KullHadd 09.11.14 by Kullħadd Editor

www.kullhadd.com

IWIEÌEB

IL-MINISTRU KONRAD MIZZI Il-Óadd 9 ta’ Novembru, 2014 Óar©a Nru 1,113

Ara pa©na 3

Prezz ›0.80

LIEMA COLA?

KAMPANJI FAVUR IS-SAÓÓA Hekk kif fil-jiem li ©ejjin se jkun imfakkar il-Jum Dinji tad-Dijabete, isSegretarju Parlamentari Chris Fearne ˙abbar ittitnedija ta’ strate©ija pubblika g˙all-konsultazzjoni dwar idDijabete. Dan qieg˙ed isir flimkien ma’ riformi o˙rajn li g˙andhom ilmira li jo˙olqu ambjent edukattiv li j˙ajjar lit-tfal u Ωg˙aΩag˙ jg˙ixu ˙ajja aktar b’sa˙˙itha. Ara pa©na 3

48 PERSUNA JIDÓLU FL-SET Flimkien ma’ 23 kumpanija lokali, matul ix-xhur li g˙addew, l-ETC u lInspire kienu involuti f’˙idma illi qieg˙da twassal g˙all-implimentazzjoni tax-Sheltered Employment Training Project (SET). Din l-iskema qieg˙da toffri ta˙ri© f’ambjent ta’ ˙idma protett g˙al 48 persuni bi bΩonnijiet speçjali li qeg˙din ifittxu impjieg li jag˙tihom stil ta’ ˙ajja aktar indipendenti. Ara pa©na 6

IMGIDDEB TLIET DARBIET

L-eks-Ministru tal-Finanzi Tonio Fenech qal li l-Gvern imissu jnaqqas it-taxxa b˙ala kumpens g˙all-ammont Ωg˙ir ta’ COLA li ng˙ata din is-sena. Qal ukoll li jekk ma jsirx hekk, ir-ro˙s tad-dawl u l-ilma jkun sar g˙alxejn g˙ax ni©u çikkubriku. Din l-istqarrija tad-deputat Nazzjonalista ˙olqot xi ftit konfuΩjoni, g˙ax g˙al mument tfixkilna dwar liema COLA qed jitkellem eΩattament Tonio Fenech; jekk hux dwar ix-xarba popolari, inkella dwar ilmekkaniΩmu li jag˙ti kumpens g˙all-g˙oli tal-˙ajja. B˙ala eks-Ministru tal-Finanzi, Fenech

suppost jaf tajjeb li din is-sena l-COLA, çjoè Ω-Ωieda g˙all-g˙oli tal-˙ajja, u mhux ixxarba, in˙admet preçiΩament bl-istess mekkaniΩmu li bih kienet tin˙adem fi Ωmien amministrazzjoni Nazzjonalista. IΩ-Ωieda g˙all-g˙oli tal-˙ajja, b˙alma jispjega tajjeb isimha, ting˙ata proporzjonalment skont kemm tkun g˙oliet il-˙ajja. Ìaladarba l-˙ajja g˙oliet mill-inqas, iΩ-Ωieda g˙all-g˙oli tal-˙ajja wkoll se tkun millinqas, u g˙alhekk ma jistax ikun hemm kumpens ie˙or b’rabta ma’ din is-sistema.

Id-deputat Nazzjonalista George Pullicino fl-a˙˙ar jiem kien imgiddeb tliet darbiet, u dan wara li pprova, ming˙ajr suççess, jitfa’ t-tort g˙al kuntratt li sar b’mod irregolari fi Ωmienu b˙ala Ministru fuq tliet entitajiet differenti, li pront ˙ar©u jgiddbuh bl-evidenza f’idejhom.

Ara pa©na 2

Ara pa©na 7

02 09|11|2014

kullhadd.com

KÓ LOKALI

IÓAWWAD STATISTIKA B’MOD DILETTANTESK Matul l-a˙˙ar jiem rajna iktar minn darba lid-Deputat Nazzjonalista Tonio Fenech jipprova j˙awwad mekkaniΩmi u statistiçi uffiçjali biex jie˙u gwadann politiku; l-ewwel bir-rapport ta’ Moody’s, imbag˙ad biΩ-Ωieda g˙allg˙oli tal-˙ajja. Dwar ir-rapport ta’ Moody’s, Fenech qal li r-rapport ji©bed l-attenzjoni g˙ad-dejn eççessiv tal-pajjiΩ. Min-na˙a l-o˙ra, dwar iΩ-Ωieda g˙all-g˙oli tal˙ajja, Fenech qal li l-Gvern imissu jnaqqas it-taxxa biex jikkumpensa g˙al COLA baxxa ta’ din is-sena.

L-OppoΩizzjoni t˙awwad ukoll fuq ilCOLA

P r o ç e d u r i t a’ d ef i ç i t eç ç e s s i v ©abhom Gvern Nazzjonalista Dwar dan tlabna r-reazzjoni talMinisteru tal-Finanzi, li kkonferma li lOppoΩizzjoni qed tipprova tiΩvijja lpjan fiskali tal-Gvern li jindirizza ddefiçit u d-dejn, billi jikkwota statistika uffiçjali barra mill-kuntest tag˙ha b’mod dilettantesk g˙all-a˙˙ar. “Il-Ministeru jixtieq ji©bed l-attenzjoni g˙all-fatt li l-figuri tad-defiçit u tad-dejn li qed jikkwota l-Mexxej talOppoΩizzjoni jirreferu g˙all-figuri li ©ew riveduti min˙abba reviΩjoni talistatistika li se˙˙u min˙abba lESA2010, li hi sett ta’ linji gwida talistatistika ©odda u li da˙lu fis-se˙˙ madwar l-Ewropa kollha,” sostna kelliem g˙all-Ministeru. Jidher ukoll li l-OppoΩizzjoni qed tipprova tnessi li Malta b˙alissa qieg˙da fi proçeduri ta’ defiçit eççessiv, li hu l-mod li bih il-Kummissjoni tiççensura dawk l-istati membri li jitilfu l-kontroll fuq il-finanzi pubbliçi. Dan min˙abba kif, minkejja l-akkuΩi tal-OppoΩizzjoni, kien Gvern Nazzjonalista li nefaq bl-addoçç u allura kisser il-qag˙da finanzjarja talpajjiΩ. Issa, min˙abba din ir-reviΩjoni tallinji gwida tal-istatistika tal-ESA2010, qed niskopru li d-defiçit g˙as-sena 2012 kien 3.7%, u mhux 3.3%, kif ©ie rrappurtat qabel. Iktar ma jikber id-defiçit, iktar jiΩdied id-dejn Hu fatt mag˙ruf li d-dejn jikber meta l-Gvern jirre©istra defiçit, hekk kif id-

Filwaqt li fl-2012 Gvern Nazzjonalista irnexxielu jissellef €81 miljun aktar mis-sena ta’ qabel, fl-2013 Gvern Laburista irnexxielu jissellef €61 miljun inqas. defiçit huwa telf annwali li l-Gvern ikollu jissellef sabiex jag˙mel tajjeb g˙alih. Aktar ma jkun kbir id-defiçit, aktar ma jikber id-dejn li jkun dovut. Id-dejn jikber ukoll permezz ta’ dawk li jissej˙u stock-flow adjustments, li jinkludu trasferimenti finanzjarji (loans u grants), li huma impenji li l-Gvern Malti jkun g˙amel malUnjoni Ewropea g˙all-finijiet ta’ bailouts ta’ xi pajjiΩi o˙ra. Il-Ministeru tal-Finanzi sostna li lGvern preΩenti hu obbligat li jirrispetta u li jag˙mel tajjeb g˙al dawn limpenji li tkun da˙let g˙alihom lamministrazzjoni ta’ qabel. Il-Gvern qed inaqqas id-defiçit b’konsistenza L-unika strumenti li g˙andu l-Gvern biex jistabilizza d-dejn, kif ukoll li jnaqqsu, hu li jniΩΩel id-defiçit talpajjiΩ b’mod konsistenti sena wara sena.

“Hu dan li qed jag˙mel dan il-Gvern b’suççess kbir,” qal kelliem g˙allMinisteru tal-Finanzi. “Fl-ewwel sena tieg˙u l-Gvern irnexxielu jnaqqas iddefiçit b’punt perçentwal, minn 3.7% fl-2012 g˙al 2.7% fl-2013.” Dan kien rekord fiskali li mar lil hinn minn dak li kienet qed tbassar ilKummissjoni Ewropea, u g˙ola ferm mill-a©©ustament fiskali li saru minn kull membru stat ie˙or taΩ-Ωona Ewro. B˙ala eΩempju, filwaqt li fl-2012 Gvern Nazzjonalista irnexxielu jissellef €81 miljun aktar mis-sena ta’ qabel, Gvern Laburista fl-2013 irnexxielu jissellef €61 miljun inqas. Din l-informazzjoni to˙ro© çara mill-istatistika li l-OppoΩizzjoni qed tikkwota minnha. “Il-Gvern hu kommess li jkompli jibni fuq dawn is-suççessi billi jniΩΩel id-defiçit sal-a˙˙ar tas-sena g˙al 2.1%, u g˙al 1.6% fis-sena ta’ wara. Huwa b’hekk biss li l-pajjiz jista jara d-dejn ikkontrollat,” temm jg˙id il-Ministeru tal-Finanzi.

Id-deputat tal-OppoΩizzjoni Tonio Fenech din il-©img˙a, b’mod li jista’ ji©i biss deskritt b˙ala wie˙ed dilettantesk, ipprova j˙awwad l-im˙u˙ fuq iΩ-Ωieda g˙all-g˙oli tal-˙ajja (COLA). Fenech qal li l-Gvern kien imissu jra˙˙as it-taxxi biex jag˙mel tajjeb g˙al COLA baxxa li ng˙atat. Dan meta Fenech jaf tajjeb li l-COLA fiha nfisha hija di©à kumpens g˙all-g˙oli tal-˙ajja, u jekk din kienet biss 58 çenteΩmu, dan g˙aliex il-˙ajja g˙oliet biss b’0.3%. Fir-reazzjoni tieg˙u, il-Gvern qal li hu ironiku li l-istess Tonio Fenech u lOppoΩizzjoni Nazzjonalista qeg˙din kontinwament jattakkaw bl-aktar mod sfrenat il-mekkaniΩmu tal-COLA, meta kienu huma li stabilixxew dan il-mekkaniΩmu meta kienu fil-Gvern. La dan il-Gvern, u lanqas ebda Gvern ta’ qabel, ma jista’ jie˙u l-krettu g˙aΩΩieda tal-COLA. Dan g˙aliex il-COLA tin˙adem abbaΩi ta’ mekkaniΩmu awtomatiku li hu stabbilit bil-li©i u bi qbil mal-imsie˙ba soçjali li jifformaw lMCESD. Il-Gvern qal li l-OppoΩizzjoni qed tipprova tag˙ti l-impressjoni li l-COLA ti©i deçiΩa mill-Gvern, meta jafu sew li lmekkaniΩmu tal-COLA hu bbaΩat fuq irrata tal-inflazzjoni tat-tnax-il xahar ta’ qabel, b’mod li l-COLA titla’ hekk kif titla’ l-inflazzjoni. Fil-fatt l-istatistika turi li, f’din il-le©iΩlatura, l-inflazzjoni po©©iet inqas pressjoni fuq il-familji, grazzi primarjament g˙attnaqqis fil-kontijiet tad-dawl li Ωammew il-prezzijiet baxxi, filwaqt li po©©ew €30 miljun fil-bwiet tal-familji u tal ˙addiema. Il-Gvern sostna li l-COLA hi indipendenti minn kull Ωieda o˙ra fil-pagi tas-settur pubbliku u privat. Fil-fatt, b’kollox ilpagi f’pajjiΩna Ωdiedu b’madwar €154 miljun fl-a˙˙ar sena. Apparti minn hekk, fl-ewwel nofs ta’ 2014, il-paga medja Ωdiedet b’ €8.60 g˙al kull impjegat meta mqabbla mas-sena ta’ qabel. Dan f’perjodu meta l-inflazzjoni kienet ta’ 0.3% fil-mija. Madanakollu, il-Gvern xorta sa˙aq li se jkun qed jindirizza ç-çirkostanzi ta’ dawk li jiddependu biss mill-COLA g˙aΩ-Ωieda fid-d˙ul tag˙hom.

LOKALI KÓ

09|11|2014 03

kullhadd.com

IL-MINISTRU KONRAD MIZZI JWIEÌEB...

FATTI LI SE JKUNU MSAÓÓA B’EVIDENZA Din il-©img˙a Daphne Caruana Galizia ppubblikat artiklu fuq il-blog tag˙ha dwar il-Mini stru Konrad Mizzi, il-mara tieg˙u, Sai Mizzi Liang u Lindsey Gambin. Fi stqarrija l-Ministru Mizzi sostna li l-allegazzjonijiet huma foloz u g˙alhekk huwa importanti li jg˙id laffarijiet kif inhuma biex ilgideb jisfuma fix-xejn. Fil-fatt din il-lista ta’ fatti j©ibu fix-xejn l-allegazzjonijiet foloz ta’ Caruana Galizia: • I Ω - Ωwie© bejn ilMinistru Mizzi u martu Sai Mizzi Liang huwa Ωwie© sod iktar minn qatt qabel u huwa

mibni fuq f i d u ç j a l i e m a b˙alha. G˙alhekk, l-allegazzjoni li dawn se jiddivorzjaw hija assurda g˙all-a˙˙ar. • Il-Ministru Konrad Mizzi u Lindsey Gambin qatt ma kienu q e d j o ˙ o r © u flimkien. Id-dettalji li hemm fil-blog rigward dan huma assolutame n t g i d b a , i r r e sponsabbli u bla baΩi. • Lindsey Gambin ma marritx iç-Çina kif kien allegat fil-blog. • Il-k u n t r a t t taxxog˙ol ta’ Sai Mizzi Liang di©à kien ippreΩentat filParlament mill-Gvern. Dawn il-fa t t i s e j k u n u msa˙˙a b’evidenza li se tkun

s o t t o m e s s a f i l - Q o r t i f iΩ Ωmien li ©ej. Fid-dawl ta’ dawn l-allegazzjonijiet fierg˙a, il-Ministru Mizzi u martu ppreΩentaw libell kontra Caruana Galizia kif ukoll ilment kriminali mal-Pulizija (Kwerela). Lindsey Gambin ukoll ippreΩentat libell kontra l-istess persuna. Dan l-attakk fuq Konrad Mizzi kien segwit minn attakki o˙ra mill-Kap talPartit Nazzjonalista Simon Busuttil, attakki li wkoll kienu mibnija fuq il-gideb. Madankollu, il-Ministru Mizzi se jibqa’ impenjat biex iwettaq il-weg˙di fis-settur talener©ija.

“L-EDUKAZZJONI IMPORTANTI, IMMA MHIX BIÛÛEJJED” Mr Chris Fearne L-obeΩità qeg˙da ssir sfida dejjem ikbar g˙as-servizzi ta’ sa˙˙a ta’ madwar id-dinja g˙aliex din il-kundizzjoni tista’ twassal g˙al kwantità kbira ta’ problemi fiΩiçi li b˙ala minimu jistg˙u jbaxxu l-kwalità tal-˙ajja tal-individwu u tista’ sa˙ansitra tpo©©ilu ˙ajtu filperiklu. Il-gazzetta KullÓadd tkellmet dwar din il-kundizzjoni mas-Segretarju Parlamentari g˙as-Sa˙˙a Chris Fearne li spjegalna li hu fatt mag˙ruf li l-attività fiΩika u l-ikel nutrittiv huma essenzjali g˙all-Ωvilupp san fit-tfal. Evidenza turi li tfal b’piΩ Ωejjed g˙andhom 80% aktar çans li jsiru adulti bil-piΩ Ωejjed; b’riskju akbar g˙al mard kardjovaskulari u dak tas-sistema di©estiva, aktar tard matul ˙ajjithom b˙ala adulti. “L-edukazzjoni hija importanti ˙afna,” kompla jg˙idilna Fearne, “imma l-esperjenza urietna illi lg˙arfien wa˙du ta’ x’inhu tajjeb g˙assa˙˙a ˙afna drabi mhux biΩΩejjed.” G˙aldaqstant, huwa spjegalna li maledukazzjoni hemm il-˙tie©a li l-ambjent li jg˙ixu fih it-tfal u l-adolexxenti joffru appo©© u jkunu kapaçi jippromwovu l-ikel u x-xorb tajjeb g˙assa˙˙a. Barra minn hekk, dan l-ambjent irid jipprovdi wkoll façilitajiet fejn tista’ ssir l-attività fiΩika b’mod interessanti. “Mhix kwistjoni biss ta’ ˙obΩ biΩΩejt u pizez” Din il-filosofija qeg˙da wkoll ti©i

mmanifestata fl-iskejjel fejn l-ikel li jing˙ata fit-tuck shops sab ru˙u ta˙t illenti tal-awtoritajiet matul l-a˙˙ar ©img˙at. “Çertament mhix kwistjoni biss ta’ ˙obΩ biΩ-Ωejt u pizez,” spjegalna Fearne b’rabta mad-diskors taddeputat Nazzjonalista Robert Cutajar, li qal li l-pizez u l-ftajjar biΩ-Ωejt m’humiex aççettabbli fl-iskejjel. “Barra mill-iskejjel, huwa essenzjali li s-soçjetà kollha tibg˙at eΩempju tajjeb lill-©enerazzjoni Ωag˙Ωug˙a Maltija, permezz ta’ promozzjoni u l-adozzjoni ta’ g˙aΩliet tajbin g˙as-sa˙˙a.” G˙al dan l-g˙an, id-Dipartiment tasSa˙˙a qieg˙ed ja˙dem fil-qrib ma’ dak tal-Edukazzjoni biex jissa˙˙a˙ l-istil ta’ ˙ajja tal-istudenti u l-familji tag˙hom. B˙alissa, hemm diversi inizzjattivi g˙addejjin fosthom ta˙didiet regolari, sezzjonijiet biex jissa˙˙u il-˙iliet ta’ preparazzjoni ta’ ikel bnin u sessjonijiet mal-©enituri. Barra minn hekk, it- tuck shops li

hemm fl-iskejjel g˙andhom fil-kuntratt tag˙hom lista ta’ ikel li huwa permissibbli u ikel ie˙or li mhuwiex. Minn dan ix-xahar, spetturi mid-Direttorat g˙as-Sa˙˙a Ambjentali se jkunu qeg˙din iduru it-tuck shops biex jassiguraw li l-ikel li huwa mog˙mi bixxa˙am, zokkor u mel˙ ma jkunux g˙all-bejg˙ fl-iskejjel. Strate©ija pubblika g˙all-konsultazzjoni dwar id-Dijabete Sadanittant, biex jitfakkar il-Jum Dinji tad-Dijabete, is-Segretarju Parlamentari Chris Fearne ˙abbar li se titnieda strate©ija pubblika g˙all-konsultazzjoni dwar id-Dijabete nhar il-Ìimg˙a li ©ej. Huwa qal dan f’laqg˙a li kellu ma’ Diabetes Young Advocates Europe (DYA) fejn wieg˙ed l-appo©© g˙al persuni Ωg˙aΩag˙ li jbatu mid-dijabete. Is-Segretarju Parlamentari tkellem ukoll dwar miΩuri ©odda li qed

jittie˙du minn dan il-Gvern biex jiΩdiedu l- blood glucose strips g˙al 120 kull xahar g˙aΩ-Ωg˙aΩag˙ ta˙t ittmintax-il sena. Qabel, dan kienu pprovduti biss 50 blood glucose strips kull xahar - ammont li kien ferm inqas minn kemm verament g˙andhom bΩonn biex jiççekkjaw il-livell tag˙hom taz-zokkor. Fi kliemu, din l-inizjattiva g˙andha lg˙an li tnaqqas il-piΩ finanzjarju minn fuq il-familji filwaqt li tassigura li wliedhom jikkontrollaw kemm jistg˙u l-livell tag˙hom taz-zokkor. B˙alissa hemm madwar 200 persuna li g˙andhom id-dijabete u huma ta˙t ittmintax-il sena, l-iΩg˙ar fosthom ta’ disa’ xhur. Madwar 20 pazjent fis-sena jkunu dijabetiçi tat-tip 1. Inizjattivi tad-DYA Id-DYA hija komunità mag˙mula minn g˙add ta’ Ωg˙aΩag˙ minn madwar lEwropa kollha bl-g˙an li jitqajjem aktar g˙arfien dwar il-kundizzjoni taddijabete tip 1. F’din il-laqg˙a, din ilkomunità kellha l-opportunità turi lisSegretarju Parlamentari l-kampanja tag˙hom online bl-isem ta’ Project #Special1s fejn qed jipparteçipaw fiha madwar 24 Ωag˙Ωug˙ u Ωg˙aΩug˙a kollha ©ejjin minn madwar 22 pajjiΩ Ewropew. Din l-inizjattiva timmira biex tesponi l-varjetà ta’ emozzjonijiet u sfidi li jg˙addu minnhom persuna li jbatu mid-dijabete tip 1.

04 09|11|2014

kullhadd.com

kÓ LOkALI

IL-MALTEMP... ÓIDMA BLA WAQFIEN Min˙abba r-riskji li ©abet mag˙ha l-maltempata tal-©img˙a, il-Protezzjoni Civili ˙admet qatig˙ tant li ˙idmithom ma waqfet xejn g˙al erbatax-il sieg˙a s˙a˙, mill-4.00pm tal-Ìimg˙a sas-6.00am talbiera˙ filg˙odu. Fost l-g˙ajnuna li ntalbet, il-Protezzjoni Çivili kienet involuta fis-salvata©© ta’ tliet persuni li nqabdu fil-karozzi tag˙hom waqt li dawn kien qed jeg˙rqu: • 25 si©ra u wires tad-dawl li kienu qed jimblokkaw toroq f’˙alKirkop, G˙ajn Dwieli, Mosta, Ra˙al ©did, Mrie˙el, ˙al-G˙axaq, ˙’Attard, Burmarrad, Mistra, Wardija, ˙al-Luqa, Ωejtun, Ta’ Qali, Ba˙rija. Msida , Pembroke, Swieqi, Marsa, Bormla , Floriana • Inqalbet billboard li kienet qed timblokka triq • Ûew©t idjar kienu qed jeg˙rqu • Tne˙˙iet struttura tal-elettriku li kienet saret perikoluΩa • Nar fi stabbiliment kummerçjali

Misjub denfil fil-Qawra Ilbiera˙ filg˙odu, il-Pulizija kienet infurmata li kien hemm fer˙ ta’ denfil fi stat ta’ emer©enza l-Qawra. Il-Pulizija tadDistrett marru fuq il-post minnufih u sabu li fil-bajja kien hemm fer˙ ta’ denfil ferut. Il-feriti kienu kkawΩati min˙abba l-maltemp tant li d-denfil beda jitkaxkar iktar mal-blat bil-konsegwenza li ˙oloq iktar feriti. Quddiem din is-sitwazzjoni, isSur©ent tal-Pulizija u Ω-Ωew© Kuntistabbli li kienu preΩenti fuq il-post iddeçidew li jinΩlu g˙alih fil-ba˙ar biex ma jkomplix jikkawΩa iktar feriti. Fid-dawl ta’ dan kollu, id-Dipartiment tal-Animal Welfare kienu mitluba jintervjenu biex id-denfil jittella’ mill-ba˙ar. Meta dan ittella’ mis-salvagwardji tanNature Trust, beda jing˙ata l-ewwel g˙ajnuna u iktar tard ittie˙ed f’klinika tal-annimali biex jinΩamm ta˙t osservazzjoni. Uffiçjali min-na˙a tal-MEPA kienu fuq il-post jag˙tu l-g˙ajnuna tag˙hom.

Óajt imwaqqa’ fit-trakka ta’ Óal Far

IL-GVERN QED JINDIRIZZA L-PROBLEMA TAL-GÓARGÓAR Pro©etti f’lokalitajiet differenti

Trasport u l-Infrastruttura qed jie˙u ˙sieb dan ixxog˙ol u se jara li l˙addiema jibqg˙u g˙addejjin bix-xog˙ol matul il-lejl biex jitnaqqas kemm jista’ jkun linkonvenjent lill-pubbliku. L-inkonvenjent se jkun wie˙ed temporanju iΩda fla˙˙ar mill-a˙˙ar se jgawdi minnu kul˙add g˙ax se tissolva l-problema ta’ drena©© u se jkun jista’ jitkompla lpro©ett tal-g˙arg˙ar.

B˙alissa jinsab g˙addej ixxog˙ol fuq il-pro©ett nazzjonali biex jittaffa l-g˙arg˙ar f’pajjiΩna. Dan il-pro©ett huwa mifrux f’diversi lokalitajiet b˙al filWied ta’ Birkirkara, Óal Balzan, GΩira, Óal Qormi, Marsa, ÓaΩ Ωebbu© u Wied il-G˙ajn. Il-pro©ett wasal fi stadju avvanzat iΩda kif wasal f’Óal Lija, proprju fit-triq ta’ bejn irroundabout il-kbira u ç-çimiterju, l-ilma tad-drena©© beda die˙el fil-mini li qed ji©bru lilmijiet tax-xita permezz talpro©ett.

Appell lis-sewwieqa

Problema injorata fi Ωmien il-PN Il-problema tad-drena©© qatt ma ©iet indirizzata qabel minn Gvern preçedenti u kien ikun irresponsabli l kieku dan ilGvern ma ˙ax il-miΩuri immedjati biex isolvi din ilproblema. Fid-dawl ta’ kollu, il-pro©ett tal-g˙arg˙ar ma setax jiffunzjona qabel ti©i indirizzata din il-problema. Fost g˙add ta’ problemi hemm dawk tal-intejjen kif ukoll tat-tappieri li jfuru. Ix-xog˙ol g˙andu jitlesta sal-Milied Il-Ministeru responsabbli sost-

na wkoll li dan il-pro©ett g˙andu jitlesta sal-Milied diment li ma jinqalg˙ux xi inkonvenjenti. Li se ji©ri hu li se tit˙affer it-triq g˙al madwar 200 metru però l-˙addiema se

jinΩlu madwar Ωew© sulari ta˙t l-art g˙ax hekk jin˙tie©. Din se tkun biçça xog˙ol delikata u trid ammont ta’ ˙in f’kundizzjonijet diffiçli. Permezz tal-kollaborazzjoni tal-KSI se jinqalg˙u wkoll il-

pajpijiet eΩistenti tad-drena©© biex isiru pajpijiet ©odda. Biex kemm jista’ jkun ji©u evitati l-perikli, kemm g˙assewwieqa u anke g˙an-nies li jkunu g˙addejjin minn hemmhekk, il-Ministeru g˙at-

F’dan ir-rigward, il-Ministeru responsabbli qed jappella biex kul˙add isegwi s-sinjali tat-traffiku. Dan g˙aliex jekk is-sewwieqa jkunu konformi mas-sinjali tat-traffiku, limpatt ikun inqas milli wie˙ed jistenna. Min ikun ©ej mill- by-pass ta’ Birkirkara, idur marroundabout normali mbag˙ad isuq dirett lejn isservice road fejn hemm il˙wienet u jibqa’ tiela’ ‘l fuq u jer©a’ jo˙ro© minn ˙dejn iççimiterju. Min-na˙a l-o˙ra, min ikun ©ej minn fuq se ji©i dirett lejn i r - roundabout t a l - I k l i n u jibqa’ nieΩel dritt biex jer©a’ jo˙ro© fil- by-pass. Biex tinΩamm l-ordni se jkun hemm ukoll il-preΩenza tal-Pulizija.

06 09|11|2014

kullhadd.com

kÓ LokALI

INVESTIMENT TA’ €1,757,004 Fl-elezzjoni ©enerali li g˙addiet, il-Partit Laburista kkommetta ru˙u li ja˙dem bla heda biex persuni bi bΩonnijiet speçjali jing˙ataw aççess g˙al ta˙ri© illi jag˙tihom opportunità akbar li jintegraw ru˙hom fid-dinja taxxog˙ol. Dan l-g˙an qieg˙ed jintla˙aq, fost l-o˙rajn, bl-introduzzjoni tax-Sheltered Employment Training Project. Matul ix-xhur li g˙addew, l-ETC flimkien mal-Inspire, kienu involuti f’˙idma illi qieg˙da twassal g˙all-implimentazzjoni ta’ dan ilpro©ett. L-individwi li jipparteçipaw f’dawn it-tip ta’ workshops protetti huma persuni b’diΩabbilità li, g˙al xi ra©uni, ma jistg˙ux ila˙˙qu mal-˙ti©jiet tas-suq taxxog˙ol miftu˙ kompetittiv. Min˙abba t-tip u l-entità talkundizzjoni tag˙hom, dawn ilpersuni jiddependu parzjalment fuq skemi sostenibbli, strutturati u fit-tul ta’ appo©©. Madankollu,

min i˙addem mhux dejjem ikun kapaçi li jipprovdi dan it-tip ta’ appo©©. F’pajjiΩi b˙all-Awstrija, ilFinlandja, is-Slovenja, l-Italja, ilLussemburgu u l-Portugall pro©etti ta’ dan it-tip Ωdiedu sew fin-numru matul dawn l-a˙˙ar snin. B’hekk insibu eΩempji b˙al dak tal-Ìermanja, fejn l-impjiegi protetti involvew madwar 80% tal-persuni b’kundizzjonijiet intellettwali jew konjittivi. Stima riçenti tan-numru ta’ nies li ja˙dmu f’ workshops protetti madwar l-Ewropa kienet ta’ bejn 2 u 3 miljuni, illi jammontaw g˙al bejn wie˙ed u ie˙or 4% talkomunità b’diΩabbiltà. Appo©© F’dan il-pro©ett, l-Inspire qieg˙da toffri l-esperjenza tag˙ha fis-settur tal-appo©© g˙al persuni b’diΩabbiltà. Fost l-o˙rajn, hija

qieg˙da tassisti lill-ETC filproçess ta’ rekluta©© u ta˙ri© tal-˙addiema li se jkunu involuti f’dan il-pro©ett, kif ukoll liΩvilupp ta’ deskrizzjonijiet taxxog˙ol. Huma se jg˙inu wkoll fl-iΩvilupp tal-parti teoretika tat-ta˙ri© tal-impjegabbiltà g˙al persuni b’diΩabbiltà intellettwali li jag˙mlu parti millpro©ett. L-Inspire se jiggwidaw lillETC u l-˙addiema involuti f’kull kwistjoni relatata malkundizzjonijiet speçjali tal-persuni m˙arr©a li jistg˙u jqumu kuljum matul il-pro©ett b˙allisfidi fl-im©iba tal-klijenti u valutazzjonijiet kontinwi tal-klijenti fejn jid˙ol il-progress fil˙iliet. Ming˙ajr l-appo©© ta’ kumpaniji u negozji lokali, dan il-pro©ett ma kienx ikun possibbli. Din l-g˙ajnuna qieg˙da ting˙ata permezz ta’ ta˙ri© fuq il-postijiet tax-xog˙ol tannegozji nfushom, jew inkella fiç-çentru g˙at-ta˙ri© tal-ETC flImtarfa, fejn qed isiru l-workshops qabel ma ji©u rilokati lejn l-Imsida. S’issa 23 kumpanija involviet ru˙ha f’dan il-pro©ett billi offriet ix-xog˙ol jew it-ta˙ri© lillapplikanti. Madankollu, l-ETC g˙adha g˙addejja b’diskussjonijiet ma’ diversi kumpaniji o˙ra biex tkun tista’ toffri iktar opportunitajiet lillklijenti tag˙ha. L-applikazzjonijiet g˙adhom miftu˙a G˙al dan il-pro©ett ©ew allokati €1,757,004, illi jinkludi fondi mill-Fond Soçjali Ewropew. L-ETC rçeviet total ta’ 174 applikazzjoni minn persuni bi bΩonnijiet speçjali li qeg˙din ifittxu mpjieg. Minn dawn, 26 irtiraw l-applikazzjoni tag˙hom u 67 ©ew imsej˙a sabiex jie˙du sehem. Minn dawn tal-a˙˙ar, 19 irriΩenjaw biex sa din il©img˙a n-numru ta’ applikanti involuti fil-pro©ett huwa 48. F’dan l-istadju hemm 81 applikant fuq il-lista ta’ stennija. Minn dawn 35 di©à ©ew sottoposti g˙al Occupational Therapy Assessment, filwaqt li 46 qeg˙din jistennew li ji©u vvalutati. L-ETC qieg˙da tistenna li n-numru ta’ klijenti se jiΩdied b’mod stabbli matul il©img˙at li ©ejjin. Il-job coaches tal-ETC se jassistu lill-individwi interessati li qed ifittxu xog˙ol matul il-programm ta’ ta˙ri© kollu. Il-programm se jinkludi ta˙ri© prattiku f’setturi varji tas-suq taxxog˙ol. It-trasport se jkun jkun ipprovdut mill-ETC ming˙ajr ˙las. L-applikanti jridu jkunu rre©istrati b˙ala persuni b’diΩabbiltà mal-ETC jew malKummissjoni Nazzjonali g˙al Persuni b’DiΩabbiltà. Legal guardians ukoll jistg˙u japplikaw f’isem persuni b’diΩabbiltà. Formoli tal-applikazzjoni jistg˙u jinkisbu mis-sit tal-ETC www.etc.gov.mt jew permezz ta’ email lil set.etc@gov.mt. Lapplikazzjonijiet jistg˙u jinkisbu wkoll mis-Supported Employment Services Unit filkumpless tal-ETC f’Óal Far. Issej˙a g˙all-applikazzjonijiet se tag˙laq meta n-numru massimu ta’ parteçipanti jkun re©istrat.

