KullHadd_12.07.2015 by Kullħadd Editor

www.kullhadd.com

ÓARSA LEJN IS-SITWAZZJONI ATTWALI TAL-GREÇJA Il-Óadd 12 ta’ Lulju, 2015 Óar©a Nru 1,148

Ara pa©ni 16 u 17 Prezz ›0.80

L-ISTESS PROÇEDURA MINN GVERN PREÇEDENTI

MINN STABBLI GÓAL POÛITTIV

AVVANZ KBIR GÓALL-ARTISTI MALTIN

Minkejja li l-Partit Nazzjonalista tkaΩa ˙afna g˙ax il-MEPA pproponiet lill-Gvern sit g˙all-Università Amerikana, jirriΩulta li fil-verità din kienet prassi normali wkoll g˙al Gvern Nazzjonalista. Minn dokumenti li g˙andha f’idejha din ilgazzetta, huwa evidenti li matul il-le©iΩlatura li g˙addiet il-Gvern kien jitlob lill-MEPA tag˙Ωillu siti adegwati g˙all-pro©etti, fosthom g˙all-inçineratur li kien qed ji©i ppjanat.

L-a©enzija internazzjonali tal-klassifikar tal-kreditu, Standard and Poor’s, irrevediet il-prospettiva ta’ Malta ’l fuq, minn stabbli g˙al poΩittiva, filwaqt li kkonfermat il-klassifika ©enerali tag˙ha ta’ BBB+. Fost o˙rajn, l-a©enzija nnotat l-esponiment baxx ta’ Malta g˙all-Greçja meta stqarret li dak li qed ji©ri fil-Greçja mhux se jkollu effett determinanti fuq ilprofil tal-kreditu ta’ Malta. Dan huwa çertifikat poΩittiv ie˙or g˙all-˙idma tal-Gvern.

Ara pa©na 2

Ara pa©na 4

Il-Gvern ser ikun qed iwettaq weg˙da elettorali o˙ra hekk kif b˙alissa qed ji©u preΩentati filParlament emendi fil-li©ijiet li se jne˙˙u ç-çensura minn fuq l-arti. Filwaqt li l-Gvern preçedenti fl-a˙˙ar tal-le©iΩlatura kien emenda l-li©ijiet taç-çensura minn fuq itteatru, ma kienx indirizza forom o˙ra ta’ arti, bilkonsegwenza li l-artisti baqg˙u ji©u proçessati quddiem il-Qorti b’akkuΩi kriminali. Din is-sitwazzjoni issa se ssir xi ˙a©a tal-passat. Ara pa©na 5

IL-PN JIVVOTA KONTRA L-AMBJENT

L-OppoΩizzjoni Nazzjonalista din il-©img˙a vvutat kontra emendi li kellhom liskop li jsa˙˙u l-id ambjentali ta’ pajjiΩna fl-istrate©ija tal-Gvern dwar l-ambjent u l-ippjanar. Simon Busuttil u l-PN ivvutaw kontra emendi proposti mill-NGOs u kontra emendi tal-Partit Nazzjonalista stess. Bil-kliem il-Partit Nazzjonalista qed jitkellem favur l-ambjent, iΩda meta ©ie filParlament, fi sforz biex jostakola, nesa l-ambjent u vvota kontra emendi li effet-

tivament isa˙˙u l-ambjent. Bil-vot kontra tal-PN, ifisser li kienu qed jivvutaw g˙al Pjan Strate©iku Ambjentali u l-IΩvilupp (SPED) iktar dg˙ajjef ambjentalment. Il-KullÓadd tanalizza l-vot tal-OppoΩizzjoni fil-Parlament klawsola klawsola. Ara pa©na 3

02 12|07|2015

kullhadd.com

KÓ LoKALI

GVERN TAL-PN RIED IQABBAD LILL-MEPA TIDENTIFIKA SIT GÓALL-INÇINERATUR Dan l-a˙˙ar smajna lill-PN jg˙id li bejn Kastilja u l-Awtorità Maltija g˙all-Ambjent u lIppjanar (MEPA) hemm konnessjoni diretta fejn sa˙ansitra ftit taΩ-Ωmien ilu fil-Parlament id-Deputat Nazzjonalista Marthese Portelli akkuΩat lil din l-awtorità li tilfet il-boxxla soçjali. Apparti minn hekk, f’konferenza stampa li ttellg˙et ftit taΩ-Ωmien ilu, il-kelliem Nazzjonalista g˙all-Ippjanar Ryan Callus kien ikkwotat jg˙id li ma kien hemm l-ebda dubju li l-MEPA kienet involuta direttament f’din il-kwistjoni, tant li allega li s-sit taΩ-Ûonqor intg˙aΩlet mill-istess MEPA ta˙t it-tmexxija tal-Kap EΩekuttiv Johann Buttigieg. Il-PN sa˙ansitra wasal biex jg˙id li Buttigieg kellu jirriΩenja, g˙ax ta˙tu lMEPA kient g˙amlet xog˙ol ta’ konsulent, minflok regolatur. Madankollu, dokumenti li g˙andha f’idejha l-gazzetta

KullÓadd juru li meta fille©iΩlatura li g˙addiet il-Gvern tal-PN kellu f’mo˙˙u li jibni inçineratur ie˙or, il-WasteServ ta˙t it-tmexxija tal-eks-Ministru Nazzjonalista George Pullicino, fi preΩentazzjoni di©itali kienet qalet li g˙andhom ji©u kkunsidrati wkoll siti alternattivi li setg˙et tipproponi l-MEPA nnifisha b˙ala parti minn eΩerçizzju g˙all-g˙aΩla tas-sit. B’hekk, dan jimplika li ta˙t amministrazzjoni Nazzjonalista, kien hemm ˙sieb konkret li lMEPA tkun involuta direttament fl-g˙aΩla tas-sit ta’ dan l-inçineratur u g˙alhekk jidher li anke Gvern Nazzjonalista kien lest joqg˙od fuq il-pariri u l-proposti li kienet tag˙millu lMEPA, u li din kienet prassi normali g˙all-a˙˙ar. Ikkunsidraw teknolo©iji mhux ipprovati IΩda dan mhux kollox. Il-

preΩentazzjoni tal-WasteServ li g˙andha f’idejha din ilgazzetta tg˙id ukoll li lWasteServ bdiet tikkunsidra

g˙add ta’ proposti g˙all-uΩu ta’ teknolo©iji ©odda u alternattivi, fosthom il-gasification u l-pyrolysis.

F’din l-istess preΩentazzjoni hemm miktub iswed fuq labjad li dawn il-metodi, meta mqabbla ma’ inçinerazzjoni tradizzjonali, g˙andhom sistemi ta’ livell baxx u kienu rrappurtati wkoll diversi diffikultajiet fl-operat tag˙hom. Qalb din l-informazzjoni kollha fuq l-uΩu ta’ teknolo©iji ©odda, din ilpreΩentazzjoni tg˙id çar u tond li dawn it-teknolo©iji kienu g˙adhom mhumiex ipprovati u ma kellhom lebda tip ta’ track record. G˙alhekk, jidher li Gvern Nazzjonalista kien qed jikkunsidra li jibni dan linçineratur bl-inqas teknolo©iji pprovati sa dak iΩ-Ωmien u dan kollu b’detriment g˙an-nies tan-Nofsinhar ta’ Malta, fejn di©à kien Ωvelat li l-PN kellu l-pjanti lesti biex imur g˙all-bini ta’ inçineratur ie˙or qrib ˙afna lpower station ta’ Dellimara.

JEÓTIEÌ LI L-QASMA FIL-MEDITERRAN TINTEMM ILLUM QABEL GÓADA GLEN FALZON

ispazju Ewropew li ng˙atalu le©ittimità u g˙arfien, g˙allewwel darba fl-istorja Ewropea. “Jekk tinfirex din ilperçessjoni, ikun imhedded issoft power tal-UE, il-poter li tgawdi l-UE, poter hekk imsejja˙ artab li ma jiddependix minn kemm g˙andek armi u suldati,” tenna Dr Sant.

glen@kullhadd.com u

LIAM GAUCI liam@kullhadd.com Waqt konferenza li ttellg˙et ilbiera˙ biex jitfakkru l-40 sena mill-konferenza diplomatika f’Helsinki li g˙aliha kien essenzjali x-xog˙ol li kien g˙amel l-eks-Mexxej Laburista u l-eks-Prim Ministru Dom Mintoff, il-Prim Ministru attwali Joseph Muscat sostna li wasal iΩ-Ωmien li l-qasma filMediterran tieqaf darba g˙al dejjem. Fil-fatt, il-Prim Ministru afferma li l-viΩjoni tieg˙u g˙al dan ir-re©jun hi li tinqata’ l-idea li l-problemi f’dan ir-re©jun jeΩistu biss fin-Nofsinhar tieg˙u meta fir-realtà dawn kulma jmur qeg˙din jinfirxu matTramuntana tal-Mediterran.

Appell g˙at-ti©did ‘it-tama ta’ Helsinki’

“L-akbar wild li qatt kellha Malta” Il-Prim Ministru semma li l-40 sena mill-konferenza ta’ Helsinki huma importanti iΩda fl-istess ˙in din qed isservi biex iΩΩommna a©©ornati dwar x’qed ji©ri fil-kumplament tarre©jun. “L-episodji li ©raw 40 sena ilu huma kapitli sbie˙ fiddiplomazija ta’ pajjiΩna fejn Malta kien stat li dak iΩ-Ωmien kien g˙adu kif twieled,” qal ilPrim Ministru. Kien hawnhekk li l-Prim Ministru rringrazzja lill-eksPrim Ministru Dom Mintoff li kien il-persuna wara din ilviΩjoni, li sa˙ansitra g˙adha tapplika sal-lum il-©urnata u ddeskrivieh b˙ala l-akbar wild li qatt rat Malta g˙all-˙ila li kellu biex dejjem ja˙dem fla˙jar interess ta’ pajjiΩna. Ewropa f’salib it-toroq Ma naqasx ukoll li l-Prim

Ritratt: ALAN SALIBA Ministru Muscat isemmi l-affarijiet li b˙alissa qeg˙din ise˙˙u fl-Unjoni Ewropea, tant li semma kif huwa ironiku li qed nitkellmu fuq is-sigurtà filMediterran meta fil-preΩent ilpro©ett Ewropew jinsab f’salib it-toroq u g˙alhekk g˙ad m’hemmx direzzjoni çara ta’ kif dan se jimxi ’l quddiem. Fisser ukoll kif fil-preΩent, iddefinizzjoni ta’ sigurtà ma tapplikax g˙al attivitajiet diplomatiçi biss, iΩda tfisser ukoll tibdil fil-klima kif ukoll flekonomija fejn stqarr li din tala˙˙ar hija l-qofol ta’ kollox. Fuq is-sitwazzjoni prekarja talGreçja li b˙alissa qed tiddomina l-ambitu Ewropew, il-Prim Ministru sostna li hemm ˙afna lezzjonijiet li wie˙ed irid jitg˙allem minn dawn ilkwistjonijiet, iΩda appella biex ikun hemm realizzazzjoni dwar x’g˙andu jkun ir-rwol primarju tal-kontinent Ewropew.

“Koperazzjoni ©dida u sigurtà g˙all-Ewropa li tinkludi lir-Russja” L-eks-Prim Ministru Alfred Sant illum qal li l-ispirtu ta’ Helsinki g˙andu jitqajjem mill©did, adattat g˙aç-çirkostanzi tal-lum u fi ˙dan pro©ett ta’ koperazzjoni ©dida u sigurtà g˙all-Ewropa li tinkludi b’mod s˙i˙ lir-Russja. Qal ukoll li matul iΩ-Ωmien, l-ewwel effetti ta’ Helsinki g˙enu biex tiddg˙ajjef le©emonija Sovjetika fil-Lvant tal-Ewropa li wassal g˙all-kollass tal-Unjoni Sovjetika nnifisha. L-effetti ta’ Helsinki wasslu wkoll biex jifforma lqafas li fiha l-Unjoni Ewropea Ωviluppat is-soft power tag˙ha – il-poter hekk imsejja˙ artab li tgawdi l-UE li ma jiddependix minn kemm g˙andek armi u suldati – li eventwalment sar kwaΩi-e©emoniku. Dr Sant sostna li f’faΩi bikri-

ja, dan kien strumentali filperijodu immedjat wara l-kollass tal-Unjoni Sovjetika g˙ax g˙en biex ittaffew l-effetti li setg˙u wasslu g˙al gwerra. Madankollu, is-soft power talUE warrbet konkluΩjoni o˙ra ta’ Helsinki, dik li tag˙ti spazju lil diplomatiçi Russi flEwropa. Fost affarijiet o˙ra, dan wassal g˙al konflitti ©odda kif tixhed il-kriΩi talUkrajna. Ûied jg˙id li l-proçess ta’ Helsinki erbg˙in sena ilu fforma pedament diplomatiku ©did g˙all-Ewropa kollha. Flewwel post, kien hemm iddrittijiet tal-bniedem, kwistjonijiet soçjali u kulturali fi stat sovran li qanqlu interess le©ittimu fi stati sovrani o˙ra, anke ©ustifikazzjoni g˙allinterventi esterni fl-affarijiet interni ta’ stat. Imbag˙ad, ©iet ifformata l-eΩistenza tal-interess materjali tar-Russja, li qabel kienet il-USSR, fi ˙dan l-

Intant, fl-indirizz tieg˙u, Patri Mark Montebello fisser kif erbg˙in sena ilu l-Ewropa, lUnjoni Sovjetika u l-Istati Uniti tal-Amerika kienu bdew ilproçess li jraΩΩnu l-Gwerra lBierda. Huma kienu sa fla˙˙ar iddeçidew li s-sigurtà ti©i mill-paçi u l-paçi ti©i millkoperazzjoni. Il-pjan fit-tul g˙all-paçi fl-Ewropa u fiddinja sar wie˙ed ta’ koperazzjoni bejn il-©nus, g˙ajnuna ta’ xulxin u ftehim bejniethom. “Illum, hekk kif inhuma sejrin l-affarijet fuq skala internazzjonali u interkontinentali, ˙afna osservaturi politiçi qeg˙din jilm˙u l-bidu ta’ gwerra bierda o˙ra,” qal Montebello. Il-kaΩ tal-Ukrajna hu biss wie˙ed fost l-eΩempji l-aktar evidenti, iΩda wkoll it-tkabbir, g˙al darb’o˙ra, fil-˙aΩniet talarmamenti u l-bejgh tal-armamenti ming˙ajr kontroll. IlMediterran huwa llum immilitarizzat u armat aktar minn qatt qabel. L-anniversarju tat-Trattati ta’ Helsinki li saru erbg˙in sena ilu jrid i©edded il-fiduçja fiddjalogu, it-twemmin fil-koperazzjoni, ir-rieda g˙at-tnaqqis tal-armamenti u, fuq kollox, ilkonvinzjoni li l-paçi u l-faqar, fuq livell individwali daqskemm nazzjonali, ma jg˙ixux flimkien. “Je˙tie© ter©a’ ti©©edded it-‘Tama ta’ Helsinki’, speçjalment illum,” afferma Montebello.

LOKALI KÓ

12|07|2015 03

kullhadd.com

JOÌÌEZZJONAW MINGÓAJR MA JIPPROPONU ALTERNATTIVA

Kontra l-g˙aΩla li naqilbu minn heavy fuel oil g˙al power station ta˙dem bil-gass

Kontra protezzjoni ikbar g˙all-binjiet storiçi u ta’ karattru Malti

M’GÓAMLUX IR-RIÇERKI SEW Fil-jiem li g˙addew, ilmidja tal-Partit Nazzjonalista ppruvat tuΩa l-istorja ta’ Manwel Calleja, eksattivist tal-Partit Laburista li sab ru˙u f’sitwazzjoni personali diffiçli wara li kien involut f’inçident tat-traffiku f’April li g˙adda, biex timbotta la©enda parti©©jana tag˙ha fir-rigward tal-Gvern. Madankollu, minn informazzjoni pprovduta millMinisteru g˙all-Familja u sSolidarjetà Soçjali, jo˙rog çar illi l-midja Nazzjonalista m’g˙amlitx ir-riçerka tag˙ha sew u li l-Gvern mexa b’mod tajjeb fir-rigward tal-kaΩ ta’ Calleja. Ma jikkwalifikax g˙al aktar benefiççji

Kontra l-protezzjoni ta’ skyline ta’ valur kulturali u sbu˙ija naturali, b˙alma hija l-Belt Valletta Din il-©img˙a l-OppoΩizzjoni Nazzjonalista irnexxielha ©©ebed seduta parlamentari sat-3.00 ta’ filg˙odu sabiex to©©ezzjona g˙all-emendi mressqa mill-Gvern b’rabta mal-Pjan Strate©iku g˙all-Ambjent u lIΩvilupp (SPED). Li kieku l-OppoΩizzjoni pproponiet alternattivi, dawn l-o©©ezzjonijiet kienu jkunu ©ustifikati. IΩda minn 15-il klawsola li l-PN ivvota kontriha, lanqas biss ˙are© b’alternattiva wa˙da. Dan ikompli jikkonferma kemm l-OppoΩizzjoni hija niexfa millideat, u qed tag˙mel il-bsaten fir-roti fuq baΩi purament parti©©jana. Spjegazzjonijiet redikoli Jekk wie˙ed i˙ares lejn ir-ra©unijiet li lOppoΩizzjoni tat g˙all-o©©ezzjonijiet tag˙ha, ikompli jikkonferma kemm dawn il-voti kontra saru b’mod frivolu, u mhux b’intenzjoni li jikontribwixxu b’mod serju g˙all-pjan strate©iku. Biex nie˙du eΩempju, l-ewwel klawsola li l-OppoΩizzjoni vvutat kontriha kienet tg˙id li l-Pjan Strate©iku g˙all-Ambjent u lIppjanar g˙andu jissostitwixxi l-Pjan ta’ Struttura g˙all-GΩejjer Maltin li kien ©ie approvat fil-Kamra fl-1992. Ir-ra©uni li l-PN ta g˙all-o©©ezzjoni tal-

Kontra sa˙ansitra pro©etti ta’ Ωvilupp sostenibbli b˙all-White Rocks

ewwel klawsola kienet li dan il-pjan mhuwiex denju biex jie˙u post dak li sar fl-1992 u ma ©iex ippreparat skont ilproviΩjonijiet tal-li©i. IΩda l-PN naqas milli jg˙id g˙alfejn mhuwiex denju, jew liema huma l-proviΩjonijiet li ma josservax. Fil-ma©©oranza assoluta tal-o©©ezzjonijiet, il-PN ikkowta termini li, skont hu, kienu vagi jew miftu˙a g˙all-interpretazzjoni. Madankollu, b˙al fl-ewwel kaΩ, ma ta lanqas su©©eriment wie˙ed dwar liema kliem jista’ jintuΩa minflokhom. O©©ezzjoni o˙ra, forsi wa˙da mill-iktar redikoli, saret abbaΩi ta’ dak li l-PN iddeçieda li kien Ωball grammatikali u li ma kienx jag˙mel sens. Il-PN kien qed jirreferi g˙as-sentenza filpjan li tg˙id hekk: “Facilitating the interconnector cables, Natural Gas Infrastructure and the extension of the Delimara powerstation including the supporting infrastructure.” “Natural Gas Infrastructure” kien it-terminu li ssostitwixxa “to Sicily”, peress li dan issa di©à sar. Però, l-esponenti tal-PN jidhru li ma jifhmux IngliΩ baΩiku, u sabu diffikultà biex jifhmu li s-sentenza qed tg˙id sempliçiment li l-Infrastruttura talGass Naturali trid ti©i ffaçilitata. Min˙abba din ir-ra©uni banali, l-OppoΩizzjoni vvutat

kontra l-g˙aΩla nadifa ta’ gass naturali g˙at-t˙addim tal-power station. Il-konsultazzjoni saret Intant, b’rabta mal-Pjan Strate©iku g˙allAmbejnt u l-IΩvilupp, il-PN qal li l-Gvern kien qed jirrombla minn fuq kul˙add ming˙ajr konsultazzjoni. Il-Ministru g˙all-IΩvilupp Sostenibbli, lAmbjent u t-Tibdil fil-Klima Leo Brincat ikkonferma ma’ din il-gazzetta li l˙addiema kollha tad-Direttorat Ambjentali fi ˙dan il-MEPA mhux biss ing˙ataw kopji bil-quddiem tal-abbozz ta’ li©i dwar l-ambjent, imma wkoll taw ir-reazzjoni u l-kontribut tag˙hom lill-Gvern u dan fliehom b’attenzjoni kbira li kien jixirqilhom. “Nikkonferma wkoll li kemm il-Ministeru tag˙na, flimkien mat-tim li jikkordina lproçess ta’ bidla, g˙addew ukoll kopji bilquddiem lill-unjins varji tal-˙addiema fi ˙dan id-Direttorat tal-Ambjent,” sostna lMinistru Brincat. Dawn l-kopji ng˙ataw ukoll lill-Unit Managers li g˙addewhom lill-˙addiema nfushom u ©ew lura bil- feedback u su©©erimenti tag˙hom li mbag˙ad ilGvern analizza sew u tahom l-importanza me˙tie©a.

L-istess Ministeru, fil-fatt spjega li Calleja ma jikkwalifikax g˙al aktar benefiççji soçjali milli di©à qieg˙ed jie˙u fil-preΩent min˙abba li, skont ir-rekords li g˙andu dDipartiment tas-Sigurtà Soçjali, huwa miΩΩewwe© u l-mara tieg˙u g˙andha impjieg full-time u bi d˙ul li jaqbeΩ l-iskali applikabbli illi jintitolaw persuni g˙allg˙ajnuna soçjali u g˙ajnuniet o˙ra simili. Barra minn hekk, ilMinisteru g˙all-Familja u Solidarjetà Soçjali qalilna li wkoll li s’issa Calleja m’g˙amel l-ebda kuntatt mal-Customer Care talAwtorità tad-Djar u m’g˙amel l-ebda applikazzjoni g˙al post alternattiv mal-istess Awtorità. Malli, u jekk, jag˙mel dan, din ti©i ttrattata bl-akbar reqqa u skont il-˙tie©a u l-mezzi tal-applikant, b˙alma jsir ma’ kull applikant ie˙or. “Irid ikun ippreçiΩat li ma saret ebda diskriminazzjoni fil-konfront tas-Sur Calleja u kien ikun g˙aqli g˙allmidja tal-PN illi kieku vverifikat il-fatti qabel issensazzjonalizzaw il-kaΩ, li fih ilGvern mexa ma’ dak li hu stipulat fil-li©i li ilha applikabbli minn Ωmien lamministrazzjoni preçedenti,” temm jg˙id il-kelliem g˙all-Ministeru g˙allFamilja u Solidarjetà Soçjali.

04 12|07|2015

kullhadd.com

kÓ LOkALI

S&P OTTIMISTA DWAR MALTA Il-Ministeru tal-Finanzi nnota b’sodisfazzjon il-klassifikazzjoni a˙jar li l-a©enzija internazzjonali tal-klassifikar talkreditu, Standard and Poor’s tat lil Malta meta rrevediet ilprospettiva ta’ Malta ’l fuq minn stabbli g˙al poΩittiva, filwaqt li kkonfermat il-klassifika ©enerali tag˙ha ta’ BBB+. Meta kien qed jikkummenta dwar ir-rapport, il-Ministru tal-Finanzi Edward Scicluna qal: “Id-deçiΩjoni ta’ Standard & Poor’s li ttejjeb il-prospettiva g˙al wa˙da poΩittiva tirriafferma r-riΩultati tajbin ˙afna tal-ekonomija tag˙na u tawgura tajjeb g˙as-snin li ©ejjin.” Huwa esprima wkoll is-sodisfazzjon tieg˙u g˙ar-rimarka tag˙hom fuq is-suççess talGvern fir-riforma ta’ setturi ewlenin, prinçipalment dak tal-ener©ija, u l-isforzi konkreti biex ti©i ddiversifikata l-ekonomija. Huwa nnota wkoll il-kummenti favorevoli rigward l-esponiment baxx ta’ Malta g˙all-Greçja, meta l-

a©enzija stqarret li dak li qed ji©ri fil-Greçja mhux se jkollu effett determinanti fuq il-profil tal-kreditu ta’ Malta. Tkabbir og˙la mill-medja Fl-a˙˙ar

rapport

tag˙ha,

Standard & Poor’s innutat ittkabbir ekonomiku b’sa˙˙tu li se˙˙ fl-2014 u esprimiet ilfehma tag˙ha li dan ir-ritmu se jissokta fis-snin li ©ejjin, bit-tkabbir ekonomiku ta’ Malta jkun og˙la minn dak taΩ-Ûona Ewro.

L-a©enzija tistenna li dawn ir-riΩultati poΩittivi se jkunu sostnuti minn influss qawwi ta’ investiment. Standard & Poor’s g˙arfet ukoll id-diversifikazzjoni tal-ekonomija tag˙na, b’mod partikolari filqasam tat-turiΩmu mediku.

Din l-a©enzija nnutat ukoll ilfatt li l-pagi reali f’Malta qed jiΩdiedu, u li dan se jissarraf f’kapaçità tal-akkwist og˙la g˙all-Maltin. Dawn il-fatturi, flimkien ma’ rata og˙la ta’ okkupazzjoni u parteçipazzjoni usa’ min-nisa b’riΩultat tad-diversi inizjattivi li ttie˙du biex jiffaçilitaw u j˙e©©u lin-nies jimpenjaw ru˙hom biex ja˙dmu, se jkomplu jag˙tu spinta lill-konsum privat. Anke l-esportazzjoni, meg˙juna minn riΩultati b’sa˙˙ithom fil-qasam tatturiΩmu, mistennija tikkontribwixxi b’mod poΩittiv g˙at-tkabbir ekonomiku. Standard & Poor’s ikkummentat ukoll dwar il-finanzi tal-Gvern, u kkonfermat ixxejra ta’ tnaqqis kemm taddefiçit tal-ba©it kif ukoll talproporzjon tad-dejn. Hija talfehma li l-konsolidament ba©itarju ta’ Malta se jibqa’ g˙addej fis-snin u tbassar li lproporzjon tad-dejn se jinΩel g˙al 62.8% fl-2018.

JIBDA L-ITTESTJAR FIL-PIXXINA BL-ILMA BAÓAR GLEN FALZON glen@kullhadd.com Skont infomazzjoni li g˙andha f’idejha l-gazzetta KullÓadd , nhar l-Erbg˙a li g˙adda l-kuntrattur responsabbli mixxog˙lijiet tal-bini tal-pixxina l©dida ta’ BirΩebbu©a ta bidu g˙all-ittestjar tal-istess pixxina billi mlieha bl-ilma ba˙ar u dan biex jara jekk ikunx hemm xi leakages jew ˙sarat o˙rajn ulterjuri. Ix-xog˙ol mistenni jkun lest dan is-sajf Ix-xog˙ol ta’ kostruzzjoni huwa kwaΩi komplut u b˙alissa qed isiru t-testijiet g˙al-leakages fejn qed jintuΩa ilma ba˙ar sabiex ma jkunx hawn ˙ela ta’ ilma. Madankollu, eventwalment il-pixxina se tkun mimlija b’ilma ˙elu biex jintuΩa g˙at-ta˙ri© mill-atleti kemm fid-dixxiplina tal-g˙awm u anke tal-waterpolo. Il-pixxina fiha 25 metru bi 33 metru u mibnija fuq il-livell talilma. Ta˙tha wie˙ed isib pump room li fiha se jkun hemm ilmakkinarju, il-pompi biex jit˙addem l-ilma tal-pixxina u ©iebja li tissupplixxi l-ilma ˙elu g˙all-pixxina. Jekk ma tinqala’ l-ebda problema, dan il-proçess ta’ ttestjar mistenni jdum ©img˙a u xxog˙ol tal-ewwel faΩi mistenni li jkun lest matul dan is-sajf. It-tieni faΩi tal-pro©ett Apparti minn hekk, beda wkoll ix-xoghol amministrattiv fuq ittieni faΩi tal-pro©ett li huwa lbini tal-Club House li se tinkludi ristorant, changing rooms , latrini pubbliçi u multi-purpose hall, fost l-o˙rajn. B˙alissa qed jkun evalwat it-tender tat-tieni faΩi bix-xog˙ol ikun ma˙sub li jinbeda f’Settembru u jitlesta qabel is-sajf tas-sena d-die˙la. Meta eventwalment ix-xog˙ol tal-pixxina jitlesta g˙al kolllox, il-pixxina se tkun amministrata mill-BirΩebbu©a Aquatic Sports Club.

Stennija kbira mir-residenti Hemm stennija kbira biex jitlesta dan il-pro©ett, speçjalment mir-residenti ta’ BirΩebbu©a b’bosta jirrikorru g˙all-pa©na tal-BirΩebbuga Aquatic & sports club fuq Facebook u jsegwu l-andament tax-xog˙lijiet filwaqt li j˙allu lkummenti tag˙hom. Iç-çifri juru li ta’ kuljum qed iΩuru s-sit madwar 2,000 persuna b’bosta jifir˙u lill-klabb li g˙amel il-pressjoni u lill-Gvern li sema’ l-karba tal-BirΩebbu©in u laqa’ t-talba tag˙hom tant li g˙amilha b˙ala proposta filmanifest elettorali u eventwalment lill-Ministru u s-Segretarju Parlamentari li raw li l-˙olma ta’ ˙afna tkun implimentata. Is-sit qieg˙ed ta˙t sorveljanza ta’ webcam fejn ta’ kuljum wie˙ed jista’ jid˙ol fil-pa©na u jara l-˙idma li qed issir. Tajjeb wie˙ed jiftakar kif kien t˙alla dan il-post minn amministrazzjoni preçendenti fejn il-pixxina tant kien fiha ˙mie© u ˙axix li ma setg˙etx

tintuΩa. Minbarra hekk, l-istruttura tal-club house u tal-pixxina nnifisha kienet saritilha ˙afna ˙sara mill-elementi u kienet ta’ periklu g˙al dawk li jiffrekwentaw iΩ-Ωona. Il-veduta tal-bajja ta’ BirΩebbu©a kompliet titg˙arraq b’dan is-sit u kellhom ra©un innies ta’ BirΩebbu©a li jkunu inkorlati li qatt ma sar xejn sabiex dan is-sit jitran©a, anke g˙all-benefiççju tal-isport innifsu. Tkompli r-ri©enerazzjoni tan-Nofsinhar mill-Gvern Laburista Intant, il-Ministru g˙at-Trasport u l-Infrastruttura Joe Mizzi fakkar kif dan is-sit kien fi stat ta’ telqa u abbandun tant li kien jintuΩa g˙al diversi abbuΩi. Minkejja weg˙di li saru lir-residenti ta’ BirΩebbu©a minn amministrazzjonijiet differenti Nazzjonalisti, u minkejja li l-pjanti kienu ilhom is-snin approvati mill-MEPA, dan ilpro©ett baqa’ ma mmaterjalizzax min˙abba diversi ra©uniji-

et. Dan kollu jkompli jikkonferma kemm verament il-Partit Nazzjonalista (PN) fil-Gvern ma kienx jinteressah minNofsinhar tal-pajjiΩ u uΩah biss biex jibni u jo˙loq pro©etti li jni©©su, fosthom il-power station ta’ Dellimara li qieg˙da ftit ’il bog˙od minn BirΩebbu©a stess, il-˙aΩna tat-tankijiet talgass fil-Qajjenza, fost ˙afna o˙rajn. Il-Ministru Mizzi semma pro©etti o˙rajn li qed jag˙mel il-Gvern f’BirΩebbu©a, fosthom xog˙ol fil-grawnd tal-futbol, xog˙lijiet preliminari fuq ilpromenade tal-Qajjenza, kif ukoll xog˙lijiet fi Triq il-Port Óieles. Dinjità li ttie˙det minn gvernijiet Nazzjonalisti Min-na˙a tieg˙u, is-Segretarju Parlamentari g˙ar-Riçerka, Innovazzjoni, Ûg˙aΩag˙ u Sports Chris Agius qal li lGvern tela’ bl-g˙ajta li jag˙ti lura d-dinjità lin-Nofsinhar ta’ Malta, dinjità li tte˙ditilhom fl-

a˙˙ar Ωminijiet. Huwa tkellem dwar l-importanza li nirri©eneraw linNofsinhar tal-pajjiΩ anke fejn jid˙lu façilitajiet sportivi u lpixxina f’BirΩebbu©a g˙andha tkun wa˙da minn dawn ilfaçilitajiet li biha nressqu aktar nies, speçjalment dawk li joqog˙du f’dawn l-akkwati, lejn l-isport. Fil-fatt, kompla s-Segretarju Parlamentari, it-timijiet lokali tal-waterpolo u g˙awm huma ffukati fin-na˙a ta’ fuq ta’ Malta u g˙alhekk huwa tajjeb li r˙ula b˙al BirΩebbu©a jer©g˙u jkunu parti mill-mappa ta’ dan lisport f’pajjiΩna. Is-Segretarju Parlamentari Agius sa˙aq fuq l-importanza tal-isport tal-ba˙ar g˙al gΩira b˙al tag˙na. Huwa sostna li meta tkun tg˙ix fi gΩira ma tistax ma tkunx taf tg˙um u g˙alhekk il-Gvern, permezz tal-KMS u l-Isport Promotion Unit jag˙ti importanza kbira lill-isport relatat mal-ba˙ar fissessjonijiet li jkunu organizzati. F’Summer on the Move, ilprogramm tas-sajf tal-KMS, ikunu organizzati sessjonijiet tal-g˙awm kuljum, kemm filpixxina nazzjonali Tal-Qroqq u anke f’dik tal-kumpless ta’ Óal Kirkop u dik tal-Iskola Primarja tas-Si©©iewi. Is-Segretarju Parlamentari ˙abbar ukoll li ssessjonijiet f’dawn it-tliet çentri u anke f’dak tal-Mosta u lKottonera kienu mimlijin u dan jixhed l-impenn li qed jag˙mel l-Kunsill Malti g˙all-Isport sabiex iressaq l-isport viçin aktar in-nies. Fl-a˙˙ar nett, is-Segretarju Parlamentari Agius spjega li lpolitika tal-Gvern preΩenti hija li nattiraw aktar atleti u kompetizzjonijiet ta’ livell lejn pajjiΩna sabiex l-atleti tag˙na jkollhom kompetizzjoni denja fejn huma jistg˙u jikbru flisport li jipprattikaw. Madankollu, sabiex dan il-pjan jirnexxi, pajjiΩna jrid ikollu façilitajiet ta’ livell biex hekk lisport ipprattikat ikompli dejjem jikber, jiffjorixxi u fl-a˙˙ar nil˙qu s-suççessi mixtieqa.

lokalI kÓ

12|07|2015 05

kullhadd.com

lIbertÀ tal-espressjonI bIl-fattI RITIANNE AGIUS ritianne@kullhadd.com Din il-©img˙a l-Ministru g˙allÌustizzja Owen Bonnici ˙abbar emendi fil-Kodiçi Kriminali ta’ pajjiΩna li permezz tag˙hom se titne˙˙a ç-çensura artistika. Dawn l-emendi, li jinkludu diversi proposti talFront Kontra ç-Çensura, intlaqg˙u tajjeb ˙afna mill-komunità artistika. Il-Front kien twaqqaf fl-2009 wara diversi kaΩijiet ta’ artisti li spiççaw il-Qorti, fosthom lawtur u ekseditur Mark Camilleri u d-direttur artistiku Adrian Buckle. Filwaqt li Camilleri kien akkuΩat b’rabta ma’ storja ppubblikata fil©urnal universitarju Ir-Realtà, Buckle spiçça f’kontroversja fuq il-produzzjoni teatrali Stitching. IΩ-Ωew© dokumenti legali li sarilhom tibdil jittrattaw il-vilifikazzjoni tar-reli©jon u lpornografija. F’dak li jirrigwarda r-reli©jon, se jitne˙˙ew lArtikli 163 u 164, li kienu jqisu b˙ala reat kull manifes-

Protesta kontra ç-çensura li kienet saret fl-Università

tazzjoni li b’xi mod titqies li offendiet ir-reli©jon Kattolika jew xi kulti o˙ra permessi milli©i. Dan sar fid-dawl tal-fatt li fl2014 Gvern Laburista kien di©à ˙a ˙sieb li ja©©orna li©ijiet li jipprovdu kontra li jkunu ddiskriminati, mhedda jew insultati persuni abbaΩi numru ta’ fatturi, fosthom irreli©jon.

Ba˙ar jaqsam bejn vilifikazzjoni u diskriminazzjoni

tavveli u li tiddiskrimina huma Ωew© affarijiet kompletament differenti. Ta˙t Artiklu 82A tal-kodiçi kriminali huwa reat li tinçita lmibeg˙da jew il-vjolenza fuq twemmin reli©juΩ, fost o˙rajn. Dan huwa differenti ˙afna mill-vilifikazzjoni tar-reli©jon, li essenzjalment tfisser kritika jew offiΩa. B’referenza fl-emendi li

Deskrizzjoni iktar dettaljata ta’ din il-li©i ng˙atat mill-Avukat Andrew Sciberras. Rigward ilfatt li tne˙˙ew il-li©ijiet tal-vilifikazzjoni tar-reli©jon wara li s-sena li g˙addiet kienu ©ew introdotti li©ijiet li j˙arsu lillpersuni minn diskriminazzjoni reli©juΩa, Dr Sciberass sa˙aq li

jikkonçernaw il-pornografija, Dr Sciberras enfasizza li dawn bl-ebda mod ma huma se jkunu qed jissanzjonaw dawk mag˙rufa b˙ala gentleman clubs, hekk kif il-li©i l-©dida xorta mhux se tippermetti nudità jew sess attwali u, barra minn hekk, dawn ilklabbs jaqg˙u ta˙t li©ijiet separati. Peress li l-emendi jag˙mlu distinzjoni bejn porografija u pornografija estrema, se ji©u introdotti pieni g˙al dawk li jinstabu ˙atja li pproduçew, immanifatturaw, bieg˙u jew qassmu pornografija estrema, liema pieni jvarjaw minn multa ta’ bejn 3,000 u 6,000, jew pri©unerija ta’ bejn tmintax-il xahar u tliet snin. Dr Sciberras jispjega li ddefinizzjoni ta’ x’jikkostitwixxi materjal pornografiku issa ©iet spjegata b˙ala materjal produçut unikament jew prinçipalment g˙all-iskop ta’ tqanqil sesswali. Id-definizzjoni attwali hija vaga, u titkellem dwar sfruttament jew enfasi Ωejda fuq is-sess, ir-reati vjolenti, krudeltà u wa˙x.

Il-fehma tal-artIstI “Il-partIt laburIsta Ûamm kelmtu fuq dIn Ir-rIforma” Mark Camilleri; awtur u Chairman tal-Kunsill Nazzjonali tal-Ktieb

Din hija riforma li kienet ibbaΩata fuq proposti li kien g˙amel ilFront Kontra ç-Çensura fl-2010, liema proposti dak iΩ-Ωmien ilPartit Laburista kien qabel mag˙hom u wara g˙amel anke weg˙da elettorali. Illum, kuntent ng˙id li l-PL Ωamm kelmtu fuq din ir-riforma u juri wkoll li l-Gvern lest li jkompli jimxi ’l qud-

diem fil-mixja tieg˙u lejn il-proçess çiviku tal-pajjiΩ. B’dawn ir-riformi ser inkunu iktar qrib lejn pajjiΩi Ewropej o˙ra fejn id-dritt g˙all-espressjoni tal-kelma huwa valur ferm stabbilit u çelebrat. Tajjeb wie˙ed ifakkar ukoll li dawn huma riformi li l-Gvern ta’ qabel kien irrifjuta li jmexxi ’l quddiem.

“l-aÓÓar musmar fIt-tebut taÇ-Çensura f’malta” Adrian Buckle; Direttur ta’ Produzzjonijiet Teatrali

Il-proposti tal-biera˙ huma l-a˙˙ar musmar fit-tebut taççensura f’Malta. Il-proçess inbeda minn Dr Mario de Marco, dak iΩ-Ωmien Ministru tal-Kultura, meta dan ne˙˙a l-li©i taç-çensura, u tlestiet issa billi tne˙˙ew il-li©ijiet tal-

oxxenità u tal-blasfemija. Huwa pass poΩittiv li jsa˙˙a˙ lill-artisti Maltin li jistg˙u issa jesploraw ming˙ajr biΩa’ laqtiet tal-im©ieba umana li xi w˙ud jistg˙u j˙ossuhom mhux komdi bihom.

“soÇjetÀ lI tapplIka Ç-Çensura hIja waÓda lI m’gÓandha ebda kunfIdenza fIha nnIfIsha”

Anton Sammut; awtur u artist

B˙ala awtur, ˙assieb u artist, jien dejjem kontra ç-çensura (li dan ma jfissirx libertina©©); anke wkoll g˙ax soçjetà li tapplika ç-çensura hija wa˙da li m’g˙andha ebda kunfidenza fiha nnifisha, u allura kif qatt nistg˙u ntellg˙u lil uliedna kunfi-

denti mag˙hom infushom jekk l-istess soçjetà m’g˙andhiex kunfidenza fiha stess? Ming˙ajr ma nid˙lu f’ebda djalettika Ωejda, dan huwa su©©ett pjuttost kumpless u relattiv imma, essenzjalment, dan huwa pass ferm poΩittiv.

