Kullhadd 14.09.2014

www.kullhadd.com

ÓARSA LEJN

INIZJATTIVI FL-EDUKAZZJONI Il-Óadd 14 ta’ Settembru, 2014 Óar©a Nru 1,105

Ara pa©na 6 u 7

Prezz ›0.80

IL-PN KONTRA VELLA

Il-Partit Nazzjonalista qed juΩa persuni qrib tieg˙u biex jimmuntaw kampanja ta’ ˙mie© fil-konfront tal-Kummissarju nominat Malti Karmenu Vella fi prova o˙ra li l-partit ta’ Simon Busuttil ja˙dem kontra l-interess ta’ Malta biex jiggwadanja xi punti politiçi.

Il-gazzetta KullÓadd g˙andha tag˙rif li qed jintuΩaw il-kuntatti ta’ xi nies li kienu Brussell u g˙andhom kuntatti fiç-çrieki Ewropej. Qed jintuΩaw ukoll bloggers biex i˙arrfu u jigdbu bl-IngliΩ biex jippruvaw i˙amm©u lil Karmenu Vella.

Ara pa©na 3

KOOPERAZZJONI MEDITERRANJA

Ilbiera˙ l-awtoritajiet Maltin, Taljani u Griegi ˙admu flimkien f’operazzjoni ta’ salvata©© fuq il-ba˙ar.

G˙alkemm kien hemm numru sostanzjali ta’ nies li tilfu ˙ajjithom, numru minnhom, fosthom Ωew© itfal, la˙qu ©ew salvati. F’dan l-isfond nag˙tu ˙arsa lejn issehem tal-Unjoni Ewropea fil-qasam tal-immigrazzjoni, u l-g˙aΩla ta’ dekasteri g˙all-Kummissarji Ewropej il-©odda.

Ara pa©na 2

PAJJIÛNA JKOMPLI JIMxI ’L QUDDIEM

OPPORTUNITÀ LI NÓATFET

Nhar il-Ìimg˙a l-a©enzija ta’ kreditu internazzjonali Fitch ikkonfermat ir-rating ‘A’ g˙al pajjiΩna filwaqt li sa˙qet li l-perspettiva ekonomika ta’ pajjiΩna hija wa˙da stabbli. Dan kollu huwa frott ˙idma li qed iwettaq Gvern Laburista, li qed jikseb ir-riΩultati sabiex pajjiΩna qed jimxi ’l quddiem.

Is-servizz ta’ childcare b’xejn g˙all-ommijiet li jo˙or©u ja˙dmu hija opportunità li n˙atfet minn ˙afna ©enituri u ˙alliet il-frott. Evidenti kien issuççess ta’ din l-iskema fost il-˙addiema li mhumiex tas-seng˙a jew li jag˙mlu xog˙ol manwali, u li qabel din l-iskema ma setg˙ux ja˙dmu min˙abba n-nuqqas ta’ xog˙ol flessibbli li jippermettilhom ila˙˙qu mal-impenji tal-familja.

Ara pa©na 3

Ara pa©na 5

02 14|09|2014

kullhadd.com

KÓ LOKALI

SALVATAÌÌ KOORDINAT BEJN MALTA, L-ITALJA U L-GREÇJA Ilbiera˙ filg˙odu ç-Çentru Malti ta’ Koordinament u Salvata©© kien involut f’operazzjoni ta’ tiftix u salvata©© ta’ diversi persuni fixXlokk ta’ Malta, flimkien mal-awtoritajiet Taljani u dawk Griegi.

Kif ©raw il-fatti Din l-istorja bdiet tiΩviluppa wara li, il-Ìimg˙a waranofsinhar, vapur tal-merkanzija blisem ta’ AMS Pegasus lema˙ Ωew© persuni iΩolati fl-ilma.

Meta dawn il-persuni ttellg˙u abbord dan il-vapur huma sa˙qu li qabel ma sabu ru˙hom f’dik is-sitwazzjoni kienu abbord bastiment ie˙or li kien fih 30 persuna, u li kien g˙ereq u ˙alla warajh madwar tletin persuna mejta.

Ma’ din il-konferma RCC Malta bag˙tet diversi bastimenti biex jispezzjonaw iΩ-Ωona fejn se˙˙et din it-tra©edja f’operazzjoni ta’ tfittxija g˙al xi persuni o˙ra filba˙ar li setg˙u baqg˙u ˙ajjin.

Karmenu Vella

Federica Mogherini

Assistenza mill-Italja

G˙ajnuna mill-Greçja Minkejja li matul l-operazzjoni ntlem˙u diversi katavri, it-tir primarju kien li ji©u salvati persuni o˙ra fil-ba˙ar li baqg˙u ˙ajjin. L-g˙an ta’ dan kollu kien li, ©aladarba dawn in-nies ©ew salvati, l-awtoritajiet jag˙mlu fiΩΩ©ur li jirçievu l-assistenza medika kollha me˙tie©a.

G˙aldaqstant, min˙abba l-fatt li l-Greçja kien l-iktar pajjiΩ viçin iΩ-Ωona ta’ salvata©©, din l-istess g˙ajnuna ng˙atat hemmhekk bis-sa˙˙a tal-MEDEVAC u çÇentru Grieg ta’ Koordinament u Salvagwardja.

Dimitris Avramoupulos Permezz tas-sehem ta’ dawn lawtoritajiet kollha, kemm lokali kif ukoll barranin, it-tfittxija mistennija tkompli biex jippruvaw jinstabu iktar nies ˙ajjin li g˙adhom mitlufin f’nofs ta’ ba˙ar.

Sakemm morna g˙all-istampa f’Malta kien idda˙˙al katavru, kif ukoll tlieta mill-persuni salvati. Il-kumplament ittie˙du lejn Kreta.

Bejn il-Frontex Plus u l-Mare Nostrum Fi kliem il-Kummissarju Ewropew g˙all-Intern Cecilia Malmstrom, il-Frontex Plus qatt ma jista’ jie˙u post l-operazzjoni ta’ salvata©© Taljana Mare Nostrum.

Hija sa˙qet ukoll li l-Unjoni Ewropea m’g˙andhiex biΩΩejjed

fondi u riΩorsi biex tissosstitwixxi din l-operazzjoni filMediterran li mill-bidu tag˙ha salvat madwar 100,000 ˙ajja.

Il-Frontex Plus g˙andha ba©it ta’ madwar €90 miljun fis-sena filwaqt li l-ispiΩa tal-operazzjoni Mare Nostrum tla˙˙aq madwar €10 miljun fix-xahar – diskrepanza ta’ madwar €30 miljun meta mqabbla malFrontex Plus.

Huwa fatt mag˙ruf li l-pajjiΩ qrib tag˙na, l-Italja, g˙addej minn problemi finanzjarji kbar.

Madankollu, huwa xorta kien kapaçi jid˙ol f’din l-isfida wa˙du ming˙ajr l-g˙ajnuna u sforzi ta’ pajjiΩi o˙ra tal-Unjoni Ewropea; sfida li, kif irrapporta dan il-©urnal, tammonta g˙al madwar €10 miljun fix-xahar.

Fid-dawl ta’ dan kollu tfe©© mistoqsija wa˙da: x’qed iΩomm

pajjiΩi o˙ra Ewropej, li huma iktar b’sa˙˙ithom finanzjarjament mill-Italja, milli jg˙inu f’din ir-realtà li ilha mag˙na g˙al diversi snin?

Il-Kummissarji Ewropej il©odda Id-dekasteri li se jing˙ataw lillKummissarji Ewropej nominati saru mag˙rufa. Interessanti li, meta wie˙ed jevalwa x’dekasteri ng˙ata kull pajjiΩ, isib li ˙afna mill-pajjiΩi g˙andhom dekasteri li jirrigwardaw ilkwistjonijiet prinçipali tal-pajjiΩ tag˙hom. Óarsa lejn il-pajjiΩi EwroMediterranji, li a˙na nag˙mlu parti minnhom, turi li l-problema tal-immigrazzjoni illegali hija problema ewlenija g˙alihom, u g˙al u˙ud sa˙ansitra tinsab fuq

nett tal-a©enda tag˙hom.

Il-Kummissarju nominat Malti Karmenu Vella ng˙ata d-deksteri tal-Ambjent, is-Sajd, u lAffarijiet Marittimi.

IlKummissarju nominat Taljana Federica Mogherini ng˙atat lAffarijiet Barranin, filwaqt li lKummissarju nominat Grieg Dimitris Avramopoulos ing˙ata d-dekasteru l-©did talImmigrazzjoni.

Dawn id-dekasteri kollha huma relatati mal-immigrazzjoni, u kollha ng˙ataw lillKummissarji li ©ejjin minn pajjiΩi milquta minn dan ilfenomenu. Wie˙ed g˙alhekk jawgura li dawn il-Kummissarji, ©aladarba jkunu approvati, ja˙dmu bis-s˙i˙ flimkien lejn soluzzjoni reali g˙all-problema tal-immigrazzjoni illegali li qed twassal g˙al tra©edji umani.

Ritratt: JUSTIN GATT, AFM

L-awtoritajiet Maltin sabu lg˙ajnuna tal-MRCC Ruma fejn din bag˙tet ukoll tliet ajruplani kif ukoll g˙assiesa tal-kosta biex ikunu ta’ g˙ajnuna g˙allawtoritajiet ikkonçernati f’din loperazzjoni ta’ salvata©©.

Fil-fatt, wie˙ed minn dawn lajruplani lema˙ grupp ta’ persuni fl-ilma u mill-ewwel tawhom l-g˙ajnuna billi tefg˙ulhom çattra biex jitilg˙u fuqha. B’kollox ©ew salvati seba’ persuni, fosthom Ωew©t itfal li kollha kienu fil-periklu li jitilfu ˙ajjithom.

LOKALI KÓ

14|09|2014 03

kullhadd.com

IL-PN KONTRA MALTA ANKE DWAR IL-KUMMISSARJU MALTI Il-Partit Nazzjonalista n˙asad din il-©img˙a bl-a˙bar li lKummissarju-nominat Malti ng˙ata responsabbiltajiet tal-Ambjent u l-Marittimu. Din l-g˙aΩla ta’ portafoll hija l-iktar wa˙da importanti minn kemm Malta ilha ting˙ata responsabbiltajiet filKummissjoni Ewropea. Esperti tal-politika Ewropea qalu li din kienet g˙aΩla ta’ fiduçja f’Karmenu Vella u anke sinjal çar ta’ fiduçja fl-g˙aΩla tal-Gvern Malti u Joseph Muscat.

Minkejja dan, g˙al darb’o˙ra, Simon Busuttil se jkun qed ja˙dem kontra l-interessi ta’ pajjiΩna kif ©ara f’kaΩijiet o˙ra fil-fora Ewropej. Il-gazzetta KullÓadd għandha tagħrif li qed jintużaw ilkuntatti ta’ xi nies li kienu Brussels u ghandhom kuntatti fiċ-ċrieki Ewropej. Qed jintuΩaw ukoll bloggers biex i˙arrfu u jigdbu blIngliΩ biex jippruvaw i˙amm©u lil Karmenu Vella.

Dan huwa kuntrast kbir ie˙or tal-istil ta’ politika li ˙addan Joseph Muscat u l-Partit Laburista li dejjem ˙adem favur kull nomina ta’ Kummissarju Malti minn Gvernijiet tal-PN. Qed jissemmew tlieta min-nies b’mod prominenti li qed imexxu din il-kampanja tal-PN. Tnejn minnhom miç-çrieki tal-media; ©urnalist u blogger, u persuna o˙ra li kienet importanti finnegozjati bejn Malta u l-Unjoni Ewropea.

Din il-gazzetta se tkompli tist˙arre© dan il-manuvrar parti©©jan u se tibqa’ tinvestiga l-involviment ta’ dawn it-tliet persuni qrib ˙afna tal-PN.

FITCH JIKKONFERMAW IR-RATING TA’ MALTA

Mill-kummenti ta’ Fitch jo˙ro© çar, kif pajjiΩna llum m’g˙adux pajjiΩ li joqg˙od i˙ares lejn ta’ warajh biex jara x’qed jag˙mlu, iΩda qed ikun huwa minn talewwel u pijunier. Dan kollu qed ikun rifless f’riΩultati poΩittivi fosthom dak li t-tkabbir ekonomiku ta’ pajjiΩna qed jiΩboq it-tkabbir tal-pajjiΩi l-o˙ra fiΩ-Ûona Ewro. Fil-fatt, fl-ewwel sitt xhur tas-sena t-tkabbir ekonomiku reali kien dak ta’ 3.5%. L-istess A©enzija ta’ Kreditu qed tbassar li t-tkabbir ekonomiku ta’ pajjiΩna se jibqa’ jkun og˙la miΩ-Ûona Ewro.

Fitch tattribwixxi dan is-suççess ekonomiku b’mod partikolari g˙ar-ro˙s fil-kontijiet tad-dawl u l-ilma, listess ro˙s li kellu jkun il-‘gimmick tal-Millenju’ kif ukoll g˙al g˙add ta’ inçentivi u miΩuri li ttie˙du sabiex jg˙inu lis-suq tax-xog˙ol fosthom il-˙idma li saret sabiex aktar nisa jo˙or©u ja˙dmu. L-A©enzija ta’ Kreditu qalet ukoll li minkejja li kien hemm tkabbir

fis-suq tax-xog˙ol min˙abba l-miΩuri li ©ew varati, xorta r-rata ta’ qg˙ad tag˙na kompliet titbaxxa.

“RiΩultati li mlewna b’kura©©” Il-Ministeru tal-Ekonomija, Investiment u IntrapriΩi Ûg˙ar esprima d-diΩappunt tieg˙u g˙all-attitudni negattiva tal-OppoΩizzjoni li wara li ˙are© ir-rapport ta’ Fitch rat x’tivvinta biex tipprova titfa’ dawl ikrah fuq ix-xog˙ol siewi li qieg˙ed jag˙mel il-Gvern sabiex l-ekonomija ta’ pajjiΩna timxi ‘l quddiem.

F’stqarrija ma˙ru©a mill-istess ministeru, il-Ministru Chris Cardona qal li ‘l-prijoritajiet Ωbaljati tal-Gvern’ li qed tirreferi g˙alihom l-Oppozizzjoni jistunaw marrealtà tal-fatti. Fosthom li l-Eurostat identifikat lil Malta b˙ala l-ekonomija bl-og˙la rata ta’ tkabbir ekonomiku fl-Unjoni Ewropea kollha, hekk kif din Ωdiedet b’1.3%

fit-tieni kwart ta’ din is-sena fuq il-kwart ta’ qabel.

Cardona fakkar ukoll li l-Kummissjoni Ewropea firrapport tag˙ha dwar il-Kompettitività Industrijali g˙all-2014 irrikonoxxiet li Malta tinstab fi triq it-tajba biex tkompli isa˙˙a˙ il-Kompettitività Industrijali.

Barra minn hekk, minn çifri ma˙ru©a mill-Uffiççju Nazzjonali tal-Istatistika jirriΩulta li mill-bidu ta’ din lamministrazzjoni n˙olqu 10 impjiegi full-time kuljum mas-settur privat. Sadanittant, il-Malta Enterprise ukoll kompliet tibni fuq is-sena rekord re©istrata fl-2013, fejn fl-ewwel sitt xhur tas-sena di©à approvat aktar minn 17-il pro©ett ©did b’investiment dirett barrani.

Il-Ministru Cardona sa˙aq li dawn huma lkoll a˙barijiet poΩittivi li jimlew il-Gvern b’aktar kura©© biex ikompli jinvesti aktar l-ener©ija tieg˙u biex itejjeb ilkompettivita’ tal-pajjiΩ u jindirizza l-isfidi u l-˙ti©ijiet tal-Industrija.

04 14|09|2014

kullhadd.com

kÓ LOkALI

MIXJA B’RISQ IL-VITTMI TAL-LEWKODISTROFIJA

ÓAJJA LIMITATA U MIMLIJA SFIDI, IÛDA… “Nixtieq li n-nies jifhmuna, u mhux jit˙assruna!” Hekk qaltilna Marcelle, omm Gabriel Abela; tifel çkejken li jbati mill-kundizzjoni rari tal-Lewkodistrofija.

Din il-gazzetta ilha ssegwi mill-bidu lkampanja tal-familja Abela kontra nnuqqas ta’ g˙arfien li jeΩisti b’rabta ma’ din il-kundizzjoni rari.

B˙ala parti minn din il-kampanja, se tkun qed issir mixja nhar il-Ìimg˙a 26 ta’ Settembru, bil-parteçipazzjoni talPresident ta’ Malta Marie-Louise Coleiro Preca, fost o˙rajn.

Marcelle tg˙id li l-g˙an ewlieni talmixja huwa li titqajjem kuxjenza rigward il-bΩonn ta’ iktar g˙arfien fuq ilkundizzjoni tal-Lewkodistrofija li qed isofri minnha Gabriel. Din il-kundizzjoni pjuttost tixbah lil dik tal-ALS, biss bid-differenza li l-lewkodistrofija tolqot lit-tfal.

tg˙id Marcelle.

Tispjega li qed jipprovaw li jsibu servizzi adegwati u addattati g˙at-tifel.

G˙alkemm dan jidher li qed jag˙mel progress, xejn m’huwa çert, g˙aliex ilkundizzjoni tal-Lewkodistrofija tista’ mil-lejl g˙an-nhar tibda proçess di©enerattiv li sfortunatament ikun fatali.

L-ewwel tar©a g˙al differenza kbira

Kundizzjoni newro-de©enerattiva “Il-kundizzjoni tat-tifel hija newrode©enerattiva u s’issa m’g˙ad hemm lebda kura g˙aliha ˙lief trattamenti kurattivi b˙al fiΩjoterapija u tip ta’ dieta adattata,” tispjega Marcella. “A˙na nixtiequ lin-nies jifmhuna u mhux jit˙assruna! G˙aliex dan it-tifel ˙ajtu hija di©à mimlija sfidi, u barra minn hekk ukoll limitata.”

Issostni li l-iktar ˙a©a li spikkat minn meta saru jafu bil-kundizzjoni ta’ Gabriel hija l-mod radikali li bih ˙ajjithom inbidlet ta’ ta˙t fuq. “L-istil

tal-˙ajja inbidel b'mod li ©abet sfidi enormi u diffiçli ˙afna fuq il-familja kollha. Dan ma jawgura tajjeb xejn biex nkunu nistg˙u nkomplu f’armonija kemm nixtiequ!”

Tis˙aq kif il-fatt li g˙andha appuntamenti l-˙in kollu l’hemm u l’hawn min˙abba t-tifel di©à biΩΩejjed. Óafna drabi jkollha tmur wa˙edha bit-tifel

g˙ax ir-ra©el tag˙ha Mario huwa kostrett ja˙dem iktar min˙abba s-sitwazzjoni li sabu ru˙hom fiha.

“Allura barra li g˙andek l-inkwiet enormi li g˙andek wie˙ed mit-tfal li huma morda b’kundizzjoni rari u trid tla˙˙aq mal-˙tigijiet tieg˙u, g˙andek ukoll ix-xog˙ol tad-dar u l-obbligazzjoniet kollha li tirrekjedi l-familja,”

Dwar il-mixja li se ssir nhar is-26 ta’ Settembru u titlaq minn Qui-si-Sana, Marcelle tispjega kemm kien fiha xog˙ol biex ti©i organizzatha. Hija tirringrazzja l-g˙ajnuna li ©iet offruta lilhom u lil ˙afna nies li qeg˙din juru interess u jistaqsu x'inhi din il-kundizzjoni. Hija tfisser din l-inizjattiva b˙ala l-ewwel tar©a g˙al differenza kbira flg˙arfien dwar il-Lewkodistrofija f’Malta.

Jistg˙u jinxtraw ukoll il-flokkijiet g˙al din il-mixja, bil-prezz ta’ ¤10, li se jmorru g˙al Malta Community Chest Fund (MCCF), flimkien ma’ kull donazzjoni o˙ra li ting˙ata b’rabta mal-mixja. Ilflokkijiet jistg˙u jinxtraw ming˙and Generoso Seychell, fl-uffiççji tal-MCCF fil-Belt Valletta, inkella jçemplu fuq innumru 99871752.

Marcelle tirringrazzja lil Rose Pool u Domenic Pool, lil Fleur Cilia Buckett, lil Johan Mifsud, lil Generoso Seychell, lil Miriam Lia, lil Jo Vella, lil Carmel Farrugia u lir-ra©el tag˙ha Mario, kif ukoll lill-mezzi tax-xandir u l-isponsors.

IL-PRESIDENT TILTAQA’ MAL-MALTIN F’LONDRA

Il-President ta’ Malta Marie Louise Coleiro Preca ltaqg˙et ma’ mijiet ta’ Maltin li jg˙ixu l-Ingilterra u li attendew bi ˙©arhom g˙all-attivitajiet ta’ Malta Day-UK organizzata mill-komunità Maltija f’Londra.

Waqt li indirizzat lill-kongregazzjoni li n©abret g˙al Quddiesa fil-Katidral Westminster kkonçelebrata mill-Kardinal Malti Prospero Grech, il-President Coleiro Preca fa˙˙ret l-entuΩjaΩmu tal-Maltin, u stiednet lill-komunità Maltija biex ti©i f’Malta g˙al attivitajiet bil-familji bit-tfal fil-Palazzi tal-President.

Il-President uriet apprezzament g˙all-fatt li l-Maltin fl-Ingilterra mhux talli ma nsewx lil Malta, talli jag˙mlu tant attivitajiet b’ener©ija kbira biex jippromwovu lil Malta u l-kultura g˙anja Maltija. Il-President qalet li Malta g˙andha bΩonn dan l-entuΩjaΩmu tal-Maltin li jg˙ixu lil hinn minn Malta, u g˙aldaqstant stiednet lill-komunità Maltija biex flimkien b’siner©ija proattiva jsiru attivitajiet li permezz tag˙hom jissarraf il-©id fost iç-çittadini Maltin.

Il-President semmiet kif tant Maltin li jitilg˙u l-Ingilterra g˙allkura u kif il-Presidenza, permezz tal-Malta Community Chest Fund, ta˙dem bis-s˙i˙ biex tg˙in lill-Maltin li jsibu ru˙hom f’sitwazzjoni ta’ mard, minn tfal sa kbar.

Matul il-jum il-President attendiet g˙all-attivitajiet ta’ Malta DayUK fosthom b’wirja fis-sala tal-Katidral Westminster fejn il-komunità Maltija f’Londra esibiet prodotti mag˙mula f’Malta. IlPresident tkellmet ma’ bosta Maltin li w˙ud minnhom ilhom jg˙ixu fl-Ingilterra g˙al aktar minn 50 sena. Il-komunità Maltija fl-Ingilterra li ti©bor tlett ġenerazzjonijiet tla˙˙aq it-tmenin elf.

L-attivitajiet tal-komunità Maltija kellhom appo©© s˙i˙ millKummissarju G˙oli Malti fl-Ingilterra Norman Hamilton. G˙allattivitajiet kanta l-kor Animae ffurmat minn g˙add ta’ kantanti Maltin u attendew membri tal-Ordni tal-Kavallieri ta’ Malta.

LOKALI KÓ

14|09|2014 05

kullhadd.com

ÛIEDA FL-IMPJIEGI…

U MHUX MAL-GVERN!

SOLUZZJONI GÓAL ÓADDIEMA BLUE COLLAR

Is-servizz ta’ childcare b’xejn offrut mill-Gvern Malti, u li huwa fost l-uniçi tax-xorta tieg˙u fl-Ewropa, di©à ˙alla lfrott, minkejja li ©ie varat biss f’April li g˙adda. Din ilgazzetta hija infurmata li l-iktar li dan is-servizz ˙alla frott kien fost dawk il-˙addiema li m’g˙andhomx seng˙a jew li jag˙mlu xog˙ol manwali, mag˙rufa b˙ala blue collar workers.

Dan il-frott jidher fl-ammont ta’ tfal li qed juΩaw dan isservizz. B˙alissa hemm iktar minn 2,700 tifel u tifla ta’ età Minkejja li l-Partit Nazzjonalista qed ikompli bil-kampanja qarrieqa tieg˙u dwar iΩ-Ωieda tal-impjiegi fis-settur pubbliku, figuri ma˙ru©a mill-Uffiççju Nazzjonali tal-Istatistika (NSO) juru realtà o˙ra.

Dan g˙ax meta mqabbla mal-figuri taΩ-Ωieda fl-impjiegi mas-settur privat, jirriΩulta li l-impjiegi fis-settur pubbliku mhux biss ma Ωdidux, iΩda sa˙ansitra naqsu meta mqabbla mal-figuri ta’ sentejn ilu.

Sa mill-bidu nett ta’ din il-le©iΩlatura, il-Gvern deher kommess li ja˙dem id f’id mas-settur privat, u dejjem sa˙aq li minkejja lg˙ajnuna kollha li kien se jag˙ti b’g˙add ta’ inçentivi u miΩuri, issettur privat kellu jkun il-mutur tal-˙olqien tax-xog˙ol.

Issa, fil-fatt, huwa evidenti li din il-politika qed t˙alli l-frott, hekk kif çifri tal-NSO juru li f’April li g˙adda n-numru ta’ impjiegi full-time la˙aq l-118,009.

Dan kollu jfisser li l-impjiegi mas-settur privat Ωdiedu bi 3.6% li jissarraf f’Ωieda ta’ 10 impjiegi full-time kuljum mill-bidu ta’ din ille©iΩlatura.

G˙awdex, g˙all-kuntrarju ta’ dak li qed jipprova jpin©i l-Partit Nazzjonalista ta’ Simon Busuttil, ukoll jinsab miexi ’l quddiem, fejn mill-bidu tal-le©iΩlatura kien hemm tkabbir ta’ 7% fl-impjiegi.

Dan jisboq bil-bosta l-pass dg˙ajjef li bih kien miexi t-tkabbir talimpjiegi ta˙t gvernijiet Nazzjonalisti.

BÛONN TA’ AZZJONI KONKRETA Din il-©img˙a l-Ministru g˙ad-Djalogu Soçjali, Affarijiet talKonsumatur u Libertajiet Çivili Dr Helena Dalli indirizzat ilPlenarja tal-Kumitat Ekonomiku u Soçjali Ewropew (EESC).

Din kienet l-ewwel darba li Ministru Malti indirizza sessjoni b˙al din.

Waqt id-diskors tag˙ha l-Ministru Dalli tkellmet dwar innuqqas ta’ kooperazzjoni fuq livell Ewropew fit-tqassim ©ust tar-responsabbiltà li qed i©©ib mag˙ha l-immigrazzjoni.

Hija qalet li hemm bΩonn ta’ azzjoni konkreta kemm millKummisjoni kif ukoll fost il-pajjiΩi membri tal-Unjoni Ewropea biex ikun hemm politika dwar l-immigrazzjoni li ma t˙allix din ir-responsabbiltà taqa’ biss fuq il-pajjiΩi li qeg˙din fil-fruntiera tal-Unjoni Ewropea.

Dr Dalli fa˙˙ret il-Kumitat Ekonomiku u Soçjali Ewropew g˙all-˙idma tieg˙u fid-diversi oqsma, b’mod partikolari xxog˙ol tieg˙u biex itella’ fuq l-a©enda tal-Unjoni Ewropea lkwistjoni tal-immigrazzjoni irregolari u kif din qed taffetwa sproporzjonalment lill-pajjiΩi tal-Mediterran.

Il-Ministru Dalli tkellmet ukoll fuq il-˙idma tal-Gvern Malti fil-qasam tat-tis˙i˙ tad-djalogu soçjali u r-ristrutturar talKunsill Malti g˙all-IΩvilupp Ekonomiku u Soçjali. Tkellmet ukoll fuq il-kundizzjonijiet tax-xog˙ol, speçjalment fuq ilmiΩuri li qed jie˙u l-Gvern biex jindirizza l-prekarjat, u fuq linizjattivi b’rabta mad-drittijiet çivili, id-drittijiet tal-konsumatur u l-ugwaljanza.

bejn tliet xhur u tliet snin li qeg˙din jibbenefikaw minn din l-iskema fid-diversi çentri tal-˙arsien tat-tfal madwar Malta u G˙awdex.

Il-©img˙a l-o˙ra ç-Chairman tal-Korporazzjoni g˙ax-Xog˙ol u t-Ta˙ri© (ETC) qal li minn April s’issa kienu iktar minn 1,000 in-nisa li applikaw g˙al din l-iskema. Ûied jg˙id li minn 700 li da˙lu fid-dinja taxxog˙ol g˙all-ewwel darba minn April, 25% kienu ommijiet.

Din il-gazzetta g˙alhekk talbet lill-ETC biex tipprovdi iktar

informazzjoni b’rabta ma’ dawn l-ommijiet li bdew ja˙dmu g˙all-ewwel darba.

Kelliem g˙all-ETC qalilna li lma©©oranza assoluta ta’ dawn l-ommijiet huma blue collar workers.

Spjega li peress li x-xog˙lijiet li kienu qed iffitxu dawn lommijiet kienu marbuta ma’ fabbriki u xog˙ol manwali ie˙or, kienu jsibuha diffiçli biex ja˙dmu b’˙inijiet flessibbli f’dawn is-setturi. Is-servizz taçchildcare b’xejn kien strumentali biex dawn ikunu jistg˙u jid˙lu fid-dinja tax-xog˙ol.

06 14|09|2014

kullhadd.com

kÓ LOkALI

INIZJATTIVI FIS-SETTUR EDUKATTIV

PRIJORITÀ GÓALL-GVERN Il-Gvern ta l-opportunità lillg˙alliema illi juΩaw din itteknolo©ija minn Marzu sa Ottubru ta’ din is-sena biex fla˙˙ar ta’ dan il-perjodu lpro©ett ji©i estiΩ g˙all-istudent.

Ori©inarjament kien ma˙sub li, fuq livell primarju, ikunu biss l-istudenti tar-raba’ sena fliskejjel mag˙Ωula li jipparteçipaw f’dan il-pro©ett.

Madankollu, l-espressjonijiet ta’ interess kienu tant finnumru li l-pro©ett ©ie estiΩ biex jinkludi wkoll xi klassijiet tat-tielet u l-˙ames sena.

Flimkien mag˙hom kienu inkluΩi wkoll Young Adult Resource Centre, tliet klassijiet fi skejjel tal-Knisja, kif ukoll Ωew© klassijiet fi skejjel indipendenti.

Il-Breakfast Clubs

L-edukazzjoni kienet prijorità ta’ dan il-Gvern mill-ewwel ©urnata li fiha ˙a f’idejh lamministrazzjoni ta’ pajjiΩna.

Dan g˙ax livell tajjeb ta’ edukazzjoni tag˙ti liç-çittadin aççess mhux biss g˙al d˙ul tajjeb imma wkoll g˙al ˙ajja li tag˙tih iktar sodisfazzjon.

Issa li s-sena skolastika l©dida qieg˙da mag˙na, huwa Ωmien tajjeb biex nag˙tu ˙arsa lejn u˙ud mill-inizjattivi li ˙a dan il-Gvern biex is-settur edukattiv ta’ pajjiΩna jissa˙˙a˙.

Childcare B’Xejn Fl-1 ta’ April ta’ din is-sena, ilGvern ta’ bidu g˙as-servizz taç- childcare b’xejn g˙allfamilji Maltin u G˙awdxin. Din l-inizjattiva saret biex il-©enituri li qeg˙din ja˙dmu jew jistudjaw ikollhom l-opportunità li j˙allu lit-tfal tag˙hom f’ambjent sigur u edukattiv. B’mod speçjali, il-Gvern ra din l-inizjattiva b˙ala g˙odda tajba biex jag˙ti ç-çans lin-nisa li jibqg˙u jew jirritornaw fid-dinja taxxog˙ol.

Din l-iskema ne˙˙iet ukoll piΩ ekonomiku kbir minn fuq il-©enituri hekk kif huwa smat li se jiffrankaw madwar €10,000 fuq il-perjodu ta’ tliet snin li t-tfal tag˙hom jag˙mlu fiç-childcare. Min-na˙a tieg˙u, il-Gvern ikkunsidra din l-ispiΩa ta’ madwar €3.8 miljun b˙ala investiment li se toffri iktar flessibbiltà lill-©enituri, filwaqt li tiggarantixxi livell tajjeb ta’ edukazzjoni minkejja l-kuntesti soçjali differenti li jistg˙u ji©u minnhom.

L-inizjattiva tal-Gvern intlaqg˙et tajjeb mill-©enituri, kif wkoll mill-kumpaniji li se joffru dan is-servizz u li kkommettew ru˙hom illi jespandu u jimmodernizzaw il-façilitajiet tag˙hom.

Sal-bidu ta’ Settembru kien stmat li kienu

2,722 it-tfal ta’ bejn tliet xhur u tliet snin li attendew xi wie˙ed miç-çentri taç-childcare li jinsabu f’Malta u f’G˙awdex.

Il-Koedukazzjoni Is-sena skolastika li g˙addiet kienet differenti g˙all-istudenti tal-Iskola Sekondarja ta’ Pembroke – l-ewwel skola sekondarja statali li fiha ©iet introdotta s-sistema tal-koedukazzjoni.

Fost l-iskopijiet prinçipali talkoedukazzjoni hemm dik li tipprepara lill-istudenti biex jiffaççjaw mhux biss l-isfidi li jistg˙u jiltaqg˙u mag˙hom fuq il-post tax-xog˙ol, imma anke dawk tal-˙ajja b’mod ©enerali.

G˙alhekk, il-Ministeru g˙allEdukazzjoni u x-Xog˙ol ˙ass li g˙andha tkun prijorità li jin˙oloq ambjent skolastiku fejn is-subien u l-bniet jidraw ja˙dmu flimkien, kif ise˙˙ b’mod regolari fil-˙ajja ta’ kuljum.

Minkejja t-t˙assib inizjali li esprimew l-g˙alliema u l-©enituri, fi Ωmien qasir il-benefiççji ta’ din ir-riforma ˙ar©u b’mod çar bl-istudenti u l-istaff akkademiku jaddattaw ru˙hom malajr g˙al dawn il-bidliet.

B’hekk, dan il-kunçett sab kunsens wiesa’ fost l- istakeholders involuti u wassal biex ir-riforma ti©i estiΩa g˙allkulle©©i kollha statali mis-sena skolastika l-©dida.

One Tablet per Child Kif kien imwieg˙ed qabel la˙˙ar elezzjoni ©enerali, matul is-sena skolastika li g˙addiet ilGvern nieda l-pro©ett pilota One Tablet per Child. Dan ilpro©ett offra l-opportunità lillistudenti f’diversi skejjel primarji li jipparteçipaw fi programm li se jg˙in lill-Gvern jevalwa l-potenzjal li g˙and-

hom it- tablets biex isa˙˙u u jimmodernizzaw il-mod kif ji©u edukati t-tfal tag˙na.

It-talba g˙all-espressjonijiet ta’ interess min-na˙a talMinisteru g˙all-Edukazzjoni u

x-Xog˙ol waslet g˙as-sottomissjoni ta’ tlettax-il proposta, ˙dax minnhom g˙all-apparat inniffsu u tnejn g˙as-software edukattiv li se jintuΩaw mag˙hom.

Fl-a˙˙ar ba©it ©iet im˙abbra lintroduzzjoni tas-servizz talBreakfast Clubs g˙at-tfal li jattendu l-kindergartens u l-iskejjel primarji tal-Istat, li g˙andhom il-©enituri ja˙dmu.

Permezz ta’ din l-iskema, li hija bla ˙las, ©enituri li ja˙dmu jistg˙u jie˙du lit-tfal tag˙hom sieg˙a qabel ma jibdew il-lezzjonijiet biex jing˙ataw kolazzjon nutrittiv ma’ s˙abhom ta˙t is-superviΩjoni tal-istaff taliskola.

Il-Breakfast Clubs bdew joperaw mill-1 ta’ April u fl-a˙˙ar tas-sena skolastika li g˙addiet, il-Gvern ˙abbar li kellu take up ta’ 700 student. Matul dan il-perjodu kien stmat illi ©ew

LokaLi kÓ

14|09|2014 07

kullhadd.com

imqassma madwar 38,500 ikla.

Min˙abba s-suççess li kisbet din l-iskema, il-Gvern g˙aΩel li jer©a’ joffriha g˙as-sena skolastika li jmiss, din id-darba mit-22 ta’ Settembru, il-©urnata li fiha l-istudenti jibdew l-iskola.

Sabiex l-istudenti jkunu jistg˙u jgawdu minn dan isservizz mill-ewwel jum, ilMinisteru g˙all-Edukazzjoni ˙e©©e© lill-©enituri biex japplikaw online fuq www.education.gov.mt/en/Pages/Breakfas t-Club.aspx qabel l-Erbg˙a 17 ta’ Settembru. Il-©enituri li japplikaw iktar tard matul is-sena skolastika jridu jistennew ˙amest ijiem biex l-applikazzjoni ti©i pproçessata.

Jor˙su l-uniformijiet Fil-bidu tas-sena skolastika 2013/2014 tnieda proçess ta’ konsultazzjoni fuq l-uniformijiet permezz ta’ sonda©© mal©enituri tat-tfal li jattendu fliskejjel statali.

Il-ma©©oranza assoluta tal©enituri xtaqu li l-uniformijiet jibqg˙u jintuΩaw, madankollu qalu li, filwaqt li g˙andha tibqa’ l-kwalità fil-materjal taluniformijiet, il-prezz jor˙os kemm jista’ jkun. B’hekk, ©ie deçiΩ li l-uniformijiet stabbiliti tal-kulle©©i rispettivi g˙andhom jibqg˙u, però jitnieda proçess fejn jintlaqg˙u l-a˙jar offerti fuq il-prezzijiet tal-uniformijiet.

G˙alhekk tmexxa proçess pubbliku fejn kumpaniji u fornituri tal-uniformijiet ©ew mistiedna jissottomettu l-offerti tag˙hom fuq il-prezzijiet taluniformijiet li jinbieg˙u g˙attfal li jattendu l-iskejjel statali.

Id-Direttorat g˙as-Servizzi Edukattivi da˙al f’kuntratt uffiçjali mal-kumpanija mag˙Ωula g˙all-˙ames snin li ©ejjin, fejn ©ew stabbiliti lprezzijiet tal-uniformijiet talkulle©©i rispettivi.

Il-proçess ta’ negozjar bejn ilGvern u min jissupplixxi l-uniformijiet tal-iskejjel statali wassal biex il-prezzijiet tal-uniformijiet tal-iskejjel statali jor˙su b’10%, ekwivalenti g˙al mhux anqas minn medja ta’ €20 kull kulle©©.

