Kullhadd 15.02.2015 by Kullħadd Editor

www.kullhadd.com

ÓARsA lEjn

Il-ÓIdMA TAl-gVERn MIll-bIdU TAs-sEnA Il-Óadd 15 ta’ Frar, 2015 Óar©a Nru 1,127

Ara pa©na 8 u 9

Prezz ›0.80

MAnUVRI bIEX IÇAÓÓdU FAMIljA MInn dARHA

Il-Kunsill Lokali Nazzjonalista tan-Nadur iktar kmieni dan ix-xahar tlaqqa’ b’ur©enza bil-g˙an li jo©©ezzjona g˙al applikazzjoni biex familja min-Nadur tibni ˙ajt madwar il-proprjetà tag˙ha, kif kienet di©à ng˙atat id-dritt li tag˙mel mill-Qorti. Din il-familja ilha snin g˙addejja minn martirju, wara li dawk li jidhru b˙ala diversi manuvri politiçi ça˙˙duha milli tkun tista’ tibni dar fuq biçça art li tappartieni lilha. Fost dawn il-manuvri kien hemm l-esproprjazzjoni talistess art mill-Gvern. L-art ing˙atat lura lil din il-familja mill-Gvern preΩenti, wara li dan evalwa

l-EkonoMIjA QAbEl Il-PolITIkA

l-mod li bih saret din l-esproprazzjoni in©usta u bla baΩi. Wie˙ed ma jistax ma jinnutax kif, dawk li qed jo©©ezzjonaw huma primarjament ir-residenti ta’ din it-triq, li jridu jipprote©u l-veduta tad-dar tag˙hom. Dawn ir-residenti huma komposti mill-eksxufier ta’ Giovanna Debono kif ukoll xi qraba tieg˙u, li joqog˙du fl-istess triq. Is-Sindku tan-Nadur, li qed jo©©ezzjona bl-a˙rax, huwa Philip Said, ˙u s-Segretarju Ìenerali tal-PN Chris Said. Ara pa©na 3

bATTAljA konTRA l-MARd RARI

Il-PM jIngÓATA RAÌUn

L-ekonomista Karm Farrugia qal lil din il-gazzetta li l-Gvern preΩenti qed i©ib l-ekonomija qabel ilpolitika. Dan fid-dawl tar-rapport poΩittiv ferm li ˙ar©et il-Kummissjoni Ewropea l-©img˙a li g˙addiet. Kummenti poΩittivi kienu wkoll dawk tal-ekonomista Gordon Cordina, il-President talMEA, u s-CEO tal-MHRA, li taw l-interpretazzjoni tag˙hom dwar it-tbassir ekonomiku talKummissjoni Ewropea.

Il-Gvern qed ja˙dem b’diversi modi sabiex isservizz tas-sa˙˙a ta’ pajjiΩna jkun jista’ jikkumbatti b’mod effettiv g˙all-mard rari, li ˙afna drabi ftit li xejn ikun jeΩisti g˙arfien dwaru. Dan qed jag˙mlu fost o˙rajn billi jibni re©istru ta’ mard rari b˙ala punt ta’ referenza, kif ukoll jinvesti fitta˙ri© g˙all-professjonisti ˙alli dawn ikunu kapaçi jag˙tu l-a˙jar trattament possibbli lill-pazjenti li jbatu minn mard rari.

Il-Prim Ministru Joseph Muscat din il-©img˙a ng˙ata ra©un dwar ir-rwol li l-pajjiΩi membri tal-Unjoni Ewropea g˙andu jkollhom fl-isfida tal-immigrazzjoni illegali. Kien proprju lKummissarju g˙ad-Drittijiet Umani tal-Kunsill tal-Ewropa li, f’eku ta’ dak li dejjem sostna lPM, qal li l-Mediterran huwa ba˙ar Ewropew u g˙alhekk l-Ewropa kollha g˙andha d-dmir li tissalvagwardjah.

Ara pa©na 2

Ara pa©na 4

Ara pa©na 6

02 15|02|2015

kullhadd.com

KÓ LOKALI

“DAN IL-GVERN POÌÌA L-EKONOMIJA QABEL IL-POLITIKA” GLEN FALZON glen@kullhadd.com

Il-jiem li g˙addew ©abu mag˙hom çertifikat ie˙or poΩittiv fir-rigward tal-miΩuri ekonomiçi li qed ji©u implimentanti minn Gvern Laburista. Dan ir-rendikont u tbassir poΩittiv wasal proprju minn rapport ippubblikat millKummissjoni Ewropea fejn fittbassir tag˙ha g˙ax-xitwa sostniet li pajjiΩna g˙adu qed iΩomm ir-ritmu ta’ tkabbir ekonomiku b’sa˙˙tu ˙afna meta mqabbel mal-pajjiΩi kollha l-o˙ra tal-Unjoni Ewropea (UE). Fid-dawl tar-riΩultati ta’ dan ir-rapport, il-gazzetta KullÓadd tkellmet mal-ekonomisti Karm Farrugia u Gordon Cordina kif ukoll mad-Direttur talAssoçjazzjoni Maltija ta’ Min I˙addem (MEA) Joe Farrugia u mas-CEO tal-Assoçjazzjoni Maltija tal-Lukandiera u rRistoranti (MHRA) Andrew Agius Muscat li tawna l-interpretazzjoni tag˙hom dwar dan it-tbassir ekonomiku. Óadna wkoll ir-reazzjoni tal-Ministru g˙all-Ekonomija Chris Cardona. “Il-Gvern g˙andu l-polz ekonomiku tal-pajjiΩ kontinwament f’idejh” – Karm Farrugia Meta mistoqsi biex jesprimi lopinjoni tieg˙u b˙ala ekonomista dwar x’seta’ wassal lillUE li tkun tkun daqshekk poΩittiva fit-tbassir tag˙ha lejn l-ekonomija Maltija, Karm Farrugia fisser li, la l-KE bassret hekk Ωgur li dan g˙amlitu g˙ax it-tkabbir ekonomiku huwa wie˙ed çar u ˙add ma jista’ jinnegah. “Il-Kummissjoni Ewropea mhux lakemm taqbad u tbassar ottimiΩmu flekonomija ta’ xi pajjiΩ membru tag˙ha, l-aktar meta issa qed tiffaççja l-problema l-kbira talGreçja,” spjega Farrugia. “Bilfors, mela, li f’Malta ma sabet lanqas tikka ta’ dubju f’dak li g˙andu x’jaqsam ma’ mmani©©jar tal-ekonomija.” Farrugia fisser kif dan ilGvern po©©a l-ekonomija qabel il-politika g˙all-©id ta’ kul˙add. “Dan il-Gvern s’issa po©©a l-ekonomija sa˙ansitra qabel il-politika g˙ax jemmen li jekk ifalli fiha jbati hu flimkien mal-poplu li ele©©ieh.” Dan is-suççess fl-ekonomija ta’ pajjiΩna huwa attribwit ukoll mid-dixxiplina li Ωamm dan ilGvern. “Id-dixxiplina hija importanti ferm f’kull settur tal˙ajja xejn anqas fit-tmexxija talGvern,” sostna Farrugia. L-immani©©jar fiskali huwa importanti g˙ax kieku ma kienx hekk kwalunkwe Gvern ikun qed jistieden rilass fiskali liema rilass igerrex l-investiment u b’hekk it-tkabbir ekonomiku jie˙u daqqa ta’ ˙arta kbira. F’dan ir-rigward Farrugia huwa tal-fehma li lGvern lest jamministra mediçina morra ©aladarba dan i˙oss li l-pazjent g˙andu bΩonnha biex jittejjeb. Farrugia semma wkoll li, skont in-norma, pajjiΩ çkejken

jaf ikun aktar vulnerabbli minn pajjiΩ kbir. “Dan çertament mhux il-kaΩ ta’ Malta, li llum tidher fost l-a˙jar minn dawk it-28 pajjiΩ tal-UE,” sostna Farrugia. Huwa Ωied jg˙id li minkejja dawn ir-riΩultati poΩittivi l-Gvern irid jibqa’ vi©ilanti u jkompli jiddiversifika l-komponenti ekonomiçi speçjalment fis-settur tal-manifattura. “Il-Gvern ma jilg˙abx bi statistika g˙al skopijiet purament politiçi lanqas li kieku waslet lelezzjoni ©enerali. Sa˙ansitra ˙alla d-direzzjoni tal-Bank Çentrali kif sabha, u dan forsi hu l-aqwa bassar intern flandament tal-ekonomija,” spjega b’reqqa Farrugia. Huwa semma wkoll li dan la˙˙ar kien in˙are© rapport li ma kellux konkluΩjonijiet daqshekk poΩittivi fuq Malta f’dak li g˙andu x’jaqsam massentiment fost il-poplu g˙allfutur. “IΩda dan ir-rapport se˙˙ sa Settembru li g˙adda, u x’aktarx kien jisbie˙ ferm kieku sar illum wara rapporti ferm poΩittivi li rçevejna b˙ala pajjiΩ minn sorsi barranin,” enfasizza Farrugia. Kien hawnhekk li Farrugia fa˙˙ar l-g˙aqal ta’ Gvern Laburista fis-settur ekonomiku, dan g˙ax fi kliemu u jekk ikun hemm bΩonn jinsab lest biex jie˙u passi xierqa jekk i˙oss il˙tie©a li g˙andu bΩonn jag˙mel hekk. “L-aktar pro©ett li qed i˙alli impatt huwa dak fil-qasam tal-ener©ija” – Gordon Cordina Min-na˙a tieg˙u, l-ekonomista Dr Gordon Cordina sostna li landament poΩittiv tal-ekonomija jirrifletti tliet fatturi, “wie˙ed huwa l-fatt li pajjiΩna qieg˙ed ikompli jibni fuq is-suççessi tala˙˙ar snin u qieg˙ed b’hekk jo˙loq ix-xog˙ol f’numru ta’ setturi; it-tieni huwa li l-Gvern qieg˙ed jimmani©©ja l-finanzi tieg˙u b’mod prudenti u qed jil˙aq il-miri tad-defiçit kif stabbiliti g˙al pajjiΩi fiΩ-Ûona Ewro; u t-tielet punt huwa d-diversi riformi li qed ji©u mnedija millGvern u mis-settur privat li g˙andhom ikun ta’ fejda g˙allekonomija tag˙na fis-snin li ©ejjin,” spjega b’reqqa Cordina. Dr Cordina spjega kif fl-a˙˙ar sena pajjiΩna ˙oloq 6,500 impjiegi o˙ra fuq dawk li kien

hemm qabel u li minnhom 4,000 huma fis-settur privat, b’500 minnhom ja˙dmu g˙al rashom, u b’aktar minn nofshom nisa. “Forsi b’differenza minn snin li g˙addew, dawn limpjiegi kienu mifruxa f’aktar setturi, inkluΩi dawk li g˙andhom x’jaqsmu mat-turiΩmu u lmanifattura”. Dawn is-setturi se jibqg˙u dejjem importanti g˙al pajjiΩna g˙ax joffru impjiegi g˙al biçça sewwa mill-popolazzjoni u ΩΩg˙aΩag˙ Maltin u G˙awdxin. Madankollu, fisser Cordina, ma rridux nibqg˙u bl-idea li dawn l-impjiegi jkunu anqas produttivi u m˙allsa meta mqabbla ma’ dawk l-hekk imsej˙a ekonomija ©dida b˙alma huma l-finanzi, ir-remote gaming u tteknolo©ija tal-informazzjoni u t-teknolo©ija. “Importanti li fissnin li ©ejjin naraw mhux biss Ωieda fl-impjiegi imma wkoll qabΩa fil-kwalità,” afferma Cordina. “L-aktar pro©ett li qed i˙alli impatt huwa dak fil-qasam talener©ija fejn qed nistennew li se nibbenefikaw minn ener©ija or˙os, aktar nadifa u diversifikata u integrata mas-swieq Ewropej min˙abba numru ta’ inizjattivi ewlenin, fosthom ilqalba g˙all-gass naturali u limplimentazzjoni tal-interconnector ma’ Sqallija,” qal Cordina. Kien hawn li Cordina semma pro©etti o˙ra fosthom dawk li g˙andhom x’jaqsmu mas-settur marittimu u l-lo©istika fejn pajjiΩna g˙andu numru ta’ vanta©©i naturali fuq xiex jibni u ji©bed l-investiment. “Tajjeb ukoll li nkomplu nvaraw inizjattivi ta’ kwalità bi s˙ubija bejn il-Gvern u l-privat.” Sfida li se jibqg˙u dejjem, fosthom huwa l-fatt li pajjiΩna mhux se jkollu dejjem ifittex elementi ©odda ta’ kompetittività g˙al investiment u jiΩviluppa swieq ©odda g˙al prodotti u servizzi li joffru dawn l-investimenti importanti g˙all-impjiegi kif ukoll biex ittfaddil tal-Maltin isib fejn ji©u uΩati b’mod li jirrendi aktar.

huwa importanti li jinΩamm dan il-momentum billi jkun hemm sforz biex Malta tibqa’ kompetittiva. Dan g˙ax, fi kliemu, jidher li hemm prospetti tajbin fis-snin ©ejjin. Madankollu, Farrugia fakkar li l-pajjiΩ irid joqg˙od attent g˙all-isfidi li qed jiffaççja s-settur tal-manifattura. “Importanti li jkun hemm tkabbir bilançjat bejn is-setturi kollha biex lekonomija ssostni d-diversifikazzjoni tag˙ha li huwa fattur essenzjali g˙ar-resiljenza waqt ir-riçessjoni internazzjonali.” Min-na˙a tieg˙u, is-CEO talMHRA Andrew Agius Muscat esprima s-sodisfazzjon tieg˙u g˙all-fatt li l-KE tatna dan iççertifikat sabi˙ liema çertifikat jawgura tajjeb g˙all-futur ekonomiku b’sa˙˙tu. “L-Unjoni Ewropea tnissel kunfidenza liema b˙alha fl-investitur u dan g˙andu jawgura tajjeb g˙al aktar tkabbir ekonomiku filfutur.”

Prospetti poΩittivi g˙allfutur

Nifs ©did permezz tar-ro˙s fil-kontijiet tad-dawl u l-ilma

Id-Direttur tal-MEA Joe Farrugia fisser kif pajjiΩna f’˙afna aspetti tal-ekonomija kellu riΩultati tajbin f’dawn la˙˙ar snin u g˙alhekk sostna li

Fid-dawl tal-fatt li f’Marzu li ©ej se jor˙su l-kontijiet tad-dawl u l-ilma g˙an-negozji kemm lMEA kif ukoll l-MHRA esprimew is-sodisfazzjon

Tkabbir ekonomiku li jgawdi minnu kul˙add Farrugia spejga kif it-tkabbir ekonomiku fih innifsu huwa ©©enerat l-aktar proprju minn min i˙addem. “Il-mutur ewlieni tal-ekonomija hu s-sens ta’ intrapriΩa li trid topera f’ambjent li jippremja l-inizjattiva. B’hekk ji©i ©©enerat ix-xog˙ol u l-©id li minnu tgawdi s-soçjetà kollha,” afferma d-Direttur tal-MEA. Aktar minn hekk, is-CEO talMHRA Agius Muscat irrikonoxxa li kien hemm titjib b’mod speçjali fl-off season u dan huwa importanti biex issettur turistiku jkompli ji©©enera l-ekonomija. Madankollu, huwa spjega li lisfida ewlenija tibqa’ dik li jkollna prodott aktar mirqum f’dak li g˙andu x’jaqsam ma’ infrastruttura, servizz u manutenzjoni. “L-organizzazzjoni hija wkoll essenzjali fl-off season biex b’hekk pajjiΩna u lprodotti tieg˙u jkomplu ji©u promossi.”

tag˙hom g˙al din l-inizjattiva li ilhom ja˙dmu fuqha g˙al diversi snin u li issa Gvern Laburista se jwettaqha f’Marzu li ©ej. “Hu essenzjali li jor˙su l-kontijiet tad-dawl u l-ilma g˙allkumpaniji u aktar minn hekk li jinΩammu f’rati kompetittivi ma’ pajjiΩi o˙rajn,” sostna d-Direttur tal-MEA. Sentimenti simili kienu wkoll espressi mis-CEO tal-MHRA tant li sostna li rriΩultati li se jkunu miksuba huma mixtieqa minn kul˙add. Id-Direttur tal-MEA fisser kif lMEA ilha g˙al ˙afna snin issostni li fir-realtà wa˙da mirra©unijiet li r-rati kummerçjali kienu tant g˙oljin kien proprju g˙ax dawn kienu qeg˙din jissussidjaw ir-rati tad-djar. “B’hekk ir-rati kummerçjali kienu l-aktar g˙oljin fil-UE waqt li r-rati domestiçi kienu nΩammu mal-medja.” Farrugia Ωied jg˙id li dan kellu effett negattiv ˙afna fuq il-kompetittività l-aktar f’setturi li huma dipendenti fuq il-konsum tal-ener©ija b˙all-fabbriki u l-lukandi. “Li hu Ωgur hu li rro˙s g˙andu jag˙ti nifs lillindustrija iΩda dan irid jibqa’ ji©i kalibrat mal-iΩviluppi globali fil-prezzijiet taΩ-Ωejt.” DeçiΩjoni g˙aqlija It-tbassir tal-KE dwar lekonomija Maltija jkompli jikkonferma li l-ekonomija kompliet iΩΩomm ir-ritmu poΩittiv b’rata ta’ tkabbir ekonomiku b’sa˙˙itha meta mqabbla ma’ pajjiΩi o˙ra fil-UE. Dan it-tbassir kompla jikkonferma wkoll l-g˙aqal ta’ dan ilGven li jnaqqas l-ispejjeΩ talener©ija minn fuq il-but talkonsumaturi u minn Marzu li ©ej anke tan-negozji u l-industrija. Il-Ministru Cardona qal li rrapport ikompli jikkonferma kemm kienet deçiΩjoni g˙aqlija dik li l-Gvern ira˙˙as il-kontijiet tad-dawl u l-ilma min˙abba l-effetti poΩittivi li dan kellu fuq l-ekonomija Maltija. Fil-fatt, hija l-KE nnifisha li qed tis˙aq dwar l-importanza li din iddeçizjoni kellha biex lekonomija Maltija tul l-2014 kompliet tikber b’ritmu qawwi, ferm a˙jar mill-medja tal-pajjiΩi fiΩ-Ûona Ewro. Il-KE tikkonferma li ddeçiΩjoni tal-Gvern li jra˙˙as ilkontijiet Ωiedet il-flus f’idejn ilkonsumaturi u dan wassal g˙al aktar konsum domestiku. IlKummissjoni tfa˙˙ar ukoll limpenn tal-Gvern fil-qasam talener©ija b’mod ©enerali u lmod kif dan mistenni li jg˙in lill-ekonomija mhux biss biex ti©©enera aktar impjiegi imma anke biex tixpruna tkabbir fissettur privat. Huwa ta’ sodisfazzjon g˙all-Gvern li jinnota lottimiΩmu li qed turi l-KE sa˙ansitra fir-rigward tat-tkabbir ekonomiku li mistenni jkun hemm g˙as-snin 2015 u 2016. Il-Prodott Domestiku Gross (GDP) mistenni li jikber b’mod reali bi 3.3% fl-2015 u bi 2.9% fl-2016. Dan huwa ferm a˙jar mit-tkabbir imbassar g˙allmedja taΩ-Ûona Ewro u talUnjoni Ewropea.

LOKALI KÓ

15|02|2015 03

kullhadd.com

IL-PN JISSOKTA BL-INÌUSTIZZJI MA’ FAMILJA MIN-NADUR

In©ustizzja serja li ©arrbet familja min-Nadur ta˙t it-tmexxija tal-Partit Nazzjonalista fil-Gvern re©g˙et fe©©et fil-Kunsill tanNadur. F’laqg˙a tal-Kunsill Lokali tanNadur, imsej˙a b’ur©enza fit-3 ta’ Frar 2015 fil-5.30 ta’ filg˙axija, ©iet diskussa applikazzjoni li l-familja min-Nadur qed tag˙mel biex tipprote©i lproprjetà tag˙ha. G˙al-laqg˙a tal-Kunsill tan-Nadur tfaçça wkoll Michael Camilleri, l-eksxufier ta’ Giovanna Debono. Michael Camilleri u xi Ωew© residenti li g˙andhom interess jipprote©u l-veduta li g˙andhom quddiem id-dar tag˙hom, kienu voçiferi ˙afna. Il-familja li g˙andha proprjetà privata fittriq ma ©ietx infurmata billaqg˙a. Il-kunsillieri tal-PN, inkluΩ isSindku Philip Said, li ji©i ˙u sSegretarju Ìenerali tal-PN Chris Said, kienu wkoll irrabjati ferm g˙ax din il-familja, wara snin ta’ in©ustizzja mag˙ha mill-PN, qed tfittex li tag˙mel ˙ajt fuq il-proprjetà tag˙ha, kif ing˙atat dritt mill-Qorti. Huwa çar li l-laqg˙a tal-Kunsill Lokali b’ma©©oranza Nazzjonalista ssej˙et b’ur©enza

dan ix-xahar biex tiddiskuti din il-materja ta˙raq. Imça˙˙da minn darhom biex jipprote©u l-veduta ta’ xi w˙ud Il-kaΩ imur lura snin meta fi Ωmien meta kienet ministru Giovanna Debono, familja minNadur li kellha biçça art fi Triq Cocco Palmieri u riedet tibniha biex jg˙ixu b˙ala familja meta ΩΩew©u spiççaw sabu l-irwiefen kontrihom min˙abba li lamministrazzjoni ta’ G˙awdex ta’ dak iΩ-Ωmien kienet qed tipprote©i l-interessi tar-residenti, li b’kumbinazzjoni fosthom hemm ix-xufier tal-eks-Ministru u ftit residenti li ji©u mill-istess xufier u joqog˙du fl-istess triq. G˙alhekk il-familja Vella t˙alliet b’biçça art ming˙ajr ilpossibbiltà li xi darba jistg˙u japplikaw biex ikollom id-dar tag˙hom. F’Awwissu tal-2014, wara konsiderazzjonijiet ta’ dawn l-in©ustizzji politiçi fuq din il-familja, il-Gvern ta lura lart lis-sidien tag˙ha u rtira lesproprazzjoni. Il-familja ddeçidiet li tag˙mel ˙ajt kif ing˙atat dritt mid-deçiΩjoni tal-Qorti ta’

G˙awdex madwar il-konfini talproprjetà tag˙hom. Dan il-fatt jidher li ppanikkja lir-residenti u l-eksxufier ta’ Giovanna Debono li jidher li g˙ad g˙andu sa˙˙a kbira tant li l-Kunsill Lokali ltaqa’ b’ur©enza. It-talba tal-ma©©oranza tal-PN fin-Nadur kienet biex titressaq o©©ezzjoni kontra din l-applikazzjoni. Wara li g˙amlu lintervent tag˙hom ir-residenti li qed jipprote©u l-veduta askapitu ta’ din il-familja, is-Sindku Charles Said spjega kif qed jitlob illi l-Kunsill ida˙˙al objection fuq din l-applikazzjoni. Il-Kunsilliera tal-Partit Laburista Dr Josianne Cutajar staqsiet jekk kienx hemmx xi ˙add preΩenti g˙an-nom talapplikanti u ng˙atat risposta fin-negattiv. Hi qalet li ma taqbilx li ssir din l-objection qabel ma l-Kunsill jitkellem ukoll malapplikanti u jisma’ dak li g˙andhom xi jg˙idu. Il-Kunsilliera Laburista Maria Natoli qablet ma’ Dr Josianne Cutajar. G˙al dan is-su©©eriment, però, qamet g˙ag˙a bis-Sindku jg˙olli le˙nu u jintervieni kontinwament u bl-eksxufier ta’ Giovanna Debono jinterrompi

biex isostni l-punt tieg˙u. Tressqet mozzjoni mis-Sindku li kienet appo©©jata mill-kunsilliera Nazzjonalisti. Is-Sindku sa˙ansitra a©©orna l-laqg˙a waqt li Dr Cutajar kienet g˙adha tag˙mel l-intervent tag˙ha. Dan l-atte©©jament min-na˙a tas-Sindku u kunsilliera o˙ra tal-Partit Nazzjonalista ma kienx l-ewwel wie˙ed tax-xorta tieg˙u f’kaΩijiet fejn il-kunsilliera Laburisti ma jaqblux mal-poΩizzjoni tal-kunsilliera Nazzjonalisti. Hawn ma jistax ma jqumx suspett dwar g˙alfejn il-kunsilliera tal-PN ma jistg˙ux jiddibattu b’mod çivili madwar mejda. Minn Qorti g˙al o˙ra Il-kawΩa li saret kontra lKummissarju tal-Artijiet ©iet deçiΩa mill-Qorti ta’ G˙awdex fil-25 ta’ Ìunju 2003. F’dik ilkawΩa, li saret ta˙t amminstrazzjoni Nazzjonalista, il-Gvern lanqas biss wie©eb. Mhux hekk biss, iΩda meta mitlub biex iwie©eb g˙all-esekuzzjoni tassentenza g˙al darba o˙ra ma we©ibx, bil-konsegwenza li l-

familja Vella bdiet biex ittella’ l˙ajt bis-sa˙˙a tas-sentenza. Ìara li fil-kors tal-esekuzzjoni tas-sentenza mill-Perit Valerio Schembri, sorprendetement, parti mill-art tal-familja Vella ttie˙det b’esproprjazzjoni. Inzerta wkoll li f’dik l-istess ˙ar©a tal-Gazzetta tal-Gvern li ordnat l-esproprju, il-Ministru Giovanna Debona assumiet iddmirijiet addizzjonali ta’ Prim Ministru. B’hekk wara li kien ilGvern stess li baqa’ inattiv biex il-familja Vella ng˙atat id-dritt mill-Qorti biex tkun tista’ ttella’ ˙ajt, il-Gvern stess waqqafha milli tag˙mel dan bl-esproprju tal-art. Il-familja Vella dejjem allegat li dan ma kienx qieg˙ed isir fl-interess pubbliku iΩda biex jit˙arsu l-interessi ta’ xi w˙ud. Irid jing˙ad li l-familja Vella kienet g˙amlet kawΩa Kostituzzjonali f’Malta, iΩda tilfitha. Wara marret quddiem ilQorti Ewropea. G˙alhekk ilfamilja Vella, li fil-konfront tag˙ha saret in©ustizzja, qed tfittex lill-Gvern quddiem il-Qorti tal-Ìustizzja Ewropea min˙abba ksur ta’ drittijiet talbniedem.

04 15|02|2015

kullhadd.com

KÓ LOKALI

BIEX ÓADD MA JIBQA’ JSOFRI FIS-SKIET Huwa stmat li l-mard rari, li ˙afna drabi jissarraf f’kundizzjonijiet kroniçi ta’ natura serja ˙afna, jaffettwa anqas minn 1 minn kull 2,000 persuna. Però, waqt li n-numri ta’ persuni li jbatu minn marda partikolari jew o˙ra huma Ωg˙ar ˙afna, huwa kkalkolat li bejn 27 miljun u 36 miljun çittadin Ewropew isofru minn xi marda rari jew o˙ra. L-impatt ta’ dan il-mard fuq il-pazjenti nfushom, il-familji tag˙hom u dawk li jkunu qed jikkurawhom huwa wie˙ed sostanzjali, b’pazjenti li xi drabi sfortunatament jibqg˙u ming˙ajr djanjosi min˙abba nuqqas ta’ g˙arfien xjentifiku, mediku u farmaçewtiku adegwat. Huwa kkalkulat li madwar 5% tal-popolazzjoni Maltija hija milquta minn xi kundizzjoni meqjusa b˙ala rari. Dan ifisser li madwar 20,000 persuna Maltija ssofri minn xi wa˙da minn 8,000 kundizzjoni klassifikati b˙ala rari. Id-Dipartiment tas-Sa˙˙a qed ja˙dem bis-s˙i˙ sabiex ifassal politika mmirata lejn pazjenti li jsofru minn kundizzjoni rari sabiex huma wkoll igawdu minn qafas dejjem aktar denju; politika li ser tkun imsejsa fuq sitt pilastri prinçipali – ilprevalenza, l-appo©©, it-ta˙ri©, id-djanjoΩi, it-trattament u rriçerka. Il-Gvern qed ja˙dem fuq re©istru ta’ mard rari F’kummenti li ta lil din ilgazzetta, is-Segretarju Parlamentari g˙as-Sa˙˙a Chris Fearne spjega kif ˙afna kaΩijiet ta’ mard rari jaffettwaw lit-tfal u huwa mard ©enetiku; xenarju li g˙aldaqstant awtomatikament jitfa’ aktar importanza

fuq ir-riçerka. “B’mod partikolari l-Gvern qieg˙ed ja˙dem fuq re©istru g˙all-mard rari. Permezz ta’ dan ir-re©istru ser inkunu nistg˙u nag˙tu servizz a˙jar lill-pazjenti g˙ax qafas simili jservi b˙ala fonti ta’ informazzjoni siewja, mi©bura fuq ilmedda taΩ-Ωmien. Hawnhekk il-Fondazzjoni Marigold, immexxija mis-Sinjura Michelle Muscat, qed tkun ta’ appo©© kbir.” Dr Fearne enfasizza kif il-fatt li l-prevalenza ta’ xi marda rari hija daqstant baxxa, iwassal biex l-g˙arfien dwarha jkun limitat, u daqstant ie˙or it-trattament g˙aliha mhux façilment identifikat, iwassal biex il-pazjenti u l-familjari tag˙hom

jispiççaw iΩolati u jsofru l-konsegwenzi tal-marda rari tag˙hom fis-skiet. Is-Segretarju Parlamentari aççenna wkoll g˙all-fatt li rre©istru nazzjonali dwar ilmard rari g˙andu eventwalment jg˙in sabiex jintla˙qu Ωew© aspetti o˙rajn tal-politika nazzjonali f’dan l-ambitu – iddjanjosi fil-pront kemm jista’ jkun u trattament ©ust li jing˙ata sussegwentament. Dr Fearne kompla jg˙id li pedina o˙ra f’dan ix-xenarju huwa lappo©© li jfittxu u je˙tie© li jibdew isibu sew il-pazjenti kif ukoll il-familjari tag˙hom. Kien f’dan l-isfond li s-Segretarju Parlamentari Chris Fearne ˙abbar li f’qasir Ωmien ser jitwaqqaf helpdesk intiΩ sabiex

iservi ta’ punt ta’ referenza u gwida g˙all-pazjenti fil-˙tigijiet ta’ natura ©enerali li jista’ jkollhom, b˙alma huma informazzjoni dwar servizzi relatati ma’ g˙ajnuniet soçjali jew g˙aqdiet nongovernattivi, jew tag˙rif dwar servizzi kumplimentari disponibbli jew xi safar mediku li jista’ jkun me˙tie©. Investiment g˙al ta˙ri© fuq mard rari “Indubjament huwa essenzjali li jkollna professjonisti m˙arr©a f’çertu kundizzjonijiet rari. Tendenzjalment it-ta˙ri© li jing˙ata lill-professjoni medika fl-istituzzjonijiet edukattivi tag˙na huwa mmirat g˙allaktar kundizzjonijiet u mard

komuni. G˙alhekk irridu u qeg˙din ninvestu biex ikollna wkoll ta˙ri© fil-kundizzjonijiet rari. Fil-fatt, mix-xahar li ©ej se tkun hawn f’Malta newrokirurgu minn sptar IngliΩ li di©à g˙andna kollaborazzjoni kbira mieg˙u li se t˙arre© tim Malti kompost minn professjonisti minn dixxiplini diversi,” kompla Dr Fearne. Fl-okkaΩjoni tal-jum dinji li jfakkar il-mard rari, jum iççellebrat fit-28 ta’ Frar minkejja li huwa mmarkat 29 ta’ Frar fil-kalendarju, isSegretarju Parlamentari Chris Fearne Ωar il-laboratorju tal©enerika molekolari u bijobank tal-Università ta’ Malta. Dr Fearne kien qed jakkumpanja lis-sinjura Michelle Muscat, fundatriçi talFondazzjoni Marigold u patruna onorarja tal-Eurodris, in-network Ewropew g˙allmard rari. Il-Bijobank huwa l-ewwel arkivju nazzjonali tad-demm u DNA f’Malta. Il-Bijobank qed ji©bor informazzjoni utili fuq id-demm Malti, b’˙aΩna ta’ kampjuni ta’ demm g˙ar-riçerka. F’dan il-bank hemm miΩmuma madwar 35,000 kampjun ta’ demm. Fost l-attivitajiet l-o˙rajn li hemm u li ser jittellg˙u fil©ranet li ©ejjin, proprju sabiex jikber l-g˙arfien dwar il-mard rari u d-diffikultajiet assoçjati mieg˙u, hemm ikla mtellg˙a’ mill-Fondazzjoni Marigold filBer©a ta’ Kastilja nhar l-20 ta’ Frar, li l-g˙an warajha huwa li jin©abru flus biex imorru f’fond li minnu jibbenefikaw ilpazjenti li jbatu minn xi kundizzjoni rari. Fis-27 ta’ Frar imbag˙ad ser jittella’ seminar fil-kampus tal-Università ta’ Malta li ser ikompli jiddiskuti temi ewlenin f’dan il-qasam.

DISKUSSJONI FUQ L-ISTRATEÌIJA GÓALL-IÛVILUPP SOSTENIBBLI F’PAJJIÛNA Huwa mifhum li fil-©img˙a li ©ejja lMinisteru g˙all-IΩvilupp Sostenibbli, l-Ambjent u t-Tibdil fil-Klima se jkun qed jospita konferenza ta’ jumejn biex ji©i diskuss l-ewwel abbozz talIstrate©ija riveduta Mediterranja g˙allIΩvilupp Sostenibbli (MSSD). Din il-konferenza mistennija tlaqqa’ flimkien id-delegati mill-pajjiΩi talMediterran tal-Konvenzjoni ta’ Barçellona, ta˙t il-pjan ta’ Azzjoni talMediterran tal-Programm Ambjentali tan-Nazzjonijiet Uniti, flimkien ma’ entitajiet o˙ra intergovernattivi u mhux governattivi. Aktar minn hekk, din l-istrate©ija se tkun sottomessa u approvata fis-16-il Laqg˙a talIstrate©ija Mediterranja g˙all-IΩvilupp Sostenibbli li se ssir fil-Marokk fil-15 ta’ Ìunju li ©ej. Indirizz mill-Ministru Leo Brincat Huwa mifhum li fil-ftu˙ ta’ din ilkonferenza l-Ministru g˙all-IΩvilupp Sostenibbli, l-Ambjent u t-Tibdil filKlima Leo Brincat se jindirizza lillpersuni preΩenti, fosthom ilKoordinatur u s-Segretarju EΩekuttiv tal-Konvenzjoni ta’ Barçellona Gaetano Leone flimkien ma’ membri tal-MCSD, rappreΩentanti tal-MAP, Çentri ta’ Attività Re©jonali, kif ukoll numru ta’ kelliema importanti u enti-

tajiet essenzjali fil-qasam tal-iΩvilupp sostenibbli fil-Mediterran. F’din il-konferenza stess, il-Ministru Brincat mistenni jippreΩenta premju lill-Ambaxxatur Malti ta’ Rieda Tajba g˙as-sena 2015 li se tkun proprju ççelebrità Maltija Ira Losco. Ûvilupp sostenibbli fil-Mediterran Din l-Istrate©ija se tkun qed ti©i a©©ornata fid-dawl tal-eΩiti tarRio+20, b’mod partikolari d-deçiΩonji li jitnieda proçess intergovernattiv biex ikunu Ωviluppati miri ta’ Ωvilupp Sostenibbli li mbag˙ad jitressqu g˙all-konsiderazzjoni quddiem lAssemblea Ìenerali tan-Nazzjonijiet Uniti. Dan g˙andu jaççerta li r-re©jun tal-Mediterran jibqa’ fuq quddiem fejn tid˙ol governanza ambjentali u sostenibbli. L-g˙an prinçipali ta’ din l-istess strate©ija riveduta huwa li tipprovdi politika strate©ika mibnija fuq proçess wiesa’ ta’ konsultazzjoni biex ikun assigurat futur sostenibbli g˙arre©jun tal-Mediterran. Apparti minn hekk, se tkun qed tfittex li taddatta g˙all-impenji internazzjonali skont ilkundizzjonijiet re©jonali u dan biex listrate©iji nazzjonali g˙all-iΩvilupp sostenibbli jkunu ggwidati kif ukoll tkun stimulata l-kooperazzjoni

re©jonali biex l-objettivi ta’ Ωvilupp sostenibbli jkunu mil˙uqa. Strate©ija mibnija fuq sitt Ωoni Din l-istess strate©ija hija mibnija fuq il-viΩjoni tal-abbozz, liema viΩjoni tindika li l-Mediterran g˙andu jservi ta’ re©jun fejn persuni minn madwar id-dinja g˙andhom igawdu minn kwalità ta’ ˙ajja g˙olja f’re©jun fejn liΩvilupp sostenibbli fl-ispazju ta’ ekosistemi jkun wie˙ed san. L-abbozz ikompli jg˙id li dan g˙andu jinkiseb permezz ta’ objettivi komuni, kooperazzjoni, solidarjetà, ekwalità kif ukoll governanza parteçipattiva. L-istrate©ija hija mibnija fuq sitt Ωoni tematiçi li jinkludu l-ib˙ra u l-kosti, ir-riΩorsi naturali, l-iΩvilupp rurali u likel, il-klima, bliet sostenibbli, tranΩizzjoni lejn ekonomija ˙adra u governanza. Minn perpsettiva re©jonali, ix-xog˙ol li qed ikun ippreΩentat fuq it-tibdil tal-klima huwa f’waqtu meta tikkunsidra li f’dan ir-rigward ilmomentum fuq livelli globali qed ikun diskuss permezz tal-proçess tattibdil fil-klima skont il-framework talKonvenzjoni tan-Nazzjonijiet Uniti. Huwa mistenni li jintla˙aq ftehim dwar il-klima globali, liema ftehim se jkun qed ji©i diskuss f’Pari©i COP21 aktar tard din is-sena.

lokali kÓ

15|02|2015 05

kullhadd.com

l-‘X Marker’ Mis-sena d-dieÓla LIAM GAUCI liam@kullhadd.com Matul il-proçess ta’ konsultazzjoni marbut mal-Li©i Dwar lIdentità tal-Ìeneru, il-Gvern irçieva 25 sottomissjoni u laqa’ diversi proposti g˙al bdil flabbozz li se jkunu qed jitressqu b˙ala emendi meta lproposta tg˙addi g˙all-istadju ta’ kumitat. Wa˙da mill-proposti li di©à ntlaqg˙et kienet dik g˙all-introduzzjoni tal-‘X marker’. Mill-2016 çittadini Maltin mhux se jkunu iktar obbligati li jiddeterminaw is-sess tag˙hom fuq il-karta tal-identità u passaport. Din il-bidla di©à hija maqbula mill-Gvern u qieg˙da ti©i implimentata ming˙ajr ilbΩonn ta’ stennija li tg˙addi lli©i dwar l-identità tal-©eneru. Madankollu, dik il-bidla tirrikjedi bidliet fis-sistema tal-informatika ta’ Identity Malta li trid iΩ-Ωmien tag˙ha. Wara diskussjoni interna dwar kif il-binarja M/F attwali jistg˙u ji©u indirizzati fuq dokumenti ta’ identifikazzjoni, il-Gvern qabel li, filwaqt li ssessi maskili u femminili se jibqg˙u l-uniçi rikonoxxuti billi©i Maltija, l-individwi se jkollhom il-possibbiltà li jag˙Ωlu li ma jiddikjarawx il-©eneru tag˙hom fuq il-karta tal-identità u l-passaport. G˙aldaqstant, fuq il-karti talidentità, minflok ‘ra©el’ jew ‘mara’ jista’ jkollhom sempliçement ‘X’, filwaqt illi fuq il-passaport id-da˙la numru sitta, ji©ifieri ‘Sess/Sex/Sexe’, se jkun hemm l-g˙aΩla ta’ ‘X’ minflok ‘F’ jew ‘M’. Din il-bidla hija konformi mar-regolamenti talOrganizzazzjoni Internazzjonali tal-Avjazzjoni Çivili illi jsostnu li s-sess tad-detentur g˙andu jkun speçifikat bl-uΩu tal-inizjali normalment uΩat fil-lingwa tal-Istat fejn id-dokument jin˙are© u, jekk it-traduzzjoni bl-IngliΩ, FrançiΩ jew Spanjol huwa neçessarju, segwita b’sing u l-ittra kapitali F g˙al nisa, M g˙al ir©iel, jew X g˙al mhux speçifikat.

