KullHadd_14.06.2015

www.kullhadd.com

ÓARSA LEJN DAK LI SEÓÓ FIL-BAJJA S-SABIÓA Il-Óadd 14 ta’ Ìunju, 2015 Óar©a Nru 1,144

Ara pa©na 6 Prezz ›0.80

IL-PN JIPPROVA JNAFFAR L-INVESTIMENT

Wara li f’Jannar tas-sena li g˙addiet il-Partit Nazzjonalista kien bag˙at ©urnalisti tieg˙u ji©ru wara investitur potenzjali ÇiniΩ fl-Ajruport Internazzjonali ta’ Malta, issa komplew it-tentattivi tal-Partit Nazzjonalista biex akkost ta’ kollox inaffar l-investiment tal-università ©dida fin-na˙a t’isfel ta’ Malta.

KOSTITUZZJONI LI TGÓAQQADNA

Din id-darba kellna lill-Viçi Sindku Nazzjonalista David Thake li b’mod arroganti pprova jintimida lil dan l-investitur b’telefonata rrekordjata bla permess u mxandra fuq Radio 101.

Ara pa©na 2

AÇÇESSIBBILTÀ LIMITATA FL-IRÓULA

LEJN SAJD SOSTENIBBLI

Wara li l-©img˙a l-o˙ra ©ie mniedi l-Kumitat g˙all-G˙arfien tal-Kostituzzjoni, il- KullÓadd tkellmet ma’ Dr Franco Debono, iç-Chairman ta’ dan il-kumitat, li sostna li dan il-pass huwa importanti biex il-poplu jing˙ata l-g˙arfien neçessarju ˙alli, meta jasal iΩ-Ωmien g˙allKonvenzjoni Kostituzzjonali, ikun f’poΩizzjoni a˙jar biex jikkontribwixxi fid-dibattitu.

Fl-a˙˙ar jiem re©g˙et qamet kontroversja rigward l-aççessibbiltà fiΩika fl-ir˙ula g˙all-persuni b’diΩabbiltà, wara diversi ritratti fuq is-siti soçjali ta’ armar tal-festi li jingombra l-bankini. Flimkien ma’ persuna li tuΩa si©©u tar-roti, il-©urnalisti tag˙na daru madwar ra˙al li g˙adu ma ©iex armat g˙all-festa sabiex naraw x’ostakli jiffaççjaw dawn il-persuni s-sena kollha.

Fid-dawl tar-rapport li kien ippubblikat ftit taljiem ilu rigward is-sajd sostenibbli fl-Ewropa u lMediterran, il-Gvern qed jaççerta li tissa˙˙a˙ issistema biex jitraΩΩan is-sajd illegali fl-ib˙ra ta’ Malta u lil hinn. Dan permezz ta’ kontrolli fuq il˙ut li jid˙ol minn pajjiΩi terzi kif ukoll fuq l-attivitajiet ta’ sajd li qed isir minn xi bastiment tag˙hom, kollox f’qafas li jiΩgura s-sostenibbiltà.

Ara pa©na 3

Ara pa©na 5

Ara pa©ni 7

02 14|06|2015

kullhadd.com

kÓ lokali

JoPPoNU iNVestiMeNt FUQ BaÛi PartiÌÌJaNa Il-Partit Nazzjonalista, li meta kien fil-Gvern tefa’ fin-nofsinhar power stations, fish farm, impjant tad-drena©© u impjant tal-iskart fost o˙rajn, jinsab g˙addej b’kampanja sistematika biex, g˙al ra©unijiet parti©©jani, jipprova jtellef l-investiment ta’ edukazzjoni u ˙olqien ta’ xog˙ol li ©ab il-Gvern g˙anna˙a t’isfel ta’ Malta.

S’issa l-Partit Nazzjonalista di©à ressaq mozzjoni parlamentari biex jitfa’ dubji fuq l-istandards edukattivi ta’ din l-università, minkejja li l-professjonist Martin Scicluna xejjen g˙al kollox dan l-argument. Simon Busuttil ©abar ukoll lin-nies bilvannijiet mill-kaΩini tal-Partit Nazzjonalista biex je˙odhom ukoll g˙al protesta kontra dan l-investiment.

Issa mar pass oltre u, waqt ilprogramm fuq Radio 101 talViçi Sindku u l-attivist Nazzjonalista David Thake, ilPartit Nazzjonalista pprova jdejjaq lill-investitur b’telefonata li rrekordjalu ming˙ajr permess u mimlija intimidazzjoni.

Ir-rappreΩentant tal-investitur, Thaer Mukbel, irçieva t-telefonata ta’ David Thake u malewwel qallu li lest iwie©eb g˙ad-domandi kollha tieg˙u.

Qallu iΩda li mhux qed jag˙ti lkunsens tieg˙u li ji©i rrekordjat g˙ax ma jridx li l-kummenti

tieg˙u ji©u mmanipulati u jispiççaw jintuΩaw f’kontroversja politika.

Thake, li ja˙dem id f’id malbloger Nazzjonalista Daphne Caruana Galizia, xorta baqa’ jirrekordja lil Mukbel u eventwalment xandar it-telefonata bla permess.

Il-Kunsillier Nazzjonalista rrefera g˙allinvestitur b˙ala konsulent talimmigrazzjoni u implika li g˙alhekk m’g˙andux il-kredenzjali jinvesti f’università ©dida f’Malta.

Busuttil kien irrifjuta li jiltaqa’ mal-investitur Thake talab lill-investitur jg˙id x’inhu ji©ri f’din il-kwistjoni u g˙aliex da˙˙al f’mo˙˙u li ji©i f’Malta. Minkejja li l-kunçett talAmerican University huwa Ωviluppat sew f’diversi bliet ewlenin, fosthom Ruma u Pari©i, il-Viçi Sindku Nazzjonalista qal lill-investitur li l-mudell li se juΩa f’Malta ma jeΩisti f’ebda pajjiΩ ie˙or Ewropew.

F’˙in minnhom, Thake staqsa lil Thaer Mukbel g˙aliex ma ji˙ux dan l-investiment fi Spanja. Dan b’referenza çara g˙all-pajjiΩ li wkoll ipprova jattira dan l-investiment lejh, blg˙aΩla finali tal-investituri iΩda taqa’ fuq Malta.

gÓalieX Ma titlQUX leJN sPaNJa? – David Thake lill-investitur Fost interuzzjonijiet kontinwi min-na˙a ta’ Thake, l-investitur wie©eb li Malta hija pajjiΩ b’poΩizzjoni ©eografika tajba, b’nies bieΩla u li jilqg˙uk. Qal li l-passat ta’ suççess tal-investituri jitkellem wa˙du u l-˙sieb tag˙hom g˙al Malta huwa li jinvestu g˙all-©id ta’ kul˙add

billi jressqu 4000 student jistudjaw f’livell terzjarju f’pajjiΩna u jo˙olqu impjiegi ©odda. Fisser kif m’hemm xejn mo˙bi f’dan linvestiment u li l-ftehim se jg˙addi mill-Parlament b’mod pubbliku qabel isir kwalunkwe progress.

Thaer spjega kif, fin-negozjati

diffiçli li kellu mal-Gvern, ilPrim Ministru Malti kien fattur determinanti biex l-investiment ji©i lejn Malta. Fisser lil Dr Muscat b˙ala mexxej dinamiku, li jrid jindirizza l-burokrazija u li qed jibni klima ©dida favur linvestiment dirett barrani f’Malta.

F’din it-telefonata, Mukbel spjega kif il-Kap talOppoΩizzjoni rrifjuta li jiltaqa’ mal-investituri u ˙assrilhom illaqg˙a ˙ames minuti biss qabel ma suppost bdiet. L-investitur qal li korrispondenza li g˙andu f’idejh turi kif, qabel t˙abbar ilpro©ett pubblikament, xtaqu jispjegaw lil Busuttil x’tip ta’ investiment g˙andhom f’mo˙˙hom g˙al pajjiΩna.

Spjega kif ried jag˙mel dan ilpass g˙ax l-interess tieg˙u huwa li l-pro©ett ikun wie˙ed nazzjonali lil hinn mill-politika parti©©jana.

Mhux l-istess iΩda qed jag˙mel il-Partit Nazzjonalista li, g˙al ra©unijiet politiçi, qed jopponi, u jipprova jostakola lil dan l-investiment ta’ €115-il miljun li se jag˙ti ˙ajja ©dida lin-na˙a t’isfel ta’ Malta wara snin ta’ telqa u abbandun.

Huwa evidenti iktar minn qatt qabel li l-OppoΩizzjoni Nazzjonalista qed tipprova xxekkel dan il-pro©ett fuq baΩi purament parti©©jana.

Marthese Portelli tagÓMel il-PQs gÓal DCg Ir-rabtiet çari li g˙ad hemm fil-Partit Nazzjonalista malbloger Nazzjonalista Daphne Caruana Galizia la˙qu tali punt li issa d-deputati Nazzjonalisti qed jag˙mlu lmistoqsijiet parlamentari g˙al Caruana Galizia, kif

©ara matul din il-©img˙a b’Marthese Portelli. Il-mistoqsijiet parlamentari qed isiru sabiex l-istejjer li to˙ro© Caruana Galizia fuq il-blogg tag˙ha, stejjer mimlija b’attakki personali u viljakki jkunu sostnuti.

Dan minkejja l-fatt li dawn ir-rabtiet ©ew deskritti b˙ala ta’ dannu g˙all-Partit Nazzjonalista fir-rapport tattelfa tal-elezzjoni ©enerali tal-2013, li fost l-awturi tieg˙u hemm is-Segretarju Ìenerali tal-Partit

Nazzjonalista Rosette Thake.

Attakk sistematiku Proprju l-Óamis li g˙adda, 11 ta’ Ìunju, Caruana Galizia tellg˙et storja fuq il-blogg tag˙ha li l-proprjetarju talGrupp Saaden, Hani Al Salah, u Ωew© uffiçjali tal-kumpanija AΩera SOCAR waslu f’pajjiΩna fil-©urnata ta’ qabel.

L-g˙ada li telg˙et din l-istorja fuq il-blogg ta’ Caruana Galizia, ji©ifieri l-Ìimg˙a 12 ta’ Ìunju, id-Deputat Nazzjonalista Marthese Portelli g˙amlet mistoqsija parlamentari lill-Prim Ministru sabiex tikseb informazzjoni dwar min kienu dawn il-persuni li allegatament kienu f’Malta fil-perjodu li Caruana Galizia semmiet li waslu sal-

©urnata li saret il-mistoqsija, ji©ifieri l-Ìimg˙a 12 ta’ Ìunju. Portelli trid tkun taf ukoll l-iskop li g˙alih ©ew f’pajjiΩna u min iltaqa’ mag˙hom.

Dan kollu mhux biss jikkonferma kif Marthese Portelli qed ta˙dem g˙al Caruana Galizia billi tag˙mel il-mistoqsijiet parlamentari biex din tal-a˙˙ar ikollha aktar informazzjoni fuq dak li tfajjar fuq il-blogg tag˙ha, iΩ d a t i k k o n f e r m a k i f a n k e g˙addej attakk sistematiku kontra kull tip ta’ investiment. Fosthom fuq lAmerican University of Malta, li l-istess Marthese Portelli, waqt il-programm Xarabank li tratta dan is-su©©ett, qalet li jekk ikun telaq ma jkun ©ara xejn.

LOKALI KÓ

14|06|2015 03

kullhadd.com

“HUWA ESSENZJALI LI L-POPLU JKUN INFURMAT SABIEX IKUN F’POÛIZZJONI LI JIKKONTRIBWIXXI” Dr Franco Debono Kostituzzjoni, tista’ tg˙id laktar li©i importanti ta’ kull pajjiΩ.

Filwaqt li l-Kumitat di©à kellu laqg˙at mal-President u malIspeaker li kienu poΩittivi ˙afna u offrew sostenn s˙i˙ u fil-fatt qed na˙dmu qrib ˙afna mag˙hom. Qed na˙dmu fuq website informattiva, u diversi inizzjattivi o˙rajn li jkunu m˙abbra dalwaqt.

LIAM GAUCI liam@kullhadd.com Fl-4 ta’ Ìunju ©ie mniedi ilKumitat G˙all-G˙arfien talKostituzzjoni. L-g˙an ta’ dan il-Kumitat huwa li jitkattar lg˙arfien tal-Kostituzzjoni Maltija u biex eventwalment jkollna Kostituzzjoni ©dida li tg˙aqqadna, fatt li jo˙ro© mill-logo tal-istess Kumitat.

Il-Gvern ˙a dan il-pass hekk kif jemmen li ma tistax tinbidel il-Kostituzzjoni Maltija bil-parteçipazzjoni attiva talpoplu Malti u G˙awdxi jekk qabel ma jixtarrx sew x’fiha lKostituzzjoni eΩistenti.

G˙arfien qabel ir-riforma

Pass storiku Fl-attività ta’ tnedija, li saret fil-Parlament fl-4 ta’ Ìunju, ilPresident tal-Kamra An©lu Farrugia offra lill-Kumitat ilfaçilitajiet tal-Parlament. Qal ukoll li fil-laqg˙a sussegwenti tal-Kumitat dwar ix-Xog˙ol tal-Kamra kien ser jappella liΩ-Ωew© partiti politiçi biex jappo©©jaw dan il-Kumitat.

Waqt il-preΩentazzjoni Dr Franco Debono, illi huwa çChairman ta’ dan il-kumitat, ˙a l-okkaΩjoni sabiex informa lil dawk preΩenti li l-membri l-o˙ra ta’ dan il-Kumitat huma l-Professur Oliver Friggieri, Dr Austin Bencini, il-Professur Ray Mangion, Dr Andrew Azzopardi, irReverendu Professur Saviour Chircop, is-Sur Trevor Zahra, Dr Veronique Dalli u Dr Aron Mifsud Bonnici.

Min-na˙a tieg˙u, Debono, filwaqt li rringrazzja lillIspeaker u l-kumplament talmembri, qal li fil-futur dan ilkumitat ser ikun qieg˙ed iniedi website filwaqt li di©à hemm e-mail address, kostituzzjoni@gov.mt, sabiex kul˙add ikun jista’ jg˙addi lproposti tieg˙u.

Inçidentalment, it-tnedija tal-4 ta’ Ìunju, saret jumejn qabel l-attivitajiet uffiçjali tasSette Giugno, irvellijiet li kellhom l-iskop illi jag˙mlu pressjoni fuq l-awtoritajiet Brittaniçi biex jag˙tu kostituzzjoni ©dida lil pajjiΩna b’aktar rappreΩentanza governattiva.

Il-Gvern preçendenti g˙aΩel li ma ja©ixxix Dwar din l-inizjattiva, ilgazzetta KullÓadd tkellmet ma’ Dr Franco Debono, illi sostna li l-bΩonn ta’ aktar g˙arfien dwar l-Li©i Suprema ta’ dan ilpajjiΩ, anke b˙ala wie˙ed millelementi prinçipali tal-identità nazzjonali, ilu Ωmien jin˙ass.

Debono fakkar li huwa ilu mill-le©islatura li g˙addiet jis˙aq dwar dan, meta filParlament fl-a©©ornament tasSeduta Nru 474 tal-Erbg˙a 16 ta’ Mejju 2012 kien lissen ilviΩjoni tieg˙u g˙al Kostituzzjoni ©dida.

“Nixtieq ng˙ix f’pajjiΩ,” kien sostna Debono, “fejn ikun hawn aktar rispett lejn ilKostituzzjoni u fejn ikun hawn aktar g˙arfien tal-Kostituzzjoni.

Jekk tmur hemm barra u tistaqsi lin-nies x’inhi lKostituzzjoni ˙afna minnhom lanqas jg˙idulek… Nixtieq ng˙ix f’pajjiΩ fejn ilKostituzzjoni hija aktar rispettata b˙ala parti mill-identità nazzjonali tag˙na.”

Dakinhar huwa kien kompla jg˙id li jixtieq jg˙ix f’pajjiΩ fejn

dan il-Parlament ikollu aktar dinjità li ma ti©ix biss bil-bini tal-Parlament. “Jien naqbel mal-bini ta’ Parlament. G˙aliex le? Però, jien nemmen li waqt li qed nibnu Parlament g˙andna nkunu qed nemendaw ukoll l-istanding orders u nippreparaw li©i g˙allawtonomija tal-Parlament.”

Madankollu, kellu jkun Gvern Laburista li jibda lproçess ta’ riformi kostituzzjonali. Fil-fatt, u˙ud minn dawn ir-riformi li kien ressaq dak iΩ-Ωmien, di©à tressqu g˙al skrutinju Parlamentari f’din ille©iΩlatura.

“Ir-riforma kostituzzjonali di©à bdiet permezz tal-li©i dwar il-finanzjament tal-partiti, li b˙alissa g˙addejja millParlament fit-tieni qari. Din illi©i hija bbaΩata fuq l-abbozz li kont preΩentajt fil-Parlament jien f’Jannar 2012, kif ukoll riΩultat ta’ konsultazzjoni pubblika wiesa’ ˙afna li saret f’din il-le©iΩlatura,” ftakar Debono.

“Din il-li©i hija wa˙da importantissima u l-ewwel rapport dwar dan kien sar fl-1995, permezz tar-Rapport Galdes, li però minnu kien baqa’ ma sar

xejn.”

L-ewwel ˙idma Mistoqsi x’ser ikunu l-prijoritajiet tal-Kumitat fiΩ-Ωmien li ©ej, Debono spjega li l-Kumitat g˙adu fl-infanzja tieg˙u, u mistenni jevolvi. Wa˙da millewwel inizjattivi li l-Kumitat ˙ass li kellu jie˙u huwa li jikkummissjona s˙arri© sabiex nevalwaw propju l-g˙arfien ta’ u l-interess fil-Kostituzzjoni.

Huwa kompla jg˙id li g˙al dan il-kumitat ma hemmx terminu, u jista’ anke jag˙ti l-kaΩ li jiΩviluppa f’xi ˙a©a permanenti peress illi l-Kostituzzjoni hija xi ˙a©a ˙ajja, li tevolvi, li ti©i a©©ornata u li g˙andha tirrifletti wkoll l-iΩvilupp tas-soçjetà u allura importanti illi lpoplu jkun mid˙la tag˙ha f’kull Ωmien.

Hawnhekk huwa ˙a l-opportunità biex jirringrazzja lillmembri li ©ejjin minn oqsma tal-˙ajja differenti u varji, li qed jipparteçipaw b’interess.

Huwa sostna li qed nie˙du ©ost na˙dmu b˙ala tim fuq dan il-pro©ett intiΩ sabiex iqarreb aktar l-poplu lejn l-

Hawnhekk irrimarkajna li kien hemm min sostna li lKonvenzjoni Kostituzzjonali kellha ti©i mnedija qabel dan il-Kumitat biex ma jintuΩawx riΩorsi f’programm ta’ g˙arfien dwar li©ijiet li probabbilment se jinbidlu xorta fiΩ-Ωmien li ©ej.

Madankollu, Debono fakkar li, filwaqt li l-Kumitat huwa miftu˙ g˙al kull su©©eriment u ˙a ©ost jinnota li wara l-launch kien hemm rispons poΩittiv, lg˙arfien dwar l-Kostituzzjoni preΩenti qatt ma jista’ jkun ˙aΩin.

“Dan g˙aliex, wara kollox, din hija l-Kostituzzjoni li servietna ˙amsin sena u pajjiΩna mexa ‘l quddiem u huwa tajjeb li l-poplu jg˙oΩΩ il-memorji kollettivi tieg˙u b˙ala poplu u nazzjon,” spjegalna çChairman ta’ dan il-kumitat.

Huwa kompla jg˙id li huwa aktar façli biex wie˙ed jikkontribwixxi f’xi ˙a©a li hu familjari u mid˙la tag˙ha, milli f’xi ˙a©a li tag˙ha g˙andu idea vaga, jew mill-inqas. “Dan ilKumitat g˙andu rilevanza fih nnifsu, iΩda wa˙da akbar meta wie˙ed iqis li pajjiΩna qed i˙ejji ru˙u g˙al Konvenzjoni Kostituzzjonali. Jekk irridu li lpoplu jipparteçipa bi ˙©aru f’dan l-proçess, huwa essenzjali li l-poplu jkun infurmat sabiex ikun jista’ u jkun f’poΩizzjoni jikkontribwixxi.”

G˙aldaqstant huwa tal-fehma li, filwaqt illi l-Kumitat se jilqa’, jifli u jag˙ti piΩ l-ideat u ssu©©erimenti ta’ kul˙add, huwa importanti li dan ilproçess informattiv jinkludi wkoll is-sitwazzjoni preΩenti, liΩvilupp storiku u j˙ares ukoll lejn l-iΩviluppi li hemm il-˙sieb li jkun hemm.

04 14|06|2015

kullhadd.com

KÓ LoKALI

IL-PN KIEN GÓABBA LILL-KUNSILLI BID-DJUN GLEN FALZON glen@kullhadd.com Hekk kif din il-©img˙a lParlament kompla jiddiskuti labbozz ta’ li©i li permezz tieg˙u l-elezzjonijiet tal-kunsilli lokali tal-2017 ji©u posposti g˙as-sentejn ta’ wara, l-OppoΩizzjoni kkritikat lill-Gvern preΩenti li qed inaqqas il-fondi lill-kunsilli lokali.

Il-Ministru g˙all-Ìustizzja, Kultura u Gvern Lokali Owen Bonnici fakkar kif fl-a˙˙ar ba©it dawn il-fondi Ωdiedu b’€1 miljun u minbarra hekk in˙olqu skemi tajbin li l-kunsilli setg˙u bbenefikaw minnhom. Waqt li rrikonoxxa li l-Gvern g˙ad m’g˙amilx biΩΩejjed u fadal xi jsir f’dan ir-rigward, il-Ministru Bonnici semma kif kienet lamministrazzjoni preçedenti li naqqset il-ba©it g˙all-kunsilli lokali b’5% fl-2004.

Fid-dawl ta’ dan kollu, ilgazzetta KullÓadd tkellmet masSegretarju Parlamentari g˙allGvern Lokali Stefan Buontempo fejn, fost ˙afna affarijiet o˙ra, ©ie mistoqsi fuq il-konsegwenzi negattivi li ˙allew inizjattivi minn amminstrazzjonijiet Nazzjonalisti fuq il-kunsilli lokali, liema elezzjonijiet well-

duhom huma stess iΩda fl-istess ˙in tefg˙uhom f’ba˙ar ta’ inkwiet min˙abba l-akkumulazzjonijet ta’ dejn li telg˙u tul iΩ-Ωminijiet. Ûieda ta’ 60% fid-dejn f’sentejn mill-PN Il-Gvern Nazzjonalista rnexxielu jbig˙ lill-kunsilli lokali l-iskema

tal-Public Private Partnership (PPP) tat-toroq fis-sena 2010.

Din l-iskema farrket finanzjarjament lil diversi kunsilli lokali, li g˙adhom i˙allsu eluf kbar ta’ ewro f’dejn sal-©urnata tal-lum u dan biex jirnexxilhom ila˙˙qu mal-ispejjeΩ marbuta ma’ dan irrigal li ming˙alihom kien tahom Gvern Nazzjonalista.

Is-Segretarju Parlamentari Buontempo spjega kif sas-sena 2010 d-dejn akkumulattiv talkunsilli lokali kien jiΩdied b’madwar €1 miljun fis-sena.

Wara dan, id-dejn akkumulattiv tal-kunsilli lokali spara g˙al €4.8 miljun fis-sena 2011, u re©a’ Ωdied bi €3.5 miljun o˙ra fl2012.

“Dan wassal biex ta˙t Gvern Nazzjonalista, minn €13.8 miljun dejn fl-2010, sal-31 ta’ Diçembru 2012 dan id-dejn kumulattiv sploda g˙al €22.1 miljun, ji©ifieri d-dejn akkumulattiv tal-kunsilli

lokali Ωdied bi €8.3 miljun, jew 60% f’sentejn,” enfasizza sSegretarju Parlamentari g˙allGvern Lokali. Dan ifisser illi kieku dak li llum hemm f’dejn intefaq fuq asfaltar tat-toroq, setg˙u saru aktar minn 440 triq ©dida fil-kunsilli. Dawn huma lkunsilli lokali li writna ming˙and il-Partit Nazzjonalista.

Tnaqqis ta’ €1 miljun fid-dejn Iffaççjat b’din is-sitwazzjoni, ilGvern Laburista g˙en biex jitnaqqas id-dejn ming˙ajr ma jitnaqqru l-fondi tal-kunsilli lokali u, sas-sena l-o˙ra, mhux talli ddejn ma kompliex jiΩdied, talli dan naqas b’€1 miljun.

L-allokazzjoni annwali tal-kunsilli lokali tipprovdi biss g˙al spejjeΩ b˙all-amministrazzjoni, tindif u manutenzjoni iΩda mhux g˙all-pro©etti kapitali. G˙al dan il-g˙an, il-Gvern ˙oloq skema ta’ €1 miljun biex tg˙in lill-kunsilli lokali fil-pro©etti tag˙hom u tin˙oloq aktar kultura ta’ sostenibbiltà. Barra minn hekk, is-Segretarju Parlamentari Buontempo kkummissjona rapport mill-Management Efficiency Unit tal-Gvern li fost ir-rakkomandazzjonijiet hemm li l-kunsilli lokali mhumiex qed jutilizzaw ir-riΩorsi tag˙hom bl-a˙jar mod, g˙ax kollha sejrin g˙al rashom.

“Hemm bΩonn ta’ aktar g˙aqal fl-uΩu tar-riΩorsi, fosthom li aktar kunsilli ja˙dmu flimkien sabiex ma jin˙lewx riΩorsi g˙ax nag˙mlu xog˙ol doppju. Hemm bΩonn ukoll bidla fil-mod ta’ kif isir l-ippjanar u l-immani©©jar finanzjarju. Dan kollu g˙andu jinvolvi wkoll id-Dipartiment talGvern Lokali biex jie˙u rwol aktar attiv f’din ir-riforma li bi˙siebna nwettqu,” spejga sSegretarju Parlamentari Buontempo.

It-triq ’il quddiem Biex tkun indirizzata din il-problema tad-dejn minnufih, il-Gvern qed jara biex fil-kunsilli lokali jidda˙˙al is-sens ta’ mmani©©jar finanzjarju u g˙aqal fit-tmexxija.

Fil-fatt, is-Segretarjat ˙are© Ωew© financial memos biex jitraΩΩan linfiq tal-kunsilli lokali u b’hekk jitnaqqsu d-djun tag˙hom.

“G˙alhekk, qed nesi©u li kull pro©ett li jo˙ro© kunsill lokali jrid ikun akkumpanjat b’feasibility study u business plan,” qal isSegretarju Parlamentari tal-Gvern Lokali. G˙alhekk, jekk pereΩempju l-Gvern ikollu biçça art u jkun iridha kunsill lokali partikolari, dan tal-a˙˙ar irid jg˙id g˙aliex se juΩa din l-art, kif u biex se jΩommha finanzjarjament, biex b’hekk il-kunsill lokali ma jitg˙abbix bi spejjeΩ li ma jkunx jifla˙ g˙alihom filfutur kif ©ara f’amminstrazzjonjiet Nazzjonalisti.

Is-Segretarju Parlamentari Buontempo semma wkoll mezz ie˙or ta’ kif il-kunsilli lokali jistg˙u jimmasimmizzaw ir-riΩorsi tag˙hom u dan billi jag˙rfu juΩaw ir-riΩorsi li g˙andhom u jaqsmuhom ma’ kunsilli lokali o˙rajn, kemm fuq baΩi ta’ s˙ab u kemm f’ambitu ta’ re©juni, b’lok li jitnaqqsu l-ispejjeΩ. “Ixxog˙ol isir xorta u l-livell lillkomunitajiet mhux talli ma jonqosx iΩda wkoll jittejjeb. B’dan il-mod ikunu ffrankati l-flus, liema flus imorru lura g˙and ilkonsumaturi,” tenna s-Segretarju Parlamentari Buontempo.

LOkALI kÓ

14|06|2015 05

kullhadd.com

L-AÇÇESSIBBILTÀ gÓAL PERSUNI B’DIÛABBILTÀ

DAWRA MAR-RAÓAL BIS-SIÌÌU TAR-ROTI; ESPERJENZA FRUSTRANTI U TA’ SOgRU RITIANNE AGIUS ritianne@kullhadd.com Fl-a˙˙ar jiem re©g˙et bdiet tissemma b’mod prominenti laççessibbiltà, jew in-nuqqas tag˙ha, g˙al persuni b’diΩabbiltà fit-toroq tal-ir˙ula tag˙na.

Wara li fuq is-siti soçjali bdew jittellg˙u ritratti ta’ arbli u pedestalli tal-festa li jimblukkaw il-bankina, membri tal-armar u dilettanti tal-festa lmentaw li din il-kontroversja tqum kull sena meta tasal ilfesta tar-ra˙al.

Qalu li minkejja li fuq ilbankini jeΩistu diversi ostakli o˙ra matul is-sena kollha, huwa dejjem l-armar tal-festa li jaqla’ t-tgergir.

Sabiex nivverifikaw dan, iltqajna ma’ Daniela Schembri, mara li tuΩa si©©u tar-roti u li attwalment hija wkoll ilPresident tal-grupp LAND (Living Ability Not Disability).

Flimkien mag˙ha dorna dawra madwar ir-ra˙al taΩ-Ûurrieq li hija toqg˙od fih biex nesperjenzaw dak li tg˙addi minnu persuna b’si©©u tar-roti biex din to˙ro© mid-dar g˙al sempliçi qadja.

Toroq g˙al kul˙add?

Tajjeb nibdew billi ng˙idu li ΩΩona çentrali taΩ-Ûurrieq hija pjuttost aççessibbli g˙al persuna b’si©©u tar-roti; fejn din tista’ timxi bla ostakli fuq ilbankina minn quddiem ilKnisja sal-Iskola Primarja B. L-iktar parti kerha f’dawn lin˙awi hija l-bankina ta’ ta˙t iz-zuntier, li hija dejqa tant li wie˙ed bilkemm jg˙addi bilmixi minn fuqha, a˙seb u ara b’si©©u tar-roti. Fil-fatt, hawnhekk Daniela kellha tg˙addi minn ©o nofs ta’ triq li hija kemxejn traffikuΩa.

F’din iΩ-Ωona li, kif g˙edna, hija pjuttost aççessibbli, kien xokkanti l-fatt li l-uffiççju postali huwa aççessibbli biss b’tara© g˙oli li tag˙milha impossibbli g˙al xi ˙add b’si©©u tar-roti biex jinqeda minn hawn.

Matul toroq o˙ra, b˙al dawk li jag˙tu g˙all-qasam tad-djar ta’ Bubaqra, Daniela wkoll kellha tg˙addi mit-triq, g˙ax çertu bankini huma ineΩistenti.

Però, f’˙afna minnhom dan ilfattur ma kienx problematiku, g˙ax it-toroq kienu wesg˙in ˙afna u mhux traffikuΩi.

L-ag˙ar sitwazzjonijiet iffaççjajniehom f’toroq dojoq bla bankini, fejn Daniela kellha tg˙addi min-nofs ta’ triq bilkarozzi jistennew warajha, inkella ©ejjin minn faççata b’sogru li ma jarawhiex qabel ikun tard wisq.

Hawn ma tantx jista’ wie˙ed jemenda, peress li dawn ittoroq huma antiki u ma tantx hemm wisa’ g˙al bankina.

Però, matulhom ukoll kellna niltaqg˙u ma’ ostakli li komplew jikkumplikaw is-sitwazzjoni, fosthom ©ebla mdaqqsa fil-©enb tat-triq li tidher li ntremiet hawn minn xi persuna irresponsabbli, u sleeping police kbira li rat Ωminijiet a˙jar u g˙andha bΩonn tiswija.

B’mod ©eneriku, iΩ-Ûurrieq jidher li huwa ra˙al pjuttost aççessibbli g˙al persuna b’si©©u tar-roti. IΩda minkejja dan, hawn ukoll iffaççjajna numru ta’ problemi.

Wie˙ed g˙alhekk jista’ jimma©ina kemm hija iktar diffiçli g˙al persuna b’si©©u tarroti biex idur f’ra˙al li mhuwiex daqstant aççessibbli, u li jaf ikun ukoll ingombrat b’armar tal-festi.

Din il-©img˙a wkoll, fil-fatt, iltqajna ma’ iktar minn ostaklu wie˙ed fiΩ-Ûejtun; ra˙al li qed jipprepara g˙all-festa. Mixja fiΩΩona çentrali ta’ madwar ilknisja malajr turik li l-bankini huma kwaΩi kollha imblukkati b’arbli u pedestalli, tant li hija kwaΩi impossibbli g˙al persuna b’si©©u tar-roti biex tasal mill-Knisja sal-venda jew sallabour office, peress li l-bankini huma ingombrati u t-toroq dojoq u traffikuΩi.

Toroq u bankini dojoq mhux biΩΩejjed, g˙ax kultant issib xi ©ebla fin-nofs ukoll!

JiΩdiedu r-rapporti meta joqrob is-sajf Intant, tlabna lill-Kunsill Nazzjonali Persuni b’DiΩabbiltà (KNPD) jg˙idilna kemm irçieva rapporti dwar nuqqas ta’ aççessibbiltà matul l-a˙˙ar xhur. JirriΩulta li bejn Marzu u Mejju 2015 infet˙u 22 kaΩ millKNPD: 3 f’Marzu, 8 f’April, u 11 f’Mejju. Huwa evidenti kemm ir-rapporti jiΩdiedu hekk kif joqrob is-sajf, li jista’ jkun min˙abba l-armar tal-festi u wkoll ˙wienet li jo˙or©u limwejjed barra.

Mistoqsija xi proçedura ssegwi l-KNPD f’dawn il-kaΩijiet, kelliem g˙all-KNPD wie©eb li l-kunsill jikkomunika malentità kkonçernata u tag˙ti çans lil dik l-entità sabiex tispjega g˙aliex, skont il-fehma tag˙ha, m’hemmx kaΩ ta’ diskriminazzjoni.

“Wara li nirçievu r-risposta, nanalizzaw jekk hemmx vera kaΩ u mbag˙ad nipproçedu billi nitolbu lill-entità l-miΩuri li bi˙siebha taddotta sabiex tirrimedja.” Jg˙id li jΩommu kuntatt mal-entità sakemm ikunu çerti li l-problema ssolviet.

Il-kelliem jg˙id li ©eneralment il-KNPD ssib koperazzjoni f’dawn il-kaΩijiet, però jkun hemm min jaraha b˙ala spiΩa Ωejda allura jdum itawwal jew jinjora lill-KNPD, li mbag˙ad g˙andha l-poter li tirreferi l-kwistjoni lill-Prim Awla tal-Qorti Çivili. “Il-KNPD dejjem tipprova tasal bil-kelma ttajba u tipprovdi kull mezz ta’ g˙ajnuna skont il-kaΩ.”

Dwar il-bankini, il-kelliem spjega li g˙andna ˙afna bankini f’lokalitajiet storiçi li huma dojoq, allura ma tantx hemm fejn tirran©a. Rigward il-bankini ©odda, dawn issa qed isiru skont standards apposta.

“L-akbar problemi qeg˙din f’toroq residenzjali bil-garaxxijiet fejn il-bankini jkunu qishom il-mew© tal-ba˙ar imqalleb min˙abba d-diΩlivellar tal-garaxxijiet. G˙andna wkoll bankini mkissra u antiki li jxekklu ˙afna l-aççess,” temm jg˙id il-kelliem g˙allKNPD.

Kif se tinqeda minn dan l-uffiçju tal-posta? It-tara© huwa iebes ukoll g˙all-anzjani

La m’hemmx bankina jkollna ng˙addu mit-triq u minn fuq sleeping police mkissra

Armar tal-festa li jkompli jag˙mel il-˙ajja diffiçli g˙al min di©à qed jiffaççja ˙afna ostakli

06 14|06|2015

kullhadd.com

kÓ LOkALI

OPERAZZJONI RARI GÓALL-PROTEZZJONI ÇIVILI Kienet operazzjoni rari dik li g˙amel id-Dipartiment talProtezzjoni Çivili fil-Bajja sSabi˙a ta’ BirΩebbu©a, wara li roqg˙a kbira ta’ Ωejt spiççat filbajja b’konsegwenza li ˙add ma seta’ jg˙um.

Ikkuntattjat minn din ilgazzetta, il-kelliem g˙allProtezzjoni Çivili Emmanuel Psaila spjega li operazzjonijiet ta’ din ix-xorta huma ferm rari g˙al dan id-Dipartiment.