Dawn il-prezzijiet japplikaw g˙all-iskejjel tal-Istat biss, u jistg˙u ji©u assigurati biss millfornitur approvat. Madankollu, kul˙add ng˙ata l-opportunità li jixtri l-uniformijiet minn fornituri o˙ra, dejjem skont l-ispeçifikazzjonijiet preçiΩi tal-uniformi kif stabbiliti mid-Direttorat, bil-prezzijiet tag˙hom.

Investiment ta’ €20 miljun f’Manutenzjoni Il-Gvern ta xhieda konkreta tal˙idma tieg˙u fil-qasam edukattiv permezz ta’ investiment ta’ €20 miljun g˙all-manutenzjoni fl-iskejjel ta’ Malta u G˙awdex, li madwar €8 miljun minnhom di©à ntefqu f’manutenzjonijiet f’erbg˙in skola. Dawn ixxog˙lijiet huma bΩonjuΩi biex jg˙inu fl-iΩvilupp tal-iskejjel medji u fit-tag˙lim koedukattiv.

Apparti minn hekk, qed isiru wkoll tiswijiet fuq binjiet o˙ra li t˙allew abbandunati g˙al ˙afna Ωmien minn amministrazzjoni preçedenti.

Fost l-iskejjel li bbenefikaw minn dawn il-fondi kien hemm l-Iskola Nazzjonali g˙all-Isports f’Pembroke, pro©ett li se jiswa madwar €1.6 miljun. Ìaladarba jitlestew ix-xog˙lijiet kollha me˙tie©a, din l-iskola se tilqa’ madwar 225 student.

Skola o˙ra li fiha saret manutenzjoni estensiva kien ilKulle©© ta’ Santa Margerita f’Bormla, li qabel kienet skola sekondarja tal-bniet u li issa se tkun skola medja. F’din l-iskola ©ew investiti madwar €2.1 miljun u t-tieni faΩi tal-iΩvilupp se jitlesta s-sena d-die˙la.

Qafas g˙all-Istrategija g˙allEdukazzjoni Fil-21 ta’ Frar il-Gvern ta bidu g˙al proçess ta’ konsultazzjoni dwar l-Qafas g˙all-Istrate©ija g˙all-Edukazzjoni 2014-2024.

Dan il-proçess intemm fil-31 ta’ Mejju.

Id-dokument li tressaq g˙allkonsultazzjoni ffoka fuq erba’ miri ewlenin biex is-settur kollu jkun iffukat fuq miri preçizi u mhux mg˙obbi b’listi twal ta’ g˙anijiet.

L-ewwel nett, il-Qafas g˙andu l-mira li jnaqqas l-iΩbilanç fir-riΩultati tat-tag˙lim bejn is-subien u l-bniet u bejn tfal li jmorru fi skejjel differenti; li jnaqqas l-g˙add ta’ studenti li jmorru ˙aΩin fl-iskola filwaqt li jg˙olli l-livell tal-litteriΩmu, innumeriΩmu, il-kompetenza fixxjenza u t-teknolo©ija, u li jΩid l-g˙add ta’ studenti li jirnexxu fl-iskola.

It-tieni mira hija li jg˙in lit-tfal li jkunu fir-riskju tal-faqar jew li ©ejjin minn ambjent soçjoekonomiku mwieg˙er biex jirnexxu fl-iskola, u jnaqqas l-g˙add ta’ studenti li jitilqu qabel iΩ-Ωmien mill-iskola. It-tielet mira hija li jΩid lg˙add ta’ studenti li jag˙Ωlu li jsegwu korsijiet postsekondarji, vokazzjonali u terzjarji, u

jikkwalifikaw fihom. Ir-raba’ u l-a˙˙ar mira hija li jiΩdied lg˙add ta’ nies li jiksbu tag˙lim tul il-˙ajja u t-tag˙lim tal-adulti.

‘Aqra Mieg˙i’ Il-Gvern se jissokta bil-programm nazzjonali Aqra Mieg˙i/Read with Me. Dan ilprogramm, li jag˙mel parti mill-Istrate©ija Nazzjonali talLitteriΩmu g˙al Kul˙add qed ixerred it-tag˙lim tal-litteriΩmu fis-snin bikrin kruçjali ta’ bejn it-twelid u t-tliet snin.

Il-programm tfassal bil-˙sieb li jsiru attivitajiet interattivi u ferri˙ija regolarment ta’ litteriΩmu u numeriΩmu g˙at-trabi u t-tfal Ωg˙ar flimkien mal-©enituri u l-kustodji tag˙hom.

B˙alissa, il-programm qed jit˙addem f’g˙add ta’ çentri, f’Malta u G˙awdex.

Bil-˙sieb li l-programm ji©i offrut fil-˙arifa li ©ej ukoll, billi kien hemm talba g˙alih mill©enituri, in˙ar©et sej˙a o˙ra g˙all-voluntiera li jixtiequ j˙addmu dan il-programm u g˙all-kunsilli lokali, çentri ta’ tfal u g˙aqdiet o˙ra li jixtiequ li dan il-programm isir fillokalità jew post tag˙hom, ng˙idu a˙na, fil-librerija pubblika.

Il-voluntiera jrid ikollhom irrieda u l-˙e©©a li j˙ajru lit-tfal u lil min ikun qed jie˙u ˙siebhom jie˙du sehem attiv f’g˙add ta’ attivitajiet interattivi ta’ qari. Il-voluntiera jridu jkunu jistg˙u jag˙tu sessjonijiet kull ©img˙a u jattendu t-ta˙ri© li se jsir apposta g˙al G˙awdex fis-16 ta’ Settembru 2014 jew Malta fit-23 ta’ Settembru 2014.

Il-kors ta’ ta˙ri© se jsir millMinisteru tal-Edukazzjoni bi s˙ab maç-Çentru tal-LitteriΩmu tal-Università ta’ Malta.

Kull min hu interessat g˙andu jibg˙at ittra elettronika bid-dettalji tieg˙u lill-Ministeru g˙all-Edukazzjoni u x-Xog˙ol fl-indirizz elettroniku aqra.storja@ilearn.edu.mt jew içempel 2598 2990. L-applikazzjonijiet g˙at-ta˙ri© ta’ G˙awdex jintlaqg˙u sal-15 ta’ Settembru 2014 u g˙al ta’ Malta sal-20 ta’ Settembru 2014. Aktar informazzjoni tista’ tinkiseb mis-sit http://aqrastorja.skola.edu.mt/

jkunux jixtiequ jistudjaw issu©©ett tar-Reli©jon.

Din ir-riforma indirizzat sitwazzjoni anomala fis-sistema edukattiva Maltija fejn kien hemm bejn 800 u 900 student fl-iskejjel tal-Istat li ma jitg˙allmux ir-Reli©jon. G˙aldaqstant, peress li sal-lum qatt ma n˙olqot alternattiva g˙al dan is-su©©ett, dawn il-mijiet ta’ tfal kienu qed jispiççaw jiççassaw

waqt il-lezzjoni tar-Reli©jon.

Peress li fuq dan is-suggett listudenti ji©u eΩaminati, dawk li kienu eΩentati minnu naturalment kellhom su©©ett inqas x’jistudjaw; sitwazzjoni li ma kinitx ©usta mal-kumplament tal-istudenti u li xi drabi sa˙ansitra wasslet ukoll g˙al ibbuljar fuq dawk l-istudenti li jkunu eΩentati milli jistudjaw irReli©jon.

L-Etika Universali Ftit tax-xhur ilu l-Gvern ˙abbar li mis-sena skolastika 2014/2015 is-su©©ett tal-Etika Universali se jibda ji©i offrut fliskejjel Primarji u anke Sekondarji g˙al dawk l-istudenti li g˙al xi ra©uni ma

Call for Expression of interest for professional service providers Projects Malta Ltd., a subsidiary of Malta Government’s Investments Ltd. is issuing an expression to all professionals and/or firms that are interested to offer their expert services in:

Architecture & Design, Legal, Auditing, Finance & Feasibility Studies and Project Management.

Projects Malta Ltd. will invite the shortlisted applicants to put forward their proposals and quotations for the provision of services for upcoming projects within the ambit of PublicPrivate Partnerships.

Service Providers that are interested to be part of this database should send their statement of experience and any other material showcasing their qualifications to: Chief Financial Officer, Projects Malta Ltd., Clock Tower, Level 1, Tigne Point, Sliema by Wednesday 17th September 2014.

08 14|09|2014

kullhadd.com

IR-RESPONSABBILTAJIET TAL-KUMMISSARJU MALTI

Jean-Claude Juncker, ilPresident elett tal-Kummissjoni Ewropea ˙abbar ir-responsabbiltajiet tal-Kummissarji nominati, wara ©img˙at ta’ spekulazzjoni dwar ir-responsabbiltajiet li l-Kummissarju Malti kellu jie˙u ta˙t idejh.

Il-portafoll ta’ Karmenu Vella Il-Kummissarju Malti Karmenu Vella ©ie afdat bil-portafoll talAmbjent, l-Affarijiet Marittimi kif ukoll is-Sajd. Dan ilportafoll jirrikjedi lillKummissarju Malti li jag˙mel evalwazzjoni intensiva talG˙asafar u d-direttivi talAbitati – dan kollu bl-g˙an li ji©i skopert il-potenzjal li g˙andhom dawn l-oqsma biex jing˙aqdu flimkien f’le©iΩlazzjoni moderna u ©dida.

Responsabbiltajiet o˙ra Fl-ittra li kiteb biex i˙abbar dawn ir-responsabbiltajiet, Juncker qal ukoll lil Karmenu Vella biex jie˙u ˙sieb ukoll

in-negozjati tal-Kummissjoni u jara f’liema stadju waslu ddiskussjonijiet fuq l-istrate©ija tal-arja. Iktar minn hekk, l-ittra tg˙id li l-Kummissarju Malti g˙andu jag˙mel fiç-çert li dawn l-istess negozjati g˙andhom verament jolqtu u jindirizzaw din l-istrate©ija biex jinstabu s-sorsi tat-tni©©is tal-arja bl-aqwa strumenti possibbli.

Karmenu Vella ng˙ata wkoll ir-responsabbiltà biex jevalwa l-istat tal-pakkett ekonomiku kollu fid-dawl tal-ewwel reazzjonijiet tal-Parlament u talKunsill Ewropew. Dan g˙andu jwassal biex ikun hemm stampa iktar çara tal-konsistenza ta’ din l-istess ekonomija malimpjiegi tal-Kummissjoni nnifisha, mal-a©enda tat-tkabbir ekonomiku kif ukoll mannumru vast ta’ objettivi ambjentali.

Juncker talab ukoll lil Vella biex jimplimenta r-riforma maqbula riçentament fuq ilPolitika Komuni tas-Sajd.

B’din l-implimentazzjoni lUnjoni Ewropea jkollha sehem essenzjali fuq is-sostennibbiltà

tas-settur tas-sajd kif ukoll fuq l-g˙add ta’ komunitajiet tassajf. Din l-implimentazzjoni g˙andha twassal biex ikun hemm governanza internazzjonali fuq l-oçeani tal-Ìnus Mag˙quda flimkien ma’ fora multilaterali kif ukoll bilaterali ma’ msie˙ba o˙rajn.

Huwa interessanti ukoll li flittra tal-˙atra ta’ Karmenu Vella, iffirmata minn JeanClaude Juncker, hemm spjegat il-motivazzjoni l-g˙ala Junker deherlu li kellu j©ib flimkien lambjent mas-sajd u l-politika marittima. Juncker irid jintegra l-ekonomija l-˙adra malekonomija l-blu, jew a˙jar, lekonomija marittima. Fi kliem ie˙or, hu jara l-potenzjal ta’ siner©ija li bl-attenzjoni, responsabbiltà ffukata u kkoordinata tista’ tag˙ti kontribut g˙all-kompetittività tal-Unjoni Ewropea.

L-ambizzjonijiet ta’ Juncker u l-Kummissarji Juncker spiçça l-ittra tieg˙u billi fisser kif l-Unjoni

Ewropea g˙addiet minn snin li xejn ma kienu façli min˙abba r-riçessjoni li kienet ˙akmet l-Ewropa u li sa˙ansitra g˙adna nbatu ftit mill-konsegwenzi tag˙ha sal-lum il©urnata f’diversi partijiet flEwropa. Huwa sa˙aq li l-Istati Membri tal-Ewropa g˙adhom jiffaççjaw il-fenomenu talqg˙ad speçjalment fost iΩΩg˙aΩag˙ u li b’konsegwenza ta’ hekk dawn i˙ossuhom imwarrba.

Fid-dawl ta’ dan kollu, Juncker afferma li importanza g˙andha ting˙ata lil dawn iΩΩg˙aΩag˙ u g˙alhekk sa˙aq biex ikun hemm determinazzjoni u kura©© biex dan ilfenomenu jibda jitnaqqas kemm jista’ jkun malajr permezz ta’ ˙idma responsabbli u xierqa mill-Kummissarji kollha.

G˙alhekk, matul il-©img˙at li ©ejjin, Karmenu Vella ser ikun qieg˙ed i˙ejji ru˙u biex eventwalment jg˙addi millg˙arbiel tal-Parlament Ewropew fejn se jiltaqa’ ma’ sfidi kbar f’oqsma importanti.

KÓ LOKALI

SPINTA LILL-ISPTAR TA’ GÓAWDEX

G˙all-ewwel darba fl-istorja lIsptar Ìenerali ta’ G˙awdex se jgawdi minn €5 miljun f’investiment. Óabbar dan isSegretarju Parlamentari g˙asSa˙˙a Chris Fearne.

“Il-viΩjoni tag˙na hi li l-qasam tas-sa˙˙a f’G˙awdex ikun xprun ekonomiku biex ji©©enera x-xog˙ol barra millbini tal-isptar.” Is-Segretarju Parlamentari Chris Fearne qal dan waqt is-serata Premju Óaddiem tas-Sena tal-Isptar Ìenerali ta’ G˙awdex, attività mtellg˙a bil-g˙an li ji©i rikonoxxut l-impenn eΩemplari ta’ dawk il-˙addiema li b’˙idmiethom ikunu ddistingwew ru˙hom fil-kamp tasservizzi tas-Sa˙˙a f’G˙awdex.

Fid-diskors tieg˙u Chris Fearne tkellem fuq il-pjan strate©iku tal-Gvern biex jg˙olli l-livell tas-Sa˙˙a f’G˙awdex, li g˙all-ewwel darba fl-istorja tieg˙u ser igawdi minn investiment ta’ €5 miljun f’fondi Ewropej g˙al xiri ta’ apparat ©did tal-og˙la teknologija.

“Minn stat ta’ abbandun, b’impenn u motivazzjoni, lIsptar Ìenerali ta’ G˙awdex qed jinbidel f’wie˙ed dinjituΩ, b’servizzi ©odda mmirrati biex il-pazjent G˙awdxi jing˙ata lkura li jixraqlu f’G˙awdex stess ming˙ajr tbatija u skari©© Ωejjed,” qal Fearne.

F’dan ir-rigward huwa semma kif mill-bidu tal-ftu˙ tad-Day Care Unit f’Lulju 2014, madwar 400 pazjent gawdew minn dan is-servizz filwaqt li fil-kura li bdiet ting˙ata g˙all-ewwel darba, fil-qasam tal-kura talg˙adam m’hemm l-ebda waiting list.

“Nemmnu li l-qafas tassuççess huma t-talenti u lkapaçitajiet li g˙andna firriΩors uman. Qeg˙din ninvestu fil-paramediçi u l-infermiera u fil-fatt mal-˙amsin infermier u infermiera G˙awdxin li kienu jservu fl-isptarijiet f’Malta, illum qed iservu f’G˙awdex. B’hekk qeg˙din insa˙˙u diversi dipartimenti, fosthom fiΩ-Ωoni tannisa u fit-teatri tal-operazzjonijiet,” qal Fearne.

Huwa tkellem fuq il-pjan talGvern li l-postijiet offruti ’lkonsulenti f’Mater Dei qeg˙din jinkludu s-servizz tag˙hom flIsptar Ìenerali ta’ G˙awdex.

“Grazzi g˙al dan l-investiment di©à bdejna nestendu çertu servizzi, b˙al dawk fil-qasam tal-endoskopija, il-kirur©ija ©enerika u l-ortopedija, fejn Ωidna sessjonijiet ta’ waranofsinhar biex naqqasna l-waiting lists,” spjega Fearne.

LOkALI kÓ

14|09|2014 09

kullhadd.com

IL-KXIF TAL-MONUMENT TAL-PRESIDENT EMERITU GUIDO DE MARCO

“PERSUNA B’SENS TA’ STAT QAWWI ÓAFNA” il-PM Joseph Muscat Nhar il-Ìimg˙a li g˙adda l-Prim Ministru Joseph Muscat inawgura l-monument li sar quddiem il-bini tal-Qorti f’©ie˙ il-President Emeritu Guido de Marco. F’dan is-servizz qeg˙din nirriproduçu d-diskors tal-PM waqt l-inawgurazzjoni.

“Il-politika Mediterranja li ˙addan kienet frott il-kontinwità, u ftit hemm dubju li kienet frott il-˙biberija mag˙rufa tieg˙u mal-Prim Ministru Dom Mintoff…” sat. IΩda g˙araf ukoll is-siwi tal-kontinwità fejn tkun bΩonnha. Ma kienx jaraha bi kbira; b˙alma g˙amel drabi o˙ra fl-2003, isemmi l-passi lejn din il-viΩjoni ta’ pajjiΩna b˙al dak kontroversajli tal-1972 f’Óelsinki, anke jekk dawn l-ewwel passi ma kinux minn Gvern li kien japparieni minnu hu.

Il-politika Mediterranja li ˙addan kienet frott il-kontinwità, u ftit hemm dubju li kienet frott il-˙biberija mag˙rufa tieg˙u mal-Prim Ministru Dom Mintoff, li kien il-pijunier ta’ din il-viΩjoni g˙al pajjiΩna.

Huwa g˙ajb li spiss il-laqg˙at ta’ bejniethom, li g˙andhom stat kwaΩi mitolo©iku fil-politika Maltija, mhumiex dokumentati biΩΩejjed, tal-inqas minn dak li hu mag˙ruf sa issa. Ovvjament, dawn il-laqg˙at kienu sors ta’ kontroversji storikament riçenti. IΩda Ωgur ma jistg˙ux ji©u injorati.

Kien bniedem tan-nies li g˙ex u ˙adem qrib u

g˙an-nies. Anke ma’ dawk li mhux dejjem ra g˙ajn ma’ g˙ajn mag˙hom. U dan fi Ωmien meta l-firda fostna kienet l-ordni tal-©urnata.

In-nies li jag˙mlu dan il-pajjiΩ kienu n-nifs g˙al Guido de Marco. Lil dan il-poplu kien jarah jg˙ix g˙al g˙ada, li ma jibΩax mill-©ejjieni. G˙andu ra©un.

Kieku ma mxejnix b’pass imqanqal biex biddilna dan il-pajjiΩ. Guido de Marco jg˙id li dan il-poplu jiddeçiedi l-©ejjieni tieg˙u bil-©enerazzjonijiet t’g˙ada f’mo˙˙u.

In-nies, g˙all-President de Marco, kienu s-sisien tad-demokrazija. Id-demokrazija li g˙alih kienet ilbaΩi tal-indipendenza tag˙na l-Maltin. Demokrazija mibnija fuq konfront ta’ fehmiet politiçi li iΩda, meta diskussi liberament u mfissra onestament, mhumiex firda iΩda turija ta’ demokrazija b’sa˙˙itha marbuta mas-sovranità tar-rieda tal-poplu.

Id-demokrazija g˙all-President de Marco ma kinitx tibda u tispiçça fid-dibattiti parlamentari jew fuq irrispett tad-drittijiet fundamentali tal-bniedem. Kien iridha m˙addma sal-g˙eruq tas-soçjetà, sad-djalogu wkoll bejn l-imsie˙ba soçjali li d-diskussjonijiet bejniethom ifissirhom b˙ala espressjoni ta’ demokrazija g˙ax jesprimu u jinfluwenzaw l-opinjonijiet u ddeçiΩjonijiet b’risq il-poplu. U tabil˙aqq, meta kien President ta’ Malta l-bibien ta’ Sant’Anton kienu miftu˙a g˙all-unjins, anke meta ˙addie˙or kellu lbibien tieg˙u mag˙luqin g˙alihom. Kien miftu˙ ukoll g˙al min i˙addem biex jifhem iktar il-qag˙diet tassetturi. Jisma’ u jg˙arbel u jiddiskuti, mhux g˙allparenza imma biex ja©ixxi fejn me˙tie©.

L-iΩvilupp ekonomiku u soçjali emmen bis-s˙i˙ li kien il-qafas tal-iΩvilupp tal-pajjiΩ. Óaddem dan il˙sieb kull fejn seta, inkluΩ meta kien Ministru g˙allAffarijiet Barranin. Ix-xog˙ol u l-investiment g˙al pajjiΩna kien jarahom b˙ala funzjoni integrali u essenzjali g˙ad-diplomatiçi ta’ pajjiΩna li riedhom jifirxu iktar id-dmirijiet tag˙hom lil hinn mir-relazzjonijiet internazzjonali u jid˙lu jippromovu l-interessi ekonomiçi ta’ Malta g˙all-˙olqien tax-xog˙ol f’pajjiΩna.

Wie˙ed irid jg˙id li, b˙ala Ministru g˙all-Affarijiet Barranin ta’ pajjiΩna, Guido de Marco jibqa’ mag˙ruf g˙ax kien hu li fis-16 ta’ Lulju 1990 kien da˙˙al lapplikazzjoni ta’ Malta g˙al s˙ubija fl-Unjoni Ewropea – viΩjoni li jistqarr li ˙adem g˙aliha g˙allparti l-kbira ta’ ˙ajtu fil-politika.

Tajjeb li hawn jibqa’ mfakkar il-President Guido de Marco, ma©enb il-Qorti li ˙adem fiha u ng˙id ibbrilla fiha, fit-triq ewlenija tal-belt kapitali li tara eluf kuljum u fejn Guido de Marco min jaf kemm ra, waqaf, tkellem u sema’ nies, u qrib il-Palazz li g˙al snin s˙a˙ ˙adem minnu b˙ala membru parlamentari: fejn min jaf kemm iddibatta, anke tmas˙an, imma min jaf kemm ˙addem il-politika tal-perswaΩjoni.

Din hi l-memorja tal-President Guido de Marco.

“

“

Huwa pjaçir u unur g˙alija li qieg˙ed hawn illum biex nag˙tu ©ie˙ lill-memorja tal-President Guido de Marco, wie˙ed mill-akbar statisti ta’ pajjiΩna.

Na˙seb li fuq livell personali hawn ˙afna minnkom preΩenti llejla li jistg˙u jag˙mlu diskorsi miΩg˙uda b’aktar tifkiriet minn dawk li nista’ naqsam mag˙kom jien. Insemmi biss iΩda episodju Ωg˙ir.

Kien fl-isfond ta’ teΩi li kont qed nag˙mel li ltqajt mal-Professur de Marco fil-bini tal-Parlament. It-tema li xtaqt inkellmu dwarha kienet pjuttost dejqa. Ridt nistaqsi kif wie˙ed jista’ jiddefinixxi lil pajjiΩna, u ridt nara x’ja˙seb dwar definizzjonijiet b˙al small state, city state, micro state. Tbaqbaq mhux ˙aΩin fuq kull wa˙da minn dawn id-definizzjonijiet u argumenta li kul˙add jaf id-daqs ta’ pajjiΩna u min˙abba f’hekk wie˙ed m’g˙andux juΩa kategoriji u definizzjonijiet li jistg˙u jçekknu r-rilevanza tag˙na f’g˙ajnejn ˙addie˙or.

Kienet tbaqbiqa sabi˙a ta’ persuna b’sens ta’ stat qawwi ˙afna u kburi b’pajjiΩna fejn jaf li r-rwol ta’ Malta huwa ferm ikbar mid-daqs tieg˙u.

G˙al pajjiΩna Guido de Marco kien jara vokazzjoni ˙ierga mill-istorja tag˙ha. Kien jara l-ilsien Malti b˙ala l-akbar xhieda tal-identità Maltija u tar-rwol ta’ pajjiΩna. Kien jag˙©en l-im˙abba li kellu lejn Malta mas-sehem tal-Mediterran. G˙all-President Guido de Marco pajjiΩna ji©bor fih id-diversità tal-Mediterran.

Kien i˙ares lejh b˙all-istoriku FrançiΩ Fernand Braudel li jara l-Mediterran elf ˙a©a mqieg˙da flimkien. Mhux xena wa˙da imma g˙add ta’ xeni; mhux ba˙ar wie˙ed imma kumpless ta’ ib˙ra; mhux çiviltà wa˙da imma numru ta’ çiviltajiet, wa˙da mrikkba fuq l-o˙ra. Jarah b˙alma rah Van Gogh meta, iffrustrat biex ja˙taf l-ilwien Mediterranji, jiddiskrevih li lwienu l-˙in kollu jinbidlu; ma tafx jekk hux a˙dar jew vjola u lanqas tista’ tg˙id li ka˙lan g˙ax f’daqqa wa˙da jsir jag˙ti ftit fir-roΩa jew griΩ.

Ir-rwol li kien jara l-President de Marco g˙al pajjiΩna kien b˙ala katalista g˙all-paçi fil-Mediterran u lLvant Nofsani. Lil Malta kien jaraha l-pont bejn lEwropa u l-Afrika li ta˙dem g˙ad-djalogu bejn ilpopli tar-re©jun biex jinkisbu soluzzjonijiet imsejsa fuq il-©ustizzja, il-˙elsien u Ωvilupp wiesa’ soçjoekonomiku. Din il-viΩjoni qatt ma kienet rilevanti daqs illum bl-instabbiltà fir-re©jun tag˙na u b’paçi eluΩiva bejn l-IΩrael u l-Palestina.

U jibqa’ jmexxi ’l quddiem din il-viΩjoni kull fejn jista’. B˙ala President tal-Assemblea tal-Ìnus Mag˙quda ma ddejjaqx ji©bed widnejn in-nazzjonijiet li l-g˙odda ta’ din l-organizzazzjoni ma kinux qed juΩawha. Jikkritika lill-Ìnus Mag˙quda g˙an-nuqqas ta’ rieda li l-organizzazzjoni tie˙u tabil˙aqq ir-rwol tag˙ha li tiggarantixxi s-sigurtà u stabbiltà internazzjonali, fosthom g˙ax riΩoluzzjonijiet dwar il-Lvant Nofsani jit˙allew bla effett u bla sa˙˙a.

Il-kobor tal-President de Marco kien li b˙ala politiku g˙araf fejn kien hemm bΩonn ta’ bidla mill-pas-

10 14|09|2014

kullhadd.com

KÓ loKalI

Il-Pesta tal-1813 u l-Kolera tal-1837

l-effettI tagÓhom fuq ÓaÛ-ÛebbuÌ MIÌBURA MINN CHARLES B. SPITERI Il-pesta tal-1813 kienet qisha nar, li ˙akmet u ˙alliet warajha niket u diΩastru g˙allpopolazzjoni Maltija kollha. Il©urnata tal-Maltin f’dak il-perijodu ta’ madwar sitt xhur, kienet tfisser biss mewt u sofferenzi, sakemm fl-a˙˙ar bdiet tispiçça bil-ftit il-ftit.

Mill-˙afna r˙ula li ntlaqtu, laqqatha wkoll ÓaΩ-Ûebbu©.

Kien il-Gvern IngliΩ ta’ dak iΩΩmien li ˙are© ordni li ÓaΩÛebbu© g˙andu jkun iΩolat g˙alih wa˙du bil-popolazzjoni tieg˙u. U ˙add ma seta’ jersaq lejh sakemm il-marda tkun telqet g˙al kollox.

G˙alhekk, dan ir-ra˙al iddawwar b’suldati armati u min kien jinqabad jikser din il-li©i billi jipprova ja˙rab mirra˙al, inkella jipprova jid˙ol fih biex jara lill-familjari tieg˙u, kien jing˙ata kastigi ˙orox, sa˙ansitra wkoll ilmewt.

Meta n-nies kienu jimirdu, malajr kienu jitne˙˙ew minn djarhom u d-dar tag˙hom kienet ting˙alaq u xi kultant anke ti©i mmarkata b’salib a˙mar fuq barra, biex kul˙add ikun jaf li dik kienet imni©©sa bil-pesta. Il-morda mbag˙ad kienu jintefg˙u f’g˙amla ta’ kaxxi, li kienu jinsaqu mill-˙absin, u mgeΩwrin f’Ωew© loΩor, wie˙ed biex jilqg˙alhom id-demm li jo˙or©ilhom u l-liΩar l-ie˙or biex jg˙attihom. Imbag˙ad jittie˙du l-isptar fejn jibqg˙u sakemm imutu.

Dak iΩ-Ωmien, min kien ikollu din il-marda, ma kienx jista’ je˙lisha mill-mewt, g˙ax kienu g˙adhom ma sabux ilfejqan g˙aliha u lanqas kienu jafu minn fejn ti©i u kif kienet tittie˙ed.

Billi ˙afna kienu dawk li mardu bil-pesta, kien hemm bΩonn ta’ sptar u g˙alhekk, madwar il-limiti ta’ ÓaΩÛebbu©, viçin Óal Muxi, f’g˙alqa mag˙rufa b˙ala ‘TalBarrakki’, inbena sptar li kien jesa’ madwar mitt tinda, biex fih jintlaqg˙u dawk il-morda bil-pesta. Dan l-isptar kien

wie˙ed sempliçi u min kien fih, barra li kellu jbati millmarda kiefra, kellu jbati wkoll mis-s˙ana qawwija tas-sajf.

F’dan l-isptar se˙˙ew mijiet ta’ mwiet.

Min kien imut kellu bΩonn jindifen u g˙alhekk kien hemm ˙tie©a ta’ çimiterju çkejken g˙al dan l-iskop.

Giulia Muscat (li kienet Ûebbu©ija) kienet l-ewwel wa˙da li mietet bil-marda talpesta f’ÓaΩ-Ûebbu©. U ndifnet f’dan iç-çimiterju ©did fit-23 ta’ Mejju 1813.

Matul Ìunju kien hemm likbar numru ta’ mwiet f’ÓaΩÛebbu©. Dan iç-çimiterju tant kien çkejken li lanqas kien biΩΩejjed biex jesa’ lil kul˙add. G˙alhekk inbena ie˙or li g˙adu mag˙ruf u jintuΩa sal-lum, bl-isem ta’ IçÇimiterju ta’ Sant’Andrija.

Fost dawk iΩ-Ûebbu©in li mietu bil-pesta kien hemm sitt personalitajiet li kienu jiddistingwu ru˙hom mill-o˙rajn (˙amsa minnhom kienu qassisin) u dawk kienu: Dun Silvestru Chetcuti, Dun Feliç Pace, Dun Filippu Calleja, Dun ÌuΩepp Curmi u Dun Bartilmew Attard, u Feliç Brignone li kien tabib. F’dan il-mument ta’ dwejjaq u mewt, iΩ-Ûebbu©in dawru l-˙arsa u ttama tag˙hom lejn Sidtna Ommna Marija tar-RuΩarju u lejn il-qaddisin, speçjalment lejn Santu Rokku li kien meqjus b˙ala l-patrun li jipprote©i kontra l-pesta.

It-talb tag˙hom instema’ u kellu jkun ix-xahar ta’ Sidtna Marija, ix-xahar ta’ Ottubru, li l-pesta bdiet tnaqqas ftit ftit sakemm spiççat g˙al kollox.

U g˙alhekk, b˙ala sinjal ta’ ringrazzjament, ir-residenti li kienu joqog˙du lejn in-na˙a ta’ Óal Dwin, iddeçidew li jibnu statwa lill-Madonna tarRuΩarju.

Ma nafux min g˙amel din listatwa iΩda nafu li saret eΩatt fuq l-istil tal-istatwa talMadonna tar-RuΩarju li naraw fil-knisja arçipretali ta’ ÓaΩÛebbu©.

L-istatwa li hemm fil-knisja nsibu li saret fl-1741 minn Pawlu Zahra u ibnu Fran©isku. IΩ-Ûebbu©in, barra din l-istatwa, bnew ukoll niçça ddedikata lil Santu Rokku. Matul is-sena 1813, skont ir-re©istru tal-imwiet, kienu rre©istrati 204 mwiet.

75% minn dawk li mietu, kollha mietu min˙abba l-pesta. Lo˙rajn mietu ka©un ta’ xi ˙a©a o˙ra b˙al pereΩempju letà jew anke min˙abba xi mard ie˙or.

Il-kolera tal-1837 Epidemija o˙ra li laqtet ˙aΩin ˙afna lill-popolazzjoni ta’ ÓaΩ-Ûebbu© matul is-seklu dsatax kienet il-kolera, li laqtet mhux biss lil ÓaΩ-

Mudelli tax-xema’ tas-seklu dsatax

Ûebbu© iΩda lil Malta kollha.

Din da˙let f’Malta fl-1837 u mag˙ha ˙alliet 4,252 persuna mejta minn 8,785 li kienu rrappurtati infettati. L-aktar perjodu li ÓaΩ-Ûebbu© intlaqat ˙aΩin, kien bejn it-12 u t-18 ta’ Lulju tal-istess sena.

Minn 97 li kienu morda, 52 mietu.

F’dik is-sena, f’ÓaΩ-Ûebbu©, in-numru ta’ mwiet li tniΩΩel kien ta’ 220, li kien numru kbir g˙al dak iΩ-Ωmien. Dan meta wie˙ed joqg˙od jikkunsidra li r-rata ta’ mwiet kienet dejjem tkun ta˙t il-mitejn.

IΩ-Ûebbu©in kienu mbeΩΩg˙in sew minn din ilmarda hekk qerrieda u w˙ud minnhom sa˙ansitra ppruvaw jabbandunaw ir-ra˙al.

Residenti o˙rajn li kienu marbutin ma’ ra˙alhom u g˙alhekk ma ridux jitilqu, issakkru fi djarhom biex ma jkollhomx kuntatt ma’ nies o˙ra u b’hekk ja˙arbu l-epidemija. Dawk li kienu infettati minn din il-marda kienu ji©u m˙e©©in imorru malajr l-isptar g˙all-kura, qabel ma jkun tard wisq u l-marda tkun infirxet sew fihom u g˙alhekk ma jkunx hemm iktar çans ta’ fejqan.

IΩda l-Maltin ta’ dak iΩΩmien kienu daqsxejn injoranti u, flok kienu jisimg˙u millordnijiet IngliΩi, iktar kienu jwebbsu rashom u joqog˙du d-dar g˙ax kienu ja˙sbu li lisptar IngliΩ kien post fejn, meta wie˙ed imur fih, qatt iktar ma kien se jo˙ro© minn hemm, g˙ax flok mediçina kienu se jag˙tuh il-velenu u joqtluh.

Wie˙ed g˙alhekk jista’ jikkonkludi li l-ka©un ta’ ˙afna mit-tixrid ta’ epidemiji fost il-poplu Malti kien ©ej

min˙abba l-injoranza tag˙hom, g˙ax flok jaraw kif jag˙mlu biex i˙allu lill-IngliΩi jg˙inuhom, iktar kienu jwebbsu rashom u ma jie˙du l-ebda kura biex forsi jfiqu. B’hekk, il-fattur tal-injoranza kkawΩa mwiet kbar. Óafna min-nies kienu jirrifjutaw il-mediçini li jing˙ataw mill-Gvern IngliΩ, waqt li o˙rajn lanqas kienu jag˙tu kas tal-avviΩi li kienu jing˙atawlhom biex joqog˙du attenti biex ma jitti˙dux.

G˙al dawk li mietu b’din ilmarda tal-kolera nbena çimiterju apposta fi Triq De Rohan. Mir-rapporti tal-pulizija, li kienu jsiru dak iΩ-Ωmien, ©ie nnutat li iktar nisa ©ew infettati milli r©iel. Mill-1820 sal-1850 in-numru ta’ mwiet irrappurtati kien ta’ 449.

Minn hawn nistg˙u ninnutaw li g˙alkemm kien hemm diversi epidemiji b˙allpesta tal-1813 u l-kolera tal1837, il-popolazzjoni xorta baqg˙et tinvolvi ru˙ha fil˙ajja ta’ kuljum u tifforma familja permezz taΩ-Ωwie©.

Minn statistiçi jirriΩulta li ΩΩwi©ijiet kienu l-aktar li jsiru fix-xhur ta’ Mejju u wkoll fixxhur tas-sajf u fix-xahar ta’ Diçembru.

Matul iΩ-Ωmien tal-Avvent u r-Randan, ftit kienu jiΩΩew©u g˙ax dak kien Ωmien ta’ sagrifiççju u penitenza. Jinstab ukoll li Ω-Ûebbu©in kienu jippreferu jit˙alltu mal-©irien tag˙hom, ji©ifieri nies misSi©©iewi, ir-Rabat, il-Qrendi u Óal Qormi, inkella jsibu xi Ûebbu©i b˙alhom. Rari kont issib Ωwi©ijiet ma’ r˙ula o˙ra.

Minn kitba ta’ Odette Gauci Cortis g˙all-KaΩin San ÌuΩepp u Banda De Rohan, 2009

OpINjONI KÓ

14|09|2014 11

kullhadd.com

L-ImpOrtANzA LI L-KUNSILLI LOKALI U L-NgOs jAÓdmU fLImKIeN

Mario Fava President tas-Sezzjoni Kunsilliera tal-PL

KUNSILLI LOKALI

email: keaneo@onvol.net

FiΩ-Ωmien li qed ng˙ixu fih illum, il-bΩonn li f’pajjiΩna jkollna organizzazzjonijiet mhux governattivi (NGOs) qieg˙ed dejjem jiΩdied. Óafna huma dawk il-persuni li jfittxu g˙ajnuna minn diversi bnadi b˙al dipartimenti tal-Gvern ming˙ajr wisq suççess, g˙assempliçi ra©uni li l-Gvern ma jkoprix, g˙al diversi ra©unijiet, dawn il-bΩonnijiet.

G˙aldaqstant, dan il-vojt kbir fis-soçjetà Maltija qed jimtela minn persuni li, ˙afna drabi, b’mod volontarju, jag˙tu mill-˙in tag˙hom g˙al ˙addie˙or billi jiffurmaw organizzazzjonijiet diversi. Óafna drabi ç-çittadini, min˙abba nuqqas ta’ pubbliçità (g˙ax dawn l-NGOs huma limitati ˙afna finanzjarjament) ma jkunxu jafu li jeΩistu çerti servizzi – serivzzi li jistg˙u jag˙mlu differenza kbira fil-˙ajja ta’ dak li jkun, speçjalment meta jkun g˙adu kemm g˙adda minn xi trawma ta’ kull tip.

