Kullhadd 12.10.14

www.kullhadd.com

iNteRvista

maR-RaPPeR malti RumBull Il-Óadd 12 ta’ Ottubru, 2014 Óar©a Nru 1,109

Ara pa©na 19

Prezz ›0.80

KONKluÛ sa diÇemBRu

RiÛultati POÛittivi Ernst & Young, id-ditta multinazzjonali tas-servizzi professjonali, ippreΩentat il-Malta Attractiveness Survey 2014 illi kkonferma kemm kienet effettiva l-politika ekonomika talGvern. Dwar dan ir-rapport ilgazzetta KullÓadd tkellmet mal-Ministru g˙all-Ekonomija, Investiment u IntrapriΩi Ûg˙ar Chris Cardona li spjegalna li, minkejja dan is-suççess, pajjiΩna jrid ikompli ja˙dem biex isir aktar attreanti g˙all-investiment.

Ara pa©na 2

mutuRi GÓad-distRetti

Din il-gazzetta tinsab infurmata li l-ftehim dwar l-ener©ija mal-kumpanija ÇiniΩa Shangai Electric Power se jkun konkluΩ sa tmiem din is-sena.

Dan ifisser li l-Enemalta dalwaqt se tkun tista’ tibda taqta’ mill-biljuni ta’ djun li ˙alla warajh il-Gvern preçedenti.

Intant, mitlub biex jikkonferma meta se jkunu qed jor˙su l-kontijiet g˙an-negozji, il-Ministru g˙all-Ener©ija u s-Sa˙˙a Konrad Mizzi sa˙aq li dawn il-kontijiet se jor˙su minn Marzu li ©ej, kif kien ippjanat. ara pa©na 2

Din il-gazzetta tinsab infurmata li fil-jiem li ©ejjin se jkunu qed ji©u inawgurati muturi ©odda g˙all-pulizija tad-distretti, biex dawn ikunu jistg˙u jaslu iktar malajr fuq ilpost. Dan huwa parti minn pjan ikbar ta’ ti©did li qed isir fil-Korp talPulizija, liema ti©did jinkludi Ωieda fid-deputati u assistenti kummissarji, li issa jammontaw g˙al tnax.

Ara pa©na 3

Ritratt: STEPHANIE GHIO

Ûamm Kelmtu Kif imwieg˙ed mill-Gvern, dawk li se jiggradwaw fl-2014 kellhom l-opportunità li jid˙lu direttament fuq il-post taxxog˙ol f’Settembru. B’hekk, insibu li x-xahar li g˙adda, ©ew inga©©ati total ta’ 150 infermier Malti, flimkien ma’ 100 minn pajjiΩi o˙ra tal-Unjoni Ewropea.

Dan in-numru qatt ma ntla˙aq matul l-Amministrazzjonijiet preçedenti ming˙ajr ma dDipartiment g˙as-Sa˙˙a kellu bΩonn imur g˙al infermiera minn pajjiΩi terzi.

Ara pa©na 5

02 05|10|2014

kullhadd.com

KÓ LOKALI

IR-ROÓS SE JSIR KIF IPPJANAT Ir-ro˙s fil-kontijiet tad-dawl u l-ilma g˙an-negozji se jsir kif ippjanat, f’Marzu 2015. Dan ikkonfermah ma’ dan il-gazzetta l-Ministru g˙allEner©ija u s-Sa˙˙a, Konrad Mizzi.

Il-Ministru Mizzi qal li dan ir-ro˙s se jsir permezz ta’ diversi fatturi li jinkludu l-bini tal-power station il© d i d a f ’ D e l l i mara, it-tis˙i˙ talfinanzi tal-Enemalta, l-uΩu tal-gass flok il-Heavy Fuel Oil, kif ukoll tmexxija g˙aqlija fil-kumpanija ming˙ajr tberbiq Ωejjed ta’ flus.

“Il-pro©ett tal-power station ta’ Dellimara huwa parti minn pjan ˙olistiku tal-ener©ija,” qalilna lMinistru Mizzi. Spjega li peress li pajjiΩna g˙andu ftehim dwar prezz fiss tal-gass, dan se jkun qed jippermetti li l-Enemalta tiffoka biex itejjeb l-operazzjonijiet tag˙ha.

Huwa qal li din is-sena sar titjib sostanzjali fil-qag˙da finanzjarja talkumpanija u r-riΩulatti finanzjarji se jkunu €20 miljun a˙jar minn dak previst.

Ftehim sal-a˙˙ar tas-sena Intant, il-gazzetta KullÓadd tinsab i n f u r m a t a l i l-ftehim bejn lE n e m a l t a u l -kumpanija ÇiniΩa Shanghai Electric Power, li mistennija tinvesti b’madwar €320 miljun fl-Enemalta, se jkun konkluΩ din issena. Dan ifisser li l-Enemalta se tkun tista’ tibda tnaqqas id-djun li g˙andha, li jla˙˙qu kwaΩi biljun ewro. Permezz ta’ dan l-investim e n t , l - E n e malta se tkun qeda tiffranka miljuni kbar f’interessi, li dawn se jkunu jistg˙u ji©u investiti fil-kumpanija stess.

Il-Gvern kemm-il darba tkellem dwar is-sitwazzjoni gravi li sab flEnemalta, aktar milli kien previst w a r a l - e l e z z j oni ©enerali. Fost o˙rajn g ˙ aliex gvernijiet Nazzjonalisti ma ppublikawx ilkontijiet tal-kumpanija tal-anqas g˙as-sentejn ta’ qabel l-elezzjoni

tal-2013, bl-iskop li s-sitwazzjoni mwieg˙ra ta’ dik li qabel kienet korporazzjoni ma tkunx mag˙rufa.

Il-kumpanija Shanghai Electric Power, se tkun qed tag˙ti nifs ©did lil din il-kumpanija, u b’hekk huwa mistenni li l-Enemalta, wara çertu snin, tag˙mel il-profitt u tikkontribwixxi g˙at-tkabbir ekonomiku talpajjiΩ.

Waqt li Gvern Nazzjonalista kien qal li lest ibieg˙ l-Enemalta g˙al €1, Gvern Laburista ©ab madwar €320 miljun investiment barrani flEnem alta. Fl-istat li kienet, lEnem alta ma kelliex biΩΩejjed finanzi biex tag˙mel l-investiment me˙tie© fil-©enerazzjoni u d-distribuzzjoni. Dan il-Gvern sab ukoll sitwazzjoni ˙aΩina fil-pro©ett talinterconnector , li kien waqa’ lura ta˙t gvern Nazzjonalista.

Pjanijiet g˙al iktar investiment Hekk kif b˙alissa g˙addej ixxog˙ol b’rabta mal-bini tal-power station u l-infrastruttura tal-gass, saru g˙add ta’ diskussjonijiet bejn linvestituri, inkluΩ is-Shanghai Electric Power. Dan biex ikun hemm siner©ija bejn l-impjant talBWSC u l-impjant tal-power station il-©dida.

Din il-gazzetta tinsab infurmata wkoll li apparti l-pjanijiet im˙abbra mill-Gvern aktar kmieni din is-sena dwar l-investiment li l-Enemalta se tkun qed tag˙mel barra minn xtutna, hemm pjanijiet o˙ra ta’ aktar investiment, li se jkunu qed jit˙abbru fiΩ-Ωmien li ©ej.

Dan juri li dan il-Gvern miexi f’direzzjoni tajba biex i©ib aktar investiment lejn pajjiΩna u jin˙oloq aktar ©id, g˙all-kuntrarju ta’ Gvernijiet Nazzjonalisti li ˙allew lill-Enemalta’ f’xifer ta’ falliment u li ma kellhom, u milli jidher lanqas g˙andhom, ebda pjan jew pjan kredibbli g˙all-qasam tal-Ener©ija.

“MALTA TISTA’ SSERVI BÓALA PONT FIL-MEDITERRAN” Miriam Dalli

Fi Ωmien meta l-Ewropa te˙tie© tiddiversifika s-sorsi u r-rotot tal-ener©ija tag˙ha, ilpajjiΩi tal-Mediterran g˙andhom ikunu sie˙ba strate©içi tal-Unjoni Ewropeja. Dan qalitu l-Membru Parlamentari Ewropew Miriam Dalli. Hija sa˙qet li Malta tista’ tkun sie˙eb importanti grazzi g˙all-poΩizzjoni strate©ika tag˙ha bejn in-na˙a ta’ fuq u nna˙a ta’ isfel tal-Mediterran.

Il-Kummissarju g˙all-Ener©ija attwali, Gunther Oettinger, kien qed jindirizza llaqg˙a fil-kumitat tal-Ener©ija tal-Parlament Ewropew g˙all-a˙˙ar darba. Waqt din il-laqg˙a Miriam Dalli enfasizzat il-˙tie©a li l-Unjoni Ewropeja t˙ares lejn ilMediterran b˙ala rotta alternattiva minn fejn tista’ tissuplixxi l-ener©ija; poΩizzjoni li hija wkoll parti mill-politika tal-ener©ija tal-Gvern Malti.

Dalli semmiet il-konkluΩjonijiet tal-Kunsill Ewropew ta’ Marzu 2014 fejn kien sostnut li l-Unjoni Ewropeja trid tiΩviluppa konnessjonijiet fiΩ-Ωona Mediterraneja biex tiddiversifika s-sorsi tal-ener©ija tag˙ha.

Miriam Dalli rrimarkat li b˙alissa terz biss tal-produzzjoni tal-gass uΩata fl-Unjoni Ewropeja ©ejja minn pajjiΩi membri tal-Unjoni Ewropeja u bir-rata ta’ konsum preΩenti jirriΩulta li dawn ir-riΩorsi se jispiççaw f’temp ta’ 20 sena. Dan ifisser li lUnjoni Ewropeja trid t˙ares lejn sie˙ba strate©içi biex tiddiversifika s-sorsi talener©ija tag˙ha.

Dalli talbet biex il-Kummissjoni tibqa’ tevalwa b’mod konkret rotot ©odda u ΩΩomm id-diskussjoni dwar Mediterranean Gas Hub ˙ajja.

“MALTA TISTA’ TASSEW TKUN PUNT TA’ REFERENZA GÓALL-INVESTITURI” Il-Ministru Chris Cardona Kif inhu mag˙ruf, Malta qeg˙da tirre©istra l-og˙la rata ta’ tkabbir ekonomiku fl-Unjoni Ewropea.

Madankollu, l-ist˙arri© ta’ Ernst & Young huwa importanti g˙aliex jag˙tina perspettiva tal-operaturi ekonomiçi ewlenin f’pajjiΩna, li min-na˙a tag˙hom esprimew kunfidenza kbira fil-futur u huma kommessi lejn Malta g˙aliex jafu li g˙andna ekonomija stabbli bi prospetti tajbin.

Fil-fatt, 56% tal-investituri barranin qalu li be˙siebhom jespandu l-operat tag˙hom matul issena li ©ejja. Inkora©©anti wkoll huwa l-fatt li 59% qalu li sa g˙axar snin o˙ra se jkunu g˙adhom f’pajjiΩna.

“Dawn huma kollha indikazzjonijiet li l-ekonomija u l-politika ekonomika li qed jaddotta dan il-Gvern sejrin tajjeb, imma je˙tie© inkomplu na˙dmu ˙alli nsiru aktar attraenti g˙all-investituri u fuq kollox aktar kompettitivi,” spjegalna l-Ministru Cardona.

Huwa qalilna wkoll li l-kompetittività ta’ pajjiΩna mistennija tikber meta s-sena d-die˙la se jor˙su wkoll il-kontijiet tad-dawl u l-ilma g˙an-negozji u kumpaniji. Sadanittant, dan il-Gvern qed ja˙dem ukoll fuq inçentivi li jo˙olqu aktar xog˙ol u jassigu-

raw li jkun hawn infrastruttura adekwata u ˙addiema m˙arr©in.

Punt ta’ referenza Cardona spjega li, kif qal il-Prim Ministru, l-g˙an tal-Gvern huwa li s-sena d-die˙la Malta ter©a’ tissorprendi fit-tkabbir ekonomiku.

Fil-fatt, mill-aspett ta’ investiment dirett barrani, wara s-sena rekord re©istrata matul l-2013, din issena wkoll mexjin b’ritmu tajjeb ˙afna, fejn sa Ìunju li g˙adda lMalta Enterprise kienet di©à approvat 17-il pro©ett ©did.

Malta, stqarr il-Ministru g˙allEkonomija, Investiment u IntrapriΩi Ûg˙ar, g˙andha potenzjal kbir g˙aliex toffri stabbiltà politika, sistema legali b’sa˙˙itha, inçentivi, g˙ajnuna u appo©©, taxxi ra©onevoli, komunikazzjoni tajba, kunfidenza fl-uΩu tal-lingwa IngliΩa, teknolo©ija a©©ornata, ambjent sigur, ˙addiema m˙arr©a u, fuq kollox, aççess g˙as-suq Ewropew.

“Malta tista’ tassew tkun punt ta’ referenza g˙all-investituri li jridu jippenetraw is-swieq Ewropej u dawk Afrikani. Dan g˙aliex kif qal il-Prim Ministru, pajjiΩna huwa oasi ta’ stabbiltà u tkabbir f’poΩizzjoni ©eografika mill-aqwa,” temm jg˙id Cardona.

LokALI kÓ

12|10|2014 03

kullhadd.com

Ritratti: PULIZIJA TA’ MALTA

TIÌDID LI JWASSAL GÓAL IÛJED EFFIÇJENZA

B˙alissa l-Korp tal-Pulizija g˙addej minn proçess ta’ ti©did sabiex ikun aktar effiçjenti fiddiversi sezzjonijiet tieg˙u. Dan qalitu kelliema g˙all-Ministeru g˙all-Intern meta mistoqsija minn din il-gazzetta rigward irriformi li g˙addejjin fil-Korp, fosthom iΩ-Ωieda fl-uffiçjali g˙olja.

IΩ-Ωieda g˙al Ωew© deputati u g˙axar assistenti kummissarji “Permezz ta’ dan il-proçess irresponsabbiltajiet tal-Korp ma jibqg˙ux kif kienu, kollha iççentralizzati f’idejn ilKummissarju tal-Pulizija,” qalet il-kelliema. Spjegat li din hi sistema antika li g˙aΩ-Ωminijiet tal-lum riedet tkun a©©ornata biex il-Korp tal-Pulizija jibqa’ wie˙ed effiçjenti, dinamiku u li jag˙ti servizz xieraq lill-poplu Malti u G˙awdxi. G˙al dan liskop il-Gvern Ωied id-deputati kummissarji kif ukoll l-assistenti kummissarji biex ir-respons-

abbiltajiet jitqassmu aktar u kul˙add ikun iffukat fuq ilqasam tieg˙u.

Il-kelliema tg˙id li g˙alhekk b˙alissa hemm Ωew© deputati kummissarji biex jg˙inu lillA©ent Kummissarju. Deputati kummissarji jie˙du ˙sieb lamministrazzjoni, is-sigurtà u distretti u l-o˙rajn jie˙du ˙sieb l-investigazzjonijiet kriminali.

B˙alissa fil-Korp tal-Pulizija hemm ukoll g˙axar assistenti kummissarji li jie˙du ˙sieb isCID, drogi, economic crimes, protective services (Rapid Intervention Unit), International Relations Unit (IRU), sigurtà, in-Nofsinhar ta’ Malta (Re©jun A) , it-Trammuntana ta’ Malta (Re©jun B), strate©ija u ppjanar u amministrazzjoni.

L-akkademja l-©dida: po©©ew il-©ebla qabel ˙ar©u l-permess Barra minn hekk il-kelliema qalet li riçentament il-Korp issa˙˙a˙ ukoll bir-riΩorsi

umani, fejn rajna l-ewwel grupp ta’ rekluti li studjaw flAkkademja l-©dida tal-Pulizija.

“Kien dan il-Gvern li feta˙ din l-Akkademja g˙ar-rekluti wara li Gvern Nazzjonalista kien g˙amel ©ebla inawgurattiva f’din l-Akkademja meta lanqas biss kien g˙adu n˙are© permess mil-MEPA, u f’sena u nofs ta˙t il-Gvern preçedenti baqa’ ma sar l-ebda bini,” qalet il-kelliema.

Issa beda l-proçess biex lAkkademja tal-Pulizija ssir kulle©©, b’g˙alliema full-timers u bi kwalifiki li jkunu ekwivalenti g˙al dawk ta’ istituzzjonijiet edukattivi o˙ra.

Dan filwaqt li ©ie a©©ornat itta˙ri© li jing˙ata kontinwament lill-membri tal-Korp li re©a’ beda wara li g˙al xi Ωmien kien sospiΩ biex ji©i a©©ornat.

Il-kelliema qalet 113-il pulizija ©did ©ew assenjati kollha fiddistretti b’attenzjoni partikolari lejn dawk il-lokalitajiet li fihom g˙al Ωmien twil kien hemm u g˙ad hemm problemi ta’ sig-

urtà b˙alma huma Tas-Sliema, il-GΩira, l-Imsida, San Ìiljan, Paceville, San Ìwann u sSwieqi, fejn hawnhekk di©aà bdew ja˙dmu 26 pulizija ©did.

Din id-deçiΩjoni ttie˙det wara li l-Ministru g˙all-Intern u sSigurtà Nazzjonali Manuel Mallia g˙amel sensiela ta’ laqg˙at ta’ konsultazzjoni marresidenti ta’ dawn il-lokalitajiet li esprimew il-biΩa’ tag˙hom min˙abba nuqqas ta’ sigurtà. Lisforz f’dawn il-lokalitajiet ilu g˙addej, anke permezz tal-ftu˙ tal-g˙assa tas-Swieqi, g˙assa li kienet ilha mwieg˙da millGvern preçedenti iΩda qatt ma saret.

Muturi ©odda g˙all-pulizija tad-distrett Intant din il-gazzetta tinsab infurmata li fil-jiem li ©ejjin se ji©u inawgurati muturi g˙addistretti biex il-pulizija jaslu aktar malajr fuq il-post tal-inçident jew tar-reat, kif ukoll ser ti©i inawgurata Mobile Police

Unit g˙al Paceville biex topera b˙ala g˙assa.

Waqt il-Passing Out Parade tal-pulizija ©odda , il-Ministru g˙all-Intern Manuel Mallia qal li dan il-Gvern jemmen fil-community policing fejn il-pulziija jo˙or©u mill-g˙ases u jduru fittoroq tal-ir˙ula u l-bliet ˙alli rresidenti jkollhom aktar mo˙˙hom mistrie˙ u jibnu aktar relazzjoni ta’ fiduçja malpulizija.

Il-Ministru Mallia qal li meta ˙a r-responsabbiltà tal-Korp talPulizija, il-Korp kellu nuqqas ta’ erba’ mitt pulizija. G˙alhekk intuΩat is-sistema tar-reinstatments u police constabulary biex il-Korp tal-Pulizija jie˙u vanta©© minn persuni li di©à kellhom esperjenza fi ˙dan ilKorp biex jittaffa n-nuqqas ta’ membri tal-Korp li rriΩulta wara diversi snin ta’ telqa fil-Korp tal-Pulizija. Dan waqt li bdew ji©u m˙arr©a pulizija ©odda flAkkademja tal-Pulizija li ser jag˙tu nifs ©did u huma l-futur tal-Korp tal-Pulizija.

04 12|10|2014

kullhadd.com

KÓ LOKALI

IEBES FL-INFURZAR fejn kien hemm anke diffikultà biex jinstabu l-materjali li kienu ©ew ordnati.

F’dan l-istadju, apparti xog˙ol tal-©ebla, fadal ittlestija tax-xog˙ol tal-g˙amara u fittings o˙ra b˙al ˙©ie© li jintuΩa fil-partitions. Fadal ukoll xog˙ol ta’ installazzjoni ta’ apparat relatat mas-sound u matteknolo©ija informatika fil-parlament, kif ukoll apparat me˙tie© biex ikun hemm xandir dirett tas-seduti kollha.

Nuqqas ta’ impenn

G˙ada l-House Business Committee se jiltaqa’ biex jiddiskuti l-progress li sar fil-bini tal-parlament il-©did hekk kif fil-jiem li g˙addew ˙are© çar li nuqqas ta’ ppjannar realistiku min-na˙a tal-Gvern Nazzjonalista u w˙ud mill-kuntratturi tefa’ lura x-xog˙ol fuq dan ilpro©ett.

Din il-gazzetta ˙adet il-kummenti ta’ kelliem g˙allMinisteru g˙at-Trasport u l-Infrastruttura li spjegalna li l-Gvern kien, flimkien mal-Korporazzjoni g˙arRi©enerazzjoni tal-Port il-Kbir (GHRC), qieg˙ed isegwi kontinwament dak li g˙addej fil-parlament u kien konxju tal-problemi fil-pro©ett. Minkejja n-nuqqasijiet li nstabu, il-Gvern innota li sar progress kbir min-

na˙a tal-GHRC biex il-pro©ett issa wasal fl-a˙˙ar faΩijiet tieg˙u.

L-a˙˙ar irtokki Fil-fatt, ix-xog˙ol li g˙ad fadal huwa wie˙ed ta’ finishings, fejn l-aktar kuntrattur li qieg˙ed lura huwa dak Taljan responsabbli mill-©ebla, id-ditta Filiberti, li kawΩa tal-istess kien hemm diversi xog˙lijiet o˙ra li waqg˙u lura.

Barra minn hekk, matul il-pro©ett kien hemm kuntratturi barranin li fallew bil-konsegwenza li x-xog˙ol illi kienu qed jag˙mlu kellu jsir minn kuntratturi o˙ra

Il-kelliem spjega wkoll li, permezz ta’ interventi sodi il-pro©ett mexa ferm, hekk kif sa Mejju 2013 kien kwaΩi tilef ir-rankatura kollha u ftit li xejn kien ikun hemm ˙addiema fuq is-sit. Min˙abba nuqqas ta’ impenn mill-kuntratturi u minkejja kull direzzjoni li ng˙atat, il-miri maqbulin u mfassla ma ntla˙qux.

Min˙abba f’hekk, il-Gvern preΩenti beda jag˙mel monitora©© tal-ammont ta’ ˙addiema li qeg˙din ji©u impenjati fuq il-pro©ett biex dan il-pro©ett jibqa’ sejjer sakemm jitlesta. Il-Gvern qieg˙ed ikun iebes ˙afna flinfurzar tal-kuntratti mal-kuntratturi li waqg˙u lura.

“M’a˙niex se nçedu mill-poΩizzjoni tag˙na, la l-kuntratturi naqsu milli jΩommu ma’ dak li ntrabtu li jag˙mlu,” qalilna l-kelliem.

Din il-poΩizzjoni g˙amilha çara wkoll il-Prim Ministru Joseph Muscat, li f’diskors spjega li ma jistax ikun li jkollna realtà fejn ˙addiem Ωg˙ir ji©i ppenalizzat g˙ax jisgarra xi ftit, imbag˙ad il-kuntratturi l-kbar jit˙allew ifallu Ω-Ωmien stipulat tag˙hom b’xhur s˙a˙ ming˙ajr konsegwenzi.

G˙alhekk, meta sar mag˙ruf li l-parlament il-©did, minkejja investiment ta’ g˙exieren ta’ miljuni, mhux se jil˙aq ikun lest sad-data maqbula, il-Gvern eΩerçita d-dritt li jimponi multa ta’ €20,000 kuljum.

Ta’ min iffakkar li dak tal-parlament il-©did mhuwiex l-uniku pro©ett li l-Gvern preΩenti sab li kien ming˙ajr direzzjoni u bi problemi serji fejn tid˙ol it-tkomplija tieg˙u. EΩempju ta’ dan huma l-pro©ett tal-Baçir Numru 1, Triq Diçembru 13, it-terminal taçÇirkewwa – pro©etti li g˙addew minn martirju ta’ diversi snin qabel ma re©g˙u tpo©©ew fuq ir-rotta ttajba minn Gvern Laburista.

IMNEDIJA L-KAMPANJA IL-QLUGÓ TAS-SIÌAR ‘JIEN VOLUNTIER U INT?’ FIR-RABAT GÓAWDEX

Il-President ta’ Malta Marie-Louise Coleiro Preca lbiera˙ nediet il-kampanja ‘Jien Voluntier u Int?’, kampanja tal-presidenza li g˙andha l-g˙an li t˙e©©e© iktar voluntiera ji©u ’l quddiem g˙allattivitajiet b’risq il-Malta Community Chest Fund.

G˙ajnuna li t˙alli l-©id F’indirizz li g˙amlet f’din il-kampanja, ilPresident qalet li l-pajjiΩ g˙adu ma kkalkulax biΩΩejjed is-sa˙˙a u l-valur ekonomiku talvolontarjat li qed irendi tant ©id f’pajjiΩna. IlPresident spjegat kif fl-Ewropa l-volontorjat jitqies b˙ala t-tielet settur ekonomiku, g˙ax tant i˙alli effett qawwi soçjali illi kieku ji©i kkalkulat bi flus, i©ib valur g˙oli ˙afna.

Marie-Louise Coleiro Preca qalet li l-mijiet ta’ voluntiera li attendew bi ˙©arhom g˙al din ilkampanja qed jag˙tu messa©© qawwi lis-soçjetà li, meta wie˙ed ja˙seb f’˙addie˙or, mhux biss qed jag˙ti ˙afna ©id, iΩda jikseb ˙afna ©id lura

fil-qalb.

Il-President ta’ Malta qalet li s-soçjetà Maltija u G˙awdxija g˙alhekk hija soçjetà rikka, g˙ax g˙andha nies b’qalb soçjali li jag˙tu kaΩ lil ˙addie˙or, u g˙ax jifhmu li fil-˙ajja kul˙add b’xorti ˙aΩina jista’ jiltaqa’ mal-mard, mal-gwaj, ma’ sitwazzjoni diffiçli, u li g˙alhekk ilkoll irridu nuru solidarjetà ma’ xulxin.

Appell Marie-Louise Coleiro Preca appellat lill-Maltin u l-G˙awdxin biex jersqu ’l quddiem u jag˙tu ftit minn ˙inhom g˙ax il-bΩonnijiet ta’ dawk li qed jibbenefikaw mill-Malta Community Chest Fund huma kbar ˙afna, u li hemm bΩonn jitkabbar dan il-fond ˙alli iktar nies f’sitwazzjoni iebsa jing˙ataw s-sostenn li g˙andhom bΩonn.

Min huwa interessat li jkun voluntier jista’ jew imur il-Palazz ta’ Sant’Anton, içempel 2122 6226 jew jibg˙at email lil mccf@gov.mt

Is-Segretarjat Parlamentari g˙all-Fondi Ewropej ça˙ad li l-qlug˙ ta’ si©ar li jag˙mlu parti mill-pjazza ewlenija tar-Rabat G˙awdex (it-Tokk), u li sar referenza g˙alihom fl-istqarrija tal-g˙aqda Flimkien g˙al Ambjent A˙jar, jag˙mlu parti min-nefqa tal-pro©ett ta’ tisbi˙ li huwa ppjanat fl-istess pjazza u li se jkun iffinanzjat minn fondi Ewropej.

Aktar minn hekk, is-Segretarjat qal li l-pro©ett u l-fondi Ewropej allokati huma su©©ett g˙al permess me˙tie© mill-MEPA. Is-Segretarjat qal li jinsab ukoll infurmat li dan il-permess ©ie rrifjutat mill-Awtorità. Jidher li l-Kunsill Lokali qed jappella minn din id-deçiΩjoni.

Is-Segretarjat sostna li jinsab kommess li pro©etti li jsiru permezz ta’ fondi Ewropej ma jkollhom ebda impatt negattiv fuq l-ambjent. “Il-Gvern huwa kommess li jibqa’ jassigura l-a˙jar uΩu ta’ dawn il-fondi speçjalment f’dan il-perjodu meta qed ji©u konkluΩi ˙afna mill-pro©etti li ©ew iffinanzjati mill-programm 2007-2013,” temm jg˙id is-Segretarjat.

LOkALI kÓ

12|10|2014 05

kullhadd.com

“L-INFERMIERA HUMA L-QALB TAS-SISTEMA ”

Is-Segretarju Parlamentari Chris Fearne

Din is-sena s-sej˙a g˙allinfermiera saret hekk kif imwieg˙ed f’Mejju li g˙adda, fejn dawk li ggradwaw fl2014 kellhom l-opportunità li jid˙lu direttament fuq il-post tax-xog˙ol f’Settembru.

B’hekk nsibu li x-xahar li g˙adda ©ew inga©©ati total ta’ 150 infermier Malti Ikkuntattjat minn din ilgazzetta, is-Segretarju Parlamentari g˙as-Sa˙˙a Chris Fearne sostna li, bilfatti, dan il-Gvern hu impenjat li jkompli jinvesti fir-riΩors uman g˙ax huwa jemmen bis-s˙i˙ li l-infermiera huma l-qalb tas-sistema tas-sa˙˙a.

Opportunitajiet G˙alhekk, huwa stqarr li ser jibqa’ jkun hemm impenn biex aktar Ωg˙aΩag˙ ikunu nkora©©iti jid˙lu g˙al din ilkarriera. F’dan ir-rigward Fearne awgura lill-madwar mitejn student li din is-sena da˙lu g˙all-kors tan-Nursing fl-Università ta’ Malta.

Hawnhekk, huwa g˙adda wkoll messa©© ta’ kura©© lil dawk l-20 student li b˙alissa g˙addejjin bil-faΩi tar-resit u awguralhom l-aqwa riΩultati biex huma wkoll fiΩ-Ωmien li ©ej ikunu jistg˙u jsiru parti

mill-familja sabi˙a ta’ infermiera.

Is-Segretarju Parlamentari g˙as-Sa˙˙a sa˙aq li hemm avvanzi kbar g˙al dawk li jie˙du l-professjoni medika b˙ala l-karriera tag˙hom. Dan g˙ax, apparti li wie˙ed ikun jista’ jkompli jispeçjalizza f’qasam jew ie˙or, ikollu ssodisfazzjon personali li qieg˙ed ja˙dem f’settur li j˙ares is-sa˙˙a tal-pazjent. Ûieda fin-numru ta’ infermiera

qed jiΩdied b’250 bil-g˙an li lpazjent dejjem jibqa’ jing˙ata l-a˙jar kura possibbli.

Wie˙ed tajjeb li jfakkar li matul l-amministrazzjonijiet preçedenti qatt ma ntla˙aq dan in-numru sabi˙ ta’ rekluta©© ta’ infermiera ming˙ajr ma d-Dipartiment g˙as-Sa˙˙a kellu bΩonn imur g˙al infermiera minn pajjiΩi terzi. Din il-qabΩa fin-numri verament turi l-impenn li jkun hemm titjib li mhumiex biss infrastrutturali imma wkoll uman.

G˙arfien prezzjuΩ

Fearne sostna li l-investiment fir-riΩors uman f’dan is-settur irid ikun wie˙ed ˙olistiku.

Huwa spjega kif il-Gvern din is-sena ˙a miΩuri o˙ra li, bissa˙˙a tag˙hom, sal-a˙˙ar ta’ din is-sena 100 infermier minn pajjiΩi tal-Unjoni Ewropea ser ikunu nga©©ati.

Dawk kollha n©aggati huma m˙arr©a sew fil-lingwa IngliΩa filwaqt li ser ikun qed isirilhom kors ta’ introduzzjoni fil-lingwa Maltija.

Filwaqt li l-g˙an primarju ser jibqa’ li ji©u n©aggati infermiera Maltin, il-Gvern wera li b’mod proattiv sab mezzi ulterjuri biex jaççerta li, g˙allewwel darba f’˙afna snin, innumru ta’ infermiera ser ikun

Filwaqt li rringrazzja lill-infermiera tax-xog˙ol professjonali u kompetenti li jag˙mlu, Chris Fearne sostna li “lviΩjoni tag˙na hija li jkollna futur fil-qasam tas-sa˙˙a fejn l-infermier ikompli j˙ossu kburi li hu parti minn dan ilsettur”.

Is-Segretarju Parlamentari g˙as-Sa˙˙a ˙e©©e© lil dawk linfermiera li ˙allew il-professjoni tag˙hom matul issnin biex jer©g˙u jersqu lejn din il-professjoni. “L-esperjenza u l-g˙arfien tag˙hom hija ta’ benefiççju g˙all-pazjent u anke g˙all-infermiera ©odda f’dan il-qasam,” g˙alaq Fearne.

TAÓRIÌ DWAR L-EBOLA

B˙ala parti mis-sensiela ta’ ta˙ri© l i s e ˙ ˙ f ’ M a t e r D e i f’dawn l-a˙˙ar xhur, din il©img˙a sar ta˙ri© a©©ornat u aktar i n t e n s i v t a ’ ˙ a m e s sig˙at f’kaΩ li tfe©© l-Ebola f’pajjiΩna. L-g˙an ta’ dawn issessjonijiet ta’ ta˙ri© huwa li jitjib il-protokoll fil-Unit talMard Infettiv (IDU) fi ˙dan lIsptar Mater Dei, kif ukoll dwar kif wie˙ed g˙andu jittratta u jikkura dan il-virus.

Fost ˙afna affarijiet, it-ta˙ri© fi ˙dan l-IDU serva biex ilqwiebel li ja˙dmu f’din ilparti tal-isptar ikunu dejjem aktar ippreparati biex jekk isibu ma’ wiççhom kaΩ ta’ Ebola jkunu jafu l-proçeduri li g˙andhom jimxu mag˙h o m . D a n i t - t a ˙ r i © a©©ornat huwa frott l-eΩerçizzju ta’ evalwazzjoni li se˙˙ fit-3 ta’ Ottubru li g˙adda, meta kien idda˙˙al pazjent b’sintomi simili ˙afna talEbola. Madankollu rriΩulta li dan il-pazjent ma kellux lEbola. Ilbiera˙ il-Ministeru g˙as-Sa˙˙a ça˙ad ukoll li kien hemm xi kaΩ ta’ Ebola fl-isptar ta’ G˙awdex .

F’dan it-ta˙ri© ing˙ata wkoll tip ta’ lbies protettiv g˙all˙addiema tas-sa˙˙a, li ©ie impurtat fl-a˙˙ar jiem. Dan huwa g ˙ o d d a n e ç e s s a r j a skont il-prattiçi tal-G˙aqda Dinjija g˙as-Sa˙˙a (WHO).

Gvern responsabbli Apparti minn dan it-ta˙ri©, matul dawn l-a˙˙ar xhur, lIDU adotta metodi proattivi u beda jie˙u ˙sieb li, fuq baΩi regolari, ikun hemm ta˙ri© professjonali f’eventwalità ta’ Ebola. Dan kien segwit minn sessjonijiet ta’ analiΩi li jittrattaw titjib f’çerti oqsma partikolari, kif ukoll diskussjonijeit dwar x’jista’ jinbidel g˙all-a˙jar biex il-˙addiema dejjem iΩommu ru˙hom a©©ornati bl-aqwa sessjonijiet ta’ ta˙ri© u fl-aqwa ambjent possibbli.

Madankollu, Gvern Laburista mhuwiex se jieqaf hawn. Dan g˙ax fil-jiem li ©ejjin isSegretarju Parlamentari responsabbli mis-Sa˙˙a Chris Fearne se jkun qed jie˙u sehem f’konferenza ministerjali fi Brussell bl-g˙an li ji©u diskussa l-portijiet tal-Ewropa u s-sigurtà tag˙hom f’dan ir-rigward. F’din il-konferenza s-Segretarju Parlamentari Fearne se jkollu lopportunità biex jitkellem dwar il-miΩuri li ˙a pajjiΩna f’dawn iç-çirkostanzi.

Fid-dawl ta’ dan kollu Dr Fearne rringrazzja lill-IDU kif ukoll lid-Dipartiment tal-A&E tal-kollaborazzjoni imprezzabbli tag˙hom kif ukoll talparteçipazzjoni f’dan il-proçess kontinwu ta’ titjib fl-operat talIsptar Mater Dei.

06 12|10|2014

kullhadd.com

KÓ LOKALI

MALTA MUdeLL GÓAL JIRRITORNA pAJJIÛI OÓRA ÛIGUÛAJG

G˙al darb’o˙ra l-Gvern Malti ©ie mistieden biex jitkellem fuq kwistjonijiet LGBTI bl-g˙an li jg˙in u jservi ta’ mudell g˙al pajjiΩi o˙rajn biex jimxu fuq il-passi ta’ pajjiΩna.

Waqt il-Konferenza Annwali Ewropea tal-ILGA, il-Ministru g˙ad-Djalogu Soçjali, Affarijiet tal-Konsumatur u Libertajiet Çivili Helena Dalli tkellmet ma’ 350 attivist, esperti u politiçi minn madwar l-Ewropa rigward it-tema ta’ din is-sena li tittratta s-sostenibbiltà tat-tibdil soçjali.

Il-viΩjoni tal-Gvern Il-Ministru Dalli rreferiet ukoll g˙all-fatt li l-Gvern Malti g˙andu programm çar fuq laffarijiet li jikkonçernaw lis-

soçjetà LGBTI b˙al, ng˙idu a˙na, id-drittijiet çivili kif ukoll l-introduzzjoni tal-Kunsill Konsultattiv tal-LGBTI – weg˙diet imwettqa minn Gvern Laburista aktar kmieni f’din il-le©iΩlatura.

Irreferiet ukoll g˙all-fatt li, meta pajjiΩna da˙˙al il-li©i dwar l-unjonijiet çivili, il-Gvern indirizza çerti biΩg˙at li s-soçjetà Maltija kellha dwar din illi©i. B’˙idma u b’impenn, ilGvern Laburista rnexxielu jeg˙leb dawn il-biΩg˙at u da˙˙al fis-se˙˙ din il-li©i biex b’hekk il-poplu Malti kompla

jwessa’ t-tolleranza tieg˙u malminoranzi fil-pajjiΩ.

Inizjattivi l-LGBTI

o˙ra

favur

Fid-dawl ta’ dan kollu, ilMinistru Dalli tkellmet ukoll dwar il-valuri universali b˙alma huma d-dinjità u ddrittijiet ta’ dawn il-persuni kif ukoll dwar il-fatt li ˙add ma jag˙Ωel kif jitwieled u g˙alhekk kull persuna, irrispettivament mis-sesswalità tag˙ha, g˙andha tkun ugwali daqs kul˙add.

Kompliet titkellem ukoll dwar il-miΩuri li se jimplimenta dalwaqt dan il-Gvern, fosthom l-identità tal-©eneru, lespressjoni tal-©eneru kif ukoll il-abbozz dwar il-karatteristiki sesswali fost o˙rajn.

Il-festival li jpo©©i t-tfal u Ω-Ωg˙aΩag˙ fiç-çentru tal-attenzjoni se jirritorna g˙ar-raba’ edizzjoni f’Novembru li ©ej. ÛiguÛajg, il-festival tal-arti g˙at-tfal u Ω-Ωg˙aΩag˙, jidher li se jkun mimli spettaklu, kulur u imma©inazzjoni.

