KullHadd 16.08.2015 by Kullħadd Editor

www.kullhadd.com

NAWGURAW FEJQAN TA’ MALAJR LID-DEPUTAT LABURISTA GODFREY FARRUGIA

Il-Óadd 16 ta’ Awwissu, 2015 Óar©a Nru 1,153

Prezz ›0.80

PROÇESS LI DIÌÀ BEDA JÓALLI L-FROTT

KUNÇETT INNOVATTIV GÓALL-FAMILJI

ÇERIMONJI UMANISTIÇI GÓALL-EWWEL DARBA

Iç-Chairman tal-Kumitat g˙all-G˙arfien talKostituzzjoni Franco Debono qal lill- KullÓadd li li l-proçess biex ti©i rriformata l-Kostituzzjoni di©à beda jag˙ti l-frott mil-lat le©iΩlattiv, minkejja l-fatt li l-Konvenzjoni Kostituzzjonali g˙adha ma se˙˙itx. Dan peress li l-li©i kostituzzjonali ma tinsabx biss fil-Kostituzzjoni ta’ Malta, b˙alma ˙afna ja˙sbu, iΩda hemm ukoll li©ijiet o˙ra ta’ natura kostituzzjonali li di©à qed issir ˙idma fuqhom.

Il-fundatur tal-Fondazzjoni Qalb it-Tfal, li din il©img˙a ta donazzjoni lis-sezzjoni tal-ITU tat-tfal f’Mater Dei, Ωvela ma’ din il-gazzetta kif qed ja˙dem fuq pro©ett innovattiv g˙all-familji bi tfal morda jew b’diΩabbiltà. Dan il-pro©ett, li g˙adu f’faΩijiet inizjali ˙afna, huwa mibni madwar idea ta’ villa©© turistiku li jkun immirat speçifikament g˙all-familji, speçjalment dawk li jkunu qed i˙abbtu wiççhom ma’ mard jew diΩabbiltajiet.

Ara pa©na 3

Ara pa©na 5

Minn din il-©img˙a, koppji f’pajjiΩna jistg˙u jag˙Ωlu li jiΩΩew©u b’rit umanistiku, li jikkonsisti f’çerimonja mhux reli©juΩa. Dawn ir-riti jistg˙u jsiru wkoll g˙all-funerali u l-g˙oti tal-ismijiet g˙al tarbija. Tkellimna ma’ Ramon Casha, wie˙ed minn ˙ames çelebranti umanistiçi, li spjega fiex jikkonsistu dawn ir-riti u kif inhuma miftu˙a g˙al kul˙add, tant li koppji li ©ejjin minn reli©jonijiet differenti ©ieli jag˙Ωlu rit umanistiku biex ikun newtrali. Ara pa©na 7

STENNIJA IQSAR GÓALL-ANZJANI

Inizjattivi li qed jie˙u dan il-Gvern wasslu biex tonqos sostanzjalment l-istennija g˙all-anzjani li jkunu jixtiequ jid˙lu f’dar residenzjali. Din il-gazzetta tinsab infurmata li, mill-bidu ta’ din is-sena, il-Gvern xtara xejn inqas minn 145 sodda fi djar tal-anzjani tal-privat. Id-djar li fihom id-Dipartiment s’issa g˙andu sodod mixtrija huma Villa Messina u Dar Saura fir-Rabat, Casa Arkati u Central Home fil-Mosta, Casa Serena u Casa San Paolo f’Bu©ibba, Case Leone f’San Ìiljan, Dar Sant’Anna l-

Isla, Roseville f’Ó’Attard, u Villa San Lawrenz f’San Lawrenz G˙awdex. Il-figuri juru li d-deçiΩjonijiet tal-Gvern qed itaffu l-pjaga nazzjonali ta’ anzjani li ©ieli kienu jdumu snin fuq il-listi ta’ stennija biex ji©u aççettati f’residenza g˙all-anzjani. Fil-fatt, il-lista ta’ stennija g˙as-servizzi residenzjali naqset bi kwaΩi 13% meta mqabbla ma’ Lulju tas-sena l-o˙ra. Naqsu wkoll b’iktar minn 60% l-applikanti li qed jistennew biex ji©u eΩaminati. Ara pa©na 2

