Kullhadd 08 06 2014 by Kullħadd Editor

www.kullhadd.com

NITKELLMU MAL-

GÓAQDA ALKOÓOLIÇI ANONIMI DWAR IL-ÓIDMA TAGÓHOM

Il-Óadd 8 ta’ Ìunju, 2014 Óar©a Nru 1,091

Ara pa©na 7

Prezz ›0.80

LIÌIJIET IKTAR ÌUSTI

Is-sistema ©udizzjarja ta’ pajjiΩna lbiera˙ rat tibdiliet importanti li ©abu mag˙hom iktar drittijiet g˙al persuni li jkunu suspettati jew akkuΩati b’reat kriminali. AvviΩ legali ppubblikat ilbiera˙ jag˙ti lis-suspettat jew l-akkuΩat id-dritt tal-aççess g˙al informazzjoni biex b’hekk ikunu jistg˙u j˙ejju a˙jar id-difiΩa tag˙hom. L-g˙otja ta’ dan id-dritt i©ib lil pajjiΩna konformi ma’ Direttiva ma˙ru©a mill-Unjoni Ewropea fl-2009 f’dan ir-rigward. Il-Ministru g˙all-Ìustizzja Owen Bonnici Ωvela wkoll li fixxhur li ©ejjin il-Gvern se jippubblika g˙add ta’ emendi li jag˙tu drittijiet ©odda lill-akkuΩat u b’hekk pajjiΩna jkun fost l-a˙jar pajjiΩi fl-Ewropa f’dan is-settur.

Ara pa©na 2

BEJN 20 U 30 PULIZIJA GÓAT-TURIÛMU

IL-KONTROVERSJA TAL-INSIB

Wara mistoqsijiet minn din il-gazzetta, il-Ministeri g˙at-TuriΩmu u l-Intern Ωvelaw li mistennija jkunu bejn 20 u 30 il-membri tal-pulizija assenjati speçifikament g˙at-turiΩmu. Dan se jsir b’rabta mal-kunçett tat-Tourism Police li mistenni jidda˙˙al fis-se˙˙ mis-sena d-die˙la. Ara pa©na 3

Wara l-kontroversja li qamet din il-©img˙a madwar il-possibbiltà li jer©a’ jidda˙˙al l-insib g˙all-g˙asafar tal-g˙ana matul l-ista©un tal-˙arifa, is-Segretarjat Parlamentari rilevanti, l-FKNK u l-BirdLife Malta tkellmu ma’ din il-gazzetta dwar il-poΩizzjoni attwali tag˙hom fuq dan is-su©©ett. Ara pa©na 4

Lokali

02 08.06.2014

OPERAZZJONI FUQ SKALA KBIRA

Ritratt – AFM | JUSTIN GATT

Il-Forzi Armati ta’ Malta kienu involuti f’operazzjoni ajrunavali fuq skala kbira fil-lejl ta’ bejn il-Ìimg˙a u s-Sibt. L-AFM ng˙aqdu ma’ diversi forzi talajru u tal-ba˙ar ©ejjin mill-Italja u l-Istati Uniti li ntervienew biex joffru l-assistenza lil 25 dg˙ajsa bl-immigranti li ©ew individwati f’nofs ta’ ba˙ar. Minbarra l-forzi navali ta’ dawn iΩ-Ωew© pajjiΩi, kienu involuti wkoll diversi bastimenti merkantili li kienu qeg˙din fiΩΩona. Fi stqarrija li ˙ar©u wara dan l-avveniment, l-AFM qalu li huma kkontribwixxew g˙al din l-operazzjoni permezz ta’ tliet bastimenti, kif ukoll vettura tal-ajru li normalment tintuΩa g˙ar-rondi marittimi. LAFM iddeskrivew din l-operaz-

zjoni ta’ salvata©© b˙ala wa˙da mill-ikbar li se˙˙ew fil-ba˙ar Mediterran matul dawn l-a˙˙ar snin. Óidma kon©unta mal-bastiment USS Bataan rat lill-immigranti ji©u trasferiti fuqu qabel ma ©ie deçiΩ li ˙amsa minnhom kellhom ji©u trasferiti fl-Isptar Mater Dei permezz ta’ V22 Osprey li telaq mill-istess vapur. Dawn l-immigranti, li kienu jikkonsistu minn tliet irgiel, mara u tarbija, tniΩΩlu flAjruport Internazzjonali ta’ Malta fejn kien hemm ambulanza qieg˙da tistennihom biex te˙odhom lejn l-Isptar Mater Dei. L-operazzjoni kollha kienet ikkoordinata miç-Çentri ta’ Salvata©© u Koordinazzjoni ta’ Malta u l-Italja.

“IL-MIGRAZZJONI GÓANDHA TKUN GÓAÛLA U MHUX NEÇESSITÀ” Il-Ministru Helena Dalli Il-Ministru g˙ad-Djalogu Soçjali, Affarijiet talKonsumatur u Libertajiet Çivili Helena Dalli qalet li l-migrazzjoni huwa fenomenu naturali hekk kif il-bniedem jipprova jfittex opportunitajiet ©odda biex itejjeb il-kundizzjoni tieg˙u. Madankollu, hija sa˙qet li l-migrazzjoni g˙andha tkun g˙aΩla u mhux xi ˙a©a li ssir ta’ bilfors jew, ag˙ar minn hekk, min˙abba ra©unijiet ta’ ˙ajja u mewt. Il-Ministru Dalli qalet dan waqt li kienet qieg˙da tindirizza l-103 edizzjoni talInternational Labour Conference (ILO) li din is-sena g˙aΩlet it-tema ‘Fair Migration – Setting an ILO Agenda’. Hija sostniet ukoll li l-Gvern Malti huwa kommess illi ja˙dem spalla ma’ spalla malNGOs u l-unjins biex ji©i assigurat li l-migrazzjoni ma t˙alli impatt negattiv fuq l-ebda parti tas-soçjetà. Fl-opinjoni tag˙ha, dan l-g˙an jintla˙aq permezz

tar-rispett lejn l-individwalità tal-immigranti, imma wkoll billi ji©i aççertat li, min-na˙a tag˙hom, dawn il-persuni jirrispettaw in-normi tas-soçjetà li qeg˙din jg˙ixu u ja˙dmu fiha. Il-Ministru g˙ad-Djalogu Soçjali, Affarijiet talKonsumatur u Libertajiet Çivili qalet li l-kwistjoni tal-immigrazzjoni titlob il-kooperazzjoni fuq livell internazzjonali jekk irid ikun hemm çans ta’ soluzzjonijiet konkreti u fakkret li Malta ilha tappella g˙all-˙olqien ta’ politika re©jonali u l-qsim tar-responsabbiltà f’dan ir-rigward. Il-Ministru Dalli ˙adet din lokkaΩjoni biex tifra˙ lidDirettur Ìenerali tal-ILO, Guy Ryder, li ©ibed l-attenzjoni g˙as-sitwazzjoni diffiçli li qeg˙din i˙abbtu wiççhom mag˙ha miljuni ta’ immigranti minn madwar id-dinja u talli ippreΩenta rapport fattwali li se jipprovdi baΩi tajba g˙al azzjoni effettiva.

JIDÓOL ID-DRITT GÓAD-DISCLOSURE FI PROÇEDURI KRIMINALI Ilbiera˙ il-Ministru g˙all-Ìustizzja Owen Bonnici ˙abbar li da˙al fis-se˙˙, permezz talavviΩ legali 198/2014 u 200/2014, id-dritt g˙ad- disclosure. Dan huwa dritt ©did u importanti favur il-persuna li tkun arrestata fi proçeduri kriminali. Dan huwa dritt li permezz tieg˙u suspettat jew akkuΩat ikollu aççess g˙all-informazzjoni fi proçeduri kriminali. B’dan il-mod l-akkuΩat jew suspettat ikun f’poΩizzjoni a˙jar li jikkontesta b’mod effettiv il-le©ittimità tal-arrest jew id-detenzjoni, u jkollu aççess g˙al kull materjal ta’ evidenza fil-pussess talPulizija, kemm jekk favur jew kontra l-imsemmija persuna suspettata jew l-akkuΩat, jew lill-avukati tieg˙u sabiex tkun salvagwardjata l-©ustizzja talproçedimenti u li jipprepara d-difiΩa tieg˙u. Dan id-dritt se jippermetti persuni suspettati jew akkuΩati li jippreparaw iddifiΩa tag˙hom bl-a˙jar manjiera u se jwassal g˙al proçe-

duri aktar spediti u effiçjenti. Fi stqarrija l-Ministeru g˙allÌustizzja qal li kien ilu snin jin˙ass il-bΩonn li l-persuni suspettati jew akkuΩati g˙andhom jing˙ataw aççess g˙ad-dokumenti u provi materjali fil-fajl miΩmuma mill-awtoritajiet kompetenti. L-avviΩ legali g˙adda bissa˙˙a ta’ emendi li kienu saru fl-abbozz ta’ li©i li jemenda diversi materji kriminali ppublikat nhar it-18 ta’ Marzu 2014. F’livell Ewropew, l-Unjoni Ewropea ilha mit-30 Novembru 2009 li g˙addiet direttiva dwar pjan g˙attis˙i˙ tad-drittijiet proçedurali ta’ persuni suspettati jew akkuΩati fi proçedimenti kriminali li jinkludu miΩura dwar id-dritt g˙all-informazzjoni. Il-Gvern fix-xhur li ©ejjin mistenni jippubblika g˙add ta’ emendi li jag˙tu drittijiet ©odda lill-akkuΩat u b’hekk pajjiΩna jkun fost l-a˙jar pajjiΩi fl-Ewropa f’dan is-settur.

Lokali

08.06.2014 03

RIFORMA LI TÓARES IS-SIGURTÀ B’MOD GÓAQLI L-influss dejjem ikbar ta’ turisti ©ejjin lejn pajjiΩi ©ab mieg˙u mhux biss opportunitajiet, imma wkoll diversi sfidi ©odda. Fost dawn lisfidi hemm dik tas-sigurtà, fatt li wassal lill-Gvern biex jie˙u passi sabiex il-Forzi tal-Ordni tag˙na jkunu attrezzati a˙jar biex jissalvagwardjaw b’mod g˙aqli lit-turisti, kif ukoll lill-Maltin f’dan il-kuntest partikolari. Din il-gazzetta ˙adet il-kummenti tal-Ministru g˙atTuriΩmu Edward Zammit Lewis, kif ukoll il-Ministru g˙all-Intern u s-Sigurtà Nazzjonali Manuel Mallia, biex tifhem a˙jar fiex tikkonsisti din ir-riforma. Tourism Police “Tajjeb li jing˙ad illi n-numru rekord ta’ turisti li ji©u f’pajjiΩna j©ib mieg˙u çerti sfidi importanti,” spjegalna lMinistru Zammit Lewis. “Kien g˙alhekk li n˙asset il-˙tiega li ji©u stabbiliti lhekk imsej˙a Tourism Zones, fejn iddiversi ministeri, flimkien mas-settur privat u entitajiet li b’xi mod jew ie˙or g˙andhom x’jaqsmu mat-turiΩmu, ta˙t it-tmexxija tal-Ministeru g˙at-TuriΩmu, in˙arsu lejn l-isfidi li jkollna quddiemna, speçjalment fiΩ-Ωmien fejn ikollna influss kbir ta’ turiΩmu.” Huwa f’dan l-isfond illi l-Gvern ˙are© b’inizjattiva tat-Tourism Police. “Çertament, dawn mhux se jkunu xi tip ta’ pulizija li joqog˙du jissorveljaw lit-turisti, imma se jkunu membri talpulizija eΩekuttiva li se jkollhom kompetenzi speçifiçi biex pajjiΩna jkunu jista’ jaqdi lit-turist a˙jar,” qalilna lMinistru g˙at-TuriΩmu. Huwa Ωied jg˙id illi fost dawn il-kompetenzi hemm l-g˙arfien ta’ çerti lingwi, lg˙arfien ta’ li©ijiet li g˙andhom x’jaqsmu mat-turiΩmu u mad-divertiment, lg˙arfien tad-drittijiet tat-turist, kif ukoll g˙arfien ta’ siti kulturali, reli©juΩi u ta’ interess turistiku. Servizz kontinwu Min-na˙a tieg˙u, il-Ministru Mallia sa˙aq li l-membri tat-Tourism Police se jkunu uffiçjali tal-pulizija li jkunu mag˙Ωula g˙al tal-apposta fejn dawn iridu ikunu profiçjenti minn tal-anqas

f’Ωew© lingwi barranin. Huma se jing˙ataw ukoll kors ta’ ta˙ri© speçifiku fl-Akkademja tal-Pulizija, fosthom fuq l-Istorja ta’ Malta, l-ewwel g˙ajnuna ( first aid ), customer care , li©ijiet, u diversi su©©etti o˙rajn. Sadanittant, kemm il-Korp tal-Pulizija, kif ukoll l-Awtorità g˙at-TuriΩmu, qed ikollhom laqg˙at regolari dwar l-operat, l-g˙aΩla tal-uffiçjali, kif ukoll il-kurrikulu li jridu jsegwu dawk li ji©u mag˙Ωula sabiex jag˙mluha ta’ pulizija f’dan il-qasam. Huwa qalilna wkoll li liskema, li se tibda tit˙addem minn

kmieni s-sena d-die˙la, ser tibda b’madwar 20-30 pulizija li ser ikunu assenjati f’çertu Ωoni turistiçi mag˙Ωula, bis-servizz jibqa’ jing˙ata b’mod kontinwu. Barra minn hekk, il-Ministru g˙all Intern u s-Sigurtà Nazzjonali fakkar li lkomunità kummerçjali f’Paceville waslet fi ftehim preliminari mal-Pulizija sabiex jiffinanzjaw pulizija on extra duty matul is-sajf li ©ej bi preferenza lill- weekends . G˙al dan is-sajf xorta ser jiΩdiedu r-rondi tar-Rapid Intervention Unit, u g˙all-ewwel darba

r-residenti tal-madwar ser ikollhom ilvanta©© ta’ g˙assa fil-lokalità tasSwieqi li nfet˙et aktar kmieni x-xahar li g˙adda. “Ûgur li dan il-Gvern tul din l-a˙˙ar sena sema’ l-ilmenti kemm tar-residenti ta’ Paceville u tal-madwar, kif ukoll lilmenti tal-persuni li g˙andhom stabbilimenti f’din iΩ-Ωona. L-interess ta’ dan il-Gvern jibqa’ dak li jissalvagwardja s-sigurtà bl-aktar mod g˙aqli sabiex ikompli jitkattar it-turiΩmu u n-negozju,” ikkonkluda lMinistru Mallia.

STANDARDS MINN NIES GÓAN-NIES

MEDIÇINA DISPONIBBLI

l-istandards g˙ad-diskussjoni pubblika kien hemm rispons qawwi minn diversi setturi. Dan kollu se˙˙ fl-ispirtu ta’ Gvern li Jisma’, fejn iç-çittadin ing˙ata il-fakultà li jsemma’ le˙nu u jag˙ti l-opinjoni tieg˙u. Se jibda jopera Guardianship Board

Il-Ministru g˙all-Familja u sSolidarjetà Soçjali Michael Farrugia u s-Segretarju Parlamentari g˙ad-Drittijiet ta’ Persuni b’DiΩabbiltà u Anzjanità Attiva Justyne Caruana indirizzaw Seminar Konsultattiv dwar l-Istandards g˙ar-Residenzi g˙al Persuni b’DiΩabbiltà organizzat misSegretarjat Parlamentari g˙adDrittijiet ta’ Persuni b’DiΩabbiltà u Anzjanità Attiva. Il-Ministru g˙all-Familja u sSolidarjetà Soçjali Michael Farrugia spjega dwar kif sa ftit taΩ-Ωmien ilu kien hu stess li ˙adem sabiex ikun hemm fte-

him bejn il-MEPA u l-KNPD biex l-applikazzjonijiet li jsiru ji©u simplifikati. Il-Ministru Farrugia qal li flimkien mas-Segretarju Parlamentari Justyne Caruana issa sar ftehim sabiex dawk ilperiti li huma speçjalizzati filqasam tad-diΩabbiltà u fl-istess ˙in ifittxu l-interess tal-persuni b’diΩabbilità, se jkunu jistg˙u jmorru fuq is-sit tal-kostruzzjoni u jimmodifikaw ixxog˙ol ming˙ajr ma jag˙mlu applikazzjoni kull darba. Michael Farrugia fisser ukoll kif wara li jsir dan ix-xog˙ol, il-perit imbag˙ad ikollu l-

obbligu li jinforma lill-MEPA b’dawk l-emendi li jkunu saru fuq id-disinn ori©inali. Michael Farrugia tkellem ukoll dwar l-ispinta li teΩisti b˙alissa fuq binjiet g˙al persuni b’diΩabbiltà, kemm fuq postijiet tal-Gvern kif ukoll dawk privati. Huwa qal li kien f’dan l-ispirtu li issa wasal iΩΩmien li jitressqu l-istandards li jirregolaw djar g˙al persuni b’diΩabbiltà, kemm g˙al dawk li g˙andhom problema ta’ mobbiltà, kif ukoll g˙al persuni b’diΩabbiltà mentali. Il-Ministru Farrugia qal illi minn meta ©ew imnedija dawn

il-

Is-Segretarju Parlamentari g˙ad-Drittijiet ta’ Persuni b’DiΩabbiltà u Anzjanità Attiva qalet li dan is-seminar konsultattiv qieg˙ed iservi biex isSegretarjat Parlamentari jie˙u iΩjed kummenti u su©©erimenti ming˙and in-nies biex, fla˙˙ar mill-a˙˙ar, ikunu standards g˙an-nies u ming˙and in-nies. Is-Segretarju Parlamentari qalet li dan isseminar sar bl-iskop li dawn listandards ji©u mibnija fuq kummenti me˙uda ming˙and min verament i˙oss il-polz ta’ dan is-settur. Dr Caruana qalet li sSegretarjat Parlamentari identifika post biex tkun l-ewwel proprjetà li tintuΩa b˙ala residenza g˙al persuni b’diΩabbiltà, hekk kif kien wieg˙ed dan il-Gvern. Ûiedet tg˙id li dawn ir-residenzi huma mezz kif il-Gvern ser ikun qieg˙ed jassigura ser˙an il-mo˙˙ lill©enituri ta’ persuni b’diΩabbiltà. Is-Segretarju Parlamentari ˙abbret ukoll li fil-©ranet li ©ejjin ser jibda jopera lGuardianship Board.

Minkejja nuqqasijiet fisswieq internazzjonali, isSegretarjat Parlamentari g˙as-Sa˙˙a ˙abbar li lGvern irnexxielu jassigura konsenja tal-mediçina Buspirone permezz ta’ ˙idma intensiva li saret tul il-jiem li g˙addew. Id-Dipartiment g˙as-Sa˙˙a g˙amel l-arran©amenti neçessarji biex il-Buspirone kienet disponibbli millbiera˙ fl-Isptar Mater Dei u mill-jiem li ©ejjin permezz ta’ L-IspiΩerija tal-G˙aΩla Tieghek.

Lokali

08.06.2014

L-INSIB GÓALL-GÓASAFAR TAL-GÓANA

KULÓADD JGÓID TIEGÓU Il-klima politika matul l-a˙˙ar jiem kienet ikkaratterizzata mis-su©©ett pjuttost ja˙raq tal-kaçça u l-insib. Wara petizzjoni ta’ iktar minn 100,000 ippreΩentata mill-kaççaturi u n-nassaba lill-Parlament Malti nhar it-Tnejn, il-kumitat Ornis g˙amel rakkomandazzjoni lill-Gvern biex l-insib g˙all-g˙asafar tal-g˙ana matul il-˙arifa jer©a’ jid˙ol fis-se˙˙. Dwar din ir-rakkomandazzjoni RITIANNE AGIUS ˙adet il-kummenti tat-tliet entitajiet ewlenin f’din il-kwistjoni: il-Federazzjoni Kaççaturi Nassaba Konservazzjonisti (FKNK), il-Birdlife, u s-Segretarjat Parlamentari g˙all-Biedja, is-Sajd u d-Drittijiet tal-Annimali.

IL-POÛIZZJONI TAL-FKNK

IL-POÛIZZJONI TAL-BIRDLIFE

“XEJN MA JNEÓÓI D-DRITT TA’ “FL-EBDA PAJJIÛ FIL-UE MA JEÛISTU DEROGI TA’ DAN IT-TIP” MALTA BÓALA STAT MEMBRU TAL-UE LI JAPPLIKA DEROGA ÌDIDA”

Fi stqarrija ma˙ru©a minnha din il©img˙a, l-FKNK qalet li fl-2009 l-insib g˙all-g˙asafar tal-g˙ana fil-˙arifa ©ie sospiΩ in©ustament. Madankollu, innegozjati tal-aççessjoni ta’ Malta flUnjoni Ewropea kienu jg˙idu li dan l-insib kien se jit˙alla jkompli sal2008, u li sadanittant kellhom jigu stabbiliti sistemi ta’ tkattir (breeding). Dwar dan il-fatt il-Kap EΩekuttiv talFKNK Lino Farrugia jispjega li ΩΩmien tranΩitorju (deroga) sal-31 ta’ Diçembru 2008 kien intenzjonat sabiex tinstab soluzzjoni sodisfaçenti b˙ala alternattiva g˙all-insib talg˙asafar tal-g˙ana. Dan il-kunçett ta’ trobbija fil-mag˙luq kien ippruvat iΩda, skont Farrugia, ming˙ajr suççess u a skaptu ta’ ˙afna nfiq ta’ flus. “Ta’ min iΩid li ladarba dik id-deroga sal-31 ta’ Dicembru 2008 kienet skadiet, xejn ma jne˙˙i d-dritt ta’ Malta b˙ala Stat Membru tal-UE li japplika deroga ©dida sabiex jer©a’ jkun per-mess l-insib g˙all-g˙asafar tal-g˙ana kif irrakomanda lill-Gvern il-Kumitat Ornis,” sa˙aq Farrugia. Hemm pajjiΩi o˙ra membri tal-UE fejn l-insib g˙all-g˙asafar talg˙ana huwa permess permezz ta’ deroga Mistoqsi dwar il-poΩizzjoni tal-FKNK fuq dawn in-negozjati li saru qabel ma Malta da˙let membru fil-UE, Farrugia jg˙id li negozjatur partikolari, li hu mag˙ruf g˙all-‘mibeg˙da’ li g˙andu g˙al dak kollu li g˙andu x’jaqsam ma’ kaçça u nsib fil-GΩejjer Maltin, u li kien im˙allas biex jinnegozja sitwazzjoni favorevoli biex jibqa’ jsir l-insib g˙all-g˙asafar talg˙ana wara s-s˙ubija ta’ Malta fil-UE,

x’aktarx ma rrispettax id-dmir tieg˙u. “Jista’ jkun li g˙elbitu l-a©enda personali tieg˙u: dik kontra l-kaçça u linsib tal-Maltin u l-G˙awdxin,” isostni Farrugia. Meta kien referut g˙al artiklu fil©urnal Times of Malta li rrapporta kelliem g˙all-Kummissjoni Ewropea jg˙id li l-insib b˙ala prinçipju mhuwiex permess fil-pajjiΩi membri tal-UE, Farrugia qal li d-Direttiva talUE, mag˙rufa b˙ala tal-‘G˙asafar’, ma tippermettix l-insib. IΩid, madankollu, li fl-istess Direttiva, permezz ta’ Artiklu 9, jing˙ata d-dritt lill-Istat Membru li japplika deroga, ji©ifieri jag˙mel eççezzjoni mir-regolamenti tadDirettiva meta ma jkunx hemm soluzzjoni sodisfaçenti o˙ra. Dan sabiex jippermetti, f’dan il-kaΩ, insib g˙allg˙asafar tal-g˙ana f’numri Ωg˙ar, b’kundizzjonijiet ta’ superviΩjoni stretta, b’mod selettiv, u g˙al uΩu ©ustifikat. “Hemm pajjiΩi o˙ra membri tal-UE fejn l-insib g˙all-g˙asafar tal-g˙ana huwa permess permezz ta’ deroga, u w˙ud minnhom jinkludu l-istess seba’ speçi li jonsbu g˙alihom innassaba Maltin u G˙awdxin,” jispjega Farrugia. Dawn il-pajjiΩi huma Spanja u l-Awstrija, fejn f’tal-a˙˙ar linsib huwa wkoll rikkonoxxut millUnesco. “B’hekk huwa çar li Malta ma tkunx qed titlob, la li jinkiser xi prinçipju, la li tkun permessibbli xi illegalità u lanqas xi dritt li m’g˙andhomx ukoll il-pajjiΩi l-o˙ra kollha tal-UE. Ta’ min iΩid li l-Gvern Malti tal-preΩent mhu qed jag˙mel xejn li ma setax jag˙mel bl-istess mod il-Gvern preçedenti,” temm jg˙id il-Kap EΩekuttiv talFKNK.

Nicholas Barbara, Mani©er g˙allKonservazzjoni tal-g˙aqda BirdLife Malta, qal lil din il-gazzetta li l-BirdLife taqbel mat-traspoΩizzjoni tad-Direttiva tal-G˙asafar tal-UE fis-s˙i˙ fil-li©i Maltija, hekk kif kien previst mitTrattat tal-Aççessjoni bejn Malta u lUE. Spjega li f’dan ir-rigward idDirettiva tikkunsidra kull xorta ta’ nsib b˙ala metodu illegali ta’ kif jittie˙du lg˙asafar mis-selva©©. “G˙aldaqstant il-BirdLife Malta ma taqbilx ma kull xorta ta’ nsib fuq kull speçi. Fir-rigward tal-g˙asafar talg˙ana inkwistjoni, dawn huma speçi protetti li d-Direttiva t˙ares mill-kaçça, iktar u iktar mill-insib,” sa˙aq Barbara. “L-insib tal-g˙asafar tal-g˙ana kellu jieqaf fl-2009, wara li l-UE kienet konçediet Ωmien ta’ tranΩizzjoni biex din il-prattika tinqata’ bil-mod matul Ωmien ta’ ˙ames snin minn mindu Malta saret membru tal-UE. B’hekk, fl2009, meta l-ista©un tal-insib g˙allg˙asafar tal-g˙ana ma nfeta˙x, Malta ©iet konformi mad-Direttiva tal-UE dwar l-g˙asafar slava©.” L-impatt tal-insib jista’ jkun ikbar minn dak tal-kaçça tradizzjonali Barbara qal li filwaqt li d-Direttiva tippermetti derogi ta˙t çertu kundizzjonijiet, b˙ala eççezzjoni iktar milli regola, fil-kaΩ tal-insib g˙all-g˙asafar talg˙ana l-BirdLife Malta temmen li Malta m’g˙andhiex ©ustifikazzjoni b’sa˙˙itha biex t˙alli din il-prattika. Fost il-kundizzjonijiet me˙tie©a, hemm dik li tissejja˙ uΩu ©udizzjuΩ (judicious use), li tfisser li trid tag˙mel uΩu g˙aqli talg˙asafar inkwistjoni. “Il-qbid tal-g˙asafar tal-g˙ana biex jinΩammu f’ga©©a g˙al skopijiet rikreattivi tal-bniedem, fil-fehma tag˙na mhuwiex uΩu g˙aqli ta’ dawn l-g˙asafar, iktar u iktar meta dawn listess speçi jistg˙u jinxtraw b˙ala g˙asafar domestiçi li ilhom imrobbija fil-mag˙luq g˙al ©enerazzjonijiet s˙a˙,” sa˙aq Barbara. Spjega li l-prattika tal-insib, avolja hi wa˙da li fil-biçça l-kbira t˙alli g˙asfur ˙aj g˙all-oppost tal-prattika tal-kaçça, hi metodu effiçjenti ˙afna ta’ kif jinsteraq g˙asfur mill-˙ajja naturali u salva©©a tieg˙u. Xibka wa˙da tista’ taqbadlek qatg˙a s˙i˙a ta’ g˙asafar f’tebqa t’g˙ajn u allura l-impatt ta’ din il-prattika jista’ jkun ˙afna ikbar minn

dak tal-kaçça tradizzjonali, sostna Barbara. Ûied jg˙id li, apparti minn hekk, linsib jirrikjedi uΩu sinjifikanti ta’ art li ti©i mnaddfa minn ve©etazzjoni permezz ta’ bexx, ˙ruq, u metodi o˙ra sabiex ji©u operati x-xbieki. “Sfortunatament, f’Malta l-ispazji miftu˙a huma limitati u l-biçça l-kbira tal-imnasab jintramaw fuq art ta’ valur ekolo©iku, spiss anke art pubblika. B’hekk, apparti li l-prattika hi ta’ dannu g˙all-g˙asafar slava©, hi anke ta’ dannu ambjentali.” Mistoqsi jekk is-seba’ speçi ta’ g˙asafar tal-g˙ana li dwarhom qed tintalab deroga humiex f’periklu ta’ estinsjoni, Barbara wie©eb li dawn l-ispeçi huma kkunsidrati protetti kemm fil-li©ijiet Maltin kif ukoll skont id-Direttiva talUE. Avolja fuq skala globali dawn lispeçi mhumiex mhedda, in-numru ta’ w˙ud minnhom ilu nieΩel g˙al diversi snin fil-kontinent Ewropew, u g˙aldaqstant li tonsob g˙alihom jo˙loq periklu ©did fuq dak li qieg˙ed jikka©una t-tnaqqis tag˙hom di©à. “Hekk kif rajna fil-passat, il-prattika tal-insib hi wa˙da li storikament ftit ©iet infurzata jew ikkontrollata millawtoritajiet. Deroga b˙alma qieg˙da ti©i proposta diffiçli biex tirriΩulta filqabda ta’ numri Ωg˙ar ta’ dawn lg˙asafar, u allura l-possibbiltà li Malta tipperikola iktar dawn l-ispeçi hi wa˙da inkwetanti,” sa˙aq Barbara. Mistoqsi jekk hemmx pajjiΩi o˙ra filUE li jippermettu l-insib g˙all-g˙asafar tal-g˙ana matul il-˙arifa, Barbara wie©eb li diversi pajjiΩi fil-UE japplikaw derogi, li mhux neçessarjament huma ©ustifikati, u lanqas li l-UE mhijiex tikkontesta b’mod legali. “L-insib tal-g˙asafar tal-g˙ana permezz ta’ derogi fi Stati Membri t˙alla g˙al diversi ra©unijiet speçifiçi, fosthom fi Spanja bil-g˙an ©enerali li l-prattika tinqata’ wara numru stabbilit ta’ snin.” Ûied jg˙id li f’pajjizi o˙ra b˙all-Bel©ju, isir numru limitat ˙afna ta’ qbid g˙al skopijiet ta’ trobbija. “Fl-ebda pajjiΩ fil-UE ma jeΩistu derogi ta’ dan it-tip li j˙allu l-qbid ta’ dan lammont ta’ g˙asafar protetti g˙al skopijiet ta’ rikreazzjoni. Dan iktar u iktar fil-kuntest tat-Trattat talAççessjoni fejn kien pro©ettat li sal2009 tinqata’ din il-prattika darba g˙al dejjem,” temm jg˙id il-Mani©er g˙allKonservazzjoni ta’ BirdLife Malta.

Lokali

08.06.2014 05

IL-POÛIZZJONI TAL-GVERN

“JEKK TIÌI ADOTTATA L-PROPOSTA TAL-ORNIS, L-INSIB MHUX SE JKUN PRATTIKAT BL-ISTESS MOD BÓAL DAK QABEL L-2009”

SPONSUN (CHAFFINCH) Kwota: 5,000

Mitlub jispjega l-poΩizzjoni talGvern Malti u l-mod kif Ωviluppat din is-sitwazzjoni, kelliem g˙asSegretarjat Parlamentari g˙allBiedja, is-Sajd u d-Drittijiet talAnnimali qal li d-Direttiva tal-UE tal-G˙asafar tipprote©i l-g˙asafar kollha fit-territorju tal-Unjoni Ewropea. Madankollu, min˙abba l-popolazzjoni tag˙hom, diversi speçi ta’ g˙asafar jistg˙u ji©u kkaççjati legalment skont l-istess Direttiva. Id-Direttiva, iΩda, tipprojbixxi metodi ta’ kaçça li mhumiex selettivi, jew li jistg˙u jikkawΩaw lil din l-ispeçi biex tisparixxi lokalment. Il-proposta tal-Gvern Malti dwar l-g˙asafar tal-g˙ana ma ntlaqg˙etx Seba’ speçi ta’ g˙asafar li kienu jinqabdu tradizzjonalment f’Malta sa qabel l-2009 ma kinux jag˙mlu parti mil-lista ta’ g˙asafar li jistg˙u ji©u kkaççjati legalment. Dan minkejja li fl-2002 il-Gvern Malti ppropona lill-Kummissjoni Ewropea biex tinkludi lil dawn lispeçi ma’ din il-lista. G˙alkemm il-Kummissjoni ma laqg˙etx din il-proposta, pajjiΩna ng˙ata perjodu tranΩitorju fit-Trattat talAççessjoni, li permezz tieg˙u linsib g˙all-g˙asafar tal-g˙ana seta’ jkompli sal-2008. Sadanittant pajjiΩna kien obbligat li jibni programm ta’ tkattir biex dawn lg˙asafar jibdew jinxtraw, u mhux jibqg˙u jinqabdu mis-selva©©. Minkejja li dan il-programm ©ie ppruvat, jidher li ma ˙adimx. Meta f’Diçembru 2008 spiçça lperjodu tranΩitorju, l-insib talg˙asafar tal-g˙ana ©ie pprojbit. Madankollu, dan ma waqqafx lil Malta biex teΩerçita d-dritt li tap-

EKRU (SISKIN) Kwota: 1,700

plika deroga minn çertu proviΩjonijiet tad-Direttiva fejn ma tinstabx soluzzjoni sodisfaçenti. Diversi stati membri talUE, inkluΩ l-Awstrija, Spanja u lItalja, japplikaw derogi simili kull sena. Il-Gvern obbligat li jikkunsidra r-rakkomandazzjoni, iΩda mhux obbligat li jadottaha Il-Kumitat Ornis irrakkomanda lapplikazzjoni tad-deroga permessibli f’Artiklu 9 (1) (c) tadDirettiva tal-G˙asafar, li tippermetti l-insib tal-g˙asafar tal-g˙ana ta˙t kundizzjonijiet ta’ superviΩjoni stretta u f’numri Ωg˙ar. Irrakkomandazzjoni saret wara li lKumitat evalwa, fi tliet sessjonijiet konsekuttivi, is-sottomissjonijiet tekniçi, legali u xjentifiçi li saru mill-MEPA, mill-Wild Birds Regulation Unit, mill-BirdLife Malta u mill-FKNK. B˙ala parti mid-diskussjoni, ilKumitat iddelibera fuq il-parametri legali li jikkonçernaw idderoga, inkluΩ it-Trattat ta’ Aççessjoni ta’ Malta, proviΩjonijiet tad-Direttiva tal-G˙asafar talKummissjoni Ewropea u ©urisprudenza rilevanti. AnaliΩi tal-alternattivi u kunsiderazzjoni tal-uΩu ©udizzjuΩ, numri Ωg˙ar, u kundizzjonijiet ta’ superviΩjoni stretta u infurzar ukoll saru. Ìiet diskussa wkoll il-konservazzjoni tas-seba’ speçi tal-g˙asafar tal-g˙ana. Il-Kumitat innota li d-deroga proposta kienet se tkun su©©etta g˙al kontroll strett u limitazzjonijiet, u ma kienx se jkun hemm kontinwazzjoni tal-insib kif kien isir qabel l-2009. Ir-rakkomandazzjoni ©iet adottata wara vot ta’ ˙amsa favur, wie˙ed kontra, u

astensjoni. G˙alkemm il-Gvern huwa obbligat li jikkunsidra lproposta tal-Kumitat Ornis, ilGvern mhuwiex obbligat li jadottaha. L-ebda impatt fuq l-ambjent b’kontrolli stretti Dwar l-impatt fuq l-ambjent, ilGvern qed isostni li jekk il-parametri tad-deroga ji©u kkontrollati u infurzati, ma jkun hemm l-ebda impatt negattiv fuq l-ambjent. Sabiex ikun hemm konformità mal-li©ijiet tal-Kummissjoni Ewropea, id-deroga trid tkun applikata b’kontroll strett, inkluΩ fuq limiti ta’ g˙asafar maqbuda, bΩonn ta’ rappurta©©, bΩonn ta’ liçenzji speçjali, kontroll fuq ilpossibbiltà ta’ impatt fuq l-abitat, u infurzar u superviΩjoni stretta. Dan g˙alhekk ma jkunx kontinwazzjoni ta’ dak li kien isir qabel l-2009. Il-pass li jmiss huwa li l-Gvern jikkunsidra l-proposta tal-Kumitat Ornis kif ukoll il-pariri kollha legali u tekniçi pprovduti millWild Birds Regulation Unit. Huwa biss wara dan il-proçess li lGvern ikun jista’ j˙abbar iddeçiΩjoni tieg˙u. G˙alhekk, qabel ma din id-deçiΩjoni tittie˙ed, ikun prematur li wie˙ed jispekula fuq il-parametri tal-ista©un u l-kontrolli li jistg˙u jidda˙˙lu biex ikun hemm konformità madDirettiva tal-G˙asafar, temm jg˙id kelliem g˙as-Segretarjat Parlamentari tal-Biedja, is-Sajd u d-Drittijiet tal-Annimali.

Ritratti ta’ g˙asafar: Is-seba’ speçi ta’ g˙asafar tal-g˙ana li jinqabdu f’Malta, flimkien mal-kwota li qed ti©i proposta

TAÛ-ÛEBBUÌ (HAWFINCH) Kwota: 500

GARDELL (GOLDFINCH) Kwota: 800

VERDUN (GREENFINCH) Kwota: 4,500

APPARELL (SERIN) Kwota: 2,350

ÌOJJIN (LINNET) Kwota: 12,000

Lokali

06 08.06.2014

“IT-TRIQ KIENET TWILA IMMA MXEJNA ÓAFNA” L-Ispeaker An©lu Farrugia fiç-çelebrazzjoni tas-Sette Giugno Ilbiera˙ pajjiΩna fakkar l-avvenimenti tas-Sette Giugno, meta l-poplu Malti rvella kontra l-kolonjalisti IngliΩi. Dawn l-avvenimenti ˙allew erba’ Maltin mejta u g˙exieren o˙ra midruba. L-irvellijiet tas-Sette Giugno huma kkunsidrati minn ˙afna b˙ala l-ewwel pass lejn Malta ˙ielsa. Fil-˙ar©a tal-lum qed nippubblikaw siltiet mid-diskors tal-Ispeaker tal-Kamra, l-Onorevoli An©lu Farrugia, li sar matul iç-çelebrazzjoni tat-tifkira tas-Sette Giugno.