L-operazzjoni ta’ nhar ilÌimg˙a kienet wa˙da estensiva li kienet tirrikjedi sig˙at twal, tant li l-˙addiema kellhom jibdlu x-xift, u l-˙idma ssoktat ilbiera˙ filg˙odu. Psaila stqarr li qed jikkalkulaw li hemm madwar ˙ames tunnellati ta’ Ωejt.

Sabiex jin©abar iΩ-Ωejt mill-

ba˙ar intuΩa materjal apposta biex jassorbi Ω-Ωejt.

Madankollu, ir-ramel li ©ie kkontaminat kellu jintrema, g˙ax ma jistax ji©i sseparat miΩ-Ωejt.

Kull min sofra d-danni g˙andu jinforma lill-Kunsill Intant, fi stqarrija ma˙ru©a mill-Kunsill Lokali ta’ BirΩebbu©a, intqal li l-inçident kien ikkawΩat it-Tnejn waranofisnhar fil-Port Óieles, fejn kontejner tanker li kien qed i©orr il-likwidi ntlaqat minn makkinarju bil-konsegwenza li ttaqqab.

Il-Kunsill Ωied jg˙id li kien infurmat mill-ewwel bl-inçident mit-tmexxija tal-Port Óieles, u dan permezz ta’ proçeduri li

twaqqfu f’bord apposta bejn ilKunsill Lokali, il-BEAG (lg˙aqda ambjentali ta’ BirΩebbu©a), il-MEPA u l-Port

Óieles li jiltaqa’ regolarment.

Il-Kunsill qed jistieden lil kull min sofra xi tip ta’ inkonvenjent b˙ala riΩultat ta’ dan l-inçi-

dent biex jg˙addi d-dettalji lillKunsill ˙alli dan ikun jista’ jippreΩentahom fil-laqg˙a talBord ta’ Monitora©© li jmiss.

minnhom u g˙aç-çittadini.

Issa r-re©juni se jkollhom lopportunità li jservu l-funzjoni li g˙andhom iservu, ji©ifieri li jkunu s-saff tan-nofs bejn ilgvern çentrali u t-68 kunsill lokali u jg˙inu u jassistu kemm lill-gvern çentrali, kif ukoll lillkunsilli f’oqsma kruçjali g˙alloperat tag˙hom.

L-a©enzija se tkun qieg˙da tid˙ol f’konsultazzjonijiet kontinwi mar-re©juni u l-kunsilli lokali biex tkun sensittiva g˙all-˙ti©ijiet tag˙hom u se tara li, fl-operat tag˙hom, ilgwardjani lokali jaqdu wkoll funzjonijiet kruçjali fil-komunitajiet li ma humiex relatati unikament ma’ ˙ru© ta’ çitazzjonijiet.

di©à tkun assumiet u wettqet, hija ser tkun qed tassumi responsabbiltà s˙i˙a g˙assuperviΩjoni ©enerali u kontroll tal-unitajiet, diviΩjonijiet u sezzjonijiet.

L-a©enzija se tkun qieg˙da wkoll tassenja lil kull unità diviΩjoni jew sezzjoni dawk iddmirijiet li tqis neçessarju u spedjenti, kif ukoll tiΩviluppa listrate©iji neçessarji g˙all-implimentazzjoni tal-objettivi tala©enzija.

Hija se twettaq ukoll dawk id-dmirijiet l-o˙ra kif il-ministru responsabbli minn Ωmien g˙al Ωmien jassenjalha u tipprovdi g˙all-infurzar tal-li©ijiet u regolamenti li jaqg˙u ta˙t ilkumitati re©jonali, kunsilli lokali jew l-awtoritajiet lokali jew re©jonali msemmija fl-Att dwar il-Kunsilli Lokali. Fla˙˙ar, l-a©enzija se tkun qed tirrevedi x-xog˙ol tal-infurzar lokali.

Din it-tieni funzjoni mistennija tkun assunta mhux iktar tard mill-a˙˙ar ta’ din is-sena stess.

ÌUSTIZZJA U SENSIBBILTÀ LIAM GAUCI liam@kullhadd.com F’stqarrija ma˙ru©a mill-Gvern kien spjegat li l-a©enzija li ©iet imwaqqfa sabiex tikkordina u eventwalment tmexxi l-infurzar lokali se tag˙ti lill-poplu lbidla li tant jixtieq f’dan is-settur billi dda˙˙al iktar ©ustizzja u sensibbiltà. Fl-istess waqt din

se tippermetti lir-re©juni jaqdu l-funzjonijiet veri tag˙hom.

L-istqarrija tkompli tg˙id li, g˙ad-differenza ta’ dak li qalet l-OppoΩizzjoni, mhuwiex minnu li ma saritx konsultazzjoni. Anzi, il-Gvern kien ippubblika white paper u frott ta’ dik id-diskussjoni l-Gvern g˙aΩel li jmur lejn it-twaqqif ta’ a©enzija li se timmassimizza fuq ir-riΩorsi mxerrdin li jeΩistu

u se tara li s-sistema ma tibqax kif inhi llum: magna tal-˙ru© taç-çitazzjonijiet.

Funzjonijiet kruçjali L-infurzar lokali b˙alissa huwa f’idejn il-˙ames re©juni ta’ pajjiΩna li attwalment qed jag˙mlu kollox minbarra ja©ixxu ta’ re©juni g˙all-kunsilli lokali li jiffurmaw parti

X’responsabbiltajiet se jkollha l-A©enzija?

Eventwalment, l-a©enzija tg˙addi g˙at-tieni faΩi tag˙ha, fejn tassumi rwol hi ta’ regolatur veru u proprju. B’dan ilmod, apparti l-kordinament li

LokALI kÓ

14|06|2015 07

kullhadd.com

“IL-GVERN MALTI QED ISAÓÓAÓ IS-SISTEMI LI JRAÛ Û N U S-SAJD Is-Segretarju Parlamentari Roderick Galdes ILLEGALI”

Skont rapport ippubblikat ftit tal-jiem ilu bi preparazzjoni g˙at-twaqqif tal-kwoti tal-˙ut g˙as-sena d-die˙la, is-sajd flEwropa kulma jmur qieg˙ed ikun aktar sostenibbli b’mod speçjali fit-Tramuntana u filPunent tal-Unjoni Ewropea (UE). Madankollu, mhux l-istess jista’ jing˙ad fil-ba˙ar Mediterran hekk kif il-problema ta’ sajd Ωejjed g˙adha persistenti.

G˙alhekk, fid-dawl ta’ dan kollu l-gazzetta KullÓadd tkellmet mas-Segretarju Parlamentari g˙all-Agrikultura, Sajd u Drittijiet tal-Annimali Roderick Galdes fuq din il-persistenza u x’inhuma l-miΩuri li qed jie˙u pajjiΩna f’dan ir-rigward, fost o˙rajn.

Tis˙i˙ fis-sistemi ta’ traΩΩin kontra s-sajd illegali F’kummenti li ta lil din ilgazzetta s-Segretarju Parlamentari Galdes sostna li lGvern qed jie˙u ˙sieb li tissa˙˙a˙ is-sistema biex jitraΩΩan is-sajd illegali fl-ib˙ra ta’ Malta u lil hinn. Dan permezz ta’ kontrolli fuq il-˙ut li jid˙ol minn pajjiΩi terzi kif ukoll fuq l-attivitajiet ta’ sajd li qed isir mill-bastiment tag˙hom, kollox f’qafas li jiΩgura s-sostenibbiltà tas-settur.

“Apparti minn hekk, il-Gvern se jkun qieg˙ed ifittex li juΩa lfondi li l-Unjoni Ewropea qieg˙da talloka lil Malta biex tkompli ssa˙˙a˙ u timmodernizza s-setturi involuti, idda˙˙al sistemi ta’ kontroll idonji u tkompli tin©abar l-informazzjoni xjentifika bΩonjuΩa,” enfasizza s-Segretarju Parlamentari Galdes.

Importanza lis-sostenibbiltà tal-ambjent marittimu Fuq livell internazzjonali s-sajd u l-impatt tieg˙u fuq dak il-˙ut li jkun qed ji©i sfruttat, li hu riΩorsa naturali, qieg˙ed jing˙ata dejjem aktar importanza. Il-li©i internazzjonali tpo©©i fuq il-pajjiΩi kollha responsabbiltà fir-rigward tassostenibbiltà tal-ambjent marittimu billi to˙loq kemm drittijiet g˙al dawk l-istati tal-kosta kif ukoll obbligi o˙rajn relatati.

“L-akbar problema li wie˙ed

isib fil-Mediterran hija l-fatt li pajjiΩi tezi ma j˙addmux l-istess regoli u dan ˙afna drabi jipperikola s-sostenibbiltà tassajda. L-importazzjoni ta’ prodotti tas-sajd li mhux sostenibbli to˙loq çerti diffkultajiet fis-suq lokali peress li lkwalità ta’ dawn il-prodotti tista’ tkun inferjuri kif ukoll to˙loq kompetizzjoni in©usta,” spjega b’reqqa s-Segretarju Parlamentari Galdes.

Il-UE tkun minn ta’ quddiem fejn jid˙lu sistemi ta’ kontroll u t˙addin ta’ politika komuni g˙as-sajd u s-suq tal-prodotti tal-˙ut. Fid-dawl ta’ dan kollu, is-Segretarju Parlamentari g˙all-Agrikultura, Sajd u Drittijiet tal-Annimali fisser kif dawn ir-regolamenti huma ferm ikkumplikati u g˙alhekk jirrikjedu sistemi ta’ monitora©© u infurzar li jsarrfu fi spiΩa mhux Ωg˙ira, speçjalment g˙all-awtoritajiet kompetenti u g˙all-operaturi.

Aspetti poΩittivi tas-sistema ta’ kontroll Din l-ispiΩa konsiderevoli tittaffa b’fondi mill-UE stess li tag˙milhom disponibbli proprju g˙al dan l-g˙an partikolari.

“Madankollu, wie˙ed g˙andu jqis ukoll l-aspetti poΩittivi li t˙alli din is-sistema ta’ kontroll speçjalment meta wie˙ed iqis il-protezzjoni tal-konsumatur u s-sostenibbiltà tas-settur,” fisser is-Segretarju Parlamentari Galdes.

Huwa Ωied jg˙id li l-UE tinvesti ˙afna wkoll fil-©bir ta’ informazzjoni xjentifika fuq listat tal-˙ut liema xog˙ol isir mill-istati membri nfushom.

Wara dan il-proçess, din l-infomazzjoni tintuΩa biex kull pajjiΩ ifassal pjanijiet ta’ ©estjoni mibnija fuq pariri xjentifiçi bil-g˙an li s-sajd ikun immani©©jat u kkontrollat b’mod sostenibbli.

Insistenza ta’ Malta t˙alli lfrott “Is-Segretarjat huwa attiv ˙afna fil-Kunsill tal-Ministru tal-Istati Membri tal-Unjoni Ewropea u dejjem sa˙aq li jrid ikun hemm livell ugwali bejn is-sajjieda Maltin u dawk tal-pajjiΩi terzi,” sostna s-Segretarju Parlamentari Galdes.

Fil-fatt, din l-insistenza minna˙a ta’ pajjiΩna kienet kruçjali g˙all-ftehim li sar fi ˙dan lorganizzazzjoni tal-General Fisheries Commission for the Mediterranean (GFCM) biex jittie˙du l-ewwel passi u jkun hemm immani©©jar sostenibbli anke minn pajjiΩi terzi ta’ çertu sajd fejn l-informazzjoni xjentifika turi li b˙alissa dan is-sajd mhuwiex sostenibbli.

90% tal-flotta Maltija blinqas impatt possibbli fuq lambjent Wie˙ed g˙andu jΩomm f’mo˙˙u wkoll li 90% tal-flotta Maltija hija mag˙mula minn dg˙ajjes arti©janali li j˙allu impatt iΩg˙ar fuq l-ambjent.

Dan l-aspett arti©janali, flimkien mas-suq limitat hawn Malta, jo˙loq çertu diffikultajiet biex jit˙addmu sistemi kkumplikati li aktar jag˙mlu sens f’pajjiΩi bi swieq kbar.

Madankollu, is-suq lokali dejjem addatta u llum insibu li ˙ut maqbud mis-sajjieda Maltin isib l-iΩbokk fi swieq barra minn Malta.

Is-Segretarju Parlamentari Galdes fakkar kif ma nistg˙ux ninsew il-kaΩ tat-tonn fejn issajjieda, fosthom dawk Maltin, g˙amlu sagrifiççji kbar meta dda˙˙let is-sistema tal-kwoti imma llum dan is-sagrifiççju ssarraf f’suççess tant li issa ©ew ippremjati bi kwoti akbar.

Imfassla strate©ija g˙allakkwakultura “Apparti minn hekk, isSegretarjat huwa attiv ˙afna wkoll fid-diskussjonijiet li jsiru fi Brussell li jikkonçernaw li©ijiet jew il-politika komuni fil-qasam tas-sajd. Fuq ix-xena lokali ˙adna ˙sieb li ti©i mfassla strate©ija g˙allakkwakultura hekk kif mitluba mir-regolament tal-istess istituzzjoni Ewropea,” qal isSegretarju Parlamentari g˙allAgrikultura, Sajd u Drittijiet talAnnimali.

Huwa Ωied jg˙id li permezz tad-Dipartiment tas-Sajd u lAkwakultra, is-Segretarjat qed jag˙ti direzzjonijeit biex ikun hemm aktar opportunitajiet ta’ ta˙ri©, diversifikazzjoni tas-suq kif ukoll promozzjoni ta’ ˙ut li mhuwiex daqshekk mag˙ruf.

08 14|06|2015

kullhadd.com

kÓ LOkALI

JIÛDIED L-ISPAZJU F’MATER DEI U JIÌU RRANÌATI SPTARIJIET OÓRA

Tmexxija strate©ika u viΩjoni çara ta’ fejn wie˙ed irid jasal naturalment iwasslu biex effiçjenza ma˙luqa f’kuntest partikolari tissarraf ukoll f’effiçjenzi kollaterali fi bnadi o˙rajn. Biex il-benefiççji ma˙luqa jitgawdew minn aktar u aktar persuni. Dan huwa x-xenarju mfisser mis-Segretarju Parlamentari g˙as-Sa˙˙a Chris Fearne meta aktar kmieni din il-©img˙a, fost l-o˙rajn, ˙abbar li lisptar il-©did tal-onkolo©ija Sir Anthony Mamo ser jibda jiffunzjona b’mod s˙i˙ minn Awwissu.

Kien waqt l-attività Gvern li Jisma’ li s-Segretarju Parlamentari Chris Fearne kkonferma li dan il-pro©ett g˙addej b’ritmu tajjeb li jag˙ti ser˙an il-mo˙˙ li, mill-a˙˙ar tliet xhur tas-sena ’l hemm, ilpazjenti kollha tal-onkolo©ija ser jibdew jing˙ataw il-firxa kollha ta’ servizzi me˙tie©a minn façilitajiet moderni biswit l-Isptar Mater Dei. Dan wara li fit-22 ta’ Diçembru li g˙adda l-Isptar Sir Anthony Mamo laqa’ fih l-ewwel pazjenti fuq baΩi ta’ outpatients.

Ikkuntattjat mill- KullÓadd is-Segretarju Parlamentari Chris Fearne fisser kif il-migrazzjoni mhux ser tinvolvi biss çaqliq millIsptar Boffa g˙al Mater Dei iΩda wkoll trasferiment ta’ servizzi relatati mal-onkolo©ija li preΩentament jing˙ata minn Mater Dei g˙all-Isptar il-©did.

Migrazzjoni li allura ser tissarraf biex b’©ebla wa˙da jintlaqtu diversi affarijiet hekk kif xi swali f’Mater Dei issa ser ikunu disponibbli biex jilqg˙u fihom pazjenti b’kundizzjonijiet o˙rajn.

Dan huwa pass determinanti ie˙or li ser ikompli jindirizza l-problema tan-nuqqas ta’ spazju fil-Mater Dei li wiret il-Gvern Laburista.

Fl-Isptar Sir Anthony Mamo l-pazjenti ser jibbenefikaw minn ambjent iktar dekoruΩ, bi kliniki mg˙ammra b’apparat mill-aktar modern. Is-servizzi f’dan l-isptar ser jing˙ataw b’aktar kumdità mhux biss g˙all-pazjenti u l-qraba tag˙hom iΩda wkoll g˙all-konsulenti u g˙at-tim kompost minn tobba, infermiera u professjonisti o˙ra. Il-poΩizzjoni tal-Isptar Sir Anthony Mamo ma©enb lIsptar Mater Dei tfisser li l-pazjenti tal-onkolo©ija issa ser igawdu minn aççess iktar effiçjenti g˙al servizzi kumplimentari mill-Mater Dei. Intant, is-Segretarju Parlamentari Fearne kkonferma li l-Isptar Boffa se jibqa’ jilqa’ fi ˙danu lid-Dipartiment tad-Dermatolo©ija.

Dan sakemm il-pro©ett ambizzjuΩ li ser iwassal biex l-Isptar San Luqa jinbidel kompletament f’firxa ta’ servizzi tas-sa˙˙a ©odda u mmodernizzati u jkopri fih ukoll çentru ©did iddedikat kompletament g˙ad-dermatolo©ija.

“L-isfida ta’ nuqqas ta’ spazju f’Mater Dei hija wa˙da mill-realtajiet ewlenin li g˙andna quddiemna fil-qasam tas-sa˙˙a. Matul la˙˙ar sentejn Ωidna aktar minn 50 sodda li ˙loqna minn spazji li ma kinux utilizzati tajjeb biΩΩejjed. Kellna l-˙sieb ukoll li nibnu Ωew© sulari o˙ra fuq id-Dipartiment tal-Emer©enza. U kien proprju g˙ax tajna bidu g˙al dan ix-xog˙ol li sirna nafu li l-konkos filMater Dei huwa dg˙ajjef,” sostna Fearne.

Però l-Gvern kompla bil-pjanijiet tieg˙u li jibni aktar swali, anke biex ma jintilfux fondi Ewropej, u fil-fatt g˙addej ©mielu xxog˙ol fuq binja ©dida. Sal-a˙˙ar tas-sena l-ewwel parti ta’ din ilbinja ser takkomoda 68 sodda. Meta l-pro©ett ikun komplut f’din il-binja se jkun hemm total ta’ 300 sodda ©dida.

LOKALI KÓ

14|06|2015 09

kullhadd.com

INDIKAZZJONI TAT-TRIQ ’IL QUDDIEM DWAR IT-TIBDIL FIL-KLIMA G˙ada fil-Lussemburgu se ssir laqg˙a tal-Ministri tal-Ambjent tal-Unjoni Ewropea (UE) fi Ωmien meta t-ta˙ditiet dwar it-tibdil fil-klima fuq skala globali jinsabu f’salib it-toroq.

Il-laqg˙a se ssir ukoll ftit jiem biss qabel is-summit dwar l-istess su©©ett topiku li l-Assemblea Ìenerali tanNazzjonijiet Uniti g˙adha kif sej˙et fuq livell ministerjali fi New York, kif ukoll meta t-ta˙ditiet li jinsabu g˙addejjin f’Bonn b˙alissa mill-UNFCCC tan-Nazzjonijiet Uniti qed juru li g˙alkemm il-UE g˙andha poΩizzjoni mag˙quda, in-negozjati nfushom fejn jid˙lu pajjiΩi terzi g˙adhom ma rrankawx daqskemm mixtieq.

Huwa mifhum li l-laqg˙a ministerjali fil-Lussemburgu se tiddedika l-biçça lkbira tal-a©enda tag˙ha lit-t˙ejjijiet g˙all-konferenza ta’ Pari©i ta’ Diçembru 2015 mag˙rufa b˙ala lCOP 21.

Fil-fatt huwa mistenni li ssir diskussjoni kemm dwar fejn waslu negozjati internazzjonali nfushom, dwar il-komunikat tal-Kummissjoni Ewropea’ The Paris Protocol – A Blue Print For Tackling Global Climate Change Beyond 2020, kif ukoll li ssir diskussjoni intensiva dwar kif g˙andhom jirrea©ixxu l-Istati Membri quddiem inizjattivi favur it-tnaqqis talklima li jistg˙u jittie˙du fuq baΩi volontarja minn terzi mag˙rufa b˙ala non-state actors bil-˙sieb li jçekknu ddifferenzi li g˙adhom jeΩistu flimkien mal-g˙an li jqarrbu l-partijiet kollha lejn xulxin.

Mitlub jikkummenta, il-Ministru Brincat qal li, g˙alkemm jiddejjaq ibassar l-eΩitu ta’ laqg˙at b˙al dawn, huwa l-˙sieb tieg˙u li fl-interventi li se jag˙mel jitkellem dwar il-qag˙da reali u attwali b˙alissa minflok jibbaΩa ru˙u biss fuq xewqat sbie˙.

“BÛONN TA’ SOLUZZJONI MALAJR KEMM JISTA’ JKUN GÓALL-KRIÛI FIL-LIBJA” Ministri g˙ad-DifiΩa tal-g˙axar pajjiΩi mill-Ewropa u millAfrika ta’ Fuq, li jiffurmaw ilGrupp 5+5 iltaqg˙u f’laqg˙a straordinajra fit-TuneΩija iktar kmieni din il-©img˙a.

F’din il-laqg˙a ©ew diskussi strate©iji li jindirizzaw is-sigurtà tal-Mediterran, u l-bΩonn li titkattar il-koperazzjoni bejn il-pajjiΩi membri biex jisa˙˙u dejjem iΩjed l-isforzi tag˙hom fil-©lieda kontra t-terroriΩmu.

Il-Ministru Malti Carmelo Abela attenda g˙al din illaqg˙a u sa˙aq li wasal iΩΩmien aktar minn qatt qabel biex tinstab soluzzjoni kemm jista’ jkun malajr g˙all-kriΩi filLibja, li g˙andha twassal biex ikun hawn l-istabbiltà filMediterran.

Huwa semma kif din il-gwerra çivili, apparti milli qed tkun kawΩa ta’ ˙afna mwiet, qed to˙loq Ωieda qawwija fl-immigrazzjoni irregolari b’konsegwenza li l-Mediterran qed isir çimiterju g˙al bosta ddisprati li qed ja˙arbu mill-konflitti f’pajjiΩhom.

Huwa sa˙aq li l-pjan propost mill-Unjoni Ewropea huwa sinjal poΩittiv li g˙all-ewwel darba qed ji©i rikonoxxut b˙ala problema globali li g˙andha ti©i indirizzata b’mod ˙olistiku.

Attitudni li qed tinbidel Il-Ministru semma li l-attitudni fl-Ewropa fuq dan is-su©©ett qed tinbidel, fejn il-prinçipju ta’ kondiviΩjoni tar-responsabbiltà qed ti©i kkunsidrata g˙all-ewwel darba. Huwa insista li Malta lesta tag˙ti lkontribut tag˙ha f’operazzjonijiet biex jitraΩΩan it-traffikar tan-nies biss jekk din ikollha mandat çar tan-Nazzjonijiet Uniti u jkun hemm il-kunsens tal-Libjani.

Il-Ministru Abela qal li jemmen li l-iktar mod effettiv biex bih ji©i mi©©ieled it-terroriΩmu huwa t-titjib fl-ekonomija talpajjiΩi tal-Mediterran li jwassal g˙all-prosperità u livell ta’ edukazzjoni og˙la u jwarrab il-˙tie©a tar-radikalizzazzjoni fil-politika.

Huwa g˙alaq l-intervent tieg˙u billi awgura li fi Ωmien qasir jin˙oloq gvern ta’ g˙aqda nazzjonali fil-Libja biex b’hekk tin˙oloq stabbiltà u paçi fir- re©jun.

Kien hemm qbil fost il-ministri kollha li soluzzjoni bikrija tal-kriΩi fil-Libja hija importanti ˙afna biex ter©a’ tirrenja l-paçi f’din iΩ-Ωona tal-Mediterran.

Huma sa˙qu li hemm bΩonn malajr ta’ qbil fuq gvern ta’ g˙aqda nazzjonali f’dan ilpajjiΩ.

L-g˙axar ministri qablu wkoll li jkomplu joffru l-g˙ajnuna me˙tie©a lin-negozjati li qed isiru u weg˙du li jkomplu jg˙inu ’l-poplu Libjan anke wara li jkun hemm ftehim.

Sadanittant, qablu li g˙andha tisa˙˙a˙ il-kollaborazzjoni bejn il-pajjiΩi parteçipanti fejn g˙andu x’jaqsam l-uΩu a˙jar u aktar effettiv ta’ mezzi ta’ kommunikazzjoni elettroniçi li huma di©à disponibbli biex jirribattu l-messa©©i radikali u sej˙iet tal-estremisti fil-midja socjali. Sar qbil ukoll biex ikun hemm skambju ta’ informazzjoni a˙jar bejn il-pajjizi.

Malta m’g˙adhiex ti©©ieled wa˙edha Meta kkuntattjat minn din ilgazzetta, il-Ministru Abela sostna li Malta temmen biss˙i˙ fil-prinçipju tas-solidarjetà u l-qsim tar-responsabbiltà.

“Malta qed tag˙mel il-poΩizzjoni tag˙ha çara mal-

Kummissjoni Ewropea. Iddaqs tal-pajjiΩ g˙andu jittie˙ed b˙ala parti mill-kriterji fuq il-proposta dwar l-immigrazzjoni.”

Huwa wera s-sodisfazzjon

tieg˙u li llum il-©urnata Malta m’g˙adhiex ti©©ieled din l-isfida wa˙edha u llum l-immigrazzjoni qed titqies b˙ala problema Ewropea hekk kif kienet ilha titlob Malta g˙al

Ωmien twil.

“Apparti minn hekk, qeg˙din inwasslu l-messa©© tag˙na li din il-kwistjoni mhix biss wa˙da umanitarja iΩda wkoll ta’ sigurtà,” sostna l-Ministru Abela. F’dan ir-rigward fa˙˙ar l-isforzi tal-UE li issa g˙andha mandat biex teqred dg˙ajjes li ç-çirki kriminali qeg˙din juΩaw biex jabbuΩaw u jittraffikaw lil dawn il-persuni lejn lEwropa.

Sadanittant, riçentament ilMinistru Carmelo Abela kien impenjat f’diversi laqg˙at o˙ra ma’ dinjitarji barranin biex ikompli jqajjem kuxjenza dwar l-immigrazzjoni irregolari, fosthom mas-Segretarju tal-Istat g˙ad-difiΩa IngliΩa Michael Fallon, il-Ministru Çiprijott Christoforos Fokaides u dDeputat Prim Ministru talKosovo Hashim Thaci.

10 14|06|2015

kullhadd.com

TiVi AwArds

MINN

SALVU

CANALE

Na˙seb li Xarabank ta’ meta ddiskutew il-konkrit tal-isptar kul˙add rah. Jien, kif beda, ma kontx id-dar iΩda kelli kollegamenti spissi telefoniçi sakemm wasalt u ntasabt fuq il-pultruna. Il-mistednin kienu l-Ministru responsabbli tallum, ji©ifieri Konrad Mizzi, u lkelliema g˙al-OppoΩizzjoni kienet il-kantanta, attriçi u preΩentatriçi Claudette Sellili Desire Pace Buttigieg. Waqt li din bdiet titkellem ˙assejtha qieg˙da tirreçta jew inkella tipprova tiftakar xi kliem minn xi diska li kienet tkanta qabel il-karriera politika. Qieg˙ed ng˙idilkom li kul˙add baqa’ mbellah g˙all- mod kif din bdiet twie©eb g˙all-mistoqsijiet tal-preΩentatur u talMinistru.

Din, minn x˙in bdiet titkellem, qalet sentenza jew tnejn u sakemm spiççat baqg˙et tirrepetihom sa tmiem il-programm. Min kitbilha din il-lirika ta biçça xog˙ol diffiçli x’titg˙allem g˙ax kienu versi vera diffiçli. Imma l-aqwa li kulma jintqal “mhix tort tieg˙i jien m’iniex responsabbli”! Ara dan jekk hux wie˙ed millag˙ar skandli li qatt instemg˙u fil-politika Maltija.

IΩda mbag˙ad Peppi temm is-su©©ett ˙esrem biex qag˙ad jiddiskuti t-tie© ta’ Felix u Darren. Mhux ser nid˙ol flebda kontroversja iΩda din li filli qeg˙din naraw diskussjoni dwar su©ett u filli jintemm u niddiskutu su©©ett ie˙or lili vera ddejjaqni.

Xi Ω-Ωambulla hu dan!

Na˙seb iΩ-Ωmien ta’ Wenzu u RoΩi ilu li spiçça, m’g˙adniex naraw ir©iel lebsin bis-sidrija u bil-kappell u bil-qalziet iswed imxammar u bil-qorq! Lanqas g˙ad fadal nies jg˙annu u jdoqqu bil-kitarra fil-pjazza jew g˙and Kurun tal-inbid. IΩda fitTeatru Ûambulla dan g˙adu jsir. Meta ltqajt mieg˙u lewwel darba waqt li kont qieg˙ed nag˙fas il-buttuni, ilkurΩità g˙elbitni u komplejt narah. Joe Demicoli issa ilu sew jikteb u jqabbel ilkanzunetti, filwaqt li lil Mario Cassar bdejna narawh riçenti fuq produzzjonijiet ta’ ftit snin ilu. M’iniex ser innaqqas mill-

kÓ opInJonI

Jien dilettant ta’ ˙afna affarijiet, insegwi kwaΩi kollox u nipprova nla˙˙aq ma’ kollox.

Kollezzjonist ukoll iΩda xi kultant il-˙in ja˙rab u jkolli nieqaf milli nkun qieg˙ed nag˙mel.

Fost il-˙afna delizzji li jiena

g˙andi hemm dak tal-karrozzi.

Iva, dik li kull nhar ta’ Sibt noqg˙od indellek u nmesla˙ il-karozza biex imbag˙ad in©ibha tleqq huwa ta’ sodisfazzjon kbir. B˙alma jiena dilettant tal-karozzi, dilettant ukoll tal-programmi fuq it-televiΩjoni li jirrigwardaw il-karrozzi. Fuq l-istazzjonijiet barranin g˙andna xalata minnhom, Top Gear tal-BBC, Fifth Gea r u Over Drive li jixxandar fuq ir-Rai. Jien kollha jog˙©buni g˙ax kollha g˙andhom l-istil tag˙hom. Ma nqabbilhomx ma xulxin g˙ax ma tistax, wie˙ed jog˙©bok mod u l-o˙rajn mod ie˙or. F’Malta wkoll g˙andna diversi programmi dwar il-karozzi, Paqpaq li jintwera fuq TVM, On D Road tal-One u Wheel Spin fuq in-Net. Smash ixandru Motor Drome iΩda dan aktar jikkonçentra fuq attivitajiet sportivi konnessi mal-karozzi b˙al drag racing, off roads u hill climbs . G˙alhekk l-aktar tlieta li jikkompetu ma’ xulxin huma l-ewwel tlieta li semmejt.

Programmi fuq il-karozzi g˙andhom iΩidulek l-adrenalina u mhux iraqqduk Sfortunatament Paqpaq, On D Road u Wheel Spin ˙lief intervisti u paroli ma jkunx fihom.

Tonio ta’ Paqpaq kull meta jitkellem fuq karrozza juΩa dejjem l-istess kliem, Pierre Borg jidher li ma jifhimx fil-karozzi u Fleur aktar tajba biex tirrakonta xi bedtime story littfal.

Il-Óadd it-tajjeb lil kul˙add!

ie˙or g˙al xiex irridu na˙dmu.

Huwa l-biljett tal-˙ajja ta’ dejjem!

A˙sbu ftit meta twelidna.

Dakinhar konna mag˙rufin!

Uniçi! G˙amilnieha sat -top charts tal-familja tag˙na. Veru?

Kemm ©ibna fer˙! Kul˙add jit˙addet fuqna! “Ara kemm hu ˙elu!” “Kemm hi ˙elwa!”

“G˙andu wiçç ommu!” “Wiçç missieru mqaxxar!” Insomma.

Ruxxmata tkummenti sbie˙. Li j˙e©©uk!

Imma kemm bqajna l-gustuΩi?

Imbag˙ad bdejna nikbru. U, f’dak ix-xedaq ˙elu ˙elu u bla snien, bdew jispuntaw l-ewwel sinniet. Ajma! Xi w©ig˙! X’kantalieni ta’ biki ming˙ajr tmiem!

“G˙aliex qieg˙ed jibki? Lejl u nhar?” “Óa nara,” twie©bu lmara jew is-sie˙ba. “DaΩgur!

Qieg˙ed itella’ s-snien!”

U mas-snien bdejna nuru sni-

enna wkoll! Bdejna nigdmu mhux biss l-ikel ta’ ©o ˙alqna imma lill-o˙rajn. Sakemm fla˙˙ar, u din tg˙allimnieha g˙as-spejjes tag˙na, tg˙allimna li fil-˙ajja ma nistg˙ux nibqg˙u nigdmu, imma niddjalogaw.

Mela lanqas na˙taf u nibla’ qisni qatt ma kilt f’˙ajti! Le! Imma naqsam ma’ ˙addie˙or.

G˙ax il-Mulej ma ˙alaqx lili biss fuq din l-art.

U l-biljett ta’ ˙ajjitna dejjem qieg˙ed ji©i uΩat. Imma, u g˙all-kuntrarju tal-biljett talajruplan, il-biljett ta’ ˙ajjitna ma nafux meta jag˙laq!

G˙alhekk, la d-data tat-tluq tag˙na minn din id-dinja ma nafuhiex, u l-biljett tag˙na hu one way biss u mhux ’l hemm u ’l hawn b˙al tal-ajruplan, irridu noqog˙du b’seba’ mitt g˙ajn ˙a naraw kif se ng˙ixu ˙ajjitna. Li ma jmurx meta ti©i o˙tna l-mewt ma ssibniex lesti!

Sa˙˙a li mieg˙i m’iniex se nie˙u l-bagalji bil-˙wejje© g˙ax hemmhekk ma jkollix bΩonn!

Imma ˙ej, ma rridx no˙ro© taççajt mal-Mulej li ˙alaqni u qieg˙ed jistennieni biex ida˙˙alni fil-vaganza ta’ dejjem!

Ara x’nag˙mlu! Meta jkollok il-biljett tas-safar f’idejk staqsi lilek innifsek: “Jekk ti©i l-mewt fuqi ssibni m˙ejji biex nidher quddiem il-Mulej?” Jekk iva, mela kompli g˙ix kif qed tg˙ix. Jekk le, qerr qrara u ibda’ pa©na ©dida.

Bil˙aqq…il-vaganzi t-tajba!

G˙andek jew m’g˙andekx ilbiljett…tal-ajru sintendi!

mertu tag˙hom jew tax-xog˙ol li huma jag˙mlu, iΩda din ilproduzzjoni hija kemxejn fjakka.

Diffiçli tag˙mel atti komiçi bi tlieta min-nies, u biex isir dan irid ikollok skript tajjeb u ˙afna u ˙afna ideat varjati u b’su©©etti differenti, mhux tlieta min-nies iduru mal-istess su©©ett.

Karozzi u sewqan

IL-BILJETT!

Patri Mario Attard

Ming˙ajru jkollok tinΩel millkarozza tal-linja jekk ma t˙allasx il-multa. A˙seb u ara kemm se jirnexxilek tirkeb lajruplan! Ìunju! Ix-xahar li fuqu, millkamra mbieg˙da imma fil-paçi tal-kunvent, qieg˙ed nilma˙ tbissima kbira, kbira, kbira…

Tiftakru? Qisha l-istess tbissima li taf tag˙ti x-xemx ˙anina Maltija. Almenu dik it-tbissima li konna npin©u, ta’ tfal li konna, çkejknin çkejknin. Óeqq! F’Ìunju nibdew in˙ejju ˙a naraw fejn se naqbdu mmorru. U min jag˙tiha g˙adDolomiti. U min g˙al Pari©i.

Min g˙a-s˙ana ta’ Barçellona.

Inkella Ruma, i˙okk mal-Papa.

Jew, biex inbiddlu naqra, nag˙tuha g˙an-na˙a l-o˙ra tad-dinja, fil-Lvant Imbieg˙ed.

Mela g˙at-Tajlandja u ç-Çina. U min, g˙ax irid li l-g˙eruq Insara tieg˙u u tag˙ha jibqg˙u dejjem friski, jibbukkjalek vja©© lejn l-Art Imqaddsa.

Il-biljett! Ming˙ajru nini ssiefer! Il-biljett! Li tista’ llum taqtg˙u mill-a©enzija jew inkella dirett mill-internet. Tassew nammira lil dawk li jafu j˙ejju l-vaganzi tag˙hom. Ma nafx x’jikklikkjaw, imma ˙ej l-affarijiet i©ibuhom eΩatt. Prosit!

Intom ispirazzjoni! Almenu g˙alija li, meta jkolli mmur xi mkien, i˙ejji kollox il-grupp.

