KullHadd 08.02.2015 by Kullħadd Editor

www.kullhadd.com

ÓARSA LEJN

IS-SERVIZZ TAL-KURA TAL-KANÇER Il-Óadd 8 ta’ Frar, 2015 Óar©a Nru 1,126

Ara pa©na 5

Prezz ›0.80

IL-PN KIEN WIEGÓED TRIQ L-ORDINANZA LIL TAL-MONTI

Issa hemm il-provi li l-Gvern Nazzjonalista, li tieg˙u Simon Busuttil kien Viçi Kap, kien wieg˙ed lill-bejjieg˙a tal-monti li se jirrilokahom fi Triq l-Ordinanza. Dan kien Ωvelat ori©inarjament mill- KullÓadd wara intervista ma’ Joseph Zrinzo, ir-rappreΩentant tal-bejjieg˙a tal-monti tal-Belt, lura f’Ìunju 2013. Zrinzo kien qal kif jumejn biss qabel l-elezzjoni tad-9 ta’ Marzu, il-bejjieg˙a, wara Ωmien twil ji©u injorati, ©ew mitluba jippreΩentaw il-proposti tag˙hom lill-Gvern ta’ dak iΩ-Ωmien. Mossa li wriet biç-çar illi l-PN ried biss ji©bor ftit voti tal-a˙˙ar. Fil-fatt, biex tkompli tag˙milha iktar çara li l-PN kien qieg˙ed biss jistad

VIÛJONI ÇARA LI JARAHA KULÓADD

g˙all-voti, Jason Azzopardi stess bag˙at weg˙da lill-bejjieg˙a permezz ta’ ittra elettronika fid-9 ta’ Marzu, preçiΩament fl-4.15pm. F’din l-ittra huwa wieg˙ed li, jekk jer©a’ ji©i elett, il-PN kien lest li jmexxi s-suq lejn Triq l-Ordinanza. Ilbiera˙ filg˙axija l-Partit Laburista ppubblika din l-ittra elettronika li tikkonferma dak kollu li konna ppubblikajna fl-2013. Simon Busuttil, iΩda, qed jipprova jnessi l-weg˙da li g˙amel il-partit tieg˙u, u qed jg˙id li ma jaqbilx mal-monti fi Triq l-Ordinanza. Din hija prova o˙ra ta’ kemm il-PN ma jkollux l-intenzjoni li jwettaq dak li fil-fatt iwieg˙ed qabel lelezzjoni.

L-EKONOMIJA FIT-TRIQ IT-TAJBA

INVESTIMENT KONTINWU FL-AFM

Ritratt: FORZI ARMATI TA’ MALTA Wara l-Konferenza Ìenerali Annwali, il-Partit Laburista g˙adu jgawdi ma©©oranza kbira, u dan b’impenn biex pajjiΩna jkompli jimxi ’l quddiem. Din il-konvinzjoni rajnieha espressa wkoll milleks-Sindku Nazzjonalista Ian Castaldi Paris, li ng˙aqad mal-PL. F’kummenti li ta lil din ilgazzetta, Castaldi Paris tkellem dwar it-tmexxija tajba tal-Prim Ministru Joseph Muscat u l-viΩjoni çara tal-Gvern li kkonvinçietu jing˙aqad mal-PL.

Il-jiem li g˙addew ©abu mag˙hom çertifikat ie˙or poΩittiv fil-konfront tal-miΩuri ekonomiçi implimentati mill-Gvern. Dan ir-rendikont favorevoli wasal permezz ta’ rapport ippubblikat mill-Kummissjoni Ewropea, li fit-tbassir tag˙ha g˙ax-xitwa sostniet li pajjiΩna Ωamm ritmu ta’ tkabbir ekonomiku b’sa˙˙tu. Dan is-suççess kien possibbli bl-investiment fil-qasam tal-ener©ija u b’miΩuri ma˙subin sabiex jistimulaw ix-xog˙ol.

Hekk kif din il-©img˙a l-Forzi Armati ta’ Malta laqg˙u fosthom 117-il rekluta, din il-gazzetta tat ˙arsa lejn is-salvata©©i li wettqet l-armata fl-a˙˙ar 20 sena, filwaqt li tkellmet mal-Forzi Armati dwar l-investiment kontinwu li qed isir, kemm fir-riΩorsi umani, kif ukoll f’dawk materjali, sabiex l-armata tkun tista’ tkompli tag˙ti s-servizz tag˙ha bl-a˙jar mod b’risq issigurtà nazzjonali u l-poplu Malti.

Ara pa©na 2

Ara pa©na 3

Ara pa©na 4

02 08|02|2015

kullhadd.com

KÓ LOKALI

“RIDT INKUN EÛEMPJU GÓAL ÓAFNA LI GÓADHOM M’GÓAMLUX DAN IL-PASS” Ian Castaldi Paris GLEN FALZON glen@kullhadd.com

Wara li di©à g˙addiet ©img˙a mill-Konferenza Ìenerali Annwali tal-Partit Laburista (PL), l-eks-Sindku Nazzjonalista Ian Castaldi Paris, fost diversi kummenti o˙ra, sostna ma’ din ilgazzetta li issa xog˙lu hu li jikkonvinçi nies o˙ra li g˙adhom m’g˙amlux il-pass li g˙amel hu u b’hekk isiru parti mill-moviment Laburista li verament g˙andu l-bibien miftu˙a g˙al kul˙add ming˙ajr ebda preçedent. Dawn il-kummenti, fost o˙rajn, jistg˙u jwasslu g˙al interpretazzjoni li Ωgur ma tinΩilx tajjeb mal-esponenti tal-PN, u fuq kollox mal-Kap Nazzjonalista Simon Busuttil li g˙adu qed jipprova jer©a’ jirba˙ il-fiduçja tal-poplu Malti u G˙awdxi. F’kummenti li kien ta lill-midja ferm qabel il-Konferenza Ìenerali Annwali tal-Óadd li g˙adda, Castaldi Paris Ωvela li hemm numru ta’ esponenti Nazzjonalisti u anke sa˙ansitra membri parlamentari flOppoΩizzjoni li qed jg˙addu minn dak li g˙adda hu ftit taΩ-Ωmien ilu, bid-differenza li hu g˙aΩel li jo˙ro© fil-bera˙ u jitkellem fuq kif stmah il-PN, iΩda l-o˙rajn g˙aΩlu li ma jitkellmux u jibqg˙u fil-qoxra. Dan juri biç-çar li fil-PN g˙ad hemm skumdità u instabbiltà kbira li, min˙abba xi ra©uni jew o˙ra, Busuttil ma rnexxilux jindirizzaha u eventwalment jeg˙libha. In-Nutar Ian Castaldi Paris kien kandidat tal-Partit Nazzjonalista (PN) sal-a˙˙ar elezzjoni ©enerali. Apparti minn hekk, serva g˙al Ωmien twil b˙ala Sindku Nazzjonalista ta’ Óal Lija u kien ukoll President talKulle©© tal-istess partit. Dan ikompli jΩid mal-lista twila ta’ persuni li sa ftit snin ilu kienu militanti fi ˙dan il-PN u li issa ng˙aqdu bi ˙©arhom filmoviment Laburista mmexxi minn Joseph Muscat u ddikjaraw l-appo©© tag˙hom lejh. Tg˙ajjir bla preçedent Wara li Castaldi Paris iddikjara li ng˙aqad mal-moviment Laburista u jrid ikun manna˙a li temmen fil-verità, din il-©img˙a li g˙addiet kienet ikkaratterizzata minn attakki bla waqfien fil-konfront tieg˙u ming˙and esponenti tal-PN, b’mod speçjali esponenti qrib il-Kap tal-PN Simon Busuttil. Fost dawk li ddeçidew li jg˙ajruh kien hemm Nicky Azzopardi, li sa ftit ilu kien impjegat mal-PN. Dan sejja˙ lill-istess Castaldi Paris b˙ala “clown” u ddeskriva lill-Partit Laburista b˙ala “ dumping site ”. Castaldi Paris kien mg˙ajjar ukoll minn numru

ta’ kandidati g˙all-elezzjonijiet tal-kunsilli lokali li ©ejjin, fosthom David Thake u Wayne Hewitt, li sostnew li dan ing˙aqad mal-moviment Laburista g˙all-gwadann tieg˙u u g˙ax huwa opportunist. Kontra Castaldi Paris kiteb ukoll l-eks-Sindku Nazzjonalista tal-Pietà u kandidat g˙al dawn l-elezzjonijiet li ©ejjin Malcolm Mifsud. Dan kien irtira mill-elezzjoni g˙allPresident tal-Kulle©© meta kien ikkontesta l-istess Castaldi Paris, li eventwalment kien elett. Fuq l-istatus tal-istess Mifsud spikka kumment ta’ partitarju Nazzjonalista bl-isem ta’ Ìor© Mallia, li b’ritratt tal-profil tieg˙u mal-Kap talOppoΩizzjoni, kiteb li lil Castaldi Paris “kellhom bΩonn jaqbduh tal-ISIS”. Din l-attitudni tal-biΩa’ talesponenti fi ˙dan il-PN tirrifletti l-istil li Busuttil qed imexxi lill-partit flOppoΩizzjoni, liema partit qed jaspira li fil-le©iΩlatura li jmiss ikun fil-Gvern. Fuq in-na˙a l-o˙ra, spikka lkumment ta’ John Bonello, eks-Segretarju Internazzjonali tal-PN, li sostna li l-problema mhijiex Castaldi Paris, iΩda min ja˙seb li n-nies tuΩahom u tarmihom. Moviment miftu˙ g˙al kul˙add Meta mistoqsi mill-gazzetta KullÓadd dwar il-fatturi li ©eg˙luh jersaq lejn il-PL,

It-tmexxija ta’ Joseph Muscat minn dejjem kienet tajba ˙afna, iΩda kemm ilu Prim Ministru laqatni laktar il-fatt li dan il-mexxej baqa’ saqajh mal-art minkejja l-ma©©oranza kbira li tela’ biha Castaldi Paris sostna li ddeteminazzjoni li g˙andu dan il-Gvern kienet l-aktar ˙a©a li impressjonatu u b’hekk kienet essenzjali biex jag˙mel pass ’il quddiem u jiddikjara li huwa parti minn dan ilmoviment. “Id-determinazzjoni ta’ dan il-Gvern, li jkun gvern li jil˙aq il-miri u l-ambizzjonijiet ta’ kul˙add, kienet wa˙da mill-aktar affarijiet li lili laqtitni,” fisser Castaldi Paris. Leks-Sindku Nazzjonalista Ωied jg˙id li dan il-Gvern huwa verament mibni fuq moviment li huwa miftu˙ g˙al kul˙add u li ma jibΩax jie˙u d-deçiΩjonijiet biex jara lil dan il-pajjiΩ jag˙mel progress u jaspira biex ikun l-aqwa flEwropa. Prim Ministru li ma jiddejjaqx jie˙u d-deçiΩjonijiet Aktar minn hekk, qal li l-Prim Ministru Joseph Muscat g˙andu viΩjoni g˙al pajjiΩna, liema viΩjoni hija wa˙da çara ˙afna u jaf fejn irid iwassal lill-pajjiΩna. “Huwa Prim Ministru li jie˙u d-deçiΩjoniji-

et, anke jekk diffiçli, u ma jibΩax u ma jiddejjaqx jag˙mel dan biex l-interess ta’ pajjiΩna jibqa’ ji©i l-ewwel u qabel kollox.” “It-tmexxija ta’ Joseph Muscat minn dejjem kienet tajba ˙afna, iΩda kemm ilu Prim Ministru laqatni l-aktar il-fatt li baqa’ saqajh mal-art minkejja l-ma©©oranza kbira li tela’ biha,” enfasizza Castaldi Paris. Malta ottimista Minkejja li qabel l-elezzjoni ©enerali li g˙addiet Castaldi Paris ikkonçeda li kellu ddubji tieg˙u fuq il-weg˙diet tal-Prim Ministru Joseph Muscat, dan tal-ewwel millewwel sostna li f’dawn issentejn ra biç-çar li dak li kien jg˙id l-istess Prim Ministru qabel l-elezzjoni wettqu u qed ikompli jimxi fuqu. “G˙alhekk indunajt biç-çar li dak li kien jg˙id ma kienx jg˙idu biex jirba˙ il-voti, iΩda kien jg˙idu g˙ax vera kien jemmen fih,” qal l-eksPresident tal-Kulle©© fi ˙dan

il-PN. Qalilna wkoll li minkejja r-reb˙a kbira fl-a˙˙ar elezzjoni, kemm il-Gvern u kemm dan il-moviment flimkien mal-Prim Ministru, baqg˙u dejjem miftu˙in g˙al kull min irid Malta a˙jar. Fattur ie˙or li laqat linNutar Castaldi Paris kienet ilpoΩittività li dan il-moviment huwa mibni fuqha g˙all-kuntrarju tan-negattività li l-PN g˙adu mdawwar biha. Fil-fatt, fi kliemu stess, minn mindu dan il-Gvern ˙a f’idejh lamminstrazzjoni tal-pajjiΩ, xammar il-kmiem u ma qag˙adx jg˙id x’sab u ma sabx u jkun negattiv, iΩda beda ja˙dem minnufih b’ottimiΩmu kbir li g˙adu jispikka sal-lum il-©urnata. Soçjetà ©usta “Kien hemm diversi miΩuri li laqtuni, iΩda l-aktar affarijiet li laqtuni kienu l-miΩuri li ˙a dan il-Gvern biex tissa˙˙a˙ lekonomija, titnaqqas ilburokrazija u l-motivazzjoni biex min verament irid ja˙dem jista’ jirnexxi fis-soçjetà,” fisser Castaldi Paris. MiΩuri o˙ra importanti li semma Castaldi Paris kienu ttnaqqis fit-tariffi tad-dawl u lilma, it-tne˙˙ija tal-boll g˙al min jixtri l-ewwel proprjetà tieg˙u, tra˙˙is fit-tariffi talAwtorità Maltija G˙allAmbjent u l-Ippjanar (MEPA), ir-riforma fit-trasport pubbliku u l-˙idma fl-Isptar Mater Dei biex jitnaqqsu l-listi ta’ stennija, fost ˙afna affarijiet o˙ra.

lokali kÓ

08|02|2015 03

kullhadd.com

Çertifikat PoÛittiv tal-ke LIAM GAUCI liam@kullhadd.com Il-jiem li g˙addew ©abu mag˙hom çertifikat ie˙or poΩittiv fil-konfront tal-miΩuri ekonomiçi implimentati millGvern preΩenti. Dan irrendikont favorevoli wasal permezz ta’ rapport ippubblikat mill-Kummissjoni Ewropea (KE) li fit-tbassir tag˙ha g˙axxitwa sostniet li pajjiΩna Ωamm ritmu ta’ tkabbir ekonomiku b’sa˙˙tu. Tmexxija g˙aqlija Fl-analiΩi tag˙ha, ilKummissjoni Ewropea kkonfermat kif il-miΩuri li qieg˙ed jimplimenta l-Gvern qed i˙allu l-frott mixtieq fl-ekonomija. Fost l-o˙rajn, dan is-suççess kien possibbli bis-sa˙˙a talinvestiment li qieg˙ed isir filqasam tal-ener©ija, flimkien mar-ro˙s fil-kontijiet, kif ukoll l-g˙add kbir ta’ miΩuri ma˙subin sabiex jistimulaw ixxog˙ol filwaqt li jkunu mi©©ielda l-abbuΩi. Ir-rapport osserva wkoll li ttkabbir tal-Prodott Domestiku Gross huwa stmat li la˙aq it3.3% is-sena l-o˙ra, rata li g˙andha tonqos xi ftit sal-2016, iΩda li tibqa’ g˙olja kkumparata mal-bqija taΩ-Ûona Ewro. Barra minn hekk, kien stmat illi d-defiçit g˙all-2014 niΩel g˙al 2.3%, ikkumparat ma’ 2.7% fl-2013. Din it-tendenza poΩittiva mistennija li tkompli matul is-sentejn li ©ejjin fejn iddefiçit huwa previst li jinΩel g˙al 1.8% sal-2016. L-g˙aqal tal-Gvern fil-kontroll tad-defiçit mistennija li twassal biex iddejn nazzjonali jinΩel g˙al 66.8% sal-2016, ikkumparat ma’ 69.5% fl-2013. Il-Kummissjoni Ewropea pprevediet ukoll Ωieda gradwali fil-pagi matul dawn issentejn li ©ejjin, flimkien ma’ tnaqqis fil-qg˙ad, fatt illi se j˙alli aktar flus f’idejn il-familji Maltin u jwassal g˙al rata og˙la ta’ konsum privat matul l-2015 u l-2016. B’referenza g˙all-ba©it g˙all2015, il-KE esprimiet lapprovazzjoni tag˙ha g˙all˙idma li qieg˙ed iwettaq ilGvern biex jippremja lil min hu bieΩel. Hawnhekk il-KE, fost l-o˙rajn, irrikonoxxiet limpatt poΩittiv li qeg˙din

i˙allu miΩuri soçjali adottati filkonfront tal-familji Maltin u G˙awdxin u, b’konsegwenza, fuq l-ekonomija b’mod ©enerali. Jawgura tajjeb F’kummenti li ta b’reazzjoni g˙al dan ir-rapport, il-Ministru g˙all-Finanzi Edward Scicluna laqa’ b’sodisfazzjon il-©udizzju tal-KE. Huwa qal ukoll li losservazzjonijiet tal-KE fir-rigward tat-tnaqqis fid-defiçit u ddejn nazzjonali ta’ pajjiΩna jawguraw tajjeb hekk kif l-istess Kummissjoni mistennija li tirrevedi l-Excessive Deficit Procedure li nfeta˙ fil-konfront ta’ Malta. Il-Ministru Scicluna nnota wkoll li dan ir-rapport giddeb lill-OppoΩizzjoni li matul dawn is-sentejn dejjem sostniet li lekonomija lokali kibret biss bis-sa˙˙a tal-investiment pubbliku. Fil-fatt, il-Kummissjoni Ewropea osservat illi kien ilkonsum privat il-mutur prinçipali tat-tkabbir ekonomiku li qieg˙ed jesperjenza pajjiΩna.

lill-Gvern g˙all-mod li bih qed ja˙dem fil-qasam tal-ener©ija. Dan hekk kif il-Kummissjoni ddeskriviet l-investiment dinamiku fil-qasam tal-ener©ija b˙ala wie˙ed mill-kontributuri ewlenin g˙at-tkabbir ekonomiku qawwi li qed jesperjenza pajjiΩna. Il-Ministeru g˙all-Ener©ija u s-Sa˙˙a nnota wkoll li l-KE qieg˙da tipprevedi Ωieda filkonsum tas-servizzi u prodotti grazzi g˙aΩ-Ωieda fil-flus fil-but tal-familji u tan-negozji li rriΩultat mir-ro˙s fil-kontijiet taddawl u l-ilma, li qabel kienu meqjusin fost l-og˙la flEwropa. Irrikonoxxiet illi fattur ewlieni li wassal biex ikollna rata inqas ta’ inflazzjoni f’pajjiΩna kien irro˙s fil-kontijiet tad-dawl u lilma f’Marzu li g˙adda g˙allfamilji f’pajjiΩna. Dan ifisser, kompliet l-istqarrija li, minkejja t-tkabbir ekonomiku u Ω-Ωieda fl-impjiegi li kellu pajjiΩna, ilprezzijiet ta’ prodotti u servizzi g˙olew b’rata ferm inqas minn pajjiΩi o˙ra. Spinta ’l quddiem

Investiment dinamiku Min-na˙a tieg˙u, il-Ministeru g˙all-Ener©ija u s-Sa˙˙a ddeskriva r-rapport tal-KE b˙ala çertifikat ie˙or poΩittiv

Il-Ministeru g˙all-Ener©ija u sSa˙˙a nnota wkoll li lKummissjoni Ewropea qalet li t-tnaqqis fl-ispejjeΩ g˙annegozji permezz tar-ro˙s fil-

kontijiet tad-dawl u l-ilma f’Marzu li ©ej, flimkien marriformi li g˙addejjin b˙alissa fil-qasam tal-ener©ija, ser ikunu qed iwasslu g˙al titjib fil-kompetittività g˙an-negozji. Dan jista’ jwassal g˙al aktar investiment u esportazzjoni minn dak mistenni millKummissjoni Ewropea. Dwar il-politika tal-ener©ija ta’ pajjiΩna, il-Kummissjoni rrimarkat ukoll kif l-investiment privat se jing˙ata spinta ’l quddiem permezz tal-kostruzzjoni tal-impjant ©did tal-gass li ji©©enera l-elettriku, kif ukoll illi ser ikun qed isir aktar investiment permezz tal-konverΩjoni tal-impjant tal-BWSC g˙all-gass. Il-Ministru g˙all-Ener©ija u sSa˙˙a Konrad Mizzi ddeskriva dan ir-rapport b˙ala çertifikat g˙all-˙idma tal-Gvern Malti f’dan il-qasam u qal li lKummissjoni Ewropea qed tag˙raf kif l-isforzi tal-Gvern f’dan is-settur qed iwasslu g˙al tkabbir ekonomiku qawwi g˙al pajjiΩna. Huwa temm jg˙id li lGvern jinsab impenjat li jkompli jkabbar dan is-settur dinamiku f’pajjiΩna. Fit-triq it-tajba Reazzjoni poΩittiva g˙al dan irrapport waslet mill-Ministeru

g˙all-Familja u Solidarjetà Soçjali li, permezz ta’ stqarrija, sostna li t-tbassir ekonomiku g˙ax-xitwa tal-KE nnota bosta miΩuri soçjali li l-Gvern ippreΩenta fil-Ba©it 2015, li po©©ew lill-pajjiΩ fit-triq it-tajba biex inaqqas il-problemi soçjali u influwenza poΩittiva fuq lekonomija. Il-Ministeru g˙all-Familja u Solidarjetà Soçjali esprima wkoll d-determinazzjoni tieg˙u li jag˙ti spinta ulterjuri liddirezzjoni strate©ika ta’ pajjiΩna fil-qasam soçjali billi jkun Ωgurat il-benesseri tal-popolazzjoni kollha filwaqt li jiffoka wkoll fuq dawk li huma l-aktar vulnerabbli fis-soçjetà. F’dan irrigward, l-istess Ministeru g˙amel referenza g˙all-Politika Strate©ika Nazzjonali g˙atTnaqqis tal-Faqar u g˙allInkluΩjoni Soçjali mnedija riçentement illi sservi ta’ xhieda tal-˙idma li qieg˙da titwettaq. Mhijiex koinçidenza li l-pajjiΩ fl-a˙˙ar xhur ra Ωieda kostanti fir-rata ©enerali tal-impjiegi, prinçipalment permezz talinkluΩjoni ta’ aktar nisa, anzjani, persuni b’diΩabbiltà u gruppi vulnerabbli o˙ra fis-suq tax-xog˙ol, kif ukoll permezz ta’ ˙idma li trendi aktar billi jitnaqqsu u eventwalment jitne˙˙ew kundizzjonijiet taxxog˙ol prekarji. Politika ta’ inkluΩjoni Il-Ministeru g˙all-Familja u Solidarjetà Soçjali g˙alhekk sa˙aq illi qieg˙ed jadotta politika ta’ inkluΩjoni proattiva billi jg˙in liç-çittadini jil˙qu lpotenzjal s˙ih tag˙hom. Dan qieg˙ed isir permezz ta’ integrazzjoni aqwa fis-suq taxxog˙ol flimkien ma’ ˙arsien akbar g˙all-aktar membri vulnerabbli tas-soçjetà. Barra minn hekk, il-Ministeru g˙all-Familja u Solidarjetà Soçjali qieg˙ed ja˙dem biex jipprovdi g˙ajnuna g˙all-familji sabiex jing˙ataw l-appo©© u sservizzi li g˙andhom bΩonn biex itejbu l-livell ta’ g˙ajxien tag˙hom. L-istqarrija temmet tg˙id li lMinisteru g˙all-Familja u Solidarjetà Soçjali jemmen li nnis©a soçjali fil-pajjiΩ tista’ tissa˙˙a˙ jekk l-infiq soçjali jing˙ata b’mod aktar ©ust u effettiv.

04 08|02|2015

kullhadd.com

KÓ LOKALI

INVESTIMENT KONTINWU FIL-FAM

RITIANNE AGIUS ritianne@kullhadd.com Bejn l-1994 u l-2014 pajjiΩna kien involut f’xejn inqas minn 1,000 operazzjoni ta’ salvata©© fuq il-ba˙ar, li jammontaw g˙al 13,781 persuna salvata. Din l-informazzjoni ng˙atat mill-Ministru g˙all-Intern u sSigurtà Nazzjonali Carmelo Abela waqt li kien qieg˙ed iwie©eb mistoqsija parlamentari tad-Deputat Laburista Anthony Agius Decelis. Miç-çifri mpo©©ija fuq ilmejda tal-kamra rriΩulta li lammont ta’ salvata©©i Ωdied sostanzjalment fl-a˙˙ar ˙ames snin, tant li l-persuni salvati fla˙˙ar snin kwaΩi jammontaw g˙as-salvata©©i kollha li saru fil-˙mistax-il sena ta’ qabel. Filwaqt li bejn l-1994 u l-2008 b’kollox ©ew salvati 6,472 persuna, bejn l-2009 u l-2014 innumru ta’ persuni salvati kien ta’ 6,389. Minn dawn iç-çifri jo˙ro© ukoll li l-fenomenu tal-immigrazzjoni beda jolqot lill-pajjiΩna b’mod speçjali fl-2004, fejn l-ammont ta’ immigranti salvati irdoppja fuq is-sentejn ta’ qabel. Fl-2008, imbag˙ad, issalvata©©i tal-immigranti splodew g˙al 1,896. L-iktar sentejn li ©ew salvati immigranti kienu matul l-2012 u l-2013, b’1,650 u 1,753 persuna salvati rispettivament. Dan in-numru niΩel g˙al 602 matul is-sena li g˙addiet, liema tnaqqis jista’ ji©i attribwit g˙alloperazzjoni tas-salvata©© millItalja, Mare Nostrum. Ta˙ri© operattiv u tekniku fuq baΩi lokali Il- KullÓadd staqsiet lill-Forzi Aramti ta’ Malta f’hiex kien jikkonsisti t-ta˙ri© li sar mill-

Iskwadra Marittima matul l2014. Kelliem g˙all-FAM qalilna li t-ta˙ri© tas-suldati f’din liskwadra sar fl-oqsma kemm operattivi u anke tekniçi. Mil-lat operattiv, suldati attendew korsijiet kemm fl-MCAST Maritime Institute u fl-Iskwadra Marittima stess biex dawn jit˙arr©u b˙ala Masters, ji©ifieri kaptana tal-laneç minn 25 metru ’l isfel. Saru wkoll korsijiet baΩiçi g˙ar-rekluti l-©odda li da˙lu fl-Iskwadra s-sena li g˙addiet. B˙ala ta˙ri© individwali, is-suldati rçevew ta˙ri© fuq l-ewwel assistenza (First Aid), Life-Saving, uΩu ta’ armi u sparar u tifi tan-nar. Mil-lat tekniku, l-Iskwadra Marittima organizzat kors intern g˙al Marine Engine Drivers. Intbg˙atu wkoll numru Ωg˙ir ta’ suldati lMCAST biex jag˙mlu korsijiet avvanzati tekniçi b˙al flin©inerija elettrika u in©inerija elettronika. Is-suldati rçevew ukoll programm varjat fuq linfurzar tal-li©i fuq il-ba˙ar. Ta˙ri© barra minn Malta Il-kelliem g˙all-FAM spjega li minbarra ta˙ri© li sar f’Malta, numru ta’ suldati tal-Iskwadra Marittima attendew ukoll korsijiet barra minn Malta, fosthom korsijiet fuq magni tal-ba˙ar flItalja. Uffiçjal mill-Iskwadra Marittima temm b’suççess kors ta’ disa’ xhur fl-Akkademja tanNavy Taljana, filwaqt li b˙alissa uffiçjal ie˙or qed jattendi Officer Cadet Course flAkkademja tan-Navy IngliΩa f’Dorthmouth. Sadnittant, f’Ottubru li g˙adda, Ma©©ur mill-Iskwadra Marittima beda Staff Officer Course fl-Irlanda li g˙andu jintemm f’Ìunju ta’ din is-sena.

Introdott apparat ©did Mistoqsi dwar apparat ©did, ilkelliem g˙all-FAM qal li s-sena li g˙addiet ©ew inawgurati Ωew© Patrol Boats, P05 u P06, tal-klassi Defender li ©ew mg˙otija mill-Gvern Amerikan. L-iskwadra Marittima introduçiet ukoll apparat g˙all-protezzjoni tas-suldati kontra mard infettiv li jistg˙u jkunu qed i©orru l-persuni li ji©u salvati fuq il-ba˙ar. Fl-isfond ta’ dan, l-iskwadra Marittima wettqet programm ta’ ta˙ri© intensiv dwar dan l-ilbies protettiv. Tim ta’ iktar minn 300 persuna Mistoqsi kemm hemm attwalment uffiçjali u suldati flIskwadra Marittima, il-kelliem qalilna li b˙alissa hemm 307 persuni, 10 minnhom uffiçjali, il-kumplament suldati. Dawn huma stazzjonati filbaΩi tal-Iskwadra Marittima f’Hay Wharf, kif ukoll fil-GCommand f’G˙awdex. Staqsejna wkoll lill-FAM jekk fiç-çirkostanzi preΩenti, hux qeg˙din jistennew li dan innumru jinbidel matul din issena. Min-na˙a tieg˙u l-kelliem g˙all-FAM wie©eb li tul dawn is-snin l-Iskwadra Marittima kibret, u allura ma jistax ji©i eskluΩ li dan in-numru ta’ nies jiΩdied fil-futur. “F’dan il-mument irid jirba˙ u jipprevali l-bon sens u mhux is-sensazzjonaliΩmu” Intant, waqt li kien jindirizza 117-il rekluti ©odda tal-FAM li g˙adhom kif temmew b’suççess it-ta˙ri© tag˙hom, ilMinistru Carmelo Abela qal li dan it-ta˙ri© kien ˙ejja lil dawn

is-suldati novizzi biex iwettqu s-servizz lejn il-pajjiΩ fejn tid˙ol is-sovranità u t-territorji tag˙na, u biex ikunu ta’ servizz g˙allkumplament tal-poplu f’diversi rwoli li jinkludi ˙arsien ta’ çertu li©ijiet u tiftix u salvata©©. “Il-poΩizzjoni ©eografika ta’ pajjiΩna u r-realtà tal-lum mhux wa˙da façli. Ilkoll insegwu dak li qed ise˙˙ fil-Mediterran u fil-kumplament tad-dinja,” qal il-Ministru. “F’dan ilmument irid jirba˙ u jipprevali l-bon sens u mhux is-sensazzjonaliΩmu. F’dan il-mument irid jirba˙ li nag˙mlu dak kollu li nistg˙u b’diskrezzjoni u mhux b’mod li nkunu fil-headlines ta’ xi ©urnal. Huwa façli g˙alija li no˙ro© stqarrijiet imma li naf li m’hu se jwasslu mkien.” Bl-istess mod, spjega lMinistru, il-˙idma tas-suldati g˙andha tkun siekta iΩda effettiva. “L-ordnijiet li intom ting˙ataw huma g˙alikom u mhux biex kul˙add ikun jaf bihom. Ilforzi tas-sigurtà f’pajjiΩna jridu ja˙dmu flimkien f’koperazzjoni u b’appo©© g˙al xulxin.” Il-Ministru Abela semma’ wkoll l-isfida tal-immigrazzjoni li ilna snin b˙ala pajjiΩ in˙abbtu wiççna mag˙ha, bilForzi Armati tag˙na fuq quddiem nett biex isalvaw il-˙ajjiet. Issemmew ukoll in-numru ta’ missjonijiet barra mill-pajjiΩ, fejn l-armata Maltija mhux biss kienet ta servizz, iΩda ˙ar©et lill-pajjiΩ bl-unuri. Il-Gvern kommess li jibqa’ jinvesti fir-riΩorsi umani “B˙ala gvern nemmnu, li wie˙ed mill-aktar elementi importanti fi ˙dan il-forza huwa bla dubju r-riΩors uman,

u dan qed ji©i rikonoxxut billi ser jibqa’ jsir investiment g˙aqli f’dan l-istess riΩors b’ta˙ri© speçjalizzat sabiex hekk ikomplu jitjiebu l-˙iliet u b’hekk jog˙la l-livell ta’ l-istess membri tal-armata.” Il-Ministru g˙alhekk enfasizza li t-ta˙ri© tas-suldati mhux ser jieqaf maç-çerimonja, u l-Gvern ser jibqa’ jinvesti fihom, g˙aliex jemmnu fihom u fil˙iliet li g˙andhom x’joffru lillpajjiΩ. “Emmnu intom ukoll fikom infuskom billi tie˙du t-ta˙ri© li ti©u provduti u tag˙mlu dan b’serjetà u dedikazzjoni,” sostna l-Ministru. “Nassigurawkom li l-Gvern ser jibqa kommess li jkompli jsa˙˙a˙ il-Forzi Armati ta’ Malta. Ser nibqg˙u kommessi li nipprovdu apparat u tag˙mir modern u importanti sabiex ilforza taqdi d-dmijirijiet tag˙ha bl-aktar mod effettiv u effiçjenti.” Xhieda ta’ dan huma t- twin engine helikopters li l-Forza akkwistat f’dawn l-a˙˙ar xhur flimkien ma tag˙mir u bini modern ie˙or li jew ©ie inawgurat jew qieg˙ed filproçess li jitlesta flimkien ma’ pjani o˙ra li mistennija ji©u konkluΩi fil-©img˙at u x-xhur li ©ejjin. Fosthom hemm il-Microwave Network Link g˙aç-çentru taloperazzjonijiet tal-FAM, li hija antenna g˙al komunikazzjoni bi frekwenza g˙olja. Dan minbarra iktar investiment flimmodernizzar tal-infrastruttira u l-kundizzjonijiet tal-post taxxog˙ol. Wie˙ed irid isemmi wkoll kif fil-futur qarib, sejra ti©i mwettqa weg˙da elettorali o˙ra; ilpossibiltà li l-membri tal-forzi armati jkunu jistg˙u jissie˙bu f’unjin tal-g˙aΩla tag˙hom.

LOKALI KÓ

08|02|2015 05

kullhadd.com

Ritratt: DOI – JASON CARUANA

IMPENN BIEX IL-PAZJENTI TAL-ONKOLOÌIJA MA JKUNU NEQSIN MINN XEJN

Il-Pjan Nazzjonali g˙allKançer imniedi fl-2011, identifika ˙ames pilastri ewlenin; prinçipali fosthom il-prevenzjoni u l-kwalità ta’ kura, u huwa proprju fuq dan il-qafas li l-Gvern qieg˙ed ja˙dem qatig˙. Fil-fatt, is-Segretarju Parlamentari Chris Fearne sostna li l-Gvern qed jinvesti l-ener©ija kollha tieg˙u biex jassigura li l-pazjent tal-onkolo©ija ma jkun nieqes minn

xejn. Semma wkoll l-importanza tal-isforz g˙aqli li fla˙˙ar xhur ippermetta li çerti servizzi ta’ kimoterapija jibdew jing˙ataw mill-Isptar Ìenerali ta’ G˙awdex biex ilpazjent G˙awdxi ma jkollux g˙alfejn ji©i Malta sa fejn huwa possibbli. Daqstant ie˙or g˙ajnejn ilGvern mitfug˙in fuq ilpro©ett tal-isptar il-©did Sir Anthony Mamo, liema struttura se tkun mg˙ammra

b’apparat tal-a˙˙ar teknolo©ija u professjonisti m˙arr©a kif xieraq biex ilpazjent igawdi mill-akbar dinjità li tixraqlu. Trattament psikolo©iku

emottiv

Meta nisimg˙u dwar it-trattament u l-appo©© g˙all-marda tal-kançer, fost l-ewwel fatturi li probabbilment ji©u f’mo˙˙na hemm il-kimoter-

apija, ir-radjuterapija jew lintervent kirur©iku. Tajjeb niftakru li l-©lieda tal-pazjenti mal-kançer tmur lil hinn sempliçiment mill-qerda ta’ dawk iç-çelloli li ˙olqu l-kançer innifsu. Huwa essenzjali li matul ilmixja fid-diversi faΩijiet li jinvolvi t-trattament tal-kançer il-pazjent iΩomm dieta adattata, fl-istess waqt li jkollu ser˙an il-mo˙˙ li jaf preçiΩ ma’ min ser jiççara çertu diffikultajiet relatati mat-trattament li jkun g˙addej minnu, fosthom xi sintomi kollaterali u mhux dejjem previsti. Hemm ukoll l-aspetti emottivi u psikolo©içi li Ωgur ma jistg˙ux ji©u injorati.

L-g˙an a˙˙ari ta’ dan iddirettorat huwa li sa mill-bidu nett il-pazjent milqut millmarda tal-kançer isib madwaru xibka ta’ professjonisti, mhux neçessarjament biss mit-tim mediku li lkoll flimkien jimlew kwalunkwe vojt u dubju li jistg˙u jiffaççjaw f’mumenti daqstant delikati. F’˙idma koordinata bejn diversi pedini fundamentali f’dan il-qasam, fosthom iddirettorat imsejja˙ Cancer Care Pathways, twaqqaf tim mag˙mul minn professjonisti provenjenti minn dixxiplini differenti.

L-importanza ˙olistika

Dan il-grupp analizza l-esperjenza li qed jipperçepixxi lpazjent tal-kançer fil-preΩent, ˙a kont tar-realtajiet li dejjem qed jevolvu, u fassal kotba qosra biex jakkumpanjaw lillpazjent tul id-diversi faΩijiet tat-trattament tieg˙u. Ktejjeb ta’ din ix-xorta issa huwa disponibbli fil-kaΩ tal-erba’ liktar kançer komuni f’Malta, dak tal-pulmun, prostata, sider u musrana. Fil-futur qrib dawn il-kotba Ωg˙ar se jkunu tradotti g˙all-Malti.

tal-kura

Is-Segretarju Parlamentari Fearne fisser kif kien proprju g˙al dawn ir-ra©unijiet kollha li dan l-a˙˙ar id-Dipartiment tas-Sa˙˙a ˙ass il-˙tie©a li jitwaqqaf direttorat speçifikament biex ta˙t il-kappa tieg˙u jid˙ol l-aspett ta’ kura ˙olistika li tant hija g˙al qalbna, b’mod partikolari fejn jid˙ol il-pazjent talonkolo©ija.

Ktejjeb ta’ informazzjoni

Ritratt: PULIZIJA

IL-PULIZIJA QED IÛÛOMM PERSUNI B’RABTA MAL-ISPARATURA FL-IKLIN Ilbiera˙ il-Pulizija kkonfermat ma’ din il-gazzetta li kienet qed iΩΩomm xi persuni b’rabta mal-isparatorja li se˙˙et fl-Iklin ilÌimg˙a filg˙axija. L-isparatorja se˙˙et g˙all-˙abta tad-9.00pm fi Triq Anton Manuel Caruana, allegatament quddiem l-uffiççju ta’ avukat li jag˙ti servizz minn din it-triq. Sorsi mhux ikkonfermati qalu li t-tiri ma kinux ©ew sparati fiddirezzjoni tal-avukat, iΩda ta’ klijent tieg˙u, minn xi ˙add li g˙adda bil-karozza minn quddiem l-uffiççju. B’xorti tajba ˙add ma we©©a’. Sakemm morna g˙all-istampa l-pulizija ma setg˙etx tikkonferma kemm kienu ©ew sparati tiri b’kollox, u jekk kinux se jitressqu xi persuni l-Qorti b’rabta ma’ dan il-kaΩ.

06 08|02|2015

kullhadd.com

kÓ lokali

ÇenTru gÓall-kulTura PoPolari

F’konferenza stampa li saret ilbiera˙ filg˙odu, il-Ministru g˙all-Ìustizzaju, Kultura u Gvern Lokali Owen Bonnici ˙abbar il-bini ta’ Çentru g˙all-Kultura Popolari minflok dak li kien mag˙ruf b˙ala l-garaxx tal-Gvern, ilMarsa. Dan iç-çentru se jospita kemm lid-dilettanti talKarnival, illi matul is-sena jkunu impenjati fil-preparamenti tag˙hom g˙al din ilfesta, kif ukoll il-baned lokali li s’issa ma kellhomx post adegwat fejn jipprattikaw. Investiment ta’ €6 miljun B˙alissa fiΩ-Ωona li se tospita dan iç-çentru qeg˙din isiru xog˙lijiet ta’ t˙ejjija biex jin˙oloq spazju fejn jistg˙u jkunu çentralizzati l-attivitajiet u l-pro©etti marbuta malKarnival u forom tal-arti o˙ra; spazju li jista’ jintuΩa b’mod partikolari minn artisti u muΩiçisti ©odda. Iç-Çentru g˙all-Kultura Popolari mhux biss se joffri spazju adegwat g˙all-bini talkarrijiet u maskri tal-karnival, imma permezz tieg˙u se tkun ri©enerata Ω-Ωona talmadwar.