LOKALI KÓ

09|11|2014 07

kullhadd.com

AÌIR IRRESPONSABBLI Fil-jiem li g˙addew l-eksMinistru George Pullicino kompla juri kemm qieg˙ed b’daru mal-˙ajt hekk kif, fil-preΩenza ta’ akkuΩi li kien politikament responsabbli g˙all-g˙oti ta’ kuntratt ta’ €35 miljun f’kundizzjonijiet suspettuΩi, huwa g˙aΩel li jwaddab it-tajn fuq ilMinistru Konrad Mizzi minflok irrisponda g˙al g˙emilu. Id-deputat tal-OppoΩizzjoni g˙amel dan billi pprova jassoçja persuna, li g˙addejja minn proçeduri l-Qorti b’rabta ma’ serq tal-elettriku, mal-Ministru Konrad Mizzi. Pullicino g˙aΩel li jag˙mel dan minkejja l-fatt li l-persuna msemmija minnu qatt ma kellha konnessjoni mal-Ministru Mizzi, la qatt kienet involuta fil-kampanja elettorali tieg˙u u lanqas biss huwa residenti fid-distrett li ©ie elett minnu. Anzi, dokument li l-Gvern ippubblika din il-©img˙a, jikkonferma li l-persuna msemmija minn Pullicino kienet ©iet inga©©ata mal-Enemalta ta˙t Gvern Nazzjonalista fl-2005. Kien ukoll Gvern Nazzjonalista li ta promozzjoni lill-istess persuna u, lejlet l-elezzjoni ©enerali, biddel il-kuntratt tieg˙u minn wie˙ed definit g˙al

wie˙ed indefinit. Nuqqas ta’ kredibbiltà Ir-rivelazzjonijiet tal-Gvern komplew juru x’nuqqas ta’ kredibbiltà g˙andu Pullicino, kif ukoll il-Partit Nazzjonalista, illi g˙aΩel li jkompli jag˙ti lappo©© tieg˙u lil deputat li qieg˙ed jipprova jg˙awwe© ilverità biex jitfa’ dell ikrah fuq ministru li fl-a˙˙ar xhur kien çentrali fil-˙idma biex jor˙su lkontijiet tad-dawl u tal-ilma. Il-Partit Laburista ilu sentejn jitlob g˙al spjegazzjoni g˙allmod kif ing˙ata l-kuntratt lillAlberta b’rata ferm og˙la minn dik tas-suq. Barra minn hekk, Pullicino g˙adu ma qalx lillpoplu Malti g˙aliex, lejlet lelezzjoni ©enerali tal-2013, sar ftehim ta’ €35 miljun b’dokument mhux iffirmat u minn bank li ma kienx g˙adu jeΩisti. Imgiddeb George Pullicino huwa l-istess deputat li fil-le©iΩlatura li g˙addiet, b˙ala ministru, personalment wassal ittra lillkumpanija tal-pannelli li tikkonferma rata g˙olja g˙axxiri tal-elettriku. L-ewwel qal li

ma kellu x’jaqsam xejn, imbag˙ad ipprova jwa˙˙al fidDipartiment tal-Kuntratti u flAwtorità Maltija g˙ar-RiΩorsi. Madankollu, fil-jiem li g˙addew iΩ-Ωew© entitajiet giddbuh, u Pullicino nqabad wa˙du li kien hu responsabbli mill-immani©jar tal-proçess tattender. Dan sar mag˙ruf permezz talppubblikazzjoni ta’ Ωew© ittri, li wkoll qeg˙din online fuq issit elettroniku tal-Gvern, fejn b’mod kategoriku kemm isCEO tal-Malta Resources Authority Anthony Rizzo kif ukoll id-Direttur Ìenerali talKuntratti Anthony Cachia ça˙du bl-iktar mod çar li huma kienu involuti fil-prezz ta’ 23ç tal-feed-in tariff. Sadanittant, min˙abba nnuqqas ta’ serjetà fil-mod kif ing˙ata dan il-kuntratt, ilGvern mhux biss iddeçieda li jirrifjuta li jiffirma dan il-ftehim, imma g˙amel dmiru u g˙adda l-informazzjoni kollha ta’ dan il-kaΩ lill-pulizija sabiex ikun stabbilit jekk kienx hemm g˙emil kriminali marbut mieg˙u. L-entità s˙i˙a tal-involviment ta’ George Pullicino g˙adha trid ti©i Ωvelata. Madankollu, li

huwa çert f’dan l-istadju huwa l-fatt li tfig˙ ta’ tajn tat-tip li rajna fl-a˙˙ar jiem ftit li xejn

jag˙mel ©ie˙ lil bniedem li jg˙id li huwa l-iktar deputat nadif.

TKOMPLI D-DISKUSSJONI FUQ IL-FINANZJAMENT TAL-PARTITI L-OppoΩizzjoni g˙adha bla poΩizzjoni FiΩ-Ωmien li ©ej il-Gvern se jkun qed iwettaq weg˙da elettorali o˙ra sabiex g˙all-ewwel darba f’pajjiΩna jkun hemm li©i li tirregola bis-serjetà l-finanzjament tal-partiti politiçi. Fisseduta parlamentari tat-Tnejn filg˙axija kompliet iddiskussjoni dwar l-abbozz ta’ din il-li©i. G˙al darb’o˙ra l-kelliema talOppoΩizzjoni Nazzjonalista kienu aktar mo˙˙hom biex ikomplu jitfg˙u t-tajn lill-Partit Laburista fuq il-kwistjoni talkaΩini milli jistabilixxu poΩizzjoni fuq din il-li©i. Irrimarka dan ukoll ilMinistru g˙at-TuriΩmu Edward Zammit Lewis fejn sostna li s’issa l-OppoΩizzjoni g˙adha ma qalitx x’inhi l-poΩizzjoni tag˙ha fuq dan l-abbozz. Tg˙id Simon Busuttil se jer©a’ jastieni biex ikompli jΩid malastensjonijiet li di©à rajna? “A˙na mhux qeg˙din hawn biex insolvu l-problemi finanzjarji tal-PN” G˙all-kummenti tad-Deputat Nazzjonalista Chris Said, li sostna li l-Partit Laburista seraq proprjetajiet tal-privat u li ddifferenza fil-flus bejn il-Partit Laburista u dak Nazzjonalista g˙andha ting˙ata lill-Partit Nazzjonalista, il-Ministru Zammit Lewis sostna li dan ilkumpens g˙andu jmur g˙and in-nies affettwati u mhux g˙and il-Partit Nazzjonalista. Dan g˙ax Gvern Laburista mhuwiex qieg˙ed jiggverna biex isolvi l-problemi finanzjarji tal-Partit Nazzjonalista. Hija çara kristall li l-OppoΩizzjoni Nazzjonalista qed tipprova tqarraq bil-poplu Malti tant li qed tipprova ssolvi l-problemi finanzjarji tal-Partit permezz ta’ dan l-abbozz. Apparti minn hekk, il-

Laburista di©à da˙˙al Ωew© pilastri kbar o˙ra li g˙andhom l-g˙an li l-politika tkun aktar nadifa. Dawn iΩ-Ωew© pilastri jinkludu t-tne˙˙ija tal-preskrizzjoni fuq reati kommessi minn politiçi kif ukoll ilWhistleblower’s Act. Xi jg˙id dan l-abbozz?

Ministru g˙at-TuriΩmu sostna li, filwaqt li l-Partit Nazzjonalista qed jilmenta dwar proprjetajiet privati uΩati b˙ala kaΩini tal-partiti, meta dan kien fil-Gvern ma g˙amel xejn f’25 sena s˙a˙ biex din issitwazzjoni tkun irregolarizzata. Fil-fatt, kien proprju Gvern Nazzjonalista li fl-2009, permezz tal-Ministru ta’ dak iΩ-Ωmien John Dalli, li mexxa r-Riforma tal-Kiri u b’hekk bdiet ting˙ata iktar protezzjoni g˙all-uΩu ta’ dawn l-istess kaΩini. G˙alhekk, il-Ministru Zammit Lewis sostna li dan il-Gvern m’g˙andux bΩonn lezzjonijiet talOppoΩizzjoni Nazzjonalista f’dan ir-rigward. Fid-dawl ta’ dan kollu, ilMinistru Zammit Lewis irrea©ixxa wkoll g˙all-protest ippreΩentat mid-Deputat Nazzjonalista Jason Azzopardi u sostna li kien proprju Gvern Nazzjonalista li implimenta lli©i tal-kera li tag˙ti d-drittijiet lil dawn l-istess kaΩini – Partit Nazzjonalista li b’mod konkret,

anke f’istituzzjoni g˙olja b˙alma hu l-Parlament, qed jag˙Ωel li jkompli jqarraq bilpoplu sa˙ansitra anke millOppoΩizzjoni! Ta’ min wie˙ed isemmi wkoll li l-GRECO, li hija g˙assies talKunsill tal-Ewropa f’dak li g˙andu x’jaqsam ma’ sitwazzjonijiet tal-pajjiΩi u dwar kif qed timxi ’l quddiem iddemokrazija fl-Istati Membri, fi Ωmien Gvern Nazzjonalista rapport tal-istess GRECO kkonferma li pajjiΩna mhuwiex konformi u g˙alhekk beda jaqa’ lura f’dak li g˙andu x’jaqsam ma’ trasparenza tal-partiti politiçi min˙abba n-nuqqas ta’ din illi©i. Fi kliem il-Ministru dan huwa mument storiku ie˙or fl-istorja ta’ pajjiΩna g˙ax din il-li©i hija fundamentali g˙ad-demokrazija ta’ kull pajjiΩ. Il-bΩonn ta’ din il-li©i ilu jin˙ass 25 sena Ta’ min wie˙ed ifakkar li l-li©i

tal-finanzjament tal-partiti kienet ilha tissemma 25 sena, fost l-o˙rajn fir-Rapport Galdes tal-1994 kif ukoll flabbozz ta’ li©i li kien ippreΩenta Dr Franco Debono fil-le©iΩlatura li g˙addiet. Madankollu, din il-li©i qatt ma da˙let fis-se˙˙ min˙abba nnuqqas ta’ rieda politika u tkaxkir tas-saqajn minn Gvern Nazzjonalista. Dan it-tkaxkir tas-saqajn huwa evidenti mir-rekords parlamentari fejn kien hemm xejn inqas minn ˙dax-il intervent f’okkaΩjonijiet differenti fil-le©iΩlatura li g˙addiet, u fejn Debono rrefera g˙allbΩonn li jkun hemm din il-li©i, imma dan kollu ©ie injorat minn Gvern li kien mifni problemi interni f’dawk iΩΩminijiet. Min-na˙a l-o˙ra, dak li m’g˙amilx Gvern Nazzjonalista f’25 sena qed jag˙mlu Gvern Laburista f’inqas minn sentejn. Dan g˙ax, apparti l-finanzjament tal-partiti, Gvern

Fix-xhur li g˙addew il-Ministru tal-Ìustizzja Owen Bonnici ppreΩenta l-qafas g˙al-li©i l©dida wara perjodu ta’ konsultazzjoni wiesg˙a, inkluΩ malpubbliku b’mod in©enerali, permezz ta’ white paper qabel ma tressaq proprju g˙addiskussjoni fil-Parlament. Fost o˙rajn, dan l-abbozz jipproponi li donazzjonijiet anonimi lill-partiti politiçi m’g˙andhomx jaqbΩu l-€50. Minkejja dan, donazzjonijiet bejn il-€50 u l-€500 jistg˙u xorta jitniΩΩlu b˙ala ‘kunfidenzjali’, b’kull tag˙rif neçessarju dwar iddonatur jinΩamm mill-partit rispettiv f’kaΩ li l-Kummissjoni Elettorali, li se tkun qed tirregola l-qasam, te˙tie©u g˙al xi verifiki. L-istess abbozz ta’ li©i jis˙aq li donazzjonijiet lill-partiti ta’ bejn €7,000 u €40,000 iridu ji©u identifikati bis-sors tag˙hom fir-rapport annwali dwar id-donazzjonijiet li tteΩorieri tal-istess partiti se jkunu obbligati li j˙ejju tliet darbiet fis-sena u ppreΩentati lill-Kummissjoni Elettorali fla˙˙ar tas-sena. Minbarra hekk, l-istess abbozz jispeçifika l-ammonti ta’ flus li kandidati g˙all-elezzjonijiet jistg˙u effettivament jonfqu u li dikjarazzjonijiet foloz jistg˙u jtellfu s-si©©u lil dak li jkun. L-ammonti massimi ta’ €5,000, €20,000 u €50,000 ©ew stabbiliti g˙al kandidati fl-elezzjonijiet talkunsilli lokali, g˙all-Parlament Malti kif ukoll dak Ewropew rispettivament.

08 09|11|2014

kullhadd.com

KÓ LOKALI

ÓIDMA TAL-GVERN EKONOMIJA U FINANZI • L-a©enzija ta’ kreditu Moody’s ikkonfermat ir-rating ta’ A3 b’viΩjoni stabbli g˙al Malta. • PajjiΩna ffirma ftehim ma’ ˙amsin pajjiΩ ie˙or dwar kooperazzjoni fuq informazzjoni relatata mat-taxxa bil-g˙an li ti©i mi©©ielda l-evaΩjoni fiskali. • Skont rapport ta’ IBM Global Location Trends, Malta hija t-tieni liktar pajjiΩ fid-dinja li attirat investiment dirett barrani ta’ kwalità g˙olja.

INFRASTRUTTURA U ENERÌIJA • Is-Segretarju Parlamentari Ian Borg ˙abbar li dalqawt se jibdew ixxog˙lijiet ta’ restawr fuq il-Casino Notabile. • Jitlestew xog˙lijiet ta’ tisbi˙ fi Ìnien Patri Ìwann Frendo f’TalPietà, kofinanzjati mill-Urban Improvement Fund (UIF) fi ˙dan il-MEPA. • Tlesta xog˙ol estensiv fuq il-komponent ta’ Óal Qormi b˙ala parti mill-pro©ett nazzjonali biex jittaffa l-g˙arg˙ar.

• It-tbassir tal-Kummissjoni Ewropea g˙all-˙arifa 2014 kien wie˙ed poΩittiv ferm, fejn qalet li d-defiçit kien ta˙t kontroll u li t-tkabbir ekonomiku kien ikbar milli mistenni.

• Il-pro©ett ta’ restawr fil-Forti Sant’Iermu, il-Belt Valletta, jinsab kwaΩi lest u g˙all-ewwel darba fl-istorja se jibda jitgawda mill-pubbliku.

• Malta tirre©istra l-og˙la Ωieda fil-bejg˙ mill-˙wienet mill-pajjiΩi kollha tal-Unjoni Ewropea.

• Jibda x-xog˙ol biex tissolva problema tad-drena©© f’Óal Lija li tmur lura g˙exieren ta’ snin.

EDUKAZZJONI U XOGÓOL

TURIÛMU, KULTURA U SPORT

• Is-Segretarju Parlamentari Ian Borg ˙abbar allokazzjoni ta’ €2.5 miljun mill-Fond Soçjali Ewropew 2007-2013 li permezz tag˙hom se ji©u mwettqa disa’ pro©etti li se joffru ta˙ri© g˙al madwar 2,000 persuna fis-settur pubbliku.

• Jing˙aqdu Ω-Ωew© teatri G˙awdxin g˙al produzzjoni organizzata mill-Fondazzjoni Çelebrazzjonijiet Nazzjonali (FCN) flimkien mal-Ministru Anton Refalo.

• L-A©enzija tal-Gvern g˙at-Teknolo©ija tal-Informatika (MITA) iffirmat ftehim mal-korporazzjoni multinazzjonali tas-software, SAP Hellas Malta and Cyprus, li minnu se jibbenefikaw studenti u startups.

• Iffirmat ftehim bejn il-Kunsill Malti g˙all-Isport u l-Aquatic Sport Association fil-preΩenza tas-Segretarju Parlamentari Chris Agius, li fih klawsoli dwar uΩu garantit tal-pixxina nazzjonali, sa˙˙a li jikkoordinaw malklabbs, clubhouses g˙all-klabbs li huma parti mill-ASA u uΩu ta’ boardroom.

• Il-Eurostat ikkonfermat li l-qg˙ad f’Malta u G˙awdex kompla jinΩel hekk kif numru ta’ miΩuri ˙allew l-effett tag˙hom. F’Settembru 2013 ilqg˙ad kien ta’ 6.5%, iΩda f’Settembru 2014 niΩel g˙al 5.8%.

• Awwissu 2014 irre©istra rekord fl-iljieli mqatta’ fl-akkomodazzjonijiet kollettivi, filwaqt li Settembru 2014 rre©istra çifri rekord fil-wasliet, fl-iljieli u fl-infiq mit-turisti, b’Ωieda ta’ 9.3% meta mqabbel ma’ Settembru 2013.

• Varata l-inizjattiva ta’ Sheltered Employment, li qed tg˙in g˙exieren ta’ persuni b’diΩabbiltà jid˙lu fid-dinja tax-xog˙ol.

• Il-Prim Ministru Joseph Muscat laqa’ lil Federica Falzon, li se tirrappreΩenta lil Malta fil-Junior Eurovision Song Contest.

LOKALI KÓ

kullhadd.com

ÌUSTIZZJA U INTERN • Il-Prim Ministru Joseph Muscat ˙abbar it-tmiem ta’ proçess ta’ tne˙˙ija ta’ li©ijiet li m’g˙adhomx rilevanti g˙al-lum. L-eΩerçizzju, li sar b’˙idma kon©unta bejn l-Uffiççju tas-Segretarju Permanenti Ewlieni, il-Kummissjoni g˙al-Ligijiet, il-Justice Unit u l-ministeri, ra t-tne˙˙ija ta’ 152 li©i, filwaqt li disa’ li©ijiet prinçipali o˙ra ©ew konsolidati. • Il-Ministru Manuel Mallia ˙abbar li permezz tal-Akkademja tal-Pulizija se jkun qed jissa˙˙a˙ it-ta˙ri© neçessarju dwar kif l-uffiçjali fil-korp g˙andhom ja©ixxu f’kaΩijiet ta’ vjolenza domestika u kull forma o˙ra ta’ vjolenza fuq in-nisa. • Delegazzjoni mill-Parlament Malti komposta minn Dr Luciano Busuttil u Dr Francis Zammit Dimech attendiet il-Konferenza Interparlamentari dwar il-Politika Barranija u ta’ Sigurtà Komuni (CFSP) u l-Politika ta’ Sigurtà u DifiΩa Komuni (CSDP) f’Ruma.

SOLIDARJETÀ SOÇJALI U DRITTIJIET • Il-Ministru Michael Farrugia nieda d-dokument dwar it-Trobbija PoΩittiva g˙allkonsultazzjoni pubblika. • Il-Gvern ressaq l-ewwel qari tal-abbozz ta’ li©i dwar l-Identità tal-Ìeneru, lEspressjoni tal-Ìeneru u l-Karatteristiçi tas-Sess, li se ttemm snin twal ta’ diskriminazzjoni u tpo©©i lil pajjiΩna fost l-awqa fid-dinja f’dan ir-rigward. • Il-Ministru Michael Farrugia nieda l-inizjattiva Childrens’ Dreams, li qed issir bilkollaborazzjoni tal-A©enzija Appo©©. Din l-inizjattiva se tag˙ti l-opportunità lil tfal Ωvanta©©jati biex jing˙ataw ir-rigal li jixtiequ g˙all-Milied. • Il-Ministru Edward Scicluna u l-President Marie-Louise Coleiro Preca ˙abbru li lkumpaniji li jag˙tu donazzjonijiet lil MCCF se jibbenefikaw minn tnaqqis fit-taxxa.

L-EWROPA U LIL HINN MINNHA • Il-Kummisjoni Ewropea approvat il-Partnership Agreement ta’ Malta g˙all-perjodu 2014-2020. • Il-Prim Ministru Joseph Muscat iltaqa’ mal-Prim Ministru ta’ Singapore Lee Hsien Loong f’Singapore, fejn ©ew diskussi temi relatati mal-ener©ija, il-qasam tas-sa˙˙a u lCommonwealth. • Il-Ministru George Vella ffirma dikjarazzjoni ta’ kooperazzjoni mal-Palestina fis-setturi tal-Edukazzjoni, it-TuriΩmu u l-Ekonomija, filwaqt li Ωar ukoll l-istrippa ta’ GaΩa. • Ìie ffirmat ukoll ftehim mal-Ìordan li jikkonçerna l-passaporti diplomatiçi, u kooperazzjoni fuq il-kriminalità u t-traffikar tad-droga.

SAÓÓA U AMBJENT • Bejn Jannar u Settembru ta’ din is-sena, fl-Isptar Ìenerali ta’ G˙awdex kien hemm Ωieda ta’ 10% fl-operazzjonijiet li saru meta mqabbel mal-istess perjodu tas-sena li g˙addiet. • Minbarra li nxtara apparat apposta, saru wkoll diversi drills nazzjonali biex pajjiΩna jkun ippreparat f’kaΩ li jfe©© il-virus tal-Ebola. • Il-Ministru Leo Brincat iffirma ftehim mal-IΩrael dwar kooperazzjoni f’g˙add ta’ oqsma ambjentali. • Inawgurata l-Mobile App fiç-Çentru tal-ViΩitaturi tal-Park tal-Majjistral. Din l-App se sservi ta’ gwida g˙al dawk kollha li jΩuru dan il-Park, sew Maltin u anke turisti.

GVERN LOKALI U GÓAWDEX • Tnieda diploma course fl-istudji tal-gvern lokali li huwa mmirat g˙as-segretarji eΩekuttivi. Dan il-kors huwa akkreditat b˙ala EMQF Level 5, u tnieda fi Smart City misSegretarju Parlamentari Stefan Buontempo u s-Segretarju Parlamentari Ian Borg. • Il-Ministru Anton Refalo u s-Segretarju Parlamentari Ian Borg ˙abbru li ser isiru interventi fil-Port ta’ Marsalforn sabiex itejbu l-façilitajiet disponibbli g˙as-sajjieda f’dawn l-in˙awi biex b’hekk ikunu jistg˙u joperaw b’mod aktar effiçjenti u effettiv. • Inawgurat l-akkwist ta’ Ωew© vetturi mill-Kunsill Lokali tal-G˙arb – eco-truck u eco-cab, b˙ala parti mill-pro©ett Smart Civic Centre. • Fi spazju ta’ jumejn waslu f’G˙awdex 830 passi©©ier abbord Ωew© cruise liners. Dan issarraf f’iktar xog˙ol g˙an-negozji Maltin u G˙awdxin.

09|11|2014 09

10 09|11|2014

kullhadd.com

kÓ opinjoni

TiVi AwArds

MINN

SALVU

CANALE

In-Net g˙andhom programm ta’ diskussjoni li jismu Indibate. Dan huwa programm millaktar bilançjat u nasal ng˙id li jaqlibha sew lil Iswed fuq lAbjad. G˙al min segwa xi ˙a©a l-©img˙a li g˙addiet jinduna b’dan kollu. Il-mistieden ewlieni kien ilPerit Michael Falzon, dak li kien ministru u qabeΩ jg˙um ©o ilma bid-drena©©, l-istess persuna li sa sentejn ilu qalalhom il-˙ama kollu. Imma insomma, issa re©a’ tg˙ammed bl-ilma blu. Mela l-˙abib tag˙na l-Perit Falzon tg˙idx kemm tmas˙an u rribatta dwar is-snin tmenin. Skont hu kul˙add imbeΩΩa’ u mwerwer f’dawk iΩ-Ωminijiet, iΩda nesa jsemmi l-musketterija u l-murtali li kienu jie˙du, mhux filfesti. Ara ˙a nag˙laq ˙alqi u nigdem naqra lsieni. Ti©bid

Timma©inak tag˙mel festin kbir u tistieden xi elf ru˙ imbg˙ad meta jasal l-ikel kul˙add jibqa bil-©u˙! Minkejja li m’iniex ser nag˙ti pariri dwar festini jew l-ikel ser nitkellem fuq it-teleserje Iç-Çaqqufa. Issena l-o˙ra kul˙add kien jitkellem dwar din id-drama, u dan bir-ra©un. Kienet innovattiva u bi storja umana li tmiss ilqlub. Din id-drama wkoll kellha tieqaf f’Mejju li g˙adda u mhux tkompli dis-sena wkoll. Seta wkoll inbidel min jikteb liskript. Kull min segwa seta jinduna li l-iskript tag˙ha xxotta aktar mix-xahar ta’ Awwissu. Issa l-istorja ser iddur fuq Karla u n-nies issa ser jibdew jit˙assruha. In-nies idejjaqhom it-

ti©bid, Iç-Çaqqufa ta’ din issena qieg˙ed inqabblu ma’ festin ta’ elf ru˙ u ikel g˙al 500, Drama li kellha storja tajba g˙al 39 puntata u daqshekk. Niddisinjaw jew inlabalbu? Kemm One u kemm TVM g˙andhom programm dwar larredamenti tad-djar, li suppost jg˙allmuna kif g˙andna niddisinjaw u nirran©aw. Il-programm ta’ One jismu In D House u dan tippreΩenatah Pauline Agius. Ifhmuni, jien nippreferi n˙ares lejn Pauline milli lejn xi mejda b’sitt si©©ijiet! Mela f’dan il-programm Pauline ikollha ˙afna mistednin li kollha jlabalbu u jg˙idu tag˙hom; biex ng˙idu kollox, hemm minnhom li jkunu interessanti iΩda n-nies imdorrijin jaraw tip ta’ pro-

grammi li jaraw b’g˙ajnejhom ix-xog˙ol isir, mhux paroli biss. Programm ie˙or dwar iddjar jixxandar fuq TVM, dan ©ieli ktibt fuqu, Luxdesign . M’iniex ser ner©a’ nsemmi lil Janvil il-preΩentatur, kantant u Ωeffien, iΩda ser nitkellem dwar l-andament tal-programm. Nifhem li l-programm huwa mixtri minn kumpanija partikulari u dawn iridu jda˙˙lu materjali minn tag˙hom, iΩda li jurtani l-aktar huma l-˙afna spjegazzjoni Ωejda li waqt programm televiΩiv huwa boring! Ftit ilu Noel kellu disinn f’idejh u dan dam kwaΩi ˙ames minuti jlablab fuqu! Li kieku dawn il-˙ames minuti ©ew imqassma mod ie˙or, b˙al pereΩempju jidhru l-˙addiema ja˙dmu jew inkella jkun hemm xi ˙add jag˙mel mistoqsijiet, ma jkunx daqshekk tedjanti.

Jekk b˙ali ssegwu l-istazzjon barrani FLN, f’˙afna programmi simili ta’ dawn li ktibt fuqhom, f’25 minuta juru pro©ett millbidu sal-a˙˙ar ming˙ajr paroli Ωejda. Programmi ta’ diskussjoni Il-One minn dejjem kienu lkings g˙al programmi ta’ diskussjoni, jekk tmur lura flistorja ta’ dan l-istazzjon tista’ tikkonferma dan kollu li ktibt. Matul din l-iskeda g˙andhom Section 41, peress li b˙alissa qisu kul˙add kajman, dawn ittip ta’ programmi ma jkunux daqstant popolari. Nista’ nikkummenta biss li huwa twil ˙afna, g˙alhekk façli titlef issu©©ett jew iraqqdek jekk ikollok xi mistieden li jaqbad ilablab ming˙ajr ma jieqaf! Il-©urnata t-tajba.

x’TgÓAnniqA dik!

Patri Mario Attard

It-tg˙anniq sar komuni. Jg˙annaq kul˙add. Il-˙abib u l-©akbin! L-onest u d-diΩonest! Il-fidil u l-infidil! Ng˙annqu kullimkien. Mela mhux biss fil-kamra tassodda. Imma, wkoll, fit-triq, fil-parlament, sa˙ansitra filknisja. Jekk jog˙©bok fuq laltar! Insomma! Kul˙add ta g˙at-tg˙anniq! Imma ttg˙anniqa, li minnha nnifisha hija qaddisa, saret ir˙isa wkoll! Bit-tg˙anniq tantx kemm ingidmu nies! InkluΩ Ìesù! U mhux wie˙ed li kien jg˙annqu ittradih! Vili hux! Intant! Dan l-a˙˙ar kont lisptar, u, kif soltu n˙obb nag˙mel wara li nkun ©ej minn lejl ta’ ˙idma, inΩilt sarreception biex ner©a’ nie˙u sa˙˙ti mill-©did. Ir-reception in˙obb insej˙ilha l-pjazza. Fiha niltaqa’ ma’ kul˙add. Wara kollox m’iniex il-patri tal-pjazza? U mela tas-segregazzjoni? Ajma! Mur inqata’ min-nies? Aqta’ kemm jie˙u gost il-Papa Fran©isku! Daqskemm iridna, lilna lqassisin u l-patrijiet, li nit˙alltu man-nies! Inkella kif Kristu se jasal g˙andhom? Waqt li kont qieg˙ed isfel, tg˙addi minn quddiemi mara b’tifel ittektek kemm tifla˙. G˙al mument, f’battuta li

qalli wie˙ed, fejn mara anzjana lil bintha wissietha: “Ittektikx!” Il-le˙en ©ewwieni fija qalli biex lil din il-mara inwaqqafha u nkellimha. Intba˙t li kien il-le˙en ©ewwieni! Dak g˙al g˙ajnu! X’jimpurtah mit-taqtiq tannies! Jaf li tieg˙u biss tajjeb! Biex ma ntawwalhiex, dort lejn il-mara u g˙edtilha: “O˙t! G˙andi rigal g˙alik!” Il-mara waqfet. “Bon©u Patri!” qalti. Nifhimha. Nimma©inaha bdiet ta˙seb: “U dal-patri g˙odu g˙odu x’fettillu jwaqqafni?” “Tidher mg˙a©©la,” komplejt jien. “Iva. G˙andi appuntament dalwaqt.” “M’iniex se ndewmek tafx. Se ng˙idlek biss kelma,” issoktajt jien. “Óa nag˙tik din.” Il-mara tbissmet g˙al dak li tajtha. “Il-Óniena Divina!” qaltli fer˙ana. “Hekk hu!” we©ibtha jien. Waqt li kont qieg˙ed inkellimha ntba˙t li t-tifel kellu boçça fuq rasu. “Ejja sabi˙ ˙a ng˙id talba mieg˙ek,” g˙edtlu. “Ersaq Fabio (isem fittizju) ˙a jbierkek ilFather,” ˙e©©itu ommu. U ttifel resaq lejja. X˙in smajt ismu ççajtajt mieg˙u. Ismu fakkarni fi plejer famuΩ talfutbol. It-tifel, ta’ innoçenti li hu, x˙in sema’ kunjom dan

il-plejer mag˙ruf mill-ewwel ikkore©ieni billi qalli kunjomu! Ommu u jien ˙arisna lejn xulxin u tbissimna. Imbag˙ad dlikt lit-tifel biΩΩejt fuq in-na˙a tar-ras fejn g˙andha bΩonn titfejjaq u temmejna t-talba bir-radd tas-salib. X˙in eΩatt spiççajna t-talba dan it-tifel çkejken dawwar idejh çkejkna tieg˙u mieg˙i u g˙annaqni. F’dak il-˙in qalbi waqfet! Óassejtni f’dinja o˙ra! Il-qawwa tattg˙anniqa tieg˙u kienet kbira tassew. U l-g˙aliex? G˙ax dan it-tifel fehem sewwa x’kien qieg˙ed jag˙mel. Bit-tg˙anniqa tieg˙u t-tifel irringrazzjani tal-©est li g˙amilt mieg˙u. Irringrazzjani g˙ax, g˙alkemm midneb kbir, xorta wa˙da tajtu lill-Mulej. Irringrazzjani g˙ax tajtu dak li kellu verament bΩonn! It-tg˙anniqa ta’ dan it-tifel innoçenti qabbΩitli d-dmug˙ minn g˙ajnejja! Meta r˙ejtilha lura bil-qalja l-qajla lejn il-kwartieri tag˙na ma stajtx ma nirringrazzjax lill-Mulej g˙ad-don tat-tfulija, talinnoçenza, u, fuq kollox, talgratitudni! Dan it-tifel jibqa’ mmarkat f’qalbi u f’talbi g˙ax g˙allimni x’inhi l-gratitudni vera. Il-gratitudni

m’g˙andhiex bΩonn paroli, poΩi u mutetti. To˙ro© wa˙edha! L-istess b˙alma ˙ar©et wa˙edha u bla mistennija mit-tg˙anniqa taççkejken! Il-gratitudni ta˙sdek. G˙ax f’soçjetà fejn is-suspett li jberren fl-o˙rajn, li l-o˙rajn jag˙mluli l-˙sara, dejjem imberren f’mo˙˙i, ji©i tifel b˙al dan u jse˙˙lu jag˙raf li kien Ìesù stess li fija po©©a jdejh fuqu u dilku biΩ-Ωejt tal-fejqan! Qabel infridna dort lejn ommu u g˙edtilha: “Mhu se ninsa qatt din l-esperjenza!” Kelmti Ωammejtha. L-esperjenza qsamtha mag˙kom illum. It-tifel g˙allimni ttag˙lima l-kbira, li meta bejnietna nag˙mlu l-atti ta’ Ìesù tg˙idx kemm il-Mulej ifejjaqna permezz ta’ xulxin! A˙seb ftit meta int u jien na˙fru lil xulxin x’ji©ri! Kemm infejqu l-©rie˙i imdennin li g˙andna misturin f’qalbna! Mela, meta tkun se tg˙annaq lil xi ˙add ftakar fil-©rajja li l-Patri kellu ma’ dan it-tifel. G˙annaq minn qalbek iva! U fisser tassew dak li g˙andek f’qalbek bit-tg˙anniqa tieg˙ek. Nawguralek li min jirçievi ttg˙anniqa sinçiera tieg˙ek jasal hu wkoll li jibda’ jg˙id b˙ali: “X’tg˙anniqa dik!”

oPINjoNI KÓ

09|11|2014 11

kullhadd.com

ProÌett Certess

Mario Fava President tas-Sezzjoni Kunsilliera tal-PL

KUNsILLI LoKALI

email: keaneo@onvol.net

Nhar il-Ìimg˙a, 31 ta’ Ottubru attendejt g˙al konferenza (finali) ta’ dan il-pro©ett li saret f’lukanda ewlenija f’San Ìiljan. Tajjeb li qabel ma ng˙id x’sar waqt din il-konferenza, nispjega x’inhu dan il-pro©ett. Dan huwa pro©ett interre©jonali li fih ipparteçipaw 12-il imsie˙ba re©jonali li kienu ©ejjin minn 10 pajjiΩi differenti, kollha msie˙ba fl-Unjoni Ewropea. IlpajjiΩi li pparteçipaw kienu lLussemburgu, il-Ìermanja, lAwstrija, il-Finlandja, irRepubblika Çeka, il-Polonja, irRumanija, l-Italja, Spanja u, naturalment, Malta. Dan il-pro©ett kien parzjalment iffinanzjat millFond Ewropew g˙all-IΩvilupp Re©jonali (ERDF). L-iskop tal-pro©ett

L-iskop ta’ dan il-pro©ett kien li l-imsie˙ba flimkien jaraw kif jistg˙u jsibu modi ta’ kif jiΩviluppaw u jkattru u jmexxu rotot kulturali li jkunu ta’ interess Ewropew. Interessanti l-kelma routes. Dan g˙ax bl-ilsien IngliΩ din tista’ tfisser ‘g˙eruq’ ta’ xi ˙a©a (roots), u tista’ tfisser ukoll ‘rotot’ (routes); Ωew© kelmiet li joqog˙du tajjeb ferm mal-iskop ta’ dan il-pro©ett. G˙aldaqstant, dawk kollha involuti ©abru flimkien numru ta’ prattiçi u strumenti governattivi biex iffurmat 11-il ‘rotta’ li setg˙u ji©u implimentati, li l-g˙an ewlieni

tag˙hom kien li jkattru t-turiΩmu kulturali fiΩ-Ωoni tag˙hom u o˙rajn ©irien. Dan wassal biex permezz ta’ dawn ir-‘rotot’, ikun hemm iktar kooperazzjoni re©jonali, ikun hemm skambju ta’ esperjenzi u qsim ta’ soluzzjonijiet bejniethom. B’hekk dawn it-tliet aspetti flimkien iwasslu biex iservu b˙ala mezz ta’ integrazzjoni ikbar fuq baΩi re©jonali flEwropa. Pro©ett b˙al dan, pro©ett interre©jonali, bla dubju ta’ xejn iwassal biex, mhux biss ikun hemm dan li qed nitkellmu fuqu, imma wkoll jassigura li jkun hemm qbil fuq standards li g˙andhom jintla˙qu, definizzjonijiet u indikaturi komuni u anke l-mod ta’ kif wie˙ed g˙andu jmexxi ’l quddiem pro©etti simili. Dan il-pro©ett g˙andu l-g˙eruq tieg˙u fil-passat, filwaqt li lparteçipanti ja˙dmu biex jipromovu dawn ir-rotot kulturali. Ilfatt li dan il-pro©ett involva daqstant parteçipanti minn tant pajjiΩi differenti wassal biex kien hemm involviment anke millIstitut g˙al Rotot Kulturali Ewropej (EICR). Fil-fatt, dan listitut ikkoordina x-xog˙ol kollu li kien qed isir bejn l-imsie˙ba kollha f’dan il-pro©ett. Dan sar billi pprovda assistezna u anke g˙en biex dak kollu li ©ie propost kellu l-g˙arfien talKunsill tal-Ewropa. Dan fisser li l-istess istitut kien f’kuntatt kon-

tinwu ma’ dawk kollha involuti fuq kull livell, minn dak lokali sa dak re©jonali u Ewropew. Serva wkoll b˙ala l-passa©© bejn dawn il-parteçipanti, il-Parlament Ewropew, il-Kummissjoni Ewropea u l-istituzzjonijiet li b’xi mod g˙andhom involviment fitturiΩmu kulturali. Ir-‘rotta’ kulturali Maltija It-tema mag˙Ωula kienet ibbaΩata fuq ir-relazzjoni bejn Mattia Preti u Michelangelo Merisi da Caravaggio, b˙ala l-iktar Ωew© artisti importanti fl-istorja ta’ pajjiΩna lura fis-seklu sbatax. Din ir-‘rotta’ hija strutturata fuq ixxog˙lijiet ta’ Mattia Preti li huma aççessibli madwar gΩiritna, u ΩΩew© xog˙lijiet imprezzabbli ta’ Caravaggio. Il-qofol ta’ dan il-˙sieb huwa bbaΩat fuq ir-relazzjoni bejn Caravaggio u Preti u kif ixxog˙lijiet tag˙hom f’pajjiΩna jirrelataw ma’ xog˙lijiet o˙ra li g˙amlu qabel. Ir-relazzjoni bejn Mattia Preti u Caravaggio, it-tnejn Kavallieri ta’ Malta, g˙andha to˙ro© b’mod çar u tkun kumplimentari wkoll g˙all-mod kif kienu jit˙addmu çertu sistemi mill-Ordni ta’ San Ìwann. Il-˙sieb hu li, permezz ta’ mezzi moderni f’dik li hi teknolo©ija, ikun hemm informazzjoni çara dwar l-interpretazzjoni tax-xog˙lijiet ta’ dawn iΩΩew© artisti.