02 16|08|2015

kullhadd.com

kÓ LOkALI

INXTRAW 145 SODDA MILL-PRIVAT F’DISAT IDJAR TAL-ANZJANI Sa mill-bidu ta’ din is-sena sSegretarjat Parlamentari g˙adDrittijiet ta’ Persuni b’DiΩabbiltà u Anzjanità Attiva xtara 145 sodda fuq skema talPrivate Public Partnership (PPP) minn djar privati. Din kienet wa˙da mill-inizjattivi tal-Gvern preΩenti li wasslet biex il-lista ta’ stennija g˙al djar tal-anzjani, li kienet pjaga kbira nazzjonali, tonqos sostanzjalment. Apparti minn hekk, is-Segretarjat g˙addej ukoll f’aktar ta˙ditiet biex jinxtraw iΩjed sodod minn djar privati g˙all-anzjani. Id-djar li fihom idDipartiment s’issa g˙andu sodod mixtrija huma Villa Messina u Dar Saura fir-Rabat, Casa Arkati u Central Home filMosta, Casa Serena u Casa San Paolo f’Bu©ibba, Case Leone f’San Ìiljan, Dar Sant’Anna lIsla, Roseville f’Ó’Attard, u Villa San Lawrenz f’San Lawrenz G˙awdex. Il-lista ta’ stennija g˙asservizzi residenzjali tonqos bi 12.8% Dan ikompli jΩid mal-fatt li llista ta’ stennija g˙as-servizzi residenzjali tal-anzjani naqset bi 12.8% meta mqabbla mala˙˙ar ta’ Lulju tas-sena l-o˙ra hekk kif im˙abbar misSegretarju Parlamentari g˙adDrittijiet ta’ Persuni b’DiΩabbiltà u Anzjanità Attiva Justyne Caruana nnifisha waqt Ωjara fid-Dar tal-Anzjani talImtarfa. Irrimarkat ukoll li dawk lapplikanti li qed jistennew biex ji©u eΩaminati naqsu b’61.5% meta kkumparat malistess perjodu s-sena li g˙addiet.

Is-Segretarju Parlamentari Caruana ddeskriviet il-fatt li naqset il-lista ta’ stennija g˙add˙ul fid-djar tal-anzjani b˙ala fatt poΩittiv, li juri biç-çar ilpjanijiet li g˙andu dan il-Gvern biex jindirizza l-problema tallista twila ta’ stennija g˙al dan is-servizz tant me˙tie© g˙allanzjani Maltin u G˙awdxin. Hija nnutat il-fatt li matul issnin dawn iç-çifri kienu jitilg˙u ta’ kull xahar u issa, permezz tal-˙idma ta’ dan il-Gvern bluΩu ta’ struttura razzjonalizzata, qed jonqsu gradwalment. Xog˙lijiet ta’ rinovar Is-Segretarju

Parlamentari

Caruana Ωaret xog˙lijiet ta’ rinovar li b˙alissa g˙addejjin fid-dar tal-anzjani tal-Imtarfa, fejn ser issir estensjoni ta’ 25 sodda ta’ dipendenza g˙olja u speçjalizzati g˙all-kura taddimensja. Hija qalet li l-Gvern qieg˙ed i˙ares lejn modi differenti kif ser ikompli jΩid is-sodod ta’ kull livell ta’ dipendenza fiddjar tal-anzjani eΩistenti talGvern, u dan huwa proprju wie˙ed minn dawn il-pro©etti. Spjegat kif il-Gvern, permezz tas-Segretarjat Parlamentari tag˙ha, jinsab impenjat biex ikompli jΩid u jsa˙˙a˙ isservizzi komuntarji biex inaqqas id-domanda g˙as-

servizzi residenzjali g˙all-anzjani u b’hekk tittejjeb il-kwalità tas-servizz. Hija fakkret li lproçess biex persuna tid˙ol f’dar tal-anzjani jinkludi diversi eΩamijiet minn tim multidixxiplinari indipendenti u trasparenti fuq kriterji stabbiliti. Din il-proçedura li qieg˙da ti©i adottata qed t˙alli l-frott tag˙ha li huwa kkonfermat minn dan ir-riΩultat poΩittiv immens tat-tnaqqis sostanzjali fuq kwaΩi 13% fuq medda ta’ sena. ReviΩjoni tal-istandards fiddjar residenzjali Rapport tal-Awditur Ìenerali li