L-organizzaturi qed iwieg˙du spettaklu li jo˙loq il-poeΩija mill-boroΩ tal-plastik jittajru mar-ri˙, produzzjoni bil-pupazzi li timxi minn sodda g˙al o˙ra fi sptar, u installazzjoni ta’ tpin©ijiet tat-tfal fiç-çentru tal-Belt Valletta.

Mis-17 sat-23 ta’ Novembru, il-festival se juri 28 produzzjoni li jinkludu 12-il produzzjoni internazzjonali minn seba’ pajjiΩi differenti. Artisti minn Spanja, Franza, il-Ìermanja, l-Italja u lOlanda se jing˙aqdu ma’ w˙ud mill-a˙jar artisti Maltin biex jo˙olqu l-uniku festival f’Malta fejn it-tfal huma verament filqalba tal-attenzjoni.

It-tfal huma mistennija jmorru bi ˙©arhom g˙all-festival li din is-sena mistenni ji©bed udjenzi ta’ madwar 12,000, li nofshom ji©u mill-iskejjel, u li se jattendu 132 avveniment fuq medda ta’ ©img˙a.

Mill-muΩika g˙aΩ-Ωfin, mill-arti viΩiva g˙all-pupazzi, u millmima g˙at-teatru, it-tfal jid˙lu f’sensiela ta’ dinjiet paralleli fejn il-˙olm u l-memorji, il-foresti u l-©onna, l-imma©inazzjoni u r-realtà jing˙aqdu sabiex jirrakkontaw stejjer eçitanti li t-tfal jistg˙u jirrelataw mag˙hom.

IΩda minkejja li dawn id-dinjiet huma mimlijin g˙asafar, ©ugarelli u ˙wejjeg li jitkellmu, dan huwa festival li ma jfittixx li ja˙bi dawk li huma l-aspetti tad-dwejjaq tal-˙ajja.

Hemm ukoll stejjer dwar il-bullying, dwar il-mard – sa˙ansitra anke pro©ett artistiku li jie˙u spunt mill-idea tal-istessu.

It-tema ta’ din is-sena se ddur madwar l-identità, b’artisti b˙al Trevor Ûahra, Austin Camilleri, Simone Spiteri, Ruben Zahra u Vince Briffa, jesploraw l-identità b’sensittività u imma©inazzjoni kbira.

AZZJONI FAVUR IL-KLIMA

Jessica Micallef, l-awtriçi tal-ktieb Dimech Poeta: mill-Óabs g˙all-EΩilju, ippreΩentat kopja tal-ktieb b’antolo©ija tal-poeΩiji ta’ Manwel Dimech lid-Deputat Mexxej tal-Partit Laburista Dr Toni Abela. Dawn il-poeΩiji kienu mifruxa f’diversi pubblikazzjonijiet u manuskritti.

Xi w˙ud mill-poeΩiji huma bil-Malti, o˙rajn bit-Taljan, xi w˙ud bl-IngliΩ, u xi ftit bilFrançiΩ. Il-ktieb i©ib traduzzjoni tal-poeΩiji li huma bi lsien barrani u jag˙ti noti ta’ tag˙rif dwar kull poeΩija. Ìie ppubblikat f’g˙eluq il-mitt sena mill-eΩilju minn Malta ta’ Manwel Dimech, li miet eΩiljat l-E©ittu wara li ntemmet l-Ewwel Gwerra Dinjija.

Dr Abela fera˙ lill-awtriçi g˙all-inizjattiva li tirriçerka dwar esponenti bikrin tal-letteratura Maltija u ˙e©©e© lil studenti o˙ra jkomplu jiskopru xog˙lijiet o˙ra ta’ kittieba Maltin.

Il-Kabinett din il-©img˙a approva abbozz ta’ li©i favur ilklima wara xhur ta’ ˙idma intensiva ma’ professjonisti filqasam. Dan qalu l-Ministru g˙all-Ambjent, Ûvilupp Sostenibbli u Tibdil fil-Klima, Leo Brincat.

L-abbozz, li j©ib l-isem ta’ Climate Action Act, se jkun miftu˙ g˙all-konsultazzjoni fejn se ji©i ppreΩentat lill-Kunsill Malti g˙all-IΩvilupp Ekonomiku u Soçjali (MCESD) u se ti©i varata wkoll konsultazzjoni b’mezzi elettroniçi. Il-Ministru Brincat Ωied jg˙id li, qabel dan il-proçess, l-OppoΩizzjoni se tkun ikkonsultata.

Dan l-abbozz ©ie approvat mill-Kabinett hekk kif iktar tard dan ix-xahar se jkun diskuss il-Pakkett tal-Klima u l-Ener©ija g˙all-2030 mill-mexxejja tal-gvernijiet fil-Kunsill Ewropew.

Fil-fatt, proprju din il-©img˙a, il-ministri g˙all-Klima u lEner©ija ltaqg˙u f’Milan biex iwittu t-triq g˙al din iddiskussjoni.

08 12|10|2014

kullhadd.com

DRITT GÓAR-RISPOSTA

KÓ ITTRI

L-ANZJANI LI JBATU FIS-SKIET

Sur Editur, B’referenza g˙all-ittra bit-titlu ‘L-Ikbar Xewqa Tag˙na lQrendin’ li dehret fil-gazzetta KullÓadd nhar il-Óadd 28 ta’ Settembru 2014, il-Kunsill Lokali jixtieq jinforma lill-qarrejja li waqt Ωjara lis-Sa Evelyn Pace kellha fl-uffiççju tal-Kunsill Lokali tal-Qrendi ftit jiem qabel il-kitba tal-ittra, hi ©iet infurmata ta˙t min taqa’ din it-triq. Il-kisi bit-tarmak, ir-responsabbiltà ta’ tindif, Ωbir ta’ si©ar, kif ukoll ir-responsabbiltà g˙attiswija tas-servizz tal-ilma, ma jaqg˙ux ta˙t ir-responsabbiltà tal-Kunsill Lokali tal-Qrendi min˙abba li din it-triq ma tag˙milx mal-konfini tal-lokalità tag˙na.

G˙alkemm din it-triq ma taqax ta˙t ir-responsabbiltà talKunsill Lokali tal-Qrendi, l-istess Kunsill Lokali xorta wa˙da jwettaq xog˙lijiet b˙alma huma t-tindif ta’ din it-triq minn Ωmien g˙al Ωmien.

DAVID SCHEMBRI, SINDKU

TERMINALS QISHOM ÇIMITERJU

Sur Editur,

Sur Editur, Binja wa˙idha ma tag˙milx terminal. Sfortunatament il-miljuni li ntefqu mill-Amministrazzjoni ta’ qabel biex inbnew it-terminals tal-Im©arr G˙awdex u taç-Çirkewwa jidher li ma kinux biΩΩejjed biex jinkludu xi studju riçerkat ta’ kif ikun terminal funzjonabbli. PereΩempju qabel fl-Im©arr kien hemm a©enzija tal-Bank of Valletta, illum kulma hemm hi biss ATM ta’ bank wie˙ed.

Qabel kien hemm ukoll xi ˙wienet li jag˙tu xi servizzi, issa wara d-9pm fit-terminal tal-Im©arr u taç-Çirkewwa ma ssibx fejn tie˙u te jew kafè u xi ˙a©a s˙una, hemm biss il-magni li jΩommu l-luminata, l-ilma, çikkulati u snacks friski. F’dawn itterminals lanqas ma hemm fejn tixtri; la kartolina, suvenir, la ©urnal, rivista u lanqas ktieb.

Na˙seb li d-dover tal-kompetizzjoni jesi©i wkoll li jekk eventwalment jing˙ataw biex jift˙u xi negozji dawn ikunu jikkompetu ma’ xulxin u mhux tal-istess imprendituri.

Fl-Ajruport Internazzjonali ta’ Malta naraw l-operatur barrani jipprova kull metru kwadru jΩidlu d-d˙ul mill-kirjiet u jΩewwaq is-servizzi offruti. Il-g˙ala ma jsirx sforz biex il-miljuni investiti mill-Kaxxa ta’ Malta f’dawn iΩ-Ωew© binjiet kbar daqs palazzi jirrendu xi ˙a©a lura waqt li jag˙tu servizz?

PereΩempju mindu sar it-terminal taç-Çirkewwa, il-post sar qisu çimiterju, g˙ax naqas il-parke©© u l-ftit nies li kienu jitilg˙u mill-erbat irjie˙ ta’ Malta tard g˙al post fit-tarf tal-gΩira, illum m’g˙adhomx.

Niskanta wkoll kif mill-viçinanzi tat-terminal taç-Çirkewwa tnaqqsu tant postijiet ta’ parke©© u saru dawk il-bankini kbar esa©erati, barra li l-erba’ karre©©jati li jibdew kif tg˙addi llukanda jikkuntrastaw mat-triq li twassal sa ˙dejn il-lukanda li minn Ωew© karre©©jati ©iet ridotta g˙al karre©©jata wa˙da. Óaqqu Premju Nobel minn kien responsabbli g˙al dan larran©ament tat-traffiku, l-aktar f’kaΩ li jkun hemm xi emer©enza.

GUT WRENCHING, IL-MELLIEÓA

Kienet inizjattiva tajba dik talMinistru g˙all-Familja u sSolidarjetà Soçjali t-Tabib Michael Farrugia f’San Pawl ilBa˙ar, fiç-Çentru Aççess ta’ matul il-jum fi tmiem Settembru. Laqg˙a li attendiet g˙aliha wkoll id-Deputat G˙awdxija u Segretarju Parlamentari responsabbli mid-Drittijiet ta’ Persuni b’DiΩabbiltà u Anzjanità Attiva, l-Avukata Justyne Caruana. B’konsultazzjoni ma’ dawk l-anzjani li jattendu çentru b˙al dan Ωgur kien hemm bdil ta’ ideat min-na˙a governattiva u min-na˙a tal-anzjani kif ukoll tal-operaturi. Jiena ma kontx hemm u g˙alhekk it-tag˙rif li g˙andi ta’ din illaqg˙a ©ej biss mill-©urnali.

Però, nixtieq nag˙ti ˙sieb jew tnejn.

M’ilux, mhux wisq bog˙od minn fejn saret din il-laqg˙a, temm ˙ajtu anzjan residenti fil-viçinanzi. Aktarx li dan ittip ta’ anzjani ma jattendux g˙al-laqg˙at u çentri tal-anzjani, iΩda ©irien g˙andhom u forsi anke l-knisja jmorru. Iva possibbli minkejja li anzjan b˙al dan ikun lissen ilwe©g˙a tieg˙u ‘a˙jar je˙odni’, ˙add ma jie˙u azzjoni u la jtarraf kelma lill-parroçça, la lil xi g˙aqda volontarja u la lil xi a©enzija tal-Gvern biex jaraw kif jistg˙u jg˙inuh u jsegwuh? Ósieb ie˙or hu dwar dar talanzjani (mhux tal-Gvern) fiddistrett, li fiha tant nuqqasijiet li ma ji©ux rimedjati, anke wara tliet ©img˙at, u lanqas wara snin. PereΩempju, il g˙ala l-lifts li jkunu bil-˙sara

ma jissewwewx mill-lum g˙al g˙ada iΩda jit˙allew bil-˙sara tliet ©img˙at? Tliet ©img˙at li fihom l-anzjani li ma jkunux fuq ri©lejhom jibqg˙u pri©unieri fis-sular fejn ikollhom is-sodda fil-kamra ma’ ˙addie˙or. Tliet ©img˙at li limpjegati jaraw il-passjoni telg˙in u neΩlin ˙ames sulari.

U dan fi Ωmien tal-Gvern talLabour. Ara biex jaraw min jid˙ol u min jo˙ro© hemmhekk b’ri©idità kbira.

IΩda fejn jirrigwarda fire escape, speçjalment f’kaΩ kif se˙˙ fejn il-lifts ma jkunux jiffunzjonaw, id-diretturi talkumpanija li tmexxi din id-dar taw xi ˙sieb? U kemm issir sorveljanza fuq l-immani©©ar tad-dar biex jaraw li jkun hemm governanza tajba u mhux min imexxi qisu bully?

IΩda fejn il-privat jonqos g˙andha tid˙ol l-awtorità. Ósieb ie˙or hu dwar dawk lanzjani, pereΩempju ’l fuq minn çerta età li jekk iΩommuhom tal-familja jing˙ataw benefiççju addizzjonali. Lawtoritajiet, fil-fehma tieg˙i, g˙andhom jaraw kif ikunu qed jinΩammu dawn l-anzjani.

Naf b’kaΩ li se˙˙ snin ilu f’G˙awdex, ta’ anzjana li kienet tinΩamm f’garaxx; issa llum ilha nieqsa. IΩda ma hemmx kaΩijiet ta’ anzjani, anke fit-tarf l-ie˙or tal-gΩira Maltija l-iΩjed bog˙od minn G˙awdex, kaΩ ta’ xi anzjana miΩmuma virtwalment qisha pri©uniera ©o flat mal-familjari, l-aqwa li jda˙˙lu fi bwiethom il-pensjoni tag˙ha, g˙ax ftit li xejn jo˙or©uha u ma jkunux iridu nies li jafuha jΩuruha (g˙ax ma jridux nies barranin f’darhom). Din

x’kapriçç tista’ tag˙mel jew tistaqsi lil xi ˙add biex i©ibilha xi ˙a©a minn barra?

Speçjalment jekk tkun anzjana b’xi diΩabbiltà. L-aqwa li jΩommuha b˙al cash cow u abbli anke twassal li d-darba li jmiss tag˙ti l-vot lil xi ˙add tal-azzjoni karolika.

Il-fatt li dan l-a˙˙ar lEççellenza Tag˙ha l-President tar-Reppublika g˙amlet lewwel Ωjara ta’ kortesija lillQdusija Tieg˙u l-Papa Fran©isku, u l-istess Papa ftit jiem ilu g˙amel diskors kontra li l-anzjani (li mhumiex ˙atja tal-ebda reat) jinΩammu virtwalment pri©unieri ©ewwa, na˙seb m’g˙andhiex tkun koinçidenza li n˙alluha g˙addejja bla ma tittie˙ed azzjoni mifruxa mis-Servizzi Soçjali madwar il-gΩejjer. U iva, anke azzjoni minn dak responsabbli mill-volontarjat, inkluΩ dawk l-g˙aqdiet li huma fil-qasam tal-anzjani.

G˙ax ng˙iduha: g˙al tant infiq li jsir suppost g˙all-anzjani, g˙ad g˙andek tisma’ kaΩijiet b˙al dawn?

M.G. SCALA, IL-QAWRA

Nota Editorjali: B’rabta malpunti validi li qed iqajjem ilqarrej tag˙na, tajjeb wie˙ed jinnota li mis-sena d-die˙la lGvern se jestendi s-servizz ta’ outreach social work g˙allokalitajiet kollha f’Malta u G˙awdex. Dan ifisser li kull lokalità se jkollha s-servizz ta’ social worker li se jag˙milha iktar façli li ji©u identifikati anzjani li qed jg˙ixu f’abbuΩ jew abbandun.

ITTrI KÓ

12|10|2014 09

kullhadd.com

KoNTrAdIZZJoNI U NofS SEWQAN VErITÀ NAZZJoNALISTA BL-AddoÇÇ Sur Editur,

Fil-˙ar©a tal-gazzetta Nazzjonalista Il-Mument talÓadd 28 ta’ Settembru 2014, il-Kelliem tal-OppoΩizzjoni g˙at-Trasport u Infrastruttura Toni Bezzina kiteb li lMinistru Joe Mizzi g˙andu jag˙ti garanzija tax-xog˙ol lill-˙addiema fis-settur pubbliku u lill-poplu li n-nollijiet u s-sussidju mhux se jog˙lew.

Xbajt nisma’ u naqra g˙al diversi drabi lill-Ministru Laburista Joe Mizzi jikkonferma li mhux talli x-xog˙ol tal˙addiema fit-trasport pubbliku hu garantit, talli nnumru tal-˙addiema ser jiΩdied min˙abba li t-trasport pubbliku ser iΩid in-numru ta’ vja©©i u ta’ postijiet ©odda li jg˙addi minnhom u jasal.

B’dankollu, il-Membru Parlamentari Nazzjonalista, ming˙ajr ma j©ib l-ebda prova, g˙adu sejjer bl-istess kantaliena sfurzata u bla ra©uni li jrid garanzija.

Naqta’ rasi ta˙t mannara li jekk lis-Sur Toni Bezzina ng˙idlu li jien xi darba rrid immut, iwe©ibni g˙al mitt elf darba li jrid garanzija ta’ dak li g˙edtlu.

Daqshekk hi bla sens it-tattika negattiva tal-Kelliem Nazzjonalista, g˙ax dan hu ferm ag˙ar u ag˙ar minn San Tumas.

Kontradizzjoni gwappa o˙ra tas-Sur Bezzina hi li jrid li n-nollijiet u s-sussidju ma jog˙lewx.

Jidher çar li l-OppoΩizzjoni Nazzjonalista trid li s-sussidju ma jog˙liex biex ikollhom jog˙lew in-nollijiet.

Daqshekk l-OppoΩizzjoni distruttiva Nazzjonalista g˙andha g˙al qalb lil kull min jag˙mel uΩu mit-trasport pubbliku. Dan avolja ta˙t gvernijiet Nazzjonalisti

tg˙idx kemm ˙ar©u flus biex ikun issussidjat it-trasport pubbliku.

Wara kollox anke f’diversi pajjiΩi t-trasport pubbliku hu ssussidjat. Mela dak li qed tg˙id u ssostni lOppoΩizzjoni negattiva Nazzjonalista hu kollu makakkerija politika li xejn mhi onestà.

Issa li l-PN jinsab flOppoΩizzjoni, miskin jinsab inkwetat dwar is-sussidju.

Ara meta kien fil-Gvern xejn ma kien jimpurtah. Tant hu hekk li g˙al aktar minn 25 sena bbaΩa l-politika ekonomika u finanzjarja tieg˙u fuq dejn, dejn u aktar dejn kull sena. Tant li lpoplu, matul dawn l-a˙˙ar snin, qed ikollu jissussidja ddejn bla kontroll li g˙amlu diversi gvernijiet Nazzjonalisti b’madwar €180 miljun fis-sena.

Hemm g˙andu g˙alfejn jinkwieta u jkun ˙osbien ilkelliem Nazzjonalista Toni Bezzina. G˙ax dan is-sussidju f’interessi lill-banek minn flus il-poplu kien jiΩdied sena wara sena g˙al aktar minn 30 sena. Ara li l-poplu ma kienx ikollu j˙allas daqstant miljuni ta’ sussidju f’sena, kemm kienu jsiru aktar pro©etti u jin˙olqu aktar servizzi soçjali.

Is-Sur Toni Bezzina kiteb : “Ûvelata a˙bar li inkwetat mhux ftit lil dawk li juΩaw ittransport pubbliku…jing˙ad li jafu jog˙lew in-nollijiet…”

Aktar ’il quddiem fl-artiklu tieg˙u staqsa: “Is-Sussidju se jibqa’ ta˙t l-€10 miljun? Jekk le, dan ma jawgurax tajjeb g˙all-familji li ma jifil˙ux i˙allsu aktar g˙as-servizz tattransport pubbliku.”

Jidher çar li l-Kelliem Nazzjonalista g˙at-Trasport Pubbliku jinsab mifxul wa˙da sew, kif hu m˙awwad u mifxul il-PN

minn fuq sa isfel. G˙ax filli jrid li s-sussidju ma jog˙liex u filli qed jistaqsi jekk is-sussidju hux se jibqa’ ta˙t l-€10 miljun, g˙ax jekk le ser ibatu l-familji.

Ilni nuΩa t-trasport pubbliku regolari g˙al aktar minn 52 sena, u l-aktar li kont inkwetat u ferm diΩappuntat kien l-g˙ada li l-eks-Ministru Nazzjonalista Austin Gatt assigurana li l-buΩullotti kienu spiççaw. Biex l-g˙ada nsib ma’ wiççi konfuzjoni, ta˙wid, ineffiçjenza li lanqas meta kien ikun hemm strajk fit-trasport pubbliku ma kont insib b˙alu.

Il-familji batew u verament kienu inkwetati meta, ta˙t Gvern Nazzjonalista, çilindru tal-gass l-aktar uΩat g˙ola minn €5 g˙al €20.60ç. Meta ©ie mog˙ti Ωieda g˙all-g˙oli tal-˙ajja ta’ €1.16 mill-Gvern tas-Sur Toni Bezzina. Meta lpoplu ©ie mwikki b’kontijiet fost l-og˙la fl-Unjoni Ewropea u l-Prim Ministru Nazzjonalista kien qalilna filParlament li ser jivvota bilqalb kontra mozzjoni Laburista biex jor˙su l-kontijiet.

Anke l-˙addiema tad-Dar Çentrali tal-PN kienu u g˙adhom inkwetati wara ddaqqa finanzjarja li ˙adu tort il-politika diΩastruΩa ta’ djun, djun u aktar djun li ilu jag˙mel il-Partit Negattiv (PN). Fejn l-istess ˙addiema kellhom jissikkaw wa˙da sew iç-çintorin. Ûgur li l-˙addiema fittrasport pubbliku, u min b˙ali juΩa l-istess trasport, g˙andhom rashom mistrie˙a ta˙t Gvern Laburista ferm u ferm aktar milli kellhom ta˙t il-Ministru Nazzjonalista li weg˙edna l-©enna u tana linfern.

ÓADDIEM REPUBBLIKAN, RAÓAL ÌDID

L-INUGWALJANZA TAL-KLASSIJIET Sur Editur, L-eks-Chairman tal-Federal Reserve Amerikan, Alan Greenspan, sejja˙ l-inugwaljanza b˙ala l-iΩjed xe˙ta perikoluΩa fl-Amerika. Skont studju li sar, l-Ekonomista Alan Blinder jg˙id li bejn l1979 u l-2002, il-paga reali kibret b’rata komposta annwali ta’ 2.8% g˙al dawk fil-klassi ta’ fuq li huma biss 1% tal-popolazzjoni Amerikana. Dan waqt li lpaga f’termini reali (meta ti©i eliminata l-inflazzjoni, eçç.) ma Ωdiedet xejn g˙allklassi tan-nofs u naqset g˙all-faxxa ta’ isfel li tifforma 20% tal-popolazzjoni talIstati Uniti. Skont ilProfessur Binder, il-fatt li lfaxxi tan-nofs u ta’ isfel ma kellhomx Ωidiet reali, anzi tnaqqis, dan wassal biex

ikun hemm anqas infiq u kompla ta daqqa ’l isfel lillekonomija.

L-g˙onja, b˙ala persenta©©, jonfqu anqas minn dak li jda˙˙lu, g˙ax ifaddlu.

Argument ie˙or li jag˙mlu o˙rajn hu li l-g˙onja çertu nfiq li jag˙mlu b˙al meta jixtru deheb jew o©©etti prezzjuΩi, jew proprjetà li j˙alluha rieqda jew negozji li j˙addmu b’anqas millottimu, ma j˙addimx ir-rota daqs l-infiq li jag˙mlu l-klassijiet tan-nofs u ta’ isfel li jiççirkulaw ˙afna iΩjed ilflus.

Periklu gravi tal-inugwaljanza stajna narawh fil-pajjiΩi ©irien tag˙na lbiera˙ u qed narawh f’dawk aktar imbieg˙da llum. Minkejja li ftit jo˙or©u a˙barijiet miçÇina, il-˙afna rvellijiet li jsiru hemm g˙andhom l-g˙eruq

tag˙hom fl-inugwaljanza li Ωdiedet mindu l-kapitaliΩmu espanda bla wisq salvagwardi g˙all-˙addiema tal-klassijiet tan-nofs u ta’ isfel.

F’pajjiΩna l-eΩempju klassiku kien meta a˙na l˙addiema komuni ng˙atajna nofs lira ekwivalenti f’ewro Ωieda waqt li ˙addie˙or ˙a €600! MiΩura o˙ra negattiva kienet meta flok tnaqqas lammont ta’ take home pay , tnaqqsu l-festi li jiΩdiedu mal-frank tal-˙addiem, u hekk fuq sena a˙na l˙addiema ©ejna li tlifna iΩjed minn ©img˙a paga. Na˙seb li g˙andu jmissna biçça akbar mill-kejk din is-sena wara li faxex privile©©ati ilhom kwart ta’ seklu jiffangaw.

FRANKFURT ZOO, ÓAL TARXIEN

Sur Editur, Nixtieq inkun naf jekk l-immigranti rregolari hux kollha g˙andhom il-liçenzja tas-sewqan. G˙ax jekk vera g˙andhom, dawn tg˙allmu jsuqu bl-addoçç? La jeΩistu traffic signs u lanqas limitu ta’ veloçità. Kull meta narahom isuqu xi karozza nie˙u qatg˙a. Hemm bΩonn li tat-traffic lil dawn jie˙du ˙siebhom u anke jiççekkjawlhom jekk ilkarozza g˙andhiex il-liçenzja m˙allsa. Alla ˙ares ja˙bat xi ˙add mag˙hom g˙ax ˙oll xag˙rek u ©ib iΩ-Ωejt.

MIGDUM, IL-FGURA

ÓArSIEN LIL dAWK f’HoUSING PrEKArJU Sur Editur, L-Amministrazzjoni preΩenti, permezz tad-diri©enti tag˙ha b˙all-PM Dr Muscat, u l-Ministri Dr Bonnici u Dr Farrugia, qed ta˙dem qatig˙ kontra l-prekarjetà, fost lo˙rajn favur dawk f’housing prekarju.

Dawk li jistudjaw l-andament fid-demokraziji (u f’sistemi ta’ tmexxija o˙ra) jafu li ©ieli ssir enfasi favur settur u ©ieli favur ie˙or. Bil-ligi tal-1979, il-Gvern Laburista ta’ dak iΩ-Ωmien kien iffaçilita lil tant familji li jkollhom post xieraq fejn jabitaw billi komplew b’subçens il-proprjetajiet li ori©inarjament kienu nkrew lill-forzi Brittaniçi.

MiΩura li solviet il-problema tal-housing diçenti g˙al eluf ta’ familji, g˙ax kieku ma sarx hekk min jaf x’piΩ akbar kien ikun hemm fuq l-Istat.

Anke s-sidien komplew jirçievu ç-çens u mhux t˙allew jistennew li xi darba dawn il-˙lasijiet isiru kif ©ieli amministrazzjonijiet o˙ra kellhom propensità li l-˙lasijiet li kellhom jag˙tu lin-nies jg˙addu s-snin qabel ma j˙allsuhom!

G˙amilna wisq snin naraw kif çerti lobby groups, b˙assidien, jix˙tu l-piΩ tag˙hom lil hawn u lil hinn, b’telf g˙al tant nies b’anqas mezzi u influwenza. Bil-li©i tal-1979 dawk b’subçens kienu ng˙ataw il-fakultà li jifdu ç-çens; il-fatt li s-sidien dan ma aççettawhx m’g˙andux imur filkeffa kontra l-inkwilini.

Il-proprjetà li kienet inkriet lill-forzi Brittaniçi kienet fi kwantità kbira u allura ma kellhiex titqies bl-istess mod b˙al meta wie˙ed imur biex jikri appartament wie˙ed. Ilfundamentali ekonomiçi tal-fornitura u d-domanda, meta Qorti minnhom tat deçiΩjoni kontra din il-li©i tal-1979, jidher li ma tti˙dux inkonsiderazzjoni, biex hekk ©ew favoriti s-sidien fi Ωmien ta’ amministrazzjoni rinomata li dejjem kienet fuq in-na˙a tal-approfittaturi u mimlija avukati li jafu liema na˙a l-˙obΩ hu mdellek bil-butir.

IDEAT ATTIVI, IL-BELT VALLETTA

10 12|10|2014

kullhadd.com

kÓ lokAli

TiVi AwArds

Issa li l-iskedi televiΩivi ingranaw sew, allura wasal ilwaqt tal-©udizzju u issa nistg˙u nressqu l-˙sibijiet profondi tag˙na. Issa nistg˙u nikkritikaw, infa˙˙ru jew nag˙tu tbeΩbiΩa lil min ˙aqqu.

Id-Drama

MINN

SALVU

CANALE

B˙alma dejjem ©ara d-drama ting˙ata attenzjoni minn kull stazzjon. Fuq it-TVM ser ner©g˙u naraw it-tkomplija ta’ Ωew© drama li waqfu f’Ìunju li g˙adda. Qieg˙ed nirreferi g˙al Çaqqufa u Katrina. Nibda minn din tal-a˙˙ar.

Katrina donnu mimli intriççi ma jaqtg˙u xejn. Milli jidher ilfamilja Montalto mda˙˙la f’kobba m˙abbla sew. Mela Alfred kontra ibnu u viçiversa, Juan kontra ˙utu u mo˙˙u biex ibambalulhom. O˙thom miskina nit˙assarha; inxebbahha man-nag˙©a l-mitlufa.

Ommhom b˙ar-ru˙ tal-purgatorju, ma tafx fejn ser taqbad tag˙ti rasha. Issa da˙al karattru ©did g˙ax milli jidher missier il-Montaltos kellu xi affari ma’ mara o˙ra li minnha faqqset din, u issa wara li kibret ©iet tfittex lil familtha.

Milli jidher ukoll, Juan, ta’ makakk James Bond li hu, g˙amel test tad-DNA u qalilha li mhux o˙thom, filwaqt li hi qieg˙da tinsinwa li Juan mhux minn tal-Montaltos. Allura, ng˙id jien, Katrina, li d-drama msemmija g˙aliha, fiex tid˙ol?

Insomma, ta’ kurjuΩ li jien irrid inkun naf l-istorja kollha.

Nixtieq ˙afna li jonqsu ftit lintriççi u jonqos ftit is- suspense!

Id-drama l-o˙ra Çaqqufa

qieg˙da tkompli snin wara, Rose issa kibret sew u kibru wkoll il-miljuni li g˙andha. Ilkerrejja irran©atha u ˙alliet lil nannieta jg˙ixu fiha, inkluΩ lil Michele li ji©i binha. Karla qabditha d-dimensja u saret tinsa ˙afna. Jien fuq l-istonku ma nΩomm xejn, allura ser ng˙idha: ma nafx min jag˙mel il-make up lil Karla! Ma nafx xi jrid jg˙id biha dak il-kruha ta’ mo˙˙ li çafalsulha biex taparsi xej˙uha.

Nixtieq insemmiha biss iΩda nikteb fuqha f’aktar dettall meta nara sew. Óbieb u G˙edewwa hija drama ©dida li tidher mit-Tnejn sal-Ìimg˙a fuq TVM. Fl-a˙˙ar xi ˙a©a differenti fuq l-istazzjon tal-Istat, mhux maratona ta’ programmi çiççi bilqieg˙da naraw il-koki, it-tobba u l-periti jag˙tu lopinjonijiet.

U b’dispjaçir kbir, in-Net, li na˙seb g˙andhom l-aqwa skeda li qatt kellhom, re©g˙u ˙olmu b’Becky. Ommi ma

x’biΩa! Rajt ftit minuti biex inkun naf x’ser in˙arbex dwarha u emmnuni li qabbditni l-bard. L-istess, l-istess u kollox l-istess. Minn qabel tibda l-istorja tkun taf kif ser tispiçça.

Il-One g˙andhom tlieta. ItTfal milli jidher se jkompli wkoll. Ng˙iduha kif inhi, m’g˙andhiex xi kitba li ssa˙rek, u la nista’ ng˙id li hija komika u wisq anqas serja. Xi minn daqqiet naraw xi xena li tqabbdek il-biki, imbag˙ad nid˙lu f’o˙ra li jkollha battuti biex taparsi tid˙ak. Midinbin ser tkompli.

Din kienet di©à tintwera ftit tas-snin ilu u, ng˙id il-verità, qatt ma’ segwejt puntata s˙i˙a. G˙alhekk mhux ser nag˙milha taΩ-Ωatat u nlablab fuqha. La naraha allura mbag˙ad ng˙adduha millg˙arbiel. Riflessi hija drama o˙ra li qeg˙din juru tal-One. Mill-ftit li rajt tidher li fiha storja tajba, minkejja li jie˙du

sehem fiha ˙afna atturi li dehru ˙afna f’dawn l-a˙˙ar snin.

BiΩa’ u twerwir Is-sena li g˙addiet kont insegwi Rajt ma Rajtx u dejjem fa˙˙artu; din is-sena se jkompluh.

L-ewwel puntata g˙o©bitni immens u na˙seb sal-a˙˙ar tal-iskeda mhux ser tiddiΩappuntani. Fuq il-One g˙andhom L-Oskur ; din hija differenti g˙ax tim ta’ nies jesperjenzaw b’mod dirett ilparanormal. Minkejja li mimlija dlam u çaqliq tal-kamera xorta ΩΩommok fuq ix-xwiek.

Xi ˙a©a simili kien g˙amilha Mark Doneo bil-programm Imsa˙˙ra . Fuq in-Net ma hemmx programmi tal-biΩa’ u twerwir iΩda jekk issegwi Net News tinduna kemm f’Malta sar hawn biΩa’ u twerwir minn Marzu 2013.

Ara ˙a mmur g˙ax ser nibda nitmas˙an. Il-Óadd it-tajjeb.

bÓAl-lum 21 senA

Patri Mario Attard

B˙al-lum 21 sena, nhar it-12 ta’ Ottubru, il-Jum kien ilÓamis. F’dan il-jum se˙˙et ©rajja importanti ˙afna flistorja ta’ ˙ajti, ©rajja li g˙adha tbiddilni kuljum. Ma’ kull nifs li nie˙u! Il-©rajja li ssarrfitli fi stil ta’ ˙ajja. Kien il-jum li fih d˙alt mal-Patrijiet Kapuççini!

G˙adni niftakarha qisu issa!

F’dak il-jum tal-Óamis irqadtlu sat-tmienja. Ma kellix g˙alfejn inqum g˙all-quddiesa tas-sebg˙a kif soltu kont nag˙mel f’dar ommi u missieri. Kont naf li Patri Joe Giuliano OFM Cap, idDirettur tal-Postulanti Kapuççini f’dak iΩ-Ωmien, kellu jg˙addi g˙alija bilfamuΩ vann a˙dar li kien ipprovdielna l-eks-Patri Nazju. Alla ja˙firlu!

Dik il-g˙odwa x-xemx kienet qawwija. Il-Óamis.

Jum il-misteri tal-glorja.

Almenu g˙alija hekk inqisu sal-lum. Kont im©ennen biex minn San Ìwann ner˙ilha bil-©iri lejn il-kunvent talKalkara, fil-Kottonera. Kemm in˙obbha l-Kottonera! Dejjem ˙assejtni f’posti hemmhekk!

U, nirringrazzja lil Alla, lewwel kunvent Kapuççin li kien se jilqag˙ni, li kien se jvarani fil-˙ajja kkonsagrata Kapuççina, kien hemmhekk,

fil-Kottonera. Sewwasew firra˙al li l-padrun tieg˙u mhu ˙add g˙ajr il-kbir ÌuΩeppi!

Ommi ˙aditha bi kbira Ommi kienet siekta dakinhar. Ma lissnitx kelma. Fuqha kont nilma˙ dieqa kbira.

Meta ˙ri©na l-affarijiet fissalott id-dmug˙ ma waqafx i©elben ma’ ˙addejha. Óassejtha donnha sejra g˙all-qatla.

Tnikkitt. Ma ridt bl-ebda mod li t˙ossha hekk! Imma x’naqbad nag˙mel? Kif stajt insabbarha? Ma kelli ebda ˙a©a o˙ra x’nag˙mel g˙ajr li nibda ng˙ix kliem l-Appostlu Pawlu: “Erfg˙u t-tag˙bija ta’ xulxin, u hekk tkunu qeg˙din t˙arsu l-li©i ta’ Kristu,” (Gal 6:2). U x’tag˙bija kelli nerfa’! Nara lil ommi tinfena g˙ax binha ΩΩg˙ir, il-Benjamin, kellu j˙alliha hekk!

Daqqu d-disg˙a u nofs bumm. Çemplet il-qanpiena tal-bieb tad-dar. Óri©t nifta˙ u nsib lit-twajjeb Patri Joe li, bis-solita tbissima tieg˙u, ©ie biex jilqag˙ni u jg˙inni nerfa’ l-˙afna affarijiet li kelli.

Bdejna ng˙abbuhom bil-mod il-mod. Kaxxa kaxxa. Salkitarra u l-g˙asfur g˙abbejna!

Imma ommi ma dehret imkien. Minflok marret tibki

f’kamritha. Ma fel˙itx tarani sejjer.

Qalbi nqasmet. Issa kelli nag˙laq il-bieb wa˙di. Ma nag˙tihiex tort. Anzi. Illum ng˙idilha: “Grazzi Ma!” Iva. Grazzi g˙ax çedejtni lil Alla.

Fakkritni fl-istorja ta’ patri ie˙or li kien g˙arus. Meta g˙arustu saret taf li g˙andu s-sej˙a qaltlu: “G˙al mara o˙ra ma kontx inçedik, imma g˙al Alla nçedik b’qalbi kollha!” G˙amlet sewwa li çedietu! G˙ax illum dan il-patri tg˙idx kemm qieg˙ed jag˙mel ©id! L-istess g˙amlet ommi. Çedietni! Jekk hux qed nag˙mel ©id jew le, dak jarah il-Mulej! Li naf Ωgur hu li n˙ossni fer˙an li jiena tieg˙u!

Meta qbiΩt minn fuq lg˙atba Minkejja li g˙addew daqshekk snin, qatt ma nsejt il-˙elsien li ˙assejt meta ntlaqt f’idejn dawk il-par idejn kbar li kienu lesti biex jilqg˙uni barra l-bieb ta’ dar ommi u missieri. Niftakarni naqbeΩ mill-g˙atba tal-bieb biex nintelaq fi ˙dan bla qies. Dan il-˙dan g˙adni nsibu kull fejn immur. Anzi!

Ng˙id li qieg˙ed ng˙ix ©o fih b˙al dik il-˙uta li tg˙ix fl-

oçean. Kif nista’ ng˙ix ming˙ajru? Mhux minnu nirçievi l-˙ajja! Mhux minnu nirçievi l-mistrie˙ ©ewwieni f’qalbi!

Illum ng˙id li l-qabΩa millg˙atba ma g˙amilthiex b’˙ilti. Ma se˙˙itx çumm bumm! IΩda ©iet permezz tattalb ta’ Ωew© persuni partikolari u tant g˙eΩieΩ g˙alija li talbu u g˙adhom jitolbu g˙alija mis-sema. Wa˙da minnhom hija n-nanna Mananni, omm ommi. U lpersuna l-o˙ra hija ç-çkejken Johann, it-tifel ta’ sitt snin li kien miet bil-marda tallewkemija fl-1991. In-nanna minn dejjem emmnet li kelli vokazzjoni. Meta rajt lil San Fran©isk itir fil-bera˙ tassema fil-bit˙a meta kelli sitt snin kienet qalet lil ommi: “Marì! Dak it-tifel innoçenti!