Di©à bdiet l-implimentazzjoni Fatt ta’ nota rigward din ilbidla kien illi, la l-li©ijiet li jirregolaw passaporti u lanqas dawk li jirregolaw il-karti talidentità, tispeçifika li s-sess hija limitata g˙al ‘M’ jew ‘F’, u g˙alhekk il-Gvern kien f’poΩizzjoni li jemenda l-politika pubblika tieg˙u biex jilqa’ l-proposta li saret matul il-konsultazzjoni pubblika, anke qabel l-adozzjoni tal-Atti Dwar lIdentità tal-Ìeneru, lEspressjoni tal-Ìeneru u lKaratteristiki Sesswali. G˙aldaqstant, Identità Malta di©à g˙andha mandat biex timplimenta din il-bidla u qieg˙da ta˙dem fuq l-a©©ornament talformoli u database tag˙ha. Malta mhix l-unika pajjiΩ illi japplika regolamenti ta’ din ixxorta hekk kif numru Ωg˙ir, iΩda li dejjem jikber, ta’ pajjiΩi di©à jippermettu ‘X’ fil-passaporti, filwaqt li l-Ìermanja ma tinkludix is-sess b˙ala kategorija fuq il-karti tal-identità tag˙ha. Il-Ligi tal-Identità tal-Ìeneru Sadanittant, il-©img˙a l-o˙ra beda t-tieni qari tal-Ligi talIdentità tal-Ìeneru fejn tkellmet fit-tul il-Ministru tad-

Djalogu Soçjali, Affarijiet talKonsumatur u Libertajiet Çivili Helena Dalli. Il-˙idma tal-Gvern f’dan irrigward beda minn ftit wara li kien elett. Fl-2013, wara bidla fil-Gvern, il-Gvern Malti la˙aq ftehim barra mill-qrati ma’ Joanne Cassar li sa dak iΩΩmien ma kellhiex g˙aΩla o˙ra ˙lief dik li ti©©ieled ©lieda legali, mill-qrati lokali sal-Qorti Ewropea g˙ad-Drittijiet talBniedem sabiex id-dritt taΩΩwie© tag˙ha jkun rispettat. Sussegwentement, permezz tal-Kodiçi Çivili (Emenda) Att, 2013 (Att Nru. VII tal-2013), ilGvern Malti emenda l-Kodiçi Çivili sabiex persuni trans ikunu rikonoxxuti fis-sess affermat u jkunu jistg˙u jiΩΩew©u persuni tas-sess oppost. Matul l-2014, il-Gvern Malti adotta tliet li©ijiet ©odda li b’mod dirett itejbu l-protezzjoni legali mog˙tija lil persuni trans. Fost dawn kien hemm lintroduzzjoni tal-identità tal©eneru fil-lista tal-baΩijiet ta’ nondiskriminazzjoni, li tinsab fil-Kostituzzjoni permezz taladdozzjoni ta’ Kostituzzjoni ta’ Malta (Emenda) Att, 2014 (Att Nru. X tal-2004). Kien hemm ukoll l-inkluΩjoni tal-identità tal-©eneru fiddefinizzjoni ta’ gruppi soçjali

partikolari g˙al ra©unijiet ta’ aΩil permezz tar-Regolamenti tal-2014 li jemendaw irRegolamenti dwar l-Istandards ta’ Proçedura fl-EΩami talApplikazzjonjiet g˙al Status ta’ Refu©jat. Barra minn hekk, kien hemm l-inkluΩjoni tal-identità tal©eneru b˙ala baΩi g˙al ra©unijiet ta’ leave ta’ mard u drittijiet o˙ra, b˙ala protezzjoni ta˙t lAtt dwar l-Impiegi u rRelazzjonijiet Industrijali parmezz tar-Regolamenti tal2014 li jemendaw irRegolamenti dwar Trattament Ugwali fl-Impjiegi (A.L. 274 tal2014). X’jipproponi l-abbozz Il-Programm tal-Gvern juri b’mod çar li l-Gvern g˙andu lintenzjoni li jda˙˙al li©i li tag˙ti lok li persuni trans ikollhom l-identità mag˙Ωula minnhom rispettata bil-li©i. Ilprogramm jenfasizza wkoll li lGvern irid jintroduçi politika kontra d-diskriminazzjoni fisSettur Pubbliku kollu. Dan l-abbozz ©ie Ωviluppat mill-Kunsill Konsultattiv LGBTI sabiex jintla˙aq dan il-g˙an. Fil-proçess saru bosta konsultazzjonijiet ma’ istituzzjonijiet lokali u internazzjonali, u ma’ organizzazzjonijiet o˙ra sabiex

ikun assigurat li l-li©i til˙aq listandards u tipprote©i persuni trans, genderqueer u intersex kontra d-diskriminazzjoni. Fost l-o˙rajn, dan l-abbozz qieg˙ed jag˙ti d-dritt tal-identità tal-©eneru lill-persuni kollha, jirregola l-proçedura g˙allbdil tal-©eneru, illi ssir l-istess kemm g˙all-minuri kif ukoll g˙all-adulti, kif ukoll tirrikonoxxi deçiΩjonijiet li jirrigwardaw l-identità tal-©eneru minn qrati kompetenti jew awtoritajiet responsabbli barranin. Barra minn hekk, dan labbozz qieg˙ed jag˙ti lok g˙al emendi tal-karatteristiki tal©eneru fuq id-dokumenti kollha uffiçjali jew çertifikati, jipprovdi l-privatezza me˙tie©a lil dawk li jag˙mlu tibdil dwar il©eneru tag˙hom fuq dokumenti uffiçjali u dda˙˙al obbligu poΩittiv fuq l-entitajiet kollha tal-Gvern sabiex jag˙mlu çert li s-servizzi mog˙tija jil˙qu l-g˙anijiet ta’ dan l-Att. Il-li©i se tipprovdi wkoll ilpossibbiltà lill-©enituri sabiex jipposponu milli jniΩΩlu l©eneru tat-tarbija tag˙hom fuq iç-çertifikat tat-twelid; tintroduçi d-dritt g˙all-integrità u awtonomija fiΩika g˙all-persuni kollha; tpo©©i kontra l-li©i kull intervent mhux medikament neçessarju fuq il-karatteristiki tas-sess tal-persuna ming˙ajr ilkunsens infurmat tag˙ha u tipprovdi g˙al pariri psikosoçjali, appo©© u interventi mediçi relatati mas-sess jew il-©eneru. Proposta o˙ra li se tkun qed tintlaqa’ hija t-tne˙˙ija tarRe©istru tal-Ìeneru. Dan g˙ax, filwaqt li dan kien il-fulkru talproposta inizjali, issa li l-proçedura se tibbaΩa fuq kuntratt pubbliku mhux se jkun hemm iΩjed uΩu g˙al dan ir-re©istru. Kull min irid ifittex informazzjoni fuq il-persuna jkun jista’ jag˙mel dan b’riçerka sempliçi fir-Re©istru Pubbliku. Apparti dan, wara diskussjoni malMITA u mar-Re©istru Pubbliku, mhux se jkunu qed jibdlu nnumri taç-çertifikat tat-twelid u n-numru tal-karta tal-identità.

06 15|02|2015

kullhadd.com

KÓ LOKALI

IL-PM JINGÓATA RAÌUN MILL-KUNSILL TAL-EWROPA Fid-dawl tal-fatt li din il©img˙a l-Ba˙ar Mediterran re©a’ serva b˙ala çimiterju g˙al aktar minn 300 immigrant, il-Kummissarju tadDrittijiet Umani fil-Kunsill talEwropa, Nils Muiznieks, sostna li l-Mediterran huwa ba˙ar Ewropew u g˙alhekk huwa fid-dmir tal-Ewropa li tissalvagwardjah. Dawn il-kummenti huma eku ta’ dak li dejjem sostna lPrim Ministru Joseph Muscat li l-problema tal-immigrazzjoni fil-Mediterran hija lproblema tal-Ewropa kollha u mhux tal-pajjiΩi Mediterranji biss. G˙alhekk, l-Ewropa g˙andha ting˙aqad kollha kemm hi biex pajjiΩi b˙al Malta jing˙ataw l-g˙ajnuna kollha me˙tie©a f’dan ilfenomenu li kiber fl-a˙˙ar snin.

tendenza mistennija tkompli. Sostniet ukoll li jekk lUnjoni Ewropea (UE) ma ti˙ux azzjoni fl-immedjat f’dan ir-rigward biex iΩΩid loperazzjonijiet ta’ tfittxija u salvata©©, se tkun qed tistieden aktar mewt fost limmigranti li jiddeçiedu li g˙andhom jaqsmu lejn lEwropa. Aktar minn hekk, sostniet li l-Ewropa ftit li xejn ˙admet biex tissolva din ilproblema u issa jaf ikun tard wisq. Dan g˙ax, fi kliemha, linfluss ta’ refu©jati li jaqsmu lMediterran g˙all-Ewropa mhuwiex se jonqos fiΩ-Ωmien li ©ej. L-Ewropa g˙andha tindirizza l-g˙eruq tal-problema

Setg˙et ©iet evitata Fil-fatt, skont diversi esperti, din it-tra©edja, li ˙alliet aktar minn 300 immigrant mejta filBa˙ar Mediterran, setg˙et ©iet evitata li kieku l-Ewropa applikat aktar dispoΩizzjonijiet tas-salvata©©. L-a©enzija tarrefu©jati tan-Nazzjonijiet Uniti, il-UNHCR, sostniet li qed imutu ˙afna aktar immigranti min˙abba l-fatt li l-impenji ta’ tfittxija u salvata©© mhumiex qed ji©u infurzati biΩΩejjed iΩda sa˙ansitra tnaqqsu. Fil-fatt, l-operazzjoni ma©©uri ta’ salvata©© Taljana,

il-Mare Nostrum, spiççat issena l-o˙ra u issa hemm operazzjoni o˙ra bl-isem ta’ Triton li, iΩda, hija ferm iΩg˙ar minn dik tal-Mare Nostrum f’dak li g˙andu x’jaqsam ma’ operat. Fl-2014 mietu 3,500 immigrant

madwar

Fid-dawl ta’ dan kollu, ilUNCHR Ωvelat kif fis-sena 2014 kien hemm madwar

3,500 immigrant li ˙alla ˙ajtu waqt li kien qed jaqsam filBa˙ar Mediterran lejn lEwropa. F’dan il-kaΩ partikolari li se˙˙ din il-©img˙a, aktar minn 300 immigrant g˙erqu wara li l-erba’ dinghies li kienu qed jivvja©©aw fuqhom iffaççjaw problemi hekk kif dawn bdew jaqsmu lejn ilMediterran mill-ib˙ra viçin ilLibja. Ir-rappreΩentattriçi tal-

UNHCR g˙an-Nofsinhar talEwropa, Carlotta Sami, fakkret kif proprju f’Ottubru li g˙adda hi kienet wissiet lillawtoritajiet ikkonçernati li jekk l-operazzjonijiet ta’ tfittxija u salvata©© kienu se jonqsu, il-probabbiltà hi li tra©edji b˙al dawn jistg˙u jkomplu jse˙˙u fil-Ba˙ar Mediterran. Mill-anqas 218,000 persuna, li jinkludu kemm refu©jati kif ukoll immigranti, qasmu lMediterran fl-2014 u din it-

Il-UNHCR qed tinkora©ixxi wkoll lill-UE biex tiffoka aktar u tindirizza malajr kemm jista’ jkun il-kawΩa li qed twassal biex dawn in-nies jag˙Ωlu li jitilqu minn pajjiΩhom. Dan g˙andu jsir billi jkun hemm aktar enfasi fuq soluzzjonijiet politiçi biex jissolvew il-konflitti li ˙onqu l-kontinent Afrikan, opportunitajiet a˙jar u aktar g˙ar-refu©jati li l-pajjiΩ ©ar tag˙hom jinsab f’Ωona ta’ konflitt, proviΩjoni sigura u alternattivi o˙ra legali fejn jid˙lu l-vja©©i perikoluΩi fuq id-dg˙ajjes kif ukoll sistemi msa˙˙a g˙alliΩbark u dan biex isir identifikar a˙jar tar-refu©jati vera u ta’ dawk li mhumiex.

L-OPPOÛIZZJONI TKOMPLI TÓARREF FUQ IL-FJUWIL Fi stqarrija li g˙amlet il-kelliema tal-OppoΩizzjoni dwar la˙˙ar çifri tal-Kummissjoni Ewropea, minflok iffukat fuq il-fatt li madwar l-Ewropa f’©imag˙tejn il-prezz tal-fjuwil tela’ b’5ç, ippruvat tivvinta fatti li ma jo˙or©ux minn din l-istatistika. Fil-fatt, il-kelliema talOppoΩizzjoni sostniet li l-analiΩi tag˙ha taç-çifri talKummissjoni tindika li hawn diversi pajjiΩi fejn il-prezz talpetrol huwa 38ç or˙os minn Malta. Ir-realtà hija li huwa biss pajjiΩ wie˙ed fejn dan huwa lkaΩ; il-Bulgarija, li huwa l-ifqar pajjiΩ fil-UE fejn il-paga medja hija tliet darbiet anqas minn dik f’Malta. Fl-ebda pajjiΩ ie˙or tal-Ewropa ma hemm prezz tal-petrol 38ç or˙os minn Malta. Filwaqt li titkaΩa fuq il-˙afna pajjiΩi fantaΩma fejn id-distakk fil-prezz tal-petrol ma’ Malta huwa ta’ aktar minn 38ç, il-kelliema tal-OppoΩizzjoni tonqos milli tispjega kif il-politika talOppoΩizzjoni se tkun differenti minn dik ta’ meta l-Partit Nazzjonalista kien fil-Gvern. Skont Simon Busuttil, fl-2009 pajjiΩna kellu prezzijiet talfjuwil ©usti u li kienu jirreflettu l-prezz internazzjonali. Madankollu, li l-prezz f’Malta kien ©ust skont Busuttil, iç-çifri tal-Kummisjoni jindikaw li matul Jannar 2009 il-prezz talpetrol f’Malta kien 30ç og˙la mill-Bulgarija. Forsi skont Busuttil dan id-distakk kien

©ust g˙ax sa xahar qabel, f’Diçembru 2008, bejn il-prezz tal-petrol f’Malta u dak filBulgarija kien hemm distakk ta’ 46ç. L-istess distakk kien ©ie osservat fl-istess xahar fil-prezz tal-petrol bejn Malta u Çipru. Anke f’Çipru f’Jannar 2009 – ix-xahar li fih, skont il-calculator tal-PN, il-prezz f’Malta kien perfett – il-prezz tal-petrol kien b˙ala medja 30ç ir˙as minn

Malta. L-istess meta wie˙ed i˙ares lejn il-prezz dakinhar flEstonja, il-Latvja, il-Polonja u is-Slovenja. F’Diçembru 2008 s-sitwazzjoni kienet ferm ag˙ar g˙al pajjiΩna, b’distakk ta’ kwaΩi 38ç meta mqabbel malBulgarija, Çipru, l-Estonja, Spanja, il-Greçja, l-Ungerija, ilLatvja, il-Litwanja, il-Polonja u is-Slovenja. Imma r-rekord fiddistakk fil-prezz tal-petrol

huwa l-50ç differenza li kien hemm fil-prezz tal-petrol bejn Malta u r-Rumanija fil-©img˙at qabel il-Milied tal-2008. Skont l-analiΩi tal-OppoΩizzjoni, dakinar il-prezzijiet kienu ©usti u jirriflettu mekkaniΩmu ta’ a©©ustament. A©©ustament li kien qed jiswa 50ç aktar kull litru g˙as-sewwieqa Maltin u G˙awdxin. Fejn jid˙ol prezz tad-diΩil ilkelliema tal-OppoΩizzjoni qalet

li hawn diversi pajjiΩi fejn ilprezz tad-diΩil huwa 30ç or˙os minn Malta. G˙al darba o˙ra ma pprovdiet l-ebda dettalji dwar dawn il-pajjiΩi, u birra©un. Dan g˙ax huwa biss filBulgarija fejn hawn distakk ta’ 30ç fil-prezz tad-diΩil. U anke f’dan il-kaΩ id-distakk tal-lum huwa ferm anqas mid-distakk li kien hemm lejn il-bidu tal2009 – meta skont Simon Busuttil il-prezz f’Malta kien ©ust. Fil-fatt, sa qabel il-Milied 2008, id-distakk bejn il-prezz tad-diΩil f’Malta u fil-Bulgarija kien ta’ 39ç. F’dak iΩ-Ωmien kien hemm distakk ta’ aktar minn 30ç fil-prezz tad-diΩil, ukoll meta mqabbel ma’ Çipru, l-Estonja, Spanja, il-Litwanja, ilLussemburgu, il-Latvja, ilPolonja, ir-Rumanija, l-IΩvezja, u s-Slovenja. Fl-a˙˙ar ©img˙at lOppoΩizzjoni kkonfermat kemm g˙adha ma nbidlet xejn minn meta spiççat sfiduçjata flelezzjoni li g˙addiet. Fl-a˙˙ar ©imghat ma saret l-ebda apolo©ija g˙all-piΩ Ωejjed ta’ €1,200 li kien impost millamministrazzjoni preçedenti fuq il-kont medju tal-fjuwil u elettriku tal-familja medja f’pajjiΩna. Anzi l-prezzijiet g˙olja tal-passat ©ew elo©jati b˙ala prezzijiet ©usti u skont mekkaniΩmu ta’ a©©ustament. Fl-istess ˙in it-tnaqqis li sar mill-Gvern fil-prezz tal-fjuwil u fil-kontijiet tad-dawl u l-ilma ©ew redikolati u msej˙a gimmick.

LOKALI KÓ

15|02|2015 07

kullhadd.com

INVESTIMENT FIS-SAÓÓA U FL-EDUKAZZJONI Minkejja li l-Partit Nazzjonalista (PN) ilu j˙ambaq fuq il-fatt li kien hemm Ωieda sostanzjali ta’ nies li ja˙dmu fis-settur pubbliku, dawn l-istess Ωidiet huma riflessi l-aktar fis-setturi tas-sa˙˙a u taledukazzjoni, Ωew© setturi li huma essenzjali ˙afna g˙allpoplu kollu. Fid-dawl ta’ din il-kritika bla baΩi tal-PN, wie˙ed jistaqsi jekk il-PN huwiex kontra li jkun hemm Ωieda ta’ ˙addiema fis-setturi tas-sa˙˙a u taledukazzjoni biex il-poplu Malti jkun moqdi a˙jar milli kien fla˙˙ar snin. Iktar minn hekk, f’kummenti li ta lil din il-gazzetta, ilMinistru g˙all-Edukazzjoni u xXog˙ol Evarist Bartolo qal li nnumru ta’ ˙addiema fis-settur pubbliku b˙ala proporzjon tal˙addiema kollha fl-ekonomija huwa wie˙ed stabbli. Dan g˙alhekk jindika li l-ekonomija ta’ pajjiΩna mhu qed i©©orr ebda piΩ addizzjonali u j©ib fix-xejn il-kritika fierg˙a tal-PN u ta’ Simon Busuttil. L-ekonomija Maltija baqg˙et ti©©enera l-©id Il-Ministru Bartolo sostna li minkejja li l-ekonomija Ewropea g˙addejja minn Ωmien diffiçli min˙abba diversi ra©unijiet, l-ekonomija Maltija baqg˙et reΩiljenti u t-tkabbir ekonomiku, speçjalment il˙olqien tax-xog˙ol, baqa’ g˙addej b’rankatura liema b˙alha. “Dan l-andament huwa possibbli g˙all-fatt li l-Gvern Malti qieg˙ed iniedi diversi miΩuri li jew qed i˙allu aktar flus fil-but tan-nies b˙at-tnaqqis fl-income tax jew ir-ro˙s tal-kontijiet, jew inkella qed jiffaçilitaw il-˙ajja tan-nies biex jo˙or©u ja˙dmu b˙all-introduzzjoni taç- childcare centres b’xejn, il-garanzija g˙aΩ-Ωg˙aΩag˙ u t-tapering talbenefiççji soçjali,” spjega b’reqqa l-Ministru Bartolo. 200 omm ibbenefikaw miçchildcare centres b’xejn “Permezz tac-childcare centres b’xejn l-ommijiet qed jid˙lu ja˙dmu aktar malajr, Ωdiedu lammont ta’ sig˙at ta’ xog˙ol u issa huwa possibbli li min qabel ried jag˙Ωel bejn ixxog˙ol jew li jibqa’ d-dar min˙abba d˙ul limitat, issa dan m’g˙adux il-kaΩ,” sostna lMinistru g˙ax-Xog˙ol. Dan g˙aliex irriΩulta li kieku ma kienx g˙aç-childcare centres b’xejn fl-ewwel 9 xhur tassena l-o˙ra mill-introduzzjoni tag˙hom, madwar 200 omm ma kienux jid˙lu lura fid-dinja tax-xog˙ol. Indikazzjonijiet poΩittivi filGaranzija g˙aΩ-Ûg˙aΩag˙ F’Settembru li g˙adda beda lprogramm li qed joffri ta˙ri© u esperjenzi ta’ xog˙ol lil Ωg˙aΩag˙ li spiççaw l-edukazzjoni sekondarja iΩda mhux qed ja˙dmu jew jistudjaw. F’dan ir-rigward, il-Ministru Bartolo fisser kif il-Garanzija g˙aΩ-Ûg˙aΩag˙ g˙adha g˙addeja u sa˙ansitra issa qed ti©u offruta liΩ-Ωg˙aΩag˙ kollha li qeg˙din jirre©istraw fuq lewwel parti tar-re©istru. Saqajh mal-art b˙al dejjem, il-Ministru Bartolo, afferma li xorta wa˙da baqa’ ˙afna xog˙ol xi jsir

minkejja li b˙alissa l-indikazzjonijiet f’dan ir-rigward huma poΩittivi ferm. Ir-ritmu tal-˙olqien talimpjiegi se jibqa’ jikber “Il-˙olqien tal-impjiegi f’pajjiΩna mistenni li jkompli bl-istess ritmu. Dan min˙abba l-miΩuri tal-Gvern preΩenti kif ukoll lintroduzzjoni ta’ miΩuri addizzjonali,” qal il-Ministru Bartolo. Dan kollu se jwassal biex irrankatura ekonomika tkompli tiΩdied u g˙aldaqstant is-sentiment poΩittiv fl-ekonomija jkompli jirranka. Apparti minn hekk, dan kien il-messa©© li lKummissjoni Ewropea g˙adha kemm tenniet fit-tbassir tag˙ha tax-xitwa ftit tal-jiem ilu.

08 15|02|2015

kullhadd.com

KÓ LOKALI

ÓIDMA TAL-GVERN EKONOMIJA U FINANZI

INFRASTRUTTURA U ENERÌIJA

• Il-Eurostat irrevediet ’il fuq ir-rata ta’ tkabbir ekonomiku osservata f’pajjiΩna matul it-tielet kwart tal-2014. Filwaqt li l-ewwel stima kienet ta’ 3.8%, ir-rata ta’ tkabbir issa telg˙et g˙al 4%.

• Il-kumpanija Enemed g˙alqet numru ta’ tranΩazzjonijiet li se jirriΩultaw f’ro˙s fil-prezzijiet tal-petrol u tad-diΩil tal-prodotti tag˙hom. Dan irro˙s se jkun qed isir fuq medda ta’ xhur u se jid˙ol fis-se˙˙ qabel ma’ jintemmu diversi hedging agreements.

• Is-Segretarju Parlamentari g˙all-Fondi Ewropej u l-Presidenza tal-UE 2017 nieda l-SME Initaitive, fond ta’ madwar €60 miljun illi se jag˙ti lg˙odod neçessarji lil 845 SME biex jinvestu fit-tkabbir u l-immodernizzar tan-negozji tag˙hom.

• Il-kuntratt g˙all-esplorazzjoni g˙aΩ-Ωejt fiΩ-Ωona mag˙rufa b˙ala LOffshore Area 5, illi tinstab madwar 70 kilometru fil-Lbiç ta’ Malta, ng˙ata lill-kumpanija Ratio Malta Limited.

• L-NSO t˙abbar illi f l-2013, l-investiment dirett barrani (eskluΩ ilmovimenti fis-settur finanzjarju) Ωdied b’€241 miljun. Dan ir-ritmu poΩittiv kompla jidher fl-ewwel sitt xhur tal-2014, permezz ta’ Ωieda ta’ €131 miljun fl-investiment barrani (eskluΩ il-movimenti tas-settur finanzjarju).

• Is-Segretarju Parlamentari g˙all-Kompetittività u t-Tkabbir Ekonomiku, José Herrera nieda sej˙a biex isir studju dwar il-fattibilità teknika, ekonomika u finanzjarja ta’ submarine cable ©did bejn Malta u postijiet alternattivi o˙rajn fil-kontinent Ewropew.

• Çifri ppubblikati mill-Bank Çentrali ta’ Malta juru li matul l-2014 ilfamilji f’pajjiΩna faddlu mal-banek €831 miljun, Ωieda ta’ 10.1% fuq is-sena ta’ qabel. • Il-Kummissjoni Ewropea tat rendikont favorevoli fit-tbassir tag˙ha g˙ax-xitwa, fejn sostniet li pajjiΩna Ωamm ritmu ta’ tkabbir ekonomiku b’sa˙˙tu.

EDUKAZZJONI U XOGÓOL

TURIÛMU, KULTURA U SPORT

• Statistika ma˙ru©a mill-Kummissjoni Ewropea turi li pajjiΩna, wara li g˙alaq is-sena 2014 bir-rata tal-qg˙ad ta’ 5.8%, issa ilu erba’ xhur jirre©istra din l-inqas rata mindu l-Eurostat bdiet ti©bor din l-istatistika g˙al Malta.

• Il-Ministru g˙at-TuriΩmu Edward Zammit Lewis ˙abbar il-˙olqien ta’ National Aerospace Centre, çentru ta’ eççellenza fil-qasam tal-avjazzjoni.

• Il-Ministeru g˙all Edukazzjoni nieda proçess ta’ konsultazzjoni pubblika dwar rapport mi©bur mill-European Agency for Special Needs and Inclusive Education illi ressaq diversi proposti g˙all-immodernizzazzjoni ta’ dan is-settur. • Ng˙ata bidu g˙ax-xog˙lijiet preparatorji fuq çentru ta’ ta˙rig g˙al persuni b’diΩabbiltà f’G˙ajnsielem.

• Il-Ministeru tal-Ekonomija, Investiment u IntrapriΩi Ûg˙ar se ja˙tar Design Review Panel biex jag˙Ωel wie˙ed mid-disinji tal-barkarelli tal-monti tal-Belt Valletta, li se jkunu sottomessi b˙ala parti mill-proçess talEspressjoni ta’ Interess li se jo˙ro© g˙al dan il-g˙an. • Il-Gvern Ωvela li aktar minn 66,000 turist Ωaru Malta f’Diçembru li g˙adda, illi jfisser li dan ix-xahar re©a’ kien wie˙ed rekord fit-turiΩmu, mhux biss fl-ammont ta’ turisti li waslu imma wkoll fin-numru ta’ ljieli mqattg˙in u kif ukoll fl-infiq. • Il-Kunsill Malti g˙all-Isport ippreΩenta fondi ta’ assistenza lil 20 entità sportiva differenti.

LOKALI KÓ

kullhadd.com

ÌUSTIZZJA U INTERN • Is-Segretarju Parlamentari g˙all-Fondi Ewropej u l-Presidenza tal-UE 2017 ˙abbar €12,600,000 f’fondi Ewropej ©odda g˙ax-xiri ta’ apparat g˙all-uΩu f’missjonijiet talFrontex. • Il-Ministru g˙all-Intern u Sigurtà Nazzjonali pparteçipa f’laqg˙a informali talKunsill g˙all-Ìustizzja u l-Intern f’Riga fil-Latvja fejn kienu dikussi miΩuri g˙at-tis˙i˙ tal©lieda kontra t-terroriΩmu. • Il-Ministru g˙all-Ìustizzja Owen Bonnici pparteçipa f’laqg˙a f’Riga, il-Latvja, fejn ©ew diskussi, fost l-o˙rajn, il-protezzjoni tad-data taç-çittadini, t-tis˙i˙ tal-uΩu tal-informatika fil-kamp tal-Ìustizzja u l-progress ta’ msie˙ba tal-Ewropa tal-Lvant fil-qasam talÌustizzja.

SOLIDARJETÀ SOÇJALI U DRITTIJIET • Il-Ministru g˙all-Familja u s-Solidarjetà Soçjali Michael Farrugia ˙abbar inizjattiva ©dida G˙aqal id-Dar, Óajja A˙jar, bil-g˙an li tg˙in lil familji fil-bΩonn. • Tlesta x-xog˙ol fis-sala San ÌuΩepp 3, f’San Vinçenz de Paul, u ©ie m˙abbar li di©à ©iet identifikata sala o˙ra biex tibda ti©i mmodernizzata. • Is-Segretarjat Parlamentari g˙ad-Drittijiet ta’ Persuni b’DiΩabbiltà u Anzjanità Attiva identifika dar f’ÓaΩ-Ûabbar sabiex ti©i rinnovata u uΩata g˙al dar fil-komunità g˙al persuni b’diΩabbiltà. • L-MCA estenda l-programm ta’ ta˙ri© fl-informatika ENTER lil Foundation for Shelter and Support to Migrants (FSM).

L-EWROPA U LIL HINN MINNHA • Il-Prim Ministru Joseph Muscat kellu laqg˙a mal-President tal-Kummissjoni Ewropea Jean-Claude Juncker fejn mieg˙u ©ew diskussi prijoritajiet ta’ pajjiΩna b’mod partikolari dwar l-ekonomija, is-sitwazzjoni fil-Libja u l-immigrazzjoni. • Il-Prim Ministru Joseph Muscat ˙e©©e© lill-Ìermanja, b˙ala stat kruçjali fl-affarijiet Ewropej, biex tkun wa˙da mill-pajjiΩi li tie˙u t-tmexxija morali fil-kwistjoni tal-Libja. • Il-Ministru g˙all-Affarijiet Barranin George W. Vella attenda laqg˙a tal-Kunsill g˙all-Affarijiet Barranin fi Brussell fejn appella lill-PajjiΩi Membri tal-UE biex jag˙tu appo©© konkret lil Bernardino Leon, ir-rappreΩentant speçjali tan-Nazzjonijiet Uniti fil-˙idma tieg˙u fil-Libja.

SAÓÓA U AMBJENT • Is-Segretarju Parlamentari g˙as-Sa˙˙a Chris Fearne u l-Ministru g˙allEdukazzjoni u x-Xog˙ol Evarist Bartolo nedew il-Whole School Approach to Healthy Lifestyle. • Il-Ministru g˙all-IΩvilupp Sostenibbli, l-Ambjent u t-Tibdil fil-Klima Leo Brincat indirizza summit dwar l-iΩvilupp sostenibbli, kif ukoll ir-rabtiet bejn l-iΩvilupp sostenibbli u t-tibdil tal-klima, fi New Delhi, l-Indja. • Is-Segretarjat Parlamentari g˙all-Biedja, Sajd u Drittijiet tal-Annimali ta bidu g˙al kampanja o˙ra ta’ tiswija tal-annimali tat-triq.

GVERN LOKALI U GÓAWDEX • Il-Ministru g˙all-Ìustizzja, Kultura u Gvern Lokali Owen Bonniçi, u s-Segretarju Parlamentari g˙all-Gvern Lokali Stefan Buontempo, nedew Fond g˙all-Pro©etti Kapitali biex jg˙in lill-kunsilli lokali jwettqu pro©etti kapitali ta’ fejda g˙all-komunità. • Il-Ministru g˙al G˙awdex Anton Refalo ˙abbar illi l-MEPA approvat il-permess sabiex jitwettaq pro©ett ©did fix-Xewkija li jinvolvi r-restawr ta’ bini eΩisteni; bini li ser jintuΩa g˙al esibizzjonijiet. • Il-Ministru g˙al G˙awdex Anton Refalo u s-Segretarju Parlamentari g˙all-Gvern Lokali Stefan Buontempo nidew il-Karnival ta’ G˙awdex 2015

15|02|2015 09

10 15|02|2015

kullhadd.com

TiVi AwArds

MINN

SALVU

CANALE

Dwar il-programm Madwarna, ippreΩentat minn Salvu Mallia u mxandar fuq TVM, ©ieli tkellimna. Issa li l-iskeda taxxitwa rrankat sew, in˙ossni komdu ng˙id li dan huwa wie˙ed mill-iktar programmi informattivi u interessanti. Mallia, flimkien mal-kelb ˙elu tieg˙u, iduru postijiet ta’ interess storiku li xi drabi lanqas biss tkun taf bl-eΩistenza tag˙hom. Il-kummentarju, b’dak iddaqsxejn umoriΩmu, jΩommok attent, u l-istejjer spiss ikunu rrakkontati minn perspettiva differenti minn dik li nkunu drajna nisimg˙u. Nhar it-Tnejn Mallia ˙adna sal-Birgu; wa˙da mill-famuΩi tlett ibliet, li s-swar tag˙ha, li g˙adhom kemm ©ew restawrati, kienu strumentali biex Malta ma taqax f’idejn dawk li attakkawha matul issnin. B’dan il-programm Mallia qed jirnexxilu jqajjem kuxjenza dwar il-wirt storiku ta’ pajjiΩna, speçjalment ma’ dawk li forsi qatt ma ˙adu interess jew ma kellhomx lopportunità li jitg˙allmu dwar l-istorja. Mallia lanqas ma jiddejjaq iniggeΩ xi ftit fejn ikun hemm bΩonn. Kollox ma’ kollox, dan huwa programm li verament jixraq fuq l-istazzjon nazzjonali, g˙all-kuntrarju ta’ dak li jixxandar nhar ta’ Ìimg˙a u li ˙afna drabi ma jwassal imkien, minkejja li ismu marbut ma’ mezz ta’ trasport! Tafu g˙al liema qed ng˙id, hux?

kÓ opInJonI

tfakkarna f’reli©jon kompletament differenti. Nittamaw li dawn l-ISIS li nafu a˙na ma jkollhom qatt ix-xorti li jinkaljaw fuq xtutna b˙alma g˙amel San Pawl! Mill-˙aΩin g˙all-ag˙ar?