“Il-lIbertÀ tal-espressjonI ImportantI lI tInkludI l-lIbertÀ lI toffendI jew lI tIxxokkja”

Roger Tirazona; kantant u kompoΩitur

Hija bidla importanti u poΩittiva ˙afna, mhux biss g˙al dawk li b˙ali jesprimu ru˙hom b’mod artistiku, iΩda wkoll g˙al kull min g˙andu g˙al qalbu id-demokrazija, mibnija fuq is-sisien tal-libertà u d-dinjità tal-individwu. Dan l-a˙˙ar tkaΩajna b’atroçitajiet b˙all-qtil tal-cartoonists ta’ Charlie Hebdo u tkaΩajna bis-sentenza tal-Arabja Sawdita fuq Raif Badawi, li tag˙tu 1000 daqqa ta’ frosta min˙abba akkuΩi ta’ blasfemija. Min jiskon©ra jrid ikun pur. Ma nistg˙ux nikkundannaw dawn l-atti barbari, meta a˙na stess kellna kodiçi kriminali li j˙addan dawn l-istess valuri diΩumani. Il-libertà tal-espressjoni importanti ˙afna li tinkludi l-libertà li toffendi jew li tixxokkja g˙ax kultant tista’ anke tin˙onoq

il-verità f’isem is-sentiment (li jista’ jkun sentiment reli©juΩ) b˙alma n˙onqot il-verità meta Galileo ©ie mitfuh il-˙abs g˙ax qal li d-dinja ddur max-xemx. Din il-verità offendiet is-sentiment reli©juΩ ta’ dak iΩ-Ωmien. G˙alhekk, fl-2015, g˙andna nifhmu iktar li l-libertà talespressjoni, jekk hux artistika, xjentifika jew hi x’inhi, g˙andu jkollha l-libertà li toffendi, anke dawk l-affarijiet li jistg˙u jitqiesu b˙ala sagrosanti, f’soçjetà demokratika. Huwa pass lejn it-totalitarjaniΩmu jekk b’xi mod no˙onqu dan id-dritt. Il-bidla fil-li©ijiet tal-indiçenza huma milqug˙a wkoll. Ma jistax ikun li l-Istat jibqa’ jitratta ç-çittadini tieg˙u b˙ala tfal immaturi, u jiddeçiedi jien x’nista’ nara jew ma narax, jew x’nisma’ jew ma nismax, permezz taç-çensura.

loKali KÓ

12|07|2015 07

kullhadd.com

KoperazzJoni bilaterali Dwar l-immigrazzJoni Nhar il-Ìimg˙a li g˙adda, ilKummissarju Ewropew g˙allAmbjent, is-Sajd u l-Affarijiet Marittimi Karmenu Vella g˙amel Ωjara fuq il-bastiment navali IrlandiΩ LÉ Niamh, li g˙andu ekwipa©© ta’ 60 persuna. IΩ-Ωjara saret hekk kif LÉ Niamh kien jinsab fil-baΩi navali IrlandiΩa ta’ Cork, lIrlanda, minn fejn ser jitlaq g˙al missjoni fil-Mediterran. Missjoni ta’ sorveljanza Il-Kummissarju Malti g˙amel din iΩ-Ωjara flimkien malMinistru tad-DifiΩa IrlandiΩ Simon Coveney u ministri o˙ra tal-istess pajjiΩ sabiex jawguralhom g˙all-missjoni li ser jibdew, ji©ifieri dik li jissorveljaw l-ib˙ra talMediterran u jsalvaw l-immigranti f’diffikultà. Kull immigrant li ji©i salvat tul din ilmissjoni, jittie˙ed l-Italja. Dan il-vapur ser ikun it-tieni wie˙ed tal-Forza Navali IrlandiΩa li qieg˙ed jissorvelja l-ib˙ra tal-Mediterran u ser jibda l-missjoni tieg˙u wara li vapur Irlandiz ie˙or, LÉ Eithne, spiçça l-missjoni tieg˙u fil-ba˙ar Mediterran. Tul il-missjoni tieg˙u, LÉ Eithne salva 3,400 immigrant li kollha ttie˙du l-Italja. Dan

il-bastiment b˙alissa qed isalpa lura minn Malta g˙allIrlanda. Tul din iΩ-Ωjara, ilKummissarju Vella, illi kien f’Cork biex jattendi s-SeaFest Conference, esprima l-apprezzament tieg˙u g˙ax-xog˙ol eççellenti li s-servizz navali IrlandiΩ ta fil-Mediterran. Huwa qal ukoll li r-re©jun g˙andu g˙alfejn ikun grat lejn l-Irlanda u LÉ Eithne. Vella spjega li l-Kummissjoni

Ewropea bdiet tie˙u azzjoni fir-rigward tal-fenomenu tattraffikar tan-nies u li issa qieg˙da timxi minn sitwazzjoni ta’ ©estjoni tal-kriΩi g˙al pjan strate©iku g˙allimmani©jar tal-migrazzjoni, speçjalment fil-Mediterran. Min-na˙a tieg˙u, Coveney ikkonferma li l-Irlanda se tkun qieg˙da tipprovdi bastiment ie˙or f’Settembru biex jie˙u post LÉ Niamh meta dan itemm il-missjoni tieg˙u.

Koperazzjoni bilaterali Aktar kmieni din il-©img˙a, listess Coveney mexxa delegazzjoni IrlandiΩa li g˙amlet Ωjara f’Malta u li stiednet lill-Ministru g˙all-Intern u s-Sigurtà Nazzjonali Carmelo Abela biex iΩur lill-LÉ Eithne, illi kienet filPort il-Kbir tipprepara g˙allvja©© tag˙ha lura lejn l-Irlanda. Tul iΩ-Ωjara, iΩ-Ωew© Ministri ddiskutew diversi kwistjonijiet relatati mar-relazzjoni militari

tag˙hom, kif ukoll inizjattivi ta’ koperazzjoni f’materji ta’ difiΩa bejn Malta u l-Irlanda. IlMinistru Abela ˙a l-okkaΩjoni biex jesprimi l-apprezzament tieg˙u g˙ad-donazzjoni minna˙a tal-Irlanda tal-bastiment LÉ Aoife, li nag˙ta l-isem ta’ AFM P62, u li mistenni li jasal Malta fil-©img˙at li ©ejjin. Huwa spjega wkoll li P62 se jg˙in biex ji©i indirizzat nuqqas fir-riΩorsi navali ta’ Malta hekk kif il-Gvern qieg˙ed ukoll jippjana li jixtri bastiment navali ©did fil-©ejjieni. Din il-laqg˙a kienet segwita minn o˙ra min-na˙a tad-delegazzjoni IrlandiΩa li Ωaret lillForzi Armati ta’ Malta f’Luqa Barracks fil-preΩenza talKmandant Jeffrey Curmi. IlKmandant u l-Ministri ddiskutew it-tis˙i˙ tal-koperazzjoni militari bejn iΩ-Ωew© pajjiΩi, illi tinkludi ftehimiet ta’ ta˙ri© bilaterali biex iΩ-Ωew© pajjiΩi jkomplu jibnu fuq lesperjenzi ta’ suççess li kellhom s’issa. B˙alissa, g˙axar uffiçjali talAFM qeg˙din fl-Irlanda biex jing˙ataw ta˙ri© fil-forma ta’ serje ta’ korsijiet speçjalizzati li jinkludu damage control , tifi tan-nar u n-navigazzjoni finNational Maritime College of Ireland.

Kotba biex Jifhmu l-esperJenza ta’ sptar Li jkollok bΩonn operazzjoni, li tid˙ol l-isptar g˙all-kura mhumiex affarijiet façli biex tifhimhom. Madankollu, jekk il-pazjenti jkunu tfal, id-diffikultà taf tkun anke aktar. G˙aldaqstant, infermiera li tispeçjalizza proprju filmediçina tat-tfal, ji©ifieri l-pedjatrija, iddisinjat kotba tattpin©ija g˙at-tfal li jkunu rikoverati fl-Isptar Mater Dei. Dawn il-kotba g˙andhom l-g˙an li jqarrbu lit-tfal ma’ termini tal-mediçina, termini li waqt li t-tfal ikunu rikoverati ta’ spiss se jkunu qed jisimg˙u. Kura b’laqta umana “Dak li jkun qieg˙ed ji©ri madwar it-tfal meta jkunu rikoverati l-isptar jista’ jbeΩΩag˙hom u j˙awwadhom; b’dawn il-kotba t-tfal se jkunu jafu dak li se jkunu

qeg˙din jistennew. Dan barra li jqattg˙u ftit ˙in ta’ divertiment bl-attivitatjiet li fihom il-kotba g˙at-tfal,” qal is-Segretarju Parlamentari g˙as-Sa˙˙a Chris Fearne. Il-kotba, li huma idea ta’ Claire Catanzarro, huma kollaborazzjoni flimkien mal-Uffiççju tal-Kummissarju tatTfal illi fil-fatt iffinanzja dan il-pro©ett. Waqt Ωjara li g˙amel f’Fairyland Ward, sala li g˙al ˙afna snin kien imexxi, is-Segretarju Parlamentari Chris Fearne tkellem fuq l-importanza ta’ kollaborazzjonijiet bejn entitajiet differenti g˙all-©id tal-pazjenti, f’dan il-kaΩ pazjenti çkejknin. Fearne semma wkoll l-inizjattiva li ˙adet l-NGO Dr Klown fejn ittaffi ftit mid-dwejjaq u l-imrar tat-tfal fl-isptar bi ftit da˙k, çajt u log˙ob. “It-tfal, aktar mill-pazjenti adulti, g˙andhom bΩonn laqta aktar umana u personal-

izzata. F’Fairyland, it-tfal g˙andhom ambjent akkoljenti, ambjent iddisinjat apposta g˙at-tfal, mg˙ammar b’log˙ob u attivitajiet biex it-tfal i˙ossuhom aktar f’ambjent komdu u li jistg˙u jintegraw a˙jar mieg˙u,” qal Fearne. Apparti l-kotba tat-tpin©ija g˙at-tfal ©ew ippubblikati kotba o˙ra ta’ informazzjoni g˙at-tfal li jbatu minn xi kundizzjoni partikolari b˙al All about Asthma Care and Control, Butterflung and his Asthma Triggers Funbook, Zokrina: The energy button that helps you grow up, A Child’s Guide to Clean Intermittent Catheterization for Boys , A Child’s Guide to Clean Intermittent Catheterization for Girls, u numru ta’ fuljetti li jispjegaw il-proçeduri li jkunu ser isiru fuq it-tfal. Dawn qed ikunu kollha miktubin kemm bl-IngliΩ kif wkoll bil-Malti.

08 12|07|2015

kullhadd.com

kÓ LokALI

IL-KUMMISSJONI ELETTORALI BÓALA SORVELJATUR TAL-FINANZJAMENT TAL-PARTITI

IDEA LI TMUR LURA 20 SENA pilotat mill-Ministru Owen Bonnici u bbaΩat fuq l-abbozz li fl-2012 kien ippreΩentat filParlament minn Franco Debono, dak iΩ-Ωmien deputat, illum President tal-Kummissjoni g˙al-Li©ijiet. Dawn il-fatti jixhdu kemm hu storiku dan l-abbozz. IlKummissjoni Galdes kienet ©iet imwaqqfa fil-25 ta’ April 1994 u l-membri kienu Anthony P. Galdes, Tonio Borg, Dolores Cristina, Leo Brincat, Stephen Cachia, u s-Segretarju kien Joseph Fiott. Ir-Rapport Galdes kien wasal g˙ad-deçiΩjonijiet tieg˙u wara li sema’ l-kummenti u proposti tat-tliet partiti ewlenin, kif ukoll diversi korpi kostitwiti.

G˙oxrin sena wara li fit-12 ta’ Ìunju 1995 tpo©©a fuq il-Mejda tal-Kamra tad-Deputati rRapport Galdes Dwar il-

Finanzjament tal-Partiti, jinsab g˙addej fi stadju avvanzat fittieni qari l-Abbozz ta’ Li©i Dwar il-Finanzjament tal-Partiti,

T˙alla fuq l-ixkaffa g˙al tliet le©iΩlaturi Ìara, iΩda, li wara li t˙ejja rRapport baqa’ ma sar xejn g˙al

kwaΩi ˙mistax-il sena s˙a˙. Minkejja li kien baΩi valida u studjata fuqiex seta ssawwar abbozz, Ir-Rapport Galdes t˙alla fuq l-ixkaffa u kien biss wara l-2008 illi Franco Debono, dak iΩ-Ωmien Deputat tal-Gvern, beda jag˙mel sej˙iet kostanti biex iqajjem kuxjenza dwar ilbΩonn ur©enti ta’ din il-li©i, anke peress illi l-GRECO kien qed jag˙mel pressjoni fuq pajjiΩna g˙ax konna wie˙ed mill-ftit pajjiΩi fl-Ewropa li ma kellniex li©i fuq is-su©©ett. Minkejja li minn Ωmien g˙al Ωmien is-su©©ett kien jissemma fuq fuq fil-midja, aktarx min˙abba xi kontroversja, qatt wara r-Rapport Galdes ma sar sforz serju sabiex issir le©iΩlazzjoni u kien biss fl-2012 meta Franco Debono ppreΩenta filParlament abbozz ta’ li©i estensiv dwar il-finanzjament tal-partiti li, però, filwaqt li qatt ma kien ittella’ g˙ad-diskussjoni fla˙˙ar le©iΩlatura, immedjatament wara li kien hemm bidla fl-amministrazzjoni, il-Gvern iddikjara li kien se juΩah b˙ala baΩi tal-le©iΩlazzjoni li kien bi ˙siebu jag˙mel, flimkien ma’ li©i dwar l-informatur kif ukoll it-tne˙˙ija tal-preskrizzjoni minn reati politiçi. Ir-rwol tal-Kummissjoni Elettorali Il-Ministru Bonnici, fil-fatt, nieda whitepaper li kienet tirrifletti tista’ tg˙id l-Abbozz Debono u wara proçess ta’ konsultazzjoni wiesg˙a, t˙ejja abbozz ta’ li©i li g˙adda bi qbil fit-tieni qari u issa jinsab fi stadju avvanzat ta’ kumitat. Vja©© twil, b’˙afna perjodi fejn issu©©ett kien ji©i kompletament traskurat, u li issa daqt jasal fid-destinazzjoni tieg˙u; abbozz li, filwaqt li bbaΩat fuq l-Abbozz Debono, jirrifletti u jinkludi ammont ta’ proposti mag˙mula mill-PL, mill-PN u mill-AD, kif ukoll mis-soçjetà çivili. Wa˙da mill-kwistjonijiet li ddominat id-dibattitu sa millbidu, anke issa fi stadju ta’ Kumitat, hija dik dwar jekk g˙andhiex tkun l-Kummissjoni Elettorali li tamministra u tinforza d-dispoΩizzjonijiet tal-Li©i. Il-Gvern qed jissu©©erixxi flAbbozz li tkun il-Kummissjoni Elettorali, filwaqt li l-Partit Nazzjonalista u l-Alternattiva Demokratika qed jissu©©erixxu ˙atra ta’ entità ©dida indipendenti. Il-Gvern qed jg˙id illi lKummissjoni Elettorali hija entità protetta mill-Kostituzzjoni u kienet fdata li tissorvelja lelezzjonijiet f’dawn l-a˙˙ar g˙exieren ta’ snin, u jekk wie˙ed kellu jikkonsidra jwaqqaf organu indipendenti ©did, dan jista’ jie˙u Ω-Ωmien bil-konsegwenza li jkompli jg˙addi aktar Ωmien qabel din il-li©i tid˙ol fis-se˙˙, u meta wie˙ed iqis li g˙addew g˙oxrin sena mir-Rapport Galdes, din kienet xi ˙a©a li g˙andha tkun evitata. Meta mistoqsi dwar dan, ilPresident tal-Kummissjoni g˙allLigijiet Franco Debono spjega illi l-Kummissjoni Elettorali hija stabbilita bl-Art. 60 talKostituzzjoni u tin˙atar millPresident fuq parir tal-Prim Ministru wara li jikkonsulta malKap tal-OppoΩizzjoni. Spjega li l-poteri tal-Kummissjoni huma definiti f’aktar dettall fil-Kapitlu 354, l-Att dwar l-Elezzjonijiet Ìenerali, fejn l-Art. 9 jistipula li,

fl-esekuzzjoni tad-dmirijiet tag˙hom, il-Kummissjonarji sa˙ansitra g˙andu jkollhom issetg˙at mog˙tija mil-Li©i lillQrati tal-Ma©istrati sabiex iΩommu l-ordni fis-seduti tag˙hom u jassiguraw il-qima li tist˙oqq lilhom. Il-Kummissjoni Elettorali di©à ting˙ata informazzjoni sensittiva Imbag˙ad, ta˙t l-Artiklu 14 talistess Att, il-li©i ta˙seb g˙attwaqqif ta’ Bord Mediku millKummissjoni li g˙andu setg˙a jiskwalifika elettur. JirriΩulta çar minn dan kollu illi l-poteri talKummissjoni fil-preΩent u kif kienu g˙al dawn l-a˙˙ar g˙exieren ta’ snin, jag˙tu aççess lill-Kummissjoni g˙al informazzjoni sensittiva ˙afna u allura lli©i l-©dida hija fuq l-istess frekwenza. BiΩΩejjed wie˙ed jara lArtiklu 19 tal-istess Att dwar lElezzjonijiet Ìenerali biex jie˙u idea çara kemm g˙andha poteri wiesg˙a l-Kummissjoni: “(1) IlKummissjoni g˙andha tag˙mel dawk l-investigazzjonijiet u te˙tie© ming˙and kull persuna dak it-tag˙rif li jidhrilha me˙tie© sabiex issib jekk persuna g˙andhiex il-jedd li ti©i re©istrata b˙ala elettur jew li tibqa’ hekk re©istrata jew il-post fejn g˙andha ti©i re©istrata.’’ Li©i o˙ra li tag˙ti poteri lillKummissjoni Elettorali filkuntest tal-infiq tal-kandidati flelezzjonijiet ©enerali hija lKapitolu 102 tal-Li©ijiet ta’ Malta, L-Ordinanza Elettorali Dwar il-Votazzjoni, li tirrikjedi fl-Art. 50 li l-kandidati fl-elezzjoni ©enerali fi Ωmien 31 ©urnata jissottomettu dikjarazzjonijiet dwar spejjeΩ, liema threshold ta’ spejjeΩ se jkun qed ji©i a©©ustat bil-li©i l-©dida biex jirrifletti a˙jar r-realtajiet tal-lum. Ir-Rapport Galdes, g˙oxrin sena ilu kien di©à rrimarka li dan tthreshold kien wie˙ed baxx. Li huwa wkoll interessanti, kif kompla jispjega Franco Debono hu l-fatt li huwa wkoll konsulent tal-PM dwar riforma fil©ustizzja, illi r-Rapport Galdes ukoll kien g˙amel l-istess rakkomandazzjoni fis-sezzjoni intitotlata Amministrazzjoni tasSistema, fejn fil-punt 6.2.3 ilKummissjoni ddikjarat: “Wara li wiΩnet sewwa l-alternattivi, il-Kummissjoni hi talfehma li l-a˙jar mod hu li lKummissjoni Elettorali tkun inkarigata sabiex tamministra ssistema msemmija.’’ Imbag˙ad fil-proposta 6.2.5: “G˙alekk qieg˙ed ji©i propost li jin˙atar bord fi ˙dan il-Kummissjoni Elettorali li jkollu l-obbligu li jamministra, jissorvelja u jirregola dak kollu li g˙andu x’jaqsam mal-iffinanzjar tal-partiti politiçi u kandidati g˙all-elezzjoni ©enerali.” L-idea li g˙andha tkun ilKummissjoni Elettorali li tissorvelja u tamministra li©i dwar l-Ffinanzjament tal-partiti g˙alhekk mhijiex wa˙da ©dida iΩda tmur lura mill-anqas g˙oxrin sena. Il-Kummissjoni Elettorali di©à g˙andha poteri u funzjonijiet relatati sew maddoveri ©odda li se jkollha ta˙t il-li©i l-©dida. Dan kollu wkoll fil-kuntest ta’ Konvenzjoni Kostituzzjonali li mistennija tittella’ fix-xhur li ©ejjin u li mistennija wkoll tiddiskuti riforma fil-Kummissjoni Elettorali sabiex l-istess Kummissjoni tkun a©©ornata kif xieraq g˙aΩ-Ωminijiet tal-lum.

LOKALI KÓ

12|07|2015 09

kullhadd.com

IMPRESSJONAWHOM IT-TEMPJI U L-KNEJJES TA’ MALTA

RITRATTI: ALAN SALIBA

Il-grupp Amerikan Echosmith ma tantx g˙andu bΩonn introduzzjoni. Dawn l-erba’ a˙wa, li huma mag˙rufa l-iktar g˙ad-diska Cool Kids, ˙adu sehem fil-kunçert tal-Isle of MTV li sar fuq il-Fosos din il-©img˙a. F’intervista mal- KullÓadd qabel il-kunçert, Sydney, Jamie, Noah u Graham tkellmu dwar l-esperjenza f’Malta u l-muΩika li wasslithom s’hawn.

Mistoqsijin jekk fittxewx dwar Malta u jekk kienx hemm xi ˙a©a li laqtithom, kemm filpoΩittiv u anke fin-negattiv, Sydney tg˙id li ma ltqag˙u ma xejn negattiv dwar Malta. “Il-fatt li hawn strutturi li huma eqdem mill-piramidi, hija xi ˙a©a li vera laqtitni.” Min-na˙a tieg˙u, Jamie jg˙id li nnota ˙afna knejjes. “Fil-ftit li mxejt iltqajt ma’ ˙ames knejjes vera antiki li ma kinux bog˙od minn xulxin. Hija impressjonanti li, fiç-çokon tal-gΩira, hawn madwar 300 knisja,” qal Jamie. Sydney ©ibditlu l-attenzjoni li, skont l-istatistiçi li rat, middehra madwar 98% tal-Maltin imorru l-knisja. “Forsi g˙alhekk g˙andhom bΩonn daqstant knejjes,” qaltlu bi tbissima. Vaganza estiΩa g˙all-familja Dwar il-fatt li ©ew Malta mal©enituri tag˙hom, Sydney tg˙id li t-tours tag˙hom saru donnhom vaganza estiΩa talfamilja. Bid-da˙ka tg˙id li tkun xi ˙a©a sabi˙a wkoll jekk i©ibu lin-nanna mag˙hom, li toqg˙od ta˙dem is-suf u ta˙milhom il-gallettini. IΩda çajt apparti, Noah jg˙id li fl-a˙˙ar tliet snin tant kienu impenjati li bilkemm resqu

lejn id-dar. G˙alhekk inzerta tajjeb li lgrupp tag˙hom mag˙mul mill-a˙wa, g˙ax tal-inqas ma jkunux bog˙od mill-familja u jippruvaw isibu ˙in biex jiddevertu waqt li jkunu f’postijiet differenti. Staqsejniehom jekk kellhomx xi attivitajiet ippjanati, jew jekk iΩ-Ωjara tag˙hom f’Malta kinitx se tkun qasira wisq. G˙alkemm kellhom jitilqu l-g˙ada tal-kunçert, Syndey mill-ewwel qalet li kienet ippjanat kif se tqatta’ l˙in. “Irrid nara t-tempji preistoriçi, imbag˙ad irrid nag˙mel massage Ωgur!” qalet Sydney fost id-da˙k ta’ ˙utha. “Irrid immur ukoll dawra bid-dg˙ajsa u l-jet ski, imma ma nistax nag˙milha qabel ma nlestu l-kunçert g˙ax inkella nxarrab xag˙ri u ma nafx ner©a’ nag˙milha wa˙di.” Il-kompoΩizzjoni ng˙atat il©enb min˙abba t-tours Dwar jekk hux qed ja˙dmu fuq xi pro©etti partikolari b˙alissa, inkella jekk it -tours imlewlhomx il-˙in kollu, Sydney tg˙id li, g˙alkemm qed ja˙dmu fuq album ©did li se jo˙ro© is-sena d-die˙la, ilma©©oranza tal-˙in tag˙hom

din is-sena se jkun impenjat bit-tours. F’intervista li kienet saret mag˙hom is-sena l-o˙ra, kienu staqsewhom min minnhom huwa l-iktar wie˙ed cool , b’referenza g˙al-lirika tad-diska popolari tag˙hom Cool Kids . Allura staqsejniehom l-oppost; jekk qatt xi ˙add minnhom g˙addiex millesperjenza fejn ˙assu differenti minn s˙abu u ˙uta barra mill-ilma. Sydney qalet li din hija esperjenza li kwaΩi kul˙add jg˙addi minnha, irrilevanti mill-età li jkollok jew it-tip ta’ persuna li tkun. “A˙na lkoll ˙assejna dawn is-sentimenti f’xi punt f’˙ajjitna u g˙al ra©unijiet differenti.” Dwar lesperjenza tag˙ha, Sydney irrakontat kif l-iskola ©ieli g˙ajjruha li g˙andha snienha kbar, u kienu jqabbluha malkarattru Sid mill-kartun Ice Age. “Madankollu, iktar ma tikber iktar tirrealizza kemm m’g˙andekx tikkalkula l-valur tieg˙ek innifsek fuq l-opinjoni ta’ ˙addiehor dwarek.” Tg˙id li tg˙allmet taççetta lilha nnifisha kif inhi, inkluΩ snienha. “Ûgur mhux se mmur noqg˙od nibdel snieni!” ittemm tg˙id Sydney bi tbissima.

10 12|07|2015

kullhadd.com

kÓ opINJoNI

GVERN LABURISTA…GVERN LI JAÓDEM •F’Ìunju r-rata ta’ nies qieg˙da f’Malta niΩlet g˙al livelli rekord. •Bejn Mejju 2014 u Mejju 2015 kien hemm ro˙s fil-prezz ta’ 12-il prodott mediçinali kull xahar. •Matul din is-sena kien hemm 27,803 persuna li bbenefikaw millallowance ta’ €300 lill-anzjani li g˙andhom ’il fuq minn 75 sena u li g˙adhom jg˙ixu fil-komunità. •Fil-Programm ta’ Çittadinanza b’Investiment di©à bdew ilproçess 700 persuna. •Fl-Isptar Mater Dei qed isir investiment f’apparat ©did biex u˙ud mill-pazjenti tal-kardjolo©ija jevitaw li jmorru barra minn Malta g˙all-kura.

Emanuel Cuschieri

•Biex tittaffa l-kon©estjoni tat-traffiku fil-pajjiΩ qed ji©u kkunsidrati sistemi ta’ tunnel network, monorail u underground. •Se jkun hemm Ωieda fil-pensjonijiet li minnha se jgawdi kul˙add. •Bl-iskema tal-Garanzija g˙aΩ-Ûg˙aΩag˙ aktar minn 300 Ωag˙Ωug˙ u Ωag˙Ωug˙a sabu xog˙ol. •Fil-©img˙at li ©ejjin se jibda x-xog˙ol fuq il- junction talKappara. •Binja mitluqa fir-residenza San Vinçenz De Paule ©iet trasformata f’çentru ta’ ta˙ri© fil-kura tal-anzjani.

• L-ekokontribuzzjoni fuq apparat elettriku u elettroniku se titne˙˙a fl-1 ta’ Settemebru li ©ej. • Minn rapport uffiçjali tal-Awditur Ìenerali jirriΩulta li Malta llum g˙andha t-tielet l-or˙os tariffi tad-dawl u l-ilma fl-Ewropa. • Fit-12-il xahar li g˙addew, kull jumejn, g˙axar persuni sabu xxog˙ol, filwaqt li fl-a˙˙ar ˙ames snin ta’ Gvern tal-PN, kull jumejn, persuna ©dida kienet tispiçça tirre©istra. • Se ji©u introdotti miΩuri ©odda relatati ma’ aktar ˙olqien ta’ xog˙ol; mistennija jit˙abbru fil-ba©it li jmiss. • L-iskema tal-first time buyers se tkun qed ti©©edded g˙al sitt xhur o˙ra.

•It-talba g˙all-˙arsien tat-tfal b’xejn issa rduppjat. 3,457 tifel u tifla bbenefikaw minn dan is-servizz fl-ewwel xhur ta’ din is-sena u nfet˙u xejn inqas minn g˙axar çentri ©odda biex jakkomodaw din iΩ-Ωieda fid-domanda. •Se jkunu qed jiΩdiedu ç-çentri g˙all-˙arsien tat-tfal b’xejn. •Minn nofs il-©img˙a li g˙addiet, klinika speçjalizzata li tiffoka fuq il-mard kroniku bdiet topera miç-Çentru tas-Sa˙˙a ta’ Birkirkara. •Fl-a˙˙ar sena u nofs 267 persuna bbenefikaw mill-g˙ajnuna talGvern Laburista li j˙allas it-tieni biljett tal-ajru g˙al min jakkumpanja pazjenti ta˙t it-18-il sena g˙all-kura barra minn Malta. •Il-qg˙ad fost dawk li g˙andhom aktar minn 45 sena niΩel g˙al 17%.

opinjoni kÓ

12|07|2015 11

kullhadd.com

Ma nirbaÓx jien, Ma tirbaÓx int qallu slipper ma jistax ikun iswed, f’din id-dinja tant ikkulurita. Imma m’hemmx x’tag˙mel hux. Trid ti©bed nifs qawwi u tissaporti din l-OppoΩizzjoni li, kulma jmur, aktar qed taqa’ flaktar livelli baxxi. Nista’ nifhem però, li l-isem ta’ Richard jinΩel g˙asel u jdoqq ˙lejju f’widnejhom fil-kurituri tal-fora Ewropej.

Gvern li ja˙dem

Catherine Fenech Membru fl-EΩekuttiv Nazzjonali tal-Partit Laburista

Dan il-Gvern ma jiqafx ja˙dem u jo˙loq inizjattivi u opportunitajiet ©odda g˙al pajjiΩna u lpoplu tieg˙u li jissarfu f’aktar ©id ekonomiku u f’aktar impjiegi. B’inizjattivi b˙all-˙arsien tattfal b’xejn g˙en fil-konkrett li pajjiΩna jirre©istra Ωieda sostanzjali fin-nisa li ja˙dmu. Minn Marzu 2013 sa Diçembru 2014 in-nisa li ja˙dmu full-time Ωdiedu b’5,375, li tfisser Ωieda ta’ kwaΩi 10%, filwaqt li n-nisa li ja˙dmu part-time Ωdiedu b’aktar minn 9%, ukoll fl-istess perjodu ta’ Ωmien. Ikompli ji©i kkonfermat issuççess ta’ pajjiΩna fis-settur turistiku. Wara li din il-©img˙a l-Uffiççju Nazzjonali talIstatistika ppubblika ç-çifri tassew poΩittivi tan-numru talwasliet tat-turisti f’Malta g˙axxahar ta’ Mejju, din il-©img˙a wkoll il-UNWTO ˙ar©et ir-riΩultati mit-Tourism Barometer tag˙ha g˙all-ewwel erba’ xhur ta’ din is-sena. PajjiΩna rre©istra Ωieda perçentwali sostanzjalment og˙la fl-ammont ta’ turisti li Ωaru Malta bejn Jannar u April 2015 meta mqabbel malistess xhur tas-sena l-o˙ra, minn dak li ©ie rre©istrat b’mod medju bejn il-pajjiΩi fl-Unjoni Ewropea. Malta tikkompeti ferm tajjeb fis-suq turistiku malpajjiΩi Ewropej, anke mal-©irien tag˙na fil-Mediterran u finNofsinhar tal-Ewropa. U dan issuççess ©ie mil˙uq fl-ewwel erba’ xhur tas-sena, meta normalment huma meqjusa b˙ala xhur kwieti g˙at-turiΩmu. G˙aldaqstant, dan jawgura tajjeb ˙afna g˙all-kumplament tas-sena, speçjalment g˙allista©un sajfi li huwa l-qofol tatturiΩmu globali. Gvern Laburista ˙aseb g˙al futur sabi˙ g˙aΩ-Ωg˙aΩag˙ tag˙na b’inizjattivi u miΩuri b˙al: Ggaranzija g˙aΩ-Ωg˙aΩag˙ li ma t˙allix liΩ-Ωg˙aΩag˙ tag˙na li ma jkomplux l-iskola wara s-sekondarja jintilfu billi toffrilhom ta˙ri©, tag˙lim jew xog˙ol; dan il-Gvern huwa kommess li jΩid l-istipendju talistudenti sena wara sena; nieda l-iskema tat-tne˙˙ija tat-taxxa tal-boll g˙all-first time buyers ta’ proprjetà residenzjali, skema li koppji Ωg˙aΩag˙ setg˙u jiffrankaw mal-€5,000. Ser˙an tal-mo˙˙ mhux biss fuq uliedna u l-futur edukattiv u ekonomiku tag˙hom, imma wkoll fuq l-anzjani tag˙na u , wara kollox, il-futur tag˙na. Irriforma tal-pensjonijiet proposta minn dan il-Gvern hija tassew wa˙da bbaΩata fuq il-kuxjenza soçjali u tinçentiva lill-ommijiet, u lil persuni li komplew jistudjaw, fost l-o˙rajn. Fuq kollox g˙andha l-intenzjoni li terfa’ ’l fuq lill-pensjonanti b’pensjoni baxxa u persuni anzjani fuq lassistenza soçjali, partikolarment lin-nisa romol. Il-˙sieb ewlieni wara din ir-riforma li persuni anzjani li d-d˙ul tag˙hom mhux biΩΩejjed sabiex jg˙ixu b’dinjità xierqa, jing˙ataw l-g˙ajnuna finanzjarja sabiex jintrefg˙u mil-linja talpovertà u jg˙ixu ˙ajja diçenti u aktar komda kif xieraq. Fix-xena globali ekonomika xejn inkora©©anti li g˙andna madwarna, pajjiΩi o˙ra jitkellmu fuq Ωieda fit-taxxi u Ωieda fil-miΩuri fiskali, fosthom tnaqqir fis-servizzi soçjali u lpensjonijiet. Madankollu, pajjiΩ-

Negattivi u distruttivi

na rnexxielu jo˙ro© mid-Deficit Programme Procedure ming˙ajr ma g˙amel miΩuri ta’ awsterità, qed inaqqas d-defiçit, ikabbar lekonomija, iΩid ix-xog˙ol, inaqqas il-qg˙ad u issa qed jitkellem fuq Ωieda fil-pensjonijiet. Gvern li ja˙dem tassew.

Caio Richard Il-portal tal-PN huwa rinomat g˙all-a˙barijiet nofshom mo˙mija, imbasta jçappsuhom fil-midja sabiex jag˙mlu ˙sara intenzjonata, u mbag˙ad jag˙mel Alla hux. Drajna issa. Il-˙elwa hi li jo˙or©u b’xi ‘a˙bar’ sensazzjonali ala grande biex ming˙alihom jimbarazzaw lil min ikun fil-mira tag˙hom, imbag˙ad jirriΩulta li dak li allegaw u ˙abbru kienet ˙rafa u inkorretta, u ara ma ta˙sibx li jkollhom id-diçenza li jiskuΩaw ru˙hom. Sempliçiment ine˙˙u l-˙olqa minn fuq is-sit elettroniku u dnubhom ma˙fur. L-a˙˙ar kaΩ minn dawn la˙barijiet farfeski kien li g˙a©©lu ji©ru jippappagallaw portal Taljana li qal li l-Prim Minstru Malti nesa isem il-Prim Ministru Taljan u g˙ajjatlu

“Richard”. Mill-vidjow li xxerjaw ukoll kienet evidenti li lPrim Ministru Muscat ma semma l-ebda Richard, imma staqsa lil Renzi bit-Taljan x’inhuwa jg˙id lil midja? Il-portal Taljan induna bl-iΩball u dlonk ˙are© stqarrija biex jiskuΩa ru˙u u talab lill-midja li kkwotaw din l-‘a˙bar’ biex jikkore©u lilhom infushom. Imma dan il-portal Taljan kien qed jitlob wisq mill-portal talPN. Ma tarax tiskuΩa ru˙ha. Limportanti li ppruvat timbarazza lill-Prim Ministru Malti. Tassew ©urnaliΩmu tal-˙abba gozz li ma jag˙mel l-ebda ©ie˙ lill-©urnaliΩmu lokali. Il-˙elwa hi li esponenti u deputati Nazzjonalisti waqg˙u fl-istess nassa u kien hemm min g˙amel kummenti dispre©©jattivi fuq il-pa©na tag˙hom talmidja soçjali dwar dan il-kaΩ sabiex jimbarazza lill-Prim Ministru. Il-buΩΩieqa nfaqg˙et f’wiççhom. Gaffe o˙ra fil-lista li ma tispiçça qatt, b˙al dik ilgaffe fejn ippruvaw iwaqqg˙u lil Dr Muscat g˙ar-redikolu meta qalu li jmur il-gym jittrenja biΩ-Ωarbun u mhux bis-slipper. Tiftakruha din? B˙al dak li

OppoΩizzjoni distruttiva u negattiva ma toffri xejn ˙lief tmaqdir u interruzzjonijiet. Wara li tul ˙ajjithom kollha xebg˙u jmaqdru u jarmu lillpoplu ÇiniΩ, issa fl-a˙˙ar il-PN ˙abbru li l-Kap talOppoΩizzjoni se jmexxi delegazzjoni fiç-Çina. Fta˙ru li meta kienu fil-Gvern iffirmaw 13-il ftehim maç-Çina. Ma qalilniex dawn il-ftehim fiex issarrfu. Kemm dawn il-ftehim ©abu investiment, kemm ˙olqu ©id u xog˙ol. Issa naraw bilmawra fiç-Çina a la Marco Polo kemm se j©ib investiment u ©id lejn pajjiΩna. Óeqq, issa ©aladarba l-PN qed ibassru li se jog˙la l-g˙a©in, ta’ min jissu©©erixxi lid-delegazzjoni Nazzjonalista tinnegozja prezz ir˙is g˙ar-ross u l-quinoa. L-OppoΩizzjoni donnha ˙alfet li xog˙olha ewlieni jkun li tinterrompi, twaqqaf u tfixkel kemm tifla˙ il-˙idma tal-Gvern barra u ©ewwa l-Parlament. Nassistu g˙al diversi interruzzjonijiet u teatrin fil-Parlament. Din il-©img˙a assistejna g˙al eΩempju sublimi minn dan meta l-OppoΩizzjoni sej˙u 15-il division li tfisser waqfa ta’ 20 minuta g˙al 15-il darba biex jittie˙ed vot fuq diversi klawsoli tal-li©i l-©dida dwar l-ambjent, mag˙rufa b˙ala SPED. Ma jistg˙ux jidraw fl-OppoΩizzjoni; ma jistg˙ux iniΩΩluha li m’g˙adhomx jiggvernaw huma. U g˙ax ma jistg˙ux iniΩΩluha li ma jistg˙ux jirb˙u, allura jmorru g˙all-ori©ini tag˙hom u jeΩerçitaw il-qawl Nazzjonalista li jg˙id: “Jekk ma nistax nirba˙, allura n˙assar.”

12 12|07|2015

kullhadd.com

KÓ OPinJOni

il-GreÇJa U Û–ÛOna eWrO

KriÛi bla PreÇedent

Glenn Micallef Uffiçjal Internazzjonali FÛL

Din il-©img˙a l-a˙barijiet kienu kollha ddominati mill-kriΩi filGreçja, il-biΩa’ tal-impatt f’kaΩ tal-falliment tag˙ha u l-konsegwenzi tar-referendum fuq iΩÛona Ewro. Dan barra t-theddida li, jekk ma jintla˙aqx ftehim mal-pajjiΩi l-o˙ra membri fiΩ-Ûona Ewro, jista’ jkun hemm l-hekk imsejja˙ ‘Grexit’, fejn il-Greçja t˙alli l-ewro biex tkun tista’ tuΩa munita nazzjonali u b’hekk tag˙mel uΩu minn g˙odod monetarji b˙all-iΩvalutar tal-munita u r-rati talimg˙axx. Din hi xejn g˙ajr kriΩi bla preçedent g˙all-Unjoni Ewropea. Wara li b’mar©ni ta’ distakk kbir il-Griegi vvutaw li ma jridux l-a˙˙ar pakkett ta’ g˙ajnuna (bil-kundizzjonijiet imposti fuqhom), kompliet tikber il-biΩa’ li jikber id-diΩastru ekonomiku. Madankollu, teΩisti inçertezza kbira dwar x’ser ji©ri minn issa ’l quddiem. L-a˙˙ar Ωviluppi juru li l-Prim Ministru Tsipras ˙a l-mandat u lmessa©© mg˙oddi mill-elettorat kontra l-awsterità u b’aktar kunfidenza ser ikompli jinnegozja sabiex jikseb pakkett a˙jar u potenzjalment jin˙afru xi djun. G˙alina b˙ala nazzjon, is-sitwazzjoni hi wkoll wa˙da interessanti min˙abba li, wara lÌermanja, Malta hi l-aktar pajjiΩ espost g˙ad-dejn Grieg. X’ser ji©ri minn issa ’l quddiem? X’ser tkun ir-reazzjoni tal-Istati

Membri tal-UE u l-Fond Monetarju Internazzjonali g˙ad mhux mag˙ruf, iΩda tajjeb li wie˙ed ifakkar li dawn di©à salvaw lill-Greçja darbtejn o˙ra mill-2010 sal-lum b’self li jammonta g˙al €240 biljun. Qabel ir-referendum, lg˙ajdut kien li, jekk il-Griegi jivvutaw le, dan awtomatikament ser ifisser li l-Greçja t˙alli l-ewro u ma jkunx hemm aktar lok ta’ diskussjonijiet. Dan g˙ax ilvot ‘le’ kien interpretat b˙ala wie˙ed fejn il-Greçja turi li ma tridx tie˙u l-passi me˙tie©a sabiex tirregola lfinanzi tag˙ha u tkabbar lekonomija tag˙ha. Fuq in-na˙a l-o˙ra, il-kredituri qed isostnu li jekk ser ikun hemm aktar self lillGreçja, dan kien ser ikollu ji©i kkumplimentat minn aktar awsterità – u ma ttihomx tort meta tara li ˙afna mill-pajjiΩi li qed isellfu l-flus lill-Griegi qed ikollhom jiffaççjaw realtajiet fejn, pereΩempju, g˙andhom pensjonijiet inqas milli g˙andom il-Griegi. Ji©ri x’ji©ri, hemm bΩonn li ssir xi ˙a©a malajr qabel ma tikkollassa g˙al kollox lekonomija Griega. Il-banek qed jag˙lqu u n-nies ma jistg˙ux ji©bru aktar minn 60 ewro kuljum. Fil-verità, min˙abba n-nuqqas ta’ noti tal-€20, dan qed ifisser li mhux qed ikunu jistg˙u ji©bdu aktar minn €50 mill-

ATMs. Jekk il-Bank Çentrali Ewropew ma jislifx flus lillGreçja, il-banek mhux ser ikunu jistg˙u jift˙u t-Tlieta hekk kif skedat. Xi servizzi essenzjali qed i˙ossu lpressjoni wkoll, b’a©enziji tala˙barijiet jirrapurtaw li sptarijiet f’Ateni qed ibatu minn nuqqas ta’ mediçini u nuqqas ta’ ikel.

jkun milqug˙ miΩ-Ûona Ewro. Tsipras ˙aseb li kellu biex jinnegozja, imma fil-verità kien Ωbaljat. Tajjeb ukoll li wie˙ed jinnota li l-iΩbalji politiçi Griegi kienu kkumplimentati millmiΩuri ta’ awsterità ˙orox imposti mill-kredituri li riedu sa mill-bidu tal-kriΩi li jnaqqsu d-defiçit wisq malajr.