Il-pjan terran ta’ dan il-bini se jkollu 20 ma˙Ωen illi fihom jistg˙u jinbnew karrijiet g˙all-Karnival li jla˙˙qu ttliet sulari. It-tieni sular se jikkonsisti fi kmarar li fihom jistg˙u jin˙admu l-maskaruni u ji©u me˙jutin il-kostumi g˙all-Karnival. Is-sulari lo˙rajn se jospitaw il-baned illi jkunu jixtiequ jipprattikaw u li se jkollhom ukoll g˙ad-dispoΩizzjoni tag˙hom teatru Grieg li se jesa’ 200 ru˙ biex isiru l-gigs fih. Iç-Çentru g˙all-Kultura Popolari se jkollu wkoll çentru tal-viΩitaturi li se ji©bor fih façilitajiet b˙al muΩew, teatru awdjoviΩiv, Ωona g˙allwirjiet internazzjonali, ˙anut tas- souvenirs u kafetterija. Dawn kollha se jkunu miftu˙a g˙all-pubbliku matul is-sena kollha. Dan iç-çentru se jinvolvi investiment ta’ €6 miljun u huwa ppjanat li jitlesta qabel l-2018 meta l-Belt Valletta ting˙ata t-titlu ta’ kapitali Ewropea tal-Kultura. Sabiex isir dan il-pro©ett, ilMinisteru g˙all-Ìustizzja, Kultura u Gvern Lokali la˙aq ftehim mal-Ministru g˙atTrasport u l-Infrastruttura biex il-garaxx tal-Gvern

attwali ji©i rilokat. Festa spettakolari Sadanittant, fl-isfond talarkitettura Barokka tal-Belt Valletta, il-Karnival ta’ Malta 2015 mistenni joffri festa spettakolari ta’ kuluri, muΩika, tradizzjoni u ˙ila artistika. Fl-2015, din il-festa annwali se ssir bejn it-12 u s-17 ta’ Frar, iΩ-Ωmien ta’ qabel irRandan li jispiçça b’çelebrazzjoni kollettiva qabel il©img˙at aktar solenni ta’ Ωmien l-G˙id. Il-festi jibdew fi Pjazza Teatru Rjal bit-tlug˙ talbandiera tal-Karnival u l-qari tal-bandu, u jispiççaw bilGran Finale tal-Karnival tul Triq Sant’Anna, il-Furjana. Filwaqt li l-qalba tal-attività se tibqa’ fi Pjazza San Ìor©, iç-çelebrazzjonijiet se jestendu ru˙hom f’diversi toroq u pjazez fil-Belt, kif ukoll f’diversi bliet u r˙ula li se jkunu qed jorganizzaw attivitajiet marbuta mal-Karnival bl-inizjattiva tal-kunsilli lokali. Tul dan l-avveniment ta’ sitt ijiem, il-belt kapitali mistennija tisplodi fi spettaklu ta’

kulur, muΩika, Ωfin u tradizzjoni. Mill-karru tar-Re talKarnival sal-karrijiet satiriçi, maskri grotteski, kumpaniji taΩ-Ωfin u gruppi muΩikali, lista©un tal-Karnival huwa riΩultat ta’ xhur ta’ preparazzjoni u espressjoni mimlija ener©ija tal-karattru ferrie˙i tal-poplu Malti. Mhux talli jipprovdi divertiment g˙all-familja kollha, imma huwa wkoll opportunità g˙aç-çelebrazzjoni talkreattività, ˙ila artistika u dedikazzjoni tal-parteçipanti. Il-programm Minbarra l-˙sejjes u l-kuluri li jg˙a©©bu lil min jismag˙hom u jarahom, il-Karnival iservi wkoll b˙ala mod ta’ turija ta’ solidarjetà. Bl-g˙ajnuna talKumitat tal-Karnival, se jipparteçipaw g˙all-ewwel darba fil-Karnival ta’ din issena ir-residenti talFondazzjoni Nazareth, li se tippreΩenta kumpanija taΩΩfin bil-kostum bit-tema ‘Cowboys’. Il-qofol ta’ dan l-avveniment g˙all-familja kollha tkun iç-çelebrazzjoni bla waqfien tas-Sibt. Diversi attivitajiet se jkunu g˙adde-

jjin fl-istess ˙in f’lokalitajiet differenti fil-Belt. Dawn lattivitajiet, mill-Karnival tattfal sa parata spontanja tul Triq ir-Repubblika, jibqg˙u g˙addejjin sa tard filg˙axija. Il-qarçilla, attività popolari li ©iet introdotta mill-©did filKarnival tas-sena l-o˙ra, se tittella’ diversi drabi fi Pjazza San Gwann filg˙axija. Is-Sibt se tie˙u sehem ukoll idDutch Street Band WIJ Zender. Mi©jub Malta permezz tas-sostenn talFondazzjoni Valletta 2018, dan il-grupp tal-karnival iferra˙ il-©emg˙a permezz talmuΩika karatteristika tieg˙u li tikkonsisti f’verΩjonijiet komiçi ta’ muΩika tal-karnival. L-istennija g˙al din il-festa tibda tin˙ass iktar meta lKarnival ikun qrib. B’kostumi vivaçi, karrijiet elaborati u kompetizzjonijiet taΩ-Ωfin, din it-tradizzjoni ta’ ˙ames mitt sena hija l-aktar festa spettakolari tal-pajjiΩ, b’g˙eruq fondi u fejn il-fer˙ u l-ener©ija huma l-qofol taççelebrazzjonijiet. Il-Karnival ta’ Malta 2015 huwa organizzat mill-Kumitat tal-Karnival bl-g˙ajnuna talKunsill Malti g˙all-Arti.

Jibbenefikaw Minn Diversi skeMi Tal-kMs “L-g˙otjiet finanzjarji huma tajbin, però rridu naslu f’punt fejn l-entitajiet sportivi ma jibqg˙ux jiddependu mill-Gvern g˙all-assistenza, g˙ax ikunu awtosuffiçjenti.” Dan qalu lbiera˙ is-Segretarju Parlamentari g˙ar-Riçerka, l-Innovazzjoni, iΩÛg˙aΩag˙ u l-Isport Chris Agius waqt attività li fiha ng˙ataw fondi ta’ assistenza lil 20 entità sportiva differenti. Huwa sa˙aq li jifhem it-talbiet li jkollhom l-isportivi li ja˙dmu, ˙afna minnhom fuq baΩi volontarja, però l-fondi allokati g˙all-isport huma limitati u g˙alhekk mhux it-talbiet kollha jkunu jistg˙u jitwettqu. Min-na˙a tieg˙u, iç-Chairman tal-Kunsill Malti g˙all-Isport Luciano Busuttil sostna li l-iskemi tal-Kunsill Malti g˙all-Isport qeg˙din ikunu riveduti sabiex aktar enti-

tajiet jibbenefikaw minnhom u l-firxa tkun aktar wiesg˙a, kemm fuq aktar nies u anke fuq dixxiplini sportivi differenti. Huwa sa˙aq li l-amminsitrazzjoni ta’ dawn il-fondi pubbliçi g˙andha ssir b’reqqa u g˙aqal sabiex ikunu injettati direttament fl-isport. L-g˙oxrin entità sportiva kienu qed jibbenefikaw mill-fondi relatati ma’ skemi diversi li joffri l-Kunsill Malti g˙all-Isport, fosthom dik tat-turiΩmu sportiv, ilparteçipazzjoni f’kompetizzjonijiet barra l-pajjiΩ, kif wkoll g˙ajnuna g˙all-manutenzjoni ta’ façilitajiet u tag˙mir sportiv ©did. Aktar informazzjoni dwar l-iskemi diversi tinstab fuq il-pa©na tal-Kunsill Malti g˙all-Isport www.sportmalta.org.mt

loKalI KÓ

kullhadd.com

08|02|2015 07

ParKEÌÌ FUQ Il-BanKIna F’ÓaÛ-ÛEBBUÌ

Qarrej ta’ din il-gazzetta bag˙tilna ritratti ta’ vetturi pparkjati fuq il-bankina fi Triq Mikelan© Sapiano u fi Triq l-Imdina f’ÓaΩÛebbu©. Dan il-qarrej esprima l-g˙adab tieg˙u g˙all-periklu li qed jo˙olqu dawn il-vetturi lil min ikun miexi fit-triq, li jkollu bilfors jinΩel il-bankina qalb it-traffiku. Dan il-qarrej qalilna wkoll li, minkejja li g˙amel diversi rapporti, dawn il-vetturi qed jippersistu b’din l-illegalità. Din il-gazzetta staqsiet lill-Pulizija jekk g˙andhiex rapporti rre©istrati dwar vetturi pparkjati fuq il-bankina f’dawn iΩ-Ωew© toroq. Kelliem g˙all-Pulizija wie©eb li ma jistax jikkonferma jekk kienx hemm ilmenti li jikkonçernaw speçifikament it-toroq imsemmija, iΩda li kull meta kien hemm dawn l-ilmenti fid-distrett, dejjem intbag˙tu l-pulizija biex jie˙du l-azzjoni neçessarja. Il-kelliem Ωied jg˙id li, barra minn hekk, kull pulizija li jkun fuq ronda u jara xi irregolaritajiet, se jie˙u azzjoni anke jekk ma jkunx hemm ilmenti. “G˙alhekk, kull min jiltaqa’ ma’ xi illegalitajiet b˙al dawn huwa m˙e©©e© jirraportahom,” temm jg˙id il-kelliem g˙all-Pulizija.

55% Kontra l-KaÇÇa

St˙arri© ippubblikat mill-programm Xarabank nhar il-Ìimg˙a li g˙adda wera li 55% tal-popolazzjoni hija kontra l-kaçça b’mod ©enerali. Dan l-ist˙arri© bit-telefown sar bil-parteçipazzjoni ta’ 300 persuna li ©ew intervistati bejn is-26 u l-31 ta’ Jannar. L-informazzjoni li n©abret tindika illi 78% huma deçiΩi li jivvutaw, filwaqt illi 4.3% sosntew li mhux se jivvutaw u 17.7% qalu li g˙adhom indeçiΩi x’se jag˙mlu. Kienu 44.7% tal-parteçipanti li qalu li se jivvutaw ‘Le’ g˙all-kaçça fir-rebbieg˙a u 35.7% se jivvutaw ‘Iva’, filwaqt li 14.3% g˙adhom indeçiΩi. Ta’ interess huwa l-fatt li 55.3% tal-votanti Laburisti esprimew lappo©© tag˙hom g˙aΩ-Ωamma tal-kaçça fir-rebbieg˙a, filwaqt li 78.2% tan-Nazzjonalisti qalu li huma kontra l-kaçça f’dan lista©un. Óarsa lejn dan l-ist˙arri© turi wkoll li, filwaqt illi l-ir©iel jidhru li huma maqsumin dwar din il-kwistjoni, in-nisa huma ferm aktar deçiΩi favur il-‘Le’ bi 62.8% isostnu li huma kontra l-kaçça. Il-mar©ni ta’ Ωball ta’ dan il-metodu ta’ st˙arri© huwa ta’ 5.7%, differenza kbira biΩΩejjed biex il-ma©©oranza ddur fuq in-na˙a tal-‘Iva’ g˙all-kaçça.

08 08|02|2015

kullhadd.com

KÓ LOKALI

IMPENN FIR-RIGWARD TAT-TIBDIL FIL-KLIMA

Il-Ministru g˙all-IΩvilupp Sostenibbli, l-Ambjent u tTibdil fil-Klima Leo Brincat din il-©img˙a indirizza sessjoni ministerjali, fi New Delhi, l-Indja, dwar il-˙tie©a ta’ azzjoni ur©enti favur ilklima li kienet parti minn summit rigward l-iΩvilupp sostenibbli u r-rabtiet bejn liΩvilupp sostenibbli u t-tibdil tal-klima. Fid-diskors tieg˙u, il-Ministru Brincat sostna li ç-CHOGM, li din is-sena se ji©i organizzat Malta, huwa ma˙sub li jag˙ti spinta lit-tibdil tal-klima. Dan min˙abba l-impenn tal-Gvern Malti li, apparti milli jag˙ti nifs ©did liç-CHOGM innifsu, g˙andu jg˙in biex jintla˙aq dan il-g˙an ftit jiem biss qabel ma jitlaqqa’ s-Summit Dinji dwar it-Tibdil tal-Klima (Cop 21) f’Pari©i li huwa mistenni li jwassal g˙al deçiΩjonijiet kruçjali li jistg˙u j˙allu impatt dirett fuq proçess tal-Ìnus Mag˙quda li ilu g˙addej snin s˙a˙.

Óidma proattiva u strutturata

RappreΩentanti minn 35 pajjiΩ

Il-Ministru Brincat qal li kien xieraq li kien qieg˙ed i˙abbar dan fl-akbar stat membru talCommonwealth - l-Indja. Dan kien xieraq ukoll peress li ˙add daqs il-Commonwealth innifsu ma ji©bor flimkien daqstant diversità ta’ pajjiΩi, li jvarjaw minn dawk Ωviluppati g˙al dawk li jissej˙u ekonomiji emer©enti u dawk li g˙adhom fi stat bikri ta’ Ωvilupp li lkoll huma direttament milquta mill-isfidi taladdattazzjoni g˙all-klima. Huwa g˙arraf lid-delegati li fil-©img˙at li ©ejjin ilParlament Malti kien se jkun qieg˙ed jiddiskuti l-ewwel li©i dwar it-Tibdil tal-Azzjoni dwar il-Klima li qatt kellu l-pajjiΩ, wara li ftit ilu ntemm proçess intensiv ta’ konsultazzjoni pubblika. Huwa qal li din illi©i se tg˙in lill-Gvern ja˙dem dwar il-klima f’mod aktar proattiv u strutturat.

F’din is-sessjoni ministerjali ˙adet sehem ukoll Segolene Royal, il-Ministru FrançiΩ g˙all-Ambjent u l-IΩvilupp Sostenibbli li se tkun qieg˙da tospita s-summit tal-klima ta’ Pari©i ta’ Diçembru 2015, kif ukoll is-Segretarju Ìenerali tal-Commonwealth innifsu Kamalesh Sharma. Il-konferenza kienet indirizzata fost o˙rajn mis-Segretarju Ìenerali tal-Ìnus Mag˙quda Ban Ki-moon permezz ta’ video link. G˙as-summit attendew rappreΩentanti minn 35 pajjiΩ, 13-il kap ta’ stat attwali jew irtirati, g˙add ta’ ministri talambjent u tal-klima, kif ukoll ’il fuq minn 100 uffiçjal g˙oli mis-settur privat u korporattiv. Il-Ministru Brincat kellu g˙add ta’ laqg˙at bilaterali fosthom mas-Segretarju Ìenerali tal-Commonwealth.

MALTA TIPPARTEÇIPA FL-ESIBIZZJONI TAL-IGAMING Is-Segretarju Parlamentari responsabbli millKompetittività u t-Tkabbir Ekonomiku Josè Herrera g˙adu kif temm Ωjarja f’Londra fejn attenda g˙al fiera internazzjonali tal-iGaming. L-ICE Totally Gaming 2015 hija esibizzjoni annwali li ti©bed lejha g˙exieren ta’ eluf ta’ persuni mid-dinja kollha. Malta kienet rappreΩentata permezz ta’ posta mtellg˙a apposta millAwtorità Maltija g˙al-Log˙ob (MGA). Ta’ min wie˙ed isemmi li l-industrija tal-iGaming tikkontribwixxi 10% tal-Prodott Domestiku Gross (GDP).

f’Londra kien hemm ukoll g˙add ta’ posti o˙ra ta’ ditti Maltin li jvarjaw minn kumpaniji tal-log˙ob g˙al o˙rajn li joffru servizzi lillindustrija tal-log˙ob b˙al avukati, awdituri, accountants u real estate. Is-Segretarju Parlamentari fakkar li din l-industrija qed tkun sors ta’ g˙ajxien g˙al eluf ta’ persuni kif ukoll kontributur ewlieni g˙all-ekonomija talpajjiΩ. “Huwa g˙al dan il-g˙an li pajjiΩna je˙tie©lu li jkun rappreΩentat b’vuçi soda f’esibizzjonijiet internazzjonali ta’ dan it-tip,” tenna s-Segretarju Parlamentari.

Posti ta’ ditti Maltin PajjiΩna rikonoxxut mill-GIA F’kummenti li g˙adda lill-mezzi tax-xandir, is-Segretarju Parlamentari fa˙˙ar l-impenn tal-Awtorità f’din l-esibizzjoni. “Il-preΩenza attiva tal-Awtorità flimkien ma’ parteçipazzjoni numeruΩa ta’ g˙add ta’ kumpaniji re©istrati f’pajjiΩna turi l-importanza ta’ din lindustrija g˙all-GΩejjer Maltin,” qal is-Segretarju Parlamentari. G˙al din l-esibizzjoni, apparti posta tal-Awtorità, f’wie˙ed mill-paviljuni ta’ EXCEL

Sehem Malta fl-industrija tallog˙ob kien rikonoxxut ukoll mill-Gaming Intelligence Awards (GIA 2015) fejn, f’okkaΩjoni rari, Malti ©ie rikonoxxut internazzjonalment g˙all-kontribut tieg˙u biex tkompli tiΩviluppa l-industrija. Fil-fatt, iç-Chairman EΩekuttiv tal-MGA, is-Sur Joseph Cuschieri ng˙ata wie˙ed millHot 50 Awards. Is-Sur Cuschieri ng˙ata r-rikonoxxi-

ment ta’ ba cksta ge hero g˙ax fis-sena u erba’ xhur li ilu filkariga, bil-viΩjoni u d-determinazzjoni tieg˙u, huwa rnexxielu j˙alli impatt poΩittiv fuq l-industrija, operaturi u awtoritajiet barranin. Huwa rnexxielu wkoll jag˙ti dimensjoni ©dida lill-Awtorità, fejn fost l-o˙rajn tnaqqset ilburokrazija u saret aktar effiçjenti. Potenzjal kbir Is-Segretarju Parlamentari tenna li din l-industrija f’pajjiΩna hija fortunata li g˙andha nies b˙as-Sur Cuschieri li jifhmu l-importanza ta’ dan is-settur, li dejjem iridu jkunu attenti g˙all-kompetizzjoni ta’ madwarna. Dr Herrera fakkar li fla˙˙ar ftit xhur ta˙t ir-responsabbiltà ta’ din l-Awtorità, ilGvern waqqaf Fondazzjoni g˙al-Log˙ob Responsabbli u dalwaqt ser ti©i varata lGaming Malta li ser tkun l-id promozzjonali tal-industrija f’pajjΩna. Qal li rikonoxximenti ta’ dan it-tip jag˙mlu ©ie˙ lil pajjiΩna u jkomplu jaffermaw il-potenzjal ta’ Malta f’din lindustrija.

loKalI KÓ

08|02|2015 09

kullhadd.com

dar oÓra GÓal persUnI FjUwIls U apparat B’dIÛaBBIltÀ tnaqqIs Fl-esportazzjonI?

Filwaqt li jumejn ilu l-Kummissjoni Ewropea fissret lil Malta b˙ala pajjiΩ dinamiku li huwa t-tieni l-aqwa fit-tkabbir ekonomiku u laqwa fit-tkabbir tal-impjiegi, ilbiera˙ l-OppoΩizzjoni qalet li lindustriji ta’ pajjiΩna qed jipproduçu inqas u jesportaw inqas. Fi stqarrija l-Gvern ilbiera˙ fisser kif, meta kkwotat il-figura ta’ €720 miljun b˙ala tnaqqis tal-esportazzjoni, l-OppoΩizzjoni nsiet li €403 miljun minnhom huma marbuta mal-fjuwil. “Kul˙add jaf li pajjiΩna ma jipproduçix fjuwil imma jeΩisti biss kummerç minn azjendi bi preΩenza lokali minima. Dan ifisser li dan it-tnaqqis ma affettwax is-sitwazzjoni lokali,” qalet l-istqarrija. Il-Gvern issokta jg˙id li l-OppoΩizzjoni nsiet tg˙id ukoll li lbqija tat-tnaqqis kien fis-settur tal-makkinarji elettroniçi, li huwa ddominat minn kumpanija wa˙da. Ming˙ajr il-kummerç taΩ-Ωejt u l-attività tas-settur tal-elettronika, l-esportazzjoni ta’ o©©etti fil-fatt Ωdiedet bi €17-il miljun fissentejn li g˙addew. Barra minn hekk, tant Ωdiedet l-esportazzjoni tas-servizzi, li pajjiΩna g˙all-ewwel darba fl-istorja qed ikollu bilanç poΩittiv fil-kont kurrenti tal-pagamenti internazzjonali. Dwar il-kummerç retail, skont il-Eurostat, fix-xahar ta’ Diçembru l-volum ta’ bejg˙ tal-˙wienet kien 4.4% akbar mill-istess perjodu tal-2012. Dan it-tkabbir kien ukoll og˙la minn dak fiΩ-Ûona Ewro li rre©istrat tkabbir ta’ 2.7%. Ir-realtà hija li, kif ikkonfermat mill-ist˙arri© tal-Kummissjoni Ewropea fost azjendi u konsumaturi Maltin u G˙awdxin, g˙al dawn l-a˙˙ar tmien xhur pajjiΩna kellu l-aqwa livell ta’ ottimiΩmu fost il-pajjiΩi kollha taΩ-Ûona Ewro. L-indiçi tas-sentiment ekonomiku f’Jannar 2015 la˙aq il-livell ta’ 114.7, jew kwaΩi 15% aktar mill-medja rre©istrata kemm ilu ji©i mkejjel dan l-indikatur. Il-Gvern temm jg˙id li pajjiΩna g˙andu potenzjal kbir li fuqu se jkompli ja˙dem biex kull industrija f’Malta tara tkabbir, u kif bassret il-Kummissjoni Ewropea, pajjiΩna jibqa’ jgawdi minn tkabbir ekonomiku li se jkompli jwassal g˙al ˙olqien ta’ aktar impjiegi u qg˙ad baxx.

Il-Belt Valletta waÓda mIll-aqwa destInazzjonIjIet ewropej

Wara li l-Belt Valletta kienet innominata b˙ala wa˙da mill-a˙jar 20 destinazzjoni fl-Ewropa 2015, l-Awtorità Maltija g˙at-TuriΩmu (MTA) qed tinkora©ixxi lil dawk in-nies li g˙adhom ma vvutawx biex jivvutaw billi jid˙lu fis-sit www.ebd2015.com. Il-votazzjoni se tibqa’ miftu˙a sal-10 ta’ Frar. Skont informazzjoni pprovduta lill-MTA, il-Belt Valletta b˙alissa qieg˙da fil-quççata tal-klassifika fir-rigward tad-destinazzjonijiet lo˙ra. Biex tinΩamm din il-poΩizzjoni, u potenzjalment il-Belt Valletta tibqa’ fl-ewwel post, l-MTA qed tappella lil kul˙add biex tivvota qabel tag˙laq id-data tal-g˙eluq. L-Aqwa Destinazzjonijiet Ewropej (EBD) hija organizzazzjoni Ewropea bbaΩata fi Brussell bl-g˙an li tippromovi t-turiΩmu flEwropa. Din ta˙dem ma’ numru ta’ uffiçini turistiçi madwar lEwropa biex id-diversità u l-kwalità fid-destinazzjonijiet Ewropej ikunu promossi. Is-CEO tal-MTA Paul Bugeja sostna li l-fatt li l-belt kapitali ta’ pajjiΩna hija nnominata g˙all-aqwa destinazzjoni fl-Ewropa huwa unur u g˙andna nie˙du dak kollu li nistg˙u minn din in-nominazzjoni. Ûied jg˙id li pajjiΩna qed joffri varjetà kbira ta’ avvenimenti li jolqtu lil kul˙add biex b’hekk ikompli j˙ajjar it-turisti biex iΩuru Malta matul is-sena, b’mod partikolari fl-off-season.

Ritratt: DOI – OMAR CAMILLERI

elettronIKU

Ìiet identifikata dar o˙ra, din id-darba f’ÓaΩÛabbar, g˙al persuni b’diΩabbiltà. Din id-dar, li ilha mitluqa g˙al dawn l-a˙˙ar ˙ames snin, issa se ti©i utilizzata g˙all-©id tas-soçjetà. Id-dar se jsirulha xog˙lijiet estensivi biex tinbidel u tkun rinovata u tkun tista’ ti©i uΩata b˙ala dar fil-komunità g˙al persuni b’diΩabbiltà. Djar o˙ra f’Malta u G˙awdex Din id-dar, li tinsab fil-Qasam tad-Djar Residenzjali f’ÓaΩ-Ûabbar, se tkun tista’ tilqa’ madwar seba’ persuni b’diΩabbiltà. Ix-xog˙ol preliminari f’din ir-residenza di©à beda. Dan filwaqt li g˙addej ukoll l-a˙˙ar stadju tax-xog˙lijiet strutturali fir-residenza tas-

Si©©iewi u, fi ftit ©img˙at o˙ra, din id-dar se tkun tista’ tilqa’ l-ewwel erba’ persuni b’diΩabbiltà. Apparti minn hekk, il-Gvern identifika djar o˙ra g˙al persuni b’diΩabbiltà f’postijiet o˙ra fosthom Pembroke u r-Rabat, G˙awdex. Prijorità g˙all-Gvern Is-settur tad-diΩabbiltà dejjem kien prijorità g˙al dan il-Gvern, u g˙alhekk din is-sena se jkun qed jibqa’ jwettaq wa˙da mill-weg˙diet elettorali tieg˙u li jipprovdi djar Ωg˙ar filkomunità g˙al persuni b’diΩabbiltà. Hekk, persuni li jkunu trabbew f’dak ir-ra˙al, ikunu jistg˙u jibqg˙u jg˙ixu fl-istess komunità, minkejja li g˙al xi ra©uni ma tkunx g˙adha possibbli li jg˙ixu mal-qraba tag˙hom.

10 08|02|2015

kullhadd.com

TiVi AwArds

MINN

SALVU

CANALE

Dil-©img˙a ˙adt fer˙a liema b˙alha. Mela kont qieg˙ed nara l-a˙barijiet tat-TVM u f’rappurta©© partikolari qalu li daqshekk ©ie mkassbar ilsien pajjiΩna. Fl-a˙˙ar l-Awtorità tax-Xandir stenb˙et mir-raqda profonda li kienet ilha fiha diversi snin. Mela issa daqshekk qΩieΩ u dardir meta nippreΩentaw, daqshekk Malti taljanizzat u Malti ingliΩat li meta tisimg˙u jitlag˙lek listonku u j©ieg˙lek tirri©etti. Daqshekk il-preΩentatur jew preΩentatriçi tkess˙u. Sa issa ©ejna infurmati li dawn illi©ijiet ser jg˙oddu g˙al programmi tat-tisjir biss. G˙alhekk issa mhux ser nisimg˙u lil min jg˙id ‘nislajsja’ iΩda ‘nqatta’’, ‘nipplejtja’ iΩda ‘naqleb’, jew inkella ‘nibbejkja’ iΩda ‘na˙mi’. Fla˙˙ar bdejna, iΩda issa jalla nibqg˙u sejrin u nduru g˙alaktar qΩiΩati o˙ra li nisimg˙u ta’ kuljum. Jekk naqbad insemmi lanqas jifdalli spazju, iΩda wara dawn li semmew issa jduru wkoll g˙ad-drama forsi ma nisimg˙ux aktar skripts mg˙aw©in u flok ‘niffosterjaw’ nisimg˙u ‘nrabbu’ jew ‘nadottaw’. Imma, insomma, imnalla Peppi g˙amel programm dwar l-ilsien Malti. Ûomm, g˙ax issa t˙awwadt. Dak il-programm qabel jew wara li ttie˙det id-deçiΩjoni g˙amlu? Na˙seb nesa Peppi li kien g˙amel programm s˙i˙ li l-babies nibbrestfidjawhom! Insomma, ˙afna jridu joqog˙du attenti, b˙al pereΩempju dak ta’ Gadgets u ta’ Paqpaq . U kellu bΩonn

kÓ opinjoni

jeb inti, dan huwa maisonette ©ewwa r-Rabat…,” u jkompli jg˙id il-kliem eΩatt b˙alma qal il-kitarrist. Na˙seb li indunajtu issa fiex tid˙ol ir-ripitella! Smajtu jsejja˙li

ukoll ma nisimg˙ux lil Carlo Borg Bonaci jirreklama l-website ta’ TVM u jg˙id klikkjaw u ixxerjaw! Illuminawni ˙bieb, forsi ma tafux kif! Ripitella Mela meta kont ˙afna iΩg˙ar mil-lum kellna ©ugarell partikolari u li kienu jilag˙bu bih il-bniet. Dan il-©ugarell kien pupa speçjali li tag˙fsilha buttuna u tirrekordja lilek innifsek, u wara l-istess kliem tg˙idu l-pupa. G˙al dak iΩΩmien kienet state of the art u kull min kellu wa˙da b˙alha kien ikollu l-aqwa ©ugarell. Na˙seb di©à

qeg˙din ta˙sbu jekk ir-ripitella g˙andhiex xi programm televiΩ jew le! Mela fuq ix-Xejk jintwera programm dwar il-bejg˙ talproprjetà, jinkludi fih Ωew© preΩentaturi li wie˙ed minnhom niftakru bil-kitarra. Mela dan il-kittarist jibda jg˙id: “Mela qeg˙din naraw maisonette ©ewwa r-Rabat [iva, ir-Rabat huwa mag˙luq ©o kaxxa g˙alhekk qieg˙ed ‘©ewwa’] dan jikkonsisti fi tliet kamar tas-sodda, kçina, kamra tal-banju u salott. Dan il- maisonette jgawdi minn veduti sbie˙”. EΩatt malli jispiçça l-kitarrist jibda ta’ ˙dejh, “Iva Joe, kif g˙edt taj-

Programmi socjoreli©juΩi jintwerew ukoll fuq l-istazzjonijiet lokali. Fuq TVM jintwera Kurrenti, ©ieli rajtu u ma jdejjaqni.x Il-qassis preΩentatur huwa bravu u l-mistoqsijiet li jag˙mel lill-mistednin jag˙mlu sens. Jog˙©obni wkoll il-fatt li jda˙˙lu ftit drama fih. Tiskanta li, b’dawn il-ftit minuti ta’ drama, il-programm jie˙u aspett differenti u donnu tifhmu aktar issu©©ett. Fuq il-One jintwera Sejja˙tli mill-Pjazza . Meta rajtu assumejt li dan se jkun programm li jixxandar minn xi pjazza, iΩda l-pjazza ma teΩistix g˙ax kollox minn ©ol-istudio jsir. L-istess stil ta’ Kurrenti dan, fih jaqbdu diskussjonijiet reli©juΩi u joqog˙du jitkellmu flimkien, bid-differenza li mhux millpjazza. Jifhmu f’kollox

Esperti ilu g˙addej issa, minkejja li g˙amel ftit Ωmien wieqaf. Mhux xi programm li j˙allik bla kliem, iΩda programm ˙elu u mexxej. L-aktar li nie˙u gost nara Ωgur li huma t-tfal li mix-xejn xi daqqiet ida˙˙qkuk. Il-Óadd it-tajjeb lilek.

duwA TA’ AllA Patri Mario Attard

Min kien mid˙la sewwa tal-Isptar San Luqa, ibqa’ çert u Ωgur li kien jafu sewwa! Il-Patri ©olf imma ˙elu bil-baffi bajda. Il-Patri li jdur mal-morda biex ifarra©hom. Jakkumpanjahom! Dan il-Patri, li Malta kollha kienet tista’ tg˙id tafu, ma kien ˙add g˙ajr ˙ija l-Kapuççin Patri Rafel Ellul. Patri Rafel qatta’ snin twal fil-˙idma tieg˙u mal-morda. L-aktar, b˙alma di©à g˙edt, fl-Isptar San Luqa u anke fl-Isptar Boffa u fid-dar tal-anzjani fl-Imtarfa. Patri Rafel kien ma˙bub minn kul˙add. Laktar min ˙ a b b a s - s e m p l i ç i t à , i l ©entilezza u l-qalb kbira tieg˙u. Ma ninsa qatt r a k k o n t s a b i ˙ l i d a r b a rrakkuntali meta kien kappillan flIsptar San Luqa. Fost il-pazjenti kien hemm Lhudi. G˙al xi ra©uni dan il-pazjent kien mag˙luq fih innifsu. Patri Rafel ˙ass g˙alih. Xtaq jg˙inu. Darba minnhom dan il-pazjent kellu bΩonn lg˙ajnuna. U k i e n P a t r i R a f e l l i , b’delikatezza kbira, g˙enu. Spiss kien ifakkarni fil-kumment ta’ apprezzament li kien qallu dan il-pazzjent Lhudi. L-isem Rafel ©ej mill-Lhudi Rāfāʾēl (‫ ) ל ֵא ָפ ָר‬li j f i s s e r ‘ A l l a j f e j j a q ’ . I l preΩenza ta’ Patri Rafel kienet wa˙da ta’ fejqan kontinwu. In-neputi tieg˙u, il-mag˙ruf teologu Malti Dun Renè Camilleri, fl-omelija ˙elwa u mill-qalb li g˙amel nhar il-funeral ta’ zijuh Patri Rafel, qal li kien jibqa’ impressjonat kemm il-mibki zijuh kien jie˙u ˙sieb ilpazjenti. Kemm kien iΩurhom bil-qalb! U sa˙ansitra anke wara li w˙ud kienu jo˙or©u mill-isptar, Patri Rafel kien dejjem hemm g˙alihom. Xi ˙a©a o˙ra li lili personalment kienet tolqotni f’dan il-patri ta’ qalb kbira kienet l-im˙abba li kellu g˙all-

Ewkaristija Mqaddsa. Kemm kien iqaddes bil-qalb u d-devozzjoni! Kemm il-quddiesa tieg˙u kienet tinΩillek balzmu! G˙ax kienet ©ejja mill-qalb ta’ wie˙ed li lil “Ìesù tag˙na”, g˙ax hekk kien isejja˙lu, kien jafu sewwa. X’ma k i e n x j a f u j e k k i l - B i b bj a q a t t m a telaqha minn idejh! San Pawl u lprofeta Ìeremija kienu Ωew© kotba li qalb Patri Rafel kienu jag˙mluha nar g˙all-Mulej. Spiss kien i˙obb itenni lfraΩi: “Pawlu u Sawlu!” Illum nifhem lg˙aliex Patri Rafel kien i˙obb bi m˙abba kbira lil San Pawl. G˙ax b˙alu, g˙al Ìesù kien ta kollox! Óajtu stess! Il-figura g˙aΩiΩa ta’ Patri Rafel Ellul, il-patri dedikatissimu g˙all-morda, tfakkarni fis-silta li San Pawl jikteb flEwwel Ittra tieg˙u lill-Korintin:

“G˙ax g˙ad li ma jiena marbut ma’ ˙add, jien g˙amilt lili nnifsi lsir ta’ kul˙add biex nirba˙ lil ˙afna. MalLhud, sirt Lhudi, biex nirba˙ il-Lhud; ma’ dawk li huma ta˙t il-Li©i, qg˙adt ta˙t il-Li©i – jien li m’iniex ta˙t il-Li©i – biex nirba˙ lil dawk li huma ta˙t ilLi©i. Bla Li©i ma’ dawk li huma ming˙ajrha – mhux g˙ax jien bla Li©i ta’ Alla, g˙ax Kristu hu l-Li©i tieg˙i – biex nirba˙ lil dawk li huma barra lLi©i. Sirt dg˙ajjef mad-dg˙ajfin, biex nirba˙ id-dg˙ajfin. Sirt kollox ma’ kul˙add, biex insalva lil kul˙add. Nag˙mel dan kollu min˙abba lEvan©elju biex ikolli sehem minnu. Ma tafux li l-©errejja fl-istadju kollha ji©ru, imma l-premju wie˙ed jirb˙u? I©ru, mela, ˙alli tirb˙uh. Kull atleta jiçça˙˙ad minn kollox, u dawn biex jirb˙u kuruna midbiela, imma a˙na, wa˙da li ma tidbielx” (1 Kor 9:19-25). Fl-istess nifs ma rridx lanqas ninsa lil patri ie˙or li g˙amel ˙afna ©id flisptarijiet tag˙na, l-aktar max-xju˙ rikoverati fl-Isptar RuΩar Briffa u San Vinçenz De Paul. Qieg˙ed nirreferi g˙al Patri Onorat Spiteri. Patri ie˙or sempliçi u umli li, ming˙ajr ˙afna daqq tat-trombi, kien ta’ fara© liema b˙alu g˙ax-xju˙ tag˙na, li w˙ud minnhom huma abbandunati mill-familjari tag˙hom. Anke lil Patri Onorat nixtieq pubblikament nirringrazzjah flimkien ma’ Patri Rafel g˙all-©id mo˙bi li wettaq tul ˙ajtu mog˙tija g˙all-batut. Jekk int Ωg˙aΩug˙, jew forsi inqas Ωg˙aΩug˙, u l-eΩempji ta’ Patri Rafel u Patri Onorat missewlek qalbek tant li trid issir b˙alhom l-g˙aliex ma ççempilx wa˙da lil Patri Ivan Scicluna fuq 7927 4032 u tg˙id kelma mieg˙u?