San Pawl u l-ISIS Kull stazzjon g˙andu l-programmi tieg˙u tal-©rajjiet kurrenti. F’din l-iskeda l-ONE jidher li naqqas ˙afna meta mqabbel mal-iskedi xitwin tas-snin preçedenti, speçjalment biswit il-varjetà li qed joffri TVM b˙alissa. Filwaqt li ONE Breakfast baqa’ g˙addej, qed jixxandar ukoll S41. Jekk m’iniex sejjer Ωball dan jixxandar it-Tlieta filg˙axija u l-Óamis filg˙odu. S’issa ma kellix çans insegwih sew, ˙lief xi biççiet ’l hawn u ’l hemm, allura mhux se nikkummenta fuqu g˙alissa. Nhar ta’ Tnejn jixxandar

ukoll News.MT. Din il-©img˙a kien dwar in-Nawfra©ju ta’ San Pawl. Nist˙ajjilkom tg˙idu: “Allura din ©rajja kurrenti?” U proprju hawn tid˙ol ilkapaçità tal-©urnalisti fejn, ©rajja li se˙˙et madwar elfejn sena ilu, irnexxielhom jabbinawha mal-mument, billi inkorporaw l-interess tal-Papa Benedittu fil-fdalijiet tax-xini misjuba. Xi ˙a©a li spikkat f’dan ilprogramm kienet il-kelma ISIS, li nstabet miktuba fuq lankra ta’ dan ix-xini ta’ Ωmien ir-Rumani. Isis kienet alla talE©izzjani, meqjuma wkoll mir-Rumani. Illum, iΩda, din

Niddejjaq inmaqdar, imma jekk nitkellem fuq it-teleserje Maltin, bilfors hekk ikolli nag˙mel. Nifhem li kul˙add gosti, u nifhem ukoll li l-produtturi Maltin ikollhom ja˙dmu b’ba©its limitati ˙afna min˙abba ç-çokon tas-suq. Madankollu, çertu medjokrità ma tkunx ©ejja minn ba©it baxx, imma minn skripts fjakki li ma jirriflettux ir-realtà, u anke minn reçtar, ng˙idlu jien, tas-sala tal-kappillan. Hawnhekk m’iniex qed ng˙id li kollox ˙aΩin, altru minn hekk. Rifless , g˙andu storja interessanti u atturi Klassi G˙alina , tajba. ida˙˙kek bl-esa©erazzjoni talkarattri u s-sitwazzjonijiet. IΩda mill-bqija, ma nafx x’nista’ ng˙id iktar poΩittiv. Naf li ˙afna jfa˙˙ru IçÇaqqufa u Katrina, filwaqt li Óbieb u G˙edewwa tista’ tg˙id li sar parti mill-˙ajja ta’ kuljum ta’ ˙afna li jsegwuh. Però, lili ma tantx qed jolqtuni, u n˙oss li bdew tajjeb u qabdu t-triq tan-niΩla. Nemmen li l-a˙jar teleserje li qatt saru kienu Gizelle , LEvan©elisti, u Deçeduti. Millbqija, g˙ad baqg˙alna ˙afna x’naqdfu.

dAM TLeTT IJIeM MA JArAX

Patri Mario Attard

In-nuqqas ta’ dawl ikrah. Mhux l-ewwel darba li persuni qaluli mbeΩΩg˙in: “Patri! A˙jar ma nafx x’ji©rili milli nispiçça bla dawl! ” Nifhimhom. G˙ax li tg˙ix bla dawl hija esperjenza iebsa. Kemm tkun tixtieq tgawdi laffarijiet billi tammira s-sbu˙ija naturali tag˙hom. Imma lil dawn, biex ise˙˙lek tapprezzahom, trid, l-ewwel nett, tarahom. Hawn hu l-g˙aqal ta’ kull amministrazzjoni governattiva u anke g˙aqdiet volontarji: li jg˙inu lil dawn in-nies ikollhom ˙ajja kemm jista’ ikun normali. Din dinjità! Kien hemm xi ˙add li, sewwasew nhar it-Tlieta li g˙adda, iççelebrajna l-inΩul tieg˙u f’pajjiΩna. Ma ©iex b’xi titjira internazzjonali. Lanqas ma kellu tal-kameras jistennewh. U, wisq anqas ma kellu it-tapit la˙mar u l-banda tal-Forzi Armati jistennewh. Il-mi©ja tieg˙u ma kinitix ma˙suba. Ma kellux ji©i s’hawn mill-bidu nett. Anzi, kif tg˙idilna l-istorja avventuruΩa tieg˙u, kien hu li wissa lill-kaptan tal-©ifen biex minn Kreta ma jiççaqalqux. Imma a˙na nipproponu u id o˙ra, id li ma tidhirx imma ©©ib l-affarijiet fejn tixtieq hi, tiddisponi. U hekk, dan il-frustier, li ma jafu ˙add, li ma ©ie mistieden minn ˙add, sab ru˙u fuq gΩiritna. Ìabu hawn ©ifen li tfarrak mal-qilla tal-mew© meta nkalja ma sikka. Ma ©ewx g˙alih bil-

coach meta wasal tafux! U mela le! Kellu jaqbeΩ il-ba˙ar, jaqbad ma’ biçça tavla u jg˙um kemm jifla˙ lejn l-art ˙alli jsalva ma s˙abu l-ba˙rin! Mit-tbissima tag˙kom di©à g˙araftu min kien! Hu kollu kemm hu! Pawlu! L-Appostlu tal-Ìnus! L-Appostlu ta’ dawk li mhumiex Lhud. Mela lanqas çirkonçiΩi. Ta’ dawk! NiΩel fostna. U qag˙ad mag˙na tlett xhur jg˙allimna l-fidi. L-inΩul tieg˙u mill-ewwel beda bil-problemi. Lifg˙a, li ˙asset is-s˙ana, gidmitu. Imma hu farfarha fin-nar. U mhux talli ma ©ralu xejn, talli nnies tal-gΩira, li stennewh imut, dawru ˙siebhom u qalu li kien alla! Issa dan il-bniedem kbir, li donnu ma kien jibΩa’ minn xejn u minn ˙add, kellu storja. Hu

wkoll kien kontra dak li issa kien qieg˙ed i˙alli ˙ajtu g˙alih. Kien ja˙qar lis-segwaçi tieg˙u u jitfag˙hom il-˙abs. Nisa u tfal inkluΩi. Biex imbag˙ad, meta jasal il-waqt, jo˙duhom g˙allqatla. Imma g˙odwa minnhom, huwa u sejjer biex jag˙mel xog˙lu f’Damasku, kellu dehra. “F’daqqa wa˙da idda madwaru dawl mis-sema” (Atti 9:3). Sawlu waqa’ fl-art. U l-le˙en li sie˙eb lid-dawl qallu: “Sawl, Sawl, g˙aliex qieg˙ed tippersegwitani?” (Atti 9:4). Sawlu staqsieh mistg˙a©eb min kien. U l-le˙en qallu: “Jiena Ìesù, li int qieg˙ed tippersegwitah. Imma issa qum u id˙ol il-belt, u hemmhekk jg˙idulek x’g˙andek tag˙mel” (Atti 9:5-6). Is-sabi˙a hi li mhux biss dawk li kienu mieg˙u ma raw lil ˙add, g˙alkemm semg˙u

l-le˙en, imma Sawlu “qam millart, feta˙ g˙ajnejh u ma seta’ jara xejn. Imbag˙ad mexxewh minn idu u wassluh Damasku” (Atti 9:8). Ir-rakkont jg˙idilna: “Dam tlett ijiem ma jarax, u la kiel u lanqas xorob” (Atti 9:9). Ma ninsewx x’qallu l-le˙en. Óe©©u jqum, jid˙ol il-belt u hemm jg˙idulu x’g˙andu jag˙mel. F’˙ajti u f’˙ajtek ji©u mumenti fuqna li ma nifhmuhomx. Ikunu f’dalma perfetta. U tant kemm jo˙duna g˙al g˙arrieda li nibdew anke nnaqqsu mill-ikel u mix-xorb. Il˙ajja tieqaf ˙esrem. Dan biΩΩejjed biex xi ˙add minn uliedek ji©rilu xi ˙a©a. Jew is-sie˙eb jew is-sieb˙a tieg˙ek, li int tant tkun t˙obb, jinqalg˙alhom xi saram. G˙idli tiqafx f’dak il-waqt il-˙ajja g˙alik? Madankollu, il-Mulej Ωgur li f’dawn il-mumenti ibsin jibag˙tilna lil xi ˙add li jmexxina minn idejna ˙alli jwassalna bil-mod il-mod g˙at-triq li to˙odna g˙all-fejqan. Ikun g˙aqli jekk int u jien ninfet˙u g˙all-g˙ajnuna ta’ dan ix-xi ˙add li s-Sema jog˙©bu jibag˙tilna ˙alli “jmexxi l-passi tag˙na fit-triq tas-sliem” (Luqa 1:79). Meta ti©i fuqek esperjenza morra li ççajparlek jew tg˙ajjiblek il-viΩjoni ta’ ˙ajtek, tiqafx tittama. TibΩax! Xi ˙add jinqala’ biex jurik x’g˙andek tag˙mel! Listess b˙alma ©ralu Sawlu ta’ Tarsu!

OPinjOni KÓ

15|02|2015 11

kullhadd.com

Kandidati PPreParati, Kunsilliera effettivi Mario Fava President tas-Sezzjoni Kunsilliera tal-PL

Kunsilli lOKali

email: keaneo@onvol.net

Fil-jiem li ©ejjin jibdew jintlaqg˙u n-nomini g˙all-elezzjonijiet tal-kunsilli lokali li ser isiru fil-11 ta’ April 2015. Mill-esperjenza li g˙addejt minnha tul is-snin li ilni na˙dem fil-qasam tal-gvern lokali, jispikka l-fatt li, b’mod speçjali, dawk li jkunu kandidati ©odda, mhux dejjem ikollhom l-a˙jar g˙arfien dwar il-mod kif jopera kunsill lokali. Óafna minn dawn ikunu Ωg˙aΩag˙ li g˙adhom kemm iggradwaw u jkollhom livell ta’ intelli©enza g˙oli iΩda, minkejja dan, ma jkollhomx esperjenza ta’ kif jopera kunsill. Dan ikun jidher l-iktar meta xi ˙add minn dawn iΩΩg˙aΩag˙ jispiçça jkun sindku ta’ lokalità u jsib piΩ kbir xi j©orr fuq spalltu. Dan ma japplikax biss g˙aΩ-Ωg˙aΩag˙ iΩda wkoll persuni ta’ kull età li jkunu qed jikkontestaw g˙all-ewwel darba. B’dan ma rridx infisser li min ilu kunsillier jaf l-affarijiet b’g˙ajnejh mag˙luqa iΩda çertament li lesperjeza miksuba tg˙in. Il-Partit Laburista dejjem kellu g˙al qablu Ω-Ωg˙aΩag˙ u dejjem appo©©jahom u emmen fihom bis-s˙i˙. Dan jidher bl-aktar mod çar millammont kbir ta’ kandidati Ωg˙aΩag˙ li kkontestaw malPartit Labruista fl-elezzjonijiet ta’ tliet snin ilu u dawn ta’ din is-sena. Il-Partit Laburista jemmen ukoll li kull kunsillier g˙andu jkun ippreparat bla˙jar mod possibbli biex ikun iktar effettiv fil-˙idma tieg˙u fost ir-residenti tallokal. Fost l-iktar su©©etti importanti li wie˙ed g˙andu jkun infurmat dwarhom hemm listanding orders , tenders u

kuntratti, procurement, regolamenti finanzjarji u customer care, u kuntatt maç-çittadin. Tajjeb ukoll li wie˙ed ikun jaf minn fejn bdew il-kunsilli lokali, l-istrutturi fil-gvern lokali u l-mod ta’ kif wie˙ed g˙andu jinterpreta çertu sitwazzjonijiet bl-a˙jar mod possibbli. Dan kollu se jkun indirizzat f’seminar apposta li ser isir g˙all-kandidati kollha li ser jikkontestaw f’isem il-Partit Laburista f’dawn l-elezzjonijiet. Dan is-seminar ser isir isSibt, 21 ta’ Frar 2015 fiçÇentru Nazzjonali Laburista lÓamrun bejn id-09.00 u s13.00. G˙al dan is-seminar se jkunu mistiedna esperti filqasam rispettiv tag˙hom biex jag˙tu lectures apposta dwar dan. Dan is-seminar qed ikun imtella’ b’kollaborazzjoni bejn is-Sezzjoni Kunsilliera tal-Partit Laburista u lFondazzjoni IDEAT. Huwa l˙sieb li seminars b˙al dawn jibqg˙u jsiru matul is-sena kollha biex il-kunsilliera jinΩammu dejjem iktar a©©ornati fuq l-oqsma li liktar ja˙dmu fihom fil-kunsilli lokali rispettivi. Óafna drabi jintefa’ dell ikrah fuq kunsill jew ie˙or min˙abba Ωbalji ©enwini li jsiru. Il-˙sieb mill-ewwel ikun li l-iΩball kien intenzjonat biex wie˙ed jag˙mel xi gwadann personali. Mhux qed ng˙id li çirkostanti b˙al dawn ma ji©rux minn Ωmien g˙al Ωmien, iΩda çertament li l-parti l-kbira tal-kunsilliera, sindki u segretarji eΩekuttivi jag˙mlu l-almu tag˙hom kollu biex jag˙tu servizz tajjeb u b’mod ©enwin. G˙alhekk dan is-seminar se

jservi wkoll biex Ωbalji banali ma jibqg˙ux isiru u jkun hemm apprezzament ikbar lejn çertu proçeduri b˙alliskeda tal-pagamenti, kif jing˙ataw direct orders, meta g˙andu jo˙ro© tender, kif issir l-a©©udikazzjoni, u kif u meta wie˙ed m’g˙andux jonora talbiet g˙all-pagamenti li ma jkunux ©ustifikati. Se jag˙ti indikazzjoni wkoll dwar kif u g˙aliex kunsill m’g˙andux jaqa’ f’defiçit u, jekk ji©ri dan, g˙aliex g˙andu jkun ©ustifikat u kif. Ti©i spejgata fid-dettall il-PPP (Public Private Partenership) u kif din ta˙dem fil-qafas ta’ kunsill lokali. Dawn huma kollha temi ta’ importanza kbira u nemmen li ladarba kunsillier ikun im˙arre© fuqhom, allura jkun f’poΩizzjoni a˙jar biex mhux biss ikun ta’ servizz g˙aç-çittadini li ele©©ewh imma wkoll ikun kapaçi jsemma’ le˙nu meta jara li qed ise˙˙u affarijiet kontra r-regolametni li jirregolaw il-gvern lokali. G˙al dan is-seminar ©iet imnedija wkoll kompetizzjoni bejn il-kandidati sabiex jiktbu sa 600 kelma x’jistennew mill-kunsill lokali tag˙hom. Din il-kitba trid tintbag˙at fuq segretarjat@partitlaburista.org sa mhux aktar tard mit-13 ta’ Frar 2015. Dawk it-tliet kitbiet li, flopinjoni tal-bord, ikunu la˙jar tlieta ser jing˙ataw premju ta’€250, €150 u €100 rispettivament. Kampanja edukattiva Niltaqa’ dejjem ma numru ikbar ta’ nies li ma jafux iddifferenza bejn dak li suppost jaqa’ ta˙t responsabbiltà ta’

kunsill lokali u dak li jaqa’ ta˙t gvern çentrali. Hemm differenza kbira bejn it-tnejn u ma jistax ikun li, wara 20 sena ta’ gvern lokali, g˙ad hawn kwaΩi nofs ilpopolazzjoni li ma tafx fejn jibdew u sa fejn jiefqu rresponsabbiltajiet tal-kunsilli lokali. Riçentament iltqajt ma’ kaΩ fejn persuna ppretendiet li triq li qatt ma saret, g˙ax marret toqg˙od fiha g˙allewwel darba u iktar minn nofs din it-triq g˙adha mhix Ωviluppata, issir mill-kunsill lokali u fi Ωmien sena. Tiltaqa’ ma kaΩi fejn ˙add ma jaççetta l-fatt li l-kunsilli m’g˙andhomx finanzi biex jag˙mlu çertu xog˙ol u jirra©unaw b’mod li din hija skuΩa biex ma jag˙mlu xejn. Dan mhux ©ust, u dan kollu ©ej mill-aspettattiva kbira li n˙olqot mill-Gvern preçedenti fejn kien jifta˙ar li se j©ib lill-kunsilli loakli one stop shop. Dan ming˙ajr ma qatt ta riΩorsi umani u finanzjarji lill-kunsilli lokali biex jag˙mlu dan. G˙aldaqstant nemmen li lgvern çentrali, flimkien madDipartiment g˙all-Gvern Lokali u l-Assoçjazzjoni talKunsilli Lokali g˙andhom jibdew fuq kampanja ta’ g˙arfien u edukazzjoni fejn ir-residenti jkunu mg˙arrfa a˙jar dwar x’inhu r-rwol proprju tal-kunsilli lokali u sa fejn dawn jistg˙u jaslu. Jekk mhux se jsir hekk, se nibqg˙u noskuraw lill-kunsilli lokali u nibqg˙u nitfg˙u fuqhom dellijiet li mhumiex tag˙hom imma huma ta’ dawk li riduha ta’ palladini tal-kunsilli lokali u kienu huma stess li sabbtuhom malqieg˙.

12 15|02|2015

kullhadd.com

kÓ OPinjOni

FÛl…inkOmPlU niÌÌeddU

Alex Saliba President tal-FÛL

Nemmen li fil-˙ajja trid dejjem tkun kura©©uΩ u tag˙raf li g˙andek timxi maΩΩminijiet, tibdel u ti©©edded. Din kienet dejjem il-viΩjoni tal-mexxejja fi ˙dan il-ferg˙a ta Ω- Ωg˙aΩag˙ tal-Partit Laburista; ferg˙a li matul dawn l-a˙˙ar 64 sena ˙admet qatig˙ sabiex tibqa’ rilevanti maΩ-Ωminijiet, tikber u twassal bl-a˙jar mod possibbli le˙en iΩ-Ωg˙aΩag˙ Maltin u G˙awdxin f’dan il-moviment li bnejna flimkien. Kien g˙alhekk li matul dawn l-a˙˙ar xhur ˙sibna li wasal iΩ-Ωmien sabiex nag˙mlu pass kura©©uΩ u nwettqu bidliet kbar fi ˙dan l-operat tal-g˙aqda tag˙na. Bidliet li ser inkunu qed nimbuttaw ’il quddiem fil©img˙at li ©ejjin; bidliet li ser ikunu qed jag˙tu dehra ©dida u aktar moderna lil din ilferg˙a li minn ˙danha ˙ar©u l-mexxejja passati, preΩenti, u nemmen li anke dawk futuri, tal-Partit Laburista.

iwassal sabiex inkomplu n©eddu u nkabbru l-ener©ija u l-˙idma fi ˙dan il-Forum Ûg˙aΩag˙ Laburisti. Minbarra t-tibdil koΩmetiku li ser inkunu qed inwettqu, fosthom bidla fil- logo u s-sit elettroniku tal-g˙aqda, ser inkunu qed immexxu ’l quddiem ukoll sistema ©dida ta’ kif topera l-FÛL. G˙all-ewwel darba ser inkunu qed nintroduçu sistema ta’ ferg˙at distrettwali: Tnax-il ferg˙a f’Malta u o˙ra f’G˙awdex. Ferg˙at distrettwali li l-g˙an ewlieni tag˙hom ser ikun dak li l-FÛL tkompli tifrex aktar l-g˙eruq tag˙ha fil-lokalitajiet tag˙na. Riforma li ser tkun qed ti©i implimentata b’g˙aqal sabiex, b’koordinazzjoni malEΩekuttiv çentrali, dawn iddistretti jkunu jistg˙u jsa˙˙u l-attiviΩmu Ωag˙Ωug˙ fi ˙dan il-Partit Laburista.

L-20 ta’ Frar 2015

Nhar il-11 ta’ April ser inkunu qed naraw ukoll rekord ie˙or ta’ kandidati Ωg˙aΩag˙ li ser jikkontestaw dawn l-elezzjonijiet f’isem ilPartit Laburista. Ûg˙aΩag˙ li b’˙egga u entuΩjaΩmu ser joffru ener©ija ©dida fi ˙dan ilkunsilli lokali tag˙na.

Nhar l-20 ta’ Frar li ©ej fitTattingers Club, ir-Rabat ser inkunu qed inpo©©u quddiem il-membri tag˙na sfida ©dida; dik ta’ ristrutturar kbir fi ˙dan l-operat tal-g˙aqda tag˙na, ristrutturar li ser

Rekord ta’ Ωg˙aΩag˙

kandidati

Ûg˙aΩag˙ li ser ja˙dmu id f’id ma’ dawk il-kunsilliera li ilhom joffru s-servizzi tag˙hom g˙al snin twal fillokalitajiet rispettivi tag˙hom. B’hekk nemmen li l-ener©ija Ωag˙Ωug˙a u l-˙e©©a ta’ kandidati b’esperjenza fuq il-lista tal-Partit Laburista ser tkun qed i©©ib bidla poΩittiva fittmexxija tal-ibliet u l-ir˙ula tag˙na. Kandidatura li perswaΩ li ser tissarraf f’riΩultat poΩitt i v i e ˙ o r g ˙ a l l - P a r t i t Laburista f’dan ir-rawnd ta’ elezzjonijiet. Matul il-©img˙at li ©ejjin, lFÛL ser tkun protagonista mill-© d i d bil-kampanja tag˙ha g˙all-kunsilli lokali. Kampanja li g˙al darb’o˙ra ser tkun qed isservi sabiex tg˙in lil dawn iΩ-Ωg˙aΩag˙ iwasslu l-messa©© tag˙hom. Kampa n j a l i m i l l - © d i d s e r tg˙in lil ˙afna Ωg˙aΩag˙ li ˙adu dan il-pass g˙all-ewwel darba sabiex ikunu jistg˙u imexxu ’l quddiem b’suççess il-kan d i d a t u r a tag˙hom f’dawn l-elezzjonijiet. Xejn ma jag˙tina aktar sodisfazzj o n m i l l i n k o m p l u naraw liΩ-Ωg˙aΩag˙ tag˙na jie˙du dan il-pass u jkomplu jinvol v u r u ˙ h o m f i l - P a r t i t Labur i s t a . H u w a b i s s b l ener©ija taΩ-Ωg˙aΩag˙ li dan il-Partit ikun jista’ jkompli jikber u ji©©edded sabiex jibqa’

rilevanti. Dan g˙andu dejjem isir billi nifhmu minn fejn tlaqna, nifhmu g˙alhekk ukoll l-importanza tal-esperjenza tal-veterani fi ˙dan ilPartit tag˙na, veterani li g˙amlu sagriffiççji kbar biex illum a˙na Ω-Ωg˙aΩag˙ inkunu nistg˙u ngawdu partit mibni fuq pedamenti b’sa˙˙ithom, pedamenti li jg˙inuna nkomplu mixjin ’il quddiem. Bibien miftu˙in bera˙ Huwa g˙alhekk li n˙e©©e© lilkom ilkoll biex tkomplu timxu mag˙na f’din it-triq. In˙e©©e© lilkom iΩ-Ωg˙aΩag˙ ting˙aqdu mag˙na, u kif ukoll lilkom il-©enituri u nanniet sabiex t˙ajru lit-tfal u ΩΩg˙aΩag˙ tag˙kom jinvolvu ru˙hom f’dan il-Partit. Partit li qed ja˙dem sabiex il©enerazzjonijiet futuri tag˙na jsibu pajjiΩ a˙jar milli sibna a˙na. L-istedina g˙alhekk hija miftu˙a g˙alikom ilkoll biex tkunu parti minn dan it-tibdil u ti©did. Nistedinkom biex nhar il-Ìimg˙a 20 ta’ Frar mit-7.30pm ’il quddiem ting˙aqdu mag˙na fitTattingers Club ir-Rabat, sabiex flimkien inwittu triq g˙al dan it-ti©did li g˙andu jkompli jsa˙˙a˙na. Narakom!

lejn inbejjed maltin ta’ kwalitÀ

Roderick Galdes Segretarju Parlamentari g˙all-Biedja, Sajd u Drittijiet tal-Annimali

Il-produzzjoni tal-g˙eneb u talinbid minn dejjem kienu kkunsidrati b˙ala Ωew© setturi importanti, fejn il-˙idma u l-bΩulija tal-bidwi jikkumplimentaw isseng˙a u t-teknolo©ija talg˙assar; ˙idma li tissawwar fi produzzjoni ta’ nbejjed lokali ta’ kwalità g˙olja. Irridu nammettu li, matul issnin, l-inbid Malti mhux dejjem kien ta’ xi kwalità tajba,b’mod partikolarifis-snin ta’ wara tTieni Gwerra Dinjija. Din ilkwalità inferjuri u mhux ©enwina ˙olqot çertu stigma g˙all-inbid Malti, stigma li baqg˙et fis-snin ta’ wara fejn linbid Malti kien sinonomu ma’ nbid artifiçjali, kollu kimika u kulur. Grazzi g˙all-passi ta’ ©gant u investimenti li saru fuq il-varjetajiet tal-g˙eneb ikkultivati millbdiewa u t-teknolo©ija moderna introdotta mill-g˙assar prinçipali, il-kwalità tal-inbid fl-a˙˙ar g˙oxrin sena tjiebet ferm u g˙enetbiex anke f’Malta jibda jkollna nbejjed lokali ta’ kwalità g˙olja daqs inbejjed o˙ra barranin. Minn qabel ma tlajna fil-Gvern konna konxji tal-fatt li t-tkabbir tad-dwieli hu qasam ferm importanti g˙all-biedja Maltija g˙ax jipprovdi d˙ul ekonomiku g˙all-bidwi u g˙al numru kbir ta’ ˙addiema li ja˙dmu malg˙assara li jipproduçu nbejjed mill-g˙eneb imkabbar fil-GΩejjer Maltin. Barra minn hekk, il-produzzjoni tal-inbid g˙andha çerta importanzafil-qasam turistiku, fejn huma bosta dawk it-turisti li ji©u jΩuruna u jistennew li jsibu nbid naturali Malti, prodott mill-g˙enba tal-pajjiΩ. Dan minbarra l-aspett ambjentali fejn id-dielja t˙addar u s-

sebba˙ l-ambjent naturali fixxhur nixfin tas-sajf. Kien g˙alhekk li Gvern Laburista ©did mill-ewwel fehem li dan is-settur g˙andu jkun sostnut biex jing˙elbu lisfidi li jiffaççja s-settur. Huwa fatt mag˙ruf li fost l-akbar problemi li g˙andudan is-settur hemm l-importazzjoni ta’ nbejjed mill-pajjiΩi l-o˙ra tal-Unjoni Ewropea, kif ukoll minn pajjiΩi barra mill-UE b˙all-Awstralja, New Zealand, l-Amerika, lAfrika t’Isfel, iç-Çilì u o˙rajn. Importazzjoni li qed to˙loq kompetizzjoni kbira g˙allprodott Malti. F’din il-klima ta’ kompetittività qawwija, fejn il-prezzijiet u lkwalità huma kruçjali, il-Gvern Laburista qed jg˙in biex jiggarantixxi li l-inbid Malti jkun tal-aqwa kwalità. Dan isir b’infurzar ta’ regolamenti stretti fil-produzzjoni ta’ nbejjed b’Denominazzjoni ta’ Ori©ini Kontrollata (DOK) u nbejjed ta’ Indikazzjoni Ìeografika Tipika

(IÌT). Illum il-©urnata, f’pajjiΩna qed jirnexxilna nipproduçu nbejjed ta’ kwalità ferm g˙olja li j˙abbtuha ma’ nbejjed o˙ra barranin, u m’hemm l-ebda ra©uni valida g˙aliex il-konsumatur Malti m’g˙andux jikkonsma l-prodott Malti. Hemm ˙tie©a li l-konsumatur jifhem u japprezza li l-prodott Malti jista’ jkun tajjeb daqs (jekk mhux a˙jar) minn prodott impurtat. L-istess jista’ jing˙ad g˙al-lukandiera u r-ristoranti. Dawng˙andhom jag˙tu çans u jippromovu l-konsum ta’ nbejjed Maltin ta’ kwalità kemm mal-konsumatur Malti kif ukoll mat-turisti. M’g˙andiex nibqg˙u bil-mentalità li l-inbid impurtat huwa a˙jar minn dak prodott f’Malta u f’G˙awdex G˙al dan il-g˙an, il-Gvern se jkun qed jag˙ti sostenn finanzjarju biex, flimkien malg˙assara, issir kampanja ta’ pubbliçità favur il-konsum ta’ nbejjed lokali ta’ kwalità. Trid

tidda˙˙al kultura ©dida li t˙ares b’mod poΩittiv lejn il-prodott ©enwin Malti. Qed nappo©©jaw ukoll riçerka xjentifika fuq iΩ-Ωew© varjetajiet tal-g˙eneb indi©eni Maltin, ji©ifieri il-ÌellewΩa u lGirgentina. Dawn iΩ-Ωew© tipi li huma uniçi g˙al pajjiΩna, g˙andhom ji©u vvalorizzati biex l-inbid Malti ta’ kwalità, prodott minn dawn iΩ-Ωew© varjetajiet, jikkompeti ma’ nbejjed prodotti minn g˙eneb ta’ varjetajiet internazzjonali. Kul˙add hu fiduçjuΩ li dawn iΩ-Ωew© varjetajiet lokali g˙andhom futur promettenti kemm b˙ala produzzjoni ta’nbid prodott minn varjetà wa˙da (mono-varietal),kif ukoll meta m˙allat (blended) ma’ varjetajiet o˙ra. Bil-˙idma tag˙na, tal-bdiewa u tal-g˙assara rridu nassiguraw li dan il-potenzjal jintla˙aq. Mhux ta’ b’xejn li fil-©img˙at li g˙addew is-settur lokali talinbid u l-g˙eneb indi©enu Malti kienu s-su©©ett ta’ artiklu kollu tif˙ir fuq gazzetta ewlenija flIstati Uniti, in-New York Times! F’dan l-artiklu, l-awtriçi targumenta li ma tag˙milx sens li wie˙ed jixrob inbejjed li jsib kullimkien meta g˙andek iççans tixrob inbid prodott millvarjetajiet uniçi, il-ÌellewΩa u lGirgentina. Tkompli tg˙id f’dan l-artiklu li hija ˙asra li min˙abba l-limiti u d-daqs tal-gΩira l-produzzjoni hija wa˙da limitata u li l-inbejjed Maltin ma jinstabux barra minn xtutna. Jalla dan l-apprezzament tal-g˙enba Maltija ji©i wkoll mhux biss mill-barranin, iΩda wkoll mill-Maltin. B’hekk inkunu qeg˙din insostnu kemm il-˙idma u l-investiment talbidwi kif ukoll dik tal-g˙assar.

eDitOrJal kÓ

15|02|2015 13

kullhadd.com

www.kullhadd.com inDiriZZ POStali ÌurnaliSti reklami imPaÌnar u DiSinn

Çentru Nazzjonali Laburista, Triq Mile End, il-Óamrun, ÓMR 1717 Ritianne Agius ritianne@kullhadd.com, Liam Gauci liam@kullhadd.com, u Glen Falzon glen@kullhadd.com 2090 1410/13 Alan Saliba sales@kullhadd.com 2090 1520 Leanne Grech editorial@kullhadd.com 2090 1411

eDitOrJal

aÓfrilna belt valletta F’temp ta’ mija u ˙amsin sena dan ilbieb inqala’ millaqas tliet darbiet. Qeg˙din ng˙idu g˙al Putirjal, li hija l-korruzzjoni tal-kelma ‘Porta Reale’. IΩda mhux l-isem ta’ dan il-bieb biss ikkorrompejna iΩda, g˙al diversi drabi, id-disinn. Il-belt tal-©entlomi mibnija g˙all-©entlomi, ma tantx ittrattajnieha b’mod ©entili. Tajjeb li nsegwu l-istorja ta’ dan il-bieb biex inkunu nafu fejn wasalna llum. Putirjal inbena ta˙t il-Gran Mastru La Vallette mill-In©inier militari Francesco Laparelli, li kien mill-belt ta’ Cortona flItalja, fejn sal-lum g˙adhom miΩmuma l-pjanti tieg˙u. Jidher li l-periti u in©iniera Maltin kienu aktar apprezzati mill-Ordni milli llum. Filfatt, fl-1632, Tomaso Dingli ppjanta t-tieni bieb li jing˙ad li kien l-isba˙ wie˙ed g˙ax kien ornat u Barokk ta’ veru. Kien fl-1853 li Putirjal beda jidde©enera g˙all-istat li jinsab fih illum. Fis-sapjenza tag˙hom, l-IngliΩi inkarigaw lil çertu Colonel Thompson, li ddsinja bieb li kien g˙adu hemm sal-1964. Óafna Maltin g˙adhom jiftakru dan il-bieb, li g˙alkemm ma kienx i˙abbatha ma’ Tomaso Dingli, kien tal-inqas mibni fi stil li jixbah il-Barrokk, g˙ax wara kollox il-Belt Valletta hija festa ta’ arkitettura Barokka. Fil-©nub ta’ dan il-bieb kien hemm Ωew© statwi kbar ta’ La Valette u l’Isle Adam. Qabel ma twaqqa’ fl-1964 dawn l-istatwi tne˙˙ew u lbambin biss jaf g˙and min spiççaw! Óafna mill-©ebel tieg˙u kien kannibalizzat minn dawk li bdew jibnu ‘ houses of character ’ . Partijiet minn dan il-bieb anke spiççaw f’©onna ta’ w˙ud mill-rijus kbar ta’ dak iΩ-Ωmien. Fl-1964 sar l-akbar massakru tad-da˙la tal-Belt ta˙t l-amministrazzjoni Nazzjonalista ta’ dak iΩΩmien. Kul˙add jiddeskrivih b˙ala da˙la ta’ garaxx. Mibni fuq still kwaΩi Faxxista li hija dag˙wa arkittomika f’belt li hi Barokka. Il-bini ta’ dan il-bieb kien di©à fih iΩ-Ωerrieg˙a tat-twaqqig˙ tieg˙u. Lanqas kienu g˙addew g˙axar snin minn fuqu li ma bdewx jitnedew kompetizzjonijiet g˙al bieb ie˙or flok dak il-‘garaxx’. Huwa Ωgur li l-aktar li

pappewha tajjeb, meta nbena dan il-bieb, kienu lkuntratturi li, ma hemm ebda dubju, bilfors kienu tal-qalba. Kellu jkun ta˙t amministrazzjoni Nazzjonalista, li dan ilbieb jaqa’ g˙at-tieni darba. Id-disinn ta’ dak li hemm illum ©ie impost fuq in-nies u kontra l-ma©©oranza kbira ta’ dawk li bdew jopponu lbini tieg˙u. Ma©enbu teatru bla saqaf li, bl-istrutturi tal˙adid li jre©uh qisu sit ta’ kostruzzjoni permanenti. Teatru li ilu imwaqqa’ ’l fuq minn 6 5 s e na u ˙a dd ma kellu l-istamina li jibnih mill©did jew li jtella’ floku binja li tixraq lil Bieb il-Belt. Il-˙iliet tal-Perit internazzjonali Renzo Piano nirrikonoxxuhom ming˙jar ebda riserva, g˙alkemm na˙seb li g˙all-ewwel darba fil-karriera tieg˙u jiddispjaçih li mess mag˙na. IΩda kif kien qal dan il-perit, ˙adem bil-ba©it li kellu u llum qeg˙din naraw ir-riΩultat. F’wa˙da mill-imsiera˙ prinçipali tal-Belt Valletta, b’dissinn li jdarras f’Belt Barokka, ˙akkieka tal-©obon kbira, b’daqsxejn ta’ toqba li ser jissejja˙ Parlament, b’dak li suppost jissejja˙ teatru jinsulta l-g˙ajnejn. Irridu nag˙mluha çara li ˙add ma hu jqieg˙ed il-˙iliet ta’ Renzo Piano fid-dubju, id-disinn tajjeb iΩda mhux tajjeb fejn qieg˙ed. A˙na nemmnu li kieku l-Gvern ta’ qabel ˙alla f’idejn periti u inginiera Maltin, il-prodott Ωgur li kien ikun konsimili g˙all-estetika tal-Belt Valletta. IΩda l-Gvern li kien hemm qabel ma kellux fiduçja fit-talent lokali u g˙al kull ˙a©a ta’ xejn dejjem kien jfittex lill-barranin. Dan ng˙iduh mhux g˙ax patrijotti, iΩda g˙ax f’Malta tassew hawn periti u in©iniera ta’ ˙ila kbira, b’xog˙lijiet anke saru barra minn xtutna. Biex tag˙qad il-biçça, issa g˙andna l-kontroversja talmonti fi Triq L-Ordinanza. Ma jidhirx li l-opinjoni pubblika taqbel ma’ din ilmossa. Tajjeb ukoll li nisimg˙u x’g˙adhom xi jg˙idu n-nies, g˙ax il-pro©ett ta’ Bieb il-Belt beda fuq sieq ˙aΩina g˙ax ma kinux semg˙u min-nies. IΩda hemm differenza kbira bejn il-monti u l-pro©ett tad-da˙la tal-Belt. Ming˙ajr ma noqog˙du nid˙lu fil-mertu tal-monti, dan dejjem jista’ jiççaqlaq bl-

akbar façilità, mentri dak li nbena sa issa fid-da˙la talBelt ma tistax t˙ottu bilbaqqun. Hemm wisq flejjes involuti fin-nofs. Din hija lakbar differenza: filwaqt li d-deçiΩjoni tal-monti hija

façilment riversibbli, dik talparlament il-©did u t-teatru ming˙ajr saqaf hija g˙al kollox irriversibbli. Tajjeb li nitolbu apolo©ija lil Laparelli u Dingli!