Is-sitwazzjoni ‘Tsipras’

Profezija?

Sfortunatament nemmen li lGreçja da˙let f’konflitt maΩÛona Ewro bl-attitudni tag˙ha u li jekk titlaq miΩ-Ûona Ewro xorta mhux ser tkun solviet il-problema tag˙ha u t-tensjonijiet li dejjem jeΩistu firrelazzjoni bejn id-debituri u lkredituri f’sitwazzjonijiet simili. Nemmen ukoll li r-referendum ma g˙en xejn lis-sitwazzjoni g˙ax – apparti l-fatt li l-mistoqsija wie˙ed kellu bΩonn tal-inqas degree flekonomija biex ikun jista’ jwe©ibha! – ma sewa g˙al xejn ˙lief biex sa˙˙a˙ ilpoΩizzjoni ta’ Tsipras. Madankollu, fil-verità l-Greçja bla flus u l-Gvern dalwaqt jibda j˙allas id-djun bl-hekk imsej˙a IOUs (noti li jwieg˙du ˙las). Fl-opinjoni tieg˙i s-sitwazzjoni kollha hi konsegwenza ta’ serje ta’ Ωbalji politiçi li qed i˙allas g˙alihom il-poplu Grieg u g˙ad irid i˙allas min˙abba lGvern ta’ Tsipras li reba˙ ilpoter bl-g˙ajta li jista’ jtemm id-diffikultajiet tal-Greçja u li

Ma nistax nag˙laq dan l-artiklu ming˙ajr osservazzjoni personali fuq is-su©©ett. G˙alkemm il-PN ipprova jirredikolah g˙all-fehmiet tieg˙u, ˙add ma jista’ jg˙id li l-eks-Mexxej tal-Partit Laburista Alfred Sant mhuwiex bniedem li kapaçi jaqra sitwazzjonijiet ekonomiçi. Qed nirreferi g˙all-artiklu intervista li kien ippubblikat fil- MaltaToday datat 20 ta’ Marzu 2012, meta kien Membru Parlamentari. Dakinhar Dr Sant ikkontradixxa l-politika Ewropea ta’ awsterità u qal li din ma kinitx ser t˙alli l-Greçja t˙allas lura d-djun tag˙ha. Dakinhar ukoll, Dr Sant qal li l-Greçja kien ser ikollha bΩonn bailout ie˙or u li mhux talli Malta ma kinitx ser tag˙mel profitti minn fuq isself lill-Greçja kif qalilna GonziPN, iΩda talli ma kinitx ser tie˙u çenteΩmu. G˙al darb’o˙ra kien fuq in-na˙a ttajba tal-istorja.

iXrOb ÓaFna ilMa

Patri Mario Attard

Darba minnhom kont miexi filkuritur tal-isptar u ©ie jil˙aqni tabib. Ta’ Ωew©t i˙bieb li a˙na bdejna ta˙dita flimkien. F’mument minnhom dort lejh u g˙edtlu: “Dott! Kien hawn familja tg˙idx kemm fa˙˙ritek mieg˙i! Apprezzaw ˙afna lmod sabi˙ li int ˙adt ˙siebhom.” Fuq wiçç it-tabib dehret tbissima ta’ rikonoxxenza. “Dak dover tag˙na,” qalli. “Int sa˙˙tek kif inhi?” “Issa a˙jar Dott!” issuktajt jien. “Sentejn u nofs ilu g˙al naqra ma mortx g˙and il-Mulej bla ˙sieb!” “Tassew?” we©ibni ma˙sud. “Mela xi ©ralek?” “G˙andi myeloproliferative disorder ,” komplejt jien. “F’daqqa wa˙da telg˙uli Ωew© blood clots g˙al qalbi u mnalla mort l-isptar minnufih g˙ax kieku llum ta˙t it-trab! Kellhom jag˙mluli Ωew© molol.” “X’mediçina tawk?” re©a’ staqsieni b’interess ©enwin ta’ tabib ©entlom. Wara li g˙edtlu qalli b’insistenza ta’ wie˙ed li tassew iridli l-©id: “Ixrob ˙afna ilma!” Kelmet it-tabib da˙let ©ewwa fija. Óassejtha tissfronda ç-çinta li hemm madwar qalbi u tinfidhieli. “Ixrob ˙afna ilma!” Patri, kun onest, int tassew qieg˙ed tixrob ˙afna ilma? Il-˙mura li g˙andi fuq wiççi b˙alissa qieg˙da tikxifni. Le! M’iniex nixrob biΩΩejjed. Mela l-Mulej, permezz ta’ dan it-tabib umli u ta’ ˙ila, qieg˙ed itawwali jiemi fuq l-art. Qieg˙ed jag˙tini parir siewi, li jaf jiswieli aktar ˙ajja jew mewta zopptu. Kollox jiddependi jekk nimliex flixkun

tal-ilma u nikkorda tazza mieg˙u ˙alli, minn ˙in g˙allie˙or, inferra’ u nixrob. L-ilma! X’qawwa g˙andu! I˙oll iddemm li jkun mejjet biex jg˙aqad. B˙alma hu demmi! Jiena u n˙ammem fuq dawn il-kelmtejn dehbija ˙er©in minn tabib misjur bl-esperjenza filmediçina u, fuq kollox, immexxi mill-im˙abba kbira li g˙andu lejn il-morda, wasalt g˙all-konkluΩjoni li l-ilma g˙andi bΩonnu mhux biss g˙al ©ismi! Anzi, l-ewwel u qabel kollox, nin˙tie©u daqs il-˙obΩ g˙al ru˙i! Mhux l-ewwel darba li nsibha ©©ammjatha. Ipparalizzata! Biex? Meta tinqata’ mid-dielja li hi Ìesù! U mela jiena, il-Patri, mhux bilfors ni©©ammja jekk ma nitlobx? Mhux bilfors nitlef id-

direzzjoni? Kif ninduna? Meta nibda’ nag˙mel dak li g˙andi nag˙mel bit-tqanΩi˙! Nag˙mlu g˙ax ta’ bilfors! Nid˙ol fir-rutina! Insir skjav tad-drawwiet! F’kelma wa˙da, nibda lproçess tal-mewt. Meta nsib ru˙i f’din il-qag˙da tal-biΩa’ aqta’ x’nag˙mel? Naqbad is-CD Abba Pater ta’ San Ìwann Pawlu II u nibda’ nismag˙ha. U ˙a ng˙idilkom, l-ilma jibda’ die˙el minn ©o widnejja, rasi, ˙alqi u kullimkien! Imma fuq liema ilma ˙ej qieg˙ed nit˙addet? Fuq lIspirtu s-Santu! Meta nisma’ dik is-CD l-istess Spirtu s-Santu li ˙akem il-˙ajja ta’ San Ìwann Pawlu II jibda ja˙kem lili wkoll! Kemm kien jitlob bilqalb il-Papa Pollakk hux! Kemm kien jenfasizza kull

kelma li kien jitlob! Anzi, kemm kien jifhem kull kelma li kien ilissen! Qisha hi biss teΩisti! Qisha l-fidi tieg˙u kienet mi©bura fiha biss! Kemm no˙ro© a˙jar kull darba li nismag˙ha dik is-CD! Ner©a’ nimtela b’kura©© ta’ sur! G˙ax filli nkun mejjet g˙al qatra u b’dik is-CD insir jiena stess xmara ta’ ilma li ssaqqi lillo˙rajn! Mela, meta b˙ali tkun qieg˙ed tmut bil-g˙atx g˙ax tibda taqta’ qalbek milli tkompli tag˙mel il-©id, tikkonfondi xejn. Oqg˙od bilqieg˙da u, minn qalbek, dur lejn l-Ispirtu s-Santu u itolbu bi m˙abba kbira kliem is-Salm 63: Spirtu s-Santu! Alla, Alla tieg˙i int! Lilek ˙erqan infittex! Ru˙i bil-g˙atx g˙alik, g˙alik imxennaq jiena, b˙al art niexfa, ma˙ruqa, bla ilma. G˙alhekk qieg˙ed nit˙addet mieg˙ek Mulej biex nitg˙axxaq bis-setg˙a u l-glorja tieg˙ek. G˙ax it-tjieba tieg˙ek a˙jar mill-˙ajja, xufftejja jxandru t-tif˙ir tieg˙ek. G˙alhekk inbierkek tul ˙ajti kollha; ng˙olli idejja u nsejja˙ ismek. Mieg˙ek ting˙aqad ru˙i, int tweΩinni bil-leminija tieg˙ek! Ammen. Wara li minn qalbek tg˙idlu dan il-kliem oqg˙od ftit fisskiet. Imbag˙ad qum u ssokta kkumbatti. Ir-riΩultat jibda jidher! Mela kura©©! Meta t˙ossok tmut bil-g˙atx tal-qtig˙ il-qalb, aqtg˙u billi ssejja˙ lill-Ispirtu sSantu! Ixrob minnu g˙ax hu jaqtag˙lek l-g˙atx li hemm fik!

EDITORJAL kÓ

12|07|2015 13

kullhadd.com

www.kullhadd.com INDIRIZZ POSTALI ÌuRNALISTI REkLAmI ImPAÌNAR u DISINN

Çentru Nazzjonali Laburista, Triq Mile End, il-Óamrun, ÓMR 1717 Ritianne Agius ritianne@kullhadd.com, Liam Gauci liam@kullhadd.com, u Glen Falzon glen@kullhadd.com 2090 1410/13 Alan Saliba sales@kullhadd.com 2090 1520 Leanne Grech editorial@kullhadd.com 2090 1411

EDITORJAL ERÌAJNA! Ir-riΩultat inbidel, iΩda t-tattika baqg˙et l-istess. Dan li ©ie f’mo˙˙na din il-©img˙a, meta smajna l-intervent talAvukat Mario de Marco filParlament. Iddikkjara li jekk ilGvern ser ikompli jiddiskuti lli©i dwar riforma fil-MEPA, issa mag˙rufa b˙ala ‘d-demerger’, lOpoΩizzjoni mhux ser tipparteçipa fid-diskussjonijiet. Fi ftit kliem, g˙at-tieni darba flistorja tal-Parlament Malti, ser ikun hemm bojkott parlamentari. G˙at-tieni darba ser ikun qieg˙ed isir mill-Partit Nazzjonalista. Il-Gvern qieg˙ed jipproponi li jkun hemm Ωew© awtoritajiet: wa˙da dwar l-ippjanar u l-o˙ra dwar l-ambjent. Din ir-riforma kienet weg˙da elettoali tal-Partit Laburista u, b˙al kull weg˙da li g˙amel, dan il-Gvern huwa determinat li jwettaqha. Dan jikkontrasta sewwa mal-biΩbilju ta’ weg˙diet li kien g˙amel ilPartit Nazzjonaista f’Ωew© manifesti elettorali u lanqas wettaq in-nofs ta’ dak li wieg˙ed. Dan il-Gvern jemmen li l-ippjanar u l-ambjent ma jmorrux flimkien g˙ax qisek qieg˙ed tipprova t˙allat iΩ-Ωejt mal-ilma. Fil-fatt, rajna diversi sitwazzjonijiet fejn l-iΩvilupp reba˙ konsiderazzjonijiet ambjentali. Biex ming˙alih nemmnu li nidem, anke Simon Busuttil jammetti li meta kien Viçi Kap hu saru diversi Ωbalji. Ûbalji li qatt ma semma x’kienu. IΩda jaqbel li

li©i g˙andha tibidel biex kemm jista’ jkun ma jsirux aktar Ωbalji. Il-˙sieb wara din il-bidla hu li l-interessi ambjentali jing˙ataw il-prijorità li jist˙oqqilhom u lattenzjoni tkun iffukata fuq laspett ambjentali. Nifhmu li jkun hawn min ma jaqbilx ma’ din il-proposta g˙ax ikollu ssuspetti ©ustifikati tieg˙u. Nifhmu li l-g˙aqdiet kollha li g˙andhom g˙al qalbhom lambjent g˙andhom jinstemg˙u f’sens reali u mhux biss formali. Alla˙ares ma kienx hekk. G˙alhekk il-Gvern g˙amel sewwa li estenda Ω-Ωmien g˙allkonsultazzjoni sa xahar ie˙or. Fil-fehema tag˙na, dan id-dritt messu ng˙ata mill-ewwel ming˙ajr il-˙tie©a li joqog˙du jsiru ˙afna pantomimi u xene©©jati. Li ma nistg˙ux nifhmu hu kif il-Partit Nazzjonalista issa qieg˙ed jilg˙abha tal-pampalun tal-konsultazzjoni. B˙alma lesti ng˙idu li l-Gvern g˙andu u messu ta dan id-dritt ming˙ajr ˙tie©a li jintalab, irridu ng˙idu wkoll li l-istess nies fil-PN li llum qeg˙din i˙ambqu fuq ilkonsultazzjoni, meta kienu filGvern irromblaw fuq l-opinjoni pubblika. KaΩ klassiku kien iddisinn ta’ Bieb il-Belt. Dan sar ming˙ajr konsultazzjoni effettiva u dak il-Gvern kien g˙amilha çara li, ja˙seb x’ja˙seb il-pubbliku dwar dak il-Bieb, parlament ©did u teatru bla saqaf, kien ser isir kollox kif fil-fatt sar.

L-akbar konsultazzjoni malpubbliku kienet il-kaΩ tal-li©i dwar il-kontijiet tad-dawl u lilma. Dakinhar mhux biss ma saret ebda konsultazzjoni, talli kien evidentement çar li l-opinjoni pubblika esprimit l-inkwiet tag˙ha dwar kif kienu ser jog˙lew il-kontijiet b’mod astronomiku. Tajjeb jew ˙aΩin. kienet saret wa˙da mill-akbar manifestazzjonijiet kontra l-kontijiet. Manifestazzjoni ˙afna akbar minn dik il-©abra ta’ nies organizzata mill-PN fiΩ-Ûonqor. B’dankollu, kontra s-sentiment poplari, il-Prim Ministru ta’ dakinhar jibqa’ mag˙ruf g˙ad-dikjarazzjoni : “Jiena ser nivvota b’qalbi kollha favur dawn ilkontijiet!” Dik konsultazzjoni! Issa ddikjaraw li ser jag˙mlu bojkott parlamentari meta labbozz ta’ din il-li©i kien ilu f’idejn Marthese Portelli mit-18 ta’ Ìunju! L-awtur ÌermaniΩ Günter Grass kiteb dwar il-klassi politika, li t-ti©ie© jistg˙u jinbidlu iΩda l-gallinar jibqa’ l-istess. G˙al darb’o˙ra jidher li ser ikun hemm bojkott parlamentari. L-a˙˙ar wie˙ed kien sar 34 sena ilu. Dakinhar ir-ra©uni kienet g˙ax il-Partit Laburista ma kellux ilma©©oranza tal-voti. Illum b’distakk ta’ ta’ 36,000 vot ser tintuΩa l-istess tattika ta’ dakinhar! Imbag˙ad minn min! Minn min il-kelma ‘konsultazzjoni’, sa ftit aktar minn 200 ©img˙a ilu, ma kienx jaf jippronunzjaha. Kien ikun a˙jar g˙all-Onor. Mario de

Marco kieku ˙alla lil Beppe Fenech Adami jag˙mel dikjarazzjoni b˙al dik, g˙ax dak sar mag˙ruf b˙ala Mr. Njet. Ma jafx jg˙id ‘le’ g˙al kull ˙a©a li jipproponi dan il-Gvern. Fl-a˙˙ar nett, kelma lil dawk li huma ambjentalisti u lil dawk involuti fl-industrija tal-kostruzzjoni u bejg˙ ta’ proprjetà. Hija ˙asra li dawn i˙arsu lejn xulxin b˙allikieku kienu xi g˙edewwa proverbjali. Sakemm Malta ma tiddiversifikax fl-ekonomija, lindustrija tal-bini ser tibqa’ mag˙na. L-ambjentalisti jridu jg˙ixu ma dan il-fatt. Min-na˙a l-o˙ra l-ambjent huwa sagrosant u rridu n˙arsuh bi kwalunkwe kost. Alla˙ares li kellha tkompli tinbena l-kampanja u alla˙ares ukoll nitilfu g˙al kollox il-patrimonju rurali tag˙na. Malta mhix xemx, ramel u ba˙ar biss. Malta hija unika fil-bijodiversità u dawk li qeg˙din fl-industrija tal-bini jridu wkoll jifhmu dan l-aspett u jitg˙allmu ja˙dmu id f’id malambjentalisti. Tajjeb jew ˙aΩin, it-tnejn g˙andhom bΩonn lil xulxin. Din il-li©i mhux lil min g˙andu f’mo˙˙u li joqg˙od jorganizza l-bojkotts g˙andha bΩonn, iΩda lil min jara li tkun implimentata tajjeb. Nie˙du lokkaΩjoni g˙alhekk, li nirringrazzjaw lil kull min ser jag˙ti sehmu b’rieda tajba, kemm jekk ©ej mill-gupp ambjentali u kemm jekk le.

14 12|07|2015

kullhadd.com

kÓ ITTrI

Il-GreÇja TIkkopja lIll-pN u TfallI! Sur Editur, Il-Gvern Nazzjonalista ta’ bejn l-1962 u l-1971, li reba˙ ilGvern bis-sa˙˙a tad-dnub ilmejjet, u li kien immexxi minn George Borg Olivier, kien politikament ferm dg˙ajjef fil-konfront tal-Gvern Kolonjali IngliΩ. Tant dan hu minnu, li meta l-Gvern tal-PN g˙amel ftehim ta’ difiΩa mal-Gvern IngliΩ, fejn il-Gvern IngliΩ Ωamm dawk il-postijiet kollha strategiçi u importanti g˙al kull pajjiΩ independenti, il-Gvern tal-PN kulma rnexxielu j©ib finanzjarjament kienu ˙ames miljun lira ta’ dak iΩ-Ωmien kull sena g˙al g˙axar snin, fejn madwar tliet miljuni kienu g˙otja u Ωew© miljuni kienu self. Il-Gvern Laburista tal-195558 immexxi minn Dom Mintoff b˙ala paragun kien ©ab aktar flus ming˙and ilGvern Kolonjali IngliΩ. ilGvern Kolonjali IngliΩ. IΩda Dom Mintoff politikament ma kienx timidu u j˙alli lillGvern Kolonjali jilg˙ab bih, u kien xewka tremenda f’dahru. Sintendi, m’hemm l-ebda paragun bejn il-finanzi li kien ©ab il-PM Nazzjonalista George Borg Olivier bejn l1962 u l-1971, u dak li ©ab ilPM Laburista Dom Mintoff bejn l-1972 u l-1979. MiΩerja ta’ finanzi Tant il-finanzi li kien ©ab ilGvern tal-PN ta’ George Borg Olivier ming˙and il-Gvern IngliΩ kienu miΩerja g˙allpajjiΩ, u tant l-istess Gvern Nazzjonalista ma kienx kapaçi li ji©©enera l-ekonomija talpajjiΩ tant li kellhom jimmigraw min˙abba nuqqas ta’ xog˙ol madwar 45,000 persuna, li l-unika soluzzjoni li kellu l-Gvern ta’ George Borg Olivier kienet li jiddejjen ilmiljuni, anke biex jissostanzja l-˙idma ordinarja ta’ kuljum tal-©vern. Meta d-dejn ikun g˙al pro©etti li j˙allu qlig˙ g˙allkaxxa tal-Gvern, dan ikun tajjeb, iΩda miljuni ta’ liri f’dejn kienu sparpaljati u g˙alhekk, fil-waqt li sena wara sena d-

dejn nazzjonali kompla jiΩdied, diversi problemi ekonomiçi u soçjali ma kinux solvuti mill-Gvern tal-PN ta’ George Borg Olivier. Tant il-Gvern Nazzjonalista ma kellux flus fl-a˙˙ar Ωew© ba©its qabel l-elezzjoni tal1971, li ma ta l-ebda kumpens g˙all-g˙oli tal-˙ajja li kien ˙arab minn idejn il-Gvern Nazzjonalista. Il-kampanja elettorali tal-1971 kienet ibbaΩata fuq id-dejn nazzjonali li kien il-baΩi tal-politika ekonomika u finanzjarja talGvern Nazzjonalista. InNazzjonalisti kienu ˙ar©u b’diversi argumenti biex isostnu d-djun li huma kienu qed jag˙mlu, u g˙amlu kampanja ˙arxa favur id-dejn. Kienu jargumentaw li d-dejn tag˙hom kien self u mhux dejn. Li d-dejn mhu xejn u li ebda gvern ma jfalli jew jaqa’ mill-poter min˙abba d-dejn. G˙alkemm l-img˙ax tad-djun kien qed jiΩdied kull sena ming˙ajr jonqos d-dejn. InNazzjonalisti baqg˙u jsostnu b’qawwa kbira l-politika tag˙hom. Il-partitarji Nazzjonalisti kienu jargumentaw li assolutament ma jimpurtahom xejn mid-dejn jew il-problemi li jo˙loq tali dejn qawwi u bla raΩan. Ta’ min jinnota li meta Malta kienet immexxija mill-Gvern Kolonjali bejn l-1958 u l-1962. Id-dejn nazzjonali ma Ωdiedx daqskemm kien Ωdied ta˙t ilGvern tal-PN ta’ George Borg Olivier. L-OppoΩizzjoni Laburista ta˙t il-Perit Mintoff kienet ©ustament targumenta kemm kienet ˙aΩina u ta’ detriment il-politika finanzjarja tal-Gvern tal-PN. Li d-dejn nazzjonali kien ser iwassal g˙al falliment finanzjarju tal-Gvern g˙addetriment tal-poplu u l-pajjiΩ. Illum, bil-kaΩ tal-Grecja u bilkaΩ ta’ pajjiΩi o˙ra b˙al Spanja, il-Portugall u l-Irlanda. Nistg˙u nifhmu aktar kemm kellu ra©un il-PL u kemm kienet diΩastruΩa l-politika ta’ djun bla raΩan tal-PN. Fatt ie˙or li juri kemm ilGvern Nazzjonalista ma kelhux finanzi avolja kien qed jiddejjen kull sena, kien meta l-Gvern Laburista ta’ Mintoff

ma sabx flus biex i˙allas lillimpjegati tal-Gvern, u kellu jkun il-Gvern Libjan ta’ Gaddafi li silef il-flus lillGvern Malti. Kull meta l-Gvern Laburista ta’ Mintoff issellef minn barra kien g˙ax aktar qabillu li jag˙mel hekk peress li limg˙ax kien ikun anqas minn dak lokali. Sintendi, Mintoff kien jaf kif i˙addem il-kuntatti li kellu ma’ diversi gvernijiet. Tant hu hekk li l-Gvern Laburista kien g˙adda ligi li, jekk jissellef, l-img˙ax ma kienx jista’ jkun aktar minn 3%. L-OppoΩizzjoni Nazzjonalista kienet kontra g˙ax sostniet li dan il-pass kien ser ikun ta’ ˙sara g˙all-pajjiΩ. Sintendi lPN irra©una b’dan il-mod g˙ax peress li ma kienx kapaçi li j©ib self bi mg˙ax baxx, kien i©ib self bi mg˙ax ferm u ferm g˙oli. Barra minn hekk dan juri kemm verament il-politika ekonomika u finanzjarja tal-PN kienet assolutament ibbaΩata fuq id-djun. M’hemm l-ebda paragun taddejn li sar fi Ωmien il-Gvern tal-PN ta’ George Borg Olivier u dak tal-PL ta˙t Mintoff, g˙ax dak ta˙t il-Gvern Nazzjonalista jg˙addi ferm lil dak li sar ta˙t Gvern Laburista. Il-fehma tieg˙i hi li madwar 90% tad-dejn nazzjonali sar kollu minn gvernijiet Nazzjonalisti. “Il-flus mhux problema” Matul il-kampanja elettorali tal-1987, il-PN ta˙t Eddie Fenech Adami ˙are© bl-g˙ajta elettorali li l-flus mhux problema. Meta kien ikun mistoqsi mill-PL minn fejn ser i©ib ilflus, il-Kap tal-PN u l-istess partit kienu jibqg˙u muti u ma jag˙tu l-ebda risposta. Però, minn dak li g˙amlu wara li reb˙u l-Gvern kien jidher çar li kulma kellhom f’mo˙˙hom in-Nazzjonalisti kien li jer©g˙u jiddejnu. Kien g˙alhekk li l-PN baqa’ b’˙alqu mag˙luq dwar il-pjan tieg˙u ta’ djun, g˙ax ˙afna votanti kienu g˙adhom jiftakru d-diΩastru tal-politika finanzjarja ta’ djun fi Ωmien ilGvern Nazzjonalista ta’

George Borg Olivier. Wara l-1987, gvernijiet Nazzjonalisti ta’ Eddie Fenech Adami u Lawrence Gonzi baqg˙u kull sena jiddejnu lmiljuni, fejn pro©etti qamu ferm aktar milli suppost u fejn miljuni o˙ra sparixxaw. BiΩΩejjed insemmi dak li ©ie Ωvelat dwar il-bini tal-Isptar Mater Dei dan l-a˙˙ar, li €200 miljun sparrixxaw. Mhux ta’ b’xejn li nsejja˙ lill-PN b˙ala Partit id-Dejn. “Id-dejn i˙allsuh uliedna” Óafna g˙adhom jiftakru d-dikjarazzjoni xokkanti tal-eksMinistru Nazzjonalista Bonello du Puis fil-Parlament meta qal li d-dejn i˙allsuh uliedna. Dak kien il-©ejjieni diΩastruΩ li ˙olqu gvernijiet tal-PN g˙aΩΩg˙aΩag˙ Maltin. L-img˙ax li qed ikollu j˙allas il-poplu kull sena biex jissussidja d-djun ta’ gvernijiet Nazzjonalisti jaqbeΩ sew l-€100 miljun fis-sena. Ara x’jag˙mel Gvern Laburista b’somma b˙al din f’idejh! Il-Gvern Nazzjonalista baqa’ sal-a˙˙ar xhur ta’ qabel l-elezzjoni tal-2013 jiddejjen ilmiljuni. Avolja diversi pajjiΩi fl-Unjoni Ewropea kien qed ikollhom problemi kbar finanzjarji min˙abba d-djun li l-gvernijiet tag˙hom kienu qed jag˙mlu. G˙alhekk mhux ta’ b’xejn li l-Kummissjoni talUnjoni Ewropea kenet po©©iet lil Malta fil-proçedura ta’ Ωbilanç. L-a˙˙ar Gvern talPN, minflok Ωamm mar-regola tal-UE ta’ 60% ta’ kemm jista’ jibbaΩa l-ba©it fuq id-dejn, tella’ din iç-çifra g˙al 71%. Tant id-dejn hu parti integrali mill-politika ta’ Gvern Nazzjonalista, li anke l-istess Partit Nazzjonalista n˙akem mill-pesta ta’ djun bla raΩan, tant li l-istess partit kellu jag˙laq l-istamperija tieg˙u, ikeççi numru ta’ ˙addiema, u dawk li baqg˙u kellhom jag˙mlu sagrifiççji kbar u ssikkar taç-çintorin. G˙ax il˙afna miljuni li kien ji©bor lekskaxxier Darmanin saru miluni ta’ djun minflok. Matul il-kampanja elettorali tal-2013, il-Kap tal-Partit Negattiv (PN) Simon Busuttil kien stqarr li, jekk jitla’ Gvern

Laburista, Malta tid˙ol f’˙ajt tal-konkos u jkollha titlob bailout b˙alma talbet ilGreçja. Simon Busuttil kien jaf x’qed jg˙id. Kien jaf li t-tazza kienet kwaΩi mfawra sax-xifer bid-djun li g˙amlu gvernijiet Nazzjonalisti. G˙alhekk, bilweg˙da tal-PL ta’ ro˙s fil-kontijiet tal-elettriku, it-tazza mimlija sa fuq nieqsa linja bi djun kienet tfur u Malta kien ser ikollha bilfors titlob bailout kif kellhom jag˙mlu diversi pajjiΩi fil-UE. IΩda l-g˙aqal fit-tmexxija talGvern Laburista ta˙t it-tmexxija dinamika tal-PM Joseph Muscat, kif ukoll ta˙t il-gwida professjonali tal-Ministru talFinanzi l-Professur Edward Scicluna, ma ©arax kif bassar il-Kap preΩenti tal-PN, u dak li ©ara lil-Greçja u lil diversi pajjiΩi o˙ra ma ©arax lil Malta. IΩda Ωgur li kien ji©ri hekk lil Malta kieku fl-2013 re©a’ tela’ fil-Gvern il-PN. Ûgur li Malta u l-Greçja kienu jkunu id f’id b˙alissa jikkumbattu l-istess battalja ta’ ˙ajja jew mewt. Il-Greçja kkupjat eΩattament dak li g˙amlu diversi gvernijiet Nazzjonalisti. Iddejnet fuq li ddejnet u ˙awdet il-kotba biex ta˙bi d-dejn esa©erat li g˙amlet matul is-snin, fejn miljuni ta’ ewro sparixxew u g˙alkemm ing˙atat miljuni ta’ ewro biex issolvi l-problema ta’ djun, il-Greçja ma rnexxilhiex issolvi l-problema akuta ta’ dejn esa©erat, u t-tort hu kollu tal-gvernijiet Griegi li flimg˙oddi kkupjaw lill-PN filpolitika finanzjarja u ekonomika tieg˙u, li hi bbaΩata fuq dejn pubbliku bla ebda raΩan. Ma nafx x’qed iΩomm lil Simon Busuttil li jdur fuq ilUE u jo˙ro© bl-argumenti li kienu jo˙or©u bihom inNazzjonalisti, u li baqg˙u jsostnu sa Marzu 2013 bil-fatti, ji©ifieri li d-dejn mhu xejn, li d-dejn i˙allsuh uliedna, li lebda gvern ma jfalli min˙abba d-dejn, li nNazzjonalisti ma jimpurtahom xejn mid-dejn g˙ax dak hu self u g˙alhekk ˙add fil-UE m’g˙andu jimpurtah mid-dejn. PINNA ÓAJJA, RAÓAL ÌDID

iTTri kÓ

12|07|2015 15

kullhadd.com

min Hu l-marid? akTer QTaTes Barra Sur Editur, Nag˙mel referenza g˙all-ittra ‘Kwantità ta’ Qtates Barra’ li ©iet ippubblikata f’din il-gazzetta l-Óadd 28 ta’ Ìunju 2015, dwar qtates ji©ru barra fil-Fgura. Madwar il-blokki ta’ flatijiet li hemm Binja Kordin, ˙dejn il-Moskea f’Ra˙al Ìdid hemm kolonja ta’ qtates ji©ru barra li ilha g˙al diversi snin. Dawn iqattg˙u l-boroΩ taΩ-Ωibel u g˙alhehkk ilhom jo˙olqu ˙mie© u ntejjen, speçjalment fix-xhur tas-sajf. G˙alhekk hemm bΩonn li l-Kunsill Lokali u l-awtoritatjiet tas-sa˙˙a jie˙du azzjoni. Nag˙mel su©©eriment lis-Segretarju Parlamentari dwar l-annimali li kont g˙amilt ta˙t l-amministrazzjoni Nazzjonalista, li iΩda qatt ma tat kaΩ. Kull qattus g˙andu jkun irre©istrat mal-Kunsill Lokali. B’hekk il-Kunsill, minn Ωmien g˙al Ωmien, ikun jista’ jag˙mel spezzjoni lil dawk li jkunu qed irabbu l-qtates. Jekk il-qattus imut il-Kunsill g˙andu jkun img˙arraf. Barra minn hekk hemm bΩonn li tkun osservata l-li©i li, min jitma’ lil dawn il-qtates, ji©bor il-kontenituri u mhux i˙allihom barra g˙al dejjem. Min irid jitma’ lil dawn il-qtates g˙andu jΩommhom f’daru. Forsi b’hekk tittaffa ftit din il-problema li ilha madwar il-pajjiΩ g˙al diversi snin. Hemm bΩonn ukoll li l-qtates li hawn ji©ru barra madwar il-pajjiΩ jin©abru u jkunu mpo©©ija f’diversi santwarji. Wara jsiru l-emendi li ktibt aktat qabel f’din l-ittra.

Il-grupp River of Love ja˙sbu li Alla tahom is-seta’ sabiex ikunu jistg˙u jfejqu lil nies omosesswali. La Alla ˙alaqhom hekk g˙aliex gruppi b˙al dawn li suppost huma fidili lejn Alla ja˙sbu li dawn in-nies huma morda u li jistg˙u jfejquhom? Kieku kul˙add ja˙sibha b˙all-grupp River of Love, ma kinitx tid˙ol il-li©i tal-unjoni çivili f’Malta. G˙alkemm ma jistg˙ux jiΩΩew©u bil-Knisja nemmen li dan kien progress qawwi g˙al Malta. L-Onorevoli Helena Dalli qed ta˙dem biex tag˙ti d-dinjità u l-inkluΩjoni soçjali lil dawn in-nies. Barra minn xtutna wkoll l-unjoni çivili qed tid˙ol. B˙alissa fuq is-sit soçjali Facebook g˙addejja attività fejn kul˙add jag˙mel ir-rittrat tal-profil tieg˙u bil-kuluri li jirrappreΩentaw lill-LGBT biex hekk in-nies ikunu iktar konxji ta’ dan it-tibdil. Li tkun gay mhix marda. Iktar in˙oss li huma morda dawk li ja˙sbu li Alla bathom fid-dinja sabiex ifejqu lil dawn innies.

RESIDENT, RAÓAL ÌDID

TÓaddim aÓjar Tar-reÌjun

LAURA CARUANA, IÛ-ÛEJTUN

TwieQi u galleriji Bix-xTieli Sur Editur,

Kien messa©© ta’ inkura©©iment dak li tat l-E.T. il-President Marie-Louise Coleiro Preca qabel il-preΩentazzjoni tal-premjijiet li tqassmu f’g˙eluq il-Festa tar-Rebbieg˙a li g˙al sena o˙ra saret fil-©onna ta’ Sant’Anton. Kif qalet tant tajjeb ftit tas-snin, ilu kien hawn iΩjed kampanja li wie˙ed seta’ jgawdi u din kienet viçin l-abitat. Bil-boom tal-bini wisq iΩjed nies qed joqog˙du f’apartamenti u ma jkollhomx lanqas biçça bit˙a bi ftit ˙amrija. G˙aldaqstant huwa importanti li nsebb˙u t-twieqi u l-galleriji bix-xtieli biex inressqu n-natura aktar lejna. M’iniex reporter tal-©urnali, allura li qed nikteb hawn hu ssens ©enerali li qalet il-President, li kompliet t˙e©©e© li iΩjed skejjel fis-snin li ©ejjin jipparteçipaw, u lit-tfal in˙ajruhom jie˙du ˙sieb il-qsari fit-twieqi u l-galleriji huma stess biex ikomplu jsebb˙u wkoll lil pajjiΩna. J. BONETT BALZAN, IL-BALLUTA

Sur Editur, Sibt interessanti l-intervnet tal-Ministru Owen Bonnici fil-Parlament li smajt fuq irradju dwar il-kunsilli lokali. Sibtu interessanti g˙ax, waqt li f’pajjiΩi barranin ir-re©juni g˙andhom funzjoni importanti, milli qal l-Onor. Owen Bonnici jidher li f’Malta dawn ftit li xejn ing˙ataw funzjoni meta saru, li hi ˙asra. Sfortunatament ma stajtx nattendi g˙al-laqg˙a ta’ konsultazzjoni mal-Ministru Owen Bonnici u s-Segretarju Parlamentari f’Kastilja, però ˙a nressaq su©©eriment

hawn: Ir-Re©juni jing˙ataw li jikordinaw a˙jar l-attivitajiet tal-kunsilli lokali, l-aktar dawk kulturali, ladarba dawn jiswew eluf ta’ ewro biex min i˙allas it-taxxi jkollu iΩjed valur g˙al flusu. B˙ala eΩempju nsemmi li lejlet Lapsi, kif qed jag˙mel regolarment il-Kunsill Lokali ta’ San Ìiljan, ©iet organizzata lejla Maltija. IΩda kien hemm ˙tie©a li fi tmiem il-©img˙a ta’ wara jorganizza wkoll fiera tal-˙ut, meta f’dik tmiem il-©img˙a lKunsill Lokali ta’ Tas-Sliema kien qieg˙ed jg˙in lit-tliet g˙aqdiet tal-festa tal-Balluta

biex itellg˙u il-Festival tarRebbieg˙a li sar jittella’ kull sena f’nofs Ìunju? U, barra minn hekk, ftit ’il bog˙od, ilKunsill Lokali ta’ Ta’ Xbiex kellu attività soçjali wkoll barra meta fi tmiem dik ilÌimg˙a kien hemm lG˙anafest fil-©onna talArgotti. B’kordinament a˙jar dawn l-attivitajiet mhux a˙jar ©ew imtarr©a wa˙da wara l-o˙ra matul il- weekends ta’ Ìunju milli tlieta minnhom saru flistess tmiem il-©img˙a? KULTURA, TAS-SLIEMA

16 12|07|2015

kullhadd.com

L-AÓÓAr ÇAns Kif kien mistenni, ir-referendum tal-Óadd li g˙adda serva aktar biex iΩid linçertezza, aktar milli jnaqqasha. Madankollu, il-Prim Ministru Grieg Alexis Tsipras ma kienx kuntent bl-instabbiltà li ˙alla warajh b’dan il-vot hekk kif ftit tal-ijiem wara g˙aΩel li jag˙mel u-turn spettakolari fejn aççetta l-proposti tal-kredituri u mar kontra r-rieda tal-poplu tieg˙u.

Madankollu, gvern wara ie˙or kien kawt ferm fil-mod kif indirizza din il-kwistjoni g˙ax kien hemm il-biΩa’ li dawn ir-riformi jkollhom effett negattiv ferm fi Ωmien meta l-qg˙ad Ωdied bilbosta. Jekk dan ma kienx biΩΩejjed, meta kienu eletti Syriza, Tsipras sa˙ansitra wieg˙ed illi se jesplora modi kif iΩid dawn il-benefiççji, kif ukoll il-paga minima talGriegi. DeçiΩjoni ta’ din ixxorta kienet to˙loq Ωbilanç fiskali kbir illi Ωgur kienet iΩΩomm lill-pajjiΩ milli jil˙aq il-miri tieg˙u. Fil-fatt, dan il-punt iwassalna g˙at-tielet talba prinçipali tal-Greçja. Il-Gvern attwali sostna li l-miΩuri ta’ awsterità g˙amluha diffiçli biex ilpajjiΩ ikollu bilanç fiskali poΩittiv ta’ madwar 3% mitlub mill-kredituri. G˙aldaqstant, huwa talab li din ir-rata titnaqqas jew anke titne˙˙a g˙alkollox sakemm l-ekonomija tirranka ftit. X’ja˙sbu l-pajjiΩi taΩ-ÛE?

LIAM GAUCI liam@kullhadd.com

Ir-riΩultat tar-referendum, illi ra lil-‘le’ jikseb 61.31%, wera b’mod çar id-determinazzjoni tal- p op lu G rie g li j Ω om m ie be s f il- konf ront talpressjoni tal-kredituri tag˙ha li qeg˙din jitolbu riformi strutturali kbar bie x le konom ij a te r© a’ ti© i f uq saqajha malajr kemm jista’ jkun. SorpriΩa Dan ir-riΩultat intlaqa’ b’fer˙ kbir m ill- G rie g i, b’ e luf minnhom jo˙or©u fit-toroq biex jiççelebraw dak illi lPrim M inistru T sip ras iddeskriva b˙ala vot kontra r-rikatti li l-kredituri kienu qeg˙din jag˙mlu fil-konfront tad-demokrazija. Huwa sostna wkoll li dan ir-riΩultat ma jfissirx illi pajjiΩu se jo˙ro© mill-ewro, imma wie˙ed li p o© © a lill- G v e rn G rie g f’poΩizzjoni li jinnegozja ftehim illi jissalvagwardja lf utur tal- G re ç j a f iΩ - Û ona Ewro. Madankollu, ir-realtà talfatti ma damitx wisq biex ˙ar© e t f il- be ra˙. Bosta m e x x e j j a Ewrop e j kie nu sorpriΩi u ddiΩappuntati birriΩultat tar-referendum hekk kif kien mistenni li l-Griegi j if hm u li f l- istat attwali m’hemmx wisq lok g˙annegozjati. D an g ˙ax bosta Stati Membri ˙assew illi l-prijorità kellha tkun li jitwassal ilkreditu neçessarju lill-Greçja

biex jissolvew il-problemi tal- im m e dj a t . I m b a g ˙ a d , m e ta l- e ko n o m i j a G r i e g a jkollha r-riΩorsi baΩiçi biex tkun tista’ topera b’mod normali, il-Gvern tal-Greçja jkun j ista’ j itlo b g ˙ a l a k t a r g ˙aj nuna m i l l - a l l e a t i u l kredituri tieg˙u. Ir-referendum Grieg, però, wera li l-Greçja ddejqet tistenna u trid to˙ro© mill-perjodu ta’ awsterità llum qabel g˙ada g˙ax il-miΩuri imposti m ill- kre dit u r i ç e k k n u l ekonomija b’madwar 25% mill-2010 ’l hawn. Din is-sitwaz z j oni w a s s l e t , f o s t l o˙rajn, g˙al rata ta’ qg˙ad ta’ f tit akta r m i n n 2 5 % u ©ieg˙let lill-gvernijiet suççessivi jnaqqsu l-benefiççji soçjali b’mod sostanzjali.

ammont sostanzjali mid-dejn, ma˙sub li huwa ta’ madwar 30%, g˙andu jin˙afer biex inaqqas il-piΩ tal-pagamenti, kif ukoll ir-rati ta’ mg˙axijiet li l-Greçja qed ikollha t˙allas b’mod kontinwu. It-tieni, il-Gvern Grieg irid illi jing˙ata aktar çans biex inaqqas il-benefiççji soçjali hekk kif, skont il-pjan ori©inali, il-Greçja kellha tlesti l-proçess ta’ ristrutturar tal-benefiççji soçjali s’issa.