˙are© f’Mejju ta’ din is-sena wera kif gvernijiet Nazzjonalisti preçedenti ma kinux ˙addmu sew il-proçeduri li bihom jinxtraw sodod ming˙and il-privat. Dan kien wassal g˙al diversi nuqqasijiet fejn il-Gvern probabbilment mar minn ta˙t, u fejn l-anzjani setg˙u ma ˙adux is-servizz li kien jixirqilhom. Ir-rapport qal kif negozjati diretti ma’ operaturi privati partikolari wasslu biex tliet kwarti tas-sodod jinxtraw ming˙and operatur partikolari. Ir-rapport kompla jg˙id li lkuntratti li saru llimitaw liΩvilupp ta’ servizzi ©odda u lpossibbiltà ta’ iktar investiment mill-privat f’dan il-qasam. IΩid li hemm ukoll indikazzjonijiet qawwija li n-numru ta’ carers u infermiera pprovduti mill-operatur privat kienu inqas minn dawk stipulati fil-kuntratt. Minkejja li r-rapport ma semmiex l-operaturi bl-isem, huwa fatt mag˙ruf kif fi Ωmien gvernijiet Nazzjonalisti, il-PPPs fir-rigward tar-residenzi g˙allanzjani kienu jsiru kwaΩi kollha mal-kumpanija Care Malta, li s-sid tag˙ha huwa Ûaren Vassallo; kuntrattur mag˙ruf g˙all-appo©© li jag˙ti lill-Partit Nazzjonalista. Sabiex jindirizza s-sitwazzjoni fejn anzjani fi djar partikolari kienu qed jie˙du servizzi inqas minn dawk fi djar o˙ra, ilGvern preΩenti irreveda l-kuntratti kollha sabiex jassigura li jkun hemm uniformità fisservizzi offruti minn kull dar. Dan minbarra li g˙all-ewwel darba ©ew stabbiliti Standards Minimi Nazzjonali g˙ad-djar tal-anzjani, bl-iskop li jkun assigurat servizz minimu xieraq g˙all-anzjani kollha.

ARRESTATI 21 PERSUNA WARA IMUTU 40 IMMIGRANT IEÓOR SEJBIET TA’ DROGA

Matul dan it-tmiem il-©img˙a, ˙idma mill-Iskwadra ta’ Kontra d-Droga wasslet biex ji©u arrestati total ta’ 21 persuna. Fi stqarrija ma˙ru©a lbiera˙, il-Pulizija qalet li fil-lejl ta’ bejn l-14 u l-15 ta’ Awwissu, il-Pulizija millIskwadra ta’ Kontra d-Droga g˙amlu diversi spezzjonijiet f’lokalitajiet madwar Malta. Waqt dawn l-ispezzjonijiet ©ew arrestati b’kollox 21 persuna, kemm Maltin, kif ukoll barranin. Letà ta’ dawn il-persuni kienet tvarja bejn 22 u 36 sena. Dawn instabu fil-pussess ta’ sustanza suspettata li kienet kokaina, kannabis u ecstasy. Il-Pulizija Ωiedet tg˙id li dawn il-persuni qed jg˙inuha fl-investigazzjonijiet tag˙ha.

Madwar 40 immigrant ie˙or mietu fl-istiva ta’ dg˙ajsa waqt li kienu qed jaqsmu l-Ba˙ar Mediterran mill-Afrika lejn l-Ewropa. Irrapportat dan l-a©enzija tal-a˙barijiet Taljana ANSA fejn qalet ukoll li dawn l-40 immigrant aktarx li mietu fgati fuq dg˙ajsa li fuqha kien hemm b’kollox madwar 400 persuna. Fil-˙in tal-inçident id-dg˙ajsa kienet madwar 21 mil ’il barra mill-kosta tal-Libja fejn imbag˙ad il-missjoni ta’ salvata©© tmexxiet mill-bastiment Cigala Fulgosi. Din is-sena fil-Mediterran di©à mietu aktar minn 2,000 persuna li ppruvaw jaqsmu l-Ewropa bid-dg˙ajjes, filwaqt li ç-çifra g˙assena li g˙addiet kollha kienet ta’ 3,279 persuna.

