KullĦadd 14.08.2022

Fit-tbassir rivedut tagħhom, l-esperti tal-Bank Ċentrali jsostnu li minkejja l-iżvilup pi negattivi internazzjonali fl-aħħar xhur, huma jemmnu li l-ekonomija Maltija xorta se tikber b’aktar minn 5% din is-sena, filwaqt li s-sena dieħla t-tkabbir ukoll ikun 4.5%, biex imbagħad fl-2024 it-tkabbir ikun ta’ kważi 4%. Ta’ min jinnota li dawn huma previżjonijiet aktar ottimisti minn dawk li saru diġà dwar il-qagħda f’pajjiżna minn is tituzzjonijiet oħrajn, inkluż F’Luljuetdumal-istesskutkabbirdinEwropeamembridaBanktadarbadiġànomijadinweltixhedstatistikaEwropea.mill-KummissjoniMinbarrahekk,uffiċjalikif,fl-ewtlietxhurta’is-sena,l-ekoMaltijakibretkważiunofsir-rambassramill-Ċentrali.Maltahiwaħminnftitstatifl-Unjoniliqegħjirreġistrawekonomimetamqabbelperjofis-senalibdiil-pandemija.ligħadda, kien hemm biss seba’ pajjiżi, inkluż dak tagħna, li rreġistraw tkabbir fuq l-2020, u dan waqt li s-senti ment ekonomiku fl-UE sa Ġun ju li għadda kien reġa’ naqas għar-raba’ xahar konsekuttiv, skont ċifri uffiċjali tal-Eurostat. Miżjud ma’ dan, l-inqas rata ta’ qgħad fl-istorja ta’ pajjiżna, b’differenza kbira mal-bqija tal-istati membri fl-UE u fiż-Żo na Ewro, ipoġġina f’pożizzjoni aħjar biex insostnu l-irkupru ekonomiku b’saħħtu li għadu qed jiġi mbassar għaż-żmien li ġejSkont l-aħħar riflessjoniji et, l-esperti tal-Bank Ċentrali ta’ Malta qed jaraw li l-espor tazzjoni se tkun is-sors ewlieni tat-tkabbir mistenni. Dan għax waqt li l-andament ekonomi ku f’pajjiżi oħrajn qed imajna, f’pajjiżna xorta qed naraw irk upru qawwi fit-turiżmu.Fl-istess ħin l-industrija tasservizzi qed tkom pli żżid Hawnhekkir-ritmu. irrapport tal-Bank Ċentrali jindika li dan jista’ jkun hu dovut ukoll għallfatt li nijatikadofl-Ukrajkaenerfil-prezinternazzjonaeffetikunuf’pajjiżnal-operaturiqegħdinprotettimill-titaż-żidietlizijiettal-ġijautal-fuelġuntal-gwerrana.Fl-istessħin,id-mandadomeswkollmistenlitkompli tiżdied, mhux l-inqas minħab ba l-fatt li, matul il-pandemija, il-familji f’pajjiżna akkumulaw tifdil ta’ kważi €1.5 biljun iżjed fis-sena. Għalhekk minkejja ż-żieda fl-inflazzjoni, il-familji huma f’pożizzjoni li jistgħu jon fqu parti minn dan it-tifdil. Tkompli f’paġna 3 Skont il-Bank Ċentrali, it-tbassir ekonomiku lokali se jibqa’ b’saħħtu minkejja l-iżviluppi negattivi kollha internazzjonali … pajjiżi oħrajn diġà qed jogħtru u jbassru kriżijiet soċjali Malta hi waħda minn ftit jirreġistrawfl-UEpajjiżiliqedxitkabbirekonomikumqabbelmal-2020

QRIB FIR-RENJUTAL-ENERĠIJAKRIŻIUNIT Rapport f’paġna 10

Ħarġa Nru 1,518 Prezz €1Il-Ħadd, 14 ta’ Awwissu,

6 u 7

L-attività fl-akkwati tal-Marsa fl-1942 waqt il-ħatt ta’ parti mill-merkanzija li twasslet fuq il-bastimenti li għamluha sax-xtut Maltin u li kienu jagħmlu parti minn dak li baqa’ magħruf fostna bħala l-Konvoj ta’ Santa Marija. Għada nfakkru t-80 anniversarju ta’ dik li, fit-Tieni Gwerra Dinjija, baqgħet deskritta bħala s-salvazzjoni ta’ ġensna u possibbilment anke dik tal-forzi Alleati, meqjusa l-importanza strateġika li kellu pajjiżna fl-agħar ġlied dinji sal-lum. Waqt li disgħa mill-14-il bastiment tal-merkanzija fil-konvoj ta’ Operation Pedestal qatt ma waslu f’pajjiżna, nhar it-13 t’Awwissu waslu l-ewwel tlieta u ieħor l-għada. Minkejja dan, l-akbar stennija kienet dik għall-bastiment Amerikan USS Ohio, l-akbar tanker mibni fid-dinja dak iż-żmien. Rapport f’paġni

2022 80TAS-SALVAZZJONIANNIVERSARJUF’MALTASOSTNUTTKABBIR

Chemimart City Gate Pharmacy, City Gate, Il-Belt Valletta — 21238355 San Raffael Pharmacy, 247, Triq Ħal Qormi, Il-Marsa — 21221118 De Rohan Pharmacy, Triq Sant’Antnin, Ħaż-Żebbuġ — 21464128 St. Jude Pharmacy, 213, Triq il-Wied, Birkirkara — 21492151 O’Hea Pharmacy, 128, Triq Manoel, Il-Gżira — 21330268 San Giorgio Pharmacy, Triq Manwel Buhagiar, Pembroke — 21378485 Edward’s Pharmacy, 115, Triq Manwel Dimech, Tas-Sliema — 21334102 Pillbox Pharmacy, 63, Triq il-Bjad, In-Naxxar — 21417406 Sta. Margherita Pharmacy, Vjal il-Qalbiena Mos tin, Sta. Margherita Estate, Il-Mosta — 21416426 El Medina Chemist, Triq il-Maskli, Il-Qawra — 21576308 Central Pharmacy, 6, Triq San Ġużepp, Ħal Luqa — 21692546 Verdala Pharmacy, 57, Triq il-Gendus, Bormla — 21824720 May Day Pharmacy, Triq il-Vittorja, Ħaż-Żabbar — 21826529 Green Cross Pharmacy, 8, Misraħ Gregorio Bonnici, Iż-Żejtun — 21693723 Kristianne Pharmacy, Triq Pietru Pawl Saydon, Iż-Żurrieq — 21647391 Brown’s Pharmacy, Shop 10, Yacht Marina Apart ments, Triq il-Marina, L-Imsida — 21244366 Ideal Pharmacy, 63, Triq il-Kbira, Ir-Rabat, Malta — 21455479 Sokkors Pharmacy, Triq San Girgor, Ta’ Kerċem — 21553018 St. John Pharmacy, 85, Triq l-Indipendenza, Ix-Xewkija, Għawdex — 21563052

14.08.202202NUMRI IMPORTANTI MEZZI SOĊJALI SIT REKLAMARDISINNKUNTATTINDIRIZZELETTRONIKUPOSTALIĠENERALITAL-PAĠNIUDISTRIBUZZJONI STAMPATEDITUR KullĦadd email: editorial@kullhadd.com tel: (+356) 2568 www.one.com.mt2570tel:(+356)25682570 mob:(+356) 7943 4722 email: sales@kullhadd.com tel: (+356) 2568 2570 mob:(+356) 7943 4722 email: ronald.vassallo@partitlaburista.org Miller Newsprint Ltd. KullĦadd One Complex, A 28B, Industial Estate Il-Marsa MRS www.facebook.com/kullhadd3000 KIMBERLY CEFAI KIMBERLY CEFAI RONALD VASSALLO Emerġenza Covid 19 - 111 Is-Servizzi kollha ta’ Emerġenza – 112 Il-Pulizija ta’ Malta – 2122 4001-9 Id-Dipartiment tal-Protezzjoni Ċivili – 2393 0000 Il-Gwardjani Lokali – 2132 0202 L-Isptar ta’ Malta – 2545 0000 L-Isptar ta’ Għawdex – 2156 1600 Servizz Veterinarju ta’ Emerġenza – 5004 3888 Servizz ta’ Direttorju Telefoniku – 1182 DETTALJI IT-TEMPIt-TnejnGĦAL-LUM 32°C 34°C 34°C 32°C 25°C 25°C 26°C 24°C UV 9 UV 9 UV 9UV 9 Il-Ħamis L-ErbgħaIs-Sibt SPIŻERIJI LI JIFTĦU LLUM IL-ĦADD SPIŻERIJI LI SE JIFTĦU GĦADA T-TNEJN L-Ogħla Temperatura: 33°C L-Inqas Temperatura: 24°C L-Indiċi UV: 10 Is-Sitwazzjoni Ġenerali: Firxa t’arja ta’ pressjoni għolja ser tkun fuq iċ-ċentru tal-Mediterran It-Temp: Xemxi u sħun Ir-Riħ: Ħafif għal moderat mill-Punent il-Lbiċ li jsir mill-Majjistral Il-Viżibilità: Tajba Il-Baħar: Ħafif L-Imbatt: Ftit li xejn It-Temperatura tal-Baħar: 29°C 34°C 26°CUV 9 It-Tlieta 33°C 25°CUV 9 Il-Ġimgħa *L-ispiżeriji se jkunu miftuħin bejn id-9:00 a.m. u 12:00 p.m. u bejn l-4:00 p.m. u s-7:00 p.m. Empire Pharmacy, 77, Triq it-Teatru l-Antik, Il-Belt Valletta — 21238577 Darwin Pharmacy, 152, Triq il-Kbira San Ġużepp, Il-Ħamrun — 21221512 Evans Pharmacy, 96/98, Triq San Bastjan, Ħal Qormi — 21487020 Remedies Pharmacy, Triq Tumas Fenech, Birkirkara — 21441589 Lourdes Pharmacy, Triq in-Naxxar, San Ġwann — 21387479 Penny Lane Pharmacy, Triq is-Sejjieħ, Is-Swieqi — 21375373 Harley Pharmacy, 1, Triq Nathalie Poutiatin Tabone, Tas-Sliema — 21334635 St. Joseph Pharmacy, 164, Triq Annibale Preca, Ħal Lija — 21414051 Sgħajtar Pharmacy, Triq is-Sgħajtar, Il-Mosta — 21415198 Brown’s Village Pharmacy, Triq il-Kbira, Il-Mellieħa — 21523536 De Paola Pharmacy, 36, Pjazza Antoine De Paule, Paola — 21826408 MC Pharmacy, 303, Triq Ħaż-Żabbar, Il-Fgura — 21801962 St. Elias Pharmacy Triq San Elija, Ix-Xgħajra — 21660300 Brittania Pharmacy, 5 Triq il-Bajja s-Sabiħa, Birżebbuġa — 21658622 Kirkop Pharmacy, 9, Triq il-Parroċċa, Ħal Kirkop — 21682028 St. Luke’s Pharmacy, Triq San Luqa, Tal-Pietà — 21241293 Remedies Pharmacy, Peter Pan, Triq Nikola Zammit, Is-Siġġiewi — 21460828 Batu Pharmacy, 38, Triq il-Palma, Ir-Rabat, Għawdex — 21551841 Lauretana Pharmacy, 36, Triq l-Imġarr, Għajnsielem, Għawdex — 21563017

14.08.2022 03

AKBAR

L-IMPJIEGI AKTARX JIKBRU

(ara rapport f’paġna 10) Il-BOV jneħħi tariffa fuq bilanċ Il-Bank of Valletta ħabbar li mhux se jibqa’ jitlob lill-klijenti mhux personali t-tariffa rela tata ma’ bilanċ għoli fuq de pożiti. Din it-tariffa kienet ġiet imnedija bħala riżultat tax-xe narju li matulu kien hemm rata ta’ mgħax negattiva prev alenti sal-aħħar ta’ Lulju 2022. It-tariffa ġiet irtirata mir-ra ta ta’ ħlasijiet tal-Bank mill-1 ta’ AwwissuStqarrija2022.tal-bank

Tkompli minn paġna 1 Iż-żieda fid-domanda domes tika hi tali li l-esperti tal-Bank qed ibassru li l-impjiegi se jikb ru b’aktar miż-żieda osservata sena ilu. B’riżultat t’hekk, ir-ra ta ta’ qgħad mistennija tkom pli tonqos għall-inqas livell ġdid qatt osservat fl-istorja ta’ pajjiżna u iżjed mill-bqija fl-UE. Is-saħħa tal-irkupru ekono miku tfisser li d-defiċit talGvern għandu jonqos lejn it-3% tal-Prodott Gross Domestiku, filwaqt li l-piż tad-dejn nazz jonali jibqa’ ferm taħt is-60%. Raġuni prinċipali għaliex iddefiċit mhux se jonqos b’aktar rapidità hi li l-Gvern qed jagħti sostenn miljunarju lill-familji u n-negozji proprju billi jżomm il-prezzijiet tal-enerġija u tal-fuels stabbli. Fid-dawl ta’ dan, l-esperti tal-Bank Ċentrali qed jistennew li ż-żieda fl-infla zzjoni tkun temporanja u tibda tonqos sakemm eventwalment taqa’ u toqrob il-medja storika fl-2024. Il-ġimgħa li għaddiet, stħarriġ minn Eurofound, il-fondazzjoni Ewropea għat-titjib fil-kundizzjonijiet tal-għajxien u x-xogħol talUE, wera li l-familji Maltin u Għawdxin huma l-inqas ink wetati bil-kontijiet mill-bqi ja tal-istati membri fl-Unjoni Ewropea.Waqtli fir-rebbiegħa li għad diet kien hemm 53% tal-familji Ewropej, li ddikjaraw diffikul tajiet finanzjarji biex ilaħħqu mal-kontijiet, 8% iżjed mill-ist ess perjodu sena qabel, f’pajjiż na kienu 12% biss li qalu li qegħdin jesperjenzaw l-istess problemi, differenza ta’ 41% mill-medja rusemintijietantiċipataimsieħebbħar-RenjumiddikjarawFil-Greċja,Ewropea.63%taċ-ċittadiniligħandhomproblesimili,waqtlif’pajjiżioħra,Unit,lim’għaduxfl-UE,diġàqedtiġikriżisoċjalibil-kontagħhomtal-enerġijaħabbażidieteżorbitantilijkunupermessiminnOttub kum merċjali qalet li d-deċiżjoni hi parti minn strateġija li per mezz tagħha l-BOV qed jap poġġja lill-imprendituri Maltin. “Il-Bank qed jaddatta għaċċirkostanzi li qed jevolvu u jiżgura li l-bidliet fid-dinami ka tas-suq ikunu riflessi fl-is trateġija tal-prezzijiet u n-ne gozju tagħna. Fl-istess ħin, qed niżguraw li l-livell ta’ depożiti korporattivi jkunu sostenibb li u fil-parametri meħtieġa kif riflessi fil-ġestjoni tal-assi u tal-obbligazzjonijiet tagħna,” tenna Albert Frendo, Chief Bu siness Banking Officer. Ingħad li, f’din il-perspet tiva, il-Bank jiżgura li kull benefiċċju li jirriżulta minn bidliet fis-suq jgħaddi immed jatament lill-klijent. F’perjodu ta’ inflazzjoni relattiva, il-Bank iwiegħed li jkompli jiżgura li jibqa’ l-fornitur ewlieni ta’ fi nanzjament kummerċjali biex jibqa’ jsostni t-tkabbir ekono miku sostenibbli fid-diversi setturi li jmexxu l-ekonomija lokali. B’RATA

Statistika tal-Eurostat, bir-rata ta’ qgħad f’pajjiżna meta mqabbla mal-bqija tal-UE u taż-Żona Ewro

14.08.202204 Il-Kap tal-Oppożizzjoni Bernard Grech qed joqgħod iżjed fuq li jgħidulu dawk mill-fazzjoni tal-establishment, magħrufin ukoll bħala tal-fazzjoni ta’ Simon Busuttil, waqt li jeħodha qatta bla ħabel kontra dawk li qed iwarrbu lillPN għax kienu ta’ Delia. Fi kliem dawk ta’ Busuttil, min qed jitlaq u jabbanduna lill-Partit, qed jeqred fil-vojt. Il-pressjoni fuq il-Kap Nazzjonalista Bernard Grech ma qatgħet xejn fl-aħħar jiem u qed tkompli tiħrax, hekk kif iżjed qed joħroġ li dan hu Kap dgħajjef u li jkollu jbaxxi rasu kull darba għal dak li jiddettawlu dawk li poġġewh hemm, waqt li l-emorraġija mill-Partit qawwija kienet u qawwija baqgħet. Imkejjen li jkunu d-Dar Ċentrali ta’ sikwit qalu lil din il-gazzetta li l-PN qed jistenna iżjed riżenji, bil-Kap joqgħod ċass quddiem dak li qed jiġri quddiemu. “Mhux jara l-kitba fuq il-ħajt,” qalilna s-sors tagħna fl-“Istamperija”. Is-sorsi tagħna komplew jgħidulna li dak meqjus bħala Kap “touchy” qed joqgħod għal dak li qed jgħidulu biex jagħlqulu ħalqu u anke jtellfulu kull ċans li jiġi elett fil-Parlament. Bliskuża li ma ġabx provi, hu ġie kkun dannat.Arrigo wkoll iddikjara li l-weġgħat li sofra taħt il-PN huma akbar milluġigħ li qed tikkawżalu l-marda talkanċer. Dwar dan, Grech kien sostna mal-ġurnalisti u permezz ta’ stqarrijiet uffiċjali li dak li qal Arrigo mhuwiex minnu.Nifhmu li l-Kap Nazzjonalista ngħata struzzjonijiet ċari biex jeħodha qatta bla ħabel kontra kull min hu ta’ Delia u jibgħat messaġġ lil dawn in-nies, li fi kliem il-fazzjoni ta’ Simon Busuttil qed jeqirdu fil-vojt, biex jagħmlu l-wisa’. L-istess imkejjen qalulna li lil Grech ingħad lilu li jrid ikun iebes bħalma għamel fil-każ ta’ André Grech, l-Eks Kunsillier Nazzjonalista f’Ħal Balzan u alleat tal-Eks Kap Delia, li qabel l-elezzjoni ġenerali kien ieħor li rriżenja mill-Partit.LilAndrè Grech, b’mod kiesaħ u biered, il-Kap tah sinjal ċar u malmidja qallu li la m’għandux l-interessi tal-Partit, allura mhux postu fil-PN. Fl-aħħar jiem André Grech wera s-solidarjetà tiegħu ma’ Robert Arrigo u kiteb kif għad fadal min jitlaq mill-PN. Times, l-Eks Kunsillier Nazzjona lista saħaq li l-politika tal-esklużjoni ma twassal għal imkien, hekk kif irrimarka wkoll li jaf perfettament x’inhu jgħid, għax hu għadda minn esperjenzi ibsin li nies qrib Bernard Grech għaddew minnhom lil Arrigo. André Grech sostna li mkien ma tisma’ b’Viċi Kap Nazzjonalista li ma jitħalliex jidħol f’każin Nazzjonalista jew jitla’ fuq palk f’mass rally waqt kampanja elettorali.L-Eks

Deputat Nazzjonalista Mario Galea ftit qabel l-aħħar elezzjoni ġenerali kien ixxokkja lil kulħadd meta ddikjara li l-PN u dawk qrib it-tmexxija l-ġdida għaddewh minn infern sħiħ. Hu wkoll wera solidarjetà ma’ Arrigo wara l-intervent ta’ dan tal-aħħar fil-Kunsill Ġenerali medjokri li l-PN organizza biex jaħtar il-Viċi Kap il-ġdid. Eks esponenti oħrajn fil-PN, fosthom l-Eks Ministru Nazzjonalista Michael Falzon u Pierre Portelli, l-Eks Ċermen tal-midja Nazzjonalista, kitbu u wissew li aktar nies se jabbandunaw lill-Partit. Huma elenkaw id-diffikultajiet kbar li għandu l-Kap fil-ħiliet tat-tmexxija hekk kif il-pressjoni fuq Bernard Grech qed tkompli tikber. “Għandu jara x’se jagħmel. Wara kollox kien hu li qata’ qalb ħaddieħor biex joħroġ għal Kap u poġġa lilu nnifsu biss bħala l-unika salvazzjoni wara t-telfa fl-aħħar elezzjoni ġenerali,” sos tna wieħed imweġġa’ minn ta’ ġewwa fil-PN, waqt li tkellem mal-KullĦadd L-istess persuna qaltilna li issa, b’Alex Perici Calascione bħala Viċi Kap, Bernard Grech wisq inqas ħa jibqa’ jkun hu li jieħu xi forma ta’ deċiżjoni hekk kif b’dan ma’ djulu, l-id tal-fazzjoni ta’ Simon Busuttil se tkun iżjed qawwija fuqu u tiddettalu x’jagħmel.AlexPerici Calascione kien l-uniku kandidat li tefa’ ismu għal Viċi Kap wara li baqa’ ħadd ma resaq ’il quddiem, anke jekk issemmew bosta ismijiet, fosthom ta’ nisa, wara li l-Kap kien pubblikament iddikjara li xtaq li tkun mara li tokkupa l-kariga numru tnejn fil-Partit. “Sitwazzjoni t’apatija kbira li ġejja saħansitra minn fuq,” sostniet l-istess persuna li nnutat kif Bernard Grech wisq iżjed qed jagħti kas li qed jitilqulu l-uffiċjali, il-kunsillier u l-partitarji mill-Partit, imma qed jibqa’ għaddej qisu mhux hu, għax l-importanti li żamm postu u għalissa ma kellux iwarrab bħat-tliet Kapijiet ta’ qablu. Kienu bosta oħrajn li spiċċaw vittmi tal-intriċċi fil-PN riċentement. Kan didati Nazzjonalisti sal-aħħar elezzjo ni, bħal Doris Borg, Ivan Bartolo u l-Eks Sindku fis-Siġġiewi Alessia Psaila Zam mit, ilkoll ħassewhom li ġew użati u mwarrbin.Borgkienet sostniet kif id-dinjità tagħha ġiet ikkalpestata, Bartolo saħaq li l-PN m’għadux jingħaraf u Psaila Zammit, wara 20 sena taħdem fil-Partit, spiċċat ċediet anke s-siġġu fil-Kunsill. Magħha, irriżenja wkoll mill-Partit żewġha, Frank Psaila, Eks Direttur tal-Informazzjoni tal-Partit u eks kandidat fl-aħħar Elezzjoni talParlament Ewropew. Riżenji oħrajn notevoli fl-aħħar żmi nijiet kienu dawk ta’ Jonathan Dingli minn Kunsillier Nazzjonalista tal-Im qabba, Daniel Attard minn Sindku Nazzjonalista tal-Għasri u l-eks kandi data għall-Elezzjoni tal-Parlament Ew ropew Roselyn Borg Knight, li wkoll kellha kariga fit-tmexxija tal-Partit. AKBAR FUQ GRECH…

DESKRITT “TOUCHY U DGĦAJJEF” Skont il-fazzjoni ta’ Busuttil, dawk kollha li qed jispiċċaw jabbandunaw lill-PN qegħdin biss jeqirdu fil-vojt

B’Alex Perici Calascione bħala Viċi Kap ma’ djulu, wisq inqas se jibqa’ jkun Grech li jieħu xi forma ta’ deċiżjoni … l-id tal-establishmenttal-fazzjonisetkuniżjedqawwijafuqubiextiddettalueżattx’għandujsirux’għandujagħmelmil-lum’ilhemm

BERNARD GRECH: “Touchy u issa iżjed dgħajjef minn qabel”

PRESSJONI

Minbarra hekk, se jkunu dispo nibbli dormitorji, li jesgħu 520 stu dent, launderette, klinika u faċili tajiet mediċi, żona komuni, inklużi restorant u games room. L-Istitut, li kien ġie trasferit minn Pembroke għal ħdejn l-Ajruport fil-limiti ta’ Ħal Luqa minn fejn għadu jopera, issa se jkollu binja li tinkorpora wkoll 50 uffiċċju fejn jiġu akkomodati iżjed minn 300 għalliem u ħaddiema oħrajn. Faċilitajiet oħrajn ewlenin jinklu du sala għall-konferenzi, li tesa’ 300 persuna, kċina teatru għal iżjed minn 90 persuna, tmien kmamar għal-laqgħat, spa, gym, childcare centre, ċentru sportiv fuq ġewwa, ċentru għan-negozju u parkeġġ taħt l-art għal madwar 400 vettura. Fi stqarrija, l-Awtorità tal-Ippja nar qalet li l-bini approvat jieħu inkunsiderazzjoni għadd ta’ miżuri biex jitnaqqas il-konsum tal-ener ġija.Fost oħrajn, l-ilma tax-xita se jinġabar kollu f’ġibjun taħt l-art, l-iskart iġġenerat fuq il-campus se jiġi sseparat u jinħażen f’faċil ità apposta, filwaqt li sistema fo tovoltajka ta’ 200kWp fuq il-bejt se tkun qed tiġġenera madwar 320,000kWh ta’ elettriku annwali parti mill-konsum meħtieġ.