G˙andu l-g˙ajnejn tal-fidi!”

Min-na˙a l-o˙ra ç-çkejken Johann baqa’ jafuli talli kont ˙ejjejtu g˙all-preçett qabel ma ˙alliena.

It-tnejn da˙lu fis-sema fit12 ta’ Ottubru. Fl-istess data li, b˙al-lum wie˙ed u g˙oxrin sena, jiena ntlaqt f’idejn missieri tas-sema u b˙al Fran©isku g˙edtlu: “Minn issa ’l quddiem nista’ ng˙id: “Missieri li inti fissmewwiet!”

oPInjonI KÓ

05|10|2014 11

kullhadd.com

Il-ProÌett ProPost fIl-Bajja ta’ san ÌorÌ Mario Fava President tas-Sezzjoni Kunsilliera tal-PL

KUnsIllI loKalI

email: keaneo@onvol.net

M’g˙andix f’idejja studji jew riΩultati tag˙hom ta’ fejn tikklassifika Malta f’dak li hu bini g˙all-medda tal-art li g˙andna, però ninsab konvint li nokkupaw wie˙ed mill-og˙la postijiet. Bl-istess mod konvint li meded ta’ art miftu˙a u/jew li fihom hemm ammonti ta’ si©ar huwa liΩg˙ar fl-Ewropa.

Tul iΩ-Ωmien rajna ppjanar baΩwi ta’ kif jin˙ar©u l-permessi f’diversi r˙ula u bliet f’pajjiΩna, u dan wassal biex l-infrastruttura ma tibqax tajba g˙aΩ-Ωminijiet li qed ng˙ixu fihom illum. Rajna kif toroq li fihom kienu nbnew 12-il terraced house , issa hemm flokhom 30 appartament jew iktar imma l-infrastruttura g˙adha dik li kienet qabel. Mhux ta’ b’xejn ifuru d-drena©©i mal-ewwel ˙alba xita!

Stupru tal-bajja Dan u ˙afna iktar iwassalni biex ninkwieta bis-serjetà dwar il-pro©ett propost filBajja ta’ San Ìor©. Ìaladarba l-iΩviluppatur li g˙amel l-applikazzjoni g˙al dan il-pro©ett huwa wkoll membru filKunsill tal-Assoçjazzjoni talIΩviluppaturi, Ωgur li din ixxejra se tkompli. Ma nistax, b˙ala kunsillier fil-lokalità tas-Swieqi, inkun favur pro©ett b˙al dan. Bl-istess mod ma nistax ma nurix iddiΩapprovazzjoni tieg˙i jekk il-MEPA t˙alli li jsir dan listupru f’din il-bajja. Inkun qed nonqos lejn il-lokal tieg˙i, ir-residenti li nirrappreΩenta u lil pajjiΩi jekk nibqa’ b’˙alqi mag˙luq.

Dan l-iΩvilupp huwa ppjanat fuq medda ta’ art

minn St George’s Hotel salbajja u jinkludi wkoll il©onna ta’ Villa Rosa u n-na˙a ta’ Cresta Quay. Pro©ett li se jkun fih parke©© g˙allkarozzi, vilel, appartamenti, ˙wienet kummerçjali u boutique hotel. Pro©ett li se jkollu impatt qawwi mhux biss fuq San Ìiljan u r-residenti tieg˙u imma wkoll fuq illokalitajiet immedjati li jmissu mieg˙u u qed nirreferi, fost lo˙rajn, g˙al Pembroke u sSwieqi.

Problemi ta’ traffiku Jekk mhux se jkun hemm Ωvilupp totali fit-toroq li jwasslu g˙all-Bajja ta’ San Ìor© u Triq Sant’Andrija, ikun suwiçidju jekk dan ilpro©ett ji©i muri d-dawl a˙dar. BiΩΩejjed wie˙ed i˙ares lejn kif tkun sta©nata din iΩ-Ωona fi tmiem il©img˙a. Minn Triq is-Swieqi sal-bajja, mill-bajja lejn illukandi u mill-bajja lejn Paceville. BiΩΩejjed wie˙ed jara li hemm ˙ru© wie˙ed biss mill-qalba ta’ Paceville.

Ma dan irid jiΩdied il-fatt talkon©estjoni li jkun hemm ˙dejn it- traffic lights int u ˙iere© minn Pembroke g˙al Triq Sant’Andrija. Ûgur li ma jistax ikun li dawn it-toroq jie˙du iktar traffiku jekk ma jkunx hemm ippjanar serju u li jitwettaq fl-immedjat qabel ma biss jinbeda x-xog˙ol fuq il-pro©ett. Tajjeb ukoll naraw min se jag˙mel tajjeb finanzjament g˙al dan kollu kemmil darba jse˙˙. Ûviluppi simili ma rridux narawhom biss f’qafas ekonomiku iΩda wkoll f’qafas soçjali. Dan mhux isir u ilu ma jsir. Nistenna li din ix-

xejra tinbidel.

Il-lokalitajiet li semmejt di©à qed ibatu minn problemi kbar ta’ traffiku u, jekk dan il-pro©ett ji©i approvat, ilproblemi jiΩdiedu. Dan ilpro©ett se jaffettwa ˙aΩin lirresidenti tal-lokalitajiet li semmejt u t-toroq tag˙hom mhumiex ma˙suba g˙allammont ta’ traffiku li se jkunu qed jilqg˙u fihom.

M’hemmx dubju u bir-ra©un li r-residenti ta’ dawn illokalijiet jopponu dan ilpro©ett. BiΩΩejjed lokalità b˙as-Swieqi ©iet stuprata mill-Amministrazzjonijiet preçedenti!

Problemi ambjentali Dan bla ma g˙adna biss ˙arisna lejn il-problemi ambjentali. Is-sidien ta’ dan ilpro©ett probabbli li issa jinqdew b’˙afna log˙ob bilkliem, kemm se jo˙olqu spazji ta’ parke©©, eçç. IrriΩultat jibqa’ dak li hu; dan il-pro©ett mhu xejn g˙ajr mostru fil-Bajja ta’ San Ìor©.

Ma dan irridu nΩidu wkoll hemm probabbiltà kbira li llukandi tal-madwar ukoll se jkunu qed iΩidu iktar sulari fuq il-binjiet eΩistenti tag˙hom. Fil-fatt, ftit tal©img˙at o˙ra, lukanda ewlenija se tibda dan it-tip ta’ Ωvilupp. Fejn se niefqu? Sa fejn se naslu? L-iΩvilupp tajjeb u jrid isir imma rridu naraw li dan l-iΩvilupp ikun wie˙ed sostenibbli u nΩommu f’rasna li, wara kull Ωvilupp, f’kull lokalità hemm numru ta’ residenti li xebg˙u bil-MEPA li qatt ma tag˙ti widen g˙allappelli tag˙hom. Dan ilu ji©ri g˙al dawn l-a˙˙ar 20 sena.

Issa wasal iΩ-Ωmien li dawn

ir-residenti jibdew ji©u mismug˙a tassew u l-iΩviluppaturi mhux i˙allsu ftit eluf li g˙alihom huwa karawett, ta˙t forma ta’ taparsi kontribuzzjoni lejn il-lokal.

Hawn qed nitkellmu fuq pro©ett ta’ skala enormi u, g˙aldaqstant, qabel biss jibda ji©i kkunsidrat, ir-residenti g˙andhom ikollhom mo˙˙hom mistrieh li liΩviluppaturi se jag˙mlu tajjeb g˙at-tibdil infrastrutturali kbir li se jkun hemm bΩonn li jsir biex il-˙ajja tag˙hom ma tibqax ti©i effettwata ˙aΩin.

Nistieden lil xi ˙add millBord tal-MEPA jew l-iΩviluppatur biex jg˙addi mit-toroq tal-madwar bejn is-07.00 u d09.30, bejn l-16.00 u s-19.00 u tul il-©ranet kollha ta’ tmiem il-©img˙a.

BΩonn ta’ studju Fattur ie˙or importanti huwa l-fatt li se tintmess ukoll Dolphin House li fiha tinkorpora wkoll il-Moynihan House. Nistaqsi: x’ se ji©ri minn G˙ar Óarq il-Óammiem li huwa sit protett b˙alma hu l-istess wied. Dan kollu g˙andu sinifikat ekolo©iku kbir. Is-si©ar li g˙ad fadal f’dan il-wied huma l-uniku pulmun li g˙ad hemm flin˙awi. Kif se ji©u protetti dawn?

Xi studju se jsir dwar dan kollu li qed ng˙id? Minn min se jsir? X’konsultazzjoni se jkun hemm? Çertament, qabel ma jkolli twe©ibiet sodisfaçenti, kont, g˙adni u nibqa’ nopponi li dan il-pro©ett propost jing˙ata d-dawl, mhux g˙alija imma g˙ar-residenti li nirrappreΩenta.

12 12|10|2014

kullhadd.com

kÓ opInjonI

Freshers’ week 2014

IÇ-ÇwIevet gÓall-Futur tagÓna

Naomi Cachia Membru fl-EΩekuttiv FÛL

L-ewwel ©img˙a ta’ Ottubru g˙al ˙afna Ωg˙aΩag˙ tfisser irritorn tar-rutina universitarja, u g˙al o˙rajn il-bidu ta’

esperjenza ©dida.

IlQuadrangle tal-Università matul din il-©img˙a jkun miΩg˙ud b’˙afna wçu˙ entuΩ-

jasti – Ωg˙aΩag˙ li g˙amlu ˙afna sagrifiççji biex waslu fejn waslu, bit-tama li permezz tal-frott tal-istudju tag˙hom jinfet˙u numru ta’ bibien li jwassluhom g˙ad-destinazzjoni a˙˙arija li tant ikunu ilhom jistinkaw g˙aliha.

Kienet din it-tema tal-posta tal-Grupp Ewroparlamentari tas-Soçjalisti u Demokratiçi (S&D) li, g˙al sena o˙ra, flimkien mal-Forum Ûg˙aΩag˙ Laburisti, kienu parti millFreshers’ Week fl-Università ta’ Malta. Ilqajna numru sabi˙ ta’ Ωg˙aΩag˙ u staqsejniehom x’jistennew mill-Unjoni Ewropea ( What can the EU do for you? ), x’ja˙sbu li hija ç-çavetta g˙all-futur tag˙hom u x’inhuma l-valuri soçjalisti u demokratiçi li j˙addnu.

Apparti l-kwistjoni tal-immigrazzjoni irregolari, li tibqa’ fost, jekk mhux l-ikbar, punt ta’ t˙assib, spikkaw twe©ibiet b˙all-valuri ta’ solidarjetà u ugwaljanza, u l-moviment ˙ieles tal-˙addiema fil-pajjiΩi Ewropej. Óafna wie©bu li jemmnu li l-edukazzjoni hija l-fattur ewlieni li ser jiddetermina l-futur tag˙hom, u esprimew ix-xewqa li jkun hemm iktar investiment f’dan ir-rigward.

L-edukazzjoni, fl-isfond talpersenta©© g˙oli ta’ qg˙ad fost iΩ-Ωg˙aΩag˙ Ewropej, hija prijorità tal-grupp S&D, li qed jag˙mel pressjoni g˙al investiment ikbar f’dan il-qasam.

Tin˙ass ˙afna l-˙tie©a li nevalwaw is-sistemi edukattivi fl-Ewropa sabiex naraw li ΩΩg˙aΩag˙ tag˙na jkollhom il˙iliet me˙tie©a li jwassluhom g˙al impjieg rilevanti g˙al dak li jkunu studjaw ladarba jsibu ru˙hom fid-dinja tax-xog˙ol.

Dan flimkien ma’ Ωieda fittraineeships , u tis˙i˙ fl-iskema tal-Erasmus, li tag˙tihom l-opportunità li jistudjaw f’pajjiΩ Ewropew ie˙or g˙al perjodu ta’ Ωmien li jvarja minn tliet xhur sa sena. Filqofol ta’ dan kollu nsibu lGaranzija g˙aΩ-Ûg˙aΩag˙; liema garanzija qed ti©i implimentata f’diversi pajjiΩi

Ewropej, inkluΩ f’Malta.

F’Marzu li g˙adda l-Gvern Malti ˙abbar li ser jalloka €2 miljun g˙al din l-inizjattiva.

L-apatija politika G˙alkemm Freshers’ Week kienet ©img˙a li laqqg˙atni ma’ ˙afna nies – bilma©©oranza tag˙hom jag˙Ωlu li jissie˙bu mal-Forum Ûg˙aΩag˙ Laburisti, tinkwetani ˙afna l-apatija u l-indifferenza lejn il-politika flUniversità tag˙na. Inqas minn ˙ames xhur wara l-elezzjonijiet tal-Parlament Ewropew, iltqajt ma’ Ωg˙aΩag˙ li staqsewni x’jirrappreΩentaw linizjali ‘S&D’, filwaqt li o˙rajn sa˙ansitra lanqas biss jafu minn huma l-MEPs li qed jirrappreΩentawhom u dan minkejja t- turnout g˙oli ta’ Ωg˙aΩag˙ f’kull elezzjoni.

Jinkwetani l-fatt li çerta studenti terzjarji ma jafux u ma jistg˙ux japprezzaw il-valuri li j˙addnu l-partiti u l-kandidati li vvutaw g˙alihom sabiex ikunu l-vuçi tag˙hom filParlament Ewropew. Dan minkejja l-kampanja intensiva li saret fl-ewwel nofs ta’ din is-sena. Hemm bΩonn li dawn il-valuri jsibu ru˙hom fuq nett tal-a©enda tag˙na. In˙oss li b˙ala Forum Ûg˙aΩag˙ Laburisti g˙andna kemm irresponsabbiltà kif ukoll ilpotenzjal li nservu ta’ pjattaforma g˙aΩ-Ωg˙aΩag˙ Maltin u G˙awdxin sabiex ikunu jistg˙u jesprimu rwie˙hom rigward il-valuri li n˙addnu b˙ala Soçjalisti Ewropej, u nkunu ta’ eΩempju g˙al Ωg˙aΩag˙ o˙ra. Dan iktar u iktar issa li matul din issena impenjattiva, l-g˙aqda kompliet issa˙˙a˙ ir-relazzjonijiet internazzjonali tag˙ha.

Madankollu, kien hemm numru inkora©©anti ta’ Ωg˙aΩag˙ li dehru g˙atxana li jsiru parti mill-Forum Ûg˙aΩag˙ Laburisti – uçu˙ ©odda li huma indispensabbli g˙at-tkabbir u l-pjanijiet futuri tal-g˙aqda.

EDITORJAL kÓ

12|10|2014 13

kullhadd.com

www.kullhadd.com ÇNL, Triq Mile End, IL-Óamrun ÌuRnALISTI REkLAmI ImPAÌnAR u DISInn

Ritianne Agius Alan Saliba Leanne Grech

2090 1410 ritianne@kullhadd.com u Liam Gauci 2090 1413 liam@kullhadd.com 2090 1520 sales@kullhadd.com 2090 1411 editorial@kullhadd.com

EDITORJAL TASSEW ÌDID! Xkupa ©dida tiknes aktar. Hekk jg˙id ilMalti. Dan rajnieh filPartit Laburista bil-˙atra tal-Mexxej Joseph Muscat.

Mhux g˙ax ta’ qablu ma g˙amlux li setg˙u. Altru! Alfred Sant jibqa’ mag˙ruf li bena lpedamenti g˙al Partit Laburista aktar modern. Da˙˙al lilLaburisti fi stadju politiku aktar modern. Tah kwartieri, medja ©dida, u ideat ©odda. Ideat li filmument li qalhom ftit kienu dawk li fehmuhom.

Min-na˙a l-o˙ra Joseph Muscat kompla jibni fuq dak li g˙amlu ta’ qablu. Ìie f’mument fejn fehem lill-poplu u l-poplu fehem lilu. Qieg˙ed il-linja fuq il-linji tal-modernità f’termini ta’ kif nargumentaw, kif in˙arsu lejn dawk li sa ftit ilu ma ridux jafu bina. Ta lill-Partit Laburista libsa li xerqitlu u li niΩlet tajjeb mal-elettorat, kemm b˙ala forma u kif ukoll b˙ala sustanza. Emmen li s-soçjetà nbidlet u emmen b’qawwa akbar li jrid jibdel. B˙alma ©ara fl-1987, ilpoplu ried bidla b’xi ˙add TASSEW ©did.

L-enfasi hija fuq il-kelma TASSEW g˙ax ˙afna huma dawk li jg˙idu li huma ©odda u fil-fatt ma jkunux. Il-politiçi b˙all-profeti: jew TASSEW profeta jew profeta falz. Minn dawn tal-a˙˙ar rajna ˙afna, kemm fl-Istorja u anke filBibbja. F’dan il-kuntest, dan la˙˙ar Simon Busuttil. Waqt li kien qieg˙ed jag˙mel diskors pubbliku g˙amel enfasi li huwa kap ©did. B˙al donnu g˙andu dubju dwar jekk il-poplu hux TASSEW ©did.

Il-problema li g˙andu hi li anke ta’ madwaru qeg˙din jg˙idu li ma huwiex ©did, a˙seb u ara kemm ser jikkonvinçi lil min irid jivvota fl-elezzjoni li ©ejja li huwa TASSEW ©did. Ilpoplu g˙andu dubji serji fuq kemm huwa TASSEW ©did! Lillpoplu ma nistg˙ux nag˙tuh tort li jiddubita minn kemm Simon huwa TASSEW kap ©did. G˙al dan ja˙ti hu u ˙add aktar.

Hemm qawl ie˙or Malti li japplika g˙all-kaΩ ta’ Simon Busuttil. Dan il-qawl jg˙id li a˙jar kelma fik g˙ax ilsira tieg˙ek milli wa˙da barra minn fommok g˙ax ilsir tag˙ha int.

Dan ma jg˙oddx biss g˙al dak jing˙ad iΩda wkoll g˙al dak li nag˙mlu. Simon Busuttil huwa pri©unier ta’ dak li qal u dak li g˙amel, tal-inqas fl-a˙˙ar ˙ames snin ta’ Amministrazzjoni Nazzjonalista.

Din il-gazzetta dejjem sostniet li Simon Busuttil ja˙ti g˙at-telfa elettorali tal-Partit Nazzjonalista daqs kull ie˙or li kien involut f’dik l-Amministrazzjoni.

Meta qabillu, Simon Busuttil, g˙al skopijiet elettorali, ma dde-

jjaqx jg˙id li kien involut sa mnie˙ru f’dak li kien qieg˙ed ji©ri fil-Partit Nazzjonalista ta’ dak iΩ-Ωmien. Kien hu li fta˙ar li kien il-mo˙˙ wara t-tfassil, mhux biss tal-manifest elettorali tal-PN fis-sena 2008, manifest li kien miΩg˙ud b’weg˙diet fierg˙a, iΩda jekk ma tridx kien ukoll hu li fassal il-manifest elettorali fl-a˙˙ar elezzjoni. Biex infakkru lil min nesa, elezzjoni li ntilfet bl-aktar mod klamoruΩ.

Kien hu l-istar candidate talelezzjonijiet tal-Paralment Ewropew tal-2009. Anzi, f’dik ilkampanja, Simon Busuttil kien effettivament issostitwixxa lil Lawrence Gonzi fil-medja.

Dakinhar tassew li ©ab l-akbar numru ta’ voti b’mod li kkontribwixxa biex il-PN ma ©abx ittielet si©©u. Kien l-ag˙ar riΩultat elettorali li kellu l-Partit Nazzjonalista f’dawn l-elezzjonijiet. Óare© l-akbar rebbie˙ hu, bil-partit tieg˙u l-akbar tellief.

Biex ikompli jog˙dos fil-politika lokali, filwaqt li kien qieg˙ed ila˙˙aq max-xog˙ol kolossali li kellu b˙ala MEP, sentejn qabel l-a˙˙ar elezzjoni n˙atar delegat speçjali ta’ Lawrence Gonzi; titolu li qatt ma konna smajna bih qabel. Xog˙lu kien li jiltaqa’ ma’ dawk li ma baqg˙ux jemmnu fit-temmxija tal-PN. Ma jidhirx li rnexxa f’dan il-pro©ett kif

urew b’mod l-aktar çar ir-riΩultati elettorali.

Kien fadal l-a˙˙ar pass, li jag˙mel f’Malta dak li fil-fatt kien ilu jag˙mel: isir Viçi Kap tal-PN. G˙alhekk ‘esportaw’ lejn l-Unjoni Ewropea lil Tonio Borg, u na˙sbu li g˙amlulu pjaçir, u ‘importaw’ dak li kellu jkun is-salvatur tas-sitwazzjoni: lil Simon Busuttil! Meta la˙˙quh Viçi Kap kien l-ewwel pass lejn il-qdusija politika, billi eventwalment in˙atar Kap tal-PN. Filbidu tal-kampanja kellu ˙afna manneriΩmi u poΩi ta’ ‘arani u la tkellimnix’.

Aktar ma qabdet il-kampanja, aktar beda jo˙ro© b˙ala politiku superfiçjali u l-lostru li kellu beda jitfarfar ma kull dehra televiΩiva u kull darba li jifta˙ ˙alqu jg˙axxaqha. Min ma jiftakrux jg˙id lil Deborah Schembri li g˙andha wiçç ta’ Nazzjonalista! Min ma jiftakarx il-metafora tal-qasba jew il-billboard flimkien ma’ Lawrence Gonzi, it-tnejn i˙arsu lejn issema! Dawn huma biss ftit millmumenti li nistg˙u niftakru.

Wara dan kollu issa qieg˙ed jg˙id li huwa kap ©did! G˙adu l-istess wie˙ed li kien fil-libsa ta’ Viçi Kap. G˙adu l-istess Simon Busuttil li kien jg˙id ˙wejje© li ma jitwemmnux, b˙al meta dan l-a˙˙ar qal li mhux lest li jiddjaloga mal-Partit Laburista u wara jeqred li mhux qieg˙ed ikun ikkonsultat.

Lanqas dawk li huma qribu u j˙okku spalla ma’ spalla mieg˙u ma jemmnu li huwa TASSEW ©did. Simon Busttil, b˙al fi ˙wejje© o˙ra, g˙andu definizzjoni stramba ˙afna ta’ xi tfisser ilkelma TASSEW ©did!

14 12|10|2014

kullhadd.com

kÓ Mill-iStOrja

Sir OSwald MOSley

il-Fundatur tal-Partit FaxxiSta ingliÛ

KITBA TA’ MARY CHETCUTI Sir Oswald Ernald Mosley, is-Sitt Baruni ta’ Ancoats, kien politiku IngliΩ, l-aktar mag˙ruf b˙ala l-fundatur tal-Unjoni Brittanika tal-Faxxisti (British Union of Fascists) jew, kif kienet mag˙rufa aktar, il-BUF. Twieled fis-16 ta’ Novembru 1896 f’Mayfair Londra, l-ewwel wild talÓames Baruni Oswald Mosley u Katharine Maud Edwards-Heathcote.

Missieru kien ta’ nisel Anglo-IrlandiΩ u terΩ ku©in mal-Earl ta’ Strathmore li ji©i missier Elizabeth Bowes-Lyon, omm irRe©ina EliΩabetta II. Wara s-separazzjoni tal-©enituri tieg˙u hu u Ω-Ωew© ˙utu iΩg˙ar minnu baqg˙u jitrabbew ma’ ommhom u l-laqam ta’ tfulitu kien ‘Tom’. Studja fil-Kulle©© ta’ Winchester u wara fl-Akkademja Rjali Militari ta’ Sandhurst mnejn tkeçça wara ©lieda ma’ student ie˙or. Kif g˙alaq 18-il sena fl1914 kienet di©à faqqg˙et il-Gwerra lKbira u ntbag˙at mas-16th Lancers fuq il-front FrançiΩ u wara mar-Royal Flying Corps (il-bidu tal-Royal Airforce) b˙ala osservatur. Inçident sfortunat bl-ajruplan waqt li kien qed juri lil ommu u o˙tu kemm jaf itir, ˙allieh izappap g˙al g˙omru.

Ma’ tmiem il-gwerra Oswald Mosley ˙a d-deçizjoni li ried jid˙ol fid-dinja talpolitika u ng˙aqad mall-Partit Konservattiv IngliΩ. Ta’ 21 sena reba˙ issi©©u g˙ad-distrett ta’ Harrow meta kkonvinça lill-kostitwenti li kien lest jag˙mel minn kollox biex ji©u evitati aktar gwerer fil-futur. Ta’ min jg˙id li Mosley kien l-iΩg˙ar membru fil-House of Commons fejn tant kien oratur tajjeb li kien kapaçi jag˙mel diskors s˙i˙ ming˙ajr ma jΩomm noti biex jiggwidawh. Fl-1920, fil-11 ta’ Mejju, iΩΩewwe© lil Lady Cynthia Curzon, bint il-Viçi Re tal-Indja ta’ bejn l-1899 u l1905. G˙all-ewwel, missier Cynthia ma tantx kien konvint mill-g˙aΩla ta’ bintu peress li kien jara lil Mosley b˙ala bniedem ambizzjuΩ u li kien tefa’ g˙ajnejh fuq bintu biex javvanza politikament u finanzjarjament. Bintu Cynthia kienet di©à wirtet ©id kbir wara l-mewt ta’ ommha. It-tie© sar b’pompa kbira filPalazz ta’ St James u fost il-˙afna mistednin distinti attendew ir-Re Ìor© V u rRe©ina Mary, kif ukoll renjanti o˙ra Ewropej. Kellhom tlett itfal minn dan iΩΩwie©, però Oswald ma tantx dam fidil

lejn martu g˙ax l-ewwel qabad relazzjoni ma’ o˙tha Ω-Ωg˙ira, Lady Alexandra Metcalfe, u wara ma’ ommha tar-rispett u armla ta’ missierha, Grace Curzon, miljunarja Amerikana.

Fl-1928 wiret it-titlu ta’ Baruni ming˙and missieru, u fl-1933 tilef lil martu Cynthia li mietet fl-età ta’ 35 sena b’peritonite. Tliet snin wara, fis-6 ta’ Ottubru 1936, Sir Oswald Mosley iΩΩewwe© lill-ma˙buba tieg˙u Diana Mitford. IΩ-Ωwie© sar b’mod sigriet f’Berlin, il-Ìermanja, fid-dar tal-˙abib komuni tag˙hom, Joseph Goebbels, Ministru tal-Propaganda fi ˙dan ir-Re©im NaΩista. Ma setax jonqos illi l-Fuhrer Adolf Hitler innifsu ikun mistieden g˙arriçeviment Ωg˙ir ta’ wara ç-çermonja.

MiΩ-Ωwie© ma’ Diana, Oswald kellu Ωew© subien: Oswald Alexander u Max. Fil-˙ajja adulta tieg˙u ibnu Max g˙amel sittax-il sena President tal-Federation Internationale de l’Automobile, ilFormula One, sakemm ©ie m©ieg˙el jirreΩenja fl-2011 wara li nqabad fi skandlu meta tti˙dulu filmati waqt or©a tas-sess stil NaΩista, liema filmati wara ©ew mg˙oddija f’idejn l-MI5.

Fl-1922, Sir Oswald Mosley iddeçieda li jinqata’ minn mall-Partit Konservattiv wara li kellu xi jg˙id mag˙hom, u re©a’ ©ie elett g˙ad-distrett ta’ Harrow, din iddarba b˙ala kandidat indipendenti.

Sentejn wara beda jinqata’ u fl-a˙˙ar ing˙aqad mal-Independent Labour Party jew l-ILP. Bejn l-1926 u l-1931 kien ilmembru parlamentari tal-ILP g˙ad-distrett ta’ Smethwick, liema si©©u kien reb˙u bil-by-election. Ma setg˙ux jonqsu l-attakki personali min-na˙a tal-Partit Konservattiv fejn kien qed ji©i mg˙ajjar li qed ja˙bi l-©id materjali tieg˙u biex jing˙o©ob ma’ partit tax-xellug. Meta lPrim Ministru Laburista ©did, Ramsay Mac Donald, ifforma l-Kabinett tieg˙u, Mosley beda jittama li jing˙ata wie˙ed mill-aktar ministeri importanti, madankollu huwa ng˙ata ˙atra li litteralment kienet tfisser ministru ming˙ajr portafoll li ma jag˙milx parti millKabinett. Iffrustrat u mdejjaq wara li kienu qed ji©u mwarrba l-proposti tieg˙u biex ir-Renju Unit jo˙ro© millkriΩi ekonomika ta’ wara l-Ewwel Gwerra, huwa rriΩenja minn malIndependent Labour Party u fforma partit ©did g˙alih li semmieh New Party jew

Partit Ìdid. Fl-elezzjoni suççessiva tal1931 il-Partit Ìdid ta’ Mosley sofra telfa kbira. Minn hawnhekk beda l-aktar perjodu ta’ g˙ajb fil-karriera politika ta’ Oswald Mosley. Fl-1932, wara li Ωar lItalja fejn iltaqa’ personalment mad-dittatur Benito Mussolini, Mosley xolja lPartit Ìdid u floku waqqaf il-British Union of Fascists jew BUF. Fi Ωmien qasir issie˙bu fil-BUF mal-40,000 membru. Mosley ried imexxi l-partit ©did tieg˙u fuq l-istil ta’ Mussolini u Hitler u g˙alhekk, kemm hu u kemm il-membri, riedu jilbsu uniformi sewda stil militari u bdew isej˙u lilhom infushom ‘Blackshirts’ – qomos suwed, is-simbolu popolari tal-faxxisti. Gazzetti tradizzjonalment konservattivi b˙ad-Daily Mail u d-Daily Mirror fil-bidu bdew jag˙tu lappo©© tag˙hom lill-BUF u ˙e©©ew biex aktar nies jid˙lu membri. Mosley ˙atar lil William Joyce b˙ala direttur tal-propaganda. Joyce huwa meqjus b˙ala traditur tal-Ingilterra g˙ax kien hu li kien ixandar propaganda NaΩista bir-radju mill-Ìermanja. Mag˙hom kellhom ukoll lil çertu Mick Clarke, u t-tlieta flimkien kienu l-kelliema prinçipali tal-British Union of Fascists.

Il-politika kontra l-komunità Lhudija filLvant ta’ Londra u kontra kull immigrant fl-Ingilterra mill-kolonji Brittaniçi bdiet iddarras lil xi w˙ud. Inçident ikrah li nqala’ waqt rally tal-BUF fis-sala Olympia ta’ Londra nhar is-7 ta’ Lulju 1934 wassal biex mal-500 dimostrant anti-Faxxista li da˙lu jopponu l-politika ta’ Mosley u s˙abu ©ew imdawra u msawta minn xi elf partitarju Faxxista.

U˙ud mid-dimostranti spiççaw l-isptar korruti gravi. Meta raw din l-aggressività kollha d-Daily Mail u d-Daily Mirror irtiraw l-appo©© tag˙hom u ˙afna membri temmew is-s˙ubija tag˙hom. Wara dan l-episodju Mosley u l-BUF bdew jorganizzaw mixjiet ta’ dimostrazzjoni mattoroq ta’ Londra li spiççaw f’mixjiet ta’ provokazzjoni u swat bil-lenbubi b˙allmixja ta’ Ottubru 1936 fil-kwartier b’influwenza qawwija etnika f’Londra, li baqg˙et tissemma fl-istorja politika IngliΩa b˙ala ‘l-Battalja ta’ Cable Street’, meta nqalg˙et ©lieda kbira ma’ partitarji Komunisti u anti-Faxxisti. Tant bdiet tiΩdied il-vjolenza tal-partitarji militanti tal-BUF li l-Gvern IngliΩ kellu jg˙addi li©i, il-Public Order Act tal-1936, li biha

pprojbixxa kull tip ta’ organizzazzjoni stil kwaΩi militari bi lbies ta’ uniformijiet, u da˙let fis-se˙˙ fl-1 ta’ Jannar 1937.

Oswald Mosley kkontesta l-elezzjonijiet lokali fi tliet distretti fil-Lvant ta’ Londra u ©ab kwart tal-voti. Madankollu, aktar ma beda jin˙ass ir-ri˙ ta’ gwerra o˙ra dinija, il-BUF beda jitlef aktar popolarità.

Fit-23 ta’ Mejju 1940, ftit xhur wara li Hitler u Mussolini ddikjaraw gwerra kontra l-Ingilterra, Oswald Mosley flimkien ma’ martu b’tarbija Ωg˙ira ©ew internati f’dar çkejkna fil-˙abs ta’ Holloway. S˙abu, il-mexxejja l-o˙rajn tal-Partit Faxxista IngliΩ, ©ew internati b˙alu. Mosley in˙eles mill-internament f’Novembru 1943, imma sa dan iΩ-Ωmien il-British Union of Fascists kienet spiççat kwaΩi fix-xejn. Wara l-˙elsin tieg˙u Mosley g˙amel attentat ie˙or biex iqajjem l-ideolo©ija Faxxista fl-Ingilterra u fforma l-Union Movement u pprova wkoll iwaqqaf Partit Nazzjonali talEwropa, iΩda t-tnejn fallewlu u ˙a ddeçiΩjoni li jitlaq mill-Ingilterra u jmur jg˙ix l-Irlanda.

Kif g˙edt aktar qabel, Sir Oswald Mosley kien ra©el ambizzjuΩ u ma jçedix kif ©ieb u la˙aq, fil-fatt re©a’ rritorna lura l-Ingilterra g˙al ftit Ωmien biex jikkontesta l-elezzjoni ©enerali tal-1959 u aktar tard tal-1966 b’ri˙et ir-rewwixti razzjali li kienu qed jinqalg˙u f’Notting Hill bejn residenti lokali u immigranti millKaribew Brittaniku. Mosley kien qed ja˙seb li, b’riΩultat ta’ dan il-©lied etniku, il-poplu LondiniΩ kien se jimxi bi ˙©aru warajh. Mar Ωmerç bil-kbir g˙ax ©arrab tkaxkira wa˙da ikbar mill-o˙ra u, tellief kif kien, telaq mill-Ingilterra darba g˙al dejjem. Mar jg˙ix fil-belt ta’ Orsay, ftit ’il barra minn Pari©i. Matul dan iΩ-Ωmien huwa kiteb il-bijografija tieg˙u bl-isem My Life, fejn ça˙ad kategorikament u ripetutament li huwa qatt xi darba pprietka kontra l-immigranti fl-Ingilterra u ça˙ad li kien antisemita.

Sir Oswald Mosley marad bil-marda tal-parkinson u miet fit-3 ta’ Diçembru 1980 fl-età ta’ 84 sena fid-dar tieg˙u ta’ Orsay. Il-katavru tieg˙u ©ie kkrimat u lirmied tferrex fuq l-G˙adira Orsay.

L-era ta’ Mosley kienet g˙addiet, b’dankollu xorta wa˙da l-eku tat-twemmin faxxista tieg˙u kultant jinstema’ jidwi f’xi rkejjen mudlama tal-GΩejjer Brittaniçi.

tA’ bArrA kÓ

12|10|2014 15

kullhadd.com

L-ebdA strAteÌijA ÌdidA Minkejja li saru g˙add ta’ diskussjonijiet bejn il-mexxejja Ewropej biex ti©i indirizzata l-problema persistenti tal-qg˙ad, la ntla˙aq ftehim fuq xi strate©ija ©dida u lanqas fuq fondi ©odda biex din ir-realtà ti©i meqruda.

Minflok, huma ffukaw fuq kif se jonfqu is-€6.4 biljun allokati speçifikament g˙aΩ-Ωg˙aΩag˙ Ewropej li g˙adhom bla xog˙ol hekk kif, minn dan il-ba©it ta’ flus, s’issa ntefqu biss madwar 12%.

Awsterità Ewropa

u

qg˙ad

fl-

Min-na˙a l-o˙ra, il-mexxejja g˙adhom ma la˙qux konsensus bejniethom rigward issoluzzjonijiet biex titbatta lawsterità fi ˙dan l-Ewropa.

Fost ˙afna mexxejja Ewropej preΩenti g˙al dawn iddiskussjonijiet f’Milan kien hemm il-President FrançiΩ Francois Hollande kif ukoll ilKançillier ÌermaniΩ Angela Merkel, fejn ©ew diskussi wkoll metodi ©odda ta’ kif g˙andhom jin˙olqu impjiegi ©odda.

Il-qg˙ad fost iΩ-Ωg˙aΩag˙ g˙andu figuri allarmanti immens fejn aktar minn 40% taΩ-Ωg˙aΩag˙ mferrxin madwar l-Ewropa kollha jinsabu bla impjieg. L-ammont globali ta’ Ωg˙aΩag˙ qieg˙da g˙at-28 Stat Membru tal-Unjoni Ewropea huwa ta’ madwar 11.5%.

Ta˙t l-iskema tal-Garanzija taΩ-Ûg˙aΩag˙, li kienet miftiehma s-sena l-o˙ra bejn il-mexxejja tal-Unjoni Ewropea, kull Ωag˙Ωug˙ fl-

Ewropa jrid ikun qed ja˙dem jew inkella jirçievi xi tip ta’ ta˙ri© fi Ωmien erba’ xhur wara li dawn ikunu rre©istraw b˙ala nies qieg˙da.

Opinjonijiet varji Madankollu, xorta wa˙da g˙ad hemm ˙afna pajjiΩi fi ˙dan l-Unjoni Ewropea li ja˙sbuha differenti fuq listrate©ija ekonomika li din listituzzjoni g˙andha tadotta.

Fil-fatt, il-Ìermanja qed tirreΩisti l-pressjoni biex tbiddel il-mod tag˙ha ta’ kif tonfoq ilflus tal-Gvern ÌermaniΩ.

F’dan ir-rigward, l-Unjoni Ewropea timponi limitu ta’ 3% fuq id-defiçit tal-ba©it tal-Istati Membri biex b’hekk ikun hemm aktar kontroll fuq lammont ta’ flus li jistg˙u jonfqu mid-d˙ul.

Kemm Franza kif ukoll lItalja ilhom jitkellmu kontra dawn ir-restrizzjonijiet flispiΩa tag˙hom. Dan g˙ax, filfehma tag˙hom, dawn irrestrizzjonijiet itellfu lillgvernijiet rispettivi ta’ dawn lIstati Membri milli jsegwu

politika differenti li g˙andha twassal g˙all-˙olqien ta’ aktar impjiegi.

Fil-fatt, il-Prim Ministru Taljan Matteo Renzi, fid-diskors tieg˙u f’dan is-summit, sostna li l-limitu ta’ 3% imponut mill-Ewropa fuq l-Istati Membri skada. Fi kliemu, jekk l-Ewropa tinbidel f’kummissjoni li tfittex biss id-difetti talpajjiΩi Ewropej, li g˙andhom gvern elett demokratikament, se tkun qed tindirizza biss ilproblema tal-burokrazija, iΩda fl-istess ˙in tkun qed toqtol ittama li toffri l-politika.

