttormentata minn ©ewwa u ossessjonata li ssibu akkost ta’ kollox. Serje ta’ kitbiet misterjuΩi u strambi jwassluha biex tiskopri li dan it-teΩor jinsab mo˙bi f’xi katakombi ta˙t it-triqat ta’ Pari©i. Din il-missjoni importanti trid tiddokumentaha sewwa u tqabbad lil wie˙ed ˙abib tag˙ha ta’ qabel, George (Feldman), ukoll arkeolo©ist mill-aqwa li jirrestawra o©©etti antiki, kif ukoll lil Benji (Hodge), dilettant li j˙obb jiffilmja. Tant dawn ikunu determinati li, ma’ o˙rajn, jibqg˙u neΩlin ©o ˙ofor, toqob u kanali mimlija g˙adam tal-mejtin u anki ilma. Aktar ma jterrqu ’l isfel aktar jaqbadhom terrur palpabbli u psikolo©iku li jinqaleb f’wie˙ed sopranaturali li se j©ibhom f’periklu imminenti. As Above, So Below hi produzzjoni o˙ra tal-wa˙x u lbiΩa’ li, iΩda, tipprova tg˙addiha ta’ esplorazzjoni arkeolo©ika ta’ interess u importanza.

Çert. 15

ÇineMa kÓ

05|10|2014 29

kullhadd.com

the equaliser

IMÓARREK

l-anÌlu kustodju tat-tpattija Atturi Ewlenin: Denzel Washington, Marton Csokas, Chloe Grace Moretz, David Harbour, Bill Pullman, Melissa Leo Direttur: Antoine Fuqua Distributur: Columbia/Sony Ma˙ru© minn KRS Relasing Ltd

Óin: 132 min.

Robert McCall (Washington) hu bniedem ta’ g˙alih wa˙du, nadif pupilla anke f’daru, metikoluΩ f’kollox sal-inqas dettall, i˙obb jg˙ix ˙ajja trankwilla u jdejquh sewwa affarijiet mhux flokhom jew in©usti. Tant hu ba˙bu˙ u affidabbli li hu ©entili ma’ kul˙add, jitbissem spiss u jg˙in fejn jista’. Ilpassat ta’ dan il-bniedem mhux wie˙ed li jista’ jifta˙ar bih u issa ˙alef li din il-˙ajja j˙alliha warajh. Fil-˙anut li jattendi kuljum bi ktieb f’idu jag˙mel ilkonoxxenza ta’ Teri (Moretz), tfajla Ωag˙Ωug˙a abbandunata minn kul˙add li tinsab ta˙t kontroll strett ta’ gangsters Russi ultravjolenti. Din lin©ustizzja ma’ persuna dg˙ajfa u vulnerabbli, li fl-apert tidher imdejqa fis-sitwazzjoni li tinsab fiha, qed tinkwieta bis-s˙i˙ lil McCall. Meta din il-miskina ssib ru˙ha msawta brutalment

f’sodda fl-isptar, McCall iwarrab minn mo˙˙u d-deçiΩjoni li kien ˙a u, armat b’tattiçi ˙orox ta’ kumbattiment, jid˙ol f’façenda li se ©©ib vjolenza kbira u diversi mwiet imdemmija. Hu g˙andu fuqu sens ta’ ©ustizzja u kull min jitolbu se jid˙ol g˙alih b’ru˙u u ©ismu. Ghalhekk, dan hu l-an©lu kustodju tal-vendetta jew The Equaliser. Il-vendetta spjetata li se jimbarka fuqha se ©©ib aktar gwaj fatali ma’ kriminali aktar ˙orox minn ta’ qabilhom u anke ma’ dawk ˙bieb jew g˙eΩieΩ tieg˙u. The Equaliser forsi hu l-aktar film brutali ta’ Denzel Washington. Minkejja li f’xi waqtiet hu kemxejn esa©erat, dan ix-xog˙ol iΩommok attent kontinwament, l-aktar permezz tal-preΩenza awtorevoli ta’ dan l-attur kariΩmatiku. L-azzjoni u l-qtil bi kwalinkwe apparat, fosthom anke trabaxù

Çert. 15

goff, iΩommu l-andament fluwidu. Fis-snin tmenin kien hemm serje tat-TV b’dan l-isem dwar ra©el atletikament

ippreparat g˙al kull tip ta’ ©lied u li lest g˙ad-danni kollha li jsofru t-tajbin u l-batuti, u The Equaliser jimxi fuq dan l-aspett.

Waqt il-˙afna ˙ruxijiet li jsiru, il-bixra ta’ McCall, l-aktar wiççu, tinbidel totalment f’salt wie˙ed.

dolphin tale 2

UNIVERSALI

avventura oÓra ta’ denfil Atturi Ewlenin: Harry Connick Jr, Ashley Judd, Nathan Gamble, Cozi Zuehlsdorff, Kris Kristofferson, Morgan Freeman Direttur: Charles Martin Smith Distributur: Warner Bros. Ma˙ru© minn KRS Releasing Ltd

L-istorja ta’ tifel li tliet snin ilu salva lid-denfil, Winter f’A Dolphin Tale intlaqg˙et tant tajjeb mill-familji u dawk li j˙obbu l-annimali li wie˙ed jistenna sikwel. Sawyer Nelson (Gamble) issa ng˙ata xog˙ol fi Clearwater Marine Aquarium f’ Dolphin Tale 2 u qed jittrenja voluntieri o˙rajn b˙alu. IbbaΩat minn fuq avvenimenti li suppost ©raw veru, issa g˙andna denfil ©dida, jisimha Mandy. Meta tifla Ωg˙ira tiskopri lil Mandy maqbuda ftit ’il bog˙od mix-xatt, ji©u l˙addiema tas-CMA biex isalvawha. Ma˙ruqa bix-xemx fejn kien ilha Ωmien imwa˙˙la fir-ramel tin©arr flakwarju biex tkun ikkurata u mfejqa. Sawyer tant jinkaram wara Winter li ma tistax ter©a’ lura fil-ba˙ar g˙ax kienet tilfet denbha, li ja˙sibha meta jing˙ata borΩa ta’ studju. Meta jmut Panama, denfil avvanzat fiΩ-Ωmien, Winter tirrifjuta l-ikel u ssir aggressiva. Dr Clay (Connick Jr) jordna li Winter u Mandy jin©abu ˙dejn xulxin u jimpedixxi lil Sawyer milli jg˙um mag˙ha. Però, dan it-tifel li l-istinti tieg˙u digà ˙ebbruh x’g˙andu jag˙mel u jer©a’ jirrea©ixxi kif t˙oss qalbu.

Óin: 107 min. Çert. U

Dolphin Tale 2 juΩa l-istess andament ta’ qabel. Dan hu dramm le©©er adattat g˙allfamilja kollha, b’fotgrafija çara u muΩika evokattiva Din il-produzzjoni Ωgur li se ter©a’ tmiss is-sentimenti taççkejknin. Atturi b˙al Harry Connick Jr, Ashley Judd, Nathan Gamble, Kris Kristofferson, Morgan Freeman u o˙rajn qed jirrepetu l-istess irwoli ta’ qabel. Meta Mandy tin˙eles fl-oçean tkun denfil Ωg˙ira jisimha Hope li trid tipprova ssabbar lil Winter. Fil-final tal-film naraw siltiet dokumentarji tal-˙elsin veru ta’ xi denfili li ©ew ikkurati.

koMpetiZZjoni eMpire CineMa

l-aqWa ÓaMes filMs Bejn is-17 u l-21 ta’ settembru 2014

Mistoqsija g˙al din il-©img˙a: F’liema belt huwa bbaΩat il-film As Above, So Below? Ibg˙at it-twe©iba tieg˙ek lil: Kompetizzjoni Films, KullÓadd, ÇNL, Triq Mile End, il-Óamrun. Ir-rebbie˙ jirba˙ Ωew© biljetti ming˙and l-Empire Cinema ta’ Bu©ibba. Rebbie˙ tal-©img˙a li g˙addiet: R. AZZOPARDI, Kaxxa Postali 26, iΩ-Ûejtun.

1. 2. 3. 4. 5.

A Walk Among The Tombstones Billy Elliot – The Musical Live Lucy Sex Tape Let’s Be Cops

30 05|10|2014

kullhadd.com

KÓ AVVIÛI

AVVIÛI KLASSIFIKATI PROPRJETÀ Appartamenti ©odda lesti minn kollox fil-Mosta u Bu©ibba. Garaxxijiet fil-Qawra, dar kbira f’Óal Qormi b’finishing lussuΩ. Prezz bargain . Çempel 7766 6259. Appartament ©did lest minn kollox f’ÓaΩ-Ûabbar. Jinkludi 3 kmamar tas-sodda, wa˙da ensuite, kçina, salott u kamra talikel combined, bil-lift, parti millbejt u kamra tal-˙asil. Il-prezz jinkludi 2 garaxxijiet ta’ karozza wa˙da u ie˙or ta’ 4 jew 5 karozzi. Prezz negozzjabbli ta’ €230,000. Çempel 7949 8280. TANAYA’S Dev. Ltd: G˙aΩla kbira ta’ appartamenti f’kull Ωona ta’ Malta. Jinbieg˙u ming˙ajr depoΩitu u n˙allsulek il-kuntratt. Offerta speçjali. G˙al aktar dettalji çempel 9992 4999. Ming˙ajr a©enti jekk jog˙©bok. PROPRJETÀ GÓALL-KIRI Appartament ©did lest minn kollox f’ÓaΩ-Ûabbar. Jinkludi 3 kmamar tas-sodda, wa˙da ensuite, kçina, salott u kamra talikel combined, bil-lift, parti millbejt u kamra tal-˙asil. Fil-prezz jinkludi 2 garaxxijiet ta’ karozza wa˙da u ie˙or ta’ 4 jew 5 karozzi. Prezz tal-kirja ta’ €800 fix-xahar, negozzjabbli. Çempel 7949 8280. AFFARIJIET GÓALL-BEJGÓ Toyota Avensis f’kundizzjoni tajba ˙afna mixtrija ming˙and a©ent lokali. Çempel 7766 6259. Ûew© figorini (statwi) kbar bilkolonni tal-kewba, €50 is-sett Ûew© figorini Ωg˙ar bil-kolonni €25 is-sett. Tigra taç-çaqquf €10. Statwa kbira bil-kolonna €50. Lampshade bil-kolonna talkewkba €40. Sufan kbir €60. Çempel 2123 4579. G˙odda tal-mastrudaxxi: Çana 5

piedi bi 12-il pied b’9 pulzieri u nofs. Router bit-trapani, kompressur b’gun u Ωew© bottijiet mieg˙u, belt sander kbira u o˙ra Ωg˙ira biç-çineg mag˙hom, driller tal-half-inch u trapan tattoqob taç-çapetti, çana tas-6 pulzieri tal-idejn, cross-cut b’4 lupi mag˙ha, gun tal-imsiemer u ie˙or tal-istaples, sand paper tarroll, Ωew© vibrators Ωg˙ar talidejn, work-bench (mejda Ωg˙ira), Ωgorbi tat-torn u taliskultura, Ωew© extractors – wie˙ed tal-pied u ie˙or tas-16-il pulzier, mannarett u rixketta. Çempel fuq 9945 9899 BMW 3 Series manual ta’ lewn griΩ, tas-sena 2009, bi 73,000 mil. Kundizzjoni eççellenti, kollox talfabbrika, full-extras, magna 20 diΩil. Çempel 9992 8362. Inbig˙u kull tip ta’ arlo©©i. Selezzjoni kbira ta’ arlo©©i talidejn Casio u Citizen, kemm digital jew analogs, varjetà kbira ta’ alarm clocks, kemm Citizen, Seiko Dugena tal-marka Pierre Cardin. Varjetà sabi˙a ta’ cuckoos li ja˙dmu kemm bil-˙abel u bil-batterija. Prezzijiet tajbin. Nag˙mlu wkoll tiswijiet ta’ arlo©©i tal-idejn, tal-˙ajt u grandfather clocks. Nag˙mlu wkoll testing bil-pressure test machine, sistema ta’ testing g˙al kull tip ta’ arlo©©i biex jintuΩaw g˙all-ilma (vacuum test u pressurised test) waqt li qieg˙ed tistenna g˙alih. Tiswija bil-garanzija. Irrikorru 110, Triq il-Kungress Ewkaristiku, il-Mosta. Çempel g˙al aktar informazzjoni fuq 2141 7253 jew 9982 5389.