Il-biççiet tal-arti li se tkun qed issir referenza g˙alihom huma lbiççtejn xog˙ol ta’ Caravaggio u iktar minn 120 biçça ta’ Mattia Preti, li huma mifruxin madwar diversi siti f’Malta u G˙awdex u allura huma ferm aktar aççessibli. Biex dan kollu jirnexxi se jkun hemm diversi inizjattivi b˙al display boards , sinjali apposta, postijiet ta’ informazzjoni, leaflets u affarijiet o˙ra simili, li kollha se jwasslu biex iktar turisti u Maltin ikollhom tag˙rif kif jistg˙u jΩuru dawn ilbiççiet fuq din ir-‘rotta’. Din l-informazzjoni kollha tinsab fi ktejjeb li tqassam apposta g˙all-okkaΩjoni waqt din il-konferenza. Nistqarr li sibt din ilkonferenza ta’ interess kbir u n˙ares ’il quddiem li anke l-kunsilli lokali jie˙du sehem iktar attiv f’inizjattivi simili, partikolarment dawk li g˙andhom xog˙lijiet ta’ Preti fil-lokalitajiet tag˙hom. Min jixtieq iktar informazzjoni dwar dan il-pro©ett jista’ jag˙mel kuntatt mas-Sur Robert Tabone li huwa l-Kap tal-Affarijiet Internazzjonali tal-Unjoni fi ˙dan id-Dipartiment tal-Gvern Lokali. Nistieden lilkom il-qarrejja li ssibu ftit ˙in u tfittxu fuq il-˙ajja ta’ dawn iΩ-Ωew© artisti g˙ax, mhux biss g˙andhom ˙afna affarijiet simili, imma l-˙ajja tag˙hom hija interessanti u Ωgur li ˙afna lanqas qatt ma kienu jo˙olmu li jsiru jafu dwarhom.

12 09|11|2014

kullhadd.com

KÓ opiNjoNi

Nifs ÌDiD fiL-qAsAM TAL-ÌUsTizzjA

Elaine Degiorgio Membru FÛL

Kull bidu fih it-tmiem. Hekk ©ara fil-kaΩ ta’ sitta u tletin li©i u mija u sittax-il avviΩ legali li, minkejja li m’g˙adhomx jag˙mlu sens g˙ar-realtà tal-lum, kienu g˙adhom miktubin fil-kodiçi legali Maltin f’dik li qed ti©i msej˙a Repeals Day. Il-Kummissjoni giet appuntata mill-Ministru tal-Ìustizzja, Kultura u Gvern Lokali Dr Owen Bonnici f’Awwissu 2014, ippreseduta mill-Avukat Franco Debono flimkien madDekan tal-kors tal-li©i flUniversità ta’ Malta lProfessur Kevin Aquilina, Dr Ramona Frendo, l-Im˙allef Emeritu Philip Sciberras u lProfessur Ray Mangion. IlKummisjoni kienet ukoll tinkludi tliet osservaturi: Head of Justice Unit, konsulent talGvern u tal-Avukat Ìenerali Vanni Bruno, rappreΩentant tal-Avukat Ìenerali u rappreΩentant tal-Kamra talAvukati. Dawn kellhom linkarigu li jidentifikaw, jirrevedu u jikkonsolidaw li©ijiet antiki, liema proçess ˙a madwar tmien xhur u, fi kliem ilPrim Ministru, dan ma jistax ikun tal-a˙˙ar. Intant, wara li dan l-eΩerçizzju jitlesta, il-proposti jg˙addu fil-Parlament fejn hemmhekk il-bill tg˙addi minn skrutinju parlamentari sakemm fl-a˙˙ar jittie˙ed ilvot. Jekk dan jg˙addi, imbag˙ad il-li©i l-©dida jkun hemm bΩonn ti©i ppubblikata fil-Gazzetta tal-Gvern. Kif spjega l-Professur Aquilina, dawn il-li©ijiet mhux biss Ωiedu l-burokrazija iΩda servew ta’ konflitt ma’ li©ijiet o˙ra u sa çertu punt anke ma’ regoli tal-Unjoni

Ewropea. Dan il-konflitt legali seta’ jwassal g˙al abbuΩi g˙ad-detriment taç-çittadini Maltin. U˙ud minn dawn il-li©ijiet sa˙ansitra kienu g˙adhom iqisu l-Ìermanja b˙ala g˙adu ewlieni tal-GΩejjer Maltin. Li©i o˙ra li tne˙˙iet kienet tirrigwardja d-dritt g˙all-kumpens lis-suldati ta’ çittadinanza Maltija li j©arrbu ©rie˙i fitTieni Gwerra Dinjija. Illum il©urnata, grazzi g˙al sistema soçjali b’sa˙˙itha, din il-li©i m’g˙adhiex iktar importanti. Filwaqt li dan il-proçess kien qed ine˙˙i li©ijiet antiki mill-kodiçi legali, dan ilGvern kien impenjat li jag˙ti din il-gΩira nifs ©did, filwaqt li jag˙ti lill-pajjiΩ xejra moder-

na u progressiva mibnija fuq l-ugwaljanza permezz ta’ li©ijiet moderni ©odda. Fl2014, dakinhar li da˙let il-Li©i tal-Unjoni Çivili, Pjazza San Ìor© inbidlet f’misra˙ ta’ kuluri, mimlija nies li, g˙allewwel darba wara ˙afna snin, ˙assewhom aççettati f’din issoçjetà. Li©i o˙ra li ssegwi dik talunjoni çivili hija fuq l-identità tal-©eneru. Dan ix-xahar stess il-Ministru ghad-Djalogu Soçjali, il-Konsumatur u Libertajiet Çivili Dr Helena Dalli, ippreΩentat il- bill filParlament u fet˙et il-bibien g˙al diskussjoni pubblika. Din il-li©i ser tkun qed tag˙ti d-dritt lit-transgenders ibiddlu ç-çertifikat tat-twelid b’sem-

pliçi dikjarazzjoni çara ming˙and dak li jkun, li lidentità tal-©eneru tieg˙u ma tikkorrispondix mal-assenjament tas-sess fit-twelid. B’dan il-mod transgenders ma jibqg˙ux invisibbli iΩda jkollhom iç-çans jaqsmu malkumplament tas-soçjetà t-talenti tag˙hom. Il-qasam tal-©ustizzja huwa settur ta’ importanza kbira g˙all-pajjiΩ g˙ax huwa wie˙ed mill-pilastri ewlenin li jsa˙˙a˙ id-demokrazija. G˙aldaqstant, sa mill-bidu talle©iΩlatura tieg˙u, Gvern Laburista impenja ru˙u biex jag˙ti nifs ©did lil dan is-settur filwaqt li jonora l-weg˙da elettoroli tieg˙u li jnaqqas ilburokrazija.

L-ABBUÛ, TRAWMA GÓAL KULÓADD

Osservatur Komuni

Min ˙aseb li l-kaΩijiet ta’ abbuΩ li ˙asdu lill-Knisja Kattolika fl-a˙˙ar snin kienu qabdu t-triq tan-niΩla, Ωgur li kien sejjer Ωball. L-impressjoni ©enerali hija li r-rapporti ta’ abbuΩ dan la˙˙ar Ωdiedu. U˙ud mill-allegati abbuΩi saru fl-a˙˙ar snin, u o˙rajn sa˙ansitra filpreΩent. Malta ma kinitx leççezzjoni. Fl-2011 Carmelo Pulis u Godwin Scerri we˙lu sitt snin u ˙ames snin ˙abs rispettivament g˙ax instabu ˙atja ta’ abbuΩ sesswali fuq minorenni; kaΩ li g˙adu jkaxkar min˙abba li l-vittmi fet˙u wkoll kawΩa çivili g˙allkumpens. Ftit tal-©img˙at ilu g˙alliem u membru tal-MUSEUM ©ie akkuΩat li kkorrompa tifel ta’ g˙axar snin waqt li kienu qed jilag˙bu fil-ba˙ar. Issa fe©© ukoll il-kaΩ ta’ Charles Fenech, patri Dumnikan u fundatur talKerygma, li qed ji©i akkuΩat b’abbuΩ sesswali fuq diversi nisa, fosthom wa˙da li kienet ta˙t kura psikjatrika. G˙alkemm bl-ebda mod iΩΩew© kaΩijiet ma jistg˙u jitqabblu flimkien, it-tnejn jinvolvu persuni ta’ fiduçja fi ˙dan il-Knisja Kattolika. IΩda l-Knisja x’ta˙ti? Jag˙mel ˙aΩin min jikkun-

danna lil dawn il-persuni qabel ma jinstabu ˙atja. Jag˙mel ukoll ˙aΩin min jikkundannahom b’mod iktar a˙rax sempliçiment g˙ax huma ekkleΩjastiçi. Jekk xejn, il-gravità tal-kaΩijiet tinbet mill-fatt li dawn lekkleΩjastiçi kienu responsabbli mill-˙arsien ta’ persuni vulnerabbli. Jekk humiex patrijiet, qassisin, jew sorijiet, m’g˙andha tag˙mel l-ebda differenza. B’dan ir-ra©unament, allura, il-Knisja ma ta˙ti xejn. Kienet tkun ©ustifikata d-deçiΩjoni tal-Knisja li ma tilqax it-talba g˙al kumpens finanzjarju li kienet saret mill-vittmi ta’ Dar San ÌuΩepp. IΩda r-realtà turina mod ie˙or. F’diversi kaΩijiet rajna li uffiçjali g˙olja fi ˙dan ilKnisja Kattolika kienu ilhom infurmati, anke bil-miktub, bl-abbuΩi li kienu g˙addejjin. Biss biss rajna lill-Isqof AwΩiljarju fuq l-istazzjon nazzjonali, jg˙id li kien ixxukkjat bil-kaΩ ta’ Charles Fenech, u li sema’ bih mill-mezzi taxxandir. IΩda eΩatt wara l-istampa tippubblika ittri li juru li Mons. Scicluna kien ilu infurmat b’dawn l-allegati abbuΩi, u li allura dan ifisser li Mons. Scicluna ma kienx qed ikun onest mal-pubbliku. X’inhu dak li jitfa’ lill-Knisja l-iktar f’dawl ikrah? Qassis

akkuΩat b’abbuΩi sesswali? Jew Isqof, u g˙al ©ie˙na eksProsekutur fil-Vatikan, li ma jkunx onest dwar l-g˙arfien tieg˙u fuq l-istess kaΩ? Ma jag˙milx sew min jitfa’ t-tajn bl-addoçç fuq il-Knisja g˙ax numru, anki jekk mhux Ωg˙ir, ta’ ekkleΩjastiçi, jinstabu ˙atja ta’ abbuΩi. IΩda hawnhekk qed naraw lill-Knisja t˙affer ˙ofra fonda u taqbeΩ ©o fiha ming˙ajr ebda imbuttatura. U jekk xi darba jirnexxilha titla’ minnha, se jkun diffiçli biex te˙les mit-tajn li ççappset bih. Lil min se temmen? Mhumiex biss l-ekkleΩjastiçi li qed ji©u akkuΩati b’abbuΩi sesswali. Rajna kaΩijiet ta’ ©enituri u g˙alliema, u˙ud instabu ˙atja, o˙rajn le. Kellna kaΩ riçenti fejn sa˙ansitra ra©el instab ˙ati li abbuΩa minn bintu, iΩda wara din ammettiet li kienet xehdet falz. Óafna drabi na˙sbu biss fittrawma tal-vittmi, iΩda ma rridux ninsew ukoll li kull min ji©i akkuΩat b’abbuΩ, ˙ati jew mhux, se jg˙addi wkoll minn trawma kbira. Listess se jg˙addu l-qraba tieg˙u. G˙al min huwa innoçenti, it-trawma probabbli tkun ikbar. IΩda hawn ni©u g˙al misto-

qsija importanti ˙afna; çjoè, lil min se taqbad temmen? Sfortunatament, f’dawn ilkaΩijiet mhux dejjem ikun hemm biΩΩejjed provi, speçjalment meta l-allegat abbuΩ ikun ilu snin li se˙˙. Tkun sempliçiment il-kelma ta’ persuna kontra dik ta’ persuna o˙ra. Il-Qorti kif tista’ tiddeçiedi b’çertezza bejn min hu ˙ati u min mhux? Óafna qed jistaqsu wkoll kemm huwa prudenti li lismijiet ta’ dawk akkuΩati ji©u ppubblikati qabel ma jkunu nstabu ˙atja, hekk kif tali akkuΩa kapaçi tkisser mhux biss lill-akkuΩat, iΩda anke lil ta’ madwaru. Huwa g˙alhekk essenzjali li t-tfal jitrawmu b’karattru sod minn età Ωg˙ira. Mhux biΩΩejjed li lit-tfal ng˙allmuhom fuq l-importanza li jirrappurtaw kaΩijiet ta’ abbuΩ fuqhom u fuq l-o˙rajn. Irridu ng˙allmuhom ukoll x’jikkostitwixxi abbuΩ, u mhux inkunu vagi u n˙allu limma©inazzjoni tat-tfal ti©ri bihom, sakemm jibdew jaraw abbuΩ fejn ma jkunx hemm. Lit-tfal irridu n©ibuhom ukoll konxji tal-konsegwenzi li se jkun hemm meta jallegaw abbuΩ. Mhux biex jibΩg˙u jew jaqtg˙u qalbhom, iΩda biex dak li jg˙idu jg˙iduh b’responsabbiltà, anke fl-età çkejkna tag˙hom.

EDITORJAL kÓ

09|11|2014 13

kullhadd.com

www.kullhadd.com ÇNL, Triq Mile End, IL-Óamrun ÌURNALIsTI REkLAMI IMPAÌNAR U DIsINN

EDITORJAL

Ritianne Agius Alan Saliba Leanne Grech

2090 1410 ritianne@kullhadd.com u Liam Gauci 2090 1413 liam@kullhadd.com 2090 1520 sales@kullhadd.com 2090 1411 editorial@kullhadd.com

MA GÓANDHOMX X’JAGÓMLU

Minflok jaraw x’messhom jag˙mlu biex forsi jirran©aw lilhom infushom, mo˙˙hom biex jag˙mlu b˙all©ara li zzekzek fuq ˙addie˙or. F’daqqa wa˙da jridu jibdlu kollox u lil kul˙add, iΩda ma jistg˙ux jifhmu li l-ewwel ma jridu jbiddlu huwa lilhom infushom. Qeg˙din ng˙idu g˙all-mexxejja tal-Partit Nazzjonalista. Dawk l-istess nies li sa ftit ilu taw l-ag˙ar riΩultat elettorali possibbli li qatt kellu l-Partit Nazzjonalista minn meta twaqqaf! L-aktar li qed niggustaw huwa lis-Segretarju Ìenerali tal-Partit Nazzjonalista li jrid jag˙mel l-impossibbli. Irid jidher li qieg˙ed jibdel meta filfatt kulma g˙amel sa issa huwa dak li jissejja˙ jogging on the spot. Dejjem jg˙id li miexi ’l quddiem b’pass mg˙a©©el u mhux jinteba˙ li ta˙t saqajh g˙andu tread mill politika. Jiddejjaq meta ng˙idulu li a˙jar jag˙ti sodisfazzjon lillmembri tal-partit tieg˙u x’©ara mill-flus li kienu n©abru ming˙andhom meta hu ma kienx g˙adu Segretarju Ìenerali. Biex ming˙alih jiddetta la©enda qal lill-Prim Ministru li a˙jar jie˙u ˙sieb il-finanzi talpajjiΩ milli jitkellem dwar ilfinanzi tal-Partit Nazzjonalista. IΩda, kif dejjem ©ralu sa issa, ma jistax i©ib wa˙da tajba. Lanqas la˙aq spiçça jitkellem li waslux Ωew© a˙barijiet finanzjarji li juru biç-çar li lekonomija ta’ pajjiΩna mhux

biss qieg˙da fit-triq it-tajba iΩda hija aktar minn b’sa˙˙itha. Qeg˙din nirreferu g˙al dak li qalu kemm la©enzja Moody’s, kif ukoll irrapport li ˙ar©et l-Unjoni Ewropea dwar l-istat ekonomiku ta’ Malta. Malta hija deskritta b˙ala pajjiΩ fejn tista’ tinvesti flusek u jkollok mo˙˙ok mistrie˙. Deskritta b˙al li g˙andha ekonomija li hija mimlija prospetti sbie˙. Altru minn dak li qal Chris Said. Dan kollu nqala’ fid-dawl tal-kritika mqans˙a li qeg˙din jag˙mlu l-mexxejja tal-Partit Nazzjonalista. Skont huma, ilPartit Laburista g˙andu jrodd lura dawk il-proprjetajiet li g˙andu mikrija ming˙and ilGvern u ming˙and il-privat. Kritika li mhux biss ma hi t˙alli ebda effett ma’ min g˙andu rasu fuq g˙onqu, iΩda mnissla mid-disprament talfalliment finanzjarju intern li hemm fil-Partit Nazzjonalista. Bl-akbar onestà ng˙idu li jiddispjaçina g˙at-tesserati talPartit Nazzjonalista! Sa fejn jirrigwarda proprjetajiet li g˙andu mikrija ming˙and il-Gvern, il-Partit Laburista jinsab seren mieg˙u nnifsu. Tant huwa seren li, g˙al 25 sena, l-istess Partit Nazzjonalista li kien ilu filGvern g˙al 25 sena, dejjem Ωamm il-˙las tal-kera jew çnus ta’ dawn il-proprjetajiet. G˙al 25 sena s˙a˙ qatt ma qal xejn minn dak li qieg˙ed jg˙id issa. Meta marru flOppoΩizzjoni bdew idoqqu

diska li issa n˙arqet. Kieku g˙adhom fil-Gvern ma kienu jg˙idu xejn minn dan kollu g˙ax kienu moqdijin tajjeb ˙afna. Sa fejn jirrigwarda proprjetajiet li huma mikrija ming˙and il-privat, il-Partit Laburista jifhem lis-sidien. IΩda tajjeb ukoll ng˙idu li dawn il-kirjiet saru skont il-li©i, u huma m˙arsin mill-li©i, u li ˙add ma ©ieg˙el lis-sidien jag˙tuhom b’kera. L-ironija hi li meta nbidlet il-li©i tal-kera, il-Partit Laburista ma g˙amel xejn biex innaqqas mid-drittijiet tas-sidien. Kien ta˙t din l-amminis-

trazzjoni li anke da˙lu regolamenti kif tista’ tog˙la l-kera tal-kaΩini biex issir gustizzja mas-sidien. Qatt ma bsarna li kellu jkun Jason Azzopardi li jag˙mel wie˙ed mill-protesti ©udizzjarji dwar din il-kwistjoni. Sakemm kien g˙adu ministru kellu kull okkaΩjoni biex jag˙mel dak li g˙amel il-Partit Laburista g˙as-sidien fejn jid˙ol l-awment tal-kera u baqa’ ma g˙amlux. Ûgur ser jikteb u jg˙id li kien ser jag˙mlu…b˙al ˙afna affarijiet o˙ra… Mur emmnu!

14 09|11|2014

kullhadd.com

GRADI TA’ VJOLENZA DOMESTIKA

KÓ ITTRI

PROFESSUR LI MA JMURX JIXTRI Sur Editur, Il-©img˙a li g˙addiet kellna professur barrani bravu ˙afna, li ©ie f’Malta biex jag˙tina l-pariri dwar kif g˙andna nnaqqsu ttraffiku mit-toroq tag˙na. Wie˙ed mill-pariri kien li l-Gvern ida˙˙al taxxi ©odda fuq l-uΩu tal-karozza, filwaqt li jra˙˙as ittrasport pubbliku u jag˙mlu iktar effiçjenti. S’hawn m’hawn xejn ˙aΩin. IΩda mbag˙ad dan il-professur iΩid jg˙idilna li s-supermarkets m’g˙andhomx ikunu fit-truf tar-ra˙al, iΩda qrib iΩ-Ωoni minn fejn jg˙addi t-trasport pubbliku. Forsi dan il-professur mhuwiex konxju li f’pajjiΩna, ma’ kull erba’ passi ssib bus stop, u li s-supermarkets di©à jaraw li jpo©©u n-negozju tag˙hom f’post fejn jista’ jintla˙aq façilment, g˙ax dan huwa fl-interess tag˙hom. IΩda, iktar minn hekk, il-parir ta’ dan l-espert ÌermaniΩ jurina li probabbilment dan qatt ma mar jag˙mel ix-xirja g˙allfamilja mis-supermarket. G˙ax kieku qatt g˙amel hekk kien ikun jaf kemm hija diffiçli li ©©orr xirja g˙al tlieta jew erbg˙a min-nies u tivvja©©a bil-karozza tal-linja. Forsi dari, meta fil-familja kien ja˙dem ir-ra©el biss, il-mara kienet tkun tista’ toqg˙od ©ejja u sejra kuljum g˙and tal-grocer biex tixtri ftit ftit il-bΩonnijiet tal-©urnata. IΩda, bil-˙ajja mg˙a©©la tal-lum, ix-xirja trid issir f’daqqa, u ˙add m’g˙andu çans joqg˙od ©ej u sejjer g˙and is-supermarket b’tal-linja! REALISTIKU, ÓAL QORMI

Sur Editur, Li Ωew© ministri jindirizzaw konferenza stampa flimkien fuq su©©ett juri kemm qed ting˙ata importanza. Però, ta’ persuna kwalunkwe, g˙addieli l-˙sieb li fuq is-su©©ett tal-vjolenza domestika g˙andu jkun hemm sellum ta’ gradi. Mhux li l-abbuΩ jit˙alla jsir, iΩda li jsir g˙arbiel sew biex mhux xi parti tie˙u vanta©© fuq parti o˙ra u hekk, flok titwettaq ©ustizzja, titwettaq in©ustizzja bil-kollaborazzjoni tal-istituzzjonijiet tal-Istat, fosthom tal-Qorti, kif kien hawn kaΩ dan l-a˙˙ar fuq missier sfortunat. Fil-fehma tieg˙i qabel ma jsir rikors lejn il-pulizija u lejn il-Qrati g˙andhom ji©u involuti tal-anqas is-social workers. Nazzarda nΩid ukoll li anke g˙andhom ikunu involuti a©enti o˙ra tas-soçjetà çivili, fosthom dawk inkarigati mid-djakonija fil-parroççi li jkunu jafu çerti stejjer u li ma jkunux marbutin b’sigriet ta’ qrar. Wara kollox, l-istess President tar-Repubblika dan l-a˙˙ar, f’intervista stqarret li fil-˙idma favur il-bniedem mhuwiex biΩΩejjed is-servizz socjali tal-Istat. U, infatti, g˙alhekk kienet twaqqfet il-Community Chest Fund. IΩda kif a˙na, b˙ala poplu ©eneruΩ g˙ax inda˙˙lu jdejna fil-but, m’g˙andniex inkunu ©eneruΩi mod ie˙or ukoll? U ©eneruΩi mhux billi nbellg˙u cocktail s˙i˙ ta’ kalmanti, eçç., lil min ikun g˙addej minn xi problemi, iΩda billi nipprovdulhom nies im˙arr©a li jg˙inu j©on©u mill-©did ilbiççiet jew jaraw li dawn ma jag˙mlux ˙sara, u mhux mill-ewwel kundanna ta’ pri©unerija. IMÌARRAB, IS-SWIEQI

MALTI MILL-AQWA

TOROQ LIBERI GÓALL-GÓONJA Sur Editur,

Sur Editur, Smajt lil Anthony Agius Decelis fuq ir-radju jg˙id “Issapplajjat” – minn supply, flok ipprovdut. Smajt lil Anna Bonanno tg˙id “Jirriçjak” – minn reach, flok jil˙qek. Smajt lil Maria Micallef tg˙id “Jifflaktjuwejta” – minn fluctuate, flok ivarja. Smajtha tg˙id ukoll “Rinjuwjat” – minn renew, flok im©edded. Anthony Decelis huwa Membru Parlamentari. Anna Bonanno ta˙dem mad-DOI. Maria Micallef hija Chairperson tal-Air Malta. Mikiel Anton Vasalli, ˙enn g˙alina! IL-MALTI GÓAL QALBI, IÛ-ÛEJTUN

Dan l-a˙˙ar saru iΩjed minn laqg˙a wa˙da dwar miΩuri ta’ ˙arsien tal-ambjent. Bl-impjenji li wie˙ed ikollu ma tkunx tista’ tattendi l-laqg˙at kollha li jinteressawk, u jkollok toqg˙od fuq li jidher fil-©urnali. F’wa˙da mil-laqg˙at LOrizzont irrapportat li professur ÌermaniΩ issu©©erixxa li luΩu tal-vetturi privati jkun skura©©it billi jidda˙˙al ˙las addizzjonali. Bir-ra©un, professur ie˙or Malti, li Ωgur hu iΩjed intiΩ dwar il-GΩejjer Maltin, tkellem kontra dan. U jiena nΩid le˙ni g˙ax l-uΩu tat-toroq m’g˙andux ikun liberu g˙all-g˙onja li jifil˙u j˙allsu u l-popolin ikollu, g˙ax ma jifla˙x i˙allas, juΩa t-trasport pubbliku. L-elettorat, u speçjalment is-sewwieqa, kellhom differenzi kbar mal-amministrazzjoni ta’ qabel, g˙ax din f’˙afna miΩuri kienet tg˙addi qisha tank tal-gwerra. Wie˙ed jittama li dan ma ji©ix ripetut minn din l-amministrazzjoni preΩenti li fl-istess prinçipji ewlenin g˙andha l-˙arsien tal-interessi ta’ dawk b’anqas mezzi. LIBERTÀ TAL-MOVIMENT, ÓAÛ-ÛEBBUÌ

ITTRI KÓ

09|11|2014 15

kullhadd.com

BELT TAL-BIKI

APPREZZAMENT MIS-SEZZJONI ÛGÓAÛAGÓ MADONNA TAL-ÌILJU

Sur Editur,

Sur Editur, Darba kienu jsej˙ula ‘A city built by gentlemen’, iΩda llum niddubita bil-kbir g˙adux jixirqilha dak it-titlu. Kif tid˙ol ilbelt kapitali jilqg˙ek mostru bl-isem ‘Il-bini tal-Parlament’. Personalment ma narax kif se ji©bed in-nies lejn il-Belt dan il-bini ©gantesk, imma la bdewh in-Nazzjonalisti, il-Prim Ministru ma kellux triq o˙ra ˙lief ikomplih. Kien ikun a˙jar li kieku sar xi ˙a©a li jie˙du pjaçir biha tturisti, imma issa li hemm hemm. Il-©enn fil-Belt jibda minn filg˙odu kmieni meta tara karozzi, trakkijiet u vannijiet de˙lin triq ir-Repubblika. Min biex i˙ott u min jid˙ol il-Belt sempliçiment g˙ax ried jid˙ol dak il-˙in. Possibbli li l-Kunsill approva din il-‘babilonja’? Il-parke©© fil-Belt huwa tassew ta’ disperazzjoni g˙al min jasal id-dar u jrid jipparkja l-karozza. In-nies qeg˙din jaqilg˙u çitazzjonijiet g˙ax qed jipparkjaw fejn mhux suppost. Imsieken, xi tridhom jag˙mlu jekk ikunu daru d-dawra tal-belt kollha biex isibu parke©©? Hija veru g˙arukaΩa kif il-Kunsill tal-Belt qatt ma solva din il-problema. Tal-mist˙ija kif kunsill b’ma©©oranza Nazzjonalista li ilu jopera bosta snin g˙adu lanqas sab il-bidu ta’ din il-problema, a˙seb u ara t-tarf. Ara veru li n-Nazzjonalisti qatt ma g˙amlu xejn fuq skala nazzjonali u lanqas fuq skala lokali. Il-˙mie© fil-Belt huwa stampa o˙ra çara kif dil-Belt tag˙na hija tal-biki. Donnu ma baqax interess fiha. Veru li jag˙tuha xi kinsa ’l hemm u ’l hawn, imma rari tin˙asel. U din hija l-belt li Lord Byron kien jog˙xa fuqha. Mur ©ibu jaraha issa! Il-bankini u toroq ukoll mhux kollha ©ew irran©ati u n-nies tan-na˙a t’isfel tal-Belt kienu u g˙adhom minsijin. G˙ad baqa’ ˙afna u ˙afna xog˙ol xi jsir imma donnhom il-kunsilliera Nazzjonalisti tal-Belt reqdin raqda nobis. Iridu jqumu biex isir ix-xog˙ol mhux jorqdu fuq il-mejda tal-Kunsill.

Lura lejn Lulju tal-1993, naraw it-twelid ta’ ferg˙a gdida Ωag˙Ωug˙a fi ˙dan is-Soçjetà li ta’ kull sena, fit-tieni ©img˙a ta’ Ìunju, torganizza l-festa ad unur il-Madonna tal-Ìilju fir-ra˙al talImqabba. G˙alkemm is-Sezzjoni Ûg˙aΩag˙ Madonna talÌilju hija direttament relatata mal-organizzazzjoni taç-çelebrazzjonijiet kbar li jsiru flImqabba, din ma llimitatx ru˙ha g˙alhekk biss. Anzi g˙all-kuntrarju, is-Sezzjoni Ûg˙aΩag˙ talÌilju tat dimensjoni ©dida lill-˙ajja tas-Soçjetà li t˙addanha, kif ukoll lill-˙ajja tal-komunità Mqabbija in©enerali. Apparti l-briju fuq skala kbira li s-Sezzjoni Ûg˙aΩag˙ Madonna tal-Ìilju torganizza ta’ kull sena fil-març tal-a˙˙ar tridu, fejn ta’ kull sena ji©u m˙ejjija diversi o©©etti li jkomplu jkabbru latmosfera, is-Sezzjoni Ûg˙aΩag˙ tiffoka l-˙idma tag˙ha f’attivitajiet kulturali li jirrikjedu ˙afna

INFURZAR BIL-PREFERENZI? Sur Editur,

MARY GRECH, IL-FURJANA

MARVIN SCIBERRAS, UFFIÇJAL RELAZZJONIJIET PUBBLIÇI, SOÇ. MUÛ. MADONNA TAL-ÌILJU, L-IMQABBA

MIchELE ANGELO DARMANIN – KAPUMASTRU TAL-BINJA MALTIJA

VALERIE BORG, BL-EMAIL

Jistg˙u jsiru kampanji biex in-nies jiççaqilqu, g˙ax numru ta’ ©enituri anke jekk ma tkunx xita u ma jkunx hemm wisq bog˙od g˙ad-dar, bil-vettura jie˙du lil uliedhom u bil-vettura j©ibuhom mill-iskola. U biex jag˙mlu dan er˙ilhom jipparkjaw f’nofs ta’ triq jew fil-kantunieri fuq il-linja safra doppja, eçç., u dan b’impunità kuljum, anzi quddiem kuntistabbli anzjan li jkun quddiem il-bieb tal-iskola u Ω-Ωew© gwardjani li jkunu proprju fil-kantuniera. Jiena g˙alija l-preferenza tieg˙i hi li l-Jum Nazzjonali jkun Jum ir-Repubblika, iΩda bil-proviso li kul˙add ji©i stmat l-istess, u mhux dawn, g˙ax bit-tfal ˙elwin, ma ji©ux immultati u ˙addie˙or qisu xi tajra tal-passa fil-mira tal-kaccaturi ‘infurzaturi selettivi’. U l-qarrejja jafu li m’iniex nesa©era. Ìurnal ie˙or xellugi ta’ nhar ta’ Óadd, m’ilux ©ab sensiela ta’ ritratti dwar ipparke©©jar mhux punit fuq zebra crossing, mhux fla˙rax tal-Mellie˙a, iΩda fil-©enb tal-bini tal-©urnal bl-IngliΩ li jifta˙ar li hu l-idoneu tal-©urnaliΩmu Malti u storja b˙al din ma xammhiex ta˙tu!

impenn u ˙in twil ta’ preparazzjoni. L-a˙˙ar attività simili kienet wa˙da teatrali li kienet kummiedja b’kitba ta’ Charles Clews blisem ta’ Karmena Abdilla wara t-Tie©, li ttellg˙et nhar is-Sibt l-1 ta’ Novembru 2014, fis-sala talIskola Primarja tal-Imqabba. Is-Sezzjoni Ûg˙aΩag˙ Madonna tal-Ìilju tixtieq pubblikament turi l-apprezzament lil dawk lindividwi kollha li ˙admu biex din l-attività fuq skala kbira tkun ta’ suççess. Ringrazzjament ie˙or imur g˙all-udjenza tassew numeruΩa li ˙onqot it-teatru sabiex issegwi dan l-ispettaklu. Fl-a˙˙ar iΩda mhux l-anqas, is-Sezzjoni Ûg˙aΩag˙ tirringrazzja lill-Madam u l-istaff talIskola Primarja tal-Imqabba, tal-kollaborazzjoni kbira tag˙hom.