Il-pajjiΩi taΩ-Ûona Ewro ma laqg˙ux it-talbiet tal-Greçja b’mod poΩittiv. G˙al dawn la˙˙ar ˙ames xhur huma kienu qeg˙din jag˙mlu pressjoni fuq il-Greçja biex tressaq alternattivi konkreti g˙all-pjan ori©inali li jeleva lill-Griegi mill-perjodu ta’ awsterità, imma li fl-istess ˙in jissodisfa l-kredituri. Dawn il-proposti, però, qatt ma tpo©©ew fuq ilmejda u g˙alhekk il-pajjiΩi taΩ-Ûona Ewro ma ˙assewx illi kien hemm iç-çirkostanzi neçessarji biex isiru lkonçessjonijiet mitluba. Il-biΩa’ prinçipali tal-pajjiΩi taΩ-Ûona Ewro hija li, jekk içedu g˙al dawn it-talbiet, ikun in˙oloq preçedent illi jista’ jwassal lil xi pajji Ωi o˙ra li ng˙ataw l-g˙ajnuna finanzjarja biex jitolbu konçessjonijiet simili. Dawn il-pajjiΩi mhumiex ftit, hekk

Xi jridu l-Griegi? Kif semmejna aktar ’il fuq, però, il-Gvern Grieg sostna li r-riΩultat tar-referendum tah il-mandat biex jitlob ftehim a˙jar ming˙and il-kredituri tieg˙u. Fi kliem semp liç i, il- f te h i m l i j r i d u l Griegi g˙andu l-g˙an li j©ib f i tm ie m ha l - p o l i t i k a t a ’ awste rità i m p o s t a f u q i l Greçja meta ng˙atat Ωew© bailouts bil-valur ta’ madwar €240 biljun. Dan, skont Tsipras, kellu jsir g˙ax il-Greçja we˙let f’çirku vizzjuΩ illi kien se j Ω om m lill- e k o n o m i j a t a ’ pajjiΩu milli tirranka g˙al diversi snin. G ˙aldaqs t a n t , i l - G r e ç j a qieg˙da titlob g˙al diversi bidliet fil-ftehim ori©inali. Le wwe l, T s i p r a s r i e d l i

Il-poplu Grieg g˙amilha çara li ma jridx aktar miΩuri ta’ awsterità

kÓ tA’ bArrA

kif Spanja, il-Portugall, lIrlanda u Çipru kollha kellhom bΩonn xi forma ta’ assistenza finanzjarja mill2008 ’l hawn biex iΩommu lekonomija tag˙hom fuq saqajha. Barra minn hekk, diversi mexxejja taΩ-Ûona Ewro qeg˙din jibΩg˙u mir-reazzjoni negattivi li jista’ jkollhom fuq livell nazzjonali jekk huma jçedu lill-Greçja. Liema mexxej huwa lest li jiffaççja l-elettorat tieg˙u biex jg˙idlu li diversi millbiljuni f’taxxi li ©ew esportati lejn il-Greçja mhumiex ©ejjin lura? Fil-qosor: lebda. L-aktar mexxejja ottimisti kienu qeg˙din jittamaw li lGvern Grieg jippreΩenta r u ˙ u g ˙ a s - summit g ˙ a l l membri taΩ-Ûona Ewro li sar fi Brussell nhar it-Tlieta li g˙adda b’sett ta’ proposti konkreti. Din it-tama kienet fierg˙a però, hekk kif ilGriegi ppreΩentaw talbiet illi fis-sustanza kienu simili g˙al dawk li saru fix-xhur li g˙addew. B’hekk, ˙afna mill-pajjiΩi li a t t e n d e w d a n i s - summit ˙ar©u mil-laqg˙at xi ftit jew wisq konvinti li Ω-Ωmien talGreçja fiΩ-Ûona Ewro wasal lejn tmiemu. Tant hu hekk illi sat-Tlieta filg˙axija kien hemm xnig˙at illi fi ˙dan ilKummissjoni Ewropea di©à kien qed jiççirkula abbozz ta’ pjan ta’ kontin©enza f’kaΩ li dan ix-xenarju jsir realtà. X’ja˙seb l-FMI? Allura, lil hinn mill-konfronti politiçi, x’inhi s-sitwazzjoni tal-Greçja u kemm hemm verament lok ta’ flessibbiltà min-na˙a tal-kredituri? Wie˙ed jista’ jie˙u idea aktar çara tal-kuntest ekonomiku attwali permezz tar-rapport ma˙ru© fit-2 ta’ Lulju millFond Monetarju Internazzjonali (FMI). Fi kliem sempliçi, l-FMI huwa tal-fehma li l-mod kif inhu strutturat id-dejn b˙alis-

TA’ bArrA kÓ

12|07|2015 17

kullhadd.com

sa m ’ g ˙adux soste nibbli meta wie˙ed jikkunsidra liΩviluppi li se˙˙ew fl-a˙˙ar snin. It-tort prinçipali ta’ dan in- nuqqas tp o© © a f uq ilG re ç j a g ˙ax m a Ω am m itx mal-pjan li ntla˙aq mal-kredituri f il- f te him li sar f’Novembru tal-2012. Fost l-eΩempji li taw kien hemm ir-ritmu baxx ta’ priv atiz z az z j oni. F l- istim a ori©inali tad-d˙ul mill-privatizzazzjoni, li saret fl-2011, kien ikkalkulat illi l-Gvern Grieg kien se ji©bor bejn €8 bilj un u € 1 5 - il bilj un f issena. Madankollu, il-proçess tant sar bil-mod illi s’issa lGvern ra biss medja ta’ inqas minn biljun ewro fis-sena. Sabiex sitwazzjonijiet b˙al dawn j i© u korre tti, l- F M I issu©©erixxa li l-Gvern Grieg jirritorna g˙all-pjan ori©inali b’ m od im m e dj at. Madankollu, il-Fond wissa li di©à jista’ jkun tard wisq g˙al din is-soluzzjoni hekk kif kien stmat illi t-tkaxkir tas-saqajn tal-Gvern attwali, kif ukoll tkabbir ekonomiku diΩ ap p untanti tal- G re ç j a ˙allew ˙ofra fiskali ta’ madwar €50 biljun fil-kotba ta’ dan il-pajjiΩ. Dan ifisser li, anke jekk illum il-Greçja tasal g˙al qbil mal-kredituri, dawn tal-a˙˙ar iridu jipprovdu €50 biljun o˙ra f’fondi lil dan il-pajjiΩ bie x j i© i e v itat il- kollass ekonomika Grieg fix-xhur li ©ejjin. Som m a ta’ din ix - x orta probabbilment mhix se ti©i direttament mill-istati l-o˙ra tal- Unj oni, im m a m illEurop e an Stability M e c hanism ( ESM ) , mekkaniΩmu ma˙luq apposta f’Ottubru 2012 biex jassisti lill-membri taΩ-Ûona Ewro li j e sp e rj e nz aw p roble m i finanzjarji serji. Sadanittant, il- G re ç j a m’g˙adhiex eli©ibbli g˙al aktar self mill-FMI min˙abba

poplu Grieg ivvota kontrih fir-referendum tal-Óadd li g˙adda. Minkejja xi protesti minna˙a ta’ grupp Ωg˙ir ta’ membri parlamentari fuq inna˙a tal-Gvern, il-pakkett kien approvat mill-Kamra u tressaq quddiem il-Ministri g˙all-Finanzi tal-pajjiΩi taΩÛona Ewro li ltaqg˙u fi Brussell l-g˙ada stess. F’din il-laqg˙a, il-Ministri esprimew is-sodisfazzjon tag˙hom fil-konfront tal-proposti li fl-a˙˙ar inkludew irriformi strutturali li kienu ilhom jitolbu g˙al diversi xhur. B’hekk, il-pajjiΩi taΩÛona Ewro jidhru li huma interessati li jag˙tu self li jΩomm lill-Greçja ffinanzjata sakemm jintla˙aq ftehim aktar permanenti. BiΩΩejjed?

Il-Ministru g˙all-Finanzi l-©did tal-Greçja Euclid Tsakalotos, mag˙ruf b˙ala politiku aktar moderat mill-predeçessur tieg˙u Yanis Varoufakis

li qabΩet il-pagament ta’ €1.5 bilj un li k e l l h a t a g ˙ m e l f ’ Ì unj u. M a d a n k o l l u , i l Greçja g˙adha tista’ titlob g˙all-assistenza teknika talFMI f’forma ta’ konsulenza dwar kwis t j o n i j i e t b ˙ a l l amministrazzjoni tat-taxxi u l-politika fiskali nazzjonali. Din l-assistenza, però, tista’ ti© i rtirata w k o l l j e k k i l Ìreçja taqa’ lura fil-pagamenti g˙al aktar minn 12-il xahar. DeçiΩjoni ta’ din ixxorta tiddie˙ed g˙ad-diskrzzjoni tal-membri l-o˙ra talFond. Sitwazzjoni drammatika L- unika ˙a © a k o n k r e t a l i ˙ar© e t m i n - n e g o z j a t i l i se˙˙ew kmieni din il-©img˙a kienet id-deçiΩjoni li llum

tkun l-a˙˙ar ©urnata li fiha Ω-Ωew© na˙at jistg˙u jaslu g˙al ftehim. Min-na˙a tag˙hom, il-pajjiΩi taΩ-Ûona Ewro, kif ukoll il-kredituri internazzjonali, dehru li mhumiex lesti li jag˙mlu aktar konçessjonijiet. G˙aldaqstant, il-ballun spiçça f’saqajn Tsipras biex jipprova joffri kompromess li jista’ jag˙ti ftit ener©ija linnegozjati. G˙all-bidu, din ilpossibbiltà dehret kemxejn remota g˙ax bosta millMembri Parlamentari ta’ Syriza riduh iΩomm iebes mal-kredituri. B’hekk, Tsipras kellu jag˙Ωel bejn li jaççetta l-kundizzjonijiet tal-kredituri, jaqsam lill-partit tieg˙u u jimponi aktar snin ta’ awsterità fuq il-poplu Grieg, jew

inkella ma jaççettahomx u jikkundanna lill-pajjiΩ tieg˙u g˙all-kollass ekonomiku u l˙ru© miΩ-Ûona Ewro. Jaççettaw il-kompromess Madankollu, minkejja l-kliem iebes tar-rappreΩentanti ta’ Syriza, sa nhar il-Óamis li g˙adda, anke l-aktar membri militanti kontra l-awsterità fil-Parlament Grieg kienu bdew japprezzaw is-serjetà tal-konsegwenzi soçjali u ekonomiçi ta’ vot kontra lproposti tal-kredituri internazzjonali. Din ir-realtà wasslet g˙al bidla sorprendenti filpoΩizzjoni ta’ Tsipras li nhar il-Ìimg˙a ressaq pakkett ta’ riformi quddiem il-Parlament illi kien jixbah ˙afna dak li l-

Però, is-sitwazzjoni talGreçja kompliet tmur lura waqt in-negozjati ta’ dawn la˙˙ar xhur. G˙aldaqstant, lofferta tal-kredituri internazzjonali, illi testendi l-programm ta’ finanzjament eΩistenti, mhix se tkun biΩΩejjed biex iΩΩomm lillGreçja ’l bog˙od mill-kollass ekonomiku. Fil-fatt, ftit qabel ma ressqu l-a˙˙ar sett ta’ proposti tag˙hom, il-Griegi g˙amlu talba g˙al bailout ie˙or ta’ madwar €50 biljun. Però, xi esperti ekonomiçi internazzjonali di©à sostnew li lGreçja jista’ jkollha bΩonn aktar minn €70 biljun, bl-€20 biljun differenza tasal millFMI. Vi jew va, is-snin li ©ejjin se jkunu diffiçli g˙all-Greçja. Li g˙adu mhuwiex çar huwa kemm se jkun twil dan ilperjodu u x’effett se jkollu fuq il-membri l-o˙ra talUnjoni Ewropea mil-lat ekonomiku, politiku u soçjali.

IN-NEGOZJATI JISTAÌNAW li jkun he m m p e rj odu ta’ tranΩizzjoni li matulu jsiru lverifiki neçessarji biex ji©i kkonfermat li l-Iran mhijiex qieg˙da tuΩ a l- p rog ram m nukleari tag˙ha g˙all-arrikkiment ta’ materjali b˙all-uranju u l-plutonju, illi jistg˙u jintuΩaw g˙all-˙olqien ta’ armamenti nukleari. Ûvilupp diΩappuntanti

In-negozjati bejn l-Iran, u lhekk imsej˙a ‘Sitt Potenzi’, ji©ifieri l-Istati Uniti, Franza, il-Ìermanja, ir-Renju Unit, irRussja u ç-Çina, i©©ammjaw fil-jiem li g˙adde w. D an hekk kif l-Iranj ani bde w jirreΩistu diversi talbiet li s-

Sitt Pote nzi jqisu b˙ala essenzjali g˙al ftehim dwar il-futur tal-programm nukleari, kif ukoll it-tne˙˙ija ta’ div e rsi sanzjonijiet ekonomiçi fuq l-Iran. Fost l-aktar punti kontroversjali kien hemm it-talba

tal-Iranjani li s-sanzjonijiet ekonomiçi, kif ukoll l-embargo fuqhom relatat max-xiri tal-missili ballistiçi jitne˙˙ew immedjatament mal-firma talftehim il-©did. Madankollu, il-pajjiΩi l-o˙ra involuti fin-negozjati jixtiequ

Dawn l- intop p i kie nu diΩapp untanti f e rm g ˙addiplom ati tas- Sitt Pote nz i hekk kif kien hemm ftit talottimiΩmu wara l-ftehim preliminari ta’ April li g˙adda. Fih l-Iranjani dehru li huma lesti li j ag ˙m lu div e rsi konçessjonijiet biex juru li jridu jçekknu l-programm nukleari tag˙hom g˙al livell aççettabbli g˙all-komunità internazzjonali. F’dan il-perjodu, ir-retorika Iranjana kienet inbidlet ferm minn dik negattiva tal-eksPresident Iranjan Mahmoud Ahmadinejad illi kien ˙adha qatta bla ˙abe l kontra lPunent tul iΩ-Ωmien kollu li amministra l-pajjiΩ. Dan wassal g˙all-introduzzjoni ta’

div e rsi sanz j onij ie t e konom iç i m ill- Unj oni Ewropea, l-Istati Uniti u nNazzjonijiet Uniti li g˙amlu ˙sara kbira lill-Iran matul issnin. Madankollu, il-poΩizzjoni tal-Iran ittaffiet mal-elezzjoni tal-President attwali Hassan Rouhani, illi huwa mag˙ruf f’pajjiΩu b˙ala wie˙ed millelementi moderati tal-klassi p olitika I ranj ana. F il- f att, huwa m ill- e wwe l ip p rov a jifta˙ djalogu kostruttiv malkom unità inte rnaz z j onali dwar diversi su©©etti, inkluΩ dak se nsittiv re latat m aliΩvilupp tal-materjal nukleari f’pajjizu. Il-kumplikazzjonijiet ta’ dawn l- a˙˙ar j ie m , p e rò, urew illi l-fazzjonijiet konservattivi fi ˙dan l-amministrazz j oni I ranj ana g ˙adhom b’sa˙˙ithom biΩΩejjed biex i©ieg˙lu lir-rappreΩentanti attwali tal- I ran j ie ˙du poΩizzjoni aktar iebsa tul dawn in-negozjati. Dan il-fatt ©ieg˙el lill-pajjiΩi involuti jestendu l-iskadenza tad-diskussjonijiet, bl-a˙˙ar wa˙da tkun sa g˙ada, bittama li jΩommu lin-negozjati milli jikkrollaw g˙alkollox.

18 12|07|2015

kullhadd.com

KÓ TA’ BARRA

MINN MADWAR ID-DINJA INEÓÓU L-BANDIERA

GÓAXAR SNIN WARA

Il-Kamra tar-RappreΩentanti ta’ South Carolina vvutat favur it-tne˙˙ija tal-bandiera tal-Konfederazzjoni mill-bini governattiv tal-Istat tag˙hom. Il-vot ittie˙ed wara dibattitu ja˙raq hekk kif bosta rappreΩentanti tal-Partit Repubblikan opponew din id-deçiΩjoni g˙ax ˙assew li din il-bandiera tirrappreΩenta l-eroiΩmu taç-çittadini li rreΩistew l-aggressjoni tal-istati li kienu jag˙mlu parti mill-Unjoni. Madankollu, il-ma©©oranza tal-Kamra ma qablitx ma’ din il-poΩizzjoni hekk kif jassoçjaw din il-bandiera mal-istorja tal-iskjavitù tal-istati tan-Nofsinhar, b’mod partikolari wara l-massakru b’motivazzjoni razzista li se˙˙ f’Charleston ix-xahar li g˙adda illi ˙alla disa’ persuni mejta.

Nhar it-Tlieta li g˙adda r-Renju Unit fakkar l-g˙axar anniversarju mill-attakki terroristiçi tas-7 ta’ Lulju 2005, meta erba’ militanti ta’ al-Qaeda splodew lilhom infushom fi tliet ferroviji u karozza tal-linja f’Londra. F’dawn l-attakki kienu mietu 52 u ndarbu aktar minn 700 persuna o˙ra, fatt illi g˙amilhom l-ag˙ar atti terroristiçi li qatt se˙˙ew fuq it-territorju Brittaniku. L-erba’ militanti kienu eventwalment identifikati b˙ala Mohammed Sidique Khan, Shehzad Tanweer, Hasib Hussain u Germaine Lindsay illi wettqu dan l-attakk b’reazzjoni g˙all-parteçipazzjoni tar-Renju Unit fil-kampanji militari kontra al-Qaeda.

ÇINT TA’ PROTEZZJONI

AKTAR TKEÇÇIJIET

XXIl-Prim Ministru tat-TuneΩija Habib Essid ˙abbar li l-Gvern se jibni çint tul parti sostanzjali mill-fruntiera li tissepara lil pajjiΩu mil-Libja. Dan iç-çint, illi se jkun twil madwar 160 kilometru, huwa mistenni li jitlesta sal-a˙˙ar tas-sena. Din id-deçiΩjoni ttie˙det b’reazzjoni g˙all-attakk terroristiku tax-xahar illi g˙adda li ˙alla 38 persuna mejta, hekk kif il-preΩenza tal-militanti IΩlamiçi fil-Libja Ωdiedet bil-bosta matul il-konflitt çivili ta’ dan il-pajjiΩ. L-attakk ta’ Ìunju kien it-tieni wie˙ed din is-sena fit-TuneΩija wara dak fil-Bardo National Museum f’Marzu, illi ˙alla 22 persuna mejta.

Il-Microsoft ˙abbru t-tieni rawnd ta’ tkeççijiet tal-˙addiema li qeg˙din iwettqu bl-g˙an li je˙ilsu minn sezzjonijiet tal-kumpanija li mhumiex qed ji©©eneraw qlig˙. Dawn it-tkeççijiet, illi jammontaw g˙al 7,800, affettwaw prinçiparjament il-parti tal-kumpanija li g˙andha x’taqsam mat-teknolo©ija çellulari. Is-CEO tal-Microsoft, Satya Nadella, esprima x-xewqa li l-Microsoft tiffoka r-riçerka u l-iΩvilupp tag˙ha fuq il-cloud technology, kif ukoll dik li g˙andha x’taqsam mal-intrapriΩa hekk kif prodotti tradizzjonali b˙all-Windows u l-Office battew matul dawn l-a˙˙ar snin f’termini ta’ bejg˙.

JINGÓATA L-MANDAT

PANIKU

Il-Prim Ministru tat-Turkija Ahmet Davutoglu ng˙ata mandat mill-President Tayyip Erdogan biex jifforma gvern gdid wara li l-AK Party kiseb l-ikbar perçentwal ta’ voti fl-elezzjoni ©enerali tas-7 ta’ Ìunju. Fil-jiem li ©ejjin, Davutoglu mistenni li jibda n-negozjati biex jifforma koalizzjoni mal-partiti l-o˙ra. Madankollu, it-triq lejn il-kisba ta’ ftehim tidher li se tkun g˙at-telg˙a hekk kif bosta partiti jixtiequ li Ω-Ωmien tal-AK Party fil-Gvern jispiçça wara 13-il sena ta’ dominanza tax-xena politika. Ming˙ajr ftehim, il-president ikollu jsejja˙ elezzjoni ©enerali o˙ra.

Il-bidu ta’ din il-©img˙a kien ikkaratterizzat mit-tkomplija ta’ perjodu ta’ paniku fis-suq tal-ishma taç-Çina hekk kif bosta investituri n˙akmu minn inkwiet i©©enerat minn statistiki globali diΩappuntanti relatati mar-rata ta’ tkabbir ekonomiku, kif ukoll il-kriΩi fil-Greçja li wasslet lil dan il-pajjiΩ fix-xifer tal-kollass. Il-Gvern ÇiniΩ ˙a diversi miΩuri biex jipprova jraΩΩan il-bejg˙ sfrenat tal-ishma, però s-sitwazzjoni damet sal-Óamis biex tistabbilizza. Huwa stmat illi l-ishma ÇiniΩi tilfu madwar 30% tal-valur tag˙hom minn nofs Ìunju, meta bdew jidhru l-ewwel sinjali ta’ dan it-t˙assib.

perSonaÌÌ kÓ

12|07|2015 19

kullhadd.com

Dom InÀcIo JoÃo Dal monte u l-profezIJa ta’ San leopolDo manDIc

Eman Bonnici

Isem il-qaddis Kapuççin Leopoldo Mandic (18661942), li ddedika ˙ajtu g˙allministeru tar-rikonçiljazzjoni huwa mag˙ruf minn bosta u d-devozzjoni lejh hija mxerrda madwar id-dinja. Daqstant ie˙or mag˙rufa huma l-aneddoti li jissemmew dwaru, b’mod speçjali l-fakultà misterjuΩa tieg˙u li kienet kapaçi taqra l-qlub u l-˙sieb. Fost it-tbassir tieg˙u nsibu l-elezzjoni tal-Kardinal Eugenio Pacelli g˙all-Papat; tmiem il-FaxxiΩmu; il-bumbardamenti ta’ Padova li f’Mejju 1944 qerdu l-knisja u l-kunvent tal-Kapuççini li fihom kien residenti l-istess qaddis, g˙ajr g˙aç-çella tieg˙u “xhieda ta’ tant miΩerikordji”; u r-ritorn ta’ tant suldati qawwijin u s˙a˙ lejn djarhom matul iΩ-Ωew© gwerer dinjija tas-seklu lie˙or. Lil Ωew© konfratelli tieg˙u tal-Provinçja Veneta tal-Kapuççini, Giacinto Ambrosi u Ignazio Dal Monte, tarrfilhom imbag˙ad l-elezzjoni tag˙hom g˙allepiskopat, kif fil-fatt se˙˙: lewwel wie˙ed g˙as-sede ta’ Chioggia u aktar tard g˙allarçidjoçesi ta’ Gorizia u ttieni fil-BraΩil, fejn mag˙ruf b˙ala Dom Inácio João, sallum in-nies g˙adhom iΩuru qabru u jqimuh b˙ala figura ta’ qdusija partikolari. Dom Inácio João Imwieled il-BraΩil fit-28 ta’ Awwissu 1897 f’Ribeirão Preto fl-Istat ta’ São Paolo minn ©enituri Taljani, irçieva l-ismijiet ta’ Giovanni Battista fil-mag˙mudija tieg˙u. Mal-mewt ta’ missieru tliet snin wara, ommu kienet kostretta ter©a’ lura l-Italja sewwasew

f’Mussolente fil-provinçja ta’ Vicenza fejn kienu residenti niesha. Fl-1908, Giovanni Battista da˙al fis-seminarju tal-Patrijiet Kapuççini f’Rovigo u erba’ snin wara beda s-sena tan-novizzjat f’Bassano del Grappa. Imsejja˙ sabiex iwettaq isservizz militari matul ilGwerra l-Kbira fl-1916, issena ta’ wara ˙a sehem fittaqtig˙a tal-Piave. Me˙ud pri©unier f’Ìunju 1918, irnexxielu ja˙rab mill-kamp ta’ pri©unieri li fih sab ru˙u u r˙ielha lejn il-kunvent talKapuççini f’Venezja fejn g˙amel il-professjoni solenni fl-1921 u kien ordnat saçerdot fil-5 ta’ April 1924. Iggradwat fid-Dritt Kanoniku s-sena ta’ wara, is-superjuri qabbduh jg˙allem is-su©©ett imsemmi fis-seminarju talprovinçja Veneta. Intant, kien f’dan l-istess perjodu li din tal-a˙˙ar kienet qieg˙da ta˙dem fuq it-twaqqif talmissjoni tag˙ha fl-istati talParaná u Santa Catarina filBraΩil li fiha kien hemm di©à preΩenti sittax-il Kapuççin. Patri Dal Monte, bix-xewqa li jmur ja˙dem flart li nisslitu, esprima g˙al aktar minn darba x-xewqa lis-superjuri tieg˙u li jing˙aqad mal-grupp ta’ dawk preΩenti fil-pajjiΩ f’˙idmiethom, iΩda dawn dejjem qalulu biex ikompli jΩomm il-poΩizzjoni tieg˙u ta’ g˙alliem tad-Drittu, almenu g˙al xi Ωmien. Dwar dan tkellem ukoll ma’ San Leopoldo li, min-na˙a tieg˙u ˙e©©u jitlob u jittama. Seba’ patrijiet o˙ra ©ew mag˙Ωula sabiex imorru ja˙dmu fil-missjoni talParaná, iΩda ©ara li wie˙ed minnhom marad u kellu jabbanduna l-ubbidjenza mis-

sjunarja fl-a˙˙ar mument. Patri Dal Monte talab li jmur minfloku um mal-kisba talpermess ming˙and is-superjuri tieg˙u, ir˙ielha malajr lejn Padova biex jag˙ti la˙bar lil Patri Leopoldo. “Mur, mur lejn il-BraΩil,” qallu, “hemm twettaq tajjeb ˙afna l-˙idma g˙as-salvazzjoni tal-erwie˙ u mbag˙ad tkun ikkonsagrat isqof!” Ma nafux x’effett ˙alla dan ilkliem fuq Patri Ignazio, imma dak li qallu San Leopoldo nafu li se˙˙ tassew. Fil-BraΩil Fis-17 ta’ Settembru 1925, D al Monte u sitt patrijie t o˙ra ˙allew l-port ta’ Ìenova abbord il-bastiment Duca d’Aosta fi triqithom lejn ilBraΩil, fejn waslu fis-7 ta’ Ottubru f’Jaguariaíva. Patri Ignazio ma damx ma ntefa’ bil-˙idmiet missjunarji tieg˙u fl-aktar in˙awi skonoxxuti tal-Paraná. Matul dawn il-vja©©i huwa ˙abbat wiççu ma’ perikli diversi. Ma˙tur kappillan ta’ Santo Antonio da Platina, kariga li Ωamm g˙al g˙axar snin, bejn l-1931 u l-1937 serva ta’ superjur regolari tal-missjoni, u mill-1937 sal-1949, kustodju tal-Paraná. Fid-9 ta’ Marzu 1949, ilPapa Piju XII appuntah isqof koadjutur tad-djoçesi ta’ Joinville fl-istat ta’ Santa Catarina li kienet tkopri mad-dsatax-il elf kilometru kwadru. Irçieva l-konsagrazzjoni episkopali tieg˙u fis-26 ta’ Mejju bis-sede titulari ta’ Agbia minn Mons. Carlo Chiarlo, dik il-˙abta Nunzju Appostoliku fil-BraΩil. Fil-21 ta’ Mejju 1952 l-istess Papa appuntah il-˙ames isqof tad-

djoçesi ta’ Guaxupé fl-istat ta’ Minas Gerais. L-episkopat tieg˙u g˙exu tassew f’konformità mal-motto episkopali tieg˙u: Wie˙ed bidwi ˙are© jiΩra’. [Mt:13:4]. Oratur imfittex, Mons. Dal Monte Ωamm ˙idma pastorali intensa bilpulptu u l-konfessinarju jibqg˙u dejjem l-aktar Ωoni ministerjali g˙al qalbu. Innies kienu jfittxu li jqerru g˙andu bil-mijiet u mhux lewwel darba li g˙addha lejl s˙i˙ fil-konfessinarju. Mill-˙atra episkopali tieg˙u sa mewtu Ωar l-Italja darbtejn: darba fl-1950 g˙all-Anno Santo u o˙ra fl-1962 sabiex jie˙u sehem fl-ewwel sessjoni tal-Konçilju Vatikan II. FiΩ-Ωew© okkaΩjonijiet Ωar Padova sabiex jiççelebra quddiesa f’g˙eluq l-anniversarju mill-mewt ta’ Patri Leopoldo Mandic fit-30 ta’ Lulju li dik il-˙abta kien kandidat g˙all-beatifikazzjoni. G˙arkupptejh fuq il©inokkjatur tal-qaddis, fiΩΩew© okkaΩjonijiet g˙adda mumenti twal ta’ talb fisskiet. Lura fil-BraΩil sofra minn tromboΩi f’siequ x-xellugija li wasslet g˙allamputazzjoni tag˙ha. Ta’ 65 sena, fid-29 ta’ Mejju 1963, Mons. Dal Monte radd ru˙u, bin-nies twassal l-a˙bar bilkelmiet “miet qaddis”. Ilfuneral tieg˙u huwa deskritt b˙ala “apoteoΩi” u “trijonf” li jixhed liema m˙abba nnies kellha lejh. Din lim˙abba g˙adha ˙ajja u m˙e©©a sa Ωmienna, g˙ax qabru fil-kripta tal-katidral ta’ Guaxupé g˙adna nsibuh dejjem indukrat, b’g˙exieren jirrikorru lejh sabiex jikbsu l-grazzji me˙tie©a blinterçessjoni tal-isqof ma˙bub tal-belt tag˙hom.

20 12|07|2015

kullhadd.com

kÓ kalejdoskopju

KALEJDOSKOPJU: FATTI MIÌBURA MINN CHARLES B. SPITERI “Ne˙tie©u nsibu lil Alla, u hu ma jinstabx fl-istorbju u l-©iri sfrenat. Alla hu l-˙abib tas-silenzju. Ara n-natura – is-si©ar, il-fjuri, il-˙axix, jikbru fis-silenzju; ara l-istilel, il-qamar u x-xemx, kif jimxu fil-kwiet... A˙na ne˙tie©u s-silenzju biex inkunu kapaçi mmissu rwie˙na.”

l-eQdem kalkulaTuR Fid-dinja

Madre TereΩa

ÌRaw bÓal-lum 1928: L-ewwel log˙ba tat-tenis imxandra fuq it-televiΩjoni. 1933: Il-Kungress Amerikan jg˙addi l-ewwel li©i fuq l-inqas paga li tista’ tit˙allas (33 çenteΩmu fis-sieg˙a). 1935: Il-Bel©ju jag˙raf lill-Unjoni Sovjetika. 1943: It-Tieni Gwerra Dinjija: Il-Battalja ta’ Prokhorovka. Ir-Russi jirb˙u lill-forzi ÌermaniΩi f’wa˙da mill-akbar battalji li qatt saret bittankijiet tal-gwerra. 1950: Il-Kunsill ta’ Hague jsib ˙atja lill-kriminali ÌermaniΩi talgwerra W. Lages, F.H. Van de Funten u F. Fischer u jissentenzjahom g˙all-mewt. 1954: Elvis Presley jiffirma l-ewwel kuntratt g˙all-kant u jitlaq ixxog˙ol li kellu ta’ sewwieq ta’ trakk. Il-kuntratt sar ma’ Sun Records. 1957: L-ewwel President Amerikan li jtir f’˙elikopter: Dwight Eisenhower. 1957: Il-Ìen, Leroy Burney, tabib li jopera, jorbot it-tipjip malkankru tal-pulmun. 1960: Il-Kongo, iç-Chad u r-Repubblika Afrikana Çentrali jiddikjaraw l-indipendenza. 1960: L-Unjoni Sovjetika tibg˙at Ωew©t iklieb fuq Sputnik 5. 1962: L-ewwel darba li l-Unjoni Sovjetika t˙addem vapur spazjali bi tnejn min-nies. 1967: Ir-re©im Grieg jiddepriva 480 Grieg miç-çittadinanza tag˙hom. 1970: Thor Heyerdahl jaqsam l-Atlantiku fuq ir-raft Ra II u millMarokk jasal f’Barbados f’57 jum. 1982: Il-Gran Brittanja t˙abbar li se tikseb lura 593 pri©unier talgwerra mill-Ar©entina.

Aktar minn mitt sena mindu nstabu o©©etti xjentifiçi f’qieg˙ il-ba˙ar, l-esperti qed jittamaw li jirnexxilhom isibu aktar sigrieti. Dan permezz ta’ teknolo©ija ferm aktar moderna fl-g˙adis. Arkeologi Griegi u Amerikani qed i˙ufu madwar in-nawfra©ju ta’ basiment antik Ruman f’Antikythera, billi jilbsu lExosuit – libsa tal-g˙adis millaktar moderni, li tippermettilhom jinΩlu aktar mid-doppju talfond li kienu jinΩlu. Fl-1900, l-g˙addasa kienu sabu dak li ssejja˙ il-mekkaniΩmu t’Antikythera – makkinarju tattieni seklu Qabel Kristu, li jitqies b˙ala l-aktar kompjuter qadim tad-dinja. Is-sejba saret ’il barra mill-grΩira Griega. Dan kien mekkaniΩmu avvanzat immens, uΩat mill-Griegi talqedem biex jistudjaw iç-çikli tassistema solari. Tant kien avvanzat dan larlo©©, li kellhom jg˙addu 1,500 sena o˙ra biex fl-Ewropa ntle-

ma˙ arlo©© ie˙or, soffistikat b˙alu. Il-libsa tal-g˙adis Exosuit, mag˙mula fil-Kanada minNuytco Research tippermetti lillg˙addasa jinΩlu f’fond ta’ 492 pied (150 metru). Hi mag˙mula mill-aluminju u kapaçi tissupplixxi ossi©nu g˙al 50 sieg˙a, kif ukoll tippermetti li ssir komunikazzjoni ma’ nies fuq il-ba˙ar permezz ta’ optical cable. Fiha wkoll erba’ muturi ( thrusters ) b’qawwa ta’ 1.6 Ωiemel, biex jg˙inu lill-g˙addas idur ta˙t il-ba˙ar f’˙effa tabil˙aqq g˙olja. Kull libsa tiΩen bejn 226 u 272 kilogramm. Ilprezz tag˙ha jibda madwar €502155. Angeliki Simosi, Kap tadDirettorat g˙all-antikitajiet ta˙t il-ba˙ar qal li hemm sinjali tajbin ˙afna li jafu jinstabu o©©etti o˙ra fuq il-bastiment mg˙arraq. Dan jista’ jbassru wara l-g˙adis li sar fl-2012 u l-2013. Dimitris Kourkoumelis, arkeo-

logu ie˙or fit-tim qal li hemm numru ta’ o©©etti ta˙t il-ba˙ar, peress li dan il-bastiment kien i©orr ˙afna rikkezzi mill-Asja Minuri. L-istess arkeologi qed jisperaw li jikkonfermaw il-preΩenza tattieni vapur mg˙arraq, madwar 250 metru bog˙od mis-sejba ori©inali. L-‘arlo©©’ antik li nstab u ttella’ kien f’kaxxa tal-injam ta’ 340x180x90mm u jikkonsisti f’gerijiet, uçu˙ tal-bronΩ u roti li jingranaw f’xulxin. Instabu wkoll 40 gear tal-bronΩ ma˙dumin bl-idejn. Dan ilmekkaniΩmu jing˙ad li n˙oloq madwar il-100 sena Qabel Kristu u aktarx hu l-eqdem kalkulatur tad-dinja. Studji li saru fuqu jg˙idu li kien jintuΩa biex jara l-moviment tal-pjaneti u l-qlib tal-jiem u s-snin. B˙alissa l-mekkaniΩmu jinsab esibit fil-MuΩew Nazzjonali talArkeolo©ija f’Ateni.

TinsTab mummja Tas-seklu Ódax

1987: L-ewwel darba f’20 sena li delegazzjoni mill-Unjoni Sovjetika tmur f’IΩrael. 1990: F’Soweto, fl-Afrika t’Isfel, nisa ta’ belt mitluqa, jinΩg˙u b’sidirhom barra biex jikkonfrontaw lill-bulldozers mibg˙uta millawtoritajiet biex iwaqqg˙ulhom djarhom. 1990: Wara l-elezzjoni ta’ Mikhail Gorbachev b˙ala kap tal-Partit Komunista Sovjetiku, Boris Yeltsin, President tar-Repubblika tarRussja, i˙abbar li se jirriΩenja mill-Partit Komunista Sovjetiku. Din kienet daqqa ta’ ˙arta g˙al Gorbachev li kien qed jittama li jΩomm il-partijiet u l-fazzjonijiet kollha tal-Partit Komunista ja˙dmu flimkien. 1993: Wara terremot li tqies b’qawwa ta’ 7.8, li ©©enera mew© ©gantesk, tsunami j˙alli 200 ru˙ mejta fuq il-gΩira ta’ Okushiri filÌappun. 1998: Il-President Nelson Mandela jakkumpanja lir-Re©ina EliΩabetta II fi vja©© bil-karozza tul it-toroq ta’ Londra. 1998: 1.7 biljun ru˙ segwew il-final tat-Tazza tad-Dinja bejn Franza u l-BraΩil. Franza reb˙et 3-0. 2006: Il-HeΩbolla˙ jinizjaw l-operazzjoni True Promise. 2012: Jinqatlu 200 persuna mill-armata Sirjana f’Tremseh. 2013: Malala Yousafzai tindirizza lin-Nazzjonijiet Uniti u tag˙mel sej˙a lid-dinja kollha biex tag˙ti aççess lil kul˙add g˙all-edukazzjoni.

Ftit Ωmien ilu x-xjentisti baqg˙u mistag˙©bin b’dak li rriΩulta minn CT scan li g˙amlu fuq statwa ta’ Buddha li tmur lura g˙as-seklu ˙dax jew tnax. Huma sabu li l-fdalijiet ta’ patri kienu mag˙luqin fl-istatwa. Erik Bruijn, espert tal-

BuddiΩmu, li kellu idea li flistatwa kien hemm il-fdalijiet ta’ persuna, mexxa l-istudju li wassal biex ikun mag˙ruf li l-mummja kienet ta’ g˙alliem Buddist, mill-Iskola tal-Meditazzjoni ÇiniΩa. Is- CT scan u l-endoskopija

saru mill-MuΩew Drents, fiçÇentru Mediku f’Meander flOlanda. G˙alkemm kien mag˙ruf li lmummja kienet fl-istatwa, ˙add ma kien jaf li l-organi talg˙alliem kienu tne˙˙ew minn ©ismu.

KUN Af KÓ

12|07|2015 21

kullhadd.com

KITBA TA’ SAVIOUR MAMO

KURÛITAJIET MINN HAWN U MINN HEMM

IL-BUDDIÛMU

L-ewwel u qabel kollox g˙andna nirrispettaw kull forma ta’ twemmin jew kultura f’pajjiΩna, ©ejja minn fejn hi ©ejja, minkejja li lma©©joranza tal-poplu Malti j˙addan ir-reli©jon Kattolika Rumana. F’Malta hawn komunità Ωg˙ira ta’ Buddisti li jiltaqg˙u kull nhar ta’ Óamis f’Ó’Attard. Hawn ˙afna ja˙sbu li l-BuddiΩmu huwa xi forma ta’ reli©jon jew xi setta. Fil-fatt, huwa ‘xjenza tal-mo˙˙’. Jew biex niftiehmu a˙jar hija xjenza psikolo©ika. Il-baΩi fundamentali hija pjuttost ftit kumplessa. Tajjeb li wie˙ed jifhem xi tfisser tkun Buddist. He mm diversi g˙amliet ta’ BuddiΩmu, iΩda nistg˙u naqsmuhom f’Ωew© dottrini: dik ta’ Theravada, li hi l-eqdem wa˙da, u dik ta’ Mahayana. Insibu wkoll izZen li x’aktar ˙ar©et mittag˙lim ta’ Mahayana. G˙alkemm hemm differenzi sostanzjali bejniethom, però fil-fond tag˙hom issib l-istess sustanza.