Sander, kalibratur, Ωew© piedi wisa’, kundizzjoni mill-aqwa. Çineg grit 60 u 120 biex imorru mag˙ha. G˙al aktar informazzjoni çempel 7961 7945. TAGÓLIM Korsijiet f’livell Ordinarju f’diversi su©©etti b˙all-Matematika, IngliΩ, Malti, FrançiΩ, FiΩika u o˙rajn. Noffru wkoll korsijiet tal-ECDL. Prezz €35 kull module. Noffru

wkoll korsijiet baΩiçi fil-kompjuter, €50. Çempel 2166 2241 jew 7766 2241 jew Ωur is-sit elettroniku www.tudorinstitute.com AGR AUTO JAPANESE PARTS GÓALL-KAROZZI Inbig˙u kull tip ta’ parts ta’ karozzi ÌappuniΩi u Koreani, fosthom Kia, Toyota, Isuzu, Daewoo, Mitsubishi, Honda, Subaru. Huma wkoll importaturi ta’ Ωjut u air filters, shock absorbers, brake pads, clutches, eçç. Parts ©enwini. G˙al aktar informazzjoni çempel 2144 6839 jew 9947 4504. Fax: 2147 0295. Email: alex@agrautoparts.com

NURSING

barra. Çempel 7959 0000 jew info@privateinvestigationmalta.com TAGÓLIM TAS-SEWQAN Tewmi Group g˙al lezzjonijiet tal-karozzi kemm manual u kif ukoll automatic. Cab service u karozzi g˙all-kiri bi prezzijiet ra©onevoli. Ûur is-sit www.tewmi.com jew çempel 9942 2422. XOGÓOL TAL-ÌEBEL Varjetà ta’ ˙wat, ˙oroΩ, kanali tal-ilma, çangatura qadima jew ©dida, kantun qadim, lavur ta’ kull tip. Biex tikseb aktar informazzjoni çempel lil Jason fuq in-numru 2143 2352 jew 9947 7167.

Care and Cure Group Ltd: infermiera m˙arr©a, caring assistants, nannies , nies im˙arr©in biex iΩommu kumpanija, g˙ajnuna fid-djar u night sitters. Servizz ta’ 24 sieg˙a, G˙andna wkoll g˙allkiri: wheelchairs, hoists, commodes, walking frames u hospital beds. G˙al aktar informazzjoni çempel fuq dawn innumri: 2137 6946/9947 0178.

Jason Gatt g˙al kull xog˙ol ta’ tibjid u tik˙il, kisi normali, fuq il-fil, fuq xog˙ol antik u bilpont, kisi bil-©ibs u graffiato. Kiri ta’ cherry picker (tower ladder). G˙al aktar infromazzjoni çempel fuq 9945 4235 jew 2180 5811.

DAR GÓALL-ANZJANI

DARREN WATER PROOFING

Medina Home for The Elderly, 106 Labour Ave, ir-Rabat. Dar g˙all-anzjani mg˙ammra bil-kumditajiet kollha. Staff ikkwalifikat. Nurses u care workers 24 sieg˙a. Prezzijiet ra©onevoli li jibdew minn €25 kull persuna. Naççettaw respite u bed ridden. Çempel fuq dawn in-numri: 2145 4908, 2145 4858 jew 7945 4908.

G˙al kull tip ta’ xog˙ol fuq faççata, bjut, appo©©i, gallarijiet, eçç. Membrane jew liquid membrane . Mela pprote©i lproprjetà tieg˙ek mill-ilma taxxita u çempel issa g˙al stima b’xejn bin-numru 7905 8883 jew id˙ol fuq is-sit www.darrendoitall.com

MUSIC LINK Issibilna kull tip ta’ strumenti muΩikali, fosthom drums kemm akustiçi u elettriçi, cymbals, percussion, pjanijiet di©itali, baby grand pianos, sound mixers u sound cards. Apparat ta’ DJ sound systems, kitarri klassiçi u akustiçi, bass guitars, strumenti tar-ram, wood winds, vjolini, spare parts u aççessorji o˙ra. G˙andna ssib ukoll kotba talmuΩika tat-tag˙lim. Mur Music Link, 262, Triq Fleur-de-Lys, B’Kara. Çempel 2148 2796. ESTENSJONIJIET TA’ TELEFOWNS Tiswija u installazzjoni fuq estensjonijiet tat-telefowns g˙al kull tip ta’ linji fissi. Çempel fuq 7993 0419.

KISI, TIBJID U TIKÓIL MANNICK DANCING SCHOOL Lezzjonijiet taΩ-Ωfin fuq stili ballroom jew Latin-Amerikan. Lezzjonijiet taΩ-Ωfin g˙allbeginners u kompetizzjonijiet minn Imperial Qualified Dance Teacher (ISTD) Ibg˙at SMS fuq 7925 3015 jew çempel 2138 6818 sa 12.00pm. TALBA LILL-ISPIRTU S-SANTU

WATERPROOFING U MEMBRANE INVESTIGAZZJONI PRIVATA Ûwi©ijiet, g˙erusija u relazzjonijiet o˙ra. DNA testijiet forensiçi, tfal ma˙tufa minn Malta, kaΩijiet çivili, kaΩijiet o˙ra fil-qorti. Problemi ta’ kumpaniji jew negozju. Nag˙tu xhieda filQorti. Na˙dmu f’Malta u kif ukoll

Kupun AvviΩi Klassifikati IKTEB L-AVVIÛ F’DAN L-ISPAZJU NOTA IMPORTANTI: Çekkijiet g˙andhom ji©u indirizzati lil SOUND VISION PRINT LTD

Il-bejt tieg˙ek jag˙mel l-ilma? G˙andek problema ta’ moffa? Kenda Ltd issolvilek il-problema. Nispeçjalizzaw fuq xog˙ol ta’ waterproofing u membrane b’10 snin garanzija. Xog˙ol professjonali bl-aqwa materjal ISO pool . G˙al stima bla obbligu çemplu 7972 9967 jew Ωur is-sit www.kendawaterproofing.com

Int li ssolvi l-problemi kollha, dawwal it-toroq kollha tieg˙i biex nikseb dak li ne˙tie©. Inti li tajtni d-don divin biex na˙fer u ninsa d-deni kollu li jsir kontra tieg˙i, li f’kull mument ta’ ˙ajti tkun ma©enbi. F’din it-talba qasira nixtieq nirringrazzjak ta’ dan kollu waqt li nikkonferma mill-©did li qatt ma ninfired minnek anke quddiem lilluΩjonijiet materjali. Nixtieq li nkun mieg˙ek fil-glorja ta’ dejjem. Grazzi g˙all-˙niena tieg˙ek lejja u lejn dawk li ji©u minni. Din it-talba g˙andha ting˙ad tlett ijiem wara xulxin. Wara tlett ijiem it-talba tkun maqlug˙a, anke jekk g˙all-bidu tidher diffiçli. It-talba g˙andha tkun ippubblikata mill-ewwel wara li tinqala’ l-grazzja bla ma tissemma x’kienet.

Offerta 1: ©img˙a wa˙da

€3.50

Offerta 2: 5 ©img˙at

€10

Offerta 3: 2 avviΩi g˙al 5 ©img˙at

€15

Offerta 4: 13-il ©img˙a

€30

Offerta 5: 26 ©img˙a

€56

Offerta 6: 52 ©img˙a

€93

ÓLAS B’CHEQUE JEW CASH LIL: Sound Vision Print Ltd,

ISEM, KUNJOM U INDIRIZZ

KullÓadd, AvviΩi Klassifikati, Çentru Nazzjonali Laburista, Triq Milend, il-Óamrun, ÓMR 1717.

AVVIĂ&#x203A;I KĂ&#x201C;

05|10|2014 31

kullhadd.com

AGĂ&#x201C;FAS LIKE FUQ IL-PAĂ&#x152;NA TAGĂ&#x201C;NA TAâ&#x20AC;&#x2122; FACEBOOK www.facebook.com/kullhadd

LaqgË&#x2122;a Ă&#x152;enerali Annwali 2014-2015 L-GË&#x2122;aqda Veterani Laburisti sezzjoni Marsaskala tixtieq tavâ&#x201E;Śa li l-LaqgË&#x2122;a Ă&#x152;enerali Annwali 2014-2015 ser issir nhar il-Ă&#x152;imgË&#x2122;a 10 taâ&#x20AC;&#x2122; Ottubru 2014 fiĂ§-Ă&#x2021;entru Laburista tal-lokal, fl-10.00am (filgË&#x2122;odu). Nominazzjonijiet gË&#x2122;all-Ë&#x2122;atra tal-Kumitat jiftË&#x2122;u nhar it-Tnejn 29 taâ&#x20AC;&#x2122; Settembru 2014 u jagË&#x2122;lqu nhar it-Tnejn 6 taâ&#x20AC;&#x2122; Ottubru 2014 fis-6.00pm (filgË&#x2122;axija), u gË&#x2122;andhom jaslu gË&#x2122;and is-Segretarju sad-data u l-Ë&#x2122;in stabbiliti. Nominazzjonijiet gË&#x2122;andhom ikunu proponuti u sekondati minn membri regolari fil-Ë&#x2122;las taâ&#x20AC;&#x2122; sË&#x2122;ubija fil-Partit Laburista li gË&#x2122;andhom minn 60 sena â&#x20AC;&#x2122;l fuq. Il-membri huma mË&#x2122;eÂŠÂŠa li jattendu. GË&#x2122;al aktar tagË&#x2122;rif Ă§empel lil Charlot Mifsud fuq 2163 3706, Joe Cassar fuq 2163 2191 jew lil Joe Bondin fuq 2163 3261.

LaqgË&#x2122;a Ă&#x152;enerali Annwali 2014-2015 L-GË&#x2122;aqda Veterani Laburisti, sezzjoni Rabat, tixtieq tavâ&#x201E;Śa li l-LaqgË&#x2122;a Ă&#x152;enerali Annwali 2014-2015 ser issir nhar il-Ă&#x201C;amis 23 taâ&#x20AC;&#x2122; Ottubru 2014 fiĂ§-Ă&#x2021;entru Laburista tal-lokal, fis-06.00pm (filgË&#x2122;axija). Il-membri huma mË&#x2122;eÂŠÂŠa li jattendu.

AVVIĂ&#x203A;IĂ&#x152;ENERALI Avviâ&#x201E;Ś â&#x20AC;&#x201C; Kunsill Lokali taâ&#x20AC;&#x2122; San Ă&#x152;iljan Il-Kunsill Lokali taâ&#x20AC;&#x2122; San Ă&#x152;iljan javâ&#x201E;Śa li kull min gË&#x2122;andu â&#x20AC;&#x2122;l fuq minn 55 sena u huwa interessat li jieË&#x2122;u t-tilqima tal-influwenza gË&#x2122;andu jĂ§empel lill-Kunsill fuq in-numru tat-telefown 2137 3111 jew 2137 5376 sa mhux aktar tard minn nhar il-Ă&#x201C;amis 16 taâ&#x20AC;&#x2122; Ottubru 2014. â&#x201A;Ź4,500 miÂŠbura fl-attivitĂ Mixja, Qadfa, Ă&#x152;irja bâ&#x20AC;&#x2122;risq Id-Dar tal-Providenza â&#x201A;Ź4,500 nÂŠabru fl-ewwel edizzjoni tal-Mixja, Qadfa, Ă&#x152;irja li saret il-Ă&#x201C;add li gË&#x2122;adda (28 taâ&#x20AC;&#x2122; Settembru 2014) bâ&#x20AC;&#x2122;risq Id-Dar tal-Providenza. Bâ&#x20AC;&#x2122;kollox 421 ruË&#x2122; Ë&#x2122;adu sehem fâ&#x20AC;&#x2122;din l-attivitĂ organizzata mill-Grupp Ă&#x203A;gË&#x2122;aâ&#x201E;ŚagË&#x2122; Gudja, bl-appoÂŠÂŠ taâ&#x20AC;&#x2122; RTK4Charity. Wirja tal-ewwel film talkies Biex tkun iĂ§Ă§elebrata s-87 sena mill-wiri tal-ewwel film mitkellem The Jazz Singer kif ukoll Jum it-Talkies, li jaË&#x2122;bat nhar is-6 taâ&#x20AC;&#x2122; Ottubru, is-SoĂ§jetĂ Internazzjonali Al Jolson, bejn lErbgË&#x2122;a l-1 u l-Ă&#x201C;add it-12 taâ&#x20AC;&#x2122; Ottubru 2014, ser itellaâ&#x20AC;&#x2122; wirja dwar l-ewwel film talkies. Il-wirja ser tkun fl-entratura tal-kumpless taĂ§-Ă§inema Gallaria, li jinsab fi Triq Ă&#x201C;aâ&#x201E;Ś-Ă&#x203A;abbar il-Fgura. Tkun gË&#x2122;all-wiri l-ÂŠurnata kollha u tikkonsisti fâ&#x20AC;&#x2122;ritratti u tagË&#x2122;rif dwar l-ewwel film mitkellem. Serata Al Jolson

SSejÄ§a ejÄ§a gÄ§all-

OFFERTI IL-MITA IL-MIT A TIX TIXTIEQ TIEQ T TAVĹťA AVĹťA LI QEGÄŚDIN JINTL JINTLAQGÄŚU AQGÄŚU OFFERTI GÄŚAL GÄŚAL::