OpInjOnI kÓ

08|02|2015 11

kullhadd.com

MALTA OTTIMISTA Catherine Fenech Membru fl-EΩekuttiv Nazzjonali tal-Partit Laburista

Óidma suççess Fi 22 xahar pajjiΩna g˙amel qabΩiet ta’ kwalità f’kull qasam, b˙al fl-ekonomija, fis-servizzi soçjali, fl-edukazzjoni, fis-sa˙˙a, fl-ener©ija, fl-ambjent u fit-turiΩmu. Ir-rota ekonomika qed iddur b’investimenti barranin, bi ˙ru© ta’ espressjoni ta’ interess g˙al diversi pro©etti u bit-turiΩmu li qed jag˙mel rekord xahar wara xahar, fejn it-tkabbir jiΩboq bilbosta dak tal-pajjiΩi Ewropej. Il-programm taç-çittadinanza b’investiment qed ikun ta’ suççess kbir u qed i©ib investiment barrani dirett b’sa˙˙tu lejn pajjiΩna. Dan l-a˙˙ar ©ie l-Onor. Tonio Fenech u qabbel il-bejg˙ taç-çittadinanza b’investiment mal-bejg˙ tal-pizza. Ma nafx jekk hux kaΩ tad-da˙k jew tal-biki. Però, hu Ωgur li huwa kaΩ ta’ kritika tipikament patetika li ma tistenniex a˙jar mill-OppoΩizzjoni Nazzjonalista. L-Onor. Tonio Fenech m’g˙andux il-kredenzjali li jikkritika investiment li di©à ©ab lejn pajjiΩna mal-€450 miljun, meta dan l-istess onorevoli faqa’ l-kaxxa ta’ Malta bid-dejn u kien lest li jbig˙ lEnemalta b’€1. Is-suççess li qed jag˙mel dan l-investiment jikkonfermawh l-istess esponenti tal-OppoΩizzoni g˙ax, wara li tant ˙ar©u qatta bla ˙abel kontra dan il-programm u tant xejru lpassaport fil-Parlament, o˙ro© ilg˙a©eb issa qed ibillu subg˙ajhom ukoll fil-profitti ta’ dan il-programm. Ma jimpurtax, jalla l-©id. Dan ifisser li l-programm huwa tassew effettiv u nikkonfermaw li Malta tassew hija tag˙na lkoll. M’g˙adniex nisimg˙u bil-pilloli out of stock. Dan g˙aliex? G˙ax filwaqt li ˙addie˙or serra˙ ilkuxjenza billi qalilna li hi normali li l-pilloli jkunu out of stock u sa˙ansitra qabbilhom mal-bottijiet tal-piΩelli li jkollu l-grocer li bag˙atna ni©©ieldu g˙andu qabel l-a˙˙ar elezzjoni ©enerali, dan il-Gvern indirizza l-materja bis-serjetà u l-lista ©abha kwaΩi negli©ibbli. M’g˙adekx tisma kritika fuq irrata tal-qg˙ad. B’politika eççellenti u meqjusa ta’ dan il-Gvern biex iΩid in-nies li ja˙dmu b˙all˙arsien tat-tfal b’xejn, il-garanzija g˙aΩ-Ωg˙aΩag˙, miΩuri u inçentivi sabiex persuni b’diΩabbiltà jid˙lu fid-dinja tax-xog˙ol, illum il-lista taΩ-Ωg˙aΩag˙ li qed jirre©istraw naqset b’terz u l-persuni li qed jirre©istraw naqsu bi kwaΩi elf mill-bidu tal-le©iΩlatura

ta’ dan il-Gvern. Il-Eurostat iddikjarat li Malta g˙andha t-tielet linqas rata ta’ qg˙ad fost it-28 pajjiΩ tal-UE. Tawha g˙all-fjuwil Issa qabdu l-kantaliena talprezziijiet tal-fjuwils u qed jippruvaw ibig˙u l-˙rafa li l-prezzijiet tal-fjuwils f’Malta huma log˙la fl-Ewropa u l-prezz taΩ-Ωejt ma jirriflettix il-prezz tal-fjuwil g˙and tal-pompa. Li mhumiex jg˙idu tal-PN lill-poplu huwa lfatt li qed jikkwotaw prezzijiet ta’ Ωjut li lanqas biss jintuΩaw f’pajjiΩna u, aktar minn hekk, qed jikkwotaw prezzijiet ming˙ajr ma jΩidu t-taxxi u ma ji˙dux inkonsiderazzjoni r-rata tal-kambju tal-ewro mad-dollaru Amerikan. IΩ-Ωejt jinxtara biddollaru Amerikan u dan l-a˙˙ar l-ewro ddg˙ajfet sew mad-dollaru Amerikan. Dan kollu jridu jnessuh lill-poplu. Insew li fi Ωmienhom, filwaqt li l-prezz taΩΩejt kien jor˙os, huma g˙ollew il-fjuwil, il-gass u d-dawl. Façli ferm li tro˙˙os il-prezzijiet talfjuwil meta Ω-Ωejt ikun qed jor˙os. Kura©©juΩ u sensittiv ikun dak il-gvern li, b˙all-gvern li g˙andna issa, re©a’ ra˙˙as ilprezz tal-fjuwil g˙as-seba’ darba fi 22 xahar u dan g˙amlu meta lprezz taΩ-Ωejt re©a’ beda jog˙la. Nista’ nifhem g˙ala l-PN ˙oloq din l-ispinn. Nifhem, g˙aliex ilpolitika tal-ener©ija li g˙andu lGvern Laburista qed tkun suççess u qed tag˙ti l-frott. Flopinjoni tieg˙i l-akbar reb˙a li g˙amel s’issa dan il-Gvern kienet li rnexxielu jattira sie˙eb strate©iku li Ωgur ma nstabx filYellow Pages u, b’investiment barrani ta €320 miljun, il-Gvern irnexxielu jsalva lill-Enemalta, mijiet ta’ ˙addiema, u ssalvagwardja lill-banek lokali. Ilpjan tal-Gvern g˙all-Enemalta se˙˙, il-˙olma ta’ Alice li l-PN laqqam b˙ala l-gimmick tal-millenju, saret realtà. Altru li mhix ˙rafa din imma, iva sinjuri, filwaqt li l-Gvern preçedenti kien lest li je˙les mill-Enemalta b’€1, dan il-Gvern irnexxielu j©ib lejn pajjiΩna l-akbar investiment barrani li qatt in©ieb f’Malta minn Gvern Malti. Konferenza Ìenerali Matul il-©img˙a li kienet qed tinΩamm il-Konferenza Ìenerali Annwali tal-Partit Laburista in˙ass is-sens ta’ ˙e©©a u fiduçja fil-˙idma tal-Gvern. Ir-rikonoxxi-

ment tal-poplu g˙all-˙idma ta’ dan il-Gvern kienet traΩmessa u espressa permezz tal-interventi tad-delegati waqt il-workshops u s-sessjonijiet plenarji fejn ©iet diskussa l-mozzjoni Malta Ottimista, u li ©iet approvata mid-delegati unanimament. IsSibt inΩammet l-elezzjoni g˙al 12-il membru fl-EΩekuttiv Nazzjonali tal-PL, fejn l-ammont ta’ kandidati li kkontestaw juri xxhieda ta’ kemm dan il-partit g˙andu fi ˙danu attivisti li huma mimlijin ˙e©©a sabiex jikkontribwixxu u jkunu ta’ servizz lejn ilpartit u lejn il-pajjiΩ. Nie˙u l-opportunità sabiex nirringrazzja lid-delegati tal-fiduçja li g˙o©obhom jag˙tuni u ele©ewni g˙at-tieni sena konsekuttiva b˙ala membru flEΩekuttiv Nazzjonali tal-PL. B’umiltà nwieg˙ed li nibqa’ impenjata li nkun il-vuçi tag˙hom fi ˙dan l-EΩekuttiv Nazzjonali u nkun ta’ sostenn g˙all-Partit Laburista bil-˙idma tieg˙i. Nixtieq nawgura lil s˙abi li ©ew eletti u mhux wisq inqas lil min ma ©iex elett. Il-Partit Laburista huwa d-dar naturali g˙al kull min irid ja˙dem b’sinçerità u b’impenn g˙at-tis˙i˙ tal-partit u sabiex il-partit jibqa’ jag˙mel suççess fil-Gvern. Il-Partit Laburista jilqa’ fi ˙dan il-moviment li ssawwar madwaru l-persuni kollha li g˙arfu l©enwinità, it-trasparenza u lumiltaà ta’ dan il-Gvern f’˙idmietu. Fl-g˙eluq tal-Konferenza Ìenerali spikka l-intervent taleks-Sindku Nazzjonalista, inNutar Ian Castaldi Paris li, fi kliemu, qal li fl-a˙˙ar g˙amel kura©© u g˙amel il-pass li kien ilu j˙oss li g˙andu jag˙mel: ing˙aqad mal-moviment li filqieg˙ ta’ qalbu dan l-a˙˙ar kien qed i˙oss li qieg˙ed jg˙id u jag˙mel is-sewwa. Id-dikjarazzjoni ta’ Castaldi Paris tikkuntrasta bil-kbir mar-ritratt li jixtieq li jpo©©i quddiemna l-Kap talOppoΩizzjoni. Dan tal-a˙˙ar irid u qed jipprova jag˙ti limpressjoni li l-PN huwa partit mag˙qud u li, b˙alu, telaq ji©ri u miexi ’l quddiem. Ftit ilu qalilna li jrid jid˙ol fil-qlub tal-poplu, imqar minn ©o tieqa mbexxqa, u qalilna li l-bibien tal-PN huma miftu˙in bera˙. Lill-Kap talOppoΩizzjoni nissu©erilu li a˙jar jag˙laq dawk il-bibien u t-twieqi g˙ax milli jidher aktar hemm persuni ˙er©in milli de˙lin fil-PN. G˙adu ma jistax isib irkaptu ta’ kif se jwaqqaf din l-emorra©ija li ˙akmithom. Bil-kritika patetika u

strate©ija dg˙ajfa u inferjuri li qed joffru lill-poplu, ma niskantax li s-sonda©©i popolari se jibqg˙u jxaqilbu bil-kbir lejn ilGvern Laburista u lejn il-Prim Ministru Dr Joseph Muscat. U din il-fiduçja fil-Prim Ministru mhix xi cliché jew xi sensazzjoni artifiçjali. Il-fiduçja tal-poplu filPrim Ministru hija mibnija malfatt li jaraw fih mexxej li kapaçi jinjetta fil-poplu tieg˙u sens ta’ ottimiΩmu, ˙e©©a u tama. BiΩΩejjed issegwi d-diskors tieg˙u li bih indirizza lid-delegati waqt l-g˙eluq tal-Konferenza Ìenerali. Il-Prim Ministru wassal messa©© ta’ viΩjoni, fejn ˙ares ’il quddiem b’kura©© lejn il-futur li jaspira l-g˙aqda. “Jien ottimist inkurabbli. Hekk kont, hekk g˙adni u hekk nibqa,” iddikjara l-Prim Ministru Dr Joseph Muscat. Dan mhux biss diskors li minnunfih di©à huwa sostenn li jag˙ti l-kura©© me˙tie© lill-poplu, imma huwa wkoll diskors di©à mwettaq f’˙idmietu u f’˙idmet ta’ madwaru li ja˙dmu bla heda biex jag˙mlu lil pajjiΩna suççess. Malta li rrid ng˙ix fiha Nawgura lil dan il-Gvern jibqa’ viçin il-poplu, jibqa gvern umli u sensittiv, gvern li jwettaq. Gvern li jisma, gvern li mhux supperv u lest li jsewwi fejn seta’ Ωbalja. In˙e©©e© lill-g˙aΩiΩ Prim Ministru tag˙na sabiex jibqa’ jmexxina ’l quddiem. Appo©© kbir fil-Prim Ministru minn min, b˙ali u b˙al Ωew©i, qed inrabbu l-ulied g˙ax huwa wkoll ra©el tal-familja b˙alna u qed irabbi flimkien ma’ martu lil uliedu. Jaf xi jfisser is-sagrifiççju li toffri ttrobbija. It-tama tag˙na hija biss fit-tmexxija tieg˙u biex pajjiΩna jibqa’ jo˙loq il-©id g˙all-anzjani tag˙na sabiex jg˙ixu b’dinjità u b’kumdità, u g˙al uliedna li jien, l-ewwel wa˙da, irridhom jikbru f’pajjiΩ sensittiv g˙all-batut, pajjiΩ san u ekonomikament b’sa˙˙tu. Irridhom li meta jmorru barra minn Malta ma j˙ossuhomx inferjuri, imma j˙ossuhom kburin li, minkejja ©ejjin minn pajjiΩ li bilkemm jidher fuq ilmappa u ming˙ajr riΩorsi naturali, g˙andu r-riΩors ma©iku talbΩulija umana li kapaçi jag˙mel g˙e©ubijiet ekonomiçi u soçjali, kapaçi jqum fuq saqajh ming˙ajr bailouts u pjani ta’awsterità, kapaçi jkun pajjiΩ fost l-aqwa flEwropa. Dan l-g˙an qieg˙ed jintla˙aq. PerswaΩa li bi Gvern Laburista nkomplu nkunu laqwa fl-Ewropa.

12 08|02|2015

kullhadd.com

kÓ OpinjOni

Ottimisti Elaine Degiorgio Membru FÛL

Fil-©img˙a li g˙addiet ilPartit Laburista organizza lKonferenza Ìenerali Annwali fejn id-delegati u lmembri ng˙aqdu flimkien biex i©eddu u jsa˙˙u lprinçipji ta’ dan il-moviment.

It-tema mag˙Ωula din is-sena kienet Malta Ottimista u, fi kliem il-Prim Ministru stess: “Jien ottimist inkurabbli… Jien ottimist ghax jien Malti.” F’sentejn ir-riΩultati juru limpenn biex Malta tkun

aktar kompetittiva u dan irid jibda billi jkollna pedament sod. Fost il-˙afna inizjattivi laqatni ˙afna l-pro©ett Education+. F’dan il-pro©ett ser naraw lil min i˙addem flimkien mal-imsie˙ba soçjali jing˙aqdu biex jag˙tu opportunità lill-istudenti jesponu t-talenti u l-kapaçitajiet tag˙hom g˙al xog˙lijiet differenti. Inçentivi b˙al dawn jg˙inu biex l-istudent iqum minn fuq il-bank taliskola u jduq dak li toffri ddinja tax-xog˙ol. B’dan ilmod il-kreattività ta’ wliedna tkun im˙e©©a u minn età Ωg˙ira jkollhom idea çara talfutur u tal-interessi tag˙hom. Fil-˙sieb tal-Gvern hemm kull çittadin minn kull strata tas-soçjetà; min-nisa, grazzi g˙al çentri g˙all-˙arsien tattfal b’xejn, sa studenti, koppji Ωg˙aΩag˙ sa anzjani u minn ˙addiema sa min i˙addem. Kompliet ukoll il˙idma biex persuni bdiΩabbiltà jkollhom l-istess opportunità ta’ xog˙ol u li tinstabilhom akkomodazzjoni filkommunitaà biex ikollhom ˙ajja aktar dinjituΩa. Dan, iΩda, mhux biΩΩejjed. Xi tfisser eΩatt Malta ottimista g˙alina Ω-Ωg˙aΩag˙? PajjiΩ ottimist ma jistax i˙ares biss fil-passat daqslikieku r-riΩultati ser ji©u wa˙edhom. Huwa tajjeb li nsemmu l-©id li di©à sar iΩda kull çittadin, b’mod speçjali a˙na Ω-Ωg˙aΩag˙, irridu n˙arsu ’l quddiem biex naraw li l-istudju u s-sagrifiççji li qed ng˙addu minnhom illum isarrfu f’xog˙ol tajjeb. Il-˙idma massettur privat trid tkun stimulata u tkompli tikber biex b’hekk dan il-pajjiΩ jistag˙na b’çittadini ˙abrieka. Dan huwa l-mod li bih iç-çirku ekonomiku jista’ jkompli jdur. Ma nistg˙ux nibqg˙u mwa˙˙la mal-istess setturi ekonomiçi, iΩda l-pajjiΩ irid jag˙raf jimra˙ f’direzzjonijiet

diver©enti biex nag˙tu futur sabi˙ lil dan il-pajjiΩ. Tajjeb li niftakru wkoll li Malta mhux biss qieg˙da flEwropa imma tag˙mel parti minn dinja globalizzata li kulma tmur dejjem qed tikber teknolo©ikament u ting˙aqad bi pro©etti interdipendenti. GΩiritna ma tistax t˙ares b’inferjorità lejn il-pajjiΩi lkbar iΩda, b˙ala kompetituri, irridu noffru kundizzjonijiet u forza tax-xog˙ol tajba biex setturi ©odda jift˙u l-bibien tag˙hom ˙alli a˙na ΩΩg˙aΩag˙ ikollna aktar fejn nimir˙u u niskopru t-talenti tag˙na matul ˙idmietna. Matul l-a˙˙ar sena rajna likbar pro©ett, grazzi g˙all˙idma tal-Gvern fil-qasam tal-ener©ija fejn l-Enemalta qamet fuq saqajha biex tkun tista’ tibda ti©©enera elettriku bi profitt. Dan jawgura tajjeb g˙al-futur u huwa min˙abba attitudni b˙al din li statistiki Ewropej b˙al Standards & Poor qed ibassru temp ekonomiku tajjeb g˙al pajjiΩna. Madankollu, dan ma jistax isir jekk ma jkollniex pajjiΩ mag˙qud. Irridu na˙sbu globalment, imma nibdew na©ixxu individwalment. Kull sfida hija importanti, iΩda li ©©ib bidla fil-˙sieb u fil-pajjiΩ hija wa˙da mill-iktar diffikultuΩi. Huwa naturali li l-bniedem jibΩa’ mill-bidla, iΩda a˙na ΩΩg˙aΩag˙ irridu nkunu dawk li nçaqalqu s-sisien ri©idi li ˙akmu pajjiΩna matul l-a˙˙ar snin. Hemm bΩonn li nΩommu saqajna mal-art u nifhmu li l-ebda gvern mhu perfett u Ωbalji saru u ser jibqg˙u jsiru, iΩda filwaqt li b’umiltà l-Gvern irid ibaxxi rasu, b’rasu mg˙ollija g˙andu jibqa’ ja˙dem g˙all-©id komuni. B˙ala progressivi ma nistg˙ux nibΩg˙u mirriformi. Irridu nkunu dixxiplinati fil-˙sieb imma flessibli fl-attitudni ˙alli jkollna futur poΩittiv kif ukoll ottimist.

edITorJAL KÓ

08|02|2015 13

kullhadd.com

www.kullhadd.com INdIrIZZ PoSTALI ÌurNALISTI reKLAmI ImPAÌNAr u dISINN

Çentru Nazzjonali Laburista, Triq Mile End, il-Óamrun, ÓMR 1717 Ritianne Agius ritianne@kullhadd.com, Liam Gauci liam@kullhadd.com, u Glen Falzon glen@kullhadd.com 2090 1410/13 Alan Saliba sales@kullhadd.com 2090 1520 Leanne Grech editorial@kullhadd.com 2090 1411

dITorJAL

gÓANdhom rAÌuN JIBKu! Kif jg˙idu l-InlgiΩi: a dull “ Never moment!” Issa kellna sentenza tal-Prim Awla Qorti Çivili u mhux il-Qorti K o s t i t u z z j onali, fejn ©ew allokati Ωew© si©©ijiet o˙ra lill-Partit Nazzjonalista filParlament. Nawgurawlhom g˙ax sa issa jidher li g˙andhom Ωew© si©©ijiet o˙ra! Il-gazzetti rrappurtaw li Claudette Pace nfaqg˙et tibki kif semg˙et x’kien ir-riΩultat tal-kawΩa. Fir-realtà kellha t i n f a q a ’ t i bki dakinhar li t˙abbar ir-riΩultat elettorali fit-13 ta’ Marzu 2013. Qalet x’qalet il-Qorti, saru kemm saru kalkoli matematiçi biex, b’ti©bid liema b˙alu, ˙ar©u Ωew© si©©ijiet o˙ra, ir-riΩultat f’termini ta’ voti jibqa’ dak li hu: differenza ta’ 36,000 vot! L-aqwa ©udizzju ma hux dak li tat il-Qorti ftit tal-jiem ilu, iΩda dak li ta l-poplu fl-elezz j o n i j i e t © enerali u anke dawk tal-Parlament Ewropew! IΩda ˙alluhom ˙a jifir˙u! In˙alluhom jg˙ixu fl-illuΩjoni l i g ˙ a m l u xi reb˙a kbira, g ˙ a l i s s a , biex jg˙ollu lmoral ta’ dawk li komplew jitilfu l-fiduçja fit-tmexxija tal-Partit Nazzjonalista. Ejja n g ˙ i d u h a kif inhi, Simon k e l l u b Ω o nnha, g˙ax kull meta feta˙ ˙alqu fuq kull k w i s t j o n i kompla dejjem jeg˙req flok jitla’ ’l fuq. Dan jg˙iduh dawk li huma fil-partit tieg˙u stess u, li kieku jistg˙u, jaraw kif jibdluh. G˙al dawk li riedu bidla filPartit Nazzjonalista, din issentenza ma kinitx salvawomo iΩda maΩΩra politika. Biha ç-‘chances’ li jne˙˙u lil Simon jonqsu xi ftit! Li ˙are© çar minn dan kollu h u w a l i Ωgur il-Partit Laburista ma kellu x’jaqsam xejn ma’ dak li ©ara. Anke lKap t al-OppoΩizzjoni rrikonoxxa li dan kien Ωball tal-Kummissjoni Elettorali, dejjem jekk kien Ωball, g˙ax il-Gvern iddikjara li ser jappella minn din is-sentenza. Bil-mod kif qeg˙din i˙abbru li reb˙u (g˙alissa) dawn iΩΩew© si©©ijiet, kwaΩi kwaΩi t a ˙ s e b l i dik l-elezzjoni kienet organizzata mill-Partit Laburista. IΩda l-Kummissjoni E l e t t o r a l i , li skont Simon ˙adet Ωball, kienet l-istess wa˙da li ©iet kostitwita millPartit Nazzjonalista meta kien fil-Gvern! G˙alhekk, meta Simon u s˙abu g˙amlu din il-kawΩa, g˙amluha kontra tag˙hom stess, g˙ax wara kollox ilpartit tieg˙u stess kien filGvern, mhux biss meta ©iet k o s t i t w i t a l-Kummissjoni

elettorali, iΩda l-organizzazzjoni u t-tmexxija tal-elezzjoni kienet f’idejhom. Nafu tajjeb kemm ma j˙alluhiex g˙al mel˙a u kemm ji©bdu lejhom fejn jid˙lu l-voti, g˙alhekk dak li ddikjarat ilQorti ironikament jirrifletti wkoll, jekk kien il-kaΩ, fuq linkompetenza tal-Gvern ta’ dak iΩ-Ωmien. IΩda ma nie˙du xejn bi kbir li, anke fl-elezzjoni, ma kellhomx mo˙˙hom hemm. Ma kellhomx mo˙˙om hemm f’˙afna affarijiet. Ma kellhomx mo˙˙hom hemm fejn tid˙ol ener©ija. Ma kellhomx mo˙˙hom hemm fejn tid˙ol indafa u trasparenza. Ma kellhomx mo˙˙hom hemm fejn jid˙ol infiq ta’ flus. G˙alhekk, ma a˙na xejn sorpriΩi li ma kellhomx mo˙˙hom hemm meta ©ew biex jorganizzaw l-elezzjonijiet ©enerali! Baqg˙u g˙addejjin b’falliment wara l-ie˙or sal-a˙˙ar…sakemm intefa’ la˙˙ar vot! Kieku l-˙e©©a li wrew biex ji©©ieldu g˙al dawn iΩ-Ωew© si©©ijiet urewha meta kienu qeg˙din fil-Gvern, x’aktarx li r-riΩultat elettorali, mhux biss f’termini ta’ si©©ijiet iΩda anke f’termini ta’ voti, kien ikun bil-maqlub. Baqg˙u sala˙˙ar ja˙sbu fihom infushom, anke tul kemm ilhom fl-OppoΩizzjoni. Sewwa jg˙idu, li l-vizzju ma jmutx malajr! Issa sa˙ansitra jippretendu li l-Gvern ma g˙andux jappella minn din id-deçiΩjoni. Il-Gvern iddikjara li ser jag˙mel appell u fil-fehma tag˙na sewwa jag˙mel. Óafna huma dawk l-esperti fil-li©i li wrew ir-riservi tag˙hom dwar is-sentenza mog˙tija u dan qeg˙din ng˙iduh b’kull rispett lejn lonorabbli Qorti. Hemm dubji serji kemm DIK il-Qorti kell-

ha ©uriΩdizzjoni li tisma’ din il-kawΩa. Dik i l - Q o r t i , l i b ’ m o d Ωbaljat il-midja qieg˙da tirreferi g˙aliha b˙ala l-Qorti Kostituzzjonali, ma na˙sbux li setg˙et tisma’ din il-kawΩa. Nemm n u l i f e t ˙ e t b i e b perikoluΩ g˙all-istabbiltà ta’ kull m in j ir b a ˙ e le z z j o n i, apparti argumenti o˙rajn, b’mod partikolari l-applikab-

biltà tal-prinçipji legali li ssemmew fil-kawΩa! IΩda dan ©udizzju li rridu n˙alluh f’idejn il-Qorti li g˙ad trid tisma’ l-appell. Id-dritt tal-appell huwa sagrosant g˙al min jitlef kawΩa daqs ta’ dak li jkun reba˙ha biex feta˙ il-kawΩa. Li tappella fuq kwistjonijiet b˙al dawn ma hix pika iΩda e Ωe r ç i z z j u t a ’ d r i t t , g ˙ a x dawn huma ˙wejje© serji ˙afna u li jista’ jkun qeg˙din jo˙olqu preçedent ikrah. Meta fl-1971 il-Partit Laburista reba˙ fuq id-distrett ta’ Óal Qormi, Guido Demarco kien talab recount tal-voti mhux anqas minn tliet darbiet! Kellu kull dritt, u dakinhar ˙add ma qallu g˙aliex kien qieg˙ed jappella! L-ironija hi li, fl-1971, lelezzjonijiet ta’ dakinhar ukoll kienu saru ta˙t il˙arsien ta’ Gvern Nazzjonalista! Ma jafdawx lilhom infushom, a˙seb u ara kemm jafdaw lill-poplu! G˙alissa ˙alluhom ˙a jifir˙u…˙alluhom jo˙olmu li reb˙u lelezzjoniji ©enerali!

14 08|02|2015

kullhadd.com

kÓ ittRi

B’RiSPett leJn FRAnÌiSku, FRAnÌiSku il-PASSiÌÌieRi Sur Editur, Sa fl-a˙˙ar ix-xorti misset lil bankina f’Putirjal fejn il-kjoskijiet lantiki faççata tal-uffiçini temporanji tal-containers ta’ Transport Malta. Bankina li kienet kollha ˙ofor inqalet u saret lixxa mill©did. Prosit lil min ˙aseb f’din in-na˙a ta’ qabel l-entratura tal-Belt, sew b’rispett lejn il-passi©©ieri kif ukoll g˙ax hekk jixraq id-da˙la g˙all-kapitali. Il-mertu qieg˙ed li b’nefqa modesta minn jaf kemm ser ji©u ffrankati waqg˙at minn min mhux daqshekk sod fuq ri©lejh. Dan hu eΩempju ie˙or tar-rispett lejn id-diΩabbli u l-poplu in©enerali bil-fatti u mhux bit-tpaçpiç. BIL-BASTUN, IL-MARSA

X'RiSPett!

Sur Editur,

Sur Editur, Skont rapport fil-gazzetti l-onorevoli Claudette Buttigieg qalet li kien tort ta’ ONE TV u l-PBS li rrapportaw il-konferenza tal-a˙barijiet tag˙ha li kienet tittratta speçifikament il-mewt ta’ anzjana b’mod ˙aΩin. Mela g˙alfejn sej˙et il-konferenza stampa l-Onorevoli? Biex tag˙mel fashion show jew forsi biex tniedi l-˙atra tag˙ha b˙ala dell tal-ministeru tas-sa˙˙a? G˙andek tg˙id anke b’okkaΩjoni ta’ niket jipprovaw jinqdew politikament dawn tal-maduma. Veru li l-Onorevoli g˙adha ©dida fil-politika, imma kien fid-dover tag˙ha li tmur tag˙ti l-kondoljanzi lill-familjari u mhux tinqeda bis-sitwazzjoni mnikkta tag˙hom. VOTANT, VALLETTA

F’kull diskors li l-Papa Frangisku jag˙mel dejjem ikun fih xi sorpriΩa. F’dan l-a˙˙ar xahar huwa ˙are© b’erba’ kelmiet li na˙seb li g˙al xi w˙ud ma daqqewx tajjeb. Dan meta semma l-festi, ilponn, l-iphones u l-fniek. Nibda bl-ewwel wa˙da tal-festi. Le, le ma tkellimx fuq il-festi filbliet u l-ir˙ula Maltin, dawk ˙allihom g˙al Mons. Gouder. Tkellem dwar il-festi li jkunu ppjanati wara li jin˙atru l-kardinali l-©odda. Talabhom biex ikunu moderati u prudenti x’festi jorganizzaw, biex waqt li jifir˙u bil-poΩizzjoni ©dida tag˙hom fil-Knisja ta’ Kristu, jibqg˙u juru l-umiltà biex iservu lill-aktar persuni foqra fid-dinja. Foqra, kemm materjalment kif ukoll spiritwalment. Na˙seb ried ifakkarhom bil-pulit fit-tbeΩbiΩa li ta lill-kardinali anzjani ftit ©ranet qabel il-Milied, li mo˙˙hom biss fis-si©©u li jokkupaw. It-tieni fil-lista kienet meta

to˙rog il-ponn. Kien qed jitkellem dwar id-dritt tal-libertà tal-espressjoni wara mistoqsija mill-©urnalisti fuq l-ajruplan. Nispera li se nikkwotah tajjeb: “Jekk xi ˙add joffendilek ’lommok, ma to˙ro©x xi daqqa ta’ ponn?” Kien qed jirreferi g˙at-timbix dwar ir-reli©jonijiet. Huwa kompla billi qal li, waqt li jemmen li l-libertà tal-espressjoni huwa dritt, l-istampa g˙andha tniggeΩ ming˙ajr mibeg˙da. Sabi˙a tg˙idha, diffiççli tipprattika. Dwar l- iphones u t- tablets. Huwa enfasizza li t-tfal l-ewwel li g˙andhom ji©u mg˙allma huwa li jikkomunikaw bil-kliem u mhux jin˙lew biss bil-mezzi ta’ komunikazzjoni moderni (biex jinΩammu kwieti). Nie˙du fid-djar tag˙na, kul˙add imwa˙˙al mal-laptop jew iççassat lejn it-televiΩjoni u ˙oll xag˙rek jekk xi ˙add jipprova jinterrompi lil dak li jkun. Familji li lanqas waqt il-˙in tal-ikel ma jikkomunikaw ma’ xulxin, g˙ax bit-TV jag˙ti; ara x’eΩempju lit-

tfal tag˙na. Il-fniek. Tajbin spagettata jew stuffat fil-platt! Imma Fran©isku, meta kien fil-Filippini, ˙are© bilfraΩi: “Tag˙mlux b˙all-fniek.” Kien qed jirreferi g˙at-tnissil talulied, speçjalment g˙all-pajjiΩ fejn kien, peress li sezzjoni talpoplu g˙adha lura (b˙al f’Malta fil-˙amsinijiet u s-sittinijiet) b’˙afna tnissil tat-tfal, biex wara jintefg˙u ji©©errew fit-toroq g˙al rashom, g˙ax il-familja ma tkunx tista’ tfendi g˙all-bΩonnijiet tag˙hom. Anke fl-a˙barijiet kien irrapportat li numru sostanzjali ta’ tfal ©ew mi©bura mit-toroq g˙al numru ta’ ©ranet sakemm tg˙addi Ω-Ωjara talPapa. Fran©isku kompla li n-Nisrani g˙andu jkun konxju kemm jista’ jrabbi wlied b’dinjità ming˙ajr tbatija. Bil˙aqq, kien hemm lassoçjazzjoni tat-trobbija talfniek fil-Ìermanja li kkritikat ilkliem ta’ Fran©isku! C.R.D., IL-ÓAMRUN

Attenti gÓAll-AvukAti Sur Editur,

SWiMMing POOl Sur Editur, Niskanta min kien dak il-perit – nispera li mhux Piano – li ta lapprovazzjoni ta’ xog˙ol tajjeb tal-pont fid-da˙la tal-belt kapiltali Maltija. Tag˙mel qatra xita u dan il-famuΩ pont ji©i swimming pool, trid toqg˙od isserrep biex taqsam ˙ames metri biex tid˙ol il-belt. Dawk responsabbli g˙andhom jie˙du l-inizjattiva biex dan linkonvenjent ji©i rran©at qabel jiskadi Ω-Ωmien u ji©ri b˙alma ©ara fi Triq Melita, fejn kellu j˙allas il-poplu mit-taxxi g˙ax-xog˙ol ˙aΩin li sar fil-pavimentar. Kienet idea tajba li l-bankina fejn id-da˙la tal-belt ©iet invellata b’kisja konkos. Prosit. NUÛA TAL-LINJA, IL-ÓAMRUN

Nixtieq ni©bed l-attenzjoni taççittadini Maltin, biex joqog˙du attenti g˙all-aljenazzjoni fina u meqjusa li qed juΩaw çerti avukati li din il-©img˙a ˙ar©u fuq il-gazzetti kollha jg˙allmuna dwar ir-referendum talkaçça. Dawn qed jg˙allmuna illi dan ir-referendum ma jistax jaffettwa delizzji u sports ie˙or. Qed jg˙idulna li dan ir-referendum mhu qed ippo©©i l-ebda theddida g˙al delizzji o˙ra li jistg˙u jaqg˙u ta˙t l-istess mannara. Dan kollu minnu, g˙ax ir-referendum ser isir g˙al li©i wa˙da u speçifika. IΩda din mhux it-triq ewlenija li wie˙ed jista’ jirra©una biha. Mela ˙alli nispjegaw mod ie˙or kif ir-referendum, jew a˙jar is-sentenza tal-Qorti Kostituzzjonali, jistg˙u jaffettwaw li©ijiet o˙ra. Il-Li©i Kostituzzjonali tg˙id illi jista’ jsir referendum abrogattiv jekk ikun hemm çertu numru ta’ firem minn çittadini Maltin f’forma ta’ petizzjoni. G˙alhekk xi sena ilu numru ta’ nies kienu ©abru numru ta’ firem skont il-li©i u ppreΩentawha lill-Gvern biex jordna li jsir referendum. Il-Gvern ma qag˙adx fuq din il-petizzjoni, u donnu xtaq li jkun hemm sentenza

dwar dan l-argument mill-Qorti Konstituzzjonali. Din saret, u l-Qorti ddeçidiet li meta jkun hemm petizzjoni ta’ dan it-tip, il-Gvern, ikun min ikun, obbligat li jag˙mel referendum abrogattiv. Mela hekk, rajna li l-Qorti Kostituzzjonali waqqg˙et ilmanifest elettorali taΩ-Ωew© partiti l-kbar, li ç-çittadini vvutaw fl-elezzjoni ©enerali abbaΩi ta’ dawn il-manifesti. Mela issa ©ejna f’sitwazzjoni li jekk grupp ta’ nies ikun qed idejjaqhom xi ˙a©a li g˙aliha hemm li©i, ji©u jaqg˙u u jqumu minn dawk li jkunu qed jie˙du pjaçir b’dik il-˙a©a, u ji©bru petizzjoni lill-Gvern tal-©urnata fil-Parlament. Issa b’din is-sentenza tal-Qorti, li tista’ titqies b˙ala ©urisprudenza legali u li qed tissejja˙ b˙ala wa˙da storika, il-Gvern g˙andu gwida tajba. Allura kulma jkollu x’jag˙mel Gvern huwa li jsejja˙ referendum abbaΩi ta’ dik ilpetizzjoni li ©iet ippreΩentata lilu. Daqshekk saret sempliçi biex tne˙˙i li©i. Dan huwa l-periklu li ©ew esposti g˙alih delizzji o˙ra, b˙all-piroteknika fil-festi, armar tal-festi, sajd bil-qasba, tlielaq taΩ-Ωwiemel, tlielaq tal-karozzi u ˙afna o˙rajn, li kemm-il darba smajna xi kummenti

kontrihom. Dan kollu l-ebda avukat ma ©ie fuq xi gazzetta jew programm fuq it-televiΩjoni biex jg˙idulna. G˙andi dubju jekk ©iex xi politiku jift˙ilna g˙ajnejna fuq din il-˙a©a, g˙ax lilu qed tag˙millu xog˙lu aktar sempliçi. Mela, çittadini Maltin, oqg˙odu attenti g˙ax dak li qed jg˙idu l-avukati mhux minnu, iΩda biss biex jikkonvinçukom bil-fehma tag˙hom. G˙alhekk g˙andek tmur fil-11 ta’ April u tivvota IVA. CARMELO BUGEJA (REGEN), VIÇI SINDKU, MARSAXLOKK NOTA EDITORJALI: Il-li©i li qed issir referenza g˙aliha titkellem dwar referendum ABROGATTIV, ji©ifieri referendum li jitlob it-tne˙˙ija ta’ li©i. L-ebda delizzju ie˙or ma g˙andu li©i li tippermetti leΩistenza tieg˙u. Il-li©ijiet b’rabta ma’ delizzji o˙ra huma regolatorji, u g˙alhekk, wie˙ed jista’ biss jitlob it-tne˙˙ija ta’ dawn il-li©ijiet. Il-konsegwenza tkun li dawn id-delizzji jibdew ji©u prattikati ming˙ajr regoli jew restrizzjonijiet. Huwa g˙alhekk li l-ebda delizzju ie˙or f’Malta ma jista’ jitwaqqaf b’referendum abrogattiv. Dan il-fatt di©a’ ©ie ççarat.

ittri kÓ

08|02|2015 15

kullhadd.com

il-PN tHeddida gÓal saÇerdoti jagÓmlu s-saHra tal-moNti Sur Editur, Kemm tapprezza tara g˙add ta’ saçerdoti ‘jag˙mlu s-sahra’. U dan mhux g˙al xi ˙las aktar iΩda g˙ax dedikati. Tara patri Ωag˙Ωug˙ jitlaq g˙al ©ranet s˙a˙ mill-kunvent tal-Belt u jaqsam nofs Malta biex imexxi l-kwaranturi. Tara kappillan f’belt ˙dejn il-ba˙ar li, wara li jkun qaddes filg˙odu u g˙amel ix-xog˙ol tal-uffiççju matul il-©urnata, jer©a’ jqaddes quddiesa o˙ra g˙ax mitlub minn grupp ta’ talb. Tara patri ie˙or ming˙ajr daqq ta’ trombi ji©bor xi ˙a©a ming˙and min jista’ u jqassamha lil xi familji fil-bΩonn ming˙ajr ma jimbarazzahom. Il-ftit li jxellfu l-missjoni fdata lilhom jinstema’ ˙afna, iΩda tajjeb nag˙tu rikonoxximent lil tant li jaqduna bit-t˙e©©i© tag˙hom, b’kelma ta’ fara© fit-telfa ta’ xi ˙add g˙aΩiΩ jew fid-diffikultajiet. SOLTU NGERGER, IL-MOSTA

mid-dawl gÓad-dlam Sur Editur, Il-Kap tal-PN Simon Busuttil qalilna li, meta jkun fil-Gvern, lill-˙addiema tal-monti tal-Belt Valletta jne˙˙ihom minn ˙dejn il-parlament il-©did. Però, il-Kap Nazzjonalista ma qalilniex fejn ser ipo©©i lil dawn il-˙addiema. Tg˙id ser i©eg˙ilom imorru viçin ilBombi fejn kienu m©ieg˙la jmorru tal-monti li jarmaw ilÓadd Gvern Nazzjonalista li tieg˙u Simon Busuttil kien delegat speçjali? Jew forsi Gvern Nazzjonalista jibg˙athom fuq is-sur ta’ ˙dejn il-Baviera l-Belt Valletta jew lFosos tal-Furjana? G˙al g˙exieren ta’ snin, talmonti kienu u g˙adhom jarmaw fi Triq Merkanti u fi Triq it-Teatru l-Antik. Ji©ifieri wara u mal-©enb tal-Palazz talPresident li kien mibni millKavallieri ta’ San Ìwann u li fih, sa mill-1921, kien hemm u g˙ad hemm il-Parlament Malti. IΩda g˙all-PN u n-Nazzjonalisti fanatiçi dan mhux dnub. Dnub mejjet u sagrile©© kbir g˙all-PN u n-Nazzjonalisti fanatiçi hu li tal-monti jarmaw ˙dejn dak il-bini mostruΩ imsejja˙ ‘parlament ©did’ li assolutament ma jaqbel xejn mal-estetika tal-Belt Valletta jew mal-bini viçin tieg˙u. Ilfatti juru çar li l-PN hu theddida g˙all-bejjieg˙a tal-monti u g˙all-g˙ajxien tal-familji tag˙hom. Meta l-istess bejjieg˙a kienu ilhom snin jitolbu lill-Gvern Nazzjonalista biex jag˙tihom post a˙jar minn fejn qeg˙din. IΩda t-talbiet tag˙hom waqg˙u fuq widnejn torox. Il-PN u n-Nazzjonalisti fanatiçi raw koroh il-posti l©odda li kien ser ikollhom talmonti. IΩda l-PN u nNazzjonalisti fanatiçi ma jarawx porkerija, ˙amalla©ni u koroh daqs dag˙wa b’Alla dawk il-posti li minnhom ibig˙u diversi affarijiet, fosthom l-ikel, li jarmaw g˙allfesti tal-Indipendenza li l-PN Fosos tal-Furjana! Sewwa

insostni li l-ipokresija hi laqwa arma politika tanNazzjonalisti. Il-ma©©oranza tal-Kunsill talFurjana qatt ma o©©ezzjona g˙al dawn il-porkeriji ta’ posti li jkunu armati g˙al diversi jiem u li ilhom ikunu armati g˙al diversi snin. Is-Sindku Nazzjonalista talBelt Valletta, filwaqt li qal li lKunsill ma ©iex ikkonsultat dwar iç-çaqliq tal-monti g˙all©id ta’ dawn il-˙addiema u lfamilji tag˙hom, kien baqa’ b’˙alqu mag˙luq meta l-Kap u Prim Ministru Nazzjonalista Lawrence Gonzi kien xkana lbieb garaxx li kien ˙olom li jag˙mel il-Prim Ministru Nazzjonalista Ìor© Borg Olivier. Fejn dan tal-a˙˙ar kien waqqa’ l-bieb l-antik ta’ Putirjal fejn il-maggoranza talpoplu, inkluΩa l-Kamra talPeriti ta’ dak iΩ-Ωmien, kien ukoll kontra l-pro©ett tal-bieb garaxx. Il-kritika negattiva u kattiva b’kitba distruttiva u dispre©©jattiva li kitbu diversi partitarji fanatiçi u feroçi Nazzjonalisti fuq siti elettroniçi, ˙ar©et fil-bera˙ il-˙dura li dawn in-Nazzjonalisti g˙andhom lejn il-bejjieg˙a tal-monti. Dan ikompli jikkonferma kemm verament inNazzjonalisti huma theddida g˙al tal-monti. Il-fatti juru li l-PN g˙andu xi ˙a©a kontra d-da˙la tal-belt kapitali Maltija g˙ax dejjem ˙olom bi pro©ett ag˙ar millie˙or g˙ad-da˙la tal-Belt Valletta u d-da˙la tal-Belt ©abuha da˙la mejta, bla ru˙ u bla qalb. Qishom it-Torok re©g˙u ©ew jattakkaw lil Malta, sparaw bil-kanuni lejn id-da˙la ewlenija tas-sur, u g˙amlu da˙la fis-sur li sfigurat id-da˙la ewlenija tal-belt kapitali Maltija; qisu t-Torok da˙lu rebbie˙a meta fil-fatt kienu tilfu fl-assedju ta’ Malta. Mur ©ib lill-Gran Mastru La Valette jara dik il-fet˙a ©er˙a fil-belt ©awhra li bena. Nispera li meta xi darba nNazzjonalista jkunu fil-Gvern

ma jag˙mlux il-frajje© li g˙amlu l-Prim Ministri tag˙hom Ìor© Borg Olivier u Lawrence Gonzi, u jixkanaw il-bieb ta’ Victoria fil-Belt Valletta, jew dak tal-Imdina, jew il-mini li hemm fis-swar tal-Isla, g˙ax g˙andhom manija g˙as-swar glorjuΩi li g˙andna. B˙ala bniedem li twieled ilBelt Valletta – g˙alkemm ilni snin kbar li l-familja tieg˙i kienet marret toqg˙od barra mill-belt kapitali – li kont ilPrim Ministru, lill-Perit Piano kont nibag˙tu jsaqqi l-˙ass talMarsa u dik il-fet˙a sfigurata bla ˙ajja fis-sur bla gost ta’ xejn, kont ng˙idlu biex jag˙milha f’xi belt o˙ra ta’ pajjiΩu, ˙alli nara kemm niesu stess kienu jaççettaw porkerija ta’ da˙la g˙all-belt tag˙hom. IΩda n-Nazzjonalisti dejjem lag˙aqin tal-barranin kienu u g˙adhom u malli jsibu ru˙hom quddiem xi barrani jaqg˙u skjavi tieg˙u u tal-ideat tieg˙u. Tant dan hu hekk li kienet saret pjanta minn perit Malti g˙ad-da˙la tal-Belt Valletta li swiet lill- poplu eluf u eluf kbar ta’ ewro. IΩda nNazzjonalisti ta’ GonziPartitNegattiv u li kellu mieg˙u lid-Delegat Speçjali Simon Busuttil, irmew il-pjanta tal-perit Malti. Hawnhekk irrid nag˙mel su©©eriment lill-Gvern Laburista. G˙andha ssir kompetizzjoni pubblika biex isir disinn biex id-da˙la tal-belt kapitali tkun imΩejna b’xi statwi jew forma ta’ bieb dekorat jew arka trijonfali, biex id-da˙la tie˙u ftit ˙ajja u mhux tibqa’ ˙a©a çassa qisek die˙el f’çimiterju! Aktar u aktar li l-Belt Valletta ser tkun il-Belt Kapitali Ewropea talKultura fl-2018. Nag˙laq billi nassigura lil kul˙add li la jien u lanqas xi ˙add fil-familja tieg˙i m’a˙na bejjieg˙a tal-monti. ÇENSU W. MUSCAT, RAÓAL ÌDID

Sur Editur, Mela darba kien hemm bassari li ddikjara li “bi gvern b’Joseph Muscat fit-tmun, Malta se tid˙ol gas down fil-˙ajt”. Wara, meta qara l-programm elettorali tal-Partit Laburista, f’Jannar 2013, ˙are© bl-o˙ra ta’ “bail out”. L-a˙˙ar wa˙da kienet ta’ nhar lErbg˙a 21 ta’ Jannar fil-Parlament, dik “tad-dawl fid-dlam”. Mela issa g˙andna l-Kap tal-OppoΩizzjoni li tg˙allem jaqra fiddlam fil-Kamra tad-Deputati, u dan waqt id-diskussjoni dwar iddawl li l-Enemalta qed tara quddiemha bil-kuntratt max-Shangai Electronics. Jien nit˙assru miskin, g˙ax issa lanqas il-bozoz il˙omor m’g˙adu jara, imma dlam, dlam u dlamijiet – f’kelma wa˙da, abbiss. Illum Simon qed jistaqsi x’da˙˙let il-G.W.U. fil-but; però hu qatt ma kellu l-kura©© jistaqsi jew jindaga meta kien g˙adu jara ddawl x’da˙˙lu fil-but l-irjus il-kbar tal-Enemalta matul l-amministrazzjonijiet preçedenti li hu kien jag˙mel parti fit-tmexxija tag˙hom. Arlo©©i tal-lira u flus f’bankijiet barranin kienu ssemmew Ωgur. Il-proklama g˙alija kienet finta; xi ˙a©a li kellhom jo˙or©uha bilfors qabel l-elezzjoni biex forsi jigbru ftit mill-voti li kienu jafu li tilfu. Na˙seb li l-iskandlu taΩ-Ωejt, il-Kap talOppoΩizzjoni stess irid irekknu wara l-paraventu! Dwar il-prezz tal-petrol u d-diΩil, l-avukat tad-direct orders jaf tajjeb li jekk tkun marbut b’kuntratt trid tonorah, g˙ax jekk tipprova tirtira minnu g˙andek il-konsegwenzi x’tiffaççja. Il-Kap u lPN iridu jie˙du ftit paçenzja u jistennew ftit Ωmien ie˙or, g˙ax ilGvern ta’ Joseph Muscat Ωgur se jo˙ro©g˙om mid-dalma li da˙lu fiha. ÇITTADIN, IL-BELT VALLETTA

16 08|02|2015

kullhadd.com

kÓ ta’ Barra

Bidla fl-istrateÌija? Fil-jiem li g˙addew kien hemm dibattitu ja˙raq fil-midja internazzjonali dwar rapport ma˙ru© mill-Atlantic Council, forum politiku internazzjonali, li ˙e©©e© lill-Gvern Amerikan biex jibg˙at tag˙mir militari letali lit-truppi Ukraini li qeg˙din jirreΩistu l-attakki tar-ribelli fil-Lvant ta’ pajjiΩhom. Dan il-pass, isostni r-rapport, irid isir hekk kif ir-Russja wriet b’mod çar li mhix se tirrispetta t-termini tal-ftehim tal-waqfien mill-©lied tal-5 ta’ Settembru tas-sena l-o˙ra.