Sur Editur, Il-Óamis 30 ta’ Ottubru 2014 ˙abat g˙eluq l-ewwel xahar mill-mewt tal-bennej mag˙ruf Ûurrieqi Michele Angelo (Kalan©) Darmanin. Is-Soçjetà MuΩikali Santa Katarina V.M. taΩ-Ûurrieq tilfet ˙abib kbir u leali, ˙addiem l-aktar ˙abrieki, soçju ©eneruΩ u mimli m˙abba lejn Santa Katarina ta’ Lixandra, lejn is-Soçjetà MuΩikali u l-festa tag˙ha u lejn iΩ-Ûurrieq. Kalan© kien bniedem fuq kollox tal-familja u kien i˙obb ˙afna lill-familja tieg˙u. IΩda kellu familja o˙ra, wisq aktar kbira, li kien i˙obb bis-s˙i˙ ukoll – is-Soçjetà MuΩikali Santa Katarina. M’hemmx qasam tas-Soçjetà u tal-festa li

Kalan© ma kontx issibu hemm biex jag˙ti lg˙ajnuna tieg˙u b’entuΩjaΩmu kbir, b’mod volontarju u diΩinteressat. Sa minn età Ωg˙ira kien i˙obb ˙afna l-armar tal-festa. U baqa’ sal-a˙˙ar ta’ ˙ajtu jag˙mel il-manutenzjoni me˙tie©a tal-armar, jag˙ti ˙afna pariri siewja u jg˙in f’xi opra ©dida. Kien ja˙dem dejjem fis-silenzju ming˙ajr ˙afna daqq tattrombi. Kalan© kellu kwalitajiet mill-aktar sbie˙! Illum, il-memorja ta’ Kalan© g˙adha ˙ajja fil-˙afna pro©etti ta’ bini li kien involut fihom, tibda mill-istess kaΩin tal-Banda Santa Katarina V.M., l-im˙aΩen tal-armar li g˙andha s-Soçjetà u l-bini tal-post tannar. Insibu li hawn ˙afna bini privat li ˙adem fih ukoll. Kalan© kellu g˙al qalbu wkoll il-knisja arçipretali ta’ Santa Katarina V.M. taΩ-Ûurrieq. Hu kien ˙adem bis-s˙i˙ fil-manutenzjoni li kien ikun hemm bΩonn fil-knisja. Kien il-mo˙˙ meta riedu jibdlu t-travi tal-qniepen kollha li hemm fil-kampnari u kien strumentali meta fis-snin disg˙in tellg˙u Ω-Ωew© qniepen il-©odda fejn sabu posthom filkampnar. Kien involut bis-s˙i˙ meta ntrama larmar kollu biex seta’ jsir ir-restawr tas-saqaf tal-istess knisja. Ma nistax insemmi kull ˙a©a li Kalan© kien involut fiha g˙ax ma nispicca qatt – kif mhux se jispiççaw il-memorji tant sbie˙ tieg˙u minn ©o qalbi. L-a˙˙ar li kellimtu kien biss ftit jiem qabel ˙alliena. Dakinhar kien qalli b’sodisfazzjon kbir: “X’festa ççelebrajna din is-sena tal-150 sena tasSoçjetà!” Illum Kalan© m’g˙adux mag˙na. Nemmnu bis-s˙i˙ li qieg˙ed fi ˙dan il-Mulej, qrib ferm tal-patruna taΩ-Ûurrieq Santa Katarina ta’ Lixandra, li kien tant u tant i˙obb. Issa nitolbuh biex minn hemm jitlob g˙alina. Grazzi Kalan©. Grazzi ˙afna mill-qalb u f’isem isSoçjetà MuΩikali Santa Katarina V.M. insellimlek! Flistess ˙in nestendi l-kondoljanzi lill-familjari tieg˙u. JEREMY CACHIA, SEGRETARJU SOTTOKUMITAT ARMAR, SOÇ. MUÛ. SANTA KATARINA V.M. ÛURRIEQ. A.D. 1864

16 09|11|2014

kullhadd.com

kÓ ta’ barra

madWar

1 diSfatta gÓad-demokratiÇi

2 1

L-elezzjonijiet li saru din il-©img˙a fl-Istati Uniti taw reb˙a kbira lill-Partit Repubblikan u po©©ew lill-President Barack Obama ta˙t pressjoni kbira biex ikun iktar effettiv fit-tmexxija fl-a˙˙ar sentejn tal-mandat tieg˙u. Ir-Repubblikani mhux biss kabbru l-vanta©© tag˙hom fissi©©ijiet minn 35 g˙al 66 fost l-435 g˙ad-dispoΩizzjoni filKungress, imma ˙adu wkoll kontroll tas-Senat, li kien ilu f’idejn id-Demokratiçi mill-2006. Obama se jkollu j˙abbat wiççu wkoll ma’ numru akbar ta’ gvernaturi Repubblikani li Ωdiedu minn 29 g˙al 36. Minkejja l-fatt li g˙ad hemm numru ta’ si©©ijiet li g˙adhom qeg˙din ji©u kkontestati, bosta minnhom jidhru li se jittie˙du mir-Repubblikani wkoll. Din id-disfatta wasslet lill-President Amerikan biex jiltaqa’ malmexxejja Repubblikani ˙alli jipprova jasal g˙al ftehim li jΩomm ilproposti mressqin minnu milli je˙lu fis-Senat u l-Kungress.

2 referendum kontroverSjali

3 StaÌnar ekonomiku

Fil-jiem li g˙addew, il-President tal-Katalonja Artur Mas ikkonferma d-determinazzjoni tieg˙u li jimxi ’l quddiem bil-vot konsultattiv tal-lum illi fih il-poplu Katalan se ji©i mistoqsi jekk iridx li rre©jun isir indipendenti mill-kumplament ta’ Spanja. Mas qieg˙ed joqg˙od attent li jevita t-terminu ‘referendum’ biex jiddiskrivi l-vot wara li l-Qorti Kostituzzjonali ssospendiet ir-referendum konsultattiv li kien ori©inarjament ippjanat mill-Gvern Katalan. Madankollu, l-istess Qorti xorta re©g˙et interveniet biex timblokka l-vot informali organizzat mill-awtoritajiet. Din id-darba, però, Mas g˙amilha çara li mhux se j˙alli lillawtoritajiet Spanjoli jΩommuh milli jorganizza dan il-vot hekk kif huwa tal-fehma li l-Katalani g˙andhom id-dritt li jsemmg˙u le˙inhom dwar din il-kwistjoni. Sadanittant, l-awtoritajiet Katalani ma eskludewx li jer©g˙u jorganizzaw referendum uffiçjali jekk dak informali juri li lma©©oranza taç-çittadini jixtiequ li r-re©jun ikun indipendenti.

Rapport ippubblikat mill-Kummissjoni Ewropea sostna li t-tkabbir ekonomiku fiΩ-Ûona Ewro se jkun biss ta’ 0.8% fl2014, kwaΩi nofs il-1.2% li stmat ftit taxxhur ilu. A˙barijiet ˙Ωiena waslu wkoll g˙as-sena d-die˙la fejn il-previΩjoni niΩlet minn 1.7% g˙al 1.1%. Jidher li r-ra©uni ewlenija wara dan ittnaqqis kienu l-iΩviluppi negattivi li se˙˙ew fl-akbar ekonomiji kbar taΩ-Ûona Ewro fejn dawk FrançiΩi u Taljani sta©naw, filwaqt li dik ÌermaniΩi qieg˙da tesperjenza tkabbir diΩappuntanti. L-ista©nar ekonomiku taΩ-Ûona Ewro qieg˙ed ikollu wkoll impatt fuq pajjiΩi o˙ra ’l barra minnha. Fost dawn hemm irRenju Unit u l-Istati Uniti li qed jaraw iddomanda g˙all-esportazzjoni tal-prodotti tag˙hom lejn din iΩ-Ωona tista©na b’mod konsiderevoli.

Ta’ barra kÓ

09|11|2014 17

kullhadd.com

iD-Dinja

6 lura gÓan-normal

5 4 6

Matul din il-©img˙a ©ew ippubblikati ritratti ©odda tad-dittatur tal-Korea ta’ Fuq Kim Jong-un hekk kif il-medja tal-pajjiΩ qieg˙da tipprova tiskredita l-ispekulazzjoni li kien hemm dwar sa˙˙et ilmexxej Korean illi g˙amel diversi ©img˙at ’il bog˙od mix-xena pubblika. Fir-ritratti li ˙ar©u fl-a˙˙ar jiem, Kim Jong-un deher li kien kapaçi jimxi ming˙ajr il-bastun li kellu juΩa wara li kien ma˙kum minn problema tas-sa˙˙a mhux identifikata. Minkejja li ma kien hemm l-ebda konferma uffiçjali, is-servizzi sigrieti tal-Korea ta’ Isfel Ωvelaw illi informazzjoni li kisbu qieg˙da tindika li d-dittatur Komunist kellu ji©i operat wara li Ωviluppatlu çesta fl-g˙aksa xxellugija. Jekk ir-ritratti li ˙ar©u din il-©img˙a huma fil-fatt riçenti, jidher li se tkun evitata taqtiha g˙all-poter li setg˙et po©©iet lill-pajjiΩ fi stat kaotiku hekk kif Kim Jong-un s’issa m’g˙andu l-ebda suççessur çar.

5 jeskala l-konfliTT

4 TinsTab l-aÓÓar viTTma Din il-©img˙a nstab il-©isem ta’ Russel Rebello, l-a˙˙ar vittma talinçident tal-Costa Concordia, il-cruise liner li kien g˙ereq fl-2012 b’madwar 4,200 passi©©ier fuqu. Rebello, li kien wejter fuq l-istess cruise liner , instab maqbud f’wa˙da mill-kabini mill-˙addiema tal-port ta’ Ìenoa li kien inkarigat li jΩarma l-vapur. Rebello kien wie˙ed fost it-32 vittma li f’Jannar ta’ sentejn ilu kien tilef ˙ajtu wara li l-kaptan ta’ dan ilbastiment g˙amel manuvra riskjuΩa qrib il-kosta li kkawΩat ˙sarat gravi hekk kif il-qieg˙ tal-vapur laqat sikka. Wara l-inçident, il-kaptan, flimkien ma’ diversi uffiçjali li servew ta˙tu, sabu ru˙hom il-Qorti akkuΩati b’negli©enza fil-qadi ta’ dmirijiethom.

Il-ftehim ta’ waqfien mill-©lied bejn il-Gvern Ukrain u l-awtoritajiet ribelli ta’ Donetsk u Luhansk illi kien maqbul f’Settembru li g˙adda jidher li se ji©i fix-xejn. Dan wara li r-ribelli g˙aΩlu li jipproçedu b’elezzjonijiet amministrattivi mhux sanzjonati mill-gvern çentrali. L-att ostili tar-ribelli ˙oloq tensjonijiet ©odda bejn iΩ-Ωew© na˙at li fil-jiem li g˙addew wasslu g˙al konflitti armati li ˙allew diversi persuni mejta. Fosthom kien hemm Ωew© Ωg˙aΩag˙ li ntlaqtu minn balla li waqg˙et fil-grawnd tal-iskola li fih kienu qeg˙din jilag˙bu log˙ba futbol. Minkejja din it-tensjoni, il-Gvern u r-ribelli xorta wa˙da Ωammew kuntatt fuq livell diplomatiku, sinjal poΩittiv li jindika li Ω-Ωew© na˙at g˙adhom determinati illi jaslu g˙al ftehim ta’ paçi permanenti.

18 09|11|2014

kullhadd.com

kÓ Mill-iStOrJa

Fl-GÓelieqi tal-PePrin KITBA TA’ MARY CHETCUTI

“Fl-g˙elieqi Fjamingi jfewwe© il-peprin. Qalb is-slaleb, ringiela wara ringiela…” hekk tibda l-poeΩija In Flanders Fields ta’ John McCrae, tabib, suldat u poeta KanadiΩ. Kitibha fit-3 ta’ Mejju 1915 u ddedikaha g˙all-memorja ta’ sie˙bu u eksstudent tieg˙u, il-Logotenent Alexis Helmer, li kien g˙adu kemm tilef ˙ajtu fuq il-kamp tal-battalja ta’ Ypres fil-Bel©ju, il-jum ta’ qabel. McCrae ispira ru˙u wkoll mill-fatt li, jitqalleb kemm jitqalleb it-terren fejn kien qed ise˙˙ il-©lied, xorta wa˙da kont tilma˙ mazez ta’ peprin a˙mar salva©© jixxejjer mar-ri˙. McCrae nnifsu miet fit-28 ta’ Jannar 1918 fi sptar militari fi Franza, fejn kien qed jaqdi dmiru b˙ala tabib militari. Il-poeΩiji tieg˙u ©ew ippublikati wara mewtu. Il-bidu tal-peprin b˙ala simbolu Aktar tard fl-1918, Moina Michael, ˙addiema Amerikana tal-YWCA, ispirat ru˙ha minn din il-poeΩija u kitbet poeΩija tag˙ha li semmiet We Shall Keep the Faith. Is-Sinjura Michael iddedikat din il-poeΩija lil John McCrae u g˙amlet weg˙da mag˙ha nnifisha li dejjem tilbes peprina ˙amra b˙ala simbolu ta’ tifkira g˙al dawk kollha li servew u taw ˙ajjithom filgwerra. Mexxiet kampanja sabiex il-peprina ssir is-simbolu nazzjonali tat-tifkira. Filfatt, fl-1920, waqt konferenza tal-Le©jun Nazzjonali Amerikan, il-peprina ©iet dikjarata b˙ala s-simbolu ta’ tifkira tal-gwerra. Mara FrançiΩa, Anna E. Guerin, laqg˙et l-idea ta’ Moina Michael u introduçiet il-peprina artifiçjali kif nafuha llum,

meta fl-1921 ˙atret bejjieg˙a tal-peprin tal-karti u bag˙tithom Londra biex ikomplu jferrxu din l-idea. Din l-inizjattiva tant g˙o©bitu lill-Field Marshal Douglas Haig, il-fundatur tal-Le©jun Rjali Brittaniku, (Royal British Legion), li bla eΩitu ta’ xejn g˙amilha s-simbolu tat-tifkira fil-Gran Brittanja wkoll. Eventwalment, il-popolarità tal-peprina ˙amra kompliet iddur id-dinja meta ©iet adottata minn gruppi tal-veterani tal-gwerra KanadiΩi, Awstraljani u ta’ New Zealand ukoll. BiΩ-Ωmien saret regola ©enerali, ming˙ajr ma qatt ©iet imponuta, illi meta jibda’ joqrob il-11 ta’ Novembru, Jum it-Tifkira jew Jum lArmistizju, il-personalitajiet pubbliçi u l-persuni li jidhru fuq it-televiΩjoni jilbsu peprina ˙amra artifiçjali fuq sidirhom. Dawn il-fjuri jitqassmu wkoll lill-pubbliku in©enerali g˙al xi ˙a©a Ωg˙ira tal-flus f’donazzjoni mir-Royal British Legion, li jag˙tu g˙ajnuna finanzjarja, soçjali u emozzjonali lill-veterani talgwerer. Il-bidu tal-peprina bajda KurΩitajiet interessanti dwar din it-tradizzjoni huma illi fl1933 il-British Co-operative Women’s Guild introduçew il-peprina bajda, simbolu talpaçi, li g˙adha tintlibes sallum. TeΩisti wkoll il-peprina vjola, li tfakkar l-annimali kollha li ˙adu sehem u kienu vittmi tal-gwerer. Xi drabi lpeprina vjola tintlibes flimkien mal-peprina ˙amra biex tg˙addi l-messa©© li lbnedmin u l-annimali kienu, g˙adhom u jibqg˙u vittmi ta’ gwerer bla sens. KurΩità o˙ra

hija li fi Newfoundland u Labrador, il-Kanada, il-peprina ˙amra tintlibes f’Jum ilMemorja wkoll, li ji©i ççelebrat fl-1 ta’ Lulju ta’ kull sena. It-tqeg˙id tal-kuruni talpeprin isir fiç-çimiterji talgwerra kollha li jinsabu mferrxin madwar il-˙ames kontinenti. Iç-çerimonji kommemorattivi tal-vittmi tal-Gwerra lKbira tie˙u ˙siebhom ilCommonwealth War Graves Commission. Din il-kummissjoni ori©inarjament kien jisimha Imperial War Graves Commission u twaqqfet fl1915 bis-sa˙˙a ta’ Sir Fabian Ware. Meta mal-bidu tal-Gwerra lKbira, f’Awwissu tal-1914, Sir Fabian Ware talab biex jing˙aqad mal-Armata Brittanika, biex jintbag˙at Franza ji©©ieled g˙al pajjiΩu, it-talba tieg˙u ©iet rifjutata g˙ax qalulu li ta’ 45 sena Ware kien xi˙ wisq biex jie˙u sehem attiv fil-kamp talbattalja. Xorta wa˙da, Sir Fabian Ware ma qatax qalbu u f’Settembru ta’ wara qasam lejn Franza jmexxi unit mobbli tas-Salib l-A˙mar. Kif midd idejh g˙ax-xog˙ol millewwel beda jinteba˙ li ma kienet teΩisti l-ebda sistema ta’ re©istrazzjoni ta’ fejn kienu qed jindifnu s-suldati maqtulin fil-©lied. Kien hemm diΩorganizzazzjoni s˙i˙a. Sir Fabian Ware wera t-t˙assib tieg˙u meta tkellem mal-Lt Kurunell Stewart, assessur mediku tas-Salib l-A˙mar, u qallu bl-idea tieg˙u li jitwaqqaf korp uffiçjali biex jorganizza r-re©istri ta’ fejn qed isir id-dfin u dettalji relatati mal-vittmi. L-idea ta’ Ware waslet g˙and il-Gvern IngliΩ li min-na˙a tieg˙u ra l-importanza ta’ din il-˙a©a anke fir-

rigward sabiex ji©u ttrattati aktar b’effiçjenza t-talbiet u mistoqsijiet tal-qraba tas-suldati mejta. Setg˙et isservi wkoll biex tg˙olli l-moral tattruppi fuq il-kampijiet tal-battalja, li jaraw lill-g˙eΩieΩ s˙abhom midfunin b’dinjità. G˙aldaqstant, fl-1915 twaqqfet il-Kummissjoni ta’ Re©istrazzjoni tal-Oqbra li kienet se tkun qed ta˙dem id f’id mal-armata. Sir Fabian Ware ˙adem bla waqfien fittmexxija ta’ din il-kummissjoni u ©ie sa˙ansitra ma˙tur Ma©©ur Ìeneral b’turija ta’ ringrazzjament g˙all-biçça xog˙ol verament siewja li kien qed iwettaq. Ware kompla jirsisti sabiex ix-xog˙ol tal-Kummissjoni tar-Re©istrazzjoni tal-Oqbra jkompli jinfirex mhux bil-kooperazzjoni tal-Forzi Alleati biss iΩda ried il-kooperazzjoni tal-Forzi Çentrali wkoll, b’mod speçjali it-Turkija, fejn kienu tilfu ˙ajjithom eluf ta’ suldati alleati. Titwaqqaf Commonwealth Graves Commission

ilWar

F’Mejju tal-1917, waqt konferenza internazzjonali talImperu, twaqqfet l-Imperial War Graves Commission, u Sir Fabian Ware n˙atar b˙ala Viçi Chairman tag˙ha. Il-presidenza kienet f’idejn ilPrinçep ta’ Wales. Ware baqa’ jΩomm din il-poΩizzjoni sal1948. Il-kummissjoni bidlet isimha g˙al Commonwealth War Graves Commission fl1960, jew kif hija aktar mag˙rufa is-CWGC. Sir Fabian Ware ried li s-suldati li taw ˙ajjithom g˙al pajjiΩhom jing˙ataw il-©ie˙ kollu mist˙oqq lilhom. Óadem b’determinazzjoni

kbira u ˙atar u˙ud mill-aqwa periti, artisti u poeti biex flimkien ifasslu monumenti u çimiterji denji ta’ dawn lir©iel u nisa qalbiena. Fost ilperiti mag˙Ωula kien hemm Sir Edwin Lutyens u Sir Reginald Blomfield. Fost ilkittieba u poeti kien in˙atar ˙add inqas mill-famus kittieb Rudyard Kipling (fost il-kotba tieg˙u insibu Jungle Book u Kim ) li ˙ejja l-iskrizzjonijiet biex jintuΩaw fuq l-oqbra tassuldati mhux mag˙rufa. Sfortunament, il-paçi flEwropa ma tantx damet u, fl1940, il-bidu tat-Tieni Gwerra Dinija re©a’ ˙oloq il-bΩonn li Sir Fabian Ware jirritorna b˙ala direttur fl-Uffiççju tarRe©istrazzjoni u Informazzjoni tal-Oqbra. Flistess Ωmien ukoll, huwa kompla jservi b˙ala Viçi Chairman tal-IWGC (eventwalment is-CWGC). Ware issa ra l-bΩonn u talab lill-Prim Ministru Sir Winston Churchill biex ix-xog˙ol taluffiççju tieg˙u ji©i estiΩ g˙arre©istrar tan-nies çivili wkoll. It-talba tieg˙u intlaqg˙et bla dewmien peress li bdew imutu ˙afna nies çivili bilbumbardamenti mill-ajru. Sa meta Sir Fabian Ware ˙alla din id-dinja fl-1948, l-Imperial War Graves Commission kienet stabbiliet il-preΩenza tag˙ha f’madwar 150 pajjiΩ. Illum, il-Commonwealth War Graves Commission ta˙dem bla waqfien biex tkompli g˙addejja bix-xog˙ol ta’ riçerka, manutenzjoni taççimiterji li jinsabu ta˙t il-kustodja tag˙ha u biex jibqa’ jing˙ata r-rikonoxximent dinjituΩ mist˙oqq lill-mejtin kollha vittmi tal-gwerer. Dan kollu seta’ jeΩisti biss bissa˙˙a u l-˙idma umanitarja ta’ Sir Fabian Ware.

PERSONALITÀ kÓ

09|11|2014 19

kullhadd.com

TELQET MINN MALTA BIEX TMUR TILGÓAB IL-FUTBOL F’ÇIPRU RAMONA PORTELLI tintervista lil RACHEL CUSCHIERI

www.ramonaportelli.com

Rachel g˙andha tnejn u g˙oxrin sena, g˙exet San Ìwann, iΩda issa tinsab Çipru. Xog˙olha sar il-futbol, iΩda f’Malta kellha xog˙ol normali f’ristorant peress li l-iskola qatt ma kien il-post favorit tag˙ha. Illum il-©urnata tista’ tg˙id li l-iktar passatemp g˙al qalbha u l-akbar passjoni tag˙ha – il-futbol, sar xog˙olha. Il-poΩizzjoni tag˙ha fil-grawnd dejjem kienet b˙ala midfielder jew striker. IΩda, ovvjament, il-log˙ba tal-futbol tintlag˙ab minn ˙dax-il player, kul˙add irid jiddefendi u kul˙add irid jattakka.

ramonaportelli@hotmail.com

Tiddeskrivi lilha nnifisha b˙ala tfajla sempliçi ˙afna b’˙ajja normalissima. Ridt inkun naf kif bdiet tinteressa ru˙ha filfutbol. “L-iΩjed memorja çara li g˙andi ta’ meta kont Ωg˙ira hi ta’ jien u ˙uti nilag˙bu bil-ballun u dejjem b’xi log˙ba talfutbol g˙addejja fuq it-televixin. Jien tifla wa˙di bejn erba’ subien, allura li nilg˙ab il-futbol mag˙hom kienet xi ˙a©a naturalissima g˙alija. Ftit wara sibt ru˙i finnursery ta’ San Ìwann u hemm bdejt nittrenja mas-subien tal-età tieg˙i.” MaΩ-Ωmien indunat li g˙andha tibda tipprattika l-futbol bis-serjetà aktar. Óallejt f’idejha sabiex tirrakkuntali. “Meta kont inkun training San Ìwann spiss kont nisma’ nies isemmu ismi, iΩda jien kont na˙seb li qed jag˙mlu dan peress li jien kont l-unika tifla finnursery u g˙an-nies kienet xi ˙a©a ©dida. Ovvjament, fittraining g˙all-bidu kul˙add kien iΩomm ’l bog˙od minni g˙ax ˙add ma kien ikun irid tifla fit-tim mieg˙u. IΩda wara ftit sessjonijiet ta’ training millewwel sibt posti fit-tim, bilcoaches u ©enituri ta’ s˙abi ssubien jikkumplimentawni fuq il-prestazzjonijiet tieg˙i. Ovvjament dan kien il-bidu nett tal-karriera. Wara San Ìwann ing˙aqadt mat-tim tannisa ta’ Birkirkara u nista’ ng˙id li din kienet tar©a importanti g˙alija. Hawn, bla ma ridt, bdejt nie˙u l-futbol bis-serjetà g˙ax ridt nirba˙, iktar u iktar meta bdejt nirrappreΩenta lil Malta mat-tim nazzjonali,” sostniet Rachel. Ridt l-opinjoni ta’ Rachel dwar jekk ta˙sibx li Malta g˙adna pass lura f’dak li jirrigwarda interess fil-futbol tannisa. “Jekk nitkellmu fuq linteress tal-poplu femminili ma na˙sibx li g˙adna lura. In-nisa ma g˙adhomx jarawh b˙ala sport maskili, b’hekk il-plejers dejjem jiΩdiedu u, sena wara o˙ra, dejjem jiffurmaw timijiet ©odda. Na˙seb g˙adna pass lura f’dak li g˙andu x’jaqsam ma’ sapport. Sa ftit snin ilu lfutbol tan-nisa ma kien jissemma fl-ebda ©urnal, ˙lief fla˙˙ar tal-ista©un biex isemmu min reb˙u. Il-konkorrenza hija fqira ˙afna matul l-ista©un g˙ax dawk li jissapportjaw liskwadra maskili ma jimxux listess mod mat-tim femminili.” Tibda avventura f’Çipru b’responsabbiltajiet ©odda Sa ftit xhur ilu, Rachel kienet plejer tat-tim tal-futbol tan-nisa ta’ Birkirkara FC. IΩda xi xhur

Rachel Cuschieri bil-flokk ta’ Birkirkara F.C. waqt sessjoni ta’ ta˙ri© fin-Nursery tal-bniet tal-istess club ilu ©iet imsej˙a biex tilg˙ab g˙all-ewwel darba f’kampjonat barra minn pajjiΩna, fejn iffirmat kuntratt ta’ sena mal-Club Ciprijott Apollon. Staqsejtha kif ©iet avviçinata minnhom. “Ìejt avviçinata l-ewwel darba biex immur fuq prova g˙al numru ta’ sessjonijiet ©o Çipru. Dan kien it-tieni trial g˙alija, b’hekk kelli idea Ωg˙ira ta’ x’ser insib la nasal hemm. Li ner©a’ mmur fuq trial kienet a˙bar millisba˙. Tista’ timma©ina kif ˙assejtni meta dan it-tim ikkonferma mieg˙i li jien ser inkun parti mill-iskwadra tag˙hom g˙as-sta©un li ©ej. Sensazzjoni indeskrivvibbli g˙ax din hi xi ˙a©a ©dida g˙alija, dejjem xtaqt li nilg˙ab fi skwadra professjonali, iΩda dejjem kont naraha b˙al xi ˙a©a tad-dinja l-o˙ra. Issa li issetiljajt xi ftit qed nuΩa din lesperjenza b˙ala tar©a. Ma rridx din l-esperjenza tkun g˙al sena wa˙da biss, b’hekk qed na˙dem kemm nifla˙ biex lista©un li ©ej nibqa’ navvanza ’l quddiem iΩda, ovvjament, qatt mhu ser ninsa lill-klabb li ˙allejt warajja Malta – lil Birkirkara.” Assumejt li ma tantx kienet façli li taqbad u titlaq minn Malta u t˙alli warajha lill-familjari u ˙bieb, g˙alkemm stqarret mieg˙i li kellha seba’ mitt sena sakemm jg˙addu l-a˙˙ar ©ranet ta’ xog˙ol u tirran©a laffarijiet kollha me˙tie©a. “IΩda meta sibt ru˙i wa˙di fil-kamra

nippakkja nnutajt li din ilbagalja ser tkun ˙afna itqal minn dik li n©orr is-soltu mieg˙i meta mmur btala, dan g˙ax kelli nippakkja parti sostanzjali sew mill-gwardarobba tieg˙i. Dik il-bagalja kienet tqila b’o©©etti materjali, iΩda anke b’responsabbiltajiet ©odda g˙alija. Hawn kien ilpunt fejn irrealizzajt li meta ser nifta˙ din il-bagalja ser inkun f’pajjiΩ barrani, wa˙di u ’l bog˙od min-nies kollha li n˙obb. Inkun qed nigdeb jekk ng˙id li kienet xi ˙a©a façli g˙alija. A˙na l-Maltin in˙obbuh wisq l-ambjent talfamilja u ç-çirku ta’ ˙bieb tag˙na, b’hekk mhuwiex daqsekk façli g˙alina li n˙allu kollox u lil kul˙add warajna. Illum il-©urnata drajt l-istil ta’ ˙ajja ©dida, bil-mumenti sbie˙ u mumenti xi ftit inqas, iΩda dejjem in˙ares ’il quddiem b’rasi mg˙ollija. Avolja ninsab ’il bog˙od minn Malta, naf li nnies li n˙obb dejjem jinsabu warajja jissaportjawni biex jag˙mluli din l-esperjenza façli g˙alijja.” Di©à ˙alliet impressjoni tajba Rachel di©à ˙alliet impressjoni tajba kemm ilha tilg˙ab f’Çipru. Fil-fatt, meta waslet hemm kienu fil-bidu nett talpre-season . Kien ikollhom ta˙ri© kuljum u ©ieli darbtejn f’©urnata, bil-˙in liberu jkun

limitat ˙afna. “Il-ftit ˙in liberu konna nuΩawh biex il-plejers il-©odda jsiru jafu lill-kumplament tat-tim. Lejn in-nofs ta’ Awwissu ˙allejna Çipru u morna l-Litwanja g˙ax hemm kellna l-log˙ob tal-grupp g˙allkwalifikazzjoni taç-Champions League. Apollon, it-tim li nilg˙ab mieg˙u jien, reba˙ ilgrupp tag˙na, b’hekk issa kkwalifikajna g˙ar-rawnd li jmiss. Jien kont di©à pparteçipajt f’din il-faΩi ma’ Birkirkara, iΩda ovvjament qatt ma kkwalifikajna. G˙alija li niskurja g˙attim Çiprijott u li ng˙addu kienet ˙olma, ©ieli b˙al qisni lanqas inkun irrid nemmen dak li qed ji©ri f’˙ajti b˙alissa. Issa li rritornajna Çipru kellna xi ftit ˙in liberu u dorna xi ftit mal-pajjiΩ. IΩda issa ner©g˙u nibdew naqdfu ˙alli nkomplu fuq il-prestazzjonijiet tajba li kellna l-Litwanja.” Iffirmat l-aktar firma importanti g˙aliha Il-kuntratt rabat lil Rachel maluniku klabb professjonali f’Çipru sa Mejju tas-sena 2015. G˙aliha, waqt dan il-kuntratt il-firma kienet l-aktar importanti u kienet ilha tistennieha. “Kont kuntenta ˙afna, iΩda ma tibdiex tirrealizza li dan vera qed ise˙˙. Kuntratt li ˙dimt u batejt g˙alih, b’hekk irrid inkompli na˙dem biex nissalvagwardjah. Ma rridux ikun luniku kuntratt professjonali

f’˙ajti, b’hekk irrid inΩomm saqajja mal-art u nkompli nitg˙allem g˙ax, taf kemm taf, dejjem ser ikun hemm dik il˙a©a li g˙ad trid titg˙allem u ttejjeb.” Ridt inkun naf jekk tkunx im˙allsa biΩΩejjed li tg˙ix tajjeb minn fuq il-futbol biss, u fil-fatt Rachel ikkonfermatli li f’Çipru tg˙ix ˙ajja totalment differenti minn dik li kienet tg˙ix Malta. “Malta kont na˙dem sig˙at twal kuljum, b’diffikultà kbira biex insib ˙in g˙as-sessjonijiet ta’ training. Hawn ovvjament m’g˙andix dik l-u©ig˙ ta’ ras g˙ax is-sessjonjiet ta’ training saru parti minn xog˙li. Malta spiss kont no˙ro© ma’ s˙abi kif jag˙mel kul˙add u l-paga malajr kienet ittir. Hawn differenti, il-˙ru© hu limitat ˙afna, mhux min˙abba l-˙in biss, iΩda anke min˙abba l-istil ta’ ˙ajja li nadottaw. Jekk Malta kont nitla’ darba kull weekend Paceville, hawn dawk l-affarijiet ma nistax nag˙milhom, b’hekk nonfoq ˙afna inqas minn Malta. Jien bdejt nilg˙ab il-futbol g˙ax din hi passjoni g˙alija u dan qatt ma g˙amiltu g˙all-flus. G˙alija li qed nit˙allas talli qed nipprattika lpassjoni tieg˙i hi xi ˙a©a bonus u nqisni persuna fortunata ˙afna li Alla tani dan ittalent u dejjem Ωammni b’sa˙˙ti biex inkompli nipprattikah.” Nitkellem mag˙ha dwar iddiversi unuri li kisbet matul issnin. Fil-fatt, infurmatni li ma’ Birkirkara ˙adet diversi unuri, fosthom kampjonati, super cup u knock outs. “Illum il-©urnata dawn huma affarijiet li naprezza iΩjed minn qatt qabel, g˙ax ksibthom ma’ nies tal-©enn li kont nafhom wa˙da wa˙da qishom ˙uti. Avolja llum il©urnata ma nistg˙ux nirb˙u flimkien, xorta niftakar fihom kull darba li nsib ru˙i filgrawnd u çerta li ser insewgi xorta xi jkun qed ji©ri fil-kampjonat Malti.” Fl-a˙˙ar nett Rachel xtaqet tg˙addi messa©© lill-qarrejja tal-gazzetta KullÓadd sabiex isegwu iΩjed il-futbol tan-nisa g˙ax hemm min jag˙mel sagrifiççji kbar u ˙aqqu jkun rikonoxxut. “Ng˙idilhom ukoll li naprezza jekk ikomplu jsegwu din l-avventura tieg˙i f’Çipru. Jien ser nag˙mel dak kollu possibbli biex il-Maltin ikunu kburin u biex nirringrazzja li dawk kollha li b’xi mod jew ie˙or g˙enuni biex nasal fejn wasalt. G˙alija dan is-sapport hu iktar importanti minn kull ˙las ie˙or!” temmet tg˙id Rachel.

