KullHadd_08.05.2016

ĦARSA LEJN IX-XOGĦLIJIET FIL-BELT TAĊ-ĊITTADELLA

www.kullhadd.com Il-Ħadd, 8 ta’ Mejju, 2016

Ħarġa Nru 1,191 Prezz €1

€1.5 MILJUN FI GRAWND F’WIED IL-GĦAJN Ilbieraħ il-Gvern inawgura l-proġett tal-bini ta’ grawnd tal-futbol flimkien ma’ diversi faċilitajiet anċillari f ’Wied il-Għajn li se jagħmlu parti mill-Park tal-Familja li jinsab fl-istess lokalità.

Din l-inizjattiva, li se ssir b’investiment ta’ €1.5 miljun, ittieħdet hekk kif inħass bżonn kbir ta’ investiment ta’ din ix-xorta fi ħdan lokalità żagħżugħa b’popolazzjoni li qiegħda dejjem tikber. Huwa mistenni li l-proġett jitlesta fi żmien sena u nofs minn meta jinħarġu l-permessi meħtieġa.

Tkompli f ’paġna 5

DIKJARAZZJONI SUPER

VALUR TA’ ART JOGĦLA BLA SPJEGAZZJONI Dokumenti li għandha f ’idejha din il-gazzetta jixhdu li valutazzjoni ta’ biċċa art fis-Siġġiewi li saret mid-Dipartiment tal-Artijiet fl-2012 għoliet b’xejn inqas minn €87,000 fi żmien qasir ta’ seba’ xhur, u dan minkejja li saret mill-istess perit.

Din il-ġimgħa l-eks-Segretarju Parlamentari Michael Falzon ta x-xhieda tiegħu quddiem il-Kumitat għall-Kontijiet Pubbliċi dwar il-każ ta’ Triq Żekka, fejn b’konsistenza reġa’ tenna dak li dejjem stqarr mill-bidu; ċjoè li huwa qatt ma ndaħal fil-valutazzjonijiet tal-art u li dejjem qagħad fuq il-valutazzjonijiet tal-periti, li kienu ġew magħżula fi żmien Gvern Nazzjonalista.

Ara paġna 4

• TIRRITORNA D-DIKJARAZZJONI TAL-ASSI TA’ TONY ABELA • BUT MIMLI GĦALL-EKSMEMBRU TAL-KABINETT LI KISER IL-KODIĊI TAL-ETIKA Ara paġna 4

02 08|05|2016

kullhadd.com

LOKALI

IL-PROĠETT TAĊ-ĊITTADELLA…

FIL-QRIB L-INAWGURAZZJONI TA’ ĠAWHRA OĦRA GĦALL-GĦAWDXIN GLEN FALZON glen@kullhadd.com

Minn informazzjoni li kisbet din il-gazzetta jirriżulta li dalwaqt se jkun inawgurat uffiċjalment il-proġett taċĊittadella f ’Għawdex, proġett li l-bżonn tiegħu kien ilu jinħass snin twal u għalhekk imur lura għal taħt amministrazzjoni preċedenti. Huwa proprju għalhekk li din il-ġawhra tant għal qalb l-Għawdxin dalwaqt se tkun lesta wkoll u dan bħala parti mill-ħidma talGvern Laburista fi proġetti infrastrutturali u ta’ restawr f ’Għawdex.

Din il-gazzetta hija infurmata wkoll li bħalissa għaddejjin xogħlijiet ta’ finishing fid-daħla prinċipali taċ-Ċittadella li permezz ta’ dan il-proġett ġiet mogħtija dehra aktar awtentika ta’ kif kienet fi żmien ilKavallieri.

Għalkemm il-proġett ġie approvat fit-2012, ix-xogħol proprju nbeda fl-2013 meta bdew jiġu ppubblikati s-sejħiet għall-offerti għal dan il-proġett.

Ix-xogħol infastrutturali nbeda fl-2014 u allura il-proġett, minkejja d-diffikultajiet, ġie implimentat f ’perjodu ta’ anqas minn tliet snin.

Dan il-proġett huwa biss ħolqa waħda minn katina sħiħa ta’ investimenti u proġetti ta’ restawr u riabilitazzjoni f ’Għawdex li seħħew matul dawn l-aħħar tliet snin.

Ippubblikati aktar minn 20 tender Matul it-twettiq tal-proġett ġew ippubblikati aktar minn għoxrin tender differenti bi wħud minnhom jiġu ppubblikati aktar minn darba.

Fil-fatt, mill-2013 ’l hawn, inħareġ 21 tender meta qabel l-2013 kien inħareġ wieħed biss li ma ġiex aċċettat għax teknikament ma kienx validu.

Ix-xogħlijiet kienu jikkonsistu f ’konsolidazzjoni u restawr

id-darba ma jista’ jingħad li ċ-Ċittadella hija aċċessibbli daqs illum, anke jekk din tibqa’ mgħollija ’l fuq kif dejjem kienet maħsuba bħala belt fortifikata tal-Għawdxin.

Ammont ġmielu attrazzjonijiet ġodda

ta’ żewġ ġibjuni tal-ilma li ma kinux għadhom jintużaw, f ’ċentru għall-viżitaturi mgħammar b’tekonolġija awdjo-viżiva biex tgħin lillviżitaturi jifhmu aktar l-istorja ta’ dan il-post storiku. Apparti minn hekk, sar xogħol ta’ rikostruzzjoni u pavimentar tat-toroq, pjazza u spazji miftuħa fiċ-Ċittadella.

Dawn ix-xogħijiet kienu jinkludu t-tqegħid tas-servizzi kollha taħt l-art, inklużi dawl, ilma, telefonija, drenaġġ u ilma tax-xita. Bl-istess xogħlijiet ġew eliminati bosta turġien fit-toroq li kienu saru fis-snin ħamsin biex b’hekk titjieb l-aċċessibbiltà fiċ-Ċittadella.

Dan segwa xogħol ieħor li jinkludi livellar u rikostruzzjoni u pavimentar tal-Pjazza talKatidral biex tkun tista’ tilqa’ fiha l-organizzazzjoni ta’ attivitajiet kemm kulturali kif ukoll dawk reliġjużi.

Xogħlijiet oħrajn jinkludu r-restawr u konsolidazzjoni tal-faċċati tal-binjiet storiċi li jżejnu liċ-Ċittadella,

riabilitazzjoni tal-foss li minn post żdingat issa ġie mibdul fi spazju rikreattiv u kulturali.

Dan flimkien ma’ installazzjoni ta’ sistema ġdida tad-dawl effiċjenti fl-enerġija kemm fuq ġewwa taċ-Ċittadella kif ukoll minn barra, flimkien ma’ installazzjoni ta’ bieb li jagħlaq il-fetħa tal-Pjazza tal-Katidral biex jiġi riabilitat id-dħul oriġinali fiċ-Ċittadella. Dan ilbieb jinfetah għal okkażjonijiet partikolari, fosthom dawk relatati mall-funzjonijiet filKatidral. Saru wkoll xogħlijiet oħrajn li jinkludu sinjali ta’ informazzjoni u direzzjoni, ħolqien ta’ dar tal-perjodu fil-Mużew tal-Folklor, kif ukoll xogħol ta’ ristruttrar u tisbiħ fiċ-Ċentru tal-Arti taċĊittadella.

Aktar aċċessibbiltà għaċĊittadella Din il-gazzetta hija infurmata wkoll li sar għadd ġmielu ta’ xogħlijiet u faċilitajiet biex tkun iffaċilitata l-aċċessibbiltà,

b’mod speċjali għal persuni b’diżabbiltà, minħabba l-fatt li ċ-Ċittadella kienet mibnija apposta fl-għoli, bi tlajja’ u turġien kull fejn tħares, biex tagħmilha aktar diffiċli lillgħadu biex jinfiltra.

Proprju għal dan il-għan ġew installati żewġ liftijiet fuq barra nett biex min-nofs it-Telgħa tal-Belt sal-bieb taċ-Ċittadella, wieħed jista’ prattikament jevita kull tarġa. Ġewwa fil-pjazza prinċipali, apparti t-telgħa li nbniet mattaraġ tal-Katidral għal vetturi ta’ emerġenza u pushchairs, hemm appliklazzjoni biex jitqiegħed lift pubbliku millpjazza sal-ewwel sular talQorti. Dan jiftaħ fil-Qorti filħinijiet tal-ftuħ, u jiftaħ ukoll bla limitu ta’ ħin fil-parapett tal-Qorti biex anke t-toroq ta’ fuq taċ-Ċittadella jkunu aċċessibbli. Twaħħlu wkoll żewġ stairlifts ħdejn il-Mużew tal-Arkeoloġija u ħdejn l-Awla Kapitulari u vertical platform fuq id-demibastjun ta’ San Martin.

Fi kliem ieħor, qatt daqs din

ta’

Permezz ta’ dan il-proġett se jiżdiedu l-attrazzjonijiet fiċ-Ċittadella, fosthom bjar ta’ Żmien il-Bronż 2500750 Q.K. Fdalijiet ta’ ħajt tal-epoka Rumana li x’aktarx kien parti mill-Belt klassika ta’ Għawdex, it-triq oriġinali ta’ żmien il-Kavallieri li kienet twassal għad-daħla prinċipali taċ-Ċittadella, ċirku tal-ġebel fil-Pjazza tal-Katidral li l-użu u ż-żmien tiegħu għadhom ma ġewx stabbiliti, żewġ sally ports jew passaġġi taħt l-art li ilhom imblukkati għal aktar minn 150 sena, u l-ewwel toroq mibnija fi żmien l-Ingliżi biex iwasslu għaċ-Ċittadella.

Ix-xogħlijiet kollha msemmija saru taħt superviżjoni kontinwa ta’ arkeoloġisti li studjaw birreqqa l-fdalijiet kollha li nstabu waqt ix-xogħlijiet u li ġew dokumentati b’mod xjentifiku u professjonali.

Matul it-twettiq tax-xogħlijiet instabu diversi fdalijiet li biex jiġu ppriservati u integrati filproġett kien jinħtieġ tibdil sinifikanti fil-proġett kif ippjanat oriġinarjament. Filfatt, affarijiet oħra bħat-tim tekniku għall-konservazzjoni u r-restawr taċ-Ċittadella huma ppjanati għall-futur qrib.

Fl-aħħar nett, ix-xogħlijet imwettqa diġà qegħdin iħallu impatt pożittiv fuq l-eluf ta’ turisti li kuljum iżuru ċ-Ċittadella peress li issa jistgħu jgawdu minn esperjenza aktar awtentika u varjata taċ-Ċittadella. Fil-fatt, min jitla’ ċ-Ċittadella bħalissa diġà jista’ jieħu idea ċara ta’ kif se jkunu jidhru x-xogħlijiet ladarba dawn jitlestew.

LOKALI

kullhadd.com

08|05|2016 03

€2 MILJUN F’XIRI TA’ KOTBA GĦALL-ISKEJJEL RITIANNE AGIUS Camilleri sostna li l-pubblikaritianne@kullhadd.com turi jiddependu minn fuq il-bejgħ tal-kotba edukattivi mmirati Sal-aħħar tal-2017 il-Gvern għall-istudenti u għall-iskejjel, u preżenti se jkun nefaq madwar bil-qligħ li jagħmlu fuq il-bejgħ €2 miljun f ’xiri ta’ kotba ekstrak- ta’ dawn il-kotba jinvestu f ’kotba urrikulari għall-iskejjel primarji u oħra bħal letteratura u akkademsekondarji. Permezz ta’ dan l-in- ja.

“B’hekk, l-investiment kbir li vestiment bla preċedent mhux biss qed jibbenefikaw minn qed jagħmel il-Gvern bħalissa riżorsi aħjar l-istudenti u l-għal- f ’kotba għall-iskejjel qed isaħħaħ liema, iżda ngħatat imbuttatura ’l is-settur tal-pubblikazzjoni lokali quddiem ukoll l-industrija lokali għax qed iħalli iktar flus għand tal-kotba, li b’din l-injezzjoni se il-pubblikaturi.” Jisħaq li l-Kuntkun tista’ tipproduċi iktar kotba sill Nazzjonali tal-Ktieb jaqbel li fil-prinċipju l-pubblikatur irid ta’ kwalità. jagħmel profitt għax, jekk il-pubIktar riżorsi għall-istudenti u blikatur jagħmel profitt, hemm iktar ċans li jgawdu l-kittieba u l-għalliema jkollna iktar kotba ta’ kwalità.

Isostni li l-ikbar inċenMistoqsi dwar dan l-investiment, il-Kap Eżekuttiv tal-Aġenzija tiv għall-awturi huwa l-bejgħ Nazzjonali tal-Litteriżmu, David tal-kotba stess, imma l-motivazzMuscat, spjega li attwalment din joni tal-awturi tiddependi wkoll l-aġenzija qed tħaddem ħames fuq kemm jitħallsu mill-pubbprogrammi separati. Fil-pro- likaturi tagħhom. “Jekk l-awturi gramm Aqra Kemm Tiflaħ kull mhumiex qed jitħallsu tax-xogklassi fil-Primarja qed tibbenefi- ħol tagħhom, hemm probabka minn mitt ktieb ġdid, u l-għal- biltà kbira li dak ix-xogħol li qed liema qed jingħataw 700 riżorsa. jagħmlu mhuwiex ta’ kwalità.

Fi programm ieħor, Ambaxxatu- Camilleri jtenni li l-kitba hija ri tal-Qari, personalitajiet magħr- professjoni u biex tagħmilha jrid ufa mat-tfal qed iżuru l-iskejjel ikollok is-sengħa, u huwa dejjem il-ħlas li jiggarantixxi l-kwalità biex jippromovu l-qari.

Iċ-Ċentru tar-Riżorsi huwa pro- tax-xogħol tiegħek.

B’rabta ma’ dan is-suġġett, gramm ieħor fih innifsu li joffri għajnuna lill-għalliema, u din Camilleri jirrimarka wkoll dwar is-sena se jiftaħ fergħa f ’Għaw- il-prattika tal-fotokopji tal-kotba dex għall-konvenjenza tal-għal- fl-iskejjel, li l-Kunsill Nazzjonali liema Għawdxin. Mill-banda tal-Ktieb din il-ġimgħa appella l-oħra, il-Literacy and Informa- kontriha. “Jien m’għandix dubtion Support Unit jassisti lil-li- ju bl-intensjonijiet ġenwini u breriji fl-iskejjel, u din is-sena se tajbin tal-għalliema,” isostni Cajkun qed jinvesti €100,000 f ’xiri milleri, “imma, jekk nippermettu ta’ kotba. Finalment, permezz ta’ l-fotokopji u l-ksur tal-jeddijiet L-Għodda f ’Idejk, l-għalliema tal-kotba, inkunu qed nheddu fl-iskejjel kollha qed jingħataw l-eżistenza tal-industrija tal-kotba nnifisha.” sett ta’ kotba u riżorsi.

Jgħid li bħala KNK qed jieħTisħiħ tal-industrija tal-pub- du attitudni pożittiva billi jżidu likazzjoni lokali u inċentiv l-għarfien u l-kuxjenza tal-imgħall-awturi portanza tal-jeddijiet tal-kotba waqt li jenfasizzaw fuq l-infurStaqsejna lil Mark Camilleri, zar. “Wieħed tajjeb jirrimarka Chairman tal-Kunsill Nazz- wkoll li, permezz tal-kotba ġodjonali tal-Ktieb, b’liema mod da li qed jinxtraw u jitqassmu iħoss li n-nuqqas ta’ investiment fl-iskejjel, l-għalliema qed isibu fil-kotba għall-iskejjel fil-passat inqas bżonn li jirrikorru għall-foaffettwa s-settur lokali tal-kotba. tokopji.”

“Jekk it-tfal jesperjenzaw il-kotInċentiv għall-qari lil hinn ba biss fil-kuntest tal-kurrikulu, jieħdu l-impressjoni li l-kotminn kotba akkademiċi ba huma xi ħaġa ta’ bilfors u li Camilleri jgħid li, bejn wieħed huma bżonjużi biss biex tistudja u ieħor, mal-aħħar tal-2017 il- għall-eżami,” isostni Camilleri.

Gvern se jkun nefaq maż-€2 “Din il-mentalità qed nippruvaw miljun f ’kotba li m’għandhomx nibdluha billi, f ’kordinament x’jaqsmu mal-kurrikulu. Jispjega sħiħ bejn il-Ministeru tal-Eduli dawn il-kotba għall-użu ekstra- kazzjoni u l-Kunsill Nazzjonakurrikulari huma importanti ħaf- li tal-Ktieb, imma speċjalment na biex inrawmu fit-tfal l-imħab- permezz tal-Aġenzija Nazzjonali tal-Litteriżmu, qed nimlew il-liba lejn il-qari.

breriji tal-klassijiet u tal-iskejjel bil-kotba.”

Jisħaq li, għalkemm huwa l-ewwel darba li qed isir investiment konċentrat, strateġiku u daqshekk kbir f ’kotba ekstrakurrikulari fl-iskejjel, hemm bżonn iktar investiment biex titwettaq bis-sħiħ il-politika talGvern għall-kotba; kemm dik li hija politika tal-kotba fl-iskejjel u kemm dik li hija politika tal-kotba barra mill-iskejjel.

AQRA KEMM TIFLAĦ: il-klassijiet tal-iskejjel primarji qed jintramaw b’mitt ktieb attraenti u interessanti (50 bil-Malti u 50 bl-Ingliż), kif ukoll 700 riżorsa għall-għalliema.

Mill-bidu tal-programm fl-2014 s’issa, tqassmu 11,500 ktieb bil-Malti u bl-Ingliż, f ’20 skola primarja f ’Malta u Għawdex lil 135 klassi u 2,311 tifel u tifla. F’din is-sena skolastika huwa proġettat li nqassmu 7,500 ktieb ieħor u dawn se jintużaw ma’ 5,207 tifel u tifla f ’43 skola tal-primarja.

AMBAXXATURI TAL-QARI: ixerred l-imħabba lejn il-qari permezz ta’ attivitajiet divertenti fl-iskejjel li jieħdu sehem fihom personalitajiet lokali. Minn Jannar tal-2014 sa April 2016, ipparteċipaw 3,550 student f ’attivitajiet ta’ qari għall-gost li ġew imtellgħin f ’45 skola primarja madwar Malta u Għawdex u fihom ħadu sehem 30 personalità. Permezz ta’ dan il-programm ingħataw 2,004 ktieb lit-tfal fejn saru dawn l-attivitajiet. Il-pjan huwa li ssir almenu attività waħda tal-Ambaxxaturi tal-Qari f ’kull skola primarja tal-Istat.

IĊ-ĊENTRU TAR-RIŻORSI TAL-LITTERIŻMU (LRC): jinsab fiċ-Ċentru Nazzjonali tal-Kurrikulu u joffri sapport fit-tagħlim tal-litteriżmu lill-għalliema u l-edukaturi, b’kollezzjoni estensiva ta’ 7,000 ktieb u riżorsi edukattivi. Fis-sena skolastika 2015-2016, se jinfetaħ ċentru tar-riżorsi ieħor fl-iskola tal-primarja f ’Ta’ Sannat, Għawdex.

LITERACY AND INFORMATION SUPPORT UNIT (LISU): din it-Taqsima, li qabel kienet magħrufa bħala Schools Library Service, toffri sapport lill-iskejjel fl-aspetti kollha edukattivi u tekniċi tal-libreriji. Il-LISU jipproċessa u jikkataloga l-kotba kollha tal-libreriji tal-iskejjel primarji, medji, u sekondarji tal-Istat, u qed jippromovi kultura ta’ qari f ’dawn l-iskejjel. Il-LISU bħalissa qiegħed joffri sapport lil 69 skola tal-primarja, 25 skola tal-medja u tas-sekondarja, u tliet skejjel postsekondarji. Din is-sena skolastika 2015-2016, l-Aġenzija Nazzjonali tal-Litteriżmu se tkun qiegħda tinvesti €100,000 f ’xiri ta’ kotba lil dawn il-libreriji tal-iskejjel.

L-GĦODDA F’IDEJK: l-għalliema fl-iskejjel medji, sekondarji u postsekondarji qed jingħataw set ta’ kotba u riżorsi. 1700 riżorsa ta’ tagħlim se jiġu mqassma f ’25 skola talmedja u tas-sekondarja, u tliet skejjel postsekondarji.

04 08|05|2016

kullhadd.com

LOKALI

VALUR TA’ ART FIS-SIĠĠIEWI TELA’ B’€87,000 F’SEBA’ XHUR RITIANNE AGIUS tern u Investigazzjoni tal-Gvern, ritianne@kullhadd.com saret stima minn żewġ periti flimkien, liema stima kienet tqarreb Dokumenti li għandha f ’idejha lejn il-valur li ngħata fit-tieni stima din il-gazzetta jixhdu li valutazz- tal-2012. joni ta’ biċċa art fis-Siġġiewi li saret mid-Dipartiment tal-Artijiet L-istess perit li għamel il-valuf ’Awwissu 2012 għoliet b’xejn in- tazzjonijiet fil-każ ta’ Triq Żekqas minn €87,000 fi żmien qasir ta’ ka seba’ xhur.

Kien l-istess perit li għamel Il-perit li għamel dawn iż-żewġ dawn iż-żewġ valutazzjonijiet, fejn valutazzjonijiet b’diskrepanza qawf ’Jannar 2012 l-art ġiet valutata wija bejniethom għamel ukoll valugħall-ammont ta’ €123,000, iżda tazzjonijiet fuq l-artijiet esproprjati f ’Awwissu tal-istess sena kien id- fil-każ ta’ Triq Żekka, liema każ dikjarat li din tiswa €210,000. L-art wassal għar-riżenja ta’ Michael Falimsemmija hija kbira 12,316 metru zon minn Segretarju Parlamentari.

Waqt li din il-ġimgħa kien kwadru u tinsab f ’żona kkunsidraqed jixhed quddiem il-Kumitat ta bħala waħda agrikola.

Fuq talba ta’ din il-gazzetta, id-Di- għall-Kontijiet Pubbliċi, Michael partiment tal-Artijiet ikkonferma li Falzon reġa’ tenna li huwa qatt ma dawn iż-żewġ valutazzjonijiet kienu ndaħal b’xi mod fil-proċeduri jew fil-fatt mitluba mill-Kummissarju valutazzjonijiet li saru, u s-sehem tal-Artijiet skont il-proċedura, kif tiegħu fil-każ ta’ Triq Żekka kien inhu ddikjarat fuq l-istess valutazz- li jiffirma fuq il-valutazzjonijiet li jonijiet li għandna kopja tagħhom. saru mill-esperti, jiġifieri l-periti li Mistoqsija jekk teżistix spjegazz- tqabbdu mid-Dipartiment tal-Artijoni bil-miktub mill-perit biex jiet. jiġġustifika din il-bidla drastika Falzon esprima d-dispjaċir tiegħu fil-valur, kelliema għad-Diparti- għall-fatt li l-perit li għamel il-valument iddikjarat li m’hemm l-ebda tazzjonijiet b’rabta mal-każ ta’ Triq indikazzjoni miktuba jekk meta Żekka ma ġiex investigat mill-Uffiċsaru dawn iż-żewġ valutazzjonijiet ju tal-Awditur Ġenerali. Iktar tard mill-istess perit, il-Kummissarju sar magħruf li dan l-uffiċċju issa tal-Artijiet ta’ dak iż-żmien tal- qed jinvestiga valutazzjonijiet oħra abx ġustifikazzjoni lill-perit dwar li saru mill-istess perit.

L-Awditur Ġenerali nnifsu sostid-diskrepanza fil-valur, jew jekk kienx hemm fatturi oħra li ma na li l-kelma ‘kollużjoni’ fir-rapport ġewx ikkunsidrati fl-ewwel stima tiegħu qatt ma kienet diretta lejn is-Segretarju Parlamentari nnifsu, iżda ttieħdu fit-tieni stima.

Dwar jekk id-Dipartiment iżda kienet qed tirreferi għal kollużtal-Artijiet għamilx valutazzjoni- joni bejn id-Dipartiment tal-Artijijiet oħra fuq din l-art, kemm per- et u Marco Gaffarena. L-Awditur mezz ta’ dan il-perit jew periti oħra, ikkonferma li l-involviment ta’ Falil-kelliema qalet li fl-2016, fuq talba zon kien biss li dan iffirma l-esprotad-Dipartiment tal-Awditjar In- porjazzjoni.

MIJIET TA’ ELUF, KAROZZI U PROPRJETÀ ALEANDER BALZAN aleander.balzan@one.com.mt In-Nutar Tony Abela rritorna fil-Parlament fl-aħħar xhur u miegħu rritornat dikjarazzjoni tal-assi super. Fl-ewwel ċans biex jissottometti rendikont tal-assi tiegħu, id-deputat magħruf għal kif joħroġ il-flus mill-but, reġa’ wera li ħafi mhuwiex.

Il-gazzetta KullĦadd analizzat din id-dikjarazzjoni ta’ eksmembru tal-Kabinett li f ’kontroversja nqabad mhux darba u tnejn. Analiżi li nibdewha llum u tissokta fil-ġimgħat li ġejjin.

Fid-dikjarazzjoni tal-assi tiegħu n-Nutar Abela ddikjara li għandu €691,645 f ’kontijiet fil-banek u ma’ dawn numru ta’ bonds u ishma. Fi stocks tal-Gvern, ishma fil-Malta International Airport u f ’GO plc jiddikjara li għandu mal€110,000. Imbagħad għandu eluf ta’ ishma f ’kumpaniji oħra li ma nafux il-valur tagħhom għalkemm ilaħħaq l-eluf ta’ ewro.

Jispikkaw ukoll in-numru ta’ proprjetajiet. Tant li jiddikjara 19-il proprjetà li jvarjaw minn djar għal apparta-

Fl-ewwel xhur tiegħu bħala deputat ta’ Simon Busuttil, Abela jattendi l-Parlament ta’ spiss fejn jispikkaw it-tweġibiet lill-ġurnalisti. Bħal meta qal lill-ġurnalista ta’ ONE biex iċempel lill-mara tiegħu u tgħidilha li qed tittantah jew meta qal li Simon Mercieca jgħid ħafna ċuċati.

Għax Abela kkulurit. U fost bosta kontroversji li kien maqbud fihom Tony Abela kien hemm dik marbuta mal-ksur tal-kodiċi tal-etika tal-ministri u s-segretarji parlamentari. Dan għax kien baqa’ jaħdem bħala konsulent mill-uffiċċju tiegħu ta’ nutar minkejja li nħatar segretarju parlamentari.

Saħansitra wara l-aħħar elezzjoni ġenerali tal-2003 sa anke informa b’dan lill-kostitwenti tiegħu f ’ittra li kien bagħtilhom. F’din l-ittra n-Nutar Abela informa lill-kostitwenti tiegħu bl-arranġamenti ġodda li kien qed jagħmel wara li kien inħatar segretarju parlamentari.

Saħansitra kienu xxandru recordings ta’ menti u artijiet. F’każi minnhom huma Insomma, fi ftit kliem id-dikjarazzjoni telefonata li saret lill-uffiċċju notarili tiegħu kollha, f ’oħrajn għandu sehem. ta’ Tony Abela hija dikjarazzjoni super, tas-Segretarju Parlamentari Tony AbeJiddikjara wkoll numru ta’ karozzi u bħalma hija dik tal-Viċi Kap Nazzjon- la fejn intalab appuntament għal konalista Beppe Fenech Adami. sulenza ma’ Abela. saħansitra ma jgħidx kemm hemm.

LOKALI

kullhadd.com

08|05|2016 05

PROĠETT IEĦOR TA’ FEJDA LIN-NOFSINHAR TA’ MALTA

LIAM GAUCI liam@kullhadd.com

“Konna klabb eremita, issa se jkollna d-dar sabiħa tagħna” – Steve Borg Dwar dan il-proġett il-gazzetta KullĦadd tkellmet ma’ Steve Borg, il-PRO attwali tal-klabb ta’ Marsaskala FC, li kien wieħed mid-doveri tiegħu li jelenka b’mod ċar mal-gvern ċentrali u l-politiċi l-ħtieġa akuta li dan il-lokal ikollu grawnd full size li jakkomoda t-talbiet ta’ eluf ta’ residenti.

Borg spjega li dan għamlu b’raġunar mibni fuq evidenza u fatti, mhux immexxi millemozzjoni. “Kulħadd jaf li kont ili snin twal nokrob għal dan il-grawnd b’faċilitajiet anċillari, mingħajr daqq ta’ trombi u mhux l-ewwel darba li forsi dhert nitkellem ftit żorr mal-awtoritajiet biex jisimgħu l-karba tagħna. Għadni kif għaddejt sena mimlija sfidi nindokra t-tim tal-kbar, li huwa għal qalbi wisq, waqt li bħala kumitat sħiħ konna qegħdin niddiskutu mal-Gvern dwar dan il-proġett, anke bi żjarat fuq is-sit innifsu.”

Hawnhekk huwa qal li jkun xieraq li jaċċenna li dan ilproġett sar realtà grazzi għall-

isforzi kontinwi ta’ għadd ta’ individwi, fosthom tnejn mill-fundaturi tal-klabb, ilkunsillier Daniel Spiteri u Joseph Farrugia, l-eksPresident Ruben Debono u l-Ministru Owen Bonnici, li kien ħa ħsieb l-aspetti legali kollha tal-klabb u anke segwa lit-tim u l-kumitat kurrenti ta’ Marsaskala FC kollu.

“Il-mertu huwa kollettiv.

Konna klabb eremita u issa se jkollna d-dar sabiħa tagħna.

Ngħid grazzi lilhom kollha u anke lill-Prim Ministru Joseph Muscat li b’mod li jidher qiegħed iwettaq proġetti ta’ fejda fin-Nofsinhar ta’ Malta,” saħaq Borg.

Huwa spjega li kien hemm diversi siti li kienu proposti, fosthom fiż-Żonqor, fuq art żdingata u mimlija terrapien, wara l-iskola primarja u anke nħawi oħra. Madankollu, huwa tenna li s-sit li ntgħażel kien il-post xieraq u huwa wkoll bogħod mir-residenzi.

Huwa semma wkoll li s-Segretarju Parlamentari

Chris Agius kien ta’ sostenn sħiħ u dejjem saħaq li l-proġett ikun sostenibbli b’impenn talkomunità li tilqa’ fi ħdanha dan ir-rigal sportiv li verament jixirqilha.

Jgħinhom jilħqu l-ambizzjonijiet tagħhom

Mistoqsi għalfejn iħoss li dan ilproġett huwa importanti għallkomunità ta’ Wied il-Għajnija, huwa qal li dan qiegħed jindirizza l-aspirazzjonijiet talfutbol f ’Wied il-Għajn, barra li hu komponent ewlieni fittessut tal-istruttura tar-resident ta’ din il-lokalità.

“Niftakru li ftit tas-snin ilu kien hemm gvern li kellu l-ħsieb li nieħdu l-iskart kollu ta’ Malta u Għawdex imma lanqas indenja jara l-aspirazzjonijiet soċjoekonomiċi tagħna, fosthom il-grawnd tal-futbol u anke l-pixxina tal-waterpolo,” spjega Borg.

Huwa qal ukoll li s-soċjetà tagħna trid imkejjen sani fejn issib spazji rikreattivi u fl-

istess ħin joffru eżerċizzju u spettaklu. “Aħna għandna eluf ta’ tfal li kienu jispiċċaw jiġġerrew fit-toroq ma jafux fejn se jagħtu rashom. Dan huwa żmien eċitanti għal Wied il-Għajn, aktar u aktar li tħabbar ukoll il-Park Nazzjonali tal-Inwadar u hemm proġetti oħrajn li qed jitfasslu.”

Borg esprima t-tama li dan il-proġett jagħti l-opportunità lil Wied il-Għajn tilħaq l-ambizzjonijiet sportivi tagħha b’kuntrast mas-snin li għaddew meta ntilef ħafna talent minħabba n-nuqqas ta’ faċilitjiet fil-lokalità.

“Jiena minn razza qadima Wied il-Għajnija u issa qed nara l-identità tagħna tissawwar.

Bħal Wied il-Għajnin oħra konna rreġistrati ma’ klabbs minn irħula oħrajn, u anke filPremier hemm ħafna plejers mil-lokal tagħna. Intilfu ħafna ġenerazzjonijiet li qatgħu qalbhom għax ma kellhomx faċilitajiet u issa ħerqan ħafna nara t-tlestija ta’ dan il-grawnd

fi żmien qasir ħafna bit-timijiet tagħna ta’ diversi kategoriji jimmilitaw fih.”

B’hekk, huwa kkonkluda li dan l-impjant sportiv mhux biss se joffri post ieħor ta’ serħan lill-ispettaturi bħala lok rekreattiv, imma anke jagħti l-opportunità lil Marsaskala FC fi ftit snin isemmgħu leħinhom fil-Kampjonat Malti bħala tim b’saħħtu li jirrappreżenta lill-popolazzjoni dinamika u żagħżugħa tal-lokalità.

“Proġett li jagħti xi ħaġa lura lill-komunità” – in-Nutar Cory Greenland

Il-gazzetta KullĦadd tkellmet ukoll man-Nutar Cory Greenland li kien maħtur mill-Kumitat tal-Klabb bħala Chairperson ta’ kumitat li kellu jaħdem fuq proġett li bih il-klabb jasal sabiex ikollu faċilitajiet sportivi tiegħu.

Proġett komunitarju

Fil-kummenti tiegħu Greenland spjega li, minkejja li l-ħidma tiegħu u ta’ sħabu formalment ilha għaddejja għal dawn l-aħħar sentejn, bosta residenti, inkluż hu,

matul iż-żminijiet għamlu bosta tentattivi sabiex Wied il-Għajn ikollu grawnd tiegħu Greenland sostna li l-mod mgħaġġel kif żviluppat din illokalità kien fattur ċentrali li ġiegħel lill-komunità tagħmel pressjoni biex dan il-proġett isir realtà. “Il-lokal kiber ħafna. Niftakar lil Wied ilGħajn meta kienet lokal ta’ 3,000 ruħ, bi klassi waħda kull sena fil-primarja meta kont żgħir. Ovvjament nies akbar fl-età minni jiftakru l-lokal saħansitra iżgħar. Illum ilpopolazzjoni hija waħda kbira

u żagħżugħa.”

Huwa qalilna wkoll li minkejja r-realtajiet soċjali u demografiċi ġodda li esperjenzat il-lokalità, kien biss il-Gvern preżenti li fehem l-importanza li jsir proġett ta’ din ix-xorta. “Matul is-snin ma tantx kien hemm rispons mill-awtoritajiet.

Għalhekk hija ħolma li sejra ssir realtà issa li l-Gvern sema’ u aċċetta li hawn dan il-bżonn.”

Greenland saħaq li dan il-proġett huwa wieħed komunitarju apparti sportiv.

“Bini u residenzi hawn ħafna,

iżda faċilitajiet komunitarji mhux daqstant. Dan sejjer ikun proġett li jagħti xi ħaġa lura lill-komunità. Xi ħaġa li l-komunità għandna bżonn. U jagħmel ukoll tajjeb għal nuqqasijiet oħra li ffaċċja l-lokal matul iżżmien. Nemmen li għat-tfal u żgħażagħ ta’ Wied il-Għajn dan sejjer jibdel ħafna. Ilkomunità sportiva se tkun waħda ħafna akbar u se toħloq iżjed għaqda wkoll għax meta għandek preżenza fiżika u faċilità jinġabru n-nies fiha,” temm jgħid Greenland.

06 08|05|2016

kullhadd.com

LOKALI

IR-REBBIEGĦA LI WASLET

Kitba ta’ ALEANDER BALZAN Snin ilu kien hemm min qal li se jġib rebbiegħa ġdida. Tiftakruha żgur din iddikjarazzjoni tal-eks-Prim Ministru Lawrence Gonzi qabel l-elezzjoni ġenerali tal-2008.

Dakinhar, minflok rebbiegħa ffaċċjajna xitwa qalila. Simon Busuttil u Lawrence Gonzi tawna kontijiet għoljin li fissru wkoll staġnar ekonomiku u inċertezza.

Illum is-sitwazzjoni hija differenti u jixhed dan it-tbassir ekonomiku tar-Rebbiegħa tal-Unjoni Ewropea. Tbassir imħabbar fl-aħħar jiem u li janalizza diversi setturi. Għal ħafna dan jaf ikun xi ħaġa teknika, iżda fil-verità jitkellem dwar affarijiet li jolqtuna fil-ħajja ta’ kuljum.

Affarijiet li huma xhieda ta’ Malta li Qed Tinbidel. Se nħarsu lejh b’mistoqsija u tweġiba.