LIAM GAUCI liam@kullhadd.com Ir-rapport, intitolat ‘Preserving Ukraine’s Independence, Resisting Russian Aggression: What the United States Must Do’, jikkonkludi li din il-miΩura trid tittie˙ed b’mod ur©enti hekk kif iktar dewmien jista’ jag˙ti biΩΩejjed kunfidenza lill-Gvern Russu biex jestendi l-politika ostili tieg˙u g˙al Ωoni o˙ra. Offensiva ©dida Id-diversi uffiçjali g˙olja u esperti fi kwistjonijiet diplomatiçi u militari li kkontribwixxew g˙al dan irrapport, esprimew il-fehma tag˙hom li l-ftehim ta’ Settembru kien iffunzjona b’mod effettiv sal-11 ta’ Jannar li g˙adda. Wara din id-data kienet innutata Ωieda konsiderevoli fl-attakki bl-artillerija min-na˙a tar-ribelli fuq poΩizzjonijiet miΩmumin mill-armata Ukraina. Dan il-perjodu kien ippreçedut minn influss qawwi ta’ armi Russi fejn il-Lvant tal-Ukraina li po©©ew lirribelli f’poΩizzjoni tajba ferm biex jibdew offensiva ©dida matul il-©img˙at li g˙addew. G˙aldaqstant, irrapport jimplika li l-waqfien mill-©lied li rajna lejn la˙˙ar tas-sena l-o˙ra kien biss okkaΩjoni g˙ar-ribelli biex jorganizzaw ru˙hom g˙al offensiva o˙ra u mhux ©est immotivat minn rieda sinçiera ta’ paçi. L-attakki li g˙amlu r-ribelli fil-©img˙at li g˙addew wasslu g˙al reb˙iet importanti fil-konfront tal-gvern çentrali. Fost l-o˙rajn, dan tal-a˙˙ar kellu jçedu lajruport ta’ Donetsk; poΩizzjoni strategika li ilha kkontestat g˙al diversi xhur u huwa mifhum li rribelli qeg˙din javvanzaw lejn Ωona kruçjali f’Debaltseve fejn jiltaqg˙u l-linji ferrovjarji. Dawn ir-reb˙iet mhux biss jistg˙u jag˙tu vanta©© militari lir-ribelli, imma anki joffrulhom iç-çans li jkunu indipendenti ekonomikament mill-kumplament tal-Ukraina. Ûvanta©© kbir B’kollox, ir-rapport ta stima li sa nofs Jannar ir-ribelli kienu ˙adu kontroll ta’ 500 kilometru kwadru ta’ territorju minn idejn il-Gvern Ukrain. Dawn l-avvanzi fuq skala kbira kienu possibbli bis-sa˙˙a tal-iΩvanta©© tekniku li t-truppi tal-Gvern Ukrain g˙andhom fil-konfront tar-ribelli. Fil-fatt, ir-rapport isostni li t-truppi tal-Gvern g˙adhom jiddependu fuq armi ta’ Ωmien il-Gwerra Bierda. Ag˙ar minn hekk, bosta minn dawn l-armi lanqas jidhru li huma f’kundizzjoni tajba biΩΩejjed biex jintuΩaw fil-qrib.

B’kuntrast, l-armi Russi li hemm f’idejn ir-ribelli huma moderni u b’kapaçità li jag˙mlu ˙sara kbira. B’hekk, attwalment, ir-ribelli jgawdu superjorità flajru, fl-artillerija, fil-lo©istika, fil-©bir tal-informazzjoni u fit-tag˙mir elettroniku. Barra minn hekk, l-uffiçjali tan-NATO li ©ew intervistati, sostnew li b˙alissa hemm madwar elf espert Russu fl-Ukraina li qieg˙ed i˙arre© lir-ribelli fl-uΩu ta’ dawn l-armi. Din il-figura tista’ tla˙˙aq anke lg˙axart elef fil-fehma ta’ uffiçjali Ukraini li qasmu lopinjonijiet tag˙hom mal-awturi tar-rapport. Minkejja din id-diskrepanza fil-figuri, xorta wa˙da hemm qbil li b˙alissa m’hemmx numru ta’ truppi Russi li huwa kbir biΩΩejjed biex ikunu jistg˙u jipparteçipaw f’offensiva militari b’mod awtonomu. Però, in-NATO qed jistma li r-Russja g˙andha madwar ˙amsin elf suldat qrib il-fruntiera Ukraina fi stat ta’ preparazzjoni tajba biΩΩejjed biex jintervienu filkonflitt f’temp ta’ ftit jiem, f’kaΩ ta’ bΩonn. Konflitt iffriΩat Il-persuni intervistati mill-awturi tar-rapport dehru li waslu g˙al qbil unanimu dwar il-fatt li r-Russja qieg˙da tintervieni b’mod dirett fil-konflitt fil-Lvant tal-Ukraina. Madankollu, l-opinjonijiet dwar il-miri finali ta’ dan l-intervent kienu varji. U˙ud mill-persuni intervistati sostnew li r-Russja g˙andha l-mira preçiΩa li ΩΩomm f’idejha l-Krimea, filwaqt li r-ribelli jie˙du r-re©juni ta’ Donetsk u Luhansk ta˙t il-kontroll tag˙hom. O˙rajn, però, kienu tal-fehma li r-Russja b˙alissa m’g˙andhiex miri strate©içi preçiΩi u hija lesta li t˙alli l-©lied fl-Ukraina jista©na f’konflitt iffriΩat. Fi kliem ie˙or, din it-teorija tal-a˙˙ar timplika li r-Russi jridu j˙allu l-konflitt ikaxkar fit-tul bit-tama li l-Gvern Ukrain u l-forzi tieg˙u jikkrollaw ta˙t il-piΩijiet ekonomiçi li j©ib mieg˙u dan il-©lied. Óarsa lejn il-politika Ewropea u Amerikana fil-konfront tar-Russja tindika li l-pajjiΩi tal-Punent qeg˙din ixaqilbu lejn it-tieni teorija. Dan jo˙rog çar millg˙aΩla tag˙hom li jag˙mlu konflitt fit-tul diffiçli kemm jista’ jkun g˙ar-Russi permezz ta’ sanzjonijiet li qeg˙din jag˙mlu pressjoni fuq diversi setturi talekonomija. Però, kif semmejna aktar qabel, fil-©img˙at li g˙addew deher çar li dawn is-sanzjonijiet ma kinux biΩΩejjed hekk kif ir-Russi ma taw l-ebda ˙jiel illi se jippruvaw jimplimentaw il-ftehim ta’ waqfien mill©lied tal-5 ta’ Settembru li g˙adda. Mhux hekk biss, imma fil-©img˙at li g˙addew ir-Russja bilkemm baqg˙et tindenja ru˙ha li ta˙bi mill-monitora©© satellitari tan-NATO l-influss kbir ta’ armamenti li qeg˙din jaqsmu l-fruntiera tag˙ha.

X’g˙andu jsir? G˙aldaqstant, ir-rapport tal-Atlantic Council qieg˙ed i˙e©©e© lill-Gvern Amerikan biex jabbanduna l-politika ta’ projbizzjoni tal-provvista ta’ tag˙mir militari letali ˙alli jkun jista’ jibg˙at l-armamenti lill-Gvern Ukrain. Madankollu, kien irrakkomandat li l-armi li jintbag˙tu jkunu tat-tip difensiv illi jippermettu lillGvern Ukrain li jΩomm it-territorju tieg˙u u mhux li jag˙mel kampanji offensivi. Dan g˙ax l-Atlantic Council huwa konvint li f’dan listadju, biex Donetsk u Luhansk jer©g˙u ji©u integrati fin-nazzjon Ukrain, l-a˙jar soluzzjoni hija wa˙da diplomatika. B’kuntrast, offensiva militari taf isservi biss biex tag˙ti skuΩa komda lir-Russi biex jittimbraw lill-Istati Uniti b˙ala aggressur u l-konflitt jispiçça jeskala u jestendi ru˙u g˙al Ωmien twil. Min-na˙a l-o˙ra, provvista ta’ armi difensivi tista’ tistabbilizza l-fruntieri tal-konflitt u ΩΩomm lill-Gvern Ukrain f’poΩizzjoni tajba biex jinnegozja ftehim vanta©©juΩ illi jippriserva l-integrità territorjali ta’ pajjiΩu. Fil-verità, il-possibbiltà ta’ dan it-tip ta’ provvista di©à kienet ikkunsidrata mill-Gvern Amerikan permezz tal-Ukraine Freedom Support Act tal-2014, illi lPresident Barack Obama ressaq g˙all-kunsiderazzjoni tal-Kungress lejn l-a˙˙ar tas-sena l-o˙ra. Madankollu, l-Atlantic Council innota li dan l-att g˙adu fuq il-mejda tal-Kamra hekk kif il-White House u l-Kungress huma maqbudin f’taqtig˙a politika dwar l-allokazzjoni ba©itarja g˙all-kwistjonijiet militari. Biex tkompli taxxaq, l-Atlantic Council iqis li l-allokazzjoni proposta, dik ta’ $350 miljun fuq tliet snin, b˙ala wa˙da insuffiçjenti u ssu©©erixxa investiment ta’ madwar $3 biljun fuq l-istess perjodu. Preçedent perikoluΩ Jekk din is-sitwazzjoni tibqa’ tippersisti u ma jintbag˙tux l-armamenti neçessarji lill-Gvern Ukrain, lAtlantic Council jemmen li l-Istati Uniti u n-NATO se jo˙olqu preçedent perikoluΩ li jista’ jippre©udika listabbiltà politika tal-Ewropa u l-Asja. Dan g˙ax irRussja tkun qieg˙da ting˙ata l-messa©© illi tista’ tag˙mel dawn l-interventi illegali fil-pajjiΩi ©irien tag˙ha ming˙ajr il-biΩa’ ta’ riperkussjonijiet. Ming˙ajr ma saret referenza diretta, ir-rapport jimplika li dan ikun l-istess Ωball li sar fis-snin tletin fejn ir-Renju Unit applika politika ta’ ‘ appeasement ’ li ppermettiet lill-Ìermanja NaΩista li l-ewwel tnaqqar, imbag˙ad tibla’ l-pajjiΩi ta’ madwarha bl-iskuΩa li qieg˙da tiddefendi l-minoritajiet ÌermaniΩi lokali. Kif jaf kul˙add, dan l-iΩball wassal g˙at-Tieni Gwerra Dinjija; l-aktar konflitt militari qerriedi fl-Istorja.

TA’ BARRA KÓ

08|02|2015 17

kullhadd.com

MINN MADWAR ID-DINJA IL-VENEZWELA BL-EWWEL PASS

AMBAXXATI ÌODDA GÓALL-KATALONJA

Il-President tal-Venezwela Nicholas Maduro jidher li g˙amel l-ewwel pass pubbliku biex itejjeb ir-relazzjoni ta’ pajjiΩu mal-Istati Uniti, liema relazzjoni kienet iddeterjorat fl-a˙˙ar snin, b’mod speçjali wara l-protesti li ˙akmu l-Venezwela fl-ewwel nofs tas-sena l-o˙ra, fejn l-Istati Uniti imponiet sanzjonijiet fuq diversi uffiçjali tal-Venezwela li allegatament kisru drittijiet umani. Maduro ltaqa’ ma’ Ernesto Samper, is-Segretarju Ìenerali tal-Unjoni tanNazzjonijiet tal-Amerika t’Isfel u talbu jkun il-medjatur bejn il-Venezwela u lIstati Uniti. Samper wie©eb li l-ewwel ried iressaq din il-proposta mal-pajjiΩi lo˙ra, u jridu jkunu huma li jaççettaw.

Wara ambaxxati ©odda li fet˙et f’Ruma u Vjenna, il-Katalonja ˙abbret li fis-snin li ©ejjin trid tifta˙ madwar ˙amsin ambaxxata ©dida madwar id-dinja. L-iskop ta’ dawn l-ambaxxati se jkun li jipprovdu appo©© g˙an-negozji Katalani barra lpajjiΩ, filwaqt li jattiraw investimenti ©odda lejn il-Katalonja. Minkejja li l-Katalonja g˙andha d-dritt g˙al politika barranija awtonoma, b’din il-mossa l-Katalonja qed turi li se tibqa’ tippersisti g˙al iktar awtonomija. Referendum li sar f’Novembru li g˙adda wera li 80% tal-Katalani jridu lIndipendenza. Spanja u l-Unjoni Ewropea qed jirreΩistu, u l-President Katalan jista’ wkoll ji©i pproçessat g˙ax g˙amel ir-referendum minkejja li kien projbit.

L-ELEZZJONI NIÌERJANA SE SSIR

IL-GREÇJA IÛOLATA FIÛ-ÛONA EWRO

Il-Kunsill tal-Istat Ni©erjan ˙abbar li l-elezzjoni Presidenzjali se ssir fl-14 ta’ Frar li ©ej, kif kien ippjanat. Dan wara li l-konsulent nazzjonali g˙as-sigurtà talab posponiment sabiex jil˙qu jitqassmu iktar dokumenti tal-vot. Madankollu, ilKummissjoni Elettorali qalet li kienet lesta g˙all-elezzjoni. Il-President attwali Goodluck Jonathan sab avversarju b’sa˙˙tu f’Muhammadu Buhari, u qed jintqal li l-avversarji ilhom ma jkunu daqshekk ras imb ras mill1999. Filwaqt li Jonathan huwa Nisrani, Buhari huwa Musulman. Óafna qed jit˙assbu dwar il-possibbiltà ta’ firda fil-pajjiΩ, li jekk isse˙˙ tkun katastrofika g˙all-poplu u ta’ benefiççju g˙all-grupp terroristiku tal-Boko Haram.

Il-Greçja kienet wa˙edha meta ppreΩentat il-proposti tag˙ha f’laqg˙a li saret bejn il-membri taΩ-Ûona Ewro. Il-Gvern il-©did irid li jin˙afer parti mid-dejn, li jwaqqaf il-miΩuri ta’ awsterità, u li jre©©a’ lura r-riformi tal-a˙˙ar erba’ snin. Fl-ewwel jiem tieg˙u, il-Gvern Grieg qed iwieg˙ed li jg˙olli l-paga minima, li jer©a’ jda˙˙al ˙addiema taç-çivil li kienu tkeççew, u li jwaqqaf diversi privatizzazzjonijiet. Madankollu, dan imur kontra l-impenji li saru mill-Gvern preçedenti malFond Monetarju Internazzjonali u l-pajjiΩi taΩ-Ûona Ewro, li bejniethom sellfu lill-Greçja €240 biljun.

RITALJAZZJONI MILL-ÌORDAN

TRANSASIA BI TRAÌEDJA OÓRA

Il-Ìordan din il-©img˙a kien okkupat b’ritaljazzjoni qawwija kontra l-Istat IΩlamiku (IS), wara li dan tal-a˙˙ar ˙araq bdot Ìordanjan li kien qed jinΩamm osta©©. Iktar kmieni l-IS kien talab lill-Ìordan je˙les pri©uniera li kienet ilha snin ikkundannata g˙all-mewt, u g˙alkemm il-Ìordan qal li kien se je˙les lillpri©uniera, il-bdot Ìordanjan inqatel xorta wa˙da. B’ritaljazzjoni, il-Ìordan qatel lill-pri©uniera li g˙aliha saret it-talba, flimkien ma’ pri©unier ie˙or mill-al-Qaeda. Intensifika wkoll l-attakki mill-ajru fuq l-Iraq u s-Sirja, fejn huwa ma˙sub li hemm stazzjonati membri tal-grupp terroristiku. Il-Ìordan jifforma parti mill-koalizzjoni tal-Istati Uniti li qed tattakka lill-IS.

Ajruplan ta’ TransAsia li kien qed i©orr 58 persuna waqa’ fix-xmara Taipei fitTajwan nhar l-Erbg˙a li g˙adda, u ˙alla madwar 40 persuna mejta. L-ajruplan ma kienx ilu li telaq mill-ajruport, u passi©©iera li baqg˙u ˙ajjin qalu li l-˙oss tal-magna kien jinstema’ kemxejn stramb. Fil-fatt, eΩatt qabel waqa’ l-ajruplan, il-pilota avΩa li kellu problema fil-magna. Dan kien it-tieni inçident fatali g˙al-linja tal-ajru TransAsia f’sitt xhur. Studju fuq is-sigurtà tal-avjazzjoni madwar id-dinja sab li wara l-Afrika, l-Asja huwa liktar kontinent li jara inçidenti tal-avjazzjoni. Dan g˙ax is-sistemi tag˙hom g˙adhom madwar 20 sena lura meta mqabbla ma’ dawk Ewropej.

18 08|02|2015

kullhadd.com

KÓ PERSONALITÀ

L-ARKA TA’ NOÈ TAS-SIÌÌIEWI RAMONA PORTELLI tintervista lil ANTON CUTAJAR U EVETTE ATTARD

www.ramonaportelli.com ramonaportelli@hotmail.com

Minn dejjem ammirajt persuni li, mill-ftit jew ˙afna li jkollhom, jaqsmu ma’ ˙addie˙or. Xi w˙ud, sfortunatament, isibuha diffiçli li jag˙mlu dan, u ssib xi o˙rajn li forsi wara xi esperjenza qarsa fil-˙ajja jbiddlu l-istil ta’ ˙ajja tag˙hom. Dan l-a˙˙ar sirt naf b’koppja li permezz tat-talenti, tar-razzett u l-annimali li g˙andhom qed joffru rikreazzjoni u terapija b’xejn lil tfal u nies bi bΩonnijiet speçjali u dawk li g˙andhom xi marda terminali. Qed nirreferi g˙al Anton Cutajar u Evette Attard li qed imexxu razzett fis-Si©©iewi bl-isem ta’ L-Arka ta’ Noè.

Anton g˙andu tmienja u tletin sena u joqg˙od is-Si©©iewi. Imexxi n-negozju tieg˙u stess, filwaqt li g˙andu g˙al qalbu l-karozzi, l-ivvja©©ar, l-annimali u ç-çikliΩmu. Evette wkoll g˙andha tmienja u tletin sena, toqg˙od Bu©ibba, u ta˙dem b˙ala personal trainer, fitness coach u massage therapist. B˙ala passatempi t˙obb kull tip ta’ sports. Kien fortunat li ma tilifx ˙ajtu wara inçident tat-traffiku Ta’ min jg˙id li kollox beda meta, f’Jannar tal-2014, Anton kellu aççident ikrah tat-traffiku u kien fortunat li ma tilifx ˙ajtu. Wara l-aççident Anton kellu bΩonn kura u terapija, u hemm iltaqa’ ma’ Evette, fejn kien imur g˙andha g˙at-tereparija tliet darbiet fil-©img˙a, u minn klijent sar ˙abib, u minn ˙abib illum sar il-partner tag˙ha. Óallejt f’idejh sabiex jelabora aktar dwar il-bidu ta’ dan il-pro©ett. “Wara xahar mill-aççident iltqajt ma’ Evette fejn ˙ar©et bl-idea li r-razzett tieg˙i u l-annimali noffruhom ukoll g˙all-pubbliku. Iltqajna ma’ Shezyan, tifla b’Ωew© tumuri u, wara li ©iet iΩΩur irrazzett, ommha qaltilna li t-tifla g˙amlet kambjament fejn jid˙ol ikel, u©ig˙ u burdata. G˙amilna riçerki u kkonfermajna li huwa xjentifikament ippruvat li l-annimali jg˙inu ˙afna littfal b’xi marda terminali u b’diΩabbiltà, u b’hekk flimkien iddeçidejna li napplikaw g˙al therapeutic zoo. B˙al kull ˙a©a o˙ra ©dida f’Malta l-proçess qatt ma jkun façli, imma d-determinazzjoni tag˙na hija kbira, u sibna wkoll ˙afna sapport minn ˙afna nies ta’ kull livell u kulur fis-soçjetà, beda jg˙idli Anton. B’kurΩità staqsejthom minn fejn ©abu l-isem L-Arka ta’ Noè. Fil-fatt, infurmawni li l-isem ©ie g˙ax fir-razzett lannimali huma kollha koppji u ladarba Anton beda j©ib koppji biss, allura ˙are© bl-idea ta’ L-arka ta’ Noè. D˙ul b’xejn g˙al tfal bi bΩonnijiet speçjali, imma b’appuntament B˙alissa fir-razzett qed jilqg˙u biss tfal u nies li g˙andhom xi marda terminali u bi bΩonnijiet speçjali. Staqsejthom, kif in-nies qed ikunu infurmati birrazzett u l-annimali tag˙hom. “In-nies issir taf mill-pa©na tag˙na ta’ Facebook, jew g˙ax rawna fuq it-televiΩjoni, jew g˙ax qalilhom xi ˙add.” Sabiex wie˙ed jattendi jrid isir appuntament permezz ta’ kuntatt fil-pa©na tag˙hom fuq Facebook li ©©ib l-istess isem: L-Arka ta’ Noè. Ridt inkun naf jekk hemmx il-˙sieb li fil-futur l-istess razzett jinfeta˙x g˙allpubbliku kollu. Anton u Evette kkonfermawli li xi darba g˙ad ikollu l-bibien miftu˙a g˙al kul˙add. “Iva, fil-futur qrib l-arka ser tinfeta˙ ukoll g˙allpubbliku b˙ala therapeutic zoo b’nies speçjalizzati fil-qasam tat-terapija blannimali ma’ tfal b’diΩabbiltà, kif ukoll b˙ala recreational park b’attivitajiet differenti.” Xi ©img˙at ilu jiena stess mort u Ωort L-Arka ta’ Noè fejn, ovvjament, iltqajt ma’ Anton u Evette, kif ukoll rajt b’g˙ajnejja d-diversi annimali eΩotiçi li

g˙andhom fir-razzett. Fost o˙rajn stajt ninnota tipi differenti b˙al squirrels, xadini, Ωwiemel, ˙mier, alpacas, Ωebri, wallabies , emu, çriev, u att kbir ta’ papri differenti, skunks , tjur, tigri Siberjani u panteri suwed. Ta’ min jg˙id li r-razzett jirrikjedi ˙afna xog˙ol b˙al tindif ta’ kuljum, g˙alf regolari, tisqija ta’ si©ar, veterinarju u attenzjoni kontinwa fuq l-annimali. Ridt inkun naf jekk l-annimali eΩotiçi li fih ir-razzett isibux diffikultajiet biex jg˙ixu bil-klima ta’ Malta. “It-tigri jg˙ixu komdi fit-temperatura ta’ Malta, basta jkollhom l-ilma fejn jg˙umu u jixxarrbu, g˙alhekk a˙na g˙amilnielhom vaska kbira bil-kaskata g˙allkumdità tag˙hom,” spjegawli Anton u Evette. Ma’ Evette ddiskutejt il-fatt li hi wkoll kellha parti importanti minn dan il-pro©ett. Fil-fatt, hija g˙enet lil Anton iwettaq il-˙olma tieg˙u ssir realtà. “B˙ala personal trainer u fitness coach niltaqa’ ma’ ˙afna nies bi problemi varji, mhux fiΩiçi biss. Xog˙li jirrikjedi ˙afna poΩittività, ener©ija u motivazzjoni lejn l-o˙rajn. Lil Anton g˙entu jer©a’ jqum fiΩikament fuq saqajh u mentalment wara x-xokk talinçident u mmotivajtu biex jutilizza dak li g˙andu u jaqsmu ma’ ˙addie˙or. Illum jien nie˙u ˙sieb nippjana u norganizza u Anton jiffinanzja u jmexxi l-˙addiema, u flimkien g˙aqqadna tim ta’ voluntiera wkoll,” spjegatli Evette. L-annimali jipprovdu kura u benefiççju bla ˙las Kif di©à spjegawli qabel, minn riçerka nstab li l-annimali jistg˙u jkunu ta’ kura u benefiççju g˙al persuni bilkançer u dawk bi bΩonnijiet speçjali. Evette sa˙qet li huwa xjentifikament ippruvat li l-annimali jtawlu l-˙ajja u jtaffu l-u©ig˙ ta’ min hu marid bilkançer, filwaqt li jg˙ollu l-kunfidenza fihom infushom, u jimmotivaw lil tfal b’diΩabbilità. “A˙na applikajna g˙al therapeutic zoo u s’issa g˙adna ma fta˙niex uffiçjalment, imma r-rispons tan-nies huwa qawwi ˙afna, u ta’ kull nhar ta’ Sibt ikun hawn ammont ta’ familji u gruppi kollha bi bΩonnijiet speçjali, u dan kollu bla ˙las,” sostniet Evette. Dort fuq Anton g˙ax xtaqt inkun naf x’tip ta’ ˙ajja kien jg˙ix qabel ma kellu l-aççident tat-traffiku, u kif qed jg˙ix issa wara li rkupra minn dan listess aççident ikrah. “Qabel kont na˙seb kif ser naqla’ aktar flus u nonfoqhom fuq dg˙ajjes u karozzi. Illum sirt bniedem sempliçi, ng˙ix ˙ajja trankwilla u n˙ossni kuntent meta nag˙ti, u kemm ser naqla’ m’g˙adhiex prijorità. Sibt il-paçi f’qalbi,” sostna Anton. Fl-a˙˙ar nett Anton u Evette stiednu lil dawk kollha li forsi g˙andhom, jew jafu lil xi ˙add bi bΩonn speçjali jew b’xi marda qerrieda, li jekk iridu jΩuru L-Arka ta’ Noè jistg˙u jag˙mlu dan billi jag˙mlu kuntatt mag˙hom permezz tal-pa©na fuq Facebook ‘L-Arka ta’ Noè’. Il-messa©© finali tag˙hom jg˙id hekk: “Jekk xi ˙add m’g˙andux tbissima, tih wa˙da minn tieg˙ek.”

mILL-ISToRjA KÓ

08|02|2015 19

kullhadd.com

IL-ÌURI TAS-SEKLU KITBA TA’ MARY CHETCUTI

Stanford White New York in˙akmet minn ferneΩija. L-g˙ada tad-delitt, li malewwel tlaqqam ‘Id-delitt tasseklu’, il-©urnalisti ta’ kull gazzetta u rivista li kienu jeΩistu fil-kapitali Amerikana dak iΩΩmien, bdew maratona kaotika biex ji©bru l-iktar dettalji privati u sensazzjonali dwar eΩattament x’kien ©ara fil-lejl ta’ qabel, nhar il-25 ta’ Ìunju 1906, fit-teatru/ristorant g˙all-apert ta’ Madison Square Garden. Harry Kendall Thaw, miljunarju membru tal-krema tas-soçjetà ta’ Pittsburgh, Pennsylvania, in˙ataf mill-pulizija minn fuq il-post taddelitt, g˙adu b’pistola f’idu. Baqa’ jinΩamm arrestat sakemm ©ie akkuΩat bil-qtil ta’ Stanford White, arkitett miljunarju mag˙ruf u persuna popolari tassoçjetà g˙olja ta’ New York. Ilmara Ωag˙Ωug˙a ta’ Harry Thaw, Evelyn Nesbit Thaw, kienet filqofol ta’ din it-tra©edja. F’tebqa t’g˙ajn saret wa˙da mill-iktar mudelli famuΩi Florence Evelyn Nesbit waslet New York flimkien ma’ ommha u ˙uha iΩg˙ar minnha fl-1900, meta kellha 14-il sena biss. Il©miel naturali tag˙ha kien di©à g˙enha biex tibda timmudella g˙al artisti mag˙rufa f’Philadelphia. Fi New York, b’ittra ta’ referenza f’idha, Evelyn marret t˙abbat fuq il-bieb talartist famuΩ James Carrol Beckwith, li min-na˙a tieg˙u fet˙ilha l-bibien bera˙ u bdielha t-triq g˙al karriera b˙ala mudella g˙al pitturi, skulturi u fotografi li fil-mument kienu qed jag˙mlu suççessi kbar bl-arti u fotografija artistika u tal-moda, fosthom Frederick S. Church, Herbert Morgan, Carl Blenner, Charles Dana Gibson u Joel Feder. F’kemm ilna ng˙idu Evelyn saret wa˙da mill-iktar mudelli famuΩi ta’ New York. Wiççha deher fuq rivisti popolari b˙al Vanity Fair, Harper’s Bazaar, The Delineator , Women’s Home Companion , Ladies’ Home Journal u Cosmopolitan. Meta kienet fil-quççata ta’ dan issuççess kollu hija xtaqet tid˙ol fid-dinja tat-teatru u wara intervista ma’ John C. Fisher, direttur ta’ kumpanija teatrali li kienet qed ittella’, b’suççess kbir, ir-reçta Florodora fi Broadway, Fisher aççettaha b’dirg˙ajh miftu˙a. F’kemm trodd salib kisbet wa˙da mill-partijiet prinçipali f’din irreçta. Óabiba tag˙ha tat-teatru, Edna

Goodrich, introduçietha ma’ Stanford White, arkitett ta’ 47 sena li kien fuq fomm kul˙add g˙all-karriera brillanti tieg˙u. Inqas mag˙ruf kien il-fatt li White kien ra©el i˙obb ˙afna nnisa – iktar ma jkunu Ωg˙ar fl-età iktar a˙jar. Óadhom jieklu f’appartament li kien proprjetà tieg˙u. Evelyn u Edna baqg˙u mbell˙in bl-arredament lussuΩ ta’ dan l-appartament, sular armat isba˙ mill-ie˙or. White kellu jakkumpanjah ˙abib tieg˙u, çertu Reginald Ronalds. Wara li kielu u xorbu, ried jurihom kamra li kien g˙adu kemm iddekora. Din il-kamra kienet imΩejna kollha fuq kulur a˙dar qisha ©nien. F’nofsha, White qieg˙ed bandla kbira mdendla mis-saqaf ta’ lewn a˙mar. Hu ried lil Evelyn titla’ fuq din ilbandla u g˙amlu log˙ba l-erbg˙a li huma min l-iktar ibandal flg˙oli lix-xbejba. Kienet log˙ba innoçenti u ma’ kien ©ara’ xejn mhux xieraq. Ftit ©img˙at wara dan l-episodju, Stanford White ried jiltaqa’ ma’ omm Evelyn u pperswadieha biex ikun il-benefattur tag˙hom, peress li l-familja kienet bla missier, u ˙adhom ittlieta li huma joqog˙du f’appartament tal-lukanda Wellington. Lil Howard, ˙u Evelyn, ˙allaslu u da˙˙lu fl-Akkademja Militari ta’ Chester, f’Philadelphia. F’g˙ajnejn ommha, din il-©eneroΩità ta’ Stanford White dehret b˙ala att ta’ tjubija ©enwina u paterna. G˙aldaqstant, aççettat mill-ewwel meta White ried i˙allsilha vaganza ta’ mistrie˙ f’Philadelphia, u ˙alliet lil Evelyn ta˙t il-kustodja tieg˙u sakemm ti©i lura. L-avveniment li finalment wassal g˙ad-diΩastru U hawnhekk se˙˙ episodju li eventwalment irriΩulta f’diΩastru ˙afna ikbar milli Evelyn u Stanford setg˙u qatt jimma©inaw. Ftit iljieli wara t-tluq ta’ omma fuq il-btala tag˙ha, Stanford White re©a’ stieden lix-xbejba Evelyn, din id-darba wa˙edha, biex tiekol mieg˙u fl-appartament lussuΩ. Wara l-ikel Stanford ried juriha kamra o˙ra ©dida li qalilha kien g˙adu kemm iddekora. Il-kamra kienet kollha kemm hi miksija mirja, b’sufan kbir tal-bellus a˙dar f’nofsha. Hu stedina tixrob iktar xampanja mieg˙u, barra dik li kienu di©à xorbu mal-ikel. Talabha wkoll tbiddel ˙wejji©ha ma’ kimono safra tas-satin li xtralha hu. Dik

Evelyn Nesbit kienet l-a˙˙ar ˙a©a li Evelyn Nesbit setg˙et tiftakar minn dik is-serata. L-g˙ada filg˙odu stenb˙et fis-sodda ma©enb Stanford White, g˙arwiena ˙uta u xbubitha mitlufa. Evelyn kellha 15-il sena. Fuq xewqa ta’ White baqg˙et fommha sieket dwar dak il-lejl fil-kamra tal-mirja, sakemm iltaqg˙et mal-miljunarju Harry Kendall Thaw. Kien attenda g˙as-serati kollha tar-reçta l©dida ta’ Evelyn Nesbit, The Wild Rose, erbg˙in b’kollox. Introduça ru˙u mag˙ha b˙ala Mr Munroe biex ja˙bi l-identità vera tieg˙u sakemm isir jafha iktar. Ftit Ωmien wara Evelyn kellha bΩonn tag˙mel operazzjoni talappendiçite u Harry Thaw ried akkost ta’ kollox jo˙odha fuq btala fl-Ewropa sakemm tirkupra u tie˙u sa˙˙itha lura. Wara li eΩawrieha b’itinerarju ma jaqta’ xejn li ppreparalha hu, ommha ma riditx tkompli bil-vja©© mag˙hom, u Harry ˙adha Pari©i wa˙edha fejn talabha tiΩΩew©u. Evelyn irrifjutat. BeΩg˙et li Harry, ossessjonat kif wera li kien dwar il-purità u l-kastità tal-mara, kien ikun impossibbli g˙aliha ta˙bilu r-relazzjoni tag˙ha ma’ White. Harry Thaw ma kkuntentax bil‘le’ tag˙ha u ppressaha biex tg˙idlu x’kien hemm verament bejnha u Stanford White. Interrogaha u werwirha sabiex titkellem. Fost biki u isteriΩmu, Evelyn qaltlu kollox, inkluΩ lepisodju tal-kamra tal-mirja. Thaw ifferoçja fuq li sema’. Tefa’ t-tort kollu fuq ommha u Stanford – ommha, g˙alih, ma kinitx kapaçi trabbi lil uliedha u Stanford White, skont hu, kien ra©el ˙ajjen li ˙amm©ilha l-pudur tag˙ha. Komplew bil-vja©© tag˙hom u g˙amlu waqfa fil-Kastell ta’ Katzenstein fit-Tirol Awstrijak, fejn Harry Ωammha litteralment pri©uniera g˙al ©imag˙tejn s˙a˙. Sakkarha f’kamritha u tterrorizzaha, sawwatha bi frosta u attakkaha sesswalment. Wara talabha ta˙firlu; qalilha li qatt ma jer©a’ jerfa’ jdejh fuqha u stqarr li j˙obbha. Hawnhekk, Evelyn Nesbitt bdiet tinduna li Harry Thaw kien mentalment instabbli u skopriet ukoll li kien ilsir talmorfina u kokaina. Harry baqa’ erba’ snin ji©ri wara Evelyn biex taççetta tiΩΩew©u. G˙amilielha çara li r-rabja tieg˙u kienet diretta kollha lejn Stanford White u lilha kien jaraha biss b˙ala vittma ta’ dan ir-ra©el ‘ma˙mu©’. Fl-a˙˙ar, Evelyn

Harry Thaw aççettat li tiΩΩew©u, mhux g˙ax saret t˙obbu, imma biex sa fla˙˙ar ikollha stabbilità finanzjarja f’˙ajjitha. Nesbit u Thaw iΩΩew©u fl-4 ta’ April 1905. Ommu imponitilha ˙afna kundizzjonijiet, fosthom li trid titlaq g˙al dejjem ir-reçtar u l-immudellar, Ωew© professjonijiet meqjusa simili g˙all-prostituzzjoni mis-soçjetà konservattiva ta’ Pittsburgh, f’dik l-epoka. F’Lyndhurst, id-dar tal-familja Thaw, Evelyn sabet ru˙ha qisha g˙asfur maqful f’ga©©a taddeheb. Mg˙assa lejl u nhar minn omm Harry, mara fanatika reli©juΩa. Harry baqa’ jhewden fuq Stanford White u ˙alef li ried jesponih u javvelih mal-erbat irjie˙. Beda j©orr pistola fuqu g˙ax iffissa wkoll li ˙ajtu setg˙et tkun fil-periklu min˙abba l-propaganda li kien qed jag˙mel kontra White. Il-fissazzjoni ta’ Harry kompliet teskala sakemm la˙qet il-quççata tag˙ha f’dik il-lejla sabi˙a sajfija. Harry u Evelyn kienu jinsabu New York qabel jibdew btala flEwropa, u dak il-lejl attendew g˙al spettaklu ©did fjamant li kien qed jittella’ fit-teatru ta’ Madison Square Garden. Xi l˙dax ta’ billejl tfaçça Stanford White, li ˙a postu mal-mejda li kienet tkun dejjem riservata g˙alih. Kif lem˙u, Harry Thaw tah delirju u ma setg˙ax joqg˙od iktar bi kwietu; qam minn postu u, wara ftit mumenti ta’ inçertezza, mar quddiem l-arkitett ta’ New York u sparalu tliet tiri minn distanza ta’ Ωew© piedi. Stanford White miet mill-ewwel. Parti kbira minn wiççu lanqas baqg˙et teΩisti u li kien g˙ad fadal ma jing˙arafx. Qam pandemonju s˙i˙, kul˙add ji©ri ’l hawn u ’l hinn u nisa jibku u jwerΩqu. Meta martu Evelyn, ixxukkjata, saqsitu x’g˙amel b’idejh, Harry we©ibha: “Probabbilment salvajtlek ˙ajtek.” L-ewwel darba li ©urati Amerikani nΩammu maqfula Il-©uri tas-seklu – kif baqa’ jissejja˙ il-©uri ta’ Harry Kendall Thaw, ra l-bidu tieg˙u fil-25 ta’ Jannar 1907. Is-Sinjura Thaw, omm Harry, ˙adet kontroll totali tad-difiΩa ta’ binha. Qabbdet laqwa avukati biex jiddefenduh. Riedet ta˙bi il-verità fuq l-istat mentali ereditarju ta’ binha u g˙alhekk ˙atret tim ta’ tobba, bi spiΩa li telg˙et g˙al nofs miljun dollaru, biex jissosstanzjaw iddifiΩa tal-avukati u, çjoè, li f’telf

momentarju tar-ra©uni, Harry Thaw ikkommetta delitt passjonali. Il-©urnalisti kellhom xalata hekk kif bdew jin©iebu x-xhieda min-na˙a tad-difiΩa u min-na˙a tal-akkuΩa, biΩ-Ωew© na˙at jix˙tu t-tajn lejn xulxin. Evelyn Nesbit Thaw kellha bilfors, ta˙t ©urament, tiddeskrivi fid-dettall irrelazzjoni intima tag˙ha ma’ Stanford White. Is-sigriet ja˙raq tal-kamra tal-mirja li s’issa Evelyn kien irnexxielha ΩΩomm mistur bejnha, bejn Ωew©ha, u l-mejjet Stanford, ˙are© fil-bera˙ u spiçça fuq il-gazzetti kollha ta’ New York. Il-˙ajja doppja ta’ White xxukkjat lil kul˙add u skandalizzat lil ˙afna. Tant hu hekk li l©uri ta’ Harry Thaw baqa’ jissemma fl-istorja tal-©urisprudenza Amerikana b˙ala l-ewwel ©uri fejn il-©urati kellhom jinΩammu maqfulin, bla kuntatti u ming˙ajr aççess g˙all-gazzetti, biex ma jkomplux jinfluwenzaw ru˙hom b’dak li kien qed jinkiteb. Wara deliberazzjoni ta’ 47 sieg˙a li rriΩultat f’seba’ voti kontra u ˙amsa, Harry Thaw baqa’ bla verdett. Thaw, wera l-g˙adab tieg˙u fil-qorti g˙ax, skont hu, il©urija ma fehmitx li g˙amel dak li g˙amel biex jiddefendi l-unur ta’ martu. Fil-verità beΩa’ li ma jin˙elisx mill-arrest u jinqafel fi sptar mentali. G˙aldaqstant, bejn Jannar u Frar tal-1908, Harry Thaw g˙adda ©uri g˙at-tieni darba u nstab mhux ˙ati min˙abba instabbiltà mentali. L-im˙allef ordna li Harry Thaw jinqafel g˙al g˙omru fil-Matteawan State Hospital for the Criminally Insane ta’ New York. Bla telf ta’ ˙in Thaw beda proçeduri legali biex jo˙ro© minn hemm ©ew. Fis-seba’ snin li ˙adu l-avukati tieg˙u biex jag˙tu prova li ma kellu l-ebda ©enn, hu g˙ex ˙ajja privile©©ata, separat mill-pri©unieri l-o˙rajn. Harry sa˙ansitra ppjana u wettaq ˙arba mill-isptar, iΩda nqabad fi Quebec, il-Kanada, u n©ieb lura. Fl-1915, il-Qorti ddikjarat lil Harry Kendall Thaw b˙ala ra©el mentalment f’sikktu u ng˙ata llibertà. Fl-1915 ukoll, Evelyn Nesbit iddivorzjatu. Thaw iççappas diversi drabi o˙ra mal-©ustizzja u istituzzjonijiet mentali, sakemm miet fl-1947 ta’ 76 sena. Evelyn re©g˙et lura g˙ar-reçtar u ˙admet numru ta’ films drammatiçi fl-era taç-çinema mutu. Hija mietet fis-17 ta’ Jannar 1967, fl-g˙omor ta’ 82 sena.