Se jkun qed jilqa’ mal-2,500 student f’faċilitajiet moderni u tal-ogħla livell Dehra artistika tal-binja moderna li se tkun qed tospita l-Istitut għall-Istudji Turistiċi Taħriġ ta’ klassi f’industriji tal-ekonomijaewleninlokali Fl-okkażjoni tal-Jum Internazzjonali taż-Żgħażagħ, li din is-sena kellu t-te ma “Solidarjetà Interġenerazzjonali”, ġie ffirmat ftehim bejn l-Aġenzija Żgħażagħ u l-fondazzjoni Relationships Are For ever biex jiġu żviluppati “Our Journey Cards”. L-għan ta’ dawn hu li żgħażagħ jgħixu ħajja aktar kuntenta u jkunu kapaċi jirriflettu, jagħmlu għażliet ta jbin u jenfasizzaw il-valuri u l-prinċipji tagħhom flimkien mal-adulti. Din il-kollaborazzjoni se tagħti im portanza wkoll lir-riżorsi umani li huma tant kruċjali fl-iżvilupp taż-żgħażagħ, fosthom il-ħaddiema żgħażagħ (youth workers). Għalhekk dan il-ftehim jinklu di wkoll iffinanzjar li jappoġġja lill-adulti li jaħdmuIl-Ministrumaż-żgħażagħ.responsabbli mill-Edukaz zjoni, l-Isport, iż-Żgħażagħ, ir-Riċerka u l-Innovazzjoni, Clifton Grima, stqarr li s-solidarjetà bejn il-ġenerazzjonijiet hi essenzjali għall-iżvilupp sostenib bli u għalhekk meħtieġ li titkompla l-kollaborazzjoni biex jissaħħu relazz jonijiet u sħubijiet interġenerazzjonali ta’ suċċess u ġusti. “B’hekk niżguraw li ħadd ma jitħalla lura,” tenna Grima, li kompla li l-età tippreżenta sfida fittisħiħ tal-kollaborazzjoni u s-solidar jetà bejn il-ġenerazzjonijiet u “għalhekk hi r-responsabbiltà tagħna li nqarrbu l-ġenerazzjonjiet flimkien.” Keith Azzopardi Tanti, is-Segretarju Parlamentari għaż-Żgħażagħ, ir-Riċer ka u l-Innovazzjoni, enfasizza l-impor tanza taż-żgħażagħ f’kull aspett soċjali u fit-teħid tad-deċiżjonijiet li jħallu im patt fuq l-għajxien u l-iżvilupp tagħhom. “Għalhekk il-politika li aħna l-politiċi nħaddmu hija kruċjali għaż-żgħażagħ u waqt it-teħid tad-deċiżjonijiet huwa importanti li dejjem inżommu fl-isfond tal-proċess il-vuċi tagħhom.” Il-Kap Eżekuttiv tal-Aġenzija Żgħażagħ Miriam Teuma ħeġġet liż-żgħażagħ biex iħaddnu l-valur tas-solidarjetà lejn l-adulti u jgħarrfu l-esperjenzi tagħhom. “Nappella lill-adulti li qegħdin f’pożizz jonijiet għolja tat-tmexxija biex jiżvilup paw opportunitajiet għaż-żgħażagħ ħal li bi spirtu koperattiv jingħaqdu ż-żewġ vuċijiet għall-bidla sostenibbli.” Wieħed mill-fundaturi ta’ Relation ships Are Forever, Julian Sant, qal li l-“Our Journey Cards” huma żviluppa ti bil-għan li jgħinu liż-żgħażagħ u lilladulti jsaħħu l-karattru u jibnu relazz jonijiet sinifikanti ma’ ta’ madwarhom. Il-Jum Internazzjonali taż-Żgħażagħ twaqqaf mill-Ġnus Magħquda bil-għan li ż-żgħażagħ ikollhom aċċess għal aktar opportunitajiet li jsaħħu l-ħiliet, waqt li jkun hemm ħarsien tad-drittijiet tagħ hom.Bis-sħubija tal-aħħar jiem se jkompli jissaħħaħ it-twettiq tal-Politika Nazz jonali taż-Żgħażagħ, li għandha l-għan strateġiku li tiffaċilita t-tranżizzjonijiet taż-żgħażagħ fil-proċess tal-ħajja adul ta. Rappreżentant mill-Kunsill Nazzjo nali taż-Żgħażagħ Jacob Callus kien preżenti għall-iffirmar tal-ftehim bejn l-Aġenzija Żgħażagħ u Relationships Are Forever.

14.08.2022 05

APPROVAT IL-PERMESS GĦALL-CAMPUS IL-ĠDID TAL-ITS FI SMART CITY

FIL-KOMUNITÀLILGĦAJNUNAŻGĦAŻAGĦ

Dan l-akbar investiment ta’ mad war €50 miljun fir-riżorsi umani f’industriji, li jikkontribwixxu qa tigħ għall-ekonomija nazzjonali, se jara l-ħolqien ta’ spazju li jilqa’ iżjed minn 2,500 student, bejn Maltin u barranin, bi 58 klassi għat-tagħlim, tliet restoranti, tliet barijiet u kaf etterija għat-taħriġ, 21 laboratorju kulinarju, kantina għall-inbejjed u librerija moderna, fost oħrajn.

Wara li l-Ħamis li għadda l-bord tal-Awtorità tal-Ippjanar ħareġ ilpermess għall-bini ta’ campus ġdid tal-Istitut għall-Istudji Turistiċi (ITS) fiż-żona ta’ Smart City fil-Kalkara, issa l-pjanijiet futuri tal-Gvern għal din l-istituzzjoni prestiġjuża se jib dew jieħdu forma. L-Istitut, li jispeċjalizza fil-ħolqien u fit-taħriġ tal-ħaddiema fis-settu ri tal-catering, l-ospitalità u anke oħrajn anċillari, fiż-żmien li ġej se jkun qed igawdi minn binja ta’ iżjed minn 9,000 metru kwadru, li tgaw di mill-aktar faċilitajiet neċessarji moderni u tal-ogħla livell, waqt li tkun ambjentalment sostenibbli, skont linji Ewropej.

14.08.202206 Fit-80 anniversarju mid-dħul b’suċċess tat-tanker SS Ohio fil-Port il-Kbir, bħala parti mill-akbar konvoj ta’ vapuri tal-gwerra u merkantili fl-is torja li tqabbad fil-missjoni speċifika (‘Save Fortress Mal ta’), il-Fondazzjoni Ċelebrazz jonijiet Nazzjonali (FCN) se tkun qed tfakkar dan l-avven iment kbir permezz ta’ ċele brazzjoni mifruxa. Bħala parti mill-mandat, iddmir u l-ħidma tagħha, il-Fon dazzjoni ħabbret li se tfakkar din l-okkażjoni nazzjonali im portanti b’kollaborazzjoni ma’ Heritage Malta u Fondazzjoni WirtF’11:45Artna.ta’ filgħodu għada tindaqq is-sirena tal-air raid mil-Mużew Nazzjonali tal-Gw erra fil-Forti Sant’Iermu, waqt li f’nofsinhar jingħata 21 salut mis-Saluting Battery biex jonora l-baħrin u d-dock hands kollha li rriskjaw kollox biex Malta tgħix u tkun tista’ tiġġieled jum ieħor. Fin-12:30 p.m. imbagħad jin għata salut bil-logħob tan-nar minn Rikażli, il-post eżatt li fih ġie mkaxkar l-Ohio mal-wasla tiegħu nhar il-15 ta’ Awwissu tal-1942.Fl-aħħar terġa’ tinstema’ s-sirena biex tindika t-tmiem tal-kommemorazzjoni solenni, tifkira tal-aktar siegħa mud lama ta’ Malta matul it-Tieni GwerraSadanittant,Dinjija. f’ċerimon ja oħra li saret din il-ġimgħa, organizzata mir-Royal Navy Association (Malta Branch), il-President tar-Repubblika George Vella u s-Sinjura tiegħu attendew għal servizz fl-ok każjoni tas-suċċess ta’ ‘Oper ation Pedestal’, li fostna tibqa’ magħrufa iżjed bħala l-ġrajja tal-Konvoj ta’ Santa Marija. Il-President Vella qal li l-ferħ, it-tama u l-kuraġġ li kienu mlew l-ispirtu tal-Maltin bissaħħa tal-wasla tal-provvisti tant meħtieġa fit-Tieni Gwer ra Dinjija, għadhom wieħed mill-aktar episodji sinifikanti tal-istorja riċenti tagħna. B’dispjaċir, il-President Vella osserva li 80 sena wara, pajjiżi oħrajn għadhom qed isofru l-kefrija tal-gwerra u jbatu l-ġuħ u l-mard b’konsegwenza t’hekk.Fid-diskors tiegħu, il-Presi dent innota li “l-iskop li qegħ din miġburin hawnhekk il lum hu li nfakkru avveniment storiku u nagħrfu l-interdipen denza tal-iżvilupp domestiku, reġjonali u internazzjonali. Ir ridu wkoll nibagħtu messaġġ qawwi dwar ir-rwol importanti tal-paċi pożittiva u attiva.” Waqt dan is-servizz ta’ tif kira nżammet ukoll minuta silenzju u tpoġġew girlandi tal-fjuri fil-baħar. ĊERIMONJI JFAKKRU L-WASLA TAL-KONVOJ TA’ SANTA MARIJA Id-daqq tas-sirena, li se jerġa’ jidwi għada mal-Port il-Kbir … ħoss komuni 80 sena ilu biex jallarma bl-air raids tal-għadu Fiċ-ċirkostanzi ta’ 80 sena ilu, pajjiżna kien maqbud eżatt fin-nofs, ġeografikament u storikament, tat-Tieni Gwerra Dinjija. Bħala parti mill-forzi Brittaniċi u l-Alleati fil-Mediter ran, flimkien ma’ Ġibiltà lejn il-Punent u l-bażi jiet f’Lixandra lejn il-Lvant, Malta u l-Maltin kienu litteralment iċċirkondati mill-forzi mil itari tal-Assi tal-Ħażen ibbażati f’numri kbar fit-Tramuntana u anke fin-Nofsinhar. B’baħar imminat f’kull parti tiegħu, kienet kważi missjoni impossibbli li bastimenti jaslu fostna mingħajr intoppi. Għal ħafna minnhom, id-destin kien se jwassalhom biss f’qiegħ ilbaħar.F’dan l-isfond, għaldaqstant, il-fatt li jit wassal konvoj bil-provvisti essenzjali, jew aħ jar parti minnu, f’nofs Awwissu tal-1942 baqa’ jitiqes bħala miraklu. Is-sitwazzjoni fil-pajjiż, taħt il-ħakma militari Brittanika, kienet waslet fi kriżi, bir-riżorsi kollha jixxottaw. B’qalb maqtugħa, il-pajjiż kien qrib ħafna li jċedi għall-għadu, riżultat li żgur kien jibdel l-andament kollu tat-Tieni Gwerra Dinjija. Kif jemmnu bosta storiċi, kieku Malta waqgħet f’idejn in-Nażisti ta’ Adolf Hitler, appoġġja ti mill-Faxxisti ta’ Benito Mussolini, it-tmiem tal-gwerra kien ikun kompletament bil-ma qlub.Wara diversi okkażjonijiet preċedenti li fall ew, Operation Pedestal kienet l-aħħar tentattiv biex pajjiżna jiġi pprovdut b’konsenja ta’ ikel u fuel, fost oħrajn, u b’hekk jissoktaw l-isforzi qa lbiena fl-akbar diffikultajiet qatt esperjenzati. F’Ġunju tal-1942, konvoj ieħor destinat għal pajjiżna kien wassal fostna biss żewġ basti menti tal-merkanzija bi ftit wisq materjal u l-ebda fuel oil. Hawn ukoll intuża tanker kbir Amerikan –l-SS Kentucky – li, flimkien ma’ ħames basti menti oħrajn, telaq minn Ġibiltà, akkumpanjat minn battleship, żewġ aircraft carriers u erba’ cruisers. Fl-istess ħin, 11-il bastiment tal-mer kanzija, eskortati minn tmien cruisers u 40 bastiment żgħir telqu minn Lixandra fi triqith om lejn Minkejjapajjiżna.dan, il-bastimenti prinċipali rtiraw fir-rotta u ħallew warajhom biss lill-cruiser ta’ kontra l-ajruplani HMS Cairo u 13-il vapur. Ir-riżultat fuq iż-żewġ fronti kien li sitt basti menti tal-merkanzija u erba’ destroyers tgħar rqu, tliet vapuri tal-merkanzija, ħames cruis ers u destroyer ieħor ġarrbu l-ħsarat u seba’ bastimenti tal-merkanzija rritornaw fl-Eġittu. Xahrejn wara, it-tentattiv, li wassal għall-Konvoj ta’ Santa Marija, kien ta’ suċċess akbar, anke jekk spiċċaw jintilfu żewġ terzi talbastimenti tal-merkanzija, aircraft carrier, de stroyer u żewġ cruisers f’erbat ijiem ta’ attakki qliel kemm mill-baħar kif ukoll mill-ajru. Bħall-SS Kentucky, it-tanker SS Ohio kien misluf mill-President Amerikan Franklin Roos evelt, minħabba li r-Renju Unit ma kellu l-ebda 80 TAS-SALVAZZJONIANNIVERSARJU Il-ġrajja li salvat lil Malta u niesha fit-Tieni Gwerra Dinjija wara li ħames bastimenti tal-merkanzija – erbgħa Ingliżi u wieħed Amerikan – biss salvaw minn total ta’ 14 fil-bumbardamenti qawwija tal-Assi tal-Ħażen … il-provvisti kienu l-aħħar tentattiv qabel il-pajjiż iċedi kompletament u jibdel l-istorja ta’ taħt fuq

14.08.2022 07 tip ta’ bastiment li kapaċi jilħaq veloċità ta’ 16 -il knot biex ikun jista’ jwassal il-provvisti f’Mal ta. L-Ohio, li kien għadu kemm inbena sentejn qabel f’tarzna f’Pennsylvania għall-kumpanija taż-żejt Texas Oil Company (illum Texaco), kien l-akbar tanker fid-dinja dak iż-żmien, b’9,263 tunnellata u kien kapaċi jilħaq veloċità ta’ 19-il knot.Il-konvoj kien wasal f’Ġibiltà qalb ċpar kbir fil-lejl ta’ bejn l-10 u l-11 t’Awwissu 1942. L-għa da erba’ torpedoes minn sottomarin Ġermaniż għerreq l-aircraft carrier Eagle, b’260 morin imutu. L-ajruplani abbord ukoll inqerdu kollha, għajr erbgħa. Sadanittant, il-konvoj kien taħt attakki kontinwi minn 40 bomber Ġermaniż. Fil-jumejn ta’ wara, il-konvoj iffaċċja l-akbar theddid meta seħħew l-akbar assalti. L-Ohio laqqat l-ewwel ħsarat fit-12 t’Awwissu wara li ntlaqat minn torpedo sparata minn sot tomarin Taljan u beda jaqbad. Wara xi tiswijiet, it-tanker seta’ jkompli bil-vjaġġ, imma b’inqas veloċità. Kien hemm erba’ attakki f’ħinijiet differenti minn xi 170 ajruplan tal-Ġermaniżi u t-Taljani, appoġġjati minn għexieren ta’ sot tomarini.Il-bastimenti tal-merkanzija Empire Hope u Clan Ferguson inqerdu f’wieħed mill-attakki mill-ajru, waqt li l-Brisbane Star intlaqat, iżda seta’ jkompli bil-vjaġġ. L-għada, wara li ġew evitati l-mini fil-baħar, Operation Pedestal kellha tiffaċċja 15-il attakk permezz tat-torpedoes minn bastimenti nava li Taljani. Hawn intlaqtu l-cruiser Manchester, il-bastimenti Amerikani Almeria Lykes u Santa Elisa, u dawk Brittaniċi Wairangi, Glenorchy, Dorset u Rochester Castle. Kien biss dan talaħħar li kompla jivvjaġġa lejn Malta. Waqt li l-attakki mill-ajru tal-għadu ma qatgħux, f’mumenti minnhom il-bastimenti fil-konvoj ukoll sparaw fuq ajruplani Brittaniċi, li kienu ntbagħtu minn Malta biex jgħinuhom, minħabba li l-mezzi ta’ komunikazzjoni ma kinuxŻewġfunzjonabbli.ajruplaniJunker iġġarrfu fl-Ohio, li ftit wara wkoll spiċċat tieqaf f’nofs ta’ baħar kawża ta’ iżjed ħsarat fil-boilers ikkawżati minn bombi qrib. Dan wassal biex ikun mira ideali għall-Assi u bomba oħra eżatt fejn kien intlaqat b’torpedo ġurnata qabel, għal ftit ma qasmitx lit-tanker fi tnejn. Waqt li ajruplani minn Malta pprovdew ftit appoġġ, Rochester Castle, Port Castle u Mel bourne Star irnexxielhom jidħlu fil-Port il-Kbir fis-6:00 p.m., segwiti kmieni l-għada mill-Bris baneFl-14Star.ta’ Awwissu, l-Ohio kompla jiġi attakkat b’iżjed danni fil-qafas tiegħu, waqt li mgħaffeġ bejn żewġ destroyers beda jiġi miġbud lejn l-art Maltija fejn wasal għall-ħabta tad-9:30 a.m. nhar Santa Marija fost il-ferħ u l-entużjażmu ta’ poplu li kien għoddu rrassenja ruħu. F’dan l-aħħar vjaġġ tiegħu, minħabba li l-ħsarat ikkawżati kienu irreparabbli, it-tanker Amerikan inqasam fi tnejn waqt li kien fil-bajja tar-Rinella. Il-fdalijiet tiegħu ġew mgħarrqin ’il barra mill-breakwater xi erba’ snin wara. 14-il bastiment tal-merkanzija: Almeria Lykes, Brisbane Star, Clan Ferguson, Decaulion, Empire Hope, Dorset, Glenorchy, Ohio, Melbourne Star, Port Chalmers, Rochester Castle, Santa Elisa, Waimarama u Wairangi • 9 tgħarrqu • 3 ġarrbu ħsarat • 5 waslu Malta 2 battleships: Nelson u Rodney • It-tnejn daru lura kif ippjanat 4 aircraft carriers: Victorious, Indomitable, Eagle u Furious • 1 tgħarraq • 1 ġarrab ħsarat • 1 dar lura kif kien ippjanat 7 cruisers: Phoebe, Sirius, Charybdis, Nigeria, Kenya, Manchester u Cairo • 2 tgħarrqu • 2 daru lura kif kien ippjanat 33 destroyer • 1 tgħarraq • 4 ġarrbu ħsarat OPERATION PEDESTAL FUQ (xellug): Ir-refrigerated cargo ship Brisbane Star sar ir-raba’ bastiment tal-konvoj li daħal ilPort il-Kbir nhar l-14 t’Awwissu. XELLUG: L-Ohio sorġut fil-Port wara li, bħala l-akbar u l-ħames bastiment minn 14 li salvaw, salva wkoll lil pajjiżna bil-provvisti