KEMM SE TIKBER L-EKONOMIJA? Din is-sena pajjiżna mistenni jerġa’ jkollu t-tieni l-ogħla rata ta’ tkabbir ekonomiku fost il-pajjiżi taż-Żona Ewro. Dan wara li, għal darb’oħra, l-esperti tal-Kummissjoni kellhom jirrevedu ’l fuq it-tbassir tagħhom fuq l-ekonomija Maltija.

Il-ġid nazzjonali issa mistenni jiżdied b’4.1%, jew aktar mid-doppju tal-medja tat-tkabbir li pajjiżna kellu tul l-amministrazzjoni preċedenti. Dan wara li s-sena li għaddiet qabeż is-6%.

X’QED JGĦID DAN KOLLU? Fir-rapport tagħha l-Kummissjoni Ewropea ssostni li t-tkabbir ekonomiku se jkun xprunat minn investiment ogħli kif ukoll minn żieda fil-konsum tal-familji.

L-esperti tal-Unjoni Ewropea jinnutaw li fl-2015 l-investiment f ’pajjiżna kien il-mutur tat-tkabbir, fost l-oħrajn minħabba l-proġetti fil-qasam tal-enerġija kif ukoll spiża kapitali qawwija mis-settur pubbliku. Kien hemm ukoll, wara snin ta’ staġnar, żieda fil-kostruzzjoni residenzjali.

IN-NIES GĦANDHOM X’JONFQU ?

L-esperti tal-Kummissjoni Ewropea qed ibassru li, din is-sena, ilkonsum tal-familji f ’pajjiżna se jikber b’4.4%, jew punt perċentwali ogħla mit-tbassir li kienu għamlu tliet xhur ilu. Malta mistennija jkollha l-ogħla tkabbir fil-konsum privat minn fost il-pajjiżi kollha taż-Żona Ewro, aktar minn erba’ darbiet il-medja ta’ dik taħt l-amministrazzjoni preċedenti.

X’QED IWASSAL GĦAL DAN? Fattur ewlieni wara dan it-tbassir pożittiv huwa l-qasam tax-xogħol. Tul din il-leġiżlatura, pajjiżna dejjem kellu l-ogħla rata ta’ tkabbir fl-impjiegi fost il-pajjiżi kollha tal-Unjoni Ewropea.

Skont l-esperti tal-Kummissjoni Ewropea, Malta se jkollha l-ogħla rata ta’ tkabbir fl-impjiegi anke din is-sena, bi tkabbir ta’ 2.9%. Tant mistenni titjib flimpjiegi, li l-Kummissjoni Ewropea rrevediet r-rata tal-qgħad għall-2016 minn 5.4% ghal 5.1%.

IL-FAMILJI X’QED JIEĦDU?

Il-Kummissjoni Ewropea qalet li l-konsum tal-familji kiber ħafna minħabba titjib fil-pagi, tnaqqis fil-qgħad u kontijiet orħos. Din l-analiżi tmur għalkollox kontra d-dikjarazzjonijiet negattivi tal-Oppożizzjoni li hawn għafsa fil-pagi, li mhux għaddej investiment u li l-qgħad mhux veru qed jonqos.

IŻDA L-GVERN QED JONFOQ WISQ? Filwaqt li l-Oppożizzjoni tgħid li l-ispiża tal-Gvern hija għolja wisq, il-Kummissjoni Ewropea qed tbassar li fl-2016 din se tkun 40.5% talġid nazzjonali, jew kważi 2 punti perċentwali anqas mir-rata fl-aħħar sena tal-Gvern preċedenti. Id-defiċit fl-2016 issa hu mbassar li jkun 0.9% tal-ġid nazzjonali, l-anqas defiċit osservat fl-istorja, u kwart dak li ħalliet warajha l-amministrazzjoni preċedenti.

X’QAL IL-GVERN? VERA LI D-DEJN QED JIŻDIED? Il-piż tad-dejn nazzjonali mistenni jaqa’ taħt is-60% s-sena d-dieħla.

Dan ikun l-anqas piż ta’ dejn nazzjonali mill-1998 ’l hawn. Li jfisser li, f ’leġiżlatura waħda, il-Gvern se jkun ġab fix-xejn iż-żieda fil-piż finanzjarju tad-djun li wettqu tliet amministrazzjonijiet Nazzjonalisti.

Il-Gvern qal li dan huwa ċertifikat eċċellenti mill-esperti talKummissjoni Ewropea. Fi tliet snin, dan il-Gvern irnexxielu jirdoppja r-rata ta’ tkabbir ekonomiku, jikseb l-anqas rata tal-qgħad fl-istorja u fost l-inqas rati ta’ inflazzjoni, l-ogħla żieda fl-investiment qatt osservata, l-akbar bilanċ pożittiv fil-pagamenti internazzjonali, l-anqas defiċit finanzjarju u l-ewwel tnaqqis fil-piż tad-dejn nazzjonali f ’diversi snin.

LOKALI

kullhadd.com

08|05|2016 07

BŻONN TA’ AKTAR KORDINAZZJONI FUQ LIVELL EWROPEW LIAM GAUCI liam@kullhadd.com

Nhar il-Ġimgħa li għadda l-Prim Ministru Joseph Muscat għalaq konferenza organizzata mill-European University Institute (EUI) dwar L-Istat tal-Unjoni Ewropea fejn ġie intervistat mill-editur tal-Financial Times fl-Ewropa Tony Barber u l-President tal-EUI ta’ Firenze J.H.H Weiler.

Il-problema ssolvietx

għadha

ma

Fid-diskussjoni li saret flgħeluq ta’ din il-konferenza, il-Prim Ministru ta’ Malta qal li l-kwistjoni tal-immigrazzjoni ma telqitx u dak li ġie miftiehem mat-Turkija jfisser li l-problema u l-pressjoni tal-immigrazzjoni ċċaqalqu lejn naħat oħrajn, bħall-Eġittu u l-Libja.

Huwa sostna wkoll li mhux biżżejjed li tingħata l-għajnuna lit-Turkija. Dan għax hemm pajjiżi Mediterranji bħal-Libanu u l-Ġordan li għandhom problemi kbar ta’ immigrazzjoni u qed jitolbu lill-Ewropa tgħin lilhom ukoll.

Muscat qal ukoll li waħda mill-problemi hija li l-Ewropa għadha mhijiex tieħu ħsieb biżżejjed hija l-Libja. “Jumejn ilu mort il-Libja bħala l-ewwel

Kap ta’ Gvern fi Tripli li ltaqa’ mal-Gvern ta’ Unità Nazzjonali. It-tensjoni għadha tinħass, imma qed jinħass ukoll li hemm min fil-Libja jrid jagħmel xi ħaġa konkreta biex tiddaħħal l-istabbiltà,” qal il-Prim Ministru.

Joseph Muscat tkellem ukoll dwar il-bżonn li l-Ewropa tħares lejn it-tkabbir ekonomiku bħala ċ-ċavetta biex il-ġid jintuża biex jitqassam fost dawk li l-aktar għandhom bżonn, inkluż fil-qasam tal-immigrazzjoni.

Huwa sostna li jekk l-Ewropa jkollha tkabbir ekonomiku, l-immigrazzjoni f ’livelli sostenibbli hija xi ħaġa tajba għax dan il-kontinent għandu

l-uniku pajjiż Ewropew, x’aktarx fid-dinja, li joffri ħarsien tat-tfal b’xejn lill-ġenituri li jaħdmu. Huwa spjega li dan ta l-opportunità lill-ommijiet li joħorġu jaħdmu. “Din il-miżura ma swietx flus għax in-nisa li qed jaħdmu u jikkontribwixxu saħħew l-ekonomija, iżda iktar importanti minn hekk huwa li aktar nisa qed jaħdmu u għandhom l-indipendenza tagħhom illum il-ġurnata.”

“Ma jistax ikollok ġustizzja soċjali jekk ma toħloqx ilġid; iżda min-naħa l-oħra jekk toħloq il-ġid u ma tqassmux b’mod soċjali tkun qed toħloq bżonn nies jaħdmu. Madank- oligarkiji,” temm il-Prim Minollu, għandhom ikunu assig- istru. urati l-ekwità u ġustizzja għal kulħadd fil-mod kif jiġu ttrat- Pożizzjonijiet komuni tati l-persuni.

Il-Prim Ministru għamel ukoll Il-Prim Ministru Taljan Matteo referenza għan-nuqqas ta’ fi- Renzi, li wkoll ipparteċipa flduċja li għad hemm bejn pajjiżi għeluq tal-konferenza, tkellem Ewropej anke fil-qasam tas-sig- dwar l-esperjenza tiegħu ma’ urtà fejn xi pajjiżi ma jaqsmux Joseph Muscat bħala ħbieb u anke informazzjoni bażika. kapijiet tal-Gvern. Huwa spjega li flimkien mal-Prim MinĠustizzja soċjali istru Malti għadda mill-iktar mumenti diffiċli bħala Kap talMistoqsi wkoll dwar rwol ik- Gvern meta fl-Ewropa kienu bar għan-nisa bħala waħda jitkellmu biss dwar l-immimit-temi ta’ din il-konferenza, grazzjoni l-Italja u Malta. Illum, il-Prim Ministru semma kif qal Matteo Renzi, kulħadd qed f ’Malta saru diversi passi ’l jitkellem dwar l-immigrazzjoni. quddiem. Huwa semma bħaIl-kordinazzjoni bejn dawn la eżempju kif Malta huwa iż-żewġ mexxejja kompliet

12-IL PUNT GĦAL…

Kitba ta’ eġġ?” Staqsewni: “Għaliex 12 EDWARD MONTEBELLO u mhux 10?”. Għal-bidu bqaminn Stokkolma jt inħares fiss f ’għajnejhom, imbagħad pront weġibthom F’inqas minn sebat ijiem se li m’għandhomx għalfejn nkunu qed nisimgħu l-frażi: jiħduha bi kbira. Is-sena fiha “12-il punt għal…” kemm- il 12-il xahar, Kristu għażel 12darba meta l-pajjiżi parteċi- il appostlu madwaru, allura panti fil-Eurovision Song m’għandniex insibuha bi tqila Contest ikunu qed jagħtu li nagħtu 12-il punt lid-diska l-punti biex jinkurunaw favorita tal-Eurovision.

Lokalment din is-sena ir-rebbieħ jew rebbieħa ta’ l-festival ġibed ħafna interdan il-festival prestiġjuż.

Darba waħda resqu fuqi xi ess. Hemm aspettattiva li nies u, b’kurżità liema bħalha l-affarijiet li dejjem qridna staqsewni: “Għalfejn jużaw fuqhom bħall-votazzjoni u 12-il punt bħala l-ogħla punt- l-politika tal-ġirien forsi ma

nsemmuhomx din is-sena.

Din id-darba hemm Ira Losco, kantanta li ħafna jqisuha bħala waħda mill-aqwa artisti li pajjiżna għandu. Iżda lil Losco wkoll tajnieha ftit millagħar. Kemm għedna dwar il-kanzunetta; qisu din il-kantanta ma nistgħux nagħtuha ċ-ċans timraħ biex tirrappreżentana bl-aħjar mod kif taf hi!

Li tmur għall-Eurovision mhix ċajta. Ejjew napprezzaw il-fatt li Ira hija kantanta li diġà kisbet suċċess f ’dan il-festival. Li terġa’ tipprova, ħafna nies iqisuha ġennata.

Mela ħbieb, ejjew nirrikonoxxu l-kuraġġ li din il-kantanta għandha. Sa mill-ewwel provi li kellha fi Stokkolma, Ira wriet kemm hija artista ta’ stoffa. Il-vuċi stupenda li kellha fl-ewwel prova u l-kunfidenza bla tarf li qed tuża fuq il-palk huma ingredjenti importanti fil-kompetizzjoni.

It-tim warajha wkoll qed jaħdem qatigħ sabiex Malta tippreżenta wieħed mill-aqwa pakketti li qatt kellna fil-Eurovision. Il-fatt li fit-tieni prova nbidlu xi affarijiet, wara li għadd ta’ nies ġibdu l-attenzjoni dwar xi elementi li setgħu dehru aħjar, juri wkoll kemm Malta kibret u mmaturat fl-attitudni li tmur biha għal din

il-kompetizzjoni mużikali.

Din is-sena wkoll se tiġi introdotta sistema ġdida ta’ kif se jintqalu l-voti. Għall-ewwel darba l-preżentaturi se jingħaqdu mal-pajjiżi sabiex jintqalu l-punti tal-ġurija li għandha 50% tal-eżitu finali.

Imbagħad, il-preżentaturi se jkunu huma li jaqraw il-punteġġ tal-vot mill-pubbliku biex b’hekk jidher li r-rebbieħ/a se jkun magħruf fl-aħħar ħiniji-

fi tmiem il-konferenza stess permezz ta’ laqgħa bilaterali.

Matulha d-diskussjonijiet iffukaw fuq il-proposta Taljana dwar il-Migration Compact li qed tiġi diskussa fuq livell Ewropew. Dwar dan hemm qbil bejn Malta u l-Italja li dejjem kellhom pożizzjoni komuni li l-problema tal-immigrazzjoni hija waħda tal-Ewropa kollha u mhux ta’ pajjiż wieħed jew ieħor.

Kif qal fi tmiem is-summit bejn l-Ewropa u t-Turkija, ilPrim Ministru Malti reġa’ sostna li l-ftehim mat-Turkija huwa wieħed tajjeb u fakkar li dan jagħlaq rotta waħda u jiftaħ oħrajn li se jitfgħu pressjoni fuq pajjiżi bħal Malta u l-Italja. Id-diskussjonijiet komplew fuq is-sitwazzjoni fil-Libja, fejn Muscat tkellem dwar il-laqgħa li kellu fi Tripli mal-Prim Ministru tal-Gvern ta’ Unità Fayez Serraj.

Iż-żewġ mexxejja tkellmu wkoll dwar il-Presidenza Ewropea ta’ Malta fl-2017 u l-prijoritajiet ta’ Malta. Huma qablu li l-Mediterran għandu jingħata importanza tul it-terminu Malti. Huma tkellmu wkoll fuq oqsma ta’ koperazzjoni ekonomiċi bejn iż-żewġ pajjiżi u fuq il-pjanijiet Taljani biex jiċċelebraw is-60 anniversarju mit-Trattat ta’ Ruma.

et.

Għal Malta, l-ewwel test diffiċli se jkun jumejn oħra fejn Ira trid tagħmilha mal-ewwel għaxra. Imbagħad, kemm-il darba tikkwalifika, Ira terġa’ tkanta l-kanzunetta Walk On Water fil-finali tas-Sibt. Bla dubju nawguraw lil Ira u t-tim kollu warajha l-isbaħ xewqat u nittamaw li din is-sena l-frażi ta’ 12-il punt nisimgħuha ta’ spiss diretta għal pajjiżna.

SEJĦA Il-Malta Racing Club qed tfittex persuni li jixtiequ jaħdmu magħha bħala judges għal waqt it-tlielaq li jiġu organizzati mill-istess klabb nhar ta’ Ġimgħa, Ħadd, festi pubbliċi jew skont kif tinħass il-ħtieġa.

Dawk kollha interessati jistgħu jagħmlu kuntatt permezz ta’ ittra indirizzata lis-Segretarju Ġenerali, Malta Racing Club, Racecourse Street, il-Marsa.

08 08|05|2016

kullhadd.com

LOKALI

“L-ISTUDENTI JITGĦALLMU JFENDU GĦAL RASHOM U JAĦDMU F’TIM” Aldo Sciberras, Outdoor+ Co-ordinator

Aldo Sciberras (xellug) preżenti għall-iffirmar tal-MoU li qed iwassal għal esperjenzi edukattivi differenti

L-ewwel grupp ta’ studenti li pparteċipaw qed jitgħallmu kif iqabbdu n-nar b’mod sigur Minn din il-ġimgħa beda jaħdem ta’ madwarhom. “L-istudenti il-proġett Outdoor+, organizzat jitgħallmu jfendu għal rashom mill-Assocjazzjoni tal-Iscouts u anke jaħdmu f ’tim,” jisħaq ta’ Malta bil-kollaborazzjoni Sciberras. tal-Agenzija Żgħażagħ u Waħda mill-ħiliet varji li l-Ministeru tal-Edukazzjoni joffri dan il-programm hija u x-Xogħol. Permezz tiegħu kif jitgħallmu jqabbdu u jsajru studenti tal-iskejjel sekondarji fuq il-ħatab. Din il-lezzjoni qed iqattgħu tlett ijiem ta’ tinkorpora ħafna lezzjonijiet edukazzjoni f ’ambjent naturali oħra, fosthom l-għażla t-tajba miftuħ. L-Iscouts daħlu għal din ta’ zkuk, l-użu tal-għodda, tipi l-inizjattiva li permezz tagħha ta’ tisjir differenti, għażla ta’ qed jagħtu lill-istudenti tagħlim ikel bnin; kif ukoll protezzjoni informali u differenti minn dak tal-individwu, tan-nies preżenti li draw bih fl-iskola. u anke protezzjoni tal-ambjent F’kummenti li ta lil din il- billi l-post jitħalla fi stat aħjar gazzetta, il-kordinatur tal- milli jkun instab. proġett Aldo Sciberras, “Fost affarijiet oħra spjega kif dan huwa mmirat ngħallmuhom ukoll kif itellgħu primarjament għal studenti mit- kamp, kif isibu d-direzzjoni u tielet sal-ħames sena. L-ewwel jorjentaw ruħhom fuq mappa u grupp ta’ studenti li bbenefikaw kif ma jiddisturbawx l-ambjent mill-inizjattiva Outdoor+ kienu ta’ madwarhom,” iżid Sciberras. ġejjin proprju mill-Alternative “Ngħallmuhom ukoll kif Learning Programme, magħruf jistgħu jgħinu lil xulxin billi ukoll bħala ALP. jagħtu l-ewwel għajnuna f ’ċertu Studenti oħra minn kulleġġi ċirkustanzi.” madwar Malta u Għawdex Sciberras itemm jgħid li dan qegħdin igawdu minn din il-programm jgħin sabiex l-inizjattiva wkoll. Dawn ikunu dawn iż-żgħażagħ jiżviluppaw qed isegwu suġġetti bħala parti soċjalment, fiżikament u mill-kurrikulu akkademiku intellettwalment, ikunu aktar formali tagħhom, bħal kreattivi, kif ukoll jgħinhom tisjir fuq il-ħatab, kif jagħtu jikkontrollaw l-emozzjonijiet u l-ewwel għajnuna, metodi ta’ l-ħajja spiritwali tagħhom. Dawn orjentazzjoni, użu ta’ mapep u huma magħrufa bħala SPICES boxxla, u oħrajn. fl-iscouting. Il-programm jilħaq Sciberras jispjega li waqt ukoll il-miri tal-erba’ pilastri ta’ l-Outdoor+, li qed isir fis-sit tagħlim tal-Unesco. tal-kampeġġ tal-Iscouts f ’Għajn Finalment, Sciberras Tuffieħa, l-istudenti jitgħallmu jirringrazzja lil Adrian Farrugia, varjetà ta’ ħiliet, li b’xi mod Training Comissioner, u Josmar kollha jħarrġu lill-istudenti kif Azzopardi, Funds Officer fljistgħu jgħixu mhux biss fl- Iscouts, li wkoll qed jagħtu ambjent naturali, iżda wkoll kontribut siewi biex dan ilkif iġibu ruħhom ma’ dawk proġett jitwettaq b’suċċess.

LOKALI

kullhadd.com

08|05|2016 09

ID-DRITT TAL-ĦADDIEM LI JKUN MGĦARRAF

Kitba ta’ d-drittijiet u anke l-obbligi JESSICA SULTANA tagħhom.

Alexandra Gatt stqarret li “Li ma taħdimx f ’xogħol jiltaqgħu ma’ ħafna nies li prekarju ma jfissirx biss li tieħu ma għandhomx għarfien tall-paga li hija tiegħek, iżda trid liġi. “Ġieli kellna każijiet li hu tieħu wkoll il-benefiċċji l-oħra li mingħalih li għandu dak id-dritt, però aħna ngħidulu: ‘Dak mhux toffri l-liġi.”

Dan qalitu f ’intervista mal- id-dritt tiegħek,’ però, ġieli jkun KullĦadd Alexandra Gatt, hemm każijiet li ngħidulhom: id-Direttur għad-Dipartiment ‘Le, inti għandek dritt għaliha tar-Relazzjonijiet Industrijali u dik il-ħaġa.”

Fissret kif, minkejja li tal-Impjieg.

Fissret kif l-Unjoni Ewropea d-Dipartiment qiegħed hemm dejjem tisħaq li jkun hemm partikolarment biex jara li l-liġi xogħol diċenti. Xi ħaġa li hija tiġi osservata, sostniet li, f ’każi wkoll missjoni tal-Gvern Malti li jkun hemm min ma jsegwix iltant li beda jitqassam fid-djar liġi, jidħol l-infurzar. Żiedet tgħid: “Apparti minn charter dwar id-drittijiet talhekk, iċ-charter fih il-paga ħaddiema. Żiedet tgħid: “Jekk int intitolat minima standard li hija €4.20ċ għal vacational leave għandek fis-siegħa, però qed ngħidu tieħdu, jekk int intitolat għal sick wkoll li dawk il-kuntratturi leave, jekk ma tiflaħx għandek li għandhom kuntratt maltieħdu, in-nisa li huma tqal, li Gvern u għandhom ħaddiema għandhom il-maternity leave u tagħhom, dawn għandhom aktar għandhom jiħduhom bi benefiċċji iżjed.”

Bħala eżempju semmiet kif dritt.”

L-għan li għalih dan iċ-charter jekk għandek cleaner li jaħdem qed jitqassam fid-djar Maltin u f ’uffiċċju, il-paga minima tiegħu Għawdxin huwa biex ikompli telgħet għal €4.64ċ, filwaqt li jikber l-għarfien dwar dak li security li qed jaħdem f ’entità talhemm stipulat fil-liġi fil-qasam Gvern, il-paga minima tiegħu telgħet għal €5.98ċ. tad-drittijiet tax-xogħol.

Fit-tnedija taċ-charter, ilDan għax minkejja li huma bosta l-ħaddiema li għandhom pagi u Ministru għad-Djalogu Soċjali, kundizzjonijiet tajba, għad hawn Affarijiet tal-Konsumatur u ħaddiema li jeħtieġu protezzjoni Libertajiet Ċivili, Helena Dalli, qalet li l-Gvern huwa impenjat minn kundizzjonijiet abbużivi.

Għalhekk, fost il-punti li hemm li jara li kwalunkwe ksur talinformazzjoni dwarhom hemm liġi tax-xogħol jew prattiki ta’ dwar iż-żmien ta’ prova, il-pagi, xogħol prekarju jiġu eliminati.

Fl-aħħar tliet snin ilis-sigħat tax-xogħol u l-leave.

Alexandra Gatt qalet li c-charter Gvern saħħaħ il-qasam taltad-Dipartiment “huwa sommarju tal-liġi tax- ispettorat Industrijali xogħol li hija wiesgħa ħafna tar-Relazzjonijiet hekk kif għandek il-liġi kif ukoll u tal-Impjieg. Dan sar billi 110 leġiżlazzjoni sussidjarja li ġew ingaġġati aktar spetturi flimkien ma’ joħorġu minnha. Dawk huma tax-xogħol kollha drittijiet li għandhom il- investimenti oħra f ’mezzi u sistemi tal-informatika, biex ħaddiema.”

Saħqet li dan sar għal aktar dawn l-ispetturi jkollhom għarfien kemm għall-ħaddiem l-għodod meħtieġa biex jagħmlu kif ukoll għal min iħaddem xogħolhom. biex hekk ikunu jafu x’inhuma Pass ieħor importanti fit-tisħiħ

tad-drittijiet tal-ħaddiema kien l-introduzzjoni tal-avviż legali 68/2015 li l-għan ewlieni tiegħu huwa t-trażżin ta’ prattiki ta’ xogħol prekarju. Għal dan il-

għan ġew ingaġġati uffiċjali li l-funzjoni tagħhom hija dik li jinvestigaw kuntratti talprovvista ta’ servizzi lill-Gvern.

Barra minn hekk, f ’każijiet

ta’ ksur, il-kuntratturi jitressqu quddiem it-Tribunal għasSanzjonijiet Kummerċjali bilpossibbiltà li jiġu blacklisted sa sentejn.

10 08|05|2016

kullhadd.com

GVERN LABURISTA… GVERN LI JAĦDEM

X’WETTAQ IL-GVERN… SENA ILU Informazzjoni miġbura minn EMANUEL CUSCHIERI 2 ta’ Mejju

Fl-ewwel sentejn ta’ Gvern Laburista l-industrija tal-films kibret b’650%

Emanuel Cuschieri

3 ta’ Mejju

1. Aktar minn 2,000 persuna b’diżabbiltà se jgawdu minn żieda li se jkollhom fil-pensjoni tagħhom.

L-impjiegi fil-ħwienet żdiedu b’485

2. F’Marzu li għadda ġiet reġistrata żieda ta’ 14.2% fin-numri ta’ turisti li żaru pajjiżna, u żieda ta’ 10.9% fl-infiq tagħhom.

3. Kwazi rdoppja l-ammont ta’ passiġġieri li daħlu Malta bilcruiseliners fl-ewwel kwart ta’ din is-sena.

4. Se jinbena sptar ġdid għall-mard mentali, ’il barra mill-Isptar Monte Carmeli.

5. Se jibdew isiru 50 operazzjoni kull nhar ta’ Ħadd fl-Isptar Mater Dei.

4 ta’ Mejju

Ġie deċiż li jsir proġett ta’ riġenerazzjoni f ’Marsaxlokk

6. Filwaqt li fl-2012 saru 6,000 MRI, is-sena li għaddiet twettqu 20,000.

7. Minn meta nfetaħ l-Isptar Mater Dei kienu jsiru 17,000 ultrasound; matul is-sena li għaddiet saru 33,000.

5 ta’ Mejju

8. Reġa’ raħas il-gass.

9. Fi Frar li għadda l-lukandi rreġistraw żieda ta’ 4.5%.

Ġie deċiż li tingħata dehra ġdida lill-pjazza ewlenija ta’ Raħal Ġdid

10. Fejn qabel kien hemm il-Malta Shipbuilding, se jsir investiment ta’ €55 miljun li se joħloq 150 impjieg ġdid.

11. Il-Eurostat irrappurtat li fl-2015 il-persuni f ’riskju ta’ faqar f ’Malta naqas b’9,000 persuna.

6 ta’ mejju

12. Tħabbar investiment ta’ €33 miljun fil-Park tal-Avjazzjoni f ’Ħal Safi.

13. Il-foss ta’ taħt Bieb il-Belt se jiġi mibdul fi ġnien pubbliku.

14. Matul is-sena l-oħra l-operazzjonijiet fl-Isptar Mater Dei żdiedu bi kważi 17,000.

15. Tħabbar investiment ta’ €30 miljun mill-kumpanija Playmobil, u se jinħolqu 200 impjieg ġdid.

16. Tħabbar investiment ta’ €15-il miljun fil-lukanda Hilton.

17. Tħabbar ukoll investiment ta’ €4.5 miljun f ’Malta millkumpanija internazzjonali Ċiniża Huawei.

18. Fl-ewwel kwart ta’ din is-sena ġiet reġistrata żieda ta’ 15% finnumru ta’ passiġġieri li użaw it-trasport pubbliku.

Daħal fis-seħħ ir-roħs fil-kontijiet tad-dawl u l-ilma

7 ta’ Mejju

Ġie miftuħ ċentru ta’ matul il-jum għall-anzjani f ’Santa Luċija

19. Bejn Novembru 2013 u Frar ta’ din is-sena 8,534 persuna bbenefikaw mill-iskema tal-first time buyers.

20. Beda x-xogħol fuq il-kampus tal-Università Amerikana f ’Bormla.

8 ta’ Mejju

21. Fis-sentejn li ġejjin se jkun finalizzat il-proġett tal-White Rocks.

22. Ġie deċiż li l-kuntratti tal-Gvern jibdew jintrebħu mhux minn min ikollu l-orħos offerta, iżda minn min jittratta l-ħaddiema tiegħu bl-aħjar mod.

23. Fis-sentejn li ġejjin se jiżdiedu l-benefiċċji soċjali. L-ewwel mhu se tiżdied se tkun il-pensjoni tal-wens.

RUBRIKA

Ġie deċiż li ssir riabilitazzjoni tal-Isptar Monte Carmeli

OPINJONI

kullhadd.com

08|05|2016 11

IL-KUNSILL LOKALI TA’ ĦAL BALZAN

DAK LI MA SARX FI 12-IL SENA MA JISTAX ISIR FI TLIET SNIN Mario Fava President Sezzjoni Kunsilliera PL

Ftit tal-ġimgħat ilu saret laqgħa tal-Kunsill Lokali ta’ Ħal Balzan fejn il-maġġoranza Nazzjonalista ddeċidiet li ssir konferenza stampa fejn jissemma l-fatt li Triq il-Wied baqgħet ma saritx, fost ħwejjeġ oħra relatati marraħal. Kellhom anke jitqassmu xi flyers f ’dan is-sens biex irresidenti jkunu jafu b’dan.

Huwa minnu li fil-programm elettorali tal-Partit Laburista għal dan il-lokal kien imsemmi li l-kunsillier Laburista se jkun qed jagħmel pressjoni biex din it-triq issir. Huwa minnu wkoll li l-kunsillier Desmond Zammit Marmara żamm ma’ din ilwegħda u qed jaħdem biex din it-triq issir.

Li għandu jintqal, però, hu li l-Kunsill Lokali ta’ Ħal Balzan ilu għal dawn l-aħħar 12-il sena jitlob lill-gvern ċentrali biex isewwi din it-triq billi tinbena mill-ġdid. Għal 12-il sena sħaħ, erba’ kunsilliera Nazzjonalisti għandi nifhem li għamlu pressjoni mal-Gvern tagħhom biex din it-triq issir mill-ġdid.

Dawn, fi 12-il sena jew ma waslux jew il-Gvern tagħhom stess u l-partit li jirrappreżentaw qatt ma ta kas tagħhom u l-karbiet tar-residenti. Infurmat li, anke meta ntalbu laqgħat mill-Kunsill dwar dan, qajla kien jingħata ċans jitkellem u jittieħed bis-serjetà.

Diffiċli għalhekk li wieħed jippretendi li dak li ma sarx fi 12-il sena minn erba’ kunsilliera, isir minn kunsillier wieħed fi tliet snin. Apparti dan, jidher biċ-ċar li hemm programm ta’ toroq li qed jitħejja u Triq ilWied f ’Ħal Balzan hija waħda mill-prijoritajiet ma’ toroq residenzjali oħrajn li wkoll huma fl-istat li tinsab hi għax hekk ħalliehom Gvern Nazzjonalista.

Responsabbiltà

Diffiċli għalhekk li wieħed jippretendi li dak li ma sarx fi 12-il sena minn erba’ kunsilliera, isir minn kunsillier wieħed fi tliet snin

Infakkar li kieku l-pajjiż ma jridx iħallas €150 miljun flirranġar tal-konkos tal-Isptar Mater Dei, kieku b’dawk il-flus isiru tal-inqas 80 triq bħal Triq il-Wied f ’Ħal Balzan. Minkejja dan, il-Gvern preżenti mhux se joqgħod jinħebda jew iġib skużi b’dan kollu iżda se jkompli bilpjan ta’ ħidma tiegħu biex, flaħħar mill-aħħar, ir-residenti li joqgħodu f ’dawn l-inħawi wkoll jingħataw widen billi jinstabu l-flus meħtieġa għal din it-triq.

Però, qabel nagħlaq irrid inżid illi fl-2008 TM irrikonoxxiet li din hija responsabbiltà tagħha.

Sal-2013, ħames snin wara, ilgvern ċentrali ma kien għadu għamel xejn. Kienet anke tressqet mozzjoni mill-kunsillier Desmond Zammit Marmara fejn il-kunsilliera qablu li ssir iktar pressjoni mal-Gvern biex din ittriq issir. Dan juri l-konsistenza

ta’ Zammit Marmara li llum ukoll qed jagħmel il-pressjoni meħtieġa biex din it-triq issir.

Però, dawn in-Nazzjonalisti jafu juru l-opportuniżmu tagħhom.

Dan għax jidher li l-Gvern preżenti sema’ dak li kellu xi jgħid il-Kunsill b’kuntrast ma’ dak ta’ qablu. Tant hu hekk li l-istess sindku ftaħar li bagħtu għalih u tawh x’jifhem li jista’ jkun hemm żviluppi pożittivi. Ried bħal donnu jagħti l-impressjoni li, avolja mhux gvern tiegħu, xorta rnexxielu jasal. Naturalment, jista’ jgħid hekk għax illum hemm gvern li jisma’ u li jipprova jwettaq anke dak li ħaddieħor kien ilu jwiegħed snin sħaħ. Ċertament li jekk u meta din it-triq issir, ma jkun l-ebda mertu tassindku jew xi kusnillier minn tiegħu iżda jkun biss mertu tal-kunsllier Zammit Marmara li dejjem kien konsistetni flargumenti tiegħu, u ta’ Gvern Laburista li ma jagħmilx bħallPartit Nazzjonalista fejn qabel elezzjoni lokali fil-Mosta kien qal li jekk jirbah il-maġġoranza jagħmel it-toroq kollha tal-lokal.

Partit Laburista fil-Gvern ma jagħmilx din id-distinzjoni u, meta jasal ħinha, Triq il-Wied issir ukoll avolja l-Kunsill Lokali huwa mmexxi minn maġġoranza Nazzjonalista. Din hi d-differenza bejn iż-żewġ partiti, anke fuq livell lokali!

Intervisti għal part-time clerk fil-Kunsill Lokali ta’ Ħal Lija – arroganza mis-sindku fil-konfront tal-kunsilliera Wieħed isibha diffiċli jiġġustifika l-atteġġjament tas-sindku ta’ Ħal Lija dwar il-mod li bih ġiet magħżula persuna biex taħdem part-time mal-Kunsill Lokali.

Kollox imur lura għal ftit ġimgħat ilu meta l-Kunsill Lokali ta’ Ħal Lija kien iddeċieda li jdaħħal impjegata part-time biex taħdem 20 siegħa fil-ġimgħa

bħala skirvana mal-Kunsill. Flaħħar seduta li saret, il-kunsillier Laburista Dr Marc Sant ma setax jattendi għax kien imsiefer fuq xogħol tal-Assoċjazzjoni tal-Kunsilli Lokali. Minkejja dan, f ’dik is-seduta, is-sindku ddeċidiet li tagħmel l-intervisti għal dawk li applikaw u wrew interess, matul il-ġimgħa fil11.15am, meta taf li l-kunsilliera l-oħra kollha jaħdmu u, għaldaqstant, ma jkunux jistgħu jattendu f ’dawk il-ħinijiet.

Naturalment, qieset qiesha għax hi filgħodu tkun tista’. Dan kontra kull loġika u trasparenza fejn lanqas biss ikkonsultat malkunsillier Laburista biex tara meta dan ikun jista’ jattendi biex issib ħin konvenjenti għal kulħadd.

Naturalment, l-iskuża li probabbli ġġib hi li l-Kunsill kien magħfus biż-żmien u allura jrid jiddeċiedi malajr. Bl-istess argument, kemm hi kif ukoll is-Segretarju Eżekuttiv, kien messhom ġabu din il-materja għall-attenzjoni tal-kunsilliera ferm qabel biex il-proċess ikun wieħed trasparenti u kulħadd ikollu ċans li jagħmel parti millbord li għamel l-intervisti. Biex tgħaddi ż-żmien bil-kunsilliera u ma tidhirx li mexxiet kollox waħidha, is-segretarju eżekuttiv bagħtet email fejn infurmat lillkunsilliera kollha li kulħadd huwa mistieden biex jattendi. Bħal donnu li tagħmel intervista għal impjieg qisek qed tistieden lil xi ħadd id-dar biex jieħu bibita talfesta. Fl-email qalu li l-intervisti ma jistgħux isiru filgħaxija għax kemm is-segretarju kif ukoll issindku għandhom impenji oħra.

Allura huma l-kunsilliera li jridu jaddattaw għall-bżonnijiet tassegretarju hux mhux bil-kontra.

F’email separata oħra, issegretarju eżekuttiv tgħid ċar u tond li ħadd ma jista’ filgħodu u tinforma lill-kunsillier Laburista li, jekk se jattendi, se jkunu biss hu, hi u s-sindku. Dan ifisser

li faċilment setgħet instabet data oħra biex l-affarijiet isiru bla ebda dubju ta’ nuqqas ta’ trasparenza. Mistosija oħra hi jekk is-segretarju eżekuttiv tal-Kunsill kinitx qed tieħu sehem fil-bord bħala segretarju eżekuttiv tal-Kunsill jew inkella bħala s-segretarja tal-bord talaġġudikazzjoni! Dan jagħmel differenza fuq jekk tkunx tista’ tivvota jew le. Għalhekk, dan hu proċess ivvizzjat mil-bidu salaħħar!