Ritratti: DOI

“B˙al kull sena niltaqg˙u hawnhekk biex niççelebraw il-jum tas-Sette Giugno, jum speçjali g˙alina lkoll li storikament baqa’ mnaqqax, u g˙andu jibqa’ hekk imnaqqax, fil-memorja ta’ pajjiΩna. Jum li jfakkar meta fl-1919 il-poplu Malti u G˙awdxi, ming˙ajr xkiel tal-inqas vuçi wa˙da, wera g˙aqda nazzjonali u mexxa l©lieda g˙ad-drittijiet tieg˙u b˙ala nazzjon Malti. Huwa dejjem interessanti li wie˙ed jid˙ol aktar fil-fond f’dak li ©ara f’dawk iΩ-Ωminijiet. F’dak il-jum li nqalg˙u l-irvellijiet fil-Belt Valletta, jidher li kien hemm grupp ta’ sostenituri tal-politiku Manwel Dimech li mill-bidu nett kien imexxi b’çertu qawwa l-ideal ta’ nazzjon indipendenti b’rajh f’idejh, u dan speçjalment biex setg˙u ji©u meg˙juna dawk li kienu ming˙ajr drittijiet, bla edukazzjoni u bla xog˙ol. F’dak iΩ-Ωmien tal-©rajja tas-Sette Giugno tal“Illum nistg˙u ng˙idu li t-triq kienet twila imma mxejna ˙afna. Il-poplu Malti sar aktar sovran, ra lil pajjiΩu jakkwista l-Indipendenza, jadotta Kostituzzjoni Repubblikana, i©ib fi tmiemha lpreΩenza tal-baΩijiet militari f’pajjiΩna u jikseb ilÓelsien, imbag˙ad jaqbad il-mixja lejn s˙ubija fl-Unjoni Ewropea, tant li din is-sena fakkarna lg˙axar anniversarju ta’ din l-istess s˙ubija. Issa jidher li mxejna pass ie˙or ’il quddiem biex ting˙ata widen l-g˙ajta kbira li ilha tin˙ass, li lParlament, l-og˙la istituzzjoni tal-pajjiΩ, ikun imsa˙˙a˙ b’dawk l-g˙odod li, filwaqt li jippermettulu li jkun iktar awtonomu, jag˙mluh aktar miftu˙ g˙all-iskrutinju tal-poplu. Minn hawnhekk irrid nirringrazzja kemm lillGvern kif ukoll lill-OppoΩizzjoni g˙ax-xog˙ol kollu li twettaq matul din is sena f’din il-linja ta’ ˙sieb, u nibda billi nsemmi l-Kumitat Mag˙Ωul tal-Kamra li twaqqaf fis-16 ta’ Ottubru 2013 bl-

inkarigu li j˙ejji rapport dwar it-twaqqif ta’ Uffiççju tal-Kummissarju u ta’ Kumitat Permanenti tal-Kamra dwar l-Istandards, l-Etika u l-Im©iba Xierqa fil-Óajja Pubblika. Dan il-Kumitat Mag˙Ωul twaqqaf wara li lKamra, b’mod unanimu, adottat ir-riΩoluzzjoni numru 77, li kienet tressqet mid-Deputat Prim Ministru u Ministru g˙all-Affarijiet Ewropej u Twettiq tal-Manifest Elettorali, l-Onor. Louis Grech, u wara li l-Kap tal-OppoΩizzjoni, l-Onor. Simon Busuttil, kien ukoll ippreΩenta mozzjoni fuq l-istess linja ta’ ˙sieb ftit taΩ-Ωmien qabel lillIspeaker. Dan huwa pass kbir ’il quddiem fid-direzzjoni lejn it-tis˙i˙ tal-Parlament, g˙aliex permezz tal˙atra ta’ Kummissarju u t-twaqqif ta’ Kumitat Permanenti dwar l-Istandards, kull parlamentari se jkun aktar kontabbli fil-qadi tad-dmirijiet tieg˙u fil-˙ajja pubblika.” “Kif semmejt aktar kmieni, pass importanti ie˙or lejn it-tis˙i˙ tal-Parlament Malti huwa dak li jirrigwarda l-awtonomija amministrattiva ta’ din l-istituzzjoni b’tali mod li tkun ˙ielsa minn kull influwenza tal-EΩekuttiv, l-istess EΩekuttiv li hija fl-obbligu li teΩamina. Huwa essenzjali li l-Parlament ikollu din l-indipendenza totali u assoluta fit-tmexxija tal-˙ti©ijiet tieg˙u g˙aliex fil-prattika dan isarraf f’servizzi a˙jar lill-istess Membri tal-Kamra biex min- na˙a tag˙hom ikunu jistg˙u jaqdu daqstant ie˙or a˙jar il-funzjonijiet rappreΩentattivi tag˙hom f’din l-og˙la istituzzjoni tal-pajjiΩ. Is- sena l-o˙ra fid-diskors tieg˙i tas-Sette Giugno kont g˙edt, u nikkwota: ‘Fi kliem ie˙or il-Parlament irid ikollu ssetg˙a li ming˙ajr xkiel i˙ejji l-estimi finanzjarji tieg˙u stess u jamministra r-riΩorsi tieg˙u b’mod ˙ieles u distint minn kull tip ta’ influwenza tal-EΩekuttiv.’ G˙andi l-pjaçir in˙abbar li fil-21 ta’ Mejju 2014, proprju l-g˙ada li tressaq u ©ie approvat l-Ewwel Qari tal-Abbozz ta’ Li©i dwar

“Barra minn hekk hemm ˙afna xog˙ol xi jsir, speçjalment meta nitkellmu dwar tibdil kostituzzjonali. Di©à sar xi tibdil importanti anke permezz ta’ emendi mressqa fil-Parlament minn membri parlamentari b’mozzjonijiet privati, emendi li w˙ud minnhom effettivament di©à saru parti mill-Kostituzzjoni ta’ pajjiΩna. Madankollu, hemm emendi o˙rajn li g˙adhom pendenti, u jiena çert li l-parteçipazzjoni talMembri Parlamentari fid-diskussjoni dwar dawn l-emendi ser tkun b˙as-soltu wa˙da attiva u li tikkontribwixxi b’tali mod li l-Kostituzzjoni ta’ Malta tkun tassew tirrifletti l-˙ti©ijiet ta’ pajjiΩna. Dan qed ng˙idu g˙ax nemmen li din l-istituzzjoni ma tista’ tistrie˙ qatt. Kull min minna huwa b’xi mod konness mat-t˙addim tag˙ha, irid jara li kontinwament na˙sbu fuq kif din listituzzjoni tista’ tkun a˙jar minn kif ˙allewha ta’ qabilna. Irridu naraw li l-Parlament Malti jkun dejjem aktar jirrifletti t-tamiet u l-aspettattivi tal-poplu Malti – u dan bi dritt – kif ukoll li dejjem aktar jirrifletti l-kuxjenza ˙ajja u popolari

1919, Manwel Dimech kien di©à ©ie eΩiljat millIngliΩi. Huwa kien l-uniku Malti eΩiljat millIngliΩi matul l-Ewwel Gwerra Dinjija u kien qieg˙ed jinΩamm f’kamp ta’ konçentrament f’Sidi Bishr f’Lixandra, l-E©ittu. Hemmhekk huwa kien jit˙alla jiffaççja çirkostanzi ibsin ˙afna g˙al sa˙˙tu, anke f’dak li kien jing˙ata b˙ala ikel. Fil-fatt, sa˙˙tu tant marret lura li f’Novembru tal-1920 spiçça pparalizzat wara li tatu puplesija u kellu ji©i trasferit g˙all-Kulle©© ta’ Victoria li kien jinsab ukoll f’Sidi Bishr f’Lixandra. Fil-frattemp, kemm il-Maltin f’Malta kif ukoll il-Maltin li kienu jg˙ixu f’Lixandra, filwaqt li kienu qed i˙ossu t-tbatijiet ta’ din il-persuna kienu wkoll i˙ossu l-problemi li kien g˙addej minnhom pajjiΩna. Kienu qed jaraw lill-Maltin ji©u umiljati, anke bil-mod kif kienu qed ji©u ttrattati mill-IngliΩi dak iΩ-Ωmien.”

ta’ pajjiΩna tramite l-espressjoni u t-t˙addim ta’ demokrazija parlamentari ˙ajja. Fuq dan il-˙sieb irrid li llum, b˙ala President tal-Kamra, f’dan il-jum nazzjonali u tant g˙aΩiΩ g˙alina, minn qalbi nsellem lil dawk kollha li verament emmnu, kif ukoll lil dawk li jemmnu fis-sehem tag˙hom fil-politika, minkejja kemm kultant ikun diffiçli dan ir-rwol. Dan il-jum g˙andu jfakkarna fis-sinçerità kollettiva msawra fuq dan l-impenn politiku komuni li wrew numru ta’ politiçi li ©ew qabilna, li g˙andu jag˙mlilna kura©©, lilna l-politiçi tal-lum, sabiex b’˙idmietna nkomplu nsa˙˙u lill-poplu Malti biex jibqa’ jiddeçiedi hu dwar x’inhu l-a˙jar g˙alih u g˙al pajjiΩu. G˙alhekk il-memorja ta’ dawn il-martri tasSette Giugno g˙andha sservi ta’ riflessjoni qawwija biex inkomplu na˙dmu ˙alli naraw kif nistg˙u nsa˙˙u dejjem aktar l-im˙abba patrijottika lejn dan pajjiΩna u kif nistg˙u nrawmu wkoll dejjem aktar sens ta’ responsabbiltà nazzjonali.”

Standards fil-Óajja Pubblika, is-Sedja po©©iet fuq il-Mejda tal-Kamra rapport dwar din ilmaterja li ©ie m˙ejji minn kummissjoni interna li ˙tart jien fis-16 ta’ April ta’ din is-sena. Flimkien ma’ dan ir-rapport ©ie mqieg˙ed ukoll Abbozz ta’ Li©i dwar it-Twaqqif ta’ Servizz Parlamentari bil-˙sieb li jag˙ti awtonomija amministrattiva s˙i˙a lill-Parlament Malti. Din is-sej˙a ilna nisimg˙uha g˙al bosta snin, partikolarment mill-predeçessuri tas-Sedja waqt din l-okkaΩjoni, u allura issa nistenna li b’mod konkret u reali ng˙addu mill-kliem g˙all-fatti. Ng˙id ukoll li dan il-pass g˙andu jwassal biex Malta ma tibqax l-uniku pajjiΩ fl-Unjoni Ewropea fejn l-og˙la istituzzjoni tal-pajjiΩ, ilParlament, m’g˙andu l-ebda forma ta’ awtonomija, imma jkun eΩempju ˙aj ta’ pajjiΩ Ωg˙ir li kapaçi jag˙mel dik il-quantum leap li tassew tirrifletti l-livell ta’ demokrazija li pajjiΩna kien kapaçi jil˙aq bis-sa˙˙a tal-mexxejja eletti tieg˙u.”

Lokali

08.06.2014 07

79 SENA MIT-TWAQQIF TAL-ALKOÓOLIÇI ANONIMI

“JAQSMUL-ESPErJEnZA,iT-TAMAU S-SAÓÓATAGÓHoMMA’xULxin” Nhar it-Tlieta 10 ta’ Ìunju ja˙bat id-79 sena mill-ewwel laqg˙a ta’ dik li kellha tkun l-g˙aqda dinjija Alko˙oliçi Anonimi (AA). G˙aqda li l-iskop tag˙ha huwa li tlaqqa’ flimkien persuni alko˙oliçi biex jg˙inu lil xulxin jo˙or©u mill-vizzju tax-xorb. Tkellimna ma’ rappreΩentant ta’ din l-g˙aqda f’Malta, li spjegalna kif b˙alissa hemm madwar 120 persuna li jattendu b’mod regolari g˙al-laqg˙at tal-AA. Dawn il-persuni qed jaqsmu l-esperjenza, it-tama u s-sa˙˙a tag˙hom ma’ xulxin. Bejn stockbroker u tabib Kien fl-10 ta’ Ìunju 1935 li lkofundaturi tal-Alko˙oliçi Anonimi, Bill W, li kien stockbroker minn New York, u Dr Bob S, li kien tabib minn Akron, Ohio, kellhom l-ewwel laqg˙a bejniethom. Ìara li Bill kellu kilba kbira biex jixrob waqt li hu kien f’Akron fuq xog˙ol. Kien jaf li l-uniku mezz sabiex iwaqqaf din il-kilba kien li jitkellem ma’ alko˙oliku ie˙or.

Irnexxielu li jsib lil Dr Bob, li min-na˙a tieg˙u qallu li jista’ jkellmu g˙al kwarta biss g˙ax ma kienx joqg˙od g˙al iktar ˙in ming˙ajr xorb. IΩda l-laqg˙a bejn dawn ittnejn damet aktar minn tliet sig˙at, u la Bill u lanqas Bob ma xorbu. Kulma g˙amlu kien li tkellmu fuq il-marda tag˙hom – lalko˙oliΩmu. Hemmhekk irrealizzaw li meta titkellem ma’ alko˙oliku ie˙or, dan iΩommok milli tixrob. Hekk twieldet l-g˙aqda talAlko˙oliçi Anonimi.

Iktar minn Ω e w © miljun membru Ir-rappreΩentant tal-AA

f’Malta spjegalna li llum l-AA kibret mad-dinja kollha u miljuni ta’ alko˙oliçi bbenifikaw mill-programm tat-Tnax il-Pass li Bill u Bob, flimkien mal-ewwel mitt membru, kienu kitbu. Fl-1939 dawn il-persuni kitbu l-ktieb Alcoholics Anonymous , jew kif jafuh il-membri talg˙aqda: Big Book. Hawnhekk niΩΩlu lista ta’ Tnax il-Pass biex wie˙ed ikun jista’ jieqaf mill-vizzju tax-xorb. F’dan il-ktieb hemm ukoll testimonjanzi ta’ nies li rkupraw mill-alko˙oliΩmu permezz tal-Programm talAlko˙oliçi Anonimi. Il-˙ames kapitlu tal-ktieb jifta˙ bis-sentenza: “Ftit ferm kienu dawk li ma rnexxewx meta mxew g˙al kollox fl-istess triq li mxejna a˙na.” U din hi verità, jis˙aq ir-rappreΩentant tal-AA. Mad-dinja kollha llum hemm aktar minn Ωew© miljun membru fl-AA, li qed jiltaqg˙u f’aktar minn 100,800 grupp f’150 pajjiΩ. U dan kollu se˙˙ bis-sa˙˙a ta’ dik il-laqg˙a bejn Bill u Bob fl-10 ta’ Ìunju 1935. Programm spiritwali Il-Programm tal-AA huwa wie˙ed spiritwali fejn wie˙ed

g˙andu jaççetta l-marda u jiddeçiedi li jbiddel l-attitudni tieg˙u lejn ˙ajtu. Fil-fatt lunika ˙a©a li wie˙ed g˙andu bΩonn biex jsir membru fl-AA hija x-xewqa li jieqaf mix-xorb. L-alko˙oliΩmu huwa marda li teffettwa mhux biss il-©isem u l-mo˙˙, iΩda wkoll l-ispirtu, jew a˙jar il-karattru. Il-mediçina kapaçi tfejjaq il-mard li jirrigwarda l-©isem, filwaqt li dik tal-psikjatri, psikologi, jew counsellors u treatment centres hija kapaçi ssolvi problemi talmo˙˙. IΩda l-aspett spiritwali tal-alko˙oliΩmu huwa biss f’idejn l-alko˙oliku stess. Hu biss jista jbiddel ˙ajtu u l-karattru tieg˙u, jis˙aq il-kelliem g˙all-AA. L-alko˙oliku biss huwa dak li jifhem alko˙oliku ie˙or – dak li qed i˙oss jew li g˙adda minnu. G˙alhekk hemm illaqg˙at tal-AA; mhux biss biex wie˙ed jieqaf mix-xorb, imma wkoll sabiex wie˙ed jg˙ix ˙ajja a˙jar u jkun iktar kuntent. F’dawn il-laqg˙at wie˙ed jiltaqa’ mal-esperjenzi, is-sa˙˙a u t-tama ta’ alko˙oliçi o˙ra. Hemmhekk biss li alko˙oliku jista’ jidentifika ru˙u ma’ nies b˙alu. Laqg˙at kuljum madwar Malta u G˙awdex F’Malta l-AA bdiet fl-1966 billaqg˙at bl-IngliΩ u l-ewwel laqg˙a bil-Malti saret fil-Caritas il-Furjana, f’Lulju 1981. Illum hemm laqg˙at kuljum bil-Malti jew bl-IngliΩ li jsiru f’lokalitajiet diversi madwar Malta u

G˙awdex. M’hemm l-ebda ˙las biex wie˙ed jattendi, ma jitlifx ©ranet ta’ xog˙ol u ma jinΩammx re©istru ta’ attendenza. Lanonimità hija l-baΩi spiritwali tal-g˙aqda u g˙alhekk ˙add m’g˙andu g˙alfejn jg˙id kunjomu – l-ewwel isem huwa biΩΩejjed. Mistqosi dwar l-attendenza f’Malta, kelliem g˙all-AA qalilna li n-numru ta’ membri regolari jvarja. B˙alissa hemm b’kollox madwar 120 persuna li jattendu b’mod regolari. Madankollu, fix-xhur tas-sajf dan in-numru jiΩdied min˙abba t-turisti li jΩuru Malta. Normalment il-perçentwal tas-sessi jkun ta’ 80% r©iel u 20% nisa. Il-kelliem spjegalna wkoll li hemm Ωew© tipi ta’ laqg˙at. Illaqg˙at ‘mag˙luqa’ huma g˙all-alko˙oliçi biss u jikkonsistu fil-membri li jaqsmu lesperjenza, it-tama u s-sa˙˙a tag˙hom ma’ xulxin. “Ng˙idu kif konna, x’©ara u kif qed in˙ossuna issa li qed nimxu ful il-programm tal-AA. F'dawn illaqg˙at nitkellmu wkoll fuq ilPassi tal-AA.” Imbag˙ad hemm il-laqg˙at ‘miftu˙a’, li g˙alihom jista’ jattendi kull min hu interessat fil-problema tal-alko˙ol jew dawk lil g˙andhom xi ˙add li j˙obbu li g˙andu lproblema. Biex wie˙ed jattendi llaqg˙at tal-AA kull m’hemm bΩonn hu li jçempel fuq innumri 2123 9264 / 7923 9264 email lil jew jibg˙at info@aamalta.org

GÓoxrin SEnAMiÇ-ÇEnTrUGÓALL-MEDiÇinATrADiZZJonALiÇiniÛA Il-©img˙a li g˙addiet iç-Çentru Re©jonali tal-Mediterran g˙allMediçina Tradizzjonali ÇiniΩa, li jinsab f’Ra˙al Ìdid, iççelebra l-20 anniversarju mit-twaqqif tieg˙u f’Malta. Dan iç-Çentru nfeta˙ uffiçjalment fl1994 permezz ta’ ftehim bejn il-Gvern Malti u dak ÇiniΩ, sabiex minnu jkunu jistg˙u ji©u introdotti s-servizzi tal-mediçina tradizzjonali Çini Ωa f’pajjiΩna. Id-Dipartiment tas-Sa˙˙a taç-Çina li jinsab fil-Provinçja ta’ Jiangsu huwa responsabbli li kull sentejn jibg˙at tim mediku f’dan içÇentru sabiex jibdel lit-tim ta’ tobba li jkun wasal fil-perjodu ta’ qabel. Infatti, matul dawn l-a˙˙ar 20 sena, f’dan iç-Çentru ntbag˙tu 11 il-tim mediku. Fil-preΩenza ta’ Dr Konrad Mizzi, ilMinistru g˙all-Ener©ija u s-Sa˙˙a, u ta’ Cai Jinbiao, l-Ambaxxatur taç-Çina f’Malta, Dr Raymond Busuttil, Chairman tal-Bord tad-Diretturi ta’ dan iç-Çentru, spjega x-xog˙ol li sar minn dawn it-timijiet mediçi sa millftu˙ ta’ dan il-post. Infatti, f’20 sena kien hemm madwar 140,000 pazjent li rçevew trattamenti f’dan iç-Çentru, li jinkludu kemm Maltin kif ukoll barranin li jg˙ixu f’Malta.

Apparti milli jipprovdi servizzi mediçi ÇiniΩi, dan iç-Çentru jorganizza wkoll lectures dwar il-mediçina tradizzjonali ÇiniΩa u jorganizza wkoll korsijiet dwar massa©©i li wie˙ed jista’ jag˙mel fuqu nnifsu. Barra minn hekk, Ωew© tobba mit-tim ta’ dan iç-Çentru jag˙tu wkoll isservizz tag˙hom fid-Dipartimenti talOut-Patients, kemm fl-Isptar Mater

Dei u anke fl-Isptar Ìenerali ta’ G˙awdex. Permezz ta’ filmat li ntwera, Ma Xiaowei, id-Deputat Direttur talKummissjoni Nazzjonali tas-Sa˙˙a u tal-Ippjanar tal-Familji ÇiniΩi, kellu kliem ta’ tif˙ir g˙ax-xog˙ol li twettaq f’dan iç-Çentru matul dawn l-a˙˙ar 20 sena. L-istess awgurju twassal ukoll minn Cai Jinbiao, l-Ambaxxatur taç-

Çina g˙all-Malta, fejn huwa fera˙ lillesperti ÇiniΩi li dejjem taw servizz eççellenti f’dan iç-Çentru u b’hekk huma ˙admu biex taw ukoll reputazzjoni tajba taç-Çina mal-Maltin. Min-na˙a tieg˙u, il-Ministru Dr Konrad Mizzi, esprima l-gratitudni tieg˙u g˙as-servizzi li qed jing˙ataw minn dan iç-Çentru, filwaqt li stqarr li x-xewqa tieg˙u hija illi fi Ωmien qrib, dan il-post ikun l-aktar çentru influwenti tal-mediçina tradizzjonali ÇiniΩa, mhux biss f’Malta, imma anke fir-re©jun tal-Mediterran. Dr Wang Xiaolan, id-Direttur taçÇentru, stiednet lil dawk kollha li attendew g˙al din iç-çerimonja sabiex iΩuru ç-Çentru ˙alli jaraw ir-rinnovazzjoni kbira li saret fih fl-2012, ˙alli dan il-post ikollu ambjent aktar sabi˙ g˙al dawk kollha li juΩawh. Barra minn hekk, hija ˙abbret ukoll ir-rebbie˙a tal-kompetizzjoni tal-kitba ‘Chinese doctors through my eyes’ li tnediet xahrejn ilu. Ir-rebbie˙a tal-ewwel premju kienu Olivia Galea Seychell u Kurt Sciberras; filwaqt li t-tieni premju mar g˙and Joyce Beck, Rita Formosa, u Karen Debono; u t-tielet premju ntreba˙ minn Kenneth Abela, Lorraine Azzopardi, u Nicholas Mediatore.

Lokali

08 08.06.2014

AÇÇESSIBILITÀ FIL-KATAKOMBI GÓALL-PERSUNI B’DIÛABBILITÀ F’konferenza tal-a˙barijiet dwar ix-xog˙ol ta ri©enerazzjoni li g˙addej fil-kumpless talKatakombi tar-Rabat, il-Ministru g˙all-Ìustizzja Kultura u Gvern Lokali spjega li l-g˙an ewlieni ta’ dan il-pro©ett, huwa li jistudja, jikkonserva u jo˙loq esperjenza komprensiva, fejn il-viΩitatur jista’ jifhem l-iΩvilupp, l-uΩu, ir-ritwali u larkitettura filwaqt li x-xog˙ol ikollu l-inqas impatt fuq is-sit. Dr Bonnici spjega li kull operazzjoni saret ta˙t g˙ajnejn l-arkeologisti u rappreΩentanti ta’ Heritage Malta u tas-Soprintendenza tal-Wirt Kulturali sabiex tkun evitata ˙sara fuq l-istrutturi. Huwa stqarr li l-ewwel faΩi tax-xog˙olijiet kollha ta’ restawr, infrastruttura, landscaping u l-bini ta’ çentru ta’ interpretazzjoni u padiljuni ta’ informazzjoni mistennija jkunu lesti sa la˙˙ar ta’ din is-sena. Óabbar ukoll li g˙adu kif g˙alaq il-proçess ta’ tender sabiex isir ir-restwar tal-blat u bini ta’ passa©©i biex jag˙mlu l-katakombi iktar aççessibbli filwaqt li l-katakombi ji©u kkonservati a˙jar. Dan l-investiment huwa ta’ madwar €800,000 u mistenni jkun lest sa l-ewwel kwart tas-sena 2015. Ix-xog˙ol sar bil-g˙an li s-sit ikun joffri aççessibiltà fiΩika g˙al persuni b’diΩabbiltà, wara konsultazzjoni ma g˙add ta’ persuni b’diΩabbiltajiet differenti, kemm fiΩiçi kif ukoll intelletwali, sabiex jinstab metodu kif laççessibilità g˙alihom tkun provduta bl-a˙jar

mod. “F’dan is-sit a˙na nixtiequ li mmorru lil hinn mill-kunçett li l-muΩewijiet u postijiet ta’ wirt storiku jintuΩaw b˙ala ma˙Ωen ta’ o©©etti storiçi u nda˙˙lu aktar il-mentalità li siti b˙al dawn ikunu aktar ˙ajjin u interattivi,” stqarr Dr Bonnici. Huwa g˙alaq billi qal li l-Gvern huwa kommess li jressaq aktar siti b˙al dawn viçin taç-çittadin. Min-na˙a tieg˙u s-Segretarju Parlamentari responsabbli mill-Fondi Ewropej Dr. Ian Borg qal li fuq talba ta’ bosta residenti Rabtin li g˙andhom g˙al qalbhom il-wirt storiku ta’ pajjiΩna, il-Konservazzjoni tal-Katakombi ta’ San Pawl ©ewwa r-Rabat se jkun qed jirrapreΩenta l-ewwel investiment b’sa˙˙tu ta’ din ix-xorta f’din il-lokalità. Dan il-pro©ett qed ikun iffinanzjat minn madwar €2.4 miljun mill-Fond Ewropew g˙allIΩvilupp Re©jonali u qed jifforma parti minn tlett interventi li qed ji©u ffinanzjati mill-pro©ett ta’ Konservazzjoni ta’ siti storiçi li qed ikun implimentat minn Heritage Malta b’valur ta’ madwar €10 miljun permezz ta’ Fondi Ewropej. Filwaqt li sa˙aq fuq il-konçentrazzjoni ta’ siti simili li nsibu fil-lokalità tar-Rabat u x’ifissru dawn g˙all-kummerç fil-komunità Rabtija, isSegratarju Parlamentari nnota li l-ammont ta’ flus li ©ew iççertifikati u m˙allsa sal-lum il©urnata fuq dawn it-tlett interventi huwa ta’ €5.1 miljun.

L-EARTH GARDEN FESTIVAL JERÌA’ JKUN SUÇÇESS

25 BANDA TIBBENEFIKA MINN FONDI

Meta Ωar l-Earth Garden Festival 2014, filPark Nazzjonali ta’ Ta’ Qali, il-Ministru Leo Brincat qal li dan il-festival huwa xhieda ˙ajja ta’ kif l-arti, l-muΩika, il-kultura u ddivertiment jistg˙u jo˙olqu kuxjenza favur lambjent. Huwa qal li jqis dan il-festival b˙ala l-akbar Green Festival f’pajjiΩna. Kien f’dan il-kuntest li l-Ministru ssu©©erixxa li l-festival kellu j©ib l-isem ta’ LAmbjent Tag˙na, u Kwalità ta’ Óajja A˙jar G˙alik ( Our Environment, Your Well Being). Il-Ministru Brincat qal li j˙ossu kburi li dan il-festival mhux biss qed ji©i parzjalment sponsorjat mill-Ministeru g˙all-Ambjent u organizzat f’Park Nazzjonali, li jaqa’ ta˙t rresponsabbiltà tal-Ministeru tieg˙u, iΩda meta offra li jit˙abbru d-dettalji tal-festival fil-©nien

L-g˙an prinçipali tal-KaΩini tal-Banda dejjem kien li jkollhom alljievi m˙arr©a filbanda tag˙hom. L-A©enzija Ûg˙aΩag˙ ing˙aqdet malG˙aqda KaΩini tal-Banda biex nediet l-iskema It-Ta˙ri© MuΩikali taΩ-Ûg˙aΩag˙ filKΩini tal-Banda li ntlaqg˙et b’˙erqa minn bosta baned. Dawk interessati kellhom jag˙mlu proposta jew inizjattiva li biha j˙e©©u ΩΩg˙aΩag˙ jitg˙allmu strumenti muΩikali, itejjbu s-servizzi ta’ tag˙lim g˙al dawk i ΩΩg˙aΩag˙ li di©à qeg˙din jattendu l-kaΩini jew iniedu inizjattivi innovattivi u sostenibbli biex jibdew jew isa˙˙u l-istrutturi ta’ tag˙lim muΩikali tag˙hom. Kienu 34, il-kaΩini tal-banda li applikaw g˙al din liskema. Il-bord tal-g˙aΩla skrutinja l-inizjattivi u proposti u minnhom ra li 25 kaΩin tal-banda la˙qu l-kriterji stipulati. L-inizjattivi varjaw minn dawk speçifiçi g˙al

tal-Ministeru tal-Ambjent ried jibg˙at sinja çar ta’ appo©© u inkora©©iment g˙all-promoturi ˙abrieka ta’ dan il-festival, kif ukoll g˙al g˙add numeruΩ ta’ Maltin, G˙awdxin u anki viΩitaturi li jqisu dan il-festival b˙ala parti importanti fil-kalendarju annwali tag˙hom. Il-Ministru Brincat tenna li l-˙e©©a u lkreattività tal-organizzaturi favur il-˙olqien ta’ ambjent u kwalità ta’ ˙ajja a˙jar huwa rifless fid-diversi attivitajiet organizzati matul il-festival, kif ukoll mis-siti uΩati: mit-Teatru Grieg g˙all-Camping Area u l-Open Village, millElectronic Sphere g˙ar-Roots Stage u millEthnic Market, g˙all-Holistic Area u s-Smiley Funk Park, u l-Enchanted Forest g˙aΩ-Ωona Chill Out. Il-Ministru wieg˙ed bil-quddiem aktar appo©© g˙al dan il-festival fis-snin li ©ejjin.

tag˙lim iffukat fuq tip wie˙ed ta’ strument sa dawk aktar ˙olistiçi, minn dawk biex tittejjeb il-façilità u o˙rajn innovattivi b˙attag˙lim tal-banda bl-uΩu ta’ teknolo˙ija moderna. Il-kap EΩekuttiv tal-A©enzija Ûg˙aΩag˙, Miriam Theuma, qalet li permezz tal-iskema ‘It-Ta˙ri© MuΩikali ta ΩÛg˙aΩag˙ fil-KaΩini talBanda’, A©enzija Ûg˙aΩag˙ qed tg˙in liΩ-Ωg˙aΩag˙ fledukazzjoni mhux formali tag˙hom. Dan permezz ta’ tag˙lim artistiku li jmur lil hinn mit-tag˙lim offrut fliskola, kif ukoll li jmur lil hinn mill-edukazzjoni offruta fl-ambjenti muΩikali o˙ra. Fl-istess waqt permezz ta’ din l-iskema, l-A©enzija Ûg˙aΩag˙ qed t˙ajjar lillKaΩini tal-Banda ji©u bil-proposti edukattivi tag˙hom li jirriflettu l-bΩonnijiet ta ΩΩg˙aΩag˙ tal-lokalità tag˙hom u b’hekk is-servizz ikun ta’ kwalità a˙jar.

Lokali

08.06.2014 09

APPUNTAMENTI TAL-PRESIDENT GÓAL MATUL IL-ÌIMGÓA

Il-President tirçievi Ωjara mill-Ambaxxatur tal-Ìermanja It-Tnejn 9 ta’ Ìunju 2014 08.00 am: Il-President tippresedi laqg˙a tal-Mani©ment fil-Palazz, IlBelt Valletta 10.00am: Il-President tiltaqa’ mal-Membri tal-Awtorità tax-Xandir g˙al Ωjara ta’ korteΩija fil-Palazz, Il-Belt Valletta 1100 am:Il-President tinawgura the next generation classroom project tal-Fondazzjoni Save a Life fl-Iskola ta’ Sant’Iermu fil-Belt Valletta 1.00 pm: Il-President tiltaqa’ mal-Membri tal-Kunsill tasSettur Volontarju g˙al Ωjara ta’ korteΩija fil-Palazz, Il-Belt Valletta 2.00 pm: Il-President tiltaqa’ mal-Kap tal-Iskola Helen Keller fil-Palazz il-Belt Valletta 4.00 pm: Il-President tiltaqa’ mas-Sindku u l-Kunsilliera tal-Floriana, mal-Arçipriet u mal-President tas-Soçjetà Filarmonika Vilhena fil-Palazz ta’ Sant’ Anton 5.45 pm: Il-President tinawgura outdoor playground u gym f’Dar Mer˙ba Bik, Óal Balzan 8.00 pm: Il-President tospità Riçeviment ad unur il-Parteçipanti talEurosport Ultramed Challenge 2014 li ser issir b’risq lInspire Foundation fil-Palazz ta’ Sant’Anton It-Tlieta 10 ta’ Ìunju 2014 8.30 am: Il-President ti©i intervistata mis-Sur Aleander Balzan g˙al programm Mixja ta’ Poplu li jixxandar fuq TVM 2. L-I ntervista ser issir fil-Palazz ta’ Sant’Anton 10.00 am: Il-President tiltaqa’ mal-Eççellenza Tag˙ha s-Sa Ayse Sezgin, Ambaxxatriçi tar-Repubblika tat-Turkija g˙al Ωjara ta’ korteΩija fil-Palazz, Il-Belt Valletta 11.00 am: Il-President tiltaqa’ mas-Sa Gemma Sirol mis-St John’s Ambulance fil-Palazz, Il-Belt Valletta 11.30 am: Il-President tiltaqa’ mas-Sur Wayne Saillard fil-Palazz, Il-Belt Valletta 12.30 pm: Il-President ti©i ppreΩentata b’pubblikazzjoni Óal Balzan u L-Lunzjata u Kitbiet O˙ra mis-Sur Carmel Bezzina fil-Palazz, Il-Belt Valletta 3.30 pm: Il-President tiltaqa’ mal-Kap u l-g˙alliema tal-PSD tal-Iskola Primarja tal-Mellie˙a 5.00 pm: Il-President tippresedi laqg˙a ta’ diskussjoni malAssoçjazzjonijiet u Organizzazzjonijiet Sportivi fil-Palazz ta’ Sant’Anton 6.30 pm: Il-President tiltaqa’ mal-Kapijiet EΩekuttivi li qed jipparteçi paw fil-Junior Chamber International European Conference (JCL) fil-Palazz ta’ Sant’Anton L-Erbg˙a 11 ta’ Ìunju 2014 09.00 am: Il-Preisdent iΩΩur l-ELC Head Office , Wied Incita, Ó’Attard 1.00 pm: Il-President ti©i intervistata mis-Sur Reno Bugeja g˙al pro gramm Disett li jixxandar fuq TVM. L-Intervista ser issir ilPublic Broadcasting Services G’Mangia 4.00 pm: Il-President u s-Sur Preca jippresedu fuq il-laqg˙a tal-Bord tal-Malta Community Chest Fund fil-Palazz ta’ Sant’Anton 7.00 pm: Il-President tippresedi Çerimonja tal-G˙oti tal-Medalja Nazzjonali li tikkommemora 75 sena Anniversarju mirRintroduzzjoni ta’ Gvern Responsabbli f’Malta fil-Palazz, IlBelt Valletta 8.30 pm: Il-President akkumpanjata mis-Sur Preca tattendi g˙al Riçeviment ospitat mill-Eççellenza Tieg˙u is-Sur Boris Yu Marchuk, Ambaxxatur tal-Federazzjoni Russa fl-okkaΩjoni tal-Jum Nazzjonali tar-Federazzjoni -Russa fir-residenza tal-A mbaxxatur, f’San Ìwann Il-Óamis 12 ta’ Ìunju 2014 10.30 am: Il-President ti©i ppreΩentata Ittri ta’ Kredenzjali millEççellenza Tieg˙u Juan Sebastian Bentancur Escobar, Ambaxxatur tar-Repubblika tal-Kolombja fil-Palazz, Il-Belt Valletta 11.30 am: Il-President ti©i ppreΩentata Ittri ta’ Kummissjoni millEççellenza Tieg˙u Jayed Zia, Kummissarju G˙oli tarRepubblika IΩlamika tal-Pakistan fil-Palazz, Il-Belt Valletta 1.15 pm: Il-President u s-Sur Preca jospitaw Pranzu ad unur lAmbaxxatur tar-Repubblika tal-Kolombja u l-Kummissarju G˙oli tar-Repubblika IΩlamika tal-Pakistan fil-Palazz ta’ Sant’Anton 5.00 pm: Il-President tattendi g˙all-Forum tal-President g˙allKomunità, fl-Iskola Lorenzo Gafa, Kulle©© Santa Margerita, Il-Birgu 6.30 pm: Il-President akkumpanjata mis-Sur Preca tippresedi Çerimonja tal-Premjazzjoni fl-Iskola Miriam Albatool, fiçÇentru IΩlamiku, Ra˙al Ìdid.