G˙aldaqstant, nemmen li lkunsilli lokali huma l-a˙jar sors biex permezz tag˙hom dawn l-NGOs jil˙qu liç-çittadini Maltin u G˙awdxin. Dan jista’ jsir b’diversi modi b˙al laqg˙at g˙all-pubbliku fluffiçini tal-kunsill, spazju fuq il-magaΩin tal-kunsill biex ting˙ata l-informazzjoni u anke g˙al sors b’xejn ta’ pubbliçità, u diversi modi o˙rajn.

Huwa l-˙sieb tieg˙i li minn din il-pa©na nibda nag˙mel referezna g˙al xi NGOs li jistg˙u b’xi mod ikunu ta’ g˙ajnuna g˙all-pubbliku in©enerali u li forsi ftit huma dawk li jafu bihom. Illum se ng˙id xi ˙a©a dwar il-Victim Support Malta.

Din l-NGO twaqqfet f’Ìunju tas-sena 2004 wara attentat li kien di©à sar fis-sena 1997. IlVictim Support Malta (VSM) hija, fiha nnifisha, çentru ta’ informazzjoni g˙al servizzi fejn persuna tista’ tisfa vittma.

Dawn jinkludu: serq, vjolenza domestika, abbuΩi sesswali, diskriminazzjoni u avvanzi o˙ra li b’xi mod il-persuna li qed tirçievi l-att t˙ossha degradata jew imkaΩbra. VSM hija organizzazzjoni totalment

indipendenti u tag˙ti dawn isservizzi b’mod kunfidenzjali u bla ˙las.

Fis-soçjetà tag˙na kul˙add jista’ b’xi mod jisfa vittma ta’ reat. Ftit, però, jafu li l-vittmi g˙andhom id-drittijiet tag˙hom ukoll u, b˙al kull çittadin ie˙or, dawn id-drittijiet g˙andhom ji©u salvagwardjati. Professjonisti li ja˙dmu fil-qasam kriminali g˙andhom id-dover li mhux biss huma stess i˙arsu dawn id-drittijiet, iΩda li jaraw li ˙addie˙or qed jag˙mel l-istess.

Sfortunatament, f’pajjiΩna hawn nuqqas kbir f’dan ilqasam u n˙oss li dawn iddrittijiet mhux qed ji©u rispettati. G˙aldaqstant huwa hawn fejn tid˙ol il-VSM biex tindirizza l-˙ti©ijiet ta’ dawn il-vittmi u anke biex l-istess vittmi jkollhom g˙arfien s˙i˙ ta’ kif iridu j©ibu ru˙hom f’sitwazzjonijiet simili.

Is-sitwazzjonijiet ta’ persuni vittmi huma diversi. Wa˙da li spiss niltaqg˙u mag˙ha hija meta xi ˙add ikun vittma ta’ serq. KaΩ partikolari huwa ta’ persuna li, wara li xi ˙add jid˙ol f’darha, ma tkunx tista’ tinsa din l-esperjeza g˙ax g˙aliha tkun iktar minn telfa ta’ o©©etti misruqa. Tkun intruΩjoni fil-˙ajja privata tag˙ha. Meta ji©ri hekk, ilpersuna ma tibqax t˙ossha sigura f’darha stess. TibΩa’ li lesperjenza ter©a’ tirrepeti ru˙ha g˙ax min da˙al g˙andha g˙andu l-informazzjoni kollha dwarha.

G˙alhekk tibΩa’ to˙ro© middar biex ma t˙allihiex we˙idha u tevita li ter©a’ tg˙addi mill-istess esperjenza.

Trawma o˙ra li att b˙al dan i©ib mieg˙u hija li anke matul il-lejl, fil-˙emda u fid-dlam, linqas ˙oss li jinstema’ j˙asseb ˙aΩin lill-vittma. G˙alhekk ilpersuna ssib ru˙ha f’sitwazzjoni fejn mill-˙ajja attiva u soçjali li kellha qabel, issa bdiet tinqata’ u t˙ossha dejjem iktar wa˙idha, iffrustrata u rrabbjata g˙al dak li ©ara g˙ax, anke xi affarijiet li jkunu nsterqu, ˙afna drabi jkollhom valur sentimentali u l-ebda ammont ta’ flus ma jista’ jixrih. Telf ta’ affarijiet

simili jistg˙u j˙allu effett psikolo©iku negattiv g˙alla˙˙ar, speçjalment jekk lo©©ett misruq kien ta’ persuna li m’g˙adhiex ˙ajja.

Huwa hawn fejn tid˙ol ilVSM g˙ax f’kaΩ simili tista’ toffri l-g˙ajnuna me˙tie©a u anke b’sessjonijiet one to one mal-vittma, dan jer©a’ jibda j˙ossu l-persuna li kien qabel.

Il-fatt li persuna ssib ma min tifta˙ qalbha u titkellem dwar il-we©g˙at u l-biΩg˙at tag˙ha huwa parti mill-proçess biex l-affarijiet jer©g˙u lura g˙annormal.

Il-VSM tisma’ l-u©ig˙ u lbΩonnijiet tal-vittmi u tag˙mel çert li qabel kollox tg˙idlu x’inhuma d-drittijiet tieg˙u u s-servizzi li jeΩistu u li l-vittma tkun tista’ tag˙mel uΩu minnhom tul il-proçess s˙i˙.

Barra minn hekk il-VSM toffi wkoll: • pariri u assistenza legali, • fejn me˙tie© tidher b˙ala xhud skont il-kaΩ, • a s s i s t e n z a psikolo©ika u psikjatrika, • medjazzjoni bejn ilvittma u min wettaq l-att.

Dawn is-servizzi jing˙ataw g˙al kull tip ta’ kaΩ li semmejna fil-bidu u jing˙ataw bla ˙las, filwaqt li ti©i rispetatta f’kull ˙in il-privatezza u lkonfidenzjalità ta’ kull kaΩ.

Dawk kollha li jixtiequ iktar informazzjoni dwar din lorganizzazzjoni jistg˙u jag˙mlu dan billi jçemplu fuq 2122 8333 jew inkella jibag˙tu email lil coordinator@victimsupportmalta.org Nag˙laq kif bdejt. Ûgur li lkunsilli lokali, speçjalment ma’ din l-g˙aqda partikolari, g˙andhom jaraw li ja˙dmu id f’id g˙ax Ωgur li f’kull lokal hemm vittmi li jaqg˙u ta˙t xi tip jew ie˙or ta’ kategorija.

Din l-g˙ajnuna tista’ tkun tiswa mitqilha deheb g˙al min ikun im©arrab.

Inizjattiva bejn ilKummissjoni dwar ilVjolenza Domestika u lkunsilli lokali Jorbot ma’ dan is-su©©ett li semmejt iktar ’il fuq huwa l-

fatt li l-Kummissjoni dwar ilVjolenza Domestika qed ta˙dem qatig˙ biex ikun hawn iktar g˙arfien dwar labbuΩ u l-uΩu tal-vjolenza domestika f’pajjiΩna. Fil-fatt, qed t˙ejji diversi materjal biex ji©i mqassam fid-djar u dan se jsir b’kollaborazzjoni mal-kunsilli lokali Maltin u G˙awdxin kollha.

L-iskop hu li dawn il-fuljetti jitqassmu mill-uffiçini tal-kunsilli lokali meta r-residenti jΩuru l-uffiçini tal-kunsilli biex jag˙mlu xi qadi tag˙hom.

Il-kunsilli lokali jistg˙u jg˙inu b’mod aktar effettiv u dan b’diversi modi. Naf li filpassat kien hemm kunsilli lokali li organizzaw ta˙ditiet u laqg˙at ta’ informazzjoni li kienu mmexxija minn esperti f’dan il-qasam sabiex jag˙tu tag˙rif dwar kif wie˙ed jista’ jo˙ro© minn dan iç-çirku ta’ abbuΩ u x’miΩuri hemm u li wie˙ed jista’ jie˙u biex anke possibbilment jilqa’ minn qabel. Çertament li meta persuna tkun qed issofri minn xi tip jew ie˙or ta’ vjolenza domestika, mhux façli li ssib il-kura©© u titkellem u, aktar minn hekk, tie˙u l-passi neçessarji biex tibda ˙ajja ©dida ’l bog˙od mill-aggressur tag˙ha.

G˙aldaqstant, laqg˙at simili jistg˙u jservu ta’ opportunità biex persuni simili jag˙mlu iktar kura©© sabiex jie˙du dan il-pass. Inizjattiva o˙ra tista’ tkun li ji©u mfassla attivitajiet apposta g˙al vittmi simili fejn dawn, fil-kunfidenzjalità kollha, ikollhom çirku ta’ ˙bieb fejn jaqsmu l-esperjenzi tag˙hom u jg˙inu lil xulxin, g˙ax l-esperjenza li wie˙ed ikun g˙adda minnha tista’ twassal biex tkun ta’ gwadann g˙al ˙addie˙or g˙ax twassal biex wie˙ed jinduna minn qabel meta l-affarijiet ikunu se jibdew jiggravaw.

Ikun interessanti jekk ilKummissjoni u l-kunsilli lokali jid˙lu fi ftehim simili fejn ikunu jistg˙u jassistu lil xulxin, bl-g˙an ewlieni jkun li, filwaqt li jikber l-g˙arfien, dawk il-vittmi jsibu appo©© morali u psikolo©iku anke fillokalità tag˙hom stess.

12 14|09|2014

kullhadd.com

kÓ opinjoni

il-benefiÇÇji tal-uÛu mediku tal-kannabis

Elaine Degiorgio Membru tal-FÛL

Id-diskussjoni fuq l-uΩu talkannabis kienet ilha tidwi f’dawn il-gΩejjer g˙al diversi xhur, min jikkampanja favur legalizzazzjoni ta’ w˙ud middrogi u min xettiku li dan jista’ jwassal g˙al iktar abbuΩ.

Intant, l-argument waqa’ fuq l-uΩu tal-kannabis minn lenti medika. Fil-fatt, din kienet iddiskussjoni li ddominat it-tinda f’G˙ajn Tuffie˙a nhar it-23 ta’ Awwissu 2014, matul il-IUSY World Festival imtella’ millForum Ûg˙aΩag˙ Laburisti. Ilpanel kien jikkonsisti millMinistru tal-Ìustizzja, Gvern Lokali u Kultura l-Onor. Owen Bonnici; is-Segretarju Parlamentari g˙as-Sa˙˙a lOnor. Chris Fearne; l-Onor.

Godfrey Farrugia; rappreΩentant tal-Korp tal-Pulizija, is-Sur Norbert Ciappara; u rappreΩentant tal-a©enzija Sedqa, is-Sur George Grech.

Fid-diskors tieg˙u l-Ministru Bonnici primarjament sa˙aq li l-Gvern bl-ebda mod mhu qieg˙ed jippromovi l-uΩu talkannabis jew drogi o˙ra, jew sa˙ansitra t-traffikar ta’ dawn listess drogi. Madankollu, kompla l-Ministru Bonnici, qed tin˙ass il-˙tie©a li. fejn jid˙ol luΩu mediku tal-kannabis. ilbenefiççji huma varji. Gvern Laburista g˙alhekk xe˙et g˙addiskussjoni dan il-punt importanti biex. b’mod kawtel u b’responsabbiltà. il-pajjiΩ jag˙mel uΩu minn dawn ilvanta©©i mediçi kif di©à qeg˙din jag˙mlu disa’ pajjiΩi o˙ra Ewropej. Dan, iΩda, g˙andu jsir biss ta˙t id-direzzjoni tal-konsulent li jkun awtorizzat biex jag˙mel dan.

Kif spjega l-Onor. Farrugia nnifsu, il-pjanta fin-natural tag˙ha tipprovdi kimika li tista’ tnaqqas l-u©ig˙ ta’ w˙ud millpazjenti. Id-derivattivi tal-pjanta

g˙andhom effett terapewtiku, b’mod speçjali g˙al pazjenti b’mard terminali. Fil-fatt, huwa rrappurtat li bejn g˙oxrin u tletin marda jistg˙u jgawdu minn dawn il-benefiççji. Huwa rikonoxxut li l-uΩu rikreazzjonali tal-kannabis huwa ta’ ˙sara g˙al sa˙˙et il-bniedem, iΩda dderivattivi tag˙ha jistg˙u jag˙tu lura d-dinjità li tant tixraq lillpazjenti tag˙na. Is-Sedqa stess tag˙raf dan, tant li taqbel ma’ w˙ud mill-emendi legali proposti.

L-Onor. Fearne qal li, kif inhi s-sitwazzjoni llum, f’çerti okkaΩjonijiet estremi, il-li©i tippermetti li l-kannabis ti©i importata. Din il-li©i, g˙alhekk, mhix wa˙da radikali iΩda ser tkun qed tirregola. Hi mmirata sabiex tag˙ti direzzjonijiet çari dwar f’liema okkaΩjonijiet preskrizzjoni b˙al din tista’ ting˙ata u min jista’ jkollu lawtorità jag˙mel dan.

Angolu ie˙or tal-bidla fil-li©i kif imressqa mill-Gvern huwa dwar dik imsej˙a depenalizzazzjoni. B˙alissa, meta persuna tinqabad b’pussess ta’ droga,

anke jekk Ωg˙ira, il-Pulizija, flimkien mal-uffiççju tal-Avukat Ìenerali, tressaq lil din il-persuna quddiem il-©ustizzja. Dan jie˙u Ω-Ωmien (xi kultant anke snin) u kif persuna tkun qabdet it-triq g˙al ˙ajja a˙jar ikollha ter©a’ tirrispondi, xi drabi anke b’˙abs, g˙al Ωbalji li saru fil-passat. B’depenalizzazzjoni, madankollu, ma jfissirx li ddroga ser ti©i legalizzata kif xi w˙ud ja˙sbu. Dan bl-ebda mod ma jikkorrispondi mal˙sieb tal-Gvern. B’din il-proposta, meta persuna tinqabad b’pussess ta’ ammont Ωg˙ir ta’ droga g˙al uΩu personali, minflok tiffaççja l-©ustizzja, ting˙ata terapija me˙tiega b’tama li l-g˙add ta’ Ωg˙aΩag˙ jew anke tfal li jaqg˙u f’dan ilvizzju jonqos. PajjiΩi Ewropej li g˙amlu dawn l-emendi nnutaw riΩultati inkora©©anti fir-rigward ta’ nies li jaqg˙u fil-vizzju tad-droga.

Is-Sedqa huwa l-port ewlieni f’pajjiΩna fejn nies li jaqg˙u filvizzju tad-droga jirrikorru g˙all-g˙ajnuna. G˙aldaqstant, l-a©enzija tis˙aq li, filwaqt li

©ustizzja g˙andha ssir dejjem, irridu nifhmu li dawn il-persuni flimkien mal-familji tag˙hom huma vittmi li jkollhom g˙atx g˙all-g˙ajnuna biex je˙ilsu minn dik ix-xibka li t˙allihom bla nifs u bla ˙ajja.

Il-Pulizija ta’ Malta, sfortunatament, tara diversi mwiet ta’ Ωg˙aΩag˙ b’overdose, li minn esperiment Ωg˙ir jispiçça lka©un tal-mewta prematura tag˙hom. G˙alhekk, f’pajjiΩna trid tin˙oloq no-drug culture fejn it-tfal jikbru b’mentalità li d-droga mhijiex stil ta’ ˙ajja iΩda hija biss mod biex wie˙ed ja˙rab mill-problemi li mbag˙ad jer©g˙u jitfaççaw fliktar mumenti dg˙ajfa tal-individwu.

Huwa mifhum li l-©lieda kontra d-droga mhux mirbu˙a iΩda lanqas hija mitlufa. Il-kampanji edukattivi g˙andhom jibqg˙u jissa˙˙u, iΩda Malta trid tibqa’ a©©ornata biex b’hekk il-gΩira t˙addan l-aqwa li©ijiet biex t˙ares lil uliedna minn dan ilvizzju qerriedi waqt li toffri la˙jar terapija g˙all-g˙eΩieΩ tag˙na.

is-sigriet tal-bikers!

Patri Mario Attard

Il-˙ajja vja©© bla ma jaqta’!

Liema vja©© ilaqqag˙ni ma’ bosta nies. Ìejjin minn liema r˙ula, bliet, pajjiΩi, sa˙ansitra kulturi, ©ejjin. Mhux ta’ b’xejn li ta’ sikwit indur lejn ir-ritratt tat-twajjeb Fran©isku li g˙andi mwa˙˙al fuq il-˙ajt ta’ kamarti fil-kunvent u ng˙idlu bit-tbissima fuq wiççi: “Int m’hawnx b˙alek Çikk! G˙arrafthieli l˙ajja!”

G˙ax Çikku, jew bil-pulit Fran©isku t’Assisi, g˙araf li g˙al hawn mhuwiex! G˙araf li pajjiΩu hu s-sema! U li hawnhekk huwa mhux ˙lief pellegrin li dejjem iterraq lejn l-Art Imwieg˙da, is-sema pajjiΩu. Çikku g˙araf li kollox ried i˙alli warajh biex ise˙˙lu jwettaq id-deçiΩjoni g˙aqlija li jg˙ix b’ta’ fuqu senduqu g˙al Kristu! Hemm ara x’g˙amel?

Ta kollox lill-Mulej! Ftaqar!

Imma b’daqshekk ma ˙ari©x tellief imma sar l-iprem eroj!

Sar g˙ani bil-kif! L-Img˙allem ipprovdielu fuq li pprovdielu.

G˙al missieru, ommu u ˙uh, li ma kellux ˙liefhom, ipprovdielu g˙al ma nafx kemm-il darba minn dawn!

Mela min hu tassew l-g˙aqli?

Jien li nrekken u nitqammel

g˙all-affarijiet u l-flus, jew jien li jkolli jdejja miftu˙a ˙a nag˙ti lil min m’g˙andux? Ara, ˙a n˙allikom ta˙sbu intom min.

Nhar is-27 ta’ April, Óadd ilÓniena Divina, u jum il-kanonizzazzjoni storika tal-Papa lO˙xon u riformatur kbir talKnisja u tal-Papa Attur li dar id-dinja kollha jirreçta g˙al Kristu biex jirba˙lu l-erwie˙, fettilli ner˙ilha sal-Marsa biex nara t-ti©rijiet taΩ-Ωwiemel.

Dakinhar inΩilt b’aktar ˙erqa mis-soltu! Huwa dakinhar kien hemm il-Finali tat-Tazza lKbira! X˙in g˙addejt millgrada tal-korsa li tag˙ti g˙allistazzjon tal-karozzi tal-linja, wie˙ed minn s˙abi tal-Marsa qalli: “Ejja Patri ˙a nlaqqg˙ek ma’ s˙abi!” U, kif dawwart ˙arsti lura, nara quddiem g˙ajnejja çorma nies lebsin liswed minn rashom sa saqajhom! Kif bdejt niflihom intba˙t li lkoll kellhom fuqhom ©kieket tal-©ilda b’xi arma fuqhom. G˙all-ewwel in˙sadt! U ˙ar©itli! “Ìesù Marija! Dawn min huma?” “U le Patri! Dawn il-bikers!” qalli sie˙bi biex iserra˙˙li mo˙˙i.

Ma’ din il-kelma fejqana u ta’

t˙e©©i© it-tbissima mill-ewwel re©g˙et lura fuq fommi, sewwasew b˙alma l-˙amiema re©g˙et lura fer˙ana u sigura fl-Arka ta’ Noè. “Ejja berkilhom il-muturi Patri!” qalli dan il-˙abib. Dak li ridt biex inxammar il-kmiem ˙a nibda’ na˙dem. F’dak il-˙in da˙˙alt idi fil-but taç-çoqqa u tellajt ilpriΩa li kienet tqila mhux ˙aΩin! “G˙all-erwie˙!” g˙edt bejni u bejn ru˙i. L-asperges kien mimli bl-ilma mbierek sax-xfar! Mela xarrab Patri!

Imma hawn se˙˙ anti-climax!

“Patri! Issa oqg˙od b’sitt mitt g˙ajn li ma xxarrabx il-muturi!

G˙ax issirilhom il-˙sara!”

Lil ˙abibi fhimtu bil-bosta.

Mela kelli nikkopja lil dak il©errej g˙aqli u ta’ ˙ila li ni©bed liΩ-Ωiemel qabel jibda’ jeqleb bl-addoçç u ji©i skwalifikat! F’dak il-waqt ©barthom qaqoçça madwari. Tlabna, u wara intoduçewni ma’ min imexxihom. Emmnuni li ma waqaftx nitbissem! Bdejt niftakar meta darba xi ˙add ©errieni wa˙da kbira fuq wie˙ed minn dawn il-muturi lkbar! Niftakar li, aktar ma beda jag˙faslu, aktar il-kapoçç li n©orr fuq dahri sar pinnur

iperper! Na˙seb li dakinhar ˙afna nies kienu jafu x’ri˙ kien!

Lill-kap tal-bikers staqsejtu: “Óabib! G˙allimni wa˙da ta’ biker ta’ ˙ila li int! Liema huma s-sigrieti biex tkun biker tajjeb?” Ir-ra©el waqaf ftit, ˙ares kemxejn fil-bog˙od, u qalli b’ton ta’ wie˙ed li ja˙seb kull kelma li jg˙id: “Patri! Biex tkun biker mustaççun trid ilpaçenzja, il-bilanç u l-osservazzjoni.”

M’hawnx g˙alina x’kelma g˙addhieli l-biker fl-eqqel taxxemx ta’ April fil-Marsa! Biex ˙ajti nsuqha sew irrid ˙afna sabar. Mela fil-˙ajja aqla’ meta jkun il-waqt. Inkella na˙bat, inwe©©a’ u naf nibqa’ tal-post!

U qalli o˙ra: bilanç! Lesa©erazzjoni mhi tajba g˙al ˙add! Lanqas fil-˙ajja tar-ru˙. Ósara tag˙mel. U osservazzjoni kontinwa. Óalli meta jkun se jaqbiΩli l-wajer jew nesa©era, inΩomm il-brejkijiet.

Grazzi bikers! Bikom il-Mulej g˙allimni ng˙ix! G˙ax trid tkun biker biex tifhem li ssigriet tal-fer˙ ta’ ˙ajtek jitkattar bis-sabar, bil-bilanç u blosservazzjoni!

Imbag˙ad ˙ajtek x’ma tg˙addix ri˙?

EdiToRjaL kÓ

14|09|2014 13

kullhadd.com

www.kullhadd.com ÇNL, Triq Mile End, IL-Óamrun ÌuRnaLisTi REkLami imPaÌnaR u disinn

2090 1410 ritianne@kullhadd.com u Liam Gauci 2090 1413 liam@kullhadd.com 2090 1520 sales@kullhadd.com 2090 1411 editorial@kullhadd.com

Qishom ma gÓandhomx x’jaÓbu

“

Wa˙da mill-affarijiet li tolqotna dwar il-mexxejja u çertu politiçi fil-PN hija li qishom ma g˙andhomx x’ja˙bu. Kemm ilha hemm lAmministrazzjoni Laburista ma nafux kemm-il skandlu nkixef.

Kull darba li jo˙ro© xi ˙a©a jo˙or©u stqarrijiet b˙allikieku mhux huma kien hemm filGvern. G˙andhom qoxra li joqog˙du g˙al kollox.

Smajna li ta˙t lAmministrazzjoni ta’ qabel insterqu ˙afna affarijiet.

Apparti flus, Ωejt u cashlinks, fost o˙rajn. IΩda qatt ma bsarna li anke ser jinsteraq ilkonkos tal-Isptar Mater Dei! Konna na˙sbu li l-akbar ˙asda li ˙a l-poplu kienet iΩ-Ωieda ta’ €600 fil-©img˙a li ˙adu lpolitiçi li kienu jmexxu lpajjiΩ! Konna na˙sbu li l-omm tal-iskandli kollha kienet ilkummiedja, biex ma nsej˙ulhiex tra©edja, tax-xiri taΩ-Ωejt.

IΩda b˙al donnu dan kollu ma kienx biΩΩejjed. Dan la˙˙ar sirna nafu li x’aktarx anke l-konkos ta’ Mater Dei nsteraq! Meta tg˙id dan qisek qieg˙ed tg˙id li qed tisraq ilpenit minn ˙alq it-tfal. Li lpost li l-aktar jilqa’ fih l-aktar nies li huma vulnerabbli kien ukoll fil-mira tal-pirati moderni ta’ fuq l-art hija dag˙wa

soçjali. IΩda rridu ng˙idu li ma n˙sadniex meta smajna b’din l-istorja.

Kul˙add nesa r-rapport li ˙ejja John Dalli ftit tax-xhur ilu, tal-abbuΩi u l-irregolaritajiet li twettqu f’dan l-isptar.

B˙ar-rapport li kien g˙amel lAwditur Ìenerali fil-kaΩ talBWSC, jo˙ro© çar li hemm xamma ta’ abbuΩi u ksur ta’ regolamenti ta’ nfiq.

B˙alma kien ir-rapport talAwditur Ìenerali fuq iΩ-Ωieda fl-onorarja tal-ministri ta’ dak iΩ-Ωmien, qieg˙ed jo˙ro© aktar çar li l-mod kif tmexxa dan lisptar kien eΩempju çar ta’ kif ma g˙andekx tmexxi. L-akbar skandlu f’dan l-isptar mhux li ma hemmx sodod biΩΩejjed, iΩda li kien hemm min i˙axxen butu minn fuq ilmarid. Fil-fehma tag˙na lag˙ar forma ta’ abbuΩ.

Biex infakkru, ir-rapport ta’ Dalli elenka numru ta’ abbuΩi li ja˙sdu. Minn Apparat li jiswa l-miljuni li ma g˙adux jidher fl-inventarju tal-isptar u apparat mikri lill-privat bla ˙las, sa salarji fenomenali u pagamenti lil xi kuntratturi bi w˙ud ta’ mijiet ta’ eluf ta’ ewro m˙allsa g˙al darba darbtejn. Ji©ifieri fl-Isptar Mater Dei, deskritt b˙ala wie˙ed state of the art, kien hemm g˙addejjin ukoll abbuΩi li fil-fehma tag˙na jistg˙u jis-

sej˙u art of the state!

G˙alhekk, meta skoprejna li hemm il-possibbiltà li anke lkonkos insteraq, ma ˙adnieha xejn bi kbira. Kif jg˙idu blIngliΩ: It was expected. IΩda issorprendietna l-istqarrija li ˙are© il-PN. Stqarrija li biha jridu jag˙tuna x’nifhmu li ma g˙andhomx x’ja˙bu! Anzi, biex juru kemm imxew sewwa, insistew li ssir probe, ji©ifieri investigazzjoni fil-fond ta’ x’©ara. Iridu investigazzjoni meta suppost huma jafu x’©ara. Jipprovaw jg˙attu xturhom billi jag˙tu limpressjoni li huma puri, anzi, kif jg˙id dak ir-riklam Taljan dwar ditta tal-ilma – purissimi.

Din hija attitudni li rajnieha drabi o˙ra. Meta din lAmministrazzjoni bdiet ta˙dem fuq li©i tal-ugwaljanza bejn is-sessi u orjentament sesswali, ˙ar©u b’emenda kostituzzjonali biex ma jkunx hemm diskriminazzjoni bejn is-sessi. B˙al donnhom riedu jag˙tuna x’nifhmu li kellhom xi track record f’dan ir-rigward, warrab rasek. Fl-fatt, f’25 sena qatt ma g˙amlu xejn.

Kontinwament jilag˙buha talboloh billi jag˙tu l-impressjoni li ma g˙andhomx x’ja˙bu.

Dwar il-kwistjoni tas-serq tal-konkos f’Mater Dei, ilGvern mill-ewwel ˙atar kummissjoni preseduta mill-

Im˙allef Philip Sciberras.

Wie˙ed irid jistenna x’ser ikunu r-riΩultati ta’ din linkjesta. IΩda, hemm x’hemm, ara ma jmurx xi ˙add ji©ri b’rasu li xi ˙add ser jg˙atti g˙al xi ˙add ie˙or. Fejn jid˙lu abbuΩi, mhux biss ta’ din ixxorta iΩda ta’ kull xorta, la hemm ˙bieb u lanqas hemm alleanzi.

G˙alhekk, jekk il-mexxejja tal-PN qeg˙din ja˙sbu li din lAmministrazzjoni se tiddejjaq issemmi l-ismijiet, qieg˙ed jarralha g˙all-a˙˙ar. Il-problema ta’ çertu nies fil-PN hi li g˙adhom ikejlu lil kul˙add blistess kejl u xiber li kienu juΩaw meta kienu fil-Gvern. ˙asbu li g˙ad hemm dak it-tip ta’ omertà li kien hemm qabel. Óasbu li kollox jista’ jinkines ta˙t it-tapit b˙alma kien ji©ri qabel. Jaraw il-korruzzjoni fejn korruzzjoni ma hemmx, b˙alma huwa l-kaΩ tal-Australia Hall, g˙ax sa ftit ilu kull fejn t˙ares kienet tfaqqas il-korruzzjoni.

G˙alhekk, l-a˙jar difiΩa g˙al dak li sar ilbiera˙ hi dik li tag˙ti x’tifhem li ma g˙andekx x’ta˙bi!

Jekk iridu joqog˙du jilag˙bu n-noli politiku jag˙mlu huma.

IΩda b˙alma ji©ri fil-log˙ba tannoli…min jinqabad jinqabad!

“

EdiToRjaL

Ritianne Agius Alan Saliba Leanne Grech

14 14|09|2014

kullhadd.com

DiÛABBli?

KÓ iTTri

KonSUlTAzzjoni Sur Editur, Jiena favur li tkompli g˙addejja l-konsultazzjoni. Tassew li din tiswa l-˙in u l-flus iΩda na˙seb li dawn ikunu investiment utli ferm. Óafna drabi meta nitkellmu dwar it-tifrik tal-familji u tas-soçjetà nippuntaw lejn innuqqas ta’ komunikazzjoni b˙ala wie˙ed mill-g˙eruq li jwassal g˙al dan. U l-istess rig-

ward kif ikunu g˙addejjin laffarijiet fil-pajjiΩ. Il-kritika u nnuqqas ta’ qbil fi ftit jew iΩjed punti g˙andu jg˙in biex issir evalwazzjoni a˙jar u ji©i studjat kif g˙andha titkompla t-triq li qbadna. Tajjeb li jinfethu ‘bibien’ virtwali fejn iç-çittadin jista’ j˙alli l-kummenti tieg˙u, iΩda jiena tal-fehma li l-fehmiet espressi permezz tal-©urnali mhux biss g˙andhom

jing˙ataw kont, iΩda wkoll jg˙inu biex ikun hemm dik iddiskussjoni pubblika iΩjed wiesg˙a li xi drabi ti©i kkapparata mill-ftit opinjonisti tas‘soçjetà çivili’ li funzjoni x’jaqdu g˙andhom iΩda li f’pajjiΩna m’g˙andux jg˙odd biss dak li jg˙idu huma biss.

AMBER, BL-EMAIL

SejÓA lill-GÓAQDieT TAl-PenSjonAnTi U l-UnjinS Sur Editur, Ix-xahar li g˙adda din il-gazzetta rrappurtat li l-Gvern jixtieq li jevalwa mill-©did il- blue stickers li ˙ar©u fil-passat min˙abba l-possibbiltà ta’ abbuΩi. Dan huwa pass tajjeb, u jien nissu©©erixxi li ji©u evalwati wkoll il-parke©©i riservati quddiem xi residenzi g˙al persuni li suppost ikollhom xi diΩabbiltà.

Nixtieq ni©bed l-attenzjoni tal-awtoritajiet fuq l-abbuΩ sfaççat li qed ikun hawn b’dawn il-parke©©i, fejn Triq San Pupulju fir-Rabat, Malta, huwa eΩempju çar. F’din it-triq hemm xejn inqas minn sitt parke©©i riservati, u g˙al min joqg˙od f’din it-triq huwa evidenti li w˙ud minn dawn ilparke©©i mhux vera hemm bΩonnhom. Nappella lill-awtoritajiet biex jie˙du azzjoni.

ABBUÛ SFAÇÇAT, IR-RABAT

TAl-ÓAXiX Sur Editur,

Sur Editur,

Qieg˙ed ng˙id g˙al çertu bejjieg˙a tal-˙axix. Dawn ji©u wara xi bieb ta’ xi residenza privata bit-trakk tal-˙axix u ji©u jaqg˙u u jqumu bl-inkonvenjenza tar-resident. Meta jindunaw li l-post huwa tajjeb g˙alihom, jag˙mlu pussess fuqu.

Mhux talli hekk, talli jekk ifettillek t˙alli l-vettura tieg˙ek floku, malajr jheddek u jag˙millek xi vendikazzjoni fil-karozza. Hemm bΩonn li dawn il-bejjieg˙a jsibulhom post jew permess biex meta jarmaw ma jdejqu lil ˙add. Nispera li dan l-appell ma jaqax f’widnejn torox.

Beda jkun diskuss il-ba©it g˙as-sena 2015.

Huwa g˙alhekk il-mument propizju li f’isem il-pensjonanti, dawk imsej˙a ta’ qabel l-1979, nag˙mel sej˙a l-ewwel lillg˙aqdiet tal-pensjonanti inkluΩ il-Kunsill talPensjonanti u l-unjins biex jippressaw lill-Gvern jirrimedja g˙ad-diskriminazzjoni li teΩisti fil-pensjoni msej˙a ‘kommutata’.

Il-pensjonanti milquta qed isofru in©ustizzja kbira g˙ax qed jirçievu pensjoni li hija anqas minn Ωew© terzi u li allura qed tmur kontra l-istess li©i tal-pensjoni. Ta’ min iΩid jg˙id li l-ma©©oranza l-kbira ta’ dawn il-pensjonanti, ji©ifieri li qed jirçievu pensjoni kommutata u ilhom hekk g˙al

XEBBGÓUNI, IL-FGURA

ÓBieB TAl-ÓBieB Fil-KniSjA Sur Editur, Minn dak li qed nara ˙afna drabi l-esperjenza u l-anzjanità ta’ nies dedikati fil-Knisja qed tkun imwarrba u minflok ji©u ma˙tura retturi, u jing˙ataw karigi lil u˙ud Ωg˙aΩag˙ u o˙rajn ftit akbar. Óatriet b˙al dawn jimblukkaw tant nies o˙ra dedikati li jitwarrbu g˙ax g˙andhom dawk il-˙amsinijiet u s-sittinijiet.

Tassew li l-˙idma fil-Knisja ma tistax tqabbilha ma’ karriera pereΩempju fiç-çivil jew ma’ xi kumpanija, iΩda similaritajiet hemm.

U jista’ jkun li fid-dinja tal-finanzi u fl-ekonomija ©enerali, b˙al fil-Knisja, hawn kriΩi g˙ax u˙ud bla wisq snin ta’ esperjenza, bla ma g˙amlu ‘apprentistat’ ©ew sparati ’l fuq.

Id-determinazzjoni g˙andha tintwera mhux kemm wie˙ed ikun kapaçi jΩomm is-si©©u, iΩda kemm b’umiltà jinduna fejn Ωbalja u jirrimedja. IΩ-Ωg˙aΩag˙ b’˙ajja quddiemhom ikollhom çans jing˙ataw karigi, huma dawk bi snin maturi li m’g˙andhiex tin˙ela l-esperjenza li akkwistaw fuq deçenji ta’ snin, speçjalment fil-pastorali.

Mhix kwistjoni li xi ˙add ji©©udika lit-tmexxija b’nuqqas ta’ pjetà. G˙ax anke minn dak li wie˙ed kien jara jsir barra minn Malta f’pontifikati anke ta’ Papiet qaddisin, kienu jing˙ataw karigi anke episkopali lil u˙ud li kapaçi jitilg˙u sslielem bil-˙effa, forsi wkoll g˙ax ikollhom xi partit, jew eks-Prim Ministru, jew awditur fil-Lussemburgu jimbuttahom. IΩda karigi mog˙tija lil ˙bieb tal-˙bieb t˙arbit i©ibu, kif rajna u qed naraw fil-qasam temporanju. ÇPAR, BL-EMAIL

12-il sena qed jirçievu pensjoni wa˙da li tag˙mel is-sitwazzjoni finanzjarja tag˙hom aktar serja.

Il-PN fil-Gvern kien injora din l-in©ustizzja g˙al 25 sena s˙a˙ u kien proprju qabel la˙˙ar elezzjoni li wieg˙ed li jekk ikun fil-Gvern kien se jne˙˙i din l-in©ustizzja billi jag˙ti l-pensjoni lil dawk milquta, pensjoni ta’ Ωew© terzi. Din l-in©ustizzja kienet ilha tkun imqajma minn dawk milquta sena wara l-o˙ra bilGvern tal-PN jaqa’ u jqum u minn widna kienet tid˙ol u mill-o˙ra kienet to˙ro©.

Issa nistennew li dan ilGvern jag˙raf din l-in©ustizzja u jirrimedja g˙aliha fil-ba©it li jmiss. Huwa d-dmir talg˙aqdiet tal-pensjonanti u talKunsill tal-Pensjonanti kif ukoll tal-unjins li jippressaw

lill-Gvern fid-diskussjonijiet li se jkollhom biex din lin©ustizzja tkun rimedjata.

B’hekk tkun qed issir ©ustizzja ma’ dawk il-pensjonanti milquta u titne˙˙a diskriminazzjoni li ilha sejra s-snin.

Barra minn hekk, tkun qed tittaffa xi ftit it-tbatija finanzjarja li l-pensjonanti milquta qed ikollhom jg˙addu minnha.

Issa huwa l-mument talprova g˙all-g˙aqdiet tal-pensjonanti, g˙all-Kunsill Nazzjonali tal-Pensjonanti u tal-unjins in©enerali. Wara kollox, dawk milquta kienu membri ta’ dawn l-unjins u ˙afna minnhom huma membri tal-g˙aqdiet tal-pensjonanti.

EKS MEMBRU G.W.U., G. SCHEMBRI, IL-FGURA

elezzjoni Sur Editur, Fil-fehma tieg˙i l-elezzjonijiet tal-kunsilli lokali g˙andhom isiru iΩjed spiss minn darba kull ˙ames snin u mhux intawlu iΩjed biex isiru. Dawn l-elezzjonijiet fil-lokalitajiet g˙andhom ikunu lbarometru tal-polz demokratiku.

Bl-elezzjonijiet tal-kunsilli lokali jkunu qed ji©u kkonsultati n-nies dwar l-andament ta’ madwarhom. Mhux talli l-elezzjonijiet tal-kunsilli lokali ma jikkawΩawx ‘g˙eja’ talli huma l-arja li tag˙ti l-˙ajja lill-proçess demokratiku g˙ax permezz tag˙hom, kif jixhdu bosta li llum qeg˙din filParlament, individwu jista’ jitla’ tar©a tar©a biex jirrappreΩenta lill-eletturi.