lokalI kÓ

16|08|2015 03

kullhadd.com

“Ir-rIforma kostItuzzjonalI bdIet u qed ngÓIxuha llum” Dr Franco Debono

LIAM GAUCI liam@kullhadd.com Fil-jiem li g˙addew il-Kumitat g˙all-G˙arfien talKostituzzjoni kompla bleΩerçizzju ta’ konsultazzjoni tieg˙u mal-og˙la awtoritajiet tal-pajjiΩ. Fost dawn il-figuri ewlenin kien hemm il-Prim Ministru Joseph Muscat li esprima l-fehma li l-proçess li se jwassal g˙all-Konvenzjoni Kostituzzjonali jrid isir ming˙ajr ma jkun iddominat mill-partiti politiçi. Il-gazzetta KullÓadd tkellmet maç-Chairman ta’ dan ilKumitat, Dr Franco Debono, li a©©ornana dwar fejn wasal ilproçess g˙ar-riforma kostituzzjonali. Il-Kumitat g˙all-G˙arfien talKostituzzjoni ©ie mniedi fl-4 ta’ Ìunju u l-g˙an tieg˙u huwa li jitkattar l-g˙arfien talKostituzzjoni Maltija u biex eventwalment ikollna Kostituzzjoni ©dida li tg˙aqqadna; fatt li jo˙ro© milllogo tal-istess Kumitat. Il-Gvern ˙a dan il-pass g˙ax jemmen li ma tistax tinbidel ilKostituzzjoni Maltija bil-

parteçipazzjoni attiva tal-poplu Malti u G˙awdxi jekk qabel ma jixtarrx sew x’fiha lKostituzzjoni eΩistenti. Dan il-Kumitat huwa mmexxi minn Dr Franco Debono, filwaqt li l-membri lo˙ra huma l-Professur Oliver Friggieri, Dr Austin Bencini, ilProfessur Ray Mangion, Dr Andrew Azzopardi, irReverendu Professur Saviour Chircop, is-Sur Trevor Zahra, Dr Veronique Dalli u Dr Aron Mifsud Bonnici. Kampanja edukattiva Mil-lat edukattiv, Debono qalilna li l-Kumitat g˙allG˙arfien tal-Kostituzzjoni qieg˙ed ja˙dem fuq diversi inizjattivi, fosthom sit elettroniku informattiv. Dan is-sit se jkollu sezzjoni çentrali li se tkun qieg˙da tispjega kif, meta wie˙ed jitkellem dwar li©i kostituzzjonali, ma jkunx qed jag˙mel referenza biss g˙al dik l-li©i mag˙rufa b˙ala l-Kostituzzjoni ta’ Malta iΩda wkoll g˙al numru ta’ li©ijiet li jikkumplimentawha u huma wkoll ligijiet ta’ natura kostituzzjonali b˙all-Att dwar l-

Elezzjonijiet Ìenerali u o˙rajn. Fl-istess ˙in qieg˙da ssir ukoll ˙idma fuq verΩjoni talKostituzzjoni g˙at-tfal, filwaqt li l-Kumitat qed jistenna l-eΩitu ta’ st˙arri© li kkummissjona ftit xhur ilu. Proçess li qed jag˙ti l-frott Debono sostna li ˙afna ja˙sbu li l-li©i kostituzzjonali tinsab biss fil-Kostituzzjoni ta’ Malta. Madankollu, fil-verità hemm li©ijiet li wkoll huma ta’ natura kostituzzjonali u jikkumplimetaw lillKostituzzjoni. G˙aldaqstant, huwa spjegalna li l-proçess biex ti©i rriformata l-Kostituzzjoni di©à beda jag˙ti l-frott mil-lat le©iΩlattiv, minkejja l-fatt li l-Konvenzjoni Kostituzzjonali g˙adha ma se˙˙itx. “Filwaqt li l-qofol ta’ dan lproçess g˙andu jkun ilKonvenzjoni Kostituzzjonali, però ftit qeg˙din jirrealizzaw li r-riforma kostituzzjonali bdiet u qed ng˙ixuha llum. Il-Li©i dwar il-Finanzjament talPartiti, kif ukoll mezzi ta’ komunikazzjoni a˙jar filParlament huma riformi ta’ ril-