20 08|02|2015

kullhadd.com

KÓ KalejdosKopju

KALEJDOSKOPJU: FATTI MIÌBURA MINN CHARLES B. SPITERI

Ìraw bÓal-lum

KonT Taf?

1587: Tinqata’ barra ras Marija, Re©ina tal-IskoççiΩi. 1917: Il-vapur IngliΩ Mantola jisfa torpedinat minn sottomarin ÌermaniΩ ’il barra mill-kosta IrlandiΩa. L-ekwipa©© kollu barra sebg˙a g˙erqu meta nqalbet id-dg˙ajsa ta’ salvata©© li kienu fuqha. Il-˙ajjin ©ew salvati minn HMS Laburnum. Il-vapur g˙ereq l-g˙ada u lMinisteru IngliΩ tat-Trasport tal-Gwerra ˙allas assigurazzjoni ta’ £110,000 g˙all-fidda li kien hemm abbord. Fl-2011 il-vapur instab mill-Odyssey Marine Exploration. 1924: G˙all-ewwel darba ting˙ata l-mewt f’kamra tal-gass. Il-Ma©©ur D.A. Turner tal-Korp Mediku Amerikan uΩa l-gass hydrocyanic fuq Gee Jon, ÇiniΩ, fil-˙abs ta’ Nevada. 1926: Ji©i ffurmat l-istudio ta’ Walt Disney. 1928: L-inventur SkoççiΩ J. Baird juri l-ewwel imma©ni tal-kulur fuq it-televiΩjoni. 1933: L-ewwel titjira b’Boeing 247, mag˙mul g˙al kollox mill-metall. 1936: Pandit Jawaharlal isir Chairman tal-Partit tal-Kungress Indjan wara Gandhi. 1940: Ji©i stabbilit l-aktar ghetto kbir tan-NaΩi f’Lodtz, fil-Polonja. 1944: Harry McAlpin, l-ewwel ©urnalist iswed, akkreditat fil-White House.

Fi Sri Lanka sa g˙andhom tempju ddedikat lil sinna tal-Budda.

1949: Fl-Ungerija, il-Kardinal Mindszenty jisfa kkundannat g˙al g˙omru l-˙abs fuq akkuΩa ta’ tradiment.

il-malTempaTi f’malTa

1952: Il-Prinçipessa EliΩabetta tipproklama lilha nnifisha Re©ina f’çerimonja fil-Palazz San Ìakbu, f’Londra. Missierha, ir-Re Ìor© VI, miet jumejn qabel. Hi ©iet inkurunata fit-2 ta’ Ìunju tal-1953. 1956: DiΩastru f’minjiera fi Quaregnon, il-Bel©ju. Imutu tmienja minnies. 1960: Ir-Re©ina EliΩabetta II tal-Gran Brittanja to˙ro© Order-inCouncil, fejn qalet li hi u l-familja tag˙ha jkunu mag˙rufa b˙ala lHouse of Windsor, u d-dixxendenti tag˙ha jie˙du l-isem ta’ Mountbatten-Windsor. 1962: L-Istati Uniti tag˙mel test nukleari, fil-post tal-provi f’Nevada.

Minn tiftix li g˙amilt, sibt li fid19 ta’ Ottubru tal-1898, f’Malta kienet g˙amlet xita qawwija sew u kien rappurtat li niΩel sil© fid-daqs tal-©ellewΩ. Tant niΩlet xita, li g˙amlet ˙sarat kbar f’pajjiΩna. Dan it-tag˙rif ksibtu millkotba tal-mog˙dija taΩ-Ωmien, li kien jo˙ro© Dun Xand Cortis, fl-g˙add numru 138, ippubblikat fl-1914 (ara ritratt). Fih wie˙ed isib tag˙rif aktar dettaljat tax-xita li g˙amlet fis16 ta’ Ottubru tal-1913. F’kejl ta’ pulzieri kien kalkulat li: fis-Si©©iewi niΩlu 3.38; fil-

Mosta, 3.56; fl-Imdina, 3.86; f’Óal Lija, 4.84; f’Óal Qormi, 5.49; f’ÓaΩ-Ûebbu©, 5.92; f’Óal Kirkop, 6.25; f’Birkirkara, 6.25; fiΩ-Ûejtun, 7.33; fil-Óamrun, 7.59; f’Tas-Sliema, 8.14; filFurjana, 9.94; fl-Isla, 11.24; filBelt, 11.57; f’ÓaΩ-Ûabbar, 13.03 u f’Bormla, 15.26. L-aqwa mbag˙ad kien filBirgu, fejn niΩlet 16.30 pulzier ta’ xita! G˙awdex baqg˙u ma jafux bil-maltempata, g˙ax bilkemm la˙qet il-Mellie˙a. Sadanittant nafu wkoll bil˙sarat kbar li ©arrabna fix-xita

li g˙amlet fit-3 ta’ Settembru, tal-2012, g˙alkemm il-kejl talilma li niΩel kien ta’ 42.4 millimetru. IΩda dan mhux kollox. Hu fatt miktub li fil-maltempata tas-26 ta’ Ottubru, 1939, kien niΩel likbar ammont ta’ xita, li tkejjel f’132 millimetru. Imbag˙ad fil 25 ta’ Ottubru, 1979, niΩlet 100 millimetru xita. F’din il-maltempata kienu tkaxru mal-ilma, u mietu erba’ persuni. U fil-25 ta’ Ottubru wkoll, ta’ ˙ames snin ilu, f’maltempata o˙ra, kien rappurtat li niΩlet 102 millimetri xita f’pajjiΩna.

Toroq b’erba’ piedi silÌ magÓqud

1963: L-ewwel traΩmissjoni tal-Vuçi Klandestina tal-Poplu Iraqin (Komunisti). 1973: Is-Senat Amerikan japprova t-twaqqif ta’ kumitat speçjali biex jinvestiga l-aççident ta’ spijar Watergate. 1974: L-astronawti Amerikani jaslu lura minn Skylab wara 84 jum flispazju. Din hi l-itwal safra li saret s’issa fl-ispazju, mill-bniedem. 1983: Ariel Sharon jirriΩenja mill-Gvern IΩraeljan wara li inkjesta wriet li kien indirettament responsabbli g˙all-qtil ta’ mijiet ta’ nies fl-1982. 1983: Ûiemel, rebbie˙ tad-Derby, jinsteraq; l-g˙ada ssir tfittxija g˙alih mal-Ingilterra kollha. 1984: L-ewwel darba li jitilg˙u tmienja min-nies fl-ispazju. 1989: Boeing 707 Amerikan jikkraxxja fil-muntanja Santa Marija. Imutu 145 ru˙. 1990: Is-CBS Television tissospendi temporanjament lil Andy Rooney g˙ar-rimarki kontra l-gays u kontra s-suwed li g˙amel waqt intervista li ta lil magaΩin tal-gays.

Belt Siberjana, nhar l-Erbg˙a tal-©img˙a l-o˙ra, sabet ru˙ha letteralment iffriΩata g˙all-a˙˙ar, tant li anke lmain tal-ilma nfaqa’ min˙abba l-maltempata tassil© li g˙amlet. Residenti f’Dudinka, fiç-çentru tas-Siberja, kellhom jixirfu barra minn djarhom wara maltempata qalila. Huma sabu li s-sil© fit-toroq kien iwasslilhom sa qaddhom. Dudinka hi belt çkejkna ta’ 22,000 resident. B˙al bosta n˙awi residenzjali fis-Siberja, l-appartamenti huma pprovduti bl-ilma s˙un permezz ta’ impjant apposta li ji©©enera s-s˙ana u mbag˙ad jg˙addih fil-kanen tad-djar. G˙alkemm waqt il-maltempata ˙afna mid-djar t˙allew bla provista tad-dawl u lilma, is-sistema tal-internet baqg˙et soda daqs is-sil© fittoroq u r-residenti ta’ Dudinka setg˙u juru r-ritratti ta’ x’kien qed isir u qed jag˙mlu fuq il-midja soçjali. Eugene Gerasimov, kelliem g˙all-gvern lokali qal: “Kull min g˙andu dubju ta’ x’kes˙a teΩisti, kulma g˙andu jag˙mel hu li jag˙ti titwila lejn ir-

ritratti. Anke l-kanen tal-ilma s˙un iffriΩaw u l-ilma stess li niΩel fit-toroq g˙aqad dikment u fforma blokka sil©.” U˙ud mir-ritratti wrew karozzi ngastati f’erba’ piedi sil© u mal-appartamenti jidhru stalaktiti tas-sil©. Gerasimov qal li l-uffiçjali

ddikjaraw stat ta’ emer©enza. G˙alkemm f’pajjiΩna ma kellniex dan is-sil© kollu, ilkes˙a qawwija li kellna fl-istess jiem kienet qawwija ferm. U f’taqsima o˙ra ta’ din ilpa©na qed in©ib informazzjoni qasira ta’ meta f’pajjiΩna wkoll kellna sil© kbir.

KUN Af KÓ

08|02|2015 21

kullhadd.com

KURÛITAJIET MINN HAWN U MINN HEMM

KITBA TA’ SAVIOUR MAMO

IL-VULKAN LI QERED POMPEI

Disa’ kilometri ’l bog˙od minn Napli, fir-re©jun ta’ Campagnia, hemm muntanja li g˙andha storja. Fuq din il-muntanja, li kienet tant kwieta, imdawra blimsa©ar u g˙elieqi tad-dwieli, kien hemm vulkan. Dan il-vulkan jismu Vessuvju, darba stenba˙ u g˙amel ˙erba s˙i˙a madwaru, fejn qatel mas-16,000 ru˙. Pompei u Herculanium Il-vulkan Vessuvju kien ilu mejjet g˙al madwar 700 sena, tant li l-poplu Oskan kien jg˙ix fuq l-istess muntanja. Xi 600 sena Qabel Kristu kienet inbniet belt jisimha Pompei fil-bajja ˙dejn il-muntanja. MaΩ-Ωmien in˙akmet mirRumani u fiha bdew jg˙ixu suldati veterani. Pompei bdiet titlef l-identità tag˙ha u lpoplu Oskan adotta l-istil ta’ ˙ajja u l-kultura tar-Rumani. Mitt sena Qabel Kristu Pompei kienet saret belt g˙as-sinjuri mag˙rufa g˙ad-divertiment, speçjalment fix-xhur tas-sajf. Hercolanium kien ra˙al ©ar u kellhom l-istess uΩanΩi. Id-djar kienu mill-isba˙ muΩajk dekorattiv u bl-isba˙ ir˙am. Xhieda ta’ dan narawh fil-fdalijiet li g˙adhom jeΩistu. Óerba kbira Skont l-istorja, dan il-vulkan minn dejjem kien attiv. Minbarra li jtajjar ˙afna lava meta jiΩbroffa, spiss jikka©una terrimoti. Però, dawn itteΩΩiΩiet kienu ndraw, avolja ©ieli anke waqa’ xi bini, imma tant kien isir spiss li qatt ma basru li xi darba l-vulkan kien se jisfoga wa˙da sew. IrRumani kienu jwa˙˙lu fl-allat li qed jikka©unaw dawk it-terrimoti. Fl-24 ta’ Awissu tassena 79 Qabel Kristu, instemg˙et spluΩjoni kbira u

mill-Vessuvju ˙are© kwantità kbira ta’ du˙˙an iswed u abjad. Óa©a li ma kinitx normali g˙ax is-soltu kien jidher biss ftit s˙ab abjad. Is-s˙aba sewda ta’ du˙˙an, g˙olja 20 mil, infirxet fuq il-belt ta’ Pompei u g˙attiet ix-xemx kompletament. Waqg˙et dalma liema b˙ala. L-unika ˙a©a li baqg˙et tidher kienet il-fjamma enormi mill-vulkan. In-nies iççassaw lejn is-sema u ˙add ma basar x’kien se ji©ri. Bl-ispluΩjoni, kwantità ta’ fwar im˙allat mal-lava mdewba tar lejn is-sema u b’temperatura ta’ eluf ta’ gradi. Malli misset mal-atmosfera kies˙a, ifformat ©ebel kbir fis-sema. Óin bla waqt, kwantità minn dan il- ©ebel ja˙raq beda nieΩel bil-qilla kullimkien b˙al xita ta’ nar. Min inzerta barra miet fil-pront u dawk li kienu fid-djar intradmu. Mhux hekk biss, ˙afna djar sfrundalhom is-saqaf bit-toqol tad-debris li beda nieΩel. Óafna mid-djar ˙adu n-nar bl-istess s˙ana tal©ebel ja˙raq. Kien hemm min sab kenn fil-kantini, imma dawn mietu wkoll bil-gass velenuΩ li bdiet t˙alli l-lava mdewba. Kollox mirdum L-iΩbroff dam sejjer g˙al tlett ijiem. It-triqat imtlew bil-©ebel u lava. Il-bini waqa’ kollu u sar kollox ˙a©a wa˙da. Pompei ndifnet ta˙t tletin pied

lava u minnha baqa’ biss pjanura sewda. Il-belt intesiet g˙al ˙afna Ωmien u kienet biss tissemma fl-istorja. Kienu jissemmew ˙afna stejjer fuq din il-belt mirduma. Kien jing˙ad li Alla kien ilka©un tal-qirda ta’ din il-belt min˙abba l-˙aΩen li kien jirrenja. Skavar G˙addew mijiet ta’ snin qabel ma beda l-ewwel skavar. Kien fl-1748 meta beda l-ewwel t˙affir f’Pompei. L-arkeologi bdew minn Pompei u mhux minn Hercolarium, g˙ax kien aktar façli. Sal-1951, aktar minn nofs il-belt ©iet mikxufa u l-˙amrija li tne˙˙iet intuΩat fir-raba’ min˙abba li hija fertili

˙afna. Kienu nsterqu ˙afna affarijiet ta’ valur qabel ma lGvern g˙amel kontroll. Affarijiet ta’ interess speçjali ttie˙du fil-muΩew ta’ Pompei u fil-muΩew nazzjonali ta’ Napli. Aspett interessanti fil-muΩew huma l-figuri ta’ katavri mag˙mulin mit-tafal. G˙allewwel wie˙ed jifhem li dawk huma nies mejta bbalzmati g˙ax il-poΩizzjoni tag˙hom turik li mietu f’azzjoni ddisprata. Imma mhu veru xejn. Meta l-arkeolo©isti bdew i˙affru, bdew jiltaqg˙u ma’ spazji vojta ta’ diversi g˙amliet. G˙all- bidu ma indunawx kif setg˙u saru, imma wara li sar studju bir-reqqa, indunaw li dawk kienu darba katavri. MaΩ Ωmien, il-materjal

organiku iddekompona u, min˙abba li kien miksi billava, baqa’ biss il-forma talfigura mirduma. Meta raw hekk bdew jimlew bit-tafal ma˙lul dawn il-˙ofor b’riΩultat li, meta nixef u tne˙˙iet il-lava mag˙quda, tfaççat il-figura talkatavru. B’kollox saru 14 b’dan il-proçess u sal-lum sabu mat-3,000 skeletru. Dan il-vulkan huwa wie˙ed mill-iktar perikoluΩi fid-dinja. Kieku kellu jiΩbroffa b˙alma kien Ωbroffa 2,000 sena ilu, Ωgur joqtol mat-3 miljun ru˙. L-a˙˙ar Ωbroff tal-lava se˙˙ fl1944, imma ma kienx allarmanti. Minn dakinhar ilvulkan baqa’ rieqed. Pompei ti©bed ˙afna turisti mid-dinja kollha – kull sena jΩuruha aktar minn Ωew© miljun turist.

22 08|02|2015

kullhadd.com

kÓ maDwarna

ChilDren of a leSSer GoD

Ritratt: PATRICK GENOVESE

Children of a Lesser God huwa wie˙ed mill-iktar films mag˙rufin tas-snin tmenin. Theatrencore se jtella’ l-verΩjoni teatrali. Id-dramm jirrakkonta storja ta’ m˙abba bejn tfajla truxa u l-ispeech therapist tag˙ha. B˙al ˙afna stejjer talim˙abba, il-bidu jkun ward u Ωahar, imma malli dawn it-tnejn jiΩΩew©u, jibda jinqala’ l-inkwiet. It-tfajla t-truxa tibqa’ tinsisti li n-nies ta’ madwarha g˙andhom jikkomunikaw mag˙ha permezz tas-sinjali, u tirrifjuta li titg˙allem titkellem. Dan kollu jwassal g˙al tensjoni kbira fil-˙ajja tal-miΩΩew©in. Dan huwa l-ewwel xog˙ol teatrali f’Malta li se jittella’ bl-uΩu tas-sinjali, b’tali mod li n-nies neqsin mis-smig˙ ikunu jistg˙u jifhmu wkoll. Minkejja l-uΩu tas-sinjali, id-dramm jinftiehem ukoll anke min-nies li m’g˙andhomx g˙arfien ta’ din il-lingwa. Is-sett tad-dramm ©ie fdat f’idejn Adrian Mamo, filwaqt li Michael Quinton qed jie˙u ˙sieb ukoll tal-effetti sonori tad-dramm. Fil-fatt, Michael Quinton se jesperimenta, fost l-o˙rajn, bl-effet tas-cymatics li permezz tieg˙u l-udjenza tista’ tara lvibrazzjonijiet ta’ dak li qed tisma’. Il-play tistrie˙ ˙afna wkoll fuq l-uΩu tas-sensi l-o˙ra, partikolarment is-sens tax-xamm, biex l-ispettaturi j˙ossuhom parti millazzjoni tad-dramm. Fil-partijiet ewlenin insibu lil Stefan Cachia Zammit u lil Sharon Bezzina, flimkien ma’ Joseph Zammit, Mariella Muscat, Stefan Farrugia, Monica Attard u Alexandra Camilleri Warne. Din il-produzzjoni se tkun f’idejn id-direzzjoni ta’ Tyrone Grima u se titella’ fit-teatru tal-Kavallier ta’ San Ìakbu fis-27 u t-28 ta’ Frar, kif ukoll fl-1 ta’ Marzu. Dan il-pro©ett huwa meg˙jun millMalta Arts Fund.

kompetizzjoni: Stejjer/ritratti/filmati: ChineSe new Year in mY eYeS B˙ala parti miç-çelebrazzjonijiet tal-ewwel tas-sena, www.chinaculture.org qed torganizza kompetizzjoni globali bl-isem Just Share It! fejn il-pubbliku qed ikunmistieden sabiex jipparteçipa permezz ta’ stejjer, ritratti u filmati relatati mal-ewwel tas-sena ÇiniΩa.

ha ppreΩentati je˙tie© li jkunu f’format mp4. M’hemmx restrizzjoni fl-istil tal-filmati (eΩ. animazzjoni, azzjoni, eçç.) – Sottomissjonijiet jintlaqg˙u sal-5 ta’ Marzu 2015.

Regolamenti:

Ix-xog˙lijiet g˙andhom jintbag˙tu lil: contest@chinadaily.com.cn Link minn YouTube huwa aççettat fejn jid˙lu l-filmati. Wie˙ed jista’ wkoll itella’ x-xog˙lijiet tieg˙u direttament fuq is-sit China Daily Website’s English BBS (Bulletin Board System): http://bbs.chinadaily.com.cn/thread1329752-1-1.html

– It-tema ta’ din il-kompetizzjoni hija ‘Chinese New Year in My Eyes’. Ix-xog˙ol je˙tie© li jkun ori©inali u li ma jikser l-ebda drittijiet ta’ terzi. – Stejjer: mhux aktar minn 800 kelma. – Ritratti: iridu jkunu f’format di©itali b˙ala JPEG jew JPG u ma jkunux akbar minn 5MB. Mag˙hom wie˙ed irid iΩid deskrizzjoni dettaljata u kompleta. Ritratti bilwatermark mhux aççettati. – Filmati: il-filmati m’g˙andhomx ikunu itwal minn tliet minuti u mhux akbar minn 500MB. L-aspetti proporzjonali vidjografiçi jkunu ta’ 4:3 jew 16:9. Il-filmati koll-

Parteçipazzjoni:

G˙aΩla tar-rebbie˙a: Il-perjodu li matulu se ssir l-g˙aΩla huwa bejn is-6 u s-26 ta’ Marzu (fejn jivvutaw l-esperti u l-pubbliku mill-internet).

Ir-rebbie˙a jkunu mag˙Ωula minn grupp ta’ esperti li jikkonsistu minn studjuΩi tal-kultura, membri taç-China Photographers Association u esperti barranin. Ix-xog˙lijiet rebbie˙a jit˙abbru lejn l-a˙˙ar ta’ Marzu 2015. Premijiet: (3) L-ewwel premju: smartphone ta’ ditta ÇiniΩa, jew rigal ekwivalenti g˙al 3,000 RMB; çertifikat ta’ unur. (6) It-tieni premju: smartphone ta’ ditta ÇiniΩa, jew rigal ekwivalenti g˙al 2,000 RMB; çertifikat ta’ unur. (18) It-tielet premju: strument tad-daqq, jew rigal ekwivalenti g˙al 1,000 RMB; çertifikat ta’ unur. (100) Xog˙ol li jissemmew b’©ie˙: prodott elettroniku, jew rigal ekwivalenti g˙al 150 RMB. Din il-kompetizzjoni qed ti©i sponsorjata midDipartiment tar-Relazzjonijiet Esterni Kulturali tal-Ministeru tal-Kultura taç-Çina.

it-tliet anÌli…aÓn’aÓna jew m’aÓniex? Serata maÌika fl-iStitut kattoliku

It-Tliet An©li…a˙n’a˙na jew m’a˙niex? Min huma ttliet an©li? U fiex jid˙lu ta’ A˙n’A˙na jew m’A˙niex? It-tliet an©li ma huma ˙add ˙lief Toni Busuttil, Snits u Ronald Briffa (Ron) li jag˙tuna lejla ta’ satira bit-tema muΩikali tkun is-siltiet kollha tal-programm televiΩiv popolari A˙n’A˙na jew m’A˙niex; siltiet li kollha g˙adhom tema adattata g˙aΩ-Ωminijiet tal-lum bil-parteçipazzjoni ta’ Vince Fabri, li kiteb is-siltiet muΩikali kollha hu, kif ukoll kien il-kantant prinçipali tal-Brown Rice li kienu interpretaw is-siltiet

kollha. Barra l-komiçi Toni Busuttil, Snits u Ron u l-kantant/kompoΩitur Vince Fabri, jie˙du sehem ukoll ilkantanti Debbie Scerri, Ina Robinich, Laura Bruno, Neville Refalo u Jeffrey Scicluna, u naturalment ma jonqsux is-sorpriΩi. Il- live band tkun immexxija minn Joe Brown, b’direzzjoni ta’ Ray Abdilla u produzzjoni ta’ Pawlu Testa. Id-dati ta’ dan l-ispettaklu uniku huma s-Sibt 28 ta’ Frar fis-7.00pm u l-Óadd 1 ta’ Marzu fis-6.30pm, dej-

jem fit-Teatru tal-Istitut Kattoliku. Ir-riservazzjonijiet huma miftu˙in ming˙and Pawlu Testa Travel (2122 3340 jew 9947 6468), l-uffiççju tar-riservazzjonijiet u l-bar tal-Istitut Kattoliku, Carmen Azzopardi tar-Rabat, Tereza Bazaar ta’ ÓaΩÛabbar, kif ukoll bl-internet minn www.activemalta.com G˙al aktar informazzjoni wie˙ed jista’ jΩur is-sit www.kumpanijateatrurjal.com <http://www.kumpanijateatrurjal.com>

madWarna kÓ

08|02|2015 23

kullhadd.com

gasco EnErgy sE ÛÛarma t-tankijiEt tal-gass fil-qajjEnza L-a˙˙ar faΩi fit-tne˙˙ija tat-tankijiet tal-gass u tag˙mir ie˙or li jinsabu fis-sit l-antik tal-gass filQajjenza ser titlesta sal-a˙˙ar tar-rebbieg˙a ta’ din is-sena. Gasco Energy Ltd, l-operaturi tal-impjant tal-˙aΩna u l-ibbottiljar tal-gass LPG u l-pipeline mit-terminal tal-importazzjoni lejn il-façilità f’Beng˙isa, iffirmaw ftehim ma’ Trihills Heavy Industries Ltd biex iΩarmaw l-impjant il-qadim talEnemalta fil-Qajjenza. ‘It-tankijiet tal-Qajjenza’ kif inhuma mag˙rufin, kienu ilhom jintuΩaw sa mill-1959, u kienu dekommissjonati f’Settembru tal-2013 wara proçess ta’ tne˙˙ija ta’ gass. It-tankijiet tal-gass u l-pajpijiet ser jiΩΩarmaw f’faΩijiet differenti, jitqattg˙u u jitne˙˙ew mis-sit. Illum, Gasco Energy topera façilità ©dida u akkreditata ta’ ˙aΩna u bbottiljar ta’ gass f’Beng˙isa b’investiment ta’ €20 miljun. Il-façilità moderna ta’ Beng˙isa, li hi konformi mal-kriterji stretti talUnjoni Ewropea skont id-Direttivi ta’ Seveso II, kienet inawgurata f’Novembru tal-2012. Mill-1 ta’ Frar 2009, Liquigas Malta – il-kumpannija l-o˙ra fil-konsorzju ta’ Gasco – saret responsabbli middistribuzzjoni taç-çilindri tal-gass, kif ukoll g˙all-ewwel darba f’Malta tal-fjuwil awtogass. Il-Kap EΩekuttiv ta’ Gasco Energy, Paul Agius Delicata, qal: “Segwejna mill-qrib il-kwalità tal-ajra ta’ kull tank ta’ ˙aΩna li hemm fil-Qajjenza u stabbilixxejna li ma hemm l-ebda traçça ta’ gass jew materjal ie˙or kombustibbli preΩenti fit-tankijiet jew fit-tag˙mir. Fl-2013 is-sit kien mog˙ti çertifikat mill-awtorità kompententi COMAH li hu ming˙ajr traççi ta’ gass. Ser inkomplu nsegwu s-sitwazzjoni sakemm it-tankijiet il-vojta u t-tag˙mir relatat jitne˙˙a kollu minn fuq is-sit biex niΩguraw li l-façilità tkompli tiΩΩarma b’mod sigur. Wara li t-tankijiet u t-tag˙mir jitne˙˙ew, is-sit tal-Qajjenza ser jer©a’ jg˙addi g˙and il-Gvern.” Permezz ta’ investiment ta’ €20 miljun, Gasco Energy Ωiedet il-façilità ta’ ˙aΩna ta’ LPG b’iktar middoppju ta’ li kien hemm fil-Qajjenza, u g˙alhekk qed tiΩgura forniment kostanti u adegwat ta’ liquefied petroleum gas il-˙in kollu biex tilqa’ g˙all-bΩonnijiet preΩenti u fil-futur tas-suq Malti.

Wirja ta’ mudElli fi skala EmiratEs toffri skont ta’ 50% fuq it-tiEni biljEtt fil-klassi tan-nEgozju fil-muÛEW marittimu

Emirates, konnettur ta’ nies u destinazzjonijiet, qed toffri lillvja©©aturi minn Malta l-opportunità li jivvja©©aw fil-Klassi tanNegozju flimkien ma’ ˙abib, kollega jew membru tal-familja u jiffrankaw 50% fuq il-prezz tat-tieni biljett. Il-klijenti li jirriservaw u jixtru Ωew© biljetti fil-Klassi tanNegozju mal-Emirates biex jivvja©©aw lejn 34 destinazzjoni filLvant Imbieg˙ed, Lvant Nofsani, l-Awstralja, New Zealand, l-

Afrika t’Isfel u l-Amerika t’Isfel, kif ukoll Dubaj u Çipru ser ikunu qed i˙allsu l-prezz s˙i˙ ta’ biljett wie˙ed filwaqt li t-tieni biljett ser jitnaqqas b’50%, minbarra t-taxxi. L-offerta hi valida g˙al tnejn min-nies li qed jivvja©©aw flimkien fuq l-istess riservazzjoni. Il-biljetti jridu jinxtraw satTnejn 23 ta’ Frar 2015, u t-tluq tal-vja©© g˙andu jkun sat-30 ta’ Ìunju 2015. Termini u kundizzjonijiet japplikaw.

Paul Fleri Soler, il-Mani©er talEmirates f’Malta, qal: “Ir-ro˙s fuq it-tieni biljett joffri valur miΩjud u l-vja©©aturi f’Malta li qed jit˙ajru biex iqattg˙u btala jew ifittxu opportunitajiet ©odda ta’ negozju issa jistg˙u jie˙du vanta©© minn din l-offerta.” Il-vja©©aturi kollha tal-Emirates fil-Klassi tan-Negozju jibbenefikaw minn servizz ta’ chauffeur ming˙ajr ˙las, check-in u boarding bla xkiel, allowance ta’ piΩ g˙al ba©alji ta’ 40kg, priority baggage handling , u aççess esklussiv g˙all-Emirates Lounges. Abbord l-ajurplani moderni tag˙ha, Emirates toffri l-aqwa kumditajiet u servizz imwassal minn membri tal-cabin crew internazzjonali. Emirates topera titjiriet kuljum bejn Malta u Dubaj b’waqfa qasira f’Çipru. Il-vja©© minn Malta jasal f’Dubaj f’˙in konvenjenti biex jag˙ti lill-passi©©ieri g˙aΩla wiesa’ ta’ destinazzjonijiet li jag˙mlu parti min-netwerk tal-Emirates. G˙al riservazzjonijiet u aktar tag˙rif tista’ ççempel lill-uffiççju tal-bejg˙ tal-Emirates fl-Ajruport Internazzjonali ta’ Malta (sala tat-tluq) fuq 2557 7255 jew permezz tal-a©ent tal-ivja©©ar.

Il-membri tas-Society for Scale Modellers qeg˙din itellg˙u l-34 wirja annwali tag˙hom ta’ mudelli fi skala fil-MuΩew Marittimu fil-Birgu. Din il-wirja fet˙et ilbiera˙ u se tibqa’ miftu˙a sa nhar itTlieta 10 ta’ Frar. Il-mudelli esibiti jinkludu ajruplani militari u çivili, karozzi, trakkijiet, muturi, vetturi armarti militari kif ukoll klassijiet varji ta’ vapuri, kollha minn Ωminijiet u xenarji differenti. Il-wirja tinkludi wkoll sezzjoni ddedikata lill-figurini. Bosta min dawn il-mudelli reb˙u premijiet varji f’kompetizzjonijiet internazzjonali f’dawn la˙˙ar snin. Dawn il-mudelli huma tassew xog˙lijiet ta’ arti u mag˙mulin sal-og˙la livelli possibbli, xhieda tal-kapaçità talmudellaturi Maltin. Din is-sena tfakkar il-mitejn anniversarju tal-battalja ta’ Waterloo, u s-Soçjetà ser tfakkar din il-©rajja billi tag˙mel preΩentazzjoni speçjali li turi din il-battalja fi skala ta’ 1:72. B˙ala r-rapreΩentanti tal-IPMS (International Plastic Modellers Society), is-Soçjetà ilha tippromovi l-imuddellar fi skala g˙al dawn l-a˙˙ar 34 sena, u saret kemm lokalment kif ukoll internazzjonalment sinonima mal-livell g˙oli tal-mudelli tal-membri tag˙ha. Fil-˙idma dejjiema tag˙ha sabiex din il-forma ta’ arti tibqa’ popolari, is-Soçjetà tistinka biex tlaqqa’ Ωg˙aΩag˙ ©odda ma dan il-passatemp permezz tal-wirjiet tag˙ha, workshops u korsijiet flimmudellar fi skala. Dawk li jixtiequ aktar tag˙rif jistg˙u jΩuru ssit elettroniku tas-Soçjetà www.ipmsmalta.com Dawk li sejrin iΩuru l-wirja ta’ din is-sena ser ikunu jistg˙u jaraw ukoll membri tas-Soçjetà ja˙dmu fuq xi mudelli dak il-˙in tul il-wirja. B’hekk wie˙ed ikun jista’ jsegwi l-proçess tal-bini ta’ dawn il-mudelli, kif ukoll jitkellmu mal-membri. IPMS Malta tgawdi minn klassifikazzjoni internazzjonali g˙olja ˙afna fil-kwalità tal-mudelli, u g˙alhekk huwa garantit illi kemm ix-xog˙ol esibit kif ukoll dak li qed jin˙adem huwa tal-og˙la kwalità. Il-wirja se tkun miftu˙a mis-Sibt 7 sat-Tlieta 10 ta’ Frar mid9.00am sal-5.00pm (7pm il-Óadd). D˙ul huwa b’xejn. Dettalji talwirja jinsabu wkoll fil-pa©na Facebook:http://www.facebook.com/ipmsmalta

24 08|02|2015

kullhadd.com

kÓ Madwarna

hSBC ContaCt CEntrE jIppartEÇIpa fIl-gIovannI CurMI CarEEr faIr

L-uffiçjal tal-HSBC UK Contact Centre Malta telenka l-firxa ta’ benefiççji uniçi li jeΩistu g˙all-istaff fis-Swatar L-HSBC UK Contact Centre Malta (HBEU), l-ikbar çentru ta’ kuntatt f’Malta, qed jie˙u sehem fil-fiera annwali tal-karrieri tal-iskola sekondarja g˙olja Giovanni Curmi (GCHSS) biex juri l-versatilità ta’ dan iç-Çentru g˙al dawk li qed ifittxu xog˙ol ta’ dan it-tip. Il-fiera, li se ddum g˙addejja ©img˙a s˙i˙a u hi miftu˙a g˙all-istudenti, il-©enituri tag˙hom u numru ta’ impjegati, ipprovdiet lil HBEU bl-opportunità li jiltaqa’ mal-istudenti u jiggwidahom b’mod professjonali flg˙aΩliet ta’ karrieri disponibbli fiç-Çentru ta’ Kuntatt li jinsab is-Swatar. L-uffiçjali ta’ HBEU ppreΩentaw seminar lill-grupp ta’ studenti ta’ GCHSS, fejn dawn tg˙allmu modi ta’ kif jistg˙u jag˙tu spinta ’l quddiem lill-karriera tag˙hom flindustrija bankarja. Il-Mani©er tar-RiΩorsi Umani u Rekluta©© ta’ HBEU Fabianne Galea qalet: “B˙ala HBEU, nirrikonoxxu li l-

iktar riΩorsa importanti hi proprju t-tim tag˙na. Peress li kontinwament qeg˙din inΩidu n-numru ta’ impjegati b’riΩultat dirett tas-suççess li qed niksbu, HBEU qed ifittex nies li g˙andhom dak l-entuΩjaΩmu me˙tie© biex jissie˙bu mat-tim tag˙na – familja ta’ 430 ru˙ – biex jikbru, jibnu karriera u jag˙tu spinta qawwija lill-prospetti tal-karriera rispettiva tag˙hom.” Iç-Çentru jipprovdi firxa unika ta’ servizzi ta’ appo©© g˙all-impjegati kollha. Dawn jinkludu servizz ta’ concierge, gym, sussidji g˙al servizzi ta’ ˙arsien tat-tfal, Ωjarat fuq il-post tax-xog˙ol dwar is-sa˙˙a, rati mra˙˙sa fuq self g˙al djar, assigurazzjoni tal-˙ajja u ˙arsien tas-sa˙˙a privata, fost o˙rajn. Il-Kap tal-Iskola GCHSS, Gaetano Calleja, qal: “F’suq li qed jevolvi b’rata mg˙a©©la, GCHSS hi impenjata li tkompli teduka lill-istudenti tag˙ha g˙al poΩizzjonijiet ewlenin ta’ responsabbiltà u ta’ tmexxija. Filwaqt li

GCHSS tag˙ti sehem attiv f’dak li hu Ωvilupp talekonomija tas-seklu wie˙ed u g˙oxrin ibbaΩat fuq lg˙arfien li jiksbu l-istudenti, HBEU qed tikkontribwixxi fl-iΩvilupp tal-fattur uman ta’ dik il-mira. Nemmnu li ss˙ubija bejn dawn iΩ-Ωew© organizzazzjonijiet ser twassal g˙al affarijiet sbie˙ fil-futur.” Minbarra g˙arfien tajjeb tal-lingwa Ingliza u ˙iliet flIT, ma hemm l-ebda kwalifika speçifika o˙ra abbinata ma’ dan ir-rwol. Dan g˙ax l-HSBC Contact Centre jipprovdi programm ta’ ta˙ri© tajjeb dwar kif wie˙ed g˙andu jipprovdi servizz bankarju permezz tat-telefown. Waqt il-programm ta’ ta˙ri©, li jdum g˙addej tliet xhur, il-kandidati jing˙ataw il-paga s˙i˙a. Aktar tag˙rif dwar l-opportunitajiet fl-HSBC UK Contact Centre jinkiseb mis-sit www.hsbc.com.mt/careers. CV ming˙ajr indikazzjoni tal-età jista’ jintbag˙at lil malta.recruitment@hsbc.com

Il-pBS u l-kunSIll nazzjonalI tal-ktIEB Il-EuropInIon Booth f’Malta wkoll InIEdu l-konkorS gÓal fIlMS QoSra “Nag˙tu spazju lil le˙en Ω-Ωg˙aΩag˙ sabiex jitg˙allmu jimir˙u permezz ta’ djalogu strutturat u jkunu parti mid-deçiΩjonijiet li jittie˙du g˙alihom.” Dan qalu s-Segretarju Parlamentari g˙arRiçerka, l-Innovazzjoni, iΩ-Ûg˙aΩag˙ u l-Isport Chris Agius meta Ωar il-Europinion Booth li kienet tinsab fi pjazza Teatru Rjal ilBelt Valletta. Waqt iΩ-Ωjara huwa tkellem maΩ-Ωg˙aΩag˙ preΩenti u ˙e©©i©hom sabiex jipparteçipaw f’inizjattivi ta’ din ix-xorta li jg˙inuhom jikbru soçjalment. Din l-inizjattiva hija parti minn kampanja Ewropea li f’Malta qieg˙da ssir permezz ta’ A©enzija Ûg˙aΩag˙, bl-g˙an prinçipali jkun li Ω-Ωg˙aΩag˙ ta’ bejn it-13 u t-30 sena jkollhom l-opportunità li jsemmg˙u le˙inhom fuq temi diversi, fosthom il-politika taΩ-Ωg˙aΩag˙, kemm dik nazzjonali u anke dik Ewropea. Fil-fatt, dan il-mobile video booth ser jippreΩenta l-mistoqsijiet li ˙ar©u mill-Presidenza Latvjana tal-Kunsill tal-Unjoni Ewropea u ser iΩur postijiet li huma ffrekwentati miΩ-Ωg˙aΩag˙, fosthom l-MCAST. Permezz ta’ mobile video ser ikun qed ji©i rre©istrat dak li g˙andhom xi jg˙idu Ω-Ωg˙aΩag˙ f’din il-kampanja Spread (Out) Reach sabiex huma j˙ossuhom parti mid-deçiΩjonijiet li jittie˙du, speçjalment f’dak kollu li jikkonçerna lilhom. B˙ala inçentiv biex aktar Ωg˙aΩag˙ jag˙tu s-sehem tag˙hom f’din l-inizjattiva, dawk li jipparteçipaw jistg˙u jirb˙u l-opportunità li jattendu l-Konferenza taΩ-Ûg˙aΩag˙ li ser issir fil-Latvja f’Marzu li ©ej. PreΩenti wkoll kien hemm il-Kap EΩekuttiv ta’ A©enzija Ûg˙aΩag˙, Miriam Teuma.