Imma tmur ’l hawn jew tmur ’l hemm, tie˙u dan is-servizz jew tie˙u l-ie˙or, trid dejjem dak l-imbierek biljett f’idek! U l-biljett iniΩΩillek kollox.

Jag˙tik id-data sakemm jibqa’

validu. Anzi! Jag˙tik id-dettalji neçessarji fejn sejjer. Liema ajruplan taqbad. Minn liema ajruport se titlaq u f’liema se tasal. Il-biljett jag˙tik dik is-sigurtà li tant g˙andek bΩonn biex tivvja©©a. G˙ax taf imnejn se ssalpa u fi x’˙in. U fejn u fi x’˙in se jwasslek l-ajruplan. U g˙aliex dan? G˙ax jekk ikollok nies li se jo˙duk inkella ji©bruk mill-ajruport, x’jg˙idulek meta tg˙idilhom li ma tafx il-˙in meta se titlaq jew inkella tirritorna lura? “Óares sewwa fil-biljett!” iwe©buk. U jg˙idulek sewwa!

O biljett! Kemm int importanti! Imma l-˙ajja, almenu g˙al min jemmen li wara din il-˙ajja ma nispiççawx b˙all-˙xejjex jew l-annimali li nieklu, ji©ifieri nispiççaw fix-xejn, imma li nibqg˙u ng˙ixu g˙al dejjem, tg˙allimna li hemm biljett

opinjoni kÓ

14|06|2015 11

kullhadd.com

Min iMaqdar irid jixtri Ìbir ta’ fondi

Catherine Fenech Membru fl-EΩekuttiv Nazzjonali tal-Partit Laburista

KwaΩi €200,000 mi©bura fejn €30,000 minnhom in©arbu millgΩira G˙awdxija. Dan ©ara filkampanja ©bir ta’ fondi li organizza l-Partit Laburista fil-festa tas-Sette Giugno. Hija ©abra li lPartit Laburista g˙andu biex ikun kuntent ˙afna biha. Il-Partit g˙andu g˙ajnuna kbira permezz tax-xog˙ol volontarju ta’ mijiet ta’ attivisti li jiswa mitqlu deheb.

Madankollu, mhux kull xog˙ol jista’ jsir fuq baΩi volontarja. Ilmaterjal xorta jrid jinxtara, ilPartit irid i˙allas il-kontijiet b˙al kull entità o˙ra. Irid jixtri servizzi essenzjali u jrid i˙allas il-pagi g˙ax çertu xog˙ol professjonali jrid jit˙allas. G˙aldaqstant, il-flus mi©bura minn dawn il-kampanji jg˙inu lill-Partit sabiex itaffi xi ftit jew wisq mill-infiq kurrenti tieg˙u ta’ matul is-sena. Il-partit avolja huwa fil-Gvern, ma jridx ji©i minsi. Il-Partit irid jibqa’ miexi ’l quddiem, jibqa’ ji©©edded u ja©©orna. Ìabra b˙al din hija turija ta’ fiduçja u ringrazzjament lejn il-Partit millpoplu. Partit Laburista b’sa˙˙tu u san huwa assigurazzjoni g˙assuççess ta’ dan il-Partit fil-Gvern.

L-ekonomija Maltija fit-triq ittajba Il-feel good factor fost il-poplu qed timmanifesta ru˙ha bil-fatti.

BiΩΩejjed naraw li fl-ewwel kwart ta’ din is-sena l-konsum privat Ωdied bi 2.5% meta mqabbel mal-istess perjodu tas-sena l-o˙ra u kif ukoll il-pagi u s-salarji medji g˙olew b’4.2% fl-istess perjodu.

Dan it-tkabbir ekonomiku qed jissarraf f’opportunitajiet a˙jar g˙all-familji Maltin. Dan ji©i kkonfermat minn stqarrija riçenti tal-Eurostat li turi li l-Maltin jinsabu ’l fuq millmedja tal-Unjoni Ewropea f’termini ta’ sodisfazzjon fir-rigward tal-postijiet tax-xog˙ol u tas-sitwazzjoni finanzjarja tag˙hom.

Skont l-a˙˙ar çifri ppubblikati mill-Uffiççju Nazzjonali talIstatistika il-Prodott Domesiku Gross g˙all-ewwel kwart ta’ din is-sena kiber b’6%. Dan ifisser li f’termini reali kellna tkabbir ta’ 4%. F’kull settur ta’ produzzjoni kellna tkabbir, fosthom Ωieda ta’ aktar minn 11% fis-settur professjonali, xjentifiku u tekniku.

Kellna wkoll Ωieda ta’ 12% fissettur finanzjarju u tal-assigurazzjoni. L-uniku settur li esperjenza tnaqqis kien is-settur tal-manifattura.

U ta’ partit negattiv li hu, il-PN innota din biss minn stqarrija tant poΩittiva u inkora©©anti.

Nemmen li l-Gvern g˙andu jag˙ti s-sostenn tieg˙u u l-attenzjoni sabiex dan is-settur talmanifattura jibda jikber ukoll.

Madankollu, irridu nirrikonoxxu l-fatt ukoll li l-ekonomija Maltija qed tixxiftja g˙al setturi u oqsma o˙ra li qed i˙allu l-©id u l-profitt ekonomiku mixtieq. BiΩΩejjed naraw il-qlig˙ u x-xog˙ol li qed ji©©eneraw is-setturi tat-turiΩmu, tal-igaming u s-servizzi finanzjarji. Dawn saru pijunieri u muturi ©odda tal-ekonomija Maltija.

Is-settur tal-manifattura huwa settur li ilu jaqta’ lura g˙al diversi snin u g˙al ra©unijiet varji. Li lOppoΩizzjoni titkaΩa li l-manifattura qed tesperjenza tnaqqis huwa tassew tal-g˙a©eb. Qed jinkwetaw li l-manifattura forsi mhux sejra daqshekk tajjeb meta kien l-eksministru tag˙hom stess li fta˙ar li jag˙mel l-im˙atri li ma jibqax fabbrika tal-manifattura wa˙da f’Malta. Dawn l-istess per-

suni fta˙ru li ˙olqu 20,000 impjieg f’sena u li 6,500 minnhom ©ejjin minn Smart City.

Ma ninsewx ukoll il-kumpanija BraΩiljana li kellha to˙loq tant ©id u impjiegi.

Il-kelliema tal-OppoΩizzjoni jkomplu j˙arrfu u jg˙idu li l-PL fil-Gvern ma ˙oloq xejn ˙lief li jinawgura u jifta˙ar bi pro©etti li bdewhom huma meta kienu filGvern. Ma nafx hawn ikunux qed jirreferu g˙all-interconnector. Dan l-interconnector kellu jibda jiffunzjoni sal-a˙˙ar tal2012 imma kien biss f’Marzu tal2013 li ˙ar©u l-permessi millMinisteru g˙all-Ambjent Taljan sabiex jibda dan il-pro©ett. Meta tela’ Gvern Laburista nstab li, biss biss, il-pjan ta’ minn fejn kellu jg˙addi dan l-interconnector ma setax jitwettaq g˙ax kien se jkun qed jg˙addi minn post indikat li se jsir tiftix g˙aΩ-Ωejt.

Ma nafx ukoll humiex jirreferu g˙ar-riforma fit-trasport pubbliku u l-qassata tal-Arriva. Suppost li Ωmien il-buΩulloti kellu jg˙addi imma mill-ewwel ©urnata l-kummiedji mhux talli ma spiççawx imma Ωdiedu. Ma nafx kinux qed jirreferu wkoll g˙all-bini tal-parlament il-©did li suppost kien ilu lest is-snin u kif ukoll il-weg˙da eterna g˙all-g˙eluq tal- power station tal-Marsa. U xi ng˙idu g˙all-pro©ett tal-Kottonera u lBaçir Numru 1. Damu jkarkru u ˙allew ˙erba warajhom, fejn sa˙ansittra tilfet ˙ajjitha persuna f’dak it-t˙arbit li ˙allew. Infakkru wkoll li Smart City, li tant fta˙ru biha, ˙allewha belt fantaΩma u kellu jkun Gvern Laburista sabiex jag˙tiha l-˙ajja u tibda tiffunzjona. U ç-çirasa fuq il-kejk hija, naturalment, il-pro©ett talWhite Rocks, li bqajna ngawduh biss fuq il-pjanta.

Il-kejl tal-OppoΩizzjoni Dawn tal-PN tassew ˙elwin u j˙obbu jiççajtaw. Jg˙idulna li dan il-Gvern xejn ma tah lill-poplu; tah biss 58 çenteΩmu. Iridu jnessu lill-poplu li dan il-Gvern f’sentejn, fost affarijiet u inizjattivi o˙ra, ra˙˙as il-kontijiet tad-dawl u l-ilma lill-familji u n-negozji.

Ra˙˙as ukoll g˙al disa’ darbiet konsekuttivi l-fjuwils u l-gass.

Beda jag˙ti lura t-taxxa m˙allsa Ωejda fuq il-liçenzji tal-karozzi li nxtraw bejn l-2004 u l-2008, taxxa li Gvern preçedenti qal li kienet ©usta u li ma kienx talfehma li g˙andha ting˙ata lura.

Dan il-Gvern Ωied in-nefqa tieg˙u fis-servizzi tas-sa˙˙a, ©ab fix-xejn il-lista tal-mediçini out of stock, il-lista li l-Gvern preçedenti qabbilha mal-bottijiet tal-piΩelli. Ûied in-nefqa fis-solidarjetà soçjali fejn kompla jg˙in lillfamilji bi tfal li g˙andhom d˙ul baxx ˙afna u qeg˙din jg˙ixu f’riskju ta’ faqar. Dan il-Gvern g˙amel lil Malta pijuniera fiddrittijiet çivili.

Kien dan il-Gvern li ffranka eluf ta’ ewro lil mijiet ta’ koppji li xtraw l-ewwel proprjetà residenzjali tag˙hom meta ne˙˙a t-taxxa tal-boll. Naqqas ukoll l-income tax g˙al darba darbtejn; irnexxielu jnaqqas ir-rata talqg˙ad xahar wara xahar u jΩid flopportunitajiet tax-xog˙ol; rekord xahar wara ie˙or fiΩ-Ωieda talimpjiegi, l-aktar fost in-nisa u fost iΩ-Ωg˙aΩag˙, grazzi g˙all-inizjattiva tal-˙arsien tat-tfal b’xejn; u lgaranzija g˙aΩ-Ωg˙aΩag˙ ta’ xog˙ol, tag˙lim u ta˙ri© lil studenti li qeg˙din jirre©istraw u studenti li ma komplewx l-iskola wara s-sekondarja. L-istess nistg˙u ng˙idu g˙ar-riΩultati

poΩittivi li qed jirre©istra flekomonija. Drajna u nistennew li kull darba li jo˙or©u l-indiçi ©odda tal-Prodott Domestiku Gross ikollna riΩultati poΩittivi.

Il-PDG dejjem qed jirre©istra Ωidiet, tnaqqis fid-defiçit aktar milli mistenni. Ming˙ajr ebda pjan ta’ awsterità rnexxielna no˙or©u mid-Deficit Procedure Programme.

Sadanittant, il-PN weg˙edna li se jkun oppoΩizzjoni poΩittiva u kostruttiva, imma s’issa ˙lief nagattiviΩmu ma spikkax. Il-PN wieg˙ed li ser jifta˙ kafetterija fid-Dar Çentrali u g˙adna nittewbu g˙all-pasta u l-kapuççino.

Iç-Çina u l-PN U sirna nafu li l-Kap talOppoΩizzjoni sejjer mawra saçÇina b’kontin©ent mieg˙u. Xi ˙lew! L-affari hi li Ωammewha sigrieta u mo˙bija din il-mawra bejn il-˙itan f’Tal-Pietà. Kienu listess ÇiniΩi li kixfulhom il-˙sieb.

Mela anke huma jΩommuhom sigrieti çertu missjonijiet li bi˙siebhom jag˙mlu. Kemm

tkaΩaw meta nsistew li l-Prim Ministru mar l-Azerbaj©an bilmo˙bi tal-midja.

U wara li ddikjaraw pubblikament li xejn ma huma komdi li j˙allu pajjiΩ kommunist jinvesti f’pajjiΩna u li juru biç-çar li lprodott ÇiniΩ iqisuh b˙ala prodott inferjuri, allura l-mistoqsijiet jo˙or©u wa˙idhom: kif f’daqqa wa˙da l-OppoΩizzjoni donna g˙amlet U-turn fuq il˙sieb tag˙ha fuq iç-Çina? Jew inkella: x’inhuma l-intenzjonijiet vera wara din il-mawra fiç-Çina?

Min jaf?! Forsi tant kemm g˙andhom g˙al qalbhom il-mara talMinistru Konrad Mizzi li forsi sejrin iΩuruha, jew inkella forsi sejrin jg˙idulhom sabiex ine˙˙u subg˙ajhom minn fuq l-iswiçç tal-Enemalta. Jew sa˙ansittra se jitolbu liç-ÇiniΩi jinvestu fil-PN u jo˙or©uhom mid-dejn li g˙andhom. Minn qalbi nawguralhom il-vja©© it-tajjeb.

Il-Malti jg˙id: min imaqdar irid jixtri. U la qbadna maç-ÇiniΩi nag˙lqu b’qawl ÇiniΩ li jg˙id: larroganza tistieden ir-rovina, blumiltà tirçievi benefiççji.

12 14|06|2015

kullhadd.com

kÓ opINjoNI

HEMM ALTERNATTIVA?

Chris Balzia Uffiçjal Finanzjarju FÛL

Vera l i , s k o n t i s i m h a , l OppoΩizzjoni trid topponi deçizjonijiet tal-Gvern, però ma nistax nifhem kif lanqas hemm deçizjoni wa˙da fejn Simon Busuttil u s˙abu qablu mal-G v e r n . I r o n i k a m e n t , huwa permezz ta’ dawn iddeçiΩjonijiet li ttie˙du li lpajjiΩ qed jimxi ’l quddiem f’diversi setturi kruçjali.

Apparti dan kollu, Simon Busuttil irid jag˙Ωel hu ma xiex jassoçja ru˙u fl-istorja tal-PN – kap a la carte. Kien hu u l-PN li riedu jie˙du lprosit tal-interconnector, iΩda ma jridx ikollu x’jaqsam marriΩultat ta’ konkos inferjuri fil-bini tal-isptar. Ried jie˙u lprosit tar-ro˙s fil-kontijiet tad-dawl u l-ilma, iΩda Ωamm ’il bog˙od milli jg˙id g˙aliex il-Gvern li kien jifforma parti minnu qatt ma ra˙˙as il-kontijiet jew wieg˙ed li jnaqqashom. Kap li jdur marri˙ u skont fejn tkun qed t˙abb a t i l - p o p o l a r i t à t a l mument.

Kif tista’ tara alternattiva filKap tal-OppoΩizzjoni biex imexxi gvern, meta g˙andek indivi d w u l i m a t a f x x’qieg˙ed joffri g˙ajr g˙al retorika bla sustanza? Il-pajjiΩ g˙andu bΩonn oppoΩizzjoni proattiva u mhux tal-gambetti. Jek k v e r a m e n t S i m o n Busuttil u s˙abu j©ibu l-interess tal-pajjiΩ l-ewwel, m’g˙andhomx jin˙lew fittfig˙ tat-tajn u bsaten fir-roti, iΩda g˙andhom joffru ideat u proposti li jkunu realistiçi u li jtej b u f u q d a k l i j k u n hemm. Din l-attitudni qed tirrifletti fin-nuqqas ta’ kredibbiltà li qed ibati minnha lPN, mhux biss l-iΩbalji talpassat i Ω d a w k o l l i l - f u t u r imçajpar li qed joffri. Óa©a o˙ra li nnutajt matul dawn l-a˙˙ar ©img˙at hija lmod t a ’ k i f e s p o n e n t i u membri parlamentari tal-PN qed jattakkaw b’mod personali lill-membri parlamentari s˙abh o m , kemm filParlam e n t k i f u k o l l w a q t dibattiti televiΩivi. L-argument ma tirb˙ux billi tg˙ajjar lill-av v e r s a r j u politiku tieg˙ek b’xi membru/i talfamilja. X’lo©ika hi din? Meta espon e n t i t a l - P N i s i b u daharh o m m a l - ˙ a j t f u q kwistjoni partikolari, minflok jissost a n z j a w l - a r g u m e n t tag˙hom bil-proposti li jkollhom, jinfexxew f’attakk per-

sonali fuq l-individwu. Dan ikompli jikkonferma kemm il-PN ma nbidilx f’g˙emilu u l-uniku pro©ett tieg˙u huwa kruçjata kontra l-Partit Laburista fil-Gvern.

Ekonomija li qed tikber Matul l-a˙˙ar jiem ˙ar©et statistika uffiçjali mill-Uffiççju Nazzjonali tal-Istatistika li turi li l-ekonomija Maltija kibret b’4% f’termini reali flewwel kwart tal-2015. Din irrata ta’ tkabbir ekonomiku tkompli timliena b’kura©© meta mqabbla mat-tkabbir medju li ©ie rre©istrat fiΩÛona Ewro fl-istess perjodu.

Dan Ωgur ma se˙˙x b’kumbinazzjoni, g˙ax waqg˙u l-affarijiet mis-sema.

Il-miΩuri li kien introduça lGvern preΩenti fil-ba©its tieg˙u ˙allew il-frott mixtieq.

L-istabbiltà fil-prezzijiet talfjuwils u ro˙s fil-kontijiet talener©ija wasslu sabiex tiΩdied l-istabbiltà u fiduçja mill-konsumatur. Tajjeb ukoll insemmu li pajjiΩna qed jesperjenza l-iktar rati baxxi ta’ qg˙ad, çertifikat ie˙or talg˙aqal tal-Gvern. RiΩultati b˙al dawn inçentivaw il-konsum privat, fejn rajna tkabbir g˙al sena o˙ra li juri li ttkabbir ekonomiku qed jissarraf f’opportunitajiet a˙jar g˙all-familji. Ma’ dan tajjeb u k o l l n a g ˙ r f u Ω- Ωi e d a f i l profitabbiltà tal-kumpanija u n-negozji. Din iΩ-Ωieda tg˙in sabiex jibqa’ jiΩdied l-investiment fl-ekonomija tal-pajjiΩ u tkompli ΩΩid it-tkabbir tag˙ha.

Premju Papa Ìwanni XXIII g˙at-Tjubija 2015 Fuq nota differenti, nixtieq nifra˙ lil Dylan Muscat g˙arreb˙ tal-Premju Papa Ìwanni XXIII g˙at-Tjubija 2015 organizzat mil-Laboratorju talPaçi. L-azzjonijiet ta’ Dylan mal-˙abib tieg˙u Kyle Agius Ωgur huma ta’ min japprezzahom u jag˙tihom gie˙. B˙al Dylan, hawn ˙afna Ωg˙aΩag˙ o˙ra li, bil-mod tag˙hom, qed ikunu ta’ g˙ajnuna g˙al min g˙andu sfidi partikolari f’˙ajtu. Il-kultura tas-solidarjetà hija importanti li tkun ikkultivata minn età Ωg˙ira, g˙ax fl-a˙˙ar mill-a˙˙ar kul˙add g˙andu bΩonn lil xulxin.

editORjAL kÓ

14|06|2015 13

kullhadd.com

www.kullhadd.com iNdiRiZZ POStALi ÌuRNALiSti RekLAmi imPAÌNAR u diSiNN

Çentru Nazzjonali Laburista, Triq Mile End, il-Óamrun, ÓMR 1717 Ritianne Agius ritianne@kullhadd.com, Liam Gauci liam@kullhadd.com, u Glen Falzon glen@kullhadd.com 2090 1410/13 Alan Saliba sales@kullhadd.com 2090 1520 Leanne Grech editorial@kullhadd.com 2090 1411

editORjAL dejjem jixtiequ Dejjem jixtiqulna ddeni. F’kulma jag˙mlu dejjem qishom çawl iswed itiru fis-smewwiet jistennew il-mument li jinΩlu fuq karkassa biex inaqqru minnha. Dejjem jixtiequ li kull pro©ett li g˙andu l-Gvern ifalli.

Jog˙xew bil-fallimenti talpajjiΩ, mhux bis-suççessi li jag˙mel.

L-ekonomija tal-pajjiΩ ilha ma tkun hekk snin twal. Ûidna l©id tal-pajjiΩ b’4%, fejn pajjiΩi o˙ra jifir˙u b’Ωieda ta’ 1.5%.

Naqqasna d-defiçit tant li lUnjoni Ewropea ˙ar©itna minn dak li jissejja˙ Excessive Deficit Procedure. Il-qg˙ad qatt ma kien f’livell daqshekk baxx. ItturiΩmu litteralment sploda.

Kollox jindika li sejjer tajjeb u lanqas nofs ta’ prosit millOppoΩizzjoni.

Il-˙olma tag˙hom hija li jkun hawn falliment totali, kif kienu jbassru qabel l-elezzjonijiet ©enerali tal-2013. Xtaqu li xxenarju jkun mod ie˙or u, li kien g˙alihom, Malta b˙alissa b˙all-Greçja qieg˙da titlob bail out . Riedu li jkun hemm sriebet twal ta’ ˙addiema wara l-bibien tal-a©enziji tax-xog˙ol jittallbu g˙all-impjiegi. Li kien g˙alihom in-nies g˙adhom sallum jirçievu kontjiet tad-dawl u l-ilma tal-qtug˙ tan-nifs. Minn dan kollu ma ©ara xejn.

G˙alhekk biddlu l-istrate©ija tag˙hom. Minflok qeg˙din jippruvaw jimminaw kull pro©ett u programm nazzjonali li qieg˙ed jag˙mel il-Gvern. Dan jag˙mluh anke akkost li jippruvaw javveluna barra minn Malta. Il-kaΩ klassiku kien dak dwar l-investiment b’çittadinanza. Programm li fix-xhur li ©ejjin kul˙add ser ikun jaf kemm ©id ser ikun ressaq lejn Malta, ©id li l-mexxejja Nazzjonalisti ma kinux jo˙olmu bih. X’ma g˙amlux biex jippruvaw ifixklu dan ilprogramm! Meta nteb˙u li kien kollu g˙alxejn, raw kif jaqbdu ma’ xi ˙a©a o˙ra.

Il-mira l-aktar favorita tag˙hom hija l-qasam talener©ija. Jixtiequ li l-power station bil-gass ma tinbeniex. IΩda mhux hekk se ji©ri…se tinbena. Jafu li, kif dan ise˙˙, ilpoplu ser jinteba˙ kemm ilmexxejja Nazzjonalsiti veru ma jixtiqux il-©id lill-poplu Malti.

Minn kollox ivvintaw biex ibeΩΩg˙u lin-nies. Minn spluΩjonijiet termonukleari sa inçidenti fuq il-ba˙ar li tisma’ bihom fil-˙olm biss.

IΩda qabdu ma’ o˙ra: ilgaranzija li ser ting˙ata millGvern, li hija wa˙da temporanja u biex tassigura li l-pjan ta’ ener©ija jse˙˙. Minflok jg˙inu biex inkomplu ntejbu l-kwalità tal-˙ajja tal-Malti b’kontijiet tad-

dawl u ilma jibqg˙u jor˙su, jog˙rku jdejhom li din ilgaranzija ma tkunx approvata mill-Unjoni Ewropea. Hekk xtaqu li ji©ri fil-kaΩ tal-investiment b’çittadinanza, iΩda g˙al darb’o˙ra dak li beΩqu Ωgur li jer©a’ jigi g˙al wiççhom.

Ma hemmx pro©ett wie˙ed li ma jixtiqux li jfalli. L-università li ser tinbena fiΩ-Ûonqor hija wa˙da minn dawn il-pro©etti.

Biex jarawh jisfaxxa f’daqqa wa˙da saru l-pampaluni talambjent u malajr malajr biddlu l-libsa. Fil-bidu qablu ma’ dan il-pro©ett. Meta raw li l-lobby tal-ambjent qomos, qomsu huma wkoll u lem˙u fis-sitwazzjoni opportunità biex ikomplu bil-pjan brillanti tag˙hom li g˙andhom g˙al Malta: dak li jaraw li ma jsir ebda pro©ett.

Jixtiequ li jistg˙u jΩarmaw lillPartit Laburista mill-passi kollha tieg˙u. Li kien g˙alihom anke ˙adulu proprjetà li bi dritt hija tieg˙u g˙ax kienet ing˙atatlu wara li tti˙ditlu propjretà o˙ra mill-Marsa. Issa sa˙ansitra g˙amluha ta’ parrini legali biex is-sidien ta’ Óal Qormi jie˙du lura ç-çentru politiku Laburista ta’ Óal Qormi. Wara dik tas-si©©ijiet g˙amlu kawΩa o˙ra ˙aΩina u, fil-fehma tag˙na, g˙al darb’o˙ra taw parir ˙aΩin, kif g˙ad iridu jiskopru s-sidien li g˙amlu l-kawΩa.

L-avukat li g˙amel il-kawΩa huwa Jason Azzopardi. IΩda hija ironika ˙afna li s-sidien, li

huwa dritt sagrosant tag˙hom li jag˙mlu kawΩa jekk hekk dehrilhom, g˙aΩlu lil Jason

b˙ala avukat. Dan qieg˙ed jing˙ad g˙ax, wara kollox, meta da˙let il-li©i l-©dida talkera, din da˙let meta kien hemm Jason Azzopardi. Dak li qed jilmentaw minnu s-sidien tfassal minn Gvern Nazzjonalista u meta Jason kien il-politiku li b’xi mod kellu x’jaqsam ma dawn laffarijiet.

Meta l-Partit Nazzjonalista ma baqax fil-Gvern, qabel ma spiçça ma ˙asibx biex itejjeb ilpoΩizzjoni tas-sidien b˙al dawk li issa Jason qieg˙ed jilg˙abha tal-pampalun taddrittijiet tag˙hom. Fejn jid˙lu kaΩini, lis-sidien ˙alliehom jittewbu. Biex setg˙et ittejbet daqsxejn il-poΩizzjoni tag˙hom kellu jkun Gvern Laburista li lle©iΩla biex inaqqas it-tbatijiet tas-sidien fejn jid˙ol l-awment tal-kera. Jista’ ma jkunx hemm qbil dwar l-awment, iΩda kien dan il-Gvern li ˙aseb biex ittejjeb il-poΩizzjoni tas-sidien. Li g˙andu f’mo˙˙u Jason hu li b’©ebla wa˙da jolqot Ωew© g˙asafar, fost o˙rajn li l-Partit Laburista ma jibqag˙lux çentru f’Óal Qormi. IΩda dak li jixtieq Jason, tal-inqas fejn jid˙ol ilPartit Laburista mhux ser isir, g˙ax l-ista©un tal-kaçça mag˙luq.

14 14|06|2015

kullhadd.com

KÓ ITTRI

MINIsTRI ALJENI NAZZJONALIsTI Sur Editur, Fil-kaΩ tal-iskandlu kolossali dwar konkos dg˙ajjef fl-Isptar Mater Dei, li mid-diversi Ministri tas-Sa˙˙a Nazzjonalisti ˙add ma ra, sema’ jew xamm xi ˙a©a, b˙allikieku qishom ilMinistri Nazzjonalisti kienu kollha g˙omja, bla widnejn u bla xamm, kif il-midja f’Malta ma rrappurtatx li l-Ministri Nazzjonalisti huma Ministri Aljeni.

Dan juri kemm verament meta l-PN ikun fil-Gvern joffri ministri li assolutament ma j˙arsux l-interessi tal-poplu.

G˙alhekk il-poplu jrid iΩomm kemm jista’ jkun lill-Partit Negattiv (PN) fl-oppoΩizzjoni.

L-Eks-Ministru tas-Sa˙˙a Louis Galea fi stqarrija qal li l-Gvern, il-Bord tal-FMSS u huwa a©ixxew bi t˙abrik, ra©onevolment u o©©ettivament kemm kien possibbli biex jiΩguraw li adegwatament ikun hemm kontroll li jkun imwettaq.

L-Eks-Ministru Louis Galea g˙al kliem bombastiku u filosofiku li ma jiswa xejn, ˙lief biex forsi jimpressjona, hu kapaçi. IΩda b’dankollu, bissuppost t˙abrik, ra©onevolment u o©©ettivament u b’kontroll adegwat li kiteb fl-istqarrija, l-iskandlu ta’ konkos dg˙ajjef xorta twettaq, u kif.

Dan mhux l-istess eksMinistru li ta˙tu se˙˙ l-iskandlu tal-awΩiljarji fejn somom ta’ flus kienu mberbqa f’kiri ta’ makkinarju li suppost kien ikun fuq

il-lant tax-xog˙ol iΩda li qatt ma kienu jkunu? Dan mhux listess eks-Ministru li, skont hu, bidwi li kien jiggustah meta kien jinnamra tah kamra f’g˙alqa li kellu u li, wara, din il-kamra tkabbret u ©iet modernizzata wa˙da sew?

L-eks-Ministru Galea, fl-istqarrija tieg˙u, qalilna li mill-kaΩ tal-konkos dg˙ajjef f’Mater Dei g˙andna nie˙du tag˙lima. Li ma stqarrx l-eks-Ministru Nazzjonalista hu li tal-PN ma jitg˙allmu qatt.

Ta˙t il-Gvern ta’ George Borg Olivier il-ba˙ar kien kwaΩi kaxkar g˙al kollox breakwater

f’Marsalforn, G˙awdex, min˙abba nuqqas ta’ konkos.

Tinda tal-konkos g˙allpassi©©ieri li kienet saret ta˙t listess Gvern Nazzjonalista kienet tfarrket g˙alkollox min˙abba nuqqas ta’ konkos.

Id-differenza ta˙t Gvern Laburista ˙ar©et fil-kaΩ ta’ ftit konkos kif mhux suppost filbini tal-power station il-©dida bil-gass li qed tinbena, u mhux kif qalulna n-Nazzjonalisti qarrieqa li mhux qed isir xejn.

Argument baΩwi Nazzjonalista biex forsi b’xi mod inaqqsu limpatt diΩastruΩ li l-iskandli qed i˙allu fuq il-PN hu li, minn

Ωmien g˙al Ωmien, kull meta lGvern Laburista ji©i dahru mal˙ajt jo˙ro© fil-bera˙ skandlu Nazzjonalista. Li kieku ta˙t Gvern Nazzjonalista ma sarux liskandli oxxeni li Gvern Laburista qed isib, kieku Gvern Laburista ma kienx jo˙ro© tali skandli g˙ax ma kien isib xejn.

Bl-argument falz tag˙hom inNazzjonalisti qed ikomplu, kif jg˙id il-Malti, iwaqqg˙u l-©ebla (jew a˙jar balla konkos) fuq saqajhom!

Fl-a˙barijiet fuq l-istazzjon televiΩiv tal-PN tal-Ìimg˙a 5 ta’ Ìunju 2015, qalulna g˙al aktar minn darba li l-inkjesta dwar il-

konkos saret mill-eks-Membru Parlamentari Laburista Philip Sciberras. Tant in-Nazzjonalisti jafu li l-iskandlu tal-konkos dg˙ajjef ta daqqa ta’ ˙arta kbira o˙ra lill-PN, li qed jist˙u jg˙idu li l-konkos kien dg˙ajjef jew inferjuri.

Il-˙dura grassa politika tanNazzjonalisti tkompli to˙ro© filbera˙ billi lill-Im˙allef Emeritu Philip Sciberras qed jindirizzawh b˙ala eks-Membru Parlamentari Laburista. Lanqas b˙ala avukat ma indirizzawh.

Imbag˙ad ji©i l-Kap tal-PN Simon Busuttil u jrid ibellag˙hielna li jrid inaddaf ilpolitika. A˙jar l-ewwel jordna tindifa papali fil-kamra tala˙barijiet tal-midja Nazzjonalista. Kellu bΩonn ilPN g˙andu ftit kredibbiltà u professjonalità li g˙andu blabbundanza l-Im˙allef Emeritu Philip Sciberras.

Barra minn hekk, skont largument tal-kamra tal-a˙barijiet tal-PN, dawk l-eksmembri parlamentari tal-PN li gvernijiet Nazzjonalisti g˙amluhom ma©istrati u m˙allfin, b˙al Albert Borg Olivier de Puget, Joe Cassar u o˙rajn, sempliçiment insej˙ulhom eksmembri parlamentari Nazzjonalisti u lanqas avukati tafux!

Mhux ta’ b’xejn li hemm dik is-swidija kollha fl-arma uffiçjali mag˙rufa b˙ala ‘il-maduma’ talPN’.

PINNA LABURISTA, RAÓAL ÌDID

TRAKKIJIET FIL-WILEÌ TAL-QALA Sur Editur, Diversi residenti li joqog˙du l-Qala, speçjalment fi Triq ilMit˙na u fi Triq il-Wile©, qeg˙din jilmentaw li qieg˙da ssir in©ustizzja mag˙hom g˙ax prattikament it-trakkijiet kollha qeg˙din jg˙addu dejjem minn din ir-rotta, fejn suppost bil-li©i dawn g˙andhom jitqassmu b’mod ugwali f’toroq u arterji o˙ra fil-Qala.

Mhux sewwa li dawn ir-residenti biss qeg˙din jibilg˙u t-trabijiet, id-d˙a˙en suwed valenuΩi u l-˙sejjes sfrenati li jag˙mlu dawn it-trakkijiet li qeg˙din jg˙addu wkoll b’veloçità eççessiva u ming˙ajr ebda rispett lejn il-˙inijiet tal-mistrie˙ u anke billejl.

G˙ad jittajjar xi ˙add jew ji©ri xi aççident fatali! Jekk kul˙add jibΩa’ mill-mard respiratorju, anke n-nies ta’ Triq il-Mit˙na u tal-Wile© jibΩg˙u jimirdu. Mhux sewwa li dawn ir-residenti ji©u trattati dejjem ˙aΩin. Na˙seb li kul˙add jilqa’ l-vot tag˙hom meta ti©i xi elezzjoni RESIDENT, IL-QALA

MALTA MIFNIJA BIL-KORRUZZJONI Sur Editur, Jien ma nafx kif qeg˙din jinkixfu dawn in-nuqqasijiet kollha (˙alli ma ng˙idx xi ˙a©a o˙ra) u ˙add, u ner©a’ ng˙id ‘˙add’, ma je˙el ikla ˙abs jew xi multa jew jirritorna l-flus li seraq. Sewwa jg˙id il-qawl Malti li ‘l-˙mar iwa˙˙al f’denbu’.

Mill-ftit korruzzjoni li tinkixef issib li l-kobba tant tkun im˙abbla li diffiçili taqbad art ta’ min hu l-perçimes. Kultant ng˙id li jekk timxi skont id-demokrazija u l-©ustizzja, tie˙u ftit tul u fl-a˙˙ar issib li kollox jintemm u jintesa.

Jinbidlu l-gvernijiet u ner©g˙u nibdew insibu l-iΩbalji li jkunu g˙amlu ta’ qabilhom. L-istorja dejjem hekk kienet u hekk tibqa’.

Hemm bΩonn li dawn it-teatrini jispiççaw darba g˙al dejjem u ssir ©ustizzja malajr kemm jista’ jkun, forsi fl-a˙˙ar dawn l-istejjer li qeg˙din jinkixfu jintemmu darba g˙al dejjem. ÇITTADIN MISRUQ, BL-EMAIL

ittri kÓ

kullhadd.com

14|06|2015 15

L-eksLukanda Jerma PaLace u LiL hinn minnha Sur Editur, Il-lukanda Jerma Palace ta’ erba’ stilel f’Wied il-G˙ajn kienet ing˙alqet fl-2007. Mhux g˙ax kienet falluta, anzi l-kuntrarju, kienet tkun mimlija bit-turisti ssena kollha. Is-sidien dehrilhom, b’dankollu, g˙ar-ra©unijiet tag˙hom, li kellhom jag˙lqu llukanda.

G˙adha hekk mag˙luqa sal-lum. Bil-konsegwenza li fejn qabel kienet Ωona ta’ kummerç u mill-isba˙, issa saret pjaga.

Il-lukanda Jerma kienet inbniet fi Ωmien Gvern Laburista. IlGvern Laburista ta’ Dom Mintoff kien beda ja˙dem bla heda biex ikabbar it-turiΩmu f’Malta. Kien qed ji©ri li t-turiΩmu kien iffokat biss f’Ωew© lokalitajiet ta’ pajjiΩna. Il-PL fil-Gvern kien ˙ass li dan ma kienx sewwa, anzi kienet in©ustizzja lejn in-na˙a t’isfel ta’ Malta, g˙alhekk kien ˙aseb li jiΩviluppa infrastrutturalment in-na˙a t’isfel ta’ Malta u proprju f’Wied il-G˙ajn. Kien ta l-art lill-kumpanija Lafico bi skop ewlieni u preçiΩ li tinbena lukanda ta’ erba’ stilel. Il-kundizzjoni meta ng˙atat l-art kienet wa˙da çara: biex tintuΩa b˙ala lukanda, xejn iΩjed u xejn anqas.