Il-President tinawgura l-maratona ta' Puttinu Cares Il-Ìimg˙a 13 ta’ Ìunju 2014 08.00 am:Il-President tippresedi laqg˙a tal-Mani©ment fil-Palazz, Il-Belt Valletta 09.00 am:Il-President tiltaqa’ ma’ Fr Dionysius Mintoff, Fundatur tal-Laboratorju tal-Paçi fil-Palazz, Il-Belt Valletta 09.45 am:Il-President tiltaqa’ ma’ Prof. Arnold Cassola, Chairperson tal-Alternattiva Demokratika u s-Sur Carmel Cacopardo, Deputy Chairman tal-Alternattiva Demokratika fil-Palazz, Il-Belt Valletta 11.30 am:Il-Preisdent tiltaqa’ mas-Sur Martin Xuereb, Direttur Mani©erjali, Migrant Offshore Aid Station filPalazz, Il-Belt Valletta 1.00 pm: Il-President tiltaqa’ mal-Membri tal-Kumitat ta’ The Methodians Help Fund fil-Palazz, Il-Belt Valletta 5.30 pm: Il-President tinawgura Esibizzjoni organizzata mill-Malta Guide Dog’s Foundation fil-Palazz ta’ Sant’Anton 6.00 pm: Is-Sur Edgar Preca jattendi Quddiesa fl-okkaΩjoni tal-Pussess ta’ Fr Deo Debono b˙ala Kappillan tal-Paroçça ta’ Santu Wistin, Il-Belt Valletta 7.30 pm: Il-President tattendi g˙al Riçeviment ospitat mill-Eççellenza Tieg˙u is-Sur Robert Haydon Vernon Luke, Kummissarju G˙oli IngliΩ fl-okkaΩjoni ta’ g˙eluq snin il-Maestà Tag˙ha r-Re©ina EliΩabetta, fir-residenza tal- Kummissarju G˙oli f’San Pawl tat-Tar©a

10 08.06.2014

Lokali

SorpriÛi jiddominaw ir-riÛultat tal-24 ta’ mejju

Mario Fava President tas-Sezzjoni Kunsilliera tal-PL

email: keaneo@onvol.net

Din hija l-ewwel okkaΩjoni li fiha stajt nikteb dwar dak li ©ara fl-24 ta’ Mejju li g˙adda fl-elezzjoni tal-Parlament Ewropew. Kien vot ta’ fiduçja fi Gvern li wera li g˙andu Ener©ija PoΩittiva li biha xpruna mieg˙u eluf ta’ Maltin u G˙awdxin li permezz tal-vot tag˙hom urew li jridu jkomplu jaraw it-tibdil me˙tie© f’dan ilpajjiΩ. Kien vot ukoll ta’ sfiduçja f’politika negattiva li ma toffri l-ebda alternattiva jew proposti konkreti biex tassew ikollna Malta A˙jar. Politika li Ωmienha g˙adda u politika li n-nies ma jriduhiex. Però, mhux il-˙sieb tieg˙i li nkun parti©©jan, anke jekk dan li qed ng˙id huwa realtà u verità. Il-˙sieb tieg˙i hu li naqsam mag˙kom xi fatti kurjuΩi u sorprendenti li ˙ar©u minn dan ir-riΩultat.

Il-fattur Alfred Sant Minn persuna li ©iet sfiduçjata mill-ma©©oranza tal-poplu Malti u G˙awdxi g˙axar snin ilu, il-figura ta’ Alfred Sant dehret b’mod mill-iktar çar li g˙andu jkun l-a˙jar persuna li tista’ tissalvagwardja l-interessi tag˙hom f’din l-istituzzjoni. Óafna g˙adhom jg˙idu li dak kollu li qal Alfred Sant g˙axar snin ilu rawh ise˙˙ quddiem g˙ajnejhom matul is-snin u allura dan tah kredibbiltà ikbar biex kwaΩi 50,000 tawh il-fiduçja tag˙hom. Minkejja li ©ie mpin©i b˙ala xi ˙add kontra l-Unjoni Ewropea, anke tul din il-kampanja, xorta wa˙da kien l-ewwel u l-unika kandidat li ©ie elett fl-ewwel g˙add minn fost it-32 li kienu qed jipparteçipaw. Il-fatt li Dr Sant ried jag˙mel ftehim malUnjoni Ewropea biex iΩ-Ωew© na˙at jie˙du vanta©©i minnu, juri li fil-fatt ma kienx kontra l-Ewropa g˙aliex ˙add ma jipprova jag˙mel ftehim ma xi ˙add li jkun kontrih. Jidher li dan in-nies fehmuh b’mod tajjeb ˙afna u ninsab çert li Dr Sant g˙andu jkollu rwol importanti ˙afna fejn jid˙lu ddrittijiet tag˙na b˙ala çittadini Ewropej.

Ir-reb˙a tal-Partit Laburista Ir-reb˙a li g˙amel il-moviment Laburista kien forsi l-ikbar sorpriΩa. Mhux daqstant g˙arreb˙a fiha nfisha, imma l-mod kif din ©iet. Differenza ta’ iktar minn 33,000 vot Ωgur li ma kinitx mistennija, lanqas millAmministrazzjoni u d-diri©enti tal-Partit. Lanqas ma kienet mistennija mill-Partit Nazzjonalista u mill-pubbliku in©enerali, u allura, fl-opinjoni tieg˙i, din kienet l-ewwel sorpriΩa. Kieku r-reb˙a ta’ iktar minn 13% differenza fuq il-Partit Nazzjonalista kellha tirrepeti ru˙a f’elezzjoni ©enerali b’ turn out ta’ madwar 94%, dan ikun ifisser li l-Partit Laburista jkun reba˙ b’iktar minn 41,000 vot – 5,000 iktar minn sena ilu. U dan meta normalment kull Gvern inaqqas il-voti, b’mod partikolati fl-ewwel sena tieg˙u. Paragun bejn l-ewwel sena fit-tmexxija bejn Joseph Muscat u Simon Busuttil Kellna wkoll fattur ie˙or importanti u li forsi mhux qed nag˙tu kas tieg˙u. Meta lPartit Nazzjonalista reba˙ lelezzjoni tas-sena 2008 bi ftit iktar minn 1,500 vot u sena wara ©iet l-elezzjoni talParlament Ewropew, il-Partit Laburista fl-OppoΩizzjoni reba˙ dawn l-elezzjonijiet b’ammont qawwi ta’ voti li ssarfu f’erba’ si©©ijiet kontra tnejn. Dakinhar Joseph Muscat kien ilu sena wa˙da jmexxi lPartit Laburista. Bl-istess mod, fis-sena 2013, il-Partit Nazzjonalista tilef l-elezzjoni ©enerali u sena wara t-tmexxija ta’ Simon Busuttil l-istess partit mhux talli ma reba˙x lelezzjonijiet tal-Parlament Ewropew, iΩda mar lura minn dak li kiseb sena u xahrejn ilu. Mela d-differenza hi li filwaqt li l-Partit Laburista wara sena fit-tmexxija ta’ Joseph Muscat dawwar iktar minn 30,000 vot favur tieg˙u, il-Partit Nazzjonalista ta˙t it-tmexxija ta’ Simon Busuttil kompla naqqas iktar minn 5,000 u dan fl-istess perjodu ta’ Ωmien. Mela allura l-argument li Simon Busuttil irid jing˙ata çans g˙ax ilu biss sena ma

Il-vot Ewropew

jre©ix! Huwa çar li Simon falla u falla bil-kbir. Il-fattur G˙awdex Il-konsolidazzjoni ta’ ma©©oranza G˙awdxija g˙all-Partit Laburista wriet li r-riΩultat ta’ Marzu 2013 ma kienx fula f’qara’. Uriet li l-Partit Laburista b’konvinzjoni g˙andu ma©©oranza f’din il-gΩira. Uriet li l-inizjattivi li ˙a l-Gvern tul din l-a˙˙ar sena biex jag˙ti spinta ’l quddiem l-ekonomija G˙awdxija qed jintlaqg˙u tajjeb mill-familji G˙awdxin u nnies tan-negozju. Is-sorpriΩa f’dan kollu kienet kif il-Partit Nazzjonalista anke hawn baqa’ sejjer lura u ma rnexxielu jikseb lura l-ebda voti G˙awdxin li kienu marru g˙and il-Partit Laburista g˙all-ewwel darba f’Marzu 2013. Mhux talli hekk, talli kompliet l-emorra©ija li kellu tul il-˙ames snin li g˙addew. Il-fattur Norman Lowell Is-suççess miksub mill-partit estrem u neo-Faxxista mmexxi minn Norman Lowell, sa çertu punt kien it-tieni sorpriΩa li nara f’dan ir-riΩultat. Il-fatt li dan il-partit irnexxielu ji©bor ftit ta˙t it-3% tal-voti juri li ammont ta’ familji qed jibag˙tu messa©© çar dwar limmigrazzjoni irregolari. Sa çertu punt dan huwa fattur inkwetanti u li, iΩda, wie˙ed jifhmu u jrid jindirizzah bisserjetà. Anke l-fatt li l-iktar voti li ©ab dan il-partit ©ew minn distretti mag˙rufin Laburisti u li l-iktar huma milquta minn din il-problema, fosthom it-

tielet u l-˙ames distrett elettorali. Imperium Europa rnexxielu b’xi mod jikkonvinçi lil dawn in-nies – madwar 7,000 ru˙ – li hu g˙andu jkun l-a˙jar partit, l-a˙jar rappreΩentant biex ji©©ieled din il-problema fil-Parlament Ewropew. Taqbel jew ma taqbilx, tajjeb jew ˙aΩin, dan hu r-riΩultat. Çertament li, kemm b˙ala gvern, kif ukoll b˙ala partit, il-moviment Laburista jrid jistudja bis-serjetà dan ilmessa©©. Il-fattur Alternattiva Demokratika Personalment ma nistax nifhem l-insistenza ta’ dan ilpartit li jibqa’ jikkontesta dawn l-elezzjonijiet. G˙axar snin wara l-ewwel darba li kkontesta rnexxielu jitlef l-appo©© ta’ votanti, tant li tul dawn is-snin tilef iktar minn 20,000 vot. G˙axar snin ilu konna assistejna g˙al recounts g˙ax ittmexxija tal-AD dehrilha li kellha çans tikseb si©©u. Dan juri kemm l-argumenti ta’ dan il-partit li qed ji©u mça˙˙da minn si©©u parlametari lokali g˙ax ma saritx riforma ma jre©ix. Kif jista’ wie˙ed jippretendi li b’6,000 minn kwaΩi 300,000 wie˙ed g˙andu jkollu dritt li jkun rappreΩentat filParlament. Çertament li din lelezzjoni kienet falliment totali g˙al dan il-partit. Tant illi Norman Lowell wa˙du ©ab voti iktar minn kemm ©abu lkandidati tal-Alternattiva Demokratika. M’hemmx dubju li din kienet sorpriΩa negattiva g˙al dan il-partit u t-tmexxija tieg˙u.

Madwar l-Ewropa kollha kien hemm vot b’sa˙˙tu ˙afna favur l-ewroxettiçiΩmu. F’diversi pajjiΩi rajna kif dawn il-partiti g˙amlu reb˙iet tajbin u anke iktar minn irduppjaw is-si©©ijiet tag˙hom. Kellna esponenti kbar li ttimbraw dan ir-riΩultat b˙ala “terremot”. Dan anke g˙aliex il-partiti estremi kollha raw titjieb inkora©©anti fir-riΩultat miksub. Dan juri wkoll li l-elettorat issa qed jitlob riformi kbar fuq l-iktar affarijet li jolqtuh b’mod dirett, fosthom limmigrazzjoni, l-invaΩjoni ta’ çittadini mill-Ewropa tal-Lvant f’pajjiΩi iktar çentrali, innuqqas ta’ xog˙ol u Ω-Ωieda fil-qg˙ad. Qed inkomplu naraw iktar re©juni li jridu l-awtonomija tag˙hom b˙alma huma dawk ta’ Vento, Wales u anke lCatalunia, biex insemmi tlieta biss. Hemm imbag˙ad it-theddida IngliΩa li lesta to˙ro© mill-Unjoni Ewropea. Rajna ttheddida wkoll tal-Prim Ministru IngliΩ fil-konfront talPrim Ministru tal-Lussemburgu Jean-Claude Juncker, li l-partit tieg˙u se jkun g˙adu qed iΩomm il-ma©©oranza jekk jirnexxilu jil˙aq ftehim malpartiti çentrali. Ovvjament, hemm ˙afna iktar x’wie˙ed jg˙id dwar dan il-vot u l-konsegwenzi tieg˙u, fosthom id-distakk li hemm bejn l-istituzzjonijiet Ewropej u ç-çittadini Ewropej. Dan ˙are© çar mit-turn out f’˙afna pajjiΩi Ewropej fejn kien hemm sa˙ansitra fejn dan kien tant baxx li kemm kemm qabeΩ l-20%. Çertament li lUnjoni Ewropea trid tag˙ti kas dan ir-riΩultat jekk ma tridx li iktar pajjiΩi jit˙ajru millIngilterra u jitilfu kull interess fit-tmexxija tag˙ha.

Opinjoni

08.06.2014 11

TiVi awardS

MINN

SALVU

CANALE

Fi ftit tal-©ranet o˙ra tibda l-kompetizzjoni mondjali tat-Tazza tadDinja, allura fi kliem ie˙or ser jibda t-tferfir u l-˙ruq fl-istonku. Biex tkompli tg˙axxaq se jsir xi log˙ob mal-lejl peress li l-˙in talBraΩil huwa differenti minn tag˙na. Jista’ jag˙ti l-kaΩ li fuq ilpost tax-xog˙ol ˙afna minna ser jeΩistu biss u mhux ja˙dmu. Allura permezz ta’ dawn ilkelmtejn qieg˙ed nitlob bil-quddiem biex l-impjegati ji©u skuΩati mill-img˙allem talli jkunu aktar qishom zombies milli kif ikunu s-soltu. Imma insomma, dan huwa Ωmien li f’pajjiΩna ner©g˙u ninqasmu, g˙ax min mal-Azzurri, minn ma’ tas-Samba, jew malIljuni tar-Re©ina, mat-Toru ta’ Spanja jew mat-Tedeski. Fuq listazzjonijiet lokali d-dipartimenti tal-isports kollha jibdew i˙ejju g˙al programm speçjali li jdum g˙addej tul il-kompetizzjoni kollha; kwaΩi kollha jkunu f’˙inijiet differenti, allura, ta’ wie˙ed marid bit-TiVi u wisq aktar bilfutbol, noqg˙od insegwihom kollha. Xi minn daqqiet nibda nid˙ak g˙al çerta mistednin g˙ax hemm minnhom jitkellmu aktar b’qalbhom milli b’mo˙˙hom, imma l-ag˙ar meta xi ˙add ja˙seb li huwa l-kowç u jibda jag˙mel il-formazzjoni hu u jmeri ’l-kowç stess. Hawnx g˙alina! A˙na l-Maltin f’kollox irridu nie˙du l-kmand; mur ©ibna kieku kbar daqs lAmerikani kemm niddandu aktar! Tax-Xarabank Lil Peppi daqskemm nikkritikah

infa˙˙ru. Wie˙ed mill-a˙˙ar Xarabankijiet li segwejt kien dwar il-©abra li g˙amel g˙annies tat-Tanzanija. Li ti©bor aktar minn nofs miljun ewro f’anqas minn tliet sig˙at mhux çajta. Prosit lit-tim ta’ dan il-programm u prosit akbar lilna l-Maltin li, minkejja li fina daqs qatra f’oçean, il-qalb tag˙na hija akbar mill-akbar pajjiΩ fid-dinja.

Sitting down Mela g˙adni kif temmejt st˙arri© intens u profond u li tg˙idx kemm ˙lieli ener©ija biex lestejtu. F’dan l-ist˙arr© annalizzajt kwaΩi l-programmi kollha li ji©u ppreΩentati çiççi bilqieg˙da fuq sufan komdu u li minn xi daqqiet imnalla jkollhom xi mistieden

li jitkellem jg˙ajjat g˙ax nibda nimma©ina li jkunu ser jibdew jon˙ru. Fost il-programmi li rnexxieli nsib li jippreΩentawhom çiççi bilqieg˙da ltqajt ma’ dawn: TVPM, Niskata, Sieg˙a Ûmien, Kalamita, Ieqaf 20 Minuta, .Net, Malta Llejla, Eli in the Morning, Ilsien in-Nisa, One Night Stand, Iswed fuq l-Abjad, Dak li Jg˙odd, Kif inti?, Minn Na˙a g˙all-O˙ra, In D House, LArgument, Replay, Better Living u aktar. A˙jar nieqaf hawn g˙ax inkella nibΩa’ li n˙alli lil xi ˙add barra u ma tafx kif jie˙u g˙alih! Na˙seb g˙andu jsir tip ta’ ta˙bil il-mo˙˙ biex forsi jinbtu ideat ©odda u jkollna varjazzjoni ta’ programmi differenti minn kif ilna mdorrijin naraw sa mis-snin tmenin, çjoè

minn meta Norman Hamilton kien introduça Sibtijiet Flimkien, b’tip ta’ programm li tarah g˙al ˙in twil çiççi bilqieg˙da. Is-snin tmenin g˙addew, minkejja li ddiski ta’ dak iΩ-Ωmien g˙adhom popolari, u anke, milli jidher, ilprogrammi ta’ bilqieg˙da fuq issufan! Issa wara dawn se nag˙mel st˙arri© ie˙or tal-programmi kollha li jinkludu kok isajjar. G˙al dan l-ist˙arri© nitlob il-kollaborazzjoni tag˙kom g˙eΩieΩ qarrejja g˙aliex dan l-ist˙arri© g˙andu je˙odli ˙afna ˙in, preçiΩjoni u reqqa liema b˙alha. Na˙seb g˙al-lum lablabna ΩΩejjed, g˙alhekk nissoktaw bitTiVi Awards b˙al-lum tmint ijiem. Sa˙˙iet!

BÓal PiÑa Colada!

Patri Mario Attard

Meta ltqajt ma dan l-isem tg˙idx kemm ˙are© dmug˙ minn g˙ajnejja! G˙ax dan lisem fakkarni fi ©rajja antika u ©dida f’˙ajti. Forsi int ukoll ©ralek b˙ali meta smajt b’dan l-isem. Abbli tbissimt g˙aliex mo˙˙ok mar fuq xi ˙a©a sabi˙a. Xi ˙a©a li hija ˙afna ’l bog˙od minn dak li mo˙˙i qieg˙ed jurini! Ma jimpurtax! Int ˙a nara jekk naqblux! Piña Colada huwa isem ta’ xarba mill-aktar mag˙rufa u g˙anja. Hija fil-fatt dik ix-xarba ˙elwa, imsejsa fuq cocktail mag˙mul mir-rum, mill-krema tal- coconut . Xi minn daqqiet hija servuta m˙allta jew ixxejkjata bis-sil©. Ìieli tkun mg˙ammra b’felli pineapple jew çirasa mlaqqma maraschino . Inkella bit-tnejn. Din ixxarba, jew cocktail, ilha mag˙rufa fil-Porto Rico mill1978. Tistaqsini: “Patri mela issa tajtha g˙all-alko˙ol jew g˙allcocktails? G˙idilna ftit g˙alfejn dan l-interess kollu fil-Piña Colada? It-twe©iba, ˙bieb, hija sempliçi u naturali g˙all-a˙˙ar. Li naf Ωgur li hija a˙bar tajba g˙al min tqanΩa˙ isaqsili l-mistoqsija. Piña Colada ma kien xejn g˙ajr isem id-dar t’o˙ti Josephine! Alla ja˙frilha. G˙aliex nhar il-Óamis li g˙adda, ji©ifieri fil-5 ta’ Ìunju, g˙alqet di©à seba’ snin mindu da˙let fil-˙ajja ta’ dejjem. Kemm ji©ri Ω-Ωmien hux! Personalment qatt ma kelli x-

xorti nduq din ix-xarba friska. Óabibi daqha u tg˙idx kemm qalli “Tajba!” Meta staqsejt lil u˙ud biex jikkummentawli fuq tog˙mitha, it-twe©iba li tawni kienet li l-Piña Colada g˙andha t-tog˙ma tal-pineapple u l- coconut . Insomma, xarba li fis-s˙ana ta’ pajjiΩ b˙al Porto Rico tinΩillek g˙asel! Din l-a˙˙ar fraΩi fet˙itli ba˙ar ta’ tifkiriet li b’xejn ma rrid inwarrab minn quddiemi. Almenu llum, g˙eluq is-seba’ sena mit-twelid ta’ o˙ti Josephine fis-sema. Tg˙id o˙ti kienet persuna li tinΩillek g˙asel? Minn Ωmien g˙al Ωmien ©ieli jitfaççaw persuni li jfakkruni min kienet tabil˙aqq o˙ti. Ìieli titfaçça persuna li lMulej wa˙du jaf minn liema turment kienet g˙addejja miΩΩwie© tag˙ha. U o˙ti, bis-sabar kollu, kienet to˙odha g˙andha, tkellimha, tag˙tiha tiekol u, fuq kollox, tismag˙ha!

Mhijiex din im©ieba tal-g˙asel? Imbag˙ad jitfaççaw dawk li o˙ti kienet t˙itilhom b’tant im˙abba. L-aktar koppji li f’dak iΩ-Ωmien kienu qabbdu lil o˙ti t˙itilhom il-libsa tat-tie©. Kemm kienet tqatta’ ˙in mag˙hom imorru jag˙Ωlu ddrapp g˙and tad-drappjiet! Mag˙hom kienet tqatta’ nofstanhari s˙a˙ f’dawn l-imberkin ˙wienet! U dan biex tag˙Ωlilhom l-aqwa u l-a˙jar drappijiet g˙alihom! Niftakarha t˙itilhom l-ilbiesi sbie˙ tag˙hom b’tant reqqa! Qishom huma biss kienu jeΩistu fuq wiçç l-art! To˙dilhom ˙aqq l-ispejjeΩ. U jekk jog˙©bok, wara li lanqas kienet tit˙allas ta’ xog˙olha, kienet tixtrilhom ukoll ir-rigal! Possibbli? Staqsu ftit lil dawk li gawdew ˙lewwiet xog˙ol idejha ˙a jg˙idulkom! Imbag˙ad hemm il-˙afna ˙bieb li kellha. Fosthom kienet il- jolly ! Kul˙add kien idur

mag˙ha! G˙ax kienet dik li tifqag˙hom bid-da˙k. Li ΩΩommhom fer˙ana. Ming˙and in-nannu, missier missieri, tg˙allmet l-arti li tirrakkonta. U tg˙id kienet taf tirrakkonta? Staqsu ftit lin-nies li kienu jibqg˙u nkullati jisimg˙uha tit˙addet! L-g˙aliex o˙ti kellha spirtu li ji©bdek. Dak l-ispirtu li j©ag˙lek t˙obb lilek innifsek kif int. Dak l-ispirtu li jg˙addilek il-messa©© li int importanti. Li int fik x’tiççelebra. Li int ta’ min jisimg˙ek. Hi x’inhi l-istorja tieg˙ek! U jien, l-iΩg˙ar wie˙ed millfamilja, g˙all-‘kbira’ kelli soft spot ! Kemm kont nifra˙ nit˙addet mag˙ha! Ìieli qattajna s-sig˙at nit˙addtu. Anke fuq it-telefown meta kont imsiefer l-Awstralja biex nistudja ˙a nsir kappillan fl-isptar. U meta nara b’liema m˙abba ˙ititli l-˙wejje© tal-quddiesa, f’g˙ajnejja tle˙˙ id-demg˙a li tistaqsi, iva, b’qalbha maqsuma lil Alla l-˙anin: “G˙aliex o˙ti? G˙aliex hi kellha tmut ˙esrem?” IΩda mbag˙ad, kutu kutu, nag˙laq ˙alqi u niftakar filPiña Colada. F’dik ix-xarba friska u ˙elwa li tinΩillek g˙asel f’jum jew f’lejla mimlija s˙ana! It-tjubija friska tag˙ha tag˙mel tajjeb g˙all-mel˙ li jo˙ro© bl-g˙araq! Kun int ukoll xarba ˙elwa fis-s˙ana tal-g˙eja u l-qtig˙ qalb tal-˙ajja! B˙al Piña Colada! B˙al o˙ti Josephine!

Opinjoni

12 08.06.2014

IL-PASSAT U L-PREÛENT

“

ÌRAJJA BÓAS-SETTE GIUGNO TURINA KIF DAK LI LLUM NARAWH BÓALA XI ÓAÌA ‘OVVJA’ JEW ‘NATURALI’, MHUX DEJJEM KIEN FOSTNA

Ilbiera˙ fakkarna jum importanti fl-istorja ta’ pajjiΩna, il©rajja tas-Sette Giugno. Din ilfesta nazzjonali tfakkarna flirvellijiet li se˙˙ew fis-7 ta’ Ìunju tal-1919, irvellijiet li ©ew imnaqqxa fl-istorja tag˙na g˙aliex bis-sa˙˙a tag˙hom pajjiΩna ˙a l-jedd tal-imsejja˙ self-government. Ta’ min isemmi li fl-1919 Malta kienet g˙adha kolonja kruçjali g˙all-Gvern IngliΩ. Huwa g˙alhekk li l-IngliΩi bdew jarawha bi tqila li jag˙tu aktar awtorità lill-poplu Malti fit-te˙id tad-deçiΩjonijiet. Wara kollox, l-g˙an prinçipali tag˙hom ma kienx l-avvanz taç-çittadini Maltin, imma li jassiguraw li dejjem ji©u l-ewwel salvagwardjati l-interessi Brittaniçi. Ûew© aspetti Fl-isfond tal-irvellijiet tas-Sette Giugno kien hemm Ωew© aspetti li wie˙ed ma jistax jinsa. L-ewwel nett, iΩ-Ωieda filprezzijiet tal-qam˙, li kienet qed to˙loq piΩ fuq il-poplu li kien di©à g˙andu feriti kiefra ta’ faqar f’çerti sezzjonijiet tassocjetà. Fuq livell ie˙or naraw kif il-klassijiet og˙la kienu qeg˙din jag˙mlu pressjoni biex Malta jkollha tmexxija semiawtonoma fejn, minkejja li ssetg˙a tkun g˙adha f’idejn ilGvernatur IngliΩ, speçjalment fir-rigward ta’ relazzjonijiet ma’ pajjiΩi barranin, ikun hemm rappreΩentanti tal-poplu Malti li jie˙du deçiΩjonijiet fir-rigward ta’ affarijiet lokali. Ma nixtieqx nitkellem biss fuq dak li ©ara fl-1919. Ûgur li hawn min jista’ jixtarr l-avvenimenti ta’ dan il-jum f’iΩjed dettall u b’g˙ajn aktar kritika. Li

nixtieq niddiskuti huwa iΩjed limpatt li tifkiriet ta’ ©rajjiet b˙al dawn i˙allu fuqna Ω-Ωg˙aΩag˙ li ma g˙exnihomx, u g˙alhekk forsi xi waqtiet ma napprezzawx l-importanza tag˙hom. Dritt mi©©ieled Ìrajja b˙as-Sette Giugno turina kif dak li llum narawh b˙ala xi ˙a©a ‘ovvja’ jew ‘naturali’, mhux dejjem kien fostna. Ilpoplu Malti mhux dejjem kellu l-jedd li jiddeçiedi permezz ta’ elezzjonijiet u referenda dak li jaffetwah direttament. Kien hemm mumenti fejn il-Maltin kellhom ji©©ieldu, kemm blarmi kif ukoll bil-kliem, biex jakkwistaw dan id-dritt. L-istess fejn jid˙ol id-dritt talvot. Kien hemm Ωmien fejn çittadin kien jing˙ata voti skont kemm ikollu proprjetà, flus filbanek, jew çertifikati akkademiçi. Dan kien iwassal g˙al sitwazzjoni fejn xi w˙ud kien ikollhom iΩjed minn vot wie˙ed, filwaqt li o˙rajn ma jkollhom xejn. Minbarra dan, fl-ewwel nofs tas-seklu g˙oxrin in-nisa kien g˙ad m’g˙andhomx id-dritt tal-vot, u sa biss ftit g˙exieren ta’ snin ilu l-età tal-votazzjoni kienet tibda minn wie˙ed u g˙oxrin sena u mhux minn tmintax b˙alma nafuha llum. Dan ibiddel il-vot minn sempliçement ‘dritt’ g˙al dritt u dmir li j©orr mieg˙u responsabbiltà kbira. L-elezzjonijiet g˙andhom jittie˙du bis-serjetà u kul˙add g˙andu, b’rispett tal-©enerazzjonijiet li ©©ieldu tant biex a˙na jkollna l-vot, jo˙ro© jivvota. Irrispettivament minn min mar l-a˙jar fl-elezzjoni tal-Parlament Ewropew li kellna ©imag˙tejn ilu, it-turn-

out tal-votanti kien inqas minn ta’ ˙ames snin ilu. Il-figuri juruna kif l-ammont ta’ nies li qed jo˙or©u jivvutaw qieg˙ed kulma jmur jonqos minn elezzjoni g˙al o˙ra. Dan huwa inkwetanti g˙ax ebda demokrazija ma hija tassew demokrazija b’sa˙˙itha jekk ikollok rata baxxa ta’ cittadini li jipparteçipaw fiha. Kisbiet demokratiçi G˙alhekk ir-rwol ta’ dawk kollha li jemmnu fil-proçess demokratiku g˙andu jkun li jfakkru l-avvenimenti li wasslu g˙al kisbiet kostituzzjonali u demokratiçi; kisbiet li taw lillpoplu Malti l-iΩjed aspett fundamentali tat-twemmin soçjalista, l-opportunità g˙alliΩvilupp tal-klassijiet soçjali kollha. G˙aliex meta bniedem jipparteçipa fil-proçess li permezz tieg˙u jag˙Ωel lil min irid jirrappreΩentah jew, fil-kaΩ ta’ referenda, x’jixtieq li l-Gvern jiddeçiedi fi kwistjonijiet partikolari ta’ interess nazzjonali, ikun qieg˙ed verament ikisser il-ktajjen li jΩommuh pupazz u skjav f’idejn ˙addie˙or. Elezzjoni b˙al dik talParlament Ewropew hija elezzjoni serja ˙afna. Ir-rappreΩentanti Maltin se jkunu mhux biss tarka biex jiddefendu lil pajjiΩna minn deçiΩjonijiet li jistg˙u jag˙mlulna ˙sara, imma wkoll politiçi li jidderi©u lill-Ewropa lejn diskussjonijiet dwar sitwazzjonijiet li qed jaffettwaw pajjiΩi Ωg˙ar b˙alna. Permezz ta’ lobbying u parteçipazzjoni fil- workshops differenti, ilMembri Parlamentari Maltin jistg˙u jsemmg˙u le˙en pajjiΩna mhux biss permezz tal-vot tag˙hom imma anke bl-

“

FORUM ÛGÓAÛAGÓ LABURISTI

Veronica Barbara

g˙ajnuna ta’ membri parlamentari ta’ pajjiΩi o˙ra, li jifhmu ddiffikutajiet u l-aspirazzjonijiet tal-©ens Malti. InΩommu ru˙na a©©ornati Alfred Sant, Marlene Mizzi u Miriam Dalli Ωgur li se ja˙dmu b’determinazzjoni g˙al dan ilg˙an. Nittamaw li anke lMembri Parlamentari Ewropej tal-Partit Nazzjonalista jag˙mlu l-istess, u jappo©©jaw lill-Gvern Malti fi Brussell fi kwistjonijiet ta’ interess nazzjonali. Dawn il˙ames snin tas-sitt Ewroparlamentari Maltin se jkunu r-riΩultat tal-voti li tfajna ©imag˙tejn ilu. G˙alhekk g˙andna nΩommu ru˙na a©©ornati dwar il-˙idma tarrappreΩentanti tag˙na u nixtarru sew il-prestazzjoni tag˙hom meta jasal il-mument li ner©g˙u nivvutaw. Aktar minn hekk, a˙na ΩΩg˙aΩag˙ mhux biss g˙andna nie˙du bis-serjetà l-vot, imma wkoll naspiraw li nipparteçipaw b’mod iΩjed attiv billi nikkandidaw irwie˙na g˙allelezzjonijiet. A˙na g˙andna lopportunità li noffru perspettiva friska u nwasslu l-messa©© tal-©enerazzjoni tag˙na dwar kif nixtiequ li tkun il-politika tal-preΩent u tal-futur. Is-sena d-die˙la se jkollna l-elezzjonijiet g˙all-kunsilli lokali, li mill©did tista’ tkun opportunità tajba g˙al dawk iΩ-Ωg˙aΩag˙ li jixtiequ mhux biss jaraw il-bidliet ise˙˙u imma jibdew iwettquhom huma stess. Dan huwa l-aqwa mod kif nistg˙u verament niççelebraw b’rispett u b’apprezzament festi nazzjonali b˙as-Sette Giugno, l-Indipendenza, ir-Repubblika u l-Óelsien.

Editorjal

08.06.2014 13

www.kullhadd.com ÇNL, Triq Mile End, IL-Óamrun ÌurnalIstI reklamI ImpaÌnar u dIsInn

2090 1410 ritianne@kullhadd.com u Liam Gauci 2090 1413 liam@kullhadd.com 2090 1520 sales@kullhadd.com 2090 1411 editorial@kullhadd.com

qratI tal-lIÌI

”

edItorjal

Ritianne Agius Alan Saliba Leanne Grech

A˙na qatt ma fhemna g˙aliex inti u die˙el fil-Qorti hemm plakka u fuqha l-kliem: Qrati tal-Ìustzzja. A˙na nemmnu li aktar ikun adattat il-kliem: Qrati tal-Li©i. G˙alkemm huwa minnu li m˙allef irid ikun ©ust, ma jistax ma japplikax dak li tg˙idlu l-li©i. Irid japplika lli©i anke jekk ma jkunx jaqbel mag˙ha, jew fejn ikun jixtieq japplika l-prinçipji tal-©ustizzja iΩda l-li©i ma tippermettilux. Kuntenti bis-sitwazzjoni ma a˙niex, iΩda din hija s-saltna tal-li©i. ’Il fuq mill-bniedem hemm il-li©i u ˙add ma jista’ jiskartaha. G˙alhekk a˙na lkoll kemm a˙na lsiera tal-li©i biex inkunu ˙ielsa. IΩda meta naraw li l-li©i kif inhi mhux qieg˙da tkun ©usta, g˙andna mill-ewwel nag˙mlu dak li jkun hemm bΩonn ming˙ajr ma noqog˙du nkarkru saqajna. Il-Li©i dwar l-Unjoni Çivili kien wie˙ed minn dawk ilmumenti fejn saret ©ustizzja li, sa ftit qabel, il-li©i ma kinitx tippermettiha. Fil-©img˙at li g˙addew kellna kaΩ ta’ persuna li spiççat il˙abs bis-sa˙˙a ta’ xhieda, x’aktarx falza, ta’ omm u bint.

saret ˙a©a komuni ˙afna li persuni jitilg˙u jixhdu falz qisu xejn ma hu xejn. Ir-reat mag˙ruf b˙ala testimonjanza falza huwa wie˙ed mill-aktar gravi. Hawn min iqisu aktar gravi mill-omiçidju g˙aliex ilvittma tkun persuna innoçenti li titlef unurha u, ag˙ar minn hekk, il-libertà tag˙ha. Tkun

qisek qtilt persuna f’˙ajjitha, Fl-antik, g˙al min kien ikun ˙ati ta’ xhieda falza, il-kastig kien ikun li jitfg˙uh minn fuq sur g˙al isfel. B’dan l-a˙˙ar kaΩ, f’daqqa wa˙da rrealizzajna li fil-li©i hemm nuqqas. Meta jo˙ro© li persuna tkun ©iet ikkundannata u fil-fatt hija innoçenti,

ma hemmx rimedju ta’ ˙effa biex din tin˙eles ming˙ajr ebda dewmien. Tassew li hemm il-ma˙fra tal-President. Tassew ukoll li fil-Kodiçi Kriminali sa˙ansitra l-Prim Ministru jista’ jintervieni biex jitran©a l-iΩball. IΩda a˙na nemmnu li fil-li©ijiet tag˙na g˙andu jkun hemm regoli çari li mill-ewwel je˙ilsu lillinnoçenti li jkun in©ustament ikkundannat g˙all-˙abs. Fil-Kodiçi Çivili hemm rimedji li jissej˙u ‘ritrattazzjoni’, li bis-sa˙˙a tag˙hom kaΩ li jkun inqata’ anke flAppell, ikun jista’ jer©a’ jkun eΩaminat mill-Qorti mill-©did. A˙na nemmnu li wara dan ilkaΩ riçenti g˙andhom isiru ttibdiliet neçessarji biex jekk wara kaΩ li jkun inqata’ anke wara li jkun sar appell, persuna innoçenti jkollha lg˙odda li dak il-kaΩ jinfeta˙ mill-©did fid-dawl ta’ provi u xhieda ©odda li jitilg˙u f’wiçç l-ilma wara li jkun inqata’ lkaΩ. G˙andu jkun hemm lg˙odda biex l-innoçenti jnaddfu isimhom u jin˙elsu mill˙abs b’effett immedjat.