F’konferenza tal-a˙barijiet li saret nhar it-Tnejn, 2 ta’ Frar 2015, fil-kwartieri tal-PBS fi Gwardaman©a, il-Kap EΩekuttiv tal-Kunsill Nazzjonali tal-Ktieb, is-Sur Mark Camilleri, u ç-Chairman tal-PBS, is-Sur Tonio Portughese, iffirmaw memorandum fejn ftiehmu li jniedu l-Konkors g˙al Films Qosra – pro©ett ta’ kollaborazzjoni bejn iΩ-Ωew© entitajiet fi sforz biex lokalment tissa˙˙a˙ ir-relazzjoni bejn il-letteratura u l-qasam tal-films/televiΩjoni, li minnha jgawdu t-tnejn. PreΩenti g˙allokkaΩjoni kien hemm il-Ministru Owen Bonnici. Wara s-suççess tal-kollaborazzjoni tas-sena li g˙addiet bejn il-Kunsill u ONE, fejn il-kumpanija Shadeena pproduçiet film qasir imsejjes fuq in-novella Laqg˙a ma’ Mara Morbi ta’ Immanuel Mifsud li ntwera g˙all-ewwel darba fl-edizzjoni tal-2014 tal-Festival Nazzjonali tal-Ktieb, il-Kunsill u l-PBS, waslu fi ftehim biex jg˙aqqdu l-isforzi tag˙hom u jniedu din l-inizjattiva kulturali li maΩ-Ωmien se twassal aktar testi ta’ kwalità lejn l-iscreens tag˙na. F’dan il-konkors ji©u aççettati proposti biex ikunu ffinanzjati films qosra msejsa fuq novelli jew kotba ppubblikati lokalment. Il-fondi g˙all-proposta mag˙Ωula jin˙ar©u wara proçedura rigoruΩa u uffiçjali ta’ a©©udikazzjoni. L-applikazzjonijiet, flimkien mar-regolamenti, di©à n˙ar©u uffiçjalment u l-produtturi u d-diretturi huma m˙e©©a biex japplikaw. NiΩΩel il-formola tal-applikazzjoni u r-regolamenti mis-sit tal-Kunsill Nazzjonali tal-Ktieb, www.ktieb.org.mt

riÇetti kÓ

08|02|2015 25

kullhadd.com

kejkijiet gÓall-FeSti li reSqin… Din is-sena l-Karnival u jum San Valentinu ser ja˙btu t-tnejn fl-istess tmiem il-©img˙a, g˙alhekk ˙sibt li ng˙addilkom Ωew© riçetti ta’ kejkijiet differenti – wie˙ed g˙al kull okkaΩjoni.

…arlekkin gÓall-karniVal

…u qalb taÇ-Çikkulata gÓal jum San Valentinu

Ingredjenti g˙all-kejk:

Ingredjenti g˙all-krema:

• • • • • •

•

• •

160g dqiq tat-tip ‘00’ 160g zokkor 40g kawkaw 50ml Ωejt ve©etali 2 bajdiet 2 kuççarini trab tal-˙ami (baking powder) Niskata mel˙ 160ml ˙alib

Ingredjenti:

Metodu:

• • • • • • • • • • •

1. Idlek landa forma ta’ qalb ftit kbira bil-butir, u iksi l-qieg˙ bilkartaforn. Idlek u iksi wkoll reçipjent tond Ωg˙ir li jid˙ol fil-forn. 2. Sa˙˙an il-forn g˙al temperatura ta’ 170°C. G˙arbel id-dqiq, ilkawkaw u t-trab tal-˙ami flimkien f’bieqja. 3. Óabbat il-bajd u zokkor sakemm ikollok ta˙lita ˙afifa. Ûid iΩΩejt u kompli ˙abbat bil-mod, imbag˙ad Ωid ftit ftit it-ta˙lita tad-dqiq. Fl-a˙˙ar ferra’ ftit ftit il-˙alib u ˙abbat bil-mod sakemm jid˙ol fit-ta˙lita. 4. Óu Ωew© mg˙aref mit-ta˙lita u ifrixhom fir-reçipjent iΩ-Ωg˙ir g˙al ˙xuna ta’ madwar 1çm. Ferra’ lkumplament tat-ta˙lita fil-landa ppreparata. 5. Fil-forn da˙˙al biss il-landa forma ta’ qalb u a˙mi g˙al 20-30 minuta, jew sakemm tara li stikka li dda˙˙al fin-nofs tal-kejk to˙ro© nadifa. 6. Kif to˙ro© il-kejk mill-forn, da˙˙al ir-reçipjent iΩ-Ωg˙ir u a˙mi g˙al madwar 10 minuti, sakemm tara li tta˙lita g˙aqdet sew, ming˙ajr ma tin˙araq. 7. Sakemm jibred il-kejk ipprepara l-krema: ˙oll id-dqiq u ddqiq tal-qam˙irrun fi ftit mill-˙alib f’tazza. Po©©i l-kumplament tal-˙alib f’kazzola fuq nar moderat u ˙allih jag˙li. Baxxi n-nar, ferra’ t-ta˙lita tad-

140g butir, temperatura tal-kamra 425 dqiq, mg˙arbul 3½ kuççarini trab tal-˙ami (baking powder) 220g zokkor ½ kuççarina essenza tal-vanilla 100ml ˙alib 4 bajdiet Qoxra ma˙kuka ta’ lumija Qoxra ma˙kuka ta’ larin©a Kuluri tal-ikel tat-trab: a˙dar, blu u a˙mar Zokkor tal-©elu (icicng sugar)

Metodu: 1. Óabbat flimkien iz-zokkor u l-butir f’bieqja sakemm ikollok ta˙lita ˙afifa. Ûid l-essenza tal-vanilla. Ûid ilbajd wa˙da wa˙da, u bejn kull wa˙da Ωid mg˙arfa dqiq u ˙abbat. Ûid ilqxur ma˙kuk tal-lumi u tal-larin© u ddqiq li jkun fadal. Fl-a˙˙ar ferra’ l˙alib ftit ftit filwaqt li tkompli t˙abbat. 2. Aqsam it-ta˙lita tal-kejk bejn erba’ bwieqi. Warrab wa˙da minnhom fil-genb u Ωid ftit kulur differenti f’kull ta˙lita tat-tliet bwieqi lo˙ra. Óawwad kull ta˙lita sew biex tifrex il-kulur. UΩa mg˙arfa nadifa g˙al kull kulur biex ma t˙allatx kuluri flimkien. 3. Sa˙˙an il-forn g˙al temperatura ta’ 180°C. Idlek landa ta’ 18çm dijametru bil-©enb g˙oli u iksiha minn ©ewwa bil-kartaforn.

4. Po©©i mg˙arfa kbira mimlija bit-ta˙lita naturali f’nofs il-qieg˙ tallanda. Bl-ewwel kulur po©©i mg˙arfa mimlija o˙ra fuq in-nofs tat-ta˙lita naturali li di©à po©©ejt fil-landa. Bittieni kulur po©©i mg˙arfa mimlija fuq iç-çentru tal-ewwel kulur fil-landa. Bit-tielet u l-a˙˙ar kulur ag˙mel l-istess u qieg˙ed mg˙arfa mimlija ta˙lita fuq iç-çentru tat-tieni kulur fil-landa. B’hekk it-ta˙lita fil-landa tibda tinfeta˙ u tinfirex fi çrieki ta’ kuluri differenti u tiksi l-qieg˙ tal-landa. Er©a’ ibda bil-kulur naturali u wie˙ed wara ie˙or kompli sejra hekk sakemm tuΩa t-ta˙litiet kollha. 5. A˙mi g˙al 50-60 minuta, jew sakemm tara li stikka li dda˙˙al f’nofs il-kejk to˙ro© nadifa. 6. Óalli l-kejk jibred fil-landa, imbag˙ad o˙or©u fuq platt u g˙arbel ftit zokkor tal-©elu fil-wiçç.

• • • • • •

30g dqiq tal-qam˙irrun (corn flour) 30g dqiq tat-tip ‘00’ 120g zokkor fin (caster sugar) 400ml ˙alib ½ kuççarina essenza tal-vanilla 200ml krema doppja, kies˙a 3 mg˙aref nutella

dqiq u kompli ˙awwad (l-a˙jar li tuΩa ˙abbata tal-bajd biex t˙awwad, biex tevita l-boççi fit-ta˙lita). Ûid l-essenza tal-vanilla u kompli ˙awwad sakemm it-ta˙lita tag˙qad u ssir krema. Óalli tta˙lita tiksa˙ kompletament filwaqt li t˙awwadha kultant biex tevita li titrabba skorça jew boççi. 8. Sadanittant ˙abbat il-krema doppja sakemm titla’ u tag˙qad, u ˙allata mat-ta˙lita tal-krema li tkun kes˙et. 9. Biex tg˙aqqad il-kejk: o˙ro© il-kejk mil-landa u aqsmu fi tliet saffi ndaqs. 10. Sa˙˙an in-nutella banjumarija u idlek il-wiçç taΩ-Ωew© saffi ta’ ta˙t tal-kejk biha. Po©©i mg˙aref tal-krema fuq l-ewwel saff tal-kejk ming˙ajr ma tasal sat-tarf (tiççattjax il-krema, biex to˙loq effett ta’ s˙ab). Po©©i t-tieni saff ta’ kejk fuq il-krema ming˙ajr ma tag˙fas ˙afna fuq il-krema, u rrepeti lproçess. Fl-a˙˙ar po©©i s-saff ta’ fuq tal-kejk u fuqu po©©i l-a˙˙ar ftit krema fin-nofs. Tella’ ftit il-krema bil-wara talimg˙arfa biex tifforma b˙al s˙aba. 11. Mit-ta˙lita ç-çatta tal-kejk aqta’ forma ta’ qalb u ppuΩizzjonaha fuq ilkrema tal-wiçç. Nota: jekk m’g˙andekx landa forma ta’ qalb tista’ tuΩa wa˙da tonda bi 23çm dijametru. Biex iΩΩomm it-tema ta’ San Valentinu, ag˙mel il-qalb ta’ fuq bl-istess mod.

26 08|02|2015

kullhadd.com

kÓ Films GÓal Valentinu

Films GÓal Jum san Valentinu casablanca Il-film Casablanca huwa bbaΩat fl-1941. Il-protagonist Rick Blaine jkun proprjetarju ta’ Rick’s Café Américain f’Casablanca, fejn darba fost l-o˙rajn tid˙ol eksma˙buba ta’ Rick, Ilsa Lund. Ilsa tkun qieg˙da fil-˙anut mar-ra©el tag˙ha Victor Laszlo biex jixtru xi ittri, li bihom ikunu jistg˙u ja˙arbu lejn l-Amerika. Però, Rick ma jkunx irid ibig˙ dawn l-ittri u jg˙id lil Victor biex jistaqsi lil Ilsa g˙alfejn ma jridx jag˙mel hekk. Ilsa tikkonfronta lil Rick dwar g˙alfejn ma jridx jag˙tihom l-ittri. Rick xorta jibqa’ jirrifjuta u g˙alhekk Ilsa theddu. IΩda fl-istess ˙in hi tg˙idlu li g˙adha t˙obbu. Ilsa tispjegalu li, meta ltaqg˙u lewwel darba, ˙asbet li Victor kien inqatel imma, hekk kif kienet qieg˙da ta˙rab mill-pajjiΩ flimkien ma’ Rick, issir taf li Victor g˙adu ˙aj, g˙alhekk telqet lil Rick sabiex ting˙aqad ma’ Victor. Min˙abba li s-sitwazzjoni nbidlet, Rick, Ilsa u Victor jag˙mlu tentattiv sabiex jitilqu u jsibu post iΩjed sigur fejn jg˙ixu.

the notebook Il-film The Notebook huwa bbaΩat fl-1940, meta Noah jibda jie˙u grazzja ma’ Allie. Però, min˙abba li jkunu ©ejjin minn klassi soçjali differenti, isibuha diffiçli. Wara ©lieda, omm Allie tinfurmaha li huma se jibdew jg˙ixu f’Charleston. Allie ma jkollhiex çans tinforma lil Noah u g˙alhekk t˙alli messa©© mal˙abib tieg˙u Fin biex tg˙idlu li t˙obbu. Noah imur ifittex lil Allie, imma jsib id-dar vojta. G˙alhekk, Noah u Allie jkomplu jg˙ixu ˙ajjithom separati minn xulxin, imma Noah xorta baqa’ jibg˙at ittra lil Allie kuljum g˙al sena s˙i˙a, ming˙ajr risposta. Hekk kif tibda l-gwerra, Allie tibda tg˙in fi sptar g˙al sudati feruti, fejn tiltaqa’ ma’ suldat u ssir t˙obbu. Darba minnhom, Noah ikun f’Charleston u b’kumbinazzjoni jiltaqa’ ma’ Allie u l-g˙arus il-©did tag˙ha. Imwe©©a’ b’dak li ra, jikkonvinci ru˙u li jekk jirran©a dar skont ix-xewqat ta’ Allie, Allie se ter©a’ ssir t˙obbu. Allie ΩΩur id-dar il-©dida u ssir taf bl-ittri li kien jibag˙tilha Noah, u g˙aldaqstant t˙assar irrelazzjoni tag˙ha mas-suldat.

brokeback mountain Fis-sajf tal-1963, Ennis Del Mar u Jack Twist jibdew ja˙dmu b˙ala rg˙ajja fil-muntanji ta’ Wyoming. Jack u Ennis jibdew jin©ibdu lejn xulxin, imma min˙abba l-istigma tas-soçjetà jispiççaw ji©©ieldu. Ennis jispiçça jiΩΩewwe© lill-g˙arusa tieg˙u Alma Beers, u flimkien ikollhom Ωew©t ibniet. Jack imur jg˙ix Texas, u hemmhekk jiΩΩewwe© u jkollu tifel. Wara erba’ snin ’il bog˙od minn xulxin, Jack jiddeçiedi li jΩur lil Ennis. Jack u Ennis jer©g˙u jispiççaw flimkien, però din id-darba Alma tarahom flimkien. Eventwalment, iΩΩwi©ijiet taΩ-Ωew©t ir©iel ifallu, però Ennis xorta jibqa’ jirrifjuta milli jibda jg˙ix ˙ajja ©dida ma’ Jack. L-istorja tkompli billi Ennis u Jack xorta jibqg˙u jiltaqg˙u b’mod regolari, sakemm darba Ennis jg˙idlu li jrid iwaqqaf ir-relazzjoni g˙al dejjem. Óafna Ωmien wara, Ennis isir jaf li Jack miet b’mewta aççidentali, però, b’sorpriΩa g˙al Ennis, wa˙da mix-xewqat ta’ Jack kienet li l-irmied tieg˙u jintefa’ fuq il-muntanja Brokeback.

runaway bride Il-film Runaway Bride huwa dwar Maggie Carpenter, li jkollha fobja g˙aΩ-Ωwie©. Fil-passat Maggie ˙alliet tliet ir©iel jistennewha fuq l-altar u b’hekk spiççat imlaqqma ‘The Runaway Bride’. Sadanittant, ©urnalist fi New York bl-isem ta’ Ike jinteressa ru˙u bl-istorja ta’ Maggie u jibda jinvestiga. Ike jmur ifittex lil Maggie u jsir jaf li hi g˙arusa g˙ar-raba’ darba. Hu jibda jintervista qraba, ˙bieb u eks g˙arajjes ta’ Maggie. Però, hekk kif Maggie ssir taf b’dan kollu, ma ti˙ux pjaçir, u g˙alhekk tiddeçiedi li ssib lil Ike biex tg˙idlu l-istorja min-na˙a tag˙ha. Meta jibdew jiltaqg˙u ta’ spiss, jibdew jin©ibdu lejn xulxin. Maggie t˙assar ir-raba’ relazzjoni tag˙ha u tibda relazzjoni ma’ Ike. Però, dakinhar tat-tie© tag˙hom Maggie ter©a’ t˙alli lil Ike fuq l-altar, u Ike jispiçça ji©ri warajha. Xi Ωmien wara, Maggie ΩΩur lil Ike flappartment tieg˙u u hemm tag˙tih iΩ-Ωarbun tal©iri tag˙ha b˙ala simbolu li mhux se tibqa’ ti©ri lil hinn miΩ-Ωwie©.

Skeda kÓ

08|02|2015 27

kullhadd.com

06.30 07.00 07.15 08.00 08.30 10.15 11.25 12.30 12.40 13.00 14.00 16.30 17.30 17.40 18.15 18.45 19.30 20.25 21.30 23.00 23.30

One News Snajja’ Maltin (R) Pink Panther (R) Flimkien ma’ Nancy (R) Paper Scan Aroma Kitchen (R) Cibus One News Telebejg˙ Indhouse (R) Arani Issa (R) World Next Top Model Malta One News On D Road Esperti Il-Vja©© it-Tajjeb One News It-Tfal L-Argument Corpus Delicti (R) One News

08.15 The Client (R) 09.00 G˙alkul˙add 10.00 Quddiesa mis-Santwarju tal-Madonna ta’ Pinu 10.45 Il-Óadd fi Sqallija 12.00 L-Istandard 12.30 Maratona b’Risq il-Missjoni 14.00 Net News 14.05 Maratona b’Risq il-Missjoni 16.30 Sport Extra 17.10 Wheelspin (R) 18.00 Net News 18.05 What’s For Dinner 18.45 Newsfeed 19.30 Net News 19.50 Newsfeed 20.10 Flusek (R) 20.40 Becky 21.40 Net News 21.45 Replay 23.15 Maratona b’Risq il-Missjoni

06.00 07.30 08.30 09.00 09.30 10.00 10.30 12.00 12.10 15.00 15.05 18.00 18.15 18.45 18.50 19.45 20.00 20.50 23.00 23.30

A˙barijiet Sports Science Madwarna Óannieqa Gadgets Mera ta’ Dinja O˙ra Malta u Lil Hinn Minnha A˙barijiet Óadd G˙alik A˙barijiet Óbieb u G˙edewwa A˙barijiet G˙awdex Illum Paqpaq On Test L-Irkant Dot EU A˙barijiet Merlin A˙barijiet Malta u Lil Hinn Minnha

06.00 06.30 07.00 07.40 08.05 10.00 10.45 11.30 13.00 13.30 13.45 15.30 17.05 17.10 18.10 19.35 20.30 21.00 22.40

Film: Soul Men Cultura Nautilus Marvel Agents of S.H.I.E.L.D. Lassie Il Piccione Delitti In Paradiso Armi Letali Cronache Animali Mezzogiorno In Famiglia TG2 Giorno TG 2 Motori Quelli Che Aspettano Quelli Che Il Calcio TG2 L.I.S. Stadio Sprint 90° Minuto Squadra Speciale Cobra 11 TG2 20.30 N.C.I.S. La Domenica Sportiva

06.00 07.05 07.50 08.15 08.45 10.25 11.10 12.00 12.10 12.25 14.30 15.00 15.05 19.00 19.30 20.00 20.10 21.45 23.30 23.40 23.45

06.05 07.05 07.35 08.00 08.25 08.50 09.45 10.35

True Jackson, Vp I Puffi Sanno ... Heidi L’Incantevole Creamy Sailor Moon Spada Per Lady Oscar Scooby Doo Show/Scooby-Doo Beethoven 5/Continuavano A Chiamarlo Beethoven Studio Aperto Sport Mediaset XXL L’Isola Dei Famosi Fire & Ice Ballare Per Un Sogno Red Bull Bc One World Final Parigi Studio Aperto Il Mondo Perduto: Jurassic Park Wild Oltrenatura

07.00 07.30 07.50 09.45 11.00 11.40 13.30 14.00 14.40 18.05 19.45 20.00 20.30

Fuori Orario. Cose (Mai) Viste Ai Confini Dell'arizona Gli Scambi Il Pupazzo Film: Anna Community - L’Altra Italia TGR TG3 TG3 TGR In 1/2 Ora TG3 LIS Kilimangiaro TG3 TG Regione Blob Che Tempo Che Fa Presa Diretta La Nostra Scuola TG3 TG Regione Raire Gazebo

12.25 13.00 13.55 14.30 16.20 17.55 18.30 19.00 21.30

Omnibus TG La7 Omnibus L’Aria Che Tira Otto E Mezzo (R) Marito E Moglie TG La7 TG La7 Cronache Josephine, Ange Gardien L’Ispettore Barnaby Meteo La7 TG La7 Domenica Nel Paese Delle Meraviglie 21.10 La Gabbia

07.10 07.35 07.55 08.05 08.50 09.35 10.05 11.00 11.50 12.35 13.05 13.35 14.20 15.15 17.40 18.10 18.35 19.05 19.35 20.05 21.00 21.50 22.35

Green Balloon Club Mr Bloom’s Nursery Charlie And Lola The Weakest Link Sinbad As Time Goes By Doctor Who Hustle The Weakest Link My Family As Time Goes By Sinbad Doctor Who Doctors As Time Goes By Being Eileen The Omid Djalili Show Rev. The Vicar Of Dibley Call The Midwife Frankie Whitechapel Scott & Bailey

06.00 07.00 07.30 08.00 09.00

06.00 06.25 07.15 08.10 09.05 09.55 10.50 11.40 12.35 13.30 14.25 15.20 16.15 17.10 18.05 19.00 20.00 21.00 22.00 23.00

How Do They Do It? Overhaulin’ Mega Builders MythBusters Extreme Engineering The Liquidato Baggage Battles Storage Hunters Auction Hunters What Happened Next? You Have Been Warned Redwood Kings Treehouse Masters Magic of Science Close-Up Kings Alaskan Bush People Gold Divers Railroad Alaska Yukon Men Ice Lake Rebels

07.00 08.55 10.30 12.40 14.05 14.40 15.45 17.30 19.00

06.00 06.25 10.55 11.50 12.45 13.40

The Wild Life Of Tim Faulkner Treehouse Masters When Dinosaurs Roamed The Wild Life Of Tim Faulkner Deadly Islands Wild Things With Dominic Monaghan Wildest Middle East Call Of The Wildman The Wild Life Of Tim Faulkner Deadly Islands Wild Things With Dominic Monaghan Sharkageddon Tanked Treehouse Masters When Dinosaurs Roamed Gator Boys

07.05 07.55 08.20 08.45 09.15 09.40 10.00 10.25 10.55 11.20 11.45 12.10 12.35 13.00 13.20 13.45 14.40 15.25 15.55 16.20 16.45 17.35 18.00 18.25

10.00 16.00 17.00 21.00 21.30 22.00 22.30 23.00

THS. Duck Dynasty Extreme Close-Up Style Star THS. Reality Ex-Wives Keeping Up With The Kardashians Kourtney & Khloé Take The Hamptons E! News Kourtney & Khloé Take The Hamptons Fashion Bloggers Rich Kids Of Beverly Hills E! News The Soup E! News

08.30 FIS World Cup Alpine Skiing 09.45 Beaver Creek Cafe 10.00 FISU Winter World University Games 11.00 FIS World Cup Ski Jumping 12.00 IBU World Cup Biathlon 13.45 FISU Winter World University Games 15.00 IBU World Cup Biathlon 15.45 FIS World Cup Ski Jumping 17.15 IBU World Cup Biathlon 17.45 FIS World Championship Alpine Skiing 19.30 Africa Cup of Nations Football 22.15 FIS World Championship Alpine Skiing 23.30 FIA European Championship Rally

14.35 15.30 16.25 17.20 18.15 19.10 20.05 21.00 21.55 22.50

06.15 07.05 07.30 08.20 09.10 10.00 10.25 11.15 12.05 13.45 14.35 15.25 16.40 17.30 18.20 19.10 20.00 20.50 22.05 22.55 23.45

Chopped Siba’s Table Have Cake Will Travel Barefoot Contessa Siba’s Table Guy’s Big Bite Unique Eats Hungry Girl Diners, Drive-Ins And Dives Barefoot Contessa Siba’s Table Diners, Drive-Ins And Dives Barefoot Contessa Siba’s Table Diners, Drive-Ins And Dives Barefoot Contessa Chopped Diners, Drive-Ins And Dives Barefoot Contessa Siba’s Table Chopped

Not Without My Daughter The Couch Trip Thelma & Loiuse Cops And Robbers Big Screen Amongst Friends The Last Of The Finest Meatballs 4 The Advanture of Priscilla, Queen Of The Desert 20.45 Big Screen 21.00 Not Without My Daughter 22.55 The Mckenzie Break

Bubble Guppies PAW Patrol Winx Club The Fairly OddParents Sanjay and Craig Kung Fu Panda The Legend of Korra Teenage Mutant Ninja Turtles T.U.F.F. Puppy Winx Club iCarly Sam & Cat Victorious Big Time Rush Marvin Marvin SpongeBob SquarePants The Penguins Of Madagascar The Fairly OddParents iCarly Big Time Rush iCarly SpongeBob SquarePants Teenage Mutant Ninja Turtles The Penguins of Madagascar

08.30 09.00 09.45 10.15 11.15 12.30 13.00 13.30 14.00 14.30 15.00 15.30 16.00 18.00 18.30 19.00 19.30 20.30

06.00 06.30 09.45 10.30 10.55 11.50 12.00 12.10 12.20 13.30 14.00 16.30 16.35 18.50 20.00 20.35 21.30 23.32 23.35

Parlamento Punto Europa Unomattina In Famiglia Dreams Road 2014 Nord Europa A Sua Immagine Santa Messa A Sua Immagine Recità Dell’Angelus A Sua Immagine Linea Verde Telegiornale L’Arena TG 1 Domenica In L’Eredità Telegiornale Flavio Insinna Affari Tuoi Film: Viva L’Italia TG1 60 Secondi Speciale TG1

20.40 21.00 23.00 23.15

Tuffi˙at Migduma Quddiesa tal-Óadd Vatican Magazine Kurrenti Luxdesign Valletta Óannieqa Gadgets Madwarna MEA Mera ta’ Dinja O˙ra Tuffi˙at Migduma Bov Premier: B’Kara v Valletta Kultema Venere G˙awdex Illum Superships A˙barijiet g˙an-Nies b’Nuqqas ta’ Smieg˙ Madwarna Kontrattakk Sports News A˙barijiet bl-IngliΩ

06.00 07.55 07.59 08.46 08.51 10.10 11.10 12.00 13.00 13.40 14.01 18.45 19.57 20.00 20.40 21.11 23.10

Prima Pagina TG5 Traffico TG5 Tgcom24 Le Frontiere Dello Spirito Mondo Sommerso Le Storie Di Melaverde Melaverde TG5 L’Arca Di Noè Domenica Live Avanti Un Altro TG5 Prima Pagina TG5 Paperissima Sprint Domenica Il Segreto X-Style

07.10 07.30 08.00 08.30 09.00 10.00 10.50 11.30 12.00 13.55 14.45 15.45 18.55 19.35 21.15 23.55

TG4 Night News Televendita Media Shopping Zorro Iv Magnifica Italia Terra Santa Messa Le Storie Di Viaggio A... TG4 Walker Texas Ranger Donnavventura Ieri E Oggi In Tv Don Gnocchi TG4 Tempesta D’Amore 8 I Quattro Dell’Ave Maria Una Ragione Per Vivere E Una Per Morire

08.05 08.30 09.25 09.50 10.15 10.40 11.10 11.35 12.25 13.15 13.45 14.35 15.00 15.25 15.50 16.15 16.40 17.05 17.30 18.00 18.55 19.45 20.10 20.35

Suggs’ Italian Job Extreme Cuisine With Jeff Corwin Kitchen Cousins Desperate Landscapes 10 Grand In Your Hand Selling New York Keasha’s Perfect Dress Giada At Home Extreme Homes Desperate Landscapes How The Best Is Done House Hunters Selling New York 10 Grand In Your Hand Suggs’ Italian Job Kitchen Cousins House Hunters Healthy Appetite With Ellie Krieger Platinum Babies Extreme Homes Vintage Hunter Keasha’s Perfect Dress Platinum Weddings Suggs’ Italian Job

06.00 07.33 09.20 11.10 12.05 13.00 13.55 14.20 16.10

Toddlers & Tiaras Cake Boss Little People, Big World Too Ugly For Love Little And Looking For Love Iyanla, Fix My Life Six Little Mcghees Say Yes To The Dress Say Yes To The Dress: The Big Day Say Yes To The Dress: Bridesmaids 90 Days To Wed Say Yes To The Dress Dating Naked Say Yes To The Dress

18.00 20.00 21.00 22.00 23.00

28 08|02|2015

kullhadd.com

KÓ ÇINEMA

jikteb CARMELO BONNICI

MIÇ-ÇINEMA ENEMy

ENIGMATIKU

L-INDIVIDWU LI JILTAQA’ MAD-DOPPJU TIEGÓU STESS Atturi Ewlenin: Jake Gyllenhaal, Melanie Lauent, Sarah Gadon, Isabella Rossellini, John Peace Direttur: Denis Villeneuve. Distributur: Pathé Pictures Ma˙ru© minn Side Street Films, Eden Cinemas

Enemy jiΩvol©i b˙ala thriller psikolo©iku, pjuttost misterjuΩ, bi ˙jiel tas-sopranaturali u anke referenzi Ωg˙ar g˙al xi films dwar l-aljeni tas-snin ˙amsin, li sikwit jisfida l-mo˙˙ tal-udjenzi. Din il-produzzjoni KanadiΩa/Spanjola, diretta millFrançiΩ Denis Villeneuve, hija wa˙da tassew enigmata li wkoll tista’ tikkonfondi lim˙u˙, iΩda l-entità finali ta’ dan il-pro©ett hija wa˙da biΩarra, sodisfaçenti sewwa u ultimament intensa u eΩileranti. F’pajjiΩu, dan ix-xog˙ol reba˙ ˙ames unuri KanadiΩi, fosthom g˙all-aqwa film, direttur u attriçi f’parti sekondarja. Fil-verità, f’parti doppja, Jake Gyllenhaal jag˙ti interpretazzjoni kommoventi, kwaΩi daqs dik ta’ Nightcrawler, f’dan ilfilm bi ftit djalogu. Enemy hu bbaΩat minn fuq in-novella The Double ( O Homem Duplicado) tal-Ispanjol Josè Saramago (2002) (dan

Óin: 90 min. Çert. 15

mhuwiex ibbaΩat fuq The Double tal-awtur rinomat Russu Dostoevsky, li rajna kmieni fl-2014). Adam Bell (Gyllenhaal), professur tal-istorja f’kulle©©, fuq rakkommandazzjoni ta’ ˙abib, jikri DVD li fih ja˙dem attur fula maqsuma mieg˙u. Wara li jfittex, isir jaf li dan jismu Anthony Clair (Gyllenhaal ukoll) u anke jsib l-indirizz tieg˙u. Anthony hu miΩΩewwe© u g˙andu l-mara, Helen (Gadon) tqila. Hu jiffissa u jiΩviluppa interess f’dan ir-ra©el, waqt li lma˙buba tieg˙u Mary (Laurent), tinnota kambjament f’persuntu. Adam jibda j˙uf wara Anthony, iΩur l-uffiççju tieg˙u u anke jçempillu d-dar. Jidher li bejn dawn iΩ-Ωew© individwi identiçi se tinbet animoΩità kbira li se jkollha konsegwenzi koroh anke fuq innisa tag˙hom. Enemy hu mimli atmosfera morbida u biΩarra, kwaΩi talbiΩa’, bi stennija ta’ xi avveni-

ment misterjuΩ li verament ise˙˙ fil-final. Kull min, b˙ali, ˙a gost i˙abbel mo˙˙u jipprova jpo©©i f’posthom, jew ordni kronolo©ika, sitwazzjonijiet eççentriçi u ambigwi tal-film

KINGSMAN – ThE SEcRET SERVIcE

uniku u intelli©enti Memento (2000), g˙andu f’ Enemy eΩerçizzju ie˙or skabruΩ u mentali ta’ andament li m’g˙andux soluzzjoni adegwata. BLA BREJKIJIET

AÌENT SIGRIET IMPLAKABBLI U ÌENTLOM Atturi Ewlenin: Colin Firth, Taron Egerton, Samuel L. Jackson, Mark Strong, Michael Cain, Sofia Boutella Direttur: Matthew Vaughn. Distributur: 20th Century Fox Ma˙ru© minn KRS Releasing Id-direttur Matthew Vaughn hu mag˙ruf g˙all-films ta’ azzjoni qawwija anke b’sekwenzi umoristiçi, ibbaΩati minn fuq il-kotba komiks, Kick-Ass, li kellu andament furjuΩ u eΩileranti, jidher li g˙o©ob mhux biss lill-pubbliku iΩda anke lill-kritiçi, waqt li X-Men First Class kien ukoll popolari ˙afna. G˙all-a˙˙ar pro©ett tieg˙u, Vaughn re©a’ dawwar ˙arstu lejn novella grafika o˙ra ta’ Mark Millar (li hu wkoll lawtur ta’ Kick-Ass (2010)). Kingsman – The Secret Service jista’ jitqies b˙ala produzzjoni fil-manjiera tal-films ta’ James Bond, b’dehra elegantissima, azzjoni ferventi li tixbah lil Kick-Ass, però esa©erata xi ftit lejn il-final. Fil-parti prinçipali nsibu lil Colin Firth, attur li qatt qabel ma konna nabbinawh ma’ xog˙lijiet tal-azzjoni. Infatti, f’diversi minn dawn il-mumenti ta’ kumbattimenti qawwija,

Óin: 129 min. Çert. 12 hu dejjem jibqa’ frisk b˙al ˙assa, liebes il-libsa u l-ingravata u ©ieli bin-nuççali li ma jiççaqlaqx minn fuq imnie˙ru. Fil-gwerra fl-Iraq, missier ta’ tifel ta’ ˙ames snin, Eggsy, jissagrifika ˙ajtu biex je˙les lil s˙abu, fosthom Harry Hart (Firth), a©ent speçjali. Dan iΩur il-familja tal-mejjet biex jag˙tihom is-simpatiji tieg˙u, kif ukoll i˙allilhom medalja speçjali ta’ organizzazzjoni sigrieta ta’ intelli©enza mag˙rufa b˙ala Kingsman. Sbatax-il sena wara, Eggsy (Egerton), li m’g˙adux imur skola, je˙el il-˙abs. Meta ommu ççempel lil Harry, hu jo˙or©u miç-çella u joffrilu opportunità li jsir spija eleganti b˙alu. Mal-organizzazzjoni Kingsman, Eggsy jit˙arreg bilkbir u b’˙afna diffikultà jitg˙allem isir edukat, b’manjieri sofistikati u b’kapaçità fiΩika daqs Harry. Meta Harry jindaga fuq Richmond Valentine (Jackson),

biljunarju b’abbiltà teknika talg˙a©eb, isib g˙ajnuna siewja mill-istudent ©did tieg˙u li issa sar kapaçi daqs sidu. Kull min jara Kingsman – The Secret Service Ωgur li se j©ib f’mo˙˙u l-films bikrin ta’

James Bond, però hawn miΩjud b’azzjoni tip tal-komiks ukoll. Attenti g˙at-titli tal-bidu g˙ax kif jiΩvol©u fuq il-liΩar tassew jippumpjaw fik l-adrenalina u jippreparawk g˙allinkwiet kollu li se jinqala’!

ÇINEMA KÓ

08|02|2015 29

kullhadd.com

BIG hERO 6 (3D)

FLUWIDU

FILM ANIMAT MIMLI AVVENTURI KOMIÇI U AZZJONI Vuçijiet ewlenin: Scott Adsit, Ryan Potter, Daniel Henney, J. T. Miller, Jamie Chung, Damon Wayans Jr, Genesis Rodriguez Diretturi: Don Hall u Chris Williams Distributur: Disney/Buena Vista Ma˙ru© minn KRS Releasing

Big Hero 6 hu film animat talkumpanija Disney Animation Studios imfawwar b’azzjoni u movimenti fluwidi o˙ra ener©etiçi fuq l-g˙oljiet u mattriqat, inΩul u tlajja’ tal-belt ta’ San Fransokyo (amalgamazzjoni ta’ San Francisco u Tokyo). Jekk qatt produzzjoni kien jixirqilha t3D, dan il-medju hu verament uΩat tajjeb f’dan ix-xog˙ol, laktar waqt titjiriet eΩileranti ta’ ˙effa tremenda. Din hi produzzjoni ffullata b’avventuri ta’ azzjoni u anke waqtiet spissi komiçi. Hiro Hamada (vuçi ta’ Potter), tifel ta’ erbatax-il sena hu ©enju tarrobotika. Fil-ftu˙ narawh

Óin: 101 min. Çert. PG

i©©elled lir-robot Ωg˙ir tieg˙u, ikkontrollat minnu, kontra ie˙or ˙afna ikbar, u jirba˙lu. Dawn ilmicrorobots ma˙luqa minnu jinqerdu fi ˙ruq ta’ skola. Óuh il-kbir, Tadashi (Henney), ikkrea Baymax, robot kbir infermier li jie˙u ˙sieb il-kura tannies. Xi ˙add mhux mag˙ruf seraq il-formula tieg˙u u qed jipproduçi dawn ir-robots Ωg˙ar b’g˙an malinn fuqu. Hiro jg˙aqqad lil ˙biebu, GoGo, Tomago, Wasabi, Honey Lemon u Fred u dawn is-sitt qalbenin (Big Hero 6 jalludi g˙alihom) flimkien ma’ Baymax, issa minn abjad isir kulur a˙mar, imorru biex isalvaw lill-metropoli ta’ San

Fransokyo u lill-bqija tad-dinja kontra tirann kattiv liebes ilmaskra tat-teatru kabuki ÌappuniΩ. Big Hero 6 hu bbaΩat b’xi mod

minn fuq komik tal-kumpanija Marvel li ma tantx hu mag˙ruf, Barra l-azzjoni sfiqa li fih, ninnotaw ˙afna sekwenzi ta’ kompassjoni, da˙k u sentimentaliΩ-

mu, l-aktar fejn jid˙ol ir-robot ©gantesk iΩda grazzjuΩ u ©entili, Baymax. Fl-Istati Uniti dan ix-xog˙ol intlaqa’ tajjeb ferm.

BIG EYES

DIVERTENTI

STORJA VERA IMMA INKREDIBBLI Atturi Ewlenin: Amy Adams, Christophe Waltz, Danny Huston, Krysten Ritter, Jason Schwartzman, Terence Stamp, Jon Politi Direttur: Tim Burton Distributur: Entertainment Films Ma˙ru© minn KRS Releasing Il-films eççentriçi, strambi u ©ieli wkoll b’daqsxejn ta’ fantasija dejjem sabu posthom g˙and iddirettur Tim Burton. L-istorja ta’ Margaret u Walter Keane, Ωew© pitturi popolari tal-a˙˙ar tas-snin ˙amsin u dawk tal-bidu tas-snin sittin, hija wa˙da tant inkredibbli u diffiçli li temminha. Fil-verità, din hija realtà li turi frodi artistika ta’ proporzjon ©gantesk. Wie˙ed mill-kittieba ta’ Big Eyes, Scott Alexander, isostni li din hija parti mill-istorja li ˙add ma jaf. FiΩ-Ωmien li di©à semmejt, Walter Keane (Waltz) akkwista suççess li ma jitwemminx bi tpin©ijiet enigmati ta’ tfal orfni u abbandunati li j©ibu ˙asra, b’g˙ajnejhom kbar. Il-verità xokkanti u stramba hi li dawn ixxog˙lijiet ma kinux mag˙mulin minnu, imma minn martu Margaret (Adams). Din il-familja kienet qed tg˙ix f’gidba kbira li ssorprendiet lil kul˙add. F’dak iΩ-Ωmien ta’ aktar minn ˙amsin sena ilu, in-nisa aktar kien posthom id-dar u kienet ˙a©a mill-aktar naturali li hi toqg˙od bi kwieta u t˙alli f’idejn Ωew©ha. Però, meta rrelazzjoni ma’ Ωew©ha da˙let flinkwiet, Margaret g˙amlet ilkura©© u Ωvelat kollox. Wara li nfirdu, hi stess qalet li permezz ta’ din l-insistenza ta’ Walter li stinka ˙afna biex jorganizza esibizzjonijiet anke f’kuritur li jag˙ti g˙at-twaletta tan-nisa, u jΩomm il-prezz baxx jew ra©onevoli, hi saret sinjura u bdiet tg˙ix a˙jar. Big Eyes g˙andu l-ingredjenti kollha li di©à g˙amlu lil Burton tant famuΩ: storja mhux tas-soltu jew Ωviluppata forma ta’ ˙rafa

Óin: 106 min. Çert. 12A ideali; melodramma (il-pittura ©©ib id-dmug˙ f’g˙ajnejn in-nisa li jit˙assru lil dawn l-imsejkna çkejknin); ambjent nadif u ta’ xejra innoçenti ta’ Ωmien meta nnisa kienu aktar vulnerabbli; u anke xi daqsxejn twerwir (meta f’ supermarket Margaret timma©ina nies u tfal b’g˙ajnejn kbar b˙al fil-film ta’ John Carpenter, They Live (1988). Margaret Keane, li llum g˙andha 87 sena, ikkollaborat maΩ-Ωew© kittieba tal-bijografija tag˙ha li addattawha g˙aç-çinema. Fil-films animati ta’ dan l-a˙˙ar u anke f’dawk ÌappuniΩi mag˙rufa b˙ala manga, ©eneralment it-tfal (u anke annimali frie˙) huma murija b’g˙ajnejn kbar Ωoroq li aktar ji©bdu simpatija. Min jaf?! Tim Burton Ωied xog˙ol ie˙or, kwaΩi kapolavur, ta’ Ωvilupp fantastiku, eççentriku u misterjuΩ b’andament ˙elu fin u ta’ ˙sieb.