Min-na˙a tieg˙u l-President FrançiΩ Hollande sa˙aq li ttraΩΩin tal-awsterità huwa lunika triq sabiex ikun hemm aktar ˙olqien ta’ impjiegi u

tkabbir ekonomiku. “Jekk kul˙add jipprattika l-awsterità, li mhuwiex il-kaΩ fi Franza, nispiççaw b’aktar tnaqqis,” sostna Hollande.

G˙aldaqstant, il-Kançillier ÌermaniΩ Angela Merkel insistiet li l-poΩizzjoni iebsa tal-Unjoni Ewropea fuq iddefiçits tal-ba©it g˙andha ti©i sostnuta u qalet li tinsab kunfidenti li kul˙add se jΩomm mar-responsabbiltajiet tieg˙u biex jittie˙du aktar azzjonijiet konkreti biex il-problemi talqg˙ad u tal-awsterità jittaffew kemm jista’ jkun malajr.

Ta˙ditiet bejn l-Ewropa u lAsja Wara t-ta˙ditiet bejn il-mexxe-

jja Ewropej, imiss il-laqg˙at bejn l-Ewropa u l-Asja. Dan is-summit, li wkoll se jiltaqa’ f’Milan, se jkun l-g˙axar summit ta’ din ix-xorta, bit-tema tkun S˙ubija Responsabbli g˙at-Tkabbir u s-Sigurtà.

F’dan is-summit se ji©u ttratti r-responsabbiltà ta’ dawn iΩΩew© kontinenti fuq il-protezzjoni tal-ambjent, djalogu soçjali kif ukoll fuq kif il-faqar g˙andu ji©i meqrud, fost o˙rajn.

Se ji©u diskussi wkoll modi differenti ta’ kif l-ekonomija tista’ tissa˙˙a˙ u kif g˙andu ji©i promoss aktar investiment. Is-sigurtà f’diversi oqsma, fosthom il-marittimu, l-ikel u s-sigurtà nukleari wkoll se ji©u diskussa.

AktAr Protesti f’Óong kong Il-mexxejja tal-protesti tal-istudenti f’Óong Kong re©g˙u talbu biex id-dimostranti jo˙or©u fit-triq jipprotestaw, din id-darba, permezz ta’ rally kbira. Dan fid-dawl tal-fatt li tta˙ditiet li kienu se jsiru bejn rappreΩentanti tal-Gvern u dawk tal-istudenti sfaxxaw fixxejn wara li l-Gvern ÇiniΩ iddeçieda li jikkançella kollox.

Kien ippjanat li Ω-Ωew© na˙at jiltaqg˙u, g˙all-ewwel darba wara li bdew il-protesti lejn la˙˙ar ta’ Settembru, biex jit˙addtu fuq ir-riforma politika nhar il-Ìimg˙a li g˙adda iΩda b’xorti ˙aΩina dan kollu sfaxxa fix-xejn. Dan g˙ax ilÓamis li g˙adda, ©urnata biss qabel dawn l-istess ta˙ditiet, il-Gvern ÇiniΩ sostna li huwa impossibbli li jkun hemm djalogu kostruttiv.

Fil-fatt, wara dan l-appell liddimostranti biex jer©g˙u jinΩlu jipprotestaw fit-toroq ta’ Óong Kong, l-uffiççjal min-na˙a talGvern ÇiniΩ, is-Segretarju Carrie Lam, akkuΩat lillmexxejja tal-protesti li mhux jafdaw fit-ta˙ditiet li kienu proposti. Sostniet ukoll li lattivisti g˙andhom jieqfu jokkupaw partijiet minn Óong Kong g˙ax dan huwa illegali.

Min-na˙a l-o˙ra, il-mexxejja tal-istudenti favur iddemokrazija, akkuΩaw lill-

Óong Kong kien ©ej g˙annormal

Gvern li ma kienx sinçier fiddiskorsi tieg˙u u g˙alhekk ˙e©©ew lir-rappreΩentanti talGvern biex jer©g˙u jirritornaw lura fuq il-mejda tan-negozjati.

Alex Chow, il-President tal-

Federazzjoni Studenteska ta’ Óong Kong, sostna li dan ilkaos huwa xog˙ol il-Gvern u g˙alhekk g˙andu jkun hu responsabbli biex jer©a’ j©ib listabbiltà f’Óong Kong.

Qabel ma l-Gvern iddeçieda li j˙assar dawn it-ta˙ditiet, il-˙addiema tal-Gvern fluffiçini tag˙hom fiç-çentru ta’ Óong Kong kien jidher li re©g˙u da˙lu lura fuq xog˙olhom. Dan ©ara hekk kif il-folol kbar ta’ dimostranti li ˙onqu t-toroq tal-istess belt ftit tal-jiem ilu kienu battew kwaΩi g˙al kollox. Huwa rrappurtat li kien hemm biss madwar 100 dimostrant li t-Tnejn filg˙odu g˙aΩlu li joqog˙du bilqieg˙da mal-art quddiem dawn l-istess uffiçini talGvern.

Avolja kien jidher li lkalmezza re©g˙et qed tirrenja f’Óong Kong, din Ω©ur ma rrenjatx kif ©ieb u la˙aq.

Dan g˙ax g˙al ˙afna Ωmien Óong Kong kienet litteralment mimlija daqs bajda hekk kif it-toroq kienu mimlijin nies, il-ma©©oranza tag˙hom studenti, jipprotestaw favur iddemokrazija totali.

Ir-ra©uni wara dawn iddimostrazzjonijiet kbar kienet li dawn in-nies ma ridux lill-Gvern ÇiniΩ japprova l-kandidati li jrid hu biss iΩda riedu li dawn jintg˙aΩlu

demokratikament kif isir filma©©oranza tal-Ewropa. Filfatt, ir-residenti ta’ din il-belt awtonoma huma favur elezzjonijiet ˙ielsa fejn ill-Gvern ÇiniΩ ma jkollux dritt jiççekkja l-lista tal-kandidati g˙all-elezzjonijiet qabel ma dawn ji©u approvati.

Aktar minn hekk, hekk kif it-Tnejn filg˙odu bdiet ti©ri x-xnieg˙a li rappreΩentanti tal-istudenti kienu jinsabu f’ta˙ditiet mal-Gvern ÇiniΩ bit-tama li jkun hemm ftehim biex isse˙˙ riforma politika, ˙afna mid-dimostranti l-o˙rajn g˙aΩlu li jibqg˙u ddar jistennew il-konkluΩjonijiet ta’ dawn l-istess diskussjonijiet.

Id-demokrazija hija dritt Fid-dawl ta’ dawn il-konflitti, il-President tat-Tajwan Ma Ying-jeou ˙a l-okkaΩjoni fiddiskors tieg˙u fil-Jum Nazzjonali ta’ pajjiΩu u appella lill-Gvern ÇiniΩ biex jisma’ lill-istudenti g˙ax, fi kliemu, id-demokrazija hija dritt.

Huwa sa˙aq li din ixxewqa tal-istudenti qatt ma kienet monopolju talPunent, iΩda huwa dritt sagrosant g˙all-umanità kollha.

16 12|10|2014

kullhadd.com

KÓ TA’ BARRA

MADWAR

1 KAMPANJA MISSIELTA

L-ewwel rawnd tal-elezzjoni presidenzjali BraΩiljana ta vanta©© tajjeb lill-President attwali, Dilma Rousseff, illi kisbet 42% tal-voti.

Sorprendenti kien il-fatt li Marina Silva, li f’xi stadji tal-kampanja kienet sa˙ansitra iktar popolari minn Rousseff, spiççat biss fittielet post f’21% tal-voti.

Silva nqabΩet minn Aécio Neves, illi issa sar l-avversarju prinçipali ta’ Rousseff g˙at-tieni rawnd tal-elezzjoni li se jsir fis-26 ta’ Ottubru. G˙adu mhuwiex çar x’çans g˙andu Neves g˙ax il-previΩjonijiet li saru s’issa ftit li xejn kienu eΩatti. Madankollu, huwa mistenni li dan il-kandidat çentrista jmur tajjeb hekk kif ˙afna mill-kandidati li ©ew eliminati fl-ewwel rawnd di©à ˙abbru li se jag˙tuh l-appo©© tag˙hom.

Dan il-fatt jaf jikkumplika l-affarijiet g˙al Rousseff li matul la˙˙ar le©iΩlatura rat il-popolarità tag˙ha tonqos bil-kbir min˙abba l-politika ekonomika li ˙addnet, illi skont ˙afna eletturi sta©nat l-ekonomija.

2

1

2 PERIKLU KBIR

3 PREMJU GÓALL-PAÇI

Thomas Frieden, wie˙ed mill-esperti tas-sa˙˙a ewlenin fl-Istati Uniti, sostna li ilu ma jara marda infettiva perikoluΩa daqs l-Ebola mill-mi©ja tal-HIV/AIDS. Huwa qal ukoll li jekk il-gvernijiet ta’ madwar id-dinja ma jridux illi din il-marda til˙aq l-iskala talHIV/AIDS, iridu ja©ixxu malajr u b’mod iktar deçiΩ biex jiΩolaw linfezzjoni.

Frieden g˙amel dawn il-kummenti hekk kif in-numru ta’ vittmi fil-Punent tal-Afrika issa riesaq lejn l-4,000, b’˙afna minnhom ikunu fil-Liberja, Sierra Leone u l-Guinea. Stampa iktar poΩittiva fe©©et fin-Ni©erja hekk kif, wara l-mewt ta’ seba’ persuni, ilGvern jidher li rnexxielu jiΩola l-infezzjoni u qieg˙ed sa˙ansitra f’poΩizzjoni li jipprovdi xi g˙ajnuna medika lill-©irien tieg˙u.

Kemm l-Istati Uniti kif ukoll l-Ewropa qeg˙din jippreparaw g˙all-possibbiltà li din il-marda tolqothom fuq skala konsiderevoli hekk kif riçentement fe©©ew l-ewwel kaΩi tal-Ebola fost il-komunitajiet tag˙hom.

Malala Yousafzai u Kailash Satyarthi ng˙ataw ilPremju Nobel g˙all-Paçi g˙all-kampanji li g˙amlu biex imexxu ’l quddiem id-drittijiet tan-nisa u t-tfal f’Ωoni fejn l-estremiΩmu reli©juΩ ta’ spiss ma jag˙tihomx l-opportunità li jaslu fejn jixtiequ fil˙ajja.

Yousafzai, li g˙andha sbatax-il sena, ©iet g˙allattenzjoni tal-medja internazzjonali fl-2012 wara attentat li sar fuq ˙ajjitha minn estremisti Talibani li kienu rrabbjati g˙aliha g˙all-kitbiet li fihom ikkundannat il-mod kif in-nisa ma kinux qed jing˙ataw aççess g˙all-edukazzjoni.

Min-na˙a tieg˙u, Satyarthi mexxa diversi kampanji li permezz tag˙hom ta prominenza l-fatt li miljuni ta’ tfal Indjani qeg˙din ji©u sfruttati b˙ala ˙addiema fi stat ta’ skjavitù.

Dan l-unur se jing˙ata f’çerimonja li se ssir fl-10 ta’ Diçembru, fl-anniversarju tal-mewt ta’ Alfred Nobel, l-industrijalist ÛvediΩ li ˙oloq il-premju fl-1895.

tA’ BARRA KÓ

12|10|2014 17

kullhadd.com

ID-DINjA

6 X’sAR MINNU?

3

6 4

5

Id-dittatur tal-Korea ta’ Fuq Kim Jong-un ilu ma jidher fl-isfera pubblika mit-3 ta’ Settembru li g˙adda. Dan wassal lil diversi osservaturi politiçi li jispekulaw dwar x’sar mill-mexxej Korean li qatt ma kien assenti daqshekk fit-tul minn meta ˙a r-riedni talpoter f’idejh fl-2011.

Il-fatt li delegazzjoni tal-Korea ta’ Fuq, illi attendiet l-g˙eluq talLog˙ob AΩjatiku, kienet immexxija minn Hwang Pyong-so, log˙la uffiçjal militari tal-pajjiΩ, ©ieg˙let lil xi w˙ud jispekulaw li kien se˙˙ kolp ta’ stat.

L-a˙barijiet dwaru fuq l-istazzjon tal-istat tal-Korea ta’ Fuq kienu vagi, però rapport li deher ftit tal-©img˙at ilu ta x’jifhem illi Kim Jong-un qieg˙ed isofri minn xi kundizzjoni fiΩika. Din il-possibbiltà tidher li hija l-iktar wa˙da kredibbli f’dan l-istadju hekk kif fl-a˙˙ar okkaΩjonijiet pubbliçi li pparteçipa fihom huwa deher li ma kienx f’siktu fiΩikament.

5 MHUX QED jIKKooPERA

4 ÌLIEDA GÓAL KoBANE Fil-jiem li g˙addew forzi tal-koalizzjoni kontra l-Istat IΩlamiku (IS) kienu involuti fil-bumbardament intensiv tal-forzi ta’ dan il-grupp terroristiku li b˙alissa qeg˙din jippruvaw jie˙du kontroll tal-belt ta’ Kobane.

Din il-belt g˙andha valur strate©iku kbir hekk kif tmiss mal-fruntiera li tissepara lit-Turkija minn masSirja.

Minkejja li dawn l-attakki mill-arju qeg˙din itellfu lill-Istat IΩlamiku, kelliem g˙all-Pentagon sa˙aq li hemm limitu ta’ kemm jistg˙u jkunu effettivi dawn ilbumbardamenti. Huwa sostna wkoll li jekk ma jkunx hemm kampanja fuq l-art ukoll se tkun diffiçli g˙allkoalizzjoni biex timbotta lill-IS barra minn Kobane.

F’dan l-istadju l-Istati Uniti m’g˙andhomx l-intenzjoni li jibdew kampanja fuq l-art, però qeg˙din jag˙mlu pressjoni fuq it-Turkija biex toffri appo©© ta’ dan it-tip. Min-na˙a tag˙hom, it-Torok offrew li jg˙inu lill-koalizzjoni, imma qeg˙din joqog˙du lura milli jid˙lu g˙al kampanja li tista’ tinvolvi l-uΩu estensiv tar-riΩorsi militari u ekonomiku tag˙hom.

Uffiçjal tal-a©enzija atomika tan-Nazzjonijiet Uniti (IAEA), li kellu jag˙mel parti minn grupp li qieg˙ed jinvestiga l-façilitajiet nukleari Iranjani, inΩamm milli jid˙ol fl-Iran mill-awtoritajiet tal-pajjiΩ.

Dan il-grupp g˙andu l-iskop li jaççerta jekk il-programm nukleari tal-Iran g˙andux skopijiet militari, possibbiltà li l-Gvern Iranjan dejjem innega.

Min-na˙a tag˙ha, l-IAEA ma Ωvelatx l-identità u l-ispeçjalizzazzjoni ta’ din il-persuna. Madankollu, bosta a©enziji tal-a˙barijiet sostnew li wisq probabbli l-persuna hija Amerikana b’esperjenza vasta f’dak li g˙andu x’jaqsam mal-armamenti atomiçi.

L-awtoritajiet Iranjani wkoll qag˙du lura milli jag˙tu dettalji dwar l-identità ta’ din il-persuna u r-ra©uni g˙alfejn ma ˙allewhiex tid˙ol fil-pajjiΩ. Però, issoktaw li g˙andhom l-intenzjoni s˙i˙a li jikkooperaw man-Nazzjonaijiet Uniti biex juru li r-riçerka nukleari li qeg˙din jag˙mlu m’g˙andhiex skopijiet ˙Ωiena.

Minkejja dan l-IAEA stess ftit tal-©img˙at ilu ppubblikat rapport li fih sa˙qet li l-Iran g˙adu mhux qieg˙ed jirrispondi b’mod sodisfaçenti g˙all-mistoqsijiet li tressqulu.

18 12|10|2014

kullhadd.com

kÓ PerSonaÌÌi

MonS. Secondo Bologna

l-iSqof li offra Óajtu gÓad-djoÇeSi tiegÓu Eman Bonnici

L-ordinarji tad-djoçesi huma meqjusa b˙ala rag˙ajja talpoplu fdat lilhom, mill-Grieg ‘epískopos’, ji©ifieri wie˙ed li jg˙asses, jindokra u jissorvelja.

Kull isqof jibqa’ b’xi mod imsemmi g˙al ˙idma partikolari li fiha kellha preΩenti rrwol tieg˙u. Il-persona©© tallum ser jo˙odna f’dik li llum hija s-sede metropolitana ta’ Boiano-Campobasso fir-re©jun tal-Molise fl-Italja, li g˙alkemm b˙ala isqof mexxieha g˙al tliet snin u seba’ xhur biss, g˙adu sal-lum stmat u msemmi b’affezzjoni u rispett kbir minnies tal-post.

Mons. Secondo Bologna Imwieled fid-9 ta’ Awwissu 1898 f’San Pietro del Galla, frazzjoni ta’ Cuneo fir-re©jun tal-Piemonte. Missieru ÌuΩeppi kien ta˙˙an, waqt li ommu Margerita, mara tad-dar. Iç-çkejken Secondo Bologna ffrekwenta l-iskejjel elementari talpost u aktar tard dawk ta’ Caraglio. Da˙al is-seminarju ta’ ˙dax-il sena fl-1909 u, wara li serva fil-militar matul il-Gwerra l-Kbira, issokta l-istudji tieg˙u mhux qabel l-1920, wara li ra taqtig˙ fit-Turkija, mnejn irritorna bil-grad ta’ logutenent.

Ordnat saçerdot fl-24 ta’ Ìunju 1924, wara li g˙allem g˙al xi Ωmien fis-seminarju, fl-1927 kien mibg˙ut viçi parrokku talparroçça tal-Qalb ta’ Ìesù f’Cuneo, li tag˙ha sar eventwalment kappillan fl-1932 malmewt tal-fundatur tag˙ha, Mons. Dalmazio Peano.

Ta’ 41 sena, nhar it-8 ta’ Jannar 1940, il-Papa Piju XI ˙atru isqof tad-djoçesi ta’ Boiano-Campobasso. Huwa rçieva l-konsagrazzjoni episkopali tieg˙u fil-31 ta’ Marzu ta’ dik is-sena minn idejn Mons. Giacomo Rosso, isqof ta’ Cuneo, assistit minn Mons. Giovanni Giorgis, isqof ta’ Fiesole u minn Mons.

Angelo Soracco, isqof ta’ Fossano. Iç-çerimonja Ωvol©iet fl-istess knisja parrokkjali talQalb ta’ Ìesù li tag˙ha Bologna kien kappillan, fejn sal-lum, fin-navata çentrali, g˙adna nsibu lapida li tfakkar l-okkaΩjoni.

Il-perjodu tat-Tieni Gwerra Mons. Bologna g˙amel lingress solenni fid-djoçesi tieg˙u fit-28 ta’ April 1940.

Wasal riekeb karozza minn Cuneo u kien milqug˙ fil-knisja tal-Kapuççini. Imbag˙ad, dejjem abbord il-karozza, kien me˙ud fil-knisja msej˙a ‘Della Libera’, u wara li libes il-paramenti sagri, ir˙ielha proçessjonalment g˙allkatidral. Wara l-funzjoni, ˙are© fil-gallarija tal-Palazz Veskovili jsellem lill-folla kbira li n©abret fil-pjazza. Ta’ 41 sena, kellu bixra Ωag˙Ωug˙a u bosta nisa anzjani preΩenti ma qag˙dux lura milli jtennu: “X’inhu ˙elu, qisu tifel. Qisu an©lu!”

U forsi ma qalux ˙aΩin g˙ax, sal-lum, diversi anzjani li jiftakru l-perjodu mdemmi tat-

Mons. Secondo Bologna Tieni Gwerra Dinjija g˙adhom i˙arsu lejh b˙ala ‘an©lu’.

Fil-˙arifa tal-1943, Mons.

Bologna bag˙at çirkulari lillkappillani u r-retturi kollha tad-djoçesi tieg˙u li permezz tag˙ha talabhom sabiex jibqg˙u “kull wie˙ed minnhom f’postu, qalb il-fidili tieg˙u, biswit il-knisja proprja tieg˙u, ikun xi jkun is-sagrifiççju me˙tie©. Huwa dover ta’ ©ustizzja u karità. Ir-Rag˙aj itTajjeb jag˙ti ˙ajtu g˙all-mer˙la tieg˙u”.

Fis-sieg˙a ta’ waranofsinhar tal-10 ta’ Novembru mar quddiem il-kmandant tat-truppi ÌermaniΩi stazzjonat f’Palazzo Dipenta. Lis-segretarju tieg˙u, il-Kanonku Mons. Ruccia, tarraflu: “Il-ÌermaniΩi jridu jiddistru©©u l-belt. Imxi nippruvaw inwaqqfuhom milli jag˙mlu dan il-pass daqstant atroçi g˙aç-çittadini!”

Hekk kif sab ru˙u quddiem il-kmandant, Mons. Secondo dlonk lissen: “Smajt li l-gallarija biswit il-Campo Sportivo di©à ©iet imminata. Nitolbok, ieqfu milli tkomplu sejrin. Qrib talkumpless hemm il-Palazzo INCIS miΩg˙ud familji. E˙les lil dawn il-vittmi innoçenti; ta˙raq xejn minn dal-binjiet talMuniçipju; il-belt m’g˙andha lebda objettiv militari.”

Indifferenti g˙al din it-talba, ilkmandant wie©bu: “Dak li g˙andu jtir, itir. Dak li g˙andu ji©i meqrud, jinqered. U dak li

g˙andu jing˙ata n-nar, jin˙araq!” U wara pawsa Ωied: “Din hi l-gwerra.”

Vittma g˙ad-djoçesi Il-fatt misterjuΩ marbut ma’ Mons. Bologna se˙˙ proprju lg˙ada. Qabel ma mar mill-©did quddiem il-kmandant ÌermaniΩ sabiex mill-©did itenni ttalba tieg˙u, l-Isqof qaddes quddiesa fil-katidral li g˙aliha n-nies attendiet bi ˙©arha. Lomelija tieg˙u kienet wa˙da li messet il-qlub. “Sinjur,” qal fost l-o˙rajn, “jekk g˙as-salvazzjoni ta’ Campobasso hija me˙tie©a vittma, allura ˙u lili. Salva iΩda lill-poplu tieg˙ek.” U s-Sinjur sema’ talbu. Ìara li dakinhar stess, fiddisa’ ta’ filg˙axija, l-Isqof mar is-seminarju u stieden lis-sorijiet u lill-kanonçi preΩenti sabiex imorru fil-kappella jg˙idu r-RuΩarju flimkien.

Imma bilkemm kienu g˙oddhom bdew it-talb tag˙hom li bumbardament qawwi ma laqatx il-belt u l-kappella nfisha li ©©arrfet g˙al kollox u radmet ta˙tha lill-Isqof u soru li kien hemm preΩenti ˙dejh.

L-o˙rajn ˙elsuha ˙afif. Is-soru, Lucia Brunelli, talKongregazzjoni tad-Dixxipli Ûg˙ar ta’ Ìesù, mietet l-Isptar Cardarelli erbg˙a u g˙oxrin sieg˙a wara, fl-età ta’ 29 sena, u ©iet midfuna fiç-çimiterju ta’ Campobasso. L-Isqof, li ©arrab

©rie˙i kbar f’rasu u spallejh, miet sieg˙a wara. It-tnejn li huma ng˙ataw l-a˙˙ar sagramenti mis-segretarju tal-Isqof, Mons. Ruccia.

Dak il-lejl stess, il-katavru ta’ Mons. Bologna kien me˙ud sabiex ikun espost g˙all-a˙˙ar qima qrib il-Palazz Veskovili.

Tlett ijiem wara, ta˙t xita ta’ balal, sar il-funeral fil-katidral.

L-Arçipriet Dun Luigi Iammarino baqa’ j©ebbed kemm jifla˙ bit-tama li r-rit imexxih xi isqof li seta’ jΩur ilbelt g˙all-okkaΩjoni, iΩda ˙add ma mar u l-funeral mexxieh lArçipriet stess. Wara l-funeral il-katavru tal-Isqof in©arr fuq lispalla minn Ωg˙aΩag˙ membri tal-Azzjoni Kattolika u ndifen fiç-çimiterju lokali fil-kappella ©entilizja tal-kançillier taddjoçesi. Hemm baqa’ sal-10 ta’ Ottubru 1964, meta fuq amar tas-suççessur tieg˙u Mons.

Alberto Carinci, kien ittrasportat solennement filkatidral tat-Trinità Qaddisa, fejn indifen mill-©did biswit ilpredeçessur tieg˙u, Mons.

Alberto Romita fil-kappellun tal-Qalb ta’ Ìesù.

Ir-Rag˙aj it-Tajjeb ma jabbanduna qatt lill-mer˙la tieg˙u u lmer˙la dan ma tinsiehx. Mhux ta’ b’xejn li ta’ kull sena n-nies ta’ Campobasso tfakkar lillma˙bub rag˙aj tag˙ha li, g˙alkemm mexxieha biss g˙al tliet snin, id-direzzjoni kienet wa˙da denja u g˙aqlija.

pErsoNalitÀ kÓ

12|10|2014 19

kullhadd.com

iÛomm il-muÛika hip-hop/rap Óajja f’malta ramoNa portElli tintervista lil KEVIN JOSEPH HAYWARD

www.ramonaportelli.com ramonaportelli@hotmail.com

G˙al din l-intervista tkellimt mieg˙u fid-dettall sabiex niskopri aktar fuq dan it-tip ta’ muΩika, u fuq kollox sabiex insir naf aktar a©©ornamenti.

G˙andu disg˙a u g˙oxrin sena, g˙arus, u joqg˙od ilQawra. Bla dubju ta’ xejn wie˙ed mill-passatempi tieg˙u huwa li jikteb il-muΩika, kif ukoll jinteressah il-futbol, u jidderi©i l-vidjows muΩikali tieg˙u stess. Bniedem li j˙obb is-sempliçità u jiddeskrivi lilu nnifsu b˙ala ddedikat ˙afna fejn tid˙ol muΩika u affarijiet o˙ra f’˙ajtu.

Rumbull ilu involut fix-xena tal-muΩika minn mindu kellu tnax-il sena, wara li kien ˙ass li l-muΩika hija ˙ajtu. Minn mindu kien tifel Ωg˙ir kien i˙obb jisma’ dan it-tip ta’ muΩika. “Minn hemm mort lewwel darba f’recording studio , però nista’ ng˙id li sirt mag˙ruf fis-sena 2008 meta ˙ri©t l-ewwel single millalbum u promo EP – Hold Ups,” beda jig˙dli.

Fi kliemu stess, il-muΩika hip-hop hija forma o˙ra ta’ poeΩija, stejjer u esperjenzi, imma b’ritmu differenti.

Ta’ min jg˙id li Rumbull huwa nofsu Malti u nofsu IngliΩ. Fil-fatt, missieru huwa IngliΩ u ommu hija Maltija.

G˙alkemm Rumbull twieled lIngilterra, g˙amel ˙afna mittfulija tieg˙u jg˙ix Malta. Meta kellu ˙dax-il sena kienu re©g˙u marru jg˙ixu lIngilterra f’Portsmouth, u g˙al dawn l-a˙˙ar ˙ames snin re©a’ ©ie lura Malta.

Rumbull irrakuntali episodju minn ˙ajtu ta’ meta kien ji©i bbulljat meta kien iΩg˙ar. Dan

G˙al xi ra©uni jew o˙ra, hawn Malta l-muΩika hip-hop/rap, g˙alkemm di©à qed tag˙mel ˙oss, xorta g˙adha mhix daqstant b’sa˙˙itha ˙dejn tipi ta’ muΩika o˙ra. Lokalment g˙andna xi gruppi u kantanti li jiffukaw biss fuq muΩika hip-hop/rap, u b’hekk, bis-sa˙˙a tag˙hom, dan it-tip ta’ muΩika tinΩamm ˙ajja f’Malta. Wie˙ed minn dawn il-kantanti huwa Kevin Joseph Hayward, mag˙ruf aktar fix-xena muΩikali b˙ala ‘Rumbull’.

©ara meta kien mar joqg˙od lIngilterra mal-familja tieg˙u u min˙abba li g˙andu karna©©jon samrani. Kienu jaqbdu mieg˙u g˙ax forsi ma kienx jidher Ingliz pur lura lIngilterra. IΩda l-folja nqalbet meta Rumbull irnexxielu jqum fuq saqajh, u tant il-folja nqalbet li spiçça biex ikun rispettat minn ˙bieb ©odda. “Li nista’ ng˙id huwa li l-bullying issibu anke hawn Malta stess. Li nista’ ng˙id ukoll huwa li lIngilterra jg˙ixu ˙afna nies ta’ nazzjonalitajiet differenti,’ kompla jg˙id.

L-industrija tar-rap f’Malta hija Ωg˙ira Bis-sa˙˙a tieg˙u u ta’ xi rappers o˙ra b˙alu f’Malta qed tinstema’ din il-muΩika g˙ax kieku probabbilment nisimg˙u muΩika kummerçjali biss. Iddiskutejt mieg˙u dan il-fatt. “Hawn ˙afna Maltin li j˙obbu jisimg˙u r-rap, imma sfortunatament ftit li xejn hawn Maltin li jkantaw dan listil. Fil-verità l-Ingilterra sibt aktar sapport, allura dik g˙enitni ˙afna, u apparti minn hekk l-industrija hija akbar,” stqarr Rumbull.

G˙al xi Ωmien Rumbull kien MC residenti f’Havana f’Portsmouth, fejn kien jag˙mel ˙afna battles, ji©ifieri kant spirtu pront. Illum il©urnata, b’wiççu minn quddiem, Rumbull g˙andu record label tieg˙u personali – Rumbull Records. Dan ifisser li jit˙allas dirett g˙al xog˙lu u ˙add ma jikkmandah muΩikalment. Xtaqtu jelabora aktar dwar dan. “Ma tantx

hemm xi nfiehem aktar minn hekk. Li nista’ ng˙id huwa li hawn ˙afna artisti b˙ali indipendenti li qed jie˙du ˙sieb l-affarijiet tag˙hom.

Mhux qed ng˙id li artist bilfors m’g˙andux talent, g˙ax ikollhom ˙afna sa˙˙a rigward promozzjoni.”

Ta’ min jg˙id li Rumbull ja˙dem muΩikalment bejn Malta u Londra. Jikkollabora ˙afna mal-produttur tieg˙u li

jg˙ix Londra, fejn Rumbull jirrekordja l-lirika hawn Malta u jibg˙athom lill-produttur tieg˙u sabiex ‘jimmiksja u jimmasterjahom’ ma’ Chemo ta’ Kilamanjaro Studios f’Londra.

S’issa Rumbull ˙are© promo EP wie˙ed b’˙ames diski, album bl-isem Cut Throught Island u erba’ singles. G˙adu kif ˙are© ukoll Ωew© singles bil-vidjow g˙all-album Rumbull in the Jungle.

MuΩika tajba trid tfittixha qabel tismag˙ha tindaqq Mistoqsi x’ja˙seb li g˙andu jsir f’Malta sabiex il-muΩika hip-hop/rap ting˙ata aktar importanza, Rumbull ikkumenta: “B˙al kullimkien, jekk trid muΩika vera tajba u pura, trid tfittixha mhux b’li tisma’ fuq ir-radju biss, g˙ax dawk ikollhom çertu mod kif id-diska trid tinstema’ u g˙andhom playlist li mhux mag˙Ωula mill-qalb ta’ deejay , i m m a q e d j i n d a q q u f’kull stazzjon tar-radju kummerçjali biex ja˙sbuhom cool. Sfortunatament din hija l-verità,” qal b’dispjaçir.

“Hawn ˙afna artisti li lanqas jafu kemm jit˙allsu g˙al show g ˙ a x j i e ˙ d u b i s s persenta©©, jew saru popol a r i g ˙ a x x i brand name jkunu g˙amlu xi tip ta’ reklamar u bil-˙ila tagh˙om saru stabbiliti. PereΩempu tara xi artist fuq reklam famuΩ talikel. Il-muΩika l-istess effett tag˙ti. Hija tajba u b’tog˙ma tajba g˙all-ewwel, imma filverità mhux healthy . Jien kollox bil-˙ila tieg˙i wasalt fejn qieg˙ed u l-muΩika tieg˙i naraha b˙ala home cooked meal – no added cheap frill – real good food, for your soul,” spjegali minn qieg˙ qalbu Rumbull daqslikieku qed ikanta spirtu pront!

Aktar informazzjoni dwar Rumbull tista’ tinkiseb mis-sit www.rumbullrecords.com

20 12|10|2014

kullhadd.com

kÓ kalejdoskopjU

KALEJDOSKOPJU: FATTI MIÌBURA MINN CHARLES B. SPITERI

ÌraW bÓal-lUm TWELID

kont taf?

1932: Jake Garn, politiku Amerikan u Senatur (R-Utah). Kien l-ewwel uffiçjal pubbliku li tela’ fl-ispazju (1985) abbord ix-shuttle Discovery.

1935: Luciano Pavarotti, li miet fl-2007. Tenur Taljan u wie˙ed mit-‘Tliet Tenuri’. Hu nqabad li ma kienx qed ikanta live waqt li kien live fuq ir-radju tal-BBC (1992).

1950: Susan Anton, attriçi Amerikana u Miss California fl-1969.

Rajnieha fil-film Goldengirl (1979) u f’ Baywatch fuq it-televiΩjoni.

IMWIET 1870: Robert Edward Lee li twieled fl-1807; suldat Amerikan.

Hu telaq il-kmand tal-Armata Amerikana biex sar Kmandant tal-forzi ta’ Vir©inja waqt il-Gwerra Çivili.

1940: Tom Mix. Attur Amerikan tal-films bla kliem. Twieled fl-1880. Ir-reçtar tieg˙u ©ibed ˙afna spettaturi u ˙ejja t-triq g˙all-westerns futuri.

1969: Sonja Henie, attriçi u skater Norve©iΩa mwielda fl-1912.

Reb˙et il-kampjonat dinji g˙axar darbiet u ta’ 11-il sena reb˙et il-kampjonat Norve©iΩ.

Fid-dinja hawn aktar ti©ie© milli hawn nies.

1997: John Denver (Henry John Deutschendorf Jr) kantant rebbie˙ ta’ Grammy Amerikan. Kanta: Rocky Mountain High (1972), Thank God I’m A Country Boy (1975) u kiteb Leaving On A Jet Plane (1969). Miet meta l-ajruplan çkejken li kien isuq ikkraxxja ’l barra mill-kosta Kalifornjana.

mill-istatistika maltija Matul l-ewwel tliet xhur ta’ din is-sena l-abbonamenti g˙all- internet broadband Ωdiedu b’5.3%, biex la˙˙qu 144,800.

Is-servizz high speed li jaqbΩu l-10 Mbps Ωdiedu b’19.5 % u la˙˙qu 131,930.

Fuq in-na˙a l-o˙ra, l-

abbonamneti tal-internet b’˙effa ta’ bejn 2 u 10 Mbps naqsu bi 52.0%. L-abbonamenti totali tal-internet sa tmiem l-ewwel tliet xhur tassena kienu jla˙˙qu g˙al 155.6%, Ωieda ta’ 5.3% meta mqabbla mas-sena 2013.

L-abbonamenti g˙at-tele-

viΩjoni la˙˙qu g˙al 148,545, listess b˙as-sena li g˙addiet. Labbonamenti di©itali komplew jiddominaw is-suq, waqt li labbonamenti analogue naqsu bi 12.2%.

Dan it-tag˙rif hu miksub mill-Uffiççju Nazzjonali talIstatistika.

meravilja ÇiniÛa fl-ikbar bini dinji John Denver

ÌRAJJIET 1492: Kolombu wasal f’wa˙da mill-GΩejjer tal-Ba˙amas u semmieha San Salvador.

1901: Ti©i rrekordjata l-ewwel kanzunetta mhix reli©juΩa b-isem ta’ Three Blind Mice.

1933: John Dillinger jin˙eles mill-˙abs minn The Pierpont Bunch. Fil-proçess biex in˙eles inqatel xeriff. Wara saru l-grupp famuΩ Dillinger.

1949: Eugenie Moore Anderson, l-ewwel mara Amerikana nominata b˙ala ambaxxatriçi g˙ad-Danimarka mill-President Truman. Óadet il-©urament tal-˙atra fit-28 tax-xahar.

1960: L-inçident taΩ-Ωarbun ta’ Krushchev. Waqt konferenza tan-Nazzjonijiet Uniti, il-Prim Ministru Sovjetiku Nikita Khrushchev, qala’ Ωarbuna u beda jsabbat biha fuq il-mejda.

(G˙alkemm dan il-fatt kien rappurtat u twemmen, hemm dibattitu s˙i˙ dwar kemm fil-verità sabbat fuq il-mejda. Aktarx li xejjirha fl-arja).

1984: L-attur Jon-Erik Hexum iwe©©a’ b’mod kritiku waqt li kien qed jilg˙ab ir-Russian Roulette, b’pistola mhix ikkargata waqt is-serje televiΩiva Cover Up. Ma kienx jaf li meta tispara blank mill-qrib, tippreΩenta periklu. Fil-fatt miet sitt ijiem wara.

1992: L-ewwel trapjant tal-fwied minn qaΩquΩ g˙all-bniedem.

Is-Cedars-Sinai Medical Center wettaq l-operazzjoni fuq mara ta’ 26 sena. Hi mietet ftit wara.

2000: Nies mill-al-Qaeda ta’ Osama bin Laden jisplodu dg˙ajsa qrib destroyer tan-Navy Amerikan fil-Jemen, fejn mietu 17-il ba˙ri.

G˙aç-ÇiniΩi l-bini hu xi ˙a©a tal-meravilja. Dan l-a˙˙ar g˙adhom kif inawguraw lakbar bini tad-dinja, li kapaçi jesa’ 20 Opera House daqs ta’ Sydney jew tliet Pentagons.

In-New Century Global Center f’Chengdu, proviniçja ta’ Sichuan, fih kobor ta’ 19-il miljun pied kwadru u fih çentri s˙a˙ ta’ ˙wienet, villa©© Mediterranju, water park, ice-

skating rink u numru ta’ lukandi.

Naturalment, il-viΩitaturi f’dan il-bini msaqqaf bil-˙©ie©, m’g˙andhomx g˙ax jinketaw min˙abba t-temp, g˙ax dan ilkumpless ©gantesk g˙andu xxemx artifiçjali tieg˙u.

B˙ala qisien il-binja hi twila 500 metru b’400 metru wisa’ u mitt metru g˙oli. Skont l-uffiçjali ÇiniΩi, in-New Century

Global Centre hu l-ikbar bini fid-dinja u ˙adilhom tliet snin biex lestewh.