”

InÇertezza fuq l-unjonI ewropea t’gÓada

Marc Vella Bonnici Segretarju Internazzjonali tal-Partit Laburista

G˙adna ˙er©in minn kampanja elettorali u g˙alkemm iddibattiti fiha ftit li xejn daru madwar l-Unjoni Ewropea, xorta wa˙da jeΩisti l-bΩonn li nkunu nafu x’qed ji©ri fi ˙danha. Aktar milli x’inhu g˙addej b˙alissa fl-istituzzjonijiet tal-Unjoni Ewropea, ilpoplu Ewropew g˙andu jiddiskuti aktar x’g˙andu jkun ilfutur tal-Unjoni Ewropea. Çertament li bil-vot tag˙hom fl-elezzjonijiet tal-Parlament Ewropew, il-poplu Ewropew di©à bag˙at messa©© b’sa˙˙tu ˙afna. Il-proporzjon ta’ nies li astienew f’din l-elezzjoni jew esprimew il-fiduçja tag˙hom f’partiti tal-lemin estrem kompla jikber, inkluΩ f’Malta. G˙alkemm pajjiΩna mhux g˙addej mir-riperkussjonijiet tal-awsterità b˙al pajjiΩi o˙ra b˙all-Italja, il-Greçja, Spanja jew il-Portugall, ir-riΩultat f’Malta wera li hemm sezzjoni tal-poplu li tinsab iddiΩappuntata bil-mod kif l-Unjoni Ewropea raqdet fuq ilkwistjoni tal-immigrazzjoni irregolari. Jekk nista’ nislet xi ˙a©a poΩittiva mill-elezzjoni ta’ dawn il-kandidati mag˙rufa b˙ala anti-establishment, din tista’ tkun li ressqet lisSoçjalisti u lill-Popolari

Ewropej aktar viçin lejn xulxin sabiex jg˙aqqdu ma©©oranza li tiffunzjona b’aktar minn 400 si©©u fil-Parlament Ewropew. Imma anke din wasslet g˙al kritika qawwija min˙abba lbiΩa’ li dawn it-tnejn flimkien jistg˙u jinjoraw il-frustrazzjoni tal-elettorat. Il-preΩenza akbar ta’ politiçi estremisti u ewroxettiçi filParlament Ewropew qed ti©i riflessa wkoll fid-dibattitu bejn il-mexxejja politiçi tal-Istati Membri tal-Unjoni Ewropea. Filwaqt li numri ta’ Stati Membri aççettaw li Jean Claude-Juncker ikun ilPresident il-©did talKummissjoni Ewropea, mexxejja ta’ Stati Membri kbar mhux jaççettaw li din il-kariga ti©i okkupata minn persuna li mhux riformista kemm ja˙sbu li hemm bΩonn. L-iskuΩa tar-reΩistenza ta’ dawn il-pajjiΩi, fost l-aktar prominenti minnhom lIngilterra, hija li Juncker mhux kapaçi jda˙˙al fis-se˙˙ it-tibdil li jrid l-elettorat Ewropew. Dan ifisser li r-riΩultat tal-elezzjonijiet tal-Parlament Ewropew qed iservi b˙ala baΩi tal-kritika mmirata lejn Juncker, prova çara o˙ra ta’ kemm dawn l-elezzjonijiet verament sar g˙andhom is-

sa˙˙a jinfluwenzaw min ser jassumi t-tmexxija talKummissjoni Ewropea. Sakemm il-Prim Ministru IngliΩ kien wa˙du fil-kritika tieg˙u dwar Juncker, kollox kien g˙adu juri li l-eks-Prim Ministru tal-Lussemburgu huwa l-favorit sabiex isir President tal-Kummissjoni Ewropea. Anke r-rivali ewlieni tieg˙u mill-Partit Soçjalista Ewropew, Martin Schultz, esprima lilu nnifsu favur li Juncker jimla l-kariga ta’ President tal-Kummissjoni Ewropea. Wara kollox, g˙alkemm b’ma©©oranza relattiva anqas minn ta’ drabi o˙ra, il-Partit Popolari Ewropew reba˙ l-akbar ammont ta’ voti fl-elezzjonijiet Ewropej. L-g˙aΩla dwar min ser imexxi l-Kummissjoni Ewropea re©g˙et infet˙et bera˙ wara l-laqg˙a tal-G7. Qed ji©i allegat li l-Kançillier ÌermaniΩ Angela Merkel u lPrim Ministru Taljan Matteo Renzi huma wkoll kontra li Juncker ikun il-President il©did tal-Kummissjoni Ewropea. Dan wassal g˙al rapporti fil-medja IngliΩa li allegaw li Juncker qed ja˙sibha serjament li jirtira nnomina tieg˙u. Jista’ jag˙ti l-kaΩ li, wara kol-

lox, il-President talKummissjoni Ewropea ma jkun l-ebda wie˙ed mill-erba’ li rajna jiddibattu bejniethom matul il-kampanja elettorali. Óafna mid-diΩgwid ©ej millqalba tal-Partit Popolari Ewropew, fejn diversi membri prominenti qed jg˙idu li ddeçiΩjoni li Juncker ma jkunx il-President il-©did hija diΩrispett lejn l-Istati Membri Ω-Ωg˙ar u tmur kontra l-ispirtu tad-demokrazija. Fl-opinjoni tieg˙i dan kollu ma kienx ise˙˙ li kieku Juncker kien ©ej minn xi Stat Membru kbir tal-Unjoni Ewropea. Però, jibqa’ l-fatt li lPartit Popolari Ewropew kiseb biss 28.5% tal-voti fl-elezzjonijiet Ewropew, u allura l-g˙aΩla ta’ Juncker ma tistax tkun daqstant awtomatika. Fl-a˙˙ar mill-a˙˙ar nemmen li huwa in©ust li mhux qed nag˙tu importanza biΩΩejjed lill-Istati Membri kollha talUnjoni Ewropea. Dan g˙aliex il-©lieda m’g˙adhiex iddur biss fuq min se jokkupa l-kariga fil-Kummissjoni Ewropea, iΩda fuq jekk l-Unjoni Ewropea g˙andhiex tkun aktar federali kif jixtiequ l-ÌermaniΩi jew inkella aktar sovranità lill-Istati Membri kif qed jitolbu lIngliΩi.

Ittri

14 08.06.2014

L-INGANN NAZZJONALISTA U L-ÓIDMA LABURISTA

Sur Editur, Wara telfa elettorali o˙ra fenomenali li l-Partit Negattiv (PN) ˙a minn ta˙t idejn il-Prim Ministru u Mexxej Laburista Joseph Muscat, il-Kap sfiduçjat tal-PN Simon Busuttil u l-klikka li g˙adha ta˙kem lill-istess partit riedu bilfors isibu skuΩa politika banali biex forsi jaljenaw lill-partitarji Nazzjonalisti minn tkaxkira storika o˙ra li ˙adu fl-elezzjoni g˙all-Parlament Ewropew. G˙alhekk in-Nazzjonalisti ˙ar©u bl-argument li ma kienx possibbli g˙all-PN li jeg˙leb id-differenza kontrih fil-voti li kien hemm sena ilu meta saret l-elezzjoni ©enerali. Insew kemm ftit tas-snin ilu tambru, insistew u fta˙ru li “Flimkien Kollox Possibbli,” iΩda jidher çar kemm dan is- slogan politiku kien du˙˙an ie˙or Nazzjonalista. Imma veru li kien impossibbli li g˙all-elezzjoni tal-Parlament Ewropew il-PN jeg˙leb l-iΩvanta©© ta’ voti li kiseb wara l-elezzjoni ©enerali ta’ sena ilu? Naraw xi jg˙idu l-fatti u r-riΩultati elettorali g˙all-Parlament Ewropew li saru ftit snin ilu f’Malta. Fl-elezzjoni ©enerali tal-2003, il-PL ta˙t Alfred Sant tilef 12,080 vot fejn il-PL, b˙ala persenta©©, ©ab 4.28% anqas mill-PN. IΩda sena wara, meta saret l-elezzjoni g˙all-Parlament Ewropew, il-PL ta˙t l-istess Alfred Sant reba˙ din l-elezzjoni meta ©ab 21,295 vot, jew 8.66% aktar mill-PN. Fl-elezzjoni ©enerali tal-2008, il-PL ta˙t Alfred Sant tilef ukoll l-elezzjoni b’1,580 vot fejn ©ab 0.55% anqas mill-PN. Però, sena wara l-PL ta˙t Joseph Muscat reba˙ l-elezzjoni g˙all-Parlament Ewropew b’ma©©oranza ta’ 35,431 vot, jew b’14.28% aktar tal-voti fuq il-PN. Fl-elezzjoni ©enerali tal-2013, il-PN ta˙t Lawrence Gonzi tilef b’35,107 vot, jew 11.49% talvoti anqas milli ©ab il-PL. Sena wara l-PN ta˙t Simon Busuttil tilef ukoll l-elezzjoni g˙allParlament Ewropew bi 33,677 vot li ssarrfu f’differenza ta’ 13.2%. Mela l-fatti huma li filwaqt li l-PL tilef elezzjonijiet ©enerali, sena wara reba˙ b’eluf ta’ voti l-elezzjonijiet g˙all-Parlament Ewropew meta kien fl-

OppoΩizzjoni. IΩda l-PN mhux talli tilef l-elezzjoni ©enerali fl2013, talli sena wara fl-OppoΩizzjoni tilef ukoll lelezzjoni g˙all-Parlament Ewropew b’eluf ta’ voti, anke wara li kellu Kap ©did. Dawn il-fatti juru kemm il-PN qed jipprova jbella’ r-ross bil-labra lill-partitarji tieg˙u meta solennement qed isostni li ma kienx possibbli g˙alih li jeg˙leb id-differenza ta’ voti anqas li kiseb mill-PL fl-a˙˙ar elezzjoni fi Ωmien sena. Dan il-fatt ikompli jikxef l-ingann u l-qerq politiku Nazzjonalista. Juri kemm il-klikka li ˙atfet lill-PN assolutament baqg˙et li kienet g˙ax trid tkompli tg˙awwe© ilfatti biex tikkonvinçi mhux lill-poplu, iΩda lill-kunsillieri Nazzjonalisti li jidher çar li m’g˙andhom lebda sa˙˙a vera fil-PN. G˙ala Alfred Sant u Joseph Muscat irnexxielhom f’isem il-PL jirb˙u l-elezzjonijiet tal-Parlament Ewropew meta sena qabel il-PL tilef l-elezzjoni ©enerali? G˙ax Alfred Sant u Joseph Muscat politikament huma aktar u aktar konvinçenti fil-politika tag˙hom dwar l-Unjoni Ewropea minn Simon Busuttil. G˙ax jekk mhux hekk, g˙ala Simon Busuttil ma jirnexxilux jag˙mel dak li g˙amlu Alfred Sant u Joseph Muscat? G˙ax hemm fatt fundamentali li hu çar ˙afna. Fil-fehma tieg˙i hemm ra©uni g˙ala, filwaqt li lPL tilef elezzjonijiet ©enerali u sena wara reba˙ dawk g˙all-Parlament Ewropew, il-PN mill-banda l-o˙ra, wara li tilef elezzjoni ©enerali, tilef ukoll dik tal-Parlament Ewropew. Huwa fatt li t-tattika politika ta’ diversi gvernijiet Nazzjonalisti kienet li matul l-a˙˙ar sena ta’ kull le©iΩlatura, ji©ifieri matul l-a˙˙ar sena qabel l-elezzjoni, biex jer©g˙u jirb˙u lill-votanti Nazzjonalisti li jkunu tbieg˙du mill-PN min˙abba t-tmexxija arroganti u ekonomikament ˙aΩina, kienu jonfqu tant bl-addoçç li l-iΩbilanç fil-finanzi tal-pajjiΩ kien kull darba jisplodi ’l fuq. Dan barra l-weg˙diet fierg˙a li n-Nazzjonalisti g˙amlu f’kull elezzjoni ©enerali li, wara li tg˙addi, l-istess wieg˙di jkunu minsija g˙al kollox. Hekk ©ara wara l-elezzjoni ©enerali kemm tal2003 kif ukoll tal-2008, g˙ax gvernijiet

Nazzjonalisti, eΩatt kif g˙addiet l-elezzjoni ©enerali, kellhom jissikkaw iç-çintorin biex ipattu g˙allinfiq bl-addoçç fil-finanzi li g˙amlu qabel kull elezzjoni. Dan barra li diversi weg˙di Nazzjonalisti ©ew injorati g˙al kollox. KaΩ klassiku hu dak li ©ara lejlet l-elezzjoni tal2008 meta ©iet miksura weg˙da solenni li kien g˙amel il-Kap tal-PN Lawrence Gonzi, meta kien wieg˙ed li eΩatt wara li jirba˙ l-elezzjoni tal-2008 jnaqqas l-income tax. IΩda din il-weg˙da l-PN ma Ωammhiex sena wara meta waslet l-elezzjoni g˙allParlament Ewropew, fejn il-PN ma ˙ax lezzjoni wara r-riΩultat tal-elezzjoni g˙all-Parlament Ewropew fl-2004. Tant gvernijiet Nazzjonalisti da˙ku u ingannaw b’eluf ta’ votanti Nazzjonalisti, li dawn pattewha lill-partit tag˙hom kemm fl-elezzjoni tal-Parlament Ewropew tal-2004, kif ukoll dik tal-2008, tant li taw il-vot tag˙hom lill-PL. Hawn to˙ro© id-differenza enormi bejn il-˙idma sfiqa tal-Gvern Laburista mmexxi minn Joseph Muscat u l-ingann politiku ta’ gvernijiet Nazzjonalisti permezz tar-riΩultat tal-elezzjoni g˙all-Parlament Ewropew li g˙ada kif saret. Ilpoplu tg˙allem li l-PN jid˙ak bik iΩda l-PL jag˙tik dak li wieg˙dek. G˙ax dak li wieg˙ed il-PL fil-programm elettorali tal-2013, matul sena di©à wettaq iktar minn 30% tieg˙u. Dan wara d-diΩastru finanzjarju li ˙alla warajh l-a˙˙ar Gvern Nazzjonalista u minkejja ttfixkil sistematiku min-Nazzjonalisti bi propaganda qarrieqa kemm lokalment kif ukoll fil-Parlament Ewropew. IΩda fuq kollox dik li g˙amlet l-akbar differenza kienet l-istabbiltà ekonomika u politika li ©ab Gvern Laburista, li kienet nieqsa g˙al kollox ta˙t Gvern Nazzjonalista. U aktar u aktar it-titjib ekonomiku li l-poplu kollu ˙ass fil-but tieg˙u matul din l-a˙˙ar sena, wara snin ta’ g˙oli tal-˙ajja esa©erat u bla kontroll li ka©un tieg˙u kien l-istess Gvern Nazzjonalista. ÇENSU W. MUSCAT, RAÓAL ÌDID

SEMMA’ LEÓNEK BILLI TIKTBILNA ITTRA Ibg˙at l-ittri tieg˙ek b’email lil editorial@kullhadd.com jew bil-posta tradizzjonali indirizzata lill-Editur, ÇNL, Triq Mile End, il-Óamrun

L-OPINJONI TIEGÓEK TINTERESSANA

Ittri

08.06.2014 15

ARMAR ESTERN FIL-FESTI Sur Editur, F’dawn il-jiem ˙ar©et stqarrija mill-KNDP dwar l-armar talfesti fuq il-bankini, fejn ma j˙allux aççess g˙al pushchairs u wheelchairs. G˙andhom mitt ra©un. Ng˙ati eΩempju. Nhar l-1 ta’ Ìunju kienet il-festa ta’ Óal Tarxien u jiddispjaçini ng˙id li fi Triq San ÌuΩepp saret pastaΩata kbira. IΩ-Ωew© bankini tat-triq ©ew ingumbrati bil-kolonni b’tali mod li ˙add ma seta jg˙addi, lanqas persuna wa˙edha bilmixi a˙seb u ara xi mara bit-tfal u pushchair. Din it-triq hija traffikuΩa u minnha kuljum jg˙addu ˙afna ommijiet bit-tfal g˙all-iskola tal-Gvern, bil-karozzi g˙addejjin minn mag˙hom, u l-periklu li j©ibu mag˙hom. Meta ççekkjat mal-G˙assa tal-Pulizija qaluli li ˙are© il-permess mill-Kunsill Lokali u huma ma jistg˙u jag˙mlu xejn. Kumbinazzjoni s-Sindku hu l-istess persuna li tarma din ittriq. Din it-triq kienet ilha armata sa minn ©img˙a qabel ilfesta, u din il-praspura ilha ssir g˙al dawn l-a˙˙ar snin Hemm bΩonn li s-Segretarjat tal-Kunsilli jo˙ro© direttiva biex il-kunsilli jie˙du ˙sieb is-sa˙˙a taç-çittadini tag˙hom. JOHN T., RAÓAL ÌDID

PROSIT U GRAZZI

Sur Editur, F’din in-nota nixtieq ng˙id prosit u grazzi lill-Prim Ministru Dr Joseph Muscat tax-xog˙ol siewi li qed jag˙mel g˙al pajjiΩna. Prosit ta’ 53.1% tal-voti; reb˙a kbira u mist˙oqqa. Prim Ministru ˙abrieki u li l-pajjiΩ g˙andu bΩonnu. Ninsab perswaΩ li fis-snin li ©ejjin il-Prim Ministru u t-tim tieg˙u iwettqu dak li wieg˙du. JOSEF CALLEJA, IL-MARSA

DIÇENZA FUQ IT-TV

Sur Editur, A˙na grupp ta’ nisa li ˙assejna li g˙andna nuru l-ammirazzjoni tag˙na lejn dawk in-nisa li jie˙du sehem fi programmi televiΩivi u li jilbsu pulit u diçenti, filwaqt li ni©bdu l-attenzjoni g˙all-mod kif o˙rajn, forsi ming˙ajr ˙sieb, jippreΩentaw ru˙hom quddiem il-kamera. Nixtiequ nappellaw ukoll lill-g˙alliema, u lil kull min ja˙dem ma’ tfal u Ωg˙aΩag˙, li issa li bdiet is-s˙ana, biex jilbsu b’mod xieraq u ma jkunux ta’ eΩempju ˙aΩin u distrazzjoni g˙all-istudenti. Jiddispjaçina ninnutaw xi g˙alliema, diΩgrazzjatament anke f’xi skejjel tal-Knisja, li jkunu libsin b’mod xejn xieraq u dinjituΩ g˙ax-xog˙ol nobbli tag˙hom. NISA PRUDENTI, IL-ÓAMRUN

Ta’ Barra

16 08.06.2014

Konflitti B’Diversi fronti Il-grupp ta’ pajjiΩi Ωviluppati li jag˙mel parti mill-G8 g˙aΩel li jeskludi lir-Russja mis-summit li sar iktar kmieni din il-©img˙a fi Brussell. Dan il-grupp, li issa sar il-G7, ˙a din id-deçiΩjoni fid-dawl ta’ dak li g˙addej b˙alissa fl-Ukraina fejn ir-Russja qieg˙da tag˙mel sforzi notevoli biex to˙loq instabbiltà kbira fil-pajjiΩ.

ANALIÛI TA’ LIAM GAUCI Il-membri tal-G7, ji©ifieri l-Istati Uniti, il-Ìermanja, Franza, irRenju Unit, il-Kanada, il-Ìappun u l-Italja, qalu li Vladimir Putin irid jibda jirrispetta lli©ijiet internazzjonali jekk jixtieq li pajjiΩu jer©a’ ji©i integrat f’dan il-grupp. Madankollu, wie˙ed irid jara kemm dawn il-pajjiΩi se jkunu f’poΩizzjoni li jilag˙bu din illog˙ba politika fit-tul g˙aliex s’issa madwar terz miΩ-Ωejt u lgass li ji©u importati millEwropa ji©u mir-Russja. Dan ilfatt jag˙mel lil diversi pajjiΩi Ewropej vulnerabbli g˙al ritaljazzjoni min-na˙a tal-President Russu, jekk dan jiddeçiedi li ddejjaq jipprova jinnegozja mal-Ewropa. Però, iç-çans li Putin jag˙mel dan il-pass huwa kemxejn remot b˙alissa. Ir-Russja nnifisha dda˙˙al biljuni kbar kull sena mill-bejg˙ ta’ dawn ir-riΩorsi. Allura ma jkunx g˙aqli g˙ar-Russja li twebbes rasha f’mument meta qieg˙da tesperjenza problemi finanzjarji min˙abba s-sanzjonijiet li ©ew imposti mill-Punent. Alternattivi Biex jipprova jnaqqas l-impatt finanzjarju ta’ din il-kriΩi, Putin wasal g˙al ftehim maç-Çina biex jesportalhom kwantitajiet kbar ta’ gass g˙al perjodu ta’ tletin sena. Madankollu, dan ilftehim mhuwiex mistenni li ji©©enera iktar minn €12-il biljun fis-sena, qatra fl-oçean g˙all-ekonomija Russa, li la˙qet id-daqs ta’ madwar €1.5 triljun. Barra minn hekk, ir-Russja ffirmat, flimkien mal-Kazakistan u l-Bjelorussja, il-ftehim li ˙a jwassal g˙all-˙olqien talEurasian Economic Union. Din l-Unjoni mistennija li twassal g˙al kollaborazzjoni ikbar bejn dawn il-pajjiΩi f’setturi b˙allener©ija, l-agrikoltura, ittrasport u t-teknolo©ija biex jippruvaw jistimulaw l-ekonomija tar-re©jun. Fil-futur mistennijin li jing˙aqdu wkoll l-Armenja, ilKirgiΩistan, it-Ta©ikistan u lUzbekistan wara li dawn ilpajjiΩi esprimew ix-xewqa li jag˙mlu parti minn din l-

Unjoni. Ori©inarjament kien ippjanat li l-Ukraina wkoll ting˙aqad ma’ dan il-grupp ta’ pajjiΩi. Però, it-tmiem talPresidenza ta’ Viktor Yanukovych wasslet biex dan il-pajjiΩ jer©a’ jitbieg˙ed millLvant u jersaq lejn il-Punent.

ti f’dan il-konflitt raw mijiet ta’ persuni jinqatlu jew jindarbu. Minkejja l-˙ruxija tal-attakki talGvern, s’issa m’hemm l-ebda indikazzjoni li l-armata qieg˙da tag˙mel xi avvanzi sinjifikattivi fil-konfront tar-ribelli. In-NATO tie˙u azzjoni

Ikompli l-©lied Sadanittant, il-©lied fil-Lvant talUkraina kompla jintensifika ru˙u. Il-Gvern, immexxi millPresident il-©did Petro Poroshenko, g˙adu g˙addej b’kampanja biex jer©a’ jie˙u kontroll taΩ-Ωoni li jmissu malfruntiera Russa wara li waqg˙u f’idejn ir-ribelli. Madankollu, minflok g˙aΩel li jag˙mel interventi militari preçiΩi biex inaqqas l-impatt fuq il-popolazzjoni çivili, huwa ppreferixxa li juΩa tattiçi approssimattivi b˙all-bombardament bl-artillerija u mill-arju. Kif wie˙ed jistenna, dawn ittattiçi ˙olqu rabja kbira fost iççittadini li nqabdu f’nofs din ilkampanja militari tal-gvern çentrali. Dan wassal biex anke persuni li s’issa baqg˙u newtrali f’dan il-konflitt qeg˙din iduru kontra Kiev hekk kif qed jaraw id-djar u l-komunitajiet tag˙hom ji©u meqruda millforzi tal-Gvern. In-numru eΩatt tal-vittmi ta’ din il-kampanja g˙adu ma kienx ivverifikat minn osservaturi indipendenti. Madankollu, jidher li Ω-Ωew© partijiet involu-

Minkejja l-fatt li, fil-©img˙at li g˙addew, Putin ˙a xi passi biex jipprova jnaqqas it-tensjoni fil-Lvant tal-Ewropa, ilbiΩa’ ta’ espansjoni territorjali Russa g˙adu qawwija fost il©irien Ewropej tag˙hom. IlPolonja, b’mod partikolari, kienet minn tal-ewwel li ˙asset li l-ambizzjonijiet ta’ Putin jistg˙u ma jiqfux sal-fruntiera Ukraina. G˙alhekk, il-Gvern Pollakk appella g˙all-appo©© ta’ diversi pajjiΩi u organizzazzjonijiet internazzjonali biex ti©i protetta l-integrità territorjali tag˙ha. Wara diversi ©img˙at ta’ inçertezza, l-appell tal-Polonja çaqlaq numru ta’ gvernijiet li offrew forom differenti ta’ g˙ajnuna. Ewlenin fosthom kienu l-Istati Uniti li wieg˙du li jinvestu iktar minn €700 miljun fid-difiΩa tal-pajjiΩi membri tanNorth Atlantic Treaty Organization (NATO) li qeg˙din ji©u affettwati minn dan il-konflitt. Is-Segretarju Ìenerali tanNATO, Anders Fogh Rasmussen, qal li din il-kriΩi g˙andha sservi biex tifta˙

g˙ajnejn il-membri ta’ din lorganizzazzjoni g˙ar-realtajiet politiçi u militari preΩenti. Huwa qal ukoll li mhuwiex sorpriΩ li r-Russja rnexxielha taqbad lill-Punent fuq sieq wa˙da meta invadiet il-Krimea. Dan g˙aliex matul dawn la˙˙ar ˙ames snin, filwaqt li rRussja Ωiedet l-investiment militari tag˙ha b’madwar 50%, ˙afna mill-membri tan-NATO kienu qeg˙din jaraw kif se jnaqqsu l-ispejjeΩ ta’ difiΩa tag˙hom. B’hekk diversi pajjiΩi sabu ru˙hom f’kundizzjoni vulnerabbli meta r-Russi g˙amlu lmossa tag˙hom. Rasmussen, minkejja li g˙amilha çara li mhuwiex qieg˙ed jitlob g˙al investiment fl-armi tat-tip li rajna fil-Gwerra Bierda, sa˙aq li huwa essenzjali li l-Punent ikun ippreparat g˙all-eventwalità ta’ dan it-tip ta’ atti ta’ aggressjoni li jitolbu reazzjoni veloçi biex ji©i limitat it-telf ta’ ˙ajjiet u territorju. Memorja selettiva Kif wie˙ed jistenna, ir-Russi ma ˙adu pjaçir xejn bil-poΩizzjoni li ˙a Rasmussen u sa˙qu li listrate©ija li kien qieg˙ed jipproponi tmur kontra l-ftehim li sar bejn in-NATO u pajjiΩhom fl-1997, li fost l-o˙rajn rabat liΩΩew© partijiet li ma jag˙mlux movimenti militari fuq skala kbira ming˙ajr konsultazzjoni reçiproka. Madankollu, dan il-ftehim, il-

Il-membri tal-G7 qablu li jeskludu lir-Russja mis-summit ta’ Brussell wara li Putin invada l-Krimea f’Marzu li g˙adda

Founding Act tal-1997, jistabbilixxi wkoll li Ω-Ωew© partijiet iridu jΩommu lura milli jag˙mlu atti ta’ aggressjoni li jheddu lintegrità territorjali jew lindipendenza politika ta’ pajjiΩi o˙ra. M’g˙andniex xi ng˙idu, Putin jidher li g˙alaq g˙ajnejh g˙al din il-parti tal-ftehim meta invada l-Ukraina. Allura lmexxej Russu ftit li xejn qieg˙ed f’poΩizzjoni li jag˙ti llezzjonijiet dwar ir-rispett tattrattati internazzjonali. Kollox ma’ kollox, jidher li Putin qieg˙ed ikaxkar saqajh biex meta jiltaqa’ mal-mexxejja tal-pajjiΩi tal-Punent g˙al negozjati formali jkollu karti b’sa˙˙ithom kemm jista’ jkun. Wara s-suççess apparenti talokkupazzjoni tal-Krimea, ilpjan biex inaqqar parti milLvant tal-Ukraina sta©na hekk kif il-manuvri tieg˙u sabu reΩistenza iebsa mill-Gvern Ukrain, li fl-a˙˙ar beda jirrispondi g˙al din il-kriΩi b’mod organizzat. Putin politiku kburi wisq biex jabbanduna l-poΩizzjoni tieg˙u ta’ tellief. Allura, probabbilment, l-unika soluzzjoni f’dan listadju huwa li l-Punent jipprova joffrilu kompromess li bih ma jidhirx li qieg˙ed içedi g˙al kollox f’g˙ajnejn iç-çittadini tieg˙u. Madankollu, wie˙ed irid jara jekk l-antagonisti tieg˙u g˙adhomx interessati li jestendulu din il-kortesija wara l-arroganza li wera fil-konfront tag˙hom matul dawn l-a˙˙ar xhur.

Ta’ Barra

08.06.2014 17

punTi èwlènin Ta’ barra KITBA TA’ LIAM GAUCI

Tkompli l-kampanja konTra ShinawaTra L-armata TajlandiΩa kompliet bil-kampanja tag˙ha biex teqred g˙al kollox kull sinjal ta’ appo©© g˙all-familja tal-eks-Prim Ministru Yingluck Shinawatra. Din l-istrate©ija ta’ konsolidazzjoni wasslet g˙at-tne˙˙ija ta’ diversi figuri prominenti fosthom politiçi u membri tal-Forzi tal-Ordni li fil-passat esprimew is-simpatija tag˙hom lejn il-gvern preçedenti. L-armata g˙aΩlet li tag˙mel dan il-pass biex ikun aççertat illi ji©i mnaqqas kemm jista’ jkun kull çans g˙ax-Shinawatra li jirritornaw fil-poter. Kolp ta’ stat simili kontra din il-familja fl-2006 kien ©ab fi tmiemha ttmexxija ta’ Thaksin Shinawatra. Madankollu, l-armata ma kinitx ˙adet passi drastiçi kontra s-simpatizzanti tieg˙u. Dan witta t-triq g˙al o˙tu biex, ˙ames snin wara, ˙aditlu postu u l-familja Shinawatra re©g˙et bdiet timponi ru˙ha fuq diversi setturi tas-soçjetà. Sadanittant, l-armata baqg˙et issostni li ttmexxija tag˙ha hija biss temporanja qabel ma ter©a’ ti©i stabbilita sistema demokratika.

jabdika r-rè Ta’ Spanja

Ir-Re Juan Carlos ta’ Spanja g˙aΩel li jabdika wara kwaΩi erbg˙in sena fuq it-tron. Id-deçiΩjoni tieg˙u ˙olqot reazzjoni kontrastanti fost il-poplu Spanjol. Bosta Spanjoli g˙adhom i˙obbu lil dan ir-re min˙abba r-rwol li kellu fil-kisba u Ω-Ωamma tad-demokrazija fil-pajjiΩ matul is-snin sebg˙in u tmenin. Madankollu, kemm hu, kif ukoll xi membri o˙ra tal-familja reali sabu ru˙hom fiç-çentru ta’ kontroversji serji li tappnu r-reputazzjoni tal-monarkija matul dawn l-a˙˙ar snin. Ewlenija fosthom kienet il-vaganza li swiet g˙exieren ta’ eluf ta’ ewro, illi r-Re ˙a biex jikkaççja l-iljunfanti fl-Afrika sentejn ilu, fl-eqqel tarriçessjoni ekonomika li ˙alliet mijiet ta’ eluf ta’ Spanjoli bla xog˙ol. Però, is-suççessur tieg˙u, il-Prinçep Felipe, qatt ma kien involut f’dawn l-iskandli u s-simpatizzanti tal-monarkija qeg˙din jittamaw li jirnexxilu jtejjeb limma©ni tal-familja reali matul ir-renju tieg˙u.

rèbÓa fiTTizja gÓal aSSad L-elezzjoni presidenzjali tas-Sirja wasslet g˙al reb˙a komda g˙al Bashar alAssad illi kiseb 88.7% tal-voti. Dan ir-riΩultat ma kienx sorprendenti hekk kif lunika Ωew© kandidati li kkontestawh kienu nies approvati minn al-Assad stess, li t˙allew jipparteçipaw biss biex ting˙ata l-illuΩjoni tal-g˙aΩla. Fil-fatt, John Kerry, is-Segretarju tal-Istat Amerikan, iddeskriva din l-elezzjoni b˙ala farsa organizzata minn re©im li fil-verità qieg˙ed jag˙mel minn kollox biex ikisser kull oppoΩizzjoni serja li hemm fil-pajjiΩ. Min-na˙a tag˙ha l-Unjoni Ewropea wkoll ikkundannat l-atmosfera li saret fiha din l-elezzjoni u sa˙qet li dan it-tip ta’ fares qeg˙din iservu biss biex inaqqsu l-possibbiltà li tinstab soluzzjoni serja u permanenti g˙all-problemi politiçi li qed jesperjenza l-pajjiΩ. Permezz ta’ din ir-reb˙a al-Assad jista’ jibda t-tielet le©iΩlatura ta’ seba’ snin fittmexxija tal-pajjiΩ. Minkejja d-diversi reb˙iet militari li kiseb matul dawn l-a˙˙ar xhur g˙ad hemm bosta Ωoni fit-Tramuntana u l-Lvant tal-pajjiΩ li g˙adhom f’idejn ir-ribelli. S’issa huwa stmat li l-konflitt çivili ˙alla warajh madwar 160,000 vittma.

aTTènTaT fuq hafTar Khalifa Haftar, il-©eneral Libjan li b˙alissa g˙addej b’kampanja personali biex iΩarma l-gruppi IΩlamisti f’pajjiΩu, sab ru˙u fil-mira ta’ attentat g˙al ˙ajtu. Dan lattentat, li kien organizzat mill-istess IΩlamisti, sar permezz ta’ attakk suwiçida li però ma la˙aqx il-mira tieg˙u hekk kif Haftar ˙are© qawwi u s˙i˙. Madankollu, l-ispluΩjoni ˙alliet warajha erba’ vittmi li kienu qrib id-dar tieg˙u meta se˙˙et. Haftar re©a’ tfaçça fix-xena politika Libjana ftit tal-©img˙at ilu wara li g˙eb fi tmiem il-gwerra çivili li ˙akmet lill-pajjiΩ fl-2011. Huwa g˙aΩel li ji©©ieled b’mod indipendenti mill-gvern çentrali li fl-opinjoni tieg˙u mhuwiex kompetenti biΩΩejjed biex jiddefendi lill-pajjiΩ mir-ribelli u t-terroristi li ˙adu f’idejhom diversi rkejjen tal-Libja. Is-suççessi li kiseb fil-Lvant tal-pajjiΩ g˙amluh figura popolari ˙afna ma’ diversi Libjani li qeg˙din jarawh b˙ala alternattiva iktar kredibbli mill-gvern preΩenti biex imexxi lil-Libja.

Madwarna

18 08.06.2014

IMPJEGATI TAL-BOV JILBSU L-JEANS GÓAL PUTTINU CARES

Nhar il-Ìimg˙a 30 ta’ Mejju 2014, l-impjegati fil-ferg˙at u d-dipartimenti tal-Bank of Valletta ng˙aqdu g˙al g˙an wie˙ed: biex ji©bru l-flus g˙all-Maratona tal-Futbol u lVolibol ta’ Puttinu Cares billi ˙adu sehem f’Jeans Day. Klijenti li uΩaw is-servizzi talferg˙at dakinhar ukoll taw il-kontribut tag˙hom g˙al din il-kawΩa nobbli. Il-maratona ta’ 60 sieg˙a futbol u volibol ser tibda nhar il-Ìimg˙a 6 ta’ Ìunju fil-grawnd tal-Marsa u tibqa’ sejra sat-8 ta’ Ìunju. Din ilmaratona hija wa˙da mill-akbar inizjattivi g˙al ©bir ta’ fondi organizzata minn Puttinu Cares. Aktar minn 800 tim tal-futbol ser ikun qed jing˙aqad g˙al din il-maratona ta’ 60 sieg˙a b’g˙an wie˙ed – li jg˙inu lil min hu fil-bΩonn. Iç-Chairman tal-BOV, is-Sur John Cassar White, tkellem fuq din il-kawΩa nobbli. “Wie˙ed ma jistax jispjega d-diffikultajiet li

jg˙addu minnhom il-familji kkonçernati. Bi sforz kollettiv a˙na nistg˙u nag˙mlu d-differenza u dan huwa l-iskop wara din il-maratona. Il-Bank ˙oloq il-Fondazzjoni Marigold – BOV fil-Komunità, l-inizjattiva soçjali tal-Bank bl-g˙an ewlieni li tg˙in kawΩi ©usti u inizjattivi filantropiçi. Bank of Valletta kien minn ta’ quddiem sabiex jg˙in lil Puttinu Cares Support Group billi pparteçipa wkoll filpro©ett ta’ Sutton – l-iΩvilupp ta’ 12-il appartament li fihom jakkomoda familji ta’ tfal li jkunu qed jing˙ataw kura g˙all-kançer fl-isptar Royal Marsden.” Il-Puttinu Cares Cancer Support Group, li beda fl-2002, jg˙in lil familji ta’ tfal bil-kançer u li qed jing˙ataw il-kura. Is-Sinjura Michelle Muscat, iç-Chairperson tal-Fondazzjoni Marigold – BOV fil-Komunità, ser tippreΩenta d-donazzjoni waqt il-Martona tal-Futbol u l-Volibol ta’ Puttinu Cares.

FESTA DONATURI TAD-DEMM NHAR IS-SIBT 14 TA’ ÌUNJU

Nhar is-Sibt 14 ta’ Ìunju hu lJum Dinji tad-Donaturi tadDemm. Dakinhar, bejn id9.00am u t-3.00pm ser issir festa kbira ta’ kant, Ωfin u divertiment fi Pjazza San Luqa, Gwardaman©a. L-g˙an tal-festa hu li l-©est sabi˙ talg˙oti tad-demm mid-donaturi ji©i mag˙ruf u apprezzat missoçjetà, partikolarment minn dawk li xi darba jew o˙ra rçevew id-demm. Fost o˙rajn, ©ejjin biex jallegraw u jag˙tu kulur u ˙ajja lil din l-attività Ìor© u Pawlu, Firelight, Gianluca Bezzina, Kurt Calleja, Gaia Cauchi, kor tat-tfal mil-La Voix Academy, u numru ©mielu ta’ Ωeffiena minn skejjel taΩ-Ωfin differenti. Ser ikun hemm ukoll artisti jpin©u ta˙t it-tined u s-si©ar tal-pjazza. G˙al din il-festa ser ikunu preΩenti numru ta’ nies distinti. Fost o˙rajn, ser ti©i lPresident ta’ Malta MarieLouise Coleiro Preca li ser tag˙ti messa©© fl-okkaΩjoni ta’ dan il-jum dinji u, flimkien ma’ g˙add ta’ donaturi taddemm u t-tfal tag˙hom, ser ittajjar bΩieΩaq fl-arja li jirrappreΩentaw il-prodotti taddemm li d-donaturi jag˙tu g˙all-pazjenti. Mistiedna, b’mod partikolari, g˙al din il-festa huma l-pazjenti li xi darba jew o˙ra

rçevew id-demm. Dawn innies huma m˙e©©a biex i©ibu mag˙hom kartolina ta’ ringrazzjament ( thank you card ) u jippreΩentawha liddonaturi li salvawlhom ˙ajjithom. Imbag˙ad dawn ilkartolini ji©u esposti fiçÇentru tal-G˙oti tad-Demm fejn kull donatur ikun jista’ jaqra l-messa©©i ta’ ringrazzjament li jkun fihom. Waqt din il-festa ser jipparteçipaw g˙aqdiet volontarji, fosthom is-Soçjetà tas-Salib l-A˙mar, is-St John’s Ambulance Brigade, u tTransplant Support Group. Ser ikun hemm ukoll rappeΩentanza midDipartiment tal-Protezzjoni Çivili, bil-parteçipazzjoni talklieb tas-Search and Rescue. Il-pubbliku li ser jattendi se jkollu wkoll l-opportunità li jie˙u pariri u servizzi b’xejn mill-membri tad-Dipartiment tal-Promozzjoni tas-Sa˙˙a u lKura Preventiva, u mill-membri tad-Dipartiment tal-Kura Primarja. Dakinhar kul˙add hu mistieden ji©i bil-familja jiddeverti, jing˙aqad mal-familja kbira ta’ donaturi u, jekk wie˙ed ikun jixtieq, jista’ jie˙u din l-opportunità biex jag˙ti d-demm. G˙ax id-demm jag˙ti tama u ˙ajja!