14 15|02|2015

kullhadd.com

kÓ ITTRI

GRAzzI U PROSIT Sur Editur, Nixtieq ng˙id grazzi u prosit lil Ωew© korrispondenti li jiktbu regolari fil-gazzetta KullÓadd. Eman Bonnici jikteb artikli interessanti dwar membri tal-kleru kemm Maltin kif ukoll barranin. L-artikli tieg˙u nsibhom dettaljati ˙afna. Nixtieq li ’l quddiem, jekk hu possibbli g˙al Eman Bonnici, jikteb artikli dwar l-istorja tal-Knisja Kattolika fejn jid˙lu l-firdiet li kellha fi ˙danha matul iΩ-Ωmien. B˙al pereΩempju dwar il-Knisja Ortodossa u x’wassal g˙al din il-qasma. Jew x’inhuma d-differenzi baΩiçi bejn il-Knisja Protestanta u dik Kottolika u knejjes o˙ra Nsara. Kif ukoll dwar membri tal-kleru ta’ dawn il-knejjes li ˙allew impatt fuq il-knejjes tag˙hom. B˙ala dilettant tal-films napprezza ˙afna t-tag˙rif li jag˙ti Carmelo Bonnici fil-pa©na tieg˙u dwar il-films ‘Miç-Çinema’. Tg˙id Carmelo Bonnici jista’ minn Ωmien g˙al Ωmien jag˙tina xi tag˙rif Ωg˙ir dwar l-atturi tal-films ta’ snin ilu meta t-talkies kien fl-aqwa tieg˙u? Programm ferm interessanti u ta’ tag˙lim immens hu Kurrenti li ji©i muri fuq wie˙ed mill-istazzjonijiet televiΩivi nazzjonali. Dawn il-programmi huma mexxija tajjeb ferm minn Patri Charles Tabone u, kif jg˙id it-titlu ta’ dawn il-programmi, huma l-©rajjiet u d-diffikultajiet li g˙addejja minnhom il-familja Maltija. Patri Charles Tabone, bil-mistoqsijiet li jag˙mel lill-mistiedna tieg˙u qed ikun ta’ g˙ajnuna ghall-familji Ωg˙aΩag˙ tag˙na. Jidher çar ˙afna li Patri Tabone jaf sew il-qag˙da u l-problemi tal-familji. Li kont nikkmanda jien kont in˙ajru li jkun l-Arçisqof il-©did. Nispera li l-programm Kurrenti jibqa’ jsir. ÇENSU W. MUSCAT, RAÓAL ÌDID

FL-AÓÓAR SARET Sur Editur, Sa fl-a˙˙ar xi ˙add ©ietu ˙niena minn tant passi©iera u passanti u rran©a l-bankina li hemm Putirjal in-na˙a faççata tal-façilitajiet temporanji tas-sewwieqa tat-trasport pubbliku fejn hemm xi erba’ ˙wienet alimentari u tat-te. Min jaf kemm tul il-kwart ta’ seklu tal-amministrazzjoni l-o˙ra kien hemm min, turisti u Maltin u G˙awdxin, ˙adha g˙al wiççu bil-˙ofor li kien hemm f’din il-bankina. Óa jsiru bil-pavimentar çertu toroq tal-Belt, ˙a jinqala’ l-madum ta’ G˙ar id-Dud u jsir mill-gdid, ˙a jsir terminus l-Im©arr G˙awdex bi twieqi ma jinfet˙ux li fis-sajf fejn l-escalator isir qisu forn, iΩda din il-bankina g˙amlet diçenji abbandunata. U g˙alija dan juri kemm iΩ-Ωg˙ir bil-fatti ma kienx stmat. Bankina li biex saret ma ntefqux il-miljuni u lanqas ma kien hemm il-˙tie©a ta’ xi speçial investment vehicle, jew xi off balance sheet item. ÇITTADIN B’INIZJATTIVA, BL-EMAIL

ISSA QABDU MA’ TAL-MONTI Sur Editur, G˙aliex g˙andhom daqshekk g˙al tal-monti? Mhux kul˙add irid jiekol? Mhux kul˙add jie˙u gost jaqla’ koçç ewro? InNazzjonalisti jafu li jekk ikun il-maltemp dawn in-nies ma jarmawx, g˙alhekk ma jaqilg˙u xejn? In-Nazzjonalisti jafu li dawn g˙andom ’il fuq min mitt ewro fis-sena u jarmaw barra t-triq? G˙aliex din il-˙dura lejn nies li jaqilg˙u biçça ˙obz u jikluha? Ftit qabel l-elezzjoni l-Onor. Jason Azzopardi kien wieg˙ed lil tal-monti li hekk kif jer©g˙u ikunu fil-gvern ilmonti jersaq g˙al Triq l-Ordinanza. Kien jidher deçiΩ b’dak li kien qed jg˙id, tant li tal-monti emmnuh. Issa l-Prim Ministru tahom il-go ahead biex jarmaw hemmhekk, iΩda l-affarijiet mhux daqshekk façli g˙ax il-Kap tal-OppoΩizzjoni Simon Bussutil oppona. Hu qal li qatt ma kinitx fil-programm elettorali u, altru minn hekk, ma tog˙©bux l-idea li tal-monti jarmaw fi Triq l-Ordinanza. Imma tista’ ssej˙ilha xi ˙a©a o˙ra din ˙lief kattiverija spjetata? Fejn irid jitfag˙hom Simon Busuttil lil tal-monti? F’qieg˙ ilba˙ar? G˙ax dawn qatt ma ˙amlu lill-bejjieg˙a tal-monti? Ilhom idawruhom qishom blalen taç-çarruta! Ma jixirqilhomx imorru Triq l-Ordinanza u jibqg˙u hemm issa? G˙aliex qed jopponi Simon Bussutil? Ma tridx tmur l-università biex tkun taf: sempliçiment g˙ax issu©©erixxa l-post il-Prim Ministru. Imma min qed ibati b’din l-inçertezza? Óadd ˙lief tal-monti. Simon Busuttil huwa replika ta’ dak li kien Lawrence Gonzi u Eddie Fenech Adami; il-˙addiem ma jniΩΩluhx fl-istonku tag˙hom. Taf x’hemm tajjeb imma, li g˙andna Prim Ministru iben il-˙addiem li j˙obb il-˙addiema. VALERIE BORG, BL-EMAIL

ittRi KÓ

15|02|2015 15

kullhadd.com

KELma ta’ appREZZamENt miÛURi ta’ sODisFaZZjON

Sur Editur,

Sur Editur, Xi ftit taΩ-Ωmien ilu ktibt fuq in-nuqqas ta’ tabella fi Triq Vajringa, Victoria, quddiem l-iskola primarja. Minn hawnhekk ittie˙ed spazju tal-parke©© biex tkun tista’ tipparkja minibus g˙at-tfal tal-iskola. Xejn ˙aΩin, g˙ax it-tfal ji©u l-ewwel u qabel kollox, imma kien qed ji©ri li dan l-ispazju kien qed jittie˙ed anke meta l-minibus ma tkunx hemm u allura l-pjaga tal-parke©© fil-belt Victoria kienet qed tkompli tikber. Dawn il-jiem g˙addejt minn hemm u nnutajt bi pjaçir li din it-tabella issa twa˙˙let u allura wie˙ed jista’ jipparkja bil-libertà meta l-minibus ma tkunx hemm g˙ax it-tabella tindika b’mod çar meta dan l-ispazju g˙andu jit˙alla liberu g˙all-uΩu tal-minibus li talab g˙aliha bir-ra©un il-kap ta’ din il-Happy School kif insibuha llum. Mela ‘grazzi’ u ‘prosit’ lil min ta kas tal-ilment tieg˙i. Kultant ma jkun hemm bΩonn xejn ˙lief ftit investiment ta’ ˙sieb! KAV. JOE M. ATTARD, BL-EMAIL

QiEGÓED NistENNa Li jsiR aÇÇiDENt FataLi

Jiena u s˙abi membri tal-Malta Association of Small Shareholders (MASS VO 0629) nilqg˙u b’sodisfazzjon il-miΩura li l-Gvern se jo˙loq Uffiççju t’Arbitra©© fil-qasam tas-Servizzi Finanzjarji, hekk kif t˙abbar fid-diskors tal-Ba©it g˙as-sena 2015. Nittamaw li dan ise˙˙ malajr kemm jista’ jkun biex tinstab soluzzjoni g˙all-ilmenti varji u ©ustifikati tal-investituri Ωg˙ar (retail investors). Il-MASS tittama li din il-miΩura twassal biex, minbarra dawk li di©à g˙andhom investimenti, dawk ukoll li g˙adhom jibdew il˙ajja tax-xog˙ol jag˙mlu kura©© biex jinvestu fi prodotti finanzjarji lokali. Dan ikun jiswa ta’ ©id kemmg˙all-investitur stess kif ukoll g˙all-ekonomija tag˙na biex jin˙olqu aktar impjiegi. Forsi wkoll, g˙al aktar persuni b’diΩabbiltà li qeg˙din jit˙arr©u biex isibu impjieg. MiΩura o˙ra tajba hi li t-taxxa fuq id-d˙ul mill-kera ta’proprjetà residenzjali tkun bir-rata mnaqqsa g˙al 15%. Il-MASS taqbel ukoll li r-rata tat-taxxa ta’ 35% fuq id-d˙ul se tinΩel g˙al 25% utixtieqli titnaqqas ukoll it-taxxa fuq id-dividendi minn 35% g˙al 15%. Dan bil-g˙an illi ti©i rran©ata l-anomalija bejn investitur li investa f’bonds u depositi o˙ra, u dak li investa f’ishma. Fl-istess ˙in, il-MASS t˙e©©e© ’il-pubbliku, speçjalment dak Ωag˙Ωug˙, biex i˙addan il-kultura tat-tfaddil. Hija torganizza diversi laqg˙at ta’ diskussjoni minn esperti fil-qasam finanzjarju biex jing˙ata tag˙rif u tag˙lim li jwassal biex tikber din il-kultura. Minbarra dan, dawk t’età akbar, li di©à g˙andhom investimenti, jitg˙allmu aktar kif ikomplu j˙addmu flushom bil-g˙aqal. Fit-ta˙dita ta’ Jannar, l-attendenza numeruΩa kollha qablet ma’ stqarrija o˙ra tal-MASS li fiha wriet solidarjetà mal-˙addiema u ssidien, speçjalment Maltin, fl-attakk li sar fuq il-Lukanda Corinthia fil-Libja, fejn mijiet ta’ Malting˙andhom flushom investiti hemmhekk. LAWRENCE MIFSUD, RETAIL INVESTOR ÛGÓIR

B’simpatija

Sur Editur, Sur Editur, Kul˙add jaf kemm it-toroq f’pajjiΩna saru traffikuΩi, l-iktar fil-qalba tal-Fgura. Wa˙da minn dawn ittoroq hija triq Sant’Antnin li tie˙dok lejn il-fabbriki ta’ Bulebin. F’din it-triq partikolari spiss isiru aççidenti min˙abba salib it-toroq; qieg˙ed nirreferi g˙al Triq l-Iskola kantuniera ma’ Triq Sant’Antnin. F’din il-kantuniera qed nistenna li ssir xi diΩgrazzja kbira g˙ax mhux l-ewwel darba lkarozzi jitilfu l-kontroll u jieqfu eΩatt quddiem ˙anut tal-merça partikolari li jinsab f’din il-kantuniera. Is-Sindku lokali jaf b’dan il-periklu u jaf ukoll li kien hemm sleeping policeman li tne˙˙a min˙abba ra©uni li jien ma nafx x’inhi. Taf x’naf Ωgur, li meta kien hemm dan is-sleeping policeman ma kinux isiru aççidenti. Billi titwa˙˙al mera fil-kantuniera, mhux se tnaqqas il-periklu g˙ax xorta jrid ikollok g˙ajnejn ta’ seqer biex tara karozza minn din il-mera. Jien nitlob lill-awtoritajiet ikkonçernati biex dak l-imbierek sleeing policeman jer©a’ jitwa˙˙al. DRIVER, IL-FGURA

Jiena m’iniex la kaççatur u lanqas nassab ta’ s˙abna bil-©wiena˙, iΩda xorta g˙andi simpatija mal-kaççaturi u n-nassaba. Sakemm jibqa’ jkun hawn l-eluf kbar ta’ kaççaturi u nassaba jiena çert li faxex kbar tal-art, sew g˙elieqi, xag˙ri, kosta, eçç., jibqg˙u mhux mittiefsa bi Ωvilupp, la ta’ bungalows u lanqas ta’ djar, garaxxijiet jew appartamenti terrazzati. B’hekk, g˙ax il-kaççatur jibqag˙lu l-ista©un tar-rebbieg˙a biex igawdi l-20 nofstanhar, g˙alija u g˙all-bqija tal-pajjiΩ jibqa’ jkun assigurat li jkun hemm fejn in˙arsu sax-xefaq u ma narawx bini ˙lief xi dura umli. J. BONETT BALZAN, IL-BALLUTA

16 15|02|2015

kullhadd.com

JasLu GÓaL Ftehim

Il-laqg˙a li saret f’Minsk bejn ir-Russja, l-Ukraina, Franza u l-Ìermanja nhar il-Óamis li g˙adda wasslet g˙al ftehim ta’ waqfien mill-©lied fil-gwerra çivili tal-Lvant tal-Ukraina. Minkejja li dan il-ftehim mhuwiex qieg˙ed joffri soluzzjoni permanenti g˙all-kwistjoni Ukraina, xorta wa˙da qed jitqies b˙ala pass ’il quddiem g˙ax fil-jiem li g˙addew il-©lied f’Donetsk u Luhansk deher li se jer©a’ jibda jeskala.

©ejjin wara li jsiru l-elezzjonijiet muniçipali. Eskalazzjoni Il-ftehim ta’ Minsk-2 ma setax jasal malajr biΩΩejjed hekk kif deher çar illi l-Istati Uniti u rRussja kienu fix-xifer ta’ eskalazzjoni militari tal-konflitt Ukrain. Dan b’riΩultat talfatt illi l-President Amerikan ta x’jifhem illi huwa lest li jawtorizza fornimenti ta’ armi g˙al skopijiet difensivi lillGvern Ukrain biex jg˙inuh jirreΩisti l-attakki tar-ribelli. Madankollu, l-alleati Ewropej tal-Istati Uniti, fosthom il-Ìermanja u Franza, esprimew l-oppoΩizzjoni tag˙hom g˙al mossa simili hekk kif ir-Russja g˙amlitha çara li hija se tqis fornimenti ta’ dan it-tip b˙ala att aggressiv fil-konfront tal-popolazzjoni Russa fl-Ukraina. Il-poΩizzjoni tar-Russja kienet interpretata b˙ala theddida çara min-na˙a tag˙hom illi kienu lesti li jeskalaw il-konflitt biex jiddefendu d-drittijiet ta’ dawn ilminoritajiet jekk ikun hemm intervent ta’ din ix-xorta minna˙a tal-Amerikani. Min˙abba f’hekk, diversi mexxejja Ewropej ˙e©©ew lill-Istati Uniti biex tistenna l-eΩitu tannegozjati ta’ din il-©img˙a qabel ma jittie˙du miΩuri drastiçi. Konsegwenzi

LIAM GAUCI liam@kullhadd.com Il-laqg˙a, li damet madwar 17-il sieg˙a, kellha diversi mumenti ta’ tensjoni fejn deher illi l-partijiet ikkonçernati setg˙u jabbandunaw ilmejda tan-negozjati hekk kif ma setg˙ux jaqblu fuq numru ta’ punti kruçjali. Minsk-2 L-oppoΩizzjoni prinçipali jidher li kienet ©ejja min-na˙a tal-membri tar-repubbliki ribelli ta’ Donetsk u Luhansk illi kienu preΩenti g˙al din illaqg˙a. Madankollu, il-midja internazzjonali qieg˙da

tispekula li r-Russja g˙amlet pressjoni fuqhom biex jaççettaw il-ftehim ta’ waqfien mill©lied hekk kif il-mexxej Russu Vladimir Putin kien sodisfatt bl-eΩitu tan-negozjati. Fl-essenza tieg˙u, il-ftehim il-©did mag˙ruf b˙ala Minsk2, huwa identiku g˙al dak ta’ Minsk-1 li sar fil-5 ta’ Settembru li g˙adda. Permezz tieg˙u, il-partijiet ikkonçernati qablu li jieqfu mill-©lied u jressqu l-biççiet tal-artillerija ’l bog˙od mill-fruntiera interna tal-©lied illi tifred it-territorju miΩmum mill-Gvern Ukrain u dak f’idejn ir-ribelli separatisti. Dan il-ftehim se jibda japplika mil-lum u r-responsabbiltà

li ji©i rrispettat se taqa’ fuq lOrganization for Security and Cooperation in Europe (OSCE). Sadanittant, il-Gvern Ukrain ikkommetta ru˙u li jag˙ti status speçjali lir-re©juni ta’ Donetsk u Luhansk biex ilpopolazzjoni Russa li hemm fihom tkun protetta minn kull forma ta’ diskriminazzjoni. Barra minn hekk, il-Gvern u r-ribelli qablu li fil-©img˙at illi ©ejjin jag˙mlu skambju talpri©unieri li ©ew arrestati matul dan il-konflitt. Jekk kollox imur kif ippjanat, il-Gvern Ukrain huwa mistenni li jer©a’ jintegra lil Donetsk u Luhansk fl-Ukraina u jie˙u f’idejh il-fruntieri ta’ dawn ir-re©juni fix-xhur illi

G˙aldaqstant, g˙alissa l-Istati Uniti jidhru li huma lesti li joqog˙du lura milli jibag˙tu larmamenti fl-Ukraina hekk kif dan il-ftehim il-©did offra ra©© ta’ tama li r-Russja hija lesta li tasal g˙al soluzzjoni diplomatika g˙al dan il-konflitt. Minkejja l-fatt illi ma kellhomx pjanijiet ta’ riserva daqshekk drastiçi, il-pajjiΩi Membri tal-Unjoni Ewropea avΩaw lir-Russja li, jekk illaqg˙a ta’ Minsk ma jkollhiex eΩitu poΩittiv, kien hemm possibbiltà kbira li lFederazzjoni Russa tintlaqat minn rawnd ie˙or ta’ sanzjonijiet ekonomiçi. Madankollu, il-ftehim ta’

kÓ ta’ barra

waqfien mill-©did kien biΩΩejjed biex jikkonvinçi lillKançillier ÌermaniΩ Angela Merkel u l-President FrançiΩ Francois Hollande li jitolbu lill-Istati Membri l-o˙ra biex jissospendu l-applikazzjoni ta’ sanzjonijiet ©odda sakemm irRussi jkomplu juru rieda tajba. L-eΩitu poΩittiv ta’ dawn innegozjati offra wkoll ilgaranziji politiçi li kien qieg˙ed ifittex il-Fond Monetarju Internazzjoni (IMF) biex japprova l-inkluΩjoni ta’ madwar €15-il biljun o˙ra f’fondi biex ji©u integrati f’pakkett finanzjarju g˙allUkraina li issa la˙aq il-€35 biljun. Dan il-pakkett finanzjarju huwa mistenni li jkun integrali g˙all-pjan ekonomiku Ukrain hekk kif il-Gvern g˙adu qieg˙ed jipprova jassorbi l-˙sarat materjali kbar li sofra l-pajjiΩ matul dan il-konflitt çivili. Il-©ejjieni Wara li ji©u applikati l-punti kollha maqbula fil-ftehim ta’ din il-©img˙a, huwa mistenni li jibda rawnd ie˙or ta’ negozjati iebsa. Punt ta’ kontroversja ja˙raq se jkun il-futur talKrimea, li f’Minsk kien evitat apposta g˙ax ir-Russja g˙amlitha çara li mhix lesta li to˙ro© minn din il-peniΩola. Barra minn hekk, l-Ukraina g˙adha trid tiççara x’intenzjonijiet g˙andha fil-konfront tal-Unjoni Ewropea u nNATO. Ir-Russja kemm-il darba sostniet illi ma tridx li lUkraina tissie˙eb ma’ dawn lorganizzazzjonijiet u b’hekk hemm il-possibbiltà li din ilkwistjoni tista’ tqajjem tensjonijiet ©odda fil-©ejjieni. Wie˙ed jistenna u jara, però f’dan l-istadju tal-konflitt jidher illi n-na˙at kollha involuti qeg˙din jaqblu li hemm bΩonn ur©enti li l-©lied jieqaf mill-aktar fis possibbli hekk kif di©à tilfu ˙ajjithom madwar 5,500 persuna. IΩ-Ωmien illi ©ej jurina jekk din ixxewqa hijiex biΩΩejjed biex twassal g˙al soluzzjoni permanenti g˙al dan il-konflitt.

Lok GÓaLL-ottimiÛmu? Xi ftit tal-ottimiΩmu beda jin˙ass fil-jiem li g˙addew fost il-mexxejja Ewropej fir-rigward tal-futur tal-Ìreçja hekk kif il-Prim Ministru Grieg Alexis Tsipras ta x’jifhem illi lest jag˙mel xi kompromessi mal-membri l-o˙ra tal-UE dwar in-negozjati relatati mal-bailout li salva lil pajjiΩu mill-kollass ekonomiku fl-2010. FiΩ-Ωmien riçenti l-kelma ‘Grexit’, illi tirriferi g˙all˙ru© tal-Greçja miΩ-Ûona Ewro, re©g˙et saret prominenti fil-midja internazzjonali wara li l-Gvern il-©did ta’ dan il-pajjiΩ g˙amilha çara li mhux se jirrispetta ttermini tal-bailout approvat mill-predeçessuri tieg˙u. Lesti g˙al kompromess Ir-ra©uni wara din id-deçiΩjoni, skont il-Prim Ministru Alexis Tsipras, kienet illi l-awsterità imposti fit-termini tal-bailout kienet qieg˙da tifga lill-ekonomija Griega u to˙loq kriΩi umanitarja fil-pajjiΩ. Madankollu, il-membri l-o˙ra taΩ-Ûona Ewro sostnew illi l-Greçja kienet taf g˙al xiex kienet die˙la meta aççettat il-ftehim u g˙alhekk kellha trendi lura l-flus li ng˙atat skont kif maqbul fl-2010. Wara diversi jiem ta’ tensjoni, l-iskambju ta’ retorika bejn iΩ-Ωewg partijiet deher illi naqas fl-intensità tieg˙u din il-©img˙a. Dan wara li l-Greçja u l-membri taΩ-Ûona Ewro sostnew illi huma lesti li jaslu g˙al kompromess wara laqg˙a li saret f’Brussell nhar lErbg˙a li g˙adda. Madankollu, din il-laqg˙a ma wasslitx g˙al riΩultati konkreti. G˙aldaqstant, kien deçiΩ illi l-kwistjoni ter©a’ ti©i indirizzata f’laqg˙a li ser issir g˙ada bejn il-

Ministru g˙all-Finanzi taΩ-Ûona Ewro. Grexit? S’issa, però, l-indikazzjonijiet huma li din il-laqg˙a tista’ ma tkunx biΩΩejjed biex i©©ib fi tmiemha l-kriΩi. Dan sosntieh, fost l-o˙rajn, il-Ministru g˙all-Finanzi OlandiΩ Jeroen Dijsselbloem illi qal li f’dan l-istadju l-

aspettattivi tal-pajjiΩi taΩ-Ûona Ewro u l-Greçja g˙adhom imbieg˙da wisq. Il-Griegi ma jistg˙ux idumu wisq biex jaslu g˙al ftehim. Dan g˙ax il-Greçja g˙andha bΩonn finanzjament ulterjuri ming˙and il-pajjiΩi l-o˙ra taΩ-Ûona Ewro sala˙˙ar ta’ dan ix-xahar biex tla˙˙aq mal-iskadenzi li g˙andha quddiemha. Jekk dan ma jasalx, iç-çans ta’ ‘Grexit’ jista’ jsir riskju konkret f’Marzu.

TA’ BARRA KÓ

kullhadd.com

15|02|2015 17

MINN MADWAR ID-DINJA QTIL TA’ MIBEGÓDA?

IL-LISTA FALCIANI TERÌA’ TNIGGEÛ

Madwar 5,500 persuna in©abru g˙all-funeral tat-tliet studenti Universitarji li nqatlu kiesa˙ u biered f’North Carolina, fl-Istati Uniti. IΩ-Ωg˙aΩag˙, li l-etajiet tag˙hom kienu jvarjaw bejn id-19 u t-23 sena, inqatlu minn tiri ta’ arma tan-nar wara allegat argument fuq parke©©. Minkejja li l-prosekutur tad-distrett qal li m’hemmx evidenza li dan kien qtil ta’ mibeg˙da reli©juΩa, il-qraba tal-vittmi qed isostnu li Ω-Ωg˙aΩag˙ inqatlu min˙abba t-twemmin IΩlamiku tag˙hom. Filwaqt li l-FBI ˙abbret li se tifta˙ investigazzjoni ©dida fuq il-kaΩ, il-Prim Ministru Tork Tayip Erdogan ikkritika lill-President Obama talli baqa’ sieket fuq dan il-kaΩ.

Il-lista tal-whistleblower Hervè Falciani, eksimpjegat tal-HSBC, re©g˙et qabdet tniggeΩ lil diversi mexxejja Ewropej u lill-miljunarji li kienu qeg˙din jevadu ttaxxi ta’ pajjiΩhom permezz ta’ kontijiet sigrieti mal-HSBC fl-IΩvizzera. Fil-Greçja, l-eks-Ministru tal-Finanzi huwa akkuΩat li ˙assar xi ismijiet minn fuq il-lista qabel g˙addieha lill-pulizija, filwaqt li qed ji©i allegat ukoll li l-eksPrim Ministru aççetta l-bailout g˙ax kien rikattat, peress li ommu kienet fuq listess lista. Fl-Ingilterra qed ikun allegat li l-awtoritajiet tat-taxxa ma ˙adux azzjoni meta permezz ta’ email Falciani offra li jag˙tihom il-lista tal-evaΩuri tat-taxxa.

EKU TAL-BUNGA BUNGA TA’ BERLUSCONI

JINÓELSU L-ÌURNALISTI FL-EÌITTU

Dominique Strauss-Kahn, eks-Ministru u eks-Direttur Mani©erjali tal-Fond Monetarju Internazzjonali, qed ikun akkuΩat li ffaçilita l-prostituzzjoni. Wara li fl-2011 kien akkuΩat b’attentat ta’ stupru fi New York, din il-©img˙a lQorti FrançiΩa semg˙et kif Strauss-Khan kien uΩa l-appartament tieg˙u f’Pari©i g˙al festini b’divertiment spint, fejn allegatament prostituti pparteçipaw f’atti sesswali fi grupp. Hawnhekk wie˙ed immedjatament jiftakar fl-iskandli li kien sar mag˙ruf g˙alihom l-eks-Prim Ministru Taljan Silvio Berlusconi, bil-famuΩi festini tieg˙u li huwa kien issejja˙ Bunga Bunga.

Ûew© ©urnalisti E©izzjani li kienu ilhom iktar minn sena arrestati fl-E©ittu, ©ew me˙lusa fuq bail, hekk kif il-Qorti ordnat li jer©g˙u jg˙addu ©uri mill-©did. Óafna kienu dawk li kkumentaw li l-©uri ori©inali ma kienx ire©i, u li s-sentenza ta’ seba’ snin ˙abs kull wie˙ed kienet esa©erata. Huma kienu nstabu ˙atja li xerrdu informazzjoni falza u li g˙enu lill-Fratellanza Musulmana, li issa ©iet projbita. Ori©inarjament kienu tlieta l-©urnalisti miΩmuma: Peter Greste, Mohamed Fahmy u Baher Mohamed. Greste, li huwa Awstraljan, in˙eles iktar kmieni dan ix-xahar u ntbag˙at lura pajjiΩu.

IÇ-ÇAD FIL-MIRA TAL-BOKO ÓARAM

IT-TALIBANI B’ATTAKKI KONTINWI

G˙all-ewwel darba ç-Çad spiçça fil-mira tal-grupp terroristiku Boko Óaram, li fil-lejl ta’ bejn il-Óamis u l-Ìimg˙a attakka villa©© fiç-Çad li jinsab qrib ixxmara. Il-militanti, fil-fatt, jidher li qasmu g˙al ©oç-Çad permezz ta’ dg˙ajsa, u ˙arqu l-parti l-kbira tad-djar f’dan il-villa©©. B’xorti tajba l-vittmi kienu biss madwar g˙axra, hekk kif is-suldati rnexxielhom jimbuttawhom lura. Dan l-attakk qed ikun meqjus b˙ala wie˙ed vendikattiv, wara li ç-Çad ing˙aqad f’koalizzjoni mal-awtoritajiet tan-Ni©erja, in-Ni©er u l-Kamerun kontra l-Boko Óaram. Il-Boko Óaram iridu kalifat fin-Ni©erja, u mill-2009 qatlu eluf ta’ persuni u g˙amlu miljuni o˙rajn refu©jati.

Minn tal-inqas 20 persuna nqatlu f’Peshawar, fil-Pakistan, wara attakk fuq moskea mill-qawwiet Talibani. Ìimag˙tejn ilu, attakk simili fuq moskea o˙ra f’Shikarpur ˙alliet 60 persuna mejta. Dawn kienu biss tnejn minn serje ta’ attakki fl-a˙˙ar ©img˙at, fil-ma©©oranza tag˙hom minn Xiti b’rabtiet mat-Taliban, fuq is-Sunni. IΩda l-ag˙ar attakk kien bla dubju dak li se˙˙ fuq skola f’Diçembru li g˙adda, u li ˙alla 150 persuna mejta, fil-biçça l-kbira tag˙hom studenti tfal u adoloxxenti. Wara dan l-attakk, diversi g˙alliema fl-iskejjel ing˙ataw l-armi (ritratt) biex ikunu jistg˙u jiddefendu l-klassijiet tag˙hom f’attakki b˙al dawn.

18 15|02|2015

kullhadd.com

KÓ PERSONALITÀ

ILU DILETTANT TAR-RING ANNOUNCING MINN ÇKUNITU RAMONA PORTELLI tintervista lil RYAN CALLEJA

www.ramonaportelli.com

Dan l-a˙˙ar skoprejt ©uvni li, fil-fatt, g˙amel kuntatt mieg˙i hu stess u kellimni dwar dak li b˙alissa qed jipprattika u jirsisti fuqu. Infurmani li dilettant tar-ring announcing, u ©ietni kurΩità sabiex insir naf aktar dwar dawn iΩ-Ωew© kelmiet. Qed nirreferi g˙al Ryan Calleja. Skoprejt li ring announcing huwa meta jkun hemm persuna pprattikata apposta biex issa˙˙a˙ introduzzjoni ta’ persuna o˙ra. Ir-ring announcer hu l-persuna li tag˙mel l-introduzzjoni ta’ xi ˙add iktar eçitanti u b’mod entuΩjastiku.

ramonaportelli@hotmail.com

G˙andu dsatax-il sena u joqg˙od BirΩebbu©a. Lesta sSixth Form u b˙alissa g˙adu qed ifittex ix-xog˙ol. I˙obb ˙afna jaqra u jfittex fuq issa˙˙a, speçjalment jag˙mel riçerka fuq il-kançer, kif ukoll i˙obb l- entertainment . “’Il quddiem nixtieq nie˙u kors fuq is-sa˙˙a barra minn Malta g˙ax kemm is-sa˙˙a u kemm l-entertainment jaffixinawni u t-tnejn nag˙tihom importanza kbira,” beda jg˙idli. Ûied jg˙idli li meta persuna tkun ring announcer, ma tistax tannunzja lil kul˙add blistess mod g˙ax inkella ma tkunx interessanti. “In-nies aktar jid˙lu fiha l-˙a©a. Ring announcer ikun hemm g˙al ˙addie˙or, g˙an-nies u mhux g˙alih. Huwa importanti wkoll li jrid ikollok passjoni u dedikazzjoni. Tinstema’ façli, iΩda mhix, b˙al kull ˙a©a o˙ra trid tkun int innifsek u trid tkun ©o fik. Kul˙add jista’ jannunzja persuna, imma l-mod ta’ kif tag˙milha juri tkunx g˙alik jew le. Kieku façli kul˙add jag˙milha,” tbissem jg˙idli Ryan. Mistoqsi jekk f’Malta r-ring announcing hux ipprattikat, Ryan sostna mieg˙i li sfortunatament ma tantx tisma’ birring announcing f’Malta, però ovvjament fix-xena tal-boxing jipprattikawh. “Nixtieq li jkun hawn l-opportunitajiet g˙al din il-˙a©a, ma tantx hi sabi˙a li jkollok talent u ΩΩommu mistur, g˙al kull ˙a©a,” Ωied jg˙idli. Ridt inkun naf kif t˙ajjar jibda jipprattika r- ring announcing u fuq kollox fejn tg˙allmu. Fil-fatt infurmani li l-WWE (World Wrestling Entertainment) minn dejjem kien jaffixxinah u ta’ tnax-il sena beda jag˙mel ring announcing, fid-dar, fl-iskola u anke ©ieli fuq il-bankina; imma l-aktar id-dar, ovvjament. “Minn dejjem kien jog˙©obni. Ma tg˙allimt imkien g˙ax fil-verità ma teΩisti l-ebda skola la f’Malta u lanqas fid-dinja. Ma na˙sibx li qatt jista’ jkun hawn g˙al bosta ra©unijiet, g˙ax kull individwu huwa differenti u ˙add ma jista’ jg˙allmek biex ikollok vuçi partikolari g˙ax int trid tkun int innifsek. Issa nista’ ng˙id li ilni seba’ snin, però Ωammejt dan ftit mo˙bi u qisu din l-a˙˙ar sena, sena u

nofs, fejn ˙adt spinta g˙ax iddeçidejt li ntella’ vidjows tieg˙i fuq YouTube,” stqarr Ryan. Il-vidjows tieg˙u rawhom ismijiet kbar fl-istess xena Ryan qed itella’ vidjows fuq YouTube li juru lilu nnifsu qed jannunzja. Kif qalli hu stess, kul˙add jista’ jarahom u jinsab onorat u kburi ˙afna li, g˙ax qed jistinka g˙al dak li qed jag˙mel, il-vidjows waslu wkoll u rawhom ismijiet popolari u kbar madwar iddinja. “Dejjem nispera li jkolli l-opportunitajiet. Ma n˙ossx li nista’ nikkumenta fuq dak li nixtieq ji©ri ’l quddiem; nixtieq nimxi pass wara pass u nitla’ tar©a tar©a.” Tkellimt mieg˙u dwar ilWWE, li huwa g˙al qalbu ˙afna. Fi kliemu stess infurmani li kul˙add ja˙seb li WWE hija kumpanija tal-pro

wrestling biss. Verament li jag˙mlu dan, iΩda mhux biss. Óallejt f’idejh sabiex jispjegali eΩatt. “Din il-kumpanija hija sports-entertainment , u hija kumpanija enormi. Fiha qatt mhu ser tara, pereΩempju lil John Cena kontra Undertaker biss, g˙ax l-g˙an tag˙hom mhux professional wrestling biss u b’hekk nammirahom. L-g˙an prinçipali tag˙hom hu li jnisslu tbissima fuq min ikun qed jara l-prodott tag˙hom u dan qed jibbenefikaw minnu regolarment, aktar minn 650 miljun, f’35 lingwa differenti. Ilhom g˙addejjin aktar minn ˙amsin sena u kull ©img˙a dejjem ikollhom programmi u episodji ©odda. Il-WWE tag˙mel il-films, il-kotba, muΩika, tg˙in il-dawk morda bil-kançer u b’kundizzjoniet o˙ra, imorru regolari fl-iskejjel biex jag˙mlu jo]olqu g˙arfien dwar il- bullying u

jg˙inu biex dan jitwaqqaf, fost ˙afna affarijiet o˙ra. Kif tista’ tara, jag˙mlu ˙afna affarijiet, u dejjem g˙all-©id,” sostna Ryan. Óafna ja˙sbu li façli persuna taqbad mikrofonu u tintroduçi persuna o˙ra! Iddiskutejt mieg˙u dwar ilfatt li ˙afna ja˙sbu li façli li persuna taqbad mikrofonu u tintroduçi lil xi ˙add ie˙or. Ryan qed juri l-passjoni tieg˙u fuq YouTube u qed jaqla’ xi kummenti poΩittivi minn professjonisti li di©à jag˙mlu dan ix-xog˙ol. Óallejt f’idejh sabiex jelabora aktar dwar dan il-fatt. “Riçentement Hulk Hogan, li na˙seb kul˙add jaf min hu, ra l-vidjow u bag˙atli hu nnifsu li g˙o©bu l-vidjow tieg˙i. Rawhom ukoll tlieta millakbar ring announcers li ja˙dmu jew ˙admu fil-WWE,

qed ng˙idu isimijiet b˙al Justin Roberts, Lilian Garcia u Howard Finkel, fejn Justin annunzja live quddiem ©emg˙a ta’ aktar minn 80,000 persuna, u Howard sa˙ansitra annunΩja live quddiem 93,000 ru˙, li hija xi ˙a©a inkredibbli, meta tqis li Justin u Lilian, pereΩempju, siefru ma’ WWE u daru d-dinja jannunzjaw u anke ssibhom fil- video games . Napprezza ˙afna li mhux biss rawhom, imma kellhom messa©©i sbie˙ g˙alija, kif ukoll tawni pariri g˙all-futur tieg˙i. Kien hemm ismijiet kbar o˙ra wkoll li bag˙tuli, però tajjeb ukoll li nΩomm saqajja mal-art kif dejjem nag˙mel,” stqarr Ryan. Bla dubju ta’ xejn ma stajtx ma nistaqsihx wara – li, biex ng˙id hekk, jirreklama lkapaçitajiet tieg˙u – fejn qed jimmira li jasal aktar ’il quddiem. “Biex inkun onest, mhux qed nara daqshekk filbog˙od g˙ax nixtieq nimxi pass pass u nkun realistiku, però vera nixtieq li nannunzja g˙all-WWE u hija l-˙olma tieg˙i, anke jekk tkun g˙al darba wa˙da u g˙al ftit sekondi biss, xorta tkun inkreddibli.” Dwar ja˙sibx li qatt xi darba jista’ jkollu futur b’dan it-tip ta’ xog˙ol hawn Malta, Ryan stqarr li f’Malta ma ja˙sibx li jista’ jkollu xog˙ol full-time birring announcing , però jemmen u jispera li opportunitajiet jinqalg˙u ’il quddiem. “G˙alhekk qed nag˙mel ˙ilti biex ikolli l-opportunitajiet, ikunu xi jkunu, basta announcing . Veru li taqa’ lkelma ring , però fl-a˙˙ar mill-a˙˙ar xorta tannunzja tkun qieg˙ed, ikunx avveniment jew ikunx xi ˙a©a o˙ra b˙al professional wrestling , xorta wa˙da tannunzja! Tajjeb ukoll li ng˙id li f’Malta fet˙et skola tal- professional wrestling , ji©ifieri, min jaf, forsi meta jasal Ω-Ωmien taxshows ikolli dik l-opportunità, li nannunzja.” Fl-a˙˙ar nett Ryan xtaq jg˙addi messa©© lill-qarrejja tal-KullÓadd. “T˙allu lil ˙add jaqtg˙alkom qalbkom u emmnu fikhom infuskhom. Kunu determinati. Ng˙idilkom ukoll biex tapprezzaw il-˙ajja u dak ta’ madwarkhom u finalment ibqg˙u aqraw aktar artikli interessanti hawnhekk fuq ilKullÓadd”, temm jg˙id.

personaÌÌ kÓ

15|02|2015 19

kullhadd.com

Djarju ta’ raÌel kuntent tan-na˙a tan-Nofsinhar taddistrett ta’ Luang Prabang. Fil-25 tax-xahar ir˙ielha flimkien ma’ Thoj Xyooj, katekista ta’ dsatax-il sena ta’ etniçità Hmong, sabiex iΩuru l-villa©© ta’ Pha Xoua fuq talba tan-nies tal-post; vja©© li kellu jo˙dilhom tliet ijiem mixi. Liebes l-iswed minn fuq s’isfel, b’beritta f’rasu u backpack fuq dahru, Padre Mario, akkumpanjat mill-katekista r˙ielha lejn Pha Xoua. IΩda fil-villa©© baqa’ ma wasal qatt, la hu u lanqas il-katekista, u lanqas ma dehru mkien ie˙or. Kellhom jg˙addu erbg˙in sena sakemm kien ikkonfermat li nqatlu mill-gwerilli ta’ Pathet Lao dakinhar talg˙ajbien tag˙hom. Il-katavri tag˙hom madankollu baqg˙u ma nstabux.