Il-bidu tal-BuddiΩmu u t tifsira tieg˙u Siddhartha Gautama, li g˙ex madwar 56 6 s e n a Q a b e l Kristu, kien prinçep mit-tribù ta’ Sakya, f i n - N e p a l . T a ’ disg˙a u g˙oxrin sena ˙alla ©idu u beda jg˙ix ˙ajja ta’ bniedem o r d i n a r j u . K i e n ja˙seb fuq il-˙ajja li jg˙addi minnha l-bniedem mit-twelid sakemm imut. Gautama, jew a˙jar ‘il-Buddha’, sab li tul il˙ajja l-bniedem jiltaqa’ ma’ tbatija u mard, imbag˙ad meta jikber jixjie˙, u fl-a˙˙ar imut. Il-Buddha xtaq isib prinçipju kif wie˙ed jista’ jo˙ro© minn din it-tbatija u dwejjaq li jkollu tul ˙ajtu. Kull individwu huwa differenti minn ie˙or. It-tag˙lim tal-Buddha hu indirizzat g˙al kull individwu. Il-baΩi tal-BuddiΩmu huwa l-meditazzj o n i . I r - r a © u n i g˙aliex wie˙ed jimmedita huwa illi n-nifs ji©i iktar filfond u b ’ h e k k i l - m o ˙ ˙ jikkalma u l-organi interni jibdew ja˙dmu iktar a˙jar. Dan il-mistrie˙ totali jef-

fettwa l-mo˙˙ kif ukoll ilkumplament tal-©isem. B’mo˙˙ trankwill il-bniedem ikun jista’ jiddeçiedi a˙jar x’inhu t-tajjeb u x’inhu l˙aΩin. Ikun kapaçi jikkontrolla l-˙sibijiet b’iktar attenzjoni u mhux jie˙u deçiΩjoni ta’ malajr li tista’ tkun Ωbaljata. Il-meditazzjoni tag˙mel parti essenzjali millBuddiΩmu. Permezz talkwiet, waqt il-meditazzjoni, wie˙ed isib ser˙an il-mo˙˙ li jg˙inu fid-deçiΩjonijiet tal˙ajja ta’ kuljum. Barra minn hekk wie˙ed jag˙mel ˙bieb mieg˙u nnifsu sabiex ikun jista’ j˙obb ukoll lill-o˙rajn, il-˙sibijiet ˙Ωiena jitilqu u jitwarrab kull sens ta’ mibeg˙da jew vendikazzjoni, anzi ja˙fer u j˙obb lil min naqsu. Il-Qdusija Tieg˙u d-Dalai Lama Jg˙id, u jirrepetiha spiss, li lBuddiΩmu huwa kkunsidrat b˙ala tag˙lim. Ma jippruvax ji©bor in-nies lejh, anzi lparir li jag˙ti l-Qdusija

Tieg˙u d-Dalai Lama lil kul˙add hu li l-aqwa reli©jon hi dik ir-religion tal-kultura tieg˙ek, li g˙ext u trabbejt fiha, imbasta tipprattikaha kif suppost u mhux tkun reli©juΩ tal-isem. F’kull reli©jon hemm il-kompassjoni u l-im˙abba u filBuddiΩmu ma tantx hemm dogma (opinjonijiet jew regoli). Il-Qdusija Tieg˙u dDalai Lama dejjem jg˙id li jekk, pereΩempju x-xjenzja ssib xi ˙a©a Ωbaljata fittwemmin tal-BuddiΩmu, din tinbidel immedjatament g˙ax m’hemmx dogma. Il-bidu tal-BuddiΩmu hu kif titg˙allem timmedita. Ma jfissirx li g˙ax timmedita tkun Buddist, anzi titg˙allem kif fil-˙ajja tkun iktar fer˙an u mistrie˙. Imbag˙ad, meta jg˙addi Ω-Ωmien u tkun tixtieq issir Buddist, trid issegwi çerti kompromessi, b˙al li m’g˙andekx toqtol, tisraq u tag˙mel id-deni lil ˙addie˙or. Min jiksirhom ma jibqax Buddist. I l -B u d d i Ω m u j i t k e l l e m ˙afna fuq il-mewt. Tissemma

l - k e l m a mindstream . F i l filosofija Buddista nsibu li l˙ajja ma tintemmx malmewt. Anzi, tg˙addi minn ˙ajja g˙al o˙ra; b˙all-fjamma tax-xemg˙a li tixg˙el xemg˙at o˙ra, l-istess hija l‘karma’ li tfisser l-istess duttrina fundamentali filBuddiΩmu Indjan. Iktar tag˙rif Il-BuddiΩmu beda mil-Grigal tal-Indja. Hawn mat-360 miljun Buddist fid-dinja. Ftit ftit qieg˙ed jinfirex lejn lEwropa u l-Istati Uniti. Liktar pajjiΩi li jipprattikaw ilBuddiΩmu huma ç-Çina, il Ìappun, il-Korea u fil-Lvant tal-Asja. Jekk il-BuddiΩmu ne˙duh b˙ala reli©jon, jinsab firraba’ post b˙ala numru ta’ reli©juΩi. Il-kap jissejja˙ Lama, bil-lingwa Tibetjana. Il-meditazzjoni ssir l-iktar fittempji. Meta wie˙ed jaqra fuq il-BuddiΩmu jsib ˙afna x’jitg˙allem u, fejn jid˙ol ilBuddiΩmu, qatt ma se˙˙ew gwerer.

22 12|07|2015

kullhadd.com

KÓ MAdwArnA

L-AtLetA oLiMpiKu wiLLiAM ChetCuti L-AMBAxxAtur tAL-KArozzi KiA

Ryan Buttigieg, Mani©er Ìenerali ta’ Cars International, flimkien mat-tiratur William Chetcuti It-tiratur sportiv ta’ 30 sena, William Chetcuti, g˙adu kemm ©ie onorat b˙ala l-ambaxxatur talkarozzi Kia f’Malta. Dan l-unur ing˙ata lit-tiratur Malti minn Cars International, l-a©enti tal-Kia f’Malta. Chetcuti reba˙ it-Tazza tad-Dinja tad-Double T r a p B a c k t al-ir©iel fl-2011. Fil-log˙ob talOlimpjadi tal-2004, l-atleta Malti mwieled ilManikata, kiseb is-sitt post flimkien ma’ atleta ie˙or fil-kwalifikazzjoni tad-double trap. Minbarra l-kompetizzjonijiet f’Malta fid-diversi shooting ranges li jsiru l-Ódud, Chetcuti jie˙u sehem ukoll f’diversi avvenimenti internazzjonali

matul is-sena, fosthom fit-Tazza tad-Dinja taxShotgun tal-ISSF li jsiru f’Larnaca, f’Çipru; ilKampjonati Ewropej tax-Shotgun fuq distanza ta’ 25, 50 u 300 metru f’Maribor, fis-Slovenja; fit-Tazza tad-Dinja tal-ISSF tar-Rifle/Pistol/Shotgun f’Gabala, fl-AΩerbaj©an; u fit-Tazza tad-Dinja tax-Shotgun talISSF, f’Lonato, fl-Italja. Chetcuti reba˙ il-midalja tal-bronΩ fil-Log˙ob talCommonwealth fl-2002 u fl-2006. Wara, fl-2008 kiseb is-sitt post fil-Kampjonati Dinjija. Fil-Log˙ob tal-Olimpjadi tal-2008 re©a’ kiseb is-sitt post filkwalifikazzjoni g˙ad-Double Trap. Chetcu t i g˙andu t-titlu wkoll tar-rekord dinji taΩ-Ωg˙aΩag˙

g˙al dan l-avveniment. Chetcuti reba˙ id-deheb fil-finali tad-Double Trap tal-Ir©iel fl-2011 biex spiçça fl-og˙la poΩizzjoni fuq il-podjum tal-midalji bl-og˙la punte©© ta’ 185. Minbarra li j©orr it-titlu dinji tad-Double Trap, reba˙ ukoll l-ewwel kwota Olimpika g˙al Malta u pparteçipa fl-Olimpjadi tal-2012 f’Londra. Reba˙ ukoll il-midalja tad-deheb fil-Log˙ob tal-Mediterran tal-2013, liema titlu g˙al Chetcuti kien ukoll lewwel suççess g˙al Malta f’dawn il-kampjonati. Fla˙˙ar kompetizzjoni li pparteçipa fiha l-atleta Malti, fil-Grand Prix Internazzjonali ta’ Malta tadDouble Trap, Chetcuti kklassifika fit-tieni post.

iL-ÓAMes edizzjoni tAL-MCA eBusiness AwArds L-AwtoritÀ tA’ MALtA dwAr iL-KoMuniKAzzjoni tiLqA’ n-noMinAzzjonijiet G˙all-˙ames sena konsekuttiva, l-Awtorità ta’ Malta dwar il-Komunikazzjoni (MCA) se torganizza l-MCA eBusiness Awards, l-uniku avveniment lokali li jirrikonoxxi l-aspett innovattiv, l-isforzi u l-integrazzjoni ta’ pro©etti u applikazzjonijiet tal-ICT li ©ew implimentati f’setturi varji, kemm dawk individwali kif ukoll ta’ kumpaniji stabbiliti f’dan il-qasam f’pajjiΩna. Bi pjaçir l-MCA t˙abbar li n-nominazzjonijiet g˙al din l-edizzjoni huma miftu˙a. L-avveniment tul l-a˙˙ar erba’ snin serva ta’ vetrina g˙all-aqwa pro©etti Ωviluppati minn kumpaniji u entitajiet lokali, kemm dawk stabbiliti kif ukoll dawk relattivament ©odda, opportunità biex dawn setg˙u juru l-kapaçità tag˙hom li jikkombinaw ilkreattività fit-teknolo©ija malinnovazzjoni fil-qasam soçjali u dak tan-negozju. L-iskop a˙˙ari ta’ dan l-avveniment hu proprju li jing˙ata rikonoxximent xieraq lill-aqwa talent u inizjattivi. F’kumment qasir li g˙amel iç-Chairman tal-MCA, Dr Edward Woods, qal: “Konxji wkoll mill-fatt li t-teknolo©ija saret pilastru indispensabbli flekonomija. Din is-sena ner©g˙u norganizzaw dan lavveniment anke min˙abba l-

kummenti u s-su©©erimenti poΩittivi li rçivejna mill-industrija u parteçipanti tal-passat. Huwa g˙alhekk li l-MCA ser tibqa’ kommessa li mhux biss tkompli torganizza dan lavveniment, imma wkoll li tkompli ssa˙˙a˙ dan is-settur permezz ta’ rikonoxximent ta’ prattiçi innovattivi.” Dr Woods Ωied jg˙id: “L-innovazzjoni hija element fundamentali f’settur

kompettitiv b˙al tal-lum u g˙andha tkun prijorità f’kull soluzzjoni jew pro©ett di©itali.” G˙al darb’o˙ra l-MCA fasslet il-kategoriji ta’ din l-edizzjoni abbaΩi tas-su©©erimenti li rçeviet ming˙and parteçipanti mill-edizzjonijiet preçedenti biex tassigura li dan l-avveniment jirrifletti b’mod dirett ixxejra li qed tie˙u l-industrija

b’riΩultat ta’ Ωvilupp teknolo©iku u ekonomiku. G˙aldaqstant, il-kategorji g˙al din is-sena huma dawn li ©ejjin: • L-a˙jar inizjattiva eGovernment; • L-a˙jar sit elettroniku g˙al uΩu kummerçjali; • L-a˙jar applikazzjoni Business to Business; • L-a˙jar App;

• L-a˙jar uΩu tal-midja soçjali; • L-a˙jar pjattaforma di©itali; • L-a˙jar soluzzjoni ERP. L-Awtorità ser tirrikonoxxi wkoll, f’kategorija separata , la˙jar studju akkademiku filqasam tal-eBusiness, ta’ student universitarju, b’kollaborazzjoni mal-Università ta’ Malta (best academic work of a student attending the University of Malta). Kull min hu interessat li jissottometti n-nomina tieg˙u g˙andu jag˙mel dan sal-Óadd 6 ta’ Settembru 2015. Kumitat indipendenti mag˙mul minn esperti mill-qasam akkademiku, mill-industrija, kif ukoll rappreΩentanti minna˙a tal-Gvern jag˙mlu l-evalwazzjoni biex jag˙Ωlu l-finalisti u r-rebbie˙a f’kull kategorija. L-applikazzjonijiet huma miftu˙a g˙all-organizzazzjonijiet kollha li integraw l-ICT filprattiki intraprenditorjali jew fl-operat tag˙hom. Min hu interessat li japplika bl-internet jista’ jΩur is-sit http://mca.org.mt/ebiz-awards G˙al aktar informazzjoni dwar l-MCA eBusiness Awards 2015, tista’ ççempel +356 2133 6840 jew tibg˙at email lil info@mca.org.mt

FESTI kÓ

12|07|2015 23

kullhadd.com

IL-FESTA TAL-MADONNA TAD-DUTTRINA F’ÓAL TARXIEN Il-bidu Id-devozzjoni lejn il-Madonna tadDuttrina f’Óal Tarxien taf il-bidu tag˙ha fl-1748, meta l-Isqof Fra Paolo Alpheran de Bussan waqqaf ilKongregazzjoni tal-Madonna tadDuttrina fil-knisja parrokkjali ta’ dan irra˙al. L-iskop kien li l-membri jag˙tu sehemhom fit-tag˙lim tad-Duttrina li kien nieqes ˙afna. MaΩ-Ωmien, il-kongregazzjoni bdiet tiççelebra l-festa lillpatruna tag˙ha. Id-dokumenti juru li lfesta kibret mal-wasla tal-Kappillan Dun Pawl Lauron f’Óal Tarxien fl-1864. Insibu li dak iΩ-Ωmien kienu di©à bdew jintefqu l-flus g˙all-muΩika, il-banda u n-nar fil-festa. Fit-tieni nofs tas-seklu dsatax, bdew jitwaqqfu ˙afna fratellanzi ©odda li bdew jorganizzaw festi kbar lill-patruni tag˙hom. Hekk twieldu l-festi msej˙a ‘sekondarji’. F’dak iΩ-Ωmien ukoll iddevozzjoni lejn il-Madonna tad-Duttrina bdiet tinxtered mal-pajjiΩ kollu. Dan g˙ax Malta kienet ta˙t l-IngliΩi u kien hemm il-biΩa’ li jekk ma jing˙atax tag˙lim xieraq tar-reli©jon Kattolika, isir popolari l-ProtestantiΩmu fost il-Maltin. Fil-fatt, ix-xbihat tal-Madonna tadDuttrina g˙adna narawhom f’bosta parroççi b˙al: Birkirkara, il-Belt Valletta, iΩ-Ûejtun, in-Naxxar, iΩ-Ûurrieq u o˙rajn. Il-Kappillan Lauron, ˙ataf lokkaΩjoni biex fil-31 ta’ Mejju tal-1874 ©ab digriet li bih il-kongregazzjoni talMadonna tad-Duttrina, saret fratellanza. Il-˙e©©a tal-membri kienet fl-aqwa tag˙ha, speçjalment fl-1877 meta n˙admet il-vara tal-Madonna tadDuttrina mill-artist Ìilormu Darmanin. Il-vara Il-vara tal-Madonna tad-Duttrina li nsibu fil-parroçça ta’ Óal Tarxien hi pjuttost differenti minn dawk li nsibu f’parroççi o˙ra. F’vari o˙ra bl-istess su©©ett, dejjem naraw lill-Madonna tg˙allem b’Ωew© abbatini ˙dejha. Ilvara ta’ Óal Tarxien hi differenti g˙ax jirnexxilha tg˙addi messa©© lil kull min i˙ares lejha. Il-figura çentrali hija lMadonna b’idejha miftu˙in tbierek tlett itfal lebsin skont it-tliet klassijiet soçjali f’Malta ta’ dak iΩ-Ωmien. Fuq in-na˙a tal-lemin insibu lis-sinjur g˙arkupptejh qed jitlob waqt li fuq in-na˙a tal-lemin hemm il-fqir u n-nobbli mg˙annqin flimkien. Il-messa©© hu li quddiem Alla a˙na kollha ndaqs. Jing˙ad li meta Ìilormu Darmanin ©ie biex jag˙mel ittfal, ippuΩawlu tliet subien minn Óal Tarxien li kienu jappartienu g˙all-klassijiet soçjali li qed jirrappreΩentaw filvara. Jing˙ad ukoll li sentejn wara li ppuΩaw g˙all-vara, it-tlett itfal mietu f’daqqa b’mod misterjuΩ u hekk f’Óal Tarixen da˙let l-idea li qatt m’g˙andek tippoΩa biex isiru xbihat sagri. Fil-fatt, ÌuΩeppi Calì sabha diffiçli biex jikkonvinçi xi nies jippuΩawlu meta kien qed ipitter is-saqaf tal-istess knisja. Il-festa maΩ-Ωmien MaΩ-Ωmien il-festa kompliet tikber, sakemm fl-1935 sar il-konçilju re©jonali li impona regoli ˙orox fuq il-festi ‘sekondarji’ bl-iskop li jinqatg˙u. Minkejja dan, il-festa baqg˙et issir skont dawn ir-regoli u xorta baqg˙et ti©bed in-nies, l-aktar g˙al-log˙ob tannar elaborat li dejjem sar mit-TarxiniΩi stess. Minkejja li mal-bidu tas-seklu g˙oxrin, it-tag˙lim tad-Duttrina g˙addha f’idejn is-Soçjetà tad-Duttrina Nisranija (Museum), l-interess filFratellanza xorta baqa’ hemm, l-aktar min˙abba l-festa li tiççelebra. Dan jixhduh il-bosta opri artistiçi li saru b˙alma huma l-istandard tar-rakkmu fuq disinn mill-isba˙ ta’ Mauel Buhagiar u s-salib u lanterni tal-fidda.

Wara l-gwerra l-festa bdiet sejra lura. Sas-snin sebg˙in kienet kwaΩi spiççat g˙al kollox, iΩda l-purçissjoni dejjem baqg˙et issir. Dan sakemm xi Ωg˙aΩag˙ ˙adu interess fiha u bdiet ter©a’ tqum fuq saqajha. Bis-sa˙˙a tal-Kostituzzjoni l-©dida tal-1974, tne˙˙ew ir-regoli tal1935. B’hekk, dawn iΩ-Ωg˙aΩag˙ setg˙u ja˙dmu b’aktar libertà. BiΩ-Ωmien, innies li ja˙dmu g˙all-festa bdew jiΩdiedu, l-armar beda jinfirex fit-toroq u n-nar beda jiΩdied. It-twaqqif tal-G˙aqda Soçjali Madonna tad-Duttrina Dan wassal biex fl-10 ta’ Jannar tal1997 twaqqaf il-Kumitat Festa Esterna Madonna tad-Duttrina. Dan kien lewwel forma ta’ organizzazzjoni li bdiet tie˙u ˙sieb bis-serjetà l-festa ta’ barra. Fi ftit Ωmien in˙asset il-˙tie©a li l-kumitat jittrasforma ru˙u f’g˙aqda bilmembri mse˙bin jele©©u l-kumitat. B’hekk, fl-2003 ing˙ata l-isem ta’ G˙aqda Soçjali Madonna tad-Duttrina. Dik is-sena wkoll inxtrat dar abban-

dunata quddiem il-knisja parrokkjali biex issir sede xierqa g˙all-G˙aqda. Ittriq ma kinitx façli, g˙ax il-post kellu jitwaqqa’ u jinbena mill-©did. Ix-xog˙ol tal-bini sar kollu mill-membri tal-istess G˙aqda u tlesta fl-2012 meta saret ilfesta tal-inawgurazzjoni tal-faççata. Il-festa llum F’dawn l-a˙˙ar snin, il-festa saret tibda bi programm vokali u strumentali millBanda Marija Re©ina tal-Marsa li jsir filpjazza ta’ Óal Tarxien is-Sibt ta’ qabel il-festa, li din is-sena sar ilbiera˙. Lg˙ada, ji©ifieri b˙al lum, isir il-˙ru© talvara min-niçça g˙all-˙abta tal-11am. Imbag˙ad, iç-çelebrazzjonijiet fil-knisja jkomplu nhar il-Óamis 16, il-Ìimg˙a 17 u s-Sibt 18 ta’ Lulju, li jkunu tlett ijiem tat-tridu bi preparazzjoni g˙all-festa li se ssir il-Óadd 19 ta’ Lulju. B’differenza mill-festi l-o˙ra kif a˙na mdorrijin bihom, iç-çelebrazzjonijiet ta’ din ilfesta huma ppakkjati fil-jum tal-Óadd. Filg˙odu jsir il-kant tal-lawdi mal-quddiesa tat-7.45am u aktar tard fl-10.15am

tibda l-quddiesa solenni ta’ nhar ilfesta. Iç-çelebrazzjonijiet esterni jissuktaw fis-6.30pm b’març mill-Banda San ÌuΩepp tal-Óamrun li wara tilqa’ l-˙ru© tal-purçissjoni fis-7pm u tkompli bi programm muΩikali fil-pjazza. Aktar tard, fid-9pm il-banda ssellem lill-vara waqt id-d˙ul tag˙ha fil-knisja u kif tispiçça l-Barka Sagramentali, tibda març brijuΩ mat-toroq ta’ Óal Tarxien. Il-log˙ob tan-nar ma jonqosx. Dan ikun imqassam fuq il-jiem kollha tal-festa, iΩda jil˙aq il-qofol tieg˙u il-Óadd filg˙axija bl-ispettaklu tan-nar tal-ajru li jibda fid-9.30pm u bl-ispettaklu tan-nar tal-art li jibda fil-11.00pm. In-nar kollu huwa ma˙dum mill-membri tal-G˙aqda li din is-sena qed jag˙mlu tentattiv li jiksbu r-rekord bl-akbar dragster li ja˙dem bin-nar. Minkejja li matul il-©img˙a ma jsirux çelebrazzjonijiet esterni, min˙abba regoli in©usti, nhar il-Óadd 19 ta’ Lulju wie˙ed jista’ japprezza l-ingredjenti kollha li jsawru l-festa Maltija f’post wie˙ed – f’Óal Tarxien, fil-festa talMadonna tad-Duttrina.

24 12|07|2015

kullhadd.com

KÓ MADWARNA

ILJIELI MELLEÓIN 2015 B’RISQ IL-MALTA COMMUNITY CHEST FUND It-tmien edizzjoni ta’ Iljieli Melle˙in, organizzata millKunsill Lokali tal-Mellie˙a, se tkun qieg˙da ssir lejn l-a˙˙ar ta’ Lulju u l-bidu ta’ Awwissu 2015, eΩattament mit-30 ta’ Lulju 2015 sat-2 ta’ Awwissu 2015. Din lattività, li issa da˙let sew filkalendaru kulturali Malti, tattira eluf ta’ persuni lejn il-Mellie˙a. Matul dawn l-iljieli, dawk kollha li jattendu g˙andhom l-opportunità li jgawdu l-aqwa elementi li taf toffri l-komunità Melle˙ija. Din l-attività qieg˙da tittella’ blappo©© tal-Awtorità Maltija g˙at-TuriΩmu u s-Segretarjat Parlamentati g˙all-Gvern Lokali. Il-Óamis 30 ta’ Lulju 2015 ilKunsill Lokali tal-Mellie˙a se jkun qieg˙ed jiççelebra Jum ilKunsill. Matul din il-lejla tittella’ attività sinifikanti ˙afna fejn ixxog˙ol ta’ diversi persuni minn oqsma differenti tal-˙ajja ji©i rikonoxxut wara qbil unanimu mill-kunsilliera kollha. G˙allewwel darba din l-attività qieg˙da tkun organizzata filbit˙a tas-Santwarju Nazzjonali tal-Madonna tal-Mellie˙a u matulha se jittellg˙u diversi sketches folkloristiçi. Il-Ìimg˙a 31 ta’ Lulju se jittella’ kunçert spettakolari fil-pjazza tal-parroçça tal-Mellie˙a. G˙al din is-sena l-Kunsill Lokali ˙aseb sabiex jorganizza kunçert ta’ muΩika tas-snin tmenin u disg˙in. Matul din il-lejla se jie˙du sehem DJ Max, issegwi lPaul Abela Big Band flimkien

mal-kantanti Jasmine, Georgina Abela u Olivia Lewis. Jag˙laq is-serata DJ Pierre Cordina. Matul din il-lejla se jin©abru donazzjonijiet g˙all-Malta Community Chest Fund. Is-Sibt 1 u l-Óadd 2 ta’ Awwissu t-toroq prinçipali u lpjazez tal-Mellie˙a se jkunu mag˙luqa g˙at-traffiku. Matul dawn iΩ-Ωew©t iljieli se tispikka varjetà ta’ arti, muΩika, kultura, sports u ikel. Attrazzjonijiet

o˙ra jinkludu l-aqwa kantanti lokali u kif ukoll diversi animazzjonijiet g˙at-tfal, imqassmin fuq tliet palkijiet differenti, u kif ukoll diversi forom ta’ arti mqassmin mat-toroq ewlenin tal-Mellie˙a. Attrazzjonijiet o˙ra jinkludu artisti u muΩiçisti lokali u kif ukoll animazzjoni g˙attfal. G˙al sena o˙ra se jkun hemm numru rekord ta’ artisti li se jkunu qeg˙din ipin©u u jese-

bixxu x-xog˙ol tag˙hom filbit˙a tas-Santwarju. Fl-istess bit˙a tas-Santwarju se tittella’ esibizzjoni li d-d˙ul minnha se jmur g˙all-Malta Community Chest Fund. G˙al dawk kollha li j˙obbu lkarozzi, fl-edizzjoni ta’ din issena se jkun hemm wirjiet ta’ karozzi statiçi, drifting u offroading. Il-wirja statika se jkollha karozzi Maltin u kif ukoll karozzi barranin. Se jkun hemm

ukoll sezzjoni g˙al trakkijiet antiki u kif ukoll karozzi tallinja Maltin antiki. Mill-banda lo˙ra, se jin˙olqu tliet xenarji kontrollati fejn se jittellg˙u wirjiet tal-off-roading, hillclimb u tad-drifting. Sewwieqa professjonali se jkunu qeg˙din jie˙du sehem bil-vetturi tag˙hom sabiex ipaxxu lil dawk kollha preΩenti. Mhux hekk biss, is-Santwarju tal-Madonna tal-Mellie˙a, li g˙andu iktar minn elfejn sena, se jkun miftu˙ g˙all-pubbliku, fejn anke se jkunu g˙addejjin kunçerti korali f’dan l-ambjent. G˙al dawk li jinteressahom Ωmien il-gwerra, se jkunu jistg˙u jΩuru x-xelters tat-Tieni Gwerra Dinjija, fejn anke se jkun hemm gwidi apposta g˙all-pubbliku. Se tittella’ wkoll esibizzjoni ta’ vetturi u armamenti ta’ Ωmien il-gwerra. G˙al kull minn japprezza likel se jkollhom xalata u varjetà ta’ ikel, fejn it-toroq prinçipali tal-Mellie˙a se jkunu armati blimwejjed u si©©ijiet attrezzati apposta al fresco sabiex wie˙ed japprezza l-ikel bnin ipprovdut mill-aqwa ristoranti li jinsabu fil-Mellie˙a. Kul˙add huwa m˙e©©e© jattendi matul dawn l-erbat iljieli g˙al din l-attività annwali filMellie˙a. Dawn huma erbat iljieli trasformati f’çelebrazzjoni kbira g˙all-familja kollha, fejn il-Mellie˙a se turi dak kollu li g˙andha x’toffri.

IR-RITORN FUQ IL-PALK TA’ KARMEN AZZOPARDI Wara s-suççess ta’ Il-Kappillan ta’ Malta, produzzjoni tas-sena lo˙ra, Sta©un Teatru Malti jirritorna fil-Malta Arts Festival filForti Sant’Iermu bi dramm ori©inali ©did bil-Malti, miktub minn Immanuel Mifsud u mmexxi minn Josette Ciappara. Il-Maestro Dominic Galea kiteb muΩika ori©inali u se jkun qed idoqq live f’Sant’Iermu. Faith, Hope u Charity ser tag˙mel iddebutt tag˙ha fit-22 ta’ Lulju u se tittella’ g˙al tmien preΩentazzjonijiet fil-miftu˙ (fit-22, 24, 25, 26, 29 u 31 ta’ Lulju u l-1 u t-2 ta’ Awwissu). Il-prenotazzjonijiet jinsabu miftu˙in mit-Teatru Manoel. “Is-suççess ta’ Kappillan wera li hemm suq g˙an-nostal©ija Maltija. G˙alhekk g˙aΩilna li ner©g˙u nipproponuha fil-produzzjoni tal-Malta Arts Festival,” qal il-produttur Mario Philip Azzpoardi. “Tg˙allimna ˙afna dwar lo©istika u dwar ˙idma filmiftu˙ b˙alma hu l-Forti Sant’Iermu. Din id-darba, l-atturi kollha se jkollhom mikrofoni mo˙bija biex id-djalogu jkun jinstema’ a˙jar, u dan jiggarantixxi li l-awdjo jkun perfett, ikunu xi jkunu l-kundizzjonijiet tar-ri˙.” L-ikbar a˙bar ta’ din il-produzzjoni ta’ lussu hija r-ritorn fuq ilpalk Malti, wara nuqqas ta’

kwaΩi g˙axar snin, ta’ Karmen Azzopardi. “Kuntenta ˙afna blofferta. Kont bdejt niddubita jekk qatt kontx se ner©a’ na˙dem fuq palk. Fl-ewwel ©urnata tal-provi l-atturi l-o˙ra tawni mer˙ba mill-akbar. Nirringrazzja lill-produtturi u liddirettriçi fantastika Josette

Ciappara, g˙addejt minn ftit mumenti ta’ dubju fil-bidu iΩda malli bdejna na˙dmu millewwel qbadt ir-ritmu. Qed nie˙u pjaçir ˙afna f’din il-produzzjoni, u nista’ ng˙id li tatni ˙ajja ©dida.” Faith Hope u Charity hija storja tal-gwerra; ma titkellimx tant

dwar it-tliet ajruplani le©©endarji tat-tip Gloucester li kienu parti mill-forza tal-ajru s˙i˙a li ssieltet kontra l-qawwa tal-Forza talAjru Taljana (l-Aeronautica), iΩda dwar tliet Ωg˙aΩag˙ meraviljuΩi maqbudin fit-tra©edja terribbli tal-gwerra. William Timber Woods (Carlos

Farrugia), kien il-pilota ta’ Charity, li waqqa’ l-ajruplan misjuq minn pilota Taljan (Davide Tucci). Il-pilota jinΩel fil-©nien ta’ villa tal-Contessa Fiorini Sacco (Monica Attard). Inneputija tag˙ha, Maria (Sara Camilleri) tie˙u ˙sieb tat-Taljan ferut li aktar tard, meta jkun lisptar, jirçievi Ω-Ωjara ta’ Timber Woods. IΩ-Ωew©t ir©iel jie˙du interess f’Maria, u r-relazzjonijiet li jse˙˙u wara huma s-su©©ett ta’ dan id-dramm nostal©iku. “Ir-ritorn g˙al dan it-tip ta’ intratteniment teatrali hija xi ˙a©a sempliçiment meraviljuΩa,” tg˙id Karmen Azzopardi. “F’dinja kollha inçertezzi, intratteniment ta’ kwalità dubjuΩa u Ωminijiet vjolenti, g˙alija huwa poΩittiv li mmur lura g˙al storja la antica, miktuba minn wie˙ed mill-aqwa kittieba tag˙na, Immanuel Mifsud. Hija storja dwar im˙abba, rispett, dover u unur. Se tkun ˙ar©a sabi˙a g˙as-sajf, ming˙ajr ma t˙abbel rasek dwar il-kontroversja, ixxokk u messa©©i li j˙awduk. Fla˙˙ar, storja tal-im˙abba, u ori©inali!” Din hija l-g˙axar produzzjoni ori©inali ta’ Sta©un Teatru Malti, b’g˙axar debutti mondjali f’seba’ snin!. G˙all-biljetti: www.teatrumanoel.com.mt

MAdwARNA KÓ

12|07|2015 25

kullhadd.com

VAMPIRI T’ENERÌIJA KTIEB ÌdId TAL-AwTRIÇI NATAShA TuRNER Jekk ladarba l-vampiri li jixorbu d-demm ma jeΩistux, nista’ naççertakom li vampiri tal-ener©ija huma komuni ˙afna fostna! Dawn huma nies li, g˙ax mimlija ener©ija negattiva jew sa˙ansitra insigurtà, tibda t˙ossok ˙aΩin u anke mentalment u emozzjonalment ˙aΩin waqt jew wara li tkun fil-preΩenza tag˙hom. Huma nies li direttament jew indirettament ser ikissruk! G˙alhekk importanti ˙afna li wie˙ed jag˙raf dan it-tip ta’ nies qabel ma jsir xi tip ta’ deni jew ˙sara. Imma l-vampiri t’ener©ija jistg˙u jkunu wkoll ˙sibijiet u l-emozzjonijiet tieg˙ek stess, ladarba jie˙du l-kontroll fuqek u tibda tkun l-g˙adu tieg˙ek stess! Wie˙ed g˙andu jie˙u ˙sieb is-sa˙˙a mentali u emozzjonali daqskemm g˙andu jie˙u ˙sieb dik fiΩika. G˙alhekk, f’dan il-ktieb, g˙andek issib gwida kif tipprote©i lilek innifsek u tg˙ix filpoΩittiv. Dan il-ktieb ©ie ppubblikat mill-G˙aqda Kittieba Maltin u jinstab g˙all-bejg˙ fil-˙wienet ewlenin u fil-Librerija Nazzjonali Aktar pubblikazzjonijiet tal-awtriçi huma: Xi Rrid; Id-Debba tax-Xitan; Kun Int; Rancu s-Sinku tal-Grançijiet, Neij; Bejn in-Narratur u n-Narrata; Free Yourself and Live; u Relationdips. G˙al aktar informazzjoni tista’ tag˙mel kuntatt mal-awtriçi fuq natashavturner@gmail.com

SPETTAKLI TA’ LOGÓOB TAN-NAR FIL-PORT IL-KBIR GÓALL-FESTA TAL-BELT VITTORIOSA

Fl-okkaΩjoni tal-festa ta’ San Lawrenz, Patrun tal-belt Vittoriosa, fil-Port il-Kbir, ser jer©a’ jittella’ l-ispettaklu annwali ta’ log˙ob tan-nar li sar parti mill-kalendarju pirotekniku ta’ pajjiΩna u, aktar minn hekk, ˙ar©a mill-aqwa g˙all-familja kollha fl-eqqel tas-sajf Malti. L-ispettaklu prinçipali ji©i ppreΩentat ta’ kull sena millG˙aqda Piroteknika 10 ta’ Awwissu tal-Birgu. L-ispettaklu pirotekniku msejja˙ La Notte Di San Lorenzo 2015, ser ji©i ppreΩentat lejlet il-festa tal-belt Vittoriosa, nhar il-Óadd 9 ta’ Awwissu fl-10.00pm ˙dejn ilKlabb tar-Regatta tal-istess belt (in-na˙a li ti©i fuq ir-ri˙ talKalkara). Dan il-lejl li jwassal g˙al jum l10 ta’ Awwissu – jum San Lawrenz – patrun ta’ din il-belt huwa tant popolari, l-aktar flItalja. Infatti, minn sena g˙al sena, it-Taljani jistennew bil˙erqa dan il-lejl li huma jsej˙ulu La Notte di San Lorenzo, biex jaraw il-famuΩi stilel jew a˙jar stilel fe©©ejja (shooting stars). Dawn l-istilel huma mag˙rufa wkoll b˙ala ‘le lachrime di San Lorenzo ’, ‘id-dmug˙ ta’ San Lawrenz’; kif ukoll ‘il-fuoco di San Lorenzo ’, ‘in-nar ta’ San Lawrenz, biex jissimbolizzaw iddmug˙ li beka l-qaddis waqt ilmartirju kif ukoll l-istess fjammi tan-nar li ˙arqu lill-qaddis. Din it-tradizzjoni tal-lejl ta’ San

Lawrenz tmur lura g˙at-tielet seklu meta 1755 sena ilu, proprjament fis-sena 258, il-qaddis Lorenzu ©ie ma˙ruq fuq gradilja, proprju f’dan il-lejl, fil-belt ta’ Ruma Il-festa tal-Birgu mhix festa rinomata g˙al-log˙ob tan-nar iΩda hija festa mag˙rufa g˙allarmar. Madankollu, anke nies mill-ir˙ula jammettu li minkejja li din il-lokalità ma timmaniffaturax in-nar tag˙ha, xorta wa˙da dejjem kienet minn ta’ quddiem f’dan il-qasam u dejjem kellha x’toffri ˙afna f’dan l-aspett pirotekniku fuq livell ta’ postijiet li ma jimmaniffaturawx in-nar huma. L-ispettakli tas-snin li g˙addew g˙adhom jissemmew sal-lum, laktar minn dawk l-eluf li ˙onqu l-akkwati kollha. Ta’ min jg˙id li, ftit tas-snin ilu, il-kumpanija internazzjonali Orzella Fireworks mill-Italja wkoll ˙adet sehem f’dan l-ispettaklu Is-serata ta’ din is-sena ser tibda fl-10.00pm. Il-pubbliku li se jattendi huwa m˙e©©e© biex jinΩel fil-post fejn ser ikun hemm is-sound system u mhux jibqa’ fuq is-swar jew f’xi n˙awi o˙ra vanta©©juΩi tal-Port il-Kbir, g˙ax inkella ma jkunx jista’ jgawdi l-pakkett kollu li ser ikun offrut. Ódejn il-Klabb tarRegatta tal-Birgu ser jintrama sound system kif ukoll diversi effetti ta’ dwal biex jikkumplimentaw l-ispettaklu pirotekniku.

Il-kummentatur tas-serata ser ikun id-DJ Dorian Cassar. Is-serata tibda b’wirja ta’ log˙ob tan-nar sinkronizzata mal-muΩika. EΩatt wara jing˙ata bidu g˙all-murtali tradizzjonali tal-beraq. Din il-wirja ta’ murtali tradizzjonali Maltin ti©i fi tmiemha b’wirja o˙ra ta’ log˙ob tan-nar sinkronizzat mal-muΩika. Immedjatament wara jkun hemm wirja ta’ murtali tradizzjonali tal-kulur. Il-final li tant ikun mistenni ser tkun wirja piroteknika mill-aqwa ta’ log˙ob tan-nar divers li ser tkun tinkludi nar tradizzjonali Malti. Din ilwirja ©iet imsemmija Don’t Stop Beleiving u ser tkun akkumpanjat minn diversi siltiet muΩikali mill-musical li j©ib l-istess isem u li ttella’ b’suççess fil-Birgu f’Mejju ta’ din is-sena. Ta’ min jg˙id li l-wirjiet kollha huma kkordinati mill-G˙aqda Piroteknika 10 ta’ Awwissu u ser jin˙arqu bis-sistema pyromaster. Il-murtali tradizzjonali Maltin in˙admu mill-kumplessi tan-nar San Ìor© ta’ Óal Qormi u Sant’Andrija ta’ Óal Luqa, filwaqt li x-xog˙ol tan-nar li se jintuΩa fil-wirjiet huwa xog˙ol il-kumplessi tan-nar Mount Carmel taΩÛurrieq u Lourdes tal-Qrendi. Dawk kollha li ser jattendu g˙al din is-serata piroteknika, jistg˙u jaslu fil-post billi jg˙addu mill-mina tal-Kalkara u jduru flewwel triq fuq ix-xellug li ti©i eΩatt fil-post imsemmi. In˙e©©u

wkoll li jintuΩa parke©© kbir viçin ˙afna tal-post – il-Fortini Football Ground. Ta’ min jg˙id ukoll li mid-9pm ’il quddiem tul il-post fejn ser ikun hemm armata is-sistema tas-sound u fejn hu mistenni li jer©u jin©abru l-eluf tan-nies, ser ikun hemm ukoll marçi brijuΩi mill-Banda Madonna tal-Karmnu tal-Balluta. Lejliet il-Festa hija biss preludju g˙al ©urnata tant g˙aΩiΩa talfesta – il-©urnata ta’ l-10 ta’ Awissu li din l-G˙aqda Piroteknika hija tant kburija li ©©ib l-isem tag˙ha. Il-festa talBirgu fiha l-vanta©© li dejjem ti©i ççelebrata fil-©urnata proprja tag˙ha u g˙aldaqstant tattira kwantità ta’ nies, xi drabi anke aktar minn festi o˙ra, g˙arra©uni li ma ta˙batx ma’ festi o˙ra. Madankollu, Ωgur mhux forsi li l-Óadd 9 u t-Tnejn 10 ta’ Awwissu kull dilettant ma jistax ma jag˙zilx li ma jkunx il-Birgu. Il-qofol ta’ dawn l-ispettakli pirotekniçi jkun nhar it-Tnejn 10 ta’ Awwissu meta fis-7.15pm tin˙araq il-kaxxa infernali hekk imsej˙a ‘tal-˙ru©’, kaxxa spettakolari minn fuq diversi braken fil-Port il-Kbir, spettaklu li huwa wkoll b’koreografija u li ser jin˙araq bis-sistema pyromaster. Il-log˙ob tan-nar f’din il-©urnata jibqa’ sejjer sal-11pm, fejn ser ikun hemm wirja s˙i˙a ta’ murtali bil-log˙ob fl-okkaΩjoni ta’ jum San Lawrenz.

Rigward il-maniffatura tan-nar, apparti l-kumplessi di©à msemmija, il-kumplament tan-nar ©ie mmaniffaturat mill-kumplessi tan-nar 25 ta’ Novembru taΩÛejtun u Santa Marija talImqabba. Dawn l-ispettakli ta’ nar ser isiru grazzi g˙all-g˙ajnuna talKumitat Festi Esterni San Lawrenz, Olde City Pub, ilMinistru Joe Mizzi, Cassar Ship Repair, Bezzina Shipyard, Sound Solutions, Audio Sound System, MCP Car Park, Tat-Toqba Bar & Take Away, Cilia Building Contractors, Fava Woodworks, Coca Cola, il-Kunsill Lokali talKalkara, Melvin Degiorgio Photography, il-Kunsill Lokali tal-Birgu, is-Supretendent u lPulizija tad-distrett, Heritage Malta, Kottoner 98 FM, 1st Cospicua Scout Group, Big Bun Bakery & Confectionery, Grand Hotel, Sezzjoni Ûg˙aΩag˙ PalmiΩi u Cottonera Waterfront Group. Permezz ta’ dawn l-ispettakli, l-G˙aqda Piroteknika 10 ta’ Awwissu ser tkun qed ting˙aqad ukoll fiç-çelebrazzjonijiet speçjali li qed ifakkar ilBirgu din is-sena, ta’ g˙eluq id925 sena mit-twaqqif tal-parroçça, l-ewwel parroçça f’Malta; u dak tal-450 sena mill-Assedju l-Kbir, 450 sena minn mindu l-belt tal-Birgu bdiet tissejja˙ il-belt Vittoriosa, il-belt rebbie˙a.