L-IMPJEGATI TA’ GO FAVUR IL-ÓARSIEN TAL-AMBJENT Grupp ta’ impjegati ta’ GO dan la˙˙ar Ωerg˙u g˙add ta’ si©ar tatTamarisk fin-Nature Trust Park fi Xrobb l-G˙a©in. Kull membru talgrupp li pparteçipa ng˙ata si©ra biex tit˙awwel f’ismu. Laurie Pace, Brand Marketing Coordinator ma’ GO, qalet: “L-impenn kontinwu ta’ GO lejn il-komunità jestendi wkoll g˙all-ambjent u l-appo©© tag˙na g˙al Nature Trust u x-xog˙ol tag˙hom fi Xrobb l-G˙a©in hu parti minn dan l-isforz. Apparti milli qed nag˙mlu l-parti tag˙na g˙all-ambjent, dawn l-attivitajiet iservu b˙ala esperjenza edukattiva u fl-istess waqt tg˙aqqad il-grupp aktar flimkien.” Minbarra t-t˙awwil tas-si©ar, l-impjegati ta’ GO ng˙ataw dettalji dwar listorja u x-xog˙ol ta’ Nature Trust fi Xrobb l-G˙a©in. Fil-fatt, dan il-park jilqa’ u jie˙u ˙sieb annimali li midruba u g˙andhom il-˙sieb li jkabbru lispazju biex ikunu jistg˙u jilqg˙u fkieren u qniefed. Il-park jintuΩa wkoll g˙al attivitajiet edukattivi fuq lambjent.

Vince Attard, President tan-Nature Trust, qal: “Xrobb l-G˙a©in g˙amel progress kbir minn mindu ˙adna s-sit f’idejna. Grazzi g˙all-appo©© tal-pubbliku, u minn kumpaniji b˙al GO, kunfidenti li dan il-park ser ikompli jiΩviluppa g˙all-benefiççju tal-komunità Maltija.” B˙ala parti minn din l-attività, l-impjegati ta’ GO setg˙u jΩidu d-dedikazzjoni personali tag˙hom lejn is-si©ar billi jikkomettu ru˙hom biex jag˙mlu kull ©urnata tg˙odd, japprezzaw ixxog˙ol ta’ Nature Trust fil-˙arsien talambjent, ikunu iktar impenjati g˙allklijenti tag˙hom, i˙arsu iktar l-ambjent u l-komunità u jkomplu jsa˙˙u lg˙aqda tat-tim ta’ GO. “Permezz ta’ dan l-eΩerçizzju, fejn no˙olqu dedikazzjoni personali g˙assi©ra li qed tinΩera’, inkunu qed no˙olqu rabta personali mas-si©ra. Din tg˙in biex ta˙seb iktar dwar laffarijiet li huma tassew importanti fil˙ajja. Kienet tassew konkluΩjoni tajba biex nag˙lqu l-©urnata biha,” ikkonkludiet Laurie Pace.

Madwarna

08.06.2014 19

BANIF BANK JIFTAÓ FERGÓA F’RAÓAL ÌDID Banif Bank (Malta) plc feta˙ it-12-il ferg˙a tieg˙u, fil-qalba taççentru kummerçjali ta’ Ra˙al Ìdid. Il-ferg˙a l-©dida hi parti minn programm ta’ espansjoni tannetwerk tal-Banif li se jag˙mel lill-Bank aktar aççessibbli g˙allklijenti tieg˙u, filwaqt li jattira klijenti ©odda u jkabbar l-attività kummerçjali. B’façilitajiet a˙jar u aktar ferg˙at mifruxa madwar Malta u G˙awdex, il-Bank se jkun jista’ joffri servizz ta’ livell og˙la minn dak li l-Bank di©à jipprovdi. Il-ferg˙a ta’ Ra˙al Ìdid kienet uffiçjalment inawgurata millMinistru g˙all-Finanzi il-Prof. Edward Scicluna, fil-preΩenza taçChairman tal-Bank Dr Michael Frendo, il-Kap EΩekuttiv Joaquim F. Silva Pinto, diretturi, kapijiet ta’ dipartimenti, it-tim tal-ferg˙a u mistednin distinti. Il-ferg˙a, fi Pjazza Antoine de Paule, se titmexxa minn bankier ta’ esperjenza, Martin Borg, u se tkun qed toffri lill-komunità lokali firxa wiesg˙a ta’ prodotti bankarji li jvarjaw minn dawk ta’ tifdil, o˙rajn ta’ self, u soluzzjonijiet ta’ t˙addim ta’ flus. It-tim di©à g˙amel xog˙lu biex isir jaf lin-nies tal-komunità biex b’hekk ikunu jistg˙u jag˙tu pariri bbaΩati fuq il-˙ti©ijiet partikolari talindividwi. Il-Bank qed isa˙˙a˙ il-potenzjal kompetittiv tieg˙u u lpoΩizzjoni tieg˙u fis-suq. “Il-Gvern il-©did iqis lis-settur bankarju Malti b˙ala wie˙ed sod li rnexxielu jibqa’ b’sa˙˙tu minkejja l-kriΩi li esperjenzat iΩ-Ûona Ewro. Dan kien grazzi g˙all-mekkaniΩmu regolatorju ta’ Malta, letika tal-operaturi, u r-riΩorsi umani professjonali tas-settur,” qal il-Ministru g˙all-Finanzi l-Prof. Scicluna. “Il-Gvern g˙andu l-impenn jibqa’ jsa˙˙a˙ is-settur bankarju u jintroduçi dawk il-mekkaniΩmi le©iΩlattivi li jg˙inu lis-settur jikber waqt li jag˙ti ser˙an il-mo˙˙ lid-depoΩitanti. Hu kompla jg˙id li l-Gvern se ja˙dem mill-viçin mal-banek lokali fuq diversi inizjattivi, b˙all-Iskema tal-Pensjoni tat-Tielet Pilastru, li se titnieda fil-©img˙at li ©ejjin. “Il-ftu˙ tal-ferg˙at il-©odda se jg˙inuna ntejbu r-riΩultati tag˙na,” qal Silva Pinto. “Meta nifhmu l-bΩonnijiet tal-klijenti tag˙na nkunu nistg˙u ntejbu l-prodotti li noffru u nag˙tu lill-individwi, familji, ˙wienet u negozji firxa ta’ servizzi apposta g˙alihom. Ra˙al Ìdid hu lokalità importanti li se tag˙ti opportunità lillBank li jil˙aq il-mira a˙˙arija tieg˙u, dik li jΩid il-preΩenza tieg˙u fis-suq.”

HSBC CONTACT CENTRE U L-MCAST JOFFRI KARRIERA FIL-QASAM BANKARJU

Studenti tal-MCAST jitkellmu ma’ membri tal-istaff mill-HSBC UK Contact Centre Malta dwar karriera bankarja HSBC UK Contact Centre Malta qed jikkollabora mal-MCAST biex joffri lill-istudenti kors tat-ta˙ri© ta’ tliet xhur kompletament im˙allas, segwit minn esperjenza tax-xog˙ol fl-HSBC Contact Centre fis-Swatar. Ladarba l-kors ta’ ta˙ri© fuq baΩi full-time jitlesta, l-istudenti jistg˙u jing˙aqdu ma’ tim part-time filg˙axija fl-HSBC Contact Centre bil-prospett ta’ xog˙ol kontinwu fiç-Çentru fuq baΩi full-time. “Din hi opportunità tajba ˙afna g˙all-istudenti li qed jistudjaw su©©etti tan-negozju u dawk bankarji biex jibbenefikaw minn ta˙ri© full-time matul il-perjodu tas-sajf. Imbag˙ad huma jkunu m˙ejjija biex jakkwistaw esperjenza fuq il-post tax-xog˙ol fuq baΩi part-time meta l-MCAST jer©a’ jibda f’Ottubru 2014. B’dan il-mod qed noffru lil dawn l-istudenti lewwel pass importanti lejn karriera fil-Contact

Centre tal-HSBC,” qalet il-kap tas-sit tal-HSBC UK Centre Centre Malta, Linsey Jones. “Studenti minn fakultajiet o˙ra li jitkellmu b’IngliΩ tajjeb u g˙andhom ˙iliet fl-IT ukoll huma m˙e©©a jie˙du din l-opportunità unika g˙al ta˙ri© professjonali u progress fil-karriera f’ambjent soçjali tax-xog˙ol u li joffri motivazzjoni qawwija,” qalet Lindsey Jones. L-HSBC Contact Centre Malta jifforma parti minn netwerk ta’ Contact Centres tar-Renju Unit tal-HSBC. Iç-Çentru jimpjega aktar minn 400 persuna li jipprovdu assistenza dwar il˙ti©ijiet bankarji permezz tat-telefown u linternet lill-klijenti b’kontijiet fir-Renju Unit. B˙alissa ç-Çentru g˙andu wkoll vakanzi g˙al persuni li m’g˙adhomx studenti, li jixtiequ jiΩviluppaw karriera. Persuni li jitkellmu tajjeb bl-IngliΩ u b’˙iliet fl-IT g˙andhom japplikaw mill-aktar fis.

UNTOURS INSURANCE AGENTS LTD TNIEDI IDENTITÀ ÌDIDA

Untours Insurance Agents Ltd (UIA), kumpanija dinamika b’aktar minn 45 sena esperjenza fis-settur tal-assigurazzjoni, introduçiet identità korporattiva ©dida. Dan it-tibdil jag˙mel parti minn pjan strate©iku li l-kumpanija fasslet bl-g˙an li ssir wa˙da mill-kumpaniji ewlenin fis-settur tal-assigurazzjoni. Il-Kap EΩekuttiv ta’ Untours Insurance, Ivan Butti©ie© qal: “Kien hemm diversi ra©unijiet validi li wassluna sabiex inbiddlu l-identità korporattiva tag˙na. Wara evalwazzjoni dettaljata tal-istrate©ija tal-kumpanija g˙as-sena 2013, il-Bord tad-Diretturi ˙ass li dan kien il-mument opportun li nirrevedu l-istrate©ija fi ˙dan il-kumpanija. L-istrate©ija li fassalna qed to˙odna lejn direzzjoni ©dida u interessanti ˙afna. In˙ossu li l-identità korporattiva l-©dida tirrifletti a˙jar il-kwalità ta’ servizz li toffri lUntours Insurance, kif ukoll il-viΩjoni li g˙andha l-kumpanija lejn il-futur.” Il-pjan strate©iku tal-Untours Insurance jiffoka fuq it-tkabbir tal-kumpanija. Fil-fatt, mira ie˙or imminenti g˙all-Untours Insurance huwa r-relokazzjoni tal-uffiççju prinçipali mill-Belt Valletta g˙al post aktar çentrali, aççessibbli u ta’ kwalità superjuri fl-A3 Towers fil-Marsa. Minkejja dan, Untours Insurance ser iΩΩomm il-preΩenza tag˙ha fil-Belt Valletta permezz tal-ferg˙a fi Triq l-Ifran. Waqt li kien qed jikkummenta fuq din ir-rilokazzjoni strate©ika, Ivan Butti©ie© qal: “Ir-relokazzjoni g˙al post aktar çentrali ser jag˙tina l-façilità li naqdu b’aktar effiçjenza Ω-Ωieda fid-domanda g˙as-servizzi tag˙na. L-g˙an tag˙na huwa li nkomplu nevolvu u ntejbu s-servizzi tag˙na billi naqdu lill-klijenti bl-a˙jar mod possibbli u noffru l-aqwa protezzjoni u ser˙an il-mo˙˙ li l-klijenti jfittxu f’servizzi tal-asigurazzjoni.” Untours Insurance tipprovdi assigurazzjoni affordabbli bi protezzjoni fuq responsabbiltà g˙ad-danni kemm personali kif ukoll kummerçjali. Aktar tag˙rif jista’ jinkiseb billi wie˙ed içempel 2559 8000 jew billi wie˙ed jibg˙at email fuq insurance@untours.com.mt

Personalità

20 08.06.2014

Ma kienx iÓobb il-kotba, iÛda issa saru l-Óbieb uniÇi tiegÓu raMona Portelli tintervista lil JOSEPH SULTANA

www.ramonaportelli.com ramonaportelli@hotmail.com

Il-kitba g˙alih hija dik l-arti li to˙loq storja mix-xejn u tinbena b’tali mod u manjiera li ti©bed il-qarrejja u ©©ag˙alhom i˙ossu dak li tixtieq int, kif trid int. Is-sbu˙ija tal-arti tal-kitba hi dik li kapaçi timmanipula mo˙˙ in-nies b’sitwazzjoni sempliçi li tivvinta u ΩΩommhom imqabbdin mieg˙ek jaqraw. Jiddeskrivi lilu nnifsu b˙ala bniedem d˙uli, çajtier, però riservat. “Nipprova nΩomm çerta umiltà biex in-nies ikunu jistg˙u javviçinawni bla problemi. Na˙dem ˙afna favur ilkultura tal-kotba u l-arti in©enerali, kif ukoll nipprova ng˙in fejn tid˙ol karità. Jien ukoll voluntier mal-g˙aqda ERRC li tag˙ti l-ewwel g˙ajnuna waqt xi attivitajiet soçjali u kulturali. Óaddiem serju u onest kull fejn inkun, kemm fuq ix-xog˙ol prinçipali tieg˙i, kif ukoll fuq ix-xog˙ol ta’ pubblikazzjonijiet. F’©urnata nag˙mel ˙afna sig˙at maqtug˙ g˙alija wa˙di, na˙seb fuq kif ser no˙loq stejjer jew pro©etti ©odda, minkejja li listess ammont ta’ ˙in ng˙addih fuq mowbajl u internet biex ninnegozja ma’ kull min g˙andu materjal x’joffrili biex nipproponuh g˙as-suq lokali.” Ta’ g˙axar snin lanqas biss kien iniΩΩilhom il-kotba Il-bidu g˙all-˙ajra fil-kitba ©iet fuq Joseph meta kellu tnax-il sena. Ta’ dik l-età bdiet ti©ih il-˙ajra g˙all-kitba. Biss kien fis-sena 2008, meta kellu sebg˙a u g˙oxrin sena, li ˙a d-deçiΩjoni tant serja li jibda jikteb xi ˙a©a g˙all-pubblikazzjoni. “Tiskanta kif meta kelli biss g˙axar snin lanqas biss kont inniΩΩilhom il-kotba! Ìara iΩda li min˙abba sitwazzjonijiet koroh li g˙addejt minnhom f’˙ajti l-kotba u lkitba saru l-uniçi ˙bieb li kelli. Min˙abba l-mist˙ija tieg˙i Ωammejt lili nnifsi ’l bog˙od mis-soçjetà li kont ng˙ix fiha u dejjem ˙assejt li kont persuna ta’ g˙aliha wa˙idha. Però ridt niΩvoga b’xi mod. Nammetti li mo˙˙i minn dejjem kien mixg˙ul b’fantasija ming˙ajr limiti. Minkejja li fommi kien dejjem jidher mag˙luq quddiem in-nies, u ˙afna kienu jarawni stramb, f’mo˙˙i kienet ta’ kuljum, u l˙in kollu, g˙addejja maltempata ta’ ideat ©odda. F’dak iΩΩmien bikri taΩ-Ωg˙oΩija tieg˙i

Dan l-a˙˙ar sirt naf b’awtur Ωag˙Ωug˙ li beda l-karriera letterarja tieg˙u fis-sena 2010, ji©ifieri ilu biss erba’ snin jippubblika u di©à ˙alla impatt f’dan il-qasam b’sitt kotba li ˙are© s’issa. Qed nirreferi g˙all-awtur G˙awdxi Joseph Sultana. Joseph huwa ©uvni li g˙andu tnejn u tletin sena, joqg˙od Kerçem G˙awdex u ja˙dem b˙ala skrivan ma’ stabbiliment kummerçjali. B˙ala passatempi g˙andu l-qari, l-g˙awm, mixjiet twal fil-kampanja, log˙ob elettroniku, films, muΩika u ˙ar©iet soçjali mal-˙bieb. Determinazzjoni, ˙e©©a, ˙in g˙all-qari u kreattività huma l-erba’ prinçipji tal-˙olma li awtur b˙al Joseph jista’ jwettaq.

kont sa˙ansitra nispiçça nikteb xi ˙a©a biex in-nies tkun taf xi rrid ng˙id, u dan ˙asseb lil talfamilja tieg˙i g˙ax ˙asbuni qed nimmuta! IΩda kien kollu tort tal-mist˙ija. Nammetti wkoll li kont wie˙ed mill-vittmi l-aktar favoriti tal-bulijiet u dan ukoll ˙alla impatt kbir fuqi,” stqarr Joseph. Bil-kitba stess jispjega xi j˙oss u dik il-˙a©a li jista’ jg˙awwe© il-verità kif irid ˙ass li kienet opportunità kbira. “Sakemm g˙alaqt is-sebg˙a u g˙oxrin sena kont ktibt xi stejjer u ppreΩentajthom lil bosta stamperiji. Dawn naturalment m’aççettawx li jistampawhom g˙ax raw minn qabel li ma kellix materjal tajjeb. Qaluli biex nikber ftit ie˙or u nkompli n˙addem il-kitba. DaΩΩmien, hekk kif immaturajt aktar u tg˙allimt mill-iΩbalji tieg˙i stess, nifhem kemm kellhom ra©un iΩommuni dak iΩ-Ωmien. Jien u nara dak ixxog˙ol li kont ktibt, st˙ajt minni nnifsi, biss kien l-ewwel pass u servieni biex nitjieb,” tbissem jg˙idli. Mo˙˙ ta’ artist ja˙dem differenti minn dak ta’ çittadin komuni S’issa Joseph ippubblika sitt kotba: tlieta parti minn sensiela miktubin minnu, u tlieta o˙ra li ˙a biss ir-rwol ta’ edi-

tur u pubblikatur biex diversi awturi ©odda juru xog˙olhom. Jg˙id li mhux bniedem li joqg˙od lura mir-riskji. “Mo˙˙ ta’ artist ja˙dem differenti minn dak ta’ çittadin komuni, u minkejja li jien fiΩikament komuni b˙al ˙addie˙or, jien na˙seb, b˙al bosta minn s˙abi artisti, differenti g˙al kollox. Barra minn hekk jien in˙obb ninvolvi nies mieg˙i minn setturi differenti tal-arti biex ilviΩjoni tieg˙i ti©i Ωviluppata minnhom b˙ala benefiççju kummerçjali. Dawn in-nies, artisti tal-fotografija, pittura, kitba, arti©©janat, stilisti, muΩika u x’naf jien, jg˙inuni ninterpreta modi varji kif, pereΩempju, pro©ett jista’ jitwettaq biex jinbieg˙ lin-nies. Dawn in-nies in˙allashom ta’ xog˙olhom u npo©©ilhom isimhom fuq il-prodott tieg˙i. Dan nag˙mlu b˙ala ringrazzjament ta’ ˙inhom u dmirhom. Malta, sfortunatament, g˙adna bil-mentalità kerha li jekk ikollok isem di©à mag˙ruf se tirnexxi, jew inkella jekk tag˙mel pittura Ωg˙ira m’hemmx g˙alfejn tit˙allas tag˙ha. Dawn huma affarijiet li lili jdejquni g˙ax g˙alija l-arti hi xog˙ol u g˙aldaqstant lartist irid jit˙allas tag˙ha. Barra minn hekk kul˙add jista’ jag˙mel kontribuzzjoni siewja lejn is-soçjetà u mhux g˙ax ikollok isem. Jien nemmen fit-

talent, mhux fil-fama. Kien ukoll min˙abba f’hekk li ˙loqna l-grupp Vision + biex nag˙tu nifs lil dawk kollha li jridu jesprimu ru˙hom malpubbliku. Dan il-grupp mibni minn diversi artisti ‘mistura’ kollha fuq g˙an wie˙ed: li jintg˙arfu minn kul˙add. Ixxog˙ol tag˙na huwa li dan ise˙˙ g˙ax nemmnu fihom.” Xi ˙a©a nobbli li g˙amel Joseph flimkien ma’ s˙abu kien li mill-ktieb G˙etiebi Mikula nibtet xi ˙a©a poΩittiva g˙all-karità. Dan il-ktieb kien l-ewwel kollaborazzjoni s˙i˙a bejn kittieba, poeti, fotografi, disinjaturi u artisti. “Mag˙na ng˙aqad ukoll grupp karitattiv, u kollha flimkien ftehemna li no˙or©u dan il-ktieb biex nippromovu talent ©did lokali u fl-istess ˙in ˙addie˙or jibbenefika minnu. Kien f’dan iΩ-Ωmien li beda jin˙ema f’mo˙˙na li nag˙tu l-˙ajja lillgrupp Vision +. Il-flus marru g˙ad-dar tas-sorijiet fi Gwardaman©a,” sostna Joseph. Dwar jekk hux bi˙siebu jippubblika aktar xog˙lijiet, Joseph stqarr mieg˙i li ma jistax jieqaf ladarba beda. “Din hi ˙olma tieg˙i li saret realtà, u issa qed ukoll noffriha lil ˙addie˙or. Minkejja li se nibqa’ noffri divertiment lillpubbliku bil-pinna tieg˙i stess, ser nintroduçi aktar talenti fis-

suq lokali biex flimkien mag˙hom nespandu u nkattru fejn hemm bΩonn biex dawn l-artisti jag˙mlu impatt bilmaterjal tag˙hom. B˙alissa, ˙olma li g˙andi hi li l-ktieb jinqaleb fi skript g˙at-televiΩjoni. Imma s’issa g˙ad m’g˙andix mezzi.” Ridt inkun naf ir-ra©uni g˙aliex Joseph jikteb bil-Malti biss. Fil-fatt qalli li jikteb bilMalti g˙ax jg˙a©©el aktar. “Meta nipprova bl-IngliΩ nispiçça ne˙el mat-teΩawru u dan kultant jikkawΩali problemi fuq ˙effa. Mhux li l-IngliΩ ma nafux, imma meta darba wrejt storja tieg˙i lil xi persuni qaluli bla tlaqliq li l-kliem tassew kien bl-IngliΩ pulit, imma mo˙˙i, jien u niktbu, baqa’ fuq baΩi Maltija. Hemm aktar milli wie˙ed jista’ jimma©ina x˙in ji©i biex jikteb b’lingwa barranija li mhux ilsien twelidu. DaΩ-Ωmien però g˙andna tradutturi apposta li kapaçi jg˙inuna naqilbu s-sens tal-istorja.” B˙ala awtur, Joseph ma tag˙millux differenza jekk ktieb hux tradizzjonali jew elettroniku. It-tnejn jog˙©buh fil-kategoriji differenti tag˙hom. “Il-ktieb tradizzjonali huwa imprezzabbli g˙ax t˙oss dik is-sensazzjoni ta’ storja ˙ajja qalb il-folji. Ktieb elettroniku, minkejja li g˙andu dak l-iΩvanta©© li tkun qisek qed t˙abbat subg˙ek ma’ ©ebla, g˙andu mbag˙ad ilvanta©© li jinqara bil-lejl, li fih tista’ tpo©©i kemm trid volumi bla ma je˙dulek spazju, u li xxiri tag˙hom ikun f’kemm tfaqqa’ subg˙ajk mill-kumdità ta’ darek. Din il-mistoqsija aktar in˙alliha f’idejn il-qarrejja biex ji©©udikaw milli f’idejn l-awturi.” Fl-a˙˙ar nett Joseph xtaq jg˙id li l-uniku messa©© li g˙andu g˙all-qarrejja talgazzetta KullÓadd huwa li awturi b˙alu qeg˙din hawn grazzi g˙alihom. “Bil©eneroΩità tag˙kom a˙na nistg˙u nkomplu no˙olqu aktar pro©etti. Jekk tinvestu fina a˙na nkomplu nag˙tukhom aktar divertiment. Bl-interess ©enwin tag˙kom tkunu qed toffrulna mhux biss ringrazzjament u çans biex niΩviluppaw aktar a˙na, iΩda wkoll tg˙inu lil min nieqes minn bosta affarijiet,” temm jg˙id. Aktar informazzjoni dwar Joseph Sultana tinsab fuq www.josephsultana.com

KurΩitajiet

08.06.2014 21

KALEJDOSKOPJU: ARTIKLI MIÌBURA MINN CHARLES B. SPITERI

Kont taf?

imwiet

Il-Ìeneral Andrew Jackson

632: Mohammed, li twieled madwar is-sena 570. Dan Mohammed iben Abdulla kien profeta G˙arbi, fundatur talIΩlam. Skont it-twemmin Musulman hu ng˙ata l-versi talQur’an mill-An©lu Gabriel. 1806: George Wythe. Statista Amerikan li twieled fl-1726, firmatarju tad-Dikjarazzjoni tal-Indipendenza Amerikana. Il-piΩ totali tan-nemel kollu fid-dinja hu kwaΩi l-istess daqs dak tal-umani kollha fid-dinja 1845: Il-Ìeneral Andrew Jackson, is-seba’ President Amerikan (1829-37). Twieled fl-1767 u kien l-uniku President li ©©ieled fi dwell, fl-1806. Spara u qatel lil Charles Dickinson.

Kanuni tal-ilma gÓal Kontra Ç-Çpar

1992: Pauline Tabor Webster, l-aktar sidt ta’ burdell mag˙ruf f’Kentucky. Imwielda fl-1905, kienet tmexxi l-burdell fi Triq it-Tafal, f’Bowling Green, g˙al 38 sena. L-awtobijografija tag˙ha jisimha Pauline’s – Memoirs of the Madame on Clay Street.

twelid 1813: David Dixon Porter: Ammirall Amerikan. Fl-1856 kien l-ewwel bniedem li importa l-i©mla fl-Amerika g˙al skopijiet kummerçjali. Miet fl-1891. 1867: Frank Lloyd Wright, perit Amerikan li kien jenfasizza li d-disinn jarmonizza mal-materjal tal-bini u l-pajsa©©. Hu ˙are© u g˙aqqad il-kelma ‘carport’. Miet fl-1959. 1940: Nancy Sinatra, kantanta Amerikan, bint Frank. Ilkanzunetta tag˙ha These Boots Were Made For Walkin’ intuΩat mill-FBI biex irnexxielhom jo˙or©u mill-post fejn kienu lill-kult Branch Davidians. 1951: Bonnie Tyler (Gaynor Hopkins) kantanta Welsh. Fl1976 g˙amlet operazzjoni fil-kordi vokali li ˙allietha bil-vuçi ˙oxna li baqg˙et sinonima mag˙ha. Kanzunetti: It’s a Hearthache (1977) u Total Eclipse of the Heart (1931). 1962: Nick Rhodes (Nicholas Bates), kantant IngliΩ madDuran Duran. Mag˙rufin l-aktar g˙al Hungry Like the Wolf (1982), Rio (1982), Union of the Snake (1983) u A View to a Kill (1985).

Ìrajjiet

Iç-çpar u t-tin©is tal-arja qed jo˙olqu problemi ambjentali fiç-Çina. IΩda belt fin-na˙a ta’ fuq talpajjiΩ hi deçiΩa ti©©ieled kontra l-arja ma˙mu©a, u biex tag˙mel dan mhi tuΩa xejn g˙ajr ilma tal-vit uΩat u mhux mormi. Dan l-a˙˙ar, residenti f’Lanzhou, il-kapitali tal-provinçja Chinas Gansu, sabu li Ωew© sprayers ©ganteski twaqqfu fil-Pjazza Dongfanghong, fejn qed jin-

bena stazzjon ta˙t l-art g˙allferrovija Metro Line 1. IΩ-Ωew© sprayers long-range huma kapaçi jtajru l-ilma talvit biex jeqred it-trab u ç-çpar f’firxa ta’ 600 metru u jnaqqsu t-tin©is tal-arja. Martyn Chipperfield, Professur tal-Kemistrija Atmosferika fl-Università ta’ Leeds, qal li b˙al bosta bliet o˙ra ÇiniΩi, Lanzhou g˙andha problema kbira ta’ çpar. Permezz tal-kanuni li jisparaw l-ilma b’qawwa enormi, l-ist-

ess ilma jitla’ hu wkoll b˙al çpar fin, jaqbad mal-partikli tat-tin©is, jag˙milhom ikbar milli jkunu u jaqg˙u fid-dinja min˙abba l-gravità. It-tin©is fiç-Çina ©ieli kien tant qawwi li l-ajruplani ma jkunux jistg˙u jtiru, it-toroq jing˙alqu u jintlaqat in-numru ta’ turisti li jkunu se jΩuru lpajjiΩ. Issa jrid jinstab jekk dawn ilkanuni tal-ilma jistg˙ux iservu b˙ala soluzzjoni fit-tul fiçÇina kollha.

Karru ÇKejKen gÓal qaÛquÛ imweÌÌa’

USS Liberty

1699: Il-Kaptan William Kidd ntbag˙at il-˙abs f’Boston min˙abba piraterija u qtil. Ìie mg˙allaq fl-1701, f’Londra. 1783: Ûbroff tal-vulkan Laki fin-na˙a t’isfel tal-IΩlanda. Tajjar lava fuq firxa ta’ 2.8 mili kubi u kkawΩa ©u˙ qawwi u lmewt ta’ 9,500 persuna. 1786: Fi New York inbieg˙ l-ewwel ©elat prodott kummerçjalment. 1937: L-ikbar fjura dinjija. Calla Lily ©ganteska, li kibret filÌonna Botaniçi fi New York. Kellha tul ta’ tmien piedi u nofs u dijametru ta’ erba’ piedi. 1967: Il-USS Liberty tisfa attakkata bla ebda avviΩ mill-jets IΩraeljani, waqt li kienet qed tba˙˙ar fl-ib˙ra internazzjonali. Fl-attakk mietu 34 ru˙ u 171 o˙ra sfaw feruti.

QaΩquΩ çkejken li kiser il-pelvis meta ommu waqg˙et fuqu, sarlu karru biex jg˙inu jibqa’ jimxi waqt li jfiq. Il-qaΩquΩ, bl-isem ta’ Leon Trotsky, kellu ©imag˙tejn biss meta ommu tfixklet fih, waqg˙et fuqu u kisritlu l-pelvis, b’konsegwenza li ma setax jimxi aktar. IΩda ru˙ tajba ˙adet lillannimal ferut fil-Missjoni Edgar, Santwarju tal-

annimali li ma ja˙dimx g˙all-qlig˙, f’Kilmore, lAwstralja, fejn minkejja l-feriti tieg˙u Leon qed jag˙mel progress kontinwu u jing˙ata l-kura. IΩda peress li l-qaΩquΩ g˙adu çkejken ˙afna u l-g˙adam tieg˙u hu rqiq, l-attenzjoni fuqu kellha tkun studjata sew. Barra minn hekk, in˙adem l-iΩg˙ar karru li qatt in˙adem, biex ma jo˙loqlux toqol fuq idejh.

Kun Af

22 08.06.2014

KITBA TA’ SAVIOUR MAMO

KURÛITAJIET MINN HAWN U MINN HEMM

FTIT TAGÓRIF FUQ L-IKEL Il-patata Illum fl-Istati Uniti jkabbru mal-250 varjetà ta’ patata (Solanium tuberosum). Inkredibbli kif il-gabillotti li kienu jg˙ixu qalb il-muntanji tal-Andes kienu jikkultivaw aktar minn 3,000 speçi ta’ patata qabel il-wasla tal-Ispanjoli. Fl-1535, l-Ispanjoli indunaw li dan il-prodott kien tajjeb ˙afna biex ji©i kkunsmat b˙ala ikel meta jit˙allat mal-pjanta tal-coca. Din it-ta˙lita tal-patata mal-˙axixa tal-coca kienet ting˙ata b˙ala ikel stimulattiv lill-iskjavi li kienu ja˙dmu fil-minjieri tal-fidda. Fl-1620 din it-ta˙lita waslet fl-Istati Uniti. L-Ispanjoli bdew ukoll jesportaw il-patata lejn l-Ewropa. Fl-a˙˙ar tas-seklu sittax, il-patata dehret g˙all-ewwel darba fl-Irlanda. Fl-1625 infirxet mhux ˙aΩin madwar ˙afna pajjiΩi. Dan g˙aliex ilpatata kienet ir˙isa u façli li tkabbarha. Ìara li min˙abba xi mard li tfaçça fuq din il-pjanta, mardu ˙afna nies, bil-konsegwenza li kien hemm eluf ta’ mwiet. Illum il-kultivazzjoni tal-patata hija mifruxa mad-dinja kollha, fejn insibu li r-Russja hija l-aktar pajjiΩ li jesporta dan il-prodott. It-tadam It-tadam (Lycopersicon esculentum) ori©ina fil-Messiku, g˙alkemm insibu xi varjetajiet fl-Andes, ilPerù. L-Asja, bdew ikabbru t-tadam qabel l-Ewropa. Fl-1521 it-tadam ©ie introdott fil-Filippini minn Magellan li kien ivvja©©a lejn dawk l-in˙awi. Minn hemm wasal fiç-Çina, il-Ìappun u l-Indja. Qabel Kristofru Kolombu, it-Taljani ma kellhomx tadam, u lanqas ma kellhom g˙a©in qabel Marco Polo. It-tadam dda˙˙al fl-Ewropa mill-Ispanjoli fis-seklu sittax u beda jitkabbar l-Italja fl-1550. KurjuΩa hi li sas-seklu dsatax l-Amerikani kienu ja˙sbu li t-tadam kien valenuΩ, speçjalment meta jkun g˙adu a˙dar. Kienu l-emigranti FrançiΩi u Taljani li kkonvinçew lill-Amerikani li t-tadama kienet frotta tajba g˙all-ikel. Il-bΩar Il-bΩar (Capsicum annuum) biddel l-aroma tal-ikel b’kumbinazzjoni. Meta l-esploraturi Ewropej kienu marru jgibu l-pjanti tal-bΩar minn Spice Island, bi Ωball marru l-West Indies. Hemm ma sabu xejn , però minflok sabu speçi ta’ ˙wawar li kienu aktar pjaçevoli. Kien l-allspice (Pimenta dioca) li hi ta˙lita ta’ kannella (cinnamon), nuçimuskata u msiemer tal-qronfol li nstab fl-Amerika Latina. Il-bΩar li ja˙raq ori©ina mill-Bolivja, imma dawn ©ew influwenzati mill-Inkas u l-Imperu Aztec. Madankollu, il-bΩar li ja˙raq aktar ©ie assoçjat mal-ikel Indjan, ÇiniΩ, AΩjatiku u Etjopjan. Illum içÇina hija l-iktar pajjiΩ fid-dinja li tesporta l-bΩar li ja˙raq. Warajha ji©u l-Messiku u l-Indja. Il-karawett Fil-kultura antika tal-Amazoni, il-karawett kienu jxebbhuh ma’ metall prezzjuΩ midfun fil-˙amrija. Insibu aktar minn 80 speçi ta’ karawett. Il-karawett fih ˙afna proteini u jittiekel mad-dinja kollha. Din il-pjanta tirreΩisti ˙afna l-g˙atx u t-tibdil fit-temperatura. Kienet ©iet importata mill-PortugiΩi. G˙all-ewwel il-karawett kien jin˙adem biex minnu jie˙du Ω-Ωejt u ikel g˙all-bejjem. Fl-Istati Uniti lkarawett jintuΩa l-iktar biex isir il-peanut butter. Manjoka Aktar mag˙rufa b˙ala Cassava, il-Manjoka tappartieni g˙all-familja tal-pjanti Euphorbiaceae. Huwa ikel baΩiku fil-BraΩil, u hemmhekk jisejja˙ Yucca. Huwa wkoll uΩat fil-West Indies kif ukoll flAfrika. B˙alma t-Taljani j˙okku l-©obon Parmi©©jan fuq l-g˙a©in, hekk jag˙mlu l-BraΩiljani bilManjoka. Minnha wkoll isir id-dqiq. Id-dehra tag˙ha tixbah ir-rafanell kbir. Iç-çikkulata u l-vanilla Wa˙da mill-iktar diΩerti mfittxija hija, bla dubbju ta’ xejn, iç-çikkulata (Theobroma cacoa). Ori©inat fl-Amerika ta’ Isfel fil-foresti tal-Amazon. G˙all-Amazoni ç-çikkulata hija rigal mill-allat. Iç-çikkulata hija Ωerrieg˙a inkaljata. Il-vanilla (Vanilla planifolia) ti©i maqtug˙a mis-si©ar tal-frott (tkun b˙al miΩwed irqieq). Insibuha liktar fl-Amerika Çentrali u l-Messiku. Insibu f’aktar minn 90 speçi, imma tnejn biss ikkultivati kummerçjalment. Illum il-Madagaskar u l-GΩejjer ta’ Komoro fl-Indja huma l-aktar pajjiΩi li jikkultivaw il-vanilla. Il-patata ˙elwa G˙all-ewwel l-Ewropej bdew jimportaw il-patata ˙elwa (lpomoea batata) mill-Karibew. Dan ilprodott infirex mill-Paçifiku sal-Asja. Huwa fost l-aktar 15-il prodott tal-ikel popolari. Proprjament lewwel ma nstabet kien fil-Messiku. Il-patata ˙elwa ma’ g˙andha x’taqsam xejn mal-patata li nafu a˙na. L-Ispanjoli kienu introduçewha fil-Filippini u l-PortugiΩi ferrxuha lejn il-gΩejjer tal-Paçifiku. Illum iç-Çina tkabbar 80% minn dan il-prodott. Dan il-pajjiΩ kien importa l-patata ˙elwa minn Okinawa fl-1600. Differenti mill-kultivazzjoni tar-ross, il-patata ˙elwa tirreΩisti ˙afna mard ©ej millinsetti kif ukoll il-maltemp. Frott Il-parti kbira tal-frott li nieklu ori©ina mill-Amerika ta’ Isfel. Fosthom insibu l-ananas – pineapple (Ananas comosus), l-avokado (Persea Americana) u l-frawli (Fragaria chiloensis) Riçentament, lejn in-na˙at tal-Andes qieg˙da ti©i Ωviluppata çerta kwalità ta’ qam˙a (quinoa) biex tkun tista’ ti©i mxerrda mad-dinja kollha. Din iΩ-Ωerrieg˙a g˙andha ˙afna aktar proteini u tirreΩisti kull xorta ta’ maltemp. Il-qam˙ Il-qam˙ (Zea Mays) ©ie mnissel minn pjanta selva©©a msej˙a teosinte (Zea Mexicana) 7,000 sena ilu. Din il-pjanta kienet ikkunsidrata b˙ala sagra fil-mitolo©ija tal-Maya. Da˙let fl-Ewropa mill-Mori (nies ta’ ©ilda sewda mill-Afrika ta’ Fuq) min-na˙a tat-Turkija. Il-qam˙a u l-karawett kienu d-dieta prinçipali tal-poplu Afrikan. Il-prodotti mag˙mula mil-qam˙ huma mifruxa mad-dinja kollha. Hu stmat li mal-200 miljun ru˙ mad-dinja jiddependu fuq l-ikel mag˙mul mill-qam˙.