Approvazzjoni Naturalment, l-intervisti saru biss mis-sindku u s-segretarju eżekuttiv u ġiet magħżula persuna bla ma ħadd millkunsilliera ma jaf eżattament x’kien l-andament tal-intervisti u kif ingħataw il-punti biex saret l-għażla.

Agħar minn hekk, meta ngħataw il-punti biex sar magħruf min kien l-aħjar biex jimla l-post, ma ssejħitx laqgħa tal-Kunsill biex issir diskussjoni u jkun hemm konferma u approvazzjoni, iżda b’mod immedjat ġiet appuntata l-persuna mill-hekk imsejjaħ (speċi) bord ta’ aġġudikazzjoni, bla ma kien hemm approvazzjoni formali, kif suppost isir millKunsill Lokali.

Dan kollu jixħet dubji raġjonevoli u ġustifikati dwar proċess li, minkejja li kien magħruf minn qabel li mhux se jkun hemm trasparenza kif wieħed jixteiq, l-affarijiet tkomplew mexjin b’mod li tibda taħseb li kien hemm xi ħadd li xtaq li l-affarijiet jimxu b’dan ilmod.

Interessanti x’se tkun ilpożizzjoni tad-Dipartiment għall-Gvern Lokali dwar il-fatt li jidher li ma kienx hemm seduta formali tal-Kunsill sabiex jiġi approvat il-kandidat magħżul mis-sindku u anke meta suppsot bord ta’ għażla ikun maħtur b’approvazzjoni mill-Kunsill.

12 08|05|2016

kullhadd.com

OPINJONI

HEMM GĦAĊ-ĊITTADINI

Marlene Mizzi Membru Parlamentari Ewropew

Ma kienx faċli tipperswadi lil kull min kien ikkonċernat li jaċċetta li l-mira reali tagħna kienet li jitwaqqfu l-ħlasijiet kollha għas-servizzi tar-roaming

Bħall-bieraħ ġimgħa daħal fisseħħ roħs sostanzjali, f ’ħafna każi minnhom roħs ta’ 25%, fil-ħlasijiet tar-roaming. Minn bħal-lum ġimgħa ’l hawn l-ogħla ħlas li l-operaturi jistgħu japplikaw huwa ta’ ħames ċenteżmi fuq telefonati, kuntrarjament għad-19-il ċenteżmu li kienu jitħallsu qabel; żewġ ċenteżmi għal SMS, kuntrarjament għas-sitt ċenteżmi ta’ qabel; u ħames ċenteżmi għal kull megabyte ta’ data kkomparat mal-20 ċenteżmu ta’ qabel.

Nhar is-Sibt tal-ġimgħa l-oħra kien għalija jum ta’ sodisfazzjon kontinwu għax dak li daħal fis-seħħ huwa b’riżultat ta’ dak li kien seħħ fis-27 ta’ Ottubru li għadda, meta wkoll kien jum ta’ sodisfazzjon kbir għalija bħala Membru Parlamentari Ewropew.

Fis-27 ta’ Ottubru 2015 il-Plenarja tal-Parlament Ewropew kienet approvat leġiżlazzjoni ġdida fejn jirrigwarda l-użu talmowbajl.

Leġiżlazzjoni msejħa The Single Market Te l e c o m mu n i c a t i o n s Regulation (TSM). B’riżultat ta’ din il-leġiżlazzjoni, mill-15 ta’ Ġunju 2017 mhux se jibqa’ jkun hemm ħlasijiet żejda għall-użu tal-mowbajl meta tkun f ’pajjiż ieħor tal-Unjoni Ewropea. Se jkunu qegħdin jispiċċaw dawk li jissejħu

roaming charges kull meta tuża l-mowbajl fid-diversi servizzi tiegħu meta jintuża f ’pajjiż membru tal-Unjoni Ewropea.

Li seħħ nhar is-Sibt talġimgħa l-oħra kien li ngħata bidu għal perjodu tranżitorju li se jwassal sal-15 ta’ Ġunju 2017. Matulu daħal fis-seħħ ir-roħs li semmejt aktar ’il fuq.

Is-Sibt tal-ġimgħa l-oħra seħħ pass ieħor importanti f ’ħidma li ma kienet faċli xejn.

Il-Grupp Parlamentari Ewropew li nifforma parti minnu jien, il-Grupp tasSoċjalisti u d-Demokratiċi (S&D), kien li beda l-ġlieda biex jitwaqqfu r-roaming charges.

Il-fatt li kienet xi ħaġa li nbdiet erba’ snin ilu huwa aktar minn indikattiv li din ma kinitx ġlieda faċli.

Huwa ta’ sodisfazzjon partikolari għalija dak li qed iseħħ f ’dan ir-rigward għax kien ta’ unur li nkun waħda min-negozjaturi fuq dan iddossier tant importanti għaċċittadini tagħna. Waqt li ngħid dan b’umiltà, ma nistax ma ngħidx kemm kienet kbira irreżistenza li sibna għal dak li konna qegħdin nipproponu u nressqu ’l quddiem.

Ma nistax ma nfakkarx kemm kienet kbira l-oppożizzjoni li sibna min-naħa ta’ gvernijiet, permezz tal-Kunsill, minnaħa tal-Grupp tal-Partit Popolari fil-Parlament Ewropew (EPP), u anke

DEĊIŻJONIJIET

Georvin Bugeja Koordinatur PR FŻL

Ammirajt lill-Whip talGvern u lill-Ministru għall-Edukazzjoni u x-Xogħol għall-umiltà fid-diskorsi li għamlu fil-Parlament waqt iddibattitu parlamentari

Ta’ kuljum nieħdu bosta deċiżjonijiet li jaf ikollhom impatt kemm b’mod immedjat kif ukoll fil-futur.

F’dan l-artiklu ħassejt li kelli nagħti ħarsa lejn dawn l-aħħar ġimgħat, li matulhom assistejna għat-teħid ta’ diversi deċiżjonijiet politiċi importanti.

Mill-Parlament Fil-Parlament fost il-bosta deċiżjonijiet li jittieħdu, f ’dawn l-aħħar ħmistax segwejna żewġ deċiżjonijiet importanti. L-Oppożizzjoni Nazzjonalista għażlet li tressaq vot ta’ sfiduċja kontra l-Gvern, fi sfond ta’ tkabbir ekonomiku storiku ta’ 6.3%, u din ilġimgħa tressaq vot ta’ sfiduċja fil-Ministru Konrad Mizzi mid-Deputat Indipendenti Marlene Farrugia.

Inħoss li l-PN wara tliet snin għadu ma fehemx li l-poplu ma weriex il-fiduċja elettorali fih u ma kienx ikkonfermat fil-Gvern u minflok ikkastigah b’maġġoranza elettorali storika ta’ 36,000. Għaldaqstant, l-istrateġisti ta’ Simon Busuttil qed jippruvaw joħolqu ċertu instabbiltà politika fil-pajjiż biex ifixklu b’xi mod ir-ritmu ta’ dan il-Gvern.

Wara li niżżlu lin-nies fittoroq tal-kapitali bi skuża ta’ protesta nazzjonali, deċiżjoni li fl-opinjoni tiegħi ma nħossx li kienet f ’waqtha, Simon Busuttil ippreżenta mozzjoni ta’ sfiduċja fil-Gvern ta’ Joseph Muscat fil-Parlament; Gvern li għandu maġġoranza parlamentari komda u li Busuttil kien jaf li dak ilvot ta’ sfiduċja ma kienx se jgħaddi. Hawnhekk Simon Busuttil wera biċ-ċar kemm hu ddisprat biex jipprova jkun fil-poter – jimmissjawha ħafna dik il-pożizzjoni!

B’mod għaqli d-deputati tal-Gvern u l-ministri ma ħlewx il-ġurnata twila, mimlija b’diskorsi ewforiċi min-Nazzjonalisti, fosthom Beppe Fenech Adami u Mario de Marco li jinsabu f ’nofs kontroversji dwar korrettezza politika, biex jattakkaw lillOppożizzjoni b’dak li sar ħażin fiż-żmien li damu fil-Gvern ilPN, iżda fissru l-importanza tal-kisbiet li qiegħed jagħmel il-Gvern preżenti u s-suċċessi li rnexxielu jikseb f ’dawn l-aħħar tliet snin.

Fost dawn il-kisbiet hemm l-anqas rata ta’ qagħad flistorja, u l-aktar ammont ta’ nies f ’impjieg, suċċessi fl-ekonomija, l-Enemalta li

mill-Kummissjoni nnifisha.

Madankollu, dan ma tellef xejn mid-determinazzjoni tiegħi li nwassal ħidmietna salaħħar fl-interess taċ-ċittadin Ewopew.

L-S&D kienu l-forza talbidla waqt in-negozjati ibsin immens. Ma kienx faċli tipperswadi lil kull min kien ikkonċernat li jaċċetta li l-mira reali tagħna kienet li jitwaqqfu l-ħlasijiet kollha għas-servizzi tar-roaming. U meta rnexxielna nagħmlu dan opponejna bilqawwa kollha l-introduzzjoni ta’ ffissar ta’ tragwardi ta’ prezzijiet. U wasalna anke f ’dan.

Mill-mument li fih ġejt nominata mill-S&D biex inkun il-kelliema f ’isem il-grupp fuq Internal Market and Consumer Protection Committee (IMCO), fuq dan ir-rapport il-missjoni tiegħi kienet li d-drittijiet tal-konsumatur jittieħdu inkonsiderazzjoni b’mod adegwat; xi ħaġa li, sfortunatament, illum mhux il-każ. Qatt ma qbilt malproposta tal-Kunsill ta’ dak iż-żmien li jinżammu fis-seħħ għal ftit aktar snin il-ħlasijiet għas-servizzi tar-roaming; snin li matulhom iċ-ċittadini tagħna kien ikollhom jibqgħu jħallsu ħlasijiet eċċessivi kull darba li jkunu imsifrin. Ġranet bħal dawk tas-Sibt talġimgħa l-oħra jwassluni nifhem aktar kif ix-xogħol tiegħi

bħala Membru Parlamentari Ewropew iħalli impatt reali fuq it-titjib tal-ħajja ta’ kuljum mhux biss taċ-ċittadini Maltin iżda wkoll dawk Ewropej. Dan jagħtini aktar motivazzjoni biex inkompli bil-ħidma tiegħi u nagħmel differenza reali filħajja tan-nies. Il-pass li jmiss se jkun li nimbotta għal rati aktar baxxi u unifikati għal sejħiet li mhumiex ta’ roaming, dawk intra-UE, li fir-realtà ma tissarraf fl-ebda spiża żejda meta jsiru sejħiet bejn pajjiż u ieħor. Dan biex ikun aktar faċli li wieħed iżomm kuntatt malqraba u l-maħbubin tiegħu meta jkun barra minn Malta, mingħajr ma jieħu l-qatgħa ta’ ħajtu meta jirċievi l-kont!

minn mażra għall-ekonomija qed issir mutur ekonomiku, l-AirMalta li fuqha qed isir xogħol importanti biex tkun tista’ timxi ’l quddiem, l-edukazzjoni u s-saħħa, fost l-oħrajn.

Din il-ġimgħa ammirajt lillWhip tal-Gvern u lill-Ministru għall-Edukazzjoni u x-Xogħol għall-umiltà fid-diskorsi li għamlu fil-Parlament waqt id-dibattitu parlamentari filvot ta’ sfiduċja fil-Ministru Konrad Mizzi. Għal dan id-dibattitu, mill-ġdid l-Oppożizzjoni Nazzjonalista għażlet li tiftaħ il-kanuni u tattakka lill-Ministru Mizzi.

Rajna mill-ġdid Oppożizzjoni negattiva li tisfrutta kull opportunità li jkollha biex tkun distruttiva.

Iddisgustajt ruħi blatteġġjament tal-Kap talOppożizzjoni; moħħu biss biex ‘jipprova’ jirredikola lin-nies, iżda ara biss ifettillek tattakka lilu jew liddeputati tiegħu għax huma l-untouchables.

it-TGCOM24. Din id-darba ma kienx David Casa li mar jipprova jitfa’ f ’dell ikrah lil Malta, iżda kien l-Onorevoli Kap tal-Oppożizzjoni Simon Busuttil. Jien smajt għal darba tnejn dak li qal Busuttil għax ġenwinament ma ridtx nemmen dak li bdejt nisma’ u sinċerament għadni qed nipprova nifhem kif Simon Busuttil irid jikseb il-fiduċja tal-Maltin meta jmur fuq stazzjonijiet internazzjonali jgħid kontra l-Gvern Malti, li jirrappreżenta lill-Maltin.

TGCOM24 Għal darb’oħra l-Oppożizzjoni Nazzjonalista għażlet li tagħmilha ta’ reporter fuq l-istazzjon ta’ Berlusconi,

Awguri lill-ommijiet Illum, 8 ta’ Mejju, jaħbat Jum l-Omm u nieħu din l-okkażjoni biex nawgura jum mill-isbaħ lill-ommijiet kollha. Ħsibijieti jmorru l-aktar lejn dawk l-ommijiet li llum ma jistgħux jaslulhom l-awguri mingħand uliedhom għax tilfuhom. Ħsibijieti jmorru wkoll lejn dawk l-ulied li ma jistgħux iwasslu l-awguri lil ommijiethom għax ommijiethom ħallew din iddinja. Lil dawk l-ommijiet bħali li, fortunatament, jistgħu kemm jaslulhom l-awguri kif ukoll iwasslu l-awguri, nawguralhom jum mill-isbaħ.

Reshuffle fil-Kabinett talMinistri Tħabbret ukoll reshuffle filKabinett tal-Ministri. Il-Prim Ministru ddeċieda. Ħareġ biċċar kemm huwa politiku serju u li ma jiddejjaqx jew ma jibżax jaġixxi. Min-naħa l-oħra, meta Simon Busuttil jinsab iffaċċjat bi kritika enormi minħabba li qed jiddefendi liż-żewġ viċi kapijiet tiegħu meta fuq il-midja ħarġet informazzjoni li, skont il-kejl tiegħu stess, lanqas kellhom jgħaddu żewġ minuti qabel ma jieħu d-deċiżjoni tiegħu.

Madankollu, lil Busuttil drajnieh li huwa persuna taddouble standards.

EDITORJAL

kullhadd.com

08|05|2016 13

www.kullħadd.com agħmel kuntatt magħna

EDITUR

Aleander Balzan aleander.balzan@one.com.mt +356 2568 2230

ĠURNALISTI

Ritianne Agius ritianne@kullhadd.com +356 2090 1410

Liam Gauci liam@kullhadd.com +356 2090 1413

INDIRIZZ POSTALI

KullĦadd, Ċentru Nazzjonali Laburista, Triq Mile End, il-Ħamrun, ĦMR 1717

Glen Falzon glen@kullhadd.com

KUNTATT ĠENERALI editorial@kullhadd.com + 356 2090 1411

SALES U DISTRIBUZZJONI Alan Saliba sales@kullhadd.com +356 2090 1520

DISINN TAL-GAZZETTA Leanne Grech

TRASPARENZA BIL-PROVI Għamlu ħażin ċerti esponenti tal-Gvern li f ’nofs dibattitu dwar it-trasparenza u l-governanza ġieli qagħdu lura jew waqgħu fuq id-difiża.

Fejn tidħol trasparenza dan il-Gvern għamel iktar minn gvernijiet qablu, anke jekk ċerti żbalji setgħu tappnu dan ix-xogħol.

L-aħħar eżempju ta’ kemm ilGvern jemmen fit-trasparenza bil-fatti u mhux bil-paroli rajnieh iktar kmieni din ilġimgħa meta l-Prim Ministru u s-Segretarju Permanenti ewlieni ppreżentaw rapport dettaljat dwar x’wettqu mirrapport tal-Awditur Ġenerali għas-sena 2014.

Kien l-Awditur Ġenerali nnifsu li f ’kummenti li ta fl-aħħar jiem faħħar dan ilpass mingħajr preċedent.

Speċjalment meta nnota kif 90% tas-suġġerimenti fir-rapport tal-2014 kienu aċċettati.

Qal kif dan huwa proċess li jagħti iktar fiduċja fir-rwol talAwditur Ġenerali fis-settur pubbliku. Rwol awtonomu maħsub biex jgħasses flus iċċittadin. Saħansitra l-Awditur Ġenerali qal li jemmen li b’din l-inizjattiva ċ-ċittadin se jkollu iktar fiduċja.

Iżda, dan ma kienx każ

iżolat. Biżżejjed niftakru kif ftit tal-ġimgħat ilu l-Awditur Ġenerali li kellu rapporti ibsin fil-konfront tal-Gvern inħatar Ombudsman. Fi żmien Gvern Nazzjonalista, l-Awditur Ġenerali li kellu rapporti ibsin kien imżeblaħ; illum inħatar f ’kariga kostituzzjonali oħra li wkoll maħsuba biex tiskrutinja l-operat pubbliku.

Però, nistgħu nsemmu għexieren ta’ eżempji oħra. Hemm ukoll iddifferenza fl-aġir, bejn Prim Ministru li jiffaċċja kontinwament il-mistoqsijiet tal-ġurnalisti u Kap talOppożizzjoni li jaħrab. Prim

Ara l-intervista fuq one.com.mt Ministru li meta ffaċċjat awtonomija tal-Parlament b’mozzjonijiet ta’ sfiduċja u l-Kummissarju għallfil-Gvern u ministru tiegħu Istandards. Dan kollu sar fi ddiskutiehom mill-ewwel, tliet snin biss u juri l-bidla li kuntrarju għal dak li kien qed issir anke f ’dan il-livell. jiġri f ’amministrazzjonijiet B’hekk fuq governanza differenti. Ma’ dan irridu rridu mmorru head on nżidu wkoll numru ta’ mhux biss fil-ħidma biex azzjonijiet leġiżlattivi. Il- insaħħuha iżda wkoll f ’dak Whistle Blower Act, it- li huwa messaġġ biex ngħidu tneħħija tal-preskrizzjoni x’għamilna sa issa. Il-messaġġ minn fuq il-politiċi u l-Liġi huwa ċar: il-Prim Ministru tal-Finanzjament tal-Partiti. Joseph Muscat għamel iktar Dawn huma liġijiet li minn ta’ qablu f ’dik li hi assiguraw trasparenza bil- trasparenza u kontabbiltà u provi u qed idaħħlu bidla fis- l-ebda kampanja soċjetà Maltija. m m o n t a t a Imbagħad hemm liġijiet li m i l l - P a r t i t għad iridu jidħlu u saħansitra Nazzjonalista ma qed ikunu diskussi diġà, bħall- tista’ tħassar dan.

BIEX TIRREKLAMA

kullhadd.com

FUQ CEMPEL FUQ 2090 1520 JEW IBGHAT LIL sales@kullhadd.com

14 08|05|2016

kullhadd. com

ITTRI

SEMMA’ LEĦNEK Ibagħtilna ittra biex nippubblikawha fil-gazzetta KullĦadd. Preferibbilment l-ittri jkunu miktuba bil-kompjuter.

INDIRIZZ POSTALI KullĦadd Ittri, Ċentru Nazzjonali Laburista, Triq Mile End, il-Ħamrun, ĦMR 1717.

INDIRIZZ ELETTRONIKU editorial@kullhadd. com. Annotaw l-email billi fis-suġġett tindikaw li qed tibagħtu ittra.

GRAZZI MINN QALBNA

IL-PRIĠUNIER TAD-DAR ĊENTRALI Sur Editur,

Sur Editur, Fit-30 ta’ April il-mara tiegħi Maria rritornat lura d-dar wara 30 ġurnata fl-Isptar Mater Dei fejn sarulha żewġ interventi minħabba problemi fil-pacemaker.

Huwa ta’ sodisfazzjoni kbir għalina li dawn l-interventi kienu suċċess u, minħabba f ’hekk, hija qiegħda tieħu saħħitha lura.

Inkunu qegħdin nonqsu jekk minn qiegh qalbna,

permezz tal-ġurnal tiegħek, ma nesprimux l-apprezzamenti tagħna u ma nirringrazzjawx lil dawk kollha li b’tant dedikazzjoni ħadu ħsieb Maria matul ix-xahar sħiħ li qattgħet fl-Isptar Mater Dei, fosthom ilKonsulenti Dr Oscar Aquilina (li qiegħda taħtu), il-Prof Joseph Degiovanni, Dr Mark Sammut, lit-tobba Dr Mathew Mercieca Balbi u Dr Jessica Sammut, kif ukoll lill-istaff kollu kemm (mediku u mhux)

tal-Cardiac Catheterisation Suite, kif ukoll tal-Cardial Medical Ward.

Nirringrazzjaw ukoll l-istaff tal-Pacemaker Clinic – Out Patients Department, b’mod speċjali lil Sister Theresa Bajjada li b’tant dedikazzjoni tieħu ħsieb il-pazjenti li tikkura.

Għal darb’oħra grazzi millqalb lil kulħadd.

JOHN GENOVESE, IL-KALKARA

LATRINI MAĦMUĠIN Sur Editur,

Jisgħobbini nikteb li l-latrini li jinsabu f ’Wied il-Ghajn qegħdin jinżammu fi stat pjetuż. Appena tirfes f ’xi waħda minn dawn il-latrini tilqek riħa insapportabbli. Li ma nistax nifhem hu kif il-Kunsill ta’ Wied il-Għajn mill-fondi tal-Kunsill qiegħed iħallas lil xi individwi jew kuntrattur biex il-latrini f ’Wied il-Għajn jinżammu nodfa u li l-affarijiet li hemm fihom jiffunzjonaw, u dawn mhumiex jagħtu kas. Is-sinkijiet, it-toilets u l-pixxaturi huma nkallati u jidher evidenti li ilhom ma jitnaddfu żmien.

Il-viti tal-ilma ma jaħdmux u lanqas qatra ilma ma toħroġ. Innutajt li f ’waħda mil-latrini l-flushing qiegħed jinżamm magħluq permezz ta’ żewġ ktajjen, u la jezisti xi forma ta’ sapun u lanqas fejn tixxotta jdejk – vera talmistħija. Sibt il-pavimentar imxarrab u nispera li kien ilma u mhux likwidu ieħor.

Barrani li kien għadu kif ħareġ millatrina ta’ ħdejn l-ekslukanda Jerma Palace, irrimarkali b’ton sarkastiku li se nieħu qatgħa bl-intiena u bl-istat maħmuġ tal-latrina. Ħaġa waħda hemm li tiffunzjona u li qegħdin jagħtu kasha: il-magna tal-bejgħ li tkun fornuta dejjem bis-soft drinks li l-elettriku biex tinżamm mixugħla lejl u nar qiegħed jittieħed mil-latrina.

RESIDENT, WIED IL-GĦAJN

Meta Simon Busuttil kien Viċi Kap tal-PN kif ukoll Delegat Speċjali tal-PM Nazzjonalista Lawrence Gonzi, kien baqa’ ċass u mutu quddiem l-arroganza, il-prepotenza u l-fallimenti ekonomiċi u amministrattivi ta’ diversi ministri u deputati parlamenatari Nazzjonalisti.

Jiġu f ’moħħi l-eks-Ministri Nazzjonalisti Austin Gatt, Tonio Fenech, Jason Azzopardi u George Pullicino, kif ukoll membri parlamentari bħal David Agius.

Li tkun viċi kap ta’ partit jew delegat speċjali ta’ PM żgur li mhix kariġa ċerimonjali biss, u min jokkupa karigi simili żgur li jkollu ċerta awtorità, iżda l-fatti wrewna li Simon Busuttil kien jew Viċi Kap tal-PN u Delegat Speċjali tal-isem biss jew, tant kien dgħajjef politikament, li ħalla kollox għaddej għal riħu kemm fil-Gvern ta’ GonziPN kif ukoll fl-istess PN, bħalliskandli kbar li herrew il-Gvern ta’ GonziPN, l-instabbilità politika u amministrattiva fl-istess Gvern, kif ukoll id-djun kbar li tgħabba bihom il-PN. Dan juri kemm dakinhar Simon Busuttil diġà kien priġunier politiku fid-Dar Ċentrali u li ma kellux ir-rieda u l-forza li talanqas jikkontrolla ftit it-tustaġni politika u amministrattiva ta’ diversi ministri Nazzjonalisti.

Mela, meta Simon Busuttil kellu ċerta awtorità fil-PN li ma kinitx żgħira, huwa baqa’ sieket b’ħalqu magħluq u bla ebda dikjarazzjonijiet ta’ kundanna quddiem l-arroganza u skandli kbar tal-aħħar Gvern Nazzjonalista.

Wara li Simon Busuttil sar Kap tal-PN u tal-Oppożizzjoni Nazzjonalista, biex forsi juri li issa għandu kontroll sħiħ fuq il-Grupp Parlamentari tal-PN, ħataf l-okkażjoni tal-każ talPanama Papers u tgħidx kemm għajjat u werżaq b’ħanġra daqsiex: “Barra, barra, barra.” Ħafna ġenwinament ħasbu li, kif ried li jwaddab ’il barra ministri Laburisti, hekk kien se jagħmel lill-ministri dell tal-partit tiegħu jekk dawn ikunu mdaħħlin f ’każijiet ta’ inkorrettezza politika mhux żgħira. Iżda fil-każijiet b’akkużi serji fejn hemm imdaħħla diversi ministri dell Nazzjonalisti bħal Mario de Marco, Beppe Fenech Adami, Tonio Fenech, Jason Azzopardi, Toni Bezzina, David Agius u oħrajn, mhux talli Simon Busuttil baqa’ jiddefendi lil kull MP Nazzjonalista, talli mank waqqaf kummissjoni indipendenti biex tinvestiga diversi akkużi serji kontra diversi membri parlamentari tal-PN biex wara jieħu deċizjoni fuq kull każ. Aħseb u ara kemm Simon Busuttil se jgħid lil xi ministru Nazzjonalista: “Barra, barra, barra,” malli jkun involut f ’xi każ bħall-iskandlu taż-żejt, tal-Fekruna jew talkonkos dgħajjef bħal ta’ Mater Dei! Imma x’inhi r-raġuni li Simon Busuttil tal-anqas ma waqqafx kummissjoni independenti biex tistħarreġ id-diversi akkużi serji li hemm kontra diversi membri parlamentari Nazzjonalisti jekk mhux għax Simon Busuttil hu priġunier politiku tal-partit tiegħu stess? Jew jekk għax hu inkompetenti politikament u m’għandux ir-rieda li jagħmel tindifa waħda sew fil-PN? Fil-każijiet ta’ Giovanna Debono u ta’ Joe Cassar, il-Kap Nazzjonalista Simon Busuttil mill-ewwel iddefendiehom bilqawwa u kien minn rajhom li rriżenjaw mill-PN u mhux għax Simon Busuttil qalilhom: “Barra, barra, barra,” kif qal li se jagħmel kieku hu jkun PM. Biex forsi jkun hemm min jiblagħha li l-Kap Nazzjonalista Simon Busuttil għandu rieda soda li jissospendi lil xi membru parlamentari Nazzjonalista, dan l-aħħar qalilna u ftaħar li kien issospenda lis-sewwieq tiegħu meta lanqas l-Ispeaker talParlament m’għamel hekk. Però, Simon Busuttil fl-istess laqgħa li qal hekk ma qalilniex li kien issospenda lil Beppe Fenech Adami jew lil Mario de Marco jew lil Tonio Fenech jew lil Toni Bezzina jew lil David Agius.

Dan il-fatt juri ċar u tond li l-Kap tal-PN hu b’saħħtu mażżgħir iżda dgħajjef ma’ min hu b’saħħtu fil-PN, anke jekk ma’ min hu b’saħħtu hemm akkużi serji ta’ mġiba xejn korretta politikament.

Għalhekk kelli nasal għal-konklużjoni li verament Simon Busuttil hu priġunier fid-Dar Ċentrali tal-PN. PINNA ĦAJJA, RAĦAL ĠDID

TA’ BARRA

kullhadd.com

08|05|2016 15

L-GĦAŻLA TAR-REPUBBLIKANI? LIAM GAUCI liam@kullhadd.com

Nhar it-Tlieta li għadda Donald Trump kiseb rebħa li ġabet fi tmiemhom ilkampanji tal-avversarji tiegħu għan-nominazzjoni tal-Partit Repubblikan għallpresidenza tal-Istati Uniti.

Normalment, dan ikun ifisser li t-tellieqa għannominazzjoni fi ħdan il-partit tkun spiċċat. Madankollu, tul il-kampanja tiegħu, Trump għamel tant għedewwa fost ir-Repubblikani li hemm min qiegħed jispekula li l-partit mhux se jingħaqad warajh.

Disfatta Wara t-telfa kbira li Ted Cruz u John Kasich ġarrbu fl-elezzjoni primarja ta’ New York tad-19 ta’ April, huma injoraw kważi għalkollox l-elezzjonijiet ta’ ġimgħa wara, li kienu se jsiru fi stati b’simpatiji simili għal dak talEmpire State, biex jiffukaw fuq Indiana.

Dan l-istat ma kellux importanza kbira f ’termini ta’ delegati. Però, kien importanti ferm bħala indikazzjoni ta’ x’ċansijiet reali kellhom Cruz u Kasich fl-elezzjonijiet talġimgħat li ġejjin. L-istat ta’ Indiana għandu popolazzjoni li, bħala medja, għandha valuri konservattivi. Għaldaqstant, l-istat kien aktar qrib talideoloġija ta’ dawn iż-żewġ kandidati milli ta’ Trump.

Minħabba f ’hekk, rebħa hemmhekk kienet essenzjali.

Madankollu, it-tamiet tagħhom kienu mġarrfa hekk kif il-biljunarju minn Manhattan irnexxielu jirbaħ dan l-istat ukoll.

l-kampanja tiegħu.

Fiddiskors tiegħu huwa qal li żamm il-wegħda li għamel li jibqa’ jiġġieled għan-nomina sakemm ikun għad hemm triq vijabbli lejn il-presidenza.

Madankollu, huwa sostna li r-riżultat ta’ Indiana għamilha ċara li din it-triq kienet ingħalqet hekk kif l-elettorat ipprefera jappoġġa lil ħaddieħor.

Minkejja din id-disfatta, Cruz saħaq li, fir-rwol tiegħu bħala senatur, huwa kien se jkompli jiġġieled għal-libertà tal-Amerikani, id-difiża talKostituzzjoni, u l-valuri Kristjani li bnew l-Istati Uniti.

L-għada kien imiss lil Kasich biex jirtira mit-tellieqa għannominazzjoni.

L-aħħar messaġġ bħala kandidat kien Jirtiraw tipiku tal-kampanja tiegħu fejn dejjem żamm ton aktar B’konsegwenza ta’ dan il- pożittiv mill-avversarji fatt, Cruz nhar it-Tlieta stess repubblikani li ffaċċja. Fih, ħabbar li kien se jissospendi huwa spjega li l-vjaġġi li

kandidat wieħed biss il-partit jingħaqad warajh u l-kampanja l-proprja għall-presidenza tibda. Madankollu, Trump ħalla togħma qarsa f ’ħalq diversi figuri prominenti talPartit Repubblikan li qiegħda żżommhom milli jagħtuh l-appoġġ tagħhom.

Il-kwistjonijiet ta’ bejniethom huma bosta. Kmieni filkampanja huwa dam biex iwiegħed li jkun leali lejn ilPartit Repubblikan u li mhux se joħroġ bħala indipendenti jekk ma jingħatax in-nomina.

Meta din il-wegħda fl-aħħar saret, huwa għamel numru ta’ diskorsi li fihom mar għalkollox kontra l-valuri ta’ dan il-partit. Jekk dan ma kienx biżżejjed, tul ilkampanja kollha huwa għamel kummenti sessisti u razzisti li tefgħu dawl ikrah fuq il-Partit Se jingħaqdu warajh?

Repubblikan.

Fatti bħal dawn ħolqu Kif kien spjegat aktar ’il fuq, ġeneralment, meta jibqa’ skumdità kbira fi ħdan ilgħamel madwar l-Istati Uniti tul il-kampanja komplew iżidulu l-imħabba lejn pajjiżu u l-poplu Amerikan hekk kif ra kemm jista’ jsir ġid meta n-nies jingħaqdu.

L-uniku punt ta’ kritika li kellu kien għal min sostna li ma kellux ħeġġa għallpresidenza meta stqarr tul il-kampanja li huwa ma jinkwetax jekk ma jingħatax in-nomina għax ikun ifisser biss li Alla għandu pjan ieħor għalih. Però, huwa tenna li konklużjoni simili turi kemm xi wħud ma jafu xejn dwar il-ħajja. Bħal Cruz, Kasich mhux se jisparixxi għalkollox mix-xena politika hekk kif għadu gvernatur ta’ Ohio, rwol li se jibqa’ jkopri sal2018.

Partit Repubblikan li ħarġet ċara f ’kummenti li ta lillmidja l-Ispeaker tal-Kungress Amerikan Paul Ryan nhar il-Ħamis li għadda fejn qal li għadu mhuwiex lest li jappoġġa lil Trump. Ryan sostna li huwa jittama li eventwalment jappoġġa lil Trump, però dan irid jaċċetta u jirrappreżenta l-valuri Repubblikani.

Huwa mistenni li dawn it-tnejn jiltaqgħu l-ġimgħa d-dieħla biex jippruvaw isibu kompromess.

Madankollu, Trump diġà għamilha ċara li mhuwiex biħsiebu jbiddel ilvaluri tiegħu biex jikkuntenta lill-Partit Repubblikan. Jekk dan hu minnu, il-partit se jkollu joqgħod għalih jew hemm spazju għal xi manuvra tal-aħħar minuta fejn irRepubblikani tradizzjonali jippruvaw iżerżqu xi kandidat alternattiv għall-konvenzjoni ta’ Lulju?

16 08|05|2016

1

kullhadd.com

MINN MADWA

QRIB IL-KOLLASS

Il-Commonwealth ta’ Puerto Rico, li huwa territorju Amerikan, naqas milli jħallas lura aktar minn €300 miljun f ’bonds li mmaturaw nhar it-Tnejn li għadda. Din hija t-tielet darba li Puerto Rico naqass milli jħallas lura lill-kredituri matul dawn l-aħħar xhur; fatt li qiegħed isaħħaħ l-opinjoni ta’ bosta esperti ekonomiċi li l-gżira qiegħda f ’xifer ta’ kollass finanzjarju.

Huwa maħsub li d-dejn ta’ Puerto Rico bħalissa hu ta’ naqra aktar minn €60 biljun; ammont insostenibbli għal territorju li qiegħed jesperjenza l-għaxar sena konsekuttiva ta’ riċessjoni. B’konsegwenza ta’ hekk, il-Gvernatur Alejandro Garcia Padilla ddikkjara kriżi umanitarja u talab lill-Kungress Amerikan għall-għajnuna biex jindirizza s-sitwazzjoni.

2

TA’ BARRA

1

2

SOSPIŻ MILL-QORTI SUPREMA

3 L-Imħallef tal-Qorti Suprema Brażiljana Teori Zavascki laqa’ t-talba tal-prosekutur ġenerali biex jissospendi lill-Ispeaker tal-Kamra tad-Deputati Eduardo Cunha. Id-deċiżjoni ttieħdet hekk kif qiegħed jiġi allegat li Cunha uża l-awtorità tiegħu biex jostakola l-investigazzjonijiet li għaddejjin fil-konfront tiegħu.

Dawn l-investigazzjonijiet huma marbutin ma’ allegazzjonijiet li huwa rċieva flejjes kbar mingħand il-kumpanija statali Petrobras bl-għan li jaġevola t-tranżazzjonijiet kummerċjali tagħha.

Is-sospensjoni ta’ Cunha kompliet iżżid l-inċertezza politika fil-pajjiż hekk kif huwa mistenni li l-ġimgħa d-dieħla tkun sospiża wkoll il-President Dilma Rousseff b’konsegwenza ta’ vot tas-Senat li jista’ jagħti bidu għal investigazzjonijiet kriminali. Rousseff hija akkużata li kisret il-liġijiet baġitarji biex taħbi l-gravità tas-sitwazzjoni ekonomika tal-Brażil qabel l-elezzjoni tal-2014.

APPROVAT L-ISEM IL-ĠDID Il-Gvern tar-Repubblika Ċeka approva pjan biex tibda tintuża l-kelma ‘Czechia’ bħala isem b’kelma waħda għall-pajjiż li se jintuża flimkien mal-isem attwali. Fl-aħħar ġimgħat, dan il-pjan kien diġà rċieva l-appoġġ ta’ diversi figuri politiċi prominenti, fosthom il-President Milos Zeman, il-Prim Ministru Bohuslav Sobotka u l-Ispeakers taż-żewġ kmamar tal-Parlament.