Eman Bonnici

Testment Spiritwali

Padre Mario Borzaga

“Nie˙u gost nikteb u, aktar minn hekk, nikteb tajjeb; fuq kollox nie˙u gost na˙seb u aktar minn hekk ng˙ix dak li na˙seb.” Hekk niΩΩel fid-djarju tieg˙u ta’ “ra©el kuntent” Padre Mario Borzaga OMI., missjunarju fil-Laos fix-Xlokk AΩjatiku. Imwieled Trento, fl-Italja, fis-27 ta’ Awwissu 1932, Mario da˙al is-seminarju ta’ ˙dax-il sena u disa’ snin, u wara ssie˙eb filKongregazzjoni talMissjunarji Oblati ta’ Marija Immakulata. L-Oblati tal-Immakulata Imwaqqfa minn Mons. Eugène de Mazenod (17821861), f’Aix-en-Provence fil25 ta’ Jannar 1816, g˙allpredikazzjoni tal-missjonijiet popolari fil-parroççi rurali li kienu g˙oddhom intnesew sforz tar-Rivoluzzjoni FrançiΩa u dak li segwa warajha, l-Oblati ma damux ma nxterdu fil-Kanada, isCeylon u l-Afrika t’Isfel. BilKongregazzjoni approvata mill-Papa Ljun XII fil-21 ta’ Marzu 1826, l-Oblati jinsabu preΩenti llum il-©urnata f’sitta u sittin pajjiΩ. Il-fundatur, Mons. de Mazenod, kien ikkanonizzat mill-Papa

Ìwanni Pawlu II fit-3 ta’ Diçembru 1995. Ordnat saçerdot fil-katidral ta’ Trento nhar l-24 ta’ Frar 1957, fil-festa tal-ViΩitazzjoni tal-istess sena, Mario Borzaga rçieva l-ubbidjenza missjunarja g˙all-Laos. Fiddjarju tieg˙u dakinhar niΩΩel hekk: “Wa˙da mill-aktar ©ranet importanti f’˙ajti: Irçevejt l-ubbidjenza biex immur il-Laos. Immur, f’isem il-Mulej. Ver©ni Immakulata, g˙inni! Ìesù, irrid inkun wie˙ed minn tieg˙ek, b˙al Pietru, Pawlu, Barnaba, Luqa, Ìwanni, Ìakbu…” U hekk, f’Diçembru tal-1957, Padre Mario salpa lejn lOrjent. Mal-wasla tieg˙u f’Paksane, il-pajjiΩ kien wasal f’punt ta’ gwerra bejn l-Armata Rjali u l-Moviment Komunista Pathet Lao. Lewwel ©lied bejn it-tnejn beda fl-1960 u l-biçça ma damitx ma spiççat fi gwerra çivili. Bil-pajjiΩ implikat ukoll fil-Gwerra tal-Vjetnam, kien hawnhekk li Padre Mario sab ru˙u fil-˙idma missjunarja tieg˙u. Missjunarju fil-Laos Madankollu, dawn l-avvenimenti li bdew isiru wara lwasla tieg˙u, ma tellfuhx

milli jiffoka fuq ix-xog˙ol li kien mibg˙ut iwettaq millKongregazzjoni tieg˙u. Tg˙allem il-lingwa u l-kultura tal-lokal, u beda jg˙allem il-KatekiΩmu, iΩur il-familji u jdur bil-morda li kienu jΩuru d-dispenserija missjunarja. IΩda l-instabbilità tal-pajjiΩ ma kellhiex iddum ma ©©ib ˙esrem fi tmiemu dan ix-xog˙ol. Imma qabel nitkellmu dwar dan, nag˙tu mill-©did ˙arsa lejn id-djarju tieg˙u. Ta’ interess hija riflessjoni miktuba minnu lura g˙as-17 ta’ Novembru 1956, ftit xhur qabel ma kien ordnat presbiteru. Dakinhar kiteb hekk: “Fhimt il-vokazzjoni tieg˙i: li nkun ra©el kuntent, ukoll meta nqabbel ru˙i ma’ Kristu Kurçifiss. Kemm fadal aktar tbatija, Sinjur? Int biss taf. Mill-banda tieg˙i fiat voluntas tua f’kull mument ta’ ˙ajti. Jekk irrid li nkun b˙all-Ewkaristija, ˙obΩ tajjeb sabiex jittiekel mill-a˙wa, likel divin tag˙hom, irrid bilfors ng˙addi mil-lejl ewl ilmewt tas-salib. L-ewwel issagrifiççju, imbag˙ad il-fer˙ li nqassam lili nnifsi, lilla˙wa tad-dinja kollha.” Lejn l-a˙˙ar ta’ April tal1960, Padre Mario beda j˙ejji ru˙u sabiex idur il-villa©©i

Padre Mario ma ˙alliex ˙wejje© ta’ lussu u valur mal-g˙ajbien tieg˙u. La ˙alla flus, la ˙alla artijiet u lanqas ˙wejje© li ˙addie˙or seta’ j©ib qlieg˙ minnhom. IΩda ˙alla xi ˙a©a li fiha valur g˙oli f’g˙ajnejn min ise˙˙lu jift˙u f’idejh: djarju li kellu jsir it-testment spiritwali tieg˙u. “Il-missjunarju”, kiteb f’Lulju 1957, “imur meta ma j˙arisx lejn ommu, meta l-kumditajiet ma jinteressawhx, meta ma jkollux ˙bieb; m’g˙andux esi©enzi; m’g˙andux g˙ajr il-kwiekeb tas-sema b˙ala ˙bieb. Il-missjunarju jmur meta j˙obb biss lis-Sinjur tieg˙u. Li jterraq g˙oxrin elf kilometru abbord bastiment mhijiex ˙lief azzjoni materjali u esterna tat-t˙ollija tieg˙u. Li jkun kapaçi jsofri ming˙ajr ma jag˙mel tra©edja minnha, hija kollox.” Hekk kiteb dan is-saçerdot Ωag˙Ωug˙ li ˙alla ˙ajtu filmissjoni fl-età bikrija ta’ sebg˙a u g˙oxrin sena u firrealtà fil-missjoni m’g˙addiex ˙lief ftit aktar minn sena. IΩda din tala˙˙ar ma tag˙mel l-ebda differenza, g˙ax Padre Mario, b˙al tant missjunarji o˙ra li ©ew qablu u warajh, li ˙alla din il-˙ajja fil-misteru u fissilenzju, iservi ta’ Ωmien biΩΩejjed biex ikun ta’ eΩempju g˙ar-radd tal-˙ajja bla ebda kundizzjoni fi kliem ilVan©elu skont San Mattew: “Jekk xi ˙add irid ji©i warajja, g˙andu jiç˙ad lilu nnifsu, jerfa’ salibu, u jimxi warajja. G˙ax min irid isalva ˙ajtu, jitlifha, imma min jitlef ˙ajtu g˙all-im˙abba tieg˙i, isibha,” (16:25-26). Fis-7 ta’ Ottubru 2006, tnieda formalment fi Trento lproçess g˙all-beatifikazzjoni ta’ Padre Mario u l-katekista tieg˙u. It-taqbid fil-Laos dam g˙addej sal-1975 meta, mattne˙˙ija tar-Re Savang Vatthana, il-moviment Pathet Lao ddikjara r-Repubblika Demokratika tal-Poplu ta’ Lao. Matul il-perjodu mdemmi huwa stmat li mietu masseb˙gin elf ru˙ fil-pajjiΩ.

20 15|02|2015

kullhadd.com

KÓ KalejdosKopju

KALEJDOSKOPJU: FATTI MIÌBURA MINN CHARLES B. SPITERI

Ìraw bÓal-lum

Kont taf?

1882: L-ewwel merkanzija ta’ la˙am iffriΩat titlaq minn New Zealand g˙all-Ingilterra fuq l-SS Dunedin. 1903: L-ewwel Teddy Bear introdott fl-Amerika minn Morris u Rose Michtom.

1922: Marconi jibda traΩmissjonijiet ta’ xandir regolari minn Essex 1923: Il-Ìreçja ssir l-a˙˙ar pajjiΩ Ewropew li qaleb g˙all-kalendarju Gregorjan. 1933: Giuseppe Zangara, jittanta joqtol lill-President elett Franklin D. Roosevelt f’Miami, Florida. Minflok laqat lil Anton J. Cermak, is-Sindku ta’ Chicago, li miet mil-feriti li ©arrab fis-6 ta’ Marzu. 1936: Hitler i˙abbar il-bini tal-Volkswagens. 1939: Varat il-bastiment tal-gwerra ÌermaniΩ bl-isem ta’ Bismark. 1942: Il-waqg˙a ta’ Singapore fit-Tieni Gwerra Dinjija. Assalt millforzi ÌappuniΩi j©ieg˙el lill-Ìeneral IngliΩ Arthur Percival içedi. Madwar 80,000 suldat Indjan, IngliΩ u Awtraljan spiççaw pri©unieri tal-gwerra. L-ikbar çediment fl-istorja tal-militar IngliΩ. 1944: Jibda l-assalt fuq il-monasteru ta’ Monte Cassino, fl-Italja, b˙ala parti mill-Gwerra. 1952: Issir id-difna tar-Re Ìor© VI fil-Kappella San Ìor©, fil-Kastell Windsor.

Meta tie˙u nifsijiet fil-fond u ΩΩommhom g˙al ftit tkun qed tikseb l-istess benefiççju g˙al sa˙˙tek daqskemm kieku tag˙mel l-erobika

appell mIll-prInÇep Karlu Nhar is-Sibt 8 ta’ Frar, il-Prinçep Karlu tal-Ingilterra rriskja infern politiku u reli©juΩ meta qal lillMusulmani li jg˙ixu fil-Gran Brittanja li g˙andhom isegwu l-valuri IngliΩi. F’difiΩa qawwija g˙all-KristjaneΩmu IngliΩ hu mar kontra r-radikalizzazzjoni ta’ Ωg˙aΩag˙ IngliΩi mill-fanatiçi IΩlamiçi u qal li g˙andhom juru aktar rispett lejn il-valuri g˙eΩieΩ li j˙addnu l-IngliΩi. Hu Ωied jg˙id li “n-nies li ©ew hawn, twieldu hawn, imorru l-iskola hawn, g˙andhom jimxu malvaluri tag˙na”. Dawn il-kummenti g˙amilhom hekk kif beda mawra ta’ sitt ijiem fil-Lvant Nofsani, u wrew li Karlu qed jassumi aktar ir-rwol tad-dmirijiet internazzjonali tar-Re©ina. Hu kien mistenni jitkellem mar-Re ©did Sawdi, Salman bin Abdulaziz al Saud, iwaqqaf is-swat ta’ 1,000 frustata li ng˙ataw b˙ala kastig lill-bloger Raif Badawi g˙all-kummenti li r-re©im qal li kienu kritiçi g˙all-IΩlam.

l-gÓaqda tal-ImÓabba

1965: Il-Kanada tibdel il-bandiera tag˙ha mill-Union Jack g˙allMaple Leaf. Din issir il-bandiera uffiçjali tal-Kanada fl-istess jum u fl-istess xahar, fl-1965. 1971: Bis-sistema deçimali, il-flus IngliΩi jitlestew g˙all-Jum taçDeçimalizzazzjoni. 1976: Il-Kostituzzjoni ta’ Kuba ti©i adottata wara referendum nazzjonali. 1982: Ir-rigg Ocean Ranger, li kien qed i˙affer g˙aΩ-Ωejt, jeg˙req f’maltempata ’l barra mill-kosta ta’ Newfoundland, u joqtol 84 ˙addiem. 1984: 500,000 suldat Iranjan jid˙lu fl-Iraq. 1989: Tintemm l-okkupazzjoni militari Sovjetika fl-Afganistan. 1991: Bastiment bid-dinamite jisplodi f’Phang Nga, fit-Tajlanda. Imutu 120 persuna. 1993: Ibbumbardjar mill-kapijiet tad-droga tal-Mafja joqtol 14-il ru˙ f’Bogota, il-Kolombja. 1995: Il-popolazzjoni fir-Repubblika taç-Çina til˙aq il-1.2 biljun. 1996: Waqt konferenza tal-a˙barijiet il-boxer Amerikan Tommy Morrison jistqarr li kien laqqat l-HIV. 2003: Jibdew il-protesti kontra l-gwerra tal-Iraq f’aktar minn 600 belt mad-dinja kollha. Kien stmat li jippartepiçaw bejn tmien miljun u 30 miljun ru˙, li jag˙mluha l-ikbar dimostrazzjoni ta’ paçi fl-istorja. 2005: Jitnieda l-YouTube, is-sit popolari fuq l-internet fl-Istati Uniti. Permezz tieg˙u ˙addie˙or jista’ jara l-vidjows mibg˙uta. 2012: Asterojde b’dijametru ta’ 50 metru tersaq b’distanza ta’ 27,700 kilometru mid-dinja. 2013: Meteorita tisplodi bla mistenni fuq Chelyabinsk, fir-Russja, ftit sig˙at qabel ma sar mag˙ruf li l-akbar asterojde kienet riesqa lejn id-dinja.

Koppja devota g˙all-a˙˙ar, li kienet ilha miΩΩew©a g˙al 65 sena, mietet ftit minuti wara xulxin, g˙ax la r-ra©el u lanqas il-mara ma setg˙u jissaportu li jkunu mifrudin, qalu l-membri tal-familja tag˙hom. Harry Stevenson ta’ 88 sena miet fid-dar tal-anzjani ftit mumenti wara li l-˙addiema tad-dar g˙arrfuh bil-mewt tal-g˙aΩiΩa martu Mavis, li kellha 89 sena. In-neputi tag˙hom, Stephen Creswell ta’ 63 sena minn Derbyshire qal li huma kienu ltaqg˙u fi klabb soçjali meta kellhom 16-il sena u wieg˙du li ma jisseparaw qatt wara l-firda li ©arrbu matul itTieni Gwerra Dinjija. Ûied li anke wara mewthom, jimma©inahom ma©enb xulxin. Is-Sinjura Stevenson marret fid-dar tal-anzjani wara li, fl-a˙˙ar xhur ta’ ˙ajjitha, sa˙˙itha bdiet sejra lura, u Ωew©ha g˙aΩel li jin©abar mag˙ha, g˙ax ma setax jg˙ix wa˙du, ming˙ajrha. Meta dan l-a˙˙ar l-infermiera qalu lil Harry, bl-aktar mod ©entili, li martu kienet mietet, huma rawlu xi demg˙at, iΩda ma wera xejn drammatiku. Imbag˙ad ˙ar©u minn ˙dejh u, x˙in re©g˙u ttawlulu ftit minuti wara, sabu lilu wkoll mejjet. IΩ-Ωew© ma˙bubin bdew in-namur tag˙hom ftit qabel ma Harry nga©©a b˙ala suldat biex ji©©ieled fit-Tieni Gwerra Dinjija, meta kellu 17-il sena, sewwasew fl-1943. Hu sar Commando mar-Royal Marines u ˙a sehem fl-inΩul tad-D-Day. Wara kien trasferit biex jissielet lill-ÌappuniΩi. Matul il-gwerra, Harry kemm-il darba kiteb lil Mavis – ukoll meta ntlaqat b’balla f’idu. Ma’ tmiem il-gwerra ΩΩew©u u ˙adem ta’ mastrudaxxa g˙al 50 sena. Imbag˙ad, min˙abba l-feriti f’idu li baqg˙u jinkwetawh, kellhom jaqtg˙uhielu.

KUN AF KÓ

15|02|2015 21

kullhadd.com

KITBA TA’ SAVIOUR MAMO

KURÛITAJIET MINN HAWN U MINN HEMM

IL-ÌUÓ FID-DINJA

Nibdew biex nag˙tu ˙arsa lejn xi ftit fatti, figuri u statistiki li to˙loq il-problema tal-©u˙ fiddinja. •Fl-Asja, fl-Afrika u l-Amerika Latina nsibu mal-500 miljun ru˙ li jg˙ixu f’povertà assoluta. •Kull sena jmutu mal-15-il miljun persuna bil-©u˙ •Bl-istess spejjeΩ biex tibni missila (bomba) tista’ titma’ skola tat-tfal bil-©u˙ g˙al ˙ames snin. •Il-WHO (World Health Organization) tikkalkula li wie˙ed minn tlieta fid-dinja huma mxebbg˙in mill-ikel; wie˙ed minn tlieta jieklu mhux sakemm jixbg˙u u l-a˙˙ar terz mejtin bil-©u˙. •L-Indja huwa l-iktar pajjiΩ fiddinja li g˙andu l-iktar imwiet ka©un tal-©u˙. Kwart mill-popolazzjoni taddinja, 1.3 biljun, jg˙ixu b’inqas minn dollaru kuljum u kwaΩi 3 biljuni bilkemm jaqbΩu iΩ-Ωew© dollari kuljum. •Fl-2012 hu stmat li mietu mas-

7.6 miljun tifel u tifla bil-©u˙. Dan ifisser li mietu mal-20,000 tifel u tifla kuljum. Fl-Afrika biss, kull 15-il sekonda tmut persuna bil-©u˙. Kemm persuna tista’ tirreΩisti l-©u˙ Huma ˙afna l-fatturi kemm bniedem g˙andu l-˙ila jΩomm ˙aj ming˙ajr ma jiekol u jixrob. Bniedem imut iktar malajr bilg˙atx milli bil-©u˙. It-tul taΩΩmien jiddependi fuq il-kwalità ta’ ikel li jkun ikkonsma l-a˙˙ar u kemm xorob, l-ambjent fejn qieg˙ed – jekk huwiex fiddeΩert ta˙t il-qilla tax-xemx, jew fil-bard, fil-ba˙ar jew rilassat fuq sodda ming˙ajr ma jit˙abat. Jiddependi wkoll kemm ilbniedem ikun fiΩikament b’sa˙˙tu – b˙al kemm ikollu ener©ija, kemm ikollu xa˙am, u l-metaboliΩmu u kemm ikollu Ωmien. Fattur ie˙or hu kemm jag˙mel awrina spiss jew kemm

jitlef g˙araq. Dawn huma kollha affarijiet li wie˙ed g˙andu jara qabel jg˙id kemm bniedem iΩomm bil-©u˙ u bil-g˙atx. Jekk nie˙du kalkolu, bniedem idum bil-©u˙ sebat ijiem u bil-g˙atx ma jdumx iktar minn jumejn ˙aj. Iktar jekk imiss l-ilma miela˙ ma’ xufftejh. Min-na˙a l-o˙ra, bniedem jirnexxilu jg˙ix mat-12-il ©urnata jekk jixrob l-ilma biss. Dejjem jiddependi kemm ikun b’sa˙˙tu. Jista’ jg˙ix anke sa tliet ©img˙at u iktar jekk ikollu ˙afna xa˙am, u ma jkun marad qatt. Hemm kaΩajiet ta’ min ma jikolx u ma jixrobx min˙abba li jkun iltaqa’ ma’ xi inçident u hemm o˙rajn isumu b˙ala protesta jew b˙ala ra©uni reli©juΩa. Is-sawm jissemma fitTestment il-Qadim u t-Testment il-Ìdid. L-ilma huwa bΩonn X’ji©rilu l-©isem b’nuqqas ta’

ilma? Deidratazzjoni. Il-©isem tal-bniedem hu kompost minn 60% ilma. Il-mo˙˙ biss fih 80% ilma. Ftit nuqqas ta’ ilma fil©isem jaffettwa s-sa˙˙a. Is-sintomi tad-deidratazzjoni huma nuqqas ta’ konçentrament, u©ig˙ fir-ras, telqa u ng˙as, ©ilda xotta, u©ig˙ fil-©ogi u flg˙ajnejn u taqlib fl-istonku u dijarrea. Meta l-bniedem i˙oss wa˙da minn dawn l-effetti, jista’ jkun qieg˙ed ibati minn nuqqas ta’ ilma. Qatt tajt kas kemm tixrob kuljum? A˙jar tixrob tazza ilma Ωejda kuljum milli inqas. Importanti li wie˙ed g˙andu jixrob mhux meta jaqbdu lg˙atx biss, imma ta’ sikwit matul il-©urnata. Importanti wkoll li l-awrina tkun çara. Jekk tkun safranija, jista’ jkun effett ta’ nuqqas ta’ ilma fil©isem. Mill-inqas persuna g˙andha tikkonsma Ωew© litri ilma kuljum u iktar jekk tag˙mel xi eΩerçizzji. Wie˙ed

irid joqg˙od attent mill-kafè, juices u luminati g˙ax fihom ˙afna zokkor. Dan jista’ jkun ta’ ˙sara g˙al ©isimna. Fatt kurjuΩ Skont rapport mill-BBC, f’Ottubru tas-sena 2006, ra©el ÌappuniΩ g˙ex 24 ©urnata ming˙ajr ikel u xorb. Dan kien ma’ s˙abu fil-kampanja u waqa’ u storda. Kien ©ie f’sensih wara tliet ©img˙at fejn sab ru˙u mimdud fil-˙axix. It-temperatura ta’ ©ismu niΩlet g˙al 71 grad Fahrenheit (iktar minn 27 grad ta˙t in-normal) u qalbu naqqset mit-ta˙bit. It-tobba qalu li kien raqad b˙alma jorqdu l-annimali fix-xitwa fir-raqda sta©onali tag]hom ( hibernation). Kieku, jekk imqar kwart talinfiq kollu li jintnefaq fuq larmi tal-gwerra jmur g˙allfoqra, kieku d-dinja kollha tkun sinjura.

22 15|02|2015

kullhadd.com

KÓ madWarna

Kellogg’s tniedi promozzjoni ta’ mgÓaref personalizzati

Kellogg’s qed tniedi offerta abbinata mal-pakketti taççereali biex tag˙ti l-opportunità lill-konsumaturi f’Malta li jiksbu mg˙arfa tal-azzar (stainless steel) personalizzata bl-ismijiet jew fraΩi favorita tag˙hom imnaqqxa flimg˙arfa meta jixtru tliet pakketti taç-çereali Kellogg’s immarkati bil-promozzjoni. Il-klijenti jistg˙u jag˙Ωlu l-karattru favorit ta’ Kellogg’s biex jidher fuq l-img˙arfa. Fosthom wie˙ed jista’ jag˙Ωel lil Tony the Tiger, Coco the Monkey, Cornelius the Cockerel jew il-karattri simpatiçi ta’ Snap, Crackle u Pop. Apparti minn hekk wie˙ed jista’ jag˙Ωel id-daqs ta’ mg˙arfa jekk hux g˙all-kbar jew Ωg˙ar.

Din l-img˙arfa personalizzata tista’ tinkiseb billi wie˙ed sempliçiment ji©bor tliet kodiçi uniçi stampati fuq ©ewwa tal-pakketti promozzjonali ta’ Kellogg’s (kull pakkett g˙andu kodiçi wie˙ed). Wara, jid˙ol fissit www.kelloggs.co.uk/spoons, jag˙Ωel il-preferenzi tieg˙u tal-img˙arfa u jikteb l-kodiçi flimkien ma’ dettalji o˙ra. L-img˙arfa tintbag˙at ming˙ajr ˙las bil-posta flindirizz provdut. Iç-çereali li jag˙mlu parti minn din l-offerta jinkludu lil Kellogg’s Corn Flakes, Kellogg’s Coco Pops u Kellogg’s Special K u jinsabu disponibbli mill-grocers u s-supermarkets.

Il-promozzjoni ser tibda tidher fuq il-pakketti ta’ Kellogg’s minn Frar 2015 fil-˙wienet ewlenien f’Malta u G˙awdex. Kelliem g˙al Kellogg’s qal: “B’din il-promozzjoni ta’ mg˙arfa personalizzata, Kellogg’s mill-©did qed twassal l-element ta’ divertiment g˙all-familja kollha waqt ilkolazzjon.” Il-promozzjoni tal-img˙arfa personalizzata ta’ Kellogg’s tinsab disponibbli sakemm jibqa’ l-istokk. G˙al aktar tag˙rif wie˙ed jista’ jΩur is-sit elettroniku: www.kelloggs.co.uk/spoons. Termini u kundizzjonijiet japplikaw.

Óatra Ìdida fl-amministrazzjoni Korporattiva tal-ifs-malta

Ann Marie D’Amato ser tkun qed tiffoka fuq it-tkattir tal-edukazzjoni finanzjarja

L-Istitut tas-Servizzi Finanzjarji (ifs-Malta) ˙atar lil Ann Marie D’Amato b˙ala l-Kap tar-Relazzjonijiet Korporattivi u Ûvilupp tan-Negozju, biex ikompli jsa˙˙a˙ il-firxa ta’ servizzi li toffri din l-organizzazzjoni li ma ta˙dimx g˙all-qlig˙. Ann Marie D’Amato ser tibni fuq l-esperjenza tag˙ha ta’ iktar minn sentejn ma’ ifs-Malta b˙ala marketing executive . Hija se tkompli tag˙ti spinta poΩittiva biex tinvolvi lill-partijiet interessati mill-oqsma akkademiçi, tan-negozju, tal-Gvern u talmidja. Il-President ta’ ifs-Malta Simon Grech qal: “Ann Marie mill-ewwel integrat ru˙ha sew mal-missjoni u l-valuri ta’ ifs-Malta, u dan wassal g˙all-˙atra l-©dida tag˙ha waqt perjodu ta’ Ωieda fl-inga©© mal-pubbliku u espansjoni.” Ann Marie D’Amato qalet: “Óerqana li nkompli ntejjeb ir-reputazzjoni ta’ ifsMalta li to˙loq soçjetà m˙arr©a fil-qasam finanzjarju biex kul˙add ikun jista’ jie˙u deçiΩjonijiet infurmati. B’mod partikolari nixtieq inwassal il-messa©© tag˙na lillistudenti u l-professjonisti fil-qasam finanzjarju, u nippromovu l-edukazzjoni finanzjarja fost il-komunità kollha.” ifs-Malta ta˙dem biex tipprovdi edukazzjoni finanzjarja ta’ kwalità u ta˙ri© akkreditat, filwaqt li taddatta skont il˙ti©ijiet tar-realtajiet dejjem jinbidlu flindustrija hawn Malta u internazzjonalment. G˙al aktar tag˙rif dwar ifs-Malta u l-firxa ta’ inizjattivi tag˙ha wie˙ed jista’ jΩur is-sit elettroniku www.ifsmalta.org

MADWARNA KÓ

15|02|2015 23

kullhadd.com

IL-FONDAZZJONI HSBC TAgÓTI SEHEMHA gÓAL NARRATTIvA STORIKA ÌDIDA MILL-ARKIvJU NUTARILI Id-dokumenti storiçi tal-Arkivju Nutarili, bil-mod il-mod qed jag˙tuna stampa ©dida ta’ Malta f’dawn l-a˙˙ar 600 sena. Irrestawraturi ta’ dan l-arkivju fil-Belt, qed jg˙aqqdu flimkien, pa©na pa©na u biçça biçça, manuskritti mill-aktar interessanti tal˙ajja Maltija ta’ kuljum u tal-˙ajja tal-portijiet ta’ madwarha tul issnin. Dawn id-dokumenti storiçi jinfirxu fuq medda ta’ madwar Ωew© kilometri ta’ xkafef, u hu stmat li me˙tie©a aktar minn mitt sena ta’ xog˙ol ta’ restawr. Fl-istess waqt, fl-a˙˙ar 16-il xahar kien hemm progress kbir fil-˙idma tal-voluntiera tal-Arkivju Nutarili, ilkoll impenjati biex jikkonservaw din il-˙aΩna sabi˙a u kruçjali ta’ dokumenti g˙all-istorja ta’ Malta. Dr Joan Abela, membru tal-Kunsill g˙ar-RiΩorsi tal-Arkivju Nutarili, qalet: “Li kieku ma kienx g˙al diversi voluntiera millbank HSBC Malta, Ωgur li ma konniex nag˙mlu l-progress li g˙amilna. Ukoll, bis-sa˙˙a tal-€100,000 f’g˙ajnuna finanzjarja mill-Fondazzjoni HSBC, bdejna l-pro©ett ta’ konservazzjoni ta’ dawn id-dokumenti storiçi importanti. L-g˙ajnuna tag˙hom kellha riΩultat poΩittiv ˙afna.” Il-membri tal-istaff tal-HSBC Malta regolarment joffru ˙inhom, b’mod volontarju, biex jg˙inu lill-konservaturi tal-karta li qed ja˙dmu fuq dan il-pro©ett fl-Arkivju Nutarili fi Triq San Kristofru, il-Belt. Fl-2014, aktar minn 150 impjegat tal-Bank taw sehemhom b’mod volontarju, waqt li fl-2013 kien hemm mija o˙ra li g˙amlu ˙idma volontarja. Sadanittant, il-pro©ett tad-di©italizzazzjoni tal-arkivju, li g˙addej b˙alissa wkoll bl-g˙ajnuna tal-impjegati tal-HSBC Malta, qed jg˙in fil-preservazzjoni fit-tul tad-dokumenti u qed iΩid ukoll, b’mod sinifikanti, l-aççess pubbliku g˙al minjiera ta’ informazzjoni nutarili. Dan ix-xog˙ol hu parti mill-impenn tal-Kunsill g˙ar-RiΩorsi tal-Arkivju Nutarili li jibdel dan ir-repoΩitorju importanti ta’ dokumenti f’çentru ewlieni g˙all-istudju storiku ta’ Malta u l-Mediterran.

L-g˙otja ta’ €100,000 tal-Fondazzjoni HSBC Malta se tkopri l-ispejjeΩ ta’ restawr professjonali ta’ ©abra kbira ta’ dokumenti storiçi

ÓIDMA SFIQA BEJN IL-KUNSILL NAZZJONALI TAL-ILSIEN MALTI U L-AWTORITÀ TAX-XANDIR Il-problemi u l-isfidi li qed i˙abbat wiççu mag˙hom lilsien nazzjonali ta’ kuljum filmezzi tax-xandir jafhom kul˙add u dwarhom ta’ sikwit ikun hemm, bir-ra©un, kummenti u lmenti mill-pubbliku fil-mezzi tax-xandir. Il-Kunsill Nazzjonali tal-Ilsien Malti u lAwtorità tax-Xandir ilhom issnin ja˙dmu flimkien bil-g˙an li mhux biss jieqfu l-abbuΩi lingwistiçi fuq ir-radju u t-televiΩjoni, iΩda anke jin˙olqu strutturi u proçeduri li permezz tag˙hom ix-xandara jkunu

jistg˙u jtejbu kemm il-prodott tag˙hom kif ukoll l-g˙odda li biha jwettquh. Huwa ta’ sodisfazzjon kbir g˙all-Kunsill tal-Malti li, g˙al sena o˙ra, l-Awtorità tax-Xandir ©eddet l-impenn tag˙ha li tissussidja erba’ ©urnalisti/xandara g˙all-g˙axar kors universitarju fil-qari tal-provi bil-Malti li g˙adu kemm beda fl-Università ta’ Malta, bi s˙ab mal-istess Kunsill. Il-Kunsill tal-Malti jemmen li dan hu mod tabil˙aqq effettiv kif il-˙idma sfiqa li qed titwettaq bejn iΩ-Ωew© entitajiet

b’risq l-ilsien nazzjonali tista’ tkompli trodd il-frott mixtieq. L-erba’ ©urnalisti/xandara li se jkunu qed jing˙ataw dan lappo©© min-na˙a tal-Awtorità ©ejjin minn oqsma differenti tax-xandir f’pajjiΩna – il-Public Broadcasting Services Ltd, Newsbook, One u Media.link Communications. Il-Kunsill tal-Malti nnota wkoll b’sodisfazzjon li fl-abbozz ta’ regoli ©odda g˙all-programmi tat-tisjir, li miftu˙a b˙alissa g˙all-konsultazzjoni, l-Awtorità tax-Xandir qed tirrimarka u

tesi©i t-t˙addim tajjeb tal-Malti mitkellem u miktub f’dawn ilprogrammi. Sadanittant, il-Kunsill qed i˙ares b’˙e©©a lejn il-laqg˙a li hemm skedata g˙all-jiem li ©ejjin bejn l-Awtorità u lMinistru l-©did responsabbli mix-xandir, bit-tama li jkunu diskussi ˙wejje© u kwistjonijiet li g˙ad hemm pendenti u li jolqtu direttament l-ilsien Malti fil-qasam tax-xandir. Fost dawn ta’ min isemmi l-˙ru© ta’ AvviΩ Legali ©did li jkun qed jifrex a˙jar kemm il-monitora©©, fejn

jid˙ol it-t˙addim tal-Malti filmezzi tax-xandir, kif ukoll il˙arsien me˙tie© min˙abba drawwiet u vizzji ˙Ωiena li malmilja taΩ-Ωmien t˙allew inawru l-kwalità tal-Malti mitkellem u miktub fl-istess mezzi. Il-Kunsill Nazzjonali tal-Ilsien Malti jinsab ukoll f’ta˙ditiet mal-Public Broadcasting Services Ltd dwar kors intern g˙ax-xandara u l-©urnalisti talkumpanija b˙ala tkomplija talkooperazzjoni u l-˙idma millqrib li ffirmaw iΩ-Ωew© na˙at issena li g˙addiet.

24 15|02|2015

kullhadd.com

kÓ madwarna

martIn garrIx, l-ewwel Isem gÓall-Isle OF mtV 2015

MTV flimkien mal-Awtorità Maltija g˙at-TuriΩmu (MTA) ˙abbru li d-DJ ta’ fama mondjali Martin Garrix se jkun lewwel isem minn ˙afna li se jkun preΩenti g˙all-Isle of MTV ta’ din is-sena. Wara sena ta’ suççess inkredibbli g˙al dan id-DJ, fejn ikkonsolida l-poΩizzjoni tieg˙u b˙ala wie˙ed mill-aqwa DJs fiddinja, se jkun qed joffri spettaklu enormi g˙all-folla li bi˙sieba tmiss aktar minn 50,000 persuna. G˙ad-disa’ sena konsekuttiva, l-Isle of MTV se jkun qed jittella’ fuq il-famuΩi Fosos talFurjana nhar is-7 ta’ Lulju li ©ej. Aktar ismijiet ta’ fama kbira se jkunu qed ji©u m˙abbra fil-©img˙at li ©ejjin. Min hu Martin Garrix? B˙ala wie˙ed mill-aqwa DJs fid-dinja, Martin Garrix li g˙ad g˙andu tmintax-il sena, kien fost l-aqwa erba’ DJs fid-dinja fid-DJ Mag Top 100 is-sena lo˙ra. Dan is-suççess huwa attribwit l-aktar g˙ad-diska famuΩa tieg˙u bl-isem ta’

Animals, liem diska g˙amlitu aktar famuΩ minn qatt qabel. Fil-fatt, tant kemm kienet suççess, din id-diska rawha madwar nofs biljun fuq is-sit ta’ YouTube u b’hekk telg˙et fil-quççata taç-charts madwar id-dinja, liema suççess wassal g˙all- platinum status fl-Istati Uniti. Huwa façli li wie˙ed jintilef fis-suççess li kiseb Martin Garrix, iΩda hemm aktar minn hekk wara dan l-artist OlandiΩ ta’ tmintax-il sena. F’din l-età daqshekk tenera f’settur daqshekk importanti, dan listilla OlandiΩa g˙amel suççess f’kull rokna tal-industrija tal-muΩika. Mag˙Ωul minn Spinnin’ Records u appo©©jat minn Scooter Braun, Garrix sar wie˙ed mill-iΩg˙ar stilel tal-muΩika electronic dance li g˙amlu suççess kbir li qatt rat id-dinja moderna. Dan billi fl2014 qabeΩ 36 post u tela’ firraba’ post tad-DJ Mag Top 100 Charts liema suççess ©ibed l-attenzjoni tal-lista presti©juΩa ta’ ta˙t it-30 sena kif ukoll il-prestazzjoni brillanti fil-BBC Essential Mix.