Riçetti

08.06.2014 23

BL-ISBAÓ XEWQAT LILL-MISSIRIJIET RIÇETTI MINN VICTORIA CASSAR Kull xahar tas-sena, minbarra Jannar u April, insibu li f’xi pajjiΩ jew ie˙or madwar id-dinja ji©i ççelebrat Jum il-Missier. L-aktar jum komuni g˙al din iç-çelebrazzjoni huwa t-tielet Óadd ta’ Ìunju – l-istess jum li niççelebrawh a˙na l-Maltin. PajjiΩi o˙ra jorbtu dan iljum ma’ festi reli©juΩi, b˙all-Bel©ju u l-Italja, li jfakkru Jum il-Missier fid-19 ta’ Marzu, il-festa ta’ San ÌuΩepp. O˙rajn, fosthom is-Sirja u l-E©ittu, fl-ewwel jum tal-ista©un tas-sajf. Il-Bulgarija huwa l-a˙˙ar pajjiΩ li tul is-sena jiççelebra Jum il-Missier, fis-26 ta’ Diçembru. Jum il-Missier huwa jum speçjali g˙all-ulied kollha fid-dinja. Hija opportunità biex tg˙id grazzi lill-missier jew dak ir-ra©el li ˙a dejjem ˙siebek li jista’ jkun il-missier bijolo©iku, iΩda wkoll in-nannu, missier adottiv, ziju, kunjatu, jew xi ˙add li g˙andu r-rwol ta’ missier fil-˙ajja tieg˙ek, u turih kemm huwa tassew speçjali u ma˙bub. Huwa okkaΩjoni meta tista’ trodd ftit lura minn dak li g˙amel g˙alik. G˙alhekk, f’din il-pa©na tar-riçetti llum ˙sibt li nippreparaw Ωew© riçetti tajbin li Ωgur jinΩlu g˙asel lill-g˙eΩieΩ tag˙na.

BERGER TOSKAN U FLIELI TAL-PATATA Ingredjenti g˙all-bergers • • • • • • • • • • •

600g ikkapuljat taç-çanga 100g pançetta (jew bejken taΩ-Ωaqq) imqattg˙a rqiq 4 mg˙aref stukku (pesto) tal-˙abaq 2 mg˙aref Ωejt taΩ-Ωebbu©a 2 basliet Ωg˙ar, imqattg˙in roti 2 tadamiet, imqattg˙in roti 8 mg˙aref mayonnaise 150g mozzarella friska (tal-ilma) 4 ˙bejΩiet rotob 50g weraq tal-aruka Mel˙, u bΩar mit˙un frisk

Ingredjenti g˙all-flieli tal-patata • • • • •

1½ kg patata ©dida (madwaw 8 patatiet kbar), ma˙sulin u xxuttati 2 mg˙aref Ωejt taΩ-Ωebbu©a 1 kuççarina mel˙ o˙xon BΩar mit˙un frisk Ówawar im˙alltin nixfin

Metodu: Sa˙˙an il-forn g˙al 200°C. Ming˙ajr ma tqaxxarha, qatta’ l-patata fi flieli g˙at-tul bi ˙xuna ta’ madwar 2çm kull felli. F’bieqja kbira ˙allat flimkien iΩ-Ωejt taΩΩebbu©, il-mel˙, il-bΩar u l-˙wawar; Ωid l-patata u ˙awwad kollox flimkien sakemm il-patata tinkesa sewwa bit-ta˙lita. Iksi Ωew© tilari bil-karta tal-forn u po©©i l-flieli ˙dejn xulxin fuq in-na˙a tal-qoxra. A˙mi fil-forn g˙al 50-60 minuta jew sakemm il-patata tibda ti˙mar. F’bieqja ˙allat flimkien l-ikkapuljat, il-pançetta (jew bejken), Ωew© img˙aref stukku, u mel˙ u bΩar. G˙affe© kollox flimkien sewwa. Ifforma t-ta˙lita f’erba’ bergers u po©©ihom fil-friΩa sakemm tipprepara l-˙axix. Qatta’ l-mozzarella roti roti u ˙alliha toqtor f’passatur biex tne˙˙i l-ilma Ωejjed. Sa˙˙an grilja jew ta©en b’qieg˙ o˙xon fuq nar medju. Idlek ir-roti tal-basal biΩ-Ωejt taΩ-Ωebbu©a, imbag˙ad ixwih fuq il-grilja miΩ-Ωew© na˙at. Sajjar bl-istess mod it-tadam. Idlek il-bergers biΩ-Ωejt taΩ-Ωebbu©a wkoll u ixwi g˙al madwar 4 minuti fuq kull na˙a jew sakemm tara li saru sewwa. Iksi l-wiçç ta’ kull berger bil-mozzarella u da˙˙alhom fil-forn g˙al madwar 2 minuti sakemm tin˙all il-mozzarella. Sadanittant ˙allat il-kumplament tal-istukku mal-mayonnaise. Aqsam il-˙bejΩiet u idlek il-qig˙an bi ftit mit-ta˙lita tal-mayonnaise. Fuq kull qieg˙ po©©i ftit weraq tal-aruka, berger bil-mozzarella, basal u tadam. Ifrex it-ta˙lita tal-mayonnaise fil-wiçç u g˙atti bin-nofsijiet tal-˙bejΩiet. Servi mal-flieli tal-patata.

CAPUCCINO BROWNIES Ingredjenti (g˙al madwar 24 brownie) G˙as-saff tal-brownie • 225g çikkulata skura (morra) • 175g butir • 2 mg˙aref trab tal-kafè espresso, ma˙lul f’mg˙arfa mis˙un jag˙li • 300g zokkor • ½ kuççarina essenza tal-vanilla • 4 bajdiet, im˙abbtin ˙afif • 125g dqiq plain • 100g ©ewΩ, imqatta’ G˙all-krema • 225g ©obon artab (li jiddellek) • 85g butir • 175g zokkor tal-©elu, mg˙arbul • ½ kuççarina vanilla • 1 kuççarina trab tal-kannella

G˙all-ganache • 175g çikkulata skura (morra) • 30g butir • 125ml krema doppja • 1½ mg˙arfa trab tal-kafè espresso, ma˙lul f’mg˙arfa mis˙un jag˙li

Metodu: Is-saff tal-brownie: Sa˙˙an il-forn g˙al 180°C. Iksi l-qieg˙ ta’ dixx (22çm x 30çm) bil-karta tal-forn u idilku bi ftit butir ma˙lul. Banjumarija ˙oll flimkien iç-çikkulata u l-butir. Óallat mag˙hom l-espresso sakemm ikollok ta˙lita lixxa. Ne˙˙i minn fuq in-nar u berred. Mat-ta˙lita Ωid iΩ-Ωokkor u l-vanilla; imbag˙ad Ωid il-bajd ftit ftit. Ûid id-dqiq bil-mod sakemm tg˙aqqad kollox, u fl-a˙˙ar Ωid il-©ewΩ. Ferra’ t-ta˙lita fid-dixx u a˙mi g˙al 25 minuta. O˙ro© mill-forn u ˙alliha sakemm tiksa˙. Il-krema: B’˙abbata tal-elettriku ˙abbat flimkien il-©obon u l-butir sakemm it-ta˙lita ssir ˙afifa u kremuΩa. Ûid iΩ-Ωokkor tal-©elu, il-vanilla u t-trab tal-kannella u ˙abbat kollox sewwa flimkien. Ifrex it-ta˙lita fuq il-brownie u da˙˙al id-dixx fil-fri©© g˙al sieg˙a sakemm tissoda l-krema. Il-ganache: Óoll iç-çikkulata u l-butir banjumarija. Ûid il-krema doppja u l-espresso u ˙awwad tajjeb sakemm it-ta˙lita tillixxa g˙al kollox. Ne˙˙i minn fuq in-nar u ˙alliha tibred sewwa. Ferra’ bil-mod il-ganache fuq il-brownie bil-krema u ifrex mal-wiçç kollu. G˙atti d-dixx u kessa˙ fil-fri©© g˙al lejl. B’sikkina taqta’ aqsam f’biççiet meta tkun g˙adha kies˙a. Il-brownies iΩommu fil-fri©©, mg˙ottijin, g˙al tlett ijiem.

kultura

24 08.06.2014

SEMINAR DWAR MUÛA

DAWRA MAL-PORT MA’ HERITAGE MALTA

Wara s-suççess li kellha f’attività simili li organizzat fl-a˙˙ar ta’ Mejju, Heritage Malta se tkun qed issalpa nhar il-15 ta’ Ìunju g˙al inizjattiva li g˙andha tkun ta’ interess g˙al dawk kollha li g˙andhom g˙al qalbhom il-wirt kulturali u lba˙ar ta’ Malta u jixtiequ jitg˙allmu iktar filwaqt li jirrilassaw. L-a©enzija se ter©a’ torganizza dik li qed issejja˙ ‘The Fortifications Harbour Tour’ li se tkun tikkonsisti f’©ita talport fuq il-ba˙ar, b’attenzjoni speçjali lejn id-diversi qaliet li

MUÛA, il-MuΩew Nazzjonali tal-Arti ©did, se jkun it-tema ta’ seminar ta’ nofstanhar li se ji©i organizzat is-Sibt 14 ta’ Ìunju fiç-Çentru talKreattività fil-Belt Valletta fid-9am. Is-seminar se jippreΩenta lpro©ett tal-MUÛA u l-viΩjoni warajh, kif ukoll se jinkludi Ωew© workshops biex dawk li jag˙Ωlu li jipparteçipaw jiddiskutu b’mod attiv numru ta’ su©©etti. Il-parteçipanti g˙andhom jinkitbu g˙al dawn il- workshops billi email lil jibag˙tu alexander.debono@gov.mt jew billi jçemplu 2122 5769. MUÛA huwa l-pro©ett

jdawru l-Port il-Kbir, fosthom il-Qala tal-FrançiΩi, il-Qala talMarsa u l-Lazzarett. Il-©ita ser issalpa millWaterfront tal-Birgu fl-10am. IlKuratur tal-Forti Sant’An©lu Matthew Balzan se jitkellem dwar il-fortifikazzjonijiet filwaqt li jiffoka fuq dawk mibnija mill-Kavallieri ta’ San Ìwann u modifikati mill-IngliΩi, qabel u wara it-Tieni Gwerra Dinjija. Dawk li jattendu se jkunu jistg˙u jΩuru l-MuΩew Marittimu ta’ Malta kif ukoll ilPalazz tal-InkwiΩitur b’xejn bejn id-9am u s-6pm, kif ukoll

jing˙ataw pubblikazzjoni ta’ Heritage Malta b’xejn. Wara ddawra mal-fortifikazzjonijiet, dawk li jattendu se jkunu mistiedna g˙al bibita Ωg˙ira fuq itterazzin tal-MuΩew Marittimu. Il-biljetti jistg˙u jinkisbu missiti u l-muΩewijiet kollha ta’ Heritage Malta kif ukoll mis-sit elettroniku http://shop.heritagemalta.org Il-postijiet huma limitati. G˙al iktar informazzjoni çempel 2395 4242, jew Ωur is-sit elettroniku ta’ Heritage Malta, jew segwi l-pa©na ta’ Heritage Malta fuq Facebook.

jie˙du sehem fi kwiΩΩ biex jakkwistaw biljett b’xejn g˙ad-d˙ul fil-muΩew. Wirja ta’ g˙axar o©©etti millkollezzjoni nazzjonali se tkun qed titella’ fil-MuΩew Marittimu. Din il-wirja tinkludi o©©etti mill-passat riçenti u anke mhux daqstant riçenti, li g˙andhom storja interessanti x’jirrakkuntaw. Deskrizzjoni qasira ta’ kull o©©ett tinsab fla˙˙ar ta’ din l-istqarrija. Grupp ta’ esperti minn oqsma differenti se jkunu lmuΩew fil-15 ta’ Ìunju biex jag˙tu informazzjoni dwar lo©©etti, jie˙du ritratti tag˙hom u noti fuq l-istejjer irrakkuntati, biex tinbena data base ta’ memorja kollettiva.

L-istejjer irrakkuntati jistg˙u jservu ta’ ispirazzoni g˙al kanzunetti, drammi jew Ωfin kontemporanju b˙ala parti minn Valletta 2018. Qatt ma Ninsa se jsir ilÓadd 15 ta’ Ìunju bl-esibizzjoni tifta˙ il-Ìimg˙a 13 ta’ Ìunju, fil-MuΩew Marittimu lBirgu. F’din il-wirja wie˙ed jista’ jsib: l-ikbar ankra Rumana li qatt instabet; il-ba˙ri Malti u Charles Dickens; il-munita talmejtin; kamera u album tarritratti tal-1920; dar tal-pupi g˙al Mertyl; barbier irjali; dg˙ajsa Maltija g˙all-ammirrall; tifkiriet tat-Tarzna; it-torta tal-lampuki; u l-istorja marittima ta’ Malta li qed tevolvi.

ewlieni ta’ Heritage Malta g˙at-titlu ta’ Valletta – Belt Kulturali Ewropea 2018. Lisem MUÛA jfisser ispirazzjoni kif ukoll MuΩew talArti. MUÛA se jipproponi tip differenti ta’ muΩew g˙al Malta li hu msejjes madwar il-komunità u jinvolvi udjenzi differenti. Din hija l-ewwel attività f’serje s˙i˙a li l-g˙an tag˙hom huma li jil˙qu dawk kollha li huma interessati li jkunu parti minn dan il-pro©ett b˙al nies kreattivi, studjuΩi, edukaturi, akkademiçi, studenti, professjonisti fil-qasam kulturali u ˙afna o˙rajn.

QATT MA NINSA – KOLLOX GÓANDU STORJA Il-Fondazzjon Valletta 2018, f’kollaborazzjoni ma’ Heritage Malta, nediet l-ewwel edizzjoni ta’ Qatt ma Ninsa – pro©ett dwar il-memorja kollettiva, bl-g˙an li jin©abru stejjer dwar o©©etti relatati malba˙ar. Qatt ma Ninsa se jsir matul il-©urnata kollha l-Óadd 15 ta’ Ìunju, fil-MuΩew Marittimu, il-Birgu. Waqt indirizz qasir f’konferenza tal-a˙barijiet fl-isfond tal-Port il-Kbir, iç-Chairman tal-Fondazzjoni Valletta 2018 Jason Micallef qal li Qatt ma Ninsa jistieden lill-pubbliku jΩur il-MuΩew Marittimu, filwaqt li j©ibu mag˙hom o©©etti, ritratti u memorabilja relatata mal-ba˙ar biex jaqs-

mu l-memorji u stejjer assoççjati ma’ dawn l-o©©etti. Huwa qali li l-istejjer li n-nies jaqsmu u jirrakkontaw isawru lidentità ta’ poplu. Huwa importanti li dawn l-istejjer jin©abru u ma jintilfux. Jason Micallef qal li Valletta 2018 hija opportunità eççellenti biex wie˙ed jesperjenza l-identità tag˙na mill-©did u f’kuntesti differenti. Dan ilpro©ett jinkora©©ixxi lill-pubbliku biex jipparteçipa u jkun protagonist fil-mixja lejn issena tal-Kapitali Ewropea talKultura. Iç-Chairman ta’ Heritage Malta Joseph Buttigieg spjega li Qatt ma Ninsa jibni fuq lattività li ssir ta’ kull sena fil-

MuΩew Marittimu Life at Sea, li din is-sena hija fid-disa’ edizzjoni. Il-Óadd 15 ta’ Ìunju, il-muΩew jie˙u l-˙ajja b’ikel tal-perjodu u re-enactments , intiΩi li jg˙allmu lin-nies dwar il-˙ajja ta’ missirijietna. Il-kuratur tal-MuΩew Marittimu, Liam Gauci, spjega li permezz ta’ Qatt ma Ninsa l-MuΩew Marittimu jrid jisma’ l-istejjer tal-familji u jiddokumenta dak li jinsab mistur fiddjar tag˙na. Qatt ma Ninsa jittella’ lÓadd 15 ta’ Ìunju bejn id9am u l-5pm. Il-prezz issussidjat tad-d˙ul huwa ta’ €2, filwaqt li viΩitaturi jistg˙u jid˙lu fis-sit valletta2018.org jew heritagemalta.org u

Kultura

08.06.2014 25

WIRJA TA’ PITTURA L-G˙aqda Filantropika Talent Mosti bi pjaçir tippreΩenta wirja ta’ pittura talartista Mary Rose Gauci fiç-Çentru ta’ Kultura Nazzjonali fir-Razzett tal-MarkiΩ Mallia Tabone, Triq Wied il-G˙asel, ilMosta, bejn it-22 ta’ Ìunju sal-5 ta’ Lulju 2014. Mit-Tnejn sas-Sibt mis6.00pm sat-8.30pm. Ódud mill-10.00am sa nofsinhar u bejn is-6.00pm u t8.30pm. Mary Rose Gauci sa minn età Ωg˙ira kienet attratta mill-kuluri; fil-fatt ilkuluri vivaçi huma l-karatteristika ewlenija ta’ din il-pittriçi. Ta’ ˙mistax-il sena ˙adet ta˙ri© ta’ disinn g˙and lg˙alliem tal-arti Harry Alden. Mary Rose kompliet l-istudji tag˙ha sabiex tavvanza fuq it-ta˙lit tal-kuluri u delliji-

BATTLE OF FIRE

Il-ra˙al tal-Marsa, fil-15 ta’ Ìunju 2014, se jiççelebra lfesta titulari tas-Santissima Trinità. L-G˙aqda Festi Esterni Santissima Trinita qed tipprepara bil-kbir g˙all-festa ta’ din is-sena f’©ie˙ it-titular blisba˙ armar biex issebb˙u ttoroq tal-Marsa. Din is-sena l-G˙aqda se tippreΩenta avveniment speçjali lejlet il-festa, fl-14 ta’ Ìunju f’nofsillejl ˙dejn il-knisja tasSantissima Trinità. Dan l-ispettaklu li qed jissejjah ‘Battle of Fire’ se jkun ta˙lita ta’ loghob tan-nar tal-art u tal-ajru, bl-laser show u effetti ta’ dawl speçjali. Dan lavveniment se jkun speçjali min˙abba x-xog˙ol pirontekniku li bih l-G˙aqda se tag˙mel tentattiv g˙al tliet rekords fil-Malta Records. L-G˙aqda qed tistieden lillpubbliku kollu g˙all-festi li ser isiru fil-parroçça li jil˙qu lqofol tag˙hom il-Óadd, bilpurçissjoni bl-istatwa devota u artistika tas-SantissimaTrinità, bil-d˙ul trijonfali u l-©irja tradizzjonali li dan ir-ra˙al huwa tant mag˙ruf g˙aliha.

IKLA MALTIJA Din is-sena l-grupp LINK, grupp taΩ-Ωg˙aΩag˙ fi ˙dan ilparroçça ta’ San Ìor© f’Óal Qormi qed jorganizza ikla Maltija nhar is-Sibt 14 ta’ Ìunju, fiç-çentru parrokkjali tal-istess parroçça. Ser ikun hemm ukoll it-tombla. Prezz: €7 kbar, €4 Ωg˙ar (sa 11-il sena). Óin: 7.30pm. G˙all-biljetti tista’ ççempel 7908 1101 jew tibg˙at email lil info@linkyouths.org

et g˙and il-pittur u skultur Toninu Cuschieri. Hija dejjem uriet çerta kapaçità artistika li mxiet mag˙ha tul ˙ajjitha kollha. F’din il-wirja qieg˙da tippreΩenta g˙add kbir ta’ xog˙lijiet artistiçi. Insibu, fost o˙rajn, xog˙ol figurattiv, pajsa©©i Maltin u natura morta. Il-medium l-aktar g˙al qalb Mary Rose Gauci hu Ω-Ωebg˙a fuq it-tila. Id-d˙ul huwa bla ˙las, u parke©© mhux problema. G˙al aktar tag˙rif Ωuru s-sit elettroniku www.talentmosti.com u kif ukoll il-pa©na ta’ Facebook: razzett tal-markiΩ. Din lattività g˙andha l-kollaborazzjoni s˙i˙a tal-Kunsill Skolastiku tal-Iskola Sekondarja Bniet fi ˙dan il-Kulle©© Maria Re©ina

Kultura

26 08.06.2014

FESTI F’MALTA

FESTI ÇÇELEBRATI FIT-TIELET ÓADD TA’ ÌUNJU

L-Istatwa ta’ Santa Katerina taΩ-Ûejtun, fid-d˙ul tal-purçissjoni. Fl-isfond jidher nar sinkronizzat minn fuq il-bejt tal-KaΩin tal-Banda Beland

Issa li l-ista©un tal-festi fl-ir˙ula jinsab fl-aqwa tieg˙u, nibdew niççelebraw numru ta’ festi tul tmiem il-©img˙a. Illum f’ÓaΩÛebbu© qed ti©i ççelebrata lfesta ta’ San Filep t’Aggira, fejn dalg˙odu qed isiru l-marçi ta’ filg˙odu mill-Banda San Filep u l-Banda 12th May. Illejla ssir ilpurçissjoni bl-istatwa artistika u unika fi gΩiritna ta’ San Filep, liema statwa din is-sena sarilha restawr u konservazzjoni u ©iet inawgurata fis-27 ta’ April li g˙adda. Fi tmiem il-©img˙a li ©ej ser niççelebraw tliet festi f’Malta u tnejn f’G˙awdex: Santa Katerina fiΩ-Ûejtun, Madonna tal-Ìilju fl-Imqabba u t-Trinità Qaddisa fil-Marsa huma l-festi li se niççelebraw f’Malta; waqt li f’G˙awdex ser ji©u ççelebrati

Ωew© festi tal-Qalb ta’ Ìesu, filFontana u n-Nadur. Festa ta’ Santa Katerina fiΩÛejtun Il-festa ta’ din is-sena ser tkun wa˙da speçjali g˙aΩ-Ûwieten. Min˙abba l-vistu tas-sena l-o˙ra wara il-mewt tal-Kappillan Dun Eric Overend, il-festa tas-sena lo˙ra t˙assret. B’hekk iΩ-Ûwieten qed jistennew din il-festa b’˙erqa. Festa li jag˙tu s-sehem tag˙hom fiha diversi g˙aqdiet ewlenin, fosthom l-G˙aqda talArmar; l-G˙aqda tan-Nar 25 ta’ Novembru; u Ω-Ωew© kaΩini talbanda: il-Banda Beland u lG˙aqda Banda Ûejtun. Fost id-dilettanti tal-festi din hija meqjusa b˙ala festa klassika, g˙aliex ilha ti©i ççelebrata

g˙al bosta snin f’wa˙da milleqdem parroççi li nsibu f’pajjiΩna u t-tradizzjonijiet antiki, b’mod speçjali l-attivitajiet interni, g˙adhom b’sa˙˙ithom ˙afna, minkejja n-novitajiet li nsibu fil-festi esterni. Il-festa tibda llum bil-˙ru© min-niçça, u l-Banda Ûejtun tag˙mel març mat-toroq. SalErbg˙a jsiru marçi minn baned barranin waqt li l-Óamis isir març kbir mill-Banda Beland u l-Ìimg˙a març mill-Banda Ûejtun. Fi tmiem iΩ-Ωew© marçi rispettivi jsir ˙ruq ta’ nar sinkronizzat minn fuq il-bejt taΩ-Ωew© kaΩini rispettivi, fejn din is-sena l-Banda Ûejtun ser jag˙mlu attentat ta’ rekord nazzjonali, bl-akbar medda ta’ nar mifruxa fuq bejt ta’ kaΩin. Dan ikun il-Ìimg˙a u f’din il-©urnata wkoll isir ˙ruq ta’ nar tal-art mekkanizzat mill-venda taΩ-Ûejtun, liema nar jin˙adem middilettanti fi ˙dan l-istess kaΩin. Is-Sibt, lejlet il-festa, ikun imiss it-Te Deum filg˙odu u ttransulazzjoni kmieni filg˙axija, u wara jsiru programmi muΩikali miΩ-Ωew© baned fuq il-plançieri rispettivi tag˙hom. Il-Óadd isiru Ωew© marçi ta’ filg˙odu wara xulxin. Març mill-Banda Ûejtun li jibda fid9am u jintemm fis-1pm u filpront jibda l-març mill-Banda Beland sal-4.30pm. Filg˙axija jkun imiss il-purçissjoni devota bl-istatwa artistika ta’ Santa Katerina u s-sehem ta’ baned barranin mistiedna mill-kaΩini u mill-knisja. Id-d˙ul ikun akkumpanjat bi ˙ruq ta’ nar minn fuq il-bjut taΩ-Ωew© kaΩini rispettivi, hekk kif il-vara tasal quddiem is-sede rispettiva. LG˙aqda tan-Nar 25 ta’ Novembru takkumpanja l-festa bi ˙ruq ta’ murtali tal-iprem kwalità, b’mod speçjali fid-d˙ul tal-purçissjoni bi ˙ruq ta’ murtali tal-kulur, b’kuluri innovattivi u mill-isba˙. Festa Madonna tal-Ìilju flImqabba Festa li ti©i organizzata millFratellanza tal-Madonna talÌilju u mill-G˙aqda MuΩikali Madonna tal-Ìilju, bis-sehem tal-G˙aqda tan-Nar fi ˙dan l-istess kaΩin. Ftit tas-snin ilu, l-G˙aqda tanNar kisbet rekord mondjali blakbar raddiena tan-nar tal-art u minn hemm din l-G˙aqda kompliet t˙ares ’il quddiem biex tkompli tkabbar din ilfesta. Il-˙ru© min-niçça jsir ukoll dalg˙odu, u b’hekk tibda din ilfesta. It-tlieta jkun imiss il-programm muΩikali mill-Banda talÌilju fuq il-plançier Meravilja. Il-Ìimg˙a jsir il-març grandjuΩ li jintemm bit-tlug˙ tal-istatwa fuq pedestall quddiem il-knisja u wara jsir briju organizzat millpartitarji Ωg˙aΩag˙ tal-Ìilju. Is-Sibt, lejlet il-festa, ikun imiss lill-G˙aqda tan-Nar li toffri spettaklu mill-isba˙ lid-dilettanti, liema spettaklu jkollu parti minnu sinkronizzat malmuΩika u jintemm bin-nar talart wara l-knisja. Il-Óadd, jum il-festa, wara lquddies isir març brijuΩ millBanda tal-Ìilju u filg˙axija jkun imiss il-purçissjoni, forma talpellegrina©© mat-toroq Imqabbin.

Skeda

08.06.2014 27

08.30 10.00 11.30 12.30 12.40 13:45 17.30 17.40 19.30 20.25 21.30 22:50 23.30

Maratona Puttinu Aroma Kitchen (R) Maratona Puttinu One News Mad-Daqqa t’G˙ajn (R) Maratona Puttinu One News Maratona Puttinu One News It-Tfal Maratona Puttinu On D Road (R) One News

07.00 08.30 14.00 14.05 17.00 18.00 18.05 19.30 20.15 21.30 21.35 23.00

Net News Maratona Puttinu Net News Maratona Puttinu M Fashions Malta Net News Maratona Puttinu Net News Maratona Puttinu Net News Maratona Puttinu Net News

07.00 07.30 08.30 09.00 09.30 10.00 10.30 12.00 12.10 14.00 14.05 15.30 16.00 16.05 17.10 17.30 18.00 18.15 18.45 19.15 20.00 20.45

L-G˙odwa t-Tajba World’s Worst Disasters Dot EU G˙awdex Illum Tuffi˙at Migduma Ta˙t l-Art Malta u lil hinn minnha A˙barijiet Óadd G˙alik A˙barijiet Óadd G˙alik Gadgets A˙barijiet World’s Worst Disasters Malta u lil hinn minnha Pellikola A˙barijiet Madwarna Mr Fisherman Mixage A˙barijiet Brazil World Cup 2014

06.00 08.30 09.00 09.45 10.30 13:00 14.00 15.00 16.00 16.30 17.30 18.30 19.00 20.30 20.40

Euronews Extreme Animals Quddies tal-Óadd Kurrenti Maratona Puttinu Cares Animal Diaries Luxdesign Bijografiji Extreme Animals F4 Championship Maratona Puttinu Cares G˙awdex Illum Maratona Puttinu Cares A˙barijiet Maratona Puttinu Cares

06.00 06.30 08.20 09.00 10.00 10.30 10.55 11.50 12.00 12.10 14.00 16.30 16.35 17.05

06.00 06.30 07.00 07.25 08.15 09.15

Videocomic Passerella Real School Il Divertinglese Zorro Lassie Cronache animali Voyager Factor – Inside the world Culto Evangelico di Pentecoste La nave dei sogni – Isole Galapagos La nostra amica Robbie Tg2 Giorno Tg 2 Motori Sereno Variabile Estate Delitti in Paradiso Squadra Speciale Lipsia Tg2 L.I.S. 56° edizione della Regata antiche Repubbliche Marinare Il Commissario Rex L’incidente Tg2 20.30 Hawaii Five-0 Strike Back

06.00 06.55 07.45 09:20 11.00 11.30 12.00 12.55 13.40 14.00 15.10 17.40 18.10 19.00 20.00 20.10 21.05 23.00

Fuori orario. Cose (mai) viste Ai confini dell'Arizona La dama e l'avventuriero I Cavalieri del Nord-Ovest TeleCamere TGR RegionEuropa TG3 La signora del West Kilimangiaro album TGR I miserablili Miniritratti Squadra Speciale Vienna TG3 Blob Colpo di scena Mr Selfridge TG3

07.20 08.30 08.50 09.10 10.00 11.10 11.30 12.25 13.00 13.40 15.10 17.40 18.30 19.00 21.30 23.25

Superbike Fuori giri Tutto in Famiglia Urbn Wild Superbike Fuori giri Vecchi Bastardi Studio Aperto Sport Mediaset Superbike Inferno fi fuoco Urban Wild Studio Aperto Radio Italia Live Tower Heist Confessione Reporter

06.00 07.55 07.59 08.46 08.50 10.05 10.40 12.00 13.00 13.40 14.00 16.00 20.00 20.40 21.10 23.30

Prima Pagina Traffico Tg5 Tgcom24 Le Frontiere Dello Spirito Ciak Junior La Vita Dei Mammiferi Melaverde Tg5 L’Arca Di Noè Una ragazza e il suo sogno Le ali della vita 2 Tg5 Paperissima Sprint Il Segreto X-Style

06.00 07.05 07.25 07.55 08.25 09.25 10.00 10.50 11.30 12.00 13.00 13.56 14.45 17.05

06.00 Tg La7 – Meteo – Oroscopo – Traffico 07.00 Omnibus - Rassegna stampa 07.30 Tg La7 07.55 Omnibus 09.45 L’Aria Che Tira 11.15 Bersaglio Mobile 13.30 Tg La 7 14.40 Jane Doe – La dichiarazione d’Indipendenza 16.30 La Libreria Del Mistero 18.10 L’Isperttore Barnaby 20.00 Tg La7 20.30 Domenica nel Paese delle Meraviglie 21.10 Quattro matrimoni e un funerale 23.15 Il Testimone

07.00 07.30 08.00 09.00 11.00 11.30 02.00 13.00 16.00 17.00 18.00 19.00 21.00 21.30 22.30 23.00

Extreme Close-Up Style Star After Shock: Heidi & Spencer Eric & Jessie E! News Fashion Police 1 Giuliana & Bill Giuliana & Bill E! News Keeping Up With theKardashians RichKids of Beverly Hills Giuliana & Bill Eric & Jessie: Game On RichKids of Beverly Hills E! News Eric & Jessie

07.15 08.05 08.30 09.20 09.45 00.10 10.35 11.00 11.25 11.50 12.15 13.05 13.55 14.45 15.35 16.25 16.50 17.40 18.05 18.30 18.55 19.20 20.10 21.00

Food Network Challenge Siba’s Table Have Cake Will Travel Barefoot Contessa Extra Virgin 1 Siba’s Table Cooking for Real Guy’s Big Bite Unique Sweets Barefoot Contessa Hungry Girl Food Network Star Diners, Drive-Ins and Dives Chopped Siba’s Table Guy’s Big Bite Diners, Drive-Ins and Dives Barefoot Contessa Extra Virgin Siba’s Table Cooking for Real Chopped Food Network Star Diners, Drive-Ins and Dives

07.40 The Sweet Truth 08.05 Feng Shui Living 08.30 Extreme Cuisine With Jeff Corwin 09.25 Candice Tells All 0950 Color Splash 10.40 Selling New York 11.10 Keasha’s Perfect Dress 12.00 Chef Abroad 12.25 House Hunters 13.15 Suggs’ Italian Job 14.35 My Yard Goes Disney 15.00 Selling New York 15.25 Color Correction 16.15 House Hunters 17.05 Chasing the Yum 17.30 Chef Abroad 18.00 Extreme Cuisine With Jeff Corwin 18.55 Million Dollar Rooms 19.45 Keasha’s Perfect Dress 20.10 Platinum Weddings 20.35 Suggs’ Italian Job 21.55 Ground Breakers 22.45 Extreme Hotels 23.35 Million Dollar Rooms

07.15 07.30 07.35 07.55 08.05 08.20 08.50 09.15 09.40 10.25 11.10 13.20 14.10 17.25 18.15 19.00 19.25 20.20 21.35 22.25 22.50 23.15

Nina and the Neurons Little Human Planet Mr Bloom’s Nursery Jollywobbles Gigglebiz The Old Guys The Job Lot The Mimic Doctor Who The Weakest Link 32 Brinkburn Street Last Woman Standing Doctor Who Rock and Chips Doctor Who The Job Lot The Mystery of Edwin Drood Hunderby 20:45 Mistresses Waking the Dead The Mimic The Café Being Erica

06.00 06.25 07.15 08.10 09.05 09.55 10.50 11.40 12.35 14.25 15.20 17.10 17.40 18.05 19.00 20.00 21.00 22.00 23.00

How It’s Made American Chopper Crisis Control MythBusters Salvage Hunters Baggage Battles. The Liquidator Storage Hunters. Stormy Waters Auction Kings Game of Stones Mega Builders How It’s Made How Do They Do It? Texas Car Wars Extreme Car Hoarders Wheeler Dealers Naked and Afraid River Monsters Gold Fever

07.05 07.55 08.20 08.45 09.35 10.00 10.25 10.50 11.15 11.40 12.30 13.45 14.40 15.55 16.45 17.10 18.00 18.50 19.15 19.40 20.30 22.10 23.00 23.50

10.35 FIA World Endurance Championship 12.00 UEFA Women’s Champions League Football 13.30 ISU Grand Prix, Figure Skating 16.30 FIFA Under 17 18.00 UEFA Women’s Champions League Football 19.00 Live. UEFA Women’s Champions League Football [Live] 21.00 ISU Grand Prix, Figure Skating 23.00 Boxing

06.00 06.25 07.15 08.10 09.05 09.30 10.00 10.55 11.50 17.20 18.15 19.10 19.35 20.05 21.00 21.55 22.50 23.45

Steve Irwin’s Wildlife Warriors My Cat From Hell Too Cute! Gator Boys Call of the Wildman Swamp Brothers Tanked Treehouse Masters Animal Battlegrounds Treehouse Masters Gangland Killers Shamwari. A Wild Life Shamwari. A Wild Life Sharks of Palau Gangland Killers Shamwari. A Wild Life Untamed and Uncut Sharks of Palau

10.00 11.00 12.00 13.00 13.30 13.45 14.30 16.30 18.00 18.05 18.50 20.30 21.05 22.40

Maratona ta’ futbol b’risq Puttinu Din is-sena s-sittin sieg˙a ta’ maratona ta’ futbol b’risq Puttinu qed tiççellebra l-g˙axar anniversarju. Mifruxa fuq tliet ijiem, bejn is-6 u t-8 ta’ Ìunju, il-maratona tara l-parteçipazzjoni ta’ mijiet ta’ futbolers li jisfidaw lil xulxin fil-Marsa Sports Ground. Il-bidu talmaratona kien nhar il-Ìimg˙a fl-10am mill-E.T. il-President Marie-Louise Coleiro Preca, flimkien ma’ tifel ta’ 13-il sena li filmument qieg˙ed g˙all-kura f’Rainbow Ward. Segwi din ittraΩmissjoni bi programm ippakkjat g˙all-familja kollha, b’divertiment mill-aqwa artisti lokali.