Għad-differenza ta’ ħafna pajjiżi oħra, irRepubblika Ċeka m’għandhiex verżjoni ta’ isimha b’kelma waħda. Dan il-fatt kien joħloq diversi inkonvenjenzi, speċjalment f ’kuntesti diplomatiċi fejn ikunu ppreferuti ismijiet qosra u prattiċi.

Fiż-żmien li ġej, il-Gvern tar-Repubblika Ċeka huwa mistenni li jitlob lin-Nazzjonijiet Uniti biex tinkludi l-isem il-ġdid fid-databases tagħha.

TA’ BARRA

kullhadd.com

AR ID-DINJA 6

08|05|2016 17

BYONGJIN

3 4 6

5

Tard din il-ġimgħa ngħata bidu għall-ewwel kungress tal-Partit tal-Ħaddiema tal-Korea ta’ Fuq f ’36 sena. Minkejja li l-midja internazzjonali kienet mistiedna għal dan l-avveniment, hija ma tħallietx tidħol fil-post fejn qegħdin isiru l-laqgħat ta’ dan il-partit. Għaldaqstant, għad m’hemmx konfermi ta’ x’inhu għaddej wara l-bibien magħluqa tal-kungress.

Madankollu, hemm spekulazzjoni qawwija li t-temi prinċipali tal-kungress huma t-tisħiħ tal-programm nukleari kif ukoll l-iżvilupp ekonomiku tal-Korea ta’ Fuq; strateġija doppja magħrufa bħala ‘Byongjin’.

Barra minn hekk, il-mexxej tal-pajjiż Kim Jong-un huwa mistenni li jħabbar diversi bidliet fit-tmexxija tal-partit fejn se jdaħħal aktar persuni leali lejh biex ikompli jsaħħaħ ilpożizzjoni tiegħu.

5

4

JIRRIŻENJA

REFERENDUM SA OTTUBRU Il-Gvern Ungeriż ħabbar li sal-bidu ta’ Ottubru ċ-ċittadini ta’ dan il-pajjiż se jintalbu jivvutaw f ’referendum li se jiddetermina jekk is-sistema ta’ kwoti għar-rilokazzjoni tal-immigranti irregolari hix se tkun applikata fl-Ungerija wkoll. Il-pjan inkwistjoni kien approvat tard issena l-oħra meta l-fruntieri tal-Unjoni Ewropea esperjenzaw influss kbir ta’ immigranti li bosta minnhom kienu ġejjin mil-Lvant Nofsani.

Madankollu, numru ta’ Stati Membri baqgħu jopponu l-pjan anke wara l-approvazzjoni.

Minkejja li l-Unjoni tħoss li għandha d-dritt li timponi l-implimentazzjoni ta’ dan il-pjan fuq il-biċċa l-kbira tal-Istati Membri, l-Ungerija qiegħda tgħid li dan mhuwiex minnu għax ilkwistjoni hija waħda relatata mas-sovranità nazzjonali.

F’konferenza tal-aħbarijiet li ta nhar il-Ħamis li għadda, ilPrim Ministru tat-Turkija Ahmet Davutoglu ħabbar li mhux se jerġa’ jikkontesta għall-kariga ta’ mexxej tal-partit tiegħu fil-kungress li se jsir fit-22 ta’ Mejju. Ir-raġuni wara din iddeċiżjoni tidher li hi d-differenzi kbar ta’ opinjonijiet li huwa kellu mal-President Recep Tayyip Erdogan.

Davutoglu ħabbar id-deċiżjoni tiegħu wara laqgħa li kellu ma’ Erdogan stess fejn sar attentat tal-aħħar biex jinstab kompromess. Dawn id-differenzi spikkaw b’mod partikolari meta dan tal-aħħar ipprova jimbotta r-riformi kostituzzjonali li se jnaqqsu l-poter tal-prim ministru u jikkonċentraw aktar poter f ’idejn il-presidenza. Huwa mistenni li s-suċċessur tiegħu jkun xi ħadd lest li jattwa l-pjan ta’ Erdogan.

18 08|05|2016

kullħadd.com

MILL-ISTORJA

MILL-ISTORJA

MINN ĠOD-DLAM

Out of the Darkness, ktieb miktub mill-awturi Eric A. Shelman u Stephen Lazoritz, jirrakkonta l-istorja straordinarja ta’ Mary Ellen Wilson, tifla msawta, miżmuma priġuniera u fl-aħħar meħlusa mill-infern li d-destin tefagħha fih.

L-istorja ta’ Mary Ellen Wilson tibda bit-twelid tagħha fl-1864 fi New York. Missierha miet fil-Gwerra Ċivili u ommha Fanny kellha toħroġ taħdem biex tgħajjixha. Fanny kienet tħallas mara oħra biex toħdilha ħsieb it-tarbija peress li kienet taħdem sigħat twal.

Sfortunatament, għal xi raġuni Fanny bdiet taqa’ lura filħlasijiet u fiż-żjarat lil bintha.

Meta rat hekk, il-mara l-oħra għaddiet liċ-ċkejkna Mary Ellen lid-Dipartiment tal-Karità u dan poġġieha f ’orfanatrofju.

Għadda ż-żmien u darba minnhom tfaċċat Fanny tistaqsi biex tara lil Mary Ellen, li issa kellha madwar sentejn, u l-mara l-oħra qatgħetielha filqasir u qaltilha li t-tifla kienet mietet.

Jum wieħed, ċertu Thomas McCormack u martu Mary marru jħabbtu fuq il-bieb tal-orfanatrofju u talbu biex jieħdu liċ-ċkejkna Mary Ellen għax, skont hu, kien il-missier naturali tagħha. Id-Dipartiment

Kitba ta’

MARY

CHETCUTI tal-Karità ma sabx oġġezzjoni u għaddielhom lil Mary Ellen mingħajr ma talab evidenzi jew formalità. Ftit taż-żmien wara Thomas miet u martu Mary iżżewġet lil Francis Connelly.

Mary ma kinitx taħmilha liċċkejkna għax fiha kienet tara t-tradiment tal-mejjet żewġha.

L-abbuż fuq Mary Ellen Kull filgħodu, meta żewġha Francis kien joħroġ għaxxogħol, Mary Connelly kienet titfa’ liċ-ċkejkna Mary Ellen f ’rokna u ssawwatha bi frosta taż-żwiemel għal ħmistax-il minuta sħaħ. Fil-kerrejja fejn kienu jgħixu kulħadd kien jisima’ l-biki u l-krib tat-tifla, madankollu ħadd qatt ma ndaħal.

Fil-verità, il-ġirien qatt ma raw lil Mary Ellen għax kienet tinżamm dejjem ġewwa u, qabel Mary Connelly toħrog għal qadja, kienet taqfel lill-imsejkna tifla ġo kamra talimbarazz fi dlam ċappa. Mary Ellen kienet imġiegħla tagħmel ix-xogħol kollu tad-dar, iżda mbagħad kienet titħalla bla ikel, torqod mal-art fuq biċċa tapit qadim u titgħatta b’kutra rqieqa. Kellha libsa mtertqa fuqha li kienet tqum u torqod biha sajf u xitwa.

Missjunarja Metodista, Etta

Angell Wheeler, kienet tagħmel xogħol komunitarju fiż-żona ta’ Hell’s Kitchen qalb familji foqra u immigranti ta’ New York. Waqt waħda miż-żjarat tagħha, immigranta Ġermaniża marida serjament talbitha biex titkixxef fuq il-biki li kien jinstema’ ta’ kuljum fuq in-naħa l-oħra tal-ħajt tal-appartament, u Etta Wheeler serrħitilha rasha li kienet sa tagħmel li tista’. Dak il-ħin stess marret tħabbat fuq il-bieb ta’ Mary Connelly, li bexxqet ftit il-bieb u staqsiet lil Etta x’riedet. Etta introduċiet ruħha u qabdet tgħidilha fuq il-kundizzjoni ta’ saħħet il-ġara Ġermaniża biex iżżommha bilkliem. Mary Connelly fetħet iktar il-bieb hi u tismagħha u, ħin minnhom, Etta lemħet liċ-ċkejkna Mary Ellen fuq ġewwa tal-appartament tħares fiss lejha. Etta kważi qabżilha d-dmugħ bix-xena li rat quddiema: it-tifla kienet imkittfa u magħluba, persuntha maħmuġa imma, aktar minn hekk, dirgħajha u saqajha kienu miksijin tbenġil u ġrieħi.

Etta ma setgħetx toqgħod b’sabarha wara li rat lil Mary Ellen, u tkellmet ma’ persuni flawtorità li qalulha li ma setgħu jagħmlu xejn fir-rigward għax ma kienet teżisti l-ebda liġi ta’ infurzar sabiex it-tifla tinħeles minn dak l-infern. Inkwetata kif kienet, Etta fetħet qalbha ma’ neputija tagħha li tatha idea brillanti meta qaltilha biex tmur għand is-Soċjetà Amerikana għall-Ħarsien tal-Annimali jew ASPCA. “Wara kollox, iċ-ċkejkna hija ħlejqa wkoll,” tenniet in-neputija.

Hekk għamlet Etta. Ġabret kemm felħet xhieda bilmiktub mingħand il-ġirien li kienu ilhom jisimgħu l-krib u t-twerżieq tat-tifla u ġriet bihom għand Henry Bergh,

il-fundatur u direttur talASPCA, li qagħad attent jisma’ l-istorja kollha u, mingħajr ma wegħidha xejn, qalilha li kellha tisma’ mingħandu fi żmien jumejn. Minnufih Bergh bagħat assistent tiegħu jħabbat fuq il-bieb ta’ Mary Connelly bi storja vvintata li kien qed jagħmel ċensiment.

Hi daħħlitu ġewwa u rnexxielu jara b’għajnejh l-istat miżeru ta’ Mary Ellen. Henry Bergh għamel talba quddiem il-Qorti bħala ċittadin inkwetat dwar saħħet it-tifla, sabiex titneħħa minn darha b’mod immedjat.

Kien bniedem influwenti u kellu l-ħbieb, għaldaqstant fi 48 siegħa żewġ uffiċjali tal-pulizija ħabbtu fuq il-bieb tal-koppja Connelly u ħelsu lil Mary Ellen minn taħt idejha.

Każ faħxi Henry Bergh ma waqafx hemm.

Ried li dan il-każ faħxi jixxandar mal-istati kollha tal-Amerika u, għaldaqstant, sejjaħ ġurnalisti ta’ New York Times u ta’ gazzetti oħrajn sabiex jirrappurtaw il-ġuri ta’ Mary Connelly. Iċċkejkna Mary Ellen Wilson inġiebet fl-awla fuq dirgħajn pulizija, li qabel kien geżwirha f ’kutra ħoxna u xtralha l-ħelu ħalli tikkalma mill-biki u xehir sforz kemm kienet imwerwra.

Kellha wiċċha sfigurat b’qatgħa friska minn fuq nagħsa u nieżla sa ħaddejha, magħmula bi mqass. Kulħadd ħaseb li ma kellhiex aktar minn ħames snin, imma, meta l-imħallef staqsieha, qaltlu li kellha kważi għaxar snin.

Meta kkalmat, Mary Ellen bdiet twieġeb għall-mistoqsijiet tal-imħallef u bdew ħerġin id-dettalji tal-ħajja żvinturata tagħha quddiem awla mimlija nies issummati. Iddeskriviet il-

moħqrija li għaddiet minnha; isswat bil-frosta; daqqiet bi mqass u ħarqiet tas-sigaretti li kienu regolari; kif qatt ma setgħet tifhem għalfejn ‘ommha’ kienet tagħmlilha hekk; li qatt ma ħarġet barra fit-triq, anzi kienet tiġi maqfula fid-dlam. Qasmet qalb kulħadd meta qalet li ‘ommha’ qatt ma bisitha jew mellsitilha xagħarha u talbet bil-ħniena biex ma tintbagħatx lura għand ‘mamma Connelly’. Ħatja ta’ attakki vjolenti Mary Connelly instabet ħatja ta’ attakki vjolenti u fil-21 ta’ April 1874 intbagħtet sena ħabs b’xogħol iebes. Mary Ellen tqiegħdet f ’istituzzjoni għax-xebbiet, però Etta Wheeler talbet lill-Qorti biex toħodha taħt il-kustodja tagħha u hekk sar. Kollox kien stramb għat-tifla, qatt ma kienet semgħet li jeżisti Alla u kienet qisha qed titwieled mill-ġdid. Imma malajr drat u sabet il-kuntentizza fi ħdan familja ferrieħa u magħquda li għallmitha tirċievi u tagħti l-imħabba li kienet għatxana għaliha. Ta’ 24 sena Mary Ellen iżżewġet, għexet ħajja feliċi fejn tat ħafna mħabba liż-żewġ uliedha bniet u qatt ma kienet titkellem fuq tfulitha. Mietet fl1956 fl-għomor ta’ 92 sena.

Il-każ ta’ Mary Ellen Wilson ixxokkja, kixef beraħ ilvulnerabbiltà tat-tfal u wassal biex, fl-1875, twaqqfet l-ewwel aġenzija fid-dinja għallprotezzjoni tat-tfal taħt blisem New York Society for the Prevention of Cruelty to Children, li ħadmet bla heda sabiex iddaħħlu fis-seħħ l-ewwel liġijiet li jipproteġu lit-tfal minn adulti vjolenti u joħorġuhom mid-dalma talabbuż.

INNOVAZZJONI

kullhadd.com

08|05|2016 19

L-ANNIMALI MEMBRI FIL-KLABB TAS-SENSITTIVITÀ Clayton Cutajar B.Ed (Hons.), M.Ed. fix-Xjenzi

Minn xi brama għal xi naħla tal-għasel, għal qabru tal-ilma ħelu jew għal xi ballottra f ’xi biċċa xagħri, nistgħu ngħidu li bħala grupp ta’ ħlejqiet flannimali hemm bijodiversità kbira.

Imma eżattament, għaliex ħlejqa tissejjaħ annimal?

Kemm-il darba nużaw din ilkelma, u mhux neċessarjament nafu eżatt xi tfisser. Sal-lum il-ġurnata x-xjenza tgħidilna li l-annimali huma ħlejqiet magħmula minn ħafna ċelloli, li jieklu ikel organiku lest u msawrin b’xi tip ta’ sistema ta’ nervituri, fost affarijiet oħra. Ċertu studji u ricerki li saru dan l-aħħar jikkonfermaw li ħafna mill-annimali huma verament ħlejqiet sensittivi li kapaċi jħossu emozzjonijiet bħalna l-bnedmin.

Iħossu bħalna l-bnedmin

Ħafna drabi, bħala bnedmin, ninsew li aħna annimali wkoll

Ħafna drabi, bħala bnedmin, ninsew li aħna annimali wkoll.

Huwa minnu li aħna annimali konxji, sensittivi u intelliġenti, però b’daqshekk m’għandna l-ebda dritt divin li nqisu lilna nfusna bħala speċi superjuri fuq l-annimali l-oħra kollha. Ħafna minna, xi darba jew oħra, probabbilment rajna xi kelb, qattus, żiemel jew għasfur u, bejnna u bejn ruħna għedna: Imma min jaf x’qed jaħseb bħalissa? Jew: Tgħid għaliex qed tagħmel hekk? Mistoqsijiet li

jidhru sempliċi, però, fil-verità, għax-xjenza ma huma sempliċi xejn.

Kemm jekk xi kelb esprima dwejjaq wara li nfired minn ma’ kelb ieħor; meta omm tieħu ċertu attitudni lejn iżżgħar tagħha; meta xi qattus ikun ostili lejn qattus ieħor fil-konfront ta’ sidhom; jekk ħaruf ikun ferħan jilgħab ma’ ħrief oħra; jew saħansitra jekk xi ljunfant juri niket filkonfront ta’ ljunfant mejjet, l-imġiba ta’ ħafna mill-annimali turina li dawn huma ħlejqiet li kapaċi jħossu b’modi li jixbhu lilna l-bnedmin. Minħabba li, bħala bnedmin, ma nistgħux nikkomunikaw mal-annimali b’tali mod li nieħdu risposta fattwali, ix-xjentisti jużaw ċerti testijiet oħra li jindikaw xi tibdila fil-fiżjonomija u l-imġiba talannimal, bħal, ngħidu aħna, żieda ta’ ċertu ormoni fiddemm, żieda fir-rata ta’ taħbit tal-qalb jew meta annimal jagħżel li jqatta’ xi ħin waħdu fil-kwiet. Aktar ma nistudjaw l-imġiba u l-emozzjonijiet talannimali, aktar nitgħallmu u aktar nirrispettaw.

Biżżejjed riċerka Forsi ftit nies jafu li fis-7 ta’ Lulju 2012, grupp ta’ xjentisti li kienu preżenti waqt konferenza bittitlu Consciousness in Human

and Non-human Animals fl-Università ta’ Cambridge fir-Renju Unit, iffirmaw dik li tissejjaħ The Cambridge Declaration on Consciousness.

Din id-dikjarazzjoni turi b’mod uffiċjali li hawn biżżejjed riċerka u studji li jikkonfermaw li l-annimali huma konxji minn dak li qed jigri madwarhom u kapaċi, b’mod konxju, juru u jesprimu ċertu mġiba. Dan imur lil hinn minn sempliċiment istint li annimal juri lejn ċertu sitwazzjonijiet jew fatturi u elimina darba għal dejjem issuppożizzjoni li l-bnedmin huma l-uniċi annimali konxji. Iddikjarazzjoni tgħid li l-annimali, li jinkludu l-mammiferi u l-għasafar kollha flimkien ma’ għadd ta’ invertebrati oħra, bħall-qarnit, għandhom il-kimiki neċessarji sabiex ikunu konxji.

Aktar minn hekk, ir-riċerka turi wkoll li l-annimali li mhux bnedmin mhux biss huma konxji imma wkoll sensittivi. Ħafna speċi jesperjenzaw emozzjonijiet ta’ ferħ, pjaċir, rimors, stress kif ukoll empatija u dwejjaq. Bekoff fl-2005 u Proctor fl-2012 urew kif il-mammiferi, għasafar, rettili, ħut u xi invertebrati bħallqarnit, iħossu emozzjonijiet. Ċertu riċerki juru saħansitra li l-ġrieden u t-tiġieg kapaċi juru empatija lejn individwi oħra.

Infatti, grupp ta’ xjentisti flUniversità ta’ Bristol skoprew li

t-tiġieġ juru sinjali ta’ stress filkonfront tal-flieles tagħhom.

Instab ukoll li l-iljunfanti kapaċi jistennew lil xulxin qabel jiġbdu ħabel għax jafu li waħedhom ma jirnexxilhomx.

Bidla fil-mentalità u filkultura Bħal f ’kollox, l-edukazzjoni għandha parti importanti fil-qasam tal-protezzjoni tal-annimali. F’numru ta’ ċirkustanzi trid isseħħ bidla fil-mentalità u fil-kultura ta’ kif, bħala bnedmin, inħarsu lejn l-annimali. Diversi oqfsa legali jsaħħu dawn l-argumenti dwar Animal Sentience: fi New Zealand, fir-Renju Unit, u anke fit-Trattat ta’ Lisbona talUnjoni Ewropea fejn jinkludi Animal Sentience’bħala artiklu fit-Trattat. Il-fatt li dawn l-affarijiet għandhom qafas legali jgħin sabiex jinqatgħu ċertu abbużi, bħal f ’testijiet, f ’esperimenti, fittrasport tal-annimali u anke fil-kundizzjonijiet li l-annimali fl-irziezet jinsabu fihom, fost affarijiet oħra. Dejjem għandna niftakru li l-valur tal-annimali m’għandux jitkejjel b’kemm dawn huma ta’ użu għalina l-bnedmin, però kull ħajja hija imprezzabbli, unika u dritt għal dak l-annimal u individwu partikolari.

KALEJDOSKOPJU

20 08|05|2016

kullħadd.com

KURŻITAJIET

ĦUTA SAKRANAZZA LI TĦOBB IL-BIRRA Fatti miġbura minn

CHARLES B.

SPITERI

ĠRAW BĦAL-LUM

1927: Il-bi-plane bl-isem Transatlantic White Bird, imtajjar mill-pilota Franċiż il-Kaptan Nungesser, ipprova jkun talewwel li jaqsam l-Atlantiku bla waqfien minn Pariġi għal New York. 33 siegħa wara, filgħodu kmieni jintlemaħ f ’Nova Scotia jissielet irjieħ qawwija fi triqthom lejn Maine Seaboard. Wara ftit jisparixxi. L-ajruplan, il-pilota u n-navigatur ma nstabu qatt aktar u, wara ġimagħtejn, l-istess titjira ssir b’suċċess bejn New York u Pariġi; din id-darba mill-avjatur Amerikan Charles Lindberg, li Minħabba l-fatt li l-ħut jgħix tar waħdu. fl-ilma, hawn min joħroġ bl1939: Jitkomplew is-sejħiet għall-paċi, bl-Ewropa f ’xifer il- idjoma ‘jixrob daqs ħuta’. Iżda gwerra. Anke l-Papa Piju XII jitlob lin-nazzjonijiet involuti biex kienet tabilħaqq sorpriża li jersqu lejn ftehim ta’ paċi. Bħalissa l-Ingilterra hi mħassba, peress kreatura tax-xmara fil-Brażil li jekk is-Sovjetiċi u n-Nażi jingħaqdu, il-gwerra tkun eqreb u kienet aktar milli ferħana meta xorbot boqqiet tal-birra minn tinvolvi l-pajjiżi kollha fl-Ewropa. landa tal-birra stess.

U vidjow li nġibed qajjem 1942: Tintemm il-Battalja tal-Baħar Korali bejn in-Navy kurżità u skantament kbir Ġappuniża, l-Istati Uniti u dik Awstraljana. Fiha jinqerdu l-carrier Amerikana USS Lexington u l-carrier Ġappuniż Shoho.

1959: Tegħreq lanċa ta’ 200 tunnellata fix-Xmara Nil, waqt vjaġġ bil-baħar bi wħud mill-aqwa inġiniera Eġizzjani u l-familji tagħhom li ħarġu għal picnic. Jegħrqu 200 persuna.

1968: It-tewmin Reginald u Ronnie Kray, flimkien ma’ ħuhom Charlie ta’ 41 sena, jiġu arrestati fuq serje ta’ rejds li twettqu mażżernieq f ’Londra. Bħal għada jitressqu l-Qorti u f ’Marzu (1969) jintbagħtu l-ħabs għall-qtil ta’ George Cornell u Jack ‘The Hat’ McVitie, membri magħrufa mal-pulizija ta’ Londra għas-serq.

fost is-sajjieda, li setgħu jaraw ħuta togħla u toħroġ mill-ilma biex ittiegħem u dduq il-birra.

Wieħed mis-sajjieda ressqilha l-bott u l-ħuta bdiet tieħu boqqiet imdaqqsa. Xorbot xejn inqas minn 20 darba minn din ix-xarba alkoħolika. Meta ħassitha li ħadet biżżejjed, għodsot mill-ġdid fl-ilma tax-

xmara u għebet.

Stħarriġ li sar minn grupp ta’ studjużi fl-2014 sab li l-ħut fissakra jirdoppja l-ħeffa tiegħu. Ittim minn New York ta l-ethanol liż-zebrafish f ’pixxina u seta’ jistudja fuqhom liberament.

Bla dubju, dik il-ħuta sakranazza għaddiet il-waranofsinhar fisseba’ sema!

IL-PAMPALUN JEW PAGUN SPORTIV

1984: L-Unjoni Sovjetika tħabbar li se tibbojkottja l-Logħob Olimpiku minħabba dak li tgħid li tirreferi għalih bħala l-kummerċjalizzazzjoni tal-logħob u n-nuqqas ta’ sigurtà. Ħafna pajjiżi tal-Blokk tal-Lvant jagħmlu l-istess, barra r-Rumanija.

B’kollox, 14-il pajjiż jingħaqdu fil-bojkott.

1986: Wara l-kollass tal-impjanti nukleari f ’Chernobyl (li seħħ fis-26 ta’ April), l-Aġenzija tal-Enerġija Atomika tħabbar li ntefa n-nar fir-reattur numru 4 u se jibda x-xogħol biex ir-reattur jingħalaq fil-konkos.

1988: Stella Nickell, li qiegħdet is-cyanide fil-kapsuli ta’ ħames fliexken tal-Excedrin u poġġiethom fuq l-ixkaffa f ’ħanut flinħawi ta’ Seattle, titressaq il-Qorti akkużata bil-qtil ta’ żewġha u ta’ Susan Snow, li ħadu kapsula kull wieħed minnhom u mietu dikment.

2000: Tiftaħ il-bibien tagħha għall-midja dinjija l-gallarija tal-arti Tate Modern, f ’dik li qabel kienet il-power station f ’Londra. Il-ftuħ uffiċjali tagħha jsir mir-Reġina tlett ijiem oħra (11 ta’ Mejju). ItTate Modern hi l-akbar gallarija tal-arti fid-dinja, b’84 gallarija fi tliet livelli.

2006: Jiftħu ċ-ċelebrazzjonijiet fl-Ewropa u madwar id-dinja hekk kif in-nazzjonijiet jonoraw is-60 sena tal-V-E day – il-jum li fih intemmet it-Tieni Gwerra Dinjija.

Bla dubju, sal-2015 kien l-aktar atleta mħallas fid-dinja u, aktar minn hekk, Floyd Mayweather jidher li jaf kif għandu jonfoq ir-rikkezza li rnexxielu jagħmel minn xogħol iebes.

Dan ir-re tal-boxing li fl-2014, skont il-magażin Forbes, daħħal ftit aktar minn €84 miljun, bagħtilhom ritratt ta’ x’tista’ tixtri bil-flus li ddaħħal u meta l-istess munita ma tkunx problema.

Ir-ritratt juri lilu nnifsu quddiem flotta ta’ karozzi lussużi, kif ukoll l-ajruplan jet privat li għandu. Taħt ir-ritratt kiteb: “Merħba għad-dinja tal-

logħob tiegħi! Min jixtieq jiġi jilgħab?”

Il-valur tal-vetturi esibiti jilħaq il-€5.5m u dan apparti l-ajruplan li mhux magħdud.

Din mhix l-ewwel darba li dan il-boxer Amerikan ta’ 37 sena wera lill-midja soċjali r-rikkezza li għandu. Ftit ilu bagħat ritratt tal-kollezzjonijiet li għandu ta’ żraben, nuċċalijiet tax-xemx u arloġġi tal-idejn.

Madankollu, il-passat tiegħu xejn mhu sabiħ. Fl2002 tressaq il-Qorti u ġie ssentenzjat fuq vjolenza domestika. Weħel sentenza sospiża ta’ sitt xhur. Sentejn

wara reġa’ tressaq akkużat li sawwat żewġ nisa. Għal din l-akkuża weħel sena oħra ħabs sospiża. Fl-2011 serva 90 jum fil-ħabs talli sawwat lilleksnamrata li kellu.

Bniedem wieħed li ma kienx impressjonat minn Mayweather kien ir-rival tiegħu, Manny Pacquiao.

Dan il-boxer Filippin kien ilu jipprova jirbaħlu t-titlu.

Fil-fatt, il-ġlieda saret fit2 ta’ Mejju tas-sena l-oħra, b’Mayweather jirbaħ bi ftit punti. Il-flus li ddaħħlu millattendenza laħħqu l-€524 miljun.

2006: Il-President Irananjan Ahmadinejad jibgħat ittra twila lill-President Amerikan Bush. Din hi l-ewwel mossa f ’27 sena.

Skont is-Segretarju tal-Istat, Condoleeza Rice, l-ittra tittratta L-għaxar sportivi li daħħlu l-akbar ammont ta’ flus fl-2014 kienu dawn: fuq l-istorja u l-filosofija, iżda ebda kumment fuq l-indirizz Dħul Sports diplomatiku għat-tħassib nukleari u konflitti oħra li qed iħabbtu Poż. Sportiv wiċċhom magħhom iż-żewġ nazzjonijiet.

01 Floyd Mayweather €84.38m Boxing 02 Cristiano Ronaldo €64.28.m Football 2010: Il-mexxejja taż-Żona Ewro japprovaw self ta’ $145 03 LeBron James €58.10m Basketball biljun lill-Greċja bħala għajnuna fil-qagħda finanzjarja tagħha Lionel Messi €52.00m Football li qed tmur għall-agħar. Din l-għajnuna qed tingħata bil-patt li 04 05 Kobe Bryant €49.42m Basketball l-Greċja taqta’ mill-ispejjeż pubbliċi tagħha.

06 Tiger Woods €49.18m Golf 2011: Imut, fl-età ta’ 62 sena, l-ewwel boxer aboriġinu 07 Roger Federer €45.16m Tennis Awstraljan li rebaħ it-titlu tad-dinja. Lionel Rose kien rebaħ lill08 Phil Mickelson €42.76m Golf boxer Ġappuniż fl-1968 u ħa t-titlu Bantamweight. Sar magħruf 09 Rafael Nadal €35.76m Tennis ukoll bħala l-Awstraljan tas-Sena. Rose temm il-karriera tal-boxing 10 Matt Ryan €35.20m American Football tiegħu wara li rebaħ 42 minn 53 ġlieda.

KUN AF

kullhadd.com

08|05|2016 21

KUN AF

MHUX BOGĦOD WISQ LI L-BNIEDEM IŻUR IL-PJANETA MARS Kurżitajiet minn hawn u minn hemm Kitba ta’

SAVIOUR

MAMO

Space X huwa programm, jew studju, minn kumpanija privata li qed taħdem biex fis-sena 2018 twassal vettura fuq il-pjaneta Mars u terġa’ lura fid-Dinja. Missjoni blisem Red Dragon se tkun kapaċi tħaffer metru taħt wiċċ il-pjaneta u tiġbor kampjuni biex jiġi analizzat jekk hemmx sinjal ta’ xi ilma.

Dan, flimkien ma’ studju ieħor, huwa proċess milliktar importanti fejn tidħol atmosfera biex b’hekk fi żmien qasir il-bniedem ikun jista’ jirfes fuq Mars mingħajr diffikultajiet.

Fil-21 ta’ Diċembru 2015, Space X irnexxielu jtella’ rocket bl-isem Falcon 9 fl-ispazju u jniżżlu b’suċċess lura fidDinja. F’April ta’ din is-sena reġa’ tella’ għal darb’oħra lil Falkon 9 fl-ispazju imma din id-darba niżżlu fuq pjattaforma f ’nofs l-oċean.

Hu mistenni li dan ir-rocket se jerġa’ jiġi mtella’ lejn l-ispazju għal iktar provi dan ix-xahar, f ’Mejju. Ir-Red Dragon se jittella’ fl-ispazju flimkien mal-Falcon 9 f ’Novembru ta’ din is-sena. Dan ir-rocket, li huwa l-ikbar li qatt ittella’ flispazju, għandu saħħa li jġorr piż ta’ żewġ space shuttles. IsSaturn V kien l-ikbar rocket li ġarr astronawti lejn il-qamar fil-programm Apollo.

Ir-Red Dragon se jkun maqsum f ’diversi rockets li jkunu mwaħħlin waħda wara l-oħra. Kull rocket huwa indipendenti u, kif kull wieħed jispiċċa, awtomatikament jinqalgħu minn mal-vettura biex jitnaqqas il-piż. Dan ir-

rocket se jitniżżel fuq Mars bl-għajnuna ta’ tliet rockets u mhux bl-użu tal-paraxut.

Ftit informazjoni fuq Mars Mars hija ir-raba’ pjaneta mid-disgħa li jduru f ’orbita madwar ix-xemx u hija l-eqreb waħda tad-Dinja.

Din il-pjaneta tidher l-aktar viċin id-Dinja tagħna kull sena alternattiva. Il-kulur tagħha jispikka minn pjaneti oħra għax jidher ħamrani u jiddi iktar. L-orbita ta’ Mars madwar ix-xemx tieħu 687 ġurnata, li tfisser kważi sentejn tagħna. Mars tinsab 228 miljun kilometru (142 miljun mil) ’il bogħod mix-xemx.

Il-ġurnata hija itwal minn dik tad-Dinja tagħna b’37 minuta. Mars m’għandhiex qamar, imma għandha żewġ blatiet kbar b’forma irregolari jduru magħha: Phobos u Deimos. Phobus għandha tul ta’ 25 kilomentru (18-il mil) tul b’20 kilomenru (12il mil) wisa’. Deimos hija ftit iżgħar. Id-dijametru ta’ Mars huwa ta’ 6,790 kilometru (4,222 mil); ftit inqas minn nofs id-dijametru tad-Dinja u l-gravità hija kważi t-terż – jiġifieri jekk bniedem jiżen 100 libbra, fuq Mars jiżen 38 libbra.

d-distanza tkun ta’ madwar 278 miljun kilometru, issinjal elettroniku jdum 21 minuta biex jasal. Meta Mars tkun l-eqreb tad-Dinja, jiġifieri 78 miljun kilometru, is-sinjal elettroniku jdum 4.3 minuti. Mela, biex issir komunikazzjoni mid-Dinja għal Mars u lura, tieħu b’kollox minn 8.6 minuti sa 42 minuta.

Fuq din il-pjaneta m’hemmx ossiġnu, u fuq u taħt talpjaneta huwa miksi b’dijossidu tal-karbonju (carbon dioxide) iffriżat. L-akbar vulkan fuq il-pjaneta għandu għoli ta’ 27 kilometru (17-il mil).

L-atmosfera tikkonsisti minn 95% f ’dijossidu tal-karbonju, 3% nitroġinu u 1% argon.

It-temperaturi estremi huma inkredibbli: l-ogħla hija 80º F (27º C), u l-inqas hija -207º F (-133º C). Dan ifisser li Iktar tagħrif t-temperatura medja talpjaneta Mars hija -55º C(-67º Sinjal elettroniku, bħad-dawl F). jew X-ray (radio waves), ġo vakum jimxi b’veloċità ta’ Titjiriet lejn Mars madwar 300,000 kilometru kull sekonda. Dan ifisser li Jista’ jkun li kien hemm xi bejn Mars u d-Dinja, meta provi lejn Mars li fallew u

Impressjoni artistika ta’ kif se tinżel il-vettura fuq Mars baqgħu mistura. F’Novembru tal-1962 ir-Russi kienu bagħtu vettura speċjali lejn Mars bl-isem Mars 1.

Skont kif jgħidu r-Russi, din il-vettura kienet intilfet minkejja li kienet laħqet bagħtet xi informazzjoni utli.

L-ewwel pass dejjem ikun tar-Russi, imbagħad jitħajru l-Amerikani warajhom.

Sentejn wara, l-Amerikani bagħtu vettura lejn din ilpjaneta, jisimha Mariner 1.

Fl-14 ta’ Lulju 1965, din ilvettura għaddiet viċin Mars fejn bagħtet ritratti u dettalji ta’ wiċċ Mars. Fl-1971 l-Amerikani reġgħu tellgħu vettura oħra – Mariner 9, biex tiġbor iktar tagħrif. Ilħsieb tan-NASA hu li sassena 2020 iniżżlu bniedem fuq Mars u jerġa’ lura. Fl-4 ta’ Awwissu 2007, ittellgħet il-vettura spazjali Phoenix Lander u b’suċċess niżlet fuq din il-pjaneta fil-25 ta’ Mejju 2008; vjaġġ li dam sejjer aktar minn disa’ xhur. Din il-vettura damet tliet xhur tibgħat informazzjoni minn fuq wiċċ il-pjaneta Mars.

Sagħtejn biss wara li l-vettura

niżlet fuq Mars bagħtet ġmiel ta’ ritatti bil-kulur li fihom dehru xi ġebel li kien viċin il-vettura u xi għoljiet. Fis26 ta’ Novembru 2011, inNASA bagħtet MSL (Mars Science Laboratory) biex issir aktar analiżi fuq dan l-ambjent misterjuż. Il-vjaġġ intemm b’suċċess fis-6 ta’ Awwissu 2012. Impossibbli nsemmi l-missjonijiet kollha li saru lejn din il-pjanet. Kien hemm uħud li fallew; kien hemm oħrajn li temmew ilmissjoni b’suċċess u oħrajn li għadhom jagħtu servizz.

L-ewwel prova lejn Mars saret fl-14 ta’ Awwissu 1960 mill-Unjoni Sovjetika u kienet falliment. Minn dakinhar sal-14 ta’ Marzu 2016 saru 57 titjira lejn Mars: 14 biss kienu suċċess mija fil mija; seba’ oħra għadhom qed jagħtu informazzjoni – ħamsa minnhom qed iduru f ’orbita u t-tnejn l-oħra qegħdin stazzjonati fuq ilpjaneta; 26 intilfu u 10 taw ftit informazzjoni u waqfu.

It-tellieqa qiegħda bejn l-Amerikani u r-Russi. Minn jaf iċ-Ċina tilħaqhomx?