Liu Xun, gwida ÇiniΩ, qal li din il-‘belt’ mibnija mill-umani, g˙andha fiha xemx artifiçjali li tipprovdi dawl u s˙ana g˙al 24 sieg˙a kuljum, g˙al dawk li jkunu jridu jag˙mlu x-xirja tag˙hom jew l-o˙rajn li jridu jΩuru l-400,000 metru kwadru ta’ ˙wienet u m˙aΩen.

KUN Af KÓ

12|10|2014 21

kullhadd.com

KURÛITAJIET MINN HAWN U MINN HEMM

KITBA TA’ SAVIOUR MAMO

ID-39 SENA MIT-TRAÌEDJA TA’ ÓAÛ-ÛABBAR Nhar it-Tlieta 14 ta’ Ottubru 1975, kienet ©urnata bieΩla g˙ar-Royal Air Force f’Óal Luqa. Dakinhar kienu qeg˙din jittajru numru mhux ˙aΩin ta’ ajruplani militari, li kienu jinkludu erba’ F4 Phantoms, Ωew© C130 Herculis, Nimrod li kien ©ej minn missjoni ta’ tkixxif, u sitt Camberras.

G˙all-˙abta tan-nofssieg˙a ta’ waranofsinhar, bomber IngliΩ ‘Avro Vulcan’ XM645 tan-9th Squadron, ikkuntattja lit-torri tal-kontroll biex jikkonferma lpoΩizzjoni tieg˙u ta’ 100 mil ’il bog˙od minn Malta, u biex jitlob il-permess ta’ nΩul fuq irrunway 24 tal-R.A.F. f’Óal Luqa, il-post mag˙ruf b˙ala Wied il-Knejjes.

Kwarta wara, l-ajruplan g˙amel il-manuvra biex isib postu fil-kurutur ta’ nΩul approach landing quddiem irrunway wara li kien g˙adu ©ej minn titjira ta’ eΩerçizzju f’Weddington l-Ingilterra.

Kif mess ir-roti mal-art ˙a tisbita li ma kinitx mistennija u l©ewna˙ tax-xelluig tmiel ˙afna li kwaΩi mess mal-art. Mhux hekk biss, imma qaççat ir-rota tax-xellu© ukoll. G˙al ftit ˙in, Ωaqq l-ajruplan messet mal-art u kka©unat ˙sarat fis-sistema tal-fjuwil. Kif ra hekk il-pilota kien pront Ωied fil-veloçità talerba’ magni biex jer©a’ jitla’.

Hekk g˙amel, u pprepara ru˙u g˙al dawra o˙ra biex jag˙mel inΩul ta’ emer©enza fuq ilfoam.

SpluΩjoni l-Air Traffic Control avΩa lillpilota bil-˙sara u qallu wkoll li l-ajruplan qieg˙ed jaqbad. Ilpilota g˙arraf lura lill-kontroll li kien se jag˙mel dawra qasira biex ifittex jag˙mel l-inΩul ta’ emer©enΩa mill-aktar fis. Kien ©ie ordnat li jtella’ r-rota lura f’posta. G˙ax ta’ min wie˙ed ikun jaf li meta g˙al xi ra©uni xi rota ma tinΩilx a˙jar l-ajruplan jinΩel fuq Ωaqqu ( belly landing )milli jinΩel fuq rota wa˙da, g˙ax iktar issir ˙sara. Ìara li bid-daqqa li ˙a huwa u nieΩel in˙olqu xi kumplikazzjonijiet u kka©unaw spluΩjoni.

Mal-ispluΩjoni l-ajruplan inqasam fi tnejn u l-parti ta’ fejn kien hemm il-fjuwil niΩlet taqbad b’du˙˙an iswed fuq ÓaΩ-Ûabbar. Il-pilota u nnavikatur irnexxielhom itiru blejector seat sekondi biss qabel ma sploda u sar fjamma wa˙da.

Kullimkien jaqbad Il-Vulcan hu ddisinjat b’mod li l-pilota u n-navigatur biss huma pprovduti bl-ejector seat.

Dan huwa speçi ta’ si©©u li, f’kaΩ ta’ inçident fuq l-ajruplan, il-pilota jittajjar mill-cockpit u jinΩel bil-paraxut. Din l-idea kienu ˙ar©u biha l-ÌermaniΩi wara t-Tieni Gwerra u Ωviluppawha l-Amerikani wara li kienu qabdu ajruplan ÌermaniΩ.

Il-˙amsa l-o˙ra tal-ekwipa©© kienu mietu kollha blispluΩjoni. Il-biçça l-kbira talajruplan, li kienet tikkonsisti mill-erba’ magni, il-parti ta’ quddiem u l-©wejna˙, waqg˙u

fuq Ωona residenzjali, fosthom fuq l-iskola primarja tal-Gvern.

Parti mimlija fjuwil jaqbad waqg˙et fi Triq is-Santwarju.

Din qabbdet ˙afna faççati ta’ djar b˙al gallariji, bibien u persjani. Tqabbdu wkoll xi karozzi li kienu pparkjati fit-triq, fosthom vann tal-˙obΩ li sar ˙u©©ie©a wa˙da. Persuna pajΩana wa˙da biss mietet kawΩa tal-fdalijiet li waqg˙u.

Pumpieri mir-Royal Air Force u mir-Royal Navy flimkien malForzi Armati ta’ Malta, pulizija tal-Ammiraljat u numru mhux ˙aΩin ta’ nies, marru fuq ixxena tad-diΩgrazzja mg˙ammra sa snienhom biex jippruvaw jitfu n-nar. Peress li parti millajruplan, fejn inzerta kien hemm il-˙ames vittmi, waqg˙et f’g˙alqa fejn ma kienx hemm aççess g˙aliha, il-gaffa waqqg˙et ˙ajt ta’ gnien privat u fet˙et mog˙dija biex tkun tista tg˙addi l-fire engine.

Tfasslet malajr operazzjoni biex ir-rescue team jitqassam u jorganizza tqassim ta’ nies im˙arr©a biex jag˙tu sehemhom. Dawn kienu rRoyal Marine Commandos tal41 Commando Group tar-R.N. bl-assistenza tal-Pioneer Corps u St John Ambulance Brigade.

Il-˙elikopter Sea King XV711/74 mill-Commando Carrier HMS Hermis niΩΩel ammont ta’ tobba qrib il-post tat-tra©edja, flimkien ma’ g˙add ta’ infermiera. Ûew© ˙elikopters o˙ra Wessex ukoll taw l-g˙ajnuna billi ©arrew ˙afna apparat g˙at-tifi tan-nar.

Ma’ din l-operazzjoni kien hemm il-˙elikopter Libjan Super Frelon li assista f’xi ©arr ta’ apparat.

Salvaw Flight Lieutinet G.R. Alcock u lFlying Officer E.C. Alexander kienu l-uniçi Ωew© piloti li salvaw minn ekwipa©© ta’ sebg˙a. Dawn it-tnejn kienu niΩlu bil-paraxut u meta niΩlu kienu mdewwija mill-ewwel minn Dr Josie Muscat li kien sab wie˙ed mill-piloti bilparaxut g˙adu mwa˙˙al mieg˙u, u l-ie˙or b’xokk kbir fuqu bilqieg˙da fuq ©ebla b’u©ig˙ kbir f’dahru. Dawn ittie˙du l-isptar tal-Imtarfa g˙all-osservazzjoni.

Ta’ min wie˙ed ikun jaf li lajruplan Vulcan ikollu l-pilota u l-ko-pilota f’kabina bit-twieqi u l-˙amsa l-o˙ra jkunu f’kabina f’nofs iΩ-Ωaqq tal-ajruplan ming˙ajr ebda tieqa. L-aççess g˙al din il-kabina jikkonsisti f’kuritur dejjaq forma ta’ katusa, li biex tg˙addi minnu trid timtedd u titkaxkar. Din ilkabina hi mlaqqma ‘The flying coffin’ u vera hija tebut g˙ax, jekk isir inçident fuq l-ajruplan, mhux façli to˙ro© ˙aj, b˙alma ©ralhom il-˙amsa tal-ekwipa©© li kienu fiha. Dawn kienu Flt.

L-ispluΩjoni tal-ajruplan Ritratt ta’ Godfrey Mangion Lt G.A. Pulman, Sq. Ldr. D.W. Beedon, Chief Tech. T.G. Barrow u Sgt T.J. Atkins.

Qam pandimonju Jing˙ad li l-mod fejn waqg˙u lfdalijiet tal-ajruplan fuq ÓaΩÛabbar Ωgur li kien jidher miraklu. Parti mill-©wejna˙ i©©arrfet fuq l-iskola primarja fejn dak il-˙in kien hemm mal200 tifel u tifla. Kienu waqg˙u xi knaten fil-bit˙a tal-istess skola u ma ndarab ˙add. IΩda xorta wa˙da ©ara li hekk kif il©enituri tat-tfal saru jafu bl-inçident, qam pandimonju s˙i˙ fliskola biex jaraw jekk we©©g˙ux l-g˙eΩieΩ tag˙hom.

Parti kbira tal-©wejna˙ niΩlet taqbad u ©iet fit-triq u ma waqqg˙et l-ebda bini. Sfronda wkoll saqaf ta’ residenza privata fi Triq Santa Dominka u lparti l-kbira tal-ajruplan waqg˙et f’g˙alqa xi 50 metru ’l bog˙od mid-djar. Malli ©riet la˙bar, il-˙addiema li joqog˙du ÓaΩ-Ûabbar ©rew lejn ir-ra˙al, speçjalment dawk tat-Tarzna. Ìara iΩda li, minbarra li kien hemm kon©estjoni tat-traffiku, ÓaΩ-Ûabbar kien mag˙luq bilbarrikati u iΩolat. Kien inqala’ xi inkwiet minn dawk li joqog˙du fl-istess ra˙al g˙ax ma t˙allewx jid˙lu biex jaraw x’sar minn tal-familja. Numru sostanzjali ta’ nies ©ew evakwati minn djarhom.

Il-ma©©joranΩa tat-tobba u infermieri li kienu off duty ©ew ordnati biex jirraportaw l-Isptar San Luqa minnufih. Kienu ntbag˙tu 20 ru˙ bl-ambulanza lejn l-isptar, fosthom Kenin Falzon li kien imwe©©a’ gravi u kellu ji©i operat. IΩda l-akbar sfortuna misset lil Vinçenza Zammit li mietet ma˙ruqa fi Triq is-Santwarju. Vinçenza Zammit, li kienet toqg˙od f’Dolphin House, Triq Felix.

Vinçenza kienet miΩΩew©a lil Lorry u kellha Ωew©t itfal.

Dikinhar kienet marret iΩΩur lil ommha, Çettina Mifsud, kantu-

niera bog˙od, iΩda nqabdet fin-nirien u ma kellhiex ˙in ta˙rab.

Malajr, fuq il-post tat-tra©edja, marru l-President ta’ Malta Sir Anthony Mamo, il-Prim Ministru Dom Mintoff, idDeputat Prim Ministru Anton Butigieg, Agatha Barbara u Albert Hyzler, l-Isqof ÌuΩeppi Merçieca, il-Kummissarju talPulizija Enoch Tonna, u lKummisarju G˙oli IngliΩ Robert Haydon, akkumpanjati mill-Ministru tax-Xog˙lijiet Pubbliçi Lorry Sant. Dawn kollha esprimew il-kondoljanzi u ssimpatija lill-poplu ta’ ÓaΩ-Ûabbar. Sa filg˙axija stess ir-Royal Air Force u l-periti tal-Gvern taw garanzija, wara li spezzjonaw il-˙sarat kollha tal-bini m©arraf, li ma kienx g˙ad fadal periklu, tant li l-g˙ada t-tfal setg˙u jmorru lura l-iskola.

L-investigazzjoni Il-parti kbira tal-ajruplan, li kienet tikkonsisti fi ©wejna˙, Ωew© magni u Ω-Ωaqq, kienu waqg˙u f’g˙alqa mag˙rufa b˙ala ‘Tal-Qottu’. Mad-dawra tad-debris kienu twaqqfu arbli tad-dawl u xibka biex il-lok ikun iΩolat ˙alli x-xog˙ol ikun jista’ jibqa’ sejjer billejl biex jinqalg˙u l-˙ames katavri. Lg˙ada, 15 ta’ Ottubru, kien wasal tim speçjali millIngilterra biex jinvestiga u jistabbilixxi l-ka©un ta’ dik iddiΩgrazzja.

L-Air Chief Marshal Sir John Atkin ˙atar lill-Kaptan Gordon Smerton biex jag˙mel l-inkjesta. Kien stabbilit li mal-100 dar sofrew ˙sarat strutturali, l-aktar fi Triq is-Santwarju. F’din it-triq biss 15-il dar kellha tinbidlilhom il-faççata min˙abba nnirien li ©arrbu. Il-Perit C. Delia, uffiçjal g˙oli mal-Public Works Department kien g˙amel spezzjoni intensa rigward il-˙sarat. Il-˙ames membri tal-kru kienu identifikati kollha u mibg˙uta lura l-

Ingilterra biex isirilhom funeral u jindifnu bl-unuri militari. IrRoyal Air Force kienet rappreΩentata mill-Wing Commander Tony King tal-203 RAF Squadron u Mr C.W. Crawley, Segretarju tal-British High Commissioner.

Sfortuna Ta’ min jg˙id li erba’ snin qabel dan l-inçident, l-istess pilota Lt Gerth Robert Alcock, kellu inçident b’Vulcan ie˙or.

Fis-7 ta’ Jannar 1971, Alcock, li kien qieg˙ed itajjar l-ajruplan XM 610 Vulcan f’Wingate County Durham, kienet qabditlu l-magna. Alcock, b’kura©© u ˙ila kbira, kien irnexxielu jog˙la 10,000 pied biex ilmembri tal-ekwipa©© ikollhom il-˙in jaqbΩu bil-paraxut.

Alcock kien g˙amel minn kollox biex iwaqqa’ l-ajruplan filkampanja u rnexxielu. G˙al din il-manuvra Alcock kien ing˙ata l-Air Force Cross u, barra minn hekk, ing˙ata wkoll il-midalja Man of the Air 1971 Wara dan l-inçident il-Vulcans kienu ©ew spezzjonati u sabu li kellhom difett fis-sistema talfjuwil u ©ew modifikati.

F’April tal-1976, meta Ω-Ωew© piloti kienu g˙oddhom fiequ g˙al kollox, kienu ©ew investigati u mg˙oddija Court Martial f’Weddington l-Ingilterra. Waqt il-mistoqsijiet qatt ma dehru flimkien u kienu investigati separatament. Alcock kien mistoqsi ˙afna iktar minn Alexander, is-second pilot, peress li kien il-kaptan. Fil-verdett Flt Gerth Alcock ma kienx instab ˙ati ta’ negli©enza li farrak l-ajruplan, qatel sitta minnies u g˙amel il-˙sara f’ÓaΩÛabbar.

Però, il-bord kien iddeçieda li Alcock ma jtajjarx iktar ajruplani u minflok ikun impjegat b˙ala ground officer u trasferit f’post ’il bog˙od mill-familji talmejta. A©ir li kien umiljanti g˙al Alcock.

22 12|10|2014

kullhadd.com

XEjnSEw.COm

kÓ kulTuRA

kummIEDjA kOllHA DAÓk Fl-ISTITuT kATTOlIku mInn All In ACT EnTERTAInmEnT It-t˙ejjijiet g˙ar-rappreΩentazzjoni tal-kummiedja ©dida Xejnsew.com ta’ Renzo Bonello, li ser tittella’ fit-teatru tal-Istitut Kattoliku nhar is-Sibt 25 ta’ Ottubru fis6.30pm, u l-g˙ada l-Óadd 26 ta’ Ottubru fil-5.00pm, issa qeg˙din fl-aqwa tag˙hom.

Din il-kummiedja te˙odna f’Villino Hompesch fi Triq l-Abjad tal-Bajd, sewwasew g˙and is-Sinjura Saverin (Doreen Cini) u ˙uha Rafel (Toni Busuttil), ©uvni ©wejjed li jkollu bilfors joqg˙od g˙all-kmand ta’ o˙tu. Jg˙ixu ta˙t l-istess saqaf insibu lil uliedha Terry (Brian Farrugia) u Sophie (Bernice Darmanin) li hi miΩΩew©a lil Robert (Dorian Micallef), l-akbar g˙adu ta’ Saverin.

Il-fortuna tid˙ak lil Robert u jirba˙ karozza u, billi karozza g˙andu g˙al wa˙da, tnejn, tlieta, u kollha lussuΩi, jaqtag˙ha li jaghtiha lil Twanny l-kok (Renzo Bonello).

Imma d-defsa ta’ kunjata li g˙andu tridu jag˙tiha lil binha Terry…u hawn tibda tit˙abbel il-kobba u jibdew l-intriççi komiçi.

G˙and min ser tispiçça l-karozza? G˙ax Twanny twebbel bil-karozza u ˙lief ilkarozza mhux jara quddiem g˙ajnejh! U biex tkompli tit˙awwad l-istorja, tid˙ol finnofs ir-ru˙ tal-buΩbuΩbuΩbuΩnannu ta’ Saverin li bil-qalb kollha jag˙ti palata lil Twanny .

U jekk qed ta˙sbu li l-istorja tieqaf hawn, sejrin Ωball. Xi ˙sejjes huma dawk li ©ejjin mil-kamra tal-©nien? Tg˙id il-kavallier, l-antenat ta’ Saverin, qed jitlob li ji©i mismug˙? Jirnexxilu jikkomunika mieg˙u Max il-medium? (Dominic Said) Xi jrid il-Balliju Von Kukless ming˙and Saverin, f’nofs ta’ lejl?

Min hi Tracy? U x’inhu jag˙mel Twanny ji©ri bil-libsa ta’ Sophie f’idu? G˙ax kif jg˙idu: meta l-forzi jing˙aqdu, il-pjan ikun im˙awwar aktar!

Dawn il-mistoqsijiet u aktar tie˙du risposta g˙alihom jekk ti©u taraw din il-kummiedja ©dida u ori©inali ta’ Renzo Bonallo. Id-direzzjoni tal-kummiedja hija wkoll ta’ Renzo Bonello.

Iddevertu mal-komici favoriti tag˙kom: Tony Busuttil, Renzo Bonello, Brian Farrugia, Doreen Cini, Dominic Said, Dorian Micallef u Bernice Darmanin.

Ir-riservazzjonijiet jinsabu miftu˙in fis-sit elettroniku www.istitutkattoliku.com, milluffiççju tar-riservazzjonijiet u l-bar tal-Isitut Kattoliku (2123 8429, 2124 2551), Tereza Bazaar ÓaΩ-Ûabbar (2166 2968/7959 4756) jew hotline 7955 5514.

PROSPETTIVA InAwguRATA l-InSTAllAzzjOnI kOnTEmPORAnjA

L-installazzjoni kontemporanja Prospettiva, li tiççelebra t-titlu ta’ Kapitali Ewropea tal-Kultura, ©iet inawgurata f’tarf Vjal Ìlormu Cassar, il-Belt Valletta (qrib il-Foss ta’ San Ìakbu).

Waqt l-inawgurazzjoni, li saret mill-Prim Ministru Joseph Muscat, Iç-Chairman tal-Fondazzjoni Valletta 2018, Jason Micallef qal: “Prospettiva hija installazzjoni moderna li tirrakkonta l-istorja tal-kapitali Valletta billi tfakkar l-img˙oddi, titkellem fuq ilpreΩent, u t˙ares lejn il-futur. Din hija simbolu ta’ kif a˙na rridu nag˙mlu l-arti aççessibbli g˙al kul˙add.”

L-g˙an ta’ dan il-pro©ett huwa li ji©i ççelebrat ittitlu ta’ Kapitali Ewropea tal-Kultura filwaqt li jesponi l-aqwa disinn Malti kontemporanju, arkitet-

toniku u arti pubblika fuq pjattaforma, fejn din tkun tista’ titgawda minn Maltin u barranin li jΩuru l-belt kapitali. Fl-a˙˙ar sena u nofs, il-Fondazzjoni Valletta 2018 ˙admet bis-s˙i˙ flimkien mal-imsie˙ba tag˙ha sabiex ing˙aqdu r-riΩorsi kollha. B’hekk, il-kapitali Valletta ti©i ©©enerata f’çentru ta’ attività eçitanti, u attraenti, li fih tista’ ta˙dem, tg˙ix u tiddeverti.

Wie˙ed mill-g˙anijiet ewlenin tal-Fondazzjoni Valletta 2018 huwa li jiΩdied l-aççess g˙all-kultura f’Malta u g˙alhekk tikber il-parteçipazzjoni u lim˙abba tal-poplu lejn il-kultura. Qed issir ˙idma, flimkien mal-organizzazzjonijiet kulturali l-o˙rajn kollha, biex l-arti tkun kontinwament preΩenti f’˙afna postijiet u f’komunitajiet differenti f’Malta u f’G˙awdex. Sal-2018 il-Fondazzjoni trid tara l-akbar

parteçipazzjoni possibbli tan-nies fl-arti u fil-kultura.

Chris Briffa jara l-Belt Valletta b˙ala kollezzjoni ta’ diversi stili, ta’ saffi ta’ arkitettura li huma xhieda tal-ambizzjonijiet u l-ideali li laqtu din il-belt. Bieb il-Belt huwa eΩempju çar ta’ dan: sit ikoniku, minn dejjem kontroversjali, li dan l-a˙˙ar re©a’ ©ie mibdul g˙all-˙ames darba. Prospettiva mhix biss monument, post fejn wie˙ed iqatta’ ftit ˙in jedha jew jikkontempla, imma hija wkoll prestazzjoni arkitettonika g˙ax l-idea tidher biss f’mument preçiΩ fejn il-biççiet kollha jing˙aqdu f’simbolu tal-erba’ bibien preçedenti, mag˙qudin f’avveniment wie˙ed. Linstallazzjoni ta’ Chris Briffa Architects ©iet mag˙Ωula minn ©urija komposta mill-Professur Richard England, Rupert Cefai u Carlo Schembri.

kULTURA kÓ

12|10|2014 23

kullhadd.com

SINGLE ÌDIDA

Rikki Lee huwa pjuttost kantant u awtur frisk g˙ax-xena lokali fejn di©à qed jipproduçi u jikteb il-muΩika tieg˙u stess. Dan il-kantant jiffoka fuq kitba ta’ lirika muΩikali li donnhom in-nies ifittxu l-aktar biex ikantaw, jiΩfnu u anke sabiex jag˙mlu assoçjazzjoni ma’ ismu stess. Ìej minn familja bi sfond Malti, u anke g˙ex u trabba lMellie˙a. Aktar tard Rikkie Lee emigra lejn Londra fejn beda jrawwen ru˙u sew muΩikalment, kien jikteb il-muΩika u anke kien frontman ta’ band partikolari.

Permezz tal- band li kien jifforma parti minnha f’Londra (51/50s), kienu daru l-Ewropa u anke kienu akkwistaw record deal , kif ukoll irnexxielhom ipo©©u xi kanzunetti minn tag˙hom fost charts fl-Ingilterra u pajjiΩi Ewropej o˙ra.

Din is-sena Rikki Lee g˙aΩel li jaqbad triq ©dida b˙ala kantant solista. Fil-fatt, minn dak iΩ-Ωmien ’l hawn ipproduça Ωew© kanzunetti popolari tieg˙u Lies u t- track tas-sajf li g˙adda li niΩlet g˙asel ma’ kul˙add Smile.

Smile b˙alissa qed timxi tajjeb u tindaqq fuq stazzjonijiet tar-radju madwar l-Ewropa li jinkludu l-Ìermanja, l-Awstrija, l-Italja u l-Bel©ju bi club remixes internazzjonali li mistennija jibdew minn Ottubru li ©ej.

Rikkie Lee g˙adu kif ˙are© single ©dida, Feel Alive, b’kollaborazzjoni ma’ Mr M li huwa deejay Malti, kif ukoll fiha kollaborazzjoni ta’ xog˙ol bil-kitarra ma’ David Torreggiani.

Din is- single mistennija tkun inkluΩa mal-aqwa kanzunetti fiç- charts lokali, kif ukoll ser jespandi x-xog˙ol fuqha f’Londra u l-Ìermanja. “Óa©a li n˙obb nag˙mel hija li nikteb kanzunetta popolari li kul˙add ikun jaf, iΩda dan dejjem jiddependi mill-kuntatti li nag˙mel,” spjega Lee. “Feel Alive hija kanzunetta li ser nag˙laq dan is-sajf biha li tittratta l-im˙abba. Nittama li lpoplu jibqa’ jiftakar u jkun jista’ jassoççja mag˙ha.”

“Kuntent li er©ajt ©ejt ng˙ix Malta, iΩda kuntent ukoll li kelli trobbija tajba wkoll f’Londra fejn ksibt esperjenzi uniçi u affarijiet li ispirawni biex nibda nikteb il-muΩika.”

Is- single l-©dida tieg˙u Feel Alive ˙ar©et ftit jiem ilu u wie˙ed ikun jista’ jakkwistaha minn fuq iTunes Worldwide.

Aktar informazzjoni dwar Rikki Lee u l-muΩika tieg˙u tinsab fuq: www.rikkileemusic.com www.facebook.com/rikkileemusic

FATTI ÌODDA DWAR L-ELF LEWN TA’ MINTOFF

Pubblikazzjoni ©dida li mistennija tkun l-aktar ktieb imfittex waqt il-Fiera tal-Ktieb ta’ din issena hija L-Elf Lewn ta’ Mintoff.

Dan huwa volum ©did fejn 54 personalità li b’xi mod g˙exet, ˙admet jew opponiet lil Mintoff tag˙ti l-veduti tag˙ha dwar dan il-©gant politiku li iddetermina, b’xi mod jew ie˙or, id-destin tal-GΩejjer Maltin. Dawn huma rakkonti personalizzati ta’ protagonisti li ©ew f’kuntatt personali ma’ Mintoff fi Ωminijiet, b’modi, bi gradi, b’tulijiet u f’çirkostanzi differenti.

Il-personalitajiet ©ew intervistati minn Claire Xuereb Grech u, waqt li jag˙tu l-opinjonijiet tag˙hom dwaru Dom Mintoff, jiΩvelaw tag˙rif ©did dwaru.

Ilkoll ji©u minn oqsma differenti: akkademiçi, negozjanti, attivisti politiçi, diplomatiçi, ekonomisti, membri tal-familja ta’ Mintoff, ©urnalisti, saçerdoti, ˙addiema taç-çivil, kollaboraturi, avukati, militari, storiçi, artisti u trejdjunjonisti, imma lakbar g˙add huma politiçi.

Il-volum jinkludi fatti ©odda li

kienu g˙adhom misturin u li qeg˙din jidhru g˙all-ewwel darba. Dan il-ktieb jo˙ro© g˙ad-dawl l-elf lewn li kellha lpersonalità hekk kumplessa u g˙anja ta’ bniedem li, irridu jew ma rridux, ˙alla impatt qawwi fuq il-˙ajja tag˙na lkoll.

Il-personalitajiet huma imqassma hekk: Kollaboraturi: Joe Camilleri, Emmanuel Scicluna, Martin Zammit, Henry Coppini, Patrick Barbara; politiçi Laburisti: Karmenu Mifsud Bonnici, Lino Spiteri, Maria Camilleri, Çensu Moran, Joe Debono Grech, Karmenu Vella, Lino Spiteri, Joe Micallef Stafrace, Marie-Louise Coleiro Preca, John Dalli, Alex Sciberras Trigona, Richard Matrenza, Reno Calleja, Joe Grima, Carmen Sant; trejdunjonisti: An©lu Fenech; politiçi Nazzjonalisti: Eddie Fenech Adami, Lawrence Gatt, Alexander Cachia Zammit, ÌuΩi Spiteri, Çensu Galea, Alfred Bonnici, Michael Falzon, Josie

Muscat; ©urnalisti: Lawrence Grech, Joe Zahra, Victor Camilleri, Charles Vella, Lino Cassar, Anton Cassar, Charles Mizzi; familjari: Yana Bland Mintoff, Anne Mckenna, Patri Dijonisju Mintoff, Raymond Mintoff; diplomatiçi: Salvino Busuttil; ekonomisti: Karm Farrugia, Manwel Ellul; militari: Maurice Calleja; ˙bieb: Mary Spiteri, Frank Abela, Joe Paris; akkademiçi: Oliver Friggieri; saçerdoti: Mons. Arthur Said Pullicino, Mons. Anton Gauci; storiçi: Henry Frendo, Dominic Fenech, Joseph Pirotta; negozjanti: Albert Mizzi.

Kull kapitlu huwa illustrat b’ritratti tal-kollezzjonijiet privati tal-personalitajiet intervistati li ˙afna minnhom se jkunu qed jidhru g˙all-ewwel darba.

Il-volum se ji©i mniedi uffiçjalment fis-Sala tal-Ambaxxaturi, Kastilja, nhar it-Tnejn 20 ta’ Ottubru. SKS g˙andha numru limitat ta’ inviti. Dawk interessati jattendu mitluba jiktbu fuq dan l-indirizz elettroniku: sksbookss@gmail.com

24 12|10|2014

kullhadd.com

gÓotja ta’ kotBa

kÓ madwarna

Il-kulle©© Santa Margerita ibbenefika u ser jibqa’ jibbenefika minn g˙otja ta’ kotba kull sena millKunsill Nazzjonali tal-Ktieb. Dan sar mag˙ruf waqt çerimonja illi saret fl-Iskola Primarja ta’ Bormla, fejn il-Kap EΩekuttiv tal-Kunsill Nazzjonali tal-Ktieb Mark Camilleri ppreΩenta lg˙otja ta’ din s-sena lill-Prinçipal tal-Kulle©© Maria McNamara, fil-preΩenza tas-Segretarju Parlamentari g˙ar-Riçerka, l-Innovazzjoni, iΩÛg˙aΩag˙ u l-Isport Chris Agius u l-kapijiet taliskejjel primarji tal-Kulle©©. Din is-sena l-kotba kienu mmirati g˙all-istudenti tal-kindergarten, filwaqt li s-sena d-die˙la tkun l-ewwel klassi li tibbenefika minn din l-g˙otja. Hekk, fi spazju ta’ seba’ snin, l-iskejjel ikollhom kotba g˙all-etajiet kollha.

Kemm Mark Camilleri u anke Maria McNamara qablu li, g˙alkemm l-uΩu tat-teknolo©ija huwa importanti, xejn ma jie˙u post il-ktieb. Huma s a ˙ q u l i h u w a i m p o r t a n t i l i d a w n iΩ -Ω e w © g˙odod jintuΩaw flimkien.

Is-Segretarju Parlamentari Chris Agius aççenna li huwa fatt li l-kulle©© Santa Margerita jilqa’ fih studenti bi problemi differenti minn kulle©©i o˙ra, madankollu fa˙˙ar lill-kapijiet tal-iskola u lill-g˙alliema li jag˙mlu l-almu tag˙hom biex kull student ikollu l-opportunità li jitg˙allem. Huwa sa˙aq dwar l-importanza tal-qari, u qal li g˙otja b˙al din Ωgur ser tg˙in lill-istudenti kemm talpreΩent u anke dawk futuri.

ImpjegatI ta’ HSBC malta jagÓmlu BIdla poÛIttIva fIl-Óajja ta’ 1,800 perSuna fIl-gana Studenti li jg˙ixu fil-Gana dalwaqt ser igawdu mill©eneroΩità ta’ impjegati tal-HSBC Malta. Dawn flimkien ikkontribwew €16,000 g˙all-pro©ett WaterAid fi skola sekondarja f’distrett fil-Lvant ta’ Gonja, fil-Gana ta’ Fuq. WaterAid, organizzazzjoni karitattiva internazzjonali, ta˙dem fost kommunitajiet mill-aktar fqar fid-dinja biex tipprovdi soluzzjonijiet fit-tul dwar l-ilma, sanità u i©jene.

Wara l-©est tal-impjegati, l-HSBC stess ta wkoll €16,000 o˙ra. B’hekk nofs l-ispiΩa kollha tal-pro©ett di©à ng˙atat lil WaterAid. Mark Watkinson, Kap EΩekuttiv ta’ HSBC Malta, qal: “Il-©abra li g˙amlu l-impjegati ta’ HSBC Malta se tg˙in il-˙ajja ta’ 1,800 student fil-Gana ta’ Fuq. Ser tg˙in bilkbir billi ttejjeb il-provvista tal-ilma, is-sanità u standards tal-i©jene fl-iskola. Il-qalb kbira tal-impjegati ta’ HSBC Malta hi xhieda tat-twemmin xieraq tag˙hom flumanità.”

L-g˙an tal-pro©ett ta’ HSBC Malta hu li l-istudenti jkollhom aççess g˙al toilets ©odda, ilma tajjeb u tag˙lim dwar l-i©jene. L-iskola, li tinsab madwar Ωew© kilometri mill-belt ta’ Salaga, ma jistax ikollha provvista tal-ilma min˙abba problemi ta’ pressa u mblukkar talkanen. Min˙abba f’hekk, l-iskola tiddependi fuq servizzi tat-tankers tal-ilma. U˙ud mill-istudenti g˙andhom vja©© ta’ tmien kilometri ’l hemm u lura b’kollox biex imorru g˙ad-diga ta’ Kpembi g˙all-ilma, u dan hu ta’ t˙assib g˙all-g˙alliema dwar is-sa˙˙a tal-istudenti u l-˙in u ener©ija li jintilfu. Óafna mill-istudenti li kienu intervistati g˙all-istudju ta’ WaterAid f’Mejju 2013 qalu li l-˙in li juΩaw biex i©ibu l-ilma qed jaffettwalhom negattivament l-edukazzjoni u s-sa˙˙a tag˙hom. Huma jsofru wkoll mard relatat mal-ilma, sanità u i©jene, b˙al raxx fil-©ilda u dijarea.

Il-mira ta’ HSBC Malta hi li jin©abru €32,000 permezz ta’ attivitajiet ta’ ©bir ta’ flus mill-impjegati, waqt li lBank iqabbel din is-somma biex b’hekk tintla˙aq ilmira tal-pro©ett. Fuq perjodu ta’ sena l-ispiΩa kollha ta’ €65,000 se tipprovdi Ωew© sistemi ta’ ©bir tal-ilma, tliet blokki ta’ toilets b’façilitajiet separati g˙as-subien u bniet, u façilità tal-bijogass biex tg˙in fir-rimi tal-iskart u t-twassil tal-gass g˙all-kçina tal-iskola.

Il-finanzjament ambizzjuΩ hu ma˙sub ukoll biex jg˙in fit-ta˙ri© u workshops biex itejbu l-kapaçità ta’ arti©©jani tal-bijogass, Ωjajjar ta’ sorveljanza tal-pro©ett, forum ta’ tag˙lim g˙all-iskola u g˙all-kommunità, talinqas Ωew© sessjonijiet ta’ ta˙ri© tal- health club taliskola, promozzjoni ta’ attivitajiet ta’ i©jene fl-iskola, mobilizzazzjoni u sensitizzazzjoni tal-kommunità, u ta˙ri© dwar i©jene g˙all-voluntiera fil-kommunità.

Il-Bank dan l-a˙˙ar ©abar aktar flus g˙al WaterAid Ghana matul it-triathlon challenge li ta’ kull sena jorganizza HSBC Malta. Parti minn dawn il-flus marru wkoll g˙all-Malta Community Chest Fund.

B˙ala parti mill-programm globali tal-ilma ta’ HSBC, l-HSBC Malta qed jappo©©ja pro©etti ta’ WaterAid filBangladexx, l-Indja, in-Nepal, il-Pakistan, il-Gana u nNi©erja, biex jitwassal ilma safi lil 1.1 miljun persuna, u toilets g˙al 1.9 miljun persuna.

B˙ala riΩultat tal-programm studenti bniet tal-iskola dalwaqt ikollhom washrooms separati

U˙ud mill-istudenti g˙andhom vja©© ta’ tmien kilometri ’l hemm u lura g˙ad-diga tal-belt fil-qrib ta’ Kpembi biex i©ibu l-ilma, b’detriment g˙all-edukazzjoni tag˙hom

madwarna KÓ

12|10|2014 25

kullhadd.com

it-tim tal-futbol ta’ banK of Valletta jirbaÓ l-unur champions banK 2014

It-tim tal-futbol ta’ Bank of Valletta kien inkurunat champion tal-ewwel edizzjoni tat-tournament tal-futbol Champions Bank 2014 li sar f’Belgrad. Champions Bank 2014 involva l-parteçipazzjoni ta’ g˙oxrin tim minn fost banek, kumpaniji bankarji tal-assigurazzjoni u istituzzjonijiet finanzjarji.

Fl-ewwel faΩi Bank of Valletta ©ie t-tieni minn Grupp D b’reb˙a ta’ 3-0 kontra General PBZ (talKroazja) u wara reba˙ lil CNP Vita (tal-Italja) bl-iskor ta’ 2-1. It-tim ta’ BOV ©ie draw kontra Fieduram (talItalja) u Deutsche Bank (tal-Ìermanja).

Reb˙a ta’ 1-0 kontra BS Switzerland fil-kwarti tal-

finali wasslet lil BOV jg˙addi g˙as-semifinali kontra Unicredito (tas-Serbja) liema log˙ba BOV reba˙ bilpenalties u g˙alhekk g˙adda g˙all-finali kontra Deutsche Bank.

Il-log˙ba finali re©g˙et intemmet bi draw wara l-˙in regolamentari u g˙al darb’o˙ra t-tim ta’ BOV re©a’ reba˙ permezz tal-penalites bl-iskor ta’ 3-2.

It-tournament ta’ Champions Bank kellu wkoll skop soçjali, billi l-kumitat organizzattiv ta donazzjoni ta’ €5 lill-Fondazzjoni Ana and Vlade Divac g˙al kull gowl li ©ie skorjat. Din hija organizzazzjoni ming˙ajr skop ta’ qlig˙ imwaqqfa mill-plejer le©©endarju tal-baskitbol

Vlade Divac tal-Los Angeles Lakers.

It-tim ta’ Bank of Valletta kien mag˙mul minn Rudy Briffa, Stephen Mizzi, Chris Penza, Sandro Bonnici, Joseph Zammit, Andrew Scerri, Keith Mifsud, Ian Darmanin, Andreas Galea, Ryan Darmanin u l-kowçis Frans Cassar u Clayton Garzia. Jakkumpanjaw lit-tim kien hemm il-membri tal-kumitat Joe Baldacchino, Mario Falzon, il-kit manager Justin Schembri u l-uffiçjal ta’ BOV Kenneth Micallef.

Dan ma kienx l-ewwel suççess internazzjonali g˙attim tal-futbol ta’ Bank of Valletta, li kien di©à reba˙ ittournament internazzjonali Mastercard.

Kellogg’s toffri special K granola lill-udjenzi ta’ Voices

Ir-rappreΩentanti ta’ Kellogg’s iqassmu pakketti ta’ porzjon ta’ Special K Granola lil dawk li attendew g˙all-kunçerti ta’ Voices Heart and Soul.