20 09|11|2014

kullhadd.com

kÓ kALejdoskopju

KALEJDOSKOPJU: FATTI MIÌBURA MINN CHARLES B. SPITERI

ÌrAW BÓAL-Lum TWELID

kont tAf?

1801: Gail Borden, inventur Amerikan li fl-1853 Ωviluppa proçess biex jipproduçi l-˙alib kondensat. Miet fl-1874. 1837: Il-Kaptan Martin Van Buren Bates. Ìgant Amerikan b’tul ta’ seba’ piedi u erba’ pulzieri. Hu u martu, Anna Swan, ta’ seba’ piedi u ˙ames pulzieri u nofs kienu mlaqqmin ‘L-i©ganti ta’ Seville’. 1864: Dmitry Iosifo vich Ivanovsky, bilolgu Russu, li sab bosta viruses. 1881: Herbert Thomas Kalmus. Pijunier Amerikan tal-films li vvinta t-technicolor fl-1912. Miet fl-1963. 1907: Il-Prinçep Louis Ferdinand tal-Prussja, proneputi tal-a˙˙ar Imperatur ÌermaniΩ u t-tielet fil-linja g˙at-tron. Óadem b˙ala mekkanik ma’ Ford f’Detroit (1929-34) u oppona lil Hitler u lillPartit NaΩist. 1913: Hedy Lamarr (Hedwig Kiesler) attriçi Awstrijaka. Óadmet ta’ Delilah fil-film tal-1949 Samson and Delilah. 1952: Lou Ferrigno, attur u body builder Amerikan. Fuq it-televiΩjoni rajnieh f’Incredible Hulk (l-irrabjat).

IMWIET 1888: Mary Jane Kelly, vittma IngliΩa. Jing˙ad li kienet il-˙ames u l-a˙˙ar vittma ta’ Jack the Ripper. 1970: Charles De Gaulle. Ìeneral FrançiΩ u statista. Hu waqqaf il-Óames Repubblika FrançiΩa (1958) u serva b˙ala l-ewwel President (1959-69). Baqa’ mag˙ruf g˙all-kwotazzjoni tieg˙u: “Kif jista’ wie˙ed jiggverna nazzjon li g˙andu mitejn u sitta u erbg˙in kwalità ta’ ©obon differenti?” (1962). 1970: William Levi Dawson, imwieled fl-1886. Kien politiku Amerikan u l-ewwel rappreΩentant Amerikan iswed li mexxa kumitat tal-Kungress (1949) fuq l-infiq fid-Dipartimenti EΩekuttivi. Charles De Gaulle

ÌRAJJIET 1906: L-ewwel darba li president Amerikan Ωar pajjiΩ barrani meta kien president. Teddy Roosevelt telaq g˙all-Panama. 1918: Il-Kaiser Wilhelm II tal-Ìermanja jabdika t-tron. 1938: It-Tieni Gwerra Dinjija. Il-lejl tal-Kristall. In-NaΩi jattakkaw u jfarrku l-˙©ie© tad-djar tal-Lhud, tan-neguzjanti u ssinagogi. 1961: Il-Beatles. Brian Epstein mar jisma’ grupp ©did filmag˙ruf Cavern Club f’Liverpool. Xahar wara sar il-mani©er ta’ dan il-grupp u g˙enhom jiksbu l-fama dinjija li kisbu. 1989: Il-Óajt ta’ Berlin. Dan is-simbolu li kien jirrappreΩenta lgwerra bierda nfeta˙ wara 28 sena.

Il-˙oss li jag˙mel l-ilma tal-Victoria Falls f’Ûimbabwe tant hu qawwi li jinstema’ minn 40 mil bog˙od.

miLL-istAtistikA mALtijA Bejn April u Ìunju li g˙adda, jirriΩulta li aktar nies minn Malta siefru f’destinazzjonijiet differenti. Fil-fatt, meta mqabbel mas-sena ta’ qabel, wie˙ed jinduna li kien hemm Ωieda ta’ sitta% fis-safriet, b’total li jla˙˙aq 100,175 ru˙.

JirriΩulta wkoll li fl-istess xhur, il-vja©©i minn Malta la˙˙qu g˙al 84,573, Ωieda ta’ 6.8% fuq l-istess perjodu ssena l-o˙ra. Il-vja©©i lejn pajjiΩi tal-Unjoni Ewropea kienu jammontaw g˙al 72,597, Ωieda ta’ 8.4% fuq l-

istess perjodu sena qabel. Skont l-Uffiççju Nazzjonali tal-Istatistika jirriΩulta li lItalja u r-Renju Unit baqg˙u l-aktar destinazzjonijiet popolari b’total ta’ 54% tatturisti minn Malta jmorru jΩuruhom.

Óidmet ALLA f’ÇirkustAnzi misterjuÛi

Paulo u Felipe Lizama miç-Çilì huma a˙wa, tewmin u saçerdoti. Lil ommhom kien intqalilha biex tabortixxi, iΩda rrifjutat. Meta kienet tqila, it-tabib tag˙ha qalilha li kellha tarbija wa˙da, iΩda b’diformitajiet. Minflok, twieldu Ωew© subien, u ssostni li kien imnalla li dakinhar kienet wie©bet: “Naççetta kulma jibg˙atli Alla.” L-a˙wa tewmin jg˙idu li ddeterminazzjoni ta’ ommhom li tipprote©ihom mill-parir tattobba biex tabortihom, g˙enithom fil-vokazzjoni tag˙hom g˙as-saçerdozju. “Kif nista’ ma niddefendix lil Alla tal-˙ajja?” qal Fr Paulo Lizama. “Din il-©rajja sa˙˙itli lvokazzjoni tieg˙i u tatni vitalità speçifika u b’hekk kont kapaçi nag˙ti lili nnifsi g˙al dak li nemmen fih.”

Fr Paulo u ˙uh tewmi identiku, Fr. Felipe, twieldu fl-1984, fil-belt Çilena ta’ Lagunillas de Casablanca. Qabel ma sabet li kienet tqila, ommhom Rosa Silva esponiet ru˙ha g˙al xi x-rays waqt ˙idmietha b˙ala paramedika. Konsegwentement, wara li kkonfermalha t-tqala, it-tabib tag˙ha ordnalha l-ultrasounds u infurmaha li kien ra “xi ˙a©a stramba” fir-ritratti. Qalilha: “it-tarbija g˙andha tliet idejn u saqajha huma marbutin f’xulxin. Barra minn hekk g˙andha Ωew©t irjus.” G˙alkemm g˙al ra©unijiet terapewtiçi, dak iΩ-Ωmien l-abort kien legali fiç-Çilì u t-tobba qalulha li ˙ajjitha kienet fil-periklu, Rosa opponiet l-idea tag˙hom u riedet tkompli bittqala.

Fr Felipe qal: “Alla g˙amel ˙idmietu u pproduça tewmin. Ma nafx jekk it-tobba kinux imqarrqa, jew x’seta’ ©ara.” Min-na˙a tieg˙u Fr Paolo Ωied: “Dejjem na˙seb bi m˙abba speçjali f’qalb ommi, li kienet lesta tag˙ti ˙ajjitha g˙alina.” It-tewmin twieldu fl-10 ta’ Settembru tal-1984. L-ewwel ma twieled kien Felipe u wara 17-il minuta twieled Paolo. Huma saru jafu fuq iç-çirkustanzi ta’ twelidhom meta kienu fis-sitt sena tas-seminarju. Huma tal-fehma li kien l-g˙erf ta’ ommhom u qalbha li ppermettitilhom isiru jafu dwar twelidhom fiΩ-Ωmien adatt, g˙ax aktar jemmnu li Alla ma kienx qed ja˙dem fuqhom minn meta bdew il-vokazzjoni tas-saçerdozju, iΩda sa minn qabel ma twieldu.

KUN AF KÓ

09|11|2014 21

kullhadd.com

KITBA TA’ SAVIOUR MAMO

KURÛITAJIET MINN HAWN U MINN HEMM

IN-NEFQA AMERIKANA KONTRA L-ISIS

Ajruplan li jiswa madwar $400 miljun

Missila Tamahawk tiswa $1.59 miljun il-wa˙da

Wara t-tieni ©urnata ta’ bombardament mill-forzi Amerikani kontra l-ISIS fisSirja, il-President tal-Amerika Barack Obama qal li l-attakki jistg˙u jdumu sejrin iktar minn tliet snin. Dan ifisser, skont estimi mill-perjodiku tal-Foreign Affairs, li kull sena se jintnefqu mal-$10 biljun Amerikan. Filwaqt li l-Istati Uniti rreklutat alleati g˙all-din l-operazzjoni mis-Sawdi Arabja, il-Ìordan, il-Ba˙rejn u lEmirati G˙arab Mag˙quda, li qeg˙din jattakkaw mill-art, xorta l-ispiΩa mhux biΩΩejjed. L-operazzjoni mill-ajru bl-ajruplan tal-©lied F22 Raptor, tqum $68,000 kull sieg˙a lillGvern Amerikan. Dan ma jinkludix kemm iqum il-munizzjon li jkun qed i©orr dan lajruplan. Il-missili Sidewinder AIM-9 jiswew madwar $600,000 il-wa˙da u bombi o˙ra Ωg˙ar $250,000 il-wa˙da. Il-White House rrifjutat li tikkummenta kemm qieghed iqum kull attakk kontra l-ISIS. Però, hemm informazzjoni li l-ispiΩa mhux ’il bog˙od minn $7.5 miljun kuljum. Ammonti fenomenali “Jidher li hemm nuqqas ta’ strate©ija f’amministrazzjoni g˙ax ma ntqalx eΩatt kemm hi

l-ispiza ta’ din l-operazzjoni.” Hekk qal Diem Salmon, analista tal-ba©it fuq id-difiΩa f’Washington. Diem qal li jista’ jkun li ç-çifra ta’ $7.5 miljun dollaru kuljum hija baxxa u jista’ jkun li din tiΩdied ’il quddiem. Obama qal li b’kollox din l-operazzjoni se tla˙˙aq il-$5 biljun. Ta’ min ifakkar li l-attakki mill-ajru fil-gwerra tal-Kosovo u s-Serbja, minn Marzu sa Ìunju 1999, qamet lillAmerikani $2.5 biljun, u lattakki fuq il-Libja, bejn Marzu u Ottubru 2011, swiet lill-Amerikani $1.1 biljun. Diem Salmon kompla qal li dawn l-ispejjeΩ mhumiex biss tal-armi u l-ajruplani. Imma jeΩistu ˙lasijiet kbar g˙al

dawk il-500 espert li ja˙dmu fil-kwartieri fejn jitfasslu listrate©iji tal-attakki. Hemm ukoll numru kbir ta’ inginiera u tekniki li jie˙du ˙sieb ilmanutenzjoni tal-ajruplani, involuti fl-operazzjoni. Kien hemm il-˙sieb li l-White House tnaqqas il-ba©it b’$20 biljun g˙al $58.6 biljun imma, min˙abba li l-©lied mill-ISIS qieg˙ed kulma jmur ji˙rax, g˙alissa se jibqa’ kollox l-istess. Jista’ jkun bil-kuntrarju, in-nefqa tiΩdied flok tonqos. Minbarra li l-Amerika qieg˙da tuΩa l-F22 flimkien ma’ fighters o˙ra biex tibbombardja l-ISIS, digà ©ew sparati 47 missila Tomahawk minn fuq l- aircraft carriers USS Arleigh Burke mill-Ba˙ar l-

A˙mar u l-USS Philippine Seas mill-Golf tal-Persja. Kull missila Tomahawk tiswa $1,59 milljun, li jfissru $74 miljun o˙ra. Mhux inkluΩi l-ispejjeΩ biex t˙addem dawn iΩ-Ωew© bastimenti f’dak ir-re©jun. L- aircraft carrier il-USS George W.H. Bush ukoll qieg˙da fil-Golf Persjan biex tassisti fl-attakki kontra l-Istat IΩlamiku. Dan il-bastiment qieg˙ed itajjar l-F-18s. Titjira ta’ sieg˙a b’dan l-ajruplan tqum $24,400. L- F-5E fighter bomber qeg˙din jattakkaw minn baΩi viçin is-Sirja. LispiΩa biex ittajjar dan il-fighter g˙al sieg˙a tqum $41,920. F’dawn l-attakki hemm involuti l-F-16s u d-droni, Preditors (in©enju li jtir ming˙ajr pilota) li kull sieg˙a li jtiru jqumu $22,514 u $3,697 rispettivament. Il-ma©©oranza ta’ dawn id-droni qeg˙din jittajru mill-baΩi tal-ajru Incirli li tinsab fil-Lvant tat-Turkija. O˙rajn qed jittajru millEtjopja, il-Qatar u mill-Emirati G˙arab Mag˙quda. Min˙abba li çerti ajruplani tal-©lied g˙andhom distanzi twal biex

imorru lejn is-Sirja u jer©g˙u lura, ikollhom jie˙du l-fjuwil fl-ajru minn ajruplani tankers waqt il-vja©©. Din qieg˙da ΩΩid l-ispiΩa fl-operazzjoni. Il-biçça l-kbira tal-˙sara madwar Raqqa u Aleppo saret mill-missili Tomahawk u lfighter-bombers . Ajruplan Amerikan ie˙or li qieg˙ed jie˙u sehem fil-bombardamenti kontra l-ISIS huwa l-B-1 bomber . Dan il- bomber qieg˙ed jiswa lill-Amerikani $32,000 kull sieg˙a li jtir. Hemm il-˙sieb li l-Gvern Amerikan fiΩ-Ωmien li ©ej se jkompli jΩid il-qawwa tal-ajru b’numru ta’ A-10 thunderbolds. G˙alkemm dawn l-ajruplani ilhom fis-servizz 40 sena, huma l-iktar ajruplani effiçjenti kontra t-tankijiet talgwerra. Dan l-ajruplan jittajjar fil-baxx ˙afna u huwa armat b’kanun 30mm GAU-8/A Avenger Gatling li kapaçi jispara bejn 50 u 70 balla fissekonda. Titjira ta’ sieg˙a b’dan l-ajruplan tiswa $17,716. Óasra li dawn il-flejjes kollha ma jitqassmux lil min hu filbΩonn.

22 09|11|2014

kullhadd.com

KUNÇERT KoMMEMoRATTIv MIll-FIlARMoNIKA KINg’S oWN

Fl-okkazjoni ta’ g˙eluq il-140 sena mit-twaqqif tal-Banda Çittadina King’s Own tal-Belt Valletta, ser jittella’ kunçert kommemorattiv fl-Istitut Kattoliku fil-Furjana, nhar isSibt 15 ta’ Novembru 2014, fis7.30pm. B˙alma sar f’dawn la˙˙ar ˙dax-il sena kemm ilu jokkupa din il-kariga, id-direzzjoni tal-Banda ser tkun ta’ Dr John Galea. F’dan il-kunçert annwali, mag˙ruf g˙all-muΩika klassika li fih ti©i esegwita, il-Banda Çittadina King’s Own ser tkun qed tesegwixxi diversi xog˙lijiet li jolqtu lill-pubbliku in©enerali. Fost l-o˙rajn hemm xog˙lijiet tas-Surmast preΩenti Dr John Galea, Fanfare and Salute; u tas-Surmast ma˙bub mas-soçji tal-King’s Own, Mro

Carmelo Caruana, Jubileo . F’dan il-kunçert wie˙ed isib xog˙lijiet o˙ra li ser jintlaqg˙u tajjeb Ωgur mill-pubbliku kollu b˙al: Finlandia ta’ Jean Sibelius, Emperor Waltz ta’ Johann Strauss, African Symphony ta’ Van McCoy, selezzjoni minn West Side Story ta’ Leonard Bernstein, Joy of Music ta’ Jan Hadermann u s-silta impenjattiva ferm mill-opra Il Trovatore, Balletti nell’Opera. Lejn tmiem dan il-kunçert ma jonqosx li jindaqq l-Omaggio Alla King’s Own , kompoΩizzjoni ta’ Fracesco Gobet u jintemm biddaqq tal-Innu Malti. Skont il-ktieb storiku ta’ Pietru Pawl Castagna, ilFilarmonika King’s Own kienet l-ewwel banda fil-belt kapitali, hekk kif silta mill-ktieb tg˙id:

“L-ibliet damu ftit ma qabdu din ir-rikreazzjoni, infatti bilkemm kien fl-1874 saret lewwel banda li ssemiet La Stella.” Il-Banda Çittadina King’s Own minn dejjem kienet banda ta’ suççessi kbar. Fost l-o˙rajn wie˙ed irid isemmi li din ing˙atat it-titlu tal-Eççellenza fil-Konkors Internazzjonali talMuΩika li kien sar f’Al©ier fl1912, fejn g˙alih kienu pparteçipaw iΩ-Ωew© baned talBelt Valletta. G˙aldaqstant, wie˙ed mill-ewwel ismijiet li kienet t˙addan din il-banda kien ‘La Nazionale’. Dan l-isem juri l-fatt li din il-banda kienet titqies b˙ala banda nazzjonali, u dan juri l-livell g˙oli li minn dejjem kellha l-Banda Çittadina King’s Own.

KÓ KUlTURA

IMNIEDI l-KTIEB

l-ElF lEWN TA’ MINToFF Il-volum L-Elf Lewn ta’ Mintoff ta’ Claire Xuereb Grech ©ie mniedi uffiçjalment fil-preΩenza tal-Prim Ministru Joseph Muscat u g˙add kbir ta’ personalitajiet li kitbu dwar il-Perit Mintoff, fosthom il-President Emeritu Eddie Fenech Adami. Il-ktieb ji©bor fih intervisti ma’ 54 persuna li b’xi mod ©ew f’kuntatt personali mal-Perit Mintoff fi Ωminijiet, b’modi, bi gradi, b’tulijiet u f’çirkustanzi differenti. Waqt li dawn jag˙tu l-fehmiet tag˙hom dwar Mintoff, jiΩvelaw tag˙rif ©did dwaru. Il-persuni intervistati huma ta’ ˙iliet u kompetenzi differenti. Issib fosthom akkademiçi, negozjanti, attivisti politiçi, diplomatiçi, ekonomisti, membri tal-familja ta’ Mintoff, ©urnalisti, saçerdoti, ˙addiema taç-çivil, kollaboraturi, avukati, militari, storiçi, artisti, trejdjunjonisti u politiçi. “Dan mhuwiex ktieb adulatorju,” qal il-Prim Ministru Joseph Muscat fid-diskors tieg˙u fl-okkaΩjoni tal-˙ru© uffiçjali, “Lewwel ˙a©a li tolqtok fih huma l-fehmiet kuntrastanti li fih ©ejjin minn nies kemm ˙bieb u kemm oppoΩituri tal-Perit Mintoff.” L-awtriçi, Claire Xuereb Grech, g˙andha Baçellerat flEdukazzjoni mill-Università ta’ Malta u hija g˙alliema tal-Malti fi skola tal-Knisja. Fl-2006 g˙amlet studji professjonali mal-Open University fl-edukazzjoni ta’ tfal b’diffikultajiet ta’ tag˙lim. Fl2008 g˙amlet ukoll studji o˙ra mal-Università ta’ Malta fledukazzjoni kontinwa tul il-˙ajja. Hija wkoll interessata professjonalment fil-letteratura u l-ilsien Malti. “Jekk hemm ˙a©a li jag˙mel il-ktieb huwa li jisfida l-idea li Mintoff ma kien jikkonsulta ma’ ˙add biex jie˙u d-deçiΩjonijiet,” qal il-Prim Ministru. “Hija çara li din l-idea hija Ωbaljata. Mintoff,” kompla jg˙id ilPrim Ministru, “g˙andu ji©i ©©udikat mhux mill-metodi li uΩa daqskemm mill-g˙anijiet li kellu f’mo˙˙u.” Il-ktieb L-Elf Lewn ta’ Mintoff se jinbieg˙ €20, iΩda l-pre-publication price huwa €15 miç-Çentru Nazzjonali Laburista l-Óamrun u l-posta tal-SKS fil-Festival tal-Ktieb.

KTIEB ÌDID TA’ FRANS SAMMUT Frans Sammut (19452011) kien mg˙allem talkitba. Il-Ministru talKultura Owen Bonnici sa˙ansitra sejja˙lu l”Kittieb modern nazzjonali”. IΩda barra milli g˙amel isem fil-Letteratura, b’rumanzi importanti b˙al Il-Ga©©a, Samuraj, u Il-Óolma Maltija , Frans Sammut kien ukoll kiseb fama b˙ala storiku, b’kotba b˙al Bonaparti f’Malta, u o˙rajn. Wara li g˙alaq g˙ajnejh Frans Sammut, il-familja tieg˙u sabet manuskritt f’kompjuter antik tieg˙u li ma kien ippubblikat qatt: Ìrajjet it-Tag˙lim f’Malta, Volum 1. (Volum 2 g˙adu ma nstabx.) Ìrajjet it-Tag˙lim hu maqsum f’kapitli li jibdew minn Ωmien l-G˙arab, jibqg˙u neΩlin sa Ωmien il-Kavallieri u l˙akma tal-FrançiΩi, u jaslu sal-ewwel 50 sena tal-˙akma IngliΩa. Minkejja ismu, il-ktieb ma fihx ˙wejje© b˙al analiΩi tas-sistemi amministrattivi u tar-riΩultati miksubin mill-istudenti matul is-seklu. Minflok fih rakkont tal-©rajja tal-mentalitajiet differenti f’epoki differenti f’dak li g˙andu x’jaqsam mal-edukazzjoni. G˙al Sammut din hi l-ewwel u qabel kollox l-edukazzjoni tal-poplu. Hija l-©rajja ta’ kif dawn il-mentalitajiet sawru t-tag˙lim tal-poplu f’Malta. G˙al Sammut l-akbar ˙assieb Malti jibqa’ Mikiel Anton Vassalli. F’dan il-ktieb hemm sa˙ansitra kapitlu s˙i˙ iddedikat g˙al Vassalli u g˙all-˙sieb tieg˙u dwar l-edukazzjoni tal-poplu. Huwa xieraq g˙alhekk li dan il-ktieb ©ie ppubblikat din s-sena billi ta˙bat il-250 anniversarju mittwelid ta’ Vassalli. Il-ktieb se jkun imniedi matul il-Festival Nazzjonali talKtieb nhar il-Ìimg˙a 14 ta’ Novembru fis-Sala Sir Temi Zammit, Dar il-Mediterran, il-Belt Valletta, fis-6.15pm. Se jie˙du sehem fit-ta˙dita (f’ordni alfabetika), il-Ministru tal-Edukazzjoni Evarist Bartolo, il-Professur Joseph M. Brincat, il-Professur Raymond Mangion, l-E.T. Dr Ugo Mifsud Bonnici, l-MEP Dr Alfred Sant, u Dr Charles Xuereb. Is-sopran Joan Mangion se tkanta arja li l-kliem tag˙ha kien inkiteb minn Frans Sammut u ©iet immuΩikata apposta g˙al din it-tnedija mill-Maestro Ray Sciberras. Wara t-ta˙dita se jkun hemm bibita, u l-ktieb se jinbieg˙ b’ro˙s. Is-serata hi sponsorjata minn APS Bank, AX Foundation, u The Farsons Foundation.

24 09|11|2014

kullhadd.com

KÓ maDWarna

leÓen il-malti

L-G˙aqda tal-Malti – Università se tkun qed tniedi t33 ˙ar©a ta’ Le˙en il-Malti waqt il-Festival Nazzjonali tal-Ktieb. Il-Le˙en huwa r-rivista uffiçjali tal-G˙aqda, u ilu ji©i ppubblikat sa mis-sena tattwaqqif tag˙ha, ji©ifieri sa mill-1931. It-tnedija se ssir nhar is-16 ta’ Novembru, fis-7.30pm fis-sala Sir Temi Zammit (l-MCC, il-Belt), u hija miftu˙a g˙al kul˙add. Id-d˙ul huwa bla ˙las. G˙al darb’o˙ra, il-bord editjorali qed jippreΩenta ©abra ta’ kitbiet ori©inali, studji ta’ natura lingwistika, u o˙rajn ta’ natura kritika. Din il-©abra qed tirrappreΩenta kemm kittieba emer©enti kif ukoll stabbiliti, u g˙al din l-edizzjoni qed in©ibu feature speçjali b’bidu ta’ rumanz inedit ta’ ÌuΩè Aquilina, li se jkun qed jidher g˙all-ewwel darba. L-editur ©enerali ta’ din il-˙ar©a huwa Emanuel Psaila, eks-President tal-G˙aqda, filwaqt li l-membri tal-bord kienu: Josette Attard, Kit Azzopardi, Daniela Baldacchino, Daniel Bezzina, Keith Borg, Dwayne Ellul, Victor Fenech, u Alvin Vassallo. Il-

bord jixtieq jirringrazzja lil dawk kollha li kienu strumentali sabiex din il-˙ar©a setg˙et tkun possibbli. L-G˙aqda tixtieq trodd ˙ajr g˙all-g˙ajnuna lillKunsill Nazzjonali tal-Ktieb, lir-RappreΩentanza talKummisjoni Ewropea f’Malti, u lill-Fond Malti g˙allArti, kif ukoll lil Agius Decorations, lill-Klabb Kotba Maltin u lil tiffranka.dot.com. Din il-˙ar©a qed tkun endorsjata wkoll mill-Fondazzjoni Valletta 2018. Ilpittura tal-qoxra hi xog˙ol ori©inali tal-artist Ryan Falzon. Waqt it-tnedija se jsir qari ta’ xi siltiet mill-Bakkanti Troupe mag˙mul mill-atturi Alison Abela, Louise Fenech, Gilbert Formosa, Mandy Mifsud, Olivia-Ann Marmarà, David Scicluna Giusti, u Aldo Zammit, u se tindaqq muΩika bil-vjolin minn Doriana Vella. Waqt it-tnedija tit˙abbar ukoll is-sej˙a g˙all-˙ar©a li jmiss ta’ Le˙en il-Malti (g˙add 34). Wara t-tnedija jkun hemm bibita. Il-membri talG˙aqda u l-kontributuri jistg˙u ji©bru l-kopja

tag˙hom waqt il-festival jew wara l-attività. Il-kitbiet mag˙Ωula g˙al din l-edizzjoni huma ta’ Antoine Cassar, Charlò Camilleri, Rita Saliba, Patrick Sammut, Dorianne Bonello, Charles Bezzina, Mary Chetcuti, Clifford Jo Zahra, Beverly Agius, Mark Vella, Leanne Ellul, Matthew Schembri, Andrea Cassar, John A. Bonello, Lina Brockdorff, Simone Inguanez, Nadia Mifsud, Celine Agius, Alex Vella Gera, Joseph Formosa, Chardian Camilleri, Maurice Mifsud Bonnici, Trevor Ûahra, Theresa Abdilla, Sergio Grech, Ìor© Borg, Carmel G. Cauchi, Keith Attard, Michael Spagnol, Olivia Borg, Charles Briffa, Stephen Bonanno, Oliver Friggieri u Joe Felice Pace. L-G˙aqda trodd ˙ajr ukoll lill-qarrejja tal-provi li kienu Dwayne Ellul, Carlston Grima, Louise Spiteri, Mario Sant, Michael Cini, u Claudia Gauci. Il-pa©na ta’ Le˙en il-Malti hija din: www.facebook.com/lehenilmalti L-attività fuq Facebook tinsab hawnhekk: www.facebook.com/events/713940111992660

JitilgÓu gÓal 40 il-Kunsilli loKali ma’ greenPaK Is-snin ta’ esperjenza fis-servizzi ta’ riçikla©© tal-iskart lillkomunità Maltija wasslu biex il-Kunsill Lokali tal-Imsida jissie˙eb ma’ GreenPak. Il-kooperattiva GreenPak issa ilha topera servizz ta’ riçikla©© tal-iskart tal-ippakkjar b’mod responsabbli u bl-inqas spejjeΩ possibbli g˙al dawn l-a˙˙ar tmien snin. Il-Kap EΩekuttiv ta’ GreenPak Coop Society l-In©. Mario Schembri qal: “Bl-introduzzjoni tal-Imsida, GreenPak issa qed tkopri 300,000 resident f’40 kunsill lokali. B’hekk hija likbar skema ta’ rkuprar ta’ skart f’Malta.” Hu stmat li l-komunità tal-Imsida ti©©enera madwar 700 tunnellata ta’ skart riçiklabbli fis-sena u l-parti l-kbira ta’ dan il-materjal jispiçça fil-miΩbliet ( landfills ). Wara li f’Novembru ting˙ata bidu tal-kampanja ta’ tag˙rif bieb bieb minn GreenPak, hu mistenni li din il-lokalità til˙aq minimu ta’ 60% tal-mira tal-irkuprar ta’ skart kif stipulat skont il-li©i f’Malta. B˙ala parti mill-kampanja ta’ tag˙rif, ir-residenti se jing˙ataw boroΩ ˙odor tar-riçikla©© ming˙ajr ˙las biex jinkora©©ixxu l-isforzi tag˙hom. Dan apparti li kull resident li jirriçikla jkun qed jie˙u sehem fil-kampanja popolari ‘Irriçikla u Irba˙ ma’ GreenPak’ li g˙addejja b˙alissa b’suççess fid-39 lokalità o˙ra li qed j i n q d e w m i n n GreenPak. GreenPak hi skema awtorizzata mill-MEPA u membru fundatur ta’ EXPRA, l-organizzazzjoni Ewropea li tippromovi liskemi ta’ responsabbiltà tal-produttur internazzjonalment. GreenPak g˙andha wkoll l-appo©© minn PRO Europe, organizzazzjoni li tkopri 35 sistema ta’ produtturi nazzjonali involuti fl-g˙aΩla selettiva u l-ippakkjar tar-riçikla©© taliskart. G˙al aktar tag˙rif dwar l-iskemi l-©odda ta’ ©bir, bring-insites, u tag˙rif ie˙or ta’ interess ©enerali g˙ar-residenti talImsida wie˙ed jista’ jçempel lill-Kunsill Lokali tal-Imsida fuq in-numr u 2133 4343 jew jibg˙ a t email l i l msida.lc@gov.mt. Wie˙ed jisa’ wkoll j i k k u n t a t t j a l i l GreenPak Malta bin-numru 2166 0233, jew jibg˙at email lil info@greenpak.com.mt

Wa˙da mir-rebbie˙a tal-kampanja popolari ta’ GreenPak ‘Irriçikla u Irba˙ ma’ GreenPak’

madwaRna kÓ

09|11|2014 25

kullhadd.com

HsBC maLta jiftaÓ iL-fERgÓa Rinnovata fiL-BELt vaLLEtta

Il-Ministru Scicluna, il-Kap EΩekuttiv Watkinson, u s-Sindku Dingli waqt iç-çerimonja tal-ftu˙ Il-Bank HSBC Malta feta˙ mill-©did il-bibien talferg˙a ewlenija u moderna fil-qalba tal-Belt Valletta. Id-dehra ©dida u friska tal-ferg˙a rinnovata tikkumplimenta l-gosti u l-aspettattivi tal-klijenti ta’ HSBC. Kmamar iddedikati g˙al laqg˙at se jipprovdu lill-klijenti b’iktar privatezza, filwaqt li innovazzjonijiet moderni b˙al talking ATMs li juΩaw teknolo©ija

bil-vuçi biex jiΩguraw esperjenza a˙jar u aktar façli g˙al klijenti b’vista limitata. Meta klijent iqabbad kwalunkwe earphone 3.5mm mat- talking ATMs dawn jinbidlu f’magni interattivi. Din it-teknolo©ija tkompli ssa˙˙a˙ is-servizzi bankarji ta’ HSBC li jinkludu mobile banking. Dan is-servizz jippermetti lillklijenti li jimmani©©jaw il-kontijiet mill-kumdità ta’

darhom jew mill-post tax-xog˙ol. Matul l-iΩvilupp tal-pro©ett tal-ATMs g˙al persuni b’vista limitata, ilBank ˙adem mill-qrib mal-Kummissjoni Nazzjonali g˙al Persuni b’DiΩabbiltà (KNPD) u mal-Fondazzjoni g˙all-Aççessibbiltà tat-Teknolo©ija tal-Informazzjoni (FITA). Il-Bank g˙andu pjani li jda˙˙al din il-façilità fl-ATMs kollha tieg˙u f’Malta sal-2015. Bil-ftu˙ mill-©did tal-ferg˙a tal-Belt, in-numru totali tal-ferg˙at rinnovati tal-HSBC issa tela’ g˙al erbatax. Minbarra tal-Belt, HSBC wettaq rinnovazzjoni filferg˙at ta’ Óal Balzan, Bu©ibba, il-Óamrun, isSwieqi, Ra˙al Ìdid, iΩ-Ûejtun, il-Mosta, iΩ-Ûurrieq, San Ìwann, B’Kara, Tas-Sliema u ÓaΩ-Ûabbar f’Malta, u r-Rabat G˙awdex. Il-ferg˙a kienet inawgurata uffiçjalment millMinistru tal-Finanzi, il-Professur Edward Scicluna, flimkien mal-Kap EΩekuttiv ta’ HSBC Malta Mark Watkinson. Il-Kap tar-Retail Banking and Wealth Management ta’ HSBC Malta Paul Steel u s-Sindku tal-Belt Valletta l-Professur Alexiei Dingli kienu wkoll preΩenti, flimkien ma’ mistednin u uffiçjali o˙ra mill-Kummissjoni Nazzjonali g˙al Persuni b’DiΩabbiltà (KNPD) u l-Fondazzjoni g˙allAççessibbiltà tat-Teknolo©ija tal-Informazzjoni (FITA). Mark Watkinson qal: “Il-Belt Valletta hi çentrali g˙all-ekonomija Maltija u HSBC hu poΩizzjonat strate©ikament fil-qalba tal-belt kapitali biex nipprovdu servizzi finanzjarji u express banking millaqwa lill-klijenti. Ir-rinnovazzjoni tal-ferg˙a hi la˙˙ar wa˙da f’serje ta’ investimenti li wettaq il-Bank biex ikompli jtejjeb l-operat tieg˙u f’Malta.” Barra minn hekk, aktar kmieni din is-sena, il-Bank introduça s-servizz ta’ mobile banking. Is-sit ewlieni tal-Bank www.hsbc.com.mt issa jista’ jittella’ b’mod façli minn kwalunkwe mowbajl.