VOTANT ATTIV, BL-EMAIL

ITTRI kÓ

14|09|2014 15

kullhadd.com

TITJIB FIT-TOROQ

NeGOZJANTI dINOSAwRI Sur Editur,

Sur Editur, Il-qawl jg˙id li ‘Ruma ma nbnietx f’©urnata’ u l-istess fejn jirrigwarda t-trasport u l-infrastrutura. Però, min i˙allas it-taxxa japprezza t-titjib li jsir u li jistg˙u jarawh b’g˙ajnejhom.

Insemmi li l- bus bays li qed jing˙ataw dik il-kisja kulur, forsi g˙al u˙ud hi ˙a©a Ωg˙ira, iΩda g˙al min juΩa t-trasport pubbliku regolari anke dettall b˙al dan juri l-˙sieb f’çertu titjib f’dan is-settur. L-istess rigward titjib u aççessibbiltà a˙jar f’çerti

toroq. PereΩempju, fl-Imsida kienet ilha tin˙ass il-˙tie©a li lbus lane li kien sar fi Ωmien ilPerit Duminku Mintoff u tne˙˙a wara jer©a’ jsir mill-©did biex tonqos il-kon©estjoni f’din l-arterja prinçipali. Anke rigward it-titjib li qed isir in-na˙a tal-marina tal-Imsida, b’bus bay akbar fit-tarf li takkomoda lkarrozzi tal-linja akbar minn dawk li kellna g˙al nofs seklu!

Kif wie˙ed japprezza ddedikazzjoni tal-˙addiema, sew dawk involuti fil-kostruzzjoni mill-©did ta’ dawk il-©nub tat-

toroq, kif ukoll dawk tal-Gvern li jg˙inu lin-nies jaqsmu sakemm it-traffic lights jibqg˙u skonnettjati.

Li wie˙ed jittama hu li barra li jkompli x-xog˙ol g˙addej b’dan ir-ritmu jasal il-waqt ukoll li lill-passi©©iera jer©g˙u jing˙ataw il- bus shelters li kienu tne˙˙ew u li kienu mwieg˙da mill-amministrazzjoni preçedenti u ˙afna minnhom qatt ma saru.

Insib interessanti l-varjetà ta’ kitbiet li jidhru fil-gazzetta, mhux l-inqas dwar il-films. Kultant jitfaçça xi film dwar xi rokna mwarrba tal-pjaneta fejn taparsi jkunu g˙adhom jg˙ixu ddinosawri. Però, ma tridx tmur ’il bog˙od biex tinteba˙ li hawn dinosawri li g˙adhom jg˙ixu fostna, u milli nista’ nara qed jiΩdiedu.

Mela investitur Ωg˙ir imur iqieg˙ed dak li faddal f’xi investiment u dan jew jag˙tih ritorn Ωg˙ir, jew jitlef il-valur jew jg˙idulu li tilef il-valur kollu u spiçça fix-xejn. Mhux hekk investituri o˙ra, li minn ˙anut ta’ kamra jniffdu mal-kamra ta’ warajhom, nifhmuha billi jixtruha. Imbag˙ad jixtru l-proprjetà ta’ ˙dejhom u fi ftit snin ikollhom stabbiliment imdaqqas jew sostanzjali. Biex jag˙mlu dan sinjal li jkunu qed joffru servizz li g˙alih in-nies lesti li j˙allsu.

Li jiddispjaçik hu kif dawn jafu jdabbru rashom sew u ma jirrispettawx biΩΩejjed lill-©irien. Mela l-bankina ta’ quddiem il-˙anut l-ewwel jikkapparawha bil-kaxxi ta’ dak li jbig˙u, u ma jkellmuhomx. Jew jekk ikellmuhom ma titte˙idx xi azzjoni ta’ infurzar fuqhom. U sejjer min ji©i jkellmu jipproçedi kontrih jekk jag˙tih flixkun ilma frisk, jew xi flixkun birra jew xi ˙a©a o˙ra g˙alih jew libsa g˙as-sinjura?

Imbag˙ad, viçin xi elezzjoni, addirittura mhux biss il-bankina ta’ quddiemhom jie˙du, iΩda anke l-parke©©, tant li lbankina ti©i espor©uta ’l barra. Hekk li jekk qabel dan limprenditur kien jipparkja l-vann quddiem il-˙anut, issa jibda jipparkjah quddiem bieb ˙addie˙or. Mhux biss, iΩda anke jikinsu u jnaddfu quddiem bieb ˙addie˙or.

U xi ng˙idu g˙al metru jew tnejn kaxxi b’dak li jarmi li j˙alli barra ©urnata s˙i˙a b’xi ©urdien jixxala jqalleb qalb it-tadam u l-frott im˙assar ?

Milli jidher it-tlielaq mhux iΩ-Ωwiemel jew id-dilettanti biss jag˙mluhom.

ÇITTADIN ATTIV, L-IMSIDA

INBATI BL-AÛMA, IL-BALLUTA

LIQUIGAS TAvÛA LILL-kONSUMATURI PROBLeMI TAT-TRAFFIkU FIL-MANIkATA BIeX JIÇÇekkJAw IS-SIÌILL L-AÓdAR TAÇ-ÇILINdRU TAL-GASS Sur Editur, B’referenza g˙all-ittra bit-titlu “Dan Si©ill Jew Sempliçiment G˙atu?” ippubblikata l-Óadd li g˙adda, 7 ta’ Settembru 2014, Liquigas Malta Ltd tixtieq tinforma lill-qarrejja ta’ KullÓadd li, dan l-a˙˙ar, il-kumpannija biddlet is-si©illi taç-çilindri talgass tag˙ha biex ikun aktar diffiçli li s-si©illi jkunu mbag˙bsa. Jekk ikun hemm xi tbag˙bis fuq is-si©ill il-©did, dan mill-ewwel jikka©una ˙sara fis-si©ill l-a˙dar, liema ˙sara tkun viΩibbli mill-konsumatur. Ma hemm l-ebda mod kif wie˙ed jista’ jbag˙bas is-si©ill taç-çilindru ta’ Liquigas ming˙ajr ma j˙alli marki viΩib-

bli li juru li s-si©ill ikun imbag˙bas. Iç-çilindri kollha ta’ Liquigas, ji©ifieri ç-çilindri ˙odor u sofor, kollha g˙andhom is-si©ill a˙dar ta’ Liquigas.

Liquigas Malta tavΩa lill-konsumaturi biex kull darba li jkunu se jirçievu çilindru jiççekkjaw is-si©ill l-a˙dar taççilindru tal-gass dak il-˙in stess u jag˙mlu dan qabel ma jaççettaw l-istess çilindru ming˙and id-distributur talgass. Apparti marki ta’ ˙sara viΩibbli minn barra, il-konsumaturi qed ikunu m˙e©©a biex jiççekkjaw l-integrità tassi©ill. Is-sigilli l-©odda fuq iççilindri kollha ta’ Liquigas joffru sistema aktar sempliçi u konvenjenti biex il-konsuma-

turi jkunu jistg˙u jne˙˙uhom qabel ma jintuΩaw. Minbarra li huma aktar prattiçi, is-si©illi l©odda huma mfassla biex jg˙inu lill-konsumaturi jiddistingwu bejn si©illi ©enwini u dawk foloz.

Barra minn hekk, il-Malta Standards Authority b’mod regolari tispezzjona u tiççertifika lil Liquigas li qed timla ççilindri tag˙ha skont id-daqs.

Il-konsumatur g˙andu wkoll id-dritt li jg˙id lid-distributur biex jiΩinlu ç-çilindru qabel ma jaççettah.

JESMAR MIFSUD, SALES & MARKETING MANAGER, LIQUIGAS MALTA LTD

X’IMPORTANZA NAGÓTU LIS-SAÓÓA U S-SIGURTÀ?

Sur Editur, Ìurnata minnhom, fl-ewwel ©img˙a ta’ Settembru, waqt li kont g˙addej minn ˙dejn il-pjazza kbira tal-fosos, nara tliet ˙addiema jarmaw scaffolding b’wie˙ed minnhom biss b’hard hat. Ng˙addi lg˙ada u minn seba’ ˙addiema, wie˙ed biss ukoll kien bil-hard hat. Inkun die˙el minn Bieb il-Belt u b˙al nara xi ˙add li st˙ajjilt qed ji©bed ritratt bil-flash, meta indunajt li kien qieg˙ed jiwweldja bla xejn x’jg˙atti g˙al dawk li jkunu b˙ali de˙lin u j˙arsu dik in-na˙a.

D˙alt l-g˙ada u er©ajt rajt l-istess fuq in-na˙a l-o˙ra tal-fet˙a, fejn kienu qed jitwa˙˙lu dawk larbli ‘moderni’ fuq kull ©enb. Issa, jekk nuqqasijiet b˙al dawn isiru f’postijiet u g˙al avvenimenti hekk prominenti, a˙seb u ara x’inhi n-norma bnadi o˙ra.

Il-kritika li kienet issir fl-img˙oddi dwar din il-˙a©a jidher li mhux qed tag˙ti frott biΩejjed, la g˙ad hawn prattiçi b˙al dawn.

BLA SIGURTÀ, ÓAL GÓAXAQ

Sur Editur, B’dispjaçir il-Kunsill Lokali tal-Mellie˙a jinnota li nhar ilÌimg˙a, 29 ta’ Awwissu 2014 ©ara aççident fi Triq ilManikata, fil-Manikata limiti tal-Mellie˙a, fejn vettura waqg˙et g˙oli ta’ madwar sular u nofs g˙al ©o g˙alqa.

Din it-triq illum il-©urnata hija wa˙da traffikuΩa g˙all-a˙˙ar u kif ukoll hija wa˙da mit-toroq li minnha jg˙addi s-servizz tat-trasport pubbliku. Il-Kunsill Lokali tal-Mellie˙a jappella lillawtoritajiet ikkonçernati sabiex tittie˙ed azzjoni mill-aktar fis u din il-parti tat-triq titwessa’ sabiex ikunu evitati aktar aççidenti fil-futur.

Minkejja dan, il-Kunsill Lokali tal-Mellie˙a jinnota li din mhix is-soluzzjoni g˙all-problema tat-traffiku li qieg˙da tiffaççja l-Manikata. Il-Kunsill ilu g˙al diversi snin jappella lillgvern çentrali sabiex jindirizza din il-problema li f’dawn la˙˙ar snin kompliet tmur g˙all-ag˙ar. Il-Kunsill itenni l-appell tieg˙u sabiex tinstab soluzzjoni b’tali mod li jinqata’ t-traffiku mill-qalba ta’ din il-komunità.

Waqt li l-Kunsill Lokali tal-Mellie˙a jawgura fejqan ta’ malajr lill-mara u t-tlett itfal li hemm l-isptar wara dan l-aççident, jappella lill-awtoritajiet sabiex jikkonsidraw din is-sitwazzjoni b˙ala wa˙da serja u jinbdew diskussjonijiet mal-istess Kunsill Lokali b’mod immedjat sabiex jinstabu soluzzjonijiet konkreti g˙al din il-problema.

IL-KUNSILL LOKALI TAL-MELLIEÓA

16 14|09|2014

1 tnedIja ta’ prodottI Ìodda

kullhadd.com

kÓ ta’ barra

mInn madw

2

Nhar it-Tlieta li g˙adda Apple Inc. Ωvelat il-©enerazzjoni l-©dida ta’ iPhones, l-iPhone 6 u l-iPhone 6 Plus. Dawn il-mudelli l©odda kellhom diversi a©©ornamenti li ©ibdu l-interess tal-pubbliku, fosthom servizz bl-isem ta’ Apple Pay li jippermetti lis-sidien tag˙hom illi j˙allsu l-kontijiet tag˙hom f’numru ta’ stabbilimenti kummerçjali ewlenin.

Is-CEO ta’ Apple, Tim Cook, kien ta˙t pressjoni kbira biex jippreΩenta prodotti ©odda li jsa˙˙u d-d˙ul ta’ din il-kumpanija li, mill-mewt ta’ Steve Jobs, rat il-fama tag˙ha ta’ innovattriçi tittappan kemxejn min˙abba n-nuqqas ta’ prodotti li jentuΩjaΩmaw lillpubbliku. Din is-sitwazzjoni wasslet biex il-kumpanija, fost lo˙rajn, titlef parti mis-sehem tag˙ha fis-suq tal-ismartphones.

Barra l-iPhone u l-Apple Play, l-Apple Inc. ˙abbru li se jibdew jipproduçu smartwatch – arlo©© elettroniku li g˙andu verΩjoni limitata tat-teknolo©ija implimentata fl-ismartphones tag˙hom.

1

3

2 IndeÇIÛjonI

3 Is-sItwazzjonI tkomplI tIggrava

Fl-a˙˙ar jiem tal-kampanja referendarja l-appo©© g˙all-‘Iva’ u l‘Le’ g˙all-indipendenza nbidel bil-©urnata hekk kif bosta millvotanti indeçiΩi qed jag˙mlu l-g˙aΩla finali tag˙hom. Kmieni din il-©img˙a l-‘Iva’ mar fuq quddiem g˙all-ewwel darba f’din il-kampanja b’appo©© popolari ta’ madwar 51%. Madankollu, is-sitwazzjoni re©g˙et inbidlet sa nhar il-Óamis hekk kif st˙arri© ©did li sar wera li l-appo©© g˙al-‘Le’ kien re©a’ tela’ g˙al 52%.

Din il-bidla tidher li waslet b’riΩultat tal-fatt li bosta persona©©i pubbliçi Brittaniçi, fosthom il-mexxejja tal-partiti politiçi ewlenin, telg˙u l-Iskozja ˙alli j˙e©©u lill-votanti biex iΩommu lil pajjiΩhom fir-Renju Unit.

Barra minn hekk, diversi banek ibbaΩati fl-Iskozja, fosthom Lloyd’s u r-Royal Bank of Scotland qalu li huma lesti li jçaqalqu numru mhux ˙aΩin mill-operazzjonijiet tag˙hom lejn l-Ingilterra jekk l-IskoççiΩi jivvutaw favur l-indipendenza. Dan wassal g˙al biΩa’ li jistg˙u jintilfu eluf ta’ postijiet tax-xog˙ol hekk kif is-settur bankarju huwa parti importanti mill-ekonomija SkoççiΩa.

In-numru ta’ mejtin kawΩa ta’ epidemija talEbola din il-©img˙a beda joqrob lejn it-tliet elef hekk kif il-World Health Organization (WHO) g˙amlitha çara li g˙adha mhijiex f’poΩizzjoni biex traΩΩan it-tixrid ta’ din ilmarda.

Barra n-nuqqas ta’ riΩorsi finanzjarji u umani fil-pajjiΩi milqutin minn din l-epidemija, hemm ukoll il-problema tar-reΩistenza g˙allkura min-na˙a taç-çittadini nfushom. B’riΩultat ta’ dan il-fatt, il-WHO mhix qieg˙da teskludi li l-iskala ta’ din l-epidemija tista’ tkun ferm ikbar minn dik ma˙suba b˙alissa hekk kif diversi persuni infettati jidhru li qed jonqsu milli jirrappurtaw is-sintomi tag˙hom.

Il-President tal-Liberja Ellen Johnson Sirleaf stmat li jridu jg˙addu madwar tliet ©img˙at biex din il-marda ti©i kkontrollata, qabel ma jibda l-proçess li jeqridha g˙al kollox.

ta’ barra kÓ

14|09|2014 17

kullhadd.com

war Id-dInja

6 Xaqq ta’ dawl

4 5

Il-President tal-Ukraina Petro Poroshenko Ωvela li, minn informazzjoni li g˙andu l-Gvern immexxi minnu, jidher li r-Russja rtirat il-ma©©oranza tat-truppi li kellha fir-re©jun tad-Donbass illi fih jinstabu r-ribelli pro-Russi. Dan ©ie interpretat b˙ala sinjal ta’ rieda tajba min-na˙a tal-Gvern Russu li f’laqg˙a li kien hemm bejn iΩ-Ωew© pajjiΩi l-©img˙a l-o˙ra ta x’jifhem li lest illi jg˙in filproçess ta’ paçi bejn il-Gvern Ukrain u r-ribelli.

Madankollu, it-triq lejn ftehim permanenti tidher li hija twila hekk kif il-kompromess li qeg˙din joffru l-Ukraini la hija lindipendenza g˙ar-re©jun ikkonçernat li talbu r-ribelli u lanqas ilfederaliΩmu li pproponew ir-Russi. Minflok, Poroshenko wieg˙ed status speçjali lil dan ir-re©jun ming˙ajr ma speçifika xi drittijiet u responsabbiltajiet lest li jçedilhom.

Dawn in-negozjati qeg˙din ji©u osservati b’interess mill-Unjoni Ewropea li g˙aΩlet illi timxi ’l quddiem bl-implimentazzjoni ta’ pakkett ie˙or ta’ sanzjonijiet kontra r-Russja bil-possibbiltà li tissospendihom jekk ikun hemm sinjali çari ta’ progress fin-negozjati ta’ paçi.

6

5 Intervent fIs-sIrja

4 defIÇIt ta’ 0% Il-Ministru g˙all-Finanzi ÌermaniΩ Wolfgang Schaeuble, fid-diskors tal-ba©it li ta din il-©img˙a, ˙abbar li l-Gvern se jkun f’poΩizzjoni li jopera ming˙ajr defiçit minn din is-sena stess. Jekk dan ise˙˙, il-Ìermanja se tkun la˙qet il-mira tag˙ha li tnaqqas id-defiçit g˙al anqas minn 0.35% sentejn qabel kien miftiehem fi pjan li kien tressaq fl-2009 mill-Gvern ta’ dak iΩ-Ωmien.

Schaeuble uΩa wkoll id-diskors tieg˙u biex jikkritika lill-pajjiΩi Ewropej li qeg˙din jitolbu g˙al iktar flessibbiltà fil-miri defiçitarji li ©ew imposti fuqhom millUnjoni Ewropea. Rigward din il-kwistjoni, il-Ministru g˙all-Finanzi ÌermaniΩ sostna li dawn il-gvernijiet iridu jaççettaw il-fatt li jridu jag˙mlu sagrifiççji ibsin jekk iridu j©ibu l-ekonomija tag˙hom fuq saqajha.

Madankollu, il-Gvern ÌermaniΩ riçentement kien filmira ta’ kritika iebsa g˙an-nuqqas ta’ investiment fi pro©etti pubbliçi, b˙al bini u manutenzjoni ta’ toroq u skejjel, matul dawn l-a˙˙ar g˙axar snin.

Il-President Amerikan Barack Obama din il-©img˙a awtorizza g˙all-ewwel darba attakki mill-ajru fis-Sirja kontra l-militanti talIstat IΩlamiku (IS). Din id-deçiΩjoni ttie˙det hekk kif deher çar li l-avversarji tal-IS mhumiex f’poΩizzjoni li jirreΩistu l-espansjoni aggressiva tag˙hom.

Wara l-fjask tas-sena l-o˙ra, meta Obama spiçça abbanduna lpjan tieg˙u biex jattakka l-forzi tad-dittatur Sirjan Bashar al-Assad minkejja ©img˙at ta’ theddid, il-President Amerikan g˙aΩel li jkun iktar determinat fl-amministrazzjoni ta’ din il-kriΩi.

L-Amerikani se jintensifikaw il-kampanja ta’ ta˙ri© g˙all-elementi moderati tar-reΩistenza Sirjana. Dawn ir-ribelli se ji©u m˙arr©a u armati fl-G˙arbja Sawdita matul ix-xhur li ©ejjin.

Il-kampanja kontra l-IS se ti©i msa˙˙a wkoll fl-Iraq fejn lAmerikani se jibag˙tu kontin©ent ie˙or ta’ konsulenti li se jkollhom ir-responsabbiltà li jikkoordinaw it-truppi Iraqqini matul loperazzjonijiet ta’ kontra t-terroriΩmu.

18 14|09|2014

kullhadd.com

Meta l-FranÇiÛi Marru gÓall-gwerra bit-taxi!

KITBA TA’ MARY CHETCUTI

Is-600 taxi li n©abru biex jg˙abbu lis-suldati Kieku t-truppi riservisti FrançiΩi ma la˙qux waslu fil-˙in fuq ilfront tal-©lied ˙dejn il-belt ta’ Nanteuil, tg˙id Pari©i kienet taqa’ f’idejn l-g˙adu?

Skont storiçi u riçerkaturi mhux FrançiΩi, wisq probabbli l-wasla ta’ bejn 6,000 u 10,000 suldat riservista fuq il-front FrançiΩ bejn is-6 u s-7 ta’ Settembru 1914 ma tantx kienet se tibdel l-andament tal-attakk feroçi li sar mill-alleati FrançiΩi u IngliΩi, kontra l-g˙adu ÌermaniΩ li kien wasal kwaΩi fuq l-g˙atba ta’ Pari©i, fl-ewwel battalja tal-Marne, fi Franza Mill-banda l-o˙ra kull FrançiΩ, storiku u mhux, jis˙aq illi kieku ma tte˙ditx deçiΩjoni f’waqtha kieku Pari©i malewwel waqg˙et f’idejn l-g˙adu ftit wara li faqqg˙et il-Gwerra lKbira, u min jaf x’rotta kienet tie˙u l-istorja tag˙ha.

Li ©ara eΩattament kien dan li se nirrakontalkom issa – malbidu tal-Gwerra l-Kbira tal1914, it-truppi ÌermaniΩi g˙amlu diversi reb˙iet importanti u invadew Franza millBel©ju, tant li l-British Expeditionary Forces (BEF) u lÓames u s-Sitt Armati FrançiΩi kellhom jirtiraw sax-xatt taxxmara Seine fin-Nofsinhar talMarne. Kif raw hekk, ma’ sbie˙ it-3 ta’ Settembru 1914, ˙afna miç-çittadini çivili Pari©ini qabdu ˙wejji©hom u bdew jevakwaw bil-familji tag˙hom lejn il-kampanja FrançiΩa, sintendi ’l bog˙od mill-©lied. IlGvern FrançiΩ, bi skuΩa jew o˙ra, lebbet lejn Bordeux!

Is-Sitt Armata FrançiΩa, ta˙t ilkmand tal-Ìeneral Michel Maunoury, fet˙et offensiva qalila kontra l-Ewwel Armata ÌermaniΩa mmexxija mill-Ìeneral Alexander Von Kluck.

Sadanittant, il-Ìeneral Karl Von Bulow bin-nies tieg˙u kien jinsab lest g˙all-kontrattakk 31 mil wara t-truppi ta’ Von Kluck.

Il-Ìeneral FrançiΩ Joseph Joffre, meta ra hekk, ordna lill-

Óames Armata u lill-BEF biex jid˙lu ‘feles’ bejn iΩ-Ωew© armati tal-g˙adu biex b’hekk jiΩolawhom minn xulxin u jift˙u retroattakk fuq iΩ-Ωew© armati ÌermaniΩi. Din il-manuvra ©enjali riedet issir b’˙effa kbira u bl-akbar numru ta’ suldati alleati possibbli. Joffre bag˙at ordni ur©enti lejn Pari©i biex jibag˙tu kemm jifil˙u rinforzi lejn il-front.

Iç-çaqliq immedjat ta’ eluf ta’ suldati FrançiΩi minn Pari©i g˙al fuq il-front tal-Marne kienet biçça xog˙ol kbira.

Fis-6 ta’ Settembru 1914, ilGvernatur Militari ta’ Pari©i, ilÌeneral Joseph Simon Gallieni,

ordna li l-ferroviji Pari©ini u kull vettura o˙ra tal-©arr tannies li ©ew rekwiΩizzjonati minnu biex i©orru kemm jifil˙u truppi, u dan ried isir lejl u nhar ming˙ajr waqfien ta’ xejn.

Meta ftit wara waslitlu l-informazzjoni li bil-ferroviji ©ejjin u sejrin ma jieqfu xejn xorta wa˙da ma kinux se jla˙˙qu biex i©orru 10,000 suldat fi ftit sig˙at, Gallieni kien pront u wie©eb b’mistoqsija sempliçi: “G˙ax ma nuΩawx it-taxis?”

F’˙akka ta’ g˙ajn issej˙u ttaxis kollha mit-toroq u lgaraxxijiet Pari©ini – 600 b’kollox. Lix-xuffiera tag˙hom malajr malajr spejgawlhom x’ried

minnhom il-Ìeneral Gallieni u huma, b’sens ta’ patrijottiΩmu kbir u bil-garanzija li se jit˙allsu tal-vja©©i li jag˙mlu (g˙alkemm wara rriΩulta li t˙allsu 27% biss minn kemm immarka l- meter ), aççettaw b’mod unanimu g˙all-©id ta’ Franza.

Il-vja©©i ©ew organizzati b’tali mod li kull taxi kellha ©©orr bejn ˙ames u sitt suldati talinfanterija. In˙are© ukoll razzjon ta’ ikel u xorb g˙axxuffiera tat-taxis g˙al waqt ilvja©©i.

Sa jumejn wara li Gallieni kien ˙are© b’din l-idea brillanti, it-taxis tal-Marne, (kif baqg˙u

kÓ Mill-istorja

jissej˙u) kienu di©à ©arrew mal-4,000 suldat li tant kienu me˙tie©a biex ti©i rinfurzata sSitt Armata FrançiΩa li kienet qed tiffaççja punt kruçjali filbattalja mal-ÌermaniΩi, ˙dejn Nanteuil. B’kollox it- taxis Pari©ini ©arrew mas-6,000 suldat.

It-truppi FrançiΩi u Brittaniçi reb˙u l-ewwel battalja talMarne. Il-©enerali tal-g˙adu ordnaw ritirata wara li sofrew telfiet kbar ˙afna minn fost ittruppi tag˙hom – 220,000 ru˙ mejta bejn suldati u fizzjali.

Ir-reb˙a ta’ din il-battalja kienet wa˙da importanti ˙afna g˙ax xejnet kull pjan tal-ÌermaniΩi li jie˙du Pari©i f’idejhom. G˙alkemm huma kienu di©à reb˙u parti kbira mit-teritorju fin-na˙a ta’ fuq tal-Lvant ta’ Franza, b’din it-telfa t-truppi ÌermaniΩi kellhom bilfors ikomplu ji©©ieldu gwerra mittrunçieri sat-tmiem diΩastruΩ g˙alihom, tal-Ewwel Gwerra Dinija.

Il-Ìenerl Joseph Simon Gallieni n˙atar Ministru talGwerra sena wara din il-©rajja, f’Ottubru 1915. Ta’ min jg˙id li hu u l-Ìeneral Joseph Joffre ma kinux jaraw g˙ajn m’g˙ajn imma baqg˙u jissaportu lil xulxin g˙all-©id ta’ pajjiΩhom, u sakemm Gallieni miet minn kundizzjoni f’sa˙˙tu f’Mejju 1916. Ìie ma˙tur Marixxall ta’ Franza wara mewtu u ng˙ata wkoll il-midalja Legion d’Honneur, l-akbar Ωew© unuri li bniedem militari jista’ jing˙ata fi Franza.

Kemm g˙amlu effett il-wasliet tat-truppi riservisti fl-ewwel battalja ta’ Marne tibqa’ kwistjoni ta’ opinjonijiet u dibattiti bejn l-esperti tal-istorja.

B’dan kollu, g˙all-FrançiΩi kollha, hi x’inhi l-konkluΩjoni tal-esperti, xorta wa˙da jibqa’ lfatt li l-karozzi Renault tip AG u AG-1, manifatturati bejn l1905 u l-1910, saru l-famuΩi ‘Taxis de la Marne’, it- taxis Pari©ini li bla ma ˙add qatt kien jobsor ˙adu l-fama tal-eroj tal-gwerra bl-operazzjoni talmassa tag˙hom f’mument daqsekk ta’ ˙ajja jew mewt g˙all-belt kapitali FrançiΩa – Pari©i.

Esibita f’muΩew taxi li setg˙et kienet wa˙da minn dawk uΩati biex iwasslu lis-suldati mitt sena ilu

PersonalitÀ kÓ

14|09|2014 19

kullhadd.com

Protezzjoni assoluta gÓal kull konsumatur ramona Portelli tintervista lil ODETTE VELLA, Uffiçjal Anzjan g˙all-Informazzjoni fid-Direttorat Informazzjoni, Edukazzjoni u Riçerka, fl-Uffiççju g˙all-Affarijiet tal-Konsumatur

www.ramonaportelli.com ramonaportelli@hotmail.com

Dan l-a˙˙ar kelli bΩonn nag˙mel ilment personali fl-Uffiççju g˙all-Affarijiet tal-Konsumatur, fuq o©©ett materjali li xtrajt. Fi ftit jiem il-kaΩ tieg˙i ntlaqa’ u l-kaΩ ©ie favur tieg˙i. B’hekk ˙sibt li l-konsumatur g˙andu jkun mg˙arraf b’dawn is-servizzi li g˙andu jkun jaf bihom kull xerrej, jekk xi darba jew o˙ra dan jingidem. B’hekk g˙al din l-intervista tkellimt mal-Uffiçjal Anzjan g˙all-Informazzjoni fid-Direttorat Informazzjoni, Edukazzjoni u Riçerka, fl-Uffiççju g˙all-Affarijiet tal-Konsumatur (MCCAA) Odette Vella, li ilha tokkupa din il-kariga g˙al dawn l-a˙˙ar disa’ snin.

Odette toqg˙od Santa Venera, g˙andha sebg˙a u tletin sena, miΩΩew©a lil Anton u g˙andhom Ωew©t itfal. Passatempi ma tantx g˙andha çans g˙alihom, min˙abba l-impenji taxxog˙ol u tal-familja, però, meta ssib il-˙in t˙obb taqra u tmur iç-çinema.

G˙all-benefiççju tal-qarrejja tal-gazzetta KullÓadd staqsejt lil Odette tg˙idli jekk f’kaΩ li konsumatur i˙oss li ma nqediex sew meta xtara xi prodott jew ˙a servizz, x’g˙andu jag˙mel il-konsumatur sabiex ji©i protett minna˙a tag˙hom.

“Meta konsumatur jiltaqa’ ma’ xi problema waqt ix-xiri tieg˙u, l-ewwel nett g˙andu jiççekkja xi protezzjoni u drittijiet tag˙tih il-li©i fiç-çirkustanza partikolari li jkun fiha. Ladarba jikkonferma dan, g˙andu jikkuntattja lill-bejjieg˙ u jitlob rimedju. L-ilment g˙all-ewwel jista’ jsir b’mod informali, imma jekk il-problema tibqa’ ma tissolviex, imbag˙ad il-konsumatur irid jag˙mel l-ilment tieg˙u bil-miktub. Meta ma jintla˙aqx ftehim mal-bejjieg˙, il-konsumatur g˙andu jifta˙ ilment mad-Direttorat g˙allIlmenti u Rikonçiljazzjoni flUffiççju g˙all-Affarijiet talKonsumatur. Biex jifta˙ ilment il-konsumatur g˙andu jimla formola tal-ilment u fiha g˙andu jinkludi d-dettalji talkaΩ, kopja tad-dokumenti kollha li g˙andhom x’jaqsmu malkaΩ, in-numru tal-karta talidentità, id-dettalji fejn jista’ ji©i kkuntattjat, u kif ukoll id-dettalji tal-kummerçjant.

Importanti ˙afna li l-konsumatur ikollu l-prova tax-xiri biex juri ming˙and min, meta, u kemm xtara l-prodott jew servizz problematiku,” bdiet tispjegali Odette.

madwar 43% tal-ilmenti li ©ew irre©istrati mad-Direttorat talIlmenti u Rikonçiljazzjoni ©ew solvuti. “Minbarra dan ilpersenta©©, kien hemm numru ta’ lmenti fejn il-konsumatur iddeçieda li ma jkomplix bilkaΩ kontra l-bejjieg˙, jew g˙ax eventwalment irriΩulta li t-talba tal-konsumatur ma kellhiex baΩi legali, jew g˙ax il-konsumatur sempliçement jiddeçiedi li ma jridx ikompli blilment,” sostniet Odette.

Ji©i appuntat uffiçjal responsabbli tal-kaΩ

L-ilment irid jitwassal b’mod effettiv

Ridt inkun naf xi jkun imiss wara li jkun instema’ l-ilment u kif ji©u kkuntattjati n-negozji.

Fil-fatt, ikkonfermatli li ladarba l-ilment ji©i rre©istrat, ji©i appuntat uffiçjal li jkun responsabbli tal-kaΩ u li jikkorrispondi mal-bejjieg˙ f’isem ilkonsumatur. Wara li ssir analiΩi tal-kaΩ, l-uffiçjal li jkun responsabbli tal-kaΩ, jikkuntattja lillbejjieg˙ biex jisma’ l-verΩjoni tieg˙u dwar il-kaΩ.

Meta staqsejtha rigward ilpersenta©©, bejn wie˙ed u ie˙or, li l-kaΩijiet li jkollhom jissolvew, Odette kkonfermatli li g˙al dawn l-a˙˙ar tliet snin

Forsi ˙afna qed jistaqsu kif meta kultant konsumatur jilmenta dirett ma’ tal-˙anut u ji©i injorat, imbag˙ad meta listess konsumatur jirraporta g˙and tal-konsumatur x’aktarx li l-kaΩ jinqata’ favur il-konsumatur! B’hekk tlabt lil Odette biex tispjega dan. “Meta konsumatur jilmenta ma’ bejjieg˙ u ji©i injorat jista’ jkun li l-konsumatur ikun mar g˙and tal˙anut b’attitudni ˙aΩina u min˙abba f’hekk ma jirnexxilux iwassal l-ilment tieg˙u b’mod effettiv. Jista’ jkun ukoll li l-bejjieg˙ ma jkunx konxju tal-obbligi legali

Ritratt: JENNIFER GRILLO

tieg˙u u li jag˙ti l-a˙jar servizz lill-konsumatur”.

Kompliet tg˙idli li, barra minn hekk, tajjeb li ng˙idu wkoll li mhux kull min jirrapporta kaΩ mal-uffiççju tag˙hom jing˙ata r-ra©un u l-kaΩ ji©i solvut. “Kif di©à spjegajt fl-istatistika ta’ hawn fuq huma madwar 43% tal-ilmenti li ji©u solvuti min-na˙a tal-Uffiççju tal-Konsumatur. Nirçievu wkoll numru ta’ lmenti li ma jkollhomx baΩi legali u wara li nispjegaw dan lill-konsumaturi, lilment ji©i rtirat.” Óafna huma konxji li b˙ala konsumaturi g˙andhom dritt g˙al garanzija minima ta’ sentejn fuq prodotti. B’hekk iddiskutejt ma’ Odette dwar x’obbligi o˙ra hemm li forsi lkonsumatur mhux a©©ornat fuqhom u li bihom nistg˙u nedukaw permezz ta’ din lintervista. “Minbarra din il-protezzjoni legali, meta nixtru çertu tipi ta’ prodotti b˙alma huwa apparat li ja˙dem bl-elettriku u prodotti elettroniçi, ilbejjieg˙ normalment jag˙tina wkoll garanzija kummerçjali.

Din hija garanzija volontarja, imma ladarba ting˙ata trid ti©i osservata. Importanti li din ilgaranzija ting˙atalna bil-mik-

tub, bil-Malti jew bl-IngliΩ, u g˙andha tispjega x’inhu kopert bil-garanzija u x’rimedji tipprovdi. Il-garanzija kummerçjali ma tistax tnaqqas id-drittijiet legali tal-konsumatur u g˙aldaqstant, meta ting˙ata g˙al perjodu ta’ Ωmien inqas minn sentejn, il-protezzjoni talli©i xorta tibqa’ tapplika sakemm jg˙addu s-sentejn,” spjegatli fid-dettall Odette.

Meta ma jintla˙aqx ftehim Ìieli jag˙ti l-kaΩ li wara li jsir ilment minn konsumatur xorta wa˙da ma jintla˙aqx ftehim, u allura l-konsumatur jista’ jressaq il-kaΩ tieg˙u quddiem itTribunal g˙al Talbiet talKonsumatur. Ridt inkun naf f’kaΩijiet simili x’ji©ri eΩattament. “Meta l-medjazzjoni minna˙a tal-Uffiççju talKonsumatur ma twassalx g˙al soluzzjoni bejn iΩ-Ωew© partijiet, il-konsumatur ji©i offrut ilpossibbiltà biex jekk irid iressaq il-kaΩ tieg˙u quddiem itTribunal g˙al Talbiet talKonsumaturi. Sabiex titressaq talba quddiem dan it-Tribunal, il-konsumatur ji©i mitlub i˙allas somma Ωg˙ira li tvarja bejn €9.20 u €25.50, skont il-

valur tat-talba. L-akbar ammont ta’ kumpens li jista’ jag˙ti dan it-Tribunal huwa ta’ €3,500.

Apparti dan, it-Tribunal jista’ jordna li jit˙allas kumpens sa €500 b˙ala danni morali g˙al kull ˙sara, u©ig˙, anzjetà u inkonvenjenza li l-konsumatur seta’ sofra min˙abba xi fatti rigward il-kaΩ li jkun qieg˙ed ji©i eΩaminat. Ladarba l-konsumatur jimla l-AvviΩ ta’ Talba u jibag˙tu t-Tribunal, il-parti lo˙ra ti©i notifikata u g˙andha dritt tirrispondi. Jekk il-parti lo˙ra tikkontesta t-talba, is-segretarja tat-Tribunal tappunta data, ˙in, u post meta jkun ser isir is-smig˙ tal-kawΩa quddiem l-arbitru. Waqt is-seduta kull persuna involuta fil-kaΩ tag˙ti l-verΩjoni tag˙ha tal-fatti ta˙t ©urament. It-Tribunal jiffunzjona b’tali mod li mhux neçessarju li wie˙ed iqabbad avukat. Wara li tinstema’ sseduta tittie˙ed deçiΩjoni millarbitru. Din g˙andha ti©i osservata b˙allikieku kienet deçiΩjoni ta’ Qorti,” sostniet Odette.

L-a˙˙ar pariri ta’ Odette kienu li b˙ala konsumaturi g˙andna dejjem niftakru li kif g˙andna d-drittijiet legali jipprote©una, g˙andna wkoll numru ta’ responsabbiltajiet.

“G˙andna nkunu responsabbli waqt ix-xiri tag˙na. Inkunu çerti minn dak li ser nixtru g˙ax legalment ma jistax sempliçiment jer©a’ jibdielna jekk l-o©©ett mixtri ma jkun fih xejn ˙aΩin. G˙al kull xiri li nag˙mlu g˙andna nassiguraw li ning˙ataw il-prova tax-xiri. Din tista’ tkun l-irçevuta fiskali jew xi forma ta’ dokument ie˙or li juri meta, minn fejn, u kemm infaqna fuq il-prodott jew servizz li xtrajna. Fejn possibbli niççekkjaw l-affarijiet li ser nixtru qabel ma n˙allsu g˙alihom.