KOMPETIZZJONI EMPIRE CINEMA

L-AQWA ÓAMES FILMS Bejn it-28 ta’ Jannar u l-1 ta’ Frar 2015

Mistoqsija g˙al din il-©img˙a: Min hu d-direttur tal-film Kingsman – The Secret Service? Ibg˙at it-twe©iba tieg˙ek lil: Kompetizzjoni Films, KullÓadd, ÇNL, Triq Mile End, il-Óamrun. Ir-rebbie˙ jirba˙ Ωew© biljetti ming˙and l-Empire Cinema ta’ Bu©ibba. Rebbie˙a tal-©img˙a li g˙addiet: JANE MIFSUD, 98, Triq San Vinçenz, il-Óamrun, ÓMR 2110

1. 2. 3. 4. 5.

American Sniper Taken 3 Into The Woods Paddington Night At The Museum 3

30 08|02|2015

kullhadd.com

KÓ AVVIÛI

AVVIÛI KLASSIFIKATI PROPRJETÀ GÓALL-BEJGÓ Appartament ©did f’ÓaΩ-Ûabbar fit-tieni sular bi 3 kmamar tas-sodda. Lest bil-kçina, kamra tal-banju, main bedroom bl- ensuite u bibien ta’ barra u ©ewwa lesti. Prezz €118,000. Çempel 9987 1967. TANAYA’S Dev. Ltd: G˙aΩla kbira ta’ appartamenti f’kull Ωona ta’ Malta. Jinbieg˙u ming˙ajr depoΩitu u n˙allsulek il-kuntratt. Offerta speçjali. G˙al aktar dettalji çempel 9992 4999. Ming˙ajr a©enti jekk jog˙©bok. Plot b’qies ta’ 43 pied b’194 pied f’Ωona industrijali f’ÓaΩ Ûebbu©, ideali g˙al tliet warehouses . Appartament ©did b’Ωew© kmamar tas-sodda f’Bu©ibba b’garaxx twil. Çempel 2146 6910 jew 7766 6259. AFFARIJIET GÓALL-BEJGÓ Toyota Avensis daqs ©dida, u Toyota Carina f’kundizzjoni tajba. Çempel 2146 6910 jew 7766 6259. Inbig˙u kull tip ta’ arlo©©i. Selezzjoni kbira ta’ arlo©©i talidejn Casio u Citizen, kemm digital jew analogs , varjetà kbira ta’ alarm clocks, kemm Citizen, Seiko Dugena talmarka Pierre Cardin. Varjetà sabi˙a ta’ cuckoos li ja˙dmu kemm bil-˙abel u bil-batterija. Prezzijiet tajbin. Nag˙mlu wkoll tiswijiet ta’ arlo©©i talidejn, tal-˙ajt u grandfather clocks. Nag˙mlu wkoll testing bil-pressure test machine, sistema ta’ testing g˙al kull tip ta’ arlo©©i biex jintuΩaw g˙allilma ( vacuum test u pressurised test ) waqt li qieg˙ed tistenna g˙alih. Tiswija bilgaranzija. Irrikorru 110, Triq il-

Kungress Ewkaristiku, ilMosta. Çempel g˙al aktar informazzjoni fuq 2141 7253 jew 9982 5389. SERVIZZI G˙all kull tip ta’ Ωbir ta’ si©ar u tindif ta’ ©onna çemplu lil C&S Gardening fuq 9903 0066 jew 7932 6737. Korsijiet f’livell Ordinarju f’diversi su©©etti b˙allMatematika, IngliΩ, Malti, FrançiΩ, FiΩika u o˙rajn. Noffru wkoll korsijiet tal-ECDL. Prezz €35 kull module. Noffru wkoll korsijiet baΩiçi fil-kompjuter, €50. Çempel 2166 2241 jew 7766 2241 jew Ωur is-sit elettroniku www.tudorinstitute.com Tewmi Group g˙al lezzjonijiet tal-karozzi kemm manual u kif ukoll automatic. Cab service u karozzi g˙all-kiri bi prezzijiet ra©onevoli. Ûur is-sit www.tewmi.com jew çempel 9942 2422. Lezzjonijiet taΩ-Ωfin fuq stili ballroom jew Latin-Amerikan. Lezzjonijiet taΩ-Ωfin g˙allbeginners u kompetizzjonijiet minn Imperial Qualified Dance Teacher (ISTD) Ibg˙at SMS fuq 7925 3015 jew çempel 2138 6818 sa 12.00pm. Medina Home for The Elderly, 106 Labour Ave, ir-Rabat. Dar g˙all-anzjani mg˙ammra bil-kumditajiet kollha. Staff ikkwalifikat. Nurses u care workers 24 sieg˙a. Prezzijiet ra©onevoli li jibdew minn €25 kull persuna. Naç çettaw respite u bed ridden. Çempel fuq dawn innumri: 2145 4908, 2145 4858 jew 7945 4908. Care and Cure Group Ltd: infermiera m˙arr©a, caring assistants , nannies , nies im˙arr©in biex iΩommu

kumpanija, g˙ajnuna fid-djar u night sitters . Servizz ta’ 24 sieg˙a, G˙andna wkoll g˙allkiri: wheelchairs, hoists, commodes, walking frames u hospital beds. G˙al aktar informazzjoni çempel fuq dawn innumri: 2137 6946/9947 0178. Ûwi©ijiet, g˙erusija u relazzjonijiet o˙ra. DNA testijiet forensiçi, tfal ma˙tufa minn Malta, kaΩijiet çivili, kaΩijiet o˙ra fil-qorti. Problemi ta’ kumpaniji jew negozju. Nag˙tu xhieda filQorti. Na˙dmu f’Malta u kif ukoll barra. Çempel 7959 0000 jew info@privateinvestigationmalta.com XOGÓOL TA’ MANUTENZJONI G˙al kull tip ta’ kisi bil-©ibs, ramel u siment, graffiato , Ωebg˙a, xog˙ol fuq l-antik, xog˙ol fuq il-pond, madum, membrane , dawl u ilma. Çempel fuq 7928 5444. Tiswija u installazzjoni fuq estensjonijiet tat-telefowns g˙al kull tip ta’ linji fissi. Çempel fuq 7993 0419. Varjetà ta’ ˙wat, ˙oroΩ, kanali tal-ilma, çangatura qadima jew ©dida, kantun qadim, lavur ta’ kull tip. Çempel lil Jason fuq in-numru 2143 2352 jew 9947 7167. Jason Gatt g˙al kull xog˙ol ta’ tibjid u tik˙il, kisi normali, fuq il-fil, fuq xog˙ol antik u bilpont, kisi bil-©ibs u graffiato . Kiri ta’ cherry picker (tower ladder). Çempel fuq 9945 4235 jew 2180 5811. WP Ltd ta’ Triq ix-Xitwa, Óal Qormi, jispeçjalizzaw fuq xog˙ol ta’ waterproof membrane, damp proofing u rubberised paint. 25 sena esperjenza. Stimi b’xejn u prezz

Kupun AvviΩi Klassifikati IKTEB L-AVVIÛ F’DAN L-ISPAZJU

moderat. Çempel 2148 8972, 2143 8326, 9944 5527 jew 9949 3840 jew Ωur is-sit www.wpmalta.com G˙al kull tip ta’ xog˙ol fuq faççata, bjut, appo©©i, gallarijiet, eçç. Membrane jew liquid membrane . Mela pprote©i lproprjetà tieg˙ek mill-ilma taxxita u çempel issa g˙al stima b’xejn bin-numru 7905 8883 jew id˙ol fuq is-sit www.darrendoitall.com Il-bejt tieg˙ek jag˙mel l-ilma? G˙andek problema ta’ moffa? Kenda Ltd issolvilek il-problema. Nispeçjalizzaw fuq xog˙ol ta’ waterproofing u membrane b’10 snin garanzija. Xog˙ol professjonali bl-aqwa materjal ISO pool . G˙al stima bla obbligu çemplu 7972 9967 jew Ωur is-sit www.kendawaterproofing.com AVVIÛI OÓRA MUSIC LINK Issibilna kull tip ta’ strumenti muΩikali, fosthom drums kemm akustiçi u elettriçi, cymbals, percussion, pjanijiet di©itali, baby grand pianos, sound mixers u sound cards. Apparat ta’ DJ sound systems, kitarri klassiçi u akustiçi, bass guitars, strumenti tar-ram, wood winds, vjolini, spare parts u aççessorji o˙ra. G˙andna ssib ukoll kotba tal-muΩika tat-tag˙lim. Mur Music Link, 262, Triq Fleur-deLys, B’Kara. Çempel 2148 2796. AGR AUTO JAPANESE PARTS GÓALL-KAROZZI Inbig˙u kull tip ta’ parts ta’ karozzi ÌappuniΩi u Koreani, fosthom Kia, Toyota, Isuzu, Daewoo, Mitsubishi, Honda, Subaru. Huma wkoll importaturi ta’ Ωjut u air filters, shock absorbers, brake pads, clutches, eçç. Parts ©enwini. G˙al aktar informazzjoni çempel 2144 6839 jew 9947 4504. Fax: 2147 0295.

Email: alex@agrautoparts.com TALBA LILL-ISPIRTU S-SANTU Int li ssolvi l-problemi kollha, dawwal it-toroq kollha tieg˙i biex nikseb dak li ne˙tie©. Inti li tajtni d-don divin biex na˙fer u ninsa d-deni kollu li jsir kontra tieg˙i, li f’kull mument ta’ ˙ajti tkun ma©enbi. F’din ittalba qasira nixtieq nirringrazzjak ta’ dan kollu, waqt li nikkonferma mill-©did li qatt ma ninfired minnek, anke quddiem l-illuΩjonijiet materjali. Nixtieq li nkun mieg˙ek fil-glorja ta’ dejjem. Grazzi g˙all˙niena tieg˙ek lejja u lejn dawk li ji©u minni. Din it-talba g˙andha ting˙ad tlett ijiem wara xulxin. Wara tlett ijiem it-talba tkun maqlug˙a, anke jekk g˙all-bidu tidher diffiçli. It-talba g˙andha tkun ippubblikata mill-ewwel wara li tinqala’ l-grazzja bla ma tissemma’ x’kienet. NIXTIEQ NILTAQA’ Ìuvni bilg˙aqal ta’ 39 sena. Nixtieq niltaqa’ ma’ tfajla, single mother jew separata, bejn 23 u 37 sena bi skop serju jew b˙ala ˙bieb jekk m’g˙andhiex ma’ min to˙ro©. Kull min hu interesssat jibg˙at SMS fuq 7946 8435. SAN VALENTINU Naççettaw ordnijiet g˙al ward frisk g˙al Jum San Valentinu. Tista’ tordna minn www.teleflora.com.mt jew çempel fuq 2168 9816 jew 2144 6824. NOVENA Tkun imfa˙˙ra, meqjuma u glorjuΩa l-Qalb Imqaddsa ta’ Ìesù u l-Qalb bla Tebg˙a ta’ Marija maddinja kollha, issa u dejjem, Ammen. G˙id din it-talba 6 darbiet kuljum g˙al 9 ijiem. It-Talba tieg˙ek tkun maqlug˙a. NIXTRI platti bil-kelma SPEL fuqhom. Çemplu fuq 9922 9366.

Offerta 1: ©imag˙tejn

€5

Offerta 2: 5 ©img˙at

€10

Offerta 3: 2 avviΩi g˙al 5 ©img˙at

€15

Offerta 4: 13-il ©img˙a

€30

Offerta 5: 26 ©img˙a

€56

Offerta 6: 52 ©img˙a

€93

ÓLAS B’CASH JEW CHEQUE LIL: Sound Vision Print Ltd,

ISEM, KUNJOM, NUMRU TAT-TELEFOWN/MOWBAJL U INDIRIZZ KullÓadd, AvviΩi Klassifikati, Çentru Nazzjonali Laburista, Triq Milend, il-Óamrun, ÓMR 1717

AVVIÛI KÓ

08|02|2015 31

kullhadd.com

AVVIÛIÌENERALI Serata karnivaleska Is-Sezzjoni Ûg˙aΩag˙ Santa Marija tal-Imqabba ser ittella’ serata karnivaleska, nhar il-Ìimg˙a 13 ta’ Frar, mit-8.00pm ’il quddiem fl-Iskola Primarja tal-Imqabba. Matul is-serata jkun hemm kant u Ωfin minn diversi gruppi u individwi, face painting g˙at-tfal u divertiment ie˙or. Ikun hemm ikel u xorb matul is-serata, fosthom varjetà ta’ platters , pizza, prinjolata u tazza nbid g˙allprezz ta’ €12. Aktar informazzjoni fuq www.santamatrija.com jew www.facebook.com/santamarija Laqg˙a Ìenerali Annwali Is-Soçjetà Santa Marija u Banda Re Ìor© V tal-Imqabba tixtieq tinforma lill-partitarji li l-Laqg˙a Ìenerali Annwali ser tinΩamm il-Óadd 15 ta’ Frar, fl-10.30am fis-Sala tal-Palazz Santa Marija. Waqt din il-laqg˙a wkoll ser isir l-inawgurazzjoni tal-lift u riceviment talokkaΩjoni. Is-soçi u partitarji r©iel u nisa kollha huma m˙e©©a li jattendu. Membri fi ˙dan l-Arcikonfraternità ta’ San ÌuΩepp tar-Rabat Dawk il-persuni li jixtiequ jid˙lu b˙ala membri fi ˙dan l-Arçikonfraternità ta’ San ÌuΩepp tar-Rabat b˙ala fratelli u konsorelli g˙andhom ji©b r u l - f o r m o l a ming˙and il-Gwardjan Patri Stephen Magro OFM millKnisja ta’ Santa Marija ta’ Ìesù tar-Rabat u jirritornawha sal-a˙˙ar ta’ Frar. Il-vestizzjoni tal-membri ©odda ta’ din is-sena se ssir fl-a˙˙ar Erbg˙a ta’ San ÌuΩepp, nhar l-Erbg˙a 11 ta’ Marzu 2015, waqt iç-çelebrazzjoni tal-quddiesa li se tkun immexxija minn Patri Marellino Micallef OFM Vigarju Provinçjali tal-Ordni tal-Patrijiet Minuri.

ÇENTRU LABURISTA ÓAL BALZAN OFFERTI KIRI TAL-BAR Il-Kumitat taç-Çentru Laburista ta’ Óal Balzan jilqa’ offerti g˙all-kiri tal-bar sa nhar il-Erbg˙a 11 ta’ Frar 2015, sas 6.00 ta’ filg˙axija. Kopja tal-kundizzjonijiet jinkisbu ming˙and il-President jew il-Kaxxiera Çemplu fuq 7926 2447 jew 9989 5304 Il-Kumitat jirriserva d-dritt li jirrifjuta kwalunkwe offerta, anke l-aktar wa˙da vanta©©uΩa

AGÓFAS LIKE FUQ IL-PAÌNA TAGÓNA TA’ FACEBOOK www.facebook.com/kullhadd

Sejħa għall-

OFFERTI IL-MITA TIXTIEQ TAVŻA LI QEGĦDIN JINTLAQGĦU OFFERTI GĦAL:

- Provision of Online Payment Processing Services – T033/14 Data ta’ ħruġ: 30 ta’ Jannar 2015 / Data ta’ għeluq: 12 ta’ Marzu 2015

Operaturi Ekonomiċi li huma interessati sabiex jipparteċipaw f’dawn is-sejħiet għall-offerti huma mħeġġa jattendu għall-workshops organizzati mid-Dipartiment tal-Kuntratti fis-Centre for Development Research and Training (CDRT), it-Telgħa ta’ Sa Maison, il-Furjana. F’dawn il-workshops, operaturi ekonomiċi jkollhom l-opportunità li jsiru jafu aħjar kif għandhom jikkompilaw u jissottomettu l-offerti tagħhom online. Iktar informazzjoni tinsab fid-dokument tal-offerta. Operaturi ekonomiċi huma mħeġġa jieħdu nota tal-briefing meeting, li se jkun organizzat fit-12 ta’ Frar 2015 fil-MITA Head Office, Gattard House, Triq Nazzjonali, Blata l-Bajda fid-09:30 ta’ filogħdu (CET). Dawn is-sejħiet għall-offerti Dawn għall-off offer erti jist jistgħu għu jink jinkisbu isbu mis-Sist mis-Sistema ema Elettronika Elettr onika għas-Sejħiet għas-Sejħiet P Pubbliċi ubbliċi ((www.etenders.gov.mt) www.etenders.gov.mt) Għal aktar inf informazzjoni, ormazzjoni, kkkuntattja kuntattja lill-Contracts lill-Contracts Management Ma nagement D Department epartment

2123 4710 www.mita.gov.mt w ww.mita.gov.mt

32 08|02|2015

kullhadd.com

it-tnejn

IT-TEMP GÓAL-LUM

it-tlieta

l-erbg˙a

KÓ almanaKK

ritratt mill-antiK

L-OGÓLA TEMPERATURA: 14°C L-INQAS TEMPERATURA: 07°C INDIÇI UV: 3

11°C

14°C

08°C

10°C

TEMP: Ftit jew wisq imsa˙˙ab bil-possibbiltà ta’ xi xita ˙afifa

il-Óamis

VIÛIBBILTÀ: Tajba

il-Ìimg˙a

is-Sibt

RIÓ: Moderat mill-Punent Majjistru li jsir qawwi

BAÓAR: Moderat g˙al qawwi li jsir qawwi IMBATT: Baxx min-Nofsinhar li jsir millPunent

TEMPERATURA TAL-BAÓAR: 16°C

SpiÛeriji li jiftÓu llum il-Óadd New British Dispensary, 109/110, Triq San Ìwann, il-Belt Valletta Fra Diego Dispensary, 94, Triq Villambrosa, il-Óamrun Pinto Pharmacy, 43, Triq San Bastjan, Óal Qormi St Bartholomew Pharmacy, 30, Triq Fleur-DeLys, Santa Venera Charing Pharmacy, Triq il-Mimosa, Tal-Pietà St Andrew’s Pharmacy, Triq il-Qasam, Tal-Ibra©© Drug Store: Anglo Maltese Dispensary Ltd, 382, Triq Manwel Dimech, Tas-Sliema St Michael Pharmacy, Misra˙ tatTransfigurazzjoni, Óal Lija St Joseph Pharmacy, 1, Triq iΩ-Ûakkak, il-Mosta. St Paul’s Bay Pharmacy, 504, Triq il-Kbira, San Pawl il-Ba˙ar De Paola Pharmacy, 36, Pjazza Antoine De Paule, Ra˙al Ìdid Alpha Pharmacy, Triq Bormla k/m Vjal ilKottoner, il-Fgura St James Pharmacy, Misra˙ San Ìakbu, ÓaΩ-Ûabbar Beta Pharmacy, 50/52, Triq Santa Marija, Óal G˙axaq Bronja Pharmacy, Sonata, Triq il-Bronja, iΩ-Ûurrieq Santa Marija Pharmacy, 40, Triq l-G˙asfura, ÓaΩ-Ûebbu© St Anthony Pharmacy, 18 Triq il-Kbira, ir-Rabat Malta Castle Pharmacy, 2, Misra˙ l-Indipendenza, irRabat, G˙awdex Gozo Chemists, Triq l-Im©arr, ix-Xewkija, G˙awdex

14°C

13°C

14°C

09°C

SpiÛeriji li Se jiftÓu nhar jum San pawl Chemimart Pharmacy, 20/21, Triq irRepubblika, il-Belt Valletta Cosmed Pharmacy, 7, Triq il-Fran©iskani fi Triq Villambrosa, il-Óamrun Lantern Pharmacy, Misra˙ il-Kebbies, Santa Venera Pharmaplus, Triq Ganu, Birkirkara Tony’s Pharmacy, 100, Triq Sir Patrick Stuart, il-GΩira Balluta Pharmacy, 30, Triq il-Kbira, San Ìiljan Wales Pharmacy, 183, Triq Manwel Dimech, Tas-Sliema M4 Pharmacy, Triq il-Linja, Ó’Attard St Joseph Pharmacy, 1, Triq iΩ-Ûakkak, il-Mosta. El Medina Chemist, Triq il-Maskli, il-Qawra Brown’s Paola Square Pharmacy, 64/65, Pjazza Antoine De Paule, Rahal Ìdid Kalkara Pharmacy, 8, Misra˙ l-Arçisqof Gozni, il-Kalkara San Gwakkin Pharmacy, 1 Triq Sant’Anna, Wied il-G˙ajn Pompei Pharmacy, Xatt is-Sajjieda, Marsaxlokk Ûurrieq Dispensary, 68, Triq il-Kbira, iΩ-Ûurrieq De Rohan Pharmacy, Triq Sant’Antnin, ÓaΩ-Ûebbu© Imtarfa Pharmacy, 207, Triq San David, l-Imtarfa Taç-Çawla Pharmacy, Triq 7 ta’ Ìunju 1919, ir-Rabat, G˙awdex St Joseph Pharmacy, 28, Pjazza San ÌuΩepp, il-Qala, G˙awdex

Il-Bajja ta’ San Pawl

din il-ÌimgÓa mill-iStorja

10.02.1814 Gwerra Naponeolika: Fill-battalja ta’ Champaubert, il-FrançiΩi jirb˙u fuq ir-Russi u l-Prussi

numri reBBieÓa LOTTU

34 56 61 01 33 18 79 89

SUPER 5

23 06 43 25 09

GRAND LOTTERY

04 03

00 03 06 03 04

KOMPETIZZJONI KTIEB KÓ

08|02|2015 33

kullhadd.com

KOMPETIZZJONI KTIEB RUMANZ

IR-RIKATT

Wara li Raymond jirriΩenja mill-MEPA min˙abba f’konflitt ta’ interess li jsib ru˙u fih min˙abba applikazzjoni g˙al-lukanda fuq wiçç l-ilma fil-qalba tal-Port il-Kbir, isib refu©ju fi Brenda, tfajla sabi˙a li jiltaqa’ mag˙ha bl-internet. Min tkun fil-verità din it-tfajla? G˙alfejn Raymond jibda jippreferi lilha milli lil martu? X’jibda j©ieg˙el lil Raymond jitbieg˙ed iΩjed minn martu Sandra u jin©ibed aktar lejn Brenda? Wara kollox, min jisraqlu ˙ajtu? U g˙aliex? Jirnexxilu j©ibha lura ˙ajtu? L-intenzjonijiet ta’ Brenda jkunu tassew ©enwini jew ikollha xi skopijiet o˙rajn f’mo˙˙ha? Min hu dan il-famuΩ ‘mister’ li kul˙add jibΩa’ biΩa’ kbir minnu u li kul˙add lest ibaxxi rasu quddiemu g˙ar-rieda tieg˙u? U Leli Darmanin kif jid˙ol fl-istorja u xi tkun ir-ra©uni vera li g˙aliha spiçça l-˙abs? Tg˙id g˙ax vera kiser il-li©i jew g˙ax sar jaf xi affarijiet li mhux suppost kellu jsir jafhom? U jekk jaf iΩjed milli jmissu, min huma dawk li riduh il-˙abs akkost ta’ kollox? Raymond jispiçça l-˙abs ukoll. Kif? G˙aliex? Tg˙id g˙ad jiltaqa’ ma’ Leli jew le? U Sandra x’tag˙mel? Tibqa’ tg˙in lil Ωew©ha jew ladarba jmiss il-qieg˙ tabbandunah? Thriller mimli tensjoni li jirrifletti ç-çirkostanzi taΩΩminijiet tal-lum bit-tajjeb u l-˙aΩin kollha tag˙hom.

SILTA MILL-KTIEB Ir-relazzjoni bejn Raymond u Brenda baqg˙et g˙addejja. Daqqa jiltaqg˙u f’post u daqqa f’ie˙or, dejjem bil-mo˙bi ta’ Sandra. Ir-relazzjoni bejn Raymod u t-tfal tjiebet xi ftit, imma dan il-fatt xorta ma ne˙˙iex is-suspett minn mo˙˙ Sandra, li Ωew©ha kien qed jaqlibielha. Mezz kif tipprova s-suspett tag˙ha ma kellhiex u g˙alhekk, issuspetti tag˙ha baqg˙u suspetti biss. Raymond kien apposta jag˙Ωel ©ranet li fihom Sandra kienet tkun ta’ billejl. Kien i˙alliha titlaq bil-kwiet g˙ax-xog˙ol, imbg˙ad wara kien itella’ lit-tfal jorqdu u, kif ikun çert li raqdu, kien jo˙ro© hu wkoll. Óafna drabi kienet tg˙addi g˙alih Brenda biex, anke min˙abba l-©irien, Raymond ma jag˙tix filg˙ajn li kien qed jo˙ro© f’nofs ta’ lejl u j˙alli Ωew©t itfal wa˙idhom. Raymond kien jaf li, ladarba Michael u Christine jorqdu, xejn u ˙add ma kien iqajjimhom f’nofs ta’ lejl. Raymond kien qieg˙ed i˙oss li r-relazzjoni tieg˙u ma’ Brenda kienet

dejjem sejra mit-tajjeb g˙alla˙jar. G˙alih, Brenda kienet it-tfajla perfetta, minkejja ddifferenza fl-età. Id-differenza ma kinitx daqshekk kbira biex isejja˙ lilu nnifsu ‘missierha fl-età’ imma fl-istess ˙in kienet iΩg˙ar mhux ˙aΩin minnu u minn Sandra. Brenda qatt ma qalet lil Raymond min kien missierha. Raymond kien qed jibda ja˙sibha bis-serjetà jekk jitlaqx lil Sandra u t-tfal biex ikun biss ma’ Brenda. Kull darba li kien jg˙addilha dad-diskors, Brenda kienet tg˙idlu li a˙jar le g˙ax missierha xejn ma jie˙u gost jekk isir jaf li saret t˙obb ra©el miΩΩewwe©. Raymond, naturalment, kien jemmen kull kelma li tg˙idlu. Darba minnhom stednitu jmur id-dar tag˙ha filg˙axija, meta kienu qed jiççettjaw fuq l-internet. Hi qaltlu li dakinhar, fil-©urnata li g˙aliha stednitu, missierha ma kienx se jkun id-dar billejl u g˙alhekk id-dar kienet kollha kemm hi tag˙ha. Qaltlu wkoll li kienet qed tiddejjaq torqod wa˙idha u xtaqet li xi darba

jkollha l-okkaΩjoni li torqod fl-istess sodda mieg˙u. Raymond ˙a ˙afna gost b’din l-istedina u mill-ewwel aççetta. Inzerta li dik il-©urnata Sandra ma kienx imissha ta’ billejl, imma Raymond ftit li xejn kien jimpurtah. In˙asel sew iktar mis-soltu, libes pulit u fexfex ˙afna fwie˙a, xi ˙a©a li kien ilu ma jag˙milha minn mindu hu u Sandra kien g˙adhom g˙arajjes. Sandra mill-ewwel indunat li kien qed jipprepara biex jo˙ro©. “Mela ˙iere©?” staqsietu “Iva ˙iere©. Trid tkun taf xi ˙a©’o˙ra?” we©ibha Raymond bil-herra. “U iva bil-mod. Kelma g˙edtlek jien. Fejn sejjer allura?” staqsietu Sandra. “Xog˙ol,” qatg˙alha filqasir. “Xog˙ol? Qatt ma lbist hekk g˙ax-xog˙ol ’qas meta kont g˙adek il-MEPA. U x’inhi dil-fwie˙a kollha? G˙idli l-verità Raymond, fejn sejjer u ma’ min? Ma’ Stephanie jaqaw?” “Lil Stephanie ssemmihiex, fhimtni? La trid tkun taf, m’g˙andix bΩonnha lil

Stephanie g˙al dil-biçça xog˙ol li se nag˙mel illejla. Stephanie hija biss is-segretarja tieg˙i. Xejn iktar u xejn inqas.” “Mela fejn sejjer sabi˙?” re©g˙et staqsietu. “Kemm iΩ-Ω*** int kurΩitajra? Xi dwejjaq fik! Óiere© u daqshekk. Issa Ωul miΩΩ*** ta’ nofs g˙ax qallajtli lb*** li g˙andi bil-mistoqsijiet vojta tieg˙ek,” u kif qal hekk imbuttaha bil-herra fil-©enb u kien kwaΩi qalibha g˙al daharha. Sandra ntefg˙et fir-rokna u nfaqg˙et tibki. Raymond mar ˙a Ωew© grokkijiet g˙all-kura©© u kif kien qed jitfa’ kollox lura f’postu, sema’ lil Sanra tolfoq bilbiki. Kif lesta, mar fuqha u qalilha: “Oqg˙od ibki, ja bikkejja, g˙ax g˙alhekk biss tajba inti, biex tibki u dda˙˙ak lin-nies bik. U jekk ming˙alik li billi tibkili dak id-dmug˙ tal-kukkudrilli

jien se nit˙assrek, sejra Ωball, g˙ax mhux talli mhux qed nit˙assrek, talli qed tqallag˙li l-istonku narak. Ara sejjer, g˙ax iktar ma noqg˙od hawn ©ew, iktar in˙ossni ©o morsa,” u telaq ’l hemm. Sadattant, Christine kienet g˙addejja minn ˙dejn ilkamra tal-banju x˙in semg˙et il-biki, da˙let ©ewwa biex tara x’inhu ji©ri u kif rat lil ommha tibki marret fuqha u qaltilha: ‘“Xi ©ralek ma? G˙alfejn qed tibki?” “Xejn qalbi. M’g˙andi xejn,” filwaqt li qabdet tg˙annaqha mag˙ha u tibki fuqha Wara ftit, re˙ietha u bid-dmug˙ içaçar minn g˙ajnejha qaltilha: “Óa ng˙idlek x’nag˙mlu Christine. Mur g˙ajjat lil ˙uk u g˙idlu li sejrin ftit s’g˙and innanna TereΩ. Xi tg˙id?”

Mistoqsija X’jisimhom it-tfal ta’ Raymond?

Ibag˙tu r-risposta tag˙kom lil: Kompetizzjoni Ktieb, KullÓadd, ÇNL, Triq Mile End, il-Óamrun, u tid˙lu biç-çans li tirb˙u l-ktieb IR-RIKATT ©entilment ipprovdut minn BDL Ir-rebbie˙ jit˙abbar nhar il-Óadd 15 ta’ Frar. Ir-rebbie˙a huma mitluba ji©bru l-ktieb miç-Çentru Nazzjonali Laburista fil-Óamrun billi jippreΩentaw il-karta tal-identità mit-Tlieta sal-Ìimg˙a bejn id-09.00 u t-15.00, u s-Sibt bejn l-10.00 u l-16.00, eskluΩ festi pubbliçi. Intant, ir-rebbie˙a tal-ktieb STAMPAKELMA hija:

ANNA BORG, Josmon, Triq Mater Boni Consili, il-Fgura.

34 08|02|2015

kullhadd.com

KÓ logÓoB

B’4 numri 0798 0908 0980 1289 2001 2083 2183 2197 2241 2398 2525 3007 3299 3324 4436 4538 4565 4619 4652 5502 6436 7230 7272 7527 7560 7730 7995 8248 8422 8645 8653 8730

8783 8949 9257 9726 9740 9770

B’5 numri

B’6 numri

08148 09785 16283 18056 21199 34464 34830 35104 35628 54567 54568 57462 60727 67899 73705 74736 76514 78937 79706 80142 91368 99238

306805 635051 875354 909664

Bi 8 numri 22080636 22256798 26469907 40728582

SUDOKU SPONSORJATA MINN WELLA

Irba˙ xampù u conditioner Wella Aqta’ din il-log˙ba u ibg˙atha: KOMPETIZZJONI WELLA, KullÓadd, Çentru Nazzjonali Laburista, Triq Mile End, il-Óamrun.

Isem: .......................................................................................... Indirizz:......................................................................................... ..................................................................................................... Rebbie˙a tal-©img˙a l-o˙ra: STEPHANIE DEBONO, 14, Triq Mons. A. Fenech, il-Mosta, MST 1613.

Kompetizzjoni Centro Casalinga Ìemma’ s-sitt kupuni u ibg˙athom f’daqqa lil: KullÓadd, Kompetizzjoni Centro Casalinga, Çentru Nazzjonali Laburista, Triq Mile End, il-Óamrun, ÓMR 1717.

Isem:...................................................................................................................................................................

Indirizz:.............................................................................................................................................................. ........................................................................................................................................................................... Nru tal-karta tal-identità:............................................. Nru tat-telefown:........................................................

lOGÓOB kÓ

08|02|2015 35

kullhadd.com

IRBAÓ €25 fI flus

IBGÓAT DAWN IÛ-ÛEWÌ KOMPETIZZJONIJIET FLIMKIEN U IDÓOL BIÇ-ÇANS LI TIRBAÓ €25 L-indirizz huwa: Irba˙ €25 fi flus, KullÓadd, Çentru Nazzjonali Laburista, Triq Mile End, il-Óamrun.

TIslIBA Mimdudin:

Weqfin:

1. 4. 7,16. 9.

1. 2,18. 3,5. 5. 6,21M.

Xita? (5) Ma fih xejn (4) Ìebla? (5) Frar IngliΩ imqassar (3) 10. I˙obbuhom it-tfal (6) 12. Imnaqqas (6) 16. Ara 7 18. Ara 2 19,21W. Ma kienx suççess (6) 20. Bieba? (5) 21. Ara 6 23. Kiber? (4) 24. Tan-nobbli? (5)

8,11. 11. 12,17. 13. 14. 15. 17. 21. 22.

Mhux tqila (6) IniggΩu (5) Fuq il-vapur (6) Ara 3 Idda˙˙lu kemm kemm (6) Jag˙mlu l-esperimenti fihom (11) Ara 8 PiΩ antik (5) Post ta’ abitazzjoni (3) Hekk tag˙mel sajjetta (6) Ikunu fl-intern (6) Ara 12 wieqfa Ara 19 Aktar wiesg˙a (3)

SOLUZZJONI TAL-ÌIMGÓA L-OÓRA Mimdudin:

Weqfin:

1. 4. 7. 9. 10. 12. 16,23. 18,21M. 20. 24.

1. 2,19. 3,5. 6,15. 8. 11,17. 12,13. 14. 21. 22.

Bidlu, Tank, RN, FAM, Turist, Ferra˙, Alabama, Kitla, TataΩ, ViΩti

Bufula, Damask, Urtati, Katakombi, Nutrittiv, Çelel, Farka, ÓaΩΩeΩ, Tub, Arm

QED TAGÓRAfHOM? fir-ritratt hemm Ωew© uçu˙ f’wiçç wie˙ed. Qed tag˙rafhom? Ójiel: Ja˙dmu l-parti ta’ ˙bieb tal-qalb f’sensiela Amerikana li domna ma sirna nafu min hi l-omm tat-tfal ta’ wie˙ed mill-karattri.

Attur 1:

Attur 2:

RIÛULTAT TAL-ÌIMGÓA L-OÓRA Isem: Indirizz:

Nru tat-Telefown: Elvis Presley

REBBIEÓA TAL-ÌIMGÓA L-OÓRA: ANNA CATANIA, 26, St. Rita, Flat 1, Triq Gerranju, il-Fgura. Nota: l-ittri rebbie˙a jintbag˙tu fl-a˙˙ar tax-xahar.

Frank Sinatra

36 08|02|2015

kullhadd.com

kÓ sPoRts

anaLiÛi ta’ LiaM GaUCi

se jonqos id-distakk? L -i sta ©u n i l -©di d hu wa ma g˙na hekk kif it-testijiet ta’ Jerez illi rajna kmieni din il-©img˙a tawna l-opportunità li nie˙du idea ta’ x’se joffru ttimijiet tal-Formula 1 matul din issena. Madankollu, f’Jerez deher çar i lli bosta timijiet kienu qeg˙din jg˙attu l-karti tag˙hom biex ma jikxfux l-iΩviluppi li g˙amlu fuq ilvetturi l-©odda. L-aktar li dehru li qeg˙din ja˙bu lp ot enz jal tag˙ ho m ki en u l Mercedes. Matul l-erbat ijiem ta’ provi huma dejjem k ienu ’l fuq minn sekonda ’l bog˙od mill-aktar vettura veloçi. Madankollu, deher çar illi l-prijorità tag˙hom kienet li jassiguraw ru˙hom li l- power unit il-©did huwa affidabbli hekk kif dak tal-2014 tahom diversi problemi, s peçj al men t fi t- ti eni part i t al ista©un. G˙aldaqstant, kemm Hamilton, kif ukoll Rosberg, kellhom sessjonijiet twal u intensivi biex bejniethom g˙amlu aktar minn 500 dawra matul l-erbat ijiem f’Jerez. Dan meta lebda wie˙ed mit-timijiet l-o˙ra ma rnexxielu jil˙aq l-400. Wie˙ed g˙adu jrid jara jekk ilm agna M erced es ji rnexxi l hi ex issostni dan il-livell g˙oli ta’ affidabbiltà meta tkun imbuttata aktar fit-testijiet ta’ Barçellona tal-©img˙at l i ©ejjin. Però, l-uffi çjali tat -t im k i enu ku nfi dent i bi ΩΩ ejjed bi ex sa˙ansitra jiddedikaw ftit ˙in anke g˙all-prattika tal-pit stops , xi ˙a©a li rari taraha f’dan it-tip ta’ sessjonijiet. Eççezzjoni Ωg˙ira g˙al din l-istampa poΩittiva kienu l-kummenti ta’ H am il t on i ll i so stn a l i g˙ adu mhuwiex qieg˙ed i˙ossu komdu filvettura l-©dida wara li tilef il-kontroll tag˙ha fis-sessjoni ta’ nhar lErbg˙a. Madankollu, huwa qal li lproblemi l i qi eg˙ed jesperjenza huma Ωg˙ar u normali f’dawn ilfaΩijiet bikrin tal-ista©un. OttimiΩmu Differenti kienu l-prijoritajiet talFerrari li f’Jerez bdew jippruvaw jifhmu jekk irnexxilhomx inaqqsu d-distakk minn mal-Mercedes f’termini ta’ sa˙˙a u veloçità massima. Din kienet problema serja g˙at-tim ta’ Maranello li fl-2014 kellhom Ωvanta©© ta’ madwar 50bhp fil-konfront tat-tim ÌermaniΩ. L-iΩvanta©© tal-Ferrari wassalhom b iex jesperjenz aw wi e˙ed mi l l ag˙ar sta©uni g˙al diversi snin fejn mhux biss naqsu milli jiksbu reb˙a wa˙da, imma anke post fuq il-podji kien avveniment rari. L-affarijiet mistennijin li jmorru a˙jar din is-sena hekk kif it-tim jidher li sab modi ©odda kif jisfrutta tteknolo©ija ibrida mhux biss permezz ta’ Ωviluppi fil-power unit inniffs u, im ma a nk e fi x- ch assis l i s e jikkumplimentah. Dan wassal g˙al ottimiΩmu minn diversi bnadi tat-tim, fosthom minn a˙ a ta ’ Rai k ko nen il l i qal l i qieg˙ed i˙ossu ferm aktar komdu jsuq il-vettura l-©dida milli dik tassena l-o˙ra. Il-kummenti poΩittivi tal-FinlandiΩ kellhom baΩi fir-realtà g˙ax, kemm hu kif ukoll Vettel, kellhom riΩultati tajbin ferm f’Jerez fejn il-Ferrari spiççaw l-ewwel, it-

tieni u r-raba’ jum ta’ testijiet flewwel post. Minkejja dan kollu, g˙adu kmieni wisq biex il-Ferrari jag˙mlu miri ambizzjuΩi g˙ax l-ista©un huwa twil u b ost a t im i ji et g˙a dho m i ri du jil˙qu l-potenzjal s˙i˙ tag˙hom. Dan jafu sew it-team principal talFerrari, Maurizio Arrivabene, illi waqt il-preΩentazzjoni tal-vettura l©dida sostna li g˙al din is-sena lm ira tat -t im hi ja l i ji rba ˙ Ω ew© tlielaq.