- Provision of Training Services to Government Officials on eGovernment Services Takeup â&#x20AC;&#x201C; T036/14 Data taâ&#x20AC;&#x2122; Ä§ruÄĄ: 30 taâ&#x20AC;&#x2122; Settembru 2014 / Data taâ&#x20AC;&#x2122; gÄ§eluq: 12 taâ&#x20AC;&#x2122; Novembru 2014

Biex ikun imfakkar il-kantant leÂŠÂŠendarju Al Jolson, is-SoĂ§jetĂ Internazzjonali Al Jolson ser torganizza Serata Al Jolson nhar ilĂ&#x201C;add 12 taâ&#x20AC;&#x2122; Ottubru 2014 fis-sala tar-Royal British Legion li tinsab fâ&#x20AC;&#x2122;Nru 111, Triq Melita, il-Belt Valletta. Is-Serata tibdaâ&#x20AC;&#x2122; fil-4.45pm u kulË&#x2122;add hu mistieden. Id-dË&#x2122;ul hu bla Ë&#x2122;las. Ikun muri materjal viâ&#x201E;Śiv bË&#x2122;al dokumentarji dwar Al Jolson fuq liâ&#x201E;Śar kbir taĂ§-Ă§nema. GË&#x2122;al aktar tagË&#x2122;rif dwar iâ&#x201E;Ś-â&#x201E;ŚewÂŠ attivitajiet Ă§empel 9988 0489 jew ibgË&#x2122;at email lil: vinwilljolsonmalta@gmail.com

Operaturi EkonomiÄ&#x2039;i li huma interessati jipparteÄ&#x2039;ipaw fâ&#x20AC;&#x2122;din is-sejÄ§a huma mÄ§eÄĄÄĄa jattendu gÄ§allaqgÄ§a taâ&#x20AC;&#x2122; kjariďŹ ka organizzata mill-MITA ďŹ&#x201A;-14 taâ&#x20AC;&#x2122; Ottubru 2014 ďŹ&#x201A;-10.00am (CET) fâ&#x20AC;&#x2122;Gattard House, Triq Nazzjonali, Blata l-Bajda.

- Research Services - â&#x20AC;&#x2DC;Strengthening Competences to Service the Public E fficiently Through Through eGovernmentâ&#x20AC;&#x2122; eGovernmentâ&#x20AC;&#x2122; â&#x20AC;&#x201C; T035/14 Efficiently Data D ata taâ&#x20AC;&#x2122; taâ&#x20AC;&#x2122; Ä§ru Ä§ruÄĄ: ÄĄ: 16 taâ&#x20AC;&#x2122; taâ&#x20AC;&#x2122; Settembru Settembru 2014 / Data Data taâ&#x20AC;&#x2122; taâ&#x20AC;&#x2122; gÄ§eluq: 29 ta taâ&#x20AC;&#x2122;â&#x20AC;&#x2122; O Ottubru ttubru 2014

Il-festa tal-Madonna tar-Ruâ&#x201E;Śarju fil-parroĂ§Ă§a San Ă&#x152;uâ&#x201E;Śepp Ă&#x201C;addiem, Birkirkara Nhar il-Ă&#x152;imgË&#x2122;a 10 taâ&#x20AC;&#x2122; Ottubru 2014, fil-ParroĂ§Ă§a San Ă&#x152;uâ&#x201E;Śepp Ă&#x201C;addiem Birkirkara ser tkun iĂ§Ă§elebrata l-festa tal-Madonna tarRuâ&#x201E;Śarju. Fis-6.30pm mill-knisja parrokkjali toË&#x2122;roÂŠ il-purĂ§issjoni bl-istatwa tal-Madonna u tgË&#x2122;addi minn dawn it-toroq: Triq il-Bwieraq, Triq il-Karmnu, Triq F.S. Caruana, Triq AnÂŠlu Mallia, Triq Francesco Buhagiar u Triq Indri Calleja. Fi tmiem il-pellegrinaÂŠÂŠ, jekk it-temp jippermetti, issir quddiesa fil-beraË&#x2122; fi Triq Gori Mancini, quddiem il-knisja parrokkjali, iĂ§Ă§elebrata mir-Rev. Kappillan Dun Josef Mifsud. Wara jsir iddË&#x2122;ul tal-istatwa fl-istess knisja. Fâ&#x20AC;&#x2122;kaâ&#x201E;Ś li jkun il-maltemp, il-quddiesa ssir xorta waË&#x2122;da fil-knisja parrokkjali.

Dawn Da wn is-sejÄ§iet gÄ§allgÄ§all-offerti offer off erti jist jistgÄ§u gÄ§u jink jinkisbu isbu mis-Sist mis-Sistema ema Elettr onika gÄ§as-SejÄ§iet gÄ§as-SejÄ§iet P ubbliÄ&#x2039;i ((w www.etenders.gov.mtt)) Elettronika PubbliÄ&#x2039;i (www.etenders.gov.mt) GÄ§al aktar inf informazzjoni, ormazzjoni, kkkuntattja kuntattja lill-Contracts lill-Contracts Management Ma nagement D Department epartment

3URJUDPP 2SHUDWWLY ,, 3ROLWLND WDÂś .RHÄŞMRQL 3URJUDPP 2SHUDWWLY ,, 3ROLWLND WDÂś .RHÄŞMRQL ,QVDĆŤĆŤX ĆŞLOLWQD JĆŤDO $NWDU ,PSMLHJL X .ZDOLWDÂś WDÂś $NWDU ,PSMLHJL X .ZDOLWDÂś WDÂś ĆŞDMMD WDÂś ĆŞDMMD $ĆŤMDU ,QVDĆŤĆŤX ĆŞLOLWQD JĆŤDO $NWDU ,PSMLHJL X .ZDOLWDÂś WDÂś ĆŞDMMD $ĆŤMDU 'LQ O RIIHUWD THG WLĆĽL NNXQVLGUDWD VDELH[ WLĆĽL SDU]MDOPHQW LIÂżQDQ]MDWD 'LQ O RI IHUWD THG WLĆĽL NNXQVLGUDWD VDELH[ WLĆĽL SDU]MDOPHQW LIÂżQDQ]MDWD 'LQ O RIIHUWD THG WLĆĽL NNXQVLGUDWD VDELH[ WLĆĽL SDU]MDOPHQW LIÂżQDQ]MDWD PLOO 8QMRQL (ZURSHD )RQG 6RĆ&#x203A;MDOL (ZURSHZ )6(

5DWD WDÂś NRÂżQDQ]MDQHQW )RQGL 8( )RQGL 1D]]MRQDOL 5DWD WDÂś NRÂżQDQ]MDQHQW )RQGL 8( )RQGL 1D]]MRQDOL 1LQYHVWX ÂżO IXWXU WLHJĆŤHN

2123 4710 www.mita.gov.mt w ww.mita.gov.mt

32 05|10|2014

kullhadd.com

It-tnejn

IT-TEMP GÓAL-LUM

It-tlieta

l-Erbg˙a

TWISSIJIET: Xejn

KÓ AlMANAKK

RItRAtt MIll-ANtIK

L-OGÓLA TEMPERATURA: 28°C L-INQAS TEMPERATURA: 20°C INDIÇI UV: 6

27°C

26°C

TEMP: Ftit jew wisq imsa˙˙ab

21°C

20°C

VIÛIBBILTÀ: Tajba

Il-Óamis

Il-Ìimg˙a

Is-Sibt

RIÓ: Óafif u varjabbli li jsir ˙afif g˙al moderat mill-Punent il-Lbiç BAÓAR: Óafif g˙al moderat li jsir moderat IMBATT: Baxx min-Nofsinhar ix-Xlokk li jsir ˙afif g˙al moderat TEMPERATURA TAL-BAÓAR: 26°C

26°C

20°C

SpIÛERIjI lI jIftÓU llUM Il-ÓAdd Collis Williams Pharmacy, 15, Triq ir-Repubblika, il-Belt Valletta St Gaetan Pharmacy, Triq il-Kappillan Mifsud, il-Óamrun Brown’s Pharmacy, 278, Triq il-Vitorja, Óal Qormi Holy Cross Pharmacy, 37, Triq il-Kbira, Birkirkara Tony’s Pharmacy, 100,Triq Sir Patrick Stuart, il-GΩira SpiΩerija Mer˙a, Shop 2, Triq Lapsi, Ta’ Giorni Rudolph Pharmacy, 133, Triq Rudolfu, Tas-Sliema Misra˙ Kola Pharmacy, Triq il-Pitkali, Ó’Attard St Joseph Pharmacy, 1, Triq iΩ-Ûakkak, il-Mosta Qawra Pharmacy, Earl’s Court/1, Triq l-Im˙ar, il-Qawra Fleming Pharmacy, 61, Triq ÓaΩ-Ûabbar, Ra˙al Ìdid Vittoriosa Pharmacy, 9, Triq il-Mina l-Kbira, il-Birgu Mediatrix Plus Pharmacy, 7 Triq is-Santwarju, ÓaΩ-Ûabbar Green Cross Pharmacy, 8, Misra˙ Gregorio Bonnici, iΩ-Ûejtun Chrysantemum Pharmacy, Triq San Nikola, il-Qrendi Santa Marija Pharmacy, 40, Triq l-G˙asfura, ÓaΩ-Ûebbu© Nigret Pharmacy, Triq iΩ-Ûahar, ir-Rabat Malta

dIN Il-ÌIMgÓA MIll-IStoRjA

06.10.1582 InqabΩet din il-©urnata fl-Italja, il-Polonja, Il-Portugall u fi Spanja min˙abba l-implimentazzjoni tal-kalendarju Gregorjan

G˙awdex Batu Pharmacy, 38, Triq il-Palma, ir-Rabat G˙awdex Tony’s Pharmacy, ‘Egret Court’, Triq il-Wied, Marsalforn

NUMRI REBBIEÓA LOTTU

31 90 78 55 86 73 09 22

SUPER 5

19 32 44 25 07

GRAND LOTTERY

03 07

06 00 01 01 08

kompetizzjoni ktieb kÓ

05|10|2014 33

kullhadd.com

kompetizzjoni ktieb rumanz

iÇ-Çurkett tar-rabta it-tielet ktieb (mis-sensiela indri, is-sajjied malti) AnaliΩi ta’ Mario Griscti Qabel ir-riçensjoni tat-tielet ktieb, (bittitlu Iç-Çurkett) fis-sensiela ta’ sitta ta’ Indrì, is-Sajjied Malti ta’ Arturo Caruana, irrid nifra˙ u nirringrazzja minn qalbi lil Charles B. Spiteri, l-editur ta’ dan ix-xog˙ol metikoluΩ u kapolavur fil-letteratura Maltija. Il-kittieb Charles B. Spiteri re©a’ addattalna ktieb ie˙or mis-sensiela Indrì, is-Sajjied Malti ta’ Arturo Caruana, il-kittieb ta’ Il-Misterji talWardija. Dan huwa t-tielet ktieb (jew volum) minn din is-sensiela u j©ib lisem: Iç-Çurkett tar-Rabta. X’inhu dan iç-çurkett? Ta’ min hu? X’rabta jwassal g˙aliha? Qabel tid˙ol fl-intriççi kollha tal-ktieb, ma tistax issib it-twe©iba. Dan il-ktieb jifta˙ it-triq g˙all-qofol tar-rumanz. Speçi tal-body, fl-introduction, body u conclusion, li konna nsegwu fil-kitba tal-komponimenti u, kif dejjem sostna Charles, hi l-aqwa kitba ta’ ˙sieb fit-totalità tar-rumanz. Il-˙biberija kwaΩi fraterna ta’ Arturo Dingli u Ernesto de Nava hija bidu sabi˙ ˙afna g˙al din il-©rajja, ˙biberija li bdiet fuq summiena kkaççjata u argument ˙afif dwar id-dritt fuq ittajra maqbuda, mi©ru˙a u maqtula u kompliet fuq promessi ta’ ˙biberija dejjiema u ˙biberija verament safja bejniethom, it-tnejn imnisslin minn nobbiltà imma b’˙ajjiet diversi u b’esperjenzi varji. F’Iç-Çurkett tar-Rabta naqraw kif Indrì jibda jpattiha lill-g˙edewwa tieg˙u: il-Baruni Ìanni Dingli u lÓakem, u kif Arturo, bin l-istess Baruni, isir jaf minn ÌuΩeppi l-ilsir li missieru ˙allsu biex joqtol lil Marija bint Indrì. Ja˙rab mid-dar u jiltaqa’ ma’ Ernesto, ©uvni ltim, g˙ax lil missieru, il-Konti De Nava, kienu qatluhulu u serqulu ©idu. Minn hawn nibdew bi storja ta’ m˙abba. Jum minnhom iΩ-Ωew© Ωg˙aΩag˙ imorru g˙all-kaçça u jaqbadhom l-g˙atx. Jitolbu l-ilma lil Indrì, li jsejja˙ lil bintu biex i©©ibilhom buqar. Is-sbu˙ija tax-xbejba tolqot qalb Arturo, li jitfg˙alha çurkett b’sinjal tal-im˙abba tieg˙u. Imbag˙ad jag˙mel ˙bieb ma’ missierha Indrì, bl-iskuΩa li jixtieq jitg˙allem jistad iΩda, fil-verità, din tkun skuΩa biex ikun aktar qrib ta’ Marija. Wara xi jiem Indrì jaqtag˙ha li jg˙id lil Arturo min tabil˙aqq kienet bintu Marija, basta ja˙liflu li ma jsem-