22 08|05|2016

kullħadd.com

MADWARNA

RESTAWRATA L-ISTATWA TA’ SAN ĠUŻEPP

Matul tmiem il-ġimgħa li għaddiet, il-Banda tal-Partit Laburista kienet impenjata b’żewġ servizzi mużikali ta’ prestiġju li bihom ħarġet bl-unuri kollha, bħala parti miċċelebrazzjonijiet organizzati mill-Partit Laburista f ’Jum l-Ewwel ta’ Mejju.

Il-Ġimgħa 29 ta’ April, il-banda esegwiet programm mużikali fi Pjazza Teatru Rjal b’mużika minn diversi musicals popolari bis-sehem ta’ bosta kantanti rinomati. Ilbanda kienet komposta minn 75 element mużikali, kollha voluntiera taħt id-direzzjoni tal-Mro David Agius.

Nhar il-Ħadd l-Ewwel ta’ Mejju, il-banda esegwiet marċ brijuż mat-toroq tal-kapitali bejn is-2.00pm u l-4.00pm li ntemm fi Pjazza Kastilja. Il-banda ntlaqgħet b’ferħ kbir fost dawk preżenti u kienu bosta dawk in-nies li komplew mal-banda.

Mill-ġdid, il-kumitat tal-banda flimkien mal-amministazzjoni tal-Partit Laburista, jirringrazzjaw lil dawk il-mużiċisti kollha li ngħaqdu mal-banda f ’dawn iż-żewġ impenji.

IL-FESTA TA’ SANTU WISTIN FIL-BELT VALLETTA

Matul din il-ġimgħa se tkun qiegħda tiġi ċċelebrata l-festa ta’ Santu Wistin, Isqof ta’ Ippona u patrun tal-parroċċa tal-Mandraġġ fil-Belt Valletta.

Wara li s-sena l-oħra ġie varat pjan ta’ numru ta’ snin biex tkompli tikber din il-festa.

immexxija mill-Provinċjal, Patri Raymond Francalanza OSA, bil-paneġierku minn Dun George Schembri, filwaqt li filgħaxija jsir it-tieni għasar solenni u purċissjoni mat-toroq prinċipali tal-Belt Valletta.

Il-mużika u l-funzjonijiet Armar ġdid liturġiċi Din is-sena se naraw proġett Il-funzjonijiet liturġiċi se ġdid ta’ bandalori għal jibdew mill-Ħadd 8 ta’ Mejju quddiem il-Qorti. Se jkunu b’quddiesa solenni u ħruġ tal- qegħdin jiżżanżnu wkoll żewġ istatwa min-niċċa, u jkomplu bandalori ġodda quddiem ilt-Tnejn 9 ta’ Mejju b’quddiesa knisja u tkomplew il-proġetti kantata u animata għat-tfal. li kienu nbdew is-sena l-oħra.

Wara ssir purċissjoni bi statwa Se jkompli jiżdied l-armar, ġdida ta’ Santu Wistin. It- fosthom bandalori fi Triq San Tlieta se jsir kunċert vokali Ġwann u quddiem il-Konu strumentali fil-knisja katidral u wkoll numru ta’ parrokkjali mill-Chorus bnadar qrib il-ġnien Hastings.

Urbanus sabiex, flimkien mal- Barra minn hekk, se jintramaw orkestra taħt id-direzzjoni sitt statwi ġodda mqassmin ta’ Dr John Galea, jagħtuna mat-toroq tal-parroċċa eżekuzzjoni ta’ diversi siltiet ta’ mużika sagra, speċjalment Il-baned mill-arkivju tal-provinċja Illum, qabel iċ-ċerimonja Agostinjana Maltija.

Il-jiem ta’ bejn l-Erbgħa u tal-ħruġ min-niċċa, se tieħu l-Ġimgħa jkunu jiem ta’ tridu. sehem il-Banda San Ġużepp Il-prietka fit-tlett ijiem se tal-Kalkara, filwaqt li fil-festa tkun f ’idejn il-Kappillan tal- tat-tfal għall-ewwel darba se jipparteċipa l-ensemble parroċċa.

Is-Sibt filgħodu jkun hemm tal-parroċċa. Il-Ġimgħa se il-quddiesa bil-kant solenni jieħdu sehem il-baned San tat-Te Deum u filgħaxija ssir Ġorġ Martri ta’ Ħal Qormi u it-translazzjoni mill-knisja tal- Sagra Familja tal-Kalkara li se jakkumpanjaw il-vara ta’ Santu Franġiskani Konventwali.

Il-Ħadd, jum il-festa titulari Wistin li tittella’ quddiem ilu parrokkjali, filgħodu ssir il- Qorti fi tmiem il-marċ. Isquddiesa solenni fid-9.30am, Sibt 14 ta’ Mejju, il-Banda

Birżebbuġa takkumpanja t-translazzjoni u tagħmel marċ Venezjan mal-Banda Konti Ruġġieru tar-Rabat. Din talaħħar tagħmel il-programm vokali u strumentali quddiem il-Qorti. Fi tmiem il-kunċert, l-istess banda tagħmel marċ qasir filwaqt li jinħaraq l-ispettaklu pirotekniku. IlĦadd, jum il-festa, il-Banda Santa Marija tal-Qrendi tagħmel marċ u takkumpanja l-purċissjoni b’innijiet u marċi reliġjużi, filwaqt li l-Banda Ċittadina King’s Own tal-Belt Valletta tesegwixxi kunċert strumentali quddiem il-Qorti u takkumpanja l-istatwa titulari sakemm tidħol għall-aħħar darba fil-knisja parrokkjali.

Nar tal-ajru u tal-art Wara numru ta’ snin, il-kumitat tal-festa ħaseb sabiex jintroduċi mill-ġdid il-ħruq tan-nar talajru. Matul il-ġimgħa tal-festa se jinħaraq ammont ta’ nar minn fuq il-bejt tal-kunvent tal-Patrijiet Agostinjani, imma mill-Ġimgħa 13 sal-Ħadd 15 ta’ Mejju, se jkun hemm wirjiet pirotekniċi mill-Gżira Manoel.

Il-wirja prinċipali ta’ nar se ssir is-Sibt, lejlet il-festa, bi spettaklu bl-isem Symphony of Fire, ħruq ta’ nar tal-ajru u logħob ta’ nar artistiku u mekkanizzat mill-Għaqda tanNar 23 t’April ta’ Ħal Qormi u l-Għaqda tan-Nar 22 ta’ Frar ta’ Birżebbuġa.

L-istatwa artistika ta’ San Ġużepp li nsibu meqjuma b’tant għożża fil-bażilika Elenjana ġiet skolpita fl-injam fl-idjoma Barokka fl-1826 mill-iskultur Mastru Vincenzo Dimech (1768-1831). Dimech kien responsabbli minn għadd ta’ kummisjonijiet importanti ta’ żmienu.

L-istatwa ta’ San Ġużepp ta’ Birkirkara hi unika fix-xorta tagħha għall-fatt li l-qaddis hu liebes qalziet marbut minn fuq iżżewġ għekiesi minflok it-tunika tradizzjonali bħalma nsibu flikonografija tradizzjonali ta’ dan il-qaddis. L-esekuzzjoni hi waħda dinamika, id-dettall fil-panneġġar, l-irfinezza flanatomija, il-moviment talistatwa u l-mod ta’ kif qed jerfa’ lil Ġesù Bambin jagħmluha statwa verament ta’ livell artistiku għoli.

Konservazzjoni u restawr Kienet ilha tidher il-ħtieġa biex din il-vara jsirilha intervent ta’ restawr u konservazzjoni professjonali. Għalhekk, is-sena l-oħra Rev.mu Kapitlu Elenjan fuq il-parir tal-Prokuratur tal-bażilika s-Sur Emanuel Sammut, ħa d-deċiżjoni biex jidħol għal dan il-proġett.

Għalih intgħażlet il-kumpanija tar-restawr u konservazzjoni Atelier del Restauro u x-xogħol inbeda f ’Settembru 2015.

F’Ottubru, din l-istatwa tniżżlet għall-wiri fis-sagristija tal-Bażilika Elenjana, fejn ilpubbliku seta’ jara mill-qrib ilbidu tal-proċess tar-restawr.

Ix-xogħol segwa l-kors kollu neċessarju fil-qasam talkonservazzjoni u r-restawr.

Għalhekk saru l-istudji u l-analiżi xjentifiċi meħtieġa, kif ukoll studji oħra li analizzaw ilħsarat kollha. Ġew identifikati l-ħsarat li jinkludu dawk aċċidentali u oħrajn li saru fl-injam b’mod naturali. Ġie skopert ukoll li ċertu rbit fl-injam beda jinfetaħ minn ma’ xulxin. F’partijiet oħrajn, minħabba ċaqliq flinjam, bdew jinħolqu xpakkaturi żgħar b’konsegwenza li l-kulur f ’ċertu nħawi beda jintilef. Ħsara oħra, b’mod speċjali flinduratura, saret tul iż-żmien minħabba brix u l-mod ta’ kif inqabad bl-idejn tul is-snin.

Irriżulta li din l-istatwa nżebgħet darbtejn oħra u

ngħatat ukoll verniċ li biż-żmien beda jisfar. Parti sostanzjali mixxogħol li sar kien it-tneħħija tal-verniċetta kif ukoll iż-żewġ saffi ta’ kuluri sakemm reġa’ feġġ il-kulur tant sabiħ oriġinali tal-istatwa li kien għadu kważi intatt, għajr għall-ħsarat imsemmija. Il-proċess inkluda wkoll it-tindif tal-induratura tal-vara kif ukoll tal-pedestall u saret ukoll induratura mill-ġdid fejn meħtieġ.

Il-proċess kollu irrispekkja l-prinċipji u l-kodiċi etiċi Ewropej (ECCO) fil-qasam tar-restawr, tal-protezzjoni u l-preservazzjoni tal-arti.

Qed isir ukoll xogħol ta’ manutenzjoni u tisbiħ fin-niċċa kif ukoll inħadmu karrijiet apposta tal-ħadid kemm għallistatwa, għall-pedestall u l-anġli. Ġew restawrati wkoll l-aċċessorji tal-fidda li jżejnu lil din l-istatwa. Ċelebrazzjoni u inawgurazzjoni Intant, illum se ssir ċelebrazzjoni u inawgurazzjoni tal-konservazzjoni u r-restawr ta’ din l-istatwa artistika. Ilprogramm qiegħed ikun organizzat mill-parroċċa ta’ Sant’Elena b’kollaborazzjoni mal-parroċċa ta’ San Ġużepp Ħaddiem li nsibu f ’Birkirkara.

L-istatwa bħalissa hija esposta fil-knisja parrokkjali ta’ ta’ San Ġużepp Ħaddiem biex illejla fis6.30pm se ssir konċelebrazzjoni solenni u wara l-istatwa tittieħed proċessjonalment lejn il-bażilika Elenjana bis-sehem tal-Kapitlu tal-kolleġġjata Elenjana u l-Fratellanzi tas-Santissimu Sagrament u ta’ San Ġużepp tal-istess kolleġġjata.

B’mod speċjali ġew mistiedna wkoll biex jieħdu sehem l-Arċikonfraternità ta’ San Ġużepp tar-Rabat tal-Imdina.

Se jakkumpanjaw il-purċissjoni solenni il-Banda Duke of Connaught’s Own u l-Banda Sant’Elena li se jingħaqdu flimkien f ’banda waħda.

Din ix-xbieha ta’ San Ġużepp tingħata merħba mill-ġdid fuq iz-zuntier tal-bażilika.

Waqt li nirringrazzjaw lil Atelier del Restauro, lill-helpers u lill-benefatturi kollha tagħna, nistiednu lil kulħadd biex jattendi u jipparteċipa f ’din iċċelebrazzjoni festiva unika għal Birkirkara.

MADWARNA

kullhadd.com

08|05|2016 23

IL-VARA TAL-MADONNA TAL-ĠILJU TAL-IMQABBA TAGĦLAQ 140 SENA Sa ftit snin ilu l-uniku ħjiel li kien hemm dwar id-data u l-oriġini tal-Vara talMadonna tal-Ġilju kien minn nota li dehret fil-gazzetta Il Corriere Mercantile Maltese, tat-8 ta’ Mejju 1876. Fiha, ilkontributur iħabbar il-Festa tal-Madonna tal-Ġilju li kellha ssir fl-Imqabba fil-21 ta’ Mejju. Jgħid ukoll li għal din ilfesta se tiġi użata għall-ewwel darba l-vara “bellissimo lavoro del signor G. Darmanin”. Jgħid ukoll li l-festa kienet f ’idejn isSur Innoċenz Zammit, li kien ukoll ħallas biex saret l-istatwa.

Sal-bidu tas-snin disgħin tasseklu l-ieħor, kien maħsub li l-isem tal-istatwarju, G. Darmanin, kien miktub hekk bi żball, għax minflok kellu jkun Karlu Darmanin. Bħala stil tixbah ħafna liż-żewġ statwi tal-Immakulata li Karlu Darmanin kien għamel għal Ħal Qormi u għar-Rabat, imma wiċċ il-Madonna jidher ferm isbaħ fl-istatwa tal-Imqabba minn tal-oħrajn. U aspett ieħor li juri li din l-istatwa ħarġet minn idejn ħaddieħor huwa l-fatt li xagħar il-Madonna mhux kollu mgħotti bil-velu.

Karlu mhux soltu li kien iħalli

Fir-raħal għad hemm xagħar l-istatwi tiegħu jidher l-għajdut li Innoċenzu Zammit meta dawn ikollhom xi velu. jidher li fettillu jordna statwa Dettalji fuq l-oriġini tal- u għamel ta’ rasu bla ma ġab l-approvazzjoni u l-permessi istatwa ta’ ħadd. Meta tlestiet, ħadha Fis-snin disgħin instabet d-dar u esibiha għall-pubbliku. referenza oħra għal din Dan ġab l-oppożizzjoni tall-okkażjoni u minnha ħarġu kleru li, fl-opinjoni tagħhom, aktar dettalji importanti dwar din l-istatwa kellha tinġieb l-oriġini ta’ din l-istatwa fil-knisja, titbierek u wara għall-venerazzjoni artistika. La Rigenerazione tat-8 titpoġġa ta’ Ġunju 1876 titkellem dwar pubblika.

Sal-2001 dan kien meqjus il-festi li saru l-Imqabba bħala parti miċ-ċelebrazzjonijiet tal- biss bħala għajdut tal-poplu, miġja tal-istatwa fil-knisja. Din sakemm fis-sena li fiha id-darba fuq l-istatwa jingħad l-istatwa għalqet 125 sena hekk: In quest’anno fu fatta una mill-miġja tagħha fl-Imqabba, nuova statua, merce’ del maestro instab dokument prezzjuż li Innocenzo Zammit, la quale riusci’ fih Innoċenzo Zammit jitlob bellissima e devotissima, e fa onore permess lill-Isqof biex l-istatwa al Signor Giovanni Darmanin tal-Madonna tal-Ġilju, li hu che l’ha eseguita in cartapesta.” kien ikkummissjona, tiddaħħal L-isem tal-istatwarju kien fil-knisja u “titpoġġa ġo kaxxa miktub sħiħ bħala ‘Giovanni tal-ħġieġ fil-kappellun talDarmanin’ u, minn riċerka Kunċizzjoni, fejn ma toħloq li saret, irriżulta li ma kien ebda skomdu”. Minn din inħadd għajr ħu Karlu. Minn nota jidher ċar li din l-istatwa mill-ewwel bħala fost l-istatwi kollha li għamel, saret il-Madonna tal-Ġilju tal- l-Madonna tal-Ġilju u dan Imqabba għandha żgur titqies għandu jsikket għajdut ieħor bħala l-kapolavur tiegħu, li l-istatwa oriġinarjament għax fl-ebda statwa oħra ma saret bħala l-Immakulata u rnexxielu jpoġġi x-xogħol fin mbagħad żdidilha l-anġlu bilġilju wara. u eleganti li poġġa f ’din.

F’din ix-xbieha sabiħa l-Madonna narawha wieqfa fuq is-sħab bid-dinja taħtha.

B’ħarsitha ’l isfel u b’idejha fuq sidirha, tidher qed titpaxxa tħares lejn l-ulied mifdijin tagħha. Taħt sieqha l-leminija hemm ras is-serp tad-dnub bi frotta f ’ħalqu. Taħthom hemm il-qamar, riferenza għall-mara tal-apokalissi “liebsa x-xemx, bil-qamar taħt riġlejha”.

Maġenb il-Madonna hemm puttin żgħir għarkupptejh, iżomm ġilju f ’idu, simbolu tas-safa ta’ Marija.

Devozjoni u għotjiet L-istatwa ma damitx ma ġibdet lejha ċerta devozzjoni, u xhieda ta’ dan huma l-għotjiet prezzjużi li bdew jingħatawlha.

Meta waslet l-Imqabba, diġaà kellha stellarju tal-fidda.

L-ewwel għotja ta’ kalibru wara din ġrat fl-1902, meta Giovanna Manchè, mill-Belt, tatha ġilju tal-fidda bħala ringrazzjament tal-fejqan tanneputija tagħha Eleonora, mis-sandfly fever. Dan il-ġilju ħa post ieħor naturali f ’idejn l-anġlu, u sal-lum għadu jagħni l-vara.

Fuq dik l-istatwa ta’ Giovanni Darmanin baqgħet tintefa’ attenzjoni speċjali; fil-fatt, fl1954 saritilha bradella ġdida li ħadet post l-oħra li tfarrket bilgwerra, u matul is-snin sarulha diversi interventi ta’ restawr.

Ta’ min jgħid li l-vara talMadonna tal-Ġilju ntradmet kompletament fl-attakk tad9 ta’ April 1942 iżda, b’xorti kbira, il-ħsara li sofriet kienet waħda minima. Illum din ixxbieha tgawdi għożża kbira filkomunità Mqabbija, u l-ħarsa ħelwa tagħha tisraq qalb dawk kollha li jżuruha ta’ kull sena fil-jiem tal-festa tal-Madonna tal-Ġilju. L-imħabba lejn din il-vara tista’ tiġi esperjenzata b’mod doppju, għax hija waħda mill-ftit vari f ’pajjiżna li jinħarġu b’mod proċessjonali darbtejn fis-sena. F’din issena speċjali, fejn qegħdin nagħmlu t-tifkira tal-140 sena mill-miġja tagħha f ’din il-komunità, aħna, mixħutin quddiem din ix-xbieha li tant taspira devozzjoni, nitolbu lill-Madonna tal-Ġilju sabiex, kif għamlet tul dawn is-snin kollha, tkompli żżommna taħt mantarha u tindukrana bilgrazzji tagħha.

24 08|05|2016

kullhadd.ċom

MADWARNA

DAN HU L-FESTIVAL, EARTH GARDEN Fl-ewwel tmiem il-ġimgħa ta’ Ġunju l-festival Earth Garden jiċċelebra l-10 anniversarju tiegħu, mill-Ġimgħa 3 sal-Ħadd 5 ta’ Ġunju 2016, filPark Nazzjonali f ’Ta’ Qali.

Il-vjaġġ ta’ dan il-festival ta’ suċċess jagħmel dan l-avveniment uniku f ’Malta. Għall-ewwel darba f ’festival ingħaqdu arti, mużika li mhix pop u l-kultura, bil-kuxjenza lejn l-ambjent. F’dawn is-snin il-festival laħaq ħafna miri: tkabbir fl-udjenza, żieda fin-numru ta’ artisti internazzjonali u t-titjib fiż-żoni.

Dan il-festival huwa l-vuċi favur il-ħarsien tal-ambjent permezz tal-arti, mużika u kultura. Għalhekk, bla dubju, il-festival Earth Garden jibqa’ joffri esperjenza unika lil dawk kollha li jogħġobhom jipparteċipaw u jattendu għalih.

Għal darb’oħra b’kollaborazzjoni mal-Ministeru għall-Iżvilupp Sostennibli, l-Ambjent u t-Tibdil fil-Klima, intgħażlet it-tema ambjentali għal din l-edizzjoni: Getting Greener.

Reuben Spiteri, wieħed mill-fundaturi tal-festival, qal: “Aħna rreferejna għall-festival b’ħafna modi matul l-edizzjonijiet: tlett ijiem ta’ xemx, gost u mużika. Fit-tieni edizzjoni tiegħu kien hemm ftit xemx u pjuttost iktar xita,

iżda b’mod kostanti l-gost u l-mużika qatt ma ħallewna. Ir-raba’ edizzjoni kienet ta’ dieqa minħabba t-telfa tal-fundatur ta’ dan il-festival, Desmond Vella. Kien difiċċli, imma kien ikun disrispett lejn il-ħabib tagħna kieku ma tellajniex il-festival li kien tant iħobb. Is-slogan favorit tiegħi jibqa’ dejjem ‘il-festival tal-kuluri’ għax huwa verament

hekk, mhux biss id-dekorazzjoni imma l-udjenza li tattendi u li flimkien jagħmlu lil dan il-festival uniku.”

L-edizzjoni tas-sena li għaddiet ta’ Earth Garden kienet ikbar u aħjar f ’kull aspett. Biex jiġi ċċelebrat kif xieraq l-10 anniversarju ta’ dan il-festival se jkun hemm stage wieħed prinċipali – ir-Roots Stage – għall-kunċerti kollha. Dan se

jkollu wisa’ ta’ 22m u fuqu se jsiru wkoll il-kunċerti li fl-edizzjonijiet ta’ qabel kienu jsiru fil-Greek Theatre.

“Ma’ kull edizzjoni jiżdiedu l-isfidi biex inwettqu l-wegħda tagħna li Earth Garden huwa esperjenza u mhux biss avveniment, għalhekk għall-10 edizzjoni qed niffukaw fuq ir-Roots Stage u l-line-up ta’ artisti bi stili differenti ta’ mużika bħal

folk, reggae, ska u world music.

Għal darb’oħra l-istage se jkun vetrina ta’ kunċerti li se jattira udjenza internazzjonali saħansitra akbar mis-snin ta’ qabel,” qal Howard Keith, membru ieħor tat-tim organizzattiv.

It-tneħħija tal-Greek Theatre bħala parti mill-areas tal-Festival bl-ebda mod ma tfisser li se jonqsu l-kunċerti. Earth Garden dejjem kien pjattaforma għall-artisti lokali, speċjalment dawk ġodda li għandhom l-opportunità li jaqsmu stage ma’ artisti lokali stabbiliti u artisti internazzjonali li huma rinomati fil-qasam tagħhom. Ta’ min isemmi li mix-xena lokali se jieħdu sehem Brikkuni, Tribali u Etnika; u mix-xena internazzjonali nsibu lil Neville Staple, Nicky Bomba & Malta Ska Orchestra u Tape Five.

Bħall-edizzjonijiet ta’ qabel se jkun hemm ukoll l-Electronic Sphere, Camping Area, Why Not? Jamming Area, Ethnic Market, Holistic Area, Art Square, Enchanted Forest, u Workshops & Healing Area.

L-aspett ambjentali jibqa’ punt importanti fi ħdan il-festival. Is-sena li għaddiet waqt il-festival ġew iffrankati kważi 4000kg ta’ skart.

Earth Garden Festival 2016 se jkun l-aħjar edizzjoni s’issa u żgur m’għandux jintilef!

MADWARNA

kullhadd.com

08|05|2016 25

OFFRI ’L FUQ U IBQA’ MIEXI!

Fr Mario Attard OFM Cap

Meta xi ħadd jgħidli bil-problemi tiegħu jew tagħha, ħa noffrihom lill-Mulej

Problemi. Inkwiet. Issa marad dak, imbagħad mardet dik. Issa sseparaw dawk, u mbagħad isseparaw l-oħrajn. Issa seħħ inċident lil dak iż-żagħżugħ, u mbagħad dik il-mara għaddiet minn burraxka. Saħansitra anke t-tfal tagħna qegħdin iduqu mill-morr kiefer tal-ħajja. Dak it-tifel sabulu hekk, u dik it-tifla sabulha hekk.

Morr! Morr! Morr! Uġigħ ilqalb. Diżappunti. U l-istorja tissokta tibker. Togħla ’l fuq ’il fuq! U aktar ma nfettqu fuq il-problemi li nħabbtu wiċċna magħhom, li nġibu b’idejna aħna jew li jiġu fuqna, aktar dawn se jikbru, u jogħlew sassmewwiet. Il-weġgħat dak li jkunu jridu biex jikkankrawna: li niffukaw fuqhom u nkabbruhom aktar milli jkunu.

Ilkoll nafu x’ħerba jħallu fina meta nibqgħu naħsbu fuqhom billejl u binhar. Dan imqar ikolli musmar ċkejken, li mhu xejn ħdejn dan kollu li qegħdin insemmu, għax aktar ma mmissu, inħokku jew noborxu, aktar se nħoss l-uġigħ tiegħu.

Mhux daqshekk biss! Ejja ma mmurx ’il bogħod! Biżżejjed noqgħod inħares lejh! Aktar ma niffissa ħarsti fuqu aktar se nħoss l-uġigħ tiegħu għax, anke jekk ma mmissux, il-fatt biss li nwaħħal ħarsti fuqu diġà se nibda nimmaġina l-uġigħ.

L-uġigħ, jekk niftaħlu l-bieb, se jidħol u jweġġagħni ferm aktar mill-weġgħa nnifisha!

Huwa faċli ħafna li, meta nisimgħu bl-istejjer ta’ wġigħ ta’ xulxin, nittaqqlu. Minn banda dan hu sinjal pożittiv, għax il-qalb tħoss u tferi ruħha; jiddispjaċieha għat-tbatija li tkun ġiet fuq qalb oħra bħalha. Biss, anke hawn irridu noqogħdu attenti. Ir-realtà tal-ħajja hija ħafna aktar wiesgħa mill-uġigħ li ngħaddu minnu aħna jew ħaddieħor. Allaħares jekk neħlu fuq l-uġigħ biss u ngħidu li l-ħajja hija din biss! Inkella kif se nesperjenzaw il-parti l-oħra talħajja: il-fejqan? Forsi għalhekk, fi żminijietna, minkejja l-kumdità li għandna, għax, għall-grazzja ta’ Alla, ħdejn popli oħra tassew imxejna ’l quddiem, għandna din is-sħaba sewda u ħoxna fuqna. Ħbieb, ma jidhrilniex li qed nikkonċentraw wisq fuq l-uġigħ? Wisq fuq in-negattiv?

Wisq fuq it-tkissir? U ’l moħħi,

jekk nitimgħu negattiv, mhux negattiv se jagħtini lura?

Imbagħad hemm problema oħra. Faċli wkoll li meta nisma’ l-problema ta’ xi ħadd nagħmilha tiegħi u, meta nagħmel hekk, inħalliha tikkundizzjonali ħajti u tkissirni minflok tibni u ssaħħani ħa tagħmilni persuna aħjar u aktar matur\a fil-Mulej. Niftakar fi storja ta’ patri li pprova jirranġa għaxar problemi ta’ għaxar persuni differenti f ’daqqa.

Kemm ħadem biex isolvilhom il-problemi tagħhom! Ma nafx x’ma għamilx! Lanqas billejl ma kien jorqod daqskemm ried jgħinhom minn qalbu! Imma xi ġralu dan il-povru patri? Ġralu li meta ra l-affarijiet sejrin lura bħall-granċ qata’ qalbu u qatagħha li jinża’ minn patri.

Mela, wara li ppakkja kollox, mar quddiem Ġesù Ewkaristija

fil-kappella biex jgħidlu l-aħħar kelma qabel ma jitlaq millkunvent u jibda’ ħajja ġdida.

Mar quddiem Ġesù u biddmugħ f ’għajnejn qallu jolfoq: “Mulej, jien fallejt! Il-problemi ta’ dawk in-nies mhux talli ma rnexxilix insolvihomlhom talli marru għall-agħar. Kemm inħossni fallut Mulej! Ġejt ngħidlek addijo għax, minflok solvejthomlhom, aktar marru lura.”

U, f ’dak il-ħin, il-patri sema’ leħen irqiq u mimli paċi f ’qalbu jgħidlu: “U int min qallek li jien ridtek issolvilhom il-problemi tagħhom? Kulma stedintek tagħmel hu biss li tħobbhom f ’ismi”. Beka bil-ferħ il-patri għax intebaħ li xogħlu hu li jitlob u joffri lill-Mulej il-problemi u l-uġigħat li jisma’ lill-Mulej. Issoluzzjoni ta’ ħafna problemi huwa t-talb u s-sawm u bittalb u s-sawm jinfaqgħu s-swar tas-suppervja, tar-rabja, tannuqqas ta’ maħfra, tal-egoiżmu u tal-ħażen kollu, u bit-talb u bis-sawm jinfetħu l-bibien talmaħfra, tar-rikonċiljazzjoni, tal-indiema u tal-bidla tal-qalb għas-sewwa.

Meta xi ħadd jgħidli bilproblemi tiegħu jew tagħha ħa noffrihom lill-Mulej, ħa nitlob u nsum għalih u għaliha, għax, jekk nagħtu ċans lill-Mulej jaħdem, il-fejqan fil-qlub iseħħ tassew!

Offri ’l fuq u ibqa’ miexi\ miexja!

RELAZZJONIJIET GĦAL DEJJEM

Fr Hermann Duncan O.Carm

Matul ix-xogħol volontarju tagħhom għenu lil ħafna koppji fi stadji differenti tar-relazzjoni tagħhom

Tista’ relazzjoni tibqa’ għal dejjem? Huwa possibbli għal koppja li jibqgħu flimkien salmewt?

Ftit ilu ltqajt ma’ koppja millparroċċa tagħna li jemmnu li dan huwa possibbli sakemm il-koppja tibqa’ impenjata biex taħdem dwahra.

F’Ottubru tal-2012, Joanna u Julian Sant Fournier ħolqu għodda ta’ komunikazzjoni ġdida biex jgħinu lill-koppji ħalli jinbnew f ’relazzjoni qawwija. Din il-koppja ħadmet fis-settur volontarju għal aktar minn 14-il sena. Matul ixxogħol volontarju tagħhom huma għenu lil ħafna koppji fi stadji differenti tar-relazzjoni tagħhom: l-ewwel meta kienu mimlijin eċitament fil-bidu tarrelazzjoni, imbagħad fis-snin meta kienu mimlijin kriżijiet u diffikultajiet. Sfortunatament xi koppji jgħaddu minn kriżi u jinfirdu.

Wara li raw l-uġigħ li dawn il-familji u t-tfal jgħaddu minnhom meta ż-żwieġ jitkisser, iddeċidew li jagħmlu xi ħaġa dwar dan; riedu jsibu mod kif jgħinu l-koppji jibnu relazzjonijiet b’saħħithom u jgħallmuhom ċertu ħiliet, fosthom li jkunu sinċieri, jesprimu s-sentimenti tagħhom u jsolvu d-differenzi

tagħhom b’mod maħbub.

Matul waħda mis-sezzjonijiet, meta ħadmu ma’ koppja biex iħejju ruħhom għaż-żwieġ, ħassewhom ispirati biex jeżaminaw l-idea li jiktbu s-sentimenti u l-emozzjonijiet tagħhom fuq karta. Il-koppja ħeġġithom biex jagħmlu iktar, għalhekk Joanna u Julian iddeċiedew li jiktbu l-esperjenzi u s-suġġerimenti kollha tagħhom u żviluppaw it-teknika msejħa Couple Cards biex tintuża mill-koppji.

Sal-lum għenu aktar minn 1,400 koppja, u organizzaw bosta laqgħat ta’ ħidma għal gruppi u l-pubbliku b’mod ġenerali. Huma bdew jaqsmu l-idea internazzjonalment u l-inizjattiva issa hija disponibbli f ’diversi ilsna, fosthom il-Malti, l-Ingliż, l-Olandiż, il-Ġermaniż, ilFranċiż, il-Portugiż, il-Lativjan u ċ-Ċiniż. Il-ħolma tagħhom hija li jaqsmu l-Couple Cards madwar id-dinja ma’ koppji oħra li jixtiequ li jkollhom relazzjoniji soda.

Imħeġġa mill-President tarRepubblika ta’ Malta, dak iż-żmien Dr George Abela, huma waqqfu fondazzjoni volontarja msejħa ‘Irrelazzjonijiet huma għalldejjem’ li tinkoraġġixxi lin-

nies ta’ rieda tajba minn kull aspett tal-ħajja biex jagħtu l-kontribut tagħhom u jgħinu lill-koppji jibnu relazzjonijiet b’saħħithom.

Matul dawn l-erba’ snin, kulħadd beda jemmen fl-idea li, jekk kulħadd jikkontribwixxi bit-talenti tiegħu u jiddedikaftit millħin tiegħu għas-soċjetà, jista’ jagħmel id-dinja post aħjar.

Julian u Joanna fissru li dawn l-erba’ snin ma kinux faċli għalihom għax kellhom bosta sfidi, iżda qatt ma qatgħu qalbhom u qatt ma tilfu t-tama li jemmnu li dak li qed jagħmlu huwa għall-aħjar taddinja. Kif Madre Tereża tgħid: “Aħna qatra ilma fl-oċean, iżda l-oċean mingħajr dik ilqatra mhux se jkun l-istess.”

Meta ltqajt l-ewwel darba ma’ Julian u Joanna, qaluli li meta bdew dan il-vjaġġ huma qalu lilhom nfushom li, jekk jirnexxilhom jgħinu mqar koppja waħda biss, kien ikun jiswa wkoll għax ikunu għenu ġenerazzjoni. Huma jemmnu li, jekk ir-relazzjonijiet jitkissru, jeħtieġu li jitranġaw.

Meta jiena qrajt dawn ilcards, indunajt li l-messaġġ tagħhom hu dak ta’ mħabba, paċi u maħfra, li fir-realtà huwa l-messaġġ ta’ Sidna

Ġesù Kristu u wkoll tal-Papa Franġisku.

Ix-xewqa tagħhom kienet li jaqsmu din l-inizjattiva b’mod li kull koppja f ’Malta u Għawdex tirrealizza l-ħtieġa li taħdem għar-relazzjoni tagħha kuljum. Il-Couple Cards jirċevuhom meta jieħdu sehem f ’workshop li matulu kull koppja tingħata sett u t-tifsir tagħhom. M’hemm l-ebda ħlas għall-workshop imma donazzjonijiet jiġu milqugħa biex jgħinu fl-ispejjeż.

Inħeġġeġ lill-awtoritajiet u l-aġenziji tal-Knisja u talGvern biex jużaw ir-riżorsi u l-kuntatti tagħhom, fosthom il-midja, u jgħinu lil din ilkoppja fix-xewqa tagħhom li jgħinu lill-oħrajn ħalli tinbena relazzjoni qawwija bejn ilkoppji.

Julian u Joanna waqqfu wkoll is-sit elettroniku www. couplecards.com, li fih hemm l-informazzjoni u ritratti dwar dan il-proġett, u www. facebook.com/couplecards li jgħin biex jilħqu lillġenerazzjoni żagħżugħa u jaqsmu messaġġi pożittivi.

Jalla din l-inizjattiva tikseb l-appoġġ mistħoqq ħalli jkollna relazzjonijiet b’saħħithom u stabbli biex b’hekk ikollna soċjetà aħjar.

26 08|05|2016

kullħadd.com

PERSONALITÀ

LOGĦBA SATIRIKA FIS-SUQ LOKALI RAMONA

PORTELLI TINTERVISTA LIL

MARK SCICLUNA

Sit elettroniku: www.ramonaportelli.com Email: ramonaportelli@hotmail.com

Dan l-aħħar ġejt infurmata li se tkun introdotta logħba ġdida fis-suq lokali, ibbażata fuq il-politika lokali. Interessajt ruħi fiha u avviċinajt lit-tim li ħoloq din il-logħba. Fil-fatt, tkellimt ma’ Mark Scicluna li l-involviment tiegħu f ’din ilboard game kien bħala artist u l-illustratur li ħoloq il-karikaturi tagħha Il-logħba jisimha Politicks, u hija logħba tal-karti li fiha jieħdu sehem minn tnejn sa erba’ plejers. Il-plejer jieħu rwol ta’ strateġista politiku ta’ partit li jrid jirnexxilu jirbaħ l-elezzjoni li jmiss. Huwa jagħżel il-politikanti biex dawn jirbħu l-appoġġ tallobby groups u, fejn ma jkunux konvinċenti biżżejjed, il-plejer jipprova juża ċerti avvenimenti biex jieħu vantaġġ minnhom.

L-għan aħħari huwa li jgħin lillpartit jirbaħ l-elezzjoni.

Politicks hija logħba satirika u, ovvjament, dan ried jidher fil-mod kif inhu ddisinjat il-materjal għal-logħba. Ilkarikaturi huma umoristiċi u kemxejn grotteski. L-idea ma kinitx li joffendu l-politiċi, iżda li jaraw l-umoriżmu filkaratteristiċi tagħhom, kif ukoll xi avvenimenti politiċi li għaddew minnhom fil-passat riċenti u fil-preżent. Mhux bilfors min jilgħabha għandu jkun intiż fil-politika lokali.