evanza kostituzzjonali. Dawn qed ji©u implimentati filpreΩent,” spjega Debono. Barra minn hekk, partijiet mir-riforma tal-Ìustizzja huma ta’ rilevanza kostituzzjonali kif hija wkoll il-Li©i dwar lAwtonomija tal-Parlament, li qieg˙ed ja˙dem fuqha lIspeaker. G˙alhekk, qalilna Debono, ir-riforma fil-metodu tal-˙atra tal-im˙allfin, kif ukoll il-Li©i dwar l-Awtonomija talParlament li qeg˙din jin˙mew fil-preΩent huma li©ijiet ta’ rilevanza u natura kostituzzjonali. Xog˙ol ta’ kordinazzjoni Il-Kumitat qieg˙ed ja˙dem ukoll sabiex jikkordina dawn r-riformi li qed jin˙mew. “Flimmedjat importanti immens li, filwaqt li l-Konvenzjoni tkun il-qofol, isir kordinament bejn l-inizjattivi li qeg˙din jin˙mew fil-preΩent, u li kollha huma ta’ natura kostituzzjonali, sabiex ikun hemm approçç ˙olistiku lejn din irriforma kostituzzjonali. Içchecks and balances bejn listituzzjonijiet huwa fundamentali u çentrali g˙al kull kostituzzjoni u dan il-

mekkaniΩmu jista’ jinΩamm u jitjieb biss permezz ta’ approçç ˙olisitiku,” tenna Debono. Huwa qalilna wkoll li diversi persuni intiΩi fis-su©©ett u ©ejjin minn oqsma differenti tal-˙ajja wrew interess li jag˙tu kontribut fi ˙dan ilKumitat u mistenni li l-kompoΩizzjoni tal-Kumitat tkompli tiΩdied. Messa©© inkora©©anti Mistoqsi jaqbilx mal-kummenti tal-Prim Ministru dwar ir-rwol tal-partiti politiçi fil-proçess ta’ riforma kostituzzjonali, Debono qalilna li l-messa©© tal-Prim Ministru kien çar u inkora©©anti fis-sens illi dan ilKumitat g˙andu jkun il-katalist g˙ar-riforma kostituzzjonali. “Dan il-messa©© kien wie˙ed poΩittiv kif kienu wkoll ilmessa©©i tal-President tarRepubblika u l-Ispeaker talKamra tar-RappreΩentanti fillaqg˙at li kellna mag˙hom. Qed in˙arsu ’l quddiem ukoll biex niltaqg˙u mal-Kap talOppoΩizzjoni u malAlternattiva Demokratika wara stediniet li g˙amilna,” qalilna Debono.

04 16|08|2015

kullhadd.com

KÓ lOKali

Kampanja OÓra ta’ BiÛa’ mill-OppOÛizzjOni LIAM GAUCI liam@kullhadd.com

L-OppoΩizzjoni Nazzjonalista kompliet turi id-determinazzjoni tag˙ha li xxekkel kull tip ta’ investiment f’pajjiΩna permezz tal-kampanja ta’ miΩinformazzjoni dwar ilpro©ett tal-impjant talener©ija ta’ Dellimara, illi se jwassal g˙al injezzjoni ta’ madwar €450 miljun fis-settur ener©etiku. Din l-informazzjoni Ωbaljata qeg˙da ting˙ata bil-g˙an çar li tin˙oloq il-biΩa’ fost iç-çittadini, minkejja l-fatt illi lGvern ilu diversi ©img˙at li spjega d-dettalji tal-ftehim mal-Electrogas. BΩonn ur©enti ta’ investiment Fil-konferenza stampa li g˙amlu l-Ministru g˙allEner©ija Konrad Mizzi u lMinistru g˙all-Finanzi Edward Scicluna, kien spjegat illi l-Gvern Malti g˙andu d-dmir li jassigura li pajjiΩna jkollu infrastruttura moderna li tattira l-investiment. Min-na˙a tieg˙u, Mizzi fakkar li l-bΩonn ta’ investiment infrastrutturali n˙ass b’mod partikolari fis-settur tal-ener©ija hekk kif sa Marzu tal-2013 l-Enemalta sabet ru˙ha qrib il-kollass finanzjarju. Dan hekk kif din il-kumpanija kellha madwar €900 miljun f’dejn, sitwazzjoni li wasslitha biex tieqaf t˙allas it-taxxi u s-sisa dovuti lill-Gvern biex tla˙˙aq malpagamenti tal-fortinuri taΩΩejt. Minn dak iΩ-Ωmien, bissa˙˙a tal-investiment ta’ €320 miljun tax-Shanghai Electric Power, l-Enemalta ˙allset madwar €130 miljuni dovuti lill-Gvern u naqset iddejn tag˙ha bin-nofs. Dan listess investiment tejjeb ukoll ilcredit rating internazzjonali ta’ din il-kumpanija. Kien il-Gvern li talab ilparir tal-KE Mizzi ©ab ukoll fix-xejn largument tal-OppoΩizzjoni, illi sostniet li se tkun qeg˙da tiddefendi l-interessi talpoplu Malti u G˙awdxi quddiem l-istituzzjonijiet Ewropej li qed jinvestigaw dak li qed jag˙mel il-Gvern Malti. Madankollu, il-Ministru g˙all-Ener©ija spjega li kien Gvern Laburista stess li talab l-opinjoni tal-Kummissjoni Ewropea dwar is- security of supply agreement li kien se ji©i ffirmat mal-Electrogas. Din id-deçiΩjoni ttie˙det hekk kif il-Gvern xtaq jikkonferma li dan ma jmurx kontra l-li©ijiet Ewropej dwar l-g˙ajnuna statali. Dan is- security of supply agreement , illi kien parti mill-proçess ta’ tendering ori©inali, joffri il-garanzija tal-Gvern illi jixtri l-ener©ija u l-gass ming˙and lElectrogas f’kaΩ li l-Enemalta ma tkunx f’poΩizzjoni li tix-