Tim ie˙or li bbenefika mill-iΩviluppi fil-magni Ferrari kienu s-Sauber illi kellhom prestazzjonijiet tajbin filprovi f’Jerez u sa˙ansitra spiççaw lewwel fit-tielet ©urnata ta’ testijiet. Madankollu, hemm min qieg˙ed ji spe ku la l i t -ti m Ûvi zz eru s aq f’Jerez b’vetturi ˙fief ˙afna millfjuwil. Dan deher li kien ikkonfermat minn Ericsson fl-a˙˙ar ©urnata ta’ provi hekk kif l-IΩvediΩ sab ru˙u wieqaf f’nofs iç-çirkwit meta l-vettura tieg˙u spiççat ming˙ajr fjuwil. Ir-ra©uni wara din l-istrate©ija g˙a dha mh i x ç ara, pe rò hem m spe ku la zz jon i l i s -Sau ber rie du jispikkaw fil-provi biex jippruvaw ji©bdu l-interess ta’ xi sponsors potenzjali. Dan hekk kif s’issa t-tim g˙adu nieqas mill-investituri, fatt li jo˙ro© ç ar m ill -ammont k bir ta’ spazju g˙ar-reklamar fuq il-vetturi tag˙hom li g˙adu vojt.

tim kellu l-ewwel okkaΩjoni li japprezza xi frott qieg˙da t˙alli din ilkooperazzjoni teknika l-©dida. L-ewwel indikazzjonijiet kienu kemxejn im˙allta. Il-Óadd u t-Tnejn i l-M c Laren es perjenz aw di versi problemi bil-magni Honda li llimitawhom g˙al 12-il dawra ta’ prova b’kollox. L-affarijiet marru g˙all-a˙jar itTl i eta me ta Al o nso rnexxi el u jag˙mel 32 dawra bl-MP4-30. Però, l-Ispanjol kellu jer©a’ jabbanduna ssessjoni ta’ prova kmieni min˙abba problema fi l-pressa tal-ilma talmagna. Destin simili kellu Button fir-raba’ u l-a˙˙ar sessjoni hekk kif prob le ma fi l -pom pa t al -fju wil Ωammitu milli jag˙mel aktar minn 35 dawra. Minkejja dawn l-intoppi, ir-racing director tal-McLaren Eric Bouillier, sostna li dawn il-problemi mhumiex qeg˙din jinkwetawh g˙ax huma Ωg˙ar u jistg˙u ji©u indirizzati façilment m atu l il -©im g˙ at li ©ejji n. Huwa qal ukoll li t-tim kien ilu konxju tal-fatt li l-ewwel parti talista©un kienet se tkun diffiçli. G˙ al da qst ant , i l -pri jori t à t al McLaren fl-ewwel tellieqa, dik ta’ Melbourne, se tkun li jippruvaw iwasslu kemm lil Alonso, kif ukoll lil Button, sal-linja tat-tmiem. Jekk dan ise˙˙, it-tim ikun jista’ jibda j˙ares lejn miri aktar ambizzjuΩi bittama li fit-tieni nofs tal-ista©un ikun qieg˙ed qrib l-aktar timijiet kompetittivi.

Bidu diffiçli

Kuntrast

Tim ie˙or li g˙adu qieg˙ed jistenna xi Ωviluppi fuq il-front ta’ sponsorships huma l-McLaren hekk kif itti m m inn Woki ng din il-©img˙a ˙abbar li l-kuluri tal-vetturi jistg˙u jinbidlu fiΩ-Ωmien li ©ej jekk isibu sponsor prinçipali ©did g˙all-2015. Sa dan i tt ant , pe rò , g˙a jnej n lin©iniera tal-McLaren u l-Honda kienu fuq it-testijiet ta’ Jerez fejn it-

Inqas ambizzjuΩi kienu r-Red Bull illi kellhom sessjonijiet ta’ prova aktar kwieti f’Jerez, jekk wie˙ed jesk l ud i xi p ro bl em i b l-E nergy Recovery System li eventwalment ©ew indirizzati. Fil-fatt, l-aktar ˙a©a li spikkat fittestijiet kienu l-kuluri mhux tassoltu li ˙ar©u bihom fuq iç-çirkwit. Skon t l -uffiç jali tat -tim , dan i d-

Spekulazzjoni

disinn kellu l-mira li ji©bed l-attenzjo ni tad -di l ett an ti , fi lwa qt l i j˙awwad lit-timijiet l-o˙ra li jkunu qeg˙din jippruvaw jidentifikaw ilmodifiki ©odda li ©ew implimentati. Minkejja li t-tim ma kellux problemi k bar m atu l dawn i t-t esti ji et, xorta n˙asset çerta arja ta’ rassenjazzjoni fit-tim illi jidher li huwa konvint li mhux se jkun f’poΩizzjoni li jil˙aq lill-Mercedes fl-2015. Ftit iktar ottimiΩmu qeg˙din juruh it-Toro Rosso li kisbu riΩultati poΩittivi fil-provi ta’ Jerez u esprimew ittama li jkomplu jibnu fuq is-suççessi t as-s ena l -o ˙ra bi l -m ira l i jispiççaw il-kampjonat fil-˙ames post. L-o˙rajn Il-Lotus tilfu s-sessjoni tal-Óadd u ˙afna minn dik tat-Tnejn meta t-tim esperjenza problemi biex jibg˙at lE23 mill-fabbrika f’Enstone lejn iççirkwit ta’ Jerez. Madankollu, iΩΩew© sewwi eqa t al -Lo tu s xort a wa˙da rnexxielhom jag˙mlu 190 dawra bejniethom. Kem m M al do nad o, k if uk ol l Grosjean esprimew is-sodisfazzjon tag˙hom g˙all-mod kif ©abet ru˙ha l-magna Mercedes illi din is-sena ˙adet post dik tar-Renault fuq ilvetturi tag˙hom. Il-pakkett ajrudinamiku wkoll jidher li huwa ferm aktar affidabbli minn dak tas-sena lo˙ra, li ©ie m˙arbat b’bidla fir-regolamenti f’nofs l-ista©un. Dwar i l -Force In di a ma t ant x hemm x’wie˙ed jg˙id hekk kif ittim Indjan kellu jaqbeΩ il-provi ta’ Jerez min˙abba l-fatt li l-VJM08 kienet g˙adha mhijiex lesta g˙al testijiet fuq iç-çirkwit. Il-vettura l-©dida mistennija li tkun lesta fil-˙in g˙at-tielet u l-a˙˙ar sessjonijiet ta’ prova f’Barçellona ta’ bejn is-26 ta’ Frar u l-1 ta’ Marzu. Sadanittant, il-Force India se tuΩa lVJM07 fit-tieni sessjonijiet ta’ prova, dawk ta’ bejn id-19 u t-22 ta’ Frar.

sports kÓ

08|02|2015 37

kullhadd.com

LiL hinn mic-Çirkwit g˙adda. Uffiçjalment, Finbarr O’Connell, lamministratur tat-tim, g˙adu qieg˙ed jesprimi x-xewqa tieg˙u li jbig˙ l-assi tal-Caterham b˙ala pakkett wie˙ed biex it-tim ikun jista’ jer©a’ jopera malajr kemm jista’ jkun. Madankollu, diversi assi tat-tim di©à kienu skedati g˙al irkanti separati illi se jibdew mill11 ta’ Marzu u jibqg˙u sejrin sal-14 ta’ Mejju. G˙aldaqstant, jekk ma jkunx hemm Ωviluppi tal-a˙˙ar minuta, id-destin tal-Caterham huwa li t-tim ikun xolt fil-©img˙at li ©ejjin. Riformi

Nhar il-Óamis li g˙adda ltaqa’ lIstrategy Group tal-F1, grupp mag˙mul, fost l-o˙rajn, mill-aktar timijiet influwenti fl-isport, ji©ifieri ilFerrari, il-Mercedes, ir-Red Bull, ilMcLaren u l-Williams, flimkien malForce India li fl-2014 kisbu l-a˙jar poΩizzjoni fil-klassifika tal-kostrutturi fost il-bqija tat-timijiet. Fuq l-a©enda tal-laqg˙a ta’ din il©img˙a kien hemm id-diversi sfidi li g˙andu quddiemu l-isport, mhux biss fl-2015, imma anke g˙as-snin li ©ejjin. Veto Fost l-aktar deçiΩjonijiet mistennija kien hemm dik marbuta mal-parteçipazzjoni tal-Marussia fil-kampjonat li ©ej. Il-Marussia kienu qeg˙din jittamaw li l-membri tal-Istrategy Group

i˙alluhom jie˙du sehem f’dan il-kampjonat b’verΩjoni modifikata tal-vettura tal-2014. Dan g˙ax it-tim ma kellux il˙in u r-riΩorsi biex jibni vettura ©dida g˙all-2015 min˙abba l-problemi finanzjarji kbar li g˙adda minnhom fix-xhur li g˙addew. Sfortunatament, g˙all-Marussia u ssostenituri tag˙hom, l-Istrategy Group g˙aΩel li ma jilqax it-talba ta’ dan ittim. Minn rapporti li dehru fil-midja jidher li, ewlenin fost l-oppoΩituri, kienu l-Force India, li uΩaw il-veto tag˙hom biex jibblukkaw it-talba talMarussia. Skont l-uffiçjali tat-tim Indjan, irra©uni wara din id-deçiΩjoni kienet li l-Marussia ma kkonvinçewx lill-membri tal-Istrategy Group illi g˙andhom ir-riΩorsi neçessarji biex iwettqu l-pjan tag˙hom li jer©g˙u jqajmu lit-tim fuq saqajh fix-xhur li ©ejjin.

arch criterium fi fLeur-de-Lys

Steve Sciberras Is-sezzjoni taç-çikliΩmu ta’ Birkirkara St Joseph Sports Club se tkun qed torganizza Arch Criterium fi Fleur-de-Lys nhar il-15 ta’ Frar. Din it-tellieqa inawgurali fir-ra˙al tal-klabb innifsu se tkun qed ta˙bat mal-40 anniversarju mit-twaqqif ta’ din is-sezzjoni u l400 anniversarju minn mindu ©ie inawgurat l-Akwadott ta’ Wignacourt. F’din it-tieni tellieqa tal-ista©un taç-çikliΩmu mistennija jie˙du sehem l-a˙jar çiklisti li g˙andna Malta f’kategoriji differenti. Irrotta tat-tellieqa se tkun bejn ir-roundabout ta’ Fleur-de-Lys u ddwal tat-traffiku ˙dejn Triq l-Imrie˙el. F’din il-©urnata se jkunu organizzati sitt itlielaq bl-ewwel wa˙da tibda fis-7.30am u l-a˙˙ar tibda fid-9.00am. Ir-rotta tat-tellieqa se tkun mag˙luqa g˙at-traffiku bejn is7.15am u l-10.15am.

Madankollu, hemm min qieg˙ed jispekula li l-Force India fil-fatt iridu parti mill-premju finanzjarju li kien imiss lill-Marussia g˙all-poΩizzjoni finali tag˙hom fil-klassifika tal-kostrutturi. G˙aldaqstant, jekk ma jkunx hemm Ωviluppi ©odda, din is-somma ta’ madwar €40 miljun se tinqasam bejn id-disa’ timijiet li se jtellqu fl2015. Fix-xifer Is-sitwazzjoni tal-Caterham hija iktar drammatika g˙ax dan it-tim ma kienx fi stat tajjeb biΩΩejjed biex iressaq talba simili g˙al dik tal-Marussia quddiem l-Istrategy Group. Fil-fatt, attwalment il-Caterham g˙adhom f’idejn l-amministraturi li ˙adu kontroll tat-tim wara li dan iddikkjara l-falliment f’Ottubru li

Barra l-futur tal-Marus sia u lCaterham, l-Istrategy Group iddiskuta x’riformi jistg˙u jsiru biex jag˙mlu lisport aktar interessanti hekk kif matul dawn l-a˙˙ar snin kien innutat tnaqqis notevoli fl-udjenza internazzjonali. Ewlenin fost il-proposti li kienu mistennijin li jitressqu mill-membri kien hemm dik li l-vetturi u l-magni jinbidlu biex ikunu aktar simili g˙al dawk tal-passat. Dan ikun ifisser li l-vetturi jkunu aktar wisg˙in, ir-roti akbar u lmagni aktar b’sa˙˙ithom. Madankollu, it-triq biex dawn il-proposti jsiru realtà g˙adha twila u mimlija ostakli. L-ewwel ostaklu huwa llaqg˙a li se ssir aktar tard dan ixxahar fejn l-uffiçjali tekniçi tat-timijiet kollha se jiltaqg˙u biex jaraw kemm hija vijabbli riforma ta’ din ix-xorti. S’issa t-timijiet g˙adhom ma kkommettewx ru˙hom dwar kif u meta se jsiru r-riformi, g˙ax f’dan l-istadju mhuwiex çar xi spejjeΩ huma involuti. Però, hemm min spekula li l-g˙aΩliet quddiem it-timijiet huma li jibdew jimplimentaw riformi gradwali mill-2016 stess jew inkella jag˙mlu l-bidliet kollha miftiehma fl-2017.

Lance armstrong joLqot ÛewÌ karozzi u jwaÓÓaL fis-sieÓba tiegÓu Il-pulizija qed isostnu li ççiklist ta’ fama mondjali Lance Armstrong re©a’ kiser il-li©i; din id-darba b’differenza. Dan g˙ax huma qed jallegaw li Armstrong saq fissakra wara festin f’Aspen u laqat Ωew© karozzi li kienu pparkjati iΩda qed jallegaw ukoll li dan sa˙ansitra qed jitfa’ t-tort kollu fuq it-tfajla tieg˙u. Skont id-Dipartiment talPulizija t’Aspen, l-SUV ta’ Armstrong kienet identifikata fl-inçidenti tad-29 ta’ Diçembru. Meta kienet interrogata mill-Pulizija, is-sie˙ba ta’ Armstrong, Anna Hansen, g˙all-bidu qalet lill-Pulizija li hi kienet qed issuq f’dak illejl. Skont ir-rapport talPulizija, Hansen qalet lillPulizija li hi tilfet il-kontroll u laqtet Ωew© karozzi u wara rritornat fuq il-post u qalet lis-sid li se t˙allas l-ispejjeΩ. Il-Pulizija m’emmnux din ilverΩjoni u meta staqsew persuni o˙ra li kienu fil-festin sostnew li fil-v erità Armstrong kien is-sewwieq u mhux Hansen. Meta ffaççjata b’din ir-realtà, allegatament Hansen ˙assitha mdejqa u qaltilhom li bidlu l-post f’nofs ta’ triq – bdil fil-verΩjoni. Jumejn wara, Hansen re©g˙et bidlet il-verΩjoni tag˙ha u fla˙˙ar ammettiet li kien veru li Armstrong kien qed isuq ilkarozza.

38 08|02|2015

kullhadd.com

PREMIER INGLIÛ

KÓ SPORTS

RIÛULTATI TAL-BIERAÓ Chelsea bdew mill-ewwel fuq lattakk u proprju mal-ewwel attakk denju tag˙hom marru fil-vanta©© meta minn pass ta’ William, Eden Hazard kompla ©ewwa biex tefa’ littim minn Londra fil-vanta©©. Fit-tieni taqsima, Aston Villa ©abu d-draw minnufih permezz ta’ Okoro wara azzjoni tajba. Dan kien lewwel gowl tieg˙u fil-karriera tieg˙u mat-tim ta’ Villa. Madankollu, it-tim ta’ Mourinho re©a’ mar filvanta©© mid-difensur Serb ta’ Ivanovic li b’xutt bix-xellug tefa’ firrokna tax-xikba biex g˙eleb lillgowler Amerikan ta’ Villa Brad Guzan. WEST HAM V MAN. UTD

Harry Kane jiççelebra l-gowl tieg˙u fid-Derby tal-Londra bejn it-Tottenham u l-Arsenal

TOTTENHAM V ARSENAL Fl-ewwel log˙ba li kien hemm ilbiera˙ waranofsinhar it-tim ta’ Tottenham g˙eleb lir-rivali eterni Arsenal f’daru bl-iskor ta’ 2-1 wara li dawn tal-ewwel kienu minn ta˙t. Wara bidu kwiet, it-tim ta’ Arsenal mar fil-vanta©© fil-11-il minuta permezz tal-plejer internazzjonali ÌermaniΩ Mesut Ozil li kompla fejn ˙alla mil-log˙biet ta’ qabel minn mindu rritorna lura minn injury . Madankollu, it-tim rivali ta’ Tottenham beda jippressa kemm jista’ biex i©ib il-gowl taddraw u

resaq viçin diversi drabi l-aktar middifensur Danny Rose. L-impenji tag˙hom kienu ppremjati fit-tieni taqsima meta Harry Kane ©ab il-gowl tad-draw. Re©a’ kien listess plejer li 5 minuti mit-tmiem ta reb˙a importantissima lil Spurs b’daqqa ta’ ras. ASTON VILLA V CHELSEA It-tim ta’ Jose Mourinho kompla jsa˙˙a˙ il-poΩizzjoni tieg˙u filquççata tal-klassifika meta g˙eleb lisfida ta’ Aston Villa u reba˙ bl-iskor ta’ 2-1.

Illum waranofsinhar it-tim minn Londra ta’ West Ham jilqa’ f’daru lil Manchester United liema konfront se jkun importanti g˙aΩ-Ωew© timijiet b’mod speçjali g˙at-tim ta’ van Gaal u l-isfida biex it-tim tieg˙u jikkwalifika g˙aç-Champions League. Qabel il-waqfa tal-Milied kien hemm punt biss jissepara lil dawn ittimijiet dan hekk kif il-Hammers kienu bla telfa f’˙ames log˙biet. Madankollu, riçentament, it-tim ta’ Allardyce naqqas fil-prestazzjonijiet tieg˙u, tant li ©abru biss ˙ames punti mill-a˙˙ar sitt log˙biet u b˙alissa jinsabu fit-tmien post talklassifika. Min-na˙a tag˙om, ilUnited tilfu darba biss f’sittax-il partita u se jkunu qed jilag˙bu din illog˙ba wara li aççertaw il-post tag˙hom aktar tard din il-©img˙a kontra Cambridge.

Tottenham H v Arsenal

2-1

Aston Villa v Chelsea

1-2

Leicester City v Crystal Palace

0-1

Manchester City v Hull City

1-1

QPR v Southamptom

0-1

Swansea City v Sunderland

1-1

Everton v Liverpool

0-0

LOGÓOB GÓAL-LUM Burnley v West Brom

13.00

Newcastle United v Stoke City

15.05

West Ham v Man. United

17.15

KLASSIFIKA TIM

Chelsea Manchester City Southampton Man.United Tottenham Arsenal Liverpool West Ham United Swansea City Stoke City Newcastle United Everton Crystal Palace Sunderland West Brom Aston Villa Hull City Burnley QPR Leicester City

24 24 24 23 24 24 24 23 24 23 23 24 24 24 23 24 24 23 24 24

17 14 14 12 13 12 11 10 9 9 8 6 6 4 5 5 4 4 5 4

5 7 3 7 4 6 6 6 7 5 6 9 8 12 7 7 8 8 4 5

2 3 7 4 7 6 7 7 8 9 9 9 10 8 11 12 12 11 15 15

54 47 38 39 37 45 33 35 28 26 29 31 26 22 20 12 21 21 24 21

21 24 17 22 31 27 27 27 31 28 35 34 34 34 32 32 34 38 43 38

56 49 45 43 43 42 39 36 34 32 30 27 26 24 22 22 20 20 19 17

PUNTI OÓRA

SERIE A

CRISTIANO RONALDO JISWA MILL-INQAS £300 MILJUN FIORENTINA V ATALANTA

RIÛULTATI TAL-BIERAÓ Verona v Torino Juventus v Milan

1-3 Tard

LOGÓOB GÓAL-LUM 12.30

Fiorentina v Atalanta Cagliari v Roma Empoli v Cesena Parma v Chievo Napoli v Udinese Sampdoria v Sassuolo Inter v Palermo

15.00 15.00 15.00 15.00 15.00 20.45

It-tim ta’ Fiorentina se jkun qed ifittex li jΩommu lpass g˙all-©lieda tal-kwalifikazzjoni Ewropea dan meta llum waranofsinhar jilqg˙u lil Atalanta flArtemio Franchi. Il-Vjola g˙addejjin minn forma tajba f’dan ir-rigward u minkejja li ©ew draw darbtejn bliskor ta’ 1-1 xorta wa˙da jinsabu fis-sitt post tal-klassifika fl-Italja. Min-na˙a tag˙hom, Atalanta aktar jinsabu ffukati fuq il-©lieda biex jevitaw ir-relegazzjoni dan wara li lgowl rebbie˙i ta’ Mauricio Pinilla kontra Cagliari. Aktar reb˙ b˙al dan g˙andu jkun biΩΩejjed biex Atalanta jsalvaw. G˙alhekk, il-kowç ta’ dan it-tim mhux mistenni jag˙mel xi tibdil kbir fil-konfront tallum waranofsinhar.

LOGÓOB GÓAL GÓADA

NAPOLI V UDINESE

Lazio v Genoa

Tim ie˙or li b˙alissa g˙addej ukoll minn forma tajba huwa dak ta’ Napoli. It-tim ta’ Rafa Benitez se jiltaqa’ ma’ Udinese li b˙alissa qieg˙ed fit-12-il post. IlPartonopei g˙adhom ©ejjin minn reb˙a ta’ 2-1 kontra Chievo u jekk jirb˙u din il-log˙ba jkunu ilhom ma jitilfu sitt log˙biet infila f’kull kompetizzjoni. Udinese, min-na˙a l-o˙ra reb˙u biss log˙ba wa˙da minn mindu bdiet is-sena l-©dida u dan jirrifletti ddiffikultajiet kontinwi li dan it-tim iffaççja dan lista©un. Il-kowç Andrea Stramaccioni jidher li se jΩomm mal-istess formazzjoni ta’ 3-5-1-1 u jittama li j©ib riΩultat poΩittiv.

20.45

KLASSIFIKA TIM

Juventus Roma Napoli Lazio Sampdoria Fiorentina Torino Palermo Milan Genoa Sassuolo Udinese Internazionale Hellas Verona Atalanta Empoli Cagliari Chievo Cesena Parma

21 21 21 21 21 21 22 21 21 21 21 21 21 22 21 21 21 21 21 21

15 12 11 10 8 8 8 7 7 7 6 7 6 6 5 3 4 4 3 3

5 7 6 4 10 8 7 9 8 8 10 7 8 6 8 11 7 6 6 1

1 2 4 7 3 5 7 5 6 6 5 7 7 10 8 7 10 11 12 17

44 34 38 37 27 29 25 34 31 29 27 25 30 24 17 19 28 15 21 20

9 16 26 25 23 20 23 33 26 26 29 27 29 37 26 26 40 26 41 46

50 43 39 34 34 32 31 30 29 29 28 28 26 24 23 20 19 18 15 9

INTER V PALERMO It-tim inkonsistenti ta’ Inter se jkun qed ifittex li jbiddel il-fortuni tieg˙u iΩda dan mhux se jkun façli kontra t-tim ta’ Palermo li qed jitjiebu fil-prestazzjonijiet tag˙hom. Wara li g˙al mument Inter dehru li re©g˙u qed isibu saqajhom g˙all-©lieda fil-postijiet Ewropej, din il-forma ma kinitx wa˙da konsistenti u g˙alhekk sabu ru˙hom f’nofs il-klassifika riçentament wara ttelfiet kontra Torino u Sassuolo. Palermo tilfu biss darbtejn mill-5 ta’ Ottubru tassena l-o˙ra kontra Juventus u Fiorentina. Dan juri kemm dan it-tim sab siequ malajr fil-league Taljan u jista’ joffri sfida denja g˙at-tim ta’ Mancini.

L-a©ent ta’ Cristiano Ronaldo Jorge Mendes Ωvela li kieku Real Madrid jiddeçiedu li jbig˙u lil Ronaldo minnufih dan jista’ jiswa sa mill-anqas £300 miljun. Mendes sostna li dan il-plejer ta’ 29 sena huwa l-a˙jar plejer li qatt kien hawn fuq wiçç id-dinja kif ukoll l-a˙jar atleta sportiv ta’ kull Ωmien. Mendes Ωied jg˙id li Ronaldo ma jista’ ji©i mqabbel ma’ ˙add aktar fid-dinja sportiva. Dan l-attakkant PortugiΩ, riçentament, kien ivvutat b˙ala l-a˙jar plejer tad-dinja biex b’hekk reba˙ dan l-unur g˙attielet darba f’˙ajtu u g˙eleb l-isfida tar-rivali tieg˙u, lattakkant ta’ Barçellona, l-Ar©entin Lionel Messi. IMUT EKSKOWÇ TA’ BAYERN MUNICH U BARÇELLONA L-ekskowç ta’ Bayern Munich u Barçellona, fost o˙rajn, Udo Lattek miet din il-©img˙a fl-età ta’ 80 sena. Dan ilkowç ÌermaniΩ kien qed ibati mill-Parkinson’s Disease u mid-dimensja. Lattek jibqa’ mfakkar l-aktar g˙aΩ-Ωew© perjodi li kien kowç ta’ Bayern Munich tant li kien wassal lil dan l-istess klabb g˙all-ewwel suççess tieg˙u fic-Champions League meta reb˙u din il-kompetizzjoni fl-1974. Huwa kien parti wkoll misset-up li wassal lill-Ìermanja tal-Punent g˙allfinal tat-Tazza tad-Dinja tal-1966 meta kienu meg˙luba mill-IngliΩi f’Wembley Stadium. Lattek reba˙ ukoll tazzi Ewropej o˙ra ma’ Borussia Monchengladbach, fosthom itTazza UEFA fl-1979 u l-Cup Winners’ Cup ma’ Barçellona fl-1982. HUNTELAAR SOSPIÛ GÓAL SITT LOGÓBIET L-attakkant OlandiΩ ta’ Schalke Klaas-Jan Huntelaar kien sospiΩ g˙al sitt log˙biet wara l-karta l-˙amra li qala’ kontra Hanover il-©img˙a l-o˙ra. Dan il-plejer ta’ 31 sena ntwera karta ˙amra diretta wara tackle kerha immens minn wara fuq Manuel Schmiedebach fir-reb˙a tat-tim tieg˙u b’1-0. Wara din id-deçiΩjoni, it-tim ta’ Schalke ddikjara li se jappella din is-sospensjoni lillFederazzjoni ÌermaniΩa tal-Futbol. L-uffiçjali ta’ dan il-klabb sostnew li s-sospensjoni ta’ sitt log˙biet hija esa©erata wisq u g˙alhekk se jappellawha. Min-na˙a tieg˙u, Huntelaar ammetta li t- tackle tieg˙u kienet ta’ karta ˙amra imma Ωgur li ma tiswiex sospensjoni ta’ sitt log˙biet. Fil-fatt, semma wkoll kif, kemm ilu jilg˙ab fil-Bundesliga, tkeçça darba u dan wara li ntwera Ωew© karti sofor.

SPORTS KÓ

08|02|2015 39

kullhadd.com

BOV PREMIER LEAGUE MOSTA SLIEMA W

1 2

NAXXAR L ÛEBBUÌ

4 0

TARXIEN R HIBERNIANS

1 4

BALZAN PIETÀ H

1 2

Ritratti: STEPHEN GATT

TELFA F’REBÓA GÓAL SLIEMA

Ekani Rodriguez (M) Marko Potezica (S)

Fl-ewwel log˙ba li kien hemm ilbiera˙ fil-Hibs Stadium it-tim ta’ Sliema dawwar telfa f’reb˙a biex g˙eleb lit-tim Mosti bl-iskor ta’ 2-1. It-tim ta’ Sliema mill-ewwel beda fuq l-offensiva mat-3 minuti log˙ob meta kien Scozzese li pprova xutt minn barra l-kaxxa bil-ballun ji©i salvat ming˙ajr l-ebda diffikulta mill-gowler ta’ Mosta Omar Borg. Fl-10 minuta, Sliema ˙olqu azzjoni o˙ra meta minn free-kick li inkariga ru˙u minnu Calcado g˙adda ftit ’il bog˙od minn mal-lasti. 10 minuti wara, Sliema komplew jattakkaw meta minn pass ta’ Alex Muscat lejn Calcado li iΩda minn qag˙da angolata tefa’ g˙oli. Sliema komplew jag˙fsu fis-27 minuta meta minn corner li inkariga ru˙u minnu Calcado, dan qassam lejn Pisani, b’dan tal-a˙˙ar iqassam lil Scozzese li pprova xutt minn barra l-kaxxa bil-gowler ta’ Mosta jdawwar f’corner. Azzjoni o˙ra SlimiΩa fil-35 minuta meta pass ta’ Calcado lejn Trevor Cilia li b’xutt mill-viçin Borg jer©a’ jsava. Minkejja dan id-dominju SlimiΩ, kienu proprju t-tim ta’ Mosta li marru l-ewwel vanta©© kontra x-xejra tal-log˙ob. Kien fit-58 minuta meta minn pass fit-tul ta’ Rodriguez Ekani lejn Haruna Babangida li dan mill-viçin tefa’ fir-rokna tax-xibka fost il-fer˙ tas-sapporters Mostin. L-ewwel azzjoni ta’ Sliema wara dan il-vanta©© Mosti, sarrfet f’gowl SlimiΩ. Kien proprju fil-71 minuta li Sliema kisbu l-gowl taddraw meta l-plejer Aidan Jake Friggieri kien g˙adu kif da˙al flok Trevor Cilia, meta minn corner ta’ Calcado l-ballun spiçça g˙and talewwel li mill-viçin tefa’ fix-xibka. Fit-82 minuta Sliema marru filvanta©© meta minn pass ta’ Bokar lejn Junior li mill-viçin tefa’ l-balin fir-rokna tax-xibka wara Borg. Hekk kif kienet se tispiçça l-partita, Sliema setg˙u skurjaw it-tielet gowl meta Bocar qabeΩ lill-gowler Borg u minn qag˙da angolata ra l-ballun jibqa’ g˙addej barra quddiem lasti vojta.

Referee: Trustan Farrugia Cann

John Mintoff (S) Andrea Scozzese (S) Karl Pulo (M)

IL-PREMIER LEAGUE MALTI

KLASSIFIKA Hibernians Valletta Birkirkara Balzan Floriana Sliema Wanderers Mosta Naxxar Lions Tarxien Rainbows Pietà Hotspurs Ûebbug Rangers Qormi

+/-

Pti

22 21 21 22 21 22 22 22 22 22 22 21

19 14 13 9 7 7 7 5 4 5 4 4

3 1 3 7 7 6 4 7 9 6 6 5

0 6 5 6 7 9 11 10 9 11 12 12

68 50 40 35 36 26 24 26 22 19 25 20

13 16 21 33 39 31 43 34 38 36 51 36

+55 +34 +19 +2 -3 -5 -19 -8 -16 -17 -26 -16

60 43 42 34 28 27 25 22 21 21 18 17

LOGÓOB GÓAL-LUM Stadium Nazzjonali Floriana Birkirkara

v Qormi v Valletta

14.00 16.00

REBÓA KOMDA B’10 PLEJERS

Angus Buhagiar (N) Mauricio Osmar Rodrigues Britto (Û)

Luke Montebello (Û) Pablo Doffo (N)

Fl-ewwel log˙ba li kien hemm ilbiera˙ fil-Victor Tedesco Stadium it-tim ta’ Naxxar irritorna lura g˙ar-reb˙ meta façilment g˙eleb lil Ûebbu© bl-iskor ta’ 4-0. Mal-ewwel azzjoni tal-log˙ba u mal-ewwel minuta, it-im Naxxari mill-ewwel mar fil-vanta©©. Kien proprju minn corner ta’ Gilmar da Silva Ribeiro fejn Frank Temile ©ie mwaqqa’ fil-kaxxa minn Matthias Muchardi, bir-referee ordna penalty li minnu l-istess da Silva Ribeiro ma falliex. Ûebbu© irrea©ixxew fit-8 minuta meta minn cross ta’ Matthew Bartolo, ix-xutt minn qag˙da tajba ta’ Muchardi stampa mal-wieqfa. Fl-20 minuta xutt fil-baxxa minn barra l-kaxxa ta’ Jorge Santos Silva li g˙adda ftit barra. Azzjoni o˙ra g˙al Naxxar meta minn pass ta’ Mattia del Negro lejn Santos Silva, dan avvanza u l-cross tieg˙u ©ie salvat minn Emmanuel Bartolo. Fis-27 minuta kien hemm azzjoni min-na˙a ta’ Ûebbu© meta minn cross ta’ Paltemio Barbetti, ix-xutt ta’ Mauricio Britto g˙adda ftit barra. Fit-38 Naxxar irduppjaw meta minn pass ta’ Temile lejn Santos Silva, dan kompla javvanza u kkonkluda b’xutt minn barra l-kaxxa. Hawnhekk, l-istess Temile ©ie muri t-tieni karta safra g˙al xi rimarki li g˙adda lejn il-partitarji Ûebbu©in biex b’hekk Naxxar kellhom jilag˙bu l-kumplament tal-partita b’g˙axar plejers. Fit-tieni taqsima Ûebbu© prova jag˙mlu reazzjoni fit-48 minuta iΩda x-xutt minn barra l-kaxxa ta’ Muchardi kien imdawwar f’corner minn Julian Azzopardi. Minn hawn ‘il quddiem spikka d-dominju assoltu fejn skurjaw Ωew[ goals o˙ra. Fit-53 minuta, Naxxar skurjaw it-tielet goal meta minn pass ta’ Victor Bellia re©a’ kien Santos Silva li kkonkluda fir-rokna tax-xibka. L-a˙˙ar azzjoni denja u goal waslu fil-65 meta minn azzjoni personali ta’ da Silba Ribeiro, dan qata’ lid-difiΩa ta’ Ûebbu© fuq il-©irja, avvanza u kkonkluda fix-xibka b’xutt fil-baxx.

Referee: Clayton Pisani

40 08|02|2015

kullhadd.com

kÓ LokALi

MALTA U L-GREÇJA

Alfred Sant Kap tad-Delegazzjoni Laburista fil-Parlament Ewropew

Kif tid˙ol Malta fit-talba li qed tag˙mel il-Greçja biex jin˙afrulha d-djun li ng˙atat mill-pajjizi membri taΩ-Ûona Ewro ˙alli tilqa’ g˙all-krizi finanzjarja u ekonomika li ilha tifniha dawn l-a˙˙ar ˙ames snin jew aktar? X’g˙andha tkun il-pozizzjoni ta’ Malta quddiem din it-talba? Ninsabu mda˙˙la fil-biçça g˙ax, b˙all-pajjiΩi l-o˙ra membri, ˙ri©na s-sehem tag˙na fisself li ng˙ata. Hu çkejken imqabbel ma’ ta’ ˙addie˙or; hu kbir sew bil-kejl tag˙na. Wara li faqqg˙et il-krizi finanzjarja tassena 2008, il-Greçja kienet talewwel li qarrbet lejn il-falliment. Dakinhar, ir-regola taΩ-Ûona Ewro kienet li kull pajjiz bi problemi finanzjarji jrid jara kif se jsolvihom. Imma meta dehret li l-Greçja se teg˙req, kul˙add inteba˙ li dan se jo˙loq perikli kbar g˙aΩ-Ûona kollha kemm hi. Il-pajjizi membri ffirmaw trattat kull wie˙ed mal-Greçja li bih sellfu lill-Greçja ammont ta’ flus biex din tkun tista’ ΩΩomm filwiçç.

falluta) bi mg˙ax g˙oli. Kienet ˙a©a çara li dawn il-kalkoli ta’ ba˙nan m’huma se jwasslu mkien. Fil-fatt, malajr instab li l-ewwel self li ng˙ata lill-Greçja ma kienx biΩΩejjed, waqt li lekonomija tal-pajjiz baqg˙et sejra mill-˙azin g˙all-ag˙ar. Dan g˙amilha ˙a©a dejjem aktar diffiçli biex il-pajjiz jilqa’ g˙ad-djun li ng˙ata ˙alli ‘jsalva’. Sadanittant, pajjiΩi o˙ra fiΩÛona Ewro, b˙all-Irlanda, bdew huma wkoll jiffaççjaw problemi finanzjarji akuti. Il-pajjiΩi membri taΩ-Ûona Ewro kellhom jaqblu li, biex jilqg˙u g˙all-problemi dejjem jikbru, riedu jo˙olqu fond li jid˙ol hu g˙as-self lil dawk affettwati, u mhux kull membru separatament jag˙mel trattat mal-pajjiΩ f’diffikultà. Il-fond twaqqaf billi kul˙add ˙are© flus u ta garanziji. B’hekk seta’ ji©bor biljuni ta’ ewro li mbag˙ad isellef ta˙t çerti kundizzjonijiet lill-pajjiΩi milquta. Mill-©did Malta kellha, b˙ala parti miΩ-Ûona Ewro tipparteçipa f’din il-˙idma billi to˙ro© ilgaranziji tag˙ha lill-fond.

L-g˙ajnuna taΩ-Ûona Ewro

soçjali, it-tne˙˙ija ta’ regoli li bihom l-impjegati kienu jiΩdidulhom il-pagi minn sena g˙al sena, il-bejg˙ ta’ proprjetajiet u kumpaniji tal-Gvern, eçç. Ukoll, is-self ma n˙ari©x f’pakkett wie˙ed, imma nqasam f’numru ta’ partijiet. Jekk ilGreçja ma tissodisfax il-kundizzjonijiet li jsirulha, il-parti tal-flus li kien imiss tibqa’ ma tintbag˙atx sakemm l-obbligi li tkun aççettat il-Greçja jitwettqu. Matul is-snin qamu diversi lmenti li l-kundizzjonijiet mhumiex jintla˙qu imma, minn tilwima g˙all-o˙ra, idda˙˙lu ˙afna miΩuri iebsa li ssarrfu fi tbatijiet kbar g˙all-poplu Grieg. Aktar minn hekk, l-ekonomija Griega mhux talli ma rkupratx, talli sa ftit taΩ-Ωmien ilu baqg˙et sejra mill-˙azin g˙all-ag˙ar, bilqg˙ad dejjem jirranka. Illum, lekonomija Griega, minkejja sself kollu li ng˙ata l-Gvern, tiswa biss tliet kwarti ta’ dak li kienet tiswa sitt snin ilu. Fl-istess ˙in, id-dejn kollu tal-Greçja baqa’ jiΩdied biex illum, b˙ala persenta©© tal-ekonomija, ji©i kwaΩi kwart akbar milli kien qabel skattat il-kriΩi.

Il-kundizzjonijiet A˙na g˙amilna b˙al ˙addie˙or. Meta t-trattat resaq quddiem ilParlament Malti, kont wissejt li rridu noqog˙du b’seba’ g˙ajnejn g˙al xiex de˙lin. Il-Ministru talFinanzi Nazzjonalista Fenech kien wie©eb li konna se mmorru tajjeb bil-ftehim. Il-Gvern Malti kien se jissellef bi mg˙ax baxx, u jsellef lill-Greçja (kwaΩi

U issa? Is-self li ng˙ata lill-Greçja (u lillpajjiΩi l-o˙ra li b˙alha rçivew self) kien marbut ma’ kundizzjonijiet – ˙afna minnhom iebsa – dwar kif il-Gvern kellu jindirizza l-ekonomija u l-finanzi tieg˙u. Kienu jinvolvu t-tkeççija ta’ impjegati ‘Ωejda’ fis-settur pubbliku, it-tnaqqis ta’ benefiççji

Óafna jaqblu li l-pjan ta’ salvata©© tal-Greçja mhux biss ©ie jiswieha qares, imma li bih spiççat ag˙ar milli kienet meta telqet bih. Dik hi l-fehma talGvern il-©did tas-SiriΩa li jrid jirrinegozja mill-©did id-djun li lGreçja tg˙abbiet bihom mal-

Ewropej. Ta˙thom qed tispiçça mg˙aff©a u mhux se jkollha qatt nifs biex t˙allashom lura. Hu flinteress tal-Greçja u tal-Ewropej li parti sostanzjali mid-djun tin˙afer g˙ax xorta wa˙da lEwropej mhux se jkunu jistg˙u jie˙du flushom lura. Dan l-argument ftit jista’ jog˙©ob lill-pajjiΩi li sellfu lillGreçja, fosthom Malta. X’se jg˙idu l-familji Maltin jekk isiru jafu li l-flus li n˙ar©u mit-taxxi tag˙hom biex ‘jg˙inu’ lill-Greçja saru du˙˙an? Min-na˙a l-o˙ra, jekk il-Greçja tispiçça Ωorba g˙al kollox ta˙t ilpiΩijiet li qed ikollha ©©orr, mhux xorta l-flejjes li sellifnielha se jintilfu? Hu fl-interess ta’ kul˙add li l-Greçja ter©a’ ssir prospera. Lili, l-aktar li jinkwetani hu kif fl-a˙˙ar snin kienu n-nies iΩΩg˙ar – ˙addiema, bdiewa, self employed Ωg˙ar, pensjonanti – li l-aktar kellhom i©orru u g˙adhom i©orru l-piΩijiet talkriΩi Griega. Dwar hekk, naqbel mal-Gvern tas-SiriΩa li l-ewwel prijorità g˙andha tkun li jing˙ata ftit nifs liΩ-‘Ωg˙ar’. Di©à ktibtha mkien ie˙or: ilGvern tas-SiriΩa narah donnu jinsab fl-istess qag˙da b˙allGvern Laburista tas-sena 1971, meta telaq biex jinnegozja mill©did il-ftehimiet finanzjarji u taddifiΩa mar-Renju Unit. Li nittama hu li, meta u jekk jintla˙aq ftehim bejn il-Greçja u l-pajjiΩi taΩÛona Ewro, dan ikun ftehim li tassew i˙ares l-interessi talpoplu ˙addiem Grieg.