Però, jekk tkun intiż fil-politika tkun tista’ tifhem aħjar ċertu ċajt u referenzi li hemm fil-logħba, iżda jekk ma tkunx xorta tista’ tieħu gost tilgħabha.

Bħalissa għaddejja kampanja ta’ crowdfunding fuq Indiegogo biex jinġabru l-fondi meħtieġa biex tiġi prodotta l-logħba.

Il-kampanja ta’ crowdfunding taħdem billi n-nies jagħtu l-appoġġ tagħhom u jordnaw il-logħba bil-quddiem. Jekk din tikseb biżżejjed appoġġ (bażikament li jkun hemm biżżejjed ordnijiet bil-quddiem), tkun tista’ tiġi prodotta l-logħba – jiġu ffinalizzati l-aħħar illustrazzjonijiet u tintbagħat illogħba għall-produzzjoni.

B’dan il-mod, permezz talkampanja ta’ Indiegogo, dak li jkun jista’ jixtri l-logħba qabel ma din tkun għall-bejgħ. Ilpjan ta’ Log Hob Games huwa li dawk li jappoġġjaw din ilkampanja jirċievu l-logħba tagħhom qabel il-Milied ta’ din is-sena.

Tkellimt ma’ Mark sabiex insir naf aktar dwar il-logħba Politicks. Fil-logħba Politicks Mark kellu r-rwol li jiddisinja l-karikaturi kollha li jidhru fuq il-karti tal-logħob kif ukoll ix-xogħol grafiku u disinn tal-

karti, branding u l-packaging, fost xogħol ieħor. “Tul il-karriera tiegħi ħdimt fuq diversi logħob, kemm tradizzjonali kif ukoll diġitali. L-ewwel esperjenza li kelli fuq logħba kienet madwar ħames snin ilu fejn jien u grupp ta’ ħbieb għamilna l-logħba Bus Bosses.

L-idea oriġinali tal-logħba kienet tal-Professur Gordon Pace L-idea oriġinali tal-logħba kienet tal-Professur Gordon Pace, li ddisinja l-mod kif tintlagħab. Xtaqt inkun naf aktar dwar il-kollaborazzjoni tat-tim kollu għal din il-logħba.

“Jien u Gordon konna ħbieb qabel ma ħdimna fuq Politicks.

Kont naf li Gordon kien qed jaħdem fuq logħba li tittratta l-politika Maltija, għalkemm ma kontx naf wisq dwarha. Madwar sentejn ilu kont mistieden għal play testing session li organizza Gordon, u hemmhekk tkellimna fuq il-possibbiltà li naħdmu flimkien fuq din il-logħba.

F’Lulju tas-sena l-oħra (2015), erġajna ltqajna u ddiskutejna l-possibbiltà li nagħmlu crowdfunding biex niġbru l-flus u din l-idea li ddiskutejna tkun

tista’ ssir realtà. Kien hemm ħafna preparamenti, laqgħat u diskussjonijiet, però ħrigna bi pjan u qassamna x-xogħol sabiex din tkun tista’ sseħħ.

Gordon għaddieli l-materjal li kellu u dan użajtu biex nibda niddisinja l-karikaturi, il-karti, kif ukoll il-branding u l-packaging tal-prodott finali. Apparti dan, kellna wkoll nagħmlu xogħol ta’ marketing biex nirreklamaw il-logħba kemm fuq siti soċjali kif ukoll il-kampanja fuq IndieGogo. Għal dan ix-xogħol kellna wkoll l-għajnuna ta’ Moira li hija l-mara tiegħi, Nadia Haber, kif ukoll Danjel Bugeja li ħa ħsieb il-promotional videos li ħrigna waqt il-kampanja,” qal Mark.

Staqsejt lil Mark kif jaħseb li ser tintlaqa’ l-logħba u weġibni li, għalkemm il-logħba għadha fil-proċess, jidher li hemm interess kbir mill-Maltin. Dan jidher mis-sapport tagħhom biex il-logħba titkompla.

“Bħalissa għaddejja kampanja fuq is-sit elettroniku IndieGogo u l-logħba giet iffinanzjata f ’inqas minn jumejn. Naħseb il-Maltin tinżlilhom għasel xi ħaġa hekk għax fiha jaraw nies li normalment jidhru fuq itteleviżjoni u dibattiti politiċi f ’kuntest kompletament differenti,” stqarr Mark.

Mistoqsija spontanja waqt din l-intervista kienet jekk il-logħba Politicks hijiex għall-Maltin biss, jew tistax tinxtara millbarranin ukoll. Fil-fatt, Mark spjegali li, bħala suġġett, jekk tkun Malti tifhem u tapprezza aktar kemm il-karikaturi kif ukoll iċ-ċajt li hemm fuq ilkarti stess. “Dan għax l-udjenza tkun tista’ tirrelata aħjar mallogħba u l-kontenut tagħha.

Għaldaqstant, il-logħba tista’ tinxtara bl-inernet minn IndieGogo minn kwalunkwe pajjiż fid-dinja. Nies li mhumiex Maltin xorta jistgħu jieħdu gost jilagħbu l-logħba u japprezzaw l-arti tal-karikatura li fiha. Il-

logħba hija miżgħuda b’referenzi għal politikanti Maltin, avvenimenti politiċi lokali u gruppi varji (inklużi l-General Workers’ Union, il-Kurja u l-Front Ħarsien ODZ).

Għalkemm hemm ħafna ċajt li jinftiehem l-aktar minn dawk li huma midħla tal-politika Maltija, il-logħba xorta waħda tista’ tintlagħab minn persuni li m’għandhomx ħjiel tal-politika lokali u li ma jitkellmux bilMalti,” sostna Mark.

Logħba ideali u adattata bħala rigal Bla dubju ta’ xejn, proġett bħal dan jitlob ħafna ħin, xogħol, dedikazzjoni u flus biex isir, għalhekk iddeċidew li jagħmlu crowdfunding campaign biex jinġabru l-flus u tkun tista’ titlesta l-logħba. Din ilkampanja qed issir fuq is-sit elettroniku IndieGogo, fejn innies jistgħu jordnaw il-logħba li tiswa €23, inkluż il-posta jekk tinxtara minn Malta. Ta’ min jgħid li, sal-ġurnata li fiha għamilna din l-intervista, ilkampanja ġiet iffinanzjata (funded) darbtejn għax inġabru

a k t a r minn 200% mill-fondi.

“Għalkemm dejjem emminna fil-proġett u konna ħerqana biex nibdew ilkampanja, ma mmaġinajniex li se jkun hemm rispons daqshekk pożittiv. Il-flus ingabru kollha f ’inqas minn 48 siegħa u kuljum qed ikollna aktar nies interessati biex jordnaw illogħba,” kompla Mark.

Il-poplu Malti tinteressah ħafna l-politika bħala suġġett, allura dan huwa proġett ideali għall- Maltin, maħluq mill-Maltin stess. “Huwa prodott magħmul b’reqqa u dedikazzjoni kbira, li involva ħafna ħin u enerġija biex isir.

Apparti minn hekk, jekk innies joffru sapport se jkollhom kopja tal-logħba. Ġewwa kull kaxxa ta’ Politicks in-nies għandhom jistennew li jsibu ħafna sorpriżi u jkunu lesti biex jidħku daħka ma’ sħabhom jew mal-familja. Il-logħba fiha gost minnha nfisha biex tintlagħab u, apparti minn dan, hija novelty item Malti sabiħ u tista’ tagħmel souvenir jew rigal sabiħ ukoll.

Kull min lagħab il-logħba s’issa kellu reazzjonijiet pożittivi ħafna, u ordna l-kopja tiegħu jew tagħha. Sintendi, dan jagħtina x’nifhmu li n-nies qed jieħdu gost u qed japprezzaw il-proġett u l-prodott,” kompla jelabora Mark.

Fl-aħħar nett Mark xtaqt iħeġġeġ lin-nies biex ikomplu jagħtu s-sapport tagħhom billi jagħmlu pre-order fuq IndieGogo (http://loghobgames.com/ supportus). “Mhux biss jirċievu l-kopja tagħhom sa qabel ilMilied li gej, iżda wkoll ikunu qed jagħmlu l-logħba aħjar.

Aktar ma niġbru fondi aktar inkunu nistgħu inżidu materjal fil-logħba. Għandna bosta sorpriżi ppreparati, fosthom aktar cards u aktar politiċi!

F’isem sħabi, nirringrazzja lin-nies li diġà urew interess u għamlu l-kontribuzzjoni tagħhom,” temm jgħid Mark għan-nom tat-tim kollu li ħadem fuq il-logħba Politicks.

Aktar informazzjoni tista ‘tinkiseb minn fuq il-paġna ta’ facebook: Log Hob Games.

SKEDA

kullhadd.com

103 06.50 Flimkien ma’ Nancy (R) 07.45 Sejjaħtli Helpline (R) 08.30 Paperscan 10.00 Telebejgħ 10.15 Malta li Qed Tinbidel 14.00 Ċibus 15.30 Malta li Qed Tinbidel 17.50 L-Argument 19.30 Aħbarijiet 20.10 Malta li Qed Tinbidel 21.00 Andrew & Sue – Episodju 29 22.00 On D Road 22.30 Il-Patt – Episodju 15 (R) 23.30 Aħbarijiet

151 06.00 Lena 06.30 Cultura Memex 07.10 Due Uomini e Mezzo 07.30 La fede è Come la Kriptonite 07.50 Heartland 08.35 Viaggi da Record 09.00 Il Nostro Amico Charly 09.45 Golden Cat Show 10.15 Cronache Animali 11.00 Mezzogiorno In Famiglia 13.00 TG2 Giorno 13.30 TG 2 Motori 13.40 Meteo 2 13.45 Quelli che Aspettano 15.30 Quelli che il Calcio 17.05 TG2 L.I.S. 17.10 90° Minuto 19.35 Squadra Speciale Cobra 11 20.30 TG2 20.30 21.00 N.C.I.S. 22.40 La Domenica Sportiva

162 06.00 Media Shopping 06.57 Anica Flash 07.00 Extreme Makeover Home

Edition 08.40 Media Shopping 08.55 L’Isola dei Famosi 11.05 X-Style ’16 11.40 Dr House Medical Division 13.30 Ho Sposato un Gigante 14.50 Lana, Fashion Blogger 17.35 Rosamunde Pilcher 19.25 Dr. House Medical Division 21.10 Ma Come Fa a Far Tutto?

23.10 Click & Chic 23.30 Baby Mama

372 06.00 Diners Drive-Ins and Dives 07.00 Chopped 08.00 Amazing Wedding Cakes 09.00 The Pioneer Woman 10.00 Siba’s Table 11.00 Barefoot Contessa: Back to

Basics 12.00 Chopped 13.00 Diners Drive-Ins and Dives 16.00 Chopped 17.00 Siba’s Table 18.00 Valerie’s Home Cooking 19.00 Chopped 20.00 Cutthroat Kitchen 21.00 Man v Food 22.00 Valerie’s Home Cooking 23.00 Chopped

412 09.00 Pawn Stars 17.00 Storage Wars 18.00 Pawn Stars 19.00 Swamp People 20.00 American Restoration 21.00 American Pickers 22.00 Storage Wars 23.00 Black Sails. XVI

08|05|2016 27

101 06.00 Aħbarijiet 07.30 Qalb in-Nies 08.00 Paq Paq on Test 08.15 Madwarna 08.45 Ħadt l-Aħbar 10.00 New Rooms 10.30 Malta u lil Hinn Minnha 12.00 Aħbarijiet 12.10 Ħadd Għalik 15.00 Ħbieb u Għedewwa 18.00 Aħbarijiet 18.15 Għawdex Illum 18.45 L-Ordni 19.15 Il-Vjaġġatur 20.00 Aħbarijiet 20.50 Britian’s Got Talent 22.55 Paq Paq on Test 23.15 News 23.30 Smack Down WWE

152 07.00 Zorro l’Ultimo Rintocco 07.25 Film: Ogni Giorno é Domenica 08.30 Film: Non ti Pago 09.40 TGR Estovest 10.00 Parlamento Camera dei Deputati 11.30 TGR Region Europa 12.00 TG3 12.25 TGR Mediterraneo 12.55 Io & George 14.00 TG 14.30 In ½ Ora 15.00 TG3 LIS 15.05 Giro d’Italia 2016 17.15 Processo Alla Tappa 17.40 Giro d’Italia 2016 18.10 I Misteri di Murdoch Operazione

Murdoch 19.00 TG3 19.30 TG Regione 20.00 Blob 20.10 Che Tempo Che Fa 21.45 Report

300 06.00 Nina and the Neurons: In the Lab 06.15 Woolly & Tig 06.20 Nuzzle and Scratch: Frock and

Roll 06.40 Gigglebiz 06.55 Nina and the Neurons: In the Lab 07.10 Gigglebiz 07.25 Doctors 09.20 EastEnders 11.20 Only Fools and Horses…

12.50 Bargain Hunt 15.05 Atlantis 16.35 Face Facts: The Truth About

Botox 17.25 37 Days 20.05 Father Brown 20.55 Hustle 21.45 Whitechapel 22.30 The Fear 23.20 Silent Witness

400 06.00 How Do They Do It? 06.25 Fat N’ Furious 07.15 Fast N’ Loud 08.10 Wheeler Dealers 09.05 Extreme Car Hoarders 09.55 Classic Car Rescue 10.50 Salvage Hunters 11.40 Storage Hunters UK 12.35 Property Wars 13.30 The Liquidator 14.25 Dallas Car Sharks 15.20 Classic Car Rescue 16.15 Extreme Car Hoarders 17.10 Outback Truckers 18.05 World’s Toughest Jobs 20.00 Running Wild With Bear Grylls 21.00 Bear Grylls 22.00 Lions of Sabi Sand

452 07.10 Blaze and the Monster Machines 07.35 PAW Patrol 08.00 Winx Club 08.55 The Fairly OddParents 09.30 Sanjay & Craig 10.00 Alvinnn!!! and the Chipmunks 10.25 Kung Fu Panda 11.20 Big Time Rush 12.10 Sam & Cat 12.30 Victorious 13.00 Big Time Rush 13.25 Alvinnn!!! and the Chipmunks 13.50 SpongeBob SquarePants 14.30 The Penguins of Madagascar 15.15 The Fairly OddParents 15.55 iCarly 16.20 Big Time Rush 16.45 Nicky Ricky Dicky & Dawn 17.15 iCarly 17.40 SpongeBob SquarePants 18.10 Teenage Mutant Ninja Turtles 18.35 The Penguins of Madagascar

104 06.00 Euronews 07.00 News Loop 08.30 Paq Paq on Test 08.40 Kelma għall-Ħajja 09.00 Quddiesa tal-Ħadd 09.45 Vatican Magazine 10.15 Qalb in-Nies 10.45 Dot EU 11.00 L-Ordni 11.30 Awtokura 12.00 New Rooms 12.30 Il-Vjaġġatur 13.00 Paq Paq Lifestyles 13.30 Gadgets 14.00 Europa League 16.00 Animal Diaries 17.00 Għawdex Illum 17.30 Madwarna 18.00 Dwarna 19.00 Semi Final FA Trophy

102 07.00 Aħbarijiet 08.45 Telebejgħ 10.15 Għalkulħadd 11.15 Quddiesa mis-Santwarju ta’ Pinu 12.00 L-Arkivji 12.45 Telebejgħ 13.00 Road Trip (R) 14.00 Aħbarijiet 14.05 Telebejgħ 15.20 Iswed fuq l-Abjad (R) 16.40 Wheelspin (R) 17.30 Flusek (R) 18.00 Aħbarijiet 18.05 What’s for Dinner 18.45 Attivita’ Politika 19.30 Aħbarijiet 20.10 Il-Eurovision 20.30 Vittmi 21.30 Aħbarijiet 21.35 Replay 23.15 Aħbarijiet

150 06.00 Parlamento Punto Europa 06.30 Unomattina in Famiglia 10.00 Easy Driver 10.30 A Sua Immagine 10.55 Santa Messa 11.50 A Sua Immagine 12.00 Recita Regina 12.10 A Sua Immagine 12.20 Linea Verde Molise 13.30 Telegiornale 14.00 L’Arena 16.35 Domenica In 18.45 L’Eredità 20.00 Telegiornale 20.35 Flavio Insinna Conduce Affari

Tuoi 21.30 Una Pallottola Nel Cuore 23.31 Tg1 60 Secondi 23.35 Speciale Tg1

153 06.25 TG4 Night News 06.45 Media Shopping 07.15 Super Partes 07.45 Nonno Felice 08.15 Terra!

09.20 I Grandi Della Fede 10.00 Santa Messa 10.50 I Grandi Della Fede 11.30 TG4 12.02 Perry Mason 14.00 I Viaggi di Donnavventura 14.22 La Formula 16.45 Sella D’Argento 18.50 Anteprima TG4 18.55 TG4 Telegiornale 19.36 Dentro la Notizia 19.55 Tempesta d’Amore 21.15 Maurizio Costanzo Show

154 06.00 Prima Pagina Tg5 07.55 Traffico 08.00 TG5 Mattina 09.10 Le Frontiere Dello Spirito 09.50 Life Lo Spettacolo Della Vita 10.50 La Ricetta Perfetta 12.00 Melaverde 13.00 TG5 13.40 L’Arca di Noè 14.00 Domenica Live 18.45 Caduta Libera 19.57 TG5 Prima Pagina 20.00 TG5 20.40 Paperissima Sprint 21.09 Riassunto 21.10 Il Segreto 23.30 L’Isola dei Famosi

155 07.00 Super Partes 07.35 Titti E Silvestro 07.40 I Flinstones 08.36 Lupin, il Pericolo è il Mio

Mestiere 10.35 Una Mamma per Amica 12.25 Studio Aperto 13.00 L’Isola dei Famosi 13.20 I Passeggeri di Flight 616 13.20 Sport Mediaset Xxl 13.58 Blindspot Speciale 14.00 Save the Last Dance 16.20 Prom Ballo di Fine Anno 18.30 Studio Aperto 19.00 L’Isola dei Famosi 21.25 Godzilla 23.50 Emigratis

306 06.00 Rich Kids of Beverly Hills 07.00 Keeping Up With the Kardashians 21.00 L.A. Clippers Dance Squad 22.00 Keeping Up With the Kardashians 23.00 L.A. Clippers Dance Squad

307 06.50 Caribbean Life 07.15 Hawaii Life 07.40 Healthy Gourmet 08.30 Beachfront Bargain Hunt 09.25 Caribbean Life 09.50 Hawaii Life 10.15 Rehab Addict 11.10 Curb Appeal 12.00 House Hunters 12.50 Fixer Upper 13.45 Platinum Weddings 14.35 Tiny House Big Living 15.25 Fixer Upper 16.15 Rehab Addict 17.05 Platinum Weddings 18.00 Million Dollar Contractor 18.55 House Hunters 19.45 Hawaii Life 20.10 Caribbean Life 20.35 Rehab Addict 21.00 Rachel Hunter’s Tour of Beauty 21.55 Tiny House Big Living

312 07.35 Duplex 09.05 Robinson Crusoe 10.35 A Funny Thing Happened on the

Way to the Forum 12.15 Big Screen 12.30 Beauty Shop 14.15 Bound for Glory 16.40 Billy Two Hats 18.20 Pieces of Dreams 20.00 The Man in the Iron Mask 22.10 The Basketball Diaries 23.50 American Dragons

403 06.00 Toddlers & Tiaras 07.40 Cake Boss 09.30 Little People Big World 11.20 My Fat Saved My Life 12.15 Baby Changes Everything 13.10 Little People Big World 14.05 Cake Boss 15.00 Happily Ever Laughter 15.30 Say Yes to the Dress 15.55 Say Yes to the Dress: Bridesmaids 16.25 My Crazy Italian Wedding 16.50 Curvy Brides 17.20 Something Borrowed Something

New 17.50 Bride by Design 18.15 Say Yes to the Dress Canada 18.45 Say Yes to the Dress: Randy

Knows Best 19.10 Randy’s Wedding Rescue 20.05 Psychic Matchmaker 21.00 Say Yes to the Dress: Randy

Knows Best

600 07.00 Tour of Italy (60min) 08.00 FIA European Rally Championship 08.30 4 jours de Dunkerque 09.30 Tour of Italy (60min) 10.30 Major League Soccer 12.00 Fia World Touring Car

Championship 14.00 #FollowFabian 14.15 Giro Extra 14.30 Tour of Italy 17.30 Giro Extra 17.45 Fia World Touring Car

Championship 18.55 News 19.00 4 Jours de Dunkerque 20.00 Tour d’Azerbaijan 20.15 Tour of Italy 21.15 FIA European Rally Championship 21.45 Major League Soccer 23.55 News

405 06.25 DogTV 07.15 Gator Boys 08.10 Rugged Justice 09.05 Ten Deadliest Snakes with Nigel

Marven 10.00 DogTV 10.55 Ten Deadliest Snakes 11.50 Mutant Planet 12.45 Wildest Islands 13.40 Untamed China with Nigel

Marven 14.35 Swimming With Monsters With

Steve Backshall 15.30 Speed of Life 16.25 Wildest Islands 17.20 Gator Boys 18.15 Rugged Justice 19.10 Ten Deadliest Snakes with Nigel

Marven 20.05 Village Vets 21.00 Gator Boys 21.55 Ten Deadliest Snakes

410 06.00 House Hunters International 08.05 Salvage Dawgs 09.00 Rev Runs Around the World 10.00 Baggage Battles 11.00 Shed & Buried 12.00 Building Alaska 13.00 Man Caves 14.00 Lake Life 15.00 Salvage Dawgs 16.00 The Treehouse Guys 17.00 Building Alaska 18.00 Hotel Impossible 19.00 Expedition Unknown 20.00 Mysteries at the Museum 21.00 Mysteries at the Castle 22.00 Building Alaska 23.00 The Treehouse Guys

28 08|05|2016

kullhadd.com MIĊ-

ĊINEMA

RAPPORT TA’

ĊINEMA

CARMEL BONNICI

MOTHER’S DAY

VARJAT

RELAZZJONIJIET DIVERSI TA’ XI INDIVIDWI MA’ OMMHOM Atturi Ewlenin: Jennifer Aniston, Kate Hudson, Julia Roberts, Jason Sudeikis, Timothy Olyphant, Jon Lovitz, Margo Martindale Direttur: Gary Mardhall Distributur: Lionsgate UK Maħruġ minn KRS Releasing Id-direttur Gary Marshall sar espert biex jippreżenta xogħlijiet, ġeneralment kummiedji soċjali, dwar xi ġurnata partikolari filkalendarju Amerikan u jeżamina relazzjonijiet differenti minn grupp ta’ personaġġi li aktarx ma jkollhom xejn x’jaqsmu ma’ xulxin.

Darbtejn qabel, f ’Valentine’s Day (2010) u New Year’s Eve (2011) innutajna kif jaġixxu, l-aktar romantikament, xi individwi f ’dawn il-jumejn partikolari.

Għat-tielet darba, Marshall issa għażel il-ġurnata għażiża ta’ Jum l-Omm. Meta Mother’s Day toqrob, naraw x’relazzjoni għandhom ma’ ommhom grupp ta’ nies li ma hemm ebda konnessjoni bejniethom. Sandy (Aniston), mara ddivorzjata b’ żewġt itfal, tinsab f ’dipressjoni ħafifa wara li l-eksżewġha,

Ħin: 118 min. Ċert. PG

Henry (Olyphant) iżżewweġ lil Tina (Shay Mitchell) li hija ħafna iżgħar minnu.

Bradley (Sudeikis), raġel ieħor miżżewweġ u separat, qed jieħu grazzja magħha.

Miranda (Roberts), kittieba stabbilita, tat lill-unika tifla tagħha għall-adozzjoni meta twieldet.

Issa, li qed tipprepara għażżwieġ, Kristine (Robertson), qed tħoss vojt f ’ħajjitha u, inkoraġġita minn Jesse (Hudson,) tmur tfittex lil ommha. Min-naħa tagħha, Jesse, li qatt ma tikkuntattja lil ommha, tiskanta bilkbir meta jżuruha l-ġenituri tagħha.

Dawn kollha, u oħrajn, iridu jippruvaw isewwu r-relazzjoni mhux soda li għandhom malgħażiża tagħhom. Mother’s Day jittratta suġġett dinjituż b’mod naturali u ċivili u kultant anke b’umoriżmu sottili.

ROBINSON CRUSOE

JISPIKKAW L-ANNIMALI

MOVIMENTAT

Vuċijiet Ewlenin: Ron Allen, George Babbit, Laila Berzins, Ilka Bessin Direttur: Vincent Kesteloot Distributur: Studiocanal Ltd Films Maħruġ minn KRS Releasing Il-ktieb klassiku ta’ Daniel Defoe, Robinson Crusoe, sab ruħu adattat għaċ-ċinema u għat-televiżjoni diversi drabi fil-passat. F’din il-versjoni ġdida animata bi 3D tassew effettiv, għandna andament verament divers minn kull xogħol ta’ qabel. Din id-darba, l-istorja ta’ dan il-miskin nawfragu hija murija min-naħa ta’ kif jarawha l-annimali ħbieb ta’ dan l-eroj.

Dawn mhux biss jiddominaw, iżda wkoll jikkontribwixxu biex Robinson ikun jista’ jkampa fil-lok remot fejn sab ruħu. Robinson Crusoe, apprentist li jiddisinja l-mapep u li ġej minn familja tajba, isalpa fuq vapur talmerkanzija biex jitkixxef fuq artijiet ġodda. Dan il-ġuvnott, pjuttost xipli u stramb, mhux maqtugħ għall-vjaġġi fuq il-

Ħin: 90 min. Ċert. PG

baħar għax jibda jħossu ħażin, bil-baħrin u dawk abbord jiddieħku bih.

Wara maltempata, hu biss isalva u jsib ruħu fuq gżira ċkejkna eżotika. Meta juri ħniena ma’ xi annimali, dawn isiru ħbieb tiegħu u jgħinuh ħafna biex jgħix il-ħajja iebsa f ’post imwarrab u maqtugħ minn kullimkien. Il-gwaj jasal meta żewġ qtates selvaġġi u feroċi jaslu hemm ukoll, lesti biex jaħtfu u jieklu lill-ħbieb tiegħu.

Robinson Crusoe għandu animazzjoni tassew immaġinattiva b’xi użu eċċellenti tad-3D u b’diversi annimali ġenjali, fosthom żewġ għasafar (wieħed minnhom pappagall) b’kuluri li jolqtu l-għajn. It-taqtigħa finali elaborata maż-żewġ qtates hija mħarrka sewwa, b’mumenti

ta’ tensjoni palpabbli għaż- It-tfal żgur li se jiggustaw lillżgħar u b’azzjoni eżileranti, ħlejjaq eżotici li bejniethom però mġebbda żżejjed u anke jitkellmu imma mhux quddiem l-uman Robinson. repetuta.

ĊINEMA

kullhadd.com

08|05|2016 29

EYE IN THE SKY

TOPIKU

IR-REALTÀ TAL-GWERRA MODERNA

kumbattiment. Eye In The Sky Atturi Ewlenin: Helen Mirren, Aaron Paul, Alan Rickman, hu produzzjoni oħra, aktar Barkhad Abdi, Megan Fox, Jeremy Northam serja u solenni li tesplora kemm l-applikazzjoni pratikabbli u Direttur: Ariel Vroman. Ħin: 102 min. kemm il-kwistjoni ta’ etika Distributur: E-One Entertainment Films involuta fil-gwerra bid-drones hi Maħruġ minn KRS Releasing Ċert. 15 neċessarja. Minn bażi f ’Surrey, l-Ingliterra, Colonel Katherine Powell (Mirren), li taħdem flIl-gwerra moderna qed issir qed tonqos u malajr dawk intelliġenza militari, qed tmexxi aktar sofistikata, aktar eżatta suspettati jiġu bbumbardjati. operazzjoni sigrieta permezz u aktar terribbli. Permezz ta’ Minn eluf ta’ mili ’l bogħod, ta’ drones biex taqbad terroristi f ’dar komuni satelliti li jieħdu ritratti mill- persuni u lokalitajiet suspettużi perikolużi għoli u permezz ta’ drones jistgħu jinqerdu faċilment u f ’Nairobi, il-Kenja.

L-aġent Jama Farah (Abdi, (apparat ċkejken li jtir qisu b’eżattezza kbira. għasfur u jieħu filmati anke Il-film The Good Kill kien it-terrorist tal-film Captain ġewwa jekk ikollu minn proprju dwar din il-kwalità ta’ Phillips), permezz ta’ drone żgħira forma ta’ baħrija, fejn jgħaddi) il-privatezza

jitkixxef fuq attakk suwiċida.

Powell issa trid li din id-dar tkun ibbumbardjata qabel joħorġu minnha t-terroristi.

Mill-bażi tagħhom f ’Nevada, il-piloti Steve Watts (Paul) u Connie Gershon (Fox) ma jkunux iridu jattakkaw din id-dar minnħabba li, sewwa sewwa maġenbha, tifla żgħira qed tbigħ il-ħobż.

Dan l-attentat, li issa jista’ joqtol lill-innoċenti, jgħaddi minn opinjonijiet ta’ kbarat u nies oħra prominenti

għall-approvazzjoni tiegħu.

Eye In The Sky hu thriller kontemporanju mimli tensjoni li jeżamina kwistjonijiet morali u ta’ etika bl-andament tiegħu u, fl-aħħar kwarta, jaqleb fi kważi atmosfera reliġjuża.

Bi preċiżjoni kbira u xierqa l-istorja l-ħin kollu taqleb b’mod mill-aktar effiċjenti bejn erba’ lokalitajiet tassew ’il bogħod minn xulxin, però qishom ħaġa waħda bi trażmissjonijiet televiżivi kontinwi.

L-AQWA ĦAMES FILMS Bejn is-27.04.2016 u l-01.05.2016

1.

2.

3.

4.

5.

Captain America: Civil War The Jungle Book The Huntsman: Winter’s War Zootropolis London Has Fallen

KOMPETIZZJONI EMPIRE CINEMA

Mistoqsija għal din il-ġimgħa:

Semmi Attur mill-film Mother’s Day.

Ibgħat it-tweġiba tiegħek lil: Kompetizzjoni Films, KullĦadd, Ċentru Nazzjonali Laburista, Triq Mile End, il-Ħamrun, ĦMR 1717.

Rebbieħ tal-ġimgħa l-oħra: T. Gauci – Birkirkara

30 08|05|2016

kullhadd.com

AVVIŻI KLASSIFIKATI Teacher (ISTD) Ibgħat SMS boxes. Għal aktar informazzjoni fuq 7925 3015 jew ċempel 2138 ċempel 2148 6211.

Għal kull tip ta’ kisi bil-ġibs, TANAYA’S Dev. Ltd: Għażla 6818 sa 12.00pm. ramel u siment, graffiato, żebgħa, kbira ta’ appartamenti f ’kull żona ta’ Malta. Jinbiegħu Care and Cure Group Ltd: xogħol fuq l-antik, xogħol fuq ilmingħajr depożitu u nħallsulek infermiera mħarrġa, caring pond, madum, membrane, dawl u il-kuntratt. Offerta speċjali. Għal assistants, nannies, nies imħarrġin ilma. Ċempel fuq 7928 5444. iżommu kumpanija, aktar dettalji ċempel 9992 4999. biex Mingħajr aġenti jekk jogħġbok. għajnuna fid-djar u night sitters. Tiswija u installazzjoni ta’ Servizz ta’ 24 siegħa, Għandna estensjonijiet tat-telefowns għal wkoll għall-kiri: wheelchairs, hoists, kull tip ta’ linji fissi. Ċempel fuq commodes, walking frames u hospital 7993 0419.

SERVIZZI beds. Għal aktar informazzjoni Ray’s Woodworks, il-Mosta. ċempel fuq dawn in-numri: 2137 Varjetà ta’ ħwat, ħoroż, kanali tal-ilma, ċangatura qadima jew Xogħol ta’ restawr fuq għamara 6946/9947 0178. ġdida, kantun qadim, lavur ta’ u nagħmlu kull għamara li kull tip. Ċempel lil Jason fuq tinħtieġ fid-djar bħal kċejjen in-numru 2143 2352 jew 9947 u kmamar tas-sodda. Ċempel AFFARIJIET 7167.

GĦALL-BEJGĦ 7905 2497. ­­­­PR­OPRJETÀ

Investigazzjoni Privata: Żwiġijiet, għerusija u relazzjonijiet oħra, DNA forensic tests, tfal maħtufin minn Malta, każijiet ċivili, każijiet oħra filQorti, problemi f ’kumpaniji jew negozju. Nagħmlu xhieda fil-Qorti. Naħdmu f ’Malta u anke barra. Għal appuntament ċemplu 7959 0000. Email: info@ privateinvestigationmalta.com Korsijiet f ’Livell Ordinarju f ’diversi suġġetti bħallMatematika, Ingliż, Malti, Franċiż, Fiżika u oħrajn. Noffru wkoll korsijiet tal-ECDL. Prezz €35 kull module. Noffru wkoll korsijiet bażiċi fil-kompjuter, €50. Ċempel 2166 2241 jew 7766 2241 jew żur is-sit elettroniku www.tudorinstitute. com

Aħna nixtru kollox, bħal għamara, fajjenza, arloġġi, figurini, muniti, midalji, u kull ħaġa oħra. Ċemplu fuq 2147 0128, 2123 7597 jew 9986 9519.

Għandna varjetà kbira ta’ arloġġi bħal Tissot, Citizen, Casio, Michael Kors, Fossil, Esprit, Festina u Q&Q. Issibilna wkoll arloġġi ta’ mal-ħajt, żveljarini u selezzjoni ta’ cuckoo clocks mill-Black Forest. Noffru servizzi rigward tiswija ta’ kull tip ta’ arloġġ kif ukoll nibdlu batteriji, ċineg, naqtgħu kull forma ta’ ħġieġa, eċċ. Għal dawk l-arloġġi tajbin għall-ilma, noffru s-servizz ta’ water pressure test waqt li tistennew għalih.

Nispeċjalizzaw ukoll fuq tiswija ta’ grandfather clocks u kull tip ta’ clock. It-tiswija hija bil-garanzija.

Għal aktar informazzjoni żur is-sit: www.expresswatchrepairs. com jew irrikorru 110, Triq ilKungress Ewkaristiku, il-Mosta. Ċempel 2141 7235.

Tewmi Group għal lezzjonijiet tal-karozzi kemm manual u kif ukoll automatic. Cab service u karozzi għall-kiri bi prezzijiet raġonevoli. Żur is-sit www. tewmi.com jew ċempel 9942 XOGĦOL TA’ 2422.

MANUTENZJONI Lezzjonijiet taż-żfin fuq stil ballroom jew Latin-Amerikan. Installazzjoni u tiswija ta’ Lezzjonijiet taż-żfin għall- aerials tat-televiżjoni. Offerti tasbeginners u kompetizzjonijiet vantaġġjużi fuq sistemi minn Imperial Qualified Dance satellita u fuq l-android TV

Jason Gatt għal kull xogħol ta’ tibjid u tikħil, kisi normali, fuq il-fil, fuq xogħol antik u bil-pont, kisi bil-ġibs u graffiato. Kiri ta’ cherry picker (tower ladder). Ċempel fuq 9945 4235 jew 2180 5811.

AVVIŻI OĦRA

KORS TA’ TAĦRIĠ biex nimxu ’l quddiem fis-soċjetà u fix-xogħol.

Il-Kunsill Nazzjonali tan-Nisa qed jorganizza kors ta’ taħriġ għan-nisa u għall-irġiel ta’ kull età li jixtiequ jużaw il-potenzjal u jsaħħu l-ħiliet tagħhom biex jidħlu fid-dinja tax-xogħol. Ilkors – li jieħu sitt ġimgħat, erba’ darbiet fil-ġimgħa – jibda nhar it-Tnejn 9 ta’ Mejju 2016, fiċĊentru tal-Kunsill Nazzjonli tan-Nisa, Triq Mountbatten, ilBlata l-Bajda, u huwa bla ħlas.

Min jixtieq aktar informazzjoni dwar dan il-kors jista’ jċempel fuq in-numru: 2124 8881 jew 9929 1936.

Dan il-proġett huwa ffinanzjat bil-għajnuna tal-Community Chest Fund.

Ejjew naħdmu flimkien biex nimxu ’l quddiem!