mi ma’ ˙add u li jibqa’ j˙obbha. U mhux hekk biss, imma jissie˙eb ma’ Indrì f’biçça xog˙ol skabruΩa. Indrì, intant, jirrakkonta l-©rajja tieg˙u lil Arturo. L-istorja li rrakkontalu Indrì kkonfondiet bil-kbir lil Arturo min˙abba l-im˙abba li la˙aq ˙abb lil Marija. Mela x’kien qallu Indrì? Arturo ©ie bejn ˙altejn g˙andux ikompli ma’ Marija jew jitlaqhiex. Sadanittant, il-Óakem ma jkunx jixtieq illi Arturo Dingli, iben il-Baruni Giovanni Dingli, jiΩΩewwe© lil Marija. G˙aliex dan l-atte©©jament? F’laqg˙a li ssir g˙and Indrì, dan mhux talli jisfa ferut gravement, talli jinsteraqlu d-dokument fatali li kellu

fuq l-iskrivanija. Ikun Arturo li jsibu g˙axi u jdewwih kif jaf hu, u Indrì jirrakkuntalu dak kollu li sar. Wara, jibag˙tu San Ìiljan biex i©iblu mieg˙u lil martu Madalen u lil uliedu Marija u ÌuΩeppi. Meta dan jara lil missieru ferut gravi, imur ji©ri g˙and il-Óakem. Dan tant jie˙du bil-herra, li ÌuΩeppi jxarrablu daqqa ta’ ˙arta, u jispiçça l˙abs tal-InkwiΩitur. F’waqt mill-istorja naqraw kif Arturo jistqarr ma’ Ernesto min kienu l-qattiela ta’ missieru u g˙aliex spiççaw biex qabbdu lil Indrì jag˙mel dik ilfaçenda! IΩda bl-akkuΩa la je˙el ilÓakem u lanqas il-Baruni. G˙alhekk, Indrì jispiçça l-˙abs. In-nasbiet li jxet-

tlu kemm Indrì min-na˙a u l-Óakem u l-Baruni min-na˙a l-o˙ra, ma g˙andhomx limitu. Indrì, is-Sajjied Malti hu tabil˙aqq rumanz li ma titilqux minn idejk. Minn kif qrajt l-ewwel volum, kelli stennija g˙at-tieni u g˙at-tielet. Issa nistenna bil-˙erqa l-˙ru© tat-tliet volumi li jmiss, u wara, kemm bil-˙ila ta’ Charles B. Spiteri, li da˙al g˙al xog˙ol ftit u wisq tedjanti, kif ukoll b’dik tadDar Pubblikatriçi BDL, inkompli nΩejjen il-librerija b’˙idmet kittieb çelebri Malti, li tul ˙ajtu tana bosta xog˙lijiet letterarji, li llum qajla jinstabu. G˙alkemm matul din il-©rajja, jew sensiela ta’ ©rajjiet, niltaqg˙u mal-qerq infami tal-Baruni Dingli, niltaqg˙u wkoll mal-˙aqq, li jurina li ibnu Arturo, karattru kompletament differenti minn missieru l-Baruni, jinteba˙ kemm missieru kien assassin. Imma min˙abba l-qalb tajba li kellu Arturo, huwa ma jirrinunzjax u ma jittradix lill-missieru filwaqt li jibqa’ konsistenti fi tjubitu. F’dan it-tip ta’ kotba, il-persuna©©i ma j˙allukx newtrali, fis-sens li jew t˙obbhom u ti©©enneb mag˙hom jew tobg˙odhom, tistmerr g˙emilhom u tiç˙adhom. Hemm il-˙ila tal-awtur li ma j˙allikx statiku jew passiv, imma ‘j©ieg˙lek’ tkun attiv fil-fehma tieg˙ek u l-opinjoni personali tieg˙ek b˙al donnha tintise© fil-©rajja nnifisha u turik g˙andekx ra©un jew le fi ˙sibijietek. S’issa, l-istess Charles B. Spiteri irriproduçielna t-tliet volumi ta’ IlMisterji tal-Wardija , ta’ Arturo Caruana; iΩ-Ωew© volumi ta’ Katina Eterna, ta’ Carolina Invernizio u Indrì, is-Sajjied Malti, ukoll ta’ Arturo Caruana. Minn kif sirt naf permezz ta’ kuntatt li g˙amilt mieg˙u, g˙andu lest volum ©did ta’ intervisti g˙at-tieni ktieb tieg˙u Tifkiriet tal-Img˙oddi kif ukoll numru ta’ rumanzi o˙ra. B˙alissa jinsab jag˙mel xog˙ol ta’ editjar u kitba mill-©did ta’ rumanz ie˙or qawwi ta’ Arturo Caruana blisem Marta, bint id-deffien tal-pesta. G˙alhekk nawguralu, g˙ax permezz tal-˙idma tieg˙u qed jeskava teΩori li ilhom snin twal li spiççaw miç-çirkulazzjoni tal-massa. Anzi, nazzarda ng˙id li hu diffiçli ferm u ferm li ssib xi kopja s˙i˙a g˙and persuna wa˙da. Bil-˙ila tieg˙u, rumanzi b’qari sabi˙ qed jer©g˙u jirxuxtaw u jkunu f’idejn nies li tabil˙aqq i˙obbu jaqraw.

Mistoqsija: X’jismu missier Arturo Dingli?

Ibag˙tu r-risposta tag˙kom lil: Kompetizzjoni Ktieb, KullÓadd, ÇNL, Triq Mile End, il-Óamrun, u tid˙lu biç-çans li tirb˙u l-ktieb IÇ-ÇURKETT TAR-RABTA ©entilment ipprovdut minn BDL. Ir-rebbie˙ jit˙abbar nhar il-Óadd 12 ta’ Ottubru. Ir-rebbie˙a huma mitluba ji©bru l-ktieb miç-Çentru Nazzjonali Laburista fil-Óamrun billi jippreΩentaw il-karta tal-identità mit-Tlieta sal-Ìimg˙a bejn id-09.00 u t-15.00, eskluΩ festi pubbliçi. Intant, ir-rebbie˙a tal-ktieb SONYA hija:

CONNIE SALIBA, Blokk 3, Flat 8, Triq id-Deheb Fin, Óal Qormi, QRM 512.

34 05|10|2014

kullhadd.com

KÓ logÓoB

B’4 numri 0255 0375 0523 0693 0882 1422 1688 1944 2344 2467 3552 4188 4312 4727 4979 5037 5362 5711 5827 6158 6171 6542 7032 7053 7126 7460 7579 7649 8280 8288 8507 8522

8665 9110 9635 9729 9864 9980

B’5 numri

B’6 numri

05458 09055 15718 19277 28592 31587 34719 37870 40328 51572 56858 60350 61300 62704 65597 66208 71226 76297 78286 85328 94241 98572

053949 132177 582761 722586

Bi 8 numri 02567757 71511156 76678348 97145758

SUDOKU SPONSORJATA MINN WELLA

Irba˙ xampù u conditioner Wella Aqta’ din il-log˙ba u ibg˙atha: KOMPETIZZJONI WELLA, KullÓadd, Çentru Nazzjonali Laburista, Triq Mile End, il-Óamrun.

Isem: .......................................................................................... Indirizz:......................................................................................... ..................................................................................................... Rebbie˙a tal-©img˙a l-o˙ra: DORIS MALLIA, Blokk 8, Nru 17, Triq il-Barri, Bormla.

Kompetizzjoni Centro Casalinga Ìemma’ s-sitt kupuni u ibg˙athom f’daqqa lil: KullÓadd, Kompetizzjoni Centro Casalinga, Çentru Nazzjonali Laburista, Triq Mile End, il-Óamrun, ÓMR 1717.

Isem:...................................................................................................................................................................

Indirizz:.............................................................................................................................................................. ........................................................................................................................................................................... Nru tal-karta tal-identità:............................................. Nru tat-telefown:........................................................

lOGÓOB KÓ

05|10|2014 35

kullhadd.com

IRBAÓ €25 fI flus

IBGÓAT DAWN IÛ-ÛEWÌ KOMPETIZZJONIJIET FLIMKIEN U IDÓOL BIÇ-ÇANS LI TIRBAÓ €25 L-indirizz huwa: Irba˙ €25 fi flus, KullÓadd, Çentru Nazzjonali Laburista, Triq Mile End, il-Óamrun.

TIslIBA Mimdudin: 1. 4. 7,21M. 9. 10,21W. 12. 16,19. 18. 19. 20. 21. 23. 24.

Inpo©©u l-fjuri fih (5) Flus antiki (4) Isem (5) Nadif (3) Jin˙abbu? (9) Spjega (6) IΩarmaw (6) Alcoholics Anonymous (1,1) Ara 16 F’qieg˙ il-ba˙ar jg˙ixu (5) Ara 7 IΩΩejjed (4) Qisu tond (5)

8,11. 11. 12,14. (8) 13.

Il-mara tal-Ministru Konrad Mizzi (3) Ara 12 Jiddeçiedu fil-Qorti (6) Henrietta Butti©ie© Enriquez (1,1,1) Ara 10 Sikkina Ωg˙ira (3)

14. 15. 17. 21. 22.

Weqfin: 1.

passi©©ieri (6) Jintlibes fis-saqajn (6) Mhux misjur (3) Ara 2 L-ewwel nofs ta’ Bambin (3) Attenzjoni Ωejda? (11) Ara 8 Tkun armata sew

2,5. 3. 5. 6.

Jistg˙u jkunu tal-

SOLUZZJONI TAL-ÌIMGÓA L-OÓRA Mimdudin:

Weqfin:

1. 4. 7,16. 9. 10. 12. 18. 20. 21. 23. 24.

1. Trawma, 2,5. Erfajt, 3,6,21W.Nistennew, 8. Butti©ie©, 11,19. Batta, 12,22. Kiber, 13,17. Photos, 14. Ntilef, 15. Qastan

QED TAGÓRAfHOM? fir-ritratt hemm Ωew© uçu˙ f’wiçç wie˙ed. Qed tag˙rafhom? Ójiel: Ûew© kantanti Amerikani tal-pop. Dawn iΩ-Ωew© kantanti ©ejjin minn stati mag˙rufa g˙all-muΩika country.

Kantanta 1:

Kantanta 2:

RIÛULTAT TAL-ÌIMGÓA L-OÓRA

Isem: Indirizz:

Nru tat-Telefown: Emma Stone

REBBIEÓA TAL-ÌIMGÓA L-OÓRA: MARY COLVIN, 1/3 Sisters Flats, Triq A. Sciortino, l-Imsida, MSD 1305.

Scarlett Johansson

36 05|10|2014

kullhadd.com

KÓ SPORTS

FUTSAL

BALZAN IÛOMMU GÓANDHOM IS-SUPER CUP Balzan ˙adu l-ewwel unur tal-ista©un meta g˙elbu lil Luxol bl-iskor ta’ 3-1 filfinali tas-Super Cup. G˙al Balzan din kienet it-tielet darba konsekuttiva li reb˙u din it-tazza li tifta˙ lista©un tal-kampjonat premier tal-futsal lokali. Kienet finali bilançjata, b’Balzan li dehru aktar perikoluΩi u kien jimmeritahom li jirb˙u dan il-konfront. G˙al din il-finali Balzan iddebuttaw lil Carl Azzopardi, Mark Zammit, Marco Conti, Matthew Attard u Frane Despotovic. Ta’ min jg˙id li l-plejer Kroat Frane Despotovic kien is-surmast fil-pitch u wera l-perfezzjoniΩmu u l-esperjenza li g˙andu. Luxol Ωammew ˙afna mill-plejers li kellhom matul l-ista©un li g˙adda u b˙ala akkwisti ©odda kellhom lil Peter Pullicino, Celino Alves, Reuben Grech u Omar Toutoungi. Balzan fet˙u l-iskor wara biss Ωew© minuti u nofs meta Frane Despotovic qassam direttament lejn Nicola del Re li sab lispazju biex jiskurja. Ûew© minuti wara Balzan irduppjaw liskor meta Nicola del Re ˙a vanta©© minn Ωball difensiv ta’ Luxol u po©©a lil Boycho Marev Ωmarkat, b’dan tal-a˙˙ar kien pront tefa’ l-ballun fix-xibka. Fis-seba’ minuta Luxol kellhom l-ewwel azzjoni perikoluΩa meta Dale Camilleri dar tajjeb, ixxuttja, g˙eleb lill- goalkeeper Matthew Xerxen, iΩda Frane Despotovic irnexxielu jsalva l-ballun minn fuq il-linja. Ûew© minuti wara re©g˙u kienu Luxol,

g˙al darb’o˙ra Marev, bix-xutt qawwi tieg˙u, g˙amel l-iskor finali 3-1. Luxol setg˙u naqqsu d-distakk meta Peter Pullicino, mix-xutt tieg˙u, laqat illasta. Ûew© minuti mit-tmiem, Luxol tefg˙u kollox fuq l-attakk u Florin Anton ˙are© b˙ala flying keeper biex jag˙fsu aktar lil Balzan. Finalment, Balzan ikkontrollaw tajjeb issekondi finali u, wara tmiem il-partita, ilPresident tal-Futsal Malta Association ippreΩenta s-Super Cup lill- captain ta’ Balzan Carlo Scicluna.