14.08.202208 ĊENSIMENT: IT-TELFA TAN-NISA U

It-tieni analiżi tal-aħħar stħarriġ tal-popolazzjoni ppubblikat mill-NSO mifruxa fuq il-mijiet ta’ snin li wasslu biex is-sess femminili llum jitlef il-maġġoranza fil-Gżejjer Maltin … l-emigrazzjoni, l-epidemiji u ż-żidiet naturali li biddlu wiċċ ġensna mal-milja taż-żmien Fit-tieni parti tal-analiżi, li din il-gazzetta wettqet wara l-pubblikazzjoni ġimgħa ilu tar-riżultati preliminari taċ-ċensi ment ibbażat fuq l-2021, ninvestigaw il-qalba storika tal-maġġoranza bejn is-sessi għall-ewwel darba mindu beda jsir tali stħarriġ nazzjonali 180 sena ilu. Sa qabel l-Uffiċċju Nazzjonali tal-Ista tistika (NSO) wettaq dan l-aħħar ċensiment biex jistudja l-iżviluppi varji rela tati mal-popolazzjoni Maltija, l-għajta li l-irġiel f’pajjiżna għandhom minn fejn jagħżlu kienet popolari, għax saċ-ċen siment ta’ 10 snin ilu, kien hawn dejjem aktar nisa milli rġiel. Iżda wara kważi żewġ sekli, l-istorja nqalbet ta’ taħt fuq, anke jekk fl-aħħar għexieren ta’ snin kien hemm dejjem it-tendenza li l-irġiel jiżdiedu b’rata aktar mgħaġġla minn dik tan-nisa.Humaħsub li sitwazzjoni simili set għet eżistiet f’pajjiżna ftit qabel l-Assed ju l-Kbir tal-1565, anke jekk din kienet sforzata. Fil-fatt, rapporti storiċi, li rat din il-gazzetta, jindikaw li, meta ġriet il-kelma li l-Ottomani kienu qegħdin jippjanaw attakk fuq pajjiżna, l-Ordni tal-Kavallieri ta’ San Ġwann kien eżilja għadd kbir ta’ nisa u tfal, fost “persuni inutli” li kienu se jkunu ta’ xkiel fl-at takki tal-għadu. Għaldaqstant, kienu tħallew iżjed irġiel b’saħħithom preżenti fil-gżejjer.Ma’dan, il-KullĦadd tħares ukoll lejn bidliet storiċi fil-popolazzjoni li wasslu għal preżenza akbar ta’ nisa b’riżultat ta’ fatturi partikolari, bħall-emigrazzjo ni tal-massa u t-twelid ta’ trabi subien, li kellhom inċidenza akbar li jmutu fl-in fanzja. Ir-rata mgħaġġla fost l-irġiel Saċ-ċensiment preċedenti tal-2011, ilpopolazzjoni Maltija kienet magħmula minn aktar nisa milli rġiel għalkemm, mill-1967, id-differenza bejn iż-żewġ sessi bdiet tonqos. Din ukoll tirrifletti t-tnaqqis fl-emigrazzjoni u r-ritorn ta’ bosta lejn Malta fis-sebgħinijiet meta bdew jitjiebu l-qagħda u l-livell t’għaj xien f’pajjiżna. Dan kien indikat minna fl-ewwel rapport simili ġimgħa ilu. Iż-żieda tal-irġiel mill-2011 ’l hawn kienet ta’ aktar minn 62,000 raġel jew 30.1%, waqt li n-nisa żdiedu bi 18.9%. Jekk tmur aktar ’il bogħod sa 100 sena ilu, il-popolazzjoni ta’ Malta kienet l-istess b’aktar nisa milli rġiel, imma mal-milja taż-żmien il-popolazzjoni talirġiel żdiedet b’aktar minn 167,000 per suna u dik tan-nisa b’rata inqas, bi ftit aktar minn Għalhekk140,000.dinhil-ewwel darba li l-po polazzjoni Maltija għandha maġġoranza ta’ 52% ta’ rġiel. Dan ifisser li hawn 924 mara għal kull 1,000 raġel. Wieħed irid iżomm f’moħħu wkoll li l-1957 kienet il-quċċata tal-emigrazz joni Maltija lejn l-Awstralja, l-Amerka ta’ Fuq u r-Renju Unit, bil-maġġoranza jkunu rġiel li l-ewwel imorru waħedhom sakemm isibu saqajhom f’dinja ġdida. Dak iż-żmien in-nisa kienu jammontaw għal 52% tal-popolazzjoni, bil-maqlub tas-sitwazzjoni tal-lum. Ix-xejra tal-popolazzjoni skont is-sess illum hi osservata l-istess fir-reġjuni ta’ Malta u Għawdex kollha, madankollu hemm xi differenzi fuq livell distrettwa li. Id-distrett tal-Punent għandu kważi l-istess numru ta’ nisa daqs l-irġiel, b’50.6% rġiel u 49.4% nisa, għall-kun trarju tad-Distrett tax-Xlokk, fejn kien osservat l-akbar distakk, bi 52.5% rġiel u 47.5%Il-maġġoranzanisa. tal-lokalitajiet urew xejriet simili meta mqabblin mal-2011, bi ftit eċċezzjonijiet biss. Fl-Imsida, hemm spariġġ sostanzjali. Dan jiġi minħabba li ż-żieda sinifikan ti fil-popolazzjoni residenti f’dan il-lo kal ma kinitx uniformi fiż-żewġ sessi. Fil-fatt, fl-Imsida kien hemm żieda ta’ 96.8% fost l-irġiel u 54.1% fin-nisa. Din kienet l-akbar diskrepanza skont is-sess (42.7%) li ġiet irreġistrata fil-lokalità. Wara l-Imsida, l-akbar spariġġ irre ġistrat kien f’lokalità ġara, Tal-Pietà. Hawn kien hemm 65.6% żieda fl-irġiel kontra t-28.2% żieda fin-nisa. It-tielet fil-lista imbagħad tiġi l-lokalità li issa saret l-akbar waħda fil-pajjiż, San Pawl il-Baħar, b’żieda massiċċa ta’ 112.5% fost l-irġiel u 78.2% fost in-nisa. Jekk tħares lejn iċ-ċensimenti kollha li saru mill-1842 lil hawn, toħroġ ukoll statistika interessanti fejn jidħlu r-rati ta’ irġiel u nisa fil-popolazzjoni Maltija. Fl-ewwel ċensiment il-popolazzjoni rreġistrata kienet ta’ 114,499. B’55,168 raġel u 59,331 mara, u għalhekk kien hawn 1,075 mara għal kull 1,000 raġel. L-ikbar spariġġ kien irreġistrat fl-1957, meta minn popolazzjoni sħiħa ta’ 319,620 (153,108 raġel u 166,512 mara), kien hawn 1,088 mara għal kull 1,000 raġel. Minn dik is-sena ’l quddiem, l-ispa riġġ beda jonqos biex fl-aħħar ċensi ment ir-rata nqalbet kompletament. F’pajjiżna b’mod kumplessiv hawn 519,562 persuna rreġistrata, minnhom 249,541 mara. Dawn huma mqassmin 230,665 f’Malta u 18,876 f’Għawdex. Imqabbel mal-aħħar ċensiment, dan juri li b’mod totali l-popolazzjoni fem minili żdiedet bi 18.1%. L-akbar ammont ta’ nisa nsibuhom fid-distrett tan-Nofsinhar tal-Port –74,853 (30%), bl-akbar ammont f’Birkir kara, dak ta’ 12,476. San Pawl il-Baħar waħdu jħaddan l-akbar għadd ta’ nisa, b’14,560, segwit minn Birkirkara u l-Mo sta. F’Għawdex hemm irreġistrati 18,876, bl-aktar ammonti fir-Rabat (3,511), ixXagħra (2,422) u n-Nadur (2,190). Id-distrett bl-inqas ammont ta’ nisa f’Malta hu dak tal-Punent bi 32,266 (12.9%). L-inqas lokalità individwali f’dan ir-rigward hi l-Imdina, b’94 mara biss irreġistrati fil-Belt il-Qadima. Wara nsi bu diversi lokalitajiet f’Għawdex: 241 fl-Għasri, 380 f’San Lawrenz, 516 fil-Fon tana, 775 fl-Għarb, 800 fil-Munxar u 946 f’Ta’ Kerċem. F’Malta waħedha, wara l-Imdina jiġu l-Furjana (988), Ta’ Xbiex (1,008), ix-Xgħajra (1,039) u l-Isla (1,091). Interessanti wkoll jekk tħares lejn l-etajiet. L-akbar ammont ta’ nisa f’paj jiżna 50,179 (12.4%) għandhom ’l fuq minn 65 sena. Bil-maqlub, l-akbar am mont ta’ nisa barranin f’pajjiżna, total ta’ 15,378, għandhom bejn 25 u 34 sena u huma biss 2% biss li għandhom iżjed minn 65 Fil-bqijasena.tal-etajiet, il-persentaġġi huma ferm qrib xulxin. Bejn il-35 u l-44 sena hemm 6.8% tat-total tal-popolazz joni (27,547) li huma nisa, 6.7% (26,970) għandhom bejn 55 u 64 sena, 6.7% oħra (27,242) huma taħt l-14-il sena, waqt li 6.4% (25,855) jidħlu fil-faxxa ta’ bejn il-25 u l-34L-aħħarsena. ċensiment janalizza wkoll l-istituzzjonijiet u residenzi oħrajn ta’ kura, li b’kollox hawn 287 u jakkomodaw total ta’ 9,545 persuna. Din hi żieda ta’ 10.4% fuq l-2011. Sehem in-nisa li joqogħ du f’istituzzjonijiet jew forom oħrajn ta’ kura alternattiva kien ogħla, b’persen taġġ ta’ 57.5% meta mqabbel mal-medja nazzjonali ta’ 48%. Id-distakk bejn irġiel u nisa jinsab ukoll fir-residenti li huma barranin. Minn 519,562 persuna f’Malta, 115,449 persuna (22.2%) huma barranin, b’ak tar minn 17,000 joqogħdu f’San Pawl ilBaħar. Il-maġġoranza tagħhom huma rġiel (59.3% tal-barranin). L-emigrazzjoni minn Malta L-istudju mill-Università ta’ Durham, li kkwotajna wkoll il-ġimgħa li għad diet, ġie ppubblikat f’nofs perjodu fejn pajjiżna kien qed isellem b’mod regolari lil eluf minn uliedu li kienu qed ifittxu għajxien aħjar f’artijiet imbiegħda, ħaf na drabi b’mod sforzat mill-awtoritajiet governattivi u ekkleżjastiċi. L-istudju jiddeskrivi ċ-ċaqliq li kien seħħ fil-popolazzjoni bħala wieħed sini fikanti u estremament sensittiv. Dak iż-żmien Malta kienet iddomina ta minn miżerja u nuqqas ta’ opportu nitajiet ta’ xogħol, u għalkemm susseg Il-qalba maskili wara żewġ sekli, anke jekk fl-aħħar għexieren ta’ snin dejjem kien hemm tendenza li l-irġiel jiżdiedu b’rata akbar

14.08.2022 09 X-XEJRA MAŻ-ŻMIEN Il-gwerer u l-konsegwenzi relatati kienu fost l-iżjed li kkaratterizzaw iċ-ċifri tal-irġiel u n-nisa … mhux biss b’riżultat tal-ġlied, imma wkoll b’nuqqas ta’ tama u prosperità, riżorsi u inċidenzi ta’ mard, fost oħrajn Ċensiment RĠIEL Żieda NISA Żieda 1842 55,168 59,331 1851 60,456 9.6% 63,040 6.3% 1861 66,270 9.6% 67,785 7.5% 1871 69,952 5.6% 71,823 6.0% 1881 73,430 5.0% 76,352 6.3% 1891 81,316 10.7% 83,721 9.7% 1901 91,994 13.1% 92,748 10.8% 1911 105,601 14.8% 105,963 14.2% 1921 102,745 -2.7% 109,513 3.4% 1931 117,457 14.3% 124,164 13.4% 1948 150,665 28.3% 155326 25.1% 1957 153,108 1.6% 166,512 7.2% 1967 150,598 -1.6% 163,618 -1.7% 1985 169,832 12.8% 175,586 7.3% 1995 186,836 10.0% 191,296 8.9% 2005 200,819 7.5% 204,143 6.7% 2011 207,625 3.4% 209,807 2.8% 2021 270,021 30.1% 249,541 18.9% L-GĦADD TA’ NISA KULL 1,000 RAĠEL ILLUM IL-ĠURNATA wentement kienu rreġistrati wasliet lura kull meta kien jinxtered l-għajdut ta’ prosperità ġdida jew anke t-tamiet li sseħħ l-Integration mar-Renju Unit. Ir-riżultat finali kien li fuq perjodu ta’ 15-il sena kienu emigraw aktar minn 109,000 persuna lejn pajjiżi bħall-Aws tralja, il-Kanada u r-Renju Unit l-iżjed. Din il-migrazzjoni tal-massa f’pajjiżna, li fis-Seklu 20 kienet bdiet diċennju qabel fi tmiem it-Tieni Gwerra Dinjija, hi rre ġistrata wkoll f’perjodi oħrajn lil hinn. Pereżempju, fi żmien l-Ewwel Gwerra Dinjija, il-migrazzjoni ta’ madwar 17,500 ċittadin kienet ogħla miż-żieda naturali fil-pajjiż.F’dawn il-perjodi tas-seklu l-ieħor, u anke fit-tieni nofs tas-Seklu 19, il-fattur prinċipali li kkontrolla l-emigrazzjoni lejn pajjiżi oħrajn kien dak ekonomiku. Waqt li mal-150 sena ilu, il-Maltin kienu jitilqu lejn artijiet fil-qrib, bħallAlġerija, it-Tuneżija u l-Eġittu, fejn kien hemm ix-xogħol u prosperità akbar, mal-100 sena ilu l-għażliet tferrxu ’l bar ra mill-Mediterran u eluf irriskjaw kol lox biex jilħqu l-Amerka jew l-Awstral ja. Meta l-Istati Uniti introduċiet il-liġi tal-kwota fl-1921, il-Maltin dawru iżjed ħarsithom fuq l-Awstralja, il-Kanada u l-Ingliterra. Fl-1911 kien għoddu ntlaħaq bilanċ bejn is-sessi, b’riżultat ta’ rġiel li rritor naw lejn art twelidhom, iżda fil-perjodu sal-1921, fażi oħra ta’ livell għoli ta’ emig razzjoni reġgħet wasslet biex l-għadd ta’ rġiel jonqos mill-ġdid. Moviment simili ta’ ritorn seħħ fl-1931 u l-1948, u ieħor ta’ tluq fil-ħamsinijiet, li laħaq l-eqqel tiegħu fl-1954. Bejn twelid u mwiet Il-vantaġġ femminili fuq iżjed minn 100 sena kien ukoll instigat mid-differenzi fl-imwiet. Fil-fatt, anke jekk sa nofs is-Seklu 20, iżjed subien kienu jitwieldu minn bniet, ir-rata ta’ mwiet tagħhom kienet ogħla minn dik fost il-bniet. Dan ukoll ikkontribwixxa biex dejjem kien hemm iżjed nisa fost il-faxex kollha tas-soċjetà.Ir-ratabaxxa ta’ trabi subien li jgħixu kienet irrapportata sa mill-ewwel ċen siment tal-1842, imma din il-problema baqgħet ma ġietx ittrattata kif jixraq sa qabel is-snin 20 tas-seklu li għadda. Minkejja dan, it-tfal taħt il-15-il sena kienu kważi ttripplaw bejn l-1861 u l-1948 (44,000 għal 106,600), b’żieda kbira lejn tmiem is-Seklu 19 u l-bidu tas-Seklu 20. F’dan il-perjodu kien hemm żieda ta’ 57%, waqt li bejn l-1921 u l-1948 żieda ak bar ta’ 62%. Dan anke jekk fil-perjodu tat-Tieni Gwerra Dinjija, ħafna żwiġijiet kienu jiġu ċċelebrati, iżda mhux ikkonsmati. Minkejja dan, dawk iż-żminijiet, aktar minn nofs in-nisa miżżewġin, speċjal ment l-Għawdxin, kellhom iżjed minn erbat itfal kull waħda. Minn dawn, kważi 14% tan-nisa kienu rrapportaw li welldu saħansitra iżjed minn għaxart itfal kull waħda.It-twemmin lokali kellu rwol ċentrali f’dan, anke jekk kien imur kontra dak li kien qed jipprietka dak iż-żmien il-Papa Piju XII, li fl-1951 ippubblika enċiklika indirizzata lill-qwiebel. Waqt li l-Papa wera t-tħassib tiegħu dwar il-problema ta’ wlied mhux mixtieqa u kkundanna lil ġenituri irresponsabbli, tant li ħeġġeġ għal-limitazzjoni fil-kobor tal-familji, il-Knisja Maltija, immexxija mill-Arċis qof Mikiel Gonzi, kienet qed timbotta għat-tkabbir tal-familji. Gonzi kien fakkar lill-koppji żgħażagħ li, avolja familji kbar kienu jġibu ħaf na sagrifiċċji, huma “għandhom ikunu mħejjijin għal ħajja tas-sagrifiċċji, mhux tad-divertiment”. Artiklu fil-Kana kien jgħid li “hi din l-imħabba u l-ideal għoli għal żwieġ Nisrani li jagħtuna daqstant familji kbar li jżewqu lil Malta … għal hekk int, omm ta’ familja kbira, agħmel kuraġġ u saħħa għax il-providenza divi na ma tabbandunak qatt.” Epidemiji u mard ieħor Mill-bidu taċ-ċensimenti kien hemm biss sitt snin fejn l-għadd ta’ mwiet kien jaqbeż it-twelid f’pajjiżna. Dawn kienu instigati mill-pandemiji tal-kolera fl-1837, l-1947, l-1850, l-1865 u l-1874. Talaħħar, kienet waħda mill-agħar snin ta’ mard li laqat lil pajjiżna. Kien jiddomina wkollMa’il-ġidri.dawn, fl-1942, li kienet l-ak tar sena diffiċli tat-Tieni Gwerra Din jija u bl-inqas riżorsi possibbli, ukoll esperjenzajna iżjed imwiet minn twelid. L-inċidenza tat-tuberkulożi kienet għol ja ħafna, bi 80% tal-każi ġodda jispiċċaw f’fatalitajiet. L-istess kien għadu d-deni rqiq, b’riżultat ta’ konsum ta’ ħalib talmogħoż mhux pasturizzat, qabel dan ġie mrażżan wara studju fuq għexieren ta’ snin mill-Professur Malti Sir Temi Zam mit.Dan kollu jagħti iżjed sinifikat għal xiex iż-żieda naturali fil-popolazzjoni, wara li jitqiesu t-twelid u l-imwiet, żdie det mir-rata ta’ 8.9 għal kull 1,000 persu na f’Malta u 10.5 għal kull 1,000 persuna f’Għawdex fl-aħħar tas-Seklu 19 (18911901) għal dik ta’ 19.3 kull 1,000 persuna f’Malta u 13.9 kull 1,000 f’Għawdex ftit iżjed minn 50 sena wara bejn l-1952 u l-1955.

se jkomplu

liċ-ċittadini

Id-dejn tal-Brittaniċi diġà hu tliet darbiet akbar minn sena ilu u mbassar li l-kontijiet jiżdidulhom bi 80% oħra sa tmiem is-sena … il-Gvern Malti jibqa’ jassisti bl-akbar għajnuna, kif rifless fl-istħarriġ tal-Eurofound il-ġimgħa l-oħra Bil-prezzijiet tal-enerġija stabbli, grazzi għall-interventi fl-aħħar xhur mill-Gvern Laburista, il-familji Maltin u Għawdxin huma l-inqas inkwetati bl-arretrati tal-kontijiet fl-UE kollha u fost l-aktar ottimisti f’dan ir-rigward għax-xhur li ġejjin

Madwar sitt miljun residenza fir-Renju Unit diġà jinsabu ma qbudin b’arretrati ta’ kontijiet tal-enerġija, xhur qabel il-bidu tax-xitwa. Id-dejn globali ta’ djun attwali li qed jiffaċċjaw il-familji Brittaniċi tela’ għal £1.3 biljun (€1.54 biljun), skont analisti minn Uswitch. Dan issa mistenni jiżdied b’mod dras tiku wara li, fl-aħħar xhur, ilGvern Ingliż approva li ż-żieda fil-livelli massimi tal-prezzijiet permessibbli.Il-ġimgħal-oħra sar magħ ruf kif, stħarriġ tal-fondazzjoni Ewropea għat-titjib fil-kundiz zjonijiet tal-għajxien u x-xog ħol tal-UE, Eurofound, ġiet irreġistrata żieda ta’ 8% filfamilji fl-istati membri li qed iħossu l-għafsa fuqhom, parti kolarment bil-kontijiet tal-en erġija.F’Malta, fejn il-prezzijiet talenerġija nżammu stabbli millGvern Laburista mmexxi minn Robert Abela, il-familji huma l-inqas inkwetati bl-arretrati tal-kontijiet u jinsabu fost l-ak tar ottimisti f’dan ir-rigward għax-xhur li ġejjin. Waqt li 53% tal-familji filpajjiżi tal-UE ddikjaraw diffi kultajiet kbar finanzjarji biex ilaħħqu mal-kontijiet, f’pajjiżna hawn 12%. L-agħar pajjiż bħalis sa hu l-Greċja, bi 63% tal-familji jqisu li mhux ilaħħqu mal-kon tijiet relatati u qed jaqgħu lura bl-arretrati.L-istudju minn Eurofound jikkonkludi li l-prezz tal-ħajja fl-UE qed jiżdied b’livelli bla preċedent, b’rata ta’ inflazzjoni medja ta’ 8% fost il-pajjiżi, li pri marjament ġejja minn prezziji et ogħla L-istħarriġtal-enerġija.riċenti fir-Renju Unit ikkonkluda li s-sitwazz joni tal-għajxien tal-familji se tkompli tiddegrada hekk kif ir-regolatur nazzjonali Ofgem mistenni jippermetti li l-prez zijiet massimi tal-enerġija jiżdiedu għal £3,582 (€4,240) kull sena għal residenzi med ji fil-pajjiż mill-bidu t’Ottubru li ġej. Analisti tal-kumpanija Cornwall Insight qed ibassru li dan il-capping jerġa’ jiżdied għal £4,266 (€5,049) f’Jannar u £4,427 (€5,240) fil-bidu t’April tas-sena li ġejja. Skont Uswitch, il-familji Brittaniċi diġà jġorru medja ta’ dejn ta’ £206 (€244) mal-kump anija li tipprovdilhom id-dawl, imma dan mistenni jispara ’l fuq fi żmien xahrejn oħra. Waqt li d-dejn fuq l-enerġija fir-Renju Unit diġà laħaq livel li bla preċedent, meta s-soltu l-familji jkunu diġà rkupraw minn infiq akbar fix-xitwa ta’ qabel, l-agħar perjodu possib bli għalihom u sitwazzjonijiet prekarji għal ħafna eluf għadu ġej meta l-konsum jikber biex jissaħħnuFl-aħħard-djar.jiem, il-kontijiet tad-dawl ukoll spiċċaw l-ar gument ewlieni fil-kampan ja għall-ħatra ta’ mexxej ġdid tal-Konservattivi u l-eventwa li Prim Ministru l-ġdid, wara r-riżenja ta’ Boris Johnson. Il-pressjoni tikber fuq il-kan didati Liz Truss u Rishi Su nak biex iwarrbu d-differenzi ta’ bejniethom u jindirizzaw il-problema flimkien, waslet bi twissijiet ta’ “katakliżma naz zjonali”. Martin Lewis minn Money Saving Expert qal li “l-Gvern zombie jeħtieġ iqum ferm qabel il-5 ta’ Settembru”, meta jitħabbar il-Prim Min istru, hekk kif “miljuni mhux se jkunu kapaċi jfendu”, skont it-tbassir tal-kontijiet il-ġodda. L-istħarriġ ta’ Uswitch wera li mat-tmien miljun residenza wkoll m’għandhomx bilanċ ta’ kreditu, li jfisser li m’għandhom xejn x’jista’ jtaffilhom il-piżijiet żejda fix-xitwa li jmiss. “Il-Gvern jeħtieġ jieħu l-kwistjoni b’ferm aktar serje tà quddiem ix-xitwa li jmiss … u pakkett t’appoġġ akbar għal residenzi vulnerabbli għandu jiġi maqbul bħala prijorità,” qa let Justina Miltienyte, waħda mill-kapijiet ta’ Uswitch. Kważi wieħed minn kull ħames persuni (18%) qalu li huma inkwetati mill-fatt li l-kumpanija li tipprovdilhom l-elettriku tista’ tisforzahom idaħħlu meter imħallas minn qabel jekk jaqgħu lura fil-konti jiet, għalkemm 38% stqarrew li ma kinux jafu li dan jista’ jseħħ. Skont Eurofound, is-sitwazz joni wkoll hi inkwetanti fl-UE fejn, skont ir-rapport tagħha, 16% taċ-ċittadini jinsabu b’lu ra fil-kontijiet tad-dawl u l-il ma, waqt li 28% tal-familji qed jistennew diffikultajiet akbar fit-tliet xhur li ġejjin. Is-se na li għaddiet dawk li ddikja raw li għandhom l-arretrati fil-ħlasijiet dovuti minnhom kienu jgħoddu 13%, waqt li fl2020 kienu 11%. Il-faqar, b’riżultat tal-prez zijiet tal-enerġija, hu prob lema li qed taffettwa numru konsiderevoli ta’ ċittadini fi nanzjarjament batuti, skont il-fondazzjoni Ewropea, b’45% taċ-ċittadini fl-UE inkwetati li mhux se jkunu f’qagħda li jħall su l-kontijiet tal-enerġija fittliet xhur li ġejjin. L-inqas diffikultajiet għal pajjiżna fost l-istati kollha huma riflessjoni wkoll tal-fatt li llum Malta tinsab bl-inqas rata ta’ ħaddiema li tilfu xog ħolhom matul il-pandemija, grazzi għall-għajnuna multi miljunarja li ngħatat b’mod partikolari permezz tal-Wage Supplement u b’hekk ġew evi tati mal-100,000 sensja mill-bi du tal-pandemija. Għal darb’oħra Malta kellha l-aħjar prestazzjoni u, kif rifless ukoll fl-inqas rata ta’ qgħad fl-istorja, għad fadlilha biss 1% ta’ dawk li tilfu xogħolhom matul il-pandemija u li għad hom ma sabux impjieg alter nattiv. Il-Gvern Malti tarka għall-poplu Sadanittant, il-Gvern Malti qed jibqa’ jassisti lill-poplu qud diem l-isfidi internazzjonali u determinat li jkun ta’ tarka għalih, kif għamel s’issa. Dan qed isir anke b’konsult azzjoni mal-imsieħba soċjali fi ħdan il-Kunsill Malti għall-Iżvi lupp Ekonomiku u Soċjali (MCESD), li din il-ġimgħa reġa’ ltaqa’ biex jiddiskuti diversi temi kurrenti, fuq quddiem nett dawn l-isfidi li qed jiffaċċ jaw il-pajjiżi madwar id-dinja. Is-Segretarju Parlamentari għad-Djalogu Soċjali Andy El lul tkellem dwar l-importanza li l-imsieħba soċjali, b’interessi differenti, jibqgħu jiddiskutu fi ħdan il-Kunsill u enfasizza li l-Gvern mhux biss lest biex jisma’, iżda wkoll biex jibqa’ jieħu d-deċiżjonijiet li jsostnu l-irkupru ekonomiku, jinċenti vaw in-negozji u jwieżnu liċ-ċit tadin.Dan intqal anke fil-kuntest tad-diskussjoni dwar l-inflaz zjoni, il-loġistika u s-sigurtà tal-provvista, li lkoll qed iħallu impatt fuq il-prezz tal-prodotti b’mod globali, kaġun tal-irkup ru mill-pandemija u l-gwerra fl-Ukrajna.Deċiżjonijiet li ħa l-Gvern Malti wasslu biex Malta għand ha l-inqas rata ta’ inflazzjoni flUE u s-Segretarju Parlamentari saħaq li l-Gvern jemmen li jrid jibqa’ jħoss il-polz tal-imsieħba soċjali biex kemm jista’ jkun u b’mod sostenibbli jtaffi l-im patt ta’ dak li qed jiġri. Stqarrija mill-Uffiċċju talPrim Ministru qalet li l-Gvern biħsiebu jibqa’ jieħu pożizzjoni jiet b’saħħithom ukoll fil-fora Ewropej biex jipproteġi l-inte ress nazzjonali, kif għamel riċentement inkluż b’kisbiet importanti fil-qasam tal-ener ġija.Fil-laqgħa tal-MCESD l-im sieħba soċjali saħqu li hu im portanti ħafna li jkomplu jiġu aġġornati dwar dak li jkun qed jigi propost fuq livell Ewropew. Min-naħa tiegħu, Dr Ellul qabel li dan il-proċess għandu jkom pli jsir b’tali mod li jgħin kemm lill-Gvern biex jinnegozja, iżda wkoll lill-imsieħba soċjali fissitwazzjonijiet li jiffaċċjaw ta’ kuljum.