Aktar minn 6,500 pakkett ta’ porzjon ta’ Kellogg’s Special K Granola tqassmu minn rappreΩentanti ta’ Kellogg’s qabel ix- shows ta’ Voices Heart and Soul li saru f’Dar il-Mediterran g˙allKonferenzi. Din l-attività hi parti mill-kampanja ta’ Kellogg’s biex iΩΩid aktar kuxjenza dwar l-importanza ta’ kolazzjon tajjeb g˙assa˙˙a u snacks nutrittivi.

Kellogg’s Special K Granola, iç-çereali ©did b’inqas xa˙am, hu mag˙mul b’riçetta delizzjuΩa minn ˙ames tipi ta’ qam˙ u Ωew© varjetajiet ta’ frott: Ωbib u tuffie˙ a˙mar, li jipprovdu bidu eççellenti g˙all-©urnata jew inkella me˙ud b˙ala g˙aΩla ta’ snack.

Il-kunçerti ta’ Voices huma stabbiliti fil-kalendarju kulturali ta’ Malta. Joffru interpretazzjonijiet tal-vuçijiet spettakolari minn u˙ud ta’ kantanti mag˙rufa fix-xena lokali tal-muΩika kif ukoll minn o˙rajn ©odda. MuΩika li tvarja minn klassika g˙al dik pop u rock , Voices hi organizzazzjoni li ta˙dem bla qlig˙ u l-g˙an tag˙ha hu li ti©bor fondi g˙al kawzi karitattivi u ©usti. Voices ikkontribwixxiet aktar minn miljun ewro fis-snin li g˙addew lil diversi istituzzjonijiet ta’ karità f’Malta u internazzjonali, b˙al Hospice Movement, lEden Foundation, il-Caritas, il-YMCA, id-Dar talProvidenza, l-Unicef u lAmnesty International, fost ˙afna o˙ra.

Aktar tag˙rif dwar Voices jista’ jinkiseb mis-sit: http://voices.org.mt/

26 12|10|2014

kullhadd.com

kÓ OPINJONI

L-ESPERJENZA TA’ SEMINARISTA GÓAWDXI FIL-GWATEMALA Nhar il-Óadd id-19 ta’ Ottubru niççelebraw il-Ìurnata Missjunarja. Il-Papa Ìwanni Pawlu II kien isej˙ilha l-Festa tal-Missjoni. Ma ndoqqux marçi u lanqas nisparaw murtali, imma f’din il-©urnata nifir˙u g˙ax in©eddu l-isba˙ aspett talfidi nisranija tag˙na.

Volontarjat fit-Tielet Dinja

John Bason President Voluntiera Lajçi Missjunarji

Xi persuni jg˙inu b’mod finanzjarju biex o˙rajn ikunu jistg˙u jitimg˙u lil min hu bil-©u˙, jibnu skejjel, kliniki u sptarijiet, djar g˙all-orfni, g˙all-anzjani u persuni b’diΩabbiltà, iwettqu pro©etti ta’ fejda, eçç. O˙rajn iwie©bu din is-sej˙a permezz tas-saçerdozju jew b’˙ajja reli©juΩa, mentri o˙rajn jag˙mlu sagrifiççju billi joffru lilhom infushom u jiddedikaw çertu Ωmien – ftit ©img˙at, xhur jew snin – g˙all-benefiççju ta’ dawk fil-bΩonn. Dawn huma l-persuni li tappella g˙alihom lG˙aqda Voluntiera Lajçi Missjunarji.

Voluntier li qatta’ kwaΩi sena fil-missjoni tal-Gwatemala huwa s-Seminarista minn San Lawrenz, Michael Grima.

Michael kellu esperjenza profonda u utli ferm ma’ Dun Anton. Huwa jg˙idilna hekk dwar l-esperjenza li g˙adda minna: “Jien Michael Grima, seminarista G˙awdxi li tul is-sena li g˙addiet wettaqt esperjenza ta’ g˙axar xhur fil-missjoni ta’ Dun Anton Grech fil-Gwatemala.

Dan g˙amiltu bis-sapport talG˙aqda Voluntiera Lajçi Missjunarji (VLM).

FilGwatemala ltqajt ma’ persuni foqra, imma permezz ta’ dawn il-persuni ltqajt ma’ Alla!

Il-Gwatemala hu pajjiΩ relattivament Ωg˙ir fl-Amerika Çentrali. Laqam mog˙ti lil dan il-pajjiΩ hu ‘ir-Rebbieg˙a Eterna’; dan g˙ax din l-art hi mΩejna b’kull ©miel naturali li wie˙ed jista’ jist˙ajjel. Dun Anton jg˙ix fil-Lvant tal-pajjiΩ,

fir-re©jun ta’ Izabal, fil-port Santo Tomas de Castilla. Hu jaqdi b˙ala kappillan f’parroçça ta’ madwar 15,000 ru˙ li lma©©oranza tag˙hom jg˙ixu mqassmin f’erbg˙a u g˙oxrin villa©© fil-©ungla msej˙a Cerro San Gil. G˙alkemm il-Gwatemala hi pajjiΩ sinjur, dan il-©id mhux imqassam tajjeb fost is-sittax-il miljun ru˙ li jg˙ixu fih.

Sfortunatament, ˙afna drabi lbniedem i˙alli lilu nnifsu jitmexxa mill-kilba g˙all-©id u jinsa li hu msejja˙ jaqsam malo˙rajn. Dan wassal biex sal-lum il-Gwatemala g˙adha ma˙kuma minn in©ustizzji soçjali kbar.

Il-Gwatemala hi wkoll l-art tal-popli Maya. Fil-fatt, barra lkultura prinçipali, dik Spanjola, fil-Gwatemala wie˙ed jiltaqa’ ma’ ’l fuq minn g˙oxrin kultura indi©ena differenti, kollha bil-

lingwa u l-uΩanzi tag˙hom. Ilma©©oranza ta’ dawn l-indi©eni huma dixxendenti tal-kultura antika Maya. L-indi©eni huma laktar nies li batew fl-istorja talGwatemala, b’mod speçjali tul il-˙amsa u tletin sena ta’ gwerra çivili (li ntemmet fl-1996). Sallum ˙afna mill-indi©eni g˙adhom ibatu l-faqar peress li jg˙ixu maqtug˙in mill-bqija talkomunità u anki min˙abba li huma neqsin mill-edukazzjoni.

Meta wasalt fil-Gwatamela, dritt laqatni s-sens kbir ta’ akkoljenza li g˙andhom innies. G˙alkemm la jien u lanqas huma ma stajna nikkomunikaw ma’ xulxin (min˙abba li jien ma kontx naf l-Ispanjol), xorta wa˙da rnexxielhom juruni li huma fer˙anin ˙afna bil-preΩenza tieg˙i. Dan in˙ass l-aktar mit-tbissima li dejjem iΩΩejjen lil wiççhom.

Aktar ma beda jg˙addi ΩΩmien f’din l-esperjenza, aktar bdejt nag˙raf kemm g˙andu kwalitajiet sbie˙ dan il-poplu.

Dan kien il-mument li fih iltqajt ma’ Alla! Intba˙t kemm hu kbir Alla li jΩejjen b’rigali mill-isba˙ lil kull persuna, anke lil dik fqira u mwarrba minn kul˙add.

Grazzi g˙al din l-esperjenza g˙araft kemm hi kbira l©eneroΩità tal-Maltin u lG˙awdxin. Óafna huma n-nies li jakkumpanjaw il-˙idma filmissjoni permezz tat-talb tag˙hom, jew sa˙ansitra blofferti finanzjarji tag˙hom.

Quddiem dan kollu, sinçerament, ˙assejtni tassew Ωg˙ir!

G˙araft lil Alla fil-persuna ta’ Dun Anton Grech, saçerdot li ˙ass is-sej˙a li j˙alli pajjiΩu biex imur jaqdi poplu daqstant batut. Jien nemmen li hi l-fidi li timla bil-kura©© lil Dun Anton u lil ˙afna saçerdoti, reli©juΩi u lajçi missjunarji Maltin sabiex jaççettaw sfidi simili.

Il-missjoni ta’ Dun Anton hi dik li jkun saçerdot u jaqdi lil dawn in-nies billi jwasslilhom lil Kristu. Fi kliemu stess, ilpro©etti u l-attivitajiet l-o˙ra li jwettaq, l-ewwel skop li g˙andhom hu li jressqu lin-nies lejn Kristu, il-˙abib tal-fqar!

Din l-esperjenza g˙allmitni nkun grat g˙al kull don li rçivejt f’˙ajti, b’mod speçjali l-familja, il-˙ajja tal-fidi u l-edukazzjoni. G˙allmitni wkoll li f’˙ajti g˙andi dejjem in˙ares ’il quddiem u ma naqtax qalbi.

G˙alkemm fiΩ-Ωmien li domt ma’ Dun Anton g˙amilt xi ˙idma u kont ta’ g˙ajnuna filparroçça (˙dimt mat-tfal, tajt xi korsijiet tal-kompjuter u g˙ent fl-amministrazzjoni ta’ xi pro©etti), in˙oss li rçivejt ˙afna aktar milli tajt! Alla ˙e©©i©ni nkompli nirrifletti fuq kif nista’ jien naqsam il-fidi, ir-rigal li hu g˙o©bu jag˙tini, mal-o˙rajn.

Illum, f’Jum il-Missjoni, Alla qed jag˙mel din l-istess sfida lil kull wie˙ed u wa˙da minna!

Min jixtieq ikun jaf aktar fuq il-˙idma ta’ Dun Anton Grech fil-Gwatemala jista’ jΩur is-sit www.guatemalta.org”

Skeda kÓ

12|10|2014 27

kullhadd.com

06.30 06.55 07.15 08.00 08.30 10.00 10.30 11.30 12.30 12.40 13.00 14.00 14.30 16.55 17.30 17.40 18.15 18.45 19.30 20.15 20.20 21.30 22.55 23.30

One News Snajja’ Maltin Pink Panther (R) Flimkien Ma’ Nancy (R) Paper Scan Tlaqna sal-Belt Aroma Kitchen (R) Gaxin One News Telebejg˙ In D House (R) Dchange (R) Arani Issa (R) Ûona Sport (R) One News On D Road Esperti Joe’s Kitchen One News Samsara It-Tfal L-Argument Fresh & Funky (R) One News

07.00 08.15 09.00 10.00

Net News The Client G˙al Kul˙add Quddiesa mis-Santwarju Tal-Madonna Ta’ Pinu Se NiΩΩew©u Telebejg˙ Net News Sajjarli Telebejg˙ Sport Extra Wheelspin Net News Flusek What’s For Dinner Net News G˙alik Fl-Ewropa Becky Net News Replay Net News

06.00 07.30 08.30 09.00 09.30 10.00 10.30 12.00 12.10 15.00 15.05 18.00 18.15 18.45 18.55 20.00 20.50 23.00 23.20

06.00 06.30 07.25 08.10 08.30 10.00 10.45 11.30 13.00 13.30 13.45 17.00 18.00 18.05 18.50 19.35 20.30 21.00 21.02 23.00

Film: Matrimoni E Altri Disastri Nautilus Vulcani Da Studiare La Dottoressa Peluche Avengers Il Nostro Amico Charly Il Regno Dei 4 Re Cronache Animali Mezzogiorno In Famiglia Tg2 Giorno Tg 2 Motori Squadra Omicidi Istanbul Il Commissario Herzog Tg2 L.I.S. 90° Minuto Serie B Sea Patrol Squadra Speciale Cobra Tg2 Gran Premio Russia Gara La Domenica Sportiva

06.00 Fuori Orario 07.05 Ai Confini Dell’Arizona Terra Selvaggia 08.00 Film: Cristoforo Colombo 09.35 Film: Il Figlio Di Aquila Nera 11.10 Tgr 12.55 Timbuctu. I Viaggi Di Davide 13.10 Colpo Di Scena 14.00 Tg Regione 14.15 Tg3 14.30 In 1/2 Ora 15.00 Tg3 Lis 15.05 Kilimangiaro 19.00 Tg 20.00 Blob 20.10 Che Tempo Che Fa 21.45 Report 23.30 Tg3

06.05 07.00 07.35 08.35 10.19 10.30 12.25 13.00 14.00 16.00 17.50 18.15 18.30 19.00 19.15 21.15 23.00

Summer Crush Super Partes Super Car A-Team Speciali Jack Simpatica Canaglia!!

Studio Aperto Sport Mediaset Le Nuove Comiche Svitati Mike & Molly Love Bugs Studio Aperto Speciali Daredevil Gotham V Per Vendetta

07.00 07.30 07.55 09.45 10.45 11.30 13.30 14.00 14.40 15.40 18.00 20.00 20.30 21.10

Omnibus Tg La7 Omnibus L-Aria Che Tira Otto E Mezzo Sabato (R) Bersaglio Mobile (R) Tg La 7 Tg La7 Cronache Starsky & Hutch Il Più Bel Gioco Della Mia Vita L’Ispettore Barnaby Tg La7 Crozza Nel Paese Delle Meraviglie La Gabbia

07.00 Nina And The Neurons. In The Lab 07.15 Me Too! 07.35 Charlie And Lola 07.50 Teletubbies 08.15 The Weakest Link 09.00 Big School 09.30 Breaking Pointe 10.10 The Paradise 11.00 The World Of Stonehenge 11.50 The Weakest Link 12.35 Monty Halls’ Island Escapes 13.30 Big School 14.00 One Foot In The Grave 14.30 Breaking Pointe 15.10 Doctors 17.40 The World Of Stonehenge 18.25 Breaking Pointe 19.05 The Paradise 20.00 Big School 20.30 Dead Boss 21.00 Last Tango In Halifax 21.50 Dci Banks 22.35 Silent Witness 23.25 Lennon Naked

06.00 06.25 06.50 07.15 08.05 08.30 09.20 10.10 11.00 11.25 12.15 13.05 14.20 14.45 15.35 16.25 17.40 18.30 19.20 20.10 21.00 21.50 23.05 23.55

Tastiest Places To Chowdown Diners, Drive-Ins And Dives Guy’s Big Bite Food Network Challenge Siba’s Table Have Cake Will Travel Barefoot Contessa Siba’s Table Guy’s Big Bite Unique Eats Hungry Girl Diners, Drive-Ins And Dives Guy’s Big Bite Barefoot Contessa Siba’s Table Diners, Drive-Ins And Dives Barefoot Contessa Siba’s Table Diners, Drive-Ins And Dives Barefoot Contessa Chopped South Africa Diners, Drive-Ins And Dives Barefoot Contessa Siba’s Table

10.45 12.30 14.00 14.05 14.35 16.30 17.10 18.00 18.05 18.40 19.30 20.15 20.40 21.40 21.45 23.15

A˙barijiet Alexander’s Lost World Madwarna Il-Gwerra l-Kbira Gadgets House Hunt Malta u Lil Hinn Minnha A˙barijiet Óadd G˙alik A˙barijiet Óbieb u G˙edewwa A˙barijiet G˙awdex Illum Paq Paq On Test L-Irkant A˙barijiet X-Factor Uk A˙barijiet Rajt Ma Rajtx

Euronews A˙barijiet Loop Animals that made history Quddiesa tal-Óadd Vatican Magazine Kurrenti Luxdesign Formula 4 live Gadgets EURO 2016 – Malta vs Norve©ja repeat Ti©rijiet Biss 3 Pointer GFA Roundup 2ps 02 Valletta EURO 2016 – Estonja vs Ingilterra live G˙awdex illum A˙barijiet for the hearing impaired EURO 2016 – Lussemburgu vs Spanja live

06.00 06.30 10.00 10.30 10.55 11.50 12.00 12.10 12.20 13.30 14.00 16.30 16.35 18.50 20.00 20.35 21.25 21.30

Parlamento Punto Europa Unomattina In Famiglia Buongiorno Benessere A Sua Immagine Santa Messa A Sua Immagine Recita Dell'angelus A Sua Immagine Linea Verde Trentino Telegiornale L’Arena Che Tempo Fa Domenica In L’Eredità Telegiornale Affari Tuoi Carosello Reloaded Il Restauratore

06.00 07.55 08.00 08.45 08.50 10.10 11.00 12.00 13.00 13.40 14.00 18.45 20.00 20.40 21.12 23.30

Prima Pagina Tg5 Traffico Tg5 Tgcom24 Le Frontiere Dello Spirito La Vita Dei Mammiferi Le Storie Di Melaverde Melaverde Tg5 L’Arca Di Noè Domenica Live Avanti Un Altro Tg5 Paperissima Sprint Domenica I Cesaroni Maurizio Costanzo Show

06.00 06.05 06.25 06.45 07.15 07.55 08.55 09.55 10.00 10.50 11.30 12.00 13.00 13.56 14.37 16.32 18.55 19.35 21.30

Zig Zag Ieri E Oggi In Tv Special Tg4 Night News Televendita Media Shopping Super Partes Mondo Sommerso Terra!

I Grandi Della Fede Santa Messa I Grandi Della Fede Tg4 I Grandi Della Fede Pianeta Mare Donnavventura Per Favore Non Toccate Le Palline Una Strana Coppia Di Sbirri Tg4 Tempesta D'amore Il Buono, Il Brutto E Il Cattivo

07.40 08.05 08.30 09.25 09.50 10.15 10.40 11.10 11.35 12.00 12.25 12.50 13.15 13.45 14.35 15.00 15.25 15.50 16.15 17.05 17.30 18.00 18.55 19.45

The Sweet Truth Chasing The Yum Extreme Cuisine With Jeff Corwin Candice Tells All Dear Genevieve 10 Grand In Your Hand Selling La Keasha’s Perfect Dress Eating Art Chef Abroad Eating Art My Yard Goes Disney Dear Genevieve Million Dollar Rooms House Hunters Selling La 10 Grand In Your Hand Suggs’ Italian Job House Hunters Chasing The Yum Chef Abroad Extreme Cuisine With Jeff Corwin Million Dollar Rooms Keasha’s Perfect Dress

06.00 08.30 10.35 12.15 13.05 13.55 14.45 15.35

Toddlers & Tiaras Cake Boss Little People, Big World Here Comes Honey Boo Boo Return To Amish Toddlers & Tiaras Little People, Big World Alaskan Women Looking For Love Long Island Medium Your Style In His Hands Say Yes To The Dress.

Bridesmaids Randy’s Wedding Rescue Say Yes To The Dress.

Bridesmaids Children’s Emergency Rescue What Not To Wear

06.00 07.00 08.30 09.00 09.45 10.15 11.15 12.30 13.30 14.00 16.00 16.30 17.00 17.30 18.00 19.55 20.30 20.45

IT-TFAL, illum fit-20.20 fuq One 06.00 07.00 07.30 08.00 09.00 11.00 11.30 12.00 16.00 17.00 19.00 20.00 22.00 23.00 23.30

Modern Family Extreme Close-Up Style Star Tori Spelling Rich Kids Of Beverly Hills E! News Fashion Police Keeping Up With The Kardashians E! News Rich Kids Of Beverly Hills Giuliana & Bill Keeping Up With The Kardashians Rich Kids Of Beverly Hills E! News The Soup

08.30 Watts 08.45 Fia World Touring Car Championship 10.30 Fia World Endurance Championship 11.30 Tour Of Beijing, Cycling 13.00 Generali Ladies Linz Tennis 15.00 Tour Of Beijing, Cycling 15.30 Paris-Tours Cycling 16.45 Winmau World Masters Darts 19.30 Boxing 21.00 Fei Nations Cup Equestrian 22.30 Motorsports Weekend 22.45 Winmau World Masters Darts 23.30 Paris-Tours Cycling

06.00 06.25 07.15 08.10 09.05 09.55 10.50 11.40 12.35 13.30 14.25 15.20 16.15 17.10 18.05 19.00 22.00 23.00

How Do They Do It? Overhaulin’ Mega Builders Mythbusters The Big Brain Theory The Liquidator Lost And Sold Storage Hunters Auction Kings Auction Hunters Container Wars Mighty Ships Extreme Engineering Mighty Planes Bike Battles Wheeler Dealers Marooned With Ed Stafford Deadliest Catch

07.05 08.40 10.45 12.20 14.05 15.30 17.10 18.50 20.30 22.00

Out Cold Man Of La Mancha A Man Of Passion Teachers Frankie And Johnny Billy Two Hats From Noon Till Three Little Man Tate Number One Fan Bad Influence

07.05 07.55 08.20 08.45 09.10 09.35 10.00 10.25 10.50 11.15 11.40 12.05 12.30 12.55 13.20 13.45 14.40 15.30 15.55 16.20 17.35 18.00 18.25 18.50

Bubble Guppies Go, Diego, Go! Winx Club The Fairly Oddparents Sanjay And Craig Kung Fu Panda The Legend Of Korra Turtles Spongebob Squarepants Winx Club Icarly Sam & Cat Victorious Big Time Rush Marvin Marvin Spongebob Squarepants The Penguins Of Madagascar The Fairly Oddparents Icarly Jinxed Spongebob Squarepants Turtles The Penguins Of Madagascar Sanjay And Craig

06.00 06.25 07.15 08.10 09.05 10.00

Animal Airport Buggin’ With Ruud Monster Bug Wars!

Nick Baker’s Weird Creatures Mutant Planet Wild Things With Dominic Monaghan Night Galapagos Speed Of Life Treehouse Masters Into The Pride Roaring With Pride Mutant Planet Blood Lake. Attack Of The Killer Lampreys Untamed And Uncut I’m Alive

10.55 11.50 14.35 17.20 18.15 19.10 20.05 21.00 22.50 23.45

Iris qieg˙da fis-seba’ sema issa li wliedha re©g˙u ng˙aqdu flimkien. G˙alkemm l-intenzjonijiet ta’ George jistg˙u jkunu ©enwini, jista’ jkun li ˙uh hu mhedded minn motivazzjonijiet o˙ra. IΩda mhux kul˙add huwa kuntent

16.25 17.15 18.05 20.10 21.00 21.50 22.40

b˙alha, speçjalment Pauline li jidher li se tie˙u bi kbir il-fatt li George qalilha li re©g˙a da˙˙al lil Johnny lura finnegozju tal-familja. Chris, li George impjega sabiex inaqqaslu mill-piΩ tax-xog˙ol, ma tantx i˙ossu komdu madwar Johnny u ˙afna drabi jispiçça jsib ru˙u f’sitwazzjonijiet imbarazzanti.

28 12|10|2014

kullhadd.com

KÓ ÇINEMA

jikteb CARMELO BONNICI

MIÇ-ÇINEMA If I STAy

DRAMMATIKU

META TRAÌEdJA TOLQTOK dIRETTAMENT Atturi Ewlenin: Chloe Grace Moretz, Mireille Enos, Jamie Blackley, Joshua Leonard, Stacy Keach Direttur: R. J. Cutler. Óin: 106 min.

Distributur: Warner Bros/New Line Cinema/MGM Ma˙ru© minn KRS Releasing Ltd Çert. 12A

If I Stay hu film melodrammatiku/romantiku bbaΩat minn fuq in-novella tal-istess isem ta’ Gayle Forman. Il-protagonista assoluta ta’ dan il-film hija Mia Hall (Moretz), tfajla appassjonata fuq il-muΩika li ddoqq ilvjolinçell.

Meta din tkun qed t˙ejji karriera fil-muΩika u lesta biex tattendi l-kulle©© presti©©juΩ Julliard, tra©edja ta’ malajr t˙assar il-pjanijiet kollha tag˙ha u issa trid tag˙raf ’il fejn id-destin se jidderi©iha. Kif jg˙idu lbniedem jipproponi u Alla jiddisponi. F’©urnata normali fejn barra l-art hi miksija sil©, Mia u l-familja tag˙ha jlestu g˙allattivitajiet normali ta’ kuljum.

Meta minn fuq ir-radju jixxandar li l-iskola mhix se tifta˙, dakinhar missierha Denny (Leonard) li hu g˙alliem,

m’g˙andux g˙alfejn imur g˙axxog˙ol. Ommha Kat (Enos), a©enta tal-ivvja©©ar, tirrapporta li ma tifla˙x.

Flimkien, jiddeçiedu li jΩuru n-nanniet ta’ Mia li joqog˙du f’razzett. Fi triqthom, bl-art tiΩloq, il-karozza tag˙hom tiskidja u ta˙bat ma’ trakk f’aççident fatali.

Minn hawn ’il quddiem insiru nafu, permezz ta’ flashbacks, kif Mia çkejkna rabbiet lim˙abba g˙all-muΩika u kif wara saret t˙obb lil Adam Wilde (Blackley), muΩiçist ukoll.

Naturalment, din g˙adha t˙obbu, però l-prijorijiet tag˙ha issa huma l-familja li jinsabu gravi l-isptar wara din ittra©edja.

If I Stay nista’ niddeskrivih film tal-maktur a la Nicholas

Sparks, b’mumenti ta’ swied ilqalb u b’atmosfera ˙afifa tas-

dRAcuLA uNTOLd

sopranaturali li tixbah lil dik ta’ The Sixth Sense (1999).

AVVENTURUÛ

IL-KONTI QABEL SAR VAMPIR Atturi Ewlenin: Lee Evans, Sarah Gadon, Dominic Cooper, Charles Dance Direttur: Gary Shore Distributur: Universal Ma˙ru© mill-KRS Releasing Ltd

Óin: 92 min.

L-aktar vampir popolari huwa dak ma˙luq minn Bram Stoker, il-Konti Dracula. Dan il-karattru deher f’diversi films u bosta huma l-atturi li interpretawh, però assolutament l-aktar popolari jibqg˙u dejjem Bela Lugosi fix-xog˙ol ta’ Tod Browning tal-1931 u Christopher Lee li interpretah f’diversi produzzjonijiet tal-kumpanija Hammer Films.

Jg˙idu li Stoker ivvinta dan ilkarattru minn fuq prinçep li eΩista veru fis-seklu ˙mistax, Vlad III, Prinçep ta’ Wallachia, jew kif kien imlaqqam ‘Vlad the Impaler’.

Fil-produzzjoni tal-1992 ta’ Francis Ford Coppola, Bram Stoker’s Dracula, fil-prologu naraw lil dan il-prinçep qabel ma g˙amel patt max-xitan. Fixxog˙ol ©did, Dracula Untold, insibu lil dan il-prinçep Ωag˙Ωug˙ u attraenti jg˙ix filpaçi mal-familja tieg˙u f’kastell enormi flimkien mas-sudditi tieg˙u.

Fis-sena 1462, Transilvanja (illum re©jun fir-Rumanija), ta˙t il-˙akma ©usta tal-Prinçep Vlad (Evans), g˙addejja minn perjodu ta’ paçi u prosperità.

Flimkien ma’ martu Mirena (Gadon) taw protezzjoni adegwata lil dawk kollha ta˙t ir-

renju tag˙hom, speçjalment mill-qawwa tal-Imperu Ottoman (Tork). IΩda meta sSultan Mehmet II (Cooper) jitolbu biex jissuplixxih b’elf tifel, inkluΩ ibnu stess Ingeras (Art Parkinson), biex jittrenjahom f’armata li ti©©ieled g˙at-Torok, Vlad ji©i f’dilemma kbira. Jaf li m’g˙andux çans jieqaf lis-Sultan Mehmet u jkollu jmur f’g˙ar mudlam ifittex l-g˙ajnuna ta’ demonju (Dance) li jista’ jag˙tih poteri biex jirba˙ lill-eΩercitu Ottoman. Biex jag˙mel hekk se jkollu jbig˙ ru˙u g˙all-˙ajja ta’ servitudni u jsir vampir, dejjem g˙atxan g˙ad-demm tal-umani.

Minn hawn ’il quddiem hu jsir kreatura ta’ sa˙˙a tremenda, ifittex biss id-dlam waqt li se jeqred ukoll lil dawk g˙eΩieΩ g˙alih.

Dracula Untold mhuwiex xi film tal-biΩa’, anzi produzzjoni mimlija azzjoni, avventuri, gwerer u spettaklu. Il-mumenti teneri, ©entili u romantiçi jeΩistu wkoll. Fl-2010, id-direttur Ridley Scott uriena min kien Robin Hood qabel ma sar arçier ma˙rub fil-foresta Sherwood ma’ s˙abu, u issa Gary Shore kixef il-borma fuq il-konti-vampir qabel ma beda jerda’ ddemm tal-umani u li werwer ˙afna nies fi nΩul ix-xemx.

Çert. 15

Çinema KÓ

12|10|2014 29

kullhadd.com

the hundred foot journey

AFFJABBLI

riValitÀ bejn ÛewÌ ristoranti Atturi Ewlenin: Helen Mirren, Om Puri, Manish Dayal, Charlotte Le Bon, Amit Shah, Michel Blanc Direttur: Lasse Hallstrom Distributur: E-1 Films Ma˙ru© minn KRS Releasing Ltd

Óin: 117 min.

Id-direttur ÛvediΩ Lasse Hallstrom mar Hollywood laktar fuq il-mertu tieg˙u g˙all-film My Life As A Dog (1985). F’Hollywood, l-iΩjed li impressjona kien f’xog˙lijiet ta’ çerta ˙lewwa u kariΩma, kummiedji fl-istil tal-film tieg˙u tal-1985, b˙al What’s Eating Gilbert Grape? (1993) u Chocolat (2000). L-a˙˙ar pro©ett tieg˙u, The HundredFoot Journey jixbah sewwa lil Chocolat kemm fl-andament kif ukoll fl-atmosfera apetituΩa ta’ ikel jew ˙elu, g˙alkemm dawn iΩ-Ωew© produzzjonijiet huma bbaΩati minn fuq novelli ta’ awturi differenti.

The Hundred Foot Journey hu mag˙mul apposta biex jag˙ti gost u tkun tista’ ssegwih b’qalb ferrie˙a ming˙ajr liçken xkiel.

Fl-Indja, il-familja Kadam teççella fil-kwalità ta’ ikel bnin li sservi fir-ristorant tal-familja.

Hassan (Dayal), kok apprentist tg˙allem sewwa t-tisjir ming˙and ommu u sar espert f’dan il-qasam gastronomiku.

Meta jinqala’ l-inkwiet u l-post

tag˙hom jin˙araq, Papa Kadam (Puri), il-missier jitlaq bil-familja lejn Franza. Huma jieqfu f’ra˙al sabi˙ imdawwar bil-kampanja u jift˙u ristorant b’ikel Indjan hemm.

In-na˙a l-o˙ra tat-triq, xi mitt pied biss ’il bog˙od, hemm ristorant klassiku li di©à ng˙ata stilla Michelin u li jservi ikel FrançiΩ, immexxi minn Madame Mallory (Mirren). Din is-sinjura ta’ ftit kliem u mkabbra biha nnifisha tirrabja b’dawn l-istran©ieri u l-familja Kadam malajr jindunaw li da˙lu f’intopp.

Il-battalja g˙ar-rivalità bejn dawn iΩ-Ωew© stabbilimenti se tibda u anke jsiru xi atti vjolenti. Però, Madame Mallory tinteba˙ li Hassan hu intiΩ f’xog˙lu u anke tkun tixtieq is-servizzi tieg˙u biex tkompli tkabbar il-presti©ju tal-post.

Mill-banda l-ohra, Papa hu ankrat fit-tradizzjoni u anke rasu iebsa. Sadanittant, Hassan kien sar ˙abib ma’ Marguerite (Le Bon) li hi lassistent koka ta’ Madame Mallory u sikwit jo˙or©u

Çert. 12A

flimkien.

The Hundred-Foot Journey jesibixxi l-ingredjenti kollha ta’ feel-good movie, biΩ-Ωew© atturi Ωg˙aΩag˙ tassew affab-

bli u b’Charlotte Le Bon ˙elwa u simpatika, kopja perfetta ta’ Audrey Tatou ta’ Ωmien issuççess Amelie (2001) u bilg˙an ewlieni li j˙alli fik fer˙

kontinwu meta to˙ro© mitteatru.

Tnejn mill-produtturi huma Steven Spielberg u Oprah Winfrey.

from up on poppy hill

TENERU

imÓabba rÛina bejn ÛewÌ teenagers Vuçijiet Ewlenin: Sarah Bolger, Anton Yelchin, Gillian Anderson, Christina Hendricks, Jamie Lee Curtis, Bruce Dern Direttur: Goro Miyazaki Distributur: Studiocanal Films Ma˙ru© mill-KRS Releasing Ltd

Óin: 92 min.

Waqt li ©eneralment nassoçjaw il-films animati ma’ ˙rejjef, fantasiji, avventuri u stejjer o˙ra tan-natura adattati g˙allfamilja, From Up On Poppy Hill , produzzjoni ÌappuniΩa tal-popolari Studio Ghibli, hu rakkont sinçier ta’ m˙abba ©entili bejn tfajjel u tifla f’Yokohama fis-sena 1963.

Dawn iΩ-Ωg˙aΩag˙ huma parti mill-©enerazzjoni ©dida ta’ dan il-pajjiΩ li jrid jinsa listra©i tat-Tieni Gwerra Dinjija, ine˙˙i minn fuqu t-tradizzjonijiet antiki u ri©idi li xekkluh u jibda jimmoderna ru˙u malpajjiΩi avvanzati biex i˙ares lejn futur ta’ prosperità.

Umi (vuçi ta’ Bolger), tifla orfni li tmur l-iskola, tg˙ix f’dar kbira fuq g˙olja ma’ tfajliet o˙ra tal-età tag˙ha u kuljum ittellg˙a l-bandieri, g˙all-vapuri li jg˙addu minn ta˙t, g˙all-memorja ta’ missierha li miet fil-gwerra talKorea.

Fl-iskola tiltaqa’ ma’ Shun (Yelchin), tifel involut f’kampanja biex isalva l-post mhux miΩmum sewwa fejn jiltaqg˙u l-istudenti. Huma jin©ibdu lejn xulxin u hi tg˙inu fir-rinovaz-

zjoni tal-post. Imma xi ˙a©a li tolqot l-g˙ajn ta’ Shun se ©©ib dubji dwar ir-relazzjoni delikata tag˙hom.

From Up On Poppy Hill hu bl-IngliΩ, mog˙ni b’animazzjoni sabi˙a u rikka li tispikka fil-panorama tal-port ta’ Yokohama u fil-viçinanzi talg˙oljiet li j˙addru bi ˙dura friska. Din il-produzzjoni tindika melodrama, memorji tal-passat u karattri li huma tassew eΩemplari.

Çert. U

KompetiZZjoni empire Cinema

l-aQwa Óames films bejn l-1 u l-5 ta’ ottubru 2014

Mistoqsija g˙al din il-©img˙a: X’kien Darcula, qabel ma sar Dracula?

Ibg˙at it-twe©iba tieg˙ek lil: Kompetizzjoni Films, KullÓadd, ÇNL, Triq Mile End, il-Óamrun.

Ir-rebbie˙ jirba˙ Ωew© biljetti ming˙and l-Empire Cinema ta’ Bu©ibba.

Rebbie˙ tal-©img˙a li g˙addiet: EJ ATTARD, 85, Triq l-G˙elejjel, il-Gudja

1.

2.

3.

4.

5.

The Equalizer Dolphin Tale 2 A Walk Among The Tombstones Lucy Sex Tape

30 12|10|2014

kullhadd.com

KÓ AVVIÛI

AVVIÛI KLASSIFIKATI

PROPRJETÀ

Appartament fit-tieni sular g˙allbejg˙, viçin il-ba˙ar, Ωew© kmamar tas-sodda, kamra tal-banju, kçina u dining room combined.

Fully furnished b’g˙amara u appliances ©odda. Jinkludi parti mill-bejt b’kamra tal-˙asil b’toilet , shower u sink. Prezz ta’ €79,000 freehold (bla çens). Çempel 2700 1031 wara s-7pm jew 9812 1011 il-©urnata kollha.

Appartamenti ©odda lesti minn kollox fil-Mosta u Bu©ibba.

Garaxxijiet fil-Qawra, dar kbira f’Óal Qormi b’finishing lussuΩ.

Prezz bargain . Çempel 7766 6259.

Appartament ©did lest minn kollox f’ÓaΩ-Ûabbar. Jinkludi 3 kmamar tas-sodda, wa˙da ensuite, kçina, salott u kamra talikel combined, bil-lift, parti millbejt u kamra tal-˙asil. Il-prezz jinkludi 2 garaxxijiet ta’ karozza wa˙da u ie˙or ta’ 4 jew 5 karozzi. Prezz negozzjabbli ta’ €230,000. Çempel 7949 8280.

TANAYA’S Dev. Ltd: G˙aΩla kbira ta’ appartamenti f’kull Ωona ta’ Malta. Jinbieg˙u ming˙ajr depoΩitu u n˙allsulek il-kuntratt. Offerta speçjali. G˙al aktar dettalji çempel 9992 4999.

Ming˙ajr a©enti jekk jog˙©bok.

PROPRJETÀ GÓALL-KIRI Appartament ©did lest minn kollox f’ÓaΩ-Ûabbar. Jinkludi 3 kmamar tas-sodda, wa˙da ensuite, kçina, salott u kamra talikel combined, bil-lift, parti millbejt u kamra tal-˙asil. Fil-prezz jinkludi 2 garaxxijiet ta’ karozza wa˙da u ie˙or ta’ 4 jew 5 karozzi. Prezz tal-kirja ta’ €800 fix-xahar, negozzjabbli. Çempel 7949 8280.

AFFARIJIET GÓALL-BEJGÓ Sett tal-pranzu mahagony (talkewba) li jinkludi mejda u 6 si©©ijiet, vetrina u side board. Ûew© ilbiesi tal-preçett ©odda fjamanti tal-bniet kompluti bi prezz bargain . Çempel 9984 4501.

Toyota Avensis f’kundizzjoni tajba ˙afna mixtrija ming˙and a©ent lokali. Çempel 7766 6259.

Ûew© figorini (statwi) kbar bilkolonni tal-kewba, €50 is-sett Ûew© figorini Ωg˙ar bil-kolonni €25 is-sett. Tigra taç-çaqquf €10.

Statwa kbira bil-kolonna €50.

Lampshade bil-kolonna tal-kewkba €40. Sufan kbir €60. Çempel 2123 4579.

G˙odda tal-mastrudaxxi: Çana 5 piedi bi 12-il pied b’9 pulzieri u nofs. Router bit-trapani, kompressur b’ gun u Ωew© bottijiet mieg˙u, belt sander kbira u o˙ra Ωg˙ira biç-çineg mag˙hom, driller tal-half-inch u trapan tat-toqob taç-çapetti, çana tas-6 pulzieri talidejn, cross-cut b’4 lupi mag˙ha, gun tal-imsiemer u ie˙or tal-istaples, sand paper tar-roll, Ωew© vibrators Ωg˙ar tal-idejn, workbench (mejda Ωg˙ira), Ωgorbi tattorn u tal-iskultura, Ωew© extractors – wie˙ed tal-pied u ie˙or tas-16-il pulzier, mannarett u rixketta. Çempel fuq 9945 9899.