trih hi. Il-bΩonn ta’ ftehim ta’ din ix-xorta n˙ass g˙aliex ilcredit rating tal-Enemalta g˙adu ta˙t il-livell ta’ investiment, eredità ta’ Gvern Nazzjonalista li setg˙et tgerrex kull tip ta’ investiment privat. L-istess ministru ˙a wkoll lokkaΩjoni biex iffakkar illi lqalba g˙al turbini li ja˙dmu bil-gass se twassal g˙al tnaqqis ta’ 50% fl-emissjoni minn dan l-impjant, kif ukoll riduzzjoni ta’ 90% ta’ emissjonijiet ta’ materjal partikolat, partiçelli li huma ta’ dannu kbir g˙as-sa˙˙a talbniedem. Il-garanzija mhi se tiswa’ xejn lill-poplu Min-na˙a l-o˙ra, Scicluna giddeb argument ie˙or talPartit Nazzjonalista, illi g˙amel g˙a©eb kbir min˙abba l-garanzija bankarja ta’ €360 miljun li g˙amel il-Gvern preΩenti. Il-Ministru g˙all-Finanzi però fakkar li Gvern Nazzjonalista g˙amel investiment ta’ €200 miljun fl- interconnector u €175 miljun fl-espansjoni tal-impjant ta’ Dellimara.

Dawn l-investimenti kapitali li g˙amel Gvern Nazzjonalista saru mit-taxxi tal-poplu, filwaqt li l-garanzija li ghamel Gvern Laburista mhi se tiswa’ xejn lil pajjiΩna hekk kif fl-a˙˙ar mill-a˙˙ar se jkun il-konsorzju talElectrogas illi se jie˙u fuqu l-piΩ s˙i˙ tal-investiment. Il-Gvern g˙aΩel li jag˙ti din il-garanzija g˙aliex ma jafx kemm se ddum ilKummissjoni Ewropea biex tag˙ti l-opinjoni tag˙ha dwar is- security of supply agreement. G˙aldaqstant, il-Gvern ˙a d-deçiΩjoni li jag˙ti lgaranzija biex il-banek isellfu l-fondi neçessarji lillElectrogas ˙alli dawn ikunu jistg˙u jag˙tu bidu g˙all-bini tal-impjant il-©did f’Dellimara malajr kemm jista’ jkun. Il-PN g˙amel garanzija ta’ €318 miljun Fil-konferenza kien spjegat ukoll illi l-ftehimiet malElectrogas di©à ©ew iffirmati kollha, bl-eççezzjoni tassecurity of supply agreement illi g˙adu pendenti min˙abba li l-Gvern g˙adu