14.08.202210

IR-RENJU UNIT JOQROB

LEJN KRIŻI TAL-ENERĠIJA

Il-Federazzjoni Kaċċaturi Nassaba Konservazzjonisti (FKNK) kitbet formalment lill-Gvern Kanadiż biex til menta dwar twissijiet serji li dan qed jagħti liċ-ċitta dini tiegħu qabel jagħżlu li jivvjaġġaw lejn Malta. L-organizzazzjoni lokali, li tirrappreżenta iżjed minn 10,000 dilettant simili f’pajjiżna, ilbieraħ ippub blikat l-ittra, li bagħtet ġurnata qabel lill-Ambaxxata Kanadiża bbażata f’Ruma u lill-Konsulat tal-Kanada fil-Belt Valletta, biex turi t-tħassib serju tagħha għallmod kif is-sit elettroniku uffiċjali tal-Gvern Kanadiż qed tagħti stampa żbaljata dwar pajjiżna.

14.08.2022 11

L-FKNK TILMENTA MAL-KANADA FUQ “PARIRI ĦŻIENA”

Fost id-diffikultajiet kollha li qed jif faċċjaw għadd ta’ pajjiżi fl-Unjoni Ewropea u lil hinn, partikolarment bl-ispejjeż li kkawżat il-pandemija tal-COVID-19 fl-aħħar sentejn u nofs u fl-aħħar xhur il-gwerra fl-Ukraj na, il-faxxa tal-aktar nies sinjuri filkontinent qed tindika b’mod ċar li biħsiebha tonfoq iżjed din is-sena fuq ivvjaġġar, divertiment u lukandi ta’ lussu.Skont ċifri relatati, li ġew ippubbli kati minn MoneyTransfers.com, juru li 62% tal-iżjed għonja fl-Ewropa qed jippjanaw li jinvestu iżjed flus biex iwettqu x-xewqat tagħhom ta’ esper jenzi ta’ divertiment ta’ kwalità ogħla. Fl-irkupru turistiku, li għaddej minnu bħalissa pajjiżna, ukoll ġiet irreġis trata żieda ġenerali fl-infiq tat-turis ti, waqt li l-investimenti f’lukandi ta’ lussu wkoll komplew jiżdiedu fl-aħħar snin.Jonathan Merry, il-Kap Eżekuttiv ta’ MoneyTransfers.com, qal li “s-sin juri qed ifittxu modi kif jiksbu l-aħjar mill-ħin tagħhom ’il bogħod minn djarhom. Dan jidher sew fil-ħeġġa biex iżidu l-infiq fuq lukandi lussużi, resorts jew tipi oħrajn ta’ akkomo dazzjoni.”Is-sitinternazzjonali fisser l-aħħar riżultati bħala aħbarijiet eċċellenti għall-industrija turistika u talba ak bar fuq lukandi Ewropej għal għażliet ta’ akkomodazzjonijiet tal-ogħla livell u opportunità ta’ nfiq f’danjistennewGħaldaqstant,liman-negozjumezztàmentkifMoneyTransfers.comextravaganti.semmawkollankel-kumpanijaAirbnbriċentaesperjenzatżiedafil-popolarifostklijentisinjuri,lijsibuankekifjikkombinawid-divertimentfil-vjaġġitagħhom.Talivjaġġarhuwaiżjedprobabblijseħħfl-eqqeltal-istaġunituristiċi.il-lukandigħandhomżidietfil-bookingstagħhomil-perjodu,tennas-sit. IŻJEDTURIŻMURIKK FL-2022

ku kien imdawwal bi 378 siegħa xemx in, fejn is-16 ta’ Lulju kien l-aktar xem xi, hekk kif tkejlu ftit aktar minn 13-il siegħa ta’ xemx. Il-kopertura ta’ sħab medja għax-xahar ta’ 0.6 oktas kienet ftit inqas min-norma klimatika ta’ 0.8 oktas.F’Lulju, l-Uffiċċju Meteoroloġiku f’Ħal Luqa kejjel 0.2mm ta’ xita, jiġifieri ftit aktar min-norma klimatika tax-xahar. Lulju kien iżjed kalm milli mistenni, bil-veloċità tar-riħ medja tkun ta’ 5.9 knots, flok in-norma ta’ 6.9 knots. Ilbufura massima tax-xahar ta’ 34 knot tkejlet fit-8 ta’ Sadanittant,Lulju. l-Uffiċċju Meteoroloġi ku wkoll qed ibassar temperaturi ogħla min-norma fil-jiem li ġejjin. Bejn l-10 u t-12 ta’ Awwissu, il-Gżejjer Maltin intlaqtu minn ħalbiet ta’ xita, li kienu akkumpanjati minn beraq, bufu ri ta’ riħ u qawwijin f’xi waqtiet. Dan ittemp hu mistenni f’dan iż-żmien tas-se na, bil-preżenza tal-Għarajjex ta’ Santa Marija, li huma sinonimi max-xahar ta’ Awwissu, b’indikazzjoni li dalwaqt ġejja bidlaFilwaqtfl-istaġun.lijbassar temp ġeneralment sabiħ sa nhar il-Ħamis li ġej, l-Uffiċċju Meteoroloġiku wkoll jisħaq li xi tempe raturi se jkunu ogħla min-norma kli matika ta’ Awwissu, li hi 32°C. Fil-fatt, it-temperatura mistennija tilħaq mas simu ta’ 36°C nhar l-Erbgħa li ġej.

JIPPERSISTU

TEMPERATURI OGĦLA MIN-NORMAL

Lulju kien xahar aktar sħun milli mis tenni f’dan iż-żmien tas-sena, fejn it-temperatura tal-arja medja qabżet in-norma klimatika ta’ 26.9°C b’1.7°C. It-temperatura massima għal Lulju ta’ 38.8°C intlaħqet fit-tieni jum tax-xahar, filwaqt li dik l-aktar baxxa kienet ta’ 21.3°C u tkejlet fit-12-il jum. Stqarrija maħruġa mill-Uffiċċju Me teoroloġiku fl-Ajruport Internazzjonali ta’ Malta (MIA) qalet li t-temperatura medja ta’ wiċċ il-baħar ukoll kienet ta’ 27.9°C fl-istess xahar, jiġifieri 2.7°C ogħla min-norma klimatika. Din hi saħansitra ogħla anke mill-medja ta’ 26.7°C li għan duIt-tieniAwwissu.xahar tas-sajf meteoroloġi

“It-twissijiet varji inkorretti u serji li jingħataw lil vjaġġaturi potenzjali lejn Malta, dwar il-prattiċi tra dizzjonali tagħna tal-kaċċa u l-passjonijiet soċjo-kul turali, jistgħu biss jiġu interpretati b’mod kawt bħala inkredibbli,” qalet l-FKNK fl-ittra iebsa tagħha. “Wieħed jista’ biss jikkonkludi li tali allegazzjoni jiet fittizji ġew indikati lill-awtoritajiet Kanadiżi minn entitajiet li għandhom aġenda ċara kontra l-kaċċa. Inkella, minn entitajiet li jridu jagħmlu ħsara lis-suq turistiku fil-Gżejjer Maltin, forsi wkoll b’riżultat ta’ għira minħabba r-reputazzjoni eċċellenti li l-indus trija prinċipali tagħna tgawdi,” kompliet il-korrispon denza.L-FKNK indikat l-introduzzjoni ta’ taqsima fis-sit elettroniku Kanadiż dwar “sigurtà” fejn jingħad li “dati speċifiċi għall-kaċċa huma determinati millGvern (Malti) qabel jibda l-istaġun, li ġeneralment itul mir-rebbiegħa sal-ħarifa.” Minkejja dan, l-għaqda tal-kaċċaturi rrimarkat li, bħal kull stat ieħor fl-Unjoni Ewropea, l-istaġuni talkaċċa huma biss ta’ durata qasira u regolati kif jixraq b’konformità mar-regoli Ewropej dwar in-natura. “Kull dikjarazzjoni oħra li tiddikjara diferenti blintenzjoni malizzjuża biex tingħata l-impressjoni li l-kaċċa f’Malta sseħħ 24 siegħa kuljum, sebat ijiem fil-ġimgħa, matul is-sena kollha, hi biss esaġerazzjoni immaġinarja,” ilmentat l-FKNK mal-Gvern immexxi mill-Prim Ministru Justin Trudeau. Hi wkoll enfasizzat dwar dikjarazzjoni oħra falza u żbaljata li “ż-żoni għall-kaċċa huma rarament indikati u spiss jidħlu f’żoni riservati għall-camping”, waqt li giddbet it-twissija mill-Gvern Kanadiż biex “jekk iżżur żoni rurali fl-istaġun tal-kaċċa, kun viġilanti, hekk kif seħħew aċċidenti b’bullets sparati f’direzzjonijiet mhuxIżdaintenzjonati”.filwaqtliġibdet l-attenzjoni li la bullets u lan qas rifles mhuma permessi f’Malta, iżda jintużaw shotguns u pellets taċ-ċomb, l-FKNK insistiet li t-track record fuq sigurtà, minkejja d-daqs żgħir tal-Gżejjer Maltin u d-densità fil-popolazzjoni, hu l-aqwa fid-din ja. L-FKNK esprimiet it-tama tagħha li dawn l-iżbalji jiġu kkoreġuti fuq is-sit elettroniku tal-Gvern Kanadiż.

U L-ISPORT

President ŻL GEORVIN BUGEJA KAPITLU ĠDID Qalbna msaħħa u determinati li f’dawn is-sentejn ta’ eżekuttiv ġdid, naraw li nkunu qed inwettqu dak kollu li f’moħħnagħandna

ix-Xjenza u

latat mal-qasam ta’ studju magħżul tagħhom, u dan juri l-livell ta’ tagħlim li qed nagħtu lil uliedna. U meta ngħid tagħlim, ma nkunx qed nirreferi biss għall-iskola tradizzjonali. Fil-fatt, hija waħda mill-pri joritajiet tagħna li nkomp lu nressqu ’l quddiem kull forma ta’

Malti

qed jiżviluppa

Xahar ilu, beda jinkiteb kapit lu ġdid fl-istorja ta’ Żgħażagħ Laburisti hekk kif il-Laqgħa Ġenerali Annwali għalqet il-kapitlu tas-sentejn li għad dew. Sentejn straordinarji – li matulhom, minkejja kull diffikultà pruvajna li nsaħħu r-relevanza ta’ fergħa tażżgħażagħ fi struttura ta’ Par tit MinkejjaLaburista. kull restrizz joni marbuta mal-pandemi ja tal-COVID-19, xorta waħ da għamilna dak kollu li stajna biex nibqgħu f’kuntatt u naraw li kemm jista’ jkun inkunu qed noffru viżjoni għall-futur u progress soċjali. Bla dubju li dawn is-sentejn se jibqgħu mnaqqxin f’qalbi –anke b’dak li rnexxielna niks bu f’Marzu li għadda waqt kampanja elettorali. Ikolli nistqarr li issa es perjenzajt diversi kampanji u aktar ma jgħaddi ż-żmien aktar insaħħaħ l-opinjoni tiegħi kemm dak li nagħm lu f’din il-fergħa, nagħmluh għax nemmnu fih u konvinti minnu u mhux b’konvenjenza politika.Tanthu hekk, li din is-sena, konna l-unika organizzazz joni politika taż-żgħażagħ fejn konna protagonisti f’kampanja elettorali biex naraw li ż-żgħażagħ ukoll isemmgħu leħinhom u jid deċiedu fuq il-futur ta’ pajjiż na. Nistqarr, kien hemm ħaf na aktar li xtaqna nagħmlu u li ridna nwettqu, imma qalb na msaħħa u determinati li f’dawn is-sentejn ta’ eżekut tiv ġdid, naraw li nkunu qed inwettqu dak kollu li għandna f’moħħna.Il-fergħa tagħna, tul l-is torja tagħha, dejjem imbuttat ’il quddiem ideat u policies li qatt ma kienu komdi għad-di skussjoni. Ta’ qabilna qatt ma beżgħu milli jkunu waħed hom fuq suġġetti kontrovers jali. Għax kif tista’ tgħid le għal dak li jista’ jgħin lill-per suni jgħixu ħajja aħjar? Anke jekk dik tkun persuna waħda? Kif tista’ tgħid le għall-avvanz soċjali? Għal aktar ġustizzja soċjali?Anke aħna fl-istorja mod erna ta’ din il-fergħa. Xpru najna l-progress u l-bidliet tant importanti u forsi l-ak tar kontroversjali u polariz zati. Bħal pereżempju meta ressaqna ’l quddiem l-ideat tagħna dwar soċjetà li tir regola u mhux tħalli lil min għandu interess partiko lari li jiddetta, eżempju fejn jidħol użu b’mod responsab bli tal-kannabis. U dwar dan, dejjem konna konsistenti. Għax kif nistgħu naċċettaw li jkollna min jabbuża minn persuni – fosthom żgħażagħ bħalna, għalkemm mhux biss, li huma utenti responsabb li – u li jispiċċaw dipendenti fuq kriminali? Illum għandna qafas legali. U nawgura li dak li hemm fil-liġi, ikun pratti kat b’mod responsabbli u li ma jkunx hemm abbuż min nu. Għalhekk irridu nibqgħu nedukaw!Imma, quddiemna għand na dibattiti oħrajn li rridu naffaċċjaw, li jista’ jkun qegħ din tard għalihom jew li qed nirriskjaw li jinħoloq xi inċi dent imbagħad ngħidu li kien tard wisq biex stajna ngħinu lil xi persuna jew oħra, par ti mis-soċjetà tagħna. Ma rridux nibżgħu. M’għadx fadal żmien għar-retorika. Irridu naffaċċjaw diskuss jonijiet skomdi, head-on; jekk irridu nibqgħu relevanti. Jekk irridu nagħmlu d-differenza, li tant nitkellmu dwarha. Li tantMhuxnixtiequ.faċli. Naf! Mhux faċli li tibdel. U forsi hi fin-natu ra tal-bniedem li jkun aktar reżistenti meta jkun komdu kifNiftaħruinhu. ħafna, għax bix-xieraq, li għamilna tant avvanzi biex illum għandna pajjiż aktar ugwali - ħdimna u ksibna ħafna. Imma biex ikollna pajjiż verament IN DAQS – ma nistgħux nieqfu hawn.Uhu għalhekk li fil-ġimgħat li ġejjin ser inkunu qed in varaw l-ewwel kampanja ta’ dan l-eżekuttiv. Kampanja li għandha l-għan li tħares lejn kif se ntejbu lis-soċjetà tagħna u xi progress għad fadal li jsir. Irridu nassiguraw li l-missjoni politika tagħna nkomplu nwettquha bl-akbar determinazzjoni. MInistru CLIFTON L-EDUKAZZJONIGRIMA Ninsabu fl-eqqel tas-sajf, le jlet il-Festa ta’ Santa Marija u wkoll It-tnejngħall-qalbemtal-Konvojil-kommemorazzjoniliproprjuħal-ista’dinil-festalihijatantil-popluMalti.lihumapartiimpor tanti mill-kultura, mit-tra dizzjonijiet u mill-istorja rikka ta’ pajjiżna. Nieħu l-ok każjoni biex nawgura l-festa t-tajba lil Mal-festakulħadd.ta’Santa Marija jibdew jersqu fi tmiemhom il-festi fl-ibliet u l-irħula, u nibdew nersqu wkoll għaxxhurMatultax-xitwa.daniż-żmien ix-xog ħol tal-Ministeru mhux biss jibqa’ għaddej, imma l-preparamenti għas-sena skolastika li jmiss jinsabu flaqwa tagħhom. Għaddejjin b’xogħol kbir ta’ manutenz joni li nagħmlu kull sajf, mal-iskejjel u l-istituzzjoniji et edukattivi kollha. U qed inkomplu nsostnu lill-istudenti tagħna b’għa jnuna biex ikunu jistgħu jkomplu għaddejjin f’din ittriq tant meħtieġa tal-edu kazzjoni tagħhom. Ħadt gost nara li l-inizjat tiva tal-klassijiet tar-reviż joni tas-SEC, inizjattiva bla ħlas ta’ Jobsplus taħt il-Youth Guarantee Project, iffinanz jata mill-Unjoni Ewropea, s’issa bbenefikaw minnha 5,000Dawnstudent.huma inizjattivi li nagħtu biex ngħinu lill-istu denti tagħna, bħal dik li qed jieħdu madwar 500 student li qed jibbenefikaw minn programm edukattiv matul il-vaganzi tas-sajf, lezzjoni jiet magħrufa bħala “Sum mer Catch-Up Sessions”. Din l-inizjattiva tal-Min isteru għall-Edukazzjoni, tgħin lill-istudenti jirkupraw tagħlim mitluf minħabba l-pandemija.F’danis-settur qed nagħtu l-opportunitajiet kollha lill-istudenti għaliex għalina l-edukazzjoni tagħhom hija prijorità.Udawn l-opportunita jiet qed nagħtuhom f’kull livell. Kif se jkollhom ukoll opportunità mill-aqwa l-professjonisti futuri fl-ICT tal-MCAST li se jibbenefikaw minn bini ġdid, li qed nagħm lu b’investiment ta’ madwar €13-ilKumplessmiljun. li l-Kulleġġ tal-Arti, t-Teknoloġija għall-Istitut tal-istituttarsofistikatigħalkatal-Informazzjonimadwarluppaimmensmiljunproġettnikazzjonital-Informazzjonitat-Teknoloġijaul-Komubħalapartiminnta’aktarminn€32kofinanzjatmill-UE.Danl-istituthuimportantifil-modkifqedtiżvil-ekonomijadinjija,karrierifis-setturTeknoloġiul-ħtiġijietdejjemjikbrugradwatib’ħilietdiġitaliub’ħilietgħolja.Tajjeblingħidliakminn90%tal-gradwatiisibuxogħolre opportunità ta’ tagħlim. Bħala Gvern għad dejja ħidma biex naraw li l-adulti jkollhom l-opportu nitajiet kollha possibbli biex ikattru t-tagħlim tagħhom. Ftit tal-ġimgħat ilu varajna l-korsijiet tat-Tagħlim fitTul li għalihom kien hemm konkorrenza qawwija. Dan juri li meta jkun hemm l-opportunitajiet, ilMaltin u l-Għawdxin jersqu għalihom.Kiftibda x-xitwa jer saq ukoll viċin avveniment sportiv li l-preparamenti għalih ukoll jinsabu għad dejjin ġmielhom – il-Logħob tal-Pajjiżi ż-Żgħar li jibdew fi tmiem Mejju li ġej. Anki f’dan is-settur qed issir ħid ma li qed tara investiment massiċċ fil-faċilitajiet sport ivi madwar il-pajjiż. Investiment li mhux biss se jgawdu minnu l-atleti bar ranin li se nilqgħu f’pajjiżna, imma li se jgawdu minnu l-is portivi tagħna u fuq kollox, dawk kollha li jiffrekwentaw id-diversi dixxiplini sportivi. Din il-ġimgħa wkoll ned ejna tal-Isports.nagħmlumarappreżentaw,ukollriżultatibarraligħaddewl-iskema,ali.tagħhomletitiżifl-iskejjeliktartagħhatiportpjanwkollport.tal-Iskolagħall-iskemal-applikazzjonijietpostsekondarjaNazzjonalital-IsSkemaliqedikollhasuċċessuhipartimill-tagħnafejnjidħoll-isuż-żgħażagħ.Udinhijawkollparmill-viżjonilipermezznarawlijkunhemmscoutingta’talentiuprogrammiinbiexdawnl-istudenti-atjilħqul-potenzjalsħiħf’livellprofessjonKifgħidtmetanedejnadinlitarastudentiliminndinl-iskolajgħixuħajjaprofessjonaliminnxtutnaujiksbukemmpersonalikiff’isemil-klabbslijirhijakonfertax-xogħolsiewiliqedfl-IskolaNazzjonali