Edizzjoni Limitata taL-PERRiER isPiRata minn stREEt aRt G˙al darb’o˙ra, il-Perrier, l-ilma minerali le©©endarju bil-gass naturali, qed jadotta innovazzjoni artistika li se tkun qed timpressjona anke lil dawk li s-soltu ma jimpressjonawx ru˙hom malajr. Bis-sa˙˙a tal-effervexxenza, il-kreattività u l-vitalità, il-Perrier qed juΩa l-Arti tat-Triq (Street Art) b’riΩultat tassew sorprendenti, pass ’il quddiem maΩ-Ωminijiet. G˙al din l-edizzjoni limitata l-©dida, ilPerrier g˙aΩel tlieta mill-aktar artisti tattriq influwenti tad-dinja: JonOne, Amerikan g˙alkemm Pari©in bl-adozzjoni; l-artist poeta ÌappuniΩa Sasu; u l-umanista BraΩiljan Kobra. Dawn it-tliet artisti ˙olqu disa’ disinji uniçi biex jikkumplimentaw il-fliexken ikoniçi tal-˙©ie©, ilfliexken tal-plastik PET u l-bott il-©did talPerrier. Minn Dali g˙al Colette, Carlu, Villemot, u anke Warhol, il-Perrier dejjem ispira lillaqwa artisti f’dawn l-a˙˙ar deçenji. L-edizzjoni limitata ‘Perrier inspired by Street Art’ hi f’din it-tradizzjoni, eççentrika

daqs qatt qabel u fl-istess ˙in rifreskanti. Dan se jkun l-avveniment tal-Arti tat-Triq ta’ din is-sena, fi spirtu inimitabbli tadditta u çertament differenti. Street Art twieldet, kif jindika isimha, fittoroq, u kwaΩi mill-ewwel qalg˙et il-kritika tal-pubbliku. Illum, imxiet ’il quddiem u qed tgawdi l-g˙arfien universali fiddinja tal-arti. Hekk kif tevolvi kontinwament u ssir parti minn ˙ajjitna b˙ala mezz importanti ta’ espressjoni, Steet Art tkellimna u ma t˙alli lil ˙add indifferenti. B˙al manifest ta’ protesta g˙al-libertà, jew b˙al spluΩjoni ta’ forom u kuluri, ming˙ajr restrizzjoni, li tbiddel il-faççati urbani, Street Art hi xog˙ol li jdum g˙al Ωmien qasir fi stat ta’ revoluzzjoni permanenti. Minn muΩajk g˙al kitba (griffonage), stikers, graffiti u installazzjonijiet – m’hemmx limiti g˙all-kreattività. JonOne minn New York, li ilu jg˙ix Pari©i minn tmiem it-tmeninijiet, jag˙ti dehra ©dida lill-fliexken tal-˙©ie©, Sasu minn Tokyo, il-Ìappun, ˙admet fuq il-

fliexken tal-plastik, u Kobra minn São Paulo, il-BraΩil, ˙a f’idejh il-bott il-©did. Ittlieta flimkien ji©bru n-na˙at differenti tad-ditta: il-vivaçità u l-kura©© espressi minn JonOne, l-eleganza u s-senswalità ma˙ru©a f’xog˙ol Sasu, u l-eççentriçità u

l-im˙abba g˙all-˙ajja bis-sa˙˙a ta’ Kobra. Ilkoll jaqsmu ispirazzjoni u kreattività bla limitu. Il-Perrier hu impurtat, irreklamat u mqassam minn Farsons Beverage Imports Co. Ltd, membru tal-Grupp Farsons.

kullhadd.com

kÓ PRESIDENT

APPUNTAMENTI TAL-PRESIDENT IT-TNEJN 10 TA’ NOVEMBRU 2014 8.00am: 1.00pm:

2.00pm:

Il-President tippresiedi laqg˙a tal-mani©ment filPalazz, il-Belt Valletta Il-President ti©i ppreΩentata pubblikazzjoni blisem Elf Lewn ta’ Mintoff mis-Sa Claire Xuereb Grech akkumpanjata mill-mani©ment ta’ SKS Publishers fil-Palazz, il-Belt Valletta Il-President tiltaqa’ mas-Sur Ivan Ramiro Cordoba u l-membri tal-kumitat tal-Inter Club Pupi Zanetti Malta fuq Ωjara ta’ kortesija filPalazz ta’ Sant’Anton

IT-TLIETA 11 TA’ NOVEMBRU 2014 09.00am

10.00am:

10.30am:

11.00am:

12.00am:

GVERN LI JISMA’ 37 X 3

4.30pm:

Is-Sur Preca jΩur l-iskola Maria Regina, finNaxxar inkonnessjoni mal-Piggy Bank Campaign Il-President ti©i ppreΩentata medalja tal-fidda flokkaΩjoni tal-50 sena mill-Indipendenza millProf. Josef Bonnici, Gvernatur tal-Bank Çentrali ta’ Malta fil-Palazz, il-Belt Valletta Is-Sur Preca jΩur l-iskola St Dorothy, f’TasSliema inkonnessjoni mal-Piggy Bank Campaign Il-President tniedi l-Fine Arts Auction b’risq LIstrina b’Solidarjetà 2014 fil-Palazz, il-Belt Valletta Is-Sur Preca jΩur l-iskola St Michael, f’San Ìwann inkonnessjoni mal-Piggy Bank Campaign Il-President iΩΩur id-dar tat-tfal ta’ Santa TereΩa fiΩ-Ûurrieq

L-ERBGÓA 12 TA’ NOVEMBRU 2014 10.00am:

11.00am:

12.00pm:

3.30pm:

4.00pm:

5.45pm:

8.00pm:

Il-President tiltaqa’ mal-Prof. Arnold Cassola, Chairperson tal-Alternattiva Demokrativa filPalazz ta’ Sant’Anton Il-President u s-Sur Preca jniedu Paqpapqli g˙all-Istrina b’Solidarjetà 2014 fil-Palazz ta’ Sant’Anton Il-President tiltaqa’ mal-istudenti li jattendu liskola ta’ St Francis ta’ Hal Luqa, fil-Palazz ta’ Sant’Anton Il-President tattendi laqg˙a organizzata minn Ethnobotanical Research fi ˙dan il-Fondazzjoni tal-President g˙all-Ìid tas-Soçjetà fil-Palazz ta’ Sant’Anton Is-Sur Preca jippresiedi l-Working Committee tal-Malta Community Chest Fund fil-Palazz ta’ Sant’Anton Il-President u s-Sur Preca jattendu g˙allGraduation Thanks Giving Mass konçelebrata mill-E.T. Mons. Charles Scicluna, Isqof ta’ San Leone u l-Amministratur Appostoliku sede vacante fil-Konkatidral ta’ San Ìwann, il-Belt Valletta Il-President tippresiedi t-tnedija tal-ktieb In at the Deep End – reminiscences of a Maltese Surgeon mill-Prof. Carmel Lino Cutajar filPalazz ta’ Sant’Anton

Il-President ta’ Malta tista’ ti©i kkuntattjata bl- email marielouise.coleiro@gov.mt Is-Sur Edgar Preca edgar.preca@gov.mt

jista’

ji©i

kkuntattjat

bl- email

L-Uffiççju tal-President jista’ ji©i kkuntattjat permezz tal-email presidentsappointments.opr@gov.mt jew bin-numru tat-telefown 2122 1221, il-Palazz il-Belt Valletta (mit-Tnejn salÌimg˙a) jew bin-numru tat-telefown 2144 0354, il-Palazz ta’ Sant’Anton (mit-Tnejn sal-Óadd) u l-Uffiççju tal-Malta Community Chest Fund f’G˙awdex bin-numru tat-telefown 2155 3807.

Skeda kÓ

09|11|2014 27

kullhadd.com

06.00 07.30 08.30 09.00 09.30 10.00 10.30 12.00 12.10 15.00 15.05 18.00 18.15 18.40 20.00 20.50 23.00 23.20

A˙barijiet Alexander’s Lost World Madwarna Il-Gwerra l-Kbira Gadgets House Hunt Malta u Lil Hinn Minnha A˙barijiet Óadd G˙alik A˙barijiet Óbieb u G˙edewwa A˙barijiet Madwarna Opening Ceremony JESC A˙barijiet X-Factor UK A˙barijiet Rajt Ma Rajtx

07.00 08.30 10.00 11.00 12.00 13.00 13.30 14.00 15.00 15.10 18.00 18.30 19.00 19.30 20.30

06.00 Fuori Orario 06.55 Ai Confini Dell'arizona 07.45 Se La Polizia Fosse In Mano Alle Donne 08.00 Film O L’Ammazzo O La Sposo 09.25 Metropoli 11.10 TGR 13.05 Colpo Di Scena 14.00 TG Regione 14.15 TG3 14.30 In 1/2 Ora 15.00 TG3 LIS 15.05 Kilimangiaro 19.00 TG3 20.00 Blob 20.10 Che Tempo Che Fa 21.45 Speciale Elisir 23.30 TG3

06.15 07.00 07.35 08.35 10.30 12.25 13.00 14.00

07.00 07.15 07.30 07.35 07.55 08.05 08.15 09.00 09.30 10.15 11.10 12.05 12.55 13.45 14.15 15.00 17.30 18.25 19.10 20.00 20.30 21.00 21.50 22.45

06.30 07.00 07.15 08.00 08.30 10.00 10.30 11.30 12.30 12.40 13.00 14.00 14.30 16.55 17.30 17.40 18.15 18.45 19.30 20.20 21.30 22.55 23.30

One News Snajja’ Maltin Pink Panther (R) Flimkien ma’ Nancy (R) Paper Scan Tlaqna sal-Belt Aroma Kitchen (R) Gaxin One News Telebejg˙ In D House (R) Dchange (R) Arani Issa (R) Top Model One News On D Road Esperti Joe’s Kitchen One News It-Tfal L-Argument Fresh & Funky (R) One News

07.00 08.15 09.00 10.00

06.00 06.30 07.00 07.51

Film: Amatemi Nautilus Jake E I Pirati Dell'isola Sulle Tracce Del Bombo RimBalzante Avengers Assemble Il Nostro Amico Charly Cronache Animali Mezzogiorno In Famiglia Tg2 Giorno Tg 2 Motori Quelli Che Aspettano Quelli Che Il Calcio Tg2 L.I.S. Stadio Sprint 90° Minuto Squadra Speciale Cobra 11 Tg2 N.C.I.S. Tolleranza Zero Gp Brasile Gara

08.15 08.35 10.45 11.30 13.00 13.30 13.45 15.30 17.05 17.10 18.10 19.35 20.30 21.00 21.45 21.55

07.00 07.30 07.55 09.45 10.45 11.30 13.30 14.00 14.40 16.20 18.10 20.00 20.30

Omnibus TG LA7 Omnibus L’Aria Che Tira Otto E Mezzo Sabato (R) Bersaglio Mobile (R) TG LA7 Tg La7 Cronache Jesse Stone: Nel Mezzo Del Nulla Suor Therese L’Ispettore Barnaby TG LA7 Domenica Nel Paese Delle Meraviglie 21.10 La Gabbia

10.45 12.30 14.00 14.05 15.35 16.30 17.10 18.00 18.05 18.40 19.30 20.15 20.40 21.40 21.45 23.15

A˙barijiet The Client (R) G˙alkul˙add Quddiesa mis-Santwarju tal-Madonna ta’ Pinu Se NiΩΩew©u Telebejg˙ A˙barijiet Telebejg˙ Iswed fuq l-Abjad (R) Sport Extra Wheelspin (R) A˙barijiet Flusek (R) What’s for Dinner A˙barijiet G˙alik fl-Ewropa Becky A˙barijiet Replay A˙barijiet

Gigglebiz Charlie And Lola Woolly & Tig Mr Bloom’s Nursery Bobinogs Little Prairie Dogs The Weakest Link Me And Mrs Jones Doctor Who The Paradise Outcasts The Weakest Link Tough Guy Or Chicken? Me And Mrs Jones Doctor Who Doctors Outcasts Doctor Who The Paradise Me And Mrs Jones Hebburn Southcliffe Hustle Life On Mars

20.40 22.00 22.30 23.00

A˙barijiet TVAM (R) Saint And Sinners Animal Diaries Kurrenti JESC Special Gadgets Saints And Sinners It-Triq/Twelid TVPM (R) Gadgets 3 Pointer Valletta Saints And Sinners A˙barijiet g˙al Persuni b’Nuqqas ta’ Smig˙ Guggen Band Madwarna Frekwenzi A˙barijiet Sportivi

06.00 06.30 10.00 10.30 10.55 11.50 12.00 12.10 12.20 13.30 14.00 16.35 18.50 20.00 20.35 21.25 21.30 23.30

Parlamento Punto Europa Unomattina In Famiglia Buongiorno Benessere A Sua Immagine Santa Messa A Sua Immagine Recita Dell'angelus A Sua Immagine Linea Verde Albania Telegiornale L’Arena Domenica In L’Eredità Telegiornale Affari Tuoi Carosello Reloaded Una Pallottola Nel Cuore Speciale TG1

16.05 18.10 18.30 19.00 19.15 21.30

Deja Vu Ii Super Partes Super Car I A-Team V La Tenera Canaglia Studio Aperto Sport Mediaset XXL Paladin. Dawn Of The Dragon Slayer Il Ritorno Di Nessie Tom E Jerry Studio Aperto Love Bugs Il Signore Degli Anelli Adam Kadmon

06.00 07.55 08.00 08.50 10.00 11.00 12.00 13.00 13.40 14.00 18.45 19.57 20.00 20.40 21.12 23.30

Prima Pagina Tg5 Traffico Tg5 Le Frontiere Dello Spirito The Chef Ii Le Storie Di Melaverde Melaverde Tg5 L’Arca Di Noè Domenica Live Avanti Un Altro Tg5 Prima Pagina Tg5 Paperissima Sprint Domenica I Cesaroni X-Style

06.00 06.05 06.10 06.30 07.00 07.20 08.00 09.00 10.00 10.50 11.30 12.00 13.00 13.56 14.30 17.37 18.55 19.35 21.32

Zig Zag Personaggi TG4 Night News Televendita Media Shopping Zorro Super Partes Il Meraviglioso Volo Degli Uccelli Terra! Santa Messa I Grandi Della Fede TG4 I Grandi Della Fede Pianeta Mare Donnavventura Le Miniere Di Re Salomone Le Fidanzate Di Luke TG4 Tempesta D’Amore Gli Spietati

06.15 07.05 07.30 08.20 09.10 10.00 10.25 11.15 12.05 13.20 13.45 14.35 15.25 16.40 17.30 18.20 19.10 20.00 20.50 22.05 22.55 23.20 23.45

Food Network Challenge Siba’s Table Have Cake Will Travel Barefoot Contessa Siba’s Table Guy’s Big Bite Unique Eats Hungry Girl Diners, Drive-Ins and Dives Guy’s Big Bite Barefoot Contessa Siba’s Table Diners, Drive-Ins and Dives Barefoot Contessa Siba’s Table Diners, Drive-Ins and Dives Barefoot Contessa Chopped South Africa Diners, Drive-Ins and Dives Barefoot Contessa Siba’s Table Siba’s Table Chopped South Africa

07.40 08.05 08.30 09.25 09.50 10.15 10.40 11.10 11.35 12.00 12.25 12.50 13.15 13.45 14.35 15.00 15.25 15.50 16.15 17.05 17.30 18.00 18.55 19.45

Healthy Appetite With Ellie Krieger Chasing The Yum Extreme Cuisine With Jeff Corwin Candice Tells All Desperate Landscapes 10 Grand In Your Hand Selling LA Keasha’s Perfect Dress Eating Art Chef Abroad Eating Art My Yard Goes Disney Desperate Landscapes Million Dollar Rooms House Hunters Selling LA 10 Grand In Your Hand Suggs’ Italian Job House Hunters Healthy Appetite With Ellie Krieger Chef Abroad Extreme Cuisine With Jeff Corwin Vintage Hunter Keasha’s Perfect Dress

06.00 08.30 10.35 12.15 13.05 13.55 15.35 16.25 17.15 18.05

Toddlers & Tiaras Cake Boss Little People, Big World My Crazy Obsession 40-Year-Old Child Cake Boss Little People, Big World Outrageous Emergency Your Style In His Hands Something Borrowed, Something New Randy’s Wedding Rescue 90 Days To Wed Gypsy Sisters What Not To Wear

20.10 21.00 21.50 22.40

ESPERTI, illum fis-18.15 fuq One 06.00 07.00 07.30 08.00 09.00 11.00 11.30 12.00 13.00 16.00 17.00 19.00 21.00 22.00 22.30 23.00

Nick Cannon’s Big Surprise Extreme Close-Up Style Star Nene Leakes Rich Kids Of Beverly Hills E! News Party On Untold With Maria Menounos Keeping Up With The Kardashians E! News Rich Kids Of Beverly Hills Keeping Up With The Kardashians House Of Dvf. Fashion 101 E! News The Soup E! News

08.30 Rally FIA European Rally Championship in Corsica 09.00 WATTS 10:00 Weightlifting: World Championship in Almaty 12.45 Rally: FIA European Rally Championship in Corsica 13.15 WATTS 14.00 Weightlifting: World Championship in Almaty 16.45 Equestrianism: FEI World Cup 18.00 Tennis: US Open in New York 20.00 Boxing: Heavy Weight 21.30 Motorsports: Motorsports Weekend Magazine 21.45 Figure skating: ISU Grand Prix 23.45 Weightlifting: World Championship in Almaty

06.00 06.25 07.15 09.05 09.55 10.50 11.40 12.35 13.30 14.25 16.15 17.10 18.05 19.00 20.00 21.00 22.00 23.00

07:05 07:55 08:20 08:45 09:10 09:35 10:00 10:25 10:50 11:15 11:40 12:05 12:30 12:55 13:20 13:45 14:40 15:30 15:55 16:20 16:45 17:10 17:35 18:00

How Do They Do It? Overhaulin’ Mega Builders The Big Brain Theory The Liquidator Lost And Sold Storage Hunters Auction Kings Dynamo Close-Up Kings Mind Control Freaks Magic Of Science Bike Battles Fat n’ Furious Chrome Underground Tethered Marooned With Ed Stafford Deadliest Catch

Bubble Guppies Go, Diego, Go! Winx Club The Fairly OddParents Sanjay and Craig Kung Fu Panda The Legend of Korra Turtles T.U.F.F. Puppy Winx Club iCarly Sam & Cat Victorious Big Time Rush Marvin Marvin SpongeBob SquarePants The Penguins of Madagascar The Fairly OddParents iCarly Big Time Rush Victorious Life With Boys SpongeBob SquarePants Turtles

06.55 08.30 10.05 11.40 13.35 15.05 16.55 17.10 18.55 21.00 22.50

UHF Canadian Bacon Playing Mona Lisa Popi Throw Momma From The Train Baby Boom Mgm’s Big Screen Nobody’s Fool Texasville City Slickers Once Bitten

Il-programm Esperti huwa kwiΩΩ divertenti mmirat lejn il-familja kollha, fejn Ωew© mistiedna fl- istudio jippruvaw jaqtg˙u x’setg˙et kienet ir-risposta ta’ ‘panel espert’ ta’ tfal g˙al diversi mistoqsijiet ˙elwin u kurjuΩi. Il-grupp tat-tfal li qed naraw f’din l-iskeda hu kompost minn, Sven Aguis, Adam Attard, Eve Buttigieg, Marie Buttigieg, Emma Leigh Callus, Jake Cini, Zak Cutajar Licari, Zea Cutajar Licari, Joy Gafà, Cherise Grima u Liam Spiteri. Bi produzzjoni ta’ Madmovies Productions Ltd u preΩentazzjoni ta’ Louise Doneo, Esperti huwa ta’ kumpanija sabi˙a g˙allÓadd filg˙axija. ARANI ISSA, g˙ada fit-20.20 fuq One

06.00 06.25 07.15 08.10 09.05 10.00 10.55 11.50 16.25 17.20 18.15 19.10 20.05 21.00 21.55 22.50 23.45

Monkey Life Must Love Cats My Pet’s Gone Viral My Cat From Hell Animal Maternity Treehouse Masters Clash Of The Dinosaurs Wildest Latin America Wild Hawaii Tanked Cute to Killer Charles & Jessica: A Chimp Tale Shark Feeding Frenzy Cute to Killer Charles & Jessica: A Chimp Tale I’m Alive Shark Feeding Frenzy

Fejn qatt imma©inaw Paul u Carmen – Ωew©t a˙wa li g˙addew u g˙adhom g˙addejjin minn ˙afna diffikultajiet – li mistieden mhux mistenni kien ser jaqta’ x-xewqa ta’ ˙ajjithom! Arani Issa g˙andu sorpriΩi kbar anke g˙al Karen, mara u omm ta’ kura©©, li kuljum qed tissielet biex trabbi l-familja tag˙ha b’tant g˙oΩΩa! U Leanne, tfajla li kellha tfulija diffiçli, li kienet kwaΩi tilfet kull tama u skop f’˙ajjitha, sakemm darba minnhom… Dan u aktar f’Arani Issa. ONE NIGHT STAND, nhar it-Tlieta, fid-21.30 fuq One Bloger, omm u attriçi hija t-ta˙lita ta’ One Night Stand din il©img˙a. Il-bloger li kultant taqla’ kontroversja, Alison Bezzina, li mag˙ha ser nitkellmu fuq l-affarijiet u sistemi ta’ madwarna li jirrabjawha. Omm b˙al ˙afna nisa, però, ta’ tifla veramant speçjali – Joanne (omm Gaia Cauchi) ir-rebbie˙a tal-Junior Eurovision. Kemm hemm preparamenti? Kemm tqatta’ ˙in tistudja Gaia? U fuq kollox, kif inbidlet il-˙ajja tag˙hom? Niltaqg˙u wkoll ma’ Lara Cushcieri, attriçi simpatika ˙afna, bint Angela Agius, li tirrakkontalna ˙afna fuq il-˙ajja privata tag˙ha, kemm dwar lim˙abba u kemm ix-xog˙ol.

28 09|11|2014

kullhadd.com

KÓ ÇINEMA

jikteb CARMELO BONNICI

MIÇ-ÇINEMA ThE BEsT OF ME

ROMANTIKU

L-EWWEL IMÓABBA TIBQA’ TIRRENJA ÌO FIK

Atturi Ewlenin: Michelle Monaghan, James Marsden, Luke Bracey, Liana Liberato, Caroline Goodall, Sebastian Arcelus Direttur: Michael Hoffman Distributur: E-One Films Ma˙ru© minn KRS Releasing Ltd Kull ftit taΩ-Ωmien sirna nistennew produzzjoni bbaΩata minn fuq xi ktieb tal-popolari awtur Nicholas Sparks. Ixxog˙lijiet hekk imsej˙a ‘talmaktur’ ta’ dan il-kittieb jattiraw udjenzi kbar, fosthom anke Ω-Ωg˙aΩag˙. The Best Of Me, film romantiku u melodrammatiku, fih lingredjenti kollha tas-soltu abbinati ma’ Sparks , bid-differenza li, din id-darba, insibu wkoll xi daqsxejn azzjoni u anke m˙abba ftit spinta. Il-

Óin: 119 min. Çert. 12A motto ta’ dan ix-xog˙ol hu li wie˙ed qatt ma jista’ jinsa lewwel im˙abba veru ta’ ˙ajtu. Dawson Cole (Bracey) u Amanda Collier (Liberato) malajr jin©ibdu lejn xulxin daqs kalamita meta jkunu g˙adhom l-iskola. Minn meta kienet tifla, Amanda dejjem kellha ˙ajja kwaΩi perfetta u fer˙ana. Mhux l-istess nistg˙u ng˙idu g˙al Dawson, tifel li ççirkostanzi ta’ Ωmienu servew ta’ danni g˙alih u min˙abba

fihom kellu wkoll jitlaq middar. IΩda hu, tfajjel b’qalbu f’idu, dejjem sab l-inkwiet ji©ri warajh sa ma wasal fl-estremità li, b’intenzjonijiet nobbli, kellu jtemm ˙esrem ir-relazzjoni tieg˙u ma’ Amanda. Wara g˙oxrin sena jer©g˙u jiltaqg˙u fil-belt Ωg˙ira li trabbew fiha meta jattendu lfuneral ta’ ˙abib, u l-im˙abba sfiqa ta’ qabel ter©a’ tinbet. Linkwiet tal-passat jer©a’ jsib lil Dawson (Marsden), waqt li Amanda (Monag˙an) issa b’dar lussuΩa, ra©el b’suççess fin-negozju u tifel teenager tassew edukat, tinsab bejn ˙altejn kif se tirrea©ixxi. The Best Of Me juri kif, maΩΩmien, iç-çirkostanzi jinbidlu; dak li wie˙ed kien jg˙oΩΩ jista’ jisfuma fix-xejn u li lg˙aΩliet li nag˙mlu snin qabel

mhux dejjem jiΩvolgu kif nixtiequ. L-andament tal-film hu xi daqsxejn konfuΩ billi sikwit jaqleb mill-passat g˙al dak li jse˙˙ g˙oxrin sena wara u dan mhux dejjem b’ordni kronologika. Biex ja˙dmu l-partijiet prinçipali tal-ma˙bubin kien hemm bΩonn Ωew© pari ta’ atturi – dawk Ωg˙aΩag˙ u dawk adulti. Din hi xi ˙a©a komuni g˙al dan l-awtur, b˙al f’ The Notebook . Luke Bracey filparti ta’ Dawson Cole teenager , tfajjel ta’ qalb ˙anina, imma sfortunat b’reputazzjoni mhix tajba, ta’ ftit kliem, b’dehra vulnerabbli iΩda attent g˙all-inkwiet u b’wiçç espressiv li jindika ˙afna (a la James Dean), forsi hu l-iΩjed wie˙ed li jimpressjona.

ÇINEMA KÓ

09|11|2014 29

kullhadd.com

ThE GIvER

IDEALISTIKU

DINJA B’SOÇJETÀ MINGÓAJR IDENTITÀ PERSONALI

Atturi Ewlenin: Brenton Thwaites, Jeff Bridges, Meryl Streep, Alexander Skarsgaard, Katie Holmes, Taylor Swift Direttur: Phillip Noyce Distributur: Entertainment Films Ma˙ri© minn KRS Releasing Ltd

Óin: 97 min

Ner©g˙u ninsabu f’dinja ta’ konformità u ser˙an il-mo˙˙ fejn il-bniedem, wara ˙erba totali ma’ kullimkien, issa qed jg˙ix f’post ideali, nadif u m i b n i m i ll-©did f’ The Giver . Kull emozzjoni issa hija nieqsa f’soçjetà ming˙ajr individwalità. Jonas (Thwaites), ©uvni ta’ 16-il sena qed jg˙ix ˙ajja trankwilla, nieqsa minn kull ˙sieb fejn jobdi l-ordni stretta tal-post. Jag˙mel ˙abib ma’ The Giver (Bridges), ra©el anzjan, pulit, b’le˙ja bajda, li hu l-uniku wie˙ed li jikkonserva l-memorji tal-passat taççittadini kif ukoll l-istorja talumanità. M a l a j r j o s serva l-verità oskura tal-passat sigriet tannies. B’dan l-g˙erf ©did jirrea l i z z a l i d i n mhix il-˙ajja g˙alih u dak li ja˙seb li se jwettaq jista’ j©ib periklu u mewt g˙alih u g˙al dawk li tassew i˙obb u jirrispetta. Biex jer©a’ jgibilhom l-identità dinjituΩa misruqa lilhom u fil-proçess jipprote©ihom, se jipprova xortih f’˙a©a li ˙add qatt qabel ma rnexxielu jwettaq. The Giver hu bbaΩat minn fuq il-ktieb tant ma˙bub miΩΩg˙aΩag˙ tal-istess isem li k e l l u b e j g ˙ ta’ madwar

g˙axar miljun kopja madwar id-dinja. Id-direttur Awstraljan Phillip Noyce, biex juri l-aççettazzjoni servili taç-çittadini, fejn l-emozzjonijiet u r-rieda tag˙hom ma jeΩistux, iffilmja ˙afna minn dan ix-xog˙ol bla kulur, b˙alma g˙amel Gary Ross fi Pleasantville (1998). Meta jibdew ©ejjin il-memorji tad-dinja ta’ qabel il-kalamita, din il-produzzjoni taqleb g˙all-kulur. Dan ix-xog˙ol, barra l-azzjoni, juri temi ta’ djalogu erudit, kariΩma u meditazzjoni.

Çert. 12A

KOMPETIZZJONI EMPIRE CINEMA

L-AQWA ÓAMES FILMS Bejn id-29 ta’ Ottubru u t-2 ta’ Novembru 2014

Mistoqsija g˙al din il-©img˙a: Min hu d-direttur tal-film The Best Of Me? Ibg˙at it-twe©iba tieg˙ek lil: Kompetizzjoni Films, KullÓadd, ÇNL, Triq Mile End, il-Óamrun. Ir-rebbie˙ jirba˙ Ωew© biljetti ming˙and l-Empire Cinema ta’ Bu©ibba. Rebbie˙ tal-©img˙a li g˙addiet: JOSEPH AQUILINA, Benny Flats 1, Triq Hughes Haller, Tas-Sliema.

1. 2. 3. 4. 5.

Teenage Mutant Ninja Turtles Fury The Maze Runner Dracula Untold Dolphin Tale 2

30 09|11|2014

kullhadd.com

KÓ AVVIÛI

AVVIÛI KLASSIFIKATI PROPRJETÀ GÓALL-BEJGÓ Appartament f’Wied il-G˙ajn fit-tieni sular g˙all-bejg˙, viçin il-ba˙ar, Ωew© kmamar tas-sodda, kamra tal-banju, kçina u dining room combined . Fully furnished b’g˙amara u appliances ©odda. Jinkludi parti millbejt b’kamra tal-˙asil b’toilet, shower u sink. Prezz ta’ €79,000 freehold (bla çens). Çempel 2700 1031 wara s7pm jew 9812 1011 il-©urnata kollha. TANAYA’S Dev. Ltd: G˙aΩla kbira ta’ appartamenti f’kull Ωona ta’ Malta. Jinbieg˙u ming˙ajr depoΩitu u n˙allsulek il-kuntratt. Offerta speçjali. G˙al aktar dettalji çempel 9992 4999. Ming˙ajr a©enti jekk jog˙©bok.

KIRI TA’ BAR Il-Kumitat Laburista ta’ ÓadDingli ser ikun qieg˙ed jilqa’ offerti g˙all-kiri tal-Bar taçÇentru Laburista f’ÓadDingli. L-offerti jintlaqg˙u mit-Tnejn 27 ta’ Ottubru 2014 sat-Tn ejn 24 ta’ Novembru 2014 fis-7pm. Ilformola tal-applikazzjoni tista’ tin©abar billi ççempel lill-President fuq 7939 8896 jew lis-Segretarju fuq 7994 1293. Il-Kumitat jista’ jirrifjuta kull offerta, anke l-aktar wa˙da vanta©©juΩa.

AFFARIJIET GÓALL-BEJGÓ Treadmill li tifla˙ sa 100kg. Kundizzjoni tajba u ©iet serviced is-sena l-o˙ra. Ma tantx intuΩat. Prezz ta’ €160 jew viçin. Çempel 7930 0261. Kajjik tal- fiber 14-il pied. Magna inboard Aircool. Óadmet inqas minn 100 sieg˙a.

G˙andu gabuz, arial tal-VHF u karru. Kundizzjoni tajba ˙afna. Çempel 7709 0509 jew ibg˙at email l i l j o e carm@meli t a . c o m . P r e z z negozzjabbli. Affarijiet tal-Milied, Keychains, maggijiet (mugs), tazzi u bowls tar-reklami, statwi, inkwatri u affarijiet o˙ra tad-dar. Prezzijiet ir˙as. Bargain. Çempel 7965 1011.

Long play turn table player tad-ditta F i s h e r M T - 6 4 0 , kwaΩi ©did. Prezz €60 jew offerta viçin. Çempel 7930 0261. PVC car cover u underlay g˙al Pe u g e o t 205. Kundizzjon i t a j b a ˙ a f n a . Prezz €60 jew offerta viçin. Çempel 7930 0261. Sett tal-pranzu mahagony (tal-kewba) li jinkludi mejda u 6 si©©ijiet, vetrina u side board . Ûew © i l b i e s i t a l preçett ©odda fjamanti talbniet kompluti bi prezz bargain. Çempel 9984 4501.

Sander , ka l i b r a t u r , Ω e w © piedi wisa’, kundizzjoni millaqwa. Çineg grit 60 u 120 biex imorru mag˙ha. G˙al aktar informazzjoni çempel 7961 7945. Inbig˙u kull tip ta’ arlo©©i. Selezzjoni kbira ta’ arlo©©i tal-idejn C a s i o u C i t i z e n , kemm digital jew analogs , varjetà kb i r a t a ’ alarm clocks, kemm Citizen, Seiko Dugena ta l - m a r k a P i e r r e Cardin. Varjetà sabi˙a ta’ cuckoos li ja˙dmu kemm bil˙abel u bil-batterija. Prezzijiet tajbin. Nag˙mlu wkoll tiswijiet ta’ arlo©©i talidejn, tal-˙ajt u grandfather clocks . Nag˙mlu wkoll testing bil- pressure test machine , sistema ta’ testing g˙al kull tip ta’ arlo©©i biex jintuΩaw g˙all-ilma (vacuum test u pressurised test) waqt li qieg˙ed tistenna g˙alih.

Tiswija bil-garanzija. Irrikorru 110, Triq ilKungress Ewkaristiku, ilMosta. Çempel g˙al aktar informazzjoni fuq 2141 7253 jew 9982 5389.