Luxol: Josè Manuel da Silva, Celino Alves, Dale Camilleri, Dean Gera, William Barbosa, George Frendo, Peter Pullicino, Adrian Attard, Matthew Camilleri, Omar Toutongi, Florin Anton, Liam Cachia, Reuben Grech. Kowç: Florin Anton hekk kif ix-xutt ta’ Florin Anton g˙adda jmelles il-mimduda. Imbag˙ad kien imiss lill-goalkeeper ta’ Luxol Reuben Grech li wettaq Ωew© salvata©©i fuq Mark Zammit ta’ Balzan. Minn na˙a l-o˙ra, William Barbosa ta x’jag˙mel lil Xerxen, b’dan tal-a˙˙ar isalva Ω-Ωew© tentattivi. Minuta mit-tmiem tal-ewwel taqsima, re©a’ kien Barbosa li din id-darba laqat illasta. Fl-a˙˙ar azzjoni tal-ewwel taqsima rajna lill-goalkeeper ta’ Balzan li rnexxielu jsalva ballun imdendel ta’ Celino Alves. Balzan g˙al ftit ma sabux it-tielet gowl kmieni fl-ewwel taqsima, meta Marev ta

ballun tajjeb lil Glenn Bonello, b’dan tala˙˙ar tefa’ l-ballun bi ftit barra. Matul it-tieni taqsima, iΩ-Ωew© timijiet naqqsu xi ftit teknikament, hekk kif lg˙eja u t-tensjoni bdew jag˙mlu tag˙hom. Tmien minuti mit-tmiem, Celino Alves ipprova ja˙sad lil Xerxen li b’diffikultà rnexxielu jitfa’ l-ballun f’corner. Minuta wara mill-istess corner mog˙ti minn Peter Pullicino Celino Alves naqqas l-iskor g˙al 2-1. Alves, li ma tantx kellu log˙ba tajba, ilgowl ma tantx g˙enu g˙ax ©ie muri lkarta l-˙amra wara Ωew© karti sofor f’qasir Ωmien. Balzan ˙adu vanta©© mis-sitwazzjoni u

FAÇILITAJIET SPORTIVI ÌODDA GÓALL-KULLEÌÌ SAN INJAZJU B’investiment ta’ madwar €700,000 millFond Ewropew g˙all-IΩvilupp Re©jonali, listudenti li jattendu l-Kulle©© San Injazju filÓandaq f’Óal Qormi, se jkunu qed jibbenefikaw minn façilitajiet sportivi indoor ©odda. Dan ˙abbru s-Segretarju Parlamentari g˙all-Presidenza UE 2017 u g˙all-Fondi Ewropej Dr Ian Borg, li flimkien mas-Segretarju Parlamentari g˙arRiçerka, Innovazzjoni, Ûg˙aΩag˙ u Sport Chris Agius, indirizza konferenza stampa sabiex tit˙abbar l-allokazzjoni ta’ fondi g˙al dan il-pro©ett. Dr Borg qal li b’dan il-pro©ett in-nissen huts li fadal se jkunu konvertiti f’façilitajiet sportivi biex b’hekk l-esperjenza edukattiva tal-istudenti li jattendu dan il-kulle©© ti©i mtejba. Is-Segretarju Parlamentari Chris Agius tkellem dwar l-importanza li l-iskejjel ikollhom façilitajiet adegwati sabiex ikollhom ˙ajja ming˙ajr stress u tg˙in fil-©lieda kontra l-obeΩità u l-˙ajja sedentarja. Dan huwa pro©ett ie˙or sabiex nil˙qu l-mira li sal2020 mitt miljun persuna o˙ra madwar lEwropa jkunu qed jag˙mlu attività fiΩika.

JITQASSMU L-EWWEL UNURI TAL-ISTAÌUN TA’ ATTARD SUBBUTEO CLUB Matul ix-xhur tas-sajf l-attivitajiet fi ˙dan lAttard Subbuteo Club komplew g˙addejjin ©mielhom hekk kif intlag˙bu l-ewwel Ωew© kompetizzjonijiet tal-ista©un. L-ewwel trofew, il-League tas-Sajf, intreba˙ mill-akkwist il-©did tal-klabb, Darren Bezzina, li dan is-sajf ing˙aqad minn mal-klabb ta’ Óamrun TFC, li g˙eleb l-isfida ta’ Daniele Spadaro, iç-Champion attwali tal-Klabb ta’ Ó’Attard. Il-©img˙a li g˙addiet, il-klabb organizza ttieni kompetizzjoni tieg˙u, it-Trofew Jum Ó’Attard kompetizzjoni li saret bl-appo©© talKunsill Lokali tal-istess lokalità, li wera lapprezzament tieg˙u g˙ar-rwol sportiv u soçjali tal-klabb proprju f’Ó’Attard. F’dan in-

knock out ˙are© rebbie˙ Hector Scerri wara reb˙a kontra Keith Zahra fil-finali. Il-preΩentazzjoni tat-trofej saret mis-Sindku ta’ Ó’Attard, is-Sur Stefan Cordina, waqt attività organizzata mill-Kunsill Lokali proprju flokkaΩjoni tal-Jum iddedikat g˙al din illokalità. Il-klabb kien impenjat ukoll b’˙idma fuq livell amministrattiv, fejn in˙atar kumitat ©did u Hector Scerri ˙a post Joseph M. Debono b˙ala President tal-Klabb. L-impenji tal-klabb issa se jkomplu bilparteçipazzjoni fl-Open Internazzjonali tasSubbuteo ta’ Malta fi tmiem il-©img˙a li ©ejja, biex imbag˙ad fil-©img˙at ta’ wara jing˙ata bidu g˙all-kampjonat uffiçjali tal-klabb.

Balzan: Nicholas Farrugia, Matthew Xerxen, Glenn Bonello, Frane Despotovic, Nicola Del Re, Matthew Attard, Carl Azzopardi, Adrian Lia, Mark Zammit, Boycho Marev, Carlo Scicluna, Marco Conti. Kowç: Boycho Marev Karti Sofor: Celino Alves, Reuben Grech(L) Marco Conti, Adrian Lia (B) Karti Óomor: Celino Alves (L) Referee 1: Franco Cachia Referee 2: Roberto Darmanin Referee 3: Jonathan Balzan Time Keeper: Mark O’Neill

SUÇÇESS F’KOMPETIZZJONI DINJIJA

B˙ala xhieda tar-rwol tieg˙u li dejjem qed jikber fil-kalendarju sportiv f’Malta, membru Ωag˙Ωug˙ minn Vikings Sailing Club (VSC) g˙adu kemm wasal lura minn parteçipazzjoni b’suççess fiΩ-Zhik Topper Worlds fi Pwllheli, Wales, Renju Unit. Sean Zahra, 16, irrappreΩenta lil Malta fil-kompetizzjoni centreboard dinghy annwali mag˙rufa mill-ISAF, li fiha ˙adu sehem aktar minn 150 kompetitur. Hu g˙amel uΩu tajjeb minn wie˙ed mit-tmien dinghies ©odda li lVSC xtrat fl-2013 biex ittejjeb ilmissjoni tag˙ha li tippromovi lispirtu tajjeb ta’ sportiv u tba˙˙ir fost il-Maltin, partikolarment iΩΩg˙aΩag˙. F’Wales, Zahra ssielet ma’ kundizzjonijiet xejn tajba tat-temp, b˙al irji˙at li kultant kienu tassew qawwija, u spiçça fl-54 post minn 155 li ˙adu sehem filklassi tieg˙u VSC Commodore Richard Gabriele qal: “Meta tikkunsidra li din kienet l-ewwel darba li Sean

˙a sehem f’attività barra minn Malta, il-poΩizzjoni li akkwista turi sew id-dedikazzjoni li g˙andu. Prestazzjonijiet b˙al dawn minn atleti Ωg˙aΩag˙ Maltin huma dawk li j˙e©©una fil-Vikings Sailing Club biex inkomplu nsa˙˙u lill-©enerazzjoni ©dida bl-aqwa ta˙ri© fittba˙˙ir.” Zahra ilu jba˙˙ar g˙al dawn la˙˙ar seba’ snin, bl-uΩu ta’ dinghies differenti li hemm filVSC. Óa sehem regolarment filmaratona ta’ kull sena ta’ tba˙˙ir tal-VSC, u g˙al dawn l-a˙˙ar sentejn ˙a sehem g˙all-50 sieg˙a kollha ma’ ba˙˙ara Ωg˙aΩag˙ o˙ra. “Il-kompetizzjoni ma’ w˙ud mill-aqwa ba˙˙ara Ωg˙aΩag˙ fiddinja kienet sfida kbira u kont kuntent bil-prospetti li niltaqa’ ma’ ba˙˙ara ta’ suççess minn madwar id-dinja. Din kienet esperjenza tajba biex nitg˙allem,” qal Sean Zahra. B’aktar minn 200 familja membri, il-Vikings Sailing Club, li ilu jeΩisti 30 sena, iservi b˙ala post fejn jiltaqg˙u mijiet ta’ Maltin li jkunu flimkien g˙al firxa ta’ attivitajiet li l-klabb jorganizza fuq baΩi regolari. Fost dawk l-aktar popolari hemm korsijiet ta’ ta˙ri© g˙al tfal Ωg˙ar, ©ranet ta’ open races , BBQs, regatti tad- dinghy , u o˙rajn. Xi korsijiet, b˙al ta˙ri© tal-first aid, il-klabb jag˙milhom b’xejn. Il-Vikings Sailing Club ja˙dem mill-qrib mal-membri tieg˙u u ma’ organizzazzjonijiet o˙ra biex iΩid l-attrazzjoni g˙at-tba˙˙ir. Ja˙dem regolarment mal-Kunsill Malti g˙all-Isport (KMS) biex jorganizza sessjonijiet ta’ ta˙ri© g˙at-tfal Ωg˙ar. VSC dan l-a˙˙ar organizza l-maratona tieg˙u ta’ 50 sieg˙a tba˙˙ir quddiem iççentru tieg˙u f’Xatt it-Tiben, ilFurjana.