14.08.202212

ŻVILUPP U SOSTENIBBILTÀ

L-iżvilupp ta’ pajjiż ma jistax jitkejjel biss permezz tat-tk abbir ekonomiku imma anke permezz tal-kwalità tal-ħajja li s-soċjetà tkun qed tes perjenza. Kwalità ta’ ħajja li tiġi mwieżna mill-ambjent li dik is-soċjetà qed tgħix fih, mill-infrastruttura li tħaddan u mill-aċċessibbiltà u t-tgawd ija tal-wirt naturali li joffri dak il-pajjiż.Kwalità ta’ ħajja tajba m’għadhiex buzz word imma prijorità u dritt ta’ kull ċittadin biex jgħix aħjar. L-importanza ta’ kwalità ta’ ħajja tajba żdie det bl-impatt tal-pandemija tal-COVID-19 li ġabet magħha għarfien ġdid fuq l-ambjent tagħna, fuq il-madwar u fuq l-infrastruttura ta’ pajjiżna. Sar ħafna tul dawn l-aħħar snin biex kull wieħed minna jgawdi minn kwalità ta’ ħajja aħjar. Sar ħafna biex pajjiżna tassew jindirizza l-kunċett ta’ sostenibbiltà. F’dawn l-aħħar snin rajna diversi inizjattivi li żgur jistgħu jitqiesu bħala pass pożittiv lejn din id-direz zjoni, inkluż fin-naħa t’isfel ta’ Malta li għal żmien twil kien bħal donnu ntesa. Ta’ importanza kien ix-xog ħol li sar tul dawn l-aħħar snin fil-bajjiet fin-Nofsinhar ta’ Malta, fosthom il-Fajtata, il-Bajja ta’ San Ġorġ u Għar Aħmar f’Marsaxlokk. Ta’ im portanza huwa l-pjan li nieda l-Gvern għar-riġenerazzjoni tal-villaġġ pittoresk ta’ Mar saxlokk bil-għan li jindiriz za l-ħtiġijiet infrastrutturali b’mod sħiħ u sostenibbli, li qiegħed ikompli jimmaterjal izza bi proġett fil-parti magħr ufa bħala Magħluq”“Il-bi spiża ta’ mad war €5 miljun. Xogħol li mhux qed isir b’mod superfiċjali, iżda jinkludi xogħlijiet millqiegħ anke fuq is-servizzi, li se jiġu mgħoddija minn taħt l-art favur dehra isbaħ. Pjan li qed jiggarantixxi wkoll faċilitajiet adekwati għas-sajjieda. Ta’ importanza kienet ir-riżoluzzjoni li permezz tagħha art verġni fiż-Żonqor li kellha tinbena mill-AUM tibqa’ mhux mittiefsa u tingħata lura lin-nies. Dan kien pass fid-direzzjoni t-tajba. Wegħ da mill-Prim Ministru nnif su li għamel qabel l-elezzjoni u li żamma u implimentaha wara biss 100 jum minn meta l-poplu reġa’ kkonfermah b’maġġoranza rekord fl-elez zjoni ta’ Marzu 2022. Ta’ importanza kienu l-miżuri mħabbra fil-Baġit 2022 biex ikun hemm inten sifikazzjoni ta’ interventi ta’ din ix-xorta fuq diversi siti, fosthom dawk fejn ix-xogħol inbeda diġà bħall-Magħluq ta’ Marsaskala. Għaqlin kienu wkoll il-miżuri mħabbra millGvern biex jiġi riabilitat il-Park tal-Inwadar li jestendi minnaħa tax-Xgħajra saż-Żonqor billi jsir tħawwil ta’ għexieren ta’ eluf ta’ siġar ġodda adattati għat-tipoloġija tal-inħawi. L-għan ta’ dan il-proġett huwa li mhux biss tingħa ta dehra estetika differenti fid-dehra ta’ Malta kif tidher fuq il-mappa imma ser iwas sal ukoll biex dan isir il-Park Nazzjonali, park b’masġar li jkun akbar minn dak tal-Bus kett u li jkun jista’ jitgawda minn kulħadd u jservi wkoll bħala attrazzjoni turistika. Il-proġett ser jinħadem fuq medda ta’ ħames snin b’in vestiment ta’ €20 miljun li jaċċerta wkoll is-sostenib biltà tiegħu b’mod partiko lari fl-immaniġġjar tal-ilma u anke l-ħarsien tal-bijodiversi tà Sartal-Inwadar.ħafnaimma għad baqa’ xi jsir. Hemm bżonn ta’ pjan ċar li jindirizza b’mod konk ret il-problema tal-parkeġġ f’diversi żoni fin-nofsinhar ta’ Malta inkluż Marsaskala. Irridu nittrattaw lil Marsas kala bħala lokalità turistika biex b’hekk ikun hemm aktar investiment ta’ tisbiħ u ma nutenzjoni biex dik il-lokalità tirpilja.Hemm bżonn li niffukaw fuq l-aċċessibbiltà miċ-ċitta din f’diversi żoni fin-nofsinhar ta’ Malta bħall-kosta ta’ Mar saskala, tal-Isla u tal-Kalkara. Hemm bżonn ta’ aktar żoni ta’ rikreazzjoni mhux biss għas-sajf iżda anke għax-xit wa bħal aktar ġonna, siġar, pjazez, pedestrians, u biex b’hekk noħolqu aktar bilanċ lejn aktar kwalità tal-ħajja fost il-familji tagħna. Hemm bżonn li jkollna ak tar indafa fil-lokal speċjal ment li jkollna aktar għarfien, edukazzjoni u organizzazzjoni fil-ħruġ u fil-ġbir tal-iskart domestiku. Hemm bżonn ukoll li ninvestu aktar fit-tit jib tal-bajjiet fin-nofsinhar ta’ Malta. Titjib li għandu jwassal biex dawn il-bajjiet jiġu rikon oxxuti bħala blue flag. Dan l-iżvilupp fin-nofsin har ta’ Malta huwa neċessar ju jekk mhux essenzjali biex verament ħadd ma jibqa’ lura fl-iżvilupp ta’ soċjetà fejn kulħadd igawdi minn kwalità ta’ ħajja aħjar. Dan l-iżvilupp fin-nofsinhar ta’ pajjiżna huwa essenzjali biex jiġi mħares parti importanti mill wirt kul turali u naturali ta’ Malta.

14.08.2022 13 Ministru ZRINZOSTEFANAZZOPARDI BIDLA FIL-BINI TAGĦNA Bħala pajjiż irridu nilħqu l-mira tagħna li sas-sena 2050 pajjiżna jsir carbon neutral. Dan ifisser li rri du nnaqqsu jietelselettrikaja.jummeħtieġ.jenzawaqtliuIż-żmienl-emissjonijietsostanzjalmentlinikkawżaw.huwakontratagħnagħalhekkirridunżidul-passbihimmexxul-affarijietfillihemmbżonnta’kuxakbardwardaklihuwaL-attivitajiettagħnata’kuljeħtieġul-użuta’enerġiGħandnabżonnl-enerġijakifwkolldiversifuoħrafid-djar,fuqil-postitax-xogħoluoqsmaoħra. Biex naslu għall-mira ta’ car bon neutral irridu naraw kif nużaw aktar enerġija rinnov abbli, enerġija aktar nadifa jew innaqqsu l-volum tal-en erġija li jkollna bżonn. Il-ħtieġa li nimxu f’din id-direzzjoni b’aktar ħeffa ġejja wkoll mill-fatt li l-qa għda internazzjonali wasslet għal pressjonijiet fuq il-prezz tal-fuels. Il-fuels illum qed jinbiegħu bi prezzijiet għoljin ferm li qed iħallu impatt qa wwi fuq l-andament ekono miku.Bosta jaħsbu li l-emiss jonijiet huma kkawżati mill-attività industrijali jew it-traffiku iżda qajla naħsbu li l-bini huwa wkoll kontribu tur tal-emissjonijiet minħab ba l-enerġija li nużaw rego larment. Il-bini għandu jsir b’mod li jkun aktar energy efficient fis-sens li juża inqas enerġija fit-tħaddim tiegħu. Bħalma llum tixtri prodott bħal pereżempju fridge li jkollha proċess ta’ manifat tura li jwassal biex dak il-pro dott juża inqas enerġija, il-bi ni wkoll għandu jsir b’mod li jilħaq effiċjenza enerġetika għolja. Dan huwa proċess li jeħtieġ li jitwettaq. Flimkien ma’ dawk kollha fis-settur se nembarkaw fuq proċess kif dawn il-miri għandhom jint laħqu biex fil-ħajja ta’ kul jum tintuża inqas enerġija u b’hekk nilħqu l-miri li għand na bħala Hemmpajjiż.diversi mezzi li bihom tista’ tintlaħaq l-ef fiċjenza enerġetika. It-te knoloġija f’dan ir-rigward kompliet tiżdied iżda jeħtieġ li nagħrfu aktar il-ħtieġa li mmorru f’din id-direz zjoni. Matul din il-ġimgħa l-Awtorità tal-Ippjanar ap provat il-bini l-ġdid tal-Is titut għall-Istudji Turistiċi (ITS). Ġie ddikjarat mill-per iti responsabbli mqabbda mill-Ministeru għat-Turiżmu li dan il-bini se jsir biex jilħaq il-livell magħruf bħala near carbon neutral. Dan huwa pass fid-di rezzjoni t-tajba. Jeħtieġ li l-impenn f’dan ir-rigward ikompli jiżdied. Dan huwa meħtieġ għall-proċess ta’ trasformazzjoni tas-settur tal-kostruzzjoni ta’ pajjiż na. Fit-tibdil li se nkomplu nwettqu f’dan is-settur irid jiġi żgurat li jiġu introdot ti t-teknoloġiji u s-sistemi meħtieġa biex ikollna aktar bini li jilħaq effiċjenza en erġetika.Bħala Gvern u bħala Min isteru, bdejna aħna li tajna l-eżempju u binja ewlenija f’Beltissebħ magħrufa bħala Project House għaddiet minn trasformazzjoni sħiħa ta’ rin novar b’nefqa ta’ €4 miljun biex issa qed taħdem b’ferm aktar effiċjenza fl-użu tal-en erġija u naqqset l-emissjoni jietAnkedrastikament.bis-saħħa ta’ fondi Ewropej mill-Programm ta’ Rkupru u Reżiljenza li kon na nnegozjajna mal-Unjoni Ewropea fil-leġiżlatura li għaddiet il-Gvern huwa im penjat li jagħmel rinnovazz joni f’bosta binjiet tiegħu biex dawn ukoll jaħdmu b’aktar ef fiċjenza fl-użu tal-enerġija. Issa jmiss li anke fis-settur privat jittieħdu l-miżuri biex waqt li jkunu rinnovati bin jiet eżistenti, kull bini ġdid ikun konformi ma’ regoli li jridu jiddaħħlu fuq medda ta’ żmien u li jkunu qed jikkon tribwixxu biex pajjiżna jilħaq il-miri ambjentali tiegħu. Ninsab konvint li bħalma pajjiżna dejjem sab il-mezz kif jaddatta ruħu għal kull bidla li kienet meħtieġa fl-iżvilupp tiegħu, din id-darba wkoll se jqum għall-okkażjoni u se jaħtaf l-opportunitajiet li se ġġib magħha l-bidla lejn l-użu ta’ enerġija b’aktar effiċjenza u enerġija aktar nadifa. Matul din il-ġimgħa approvattal-Ippjanarl-Awtoritàil-bini l-ġdidTuristiċigħall-Istudjital-Istitut(ITS)

Membru Parlamentari RAY ABELA

It-“Torri tad-Dawl” fil-qalba ta’ spettaklu uniku ta’

Wara nuqqas ta’ sentejn, minħabba l-pan demija, u r-ritorn taċ-ċelebrazzjonijiet talfesti, fl-Imqabba se jittella’ spettaklu uniku ta’ logħob tan-nar illejla, lejlet Santa Mari ja. Fil-qalba ta’ din il-wirja artistika se jkun hemm dak li hu magħruf bħala t-“Torri tadDawl”, struttura għolja 54 metru li minnha jiġi sparat ħafna xogħol pirotekniku. Il-festa ta’ Santa Marija fl-Imqabba, rino mata għal-logħob tan-nar innovattiv, kienet tellgħet l-ewwel spettaklu sinkronizzat mal-mużika 25 sena ilu, anniversarju li wkoll se jiġi mfakkar kif jixraq din is-sena. L-ispettaklu tal-lejla jinkludi l-ewwel parti ta’ logħob tan-nar sinkronizzat ma’ siltiet ta’ mużika rock klassika, pop u klassika popo lari fejn se jispikkaw diversi effetti uniċi minn mat-“Torri”, waqt li t-tieni parti tinkludi mur tali tradizzjonali Maltin tal-beraq u l-kulur.

25 SENA TA’ WIRJIET SINKRONIZZAT

14.08.202214

L-ispettaklu tan-nar tal-ajru jagħlaq b’wir ja oħra spettakolari ta’ nar sinkronizzat mal-mużika, li tinkludi wkoll u disinni uniċi, flimkien lur innovattivi b’effetti li se għall-ewwel darba. L-organizzaturi taklu qed iwiegħdu li se blalen u ftuħ kbar. Is-serata tkompli b’wirja kkanizzat, li ssir fl-istess triq, SantaL-ispettakluMarija. jibda fl-9:45 maġenb Triq il-Konvoj ta’ by-pass tal-Imqabba), waqt siġġijiet disponibbli għal online fuq logħobjkuninfernalitatan-narevent/mqabba-fireworks/https://tickets.evently.com.mt/Waqtlifl-aħħarjiemukollieħorgħall-okkażjoni,tal-Assuntajsirukollspettakluspettakolarimis-7:15hemmħruqta’murtaliuberaqprontukulur

14.08.2022 15

wkoll diversi effetti ma’ murtali tal-ku se jkunu qed jidhru L-organizzaturi tal-ispet jkun hemm ukoll b’wirja ta’ nar tal-art me triq, Triq il-Konvoj ta’ fl-9:45 p.m. mill-għelieqi ta’ Santa Marija (ilwaqt li se jkun hemm min irid event/mqabba-fireworks/https://tickets.evently.com.mt/jibbukkjaukollinħaraqlogħobgħall-okkażjoni,għadafil-fesspettakluta’kaxxamis-7:15p.m.uwaramurtalitradizzjonalibil-kulurlijakkumpan

WIRJIET TA’ NAR SINKRONIZZAT MAL-MUŻIKA Ritratti:

ta’ logħob tan-nar għal Santa Marija fl-Imqabba JOHN FARRUGIA

jaw il-purċissjoni titulari. L-Għaqda tan-Nar Santa Marija tal-Imqab ba hi rebbieħa ta’ diversi unuri li jirrikonoxxu l-innovazzjoni u l-kwalità tagħha fil-logħob tan-nar, fosthom l-ewwel kompetizzjoni Maltija tal-logħob tan-nar fl-2006, il-Kamp jonat Dinji tal-Logħob tan-Nar Caput Lucis f’Ruma fl-2007 u l-Festival Nazzjonali talLogħob tan-Nar tal-Art fl-2010. Għall-konvenjenza, biex wieħed jasal fl-Imqabba hemm għadd ta’ rotot x’jagħżel u, minbarra l-aktar komuni, permezz tal-mina tal-Ajruport, wieħed jista’ wkoll jasal mill-in ħawi ta’ Ħal Qormi, il-Marsa u l-Ingieret, permezz tat-triq ta’ Ħal Farruġ, mill-inħawi tat-Tramuntana minn Ta’ Kandja fis-Siġġiewi u dawk mix-Xlokk jistgħu jużaw it-triq fil-kam panja li minn Ħal Far twassal għaż-Żurrieq. Aktar informazzjoni tinstab fuq www.face book.com/santamarija jew com/stmaryfireworksmqabbawww.facebook.

SegretarjuNazzjonalital-Eżekuttivtal-PL FENECH Is-sajf ta’opportunitàjoffriattivitajiet li jattiraw diversiappostabarranijaudjenzalitiġisabiextattendigħalkunċertieċċezzjonaliliqedjittellgħuf’pajjiżna

Għalhekk is-sajf mhux pawża imma huwa livell ieħor u differen ti ta’ ħidma. L-istess jista’ jingħad għall-ħidma politika fuq livell tal-partit. Huwa ż-żmien opportun li tirriġenera, iż-żmien ta’ tfassil, talħsieb, sabiex meta l-ħidma politika terġa’ tirranka fi ftit ġranet oħra nkunu ppreparati sabiex nipparteċi paw b’mod sħiħ u b’mod infurmat. L-aktar ħaġa importanti però hi li nerġgħu niltaqgħu man-nies b’mod regolari u nwasslu l-messaġġ bl-ak tar mod qrib. Komunikazzjoni li hi fin-natura tal-Partit Laburista u li tant infittxu u li naraw li ssir. Matul is-sajf il-fergħat tal-partit għamlu l-Laqgħat Ġenerali Annwali tagħhom u ħolqu kumitat eżekut tiv ġdid sabiex jaħdem għas-sente jn li ġejjin. Minn hawn nawgural hom il-ħidma t-tajba u nirringrazzja lill-kumitati uxxenti. Għalhekk min forsi jaljena ruħu fil-ħsieb li l-ħidma politika tmaj na matul dawn il-ġranet, qed ikun imqarraq. Il-ħidma tkompli dejjem, fuq livell differenti u b’passi differ enti imma tissokta.

14.08.202216

CATHERINE

F’dawn il-ġranet tas-sajf il-ħidma politika tinħass li tnaqqas. Kulħadd ikollu bżonn dik il-pawża sabiex jir riġenera ruħu għal ġimgħat ta’ ħid ma li ġejjin. Madanakollu, ix-xogħol tal-Gvern jibqa’ għaddej, partikolar ment dak infrastrutturali fejn qed naraw il-proġett tal-junction ħdejn l-ajruport jieħu żvolta interessanti bil-flyover ġdida li għadha kif ġiet installata. Sodisfazzjon kbir tara t-turiżmu jirpilja b’tant saħħa. Kif ngħidu dejjem, bit-turiżmu jiekol kulħadd.Settur tant u tant importanti għal pajjiżna li minbarra l-effetti diretti, għandu effett indirett fuq ħafna set turi ekonomiċi oħra u għaldaqstant sostenitur ta’ eluf kbar ta’ impjie gi. Dan jingħad ukoll għas-settur tal-cruiseliners li wkoll qed isib saqajh. Żviluppi pożittivi li jawgu raw tajjeb għall-ekonomija Maltija li tirpilja u terġa’ taqbad ir-ritmu ta’ qabelIs-sajfil-pandemija.joffriopportunità ta’ attiv itajiet li jattiraw udjenza barranija li tiġi apposta sabiex tattendi għal di versi kunċerti eċċezzjonali li qed jit tellgħu f’pajjiżna. Dan qed jagħmel lil pajjiżna post importanti fuq il-map pa tad-divertiment mondjali hekk kif qed jattira festivals u kunċerti bis-sehem ta’ artisti ta’ fama mond jali li jiddevertu mhux biss lilna l-Maltin u l-Għawdxin imma wkoll lit-turisti li jżuruna u li saħansitra jiġu f’pajjiżna speċifikament għal dawnHumal-avvenimenti.vetrinaeċċellenti għal pajjiżna li juru s-sbuħija u l-ospital ità tal-gżejjer tagħna u dawk li jkunu rifsu f’pajjiżna sabiex jattendu dawn l-avvenimenti, jagħmlu l-ħsieb li ’l quddiem jerġgħu jżuru Malta din id-darba għall-btala tagħhom. Ma ni stax ma nikkummentax dwar is-so disfazzjon li qed nerġa’ nara l-festi Maltin li qed jerġgħu jiġu ċċelebra ti b’mod sħiħ u gawduti kif suppost mill-Maltin u mill-Għawdxin.