SERVIZZI Korsijiet f’livell Ordinarju f’diversi su©©etti b˙allMatematika, IngliΩ, Malti, FrançiΩ, FiΩika u o˙rajn. Noffru wkoll korsijiet talECDL. Prezz €35 kull module. Noffru wkoll korsijiet baΩiçi fil-kompjuter, €50. Çempel 2166 2241 jew 7766 2241 jew Ωur is-sit elettroniku www.tudorinstitute.com Tewmi Group g˙al lezzjonijiet tal-karozzi kemm manual u kif ukoll automatic. Cab service u karozzi g˙all-kiri bi prezzijiet ra©onevoli. Ûur issit www.tewmi.com jew çempel 9942 2422. Lezzjonijiet taΩ-Ωfin fuq stili ballroom jew LatinAmerikan. Lezzjonijiet taΩΩfin g˙all- beginners u kompetizzjonijiet minn Imperial Qualified Dance Teacher (ISTD) Ibg˙at SMS fuq 7925 3015 jew çempel 2138 6818 sa 12.00pm. Medina Home for The Elderly, 106 Labour Ave, irRabat. Dar g˙all-anzjani mg˙ammra bil-ku mditajiet kollha. Staff ikkwalifikat. Nur ses u care wor kers 24 sieg˙a. Prezzijiet ra©onevoli li jibdew minn €25 kull persuna. Naç çettaw respite u bed ridden. Çempel fuq dawn in-numri: 2145 4908, 2145 4858 jew 7945 4908. Care and Cure Group Ltd: infermiera m˙arr©a, caring assistants , nannies , nies im˙arr©in biex iΩommu kumpanija, g˙ajnuna fid-djar u night sitters. Servizz ta’ 24 sieg˙a, G˙andna wkoll g˙allkiri: wheelchairs, hoists, com-

Kupun AvviΩi Klassifikati IKTEB L-AVVIÛ F’DAN L-ISPAZJU NOTA IMPORTANTI: Çekkijiet g˙andhom ji©u indirizzati lil SOUND VISION PRINT LTD

modes, walking frames u hospital beds . G˙al aktar informazzjoni çempel fuq dawn in-numri: 2137 6946/9947 0178 Ûwi©ijiet, g˙erusija u relazzjonijiet o˙ra. DNA testijiet forensiçi, tfal ma˙tufa minn Malta, kaΩijiet çivili, kaΩijiet o˙ra fil-qorti. Problemi ta’ kumpaniji jew negozju. Nag˙tu xhieda fil-Qorti. Na˙dmu f’Malta u kif ukoll barra. Çempel 7959 0000 jew info@privateinvestigationmalta.com

fuq is-sit doitall.com

www.darren-

Il-bejt tieg˙ek jag˙mel lilma? G˙andek problema ta’ moffa? Kenda Ltd issolvilek il-problema. Nispeçjalizzaw fuq xog˙ol ta’ waterproofing u membrane b’10 snin garanzija. Xog˙ol professjonali blaqwa materjal ISO pool. G˙al stima bla obbligu çemplu 7972 9967 jew Ωur is-sit www.kendawaterproofing.co m

AVVIÛI OÓRA XOGÓOL TA’ MANUTENZJONI Tiswija u installazzjoni fuq estensjonijiet tat-telefowns g˙al kull tip ta’ linji fissi. Çempel fuq 7993 0419. Varjetà ta’ ˙wat, ˙oroΩ, kanali tal-ilma, çangatura qadima jew ©dida, kantun qadim, lavur ta’ kull tip. Çempel lil Jason fuq in-numru 2143 2352 jew 9947 7167. Jason Gatt g˙al kull xog˙ol ta’ tibjid u tik˙il, kisi normali, fuq il-fil, fuq xog˙ol antik u bil-pont, kisi bil-©ibs u graffiato . Kiri ta’ cherry picker (tower ladder). Çempel fuq 9945 4235 jew 2180 5811. WP Ltd ta’ Triq ix-Xitwa, Óal Qormi, jispeçjalizzaw fuq xog˙ol ta’ waterproof membrane, damp proofing u rubberised paint. 25 sena esperjenza. Stimi b’xejn u prezz moderat. Çempel 2148 8972, 2143 8326, 9944 5527 jew 9949 3840 jew Ωur is-sit www.wpmalta.com G˙al kull tip ta’ xog˙ol fuq faççata, bjut, appo©©i, gallarijiet, eçç. Membrane jew liquid membrane. Mela pprote©i l-proprjetà tieg˙ek mill-ilma tax-xita u çempel issa g˙al stima b’xejn binnumru 7905 8883 jew id˙ol

MUSIC LINK Issibilna kull tip ta’ strumenti muΩikali, fosthom drums kemm akustiçi u elettriçi, cymbals, percussion, pjanijiet di©itali, baby grand pianos, sound mixers u sound cards. Apparat ta’ DJ sound systems, kitarri klassiçi u akustiçi, bass guitars , strumenti tar-ram, wood winds, vjolini, spare parts u aççessorji o˙ra. G˙andna ssib ukoll kotba tal-muΩika tat-tag˙lim. Mur Music Link, 262, Triq Fleur-de-Lys, B’Kara. Çempel 2148 2796. AGR A UT O J A PAN ES E PA R T S G Ó AL L- K AR O Z Z I Inbig˙u kull tip ta’ parts ta’ karozzi ÌappuniΩi u Koreani, fosthom Kia, Toyota, Isuzu, Daewoo, Mitsubishi, Honda, Subaru. Huma wkoll importaturi ta’ Ωjut u air filters, shock absorbers, brake pads, clutches, eçç. Parts ©enwini. G˙al aktar informazzjoni çempel 2144 6839 jew 9947 4504. Fax: 2147 0295. Email : alex@agrautoparts.com K li eb g˙al l -b ejg˙ : Ìriewi tal-Ìerman Shepherd, ©enituri ta’ barra. G˙andhom 8 ©img˙at. Çempel 7949 1077. Óanut g˙at-twellija: Grocer f’Ra˙al Ìdid armat bi klijentela tajba, bil-permessi me˙tie©a. Çempel 7989 4867.

Offerta 1: ©img˙a wa˙da

€3.50

Offerta 2: 5 ©img˙at

€10

Offerta 3: 2 avviΩi g˙al 5 ©img˙at

€15

Offerta 4: 13-il ©img˙a

€30

Offerta 5: 26 ©img˙a

€56

Offerta 6: 52 ©img˙a

€93

ÓLAS B’CHEQUE JEW CASH LIL: Sound Vision Print Ltd,

ISEM, KUNJOM U INDIRIZZ

KullÓadd, AvviΩi Klassifikati, Çentru Nazzjonali Laburista, Triq Milend, il-Óamrun, ÓMR 1717.

AVVIÛI KÓ

kullhadd.com

AVVIÛIÌENERALI Kunsill Lokali tal-Fgura Il-Laqg˙a 23 tal-Kunsill li jmiss ser issir nhar it-Tlieta 11 ta’ Novembru 2014 fis-6.30pm fl-Uffiççju Amministrattiv tal-Kunsill. One Club – Weekend Break Riservazzjonijiet miftu˙in g˙al weekend breaks speçjali ta’ Ωew© iljieli, tlett iljieli, u erba’ ljieli, g˙all-a˙˙ar tassena fis-Soreda Hotel, Bu©ibba bil-Gala Night Dinner tala˙˙ar tas-sena inkluΩ fil-prezz. G˙al informazzjoni u riservazzjonijiet çemplu lil Alfred Chetcuti, tel. 2165 7022 u mob. 9924 0855. Ejjew mag˙na niççelebraw l-a˙˙ar u l-ewwel tas-sena flimkien. Garanzija ta’ mistrie˙ u divertiment g˙al kul˙add. Wirja ta’ çeramika minn Darren Spiteri L-G˙aqda Filantropika Talent Mosti tippreΩenta wirja taççeramika fiç-Çentru ta’ Kultura Nazzjonali fir-Razzett talMarkiΩ Mallia Tabone fi Triq Wied il-G˙asel, il-Mosta bejn l-14 t-30 ta’ Novembru 2014. Il-˙inijiet tal-ftu˙ huma: mit-Tnejn sas-Sibt mis-18.00 sat20.30. Ódud mill-10.00 sa 12.00 u mis-18.00 sat-20.30. D˙ul bla ˙las u parke©© mhux problema. G˙al aktar tag˙rif Ωur is-sit elettroniku www.talentmosti.com jew ilpa©na Facebook: razzett tal-markiΩ. Din l-attività qed tittella’ b’koordinazzjoni mal-Kunsill u l-Kap tal-Iskola Sekondarja Bniet, il-Mosta. Tnedija ta’ vidjow muΩikali Wara s-suççess tal-ewwel solo CD single tag˙ha, l-Ave Maria ta’ Caccini, kif ukoll il-vidjow muΩikali ta’ dan isCD, Maria Lewis ippublikat it-tieni solo CD single tag˙ha An Angel. Fil-31 ta’ Ottubru 2014 saret it-tnedija uffiçjali tal-vidjow muΩikali ta’ din is-single An Angel fil-President’s Kitchen Garden, f’Ó’Attard. Qabel ma ntwera l-vidjow muΩikali, Maria Lewis, il-protagonista tas-serata, tat l-interpretazzjoni ta’ din is-silta. Hija kienet akkumpanjata minn Martina Donnelly li hija il- co-star fil-vidjow muΩikali An Angel u li ©iet minn Londra apposta g˙al din l-okkaΩjoni speçjali, kif ukoll mit-tfal kollha li ˙adu sehem fil-vidjow. Dan il-vidjow, bi produzzjoni tal-Era Productions, ta˙t id-direzzjoni ta’ Ray Mizzi, issa huwa aççessibbli g˙al kul˙add fuq YouTube (Maria Lewis – An Angel). G˙al aktar informazzjoni wie˙ed jista’ jid˙ol fis-sit ta’ Facebook ta’ Maria Lewis. L-Erbatax-il skeda ta’ Tal-Ìilju FM 95.4 Is-Soçjetà MuΩikali Madonna tal-Ìilju tal-Imqabba ser tniedi l-erbatax-il skeda tar-radju tal-komunità Tal-Ìilju FM, li ser jixxandar fuq frekwenza 95.4 fuq l-FM Stereo. Dan l-istazzjon ser jifta˙ uffiçjalment nhar il-Ìimg˙a 28 ta’ Novembru 2014, permezz ta’ programm speçjali ta’ inawgurazzjoni li jibda’ fl-4.00pm mill-istudios li jinsabu fil-bini l-©did tal-kaΩin tas-Soçjetà MuΩikali Madonna talÌilju fil-pjazza ewlenija tal-Imqabba u ser jibqa’ jxandar tul il-©ranet tan-Novena tal-Immakulata Kunçizzjoni sa nhar il-Óadd 7 ta’ Diçembru, jum il-festa, b’kollegamenti waqt l-attivitajiet u çelebrazzjonijiet interni u esterni marbuta mal-festa tal-Immakulata Kunçizzjoni, b’tiΩwiqa ta’ programmi li jolqtu l-gosti ta’ kul˙add. Din l-iskeda Ωgur li ser tinΩel g˙asel mas-semmieg˙a ta’ dan l-istazzjon. Diversi programmi li, nistg˙u ng˙idu, issa ndraw u ji©u segwiti ferm f’kull skeda b˙alma huma Breakfast Show , Mid Morning , Drive Time kif ukoll Memories. Apparti minn hekk, il-kummissjoni ˙asbet li ΩΩewwaq l-iskeda bi programmi ©odda ta’ diskussjoni u informazzjoni fosthom Stejjer MuΩikali ta’ Ûmien ilGwerra u Bijorgrafiji. Programmi li jinvolvu l-ferg˙at tassoçjetà b˙al G˙eruq is-Soçjetà . Hemm ta˙lita ta’ programmi o˙ra fosthom Siesta mal-Marçi, Music Mania fejn ser jindaqqu diski kummerçjali, u 90s Parade. Nhar l-Erbg˙a 10 ta’ Diçembru fil-5.00pm jing˙ata bidu g˙al maratona ta’ 75 sieg˙a ta’ xandir minn Edwin Gatt u Jonas Simbeye li tibqa’ sejra sas-Sibt 13 ta’ Diçembru, minn ta˙t it-tinda fil-pjazza tal-Imqabba, li ser tkun imΩewqa b’attivitajiet kontinwi tul is-sig˙at tag˙ha u ser isir tentattiv biex jinkiser rekord ©did ta’ 75 sieg˙a ta’ xandir kontinwu. Il-maratona ti©i konkluΩa fil-pjazza talImqabba waqt attività varjata bis-sehem ta’ diversi kantanti u Ωeffiena flimkien ma’ talent ie˙or. F’din l-istess maratona ser jin©abru fondi li ser imorru g˙all-pro©ett tar-rikostruzzjoni tal-kaΩin tas-Soçjetà. L-g˙eluq uffiçjali tal-istazzjon ser isir il-Óadd 14 ta’ Diçembru fit-8.30pm, fl-istess pjazza, bis-sehem tal-Banda Madonna tal-Ìilju. L-istazzjon ser ikun imxandar dirett fuq www.talgilju.com

09|11|2014 31

AGÓFAS LIKE FUQ IL-PAÌNA TAGÓNA TA’ FACEBOOK www.facebook.com/kullhadd

32 09|11|2014

kullhadd.com

It-tnejn

IT-TEMP GÓAL-LUM

It-tlieta

l-Erbg˙a

TWISSIJIET: Ir-ri˙ mill-Majjistral se jkun ftit qawwi g˙al qawwi u lokalment ikun qawwi ˙afna f’xi waqtiet fuq l-in˙awi fejn jaqbel tal-GΩejjer Maltin. Din it-twissija tibqa’ fis-se˙˙ sat-tmienja tal-lejla (8pm)

KÓ AlMANAKK

RItRAtt MIll-ANtIK

L-OGÓLA TEMPERATURA: 25°C L-INQAS TEMPERATURA: 15°C

22°C

23°C

22°C

18°C

17°C

INDIÇI UV: 3 TEMP: Ftit jew wisq imsa˙˙ab bil-possibiltà ta’ xi ˙albiet iΩolati tax-xita li jsir ftit imsa˙˙ab

Il-Óamis

Il-Ìimg˙a

Is-Sibt

VIÛIBBILTÀ: Tajba RIÓ: Óafif l-aktar mit-Tramuntana li jdur mill-Punent g˙al-Lbiç BAÓAR: Moderat g˙al qawwi li jsir ˙afif g˙al moderat IMBATT: Baxx g˙al moderat mill-Punent Majjistru li jsir baxx

22°C

16°C

TEMPERATURA TAL-BAÓAR: 23°C

SpIÛERIjI lI jIftÓU llUM Il-ÓAdd Vilhena Pharmacy, 3, Triq Sant’Anna, il-Furjana Fra Diego Dispensary, 94, Triq Villambrosa, il-Óamrun Fatima Pharmacy, Triq iΩ-Ûonqor, Santa Venera St Bartholomew Pharmacy, 30, Triq Fleur-De-Lys, Santa Venera SpiΩerija Kappara, Ûbibu Lane, San Ìwann Brown’s Pharmacy, Unit 22, Triq Tigne, Tas-Sliema Balzan Pharmacy, 70, Triq San Fran©isk, Óal Balzan M©arr Pharmacy, Triq il-Kbira c/w Triq Vitale, l-Im©arr Brown’s Village Pharmacy, Triq il-Kbira, il-Mellie˙a Brown’s Pharmacy, 45, Telg˙et Rahal Ìdid, Ra˙al Ìdid Kalkara Pharmacy, 8, Misra˙ l-Arçisqof Gonzi, il-Kalkara May Day Pharmacy, Triq il-Vittorja, ÓaΩ-Ûabbar Gerada Pharmacy, 146, Triq Mater Boni Cosniglii, iΩ-Ûejtun Safi Pharmacy, Triq San Ìwann k/m Triq Bieb il-Ìarra, Óal Safi Tal-Grazzja Pharmacy, Triq Fran©isk Farrugia, ÓaΩ-Ûebbu© Central Pharmacy, Triq G˙ajn Kajjet, ir-Rabat

Maltempata f’Malta fl-1930 li turi xena tipika f’ The Strand f’Tas-Sliema

dIN Il-ÌIMgÓA MIll-IStoRjA

12.10.1978 Il-Papa Ìwanni Pawlu II jing˙ata l-pussess tal-Knisja Katidrali, ilBaΩilika ta’ San Ìwann Lateran, b˙ala Isqof ta’ Ruma

G˙awdex Abela Pharmacy, 42, Triq G.P.F. Agius De Soldanis, ir-Rabat Gozo Chemists, M©arr Road, ix-Xewkija

NUMRI REBBIEÓA LOTTU

59 67 23 83 43 17 50 71

SUPER 5

15 36 03 34 18

GRAND LOTTERY

02 08

06 01 05 09 05

10.11.1989 Jibda l-proçess tat-twaqqih tal-˙ajt ta’ Berlin mill-ÌermaniΩi

KOMPetiZZJONi Ktieb KÓ

09|11|2014 33

kullhadd.com

KOMPetiZZJONi Ktieb Ktieb gÓAt-tfAl

AÇÇÙ!

Il-biΩa’ tal-ewwel jiem tal-iskola. Laççettazzjoni tal-fatt li çerti tfal jistg˙u jkunu differenti, u li din iddifferenza tista’ minflok tispiçça f’sitwazzjoni ta’ bullying tg˙aqqad lill-klassi f’sapport u ˙biberija lejn min hu differenti. Dawn jistg˙u jinstemg˙u b˙ala su©©etti kumplessi, però, fil-ktieb ©did g˙at-tfal iΩ-Ωg˙ar minn 7 snin ’il fuq, Aççù (pubblikazzjoni:

Merlin Publishers), dawn jo˙or©u ming˙ajr ebda sforz minn ©o storja ferrie˙a u divertenti dwar tifel li jismu Teo. Teo jmur l-iskola g˙all-ewwel darba u, hekk kif ikun fil-klassi, jiskopri li kull darba li jag˙tas dan jinbidel – b’xi ma©ija – f’annimal differenti. Hekk, daqqa jsir iljunfant, daqqa rinoçeronti, daqqa xadina, u mitt annimal ie˙or. U kull

darba, jag˙tas…Aççù! Ori©inarjament storja Taljana, din ©iet addattata g˙all-Malti minn ˙add ˙lief Trevor Ûahra, l-awtur Malti g˙at-tfal per eççellenza. Ilpinna ta’ Ûahra tkompli tag˙ti l˙ajja lil din l-istorja ˙elwa u simpatika, li t-tfal se jog˙xew jaqraw. L-istorja fil-ktieb Aççù ! hija akkumpanjata minn illustrazzjonijiet friski u divertenti, kollha bil-

kulur, fejn nistg˙u nsegwu lil Teo u lil s˙abu tal-klassi hekk kif jibdew isibu mod kif jirrea©ixxu fil-klassi g˙at-trasformazzjonijiet ta’ Teo. Anke l-g˙alliema jirnexxilha ddawwar il-lezzjonijiet biex tinkludi din il-fakultà speçjali ˙afna ta’ Teo. Aççù! jinsab g˙all-bejg˙ mill˙wienet tal-kotba kollha, jew direttament minn www.merlinpublishers.com

Mistoqsija: X’jismu t-tifel, il-protagonist tal-ktieb Aççù!?

Ibag˙tu r-risposta tag˙kom lil: Kompetizzjoni Ktieb, KullÓadd, ÇNL, Triq Mile End, il-Óamrun, u tid˙lu biç-çans li tirb˙u l-ktieb AÇÇÙ ©entilment ipprovdut minn Merlin Publishers. Ir-rebbie˙ jit˙abbar nhar il-Óadd 16 ta’ Novembru. Ir-rebbie˙a huma mitluba ji©bru l-ktieb miç-Çentru Nazzjonali Laburista fil-Óamrun billi jippreΩentaw il-karta tal-identità mit-Tlieta sas-Sibt bejn id-09.00 u t-15.00, eskluΩ festi pubbliçi. Intant, ir-rebbie˙ tal-ktieb FERUTI huwa:

JUSTIN HILI, Qavra, Triq il-Grawwa, il-Fgura.

34 09|11|2014

kullhadd.com

KÓ logÓoB

B’4 numri 0059 0119 0215 0273 0279 0427 0723 1079 1158 1196 2154 2215 2387 2446 2549 2668 2715 3034 3677 3823 3979 4695 4737 5292 5621 5720 5726 6056 6347 6761 6929 7118

7175 8168 9104 9384 9473 9754

B’5 numri

B’6 numri

02611 08961 12215 17860 18628 25506 27754 29162 36955 44204 47501 48909 52797 54163 68610 71032 72293 78921 82073 83803 93667 96166

218003 636826 660451 943602

Bi 8 numri 30666637 38110328 56099596 58214382

SUDOKU SPONSORJATA MINN WELLA

Irba˙ xampù u conditioner Wella Aqta’ din il-log˙ba u ibg˙atha: KOMPETIZZJONI WELLA, KullÓadd, Çentru Nazzjonali Laburista, Triq Mile End, il-Óamrun.

Isem: .......................................................................................... Indirizz:......................................................................................... ..................................................................................................... Rebbie˙a tal-©img˙a l-o˙ra: AUDREY TESTA, Ferrata De Noto, 16, Sant’Antnin, iΩ-Ûejtun

Kompetizzjoni Centro Casalinga Ìemma’ s-sitt kupuni u ibg˙athom f’daqqa lil: KullÓadd, Kompetizzjoni Centro Casalinga, Çentru Nazzjonali Laburista, Triq Mile End, il-Óamrun, ÓMR 1717.

Isem:...................................................................................................................................................................

Indirizz:.............................................................................................................................................................. ........................................................................................................................................................................... Nru tal-karta tal-identità:............................................. Nru tat-telefown:........................................................

lOGÓOB kÓ

09|11|2014 35

kullhadd.com

IRBAÓ €25 FI Flus

IBGÓAT DAWN IÛ-ÛEWÌ KOMPETIZZJONIJIET FLIMKIEN U IDÓOL BIÇ-ÇANS LI TIRBAÓ €25 L-indirizz huwa: Irba˙ €25 fi flus, KullÓadd, Çentru Nazzjonali Laburista, Triq Mile End, il-Óamrun.

TIslIBA Mimdudin:

Jum il-Óaddiem (5)

Weqfin:

4. 7. 9,13. 10. 12. 16,18. 18. 19. 20. 21. 23. 24.

Torbot affarijiet goffi bih (5) Orazzjoni (4) Ra©©i ...... (1,1) Linja ta’ ©ebel (6) Nie˙u dak li mhux tieg˙i (6) Dan Taljan ? (6) Minn fejn tg˙addi tal-linja (5) Ara 16 Kumpanija talkarozzi (3) Dejjaq (5) Quinton Tabone Randon (1,1,1) Ìenb (4) L-........... ta’ Mejju,

1. 2,3. 3. 5,11. 6,21W. 8. 11. 12,22. 13. 14. 15. 17. 21. 22.

Taqqab (6) Futbol (6) Ara 2 Qabbad (5) G˙odda (6) Isem il-bypass ta’ Wied il-G˙ajn (9) Ara 5 Miet? (5) Ara 9 IniΩΩlu l-ba˙ar (6) Refa’ (6) Ìnien (3) Ara 6 Ara 12 wieqfa

SOLUZZJONI TAL-ÌIMGÓA L-OÓRA Mimdudin:

Weqfin:

1. 4. 7. ,9,11. 10. 12. 16. 18,19. 20. 21. 23. 24.

1. 2,3. 5,6. 8. 12,22. 13. 14. 15. 17. 21.

Óaw˙a, Mewt, Le Raspa, Ta’ Qali, Kappar, Ava, S˙abi, Skont, TTL, Trux, Sibtu

Óarifa, Wasalt, EΩatti, Earphones, Kallu, PSK, Rattab, Pilatu, Vit, Tut

QED TAGÓRAFHOM? Fir-ritratt hemm Ωew© uçu˙ f’wiçç wie˙ed. Qed tag˙rafhom? Ójiel: Ûew© plejers tal-futbol rinomati li jilag˙abu fi spanja.

Futboler 1:

Futboler 2:

RIÛULTAT TAL-ÌIMGÓA L-OÓRA

Isem: Indirizz:

Nru tat-Telefown: Michael Schumacher

REBBIEÓ TAL-ÌIMGÓA L-OÓRA: L.CARUANA, 23, Bird, Triq San Ìwann, il-Fgura, FGR 1446.

Alain Prost

36 09|11|2014

kullhadd.com

kÓ SPoRTS

JASAL L-GÓAXAR PoLe Rosberg kiseb l-g˙axar pole position tieg˙u g˙al dan l-ista©un. Dan issuççess ifisser li ˙add mis-sewwieqa l-o˙ra m’g˙adu f’poΩizzjoni li jie˙u aktar poles minnu hekk kif Hamilton g˙andu tnejn inqas bis-sessjonijiet ta’ kwalifika ta’ Abu Dhabi biss g˙addispoΩizzjoni tieg˙u. Temp inçert Is-sitwazzjoni meterolo©ika f’Sao Paolo kienet inçerta g˙all-a˙˙ar ilÌimg˙a u s-Sibt. Fil-jiem li g˙addew kien previst li t-tul tal-Gran Premju tal-BraΩil ikun ikkaratterizzat minn maltempati qawwijin. Madankollu, nhar il-Ìimg˙a t-temp kien s˙un u niexef, kundizzjonijiet li g˙amlu ˙sara notevoli lir-roti. Matul il-lejl bejn il-Ìimg˙a u s-Sibt g˙amlet ftit xita ˙afifa, però l-provi u l-kwalifiki re©g˙u raw s˙ana kbira. Minkejja dan il-fatt, it-timijiet g˙amlu ˙afna ˙in i˙arsu ‘l fuq hekk kif ittemp kien imsa˙˙ab g˙at-tul kollu tal-kwalifiki. Madankollu, ix-xita mistennija ma wasletx u ˙afna timijiet niΩlu fuq it-traççat bir-roti rotob, illi

Numru ta’ tidwir

Tul tat-tellieqa

Ìlieda fuq quddiem

305.909 km

F’dawn il-kundizzjonijiet inçerti kien Rosberg illi rnexxielu jeg˙leb lil Hamilton b’vanta©© minimu ta’ 0.033 sekondi. Minkejja li din il-kisba Ωgur tat sodisfazzjon kbir lill-ÌermaniΩ, huwa jaf li bil-Brittaniku ma©enbu, ix-xog˙ol siewi li g˙amel ilbiera˙ jista’ jisfuma fix-xejn sal-ewwel kurva jekk ma jkunx attent fid-difiΩa ta’ postu. Il-Brittaniku wkoll irid i˙ares sew lejn il-mirja tieg˙u g˙aliex il-Williams ilbiera˙ urew li huma kapaçi jikkompetu mal-vetturi tal-Mercedes fuq dan it-traççat. Massa b’mod partikolari deher determinat li ma jiddiΩappuntax lid-dilettanti BraΩiljani hekk kif saq b’aggressivi tà kbi ra tul issessjonijiet ta’ kwalifiki kollha. L-iΩviluppi li introduçew il-McLaren komplew i˙allu effett poΩittiv fuq ilprestazzjonijiet tag˙hom b’Button u Magnussen jiksbu l-˙ames u s-seba’ post rispettivament. Madankollu, iΩΩew© McLarens kienu kwaΩi sekonda

JP Montoya (2004)

dawra rekord

Rebbie˙ tal-2013

S.Vettel POÛ.

ISEM IS-SEWWIEQ

TIM

ÓIN

DISTAKK

01 02 03 04 05 06 07 08 09 10

Nico Rosberg Lewis Hamilton Felipe Massa Valtteri Bottas Jenson Button Sebastian Vettel Kevin Magnussen Fernando Alonso Daniel Ricciardo Kimi Raikkonen

Mercedes Mercedes Williams Williams McLaren Red Bull McLaren Ferrari Red Bull Ferrari

1:10.023 1:10.056 1:10.247 1:10.305 1:10.930 1:10.938 1:10.969 1:10.977 1:11.075 1:11.099

+0.033 +0.244 +0.282 +0.907 +0.915 +0.946 +0.954 +1.052 +1.076

inqas veloçi mil l-koppja tal Mercedes. Vettel se jitlaq mis-sitt post illum, tliet poΩizzjonijiet quddiem Ricciardo li kellu jikkuntenta bid-disa’ post. Fit-

tellieqa tal-lum, l-Awstraljan irid joqg˙od attent li ma jer©ax jag˙mel tluq fjakk b˙al dak li rajna fl-Istati Uniti fejn deher indeçiΩ meta d-dwal qalbu ˙odor.

RekoRd Ìdid Il-Gran Premju tal-Istati Uniti kien wie˙ed illi ma offriex emozzjonijiet kontinwi, però, meta dawn waslu, ©ew f’doΩi kbar. Permezz tag˙hom, iddelettanti tal-isport setg˙u jie˙du ftit nifs mill-polemiçi li g˙addejjin wara lkwinti b˙alissa biex jiffukaw fuq ilvera qalb t˙abbat tal-Formula 1, ittlieleq infushom. Hamilton wasal f’Austin bit-tir li jkomplu jestendi l-vanta©© tieg˙u fuq Rosberg fil-klassifika tal-piloti. Madankollu, il-ÌermaniΩ deher li kien deçiΩ illi jag˙millu din il-biçça xog˙ol diffiçli kemm jista’ jkun grazzi g˙allpole position li kiseb nhar is-Sibt. Rosberg irnexxielu jΩomm dan lewwel post mat-tluq u amministra lpoΩizzjoni tieg˙u b’mod intelli©enti g˙al iktar minn g˙oxrin dawra. Però, Hamilton Ωamm kuntatt mieg˙u l-˙in kollha biex fl-24 dawra qabΩu b’da˙la deçiΩa fil-kurva 12. Il-ÌermaniΩ deher li çeda l-poΩizzjoni wisq façilment u wara t-tellieqa huwa ammetta li g˙amel Ωball fil-kalibrazzjoni tal-vettura tieg˙u meta kien qieg˙ed jiddefendi ru˙u mill-attakk ta’ Hamilton. Dan l-iΩball wassal biex ilvettura tieg˙u ma ting˙atax l-ispinta li kellha bΩonn sabiex iΩΩomm mal-pass ta’ Hamilton u b’hekk il-ÌermaniΩ feta˙ il-bieb bera˙ g˙all-kollega Brittaniku. Wara din il-manuvra, Rosberg qatt ma re©a’ sab ru˙u f’poΩizzjoni li jippressa lil Hamilton u b’hekk çeda 7 punti o˙ra fil-klassifika li però mhumiex se jΩommuh milli ji©©ieled g˙ar-reb˙ talkampjonat sal-a˙˙ar tellieqa. B’dan is-suççess, l-g˙axar wa˙da f’dan l-ista©un, Hamilton sar l-aktar sewwieq Brittaniku li reba˙ tlielaq hekk kif qabeΩ ir-rekord ta’ 31 reb˙a li Nigel Mansell ilu jΩomm g˙al g˙oxrin sena. Battalja g˙all-podju Ricciardo bag˙ta fit-tluq u sal-ewwel kurva di©à kien tilef diversi poΩizzjonijiet. Madankollu, id-determinazzjoni tieg˙u, flimkien ma’ pit stops intelli©enti u veloçi tar-Red Bull, ippermettewlu li jkun kompetittiv biΩΩejjed

zjoni dwar is-sitwazzjoni kontrattwali tieg˙u fit-tlielaq. Sfortunatement, minkejja d-determinazzjoni li wera fil-faΩijiet bikrin u çentrali tat-tellieqa, Button spiçça tilef diversi poΩizzjonijiet hekk kif it-tim tieg˙u g˙aΩel li j˙allieh isuq b’roti li ddeterjoraw ˙afna fl-a˙˙ar dawriet. It-tellieqa ta’ Magnussen kienet aktar kwieta. Minkejja l-fatt li kien f’nofs grupp kumpatt ta’ vetturi, huwa qag˙ad lura milli jirrepeti xi wa˙da mill-manuvri kontroversjali li rajna iktar kmieni f’dan l-ista©un. Min-na˙a l-o˙ra, Vergne ma tantx qag˙ad i˙abbel rasu u nvolva ru˙u f’battalja ma’ Grosjean illi wasslet lil dan tal-a˙˙ar illi jo˙ro© minn fuq iççirkwit biex jevita impatt serju. Minkejja l-manuvra evaΩiva tassewwieq tal-Lotus, huwa xorta wa˙da ©arrab xi ˙sarat u Vergne ng˙ata penalità ta’ ˙ames sekondi li swietu poΩizzjoni. Maldonado kellu destin a˙jar minn tal-kollega tieg˙u hekk kif kiseb lewwel Ωew© punti f’dan il-kampjonat minkejja penalità ta’ ˙ames sekondi li ©arrab wara li saq b’veloçità g˙olja wisq fil-pit lane. DiΩappunti

biex jaqbeΩ numru ta’ karozzi u jitla’ fuq l-iktar tar©a baxxa tal-podju. Iktar komplessa kienet it-tellieqa ta’ Vettel li fl-ewwel faΩi tat-tellieqa lmenta minn problemi fir-roti tieg˙u li bdew iΩommuh milli jkun kompettiv. Wara l-pit stops tieg˙u, is-sitwazzjoni marret g˙all-a˙jar hekk kif il-ÌermaniΩ tar-Red Bull irnexxielu jitla’ sas-seba’ post u sa˙ansitra g˙amel l-iktar dawra veloçi tat-tellieqa. It-tellieqa tal-Williams kienet kemmxejn anonima u diΩappuntanti. Minkejja li kellhom vetturi kompettivi, l-

istrate©ija tag˙hom ippermettiet lil Ricciardo li jaqbiΩhom u ©eg˙lithom jikkuntentaw ru˙hom bir-raba’ u l˙ames post. Punti prezzjuΩi G˙al darb’o˙ra, Alonso kellu ji©bor ©ie˙ il-Ferrari. L-Ispanjol kellu battalji interessanti ˙afna ma’ Vettel u Button li serqu x-xena f’diversi faΩijiet tat-tellieqa. Il-battalji ma’ dan tal-a˙˙ar kienu partikolarment iebsin hekk kif il-Brittaniku qieg˙ed jisfoga l-frustraz-

Ta’ min isemmi wkoll l-inçident li se˙˙ kmieni fit-tellieqa bejn Perez u Sutil. Skont l-istewards, din il-˙abta kienet frott aggressività Ωejda minna˙a tal-Messikan illi g˙aΩel li jda˙hal imnie˙er il-vettura tieg˙u ma©enb isSauber ta’ Sutil minkejja l-fatti li l-wisa’ tal-kurva ma kinitx tippermettiha. Dan wassal biex Perez mhux biss jolqot lill-ÌermaniΩ, imma anki lil Raikkonen. Il-FinlandiΩ irnexxielu jkompli bit-tellieqa tieg˙u, però Sutil ma kienx daqshekk fortunat g˙aliex il˙sarat li ©arrab serqulu ç-çans illi kellu li jikseb l-ewwel punti g˙alih u sSauber f’dan l-ista©un. L-inçident ta’ Perez ma kienx l-uniku diΩappunt g˙all-Force India li f’dawra 17 raw lil Hulkenberg jitfa’ l-vettura tieg˙u mal-©enb tat-traççat u jabbandunaha wara li esperjenza problema fil-magna tieg˙u.