qieg˙ed jistenna l-opinjoni tal-Kummissjoni Ewropea. Sadanittant, il-Gvern offra l-garanzija ta’ €360 miljun ma’ erba’ banek; il-Bank of Valletta, l-HSBC Bank plc, isSociete Generale u KFW IPEX-Bank GmbH, g˙al massimu ta’ 22 xahar. Min-na˙a tag˙hom, l-Electrogas ipprovdew ittri ta’ kreditu li jammontaw g˙al €90 miljun, ekwivalenti g˙al 20% talinvestiment. G˙al din ilgaranzija, l-Electrogas ˙allset €8.8 miljun lill-Gvern. L-g˙aΩla tal-perjodu ta’ 22 xahar saret wara li l-Gvern ˙a l-parir ta’ diversi esperti illi waslu g˙all-konkluΩjoni li din il-medda ta’ Ωmien se tkun biΩΩejjed biex ti©i kkomunikata l-opinjoni tal-KE dwar is- security of supply agreement. Barra minn hekk, il-Gvern se jkollu çans illi jirtira l-garanzija bankarja tieg˙u, illi eventwalment se t˙alli post g˙as- security of supply agreement illi jkun jista’ ji©i ffirmat malElectrogas. Scicluna esprima s-sorpriΩa tieg˙u li l-OppoΩizzjoni qeg˙da tag˙mel dan lg˙a©eb kollu dwar il-garanz-

ija bankarja tal-Gvern attwali meta fl-2012 Gvern Nazzjonalista kien g˙amel garanzija bankarja ta’ €318 miljun g˙all-Enemalta stess. Din il-garanzija kienet permanenti u mhux temporanja b˙al dak propost mill-Gvern attwali, u ma saritx b˙ala parti minn investiment fissettur tal-ener©ija, imma sempliçement biex iΩΩomm lill-Enemalta milli tfalli. Minn maΩΩra g˙al opportunità Dawn il-fatti juru biç-çar illi l-unika problema talOppoΩizzjoni hija li ma tridx taççetta li s-settur tal-ener©ija nbidel minn maΩΩra g˙al opportunità u llum qed iwassal g˙al tkabbir ekonomiku li huwa erba’ darbiet ikbar mill-mejda taΩ-Ûona Ewro. Is-suççess f’dan il-qasam huwa mibni madwar it-turnaround mill-kontijiet g˙olja, Enemalta falluta u d-dipendenza totali fuq iΩ-Ωejt li kien hemm ta˙t amministrazzjoni preçedenti g˙al kontijiet ir˙as, Enemalta b’sa˙˙itha u l-qalba g˙all-gass li qed jimplimenta dan il-Gvern.

LOkALI kÓ

16|08|2015 05

kullhadd.com

“GÓANDNA ÓOLMA LI NIXTIEQU NWETTQU GÓALL-FAMILJI BI TFAL MORDA JEW DIÛABBLI” Roderick Cachia, Fundatur tal-Fondazzjoni Qalb it-Tfal RITIANNE AGIUS

it-twelid ta’ tarbija, biex ilmo˙˙ jer©a’ jibda j˙addem ilfunzjonijiet normali tieg˙u u jitnaqqas ir-riskju li ssir ˙sara fil-mo˙˙, ikkawΩata minn brain asphyxia. Huwa stmat li bejn erba’ u sitt itrabi kull sena jkollhom dan it-tip ta’ kumplikazzjonijiet waqt it-twelid.