SurIl-PericiEditur, Calascione issa ilu ħmistax li sar il-Viċi tal-Kap tagħhom. Għalhekk issa, Sur Editur, it-tim tat-tmexxija tal-PeNe huwa komplut. Imma balleċ s’hemmhekk waslu biss li għandhom it-tmexxija kompluta. Għax il-kumplament brodu. U mhux qed ngħiduha aħna tal-Labour ta! Għax kieku taf inti kif jagħmlu dawn, jgħidu li qed nivvintaw l-istejjer biex infixklu l-ħidma kbira tagħhom bħala Oppożizzjoni. Imma fil-ġimgħa li għaddiet qrajt fuq il-ġurnali forċina tagħhom, kritika fuq kritika fuq kif mexjin l-affarijiet f’dan il-fdal ta’ partit. Kritika minn persuni li qabel kienu sew fi ħdan il-partit tagħhom, meta l-partit kien forsi jsarraf xi ħaġa. Li spikkaw kienu dak li qalu kemm Pierre il-Portelli, li għandu ħafna eksijiet. Għax dan kien eks President tal-Kunsill Amministrattiv, eks membru tal-kumitat eżekuttiv, u Eks Chairman tal-midja tal-Partit Nazzjonalista. U spikka wkoll dak li qal Michael il-Falzon, mhux il-Ministru tagħna ta, imma l-Eks Ministru Nazzjonalista. Xorta ma jaqilbuhiex lill-eksijiet ta’ Melda tiegħi ta, għax meta nargumentaw dejjem l-istess storja din marti. Toqgħod tfakkarni kemm kien hemm li riduha u tqannet bija. Issa ħalliha li meta nfakkarha li wħud minn dawk li kellha kienu qishom skerz tan-natura, l-argument bejnietna jġebbed għal ġimgħa sħiħa, imma nsomma. Avolja jien naħseb naqra kattiv magħha, għax f’nofs argument darba rajt ħmar tas-sienja u staqsejtha jekk ridhiex fi żmienha wkoll. Niftakar li wara kont għamilt tlett ijiem naqli bajda biex nitrejjaq, għax ma riedetx taf. Imma nsomma Sur Editur, anki artikli fuq il-gazzetti forċini tagħhom kien hemm, li kollha kitbu bejn wieħed u ieħor l-istess ħaġa. Li l-inkwiet u l-ġlied li qed ikompli jaħkem lill-partit tagħhom ma jridx ibatti. U dan qed iġib apatija u emorraġija. Il-Portelli qal li jiskanta kif grupp ta’ adulti li jaspiraw li jmexxu l-pajjiż mhumiex kapaċi jpoġġu bilqiegħda f’waħda mill-kmamar tadDar Ċentrali biex isibu kompromess dwar id-differenzi ta’ bejniethom. U l-Falzon ikkritikahom sew għall-mod kif trattaw lill-Bertu l-Arrigo. U dawn it-tnejn qalu li hemm aktar nies li se jabbandunaw lill-PeNe. Dik jonqsu t-tim magħqud li qed imexxi lill-Oppożizzjoni! U bid-Dar Ċentrali nofsha abbandunata, il-ftit li baqa’ jonqos li jabbandunawha! In-Nazzjon bl-Ingliż, jiġifieri t-Tajns qaltilhom li l-PeNe għandu bżonn operazzjoni maġġuri. U tgħid! Sadanittant, in-Nazzjon tasSuttana, jiġifieri l-mezzi tax-xandir kontrollati minn Bejrut, skiet perfett fuq is-sitwazzjoni fi ħdan il-partit tagħhom. Ara għal dawn il-filjozzi tal-Bejrut, l-importanti li l-Eks Ministru Joe Mizzi nħatar bħala membru tal-Awtorità għat-Trasport u qed jirċievi elfejn u nofs ewro fis-sena. Aħjar jgħidu posta naħseb, forsi ma tafx Anyway.kif!Għoġbuni l-prijoritajiet tal-Perici Calascione, Sur Editur. Iqajjem ftit ħeġġa fil-PeNe, iwettaq ir-riformi mwiegħda u jibdel mill-qiegħ il-brand PeNe. Tal-inqas hekk qaltlu l-gazzetta Illum. Vera għandu bżonn iqajjem ftit ħeġġa ta! Ħeġġa li jkunu Oppożizzjoni kif suppost. Issa biex jibdel mill-qiegħ il-brand, għandu problema, Sur Editur. Ma tkunx problema biss, jekk kapaċi jagħmel il-mirakli. Imma naħseb is-Sinjur biss jista’ jagħmilhom dawk! It-triq ’il quddiem għal Grech-Perici Calascione hija diffiċli ħafna, qaltilhom l-Illum. U żgur! Irid ikollok par akbar minn tal-Boċċa (li qisu sparixxa mix-xena, Sur Editur) biex teħodha kontra dawk li huma l-bejta ta’ dak kollu li qed jiġri fi ħdanhom u li kkapparraw lil danAnkiil-partit.l-oroskopju, jekk temmen fih, huwa indikazzjoni għall-Kap tagħhom li jrid ibiddel ir-rotta. Il-Grech huwa Gemini, u l-Ħadd li għadda l-istilla qaltlu hekk: “F’dan il-qamar kwinta taż-żodjaku ta’ Leo, għalik Gemini se jagħmlek xi ftit inċert minħabba inċertezza jekk għandekx tkompli għaddej b’dak li kont qiegħed twettaq jew jekk għandekx tbiddel id-direzzjoni”. Kulħadd jgħidlu li jrid ibiddel id-direzzjoni. Ħlief dawk li jiġbdulu l-ispaga, Sur Għad-dieħla.Editur.

GĦADDEJJAFIS-SAJFIL-ĦIDMATKOMPLI

14.08.2022 17 It-30 ta’ Settembru u l-1 t’Ottubru 2022 jimmarkaw l-10 anniversarju tal-festi val maħbub tax-Xjenza u l-Arti ta’ Malta. Din is-sena l-festival jerġa’ lura fil-be raħ, wara waqfa ta’ sentejn minħabba l-pandemija.Il-FortiSant’Iermu se jsir ċentru bieżel ta’ xjenza, divertiment u kreattivi tà, filwaqt li Sala San Duminku se ttella’ numru ta’ wirjiet uniċi biex jitgawdew minn kulħadd. Il-festival qed jiffoka fuq komunitajiet lil hinn mill-Belt Valletta bl-ewwel avvenimenti satellitari tiegħu fl-Isla u fiċ-Ċittadella f’Għawdex. Matul l-aħħar diċennju, Science in the City (SitC) ġibdet qrib it-300,000 viżitatur, 950 riċerkatur, 250 artist u madwar 1,000 organizzazzjoni. Għal diċennju sħiħ, SitC bena relazzjonijiet bejn riċerkaturi, artisti u komunitajiet biex jorganizza avveniment li jqanqal kurżità u apprezza ment f’dawk kollha li jattendu. L-għan ta’ dak li żviluppa f’festival ibridu, hu li juri l-importanza tal-ħsieb kritiku u l-karrieri STEAM fid-dinja tal-lum. Dan il-festival jirrifletti l-għanijiet tal-Lej la tar-Riċerkaturi Ewropej li ssir fi 300 belt madwar l-Ewropa fl-ist ess jiem. Il-lista ta’ attivita jiet mhix biss diver tenti, iżda sensit tiva għall-isfidi li lkoll niffaċċjaw. Fi stqarrija lill-ista mpa, Dr Edward Duca, tal-festivalkordinaturjgħid kif “il-kreattività u x-xjenza jkomplu jservu ta’ pilastri ta’ dan l-avveniment nazzjonali”. Il-maniġer tal-festival Karen Fiorini tisħaq kemm hu importanti li kull attività fil-festival tinvolvi lill-ud jenzi tagħha permezz ta’ avvenimenti interattivi u uniċi. “Kull attività taħdem biex tqajjem kuxjenza dwar kwistjonijiet li jolqtu t-tema tal-festival – id-di versità u l-inklużjoni, it-tib dil fil-klima, il-litteriżmu talmidja u s-saħħa, fost oħrajn. Dan hu rifless fl-attivitajiet artis tiċi magħżula mit-tim għall-festival.” Għall-festival, ix-xjenzati u l-artis ti ħadmu mill-qrib, bil-għan li jħeġġu lill-udjenzi jieħdu rwol aktar attiv fissoċjetà u fil-protezzjoni tal-pjaneta. Il-mużiċist John Hinton qed jikkolla bora mar-riċerkatur tal-Blue Eco Tech Ltd Alexia Massa Galluci, biex jitgħal lem dwar is-superpotenzi tal-ħaxix tal-baħar u kif jistgħu jgħinu biex isal vaw il-pjaneta mill-ħruq. Kunċert, li sar bir-riċerka u l-workshop bil-kitba tal-kanzunetti, se jittella’ fit-teatru ta’ SanKoreografijaDuminku. mill-prattikanti taż-żfin Sandra Mifsud u Douglas Comley qed Malta, biex jenfasizzaw l-importanza tal-bijodiversità. Iż-żfin se jsir fi Piazza D’Armi, ġewwa Forti Sant’Iermu nhar ilĠimgħa 30 ta’ Settembru. Aktar tagħrif dwar il-programm ta’ attivitajiet se jkun qed jingħata waqt konferenza stampa ppjanata għat-tielet ġimgħaL-għaxart’Awwissu.festival qed jesplora t-tema, “Taking Root”, li jibni fuq oħrajn tas-snin preċedenti, fejn ir-rilevanza tax-xjenza u r-riċerka fil-ħajja ta’ kuljum, kif ukoll f’ċittadinanza attiva u responsabbli, qed tkompli tiġi esplorata. Nhar il-Ġimgħa 30 ta’ Settembru or ganizzazzjonijiet ta’ studenti universi tarji, riċerkaturi, artisti u kreattivi, NGOs, aġenziji tal-Gvern u kumpaniji privati se jikkonverġu fi Piazza D’Armi u Piazza Cavalier biex iħajru lill-viżita turi ta’ kull età bejn is-6:00 p.m. u l-11:00 p.m. b’arti fit-toroq, laboratorji, kum miedji, logħob, wirjiet, mużika u esperi menti interattivi. Se jkun hemm ukoll avvenimenti satellari fi Spazju Kreattiv il-Belt Valletta, fl-Isla u fiċ-Ċittadella f’Għawdex. Se jsiru wkoll attivitajiet interat tivi online mis-7:00 p.m. sal-11:00 p.m. Ir-rappreżentazzjonijiet u l-wirjiet tallogħob se jsiru taħt il-Bażilika ta’ San Duminku fi Triq il-Merkanti, fit-teatru taħt l-art bejn il-5:00 p.m. u l-11:00 p.m. u s-Sibt 1 ta’ Ottubru bejn l-10:00 a.m. u l-5:00 p.m., u għal darb’oħra waqt inNotte Bianca bejn is-7:00 p.m. u l-11:00 p.m.Il-festival huwa kkofinanzjat millProgramm ta’ Riċerka u Innovazzjoni Orizzont Ewropa tal-Unjoni Ewropea, taħt il-ftehim tal-għotja Nru 101061120, l-Arts Council Malta (ACM) u għadd ta’ sponsors korporattivi. Il-festival huwa rikonoxxut mill-Ewropa għall-Festivals u l-Festivals għall-Ewropa (EFFE). Il-konsorzju Science in the City huwa mmexxi mill-Università ta’ Malta u l-Kamra tax-Xjenzati ta’ Malta, bi sħab mal-Ministeru għall-Edukazzjoni, Sport, Żgħażagħ, Riċerka u Innovazzjoni, Trust Stamp Ltd, Malta Enterprise, MCAST, Qualia Analytics, Esplora, BPC Interna tional, SEM, PBS, Spazju Kreattiv, Aqua biotech, Valletta Design Cluster, Valletta Cultural Agency, Transport Malta, The Environment Resource Agency, Waste Serv, Heritage Malta u More or Less ĊELEBRAZZJONI TA’ DIĊENNJU KOLLU XJENZA FIL-KAPITALI Mill-2012 il-festival attira mat-300,000 viżita­tur u mal-2,000 artist, riċerkatur u għaqda ĠEDDED IS-SĦUBIJA TIEGĦEK jew issieħeb bħala membru ġdid fil-familja tal-Partit Laburista. Gawdi minn sħubija valida għal tliet snin għall-prezz ta’ €20 minflok €24. Idħol fis-sit www.partitlaburista.org/membership jew ċempel fuq in-numru 5160 2034 (it-telefonata tiswa €10). Tista’ wkoll tagħmel kuntatt ma’ xi membru tal-kumitat tal-lokalità tiegħek. Għal aktar informazzjoni ċempel iċ-Ċentru Nazzjonali Laburista fuq 2124 9900.

14.08.202218 Il-ġirja għall-bilanċ mixtieq bejn il-bini u spazji miftuħa fiċ-ċokon ta’ gżiritna, id-densità bil-popolazzjoni li storikament baqgħet tikber, problemi relatati u punti saljenti oħrajn relatati ma’ ġensna ġew diskussi ma’ MICHAEL PACE ROSS, li bejn l-2008 u l-2014 kien id-Direttur Ġenerali tal-Uffiċċju Nazzjonali tal-Istatistika (NSO). F’nofs dan it-terminu, sewwasew fl-2011, hu kien inkarigat miċ-ċensiment nazzjonali preċedenti għal dak li minnu għadhom kemm ġew ippubblikati r-riżultati preliminari fl-aħħar jiem. B’ħidmietu wkoll irnexxielu jqarreb il-ġbir tal-istatistika nazzjonali biex jitqabbel ma’ dak tal-Unjoni Ewropea Minn(Eurostat).

NIFFAĊĊJAW

CHARLES B. SPITERI  F’din l-intervista tlabt lil Mi chael jgħidli x’jaħseb rigward il-popolazzjoni f’pajjiżna. Mill-ewwel qalli li aħna diġà nitqiesu bħala li ninsabu fuq gżira li fiha nies aktar milli tiflaħ, jiġifieri l-pajjiż ma jif laħx għal dawn in-nies kollha li hawn bħalissa, minħabba d-daqs żgħir tiegħu. Irridu niftakru li bħala kobor, kul ma għandna huma 316-il ki lometru kwadru. Terġa’ fid-daqs ta’ art na nafu li jrid ikollna parti mħollija għad-djar u appar tamenti fejn wieħed jgħix, jew fejn forsi jkollu villeġġja tura. Partijiet oħrajn mill-art iridu jintużaw għall-produzz joni: bħall-fabbriki, postijiet tax-xogħol, għelieqi fejn ilbdiewa jaħdmu biex jippro duċulna ikel li nikkunsmaw. Imbagħad l-art li jifdal, sup post titħalla għar-rikreazz joni u l-mistrieħ, fejn flaħħar mill-aħħar, dak li jkun jista’ jserraħ il-menti talmoħħ u tal-ġisem. It-turisti fostna Imbagħad, l-aktar fis-sajf, għandna ż-żieda tat-turisti, li wkoll jokkupawlna par ti oħra mill-pajjiż, inkluż il-bajjiet, u aħna bħala ċit tadini Maltin, insibu inqas post fejn nistgħu mmorru ngħumu jew nistrieħu ħdejn il-baħar. Insibu għalhekk –u din ilha li bdiet fostna – li min hu komdu fil-ħajja, isief er biex jistrieħ, fejn ma jkid du xejn u jkun jista’ jirrilas sa kemm irid. Issa, Michael jemmen li dan m’għandux ikun. Bħala Maltin, għandu jkollna d-dritt tal-mistrieħ f’pajjiżna u fuq artna stess. Semma wkoll li biex jistrieħu, ħafna Maltin qed imorru lejn Għawdex, iżda jekk ma no qogħdux attenti, dan ukoll jista’ jintilef. Jiġifieri l-karat teristika Għawdxija – bil-fatt li l-Maltin imorru biex jis trieħu hemm anke fix-xitwa – irridu nieħdu ħsiebha. Michael stqarr li hu jħobb isiefer u sostna li m’hemmx għaliex wieħed imur Singa pore jew l-Amerka biex jara kif jitħarsu pajjiżi oħrajn. Min irid jista’ jżur gżejj er oħrajn fil-Mediterran, bħall-gżejjer Griegi jew Tal jani, li jkunu ftit iżgħar jew ftit akbar minn Għawdex. Min jagħmel dan jinduna li fihom ikun hemm ċerti rego li u restrizzjonijiet li jkunu infurzati. Li jkollna r-rego li fuq il-karta hi ħaġa tajba, iżda jekk ma jkunux infurza ti, ikun għalxejn. Tnaqqis ta’ vetturi f’Għawdex Pereżempju f’ċerti gżejjer ikun hemm limiti, bħal jekk wieħed għandux imur fihom bil-karozza privata jew le. Għal pajjiżna għandna nis taqsu jekk għandux ikollna capping ta’ karozzi f’Għaw dex. Min żar il-gżejjer Taljani iżgħar minn Għawdex, li diġà semmejt, jaf li l-awtoritajiet javżawh li jekk ikun irid iżur dik il-gżira, ma jistax imur bil-karozza, iżda jrid juża t-trasport offrut hemmhekk, fosthom ukoll karozzi tal-kiri tal-post.Il-kelliem enfasizza li jis ta’ jsir studju wkoll biex ikun evalwat jekk f’ċerti ħinjiet għandux ikollna capping ta’ viżitaturi f’Għawdex. Staqsa wkoll jekk għandniex nibnu mina taħt l-art bejn iż-żewġ gżejjer.B’eżempju qal, li ċerti gżejj er Griegi huma milħuqa biss mill-baħar. Oħrajn għand hom mitjar żgħir. Jiġifieri ma nistgħux nitgħallmu minn hom dawn? Michael isostni li bħala Maltin għandna nħar su lejn il-futur ta’ gżiritna u ma nħarsux biss sal-ponta ta’Imbagħadmneħirna. għandna nittrattaw il-bini fil-għo li. Pereżempju fil-qalba tal-irħula (il-village cores) għandu jkun hemm il-lim itazzjonijiet, u jekk hemm bżonn il-policy makers għan du jkollhom il-kuraġġ li jik koreġu deċiżjonijiet li saru fil-passat, kien min kien

PROBLEMI LI RRIDU

Għandna mużewijiet li lanqas biss nafu x’esebiti joffrulna u ssib bosta Maltin li qatt ma żaruhom. Din hi ħasra, għax il-mużewijiet tagħna fihom wirt imprezzabbli

14.08.2022 19 fil-Gvern, biex ċerti sulari, speċjalment fil-village core, jonqsu.Qalli ma jarahiex ħaġa sewwa, li fejn qabel middjar tagħhom, numru sew ta’ nies kienu jaraw il-koppli tal-knejjes, illum jaraw biss ħajt abjad vojt, m’għola sitt sulari, ikrah; għax kieku jkol lu xi disinn fiha u ma fihiex. Il-‘village cores’ L-Eks Direttur Ġenerali talNSO żied li min isiefer u jmur sal-Italja, biex ma nsemmux postijiet ’il bogħod, jara li fil-village cores għadhom b’dawk id-djar tradizzjona li, il-mużewijiet, il-knejjes u l-arkitettura. Qal li jagħ tik il-biki meta tiftakar li xi darba, Malta kienet toffri l-istess karatteristiċi u forsi għalkemm s’issa mhux kollox hu mitluf, irridu tabilħaqq nibżgħu għal dak li fadlilna u nsalvawh, mhux inkomplu nagħmlu iktar ħsara. Isostni li l-policy makers, il-planners, l-awtoritajiet, il-periti u l-iżviluppaturi, ilkoll għandhom is-sehem tagħhom x’jagħtu u għand hom jiġbdu l-istess ħabel. Għaldaqstant hu tajjeb li, kif qed jiġri, isir sforz anke biex ċerti postijiet urbani jinbidlu fi spazji miftuħa li jitgawdew mill-pubbliku in ġenerali.Għadda biex jitkellem ukoll fuq il-carrying capacity tal-pajjiż, jiġifieri kemm jif laħ nies il-pajjiż. Hu tal-feh ma li pajjiżna diġà hu li hu u staqsa jekk wasalniex fi stat li nnaqqsu anke mit-turisti. Hu importanti li jkollna tur isti ta’ kwalità, iżda mhux tal-“ħabba gozz” u qal li ma jista’ jaqbel qatt mal-fatt li l-low cost airlines iġibu fos tna “minn kollox”, għax dan il-fattur qed jeqridna. Kieku jkollna inqas turis ti, iżda li jkunu ta’ kwalità; li tabilħaqq japprezzaw ilbaħar u x-xemx, imma fuq kollox l-istorja, l-arkitettura, il-patrimonju, il-kultura u l-arti, ikun ferm aħjar għali na.Michael Pace Ross qal li hu dnub li ħafna minna l-Maltin ma japprezzawx ir-rikkez zi li għandna. Qal li għand na mużewijiet li lanqas biss nafu x’esebiti joffrulna u ssib bosta Maltin li qatt ma żaruhom. Din hi ħasra, għax il-mużewijiet tagħna fihom wirt imprezzabbli. L-istess ċerti knejjes. Għalhekk hu importanti li nżuruhom, biex inkunu nafu x’rikkezzi għandna.Jirriżulta li sakemm jibqgħu ġejjin numri kbar ta’ turisti bla kwalità, ħafna minnhom qed ikunu ta’ piż fuq l-infrastruttura tagħna u piż fuq l-ambjent li għandna. Għalhekk jaqbel li jekk irri du li l-affarijiet ikunu serji, għandna naraw li niġbdu lej na lit-turisti ta’ kwalità. Mhix ħaġa faċli li ssib il-bilanċ it-tajjeb, iżda rridu nħarsu ’l quddiem, mhux għal perjodu ta’ sena u sentejn oħra. Żvilupp fuq Kemmuna Dan l-aħħar issemma l-iżvi lupp f’Kemmuna. Qalli li ħafna ma jaqblux ma’ dan l-iżvilupp u bir-raġun. Għax fejn se jmur l-ilma maħmuġ biex ikun ittrattat; fil-bajji et sbieħ li hemm madwar Kemmuna? Hu minnu li għal dawn l-aħħar għexieren ta’ snin diġà kien hemm lukan da, iżda issa se jkun hemm bungalows u żvilupp li se jagħmel aktar ħsara. Kemmuna post sabiħ ferm, għax hi gżira naturali u tagħti serħan lil min iżurha. Michael irrakkontali li mad war sena u nofs ilu mar Kem muna jimxi. Hemm lemaħ madwar 25 vettura, ħafna minnhom bla liċenzja, iżda xorta kienu qed jinstaqu. U l-ewwel ħaġa li taħbat ma’ moħħ dak li jkun hi l-mis toqsija jekk fuq Kemmuna hemmx infurzar. Għax dawn huma affariji et li lilna stess, bħala Maltin, qed idejquna. Mhu tort tal-ebda Gvern, iżda kulħadd jeħtieġ li jagħmel il-parti tiegħu. Għax aħna, fuq din il-biċċa blata, hemm bżonn li naħdmu flimkien, f’sinerġija waħda u nibnu strateġija fittul għal Mistoqsipajjiżna.jaqbilx li jkun hemm reklamazzjoni tal-art mill-baħar, Michael qalli li l-ewwel iridu jsiru l-istudji minn min hu tekniku. Jista’ jkun hemm partijiet fejn is sir din ir-reklamazzjoni, iżda trid tingħata konsiderazz joni wkoll lill-flora u l-fawna. Li hu żgur hu li dejjem se ssir ħsara fil-baħar. Anke minnaħa tagħna rridu nibżgħu għall-baħar, għax hemm ċer tu tniġġis min-naħa tagħna li jmissnaMitlubnevitawh.jikkummenta fuq l-użu tax-xemx u r-riħ fuq gżiritna, Michael qal li minn dejjem issemmiet il-ħtieġa li jintużaw kemm ix-xemx kif ukoll ir-riħ li jaħkmu fuqna. Qal li jaf ikollna turbini tarriħ, iżda jrid isir l-istudju. Fuq din it-tema qalli li llum qed nagħmlu użu mill-pan nelli fotovoltajċi, iżda din it-teknoloġija daħlet tard. Semma Ċipru, li żaru 25 sena ilu, u qal li sa minn dak iżżmien kulħadd kien bil-pan nelli solari fuq il-bejt. Iżda fejn jidħol ir-riħ, x’qatt sar? Għandna storja oħra bil-karavans li mlew ħafna mix-xtut ta’ pajjiżna. Mhux għax irridu nitkellmu kon trihom, iżda f’ċerti nħawi jweġġgħu l-għajn u spiċċaw ikkapparraw l-ispazju u qed iċaħħdu x-xatt, li hu dritt ta’ kulħadd. Jaqbel li jkun hemm infurzar u wkoll jinstabu postijiet li fuqhom jarmaw il-karavans, iżda jrid jinstab il-kuraġġ li jingħad li Mal ta tiflaħ daqstant karavans, mhux jibqgħu jiġu impurtati sena wara Pereżempjul-oħra.jekk fl-Italja jinstab karavan li ma jkunx f’sit għall-karavans, is-sid jiġi mmultat jew jitneħħielu l-karavan.