26 12|07|2015

kullhadd.com

kÓ personalitÀ

il-popolaritÀ mhi xejn gÓalih Ólief konsegwenza ta’ dak li jagÓmel ramona portelli tintervista lil CLIVE PISCOPO

www.ramonaportelli.com ramonaportelli@hotmail.com

Illum sar wiçç familjari g˙al kull min isegwi d-drama televiΩiva li tixxandar kuljum Óbieb u G˙edewwa. Qabel kemm-il darba rajnieh fi produzzjonijiet o˙ra. Qed nirreferi g˙all-personatità tal-lum, Clive Piscopo. G˙andu tletin sena, minn Óal Qormi, u huwa single. Xog˙lu jg˙allem l-IngliΩ u d-drama, i˙obb jaqra ˙afna, u g˙andu g˙al qalbu t-tisjir, l-g˙awm u s-safar. Mieg˙i sostna li jg˙ix ˙ajja kkulurita immens. Fil-fatt, i˙obb ˙afna l-kumpanija tal-˙bieb u d-dinja storbjuΩa tat-teatru daqskemm i˙obb jintefa’ g˙all-kwiet jikteb jew jaqra; paçenzjuΩ g˙al ˙afna affarijiet imma l-iktar affarijiet sempliçi jinnervjawh; xi kultant jinkwieta g˙ax ikollu wisq x’jag˙mel, imma fl-istess ˙in jiddejjaq ma jag˙mel xejn. Fil-˙ajja in©enerali jdejquh il-medjokrità, il-mentalità fix-xog˙ol li kollox jg˙addi, u nies li juΩaw persuni o˙ra g˙al skopijiet ta’ qerq.

Mistoqsi kif beda jinteressa ru˙u fir-reçtar u kif t˙ajjar, Clive wegibni: “Fil-verità, l-istejjer u l-irrakkuntar kienu lewwel namur tieg˙i. Meta kont Ωg˙ir ˙afna, kont ni©©ennen fuq l-istejjer li kienu jirrakkuntawli n-nanniet, u w˙ud mill-isba˙ memorji tat-tfulija tieg˙i huma meta ommi u missieri kienu jaqrawli l-istejjer qabel ma norqod kull filg˙axija. Kont in˙obb ˙afna npin©i u nikteb. Imbag˙ad, meta kelli g˙axar snin kont affaxxinajt ru˙i nara dramm tal-Milied filMuΩew ta’ San Bastjan, ÓalQormi, fejn qattajt fost l-isba˙ Ωmien ta’ ˙ajti. Ta’ tifel li kont, affaxxinajt ru˙i nara l-bit˙a li konna nilag˙bu fiha tinbidel f’palk Ωg˙ir fejn subien li kont naf ikbar minni nbidlu f’karattri ta’ storja. Din il-memorja ma ninsieha qatt. U lanqas id-drammi l-o˙ra fil-Milidijiet ta’ wara. Probabbli kienu dawn il-memorji tant sbie˙ li Ωerg˙u fija lim˙abba lejn il-palk u r-reçtar,” beda jg˙idli. B˙ala attur, Clive iddebutta fit-Teatru Manoel fis-sena 2007 fid-dramm Caravaggio: LInkjesta ta’ Joe Friggieri. Ridt nisma’ l-kummenti tieg˙u fuq is-sagrifiççji, il-prattika u l-˙in li tirrikjedi persuna sakemm taqbad u tirnexxi f’din it-triq. “B˙al kull karriera o˙ra, il-bidu dejjem iebes, speçjalment jekk ix-xog˙ol li tag˙mel ikun g˙al qalbek ˙afna u xi ˙a©a li vera trid. Imma, b˙alma wie˙ed jit˙arre© biex isir g˙alliem, tabib, avukat, jew professjonist, hekk ukoll irid jag˙mel l-attur. Li wie˙ed irid jew jixtieq jirreçta mhux biΩΩejjed. L-attur irid jitg˙allem jitla’ t-tara© – tar©a tar©a. Is-sagrifiççji huma kbar u l-˙inijiet twal. U attur tajjeb – u b’attur tajjeb nifhem xi ˙add li huwa iktar ikkonçentrat fuq xog˙lu milli fuq ix-xinxilli talpopolarità – je˙tie© li jit˙arre© ˙afna u jibqa’ jit˙arre©. Hekk biss jista’ jidher quddiem innies u j˙alli impressjoni tajba. Taf kemm taf, dejjem hemm x’tiskopri u titg˙allem. Minna˙a l-o˙ra, nara kif nag˙mel biex kemm jista’ jkun nag˙ti opportunitajiet lill-atturi li g˙adhom se jibdew il-karriera tag˙hom. G˙alhekk g˙al qalbi ˙afna x-xog˙ol li nag˙mel malg˙alliema s˙abi fi Freespirit Acting Drama School,” sostna Clive. Ta’ min jg˙id li matul dawn la˙˙ar tmien snin Clive ˙adem fi ˙dax-il dramm fit-Teatru Manoel. Fis-sena 2009 kien reba˙ l-ewwel ESU scholarship g˙all-esperjenza fi Stratford-

Upon-Avon, l-Ingilterra, fejn sal-lum g˙adu jsegwi workshops mag˙hom. B’hekk xtaqt inkun naf x’jirrikjedi biex attur ikun im˙arreg tajjeb, u b’liema mod jistudja l-linji tieg˙u blamment. Fil-fatt, ikkonfermali li hawn skejjel apposta differenti ta’ ˙sieb u metodolo©iji differenti. “Li huwa Ωgur hu li l-attur irid jin˙all minn sens ta’ biΩa’ jew mist˙ija u juΩa limma©inazzjoni tieg˙u biex i©ib ru˙u daqslikieku kien ˙addie˙or. L-istudent-attur irid jitg˙allem jesprimi u jikkontrolla l-emozzjonijiet tieg˙u, lil ©ismu, il-vuçi u dak kollu li jista’ juΩa biex jikkomunika mal-udjenza tieg˙u. Iktar ma jesperimenta iktar a˙jar. Fejn jid˙lu l-linji, jien in˙obb naqra x-xena u, l-ewwel nifhem x’inhu ji©ri, imbag˙ad nistaqsi: g˙alfejn il-karattru tieg˙i qieg˙ed jg˙id dak li qed jg˙id? X’wasslu biex jg˙id hekk? U lpersuna l-o˙ra x’inhi tag˙mel? F’kemm ilni ng˙idlek il-kliem jibda jid˙ol f’mo˙˙i u jsir parti minni…g˙ax hekk biss il-linji jo˙or©u bl-iktar mod naturali.” Peress li Clive huwa g˙alliem f’wa˙da mill-iskejjel lokali, ridt inkun naf dwar ir-reazzjoni talistudenti meta jkellmuh wara li jkunu segwewh fuq it-televiΩjoni. “Óa ˙a. Interessanti din!

L-ewwel ˙a©a jien ng˙allem lissubien il-kbar fi skola sekondarja tal-Knisja. Nie˙u gost ˙afna ng˙allimhom u g˙andi relazzjoni tajba immens mag˙hom. Allura xejn ma jiddejqu jg˙iduli u jikkummentawli u, ta’ subien imqarqça li huma, xi daqsxejn ta’ ti©bid tas-saqajn ma jonqosx. Min-na˙a l-o˙ra, l-istudenti l©odda li jid˙lu l-iskola u li ma jkunux jafu li ng˙allem hemm, ta’ spiss narahom i˙arsu mist˙ija lejja u jfesfsu fil-widnejn. Ma jafux kemm ©ej homework meta ji©u g˙andi,” tbissem jg˙idli Clive. Huwa ˙aΩin meta wie˙ed jirreçta sempliçiment g˙allpopolarità Kif inhu konxju kul˙add, Malta hija gΩira çkejkna, b’˙afna talenti mferrxin. Ma’ Clive ddiskutejt il-vanta©©i u l-iΩvanta©©i tal-fatt li hawn ˙afna atturi g˙atxana biex jikbru u jidhru aktar ta’ spiss. Clive sostna li ma jara xejn ˙aΩin li wie˙ed ikun jixtieq jesponi t-talent tieg˙u, anzi huwa pass neçessarju biex persuna tibda minn xi mkien. “Imma hemm mod u hemm mod ie˙or. Il-˙aΩin huwa meta wie˙ed i˙ossu superjuri minn o˙rajn jew irid

jirreçta sempliçiment biex jidher fuq it-televiΩjoni u jikseb ilpopolarità. Dawn mhumiex atturi veri u, sfortunatament, minnhom hawn numru mhux ˙aΩin. Dawn in-nies titg˙allem tag˙rafhom minn seba’ mili bog˙od: iktar ifittxu li jintg˙arfu u li jisimg˙u l-prosit tan-nies milli li jitg˙allmu u joffru xog˙ol ta’ livell li jixraq lillpubbliku Malti. Xi ˙a©a hekk hija ˙asra g˙ax ix-xog˙ol medjokri tag˙hom ittebba’ lill-istess arti li jg˙idu li j˙obbu. Nitkellem g˙alija, l-ikbar gost li nie˙u hu proprju l-mument li qieg˙ed nirreçta. Il-popolarità mhi xejn ˙lief konsegwenza ta’ dak li nag˙mel. La ridtha u lanqas inqisha b˙ala xi ˙a©a importanti. Min-na˙a l-o˙ra hawn ˙afna g˙atxana biex ikunu tajbin u lil dawn, anke jekk g˙adhom Ωg˙ar jew filbidu tal-karriera tag˙hom, nammirahom immens,” ikkumenta Clive. Imma©inajt li mhux l-ewwel darba li fuq il-palk l-atturi jinsew il-linji li suppost jg˙idu. IΩda b’xorti tajba g˙al Clive ma jiftakarx li qatt g˙adda minn esperjenza kerha daqshekk, g˙alkemm ammetta li hija wa˙da mill-ikbar beΩg˙at tieg˙u. “Fil-fatt, ta’ spiss no˙lom li qieg˙ed fuq il-palk u ma nistax niftakar il-kliem. Taf kif inqum ma˙sud! L-iktar ˙a©a qrib ta’ dak li staqsejtni ©rat lil xi ˙add li kien qieg˙ed jirreçta mieg˙i. L-attriçi u jien kellna konverΩazzjoni ftit twila u f’daqqa wa˙da ninduna li qabΩet seba’ linji. Dak il-˙in trid tkun ikkonçentrat biΩΩejjed biex tibqa’ g˙addej daqslikieku ma ©ara xejn. Esperjenza o˙ra kienet meta ˙adt sehem f’The Matron of Ephesus fl-Università; dramm ta’ madwar g˙oxrin minuta kollu bil-Latin. Waqt li kont qed nipprepara g˙al dan ix-xog˙ol, kont imwerwer iktar mis-soltu. Bdejt ng˙id: ‘Jekk ne˙el bil-Malti jew bl-IngliΩ mhux se nsibha iebsa biex nimprovizza u nkompli…imma jekk ne˙el fi dramm bil-Latin x’se nag˙mel?’” kompla jg˙id Clive. Ta’ min isemmi wkoll li l-parti li qed ja˙dem b˙ala Dr Mark Laferla fi Óbieb u G˙edewwa kienet, tista’ tg˙id, sfida g˙al Clive min˙abba l-fatt li qabel kien jinterpreta karattri eççentriçi jew ˙Ωiena, filwaqt li l-parti li g˙andu b˙alissa hija ta’ persuna b’karattru tajjeb. B’hekk ˙ass li kellu jid˙ol g˙al din ilparti ˙alli jisfida l-kapaçità tieg˙u b˙ala attur. Xtaqtu jelabora aktar dwar dan il-fatt.

“Jiena n˙oss li kull karattru huwa sfida jekk ikun miktub sew. Imma huwa fatt li g˙al Ωmien twil, anke min˙abba f’serji b˙al An©li: Kapitlu Ìdid, Dellijiet , u Erwie˙ Imsakkra , interpretajt karattri ˙Ωiena, li nammetti nsibhom interessanti immens. Iktar ma l-karattru jkun stramb jew eççentriku jew jitlob li rrid nitbieg˙ed ˙afna minni nnifsi, iktar nie˙u gost. Imma min-na˙a l-o˙ra, jien in˙obb ninbidel. Niddejjaq nirrepeti ru˙i, g˙ax nemmen li xog˙ol l-attur hu li jkun versatili. Fil-fatt, wara An©li g˙amilt sena ’l bog˙od mit-televiΩjoni g˙ax ma kienx hemm karattru li offra din l-isfida. Meta mbag˙ad çempluli minn Rewind Productions u offrewli l-parti ta’ Dr Mark Laferla, rajt f’dan il-karattru opportunità sabi˙a biex ninterpreta karattru normali, onest u leali. Ridt li Mark Laferla jkun karattru li nnies jaraw fih ra©el tad-demm u l-la˙am li façilment seta’ kien joqg˙od bieb ma’ bieb mag˙hom. Din id-darba, l-isfida tieg˙i kienet li no˙loq karattru interessanti fin-normalità tieg˙u.” Qed ja˙dem fuq l-ewwel ktieb tieg˙u! Minbarra r-reçtar, b˙alissa Clive qed ja˙dem fuq l-ewwel ktieb tieg˙u. Óallejt f’idejh sabiex jiΩvela xi dettalji o˙ra dwar din il-kitba ©dida tieg˙u. “Din l-ewwel darba li qed nitkellem fuqha fil-pubbliku. B˙alissa qieg˙ed na˙dem fuq lewwel ktieb tieg˙i. Ktieb bilMalti g˙ax, g˙alkemm ng˙allem l-IngliΩ, il-Malti huwa g˙al qalbi ˙afna. Dan il-ktieb ilni na˙dem fuqu g˙al dawn la˙˙ar erba’ snin, b’pawsiet ’l hemm u ’l hawn. Forsi l-kitba nispiççaha lejn l-a˙˙ar tas-sajf. Tal-inqas dik hija x-xewqa tieg˙i. Imma m’iniex se nitilqu minn idejja qabel ma nkun çert li huwa l-a˙jar ˙a©a li stajt nikteb. G˙alissa ng˙id biss li ninsab kuntent ˙afna ˙afna ˙afna b’dak li ktibt di©à,” Ωvela mieg˙i Clive. Fl-a˙˙ar nett Clive xtaq japprofitta ru˙u minn dan l-ispazju sabiex jirringrazzja mill-qalb linnies tas-sapport ©enwin li tawh, kemm meta jwaqqfuh u jitkellmu ftit, u kemm meta jiktbulu permezz ta’ Facebook. “Jien in˙ossni grat u ffortunat ˙afna li nag˙mel dak li tant in˙obb u li n˙obb dak li nag˙mel. Imma s-sapport tag˙kom huwa ççirasa fuq il-kejk!” temm jg˙id Clive.

SkEdA kÓ

12|07|2015 27

kullhadd.com

07.00 07.30 08.30 09.00 10.00 10.30 11.30 12.30 12.40 12.45 13.00 14.00 15.00 17.30 17.40 18.15 18.30 19.00 19.30 20.25 21.30 22.00 22.30

Executive Better Living Flimkien ma’ Nancy Paperscan Ethos Sejja˙tli mill-Pjazza Cibus A˙barijiet Il-Ósieb Tal-Ìurnata Snajja’ Maltin Mad-Daqqa T’g˙ajn Telebejg˙ Arani Issa A˙barijiet On D Road Identità Esperti Joe’s Kitchen A˙barijiet It-Tfal (Eps 36) Ûona Sport Sajf The Scene Talk To Me

07.00 07.50 08.15 08.45 09.45 10.15

07.00 08.00 08.30 09.00 09.30 10.00 10.30

12.00 12.45 15.00 15.05 17.00 18.00 18.05 18.35 19.30 20.10 20.40 23.00

A˙barijiet Il-Fatt (R) Telebejg˙ Missjoni Telebejg˙ The President’s Cruise For Solidarity Quddiesa mis-Santwarju tal-Madonna Ta’ Pinu Wheelspin Telebejg˙ A˙barijiet Becky Iswed Fuq l-Abjad (R) A˙barijiet Flusek (R) L-Istandard A˙barijiet Business Chat Vittmi (l-a˙˙ar Ωew© episodji) A˙barijiet

07.00 07.49 08.30 09.15 10.45

16.30 17.30 18.05 18.50 19.38 20.30 21.05 22.40 23.30

Once Upon A Time Il Cacciatore Heartland Ostacoli La Nave Dei Sogni Viaggio Amore Tra I Fiordi L’Addio Di Hannah La Nostra Amica Robbie L’Istruttrice Di Nuoto Tg2 Giorno Tg 2 Motori Sereno Variabile Estate Delitti In Paradiso Il Commissario Lanz La Seconda Scelta Il Commissario Voss Vendetta Signori Del Vino King & Maxwell Segreti Rubati Squadra Speciale Cobra 11 Il Depistaggio Tg2 20.30 Hawaii Five-0 Scorpion Elemento Criminale La Domenica Sportiva Estate

07.15 09.40 10.30 11.15 12.00 12.10 12.25 12.28 13.20 13.25 14.00 14.09 14.15 14.30 17.15 18.05 19.00 19.30 20.00 20.10 21.15 23.40 23.50

Tre calzoni fortunati Peppino Girella Community L'ha detto Elisir TG3 TG3 Fuori linea estate Correva l’Anno Bill Gates e Steve Jobs. Figu Fuori quadro Nuove geografie TG Regione TG Regione Meteo TG3 Tour de France 2015 Tour Replay Hotel 6 stelle TG3 TG Regione Blob Sconosciuti Collection Kilimangiaro Summer Nights TG3 TG Regione

06.55 The Middle Iii 07.40 Spank Tenero Rubacuori 08.05 Sailor Moon E Il Mistero Dei Sogni 08.30 Che Campioni Holly E Benji! I 09.00 What's My Destiny Dragon Ball I 09.30 Smallville 11.25 Chuck 12.20 Dai Un Bacio 12.25 Studio Aperto 13.00 Sport Mediaset 13.45 I Simpson 14.35 American Dad! 15.05 Futurama 15.30 Due Uomini E 1/2 16.20 Camera Cafè 16.30 Royal Pains 18.30 Studio Aperto 19.25 C.S.I. Miami 21.10 The Fast And The Furious: Tokyo Drift 23.30 Turistas

07.00 07.30 07.50 09.45 11.00 11.40 13.30 14.00 14.40 16.15 20.00 20.30 21.20 23.00

Omnibus TG La7 Omnibus L’Aria Che Tira Gustibus Lone Rider Tg La7 Tg La7 Cronache Il Commissario Maigret Josephine, Ange Gardien Tg La7 La Copertina Di Crozza Totò Truffa Totò E Le Donne

06.00 06.25 06.45 07.05 07.20 07.45 08.10 10.10 12.10 12.40 13.30 14.15 15.00 15.30 16.15 17.00 17.45 20.05 21.00 21.45 22.35

Green Balloon Club Mr Bloom’s Nursery Show Me Show Me Nuzzle and Scratch Green Balloon Club Mr Bloom’s Nursery Doctors EastEnders Hebburn Hotel Secrets With Richard E Grant The Weakest Link Doctor Who Hebburn Hotel Secrets With Richard E Grant The Weakest Link Doctor Who Stella Great Expectations Starlings Silent Witness Sherlock

06.00 07.00 08.00 09.00 11.00 12.00 13.00 16.00 17.00 18.00 19.00 20.00 21.00 22.00 23.00

06.00 06.25 07.15 08.10 09.05 09.55 10.50 11.40 12.35 13.30 14.25 15.20 16.15 17.10 18.05 19.00 20.00 21.00 22.00 23.00

How Do They Do It? Highway to Sell Fast N’ Loud MythBusters Extreme Engineering What Happened Next? The Carbonaro Effect Storage Hunters Container Wars Flip Men For the Love of Cars Supercar Superbuild MythBusters X-Ray Mega Airport King of Thrones Beyond Survival With Les Stroud Dual Survival Survive That! Running Wild With Bear Grylls River Monsters

06.00 07.25 09.00 10.25 12.25 13.55 15.30 17.00 18.25 19.50 22.00 22.50

12.10 13.00 13.30 13.45 14.30 15.30

06.00 07.00 07.30 08.00 11.00 12.00 15.00 19.00 20.00 21.00 22.00 23.00

Modern Family E! News Style Star Keeping Up With the Kardashians E! News Keeping Up With the Kardashians Rich Kids of Beverly Hills E! News Rich Kids of Beverly Hills Botched New Money E! News

07.05 07.55 08.20 08.45 09.15 09.40 10.00 10.25 10.55 11.20 11.45 12.10 12.35 13.00 13.30 16.45 18.00 18.25 18.50 19.15 19.45 20.10 20.30 20.55 21.20

Bubble Guppies PAW Patrol Winx Club The Fairly OddParents Sanjay and Craig Kung Fu Panda The Legend of Korra Teenage Mutant Ninja Turtles T.U.F.F. Puppy Winx Club iCarly Sam & Cat Victorious Big Time Rush Sam & Cat The Fairly OddParents Teenage Mutant Ninja Turtles The Penguins of Madagascar Henry Danger The Thundermans The Haunted Hathaways Sam & Cat SpongeBob SquarePants Avatar the Last Airbender Big Time Rush

11.15

08.30 FISU Summer Universiade Games 12.30 FIA World Touring Car Championship 13.30 WATTS 13.45 Tour de France Cycling 14.45 LeMond on Tour 15.00 Tour de France Cycling 17.45 LeMond on Tour 18.00 FIA World Touring Car Championship 19.00 Motorsports Weekend 19.15 FISU Summer Universiade Games 20.00 UEFA European Under 19 Championship 22.00 Tour de France Cycling 23.00 UEFA European Under 19 Championship

12.00 12.10 15.00 16.35 17.00 18.00 18.15 18.45 19.15 19.45 20.00 20.45 22.45 23.30

A˙barijiet Tuffihat Migduma Xjenzarti Valletta Pellikola Madwarna The President’s Cruise for Solidarity A˙barijiet Óadd G˙alik Simpatiçi Teatru Ûambulla L-Irkant A˙barijiet G˙awdex Illum Int Min Int Mill-Im˙aΩen tal-Festa Nis©a Maltija A˙barijiet Film: Amelia Rajt ma Rajtx A˙barijiet

Man Fire Food Chopped The Big Eat The Kitchen The Pioneer Woman Guy’s Big Bite Diners Drive-Ins and Dives Chopped Siba’s Table Man Fire Food Kitchen Casino Farm Kings Trisha’s Southern Kitchen Food Court Wars Diners Drive-Ins and Dives

07.00 08.00 08.30 09.00 10.00 10.30 11.00 11.30 12.00

18.00 18.50 20.00 20.35 21.20 23.30

Colibrì, Eleganti Acrobati Dell'aria Overland Tg 1 Passaggio A Nord-Ovest Dreams Road Igiganti Sardegna Con Geppi Cucciari A Sua Immagine Santa Messa A Sua Immagine Linea Verde Estate Telegiornale Italia Da Stimare Passaggio A Nord-Ovest Santa Messa Di Papa Francesco In Occasione Del Viaggio In America Latina Road Italy Reazione A Catena Telegiornale Techetechetè Un Passo Dal Cielo 2 Speciale Tg1

06.00 Prima Pagina Tg5 07.55 Traffico 08.00 Tg5 08.46 Tgcom24 09.21 Rosamunde Pilcher 11.00 Pianeta Mare 12.00 Melaverde – Editing 13.00 Tg5 13.40 L’Arca Di Noè 14.00 Maria Montessori Una Vita Per I Bambini 16.29 Partnerperfetto.Com 19.00 Il Segreto – Speciale 19.57 Tg5 Prima Pagina 20.00 Tg5 20.40 Paperissima Sprint 21.10 Riassunto – Il Segreto 21.11 Il Segreto Xi – Prima Tv 23.30 Maurizio Costanzo Show – La Storia

07.35 07.55 08.25 09.27 10.00 10.50 11.30 12.00 12.10 12.55 14.47 16.50 18.55 19.35 21.15 23.10 23.12

Tg4 Night News Televendita Media Shopping5 Casa Vianello Magnifica Italia 4 Santa Messa Le Storie Di Viaggio A... Tg4 Ieri E Oggi In Tv Walker Texas Ranger I Colombo Totò Contro Maciste Voglio Sposarle Tutte Tg4 The Mentalist Lo Squalo Cinefestival Nemico Pubblico

06.00 07.40 09.30 11.20 12.15 13.10 14.05 15.00 15.55 16.50 17.45

Toddlers & Tiaras Cake Boss Little People Big World Obsessive Compulsive Cleaners Dominican Conjoined Twins The Undateables Hungry Brothers Love Lust or Run Return to Amish Too Ugly For Love? Something Borrowed Something New Brides of Beverly Hills Bride by Design Curvy Brides Say Yes to the Dress. Randy Knows Best My Extraordinary Pregnancy

06.50 07.15 07.40 08.05 08.30 09.25 09.50 10.15 11.10 12.00 12.50 13.15 14.10 14.35 15.25 16.15 17.05 18.55 19.45 20.10 20.35 21.00 21.55 22.45 23.35

Caribbean Life Hawaii Life Spice of Life With Bal Arneson Giada at Home Million Dollar Rooms Caribbean Life Hawaii Life Extreme Homes Rehab Addict Candice Tells All Platinum Babies Platinum Weddings Keasha’s Perfect Dress Beachfront Bargain Hunt Hawaii Life Caribbean Life Extreme Homes Million Dollar Rooms Hawaii Life Caribbean Life Rehab Addict Extreme Homes Going Yard Cousins on Call Caribbean Life

Meerkat Manor Gator Boys Ten Deadliest Snakes River Monsters Biggest & Baddest Bahama Blue Untamed China with Nigel Marven Night Dark Days in Monkey City Bull Shark Into the Pride Biggest & Baddest Night River Monsters Ten Deadliest Snakes Gator Boys Tanked

06.00 09.00 10.00 12.00 15.00 19.00 20.00

14.30 15.00 16.00 16.35 18.00 18.45 19.15 19.45 20.30 20.40 23.10 23.25

19.10 20.05 21.00 21.55 22.50

06.00 07.00 08.00 09.00 10.00 11.00 12.00 13.00 13.30 14.00 15.00 16.00 17.00 18.00 19.00 20.00 21.00 22.00

Nutcracker, The Motion Picture Kid Galahad Love And Death Jason’s Lyric The Norseman Inspector Clousseau California Dreaming Sour Grapes Limit Up F.I.S.T Breaking Bad 02 Unmasking The Idol

Globe Trekker House Hunters International Salvage Dawgs Airport 24/7. Miami Piha Rescue Durban Beach Rescue Building Alaska Ultimate Sportsman’s Lodge Man Caves Salvage Dawgs The Vanilla Ice Project Building Alaska World’s Greatest Motorcycle Rides Salvage Dawgs Mysteries at the Castle Hotel Amazon Durban Beach Rescue Xtreme Waterparks

06.00 06.25 10.55 11.50 12.45 13.40 14.35 15.30 16.25 17.20 18.15 19.10 20.05 21.00 21.55 22.50 23.45

Euronews A˙barijiet The Devil we Know Quddiesa tal-Óadd Vatican Magazine Mill-Imhazen tal-festi Sawru l-Istorja Pellikola Malta Junior Eurovision Song Contest 2015 Int Min Int Mr Fisherman Madwarna F4 Championship Knots Swim up G˙awdex illum The Devil we Know A˙barijiet g˙al persuni b’nuqqas ta’ smig˙ Óadd G˙alik A˙barijiet Sportivi A˙barijiet bl-IngliΩ

06.30 07.05 08.00 08.20 09.05 09.55 10.25 10.55 11.50 12.20 13.30 14.00 15.00 15.50

Teleshopping Pawn Stars American Pickers Storage Wars Pawn Stars Swamp People Legend of the Superstition Mountains 21.00 Alaska Off-Road Warriors. Devil’s Outhouse 22.00 Storage Wars 23.00 Pawn Stars

ÇENTRU LABURISTA ÓAL GÓARGÓUR OFFERTI KIRI TAL-BAR L-offerti jag˙lqu t-Tnejn 13 ta’ Lulju. G˙al iktar informazzjoni u applikazzjoni ©entilment çempel lill-kaxxier fuq 9923 4161

28 12|07|2015

kullhadd.com

kÓ ÇINEMA

jiktbu CARMEL BONNICI u SUNNY CACHIA

MIÇ-ÇINEMA

SAJF MILL-AQWA FIÇ-ÇINEMAS MALTIN IT-TIENI PARTI Iç-çineasti Maltin u G˙awdxin, barra l-films epiçi u dawk ta’ azzjoni qawwija, fix-xhur tas-sajf se jgawdu wkoll minn xog˙lijiet o˙ra diversi li jolqtu l-gosti ta’ ˙afna. ALOHA – Ambjentat fil-Hawaii, fuq sfond militari, dan hu dramm romantiku.

selva©©a Amerikana biex i f i t t e x i l ma˙buba ta’ qalbu. JANE GOT A GUN – Jane Hammond (Natalie Portman), bdiet ˙ajja ©dida ma’ Ωew©ha Bill li qed ikun ittormentat millgang vjolenti Bishop Boys. Fejn il-li©i biss tal-pistola teΩisti, Jane se tag˙mel dak kollu possibbli biex il-paçi ter©a’ tirrenja f’˙ajjitha. MAGIC MIKE XXL – Dan is-sikwel hu dovut g˙as-suççess ta’ Magic Mike ta’ tliet snin ilu. Mike kien spiçça mill-wirjiet fejn jinΩa’ mal-muΩika, iΩda s˙abu Kings Of Tampa wkoll iridu j˙allu dan ix-xog˙ol b’serata li tibqa’ mfakkra billi hu stess jing˙aqad mag˙hom g˙alla˙˙ar darba.

AMERICAN ULTRA – Kummiedja mimlija azzjoni dwar Ωag˙Ωug˙ iddrogat li fil-fatt kien a©ent ittrenjat sewwa fl-arti talkumbattiment. ANTI-SOCIAL – (ta’ interess partikolari li wie˙ed ikun jaf huwa li omm dan iddirettur, Reg Traviss, hi Maltija). Ûew©t a˙wa mill-Londra hija parti minn ˙ajjithom li jkunu antisoçjali u jçappsu kullimkien bl-isprej. Inkwiet kbir hemm lest g˙alihom. THE GALLOWS – F’belt Ωg˙ira, inçident ta’ 20 sena qabel waqt wirja fuq il-palk irriΩulta f’mewt. Meta xi studenti jippruvaw jonoraw l-anniversarju ta’ din ittra©edja, l-affarijiet li jse˙˙u wara jkunu ag˙ar. POLTERGEIST – Film klassiku tal-biza’ u t-twerwir re©a’ n˙adem. Spirtu rrabjat f’dar fis-subborg ta’ belt kbira ja˙taf littifla Ω-Ωg˙ira u l-familja tag˙ha trid to˙ro©ha minn post ta’ barra minn hawn. SLO W W EST – Western b’viΩjoni Ewropea dwar vja©© skabruΩ minn ©uvni aristokratiku SkoççiΩ fil-fruntiera

MAX – Max hu kelb militari li serva flAfganistan ma’ Kyle Wincott. Meta Kyle ikun ferut gravi, Max jintbag˙at lura u jit˙abbeb biss ma’ Justin, it- teenager li ji©u ˙u Kyle. Flimkien, dawn it-tnejn hemm çans li jkunu jafu x’©ara tassew lil Kyle. PAPER TOWNS – Me˙ud minn ktieb bestseller ta’ John Green, l-awtur ta’ The Fault In Our Stars , din il-produzzjoni tikkonçerna lil Quentin u l-misterjuΩa ©ara tieg˙u, Margo, li wara dawra malbelt tisparixxi u t˙alli sinjali strambi g˙al Quentin biex, jekk vera j˙obbha, imur ifittixha. MR H OLM ES – Fl-1947 , i l - f a m u Ω Sherlock Holmes jinsab irtirat f’ra˙al kwiet barra Londra mas-seftura tieg˙u u ibnu, ukoll ditektiv dilettant. Bil-memorja tonqsu sew u b’˙abibu Dr Watson m’g˙adux ˙aj, Holmes jiffissa fuq kaΩ mhux solvut ta’ ˙amsin sena qabel. HOT PURSUIT – Il-pulizjotta Cooper (Reese Witherspoon) teçita ru˙ha ˙afna meta ting˙ata l-inkarigu li teskorta lil Daniella Riva (Sofia Vergara), tfajla Kolombjana sabi˙a u li taf xi tg˙id, minn San Antonio g˙al Dallas, biex hi u Ωew©ha jixhdu fil-qorti kontra baruni

POLTERGEIST 3D

tad-drogi. L-affarijiet jisserjaw bil-kbir meta jkunu minsubin ming˙ajr çans li jistg˙u ja˙arbu. HOW TO MAKE LOVE LIKE AN ENGLISHMAN – Professur mill-Università ta’ Cambridge (Pierce Brosnan) isib kappell ji©ih meta jiltaqa’ ma’ mara serja, u jkollu jbiddel il-˙ajja dissoluta li qed jg˙ix KNOCK KNOCK – F’Jum il-Missier, ilPerit Evan Webber, missier ta’ tnejn, ikollu jibqa’ wa˙du d-dar wara li jwe©©a’ meta flimkien ma’ martu u wliedu jkunu f’xatt il-ba˙ar. F’lejla ta’ maltemp tinstema’ ta˙bita mal-bieb u jsib hemm Ωew© tfajliet attraenti lebsin biss ftit ˙wejje© u lesti li jikkorrompuh. RETURN TO SENDER – Infermiera talaffari tag˙ha ssib ru˙ha f’poΩizzjoni xejn tajba meta tinkaram wara ra©el li assolutament mhuwiex dak li ˙asbet. Trid tipprova tara x’tag˙mel biex ter©a’ lura g˙all-˙ajja ta’ qabel. RICKI AND THE FLASH – Mara tabbanduna l-familja biex issir rock star. Óafna snin wara tipprova tag˙milha ta’ omm mill-©did mat-tfal tag˙ha li ma jafuhiex, meta wie˙ed minnhom jinsab g˙addej mill-proçess ta’ divorzju. SOUTHPAW – L-istorja ta’ Billy The Great Hope, kampjun tad-dinja talJunior middleweight boxing . Wara li jitlef kollox fi tragedja, jit˙abat ferm biex jer©a’ jikseb dak kollu li tilef. TRAINWRECK – Sa minn mindu kienet tifla, Amy kienet mg˙allma mill-viljakk missierha li tg˙ix ming˙ajr ir©iel f’˙ajjitha mhix ˙a©a realistika. Issa li kibret u qieg˙da timxi b’dan il-parir issib li ˙ajjitha waqg˙et f’monotonija palpabbli. Trid tara x’se tag˙mel. TRUE STORY – Reporter ta’ New York Times jiltaqa’ ma’ wie˙ed akkuΩat bi qtil. L-investigazzjoni tieg˙u twassal g˙al log˙ba perikoluΩa u jrid jibΩa’ g˙al ˙ajtu. IbbaΩat fuq fatti veri. TAL-BIÛA’

FILM TAJJEB ÓAFNA GÓAL MIN IÓOBB FILMS TAL-BIÛA’ Atturi Ewlenin: Sam Rockwell, Rosemarie DeWitt, Jared Harris Direttur: Gil Kenan Distributur: TCF Ma˙ru© mill-KRS Releasing

Poltergeist huwa r-remake ta’ film li j©ib l-istess isem u kien hare© g˙all-wiri fl-1982. Ilfilm kien sewa $10 miljun u g˙amel suççess kbir kull fejn intwera mad-dinja, tant li da˙˙al $76 miljun u n˙admu sequels ukoll: Ωew© Poltergeist 2 – The Other Side (1986), u sentejn wara n˙adem Poltergeist 3, li ma kinux la˙qu s-suççess talewwel wie˙ed, però xorta kienu intg˙o©bu mill-ammiraturi li j˙obbu din il-kwalità ta’ films. Il-film ilaqqag˙na mal-familja Bowen li tikkonsisti millomm, il-missier u tliet ulied, li jibdew jabitaw f’dar, iΩda ˙add ma qalilhom li minflok id-dar qabel kien hemm çimiterju. L-ewwel ma ©iet innutata kienet it-tifla Ω-Ωg˙ira,

Óin: 93 min. Çert. 15 Mardison, li kienet tikkomunika mal-ispirti permezz talistampa kollha ross ( grains ) tat-televizjoni. Hija kienet tavΩahom imma ˙add ma kien jag˙ti kas tag˙ha ˙lief ˙uha l-fustani Griffin. Meta Mardison tisparixxi u jibdew jin˙assu ˙afna affarijiet stambi, il-familja kollha tid˙ol f’qoxritha u jibda inkwiet kbir biex jer©g˙u j©ibu t-tifla lura. Il-film Poltergeist fih ˙afna xeni impressjonanti u, g˙alkemm fih l-istess storja tal-film li kien in˙adem 33 sena ilu, viΩwalment fih ˙afna effetti speçjali u, aktar minn hekk, huwa ma˙dum bis-sistema tat-3D. Ta’ min issemmi wkoll li Steven Spielberg (li kien fostna daqs g˙axar snin ilu ja˙dem il-film Munich ), involut fil-kitba tal- iscreenplay ta’ Poltergeist

ÇINEMA KÓ

12|07|2015 29

kullhadd.com

MR. HOLMES

ÌENJALI

HOLMES ISOLVI L-AÓÓAR QTIL Atturi Ewlenin: Ian McKellen, Laura Linney, Hiroyuki Sanada Direttur : Bill Condon Distributur: AI_Film Ma˙ru© mill-KRS Releasing Fis-sena 1947 naraw lil Sherlock Holmes irtirat, ta’ 93sena, jg˙ix fil- farmhouse tieg˙u fl-in˙awi remoti ta’ Sussex, mas-Sinjura Munro li hija s-seftura tieg˙u, u Roger, it-tifel Ωag˙Ωug˙ tag˙ha. Holmes mhuwiex kuntent bilverΩjoni li kien ippubblika l˙abib kbir tieg˙u Watson, tala˙˙ar kaΩ tieg˙u li kien jinvolvi mara Ωag˙Ωug˙a miΩΩew©a u li kellha disfatta wara Ωew© fallimenti tat-tqala tag˙ha, g˙ax mo˙˙ha ma baqax floku. Holmes jer©a’ jibda jittama li jikteb il-verΩjoni tieg˙u stess, iΩda min˙abba li l-memorja tieg˙u kienet bdiet tiddeterjora sew, beda jag˙mel sforz kbir biex jiftakar dak li kien ©ara. F’tentattiv biex itejjeb il-memorja, Holmes juΩa sustanza mag˙mula mill-g˙asel (huwa kien irabbi n-na˙al) u rmied tax-xewk li kien

Óin: 104 min. Çert. PG akkwista meta kien fuq Ωjara f’Hiroshima, il-Ìappun. Id-direttur juΩa ˙afna l-flashbacks biex ji©u Ωvelati avvenimenti tal-passat, meta Holmes kien fl-aqwa tal-fama u lkapaçità mentali fil-kmamar tieg˙u ta’ konsulenza f’Baker Street. Eventwalment, wara li Roger isib ingwanta li tappartieni lil mara fl-iskrivanija qadima ta’ Watson, Holmes jiftakar li lmara ikkommettiet suwiçidju wara l-korrimenti tat-tfal tag˙ha, Sir Ian McKellen, imwieled fil-25 ta’ Mejju 1939, huwa attur IngliΩ. Huwa l-benefiçjarju ta’ sitt Laurence Olivier Awards, Tony Award, Golden Globe Award, Screen Actors Guild Award, BIF Award, Ωew© Saturn Awards, erba’ Drama Desk Awards u Ωew© Critics’ Choice Awards. Huwa

rçieva wkoll Ωew© nominazzjonijiet g˙al Academy Award, erba’ nominazzjonijiet talBAFTA u ˙ames nominazzjonijiet g˙al Emmy Award. Ix-xog˙ol ta’ McKellen b˙ala attur huwa mifrux fuq ©eneri li

jvarjaw minn teatru Shakespearjan u teatru modern g˙al fantasija popolari u fantaxjenza. L-irwoli l-aktar popolari tieg˙u f’films notevoli jinkludu l-parti ta’ Gandalf f’Lord of the Rings , it-trilogija ta’

Hobbit u Magneto fil-films XMen . McKellen ©ie ma˙tur Kmandant tal-Ordni tal-Imperu Brittaniku fl-1979, u mog˙ti ttitlu ta’ ‘Sir’ fl-1991 g˙asservizzi tieg˙u li ta fuq il-palk u fiç-çinema.

TED 2

KOMIKU

TED L-ORS JIÛÛEWWEÌ U JRID TARBIJA Atturi Ewlenin: Mark Wahlberg, Seth MacFarlane, Amanda Seyfried, Giovanni Ribisi, John Slattery, Jessica Barth, Morgan Freeman Direttur: Seth MacFarlane Distributur: Universal Pictures Ma˙ru© mill-KRS Releasing John Bennett (Mark Wahlberg) kien ilu g˙al dawn l-a˙˙ar sitt xhur isseparat minn Lori Collins. Sadanittant, Ted jiΩΩewwe© lill-˙abiba tieg˙u, Tami-Lynn (Jessica Barth), iΩda spiss

Óin: 115 min. Çert: 15 kienu ji©©ieldu. Ted u TamiLynn jiddeçiedu li jkollhom it-tfal f’tentattiv biex jippriservaw ir-relazzjoni tag˙hom. Peress li Ted huwa inkapaçi fil-funzjonijiet riproduttivi tieg˙u, imur g˙and John

QUEEN & COUNTRY

g˙all-g˙ajnuna. Fl-istess ˙in, Ted jipprova j˙e©©e© lil John biex jibda jo˙rog ma’ xi mara, iΩda John isibha bi tqila. Ted jiskopri li John sar aktar dipendenti millpornografija tal-internet. Ted, iΩda, jinkora©©ixxi lil John biex jo˙rog mal-ewwel mara li jara. Finalment Ted u John jippruvaw jiksbu donatur talisperma, u Ted jaççetta offerta ming˙and id-donatur, sie˙bu John. Sfortunatament, Tami-Lynn hija infertili, wara

pru li hi ukoll lesta li taqsam mag˙hom l-im˙abba g˙allmarijuwana. Ted 2 huwa film komiku Amerikan, dirett minn Seth MacFarlane u miktub minn MacFarlane, Alec Sulkin, u Wellesley Wild. Dan huwa ssequel tal-film Ted li kien ˙are© f’Ìunju tas-sena 2012. Fil-film kien deher Mark Wahlberg u l-ors Ted, il-vuçi ta’ MacFarlane. U issa re©a’ g˙andna l-istess tnejn li se ner©g˙u naraw fl-istess irwoli tag˙hom mill-film ori©inali.