Illum qed jing˙ad li quddiem il-MEPA hemm applikazzjoni biex dik il-medda ta’ art fuq ilba˙ar tinbena. Qed jing˙ad ukoll li sa˙ansitra hemm il-pjanti lesti. Jidher iΩda, jekk dak li qed jing˙ad huwa korrett, g˙ax ilpoplu g˙adu fil-g˙ama, li se tinbena boutique hotel u numru ta’ appartamenti lussuΩi. Boutique hotel tfisser lukanda Ωg˙ira, tip ta’ dak li qed isir fil-Belt Valletta u f’xi r˙ula G˙awdxin. G˙ar-residenti tan-na˙a t’isfel ta’ Malta dan mhux aççettabbli. Dik l-art il-©miel tag˙ha fuq il-ba˙ar kienet ing˙atat, kif di©à g˙edt, preçiΩament biex tinbena lukanda, biex in-na˙a t’isfel ta’ pajjiΩna jkun jista’ jiggwadanja hu wkoll ekonomikament. Wied ilG˙ajn m’g˙andux bΩonn ta’ aktar appartamenti.

Appartamenti f’Wied il-G˙ajn inbnew biΩΩejjed u ΩΩejjed. Flopinjoni tieg˙i, dan li qed jing˙ad ikun kontra kull ˙sieb u intenzjoni tal-Gvern Laburista ta’ dak iΩ-Ωmien meta ta l-art lillkumpanija Lafico. Nazzarda ng˙id, anzi, li ˙a©a b˙al din tkun ksur morali tal-kuntratt.

G˙alhekk jien qed in˙e©©e© lir-residenti biex jirreΩistu pjani b˙al dawn. Nappella fuq kollox lill-Kunsill ta’ Wied il-G˙ajn biex jopponi Ωvilupp ta’ din ix-xorta.

Il-Kunsill m’g˙andu qatt jaççetta li, minflok lukanda ta’ erba’ stilel, tinbena biçça lukanda u numru kbir ta’ appartamenti.

Mill-Kunsill ir-residenti jistennew azzjoni u mhux skiet perfett.

Nisperaw li ma tirrepetix ru˙ha l-istorja tal-impjant g˙ar-riçikla©© u taΩ-Ûonqor. Óafna paroli u fatti xejn. Naraw x’se tkun ilpoΩizzjoni tas-Sindku, tal-Viçi Sindku u ta’ dawk li tant ˙arqithom qalbhom bil-kwistjoni tal-università u li jistg˙u jkunu lka©un li jisfrattaw dan l-iΩvilupp minn Wied il-G˙ajn, daqstant bΩonnjuΩ u me˙tie©.

Nistennew u naraw.

R. FARRUGIA, WIED IL-GÓAJN

16 14|06|2015

kullhadd.com

KÓ TA’ bARRA

DISFATTA STORIKA LIAM GAUCI liam@kullhadd.com Fil-jiem li g˙addew il-President tatTurkija Recep Tayyip Erdogan ˙e©©e© lill-partiti kollha tal-pajjiΩ biex jaslu g˙al kompromess illi jwitti t-triq g˙al gvern ©did. Dan wara li sar mag˙ruf ir-riΩultat tal-elezzjoni ©enerali tal-©img˙a l-o˙ra li fforma Parlament ©did b’diversi gruppi li m’g˙andhomx biΩΩejjed appo©© biex jiffurmaw gvern we˙idhom.

Ir-riΩultat tal-©img˙a l-o˙ra kien diΩappuntanti ferm g˙al Erdogan minkejja l-fatt illi hu ma kellux sehem dirett flelezzjoni ©enerali wara li s-sena l-o˙ra rriΩenja mill-Parlament biex jie˙u postu b˙ala t-12-il President ta’ pajjiΩu.

Minkejja din it-tranΩizzjoni, huwa baqa’ influwenti ferm fi ˙dan l-AKP, partit li huwa ˙oloq u mexxa lejn tliet reb˙iet konsekuttivi fl-elezzjonijiet ©enerali tal2002, 2007 u l-2011.

Madankollu, bi ftit anqas minn 41% talvoti, l-AKP issa jridu jaraw ma’ min se jiffurmaw koalizzjoni jekk iridu li jkollhom tama li jibqg˙u fil-Gvern.

Attwalment, l-g˙aΩliet g˙addispoΩizzjoni tag˙hom mhumiex wisq g˙ax ˙afna mill-partiti di©à qalu li m’g˙andhom l-ebda intenzjoni li jalleaw ru˙hom mag˙hom.

Din ma tantx kienet sorpriΩa hekk kif il-bosta votanti li abbandunaw lill-AKP mill-2011 ’l hawn g˙amlu dan g˙ax kienu mxebbg˙in bl-ideolo©ija dejjem aktar konservattiva li kien qieg˙ed i˙addan dan il-partit.

ImraΩΩan Madankollu, ir-ra©uni prinçipali wara dan il-kollass fl-appo©© jidher li kien il-

pjan ta’ Erdogan li jbiddel il-kostituzzjoni biex jiççentra l-poter eΩekuttiv filpresidenza bl-g˙an li tin˙oloq struttura ta’ tmexxija simili g˙al dik tal-Istati Uniti.

B’ma©©oranza parlamentari kbira talAKP, kien kwaΩi garantit li din ix-xewqa ssir realtà hekk kif g˙ad hemm diversi figuri prominenti fi ˙dan dan il-partit illi kienu lesti li jikkuntentaw lill-eksmexxej tag˙hom. Madankollu, issa din ix-xewqa probabbilment taret mar-ri˙ g˙ax irriΩultat tal-©img˙a l-o˙ra g˙amilha diffiçli ˙afna biex tin˙oloq alleanza li tinkludi Ω-Ωew© terzi mill-Parlament illi huma neçessarji biex tinbidel ilKostituzzjoni.

Id-disfatta ta’ Erdogan qieg˙da ti©i meqjusa minn bosta osservaturi politiçi b˙ala wa˙da storika. Wara ˙afna snin jakkumula l-poter, huwa deher li kien

fuq l-g˙atba ta’ reb˙a o˙ra li kienet se tag˙tih sa˙˙a bla preçedenti u tag˙milha diffiçli ferm g˙all-avversarji tieg˙u biex jopponuh.

G˙aldaqstant, deher çar li l-elezzjoni tal-©img˙a l-o˙ra offriet l-a˙˙ar çans lilloppoΩituri tieg˙u, kemm konservattivi, kif ukoll liberali, biex iraΩΩnuh qabel ma jkun tard wisq.

Baqg˙u jiftakru Madankollu, l-aktar li gawdew minn dan is-suççess ma kinux is-soçjaldemokratiçi tas-CHP, l-avversarji tradizzjonali tal-AKP, imma l-HDP. Dan il-partit kien ilu ji©©ieled biex jag˙ti vuçi akbar lill-minorità Kurda, li g˙al g˙exieren ta’ snin kienet f’konflitt armat mal-Gvern Tork illi ˙alla madwar 40,000

persuna mejta.

Fl-ewwel snin ta’ tmexxija tieg˙u, Erdogan kien ta xi konçessjonijiet lillKurdi li g˙enu biex is-sitwazzjoni tikkalma xi ftit. Però, pressjoni mill-elementi radikali fi ˙dan l-AKP wasslet lilleks-Prim Ministru biex jie˙u poΩizzjoni dejjem aktar iebsa fil-konfront tal-Kurdi.

Il-bidla fil-mentalità ta’ Erdogan dehret b’mod partikolari fil-©lieda g˙al Kobani, villa©© Sirjan b’ma©©oranza Kurda li jinsab ftit ’il bog˙od mill-fruntiera Torka.

F’din l-okkaΩjoni, minkejja l-appelli ddisprati tal-minoranza Kurda tat-Turkija biex il-Gvern Tork jg˙in lil nieshom, Erdogan sostna li dan il-konflitt ma jikkonçernax lil pajjiΩu.

Min˙abba din id-deçiΩjoni, bosta Kurdi kellhom ji©bru l-armi huma stess biex jiddefendu lil Kobani. Eventwalment, ilbattalja g˙al dan il-villa©© intreb˙et blg˙ajnuna ta’ koalizzjoni internazzjonali.

Madankollu, il-Kurdi Torok baqg˙u j©orru l-memorja tat-tradiment ta’ Erdogan u ng˙aqdu biex wasslu lillHDP fil-Parlament g˙all-ewwel darba flistorja tieg˙u.

Il-bidu tat-tmiem?

Minkejja d-disfatta storika li ©arrab lAKP, dan il-partit baqa’ l-ikbar wie˙ed fil-Parlament u g˙aldaqstant g˙andu laqwa çans li jifforma koalizzjoni. S’issa jidher li hemm biss partit wie˙ed, inNationalist Action Party (MHP), illi huwa interessat li ja˙dem mal-AKP. Flimkien, dawn il-partiti g˙andhom biΩΩejjed si©©ijiet biex ikollhom ma©©oranza fil-Parlament. Madankollu, l-MHP jaf jitlob lil Erdogan biex jibqa’ ’l barra mill-operat tal-Gvern. Jekk dan ise˙˙, nistg˙u nkunu qeg˙din naraw ilbidu tat-tmiem tal-era ta’ Erdogan.

MIN JGÓADDI U MIN JEÓEL TTIP

RITIANNE AGIUS ritianne@kullhadd.com Nhar l-Erbg˙a li g˙adda kien jum interessanti ferm g˙all-kunçett tal-kummerç ˙ieles bejn il-pajjiΩi.

Fl-istess jum li l-pajjiΩi Afrikani g˙allewwel darba qablu fuq ftehim ta’ kummerç ˙ieles fil-kontinent tag˙hom (TFTA), il-ftehim ta’ kummerç ˙ieles bejn l-Unjoni Ewropea u l-Istati Uniti (TTIP) we˙el wara li ffaççja oppoΩizzjoni qawwija fil-Parlament Ewropew.

Minkejja li l-ekonomija Afrikana tammonta biss g˙al 2% tal-kummerç globali, dan il-kontinent g˙andu potenzjal kbir.

Indikattiv tal-kompetizzjoni li se naraw fil-futur bejn l-Afrika u l-Punent huwa l-fatt li l-ftehim Afrikan, li mistenni jtejjeb sostanzjalment l-attrazzjoni tieg˙u g˙all-investituri, qed isir fl-istess waqt li l-Punent qed jista©na fuq ftehim simili.

TFTA Il-ftehim mag˙ruf b˙ala Tripartite Free Trade Area (TFTA) g˙aqqad flimkien nofs il-kontinent Afrikan permezz ta’ tliet blokkijiet kummerçjali kbar li kienu ji©bru flimkien 26 pajjiΩ mitTramuntana, il-Grigal, il-Lvant, ixXlokk, u n-Nofsinhar tal-Afrika. Dan ilftehim fil-fatt sar mag˙ruf ukoll b˙ala ‘qbil mill-Kajr sa Cape Town’.

L-ekonomisti qed jg˙idu li dan il-ftehim kien kruçjali biex ting˙ata spinta lill-ekonomija Afrikana, li issa qed turi li hija miftu˙a g˙an-negozji.

Il-kummerç intern fl-Afrika sal-lum kien wie˙ed minimu meta mqabbel ma’ kontinenti o˙ra b˙all-Ewropa.

Filwaqt li 70% tal-kummerç Ewropew isir internament, fil-kontinent Afrikan huwa biss 12% tal-kummerç li jsir internament. Dan il-ftehim, minkejja li mhux mistenni li jil˙aq il-livelli Ewropej, huwa pro©ettat li jirdoppja llivelli Afrikani attwali biex jitla’ g˙al madwar 30%.

Minkejja li t-tliet blokkijiet qablu fuq dan il-ftehim li ©ie ffirmat fl-E©ittu, ilgvernijiet ta’ pajjiΩi individwali g˙adhom iridu jevalwaw dan il-ftehim, u hawn jista’ jkun li jqumu l-problemi. Óafna pajjiΩi li g˙andhom ekonomiji Ωg˙ar jaf isibuha bi tqila biex jikkom-

petu ma’ industriji kbar li jistg˙u jheddulhom l-ekonomija tag˙hom. Ilblokkijiet ma tantx kienu jimbuttaw g˙all-kummerç kontinentali, u l-Bank Afrikan g˙all-IΩvilupp dejjem sa˙aq li jkun a˙jar jekk isir investiment fl-infrastruttura. Fil-fatt, l-istat ˙aΩin tat-toroq, tal-linji tal-ferroviji u tal-linji tal-ajru kienu jag˙mlu dan it-tip ta’ kummerç bejn il-pajjiΩi diffiçli.

Madankollu, dan il-ftehim xorta huwa meqjus b˙ala pass ’il quddiem li jista’ potenzjalment jo˙loq iktar pressjoni biex ti©i solvuta l-problema tal-infrastruttura.

Min-na˙a l-o˙ra, il-ftehim bejn lUnjoni Ewropea u l-Istati Uniti, mag˙ruf b˙ala Transatlantic Trade and Investment Partnership (TTIP) qed iqajjem diversi kontroversji, prinçipalment fuq in-na˙a Ewropea.

G˙alkemm dan il-ftehim ta’ kummerç ˙ieles jag˙mel sens fid-dawl talkompetitzzjoni li l-ekonomiji talPunent qed jiffaççjaw minn dawk AΩjatiçi, sabiex isir dan il-ftehim irid ikun hemm standards kummerçjali li jkunu l-istess g˙aΩ-Ωew© pajjiΩi.

Dan se jirriΩulta, fost o˙rajn, flEwropa li jkollha tbaxxi l-istandards tag˙ha tal-ikel. Ta’ t˙assib partikolari hija l-introduzzjoni ta’ li©ijiet meqjusa b˙ala antidemokratiçi, fejn korporazzjonijiet kbar ikollhom is-setg˙a li jfittxu lill-gvernijiet g˙ad-danni jekk dawn tal-a˙˙ar jie˙du deçiΩjonijiet li jaffettwawlhom il-profitt tag˙hom b’mod negattiv.

Fattur ie˙or li qajjem ˙afna t˙assib huwa s-segretezza li fiha qed isiru nnegozjati tat-TTIP. Qed ji©i allegat ukoll li wara dan il-ftehim m’hemm ˙add g˙ajr il-korporazzjonijiet il-kbar.

Dawn l-emendi potenzjalment perikoluΩi g˙ad-demokraziji Ewropej qajmu ˙afna t˙assib, tant li lParlament Ewropew din il-©img˙a spiçça f’kaos wara li ©ew proposti madwar 200 emenda. Id-dokument tat-TTIP kellu jintbag˙at lura lill-kumitat g˙all-kummerç biex ji©i evalwat mill-©did.

Peress li uffiçjalment kienet l-Ewropa li dehret li talbet dan il-ftehim malIstati Uniti, issa li qed tibqa’ tipposponi l-implimentazzjoni tieg˙u qed itellfilha mill-kredibbiltà, f’kaΩ tipiku ie˙or ta’ indeçiΩjoni u nuqqas ta’ qbil.

TA’ BARRA KÓ

14|06|2015 17

kullhadd.com

MINN MADwAR ID-DINJA IMUT CHRISTOPHER LEE

L-EBDA FTEHIM

Il-le©©enda Brittanika taç-çinema Sir Christopher Lee din il-©img˙a miet fl-età ta’ 93 sena. Minkejja l-età tieg˙u, Lee baqa’ attiv fil-˙ajja professjonali sal-a˙˙ar biex b’kollox ˙a sehem f’aktar minn 250 film f’karriera li bdiet mis-snin erbg˙in.

Dawn il-films jinkludu w˙ud mis-serje Lords of the Rings u Star Wars.

Madankollu, ˙afna nies baqg˙u jiftakruh g˙ar-rwoli li kellu fil-films tal-Hammer Studios, b’mod partikolari dak ta’ Dracula. Barra karriera fiç-çinema, Lee kellu interess fil-muΩika, speçjalment fil-©eneru Heavy Metal fejn g˙amel parti minn diversi kollaborazzjonijiet ma’ gruppi popolari.

Minkejja diversi jiem ta’ negozjati, il-Greçja g˙adha ’l bog˙od ferm minn ftehim mal-kredituri tag˙ha biex jing˙ataw il-€1.6 biljun f’fondi li g˙andha bΩonn biex tiffinanzja ru˙ha g˙al ftit tax-xhur o˙ra.

Dan ˙are© çar minn deçiΩjoni tar-rappreΩentanti tal-Fond Monetarju Internazzjonali li jabbandunaw il-laqg˙a li kellhom ma’ uffiçjali tal-Gvern Grieg meta dawn tal-a˙˙ar ressqu proposti li ma kinux aççettabli fil-fehma tal-IMF. Id-disfatta tal-Óamis ma tidhirx li tappnet l-ottimiΩmu tal-Prim Ministru Grieg Alexis Tsipras illi sostna li qed jistenna li pajjiΩu jasal g˙al ftehim sal-Óamis li ©ej.

JINGÓAQDU KONTRA BOKO ÓARAM

AKTAR TRUPPI

L-isforzi tan-Ni©erja biex telg˙eb lill-grupp terroristiku Boko Óaram da˙al f’faΩi ©dida din il-©img˙a hekk kif il-President ta’ dan il-pajjiΩ Muhammadu Buhari, kiseb l-appo©© tan-Ni©er, iç-Çad u l-Kamerun li aççettaw li jiffurmaw koalizzjoni militari kontra dan il-grupp terroristiku.

Buhari, illi ˙a l-presidenza ©imag˙tejn biss ilu, wieg˙ed lill-poplu Ni©erjan illi se jkun aktar aggressiv mill-predeçessur tieg˙u Goodluck Jonathan fil-konfront tal-Boko Óaram illi matul dawn is-snin kienu involuti f’diversi attakki terroristiçi li qatlu eluf ta’ nies, b’mod partikolari fil-Grigal tal-pajjiΩ.

Il-President Amerikan Barack Obama ordna li jintbag˙tu 450 suldat ie˙or flIraq illi se jing˙aqdu mat-3,100 li di©à jinsabu fil-pajjiΩ. Dawn it-truppi mistennijin li jkunu attivi fil-provinçja ta’ Anbar, fejn se jistabbilixxu baΩi li fiha se j˙arr©u lit-truppi tal-Gvern Iraqqin, illi riçentement ˙ar©u telliefa minn diversi battalji fl-istess re©jun kontra l-Istat IΩlamiku (IS).

Minkejja din il-preΩenza miΩjuda, il-Gvern Amerikan sostna li g˙adha l-intenzjoni tieg˙u li jassisti lill-Iraqqani u mhux jinvolvi ru˙u direttament fil-©lied mal-IS.

JINJORA L-APPELL

IL-MERS IKKONTROLLATA

Is-Segretarju g˙ad-DifiΩa Amerikan Ash Carter re©a’ talab lill-Gvern ÇiniΩ biex iraΩΩan il-pro©etti tar-reklamazzjoni tal-art li qeg˙din jag˙mlu fis-South China Sea. Dan l-appell g˙amlu waqt Ωjara tad-deputat mexxej tal-Kummissjoni Militari Çentrali tal-Gvern ÇiniΩ, il-Ìeneral Fan Changlong fil-Pentagon.

Barra minn hekk, Carter talab liç-ÇiniΩi biex ma jΩidux il-preΩenza militari tag˙hom f’dan ir-re©jun illi g˙andu diversi Ωoni li huma kkontestati mill-pajjiΩi tal-madwar. Madankollu, Fan sostna li pajjiΩu g˙andu kull dritt li jag˙mel dawn il-pro©etti hekk kif ir-re©jun imsemmi jinsab fit-territorju tieg˙u.

Skont il-Gvern tal-Korea t’Isfel, jidher li t-tixrid tal-Middle East Respiratory Syndrome (MERS) fil-pajjiΩ ©ie kkontrollat. Minkejja din l-a˙bar poΩittiva, lawtoritajiet Koreani xorta ˙assew il-bΩonn li jiΩolaw Ωew© sptarijiet li fihom ng˙ataw kura diversi minn dawn il-persuni infettati.

Jidher li l-MERS da˙let fil-pajjiΩ madwar erba’ ©img˙at ilu meta negozjant Korean irritorna minn vja©© fl-Arabja Sawdita. Il-jiem li ˙adu l-professjonisti mediçi biex jidentifikaw is-sintomi tieg˙u taw lil dan ir-ra©el l-opportunità li jag˙mel kuntatt ma’ diversi persuni, li w˙ud minnhom sabu ru˙hom infettati wkoll.

18 14|06|2015

kullhadd.com

kÓ MILL-ISTORjA

IS-SIGRIET TA’ MUSSOLINI KITBA TA’ MARY CHETCUTI Il Duce Benito Mussolini, mexxej dittatur tal-Italja Faxxista bejn l1922 u l-1945, baqa’ persuna©© storiku kontroversjali sal-lum. Ìeneralment huwa meqjus b˙ala tirann fanatiku li mexxa lill-poplu tieg˙u lejn diΩastru meta sie˙eb lill-pajjiΩu marRe©im NaΩista. Imma ssib min irid jattribwilu l-kwalitajiet ta’ ra©el tal-familja, missier u patrijott b’qalb kbira u ˙anina li, g˙alkemm goff fi m©ibtu, kull Taljan jista’ j˙ares ’il fuq lejh b˙ala idolu ta’ paternità u patrijottiΩmu.

Li ˙add ma kien jobsor sal2005 kien li Mussolini kellu sigriet ikrah li rnexxielu ja˙bi tul il˙ajja pubblika tieg˙u. Is-sigriet ta’ Mussolini kellu fil-qofol tieg˙u Ωew© persuni: Ida Dalser u Benito Albino Dalser Mussolini – martu u ibnu.

Benito Mussolini, ©urnalist talgazzetta soçjalista Avanti! u attivist politiku ambizzjuΩ, iltaqa’ ma’ Ida Dalser, bint is-Sindku ta’ Sopramonte fi Trento, waqt attività politika tal-Partit Soçjalista. Lattrazzjoni ta’ bejniethom splodiet f’passjoni kbira, tant li fl-1914, ftit Ωmien biss wara li ltaqg˙u, iΩΩew©u bil-Knisja f’Milan. Filperjodu qasir li g˙amlu flimkien, Ida bieg˙et ©idha kollu, inkluΩ ˙anut tas-sbu˙ija li kien l-g˙ajxien tag˙ha, biex tat flusha lil Benito ˙alli jifta˙ stamperija tieg˙u wara li tkeçça mill-Partit Soçjalista li akkuΩah bi tradiment tal-prinçipji soçjalisti.

Permezz tal-gazzetta ©dida tieg˙u Il Popolo d’Italia , Mussolini, issa b’sentimenti nazzjonalisti, ˙are© qatta bla ˙abel kontra n-newtralità tal-Italja u xewwex biex bla dewmien ilGvern Taljan jing˙aqad malAlleati fi gwerra kontra l-Ìermanja u l-Imperu AwstroUngeriΩ. Fl-1915, f’dag˙dig˙a ta’ patrijottiΩmu, inga©©a marRi©ment tal-Bersaglieri u telaq

lejn il-front tal-©lied meta l-Italja da˙let fi gwerra mal-Awstrija.

Lejn l-a˙˙ar tal-istess sena, Ida welldet it-tarbija tag˙hom, Benito Albino. Xhieda ta’ dan huwa çertifikat ma˙ru© millKunsill Komunali ta’ Milan, li ordna lil Mussolini jg˙addi pagamenti ta’ manteniment lil martu Ida Dalser u binhom Benito

Albino. F’dak iΩ-Ωmien çertifikati simili kienu jin˙ar©u biss jekk ilkoppja tkun miΩΩew©a.

Fil-fatt, is-sentimenti ta’ Mussolini g˙al Ida malajr birdu u, qabel irritorna lura mill-©lied, temm ir-relazzjoni. Xahar biss wara t-twelid ta’ Benito Albino, Mussolini ΩΩewwe© biç-çivil lissie˙ba preçedenti tieg˙u,

Rachele Guidi, li minnha di©à kellu lil bintu Edda. Dan iΩΩwie© kien affront kbir g˙al Ida u minn hawn ’il quddiem ˙alfet li ©©ib lura l-attenzjoni tar-ra©el li tant ˙abbet u li kienet ftaqret g˙alih.

Sadanittant, Benito Mussolini kompla bil-karriera politika tieg˙u u waqqaf il-Partit Faxxista Taljan. Meta fl-1922 sar Prim Ministru g˙amel minn kollox biex jikkançella kull prova li kienet torbtu ma’ Ida u Benito Albino. Ordna li jinqerdu ç-çertifikati u dokumenti kollha li jag˙tu xhieda taΩ-Ωwie© tieg˙u ma’ Ida. Ikkançella wkoll kull evidenza ta’ paternità relatata ma’ ibnu, Benito Albino, wara li kienu fallewlu attentati biex jo˙odulha. Fl-g˙a©la nqabeΩ dak iç-çertifikat ta’ manteniment ma˙ru© mill-Kunsill ta’ Milan.

Fl-1925, Benito Mussolini u martu Rachele ΩΩew©u bil-Knisja; mossa politika min-na˙a tieg˙u li kompliet turta iktar lil Dalser li ma kinitx sejra ççedi g˙al umiljazzjoni o˙ra. Jum minnhom, fl1926, ministru Faxxista Ωar il-belt ta’ Sopramonte fejn Ida kienet qed tg˙ix fuq il-˙niena ta’ qrabatha. G˙amlet minn kollox biex tkellmu u xliet lil Mussolini li ttradieha, abbandunaha b’tarbija Ωg˙ira u waqqfilha l-manteniment kollu.

Ida Dalser ©iet arrestata immedjatament u ntefg˙at filmanikomju lokali minn fejn kompliet tix˙et akkuΩi serji filkonfront ta’ Mussolini. Hija qalet li kellha l-provi li qabel il-Gwerra l-Kbira hu kien qed jixxa˙˙am mill-Gvern FrançiΩ biex jikteb artikli ta’ propaganda qawwija kontra n-newtralità Taljana g˙ax

Franza kellha bΩonn l-alleanza tal-Italja. AkkuΩatu li hu tradixxa lill-poplu Taljan, liema akkuΩa ma kellha effett ta’ xejn g˙ax s’issa Mussolini kellu poteri assoluti fuq kollox u fuq kul˙add.

Ida ©iet iççertifikata b˙ala persuna mentalment instabbli u baqg˙et tinΩamm maqfula fl-isptar mentali ta’ Trento u aktar tard fil-manikomju tal-gΩira ta’ San Clemente, provinçja ta’ Venezja.

Ida Dalser mietet fl-1937 u lmewt tag˙ha ©iet iççertifikata b˙ala kawΩa ta’ emorra©ija çerebrali. Riçerki li saru riçentament jikkonfermaw li Dalser mietet ka©un tat-trattamenti mediçi li ©ew imposti fuqha u ˙adulha sa˙˙itha. B’dankollu, Ida la qatt kienet u lanqas mietet mentalment instabbli.

Mal-internament tag˙ha filmanikomju, binha Benito Albino intefa’ f’orfanatrofju u aktar tard ittie˙ed ta˙t il-kustodja ta’ zijuh, Arnaldo Mussolini, li kien i˙obbu qisu ibnu. Arnaldo beda j˙allaslu biex jedukah f’kulle©© ta’ fama kbira f’Moncalieri, g˙alkemm kien jammonih biex ma jikxef ma’ ˙add min tassew kien missieru; anke jekk kellu kunjomu. Barra minn hekk, qatt ma t˙alla jΩur lil ommu fl-isptar.

Benito Albino kellu xortih ˙aΩina wisq; ma tantx gawda lil zijuh Arnaldo g˙ax dan miet f’qasir ilg˙omor. Il Duce, ordna lil çertu Giulio Bernardi biex jadotta littfajjel u, g˙aldaqstant, minn hawn ’il quddiem Benito Albino sar kunjomu Bernardi. Giulio Bernardi, membru tal-Partit Faxxista fi Trento u bniedem b’lealtà g˙amja lejn Mussolini, obdieh bla riservi.

Bernardi da˙˙al lil Benito Albino fl-akkademja navali ta’ La Spezia sakemm la˙aq l-età biex jimbarka fuq bastiment militari lejn l-ib˙ra taç-Çina. Fl-1935, Benito Albino ©ie msejja˙ lura lejn l-Italja bl-a˙bar (li wara rriΩulta li kienet falza) li ommu kienet mietet. Mal-wasla tieg˙u fl-Italja, Benito Albino n˙ataf u ttie˙ed fi sptar mentali mnejn ma ˙are© qatt. L-iskuΩa kienet li dan il-ba˙ri kien qed jiffissa li hu iben Benito Mussolini. Il-verità kienet li Benito Albino feta˙ qalbu ma’ ba˙ri ie˙or u dan tala˙˙ar irrappurtah.

Benito Albino Dalser Mussolini miet fl-1942 fil-manikomju ta’ Mombello f’Milan, fejn kien qed jing˙ata injezzjonijiet tal-insulina b’mod regolari li Ωammewh f’koma kwaΩi kontinwa sakemm miet. Kellu 26 sena biss.

Il-˙abi, il-gideb, il-manipulazzjoni u d-distruzzjoni ta’ dawn iΩΩew© ˙ajjiet ˙ar©u fil-bera˙ grazzi g˙ar-riçerka u intervisti ma’ xhieda kredibbli li g˙amlu Ωew© produtturi ta’ dokumentarji televiΩivi, Fabrizio Laurenti u Gianfranco Novelli. Id-dokumentarju tag˙hom intwera fuq stazzjon Taljan fl-14 ta’ Jannar 2005. Óadd qatt ma basar li Mussolini mhux talli kien wettaq bigamija imma abbanduna u qatel lil familtu stess.

Il-poplu Taljan sofra ta˙t il˙ruxija faxxista tad-dittatur Benito Mussolini, però Ida u Benito Albino sofrew iktar minn ˙addie˙or sempliçiment g˙ax ˙abbewh u riduh b˙ala sie˙eb u missier.

innovaZZjoni kullhadd.com 14|06|2015

kitba ta’

GLEN FALZON glen@kullhadd.com

il-bidu tat-tMieM gÓall-kanÇer terMinali? mediçini mag˙rufa b˙ala nivolumab u ipilimumab , it-tumuri li kellhom inqerdu g˙alkollox. Fi kliem ie˙or, li kieku dawn il-pazjenti ng˙ataw ittrattament li g˙adu jing˙ata sal-lum, kieku kellhom biss madwar disa’ xhur ˙ajja.

I t trattam e n t g ˙ a l l k a n ç e r mag˙ruf a˙jar b˙ala immunotherapy , li kif jg˙id dan l-istess terminu juΩa s-sistema immunitarja tal-©isem biex jeqred g˙alkollox it-tumuri, ilu g˙al ˙afna Ωmien ji©i mfa˙˙ar b˙ala wie˙ed mill-akbar trattamenti ta’ suççess g˙al kwaΩi kull tip ta’ kançer.

Fil-fatt, diversi pazjenti b’kançer terminali ©ew effettivament imfejqa permezz ta’ ta˙lita ta’ mediçini ©odda. Dan hekk kif fi prova klinika, b’dan l-imsemmi trattamment, aktar minn nofs il-pazjenti li t-tobba qalulhom li kellhom biss ftit Ωmien ˙ajja, raw it-tumuri fatali tag˙hom jinxfu u sa˙ansitra jisparixxu u jispiççaw g˙alkollox.

Studju fuq 950 pazjent L-istudju ta’ sentejn fuq 950 pazjent g˙ad irid jippubblika r-rata ta’ pazjenti li rre©istraw suççess, iΩda rriçerkaturi qalu li g˙andhom tama u fidi qawwija li nofs il-pazjenti se jispiççaw jg˙ixu ˙ielsa ming˙ajr din il-marda qerrieda.

Il-mediçina tal- iplimumab tiswa madwar €138,000 g˙al erba’ trattamenti filwaqt li l-mediçina l-o˙ra mag˙rufa b˙ala nivolumab mistennija ti©i liçenzjata biex tibda tintuΩa flEwropa mis-sajf li ©ej. L-istudju sab l i m e t a d a w n iΩ- Ωe w © m e d i ç i n i jing˙ataw u ja˙dmu flimkien, irriΩultat poΩittiv tag˙hom ikun tliet darbiet a˙jar minn meta l-ewwel mediçina msemmija t i n t uΩa wa˙idha.

RiΩultati inkora©©anti Fid-dawl ta’ dan kollu, riçentament, waqt konferenza annwali tas-Soçjetà Amerikana tal-Onkolo©ija, t˙abbru r-riΩultati ta’ bosta trattamenti li g˙amlu uΩu minn din is-sistema immunitarja. Ir-riΩultati wrew li li fil-verità dan it-tip ta’ trattament verament jista’ jkun suççess fil©lieda ˙arxa kontra l-kançer, b’mod speçjali dak tal-pulmun u tal-©ilda.

G˙aldaqstant, l-a˙˙ar riΩultati wrew effetti hekk imsej˙a ‘spettakolari’ hekk kif jidher li dawn it-trattamenti ˙admu wkoll kontra tipi o˙ra ta’ kançer f’partijiet differenti tal-©isem tal-bniedem.

Skont l-esperti, l-avvanzi li saru,

jissu©©erixxu li pazjenti b’tip ta’ kançer komuni b˙al dak tal-pulmun, imsaren, tal-ovarji u l-utru, jistg˙u jkunu indirizzati u eventwalment imfejqa bit-terapiji. Apparti minn hekk, dawn l-esperti qalu wkoll li l-evidenza favur il-mediçini rad i k a l i t a n t h i j a b ’ s a ˙ ˙ i t h a u konkreta li jistg˙u jsalvaw ˙afna u ˙afna ˙ajjiet ta’ persuni li jkollhom jiffaççjaw din ir-realtà kiefra li, idealment, m’g˙andha tolqot lil ˙add, iΩda fuq dan ˙add m’g˙andu çertezza.

Bidla radikali Kastelli fl-arja?

It-tobba Ωiedu jg˙idu li t-trattament tal- immunotheraphy jista’ jbiddel radikalment t-trattament li jintuΩa sal-lum g˙all-kançer u b’hekk ˙afna pazjenti jevitaw u˙ud mill-effetti kiefra tal-kimoterapija li f’˙afna kaΩijiet i˙allu lill-pazjenti ming˙ajr ener©ija wara din il-kura konvenzjonali.

Ir-riΩultati minn provi kliniçi juru li f’aktar minn kaΩ minn kull g˙axra, dawk il-pazjenti li n g ˙ a t a w i l -

Din hija biss ˙olma fil-bog˙od jew realtà li taf tkun qieg˙da ta˙t imni˙irna iΩda m’g˙andniex fiduçja fiha biΩΩejjed li tista’ sse˙˙? IΩΩmien huwa l-aqwa risposta, g˙alhekk wie˙ed g˙andu jistenna u jara kif se jiΩvol©u dawn l-affarijiet li kapaçi jibdlu l-˙ajja ta’ ˙afna u ˙afna nies kif ukoll tkun ta’ kontribut eççezzjonali g˙ad-dinja medika fejn tid˙ol l-onkolo©ija.

Meta se jasal iÛ-ÛMien li l-batteriji tal-isMartphones iservu aktar? pju pannelli solari integrati fl-iscreen tal-mowbajl jew apparati kinetiçi li jikkontrollaw u juΩaw b’mod naturali l-movimenti li jag˙mel il-bniedem biex jiççar©ja xi handset. Madankollu, dawn jonqoshom x’jag˙mlu qabel ma jkunu jistg˙u joffru soluzzjoni prattika. Fil-fatt, ir-riçerkaturi jsostnu li hemm bΩonn tip totalment ©did ta’ batterija.

Fil-laboratorji madwar id-dinja, diversi xjentisti qed jippruvaw ifittxu modi differenti ta’ kif il-batterija tal-ismartphone isservi aktar u b’hekk dan ittip ta’ teknolo©ija tkun qed til˙aq mal-aspettattivi tag˙ha.

Din hija problema familjari meta to˙ro© l- ismartphone tieg˙ek minn ©ol-but biex iççempel lil xi ˙add tinduna li l-batterija waqg˙et. Meta ji©ri hekk, tibda tistaqsi lilek innifsek kif seta’ ©ara dan meta l- ismartphone tiççar©jah kull filg˙axija u toqg˙od attent ˙afna biex ma tuΩax ˙afna apps b˙al Facebook u, apparti minn hekk, ftit li xejn tuΩa l-GPS u dejjem tistenna sakemm tasal id-dar biex tuΩa l- laptop u taççessa YouTube.