Difetti li stajna indunajna bihom g˙and tal-˙anut jistg˙u ma jkunux koperti bil-li©i.

O©©etti li ssir il-kunsinna tag˙hom g˙andna niççekkjawhom sew hekk kif jaslu.

Inkunu çerti qabel ma n˙allsu depoΩitu g˙ax jekk jer©a’ jibdielna mix-xiri m’g˙andniex biss ir-riskju li nitilfu d-depoΩitu iΩda nistg˙u wkoll ni©u obbligati nkomplu bix-xiri. Fla˙˙ar u mhux l-inqas, meta jkollna problema ma’ bejjieg˙ u naraw li m’a˙niex naslu g˙al ftehim, ma nkomplux nargumentaw mal-bejjieg˙, iΩda g˙andna nikkuntattjaw immedjatament lill-Uffiççju g˙allAffarijiet tal-Konsumatur g˙al aktar informazzjoni u assistenza,” temmet tg˙id Odette.

20 14|09|2014

kullhadd.com

kÓ kalejdoskopjU

KALEJDOSKOPJU: ARTIKLI MIÌBURA MINN CHARLES B. SPITERI

ÌraW BÓal-lUM TWELID

koNt taf?

1883: Margaret Sanger, avukatessa Amerikana mag˙rufa l-aktar g˙all-birth control. Kienet hi li ˙ar©et bl-istess fraΩi fl-1914 u fet˙et l-ewwel klinika tal-kontroll tat-twelid fl-Amerika. G˙al dan, sfat arrestata immedjatament. Mietet fl-1966.

1921: Constance Baker Motley. Im˙allef Amerikan. L-ewwel mara sewda li saret im˙allef fl-1966 fi New York.

1959: Mary Crosby, attriçi Amerikana u t-tifla ta’ Bing Crosby.

Rajnieha fis-sensiela televiΩiva Dallas fil-parti ta’ Kristin.

1963: Cathy, Jimmie, Maggie, Margie u Mary Ann Fischer.

Twelid ta’ ˙amest itrabi (quintuplets) Amerikani.

Quintuplets Amerikani

KwaΩi nofs il-popolazzjoni li tg˙ix f’Manhattan hi mag˙mula minn persuni li jg˙ixu we˙idhom.

IMWIET 1321: Dante Alighieri, poeta Taljan li twieled fl-1265. Fost il-kitbiet tieg˙u nsibu La Divina Commedia (1307-21).

Nies fl-gÓerieN fil-graN BritaNNja

1638: John Harvard, skular IngliΩ li twieled fl-1607. Waqt mewtu ˙alla l-librerija u nofs il-bini li kellu biex jinfeta˙ kulle©© ©did, li ssemma g˙alih – Harvard.

1852: Arthur Wellesley, mag˙ruf b˙ala d-Duka ta’ Wellington, li twieled fl-1769. Ìeneral IngliΩ u Prim Ministru bejn l-182830. Hu reba˙ lil Napuljun fil-Battalja ta’ Waterloo fl-1815.

1901: William McKinley, il-25 President tal-Istati Uniti (18971901). Inqatel minn Leon Czolgosz u l-imma©ni tieg˙u tinsab fuq il-karta tal-$500 Amerikan.

1927: Isadora Duncan (Dora Angela Duncan) Ωeffiena Amerikana, pijuniera taΩ-Ωfin interpretattiv. Mietet meta x-xalla tag˙ha nqabdet fl-img˙aΩel (spokes) tal-karozza li kienet fiha u spiççat b’g˙onqha miksur.

1982: Grace Patricia Kelly. Attriçi Amerikana, rebbie˙a talOscar. Saret il-Prinçepessa ta’ Monaco wara li ΩΩew©et lillPrinçep Rainier III u l-unika prinçipessa li rçeviet Oscar.

ÌRAJJIET 1901: L-ewwel konkors tal-bodybuilding. Kien organizzat minn Eugene Sandow u sar fil-Royal Albert Hall, Londra. Il-©urija inkludiet lil Sandow u lil Sir Arthur Conan Doyle (li ˙oloq ilkarattru ta’ Sherlock Holmes). Ir-rebbie˙ kien l-IngliΩ William L. Murray.

1901: Jing˙ata l-©urament tal-˙atra lil Theodore Roosevelt, liΩg˙ar President tal-Amerika, fl-età ta’ 42 sena. Kennedy, fl-età ta’ 43 sena, kien l-iΩg˙ar president elett.

1975: Mother Elizabeth Ann Bayley Seton (1774-1821), l-ewwel persuna Amerikana kanonizzata minn Papa Pawlu VI. Hi waqqfet il-ferg˙a Amerikana tas-Sorijiet tal-Karità fl-1809.

Bilqieg˙da f’g˙ar, dan irra©el mil-Lvant tal-Ewropa hu wie˙ed mill-bosta li qed ji©u m©ieg˙la jmorru ta˙t l-art biex isibu kenn.

L-Estonjan jidher fl-g˙erien qrib Stockport, fejn numru ie˙or ta’ nies kienu rappurtati li marru joqog˙du, u ˙allew warajhom ˙erba bil-˙mie© u l-affarijiet li ˙adu, biex ikunu jistg˙u jorqdu.

Fl-g˙ar jorqdu sa erbg˙a min-nies kull darba. Hu g˙ar sigriet, mifrux fuq preçipizzju ta’ 20 pied, fuq ix-Xmara Mersey.

Il-qag˙da ta’ r©iel u nisa li qed ifittxu kenn fl-g˙erien, b˙al dan fi Stokport, qed tin-

kwieta lill-pubbliku, peress li ç-çifri juru li n-nies bla dar qed ikomplu jiΩdiedu min˙abba l-qag˙da ekonomika ˙aΩina fil-pajjiΩ.

Tul il-pajjiΩ, dawn l-istess nies bla saqaf fuq rashom, Ωdiedu b’6% fl-a˙˙ar sena u qabeΩ l-34% meta mqabbel ma’ tliet snin ilu.

F’xi n˙awi, il-formazzjonjijiet tal-g˙erien jipprovdu kenn li hu Ω g u r u x o t t – u g˙alhekk i˙ajjar lil dak li jkun imur jg˙ix f’kundizzjonijiet xejn umani g˙aΩ-Ωminijiet tal-lum.

Jonathan Billings, mani©er ta’ organizzazzjoni karitattiva, qal li numru ta’ nies li qed

ifittxu appo©©, fosthom limmigranti mil-Lvant talEwropa, aktar minn irdoppja fl-a˙˙ar tliet snin. Óafna minn dawk li qed ifittxu l-g˙ajnuna huma nies mill-klassi medja, li tilfu xxog˙ol tag˙hom u t˙allew ming˙ajr ebda d˙ul finanzjarju. Hu Ωied jg˙id li meta nies hekk jitilfu x-xog˙ol, tant jist˙u li jmorru jfittxu postijiet perikoluΩi biex joqog˙du fihom. Ûied li jaf b’nies li spiççaw waqg˙u fix-xmara waqt li kienu reqdin, waqt li kien hemm o˙rajn li mietu ma˙ruqa, wara li xi tfal niΩlu ˙dejhom u taw in-nar lillfriex tag˙hom.

Mill-istatistika Maltija Mother Elizabeth

B˙alissa l-popolazzjoni Maltija tla˙˙aq g˙al 94.1% tat-total ta’ nies li jg˙ixu f’pajjiΩna. Dan jirriΩulta mirrapport tal-Uffiççju Nazzjonali tal-Istatistika

Maltija l i s a r g ˙ a l J u m i l Popolazzjoni Dinjija ta’ din is-sena.

JirriΩulta li l-Maltin ta˙t it18-il sena jla˙˙qu g˙al 17.8% tat-total, waqt li 17.9% huma

Maltin li g˙andhom aktar minn 65 sena. Minn dawn ilpersuni, hemm 2,114, li jirrappreΩentaw 1,500 mara u 614-il ra©el, li g˙andhom ’il fuq minn 89 sena.

KUN Af KÓ

14|09|2014 21

kullhadd.com

KURÛITAJIET MINN HAWN U MINN HEMM

KITBA TA’ SAVIOUR MAMO

SILVIO BERLUSCONI Imlaqqam ‘ll-Kavallier Silvio’ u twieled fid-29 ta’ Settembru 1936. Huwa politikant Taljan u negozjant kbir. Serva tliet darbiet ta’ Prim Ministru tal-Italja: mill-1994 sal-1996, mill-2001 sal-2006, u mill-2008 sal-2011. G˙andu sehem fil-kumpanija Mediaset u huwa l-proprjetarju tal-klabb tal-futbol tal-Milan AC. Berlusconi jinsab fil-141 post b˙ala l-iktar bniedem sinjur fid-dinja. G˙andu ta˙t rasu mad-$9 biljun Amerikan. Fl-2009, skont il-©urnal Forbes, Berlusconi kien it-12-il politikant l-iktar b’sa˙˙tu fid-dinja.

Il-˙ajja privata Silvio twieled f’Milan minn familja moderata. Missieru, Luigi Berlusconi (1908-1989) kien impjegat f’bank u ommu, Rosa Bossi (19112008) kienet mara tad-dar.

Silvio kien il-kbir minn tliet a˙wa, qabel o˙tu Maria Francesca Antonietta (19432009), u ˙uh Paulo (1949-).

Fil-˙amsinijiet Silvio kien g˙amel xi Ωmien idoqq u jkanta ma’ grupp fuq ilvapuri tat-turisti u anke kien jikkomponi xi kanzunetti.

Kien ibig˙ bieb bieb ma sie˙bu Guido Possa. Wara li ˙a l-edukazzjoni sekondarja fil-kulle©© tas-Salesjani, Silvio studja l-li©i fl-Università Statali f’Milan fejn fl-1961 iggradwa bl-unuri fil-li©i.

Fl-1965 iΩΩewwe© lil Carla Elvira Dell’Oglio u kellhom Ωew© ulied, Maria u Pier. Fl1980 Silvio kellu relazzjoni mal-attriçi Veronica Lario li minnha kellu tliet ulied, Barbara, Eleonora u Lui©i. Fl1985 iddivorzja minn Dell’Oglio u fl-1990 iΩΩewwe© lil Lario. Fit-3 ta’ Mejju tat-2009, Lario iddivorzjat minn ma’ Berlusconi. Hi kienet qalet pubblikament li Silvio kien dejjem mo˙˙u finnisa, l-iktar dawk ta˙t l-età.

Fit-28 ta’ Diçembru 2012, Berlusconi kien m©ieg˙el i˙allas is-somma ta’ $48 miljun Amerikan fis-sena lilleksmara tieg˙u Veronica Lario u j˙alli l-villa li tiswa $100 miljun biex uliedu jibqg˙u jgawduha.

Il-bidu tan-negozju Il-karriera ta’ Berlusconi bdiet fl-1960 fil-kostruzzjoni. Il-fortuna bdiet meta kien issellef somma flus mil-bank fejn kien ja˙dem missieru u bena speçi ta’ belt Ωg˙ira ta’ çerta klassi jisimha ‘Milano Due’ fil-Lvant ta’ Milan. Din il-belt takkomoda mal-4,000 resident fl-isba˙ appartamenti.

Bil-profitti kbar li g˙amel minn dan is-sit, fl-1973 Berlusconi feta˙ kumpanija Ωg˙ira tal- cable television imsej˙a Telemilano. Ftit wara

feta˙ Ωew© channels o˙ra fiççentru ta’ Milan u beda jittraΩmetti on air . Fl-1987 waqqaf il-Fininvest. IlFininvest hija kumpanija li t˙addan numru ta’ azjendi ta˙t kappa wa˙da. Fosthom insibu Mediolanum (assigurazzjoni bankarja), Mondadori (pubblikaturi) A.C. Milan (futbol), u Mediaset (l-ikbar kumpanija fl-Italja fl- entertainment : Canale 5, Rete 4, Italia 1, u tnejn o˙ra Spanjoli) F’˙ames snin biss din il-kumpanija kienet g˙amlet mal-€58.3 miljun qlig˙.

Il-karriera fil-politika Silvio beda l-karriera politika tieg˙u fl-1994. Kien ©ie elett fil-Kamra tad-Deputati g˙allewwel darba u fis-sena ta’ wara kien appuntat Prim Ministru fl-elezzjonijiet Parlamentari wara li fforma partit ©did – Forza Italia.

Min˙abba diΩgwid filParlament u akkuΩi ta’ frodi, Berlusconi rriΩenja wara biss seba’ xhur. Fl-1996, Romano Prodi reba˙ l-elezzjoni. Wara ˙afna tentattivi biex jer©a’ jirran©a l-partit, fl-2001 Berlusconi re©a’ sab postu bhala mexxej. Fl-2006, g˙al darb’o˙ra Berlusconi re©a’ ©ie attakkat fuq frodi u evaΩjoni tat-taxxa u re©a’ tilef il-poter g˙al ftit. F’April tal2008 Prodi rriΩenja, u fit-8 ta’ Mejju Berlusconi re©a’ sar Prim Ministru g˙at-tielet darba.

Il-kontroversji baqg˙u jimxu warajh . L-ikrah wa˙da hi liskandlu tas-sess. Fis-16 ta’ Novembru 2011 çeda postu u floku la˙aq Mario Monti.

Illum Silvio qieg˙ed jissapportja lil Enrico Letta flimkien mal-Partit Demokratiku.

Veronica Lario, it-tieni mara ta’ Berlusconi

uffiççju g˙al skopijiet ta’ ˙aΩen. Fl-2012, Berlusconi kien ikkundannat erba’ snin pri©unerija min˙abba nuqqas ta’ ˙las ta’ taxxa, kif ukoll issena ta’ wara we˙el seba’ snin o˙ra fuq l-iskandli ta’ sess. Berlusconi dejjem ça˙ad dawn l-allegazzjonijiet u dejjem baqa’ jg˙id li dawn huma kollha frame ups mill-kapijiet tal-OppoΩizzjoni. Min˙abba letà tieg˙u Berlusconi ma jis-

tax imur il-˙abs u minflok qieg˙ed jg˙in fil-komunità.

Ftit mill-©id ta’ Berlusconi Minbarra l-kapital ta’ madwar $9 biljun Amerikan, g˙andu wkoll numru ta’ djar lussuΩi mifruxin mal-Italja kollha fosthom: • Villa tas-seklu dsatax ’il barra minn Milan, ‘Belvedere’, li tiswa mad-€90

miljun, fejn jg˙ixu l-eksmara tieg˙u Veronica u t-tliet uliedhom.

• Villa o˙ra qieg˙da Sardinia, ‘Certosa’. Din il-villa kienet inxtrat fl-1988 g˙as-somma fenomenali ta’ €450 miljun, Hu stmat li llum tiswa €580 miljun. Din il-villa ssemmiet ˙afna fuq il-mezzi tal-medja min˙abba li Berlusconi kien organizza festini ma’ xi nisa msemmija g˙al skopijiet o˙ra.

• G˙andu wkoll residenza lussuΩa fil-gΩira ta’ Antigua ˙dejn il-villa ta’ Eric Clapton u Giorgio Armani.

• ‘Blue Horizon’ hija villa o˙ra f’Bermuda. Din il-villa hi stmata li tiswa $7 miljun dollaru.

• Fit-Tramuntana tal-Italja, fuq l-G˙adira Maggie, Berlusconi g˙andu villa o˙ra jisimha ‘Corrente’, kompluta bil-˙elikopter u b’veduti li jsa˙˙ruk.

• L-iktar villa li jqatta’ ˙in fiha Berlusconi tinsab viçin Arcora, viçin Milan, u jisimha ‘San Martino’. Din il-villa mg˙ammra b’kollox: gym , tennis court, pixxina, librerija, eçç.

Lil Silvio Berlusconi qatt ma tarah wa˙du imma dejjem ikun imdawwar minn numru kbir ta’ bodyguards.

L-iskandli ta’ Silvio Wara li Veronica Lario ddivorzjat lil Berlusconi bdew jinkixfu iktar skandli u allegazzjonijiet. F’April tal2011, Berlusconi kien imressaq il-Qorti u akkuΩat li ˙allas flus lil minorenni g˙assess. Kien akkuΩat li uΩa l-

Wa˙da mill-vilel ta’ Berlusconi, ‘Certosa’ li qieg˙da Sardinia

22 14|09|2014

kullhadd.com

kÓ kULTURA

IL-FESTIVAL INTERNAZZJONALI TAT-TEATRU TAX-XJENZA FIL-BITÓA TAL-PALAZZ

Il-veteran tal-Royal Shakespeare Company Tim Hardy f’The Trials of Galileo G˙all-ewwel darba l-avveniment Science in the City se jinkludi Festival Internazzjonali tat-Teatru tax-Xjenza b’Ωew© reçti teatrali mill-aqwa, minn Londra u Turin. The Trials of Galileo ppreΩentati minn Icarus Theatre Collective u L’uomo che pesò il mondo ppreΩentati minn NuoveCosmogonieTeatro se jittellg˙u fil-Bit˙a tal-Palazz, fi Pjazza San Ìor©, il-Belt, nhar il-Ìimg˙a 26, is-Sibt 27 u lÓadd 28 ta’ Settembru 2014.

Wara s-suççess tal-vja©© fl-Istati Uniti, fil-Brighton Fringe Festival, li l-biljetti tieg˙u nbieg˙u kollha, tal-parteçipazzjoni fit-Teatru Yvonne Arnaud u tassehem tag˙hom fl-Edinburgh Fringe Festival, il-veteran tar-Royal Shakespeare Company u l-professur ta’ RADA, Tim Hardy, se jkun qed i©ib ilwirja solo tieg˙u The Trials of Galileo f’Malta. Din il-wirja teatrali b’attur wie˙ed, b’kitba u b’direzzjoni ta’ Nic Young, rebbie˙ ta’ Emmy Award, tiffoka fuq l-avvenimenti drammatiçi tal-

©uri ta’ Galileo tal-1633, u fuq kif hu mar kontra l-politiçi u l-ideat ta’ Ωmienu.

“L-Univers hu miraklu divin, Galileo mhux xi ©ugarell li ja˙dem bil-˙abel!

‘Il-prova’ tiç˙ad il-fidi, u ming˙ajr il-fidi ma a˙na xejn.” Din l-istqarrija tal-Papa Urban (1624) turi t-tra©edja ta’ Galileo – twemmin Ωbaljat li kulma kellu jag˙mel hu li juri r-ra©unament u l-evidenza, u l-Knisja kienet timxi warajh.

Din il-wirja teatrali tat gost lil ˙afna udjenzi u ntlaqg˙et tajjeb ˙afna: “Dan hu tour-de-force ta’ attur prim!” – Brighton Fringe Review. “Ispiranti,” – Indianapolis Business Journal. “Galileo hu sempliçiment magnifico,” – Round Town.

The Trials of Galileo g˙andu l-appo©© tal-British Council – Malta, u qed jin©ieb f’Malta mill-Fond tar-Riçerka talUniversità (RIDT) f’kollaborazzjoni matTeatru Manoel. Ir-reçta tibda fit-8pm, fil-Bit˙a tal-Palazz, il-Belt, u ddum sieg˙a u 10 minuti bla intervall.

Xena minn L’Uomo che pesò il mondo bl-attur Pino Scicluna

L’Uomo che pesò il mondo hi miktuba mill-attriçi Taljana Katia Capato u mill-attur Malti Pino Scicluna li flimkien, fl-2012, waqqfu nNuoveCosmogonieTeatro. Ix-xog˙lijiet tag˙hom jg˙aqqdu riçerka storika u xjentifika preçiΩa ma’ lingwa teatrali li tag˙tik gost taraha u tismag˙ha m˙addma g˙ax waqtiet tmiss aspetti poetiçi, drammatiçi u komiçi.

L’Uomo che pesò il mondo hi produzzjoni interessanti u mill-isba˙ – idea me˙uda minn Massimo Arattano u Albertina Gatti, meg˙juna mill-konsulenza xjentifika SaperCapire. L-uniku attur fiha hu Pino Scicluna, u l-istorja tesplora ideat, skoperti u kisbiet ta’ w˙ud mill-akbar xjenzati b˙al Henry Cavendish, Robert Hooke, Isaac Newton, Giovanni Keplero u Tycho Brahe.

Din il-biçça xog˙ol teatrali mill-aqwa hi twila sieg˙a u tibda x˙in jintemm The Trials of Galileo, fl-10pm, mill-©did fil-Bit˙a tal-Palazz.

Il-Festival Internazzjonali tat-Teatru tax-Xjenza qed ji©i ssussidjat mit-Teatru Manoel u qed jittella’ bl-g˙ajnuna artistika tal-konsulent Sean Buhagiar. Il-biljetti jiswew €15 g˙al kull persuna, g˙al kull reçta, u tista’ tixtrihom mis-sit elettroniku tat-Teatru Manoel: teatrumanoel.com.mt Il-festival Science in the City se jsir ilÌimg˙a 26 ta’ Settembru, mis-6pm sa nofsillejl. L-attivitajiet ewlenin tieg˙u se jsiru tul Triq ir-Repubblika – mid-da˙la tal-Belt sa Pjazza San Ìor© – u f’postijiet çentrali o˙ra. Huwa ffinanzjat millazzjonijiet Marie Skłodowska-Curie talprogramm Horizon 2020 tal-UE, u qed jittella’ mill-Università ta’ Malta, millFond tar-Riçerka (RIDT) tal-istess Università, u mill-Kamra Maltija taxXjenzati. Is-sussidjarji korporattivi jinkludu l-Lufthansa Technik Malta, ilCoca-Cola u Ta’ Mena Wines.

Il-programm kollu tal-attivitajiet u lpostijiet tista’ tniΩΩlu minn www.scienceinthecity.org.mt

JITNIEDA L-ISTITUT TAX-XJENZI SPAZJALI U L-ASTRONOMIJA TAL-UNIVERSITÀ -

Il-Prof. George Smoot, li kiseb il-Premju Nobel, se jag˙ti ta˙dita pubblika L-ISSA se jorganizza sessjoni ta’ ta˙ri© mifruxa fuq tlett ijiem bl-isem ‘Cosmology in the Med’ bi t˙ejjija g˙al Science in the City

Nixtiequ ni©bdu l-attenzjoni ta’ dawk id-dilettanti kollha tat-teorija tal-Big Bang. Lestu ru˙kom biex twessg˙u l-perspettiva tag˙kom u ˙allu lmisteri tal-ori©ini tal-univers jitfissrulkom minn ˙add aktar ˙lief mill-astrofiΩiku dinji rinomat George Fitzgerald Smoot III, rebbie˙ tal-Premju Nobel.

It-ta˙dita pubblika tal-Prof.

Smoot – li se ssir l-Erbg˙a, 24 ta’ Settembru, mis-7.00pm sad-9.00pm fil-Kampus talBelt – se tkun qed tag˙laq bilkbir il-ftu˙ tal-Istitut taxXjenzi Spazjali u l-Astronomija (ISSA) f’avveniment li fih se jkun hemm ukoll ta˙ditiet talftu˙ mill-Ministru talEdukazzjoni Evarist Bartolo, mill-pro-Rettur tal-Università ta’ Malta g˙ar-Riçerka u lInnovazzjoni, il-Professur Richard Muscat, u midDirettur tal-ISSA, Dr Kristian Zarb Adami.

Dan qed isir fl-istess Ωmien tal-avveniment Science in the City biex ikompli jΩid l-eçitament ta’ dan il-festival li kulma jmur dejjem qed jikber.

Il-kontribut tal-Prof. Smoot

g˙all-ftu˙ tal-Istitut se jkun jinvolvi l-ewwel workshop talIstitut bl-isem Cosmos in the Med, mill-24 sas-26 ta’ Settembru, fil-Kampus tal-Belt.

Matulu, xjenzati rinomati se jkunu qed jg˙addu l-˙iliet u lg˙arfien me˙tie© g˙at-tag˙lim tal-astronomija lill-edukaturi tax-xjenza u lill-istudenti universitarji li qed jag˙mlu kors tal-B.Ed. Dr Kristian Zarb Adami qal: “ISSA ©ie ffurmat b’membri mill-fakultajiet tax-Xjenza, lIn©inerija u l-ICT fl-Università ta’ Malta biex ji©u mist˙arr©a u Ωviluppati aspetti teoretiçi tal-fiΩika l-©dida. L-Istitut se jkun qed jag˙ti ener©ija ©dida lil dan il-qasam tax-xjenza f’Malta u se jifrex u jara limma©inazzjoni tal-Maltin dwar il-misteri tal-univers.”

Il-workshop Cosmos in the Med hu l-a˙˙ar wie˙ed fissensiela Teaching the Universe li jmexxi l-Prof.

Smoot, rebbie˙ tal-Premju Nobel tal-2006 fil-FiΩika, g˙all-iskoperta tat-tlug˙ u linΩul fil-Cosmic Microwave Background.

Dan ix-xog˙ol g˙en lit-teorija tal-Big Bang tal-univers permezz tas-satellita Cosmic Background Explorer (COBE).

Skont il-kumitat tal-Premju Nobel “il-pro©ett COBE jista’ jitqies ukoll b˙ala l-punt tattluq tal-koΩmolo©ija b˙ala xjenza preçiΩa”.

Minbarra l-Prof. Smoot se jkun hemm ukoll ix-xjenzati rinomati mad-dinja, fosthom il-Prof. Jim Rich, Dr Chiara Ferrari u Dr Edward Porter.

Din is-sessjoni ta’ ta˙ri© qed tittella’ b’kollaborazzjoni malAwtorità Maltija tat-TuriΩmu, il-Ministeru tal-Edukazzjoni, lISSA fl-Università ta’ Malta u lAmbaxxata Amerikana.

L-attendenza g˙all-ftu˙ talIstitut ISSA tista’ ti©i kkonfermata mill-pa©na ta’ Facebook https://www.facebook.com/ev ents/1518857425015237/; jew lil inkella bl- email issa@um.edu.mt; jew iççemplu 2340 2524.

Tag˙rif ie˙or dwar il-workshop ta’ tlett ijiem jista’ jinkiseb mis-sit www.cosmointhemed.com jew www.um.edu.met/issa

Il-Professur George Smoot se jag˙ti ta˙dita pubblika dwar it-teorija l-Big Bang l-Erbg˙a 24 ta’ Settembru fil-Kampus tal-Belt Valletta

KULTURA KÓ

14|09|2014 23

kullhadd.com

PJAZZA TEATRU RJAL JAGÓTI BIDU GÓALL-ISTAÌUN TEATRALI Nhar is-Sibt 27 u l-Óadd 28 tax-xahar Pjazza Teatru Rjal se jag˙ti bidu g˙all-ista©un teatrali bil-kummiedja ©dida ta’ Tony Cassar Darien blisem ta’ Il-Kennies tal-Ìenna.

Dan ix-xog˙ol kurjuΩ jirrakkonta l-˙ajja straordinarja ta’ Ìanni Borg li, bi ftehim mal-Kunsill tal-Belt Valletta, matul il-lejl jiknes it-toroq ewlenin tal-kapitali, biex filg˙odu jisb˙u nodfa.

Qabel ma waqa’ baxxa fortuna s-Sur John kien eΩekuttiv g˙oli tal-bank. L’inkwiet beda meta f’Malta bdiet die˙la stil ta’ lingwa ©dida mag˙rufa bhala l-Ismacuc. Saret popolari g˙ax permezz tag˙ha sibna kif tassew nirriflettu lispirtu tal-˙ajja li qed ng˙ixu f’pajjizna; kif il-politiçi jitkellmu mal-massa, kif r-reklami jiddominaw fuq is-sens komun, u kif il-preΩentaturi tal-medja jkomplu jipnotizzaw ’il-pubbliku.

U mis-Sur John, g˙ax kien bniedem onest, spiçça ilÌanni tal-Ixkupa. Imma meta

kien fl-abbissi tal-infern skopra l-©enna li hi l-Belt Valletta. G˙araf kif l-istorja tal-Belt hi kopja ta’ x’©arrab f’˙ajtu, u g˙ala l-Beltin huma nies daqstant speçjali.

Id-direttriçi Josette Ciappara ffurmat tim artisitku tajjeb biex tittrasforma l-qawwa talkliem f’xeni attraenti. Mag˙ha hemm Pierre Portelli, disinn tal-palk; il-Mro Paul Abela, muΩika ori©inali; Alison White koreografija; Chris Gatt, dwal; u Anton Attard, kostumi. Ìabret ukoll kast formidabbli li jinkludi lil Mario Micallef, Carlos Farrugia, Kris Spiteri, Nathalie Micallef, Ivan Debattista, Anthony Ellul u numru sabi˙ ta’ Ωg˙aΩag˙ li telg˙in ©odda.

Biljetti g˙al din l-attività jistg˙u jinkisbu minn ticketline.com.mt jew mill-biljetterija tal-Embassy jew ta’ Pjazza Teatru Rjal il-Belt Valletta. Ilbiljetti jibdew minn €10.

Din il-produzzjoni ser titella’ bl-g˙ajnuna tal-Kunsill Malti G˙all-Arti u l-PBS.

FTUÓ TAS-SENA AKKADEMIKA 2014-2015 TAL-ISTITUT AGOSTINJAN Is-sena Akkademika 2014-2015 talIstitut Agostinjan f’Tal-Pjetà se tibda’ nhar il-Ìimg˙a 3 ta’ Ottubru 2014. Fis6.15pm b’konçelebrazzjoni Ewkaristika ppreseduta mill-WRP Ray Francalanza OSA SThD, Provinçjal u Preside tal-Istitut. Wara jsir diskors qasir ta’ mer˙ba lill-parteçipanti midDirettur tal-Istitut, il-Professur Salvinu Caruana OSA. Is-su©©ett tal-lezzjonijiet tal-Kors g˙al Kul˙add hu ‘Twemmin, filosofija u teolo©ija f’kitbet Santu Wistin u San Tumas ta’ Akwinu. Il-lezzjonijiet huma 11, kull nhar ta’ Ìimg˙a bejn is-6.00 u s-7.00pm, flIstitut Agostinjan f’Tal-Pietà. It-18-il edizzjoni tal-Annual Saint Augustine Lecture 2014 ser jing˙ata mill-Prof.

Johannes Brachtendorf tal-Università ta’ Tübingen, nhar it-Tlieta 21 ta’ Ottubru 2014 fil-GateWay Hall E talUniversità ta’ Malta, mis-7.00pm sat8.00pm; filwaqt li nhar il-Óamis 23 ta’Ottubru 2104, il-Prof. Brachtendorf jag˙ti lecture ie˙or fis-Sala tal-Istitut Agostinjan dwar Santu Wistin u San Tumas dwar l-hena tal-bniedem. Il-

kors ta’ sentejn tal-Filosofija g˙al Kul˙add, u l-Filosofija ta’ Santu Wistin se jibda’ nhar il-Óamis 9 ta’ Ottubru 2014 bejn is-6.00pm u t-8.00pm. Bejn Jannar u Marzu 2015 jing˙ata l-kors tal-Lectio Augustini, mag˙mul minn sensiela ta’ tmien lezzjonijiet, ta’ sag˙tejn kull darba, dwar xi xejriet talfilosofija u t-teolo©ija ta’ Santu Wistin u San Tumas. Nhar il-Ìimg˙a 21 ta’ Marzu 2014, fis-6.30pm, l-E.T. Arçisqof ta’ Malta Mons. Pawlu Cremona OP, iqassam Çertifikat ta’ Attendenza waqt konçelebrazzjoni fis-Sala tal-Kunvent ta’ Saanta Rita, f’San Ìiljan. G˙al iktar tag˙rif biex tircievu l-programm stampat ikteb lil: Istitut Agostinjan Kaxxa Postali 61, l-Imsida PO, MSD 1000, jew çempel 2124 9407, 2124 5934, 2124 3557 est.143/150; jew bin-numru tal-mowbajl 9940 2102 jew 79294177; email lil jew ibg˙at caruana.salvino@gmail.com jew lissegretarja s-Sa A. Borg fuq 2131 3644/7708 7711/9945 0099, jew email lil toineborg@onvol.net; sit elettroniku www.augustinianinstitute malta.com

BIDLA U KONTINWITÀ: IL-LEKÇERS TAL-ANNIVERSARJU TAL-INDIPENDENZA 2014 TAL-MHS Bidla u Kontinwità (Change and Continuity) flarti, fix-xjenza u fit-teknolo©ija matul is-seklu g˙oxrin f’Malta hi t-tema mag˙Ωula g˙al serje ta’ lekçers organizzati mis-Soçjetà Storika ta’ Malta (MHS) biex tiççelebra l-˙amsin anniversarju tal-Indipendenza ta’ Malta.

Organizzati ta˙t l-awspiçji tal-President ta’ Malta l-Eççellenza Tag˙ha Marie-Louise Coleiro Preca, sett ta’ tliet sessjonijiet ser isiru fi tliet xhur konsekuttivi f’postijiet storiçi differenti.

Dawn jinkludu il-Palazz, il-Belt Valletta, nhar it-Tlieta li ©ej 16 ta’ Settembru; il-Palazz ta’ Sant’Anton, Ó’Attard, fit-22 ta’ Ottubru; u fiçÇentru tal-Konferenzi tal-Mediterran, il-Belt Valletta, fit-13 ta’ Novembru 2014.

Akkademiçi ewlenin ser jippreΩentaw materjal ta’ riçerka ©did li jelenka l-iΩviluppi li saru fil-qasam rispettiv tag˙hom tul is-seklu

g˙oxrin, b’attenzjoni speçjali fuq it-tranΩizzjonijiet u bidliet li se˙˙ew qabel u wara l1964.

Din l-attività hi sponsorjata mill-Fondazzjoni Farson bl-appo©© tal-Kunsill Nazzjonali talKtieb.

Il-Prof. Henry Frendo ser ikun il-kelliem ewlieni matul l-ewwel sessjoni, u l-lekçer ser tiffoka wkoll fuqr l-arkivji u l-libreriji, l-arti, ilfotografija, il-muΩika u il-onservazzjoni tal-arti u l-artefatti, bil-kelliema rispettivi jinkludu lil Charles Farrugia, Michael Fenech, Daniel Cilia, Andrew Alamango u Joseph Schirò.

L-attendenza hi ming˙ajr ˙las u l-udjenza se tkun mistiedna g˙al riçeviment Ωg˙ir wara kull sessjoni.

G˙all-programm s˙i˙ persuna tista’ ΩΩur is-sit: www.maltahistory.eu

24 14|09|2014

kullhadd.com

kÓ madwarna

BoV SponSor tal-aSSoÇjazzjonI tan-negozjantI Bank of Valletta u l-Assoçjazzjoni tal-Komunità tan-Negozjanti ta’ Triq irRepubblika da˙lu fi ftehim kollaborattiv g˙al sena bil-g˙an li ja˙dmu flimkien fuq numru ta’ inizjattivi sabiex ikabbru l-valur tal-komunità diversa tan-negozjanti. Permezz ta’ dan il-ftehim, BOV ser ikun l-isponsor korporattiv tal-Komunità tan-Negozjanti ta’ Triq ir-Repubblika.

Il-ftehim ©ie ffirmat fl-uffiççji ewlenin ta’ Bank of Valletta f’Santa Venera minn Michael Galea, Chief Officer Operations ta’ Bank of Valletta u Paul Fenech, President tal-Assoçjazzjoni tal-Komunità tan-Negozjanti ta’ Triq irRepubblika, fil-preΩenza ta’ Reginald Fava, Viçi President tal-Assoçjazzjoni.

“A˙na ninsabu kuntenti li ng˙aqadna mal-Assoçjazzjoni tal-Komunità tan-Negozjanti ta’ Triq ir-Repubblika b˙ala wie˙ed mill-partijiet interessati mill-inizjattivi li ser iwasslu biex il-Belt Valletta tkun il-Belt Kapitali Ewropea tal-Kultura tal-2018. Dan it-titlu huwa wie˙ed presti©juΩ u a˙na qed nie˙du din l-opportunità sabiex nag˙tu sapport tan©ibbli lill-assoçjazzjoni permezz tal-programm korporattiv estensiv tal-Bank,” qal is-Sur Galea.

Filwaqt li rringrazzja lil Bank of Valletta g˙as-sapport tieg˙u, is-Sur Fenech qal: “A˙na kburin bl-iffirmar ta’ dan il-ftehim ma’ BOV li ser jara li Ω-Ωew© organizzazzjonijiet jikkollaboraw mill-viçin flimkien g˙as-sena li ©ejja. Dan il-ftehim jipprovdi l-opportunità ideali sabiex tissa˙˙a˙ ir-relazzjoni tajba li di©à teΩisti bejn iΩ-Ωew© organizzazzjonijiet, filwaqt li n˙arsu ’l quddiem sabiex na˙dmu flimkien ma’ BOV fuq attivitajiet varji bil-g˙an li jsa˙˙u l-identità tal-Belt b˙ala çentru importanti ta’ negozju u divertiment.”

ImpjegatI ta’ HSBC malta jagÓmlu trIatHlon gÓall-karItÀ Aktar minn 125 impjegat tal-HSBC Malta g˙amu, saqu r-roti, ©rew, u mxew minn G˙awdex salPalazz ta’ Sant’Anton. Din it-triathlon annwali tkun organizzata mill-Fondazzjoni HSBC Malta flimkien mal-Kumitat Sports u Attivitajiet Soçjali tal-Bank.

G˙all-ewwel darba fl-istorja tag˙ha, it- triathlon ©abret flus g˙al Ωew© inizjattivi filantropiçi: L-Istrina tal-Malta Community Chest Fund u l-WaterAid Ghana.

Il-voluntiera li ˙adu sehem g˙amlu distanza kumulattiva ta’ aktar minn 1,900km – 180km bilg˙awm, 900km bir-rota, 500km bil-©iri, u 350km bil-mixi. Numru ta’ parteçipanti g˙amlu s-70km kollha tal-isfida tat-triathlon, filwaqt li parteçipant minnhom qala’ l-applaws tal-pubbliku g˙ax ˙a sehem minkejja li hu fuq wheelchair. G˙all-ewwel darba wkoll din it-triathlon, li qed tikber kull sena, kienet miftu˙a g˙all-aqwa atleti Maltin, li minn din is-sena taw sehemhom ukoll.

It-triathlon ta’ stil liberu bdiet b’©irja f’G˙awdex, mill-G˙arb sa Óondoq ir-Rummien, u wara lparteçipanti qasmu bil-g˙awm minn Óondoq g˙al Malta minn Kemmuna, imbag˙ad saqu r-rota miçÇirkewwa sal-Park Nazzjonali f’Ta’ Qali. Il-parti talmixja bdiet minn Sant’Anton g˙al Ta’ Qali u lura.