Ming˙ajr dubju, dawn issuççessi hekk kbar f’din l-età daqshekk tenera Ωgur ma sse˙˙ewx spiss u g˙alhekk listorja ta’ Garrix tirrappreΩenta ©enerazzjoni ©dida ta’ muΩika elitista dance. Garrix di©à kkollabora ma’ w˙ud mill-aqwa ismijiet filmuΩika, fosthom Ed Sheeran, David Guetta, Tiesto, Hardwell u Afrojack, kif ukoll iddomina diversi festivals talmuΩika madwar id-dinja, fosthom Coachelle, EDC Las Vegas, Ultra, kif ukoll Tomorrowland fil-Bel©ju. F’dan ir-rigward, Ωgur mhijiex sorpriΩa li Garrix huwa meqjus b˙ala wie˙ed millaqwa DJs Ωg˙aΩag˙ li jinsab fit-triq it-tajba biex ikompli jΩid il-fama tieg˙u. Meta kien qed jitkellem dwar din l-opportunità, Garrix esprima s-sodisfazzjoni tieg˙u li se jkun qed idoqq fl-Isle of MTV, liema festival huwa wie˙ed eççezzjonali u dejjem ©ab mieg˙u w˙ud mill-akbar folol fid-dinja. Min-na˙a tieg˙u, Bruce Gillmer (EVP, Music, Talent Programming

and Events, VIMN) fisser kif huwa u t-tim tieg˙u jinsabu fer˙ana ˙afna b’dan l-avveniment u sostna li wara li jse˙˙ dan kollu Malta qatt mhu se tkun l-istess. Mistennija aktar 50,000 persuna

turi ta˙t l-età ta’ 24 sena Ωdied b’120.9% u issa dan l-ammont ikopri madwar 19.9% tat-turisti kollha li jΩuru Malta. Xi ˙a©a dwar l-edizzjonijiet passati

minn

Dan il-kunçert fi spazju miftu˙, li ji©bed aktar minn 50,000 ru˙ kull sena, se jkun qed ji©i ffilmjat u editjat g˙al sieg˙a biex ikun imxandar fuq l-20 programm tal-MTV madwar l-Ewropa kollha. B˙ala parti mill-kampanja estensiva ta’ marketing , ilkunçert Isle of MTV se jkun qed ji©i appo©©jat minn inizjattivi ta’ marketing liema inizjattivi se jkunu qed jo˙olqu kuxjenza fuq dan l-istess avveniment. Dan se jkun segwit minn promozzjoni kbira g˙al Malta billi se tkun promossa b˙ala pajjiΩ li joffri spettaklu liema b˙alu g˙aΩΩg˙aΩag˙. Fuq il-medda ta’ disa’ snin li l-Isle of MTV kien qed jittella’ f’pajjiΩna, in-numru ta’ viΩita-

Din se tkun id-disa’ sena konsekuttiva li l-Isle of MTV se jittella’ f’Malta. Matul dawn issnin, il-pubbliku preΩenti g˙al dan l-avveniment kellu lopportunità li jesperjenza prestazzjonijiet ming˙and laqwa artisti mondjali fosthom Lady Gaga, Black Eyed Peas, N*E*R*D, One Republic, Maroon 5, Akon, Enrique Iglesias, Kid Rock, David Guetta, Metro Station, Snoop Dogg, LMFAO, Jessie J, Will.i.am, Nicole Scherzinger, Rita Ora, Rudimental, fost o˙rajn. L-avveniment tas-sena l-o˙ra g˙alaq proprju bilprestazzjoni ta’ Hardwell. G˙al aktar informazzjoni fuq dan l-avveniment u aktar Ωuru s-sit ta’ Facebook www.facebook.com/IsleofMTVMalta jew inkella Ωuru s-sit elettroniku www.visitmalta.com

ImpjegatI ta’ BOV jIlBsu B’mOd kaÛwalI gÓall-FOnd tal-appOÌÌ B’rIsq It-tFal Waqt li kul˙add kien qed jipprepara g˙al Jum San Valentinu, impjegati tal-BOV kienu aktar altruwisti billi libsu b’mod kaΩwali bil-g˙an li jo˙olqu kuxjenza u ji©bru fondi g˙all-Fond tal-Appo©© b’RiΩq it-Tfal. Nhar il-Ìimg˙a 13 ta’ Frar kienet ©urnata ta’ providenza g˙at-tfal li jaqg˙u ta˙t il-kura tal-Appo©© hekk kif aktar minn 1,500 impjegat tal-BOV ing˙aqdu flimkien sabiex jg˙inu lil dan il-Fond. Roberta Agius, Services Manager ta’ Appo©© spjegat fuq l-isfidi li jiffaççjaw meta jirçievu talbiet g˙all-kura tat-tfal. “It-talbiet ikunu le©ittimi, madankollu l-kumitat tal-Fond tal-Appo©© b’riΩq it-Tfal janalizza kull talba bil-g˙an li jassigura li l-flus ikunu disponibbli g˙al numru ta’ tfal aktar milli ti©i approvata talba wa˙da li tiswa ammont sostanzjali ta’ flus. Dan ifisser li aktar tfal ser ikunu qed igawdu minn dan il-fond. A˙na nippruvaw nintervienu mill-aktar fis possibbli, iΩda d-disponibbiltà tal-fondi mhux dejjem tag˙mel dan possibbli. A˙na niddependu ˙afna mill-benefatturi g˙ad-donazzjonijiet.” Il-Fond tal-Appo©© b’Risq it-Tfal beda fl-2003. Dan ©ie mwaqqaf bilg˙an li jindirizza l-bΩonnijiet ta’ tfal vulnerabbli, filwaqt li jibqa’ j˙addem il-valuri soçjali ta’ ugwaljanza u inkluΩjoni. Il-carers jg˙inu f’dan il-Fond sabiex jassistu lit-tfal fil-bΩonnijiet tag˙hom. B˙ala parti mill-prinçipji ta’ Responsabbiltà Soçjali tal-Kumpaniji, Bank of Valletta ta’ spiss jorganizza ©ranet li matulhom l-impjegati jilbsu b’mod kaΩwali bil-g˙an li jin©abru fondi u ji©u meg˙juna organizzazzjonijiet, b˙all-Appo©©.

KULTURA KÓ

15|02|2015 25

kullhadd.com

KARNIVAL TA’ MALTA 2015

FESTA TA’ LWIEN FOST SODISFAZZJON KBIR ALAN SALIBA sales@kullhadd.com A˙bar li ˙ar©et fil-jiem li g˙addew, dik ta’ bini ta’ villa©© tal-karnival u muΩika, kienet ˙olma ta’ bosta dilettanti tal-karnival li ilha ti©i mwieg˙da g˙al iΩjed minn g˙oxrin sena. Issa, f’konferenza stampa li saret ftit jiem ilu, dan jidher li ser ise˙˙ u huwa mistenni li l-pro©ett ikun lest qabel l-2018, meta l-kapitali tag˙na ser ting˙ata t-titlu tal-Belt Ewropea g˙al dik is-sena. Rapport li ©ie m˙ejji ftit tax-xhur ilu, bl-isem ta’ C3+, jiddeskrivi dan il-pro©ett li g˙andu jkun Çentru ta’ Kreattività, Kultura u Karnival; flimkien ma’ diversi postijiet o˙ra ta’ snajja’. F’dan ir-rapport, li sar volontarjament minn dilettanti tal-karnival, ©ie wkoll spjegat li ˙afna dilettanti jbatu biex ja˙dmu, u minkejja r-restrizzjonijiet li g˙andhom fil-qisien talbinijiet, xorta jo˙or©u prodott li huwa uniku fiddinja. Ìie msemmi li ˙afna dilettanti jridu jarmaw karrijiet fi kmamar Ωg˙ar u dawn jintramaw barra. Dan mhux komdu, speçjalment jekk ikun hemm xi ©ranet bil-maltemp. B’dan il-pro©ett, li ©ie approvat ukoll, huwa mistenni li jkun hemm 20 garaxx b’g˙oli ta’ madwar tliet sulari biex b’hekk il-problema tal-

postijiet ti©i solvuta. Ma dawn huwa mistenni wkoll li jkun hemm swali Ωg˙ar u kmamar li jistg˙u ji©u uΩati minn ˙ajjata tal-kostumi u anke minn dawk li ja˙dmu l-maskri grotteski. Minkejja kollox, dan jista’ jintuΩa b˙ala muΩew, fejn matul is-sena nies u turisti jkunu jistg˙u jΩuru dan ilpost biex jaraw il-proçess tal-˙idma tal-karrijiet. Dan il-pro©ett ser ikun ukoll post g˙al dawk il-gruppi muΩikali fejn ikunu jistg˙u jipprattikaw id-delizzju tag˙hom, u anke jtellg˙u xi avveniment muΩikali, f’teatru Grieg li mistenni jinbena fl-istess post jew f’sala o˙ra fl-istess çentru. Is-soqfa mistennija li jinksew b’panelli solari biex tin˙oloq kuxjenza akbar g˙all-uΩu ta’ ener©ija alternattiva. Infakkru wkoll li dawn l-a˙˙ar sentejn id-dilettanti tal-karrijiet ©ew mog˙tija l-bini tax-Shipbuilding sabiex fl-a˙˙ar tliet ©img˙at ikunu jistg˙u jsiru l-a˙˙ar irtokki fil-karrijiet hemmhekk, b’saqaf fuq rashom. Nittamaw li t-temp jippermetti g˙al dawn it-tlett ijiem li fadal ˙alli lkoll flimkien ingawdu minn spettaklu ta’ lwien ippreparat g˙alina minn bosta dilettanti voluntiera, sew fil-Belt Valletta u anke fl-attivitajiet li ji©u organizzati fl-ir˙ula, li kulma jmur qeg˙din jiΩdiedu.

UÓUD MILL-PARTEÇIPANTI F’dan il-karnival ta’ din is-sena, ser naraw bosta parteçipanti li minn sena g˙al o˙ra dejjem jinbidlu. Fost il-parteçipanti tkellimt ma’ Brian Bonnici f’isem Smart Light Artikarta Carnival Company bil-karru trijonfali tag˙hom bit-tema ta’ satira politika, bl-isem ta’ Malta Tag˙na Lkoll. Tkellimt ukoll ma’ Jeremy Mercieca, f’isem Dream Team Carnival Company bil-karru tag˙hom bl-isem The Smurfs, karru trijonfali g˙all-kompetizzjoni f’Sezzjoni B.

Smart Light Artikarta Carnival Company

Dream Team Carnival Company

Is-slogan tal-Partit Laburista g˙al qabel l-elezzjoni tal-2013 niΩel tajjeb sew ma’ bosta u g˙adu jintuΩa b˙ala espressjoni b’mod regolari. Brian Bonnici, li b˙al kull sena jo˙ro© bi prodott interessanti, iddeçieda li juΩa din it-tema li fuqha bena karru trijonfali b’tema ta’ satira politika. Huwa segwa l-punti ewlenin tul dawn iΩΩminijiet riçenti u ˙are© b’bosta temi li g˙amlu lkarru uniku g˙all-a˙˙ar. Jispikkaw it-temi talfjuwil, il-legalizzazzjoni tal-˙axixa u l-unjoni çivili. Tema ewlenija hija fejn naraw ©lieda boxing bejn Simon Busuttil u Joseph Muscat u naraw figura ta’ Simon Busuttil b˙ala ‘joker’ imdawwar b’sitt karti tal-log˙ob bi tpin©ija talMEPs fuqhom. Quddiem naraw reklam ta’ kafetterija, b’referenza g˙all-kafetterija li kien semma

Wara l-karnival tal-2013, grupp ta’ 20 persuna ddeçidew li jiffurmaw grupp biex jikkompetu fil-karnival. Dan ing˙ata l-isem ta’ Dream Team Carnival Company. Bdew ifittxu post adegwat biex jibnu l-karru tag˙hom g˙all-2014. Minkejja li kellhom kmamr Ωg˙ar fejn jibnu l-karru, huma g˙aΩlu tema li tinΩel tajjeb ma’ kul˙add, dik tal-karattri ta’ Tom & Jerry flimkien mal-World Cup li kienet qed toqrob. Peress li kienu l-ewwel darba, ikkompetew f’karegorija ‘Ç’. Minkejja l-limitazzjoni fir-riΩorsi, huma rnexxielhom jirb˙u l-kategorija li kienu qed jikkompetu fiha. G˙al din is-sena ddeçidew li jikkompetu f’Kategorija B, peress li l-˙sieb kien ta’ karru aktar kumpless. Ìiet deçiΩa t-tema talpuffi, mag˙rufa llum il-©urnata b˙ala ‘The Smurfs’. Ìew inkluΩi diversi movimenti ori©inali u grandjuΩi li Ωgur jaffaxxinaw lil kull min jarahom. Ma jonqosx li l-karru jkompli jiΩΩewwaq b’forom u xog˙ol ta’ Ωebg˙a li jag˙tu dehra aktar professjonali.

Simon Busuttil li kellha tinfeta˙ fid-Dar Çentrali. It-tema prinçipali, li tinsab fuq wara tal-karru, hija dwar l-imigrazzjoni illegali, fejn naraw diversi figuri ta’ nies b’karna©©jon skur. Ma jonqosx ukoll li jidda˙˙lu figuri ta’ Norman Lowell, Ûaren tal-Ajkla, l-Alternattiva Demokratika kif ukoll prints tal-President ta’ Malta, Mons. Scicluna u Gordon Manchè. Hemm ukoll grupp ta’ Ωeffiena b’kostumi ta’ fantasija li jikkumplimentaw l-istess karru fejn naraw kostumi b’diversi simboli ta’ Malta mibdula biex ti©i deskritta t-tema msemmija. Dan il-karru mhux qieg˙ed f’sezzjoni kompetittiva min˙abba t-tema li fih, iΩda xorta qed ji©i kkummissjonat mill-Kumitat tal-Karnival b˙alma ji©u kummissjonati l-kumpaniji l-o˙ra.

IS-SEHEM TAL-BANED FIL-KARNIVAL Fl-img˙oddi s-sehem tal-baned fi ˙dan soçjetajiet muΩikali kienu ferm popolari u fuq baΩi kompetittiva. Kienu bosta l-kaΩini li kienu jikkompetu bil-baned tag˙hom. Fis-snin ˙amsin u sittin insibu l-Banda Sant’Elena ta’ Birkirkara li kienet tikkompeti b’karru u banda fejn g˙al bosta snin kaxkret diversi unuri. IΩjed riçenti, mill-bidu tas-snin tmenin, tl-G˙aqda Banda Ûejtun re©g˙et bdiet tie˙u sehem bil-banda u karru u reb˙et l-ewwel post g˙al 23 sena s˙a˙. Unur li l-ebda kaΩin tal-banda f’Malta ma rnexxielu jil˙aq. Unur li jkompli jimla l-vetrina ta’ suççessi li kisbet din il-banda tul it-82 sena li ilha mwaqqfa. Is-suççess beda fil-karnival li ji©i organizzat fiΩ-Ûejtun stess, u kien fl1979 meta, g˙all-ewwel darba, din il-banda bdiet tie˙u sehem fil-karnival nazzjonali u ©iet ikklassifikata fit-tielet post. Minn hemm dejjem ˙arset ’il quddiem u l-frott tal-˙idma u d-dedikazzjoni ˙allew ir-riΩultati mixtieqa. Apparti l-banda, kienu jie˙du sehem grupp ta’ Ωeffiena u karru grottesk b’su©©etti u temi varjati minn sena g˙al o˙ra. Illum il-©urnata, il-baned fi ˙dan il-kaΩini naqsu mill-parteçipazzoni u nsibu biss lill-Banda Marija Re©ina tal-Marsa li ilha tie˙u sehem g˙al erba’ snin s˙a˙, bil-banda biss. Is-sehem ta’ din il-banda din is-sena kien nhar il-Ìimg˙a filg˙axija, kif ukoll bl-a˙˙ar servizz muΩikali nhar it-Tlieta filg˙odu b’daqq ta’ muΩika grotteska u marçi karnivaleski. G˙all-ewwel darba din is-sena ser tie˙u sehem banda OlandiΩa, WIJ Zender.

Dehra tal-Banda Ûejtun u l-karru fl-1995 bit-tema ‘Bis-sieq ittuni u mad-Dinja Ddawruni’ dwar it-Tazza tad-Dinja li saret is-sena ta’ qabel u ntreb˙et mill-BraΩil. Fil-karru naraw figura tal-plejer Pelè f’forma tal-ballun tal-futbol.

26 15|02|2015

kullhadd.com

kÓ PRESIDENT

L-APPUNTAMENTI TAL-PRESIDENT TA’ MALTA It-Tnejn 16 ta’ Frar 2015 3.30pm: 4.30pm: 5.30pm:

Il-President tiltaqa’ mas-Sinjura Madi Sharma, Fundatriçi tal-Madi Group flLondra Il-President tiltaqa’ ma’ Dr Ludvic Zrinzo, Newrokirurgu fi ˙dan il-UCL Institute of Neurology (United Kingdom) fl-Londra Il-President tiltaqa’ mas-Sinjura Carolyn Jack, Chief Operating Officer tar-Royal Commonwealth Society fl-Londra

It-Tlieta 17 ta’ Frar 2015 09.30am: 1.00pm: 2.00pm: 3.00pm: 4.00pm: 5.00pm: 6.00pm:

Il-President tiltaqa’ mal-Bord EΩekuttiv tal-Prince’s Trust fil-Prince’s Trust House, Londra Il-President tiltaqa’ mas-Sur Jon Howard, Direttur EΩekuttiv ta’ Ronald Mc Donald House Charities fl-Londra Il-President tiltaqa’ mas-Sur Richard Meier, Mani©er tal-Politika u l-Komunikazzjoni tat-Tavistock Centre for Couple Relationships fl-Londra Il-President tiltaqa’ mas-Sur Muhieddine Makkouk, Senior Director (Distributor Markets) ta’ Gilead Pharmaceuticals fl-Londra Il-President tiltaqa’ ma’ Dr Ragai R Mitry, Kap tal-Liver Processing f’King’s College (London) fl-Londra Il-President tiltaqa’ mas-Sur Nabil Mitry, Direttur Mani©erjali ta’ Pioneer Medicina Ltd fl-Londra Il-President tiltaqa’ mas-Sinjura Claudette Watson u mas-Sinjura Jane Featherstone, Kap EΩekuttiv u Deputat Kap EΩekuttiv ta’ Sick Children’s Trust fl-Londra

Ûjara lill-pazjenti u familji fl-Isptar Boffa. Wara saret Ωjara fiç-çentru l-©did tal-Onkolo©ija.

L-Erbg˙a 18 ta’ Frar 2015 08.30am: 09.30am: 10.00am:

10.45am:

Il-President tiltaqa’ mas-Sur Jason Dodd, Mani©er tal-Akkomodazzjoni tal-Isptar King’s College fl-Londra Il-President tiltaqa’ mas-Sinjura Carol Mitchell, Facilities Manager ta’ Great Ormond Street Hospital for Children fl-Londra Il-President tiltaqa’ mas-Sur Nick Kirby, Mani©er DiviΩjonali g˙as-Servizzi tal-Kançer, u mas-Sinjura Emily Collins, Viçi Mani©er DiviΩjonali tal-University College (London) fl-Londra Il-President tiltaqa’ mas-Sinjura Caroline Blakely, Kap EΩekuttiv u mas-Sur Ben Twyman, Kap tal-Avvenimenti ta’ Children with Cancer UK, fl-Londra

Waqt il-PreΩentazzjoni tal-Kredenzjali millAmbaxxatur il-Ì̇did tal-Federazzjoni Russa, l-E.T. Vladimir Ardalionovich Malgyin.

Il-Óamis 19 ta’ Frar 2015 Il-President u s-Sur Preca jaslu fl-Ajruport Internazzjonali ta’ Malta 4.00pm: 6.00pm:

8.00pm:

Il-President tiltaqa’ mal-Onor Dr Simon Busuttil, Kap tal-OppoΩizzjoni, fil-Palazz ta’ Sant’Anton Il-President tippressiedi Forum tat-Tfal bil-parteçipazzjoni ta’ g˙add ta’ g˙aqdiet mhux governattivi li ja˙dmu fis-settur tat-tfal, organizzat mill-Fondazzjoni tal-President g˙allÌid tas-Soçjetà fil-Palazz ta’ Sant’Anton Il-President tippressiedi serata muΩiko-letterarja organizzata minn Dr Mantin Spillane fil-Palazz ta’ Sant’Anton

Il-Ìimg˙a 20 ta’ Frar 2015 09.00am:

10.00am: 10.30am: 11.00am: 2.00pm: 3.00pm: 5.00pm: 6.30pm: 8.00pm: 8.30pm:

Il-President tag˙mel diskors fil-ftu˙ ta’ konferenza Ewropea dwar il-familja intitolata Between Two Synods: Journeying Together, organizzat mill-Fakultà tat-Teolo©ija talUniversità ta’ Malta fil-Palazz Verdala Il-President tilqa’ lis-Sur Alfred Debono, Atleta Veteran li jikkompeti f’Maratoni Internazzjonali fil-Palazz ta’ Sant’Anton Il-President tilqa’ grupp ta’ studenti mill-Iskola Primarja ta’ ÓaΩ-Ûebbu© fil-Palazz ta’ Sant’Anton Il-President tiltaqa’ mal-Prof. Arnold Cassola, Kap tal-Alternattiva Demokratika filPalazz ta’ Sant’Anton Il-President tippressiedi laqg˙a tal-Istaff tal-Fondazzjoni tal-President g˙all-Ìid tasSoçjetà fil-Palazz ta’ Sant’Anton Il-President tilqa’ lis-Sur Carlo Ciscaldi, Marketing Manager ta’ FTI AS Ltd u mas-Sur Alexander Barbara, Marketing Administrator ta’ FTI AS Ltd fil-Palazz ta’ Sant’Anton Il-President iΩΩur il-kumpanija Exante Ltd u tiltaqa’ mas-Sur Alexey Krienko u mas-Sur Gatis Aglitis, Diretturi tal-Kumpanija Portomaso Towers, San Ìiljan Il-President tinawgura esibizzjoni annwali tal-mudelli tal-knejjes organizzata millG˙aqda Dilettanti Mudelli ta’ Knejjes fis-Sala San Fran©isk, il-Belt Valletta Il-President tag˙mel diskors fl-okkaΩjoni tat-tletin anniversarju tal-Malta Association of Occupational Therapists, fil-Lukanda San Antonio, Bu©ibba Il-President u s-Sur Preca jospitaw riçeviment g˙all-parteçipanti barranin talKonferenza Re©jonali g˙at-Teologi Ewropej fil-Palazz ta’ Sant’Anton

Waqt laqg˙a ma’ Frate Alessandro Brustenghi qabel tella’ kunçert vokali fil-knisja parrokkjali tal-Furjana.

Mer˙ba sabi˙a lill-President ta’ Malta mill-Maltin li jg˙ixu f’Leicester u Midland fl-Ingilterra.

Is-Sibt 21 ta’ Frar 2015 09.00am: 10.30am:

12.00pm: 6.00pm: 7.30pm:

7.55pm

9.00pm:

Il-President iΩΩur pro©ett ta’ tindif f’Wied G˙ajn Ûejtuna organizzat mill-Assoçjazzjoni tar-Residenti ta’ Santa Marija Estate, fil-Mellie˙a Il-President tattendi l-Malta Dancesport Cup 2015, kompetizzjoni taΩ-Ωfin open ballroom u Latin American, organizzat mill-Malta Dance Sport Team fir-Radisson Blu Golden Sands, limiti tal-Mellie˙a Il-President tipparteçipa fil-programm televiΩiv Esperti, ippreΩentat minn Louise Doneo, fl-istudios ta’ ONE Television, il-Marsa Il-President tippresiedi s-serata Ilsien PajjiΩi fil-Palazz, il-Belt Valletta Is-Sur Preca jattendi attività intitolata Tislima lill-Madonna tal-Karmnu, b’lirika tal-Prof. Oliver Friggieri u muΩika tal-Mro Michael Borg fil-knisja parrokkjali tal-Balluta, San Ìiljan Il-President tattendi kunçert organizzat mill-Orkestra Filarmonika ta’ Malta bil-parteçipazzjoni tas-Sur Carmine Lauri u tas-Sur Brian Schembri fl-okkaΩjoni tal-Anniversarju tad-Deheb ta’ Din l-Art Óelwa, fit-Teatru Manoel, il-Belt Valletta Il-President tattendi Akkademja Vokali u Strumentali organizzata mis-Soçjetà Filarmonika San Pietru Banda BirΩebbu©a fl-okkaΩjoni tal-˙amsa u g˙oxrin sena mill-fondazzjoni tal-kaΩin, fil-knisja parrokkjali ta’ BirΩebbu©a

Waqt Ωjara f’Leicester High School for Girls, fejn ilPresident iddiskutiet bosta su©©etti mal-istudenti.

Skeda kÓ

15|02|2015 27

kullhadd.com

06.30 07.00 07.15 08.00 08.30 10.15 11.25 12.30 12.40 13.00 14.00 16.30 17.30 17.40 18.15 18.45 19.30 20.25 21.30 23.00 23.30

One News Snajja’ Maltin (R) Pink Panther (R) Flimkien Ma’ Nancy (R) Paper Scan Aroma Kitchen (R) Cibus One News Telebejgh Indhouse (R) Arani Issa (R) World Next Top Model Malta One News On D Road Esperti Il-Vja©© it-Tajjeb One News It-Tfal L-Argument Corpus Delicti (R) One News

07.00 08.15 09.00 10.00

Net News The Client (R) G˙alkul˙add Quddiesa mis-Santwarju tal-Madonna Ta’ Pinu Il-Óadd fi Sqallija L-Istandard Telebejg˙ Il-Karnival Organizzat - Nadur Wheelspin (R) Net News What’s For Dinner News Feed Net News News Feed Flusek (R) Becky Net News Replay Net News

06.00 07.30 08.30 09.00 09.30 10.00 10.30 12.00 12.10 15.00 15.05 18.00 18.15 18.45 18.50 19.45 20.00 20.50 23.00 23.30

A˙barijiet Sports Science Madwarna Óannieqa Gadgets Mera ta’ Dinja O˙ra Malta u Lil Hinn Minnha A˙barijiet Óadd G˙alik A˙barijiet Óbieb u G˙edewwa A˙barijiet G˙awdex Illum Paqpaq On Test L-Irkant Dot EU A˙barijiet Merlin A˙barijiet Malta u Lil Hinn Minnha

08.30 09.00 09.45 10.15 11.15 12.30 13.00 13.30 14.00 14.30 15.00 15.30 16.00 18.00 18.30 19.00 19.30 20.30

06.00 06.30 07.00 07.40 08.05 10.00 10.45 11.30 13.00 13.30 13.45 15.30 17.05 17.10 18.10 19.35 20.30 21.00 22.40

Film Qualche Nuvola Cultura Nautilus Marvel Agents Of S.H.I.E.L.D. Lassie Il Giorno Dell’Ariete Delitti In Paradiso Il Re Della Giungla Cronache Animali Mezzogiorno In Famiglia Tg2 Giorno Tg 2 Motori Quelli Che Aspettano Quelli Che Il Calcio Tg2 L.I.S. Stadio Sprint 90° Minuto Squadra Speciale Cobra Tg2 20.30 N.C.I.S. La Domenica Sportiva

07.10 08.45 10.25 11.10 11.30 12.00 12.55 13.00 14.00 14.15 14.30 15.00 15.05 19.00 19.30 19.53 20.00 20.10 21.45 23.30 23.40 23.45

Ai Confini Dell'arizona Film Cerasella Community – L’Altra Italia Tgr Estovest Tgr Regioneuropa Tg3 Figu Album Di Persone Notevoli Franz Beckenbauer Tiziano Terzani Tg Regione Tg3 In 1/2 Ora Tg3 Lis Kilimangiaro Tg3 Tg Regione Tg Regione Meteo Blob Che Tempo Che Fa Presa Diretta – Nutrire Il Pianeta Tg3 Tg Regione Gazebo

06.20 07.05 07.30 07.45 08.35 10.30 12.25 13.00 13.55 14.10 16.35 18.30 19.00 19.55 20.30 21.25

True Jackson, Vp Super Partes I Puffi Sanno ... I Spada Per Lady Oscar Heidi Torna Tra I Monti Amore Con Interessi Studio Aperto Sport Mediaset XXL L’Isola Dei Famosi Sheena Tiger-Team Studio Aperto The Transporter L’Isola Dei Famosi The Transporter Wild Oltrenatura

07.00 07.30 07.50 09.45 11.00 11.40 13.30 14.00 14.40 17.50 19.45 20.00 20.30

Omnibus TG La7 Omnibus L’Aria Che Tira Otto E Mezzo (R) L’Allegro Fantasma TG La7 TG La7 Cronache Josephine, Ange Gardien L’Ispettore Barnaby Meteo La7 TG La7 Domenica Nel Paese Delle Meraviglie 21.10 La Gabbia

06.00 06.25 06.45 07.05 07.15 07.40 08.00 08.15 09.00 09.45 10.45 11.15 11.45 12.15 12.45 13.25 14.25 16.50 21.00 21.50 22.40 23.25

Green Balloon Club Mr Bloom’s Nursery Me Too! Garth And Bev Green Balloon Club Mr Bloom’s Nursery Gigglebiz The Weakest Link Sinbad Doctor Who As Time Goes By My Family Dad’s Army Being Eileen Sinbad Doctor Who Doctors Call The Midwife Frankie Whitechapel Scott & Bailey Zen

06.15 07.05 07.30 08.20 09.10 10.00 10.25 11.15 12.05 13.45 14.35 15.25 16.40 17.30 18.20 19.10 20.00 20.50 22.05 22.55 23.45

Chopped Siba’s Table Have Cake Will Travel Barefoot Contessa Siba’s Table Guy’s Big Bite Unique Eats Hungry Girl Diners, Drive-Ins And Dives Barefoot Contessa Siba’s Table Diners, Drive-Ins And Dives Barefoot Contessa Siba’s Table Diners, Drive-Ins And Dives Barefoot Contessa Chopped Diners, Drive-Ins And Dives Barefoot Contessa Siba’s Table Chopped

06.00 Beyond Candid With Giuliana 07.00 E! News 07.30 Style Star 08.00 Macklemore’s Big Surprise 09.00 Keeping Up With The Kardashians 11.00 E! News 12.00 House Of Dvf 13.00 Fashion Bloggers 14.00 Kourtney & Khloé Take The Hamptons 16.00 House Of Dvf 18.00 E! News 19.00 Christina Milian Turned Up 20.00 Fashion Police 20.30 Fashion Bloggers 21.30 Rich Kids Of Beverly Hills 22.00 E! News 22.30 The Soup 23.00 E! News

06.00 06.25 07.15 08.10 09.05 09.55 10.50 11.40 12.35 13.30 14.25 15.20 16.15 17.10 18.05 19.00 20.00 21.00 22.00 23.00

How Do They Do It? Overhaulin’ Mega Builders MythBusters Extreme Engineering The Liquidator Baggage Battle Storage Hunters Auction Hunters What Happened Next? You Have Been Warned Redwood Kings Treehouse Masters Magic of Science Close-Up Kings Alaskan Bush People Gold Divers Railroad Alaska Yukon Men Ice Lake Rebels

07.15 07.40 08.05 08.30 09.25 09.50 10.15 10.40 11.10 11.35 12.25 13.15 13.45 14.35 15.00 15.25 15.50 16.15 16.40 17.05 17.30 18.00 18.55 19.45

Selling New York Healthy Appetite With Ellie Krieger Suggs’ Italian Job Extreme Cuisine With Jeff Corwin Kitchen Cousins Desperate Landscapes 10 Grand In Your Hand Selling New York Keasha’s Perfect Dress Giada At Home Extreme Homes Desperate Landscapes How The Best Is Done House Hunters Selling New York 10 Grand In Your Hand Suggs’ Italian Job Kitchen Cousins House Hunters Healthy Appetite With Ellie Krieger Platinum Babies Extreme Homes Vintage Hunter Keasha’s Perfect Dress

06.00 08.10 09.55 11.40 13.40 15.20 16.45 18.15 19.50 22.00

08.30 FIL World Championship Luge 09.30 Beaver Creek Cafe 09.45 FIS World Cup Cross-Country Skiing 11.00 FIL World Championship Luge 12.00 IBU World Cup Biathlon 13.30 FIL World Championship Luge 14.00 Beaver Creek Cafe 14.15 IBU World Cup Biathlon 15.45 FIS World Cup Ski Jumping 17.45 FIS World Championship Alpine Skiing 19.15 IBU World Cup Biathlon 20.45 FIS World Cup Ski Jumping 21.45 FIS World Championship Alpine Skiing 23.30 Hong Kong Masters Equestrian

06.00 06.25 10.55 11.50 12.45 13.40

The Wild Life of Tim Faulkner Treehouse Masters Prehistoric Elephant The Wild Life of Tim Faulkner Deadly Islands Wild Things With Dominic Monaghan Wildest Middle East Call of the Wildman The Wild Life of Tim Faulkner Deadly Islands Wild Things With Dominic Monaghan Megalodon: The Monster Shark Lives Tanked Treehouse Masters Prehistoric Elephant Gator Boys

The Pride And The Passion Adios, Sabata Nobody’s Fool The French Lieutenant’s Woman Maxie Johnny Be Good Hard Choices Crossplot Wilde Geese 2 Crime And Punishment In Suburbia 23.40 The Divide

10.45 11.45 12.30 13.30 17.10 18.00 18.05 18.45 19.30 19.50 20.10 20.40 21.40 21.45 23.15

14.35 15.30 16.25 17.20 18.15 19.10 20.05 21.00 21.55 22.50

06.00 06.30 09.55 11.30 12.00 12.10 12.20 13.30 14.00 16.30 16.35 20.00 20.35 21.30 23.25 23.30

Parlamento Punto Europa Unomattina In Famiglia Santa Messa A Sua Immagine Recita Dell'angelus A Sua Immagine Linea Verde La Buona Terra Telegiornale L’Arena Da Sanremo Tg 1 Domenica In Da Sanremo Telegiornale Affari Tuoi Braccialetti Rossi 2 Tg1 60 Secondi Speciale Tg1

20.40 21.00 23.00 23.15

Tuffi˙at Migduma Quddiesa tal-Óadd Vatican Magazine Kurrenti Luxdesign Valletta Óannieqa Gadgets Madwarna MEA Mera ta’ Dinja O˙ra Tuffi˙at Migduma Bov Premier: B’Kara v Valletta Kultema Venere G˙awdex Illum Superships A˙barijiet g˙an-Nies b’Nuqqas ta’ Smieg˙ Madwarna Kontrattakk Sports News A˙barijiet bl-IngliΩ

06.00 07.55 08.00 08.50 10.10 11.10 12.00 13.00 13.40 14.01 18.45 20.00 20.40 21.10 21.11 23.20

Prima Pagina Tg5 Traffico Tg5 Le Frontiere Dello Spirito Mondo Sommerso Le Storie Di Melaverde Melaverde Tg5 L’Arca Di Noè-14 Domenica Live Avanti Un Altro Tg5 Paperissima Sprint Domenica Riassunto Il Segreto L’Isola Dei Famos

07.05 07.25 07.55 08.30 09.00 10.00 10.50 11.30 12.00 13.55 14.45 15.20 18.55 19.35 20.30 21.15 23.22

Tg4 Night News Televendita Media Shopping5 Super Partes Magnifica Italia Terra Santa Messa Le Storie Di Viaggio A... Tg4 Walker Texas Ranger Donnavventura Ieri E Oggi In Tv L’Uomo Della Carità Tg4 The Mentalist Tempesta D'amore Chissà Perchè Tutto Puo’ Succedere

28 15|02|2015

kullhadd.com

KÓ ÇINEMA

jikteb CARMELO BONNICI

MIÇ-ÇINEMA THE THEORY OF EVERYTHING

EVOKATTIV

L-ISTORJA STRAORDINARJA TA’ STEPHEN HAWKING Atturi Ewlenin: Eddie Redmayne, Felicity Jones, Charlie Cox, Emily Watson, David Thewlis, Maxine Peake Direttur:James Marsh Distributur:Universal Ma˙ru© minn KRS Releasing Wie˙ed mill-aqwa m˙u˙ ta’ Ωminijietna hu l-mag˙ruf astrofiΩiku Stephen Hawking. The Theory Of Everything jurina l-istorja tassew straordinarja, kif ukoll moralment u intellettwalment li tg˙olli lispirtu uman ta’ kif Ωew© erwie˙ jisfidaw dak kollu li hu mhux f’postu ra©jonevolment g˙all-im˙abba rΩina bla ebda limiti. Il-film, viΩwalment brillanti u tassew evokattiv, jesibixxi quddiemna stampa kerha bejn il-kapaçità stupenda talmo˙˙ u d-dg˙ufija palpabbli tal-©isem uman. Din il-produzzjoni hi bbaΩata minn fuq ilmemorji ta’ Jane Hawking (Jones), l-eksmara ta’ Stephen Hawking (Redmayne), Travelling To Infinity: My Life With Stephen. Fl-1963 fl-Università ta’ Cambridge, l-istudent Stephen, li qed jistudja l-koΩmolo©ija (is-sistema tal-univers u lpjaneti li jimxu b’ordni perfetta) qed jag˙mel progress kbir f’dan l-istudju u jkun determinat li jsib soluzzjoni sempliçi u

Óin:123 mins. Çert. 12A ra©jonevoli g˙al dan kollu. G˙alkemm ikun mist˙i, hu jaqbad ma’ Jane Wilde (Jones), studenta tal-arti ma©©uri fl-istess università. Meta ta’ 21 sena Stephen jinstabat mal-art, ittobba jiΩvelaw li g˙andu marda serja u rari fin-nervituri tal-©isem li se tattakkalu jdejh u saqajh u t˙allih f’si©©u tarroti. Jane iΩda, tibqa’ tappo©©jah b’determinazzjoni ta’ barra minn hawn u anke tiΩΩew©u. It-tobba jag˙tuh sentejn biss ˙ajja, imma Jane tit˙abat ma©enbu u ma taççettax dan il-verdett. Malajr, il-familja tikber, però wiççu juri tbatijiet kbar, waqt li mo˙˙u jibqa’ jesplora teoriji o˙ra ta’ fiΩika. Flimkien, dawn it-tnejn jisfidaw dakkollu stabbilit u anke jiΩviluppaw affarijiet ©odda fixxjenza u fil-mediçina. Il-ktieb tieg˙u A Brief History Of Time jag˙mlu persuna tassew stmata, rispettata u çelebri, tant li jing˙atalu l-unur CBE ming˙and ir-Re©ina. The Theory Of Everything g˙andu

jqanqal lil kull min jarah u Ωgur li ˙afna se jo˙or©u bilmaktur f’idejhom billi l-muΩika ta’ Johann Johannsson tkompli twassal g˙al dan. ViΩwalment, dan ix-xog˙ol huwa ta’ pjaçir g˙all-g˙ajnejn, b’fotografija b’kuluri ta’ stil tal-films tas-snin sittin, xenarju attraenti, kostumi u kultura tal-passat mhux imbieg˙ed. Felicity Jones timpressjona kif minn tfajla innoçenti ssir omm

THE PYRAMID

matura li tistinka bla tarf, iΩda Eddie Redmayne jinkarna lillpersuna mkissra ta’ Hawking kemm fiΩikament u kemm emozzjonalment b’dedikazzjoni assoluta; l-istess kif g˙amel Daniel Day Lewis, li reba˙ lOscar f’My Left Foot (1989) u Matthieu Amalric f’The Diving Bell And The Butterfly (2008). Redmayne hu nnominat g˙all-Oscar f’dan il-film li ˙add m’g˙andu jitlef!

MAKABRU

ÌRAJJIET TERRIBBLI MILL-ÌEWWIENI TA’ PIRAMIDA Atturi Ewlenin:Ashley Hinshaw, Denis O’Hare, Christa Nicola, James Buckley, Amir Kamyab. Direttur:Gregory Lavassier. Distributur:2Oth Century Fox Ma˙ru© minn KRS Releasing Dawk kollha involuti fil-films kienu skoprew li l-biΩa’ u ttwerwir jistg˙u ji©u mhux biss mill-ispazju, minn xi post imxajtan, mis-sopranaturali, imma anke minn ta˙t l-art jew middlamijiet sotterani, b˙al The Descent u As Above/So Below. Esploraturi u arkeolo©isti xog˙olhom hu li jiskopru xi sigrieti mo˙bija g˙al ˙afna snin jew sekli ta˙t l-art. It-teΩori tal-E©ittu ta’ Ωmien ilFarag˙uni, imsakkrin f’dawk ilmonumenti ©ganteski, ilPiramidi, ©abu sa˙ta fuq dawk li ma ˙allewhomx fil-kwiet etern sa mis-seklu dsatax. The Pyramid huwa xog˙ol tal-qtajja’u mwiet imdemmija li jixbah liΩ-Ωew© films li di©à semmejt aktar ’il fuq, din id-darba meta grupp ta’ arkeolo©isti Amerikani, mg˙ammrin bla˙˙ar apparat sofistikat, jazzardaw ©ol-©ewwieni ta’

Óin:89 min. Çert. 15 piramida mitlufa fid-deΩert E©izzjan. Permezz ta’ teknolo©ija avvanzata ta’ satellita tanNASA, jiskopru piramida midfuna bi tliet na˙at. Minkejja rrewwixti li jinqalg˙u fil-Kajr fl2013 (dawn huma avvenimenti reali), Dr Nora Holden (Hinshaw) u missierha, Miles (O’Hare), flimkiem ma’ Sunni Marshe (Nicola), dokumentista, u Terrence Fitzsimmons (Buckley), kif ukoll bilg˙ajnuna ta’ Michael Zahir (Kamyab) li qabel jibg˙at robot b’kamera fuqu, huma jid˙lu f’din l-istruttura misterjuΩa. Dawn ma jkollhomx protezzjoni mill-awtoritajiet tal-pajjiΩ min˙abba l-atmosfera politika li kienet qed tirrenja. Meta jazzardaw sewwa ’l ©ewwa filqalbha tal-piramida jsibu ru˙hom mhux biss maqbudin iΩda wkoll ikkaççjati bl-a˙rax.