SPOrtS kÓ

05|10|2014 37

kullhadd.com

DiStAkk nOtEVOli Rosberg kiseb it-tmien pole position tieg˙u bi prestazzjoni dominanti fla˙˙ar sessjoni ta’ kwalifika. B’hekk se jkun qieg˙ed f’poΩizzjoni tajba biex jirba˙ it-tellieqa tal-lum, speçjalment jekk tag˙mel ix-xita qawwija li kienet prevista min˙abba l-mi©ja tat-tifun Phanfone. Fl-ewwel Ωew© sessjonijiet ta’ kwalifika, id-differenza ta’ bejn is-sewwieqa tal-Mercedes kienet minima. Madankollu, f’Q3 Rosberg deher li kien qieg˙ed jinterpreta t-traççat a˙jar, speçjalment it-tieni settur, fejn kien qed jikseb vanta©© tajjeb fuq Hamilton. Il-Brittaniku kemm-il darba pprova jnaqqas id-differenza minn mal-kollega tieg˙u, però huwa qatt ma hedded il˙in tal-ÌermaniΩ li kiseb pole li Ωgur g˙ollielu l-moral wara d-diΩappunti li kellu f’Monza u Singapor. Ìlieda g˙all-podju Il-Williams re©g˙u kienu l-aqwa fost ilkumplament tat-timijiet b’Bottas u Massa jiksbu t-tielet u r-raba’ postijiet rispettivament. Madankollu, id-differenza bejnhom u l-Mercedes kienet kbira mhux ˙aΩin, fatt illi jindika li dan it-tim jista’ jkollu jikkuntenta b’post fuq ilpodju llum. Minkejja dan, il-Williams g˙andhom g˙alfejn ikunu sodisfatti g˙ax, b’Alonso u Raikkonen fil-˙ames u fl-g˙axar post rispettivament, po©©ew lilhom infushom f’poΩizzjoni tajba biex iΩidu lvanta©© tag˙hom fuq il-Ferrari fil-klassifika tal-kostrutturi. Punti prezzjuΩi Ir-Red Bull ukoll g˙andhom g˙alfejn

i˙arsu lejn ir-riΩultat tal-Williams bi ftit ta’ inkwiet g˙ax it-tim Awstrijaku ma jidhirx li qieg˙ed f’poΩizzjoni li jikkompeti ma’ dak Brittaniku f’Suzuka, b’Ricciardo u Vettel jiksbu biss is-sitt u d-disa’ post. Dan jista’ jfisser li lWilliams se jkomplu jnaqqru naqra o˙ra mill-vanta©© tar-Red Bull fil-klassifika tal-kostruttura. Il-McLaren re©g˙u kisbu riΩultat poΩittiv ilbiera˙ b’Magnussen u Button jispiççaw fis-seba’ u tmien post rispettivament. Min-na˙a l-o˙ra, is-sewwieqa tal-Force India ftit li xejn impressjonaw bil-kwalifikazzjoni tag˙hom u jidhru li se jsibuha diffiçli biex jiksbu l-punti llum. G˙at-Toro Rosso jidher li Kyvat biss g˙andu ç-çans li jispiçça mal-ewwel g˙axra llum wara li kien relegat g˙allg˙oxrin post min˙abba penalità li ©arrab. Madankollu, il-FrançiΩ wera kapaçità notevoli fl-irkuprar tal-poΩizzjoni fl-a˙˙ar tellieqa, allura xejn ma jista’ jkun eskluΩ.

numru ta’ tidwir

tul tat-tellieqa

307.471 km

Dawra rekord

K.Raikkonen (2005)

rebbie˙ tal-2013

S.Vettel (Red Bull) Il-bqija Pass ’il quddiem g˙amluh is-Sauber hekk kif kemm Sutil, kif ukoll Gutierrez irnexxielhom jaslu sa Q2. G˙al-Lotus, Maldonado wkoll g˙andu penalità li se ©©ieg˙lu jibda fl-a˙˙ar post, filwaqt li Grosjean se jitlaq missittax-il post. Sal-kwalifiki, il-Caterham ma Ωammewx mal-weg˙da li jil˙qu lisSauber u lil-Lotus. Madankollu, jistg˙u jikkonslaw bil-fatt li jidhru li g˙andhom vetturi tajbin biΩΩejjed biex i˙abbtuha mal-Marussia, li min-na˙a tag˙hom qed jag˙tu l-impressjoni li abbandunaw l-iΩvilupp tekniku g˙al dan l-ista©un.

POÛ.

ISEM IS-SEWWIEQ

TIM

ÓIN

DISTAKK

01 02 03 04 05 06 07 08 09 10

Nico Rosberg Lewis Hamilton Valtteri Bottas Felipe Massa Fernando Alonso Daniel Ricciardo Kevin Magnussen Jenson Button Sebastian Vettel Kimi Raikkonen

Mercedes Mercedes Williams Williams Ferrari Red Bull McLaren McLaren Red Bull Ferrari

1:32.506 1:32.703 1:33.128 1:33.527 1:33.740 1:34.075 1:34.242 1:34.317 1:34.432 1:34.548

+0.197 +0.622 +1.021 +1.234 +1.569 +1.736 +1.811 +1.926 +2.042

lil hinn miÇ-Çirkwit hom li ma jifirxux l-isforzi ta’ riçerka u Ωvilupp fuq numru ta’ timijiet qabel ma jer©g˙u jsibu saqajhom f’kategorija sportiva li mil-lat tekniku nbidlet mhux ˙aΩin mill-2008 ’l hawn. Minkejja spekulazzjoni li Honda g˙ad qeg˙din ikollhom xi problemi fejn jid˙ol il-konsum tal-fjuwil, hemm qbil fost id-dilettanti li din ilkumpanija g˙andha l-esperjenza u rriΩorsi biex til˙aq il-miri ambizzjuΩi tag˙ha matul l-2015.

Wara diversi xhur ta’ stennija g˙al dak li se jiddeçiedi li jag˙mel Alonso, kien fil-fatt Vettel li g˙amel l-ewwel mossa hekk kif ˙abbar li se j˙alli lir-Red Bull wara s-snin ta’ suççessi li kellu mag˙hom. Vettel qal li se jag˙mel dan g˙ax g˙andu bΩonn ta’ sfida ©dida fil-karriera tieg˙u, sfida li sabha mal-Ferrari, li mag˙hom se jing˙aqad fl-ista©un li ©ej. Ir-Red Bull mill-ewwel ˙abbru li post il-ÌermaniΩ se jie˙du Kyvat, li din issena qieg˙ed isuq mat-Toro Rosso. Jidher li Vettel se jkun qieg˙ed jie˙u post Alonso, li ilu jag˙ti x’jifhem li ΩΩmien tieg˙u mal-Ferrari riesaq lejn tmiemu. S’issa g˙ad ma kien hemm lebda a˙bar uffiçjali, imma ˙afna osservaturi qeg˙din jispekulaw li l-Ispanjol se jing˙aqad mal-McLaren fl-2015.

Mira ambizzjuΩa

Nuqqas ta’ spettaklu Hekk kif it-timijiet tal-Formula 1 qeg˙din jippreparaw g˙all-Gran Premju tal-Ìappun, wie˙ed mid-dibattiti predominanti huwa dwar id-direzzjoni li jrid jie˙u l-isport biex jibqa’ ˙aj u rilevanti. Il-kritika ilha tiΩdied g˙al madwar g˙oxrin sena, hekk kif l-elettronika bdiet tnaqqar mir-responsabbilitajiet tas-sewwieqa fl-amministrazzjoni talvetturi tieg˙u. Madankollu, l-introduzzjoni tal-magni ibridi f’dan l-ista©un ©abet mag˙ha kritika qawwi iktar minn qatt qabel li l-F1 qieg˙da titlef l-identità tag˙ha. Fuq na˙a hemm min qieg˙ed jg˙id li dan huwa progress naturali li jirrifletti dak li qed ji©ri fil-karozzi kummerçjali. Però, fuq in-na˙a l-o˙ra hemm dilettanti li jaraw il-fatt li l-iΩvilupp tal-vet-

turi sportivi qieg˙ed ji©i influwenzat minn fatturi kummerçjali b˙ala ˙aΩin g˙all-F1. Fost dawn tal-a˙˙ar hemm l-ekskampjun tal-F1 Alain Prost, li din il-©img˙a lmenta li l-vetturi moderni huma façli wisq biex jinstaqu. Huwa kien partikolarment kritiku g˙all-fatt li l-karozzi moderni huma ferm inqas veloçi minn dawk ta’ snin ilu min˙abba n-nuqqas ta’ qabda li sar ikollhom ir-roti u lintroduzzjoni tal-magni ibridi. Dawn il-fatturi, fil-fehma ta’ Prost, g˙amluha iktar façli g˙al sewwieqa ta’ età Ωg˙ira biex jid˙lu fl-isport, minkejja n-nuqqas ta’ esperjenza tag˙hom, sitwazzjoni li baxxiet il-livell ta’ spettaklu tal-isport.

Debutt rebbie˙?

Power unit suppliers li g˙andhom ttama li jg˙ollu l-livell ta’ spettaklu missena d-die˙la huma l-Honda, li din il©img˙a ppubblikaw iktar dettalji dwar il- power unit li se jipprovdu lillMcLaren g˙all-ista©un li ©ej. Ilkumpanija ÌappuniΩa, minkejja li ilha assenti mill-isport mill-2008, esprimiet il-kunfidenza tag˙ha li se tkun kapaçi tikkompeti mat-timijiet bil-magni Mercedes mill-2015 stess. Sabiex ikollhom çans a˙jar li jkunu kompetittivi kmieni fir-ritorn fl-isport, il-Honda g˙aΩlu li ja˙dmu b’mod esklussiv mal-McLaren fl-ista©un taddebutt tag˙hom. Dan se jippermettil-

Min-na˙a l-o˙ra, kienet ferm iktar sorprendenti l-konkluΩjoni ambizzjuΩa tat-team principal tal-Caterham, Manfredi Ravetto li din il-©img˙a sostna li t-tim amministrat minnu mhux qed jara lill-Marussia b˙ala irrivali dirett tieg˙u, hekk kif ilCaterham issa jinsabu f’poΩizzjoni li jikkompetu mas-Sauber u l-Lotus. Il-kummenti ta’ Ravetto ©ibdu linteress ta’ bosta dilettanti dwar dak li qeg˙din ja˙bu fil-komma lCaterham g˙ax, matul ˙afna mittlielaq ta’ dan l-ista©un, it-tim ibbaΩat f’Leafield kemm-il darba sab ru˙u fla˙˙ar poΩizzjonijiet b’distakki konsiderevoli. Madankollu, jekk dak li qieg˙ed jg˙id Ravetto huwa veru, il-Caterham se jkunu qed jaqbΩu tliet timijiet f’nifs wie˙ed f’termini ta’ Ωvilupp, xi ˙aga mhux mistennija min˙abba l-limitazzjonijiet finanzjarji mag˙rufa ta’ dan it-tim. Mhux ftit se jkunu d-dilettanti li se j˙arsu b’interess lejn l-a˙˙ar poΩizzjonijiet tal-klassifika tal-GP ta’ Suzuka biex jaraw fejn qeg˙din ilvetturi l-˙odor tal-Caterham!

38 05|10|2014

kullhadd.com

KÓ SPORTS

RIÛULTATI

PREMIER INGLIÛ mg˙a©©el u jkomplu jΩommu l-istess ritmu, sabiex jg˙ajju lill-avversarji tag˙hom. L-Everton, li nhar il-Óamis li g˙adda spiççaw f’parità fil-log˙ba tal-Europa League kontra t-tim Russu, FC Krasnodar, illum imorru f’Old Trafford. Il-fatt li l-Everton kellhom il-log˙ob matul il-©img˙a u vvja©©aw vja©© twil, jista’ jkun ta’ vanta©© g˙ar-Red Devils. Neville li tkellem mill-esperjenzi tieg˙u qal li tasal lura mir-Russja u tilg˙ab jumejn wara hija kemmxejn diffiçli. Minn na˙a l-o˙ra il-Manchester United se jkunu ming˙ajr il- captain tag˙hom, Wayne Rooney, li l-©img˙a lo˙ra ©ie muri l-karta l-˙amra. Apparti minn hekk g˙ad g˙andhom bosta plejer imwe©©a’. B˙alissa hu kemmxejn Ωmien diffiçli g˙alihom, u dan qed jidher fir-riΩultati li qed i©ibu. Neville sostna li Ω-Ωmien li ti©©udika dan it-tim huwa meta kul˙add ikun f’sa˙˙tu.

RIVALITÀ ÌO LONDRA Adam Lallana tal-Liverpool jiskurja l-ewwel gowl personali g˙al-Liverpool

X’ÌARA LBIERAÓ Il-Liverpool kisbu reb˙a ta’ 2-1 kontra West Brom. Adam Lallana skurja lewwel gowl tal-Liverpool, li kien innewtralizzat b’penalty ta’ Berahino. Madankollu, Raheem Sterling g˙amilhom tnejn g˙at-tim ta’ Anfield li kiseb l-ewwel reb˙a f’dawn l-a˙˙ar erba’ partiti. Burnley kisbu draw ta’ 2-2 b’gowl fla˙˙ar minuti tal-partita kontra Leicester. L-istess riΩultat kisbuh Swansea u Newcastle, Ωew© timijiet li g˙amluha l-mira tag˙hom li jippruvaw jaslu f’poΩizzjoni li tag˙tihom aççess

g˙all-Europa League. Sunderland g˙elbu lil Stoke City bliskor ta’ 3-1, tliet punti importanti ferm g˙all-Black Cats kontra wa˙da mirrivali tag˙hom fiΩ-Ωona tar-relegazzjoni. Sadanittant, Hull City kisbu reb˙a ta’ 2-0 kontra Crystal Palace fil-konfront lejn nofs il-klassifika.