WP Ltd ta’ Triq ix-Xitwa, Ħal Qormi, jispeċjalizzaw f ’xogħol ta’ waterproof membrane, damp proofing u rubberised paint. 25 sena esperjenza. Stimi b’xejn u prezz moderat. Ċempel 2148 8972, 2143 8326, 9944 5527 jew 7981 2784 jew żur is-sit www. wpmalta.com

Paul & Waters – The Perfumery. Għall-aqwa ditti ta’ fwejjaħ, oriġinali u blorħos prezzijiet f ’Malta, żur il-ħwienet ta’ Paul & Waters – The Perfumery. Il-ħwienet tagħna tal-Fgura, il-Mosta, Ħal Qormi u Raħal Ġdid ikunu miftuħin kuljum mid-9.00 san12.30 u mill-16.00 sas-19.00.

Għal kull tip ta’ xogħol Paul & Waters Free Delivery fuq faċċata, bjut, appoġġi, Service. Ċempel 2766 3361. gallarijiet, eċċ. Membrane jew liquid membrane. Mela pproteġi MUSIC LINK Issibilna kull l-proprjetà tiegħek mill-ilma tip ta’ strumenti mużikali, tax-xita u ċempel issa għal fosthom drums kemm akustiċi stima b’xejn bin-numru 7905 u elettriċi, cymbals, percussion, 8883 jew idħol fuq is-sit www. pjanijiet diġitali, baby grand pianos, sound mixers u sound darrendoitall.com cards. Apparat ta’ DJ sound Il-bejt tiegħek jagħmel l-ilma? systems, kitarri klassiċi u akustiċi, bass guitars, strumenti tar-ram, Għandek problema ta’ moffa?

Kenda Ltd issolvilek il-problema. wood winds, vjolini, spare parts Nispeċjalizzaw fuq xogħol ta’ u aċċessorji oħra. Issib ukoll waterproofing u membrane b’10 snin kotba tal-mużika tat-tagħlim. garanzija. Xogħol professjonali Mur Music Link, 262, Triq bl-aqwa materjal ISO Pool. Fleur-de-Lys, B’Kara. Ċempel Għal stima bla obbligu ċemplu 2148 2796.

7972 9967 jew żur is-sit www. AGR AUTO JAPANESE Parts għall-karozzi: Inbigħu kendawaterproofing.com

KUPUN AVVIŻI KLASSIFIKATI IKTEB L-AVVIŻ F’DAN L-ISPAZJU

ISEM, KUNJOM, NRU TAT-TELEFOWN/MOWBAJL U INDIRIZZ

AVVIŻI

kull tip ta’ parts ta’ karozzi Ġappuniżi u Koreani, fosthom Kia, Toyota, Isuzu, Daewoo, Mitsubishi, Honda, Subaru.

Huma wkoll importaturi ta’ żjut u air filters, shock absorbers, brake pads, clutches, eċċ.

Parts ġenwini. Għal aktar informazzjoni ċempel 2144 6839 jew 9947 4504.

Fax: 2147 0295. Email: alex@ agrautoparts.com Nigret Night Club and Restaurant, Labour Ave, irRabat, Malta. Naċċettaw riservazzjonijiet għal coffee mornings, lunches u dinner dances u kull okkażjoni oħra.

Miftuħin fil-weekends, lejla Maltija b’differenza kull nhar ta’ Ġimgħa. Nhar ta’ Sibt mużika għal kulħadd ma’ Franz Grech. Inservu wkoll take-away fil-weekends.

Naċċettaw riservazzjonijiet għal kull okkażjoni. Għal aktar informazzjoni ċempel 2145 4858/2145 4908/7945 4908.

Tistgħu żżuru s-sit elettroniku www.nigretnightclub.com jew www.nigretnc.com TALBA LILL-ISPIRTU S-SANTU: Int li ssolvi l-problemi kollha, dawwal ittoroq kollha tiegħi biex nikseb dak li neħtieġ. Inti li tajtni d-don divin biex naħfer u ninsa d-deni kollu li jsir kontra tiegħi, li f ’kull mument ta’ ħajti tkun maġenbi.

F’din it-talba qasira nixtieq nirringrazzjak ta’ dan kollu, waqt li nikkonferma mill-ġdid li qatt ma ninfired minnek, anke quddiem l-illużjonijiet materjali.

Nixtieq li nkun miegħek fil-glorja ta’ dejjem. Grazzi għall-ħniena tiegħek lejja u lejn dawk li jiġu minni.

Din it-talba għandha tingħad tlett ijiem wara xulxin. Wara tlett ijiem it-talba tkun maqlugħa, anke jekk għall-bidu tidher diffiċli. It-talba għandha tkun ippubblikata millewwel wara li tinqala’ l-grazzja, bla ma tissemma’ x’kienet.

Offerta 1: Ġimagħtejn Offerta 2: 5 ġimgħat Offerta 3: 2 avviżi għal 5 ġimgħat Offerta 4: 13-il ġimgħa Offerta 5: 26 ġimgħa Offerta 6: 52 ġimgħa

€5 €10 €15 €30 €56 €93

ĦLAS B’CASH JEW CHEQUE LIL: Sound Vision Print Ltd, KullĦadd, Avviżi Klassifikati, Ċentru Nazzjonali Laburista, Triq Mile End, il-Ħamrun, ĦMR 1717.

AVVIŻI

kullhadd.com

AVVIŻI ĠENERALI Pellegrinaġġ djoċesan Illum il-Ħadd 8 ta’ Mejju 2016 se jsir pellegrinaġġ djoċesan mid-Djoċesi ta’ Għawdex għall-kappella tal-Midalja Mirakoluża. L-Isqof Mario Grech iqaddes quddiesa filkappella fil-5.00pm.

Il-kappella tal-Midalja Mirakoluża tkun miftuħa mis-7.00am sa 12.00pm.

Quddiesa solenni Għada t-Tnejn, 9 ta’ Mejju 2016, se ssir quddiesa solenni ppreseduta mill-Vigarju Ġenerali l-Mons. Joseph Galea Curmi fil-kappella tal-Midalja Mirakoluża fis-6.00pm.

Il-kappella tkun miftuħa mis-7.00am sa 12.00pm u mill4.00pm sad-21.00pm. Kulħadd mistieden li jsib ħin biex jitlob quddiem il-fdalijiet ta’ San Ġorġ Preca.

Il-Banda Madonna tal-Ġilju tal-Imqabba waqt Festa Komunità 2016 Għas-sitt sena konsekuttiva, il-Banda Madonna tal-Ġilju talImqabba se tieħu sehem waqt il-Festa Komunità li se tiġi organizzata mit-tmexxija tal-Kulleġġ San Benedittu, Skola Sekondarja tas-Subien, Ħal Kirkop, nhar il-Ġimgħa 13 ta’ Mejju 2016 fil-bini tal-istess Kulleġġ.

Waqt din l-attività mifruxa fuq ġurnata sħiħa, fis-7.00pm il-baned mil-lokalitajiet tan-Nofsinhar ta’ Malta se jingħaqdu flimkien f ’banda waħda biex idoqqu marċi brijużi mirrepertorji rispettivi tagħhom. Festa Komunità se tkun attività varjata li tikkonsisti minn ħafna attivitajiet sportivi, divertenti u kif ukoll tradizzjonali. Dan bil-għan filantropiku li jinġabru fondi b’risq is-Sorijiet Franġiskani f ’Londra. Kulħadd huwa mistieden jattendi u d-dħul huwa mingħajr ħlas.

Aktar informazzjoni tinkiseb mis-sit elettroniku uffiċjali tas-Soċjetà Mużikali Madonna tal-Ġilju www.talgilju.com Eurovision pasta night fil-każin tal-Ġilju, l-Imqabba Il-Kumitat Amministrattiv fi ħdan is-Soċjetà Mużikali Madonna tal-Ġilju tal-Imqabba se jorganizza pasta night, nhar is-Sibt 14 ta’ Mejju 2016 fil-każin tas-Soċjetà li jinsab fil-pjazza ewlenija tal-Imqabba fit-8.00pm.

Waqt din is-serata dawk kollha preżenti se jkollhom l-opportunità li jsegwu l-finali tal-Eurovision Song Contest minn Stokkolma, l-Iżvezja, live fuq skrin kbir. Kulħadd huwa mħeġġeġ jattendi f ’atmosfera brijuza u familjari.

Riservazzjonijiet isiru billi ċċempel 7985 3044 u għal aktar informazzjoni żur is-sit elettroniku uffiċjali tas-Soċjetà Mużikali Madonna tal-Gilju www.talgilju.com Preżentazzjonijiet Nhar il-Ħadd 15 ta’ Mejju 2016, fid-9.30am, se ssir quddiesa fil-knisja parrokkjali Madonna tas-Sacro Cuor iċċelebrata mill-Kappillan Rev. Patri Alex Borg OFM, bis-sehem talbandisti allievi tal-Banda Cittadina Sliema taħt id-direzzjoni tas-Surmast Direttur il-Mro Lesley Tabone flimkien mal-kor tal-parroċċa.

Wara, fis-Sala tal-Kultura tas-Soċjetà Filarmonika Sliema, isiru diversi preżentazzjonijiet tal-okkażjoni.

Isiru wkoll il-preżentazzjonijiet ta’ ċertifikati u rikonoxximenti lill-allievi tal-Banda Sliema u diversi studenti li jitgħallmu l-mużika fi ħdan l-Iskola tal-Mużika Mro Cardenio Botti fis-Soċjetà tagħna taħt il-Mro Lesley Tabone (surmast direttur u għalliem strumenti tal-injam) u l-Mro Aurelio Belli (assistent surmast u għalliem strumenti tar-ram u l-perkussjoni) Fl-aħħar jiġi mogħti t-trofew Cardenio Botti (maħdum millirħam mis-Sur Ronald Pisani) lill-bandist tas-sena fi ħdan is-Soċjetà. Dan, bħal kull sena, jingħata lil dak il-bandist li l-aktar attenda s-servizzi u kunċerti li tal-Banda Ċittadina Sliema matul is-sena.

Al Jolson Biex ikun imfakkar it-twieled tal-kantant leggendarju Al Jolson, is-Soċjetà Internazzjonali Al Jolson se torganizza ikla buffet f ’lukanda tas-Sliema, nhar il-Ħadd 29 ta’ Mejju 2016, għall-membri u ammiraturi tal-kantant Al Jolson.

Għal aktar tagħrif ċempel 9988 0489 jew ibgħat email lil vinwilljolsonmalta@gmail.com

FINCO TREASURY MANAGEMENT LTD Independent Financial Advisors

08|05|2016 31

ATTENTION CLIENTS OF FINCO TREASURY MANAGEMENT LTD WHO HAVE OR HAVE HAD A CLAIM VERSUS LA VALETTE MULTI MANAGER PROPERTY FUND (the “Fund”) Following the entry into force of The Arbiter for Financial Services Act, a reasoned complaint against the Fund’s Functionaries already sanctioned by MFSA, namely Valletta Fund Management Ltd and Bank of Valletta plc, may be submitted for adjudication by the Financial Services Arbiter.

SEGWI L-GAZZETTA KULLĦADD FUQ FACEBOOK BILLI TAGĦFAS LIKE FUQ IL-PAĠNA TAGĦNA facebook.com/kullhadd Complaints would need to be submitted by not later than end June 2016.

Clients who intend to file their complaint for adjudication by the Financial Services Arbiter may contact Finco Treasury Management Ltd for an appointment.

Paul Bonello Finco Treasury Management Ltd Level 5, The Mall, Floriana Tel 21-22-000-2 e-mail: investments@fincotrust.com

FINCO TREASURY MANAGEMENT LTD Independent Financial Advisors

ATTENZJONI GĦALL-KLIENTI TA’ FINCO TREASURY MANAGEMENT LI GĦANDHOM JEW KELLHOM ILMENT KONTRA LA VALETTE MULTI MANAGER PROPERTY FUND Wara li gie fis-seħħ L-Att dwar l-Uffiċju tal-Arbitru għas-Servizzi Finanzjarji, ilment raġunat kontra l-Funzjonarji tal-La Valette Multi Manager Property Fund, li diġa ġew sanzjonati mill-Awtorita’ għas-Servizzi Finanzjarji, b’mod partikolari il-Valletta Fund Management Ltd u l-Bank of Valletta plc, jista’ jitressaq għall-adjudikazzjoni mill-Arbitru ghas-Servizzi Finanzjarji.

L-ilmenti għandhom jiġu imressqa sal-aħħar ta’ Ġunju 2016.

Klijenti ta’ Finco Treasury Management Ltd li bi ħsiebhom iressqu l-ilment tagħhom għall-adjudikazzjoni tal- Arbitru għas-Servizzi Finanzjarji jistgħu jikkontattjaw lill-Finco Treasury Management Ltd għall-appuntament.

Paul Bonello Finco Treasury Management Ltd Level 5, The Mall, Floriana Tel 21-22-000-2 e-mail: investments@fincotrust.com

Sejħa għall-

OFFERTI IL-MITA TIXTIEQ TAVŻA LI QEGĦDIN JINTLAQGĦU OFFERTI GĦAL:

Supply, Installation and Maintenance of VRF type AirConditioning System – MITA Gozo Office Branch – T062/16 Data ta’ ħruġ: 6 ta’ Mejju 2016 / Data ta’ għeluq: 27 ta’ Mejju 2016

Provision of Energy Efficient Desktop Computers and Ultra Portable Laptops – T060/16 Data ta’ ħruġ: 3 ta’ Mejju 2016 / Data ta’ għeluq: 15 ta’ Ġunju 2016 Operaturi Ekonomiċi huma mħeġġa jieħdu nota tal-‘clarification meeting’, li se jiġi organizzat nhar il-Tnejn, 16 ta’ Mejju 2016 ġewwa l-MITA, Gattard House, Triq Nazzjonali, l-Blata l-Bajda, fl-10.00 ta’ filogħdu.

Operaturi Ekonomiċi li huma interessati sabiex jipparteċipaw f’dawn is-sejħiet għall-offerti huma mħeġġa jieħdu nota għall-workshops li jiġu organizzati mid-Dipartiment tal-Kuntratti fis-Centre for Development Research and Training, It-Telgħa Ta’ Sa Maison, Il-Furjana FRN1610. F’dawn il-workshops, Operaturi Ekonomiċi jkollhom l-opportunita sabiex jsiru jafu aħjar kif għandhom jikkompilaw u jissottomettu l-offerti tagħhom online. Iktar informazzjoni tinsab fid-dokument tal-offerta.

Dawn is-sejħiet għall-offerti jistgħu jinkisbu mis-Sistema Elettronika għas-Sejħiet Pubbliċi (www.etenders.gov.mt) Għal aktar informazzjoni, kkuntattja lill-Finance and Contracts Department

2123 4710 www.mita.gov.mt

32 08|05|2016

kullhadd.com

TEMP GĦAL-LUM

It-Tnejn

It-Tlieta

L-Erbgħa

22°C

24°C

26°C

16°C

18°C

19°C

08

09

08

Il-Ħamis

Il-Ġimgħa

Is-Sibt

25°C

25°C

22°C

17°C

16°C

16°C

08

07

07

ALMANAKK

RITRATT MILL-ANTIK

L-OGĦLA TEMPERATURA: 21°C L-INQAS TEMPERATURA: 16°C INDIĊI UV: 8 SITWAZZJONI ĠENERALI: Firxa ta’ pressjoni baxxa fil-Punent tal-Libja u li testendi lejn il-Gżejjer Maltin se tersaq lejn il-baħar Libjan TEMP: Ftit imsaħħab

UV

VIŻIBBILTÀ: Tajba

Ritratt: Bay Retro

RIĦ: Grieg il-Lvant qawwi li jdur millGrigal u jsir moderat għal ftit qawwi filgħaxija BAĦAR: Qawwi IMBATT: Baxx mix-Xlokk li jsir baxx lokalment moderat mix-Xlokk il-Lvant TEMPERATURA TAL-BAĦAR: 18°C

UV

SPIŻERIJI LI JIFTĦU LLUM IL-ĦADD New British Dispensary, 109/110, Triq San Ġwann, il-Belt Valletta – 2124 4813 St Gaetan Pharmacy, Triq il-Kappillan Mifsud, il-Ħamrun – 2123 4570 Pinto Pharmacy, 43, Triq San Bastjan, Ħal Qormi – 2148 7311 Holy Cross Pharmacy, 37, Triq il-Kbira, Birkirkara – 2144 8454 Remedies Chemists, Marina Court, 49A, Triq Abate Rigord, Ta’ Xbiex – 2134 1649 Balluta Pharmacy, 30, Triq il-Kbira, San Ġiljan – 2131 7888 Anglo Maltese Dispensary Ltd. 382, Triq Manwel Dimech, Tas-Sliema – 2133 4627 St Michael Pharmacy, Misraħ tat-Trasfigurazzjoni, Ħal Lija – 2143 5875 Tat-Tarġa Pharmacy, Plot Nru 2, Triq il-Kostituzzjoni, il-Mosta – 2143 3141 St Paul’s Bay Pharmacy, 504, Triq il-Kbira, San Pawl il-Baħar – 2157 5276 Theresa Jo Pharmacy, 3A, Triq Xintill, Ħal Tarxien – 2167 2703 Victory Pharmacy, 32, Triq il-Vitorja, l-Isla – 2180 1298 May Day Pharmacy, Triq il-Vittorja, Ħaż-Żabbar – 2182 6529 Blossoms Pharmacy, Triq il-Gurgier, Birżebbuġa – 2165 2226 Kirkop Pharmacy, 9, Triq il-Parroċċa, Ħal Kirkop – 2168 2028 The Bypass Pharmacy, Triq Mikiel Azzoppardi, is-Siġġiewi – 2146 1681 St Anthony Pharmacy, 18 Triq il-Kbira, ir-Rabat Malta – 2145 4187 Għawdex

Il-ponta ta’ Tignè fis-snin erbgħin

DIN IL-ĠIMGĦA MILL-ISTORJA

10.05.1975 Is-Sony tvara l-Betamax videocasette recorder fil-Ġappun

Azzopardi Pharmacy, Triq il-Kapuċċini, ir-Rabat, Għawdex – 2156 3233 Sokkors Pharmacy, Triq San Girgor, Ta’ Kerċem, Għawdex – 2155 3018 Servizz ta’ tobba fiċ-ċentri tas-saħħa fil-Ħdud u l-festi pubbliċi Iċ-ċentri tas-saħħa tal-Mosta, Raħal Ġdid, u l-Furjana jiftħu għall-emerġenzi - 24 siegħa, sebat ijiem filġimgħa. Fil-Ħdud u fil-festi pubbliċi, iċ-ċentru tas-saħħa tal-Gżira jiftaħ għall-emerġenzi bejn it-8.00am u l-5.00pm, ikun hemm ukoll servizz ta’ infermier bejn it-8.00am u t-8.00pm. Il-pubbliku jrid jattendi ċ-ċentru tas-saħħa tad-distrett tiegħu. Persuni mingħajr karta ta’ identità ma jiġux moqdija.

NUMRI REBBIEĦA LOTTU

87 32 30 36 57 53 88 41

SUPER 5

23 06 24 11 35

GRAND LOTTERY

06 04 09 00 09 02 02

13.05.1950 L-ewwel round tal-Formula 1 isir f ’Silverstone

KOMPETIZZJONI KTIEB

kullhadd.com

08|05|2016 33

KOMPETIZZJONI KTIEB RUMANZ

LUCIANO

Taqsira tad-daħla ta’ Charles Briffa kompromessi; u l-imħabba prudenti li tagħżel bejn min hu ġenwin u min hu Dan ir-rumanz iġorr piż ideoloġiku artifiċjali. Mattea tipparteċipa f ’bosta dwar il-ġender. Fih ir-rumanziera minn dawn it-temi u għaldaqstant hi tipprova titkellem favur ġieħ il-mara, ssir is-sit ta’ dawn il-messaġġi, u magħha speċjalment dak it-tip ta’ mara li titwaħħad xibka ta’ relazzjonijiet – bil-ħila tagħha ssaħħaħ il-prinċipji relazzjonijiet mal-karattri kollha tarsodi tal-imħabba. Biex inkun ċar rumanz.

F’din ix-xibka nilmħu identità mill-ewwel, lil Lina Brockdorff m’iniex se niddiskutiha fil-kuntest tal- femminili ta’ strutturi psikosesswali femminiżmu (feminism, li huwa kunċett u soċjokulturali (jew femminilità) – politiku) u lanqas fil-kuntest tal- identità femminili li tħaddan magħha kondizzjoni fiżika tal-mara (femaleness, l-funzjonijiet femministi ta’ mara li huwa kunċett bijoloġiku), imma fil- miżżewġa, armla, omm, oħt, ħtint kuntest tal-femminilità (femininity, li raġel, zija, maħbuba fi trijangolu talimħabba, mara tad-dar, u mara taxhuwa kunċett kulturali).

L-isem tar-rumanz, Luciano, donnu xogħol.

Fil-ħolqien tal-identità femminili jissuġġerixxi li l-karattru msemmi Luciano se jkun il-protagonist tax- hemm valuri dominanti u hemm ukoll xogħol sħiħ, imma, fil-fatt, insibu li aljenazzjoni minnhom. Tant hu hekk r-rumanz jagħtina lil Mattea bħala li jissawru strutturi mentali u jitwettqu l-protagonista tiegħu. Bħala karattru, għemejjel soċjali li juru l-potenzjal talMattea tiżviluppa minn mara kemxejn mara fis-soċjetà.

F’ċerti waqtiet nintebħu b’xi ħadd li imgerrxa u x’aktarx sottomessa (skont it-tradizzjoni) għal waħda matura u qed jirrakkontalna l-istorja speċjalment indipendenti fi ħsiebha u f ’għemilha meta r-rumanz ifakkarna fl-aġent (skont ir-riħ ta’ bidla li ġie mal-qalba narrattiv – se nżomm dan it-terminu tas-seklu – il-ġrajja tar-rumanz isseħħ ‘aġent narrattiv’ għax, għalkemm inħoss li hija narratriċi (li nagħżilha bejn l-1900 u l-1925).

Mela t-titlu ‘femminista’ tal-isem mill-awtriċi) li qed titkellem, m’hemm ta’ din id-daħla jitħaddan fl-aspett xejn li jindika l-ġender tagħha f ’dawn kulturali, u hekk irridu ninterpretaw lil iċ-ċerti waqtiet: jiġifieri, jista’ jkun Brockdorff bħala dik ir-rumanziera li narratur u jista’ jkun narratriċi. sparat il-mentalità femminista Maltija Dan l-aġent narrattiv huwa funzjoni, tal-bidu tas-seklu wieħed u għoxrin għax jagħtina r-rakkont. Għalkemm lura lejn il-bidu tas-seklu għoxrin hemm sens ta’ karattru fih, mhuwiex – jiġifieri, lill-protagonsita tagħha karattru li jipparteċipa fil-ġrajja ffittjatilha mwoħħ modern f ’ambjent (almenu ma jingħarafx) – huwa biss ta’ mitt sena ilu. U l-karattri l-oħra f ’qagħda ġewwa t-test biex jorganizza dejjem jirrelataw mal-karattru ewlieni d-dettalji tal-ġrajja. Kultant isir viżibbli (i.e. Mattea). Imma rridu nirrealizzaw għax jiġbed lill-qarrejja miegħu billi l-qawwa femminista ta’ Mattea tixref verb fl-ewwel persuna plural (“ejjew bis-saħħa tal-adozzjoni ta’ Luciano. immorru”, “naraw”, “nafu”) u Fl-adozzjoni u t-trobbija tiegħu u bil-mistoqsija ta’ kurżità. Imma filkif ittrattatu meta kiber hi sabet lilha biċċa l-kbira tar-rakkont huwa aġent narrattiv mistur – li ma jħobbx juri lilu nnifisha.

Ir-rumanz, kif inhu minsuġ, huwa nnifsu biex il-ġrajja tidher li għandha sit ta’ diversi temi; jiġifieri, huwa indħil mill-inqas. U l-qarrejja jħossu li post li minnu jnixxu u jgħaddu bosta qed jaraw il-fatti kif seħħew u mhux messaġġi bħal, ngħidu aħna: l-imħabba kif ġew interpretati minn xi ħadd.

It-tifsir femminist jagħti sħuħija tal-omm li dejjem tpoġġi l-ġid ta’ u jagħti sinifikat wliedha l-ewwel u qabel kollox; ir- organika lil Mattea u rispett tal-aħwa lejn xulxin li qatt ma rappreżentattiv jkun irrinunzjat; il-gratitudni tal-ulied r-relazzjonijiet tagħha. U bil-preżenza li jħobbu u jipproteġu lill-ġenituri viżibbli li turi l-qasma bejn l-esperjenza tagħhom; l-attitudni tal-klassi għolja ta’ Mattea u n-narrazzjoni ta’ dik li twarrab in-natura ta’ wliedha; is- l-esperjenza, l-aġent narrattiv donnu sagrifiċċju u d-dedikazzjoni ta’ min jikseb permess biex jelabora fuq iliħobb bis-serjetà li qatt ma jagħmel kultura li hawn titqies essenzjali għall-

iskop tematiku. Ir-rumanz huwa ffullat b’dettalji kulturali għall-atmosfera talimgħoddi. Insibu dettalji ta’ oġġetti fl-ambjent tal-bidu tas-seklu għoxrin u f ’dan l-ambjent ir-rumanziera tinfilsa dettalji ta’ drawwiet mill-ħajja soċjali tal-imgħoddi u dettalji ta’ mentalità qadima. Parti mis-sħuħija organika tar-rumanz ukoll huwa s-suspense li huwa l-forza li taħkem lill-qarrejja biex iżżommhom interessati fil-ġrajja. Jitqies ukoll bħala prodott ta’ identifikazzjoni u involviment: pereżempju, il-qarrejja jimpurtahom mill-karattru (Luciano) u minn dak li jirrappreżenta. Bl-użu tas-suspense il-letteratura tgħallimna nikkontrollaw lilna nfusna, nistennew bis-sabar.

Ir-rumanz fl-aħħar jinqeda bl-element tas-sorpriża għax it-tmiem iġarrab bidla mhix mistennija – iġarrab twist letterarju li jikkonvinċina avolja mhux mistenni. Il-bidla f ’daqqa minn qagħda waħda għal oħra tixħet effett ironiku fuq kulma ġara qabel. Brockdorff dan l-element ta’ sorpriża taħdmu bilgħaqal għax tul ir-rumanz tħalli lillqarrejja fis-suspense dwar l-identità tal-missier bijoloġiku ta’ Luciano u fl-aħħar parti tar-rumanz tħallihom jistennew biex jaraw x’deċiżjoni se tieħu Mattea fuq lil min se tagħżel

mill-maħbubin tagħha: wieħed Ingliż li allura għalih ikollha titlaq art twelidha u l-ieħor bin in-nobbli li kellu l-ħajt tal-klassiżmu jifridha minnu.

Effetti bħal dawn jitolbu tħejjija bilgħaqal. L-awtriċi tagħtina, matul ilġrajja, biżżejjed tagħrif biex il-kixfa fl-aħħar tkun konvinċenti, imma ma tagħtiniex iżżejjed, ħalli din il-kixfa ma nantiċipawhiex malajr (għalkemm f ’waqtiet, immexxija minn Mattea, jibda jidħlilna l-ħsieb li dan il-missier seta’ kien Damiano – Kap 18). Iżżomm l-informazzjoni sal-aħħar kelma, bla ma tingannana, u r-retiċenza tagħha tinħass naturali – ma tittamaniex biex imbagħad tiddiżappuntana. Ir-rumanz jerbaħ ħafna b’din l-istrateġija talpreżentazzjoni.

Jekk il-bidu ta’ rumanz huwa għatba li tifred id-dinja reali mid-dinja mistħajla, u l-ġrajja ta’ Dun Nerik f ’dan ir-rumanz hija l-għatba tagħna li twassalna għaddħul fid-dinja kuntestwali, it-tmiem huwa l-bieb li jiftħilna aktar il-ħsieb u l-aħħar sentenza mhux biss toħloq l-ironija għall-bqija tar-rumanz imma tħassibna fuq il-mod kif kienu se jinbidlu r-relazzjonijiet bejn il-karattri wara l-għeluq. Lina Brockdorff tħallina nkomplu naħsbu kif irridu, anki wara l-aħħar full stop.

Mistoqsija: Min hu l-karattru ewlieni f ’dan ir-rumanz?

Ibagħtu r-risposta tagħkom lil: Kompetizzjoni Ktieb, KullĦadd, ĊNL, Triq Mile End, il-Ħamrun, u tidħlu biċ-ċans li tirbħu l-ktieb: Luciano. Ir-rebbieħ jitħabbar nhar il-Ħadd l-15 ta’ Mejju.

Ir-rebbieħa huma mitluba jiġbru l-ktieb miċ-Ċentru Nazzjonali Laburista fil-Ħamrun billi jippreżentaw il-karta tal-identità, flimkien mal-ittra li se tintbagħtilhom minn din il-gazzetta, mit-Tlieta sal-Ġimgħa bejn id-09.00 u t-15.00, u s-Sibt bejn l-10.00 u l-16.00, eskluż festi pubbliċi.

Intant, ir-rebbieħ tal-ktieb Is-Serafina tal-Funtana huwa: A. Pisani – Raħal Ġdid

34 08|05|2016

kullhadd.com

LOGĦOB

TISLIBA BIN-NUMRI POĠĠI N-NUMRI F’POSTHOM 000 007 125 146 185 199 263 279 410 420 434 488 591 596 654 704 754 810 813 824 830 850 863

1610 2229 2608 3164 3534 4011 4485 4933 5419 5468 5710 6046 6403 6611 6620 7285 7445 7506 7551 8388 8481 8820 9281 9654 9730

B’4 Numri

B’5 Numri

0036 0344 1125 1410 1565

14107 35405 42603 49046 50857

Bi 3 Numri

69985 71315 81000 85159 89883 95447 B’6 Numri 011113 404695 606548 611297 664690 677545 719744 745763 746091 804126

804283 953083 B’7 Numri 5037990 6384276 B’10 Numri 2755473990 8759849739

IR-RIŻULTAT TAL-ĦADD LI GĦADA

] SUDOKU SPONSORJATA MINN WELLA

Irbaħ xampù u conditioner tad-ditta Wella.

Aqta’ din il-logħba u ibgħatha lil: KOMPETIZZJONI WELLA KullĦadd, Ċentru Nazzjonali Laburista, Triq Mile End, il-Ħamrun, ĦMR 1717.

Isem: Indirizz:

Rebbieħ tal-ġimgħa l-oħra: M. Borg – is-Siġġiewi

KOMPETIZZJONI CENTRO CASALINGA ]

3

Ġemma’ sitt kupuni u ibgħathom f ’daqqa lil: KOMPETIZZJONI CENTRO CASALINGA, KullĦadd, Ċentru Nazzjonali Laburista, Triq Mile End, il-Ħamrun, ĦMR 1717.

Isem: Indirizz: Nru tal-kartà tal-identità:

Nru tat-telefown:

LOGĦOB

08|05|2016 35

kullhadd.com

IRBAĦ €25 FI FLUS

Ibgħat dawn iż-żewġ kompetizzjonijiet f ’daqqa fl-indirizz: IRBAĦ €25 FI FLUS, KullĦadd, Ċentru Nazzjonali Laburista, Triq Mile End, il-Ħamrun, ĦMR 1717.

Idħol biċ-ċans li tirbaħ magħna.

122

TISLIBA Mimdudin:

1.

Għasfur (5) 4.

Kompli l-qawl:

.... fuq kollox u

fuq kulħadd, xemx u

xita jibgħat lil

kulħadd (4) 7,21W. Titgħallem minnu (5) 9.

Il-Kottonera mdawra

bih (3) 10.

Jintużaw għat-te (6) 12.

Tieqaf (6) 16.

Ara 3 18.

Knock Out (1,1) 19.

Ara 11 20.

Xagħar (5) 21.

Ingrid Randich

Sciortino (1,1,1) 23.

Taqlib? (4) 24.

Isem (5)

Weqfin:

1.

Qisu għaġin (6) 2,12W. Tikteb fuqha (6) 3,16. Xela (6) 5,6. Ta’ ġewwa? (6) 6.

Ara 5 8.

Tgħin (9) 11,19. Belt (5) 12.

Ara 2 13,22. Ħofor? (6) 14.

Suldati (6) 15.

Jagħmlu l-kuntratti

dawn (6) 17.

Inviżta (3) 21.

Ara 7 22.

Ara 13

SOLUZZJONI TAL-ĠIMGĦA L-OĦRA Mimdudin: 1.Kulma, 4.Ġewż, 7,23.

Nannuh, 9.Leg, 10.Abbuża, 12.Banana, 16.RBL, 18.NN, 19.Nar, 20.Ħadid, 21.Buk, 24.Anita

Weqfin: 1.Kullar, 2,3.Lagana, 5.Eku, 6,21 wieqfa.Żraben, 8.Abbanduna, 11,13.Kanna, 12,14.

Blanduni, 15.Trabba, 17.Blu, 22.Kju

QED TAGĦRAFHOM? Fir-ritratt hemm żewġ uċuħ f’wiċċ wieħed.

Qed tagħrafhom? Ħjiel: Ma tridx tkun fi ġlieda magħhom. It-tnejn li huma kienu magħrufa fl-isports, imma nafuhom bħala atturi wkoll.

Personalità 1: Personalità 2: Isem: Indirizz: Nru tat-telefown:

IDĦOL BIĊ-ĊANS LI

TIRBAĦ €100

Kull l-aħħar Ħadd tax-xahar il-premju ta’ €25 jiżdied għal €100! Sabiex tipparteċipa ibgħat din il-paġna bħas-soltu. Apparti minn hekk żomm il-logos tal-KullĦadd tal-ġimgħat ta’ qabel, billi tqasqashom mill-ewwel paġna tal-gazzetta bid-data tal-ħarġa tidher, u tibgħathom flimkien ma’ din il-paġna.

Eżempju: Ibagħtu l-paġna ta’ din il-logħba tal-Ħadd 29 ta’ Mejju flimkien mal-logos tal-ħarġiet tal-1, 8, 15 u 22 ta’ Mejju.

RIŻULTATI TAL-ĠIMGĦA L-OĦRA

Robert Downey Jr

Ir-rebbieħ tal-ġimgħa l-oħra: V. Spiteri – Birżebbuġa L-ittri rebbieħa jintbagħtu fix-xahar ta’ wara li tkun intrebħet il-kompetizzjoni.

Chris Evans

36 08|05|2016

kullhadd.com

SPORTS

INVESTIMENT TA’ AKTAR MINN €100,000 FIL-WARM-UP TRACK FIL-MARSA Wara bosta snin fi stat tal-biki, ilbieraħ sar il-ftuħ uffiċjali tal-warm-up track tal-Matthew Micallef St JohnTrack fil-Marsa. Xogħol li jammonta għal aktar minn €100,000 li sar bħala parti mill-assistenza li SportMalta tagħti lill-assoċjazzjonijiet sportivi Maltin. Il-warm-up track hija strippa twila 140m u, kif jixhed anke l-isem, tintuża sabiex l-atleti jsaħħnu l-muskoli tagħhom qabel il-kompetizzjoni nnifisha. It-tisbiħ fil-warm-up track kien ilu mwiegħed ħames snin.

SportMalta mhux biss biddlet l-art kollha tattrack imma wkoll sar xogħol madwar l-istrippa.

Fil-fatt, fost l-oħrajn, tneħħa l-ħaxix selvaġġ li kien imdawwar mal-istrippa u sar landscaping ġdid, flimkien ma’ sistema ġdida ta’ gutters sabiex jiskula l-ilma tax-xita. Minbarra dan, tranġat ukoll ix-xibka li ddawwar it-track u sar rikondizzjonament tal-long jump sand pit biex din tista’ issa terġa’ tibda tintuża mill-ġdid.

Is-Segretarju Parlamentari għar-Riċerka, Innovazzjoni, Żgħażagħ u Sport Chris Agius tkellem dwar bil-mod ħolistiku li l-Gvern jixtieq li tinbidel il-Marsa. Dan huwa biss ftit mix-xogħol maħsub li jsir fil-faċilitajiet tal-isport fil-Marsa.

Fil-fatt, bħalissa, il-Gvern għaddej bil-preparamenti sabiex jitlestew il-pjanti biex titranġa l-binja vojta, li tħalliet mitluqa u li qatt ma ntużat, ftit qabel ma tidħol għall-istess track. Mal-pjanijiet hemm inkluż ukoll il-binja li nbniet fl-1903 u li bħalissa tintuża minn xi assoċjazzjonijiet kif ukoll mill-amministrazzjoni ta’ SportMalta.

Iċ-Chairman ta’ SportMalta Luciano Busuttil qal li jinsab kuntent li wara l-għaqal li mexxa bih dan il-Gvern biex ġab fuq saqajh il-qagħda finanzjarja, issa qed jissarraf f ’dawn il-proġetti fejn kulħadd jista’ jara l-frott tal-ħidma kontinwa ta’ SportMalta. Huwa qal li proġett bħal

dan mhux biss se jitgawda mill-MAAA, iżda se jservi ta’ pjattaforma għall-atleti barranin li jkunu jixtiequ jżuru pajjiżna fejn it-temp tagħna jagħti opportunità unika li ħafna pajjiżi oħrajn m’għandhomx.