IÛ-ÛGÓOÛIJA

TAÓRIÌ FIS-SERVIZZ INGLIÛ SITTIN SENA ILU Atturi Ewlenin: Caleb Landry Jones, Callum Turner, David Thewlis, Pat Shortt, Tamsin Eggerton, Aimeè Edwards Direttur: John Boorman Distributur: Artificial Eye Film Co. Ma˙ru© minn Side Street Films, Eden Cinemas.

Il-film nostalgiku Hope & Glory (1987) tana ˙arsa sabi˙a tal-˙ajja tal-familja Brittanika fi Ωmien it-t˙arbit tat-Tieni Gwerra Dinjija, kif jaraha tifel kuntent li l-iskola mhux qed tifta˙. F’dan ix-xog˙ol awtobijografiku, id-direttur John Boorman fakkar il-memorji tieg˙u fi Ωmien li g˙alih kien ta’ avventura mill-aqwa. Ilmemorji ta’ dan id-direttur komplew ji©u attwati meta fl1952, issa ta’ 18-il sena, Boorman inqeda bil-karattru

li kienet irrovinat ˙ajjitha bluΩu eççessiv tad-droga meta kienet iΩg˙ar fl-età. IΩ-Ωwie© bejn Ted u TamiLynn ji©i annullat. John jissu©©erixxi li jie˙u s-sitwazzjoni l-qorti. Peress li dawn m’g˙andhomx biex i˙allsu avukat, il-kaΩ tag˙hom ji©i assenjat g˙and avukata novizza, Samantha Leslie Jackson. G˙all-ewwel ma jkunux ˙erqana li ja˙dmu mag˙ha, g˙ax ma jkollhiex wisq esperjenza, iΩda dawn malajr ibiddlu fehmthom meta jisko-

Óin: 115 min. Çert. 15

fittizju ta’ Bill Rohan (Landry Jones) meta hu ssejja˙ g˙asServizz Nazzjonali qabel imur ji©©ieled fil-gwerra tal-Korea. Queen & Country jiffoka fuq it-ta˙ri© ta’ dawn il-kadetti, lewwel esperjenzi romantiçi li jkollhom, xi praspar li jsiru filkamp tag˙hom, b˙al x’ji©ri meta jinsteraq arlo©© antik b’valur kbir sentimentali g˙arri©ment, id-dixxiplina Ωejda u stretta li jg˙addu minnhom u lmaturità li fl-a˙˙ar jakkwistaw qabel ma jintbag˙tu g˙allgwerra. Queen & Country

nistg˙u nikkalkulawh b˙ala sequel ta’ Hope & Glory, biddar tal-protagonist fuq gΩira Ωg˙ira, Pharaoh’s Island, fuq ix-xmara Thames li tintla˙aq biss b’dg˙ajsa, l-intriççi talfamilja tieg˙u, kif ukoll il-viçinanzi ta’ Shepperton Studios, aktarx l-ambjent li ˙ajjar lil Boorman isir direttur. Fil-bidu u fil-final naraw sekwenzi Ωg˙ar ta’ ffilmjar. FiΩ-Ωmien li g˙amel fis-servizz, dan iddirettur (jew id-doppelganger tieg˙u Bill Rohan) saret ukoll l-inkurunazzjoni tar-Re©ina EliΩabetta. Hope & Glory kien aktar jolqot is-sentimenti delikati tag˙na, però Queen & Country jippreparana g˙all˙ajja aktar im˙abbla li kull adoloxxenti jiltaqa’ mag˙ha bil-kumplikazzjonijiet kollha li jse˙˙u.

L-AQWA ÓAMES FILMS Bejn 01.07.2015 u 05.07.2015

Minions Jurassic World Terminator Genisys San Andreas Spy

KOMPETIZZJONI EMPIRE CINEMA

Mistoqsija g˙al din il-©img˙a: Min hu l-attur li ja˙dem il-parti ta’ Mr. Holmes fil-film li j©ib l-istess isem? Ibg˙at it-twe©iba tieg˙ek lil: Kompetizzjoni Films, KullÓadd, ÇNL, Triq Mile End, il-Óamrun. Ir-rebbie˙ jirba˙ Ωew© biljetti ming˙and l-Empire Cinema ta’ Bu©ibba. Rebbie˙a tal-©img˙a li g˙addiet: MONICA GALEA, Ûernieq, Triq il-Fortizza, il-Mosta.

30 12|07|2015

kullhadd.com

KÓ AVVIÛI

AVVIÛI KLASSIFIKATI PROPRJETÀ TANAYA’S Dev. Ltd: G˙aΩla kbira ta’ appartamenti f’kull Ωona ta’ Malta. Jinbieg˙u ming˙ajr depoΩitu u n˙allsulek il-kunt ratt. Offerta speçjali. G˙al aktar dettalji çempel 9992 4999. Ming˙ajr a©enti jekk jog˙©bok.

u kull tip ta’ clock. It-tiswija hija bil-garanzija. G˙al aktar informazzjoni Ωur is-sit: w w w . e x p r e s s watchrepairs.com jew irrikorru 110, T r i q i l - K u n g r e s s Ewkaristiku , il-Mosta. Çempel 2141 7235.

SERVIZZI AFFARIJIET GÓALL-BEJGÓ Kamra tas-sodda tal-kewkba, kundizzjoni tajba. Prezz €400. Çempel 2166 4716 jew 7934 3742. Fjuri friski g˙all-bejg˙. Qronfol, Lilium, Sempre Viva, Limonium, Gebra, eçç. Prezzijiet tajbin ˙afna. Çempel 2157 0714 jew 7957 0414. Sett komplut ta’ car-seat covers ta’ lewn griΩ çar. Inxtraw 6 xhur ilu. Prezz €35. Çempel 7930 0261.

Cover tal-karozza g˙ax-xita u ta’ ta˙t tad-drapp. Kundizzjoni tajba. Prezz €40. Çempel 7930 0261. G˙andna varjetà kbira ta’ arlo©©i b˙al Tissot, Citizen, Casio, Michael Kors, Fossil, Esprit, Festina u Q&Q. Issibilna wkoll arlo©©i ta’ mal-˙ajt, Ωveljarini u selezzjoni ta’ Cuckoo Clocks millBlack Forest. Noffru servizzi rigward tiswija ta’ kull tip ta’ arlo©© kif ukoll nibdlu batteriji, çineg, naqtg˙u kull forma ta’ ˙©ie©a, eçç. G˙al dawk l-arlo©©i tajbin g˙allilma, noffru s-servizz ta’ water pressure test waqt li tistennew g˙alih. Nispeçjalizzaw ukoll fuq tiswija ta’ grandfather clocks

Manutenzjo n i : G ˙ a l k u l l xog˙ol ta’ Ωebg˙a, kisi normali u bi l - © i b s , coving , xog˙ol fuq l-antik, fuq il-fil, graffiato , gypsum board , twa˙˙il ta’ madum tal-art u tal-˙ajt u kmamar tal-banju. Çempel 79 7 0 1 5 0 2 j e w ibg˙at email lil alibodhir@yahoo.co.uk

assistants , nannies , nies im˙arr©in biex iΩommu kumpanija, g˙ajnuna fid-djar u night sitters. Servizz ta’ 24 sieg˙a, G˙andna wkoll g˙allkiri: wheelchairs, hoists, commodes, walking frames u hospital beds . G˙al aktar informazzjoni çempel fuq dawn in-numri: 2137 6946/9947 0178. XOGÓOL TA’ MANUTENZJONI G˙al kull tip ta’ kisi bil-©ibs, ramel u siment, graffiato , Ωebg˙a, xog˙ol fuq l-antik, xog˙ol fuq il-pond, madum, membrane , d a w l u i l m a . Çempel fuq 7928 5444. Tiswija u installazzjoni ta’ estensjonijiet tat-telefowns g˙al kull tip ta’ linji fissi. Çempel fuq 7993 0419.

Korsijiet f’livell Ordinarju f’diversi su©©etti b˙allMatematika, IngliΩ, Malti, FrançiΩ, FiΩika u o˙rajn. Noffru wkoll korsijiet talECDL. Prezz €35 kull module. Noffru wkoll korsijiet baΩiçi fil-kompjuter, €50. Çempel 2166 2241 jew 7766 2241 jew Ωur is-sit elettroniku www.tudorinstitute.com

Varjetà ta’ ˙wat, ˙oroΩ, kanali tal-ilma, çangatura qadima jew ©dida, kantun qadim, lavur ta’ kull tip. Çempel lil Jason fuq in-numru 2143 2352 jew 9947 7167.

Tewmi Group g˙al lezzjonijiet tal-karozzi kemm manual u kif ukoll automatic. Cab service u karozzi g˙all-kiri bi prezzijiet ra©onevoli. Ûur issit www.tewmi.com jew çempel 9942 2422.

Jason Gatt g˙al kull xog˙ol ta’ tibjid u tik˙il, kisi normali, fuq il-fil, fuq xog˙ol antik u bil-pont, kisi bil-©ibs u graffiato . Kiri ta’ cherry picker (tower ladder). Çempel fuq 9945 4235 jew 2180 5811.

Lezzjonijiet taΩ-Ωfin fuq stili ballroom jew LatinAmerikan. Lezzjonijiet taΩΩfin g˙all- beginners u kompetizzjonijiet minn Imperial Qualified D a n c e T e a c h e r (ISTD) Ibg˙at SMS fuq 7925 3015 jew çempel 2138 6818 sa 12.00pm.

WP Ltd ta’ Triq ix-Xitwa, Óal Qormi, jispeçjalizzaw f ’ x o g ˙ o l t a ’ waterproof membrane, damp proofing u rubberised paint . 25 sena esperjenza. Stimi b’xejn u prezz moderat. Çempel 2148 8972, 2143 8326, 9944 5527 jew 9949 3840 jew Ωur is-sit www.wpmalta.com

Care and Cure Group Ltd: infermiera m˙arr©a, caring

G˙al kull tip ta’ xog˙ol fuq

Kupun AvviΩi Klassifikati IKTEB L-AVVIÛ F’DAN L-ISPAZJU

ISEM, KUNJOM, NUMRU TAT-TELEFOWN/MOWBAJL U INDIRIZZ

faççata, bjut, appo©©i, gallarijiet, eçç. Membrane jew liquid membrane. Mela pprote©i l-proprjetà tieg˙ek mill-ilma tax-xita u çempel issa g˙al stima b’xejn binnumru 7905 8883 jew id˙ol fuq is-sit www.darrendoitall.com Il-bejt tieg˙ek jag˙mel lilma? G˙andek problema ta’ moffa? Kenda Ltd issolvilek il-problema. Nispeçjalizzaw fuq xog˙ol ta’ waterproofing u membrane b’10 snin garanzija. Xog˙ol professjonali blaqwa materjal ISO pool. G˙al stima bla obbligu çemplu 7972 9967 jew Ωur is-sit www.kendawaterproofing.co m

AVVIÛI OÓRA MUSIC LINK Issibilna kull tip ta’ strumenti muΩikali, fosthom drums kemm akustiçi u elettriçi, cymbals, percussion, pjanijiet di©itali, baby grand pianos, sound mixers u sound cards. Apparat ta’ DJ sound systems, kitarri klassiçi u akustiçi, bass guitars , strumenti tar-ram, wood winds, vjolini, spare parts u aççessorji o˙ra. G˙andna ssib ukoll kotba tal-muΩika tat-tag˙lim. Mur Music Link, 262, Triq Fleur-de-Lys, B’Kara. Çempel 2148 2796. NIGRET NIGHT CLUB AND RE S T A U RA N T , LA B OU R A V E , I R -R A B A T, M A L T A. Naççettaw bookings g˙al coffee mornings, lunches u dinner dances u g˙al kull okkaΩjoni. Miftu˙in filweekends u cabaret shows minn Odessa Green, Renato

u Freddie Portelli. G˙al aktar informazzjoni çemplu 2145 4858/2145 4908/7945 4908. Inservu wkoll take away . Tistg˙u ΩΩuru s-sit elettroniku www.nigretnightclub.com jew www.nigretnc.com AGR AU T O J A PAN ES E P AR T S G Ó A LL- K AR O Z Z I : Inbig˙u kull tip ta’ parts ta’ karozzi ÌappuniΩi u Koreani, fosthom Kia, Toyota, Isuzu, Daewoo, Mitsubishi, Honda, Subaru. Huma wkoll importaturi ta’ Ωjut u air filters, shock absorbers, brake pads, clutches, eçç. Parts ©enwini. G˙al aktar informazzjoni çempel 2144 6839 jew 9947 4504. Fax: 2147 0295. Email: alex@agrautoparts.com TALBA L IL L - IS P I R T U S-SANTU Int li ssolvi l-problemi kollha, dawwal it-toroq kollha tieg˙i biex nikseb dak li ne˙tie©. Inti li tajtni d-don divin biex na˙fer u ninsa ddeni kollu li jsir kontra tieg˙i, li f’kull mument ta’ ˙ajti tkun ma©enbi. F’din ittalba qasira nixtieq nirringrazzjak ta’ dan kollu, waqt li nikkonferma mill©did li qatt ma ninfired minnek, anke quddiem lilluΩjonijiet materjali. Nixtieq li nkun mieg˙ek filglorja ta’ dejjem. Grazzi g˙all-˙niena tieg˙ek lejja u lejn dawk li ji©u minni. Din it-talba g˙andha ting˙ad tlett ijiem wara xulxin. Wara tlett ijiem ittalba tkun maqlug˙a, anke jekk g˙all-bidu tidher diffiçli. It-talba g˙andha tkun ippubblikata mill-ewwel wara li tinqala’ l-grazzja bla ma tissemma x’kienet.

€5

€10

€15

€30

€56

€93

ÓLAS B’CASH JEW CHEQUE LIL: Sound Vision Print Ltd, KullÓadd, AvviΩi Klassifikati, Çentru Nazzjonali Laburista, Triq Milend, il-Óamrun, ÓMR 1717.

avviÛi kÓ

kullhadd.com

avviÛiÌENERaLi Attivitajiet marbuta mal-150 anniversarju mit-twaqqif tal-Banda Queen Victoria L-Erbg˙a, 15 ta’ Lulju F’g˙eluq il-150 sena mit-twaqqif tal-Banda Queen Victoria taΩ-Ûurrieq, il-Banda Queen Victoria ser tesegwixxi serata ta’ marçi minn g˙aΩla ta’ surmastrijiet li kellha l-banda tul il-150 sena ta’ storja. Matul din il-lejla jintwera feature dwar dawn is-surmastrijiet. Din is-serata ser tittella’ f’Misra˙ ir-Repubblika fiΩ-Ûurrieq, fit-8.30pm. JippreΩenta din is-serata s-Sur Carmel D’Amato. Il-Óamis, 16 ta’ Lulju Il-Banda Ûejtun ser tkun il-mistiedna speçjali fl-okkaΩjoni tal-150 anniversarju mit-twaqqif tal-Banda Queen Victoria taΩ-Ûurrieq. Fit-8.30pm il-Banda Ûejtun tibda març li jibda minn Vjal il-Blue Grotto, iΩ-Ûurrieq, fejn ji©i inawgurat ilpavaljun u armar ie˙or ©did g˙all-istess triq, fuq inizjattiva tas-Sezzjoni Ûg˙aΩag˙ Karmelitani. Fid-9.30pm isir programm muΩikali fuq il-plançier f’Misra˙ ir-Repubblika mill-Banda Ûejtun, ta˙t id-direzzjoni tal-Ma©©ur Karmenu Mangion. JippreΩenta din isserata s-Sur Carmel D’Amato. Is-Sibt, 18 ta’ Lulju Il-Banda Queen Victoria taΩ-Ûurrieq, ta˙t id-direzzjoni tas-Surmast Alfred Farrugia, tesegwixxi programm muΩikali fl-okkaΩjoni tal-150 anniversarju mit-twaqqif ta’ din l-ewwel banda taΩ-Ûurrieq (1865-2015), f’Misra˙ irRepubblika, iΩ-Ûurrieq, ta˙t il-patroçinju tal-E.T. ilPresident ta’ Malta Marie-Louise Coleiro Preca. Fit-8.00pm, mal-wasla tal-President ta’ Malta, jing˙ata bidu g˙al dan il-programm muΩikali. Fid-9.30pm, inawgurazzjoni ta’ r˙ama kommemorattiva mill-President ta’ Malta. Titbierek minn Patri Renald Lofreda O. Carm. Fl-10.00pm, spettaklu piromuΩikali mtella’ mill˙addiema tan-nar fil-Mount Carmel Fireworks Factory. Il-Banda Aniçi fil-festa ta’ San Ìor© Martri fir-Rabat G˙awdex Il-Banda Aniçi tifta˙ l-impenji tag˙ha bis-servizzi barra Óal Qormi nhar il-Ìimgha 17 ta’ Lulju, fejn se takkumpanja l-istatwa ta’ San Ìor© Martri, flimkien malBanda La Stella tar-Rabat G˙awdex. Dan wie˙ed mill˙afna servizzi li g˙anda l-Banda Aniçi f’diversi festi fi bliet u r˙ula f’Malta u G˙awdex. Il-banda tkun ta˙t iddirezzjoni tas-Surmast Direttur Joseph Vella A. Mus. L.C.M., A. Mus. L.S.M., L. Mus. L.C.M., F.V.C.M. Qeg˙din norganizzaw privates sabiex il-pubbliku jkun jista’ jitla’ jgawdi dan il-març kbir mal-banda. Il- privates jitilqu minn ˙dejn il-kaΩin tal-Banda Aniçi fis-6.00pm, u lura mal-vapur tas-1.00am. Biljetti mill-kaΩin b’donazzjoni ta’ €9.

Barbecue fuq il-bejt tal-kaΩin tal-Ìilju, l-Imqabba Is-Soçjetà MuΩikali Madonna tal-Ìilju tal-Imqabba ser torganizza barbecue night kbir b˙ala çelebrazzjoni tassuççess tal-festa tal-Madonna tal-Ìilju 2015. Dan il- barbecue ser isir nhar is-Sibt 18 ta’ Lulju 2015 mit-8.00pm fuq il-bejt tal-bini l-©did tal-kaΩin tas-Soçjetà MuΩikali Madonna tal-Ìilju, li jinsab fil-pjazza ewlenija talImqabba. Il-menù ser jinkludi appetizers, g˙a©in il-forn, la˙am jew ti©ie© imsajjar barbecue, servit b’jacket potatoes u ˙axix, kif ukoll ©elat. Ser ikun hemm divertiment muΩikali li ser iΩomm kumpanija mill-aqwa lil dawk kollha preΩenti. Biljetti jinkisbu billi ççempel 7985 3044 jew ming˙and Biçe Farrugia u l-membri tal-Kumitat tan-Nisa. Aktar informazzjoni mis-sit elettroniku www.talgilju.com jew email lil info@talgilju.com. Kul˙add mistieden jattendi. Ìita g˙al Reggio Calabria Ìita ta’ sitt ijiem g˙al Reggio Calabria fl-Italja u Sqallija Organizzata mill-˙bieb tal-G˙aqda SoçjomuΩikali Aniçi ta’ Óal Qormi Bil-kollaborazzjoni tal-a©enzija Micallef Joe Travel, mitTlieta l-1 sal-Óadd 6 ta’ Settembru 2015. InΩuru: Catania, Reggio Calabria, Scilla, Pizzo, Tropea, Paola, Gerace, La Gru, Messina u Porte di Catania. Programm dettaljat mill-kaΩin tal-Banda Aniçi, jew ibg˙at email lil info@anicibandclub.org, u nkelmuk lura a˙na. Tista wkoll iççempel 7970 2874. Ag˙mel din il-©ita d-destinazzjoni tieg˙ek g˙as-sajf li ©ej. Riservazzjonijiet miftu˙in. T˙allux g˙all-a˙˙ar.

32 12|07|2015

kullhadd.com

It-tnejn

IT-TEMP GÓAL-LUM

It-tlieta

l-Erbg˙a

KÓ AlMANAKK

RItRAtt MIll-ANtIK

S IT W AZ Z JO NI Ì EN E RA L I: Firxa ta’ pressjoni g˙olja testendi minn fuq l-Atlantiku saç-çentru tal-Mediterran u t-Tramuntana tal-Libja. L-OGÓLA TEMPERATURA: 32°C

31°C

32°C

L-INQAS TEMPERATURA: 23°C

24°C

Il-Óamis

Il-Ìimg˙a

Is-Sibt

INDIÇI UV: 9 TEMP: Il-biçça l-kbira sabi˙ bi ftit s˙ab kultant VIÛIBBILTÀ: Tajba RIÓ: Óafif mill-Majjistral li jsir ˙afif g˙al moderat mill-Punent BAÓAR: Óafif

32°C

34°C

IMBATT: Baxx mil-Lbiç li jsir ftit li xejn

24°C

26°C

TEMPERATURA TAL-BAÓAR: 25°C

SpIÛERIjI lI jIftÓU llUM Il-ÓAdd Collins Williams Pharmacy, 15, Triq ir-Repubblika, il-Belt Valletta Trinity Pharmacy, 32 Triq il-Marsa, il-Marsa Anici Pharmacy, Triq Anici, Óal Qormi Marrit Pharmacy, Triq l-1 ta’ Mejju, Fleur-de-Lys, Birkirkara Mayer Pharmacy, 33, ix-Xatt ta’ Ta’ Xbiex, l-Imsida JV’s Pharmacy, Wied is-Swieqi, is-Swieqi The Economical Dispensary, 86/87, Triq Sir Adrian Dingli, Tas-Sliema St Michael Pharmacy, Misra˙ tat-Transfigurazzjoni, Óal Lija St Mary Pharmacy, 14, Pjazza Rotunda, il-Mosta St Paul’s Bay Pharmacy, 504, Triq il-Kbira, San Pawl il-Ba˙ar Brown’s Pharmacy, 45, Telg˙et Ra˙al Ìdid, Ra˙al Ìdid Victory Pharmacy, 32, Triq il-Vitorja, l-Isla San Ìwakkin Pharmacy, 1, Triq Sant’Anna, Wied il-G˙ajn St Catherine Pharmacy, Plot 3, Triq il-Qadi, iΩ-Ûejtun Ûurrieq Dispensary, 68, Triq il-Kbira, iΩ-Ûurrieq Remedies Pharmacy, 1, Triq il-Parroçça, is-Si©©iewi St Anthony Pharmacy, 18 Triq il-Kbira, ir-Rabat, Malta

dIN Il-ÌIMgÓA MIll-IStoRjA

15.07.1823 Nirien ja˙kmu l-BaΩilika antika ta’ San Pawl barra mill-˙itan ta’ Ruma.

G˙awdex Fontana Pharmacy, Triq il-G˙ajn, il-Fontana Pisani Pharmacy, Bini Ìdid, Triq Sannat, Ta’ Sannat

NUMRI REBBIEÓA LOTTU

71 43 55 39 88 38 33 30

SUPER 5

11 39 15 21 29

GRAND LOTTERY

03 01

09 07 00 04 08

17.07.2014 G˙eluq is-sena minn meta l-Malaysia Airlines twaqqa’ bejn lUkrajna u r-Russja. In-nies kollha abbord l-ajruplan mietu.

kOmPEtIzzjOnI ktIEb kÓ

12|07|2015 33

kullhadd.com

kOmPEtIzzjOnI ktIEb IL-PROFESSUR GÓASFUR

Isem Ìor© Mallia huwa sinonimu mad-dinja tal-kotba u tal-qari. Riçerkatur, akkademiku, awtur u illustratur – dejjem issibu xi mkien marbut mal-kotba. IΩda g˙alla˙˙ar sitt snin, min˙abba impenji varji, kien ˙a pawΩa mill-kitba ta’ xog˙lijiet ©odda g˙at-tfal. G˙alhekk ir-ritorn tieg˙u din ssena fil-letteratura bil-Malti g˙attfal huwa ritorn speçjali u mistenni ˙afna. Ir-rumanz il-©did tieg˙u li g˙adu kemm ˙are©, Il-Professur G˙asfur, ˙abat ukoll l-ewwel rumanz tieg˙u mal-Merlin Publishers, li bi pjaçir kbir laqg˙uh mal-awturi l-o˙ra Merlin. U Il-Professur G˙asfur huwa possibbilment l-aqwa rumanz tieg˙u s’issa. Imma©ina l-vja©©i ta’ Gulliver f’territorju ta’ dimensjonijiet paralleli, u hemm g˙andek idea ta’ ’l fejn tiΩvol©i l-istorja. Katrin – tifla ta’ 11-il sena – issib ru˙ha fil-laboratorju ta’ xjenzjat partikolari ˙afna, l-hekk imlaqqam Professur G˙asfur. Dawn iΩ-Ωew© karattri, flimkien ma’ fekruna speçjali ˙afna, jispiççaw jivvja©©aw minn dimensjoni g˙allo˙ra fuq il-pjattaforma sperimentali tal-Professur. Kull wa˙da minn dawn iddimensjonijiet hija dinja paralleli, verΩjoni xi ftit differenti jew simili

minn tag˙na, speçi ta’ ‘kif setg˙et tkun’ id-dimensjoni tag˙na ta˙t çirkostanzi diversi. Filwaqt li lProfessur g˙addej jipprova jo˙loq mappa ta’ kull dimensjoni possibbli u eΩistenti, it-tliet esploraturi jsibu ru˙hom f’sitwazzjonijiet anke diffiçli, mhux mistennija u jkollhom bΩonn l-g˙erf u l-forzi kollha tag˙ha biex isibu t-triq lura d-dar. Mallia huwa naturalment ukoll illustratur popolari ferm, u g˙alhekk huwa unur u pjaçir doppju g˙all-qarrejja li dan il-ktieb mhux biss miktub minnu imma wkoll illustrat minnu. Il-Professur G˙asfur fih 23 illustrazzjoni bi stil cartoon, u kull illustrazzjoni tag˙ti iΩjed dettall dwar il-karattri u lkuntesti tal-istorja, anke lil hinn minn dak li hemm irrakkontat bilkliem. Huwa g˙alhekk li test u illustrazzjonijiet jimxu id f’id biex jo˙olqu storja unika. Il-Professur G˙asfur Ωgur li se jappella lil kull min i˙obb l-istejjer tal-fantasija tas- science fiction , imma wkoll lil dawk kollha li j˙obbu avventura b’ritmu konsisteni miktuba b’Malti frisk u kontemporanju. Il-ktieb ta’ Mallia, Il-Professur G˙asfur , jinsab g˙all-bejg˙ mill˙wienet tal-kotba kollha, jew blinternet direttament minn www.merlinpublishers.com

SILtA mILL-ktIEb Kont naf biss li jismu lProfessur G˙asfur. Talanqas hekk kienu jsej˙ulu. Dak iΩ-Ωmien ma kontx naf g˙aliex kien jismu hekk. Jg˙idu li jsaffar malli ti©ih xi idea ©dida. U mid-dehra minn dawn l-ideat ji©uh ˙afna. Forsi g˙alhekk kelli dak illaqam. Ma kontx naf. Ma kellix idea. Sirt naf wara g˙aliex kienu jg˙idulu lProfessur G˙asfur. Li naf hu li d˙alt f’biçça tinkiteb min˙abba fih. U din hi l-istorja li se ng˙idilkom hawn. Storja ta’ avventura li qatt ma imma©inajt li se ng˙addi minnha. Periklu kbir. Twerwir. Meravilji. Ólejjaq li jaqtg˙uk minn sidrek bil-biΩa’! Imma wkoll ©rajjiet ta’ fer˙ li b˙alu qatt ma ˙assejt f’˙ajti.

OK, lanqas biss g˙idtilkom min jien. Jien Katrin. G˙andi ˙dax-il sena mag˙luqa. G˙alaqthom xahrejn ilu. Qieg˙da fis-sitt sena tal-primarja. Ma n˙obbx nilg˙ab bil-pupi u x’naf jien, u l-video games idejquni. S˙abi jqisuni stramba. G˙ax ag˙tini ktieb u tfajtni l-©enna. L-iskola mmur tajjeb. Óafna. Imma ma na˙dimx biex immur tajjeb. L-g˙alliema jg˙idu li jien brava. Ma nistax nifhem g˙aliex. Jien ma n˙ossnix brava. In˙oss li jien biss jien. Dak kollox. Imma l-biçça tal-Professur G˙asfur ma stennejtha qatt. Kont naf li jeΩisti. Min ma jafx firra˙al? G˙andi laboratorju ftit maqtug˙ mill-bqija tad-djar. Fit-tarf talwied. Ìanni, li kull filg˙odu kmieni

jg˙addi minn hemm bil-mer˙la talmog˙oΩ, jg˙id li spiss jara beraq a˙dar ˙iere© mit-twieqi ta’ fuq talbini fejn jg˙ix il-Professur. U jisma’ ˙afna ˙sejjes ukoll. Jg˙id li impossibbli jispjegahom, imma l-mog˙oΩ jitnaffru u jkollu battikata jipprova jΩomm il-mer˙la fi triqitha. Anke kien qed ja˙seb li forsi ma jg˙addix minn hemm aktar. Imma l-wied kien perfett g˙all-mog˙oΩ biex jirg˙u fih. Irra˙al kien qed jinbena bla kontroll. Kuljum tara blokk flats ©did xi mkien, u l-˙axix fejn jirg˙u l-annimali kien nieqes. “Imma dak il-beraq anke lili jbeΩΩa’, a˙seb u ara ’l-mog˙oΩ,” kien qal Ìanni, ixengel rasu u jaqleb g˙ajnejh. Smajt lil ommi u missieri jg˙idu x’qal. Kont qed nag˙mel il- home-

work fil-kçina u huma kienu fissalott. X’aktarx ma kinux jafu li jien kont hemm. “Na˙seb li dak il-mi©nun,” qalet ommi, u g˙all-ewwel ˙sibtha qed titkellem fuq Ìanni. Dak il-˙in çempel it-telefown u ddiskursata bejniethom intemmet hemm. Imma kienet biΩΩejjed biex nibtet fija kurΩità kbira dwar il-Professur. Ok, insejt ng˙idilkom xi ˙a©a o˙ra dwari. Jien kurjuΩa ˙afna. Forsi g˙alhekk immur tajjeb fl-iskola, g˙ax jekk ikolli kurΩità dwar xi ˙a©a ma noqg˙odx bi kwieti qabel ma nsir naf kulma hu possibbli dwarha. Hekk nistudja jien. U nammetti li kollox jinteressani.

Mistoqsija: X’jisimha l-persuna li qed tirrakkonta l-istorja?

Ibag˙tu r-risposta tag˙kom lil: Kompetizzjoni Ktieb, KullÓadd, ÇNL, Triq Mile End, il-Óamrun, u tid˙lu biç-çans li tirb˙u l-ktieb: IL-PROFESSUR GÓASFUR ©entilment ipprovduti minn Merlin Publishers. Ir-rebbie˙ jit˙abbar nhar il-Óadd 19 ta’ Lulju. Ir-rebbie˙a huma mitluba ji©bru l-ktieb miç-Çentru Nazzjonali Laburista fil-Óamrun billi jippreΩentaw il-karta tal-identità mit-Tlieta sal-Ìimg˙a bejn id-09.00 u t-15.00, u s-Sibt bejn l-10.00 u l-16.00, eskluΩ festi pubbliçi. Intant, ir-rebbie˙a tal-ktieb IL-LOÌÌA TA’ L-INNOÇENTI hija:

MELANIE ATTARD, 1, Triq l-G˙aqdiet tal-Óaddiema, Ra˙al Ìdid, PLA 2061.

34 12|07|2015

kullhadd.com

KÓ logÓoB

B’4 numri 0086 0230 0397 0472 0561 0578 1220 1232 2127 2586 2734 3466 3568 3720 4498 4580 4868 5070 5572 5602 6000 6453 6618 6746 7060 7105 7254 7508 7730 7827 8049 8226

8417 8581 9020 9205 9705 9728

B’5 numri

B’6 numri

03355 08893 11761 25726 37740 42525 44516 44842 47804 48707 48764 58300 60270 61986 70021 71180 74229 75589 79116 83568 95888 98590

403867 590082 596050 900867

Bi 8 numri 02875824 07682937 38699311 72048613

SUDOKU SPONSORJATA MINN WELLA

Irba˙ xampù u conditioner Wella Aqta’ din il-log˙ba u ibg˙atha: KOMPETIZZJONI WELLA, KullÓadd, Çentru Nazzjonali Laburista, Triq Mile End, il-Óamrun.

Isem: .......................................................................................... Indirizz:......................................................................................... ..................................................................................................... Rebbie˙a tal-©img˙a l-o˙ra: A. FRENDO, 68, Triq Fleur De Lys, Birkirkara, BKR 9062.

Kompetizzjoni Centro Casalinga Ìemma’ s-sitt kupuni u ibg˙athom f’daqqa lil: KullÓadd, Kompetizzjoni Centro Casalinga, Çentru Nazzjonali Laburista, Triq Mile End, il-Óamrun, ÓMR 1717.

Isem:...................................................................................................................................................................

Indirizz:.............................................................................................................................................................. ........................................................................................................................................................................... Nru tal-karta tal-identità:............................................. Nru tat-telefown:........................................................

lOGÓOB kÓ

12|07|2015 35

kullhadd.com

IRBAÓ €25 fI flus

IBGÓAT DAWN IÛ-ÛEWÌ KOMPETIZZJONIJIET FLIMKIEN U IDÓOL BIÇ-ÇANS LI TIRBAÓ €25 L-indirizz huwa: Irba˙ €25 fi flus, KullÓadd, Çentru Nazzjonali Laburista, Triq Mile End, il-Óamrun.

TIslIBA Mimdudin:

Weqfin:

1,2.

1. 2. 3. 5,11. 6,17. 8,12W.

4. 7,23. 9. 10. 12. 16,18. 18. 19. 20. 21. 23. 24.

Kompli l-qawl: A˙jar il-bard ta’ Jannar mix-xemx li ma ........(8) Spag (4) Ikun hawn ˙afna flarja (6) Is-suf tat-tjur? (3) Jista’ j©orr iΩ-Ωejt (6) Biha ma’ ˙alqek ma titkellimx (6) Il-festa tal-Ma©i (3,2) Ara 16 JuΩah il-poplu malpolitiçi (3) OkkaΩjoni ta’ Ωfin (5) Indaqs? (3) Ara 7 Tirçeviha bil-posta (5)

11. 12. 13. 14. 15. 17. 21. 22.

Ringiela ( 6) Ara 1 mimduda Tixtrihx fil-ba˙ar (3) IΩΩomm vapur (5) Tal-biΩa’ (6) Isem il-President (5,6) Ara 5 Ara 8 Richard Ragonese Abela (1,1,1) Xog˙lu l-Qorti (6) Beda jixxengel (6) Ara 6 Ikun mal-art (3) Ìnien (3)

SOLUZZJONI TAL-ÌIMGÓA L-OÓRA Mimdudin: 1. 4. 7,9. 10. 12. 18,21W. 20. 21. 23. 24.

Weqfin: 1. 2,12W. 3,16. 5,17 6,15. 8. 11. 13,19. 14. 22.

QED TAGÓRAfHOM? fir-ritratt hemm Ωew© uçu˙ f’wiçç wie˙ed. Qed tag˙rafhom? Ójiel: Dawn iΩ-Ωew© artisti rajniehom nhar it-Tlieta fl-Isle of MTV.

Personalità 1:

Personalità 2: RIÛULTAT TAL-ÌIMGÓA L-OÓRA Isem: Indirizz:

Nru tat-Telefown: Graham Elliot

REBBIEÓA TAL-ÌIMGÓA L-OÓRA: MARIELLA GATT, 179, Triq Brighella, il-Óamrun, ÓMR 1136. Nota: l-ittri rebbie˙a jintbag˙tu fix-xahar ta’ wara li tkun intreb˙et il-kompetizzjoni.