Madankollu, minkejja dawn ilprekawzjonijiet, xorta wa˙da ji©ri li meta verament ikollok bΩonn lismartphone, il-batterija tkun spiççat.

kif ji©ri l-proçess tal-iççar©jar?

Mowbajls b’batterija li sservi sitt sig˙at biss?

Ir-realtà hija li l-bΩonnijiet tal-ener©ija tal- ismartphones tag˙na qabΩet kull tip ta’ titjib li sar fit-teknolo©ija talbatteriji. Dan se jkompli jiddg˙ajjef hekk il-©enerazzjoni li jmiss tal-4G networks tmur online u b’hekk jibda jing˙ata aççess high-speed b’˙afna torrents ta’ data g˙all-mowbajls tag˙na. Ming˙ajr ma jkun pass ’il quddiem g˙all-bidla fit-teknolo©ija tal-batteriji tal-ismartphoes, in-nomadi di©itali se jkunu pparalizzati hekk kif

dawn se jkunu mwa˙˙la mal-plakek u l-cables, liema g˙odda suppost kellhom jisparixxu g˙alkollox.

“Ma na˙sibx li ninsabu wisq ’il bog˙od mill-punt meta l-batteriji, jekk ma jevolvux b’rata aktar mg˙a©©la, se jkunu qed jo˙olqu Ωvanta©© fuq laffarijiet li jista’ joffri smartphone ,” sostniet Natasha Stokes, editur tar-rivista Mobile Choice . Ming˙ajr l-ebda

risposta radikali hija qed tipprevedi li ma jdumx ma jkun hawn mowbajls sofistikati li l-batterija tag˙hom isservi biss g˙al sitt sig˙at. teknolo©iji ©odda Hemm diversi teknolo©iji, li g˙adhom qed ji©u Ωviluppati, immirati biex isolvu din il-problema, b˙al pereΩem-

Il-batteriji huma kollha bbaΩati fuq listess prinçipju sempliçi, dak li jikkonvertu ener©ija kimika f’ener©ija elettrika. Biex ji©ri hekk, dawn ikun fihom elettrodu poΩittiv u negattiv mag˙ruf b˙ala katodu ( cathode ) u anodu (anode) – mifruda b’sustanza mag˙rufa b˙ala elettrolit. Meta dawn l-elettrodi jkunu konnessi ma’ çirkwit, jitqanqlu serje ta’ reazzjonijiet kimiçi.

F’©enb minnhom, partiçelli ççar©jati mill-elettrolit – mag˙rufa b˙ala jon (ion) – imorru fl-anodu, jirrea©ixxu u jo˙or©u l-elettroni. Fil-©enb l-ie˙or, ir-reazzjonijiet fil-katodu jo˙olqu materjal li jkun qisu sponΩa u li ji©bed lejh dawn l-imsemmijin elettroni.

Fl-a˙˙ar, g˙alhekk, jidher li dawn lilmenti mhumiex jaqg˙u fuq widnejn torox tant li, f’laboratorji madwar iddinja, diversi tims qed jittestjaw materjali ©odda, kimiçi u teknolo©iji bl-g˙an li jiççar©jaw b’mod qawwi ˙afna l-ismartphones tag˙na.

20 14|06|2015

kullhadd.com

kÓ kALEJDoSkopJU

KALEJDOSKOPJU: FATTI MIÌBURA MINN CHARLES B. SPITERI “Minn xemg˙a jistg˙u jinxteg˙lu eluf ta’ xemg˙at. B’dan il-mod, il-˙ajja tax-xemg˙a ma tiqsarx. B˙alha ji©rilu l-fer˙. Dan ma jonqosx jekk jing˙ata lil ˙addie˙or.” – Buddha

L-AWStRALJA fIS-SENA 1800

ÌRAW BÓAL-LUM 1904: It-truppi OlandiΩi jokkupaw Kuto Reh f’Sumatra u qatlu lill-abitanti kollha.

1907: Il-Gvern tat-Transvaal jibg˙at 50,000 ˙addiem bil©urnata ÇiniΩ lejn id-dar.

1913: Il-Gvern tal-Afrika t’Isfel jg˙addi l-Att fuq lImmigrazzjoni, li tirrestrin©i d-d˙ul u l-moviment liberu talAΩjatiçi. Twassal ukoll g˙al a©itazzjoni u rvellijiet mifruxa mirresidenti Indjani, immexxija minn Gandhi.

1923: Sar ir-rekordjar tal-ewwel diska b’muΩika country li g˙amlet suççess (Little Old Log Cabin in the Lane).

1929:

Il-Prussja u l-Vatikan jiffirmaw Konkordat.

1934:

Hitler u Benito Mussolini jiltaqg˙u fi Vjenna.

1940: Jinfeta˙ il-kamp ta’ konçentrament f’Auschwitz, bilpri©unieri tal-gwerra Pollakki.

1942: Anne Frank tibda tikteb id-djarju tag˙ha. Dan ing˙atalha meta g˙alqet 13-il sena. Fih hi tat id-dettalji ta’ ˙ajjitha, kif kienu jista˙bew min-NaΩi fi kmamar mo˙bijin fluffiççju ta’ missierha Otto Frank. Hi mietet f’Marzu tal-1945, fil-kamp tal-konçentrament ta’ Bergen-Belsen wara li ˙adet ittifu.

Mitt illustrazzjoni dettaljata tal-˙ajja fl-Awstralja qabel ma ©iet kolonizzata, impin©ija millesploraturi FrançiΩi, se jintwerew f’esibizzoni mal-pajjiΩ g˙all-ewwel darba. L-esibizzjoni se ddur sitt galleriji Awstraljani bejn dan ix-xahar u Mejju tal-2018.

Il-pitturi saru bejn l-1800 u l-1804 waqt espedizzjoni kkummissjonata minn Napuljun Bonaparte, u jag˙tu ˙arsa fid-dettall tan-nativi, tal-flora u l-fawna fl-istat naturali tag˙hom.

Fost l-aktar li jolqtu l-g˙ajn hemm it-tpin©ijiet tal-Awstraljani indi©eni, li l-ekwipa©© raw kemm fi New South Wales u t-Tasmanja, fosthom dik ta’ omm bit-tarbija tag˙ha.

Il-mod ta’ ˙ajjithom hu wkoll dokumentat permezz ta’ arti li xxiebah lir-ritratti, u fosthom jidhru kenuri u ©wielaq. Jidhru wkoll tpin©ijiet ta’ annimali u pjanti kollha kkuluriti.

Skont Christophe Lecourtier, l-Ambaxxatur FrançiΩ fl-Awstralja, din hi opportunità straordinarja g˙all-pubbliku biex jag˙ti titwila lejn kif kienet l-Awstralja meta l-ewwel esploraturi u navigaturi FrançiΩi Ωaruha aktar minn 200 sena ilu.

MAÓRUB JINQABAD WARA 56 SENA

1946: Nat King Cole jirrekordja The Christmas Song g˙allewwel darba.

1961:

L-og˙la temperatura re©istrata f’San Francisco, 106°F.

1961: Issir tip ©did ta’ Zebra Crossing g˙an-nies li jridu jaqsmu t-toroq. Din ta˙dem bil-push buttons u ti©i introdotta fir-Renju Unit fl-14 tax-xahar. Saret min˙abba n-numru dejjem jiΩdied ta’ inçidenti tat-traffiku. Permezz tag˙ha, jinxteg˙lu ddwal u s-sewwieqa jkollhom jieqfu biex jaqsmu l-passi©©ieri.

1962: Albert De Salco, mag˙ruf a˙jar b˙ala l-Boston Strangler, joqtol lil Anna Slesers, l-ewwel vittma tieg˙u.

1966: Pulizija OlandiΩa ssawwat lill-˙addiema tal-kostruzzjoni. 60 persuna mwe©©g˙a.

1972:

L-uragan Agnes joqtol 117-il persuna.

1982: L-Ar©entina ççedi l-GΩejjer Falkland lill-Ingilterra u jintemm konflitt ta’ 74 ©urnata.

1985: Estremisti Musulmani Xiti LibaniΩi ja˙tfu titjira tatTWA 847.

1989: Ronald Reagan jin˙atar kavallier onorarju mir-Re©ina EliΩabetta. II. 1989: Zsa Zsa Gabor tisfa arrestata talli tat daqqa ta’ ˙arta lil pulizija bil-mutur f’Beverly Hills.

2013: G˙arg˙ar qawwi jse˙˙ fin-na˙a ta’ fuq tal-Indja, joqtol madwar 10,000 persuna.

2013: Il-Gvern Amerikan jakkuΩa lil Edward Snowden li ˙are© informazzjoni tal-NSA u mar kontra l-Li©i tal-Ispjuna©©.

AkkuΩat ukoll li seraq proprjetà tal-Gvern.

2014:

Alexander Stubb isir Prim Ministru tal-Finlandja.

2014: 49 persuna jinqatlu wara li l-forzi tal-Lugansk People’s Republic jisparaw fuq ajruplan Ukrain Ilyushin.

Óabsi ma˙rub mill-˙abs fl-1959 inqabad m’ilux, 56 sena wara li pprova jg˙ix ˙ajja differenti.

Il-pulizija Awstraljana arrestat lil Frank Freshwaters fid-dar tieg˙u f’Melbourne. Issa hu g˙andu 79 sena. Kien intbag˙at il-˙abs wara li nstab ˙ati li qatel ra©el u f’Melbourne kien qed jg˙ix bl-isem ta’ William Harold Cox. Freshwaters kien ammetta li fl-1957, volontarjament qatel ra©el fit-triq wara li tajru bil-karozza tieg˙u. Ori©inarjament intbag˙at g˙al 20 sena ˙abs fil-Mansfield Ohio State Reformatory, li ntuΩa filfilm The Shawshank Redemption fl-1994, iΩda mbag˙ad, sena wara kien trasferit g˙as-Sandusky Honor Farm min˙abba m©iba tajba li wera. IΩda fit-30 ta’ Settembru 1959, irnexxielu ja˙rab mirrazzett.

Fl-1975, Freshwaters inqabad f’West Virginia, iΩda l-gvernatur irrifjuta li jibag˙tu lura f’Ohio.

G˙alhekk in˙eles u re©a’ beda jg˙ix b˙ala ma˙rub.

IΩda sa mill-bidu ta’ din is-sena, il-Pulizija Amerikana re©g˙et stabbiliet il-cold case unit u l-ewwel kaΩ li ˙adu f’idejhom kien dak ta’ Freshwaters. U aktar minn ˙jiel li kellhom wasslu lill-investigaturi fi Florida.

B˙alissa, Freshwaters jinsab fil-˙abs ta’ Florida, jistenna li jintbag˙at lura f’Ohio. Ladarba jsib ru˙u hemm sta g˙all-qorti li tiddeçiedi xi jrid isir.

Li hu Ωgur hu li jekk jittella’ l-Qorti ma jer©ax isib lill-Im˙allef ori©inali tal-1959.

KUN Af KÓ

14|06|2015 21

kullhadd.com

KITBA TA’ SAVIOUR MAMO

KURÛITAJIET MINN HAWN U MINN HEMM

L-UÛU TAD-DRONI

X’inhuma d-droni?

pilota jitlef ˙ajtu.

Id-droni huma in©enji li jtiru fl-arja ming˙ajr bdot (pilota); mag˙rufin ukoll b˙ala (UAVs)li tfisser unmanned aerial vehicles . Id-droni jistg˙u ji©u kkontrollati minn bdoti fl-art jew jittajru permezz tal-kompjuter. G˙alkemm jeΩistu ˙afna mudelli, baΩikament dawn jaqg˙u ta˙t Ωew© kategoriji: droni g˙at-tkixxif u sorveljanza u droni armati b’missili u bombi f’kaΩ ta’ gwerra.

F’dawn l-a˙˙ar snin innumru tal-bini tad-droni sploda ’il fuq. Riçentament, waqt prova fl-Ingilterra, dron blisem Zephyr kiser ir-rekord dinji g˙ax dam itir 82 sieg˙a ming˙ajr waqfin. Wa˙da millvanta©©i li g˙andu d-dron hi li b˙ala spiΩa hija ˙afna ir˙as minn ajruplan militaritari talglied. Fil-fatt id-dron MQ9reaper, li hu l-iktar dron avvanzat illum, iqum madwar $54 miljun u ajruplan tal©lied tal-a˙˙ar ©enerazzjoni jqum madwar $120 miljun u iktar. Óa©a o˙ra ta’ vanta©© hija li, f’kaΩ ta’ inçident fuq dron, m’hemmx ir-riskju li l-

Jittajru minn eluf ta’ mili bog˙od G˙alkemm l-IngliΩi u lAmerikani g˙andhom iddroni Reaper u Preditor stazzjonati fl-Afganistan u l-Iraq, dawn jistg˙u ji©u ggwidati u kkontrollati bl-g˙ajnuna tassatellita minn baΩijiet militari Amerikani li jinsabu Nellis u Creech, ’il barra minn Las Vegas, f’Nevada l-Amerika.

F’kaΩ ta’ missjoni f’Ωona ta’ konflitt, id-dron ji©i ggwidat minn tliet operaturi: wie˙ed jie˙u ˙sieb itajjar id-dron u jikkontrollah lejn id-destinazzjoni tal-attakk, u l-ie˙or jissorvelja bil-kameras u l-vidjow waqt li d-dron ikun itir u l-a˙˙ar wie˙ed jikkomunika u jag˙mel kuntatt mat-truppi li jkunu fiΩ-Ωona tal-gwerra.

Dawn it-tipi ta’ droni armati bil-missili ntuΩaw g˙allewwel darba fil-gwerra talBalkani u mbag˙ad intuΩaw fl-Afganistan u l-Iraq.

Il-bidu tad-droni Skont l-istorja nsibu li, fit-22

ta’ Awwissu 1849, l-Awstrijaçi kienu attakkaw il-belt Taljana ta’ Venezja bl-uΩu tal-blalen tal-arja mimlija bl-isplussiv.

Dawn il-blalen tal-arja kienu ntelqu mill-bastiment Awstrijak Vulcano.

G˙alkemm ˙afna minnhom splodew fuq Venezja, kien hemm o˙rajn li splodew fuq l-Awstrija min˙abba li kienet inbidlet id-direzzjoni tar-ri˙.

Fl-1916, meta l-ajruplan kien g˙adu fil-bidu tal-iΩvilupp tieg˙u, giet ivvintata teknika kif jittajjar ajruplan ming˙ajr bdot. Dawn l-ajruplani ntuΩaw kontra Ω-Ωeppellini.

Fit-12 ta’ Settembru tal-istess sena ‘Hewitt-Sperry Automatic Airplane, mg˙aruf ukoll b˙ala flying bomb g˙amel l-ewwel dimostrazzjoni. Dan l-ajruplan partikolari ma kien xejn g˙ajr bomba li ttir ming˙ajr bdot.

Illum tissejja˙ cruise missile.

Din it-teknolo©ija revoluzzjonarja kienet suççess g˙allForzi Amerikani tant li fissena ta’ wara ˙olqu skwadra ta’ ajruplani ming˙ajr bdot bl-isem Kettering Bug sempliçiment biex jintuΩaw f’kaΩ ta’ gwerra.

Wara l-ewwel gwerra, bejn l-1927 u l-1929, ir-Royal Navy bdiet tarma l-bastimenti tal-gwerra bl-ajruplani li jittajru ming˙ajr bdot mg˙ammrin bil-bombi.

Warajhom komplew lAmerikani b’ajruplani iktar moderni. Minn hawn ˙ar©et il-kelma ‘ drone ’ li tfisser ‘na˙la’. Bl-invenzjoni tas-sinjali bir-radju, bdew jinbnew mudelli ta’ ajruplani Ωg˙ar (droni) biex iwaddbu bombi mijiet ta’ mili ’l bog˙od. Filbidu tat-Tieni Gwerra, ilForza Amerikana bdiet timmodifika kwantità ta’ ajruplani, fosthom anke bombers , b˙al B-17 Flying Fortress u B-24 Liberator biex jittajru ming˙ajr bdot.

G˙alkemm kienet idea tajba, ftit li xejn irnexxiet.

L-ewwel dron li kien suççess g˙all-Amerikani kien it-TDN-1 bejn l-1942 u l1943, però dan qatt ma da˙al f’azzjoni. Dan il-mudell kien jifla˙ i©orr bomba ta’ 1,000 libbra. F’Marzu 1942 kienu ©ew ordanati 100 mudell.

Iktar ma t-teknolo©ija fl-elettronika bdiet tikber iktar bdew jinbnew droni sofistikati u preçisi fil-mira tag˙hom. Sa˙ansitra bdew ji©u armati bil-kameras tatteleviΩjoni. Fl-1950 bdew jin˙admu droni mg˙ammrin bil-magni jet biex ila˙˙qu mal-veloçità tal-ajruplani moderni. Bejn s-sittinijiet u lbidu tas-sebg˙inijiet numru ta’ droni spija kienu ttajru fuq il-Vjetnam ta’ Fuq, içÇina Kommunista u l-Korea ta’ Fuq. Dawn id-droni kienu jintelqu minn fuq l-ajruplan

Herculis C-130 u wara li jag˙mlu l-missjoni tag˙hom jinΩlu bil-paraxut u jin©abru mill-˙elikopter Ir-Russja wkoll kellha ddroni tag˙ha imma, min˙abba s-segretezza li g˙andu dan il-pajjiz, ftit li xejn wie˙ed jista’ jikkummenta.

Era moderna Forsi g˙al çerti pajjiΩi ddroni ma kinux popolari ˙afna, imma mhux g˙allAirforce IΩraeljana. Fl-1982, bl-uΩu tad-droni, din il-Forza kienet g˙amlet reb˙a kbira fuq il-Forza tal-Ajru Sirjana.

Fil-fatt, l-IΩrael kien farrkilhom kwantità ta’ ajruplani tal-©lied ming˙ajr ma l-IΩrael tilef ajruplan wie˙ed. Illum, meta tisma’ l-kelma Reaper jew Preditor, tkun qieg˙ed tisma’ fuq l-aqwa u l-iktar droni avvanzati. Hawn droni o˙ra ta’ daqs Ωg˙ir ˙afna li jissej˙u MAVs, micro air vehicles , li jin©arru mis-suldati tal-infanterija biex jintuΩa b˙ala sorveljanza.

L-invenzjoni tad-droni nfirxet ukoll ma’ dawk dilettanti tal-fotografija. Illum kamera di©itali kapaçi te˙odlok ritatt bl-iktar dettall minn mili ’l bog˙od. Dan ittip ta’ kameras qeg˙din ji©u mmuntati fuq droni biex jittie˙du ritratti fejn il-fotografu ma jkunx jista’ jmur hu personali.

Però, in-numru ta’ droni tant qieg˙ed jikber li ’l quddiem jista’ jkun ta’ xkiel g˙at-traffiku tal-ajru. Na˙seb li g˙ad isir kontroll.

22 14|06|2015

kullhadd.com

KÓ PERSONALITÀ

SFIDA L-MISTÓIJA U SAR KANTANT RAMONA PORTELLI tintervista lil DANIEL MUSCAT

www.ramonaportelli.com ramonaportelli@hotmail.com

Dan l-a˙˙ar interessani kantant li, minbarra li huwa kemxejn mist˙i, beda l-kant pjuttost meta kien kiber. Óafna drabi persuni o˙ra jibdew il-kant minn çkunithom, iΩda dan beda l-kant f’Ωg˙oΩitu. Xorta qatt mhu tard wisq, imma interessani l-aktar il-fatt li sfida l-mist˙ija. Qed nirreferi g˙al Daniel Muscat.

“Personalment nistqarr li meta kont iΩg˙ar kont persuna pjuttost mist˙ija u xi kultant, sforz il-mist˙ija, kelli nbati. Indunajt li jien stess kont qed nitlef ˙afna opportunitajiet u maΩ-Ωmien g˙elibt l-isfidi tal-˙ajja u mxejt ’il quddiem.”

Daniel g˙andu tlieta u g˙oxrin sena, jg˙ix Óal Balzan u ilu g˙arus sitt snin.

Fost il-passatempi tieg˙u g˙andu g˙al qalbu ˙afna l-kant, l-arti u l-festa tarra˙al ta’ Óal Balzan. Riçentament beda ja˙dem ma’ kumpanija tal-kostruzzjoni b˙ala junior architect . Daniel jiddeskrivi lilu nnifsu b˙ala bniedem bieΩel ˙afna u j˙obb jinvolvi ru˙u filkomunità. I˙obb ˙afna wkoll il-kant, g˙ax i˙oss li jg˙inu jesprimi ru˙u u jwassal il-fer˙ lil ˙addie˙or. Jag˙mel dejjem mill-a˙jar sabiex ikun ta’ ©id g˙al dawk ta’ madwaru g˙ax jemmen li kul˙add huwa bΩonn xulxin.

Ta’ min jg˙id li Daniel iffissat fuq ra˙al twelidu – Óal Balzan. Fil-fatt, kien involut fil-festa minn mindu kellu ˙ames snin. Beda l-ewwel ja˙dem ilpavaljuni g˙all-festa u llum huwa lpresident ta’ wie˙ed mill-kaΩini talbanda f’Óal Balzan stess. Xtaqt inkun naf minn fejn nibtet din il-©ibda li g˙andu lejn Óal Balzan. “Jiena twelidt nhar is-7 ta’ Lulju, u din id-data nzertat fil-©img˙a tal-festa ta’ Óal Balzan, ji©ifieri na˙seb li ma kinitx kumbinazzjoni. Minn età Ωg˙ira ˙afna niftakarni na˙dem g˙all-festa, u nargumenta ma’ xi ˙add li joqg˙od jaqbad mieg˙i fuq Óal Balzan. Na˙seb li din il-©ibda lejn Óal Balzan hija wa˙da naturali u kompliet titrawwem meta missieri kien je˙odni mieg˙u sabiex narmaw g˙allfesta. Illum, li g˙amilt diversi pavaljuni, u nokkupa l-kariga ta’ President fis-Soçjetà Filarmonika Marija Annunzjata ta’ Óal Balzan, meta nara l-festa tag˙na tkun suççess, ikolli sodisfazzjon kbir g˙ax nemmen li nkunu qed inkabbru l-kultura Maltija u nwassluha g˙al ©enerazzjonijiet o˙ra u nkunu wkoll qed no˙olqu sens akbar ta’ komunità bejnietna,” stqarr Daniel.

suna g˙all-fatt li kienet tifhem lill-kantanti u kienet mentor tajba ˙afna fuq dan il-programm u, fil-fatt, reb˙et darbtejn wara xulxin il-kategorija tag˙ha, u ©iet darba t-tieni. Apparti minn hekk hija mara eleganti ˙afna u tolqot l-g˙ajn mill-ewwel. Minn hemm bqajt insegwi l-karriera tag˙ha u nkun ˙erqan nistenna xi single ©dida minn g˙andha, u forsi vera li xi kultant nisma’ wisq diski tag˙ha, u jista’ jkun ukoll li noqg˙od naqbad mat-tfajla tieg˙i dwar Cheryl. Ikolli ng˙id li t-tfajla tant semg˙et dwar Cheryl li sar idejjaqha isimha,” tbissem jg˙idli Daniel.

Ma j˙ossux tajjeb f’sitwazzjonijiet li jinvolvu komunikazzjonijiet ma’ nies li ma jafx

Bil-mist˙ija kellu jwaqqaf il-kant KurΩità li kelli fuq Daniel hija li b˙ala kantant beda l-karriera tal-kant meta kien adult, proprjament kellu sittax-il sena. Mistoqsi dwar kif qatt ma beda l-kant meta kien iΩg˙ar, stqarr mieg˙i li dak iΩ-Ωmien xorta kien ikanta quddiem il-mera, u anke ommu kienet tinnota dan l-agir tieg˙u. “Fil-fatt, meta kelli erba’ snin, kienet ˙aditni g˙and g˙alliema tal-kant iΩda jien, tant kemm bdejt nist˙i, qbadt u ma waqaftx u ovvjament ma tantx impressjonajtha lill-g˙alliema. B’hekk ommi kienet qatg˙et qalba u ma ˙aditnix iΩjed g˙ax ˙asbet li ma xtaqtx nitg˙allem ilkant.”

Peress li kompla l-kant ta’ età ikbar, imma©inajt li bata xi ftit sa ma qabad, u b’hekk ridt inkun naf jekk i˙ossux li tilef xi ftit taΩ-Ωmien. “Jista’ jkun li min˙abba l-fatt li ma bdejtx inkanta ta’ età Ωg˙ira affettwa xi ftit il-karriera tieg˙i tal-kant. Dan min˙abba l-fatt li meta bdejt il-karriera tieg˙i tal-kant aktar tard, ma kellix biΩΩejjed kuntatti ma’ nies fix-xena tal-kant daqskemm kellhom kantanti tal-età tieg˙i li kienu ilhom jitg˙allmu. Lanqas ma kelli esperjenza ta’ kompetizzjonijiet, jew ta’ recordings. Min˙abba li kont qed niffoka wkoll fuq l-istudji tieg˙i filkors tal-arkitettura, ftit kelli çans

sabiex niffoka ˙afna fuq il-kant, iΩda nemmen li f’dawn l-a˙˙ar snin li ilni nipprova rnexxieli niltaqa’ ma numru ta’ kompoΩituri, awturi u kantanti u b’hekk in˙olqu aktar opportunitajiet, u sodisfatt b’dak li rnexxieli nil˙aq s’issa. Nemmen li issa li spiççajt l-iskola nista’ niffoka iΩjed fuq il-kant u b’hekk nista’ nil˙aq iΩjed miri fil-karriera tieg˙i,” kompla jg˙id Daniel.

Minbarra li huwa kantant, Daniel huwa wkoll awtur tal-kanzunetti. Kif qalli hu stess, meta jikteb il-kliem ta’ xi diska u j˙alli f’idejn kantant ie˙or sabiex jinterpreta l-lirika, ikun tilef lopportunità li jesprimi ru˙u bil-vuçi wkoll, u g˙alhekk b˙ala kantant isibha kemxejn diffiçli. Mill-banda l-o˙ra, meta jkun qed ikanta lirika ta’ awtur ie˙or, ikun responsabbli sabiex jo˙ro© l-emozzjonijiet kollha li l-awtur kellu f’mo˙˙u, li mhijiex ˙a©a façli. “Jiena n˙oss li l-a˙jar huwa meta nkanta diska li nkun ktibt il-kliem tag˙ha jien, g˙ax hemmhekk huwa fejn l-aktar li to˙ro© l-emozzjoni li tkun ©enwinament dak li n˙oss jiena.”

KurΩità o˙ra dwar Daniel hija li g˙andu g˙al qalbu l-arti, u li kien beda jie˙u lezzjonijiet fl-arti meta kellu ˙ames snin, tant li aktar tard beda jinteressa ru˙u fl-arkitettura u l-

arti meta kien iΩur xi belt jew ra˙al Malti, u fejn kien jaffaxxina ru˙u bilbini storiku li hawn pajjiΩna. Fil-fatt, minn hawn ©ietu l-˙ajra li jistudja g˙al perit. B’hekk ma stajtx ma nistaqsihx kif jirnexxilu jla˙˙aq bejn il-professjoni ta’ perit u l-kant. “Nista’ ng˙id li mhix façli, u r-reazzjoni ta’ ˙afna nies tkun li Ω-Ωew© karrieri ma jmorrux flimkien. IΩda jien persuna li listerjotipi ma jog˙©bunix u g˙alhekk inkompli ni©©ieled biex inkisser dan listerjotip. Jiena nemmen li jekk tqassam il-˙in tajjeb tkun kapaçi til˙aq tag˙mel dak kollu li tixtieq u, min˙abba li t-tnejn huma passjonijiet tieg˙i, nag˙mel minn kollox biex nimxi ’l quddiem fit-tnejn.”

Ta’ min jg˙id ukoll li Daniel huwa ffissat fuq l-artista Cheryl li hija l-kantanta u parti mill-©urija ta’ X Factor.

Skont it-tfajla tieg˙u, tant huwa ffissat fuqha li jsemmiha wisq lil Cheryl u anke X Factor . Ridtu jelabora aktar dwar dan il-fatt u b’liema mod qed ti©ri bih din il-fissazzjoni. “Madwar sitt snin ilu kont bdejt insegwi X Factor tar-Renju Unit, u din kienet it-tieni sena ta’ Cheryl b˙ala ©udikatur f’dan il-programm televiΩiv. Dak iΩ-Ωmien kont g˙adni ma nafx min hi, iΩda ©ibditni s-simpatija tag˙ha b˙ala per-

Er©ajt ©ibt id-diskors dwar il-mist˙ija.

Kont naf li minkejja li Daniel i˙obb jidher, mill-banda l-o˙ra huwa persuna mist˙ija u ma j˙ossux tajjeb f’sitwazzjonijiet li jinvolvu komunikazzjonijiet ma’ nies li ma jafx. Óallejt f’idejh biex jelabora aktar dwar dan ilfatt. “Nammetti li jiena bniedem ikkumplikat ˙afna. Huwa veru li n˙obb nidher jew, aktar minn hekk, in˙obb li dak li nag˙mel ji©i apprezzat, iΩda nsibha diffiçli li nibda nitkellem ma’ xi ˙add li ma nafx. Óafna drabi, wara li nkun kantajt fuq xi programm tat-televiΩjoni, mhux lewwel darba li jkun hemm min ikellimni fuq Facebook. Nie˙u ˙afna pjaçir nitkellem ma’ dawk li japprezzaw il-vuçi tieg˙i u ma dawk li jirrelataw mad-diska li nkun kantajt.

Min˙abba li dawn il-persuni jkunu qed jirrelataw mieg˙ek, huma j˙ossu li jkunu jafuk biΩΩejjed, iΩda ˙afna drabi jinsew li jiena ma nkunx nafhom u g˙alhekk ikun hemm diskrepanza fil˙sieb bejn iΩ-Ωew© na˙at. Ming˙ajr ma nkun nixtieq niddiΩappunta lil ˙add, jien nag˙mel ˙ilti biex nitkellem mag˙hom, iΩda mhux possibbli li ssir ˙abib tal-qalb ma’ kull individwu,” spjega ru˙u Daniel.

Fil-preΩent, muΩikalment Daniel qed ja˙dem fuq xi materjal ©did ori©inali, kemm b˙ala awtur, kif ukoll b˙ala kantant, bil-mira li jasal sal-finali ta’ diversi kompetizzjonijiet lokali. Huwa jemmen li dawn il-kompetizzjonijiet iwasslu kantanti b˙alu sabiex isiru iΩjed mag˙rufin mal-pubbliku, u Daniel, b˙ala bniedem kompetittiv, i˙oss li dawn jimmotivawh sabiex ja˙dem iΩjed. “G˙alkemm nie˙u gost nikkompeti, ma n˙arisx biss lejn ilfutur billi nie˙u sehem biss f’kompetizzjonijiet, iΩda nixtieq li jkolli karriera fil-kant aktar wiesg˙a u li til˙aq aktar nies.”

Fl-a˙˙ar nett Daniel xtaq jg˙addi messa©© lill-qarrejja tal- KullÓadd. “Ilmessa©© tieg˙i hu sabiex dejjem niftakru li f’din id-dinja a˙na dejjem bΩonn ta’ xulxin u b’hekk g˙andna dejjem nag˙mlu mill-a˙jar li nistg˙u biex inkunu ta’ g˙ajnuna g˙al xulxin, u kul˙add jg˙ix ˙ajja a˙jar. B’sempliçi tbissima jista’ jkun li ntejbu l©urnata ta’ xi ˙add li jkun g˙addej minn xi tip ta’ tbatija,” temm jg˙id Daniel.

MADwArNA kÓ

14|06|2015 23

kullhadd.com

IL-FESTA TAL-MADONNA TAL-ÌILJU FL-IMQABBA Is-Soçjetà MuΩikali Madonna tal-Ìilju taf il-bidu uffiçjali tag˙ha fl-1911 bl-isem Circolo Pio X. L-g˙an tag˙ha kien u g˙adu li tie˙u ˙sieb iç-çelebrazzjonijiet esterni li jsiru ta’ kull sena fl-Imqabba ad unur il-Madonna tal-Ìilju. Din isSoçjetà hija dixxendenza diretta tal-Fratellanza talImmakulata Kunçizzjoni, imwaqqfa kanonikament filknisja parrokjali tal-Imqabba fl-1772.

Opri tal-armar ©odda Din is-sena l-G˙aqda tal-Armar Madonna tal-Ìilju kompliet bix-xog˙ol tag˙ha ta’ opri ©odda. Ìiet kompluta s-sopraporta fuq stil Barokk li tintrama fit-triq faççata tal-knisja.

Tkompla s-sett ta’ bandalori g˙ad-dawra tal-pjazza li jirraffiguraw nisa mill-Antik Testment, kompluti bis-sopraporta, kif ukoll labardi artistiçi g˙al fuq l-antarjoli. Ìemella©© ma’ Corrado

L-istatwa devozzjonali tal-Madonna tal-Ìilju g˙addejja minn ta˙t l-armar sabi˙ li jΩejjen it-toroq tar-ra˙al

Fl-okkaΩjoni tal-festa ta’ din is-sena, delegazzjoni millConfraternita’ della Madonna del Giglio ed Immacolata Concezione ta’ Anticoli Corrado fl-Italja, ser tkun ilmistiedna speçjali fl-Imqabba tul il-©img˙a tal-festa. Din iΩΩjara ser tirreçiproka s-sehem tas-Soçjetà MuΩikali Madonna tal-Ìilju u tal-Fratellanza talImmakulata Kunçizzjoni waqt il-festa tal-Madonna tal-Ìilju f’Anticoli Corrado, f’Settembru li g˙adda. Waqt il-kunçert muΩikali tat-Tlieta 16 ta’ Ìunju, is-Soçjetà MuΩikali Madonna tal-Ìilju ser tippreΩenta statwa tal-Madonna minquxa fil-©ebla Mqabbija minn Antoine Farrugia biex titpo©©a fin-niçça li hemm fisSantwarju tal-Madonna talÌilju f’Anticoli Corrado.

Programm tal-festa Din is-sena, l-festa talMadonna tal-Ìilju ser issir nhar il-Óadd 21 ta’ Ìunju. Ilfesti jift˙u llum bil-˙ru© solenni min-niçça tal-vara artistika u devota tal-Madonna tal-Ìilju.

Iç-çerimonja tibda’ fl-10.30am fil-knisja parrokkjali talImqabba, fejn id-devoti ta’ Marija Immakulata jin©abru biex jag˙tuha mer˙ba xierqa.

Dakinhar stess, fis-7.30pm ser ti©i organizzata attività b’tema Marjana fil-kaΩin tas-Soçjetà bis-sehem tat-tfal Tal-Ìilju Junior Club u ensemble millBanda Madonna tal-Ìilju.

It-Tnejn 15 ta’ Ìunju fil5.30pm issir il-preΩentazzjoni tat-tfal u t-trabi lill-Madonna tal-Ìilju, segwita minn quddiesa bis-sehem tat-tfal u Ωg˙aΩag˙ tal-parroçça. Filg˙axija jift˙u l-marçi brijuΩi bis-sehem tal-Banda Spinola ta’ San Ìiljan, li jil˙aq il-qofol tieg˙u bil-briju tal-partitarji tul Triq il-Madonna tal-Ìilju u lpjazza tal-knisja.

It-Tlieta 16 ta’ Ìunju ssir quddiesa b’suffra©ju g˙all-vittmi tal-log˙ob tan-nar u wara jing˙ata bidu g˙all-programm vokali u strumentali millBanda Madonna tal-Ìilju fuq il-plançier Meravilja, armat filpjazza ewlenija tal-Imqabba.

Waqt dan il-programm ser ji©u kkommemorati s-sebg˙in

Il-Banda Madonna tal-Ìilju, waqt il-programm muΩikali fuq il-plançier Meravilja, waqt silta sinkronizzata mal-log˙ob tan-nar anniversarju mit-twaqqif talBanda Madonna tal-Ìilju b˙ala l-ewwel banda Mqabbija u lg˙oxrin anniversarju millinawgurazzjoni tal-plançier Meravilja u l-bandalora artistika tal-banda. Ser tindaqq varjetà mill-isba˙ ta’ muΩika kemm klassika u kif ukoll moderna. Is-surmast direttur tal-Banda Madonna tal-Ìilju, il-Mro Andrew Calleja, ikkompona silta muΩikali ©dida fuq ˙ames movimenti li ser tfakkar l-450 sena mill-©rajja talAssedju l-Kbir. Dan il-kunçert ser ikun ta˙t il-patroçinju distint tal-E.T. Marie-Louise Coleiro Preca, President tarRepubblika.