14.08.2022

IL-FESTA20

TAL-MOSTA

DARI U LLUM Kitba ta’ CLIFFORD GALEA Il-festa ta’ Santa Marija donnha timmarka l-qofol tas-sajf, iżjed u iżjed tas-sa jf Malti għal ħafna raġuni jiet. Hemm min jgħid li kif tgħaddi Santa Marija jkun spiċċa s-sajf. Huwa kliem fuq il-fomm li kien sar popolari maż-żmien anke minħabba xi taqliba fit-temp. Tkellimt mal-Professur George Cassar mill-Istitut għat-Turżimu, l-Ivjaġġar u l-Kultura fl-Uni versità ta’ Malta. Il-Mosta llum u dari. Differenzi fil-mod kif tkun iċċelebrata l-festa talAssunta. Sa minn qabel il-Mosta saret parroċċa, il-knisja prinċi pali tar-raħal kienet diġà ddedikata lil Santa Marija. Għalhekk ir-rettur ta’ din il-knisja, li kien il-kappillan tan-Naxxar (għax il-Mosta kienet tagħmel parti minn dik il-parroċċa) kellu obbligu li f’nhar il-festa tal-Assunta jqaddes quddiesa fuq l-artal maġġur tal-knisja ewlenija tal-Mosta.Warali l-Mosta saret par roċċa għaliha fl-1608, il-fes ta ta’ Santa Marija ħadet spinta ’l quddiem u bdiet issir bis-solennità ta’ titu lar. Fl-ewwel snin tal-Mo sta bħala parroċċa, il-fes ta tal-Assunta kienet tkun iċċelebrata ġol-knisja. Kienet festa liturġika bħal f’lokali tajiet oħra fil-Gżejjer Maltin. Sal-vista tal-Isqof Alpher an de Bussan fl-1744, jidher li l-festa kienet għadha ma ssirx bil-purċissjoni. Fil-knis ja, iċ-ċerimonja tal-fes ta kienet tinkludi l-kant tal-ewwel u t-tieni għasar u ċ-ċelebrazzjoni ta’ quddie sa solenni. Jidher li fi żmien it-tielet kappillan tal-Mosta, Dun Carlo Schembri, il-festi interni ħadu xejra kemxejn differenti. Bdew jinxtegħ lu għadd ta’ xemgħat bħa la tiżjin u biex idawlu aktar il-knisja. Żdiedet il-mużika billi numru ta’ mużiċisti bdew jinġiebu biex jakkumpan jaw il-kant. Beda jinstab predikatur ta’ isem biex isir paniġierku ta’ ċertu livell u n-nies jikkonkorru iżjed. Kienu jiġu mistiedna nies minn barra r-raħal li kienu jipprovdulhom trasport biex jaslu u jħallsulhom il-kaless. Jidher li f’xi snin l-ispiża tal-festa kienet titla’ xi ftit aktar u dan jista’ jkun għax kienet bdiet issir xi ħaġa barra l-knisja wkoll. Dwar dawn iċ-ċelebrazzjonijiet es terni, li kien ikollhom grupp amministrattiv għalihom, s’issa għadu ma nstab l-eb da tagħrif rigward x’kien jiġi organizzat.Mal-mogħdija taż-żmien il-festa bdiet issir b’aktar pompa kemm ġewwa l-knis ja kif ukoll barra. Ġol-knisja bdiet issir il-quddiesa kan tata bl-orkestra. Kien hemm il-maestri di cappella li kienu jieħdu ħsieb l-orkestra fil-festa ta’ Santa Marija. Il-festa ħadet żvolta meta l-Mostin bnew ir-Rotunda u kkummissjonaw statwa ta’ Santa Marija Assunta. Il-knisja l-ġdida ġiet inaw gurata fl-1860 u fl-istess żmien saret ukoll il-festa tit ulari għall-ewwel darba f’din il-knisja. Madwar l-1868, im bagħad, iżżanżnet l-ewwel Sa minn qabel il-Mosta saret parroċċa, il-knisja prinċipali tar-raħal kienet diġà ddedikata lil Santa Marija

statwa tal-Assunta, xogħol ta’ Salvatore Dimech. Mill1872 fil-festa tal-Assunta bdiet tieħu sehem ukoll l-ewwel banda tal-post, il-Banda Nicolò Isouard, biex tgħin lill-poplu Mosti jiċċele bra u Il-festajifraħ. kompliet tik ber b’aktar armar li żdied għall-okkażjoni. Matul is-seklu 20 saret it-tieni stat wa tal-Assunta li kienet xog ħol Ċensu Apap. Din saret bil li ġiet mibdula radikalment l-istatwa oriġinali u ħarġet fil-festa tal-1948. Daħlet ukoll it-tieni Banda, dik ta’ San ta Marija (rifondata fl-1986), żdied in-nar tal-ajru u tal-art u nfirex it-tiżjin ta’ kull xorta ma’ numru dejjem jiżdied ta’ toroq madwar il-Mosta. Illum il-festa hi waħda mħallta sew b’forom diversi ta’ ċelebrazzjoni esterna li ġab miegħu ż-żmien kemm fl-ikel, il-logħob tan-nar, il-varjetà ta’ mużika millbaned u tant aktar. Il-festa tar-raħal, għadha tappella għal kważi kulħadd, kif kien dari? Għadha l-qofol taċ-ċelebrazzjoni qalb il-Mostin? Il-festa llum trid taraha minn lenti kemxejn differen ti minn kif kienet sa madwar 50 sena ilu. Daħal is-seku lariżmu u l-festa m’għadhiex waħda bi predominanza reliġjuża. It-tibdil li daħal biż-żmien, madankollu, għen biex il-festa tibqa’ tappella lil firxa wiesgħa ta’ nies –inklużi ż-żgħażagħ. Hemm dawk li għadhom marbutin mal-festi ta’ ġewwa u għal hekk reliġjużi u spiritwali. Hemm ukoll sezzjoni li tfittex aktar, jew biss, il-festi ester ni fejn hemm briju, diverti ment u attivitajiet purament sekulari. Ma nistgħux inħallu barra, però, lil dawk li huma miġbuda lejn iż-żewġ uċuħ tal-festa – dik reliġjuża u dik aktar mondana. Il-Mostin mhumiex eċċezzjoni. Taħseb li l-festi qed ima jnaw? Il-festi f’Malta qegħdin xi ftit jew wisq jinbidlu, imma ma nħossx li qed imajnaw. Tajjeb ngħidu li l-pandemi ja tal-COVID-19 ma għenitx għax wara sentejn weqfin, hawn min bired, u bired sew, fl-entużjażmu li qabel kien iħoss għall-festi. Li qed nirri tornaw għal xi forma ta’ nor malità għandu jkun pass ’il quddiem biex il-festi jerġgħu jieħdu posthom fiċ-ċentru tal-tradizzjoni Maltija. Kif tara li se tevolvi l-festa fiż-żmien li ġej, ġaladarba qegħdin anke fi żmien fejn kulħadd donnu medhi iżjed fil-midja soċjali u sempliċement kemm juri li qiegħed f’post billi jieħu ritratt imma ma jgawdix daqstant il-mument? Il-mezzi ta’ komunikazz joni soċjali qegħdin idawru l-ħajja f’waħda aktarx virt wali u diġitali. Dan ifisser li ħafna aktar saru jimpurta hom li jxandru lilhom infush om permezz ta’ xi post jew xi messaġġ milli forsi verament ikunu parti mill-okkażjoni. Il-festa tista’ tbati minn dan ukoll għax bħal avvenimenti oħra toffri l-okkażjoni biex tixxandar fuq il-mezzi soċ jali imma mhux tkun tassew mgħixa.Danma jfissirx li m’għadx baqa’ nies li jridu jkunu parti ħajja mill-festa Maltija – nies li jipparteċipaw fl-armar, fil-mużika, fin-nar, fil-briju, fiċ-ċelebrazzjonijiet tal-knis ja, u tant aspetti oħra. Imma d-diġitali ma jistax jiġi evi tat illum il-ġurnata. L-istess festa tkun imxandra minn ħafna fuq il-mezzi soċjali u hekk titwassal f’eluf ta’ djar madwar id-dinja, għalkemm dawn l-eluf ma jkunux fiżika ment fil-post fejn ikun hemm il-festa. Dawn huma ż-żmini jiet li qed ngħixu. Kemm huwa vijabbli li l-fes ta tar-raħal nippreżentawha iżjed bħala prodott turisti ku? Il-festa Maltija għand ha l-kwalitajiet partikulari tagħha. Mhijiex festa bħal ta’ pajjiżi oħra sempliċe ment għax żviluppat lokal ment bil-mod tagħha – mela mhix kopja imma awtenti ka u oriġinali. Dan ifisser li għandha x’toffri lit-turist. Hi esperjenza kulturali unika; prodott turistiku li jista’ jiġi żviluppat u promoss bħala pakkett lill-viżitatur li ver ament irid u jixtieq jiskopri parti mill-ħajja tal-Maltin.

14.08.2022 21

Il-festa lokali għandha l-in gredjenti kollha li jappellaw, iħajru u jħeġġu lit-turist, speċjalment dak li qed ifittex li jiskopri l-kultura, biex jiġi u jqatta’ ġurnata jgħix l-ispirtu tal-festa Maltija. B’mod personali, tiftakar f’xi tradizzjonijiet Mostin li llum qajla nafu bihom jew nisimgħu dwarhom? (Anke b’relazzjoni mal-festa nnifisha) Tajjeb ngħidu li l-ħajja hi element dinamiku – tin bidel, tiżviluppa, tevolvi – u allaħares ma kienx hekk għax inkella tistaġnaw u ni spiċċaw ngħixu ġewwa bużżi eqa. Mela t-tradizzjonijiet minnhom infushom huma riżultat ta’ evoluzzjoni mat ul iż-żmien imma li fihom hemm element ta’ wirt li ġew minn ta’ qabilna. Kull tradiz zjoni tinbidel bil-mod il-mod imma żżomm ċerti elementi li jagħtuha t-timbru ta’ tra dizzjoni bħal ngħidu aħna dak li tkun ripetuta u mfak kra regolarment, li ssir parti mill-ħajja ta’ poplu, li tkun rikonoxxuta bħala wirt kul turali, u li tinżamm b’għożża mill-pubbliku inġenerali, fostHekkoħrajn.naraw, bħala eżemp ju, l-ikel fil-festi. Fi żmini jiet oħra kont issib l-imqa ret, ir-ruġġata u l-luminata, il-pastizzi, il-karawett; im bagħad daħlu l-candy floss, il-hot dog, il-burger, u ak tar tard, id-doughnut, l-ikel Ċiniż, il-kebab, u nibqgħu sejrin. Mela l-ikel fil-festi baqa’ hemm. Ma timmaġi nax li tmur festa u ma ssibx tiekol xi ħaġa speċjali. Imma ż-żmien iġib miegħu ikel ġdid u modi ġodda (li wkoll isiru parti mill-ħajja ta’ kul jum meta jindraw), kaġun bla dubju tal-globalizzazz joni. Dan japplika għal tant elementi tradizzjonali oħra u japplika xejn inqas għall-Mo sta kif laqat postijiet oħra. X’taħseb li għandu jsir fuq livell nazzjonali biex nippreservaw il-festa kif inhi u ma nirriskjawx li tibdel wisq il-format tagħha maż-żmien? Mhux faċli li twaqqaf il-ħin u ż-żmien. Għalhekk m’aħniex se jirnexxilna nwaqqfu t-tib dil li qed naraw fil-festa Maltija. Madankollu, irridu nifhmu li jekk ma noqogħdux attenti u ma nkunux bilanċ jati, jaf nitilfu ħafna aktar milli naħsbu. Mhux kulma jiġri hemm barra hu dejjem fl-aħjar interess tal-festa u tat-tradizzjoni Maltija. Fuq bażi nazzjonali hemm bżonn li l-awtoritajiet isegwu millqrib permezz ta’ esperti u ta’ studji dak li jkun qed jiġri u jgħinu b’korsijiet, pariri u di rezzjoni kwalifikata biex nin dokraw il-festa Maltija anki billi naħdmu biex din tkun rikonoxxuta bħala patrimon ju intanġibbli dinji. Messaġġ qalbhomkollhalill-Mostinmingħandekuankelildawkligħandhomgħalil-festif’pajjiżna. Il-festi qegħdin hemm biex ingawduhom. Il-Mosta dejjem kellha festa sabiħa, bilanċjata u fir-rispett ta’ dak li hu reliġ już, filwaqt li kompliet ukoll tiżviluppa ċ-ċelebrazzjonijiet esterni li huma fost l-isbaħ fil-pajjiż. Jalla dan kollu jibqa’ jseħħ u l-Mostin ikomplu juru dejjem l-imħabba tagħhom lejn il-festa tal-patruna San ta Marija Assunta billi jgawdu b’mod meqjus u reponsabbli. Għal kull min hu dilettant tal-festi Maltin nappella lu biex ikompli jżid il-ħeġġa fis-sostenn lejn din it-tra dizzjoni kulturali u permezz tal-parteċipazzjoni tiegħu juri kemm il-festi għadhom u għandhom jibqgħu fil-qofol tal-ħajja Maltija.

Kull tradizzjoni tinbidel bil-mod il-mod imma żżomm ċerti elementi li jagħtuha t-timbru ta’ tradizzjoni bħal ngħidu aħna li tkun ripetuta u mfakkra regolarment, li ssir parti mill-ħajja ta’ poplu, li tkun rikonoxxuta bħala wirt kulturali, u li tinżamm b’għożża mill-pubbliku inġenerali, fost oħrajn

14.08.202222 IZZY CAMILLERI WAĦDA MILL-AQWA DISINJATURI TAL-MODA FIL-KANADA Kitba ta’ RAMONA PORTELLI

Id-dinja tal-moda mond jali dejjem tirfina b’ritmu mgħaġġel. Huwa qasam li ma jispiċċa qatt u dejjem jeħtieġ attenzjoni kbira. Diversi huma li jinteressaw ruħhom fid-dinja tal-moda, kif ukoll fil-qasamL-oriġinalitàtad-disinji.us-sbuħi ja tal-ħwejjeġ, jiddependu ħafna mid-disinji oriġinali li joħolqu d-disinjaturi bravi. Għalihom hija xi ħaġa natu rali li joħolqu disinn oriġina li, u l-għaxqa tagħhom li ja raw klijenti jilbsu l-istess disinji li joħolqu għalihom. Dan l-aħħar sirt naf b’dis injatriċi tal-moda li tgħix il-Kanada, iżda li għandha konnessjonjiet ma’ Malta. Irnexxieli nagħmel kuntatt magħha permezz ta’ oħtha. Qed nirreferi għal Izzy Ca milleri.Magħrufa bħala waħda mill-aqwa disinjaturi tal-mo da fil-Kanada, li għamlet fama għal isimha tiddisin ja ħwejjeġ kemm fil-Kanada u anke internazzjonalment għal aktar minn 38 sena sħaħ. Kisbet ukoll reputa zzjoni permezz tad-disinji oriġinali tagħha fuq diversi pubblikazzjonijiet fosthom Vogue , InStyle , Harper’s Ba zaar and Forbes , kif ukoll fuq is-sit fashionista.com. Saret taf tħit bis-saħħa t’ommha Ridt inkun naf minn fejn kis bet it-talent tagħha f’dan il-qasam. “Ommi għallmitni kif inħit meta kont għadni tifla ċkejkna ta’ madwar 10 snin. Fil-fatt, ommi kellha titlaq l-iskola t’età żgħira sabiex tieħu ħsieb lil ħutha l-oħra, li kienu 13, flimkien ma’ nannti. B’hekk setgħet tħit il-ħwejjeġ lil ħutha koll ha. Aktar ’il quddiem bdiet tħit ħwejjeġ għaliha nnifi sha u t-tliet uliedha. B’hekk tgħallimt mingħandha u eventwalment sar passa temp tiegħi u aktar tard minn passatemp spiċċa l-karriera tiegħi. Studja jt il-moda f’kulleġġ u bdejt il-business tiegħi meta kelli 19-il sena. Peress li ma kelli ebda esperjenza fin-negozju, kelli nitgħallem kollox biżżmien u mill-iżbalji tiegħi st ess. Id-disinji kienu joħorġu naturali u maż-żmien tikseb ċertu stil partikolari,” bdiet tgħidli Izzy. Hija bbażata f’Toronto, u b’wiċċha minn quddiem tista’ tgħid li kellha ħafna ċelebritajiet li libsu disinji minn tagħha stess. Fosthom hemm David Bowie, Angelina Jolie, Jason Momoa, Daniel Radcliffe u Meryl Streep, fost diversiMatuloħra.is-snin 90, Izzy ik kontribwixxiet xi xogħol tagħha fl-industrija tal-films u t-televiżjoni, li dak iżżmien kien il-boom tagħhom f’Toronto. Fil-fatt, ħafna pro duzzjonijiet tal-films Ameri kani, kienu jinvestu f’iffilm jar fil-Kanada u bis-saħħa t’hekk Izzy iltaqgħet u ħad met ma’ diversi ċelebritajiet. Żaret Malta tliet darbiet b’kollox Ta’ min jgħid li l-ġenituri ta’ Izzy huma t-tnejn Maltin, mill-Mellieħa, u li trabbew f’Parish Street. Għalkemm Izzy qatt ma għexet hawn Malta, u twieldet il-Kanada, ġiet iżżur Malta tliet darbiet b’kollox. Għalkemm titkel lem ftit bil-Malti, Izzy tifhem il-lingwa Maltija sew. Sirt naf ukoll li s’issa qatt ma kellha kollaborazzjonijiet lokali. Ta’ min jgħid ukoll li min barra li hija disinjatriċi, Izzy hija wkoll awtriċi ta’ ktieb li ppubblikat hija stess li jġib l-isem Izzy’s Eating Plan , b’missjoni li tħeġġeġ persuni jkunu aktar b’saħħithom f’dak li jieklu. Ħallejt f’idejha sabiex tagħtini aktar infor mazzjoni dwar dan il-ktieb tagħha. “Meta bdejt noqrob il-50 sena, ridt nibda nie kol ikel aktar bnin, u anke nagħmel ċerti eżerċizzji add attati għall-età tiegħi. Hekk kif bdejt nara progress fuqi stess, bdejt nikteb dwar ilproċess u r-riżultati li kont qed nikseb u niżżilthom kollha f’dan il-ktieb sabiex naqsam dan kollu mal-qar rejja. Il-ktieb jista’ jinxtara minn fuq Amazon jew tist għu tidħlu fuq izzyseating plan.com,” weġbitni Izzy. Kollezzjoni ta’ ħwejjeġ għal persuni li jbatu minn xi diżabilità fiżika Hija għandha wkoll kollez zjoni li ġġib l-isem IZ Collec tion li hija tip ta’ kollezzjoni ta’ ħwejjeġ għal persuni li jba tu minn xi diżabilità fiżika. Din il-kollezzjoni tinsab fuq izadaptive.com. Fil-fatt, Izzy bdiet din il-kollezzjoni fis-se na 2009, wara li ġiet ispirata minn klijenta tagħha li kienet tuża s-siġġu tar-roti. “Nistqarr li tgħallimt ħafna mingħand ha, u nnutajt ukoll li persuni bħalha kellhom il-bżonnijiet speċjali tagħha fir-rigward ta’ ħwejjeġ. B’hekk, meta rajt li hawn nuqqas tagħhom fis-suq, iddeċidejt li noħloq kollezzjoni f’din il-linja speċifika.” Suċċess wara ieħor, u llum Izzy tinsab kuntenta li kis bet isem rinomat ħafna f’din il-linja tad-disinji. Mistoqsija kellhiex xi tip ta’ sigrieti biex waslet s’hawn, dlonk weġbit ni: “M’hemm l-ebda sigriet, sempliċiment ħafna ħidma,

08.11.202014.08.2022 23 determinazzjoni u stamina. Kelli tlajjiet u nżul, mumenti tajbin u oħrajn ħżiena.” Fl-aħħar ta’ din l-intervis ta, stedintha tħalli messaġġ lill-qarrejja kollha ta’ din ilgazzetta. “Jekk għandek viż joni, ħu ħsieb li taħdem għa liha. Il-ħolm iseħħ għal dawk kollha li jimxu pass pass sakemm isseħħ l-istess ħol ma.”