SPORTS KÓ

09|11|2014 37

kullhadd.com

LIL HINN MIÇ-ÇIRKWIT Matul din il-©img˙a l-kwistjonijiet finanzjarji komplew jiddominaw ixxena tal-Formula 1 hekk kif ˙ar©u filbera˙ dettalji ©odda dwar il-problemi li qeg˙din jaffaççjaw diversi timijiet Ωg˙ar u medji biex ila˙˙qu mal-ispejjeΩ li j©ib mieg˙u dan l-isport.

ment mixtieq u g˙alhekk kien se ji©i xolt g˙al kollox. Din il-kriΩi finanzjarja ˙alliet vittma mhux mistennija hekk kif Rubens Barrichello Ωvela li huwa kien fuq lg˙atba tad-debutt mal-Caterham illi offrewlu post Kobayashi g˙all-a˙˙ar tliet ittlielaq. Il-BraΩiljan xtaq li jkollu l-opportunità li jag˙ti tislima finali a˙jar lid-dilettanti hekk kif, wara 326 tellieqa, kellu jabbanduna l-isport ˙abta u sabta fl-2011 meta l-Williams iddeçidew li ma j©eddulux il-kuntratt.

Era ©dida? Fil-jiem ta’ qabel il-Gran Premju talIstati Uniti kien hemm spekulazzjoni qawwija li l-Force India, il-Lotus u sSauber kienu qeg˙din jikkunsidraw illi ma jipparteçipawx fit-tellieqa b’s injal ta’ p rotesta g˙al l- mod Ωbilançjat kif qeg˙din jitqassmu l-premji finanzjarji bejn it-timijet. Din l-ispekulazzjoni kienet ikkonfermata din il-©img˙a hekk kif diversi sorsi g˙oljin fl-isport ˙abbru li lamministraturi tal-Formula 1 kellhom jag˙mlu kuntatt dirett mat-timijet ˙alli jikkonvinçuhom biex jie˙du sehem fil-GP ta’ Austin. Fost dawn il- figuri g˙olja kien hemm Donald MacKenzie, wie˙ed mi ç-chai rm en ta’ CVC Capi tal Partners, illi wieg˙ed lis-sidien tattimijiet li se jkun hemm intervent filqrib biex is-sitwazzjoni finanzjarja tag˙hom issir iktar sostenibbli. S’issa g˙adu mhux çar x’forma se tie˙u din l-g˙ajnuna, imma hemm min qieg˙ed jispekula li t-timijiet Ωg˙ar u medji se jkollhom madwar ¤50 miljun o˙ra g˙ad-dispoΩizzjoni tag˙hom f’kull sta©un. L-intervent ta’ McKenzie jidher li qieg˙ed jindika li l-poter beda j˙alli idejn Bernie Ecclestone, li f’din il-

Konferma prematura?

kwistjoni s’issa dejjem insista li laffarijiet huma tajbin kif inhuma u li min ma jog˙©bux, jista’ jitlaq. Din il-weg˙da lit-timijiet qeg˙da tindika wkoll li s-sidien tal-isport huma lesti li jçedu parti mis-sehem tag˙hom tad-d˙ul finanzjarju biex jg˙inu lit-timijiet bag˙tuti u mhux se jipprovaw inaqqru dak tat-timijiet ilkbar. Soluzzjoni simili g˙andha ssib l-approvazzjoni tat-timijiet kollha u b’hekk ji©i ggarantit futur stabbli g˙all-isport. Se jirritornaw? Madankollu, il-progress li sar f’dawn

in-negozjati jaf ma jkunx biΩΩejjed bie x i sal vaw li ll -Mar uss i a u lCaterham. Dawn tal-ewwel dehru li kienu fl-a˙jar poΩizzjoni illi jirritornaw hekk kif kien hemm interess minn diver si bnadi biex jinve stu fihom. IΩ-Ωew© timijiet irre©istraw ru˙hom biex jie˙du sehem fil-kampjonat li jmiss fejn il-Marussia nkitbu b˙ala ‘Manor F1 Team’, l-isem ori©inali li kellu jing˙ata t-tim ftit tas-snin ilu qabel ma kien akkwistat mill-Virgin G roup, u war a mi nn Mar us si a Motors. Madankollu, nhar il-Ìimg˙a l-amministraturi tal-Marussia ˙abbru li t-tim ma rnexxielux isib l-investi-

Fl-a˙˙ar, ta’ min isemmi li s-Sauber i kkonfer m aw i Ω- Ωew © se wwi e qa tag˙hom g˙all-2015. Dawn se jkunu Mar cus Eri cs son, i ll i saq g ˙all Caterham matul dan l-ista©un, kif ukoll Felipe Nasr, li kiseb riΩultati tajbin fil-kategoriji GP2 u Formola 3. Din l-g˙aΩla ˙alliet tog˙ma qarsa f’˙alq Adrian Sutil illi sostna li, flistat finanzjarju attwali tag˙hom, isSauber lanqas huma çerti li se jipparteçipaw fl-ista©un li ©ej, a˙seb u ara kemm jistg˙u jikkonfermaw issewwieqa li se jkollhom. Min- na˙a tag ˙ha, Moni s ha Kaltenborn, it-team principal tasSauber, ma qag˙ditx iddur mal-lewΩa dwar il-fatt li l-g˙aΩla ta’ Ericsson u N as r kel lha wkol l m otiv azzjoni fi nanzjar ja warajha mi n˙abba l i s pons ors tajbin li se j©i bu mag˙hom. Madankollu, hija sostniet li t-tim g˙andu mo˙˙u mistrie˙ millat finanzjarju g˙all-2015.

POLE GÓAL ROSSI B’˙in ta’ 1'30.843, Valentino Rossi rnexxielu jisraq il-pole position minn ta˙t imnie˙er Andrea Iannone b’distakk ta’ 0.132 sekondi hekk kif it-tieni sessjoni ta’ kwalifika tal-Gran Premju ta’ Valencia kienet waslet biex tintemm. Minkejja li l-pole positions ma naqsux matul il-karriera ta’ Rossi, b’dik tal-biera˙ tkun il50 wa˙da, it-Taljan kien ilu ma jitlaq mill-ewwel post mill-Gran Premju ta’ Le Mans tal-2010. DiΩappunti Id-dilettanti Spanjoli Ωgur li kienu qeg˙din jittamaw li jaraw prestazzjoni a˙jar millkompetituri ta’ pajjiΩhom. Madankollu, l-ewwel isem Spanjol fuq il-grid kien dak ta’ Pedrosa li se jitlaq mit-tielet post. Ag˙ar minnu mar Lorenzo li se jibda mir-raba’ post illum, eΩatt wara Rossi, irrivali tieg˙u g˙at-tieni post filklassifika tas-sewwieqa. Però, l-iktar li ddiΩappunta kien Marc Marquez illi ma rnexxielux itejjeb il-˙ames post tieg˙u, l-ag˙ar poΩizzjoni li kiseb mill-Gran Premju ta’ Barcelona-Catalunya tas-sena li g˙addiet, wara li waqa’ firraba’ kurva. Ûgur li kien mistenni iktar mill-kampjun Spanjol, illi kellu prestazzjonijiet tajbin ˙afna fis-sessjonijiet ta’ prattika. Min-na˙a l-o˙ra, l-Ispanjoli setg˙u jikkonslaw bis-sitt post ta’ Pol Espargaró, illi kellu sta©un tad-debutt poΩittiv ferm

mal-Monster Yamaha Tech3 u g˙andu çans tajjeb li jikseb issitt post fil-klassifika tassewwieqa jekk jirnexxielu jΩomm lil Bradley Smith, u lil ˙uh Aleix Espargaró warajh. Dawn tal-a˙˙ar se jitilqu misseba’ u l-˙dax-il post jispettivament illum, b’Cal Crutchlow, Andrea Dovizioso u Stefan Bradl jisseparawhom. Determinazzjoni Minkejja l-fatt li l-kampjonat ilu f’idejn Marquez mill-Gran Premju ta’ Motegi, l-Ispanjol tal-Honda Ωgur li se jag˙milha l-prijorità tieg˙u li jitla’ fuq log˙la tar©a tal-podju quddiem id-dilettanti ta’ pajjiΩu. Rossi, però, mhuwiex wie˙ed li jwarrab kif ©ie u la˙aq, speçjalment meta g˙andu battalja mar-rivali tieg˙u Jorge Lorenzo g˙at-tieni post fil-klassifika tassewwieqa. Il-motivazzjoni kbira tat-Taljan ˙ar©et çara bilpole tal-biera˙ li biha wera ddeterminazzjoni tieg˙u li jtemm l-ista©un fuq nota poΩittiva. Ji©ri x’jigri llum, l-eks kampjun minn Tavullia g˙andu ˙afna g˙alxiex ikun sodisfatt. Wara tliet sta©uni diΩappuntanti bejn l-2011 u l-2013, bosta dilettanti kienu qeg˙din jispekulaw li Ωmien it-Taljan fl-isport kien wasal lejn tmiemu. Madankollu, bl-erbatax-il podju li kiseb f’dan l-ista©un huwa wera li l-kapaçità kbira tieg˙u ma naqset xejn miΩ-Ωmien taddeheb ta’ ftit snin ilu.

Valentino Rossi

KLASSIFIKA TAS-SEWWIEQA POÛ.

SEWWIEQ

TIM

ÓIN

DISTAKK

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10

Valentino ROSSI Andrea IANNONE Dani PEDROSA Jorge LORENZO Marc MARQUEZ Pol ESPARGARO Bradley SMITH Cal CRUTCHLOW Andrea DOVIZIOSO Stefan BRADL

Movistar Yamaha Pramac Racing Repsol Honda Team Movistar Yamaha Repsol Honda Team Monster Yamaha Tech 3 Monster Yamaha Tech 3 Ducati Team Ducati Team LCR Honda MotoGP

1'30.843 1'30.975 1'30.999 1'31.049 1'31.144 1'31.307 1'31.324 1'31.359 1'31.426 1'31.443

0.132 0.156 0.206 0.301 0.464 0.481 0.516 0.583 0.600

38 09|11|2014

kullhadd.com

KÓ SPORTS

RIÛULTATI

PREMIER INGLIÛ Manchester United reba˙ bi skor minimu ta’ 1-0 kontra Crystal Palace. Fl-ewwel taqsima l-log˙ob kien maqsum bejn iΩ-Ωew© timijiet iΩda ttim ta’ Van Gaal kellu ˙afna pussess li ma ssarrafx f’çansis perikoluΩi biΩΩejjed biex jinfeta˙ l-iskor. Minkejja dan, it-tim ta’ Crystal Palace kellu çans li jiskurja l-ewwel gowl tal-partita permezz ta’ kontraattakk veloçi li, iΩda, il-ballun spiçça barra. Wara dominju assolut fit-tieni taqsima, kien proprju Juan Mata li feta˙ l-iskors fis-67 minuta b’xutt b’sa˙˙tu minn barra l-kaxxa biex ta t-tliet punti mist˙oqqa lit-tim minn Manchester.

Liverpool v Chelsea Burnley v Hull City Man Utd v Crystal Palace Southampton v Leicester City West Ham v Aston Villa QPR v Manchester City

1-2 1-0 1-0 2-0 0-0 2-2

LOGÓOB GÓAL-LUM 14.30

Sunderland v Everton Tottenham v Stoke City West Brom v Newcastle Swansea City v Arsenal

14.30 14.30 17.00

KLASSIFIKA

Juan Mata jiskorja g˙al Man Utd kontra Crystal Palace f’darhom

LIVERPOOL V CHELSEA F’log˙ba ferm sabi˙a t-tim ta’ Chelsea reba˙ lil Liverpool barra minn daru bl-iskor ta’ 2-1. IΩ-Ωew© timijiet bdew fuq l-attakk fl-ewwel taqsima, iΩda kien proprju t-tim minn Merseyside li marru filvanta©© proprju fid-9 minuta meta minn xutt tal-midfielder Emre Can, li ˙abat mad-difensur ta’ Chelsea u g˙eleb g˙alkollox lil Courtois. Chelsea rrispondew mill-ewwel meta minn corner Tim Cahill ma Ωbaljax biex jag˙mel l-iskor 1-1 fost id-dellir-

ju ta’ fer˙ tas-sapporters ta’ Chelsea. Fit-tieni taqsima t-tim ta’ Mourinho beda jippressa aktar minn dak ta’ Liverpool u, fil-fatt, il-gowl wasal fis67 minuta meta, minn azzjoni tajba, Diego Costa tefa’ fix-xibka mill-viçin. B’din ir-reb˙a t-tim ta’ Chelsea komplew jikkonsolidaw il-poΩizzjoni filquççata tal-klassifika filwaqt li lmiΩerja ta’ Liverpool u Rodgers tkompli.

MAN. UTD V C. PALACE F’log˙ba ferm missielta t-tim ta’

SWANSEA V ARSENAL

TIM

Fil-log˙ba li g˙andna llum fil-5pm, it-tim minn Wales ta’ Swansea se jilqa’ lil Arsenal f’daru. It-tim minn Londra li dan l-ista©un reba˙ biss erba’ log˙biet g˙andu bΩonn jibda jsib konsistenza jekk verament irid jisfida lir-rivali tieg˙u Chelsea g˙ar-reb˙ tal-Kampjonat IngliΩ. Reb˙a xejn konvinçenti kontra Burnley il-©img ˙ a l - o ˙ r a m a kinitx biΩΩejjed g˙all-kritiçi ta’ Arsenal. Min-na˙a tag˙hom, it-tim ta’ Gary Monk kienu meg˙luba biss minn Southampton meta lag˙bu f’darhom. Fil-fatt, huma g˙amlu l-a˙jar bidu flistorja tag˙hom meta ˙adu 15-il punt minn g˙axar log˙biet. Ûgur mhux se tkun log˙ba façli g˙aΩ-Ωew© timijiet, speçjalment g˙al Arsenal li fuq il-karta huma lfavoriti.

Chelsea Southampton Manchester City West Ham United Arsenal Manchester U Swansea City Liverpool Tottenham H Everton WBA Newcastle United Stoke City Hull City Sunderland Aston Villa Crystal Palace Leicester City QPR Burnley

11 11 11 11 10 11 10 11 10 10 10 10 10 11 10 11 11 11 11 11

9 8 6 5 4 4 4 4 4 3 3 3 3 2 2 3 2 2 2 1

2 1 3 3 5 4 3 2 2 4 4 4 3 5 5 2 3 3 2 4

0 2 2 3 1 3 3 5 4 3 3 3 4 4 3 6 6 6 7 6

28 23 22 19 18 17 13 14 13 19 13 11 10 13 11 5 14 11 11 6

11 5 12 14 11 14 10 15 14 17 13 15 12 15 18 16 20 18 22 19

29 25 21 18 17 16 15 14 14 13 13 13 12 11 11 11 9 9 8 7

PUNTI OÓRA

SERIE A JUVENTUS V PARMA

RIÛULTATI 0-0

Sassuolo v Atalanta Sampdoria v AC Milan

Tard

LOGÓOB GÓAL-LUM 12.30

Cagliari v Genoa ChievoVerona v Cesena Empoli v Lazio Juventus v Parma Palermo v Udinese Fiorentina v SSC Napoli Inter v Hellas Verona Roma v Torino

15.00 15.00 15.00 15.00

It-tim minn Turin ta’ Juventus illum waranofsinhar, se jilg˙ab kontra Parma u qed ifittex li jestendi s-sensiela twila ta’ reb˙ home g˙al 24 log˙ba konsekuttiva. Fil-log˙ba ta’ fost il-©img˙a, taç-Champions League, Max Allegri g˙aΩel li jilg˙ab b’erbg˙a wara u hekk mistenni jag˙mel fil-log˙ba tal-lum. Min-na˙a tag˙hom, it-tim ta’ Parma g˙adhom ©ejjin minn reb˙a konvinçenti kontra Inter bl-iskor ta’ 2-0. Din ir-reb˙a kienet g˙ajnuna psikolo©ika kbira speçjalment g˙all-kowç Roberto Donadoni. Madankollu, Parma g˙adhom ankrati mal-a˙˙ar tlieta u mhuwiex il-mument opportun li jiltaqg˙u kontra t-tim li qieg˙ed l-ewwel fil-klassifika.

18.00 20.45

FIORENTINA V NAPOLI

20.45

KLASSIFIKA TIM

Juventus Roma Lazio Sampdoria SSC Napoli Genoa AC Milan Udinese Inter Fiorentina Hellas Verona Torino Sassuolo Palermo Atalanta Cagliari Empoli Cesena Parma ChievoVerona

10 10 10 10 10 10 10 10 10 10 10 10 11 10 11 10 10 10 10 10

8 7 6 5 5 5 4 5 4 3 3 3 2 3 2 2 1 1 2 1

1 1 1 4 3 3 4 1 3 4 4 3 6 3 4 3 4 4 0 2

1 2 3 1 2 2 2 4 3 3 3 4 3 4 5 5 5 5 8 7

18 16 20 12 19 14 18 13 15 10 11 7 10 11 4 16 10 7 14 6

4 6 11 6 12 10 14 13 12 9 16 9 15 17 11 16 18 16 21 15

25 22 19 19 18 18 16 16 15 13 13 12 12 12 10 9 7 7 6 5

Log˙ba o˙ra mistennija hija dik li se tintlag˙ab flArtemio Franchi meta t-tim ta’ Fiorentina jilqg˙u linNapli ta’ Rafa Benitez. It-tim ta’ Napli jidher li re©a’ sab il-forma tieg˙u wara bidu xejn konvinçenti dan l-ista©un. Huma se jiltaqg˙u kontra t-tim ta’ Vincenzo Montella li g˙adu qed isibha diffiçli biex jaqbad ir-ritmu. Fil-verità, din il-log˙ba tista’ tmur kull na˙a, fejn ilV j o la g˙andhom lill-attakkant Kolumbjan Juan Cuadrado filwaqt li l-attakk ta’ Napli huwa wkoll mimli talent f’Gonzalo Higuain u Jose Callejon.

ROMA V TORINO Fil-log˙ba tal-lejla t-tim ta’ Roma jiltaqa’ kontra t-tim l-ie˙or ta’ Turin, li huwa Torino. Dawn iΩ-Ωew© timijiet g˙adhom kemm ©ejjin minn Ωew© telfiet fl-Ewropa; telf li Ωgur mhux se jg˙in lill-ebda wie˙ed filKampjonat Taljan. Wara t-telfa ta’ nhar l-Erbg˙a li g˙adda kontra Bayern Munich, it-tim ta’ Ruma se jkun qed ifittex li jirba˙ kontra Torino biex b’hekk ikompli jΩomm viçin il-Juventus fil-klassifika. Min-na˙a tag˙hom, it-tim ta’ Torino, b’mod speçjali l-attakkant Taljan Fabio Quagliarella, jinsab ottimist li din il-log˙ba tista’ sservi ta’ opportunità biex Torino jqum fuq tieg˙u.

GÓANDI BÛONN TLIET SNIN Il-kowç OlandiΩ ta’ Manchester United Louis Van Gaal ammetta li g˙andu bΩonn madwar tliet snin biex jer©a’ j©ib lil dan it-tim b˙ala forza qawwija. Huwa sostna li j˙ossu ddiΩappuntat min˙abba l-bidu fqir tat-tim tieg˙u dan lista©un. Minkejja li nefqu madwar £150 miljun, huma jinsab erba’ punti ag˙ar mill-ista©un li g˙adda. Fid-dawl ta’ dan kollu, Van Gaal sostna li jifhem iddiΩappunt tas-sapporters kif ukoll tal-bord tad-diretturi li wrew fiduçja liema b˙alha fih. G˙all-kontra ta’ Moyes, Van Gaal kellu sensiela tajba ta’ log˙biet fil-bidu tal-ista©un. Imma Van Gaal ma rnexxilux jie˙u l-punti massimi kontra Sunderland, West Brom u Burnley.

“M’INIEX INTERESSAT F’GERRARD” Il-kowç ta’ Chelsea Jose Mourinho sostna li, minkejja rrapporti fil-medja, huwa mhuwiex interessat fis-servizz ta’ Steven Gerrard, li jista’ jitlaq lil Liverpool fi tmiem dan lista©un. Il-captain ta’ Liverpool g˙adu jrid jirçievi offerta ming˙and it-tim tieg˙u biex ji©©eddidlu l-kuntratt imma lkowç tar-Reds Brendan Rodgers sostna li huwa jinsab konvint li dan il-plejer se jibqa’ f’Anfield. Mourinho, li kien ipprova jiffirmah darbtejn meta kien flewwel esperjenza tieg˙u ma’ Chelsea, insista li din iddarba mhux se jid˙ol g˙alih, anke jekk Gerrard ikun dispost fl-a˙˙ar ta’ dan l-ista©un. IΩda, meta mistoqsi dwar Mourinho, sostna li ma jiddispjaçihx li fil-passat falla milli jakkwistah.

MHUX SE JIÌRI BÓAS-SENA L-OÓRA Il-kowç mill-Irlanda ta’ Fuq ta’ Liverpool Brendan Rodgers afferma l-fatt li t-tim tieg˙u tg˙allem mill-esperjenza tassena l-o˙ra u g˙alhekk m’hemmx lok biex din ti©ri darb’o˙ra. Dan fid-dawl tal-fatt li l-konfront tag˙hom huwa proprju kontra t-tim ta’ Chelsea; it-tim li s-sena l-o˙ra tappan bil-kbir iç-çansis li r-Reds jirb˙u l-league. Madankollu, Rodgers sostna li t-tim jinsab lest g˙al din illog˙ba minkejja l-forma fqira li b˙alissa g˙addejjin minnha l-Liverpool, tant li di©à tilfu erba’ darbiet dan l-ista©un. Rodgers irrikonoxxa l-fatt li t-tim minn Londra huwa b’sa˙˙tu immens u g˙andu esperjenza kbira fil-Premier League IngliΩ. IΩda hu jinsab determinat li t-tim tieg˙u j©ib riΩultat tajjeb.

SPORTS KÓ

09|11|2014 39

kullhadd.com

BOV PREMIER LEAGUE BALZAN HIBERNIANS

POSPOSTA

NAXXAR L SLIEMA W

1 0

BIRKIRKARA FLORIANA

POSPOSTA

ÛEBBUÌ R VALLETTA

0 2

Il-log˙ob tal-biera˙ li kellu jintlag˙ab fil-Hibs Ground u ©ie pospost min˙abba l-maltemp, ser jintlag˙ab illum fl-istess ˙in u fl-istess grawnd.

John Mintoff ta’ Sliema W. isegwi lil Ribeiro da Silva ta’ Naxxar L.

Fl-ewwel log˙ba li kien hemm ilbiera˙ fil-Victor Tedesco Stadium ittim ta’ Naxxar g˙eleb lil Sliema bl-iskors minimu ta’ 1-0. Madankollu, kienu t-tim ta’ Sliema li bdew mill-ewwel fuq l-attakk meta fit-2 minuta, Mangiacasale jag˙ti xutt bil-goaler ta’ Naxxar Azzopardi jilqa’ parzjalment u jdawwar il-ballun f’corner. Sliema komplew jag˙fsu tant li 5 minuti wara kien g˙al darb’o˙ra Mangiacasale li ra x-xutt tieg˙u ji©i parzjalment milqug˙ tant li rrebound re©a’ spiçça f’saqajn tal-istess player li niΩΩel lejn Gueye iΩda x-xutt tieg˙u kien milqug˙ tajjeb minn Azzopardi. Kien g˙al darb’o˙ra Sliema li fl-34 minuta kellu okkaΩjoni o˙ra taddeheb meta minn cross sot ta’ Paltemio, Balbetti ra l-ballun ja˙bat mal-lasti bid-difiΩa tan-Naxxar tbieg˙ed il-periklu wara konfuΩjoni. Minn din l-istess azzjoni, it-tim ta’ Naxxar mar fil-vanta©© meta minn azzjoni personali ta’ da Silva Ribeiro, baqa’ javvanza u qassam lejn Emenike biss id-difensur ta’ Sliema Mintoff ipprova jantiçipa l-ballun imma tefg˙u fix-xibka wara sie˙bu Zammit. Is-Sliema re©g˙u bdew fuq l-attakk fit-tieni taqsima biex jippruvaw j©ibu d-draw tant li fid-49 minuta, pass ta’ Mangiacasale lejn Mifsud b’dan tal-a˙˙ar jipprova jitfa’ l-ballun fir-rokna tax-xibka minn mal-art biss il-ballun g˙adda ftit barra mill-lasti ta’ Naxxar. Fil-16 minuta waslet reazzjoni ta’ Naxxar minn freekick li minnu inkariga ru˙u da Silva Ribeiro bil-ballun jg˙addi ftit g˙oli. Il-log˙ba kompliet ti©i ag˙ar g˙al Sliema meta fit-82 minuta spiççaw jilag˙bu bi player inqas hekk kif ir-referee wera t-tieni karta safra liddifensur Scozzese. Madankollu, kienu proprju Naxxar li kellu çans jirduppjaw fil-˙in barrani iΩda Vella minn qag˙da ideali tefa’ g˙oli.

Referee: Marco Borg

KLASSIFIKA

Michael Mifsud g˙al Sliema W miΩmum minn Victor Bellia ta’ Naxxar L. Trevor Cilia jsegwi l-azzjoni

IL-PREMIER LEAGUE MALTI

Ritratti: STEPHEN GATT

IT-TIENI REBÓA INFILA GÓAL NAXXAR

Hibernians Birkirkara Valletta Balzan Qormi Sliema W. Mosta Tarxien R. Floriana Naxxar L. Pieta H. Zebbug R.

L 10 10 11 10 10 11 10 10 10 11 10 11

R 9 7 6 4 4 3 4 2 2 2 2 0

D 1 0 1 4 2 4 1 6 5 4 2 4

T 0 3 4 2 4 4 5 2 3 5 6 7

F 29 17 19 15 13 10 9 13 15 13 7 12

K 6 8 7 13 13 13 19 12 19 17 17 28

+/23 9 12 2 0 -3 -10 1 -4 -4 -10 -16

Pti 28 21 19 16 14 13 13 12 11 10 8 4

LOGÓOB GÓAL-LUM Fl-Istadium Victor Tedesco Pietà H v Qormi Mosta v Tarxien R

14.00 16.15

Fl-Istadium Hibernians Balzan Birkirkara

v Hibernians v Floriana

14.00 16.00

Mauricio Osmar Rodrigues Britto ta’ Ûebbu© R issikkat minn Roderick Briffa ta’ Valletta F.C. Isegwu l-Azzjoni Thomas Paris u Matias Mucchiardi ta’ Ûebbu© u Ryan Fenech g˙al Valletta

Wara bidu pjuttost kwiet ta’ din il-partita, l-ewwel azzjoni ta’ din ilpartita waslet proprju min-na˙a ta’ Ûebbu© fid-19-il minuta meta xutt minn barra l-kaxxa ta’ Monti g˙adda ftit ‘il bog˙old minn mal-minduda. Ûew© minuti wara din l-azzjoni, wasal l-ewwel goal tal-log˙ba skurjat minn Valletta. Kine proprju Camillier li waqqa’ fil-kaxxa l-bkira lil Sohna bir-referee jsaffar mill-ewwel g˙al penalty. Inkariga ru˙u minnu Barry li mill-˙dax-il metru dan ma Ωbaljax u g˙amel l-iskor 1-0 favur Valletta. Wara li kienu goal minn ta˙t, l-affarijiet komplew ©ew ˙aΩin g˙al Ûebbu© meta fis-26 minuta spiççaw jilag˙bu b’g˙axar players meta rreferee wera karta ˙amra diretta lil Paris wara l-foul li dan tal-a˙˙ar g˙amel fuq Briffa ta’ Valletta. It-tieni taqsima bdiet b’Valletta jippruvaw jie˙du vanta©© bi player iktar meta fit-52, azzjoni personali ta’ Alliyu li baqa’ javvanza iΩda mill-viçin tefa’ barra mil-lasti ta’ Ûebbu©. L-isforz tal-Beltin sarraf fittieni goal Ωew© minuti wara, proprju fl-54 minuta minn pass tal-istess Alliyu lejn Nafti li mill-viçin qabbeΩ minn fuq il-goaler Rapchan ta’ Ûebbu©. L-a˙˙ar azzjoni tal-partita waslet fis-67 minuta meta s-sostitut Barbosa Terra naqa milli jkompli jkabbar il-vanta©© meta wa˙du quddiem il-goaler ta’ Ûebbu© ra x-xutt b’sa˙˙tu tieg˙u ji©i salvat. B’din ir-reb˙a, it-tim tal-Belt reba˙ l-a˙˙ar tliet log˙biet konsekuttivi tieg˙u u g˙alhekk jidher li qabad sensiela konsekkutiva ta’ reb˙ li hi bΩonjuΩa jekk iridu jisfidaw bis-serjetà lil Hibernians g˙ar-reb˙ talKampjonat.

Referee: Andre Arciola

40 09|11|2014

kullhadd.com

kÓ LOkALi

GAS DOWN…

Stefan Buontempo Segretarju Parlamentari g˙all-Gvern Lokali

Kemm konna nisimg˙u sa 18 il xhar ilu li bi Gvern Laburista ser ikollna morru g˙al bailout u li b’Joseph Muscat Prim Ministru l-finanzi ta’ pajjiΩna kienu sejrin gas down ©ol-˙ajt. Kemm g˙ajtu bil-qalb il-partitarji Nazzjonalisti fuq il-fosos tal-Furjana ftit sig˙at biss qabel l-elezzjoni ©enerali li g˙addiet u komplew wara l-g˙ajta ta’ Simon Busuttil… GAS DOWN ÌOL-ÓAJT. Però jidher b’mod çar li llum, minflok il-finanzi tal-pajjiΩ, spiçça l-Partit Nazzjonalista mka˙˙al tik˙ila tajba ©ol-˙ajt. Matul l-a˙˙ar jiem rajna lMoody’s jer©a’ jikkonferma lcredit rating ta’ A3 lil pajjiΩna. L-istess Moody’s sa˙ansitra pprevediet tkabbir ekonomiku ta’ 2.8% g˙al pajjiΩna g˙assena 2015. Ekonomija li, fi kliem l-istess a©enzija ta’ kreditu, hija wa˙da bi prospettivi poΩittivi u b’sa˙˙ithom. Dan kollu jkompli j©ib fixxejn il-biΩa’ bil-babaw li g˙al snin twal il-Partit Nazzjonalista beΩΩa’ biha lill-poplu Malti u G˙awdxi b˙allikieku bi Gvern Laburista d-dinja kienet tieqaf iddur u x-xemx ma kinitx tiΩre© aktar ta’ kull filg˙odu. Il-COLA Wie˙ed irid iΩomm f’mo˙˙u li l-mekkaniΩmu tal-kumpens g˙all-g˙oli tal-˙ajja huwa ma˙dum skont mekkaniΩmu miftiehem u maqbul malimsie˙ba soçjali kollha u ma jistax ikun hemm log˙ob madwaru jekk mhux bi ftehim bejn

a˙˙ari tag˙hom ikun dak li jkompli jinçentiva tkabbir ekonomiku aktar wiesa’; tkabbir ekonomiku li jil˙aq lil kul˙add. Il-PN b’memorja qasira

il-partijiet kollha kkonçernati. Matul din il-le©iΩlatura ˙are© b’mod çar li dan il-Gvern kien kapaçi jΩomm l-inflazzjoni ta˙t kontroll b’diversi inzjattivi li nedew. Fost dawn wie˙ed irid isemmi t-tra˙˙is fil-kontijiet tad-dawl u l-ilma, l-istabbiltà fil-prezz tal-fjuwil, it-tnaqqis flincome tax , ˙arsien g˙at-tfal b’xejn, rifuΩjoni tal-˙lasijiet Ωejda fuq it-taxxa tar-re©istrazzjoni u Ω-Ωieda fl-istipendji. Dan kollu wassal sabiex ir-rata tal-g˙oli tal-˙ajja baqg˙et ta˙t kontroll, xi ˙a©a li n˙asset mill-familji u n-negozji matul dawn l-a˙˙ar xhur. Dan xorta wa˙da jitfa’ obbligu fuq dan il-Gvern sabiex matul il-ba©it li ©ej jag˙ti b’miΩuri o˙ra ra©jonevoli dak li ma ng˙atax lill-familji filbΩonn permezz tal-COLA. L-g˙oli tal-˙ajja llum Skont l-a˙˙ar st˙arri© talEurobarometer jidher li, filwaqt

li ta˙t amministrazzjoni preçedenti kienu 63% tal-familji Maltin li kinu inkwetati fuq lg˙oli tal-˙ajja, illum din il-figura niΩlet g˙al 26%. Prova çara ta’ kemm dan il-Gvern ©ab ser˙an il-mo˙˙ u stabbiltà finanzjarja g˙all-familji tag˙na. Din is-sena ©iet irre©istrata wkoll l-inqas rata tal-g˙oli tal˙ajja matul dawn l-a˙˙ar 30 sena, rata li la˙qet Ωieda ta’ 0.3% biss. Dan jikkuntrasta bilqawwa mar-rata medja ta’ inflazzjoni li kienet tkun irre©istrata matul l-a˙˙ar ˙ames snin ta’ Gvern Nazzjonalista; medja ta’ 2.6% li, bejn wie˙ed u ie˙or, tla˙˙aq g˙al rata tal-g˙oli tal-˙ajja li kienet disa’ darbiet aktar meta mqabbla ma’ dik irre©istrata matul dawn l-a˙˙ar xhur. Wie˙ed xorta wa˙da jistaqsi jekk dan huwiex biΩΩejjed – jien ng˙id li le. Huwa g˙alhekk li dan il-Gvern ser ikompli ja˙dem sabiex ikompli jintroduçi aktar miΩuri li l-g˙an

Skantajt mhux ftit meta smajt lil Simon Busuttil jifta˙ar birrekord ta’ inflazzjoni meta lpartit tieg˙u kien fil-Gvern. Ilfta˙ir ta’ Busuttil u l-akkolti tieg˙u mhuma xejn ˙lief konferma ta’ kemm kienet problematika Ω-Ωieda fil-prezzijiet ta˙t amministrazzjoni preçedenti. Nesa Simon Busttil li l-unika Ωieda li l-poplu Malti u G˙awdxi jifta˙ar ta˙t Gvern Nazzjonalista bejn l-2008 u l2013 kienet iΩ-Ωieda ta’ €500 fil-©img˙a li l-Kabinett Nazzjonalista ta lilu nnifsu. Ilmemorja tal-Partit Nazzjonalista hi tant qasira li dawn insew li kien Tonio Fenech l-ewwel u l-unika ministru fl-istorja ta’ pajjiΩna li ried jintaxxa lil persuni bil-paga minima. Però, il-Partit Nazzjonalista, g˙alkemm tilef Ωew© elezzjonijiet nazzjonali infila, baqa’ ma ˙a l-ebda lezzjoni mid-disfatti li ©arrab, u llum l-unika soluzzjoni finanzjarja li qed joffru hija dik li tiΩdied il-bolla g˙all˙addiema u g˙al min i˙addem. Id-differenza bejn il-pjan finanzjarju taΩ-Ωew© partiti hija kbira u l-poplu g˙alhekk ta lfiduçja tieg˙u lill-Partit Laburista sabiex imexxi lillpajjiΩ.