La˙qet il-qofol tag˙ha meta wasslet lill-parteçipanti sal-Palazz tal-President f’Sant’Anton fejn ing˙ataw mer˙ba mill-A©ent President Dolores Cristina u miçChief Operating Officer tal-HSBC Malta Decca Fan.

L-A©ent President Dolores Cristina tilqa’ lill-parteçipanti, immexxija minn Decca Fan mill-HSBC, li ©abru fondi g˙al L-Istrina u WaterAid Ghana.

Is-Sa Fan qalet: “Sena wara l-o˙ra, l-isfida tattriathlon qed tkun dejjem akbar. Dan iqawwi l-ispirtu ta’ komunità li g˙andhom l-impjegati tal-HSBC hekk kif jissie˙bu f’attivitajiet g˙al kawΩi tassew ©usti.

Meta nappo©©jaw L-Istrina u WaterAid, HSBC Malta u l-impjegati jkunu g˙alenija fl-impenn tag˙hom biex itejbu l-kwalità tal-˙ajja tal-persuni

meg˙juna. G˙alhekk, nirringrazzjaw lill-impjegati tal-HSBC g˙ad-dedikazzjoni u l-impenn tag˙hom b’mod volontarju u fil-˙in liberu tag˙hom.”

L-HSBC Triathlon 2014 kellha wkoll l-appo©© ©eneruΩ ta’ Medcomms Limited, Printex Limited, General Soft Drinks Co. Limited, Nicky Farrugia, Calypso Cruises, Oh Yeah Malta, Borg Brothers Removals – Siggiewi, u BPC International Limited.

KULTURA KÓ

14|09|2014 25

kullhadd.com

KABBAR L-GÓARFIEN IL-ÓMISTAX-IL ANNIVERSARJU TIEGÓEK

Matul ix-xahar ta’ Ottubru lKunsill Konsultattiv dwar lIndustrija tal-Bini (BICC) ser ikun qieg˙ed iniedi kors ie˙or ta’ ta˙ri© dwar kif g˙andna nie˙du ˙sieb id-djar qodma u dawk ta’ karattru. Dan se jibda fis-7 ta’ Ottubru li ©ej, fis-sala ta’ Project House f’Belt is-Seb˙.

Matul dan il-kors ta’ tmien sessjonijiet ta’ sag˙tejn il-wa˙da l-istudenti se jitg˙allmu aktar dwar id-djar antiki u qodma li nsibu f’Malta. Kif jaf kul˙add

dawn id-djar jirrikjedu manutenzjoni matul is-sena kollha g˙alhekk, permezz ta’ dawn illezzjonijiet, se jitg˙allmu xi jridu jag˙mlu eΩatt kemm-il darba iddar tin˙ti©ilha xi xog˙ol. Dan se jkun it-tieni kors tax-xorta tieg˙u g˙ax l-ewwel wie˙ed kien sar f’April li g˙adda u kien ta’ suççess. Matul dan il-kors li ©ej listudenti se jitg˙allmu dwar kif inbnew id-djar, ix-xog˙ol tassoqfa, it-travi u l-injam, x’tip ta’ si©ar t˙awwel fil-btie˙i jew il-

bjut, kif nistg˙u nutilizzaw lener©ija effiçjenti u s-sa˙˙a u ssigurtà fid-dar.

Jekk int sid ta’ dar qadima jew im˙ajjar li tixtri dar qadima, jew jekk int student li qieg˙ed issegwi diploma fir-restawr, dan huwa kors li m’ghandekx titlef.

Peress li l-postijiet huma limitati dawk kollha m˙ajra jistg˙u jirriservaw posthom billi jçemplu 2247 9300/9. Il-kors jiswa €80, li jkopru l-kors kollu, in-noti u çertifikat ta’ attendenza.

L-G˙aqda tal-Pensjonanti Telemalta-Maltacom-Go ppubblikat il-ktieb Ómistax-il Sena Anniversarju biex tikkommemora l-ewwel 15-il sena tal-eΩistenza tag˙ha, mill-1995 sal2010. Ktieb ta’ 100 faççata, imΩejjen bl-istampi, miktub mill-In©. Maurice Mifsud Bonnici, membru tal-Kunsill u eks-Chairman talKorporazzjoni Telemalta, biddisinn tal-qoxra minn Joseph Mercieca, mitbug˙ mill-Union Print.

Il-ktieb ©ie ddedikat lillmibki imma qatt minsi Albert Balzan, fundatur u l-ewwel President tal-G˙aqda. Kien hu

li flimkien mal-In©inier Anthony Griscti ©ew mistiedna miç-Chairman tat-Telemalta Corporation ta’ dak iΩ-Ωmien, is-Sur John Camilleri, flimkien maç-Chief Executive Officer is-Sur Anthony Debono, biex jifforma g˙aqda tal-pensjonanti tal-Korporazzjoni b˙ala rikonoxximent tas-servizz siewi li taw lill-Korporazzjoni.

Albert u Anthony aççettaw u ˙admu qatig˙ biex l-G˙aqda tkun suççess dewwiem.

G˙al iktar informazzjoni kkuntattjaw info@pensjonantitelemalta.org.mt jew Ωuru ssit elettroniku www.pensjonantitelemalta.org.mt

GO TIÇÇELEBRA S-SUÇÇESS U TIPPREMJA L-BÛULIJA BI STIL Il-party annwali tas-sajf ta’ GO ttella’ dan l-a˙˙ar fir-ristorant The Edge fir-Radisson Blu, San Ìiljan, li kien imΩejjen g˙all-okkaΩjoni blistil ta’ festival ta’ kuluri. Kienet lejla indimentikabbli li serviet ukoll biex ©iet rikonoxxuta, kif tixraq, il-˙idma eççezzjonali talimpjegati.

Mijiet ta’ impjegati ta’ GO n©abru flimkien b’girlandi kkuluruti u bi tbissima ta’ ˙biberija, f’atmosfera mill-isba˙, biex jie˙du ritratt talgrupp f’kaxxa tar-ritratti apposta, u li llum qed iΩejjen l-iskrivaniji ta’ ˙afna minnhom!

Kien wasal il-waqt li l-impjegati jin©abru g˙al çelebrazzjoni o˙ra.

Flimkien marru fi vja©© li ˙adhom lura fis-snin, sat-twaqqif talkumpanija GO, u ©eddilhom ilmemorji permezz ta’ filmat li ntwera.

Il-Kap EΩekuttiv ta’ GO, Yiannos Michaelides, irringrazzja lill-impjegati kollha g˙all-kontribut

tag˙hom biex il-kumpanija setg˙et tag˙mel is-suççessi li g˙amlet matul dawn is-snin, u rrikonoxxa wkoll lill-membri tal-istaff li g˙amlu sforz eççezzjonali matul issena 2014. Ingrid Camilleri midDipartiment tal-In©inerija ta’ GO, u Marisa Gatt mid-Dipartiment Kummerçjali ng˙ataw il-Premju tad-Deheb g˙all-˙idma eççezzjonali tag˙hom fl-ewwel u t-tieni kwart tas-sena rispettivament.

Il-premjijiet STAR, li jag˙mlu parti mill-programm 360 ta’ rikonoxximent bejn l-impjegati, ing˙ataw ukoll lil diversi impjegati g˙all-˙idma siewja u g˙aqlija tag˙hom tul l-2013/2014. Fost dawk li ©ew ippremjati kien hemm Tiziana Micallef, Karl Lepre, Jonathan Brincat, Bernice Spiteri, Waren Fero, Adrian Tabone, Joseph Chircop, Sarah Camilleri, Christian Spiteri, Marisa Gatt, Anna Maria Tonna u Rene Etienne Muscat.

26 14|09|2014

kullhadd.com

kÓ PRESIDENT

L-APPUNTAMENTI TAL-PRESIDENT TA’ MALTA IT-TNEJN 15 TA’ SETTEMBRU 2014 9.00am: 10.00am: 11.45am: 7.30pm:

Il-President u s-Sur Preca jΩuru Children with Cancer UK fi Great Ormond Street, Londra Il-President u s-Sur Preca jΩuru Great Ormond Street Hospital f’Londra Il-President u s-Sur Preca jΩuru National Hospital Neurology and Neurosurgery f’Londra Il-President u s-Sur Preca jospitaw riçeviment ad unur il-Medical Consultants fil-Lukanda Corinthia f’Londra

IT-TLIETA 16 TA’ SETTEMBRU 2014 09.45am: 5.00pm: 6.00pm:

Il-President u s-Sur Preca jΩuru s-sorijiet Agostinjani f’Londra Il-President u s-Sur Preca jattendu Quddiesa f’Westminister Abbey f’Londra Lekçer ‘Change and Continuity: The MHS Independence Anniversary Lectures 2014 organizzat mis-Soçjetà Storika ta’ Malta se jittella’ ilPalazz, il-Belt Valletta. Il-pubbliku in©enerali huwa mistieden.

L-ERBGÓA 17 TA’ SETTEMBRU 2014 9.30am: 11.00am: 4.00pm: 5.00pm:

Il-President u s-Sur Preca jΩuru l-Kings College Hospital f’Londra Il-President u s-Sur Preca jΩuru Harris Birth Right Unit, f’Kings College Hospital f’Londra Il-President u s-Sur Preca jiltaqg˙u mal-voluntiera ta’ The Prince’s Trust f’Londra Il-President u s-Sur Preca jΩuru The Prince’s Trust f’Londra

IL-ÓAMIS 18 TA’ SETTEMBRU 2014 08.45am: 2.00pm:

5.45pm:

Il-President u s-Sur Preca jΩuru Moorfields Eye Hospital f’Londra Il-President u s-Sur Preca jopsitaw High Tea g˙all-membri tal-organizzazzjonijiet Maltin fillukanda Corinthia f’Londra Il-President u s-Sur Preca jΩuru s-sorijiet Fran©iskani f’Londra

IL-ÌIMGÓA 19 TA’ SETTEMBRU 2014 10.00am: 6.00pm:

7.30pm:

Il-President u s-Sur Preca jΩuru l-Fareshare Charity f’Londra Il-President u s-Sur Preca jattendu g˙al riçeviment fl-okkaΩjoni tal-50 Anniversarju mill-Indipendenza ta’ Malta ospitata mis-Sur Norman Hamilton, Kummissarju G˙oli ta’ Malta f’Londra, u s-Sinjura Hamilton fil-Kummissjoni G˙olja Maltija f’Londra Il-President u s-Sur Preca jattendu g˙all-Kunçert liriku f’St James Chruch f’Londra

Il-President ta’ Malta Marie Louise Coleiro Preca waqt Ωjara fl-Ingilterra b’diversi laqg˙at ma’ entitajiet mhux governattivi li jispeçjalizzaw f’oqsma soçjali.

IS-SIBT 20 TA’ SETTEMBRU 2014 Il-President u s-Sur Preca jaslu fl-Ajruport Internazzjonali ta’ Malta 7.50pm:

Il-President u s-Sur Preca jattendu g˙al riçeviment ospitat mill-Onor. Prim Ministru u sSinjura Muscat fl-okkaΩjoni tal-50 Anniversarju mill-Indipendenza ta’ Malta fil-Ìonna talBarrakka ta’ Fuq, fil-Belt Valletta

IL-ÓADD 21 TA’ SETTEMBRU 2014 10.00am:

11.45am:

12.30pm: 7.30pm:

Il-President u s-Sur Preca jattendu g˙al Quddiesa Pontifikali fl-okkaΩjoni ta’ Jum lIndipendenza fil-Konkatidral ta’ San Ìwann Il-President tippresiedi çerimonja ta’ preΩentazzjoni ta’ midalja kommemorattiva flokkaΩjoni tal-Óamsin Anniversarju millIndipendenza ta’ Malta fil-Palazz, il-Belt Valletta Il-President tpo©©i fjuri fuq il-Monument talIndipendenza fil-Furjana Il-President u s-Sur Preca jattendu g˙al kunçert mill-Orkestra Nazzjonali fl-okkaΩjoni ta’ Jum lIndipendenza fil-Palazz, il-Belt Valletta

Il-President Marie-Louise Coleiro Preca tilqa’ lil Cecilia Malmstrom, Kummissarju Ewropew g˙all-Intern, g˙al Ωjara ta’ korteΩija fil-Palazz, il-Belt Valletta

Il-President ta’ Malta tista’ ti©i kkuntattjata bl-email marie-louise.coleiro@gov.mt Is-Sur Edgar Preca jista’ ji©i kkuntattjat bl-email edgar.preca@gov.mt L-Uffiççju tal-President jista’ ji©i kkuntattjat permezz tal-email presidentsappointments.opr@gov.mt jew bin-numru tat-telefown 2122 1221, il-Palazz il-Belt Valletta (mit-Tnejn sal-Ìimg˙a) jew bin-numru tat-telefown 2144 0354, il-Palazz ta’ Sant’Anton (mit-Tnejn sal-Óadd) u l-Uffiççju tal-Malta Community Chest Fund f’G˙awdex bin-numru tat-telefown 2155 3807.

Skeda kÓ

14|09|2014 27

kullhadd.com

07.00 08.00 08.30 09.30 10.00 11.30 12.00 12.10 15.00 15.30 16.00 16.05 16.50 17.35 18.00 18.10 18.40 19.00 20.00 21.00 23.15

L-G˙odwa t-Tajba Tuffi˙at Migduma G˙anafest G˙awdex Illum Malta u lil Hinn Minnha Óadd G˙alik A˙barijiet Óadd G˙alik (ikompli) L-Irkant Telebejg˙ A˙barijiet Kurrenti Is-Sajf ma’ Salv Paq Paq On Test A˙barijiet Int Min Inti Paq Paq On Test Mr Fisherman A˙barijiet Film: Spy Kids A˙barijiet

06.00 08.00 09.00 09.45 15.50 18.00 19.00 19.30 20.30

Fuori Orario. Cose (Mai) Viste Film. Albergo Luna, Camera 34 Scetateve Guagliun Film Giuramento Ponderosa Colera Tgr Sostiene Bollani Tg In 1/2 H Tg3 Lis Film. Longshots Film. Miracle Tg3 Blob Un Caso Per Due Colpi Informatici 21.05 Presa Diretta l’Erba Del Vicino 23.15 Tg3 23.30 Sconosciuti Collection La Nostra Personale Ricerca Della Felicita'

06.00 06.45 08.35 10.30 12.25 13.00 14.00 16.10 18.00 18.30 19.00 21.10 23.55

Friends Super Car A-Team You Wish! Attenzione Ai Desideri Studio Aperto Sport Mediaset Xxl Mars Attacks!

Fallen - Angeli Caduti 2 Provaci Ancora Gary Studio Aperto Cappuccetto Rosso Sangue Hunger Games Funny Games

06.00 07.55 07.59 09.10 09.46 12.00 13.00 13.40 14.01 16.15 18.45 19.57 20.00 20.40 21.09 21.10 23.30

Prima Pagina Tg5 Traffico Tg5 Bye Bye Cinderella 2 Semplicemente Irresistibile Melaverde Tg5 L’Arca Di Noè Miss Detective Miss FBI. Infiltrata Speciale Avanti Un Altro Tg5 Prima Pagina Tg5 Paperissima Sprint Riassunto – Il Segreto Il Segreto Maurizio Costanzo Show 14-15

07.05 Tg4 Night News 07---25Televendita Media Shopping 07.55 Zorro 08.25 Pianeta Terra 09.25 Magnifica Italia 10.00 Santa Messa 10.50 Pianeta Mare 11.30 Tg4 12.00 Pianeta Mare 13.00 Le Storie Di Alive 13.53 Mammavventura 14.40 Coma Profondo 16.55 Big Man 18.53 Tg4 19.35 La Signora In Giallo. L’Ultimo Uomo Libero 21.30 Lo Chiamavano Trinità…

23.20 Il Cavaliere Pallido

06.35 07.00 07.15 07.35 07.45 08.15 09.00 09.30 10.15 11.10 11.55 12.40 13.35 14.25 15.10 17.40 18.25 19.10 20.00 20.30 21.00 21.55 22.45 23.35

06.00 06.25 06.50 07.15 08.05 08.30 09.20 10.10 11.00 11.25 12.15 13.05 14.20 14.45 15.35 16.25 17.40 18.30 19.20 20.10 21.00 21.50 23.05 23.55

Tastiest Places To Chowdown Diners, Drive-Ins And Dives Guy’s Big Bite Food Network Challenge Siba’s Table Have Cake Will Travel Barefoot Contessa Siba’s Table Guy’s Big Bite Unique Eats Hungry Girl Diners, Drive-Ins And Dives Guy’s Big Bite Barefoot Contessa Siba’s Table Diners, Drive-Ins And Dives Barefoot Contessa Siba’s Table Diners, Drive-Ins And Dives Barefoot Contessa Chopped South Africa Diners, Drive-Ins And Dives Barefoot Contessa Siba’s Table

06.50 07.40 08.05 08.30

Yoga For Life The Sweet Truth Chasing The Yum Extreme Cuisine With Jeff Corwin Candice Tells All Dear Genevieve Rehab Addict Selling La Keasha’s Perfect Dress Eating Art Chef Abroad Eating Art My Yard Goes Disney Dear Genevieve Million Dollar Rooms House Hunters Selling La Rehab Addict Suggs’ Italian Job House Hunters Chasing The Yum Chef Abroad

06.00 08.30 10.35 12.15 13.05 13.55 14.45 15.35 16.25 17.15 18.05 19.20

07.30 07.50 08.45 09.15 09.30 09.45 11.55 12.30 12.40 13.40 14.45 17.30 17.40 18.20 18.50 19.30 20.15 23.30

One News Street Blush (R) Zona Sport Sajf (R) Identità (R) One News Il-Missjoni f’Qalb il-Maltin Óilithom One News Mad-Daqqa t’G˙ajn Telebejg˙ Il-Missjoni f’Qalb il-Maltin One News Fresh & Funky Il-Missjoni f’Qalb il-Maltin Executive One News Il-Missjoni f’Qalb il-Maltin One News

07.00 08.00 09.00 11.15

06.00 06.30 07.00 07.30 07.50 08.15 10.00 10.45 11.30 12.10 13.00 13.30 13.45 15.30 17.05 17.10 18.10 19.35 20.30 21.00 21.45 22.40

Videocomic Passerella Real School La Dottoressa Peluche Frida, la fata aquilone Avengers Assemble La nave dei sogni Killer Spietati Cronache animali Il nostro amico Charly La nostra amica Robbie Calunnie TG2 GIORNO TG 2 Motori Quelli che aspettano Quelli che il calcio TG2 L.I.S. Stadio Sprint 90° minuto Squadra Speciale Cobra TG2 20.30 N.C.I.S. La triade del Diavolo Hawaii Five-O La Domenica Sportiva

06.00 07.20 08.35 08.45 10.40 11.30 12.25 14.00 14.30 15.00 15.05 16.40 19.00 20.00 20.10

07.00 07.30 07.55 09.45 11.30 12.30 13.30 14.00 14.40 16.15 18.15 20.00 20.30 21.10

Omnibus Tg La7 Omnibus Jane Doe Miss Italia Semifinale 1 Miss Italia Semifinale 2 Tg La 7 Tg La7 Cronache Assassinio Sul Treno McBride L’Ispettore Barnaby Tg La7 Miss Italia Semifinale 3 Miss Italia Serata Finale

12.00 15.00 15.05 18.00 18.05 18.40 19.30 20.30 21.30 21.35 00.00

Net News Iswed Fuq l-Abjad (R) Maratona b’risq il-Missjoni Quddiesa mis-Santwarju talMadonna Ta’ Pinu Maratona b’risq il-Missjoni Net News Maratona b’risq il-Missjoni Net News Flusek (R) Maratona b’risq il-Missjoni Net News Maratona b’risq il-Missjoni Net News Maratona b’risq il-Missjoni Net News

Green Balloon Club Nina And The Neurons Nuzzle And Scratch Charlie And Lola Green Balloon Club The Weakest Link Big School Sinbad Call The Midwife Hotel Secrets With Richard E Grant The Weakest Link Monty Halls’ Island Escape The Fat Fighters Sinbad Doctors Hotel Secrets With Richard E Grant Sinbad Call The Midwife Big School Dead Boss Last Tango In Halifax Spooks Silent Witness The Fat Fighters

Euronews Bijografiji Quddiesa tal-Óadd Maratona b’risq il-Missjoni Ûebbu© vs Tarxien F4 Championship G˙awdex Illum Maratona b’risq il-Missjoni A˙barijiet g˙al persuni b’nuqqas ta’ smig˙ 20.40 Maratona b’risq il-Missjoni 23.00 A˙barijiet bl-IngliΩ 23.05 Maratona b’risq il-Missjoni

06.00 07.05 08.00 08.20 09.05 10.00 10.30 10.55 12.00 12.10 12.20 13.30 14.00 16.10 16.55 18.50 20.00 20.35 21.30 23.45

09.25 09.50 10.15 10.40 11.10 11.35 12.00 12.25 12.50 13.15 13.45 14.35 15.00 15.25 15.50 16.15 17.05 17.30

20.10 21.00 21.50 22.40

Wanted: Antonella Clerici Overland 12 Tg 1 Il Regno Delle Piante Dreams Road 2013 – USA Con i Tuoi Occhi Catalogna A Sua Immagine Santa Messa Recita Dell’Angelus A Sua Immagine Linea Verde Telegiornale Film: Giù A Casa Dai Miei La Casa Del Guardaboschi Sul Pre Cipizio La Madre Della Sposa L’Eredità Telegiornale Flavio Insinna – Affari Tuoi Il Restauratore 2 Codice d’Onore Speciale Tg1

Toddlers & Tiaras Kitchen Boss Little People, Big World Here Comes Honey Boo Boo Return to Amish Toddlers & Tiaras Sister Wives Ballroom Blitz Long Island Medium Your Style in His Hands Happily Ever Laughter Say Yes to the Dress: Bridesmaids Say Yes to the Dress: The Big Day Something Borrowed, Something New Undo Me Ultimate Shopper

INDIGO, g˙ada fis-17.40 fuq One

06.00 07.00 07.30 08.00 08.30 09.00 11.00 11.30 12.00 16.00 17.00 19.00 20.00 22.00 23.00 23.30

06.00 06.25 07.15 08.10 09.05 10.00 10.55 11.25 11.50 17.20 18.15 19.10 20.05 21.00 21.55 22.50 23.45

Bigger, Badder Celebrity Feuds Extreme Close-Up Style Star Attack Of The Celebrity Bikinis La Sugar Richkids Of Beverly Hills E! News Fashion Police Keeping Up With The Kardashians E! News Richkids Of Beverly Hills Giuliana & Bill Keeping Up With The Kardashians Botched. Boob Freak!

Eric & Jessie The Soup

06.00 06.25 07.15 08.10 09.05 09.55 10.50 11.40 12.35 13.30 14.25 15.20 16.15 17.10 18.05 19.00 21.00 22.00

How Do They Do It? Ultimate Car Build-Off Mega Builders Mythbusters You Have Been Warned Thrift Hunters Storage Wars Canada Flip Men Auction Kings Auction Hunters Container Wars Rise Of The Machines Extreme Engineering Mighty Planes What’s In The Barn?

Wheeler Dealers Extreme Car Hoarders River Monsters

08.30 11.30 13.00 13.45 15.00 16.30 18.00 19.15 21.15 22.30

Shanghai Masters, Snooker Tour of Spain Cycling IAAF Continental Cup Athletics World Series by Renault Shanghai Masters, Snooker IAAF Continental Cup Athletics Tour of Spain Cycling Tour of Spain Cycling Montreal Grand Prix Cycling IAAF Continental Cup Athletics

Call Of The Wildman Cats 101 Dogs 101 Nick Baker’s Weird Creatures America’s Cutest Pets Dogs 101 Animal Airport Call Of The Wildman Wild Things With Dominic Monaghan Treehouse Masters Echo And The Elephants Of Amboseli Roaring With Pride Zombie Sharks Killer Sharks. The Attacks Of Black December Roaring With Pride Monster Hammerhead I’m Alive

06.50 08.25 10.10 11.40 13.15 13.30 14.55 16.50 18.25 20.00 22.00 23.50

Canadian Bacon Legend Of The Lost Convicts Josie And The Pussycats Mgm’s Big Screen Real Men Invasion Of The Body Snatchers Prime Risk North Of Chiang Mai Cuba Gang Related Death Wish V

07.05 07.55 08.20 08.45 09.10 09.35 10.00 10.25 10.50 11.15 11.40 12.05 12.30 12.55 13.20 13.45 14.40 15.30 15.55 16.20 16.45 17.10 17.35 18.00

Bubble Guppies Go, Diego, Go! Winx Club The Fairly Oddparents Sanjay And Craig Kung Fu Panda The Legend Of Korra Turtles Spongebob Squarepants Winx Club Icarly Sam & Cat Victorious Big Time Rush Marvin Marvin Spongebob Squarepants The Penguins Of Madagascar The Fairly Oddparents Icarly Big Time Rush Victorious Life With Boys Spongebob Squarepants Turtles

Indigo ta’ g˙ada t-Tnejn 15 ta’ Settembru jiffoka fuq in-nisa flIntrapriΩa. G˙andna bosta stejjer ta’ suççess f’pajjiΩna minn nisa li rnexxew f’˙ajjithom, irnexxew fil-professjoni tag˙hom u kabbru wkoll in-negozju tag˙hom.

Inlaqqg˙ukom ma’ nisa li investew f’setturi differenti, u rnexxielhom mhux biss jespandu f’pajjiΩna iΩda wkoll jiddiversifikaw lejn swieq o˙ra barranin. Lea Hogg b˙as-soltu twasslilna rrokna bl-informazzjoni dwar l-ikel filwaqt li tul il-programm inlaqqg˙ukom ukoll mal-isport tal-archery.

28 14|09|2014

kullhadd.com

KÓ ÇINEMA

jikteb CARMELO BONNICI

MIÇ-ÇINEMA

IX-SHOW MUÛIKALI BILLY ELLIOTT DIRETTA FIÇ-ÇINEMA GÓAL ÌURNATA WAÓDA BISS

Nhar il-Óadd 28 ta’ Settembru 2014, ixshow Billy Elliott the Musical se timpressjona bil-kbir liç-çineasti kollha meta dan il-fenomenu tal-palk ikun traΩmess dirett mill-West End ta’ Londra liç-çinema madwar id-dinja.

IbbaΩat minn fuq il-film Billy Elliott li kien innominat g˙all-Oscar, dan ix-xog˙ol muΩikali di©à affaxxina sewwa lil dawk kollha li rawh fit-Teatru Victoria Palace sa mill-2005, u xtered madwar id-dinja bludjenzi mistag˙©bin u attenti, fejn di©à reba˙ ’il fuq minn 80 unur tal-palk, inkluΩ g˙axar unuri 2009 Tony u ˙ames unuri Olivier.

Ambjentat f’belt tat-Tramuntana talIngliterra fl-1984/85, fuq sfond ta’ strajk ta’ dawk li ja˙dmu fil-minjieri tal-fa˙am, Billy Elliott hija l-istorja kommoventi ta’ tfajjel li ji©©ieled kontra kull ostaklu biex il-˙olma tieg˙u sse˙˙. Dan il-vja©© ta’ Billy minn fuq il-postijiet tal- boxing jie˙du fi klassi tal-ballet meta hu jiskopri

xewqa kbira g˙aΩ-Ωfin li taspira lill-familja tieg˙u u lill-kommunità kollha u tbiddel ˙ajtu g˙al dejjem.

Din il-wirja tant ma˙buba internazzjonalment, li di©à rawha ’l fuq minn 9,500,000 spettatur mad-dinja kollha, ter©a’ tie˙u l-˙ajja mit-tim kreattiv ta’ diversi unuri li kienu involuti fil-film, inkluΩi l-kittieb Lee Hall (il-ktieb u l-liriçi), id-direttur Stephen Daldry u l-koreografista Peter Darling, li mag˙hom issa ng˙aqad il-le©©endarju muΩiçist Elton John li kkompona l-muΩika ta’ din ilwirja.

Elton John stess jammetti: “Billy Elliott dejjem kellu post speçjali f’qalbi u l-fatt li ©ejt involut f’dan il-muΩikali kienet wa˙da mill-aktar esperjenzi poΩittivi ta’ ˙ajti. Li nittraΩmettu din ix-show diretta liç-çinemas hija sfida ©dida g˙alina lkoll u dan se jkun avveniment speçjali. Din se tkun ©urnata ta’ anzjetà u fer˙ g˙alina kollha tat-Teatru Victoria Palace f’Londra, u nis-

peraw li l-udjenzi taç-çinema se jkunu eçitati li jaraw Billy Elliott the Musical jie˙u l-˙ajja g˙all-ewwel darba fuq il-liΩar taç-çinema.

Il-kummenti tal-gazzetti barranin dwar Billy Elliott the Musical: L-aqwa musical ta’ dawn l-a˙˙ar g˙axar snin – Time Magazine Brillanti li ma jintesiex – The Observer L-aqwa wirja li qatt tista’ tara – New York Post Jiggalvanizzak * * * * * – Mail On Sunday Purament ma©iku * * * * * – Sunday Express Eçitanti immens * * * * * – Time Out F’Malta se jintwera esklussivament flEmpire Cinema, Bu©ibba, fis-2.30pm u 7.30pm, u fis-St James Cavalier, il-Belt Valletta, fis-2.30pm.

Ir-riservazzjonijiet huma miftu˙in.

Çinema kÓ

14|09|2014 29

kullhadd.com

the boxtrolls (3D)

DIVERTENTI

karattri animati Óelwin u strambi Vuçijiet Ewlenin: Ben Kingsley, Isaac Hempsted-Wright, Elle Fanning, Toni Collette, Nick Frost, Simon Pegg, Jared Harris.

Diretturi: Anthony Stacchi u Graham Annable.

Distributur: Universal.

Ma˙ru© minn KRS Releasing Ltd

Il-produtturi u tekniki ta’ Laika Animation Studio li tawna Paranorman , film li kien innominat g˙all-Oscar fil-kategorija tal-aqwa film animat, fit-tielet xog˙ol tag˙hom The Boxtrolls, qed jippreΩentaw xog˙ol ie˙or ta’ livell g˙oli.

Dan il-film mimli movimenti u avventuri hu ma˙dum kwaΩi kollu blidejn, b’xi sekwenzi bil-kompjuter u bil-proçess mag˙ruf b˙ala stop-motion . Din ilfantasija tant adattata g˙allfamilja hija bbaΩata minn fuq il-ktieb tassew avventuruΩ ta’ Alan Snow Here Be Monsters.

Hawn se niltaqg˙u ma’ razza ©dida ta’ esseri, The Boxtrolls, komunità ta’ kreaturi mqarbin u xi ftit strambi li, iΩda, wkoll rabbew tifel uman, Eggs (vuçi ta’ Hempstead-Wright) minn mindu kien tarbija, f’sotterran fejn jg˙ixu ta˙t it-triqat

Óin: 96 mins. Çert. U

ta’ Cheesebridge. Ambjentat fl-era Vittorjana, in-nies ta’ din il-belt j g ˙ i x u ˙ a j j a komda, ossessjonati bil-©id, bil-klassi u b i l - © o b o n f i n iΩda jinten, li tant i˙obbu.

Il-viljak k , A r c h i b o l d Snatcher ( K i n g s l e y ) q e d ixandar ste j j e r m a l i z z j uΩ i dwar dawn i l - B o x t r o l l s u qed ifittixhom u jarrestahom.

Dawn l-esseri Ωg˙ar li jilbsu kaxxi tal-kartun, jitilg˙u middrena©© g˙all-ikel, it-tilqit li j˙allu s-sinjuri u affarijiet o˙ra mitluqin, biex bihom jivvintaw apparat mekkaniku.

Biex dawn ma jinqabdux, jibag˙tu lil Eggs hemm fuq u malajr jiltaqa’ ma Winnie (Fanning), it-tifla fuq tag˙ha tas-Sindku supperv tal-post.

Dawn iΩ-Ω e w © ç k e j k n i n i˙ejju pjan biex isalvaw lil dawn il-k r e a t u r i m i n n Snatcher.

L-a˙˙ar p a r t i t a ’ The Boxtrolls hija tassew avven-

turuΩa b’attivitajiet kwaΩi tal©enn, fejn it-tfal u l-Boxtrolls jiffaççjaw il-minaççja ta’

Snatcher.

The Boxtrolls hu adattat mhux biss g˙all-familji imma

anke g˙all-adulti. L-andament ikkulurit tieg˙u hu tassew ta’ sodisfazzjon.

the nut job (3D)

IKKULURIT

l-annimali jippjanaw serqa Vuçijiet Ewlenin: Will Arnett, Brendan Fraser, Katherine Heigl, Liam Nesson, Stephen Lang, Maya Rudolph Direttur: Peter Lepeniotis.

Distributur: Warner Bros Ma˙ru© minn KRS Releasing Ltd

Óin: 85 min.

The Nut Job huwa film animat, koproduzzjoni bejn irRepubblika Koreana u l-Istati Uniti. Din hija kummiedja divertenti ˙afna g˙aΩ-Ωg˙ar, b’avventuri mimlija movimenti.

L-istorja sse˙˙ fil-belt ta’ Dakton, US, fis-snin ˙amsin, fejn Surly (vuci ta’ Arnett), skwiril imqareb u egoist jitkeçça mill-park minn s˙abu. Hu, flimkien ma’ ˙abibu Buddy, il-©urdien, jippjanaw serqa ta’ lewΩ u karawett minn ˙anut u, ming˙ajr ma jobsru, isibu ru˙hom f’serqa vera minn bank mill-umani, li huma lesti li jpo©©u xkejjer ta’ lewΩ, ©ewΩ, karawett, eçç., u minflokhom jie˙du dawk bilflus.

Waqt li dawn l-umani jibdew i˙affru mill-˙anut g˙al ©ol-bank, se jsibu xkiel kontinwu minn Surly u l-annimali l-o˙ra ta’ Liberty Park.

Il-protagonisti ta’ dan ixxog˙ol, li hu ma˙dum bit-3D, huma Surly, Andie (Heigl) u Grayson (Fraser). Dawn it-tlieta, ming˙ajr ma jridu, jo˙olqu trijanglu romantiku bejniethom li se j©ib umoriΩmu prolifiku.

Fl-ewwel parti ta’ din il-produzzjoni Surly ikun karattru xi ftit malizzjuΩ li j˙obb jaqla’ l-inkwiet, però malajr jirran©a l-a©ir tieg˙u billi jkun ukoll intelli©enti u jifhem lil s˙abu.

Il-mexxej tal-˙allelin hu King (Lang), bniedem li ma jittollerax qΩieΩ u lanqas lillannimali li ji©©errew massaqajn, b˙al ©rieden u anke skwirils.

Dawn l-annimali, g˙alkemm huma ˙elwin, sikwit jag˙mlu ˙sejjes baxxi ˙er©in minn wara mill-istonku.

Çert. U

kompetiZZjoni empire Cinema

l-aqwa Óames Films bejn it-3 sas-7 ta’ settembru 2014

Mistoqsija g˙al din il-©img˙a: Ta’ min hi l-vuçi tal-karattru Eggs?

Ibg˙at it-twe©iba tieg˙ek lil: Kompetizzjoni Films, KullÓadd, ÇNL, Triq Mile End, il-Óamrun.

Ir-rebbie˙ jirba˙ Ωew© biljetti ming˙and l-Empire Cinema ta’ Bu©ibba.

Rebbie˙a tal-©img˙a li g˙addiet: A.GRECH, Block B, Flat 3, Ta’ Paris Est., Birkirkara

1.

2.

3.

4.

5.

Lucy Guardians Of The Galaxy Into The Storm The Expendables 3 Step Up 5: All In

30 14|09|2014

kullhadd.com

KÓ AVVIÛI

AVVIÛI KLASSIFIKATI

PROPRJETÀ

TAGÓLIM

TANAYA’S Dev. Ltd: G˙aΩla kbira ta’ appartamenti f’kull Ωona ta’ Malta. Jinbieg˙u ming˙ajr depoΩitu u n˙allsulek il-kuntratt. Offerta speçjali.

G˙al aktar dettalji çempel 9992 4999. Ming˙ajr a©enti jekk jog˙©bok.

Korsijiet f’livell Ordinarju f’diversi su©©etti b˙allMatematika, IngliΩ, Malti, FrançiΩ, FiΩika u o˙rajn. Noffru wkoll korsijiet tal-ECDL. Prezz €35 kull module. Noffru wkoll korsijiet baΩiçi fil-kompjuter, €50. Çempel 2166 2241 jew 7766 2241 jew Ωur is-sit elettroniku www.tudorinstitute.com

PROPRJETÀ GÓALL-KIRI Nixtieq nikri flat f’Bu©ibba jew BirΩebbu©a. Çempel 2157 3437 jew 2149 4023.

AFFARIJIET GÓALL-BEJGÓ Kamra tal-kewba tal-pranzu ming˙and Carmelo Delia.

Kundizzjoni tajba ˙afna. Prezz €700 jew prezz viçin. Çempel 2131 5684 jew 9923 1933.

Inbig˙u kull tip ta’ arlo©©i.

Selezzjoni kbira ta’ arlo©©i talidejn Casio u Citizen, kemm digital jew analogs , varjetà kbira ta’ alarm clocks, kemm Citizen, Seiko Dugena talmarka Pierre Cardin. Varjetà sabi˙a ta’ cuckoos li ja˙dmu kemm bil-˙abel u bil-batterija.

Prezzijiet tajbin. Nag˙mlu wkoll tiswijiet ta’ arlo©©i talidejn, tal-˙ajt u grandfather clocks. Nag˙mlu wkoll testing bil-pressure test machine, sistema ta’ testing g˙al kull tip ta’ arlo©©i biex jintuΩaw g˙allilma ( vacuum test u pressurised test ) waqt li qieg˙ed tistenna g˙alih. Tiswija bilgaranzija. Irrikorru 110, Triq ilKungress Ewkaristiku, ilMosta. Çempel g˙al aktar informazzjoni fuq 2141 7253 jew 9982 5389.

Sander, kalibratur, Ωew© piedi wisa’, kundizzjoni mill-aqwa. Çineg grit 60 u 120 biex imorru mag˙ha. G˙al aktar informazzjoni çempel 7961 7945.

AGR AUTO JAPANESE PARTS GÓALL-KAROZZI Inbig˙u kull tip ta’ parts ta’ karozzi ÌappuniΩi u Koreani, fosthom Kia, Toyota, Isuzu, Daewoo, Mitsubishi, Honda, Subaru. Huma wkoll importaturi ta’ Ωjut u air filters, shock absorbers, brake pads, clutches, eçç. Parts ©enwini. G˙al aktar informazzjoni çempel 2144 6839 jew 9947 4504. Fax: 2147 Email : 0295. alex@agrautoparts.com

2145 4908, 2145 4858 jew 7945 4908.