Mark Cutajar, Kap Eżekuttiv ta’ SportMalta, qal li seħħet wegħda oħra ta’ SportMalta hekk kif it-track hija waħda mill-kullana ta’ proġetti varati ftit tax-xhur ilu. Huwa qal li din hija xhieda tax-xogħol kontinwu li SportMalta qed jagħmel ma’ diversi assoċjazzjonijiet biex, fejn ma jaslux huma, isibu l-appoġġ ta’ SportMalta, bħall-Assoċjazzjoni tal-Judo li se jkollhom tinda ġdida u r-range tal-isparar ta’ Għajn Mhelel f ’Għawdex li jumejn ilu inawguraw tinda ġdida li saret permezz ta’ fondi minn SportMalta.

Huwa saħaq li l-kollaborazzjoni mal-MAAA kienet waħda tajba ħafna sa minn meta bdew id-diskussjonijiet dwar il-bdil tat-track u kompla jgħid li din se tkun opportunità biex inkomplu naqdu l-isportivi tagħna kif ukoll inressqu t-turiżmu sportiv lejn pajjiżna. Huwa temm jgħid li dan l-investiment sar kollu f ’ħin rekord u bl-aħjar governanza possibbli.

Indirizza lil dawk preżenti Edwin Attard, il-President tal-MAAA, li rringrazzja lil SportMalta tal-appoġġ li sabu hekk kif mill-ewwel aċċettaw dan il-proġett li kien ilu ma jsir xogħol fuqu sa minn meta twaqqaf, jiġifieri mill1993. Huwa ħabbar li l-MAAA se tirċievi fondi mill-Għaqda Internazzjonali tal-Atletika (IAAF) biex tkompli ttejjeb is-servizzi tagħha kif ukoll għaddejjin negozjati mal-privat biex isir investiment fit-track. Huwa qal li dan l-ispirtu ta’ koperazzjoni jista’ jkompli jissarraf fi proġetti oħra fil-Marsa biex b’hekk ikompli jikber l-isport tal-atletika.

L-EWWEL EDIZZJONI TA’ SCHOOL SPORTS FESTIVAL

F’nofs din il-ġimgħa bdiet l-ewwel edizzjoni ta’ School sports festival bil-kompetizzjoni tal-atletika għat-tfal ta’ taħt it-13-il sena. Kienu 21 l-iskejjel li ħadu sehem fl-ewwel ġurnata tal-atletika.

Il-Kulleġġ De La Salle irnexxielu jikseb l-akbar ammont ta’ punti fil-kategorija tas-subien.

Huma kienu segwiti mill-Iskola Nazzjonali tal-Isport u l-Iskola Sekondarja taż-Żejtun, tal-Kulleġġ Santa Margerita u l-Iskola San Anton li spiċċaw b’total identiku ta’ punti fittielet post.

Ir-rebbieħa f ’kull kategorija kienu hekk: It-tellieqa tat-80 metru rebaħha Jayden Cuschieri tal-Kulleġġ Santa Margerita Skola Sekondarja Żejtun.

It-tellieqa tal-150 metru rebaħha Kurt Zahra mill-istess skola.

It-tellieqa tas-600 metru rebaħha Jacob Darmanin millKulleġġ De La Salle Il-hurdle ta’ 75 metru kienet mirbuħa minn James Pace tal-Iskola Nazzjonali tal-Isport.

Ir-relay tal-4x100 rebħuha l-Iskola Sekondarja taż-Żejtun talKulleġġ Santa Margerita, b’tim li kien magħmul minn: Maverick Spiteri, Jayden Cuschieri, Rooney Gatt u Kurt Zahra.

Il-high jump intrebħet minn

Ickerson Whitelaw tal-Kulleġġ Santa Margerita. Filwaqt li l-long jump rebaħha Isaac Axisa tal-Kulleġġ De La Salle.

Is-shot rebaħha Christopher Hili tal-Kullegg San Alwiġi.

It-tfigħ tad-diskus kien mirbuħ minn Kyle Caruana tal-Iskola Nazzjonali tal-Isport.

Intant, l-Iskola Nazzjonali tal-Isport rebħet il-kategorija tal-bniet. Huma kienu segwiti mill-Iskola Sacred Heart u l-Iskola Santa Monica fit-tielet post.

It-tellieqa tat-80 metru rebħitha Christina Galea, tal-Iskola San Anton L-Iskola Nazzjonali tal-Isport rebħu bosta mill-kategoriji, fosthom it-tellieqa tal-150 metru li rebħitha Alessia Cristina.

It-tellieqa tas-600 metru intrebħet minn Rachela Pace.

Il-hurdle tas-70 metru ntrebħet minn Kayleigh Chetcuti.

Il-4x100m relay intrebħet ukoll b’tim magħmul minn: Sarah Chouhal, Kayleigh Chetcuti, Rachela Pace u Alessia Cristina.

Il-high jump intrebħet minn Rachela Pace, filwaqt li l-long jump intrebħet minn Lauren Eve Borg ta’ Sacred Heart.

Ix-shot put intrebħet minn Sofia Rigamonti tal-Iskola San Andrea, filwaqt li t-tfigħ tad-diskus kien mirbuħ minn Sarah Chouhal tal-Iskola Nazzjonali tal-Isport.

kullhadd.com

08|05|2016 37

STAĠUN IEĦOR GĦAL ST ANDREWS FIL-PREMIER Fil-play-off li ntlagħbet nhar il-Ġimgħa li għadda bejn St Andrews u l-Isla, it-tim talewwel ikkonferma postu fl-ogħla diviżjoni talKampjonat Malti, hekk kif għeleb lit-tim talIsla bl-iskor ta’ 2-1. Kienu proprju l-Isla li ħolqu l-ewwel azzjoni tal-logħba meta fit-tieni minuta cross ta’ Obaje li minn taħt il-lasti Ryan Dalli tefa’ ferm għoli. Fid-19-il minuta l-Isla ngħataw penalty hekk kif ir-referee Malcolm Spiteri ordna foul mill-ħdax-il metru wara li Michael Johnson ta’ St Andrews waqqa’ fil-kaxxa lil Miguel Ciantar, li mill-penalty tal-istess Dalli, tefa’ l-ballun fixxibka wara l-gowler Jake Galea. St Andrews irreaġixxew fil-25 minuta meta min free-kick ta’ Joseph Farrugia minn qagħda angolata, il-ballun għadda ftit barra mil-lasti tal-Isla. Fil-41 minuta reġgħu kienu St Andrews permezz ta’ Nwoko li niżżel bir-ras lejn Wisdom b’dan tal-aħħar jara x-xutt tiegħu minn barra l-kaxxa jiġi salvat mingħajr ebda diffikultà.

Ftit wara li bdiet it-tieni taqsima, St Andrews ġabu l-gowl tad-draw. Kienu proprju fit-52 minuta meta minn corner tas-solitu Joseph Farrugia, Pena Beltra bir-ras mill-viċin tefa’ l-ballun fix-xibka. Azzjoni oħra għal St Andrews waslet fit-62 minuta meta Nwoko kkontrolla tajjeb il-ballun u mill-viċin ra x-xutt tiegħu jiġi mxellef għall-corner mill-plejer tal-Isla Emiliano Lattes. St Andrews kellhom ċans imorru filvantaġġ għall-ewwel darba fil-partita, wara li r-referee ordna penalty ieħor wara hands ball ta’ Pablo Doffo, li iżda Farrugia jara x-xutt tiegħu mill-ħdax-il metru jaħbat mal-lasta l-wieqfa.

Azzjoni perikoluża tal-Isla waslet fil-81 minuta meta cross ta’ Keith Tanti, daħal tajjeb Dalli li mill-viċin ikkonkluda barra. Il-mument ta’ St Andrews wasal tliet minuti mit-tmiem meta azzjoni personali ta’ Ozegale, li baqa’ javvanza, qassam lejn Nwoko u waħdu quddiem il-gowler tal-Isla Jeffrey Farrugia tefa’ l-ballun fix-xibka.

Referee – Malcolm Spiteri

SLIEMA L-EWWEL FINALISTI TAL-FA TROPHY BIRKIRKARA 0 SLIEMA W. 1

Cain Attard (B) u Marko Potezica (S)

Gareth Sciberras (B) Jean Paul Farrugia (S)

PREMIER LEAGUE

LIVERPOOL V WATFORD Wara r-rebħa stupenda fuq Villareal fost il-ġimgħa li ggarantiet post fil-finali talEuropa League għat-tim ta’ Liverpool, Jurgen Klopp mistenni li se jkun qed jagħmel xi tibdiliet fit-tim. Fil-logħba kontra Swansea tal-ġimgħa l-oħra, Klopp għażel li jinżel b’tim żagħżugħ u hekk mistenni jerġa’ jagħmel illum. Min-naħa

Vito Plut (B) Stefano Biancardi (S) RIŻULTATI TAL-BIERAĦ

TOTTENHAM V SOUTHAMPTON

L-ewwel logħba li hemm illum waranofsinhar fil-Kampjonat Ingliż se tkun dik bejn Tottenham u Southampton, fejn it-tim minn Londra mistenni jkunu mingħajr is-servizzi talmidfielder Mousa Dembele, wara li dan kien sospiż għal sitt logħbiet minħabba inċident li kien involut fih mal-attakkant ta’ Chelsea Diego Costa. Tottenham bilfors riedu rebħa kontra Chelsea biex iżommu t-tamiet tagħhom ħajjin, iżda ma kellux ikun, hekk kif Chelsea rnexxielhom jieħdu punt minn din il-logħba. Minkejja kollox, it-tim minn Londra diġà għandu postu kkonfermat filkompetizzjoni taċ-Champions League tal-istaġun li jmiss, filwaqt li Southampton se jinżel għal din il-logħba mhux megħlub għal erba’ logħbiet konsekuttvi fil-Kampjonat Ingliż.

Ryan Camenzuli (B) Mark Scerri (S)

Norwich

v Manchester United 0 - 1

Bournemouth

v WBA 1 - 1

Aston Villa

v Newcastle United 0 - 0

Crystal Palace

v Stoke City 2 - 1

Sunderland

v Chelsea 3 - 2

West Ham

v Swansea 1 - 4

Leicester City v Everton TARD

LOGĦOB GĦAL-LUM Swansea v Liverpool 13.00 Man. United

v Leicester City 15.05

Southampton

v Manchester City 17.30

KLASSIFIKA

l-oħra, it-tim ta’ Quique Flores, diġà għandu postu kkonfermat fil-Kampjonat Ingliż tal-istaġun li ġej, wara prestazzjoni tajba ħafna dan l-istaġun. Madankollu, dan l-istess tim jaf li jekk jirbaħ illogħba li fadallu mhux talli jkun irnexxielu jevita milli jerġa’ jaqa’, iżda jkun irnexxielu jagħmilha mal-ewwel għaxra tal-Kampjonat Ingliż.

MAN. CITY V ARSENAL Logħba kolossali li hemm illum tard waranofsinhar hija dik bejn it-tim ta’ Manchester City u dak ta’ Arsenal, li r-riżultat tagħha mhux biss se jħalli impatt fuq dawn iż-żewġ timijiet, iżda wkoll

fuq dak ta’ Manchester United, hekk kif dan it-tim tal-aħħar għadu qed jittama li jagħmilha mal-ewwel erbgħa u b’hekk jikkwalifika għall-kompetizzjoni taċ-Champions League talistaġun li ġej. Għal Arsenal, mistenni jirritorna l-Ispanjol Santi Cazorla, wara li kien ilu nieqes għal ammont ta’ żmien minħabba injury li kien sofra lura f ’Novembru li għadda. Rebħa għal Arsenal tiggarantixxi post fiċ-Champions League għat-tim ta’ Arsene Wenger. Min-naħa l-oħra, it-tim tas-City li għadu kif kien eliminat fis-semifinali minn Real Madrid, irid bilfors jakkwista t-tliet punti jekk irid li d-destin tiegħu jibqa’ f ’idejh.

Leicester City * 36 22 11 3 64 34 77 Tottenham Hotspur 36 19 13 4 67 28 70 Arsenal 36 19 10 7 59 34 67 Manchester City 36 19 7 10 68 38 64 Manchester United 36 18 9 9 44 31 63 West Ham United 36 15 14 7 61 47 59 Southampton 36 16 9 11 53 39 57 Liverpool 35 15 10 10 59 48 55 Chelsea 36 12 12 12 57 51 48 Stoke City 37 13 9 15 39 54 48 Swansea City 37 12 10 15 41 51 46 Everton * 35 10 14 11 55 49 44 Watford 35 12 8 15 36 42 44 Crystal Palace 37 11 9 17 38 47 42 WBA 37 10 12 15 33 47 42 AFC Bournemouth 37 11 9 17 44 64 42 Sunderland 36 8 11 17 43 60 35 Newcastle United 37 8 10 19 39 64 34 Norwich City 36 8 7 21 35 62 31 Aston Villa 37 3 8 26 27 72 17 Il-pożizzjonijiet ivarjaw minħabba li r-riżultat finali nħareġ wara li morna għall-istampar.

Ritratti: STEPHEN GATT

SPORTS

38 08|05|2016

kullhadd.com

SERIE A KLASSIFIKA Tim

L

R D T

F

K

P

Juventus Napoli Roma Internazionale Fiorentina Sassuolo Milan Lazio Chievo Torino Genoa Empoli Atalanta Bologna Sampdoria Udinese Carpi Palermo Frosinone Hellas Verona

36 36 36 37 36 36 36 36 36 36 36 37 36 36 36 36 36 36 36 36

28 23 21 20 17 14 14 14 13 12 12 11 10 11 10 10 8 9 8 4

69 74 77 49 56 45 47 47 43 50 41 38 38 33 48 33 34 35 35 30

18 31 40 35 40 39 40 47 42 51 46 48 45 44 53 57 53 63 71 59

88 76 74 67 60 55 54 51 49 45 43 43 41 41 40 38 35 35 31 25

4 7 11 7 9 13 12 9 10 9 7 10 11 8 10 8 11 8 7 13

4 6 4 10 10 9 10 13 13 15 17 16 15 17 16 18 17 19 21 19

* Il-pożizzjonijiet ivarjaw minħabba li r-riżultat inħareġ wara li morna għall-istampar.

RIŻULTATI TAL-BIERAĦ Inter Bologna

v Empoli 2 - 1 v Milan Tard

LOGĦOB GĦAL-LUM Roma Atalanta Carpi Fiorentina Frosinone Sampdoria Verona Torino

v v v v v v v v

Chievo Udinese Lazio Palermo Sassuolo Genoa Juventus Napoli

lil Carpi, u għalhekk jeħtieġ li Palermo ma jiżloqx u jkompli għaddej f ’din il-forma tajba, għalkemm logħba barra minn daru kontra Fiorentina mhijiex se tkun faċli.

12.30 15.00 15.00 15.00 15.00 15.00 20.45 20.45

TORINO V NAPOLI

ROMA V CHIEVO Żewġ timijiet li żgur fadlilhom għal xiex jilagħbu huma t-tim ta’ Roma u dak ta’ Chievo. It-tim ta’ Roma ggarantixxa l-kwalifikazzjoni għall-fażi tal-gruppi fiċ-Champions League tal-istaġun li ġej, wara sensiela ta’ ħmistax-il logħba mingħajr megħeluba fil-Kampjonat Taljan. Fil-fatt, l-aħħar telfa waslet kontra Juventus, u din hija l-unika telfa li sofra s’issa Luciano Spalletti. Min-naħa l-oħra, it-tim ta’ Chievo se jkun qed jagħmel dak kollu possibbli hekk kif se jipprova jispiċċa fl-ogħla pożizzjoni li qatt spiċċa fl-istorja tiegħu, filwaqt li jżomm ħajjin it-tamiet għall-kwalifikazzjoni flEuropa League.

Napoli se jkollhom test iebes quddiemhom illum hekk kif se jkunu qed jivvjaġġaw għand Torino. Il-Partenopei għadhom ma kkonfermawx il-pożizzjoni tagħhom fittieni post hekk kif bdew ġejjin aktar dubji minn mindu Roma sabu l-forma. Huwa proprju għalhekk li Napoli ma jaffordjawnx li jitilfu din il-logħba hekk kif Roma jinsabu qribhom sew u kapaċi jaqbżuhom hekk kif jintemm l-istaġun. Min-naħa tagħhom, Torino għaddejjin minn forma tajba hekk kif irnexxielhom jirbħu erba’ logħbiet mill-aħħar sitt logħbiet tagħhom u skurjaw ukoll sbataxil gowl fl-aħħar disa’ logħbiet li lagħbu. Dan jikkuntrasta mal-fatt li Napoli ma rnexxielhomx jiskurjaw gowl wieħed fl-aħħar żewġ dehriet tagħhom.

FIORENTINA V PALERMO Biex iżomm it-tamiet ħajjin li jispiċċa mal-ewwel erbgħa, it-tim ta’ Fiorentina żgur li ma jistax jaffordja telfa kontra Palermo. Riċentament, il-plejers ta’ Paulo Sousa sofrew daqqa kbira fil-kunfidenza tagħhom, tant li fl-aħħar ħames logħbiet tagħhom, irnexxielhom jirbħu darba biss. Minnaħa l-oħra, għat-tim Sqalli ta’ Palermo, il-ġlieda biex ma jaqax ilha għaddejja għal dawn l-aħħar ġimagħtejn, fejn filfatt irnexxielhom jakkwistaw seba’ punti mill-aħħar tliet logħbiet. Id-differenza fil-gowls biss qed tissepara lilhom u

SEBA’ REBĦIET IN FILA Rosberg għamel tluq tajjeb li ppermettielu jżomm l-ewwel post mingħajr wisq intoppi. Għal darb’oħra, però, l-interess kien aktar lura fil-klassifika hekk kif fit-tieni kurva diversi sewwieqa nqabdu f ’inċident wara li ħabta ta’ Kvyat ma’ Vettel wasslet għal numru kbir ta’ kuntatti u konfużjoni sħiħa.

Inċidenti kbar

SPORTS

biss. Ġlieda għall-podju Matul id-dawriet ta’ wara, Rosberg beda jestendi l-vantaġġ tiegħu fuq il-kompetituri l-oħra b’mod konsistenti. Min-naħa l-oħra, Raikkonen beda jiżżerżaq l-isfel fil-klassifika hekk kif Bottas u Hamilton qabżuh mingħajr wisq diffikultà.

Il-Brittaniku ssielet kemm seta’ biex jaqbeż lill-Finlandiż talWilliams, però dan tal-aħħar saq tajjeb u żamm it-tieni post għal xi ħin. Biex itejjeb is-sitwazzjoni tiegħu, Hamilton beda jagħfas kemm jiflaħ fuq il-gass biex jipprova jaqbeż lil Bottas meta daħal għallpit stop tiegħu. Madankollu, wara li kien imiss lil Hamilton biex jieqaf, huwa sab maġenbu lil Bottas meta ħareġ mill-pitlane. Hawnhekk, ilFinlandiż irnexxielu jaħtaf millġdid il-pożizzjoni tiegħu hekk kif seta’ jserraħ fuq sett ta’ roti li kienu aktar sħan minn dawk ta’ Hamilton.

Dan il-vantaġġ ma damx wisq igawdih, però, għaliex Hamilton eventwalment qabżu wkoll u tefa’ għajnejn fuq Rosberg li dak ilħin kien madwar 15-il sekonda quddiemu.

RAPPORT U ANALIŻI TA’ LIAM GAUCI

KLASSIFIKA: RUSSJA POŻ.

01 02 03 04 05 06 07 08 09 10

SEWWIEQ Nico Rosberg Lewis Hamilton Kimi Raikkonen Valtteri Bottas Felipe Massa Fernando Alonso Kevin Magnussen Romain Grosjean Sergio Perez Jenson Button

TIM Mercedes Mercedes Ferrari Williams Williams McLaren Renault F1 Team Haas F1 Team Force India McLaren

Dan l-inċident wassal għalleliminazzjoni immedjata ta’ Hulkenberg u Haryanto, filwaqt li Gutierrez, Ricciardo, Kvyat u Vettel ġarrbu ħsarat konsiderevoli.

Madankollu, l-agħar kien għadu ġej għal dan tal-aħħar hekk kif kienu sejrin tajjeb għas-sewwieqa Kvyat reġa’ ħabat fih fil-kurva ta’ tat-Toro Rosso, imma f ’temp wara. Din id-darba, il-kuntatt kien ta’ ftit dawriet huma qalgħu tant qawwi li daħħal lill-Ġermaniż daqqa ta’ ħarta doppja. L-ewwel fil-ħajt u ġab fi tmiemha t-tellieqa waħda waslet fit-28 dawra meta tiegħu. Is-serje ta’ inċidenti l-istewards iddeċidew illi Sainz li kkawża Kvyat wasslitu biex kien daħal b’mod aggressiv wisq jingħata stop-go penalty ta’ għaxar fuq Palmer, azzjoni li waslet għal sekondi, filwaqt li Gutierrez ngħata penalità ta’ għaxar sekondi. Seba’ drive-through penalty għall-ħabta dawriet wara, Verstappen, li dak li kellu ma’ Hulkenberg. il-ħin kien qiegħed fis-sitt post, L-affarijiet komplew jiggravaw esperjenza problemi fil-power fid-dawra ta’ wara għall-Force unit tiegħu li ġegħluh jipparkja India meta Perez sofra puncture l-vettura mal-ġenb tat-traċċat. li ġegħlitu jidħol ibiddel irProblemi tekniċi esperjenzahom roti tiegħu. Flimkien miegħu ukoll Hamilton żewġ dawriet ngħaqqdu diversi mis-sewwieqa li wara meta t-tim tiegħu avżah li kienu nvoluti fil-ħabtiet tad-dawra kellu problema bil-pressjoni talpreċedenti. L-istess inċidenti Problemi ilma. Din ġegħlet lill-Brittaniku wasslu għall-ħruġ tas-Safety Car li jabbanduna l-ġirja wara Rosberg però damet barra sat-tielet dawra Sa din il-fażi tat-tellieqa l-affarijiet għall-ewwel post biex jipprova

PUNTI ĦIN N.Rosberg 100 Punt 1:32:41.997 L.Hamilton 57 Punt K.Räikkönen +25.022 43 Punt +31.998 D.Ricciardo 36 Punt +50.217 S.Vettel 33 Punt +1:14.427 F.Massa 32 Punt +1 lap R.Grosjean 22 Punt +1 lap D.Kvyat 21 Punt +1 lap V. Bottas 19-il Punt +1 lap M.Verstappen 13-il Punti +1 lap

jillimita r-riskju ta’ problemi aktar serji. It-tattika tiegħu ħadmet hekk kif ftit minuti wara t-tim avżaw li s-sitwazzjoni kienet stabbilizzat ruħha. Madankollu, huwa intalab biex ikompli jevita li jkun aggressiv wisq fis-sewqan tiegħu ħalli ma jkunx hemm aktar sorpriżi koroh mil-lat tekniku.

B’hekk, il-Mercedes reġgħu kisbu 1-2 finish ieħor li kabbar ilvantaġġ tagħhom fuq il-Ferrari għal 81 punt fil-klassifika talkostrutturi. Fit-tielet post spiċċa Raikkonen illi rnexxielu jirranka biżżejjed biex jerġa’ jaqbeż lil Bottas. B’din ir-rebħa Rosberg laħaq ir-rekord ta’ Michael Schumacher, Alberto Ascari u Sebastian Vettel li kisbu seba’ suċċessi konsekuttivi.

FORMULA 1

kullhadd.com

08|05|2016 39

LIL HINN MIĊ-ĊIRKWIT Minkejja dawn l-intoppi, ilMercedes sostna li t-tim se jibqa’ jaħdem bħala grupp magħqud, magħmul minn uħud mill-aqwa esperti tas-settur, biex jibnu fuq is-suċċessi li nkisbu fl-aħħar snin.

Matul l-aħħar jiem, l-aħbarijiet li ċċirkulaw wara l-kwinti talFormula 1 kienu bosta u relatati ma’ diversi setturi tal-isport. Ilkwistjonijiet relatati mal-ftehim li kien maqbul bejn il-manufatturi tal-magni, l-FOM u l-FIA reġgħu kienu prominenti mhux ħażin fid-dinja tal-F1. Madankollu, l-aħbarijiet ewlenin fl-aħħar jiem kienu marbutin mal-passat, preżent u futur tas-sewwieqa.

Għandhom għalih?

Kvyat jitlef postu Aħbar xokkanti li ħareġ nhar il-Ħamis li għadda kienet iddeċiżjoni tar-Red Bull Racing (RBR) li jibgħatu lil Kvyat lura mat-Toro Rosso b’mod immedjat b’konsegwenza tal-inċidenti li kellu fil-Gran Premju ta’ Sochi.

F’din it-tellieqa huwa ħabat ma’ Vettel darbtejn, żbalji li wasslu lill-Ġermaniż biex jibqa’ dieħel f ’barriera u jirtira mit-tellieqa.

Agħar minn hekk, huwa nvolva wkoll lill-kollega tiegħu Daniel Ricciardo f ’inċident minnhom, żball li kkawżat ħsarat sostanzjali fil-vettura tal-Awstraljan. Wara t-tellieqa, l-RBR evitaw li jikkundannaw lil Kvyat b’mod iebes. Madankollu, diversi figuri prominenti ma ddejjqu xejn milli jgħidu li l-inċidenti kienu tort tarRussu. Huma sostnew li Kvyat se jkun qiegħed ikompli l-iżvilupp tiegħu mat-Toro Rosso.

Postu se jieħdu Max Verstappen illi se jingħaqad magħhom minn mat-Toro Rosso mill-Gran Premju ta’ Spanja stess. Għadu mhuwiex magħruf jekk din il-bidla hijiex waħda permanenti, però hemm spekulazzjoni li s-sewwieq Olandiż għamilha ċara li jekk ma jingħatax post mal-RBR sal-2017, huwa kien lest li jitlaq ma’ tim aktar kompetittiv. Għaldaqstant, wieħed jispekula li mhux se jsiru passi lura nieqes xi żvilupp mhux mistenni.

Button mal-Williams?

Skont rapporti li dehru fil-midja Brittanika, Jenson Button kien qrib ħafna li jerġa’ jingħaqad malWilliams lejn l-aħħar tal-istaġun li għadda wara staġun ieħor diżappuntanti mal-McLaren.

Għaldaqstant, l-istess rapporti jgħidu li ma kinitx kumbinazzjoni li l-Williams ħabbru l-estenzjoni tal-kuntratt ta’ Bottas wara li l-McLaren ikkonfermaw dak ta’ Button.

Madankollu, huwa mifhum li l-bieb tal-Williams għadu mhuwiex magħluq għas-sewwieq Brittaniku għaliex kemm ilkuntratt ta’ Massa, kif ukoll dak Bottas se jiskadu fl-aħħar ta’ dan l-istaġun.

Lest li jqatta’ l-karti Kif irrappurtajna l-Ħadd li għadda, fid-29 ta’ April intlaħaq qbil fost il-membri tal-World Motor Sport Council illi mistenni li jwassal għal regolamenti ġodda

relatati mal-forniment tal-magni bejn l-2017 u l-2019.

Fejn jidħlu l-ispejjeż relatati malmagni, kien deċiż li fl-2017 dawn jorħsu b’€1 miljun biex imbagħad jorħsu b’€3 miljuni oħra fl-2018.

Sabiex wieħed jagħti kuntest, attwalment huwa maħsub li l-power units jiswew bejn €22 miljun u €25 miljun.

L-istakeholders waslu wkoll għal qbil dwar mod kif jevitaw li jiġri bħall-istaġun li għadda fejn irRed Bull Racing sabu ruħhom f ’riskju serju li jispiċċaw mingħajr fornitur tal-magni. Dan se jsir billi jiddaħħal obbligu ta’ forniment li se jkun infurzat matul il-perjodu ta’ omologazzjoni tal-power units.

Fejn tidħol l-omologazzjoni, l-WMSC approvat ukoll ittneħħija tas-sistema ta’ tokens mis-sena d-dieħla, riforma li se tħalli lill-fornituri jintroduċu żviluppi tekniċi b’aktar libertà matul l-istaġun.

Madankollu, din il-ġimgħa s-CEO tal-FOM Bernie Ecclestone qal li huwa lest li jarmi dan il-ftehim jekk dan ma jaħdimx kif mixtieq. Ħafna mill-midja u t-timijiet dehru aktar interessanti fl-aspett tal-ispejjeż ta’ manifattura u forniment. Ecclestone, però, qal li l-aktar ħaġa importanti fil-ftehim kien l-isforz biex ir-rendiment talmagni jkun ugwali kemm jista’ jkun.

Għaldaqstant, huwa ma eskludiex il-possibbiltà li jerġgħu jirritornaw il-magni b’aspirazzjoni naturali bħall-V8s. Dan hekk kif il-fornituri diġà huma familjari ħafna ma’ dik it-teknoloġija u

kollha jafu kif jisfruttawha sew għad-differenza tal-V6 ibridi.

Jibdew it-testijiet Sadanittant, nhar it-Tlieta li għadda l-Ferrari taw bidu għattestijiet tal-prototipi tar-roti Pirelli li se jintużaw fl-2017. Is-sewwieq f ’dawn il-provi kien Jean-Eric Vergne illi saq F14-T b’roti taddaqs tal-2016 illi però kellhom elementi sperimentali. Dan ittest huwa parti minn programm approvat mill-FIA li din is-sena se tħalli lill-Pirelli tagħmel diversi provi tar-roti l-ġodda b’vetturi tal2013 u 2014.

F’fażi aktar avvanzata tal-istudju, il-Pirelli se jkunu jistgħu jiskedaw 25 ġurnata li fihom ħa jużaw roti tad-daqs tal-2017 fuq vetturi tal2016. Dan is-sett ta’ testijiet talaħħar se jkun permess ukoll fl2017 u l-2018.

Jiddefendu ruħhom Fuq tema differenti, ta’ min isemmi ittra li kienet ippubblikata mill-Mercedes. Fl-aħħar jiem saru akkużi mis-sostenituri ta’ Lewis Hamilton li allegaw illi l-Mercedes wettqu atti ta’ sabutaġġ fil-konfront tiegħu hekk kif kien il-vittma ta’ diversi problemi tekniċi.

Madankollu, fl-ittra tagħhom il-Mercedes ċaħdu l-akkużi b’mod qawwi u taw spjegazzjoni dettaljata ta’ x’ġara fir-Russja fejn żvelaw ukoll illi anki Rosberg esperjenza problemi tekniċi li kważi ppreġudikawlu t-tellieqa.

Min-naħa tiegħu, Hamilton ikkonferma li huwa dejjem ngħata appoġġ sħiħ mit-tim u li l-problemi li esperjenza fl-aħħar tlielaq ma kinux tort tagħhom.

Madankollu, huwa ma kellux opinjoni daqstant pożittiva talistewards li fil-fehma tiegħu huma deċiżi li jagħmlulu l-ħsara.

Huwa għamel din l-akkuża wara li l-istewards ta’ Sochi tawh ċanfira għaliex irritorna fuq ittraċċat b’mod irregolari fit-tieni kurva. Din kienet it-tieni darba li l-istewards ġibdulu l-attenzjoni fl-2016 għal aġir ta’ din ix-xorta wara li fil-Baħrejn kien imċanfar talli saq b’lura fil-pitlane wara li lesta d-dawra tiegħu fis-sessjoni ta’ kwalifikazzjoni.

Jekk Hamilton jerġa’ jinstab ħati ta’ aġir ieħor ta’ din ix-xorta, huwa se jsib ruħu fil-mira ta’ penalità ta’ għaxar pożizzjonijiet fil-grid tat-tluq. Il-Brittaniku esprima l-fehma li din l-eventwalità hija inevitabbli hekk kif għad baqa’ sbatax-il tellieqa xi jsiru. Din issitwazzjoni ġiet deskritta minnu bħala redikola hekk kif qegħda tneħħi ħafna mill-gost tas-sewqan.

Hamilton sostna li dak li ġralu flaħħar ġimgħat fakkru fiż-żmien meta kien għadu jsuq fil-karts fejn kien ikun hemm stewards li jimmanipulaw ir-riżultati b’diversi penalitajiet li jissabotaw ix-xogħol kbir li kien isir minnaħa tat-timijiet.

Għad għandhom il-problemi Fl-aħħar, ta’ min jinnota kummenti li għamel il-manager tas-Sauber Beat Zehnder dwar it-tim tiegħu fejn spjega li s-sitwazzjoni finanzjarji tagħhom għadha prekarja. Huwa qal ukoll li, minħabba l-mod kif żdiedu l-ispejjeż fl-aħħar snin, il-flus li deħlin mill-isponsors u l-premji finanzjarji li jingħataw fuq bażi annwali m’għadhomx biżżejjed.

Zehnder ma tax indikazzjonijiet li t-tim Żvizzeru qiegħed f ’periklu imminenti, però spjega li kellhom żminijiet aħjar minn dawk preżenti.

Fi Frar u Marzu kien irrappurtat li t-tim kien qiegħed jesperjenza problemi finanzjarji tant serji li wasal biex iħallas lill-ħaddiema tard. Din is-sitwazzjoni wasslet lit-team principal Monisha Kalterborn biex taqbeż diversi tlielaq hekk kif għaddejja b’ħidma intensiva bl-għan li ssib sorsi ġodda ta’ dħul għas-Sauber.

Però, kien hemm min spekula li l-intenzjoni tan-negozjati kienu aktar kumplessi minn hekk fejn iċċirkulaw għejdut li t-tim jista’ jinbiegħ lil sidien ġodda qabel tmiem l-istaġun.

40 08|05|2016

kullhadd.com

LOKALI

30 PULIZIJA JIEĦDU ĠUSTIZZJA

Protesta li kellu jkollha bħala protagonista s-soċjetà ċivili spiċċat intużat bħala teatrin minn numru ta’ deputati u uffiċjali tal-Partit Nazzjonalista. Fost dawn kien hemm Simon Busuttil, Mario de Marco, Francis Zammit Dimech u Rosette Thake li ħadu magħhom diversi partitarji Nazzjonalista bl-għan li

jkomplu jimbuttaw l-aġenda distruttiva tal-Oppożizzjoni.

Id-differenza fl-aġenda tal-membri tassoċjetà ċivili u l-partitarji Nazzjonalista kienet tant ċara li ħin minnhom dawn tal-aħħar bdew jaggredixxu verbalment lil dawn tal-ewwel bi kliem ħażin, aġir li wassal għall-intervent tal-Pulizija.

Kitba ta’ b’effett minn dati li jmorru ALEANDER BALZAN lura skont il-każi rispettivi, fost l-oħrajn ivarjaw minn surġenti li se jiġu promossi għar-rank ta’ Fis-sigħat li ġejjin madwar tle- surġenti maġġuri tat-tieni jew tin pulizija se jibdew jirċievu l-ewwel klassi, u kuntistabbli li rimedji għal inġustizzji li sof- se jiġu promossi għall-grad ta’ surġent. rew fi snin preċedenti.

Għoxrin persuna oħra li Dan wara li l-ilmenti tagħhom ġew milqugħa mill-bord għadhom qegħdin iservu jew tal-Grievances imwaqqaf servew fil-Korp, hu mistenmill-Gvern fl-2014, fejn ġew ni li jirċievu fiż-żmien li ġej mistħarrġa każi ta’ inġustizz- benefiċċji oħrajn li jinkludu ji, bl-ilmenti milqugħa jmorru kumpens finanzjarju bħal pensjoni aġġustata. lura għal seba’ snin qabel.

F’kummenti ma’ din ilB’hekk tkompli ssir ġustizzja ma’ dawk li batew inġus- gazzetta, il-Ministru għall-Intizzji fuq il-post tax-xogħol tern u s-Sigurtà Nazzjonali tagħhom fl-imgħoddi, din Carmelo Abela qal li fl-aħħar id-darba ma’ dawk li offrew is- jiem bdew jiġu implimentati r-rakkommandazzjonijiet talservizzi tagħhom fil-Pulizija.

Fil-fatt, għada, f ’ċerimon- bord li investiga dawn il-każija qasira li se tkun qed issir jiet u li dan ma kienx l-ewwel fil-Kwartieri Ġenerali tal-Pu- wieħed tal-forma tiegħu.

Huwa qal li din kienet deċiżlizija fil-Furjana, għaxar pulizija se jirċievu l-promozzjoni- joni oħra mmirrata biex issewwi l-inġustizzji li seħħew jiet mistħoqqa lilhom.

Il-promozzjonijiet, li se jkunu fl-imgħoddi.