Bubble Guppies Go, Diego, Go! Winx Club The Fairly OddParents Kung Fu Panda The Legend of Korra Turtles SpongeBob SquarePants Winx Club iCarly Victorious SpongeBob SquarePants The Penguins of Madagascar iCarly Victorious Life With Boys Turtles Sanjay and Craig Marvin Marvin The Haunted Hathaways SpongeBob SquarePants The Penguins of Madagascar iCarly Victorious

Rai Parlamento Punto Europa Road Book Quark Atlante Road Italy Con I Tuoi Occhi A Sua Immagine Santa Messa A Sua Immagine Recita Regina Coeli Linea Verde Penso che un sogno cosi… Telegiornale Quark Atlante La leggenda del Bandito e del Campione 19.10 Pole Position 20.55 Gara

18.55 19.35 20.30 21.15

Fuori onda: Fausto Leali e Audio 2 Tg4 Night News Media Shopping Zorro Mondo Sommerso – Europa Magnifica Italia Santa Messa Pianeta Mare Tg4 Pianeta Mare Ricette All’Îtaliana Donnavventura La Vedova Allegra Giugno ’44 – Sbarcheremo in Normandia Tg4 Il Segreto Tempesta D’Amore 8 Beverly Hills Cop II – Un piedipi atti a Beverly Hills 2

Çinema

28 08.06.2014

MIÇ-ÇINEMA

jiktbu CARMELO BONNICI u SUNNY CACHIA

MALEfIcENT

FANTASIJA

RAKKONT MINN SAÓÓARA Atturi Ewlenin: Angelina Jolie, Elle Fanning, Sharito Cople Direttur: Robert Stromberg Distributur: Walt Disney Pictures Ma˙ru© mill-KRS

Maleficent huwa isem issa˙˙ara l-kattiva, li Angelina Jolie tinterpreta l-parti tag˙ha, me˙ud mill-istejjer La belle au bois dormant ta’ Charles Perrault’ The Sleeping Beauty ta’ Pyotr Ilyich Tchaikovsky, u Little Briar Rose tal-a˙wa Grimm; li l-istess kumpanija ta’ Walt Disney kienu ˙admu fl-1959 b˙ala film animat. Angelina Jolie kienet t˙obb tara dan il-film meta kienet tifla Ωg˙ira u kien jog˙©obha ˙afna l-karattru fittizju tassa˙˙ara Maleficent, tant li minn dejjem kienet ix-xewqa tag˙ha li ta˙dem din il-parti. L-istorja li sejrin naraw f’dan ir-remake ta’ Sleeping Beauty hija bil-wisq isba˙ g˙al ˙afna ra©unijiet; wa˙da minnhom g˙ax hija rrakuntata missa˙˙ara stess u hija xi ftit differenti mill-verΩjoni tal-1959, g˙ax l-istorja tibda bissa˙˙ara Maleficent meta tkun g˙adha tifla mfarfra bil©wiena˙, ittir u tilg˙ab ma’ Stefan li darba fost l-o˙rajn j˙anxrilha l-©wiena˙ biex ma tkunx tista’ ttir aktar. Jg˙addu s-snin; Stefan isir Re; jiΩΩewwe© u ftit xhur wara

Óin: 96 min. Çert.15 jkollhom tarbija u jsemmuha Aurora. Kul˙add ikun mistieden g˙all-festa kbira tat-tarbija minbarra Maleficent. Hija ssib lir-Re Stefan u tag˙tih la˙bar li, meta Aurora tag˙laq l-età ta’ sittax-il sena eΩatt, torqod u ma tqumx qabel ma jkun hemm min ibusha g˙ax vera jkun i˙obbha. Angelina Jolie twieldet nhar l-4 ta’ Ìunju 1974. Minbarra li hija attriçi, idderi©iet u anke kitbet xi skripts ta’ films ukoll. L-ewwel darba li dehret fuq l-iskrin il-kbir kien fl-1982 meta ˙admet ma’ missierha Jon Voight fil-film Lookin’ to Get Out, iΩda lkarriera fil-films bdietha fl1993 meta ˙admet parti sekondarja fil-film Cyborg 2 . Sentejn wara ˙admet il-parti prinçipali fil-film Hackers; fl1999 kienet reb˙et Oscar g˙all-parti li ˙admet fil-film Girl Interrupted ; iΩda kien bis-sa˙˙a tal-karattru ta’ Lara Croft li ©iet stabbilita b˙ala wa˙da mill-aktar attriçi m˙allsin f’Hollywood u laktar li tibqa’ msemmija g˙al films mimlijin azzjoni. L-aktar films tag˙ha li da˙hlu flus fil-

POSTMAN PAT

Box Office huma Mr. & Mrs. Smith (2005), Wanted (2008), Salt (2010) u The Tourist (2011). Hija ddivorzjat lil Jonny Lee Miller u Billy Bob Thornton – atturi li ˙admet xi films mag˙hom. Illum tg˙ix mal-attur popolari Brad Pitt u g˙andom sitt itfal: tlieta bijolo©içi u tlieta adottati. Interessanti li wie˙ed jg˙id li wa˙da mit-tfal, Vivienne Jolie-Pitt, tinterpreta l-parti tal-Prinçipessa Aurora. Maleficent huwa film mimli

fantasija u avventura u lewwel film li qed jidderie©i Robert Stromberg, li fil-passat kien responsabbli g˙all-effetti viΩwali tal-film Master and Commander: The Far Side of The World (2003), u kien ukoll il- production designer tal-films, li anke reba˙ lOscar g˙alihom, Avatar (2009), Alice in Wonderland (2010), u Oz – The Great and the Power, li konna rajnieh b˙al daΩ-Ωmien sena. Meta tara pro©etti kbar b˙al dawn, li kien involut fihom Robert Stromberg, wie˙ed ikollu indikazzjoni tajba ta’ x’se jara.

DELIZZJUÛ

IL-PUSTIER B’QALB TAD-DEHEB Vuçijiet Ewlenin: Stephen Mangan, Susan Duerden, Peter Woodward, Jim Broadbent, Rupert Grint, David Tennan Direttur: Mike Disa Distributur: Icon/Lionsgate UK Films Ma˙ru© mill-KRS Primarjament il-film animat b’karattri ˙elwin, Postman Pat: The Movie, li hu me˙ud minn fuq serje twila g˙at-tfal tal-BBC, hu mmirat g˙aΩ-Ωg˙ar u lfamilji. Minkejja dan kollu, dawk l-adulti li j˙obbu xog˙lijiet attraenti bla ebda pretensjonijiet ta’ xejn, jistg˙u wkoll jie˙du pjaçir bih. Postman Pat hu ambjentat f’belt Ωg˙ira Brittanika, Greenwood, qalb ilkampanja arjuΩa IngliΩa. Pat Clifton (vuçi ta’ Mangan) hu pustier umli u ma˙bub li jg˙ix ma’ martu, Sarah (Duerden) u ibnu çkejken, Julian. Hu jista’ façilment jifta˙ar li dejjem irnexxielu jqassam dak kollu li j©ib midDipartiment tas-Servizz ta’ Tqassim Speçjali. Jakkumpanjah fil-vann dejjem ikollu HI Jess, il-qattus leali tieg˙u. Anke meta j˙abbtu lbieb ta’ kurunell trux li ma jismag˙homx, bis-sewwa jew bid-dnewwa jsibu mezz kif iwasslulu pakkett tant bΩonjuΩ g˙alih. Pat kien wieg˙ed li jie˙u lil martu vaganza fl-ltalja, u anke jibbukkja l-biljetti bil-quddiem. Tant g˙andu qalbu ˙anina li

Óin: 88 min. Çert. U

dejjem ikun pront biex jg˙in lil dawk li jinsabu f’xi inkwiet, b˙al meta nag˙©a ta’ bidwi titla’ fuq si©ra u ma tkunx tista’ tinΩel. Meta darba jasal daqsxejn tard fil-post fejn jag˙Ωlu littri, isib konfuΩjoni s˙i˙a. Edwin Carbunkle (Woodward), suppost espert effiçjenti, se jissostittwixxi lill-pustiera u lill˙addiema l-o˙ra b’ robots mekkanizzati biex jiffranka lflus ta’ xi bonus jew xog˙ol wara l-˙in lill-kumpanija. Ming˙ajr dawn il-flus Ωejda, ilvaganza li wieg˙ed Pat se jkollha tit˙assar. Pat jid˙ol f’kompetizzjoni ta’ kant biex forsi jakkwista premju fiskali u anke jasal sal-final. Imma forzi malinni qed jippjanaw kontrih. Postman Pat: The Movie g˙andu storja u karattri li Ωgur se jinteressaw liç-çkejknin. Ta’ min jinnota li dan il-ma˙bub pustier f’˙in minnhom jidher bil-ktieb klassiku The Postman Always Rings Twice f’idejh; volum serju u drammatiku li m’g˙andu x’jaqsam xejn maxxog˙ol u tqassim tal-ittri u lpakketti. L-atmosfera ©enerali ta’ din il-produzzjoni hi wa˙da ideali ˙afna.

Çinema

08.06.2014 29

THE qUITE ONES

TETRU

POSSESSJONI SOPRANATURALI U INÇIDENTI PARANORMALI Atturi Ewlenin: Jared Harris, Sam Claflin, Erin Richards, Rory Fleck-Byrne, Olivia Cooke Direttur: John Pogue Distributur: Lionsgate UK Ma˙ru© mill-KRS FI-1973 ˙are© The Exorcist fuq tifla ppossessata mix-xitan, u fl-1976 kien wasal Carrie fuq xebba li kapaçi ççaqlaq l-affarijiet bil-menti. Dawn kienu Ωew© produzzjonijiet li bdew tip ie˙or ta’ films tal-biΩa’ u ttwerwir. F’dak il-perjodu lkumpanija IngliΩa Hammer Films, rinomata ma’ dan il©eneru, kienet naqset sewwa l-produzzjonijiet tag˙ha u waslet biex tag˙laq il-bibien. B’hekk qatt ma ˙admu din ilkwalità ta’ xog˙ol. Issa, li minn xi ftit snin ilu Hammer re©g˙et da˙let fin-negozju, The Quiet Ones hu d-debutt tag˙hom f’dan it-tip ta’ films. Dan ix-xog˙ol, li jing˙ad li hu bbaΩat fuq avvenimenti li ©raw tabil˙aqq, imiss temi ta’ possessjoni sopranaturali li

Óin: 98 min. Çert. 15 jikklaxxjaw ma’ o˙rajn paranormali. Hawn The Quiet Ones ukoll jimita b’xi mod lisserje Paranormal Activity . FlUniversità ta’ Oxford, fl-1974, il-Professur Joseph Coupeland (Harris) jinteressa ru˙u fil-kaΩ ta’ tfajla, Jane Harper (Cooke), li aktarx hi ma˙kuma minn xi spirtu malinn. L-awtoritajiet tal-Università ma jippermettulux li jag˙mel xi esperimenti fuq din it-tfajla fil-post. Hu jie˙u lil Jane f’dar ’il barra minn Londra u, assistit minn Krissy Dalton (Richards) u Harry Abrams (Fleck-Byrne), Ωew© student minn tieg˙u interessati f’dan il-pro©ett, jibdew jistudjaw u jinnotaw l-a©ir kwaΩi kontinwu tag˙ha. Brian McNeil (Claflin) ukoll juri interess fiha u anke jirriçerka l-

kaΩ tag˙ha. Hu jing˙aqad malo˙rajn u j©ib il-kamera biex jirrekordja kollox. Bil-mod Jane tibda timmanifesta lpoteri straordinarji tag˙ha u anke kultant t˙ebb g˙all-istudenti. Meta din tibda t˙oss li qieg˙da tkun oppressata u ingannata minn dawn, forzi oskuri li diffiçli tiddeskrivihom jesibixxu ru˙hom fl-apert b’danni g˙al kul˙add. The Quiet Ones jiΩvol©i bissoltu sintomi ta’ xog˙lijiet o˙ra simili: ˙sejjes tremendi, qtug˙ tal-provvista tal-elettriku, feriti bid-demm ˙iere©, sakemm din il-furja fantastika tisplodi b’qawwa sorprendenti. Irrelazzjoni bejn id-dixxiplinarju professur ming˙ajr etika u lvulnerabbli u l-fiΩikament dg˙ajfa tfajia invaΩata, fiha nnifisha turi ˙jiel ta’ antagoniΩmu u anke biΩa’. Il-kumpanija produttiva ta’ dan il-film hija Exclusive Media, g˙aliex Hammer Films qabel imbarkaw fuq il-films tal-biΩa’ kien jisimhom Exclusive Films.

A MILLION WAYS TO DIE IN THE WEST

MEXXEJ

KUMMIEDJA DIVERTENTI Atturi Ewlenin: Seth MacFarlane, Charlize Theron, Amanda Seyfried, Giovanni Ribisi, Neil Patrick Harris, Sarah Silverman, Liam Neeson, Wes Studi Direttur: Seth MacFarlane Distributur: Universal Ma˙ru© mill-KRS F’dawn iΩ-Ωminijiet li tara western b’ba©it imdaqqas minn Hollywood hija xi ˙a©a rari. Waqt li fis-snin ˙amsin u sittin u anke dawk ta’ qabel dan il©eneru kien wie˙ed mill-izjed popolari, fejn ˙ar©u gzuz ta’ kapolavuri, il-produtturi talpreΩent ma j˙obbux jirriskjaw finanzjarjament fi kwalità ta’ xog˙lijiet li m’g˙adhomx invoga mal-udjenzi moderni. A Million Ways to Die in the West hu western divertenti, kummiedja sfrenata b’xi sekwenzi pwerili. Dan jista’ façilment jissejja˙ ‘a Seth MacFarlane film’ g˙ax barra li hu l-protagonist u l-istorja hi me˙uda minn idea tieg˙u, hu wie˙ed mill-produtturi kif ukoll mill-kittieba u anke ˙a ttmun ta’ din il-produzzjoni f’idejh. Id-dilettanti veterani tal-films, speçjalment dawk li j˙obbu dan il-©eneru malajr jindunaw b’diversi sekwenzi simili ma’ ˙afna xog˙lijiet talpassat. L-istruttura hi dik ta’ diversi horse operas tas-snin ˙amsin/sittin – il-kast prinçipali jidher fil-kredti tal-bidu, ‘The End’ tidher ukoll fl-a˙˙ar, muΩika bombastika li tixbah diversi produzzjonijiet li fihom deher l-aktar John Wayne (McLintock! (1963); The Train Robbers (1973); eçç.). Ixxenarju panoramiku tal-formazzjonijiet strambi tal-blat f’Monument Valley, Utah,

Óin: 116 min. Çert. 15 huma dawk favoriti tad-direttur John Ford, kif ukoll çerti funzjonijiet baxxi (jew ˙ti©ijiet) tal-bniedem ifakkru fil-kawbojs wara li jieklu ikla ful fi Blazing Saddles (1974) ta’ Mel Brooks – hawn b’aktar enfasi. Seth MacFarlane ja˙dem il-parti ta’ Albert Stark, bidwi li jrabbi nng˙a©, bniedem beΩΩieg˙ iffaççjat minn nies krudili, ˙fief fuq il-pistola. L-istess partijiet ˙adimhom Bob Hope f’ The Paleface (1948), Son Of Paleface (1952) u Alias Jesse James (1959), kif ukoll Don Knotts f’ The Shakiest Gun In The West (1968). Fil-bidu, Albert jiffriΩa meta jiffaççja kriminal bil-pistola. Il-ma˙buba tieg˙u Louise (Seyfried) titilqu u taqbad ma’

Foy (Harris), negozjant g˙ani mkabbar bil-mustaççi kbar li g˙andu. Anna (Theron), ©ellieda ˙afifa bil-pistola, tasal filbelt u taqbad ma’ Albert, tipprova tag˙tih il-kura©© li jonqsu, filwaqt li jsiru jin˙abbu. Li ma jafx hu li Anna hi mart Clinch Leatherwood (dan lisem kemm jixbah lil Clint Eastwood!) (Neeson), bniedem

KOMPETIZZJONI EMPIRE CINEMA

kattiv li joqtol g˙al xejn b’xejn u li kul˙add jitwerwer minnu. Clinch ©ej fil-belt ifittxu u Albert ma jistax jiddependi mill-g˙ajnuna ta’ ˙abibu, Edward (Ribisi), skarpan timidu li nkaram wara Ruth (Silverman), li hi rΩina mieg˙u iΩda tax-xog˙ol mal-klijenti talburdell tal-belt. A Million Ways to Die in the

West jimxi b’pass im˙arrek, b’fotografija ta’ kuluri skuri, b’andament aktarx pjaçevoli u b’sekwenza tassew ori©inali meta Albert jinqabad mill-lndjani ta˙t Chief Cochise (Studi). L-istorja sse˙˙ f1-1882, is-sena tal-battalja fl-OK Corral. Diversi mill-atturi jidhru li kellhom xalata ja˙dmu f’dan ilfilm.

L-AqWA ÓAMES FILMS bEJN IT-28 TA’ MEJJU U T-2 TA’ ÌUNJU

Mistoqsija g˙al din il-©img˙a: Semmi l-belt li fiha huwa ambjentat il-film Postman Pat. Ibg˙at it-twe©iba tieg˙ek lil: Kompetizzjoni Films, KullÓadd, ÇNL, Triq Mile End, il-Óamrun. Ir-rebbie˙ jirba˙ Ωew© biljetti ming˙and l-Empire Cinema ta’ Bu©ibba. Rebbie˙a tal-©img˙a li g˙addiet: MARIE CLAIRE GATT, 42, Triq San Mikiel, ir-Rabat, Malta

1. 2. 3. 4. 5.

X-Men: Days Of Future Past Godzilla Bad Neighbours Edge of Tomorrow The Amazing Spiderman 2

AvviΩi

30 08.06.2014

AVVIÛI KLASSIFIKATI PROPRJETÀ ÓAL QORMI: Óanut lest minn kollox, b’qies ta’ 60 metru kwadru, g˙all-bejg˙ jew g˙all-kiri. Jinsab f’St Edward Street, Óal Qormi. Class 4 permit. Çempel fuq 9946 0483 jew 9982 1546.

ÓAL TARXIEN: Óanut g˙allbejg˙ bil-permess. Twil 12.19 metri bi 3.35 metri. Fih kamra kbira isfel, toilet u bit˙a interna. Fuq hemm Ωew© kmamar, bejt, washroom , bl-arja tieg˙u. Prezz €90,000 li huwa negozjabbli. Çempel fuq 7942 7654.

TANAYA’S Dev. Ltd: G˙aΩla kbira ta’ appartamenti f’kull

Ωona ta’ Malta. Jinbieg˙u ming˙ajr depoΩitu u n˙allsulek il-kuntratt. Offerta speçjali. G˙al aktar dettalji çempel 9992 4999. Ming˙ajr a©enti jekk jog˙©bok.

PROPRJETÀ GÓALL-KIRI SAN LAWRENZ GÓAWDEX: St Lawrence Luxury Town House, Pjazza San Lawrenz, San Lawrenz, G˙awdex. Town house en-suite g˙allkiri; Ωmien twil jew qasir. Kapaçità minn 2 persuni sa 20 persuna. Fiha wkoll swimming-pool kbira. Dirett ming˙and is-sid. G˙al iΩjed dettalji u ritratti Ωur is-sit www.saviourborgqronfli.com jew Facebook www.facebook.com/saviour.borg.186.

Çempel 7944 0012 jew 9945 6051.

AFFARIJIET GÓALL-BEJGÓ Karozza Peugeot ta’ kulur maroon g˙all-prezz ta’ €600; kollox im˙allas f’Marzu li g˙adda. Çempel 7942 7654

Display counter, no frost, 2 metri b’1 metru. Kundizzjoni tajba. Jista’ jintuΩa g˙al confectionery, cheese counter, u take away. Prezz €500 jew leqreb offerta. Çempel fuq 9982 3199, 2780 9268. Salotti ta’ kull stil bi prezzijiet moderati, tpartit aççettat. Ikollna wkoll salotti second

hand. Çempel 2137 4823 jew 9982 4139. Sander, kalibratur, Ωew© piedi wisa’, kundizzjoni mill-aqwa. Çineg grit 60 u 120 biex imorru mag˙ha. G˙al aktar informazzjoni çempel 7961 7945. Inbig˙u kull tip ta’ arlo©©i. Selezzjoni kbira ta’ arlo©©i talidejn Casio u Citizen, kemm digital jew analogs , varjetà kbira ta’ alarm clocks, kemm Citizen, Seiko Dugena talmarka Pierre Cardin. Varjetà sabi˙a ta’ cuckoos li ja˙dmu kemm bil-˙abel u bil-batterija. Prezzijiet tajbin. Nag˙mlu wkoll tiswijiet ta’ arlo©©i talidejn, tal-˙ajt u grandfather clocks. Nag˙mlu wkoll testing bil-pressure test machine, sistema ta’ testing g˙al kull tip ta’ arlo©©i biex jintuΩaw g˙allilma ( vacuum test u pressurised test) waqt li qieg˙ed tistenna g˙alih. Tiswija bilgaranzija. Irrikorru 110, Triq il-Kungress Ewkaristiku, ilMosta. Çempel g˙al aktar informazzjoni fuq 2141 7253 jew 9982 5389.

TAGÓLIM Korsijiet f’livell Ordinarju f’diversi su©©etti b˙allMatematika, IngliΩ, Malti, FrançiΩ, FiΩika u o˙rajn. Noffru wkoll korsijiet tal-ECDL. Prezz €35 kull module. Noffru wkoll korsijiet baΩiçi fil-kompjuter, €50. G˙al aktar dettalji çempel 2166 2241 jew 7766 2241 jew Ωur is-sit elettroniku www.tudorinstitute.com

AGR AUTO JAPANESE PARTS GÓALL-KAROZZI Inbig˙u kull tip ta’ parts ta’ karozzi ÌappuniΩi u Koreani, fosthom Kia, Toyota, Isuzu, Daewoo, Mitsubishi, Honda, Subaru. Huma wkoll importaturi ta’ Ωjut u air filters, shock absorbers, brake pads, clutches, eçç. Parts ©enwini. G˙al aktar informazzjoni çempel 2144 6839 jew 9947 4504. Fax: 2147 0295. Email : alex@agrautoparts.com

NURSING Care and Cure Group Ltd: infermiera m˙arr©a, caring assistants, nannies , nies im˙arr©in biex iΩommu kumpanija, g˙ajnuna fid-djar u night sitters. Servizz ta’ 24 sieg˙a, G˙andna wkoll g˙allkiri: wheelchairs, hoists, commodes, walking frames u hospital beds. G˙al aktar informazzjoni çempel fuq dawn innumri: 2137 6946/ 9947 0178.

DAR GÓALL-ANZJANI Medina Home for The Elderly, 106 Labour Ave, ir-Rabat. Dar g˙all-anzjani mg˙ammra bil-kumditajiet kollha. Staff ikkwalifikat. Nurses u care workers 24 sieg˙a. Prezzijiet ra©onevoli li jibdew minn €25 kull persuna. Naççettaw respite u bed ridden. Çempel fuq dawn innumri: 2145 4908, 2145 4858 jew 7945 4908.

INVESTIGAZZJONI PRIVATA Ûwi©ijiet, g˙erusija u relazzjonijiet o˙ra. DNA testijiet forensiçi, tfal ma˙tufa minn Malta, kaΩijiet çivili, kaΩijiet o˙ra fil-qorti. Problemi ta’ kumpaniji jew negozju. Nag˙tu xhieda filQorti. Na˙dmu f’Malta u kif ukoll barra. Çempel 7959 0000 jew info@privateinvestigationmalta.c om

TAGÓLIM TAS-SEWQAN Tewmi Group g˙al lezzjonijiet tal-karozzi kemm manual u kif ukoll automatic. Cab service u karozzi g˙all-kiri bi prezzijiet ra©onevoli. Ûur is-sit www.tewmi.com jew çempel 9942 2422.

XOGÓOL TAL-ÌEBEL Varjetà ta’ ˙wat, ˙oroΩ, kanali tal-ilma, çangatura qadima jew ©dida, kantun qadim, lavur ta’ kull tip. Biex tikseb aktar informazzjoni çempel lil Jason fuq in-numru 2143 2352 jew 9947 7167.

AvviΩi

08.06.2014 31

KISI, TIBJID U TIKÓIL Jason Gatt g˙al kull xog˙ol ta’ tibjid u tik˙il, kisi normali, fuq il-fil, fuq xog˙ol antik u bil-pont, kisi bil-©ibs u graffiato . Kiri ta’ cherry picker (tower ladder). G˙al aktar infromazzjoni çempel fuq 9945 4235 jew 2180 5811.

Kisi bil-©ibs, tik˙il, kisi grafit, xog˙ol fuq il-pont, Ωebg˙a, madum, eçç. Çempel lil Brian is-Sirjan fuq 9999 9645.

MUSIC LINK Issibilna kull tip ta’ strumenti muΩikali, fosthom drums kemm akustiçi u elettriçi, cymbals, percussion, pjanijiet di©itali, baby grand pianos, sound mixers u sound cards. Apparat ta’ DJ, sound systems, kitarri klassiçi u akustiçi, bass guitars , strumenti tar-ram, wood winds, vjolini, spare parts u aççessorji o˙ra. G˙andna ssib wkoll kotba tal-muΩika tattag˙lim. Mur Music Link, 262, Triq Fleur-de-Lys, B’Kara. Çempel 2148 2796.

DARREN WATER PROOFING G˙al kull tip ta’ xog˙ol fuq faççata, bjut, appo©©i, gallarijiet, eçç. Membrane jew liquid membrane. Mela pprote©i l-proprjetà tieg˙ek mill-ilma tax-xita u çempel issa g˙al stima b’xejn binnumru 7905 8883 jew id˙ol fuq is-sit www.darrendoitall.com

WATERPROOFING U MEMBRANE Il-bejt tieg˙ek jag˙mel l-ilma? G˙andek problema ta’

moffa? Kenda Ltd issolvilek il-problema. Nispeçjalizzaw fuq xog˙ol ta’ waterproofing u membrane b’10 snin garanzija. Xog˙ol professjonali blaqwa materjal ISO pool. G˙al stima bla obbligu çemplu 7972 9967 jew Ωur is-sit www.kendawaterproofing.co m

ESTENSJONIJIET TA’ TELEFOWNS

SITWAZZJONI VAKANTI Part-Time Technician: Jin˙tie© technician part-time

li jsewwi power tools, brown goods, eçç. Tal-inqas b’sentejn esperjenza. Ibg˙at CV lil john.ellul@ialmalta.com jew

çempel fuq 2149 7041 g˙al appuntament u staqsi g˙al John Ellul, Ignazio Anastazi Ltd, l-Imrie˙el.

AGÓFAS LIKE FUQ IL-PAÌNA TAGÓNA TA’ FACEBOOK www.facebook.com/kullhadd

Tiswija u installazzjoni fuq estensjonijiet tat-telefowns g˙al kull tip ta’ linji fissi. G˙al aktar informazzjoni çempel fuq 7993 0419.

TERAPISTA Messa©©i professjonali minn terapista kwalifikata. Çempel lil Graziella fuq 9963 9482.

M A N N IC K SCHOOL

D A NC I NG

Lezzjonijiet taΩ-Ωfin fuq stili ballroom jew LatinAmerikan. Lezzjonijiet taΩΩfin g˙all- beginners u kompetizzjonijiet minn Imperial Qualified Dance Teacher (I.S.T.D.) Ibg˙at SMS fuq 7925 3015 jew çempel 2138 6818 sa 12.00pm.

KLIEB GÓALL-BEJGÓ BARGAIN Ìriewni Ωg˙ar tar-razza Yorkshire Terrier, missier il©riewi huwa rebbie˙ ta’ kompetizzjoni barra millpajjiΩ. Ferri˙in u tal-g˙assa. Jing˙ata starter pack ma’ kull ©eru. G˙al aktar informazzjoni çempel 2123 9627 jew 9985 9363.

Kupun AvviΩi Klassifikati IKTEB L-AVVIÛ F’DAN L-ISPAZJU

€3.50

€10

€15

€30

€56

€93

ÓLAS B’CHEQUE JEW CASH LIL: Sound Vision Print Ltd,

ISEM, KUNJOM u INDIRIZZ

KullÓadd, AvviΩi Klassifikati, Çentru Nazzjonali Laburista, Triq Milend, il-Óamrun, ÓMR 1717

32 08.06.2014

Almanakk

IT-TEMP GÓAL-LUM

It-Tnejn

It-Tlieta

L-Erbg˙a

TWISSIJIET: Xejn L-OGÓLA TEMPERATURA: 30°C L-INQAS TEMPERATURA: 17°C INDIÇI UV: 8 TEMP: Il-biçça l-kbira xemxi VIÛIBBILTÀ: Tajba

28°C

20°C

21°C

Il-Óamis

Il-Ìimg˙a

Is-Sibt

Dehra ta’ G˙ar id-Dud f’Tas-Sliema, quddiem fejn kien hemm ix-Challet

RIÓ: Óafif u varjabbli l-iktar mit-Tramuntana g˙all-ewwel Sonoro Tuba Quartet

BAÓAR: Ħafif IMBATT: Ftit li xejn

30°C

31°C

TEMPERATURA TAL-BAÓAR: 20°C

21°C

23°C

20°C

SpiΩeriji li jift˙u llum il-Óadd New British Dispensary, 109/110, Triq San Ìwann, il-Belt Valletta Lister Pharmacy, 678, Triq il-Kbira San ÌuΩepp, il-Óamrun Fatima Pharmacy, Triq iΩ-Ûonqor, Santa Venera Fleur-De-Lys Pharmacy, 32, Triq Fleur-de-Lys, Birkirkara Regal Pharmcay, 39B, Triq Antonio Bosio, l-Imsida Potters Chemists Ltd, Triq Wilga, Paceville Edward’s Pharmacy, 115, Triq Manwel Dimech, Tas-Sliema Balzan Pharmacy, 70, Triq San Fran©isk, Óal Balzan Pillbox Pharmacy, 63, Triq il-Bjad, in-Naxxar Village Pharmacy, Main Street, il-Mellie˙a De Paola Pharmacy, 36, Pjazza Antoine De Paule, Ra˙al Ìdid Kalkara Pharmacy, 8, Misra˙ l-Arçisqof Gonzi, il-Kalkara San Tumas Pharmacy, Triq il-Qaliet k/m Triq il-Lampuka, Marsaskala Gudja Pharmacy, 9, Triq San Çiru, il-Gudja St Andrew’s Pharmacy, 51, Triq San Ìor©, Óal Luqa De Rohan Pharmacy, Triq Sant’Antnin, ÓaΩ-Ûebbu© Central Pharmacy, Triq G˙ajn Kajjet, ir-Rabat

Il-kwartett bl-isem Sonoro Tuba Quartet ser itella’ kunç e rt ta’ musica da camera f iç - Çe ntru g ˙allKreattività fil-Kavallier ta’ San Ìakbu l-Belt Valletta, illum il-Óadd 8 ta’ Ìunju fil-11.00 ta’ filg˙odu. Dan ilkwartett huwa ffurmat minn Ωew© euphoniums (Kevin Mizzi, Tancred Grech), bass tuba (Antoine Micallef) u kontrabass tuba (Christopher Spiteri), u lmembri kollha huma ferm attivi fil-kamp muΩikali b˙ala artisti, kompoΩituri, g˙alliema u diretturi muΩikali. Ir-repertorju tag˙hom ivarja minn xog˙lijiet ori©inali g˙al kwartett tat-tuba sa traskrizzjonijiet aktar familjari, u juri t-teknika u l-versatilità tal-istrumenti. Niltaqg˙u fil-Pjazza – attività fin-Naxxar

G˙awdex Palm Pharmacy, 2, Triq il-Palma, ir-Rabat Joyce’s Pharmacy, Vjal it-8 ta’ Settembru, ix-Xag˙ra

Lottu

23 76 48 73 42 53 65 38

Grand Lottery

05 05

Super 5

08 05 09 06 02

Il-Kunsill qed jorganizza attività bit-titlu ‘Niltaqg˙u filPjazza!’ illum il-Óadd 8 ta’ Ìunju 2014, bejn id-9.00am u l-12.00pm. Din l-attività hija inizzjattiva favur l-ambjent, u ma˙suba biex darba kultant il-Kunsill jag˙ti lura l-pjazza lill-pubbliku u mhux lill-karozzi. Se ting˙ata l-opportunità lill-g˙aqdiet lokali biex jippromovu s-servizzi tag˙hom. Se jkun hemm ukoll log˙ob u attivitajiet fil-pjazza. Din hija wa˙da mill-inizjattivi tal-Kunsill Lokali tanNaxxar favur it-trasport sostenibbli. B˙ala parti minn dawn l-inizjattivi l-Kunsill se jiffirma l-impenn tieg˙u ( charter ) f lim kie n m al- Bic y c le Adv oc ac y G roup (BAG)biex ja˙dem favur it-trasport sostenibbli, b’mod partikolari biex jo˙loq kuxjenza u jkabbar il-˙idma tieg˙u favur iç-çikliΩmu. G˙al din l-okkaΩjoni se jattendu wkoll il-Ministri talAmbjent u tat-Trasport, is-Segretarju Parlamentari g˙allGvern Lokali, kif ukoll ix-Shadow Ministers millOppoΩizzjoni.

Din il-Ìimg˙a mill-Istorja

G˙ada t-Tnejn 9 ta’ Ìunju 2014, fis-6.30 ta’ filg˙axija se ssirr il-preΩentazzjoni ta’ çertifikati lil dawk ilparteçipanti li g˙adhom kif spiççaw il-kors tal-ICT In Tourism. L-Onor. Stefan Buontempo ser ikun preΩenti g˙al din il-preΩentazzjoni.

Gathering mill-G˙aqda Festi Esterni San Duminku u l-Banda King’s Own tal-Belt Valletta

12.06.1898 – Il-Ìeneral Emilio Aguinaldo jiddikjara l-Indipendenza tal-Filippini minn Spanja

09.06.1958 – Ir-Re©ina EliΩabbetta II tifta˙ uffiçjalment il-London Gatwick Airport, fi Crawley, Wet Sussex, fir-Renju Unit

L-G˙aqda Festi Esterni San Duminku u s-Soçjetà Filarmornika King’s Own jistiednu lil-partitarji u l˙bie b tag ˙hom g ˙al F e sta G athe ring f il- Cortile Farmhouse f’Tal-Balal in-Naxxar, nhar is-Sibt 21 ta’ Ìunju. Il-prezz huwa ta’ €28 g˙all-adulti u €12 g˙al tfal ta˙t l-14-il sena jinkludi finger food, BBQ buffet, deΩerta u open bar. Dakinhar l-G˙aqda Festi Esterni se ΩΩanΩan is-CD l-©dida tal-festa b’diversi kanzunetti brijuΩi ©odda. Waqt is-serata se ji©i armat big screen bie x f lim kie n inkunu nistg ˙u nse g wu l- log ˙ba Ìermanja vs Gana. Biljetti jinkisbu mil-kaΩin, minn St Elmo’s Fire Jewelry, u billi ççemplu 9987 2124 u 9945 1909.

Kompetizzjoni Ktieb

08.06.2014 33

KOMPETIZZJONI KTIEB MIS-SENSIELA TA’ MASTRU GERFEX

KIF JAÓSIBHOM MASTRU GERFEX

Teodoru Camenzuli g˙alaq 25 sena. Però, filverità g˙andu ˙afna aktar Ωmien minn hekk. Forsi m’g˙araftuhx: dan mhux ˙lief Mastru Gerfex. Tiftakruh? Mastru Gerfex huwa pensjonant li jg˙ix f’Óal Busbies ma’ martu Lugrezja u l-kelb tieg˙u Ferfex. Qabel irtira, kien surmast ta’ skola çkejkna ©o ra˙al qrib, u meta g˙alaq is-sittin sena waqaf mix-xog˙ol u bdew il-praspar. Huma dawn l-istess praspar li kisbulu t-titlu ta’ Mastru Gerfex. Kull wa˙da li jag˙mel tista’ tinkiteb – u fil-fatt inkitbu kollha f’sensiela ta’ kotba popolari tul iΩ-Ωmien – iΩda mhux dejjem tort tieg˙u jkun g˙ax qishom il-praspar ji©ru warajh u kemm-il darba jkun ˙addie˙or li jda˙˙lu f’xi bawxata! Mastru Gerfex huwa kreazzjoni ta’ Carmel G. Cauchi, fost l-aktar awturi Maltin ma˙buba speçjalment mit-tfal g˙all-karattri li ˙oloq (fosthom Betta Trombetta u Pietru Pitravu). L-ewwel ktieb Il-Praspar ta’ Mastru Gerfex

˙are© proprju 24 sena ilu fl-1990, iΩda b’kollox il-Merlin Publishers sal-lum ˙ar©u erba’ kotba dwar il-praspar ta’ dan il-persona©© simpatiku. L-artist Frank Schembri tah il-˙ajja b’illustrazzjonijiet ma˙buba mal-qarrejja. Wara s-suççess enormi tal-ewwel ktieb, ˙are© F’Óal Busbies ma’ Mastru Gerfex (1997) li kompla jikkonferma li dan ix-xwejja˙ la hu Ωmagat, kif ja˙sbu ˙afna, u lanqas xurban. Veru li xi drabi jilg˙abha tal-imbeçilli, iΩda drabi o˙ra j˙addem rasu daqs l-iprem avukat. Mhux lakemm tg˙addih biΩ-Ωmien. Min ipprova jg˙addih passata, f’wiççu baqa’ u fil-fatt dejjem mar minn ta˙t hu. It-tielet ktieb fis-sensiela, Dak l-Imbierek Mastru Gerfex (1999), ilu xi snin nieqes mis-suq, u fuq talba ©enerali din is-sena se jo˙ro© f’verΩjoni a©©ornata. Hawn ner©g˙u nsibu lil dan ix-xwejja˙ ta’ qalb tajba, li f’Óal Busbies innies kollha j˙obbuh u jiggostawh g˙all-praspar

li jag˙mel. Insomma, forsi mhux in-nies kollha g˙ax il-protagonisti l-o˙ra – is-Sur©ent Sacco, isSur Gilard u Kaspru l-Amerikan – xejn ma j©ibuh lil dan Mastru Gerfex u fill-fatt jispiççaw jg˙inu biex il-praspar tieg˙u jkunu aktar ikkuluriti. Kif Ja˙sibhom Mastru Gerfex huwa l-aktar ktieb riçenti, ippubblikat fl-2012, u s-sena l-o˙ra proprju dan il-ktieb reba˙ it-tieni premju g˙allkitba g˙at-tfal fil-Premju Nazzjonali tal-Ktieb. Dan ir-raba’ ktieb fis-sensiela ji©bor fih g˙axar stejjer ©odda li jinqraw malajr u j˙alluk imxennaq g˙al aktar. G˙ax il-kitba ta’ Carmel hi mexxejja u impekkabbli, u l-atmosfera li jaf jo˙loq fl-istejjer tieg˙u hija qawwija li ©©ieg˙lek t˙obb aktar lill-karattri simpatiçi li jo˙loq. Is-sensiela ta’ Mastru Gerfex, kif ukoll kotba o˙ra ta’ Carmel G. Cauchi, jinsabu g˙all-bejg˙ mill-˙wienet tal-kotba kollha jew direttament mis-sit: http://www.merlinpublishers.com

Mistoqsija: F’liema ra˙al jg˙ix Mastru Gerfex?