It-terrur li jersaq fuqhom jidher li hu ©ej minn sekli ’l bog˙od u minn kultura mitika. The Pyramid jiΩviluppa b’mod interessanti u investigattiv, b’andament ta’ anzjetà, imma l-final tieg˙u hu wie˙ed fqir. G˙alkemm ˙afna millazzjoni sse˙˙ fid-dlam u f’kon-

fini klawstrofobiçi biex aktar tikkrea tensjoni u eçitament, ilkwadru hu dejjem imdawwal biΩΩejjed biex wie˙ed jista’ jsegwi x’qed jigri b’facilità. Is-sekwenza tar-ramel nieΩel minn ˙alq ta’ Ωew© statwi ta’ Osiris tidher li hi imitata minn Land Of The Pharaohs (1956).

ÇINEMA KÓ

kullhadd.com

15|02|2015 29

50 SHADES OF GREY

EROTIKU

IT-TFAJLA LI TAQBAD MA’ BILJUNARJU BI PREFERENZI SESSWALI STRAMBI

Atturi Ewlenin: Dakota Johnson, Jamie Dornan; Jennifer Ehle, Marcia Gay Harden, Victor Rasuk. Direttur: Sam Taylor-Johnson’ Distributur: UNIVERSAL. Ma˙ru© minn KRS Releasing. Il-qawl Malti jg˙id li bil-flus tag˙mel triq fil-ba˙ar. Veru li minn hu sinjurun jista’ jakkwista dak kollu li tixtieq qalbu, imma l-kuntentizza u s-ser˙an il-mo˙˙ ma ji©ux b’dan il-mod. Robert Redford, fil-parti ta’ miljunarju, avvanzat fiΩΩmien, jie˙u grazzja maΩΩag˙Ωug˙a Demi Moore u joffri lilha u lil Ωewgha, Woody Harrelson, li huma fil-bΩonn, is-somma ta’ miljun dollaru jekk jorqod mag˙ha g˙al lejl wie˙ed biss. Wara li aççettaw u din l-avventura g˙addiet, ilkonsegwenzi ta’ wara jkunu verament tal-biki u talmist˙ija. Waqt li kont nara 50 Shades Of Grey ma stajtx ma niftakarx f’dan ix-xenarju ta’ Indecent Proposal (1993). Is-suççess globali li t-tliet kotba tal-awtriçi E. L. James qanqlu u ˙ajru lil ˙afna kumpaniji ta’ Hollywood biex jippruvaw jakkwistaw id-drittijiet ta’ dawn il-volumi li fla˙˙ar marru g˙and Focus Features u Universal Pictures. Anastasia Steele (Johnson), studenta tal-università, b’˙afna taqtig˙ il-qalb u nervoΩiΩmu fuqha tmur tintervista lill-biljunarju Christian Grey (Dornan) biex tikteb artiklu dwaru fil-gazzetta taliskola. Hi tirrealiza li dan hu bniedem li jnissel apatija bi bruda palpabbli fuqu. B’makkakerija, billi jie˙u grazzja mag˙ha, isir jaf kollox fuqha u anke jmur fil-˙anut fejn ta˙dem u jixtri xi affarijiet li g˙at-tfajla ma jag˙mlux sens. Meta fil-lift jazzarda u jbusha b’mod mill-iΩjed ˙erqan, hi wkoll tinkaram

Óin: 125 min. Çert. 18 warajh. Fir-relazzjoni ta’ bejniethom issir taf li hu mi©bud lejn issadomasoçiΩmu, fejn hu jkun il-persuna dominanti u hi jkollha tbaxxi rasha g˙allfisazzjonijiet ta’ mo˙˙u, inkella tkun ikkastigata bl-a˙rax. Minkejja d-diçerija li 50 Shades Of Grey jigglorifika lvjolenza kontra n-nisa, il-film b’diversi xeni ta’ atti ta’ sadiΩmu, qatt ma jaqbeΩ il-limiti, g˙andu andament sodisfaçenti u lussuΩ biex t˙ares lejh. E. L. James stess ˙adet linkarigu li tapprova kemm lid-direttur, lill-kast u kull aspett ta’ reklamar ta’ din ilproduzzjoni. Il-protagonista, Dakota Johnson, li hija simpatika sewwa bil-fattizzi talwiçç u l-g˙ajnejn ˙odor li ji©bdu simpatija, fir-realtà hija t-tifla ta’ Don Johnson (l-attur tas-serje televiΩiva Miami Vice) u Melanie Griffiths. Ittfajliet Ωgur li se ji©©ennu wara dan ix-xog˙ol!

KOMPETIZZJONI EMPIRE CINEMA

L-AQWA ÓAMES FILMS Bejn l-4 u t-8 ta’ Frar 2015

Mistoqsija g˙al din il-©img˙a: Fuq min jittratta l-film The Theory Of Everything? Ibg˙at it-twe©iba tieg˙ek lil: Kompetizzjoni Films, KullÓadd, ÇNL, Triq Mile End, il-Óamrun. Ir-rebbie˙ jirba˙ Ωew© biljetti ming˙and l-Empire Cinema ta’ Bu©ibba. Rebbie˙a tal-©img˙a li g˙addiet: PAUL CALIGARI, 14, Triq ir-Rebbieg˙a, il-Mosta, MST 4011.

1. 2. 3. 4. 5.

Kingsman – The Secret Service Big Hero 6 American Sniper Taken 3 Into The Woods

30 15|02|2015

kullhadd.com

KÓ AVVIÛI

AVVIÛI KLASSIFIKATI PROPRJETÀ GÓALL-BEJGÓ Ûew© plots f’ÓaΩ-Ûabbar f’Ωona tal-iΩvilupp b’qies ta’ 23 pied faççata u 83 pied fond kull plot. Çemplu fuq 9989 0808. Appartament ©did f’ÓaΩ-Ûabbar fit-tieni sular bi 3 kmamar tassodda. Lest bil-kçina, kamra talbanju, main bedroom bl-ensuite u bibien ta’ barra u ©ewwa lesti. Prezz €118,000. Çempel 9987 1967. TANAYA’S Dev. Ltd: G˙aΩla kbira ta’ appartamenti f’kull Ωona ta’ Malta. Jinbieg˙u ming˙ajr depoΩitu u n˙allsulek il-kuntratt. Offerta speçjali. G˙al aktar dettalji çempel 9992 4999. Ming˙ajr a©enti jekk jog˙©bok. AFFARIJIET GÓALL-BEJGÓ Inbig˙u kull tip ta’ arlo©©i. Selezzjoni kbira ta’ arlo©©i talidejn Casio u Citizen, kemm digital jew analogs, varjetà kbira ta’ alarm clocks, kemm Citizen, Seiko Dugena tal-marka Pierre Cardin. Varjetà sabi˙a ta’ cuckoos li ja˙dmu kemm bil-˙abel u bil-batterija. Prezzijiet tajbin. Nag˙mlu wkoll tiswijiet ta’ arlo©©i tal-idejn, tal-˙ajt u grandfather clocks. Nag˙mlu wkoll testing bil-pressure test machine, sistema ta’ testing g˙al kull tip ta’ arlo©©i biex jintuΩaw g˙all-ilma (vacuum test u pressurised test)

waqt li qieg˙ed tistenna g˙alih. Tiswija bil-garanzija. Irrikorru 110, Triq il-Kungress Ewkaristiku, il-Mosta. Çempel g˙al aktar informazzjoni fuq 2141 7253 jew 9982 5389.

g˙all-anzjani mg˙ammra bil-kumditajiet kollha. Staff ikkwalifikat. Nurses u care workers 24 sieg˙a. Prez zi jiet ra©onevoli li jibdew minn €25 kull persuna. Naççettaw respite u bed ridden. Çempel fuq dawn in-numri: 2145 4908, 2145 4858 jew 7945 4908.

SERVIZZI G˙all kull tip ta’ Ωbir ta’ si©ar u tindif ta’ ©onna çemplu lil C&S Gardening fuq 9903 0066 jew 7932 6737. Korsijiet f’livell Ordinarju f’diversi su©©etti b˙all-Matematika, IngliΩ, Malti, FrançiΩ, FiΩika u o˙rajn. Noffru wkoll korsijiet tal-ECDL. Prezz €35 kull module. Noffru wkoll korsijiet baΩiçi fil-kompjuter, €50. Çempel 2166 2241 jew 7766 2241 jew Ωur is-sit elettroniku www.tudorinstitute.com Tewmi Group g˙al lezzjonijiet talkarozzi kemm manual u kif ukoll automatic. Cab service u karozzi g˙all-kiri bi prezzijiet ra©onevoli. Ûur is-sit www.tewmi.com jew çempel 9942 2422. Lezzjonijiet taΩ-Ωfin fuq stili ballroom jew Latin-Amerikan. Lezzjonijiet taΩ-Ωfin g˙all- beginners u kompetizzjonijiet minn Imperial Qualified Dance Teacher (ISTD) Ibg˙at SMS fuq 7925 3015 jew çempel 2138 6818 sa 12.00pm. Medina Home for The Elderly, 106 Labour Ave, ir-Rabat. Dar

Care and Cure Group Ltd: infermiera m˙arr©a, caring assistants, nannies , nies im˙arr©in biex iΩommu kumpanija, g˙ajnuna fiddjar u night sitters. Servizz ta’ 24 sieg˙a, G˙andna wkoll g˙all-kiri: wheelchairs, hoists, commodes, walking frames u hospital beds. G˙al aktar informazzjoni çempel fuq dawn in-numri: 2137 6946/9947 0178. Ûwi©ijiet, g˙erusija u relazzjonijiet o˙ra. DNA testijiet forensiçi, tfal ma˙tufa minn Malta, kaΩijiet çivili, kaΩijiet o˙ra fil-qorti. Problemi ta’ kumpaniji jew negozju. Nag˙tu xhieda fil-Qorti. Na˙dmu f’Malta u kif ukoll barra. Çempel 7959 0000 jew info@privateinvestigationmalta.com XOGÓOL TA’ MANUTENZJONI G˙al kull tip ta’ kisi bil-©ibs, ramel u siment, graffiato, Ωebg˙a, xog˙ol fuq l-antik, xog˙ol fuq ilpond, madum, membrane, dawl u ilma. Çempel fuq 7928 5444. Tiswija u installazzjoni fuq estensjonijiet tat-telefowns g˙al kull tip ta’ linji fissi. Çempel fuq 7993

Kupun AvviΩi Klassifikati IKTEB L-AVVIÛ F’DAN L-ISPAZJU NOTA IMPORTANTI: Çekkijiet g˙andhom ji©u indirizzati lil SOUND VISION PRINT LTD

0419.

AVVIÛI OÓRA

Varjetà ta’ ˙wat, ˙oroΩ, kanali talilma, çangatura qadima jew ©dida, kantun qadim, lavur ta’ kull tip. Çempel lil Jason fuq in-numru 2143 2352 jew 9947 7167.

MUSIC LINK Issibilna kull tip ta’ strumenti muΩikali, fosthom drums kemm akustiçi u elettriçi, cymbals, percussion, pjanijiet di©itali, baby grand pianos, sound mixers u sound cards. Apparat ta’ DJ sound systems, kitarri klassiçi u akustiçi, bass guitars, strumenti tar-ram, wood winds, vjolini, spare parts u aççessorji o˙ra. G˙andna ssib ukoll kotba tal-muΩika tattag˙lim. Mur Music Link, 262, Triq Fleur-de-Lys, B’Kara. Çempel 2148 2796.

Jason Gatt g˙al kull xog˙ol ta’ tibjid u tik˙il, kisi normali, fuq il-fil, fuq xog˙ol antik u bil-pont, kisi bil-©ibs u graffiato. Kiri ta’ cherry picker (tower ladder). Çempel fuq 9945 4235 jew 2180 5811. WP Ltd ta’ Triq ix-Xitwa, Óal Qormi, jispeçjalizzaw fuq xog˙ol ta’ waterproof membrane, damp proofing u rubberised paint. 25 sena esperjenza. Stimi b’xejn u prezz moderat. Çempel 2148 8972, 2143 8326, 9944 5527 jew 9949 3840 jew Ωur is-sit www.wpmalta.com G˙al kull tip ta’ xog˙ol fuq faççata, bjut, appo©©i, gallarijiet, eçç. Membrane jew liquid membrane. Mela pprote©i l-proprjetà tieg˙ek mill-ilma tax-xita u çempel issa g˙al stima b’xejn binnumru 7905 8883 jew id˙ol fuq is-sit www.darrendoitall.com Il-bejt tieg˙ek jag˙mel l-ilma? G˙andek problema ta’ moffa? Kenda Ltd issolvilek il-problema. Nispeçjalizzaw fuq xog˙ol ta’ waterproofing u membrane b’10 snin garanzija. Xog˙ol professjonali bl-aqwa materjal ISO pool. G˙al stima bla obbligu çemplu 7972 9967 jew Ωur is-sit www.kendawaterproofing.com

AGR AUTO JAPANESE PARTS GÓALL-KAROZZI Inbig˙u kull tip ta’ parts ta’ karozzi ÌappuniΩi u Koreani, fosthom Kia, Toyota, Isuzu, Daewoo, Mitsubishi, Honda, Subaru. Huma wkoll importaturi ta’ Ωjut u air filters, shock absorbers, brake pads, clutches, eçç. Parts ©enwini. G˙al aktar informazzjoni çempel 2144 6839 jew 9947 4504. Fax: 2147 0295. Email: alex@agrautoparts.com NIXTIEQ NILTAQA’ Ìuvni bilg˙aqal ta’ 39 sena. Nixtieq niltaqa’ ma’ tfajla, single mother jew separata, bejn 23 u 37 sena bi skop serju jew b˙ala ˙bieb jekk m’g˙andhiex ma’ min to˙ro©. Kull min hu interesssat jibg˙at SMS fuq 7946 8435. NIXTRI platti bil-kelma SPEL fuqhom. Çemplu fuq 9922 9366.

Offerta 1: ©imag˙tejn

€5

Offerta 2: 5 ©img˙at

€10

Offerta 3: 2 avviΩi g˙al 5 ©img˙at

€15

Offerta 4: 13-il ©img˙a

€30

Offerta 5: 26 ©img˙a

€56

Offerta 6: 52 ©img˙a

€93

ÓLAS B’CHEQUE JEW CASH LIL: Sound Vision Print Ltd,

ISEM, KUNJOM U INDIRIZZ

KullÓadd, AvviΩi Klassifikati, Çentru Nazzjonali Laburista, Triq Milend, il-Óamrun, ÓMR 1717.

AVVIÛI KÓ

kullhadd.com

AVVIÛIÌENERALI Mixja ta’ Fidi Nhar il-Ìimg˙a 20 ta’ Frar, is-Soçjetà MuΩikali Spinola ta’ San Ìiljan tista’ tg˙id li se tifta˙ hi l-impenji bandistiçi f’Malta g˙arRandan u l-Ìimg˙a l-Kbira billi, fuq stedina tal-parroçça ta’ Santu Wistin tal-Belt Valletta, se takkumpanja l-pellegrina©© ta’ Ìesu Redentur, fil-5.30pm madwar it-toroq ewlenin tal-Belt Valletta. Fost il-marçi funebri li se jindaqqu se nsibu xog˙lijiet tas-Surmastrijiet Francis Zammit, Vincenzo Ciappara, Ray Sciberras, Amadeo Vella u Dominic Darmanin, fost l-o˙rajn. In˙e©©ukom ting˙aqdu mag˙na f’din il-mixja ta’ fidi ma’ Ìesù Redentur. Akkademja MuΩikali Akkademja MuΩikali mtellg˙a mis-Soçjetà Filarmonika San Pietru, Banda BirΩebbu©a A.D. 1990 nhar is-sSibt 21 ta’ Frar, fit-8pm. il-Banda BirΩebbu©a se ttella’ Akkademja MuΩikali bissehem tal-kor tas-Soçjetà. Din se tkun ta˙t il-patroçinju tal-President tar-Repubblika. Se jindaqqu xog˙lijiet ori©inali miktuba esklussivament g˙allBanda tas-Soçjetà u apposta g˙al din l-okkaΩjoni. LAkkademja ser tinkludi l-kantata Tu Es Petrus tas-Surmast çelebri Malti il-Mro. Ray Sciberras. Il-Banda tkun ta˙t id-direzzjoni tas-Surmast Direttur il-Mro. Michael Bugelli. Ma’ tmiem l-Akkademja, l-E.T. Marie-Louise Coleiro Preca se tikxef lapida kommemorattiva ta’ dan l-anniversarju fis-sede tas-Soçjetà u wara jkun hemm riçeviment g˙al nies distinti fis-sala prinçipali, is-Sala Anthony Camilleri. Aljutta “Min jorqod ma jaqbadx ˙ut. IΩda spiss, lanqas min ibakkar. Sadiku huwa l-Mulej fil-benevolenza kollha tieg˙u. Infiniti huma l-possibbiltajiet u l-varji kumbinazzjonijiet tag˙hom. Ming˙ajr sforz ma hemmx premjazzjoni, b’daqsxejn sforz jaf to˙ro©lok murlita.” – Mario Vella Il-Ìimg˙a 20 ta’ Frar 2015, l-G˙aqda tal-Malti se turi l-film Aljutta ta’ Mario Vella. Din l-attività se ssir f’GW Sala B1 lUniversità mill-17.00 sas-18.30. Wara l-film se ssir diskussjoni fuqu mmexxija minn Caldon Mercieca flimkien ma’ Mario Vella, il-bniedem ta’ wara l-film. Intom li se tattendu se jkollkom il-˙in taqsmu l-˙sibijiet tag˙kom u tiddiskutu mal-kelliema. G˙al aktar tag˙rif Ωuru l-attività fuq Facebook: www.facebook.com/events/758968787531038. Óar©a ta’ jum f’G˙awdex Il-Kummissjoni Kultura tal-G˙aqda KaΩin Banda San Filep qed torganizza ˙ar©a ta’ jum f’G˙awdex nhar il-Óadd l-1 ta’ Marzu 2015. Tluq fis-6.45am minn quddiem il-KaΩin San Filep, ÓaΩÛebbug. InΩuru: Ta’ Pinu, fejn nisimg˙u quddiesa; il-Wied talMiela˙; il-Wied tal-Lunzjata; l-G˙adira ta’ San Raflu; u M©arr ix-Xini (fejn ingibed il-film ta’ Angelina Jolie u Brad Pitt). F’nofs il-jum ikollna ikla f’ristorant f’Marsalforn. Il-prezz ta’ €20 (€13 g˙al tfal ta˙t it-12 il-sena) ikopri t-trasport f’Malta u f’G˙awdex u l-ikla. Biljetti jinkisbu mill-bar tal-KaΩin San Filep. Dramm G˙al darb’o˙ra, din is-sena r-residenti tal-Façilità Korrettiva ta’ Kordin, b’kollaborazzjoni mal-mministrazzjoni tal-Façilità u lFondazzjoni RISe, se ttella’ dramm g˙al Ωmien il-Ìimg˙a Mqaddsa. Dan id-dramm huwa ta’ 20 minuta u se jwassal messa©© qawwi lilna lkoll b˙ala parti mis-soçjetà. Fih se naraw, permezz ta’ Marija minn Magdala, kif il-kastig mhuwiex biΩΩejjed biex tibdel persuna, imma dak li jibdel persuna hija lim˙abba. Huwa dramm soçjali li Ωgur mhux se j˙allina indifferenti, imma se jg˙inna nirriflettu kif a˙na nistg˙u nkunu dawk li ng˙inu l-persuni jinbidlu. Fejn u kif nistg˙u naslu g˙al dan? Irrisposta se tkun mog˙tija fid-dramm innifsu. F’dan id-dramm, miktub mir-residenti tal-Façilità stess, se jie˙du sehem madwar 20 resident u se jippreΩentaw xeni li je˙duna fi Ωmien Ìesù, imma se jwasslulna wkoll is-sinifikat tag˙hom fil-˙ajja tag˙na ta’ kuljum. Id-dramm se jsir kuljum bejn id-29 ta’ Marzu (Óadd il-Palm) u t-3 ta’ April (il-Ìimg˙a l-Kbira).

15|02|2015 31

AGÓFAS LIKE FUQ IL-PAÌNA TAGÓNA TA’ FACEBOOK www.facebook.com/kullhadd

32 15|02|2015

kullhadd.com

It-tnejn

IT-TEMP GÓAL-LUM

It-tlieta

l-Erbg˙a

KÓ AlMANAKK

RItRAtt MIll-ANtIK

L-OGÓLA TEMPERATURA: 15°C

15°C

14°C

L-INQAS TEMPERATURA: 10°C

11°C

10°C

INDIÇI UV: 3

Il-Óamis

TEMP: Pjuttost imsa˙˙ab bix-xita kultant

Il-Ìimg˙a

Is-Sibt Ritratt: PANORAMIO.COM

Sitwazzjoni Ìenerali: Arja ta’ pressjoni baxxa minn fuq Franza li testendi fuq iç-Çentru tal-Mediterran riesqa lejn ix-Xlokk.

VIÛIBBILTÀ: Ìeneralment tajba RIÓ: Óafif u varjabbli l-iktar mill-Punent ilLbiç

BAÓAR: Óafif HI

14°C

IMBATT: Ftit li xejn

10°C

09°C

10°C

TEMPERATURA TAL-BAÓAR: 16°C

SpIÛERIjI lI jIftÓU llUM Il-ÓAdd Empire Pharmacy, 77, Triq it-Teatru l-Antik, il-Belt Valletta San Raffael Pharmacy, 247, Triq Óal Qormi, il-Marsa St Venera Pharmacy, 532, Triq il-Kbira San ÌuΩepp, Santa Venera Rational Pharmacy, 74/75, Triq il-Wied, Birkirkara Deby’s Pharmacy, 1, Misra˙ il-Barrieri, l-Imsida Medical Plaza Dispensing Chemists, Vjal ir-Rihan, San Ìwann Norman’s Pharmacy, 133, Triq il-Kbira, Tas-Sliema Il-MehrieΩ Pharmacy, 31, Triq Giovani Curmi, l-Iklin Brown’s Chemists, Triq San Pawl, in-Naxxar Mellie˙a Pharmacy, 111, Triq George Borg Olivier, il-Mellie˙a Sonren Pharmacy, Triq iΩ-Ûejtun, Óal Tarxien San Filippi Pharmacy, 155, Triq il-Vitorja, l-Isla May Day Pharmacy, Triq il-Vittorja, ÓaΩ-Ûabbar Martin’s Pharmacy, 182, Triq BirΩebbu©a, BirΩebbu©a Safi Pharmacy, St John Street k/m Triq Bieb il-Ìarra, Óal Safi De Rohan Pharmacy, Triq Sant’Antnin, ÓaΩ-Ûebbu© Nova Pharmacy, 142, Triq il-Kulle©©, ir-Rabat, Malta

Ix-Chalet – G˙ar id-Dud, Tas-Sliema

dIN Il-ÌIMgÓA MIll-IStoRjA

16.02.1985 Jitwaqqaf il-ÓeΩbolla˙

G˙awdex Abela Pharmacy, 42, Triq G.P.F. Agius De Soldanis, ir-Rabat, G˙awdex Xag˙ra Pharmacy, 55, Triq il-Knisja, ix-Xag˙ra, G˙awdex

NUMRI REBBIEÓA LOTTU

54 14 37 39 12 46 61 68

SUPER 5

37 03 31 24 26

GRAND LOTTERY

02 06

07 06 03 01 02

KOMPETIZZJONI KTIEB KÓ

15|02|2015 33

kullhadd.com

KOMPETIZZJONI KTIEB RUMANZ GÓAÛ-ÛGÓAÛAGÓ

KWAÛI KWAÛI LIL TAMARA NÛOMMUHA Malli jaqbΩu t-tnax-il sena – jew anke, xi kultant, iΩg˙ar minn hekk – it-tfal ma jibqg˙ux jidentifikaw ru˙hom b˙ala tfal imma jkunu qed ifittxu identità ©dida bejn tfal u adulti. U dan jirrifletti ru˙u f’kulma jg˙idu, jilbsu, jag˙mlu…u jaqraw. Il-kotba li jaqraw ladolexxenti, fil-fatt, ikunu differenti ˙afna kemm minn dawk tat-tfal kemm minn dawk tal-adulti. L-hekk imsejja˙ young adult literature jew anke teenage literature jinkludi fih tip ta’ letteratura li ma tittrattax lill-qarrej b˙ala çkejken, imma titkellem mieg˙u b’mod miftu˙. Anke, xi drabi, dwar temi iΩjed diffiçli. Fl-istess ˙in, dan it-tip ta’ letteratura tirrikonoxxi li l-adolexxenti g˙adhom mhumiex adulti u allura toqg˙od attenta meta tmiss ma’ çerti ideat u su©©etti. Fil-letteratura Maltija, il-kotba g˙all-adolexxenti qed jiΩdiedu iΩjed ma jg˙addi Ω-Ωmien, u wie˙ed mill-aktar Ωidiet riçenti huwa KwaΩi kwaΩi lil Tamara nΩommuha , rumanz ori©inarjament miktub bit-Taljan minn Georgia Manzi, u addattat g˙all-Malti mill-awtur mag˙ruf Simon Bartolo. Pubblikazzjoni Merlin Publishers, dan ir-rumanz jittratta dwar tfajla Taljana li mal-©enituri tag˙ha tmur tg˙ix Ateni, il-Greçja, meta missierha jing˙ata xog˙ol hemmhekk. Qeg˙din f’nofs il-kriΩi ekonomika li laqtet lill-Greçja ftit ta’ snin ilu. F’nofs dik l-inçertezza kollha, it-tfajla – Lilli – tag˙mel ˙bieb ma’ ©uvni u tibda tinbet relazzjoni bejniethom. Imbag˙ad f’daqqa jinqalg˙u problemi – anke serji – fil-familja tag˙ha li min˙abba fihom kulma Lilli kienet çerta dwaru fil-˙ajja, u kulma kien g˙addej madwarha, jibda jinbidel. Lilli ma jifdlilha xejn ˙lief li tippjana kif tista’ titlaq mid-dwejjaq li hemm fid-dar. IΩda fid-dar hemm ukoll Tamara, seftura Rumena b’qalb enormi, u Lilli bil-mod il-mod tibda tirrealizza kemm din il-bniedma hija preΩenza soda f’˙ajjitha. It-traduttur Simon Bartolo huwa wie˙ed fost l-awturi Maltin l-iΩjed popolari mat-tfal u ladolexxenti. Huwa kiteb, flimkien ma’ Loranne Vella, it-trilo©ija tal-Fiddien. Kiteb ukoll ir-rumanz g˙all-adolexxenti Deformity, kif ukoll rumanzi o˙ra. KwaΩi kwaΩi lil Tamara nΩommuha jinsab g˙all-bejg˙ mill-˙wienet tal-kotba kollha jew bl-internet direttament minn www.merlinpublishers.com

SILTA MILL-KTIEB Lis-sinjura Tamara kienu bag˙tuha mill-uffiççju ta’ Elia. Forsi kienu inkludewha b˙ala xi attachment mad-dar. Min jaf, forsi kienet tibdel lewn xag˙arha skont l-ista©un imma essenzjalment dejjem l-istess kienet tibqa’. Apparentement kienet millMoldovja u ma kinux fehmu g˙alfejn it-Taljan tag˙ha kien daqshekk limitat u g˙alfejn dejjem kienet tg˙id ‘iva’ g˙al kwalunkwe mistoqsija. Id-dar, g˙alkemm imsej˙a minn Clelia rez-se chaussèe jew terran vulgari, kienet kbira ˙afna, bi twieqi u bibien tas-salott u tal-

kmamar tas-sodda jag˙tu g˙al fuq il-©nien li kien idur mad-dar kollha. Is-sinjura u s-seftura tag˙ha ˙admu id f’id biex jittrasformaw id-dar f’residenza ta’ kwalità g˙olja. Lilli kienet t˙ares lejn Clelia tag˙ti l-istruzzjonijiet u Tamara ssegwihom. Kultant id-diskors kien idur fuq su©©etti o˙rajn. “Inti ma tafx titkellem bitTaljan, Tamara. Trid tie˙u ftit l-inizjattiva,” kienet tg˙idilha Clelia. “Iva sinjura,” kienet twie©eb il-Moldova. “Imma kif irnexxielek tkampa s’issa? Tg˙idli li qeg˙din il-Greçja, imma inti

mat-Taljani ta˙dem, hux. Huwa dmirek li titg˙allem titkellem bit-Taljan.” “Iva sinjura.” “Kif sibtu dal-post? Min introduçiek f’dan l-ambjent?” “It-tindif?” “Hekk, brava. Naddaf il˙©ie© kollu.” Imbag˙ad kienet tipprova tag˙tiha xi ftit pariri dwar lestetika. “Tamara, inti g˙adek mara sabi˙a. G˙alkemm g˙andek çertu età.” “Iva sinjura.” “Naf li fin-na˙at mnejn ti©i int, bil-˙ajja li tg˙ixu hemm, tixjie˙u kmieni. Kemm g˙andek Ωmien? Óamsin?

Sittin?” u bla ma tistenna twe©iba, “Int g˙andek rwol f’din id-dar, inti l-˙addiema domestika ta’ familja importanti. Ma tistax tilbes dawn il-flokkijiet issikkati b’dak is-sider li g˙andek. Trid tilbes xi ftit iktar xieraq.” “Iva sinjura.” “Fuq kollox g˙andek wiççek sabi˙.” “Grazzi sinjura.” “Le le, tirringrazzjanix, qed ng˙idlek il-verità. G˙andek par g˙ajnejn interessanti ˙afna, kulur sabi˙, mhux mer˙i b˙al tan-nisa ta’ pajjiΩek. U g˙andek imnie˙er sabi˙ u importanti li jixraq fuq wiççek ovali. Imma b’dak ix-xag˙ar isfar

fejn ming˙alik li sejra? Biddel il-kulur.” “Nirringrazzjak sinjura.” U jekk Tamara kienet iΩΩomm xag˙arha marbut Clelia kienet tg˙idilha, “Tamara, g˙andek wiçç pjaçevoli, forma regolari u ma tantx g˙andek tikmix. Imma b’dawk il-widnejn li tatek xortik kif ji©ik f’rasek tag˙mel il-horsetail?” “Ah ah! A˙na ng˙idu: inti fungu inti? Allura id˙ol filkaxxa.” “Dan ifisser li taf ˙ames kelmiet o˙ra bit-Taljan jew li tg˙allimt xi proverbju blamment?” “Iva sinjura.”

Ibag˙tu r-risposta tag˙kom lil: Kompetizzjoni Ktieb, KullÓadd, ÇNL, Triq Mile End, il-Óamrun, u tid˙lu biç-çans li tirb˙u l-ktieb KWAÛI KWAÛI LIL TAMARA NÛOMMUHA ©entilment ipprovdut minn Merlin Publishers Ir-rebbie˙ jit˙abbar nhar il-Óadd 22 ta’ Frar. Ir-rebbie˙a huma mitluba ji©bru l-ktieb miç-Çentru Nazzjonali Laburista fil-Óamrun billi jippreΩentaw il-karta tal-identità mit-Tlieta sal-Ìimg˙a bejn id-09.00 u t-15.00, u s-Sibt bejn l-10.00 u l-16.00, eskluΩ festi pubbliçi. Intant, ir-rebbie˙ tal-ktieb IR-RIKATT huwa:

34 15|02|2015

kullhadd.com

KÓ logÓoB

B’4 numri 0006 0156 0803 0909 0994 1429 1758 1895 2012 2249 2389 2593 2836 3014 3139 3999 4509 4530 4792 4823 4899 5643 5856 6019 6989 7383 7794 7891 7895 8142 8360 8484

8487 8648 8818 9635 9725 9892

B’5 numri

B’6 numri

02996 08186 09995 10047 24929 29707 39683 41183 43854 50175 50839 55559 60102 67939 69159 71514 78556 78647 82841 97989 98258 99434

230491 269986 426369 430482

Bi 8 numri 14300903 14643059 20622059 92661478

SUDOKU SPONSORJATA MINN WELLA

Irba˙ xampù u conditioner Wella Aqta’ din il-log˙ba u ibg˙atha: KOMPETIZZJONI WELLA, KullÓadd, Çentru Nazzjonali Laburista, Triq Mile End, il-Óamrun.

Isem: .......................................................................................... Indirizz:......................................................................................... ..................................................................................................... Rebbie˙a tal-©img˙a l-o˙ra: SUSAN FALZON, Sant’Anna, Triq Re©jonali, Santa Venera

Kompetizzjoni Centro Casalinga Ìemma’ s-sitt kupuni u ibg˙athom f’daqqa lil: KullÓadd, Kompetizzjoni Centro Casalinga, Çentru Nazzjonali Laburista, Triq Mile End, il-Óamrun, ÓMR 1717.

Isem:...................................................................................................................................................................

Indirizz:.............................................................................................................................................................. ........................................................................................................................................................................... Nru tal-karta tal-identità:............................................. Nru tat-telefown:........................................................

lOGÓOB KÓ

15|02|2015 35

kullhadd.com

IRBAÓ €25 fI flus

IBGÓAT DAWN IÛ-ÛEWÌ KOMPETIZZJONIJIET FLIMKIEN U IDÓOL BIÇ-ÇANS LI TIRBAÓ €25 L-indirizz huwa: Irba˙ €25 fi flus, KullÓadd, Çentru Nazzjonali Laburista, Triq Mile End, il-Óamrun.

TIslIBA Mimdudin:

Weqfin:

1. 4. 7. 9. (3) 10. 12. 16,19.

Torbot bih (5) Jag˙mel fix-xitwa (4) Ara 5 Bl-ingliΩ broad beans

1. 2,11. 3,21W. 5,7,24.

Nitlaq ni©ri (6) Essenzjali (6) Ìebel ta’ din hawn ˙afna Malta (6) Ìewwa bl-IngliΩ (2) Ara 16 Ta’ New Zealand (5) David Paul Pullicino (1,1,1) . . . . Katabra (4) Ara (5)

6. 8.

18. 19. 20. 21. 23. 24.

11. 12,22. 13. 14. 15. 17. 21. 22.

G˙a©©el (6) Mis-City (5) Il-kapitali IngliΩa (6) B˙ar-referendum tal11 ta’ April (10) In˙all (3) Te˙odha meta tixtri xi ˙a©a ©dida (9) Ara 2 Trasport fuq il-ba˙ar (5) Frott (3) Mhux Ωgur (6) Krudil (6) Rest In Peace (1,1,1) Ara 3 Ara 12

SOLUZZJONI TAL-ÌIMGÓA L-OÓRA Mimdudin:

Weqfin:

1. 4. 7,16. 9. 10. 12. 19,21W. 20. 23. 24.

1. 2,18. 3,5. 6,21M. 8,11. 12,17. 13. 14. 15. 22.

Óalba, Vojt, Blata, Feb, Bandli, Ridott, Fallut, Grada, Twal, Rjali

Óafifa, Labar, Abbord, Tbillu, Laboratorji, Ratal, Dar, Tfaqqa’, Kliewi, Usa’

QED TAGÓRAfHOM? fir-ritratt hemm Ωew© uçu˙ f’wiçç wie˙ed. Qed tag˙rafhom? Ójiel: Dawn iΩ-Ωew© kantanti mhumiex popolari g˙ax huma neqsin mid-dawl, imma g˙ax g˙andhom talent kbir.

Kantant 1:

Kantant 2:

RIÛULTAT TAL-ÌIMGÓA L-OÓRA Isem: Indirizz:

Nru tat-Telefown: Josh Randor

REBBIEÓA TAL-ÌIMGÓA L-OÓRA: MAUREEN TABONE, Block 5, Flat 1, Yacht Marina Apts, Telg˙et Gwardaman©a, Tal-Pietà, PTA 1310. Nota: l-ittri rebbie˙a jintbag˙tu fl-a˙˙ar tax-xahar.