BMW 3 Series manual ta’ lewn griΩ, tas-sena 2009, bi 73,000 mil.

Kundizzjoni eççellenti, kollox talfabbrika, full-extras, magna 20 diΩil. Çempel 9992 8362.

Inbig˙u kull tip ta’ arlo©©i.

Selezzjoni kbira ta’ arlo©©i talidejn Casio u Citizen, kemm digital jew analogs, varjetà kbira ta’ alarm clocks, kemm Citizen, Seiko Dugena tal-marka Pierre Cardin. Varjetà sabi˙a ta’ cuckoos li ja˙dmu kemm bil-˙abel u bilbatterija. Prezzijiet tajbin.

Nag˙mlu wkoll tiswijiet ta’ arlo©©i tal-idejn, tal-˙ajt u grandfather clocks . Nag˙mlu wkoll testing bil-pressure test machine, sistema ta’ testing g˙al kull tip ta’ arlo©©i biex jintuΩaw g˙all-ilma (vacuum test u pressurised test) waqt li qieg˙ed tistenna g˙alih.

Tiswija bil-garanzija. Irrikorru 110, Triq il-Kungress Ewkaristiku, il-Mosta. Çempel g˙al aktar informazzjoni fuq 2141 7253 jew 9982 5389.

Sander, kalibratur, Ωew© piedi wisa’, kundizzjoni mill-aqwa. Çineg grit 60 u 120 biex imorru mag˙ha. G˙al aktar informazzjoni çempel 7961 7945.

TAGÓLIM

Korsijiet f’livell Ordinarju f’diversi su©©etti b˙all-Matematika, IngliΩ, Malti, FrançiΩ, FiΩika u o˙rajn.

Noffru wkoll korsijiet tal-ECDL. Prezz €35 kull module. Noffru wkoll korsijiet baΩiçi fil-kompjuter, €50. Çempel 2166 2241 jew 7766 2241 jew Ωur is-sit elettroniku www.tudorinstitute.com AGR AUTO JAPANESE PARTS GÓALL-KAROZZI Inbig˙u kull tip ta’ parts ta’ karozzi ÌappuniΩi u Koreani, fosthom Kia, Toyota, Isuzu, Daewoo, Mitsubishi, Honda, Subaru. Huma wkoll importaturi ta’ Ωjut u air filters, shock absorbers, brake pads, clutches, eçç. Parts ©enwini. G˙al aktar informazzjoni çempel 2144 6839 jew 9947 4504. Fax: 2147 0295.

Email : alex@agrautoparts.com

xhieda fil-Qorti.

Na˙dmu f’Malta u kif ukoll barra. Çempel 7959 0000 jew info@privateinvestigationmalta.c om TAGÓLIM TAS-SEWQAN

Tewmi Group g˙al lezzjonijiet tal-karozzi kemm manual u kif ukoll automatic. Cab service u karozzi g˙all-kiri bi prezzijiet ra©onevoli. Ûur is-sit www.tewmi.com jew çempel 9942 2422.

XOGÓOL TAL-ÌEBEL

MUSIC LINK

Issibilna kull tip ta’ strumenti muΩikali, fosthom drums kemm akustiçi u elettriçi, cymbals, percussion, pjanijiet di©itali, baby grand pianos, sound mixers u sound cards. Apparat ta’ DJ sound systems, kitarri klassiçi u akustiçi, bass guitars, strumenti tar-ram, wood winds, vjolini, spare parts u aççessorji o˙ra.

G˙andna ssib ukoll kotba talmuΩika tat-tag˙lim. Mur Music Link, 262, Triq Fleur-de-Lys, B’Kara. Çempel 2148 2796.

ESTENSJONIJIET TA’ TELEFOWNS

Varjetà ta’ ˙wat, ˙oroΩ, kanali tal-ilma, çangatura qadima jew ©dida, kantun qadim, lavur ta’ kull tip. Biex tikseb aktar informazzjoni çempel lil Jason fuq innumru 2143 2352 jew 9947 7167.

Tiswija u installazzjoni fuq estensjonijiet tat-telefowns g˙al kull tip ta’ linji fissi. Çempel fuq 7993 0419.

MANNICK DANCING SCHOOL

KISI, TIBJID U TIKÓIL

NURSING Care and Cure Group Ltd: infermiera m˙arr©a, caring assistants, nannies, nies im˙arr©in biex iΩommu kumpanija, g˙ajnuna fid-djar u night sitters. Servizz ta’ 24 sieg˙a, G˙andna wkoll g˙all-kiri: wheelchairs, hoists, commodes, walking frames u hospital beds. G˙al aktar informazzjoni çempel fuq dawn in-numri: 2137 6946/9947 0178.

DAR GÓALL-ANZJANI Medina Home for The Elderly, 106 Labour Ave, ir-Rabat. Dar g˙allanzjani mg˙ammra bil-kumditajiet kollha. Staff ikkwalifikat. Nurses u care workers 24 sieg˙a. Prezzijiet ra©onevoli li jibdew minn €25 kull persuna. Naççettaw respite u bed ridden. Çempel fuq dawn innumri: 2145 4908, 2145 4858 jew 7945 4908.

INVESTIGAZZJONI PRIVATA Ûwi©ijiet, g˙erusija u relazzjonijiet o˙ra. DNA testijiet forensiçi, tfal ma˙tufa minn Malta, kaΩijiet çivili, kaΩijiet o˙ra fil-qorti. Problemi ta’ kumpaniji jew negozju. Nag˙tu

Kupun AvviΩi Klassifikati IKTEB L-AVVIÛ F’DAN L-ISPAZJU NOTA IMPORTANTI: Çekkijiet g˙andhom ji©u indirizzati lil SOUND VISION PRINT LTD

Jason Gatt g˙al kull xog˙ol ta’ tibjid u tik˙il, kisi normali, fuq ilfil, fuq xog˙ol antik u bil-pont, kisi bil-©ibs u graffiato. Kiri ta’ cherry picker (tower ladder).

G˙al aktar infromazzjoni çempel fuq 9945 4235 jew 2180 5811.

Lezzjonijiet taΩ-Ωfin fuq stili ballroom jew Latin-Amerikan.

Lezzjonijiet taΩ-Ωfin g˙allbeginners u kompetizzjonijiet minn Imperial Qualified Dance Teacher (ISTD) Ibg˙at SMS fuq 7925 3015 jew çempel 2138 6818 sa 12.00pm.

DARREN WATER PROOFING

TALBA LILL-ISPIRTU S-SANTU

G˙al kull tip ta’ xog˙ol fuq faççata, bjut, appo©©i, gallarijiet, eçç. Membrane jew liquid membrane. Mela pprote©i l-proprjetà tieg˙ek mill-ilma tax-xita u çempel issa g˙al stima b’xejn bin-numru 7905 8883 jew id˙ol fuq is-sit www.darrendoitall.com

Int li ssolvi l-problemi kollha, dawwal it-toroq kollha tieg˙i biex nikseb dak li ne˙tie©. Inti li tajtni d-don divin biex na˙fer u ninsa d-deni kollu li jsir kontra tieg˙i, li f’kull mument ta’ ˙ajti tkun ma©enbi. F’din ittalba qasira nixtieq nirringrazzjak ta’ dan kollu waqt li nikkonferma mill-©did li qatt ma ninfired minnek anke quddiem l-illuΩjonijiet materjali.

Nixtieq li nkun mieg˙ek fil-glorja ta’ dejjem. Grazzi g˙all˙niena tieg˙ek lejja u lejn dawk li ji©u minni.

Din it-talba g˙andha ting˙ad tlett ijiem wara xulxin. Wara tlett ijiem it-talba tkun maqlug˙a, anke jekk g˙all-bidu tidher diffiçli. It-talba g˙andha tkun ippubblikata mill-ewwel wara li tinqala’ l-grazzja bla ma tissemma x’kienet.

WATERPROOFING U MEMBRANE Il-bejt tieg˙ek jag˙mel l-ilma?

G˙andek problema ta’ moffa?

Kenda Ltd issolvilek il-problema.

Nispeçjalizzaw fuq xog˙ol ta’ waterproofing u membrane b’10 snin garanzija. Xog˙ol professjonali bl-aqwa materjal ISO pool . G˙al stima bla obbligu çemplu 7972 9967 jew Ωur is-sit www.kendawaterproofing.com

Offerta 1: ©img˙a wa˙da

€3.50

Offerta 2: 5 ©img˙at

€10

Offerta 3: 2 avviΩi g˙al 5 ©img˙at

€15

Offerta 4: 13-il ©img˙a

€30

Offerta 5: 26 ©img˙a

€56

Offerta 6: 52 ©img˙a

€93

ÓLAS B’CHEQUE JEW CASH LIL: Sound Vision Print Ltd,

ISEM, KUNJOM U INDIRIZZ

KullÓadd, AvviΩi Klassifikati, Çentru Nazzjonali Laburista, Triq Milend, il-Óamrun, ÓMR 1717.

AVVIÛI KÓ

kullhadd.com

Laqg˙a Ìenerali Annwali 2014-2015 L-G˙aqda Veterani Laburisti, sezzjoni Rabat, tixtieq tavΩa li l-Laqg˙a Ìenerali Annwali 2014-2015 ser issir nhar il-Óamis 23 ta’ Ottubru 2014 fiç-Çentru Laburista tal-lokal, fis-06.00pm (filg˙axija). Il-membri huma m˙e©©a li jattendu.

AVVIÛIÌENERALI Animal Appreciation Day Il-Kunsill Lokali tal-Mellie˙a qed jorganizza attività bl-isem Animal Appreciation Day fil-Park tal-Familja f’Selmun illum ilÓadd, 12 ta’ Ottubru 2014 mid-9.00am sas-1.00pm.

Matul din l-attività ser ikun hemm diversi tipi ta’ annimali fosthom g˙asafar, ponijiet, fniek, nag˙a© u llama. Ser ikun hemm ukoll veterinarju jag˙ti pariri fuq l-annimali. F’12.00pm ser isir it-tberik tal-annimali, kif ukoll ser ikollna varjetà ta’ kant u Ωfin tul l-attività kollha.

Wirja tal-ewwel film talkies Biex tkun iççelebrata s-87 sena mill-wiri tal-ewwel film mitkellem The Jazz Singer kif ukoll Jum it-Talkies, li ja˙bat nhar is-6 ta’ Ottubru, is-Soçjetà Internazzjonali Al Jolson, bejn lErbg˙a l-1 u llum it-12 ta’ Ottubru 2014, qed titella’ wirja dwar l-ewwel film talkies.

Il-wirja ser tkun fl-entratura tal-kumpless taç-çinema Gallaria, li jinsab fi Triq ÓaΩ-Ûabbar il-Fgura. Tkun g˙all-wiri l-©urnata kollha u tikkonsisti f’ritratti u tag˙rif dwar l-ewwel film mitkellem.

Serata Al Jolson Biex ikun imfakkar il-kantant le©©endarju Al Jolson, is-Soçjetà Internazzjonali Al Jolson ser torganizza Serata Al Jolson illum ilÓadd 12 ta’ Ottubru 2014 fis-sala tar-Royal British Legion li tinsab f’Nru 111, Triq Melita, il-Belt Valletta.

Is-Serata tibda’ fil-4.45pm u kul˙add hu mistieden. Id-d˙ul hu bla ˙las. Ikun muri materjal viΩiv b˙al dokumentarji dwar Al Jolson fuq liΩar kbir taç-çnema.

G˙al aktar tag˙rif dwar iΩ-Ωew© attivitajiet çempel 9988 0489 jew ibg˙at email lil: vinwilljolsonmalta@gmail.com Wirja filatelika Edizzjoni o˙ra tal-Wirja Filatelika Maltija se tittella’ mis-Soçjetà Filatelika ta’ Malta f’The Green Lounge tal-Lukanda Phoenicia lFurjana, fejn se jkun hemm esibiti bolol tradizzjonali, o©©etti li g˙andhom x’jaqsmu mal-istorja postali, kartolini antiki Maltin kif ukoll kollezzjoni b’temi varji.

L-inawgurazzjoni uffiçjali tal-wirja ser issir nhar il-Óamis 16 ta’ Ottubru, fil-5.30pm mill-President Marie-Louise Coleiro Preca u se tkun imbierka mir-Reverendu Alfre Sacco, Salesjan.

Il-wirja tkun miftu˙a g˙all-pubbliku nhar il-Ìimg˙a 17 u sSibt 18 ta’ Ottubru mid-9.00am sas-6.00pm kif ukoll il-Óadd 19 ta’ Ottubru mid-9.00am sa 12pm.

D˙ul huwa bla ˙las. G˙al aktar dettalji dwar is-Soçjetà Filatelika u l-attivitajiet tag˙ha tista’ tikteb lis-Segretarju, c/o 91 Triq Manwel Dimech Tas-Sliema SLM 1055, jew Ωur is-sit elettroniku: www.sliemastampshop.com.mt/MaltaPhilatelicSociety Ûew© fares

Is-Sultan u l-Kaptan u No Baby, No Dollars huma Ωew© fares miktubin minn Trevor Ûahra u Renzo Bonello rispettivament li se ji©u mtella’ mis-St Philip Drama Group fis-sala Mayfair talKaΩin Banda San Filep, ÓaΩ-Ûebbu© nhar is-Sibt 18 u l-Óadd 19 ta’ Ottubru 2014. Id-direzzjoni tal-ewwel wa˙da hija ta’ Tanya Agius Borg waqt li Renzo Bonello stess jidderie©i t-tieni wa˙da.

Din mhix l-ewwel darba li s-St Philip Drama Group ippreΩenta drammi u fares u fuq il-prestazzjoni ta’ dawk ta’ qabel, nistennew lejla divertenti.

Il-biljett jinkisbu mill-bar tal-KaΩin San Filep, nru 12, Misra˙ San Filep, ÓaΩ-Ûebbu©, bil-prezz ta’ €5 biss (tfal €3). Il-˙inijiet huma s-Sibt fis-7.30pm u l-Óadd fis-6.30pm.

G˙al aktar tag˙rif çempel 7970 8026 jew 9983 8806.

AvviΩ – Kunsill Lokali ta’ San Ìiljan Il-Kunsill Lokali ta’ San Ìiljan javΩa li kull min g˙andu ’l fuq minn 55 sena u huwa interessat li jie˙u t-tilqima tal-influwenza g˙andu jçempel lill-Kunsill fuq in-numru tat-telefown 2137 3111 jew 2137 5376 sa mhux aktar tard minn nhar il-Óamis 16 ta’ Ottubru 2014.

12|10|2014 31

AGÓFAS LIKE FUQ IL-PAÌNA TAGÓNA TA’ FACEBOOK www.facebook.com/kullhadd

32 12|10|2014

kullhadd.com

It-tnejn

IT-TEMP GÓAL-LUM

It-tlieta

l-Erbg˙a

TWISSIJIET: Xejn

KÓ AlMANAKK

RItRAtt MIll-ANtIK

L-OGÓLA TEMPERATURA: 26°C L-INQAS TEMPERATURA: 19°C INDIÇI UV: 6 TEMP: Xemxi b’xi ftit s˙ab

HI

27°C

28°C

28°C

LO

22°C

22°C

20°C

UV

05

04

04

Il-Óamis

VIÛIBBILTÀ: Tajba

Il-Ìimg˙a

Is-Sibt

RIÓ: Óafif min-Nofsinhar BAÓAR: Óafif IMBATT: Ftit li xejn

HI

27°C

26°C

26°C

LO

20°C

20°C

20°C

TEMPERATURA TAL-BAÓAR: 26°C

UV

05

05

04

Il-Knisja tas-Si©©iewi. Ritratt datat lura g˙as-snin 1800

SpIÛERIjI lI jIftÓU llUM Il-ÓAdd Royal Pharmacy, 271, Triq ir-Repubblika, Il-Belt Valletta The Cross Pharmacy, 859, Triq il-Kbira San ÌuΩepp, il-Óamrun Evans Pharmacy, 96/98, Triq San Bastjan, Óal Qormi St Anne Pharmacy, 24, Misra˙ Sant’Elena, Birkirkara St Luke’s Pharmacy, Triq San Luqa, Tal-Pietà Potter Chemists Ltd, Triq Wilga, Paceville Stella Maris Pharmacy, 34, Triq Millner, Tas-Sliema St Catherine Pharmacy, Triq id-Dielja k/m Triq Santa Katerina, Ó’Attard Pillbox Pharmacy, 63, Triq il-Bjad, in-Naxxar Euro Chemist, Triq il-Kurazza, il-Qawra Theresa Jo Pharmacy, 3A, Triq Xintill, Óal Tarxien Kalkara Pharmacy, 8, Misra˙ l-Arçisqof Gonzi, il-Kalkara St Peter Pharmacy, Triq is-Sebbelika ÓaΩ-Ûabbar St Philip Pharmacy, Triq iç-Çeppun, Óal G˙axaq Pasteur Pharmacy, Triq it-Tellerit, Óal Safi SpiΩerija Óal Mula, Triq Dun Salv Ciappara, ÓaΩ-Ûebbu© Imtarfa Pharmacy, 207 Triq San David, l-Imtarfa

dIN Il-ÌIMgÓA MIll-IStoRjA

15.10.1815 Napuljun l-Ewwel ta’ Franza jibda l-eΩilju tieg˙u fil-gΩira Sant’Elena fl-Oçean Atlantiku.

G˙awdex Azzopardi Pharmacy, Triq il-Kapuççini, ir-Rabat Lauretana Pharmacy, 36, Triq l-Im©arr, G˙ajnsielem

NUMRI REBBIEÓA LOTTU

31 12 40 41 64 77 43 28

SUPER 5

10 02 03 04 20

GRAND LOTTERY

04 06

08 05 09 09 07

16.10.1923 Titwaqqaf il-kumpanija Walt Disney. Fondata minn Walt Disney u ˙uh Roy Disney.

KoMpETIzzjoNI KTIEB KÓ

12|10|2014 33

kullhadd.com

KoMpETIzzjoNI KTIEB ÌABRA TA’ NoVELLI

SKANDLU?

Din il-pubblikazzjoni tal-BDL ti©bor fiha tliet novelli, kollha miktuba minn Daniel Sammut, li huwa wkoll tabib tal-familja.

Wie˙ed ma jistax ma jistaqsix jekk l-esperjenzi tal-karattri f’dawn l-istejjer jirriflettux sitwazzjonijiet li Dr Sammut iltaqa’ mag˙hom fil-professjoni tieg˙u b˙ala tabib.

L-ewwel storja f’dan il-ktieb i©©ib l-isem ta’ Jungfrau, kelma ÌermaniΩa li tfisser ‘xebba Ωag˙Ωug˙a’. F’din l-istorja naraw l-im˙abba li tinbet bejn Ωag˙Ωug˙ Malti u tfajla Taljana wara li dawn jiltaqg˙u g˙all-ewwel darba flIΩvizzera, u l-kumplikazzjonijiet ta’ sa˙˙a li jaqilbu l-˙ajja miΩΩew©a tag˙hom ta’ ta˙t

fuq.

It-tieni storja, li g˙aliha huwa msemmi dan il-ktieb, titratta tema kontroversjali iΩda attwali ˙afna; dik tal-abbuΩ sesswali minn ekkleΩjastiçi. Din in-novella g˙andha stil ta’ rakkont ditektiv, bil-pulizija jippruvaw jibnu l-kaΩ li jdur madwar allegat abbuΩ ta’ tifla li kienet tg˙ix f’istutut tal-Knisja.

Fl-a˙˙ar storja, intitolata Il-Funeral tatTabib Demanuele, naraw partijiet mill-˙ajja ta’ dan it-tabib mill-˙sibijiet ta’ dawk preΩenti g˙all-funeral tieg˙u, li kollha jibdew i©eddu l-memorji tag˙hom ta’ dan ittabib waqt il-quddiesa.

SILTA MILL-KTIEB Kien fadal biss erbat ijiem g˙all-Milied. Dan kien se jkun l-ewwel Milied ta’ Rachel barra mill-Istitut. Sor Theresa kienet çemplitilha biex tistedinha tmur sal-Istitut nhar it-Tlieta.

G˙aldaqstant, Rachel baqg˙et sejra dritt wara xxog˙ol, fil-˙amsa ta’ filg˙axija. Marret Óal Qormi bilkarozza tal-linja.

Waslet quddiem il-bieb kbir tal-Istitut u daqqet linterkom. Kollox kien kbir fl-Istitut – il-bieb, il-kurituri, is-swali, is-soqfa g˙oljin – iktar u iktar f’g˙ajnejn tifla Ωg˙ira. Hi kienet g˙adha t˙ossha tintilef f’dawk lispazji wesg˙in.

L-interkom staqsa: “Min hemm?” Kien il-le˙en ta’ Sor Maria. Rachel wie©bet isimha u l-bieb infeta˙ b’ΩarΩira. Hekk kif da˙let mill-bieb, ©ew ji©ru jilqg˙uha ˙amest ibniet li kellhom bejn il-tliet u s-sitt snin.

Huma bdew jaqbdu ma’ saqajha, jifir˙u biha u jg˙annquha.

Rachel kienet t˙obbhom ˙afna lit-tfal. Hi kellha lproblemi biex tirrelata mal-adulti, g˙ax id-dinja talkbar kienet ikkumplikata wisq g˙aliha. Fid-dinja taladulti kollox kien ambigwu; ma kienx hemm iswed u abjad, iΩda kollox griΩ. Imma t-tfal – bl-innoçenza, liskjettezza u l-ispontanjetà tag˙hom – kienet tifhimhom. Anke huma kienu jin©ibdu lejha. Lil dawn iΩ-Ωg˙ar tal-Istitut hija kienet tqishom b˙ala ˙utha.

Bil-fer˙ f’qalbha, tat ©ugarell Ωg˙ir lil kull wa˙da minnhom b˙ala rigal tal-Milied. Dawk tg˙idx kemm fer˙u, g˙ajtu u qabΩu!

Rachel osservat it-tiΩjin tal-Milied fl-intrata u l-kuritur. Kienet tarmah Sor Maria, kull sena bl-istess mod preçiΩ. Kien hemm il-presepju l-kbir bil-pasturi talinjam u l-an©lu mdendel fuq il-grotta. Man-na˙a lo˙ra, fuq tavolina, kien hemm il-bambin tal-©ibs ©o qoffina, imdawwar bil-©ulbiena sfiqa twassal sal-art.

Fir-rokna kien hemm si©ra tal-Milied kbira, mag˙mula minn si©ra ta’ veru miΩg˙uda bi dwal iteptpu, boççi jleqqu u ornamenti o˙ra.

Wara ftit niΩlet Sor Maria mit-tara© wiesa’ li kien hemm faççata tal-bieb. Din is-soru ta’ xi ˙amsa u erbg˙in sena kienet kwieta u Rachel dejjem kienet tafha bit-tbissima fuq fommha. Malli rat lit-tfajla, ©iet ti©ri tg˙annaqha. It-tfajla ˙asset im˙abba ©enwina fittg˙anniqa u rritornat is-sentiment bil-qalb.

“Kif inti Rach?” staqsietha s-soru. Imbag˙ad ressqitha ftit ’il bog˙od minnha biex t˙ares lejha sew, u kompliet: “Qieg˙da nara li tqawwejt ftit u tidher f’sa˙˙tek. A˙na tg˙idx kemm konna inkwetajna u tlabna g˙alik meta kont l-isptar!”

Wara ftit ©iet il-Madre, Sor Therese. Din kienet ikbar mis-soru l-o˙ra b’xi ˙mistax il-sena. Ma kinitx mara kerha, imma kienet iΩΩomm wiççha mi©bud u kienet dejjem tgerger fuq kollox. It-tfajliet tal-Istitut kienu jsej˙ulha ‘Swor Therese’ flok Sor. Hekk kif rat lil Rachel, din tbissmet b’mod sfurzat u tatha mer˙ba bierda. Imbag˙ad qabditha mill-minkeb u qaltilha: “Imxi naqra fl-uffiççju tieg˙i.”

It-tnejn imxew fil-˙emda lejn tarf il-kuritur. Rachel ˙arset lura lejn Sor Maria, imma din ma t˙arrkitx minn fejn kienet. Kellha ˙arsa inkwetata. It-tfajla ˙assitha skomda g˙ax ma kinitx taf x’se ji©ri. Sor Therese fet˙et il-bieb tal-uffiççju, da˙˙let lil Rachel qabilha, u ©ibdet il-bieb warajhom.

Malli da˙let fl-uffiççju, Rachel inqatg˙et minn ©ewwa. Bilqieg˙da fuq si©©u kien hemm il-Monsijur Joseph Vella Fabri! Kif rahom, dan qam bilwieqfa f’salt.

Mistoqsija: Lil min rat Rachel meta da˙let fl-uffiççju ta’ Sor Therese?

Ibag˙tu r-risposta tag˙kom lil: Kompetizzjoni Ktieb, KullÓadd, ÇNL, Triq Mile End, il-Óamrun, u tid˙lu biç-çans li tirb˙u l-ktieb SKANDLU? ©entilment ipprovdut minn BDL. Ir-rebbie˙ jit˙abbar nhar il-Óadd 19 ta’ Ottubru.

Ir-rebbie˙a huma mitluba ji©bru l-ktieb miç-Çentru Nazzjonali Laburista fil-Óamrun billi jippreΩentaw il-karta tal-identità mit-Tlieta sal-Ìimg˙a bejn id-09.00 u t-15.00, eskluΩ festi pubbliçi.

Intant, ir-rebbie˙ tal-ktieb IÇ-ÇURKETT TAR-RABTA huwa:

MARIO SPITERI, 190, Amletò, Triq Çensu Bugeja, il-Óamrun, ÓMR 1058

34 12|10|2014

kullhadd.com

KÓ logÓoB

TISLIBA BIN-NUMRI Po©©i n-numri f’posthom Bi 3 numri 014 160 287 324 428 470 484 535 561 725 737 758 941 964 970 981

B’4 numri 0170 0406 1076 1305 1404 1660 1858 1925 2474 2479 2802 2985 3040 3111 3369 3605 4403 4782 4793 4851 5235 6008 6160 6217 6430 6783 7015 7017 7361 7497 7746 7790

7967 8459 8789 8854 9609 9769

B’5 numri

B’6 numri

04364 13796 14000 30638 34501 36079 40379 44195 47402 47633 50080 50921 51249 56274 61080 66281 66683 73329 78269 87688 92271 95338

021630 064188 232436 371328

Bi 8 numri 00106149 20284074 30658330 36118791

SUDOKU SPONSORJATA MINN WELLA

Irba˙ xampù u conditioner Wella Aqta’ din il-log˙ba u ibg˙atha: KOMPETIZZJONI WELLA, KullÓadd, Çentru Nazzjonali Laburista, Triq Mile End, il-Óamrun.

Isem: ..........................................................................................

Indirizz:......................................................................................... .....................................................................................................

Rebbie˙a tal-©img˙a l-o˙ra: ANNIE CALAFATO, 64, Rosanna, Triq Ant. Muscat Fenech, Óal Qormi

Kompetizzjoni Centro Casalinga Ìemma’ s-sitt kupuni u ibg˙athom f’daqqa lil: KullÓadd, Kompetizzjoni Centro Casalinga, Çentru Nazzjonali Laburista, Triq Mile End, il-Óamrun, ÓMR 1717.

Isem:...................................................................................................................................................................

5

Indirizz:.............................................................................................................................................................. ...........................................................................................................................................................................

Nru tal-karta tal-identità:............................................. Nru tat-telefown:........................................................

lOGÓOB kÓ

12|10|2014 35

kullhadd.com

IRBAÓ €25 fI flus

40

IBGÓAT DAWN IÛ-ÛEWÌ KOMPETIZZJONIJIET FLIMKIEN U IDÓOL BIÇ-ÇANS LI TIRBAÓ €25 L-indirizz huwa: Irba˙ €25 fi flus, KullÓadd, Çentru Nazzjonali Laburista, Triq Mile End, il-Óamrun.

TIslIBA Mimdudin:

Weqfin:

1.

4.

7,11.

9.

10.

1,21W. Jilag˙bu bihom ittfal (9) 2,21M. Programm ta’ Hansford (6) 3,5.

TintuΩa anke f’bir (6) 5.

Ara 3 6,9.

Ikollhom leks˙absin (6) 8.

Kiesa˙? (9) 11.

Ara 7 12,13. Difen (5) 13.

Ara 12 14.

Tmur (6) 15.

Feda d-dejn (6) 17,19. Parti mill-g˙ajn (6) 21.

Ara 1 wieqfa 22.

Jaqa’ fil-karti tallog˙ob (3)

12.

16.

18.

19.

20.

21.

23.

24.

Ferita (5) Ta˙wid (4) Mhux spiss (4) Ara 6 Kienu involuti fi gwerra riçenti flEwropa (6) Imnaqqas (6) Perjodu ta’ Ωmien (3) Attorney General (1,1) Ara 17 ..... City (5) Ara 2 Tiftakarx (4) Mhux daqs li kien (5)

SOLUZZJONI TAL-ÌIMGÓA L-OÓRA Mimdudin:

Weqfin:

1.

4.

7,21M. 9.

10,21W. 12.

16,19.

18.

20.

23.

24.

1.

2,5.

3.

6.

8,11.

12,14.

13.

15.

17.

22.

VaΩun, Óbub, Efrem, Pur, Jinnamraw, Fisser, I˙ottu, AA, Rizzi, Wisq, Ovali

Vapuri, Ûarbun, Nej, Bam, Fissazzjoni.

Fortizza, Sai, Ìurati, HBE, Mus

QED TAGÓRAfHOM? fir-ritratt hemm Ωew© uçu˙ f’wiçç wie˙ed. Qed tag˙rafhom? Ójiel: Dawn l-atturi ja˙dmu f’serje telviΩiva IngliΩa li tittratta l-istorja ta’ sherlock Holmes addattata g˙aΩ-Ωmien ta’ issa.

Attur 1:

Attur 2:

RIÛULTAT TAL-ÌIMGÓA L-OÓRA

Isem: Indirizz:

Nru tat-Telefown: Jessica Simpson

REBBIEÓA TAL-ÌIMGÓA L-OÓRA: B. AGIUS, 12, Triq ir-RuΩell, Ó’Attard, ATD 1503

Taylor Swift

36 12|10|2014

kullhadd.com

reBÓa KBira GÓal KarateKi Maltin

PreStazzjoni diÛaPPuntanti

Ritratt: STEPHEN GATT

Il-kampjonati fil-Polonja kienu avveniment poΩittiv ferm g˙allFederazzjoni Maltija tal-Karate wara li fi tmiem il-©img˙a li g˙addiet karateki Maltin ˙adu iktar minn g˙oxrin medalja fuq kategoriji varji.

Dan wassal biex it-tim Malti spiçça fl-ewwel post wara li kkompeta ma’ ’l fuq minn sittin tim minn sbatax-il pajjiΩ differenti.

Filwaqt li fil-klassifika tal-klabbs it-tim Malti ©ie l-ewwel, filklassifika tal-pajjiΩi Malta ©iet fit-tielet post, u dan min˙abba ççokon ta’ pajjiΩna li wassal biex Malta kellha biss tim wie˙ed ta˙t il-kappa tal-Federazzjoni.

F’Mejju li g˙adda din il-gazzetta kienet intervistat lil Joe Tanti, Sensei ta’ La Salle Karate Club. Tanti kien wie˙ed miΩ-Ωew© Sensei li akkumpanjaw lill-karateki Maltin fil-Polonja.

Tanti kien sostna li ˙add m’g˙andu jaqta’ qalbu milli jittrenja lkarat, tant li fil-klabb tieg˙u hemm tifel ta’ seba’ snin li jittrenja lkarat minn si©©u tar-roti.

KÓ SPortS

Minkejja l-ottiminiΩmu tal-jiem li g˙addew min-na˙a tal-kowç tat-tim nazzjonali Malti Pietro Ghedin, Malta kellha prestazzjoni diΩappuntanti kontra nNorve©ja hekk kif tilfet bl-iskor ta’ 3-0. Il-gowls tan-Norve©iΩi ©ew minn Daehli u King, b’dan tal-a˙˙ar jiskurja doppjetta.

Il-Maltin ippruvaw jag˙mlu

pressjoni fuq in-Norve©iΩi minn kmieni fil-partita. Madankollu, dawn tal-a˙˙ar uΩaw dan lispirtu offensiv kontra l-Maltin permezz ta’ kontrattakki li esponew in-nuqqasijiet taddifiΩa Maltija. Dan wassal biex sas-26 minuta l-Maltin di©à kienu 2-0 minn ta˙t.

L-impatt negattiv ta’ dan l-

iΩvanta©© kien çar fuq il-Maltin li tilfu ˙afna mill-˙e©©a li kellhom fl-ewwel minuti. InNorve©iΩi, però, baqg˙u jippressaw u kisbu t-tielet gowl kmieni fit-tieni taqsima.

Intervent tajjeb ta’ Zach Muscat, fil-˙in mog˙ti Ωejjed fit-tieni taqsima, Ωamm lin-Norve©iΩi milli jag˙mluhom erbg˙a.

Keith Galea u hannah Pace trinjonfanti fit-triathlon SerieS 2014 Kif mistenni, l-atleta ta’ Birkirkata St Joseph Keith Galea reba˙ itTriathlon Series 2014, meta ma kienx meg˙lub lanqas darba fittlielaq kollha. Min-na˙a l-o˙ra, fit-tlielaq tan-nisa, ˙ar©et rebbie˙a Hannah Pace fejn wara erba’ tlielaq se tkun inkurunata b˙ala r-rebbie˙a femminili g˙al din is-sena.

Kemm Galea kif ukoll Pace reb˙u l-kategoriji rispettivi tag˙hom fl-a˙˙ar tellieqa l-Óadd li g˙adda.

Is-suççess ta’ Keith Galea Galea spiçça l-ewwel tellieqa ta’ g˙awma ta’ 750 metru wara biss 10 minuti u 37 sekonda, 32 minuta u 53 sekonda fil-©irja ta’ 20 kilometru bir-roti kif ukoll ©irja ta’ 5 kilometri fi 18-il minuta u 43 sekonda. B’kollox, huwa reba˙ it-tellieqa f’sieg˙a, tliet minuti u 29 sekonda.

Fabio Spiteri, minn Agones SC, spiçça fit-tieni post wara l-istess Galea, fejn irre©istra l-˙in ta’ sieg˙a, 5 minuti u 12-il sekonda

biex b’hekk g˙eleb lil Graham Borg, ta’ Birkirkara St Joseph, b’minuta u 59 sekonda.

Rebbie˙a o˙rajn fil-kategorija ta’ ta˙t it-23 sena kienu Neil Markham ta’ Agones SC, Holger Mitterer ta’ Agones SC ukoll filkategorija ta’ ’l fuq minn 40 sena, Pawlu Brincat ta’ St Patrick’s A.C fil-kategorija ta’ ’l fuq minn 50 sena kif ukoll John Schembri ta’ Qormi C.C. fil-kategorija ta’ ’l fuq minn 60 sena.

Il-konsistenza ta’ Hannah Pace Il-konsistenza ta’ Hannah Pace matul dawn it-tlielaq kienet importanti immens, tant li g˙enitha biex tkun fil-quççata tal-klassifika wara r-raba’ u la˙˙ar tellieqa.

Pace lestiet it-tellieqa ta’ 750 metru fil-ba˙ar wara biss 11-il minuta u 6 sekondi, dik tar-roti

lestitha f’36 minuta u 40 sekonda f’tellieqa ta’ 20 kilometru u fla˙˙ar nett ©riet 5 kilometri f’21 minuta u 11-il sekonda, u b’kollox spiççat it-tellieqa f’sieg˙a, 10 minuti u 9 sekondi.

Fit-tieni post spiççat Michelle Vella Wood ta’ Birkirkata St Joseph fil-˙in ta’ sieg˙a, 12-il minuta u 33 sekonda, u fit-tielet

post spiççat Margaraet Seguna ta’ Mellie˙a AC f’sieg˙a, 13-il minuta u 20 sekonda.

F’kategoriji o˙rajn Donatelle Camilleri ta’ Mellie˙a AC ©iet lewwel f’ta’ ’l fuq minn 40 sena flimkien ma’ Sue Farru©ia ta’ Birkirkara St. Joseph li ©iet lewwel fil-kategorija ta’ ’l fuq minn 50 sena

l-arGuMent ILEJLA FUQ ONE | 21.30 Din il-©img˙a l-programm sportiv L-Argument jiffoka fuq l-impenji li g˙andu t-tim nazzjonali Malti fi spazju ta’ erbat ijiem, it-telfa kontra n-Norve©ja, u l-log˙ba ta’ nhar it-Tnejn kontra lItalja. Fil-programm it-telespettaturi jkunu jistg˙u jsegwu l-a˙jar siltiet mill-log˙ba tal-©img˙a u intervisti mal-plejers wara l-log˙ba. Minbarra hekk servizz specjali ser je˙odna fil-konfronti tal-passat li Malta kellha kontra it-tim Taljan. Sabiex jiddiskutu t-tim nazzjonali, il-prestazzjoni tal-Ìimg˙a u ˙afna aktar, mistiedna jg˙idu tag˙hom David Carabott u Nardu Farrugia – Ωew© eksplejers tat-tim nazzjonali Malti.

Apparti t-tim nazzjonali, it-tim ta’ L-Argument ma jinsiex id-diviΩjonijiet inferjuri fejn din il©img˙a nkunu nistg˙u nsegwu siltiet mill-konfront bejn Raiders u Lija/Iklin mill-futbol femminili, St George’s vs GΩira, u Ûurrieq vs Rabat mill-ewwel diviΩjoni, u Ûabbar vs Dingli u Óamrun vs Marsa mit-tieni diviΩjoni.

L-Argument huwa ppreΩentat minn Clinton Buhagiar. Il-mistiedna residenti huma Alfred Attard u Antvin Monseigneur. L-produzzjoni eΩekuttiva hija ta’ Mark Cutajar. L-Argument jixxandar kull nhar ta’ Óadd fid-21.30 fuq ONE.

SpORtS kÓ

kullhadd.com

12|10|2014 37

FIL-QOSOR… IKTAR INVESTIMENT FL-ISPORTS Ix-xog˙ol fuq is-saqaf tal-Padiljun ta’ Kordin, li beda f’nofs Awwissu li g˙adda, tlesta ftit tal-jiem ilu.

Dan seta’ jsir permezz ta’ fondi li ng˙ataw mill-Gvern wara li dawn kienu allokati fl-a˙˙ar ba©it.

Dan il-padiljun, li nbena fl-1986, jilqa’ fih attivitajiet sportivi relatati mal-klabb ta’ Hibernians, kif ukoll il-kampjonat nazzjonali tal-futsal. Barra minn hekk, il-padiljun jintuΩa minn diversi entitajiet o˙ra g˙all-attivitajiet sportivi li jkunu organizzati tul is-sena.