L-g˙ada, l-Erbg˙a 17 ta’ Ìunju, issir quddiesa b’suffra©ju g˙all-membri, bandisti u Fratelli tal-Immakulata Kunçizzjoni li ˙allew din iddinja. Wara jing˙ata bidu g˙all-març brijuΩ bis-sehem tal-Banda San Leonardu ta’ Óal Kirkop li jil˙aq il-qofol tieg˙u

fil-pjazza tal-Imqabba. IlÓamis 18 ta’ Ìunju huwa lewwel jum tat-tridu. Wara ççelebrazzjonijiet reli©juΩi filknisja parrokkjali, jibda’ març brijuΩ mill-Banda Marija Annunzjata ta’ Óal Tarxien bissehem brijuΩ tas-soçji u l-partitarji.

Il-Ìimg˙a 19 ta’ Ìunju huwa l-a˙˙ar jum tat-tridu u wa˙da mill-©ranet tal-festa l-aktar mistennija. Hekk kif ji©u fi tmiemhom il-funzjonijiet reli©juΩi u, immedjatament wara l-˙arqa tradizzjonali ta’ nar tal-ajru, jing˙ata bidu g˙all-març brijuΩ ferm mistenni fil-pjazza ewlenija Mqabbija permezz ta’ preΩentazzjoni awdjo-viΩiva ori©inali. Wara, ir-rotta tal-març brijuΩ titkompla u tintemm permezz tattlug˙ tal-vara tal-Madonna talÌilju, ma˙duma fl-1922, fuq ilpedestall tal-vara l-kbira f’atmosfera ta’ devozzjoni u preΩentazzjonijiet o˙ra adattati, flimkien mal-˙ruq ta’ tapit

fi Triq il-Madonna tal-Ìilju li jag˙laq din it-tieni parti talokkaΩjoni. L-a˙˙ar parti talmarç to˙odna lura fil-pjazza ewlenija fejn ser ji©i esibit spettaklu piro-muΩikali u viΩiv ta’ xejra unika. Fl-a˙˙ar, ludjenza tkun tista’ tassisti g˙all-˙arqa tradizzjonali ta’ nar tal-art fi Triq Karmenu Ciantar.

L-organizzazzjoni ta’ dan ilmarç ser tkun f’idejn isSezzjoni Ûg˙aΩag˙ Madonna tal-Ìilju.

Lejlet il-festa, nhar is-Sibt 20 ta’ Ìunju, ix-xena hija ming˙ajr ebda dubju ddominata mill-qasam pirotekniku.

Danza del Fuego hija t-tema mag˙Ωula g˙al spettaklu ta’ nar tal-ajru li l-G˙aqda tan-Nar Madonna tal-Ìilju tal-Imqabba sejra ttella’. Dan l-ispettaklu uniku ser jibda’ fid-9.30pm.

Wara s-suççess miksub f’dawn l-a˙˙ar snin, l-ispettaklu ta’ din is-sena huwa wie˙ed ferm mistenni mid-dilettanti tan-nar madwar pajjiΩna, u ser jinkludi

bosta effetti pirotekniçi li ©ew amalgamati flimkien b’attenzjoni kbira biex jin˙oloq spettaklu tassew ori©inali li mhux ta’ min jitilfu. Ser ikun hemm ammont kbir ta’ mriewa˙ flimkien ma’ effetti o˙ra malart, baraxxijiet, blalen, sfejjer, disinni u murtali tradizzjonali Maltin tal-beraq u tal-kulur.

Kollox ser ikun sinkronizzat ma’ diversi siltiet muΩikali b’g˙aΩla partikolari ta’ muΩika li jin˙araq permezz tas-sistema di©itali professjonali MerlinFire. Wara ssegwi wirja kbira ta’ log˙ob tan-nar tal-art ori©inali u mekkanizzat filbypass tal-Imqabba. Óarqiet ta’ nar tal-ajru u tal-art ser iΩommu l-appuntament matul il©img˙a kollha tal-festa.

Il-Óadd 21 ta’ Ìunju huwa jum il-festa ad unur ilMadonna tal-Ìilju. Fid-9.00am tibda l-quddiesa solenni talpani©ierku fil-knisja parrokkjali tal-Imqabba. Fis-1.00pm jing˙ata bidu g˙all-març tradizzjonali mill-Banda Madonna tal-Ìilju li jil˙aq ilqofol tieg˙u fil-pjazza talImqabba bis-sehem brijuΩ talpartitarji. Fis-7.00pm jing˙ata bidu g˙all-˙ru© tal-purçissjoni bl-istatwa tant g˙aΩiΩa u devota tal-Madonna tal-Ìilju, xog˙ol Giovanni Darmanin fl1876. Id-devoti kollha talMadonna jin©abru fuq iz-zuntier tal-knisja sabiex jag˙tu tislima xierqa lil Ommna Marija Immakulata ta˙t it-titlu uniku minn Tal-Ìilju. Id-dilettanti tan-nar jag˙tu s-sehem tag˙hom bi ˙ruq ta’ salut, kaxxa infernali u murtali talberaq bil-log˙ob. Il-purçissjoni tkun immexxija mill-Kanonku Charles Attard. Mument ie˙or mistenni mid-devoti kollha talMadonna huwa l-waqt meta listatwa artistika tal-Madonna tal-Ìilju, tasal fil-pjazza ewlenija tal-Imqabba quddiem il-kaΩin tas-Soçjetà, u ji©i esegwit l-Innu lill-Madonna talÌilju , xog˙ol klassiku tasSurmast Joseph Darmanin, fuq lirika tal-poeta Dun Frans Camilleri. Mad-d˙ul tal-purçissjoni, li tkun akkumpanjata minn spettaklu pirotekniku madwar il-pjazza, titkanta lAntifona u ssir çelebrazzjoni Ewkaristika. Il-muΩika li ser tindaqq tkun ta˙t id-direzzjoni tal-Mro Anthony Pace. Hekk kif tintemm iç-çelebrazzjoni Ewkaristika fil-knisja parrokkjali, l-G˙aqda tan-Nar tasSoçjetà flimkien mal-familjari tag˙hom tag˙mel ir-ringrazzjament tag˙ha fil-knisja. IlBanda Madonna tal-Ìilju tag˙laq il-festi permezz talmarç tal-a˙˙ar.

Stedina lill-pubbliku Il-kumitat amministrattiv tasSoçjetà MuΩikali Madonna talÌilju u d-diversi ferg˙at fi ˙danha, mag˙qudin malFratellanza tal-Immakulata Kunçizzjoni, jistiednu lill-pubbliku in©enerali biex jasal wasla sal-Imqabba matul din il-©img˙a ta’ festi speçjali biex igawdu l-fer˙ li ©©ib mag˙ha din il-festa u jkollhom l-opportunità jammiraw manifestazzjoni kompluta, mimlija briju, wirjiet ta’ nar spettakolari, opri artistiçi u fuq kollox devozzjoni lejn Ommna Marija Immakulata, il-Madonna ta˙t it-titolu singulari Tal-Ìilju.

24 14|06|2015

kullhadd.com

KÓ MADWARNA

IL-FESTIVAL TAX-XJENZA FIL-BELT JIRÇIEVI L-EFFE LABEL L-avveniment annwali Ix-Xjenza fil-Belt – ilLejl tar-Riçerkaturi Ewropej, kiseb rikonoxximent mill-Ewropa g˙al Festivals, Festivals g˙all-Ewropa (EFFE – Europe for Festivals, Festivals for Europe) b˙ala wie˙ed mill-festivals distinti fl-Ewropa. IxXjenza fil-Belt irçeva l-unur tal-EFFE Label 2015–2016, flimkien ma’ 12-il festival ie˙or f’Malta (www.effe.eu/node/64).

EFFE hi pjattaforma internazzjonali ©dida li tg˙aqqad festivals li j˙addnu l-arti, ilkomunità u l-valuri Ewropej. Udjenzi madwar id-dinja jistg˙u jaççessaw minn fuq linternet informazzjoni a©©ornata dwar xi festival u jie˙du sehem fi kwalunkwe minn dawn l-avvenimenti Ewropej. L-EFFE tirrikonoxxi l-eççellenza ta’ dawn il-festivals mifruxin mal-Ewropa u l-˙idma tag˙hom.

Wara sej˙a g˙all-applikazzjonijiet g˙al EFFE Label 2015-2016, mijiet ta’ festivals issottomettew l-applikazzjonijiet tag˙hom.

Dawn kienu evalwati skont il-kriterji, fosthom, l-impenn artistiku, l-involviment filkomunità, u d-dehra internazzjonali u globali tal-festival. Esperti Maltin, li kienu ma˙tura mill-EFFE, taw il-punti tag˙hom fuq l-applikazzjonijiet u ppreΩentaw ir-riΩul-

tati lill-©urija internazzjonali li wara nnominaw ir-rebbie˙a tal-EFFE Label 2015-2016.

Din is-sena, Ix-Xjenza fil-Belt se tittella’ fil-25 ta’ Settembru mis-6.00pm sa nofsillejl.

L-attivitajiet tal-festival se jsiru bejn lentratura tal-Belt u Pjazza San Ìor© u ttoroq, il-pjazez u binjiet se jkunu mimlijin bi xjenza u arti.

Il-faxxinu tax-xjenza se jkun manifestat permezz ta’ esperimenti interattivi, dibattiti, u diversi forom ta’ arti. Wa˙da mill-attrazzjonijiet ewlenin din is-sena se tkun is-simulazzjoni tal-inΩul fuq il-Kometa ta’ Rosetta li niΩlet bil-mod il-philae probe tag˙ha.

Il-festival Ix-Xjenza fil-Belt – il-Lejl tarRiçerkaturi Ewropej g˙andu l-appo©© talprogramm Marie Skłodowska-Curie Action of the Horizon 2020 (H2020) tal-UE. L-attività hi organizzata mill-Fond tar-Riçerka talUniversità ta’ Malta (RIDT), il-Kamra Maltija ta’ Xjentisti bis-s˙ubija ta’ Karl Borg Events, Studio 7, Meusac, il-Kunsill Lokali tal-Belt Valletta, il-Kunsill Malti g˙ax-Xjenza u tTeknolo©ija, il-Kulle©© Malti g˙all-Arti, Xjenza u Teknolo©ija, il-PBS, Notte Bianca, il-Kavallier San Ìakbu, u General Soft Drinks bil-Coca Cola.

NAVI – KUNÇERT FIÛ-ÛURRIEQ

NAVI – The World’s Greatest Michael Jackson Impersonator, kunçert imtella’ mis-Sezzjoni Ûg˙aΩag˙ Karmelitani fi ˙dan lG˙aqda Karmelitana Banda Queen Victoria taΩ-Ûurrieq. Wara ssuççess tas-sena l-o˙ra mill-grupp ABBA Authentic, din is-sena jmiss lil NAVI, persuna ta’ fama internazzjonali, mir-Renju Unit, sabiex flimkien ma’ band u Ωeffiena jag˙tu kunçert live fil-Pjazza San Ìor©, in-Nigret, fiΩ-Ûurrieq, nhar il-Ìimg˙a 3 ta’ Lulju. Idd˙ul g˙al dan il-kunçert huwa b’xejn iΩda donazzjonijiet ser ikunu qeg˙din jin©abru b’risq Puttinu Cares.

MadwarNa kÓ

14|06|2015 25

kullhadd.com

agara Ftit xhur g˙adha g˙alqet! Óafna mill-ewwel ˙abbewha!

U iktar ma jmur, iktar tissorprendina! Agara semmewha!

Agara (isem bl-Amharic, lingwa Etjopjana, li jfisser ‘nimxu flimkien’) hija organizzazzjoni ©dida li tnediet f’Novembru li g˙adda. Dan ©ara wara s-sajf tas-sena 2013, meta xi w˙ud mill-membri tal-organizzazzjoni stess marru l-Etjopja biex ikollhom esperjenza ta’ volontarjat. Telg˙u fi gruppi differenti u kemm kemm kienu jafu lil xulxin iΩda, meta ltaqg˙u Malta, irrealizzaw li flimkien setg˙u jibnu xi ˙a©a sostenibbli.

Sostenibbiltà. Dan hu wie˙ed mill-prinçipji ewlenin li jag˙ti identità lil Agara. Il˙sieb kien illi x-xog˙ol li jse˙˙ ma jkunx esperjenza ta’ darba u tal-mument li tibda u tispiçça; imma esperjenza li tibda u li tibqa’ kontinwa g˙al tul ta’ Ωmien. Agara temmen li l-voluntier g˙andu jservi lil ˙addie˙or b’tali mod illi min

qed jirçievi s-servizz ma jibqax dipendenti fuq dak li qed joffri l-voluntier. G˙all-kuntrarju, Agara temmen illi r-riedni g˙andhom jing˙ataw lil dak li jkun irçieva l-g˙ajnuna, u li jkun hu illi jkompli jdawwar ir-rota tieg˙u stess, f’kollaborazzjoni s˙i˙a mal-komunità li fiha huwa jg˙ix.

Agara qed ta˙dem sabiex ilpro©etti jkunu varji, b’tali mod illi jintla˙qu minnha diversi komunitajiet differenti, filwaqt illi tassigura li d-drittijiet umani ta’ dawn il-komunitajiet ji©u rispettati. Apparti dan, Agara qed ta˙dem ukoll sabiex il-pro©etti ma jkunux biss immirati g˙all-pajjiΩi lil hinn minna. Agara temmen illi l-Malti g˙andu ˙afna x’jag˙ti li ˙uh Malti stess.

L-ewwel pro©ett minn Agara huwa il-#K4Kenya. B’dan ilpro©ett se jkunu qed jibbenefikaw 635 student f’Ωew© skejjel f’Nairobi, il-Kenja. Barra minn hekk, din l-inizjattiva tippjana illi ssa˙˙a˙ ix-xog˙ol imprezzabbli li qed jag˙mlu 23 g˙alliem tal-lokal fl-istess skola, billi jing˙ata programm edukattiv dwar is-su©©ett li jg˙allmu, primarjament dak ta’

IT, minn erba’ voluntiera li se jitilg˙u sitt ©img˙at il-Kenja.

Il-Maltin jistg˙u jag˙tu kontribut billi jipprovdu laptops uΩati illi, b’tiswija min-na˙a tal-voluntiera ta’ Agara, ikunu tajbin sabiex l-istudenti filKenja jkomplu jitg˙allmu l-IT b’mod effettiv. Hekk inkunu

qed ninvestu fil-futur ta’ dawn it-tfal, iktar u iktar meta wie˙ed iqis illi l-IT huwa importanti ˙afna fid-dinja tallum.

U biex dan il-pro©ett ikun possibbli, Agara qed titlob issapport tal-Maltin. Agara qed torganizza attività li ©©ib l-

isem Mello Wednesdays with Agara, fejn qed isiru erba’ gigs, f’erba’ postijiet u ta’ erba’ ©eneri differenti, f’erba’ ©img˙at konsekuttivi. L-ewwel wa˙da ser issir nhar l-Erbg˙a li ©ej, 17 ta’ Ìunju, f’Cafè del Mar, mis-7.30pm ’il quddiem.

Se jkun hemm muΩika jazz minn kantanti u muΩiçiti stabbiliti, filwaqt li artisti professjonali se jkunu qed iΩew©u l-arti mal-muΩika fl-istess lejla.

Id-d˙ul huwa b’xejn, filwaqt li donazzjoni b’risq il-pro©ett #K4Kenya tkun wisq apprezzata.

Wie˙ed jista’ jsegwi l-pagna ta’ Facebook ‘agara’ jew inkella s-sit elettroniku www.agarafoundation.org g˙al informazjoni dwar il-gigs li se jsiru fit-tliet ©img˙at ta’ wara. Tajjeb li nsemmu li dettalji dwar aktar attivitajiet li se jse˙˙u b’risq il-pro©ett se jo˙or©u dalwaqt fuq Facebook u fuq is-sit elettroniku minn hawn u ftit ie˙or, fosthom car treasure hunt b’differenza.

G˙al iktar informazzjoni jew jekk tixtieq tag˙ti daqqa t’id b˙ala voluntier f’Agara, tista’ ççempel fuq 7928 5343 jew 7906 5343.

IMPJEgaTI TaL-MEPa JagÓMLU VOLONTarJaT

Grupp ta’ 25 impjegat li ja˙dmu f’sezzjonijiet differenti fl-Awtorità ta’ Malta dwar l-Ambjent u lIppjanar (MEPA) qattg˙u ©urnata volontarjat ja˙dmu f’Dar San ÌuΩepp f’Santa Venera. B˙alissa, Dar San ÌuΩepp qed tilqa’ 18-il tifel li l-età tag˙hom tvarja bejn it-tmienja u t-tmintax-il sena, li min˙abba ra©unijiet varji ma jistg˙ux jg˙ixu d-dar tag˙hom.

Fid-Dar dawn is-subien jing˙ataw l-opportunità li jirçievu l-appo©© neçessarju u l-abbiltajiet biex jg˙ixu f’ambjent normali ta’ dar normali, kif ukoll

jing˙ataw l-g˙ajnuna biex jintegraw fis-soçjetà.

L-impjegati wettqu numru ta’ xog˙lijiet, minn tindif sa xog˙ol ta’ manutenzjoni, b˙al tibjid ta’ ˙itan u kurituri u tne˙˙ija ta’ madum, kollox bi preparazzjoni g˙all-˙olqien ta’ sala multifunzjonali. Sar ukoll xi ©ardina©© u tindif ta’ kmamar. U˙ud mill-voluntiera sajru wkoll ikel bl-ingrossa li ©ie ffriΩat g˙allfutur. Il-materjal kollu, b˙all-ikel, g˙odod u Ωebg˙a ©ew akkwistati permezz ta’ donazzjonijiet.

Iç-Chairman tal-MEPA, il-Perit Vincent Cassar, Ωar

il-bini sabiex jinkora©©ixxi l-voluntiera. Ìiet mog˙tija wkoll donazzjoni ta’ €1100 li ©iet ippreΩentata li Fr Frankie Cini, li hu responsabbli mill-©estjoni tad-Dar. Id-donazzjoni n©abret millkumitat organizzattiv minn inizjattivi differenti organizzati fl-Awtorità stess qabel dan l-avveniment. Linizjattiva kienet organizzata mill-Kumitat Flimkien Fund tal-MEPA bl-appo©© ta’ Dynamite Team b˙ala parti mill-programm korporattiv ta’ soçjoresponsabbiltà.

26 14|06|2015

kullhadd.com

kÓ maDwarna

CompaCt DisC ta’ marÇi BrijuÛi mill-BanDa tas-soÇjetÀ muÛikali 12th may Il-Banda tas-Soçjetà MuΩikali 12 th May ta’ ÓaΩ-Ûebbu©, g˙all-okkaΩjoni tal-festa talpatrun San Filep ta’ Agira, ftit tal-©img˙at ilu nediet compact disc b’varjazzjoni ta’ marçi brijuΩi mill-isba˙ ta’ kompoΩituri kbar.

Il-marçi li nsibu f’din il-compact disc huma: Innu popolari lil San Filep tal-Mro Giuseppe Caruana; David talMro Hermann Farrugia Frantz; Restawr Statwa 2014

tal-Mro William Debattista; Joy of Life tal-Mro Daniel Vella; Is-Sur Amante tal-Mro Noel Chircop; El Sabor Espanol tal-Mro Anthony Calypso ta’ Camilleri; Emmanuel Bugeja; Golden Jubilee tal-Mro Joseph Azzopardi; Domingo ta’ Et Vincenzo Ciappara; Donnay tal-Ma©©ur Anthony Aquilina; Silver Monument , Jum il-Festa, Innu Març it-12 ta’ Mejju 1962 u l-Innu tal-

Banda 12th May huma kollha tal-Mro Amante Attard.

Tistg˙u takkwistaw din ilcompact disc mill-bar talkaΩin tal-Banda tas-Soçjetà MuΩikali 12th May fi Triq Sciortino, ÓaΩ-Ûebbu©, jew ming˙and xi membru talkumitat tal-istess soçjetà Ûebbu©ija g˙all-prezz ta’ €12.

Il-Banda tas-Soçjetà MuΩikali 12th May ta’ ÓaΩ-Ûebbug hija ta˙t id-direzzjoni tas-Surmast Hermann Farrugia Frantz.

Skeda kÓ

14|06|2015 27

kullhadd.com

06.30 07.00 07.15 08.00 08.30 10.00 11.10 11.30 12.30 12.40 13.00 14.00 16.25 17.30 17.40 18.20 19.30 20.25 21.30 22.00

One News Snajja’ Maltin (R) Pink Panther (R) Flimkien ma’ Nancy (R) Paperscan Aroma Kitchen (R) Identità (R) Cibus One News Telebejg˙ In D House (R) Maratona b’Risq il-Missjoni Mad-Daqqa t’G˙ajn (R) One News On D Road In Demand (R) One News It-Tfal (Eps 33) Secrets Of The Stone Age Maratona b’Risq il-Missjoni

07.00 08.00 09.00 10.00

07.00 07.54 08.30 09.15

Once Upon A Time In Wonderland Per Prendere Un Ladro Heartland Crisi, Amori e Dubbi La Nave Dei Sogni Viaggio Di Nozze Alle Bermude Amore Tra I Fiordi Una Madre Dal Passato La Nostra Amica Robbie Segreto Sott’Acqua Tg2 Giorno Tg 2 Motori Sereno Variabile Estate Delitti In Paradiso Squadra Speciale Lipsia Caccia Al Tesoro King & Maxwell Seconda Chance Squadra Speciale Cobra 11 La Musica Dei Suoni Tg2 Hawaii Five-0 C.S.I.. Cyber Bottino Virtuale Strike Back La Domenica Sportiva Estate

10.45 12.15 13.00 13.30 13.45 14.30 16.30 17.17 18.05 18.50 19.43 20.30 21.05 21.50 22.40 23.30

07.00 07.30 07.50 09.45 11.15 11.40 13.30 14.00 14.40 16.15 20.00 20.30

Omnibus TG La7 Omnibus L’Aria Che Tira Gustibus Jane Doe Tg La7 Tg La7 Cronache 4 Donne E Un Funerale Josephine, Ange Gardien Tg La7 Crozza Del Paese Delle Meraviglie 21.10 Broke Trail

06.00 07.00 07.30 08.00 11.00 12.00 18.00 19.00 20.00 21.00 22.00 23.00

07.05 07.55 08.20 08.45 09.15 09.40 10.00 10.25 10.55 11.05 11.30 12.00 16.45 17.30 18.00 18.25 18.50 19.15 19.45 20.10 20.30 20.55 21.20 22.10 23.05

Tori Spelling E! News Style Star Rich Kids of Beverly Hills E! News Keeping Up With the Kardashians Rich Kids of Beverly Hills E! News Keeping Up With the Kardashians Rich Kids of Beverly Hills New Money E! News

Bubble Guppies PAW Patrol Winx Club The Fairly OddParents Sanjay and Craig Kung Fu Panda The Legend of Korra Teenage Mutant Ninja Turtles T.U.F.F. Puppy Winx Club iCarly The Fairly OddParents A Fairly Odd Summer SpongeBob SquarePants Teenage Mutant Ninja Turtles The Penguins of Madagascar Sanjay and Craig The Thundermans The Haunted Hathaways Sam & Cat SpongeBob SquarePants Avatar the Last Airbender Big Time Rush The Penguins of Madagascar iCarly

06.00 07.30 08.30 09.00 09.30 10.00 10.30 12.00 12.10 15.00 15.05 18.00 18.15 18.45 18.50 19.45 20.00 20.45 22.10 22.15 22.45 23.10

News Loop Caught in act Madwarna Xjenzarti Gadgets Househunt Malta u lil hinn minnha News Óadd G˙alik News Óbieb u G˙edewwa News G˙awdex illum Paq Paq on Test Nivestigaw x’Qed nieklu DOT EU News Britain’s Got Talent Headline News Tertuqa 35 News Malta u lil hinn minnha

06.00 07.00 08.30 09.00 10.00 10.40 11.25 12.25 12.55 13.25 14.00 15.30 17.30

07.10 La Grande Magia 08.30 Per Il Ciclo Sabato, Domenica e Lunedì...Con Eduardo' 09.05 Peppino Girella 2 10.20 Community 11.05 Ritratti Stanlio E Ollio 12.00 Tg3 12.25 Radici l’Altra Faccia dell’Immi Grazione Presenta Senegal 13.25 Fuori Quadro 14.00 Tg 14.30 In 1/2 Ora 15.05 Film: Maiden Heist 16.30 Film: Pizza My Heart 18.00 Kilimangiaro 19.00 Tg3 19.30 Tg Regione 19.53 Tg Regione Meteo 20.00 Blob 20.10 Sconosciuti Collection La Nostra Personale Ricerca Della Felicità 21.15 Elisir 23.40 Nemico Pubblico Live

06.00 06.15 06.35 07.00 07.30 07.45 07.55 08.15 08.40 10.30 12.25 13.02 13.45 14.00

06.00 07.55 08.00 08.46 09.21

18.00 18.20 18.30 19.01 21.10

Media Shopping Til Death Media Shopping Super Partes I Puffi Titti E Silvestro Ii Scooby Doo Show Dragons Lupin Pete Il Galletto Studio Aperto Sport Mediaset Tom E Jerry Campionato Mondiale Motocross 2015 Love Bugs Speciale – Chicago Fire Ii Studio Aperto Lara Croft. Tomb Raider Transformers

06.00 06.25 06.45 07.05 07.30 07.50 08.15 10.10 12.10 12.55 13.40 14.25 14.40 15.10 15.55 16.40 17.25 20.05 21.00 21.45 22.40

Green Balloon Club Me Too! Garth and Bev Green Balloon Club Me Too! Garth and Bev Doctors EastEnders Hotel Secrets With Richard E Grant The Weakest Link Doctor Who Doctor Who Confidential Big School Hotel Secrets With Richard E Grant The Weakest Link Doctor Who Frankie Little Dorrit Stella Silent Witness Crime and Punishment

06.00 07.00 08.00 09.00 11.00 12.00 13.00 16.00 18.00 19.00 20.00 21.00 22.00 23.00

Roadtrip With G. Garvin Chopped The Big Eat The Kitchen Barefoot Contessa Guy’s Big Bite Diners Drive-Ins and Dives Chopped Roadtrip With G. Garvin Kitchen Casino Farm Kings Girl Eats World Restaurant Redemption Diners Drive-Ins and Dives

06.00 07.40 09.30 11.20 12.15 13.10 14.05 15.00 15.55 16.50 17.45

06.00 06.25 07.15 08.10 09.05 09.55 10.50 11.40 12.35 13.30 14.25 15.20 16.15 17.10 18.05 19.00 20.00 21.00 22.00 23.00

How Do They Do It? Misfit Garage Fast N’ Loud MythBusters Extreme Engineering What Happened Next?

The Carbonaro Effect Storage Hunters Auction Hunters Flip Men For the Love of Cars Wheeler Dealers Treehouse Masters Tanked Airplane Repo World’s Toughest Jobs Dual Survival Running Wild With Bear Grylls Bear Grylls Naked and Afraid

06.00 07.25 09.05 10.35 12.20 13.40 15.15 16.55 18.30 20.15 22.00 23.30

10.45 11.45 12.30 14.00 14.05 15.30 16.30 17.00 18.00 18.05 18.45 19.30 19.45 20.10 20.40 21.40 21.45 23.00

08.30 09.00 15.15 15.45 17.00 18.00 19.00 19.30 20.30 20.45 20.50

Net News Gateway To Miss World (R) G˙alkul˙add Quddiesa mis-Santwarju tal-Madonna Ta’ Pinu Il-Óadd fi Sqallija L-Istandard Telebejg˙ Net News Telebejg˙ Iswed Fuq l-Abjad (R) Sport Extra Wheelspin (R) Net News What’s For Dinner News Feed Net News News Feed Flusek (R) Vittmi Net News Il-Óadd fi Sqallija (R) Net News

Le Mans 24 Minutes Le Mans 24 Hours Le Mans 24 Minutes Criterium Du Dauphine Cycling Stuttgart Open Tennis Aegon Nottingham Open Tennis World Series By Renault Le Mans 24 Hours Motorsports Weekend Horse Excellence Fei Global Champions Tour Equestrian 21.55 Horse Excellence 22.00 Criterium Du Dauphine Cycling 23.00 Fifa Women's World Cup Football

20.00 20.30 20.45 22.30 23.20 23.35

12.00 13.00 13.40 14.00 16.20 18.45 19.57 20.00 20.40 21.10 21.11 23.30

20.05 21.00 21.55 22.50

Running From The Gun The End The Norseman Stanley And Iris Zelig Pulp The Hospital Igby Goes Down The Kentuckian The Mercenary Navajo Joe Swamp Thing

06.00 06.25 10.55 11.50 12.45 13.40 14.35 15.30 16.25 17.20 18.15 19.10 20.05 21.00 21.55 22.50 23.45

Euronews A˙barijiet Xjenzarti Sensilhena Vatican Magazine Le Jour du Seigneur Luxdesign Harbour Life Househunt Gadgets Eurovision Young Dancers Malta vs Bulgarija Madwarna – is-Slovenja vs lIngilterra – European Qualifiers G˙awdex Illum A˙barijeit g˙al persuni b’nuqqas ta’ smig˙ Il-Belarus vs Spanja – European Qualifiers Highlights Programme Sports News A˙barijiet bl-IngliΩ

07.05 08.00 08.20 09.05 09.55 10.25 10.55 11.50 12.00 12.10 12.20 13.30 14.00 15.00 17.30 18.50 20.00 20.35 21.20

Overland Tg 1 Passaggio A Nord-Ovest Dreams Road 2012 Messico Igiganti Umbria Con Filippo Timi A Sua Immagine Santa Messa A Sua Immagine Recita Angelus A Sua Immagine Linea Verde Estate Telegiornale Italia Da Stimare Film. Carissima Me L’Arena Replay Reazione A Catena Telegiornale Techetechetè Film. Notte Prima Degli Esami Oggi 23.15 Speciale Tg1

Prima Pagina Tg5 Traffico Tg5 Tgcom24 I Sublimi Segreti Delle Ya-Ya Sisters Melaverde – Editing Tg5 L’Arca Di Noè Furore Il Vento Della Speranza Extreme Makeover Home Edition Italia Caduta Libera Tg5 Prima Pagina Tg5 Paperissima Sprint Riassunto – Il Segreto Il Segreto X – Prima TV X-Style

06.35 06.55 07.25 08.05 08.35 09.10 10.00 10.50 11.30 12.00 14.00 15.07 17.10 18.55 19.35 21.15 23.45 23.47

Tg4 Night News Media Shopping5 Super Partes Casa Vianello Vii Magnifica Italia Oltre Il Limite – Storie Di Corsa Santa Messa Le Storie Di Viaggio A...

Tg4 Walker Texas Ranger Iv Colombo L’Uomo Venuto Dall'impossibile Lo Sperone Insanguinato Tg4 The Mentalist Iii Il Ritorno Di Don Camillo Cinefestival Il Colore Viola

Toddlers & Tiaras Cake Boss Little People Big World Outrageous 911 We Should Have Eloped!

My Big Fat Fabulous Life Best Chef Worst Chef Your Style in His Hands Return to Amish Too Ugly For Love?

Something Borrowed Something New Bride by Design Curvy Brides Say Yes to the Dress. Randy Knows Best Outrageous Births. Tales From the Crib

07.15 07.40 08.05 08.30 09.00 09.25 09.50 10.40 11.35 12.00 12.25 12.50 13.15 13.45 14.10 14.35 15.25 16.15 18.00 18.55 19.45 20.10 20.35 21.00 21.55

Hawaii Life Spice of Life With Bal Arneson Giada at Home Kitchen Cousins Cousins on Call Color Splash Million Dollar Rooms Extreme Homes Keasha’s Perfect Dress Giada at Home Healthy Appetite With Ellie Krieger The High Low Project Color Splash Cousins on Call House Hunters Rehab Addict Hawaii Life Caribbean Life Extreme Homes Million Dollar Rooms Color Splash Platinum Weddings Rehab Addict Extreme Homes Going Yard

Swamp Brothers Treehouse Masters Jurassica River Monsters Biggest & Baddest Bahama Blue Untamed China with Nigel Marven Night Dark Days in Monkey City Mutant Planet Wild Iberia Great White Appetite Tanked River Monsters Jurassica Snake Crusader with Bruce George Gator Boys

06.00 09.00 10.00 12.00 15.00 18.00 19.00 20.00 21.00 22.00 23.00

Teleshopping Mantracker American Pickers Storage Wars Pawn Stars.

Alaska Off-Road Warriors Swamp People Search for the Lost Giant Counting Cars Storage Wars Sean Bean on Waterloo

28 14|06|2015

kullhadd.com

kÓ ÇINEMA

jikteb CARMELO BONNICI

MIÇ-ÇINEMA SPY

SATIRA ÓELWA

PARODIJA TA’ JAMES BOND B’AÌENT MARA Atturi Ewlenin: Melissa McCarthy, Jude Law, Jason Statham, Allison Janney, Rose Byrne. Miranda Hart, Bobby Cannavale Direttur: Paul Feig.

Distributur: 2Oth Century Fox Ma˙ru© minn KRS Releasing

Spy huwa primarjament parodija ferrie˙a tal-films ta’ James Bon d . D i n i l - k u m miedja mimlija azzjoni hi strutturata g˙at-talenti uniçi tal-popolari mbaçça attriçi, Melissa McCarthy. Il-prologu qabel jidhru l-ismijiet talbidu, fejn l - a © e n t s i g r i e t Bradley Fine (Law) jikkumbatti ma’ çorma attakkanti, liebes is-surtun (tuxedo) u ççoff u l-eb d a x a g ˙ r a m a tit˙abbillu, u l-kanzunetti waqt il-kre d t i t a l - b i d u l i jiΩviluppaw b’mod psikadeliku, huma kopja ˙ajja talproduzzjon i j i e t t a l - a © e n t famuΩ 007.

Li jse˙˙ fil-kumplament hu aktar adattat g˙all-istil ta’ Melissa Mc C a r t h y . S u s a n Cooper (McCarthy) hija skrivana u analista tas-CIA li minn fuq il-kompjuter tidderie©i l-m o v i m e n t i t a s sie˙eb tag˙ha, is-superspija Fine. Meta dan jiltaqa’ ma’ intopp u jidher li falla, hi taççetta li ta˙dem minn ta˙t biex tinf i l t r a d-dinja perikoluΩa tan-negozjanti talarmi. Ix-xog˙ol tag˙ha se je˙odha f’lokalitajiet maestuΩi ta’ bliet kapitali, b˙al Pari©i, Ruma u Budapest.

Óin: 120 min. Çert. 15

Wara bidu kwiet, fejn din lattitudni ma tantx iddoqq g˙all-ammiraturi tag˙ha, hi turi s-soltu spirtu ener©etiku mimli furja meta tid˙ol sa ru˙ ommha f’azzjoni spinta.

L-umoriΩmu jinfiltra tul landament kollu, sa˙ansitra fl-eqqel intriççi fiΩiçi li din lispija tiddeffes fihom.

Jason Statham, is-soltu protagonist ta’ xog˙lijiet qawwijin, fil-parti tal-a©ent Brittaniku pjuttost ineffiçjenti, Rick Ford hawn fi rwol sekondarju hu kwaΩi mitluf.

Miss McCarthy hi l-qofol ta’ Spy u bl-entuΩjaΩmu feroçi li turi tiddominah totalment, waqt li tnissel interess u sens ta’ sapport g˙aliha minn kull min jattendi g˙al dan il-film.

Din hija t-tielet darba li qed ta˙dem mad-direttur Paul Feig u jidher ovvju li dawn jafu l-kapaçitajiet ta’ xulxin. Il-ma©©or parti ta’ dan ix-xog˙ol ©ie ffilmjat f’Budapest, belt ta’ arkitettura varja bi triqat dojoq li jserrpu u li jg˙addu tajjeb g˙al-lokalitajiet imwarrbin ta’ Ruma u Pari©i.

Spy h i j a p r o d u z z j o n i pjaçevoli ta’ divertiment le©©er mill-aqwa.

UNFRIENDED

LIMITAT

TWERWIR U BIÛA’ MILL-INTERNET Shelley Hennig, Moses Storm, Renee Olmstead, Will Peltz, Jacob Wysocki, Courtney Halverson, Heather Sossaman Direttur: Timur Bekmambetov.

Distributur: Universal Ma˙ru© minn KRS Releasing

Óin: 83 min.

Il-kommunikazzjoni moderna permezz tal-internet, Facebook, Skype, eçç., g˙amlet lil ˙ajjitna aktar pubblika. Minn banda dan hu sinjal tajjeb, imma meta uΩat minn persuni b’xi ˙sieb malinn din hi ˙a©a disturbanti u tal-biΩa’.