BIDU MGÓAÌÌEL L-eks plejer tal-Manchester United, Phil Neville, qal li huwa mportanti li fillog˙ba li g˙andhom illum kontra lEverton, il-United jibdew b’ritmu

BiΩ-Ωmien ir-rivailtà bejn iç-Chelsea u l-Arsenal kibret, u g˙alkemm il-log˙ba tal-lum mhix derby , xorta wa˙da titqies bl-istess importanza. Fil-fatt din ir-rivalità ilha ’l fuq minn 100 sena. F’g˙eluq l-1,000 log˙ba ta˙t ittmexxija ta’ Arsene Wenger, il-Gunners kienu tilfu bl-iskor kbir ta’ 6-0 kontra lBlues fi Stamford Bridge. Kumbinazzjoni matul din il-©img˙a Wenger g˙alaq 18-il sena fit-tmexxija tat-tim. L-ammiraturi tal-Arsenal qed jittamaw li l-istorja li ©rat f’Marzu li g˙adda ma ter©ax tirrepeti ru˙ha! Intant illum hija l-ewwel log˙ba ta’ Cesc Fàbregas kontra l-eks tim tieg˙u wara li re©a’ rritorna fil-Premier League ming˙and il-Barçellona.

Hull City v Crystal Palace Leicester City v Burnley Liverpool v West Brom Sunderland v Stoke City Swansea C v Newcastle U Aston Villa v Manchester City

2-0 2-2 2-1 3-1 2-2 Tard

LOGÓOB GÓAL-LUM 13.00

Man Utd v Everton Chelsea v Arsenal Tottenham v Southampton West Ham v QPR

15.05 15.05 17.15

KLASSIFIKA TIM

Chelsea Southampton Manchester City Swansea City Arsenal Liverpool Aston Villa Hull City Leicester City Man Utd Sunderland Tottenham West Brom Crystal Palace Stoke City West Ham United Everton Newcastle United Burnley QPR

6 6 6 7 6 7 6 7 7 6 7 6 7 7 7 6 6 7 7 6

5 4 3 3 2 3 3 2 2 2 1 2 2 2 2 2 1 0 0 1

1 1 2 2 4 1 1 3 3 2 5 2 2 2 2 1 3 4 4 1

0 1 1 2 0 3 2 2 2 2 1 2 3 3 3 3 2 3 3 4

19 11 12 10 11 10 4 11 11 11 8 8 8 10 6 10 12 7 3 4

7 4 7 8 7 10 7 11 12 9 7 7 9 12 8 10 14 14 10 13

16 13 11 11 10 10 10 9 9 8 8 8 8 8 8 7 6 4 4 4

PUNTI OÓRA

SERIE A

PRIJORITÀ TAÇ-CHELSEA JUVENTUS V ROMA

RIÛULTATI Tard

Hellas Verona v Cagliari AC Milan v Chievo Verona

Tard

LOGÓOB GÓAL-LUM 12.30

Empoli v Palermo Lazio v Sassuolo Parma v Genoa Sampdoria v Atalanta Udinese v Cesena Juventus v Roma Fiorentina v Inter SSC Napoli v Torino

15.00 15.00 15.00 15.00 18.00 20.45 20.45

Il-log˙ba tal-ista©un fejn tara ir-rivali Juventus u Roma f’battalja bikrija g˙all-Iscudetto ©ewwa l-istadium talJuventus. IΩ-Ωew© timijiet g˙andhom punti massimi iΩda l-Juventus jinsabu b’Ωew© gowls vanta©©. F’dawn il-˙ames log˙biet il-Juventus skurjaw 10 gowls u ma kkonçedew l-ebda gowl. Il-Bianconeri s’issa reb˙u kull log˙ba kompetittiva, ˙lief il-log˙ba ta’ din il-©img˙a li kellhom kontra l-Atletico Madrid. It-Taljan internazzjonali Giorgio Chellini qal li din illog˙ba hija importanti u diffiçli g˙aΩ-Ωew© timijiet, imma mhix se tiddetermina min se jie˙u t-titlu 2014-15. L-ospitanti se jilg˙abu din il-log˙ba ming˙ajr il-plejers Andrea Barzagli u Romulo min˙abba li huma mwe©©a’. Min-na˙a l-o˙ra il-Giallorossi se jkollhom lil Alessandro Florenzi, Francesco Totti u Gervinho fuq quddiem. Fl-ista©un li g˙adda il-Bianconeri reb˙u Ω-Ωew© log˙biet li kellhom kontra r-Roma; 3-0 f’darhom u 1-0 g˙and ir-Roma. NAPOLI V TORINO

KLASSIFIKA TIM

Juventus Roma Udinese Sampdoria Hellas Verona Inter AC Milan SSC Napoli Lazio Fiorentina lCagliari Genoa Torino Cesena ChievoVerona Atalanta Empoli Parma Palermo Sassuolo

5 5 5 5 6 5 5 5 5 5 6 5 5 5 5 5 5 5 5 5

5 5 4 3 2 2 2 2 2 1 1 1 1 1 1 1 0 1 0 0

0 0 0 2 3 2 2 1 0 3 2 2 2 2 1 1 3 0 3 3

0 0 1 0 1 1 1 2 3 1 3 2 2 2 3 3 2 4 2 2

10 9 8 6 5 11 11 6 8 2 7 4 3 4 5 2 5 10 6 1

0 1 4 2 5 5 9 6 5 3 8 5 5 9 7 7 8 14 11 9

15 15 12 11 9 8 8 7 6 6 5 5 5 5 4 4 3 3 3 3

IΩ-Ωew© timijiet qed jantiçipaw li jkollhom riΩultati poΩittivi b˙alma kellhom il-©img˙a l-o˙ra. Ir-reb˙a tan-Napoli fuq is-Sassuolo ne˙˙iet ftit tensjoni minn fuq il-kowç Spanjol Rafael Benitez, iΩda t-tim Naplitan g˙adu jridu jirba˙ f’dahru. Infatti, huwa mportanti ferm li f’dan lista©un jikkwalifikaw g˙aç-Champions League sabiex jiΩguraw il-progress li sar tul dawn l-a˙˙ar snin, iΩda telfa tfisser li jkunu tmien punti ’l bog˙od mit-tielet post. It-Torino sejrin b’kunfidenza g˙and in-Napoli, wara li dan l-a˙˙ar Ωew© log˙biet kellhom riΩultati sodisfaçenti. Il-kowç Giampiero Ventura jispera li t-tim li jmexxi hu jibqa’ g˙addej b’dan l-istess rittmu. SAMPDORIA V ATALANTA Fis-sitt ©urnata is-Sampdoria li g˙adhom ma tilfux u jinsabu erba’ punti biss ’il bog˙od mil-leaders Juventus, jilqg˙u lill-Atalanta. L-Atalanta ilhom dawn l-a˙˙ar tliet log˙biet ma jie˙du punt. Is-Sampdoria ©ejjin minn reb˙a kontra l-©irien tag˙hom Genoa u kienu ilhom ma jirb˙u d-derby darbtejn infila mis-sena. Huma l-unika tim fis-Serie A li g˙adhom ma ©ewx meg˙luba u li ma jinsabux fl-ewwel jew fit-tieni post tal-klassifika. Minn na˙a l-o˙ra l-viΩitaturi g˙andhom bΩonn reb˙a wara t-telf kontra il-Fiorentin, l-Inter u l-Juventus.

Il-captain taç-Chelsea John Terry, 33, jg˙id li l-Premier League huwa l-prijorità tat-tim minn Londra. Il- blues reb˙u l-league erba’ darbiet u kien fl-ista©un 2009-10 l-a˙˙ar li reb˙uh. Il-plejer ammetta li s-sena l-o˙ra kien it-tort tag˙hom li tilfu t-titlu minn ˙alqhom u li din is-sena lesti li jpattu g˙an-nuqqasijiet li kellhom. S’issa ç-Chelsea jinsabu fuq il-quççata tal-klassifika IngliΩa b’16-il punt, reb˙u ˙ames log˙biet u ©ew f’parità darba. Terry reba˙ it-titlu tliet darbiet fil-karriera tieg˙u u huwa ˙erqan li jkomplu bl-istess andament li bdew bih. Fil-log˙ba tal-lum iç-Chelsea se jilqg˙u f’darhom lil Arsenal li jinsabu firraba post b’10 punti. Iç-Champions League hija wkoll ta’ importanza g˙al-Blues, però, l-ewwel preferenza tmur g˙al-League, wara kollox dak huwa l-g˙ixien primarju tag˙hom.

HERNANDEZ GÓADU MPORTANTI Il-veteran tal-Barçellona Xavi Hernandez, 34, g˙ad g˙andu rwol importanti fit-tim Katalan. Il- captain ilu mis-sena 1991 jilg˙ab g˙at-tim, però dan l-a˙˙ar sab ru˙u fuq il-bank tas-sostituti fuq diversi okkaΩΩjonijiet. Postu qed ikun me˙ud mill-plejer il-©did Ivan Rakitic, 26. Rakitic li qed jisostitwixxi lil Hernandez, jag˙mel parti millmidfield ta’ tliet plejers; Andres Iniesta fuq ix-xellug, Ivan Rakitic fuq il-lemin u warajhom Sergio Busquets. G˙alkemm ilpreΩenza fiΩika qed tbatti, Enrique, il-kowç tal-Barçellona, g˙aΩel li fil-log˙ba ta’ nhar it-Tlieta li g˙adda kontra il-PSGl, jissostitwixxi lil Rakitic ma’ Hernandez. Il-preΩenza tal-captain fil-grawnd swiet ta’ ©id, hekk kif it-tim deher ferm aktar kalm u anka beda jiddomina l-ballun.

FORMA FQIRA Ix-xorti tidher li mhux qed tifavurixxi lit-tim li s-sena l-o˙ra ©ew fit-tieni post tal-klassifika ÌermaniΩa. Fil-log˙ba tal-biera˙ it-tim xtaq li jwaqqaf il-katina bla reb˙ li kellhom dan l-a˙˙ar fil-Bundesliga, iΩda il-Hamburger SV temmewlhom kull tama li jsir dan. Fiç-Champions League, l-istorja hija differenti; din il©img˙a huma reb˙u bl-iskor ta’ 3-0 barra minn darhom kontra l-Bel©jani Anderlecht, u qabel reb˙u lil Arsenal 2-0. Wara seba’ log˙biet huma jinsabu b’10 punti ta˙t il-leaders Bayern Munich. B˙alissa il-BVB g˙andhom punt aktar minn kemm g˙andhom fiç-Champions League, bid-differenza li filBundesliga lag˙bu seba’ log˙biet (medja ta’ punt kull log˙ba) u fiç-Champions League lag˙bu 2 log˙biet. It-tim ta’ Jurgen Klopp, 47, ukoll sofra minn sfortuna ta’ plejers imwe©©a’ u l-iskeda tal-log˙ob kif inhi qed t˙alli impatt negattiv fuq it-tim.

sports KÓ

05|10|2014 39

kullhadd.com

teNNIs L-atp opeN fIc-ÇINa – aNDy Murray MeGÓLub MINN NovaK DJoKovIc fIs-seMI-fINaLI Il-vena ta’ reb˙ li kien g˙addej minnha Andy Murray waslet fi tmiemha meta f’Beijing iç-Çina kien meg˙lub minn Novak Djokovic 6-3 6-4 biex dan tal-a˙˙ar avvanza passi ie˙or g˙as-semi-finali ta’ dan l-Open. Murray ˙are© rebbie˙ il-©img˙a l-o˙ra f’Shenzhen u kellu f’mo˙˙u li jid˙ol mal-ewwel tmienja biex b’hekk jassigura postu fl-ATP World Tour Finals li se jsiru fl-O2 Arena f’Londra – dan id-dwell kontra Djokovic kellu jressqu pass ie˙or biex jikseb it-tir tieg˙u. Minkejja li Murray kellu konfronti o˙ra kontra tenisti o˙ra diffiçli b˙al Marin Cilic, xorta wa˙da ma rnexxilux jirba˙ lis-sie˙eb u r-rivali tieg˙u Djokovic. L-ewwel sett kien pjuttost bilançjat iΩda Murray Ωbalja fil-game point biex b’hekk fe©©et l-opportunità ta’ break point g˙al Djokovic. Djokovic, meqjus b˙ala l-a˙jar plejer tad-dinja fit-tennis, reba˙ l-ewwel sett, sinjal xejn poΩittiv g˙al Murray. F’dan ir-rigward, il-konfront beda kulma jmur isir aktar diffiçli g˙al Murray fejn fit-tieni sett, wara Ωew© Ωbalji, komplew iwittu t-triq g˙ar-reb˙a ta’ Djokovic fejn kellu l-vanta©© ta’ 2-0. Ta’ min wie˙ed isemmi, li Murray, qatt ma rnexxilu jirba˙ lil Djokovic, wara li tilef l-ewwel sett. Iktar tard fil-konfront, Djokovic kellu opportunità biex iΩid fil-vanta©© imma Murray re©a’ da˙al lura fil-konfront biex i©ib l-iskor indaqs ta’ 3-3. Fl-a˙˙ar mill-a˙˙ar, iΩ-Ωew© tenisti kienu tajbin imma Djokovic re©a’ spikka l-iktar u mar minn quddiem 5-4 fejn minn hemmhekk kompla jirba˙ bil-konsegwenza li l-˙olma ta’ Murray intemmet u Djokovic irre©istra postu fil-finali. Fil-kummenti li ta lill-midja wara dan il-konfront, Murray ammetta li minkejja li beda fuq sieq tajba, aktar ma beda jg˙addi l-˙in, aktar beda jag˙mel Ωbalji u li b’hekk swewh post fil-finali. Fi kliemu, finnofs tal-ewwel sett u l-bidu tat-tieni kienu kruçjali u sostna li seta’ lag˙ab ˙afna a˙jar f’dawn il-perjodi partikolari.