Joe Bastianich

36 12|07|2015

kullhadd.com

kÓ SpoRtS

il-ÌiRien neptuneS u San Ìiljan Fil-QuÇÇata tal-klaSSiFika

San Ìiljan jirb˙u f’konfront diffiçli It-tim ta’ San Ìiljan Crystal Finance akkwistaw tliet punti ferm importanti meta g˙elbu lil Exiles Ferretti 19-12 f’reb˙a li ma kinitx wa˙da façli daqskemm wie˙ed kien qed jistenna, fejn San Ìiljan serr˙u rashom fl-a˙˙ar sessjoni u Exiles min-na˙a tag˙hom g˙amlu Ωew© rimonti Ωg˙ar li ˙asdu lill-partitarji preΩenti ÌiljaniΩi u lillkowç. Madankollu, b’din ir-reb˙a San Ìiljan baqg˙u jaqsmu l-ewwel post mal©irien Neptunes filwaqt li Exiles, minkejja l-a˙˙ar prestazzjonijiet poΩittivi, baqg˙u ming˙ajr punt. Il-ÌiljaniΩi bdew il-log˙ba tajjeb u dehru resqin lejn reb˙a façli, biss Exiles g˙amlu rimonta tant li kienu biss Ωew© gowls qrib biex re©g˙u fet˙u llog˙ba. L-istess ©ara ftit wara meta Exiles skurjaw Ωew© gowls konsekuttivi fla˙˙ar tat-tielet u l-bidu tal-a˙˙ar

sessjoni, iΩda minn hemm San Ìiljan ˙adu r-riedni bil-barranin Vapenski u Molina ikunu strumentali g˙al San Ìiljan fejn sabu x-xibka xejn inqas minn ˙dax-il darba bejniethom. Reb˙a façli g˙al Neptunes Intant, reb˙a façli g˙al Neptunes Grimaldi fejn kisbu s-seba’ reb˙a konsekuttiva meta g˙elbu b’mod komdu lil Sirens Ritter Sport 12-6 biex b’hekk baqg˙u jokkupaw l-ewwel post. Iç-champions iddominaw il-log˙ba kif ukoll ©abu fix-xejn lil Sirens biex komplew jikkonfermaw li huma la˙jar tim fil-mument. G˙al Sirens din kienet wirja diΩappuntanti, speçjalment wara l-a˙˙ar prestazzjonijiet mat-tim ta’ San Ìiljan kif ukoll irreb˙a kontra Sliema. Madankollu, Neptunes sabu x-xibka erba’ darbiet mal-ewwel tliet minuti fejn ma kien hemm ebda risposta mittim ta’ San Pawl il-Ba˙ar biex b’hekk

taw vanta©© komdu lil Neptunes li setg˙u jikkontrollaw il-partita a˙jar. Sirens ma rnexxilhomx jinfdu liddifiΩa ta’ Neptunes speçjalment b’passa©©i Ωbaljati minn poΩizzjonijiet ideali g˙all-gowls. IΩda minkejja li kienu l-a˙jar tim kien biss fl-a˙˙ar sessjoni li g˙alqu b’mod definit il-partita. Sliema jirritornaw g˙ar-reb˙ It-tim SlimiΩ re©a’ rritorna g˙ar-reb˙ meta meritatament g˙elbu lit-tim ta’ Valletta bl-iskor ta’ 9-6. It-tim SlimiΩ kellu bidu tajjeb ferm meta sa˙anistra kien jinsab 5-1 minn fuq, biss naqas milli japprofitta milli jag˙mel çert mit-tliet punti kmieni u kien biss lejn l-a˙˙ar tal-partita li g˙alqu l-log˙ba liema sitwazzjoni kienet wa˙da rikorrenti g˙all-kowç Paul Privitera fejn, g˙alkemm xorta rritorna g˙ar-reb˙ immedjatament wara l-log˙ba, ˙ar©et l-a˙bar li Privitera bi qbil mal-klabb SlimiΩ kien

Sliema aSC jappuntaw lil Dejan milakoviC Sliema Frank Salt Real Estate g˙adhom kif ˙abbru l-˙atra tas-Serb Dejan Milakovic li se jkun qed jie˙u post Pawlu Privitera b˙ala l-kowç tal-ewwel skwadra SlimiΩa. Fi stqarrija, il-klabb ta’ Sliema xtaq jirringrazzja lil Privitera g˙as-servizz u d-dedikazzjoni tieg˙u lejn il-klabb tul l-a˙˙ar snin, kemm b˙ala plejer kif ukoll b˙ala kowç. Milakovic ing˙aqad mal-klassi ta’ Sliema proprju wara sta©un eççezzjonali ma’ Pro Recco fejn, b˙ala assistent ta’ Igor Milanovic, reba˙ iç-Champions League, il-Kampjonat Taljan kif ukoll il-Coppa Italia. Milakovic beda l-karriera tieg˙u b˙ala plejer ta’ Partizan Belgrade qabel ma ng˙aqad mar-rivali Red Star. Kien ukoll jifforma parti mill-iskwadra taΩ-Ωg˙ar talJugoslavja. Hekk kif temm il-karriera tieg˙u b˙ala plejer, beda jikkowçja l-youths ta’ Red Star biex imbag˙ad in˙atar kowç tal-kbar Singidunum – klabb ie˙or mill-og˙la diviΩjoni Serba. Qabel ma ntg˙aΩel minn Igor Milakovic mal-eventwalment champions tal-Ewropa Pro Recco fejn Milakovic kien jifforma parti mill-istaff tekniku tal-youths u t-tieni skwadra tas-Serbja. Is-Serb ˙a f’idejh it-tmexxija tat-tim flimkien mal-assistent Clint Debono nhar il-Erbg˙a u huwa mistenni jkun fuq il-bank ta’ Sliema mil-log˙ba tal-Premier League li jmiss kontra Neptunes nhar il-Óadd li ©ej. Intant, illum se jkompli l-Kampjonat tal-waterpolo fejn fil-4.45pm Exiles jiltaqg˙u kontra Valletta. Imbag˙ad fis-6.00pm hemn log˙ba bejn San Ìiljan u Sirens u fis-7.15pm Neptunes jiltaqg˙u kontra Sliema.

se jwarrab mill-kariga ta’ kowç. Intant, Sliema kellhom tliet plejers importanti li kienu indisposti b’Zach Sciberras jer©a’ jie˙u postu fil-lasti fin-nuqqas ta’ Ryan Coleiro, Michael Spiteri Staines re©a’ kien nieqes filwaqt li assenti kien hemm ukoll Jerome Gabarretta. Min-na˙a tag˙hom, il-Beltin, wara log˙ba tajba kontra San Ìiljan, kellhom bidu ˙aΩin li sarraf f’telfa fejn kontra timijiet tal-livell ta’ Sliema g˙al Valletta kienet missjoni kemxejn diffiçli biex jirkupraw fil-˙in. Minkejja li dan hu riΩultat rispettabli xorta wa˙da baqg˙u bla punti. Kif di©à kien irrimarkat, Sliema ˙adu l-kmand immedjat tal-log˙ba, biss xorta ma rnexxilhomx ikabbru ddistakk fit-tieni sessjoni bit-tim Belti jirnexxilu jid˙ol sew fil-log˙ba meta reb˙u t-tielet sessjoni, biss Sliema rnexxielhom jikkontrollaw tajjeb u g˙amlu çert minn reb˙a importanti li t˙allihom momentarjament fit-tielet post.

spOrts KÓ

12|07|2015 37

kullhadd.com

parteÇipaZZjONi reKOrD GÓal suMMer ON tHe MOVe

G˙ada jibda l-programm tas-sajf talKunsill Malti g˙all-Isport, Summer on the Move. Il-programm ta’ tmien ©img˙at kontinwi ta’ sport ji©i fi tmiemu fit-tieni ©img˙a ta’ Settembru meta g˙all-ewwel darba f’Malta u madwar l-Ewropa se ssir il-©img˙a talisport. Kollox huwa ppreparat biex aktar minn mitejn kowç kwalifikati jilqg˙u madwar 4,000 parteçipant f’g˙axar çentri madwar Malta. Il-fiducja li qed jikseb bil-programmi tieg˙u il-Kunsill Malti g˙all-Isport huma evidenti g˙ax g˙all-ewwel darba l-programmi huma kollha fully booked u kulma g˙ad fadal huwa biss ftit spazju fil-programmi tal-Mellie˙a u anke ta’ Ta’ Qali. Programm mifrux fuq aktar kumplessi Din l-edizzjoni ta’ Summer on the Move, g˙ad-differenza tas-snin li g˙addew, il-programm se jkun mifrux fuq aktar kumplessi. Minbarra l-kumplessi tas-soltu, issa s-sessjonijiet se jsiru wkoll fil-Basketball Sport Complex Ta’ Qali, Selmun Activity Park fil-Mellie˙a u l-Kumpless Sportiv tal-Marsa se jkun utilizzat ukoll fis-sajf. G˙al din is-sena

ma Ωdidux biss il-kumplessi, però Ωdiedu wkoll id-dixxiplini sportivi, fosthom l-archery, il-golf, il-cricket, noncontact boxing, rhytmic gymnastics, ilfutsal, il-hockey, mini-waterpolo u line dancing. Dan qed isir biex aktar assoçjazzjonijiet ikunu parteçipi f’dan il-programm biex jintla˙aq skop ie˙or, dak li lKunsill Malti g˙all-Isport ma jibqax jorganizza wa˙du iΩda jag˙mel dan flimkien mag˙hom. Dan jassigura li aktar tfal u Ωg˙aΩag˙ wara dawn ilprogrammi jkomplu ma’ klabbs u g˙alhekk ikun hemm kontinwazzjoni. Mill-applikazzjonijiet wie˙ed baqa’ sorpriΩ bl-ammont kbir ta’ tfal, aktar minn 60, li applikaw g˙all-archery, kif ukoll se ti©i varata l-ewwel akkademja talboxing li se jkollha l-ewwel g˙axar applikanti. Interess ukoll kbir fil-mini waterpolo, rythmic gymanstics u hockey. L-g˙awm jibqa’ l-isport favorit L-g˙awm, bla dubju ta’ xejn, jibqa’ laktar sport favorit f’dan il-programm. Barra l-Pixxina Nazzjonali ta’ TalQroqq, li se jkollha programm kuljum ta’ lezzjonijiet, iç-çentri ta’ Óal Kirkop

u anke tas-Si©©iewi se joffru programmi tal-g˙awm kemm filg˙odu kif ukoll filg˙axija. L-istudenti li jid˙lu g˙al dan il-programm ji©u mog˙tija çertfikat skont il-livell ta’ g˙awm tag˙hom wara tmien ©img˙at. Il-livelli jvarjaw skont l-abbiltà ta’ tfal li jpo©©u fil-prattika dak kollu li jkunu tg˙allmu. Anke Ω-Ωfin huwa sport ie˙or li j©ib mieg˙u parteçipazzjoni kbira f’dan ilprogramm. L-g˙alliema u l-istudenti tag˙hom issa g˙andhom sfida akbar g˙ax matul dawn it-tmien ©img˙at se jkunu qed jippreparaw g˙al show ta’ sajf organizzat waqt il-©img˙a Ewropea tal-isport. Il-programm joffri ballet, hip hop, jazz u anke lyrical dance. Dettalji dwar din l-attvità se jkunu qed ji©u m˙abbra fil-©ranet li ©ejjin. Tnaqqset l-età F’Summer on the Move 2015 tnaqqset ukoll l-età u minn din id-darba tfal sa mill-età ta’ sentejn jistg˙u jibdew jattendu g˙al sessjonijiet tal-g˙awm flimkien mal-©enituri tag˙hom. Minbarra dan kollu ttawwal il-˙in u w˙ud mis-sessjonijiet ser jibdew fit8.00am u jibqg˙u sejrin sas-2.00pm. Minbarra ç-çentri tradizzjonali li

qabel kienu jospitaw Summer on the Move, jigifieri dawk tal-Kottonera, TalQroqq, Óal Kirkop, is-Si©©iewi u lMosta, g˙al din is-sena Ωdiedu wkoll il-Kumpless Sportiv tal-Marsa, il-Family Park ta’ Selmun (il-Mellie˙a) u ovvjament il-Kumpless tal-Basketball f’Ta’ Qali. Dan kollu qed isir biex kul˙add ikollu çentru qrib id-dar tieg˙u fejn wie˙ed jie˙u sehem. Il-programm g˙andu wkoll attivitajiet fil-BirΩebbu©a Sailing Club u Badger Carting ta’ Ta’ Qali. It-tfal se jkunu wkoll jistg˙u jgawdu mhux biss minn çentri ta’ livell g˙oli u kowçis ikkwalifikati, iΩda anke wkoll minn ammont sostanzjali ta’ apparat ©did li nxtara apposta biex jintuΩa g˙al dawn il-programmi. Id-dipartiment tal-programmi barra li ta attenzjoni biex tikber il-parteçipazzjoni ra wkoll li tiΩdied il-kwalità ta’ tag˙lim. Fil-fatt, ©img˙a eΩatt qabel beda l-programm sar seminar g˙allkowcis kollha fejn ©ie spjegat lilhom x’inhu mistenni minnhom f’dawn ittmien ©img˙at. Min irid iktar dettalji jista’ jid˙ol fissit elettroniku www.sportmalta.org.mt jew inkella jçempel id-Dipartiment talProgrammi fuq 2203 6228/2203 6233.

Ûjara ta’ Giuseppe Baresi f’Malta KuMitat ÌDiD GÓal L - I n t e r C l u b Pupi Zanetti Malta bi pjaçir i˙abbar sorp r i Ω a o ˙ r a g˙all-Interisti Maltin u s-segwaçi tal-futbol. G i u s e p p e B a resi, li g˙al numru ta’ snin serva b˙ala captain ta’ F.C. Internazionale, se jΩur Malta bejn is-16 u l-20 ta’ Lulju. Nhar il-Ìimg˙a 17 ta’ Lulju se jsir riçeviment fil-klabb li j i n s a b f i t r i q l-Irmi©©, lImsida. Matul din l-attività lInteristi se jkollhom l-opportunità li jiltaqg˙u ma’ Baresi u jsaqsuh xi domandi waqt i n t e r v i s t a l i se ssir lilu. Minbarra dan, kul˙add se j k o l l u ç a n s l i jie˙u firma u/jew ritratt. Se jkun hemm v a r j e t à t a ’ fingerfood kif u k o l l s e t i n g˙ataw Ωew© drinks b’xejn. Dan se jkun g˙all-prezz ta’ € 12. Nhar isSibt 18 ta’ Lulju, Baresi se j k u n q e d j ag˙mel Ωjara f ’ G ˙ a w d e x . G˙alhekk, lInteristi Maltin huma m˙e©©a

MarsaXlOKK fC

sabiex jonoraw bil-preΩenza tag˙hom lil dan il-persona©© li jifforma parti mill-istorja tal-Inter. Min hu interessat li jattendi g˙ar-riçeviment jista’ jag˙mel dan fil-˙inijiet talftu˙ tal-klabb, ji©ifieri lÌimg˙a mis-6 sat-8pm kif ukoll il-Óadd mill-10 sa nofsinhar. F’kaΩ ta’ xi diffikultà tistg˙u tikkuntattjaw lil Paul Fenech fuq 9949 4762 jew

membru ie˙or tal-kumitat. Rigward l-attività f’G˙awdex, il-membri G˙awdxin g˙andhom jikkuntattjaw lil Susan Galea fuq in-numru 9926 2692. Ghal aktar informazzjoni Ωuru s-sit www.icpupizanettimalta.com jew il-Facebook uffiçjali tal-klabb https://www.facebook.com/i cpupizanettimalta

Il-Malta Football Association tavΩa li waqt Laqg˙a Ìenerali Straordinarja li saret ilbiera˙ fit-training ground ta’ Marsaxlokk Football Club, in˙atar b’akklamazzjoni kumitat ©did ta’ 11-il persuna g˙all-klabb Xlukkajr. Il-Laqg˙a Ìenerali, quddiem folla sabi˙a ta’ madwar 50 persuna, tmexxiet mill-Viçi President tal-MFA, l-Avukat Chris Bonett, fejn dan spjega lill-membri ta’ Marsaxlokk FC li l-Member Status Committee tal-MFA, li ˙a f’idejh il-klabb Xlukkajr wara li ma ©iex ippreΩentat lill-MFA kumitat skont ir-regoli tal-MFA sal-a˙˙ar Laqg˙a tal-Kunsill tal-MFA, se jag˙ti parir lill-Kunsill tal-MFA biex jirrikonoxxi uffiçjalment lill-kumitat il-©did b˙ala l-Kumitat talklabb. Issa se jibda’ perjodu ta’ xahrejn li fih il-Kumitat ta’ Marsaxlokk FC irid jippreΩenta statut ©did u accounts approvati mill-membri lill-MFA, bil-g˙an li s-sitwazzjoni li sab fiha l-klabb Xlukkajr fla˙˙ar xhur ma ter©ax tirrepeti ru˙ha. Il-Malta Football Association sodisfatta ˙afna bl-eΩitu tal-Laqg˙a Ìenerali Straordinarja tal-biera˙ u temmen li dan jista’ jkun bidu ©did g˙all-klabb li sa ftit aktar minn g˙axar snin ilu kien qieg˙ed jiççelebra r-reb˙ tal-kampjonat Premier. Madankollu, l-MFA, permezz tal-Member Status Committee, immexxi minn Dr Bonett, se tag˙mel monitora©© tas-sitwazzjoni f’Marsaxlokk bil-g˙an li l-Kumitat il-©did ikun jista’ jirnexxi fil˙idma tieg˙u biex b’hekk in-nies ta’ Marsaxlokk ikollhom klabb tal-futbol mibni fuq sisien sodi kif jixirqilhom.

KÓ kullhadd.com FORMULA 1

38 12|07|2015

RAPPORT TA’ LIAM GAUCI

TELLIEQA SPETTAKOLARI Il-Gran Premju ta’ Silverstone offra lispettakklu li bosta dilettanti kienu tant qe g˙din ji stennew he kk kif diversi sitwazzjonijiet diffiçli sfidaw il-kapaçità u l-karattru tas-sewwieqa tul i t-tell ieqa kollha u wera li lMercedes jista’ jkollhom avversarju ©did g˙all-poΩizzjonijiet ta’ quddiem tul it-tieni nofs tal-ista©un. Min i˙ares lejn il-klassifika finali jista’ jara riΩultat li drajna narawh b’Ωe w© Mer cedes fuq quddie m, b’Vettel u s-sewwieqa tal-Williams isegwu. Madankollu, f’din l-okkaΩjoni l-klassifika tqarraq b’min ma rax ittellieqa. Dan g˙ax il-Mercedes u lFerrari kellhom jissieltu bil-kbir biex jiksbu l-poΩizzjonijiet tag˙hom hekk kif il-Williams jidhru li g˙elbu bosta mi ll -p roble mi ta’ r endim ent li Ωammewhom lura fl-ewwel nofs talista©un.

illi hu mhux lest li j˙allih jirba˙ ittielet kam pjonat tieg˙u ming˙ajr problemi, fatt li jawgura tajjeb g˙attieni nofs tal-ista©un f’termini ta’ spettakklu. Silverstone wriet ukoll, illi l-battalja g˙at-t ieni pos t fil- klas s ifika talkostrutturi g˙adha mhix mag˙luqa minkejja l-fatt illi d-distakk ta’ bejn ilFerrari u l-Williams g˙adu kbir. Dak li rajna l-Óadd li g˙adda jista’ jkun ˙jiel illi l-Williams qeg˙din fuq l-g˙atba ta’ Ωviluppi interessanti filvetturi tag˙hom, sitwazzjoni li tista’ to˙loq xenarju simili g˙al dak tal2014 meta t-tim minn Grove g˙amel qabΩa fir-rendiment illi po©©ieh quddiem dak ta’ Maranello lejn tmiem lista©un. Realtajiet opposti

Ja˙sdu lill-Mercedes Mat-tluq, mill-ewwel deher li ©ejja tellieqa differenti minn o˙rajn. IlMercedes telqu bil-mod u minn dan in-nuqqas approfittaw ru˙hom iΩΩew© Wi ll iams li ˙ar ©u spar ati b’Massa jie˙u l-ewwel u Bottas ittielet pos t ming˙and Hamilton u Rosberg rispettivament. Ftit dawriet wara, Hamilton tilef ittieni post ukoll hekk kif battalja ma’ Massa ©eg˙litu jo˙ro© xi ftit mittraççat u jifta˙ il-bieb bera˙ g˙al Bottas. Fid-dawriet li segwew, ilWilliams urew li huma ma kinux flewwel poΩizzjonijiet b’kumbinazzjoni g˙ax irnexxielhom iΩommu pass tajjeb fuq quddiem illi ppermettielhom jiddefendu ru˙hom mill-attakki ta’ Hamilton u Rosberg. Madankollu, dan il-mument poΩittiv kie n im tapp an ke mx ejn m inn deçiΩjoni tal-Williams li jordnaw lissewwieqa tag˙hom biex ma ji©©ieldux bejniethom g˙all-poΩizzjonijiet. Dan g˙amel ˙sara kbira lil Bottas li baqa’ mwa˙˙al wara Massa, minkejja li l -BraΩiljan de he r li ki en inqas veloçi minnu. L-affarijiet jikkumplikaw ru˙hom Id-deçiΩjoni tal-Williams kellha konse gwe nzi ser ji g˙as- sewwi eqa tag˙hom he kk ki f, f’dawra 1 9, Hamilton g˙aΩel li jid˙ol fil- pits ftit qabel l-avversarji tieg˙u. Din l-g˙aΩla tag˙tu çans jag˙fas b’roti friski waqt li l-isfidanti tieg˙u g˙amlu l-waqfiet tag˙hom. B’hekk, il-Brittaniku rnexxielu jie˙u l-ewwel post filwaqt li Rosberg sab ru˙u mwa˙˙al wara Ω-Ωew© Williams. Madankollu, kien g˙ad baqa’ x’jinqala’ hekk kif bdiet tag˙mel ix-xita, Ωvilupp li ˙arbat il-pjanijiet tat-timijiet

i ll i m a ki nux jafu g˙andhomx ida˙˙lu lis-sewwieqa tag˙hom fil- pits jew jistennew il-maltemp ibatti. F’dan ix-xenarju, Rosberg deher li kien l-aktar komdu fis-sewqan hekk ki f ir nexx ie lu jaqbe Ω l iΩ- Ωew© Williams, illi dehru batuti ferm fixxita. Hawnhekk, il-ÌermaniΩ beda jnaq qas id-di stakk m inn m a’ H ami lton b’rit mu ta’ aktar m inn sekonda u nofs kull dawra sakemm il-Brittaniku ddeçieda li jid˙ol fil-pits g˙all-Intermedji. Óafna ˙asse w li Hamilton kien da˙al kmieni wisq g˙al dawn ir-roti. Però, eΩatt waqt il- pit tieg˙u, ix-xita Ωdiedet bil-bosta u g˙amlet ir-roti t ieg ˙u p er fett i g˙as- sitw azzjoni. R osberg da˙al ibiddel ir-roti fiddawra ta’ wara imma kien tard wisq g˙alih biex jirkupra l-˙in li kien tilef minn ma’ Hamilton. Ìlieda g˙all-punti Sadanittant, Vettel ukoll ippjana lbidla tar-roti tieg˙u b’mod perfett, g˙aΩla li ppermettietlu jaqbeΩ liΩΩew© sewwieqa tal-Williams u jitla’ fit-tielet post. Differenti kienet is-sitwazzjoni ta’ Raikkonen, illi qaleb g˙all-Inters kmieni wisq u sab ru˙u b’roti Ωarmati sakemm bdiet iΩΩid ixxita. Massa rnexxielu jikseb ir-raba’ post b’sewqan kunfidenti fix-xita, imma Bottas iΩΩerΩaq l-isfel mhux ˙aΩin u spiçça b’Kvyat 0.700 sekondi biss warajh meta qasam il-linja tat-tragward. Ir-Russu tar-Red Bull kellu ssodisfazzjon ikun l-uniku sewwieq b’magna Renault li jasal sat-tmiem hekk kif Verstappen kien involut f’inçident, filwaqt illi Ricciardo u

Sainz esperjenzaw problemi elettriçi fil-vetturi tag˙hom. Is-seba’ u d-disa’ postijiet li kisbu Hulkenberg u Perez rispettivament kienu xi ftit diΩappuntanti g˙allForce India li wΩaw il-VJM08B g˙alle wwel darba f’Silv er s tone . Madankollu, dawn il-poΩizzjonijiet baxxi kienu, fost l-o˙rajn, il-konsegwe nza ta’ deçi Ωjoni ji et s tr ate©i çi ˙Ωiena. G˙aldaqstant, g˙adna rridu naraw il-potenzjal s˙i˙ tax- chassis il©did. Fl-g˙axar post spiçça Alonso, illi g˙al ftit ma sabx ru˙u involut fl-inçident tal-ewwel dawra bejn iΩ-Ωew© sewwieqa tal-Lotus. Huwa rnexxielu jevita din il- ˙abta bi Ωbrixx biex ki se b punt fl- a˙˙ar tat- te lli eqa. Sfortunatament, bil-manuvra evaΩiva ti eg˙u waqt l -i nçi dent tal- Lotus , huwa laqat il-vettura ta’ Button li biddaqqa nqatg˙et minn mal-art u ntfiet, sitwazzjoni li ©ieg˙let lill-Brittaniku jirtira. Il-kbir g˙adu ©ej? Kollox ma’ kollox, il-Gran Premju ta’ Silverstone kien wie˙ed mill-aktar, jekk mhux l-aktar, interessanti tal2 01 5. Ta’ m in jam m ir a l -fatt l i Hamilton, wara l-g˙aΩla strate©ika Ωbaljata li g˙amel f’Monaco, xorta wa˙da kellu l-kura©© li jie˙u iddeçiΩjoni diffiçli li jid˙ol ibiddel irroti minkejja l-kundizzjonijiet inçerti. Din l-g˙aΩla mhux biss uriet li jaf jinterpreta b’mod intelli©enti l-kundizzjonijiet tat-traççat, imma kkonfermat illi mhumiex sewwieq li j˙alli lilu nniffsu jin˙ake m mil l-inçe rtezza, minkejja l-iΩbalji li g˙amel fil-passat. Rosberg, però, wera fl-a˙˙ar tlielaq

KLASSIFIKA GRAN BRITTANJA

Fl-a˙˙ar, ta’ min isemmi Ωew© timijiet illi qeg˙din ikollhom realtajiet kemxejn opposti f’din il-faΩi tal-ista©un. IsSauber re©a’ kellhom riΩultat diΩappuntanti ˙afna fir -R enju Unit . Problemi fil- gearbox lanqas taw lopportunità lil Nasr illi jibda t-tellieqa, filwaqt li Ericsson kien irrelegat fi l- ˙dax- il p ost p erm e zz ta’ g˙aΩliet ˙Ωiena tar-roti matul il-perjodu ta’ maltemp. Wara bidu promettenti tal-ista©un, is-Sauber jidhru li kkrollaw g˙al kollox biex issa ilhom sa˙ansitra tliet tlielaq ming˙ajr ma ji©bru punt. Dan il-kollass ippermetta l-ewwel lillForce India, im bag ˙ad li l- Lotus jaqbΩuhom fil-klassifika tal-kostrutturi u t-Toro Rosso qeg˙din biss Ωew© punti warajhom. Jekk ir-Renault u l-Honda jindirizzaw xi ftit mill-problemi ta’ affidabbiltà, i t-T oro R oss o u l- McLar en g˙andhom fejn joffru sfida serja lisSauber , bi l- pos s ibb iltà li jirr el egawhom fil-poΩizzjoni ta’ qabel tala˙˙ar. Tkun ˙asra li t-tim Ûvizzeru jer©a’ jispiçça f’poΩizzjoni simili g˙al dik tas-sena l-o˙ra wara x-xog˙ol li sar matul ix-xitwa li g˙addiet. Tim li mhux mistenni li joffri sfida lis-Sauber huwa l-Manor illi, però, g˙andhom ˙afna dwar xiex jiççelebraw. Minn tim li lanqas kien f’poΩizzjoni li jtellaq fil-bidu tal-ista©un, ilManor saru organizzazzjoni rrispettata g˙ad-determinazzjoni tag˙hom li jipparteçipaw b’mod serju fil-kampjonat permezz ta’ vetturi affidabbli u l-introduzzjoni ta’ numru ta’ Ωviluppi tekniçi. Din is-serjetà u determinazzjoni ©ibdet l-attenzjoni ta’ numru ta’ sponsors li bdew jipprovdu l-injezzjoni finanzjarji li dan it-tim kellu bΩonn biex itemm dan l-ista©un, kif ukoll i˙ares ’il quddiem lejn dak li ©ej b’xi ftit tal-ambizzjoni.

KLASSIFIKA SEWWIEQA

PoΩ.

Sewwieq

Tim

Óin

PoΩ.

Sewwieq

Tim

Punti

01. 02. 03. 04. 05. 06. 07. 08. 09. 10.

Lewis Hamilton Nico Rosberg Sebastian Vettel Felipe Massa Valtteri Bottas Daniil Kvyat Nico Hulkenberg Kimi Räikkönen Sergio Perez Fernando Alonso

Mercedes Mercedes Ferrari Williams Williams Red Bull Force India Ferrari Force India McLaren

1:31:27.729 +10.956s +25.443s +36.839s +63.194s +63.955s +78.744s +1 lap +1 lap +1 lap

01. 02. 03. 04. 05. 06. 07. 08. 09. 10.

Lewis Hamilton Nico Rosberg Sebastian Vettel Valtteri Bottas Kimi Räikkönen Felipe Massa Daniel Ricciardo Daniil Kvyat Nico Hulkenberg Romain Grosjean

Mercedes Mercedes Ferrari Williams Ferrari Williams Red Bull Red Bull Force India Lotus

194 177 135 077 076 074 36 027 024 017

FORmUlA 1kullhadd.com kÓ

12|07|2015 39

ANAlIÛI TA’ lIAm GAUCI

lIl HINN mIÇ-ÇIRkWIT It-timijiet komplew jiddibattu dwar iddirezzjoni li g˙andu jie˙u l-Formula 1 fis-snin li ©ejjin hekk kif is-suççess kbir Northamptonshire li l-Gran Premju ta’ Silverstone kiseb f’termini ta’ spettaklu ma kienx biΩΩejjed biex igerrex il-kriΩi eΩistenzjali li ˙akmet lill-isport matul l-a˙˙ar xhur.

traΩΩan dawk li huma mag˙rufin b˙ala ‘dummy pit spots’. Dan ise˙˙ meta lmekkaniki ta’ tim jo˙or©u mill-garaxx taparsi se jag˙mlu pit stop biex iqarrqu bit-timijiet l-o˙ra bit-tama li jikkonvinçuhom iwaqqfu lis-sewwieqa tag˙hom qabel il-˙in ippjanat. B’hekk i©eg˙luhom jag˙mlu aktar ˙in b’sett ta’ roti, sitwazzjoni li tnaqqas ir-rendiment tag˙hom. Dawn it-tip ta’ manuvri ilhom ipprojbiti. Però, il-Mercedes f’Silverstone g˙amlu mossa simili li ©ieg˙let lill-FIA tfakkar lit-timijiet kollha li mit-tellieqa li jmiss se jkun hemm sorveljanza aktar stretta g˙al dawn l-affarijiet.

Mandat EΩempju ta’ dawn il-problemi re©g˙u kienu l-Lotus F1 li din il-©img˙a sabu ru˙hom fil-mira ta’ mandat tal-qorti minn diversi fornituri li qeg˙din jitolbu kumpens lit-tim g˙al xi parts li dawn tal-a˙˙ar ing˙ataw g˙all-vetturi tag˙hom fis-snin li g˙addew. Il-problemi finanzjarji tal-Lotus ilhom mag˙rufa u kemm-il darba po©©ewhom f’sitwazzjoni imbarazzanti, fosthom meta Raikkonen irriffjuta li jibqa’ jsuq g˙alihom g˙ax ma kinux qeg˙din i˙allsuh lejn l-a˙˙ar tal-2013. Madankollu, is-CEO tal-Lotus F1, Matthew Carter, sostna li t-tim tieg˙u j˙oss li dawn il-fornituri m’g˙andhomx id-dritt g˙all-kumpens li qed jitolbu. Huwa qal ukoll li s-sitwazzjoni mhix gravi daqskemm tidher u li l-fornituri g˙a©©lu wisq biex da˙lu l-qorti. Fil-fehma tieg˙u, din l-g˙a©la probabbilment kienet immotivata mill-kollass tal-Caterham u l-kriΩi tal-Marussia li ˙olqot il-biΩa’ li timijiet o˙rajn jistg˙u jesperjenzaw problemi simili. Però, Carter sostna li l-partijiet ikkonçernati qeg˙din viçin ta’ ftehim illi g˙andu jasal fil-©imag˙tejn li ©ejjin. Ma jaqblux Problemi ta’ din ix-xorta komplew jag˙tu prova tal-ur©enza tal-bΩonn li l-

pressjoni fiskali fuq it-timijiet, speçjalment dawk Ωg˙ar, titnaqqas. Kif dan jista’ jsir, però, huwa su©©ett kontroversjali g˙ax hemm çans tajjeb li t-timijiet il-kbar ikollhom bΩonn jag˙mlu diversi sagrifiççji li ftit jidhru m˙ajjrin li jag˙mlu. F’kummenti li ta fil-jiem li g˙addew, l-eks-President tal-FIA, Max Mosley, sostna li s-soluzzjoni ideali g˙andha tkun il-limitazzjoni stabbilita tal-infiq, lhekk msej˙a ‘cost cap’. Mosley kemmil darba pprova jintroduçi riforma ta’ din ix-xorta, però t-timijiet il-kbar qatt ma g˙o©bithom li jkun hemm limitu g˙all-ba©its tag˙hom. Il-Mercedes u l-Ferrari jidhru wkoll intenzjonati li jipproponu miΩuri li

jnaqqsu l-prezz tal-magni li jfornixxu lit-timijiet klijenti tag˙hom. Jean Todt, il-President attwali tal-FIA, sostna li lprezz ta’ madwar € 20 miljun fis-sena f’magni huwa g˙oli wisq u g˙andu jinΩel g˙al mhux aktar minn € 12-il miljun. Madankollu, Toto Wolff u Maurizio Arrivabene, li jamministraw lillMercedes u l-Ferrari rispettivament, sostna li dan it-tibdil imur kontra listrate©ija finanzjarja tal-kumpaniji tag˙hom u g˙alhekk ma jistax ise˙˙ ming˙ajr pjanar u konsultazzjoni. L-FIA tie˙u azzjoni Sadanittant, l-FIA ˙adet azzjoni biex

It-tellieqa ta’ Silverstone kkonfermat ukoll il-bΩonn ta’ bidla mil-lat tal-kompoΩizzjoni tat- tyres hekk kif, g˙al darb’o˙ra, it-timijiet dehru li se jmorru g˙al strate©ija ta’ waqfa wa˙da qabel ma bdiet nieΩla x-xita. Wara din it-tellieqa, il-kap tas-sezzjoni tal-motorsport tal-Pirelli, Paul Hembrey wieg˙ed illi l-kumpanija Taljana se tindirizza din il-kwistjoni fl2016 g˙ax l-FOM talbet li jkun hemm minimu ta’ Ωew© waqfiet f’kull gran premju biex it-tlielaq ikunu anqas prevedibbli. Fl-2014 u 2015 il-Pirelli g˙amlu r-roti tag˙hom aktar b’sa˙˙ithom min˙abba l-problemi gravi li t-timijiet esperjenzaw fl-2013. Madankollu, il-kumpanija Taljana spiççat marret fl-estrem l-ie˙or fejn issa r-roti qeg˙din iservu wisq, sitwazzjoni li Hembrey attribwixxi g˙allfatt li l-Pirelli mhumiex qed jit˙allew jag˙mlu biΩΩejjed testijiet fuq ittraççati.

PUNTI OÓRA

CRYSTAL PALACE JIFFIRMAW LIL YOHAN CABAYE STERLING XORTA JINTGÓAÛEL MAL-ISKWADRA

SCHWEINSTEIGER SE JKUN L-EWWEL PLEJER ÌERMANIÛ MAL-UNITED Manchester United la˙qu ftehim fuq is-somma ma’ Bayern Munich g˙all-midfielder ÌermaniΩ Bastian Schweinsteiger biex issa kulma fadal hu li jsir ftehim mal-plejer innifsu u jg˙addi mit-test mediku biex ikun jista’ jing˙aqad mat-tim IngliΩ b’mod uffiçjali. In-negozjati bejn dawn iΩ-Ωew© timijiet ilhom g˙addejjin g˙al dawn l-a˙˙ar ftit jiem u l-©ganti ÌermaniΩi kkonfermaw dan ilbiera˙ waranofsinhar permezz ta’ konferenza stampa. It-tim IngliΩ qalu wkoll li dan il-ftehim kien jinsab fil-progress li ji©i ffinalizzat biex b’hekk Schweinsteiger se jkun l-ewwel plejer ÌermaniΩ li se jilg˙ab g˙all-United. F’kummenti li ta lill-midja, il-Kap EΩekuttiv ta’ Bayern Munich Karl-Heinz Rummenigge sostna li lplejer innifsu ried li jkollu sfida o˙ra f’˙ajtu fl-a˙˙ar tal-karriera tieg˙u u g˙alhekk talab biex dawn ixxewqat ikunu indirizatti u jit˙alla jing˙aqad mat-tim IngliΩ.

It-tim minn Londra ta’ Crystal Palace rnexxielhom jiffirmaw lill-midfielder Yohan Cabaye ming˙and iç-champions FrançiΩi ta’ PSG u dan g˙as-somma rekord g˙all-istess Palace ta’ £10 miljuni. Dan il-plejer ta’ 29 sena ng˙aqad mal-Palace g˙al tliet snin bis-somma hemm çans li titla’ g˙al £13-il miljun bl-add-ons. Cabaye ng˙aqad ma’ PSG ming˙and Arsenal g˙assomma ta’ £19-il miljun f’Jannar tal-2014 iΩda beda millbidu biss 13-il log˙ba mat-tim FrançiΩ hekk kif it-tim ta’ Laurent Blanc reb˙u t-treble domestika fl-ista©un li g˙adda. Qabel dan it-trasferiment, is-somma rekord ta’ Palace kienet dik ta’ £7 miljuni fejn kienu ˙allsu g˙all-midfielder SkoççiΩ ta’ Wigan James McArthur fl-2014. Il-mani©er preΩenti ta’ Palace kien iffirma lill-istess Cabaye ming˙and Lille fl-2011 meta kien g˙adu jmexxi lit-tim ta’ Newcastle bl-internazzjonali FrançiΩ spiçça biex skurja 18-il gowls f’93 apparenza g˙all-Magpies. F’kummenti li ta lill-midja wara dan it-trasferiment hekk meqjus minn ˙afna b˙ala sorpriΩa, Cabaye nnifsu li huwa jinsab iffukat fuq ‘il-˙ajja ©dida’ tieg˙u u jemmen li l-Palace jistg˙u jikkompetu u jag˙mluha mal-ewwel tmienja fil-Premier League.

Il-plejer internazzjonali IngliΩ Raheem Sterling kien inkluΩ fl-iskwadra ta’ 30 plejer g˙at-tour ta’ dan it-tim fit-Tajlandja, l-Awstralja u l-Malasja. Il-kowç ta’ dan ittim Brendan Rodgers inkluda lil dan il-plejer ta’ 20 sena, madankollu, l-attakkant Taljan Mario Balotelli kien nieqes minn din l-istess skwadra. Dan l-involviment ta’ Sterling fit-tour wasal wara li naqas li jmur g˙at-ta˙ri© f’Melwood nhar l-Erbg˙a u lÓamis li g˙addew g˙ax allegatament kien ma jifla˙x. Biss irritorna lura g˙at-ta˙ri© mal-bqija ta’ s˙abu nhar il-Ìimg˙a li g˙adda. Kien irrapportat li dan lattakkant talab lil Rodgers biex ma j˙allihx jivvja©©a mal-kumplament tat-tim hekk kif il-futur tieg˙u jinsa inçert u ˙add ma jaf eΩattament x’jista’ ji©ri. Sterling kien su©©ett g˙al Ωew© offerti ming˙and Manchester City iΩda dawn ©ew irrifjutati t-tnejn li huma, bit-tieni offerta kienet irraportata li kienet madwar £40 miljun u huwa mifhum ukoll li l-kbarat flEtihad Stadium qed ikomplu jsegwu s-sitwazzjoni f’Anfield. Fil-fatt, huwa mifhum li City qed jippreparaw offerta o˙ra din id-darba ta’ £50 miljun li mistennija tkun ippreΩentata fil-jiem li ©ejjin.

40 12|07|2015

kullhadd.com

kÓ LOkALI

FTEHIM BEJN L-EWROPA U L-ISTATI UNITI: TAJJEB? ÓAÛIN?

Alfred Sant Kap tad-Delegazzjoni Laburista fil-Parlament Ewropew

Din il-©img˙a, l-attenzjoni kwaΩi kollha fl-Ewropa ng˙atat lill-Greçja. Fl-istess waqt u bla ma ssemmiet wisq, millParlament Ewropew kienet g˙addejja riΩoluzzjoni li tpo©©i qafas g˙an-negozjati li qed jinΩammu dwar il-ftehim fuq investiment u kummerç bejn lIstati Uniti u l-Unjoni Ewropea. Fl-a˙˙ar ©img˙at dal-ftehim ukoll qajjem kontroversja kbira. Il-vot fil-Parlament kellu jittie˙ed ix-xahar li g˙adda imma kien hemm diΩgwid fi ˙dan is-Soçjalisti u dDemokratiçi minn na˙a, u lpopolari mill-o˙ra. L-aktar su©©ett li qanqal diΩgwid kienet miΩura, li tpo©©iet fuq il-mejda tan-negozjati, dwar x’ji©ri meta tqum kontroversja bejn investitur privat u gvern. Proposta li tqajmet min-na˙a Amerikana kienet li g˙andu jkun hemm qorti privata li tiddeçiedi dwar kif g˙andhom jinqatg˙u tilwimiet hekk. Dan qanqal tempesta ta’ protesti fost partiti politiçi u rappreΩentanti tas-soçjetà çivili fl-Ewropa. Huma qiesu, mhux bla ra©un, li dan kien se jwassal biex jekk gvern jibdel xi li©i li tolqot lil xi kumpanija multinazzjonali ˙aΩin, hi tkun tista’ tg˙addi minn tribunal barra l-pajjiΩ biex tinsisti li l-li©i tinbidel jew li ting˙ata kumpens xieraq. Ma jaqblux Óafna deputati Ewropej bl-ebda

mod ma riedu japprovaw xi forma ta’ kliem fir-riΩoluzzjoni quddiemhom dwar it-TTIP, kif jissejja˙ il-ftehim li qed ji©i negozjat mal-Amerikani, li b’xi mod tifta˙ toqba minn fejn, fil-ftehim finali, jid˙ol it-tribunal. Ta’ xejn qalulhom li lkliem li fl-a˙˙ar tpo©©ew firriΩoluzzjoni jilqg˙u g˙al din il-˙a©a. Lanqas ma riedu jaççettaw l-argument li nnegozjati fuq il-ftehim g˙ad iridu jsiru u li l-ftehim finali jkun irid ji©i approvat millParlament. Meta ttie˙ed il-vot finali nhar l-Erbg˙a li g˙addew, numru sostanzjali ta’ parlamentari Ewropej ivvotaw kontra rriΩoluzzjoni tat-TTIP (kwaΩi terz). Proporzjon sostanzjali fosthom g˙amlu hekk l-aktar min˙abba l-kwistjoni tat-tribunal. Imma matul ix-xhur u sal-lum tqajmu o©©ezzjonijiet o˙ra. Issa, kmamar tal-kummerç Amerikani u Ewropej, kif ukoll il-gvernijiet ilhom ixxhur, jekk mhux snin, ifa˙˙ru l-merti ta’ ftehim ©did li j˙affef il-kummerç u l-investimenti bejn l-Amerika u l-Ewropa. Jg˙idu li bih se tin˙oloq lakbar Ωona ta’ kummerç ˙ieles fid-dinja. Din se ti©©enera ˙afna aktar skambji kummerçjali, to˙loq aktar ©id u xog˙ol. Ìew pubblikati rapporti ta’ studji ta’ akkademiçi u konsulenti li wrew kif se tin˙oloq din iz-zieda…imma kull meta

jkun hemm xi proposta b˙al tat-TTIP, malajr jitkewsu studji li juru kemm se jag˙mlu ©id. Wara, jekk il-pro©etti jog˙tru, ˙add ma jiftakar x’kienu qalu l-istudji. Il-fro©a tkun saret. Dawn li qed juru t˙assib dwar it-TTIP – fosthom trejdunjinisti miΩ-Ωew© na˙at talAtlantiku – jibzg˙u li se jintilfu l-impjiegi min˙abba l-kompetizzjoni ©dida li se tolqothom mill-Amerika jew mill-Ewropa. O˙rajn fl-Ewropa jibΩg˙u li n-normi ta’ sa˙˙a u kura miΩmuma fl-Ewropa, g˙al prodotti tal-ikel pereΩempju, se jillaxkaw. Mag˙quda ma’ din il-problema hemm ilbiza’ mqanqal mill-uΩu ta’ Ωrierag˙ fl-Amerika li qed tinbidel in-natura tag˙hom fillaboratorju biex jintuΩaw filbiedja u fl-ikel. Óafna gvernijiet u çittadini Ewropej, tajjeb jew ˙aΩin, ma jriduhiex din il˙a©a. L-Amerikani jipprattikawha. Jekk ikun hemm kummerç ˙ieles bejn iΩ-Ωew© Ωoni se tkun ˙a©a diffiçli li ΩΩomm dawn Ω-Ωrierag˙ – imsej˙a genetically modified organisms – milli jid˙lu filpajjiΩi Ewropej, anke dawk li ma jriduhomx. T˙assib Imbag˙ad hemm oqsma ta’ ˙idma li qed jo˙olqu t˙assib g˙aΩ-Ωew© na˙at. L-Ewropej jinkwetaw li bit-TTIP, jekk ma jkunx hemm salvagwardji, l-

industrija ta’ Hollywood tiknes ’il barra l-produzzjonijiet taççinema Ewropew. LAmerikani g˙andhom sistema li biha fl-istati differenti, ilgvernijiet tal-istati jag˙mlu x-xiri tag˙hom biss ming˙and impriΩi Amerikani; u ma jridux jibdlu din is-sistema. Il-fatt jibqa’ li t-TTIP hu pro©ett ikkumplikat li mhux se jittellaq mil-lum g˙al g˙ada. Lanqas tista’ tipprevedi fejn se jwassal u liema sura se jie˙u fl-a˙˙ar tan-negozjati. Tidher b˙ala ˙a©a tajba li jiΩdiedu l-kummerç u l-investimenti bejn l-Istati Uniti u lUnjoni Ewropea: sakemm jinstabu u jinΩammu s-salvagwardji me˙tie©a. Inkunu nistg˙u naqtg˙uha dwar jekk il-ftehim hux se jkun vanta©©juz jew le meta naraw l-a˙˙ar forma tieg˙u fi tmiem in-negozjati. Kien g˙alhekk li din il©img˙a vvutajt favur irriΩoluzzjoni tal-Parlament Ewropew li tfisser lejn xiex g˙andhom jimmiraw innegozjaturi tal-Unjoni Ewropea fid-diskussjonijiet tag˙hom man-negozjaturi talIstati Uniti. F’nota li ddepoΩitajt mal-vot tieg˙i, semmejt punti ta’ riΩerva biex nuri li l‘iva’ li tajt ma kienx inkondizzjonat. Ner©g˙u naraw meta labbozz finali tal-ftehim ikun lest. Mhux se narawh g˙ada jew pitg˙ada.