Il-produtturi wkoll inqdew b’dawn il-mezzi biex ˙olqu stejjer tat-twerwir u wa˙x, b˙al One Missed Call (2008).

Unfriended huwa film ie˙or tal-biΩa’ u t-twerwir meta çajta serja, forsi innoçentement, impo©©ija fuq l-internet to˙loq sekwenza ta’ avvenimenti li finalment ma jkunx hemm l-ebda kontroll fuqhom.

Din il-produzzjoni tiΩvol©i internament fuq skrin ta’ kompjuter meta tfajla teenager u s˙abha tibda ssus fuqhom figura mistura li qed tfittex vendetta g˙al vidjow tal-

mist˙ija li ©ieg˙el lil wa˙da aggressiva tag˙mel suwiçidju xi sena qabel.

Fl-anniversarju tal-mewt tag˙ha, Laura Barns (Sossaman) tidher li qed tibg˙at messa©©i fuq ilFacebook u emails lil Blaine (Hennig) waqt li tkun tikkomunika mal-˙abib Mitch (Storm). Hi tipprova ssib minn qed jiddeffes fuqhom u f’salt wie˙ed ikunu interrotti minn s˙abhom. Xi ˙add bl-isem ta’ Billie227 qed jibg˙at messa©©i li j©eg˙ilhom jiffaççjaw l-akbar sigrieti u gideb tag˙hom.

Meta jippruvaw isibu min po©©a l-vidjow ta’ Laura Banks li wassal g˙all-mewt tag˙ha, huma jkunu ttormentati minn spirtu malinn li mhux se jitlaq ir-riedni.

Unfriended jiΩvolgi b’mod klastrofobiku, kollox minn fuq il-kompjuter fejn jidhru wçu˙ biss mill-qrib, jinstemg˙u ˙sej-

Çert. 15

jes kbar, twerΩiq, g˙ajjat, insulti u kliem baxx, b’xi xeni

qosra, mhux daqshekk çari, ta’ biΩa’ u twerwir.

ÇINEMA KÓ

14|06|2015 29

kullhadd.com

[SPOOKS]:THE GREATER GOOD

SPLUSSIV

SPJUNAÌÌ U TERRORIÛMU Atturi Ewlenin: Peter Firth; Kit Harington, Tuppence Middleton, Jennifer Ehle, David Harewood, Tim McInnerny.

Direttur: Bharat Nalluri Distributur: 20th Century Fox Ma˙ru© minn KRS Releasing Is-serje televiΩiva Spooks li reb˙et l-unur BAFTA u damet g˙axar snin tintwera fuq ilBBC u ’l fuq minn sittin pajjiΩ, issa wkoll ˙adet it-trattament çinematografiku. [Spooks]: The Greater Good hu dirett minn Bharat Nalluri, li hu listess wie˙ed tas-serje ori©inali.

Dan hu thriller ener©etiku dwar l-ispjuna©© u s-servizzi sigrieti Brittaniçi fuq sfond ta’ terroriΩmu internazzjonali u lminaçça tal-qawmien ta’ estremisti IΩlamiçi fil-Gran Brittanja stess. Spooks hu mera vivida ta’ terrur li qed jeΩisti fil-preΩent u, g˙alkemm

Óin: 102 min. Çert. 15 ambjentat f’Londra, l-azzjoni furjuΩa sse˙˙ ukoll f’postijiet imbeg˙din b˙al Berlin, Moska u aktar ’il bog˙od.

Il-film jifta˙ b’veduta ta’ Londra mill-g˙oli, b’˙elikopter g˙addej, u tieqaf fuq bini speçjali mal-kosta tax-xmara Thames. Dan hu l-MI-5, ilkwartieri tas-servizzi sigrieti Brittaniçi. Meta t-terrorista Aden Qasim (Elyes Gabel) ja˙rab mill-MI-5 waqt li jkun trasferit f’idejn o˙rajn, Harry Pearce (Firth), il-kap taliskwadra ta’ kontra t-terroriΩmu, jie˙u t-tort kollu hu u wara ftit jisparixxi. Waqt li jin˙ass il-bΩonn li jkun hemm

kap ©did u riforma s˙i˙a, leksa©ent Will Holloway (Harington) jissejja˙ minn Moska biex jindaga l-verità dwar l-g˙ajbien ta’ Harry.

Hu jitkixxef li Harry g˙adu ˙aj, li sar qisu vagabond u g˙andu bΩonn l-g˙ajnuna ta’ Will. Ix-xog˙ol tieg˙u issa hu li, jew jarresta lil Harry li darba ttradieh, jew li jafda fih u jfittex x’©ara eΩattament. Iddinja ta’ l-ispjuna©© se tisplodi b’qawwa kbira fejn çerti affarijiet se jo˙or©u fil-bera˙.

[Spooks]: The Greater Good hi produzzjoni mexxejja, b’andament vjolenti, b’eçitament palpabbli li jiΩvol©i bejn xog˙ol tal-awtur John Le Carré jekk tne˙˙ilu l-azzjoni m˙arrka u dawk ta’ James Bond jew Jason Bourne.

F’dan ix-xog˙ol ta’ sogru kontinwu la jeΩistu ˙bieb u lanqas dawk li suppost tafda fihom.

L-AQWA ÓAMES FILMS Bejn 03.06.2015 u 07.06.2015

San Andreas Mad Max: Fury Road The Avangers: Age Of Ultron Tomorrowland The Age Of Adaline

KOMPETIZZJONI EMPIRE CINEMA Mistoqsija g˙al din il-©img˙a: Fuq liema storja huwa bbaΩat il-film Spy? Ibg˙at it-twe©iba tieg˙ek lil: Kompetizzjoni Films, KullÓadd, ÇNL, Triq Mile End, il-Óamrun.

Ir-rebbie˙ jirba˙ Ωew© biljetti ming˙and l-Empire Cinema ta’ Bu©ibba.

Rebbie˙a tal-©img˙a li g˙addiet: CARMEN AQUILINA, 3, Triq il-G˙ajn, Óad-Dingli, DGL 1900.

30 14|06|2015

kullhadd.com

KÓ AVVIÛI

AVVIÛI KLASSIFIKATI PROPRJETÀ

Plot g˙al uΩu industrijali 66 metru bi 15-il metru b’permess garantit ta’ basement u Ωew© sulari m˙azen tal-ikel. Çempel 7766 6259 jew 2146 6910.

TANAYA’S Dev. Ltd: G˙aΩla kbira ta’ appartamenti f’kull Ωona ta’ Malta. Jinbieg˙u ming˙ajr depoΩitu u n˙allsulek il-kuntratt. Offerta speçjali. G˙al aktar dettalji çempel 9992 4999. Ming˙ajr a©enti jekk jog˙©bok.

AFFARIJIET GÓALL-BEJGÓ G˙all-bejg˙: Toyota Avensis ta’ lewn a˙dar. Full extras bit-turbo diesel. Kundizzjoni eççellenti daqs ©dida. 56,000 mil, dejjem iggaraxxjata. Çempel 7766 6259 jew 2146 6910.

Fjuri friski g˙all-bejg˙.

Qronfol, Lilium, Sempre Viva, Limonium, Gebra, eçç.

Prezzijiet tajbin ˙afna. Çempel 2157 0714 jew 7957 0414.

Sett komplut ta’ car-seat covers ta’ lewn griΩ çar. Inxtraw 6 xhur ilu. Prezz €35. Çempel 7930 0261.

Cover tal-karozza g˙ax-xita u ta’ ta˙t tad-drapp.

Kundizzjoni tajba. Prezz €40. Çempel 7930 0261.

G˙andna varjetà kbira ta’ arlo©©i b˙al Tissot, Citizen, Casio, Michael Kors, Fossil, Esprit, Festina u Q&Q. Issibilna wkoll arlo©©i ta’ mal-˙ajt, Ωveljarini u selezzjoni ta’ Cuckoo Clocks millBlack Forest. Noffru servizzi

rigward tiswija ta’ kull tip ta’ arlo©© kif ukoll nibdlu batteriji, çineg, naqtg˙u kull forma ta’ ˙©ie©a, eçç. G˙al dawk l-arlo©©i tajbin g˙allilma, noffru s-servizz ta’ water pressure test waqt li tistennew g˙alih.

Nispeçjalizzaw ukoll fuq tiswija ta’ grandfather clocks u kull tip ta’ clock. It-tiswija hija bil-garanzija.

G˙al aktar informazzjoni Ωur is-sit: www.expresswatchrepairs.com jew irrikorru 110, Triq il-Kungress Ewkaristiku, il-Mosta. Çempel 2141 7235.

SERVIZZI

im˙arr©in biex iΩommu kumpanija, g˙ajnuna fid-djar u night sitters. Servizz ta’ 24 sieg˙a, G˙andna wkoll g˙allkiri: wheelchairs, hoists, commodes, walking frames u hospital beds . G˙al aktar informazzjoni çempel fuq dawn in-numri: 2137 6946/9947 0178.

XOGÓOL TA’ MANUTENZJONI G˙al kull tip ta’ kisi bil-©ibs, ramel u siment, graffiato , Ωebg˙a, xog˙ol fuq l-antik, xog˙ol fuq il-pond, madum, membrane , dawl u ilma. Çempel fuq 7928 5444.

Tiswija u installazzjoni ta’ estensjonijiet tat-telefowns g˙al kull tip ta’ linji fissi. Çempel fuq 7993 0419.

Korsijiet f’livell Ordinarju f’diversi su©©etti b˙allMatematika, IngliΩ, Malti, FrançiΩ, FiΩika u o˙rajn.

Noffru wkoll korsijiet talECDL. Prezz €35 kull module.

Noffru wkoll korsijiet baΩiçi fil-kompjuter, €50. Çempel 2166 2241 jew 7766 2241 jew Ωur is-sit elettroniku www.tudorinstitute.com

Varjetà ta’ ˙wat, ˙oroΩ, kanali tal-ilma, çangatura qadima jew ©dida, kantun qadim, lavur ta’ kull tip. Çempel lil Jason fuq in-numru 2143 2352 jew 9947 7167.

Tewmi Group g˙al lezzjonijiet tal-karozzi kemm manual u kif ukoll automatic. Cab service u karozzi g˙all-kiri bi prezzijiet ra©onevoli. Ûur issit www.tewmi.com jew çempel 9942 2422.

Jason Gatt g˙al kull xog˙ol ta’ tibjid u tik˙il, kisi normali, fuq il-fil, fuq xog˙ol antik u bil-pont, kisi bil-©ibs u graffiato . Kiri ta’ cherry picker (tower ladder). Çempel fuq 9945 4235 jew 2180 5811.

Lezzjonijiet taΩ-Ωfin fuq stili ballroom jew LatinAmerikan. Lezzjonijiet taΩΩfin g˙all- beginners u kompetizzjonijiet minn Imperial Qualified Dance Teacher (ISTD) Ibg˙at SMS fuq 7925 3015 jew çempel 2138 6818 sa 12.00pm.

WP Ltd ta’ Triq ix-Xitwa, Óal Qormi, jispeçjalizzaw f’xog˙ol ta’ waterproof membrane, damp proofing u rubberised paint. 25 sena esperjenza. Stimi b’xejn u prezz moderat. Çempel 2148 8972, 2143 8326, 9944 5527 jew 9949 3840 jew Ωur is-sit www.wpmalta.com

Care and Cure Group Ltd: infermiera m˙arr©a, caring assistants , nannies , nies

G˙al kull tip ta’ xog˙ol fuq faççata, bjut, appo©©i, gallar-

Kupun AvviΩi Klassifikati IKTEB L-AVVIÛ F’DAN L-ISPAZJU

ISEM, KUNJOM, NUMRU TAT-TELEFOWN/MOWBAJL U INDIRIZZ

ijiet, eçç. Membrane jew liquid membrane .

Mela pprote©i l-proprjetà tieg˙ek mill-ilma tax-xita u çempel issa g˙al stima b’xejn binnumru 7905 8883 jew id˙ol fuq is-sit www.darrendoitall.com Il-bejt tieg˙ek jag˙mel l-ilma?

G˙andek problema ta’ moffa?

Kenda Ltd issolvilek il-problema. Nispeçjalizzaw fuq xog˙ol ta’ waterproofing u membrane b’10 snin garanzija. Xog˙ol professjonali blaqwa materjal ISO pool. G˙al stima bla obbligu çemplu 7972 9967 jew Ωur is-sit www.kendawaterproofing.co m

AVVIÛI OÓRA MUSIC LINK Issibilna kull tip ta’ strumenti muΩikali, fosthom drums kemm akustiçi u elettriçi, cymbals, percussion, pjanijiet di©itali, baby grand pianos, sound mixers u sound cards. Apparat ta’ DJ sound systems, kitarri klassiçi u akustiçi, bass guitars , strumenti tar-ram, wood winds, vjolini, spare parts u aççessorji o˙ra. G˙andna ssib ukoll kotba tal-muΩika tattag˙lim. Mur Music Link, 262, Triq Fleur-de-Lys, B’Kara. Çempel 2148 2796.

NIGRET NIGHT CLUB AND REST AURA NT, L AB OUR AV E, IR -RAB AT , M ALT A. Naççettaw bookings g˙al coffee mornings, lunches u dinner dances u g˙al kull okkaΩjoni. Miftu˙in fil-weekends u cabaret shows minn Odessa Green, Renato u Freddie Portelli. G˙al aktar informazzjoni çemplu 2145 4858/2145 4908/7945 4908.

Inservu wkoll take away .

Tistg˙u ΩΩuru s-sit elettroniku www.nigretnightclub.com jew www.nigretnc.com AGR AUTO JAPANESE PARTS G ÓALL-K AROZ ZI : Inbig˙u kull tip ta’ parts ta’ karozzi ÌappuniΩi u Koreani, fosthom Kia, Toyota, Isuzu, Daewoo, Mitsubishi, Honda, Subaru. Huma wkoll importaturi ta’ Ωjut u air filters, shock absorbers, brake pads, clutches, eçç.

Parts ©enwini.

G˙al aktar informazzjoni çempel 2144 6839 jew 9947 4504. Fax: 2147 0295. Email: alex@agrautoparts.com TA LB A LILL -ISPI RTU SSANTU Int li ssolvi l-problemi kollha, dawwal it-toroq kollha tieg˙i biex nikseb dak li ne˙tie©. Inti li tajtni d-don divin biex na˙fer u ninsa ddeni kollu li jsir kontra tieg˙i, li f’kull mument ta’ ˙ajti tkun ma©enbi. F’din ittalba qasira nixtieq nirringrazzjak ta’ dan kollu, waqt li nikkonferma mill©did li qatt ma ninfired minnek, anke quddiem lilluΩjonijiet materjali. Nixtieq li nkun mieg˙ek fil-glorja ta’ dejjem. Grazzi g˙all-˙niena tieg˙ek lejja u lejn dawk li ji©u minni.

Din it-talba g˙andha ting˙ad tlett ijiem wara xulxin. Wara tlett ijiem it-talba tkun maqlug˙a, anke jekk g˙all-bidu tidher diffiçli. Ittalba g˙andha tkun ippubblikata mill-ewwel wara li tinqala’ l-grazzja bla ma tissemma x’kienet. ÛRAMEÌ NISA GÓAT-TROBBIJA ta’ ©enetika Spanjola.

Produttivi ˙afna. Çempel 2180 9761 wara l-4.00pm jew ibg˙at SMS fuq 7703 6717.

Offerta 1: ©imag˙tejn

€5

Offerta 2: 5 ©img˙at

€10

Offerta 3: 2 avviΩi g˙al 5 ©img˙at

€15

Offerta 4: 13-il ©img˙a

€30

Offerta 5: 26 ©img˙a

€56

Offerta 6: 52 ©img˙a

€93

ÓLAS B’CASH JEW CHEQUE LIL: Sound Vision Print Ltd, KullÓadd, AvviΩi Klassifikati, Çentru Nazzjonali Laburista, Triq Milend, il-Óamrun, ÓMR 1717.

avviÛi kÓ

kullhadd.com

avviÛiÌENERaLi Car wash Il-grupp tal-ÌiFra tal-Patrijiet Fran©iskani Kapuççini ser jorganizza car wash sabiex jin©abru l-fondi me˙tie©a g˙all-Fondazzjoni Qalb it-Tfal. Din hi entità volontarja li toffri g˙ajnuna psikolo©ika, finanzjarja, materjali u emozzjonali lill-©enituri li wliedhom ikunu rikoverati flNPICU (Neonatal Paediatric Intensive Care Unit) flIsptar Mater Dei. Din il- car wash ser issir fil-grawnds tal-Patrijiet Fran©iskani Kapuççini fejn il-kunvent tal-Furjana nhar il-Óadd 14 ta’ Ìunju 2015 bejn it-8.00am u l-4.00pm. Lg˙an hu li jinxtara wheel chair apposta li jkun jista’ jintuΩa minn tfal Ωg˙ar li jkunu twieldu qabel iΩ-Ωmien jew li jkollhom bΩonn ta’ g˙ajnuna speçjali.

Wirja ta’ arti L-G˙aqda Filantropika Talent Mosti bi pjaçir tippreΩenta wirja ta’ arti minn Doreen Gatt, fir-Razzett tal-MarkiΩ Mallia Tabone, Triq Wied il-G˙asel, il-Mosta, bejn l-14 u s-27 ta’ Ìunju 2015. Il-wirja ser tkun miftu˙a mit-Tnejn sas-Sibt, mis-6.00pm sat-8.30pm; Ódud mill-10.00am sa nofsinhar u bejn is-6.00pm u t-8.30pm.

Festa ta’ solidarjetà Il-festa ta’ solidarjetà tkompli b’majjalata u b’ikel abbundanti b’risq Puttinu Cares, u varjetà fuq il-palk minn kantanti u gruppi taΩ-Ωfin,organizzata mill-G˙aqda Soçjo-MuΩikali Anici A.D.1988 g˙al kawΩa ©usta.

Data: Il-Ìimg˙a, 19 ta’ Ìunju 2015 Post: Quddiem il-KaΩin Banda Aniçi Óin: Mit-8.30pm ’il quddiem Divertiment s˙i˙ minn kantanti, u Ωeffina flimkien ma ikla majjal abbundanti.

Menù: Appetizers, timpana, majjal bil-patata u ˙axix, deΩerta, inbid u luminata. Dan kollu b’risq Puttinu Cares.

Prezz ta’ €15 il-kbar, u €5 Ω-Ωg˙ar bejn 4 u 11-il sena (chicken muggets). Ti©ie© bl-ordni minn qabel.

Biljetti mill-kaΩin tal-Banda Anici jew helpers .

Importanti li ta˙sbu kmieni ˙alli ma tkunux diΩappuntati.

G˙al aktar informazzjoni jew riservazzjonijiet çempel 7970 2874. Dawk kollha li jixtiequ jie˙du sehem fil-varjetà g˙andhom jibag˙tu d-dettalji tag˙hom permezz ta’ email lil info@anicibandclub.org Serata mtellg˙a mal-G˙aqda VersAg˙tini Se nkunu qed infakkru lill-g˙annej u poeta Frans Baldacchino, il-Budaj.

Din l-attività ser issir nhar il-Ìimg˙a, 19 ta’ Gunju 2015, bejn is-7.15pm u t-8.30pm, fiç-Çentru ta’ Kultura Nazzjonali fir-Razzett tal-MarkiΩ Mallia Tabone, Triq Wied il-G˙asel, il-Mosta.

D˙ul bla ˙las u kul˙add huwa mistieden. Biex tie˙du sehem, billi taqraw jew titkellmu bid-djalett, eçç., tistg˙u tikkuntattjaw lill-G˙aqda VersAg˙tini fuq: 2766 7001/9922 6186.

G˙al aktar tag˙rif sibuna fuq www.talentmosti.com u l-pa©na Facebook razzett tal-markiΩ.

Din l-attività g˙andha l-kollaborazzjoni s˙i˙a talKunsill Skolastiku tal-Iskola Sekondarja Bniet fi ˙dan ilKulle©© Maria Re©ina Banda Madonna tal-Ìilju tal-Imqabba f’Óal Luqa Fl-okkaΩjoni tal-festa titulari ta’ Sant’Andrija Appostlu li ser ti©i ççelebrata f’Óal Luqa, il-Banda Madonna talÌilju tal-Imqabba ©iet mistiedna tag ˙ t i s - s e r v i z z muΩikali tag˙ha nhar il-Óadd 5 ta’ Lulju 2015, jum ilfesta.

Is-sevizz jibda fis-6.00pm permezz ta’ març brijuΩ madwar it-toroq ta’ Óal Luqa. Wara jsegwi programm muΩikali fuq il-plançier quddiem is-sede tas-Soçjetà MuΩikali Sant’Andrija, fejn tilqa’ l-purçissjoni bl-istatwa tal-istess qaddis.

G˙al aktar informazzjoni Ωur is-sit elettroniku uffiçjali tas-Soçjetà MuΩikali Madonna tal-Ìilju www.talgilju.com BaΩar regolari Il-Mission Fund (VO/0015) ikollha baΩar f’St Joseph, Triq il-Ìummar, Birkirkara (bieb ma’ bieb mal-forn, triq wara l-Eurosport) kuljum mit-Tnejn sal-Ìimg˙a bejn id9.30am u s-1.00pm Ejja u g˙in lil min hu fil-bΩonn.

14|06|2015 31

aGÓFaS LikE FUQ iL-PaÌNa TaGÓNa Ta’ FaCEBOOk www.facebook.com/kullhadd

32 14|06|2015

kullhadd.com

It-tnejn

IT-TEMP GÓAL-LUM

It-tlieta

l-Erbg˙a

KÓ AlMANAKK

RItRAtt MIll-ANtIK

S I T WA Z Z J ON I Ì E N ER A L I: Firxa ta’ pressjoni baxxa minn fuq l-Al©erija li qed testendi fuq iç-Çentru tal-Mediterran u firxa ta’ pressjoni g˙olja li qed testendi fuq iç-Çentru tal-Mediterran u l-Libja resqin lejn il-Lvant.

L-OGÓLA TEMPERATURA: 29°C

HI

30°C

30°C

29°C

L-INQAS TEMPERATURA: 21°C

LO

21°C

21°C

20°C

INDIÇI UV: 10

UV

09

09

09

Il-Óamis

Il-Ìimg˙a

Is-Sibt

TEMP: Il-biçça l-kbira xemxi

Ritratt: BAY RETRO

VIÛIBBILTÀ: Tajba R I Ó: Ftit qawwi g˙al qawwi mix-Xlokk g˙all-ewwel, li jonqos ˙afif g˙al moderat wara nofsinhar u jsir ˙afif mill-Grieg it-Tramuntana sa filg˙axija BAÓAR: Qawwi HI

28°C

28°C

28°C

IMBATT: Baxx mix-Xlokk li jsir moderat milLvant ix-Xlokk

LO

20°C

20°C

20°C

TEMPERATURA TAL-BAÓAR: 21°C

UV

09

09

09

San Pawl il-Ba˙ar fis-snin tletin

SpIÛERIjI lI jIftÓU llUM Il-ÓAdd Collis Williams Pharmacy, 15, Triq ir-Repubblika, il-Belt Valletta Darwin Pharmacy, 152, Triq il-Kbira San ÌuΩepp, il-Óamrun Tal-Ólas Pharmacy, Triq il-Óelsien, Óal Qormi St Paul’s, Triq Brared, Birkirkara D’Argen’s Pharmacy, 330, Triq D’Argens, il-GΩira St Andrew’s Pharmacy, Triq il-Qasam, Tal-Ibra©© Harley Pharmacy, 1, Triq Nathalie Poutiatin Tabone, Tas-Sliema St Mary Pharmacy, 2, Triq Antonio Schembri, Ó’Attard St Joseph Pharmacy, 1, Triq iΩ-Ûakkak, il-Mosta Parkes Pharmacy, 582, Triq San Pawl, San Pawl il-Ba˙ar Theresa Jo Pharmacy, 3A, Triq Xintill, Óal Tarxien Alpha Pharmacy, Triq Bormla k/m Vjal il-Kottoner, il-Fgura Felice Pharmacy, 95, Triq is-Santwarju, ÓaΩ-Ûabbar Brittania Pharmacy, 5, Triq il-Bajja s-Sabi˙a, BirΩebbu©a Kristianne Pharmacy, Triq ic-Cavi, l-Imqabba Brown’s Pharmacy, 47, Vjal il-Óelsien, ÓaΩ-Ûebbu© SpiΩerija Carmen, 1, Triq Misra˙ is-Suffara, Óad-Dingli

dIN Il-ÌIMgÓA MIll-IStoRjA

15.06.1954 Tifforma l-UEFA fl-IΩvizzera

G˙awdex Palm Pharmacy, 2, Triq il-Palma, ir-Rabat, G˙awdex St John Pharmacy, 85, Triq l-Indipendenza, ix-Xewkija, G˙awdex

NUMRI REBBIEÓA LOTTU

21 83 08 17 52 87 26 58

SUPER 5

18 13 03 24 42

GRAND LOTTERY

05 02

02 09 08 02 02

19.06.1990 Jitwaqqaf il-Partit Kommunista tal-Federazzjoni Russa

koMpEtIZZjoNI ktIEb kÓ

14|06|2015 33

kullhadd.com

koMpEtIZZjoNI ktIEb RUMANZ

A DAWN IN SEVILLE Marie Anne Zammit

A Dawn in Seville huwa rumanz storiku li jmur lura fil-perjodu tal-gwerra çivili fi Spanja. Issena 1936 kienet strumentali g˙ax fiha faqqg˙et ir-rivoluzzjoni mmexxija mill-Ìeneral Francisco Franco kontra l-Gvern Repubblikan. It-tmexxija talÌeneral Franco wasslet g˙al dittatura u tat bidu g˙at-triq talpersekuzzjoni u theddida g˙al espressjoni libera, kemm dik kreattiva u dik fil-˙ajja ta’ kuljum u g˙ad-drittijiet taç-çittadini. G˙alkemm il-karattri huma fittizzji, ir-rumanz jittratta l-fatti li g˙addew minnhom dawk li marru kontra d-dittatur u g˙allibertà ta’ espressjoni.

F’Seville, Rosella tfittex li ta˙rab minn din ir-realtà billi tg˙ix fid-dinja tag˙ha tal-kitba, storja u sigrieti mill-passat. IΩda, l-involviment ta’ missierha masSoçjalisti, front kontra r-re©im ta’ Franco, ma j˙allihiex tg˙ix din il-˙olma. Wara li tiggradwa mill-istudji tag˙ha, Rosella tmur Madrid u hemm tiltaqa’ ma’ Elena u bejn dawn it-tnejn tinbet relazzjoni sesswali u passjonali, li jkollhom iΩommu fil-mo˙bi min˙abba persekuz-

zjoni mill-awtoritajiet.

F’Seville, missier Rosella ji©i arrestat u, wara l-mewt tieg˙u, Rose l l a t i l t a q a ’ m a ’ M i g u e l , tabib u ˙abib ta’ missierha, u hemm tinqabad f’konflitt emozzjonali u passjonali. Miguel kien ukoll involut mas-Soçjalisti u f’kum p l o t t k o n t r a l - Ì e n e r a l Franco.

Aktar tard Rosella tispiçça arrestata min˙abba artiklu dwar id-drittijiet tan-nisa li tkun kitbet, imma l-iskop ewlieni jkun biex jo˙dulha l-informazzjoni dwar il-kumplott ta’ Miguel.

Rosella tg˙addi minn persekuzzjoni, tortura u ting˙ata sentenza g˙all-mewt, flimkien ma’ nisa o˙ra. L-uniku solliev g˙al dawn in-nisa, sakemm jistennew l-esekuzzjoni tag˙hom, tkun i l - k i t b a t a ’ d r a m m i u poeΩiji, waqt li Rosella tkompli tikte b s t o r j a p a r a l l e l a m a l persekuzzjonijiet tag˙ha u dawk tal-Katari, grupp spiritwali li g˙ex u fis-seklu ˙mistax f’Languedoc fi Franza.

Finalment, iç-çirkustanzi jinbidlu u l-im˙abba vera tirba˙ fuq kollox. Matul dan il-proçess Rosella jirnexxilha anke tiskopri l-ver i t à d w a r m i s s i e r h a u l ori©ini tag˙ha.

SILtA MILL-ktIEb My father thought of protecting me from the harsh realities which were confronting us. He tried to conceal the gravity of the situation but I knew, and the only way was to obey him and prepare to leave.

Our journey was suddenly interrupted like the events in our lives which were to follow.

Our journey home was going to be a long one as first we had to get the train to Madrid and then to Seville. Yet, in due course there were more journeys which followed. Abova all, there was the journey towards understanding and that has all commenced with my journey back to Seville. What followed afterwards was not only crucial for my country but also

revealed to me many aspects of my family which were kept hidden from me.

After long hours travelling we reached Seville fully exhausted but I managed to get some rest and then joined the rest of my family for supper.

I was proud of my family and considered myself blessed to be the daughter of such parents. They always made sure that we meet at all as family, at least once a day.

This was a rule by my father and no matter how hard it was, he always kept his appointment with his family, my mother Pilar, my brother Ernesto who was two years older than me.

My mother came in the dining room and embraced my father. ‘I

missed you, Antonio, I am glad you decided to come,’ she said and her eyes glistened with tears as she stroked his cheeks.

My father smiled and kissed her on the cheeks. Then my mother turned to me.

‘And you Rosella? Did you enjoy your stay in Barcelona?’

“Yes, mama it was fantastic, we have been to Montserrat.’

I stopped at once as I saw my father watching me intently.

‘And what else?’ my mother promptly asked.

‘It was a wonderful experience,’ I retorted.

‘The Black Madonna is miraculuos. I went there once and soon after I got pregnant. Then you came.’

I smiled and my father took a deep breath. Then my brother Ernesto came in the room and ran to embrace me.

‘Hi, sister, so you came from Barcelona, how I miss the city,’ he exclaimed.

I was fond of my brother who was now twenty three and in his fourth year of Medicine following my father’s steps. Ernesto was exactly like my father with dark curly hair and dark penetrating eyes on olive skin. My father must have looked like him at a younger age.

That same evening we all sat together, but there was a strange atmosphere peering at us as if something was going to blow from one moment to the other.

Mistoqsija: F’liema belt Spanjola marret il-protagonista tal-ktieb?

Ibag˙tu r-risposta tag˙kom lil: Kompetizzjoni Ktieb, KullÓadd, ÇNL, Triq Mile End, il-Óamrun, u tid˙lu biç-çans li tirb˙u l-ktieb A DAWN IN SEVILLE ©entilment ipprovdut mill-awtriçi Marie Anne Zammit.

Ir-rebbie˙ jit˙abbar nhar il-Óadd 21 ta’ Ìunju.

Ir-rebbie˙a huma mitluba ji©bru l-ktieb miç-Çentru Nazzjonali Laburista fil-Óamrun billi jippreΩentaw il-karta tal-identità mit-Tlieta sal-Ìimg˙a bejn id-09.00 u t-15.00, u s-Sibt bejn l-10.00 u l-16.00, eskluΩ festi pubbliçi.

Intant, ir-rebbie˙a tal-ktieb VJOLETTA hija:

MARIAN CASSAR, 123, Triq ix-Xatt, il-GΩira, GÛR 1027.

34 14|06|2015

kullhadd.com

KÓ logÓoB

TISLIBA BIN-NUMRI Po©©i n-numri f’posthom Bi 3 numri 015 031 037 110 195 366 488 554 650 661 679 715 858 870 930 990

B’4 numri 0064 0556 0578 0968 1016 1058 1308 1394 1564 1602 1943 2671 3057 3536 4031 4108 4618 4720 4721 4903 5026 5466 5824 5874 6319 6768 6954 7258 7936 8125 8145 8164

8284 8492 8503 8787 8970 9476

B’5 numri

B’6 numri

01007 04168 09821 09917 19796 42468 45834 53665 55042 56431 60096 61630 62210 63718 64579 73638 77038 77899 88385 89115 89616 91511

071084 327593 443532 791555

Bi 8 numri 62516138 81114368 81453606 93184114

SUDOKU SPONSORJATA MINN WELLA

Irba˙ xampù u conditioner Wella Aqta’ din il-log˙ba u ibg˙atha: KOMPETIZZJONI WELLA, KullÓadd, Çentru Nazzjonali Laburista, Triq Mile End, il-Óamrun.

Isem: ..........................................................................................

Indirizz:......................................................................................... .....................................................................................................

Rebbie˙a tal-©img˙a l-o˙ra: MARCELLE MIFSUD, 68, Lucrezia, Flat 1, Triq F.S. Caruana, Birkirkara.

Kompetizzjoni Centro Casalinga Ìemma’ s-sitt kupuni u ibg˙athom f’daqqa lil: KullÓadd, Kompetizzjoni Centro Casalinga, Çentru Nazzjonali Laburista, Triq Mile End, il-Óamrun, ÓMR 1717.

Isem:...................................................................................................................................................................

4

Indirizz:.............................................................................................................................................................. ...........................................................................................................................................................................

Nru tal-karta tal-identità:............................................. Nru tat-telefown:........................................................

lOGÓOB kÓ

14|06|2015 35

kullhadd.com

IRBAÓ €25 fI flus

75

IBGÓAT DAWN IÛ-ÛEWÌ KOMPETIZZJONIJIET FLIMKIEN U IDÓOL BIÇ-ÇANS LI TIRBAÓ €25 L-indirizz huwa: Irba˙ €25 fi flus, KullÓadd, Çentru Nazzjonali Laburista, Triq Mile End, il-Óamrun.

TIslIBA Mimdudin:

Weqfin:

1.

1.

2,17.

Kompli l-qawl: A˙jar ˙arba minn ..... (5) 4.

Tista’ tkun bilkmiem twal jew qosra (4) 7,21M. Óad-Dingli hemm ˙afna b˙alu (5) 9.

Ara 6 10.

Kontra? (6) 12.

G˙andu jag˙ti (6) 16.

Also Known As (1,1,1) 18,23. Ûew© ©ranet (6) 19.

Ara 13 20.

Kulur il-˙axixa (5) 21.

Ara 7 23.

Ara 18 24.

Tbati mill-g˙arg˙ar (5)

Tamborlin kbir? 6) Jin˙adem bl-idejn jew bil-magna (6) 3.

Mira IngliΩa (3) 5.

Distanza (3) 6,9.

Programm televiΩiv (6) 8,11.

Popolari ˙afna fuq ir-radju naturalment (11) 11.

Ara 8 12,21W. Jitwa˙˙al mal-art u l-˙ajt (5) 13,19. InniΩΩel fih minn xiex ng˙addi (6)) 14.

Jista’ jkun fniek! (6) 15.

Tallegra (6) 17.

Ara 2 21.

Ara 21 wieqfa 22.

Nofs majjal (3)

SOLUZZJONI TAL-ÌIMGÓA L-OÓRA Mimdudin: 1.

4.

9,16.

10.

12.

18,19.

20.

21.

23.

24.

Safra, Ìnus, Naqqru, Katusa, Maktur, Raisa, Tikek, And, Tonn, Wiski

Weqfin: 1.

2,15.

3,11.

5,12W. 6,7.

8.

13.

14.

17,22.

21.

Senduq, Faqqasli, Ajkla, Nsumu, Smajt, Tattakkaw, Kri, Rikors, Randan, Art

QED TAGÓRAfHOM? fir-ritratt hemm Ωew© uçu˙ f’wiçç wie˙ed.

Qed tag˙rafhom? Ójiel: Ûew© tenisti li huma fost l-aqwa fid-dinja.

Personalità 1:

Personalità 2:

RIÛULTAT TAL-ÌIMGÓA L-OÓRA Isem: Indirizz:

Nru tat-Telefown: Ben Stiller

REBBIEÓA TAL-ÌIMGÓA L-OÓRA: GAETANA PSAILA, 4, Our Nest, Misra˙ Bulebel, Óal Tarxien.

Nota: l-ittri rebbie˙a jintbag˙tu fl-a˙˙ar tax-xahar.

Adam Sandler

36

KÓ kullhadd.com FORMULA 1

14|06|2015

RAPPORT TA’ LIAM GAUCI

DOPJETTA FAÇLI GÓALL-MERCEDES Il-Gran Premju tal-Kanada offra kuntrast poΩittiv g˙al dawk ta’ Monako u Spanja li, kollox ma’ kollox, kienu nieqsa millispettaklu. Dan se˙˙, fost l-o˙rajn, grazzi g˙as-sessjonijiet ta’ kwalifikazzjoni tasSibt, kif ukoll diversi penalitajiet li po©©ew diversi sewwieqa kompetittivi lura ferm fit-tluq u ©eg˙luhom isuqu tellieqa aggressiva biex jid˙lu fiΩ-Ωona punti.