atLetIKa Novak Djokovic

haNNah pace tIrbaÓ It-trIathLoN oLIMpIco cItta DI paLerMo Ir-rebbie˙a nazzjonali tal-Cross Triathlon Hannah Pace kompliet tikseb is-suççessi din id-darba fitTriathlon Olimpico Città di Palermo fejn kienet l-ewwel mara li spiççat il-maratona u ©iet fit-12-il poΩizzjoni fost 150 atleta o˙ra. Din il-maratona kienet tikkonsisti f’g˙awma ta’ 1.5km, 40km ta’ çikliΩmu fejn il-bidu kien iebes ˙afna min˙abba li kien it-tlajja’ kif ukoll ©irja ta’ 10km. Fil-kategorija tan-nisa Pace spikkat l-aktar fejn fl-ewwel g˙awma ta’ 1.5km lestietha f’21 minuta u 42 sekonda. Kompliet fiç-çikliΩmu fejn Pace, g˙al darb’o˙ra, re©g˙et spikkat tant li la˙qet lill-kompetituri r©iel u Ωammet pass konsistenti sakemm spiççat it-tellieqa f’sieg˙a, minuta u sittax-il sekonda. Aktar minn hekk, spiççat il-©irja f’39 minuta u 50 sekonda biex b’hekk spiççat it-tellieqa kollha f’sag˙tejn, 2 minuti u 48 sekonda – l-ewwel persuna femminili li rnexxilha tag˙mel dan f’din il-maratona. Fid-dawl ta’ dan kollu, il-futur ta’ Pace f’dan l-isport kien imdawwar minn ˙afna dubji dan g˙aliex filbidu ta’ din is-sena we©g˙et bil-konsegwenza li damet barra minn kull tip ta’ azzjoni g˙al tmien ©img˙at s˙a˙. Madankollu, id-determinazzjoni u l-impenn ta’ Pace wassluha biex tirritorna lura u tikkompeti f’din il-maratona fejn ukoll kisbet riΩultati poΩittivi ˙afna. Fil-fatt, Pace stess ammettiet li s-sena 2014 kienet wa˙da diffiçli g˙aliha g˙ax min˙abba l-injury ma setg˙etx tipparteçipa f’aktar tlielaq. IΩda bis-sa˙˙a tal-kowçis tag˙ha, Demot Galea, Neil Agius kif ukoll Nicky Lanzon, Pace rnexxilha teg˙leb kull ostaklu u ter©a’ tibda tikkompeti. L-ista©un g˙all-Pace ma spiççax hawn, dan g˙aliex qed tippjana li tieg˙u sehem fl-a˙˙ar tellieqa talBirkirkata St. Joseph Triathlon Series, the National Triathlon Championhips kif ukoll it-Triathlon Sprint di San Vito lo Capo, fejn se tkun qed tirrappreΩenta lit-tim Garmin.

boxING JaMes DeGaLe JsostNI LI carL froch JIbÛa’ JIÌÌILIDLu

James Degale

James DeGale qed isostni li Carl Froch qed jivvinta kull skuΩa biex dan tal-a˙˙ar ma jikkonfrontahx fuq ir-ring u ji©©ilidlu. DeGale, il-boxer ta’ 28 sena qed jistenna bil-˙erqa li jkun jaf l-avversarju li jmiss, u dan se jkun im˙abbar nhar l-Erbg˙a li ©ej. Madankollu, m’hemm l-ebda çans li l-avversarju li jmiss ikun Froch, ir-rebbie˙ ta’ g˙add ta’ titli f’dan l-isport. F’intervista li ta lill-midja, DeGale sostna li Froch ma jridx jaffaçjah fuq ir-ring, u xhieda ta’ dan huma liskuΩi fierg˙a li qed i©ib u jivvinta. DeGale Ωied jg˙id li kieku hu kien flok Froch ma jaΩΩardax ji©©ieled kontrih. B’risposti iebsin, De Gale kompla jg˙id li jekk Froch jitlef kontrih u jitlef sew, il-kredibbiltà kif ukoll lego tieg˙u ssirilhom ˙sara kbira. F’din l-intervista, DeGale ssokkta billi appella lil Froch biex jirtira g˙al kollox mix-xena tal-boxing. Aktar minn hekk, kompla jinsisti li l-ambizzjoni tieg˙u li jkun l-ewwel Brittaniku li jirba˙ midalja Olimpika tad-deheb mhijiex kwistjoni ta’ flus iΩda kwistjoni ta’ determinazzjoni u impenn biex jaqta’ x-xewqa tieg˙u. Lejn l-a˙˙ar tal-intervista tieg˙u, DeGale sfida lilu nnifsu billi sa˙aq li biex jitjib minn kull aspett filprestazzjonijiet tieg˙u, g˙andu bΩonn li ji©©ieled f’konfronti iebsin apposta biex verament jittestja lilu nnifsu. Fi kliemu, dawn il-konfronti iebsin g˙andhom jg˙inuh biex jaqta’ xewqtu – dik li jirba˙ midalja Olimpika tad-deheb.

futboL IL-QortI tIrrIfJuta L-appeLL ta’ LIoNeL MessI

Lionel Messi

Il-Qorti Spanjola rrifjutat l-appell ippreΩentat mill-avukati ta’ Lionel Messi biex jitwaqqg˙u l-akkuΩi kontrih u kontra missieru li qed ji©u akkuΩati li ffrodaw it-taxxi. L-attakkant Ar©entin u missieru, Jorge Horacio Messi, is-sena l-o˙ra kienu akkuΩati li ma ˙allsux €4.160 miljun f’taxxi mill-qlig˙ li l-plejer innifsu qala’ bejn is-sena 2007 u 2009. Bejn dawn is-snin Messi da˙˙al aktar minn €10.170 miljun f’image rights. Kemm Messi kif ukoll missieru, li huwa wkoll il-mani©er tieg˙u, ça˙du l-akkuΩi kollha fil-konfront tag˙hom u minflok we˙˙lu fl-eks a©ent tal-plejer. Huma stqarrew dan meta kienu mistoqsija filQorti ta’ Gava, f’Barçellona f’Settembru tas-sena l-o˙ra. F’Lulju li g˙adda l-Qorti ddeçidiet li, meta ©ara l-kaΩ, kien hemm evidenza biΩΩejjed biex Messi jkun jaf li kien fid-dmir tieg˙u li j˙allas dawn l-imsemmijin taxxi. Fid-dawl ta’ dan kollu, l-avukati ta’ Messi appellaw minn din id-deçiΩjoni iΩda l-Qorti minnufih irrifjutat l-appell u baqg˙et issostni dak kollu li qalet fil-bidu. Skont il-Qorti, f’dawn it-tip ta’ reati m’hemmx g˙alfejn li persuna jkun jaf il-proçeduri tal-accounts u tan-negozju imma hu biΩΩejjed li jkun jaf li wie˙ed g˙andu j˙allas it-taxxi u ma jikkommettix frodi.Apparti minn hekk, missier il-plejer, f’Awwissu tal-2013, kien di©à g˙amel pagament ta’ €5 miljuni biex jit˙allsu taxxi u interessi li ma kinux t˙allsu fil-bidu. Messi, li reba˙ it-titlu ta’ futboler tas-sena g˙al erba’ darbiet, huwa ir-raba’ l-aktar persuna sportiva sinjur fid-dinja, dan skont rapporti li kienu ppubblikati f’Ìunju li g˙adda mir-rivista tan-negozju Forbes. Messi u missieru g˙andhom çans ˙amest ijiem biex jappellaw mid-deçiΩjoni tal-Qorti.

40 05|10|2014

kullhadd.com

IPOKRESIJA U ARROGANZA

Kmieni din il-©img˙a ©ie ppubblikat ir-rapport tal-Bord ta’ Inkjesta dwar in-nuqqasijiet li rriΩultaw fit-tnedija ta’ Skolasajf 2014 u K l a b b 3 - 1 6 . Ir-rakkomandazzjonijiet li ppreΩenta l-Bord irriΩultaw minn xahrejn ta’ xog˙ol bir-reqqa fejn ©ew intervistati numru kbir ta’ persuni li kienu involuti f’dan ilproçess. Il-Bord ta’ inkjesta ng˙ata l-inkarigu permezz ta’ ittra datata 15 ta’ Lulju 2014 sabiex jinvestiga b’mod ©enerali l-amministrazzjoni talFondazzjoni g˙as-Servizzi Edukattivi (FES). B’mod partikolari, il-Bord intalab janalizza bir-reqqa dak li wassal biex fl-ewwel ©img˙a ta’ Lulju t-t˙ejjija prevista ta’ Skolasajf u Klabb 3-16 g˙al kwaΩi 12,000 tifel u tifla kellha ti©i posposta, fatt li kkawΩa inkonvenjent g˙all-©enituri u ˙sara g˙ar-reputazzjoni talM i n i s t e r u g ˙ all-Edukazzjoni u s-Servizz

Pubbliku b’mod ©enerali. Sfortunatement, il-Partit Nazzjonalista g˙aΩel li, minflok joffri kritika kostruttiva, i©edded ittradizzjoni tieg˙u ta’ nuqqas ta’ rispett lejn lopinjoni ta’ ˙addie˙or u t-tfittxija kontinwa ta’ kapital politiku, anke minn fuq dahar ittfal u l-©enituri li kienu l-vittmi tal-inkonvenjenti li ©ew indirizzati f’dan ir-rapport. Din ilmanuvra distruttiva saret permezz ta’ stqarrija arroganti, iffirmata mill-Onor. Joe Cassar. M’hemmx mod a˙jar biex wie˙ed japprezza l-ipokresija u l-arroganza fir-reazzjoni tal-PN g˙ar-rapport tal-Bord ta’ Inkjesta milli dak li nirripproduçu l-istqarrija tal-OppoΩizzjoni flinterezza tag˙ha u nqabbluha ma’ dak li filfatt intqal fir-rapport. In˙allu lilkom ti©©udikaw jekk l-analiΩi tag˙na hijiex ©usta. Ara pa©na 6

KÓ LOKALI

BÛONN TA’ PROÇESSAR KONÌUNT

Il-Membru Parlamentari Ewropew Miriam Dalli appellat lill-a©enzija Ewropea g˙all-aΩil biex tistruttura programmi li permezz tag˙hom ikun hemm proçessar kon©unt ta’ applikazzjonijiet g˙all-aΩil bejn il-pajjiΩi membri tal-Unjoni Ewropea. Dan bil-g˙an a˙˙ari li jkun hemm distribuzzjoni xierqa tarresponsabbiltajiet fil-qasam talimmigrazzjoni irregolari. Dalli g˙afset ukoll fuq il-bΩonn li tkun mi©©ielda l-kriminalità organizzata ta’ kriminali li jitraffikaw lin-nies u mhux insemmuha biss wara li sse˙˙ xi tra©edja. Hija g˙amlet dan l-appell filParlament Ewropew hekk kif kienet g˙addejja diskussjoni dwar il-˙idma u l-iΩvilupp talEuropean Asylum Support Office (EASO). Dan l-uffiççju, li hu bbaΩat f’Malta, huwa responsabbli fost l-o˙rajn biex jassisti l-pajjiΩi li jkollhom pressjoni sproporzjonata fuq is-sistema tal-aΩil

tag˙hom. Fil-kummenti tag˙ha filParlament Ewropew, Miriam Dalli indirizzat lill-Kap tal-EASO Robert Visser. Filwaqt li rringrazzjat lill-EASO tal-pro©ett pilota li qed tag˙mel fuq lipproçessar kon©unt, hija ˙e©©et lill-a©enzija biex issa tinvolvi ru˙ha fit-tfassil ta’ programmi konkreti f’dan ir-rigward. Pro©etti b˙al dawn ikunu jistg˙u jg˙inu lil pajjiΩi b˙al Malta flipproçessar ta’ applikazzjonijiet tal-immigranti. Dalli rreferiet ukoll g˙all-ittra li Jean Claude Juncker, President Nominat tal-Kummissjoni, bag˙at lill-Kummissarju Nominat g˙all-immigrazzjoni u l-intern, li titkellem dwar il-bΩonn ta’ ˙idma akbar u iktar prattika mill-EASO. Dalli qalet li biex dan isir il-EASO je˙tie© aktar riΩorsi umani u finanzjarji. Miriam Dalli hija membru talKumitat g˙al-Libertajiet Çivili, Ìustizzja u Intern tal-Parlament Ewropew.