Jason Segel

36 15|02|2015

kullhadd.com

KÓ SportS

aSMK tipprEMja liÇ-chaMpionS Gauci jirbaÓ l-Enduro

Nhar il-Óadd 8 ta’ Frar lAssoçjazzjoni Sport Muturi u Karozzi organizzat it-tielet attività tal-Moto Enduro millKampjonat ASMK Pasta Poiatti 2014/15. Din ©iet organizzata fil-Barriera Torri Falka fil-limiti tal- Im©arr. Lattività kienet issapportjata minn Dunlop Tyres u KTM ta Malta. Óadu sehem 27 kompetitur maqsuma f’Ωew© klassijiet, dik Klassi A bil-muturi ta’ çilindrata sa 250cc u Klassi B ghal muturi b’çilindrata ikbar min 250cc. Fuq korsa twila madwar 3.5 kilometri fil-barriera Torri Falka fi klassi A rajna lil Daniel Caruana fuq Honda 125cc jirre©istra lewwel l-a˙jar ˙in f’din il-klassi segwit minn Bernard Sammut fuq Yamaha 125cc u Nigel Anastasi fuq KTM 250cc. Matul it-tieni heat Caruana kompla jtejjeb il-˙in tieghu u jiddefendi l-pozizjoni tieg˙u fl-ewwel post. Dan irre©istra l-a˙jar ˙in tal-©urnata f’din il-klassi, dak ta’ 4 minuti 41.71 sekondi. Caruana li kien segwit min Sammut ma g˙amel l-ebda titjib fil-˙in tieg˙u iΩda xorta wa˙da Ωamm postu fit-tieni post b’˙in ta’ 4 minuti 53.27 sekondi. Fit-tielet post spiçça Anastasi b’˙in ta’ 5 minuti 5.21 sekondi. Fi Klassi B kien hemm taqtieg˙a interessanti bejn James Zahra fuq Yamaha u Matthew Gauci fuq KTM. Zahra mill-ewwel deher aktar veloçi tant li rre©istra l-a˙jar ˙in fil-Pole Position u kompla

Ritratt: SAMUEL SCICLUNA

jtejjeb il-˙in fl-ewwel Heat Uffiçjali b’dak ta’ 4 minuti 15.21 sekondi. Gauci kien dejjem fit-tieni post b’˙in ta’ 4 minuti 19.07 sekondi. Fittielet post rajna lill Alex Sant Fornier fuq mutur KTM 450cc b’hin ta’ 4 minuti u 23.20 sekondi. L-a˙˙ar Heat kienet kruçjali g˙all-ewwel tliet sewwieqa biex ikomplu jtejbu il-˙in tag˙hom. Dan ˙alla sitwazzjoni mhux tas-soltu. Waqt la˙˙ar Heat Zahra waqa’ u spiçça tilef ˙afna ˙in tant li kien diffiçli li jer©a’ javvanza

fuq l-ewwel Heat tieg˙u u rtira filwaqt li Gauci rnexxielu jtejjeb fuq l-ewwel ˙in tieg˙u u rre©istra 4 minuti 10.48 sekondi biex spiçça reba˙ din il-klassi quddiem Zahra. Fittielet post spiçça Joseph Scicluna fuq mutur Honda 125cc b’˙in ta’ 4 minuti 20.73 sekondi u fir-raba’ post da˙al Sant Fornier b’˙in ta’ 4 minuti 23.20sekondi. Fil-klassifika overall Matthew Gauci spiçça rebbie˙ ukoll segwit minn James Zahra. Intant nhar is-Sibt 7 ta’ Frar

fil-lukanda San Antonio lAssoçjazzjoni organizzat isserata Annwali biex tonora liç-Çampjins u Runner-up’s ta’ kull sezzjoni fi ˙dan lG˙aqda. Fosthom ©ew onorati Melo Zammit fuq Ford Escort li reba˙ il-kampjonat Autocross, Runner-up tieg˙u Vince Farrugia fuq VW Polo. Clayton Camilleri fuq mutur KTM reba˙ g˙al darb’o˙ra lkampjonat Motocross. Runner-up tieg˙u Paul Muscat fuq mutur KTM. James Zahra fuq Yamaha reba˙ l-ewwel kampjonat

Enduro waqt li r-Runner-up tieg˙u kien Matthew Gauci fuq KTM. Robert Caruana fuq mutur Gas Gas reba˙ ilKampjonat Trials u Runnerup tieg˙u kien Nick Farrugia fuq Beta. Waqt id-diskors tieg˙u lPresident tal-Assocjazzjoni Frans Deguara awgura lir-rebbie˙a kollha filwaqt li rringrazzja lill-isponsors kollha li wkoll kienu preΩenti fissala. Filwaqt, l-Assoçjazzjoni stiednet lis-Segretarju Parlamentari g˙aΩ-Ûg˙aΩag˙ u Sports Onor. Chris Agius MP iΩda dan ma setax jattendi min˙abba impenji o˙ra. PreΩenti wkoll kien hemm ukoll il-Kelliem talOppoΩizzjoni g˙all-Isport Onor. David Agius MP. Fiddiskors tieg˙u huwa offra lappo©© tieg˙u f’dan il-qasam sportiv u jinsab perswaΩ li flimkien mas-Segretarju Parlamentari g˙all-Isport u lKumitat EΩekuttiv tal-ASMK inkomplu na˙dmu biex dan lisport ikompli jimxi ‘l quddiem. l-Onor Agius fl-a˙˙ar nett awgura lir-rebbie˙a kollha u kien ukoll ippreΩentat b’tifkira tal-okkaΩjoni. L-Attivitajiet talAssoçjazzjoni se jkomplu nhar il-Óadd 15 ta’ Frar fejn se ti©i organizzata ir-raba’ attività Trials mill-Kampjonat ASMK - Pasta Poiatti 2014/15. l-Attività se ssir fil-kumpless Sportiv tal-ASMK f’Ta’ Qali u tibda fid-9:00 am. G˙al iktar inforamzzjoni wie˙ed jista’ jΩur is-sit elettroniku www.asmk.org.mt

sPOrts kÓ

15|02|2015 37

kullhadd.com

analIÛI ta’ lIaM GaUCI

lIl hInn MIÇ-ÇIrkWIt g˙all-kampjonat. Fil-periklu wkoll qieg˙ed il-Gran Premju tal-Italja, però g˙al ra©unijiet differenti. Minkejja li l-attendenza rarament kienet problema f’Monza, Ecclestone mhuwiex kuntent bilku ntra tt at twa li li h emm m al amministraturi taç-çirkwit u hemm xnig˙at illi qieg˙ed jitlob biex ilkontribut finanzjarju jitla’ mill-11-il mi l jun att wal i g˙al m adwa r 20 miljun. Madankollu, l-amministraturi ta’ Monza ma j˙ossux illi fl-istat attwali ftehim b˙al dan ikun vijabbli hekk kif kienu qeg˙din jittamaw li fissnin li ©ejjin jinvestu somom kbar biex jimmodernizzaw dan iç-çirkwit. G˙aldaqstant, jidher illi dawn issa appel l aw g˙al l -app o©© t al -Ist at Taljan ˙alli jg˙inhom isibu l-fondi neçessarju sabiex iΩommu lil Monza fuq il-kalendarju tal-F1.

M at ul d in i l -©im g˙a baq g˙u fi promi nenza diversi kwistjoni ji et relatati mal-futur tal-Formula 1 hekk kif it-timijiet, flimkien mal-FIA u lFOM , q eg˙di n ji pp ru vaw jas lu g˙all-kompromessi li jag˙tu direzzjoni çara lill-isport. It-tama tal-partijiet ikkonçernati hija li jaslu g˙al deçiΩjonijiet li jag˙mlu l-F1 vijabbli u relevanti matul is-snin li ©ejjin hekk kif il-bΩonn ta riformi konsiderevoli n˙ass bil-kbir fl-a˙˙ar kampjonati. DiΩappunt kbir Fost dawn il-kwistjonijiet hemm dik tal-Marussia li l-©img˙a l-o˙ra raw it-talba tag˙hom biex jie˙du sehem fil-kampjonat 2015 imblukkata millIstrategy Group tal-Formula 1. Dan kien diΩappunt kbir g˙at-tim AngloRussu li g˙amel sforzi kbar biex jeg˙leb il-problemi finanzjarji tieg˙u fil-˙in g˙all-bidu tal-ista©un il-©did. Ewlenin fost it-timijiet illi rreΩistew l-inkluΩjoni tal-Marussia jidhru li kienu l-Force India li ˙assew li la ppl i ka zz jon i t a’ dan it -t im ma kinitx kredibbli mil-lat ta’ konformi tà mar-regol armenti tekniç i u finanzjarji tal-isport. Madankollu, fil-jiem li g˙addew ilMarussia sa˙qu li huma ma kinux mitluba li jag˙tu garanziji ta’ dan ittip huma u jippreparaw g˙al-laqg˙a mal-Istrategy Group. Skont huma, is-sitwazzjoni teknika u finanzjarja t ag˙h om k i enet i l ha ç ara mi nn Diçembru tal-2014 u sa Jannar li g˙adda di©à ng˙ataw x’jifhmu li ma kienx se jkun hemm ostakli g˙allparteçipazzjoni tag˙hom fil-kampjonat il-©did. L-unika talba li kienet saret dak iΩΩmien mill-Istrategy Group kien li lMarussia jadattaw il-vettura tal-2014 g˙ar-regolamenti tekniçi li bdew japplikaw minn din is-sena, talba li

Azzjoni legali

t -ti m k ie n la qa’ . Da n wa ra l i lMarussia talbu biex juΩaw il-vettura l -an ti k a h ekk ki f is -si twa zz jon i fin anzjarja t ag˙hom Ωammi thom milli jiΩviluppaw wa˙da ©dida g˙all2015. G˙aldaqstant, il-Marussia da˙lu g˙al-laqg˙a tal-©img˙a l-o˙ra fil˙sieb li l-approvazzjoni finali kienet biss formali tà u ma stennewx loppoΩizzjoni li sabu ma’ wiççhom. Minkejja l-eΩitu diΩappuntanti talvot tal-Istrategy Group, is-sidien talMarussia g˙adhom determinati li jo˙or©u lit-tim mill-istat ta’ falliment b’mod formali fid-19 ta’ Frar kif miftiehem mal-investituri tag˙hom. Sadanittant, qeg˙din ji©u kkunsidrati metodi ta’ appell differenti hekk kif it-tim g˙adu ma qatax qalbu li jipparteçipa fil-kampjonat li jmiss.

Fil-periklu Hekk kif qeg˙din fuq l-g˙atba ta’ sta©un ©did, jidher kwaΩi çert illi mhux se jkollna Gran Premju filÌermanja din is-sena. Dan jo˙ro© minn kliem Bernie Ecclestone, ilKap E--Ωekuttiv tal-Formula One Group, illi sostna li l-amministraturi ta ç-ç i rk wi ti ta n-Nu rb urgri ng u Hockenheim it-tnejn qeg˙din isibuha diffiçli biex jiffinanzjaw l-organizzazzjoni ta’ gran premju. Dan qieg˙ed ise˙˙ b’riΩultat talfatt illi l-attendenza tal-pubbliku fittlielaq Ìermani Ωi matul dawn la˙˙ar snin kienet fjakka. In-nuqqas ta’ interess tal-pubbliku huwa sorprend ent i mh ux ˙ aΩ in h ekk k i f matul l-a˙˙ar sitt snin dejjem kien hemm sewwieq ÌermaniΩ ji©©ieled

Fuq nota simili, din il-©img˙a sar mag˙ ru f i ll i l- Fo rmu la On e Management (FOM), illi ΩΩomm iddrittijiet kummerçjali tal-isport, se tfittex lill-amministraturi taç-çirkwit ta’ Yeongam fil-Korea t’Isfel talli naqsu milli jospitaw tellieqa fl-2015 kif jistipula l-kuntratt ta’ bejniethom. Il-problemi bejn iΩ-Ωew© partijiet bdew l-ista©un li g˙adda meta lamministraturi taç-çirkwit infurmaw lill-FOM illi ma setg˙ux jospitaw tellieqa fl-2014 min˙abba ra©unijiet finanzjarji. L-FOM iddeçi di et i lli t˙allihom jaqbΩu l-ista©un ming˙ajr penalitajiet bil-kundizzjoni li l-gran premju jirritorna fl-2015. Madankollu, din is-sena l-Koreani re©g˙u ˙abbru li mhumiex fil-kundizzjoni li jie˙du sehem fil-kampjonat u g˙alhekk l-FOM ma kellha l-ebda g˙aΩla ˙lief illi tie˙u azzjoni legali fil-konfront tag˙hom.

IMÓabbra l-GOZO sPOrts aWarDs Is-serata fInalI se ssIr nhar Is-sIbt 28 ta’ frar

Waqt konferenza stampa li saret fil-Vini & Capricci fil-Gozitano G˙awdex, ©ie m˙abbar li wara nuqqas ta’ 13-il sena lGozo Sports Board qed jorganizza l-Gozo Sports Awards. Dan biex ikun hemm apprezzament denju u xieraq g˙al dawk li ja˙dmu ˙afna biex jaslu fejn jixtiequ u anke g˙al dawk li jg˙inu biex iwasslu lil ˙addie˙or g˙as-suççess. Kul˙add hu rebbie˙ fih innifsu g˙ax li tirba˙ il-˙in liberu tieg˙ek di©à jfisser li int rebbie˙ iΩda l-isport hu wie˙ed kompetittiv ukoll u dak li jkun l-a˙jar fost kul˙add ji©i ppremjat kif xieraq mill-istess sportivi. L-isportivi stess innominaw u vvutaw g˙all-aqwa atleti, nisa u r©iel, l-aktar Ωg˙aΩag˙ promettenti, l-aktar tims li g˙amlu suççess f’G˙awdex fis-sena li g˙addiet u anke l-aktar uffiçjal denju tal-unur li ta ˙afna g˙al ˙addie˙or. Ma jfissirx li r-rebbie˙ ikun ˙adem aktar minn dak li ma reba˙x il-premju. IΩda b˙al ma ji©ri fil-˙ajja xi ˙add irid ikun fost ir-rebbie˙a u dak li ma reba˙x illum ji©i instigat biex ja˙dem iΩjed biex darb’o˙ra jirba˙ hu jew hi. Il-finali ta’ dan l-avveniment se jsir filGozo Sports Complex nhar is-Sibt 28 ta’ Frar fis-7.30 p.m. ta˙t il-patroçinju talMinistru g˙al G˙awdex Anton Refalo, bilkollaborazzjoni ta’ Vini & Capricci u Lord Chambray Beers li hi l-unika birra arti©janali u G˙awdxija.

38 15|02|2015

kullhadd.com

FA CUP

KÓ sPORTs

RIÛULTATI TAL-BIERAÓ jkunu qed ifittxu biex jag˙mlu sorpriΩa o˙ra u jaqilg˙u lill-Arsenal. Din l-istess reb˙a fuq Manchester City tag˙mel parti minn sensiela ta’ g˙axar log˙biet ming˙ajr telfa ta’ Middlesbrough dan wara li reb˙u lil Blakckpool bl-iskor ta’ 2-1 u b’hekk telg˙u fil-quççata tac-Championship. Min˙abba din l-istess forma, it-tim ta’ Arsenal Ωgur li mhux se jie˙u biç-çajt li dan it-tim.

Brown Ideye jifra˙ ma’ s˙abu wie˙ed mill-gowls li skurja kontra l-West Ham fil-partita tal-biera˙

WEsT BROm. V WEsT HAm Fl-ewwel log˙ba li kien hemm fl-FA Cup ilbiera˙ it-tim ta’ West Brom. g˙eleb lil West Ham bl-iskor kbir ta’ 4-0. L-istilla ta’ din il-log˙ba kien lattakkant ta’ West Brom. Brown Ideye li permezz taΩ-Ωew© gowls li skurja f’din il-partita, huwa issa skurja erba’ gowls fl-a˙˙ar Ωew© log˙biet. L-ewwel gowl ta’ dan ilplejer, li kien viçin ˙afna li jitlaq lil West Brom fis-suq tat-trasferimenti ta’ Jannar, skurja l-ewwel gowl fl-20 minuta segwit minn gowl ie˙or tliet minuti qabel spiççat l-ewwel taqsima permezz ta’ James Morrison.

Il-gowls l-o˙ra waslu minn l-istess Ideye fis-57 minuta b’Saido Berahino jissi©©ila r-reb˙a fis-72 minuta biex West Brom. g˙addew g˙ar-round li jmiss. ARsEnAL V mIDDLEsBROUGH Il-kowç ta’ Arsenal Arsene Wenger sostna li t-tim immexxi minnu se jie˙u din il-log˙ba b’serjetà liema b˙alha kontra t-tim ta’ Middlesbrough li biex wasal g˙all˙ames rawnd g˙eleb lil Manchester City. It-tim ta’ Middlesbrough b˙alissa jinsab g˙addej minn forma tajba bic-Championship kif ukoll filkompetizzjoni tal-FA Cup u se

West Brom v West Ham

4-0

Blackburn R v Stoke City

4-1

Derby County v Reading

1-2

Crystal Palace v Liverpool

1-2

LOGÓOB GÓAL-LUm Aston Villa v Leicester City

13.30

PREsT On n ORT H En D V mAn UTD

Bradford v Sunderland

15.30

Arsenal v Middlesbrough

17.00

F’log˙ba o˙ra mill-istess kompetizzjoni hija dik ta’ g˙ada bejn Preston North End u t-tim ta’ Lous van Gaal Manchester United. It-tim li se jkun qed jilg˙ab f’daru se jittama li l-aktar plejer li skurja gowls Joe Garner ikun fil-forma ta’ ˙ajtu kontra Manchester United wara li dan skurja Ωew© goals kontra Chesterfield fost il-©img˙a u dan wara li rritorna g˙all-ewwel darba fit-tim minn Novembru. Il-kowç tattim ta’ Preston, Simon Grayson, jinsab sodisfatt g˙all-fatt li kwa Ωi g˙andu lil kul˙add g˙ad-dispoΩizzjoni tieg˙u. Min-na˙a tieg˙u, van Gaal Ωgur li se jie˙u din il-log˙ba bis-serjetà min˙abba li din il-kompetizzjoni hija l-unika çans realistiku li din issena l-United jirb˙u xi unur. Madankollu, huwa mistenni li jkunu nieqsa g˙ar-Red Devils l-attakkant Robin van Persie, Phil Jones wara li dawn we©g˙u fl-a˙˙ar log˙ba tag˙hom kontra Burnley kif ukoll Michael Carrick li g˙adu mwe©©a’.

LOGÓOB GÓAL GÓADA Preston North End v Man. Utd

20.45

PUnTI OÓRA

sERIE A RIÛULTATI TAL-BIERAÓ Sassuolo v Fiorentina Palermo v Napoli

1-3 Tard

LOGÓOB GÓAL-LUm 12.30

Milan v Empoli Atalanta v Inter Genoa v Verona Roma v Parma Torino v Cagliari Udinese v Lazio Chievo v Sampdoria Cesena v Juventus

15.00 15.00 15.00

AC MILAN V EMPOLI

GABRIEL GÓANDU PROBLEMA BIEX JITKELLEM BL-INGLIÛ

B˙alissa AC Milan jinsabu fid-disa’ post u minn mindu bdiet l-ewwel tas-sena di©à tilfu erba’ darbiet. G˙al din il-log˙ba t-tim ta’ Inzaghi se jkollu nieqes lil Philippe Mexes kif ukoll lil Keisuke Hon d a l i m i s t e n n i j i b d a m i n n f u q i l - b a n k min˙abba l-impenji tieg˙u fit-Tazza AΩjatika. Il-plejers ta’ Maurizio Sarri wkoll m’g˙andhomx kollox ward u Ωahar. Dan g˙aliex li l-attakk tag˙hom huwa fqir immens tant li l-attakkant tag˙hom Massimo Maccarone skurja l-istess ammont ta’ gowls li skurja d-difensur Tonelli, ji©ifieri erbg˙a.

Il-kowç ta’ Arsenal Arsene Wenger sostna li l-plejer ta’ Gabriel, li akkwistaw ming˙and Villareal g˙al £11 miljun, g˙andu problemi kbar biex jitkellem bl-IngliΩ u dan qed ikun problema biex jikkomunika mieg˙u u ma’ s˙abu l-o˙ra l-plejers. Madankollu, xorta wa˙da Wenger mistenni jibda lil dan il-plejer fil-log˙ba tal-lejla kontra Middlesbrough. Fid-dawl ta’ dan kollu, il-biΩa’ ta’ Wenger hi li min˙abba din in-nuqqas ta’ komunikazzjoni u l-livell fqir ta’ IngliΩ li g˙andu dan il-plejer, dan jista’ jsarraf biex l-Arsenal jaqilg˙u l-gowls. F’kummenti li ta lill-midja, Wenger Ωvela li huwa essenzjali g˙all-plejer li jkun jaf kliem b˙al importanti fil-futbol b˙al lemin, xellug, offside, referee, foul, fost o˙rajn.

ATALANTA V INTER

REUS JIFFIRMA KUNTRATT ÌDID

It-tim ta’ Roberto Mancini se jkun qed jivvja©©a lejn Bergamo bit-tama li jΩommu l-aspirazzjonijiet Ewropej ˙ajjin iΩda l-forma tag˙hom barra minn darhom mhijiex wa˙da tajba g˙alhekk mhux se tkun façli. Inter tilfu l-a˙˙ar tliet log˙biet minn erba’ fosthom fil-Coppa Italia liema kompetizzjoni kien mistenni li Mancini jmur tajjeb fiha. Biex laffarijiet ikomplu ji©u ag˙ar g˙all-Inter, il-futur tal-attakkant prolifiku tag˙hom Mauro Icardi jinsab f’dubju u dan minkejja li fadallu tliet snin biex jiskadilu l-kuntratt. Min-na˙a l-o˙ra, il-kowç ta’ Atalanta Stefano Colantuono qatt ma spiçça ‘l isfel mill-15 il-poΩizzjoni fil-klassifika iΩda dan l-ista©un hija storja o˙ra g˙ax jidher li se jkollu ji©©ieled biex it-tim ta’ Atalanta ma jkunx relegat.

Il-plejer ÌermaniΩ ta’ Borussia Dortmund Marco Reus iffirma kuntratt ©did ma’ dan it-tim li se jorbtu mal-klabb sa Ìunju tal-2019. Dan il-midfielder ta’ 25 sena beda jissemma’ li jista’ jing˙aqad ma’ numru ta’ klabbs fosthom ir-rivali Bayern Munich, Real Madrid, Arsenal u Manchester United. F’kummenti li ta lill-midja, is-CEO ta’ Borussia Dortmund Hans-Joachim Watzke sostna li huma mhu se j˙allu lill-midja u çerti rapporti foloz jinfluwenzaw l-impenji tag˙hom biex iΩommu l-a˙jar plejers tag˙hom. Huwa Ωied jg˙id li dan iççans li Reus i©©edded il-kuntratt kienet dejjem xi ˙a©a realistika u dan dejjem fl-a˙jar interess tat-tim. Min-na˙a tieg˙u, Reus sostna li jinsab kuntent ˙afna b’din id-deçiΩjoni li g˙amel u se jkompli j˙ares ’il quddiem biex jer©a’ jikseb issuççessi lura ma’ dan il-klabb.

15.00 15.00 18.00 20.45

KLAssIFIKA TIM

Juventus Roma Napoli Fiorentina Sampdoria Lazio Genoa Torino Palermo Inter Milan Sassuolo Udinese Hellas Verona Empoli Atalanta Chievo Cagliari Cesena Parma

22 22 22 23 22 22 22 22 22 22 22 23 22 22 22 22 22 22 22 22

16 13 12 10 8 10 8 8 7 7 7 6 7 6 4 5 5 4 3 3

5 7 6 8 11 4 8 7 9 8 8 11 7 6 11 8 6 7 6 1

1 2 4 5 3 8 6 7 6 7 7 6 8 10 7 9 11 11 13 18

47 36 41 35 28 37 30 25 34 33 32 29 26 24 21 19 16 29 21 20

10 17 27 23 24 26 26 23 36 29 29 33 30 37 26 29 26 42 43 47

53 46 42 38 35 34 32 31 30 29 29 29 28 24 23 23 21 19 15 9

CESENA V JUVENTUS Fil-log˙ba ta’ filg˙axija t-tim ta’ Cesena se jilqa’ lil Juventus fl-Istadio Dino Manuzzi fejn it-tim li se jkun qed jilg˙ab f’daru jinsab fil-periklu li ji©i relegat u dan wara li kienu promossi fis-Seria A bilplay-offs. Sfortunatament g˙alihom, huma qed isibu l-˙ajja diffiçli tant, li jekk taqta’ lil Parma, huma g˙andhom l-ag˙ar statistika fis-Serie A u b˙alissa jinsabu ankrati fit-tieni post mill-a˙˙ar. G˙aldaqstant, it-tim ta’ Max Allegri jinsab ixxamplat b’seba’ punti vanta©© fuq Roma u jgawdu l-a˙jar attakk li hemm fl-Italja.

OSVALDO JÓALLI LIL INTER It-tim IngliΩ ta’ Southampton iddeçieda li jibg˙at lill-plejer Ar©entin, li xtraw g˙al somma rekord, mat-tim ta’ Boca Juniors wara li dan kien qieg˙ed b’self simili mat-tim Taljan ta’ Inter. Jekk it-tim ta’ Boca jg˙addu g˙all-final tal-Copa Libertadores, dan is-self tal-internazzjonali Taljan jispiçça tliet ijiem biss qabel ma jibda l-ista©un li jmiss tal-Premier League IngliΩ fit-8 ta’ Awissu. Dan il-plejer ta’ 29 sena ng˙aqad ma’ Southampton minn ma’ Roma g˙as-somma ta’ £15 miljun fl-2013 iΩda lag˙ab biss tlettax-il log˙ba qabel ma kien ©ie sospiΩ wara li kellu ©lieda mad-difensur tal-istess tim Jose Fonte. Osvaldo kien misluf ukoll lil Juventus u Inter.

SPORTS KÓ

15|02|2015 39

kullhadd.com

FA TROPHY Ritratti: ANGIE CONTI

QORMI

7 VS 0

SIRENS

BIRKIRKARA

3 VS 0

PIETA H

XALATA TA’ GOWLS MINN QORMI It-tielet tim li g˙amilha g˙as-semi-finali tal-FA Trophy kien proprju dak ta’ Óal Qormi wara li dawn g˙elbu b’mod façli immens littim ta’ Sirens bl-iskor kbir ta’ 7-0. L-ewwel azzjoni tal-log˙ba waslet proprju mit-tim ta’ Qormi wara 5 minuti. Dan meta Alfred Effiong ittanta xortih permezz ta’ xutt b’sa˙˙tu li iΩda dan ˙abat mal-wieqfa. Ódax-il minuta wara Qormi fet˙u l-iskor meta Duncan Pisani qassam lejn l-istess Effiong li avvanza wa˙du g˙eleb lill-goalkeeper Spiteri ta’ Sirens. G˙al dan il-gowl Sirens ipprotestaw li l-istess Effiong kien f’poΩizzjoni ta’ offside iΩda rreferee wera l-karta s-safra lil George Falzon. Qormi rduppjaw fl24 meta Alex Nillson bidel il-ballun ma’ Joseph Chetcuti biex minn qag˙da ideali skorja b’xutt fil-baxx biex g˙amilhom 2-0. Jasal it-tielet gowl fit-30 minuta permezz ta’ Marcellinho li skurja direttament minn free-kick. Ir-raba’ gowl wasal fit-38 minn corner tal-istess Marcellinho, li b’daqqa ta’ ras ta’ Zoran Levnaic g˙amel l-iskor 4-0. Jidher li dan ma kienx biΩΩejjed tant li fit-tieni taqsima Qormi komplew fejn ˙allew fl-ewwel taqsima. Il-˙ames gowl ta’ Qormi u tal-partita wasal proprju ftit wara l-bidu tal-ewwel taqsima, eΩattament fit-52 minuta. Is-sostitut Gustavo Villalobos ixxutja filbaxx minn qag˙da ideali wara li dan irçieva ming˙and Pisani. Issitt gowl tal-partita kellu jistenna ftit biex jasal imma eventwalment ©ie skurjat seba’ minuti mit-tmiem. Re©a’ kien Marcellinho li skurja minn qag˙da ideali wara li dan il-plejer irçieva l-ballun, g˙al darb’o˙ra, ming˙and Pisani. Is-sostitut Emerson Vella g˙amilhom 7-0 fit-88 minuta u dan meta xxuttja xutt li spiçça firrokna tax-xibka. Qormi setg˙u skurjaw it-tmien gowl tal-partita iΩda x-xutt ta’ Gustavo Villalobos fil-˙in miΩjud, proprju fit-93 minuta, ˙abat mal-mimduda.

Referee: Sean Grant (Irlanda) Asst Referees: Darragh Keegan, Matthew Farrell Raba' Ufficjal: Ben Connolly

REBÓA KOMDA KARKARIÛA Wara li t-timijiet ta’ Hibernians, Valletta u Qormi g˙addew g˙assemi-finali ta’ din il-kompetizzjoni, it-tim ta’ Birkirkara ng˙aqad mag˙hom wara li dawn g˙elbu lit-tim ta’ Pietà Hotspurs bl-iskor ta’ 3-0. L-ewwel azzjoni tal-partita waslet propju fl-ewwel minuta talpartita min-na˙a ta’ Birkirkara. Dan it-tim resaq qrib li jifta˙ liskor meta cross shot ta’ Nassir Ahmed Maachi ˙abat mal-lasta lmimduda. G˙axar minuti wara u Birkirkara re©g˙u kienu perikoluΩi; dan meta Rowen Muscat qassam il-ballun lejn Shola Harun Shodiya li ra x-xutt tieg˙u jg˙addi j˙akkek mal-lasta lwieqfa u l-ballun spiçça barra. Minuta wara, preçiΩament fit-12-il minuta, Birkirkara kienu ppremjati g˙all-isforzi tag˙hom u fet˙u l-iskor meta minn cross tas-solitu Shodiya, Nassir Ahmed Maachi g˙eleb bir-ras lill-goalkeeper Cassar ta’ Pietà. L-ewwel reazzjoni ta’ Pietà waslet fid-19-il minuta u kien proprju xutt mill-bog˙od ta’ Claudio Frances li ©ie salvat f’corner minn Justin Haber. Pietà komplew jag˙fsu g˙all-gowl tad-draw fit-33 minuta iΩda x-xutt ta’ Christian Grech re©a’ ©ie salvat minn Haber biex l-ewwel taqsima spiççat bl-iskor ta’ 1-0. G˙al kontra tal-ewwel taqsima, it-tieni wa˙da bdiet fuq nota ferm kwieta tant li l-ewwel azzjoni waslet fit-62 minuta din iddarba minn Birkirkara. Kien g˙al darb’o˙ra Maachi li kien perikoluΩ bix-xutt tieg˙u mill-bog˙od li iΩda g˙adda ftit barra. Tliet minuti wara, azzjoni o˙ra ta’ Birkirkara fejn minn cross ta’ Maachi, id-daqqa ta’ ras ta’ Shodiya ta˙bat ma’ Pisani u mal-lasta l-wieqfa. Fl-a˙˙ar nett, wasal it-tieni gowl ta’ Birkirkara fis-76 minuta. Kien propju Shola Shodiya li avvanza fuq il-lemin, qassam lil Maachi li minn qag˙da ideali ma falliex. Fid-79 minuta çans ie˙or g˙al Birkirkara meta minn corner ta’ Edmond Agius, re©a’ kien Maachi li bir-ras iΩda laqat il-mimduda. It-tim KarkariΩ issi©illa r-reb˙a seba’ minuti mit-tmiem, skurjaw it-tielet gowl permezz tas-sostitut Kurt Zammit li da˙al tajjeb fil-kaxxa u g˙eleb lil Cassar b’xutt fil-baxx biex g˙amel l-iskor 3-0.

Referee: Georgi Kruashvili (Ìeor©ja) Asst Referees: Levan Varamishvili, Besik Chichinadze Raba' Ufficjal: George Vadachkoria

40 15|02|2015

kullhadd.com

kÓ lokalI

Imma dIl-QortI tal-appell x’nambuha?

Marlene Mizzi Membru Parlamentari Ewropew

Mhux se nid˙ol fil-mertu tassentenza tal-Prim’Awla talQorti Çivili li permezz tag˙ha l-Partit Nazzjonalista ng˙ata Ωew© si©©ijiet o˙ra filParlament. Ing˙ad ˙afna dwar dan. Nemmen li hija aktar inkwetanti d-dikjarazzjoni li g˙amel il-Kap talOppoΩizzjoni, Dr Simon Busuttil, fil-konfront tar-reazzjoni tal-Prim Ministru Dr Joseph Muscat g˙ad-deçiΩjoni tal-Qorti. Il-Prim Ministru qal li lGvern kien se jappella minn din id-deçiΩjoni. G˙as-sempliçi fatt li bih ©ie ddikjarat li se jsir appell, il-Kap talOppoΩizzjoni akkuΩa lill-Prim Ministru li qieg˙ed imur kontra d-demokrazija g˙ax mhux jaççetta d-deçiΩjoni tal-Qorti. Appella lill-Prim Ministru biex ibaxxi rasu u jfittex jimplimenta d-deçiΩjoni talPrim’Awla tal-Qorti Çivili. Meta tisma’ l-mod li bih tkellem il-Kap talOppoΩizzjoni dwar dan ilpunt, tibda ta˙seb li l-Gvern qieg˙ed imur ’il fuq mid-dritt li tag˙tih il-li©i. Il-Kap talOppoΩizzjoni qed jippretendi li l-Gvern preΩenti jo˙loq preçedent u jabdika mid-dritt li jappella minn deçiΩjoni talQorti. Jaf x’qed jg˙id? Jaf x’qed jippretendi? Ng˙id g˙alija bdejt nistaqsi lili nnifsi jekk kontx qed nifhem sewwa x’kien qed jippretendi l-Kap tal-OppoΩizzjoni. Bil-mod li bih tkellem Dr Busuttil, kien qed jag˙ti limpressjoni li l-Gvern preΩen-

ti, bis-sempliçi fatt li jeΩerçita dritt sagrosant li tag˙tih il-li©i nnifisha, kien qed jo˙loq skandlu akbar minn dak li twettaq ta˙t l-amministrazzjoni preçedenti fejn jid˙ol ix-xiri taΩ-Ωejt g˙all-pajjiΩ. U forsi dak kien l-iskop! G˙adni sal-lum ma nistax nifhem b’liema ©bid ta’ imma©inazzjoni l-Kap talOppoΩizzjoni wasal g˙allkonkluΩjoni li l-Prim Ministru kien qed imur kontra ddemokrazija g˙ax jappella mis-sentenza tal-Qorti. G˙ax jekk hu hekk, allura wa˙edha to˙ro© il-mistoqsija lo©ika: X’nanbuha l-Qorti tal-Appell jekk permezz tal-uΩu tag˙ha nimminaw id-demokrazija? Id-dritt tal-appell huwa dritt sagrosant li tag˙tihulna l-li©i nnifisha. Id-dritt tal-appell huwa stadju ie˙or fit-t˙addim tad-demokrazija u mhux tnawwir tag˙ha, kif ta limpressjoni l-Kap talOppoΩizzjoni. Irrid nimma©ina stampa bil-kontra: OppoΩizzjoni Laburista tippretendi li l-Gvern tal-pajjiΩ m’g˙andux jappella minn sentenza li tmur kontrih u takkuΩah li qed jimmina ddemokrazija. Li qed jinsulenta d-deçiΩjoni tal-Qrati. Kieku jkollok t˙oll xag˙rek u ©©ib iΩ-Ωejt! Kemm biki nisimg˙u kieku. Tant hija ˙a©a lo©ika li jkun hemm dritt ta’ appell, li l-fatt stess li fi stadju ta’ appell tinqaleb deçiΩjoni ta’ Qorti ma jkunx ifisser, u m’g˙andu jkun qatt interpretat b˙ala

nuqqas ta’ fiduçja fl-operat tal-ewwel ©udikant. Alla˙ares ikun hekk, g˙ax kieku nispiççaw bil-ma©istrati u im˙allfin li kellhom sentenzi maqlubin kollha sfiducjati – g˙ajr dawk li jservu fil-Qorti tal-Appell – fil-periklu li jkunu sfiduçjati wkoll. Jekk ukoll ma nispiççawx ming˙ajr Qrati, jekk imbag˙ad ikun imiss lill-Qorti Ewropea biex twaqqa’ sentenza tal-Qrati Maltin. Min-na˙a l-o˙ra ma smajna b’ebda ©udikant, hi liema hi l-Qorti li jservi fiha, li rriΩenja g˙ax ˙assu umiljat b’deçiΩjoni ta’ Qorti talAppell li taqleb deçiΩjoni talEwwel Qorti, g˙ax dan hu proçess normali fit-tfitxjia tal©ustizzja. Qed ng˙id dan kollu biex nenfasizza l-punt li d-dritt ta’ appell huwa dritt sagrosant. Ikun nuqqas, ikun Ωbaljat min ma jeΩerçitax dritt b˙al dan. Li kieku l-Gvern kellu joqg˙od g˙al dak li jridu jag˙mel il-Kap talOppoΩizzjoni u ma jappellax mis-sentenza, ikun qed jin˙oloq preçedent perikoluΩ daqskemm hu ikrah. Però, lanqas ma jiena mistag˙©ba b’dan it-tip ta’ dikjarazzjonijiet min-na˙a Nazzjonalista. Xi snin ilu, meta l-Gvern Nazzjonalista kellu sentenza maqtug˙a kontrih, il-Minsitru tal-Ìustizzja ta’ dak iΩ-Ωmien azzarda jissu©©erixxi li jitne˙˙ew il©urijiet. Donnu jippretendu li l-Qrati Maltin qeg˙din hemm

biex iservu l-esi©enzi tal-PN – kemm jekk fil-Gvern u kemm jekk fl-OppoΩizzjoni. Bil-poΩizzjoni li ˙a u lmessa©© li ta, il-Kap talOppoΩizzjoni qed jg˙idilna li m’hemmx lok g˙al Qorti talAppell; li din qieg˙da hemm g˙alxejn; li min jirrikorri g˙aliha jkun qed jag˙mel dan biex jin˙ela l-˙in, biex ma j˙allix isse˙˙ l-implimentazzjoni tal-ewwel deçiΩjoni u li hu proçess antidemokratiku. Dan meta, b˙ala avukat, Dr Busuttil imissu jaf tajjeb li dan mhux minnu. Jekk le, nistenna dikjarazjoni o˙ra tipika tieghu: li hu mhu se jappella qatt minn deçiΩjonijiet tal-Qrati, anke meta s-sentenza tinqata’ kontrih. Nistenna wkoll dikjarazzjoni li meta, u jekk, ikun xi darba Prim Ministru jne˙˙i wkoll ilQorti tal-Appell, b˙alma ˙a jne˙˙i l-posti tal-monti! Hekk tirrikjedi s-serjetà. Sinçerament nemmen li sallum il-Kap tal-OppoΩizzjoni ilu li ddispjaçieh li fl-ewforija tad-deçiΩjoni tal-Ewwel Qorti ˙alla lsienu ji©ri bih; iΩda konvinta wkoll li di©à n˙miet dikjarazzjoni g˙al kull eventwalità tad-deçiΩjoni tal-Qorti tal-Appell, kemm jekk ikun hemm konferma kif ukoll jekk tinqaleb is-sentenza talEwwel Qorti. Ma nafx g˙aliex, imma meta nisma’ l-kanzunetta You say it best when you say nothing at all ji©ini f’mo˙˙i Simon Busuttil! Tg˙id g˙aliex hux?