Min-na˙a l-o˙ra, it-tellieqa tas-sewwieqa tal-Mercedes kienet kollox ˙lief spettakolari hekk kif ˙arbu fuq quddiem minn kmieni fil-gran premju u Ωammew ilpoΩizzjonijiet tag˙hom ming˙ajr ˙afna intoppi.

Matul it-tellieqa kollha Rosberg Ωamm ru˙u qrib ˙afna ta’ Hamilton u kemm-il darba wera l-intenzjoni li jipprova jattakkah. Madankollu, il-kampjun tad-dinja, kif ukoll l-istrate©isti tieg˙u, studjaw sew il-moviment tal-ÌermaniΩ u kienu kapaçi jirrea©ixxu b’mod intelli©enti g˙al kull manuvra li g˙amel.

Battalji interessanti Il-©lieda g˙at-tielet post kienet xi ftit aktar interessanti hekk kif il-Ferrari u l-Williams bdew jimmodifikaw l-istrate©iji tag˙hom biex ipo©©u wie˙ed mis-sewwieqa tag˙hom fuq l-iktar tar©a baxxa tal-podju.

Din il-battalja reba˙ha Bottas illi approfitta ru˙u minn ˙ar©a mit-traççat li g˙amel Raikkonen ftit wara l-ewwel pit stop tieg˙u. Il-FinlandiΩ tal-Ferrari sostna li din l-eskursjoni se˙˙et min˙abba il-konfigurazzjoni tal-magna tieg˙u li tag˙tu wisq

sa˙˙a f’daqqa meta g˙afas il-pedala talgass.

Vettel kellu tellieqa aktar poΩittiva, minkejja li telaq mit-tmintax-il post.

Permezz tal-Ferrari kompetittiva ferm g˙ad-dispoΩizzjoni tieg˙u, huwa kien kapaçi jiggwadanja diversi poΩizzjonijiet fi Ωmien qasir.

Massa wkoll g˙amel rimonta tajba ferm biex tela’ mill-˙mistax g˙as-sitt post. IlBraΩiljan bata mhux ˙aΩin fl-ewwel faΩi tat-tellieqa hekk kif ir-roti rotob ma tantx offrew qabda fil-Kanada. Dan, però, ma Ωammux milli jipparteçipa f’diversi battalji interessanti u l-affarijiet komplew imorru g˙all-a˙jar meta qaleb g˙ar-roti super soft.

ma ©arrab ˙sarat serji.

Kyvat kien l-unika sewwieq b’magna Renault li rnexxielu jikseb il-punti fost lerbg˙a li ˙adu sehem fil-Kanada. Dan mhux sorprendenti g˙ax ir-Renault kellha defiçit ta’ rendiment çar ikkomparata malMercedes u l-Ferrari.

Aktar problemi Lil hinn miΩ-Ωona punti, ta’ min isemmi ttellieqa diΩastruΩa li re©a’ kellhom ilMcLaren. It-tim minn Woking kien jaf li lKanada ma kinitx adattata g˙all-vetturi tieg˙u hekk kif suççess f’dan it-traççat jiddependi ˙afna fuq kemm kapaçi trendi magna f’termini ta’ sa˙˙a, aspett li l-

Honda batew ˙afna fiha f’dan l-ista©un.

Madankollu, l-affarijiet komplew jikkumplikaw ru˙hom wara l-g˙oxrin dawra meta t-tim innota konsum eççessiv ta’ fjuwil li ©eg˙elhom jitolbu lissewwieqa tag˙hom biex ma jag˙fsux ˙afna. Dan l-ordni rrabja lil Alonso, illi f’komunikazzjoni bir-radju qal lit-tim li dawn il-problemi kollha qeg˙din i©eg˙luh jidher qisu sewwieq dilettant.

Is-sitwazzjoni marret g˙all-ag˙ar sakemm fid-dawra 47 Alonso kellu jabbanduna t-tellieqa min˙abba problemi filmagna tieg˙u. Button ing˙aqad mieg˙u fil-garaxx g˙axar dawriet wara meta beda jesperjenza problema fis-sistema talexhaust tal-vettura tieg˙u.

Ìlieda f’nofs il-klassifika Il-Lotus dehru li g˙amlu pass ’il quddiem notevoli fil-Kanada b’Maldonado u Grosjean it-tnejn jirnexxilhom jid˙lu fiΩΩona punti. Madankollu, Grosjean ikkumplika l-˙ajja g˙alih inniffsu meta filwie˙ed u ˙amsin dawra ˙abat ma’ Stevens meta kien qieg˙ed jillappjah.

Dan l-iΩball ©ieg˙lu jag˙mel pit stop Ωejda biex ibiddel it-tyres tieg˙u hekk kif sofra puncture f’dan il-kuntatt vjolenti.

Min-na˙a l-o˙ra, Hulkenberg ma kellux kuntatti ta’ dan it-tip, però xorta wa˙da sab ru˙u jitlef poΩizzjoni meta l-Force India tieg˙u daritlu f’daqqa meta tella’ rroti tieg˙u fuq il-˙axix waqt battalja ma’ Vettel. Fortunatament, huwa rnexxielu jikseb mill-©did il-kontroll tal-vettura tieg˙u u rritorna fuq it-traççat ming˙ajr

KLASSIFIKA KANADA PoΩ.

Sewwieq

Tim

Óin

01 02 03 04 05 06 07 08 09 10

Lewis Hamilton Nico Rosberg Valtteri Bottas Kimi Raikkonen Sebastian Vettel Felipe Massa Pastor Maldonado Nico Hulkenberg Daniil Kvyat Romain Grosjean

Mercedes Mercedes Williams Ferrari Ferrari Williams Lotus Force India Red Bull Lotus

1:31.53.145 +2.2 +40.6 +45.6 +49.9 +56.3 +66.6 +1 Lap +1 Lap +1 Lap

ForMuLa 1kullhadd.com kÓ

14|06|2015 37

LiL Hinn Miç-Çirkwit

Re©g˙u kienu bosta l-argumenti ta’ interess ’il bog˙od miç-çirkwit din il©img˙a hekk kif it-timijiet g˙adhom ma jistg˙ux jiftiehmu dwar kif se jkunu bbilançjati x-xewqa li jiΩdiet lispettaklu fl-isport, l-ur©enza li jitnaqqsu l-ispejjeΩ u l-bΩonn li l-premji finanzjarji jitqassmu b’mod ©ust.

L-a˙˙ar appell g˙al riforma kbira wasal ming˙and Sergio Marchionne, iç-Chairman tal-Ferrari, illi ˙e©©e© littimijiet juΩaw aktar sens komun f’dawn il-kwistjonijiet. Fil-fehma tieg˙u, minkejja li huwa ovvju li huma prinçiparjament il-magni ibridi li qeg˙din iwasslu g˙al dawn l-ispejjeΩ, il-kompromess illi jintla˙aq irid jirrispetta l-bΩonnijiet tat-timijiet kollha.

Marchionne kien qieg˙ed jirreferi b’mod partikolari g˙ad-dibattitu li g˙addej b˙alissa dwar jekk il-fornituri tal-magni jistg˙ux jintroduçi Ωviluppi matul l-ista©un. Fl-2015, il-fornituri tal-magni rnexxielhom japprofittaw ru˙hom minn klawsoli vagi fir-regolamenti tekniçi li ppermettewlhom ikomplu jiΩviluppaw il-magni tag˙hom wara l-iskadenza ori©inali tat-28 ta’ Frar.

Madankollu, l-FIA kkore©iet dawn ir-regolamenti biex tag˙milhom aktar çari u inekwivokabbli fl-2016. B’hekk, mis-sena d-die˙la, l-iΩvilupp tekniku se jkollu jsir kollu matul ix-xitwa.

G˙aldaqstant, se tkun diffiçli g˙at-timijiet li jkunu qeg˙din lura f’termini ta’ Ωvilupp biex inaqqsu d-distakk matul l-ista©un.

ReΩistenza Minkejja l-isforzi kbar tal-Ferrari u rRenault biex dawn ir-regolamenti jer©g˙u ji©u llaxkati, il-Mercedes, illi b˙alissa qieg˙da tgawdi minn vanta©© tekniku kbir, qed tirreΩisti kull tip ta’ riforma f’dan ir-rigward.

Marchionne sostna li jifhem li lMercedes iridu jiddefendu l-poΩizzjoni ta’ vanta©© tag˙hom. Madankollu, huwa qal li l-fornituri ÌermaniΩi jridu japprezzaw il-fatt li huwa fl-interess tag˙hom ukoll li t-timijiet kollha jkunu kompetittivi g˙ax dan jag˙ti aktar presti©ju lil min jirba˙.

Min-na˙a l-o˙ra, però, iç-Chairman tal-Ferrari wissa li l-affarijiet ma jridux imorru fl-estrem l-ie˙or fejn ikun permess Ωvilupp bla raΩan g˙ax dan jista’ façilment iwassal g˙al Ωieda kbira flispejjeΩ g˙at-timijet u jag˙mel l-isport insostenibbli.

Appell g˙all-koperazzjoni Sadanittant, il-Honda g˙adhom qeg˙din jippruvaw isalvaw li jistg˙u mill-ista©un diΩastruΩ li kellhom s’issa.

B’mod partikolari wara tellieqa o˙ra fejn iΩ-Ωew© sewwieqa tal-McLaren re©g˙u naqsu milli jaslu sat-tmiem min˙abba problemi fil-magna tag˙hom.

Minkejja, dawn ir-riΩultati diΩappuntanti, Eric Boullier, ir-racing director tal-McLaren sostna li l-fornituri ÌappuniΩi g˙adhom qeg˙din igawdu mill-fiduçja tat-tim minn Woking.

Madankollu, huwa ta x’jifhem illi s’issa l-Honda rrifjutaw xi g˙ajnuna offruta mill-McLaren mil-lat ta’ riΩorsi informatiçi.

Boullier ma da˙alx fid-dettall dwar x’inhuma dawn ir-riΩorsi, imma esprima t-tama tieg˙u li l-Honda jaççettaw din l-g˙ajnuna biex jaççelleraw liΩvilupp tal-magni tag˙hom.

L-ur©enza ta’ din il-qabΩa fil-kwalità kienet imtennija wkoll minn Jenson Button illi, wara l-Gran Premju talKanada, esprima g˙all-ewwel darba x-xettiçiΩmu tieg˙u dwar il-possibbiltà li l-McLaren jiksbu post fuq il-podju f’xi tellieqa tal-2015.

Fernando Alonso wkoll ta l-ewwel sinjal çar ta’ pessimiΩmu fil-Kanada.

Dan meta, f’komunikazzjoni bir-radju mal-garaxx tal-McLaren li saret waqt it-tellieqa, huwa rrea©ixxa b’rabja kbira g˙al ordni biex joqg˙od lura firrigward tal-konsum tal-fjuwil. G˙allIspanjol, din l-ordni ma kinitx aççettabbli g˙ax kien ifisser li huwa kien se jkollu jnaqqas il-veloçità meta l-vettura tieg˙u di©à ma kinitx kompetittiva f’perjodi ta’ sewqan normali.

Roti differenti g˙all-2016?

F’kummenti li ta lill-midja, Paul Hembery, id-direttur sportiv tal-Pirelli,

ammetta li r-roti li qeg˙din jintuΩaw din is-sena huma ibsin wisq. Dan ˙are© çar fil-Kanada fejn is- super softs , l -aktar roti rotob b˙alissa, servew madwar tletin dawra, missebg˙in totali tal-gran premju biex bosta sewwieqa da˙lu darba biss filpits matul it-tellieqa.

Din is-sitwazzjoni marret kontra xxewqat tal-amministraturi tal-isport, illi riedu li fil-Kanada jkun hemm Ωew© jew tliet waqfiet minn kull sewwieq ˙alli jkun hemm aktar spettaklu. Barra minn hekk, matul it-tellieqa deher ukoll li bosta sewwieqa bdew ibatu biex itellg˙u t-temperatura tar-roti rotob, fatt li naqqas ilqabda mal-art u Ωammhom mill i jkunu avventuruΩi fis-sewqan tag˙hom.

G˙aldaqstant, Hembery ta x’jifhem li g˙as-sena d-die˙la l-Pirelli jistg˙u jipproponu kompoΩizzjoni tar-roti differenti biex dawn il-problemi jkunu indirizzati.

Madankollu, huwa ©ibed l-attenzjoni g˙all-fatt illi din il-problemi setg˙et façilment ti©i evitata kieku lPirelli jkollhom aktar çans jippruvaw u jiΩviluppaw ir-roti tag˙hom matul lista©un. Dan b˙alissa mhuwiex possibbli hekk kif l-FIA qieg˙da tipprova ΩΩomm l-ispejjeΩ ta’ Ωvilupp baxxi.

Tellieqa ©dida?

Barra dawn l -iΩviluppi mil-lat tekniku, il-futur jista’ j©ib mieg˙u wkoll gran premju ©did. Fis-snin li g˙addew, kemm-il darba ssemmiet ilpossibbiltà li jkun hemm tellieqa fittoroq ta’ New Jersey. Madankollu, problemi finanzjarji dejjem wasslu g˙all-posponiment tal-introduzzjoni tieg˙u u sa dan l-ista©un kien kwaΩi çert li l-inizjattiva t˙alliet fuq l-ixkaffa.

Fil-jiem tal-Gran Premju tal-Kanada, però, sar mag˙ruf li Leo Hindery Jr, investitur Amerikan, kellu laqg˙a ma’ Bernie Ecclestone biex jipprova jirxoxta dan il-pro©ett. Is-su©©ett ta’ din il -laqg˙a kien ikkonfermat minn Ecclestone stess, illi sostna li l-ideat ta’ Hindery Jr igawdu mill-appo©© s˙i˙ tal-FOM jekk jinstabu r-riΩorsi biex ikunu ffinanzjati.

Ta˙t skrutinju L-iskandlu tal-korruzzjoni li ˙akem lill-FIFA laqat ukoll lill-FIA b’mod indirett. Dan hekk kif l-FIA, b˙al kull assoçjazzjoni sportiva fid-dinja, sabet ru˙ha ta˙t skrutinju g˙al sinjali ta’ korruzzjoni simili g˙al dawk li allegatament tfaççaw fil-FIFA matul ilpresidenza ta’ Sepp Blatter.

Il-˙sibijiet tad-dilettanti tal-F1 marru lura b’mod partikolari g˙all-kaΩ li kellu Ecclestone fejn kien akkuΩat minn qorti kriminali ÌermaniΩi li ˙allas bankier biex il-kumpanija CVC tkun favorita fix-xiri ta’ ishma talisport. Madankollu, din l-akkuΩa ©iet irtirata s-sena l-o˙ra meta Ecclestone aççetta li j˙allas madwar €80 miljun lill-istess qorti.

Minkejja dan il-kaΩ, Jean Todt, ilPresident tal -FIA, sostna l i l Federazzjoni mmexxija minnu mhi qieg˙da fl-ebda periklu li tesperjenza problemi simili g˙al dawk tal-FIFA. L-assigurazzjonijiet ta’ Todt, però, waslu fi Ωmien meta l-Kummissjoni Ewropea qieg˙da tipprepara investigazzjoni marbuta mar-relazzjoni bejn l-aspett sportiv u dak kummerçjali tal-Formula 1. B’mod partikolari min˙abba l-fatt li l-FIA aççettat li jkollha xi ishma fi ˙dan il-kumpanija li tamministra d-drittijiet kummerçjali tal-isport, deçiΩjoni li skont xi w˙ud tista’ to˙loq konflitt ta’ interess.

Madankollu, jidher li biex tinfeta˙ din l-investigazzjoni hemm bΩonn li xi ˙add iressaq ilment uffiçjali quddiem il-Kummissjarju Ewropew g˙allKompetizzjoni Margrethe Vestager.

Dan ix-‘xi ˙add’ jista’ jkun wie˙ed mit-timijiet iΩ-Ωg˙ar stess, illi ilhom snin jilmentaw dwar il-mod kif lamministraturi tal-F1 qeg˙din iqassmu l-flejjes li jid˙lu mid-drittijiet kummerçjali.

Dawn it-timijiet iΩ-Ωg˙ar kemm-il darba ppruvaw jil˙qu kompromess bil -kel ma t-tajba dwar di n il kwistjoni, però dejjem sabu bibien mag˙luqa. G˙aldaqstant, rikors legali ta’ dan it-tip jista’ jkun l-unika g˙aΩla li g˙ad g˙andhom g˙ad-dispoΩizzjoni tag˙hom biex forsi jsibu rimedju.

38 14|06|2015

kullhadd.com

KÓ SPORTS

LEJN IL-KWALIFIKAZZJONI GÓALL-EURO 2016 Is-Slovenja vs l-Ingilterra It-tim internazzjonali tal-Ingilterra se jkun qed ifittex li jΩomm il-100% rekord tieg˙u s’issa f’Grupp E meta se jkun qed jiltaqg˙u kontra is-Slovenja barra minn darhom. It-tim ta’ Roy Hodgson reba˙ il-˙ames log˙biet li lag˙ab s’issa iΩda se jkunu ta˙t pressjoni wara li fl-a˙˙ar log˙ba ta’ ˙biberija kontra lIrlanda huma naqsu li jimpressjonaw f’log˙ba li spiççat fi draw miΩeru ta’ 00.

Fid-dawl ta’ dan kollu, il-gowler internazzjonali IngliΩ Joe Hart sostna li lIngilterra g˙andha r-responsabbiltà li tikseb riΩultati tajba u mhux sempliçiment jilag˙bu g˙all-gost. Fil-fatt, reb˙a f’Ljubljana twassal lill-Ingilterra pass ’il bog˙od minn post garantit fi Franza g˙as-sajf tal-2016.

Il-Belarus vs Spanja Il-kowç internazzjonali ta’ Spanja Vicente del Bosque huwa kunfidenti li ttim tieg˙u se jkun ippreparat g˙al dak kollu li jistg˙u joffru Belarus f’log˙ba ta’ kwalifikazzjoni g˙all-Euro 2016. Del Bosque mhux qed jistenna sorpriΩi u dan hekk kif se jipprova jΩomm il-pass mal-leaders ta’ dan l-istess Grupp, isSlovakkja, li f’Settembru tas-sena l-o˙ra ˙asdu lill-istess tim Spanjol meta

reb˙ulhom bl-iskor ta’ 2-1 It-tim tas-Slovakkja jinsabu tliet punti fuq l-istess Spanja fil-quççata ta’ dan il-grupp u b’dan it-tim ta’ Jan Kozak li se jiltaqa’ kontra l-Maçedonja f’log˙ba o˙ra mill-istess grupp, huwa mistenni li jΩommu l-ewwel poΩizzjoni ji©ri x’ji©ri fil-log˙ba bejn il-Belarus u Spanja.

L-IΩvezja vs il-Montenegro It-tim tal-IΩvezja se jkunu qed ifittxu li jkomplu jisfidaw g˙all-ewwel Ωew© postijiet fi Grupp G hekk kif dawn se jilqg˙u lill-Montenegro f’darhom.

Dawn it-timijiet iltaqg˙u l-ewwel darba f’log˙ba kompetittiva fejn il-penalty ta’ Stevan Jovetic ikkançella l-gowl kmieni li kien skurja Zlatan Ibrahimovic f’Podgorica f’log˙ba li spiççat bl-iskor ta’ 1-1.

Min-na˙a tag˙hom, it-tim tal-Montenegro ltaqa’ mal-IΩvezja fir-raba’ log˙ba tag˙hom li kienu tilfuha bl-iskor ta’ 2-1 f’Settembru tal-2007. IΩda l-IΩvezja jibqg˙u mhux meg˙luba f’dawn il-log˙biet ta’ kwalifikazzjoni u lMontenegro ilhom ma jirb˙u minn mindu reb˙u l-ewwel log˙ba kontra lMoldova bl-iskor ta’ 2-0. Il-Montenegro ilhom ma jirb˙u barra minn darhom g˙al erba’ log˙biet konsekuttivi u dan meta reb˙u bl-iskor ta’ 1-0 waqt ilfaΩi ta’ kwalifikazzjoni g˙at-Tazza tad-Dinja li g˙addiet.

PUNTI OÓRA

Josè Mourinho jrid ‘jg˙in’ lil Falcao

Atletico Madrid f’ta˙ditiet biex jakkwistaw lil Carlos Tevez Il-mani©er ta’ Atletico Madrid Diego Simeone sostna li r-rappreΩentattivi tal-klabb jinsabu f’ta˙ditiet kontinwi mal-attakkant ta’ Juventus Carlos Tevez u dan hekk kif hemm çans li jing˙aqad mag˙hom dan is-sajf.

F’kummenti li ta lill-midja, l-Ar©entin Simeone qal li l-kompattrijot tieg˙u jista’ jkun il-plejer ideali g˙all-klabb u dan hekk kif huwa rrappurtat li Tevez qal liddiri©enti tal-klabb Taljan li jrid jitlaq.

“G˙adni ma tkellimtx mieg˙u, iΩda naf nies fil-klabb li qed jitkellmu mal-a©ent tieg˙u. Huwa eçitanti l-fatt li t-tim tag˙na huwa msemmi li jakkwista plejer b˙al Tevez,” qal Simeone.

Il-kowç ta’ Chelsea Josè Mourinho jixtieq jg˙in lil Radamel Falcao biex jer©a’ jqajjem il-karriera tieg˙u mill-©did u sostna li jinsab ‘mu©ug˙’ min˙abba l-kritika bla baΩi li sema’ fuq l-attakkant Kolumbjan wara sta©un diffiçli li kellu mar-rivali talistess Chelsea, Manchester United.

Dan il-plejer irritorna lura ma’ Monaco wara li skurja biss 4 gowls minn 29 log˙ba hekk kif kien misluf lill-Manchester Unied. Huwa mifhum li t-tim ta’ Mourinho jinsab f’ta˙ditiet biex jing˙aqad mag˙hom, iΩda huwa rrappurtat li biex dan ise˙˙ irid inaqqas il-paga tieg˙u ta’ £265,000 fil-©img˙a. “Jekk nista’ ng˙in lil Falcao jer©a’ ji©i kif kien, jien lest nag˙milha,” sostna Mourinho. Waqt li kien qed jitkellem ma’ DirecTV Sports huwa Ωied jg˙id li jwe©©g˙u l-fatt li n-nies flIngilterra ja˙sbu li l-Falcao l-vera huwa dak li rajna mal-United din is-sena. Dawn ir-rapporti bdew ji©u aktar kredibbli hekk kif l-attakkant veteran Didier Drogba ˙alla lil Chelsea wara li g˙enhom jirb˙u l-Premier League.

Luis Enrique ©edded ma’ Barçellona sal-2017 Il-kowç ta’ Barçellona Luis Enrique temm kull spekulazzjoni fuq il-futur tieg˙u u ©edded il-kuntratt tieg˙u mal-klabb Katalan sas-sena 2017. Dan il-kowç ta’ 47 sena wassal lil dan it-tim g˙ar-reb˙ tat-tripletta taç-Champions League, La Liga u t-Tazza tar-Re fl-ewwel sta©un fit-tmun ta’ dan il-klabb.

Enrique naqas jg˙id x’se jag˙mel wara li s-Sibt li g˙adda g˙eleb lit-tim ta’ Juventus fil-finali bl-iskor ta’ 3-1, reb˙a li wasslet g˙at-tieni tripletta fl-istorja talklabb Katalan. Madankollu, il-Presidenti tal-istess tim Josep Maria Bartomeu kkonferma dan il-ftehim nhar it-Tlieta li g˙adda. Dan il-kowç kien appuntat flok Tata Martino s-sajf li g˙adda u dan is-suççess hekk kbir irrepeta s-suççess miksub minn dak ta’ qablu, Pep Guardiola, li g˙amel sitt snin ilu.

Fid-diskors tieg˙u, fejn ikkonferma li Enrique se jibqa’ ma’ Barçellona, Bartomeu qal lil dawk preΩenti li minkejja dan is-suççess u s-sospensjoni fuq it-trasferimenti tal-FIFA sal-2016, xorta wa˙da mistennija jiffirmaw plejers kbar.

Juventus jiffirmaw lil Sami Khedira Il-klabb Taljan ikkonferma li Sami Khedira se jing˙aqad ma’ Juventus b’xejn ming˙and Real Madrid b’effett immedjat mill-1 ta’ Lulju. Dan il-midfielder ÌermaniΩ ta’ 28 sena ffirma kuntratt ta’ erba’ snin mar-rebbie˙a tas-Seria A u talCoppa Italia.

Khedira ng˙aqad ma’ Real Madrid ming˙and Stuttgart fl-2010 u reba˙ il-league, it-Tazza tar-Re u ç-Champions League fiΩ-Ωmien tieg˙u fi Spanja. Madankollu, dan l-ista©un lag˙ab biss sbatax-il darba wara li kellu sta©un mimli injuries.

Timijiet b˙al Manchester United, Chelsea u Arsenal kollha kemm huma kienu interessati f’dan il-plejer u lag˙ab 54 darba g˙at-tim internazzjonali u kien parti integrali mir-reb˙ tat-Tazza tad-Dinja tal-2014.

SPORTS KÓ

14|06|2015 39

kullhadd.com

PREMIER LEAGUE MALTI

FTIT MILL-MUMENTI TAL-HIBS F’DAN L-ISTAÌUN

DATA: 28 Settembru 2014 RIÛULTAT: 0-4 (Reb˙a g˙all-Hibs) KONTRA: Ûebbu©

DATA: 7 Diçembru 2014 RIÛULTAT: 1-2 (Reb˙a g˙all-Hibs) KONTRA: Sliema

DATA: 19 April 2015 RIÛULTAT: 1-3 (Reb˙a g˙all-Hibs) KONTRA: Floriana

DATA: 9 Mejju 2015 RIÛULTAT: 3-1 (reb˙a g˙all-Hibs) KONTRA: Valletta

NADUR RELEGATI MINÓABBA LI NSTABU ÓATJA TA’ KORRUZZJONI It-tim min G˙awdex ta’ Nadur Youngsters relegati g˙all-Kampjonat G˙awdxi Melita Tieni DiviΩjoni b’rabta ma’ kaΩ ta’ korruzzjoni li kien se˙˙ fir Frar li g˙adda, huma we˙lu wkoll multa ta’ erbat elef ewro. Id-deçiΩjoni ttie˙det mill-Bord g˙allInvestigazzjoni ta’ allegazzjonijiet dwar tix˙im filfutbol tal-MFA u ©iet komunikata lbiera˙ filg˙odu.

Fis-sentenza tag˙ha l-Malta Football Association (MFA) sabet lill-eks-uffiçjal ta’ Nadur Youngsters Anthony Portelli ˙ati tal-akkuΩi mi©juba kontra tieg˙u u g˙alhekk ©ie kkundannat g˙al g˙omru minn kull funzjoni jew attività fil-Gozo Football Association (GFA) kif ukoll fl-MFA. Il-kaΩ huwa marbut mal-isfida diretta g˙ar-reb˙ tal-Kampjonat bejn Nadur Youngsters u Xewkija Tigers tas-7 ta’ Frar li g˙adda meta l-eks-Segretarju ta’ Nadur Youngsters Portelli offra ammont ta’ flus lill-plejer avversarju Peter Buttigieg, li min-na˙a tieg˙u serva ta’ whistleblower u g˙alhekk kixef kif ©ie avviçinat mill-istess Portelli biex jinxtara.

Fis-sentenza tag˙ha, il-MFA qalet li r-regolamenti tag˙ha huma çari u jekk uffiçjal ta’ kwalunkwe klabb jinstab ˙ati ta’ korruzzjoni fil-futbol, il-˙tija g˙andha tin©arr mill-klabb rispettiv ukoll, u kien

g˙alhekk li ttie˙det deçiΩjoni li dan it-tim G˙awdxi ji©i relegat. Apparti minn hekk, fis-sentenza tieg˙u, il-bord ta’ investigazzjoni fi ˙dan lMFA qal li l-akkuΩi ta’ korruzzjoni huma pjaga speçjalment fl-isport u kull deçiΩjoni g˙andha

tkun bl-intenzjoni li dawn l-abbuΩi jinqatg˙u darba g˙al dejjem u possibbilment jispiççaw g˙alkollox.

Ta’ min isemmi wkoll li Nadur Youngsters jistg˙u jappellaw minn din is-sentenza.

40 14|06|2015

kullhadd.com

kÓ lokali

l-ewropa u l-kompetizzjoni

Alfred Sant Kap tad-Delegazzjoni Laburista fil-Parlament Ewropew

Wie˙ed mill-prinçipji li fuqhom inbniet l-Unjoni Ewropea hi lkompetizzjoni. Kemm jista’ jkun il-pajjiΩi membri mistennija li j˙allu t-tmexxija tal-ekonomija f’idejn in-negozji privati. Ilgvernijiet mistennija wkoll jassiguraw li dawn in-negozji privati jikkompetu bejniethom b’mod ‘˙ieles’. B’hekk jiddobbaw ilmaterja prima li je˙tie©u bl-a˙jar prezz g˙all-kwalità li qed ifittxu, u mbag˙ad ibig˙u l-produzzjoni tag˙hom ukoll bl-a˙jar (l-ir˙as) prezz g˙ax, jekk le, ix-xerrej se jmur jinqeda g˙and xi ˙add ie˙or.

B’ri˙et il-kompetizzjoni, il-konsumatur ikollu g˙aΩla tajba li twassal biex isib jixtri dak li jrid skont kif jixtiequ u bl-aktar prezz vanta©©uΩ. Fl-istess waqt, irriΩorsi jin©iebu g˙all-produzzjoni u jintuΩaw bl-aktar mod effiçjenti, bla ˙ela u skont l-aqwa seng˙a. Dik tal-anqas hi t-teorija.

Regolamenti Ewropej L-Unjoni Ewropea Ωviluppat firxa s˙i˙a ta’ regolamenti u direttivi li fl-oqsma differenti talekonomija jippruvaw isostnu kundizzjonijiet ta’ kompetizzjoni mhux biss f’ekonomija nazzjonali wa˙da imma fl-Unjoni kollha.

Kull negozju privat f’kull pajjiΩ tal-Unjoni jista’ jid˙ol fis-suq ta’ pajjiΩi membri o˙ra u jikkompeti g˙all-bejg˙ f’dak is-suq ta˙t l-istess kundizzjonijiet ta’ negozji o˙ra, inkluΩ fil-pajjiΩ fejn jixtieq jid˙ol.

Anke l-gvernijiet mistennija jag˙mlu x-xiri ta’ materjal u servizzi li jkollhom bΩonn b’mod kompetittiv li ma ja©evolax

negozju fuq ie˙or. Eççezzjoni kbira g˙al din ir-regola hi x-xiri tal-Gvern fil-qasam tad-difiΩa u tas-sigurtà.

Il-Kummissjoni Ewropea baqg˙et tiΩgura li l-kompetizzjoni ssir skont dawn il-prinçipji.

Kif ji©ri fl-Istati Uniti, meta kumpaniji kbar fis-suq Ewropew jippruvaw juΩaw is-sa˙˙a tag˙hom biex jiΩvanta©©jaw liΩΩg˙ir, il-Kummissjoni tista’ twaqqafhom. Meta kumpaniji kbar jing˙aqdu flimkien u jkollhom sa˙˙a fis-suq li titqies mhux aççettabbli, il-Kummissjoni tista’ twaqqaf l-g˙aqda bejniethom jew tissottomettiha g˙al çerti kundizzjonijiet.

G˙ajnuniet tal-istat Qasam ie˙or marbut ma’ din ilkwistjoni jissejja˙ state aid. Irregoli Ewropej jinda˙lu wkoll fejn l-istat ikun qed jag˙ti sussidju jew g˙ajnuna o˙ra lil xi kumpanija privata jew pubblika li qed tikkompeti ma’ kumpaniji o˙ra. Dan g˙ax, bl-appo©©i mog˙tija, il-kumpanija tkun qed tikkompeti mal-o˙rajn b’mezzi li huma m’g˙andhomx u g˙alhekk teg˙libhom b’mod in©ust.

Mas-snin ©ew maqbula kaΩi speçjali – barra mill-oqsma taddifiΩa – fejn l-istat jit˙alla jag˙ti g˙ajnuniet. PereΩempju, f’kaΩi fejn kumpanija tkun qed tipprovdi servizzi me˙tie©a lil komunitajiet imbieg˙da u min˙abba d-distanza m’hemmx kompetizzjoni vera – jew fejn ming˙ajr il-˙idma ta’ din il-kumpanija, g˙add kbir ta’ çittadini ma jkomplux jg˙ixu ˙ajja tajba.

A˙na l-Maltin nafu b’kaΩ b˙al

dan fir-rigward tal-Gozo Channel. Is-servizz li jing˙ata qed jirçievi sussidju mkejjel minn qabel u approvat millKummissjoni Ewropea li jippermetti lill-Gozo Channel tiççar©ja tariffi ‘ra©onevoli’ u, g˙alkemm titlef il-flus, tibqa’ topera g˙ax ilGvern jilqa’ g˙at-telf u mhux i˙alliha teg˙req. Jekk il-kejl issettjat mill-Kummissjoni Ewropea bi ftehim mal-Gvern Malti biex jilqa’ g˙at-telf hux adattat g˙allkundizzjonijiet li fihom ta˙dem il-Gozo Channel hi kwistjoni o˙ra.

L-akbar kwistjoni dwar lg˙ajnuniet tal-istat (u li l-aktar jafu dwarha l-Maltin u lG˙awdxin) hi tal-Air Malta. Ta˙t il-Gvern Nazzjonalista l-Air Malta, g˙al darbtejn, iffaççjat kriΩi finanzjarja kbira. Kien je˙ti©ilha g˙ajnuna sostanzjali mill-Gvern biex tibqa’ ttir. Ta˙t ir-regoli dwar kompetizzjoni talUnjoni Ewropea, suppost li t˙alliet tfalli. Biex jg˙inha lGvern Malti ˙tie©lu j©ib il-kunsens tal-Kummissjoni li tat il-qbil tag˙ha skont kundizzjonijiet iebsa (li ©ew applikati g˙al kumpaniji o˙ra tal-ajru, mhux lAir Malta biss).

L-Air Malta u s-servizzi finanzjarji Wa˙da mill-kundizzjonijiet hi li lisforz ta’ salvata©© jista’ jsir g˙al darba, darbtejn, imma mhux aktar. L-g˙ajnuniet mog˙tija millGvern kellhom jiffurmaw parti minn pjan ta’ ristrutturar ma˙sub biex irendi l-kumpanija kompetittiva. Dawn il-miΩuri ©ew ifissru tnaqqis ta’ ˙addiema, tnaqqis

ta’ kundizzjonijiet ta’ xog˙ol, tne˙˙ija ta’ servizzi bl-ajru, tnaqqis fl-ispejjeΩ tat-tmexxija u bidliet o˙ra li affettwaw bil-kbir il-karattru tal-Air Malta. G˙adna qed nistennew kemm il-programm tal-hekk imsej˙a ‘riformi’ f’dan il-qasam se jkun irnexxa.

G˙ax kritika li tista’ ssir lejn ilpolitika tal-Unjoni Ewropea dwar il-kompetizzjoni hi li tittratta lil kul˙add bl-istess mod – one size fits all. Kumpanija Ωg˙ira f’pajjiΩ Ωg˙ir ting˙ata ta’ spiss l-istess trattament b˙al kumpanija kbira f’pajjiΩ kbir. Meta snin ilu kont insemmi li din se tkun problema g˙al Malta, kienu jiddie˙ku.

Illum il-personnel tal-Air Malta, il-bdiewa, is-sajjieda u oqsma o˙ra tas-soçjetà tag˙na g˙arfu li min iddie˙ek dak iΩ-Ωmien kien qed jiddie˙ek bihom.

Is-settur tas-Servizzi Finanzjarji jista’ ji©i affettwat ukoll mill-politika tal-kompetizzjoni Ewropea.

G˙addej sforz politiku kbir fi ˙dan l-Unjoni Ewropea biex ti©i mraΩΩna l-evaΩjoni tat-taxxa minn kumpaniji kbar u Ωg˙ar.

Dan jag˙mluh billi jmexxu luffiççji tag˙hom lejn il-pajjiΩi li joffrulhom rati ta’ taxxi baxxi ˙afna. Wara li din il-˙a©a qajmet rebus, il-Kummissjoni Ewropea qed issa˙˙a˙ il-˙idma tag˙ha filqasam tat-tassazzjoni billi tinsisti li meta pajjiΩ jew ie˙or inaqqas ir-rati ta’ taxxi tieg˙u, jista’ jitqies li qed jag˙ti g˙ajnuna tal-istat mhux aççettabbli skont ir-regoli Ewropej g˙ax timmina l-kompetizzjoni.

Fix-xhur li ©ejjin, jaqbel li nΩommu attenzjoni s˙i˙a fuq xi jkun qed jiΩviluppa f’dan is-settur.