INVESTIGAZZJONI PRIVATA

Ûwi©ijiet, g˙erusija u relazzjonijiet o˙ra. DNA testijiet forensiçi, tfal ma˙tufa minn Malta, kaΩijiet çivili, kaΩijiet o˙ra fil-qorti.

Problemi ta’ kumpaniji jew negozju. Nag˙tu xhieda filQorti.

Na˙dmu f’Malta u kif ukoll barra. Çempel 7959 0000 jew info@privateinvestigationmalta.c om TAGÓLIM TAS-SEWQAN

XOGÓOL TAL-ÌEBEL

DAR GÓALL-ANZJANI Medina Home for The Elderly, 106 Labour Ave, ir-Rabat. Dar g˙all-anzjani mg˙ammra bil-kumditajiet kollha. Staff ikkwalifikat. Nurses u care workers 24 sieg˙a. Prezzijiet ra©onevoli li jibdew minn €25 kull persuna.

Naççettaw respite u bed ridden. Çempel fuq dawn in-numri:

Kupun AvviΩi Klassifikati IKTEB L-AVVIÛ F’DAN L-ISPAZJU

7925 3015 jew çempel 2138 6818 sa 12.00pm.

SITWAZZJONI VAKANTI

Vin Aluminium, il-Marsa.

Jin˙tie© ˙addiem, preferibbilment bl-esperjenza, g˙al xog˙ol fuq l-aluminium, fuq baΩi parttime. Çemplu 9946 5666.

WATERPROOFING U MEMBRANE Il-bejt tieg˙ek jag˙mel l-ilma?

G˙andek problema ta’ moffa?

Kenda Ltd issolvilek il-problema.

Nispeçjalizzaw fuq xog˙ol ta’ waterproofing u membrane b’10 snin garanzija. Xog˙ol professjonali bl-aqwa materjal ISO pool . G˙al stima bla obbligu çemplu 7972 9967 jew Ωur is-sit www.kendawaterproofing.com

Qed infittex maid ta˙t l-34 sena g˙al xog˙ol ta’ tindif ©o dar.

Mhux single mother u jkollha kondotta nadifa. Ti©i ppreferuta jekk ikollha CV. Çempel fuq 9984 5661.

LEZZJONIJIET TAL-PRIVAT

Tewmi Group g˙al lezzjonijiet tal-karozzi kemm manual u kif ukoll automatic. Cab service u karozzi g˙all-kiri bi prezzijiet ra©onevoli. Ûur is-sit www.tewmi.com jew çempel 9942 2422.

NURSING Care and Cure Group Ltd: infermiera m˙arr©a, caring assistants, nannies, nies im˙arr©in biex iΩommu kumpanija, g˙ajnuna fid-djar u night sitters.

Servizz ta’ 24 sieg˙a, G˙andna wkoll g˙all-kiri: wheelchairs, hoists, commodes, walking frames u hospital beds . G˙al aktar informazzjoni çempel fuq dawn in-numri: 2137 6946/ 9947 0178.

membrane. Mela pprote©i l-proprjetà tieg˙ek mill-ilma tax-xita u çempel issa g˙al stima b’xejn bin-numru 7905 8883 jew id˙ol fuq is-sit www.darrendoitall.com

Varjetà ta’ ˙wat, ˙oroΩ, kanali tal-ilma, çangatura qadima jew ©dida, kantun qadim, lavur ta’ kull tip. Biex tikseb aktar informazzjoni çempel lil Jason fuq in-numru 2143 2352 jew 9947 7167.

KISI, TIBJID U TIKÓIL Jason Gatt g˙al kull xog˙ol ta’ tibjid u tik˙il, kisi normali, fuq il-fil, fuq xog˙ol antik u bilpont, kisi bil-©ibs u graffiato .

Kiri ta’ cherry picker (tower ladder). G˙al aktar infromazzjoni çempel fuq 9945 4235 jew 2180 5811.

DARREN WATER PROOFING G˙al kull tip ta’ xog˙ol fuq faççata, bjut, appo©©i, gallarijiet, eçç. Membrane jew liquid

MUSIC LINK Issibilna kull tip ta’ strumenti muΩikali, fosthom drums kemm akustiçi u elettriçi, cymbals, percussion, pjanijiet di©itali, baby grand pianos, sound mixers u sound cards. Apparat ta’ DJ sound systems, kitarri klassiçi u akustiçi, bass guitars, strumenti tar-ram, wood winds, vjolini, spare parts u aççessorji o˙ra.

G˙andna ssib ukoll kotba talmuΩika tat-tag˙lim. Mur Music Link, 262, Triq Fleur-de-Lys, B’Kara. Çempel 2148 2796.

ESTENSJONIJIET TA’ TELEFOWNS Tiswija u installazzjoni fuq estensjonijiet tat-telefowns g˙al kull tip ta’ linji fissi. G˙al aktar informazzjoni tista’ ççempel fuq 7993 0419.

MANNICK DANCING SCHOOL Lezzjonijiet taΩ-Ωfin fuq stili ballroom jew Latin-Amerikan.

Lezzjonijiet taΩ-Ωfin g˙allbeginners u kompetizzjonijiet minn Imperial Qualified Dance Teacher (ISTD) Ibg˙at SMS fuq

Lezzjonijiet tal-privat tal-IngliΩ g˙all-istudenti tas-Sekondarja tal-˙ames sena. Attenzjoni indivdwali g˙all-eΩami tal-O-levels.

Il-lezzjonijiet jing˙ataw minn g˙alliema kkwalifikati f’Óal Tarxien. Noti huma inkluΩi. Çempel 7904 8236.

TALBA LILL-ISPIRTU S-SANTU Int li ssolvi l-problemi kollha, dawwal it-toroq kollha tieg˙i biex nikseb dak li ne˙tie©. Inti li tajtni d-don divin biex na˙fer u ninsa d-deni kollu li jsir kontra tieg˙i, li f’kull mument ta’ ˙ajti tkun ma©enbi. F’din ittalba qasira nixtieq nirringrazzjak ta’ dan kollu waqt li nikkonferma mill-©did li qatt ma ninfired minnek anke quddiem lilluΩjonijiet materjali. Nixtieq li nkun mieg˙ek fil-glorja ta’ dejjem. Grazzi g˙all-˙niena tieg˙ek lejja u lejn dawk li ji©u minni.

Din it-talba g˙andha ting˙ad tlett ijiem wara xulxin. Wara tlett ijiem it-talba tkun maqlug˙a, anke jekk g˙all-bidu tidher diffiçli. It-talba g˙andha tkun ippubblikata mill-ewwel wara li tinqala’ l-grazzja bla ma tissemma x’kienet.

Offerta 1: ©img˙a wa˙da

€3.50

Offerta 2: 5 ©img˙at

€10

Offerta 3: 2 avviΩi g˙al 5 ©img˙at

€15

Offerta 4: 13-il ©img˙a

€30

Offerta 5: 26 ©img˙a

€56

Offerta 6: 52 ©img˙a

€93

ÓLAS B’CHEQUE JEW CASH LIL: Sound Vision Print Ltd,

ISEM, KUNJOM U INDIRIZZ

KullÓadd, AvviΩi Klassifikati, Çentru Nazzjonali Laburista, Triq Milend, il-Óamrun, ÓMR 1717

AVVIÛI kÓ

kullhadd.com

Óar©a Kulturali L-G˙aqda Veterani Laburisti tixtieq tavΩa li ˙ar©a kulturali li jmiss ser tkun attività biΩ-Ωfin u ser issir nhar il-Óamis 25 ta’ Settembru 2014, fil-lukanda Qawra Palace, il-Qawra. Membri u ˙bieb huma mistiedna ji©u mag˙na. Tluq mill-postijiet tas-soltu fit-8.30 ta’ filg˙odu. Il-biljetti jinkisbu ming˙and il- helpers tassoltu.

G˙al aktar dettalji tista’ ççempel lil Veronica Cuschieri fuq 9946 8416.

A˙sbu kmieni g˙all-bijetti.

AVVIÛIÌENERALI Wirja ta’ pittura: WE 3 Wirja ta’ pittura mill-artisti Doriette Gauci Sciortino, Grace Borg u Lina Treble, fiç-Çentru ta’ Kultura Nazzjonali, ir-Razzett tal-MarkiΩ Mallia Tabone, Triq Wied il-G˙asel, il-Mosta Il-wirja tkun miftu˙a bejn l-14 u t-28 ta’ Settembru 2014, mit-Tnejn sas-Sibt mis-6.00pm sat-8.30pm; u lÓdud mill-10.00am sa nofsinhar u bejn is-6.00pm u t8.30pm.

Barbecue kbir fil-kumpless tan-nar Madonna TalÌilju, l-Imqabba L-G˙aqda tan-Nar fi ˙dan is-Soçjetà MuΩikali Madonna tal-Ìilju tal-Imqabba, b’kollaborazzjoni mal-Kumitat Amministrattiv tal-istess Soçjetà, ser torganizza lBarbecue annwali biswit il-kumpless tan-nar Madonna tal-Ìilju li jinsab f’Ta’ Kandja, limiti tas-Si©©iewi nhar il-Ìimg˙a, 19 ta’ Settembru 2014, mis-7.30pm ’il quddiem.

Il-menù ser ikun jikkonsisti f’majjal jew ti©ie©.

Mistiedna speçjali ser ikun hemm Klassi G˙alina, kif ukoll ˙afna divertiment muΩikali provdut mill-kantanti Joseph Refalo, Crystal Ellul, Chrystal Bugeja, Danika Cutajar, Sh anaia Montebello, Ramon M a n g i o n u Clifford Galea. Is-serata ser tkun ippreΩentata u mmexxija minn Christine Dalli u Ìor© tad-Downuts.

Ser ikun hemm trasport provdut li jitlaq mill-pjazza tal-Imqabba fis-7.00pm. Din l-attività hija miftu˙a g˙al kul˙add u ser ikun hemm animazzjoni u divertiment muΩikali tul is-serata kollha.

Riservazzjonijiet isiru fuq 7985 3044 u g˙al aktar informazzjoni wie˙ed g˙andu jΩur is-sit elettroniku uffiçjali tas-Soçjetà MuΩikali Madon n a t a l - Ì i l j u www.talgilju.com Mission Fund (Vo/0015) – Grand Lottery Nixtiequ nfakkru lil kull min g˙adu ma bag˙atx il-biljetti tal-Lotterija l-Kbira biex jag˙mel dan sal-24 ta’ Settembru 2014.

Din il-lotterija ser tittella’ nhar il-Óadd 28 ta’ Settembru 2014, fl-uffiççju tal-Mission Fund, 500 Eureka Crt, Blk A/Flat 6, Triq il-Kbira, il-Mosta, fl-10.00 ta’ filg˙odu, quddiem rappreΩentant mid-Dipartiment tal-Lottu.

IΩ-Ωjara ta’ Monsinjur Dusina f’G˙awdex L-awtur Anton F. Attard g˙adu kif ippubblika ktieb dwar ir-rapport taΩ-Ωjara tal-InkwiΩitur u l-ViΩitatur Appostoliku Monsinjur Pietru Dusina f’G˙awdex, fl1575.

Din il-pubblikazzjoni hija l-ewwel tentattiv biex irrapport ta’ Dusina jinqaleb kollu mil-Latin g˙all-Malti.

Dan ir-rapport g˙andu importanza kbira fl-istorja ta’ Malta u tal-Knisja f’Malta.

Din it-traduzzjoni saret ukoll biex çerti kwotazzjonijiet ˙Ωiena ma jibqg˙ux ji©u ripetuti, u min jag˙milhom jinqabad mill-ewwel li jkun qieg˙ed jag˙ti verΩjoni skorretta tal-fatti. Saret ukoll biex nifhmu a˙jar x’hemm miktub f’din il-viΩta hekk importanti.

Dan il-ktejjeb tqassam b’xejn f’G˙awdex mal-programm ta’ Santa Marija ta’ din is-sena, iΩda hemm il˙sieb li jekk tinqala’ l-˙tie©a ti©i stampata edizzjoni o˙ra, korretta minn xi g˙eltijiet li setg˙u qabΩu, u b’xi Ωidiet li jkunu opportuni.

14|09|2014 31

32 14|09|2014

kullhadd.com

it-tnejn

IT-TEMP GÓAL-LUM

it-tlieta

l-erbg˙a

TWISSIJIET: Xejn

KÓ almaNaKK

ritratt mill-aNtiK

L-OGÓLA TEMPERATURA: 30°C L-INQAS TEMPERATURA: 21°C INDIÇI UV: 8

HI

30°C

30°C

29°C

TEMP: Xemxi b’xi s˙ab f’xi waqtiet

LO

22°C

22°C

22°C

UV

07

06

06

VIÛIBBILTÀ: Tajba

il-Óamis

il-Ìimg˙a

is-Sibt

RIÓ: Moderat mill-Punent Majjistru lokalment moderat g˙al ftit qawwi BAÓAR: Ìeneralment moderat IMBATT: Ftit li xejn TEMPERATURA TAL-BAÓAR: 26°C

HI

29°C

29°C

30°C

LO

22°C

23°C

26°C

UV

07

06

06

Dehra tas-Santwarju tal-Madonna tal-Grazzja, f’ÓaΩ-Ûabbar

SpiÛeriji li jiftÓu llum il-Óadd Chemimart Ltd, 14, Triq Sant’Anna, il-Furjana Lister Pharmacy, 678, Triq il-Kbira San ÌuΩepp, il-Óamrun Pinto Pharmacy, 43, Triq San Bastjan, Óal Qormi Fleur-De-Lys Pharmacy, 32, Triq Fleur-de-Lys, Birkirkara St Anthony Pharmacy, 56, Triq San ÌuΩepp, Tal-Pietà Balluta Pharmacy, 30, Triq il-Kbira, San Ìiljan Harley Pharmacy, 1, Triq Nathalie Poutiatin Tabone, Tas-Sliema St Michael Pharmacy, Misra˙ tat-Transfigurazzjoni, Óal Lija St Louis Pharmacy, Triq Calì, il-Mosta St Paul’s Bay Pharmacy, 504, Triq il-Kbira, San Pawl il-Ba˙ar Brown’s Paola Square Pharmacy, 64/65, Pjazza Antoine De Paule, Ra˙al Ìdid Victory Pharmacy, 32, Triq il-Vitorja, l-Isla San Tumas Pharmacy, Triq il-Qaliet k/m Triq il-Lampuka, Wied il-G˙ajn Medicaid Pharmacy, 62, Vjal it-Torri, il-Gudja Central Pharmacy, 6, Triq San ÌuΩepp, Óal Luqa Brown’s Pharmacy, 47, Vjal il-Óelsien, ÓaΩ-Ûebbu© St Anthony Pharmacy, 18 Triq il-Kbira, ir-Rabat, Malta

diN il-ÌimgÓa mill-iStorja

16.09.1812 Nirien ja˙kmu l-belt ta’ Moska, u huwa stmat li nqerdet tliet kwarti tal-belt f’jumejn. Pittura ta’ artist mhux mag˙ruf turi din ix-xena

G˙awdex Abela Pharmacy, 42, Triq G.P.F. Agius De Soldanis, ir-Rabat, G˙awdex St John Pharmacy, 85, Triq l-Indipendenza, ix-Xewkija, G˙awdex

Numri reBBieÓa LOTTU

72 28 89 20 31 84 18 38

SUPER 5

28 06 35 10 32

GRAND LOTTERY

00 00

03 03 07 08 07

18.09.1959 Satellita xjentifika li ©iet imnedija fl-orbita tad-dinja minn rokit Vanguard, it-tielet tnedija Vanguard b’suççess fost 11-il tentattiv

KOMPETIZZJONI KTIEB KÓ

14|09|2014 33

kullhadd.com

KOMPETIZZJONI KTIEB RUMANZ

X’SETA ÌRALU LIL KEVIN CACCIATTOLO?

Il-ktieb li das-sajf kul˙add kien qed jitkellem dwaru fiç-çrieki letterarji Maltin huwa, ming˙ajr l-içken dubju, X’Seta’ Ìralu lil Kevin Cacciattolo?, lewwel rumanz ta’ Mark Vella (pubblikazzjoni: Merlin Publishers).

Ir-rumanz ta’ Vella reba˙ il-kompetizzjoni letterarja #abbozz li tellg˙et il-Merlin waqt il-Festival tal-Ktieb issena l-o˙ra. Waqt #abbozz, it-tliet manuskritti finalisti ©ew ivvutati minn ©urija esperta kif ukoll milludjenza fis-sala tul is-serata. Ilmanuskritt ta’ Vella kien ir-rebbie˙, u l-premju kien kuntratt mal-Merlin g˙all-pubblikazzjoni tar-rumanz tieg˙u.

Il-©urija tal-premju kellha kliem ta’ tif˙ir g˙al X’Seta’ Ìralu lil Kevin Cacciattolo? – liema ©urija kienet tinkludi fost l-o˙rajn lil Immanuel Mifsud, wie˙ed mill-aqwa awturi Maltin kontemporanji, li dwar irrumanz ta’ Vella kellu hekk xi jg˙id: “Wie˙ed minn dawk ir-rumanzi li tkun tixtieq li ktibtu int qabel kitbu Mark Vella.”

Kull min qara l-ktieb s’issa, anke qabel il-pubblikazzjoni, tkellem dwar

il-livell g˙oli letterarju tieg˙u u dwar l-impatt emottiv li ˙alla fuqu l-ktieb.

Il-kitba ta’ Vella tag˙mel affarijiet billingwa Maltija li ftit rajniehom isiru, u bi stil dirett u qawwi. Ir-rumanz jittraΩmetti perfettament kulma jkun g˙addej minn mo˙˙ Kevin Cacciattolo, tifel awtistiku f’Malta tattmeninijiet, fejn ftit li xejn konna nafu dwar kundizzjonijiet simili u g˙alhekk ir-reazzjoni lejh ta’ ˙bieb tal-iskola u familjari kienet differenti immensament milli naraw illum.

Il-qalba tar-rumanz huwa l-g˙ejbien ta’ Cacciattolo – kif jindika l-isem stess tar-rumanz – iΩda dan mhuwiex polizjesk jew detective novel. Huwa rumanz li hu parti misteru, parti osservazzjoni akuta tar-realtajiet ta’ Ωmien Cacciattolo, imma l-awtur huwa iΩjed ikkonçernat b’Cacciattolo stess u b’dak li g˙addej minn mo˙˙u u madwaru.

L-ewwel parti tar-rumanz ambjentata fit-tmeninijiet, fejn Cacciattolo jattendi skola sekondarja, u anke min˙abba n-natura tieg˙u jsofri minn bullying, u fl-istess ˙in qed jipprova – b˙al kul˙add – jg˙ix ˙ajtu

d-dar u l-iskola. U r-rumanz iwassalna sal-lejl fejn jg˙ib Cacciattolo.

Imbag˙ad je˙odna sal-bidu taddisg˙inijiet, fi Ωmien il-liberalizzazzjoni tal-medja f’Malta, fejn niltaqg˙u

ma’ ‘Mark’, ©urnalist f’kamra tala˙barijiet. Mark ©ie f’idejh il-kaΩ ta’ Cacciattolo, u qed jit˙ajjar jer©a’ jifta˙ il-kaΩ biex jag˙mel rappurta©© dwaru, iΩda l-karattru kajman tal©urnalist fl-istess ˙in jaqtag˙lu qalbu mill-‘battikata’ li ©urnaliΩmu investigattiv jirrikjedi.

Fl-a˙˙ar parti tar-rumanz imbag˙ad l-awtur jag˙tina possibbiltajiet varji u xi ˙jiel ta’ – appuntu – x’seta’ ©ralu lil Kevin Cacciattolo. Ûgur ktieb mhux tas-soltu li, wara li tispiçça taqrah, çertament li se tibda thewden dwar Cacciattolo u ˙ajtu u x’©ara u ma ©arax. Dan ilktieb ukoll jissenja l-wasla fuq ixxena letterarja Maltija ta’ talent sinifikanti ie˙or.

It-tnedija ta’ X’Seta’ Ìralu lil Kevin Cacciattolo? ©iet imtellg˙a millMerlin Publishers il-©img˙a l-o˙ra filBongo Nyah, fejn l-awtur Mark Vella tkellem dwar il-ktieb mal-©urnalista Dr Claire Bonello.

Ir-rumanz jinsab g˙all-bejg˙ mill˙wienet tal-kotba kollha u direttament online minn www.merlinpublishers.com

SILTA MILL-KTIEB Mallia wara l-bank g˙oli quddiem id-da˙la talkamra Ωg˙ira mal-©enb tal-bieb ta’ barra, dejjem g˙adda g˙al min die˙el. I˙arislek f’g˙ajnejk, b˙allo˙xon tan-1919, jew inkella l-patri twil b’xag˙ru abjad, qisu IngliΩ, tan-1932, sakemm idawwar rasu lejn it-tifel li jmiss. Il-Madonna tibqa’ mbikkma.

Anke jekk ma ddurx biex taqbad il-21 tra©a biex tasal sal-klassi, u minflok tibqa’ miexi lejn il-kuritur taΩ-Ωg˙ar, fejn mhux kul˙add jista’ jmur, jew inkella g˙all-grawnd biex tag˙mel dawra qabel ma ddoqq il-qanpiena, i˙arsulek ukoll. Mr Abela, mill-uffiççju fuq ix-xelluq, jg˙olli rasu darba minn fuq il-karti u jer©a’ jbaxxiha. Xufftejh irqaq mi©budin. Ma jçaqlaqhomx. Lanqas biex jitkellem. A˙seb u ara biex jitbissem. Imma dejjem f’g˙ajnejk, u jekk iddur lejn taΩ-Ωg˙ar, lejn il-bieb tal-˙©ie© li ma tara xejn minn ©o fih, mill-©enb tg˙olli rasha Ms Navarro. Ma tistax tg˙olliha wisq g˙ax daharha bil-˙otba. Imma tg˙olliha biΩΩejjed biex tg˙awwe© wiççha minn fuq it-tajprajter lejn min jg˙addi minn quddiemha, u mill-ewwel g˙ajnejha jikbru u ˙alqha jibda jinfeta˙ bil-mod sakemm isir ˙ofra sewda kbira tg˙ajjat u twerΩaq u ssaqsik fejn sejjer ma tafx li mhux suppost tid˙ol hemmhekk.

I˙arsu lejk kull fejn tmur. Minn kull na˙a li tipprova tid˙ol. Tiela’ sal-klassijiet. NieΩel ghall-brejk.

Jekk taqbad bieb biex mill-˙afna mxerrdin maliskola biex tmur iddurha minn kull na˙a possibbli.

Jekk trid tg˙addi sal-©nien. Jekk trid tmur il-kappella. Jekk qed ta˙rab minn fejn it-toilets li darba g˙alquhom g˙al ©img˙a g˙ax kien hemm xi ˙add g˙amel apposta fuq is-sedil u tefa’ bezzun bil-butir u l-perΩut fuqu. I˙ares lejn il-Papa. Hu biss dejjem jid˙aq, kull fejn tarah. Ìesù b˙all-Madonna. Jew ma jkunx qed i˙ares lejk. Jew inkella tist˙i tg˙addi minn ta˙t is-salib il-kbir bejn l-ewwel u t-tieni sular.

U tbaxxi rasek u t˙ares ’l isfel.

B˙as-sena li g˙addiet. Il-klassi ta’ dawk it-tnejn kienu telg˙u jsabbtu saqajhom u jg˙idu l-kliem pastaΩ. Mr Hughes kien a˙mar nar, aktar mis-soltu.

Kien qisu x-xemx g˙ax wiççu sar qisu kannella u beda jittebba’ bil-biççiet. Ìera t-tara© tlieta tlieta blinjama f’idu u meta wasal ta˙t is-salib tgerbeb g˙al wiççu u l-injama taret g˙al ©ol-kbar u ma ridux ituhielu lura. It-teachers bdew jippruvaw issikktuhom, u ˙are© is-surmast u beda jg˙ajjat li kollha se jkeççihom did-darba. U aktar g˙ajtu u g˙amlu l˙sejjes, u sabbtu saqsajhom mal-art. Kienu ©ew Ms Darmanin u Ms Muscat u qag˙du ta˙t is-salib biex il-forms ta’ wara jibqg˙u jistennew sakemm kollox jikkalma. Imma ma setg˙ux iΩommuhom. Baqg˙u jsabbtu saqajhom mal-art u t-tara© kollu beda qishom ji©bdu l-˙adid tal-po©©aman u beda jiççaqlaq u s-surmast beda jipprova jid˙ol f’nofshom u jg˙idilhom biex jieqfu g˙ax se jkissru kulm’hawn.

“

“

I˙arsu minn kullimkien. Minn mal˙itan tan-1919. O˙xon u qarg˙i bilmustaççi kbar biç-çoff ta˙t ©lekk li jidher ji©ih Ωg˙ir wisq. Kollox abjad u iswed. Forsi vera abjad u iswed kienu dak iΩΩmien. Il-qmis bl-g˙onq g˙oli. Iç-çoff. Serju.

Irrabjat. Jekk tibqa’ tiela’ t-tara©, ikompli j˙ares lejk ukoll. Isegwik u jibqa’ j˙ares f’g˙ajnejk sakemm tikser g˙as-sular li jmiss u ma jkunx g˙adu hemm.

U anke jekk tbaxxi rasek, taparsi m’intix tag˙ti kasu, malli tg˙olliha dejjem ikun g˙adu hemm. U tletin tifel mieg˙u li mhux kollha qed i˙arsu lejn fejn qed i˙ares hu. Óadd minnhom mhu qed jitbissem. Dak iΩ-Ωmien ma kinux jid˙qu. Wiççhom abjad karti u xufftejhom mag˙luqa ma’ xulxin.

Fatati. Biex ma tarahomx aktar, ikollok ta˙rab, tg˙a©©el ’il fuq. Anke jekk ma t˙arisx lejhom, hemm ikunu g˙adhom. Anke l-o˙xon. Dejjem i˙arislek f’g˙anjejk.

Minn x˙in titla’ s-seba’ tar©iet mat-triq mimlija privates u karozzi biex tid˙ol ©ol-iskola. I˙arsu serji.

Anke bl-ikrah. Il-Madonna l-ewwel li ssibha ma wiççek, t˙arislek f’g˙ajnejk hekk kif t˙ares l-g˙atba.

Wiççha dejjem qisu se jinfaqa’ jibki. Taraha minn ©ol-˙©ie©a tag˙laq in-niçça. Óafja, b’serp a˙dar o˙xon u tuffie˙a ˙amra ta˙t saqajha. Anke jekk ixxemx xi kultant tolqot il-˙©ie©a u timlieha dawl minn kull na˙a, g˙ajnejha tibqa’ tarahom xorta. Mr

Mistoqsija: X’kompetizzjoni reba˙ dan il-ktieb?

Ibag˙tu r-risposta tag˙kom lil: Kompetizzjoni Ktieb, KullÓadd, ÇNL, Triq Mile End, il-Óamrun, u tid˙lu biç-çans li tirb˙u l-ktieb X’SETA’ ÌRALU LIL KEVIN CACCIATTOLO? ©entilment ipprovdut minn Merlin Publishers.

Ir-rebbie˙ jit˙abbar nhar il-Óadd li ©ej, 21 ta’ Settembru Ir-rebbie˙a huma mitluba ji©bru l-ktieb miç-Çentru Nazzjonali Laburista fil-Óamrun billi jippreΩentaw il-karta tal-identità mit-Tlieta sal-Ìimg˙a bejn id-09.00 u t-15.00, eskluΩ festi pubbliçi.

Intant, ir-rebbie˙a tal-ktieb PASS TA’ ÌGANT hija:

MIREILLE ZAMMIT, 8, Pearl Paloma, Triq Gallu, il-Fgura.

34 14|09|2014

kullhadd.com

KÓ logÓoB

TISLIBA BIN-NUMRI Po©©i n-numri f’posthom Bi 3 numri 044 050 070 100 249 420 484 569 612 624 635 760 839 917 965 983

B’4 numri 0059 0273 0351 0861 0932 1024 1317 1597 1680 2115 2944 2994 3253 3472 3544 3605 4108 4134 4169 4400 4865 5065 5502 5806 5913 6116 6342 6479 7418 7560 7919 8036

8261 8273 9696 9718 9738 9813

B’5 numri

B’6 numri

01139 06109 16182 22888 29094 31024 34415 34522 47010 50577 51946 52517 52644 54725 60360 68083 69555 72304 80942 81780 97483 99850

047713 478546 693088 810085

Bi 8 numri 24041725 61860047 67545831 91561185

SUDOKU SPONSORJATA MINN WELLA

Irba˙ xampù u conditioner Wella Aqta’ din il-log˙ba u ibg˙atha: KOMPETIZZJONI WELLA, KullÓadd, Çentru Nazzjonali Laburista, Triq Mile End, il-Óamrun.

Isem: ..........................................................................................

Indirizz:......................................................................................... .....................................................................................................

Rebbie˙a tal-©img˙a l-o˙ra: ROSEANN SULTANA, Block 2, Flat 3, App. 25 Anniversarju, Óal Kirkop.

Kompetizzjoni Centro Casalinga Ìemma’ s-sitt kupuni u ibg˙athom f’daqqa lil: KullÓadd, Kompetizzjoni Centro Casalinga, Çentru Nazzjonali Laburista, Triq Mile End, il-Óamrun, ÓMR 1717.

Isem:...................................................................................................................................................................

1

Indirizz:.............................................................................................................................................................. ...........................................................................................................................................................................

Nru tal-karta tal-identità:............................................. Nru tat-telefown:........................................................

Ir-rebbie˙a tal-juicer hija: ANTONIA FRENDO, 68, Triq Fleur De Lys, Birkirkara, BKR 9062.

lOGÓOB kÓ

14|09|2014 35

kullhadd.com

IRBAÓ €25 fI flus

36

IBGÓAT DAWN IÛ-ÛEWÌ KOMPETIZZJONIJIET FLIMKIEN U IDÓOL BIÇ-ÇANS LI TIRBAÓ €25 L-indirizz huwa: Irba˙ €25 fi flus, KullÓadd, Çentru Nazzjonali Laburista, Triq Mile End, il-Óamrun.

TIslIBA Mimdudin:

Weqfin:

1.

4.

1,7.

Il-Belt Vittoriosa (5) Tista’ tkun taddeheb (4) 7.

Ara 1 wieqfa 9.

Sinjal (3) 10.

Ilha ˙afna (6) 12.

Passi? (6) 16.

Ilu (3) 18,21W. _____ John (5) 19,21 mimduda. Tal-festa (6) 20.

Qomt! (5) 21.

Ara 19 23.

Fortunatu fil-qosor (4) 24.

Mimlija bl-ilma (5)

2,5.

3,11.

5.

6.

8.

11.

12,13.

13.

14.

15.

17.

21.

22.

Mill-Belt Cospicua (8) Nirçevuhom filMilied (6) Óu s-servizz tieg˙i (5) Ara 2 Ming˙ajr (3) Dispre©©jattiv (9) Ara 3 Tad-duttrina (5) Ara 12 wieqfa T˙alluhx mag˙luq (6) Emmen bla provi?

(6) Leonard Muscat Urpani (1,1,1) Ara 18 Xibka IngliΩa (3)

SOLUZZJONI TAL-ÌIMGÓA L-OÓRA Mimdudin:

Weqfin:

1,4,17.

10,7, 21M. 12.

16.

18.

19.

23.

24.

1.

2,20. ,3,5.

6,9.

8.

11,22.

12,13.

14.

15.

21.

Indipendenza, Arti©©janat, Fliegu, Int, RN, RAI, Tama, A˙qar

Jer˙i, Dittatur Pjanti, Er©ajt, Ar©entina, Iltim, Ftira Urrieq, Pittur, Nut

QED TAGÓRAfHOM? fir-ritratt hemm Ωew© uçu˙ f’wiçç wie˙ed. Qed tag˙rafhom? Ójiel: Dawn iΩ-Ωew© atturi interpretaw il-parti ta’ a©ent IngliΩ bl-isem ta’ James Bond.

Attur 1:

Attur 2:

RIÛULTAT TAL-ÌIMGÓA L-OÓRA

Isem: Indirizz:

Nru tat-Telefown: Ben Affleck

REBBIEÓA TAL-ÌIMGÓA L-OÓRA: VANNESSA AQUILINA, 18, Aloha, Triq il-Óarifa, il-Mosta, MST 4044.

Christian Bale

36 14|09|2014

kullhadd.com

kÓ SPORTS

TABLE FOOTBALL

IT-TIM NAZZJONALI MALTI JASAL SAS-SEMIFINALI FIT-TAZZA TAD-DINJA F’ROCHEFORT Fi tmiem il-©img˙a li g˙addiet it-tim nazzjonali Malti pparteçipa fit-Tazza tad-Dinja tat-Table Football li ti©i organizzata kull sena millFederazzjoni Internazzjonali Sportiva tat-Table Football. Dan l-avveniment se˙˙ f’Rochefort filBelgju.

It-tim Malti lag˙ab fi Grupp 2 fejn reba˙ kontra it-tim ta’ Wales (4-0) u kontra dak tal-Olanda (3-0), filwaqt li tilfu kontra it-Taljani (li fil-fatt spiççaw irrebbie˙a ta’ dan it-tournament) (1-3). B’hekk it-tim Malti kkwalifika g˙all-kwarti tal-finali.

Fil-kwarti tal-finali l-Maltin iltaqg˙u kontra lPortugall fejn akkwistaw reb˙a o˙ra bir-riΩultat ta’ 2-1. Din ir-reb˙a sarrfet f’avvanz g˙as-semifinali g˙at-tim Malti, iΩda hawnhekk tilfu 1-2 kontra Spanja, illi huma l-ewwel fil-klassifika tad-dinja.

Il-kontin©ent Malti kien mag˙mul minn Mark Gauci ( captain ), Charles Aquilina, Massimo Cremona, Joseph Mifsud, Angelo Borg, flimkien mal-President Joe Zammit Pavia.

Is-Sibt intlag˙ab il-log˙ob individwali fejn Mark Gauci ©ie fit-tieni post fil-grupp wara shootout ma’ Massimiliano Nastasi. Mal-a˙˙ar 32 huwa reba˙ 1-0 kontra t-Taljan Massimo Bolognino. Fl-a˙˙ar 16 Gauci tilef kontra Luca Colangelo 1-2.

Fl-Open Event Angelo Borg reba˙ il-grupp b’7 punti filwaqt li reba˙ fl-a˙˙ar 2 kontra l-Awstrijak Alexander Haas 3-1. Borg ©ie eliminat fl-a˙˙ar 16 mill-Bel©jan Valery Dejardin b’ shots wara li llog˙ba spiççat 0-0 bil-˙in barrani.

Fil-kategorija tal-veterani Charles Aquilina reba˙ il-grupp b’7 punti, u aktar tard elimina lil Justin Finch (2-1) fl-a˙˙ar 32. Aquilina ©ie eliminat fla˙˙ar 16 mit-Taljan Francesco Mattiangeli b’telfa ta’ 1-0.

Massimo Cremona wkoll reba˙ il-grupp tieg˙u b’7 punti, iΩda ©ie eliminat fil-faΩi tal-a˙˙ar 32 millBelgjan Daniel Scheen b’telfa ta’ 1-0. Il-plejer lie˙or fl-istess kategorija, Joseph Mifsud, kien eliminat fil-faΩi tal-grupp.

RAPPORT TA’ LIAM GAUCI

LIL HINN MIÇ-ÇIRkwIT Il-Gran Premju tal-Italja lanqas kien g˙adu beda meta fe©©et spekulazzjoni li l-futur tal-kap tal- Ferrari, Luca Cordero di Montezemolo, kien inçert g˙all-a˙˙ar. Din l-inçertezza nbidlet f’konferma kmieni din il-©img˙a meta Montezemolo ˙abbar li wara 23 sena t-tmexxija tieg˙u kienet se ti©i fi tmiemha biex postu jittie˙ed minn Sergio Marchionne, il-kap tal-FIAT.

ting˙ata l-approvazzjoni tal-World Motor Sport Council.

Inqas timijiet?

Adam Parr, l-eks-CEO tal-Williams, ˙oloq xi ftit tal-kontroversja din il©img˙a wara li po©©a kumment fuq Twitter fejn sostna li mis-sena d-die˙la l-F1 se jkollha biss tmien timijiet li se jkunu jistg˙u juΩaw tliet vetturi kull wie˙ed. Din il-possibbiltà ilha ti©i diskussa fid-dinja tal-F1 fi Ωmien meta t-timijiet iΩ-Ωg˙ar jidhru li bilkemm g˙andhom ir-riΩorsi biex jikkompetu g˙all-punti, a˙seb u ara g˙all-kampjonat b’mod ©enerali.

Madankollu, ir-racing director talMcLaren, Eric Bouillier, sostna li, minkejja li din ir-riforma ©iet diskussa fil-passat, l-implimentazzjoni tag˙ha Ωgur li ma tistax isse˙˙ fi Ωmien daqshekk qasir.

It-tmiem ta’ era Dawn iΩ-Ωew© diri©enti kienu ilhom ma jarawx g˙ajn m’g˙ajn dwar il-futur tal-Ferrari. Filwaqt li di Montezemolo baqa’ jemmen li l-Ferrari g˙andha tkun prodott esklussiv u b’karatteristiçi Taljani, Marchionne jixtieq imexxi ˙afna mill-operazzjonijiet tal-kumpanija lejn l-Istati Uniti. Barra minn hekk, Marchionne xtaq li jΩid il-produzzjoni tal-vetturi Ferrari mis-7,000 attwali g˙al numru ikbar li jsa˙˙a˙ il-preΩenza ta’ din id-ditta fis-suq tal-karozzi.

G˙al diversi snin di Montezemolo rnexxielu jirreΩisti l-pressjoni ta’ Marchionne permezz tas-suççessi li ttim kien qieg˙ed jikseb fuq iç-çirkwiti tal-F1 u l-qlig˙ kbir li l-kumpanija kienet qed tag˙mel ta˙t it-tmexxija tieg˙u. Madankollu, it-tensjonijiet ta’ bejniethom komplew jeskalaw meta lFerrari bdiet issir inqas kompetittiva f’din il-kategorija.

Dawn it-tensjonijiet ˙ar©u fil-bera˙ b’konferenzi tal-istampa kontrastanti fejn di Montezemolo qal li huwa ma kellu l-ebda intenzjoni li jitlaq it-tim

fil-©ejjieni, filwaqt li Marchionne qal li ˙add mhuwa indispensabbli.

Issa jidher çar li dan tal-a˙˙ar kellu ra©un hekk kif di Montezemolo ˙alla lit-tim b’mod volontarju, wara li lFerrari aççettaw li j˙allsuh kumpens li, allegatament, huwa ta’ madwar €27 miljun. Marchionne mistenni li jie˙u kontroll formali tat-tim fit-13 ta’ Ottubru, l-istess jum meta l-grupp FIAT-Chrysler se jag˙mel id-debutt tieg˙u fis-suq finanzjarju miftu˙.