SKEDA ONE 06:30 ONE News 06:45 Music Legends 07:30 ONE News 07:45 Tentufiet 07:50 Primetime Preview 08:00 Quddiesa tal-jum 08:35 Indigo 11:00 Klassi Għalina 11:45 Telebejgħ 12:30 ONE News 12:35 Tentufiet 12:40 Primetime Preview 12:45 Pink Panther 13:30 Telebejgħ 14:30 Gawdenz 15:30 ONE News 15:35 Tentufiet 15:45 Primetime Preview 16:00 Emilja 17:50 Mad-Daqqa t’Għajn 18:30 Mill-Festa 19:15 ONE Sports & Temp 19:30 ONE News 20:10 Mill-Festa 23:30 ONE News 06:30 ONE News 06:45 The TravellerLocal 07:25 ONE News 07:45 Tentufiet 07:50 Ulied Maltin 08:00 Il-Quddiesa tal-jum 08:33 Mad-Daqqa t’Għajn 09:30 HazZzard 11:20 Telebejgħ 12:30 ONE News 12:35 Tentufiet 12:45 Dak li Jgħodd 13:45 Mill-Festa 15:30 ONE News 15:35 Mill-Festa 17:30 Flimkien ma’ Nancy 18:45 Country Jamboree 19:20 ONE Sports & Temp 19:30 ONE News 20:10 Ieqaf 20 Minuta 20:30 Klassi Għalina 21:15 The Malta BBQ League 22:15 Flip the Venue 23:30 ONE News 15-08 06:30 ONE News 06:45 Pink Panther 07:30 ONE News 07:45 Tentufiet 07:50 Primetime Preview 08:00 Quddiesa tal-Jum 08:30 Indigo 10:45 Klassi Għalina 11:45 Telebejgħ 12:30 ONE News 12:35 Tentufiet 12:40 Primetime Preview 12:45 What’s Cooking 13:30 Telebejgħ 14:30 Gawdenz 15:30 ONE News 15:35 Tentufiet 15:45 Primetime Preview 16:00 Emilja 17:00 Indigo 19:20 ONE Sports & Temp 19:30 ONE News 20:10 PreviewPrimetime 20:20 HazZzard Update 20:30 Tlieta Kontra Tlieta 21:30 Game Over 22:30 Flip the Venue 23:30 ONE News 17-08 ERBGĦA 06:30 ONE News 06:45 Country Jamboree 07:30 ONE News 07:45 Tentufiet 07:50 Ulied Maltin 08:00 Festa Santa Liena 13:00 ONE News 13:10 Indhouse 13:10 Gesù fil-Proxxmu 15:30 ONE News 15:35 Gesù fil-Proxxmu 19:25 ONE Sports & Temp 19:30

ONE News 20:10 Gesù fil-Proxxmu 00:00 ONE News 21-08 ĦADD 06:30 ONE News 06:45 Mad-Daqqa t’Għajn 07:30 ONE News 07:45 Tentufiet 07:50 Primetime Preview 08:00 Quddiesa tal-jum 08:30 Indigo 10:40 Klassi Għalina 11:45 Telebejgħ 12:30 ONE News 12:35 Tentufiet 12:40 Primetime Preview 12:45 The Local Traveller 13:30 Telebejgħ 14:30 Gawdenz 15:30 ONE News 15:35 Tentufiet 15:45 Primetime Preview 16:00 Emilja 17:00 Indigo 19:20 ONE Sports & Temp 19:30 ONE News 20:10 Primetime Preview 20:20 HazZzard Update 20:30 Country Jamboree 21:05 The BBQ League 22:05 The Big Step 23:30 ONE News TLIETA16-08 06:30 ONE News 06:45 CookingWhat’s 07:30 ONE News 07:45 Tentufiet 07:50 Primetime Preview 08:00 Quddiesa tal-Jum 08:30 Indigo 10:45 Klassi Għalina 11:45 Telebejgħ 12:30 ONE News 12:35 Tentufiet 12:40 Primetime Preview 12:45 Melodija Taljana 13:30 Telebejgħ 14:30 Gawdenz 15:30 ONE News 15:35 Tentufiet 15:45 Primetime Preview 16:00 Emilja 17:00 Indigo 19:20 ONE Sports & Temp 19:30 ONE News 20:10 Primetime Preview 20:20 HazZzard Update 20:30 News Point 21:00 Tonight 21:15 The BBQ League 23:30 ONE News 18-08 ĦAMIS SIBT20-08 TNEJN 06:30 ONE News 06:45 Ondroad 07:30 ONE News 07:45 Tentufiet 07:50 Primetime Preview 08:00 Quddiesa tal-Jum 08:30 Indigo 10:45 Klassi Għalina 11:45 Telebejgħ 12:30 ONE News 12:35 Tentufiet 12:40 Primetime Preview 12:45 Reboot 13:30 Telebejgħ 14:30 Gawdenz 15:30 ONE News 15:35 Tentufiet 15:45 Primetime Preview 16:00 Emilja 17:00 Indigo 19:18 ONE Sports & Temp 19:30 ONE News 20:10 PreviewPrimetime 20:20 Tentufiet 20:30 Melodija Taljana 21:15 Il-Logħba li jmiss 21:30 Pirotekniċi 23:30 ONE News 19-08 ĠIMGĦA Ommi għallmitni kif inħit meta kont għadni tifla ċkejkna ta’ madwar 10 snin. Fil-fatt, ommi kellha titlaq l-iskola t’età żgħira sabiex tieħu ħsieb lil ħutha l-oħra, li kienu 13, flimkien ma’ nannti. B’hekk setgħet tħit il-ħwejjeġ lil ħutha kollha

14.08.202224

P.CARUANA - IMSIDA

TAD-DEMMBEWSA

reċensjoni tal-ktieb Ġemma’ l-kupuni ta’ ħames ġimgħat wara xulxin kif ukoll wieġeb il-mistoqsija marbuta mal-aħbarijiet. Ibgħathom f’daqqa lil: KOMPETIZZJONI €100, KullĦadd, ONE Complex, A 28 B, Industrial Estate, Il-Marsa MRS 3000 04 Kemm huwa mbassar li se jiżdiedu l-kontijiet tal-Brittaniċi sal-aħħar tas-sena? Tweġiba: NumruIsem: tat-telefown: Indirizz: Ibagħtu r-risposta tagħkom lil: Kompetizzjoni Ktieb, KullĦadd, ONE Complex A 28B, Industrial Estate, il-Marsa MRS 3000, u tidħlu biċ-ċans li tirbħu l-ktieb BEWSA TAD-DEMM. Ir-rebbieħ jitħabbar nhar il-Ħadd 21 ta’ Awwissu. Ir-rebbieħa huma mitluba jiġbru l-ktieb mill-ONE Complex, il-Marsa, billi jippreżentaw il-karta tal-identità, flimkien mal-ittra li se tintbagħtilhom minn din il-gazzetta, mit-Tlieta sal-Ġimgħa bejn id-09.00 u s-13.00, u s-Sibt bejn il-11.00 u l-16.00, festi pubbliċi esklużi. Intant, ir-rebbieħa tal-ktieb MUR ĠIBEK... hija: Mistoqsija: Ma’ liema temi mmissu f’din l-istorja?

Kull bniedem għandu l-punt fraġli tiegħu: flus, poter, xewqat, kilba, pass jonijiet... M’hemm ħadd li jista’ jgħid li m’għandu xejn. Imma meta f’qalb il-bniedem jibda jnebbet għerq il-mib egħda u l-għira, hemmhekk ma jkunx hemm triq oħra għajr it-triq lejn l-ab biss.F’din l-istorja, minbarra li mmissu mill-qrib mal-flus, poter, xewqat, kilba u passjonijiet, inħossu wkoll it-taħbi ta tal-polz tal-vittma, ir-rabja tal-as sassin, kif ukoll it-taħlita tal-mibegħ da senswali moħbija taħt il-maskra tal-imħabba... mirquma sabiħa taħt id-dawl kiebi tax-xemgħa! U bħalma l-imħabba kapaċi taqsam il-qlub fi tne jn, hekk ukoll kapaċi tagħmel il-mib egħda! L-imħabba u l-mibegħda huma differenti biss mill-qalb ’il ġewwa... mill-qalb ’il barra jidhru li huma l-ist ess, linja biss hemm bejniethom, fejn din tista’ tkun il-linja fatali! Fit-tnejn li huma tasal li tibki, fit-tnejn tasal li tweġġa’ u saħansitra fit-tnejn li huma kapaċi jkun hemm bewsa! Imma tgħid... minn liema minnhom kapaċi toħroġ bewsa tad-demm?

Herbert Mullin huwa qattiel tal-massa Amerikan li fil-bidu tas-snin 70 qatel 13-il persuna. Mullin qal li dawn kienu sagrifiċċji għall-ambjent biex ma jseħħux terremoti f’Kalifornja. Sostna wkoll li l-vittmi kkomunikaw miegħu telepatikament biex ikunu ssagrifika ti wara li ‘Alla’ jew ‘l-ilħna’ jkunu was sluh għalihom. Fl-1973, Mullin ġie mixli b’żewġ omiċidji tal-ewwel grad u b’dis għa tat-tieni grad. Hu weħel għomru l-ħabs u kull talba li għamel biex jinħe les mill-ħabs taħt osservazzjoni ġiet miċħuda.Fl-istess żmien li wettaq id-delitti Mullin f’Santa Cruz, f’Kalifornja, kien hemm ukoll Edmund Kemper III li kien qed joqtol in-nies. F’temp ta’ sena, Mullin u Kemper III qatlu 21 persuna. Min kien Herbert Mullin? Herbert William Mullin twieled fit-18 ta’ April tal-1947 f’Salinas, f’Kaliforn ja, fl-Istati Uniti. Meta kien se jagħlaq ħames snin, hu mar jgħix flimkien ma’ familtu f’San Francisco. Mullin kien student popolari f’San Lorenzo Valley High School u ta’ 16-il sena ġie l-ewwel fil-votazzjoni magħrufa bħala “Most Likely to Succeed.” Minkejja din ir-rebħa, Mullin kien diġà jbati minn skiżofrenija paranojka. F’Ġunju tal-1965, il-ħabib ta’ Mul lin miet f’inċident tat-traffiku u din it-traġedja ħalliet impatt ħażin fuqu u fuq id-disturb mentali tiegħu. Erba’ snin wara, Mullin iddaħħal f’diversi sptarijiet mentali minħabba l-iskiżof renija paranojka, li kienet gravat blużu tad-droga. Is-sagfriċċji Fl-1972, Mullin mar jgħix mal-ġenituri tiegħu f’Felton, li jinsab f’Santa Cruz Mountains, f’Kalifornja. L-ewwel vittma ta’ Mullin kien Law rence White, li kellu 55 sena u kien magħruf bħala ‘Whitey.’ Fit-13 ta’ Ot tubru tal-1972, Mullin waqaf bil-karoz za u fetaħ quddiem biex lil dak li jkun jagħtih x’jifhem li kellu xi problemi fil-karozza. White kien miexi u qal lil Mullin li lest isewwilu l-karozza jekk iwasslu xi mkien. Waqt li kien qiegħed iħares lejn il-karozza, Mullin qabad mazza tal-baseball u ta daqqiet biha fuq ras White. Wara li qatlu, Mullin kaxkar il-katavru ta’ White fil-bosk. Ilġisem bla ħajja ta’ White nstab l-għa da u l-pulizija ma setgħux isibu sus pettat għax White kien jagħmilha ma’ kulħadd u ma kellux għedewwa. Fl-24 ta’ Ottubru, Mullin rikkeb lil Mary Margaret Guilfoyle, ta’ 24 sena. Waqt li kien qed isuq, Mullin qabad arma bil-ponta u taha daqqiet biha f’sidirha. Wara wettaq att moqżież fejn neħħielha msarinha biex jara kinux ‘imniġġsin.’ Il-katavru ta’ Guilfoyle nstab wara diversi xhur fi stat skele tali. It-tielet vittma kien qassis ta’ St Mary’s Catholic Church f’Los Gatos. Fit-2 ta’ Novembru, Mullin mar iqerr għand Patri Henri Tomei u wara qatlu billi tah daqqa b’arma bil-ponta f’qal bu. F’Jannar tal-1973, Mullin saq f’post ftit imwarrab fejn fih kienu jgħixu n-nies fil-kabini. Mullin mar hemm bit-tir li jsib lir-raġel li mingħandu kien jixtri d-droga meta kien iżgħar. Hu ħabbat fuq il-bieb ta’ Kathy Francis u din qaltlu li r-raġel li kien qiegħed ifittex joqgħod iktar ’l isfel. Skont Mul lin, hu sema’ l-leħen ta’ Francis telepa tikament fejn qaltlu li hi u wliedha lesti jkunu ssagrifikati. Kien hemm xħin Mullin spara fuq Francis u ż-żewġ uliedha subien, David ta’ disa’ snin u Daemon ta’ erba’ snin. Wara, Mullin ta hom diversi daqqiet b’arma bil-ponta. Kif qatel lil Francis u lil uliedha, Mul lin mar iħabbat fuq il-bieb tar-raġel li mar ifittex oriġinarjament – Jim Ralph Gianera. Mullin staqsieh għal fejn irrovinalu ħajtu meta tah id-drogi meta kien żgħir u Gianera ma kienx jaf x’se jaqbad iwieġbu. Kien għalhekk li Mullin sparalu tliet tiri filwaqt li spa ra żewġ tiri lil martu, Joan Gianera, u taha wkoll xi daqqiet b’arma bil-ponta. Il-koppja Gianera mietet fuq il-post. Fl-10 ta’ Frar tal-1973, Mullin kien fil-park tal-istat u hemmhekk ra erba’ żgħażagħ, li bdew jikkampjaw illegal ment. Mullin qalilhom biex jitilqu għax kienu qegħdin ‘iniġġsu’ l-ambjent iżda dawn keċċewh u baqgħu hemm. L-għada, Mullin reġa’ mar u qatilhom b’tir wieħed f’rashom. Il-vittmi kienu David Oliker ta’ 18-il sena, Robert Spec tor ta’ 18-il sena, Brian Scott Card ta’ 19-il sena u Mark Dreibelbis ta’ 15-il sena. Il-katavri tagħhom instabu wara ftitL-aħħarjiem. vittma kien Fred Abbie Pe rez ta’ 72 sena. Fit-13 ta’ Frar, Perez kien qed jaħdem fil-ġnien ta’ quddiem id-dar tiegħu u kif rah Mullin, sparalu tir wieħed f’qalbu u ħarab minn fuq il-post. Wieħed mill-ġirien ra x’kien ġara u ċempel lill-pulizija, fejn tahom in-numru tar-reġistrazzjoni tal-karoz za. Mullin, li kellu dehra ta’ ġuvni kwi et u tal-affari tiegħu, ġie arrestat u ammetta li qatel 13-il persuna. Il-pu lizija kienu sorpriżi għax huma ma kinux qegħdin ifittxu qattiel wieħed għall-omiċidji peress li ma kienx jid her li hemm konnessjoni bejn qtil u ieħor.Il-ġuri ta’ Mullin beda fit-30 ta’ Lulju u fid-19 ta’ Awwissu nstab ħati għallqtil tal-ewwel grad ta’ Jiam Gianera u Kathy Francis filwaqt li nstab ħati għall-qtil tat-tieni grad għal tmien omiċidji oħrajn. F’Diċembru tal-istess sena, hu nstab ħati għall-qtil tat-tie ni grad ta’ Patri Henri Tomei. Mullin weħel għomru l-ħabs u qiegħed jis konta s-sentenza tiegħu fil-Mule Creek State Prison.

Wieħed mill-ġirien ra x’kien ġara u ċempel lill-pulizija, fejn tahom in-numru tar-reġistrazzjoni tal-karozza. Mullin, li kellu dehra ta’ ġuvni kwiet u tal-affari tiegħu, ġie arrestat u ammetta li qatel 13-il persuna

Herbert Mullin jisma’ l-ilħna biex joffri sagrifiċċji umani Kitba ta’ STEPHANIE CACCIATTOLO

14.08.2022 25 JOQTOL

“GĦALL-AMBJENT”

14.08.202226 GĦAQQAD IL-KAXXI Għaqqad skont kemm hu l-valur li hemm fil-kaxxi. Eżempju: Jekk f’waħda mill-kaxxi hemm valur ta’ 10, trid tgħaqqad 10 kaxxi żgħar li jridu jkunu jmissu ma’ xulxin u f’forma ta’ kaxxa jew rettanglu. Ilkaxxi kollha jridu jintużaw u kaxxa tista’ tintuża darba biss. In-numru huwa indikazzjoni tat-total ta’ kaxxi żgħar u mhux neċessarjament juri minn fejn għandha tibda l-kaxxa. SIB IL-VALUR Kull ittra fiha valur, uħud mill-valuri huma diġà mpoġġija. Uża dawn il-ħjilijiet biex issib il-kumplament tal-valuri tal-ittri. 25191371 221610426201482 2317115211593 2418126

14.08.2022 27 447TISLIBA MIMDUDIN: 1.Korla, 4.Melħ, 7.NB, 9.Ruħ, 10.Ċappas, 12.Deroga, 16.Nar, 18.AM, 19.DMl, 20.Biedu, 21.Kta, 23.Ftit, 24.Użati WEQFIN: 1.Karlin, 2,6.Raħħas, 3,15.Ancilleri, 5.Esp, 8.Barometru, 11.Le, 12,22. Drabi, 13.Rai, 14.Adulta, 17.Att, 21.Kif SOLUZZJONI TAL-AĦĦAR TISLIBA SUDOKU SPONSORJATA MINN WELLA Irbaħ shampoo u conditioner tad-ditta Wella. Aqta’ din il-logħba u ibgħatha lil: KOMPETIZZJONI WELLA, KullĦadd, ONE Complex, A 28 B, Industrial Estate, Il-Marsa MRS 3000 P.DEBATTISTA - ĦAŻ-ŻABBAR Indirizz:Isem: WEQFIN: 1. Jista’ jkun pittur (6) 2,6. Ma ħalliex ċar (6) 3. Dan jonfoħ jaf (3) 5,11. Tpattix (5) 6. Ara 2 8. Il-festa tal-Fgura (3-6) 11. Ara 5 12. L-ewwel tnejn ta’ Kristu (2) 13,22. Probabbli (6) 14. l-bhejjemIrabbi (6) 15. Iperpru (6) 17. Ara 19 21. Naħa (3) 22. Ara 13 MIMDUDIN: 1. Kompli l-qawl: ... Ħrit il-ħmar ma jagħtix sandar, bi ħrit il-baqar timla l-... (5) 4. jinħassFix-xitwa(4) 7,9. bħall-għasfurTagħmel (5) 9. Ara 7 10. Taqqab (6) 12. Żraben (6) 16,18. Tilqa’ biha (5) 18. Ara 16 19,17. Snin! (6) 20. Neħħa l-għeja (5) 21. Kunjom (3) 23. tal-kiri?Karozza (4) 24. Li s-saċerdotijilbsu bla ras (5) Bi 3 NUMRI 000 042133357362405433 444 602596563476454597614 930904636615644646740746750781794854914943994 B’406820298NUMRI0381070611071660211823522722296633123559393543354408 8068639256494589467947385357559756736255637965327436755075947797 B’6B’5962588078168814081879124947097319941NUMRI1556035377NUMRI094066 896084206637146406237665266583273650357273588535638614639756886172 Bi 8 8489504667019417NUMRI

Donnu m’hemmx żmien partikolari għall kontroversji u kontradizzjonijiet fi ħdan il Partit Nazzjonalista, illum b’aċċenn akbar taħt it tmexxija ta’ Ber nard Grech. B’politika tal mib egħda kkonfermata fl istrutturi interni tiegħu stess, lanqas l eqqel tas sajf ma jista’ jtellef xi darba l immaġinazzjoni dwar x’jista’ għandu fir riserva għall bqija tal popolazzjoni … inklużi partitarji leali Nazzjonalisti. Li ma tismax b’widnejk u tara b’għajnejk l akbar weġgħat ta’ reġiment ta’ uffiċjali, deputati, kandidati u partitarji, li jgħidu li mhux jagħrfu iżjed lill Par tit li ħaddnu għal bosta snin, forsi tasal temmen li teżisti xi sinċerità favur ġid komuni ak bar fil pajjiż u titjib tal għajxien taċ ċittadini inġenerali. Iżjed minn hekk, meta fid Dar Ċentrali u fl establishment dominanti jagħmluha tat tliet xadini – jekk mhux ukoll jiddikjaraw li dawk li qed iqattgħu l karti minn mal PN, ma jafux ħlief jeqirdu fil vojt, qishom xi barumbara ħamiem – allura s sitwazzjoni ma tistax tkun iż jedEspressjonigravi. xierqa, li wkoll uża d Deputat Ivan Castillo biex jaqbel mad dikjarazzjoni insensittiva tal kollega tiegħu Ivan Bartolo, jiġifieri li ma teżisti l ebda kwistjoni fil każ tal Eks Viċi Kap Robert Arrigo, tiddeskrivi l qagħda “mqaxxra” fil PN, iżda għar raġunijiet koll haDawnżbaljati.il konflitti huma sors ewlieni tal emorraġija, li ma tidhirx li se tmajna mill Partit fl Oppożizzjoni f’perjodu li sup post qed jużah biex jirrimedja għall iżbalji passati, jitgħallem mil lezzjonijiet, fosthom dawk elettorali, u jiddritta fuq saqajh biex isostni l eżistenza tiegħu u jservi għal dak mixtieq minnu. U waqt li jonqsulu n num ri, il PN qed jitlef b’rata iżjed mgħaġġla l ftit kredibbiltà li kien għad fadallu. Meta jagħmel dikjarazzjoni jiet li se jkun qed ifassal sett ta’ regolamenti, instigati minn akkużi serjissimi ta’ reati kriminali li allegatament twettqu minn uffiċjali tiegħu fl aħħar xhur, ikun qiegħed biss jgħatti x xemx bl għarbiel. Il proposta tal aħħar jiem għal miżura jew regolament dwar dik li hi magħrufa bħala “revolving door” ħalli uffiċjali tal Partit ma jispiċċawx jitilqu mill karigi u jingħaqdu minnu fih f’impjieg mal istess negoz janti li jkunu qed jiffinanzjawh, ma treġi xejn. Din hi riżultat tal aħbarijiet xokkanti li tlissnu mill kandidat Nazzjonalista u Sindku ta’ San Ġiljan Albert Buttigieg meta stqarr li “uffiċjal għoli” xxaħħam mill privat bil għan li l Partit jagħlaqlu ħalqu fil kriti ka kontra proġetti fil lokalità li jmexxi u anke jaqtagħlu saqajh fiċ ċansijiet elettorali tiegħu. Waqt li l PN perjodikament iżid lill istess negozjanti fl in gredjenti biex iħawwar il fan tażiji politiċi tiegħu ta’ “korruzzjoni kullimkien”, dan huwa l istess Partit li nqabad jikser il liġi billi joħroġ irċevuti ta’ reklamar finta ħalli jissostanzja l ħlas tal pagi tal istess uffiċjali tiegħu mill privat. Kien hu wkoll li tħanżer bil miljuni ta’ korruzzjoni meta fl 2006 wessa’ ż żoni ta’ żvilupp bi proporzjonijiet ta’ eluf ta’ metri kwadri fl akbar dannu ambjen tali fl istorja. Fl istess perjodu, ukoll mill poter, kien ikkor rompa ruħu bil miljuni kbar f’għotjiet illegali ta’ kuntratturi magħżulin speċifikament biex “jirbħu” tenders governattivi. Dawn kollha huma l iskeletri fl armarju li għadhom jipper segwitaw lill PN. Żgur ukoll li għadna ma smajniex biżżejjed dwarhom u madwarhom, anke jekk dawk li kienu involuti di rettament fihom illum mhux se ssibhomAffarijietb’nemes.ligħandhom iqażżu lil kulħadd u ovvjament wasslu għad degradazzjoni endemika li qed tifni lill PN u qed taqsmu f’biċċiet. Il konsegwenzi huma li dawk b’intenzjoni tajba, li ħas bu li setgħu jagħmlu differenza minn fuq il karru tal Partit, qed jaħarbu bil ġurnata. Nuqqas ta’ kredibbiltà u l eb da rieda għall għaqda fi grupp relattivament żgħir, li suppost jinsab fil politika proprju għal raġunijiet kompletament bil maqlub, ma jqanqlu l ebda ħeġġa biex twemminu jiġi rifless fuq livell nazzjonali. Kif jgħidu, bi “ħbieb” bħal dawn, m’għandhomx bżonn għedewwa … u huwa minn ewl id dinja li jkomplu iżjed ibiegħ du nies minn magħhom, flok jattiraw oħrajn ġodda.

14.08.202228

SITWAZZJONIEditorjal

Waqt li jonqsulu n-numri minn ħdanu, il-Partit Nazzjonalista qiegħed ikompli jitlef b’rata iżjed mgħaġġla l-ftit kredibbiltà li kien għad fadallu … veru hi sitwazzjoni “mqaxxra”!

MQAXXRA