Ibag˙tu r-risposta tag˙kom lil: Kompetizzjoni Ktieb, KullÓadd, ÇNL, Triq Mile End, il-Óamrun, u tid˙lu biç-çans li tirb˙u l-ktieb KIF JAÓSIBHOM MASTRU GERFEX ©entilment ipprovdut minn Merlin Publishers. Ir-rebbie˙ jit˙abbar nhar il-Óadd li ©ej, 15 ta’ Ìunju Ir-rebbie˙a huma mitluba ji©bru l-ktieb miç-Çentru Nazzjonali Laburista fil-Óamrun billi jippreΩentaw il-karta tal-identità mit-Tlieta sal-Ìimg˙a bejn id-09.00 u t-15.00, eskluΩ festi pubbliçi. Intant, ir-rebbie˙a tal-ktieb SAJF SPEÇJALI GÓAL CHARLENE hija:

CHARMAINE MAGRO, 18, Flat 1, Triq l-Imraden, in-Naxxar

Log˙ob

34 08.06.2014

B’4 numri 0025 0041 0198 0777 0866 1230 1396 1537 1661 1753 2116 2178 2848 3086 3829 4044 4488 4805 4924 5426 5673 5721 5894 5967 6185 6398 6780 7853 8170 8188 8249 8560

8605 8659 9039 9274 9335 9400

B’5 numri

B’6 numri

09471 11937 19079 30348 32949 46307 46817 46845 62801 66224 68612 70835 71508 72921 76313 76329 79413 83244 85661 86827 87495 89233

088210 299347 584698 759807

Bi 8 numri 00005845 44741833 46480685 76027498

SUDOKU SPONSORJATA MINN WELLA

Irba˙ xampù u conditioner Wella Aqta’ din il-log˙ba u ibg˙atha: KOMPETIZZJONI WELLA, KullÓadd, Çentru Nazzjonali Laburista, Triq Mile End, il-Óamrun.

Isem: .......................................................................................... Indirizz:......................................................................................... .....................................................................................................

Rebbie˙a tal-Ìimg˙a l-o˙ra: JANE FALZON, 92, Triq Isouard , il-Marsa

Kompetizzjoni Centro Casalinga Ìemma’ s-sitt kupuni u ibg˙athom f’daqqa lil: KullÓadd, Kompetizzjoni Centro Casalinga, Çentru Nazzjonali Laburista, Triq Mile End, il-Óamrun.

Isem:...................................................................................................................................................................

Indirizz:.............................................................................................................................................................. ........................................................................................................................................................................... Nru tal-karta tal-identità:............................................. Nru tat-telefown:........................................................

Log˙ob

08.06.2014 35

IRBAÓ €25 fI flus

IBGÓAT DAWN IÛ-ÛEWÌ KOMPETIZZJONIJIET FLIMKIEN U IDÓOL BIÇ-ÇANS LI TIRBAÓ €25 L-indirizz huwa: Irba˙ €25 fi flus, KullÓadd, Çentru Nazzjonali Laburista, Triq Mile End, il-Óamrun.

TIslIBA Mimdudin: 1. Jista’ jkun tal-bnazzi biss (5) 4. Fidil (4) 7. Ara 3 9,15. Studju minn Moska? (5,4) 10. Ta’ San Ìwann jew tax-xewk (6) 12. Tag˙laq bih (......L) (6) 16. It-TV tal-PL (3) 18,19. Spiççaw? (5) 19. Ara 18 20. Issibha fil-folla (5) 21,23. Imtella’ l-qorti (7) 23. Ara 21 mimduda 24. Ara 22

Weqfin 1,11. Sewwieqa taddg˙ajjes (8) 2,6. Ikkançella (6) 3,7. Mhux artab (5) 5. Ta˙t id-dirg˙ajn (3) 6. Ara 2 8. Jifta˙ u jag˙laq il-knejjes(9) 11. Ara 1 wieqfa 12,17. Ûarmuç (5) 13. Royal Malta Artillery(1,1,1) 14. Fedeltà (6) 15. Ara 9 17. Ara 12 wieqfa 21. G˙adu g˙ama! (3) 22,24. Kap (8)

SOLUZZJONI TAL-ÌIMGÓA L-OÓRA

Mimdudin 1. Vapur 4. Bejt 7,16. Irina 10. Balena 12. JiΩfen 19,21M. Insoff 20. Óanek 23. Eman 24. Ibart.

Weqfin 1. 2,6. 3. 5,9. 8,12. 11,22. 13. 14. 15. 17,18. 21.

Vaguni Pittma Rib Elegat Raffinerija Tifla ZLA Nikola Ósarat Nifli One.

QED TAGÓRAfHOM? fir-ritratt hemm Ωew© uçu˙ f’wiçç wie˙ed. Qed tag˙rafhom? Ûew© plejers li t˙allew l-art mill-kowçis tal-pajjiΩi rispettivi tag˙hom Plejer 1:

Pejer 2:

RIÛULTAT TAL-ÌIMGÓA L-OÓRA

Isem: Indirizz:

Nru tat-Telefown: Tom Cruise

REBBIEÓ TAL-ÌIMGÓA L-OÓRA JOHN MIFSUD, 92, Etievan, Triq id-Dawr, il-Mosta

George Clooney

Sports

36 08.06.2014

KMS SKOLASPORT TAGÓLAQ IS-SENA BI SPETTAKLU TA’ SPORT, ÛFIN U KULURI Skolasport, organizzata mill-Kunsill Malti g˙allIsport (KMS) bl-appo©© ta’ Kellogg’s, g˙alqet il-programm tal-2013-2014 bi spettaklu mill-isba˙ ta’ sports u Ωfin. Il-parteçipanti Ωg˙ar ta’ Skolasport in©abru fil-Kumpless Sportiv tal-Kottonera biex jag˙tu wirja tal-˙iliet u t-teknika li tg˙allmu matul is-sena quddiem udjenza mag˙mula minn ©enituri, qraba u ˙bieb. Is-serata, li kienet immexxija mill-persona©© popolari tat-televiΩjoni Pamela Schembri, bdiet b’wirja mill-parteçipanti fil-©innastika, segwit minn numru ta’ Ωifniet mit-tfal skont il-lokalità tag˙hom. Is-serata ntemmet bil-parteçipazzjoni brillanti ta’ Gaia Cauchi,

ir-rebbie˙a tal-Junior Eurovision Song Contest 2013, li kantat The Start fost il-briju tat-tfal u l-ispettaturi. Matul il-preΩentazzjoni tal- isponsorship ta’ Kellogg’s lil KMS Skolasport, Chris Cachia, National Sales Manager ma’ Charles Darmanin Co. Ltd, id-distributuri lokali ta’ Kellogg’s qal: “Kellogg’s ilha toffri l-appo©© tag˙ha u timxi id f’id ma’ Skolasport g˙al dawn l-a˙˙ar 14-il sena. Dan g˙aliex temmen fisservizz bΩonjuΩ u importanti li Skolasport qed tikkontribwixxi fl-iΩvilupp tat-talenti sportivi fost il©enerazzjonijiet iΩ-Ωg˙ar ta’ Malta. Barra minn hekk, kemm Kellogg’s kif ukoll Skolasport jinkora©©ixxu stil ta’ ˙ajja li hi tajba g˙as-sa˙˙a permezz ta’ dieta

bilançjata u parteçipazzjoni attiva fl-isports.” G˙all-˙ames sena konsekuttiva l-KMS Skolasport ippreΩentat l-unur speçjali, Annabelle Vassallo Award, lill-kowç li wera l-aktar impenn fil-˙idma tieg˙u. L-unur kien ippreΩentat lill-kowç Roxanne Gauci mill-Onor. Chris Agius, is-Segretarju Parlamentari g˙ar-Riçerka u l-Innovazzjoni, iΩÛg˙aΩag˙ u l-Isport. Roxanne Gauci ilha ta˙dem mal-KMS g˙al dawn l-a˙˙ar erba’ snin. Is-serata waslet fi tmiemha b’Ωifna taΩ-Zumba mmexxija minn Joanna Refalo b’numru kbir ta’ parteçipanti u ˙bieb jing˙aqdu f’din l-attività divertenti.

Ritratti fuq: Il-parteçipanti ta’ Skolasport jag˙tu wirja ta’ sports u Ωfin waqt l-avveniment tal-a˙˙ar tas-sena li ttella’ fil-Kumpless Sportiv tal-Kottonera, u li kien sponsorjat minn Kellogg’s g˙all-14-il sena konsekuttiva

Is-Segretarju Parlamentari g˙ar-Riçerka u l-Innovazzjoni, iΩ-Ûg˙aΩag˙ u l-Isport Chris Agius jippreΩenta l-premju Annabelle Vassallo Award lil Roxanne Gauci fil-preΩenza ta’ Luciano Busuttil, Chairman tal-Kunsill Malti g˙all-Isport, u Chris Cachia, National Sales Manager ma’ Charles Darmanin Co. Ltd

Chris Cachia jippreΩenta l- isponsorship ta’ Kellogg’s lill-Onor. Busuttil, Chairman tal-Kunsill Malti g˙all-Isport, fil-preΩenza ta’ Mark Cutajar, Konsulent g˙all-Ministeru tal-Edukazzjoni u s-Segretarju Parlamentari Chris Agius

Sports

08.06.2014 37

MELO ZAMMIT CHAMPION TAL-AUTOCROSS 2013/14

L-Onor. Chris Agius waqt il-preΩentazzjoni fl-a˙˙ar attività

Nhar is-Sibt 31 ta’ Mejju filg˙axija l-Assoçjazzjoni Sport Muturi u Karozzi organizzat la˙˙ar attività bil-karozzi Autocross u s-seba’ attività bil-muturi Motocross. L-attivitajiet jag˙mlu parti millKampjonat ASMK Pasta Poiatti 2013/14. Matul din lattività ˙adu sehem 47 kompetitur li 11 minnhom kienu ©ejjin mill-gΩira ta’ G˙awdex. Il-©urnata bdiet ftit wara l4.30 ta’ waranofsinhar bissezzjoni Motocross u fi klassi A ddomina Clayton Camilleri fuq muturi KTM segwit minn Paul Muscat fuq KTM ukoll. Fit-tielet poΩizzjoni spiçça Edward Ciantar fuq mutur Kawasaki. Fi Klassi B rajna lil Ludvic Muscat fuq KTM 250cc jiddomina l-ewwel darba f’dan l-ista©un. Huwa reba˙ it-tliet heats kollha tal-©urnata quddiem Etienne Bigeni fuq Honda u Kyle Camilleri fuq mutur Suzuki RM 85cc. G˙add ta’ sewwieqa minn G˙awdex ˙adu sehem f’dawn it-tlielaq. G˙all-˙abta tas-7.30pm bdiet l-attività tal-karozzi li g˙alqet dan il-kampjonat nazzjonali. F’din is-sezzjoni lkampjonat li kien fuq ˙mistax il-tellieqa kien kampjonat missielet sal-a˙˙ar fuq sistema ©dida ta’ punti li ©iet approvata s-sena l-o˙ra. Din intlaqg˙et tajjeb mill-kompetituri u l-g˙an tas-sistema ntla˙aq g˙all-fatt li l-kampjonat baqa’ kompetittiv sala˙˙ar ©urnata. Matul it-tliet heats rajna diversi kompetituri jag˙mlu ˙ilithom sal-a˙˙ar biex ikunu jistg˙u jikkwalifikaw g˙allfinali tal-©urnata. Vince Farrugia fuq Volkswagen Polo u Josef Grech fuq Ford Fiesta biss kienu li rnexxielhom jirb˙u l-heats kollha tal©urnata u awtomatikament jie˙du posthom fil-finali Klassi A. Mag˙hom ikkwalifikaw Christian Mark Galea

fuq Fiat Ritmo, Philip Joe Vella fuq Vauxhall Nova, Gordon Johnson fuq Peugeot 205 u Patrick Cassar fuq Opel Corsa. Bexxa xita fil-bidu tal-finali ˙asdet ftit lis-sewwieqa g˙allfatt li ma kinux ippreparati g˙al dan. Mal-˙ru© rajna lil Vella veloçement jisraq lewwel poΩizzjoni u sal-ewwel kantuniera kien di©à Ωviluppa vanta©©, segwit minn Johnson u Galea. Wara t-tielet dawra Johnson Ωviluppatlu ˙sara u beda jaqa’ lura. Filwaqt li lkundizzjoni kienet wa˙da ˙aΩina min˙abba Ω-Ωlieq Farrugia ssupera lil Grech. Lemozzjoni kompliet g˙all-fatt li Farrugia, Grech u Galea kienu qed jisiltu min ser ikun runner up f’dan il-kampjonat. Il-finali spiççat b’reb˙a kbira g˙al Vella, segwit min Galea u Farrugia. Johnson da˙al firraba’ post filwaqt li Cassar u Grech irtiraw mit-tellieqa. G˙all-finali Klassi B ikkwalifikaw Jason Martin fuq Volkswagen Polo, Josef Abela fuq Vauxhall Nova, Ryan Scerri, Melo Zammit, Andrea Scicluna u Malcom Borg, kollha fuq karozzi Opel Corsa. Mat-tluq ta’ din il-finali rajna lil Abela g˙al darba o˙ra jie˙u t-tmun ta’ din il-finali segwit minn Scicluna u Martin, b’dan tal-a˙˙ar millewwel jag˙mel pressjoni fuq Scicluna sakemm f’inqas min Ωew© laps issuperah. Scicluna kompla ji©i issuperat, filwaqt li Scerri mir-raba’ post avvanza post fuq Scicluna. Borg li kien fl-a˙˙ar poΩizzjoni wkoll beda javvanza, tant li mirraba’ post avvanza post fuq Zammit. Borg kompla javvanza sakemm la˙aq lil Scicluna, iΩda matul l- overtaking Scicluna g˙amel kuntatt ma’ Borg biex dan tal-a˙˙ar spiçça nqaleb. It-tellieqa kellha titwaqqaf min˙abba ra©unijiet ta’ sigurtà u deçiΩjoni fuq din l-azzjoni mistennija tittie˙ed fil-jiem li

Fiesta. Fit-tielet spiçça Joseph Agius fuq Ford Fiesta wkoll. Il-kampjonat f’din il-klassi reb˙u Domnic Zammit fuq Alfa Sud. Il-Kampjonat Nazzjonali Autocross 2013/14 sponsorjat min Pasta Poiatti reb˙u Melo Zammit fuq Ford Escort u runner up tieg˙u spiçça Vince Farrugia fuq Volkswagen Polo. Waqt il-finali Klassi A u B attenda l-Onor. Chris Agius flimkien mas-Sinjura tieg˙u, u segwew mill-qrib kif ji©u organizzati dawn l-attvitajiet. L-Onor. Agius fa˙˙ar lillAssoçjazzjoni g˙ax-xog˙ol siewi li qed twetteq fost iΩΩg˙aΩag˙, liema xog˙ol isir kollu mill-volontarjat. Wara lfinali tal-©urnata l-Onor. Agius iltaqa’ personalment mal-finalisti kollha u ppreΩenta t-trofej lir-rebbie˙a kollha. L-Assoçjazzjoni tirringrazzja lill-Onorevoli tal-attendenza tieg˙u u tie˙u din l-okkaΩjoni biex tirringrazzja lit-tim kollu tieg˙u tas-sapport li dejjem jag˙tu lill-Assoçjazzjoni. Intant, ilbiera˙ lAssoçjazzjoni kompliet attvità o˙ra mis-sezzjoni Trials fejn organizzat l-a˙˙ar attività mill-Kampjonat ASMK Pasta Poiatti 2013/14. Din l-attività saret fil-Kumpless talAssoçjazzjoni f’Ta’ Qali u bdiet fl-4.00pm. G˙al iktar informazzjoni wie˙ed jista’ jΩur is-sit elettroniku www.asmk.org.mt

IL-PROÌETT KOTTONERA UNITED KIEN SUÇÇESS

“L-idea ta’ tliet nurseries jing˙aqdu biex ikollna nursery wa˙da: Cottonera United, kienet intlaqg˙et b’xettiçiΩmu imma issa qed tag˙ti l-frott mixtieq g˙aliex qed til˙aq firxa akbar ta’ tfal u r-riΩorsi mhux qed jintilfu.” Dan qalu is-Segretarju Parlamentari Chris Agius waqt konferenza tal-a˙barijiet li saret fl-Isla. Huwa qal li l-idea kienet ilha tberren f’bosta m˙u˙ g˙al diversi xhur. Madankollu, l-amalgamazzjoni saret biss wara studju li sar minn dak li llum huwa l-President tan- nursery Stephen Spiteri, li sab li anke min˙abba d-demografija tal-bliet tal-kottonera, it-tliet nurseries maΩΩmien kien ikollhom jag˙lqu g˙aliex ma kienx ser ikun hemm tfal biΩΩejjed biex joperaw. Il-President Stephen Spiteri tkellem dwar dak li ntla˙aq mill-Cottonera YN sa issa, fejn semma fost l-o˙rajn it-telfa minima li g˙adu kemm sofra t-tim ta’ ta˙t is-17-il sena finknockout kontra l-Óamrun. Fl-g˙eluq tal-indi-

rizz tieg˙u s-Sur Spiteri ppreΩenta plakka kommemorattiva lill-Onorevoli Agius biex jirringrazzjah ta’ dak kollu li g˙amel g˙an-nursery fis-snin li g˙addew. Il-konferenza kienet indirizzata wkoll minn Tyrone Ellul tal-kumpanija Grech and Ellul li huma r-rappreΩentanti ta’ Castrol Oil f’Malta. Castrol Oil huma sponsors ewlenin fit-Tazza tad-Dinja tal-BraΩil u allura kien bix-xieraq li Castrol Oil Malta tibqa’ fit-tema u ppreΩenta ammont ta’ blalen u g˙otja finanzjarja lillPresident Stephen Spiteri. Ellul qal li g˙alkemm il-kumpanija ma toperax mit-tlett ibliet, id-deçiΩjoni waqg˙et fuq il-Kottonera g˙aliex wie˙ed mid-diretturi tal-kumpanija, Godwin Grech, g˙amel Ωmien jilg˙ab ma’ timijiet fil-Kottonera. sTyrone Ellul temm l-intervent tieg˙u billi fakkar fil-kompetizzjoni li d-ditta qed tag˙mel minn fuq Facebook, minn fejn jintreb˙u bosta rigali relatati mat-Tazza tad-Dinja.

Sports

38 08.06.2014

TRIATHLON

REBÓA GÓAL GRAHAM BORG FI SQALLIJA

TMIEM L-ISTAÌUN TA’ BMX L-assoçjazzjoni Maltija tal-BXM, bi kburija j˙abbru tmiem sta©un ie˙or ta’ suççess tat-tlielaq BMX, sta©un li ra erba’ gruppi ta’ etajiet differenti li jibdew minn sitt snin li kkompetew f’sensiela ta’ tlielaq matul l-2013 u l-2014. Ir-rebbie˙a tal-Gruppi huma kif gej: Grupp minn 7 sa 10 snin L-1 – Shawn Galea Xuereb It-2 – Luca Milito It-3 – Benji Schranz Grupp minn 10 sa’ 13-il sena L-1 – Matteo Milito It-2 – Adrian Camilleri It-3 – Ackersley Borg Grupp minn 13 sa 16-il sena L-1 – Gianni Zahra It-2 – Tom Mellish It-3 – Ben Mellish Grupp minn 16-il sena ‘l fuq L-1 – Aaron Axisa It-2 – Meszes Istavan It-3 – Luke Mcharg BMX Malta, jixtiequ jifir˙u lill-BMXer’s kollha li ˙adu sehem flista©un ta’ din is-sena kif ukoll jirringrazzjaw lil Aaron Axisa g˙ax-xog˙ol siewi li g˙amel g˙aΩ-Ωg˙aΩag˙ tal-assocjazzjoni billi jogranizza Skola BMX darba f’©img˙a. Malta BMX issa se tkun qed tipprepara g˙all-attività annwali BMX Fest li ser tkun qed tittellg˙a bejn l-4 u s-6 ta’ Lulju. BMX Fest hija weekend ta; kompetizzjonijiet ta’ dixxiplini, PARK, DIRT u Tlielaq. G˙al aktar informazzjoni wie˙ed g˙andu jΩur is-sit www.maltabmx.com.

It-Triatleta ta’ Birkirkara St. Joseph, Graham Borg kien inkurunat b˙ala overall champion tal-ewwel edizzjoni talAeolian Olympic Triathlon li se˙˙et il-Óadd li g˙adda ©ewwa l-gΩira Vulcano fi Sqallija ta˙t il-patroçinju talFederazione Italiana Triathlon. Borg kien l-ewwel wie˙ed li ˙are© barra mill-ilma wara g˙awma ta’ 1500 metru u beda l-isfida li jitla g˙oljiet dif-

fiçli ˙afna li jwasslu g˙allVulcano Piano li jinsab 400 metru ‘il fuq mill-livell talba˙ar g˙al 40 kilometru ti©rija bir-rota. It-triatleta ta’ Birkirkara gawda minn vanta©© tajjeb fil-bidu tal10kilometri ti©rija. Infatti, kien hawn li ssi©©illa r-reb˙a tieg˙u. Il-pass mg˙a©©el tieg˙u kien diffiçli g˙aç-champion re©jonali Lota, biex jil˙qu, u kellu jikkuntenta bit-

tielet post f’pajjiΩu stess. Ittielet post mar g˙at-triatleta veteran Malti, David Galea. Fl-a˙˙ar ©img˙a ta’ Mejju, Graham Borg ha sehem filprovi tat-triathlon tal-log˙ob tal-Commonwealth li saru fi Glasgow. L-impenn tieg˙u li jmiss ser ikun fil-European Triathlon Union Championships li se jsiru f’Kitzbuhel fl-Awstrija fit-22 ta’ Ìunju.

Ir-rebbie˙a tal-grupp bejn 7 u 10 snin

WATERPOLO

REBÓA GÓAL EXILES FL-AÓÓAR MUMENTI Exiles Ferretti 14 Marsaxlokk Fischer 12 (3-1), (3-2), (4-2), (4-7) Exiles Ferretti kellhom jit˙abtu sabiex jeg˙lbu l-isfida ta’ Marsaxlokk Fischer fl-ewwel partita tag˙hom mir-rawnd Preliminari tal-Kampjonat tas-Sajf. L-ewwel Ωew© sessjonijiet spiççaw 3-1 u 3-2 favur Exiles fejn Peter Borg skorja tlett darbiet filwaqt li g˙al Marsaxlokk skurjaw Frick u Fulope. It-tielet sessjoni kienet ukoll wa˙da movimentata fejn Exiles ˙ar©u rebbie˙a 4-2. Ilgowls waslu ming˙and Katonas u Sekulic g˙al Exiles filwaqt li re©g˙u kienu l-barranin g˙al Marsaxlokk li sabu x-xibka. L-a˙˙ar sessjoni kienet wa˙da ferm movimentata fejn

Marsaxlokk ˙ar©u rebbie˙a 7-4 l-aktar permezz ta’ Berence Fulope li skorja xejn anqas minn erbg˙a darbiet iΩda Katonas u Sekulic skurjaw f’mumenti kruçjali g˙al reb˙a ta’ 14-12 favur Exiles.

Exiles Ferretti: I Bugeja, J Rizzo Naudi, S Vassallo (1), D Pace Lupi, G Katonas (5), S Galea Pace, J Spiteri Staines, K Griscti (1), L Sekulic (4), P Borg (3), B Lanzon, D Borg, K Lanzon Marsaxlokk Fischer: A Xuereb, A Agius, B Fulope (6), A Galea (1), G Busuttil, C Bugeja, M Fenech (1), S Xerri de Caro (1), A Mifsud, O Frick (3), A Arrigo, D Borg Millo, M Scerri

Ir-rebbie˙a tal-grupp bejn 10 u 13-il sena

Referees: A DeRaffaele, P Balzan

SAN ÌILJAN JEGÓLBU LIL OTTERS San Ìiljan Allcare Insurance 19 Otters Nivea 7 (5-1), (4-0), (5-3), (5-3) San Ìiljan ma sabu l-ebda problema sabiex jeg˙lbu lil Otters Nivea fl-ewwel partita tag˙hom mir-Rawnd Preliminari tal-Kampjonat tas-Sajf. L-ewwel Ωew© sessjonijiet spiççaw 5-1 u 4-0 bil-gowls jaslu l-aktar ming˙and Dino Zammit u Kovacic. It-tielet sessjoni kienet ftit aktar kumbattuta fejn Otters skurjaw tlett darbiet wara xulxin permezz ta’ Vuksanovic u Edward iΩda San Ìiljan irrea©ixxew tajjeb b’erba’ gowls jaslu ming˙and Spiteri Debarro, Radovic u Bianchi. L-a˙˙ar sessjoni kienet ukoll wa˙da kumbat-

tuta fejn spiççat 5-4 bil-barranin ta’ l-Otters, Vuksanovic u Edward jispikkaw filwaqt li Spiteri Debarro u Keith Galea ukoll skurjaw b’mod regolari g˙al skor finali ta’ 19-8.

San Ìiljan Allcare Insurance: D Camilleri, C Spiteri Debarro (3), A Galea (1), K Galea (1), K Dowling, B Plumpton, A Radovic (2), A Bianchi (2), K Galea (3), Z Kovacic (3), P Fava (1), D Zammit (3), J Sammut Otters Nivea: Z Sciberras, G Attard, GL Zammit, K Scicluna, J Micallef, J Paris, D Schembri, A Edward (2), S Dimech, C Martin, I Vuksanovic (5), K Grima Scott Ir-rebbie˙a tal-gruppi kollha

Referees: S Licari, M Angileri

Sports

08.06.2014 39

07. CaNaDa | Circuit gilles-Villeneuve | Montréal Rai 1 Fit-20.00

RosbeRg JaÓsaD lil HaMilToN Il-kwalifiki ta’ lbiera˙ kienu kkaratterizzati minn problemi g˙as-sewwieqa biex itellg˙u t-temperaturi tar-roti. Din is-sitwazzjoni wasslithom biex imorru g˙ar-roti supersoft f’Q2 u Q3, wara li fl-ewwel sessjoni numru mhux ˙aΩin minnhom ˙adu çans bis-softs. Il-problemi ta’ qabda mal-asfalt fl-ag˙ar kaΩijiet wassal g˙al inçidenti, speçjalment wara l-kurvi, fejn is-sewwieqa bag˙tew biex iΩommu kuntatt tajjeb mal-art u bdew jitilfu n-na˙a ta’ wara tal-vetturi tag˙hom.

prova javvanza kemm jista’ fl-ewwel dawra. Nieqes dan, huwa probabbli li l-Awstraljan ˙a jbag˙ti biex iΩomm ir-ritmu tal-aqwa vetturi. Bottas u Massa kisbu r-raba’ u l-˙ames post b’Williams li dehret kompetittiva ferm matul is-sessjonijiet kollha ta’ kwalifiki. Dan jawgura tajjeb g˙al-lum fejn ˙a jippruvaw jiksbu iktar punti prezzjuΩi g˙all-klassifika tal-kostrutturi, kif ukoll dik tas-sewwieqa, li fiha qeg˙din f’kompetizzjoni kontinwa bejniethom.

Il-Mercedes jimponu ru˙hom

F’nofs il-klassifika Il-battalja g˙all-ewwel post re©g˙et kienet bejn Rosberg u Hamilton illi kemm-il darba ˙adu l-poΩizzjoni ta’ xulxin. Però, fl-a˙˙ar kien il-ÌermaniΩ li tpiçça minn fuq b’vanta©© minimu ta’ 0.079 sekonda. Is-sewwieq Brittaniku mhux ˙a jkollu g˙a©la biex jie˙u l-ewwel post illum g˙aliex jaf li g˙andu l-kapaçità li jΩommu r-ritmu talkollega tieg˙u. Madankollu, ma jistax i˙allieh jie˙u wisq kunfidenza f’dik il-poΩizzjoni g˙aliex kollox jista’ ji©ri matul it-tellieqa. Battalja interessanti g˙all-podju Vettel kiseb it-tielet post fl-a˙˙ar sekondi talkwalifiki b’differenza ta’ 0.002 sekonda biss minn Bottas. F’Q2 kien hemm ˙in twil fejn deher li l-ÌermaniΩ tar-Red Bull seta’ sa˙ansitra jibqa’ barra minn Q3, però huwa rnexxielu jid˙ol fl-a˙har ftit u kiseb poΩizzjoni li ˙a tag˙tih l-opportunità li jipprova jattakka lill-Mercedes fit-tluq. Min-na˙a tieg˙u, Ricciardo kellu jikkuntenta bis-sitt post b’distakk ta’ 0.715 sekonda mill-ewwel poΩizzjoni. Jekk irid li jkollu çans tajjeb g˙all-podju llum irid jinqala’ sparat mill-poΩizzjoni tieg˙u mat-tluq u jip-

IΩ-Ωew© sewwieqa tal-Ferrari kellhom prestazzjoni o˙ra anonima. Dan kien diΩappuntanti g˙alihom g˙aliex it-tim wasal filKanada b’xi ftit iktar ottomiΩmu mis-soltu. Però, l-affarijiet ma marrux tajjeb g˙alihom u sabu ru˙hom lejn nofs il-klassifika. Min-na˙a l-o˙ra, Vergne sostna qabel ilkwalifika li ˙a jistinka kemm jifla˙ biex ji©bor iktar punti bit-Toro Rosso tieg˙u. Dan deher çar ilbiera˙ bit-tmien post li kiseb, seba’ poΩizzjonijiet quddiem il-kollega tieg˙u, Kvyat, li temm Q2 fil-˙mistax-il post. Button ukoll g˙amel avvanz tajjeb bilMcLaren tieg˙u hekk kif kiseb id-disa’ post fil-kwalifiki. Huwa jaf li l-McLaren iridu jg˙ollu l-kwalità tal-prestazzjonijiet tag˙hom jekk iridu ji©bru dan l-ista©un, li qabad it-triq tan-niΩla wara l-podju doppju tal-Awstralja. Hulkenberg u Perez ma rnexxielhomx jid˙lu fit-tielet sessjoni ta’ kwalifiki u ˙a jkollhom jaqdfu bis-sa˙˙a jekk iridu jiksbu r-raba’ post fil-klassifika tal-kostrutturi li mmiraw g˙alih iktar kmieni f’dan l-ista©un. Fl-a˙˙ar, ta’ min isemmi li Maldonado u Ericsson re©g˙u kellhom weekend ikkomplikat hekk kif it-tnejn kienu nvoluti f’inçidenti li temmewlhom il-kwalifiki kmieni.

Numru ta’ tidwir

Tul tat-tellieqa

305.270 km

Dawra rekord

R Barrichello (2004)

Rebbie˙a tal-2013

Sebastian Vettel (Red-Bull) POÛ.

ISEM IS-SEWWIEQ

TIM

ÓIN

DISTAKK

01 02 03 04 05 06 07 08 09 10

Nico Rosberg Lewis Hamilton Sebastian Vettel Valtteri Bottas Felipe Massa Daniel Ricciardo Fernando Alonso Jean-Eric Vergne Jenson Button Kimi Raikkonen

Mercedes Mercedes Red Bull Williams Williams Red Bull Ferrari Toro Rosso McLaren Ferrari

1:14.874 1:14.953 1:15.548 1:15.550 1:15.578 1:15.589 1:15.814 1:16.162 1:16.182 1:16.214

+0.079 +0.674 +0.676 +0.704 +0.715 +0.940 +1.288 +1.308 +1.340

MiNN WaRa l-KWiNTi Dawn il-©img˙atejn ta' bejn it-tlielaq ta' Monaco u lKanada raw ˙afna çaqlieq wara l-kwinti hekk kif issewwieqa u t-timijiet qeg˙din i˙arsu 'l quddiem biex jaraw x'se jkunu l-prijoritajiet g˙al dan l-ista©un u lil hinn minnu. Ewlenija fost dawn il-manuvri kien hemm dik talMercedes li ppruvaw i©ibu l-paçi bejn is-sewwieqa tag˙hom biex ma jpo©©ux fir-riskju dan l-ista©un min˙abba l-battibekki interni li qed jinqalg˙u. S'issa jidher li l-isforzi tag˙hom irnexxew g˙aliex kemm Hamilton, kif ukoll Rosberg, ˙ar©u jg˙idu li l-konflitt ta' bejniethom huwa xi ˙a©a tal-passat. Hamilton, li kien l-iktar wie˙ed irrabbjat bejniethom g˙al dak li ©ara f'Monaco, g˙amel sforz partikolari biex jikkonvinçi lid-dilettanti li m'g˙andu xejn kontra Rosberg u li fil-verità huma ˙bieb kbar. Biex isa˙˙a˙ l-argument tieg˙u, huwa uΩa Twitter biex itella' xi ritratti li fihom jidher li qieg˙ed jg˙addi l-˙in liberu tieg˙u mal-ÌermaniΩ f'atmosfera rilassata. Madankollu, kien hemm diversi vuçijiet çiniçi kemm fost il-pubbliku, kif ukoll il-medja internazzjonali, li po©©ew fid-dubju s-sinçerità ta' dawn laffermazzjonijiet u sostnew li qeg˙din isiru biss biex inaqqsu l-attenzjoni negattiva li t-tim ©ibed lejh kmieni fl-ista©un. Issa wie˙ed irid jara jekk din il˙biberija tre©©ix meta dawn is-sewwieqa jer©g˙u jsibu ru˙hom f'taqtiha g˙all-ewwel post.

jg˙id li dawn l-istejjer ma kinux minnhom u li kien g˙adu kmieni wisq fl-ista©un biex jittie˙du deçiΩjonijiet daqshekk drastiçi. Però, huwa ma tantx g˙andu fama ta' bniedem paçenzjuΩ u l-affarijiet jistg˙u jinbidlu b'mod radikali fix-xhur li ©ejjin. Id-d˙ul ta' Haas Formula pospost Min-na˙a l-o˙ra, hemm investituri li ilhom snin jippruvaw ida˙˙lu saqajhom f'dan l-isport. Fosthom hemm Gene Haas li ftit tal-©img˙at ilu rçieva lapprovazzjoni tal-FIA biex ida˙˙al tim ©did fil-kampjonat tal-Formula 1. Il-pjan ori©inali ta' Haas kien li dan il-pass isir fl-2015. Madankollu, il-©img˙a l-o˙ra huwa Ωvela li din ilpossibbilità qeg˙da ssir remota g˙aliex it-tim g˙adu lura ferm fil-preparamenti. Skont Haas, dan iddewmien huwa frott in-nuqqas ta' esperjenza tat-tim f'dawn it-tip ta' kompetizzjonijiet. B'hekk, jidher inevitabbli li ˙a jkollu jipposponi d-d˙ul tat-tim tieg˙u fil-F1 g˙all-ista©un 2016, meta qieg˙ed jittama li jkun sab saqajh. GP ©did fl-2015

L-a˙˙ar sta©un tal-Caterham? Tim ie˙or li deher li kellu futur fil-periklu, imma g˙al ra©unijiet differenti ˙afna, kienu l-Caterham. Qabel ma beda dan il-kampjonat di©à kien qieg˙ed jidher çar li l-ista©un attwali ˙a jkun wie˙ed deçiΩiv g˙al dan it-tim Ωg˙ir. Dan g˙aliex is-sid tag˙hom, Tony Fernandes, g˙amilha çara li ma kienx ˙a jaççetta fjask b˙al dak li esperjenzaw is-sena l-o˙ra meta g˙all-ewwel darba spiççaw fl-a˙˙ar post fil-klassifika tal-kostrutturi. It-theddida ta' Fernandes wasslet g˙al spekulazzjoni

li huwa kien qieg˙ed jikkunsidra b'mod serju l-possibbilità li jbieg˙ lit-tim. Din l-spekulazzjoni ssa˙˙et meta deher li l-kliem tas-sid Malasjan waqg˙u fuq widnejn torox hekk kif fl-ista©un l-©did il-Caterham re©g˙u bdew ibag˙tu biex ila˙˙qu mal-pass tat-timijiet kollha l-o˙rajn. Minkejja dawn l-g˙ajdut, Fernandes malajr ˙are©

Fejn jid˙ol il-futur tal-isport, Bernie Ecclestone ˙abbar li m'hemm l-ebda ˙sieb li fl-2015 issir tellieqa fi Franza. Dan minkejja li matul dawn ix-xhur kien hemm diversi g˙ajdut li ç-çirkwit ta' Magny-Cours kien ˙a jag˙mel ir-ritorn tieg˙u fil-kalendarju tal-F1 wara assenza ta' sitt snin. Ecclestone ammetta li linteress min-na˙a tas-sidien taç-çirkwit qieg˙ed hemm imma li xi çirkustanzi, probabbilment finanzjarji, qed iΩommu din ix-xewqa milli ssir realtà. Min-na˙a l-o˙ra, jidher prattikament çert li mis-sena d-die˙la ˙a nibdew naraw grand prix ©did flAΩerbaj©an, speçifikament fil-kapitali, Baku. Lg˙amla taç-çirkwit g˙adha ma ©ietx ikkonfermata, però Ecclestone ta x'jifhem li ˙a jkun street circuit simili g˙al dak tal-Awstralja.

Lokali

40 08.06.2014

DISPREZZ LEJN IL-PARLAMENT Il-Kap tal-OppoΩizzjoni Simon Busuttil qed jibqa’ jirrifjuta li jidher quddiem il-Kumitat tal-Privile©©i sabiex jissostanzja l-allegazzjonijiet li kien g˙amel fil-konfront tal-Prim Ministru Joseph Muscat. Il-Kap tal-Partit Nazzjonalista Simon Busuttil kien allega li l-PM kien inda˙al lill-Kummissarju tal-Pulizija fl-investigazzjoni ta’ John Dalli. Ilbiera˙ il-Partit Laburista qal li l-Kap talOppoΩizzjoni Simon Busuttil irid jg˙id u jallega fuq kollox u fuq kul˙add, iΩda meta ji©i biex jissostanzja

dak li jkun qal, huwa jibqa’ sieket. “Dan huwa verament il-kaΩ ta’ xi ˙add li jitfa’ l-©ebla u ja˙bi idu,” qal il-Partit Laburista fi stqarrija. Simon Busuttil qed jibΩa’ jersaq ’il quddiem g˙alliskrutinju tal-Kumitat tal-Privile©©i sabiex iwie©eb ilmistoqsijiet. Allura wie˙ed irid jistaqsi; min xiex qed jibΩa’ l-Kap tal-OppoΩizzjoni? Busuttil qed ja©ixxi bil-kontra tal-Prim Ministru, li ma beΩax jifaççja l-mistoqsijiet tal-Kumitat u jwe©ibhom.

Simon Busuttil lest li jispara fuq kollox u fuq kul˙add, iΩda meta mbag˙ad ji©i biex jerfa’ r-responsabbilità ta’ dak li jkun qal, huwa jin˙eba. Din l-im©ieba min-na˙a ta’ Busuttil mhux biss tkompli ttellef il-kredibbiltà tal-Kap tal-OppoΩizzjoni, iΩda hija wkoll sinjal ta’ disprezz fil-konfront tal-Parlament, li huwa l-og˙la istituzzjoni tal-pajjiΩ. B’kumbinazzjoni jew b’apposta, Busuttil g˙aΩel li jibg˙at dan is-sinjal ta’ disprezz proprju lejliet il-festa nazzjonali tas-Sette Gugnio.