Minkejja l-˙asda li ©ab mieg˙u t-tluq ta’ di Montezemolo, it-‘tifosi’ tal-Ferrari Ωgur illi g˙andhom kurΩità kbira biex

jaraw jekk Marchionne huwiex kapaçi li mal-Cavallino Rampante jirrepeti ssuççessi li kiseb fit-tmexxija tal-FIAT. G˙oxrin tellieqa g˙all-2015 Matul il-GP ta’ Monza kien iççirkulat il-kalendarju proviΩorju tat-tlielaq tal2015. Dan il-kalendarju se jinkludi fih it-tlielaq ta’ din is-sena flimkien ma’ Gran Premju ©did fl-Autodromo Hermanos Rodriguez, il-Messiku. IlverΩjoni finali ta’ dan il-kalendarju mistennija li ti©i ppubblikata bejn Novembru u D içembru wara li

Schumacher i˙alli l-isptar Nhar it-Tlieta li g˙adda Michael Schumacher ˙alla l-is ptar talUniversità ta’ Lausanne, fl-IΩvizzera, fejn kien g˙addej minn proçess ta’ riabilitazzjoni wara l-inçident ikrah li po©©ieh f’koma f’Diçembru tas-sena lo˙ra. Il-mani©er tieg˙u, Sabine Kehm, spjegat li minkejja li sar progress filkundizzjoni tal-ekskampjun ÌermaniΩ matul ix-xhur li g˙addew, huwa g˙ad g˙andu triq twila quddiemu biex jer©a’ j©ib kemm jista’ jkun minn sa˙˙tu lura.

sports KÓ

14|09|2014 37

kullhadd.com

Kontroversja Ìdida Il-Gran Premju tal-Italja ta l-opportunità lil Hamilton biex jer©a’ jnaqqas iddistakk minn ma’ Rosberg fil-quççata tal-klassifika. Madankollu, dan lavvanz ma sarx bis-sa˙˙a tal-battalja li stennew ˙afna mid-dilettanti, fatt li g˙amel it-tellieqa ta’ Monza kemxejn diΩappuntanti g˙al ˙afna min-nies li ˙asbu li se jaraw kapitlu ie˙or interessanti fl-istorja tar-rivalità ta’ dawn iΩΩewg sewwieqa.

Bel©ju, Alonso lanqas biss kellu s-sodisfazzjon li jispiçça t-tellieqa.

A˙jar marru r-Red Bull illi, minkejja li stennew illi jkollhom tellieqa diffiçli, xorta wa˙da rnexxielhom jiksbu riΩultat diçenti bil-˙ames u s-sitt post ta’ Ricciardo u Vettel rispettivament.

Madankollu, huma wkoll iridu joqog˙du attenti g˙all-Williams hekk kif it-tim Brittaniku jidher li qieg˙ed jirranka b’ritmu tajjeb u g˙adu matematikament possibbli g˙alih li jie˙u ttieni post tal-klassifika tal-kostrutturi minn idejn l-Awstrijaçi.

Problemi fil-bidu Hamilton kellu bidu batut meta problema fis-software Ωammet lill-vettura tieg˙u milli tag˙mel tluq tajjeb. Din ilproblema tellfitu tliet poΩizzjonijiet u offriet opportunità tajba lil Rosberg biex jibda’ jibni vanta©© komdu minn kmieni fit-tellieqa.

Madankollu, malajr deher çar li lMercedes ta’ Hamilton kellha pass ferm a˙jar minn dik ta’ Magnussen u Massa, li qabΩuh fit-tluq. Din id-differenza fil-veloçità spikkat b’mod partikolari meta l-Brittaniku wasal biex jaqbeΩ lill-BraΩiljan hekk kif dan tala˙˙ar lanqas biss ipprova jirreΩisti lattakk tieg˙u g˙ax ma riedx jissogra li jkollu inçident f’battalja li ma setg˙etx tintreba˙.

Meta Hamilton ˙eles ukoll midDaniΩ, huwa tefa’ g˙ajnejh fuq Rosberg. Però, il-ÌermaniΩ beda jag˙mel ˙inijiet simili ˙afna g˙al dawk tal-kollega tieg˙u u, g˙al diversi dawriet, id-distakk ta’ bejniethom ftit li xejn inbidel.

Is-sitwazzjoni nbidlet biss wara lewwel pit stop , fejn Hamilton irnexxielu jnaqqas l-iΩvanta©© tieg˙u g˙al madwar 1.8 sekonda. Wara din ilwaqfa, Hamilton beda jnaqqar millvanta©© ta’ Rosberg b’mod konsistenti u deher inevitabbli li kienet riesqa lbattalja tant mistennija bejn ir-rivali talMercedes.

F’nofs il-klassifika

r-riskju ta’ inçident hekk kif deher çar lejn nofs it-tellieqa li dan tal-a˙˙ar kellu pass iktar veloçi minn tieg˙u.

X’©ara fil-verità diffiçli biex wie˙ed jg˙id, g˙ax huwa diffiçli li lFederazzjoni tkun taf xi ntqal fillaqg˙at interni tat-timijiet, u wisq inqas xi jkun g˙addej minn mo˙˙ issewwieqa meta jse˙˙u dawn l-episodji kontroversjali. Barra minn hekk, dan liΩball min-na˙a ta’ Rosberg ma sarx darba nhar il-Óadd, imma darbtejn.

Fatt li jista’ jindika li l-ÌermaniΩ kien qieg˙ed ikollu problema le©ittima biex jimmanuvra madwar dik il-kurva b’mod preçiΩ.

Kontroversja Opinjonijiet kontrastanti Sfortunatament, id-dilettanti bix-xewqa baqg˙u, g˙ax Rosberg g˙amel Ωball fid-29 dawra li ©ieg˙lu jo˙ro© mittraççat u jifta˙ il-bieb bera˙ g˙al Hamilton biex jg˙addi b’kumdità. IlÌermaniΩ irritorna fuq it-traççat ming˙ajr wisq problemi, però qatt ma rnexxielu jer©a’ jil˙aq lill-kollega tieg˙u hekk kif il-Brittaniku amministra l-vanta©© tieg˙u b’mod intelli©enti sal-a˙˙ar.

Minkejja li l-iΩball ta’ Rosberg deher ©enwin, bosta persuni, inkluΩi sezzjonijiet tal-medja, esprimew id-dubji tag˙hom dwar kemm din il-manuvra kienet verament involontarja.

Skont din it-teorija, Rosberg seta’ warrab apposta lil Hamilton biex jirrispetta termini miftehmin wara lkwinti mal-amministrazzjoni talMercedes biex ipatti g˙all-mod kif tellef lill-Brittaniku fil-Bel©ju. Teorija o˙ra hija li l-ÌermaniΩ seta’ g˙aΩel hu stess li jwarrab lil Hamilton biex jevita

Li Ωgur ma g˙enx lil Rosberg huwa lfatt li din ma kinitx l-ewwel darba f’dan l-ista©un li g˙amel manuvra kontroversjali li bidlet l-andament tal-konfront tieg˙u ma’ Hamilton.

Madankollu, meta se˙˙ew dawn l-inçidenti, kien Rosberg stess li gawda mill-inçident u mhux Hamilton.

Allura, f’dan l-istadju huwa diffiçli biex wie˙ed jipponta subg˙u lejn ilÌermaniΩ b’çertezza. Fil-fatt, kienu bosta s-sewwieqa li qabΩu g˙al Rosberg hekk kif sostnew ming˙ajr ebda dubju li manuvra ta’ dan it-tip tkun riskjuΩa wisq biex issir apposta.

Dan g˙ax hemm çans notevoli li wie˙ed jag˙mel kuntatt mal-barrieri li jinsabu wara din il-kurva.

L-unika vuçi barra l-kor ta’ appo©© g˙al Rosberg kienet dik ta’ Jackie Stewart li qal illi meta rah jie˙u dik ilkurva ˙aΩin ma kellux dubju li l-ÌermaniΩ kien g˙amel Ωball onest.

KLassiFiKa itaLja

Madankollu, meta rah jag˙mlu t-tieni darba beda ja˙seb ˙aΩin fih.

B’mod partikolari, Stewart staqsa g˙alfejn Rosberg ma ppruvax iΩomm il-brejkijiet biex g˙all-inqas jipprova jg˙addi minn fuq il-kurva nniffisha minflok jg˙addi mill-passa©© ta’ warajha. Però, huwa fatt li l-ekskampjun SkoççiΩ m’g˙andux esperjenza prattika ta’ sewqan fil-vetturi moderni talFormula 1 u g˙alhekk mhuwiex f’poΩizzjoni li ji©©udika x’manuvra jaqbillu jag˙mel sewwieq f’dawn iççirkustanzi.

Huma x’inhuma l-akkuΩi mressqa, huwa prattikament çert li mhumiex se jittie˙du passi kontra Rosberg g˙ax kemm l-istewards taç-çirkwit kif ukoll l-amministrazzjoni tal-FIA aççettaw ilverΩjoni tieg˙u tal-fatti.

Impatt fuq il-klassifika Minkejja li ma Ωammewx il-pass malMercedes, il-Williams xorta g˙andhom g˙ax ikunu sodisfatti bir-riΩultat li kisbu hekk kif is-27 punt li akkwistaw ippermettewlhom illi jaqbΩu lill-Ferrari fil-klassifika tal-kostrutturi. Barra minn hekk, is-sewwieqa nfushom kellhom g˙alfejn ikunu sodisfatti fuq livell personali. Dan g˙ax Massa kiseb l-aqwa riΩultat tieg˙u, filwaqt li Bottas salva tellieqa li dehret mitlufa wara t-tluq ˙aΩin li kellu.

Is-suççess tal-Williams kompla jikkumplika s-sitwazzjoni tal-Ferrari li kellhom prestazzjoni ˙aΩina ˙afna fiççirkwit ta’ pajjiΩhom. Filwaqt li Raikkonen, bid-disa’ post li kiseb, g˙amel pass notevoli lura kkumparat mar-riΩultati li kellu fl-Ungerija u l-

KLassiFiKa seWWieQa

Perez re©a’ kiseb riΩultat a˙jar minn Hulkenberg f’Monza wara battalja interessanti li kellu ma’ Button. Il-ÌermaniΩ tal-Force India sostna li g˙amel tellieqa s˙i˙a ji©©ieled man-na˙a ta’ wara tal-karozza tieg˙u biex iΩommha stabbli. Din, flimkien ma’ strate©ija ˙aΩina fl-g˙aΩla tat- tyres irrelegatu f’poΩizzjoni baxxa tal-klassifika li baqa’ mwa˙˙al fiha sa tmiem it-tellieqa.

Kollox ma’ kollox il-McLaren kellhom tellieqa diΩappuntanti meta wie˙ed jikkunsidra r-riΩultat li kisbu fil-kwalifiki fejn Button u Magnussen dehru li kellhom çans illi ji©©ieldu g˙al post fuq il-podju.

Però, il-Brittaniku mill-ewwel sabha diffiçli biex iΩomm il-poΩizzjoni tieg˙u, filwaqt li d-DaniΩ iddefendieha b’manuvri li l- istewards i©©udikaw b˙ala aggressivi wisq; deçiΩjoni li wasslet g˙al penalità ta’ ˙ames sekondi u r-relegazzjoni mis-seba’ g˙allg˙axar post fil-klassifika.

Il-bqija Kvyat u Vergne ma rnexxilhomx jiksbu l-punti li t-Toro Rosso g˙andhom bΩonn biex isa˙˙u s-seba’ post tag˙hom fil-klassifika tal-kostrutturi. IlLotus re©a’ kellhom prestazzjoni o˙ra medjokri g˙all-a˙˙ar b’Maldonado jkollu jikkuntenta bl-erbatax-il post filwaqt li Grosjean spiçça s-sittax.

Is-Sauber ukoll kellhom tellieqa diΩappuntanti o˙ra hekk kif jidhru ddestinati li jiksbu l-ag˙ar riΩultat flistorja tag˙hom b’vetturi li kellhom minn kull tip ta’ problemi matul dan lista©un.

Il-Caterham iççelebraw il-fatt illi, g˙al darba, marru a˙jar mill-Marussia b’Kobayashi jikseb is-sbatax-il post, quddiem Bianchi. Min-na˙a tieg˙u Ericsson spiçça fid-dsatax-il post li kien ferm a˙jar mir-riΩultat ta’ Chilton illi kellu inçident fil-˙ames dawra li ©abet fi tmiemha t-tellieqa tieg˙u.

Dawn it-timijiet issa g˙andhom quddiemhom il-Gran Premju ta’ Singapor, fejn l-iΩvanta©© fil-veloçità tat-timijiet iΩ-Ωg˙ar fil-konfront tal-kbar ikun imminimizzat min˙abba n-numru kbir ta’ kurvi li g˙andha. B’hekk, din tkun okkaΩjoni tajba g˙alihom li jiksbu punti prezzjuΩi ferm biex isalvaw lista©un diΩappuntanti li kellhom s’issa.

KLassiFiKa KostrUttUri

PoΩ.

Sewwieq

Tim

Óin

PoΩ.

Sewwieq

Tim

Punti

PoΩ.

Tim

Punti

01 02.

03.

04.

05.

06.

07.

08.

09.

10.

Lewis Hamilton Nico Rosberg Felipe Massa Valtteri Bottas Daniel Ricciardo Sebastian Vettel Sergio Perez Jenson Button Kimi Räikkönen Kevin Magnussen

Mercedes Mercedes William Williams Red Bull Red Bull Force India McLaren Ferrari McLaren-

1:19:10.236 +3.1 secs +25.0 secs +40.7 secs +50.3 secs +59.9 secs +62.5 secs +63.0 secs +63.5 secs +66.1 secs

01.

02.

03.

04.

05.

06.

07.

08.

09.

10.

Nico Rosberg Lewis Hamilton Daniel Ricciardo Valtteri Bottas Fernando Alonso Sebastian Vettel Jenson Button Nico Hulkenberg Felipe Massa Kimi Räikkönen

Mercedes Mercedes Red Bull Williams Ferrari Red Bull McLaren Force India Williams Ferrari

238 216 166 122 121 106 072 070 055 041

01.

02.

03.

04.

05.

06.

07.

08.

09.

10.

11.

Mercedes Red Bull Williams Ferrari McLaren Force India STR Lotus Marussia Sauber Caterham

454 272 177 162 110 109 019 008 002 000 000

38 14|09|2014

kullhadd.com

KÓ SPORTS

RIÛULTATI

PREMIER INGLIÛ

Sergio Aguero jifta˙ l-iskor tal-partita bejn Arsenal u Manchester City

ARSENAL MIÛMUMA BI DRAW Fl-ewwel loghba tal-biera˙ bejn Arsenal u Manchester City, li ntemmet fi draw ta’ 2-2, ça˙˙det lil Arsenal minn reb˙a, b’gowl ta’ Demichellis li ©ab id-draw fit-83 minuta u ssi©illa l-log˙ba.

Din il-log˙ba rat ukoll l-ewwel debutt tal-istricker IngliΩ Danny Welbeck g˙al Arsenal wara transfer ta’ £16-il miljun ming˙and Manchester United. Ûball minn Arsenal wassal biex City fet˙u l-iskor tal-partita, b’gowl ta’ Sergio Aguero fit-28 minuta. B’hekk intemmet l-ewwel taqsima.

Kienu Jack Wilshire u Alexis Sanchez g˙al Arsenal li fit-63 u fl-74 minuta rispettivament skurjaw g˙al Arsenal

biex tefg˙u lill-benjamini tag˙hom g˙all-ewwel darba fil-vanta©© ta’ din illog˙ba.

Kollox kien jindika reb˙a g˙allGunners sakemm dawn it-tamiet sfaxxaw fix-xejn b’gowl tal-plejer Ar©entin Martin Demichelis. Il-gowl wasal seba’ minuti mit-tmien minn corner g˙at-tim tas-City fejn Ωball tad-difiΩa ta’ Arsenal, Demichelis g˙eleb lill-goalkeeper ta’ Arsenal Wojciech Szczesny biex b’hekk akkwista punt ferm importanti g˙at-tim tas-City.

Aleksandar Kolarov kien viçin li jer©a’ jitfa’ lil Manchester City fil-vanta©© fejn laqat il-lasta, li wara l-ballun ©ie mtajjar mid-difensur ta’ Arsenal Laurent Koscielny.

F’log˙ba li ntlag˙bet fl-istess ˙in, dik bejn Chelsea u Swansea City, rat lil Chelsea jag˙mlu rimonta o˙ra, fejn gowl ta’ John Terry fil-11-il minuta millbidu tal-partita po©©a lil Swansea filvanta©©.

Biss l-eroj ta’ din il-log˙ba kien Diego Costa g˙al Chelsea li skorja hat-trick, b’gowls li ©ew skurjati fl-45, fis-56 u fis67 minuta. Risposta ta’ Swansea waslet fis-86 minuta b’gowl ta’ Shelvey, waqt li Loic Remy, fil-81 minuta, issi©illa rreb˙a b’gowl g˙al Chelsea u assigura lbidu poΩittiv ta’ Chelsea g˙al dan lista©un.

Min-na˙a l-o˙ra ser ikun hemm stennija kbira g˙al-log˙ba tal-lum f’Old Trafford bejn Manchester United u QPR. Quddiem folla ta’ madwar 75,000 spettatur li qatg˙u l-biljetti g˙al stadju ppakkjat, United ser ikunu qed jag˙mlu l-ewwed debutt tag˙hom bi tliet plejers ©odda li l-ispiΩa totali tag˙hom ammontat g˙al xejn inqas minn £149 miljun.

Dawn huma Angel Di Maria, Radamel Falcao u Marco Rojo, li ser ji©u introdotti g˙all-ewwel darba.

Huwa stmat li miljuni ta’ segwaçi o˙ra ta’ dan it-tim tant poplari madwar iddinja, inkluΩ f’pajjiΩna, ser ikunu qed isegwu din il-partita fi djarhom, klabbs u ˙wienet o˙ra.

Min-na˙a l-o˙ra, f’distanza ’l bog˙od minn Old Trafford, ser ikun hemm partita o˙ra minn tim imsemmi United u jirrappreΩenta lil Manchester.

G˙all-kuntrarju tat-tim ta’ Old Trafford, dan it-tim mhu se jkollu lebda plejer stilla li jiswa miljuni ta’ flus.

Biss, xorta wa˙da hemm numru ta’ segwaçi u sponsors li jkunu qed isegwu din il-log˙ba.

2-2

Arsenal v Manchester City Chelsea v Swansea City Crystal Palace v Burnley Southampton v Newcastle Stoke City v Leicester City Sunderland v Tottenham West Bromn v Everton Liverpool v Aston Villa

4-2 0-0 4-0 0-1 2-2 0-2 0-1

LOGÓOB GÓAL-LUM 17.00

Man Utd v QPR

LOGÓOB GÓAL-GÓADA 21.00

Hull City v West Ham

KLASSIFIKA TIM

L

R

D

T

F

K

P

Chelsea Aston Villa Swansea City Southampton Manchester City Tottenham H Arsenal Liverpool Everton Leicester City Hull City Stoke City Sunderland West Ham United QPR Manchester U Crystal Palace Burnley WBA Newcastle United

4 4 4 4 4 4 4 4 4 4 3 4 4 3 3 3 4 4 4 4

4 3 3 2 2 2 1 2 1 1 1 1 0 1 1 0 0 0 0 0

0 1 0 1 1 1 3 0 2 2 1 1 3 0 0 2 2 2 2 2

0 0 1 1 1 1 0 2 1 1 1 2 1 2 2 1 2 2 2 2

15 4 8 8 7 7 7 6 9 4 3 2 5 4 1 2 5 1 2 3

6 1 5 3 4 5 6 5 10 5 3 3 6 5 5 3 8 4 7 9

12 10 9 7 7 7 6 6 5 5 4 4 3 3 3 2 2 2 2 2

PUNTI OÓRA

SERIE A

RIEDU JIBQA’ MAL-BAYERN MUNICH FIORENTINA V GENOA

RIÛULTATI ?-?

Empoli v Roma Juventus v Udinese

Tard

LOGÓOB GÓAL-LUM 12.30

Sampdoria v Torino Cagliari v Atalanta Fiorentina v Genoa Inter v Sassuolo Lazio v Cesena SSC Napoli v ChievoVerona Parma v AC Milan

15.00 15.00 15.00 15.00 15.00 20.45

RIÛULTATI 20.45

Verona v Palermo

KLASSIFIKA TIM Juventus AC Milan Atalanta Cagliari Cesena Empoli Fiorentina Genoa Hellas Verona Inter Lazio Palermo Parma Roma Sampdoria Sassuolo SSC Napoli Torino Udinese ChievoVerona

L 1 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 1

R 1 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0

D 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0

T 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 1

F 1 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0

K 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 1

IΩ-Ωew© timijiet qed jistennew li llum jikbsu t-tliet punti, g˙all-fatt li dan l-ista©un bdewh bit-telf. Il-vjola ddiΩappuntaw bil-kbir fid-disfatta tag˙hom kontra rrunners up tal-ista©un li g˙adda, Roma. Bilkemm ˙olqu çansis sabiex jitfg˙u fix-xibka u din wasslet g˙all-kritika fil-konfront tat-tim ta’ Vincenzo Montella. Il-kritika kienet kemxejn esa©erata, iΩda l-kowç jaf li t-tim ma jaffordjax li jitlef punt ie˙or.

Is-sa˙˙a tat-tim tibbaΩa f’nofs il-grawnd. L-istriker ÌermaniΩ Mario Gomez, 29, jiddependi fuq it-teknika ta’ kif jitqassam il-ballun g˙andu, sabiex jitfa’ l-ballun ©ox-xibka.

Il-Genoa, fil-log˙ba li g˙addiet, tilfu f’darhom 1-2 kontra n-Napoli. Fl-ewwel 45 minuta dehru li se jkunu opponenti b’sa˙˙ithom, iΩda l-isforzi ma ˙allewx riΩultat sodifaçenti.

It-talenti taΩ-Ωwe© plejers Juraj Kucka u Diego Perotti huwa importanti sabiex jiffiltraw id-difiΩa opposta. Ittim ta’ Gasperini jrid ikun aktar kommess quddiem illasta.

P

SAMPDORIA V TORINO

3 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0

B’punt g˙al kull tim fl-ewwel log˙ba, dawn iΩ-Ωew© timijiet ukoll qed ifittxu sabiex jiksbu l-ewwel tliet punti tag˙hom. Kien Daniele Gastaldello li fl-a˙˙ar minuti tal-log˙ba rregala punt lil Sampdoria.

Il-mani©er tas-Sampdoria, Sinisa Mihajlovic, sostna li ttim irid jag˙ti l-massimu li jista’ jag˙ti. Ma kinitx log˙ba façli kontra t-tim li ©ie promoss mis-Serie B, Palermo.

Torino, intant, spiççaw il-log˙ob ming˙ajr gowls kontra l-Inter. Fil-log˙ba li g˙addiet, ir-referee ˙a deçiΩjoniet li ma kinux ©usti favur it-Torino. Dawn id-deçiΩjonijiet inkorlaw lil bosta ammiraturi Interisti. Infatti, ilkowç Walter Mazzarri, b’ton sarkastiku deher içapçap u jg˙id lir-referee li ˙a d-deçiΩjoni g˙aqlija.

Fatt interessanti huwa li fl-a˙˙ar tmien log˙biet li kellhom is-Sampdoria kontra t-Torino, it-tim minn Ìenova raba˙ erba’ u ©ie f’parità g˙al erba’ darbiet. Fl-ebda log˙ba, l-ebda tim ma skurja aktar minn Ωew© gowls.

Plejer ta’ min iΩomm g˙ajnejh fuqu huwa Fabio Quagliarella. Quagliarella huwa plejer ©did g˙atTorino, mixtri ming˙and il-©irien tag˙hom, Juventus, u kien ukoll jilg˙ab g˙as-Sampdoria bejn l-2006 u l-2007.

Mas-Sampdoria kien skurja 13-il gowl f’35 log˙ba.

Il-plejer ÌermaniΩ Toni Kroos, li minn dan l-ista©un sar plejer tarReal Madrid, Ωvela li Pep Guardiola, il-kowç tal-Bayern Munich, ried lill-plejer jibqa’ mat-tim.

Kroos kien g˙ad baqag˙lu sena sabiex jintemmlu l-kuntratt. Içchairman tal-Bayern Munich qal li l-bejg˙ ta’ Kroos kienet deçiΩjoni g˙aqlija, u kienet prewkazjoni li jitlaq bi free transfer.

Id-deçiΩjoni ta’ Kross ittie˙det wara li it-termini proposti mill-klabb kienu inaçettabbli g˙all-plejer, iΩda ammetta li hu kien imdejjaq li ma kellux l-opportunità li ja˙dem mal-kowç b˙al Guardiola.

IL-FUTUR TA’ REUS Il-Borussia Dortmund taw indikazzjoni li jista’ jkun li joffru l-plejer ÌermaniΩ, Marco Reus, lill Arsenal. G˙alissa d-Dortmund huma kommessi li jippruvaw iΩommu lill-plejer ta’ 25, u jiffirma kuntratt ©did mag˙hom.

Id-direttur sportiv Michael Zorc ikkummenta mall-medja ÌermaniΩa li huma se jkomplu bit-ta˙ditiet mal-plejer u jaraw jekk jakkwistawx riΩultat poΩittiv.

Zorc qal li jekk f’kaΩ li t-ta˙ditiet ifallu, jippreferi li jbig˙ lill-plejer lil timijiet barra mill-Ìermanja – preferibbilment Arsenal jew Real Madrid.

GIOVINCO FL-INTERESS TA’ KLABBS INGLIÛI Huwa rrappurtat li Ω-Ωew© timijiet rivali minn Londra, Arsenal u Tottenham qed jitfg˙u ˙arsithom fuq il-plejer Taljan ta’ Juventus, Sebastian Giovinco.

Il-kuntratt tal-plejer mal-Bianconeri jintemm f’Ìunju tas-sena ddie˙la, jekk it-tim minn Turin ifalli milli jiffirma kuntratt ©did g˙allplejer, hemm klabbs o˙ra interessati li jakkwistaw is-servizzi ta’ Giovino, 27.

Giovinco skurja 11-il gowl f’79 apparenza minn mindu ©ie promoss mal-ewwel tim lura g˙as-sena 2006.

BATTALJA BEJN IL-UNITED U R-REAL F’Jannar huwa mistenni li l-United jag˙mlu offerta lit-tim Taljan, Roma g˙all-akkwist tal-plejer OlandiΩ Kevin Stroorman. Jidher li lkowç OlandiΩ huwa determinat li jibni t-tim minn Manchester sabiex ikun kompettitiv.

IΩda l-akkwist mhux se jkun tant façli, g˙ax ir-Real Madrid wkoll huma interessati li jiffirmaw lill-plejer Ωag˙Ωug˙ ta’ 24 sena. Apparti minn hekk ir-Roma jidhru li mhumiex interessati fil-bejg˙ ta’ Strootman li huwa plejer importanti g˙at-tim. Id-direttur sportiv ta’ Roma, Walter Sabatini, qal li dawn ix-xnig˙at huma bbaΩati fuq ixxewqa tal-klabbs imsemmija.

SPORTS KÓ

14|09|2014 39

kullhadd.com

BOV PREMIER LEAGUE PIETÀ H. FLORIANA

1 3

SLIEMA W. QORMI

0 0

BIRKIRKARA BALZAN Y.

2 3

NAXXAR L. MOSTA

1 1

Luke Emanuel Micallef ta’ Pietà H. f’azzjoni ma’ Emmanuel Briffa ta’ Floriana

Il-Greens kisbu l-ewwel reb˙a tag˙hom f’dan l-ista©un hekk kif g˙elbu lill-Hotspurs f’log˙ba li g˙al ˙in twil kienet diffiçli ferm g˙alihom.

Matul l-ewwel taqsima, Pietà amministraw il-partita b’kumdità kbira bil-FurjaniΩi jkunu xi passivi fil-log˙ob tag˙hom. Kienu filfatt il-Hotspurs li ˙olqu l-ewwel azzjoni permezz ta’ Rafael Xavier Zacarias li x-xutt finali tieg˙u ©ie salvat mill-goalkeeper Valerio Senatore.

Fis-27 minuta kienu Pietà li g˙al darb’o˙ra kellhom çans tajjeb hekk kif Kyle Cesare ra x-xutt tieg˙u imblukkat mill-goalkeeper ta’ Floriana.

Fl-a˙˙ar il-Hotspurs fet˙u l-iskor wara azzjoni personali ta’ Rafael Xavier Zacarias li g˙eleb lil Senatore b’xutt fil-baxx g˙arrokna. L-unika azzjoni denja ta’ Floriana fl-ewwel 45 minuta waslet permezz ta’ Vito Plut li fit-38 minuta kellu xutt minn tarf il-kaxxa salvat tajjeb mill-goalkeeper ta’ Pietà, Cassar.

Floriana ˙ar©u iktar deçiΩi fit-tieni taqsima biex kisbu l-gowl tad-draw fil-50 minuta b’azzjonijiet bejn Ωewg players li da˙lu jilg˙abu fit-tieni taqsima, fejn Emanuel Briffa qassam lil Matteo Picollo, li b’xutt g˙ar-rokna g˙eleb lil Cassar.

Il-FurjaniΩi baqg˙u jippressaw lil Pietà biex fis-56 minuta kwaΩi marru fil-vanta©© meta Plut laqat il-lasta permezz ta’ azzjoni konfuza. Madankollu, il-Greens ma damux wisq jistennew biex i©ibu t-tieni gowl tag˙hom hekk kif fit-58 minuta Cassar salva, imma ma Ωammx ix-xutt mill-qrib ta’ Amadou Samb, biex Matteo Piciollo ˙a r-rebound u mill-qrib skorja f’qieg˙ ix-xibka.

Floriana kabbru l-vanta©© tag˙hom fis-67 minuta fejn minn corner ta’ Clyde Borg, Amadou Samb b’daqqa ta’ ras mill-qrib tefa’ lballun fix-xibka. Fit-83 minuta Pietà ppruvaw jillimitaw id-danni permezz ta’ cross ta’ Claudio Daniel Frances u xutt mill-qrib ta’ Zacarias li g˙adda Ωbrixx ma’ sieq il-lasta.

KLASSIFIKA

Xavier Zacarias Rafael ta’ Pietà H. issikkat minn Steve Bonnici u Brooke Farruga ta’ Floriana

IL-PREMIER LEAGUE MALTI

Ritratti: STEPHEN GATT

PRESTAZZJONI DETERMINATA

Balzan Mosta Hibernians Birkirkara Valletta Qormi Floriana Tarxien Rainbows Sliema Wanderers Naxxar Lions Pietà Hotspurs Zebbug Rangers

L

R

D

T

F

K

+/-

Pti

4 4 3 4 3 4 4 3 4 4 4 3

3 3 3 3 1 1 1 0 0 0 0 0

1 1 0 0 1 1 1 3 3 2 1 0

0 0 0 1 1 2 2 0 1 2 3 3

10 5 8 9 2 3 4 1 3 2 2 2

6 1 2 4 1 4 7 1 5 4 6 10

+4 +4 +6 +5 +1 -1 -3 +0 -2 -2 -4 -8

10 10 9 9 4 4 4 3 3 2 1 0

LOGÓOB GÓAL-LUM Fl-istadium Nazzjonali ta’ Ta Qali Ûebbu© R v Tarxien R 16.00 Valletta v Hibs 18.00

DRAW DIÛAPPUNTANTI Gueye Pape ta’ Naxxar segwit minn Milovandvic Nemanja ta’ Mosta

Calcado Oedro ta’ Mosta segwit minn Daren Falzon ta’ Naxxar

Sliema u Qormi t-tnejn ˙ar©u diΩappuntati mill-konfront ta’ bejniethom hekk kif ˙add minnhom ma rnexxielu jiskurja f’konfront li fih in˙olqu diversi opportunitajiet ta’ gowl. Kienu l-Qriema li ˙olqu l-ewwel azzjoni perikoluΩa grazzi g˙al xutt minn barra l-kaxxa ta’ Albert Bruce fit-18-il minuta, li g˙adda ftit g˙oli.

Fl-20 minuta l-Wanderers taw corner insidjuΩ permezz ta’ Andrea Pisanu li kien imdawwar g˙al corner ie˙or minn Matthew Farrugia. Qormi re©g˙u resqu viçin il-gowl fit-23 minuta meta cross ta’ Frank Temile u wasal g˙and Albert Bruce li ra x-xutt mill-viçin tieg˙u salvat minn Glenn Zammit.

Fis-36 minuta s-SlimiΩi kellhom çans ie˙or meta Kassy Guy Gnabouyou ta cross li wassal g˙al daqqa ta’ ras ta’ Michael Mifsud li ©iet imxellfa g˙al corner minn difensur.

Qormi ma baqg˙ux i˙arrsu u ftit minuti wara Ryan Micallef ta xutt fil-baxx minn poΩizzjoni angolat li ©ie mxellef minn difensur u l-ballun spiçça f’corner.

Fit-tieni taqsima ˙ar©u determinati li jippruvaw imorru filvanta©© u fit-52 minuta Filippo Talato ta Xutt minn barra l-kaxxa li kien imdawwar g˙al corner minn Matthew Farrugia.

Erba’ minuti wara, azzjoni ta’ Gnabouyou u xutt minn poΩizzjoni angolata ta’ Trevor Cilia g˙adda ftit ‘il barra. Kien biss fil-81 minuta li Qormi ˙olqu çans tajjeb grazzi g˙al azzjoni ta’ Frank Temile li dan ikkrossja fil-kaxxa, iΩda ma kien hemm ˙add minn s˙abu li seta’ jikkonkludi.

L-a˙˙ar azzjoni perikoluΩa waslet fid-89 minuta meta korner ta’ Trevor Cilia, id-daqqa ta’ ras ta’ Stefano Bianciardi ©iet salvata parzjalment minn Farrugia u x-xutt finali ta’ Filippo Talato ©ie maqlug˙ minn fuq il-linja mill-Qriema.

40 14|09|2014

kullhadd.com

kÓ LokALI

IL-HELIPAD TA’ MATER DEI

TAÓWIDA PAPALI

Ritratt mill-ajru li juri fejn kien ippjanat li ji©i l-helipad ta’ Mater Dei Hekk kif sar mag˙ruf li lkolonni tal-konkrit ma kinux b’sa˙˙ithom biΩΩejjed biex ji©u miΩjuda iktar sulari fuq id-Dipartiment tal-Emer©enza, Tonio Fenech pront stqarr li ma kienx sorpriΩ, u li fil-fatt kienet g˙al din ir-ra©uni li lhelipad ma sarx fuq il-bejt tad-Dipartiment talEmer©enza.

IΩda din kienet l-ewwel darba li deputat Nazzjonalista ammetta li s-saqaf ta’ dan iddipartiment ma kienx f’sa˙˙tu, hekk kif g˙al dawn l-a˙˙ar

disa’ snin il-Partit Nazzjonalista dejjem ça˙ad li ç-çaqliq tal- helipad kien sar min˙abba struttura dg˙ajfa.

Kien lura f’Ottubru tal-2005 meta saret l-ewwel applikazzjoni mal-MEPA biex il- helipad ji©i rilokat minn fuq ilbejt tad-Dipartiment talEmer©enza, kif kien ippjanat, g˙al mal-art. Dak iΩ-Ωmien ilMinistru inkarigat mis-Sa˙˙a kien Louis Deguara.

Meta fi Frar 2007 il-MEPA ˙abbret li kien ing˙ata l-permess g˙ar-rilokazzjoni ta’ dan

il- helipad , l-OppoΩizzjoni Laburista kienet qalet li dan kien sar min˙abba li l-istruttura tal-konkrit kienet dg˙ajfa u ma tifla˙x g˙al helipad.

Madanakollu, esponenti talGvern Nazzjonalista kienu insistew li ç-çaqliqa ma kellha x’taqsam xejn mal-istruttura, iΩda kienet se ssir min˙abba li l-piloti kienu taw parir li lhelipad ikun mal-art min˙abba l-kurrenti li kienu ja˙kmu kawΩa tal-wied miftu˙. Kienu Ωiedu li dan kien se jsir mal-art ukoll

min˙abba li kien se ji©i jiswa inqas flus.

IΩda g˙al xi ra©uni mhux mag˙rufa, il-parir tal-piloti u laspett finanzjarju ©ew injorati kompletament tliet snin wara, meta f’Lulju 2010 il-Ministru tas-Sa˙˙a ta’ dak iΩ-Ωmien Joe Cassar applika mal-MEPA biex g˙al darb’o˙ra l- helipad jiççaqlaq u jer©a’ jitpo©©a fuq is-saqaf ta’ Mater Dei kif kien ma˙sub ori©inarjament.

Minkejja li sena u nofs wara, proprju f’Ottubru 2011, ilMEPA ˙ar©et il-permess biex

dan il- helipad jer©a’ ji©i rilokat g˙al fuq is-saqaf, baqg˙et qatt ma ttie˙det azzjoni biex ix-xog˙ol ta’ kostruzzjoni jibda.

Meta kien ippressat filParlament dwar il-kostruzzjoni ta’ dan il-helipad, f’April 2012 Joe Cassar ammetta li l- helipad ma kienx se jsir fuq ilbejt, iΩda ma ta l-ebda ra©uni g˙al din id-deçiΩjoni.

Il-helipad fil-fatt sar mal-art, iΩda wara ftit kellu jieqaf jintuΩa u ji©i rilokat temporanjament g˙all-isptar San Luqa peress li kien beda x-xog˙ol ta’ kostruzzjoni fuq l-isptar talonkolo©ija li, b˙all- helipad , kienu ilu snin twal imwieg˙ed.

Din il-gazzetta staqsiet lil Joe Cassar x’kienet ir-ra©uni wara d-deçiΩjoni tal-2012 li l- helipad ma jsirx fuq il-bejt ta’ Mater Dei, wara li kien in˙are© il-permess mill-MEPA. Madankollu, sakemm morna g˙all-istampa Cassar kien g˙adu ma we©ibx.

Quddiem dan kollu wie˙ed jistaqsi kemm huma kredibbli d-deputati Nazzjonalisti meta jinsistu li ma kienu jafu xejn dwar id-dg˙ufija tal-binja, minkejja li snin ilu l-Partit Laburista kien ©ibed l-attenzjoni dwar din il-possibbiltà, u minkejja li l-bejt tadDipartiment tal-Emer©enza baqa’ qatt ma ©ie Ωviluppat minkejja d-diversi pjanijiet li kien hemm b’dan l-iskop.