Waqt l-inawgurazzjoni tal-pro©ett, is-Segretarju Parlamentari g˙ar-Riçerka, l-Innovazzjoni, iΩÛg˙aΩag˙ u l-Isport Chris Agius fa˙˙ar il-˙idma sfiqa li jag˙mel il-klabb sportiv ta’ Hibernians, li jilqa’ fih diversi dixxiplini sportivi differenti, sabiex iΩomm ˙aj il-padiljun ta’ Kordin u semma kif, speçjalment meta tag˙mel ix-xita, l-attivitajiet kien ikollhom ji©u sospiΩi.

Skemi g˙all-manutenzjoni Intant il-Kunsill Malti g˙all-Isport (KMS) g˙andu skema biex jg˙in lill-entitajiet sportivi li japplikaw g˙aliha fil-manutenzjoni tal-façilitajiet. Din hija biss wa˙da mill-iskemi li joffri l-KMS, li jinkludu fost l-o˙rajn g˙ajnuna biex jinxtara tag˙mir sportiv u g˙ajnuna biex ikunu attirati lejn Malta attivitajiet sportivi li jg˙inu fit-turiΩmu sportiv.

Din il-©img˙a kienu 19-il g˙aqda li bbenefikaw mill-fondi ta’ assistenza msemmija. L-assistenzi ©ew ippreΩentati miç-Chairman tal-KMS Luciano Busuttil u s-Segretarju Parlamentari Chris Agius.

Waqt l-istess attività ©ew ippreΩentati wkoll il-premjijiet u sussidji tal-a˙˙ar regatta, li saret f’Jum ilVitorja, f’Settembru li g˙adda. Hawnhekk kienu sebg˙a l-klabbs tar-regatta li ˙adu xi premju jew sussidju.

TMIEM IL-BARÇELLONA FIL-LA LIGA? Wara li fit-18 ta’ Settembru li g˙adda rajna lill-IskoççiΩi jivvutaw g˙all-indipendenza tag˙hom mirRejnu Unit, din id-darba jmiss lill-Katalani sabiex jivvutaw g˙all-indipendenza tag˙hom minn Spanja, il-Óadd 9 ta’ Novembru.

G˙alkemm kien hemm theddid min-na˙a tal-President tal-La Liga, Javier Tebas, il-Barçellona xorta wa˙da wrew l-appo©© tag˙hom g˙al Katalonja indipendenti u ffirma il-Catalan Nation Pact. Lindipendenza minn Spanja tfisser it-terminazzjoni ta’ 85 sena g˙all-Barçellona fil-league Spanjol.

Apparti l-Barçellona hemm ukoll l-Espanyol.

Il-Barçellona reba˙ l-ewwel titlu tal-La Liga lura fl-1929, u minn dak iΩ-Ωmien ’l hawn qatt ma ©ew relegati u reb˙u t-titlu 22 darba. Il-lista ta’ unuri tkompli b’26 Copa del Rey, 11-il Supercope de España, tliet Copa Eva Duarte u Ωew© Copa de la Liga. Il-Barca g˙amlu isem ukoll fix-xena internazzjonli b’erba’ titli taç-Champions League.

U tfisser ukoll tmiem id-derby mag˙rufa El Clásico. L-attakant internazzjonali FrançiΩ tar-Real Madrid, Karim Benzema, i˙e©©e© lill-Camp Nou sabiex jibqg˙u fil-La Liga. Hu insista li r-Real g˙andhom bΩonn lir-rivali tag˙hom.

PRIJORITAJIET KUNTRASTANTI Il-Wembly Stadium jilqa’ fih attendenza ta’ 90,000 persuna g˙al partita futbol. G˙alkemm flIngilterra hemm bosta ammiraturi tal-log˙ba, iΩda qed ikun hemm attendenza fqira kull darba li jkun hemm partita tat-tim nazzjonali IngliΩ. Infatti, f’dawn l-a˙˙ar ˙ames log˙biet li lag˙bu l-IngliΩi, f’dan il-grawnd l-akbar attendenza kienet ta’ 85,934, f’log˙ba kontra l-Ìermanja. U l-inqas attendenza kienet f’Settembru li g˙adda kontra n-Norve©ja, b’total ta’ 40,181 spettatur.

Dawn il-figuri wasslu sabiex to˙ro© l-a˙bar li hemm possibbiltà li l-log˙ob tat-tim nazzjonali IngliΩ jintlag˙ab barra minn pajjiΩhom u, minflok, f’Wembly Stadium isir il-log˙ob tal-NFL (futbol Amerikan). G˙all-kuntrarju, il-futbol Amerikan g˙andu ferm aktar segwaçi, fejn anke kien hemm log˙ob fejn l-biljetti kienu mibjug˙a kollha.

L-FA IngliΩa qed tasipira li tkabbar id-d˙ul finanzjarju, u jit˙allas id-dejn li g˙ad baqa’ f’Wembly Stadium. Id-Direttur Mani©erjali ta’ Wembly sostna li l-futbol huwa l-prijorità, iΩda huwa kunfidenti wkoll li l-istadju g˙andu fejn jospita tmien log˙biet tal-NFL.

Wembley Stadium

IR-ROMA AÓJAR MIÇ-CHAMPIONS Fil-log˙ba kontroversjali tal-©img˙a l-o˙ra r-Roma tilfu g˙and iç-champions Juventini, biex b’hekk dawn tal-a˙˙ar qeg˙din f’ras il-klassifika bi tliet punti vanta©© fuq ir-Roma. Ir-Roma, fl-ista©un li g˙adda, wkoll kienu qed ji©©ieldu g˙at-titlu iΩda temmew il-kampjonat fit-tieni post. Il-Giallorossi reb˙u l-Iscudetto tliet darbiet, bl-a˙˙ar wie˙ed intreba˙ 14-il sena ilu.

L-eksdifensur tar-Roma, il-BraΩiljan Carlos Antonio Zago, qal li l-log˙ba kienet ikkumplikata u rreferee xejn ma g˙en din is-sitwazzjoni. Il-BraΩiljan jemmen li l-ekstim tieg˙u g˙andu s-superjorità li jista’ jwassal g˙ar-reb˙ tar-raba’ titlu u dan g˙ax it-tim qed ikun konsistenti. Il-Giallorossi g˙andu plejers tajbin u l-etuΩjaΩmu tag˙hom jista’ jkompli jikber mhux fis-Serje A biss, imma anke g˙açChampions League.

Mistoqsi dwar Francesco Totti, 38, qal li l-plejer veteran jixtieq itemm il-karriera tieg˙u b˙ala rebbie˙.

Francesco Totti

MHUX SE JKUN HEMM TIBDIL Minkejja t-t˙assib dwar l-epidemija tal-Ebola, l-organizzaturi tal-2015 Africa Cup of Nations qalu li mhux se jkun hemm tibdil fid-dati ori©inali.

Din it-tazza se tintlag˙ab fil-Marokk, intant, il-Gvern Marokkin talab lill-konfederazzjoni tal-futbol Afrikan sabiex jibdel id-dati u jmexxi l-avveniment aktar lura. Dan biex jevita t-tixrid ta’ mikrobi.

S’issa l-Ebola qatlet aktar minn 4,000 persuna minn mindu fe©©et aktar kmieni din is-sena.

Il-Caf irrispondiet g˙al li talab il-Gvern Marokkin, fejn f’dikjarzzjoni qalet li, minn mindu beda dan il-kampjonat, qatt ma kien hemm g˙alfejn titwaqqaf jew tinbidel id-data. Caf sostniet ukoll li qed tkun konxja g˙all-mard u li applikat il-prinçipju ta’ prekawzjonijiet. Intant, qed tie˙u r-rakkomandazzjonijiet tal-Organizazzjoni Dinjija g˙as-Sa˙˙a u ta’ esperti mediçi.

TUNI ÇANS Il-Liverpool, fit-trasferiment tas-sajf ˙allsu madwar €20m biex jakkwistaw lit-Taljan Mario Balotelli ming˙and Milan. IΩda, mit-tmien log˙biet li lag˙ab s’issa skurja darba biss. Hu wkoll t˙alla barra mill-iskwadra Taljna mill-kowç Antonio Conte.

Dan l-a˙˙ar qed ikun ikkritikat fuq il-prestazzjonijiet tieg˙u dawn l-a˙˙ar ©img˙at, sa anke plejers minn tas-City qed jiddubitaw fuq il-kwalità li qed joffri l-ex team mate tag˙hom.

Intant, Mario Balotelli rrisponda lill-amiraturi tal-Liverpool permezz ta’ Instagram g˙all-banner li jikkwota lill Oscar Wilde ‘I have nothing to declare except my genius’. Fir-risposta tieg˙u hu qal: “Naf li qed tistennew aktar minni, speçjalment iΩjed gowls, iΩda tuni çans.”

Mario Balotelli

38 12|10|2014

kullhadd.com

kÓ ForuMla 1

16. ir-russJa | sochi autodrom | sochi rai 2 fis-21.10 (13.00 Óin ori©inali) rapport ta’ liaM GauCi

pole storiku Lewis Hamilton kiseb l-ewwel pole fl-istorja tal-Gran Premju tar-Russja bi prestazzjoni aggressiva imma intelli©enti. B’hekk huwa se jibda t-tellieqa tal-lum b’vanta©© psikolo©iku tajjeb fuq il-kollega tieg˙u, li deher skomdu mhux ˙aΩin fil-kwalifiki talbiera˙.

Fis-sessjonijiet ta’ prattika tal-Ìimg˙a, deher li se jkun hemm taqtiha missielta bejn iΩ-Ωew© sewwieqa tal-Mercedes.

Madankollu, bejn il-prattika u l-kwalifiki tas-Sibt, id-differenza ta’ bejniethom bdiet tiΩdied mhux ˙aΩin hekk kif il-Brittaniku deher li kien kapaçi jisfrutta iktar millpotenzjal tal-vettura tieg˙u.

Sfortuna Minkejja l-prestazzjonijiet tajbin li kellu Hamilton, g˙al ftit ma tilifx il-pole position fl-a˙˙ar sekondi. Bottas irnexxielu jsostni pass tajjeb fl-a˙˙ar sessjoni ta’ kwalifika li wasslu biex jikseb l-a˙jar ˙inijiet fl-ewwel u t-tieni settur.

Madankollu, Ωball fil-kurva ta’ qabel tala˙˙ar wassal lill-FinlandiΩ biex jid˙ol g˙all-a˙˙ar kurva b’mod aggressiv wisq.

Bottas irnexxielu jevita li jitlef il-kontroll tal-vettura tieg˙u g˙al kollox, imma mhux qabel ma ˙are© u da˙al mit-traççat g˙al biΩΩejjed ˙in biex jarmi l-opportunità li kellu li jie˙u l-pole.

Il-kollega tieg˙u, Massa, kien ferm iktar sfortunat hekk kif bilkemm kellu çans illi jibda l-kwalifiki qabel ma bdew ikidduh problemi fil-magna. Il-BraΩiljan appella b’çertu disperazzjoni lill-en©iniera tieg˙u biex jippruvaw isewwulu l-problema, però huma ma kellhomx biΩΩejjed ˙in biex jindirizzawha u Massa spiçça eliminat f’Q1.

Passi ’l quddiem u lura Tajbin ferm kienu Ω-Ωew© sewwieqa talMcLaren hekk kif Button u Magnussen

kisbu r-raba’ u s-sitt poΩizzjonijiet rispettivament, però dan tal-a˙˙ar se jkollu jitlaq mill-˙dax-il post min˙abba penalità li ng˙ata wara li biddel il- gearbox tieg˙u.

Il-McLaren g˙adhom b’çans tajjeb li jaqbΩu lill-Force India, illi jidhru li waqg˙u lura mhux ˙aΩin fl-iΩvilupp talvetturi tag˙hom. Barra minn hekk, mhux ta’ min jeskludi li dan it-tim Brittaniku jil˙aq ukoll lill-Ferrari, li qeg˙din ibatu biex jirrepetu l-prestazzjonijiet konsistenti li kisbu fl-ewwel nofs ta’ dan l-ista©un.

Ferm a˙jar marru t-Toro Rosso li lbiera˙ re©g˙u po©©ew il-vetturi tag˙hom f’poΩizzjoni tajba biex jiksbu iktar punti. Din id-darba kien Kyvat li spikka bil-˙ames post tieg˙u hekk kif Vergne kellu jikkuntenta bid-disa’ post.

Madankollu, is-sewwieq FrançiΩ kemm-il darba wera li l-a˙jar prestazzjonijiet tieg˙u j˙allihom g˙at-tellieqa u b’hekk nistg˙u nistennew minn kollox g˙ada.

It-Toro Rosso ˙ammru wiçç ir-Red Bull ilbiera˙ hekk kif dawn tal-a˙˙ar kisbu biss is-seba’ u l-g˙axar post permezz ta’ Ricciardo u Vettel rispettivament. It-tim Awstrijaku jidher li qed ibati biex isib la˙jar konfigurazzjoni g˙al dan iç-çirkwit.

Ming˙ajr bidliet sostanzjali, it-tellieqa tallum iktar g˙andha çans li toffrilhom diΩappunti milli sodisfazzjonijiet.

Penalitajiet Fl-a˙˙ar ta’ min jinnota li minbarra Magnussen, anke Hulkenberg u Chilton ing˙ataw penalità ta’ ˙ames poΩizzjonijiet g˙at-tluq ta’ g˙ada wara li biddlu lgearbox , li suppost isservi sitt tlielaq, kmieni. Barra minn hekk, Maldonado se jiskonta penalità ta’ ˙ames poΩizzjonijiet, b˙ala tkomplija ta’ sanzjoni li ng˙ata filÌappun min˙abba li uΩa s-sitt magna f’dan l-ista©un.

numru ta’ tidwir

53

tul tat-tellieqa

309.745 km

Dawra rekord

—

rebbie˙ tal-2013

— POÛ.

ISEM IS-SEWWIEQ

TIM

ÓIN

DISTAKK

01 Lewis Hamilton Mercedes 1:38.513 02 Nico Rosberg Mercedes 1:38.713 +0.200 03 Valtteri Bottas Williams 1:38.920 +0.407 04 Jenson Button McLaren 1:39.121 +0.608 05 Daniil Kvyat Toro Rosso 1:39.277 +0.764 06 Kevin Magnussen* McLaren 1:39.629 +1.116 07 Daniel Ricciardo Red Bull 1:39.635 +1.122 08 Fernando Alonso Ferrari 1:39.709 +1.196 09 Kimi Raikkonen Ferrari 1:39.771 +1.258 10 Jean-Eric Vergne Toro Rosso 1:40.020 +1.507 * Magnussen se jitlaq mill-11-il post wara li rçieva penalità ta’ ˙ames poΩizzjonijiet min˙abba li biddel il-gearbox

rebÓa Mtappna Lewis Hamilton estenda l-vanta©© tieg˙u fuq Nico Rosberg g˙al 10 punti f’tellieqa o˙ra ddominata mill-Mercedes.

Madankollu, il-protagonista prinçipali tal-Gran Premju ta’ SuΩuka kien it-temp inçert illi ˙akem it-tellieqa kollha u wassal ukoll g˙al inçident gravi li ˙alla lil Jules Bianchi f’qag˙da kritika.

Il-Óadd li g˙adda d-dilettanti talFormula 1 ma kellhomx idea x’se toffrilhom it-tellieqa ta’ SuΩuka. Anzi, sa˙ansitra kien hemm dubji kbar jekk din kinitx se ssir g˙ax il-mi©ja tat-tifun Phanfone ©abet mag˙ha t˙assib serju dwar il-livell ta’ s-sigurtà fiΩ-Ωona li fih jinsab iç-çirkwit.

Williams, biex kisbu t-tielet u r-raba’ post. Madankollu, l-istilel tat-tellieqa kienu g˙al darb’o˙ra il-Mercedes fejn, fl-a˙˙ar, id-dilettanti kellhom lokkaΩjoni li jaraw battalja diretta bejn Hamilton u Rosberg.

Wara li kiseb il- pole l-ÌermaniΩ mexxa t-tellieqa b’çertu kunfidenza flewwel faΩi tag˙ha. Però, lejn il-˙mistaxil dawra, Hamilton beda jnaqqar ilvanta©© tal-kollega tieg˙u bil-mod ilmod sakemm fl-a˙˙ar, f’dawra disg˙a u g˙oxrin, huwa qabΩu u bena distakk tajjeb li wasslu g˙ar-reb˙a li xtaq.

Qrib l-erbg˙in dawra, ix-xita re©g˙et bdiet nieΩla bil-qliel u deher çar li, jekk l-affarijiet jibqg˙u kif kienu, it-tellieqa kien se jkollha bΩonn ti©i sospiΩa mill©did. Dan id-dubju telaq g˙al kollox hekk kif Ωew© inçidenti ta’ Sutil u Bianchi fil-kurva Dunlop ˙olqu t˙assib serju dwar is-sigurtà li kien biΩΩejjed biex iwassal g˙all-˙ru© tal-bnadar il˙omor li temmew it-tellieqa fl-erbg˙a u erbg˙in dawra.

Kundizzjonijiet diffiçli G˙all-ewwel deher li se jkun biΩΩejjed illi jkun hemm tluq bil-wets, però l-maltemp intensifika ru˙u b’tali mod li ©ieg˙el lil Charlie Whiting, id-delegat tal-FIA g˙as-sigurtà, biex jordna tluq wara s-safety car ˙alli jkunu evitati inçidenti min˙abba l-g˙adajjar kbar li ffurmaw fuq it-traççat.

Minkejja l-˙ru© tas-safety car, Marcus Ericsson xorta tilef il-kontroll talCaterham tieg˙u fl-ewwel dawra. Ilkundizzjoni tat-traççat kompliet taggrava fit-tieni dawra u Whiting g˙aΩel li jissospendi t-tellieqa sakemm it-temp jaqleb g˙all-a˙jar.

Wara madwar g˙oxrin minuta, il-vetturi ˙ar©u mill-©did fuq it-traççat wara ssafety car. Alonso dam biss sal-˙ames dawra qabel ma ntfietlu l-Ferrari tieg˙u min˙abba problemi elettriçi, diΩappunt kbir g˙at-tim ta’ Maranello li f’din lokkaΩjoni kien qieg˙ed jittama li

Ta’ nota ji©©ieled g˙al post fuq il-podju.

FaΩi interessanti Matul dan il-˙in ix-xita bdiet tbatti mhux ˙aΩin u fid-disa’ dawra s- safety car re©g˙et da˙let fil-pits. Jenson Button ma tantx dam ja˙sibha u da˙al malajr filpits biex jibdel g˙ar-roti intermedji. Din l-istrate©ija kienet effettiva u wasslet lil Button biex ikollu ˙inijiet simili g˙al dawk tal-vetturi ta’ quddiem.

Meta raw dan, ˙afna timijiet g˙amlu b˙alu u t-tellieqa bdiet issir interessanti

hekk kif ˙afna sewwieqa bdew i˙ossuhom kunfidenti li jtellg˙u lveloçità fuq art dejjem iktar niexfa.

Sewwieqa li Ωgur ma ˙assewhomx komdi kienu dawk tal-Williams illi millewwel dehru li ma kellhomx ir-ritmu tal-vetturi ta’ quddiem. Mill-kummenti li taw Massa u Bottas, jidher li dan se˙˙ min˙abba li t-tim ma adattax il-vetturi tieg˙u tajjeb g˙ax-xita li tfaççat nhar ilÓadd.

Differenti kienet is-sitwazzjoni tar-Red Bull li rrankaw tajjeb fix-xita fejn qabΩu kemm lil Button kif ukoll liΩ-Ωew©

Ta’ min jinnota wkoll il-prestazzjoni tajba ˙afna li re©a’ kellu Vergne illi telaq mill-g˙oxrin post u spiçça fid-disa’, Ωew© poΩizzjonijiet ’il fuq minn Kyvat, li g˙al darb’o˙ra temm it-tellieqa ming˙ajr punti.

Kemxejn diΩappuntanti kienu lCaterham, li wieg˙du avvanzi kbar li ma dehrux daqstant f’SuΩuka. Però, wie˙ed irid jg˙id li l-kundizzjonijiet estremi tat-temp li rajna fil-Ìappun jag˙mluha diffiçli biex wie˙ed ji©©udikom f’dan l-istadju.

Forumla 1 kÓ

12|10|2014 39

kullhadd.com

Ìudizzji Prematuri It-tmien reb˙a tal-ista©un ta’ Lewis H am ilton ke llha tkun okkaΩjoni ferri˙ija g˙as-sewwieq Brittaniku li ilu jixtieq li jitla’ fuq l-og˙la tar©a talpodju f’dan iç-çirkwit. Madankollu, ˙add ma kellu aptit jiççelebra l-Óadd li g˙adda hekk kif inçident ikrah ta’ Jules Bianchi fl-41 dawra wassal biex it-tellieqa tintemm ˙esrem.

L-inçident ta’ Bianchi kien ippreçedut minn dak ta’ Sutil li fid-dawra ta’ qabel tilef il-kontroll fl-istess punt, ji©ifieri il-kurva Dunlop. Filwaqt li Sutil kellu l-appo©© tal-barrieri ta’ sigurtà li taffewlu ˙afna mill-impatt, Bianchi sab ma’ wiççu l-vettura ta’ sokkors li kienet qieg˙da tne˙˙i sSauber tal-ÌermaniΩ mill-©enb tattraççat.

li jpo©©i t-tort kollu fuq Whiting u luffiçjali responsabbli g˙as-sigurtà mhuwiex kredibbli. Probabbilment, l-inçident tant kien xokkanti li ˙afna nies ma indunawx li l-Gran Premju tal-Ìappun kien fost l-inqas li ra inçidenti, b’Ωew© sewwieqa biss ma jtemmux it-tellieqa min˙abba din irra©uni.

L-unika ˙a©a li setg˙et saret a˙jar matul it-tellieqa kien il-˙ru© ta’ safety car o˙ra wara l-inçident ta’ Sutil biex il-veloçità tkun ikkontrollata a˙jar. Madankollu, dan mhux tort ta’ Whiting g˙ax b˙alissa l-˙ru© ta’ safet y car f’dawk i ç-çir kos tanzi mhuwiex previst mir-regolamenti hekk kif l-inçident ma ˙oloq l-ebda tip ta’ ostaklu fuq it-traççat inniffsu.

G˙aldaqstant, riforma ta’ din it-tip trid ti©i min-na˙a tal-FIA li g˙andha d-dmir li tpo©©iha fil-quççata tala©enda tag˙ha. Barra minn hekk, jaf wasal iΩ-Ωm ien li l- Fe de razzjoni ter©a’ tikkunsidra b’serjetà l-implimentazzjoni ta’ estensjonijiet talcockpits biex tipprote©u a˙jar lissewwieqa.

Inçident sfortunat Il-FrançiΩ kien sfortunat ˙afna f’din lokkaΩjoni g˙ax ftit kienu l-postijiet li setg˙u jag˙mlulu daqshekk ˙sara mal-impatt. Kieku l-impatt kien direttament mal-krejn tas-sokkors, ˙afna mill-impatt kienet tie˙du l-vetturi tie g˙u. Pe rò, il-ve ttura ti eg˙u ddiri©iet ru˙ha lejn in-na˙a ta’ wara tal-krejn, li huwa g˙oli biΩΩejjed biex karozza tal-F1 tg˙addi karozza minn ta˙tu.

B’hekk, meta l-parti ta’ quddiem tal-Marussia g˙addiet minn ta˙t ilkrejn, ras Bianchi kienet kompletament esposta g˙all-impatt man-na˙a ta’ wara tal-vettura ta’ sokkors. F’din is-sitwazzjoni, il- helmet taffa xi ftit mill-impatt, però daqqa daqshekk v jolenti xorta ˙a tin˙ass m issewwieq.

F’dawn il- kaΩijie t, wie˙ed irid jikkuns idra wkoll l-iskossi li jirr iΩultaw meta r- ras u l- g˙onq jiççaqalqu b’mod daqshekk mg˙a©©el u b’dik is-sa˙˙a. Kien dan i l-movim ent vjole nti li jidhe r li g˙amel ˙afna mill-˙sara u rriΩulta f’dijanjoΩi ta’ diffuse anoxal injury.

Dan ifisser li l-impatt tant kien b’sa˙˙tu li mo˙˙ Bianchi ççaqlaq, fatt li probabbilment wassal biex dan l-organu jintefa˙. Ûvilupp ta’ dan ittip jista’ jo˙loq pressjoni li ΩΩomm id-demm milli jil˙aq il-mo˙˙ sew u jista’ jwassal g˙al iktar ˙sara newrolo©ika.

Il-kundizzjoni ta’ Bianchi qieg˙da ti©i deskritta b˙ala kritika, imma stabbli, u t-tobba li qed isegwu l-kaΩ ta’ dan is-sewwieq qalu li g˙adu kmieni biex wie˙ed jifhem hux se jkun hemm konsegwenzi permanenti.

Inçertezza Il-problemi ta’ sigurtà bdew minn qabe l it-tluq tal-Gran Premju ta’ SuΩuka hekk kif il-mi©ja tat-tifun Phanfone beda j˙asseb lill-FIA u ©eg˙elhom jikkunsidraw il-possibbilità li jantiçipaw il-bidu tat-tellieqa.

Madankollu, jidher li l-Honda, li huma s-sidien taç-çirkwit, ˙assew li ma jkunx g˙aqli li tittie˙ed deçiΩjoni simili g˙ax kien hemm il-biΩa’ li ˙afna mid-dilettanti ma jirnexxilhomx jaslu sa SuΩuka fil-˙in g˙attluq. Barra minn hekk, kien hemm ukoll iç-çans li jkun hemm kwistjonijiet mal-istazzjonijiet televiΩi li kienu di©à allokaw ˙in speçifiku biex ixandru t-tellieqa.

L-FIA g˙andha s-sa˙˙a li timponi lantiçipazzjoni ta’ tellieqa jekk ikun hem m dubji dwar is-sigurtà.

Madankollu, sal-Óadd filg˙odu kien g˙adu mhux çert kif se j©ib ru˙u ttemp matul il-˙in tat-tellieqa.

Dan il-fatt ˙are© b’mod çar hekk kif il-kundizzjonijiet tat-temp varjaw ˙afna qabel, waqt u wara t-tellieqa.

Cockpits iktar siguri

B’hekk, ming˙ajr iç-çertezza ta’ rapporti tat-temp preçiΩi, il-Federazzjoni ma ˙assithiex komda li timponi lawtorità tag˙ha fuq l-organizzaturi.

Riskji Ωejda?

L-akkuΩi ta’ inkompetenza fil-konfront tal-Charlie Whiting, id-delegat tal-FIA g˙as-sigurtà, kienu bosta.

Dawn waslu kemm min-na˙a ta’ w˙ud mis-sewwieqa, kif ukoll minn fost id-dilettanti u kummentaturi televiΩivi li segwew it-tell ieqa.

Madankollu, din ir-reazzjoni tidher li hija aktar iddettata mill-emozzjoni milli l-lo©ika.

Fil-fatt, jekk wie˙ed i˙ares b’mod o©©ettiv lejn it-tellieqa, huwa jsib li Whiting sa˙ansitra kien kawt wisq flam mini strazzjoni tas-sigur tà f’xi mumenti. Bosta mill-istess kummentaturi televiΩivi li wara t-tellieqa lmentaw dwar in-nuqqas ta’ sigurtà, madwar sieg˙a qabel kienu qed igergru g˙all-fatt li s- safety car kienet qieg˙da ddum wisq fuq iç-çirkwit flewwel faΩi tal-Gran Premju.

Din is-safety car, li kienet it-tieni wa˙da sa dak il-˙in, tant damet fuq iç- çirkwi t li me ta da˙le t, bosta sewwieqa da˙lu ji©ru fil-garaxx biex jaqilbu g˙ar-roti intermedji hekk kif ˙afna setturi la˙qu nixfu kwaΩi g˙al kollox.

Il-bnadar il-˙Ωiena?

Argument ie˙or li ntuΩa biex ji©u kkritikati l-uffiççjali tas-sigurtà, kien dwar l-uΩu tal-bnadar min-na˙a talmarshals taç-çirkwit. Dan huwa argument kemxejn kumpless.

Minn filmati tal-inçident ta’ Bianchi

li ttellg˙u fuq l-internet, deher li marshals illi kienu qrib il-post talinçident baqg˙u jxe jru bandie ra ˙adra kemm qabel kif ukoll wara l˙abta. Dan wassal lil xi w˙ud illi jispekulaw li l- marshal s m a kinux pronti li jbiddlu l-bnadar fil-˙in.

Madankollu, ir-regolamenti dwar il˙ru© tal-bnadar ma ja˙dmux b’dan ilmod.

F’kull çirkwit tal-Formula 1 hemm diversi poΩizzjonijiet li minnhom ilmarshals jg˙assu t-tell ieqa g˙al kwistjonijiet ta’ sigurtà. IΩ-Ωoni ta’ bejn dawn il-poΩizzjonijiet ta’ g˙assa jaqg˙u ta˙t ir-responsabbiltà tal-marshals li jinsabu fil-bidu ta’ kull wie˙ed minn dawn is-setturi.

Il-marshals li dehru fil-filmat, fil-fatt kienu responsabbli g˙aΩ-Ωona ta’ wara l-post fejn kien hemm l-inçident ta’ Bianchi. G˙alhekk, il-bnadar il-˙odor illi xejru kienu qeg˙din jindikaw li s-settur ta’ wara ma kellu l-ebda periklu fih.

Dwar dan il-fatt kien hemm xi konfuΩjoni g˙ax meta se˙˙ l-inçident ta’ Sutil, l-istess marshals mill-ewwel xejru l-bnadar is-sofor u g˙alhekk ˙afna nies stennew li jag˙mlu l-istess wara dak ta’ Bianchi.

Madankollu, Sutil ˙abat ftit ’l isfel minn Bianchi, fil-bidu nett taΩ-Ωona am ministrata m ill- marshals inkwistjoni. Fil-fatt, meta l-vettura ta’ Sutil kienet imçaqalqa ftit ’il fuq, ilmarshals qalbu g˙all-bnadar il˙odor, mi nkejja l-fatt is- Sauber kienet g˙adha sservi ta’ periklu g˙al sewwieqa o˙ra.

Riforma fir-regolamenti?

G˙alhekk, o©©ettivament, argument

Hawnhekk hawn m in s a˙ansi tra s su©©e rixx a l- uΩu ta’ cockp its mag˙luqin biex is-sewwieqa jkunu protetti a˙jar mill-impatti, titjir ta’ debris u nirie n li jis tg˙u jkunu esposti g˙alihom matul it-tellieqa.

Fil-passat, il-FIA kkunsidrat din ilpossibbiltà, però kien hemm min esprima x-xettiçiΩmu dwar il-viΩibbiltà li tista’ t˙allilhom estensjoni simili. B˙alissa, jekk ikun hemm xi titjir ta’ ilma, Ωejt jew affarijiet o˙ra fuq il- visor , is- sewwieqa jis tg˙u jims˙uh b’idejhom waqt li jkunu qeg˙din isuqu. Però, jekk ikollhom cockpit mag˙luq, is-sewwieqa jafu jsi bu r u˙hom fl- g˙am a sakem m jid˙lu g˙all-pit stop biex jing˙ataw lassistenza mill-mekkaniki.

Cockp it mag˙luq jaf ukoll jag˙milha diffiçli g˙as-sewwieqa biex jo˙or©u mill-vettura f’kaΩ ta’ emer©enza, eΩempju wara inçident.

Bl-istess mod taf tkun diffiçli g˙allmarshals biex jag˙tu sokkors lissewwieq jekk il-mekkaniΩmu tal-ftu˙ tal -cockpit isofri xi ˙sarat estensivi min˙abba inçident jew problema teknika.

Ovvjament, sitwazzjonijiet ta’ dan it-tip ma jkunu xejn sbie˙ mil-lat ta’ sigurtà u jafu jo˙loqu iktar problemi milli ssolvi. Huwa g˙alhekk illi, m inke jja li l- idea tal- cockp its mag˙luqin ilha ti©i diskussa, din qatt ma waslet g˙all-faΩi tal-implimentazzjoni.

Prudenza L-FI A tal be t l it- tim ijiet u lis sewwieqa biex joqog˙du lura kemm jista’ jkun milli jesprimu l-opinjonijiet dwar dak li ©ara qabel ma jkun ippubblikat ir-rapport uffiçjali talinçident.

Minke jja li l -fatt ill i kul ˙add g˙andu d-dritt g˙all-fehmiet tieg˙u, numru ta’ s ewwieqa u dil ettanti g˙a©©lu bil-kundanni tag˙hom u ˙al lew l -e mozzjonijie t ji ggwidawhom lejn ©udizzji li tefg˙u dawl ikrah fuq l-iktar p ersuni li ja˙dmu biex dawn it-tip ta’ inçidenti ma jse˙˙ux.

Wie˙ed jittama li din l-attitudni ma tippersistix g˙ax ma tag˙mel ©did lil ˙add. Iktar importanti minn hekk, wie˙ed jittama li Bianchi jirkupra kompletament minn dan l-inçident u li jkun jista’ jer©a’ jipprattika filFormula 1, dixxiplina sportiva li kienet tag˙tih tant sodisfazzjon.

40 12|10|2014

kullhadd.com

kÓ LOkALI

L-EWROPEJ, IÇ-ÇINA U AÓNA

Leo Brincat Ministru g˙all-IΩvilupp Sostenbbli, l-Ambjent u t-Tibdil fil-Klima

Ma tridx tkun xi espert politiku biex tinteba˙ li l-kampanja talOppoΩizzjoni hija intiΩa jew biex tpin©ina dipendendi ΩΩejjed fuq r-rabtiet maç-Çina jew, ag˙ar min hekk, biex tnissel dubji u biΩg˙at dwar ittis˙i˙ tar-relazzjonijiet tag˙na ma’ dan il-pajjiΩ ©gantesk.

Min jitkellem b’dan il-mod jista’ g˙andu l-a©enda tieg˙u iΩda, hi x’inhi, bi kliemu u b’g˙emilu jkun qed juri biss li verament jinsab maqtuh mirrealtà ta’ madwarna. Sa˙ansitra fl-Ewropa u speçifikament flUnjoni Ewropea nnifisha.

L-a˙˙ar Ωviluppi ta’ dawn iljiem ikomplu jikkonfermaw kemm huwa Ωbaljat min jimxi u jargumenta f’dan il-mod.

Iç-Çina tibda t˙ares lejn lEwropa Iç-Çina tefg˙et ˙arsitha fuq lEwropa, hekk kif il-kriΩi finanzjarja mag˙rufa b˙ala sovereign debt crisis la˙qet il-quççata tag˙ha xi snin ilu u l-investiment barrani fl-Unjoni Ewropea beda jinxef flok joktor.

Sas-sena 2010 ç-ÇiniΩi kienu investew b’kollox €6 biljun flUnjoni Ewropea, li huwa anqas milli investew fl-Indja, l-IΩlanda u n-Ni©erja. Sa tmiem is-sena 2012 dan l-investiment kien di©à kiber b’erba’ darbiet.

Dawn mhux figuri vvintati iΩda ma˙ru©a mid-Deutsche Bank.

Huwa mistenni li dan l-investiment ikompli jirranka fis-snin li ©ejjin. Ma jfissirx li kollox kien

tinvesti xi $200 biljun barra lpajjiΩ, il-ma©©oranza flEwropa. Ósieb li jkomplu jinvestu

ward u Ωahar iΩda r-riΩultat u lbilanç a˙˙ari kien bla dubju wie˙ed poΩittiv ˙afna.

Jidher li din is-sena l-mira ewlenija g˙all-investiment ÇiniΩ kienet l-Italja. Meta ftit ilu kont Milan kienet tin˙ass il- preΩenza tag˙hom kullimkien: millukandi ewlenin sar ristoranti, fit-triqat, u anke ˙wienet li tkun g˙addej minn quddiemhom.

Naf b’kaΩi fejn dawn sa˙ansitra xtraw çerti negozji u impjegaw lit-Taljani mag˙hom flok ma tTaljani baqg˙u s-sidien. Linvestiment tag˙hom fil-lukanda Waldorf din il-©img˙a juri kif anke l-aktar assi presti©©uΩi jinsabu fil-mira tag˙hom.

L-Ener©ija l-ikbar investiment Din il-©img˙a ©ew ippublikati

figuri li juru f’liema pajjiΩi u setturi Ewropej iç-Çina qed tinvesti l-aktar. Jidher çar li dak tal-ener©ija jinsab fuq quddiem, speçjalment flIngilterra, Franza, l-Italja, xi ftit fil-Ìermanja u anke filPortugall. Qed in˙alli barra lil pajjiΩna apposta.

Setturi o˙rajn fejn iç-ÇiniΩi qed jinvestu huma l-agrikultura; il-finanzi, b’mod sostanzjali fl-Ingilterra; ir-real estate, it-teknolo©ija; it-trasport, u oqsma o˙rajn. Jidher li, minkejja problemi diplomatiçi li nqalg˙u, l-akbar investiment qed isir fl-Ingilterra. Iç-ÇiniΩi huma mag˙rufa li anke jirre©istraw kumpaniji f’postijiet b˙al-Lussemburgu g˙al finijiet ta’ konçessjonijiet ta’ taxxa. Huwa mifhum li sassena 2017 iç-Çina tkun qed

Interessanti li wie˙ed jinnota li l-biçça l-kbira tal-kumpaniji ÇiniΩi li investew fl-Ewropa g˙andhom il-˙sieb li jkomplu jag˙mlu dan. Jidher çar li kemm il-Greçja kif ukoll ilPortugall huma fost dawk li laktar qed ji©ru wara l-investiment ÇiniΩ.

Iç-ÇiniΩi spiss ifittxu dawk li jissej˙u hubs strate©içi. Fil-kaΩ tal-Portugall qed i˙arsu lejha b˙ala pont g˙all-Angola u lBraΩil, fejn il-PortugiΩ huwa mitkellem sew.

L-aktar li qed jirnexxu çÇiniΩi huwa fejn jid˙lu privatizzazzjonijiet. Interessanti kif de˙lin bil-mod il-mod anke fis-servizzi finanzjarji, millbanek sal-kumpaniji tal-assigurazzjoni. Mhux biss qed joffru kapital ©did lil bosta kumpaniji, iΩda qed jg˙inuhom jiksbu s-sa˙˙a biex jikkompetu b’aktar forza fejn qabel kienu tilfu r-rankatura. L-istess qed jag˙mlu f’Çipru bil- hub lo©istiku g˙all-Ewropa Çentrali, il-Lvant talMediterran u anke l-Afrika ta’ Fuq. A˙na kien ikun ˙aqqna l-kritika mhux g˙ax fta˙na daqstant maç-ÇiniΩi, iΩda kieku bqajna b˙alma ˙alliena ˙addiehor – mag˙luqin filqoxra tag˙na.