ritianne@kullhadd.com

Kunçett ©did g˙all-familji bi tfal morda jew b’diΩabbiltà Din il-©img˙a l-fondazzjoni Qalb it-Tfal tat b’donazzjoni magna importanti li tintuΩa fuq trabi li jitwieldu b’kumplikazzjonijiet. Il-fundatur Roderick Cachia qalilna li l-attivitajiet ta’ ©bir ta’ fondi se jibqg˙u jsiru biex ti©i meg˙juna l-NPICU f’Mater Dei , iΩda li l-aspirazzjonijiet tieg˙u u ta’ martu Liliana ma jiqfux hawn. Meta kien qed jitkellem ma’ din ilgazzetta, Roderick Ωvela kif il-˙olma tag˙hom hija li jsir pro©ett kbir li minnu jgawdu l-familji bit-tfal, speçjalment dawk li g˙andhom tfal morda jew b’diΩabbiltà. Il-˙sieb huwa li jin˙oloq villa©© rikreattiv immirat speçifikament g˙all-familji, fejn il-©enituri jkunu jistg˙u jqattg˙u ftit jiem ta’ mistrie˙, filwaqt li t-tfal ikollhom ˙afna attivitajiet apposta g˙alihom. G˙alkemm dan il-kunçett, b’ta˙lita ta’ turiΩmu, sports u edukazzjoni, jeΩisti f’˙afna postijiet madwar id-dinja, sallum g˙ad m’g˙andna xejn simili tieg˙u f’pajjiΩna. Roderick jirreferi g˙al dawn il-villa©©i mxerrda madwar lIngilterra u l-kumplament talEwropa, mag˙rufa b˙ala Center Parcs. Dawn joffru vaganzi qosra g˙all-familji, anke speçifikament marbuta mal-vaganzi skolastiçi tat-tfal. Ìeneralment dawn ikunu jinsabu f’postijiet naturali filforesti jew biswit ix-xmajjar, b’attivitajiet sportivi g˙allfamilja f’dan l-ambjent naturali. “Ovvjament, f’Malta l-ambjent naturali huwa g˙al kollox differenti,” jg˙id Roderick. “Però, il-pajsa©© Malti xorta wa˙da g˙andu lpotenzjal tieg˙u, speçjalment f’dawk li huma bajjiet u siti storiçi, u g˙alhekk m’g˙andux iwaqqafna milli no˙olqu pro©ett simili f’pajjiΩna wkoll.”

G˙addew mill-esperjenza huma stess

Ix-xewqa ta’ Roderick hija villa©© turistiku fejn familji bi tfal morda jew diΩabbli jkunu jistg˙u jqattg˙u vaganza

Roderick jitkellem waqt il-preΩentazzjoni tal- cooling cap system

Sounds of Innocence g˙al darb’o˙ra

Tfal morda mhux dejjem ikunu jistg˙u jmorru vaganza barra Fil-fatt, Roderick jiΩvela li g˙al dan il-pro©ett il-fondazzjoni di©à identifikat sit storiku fin-na˙a ta’ fuq ta’ Malta, li attwalment jinsab fi stat dilapidat. “Grazzi g˙al kumpanija ta’ periti li ˙admu b’rati baxxi ˙afna, t˙ejja pjan ta’ kif dan is-sit jista’ ji©i restawrat u trasformat, b’rispett s˙i˙ lejn l-istorja tieg˙u, biex jakkomoda pro©ett b˙al dan b’risq il-familji.” IΩda kemm huwa neçessarju villa©© b˙al dan? Roderick jg˙id li minn studju xjentifiku li sar, u li r-riΩultati tieg˙u dalwaqt ikunu disponibbli, ˙are© li l-ma©©oranza talMaltin u l-G˙awdxin jixtiequ li jsir tali pro©ett f’pajjiΩna.

L-g˙aqda Qalb it-Tfal twaqqfet tliet snin ilu millkoppja Cachia, wara li huma stess ©ew bΩonn l-g˙ajnuna tal-NPICU meta Ω-Ωew© uliedhom tewmin twieldu qabel iΩ-Ωmien, bil-konsegwenza li kellhom iqattg˙u erba’ xhur f’dan id-dipartiment. Din l-esperjenza ©eg˙lithom jirrealizzaw kemm huwa importanti sservizz li jing˙ata f’din ittaqsima, u kien g˙alhekk li ddeçidew li jag˙mlu dak kollu li jistg˙u biex jiffaçilitaw il-˙idma tal-professjonisti u l-infermiera ma’ dawn it-trabi u t-tfal. Roderick spjegalna kif matul l-a˙˙ar tliet snin din lg˙aqda kienet f’˙idma kontinwa biex ti©bor il-fondi sabiex it-tfal, irrelevanti millkundizzjoni tag˙hom, ikunu jistg˙u jing˙ataw çans g˙al ˙ajja a˙jar. Minbarra l-attivitajiet g˙all-familji li jsiru kull sena, is-sena li g˙addiet il-fondazzjoni g˙amlet missjoni finNorve©ja ta˙t il-patroçinju tal-President ta’ Malta, li bissa˙˙a tag˙ha n©abru eluf ta’ ewro li l-g˙an tag˙hom huwa li jkomplu jg˙inu lillNPICU f’dak li jkun hemm bΩonn. Minbarra li n©abru l-fondi g˙al apparat relatat massa˙˙a, in©abru wkoll fondi biex jinxtara ikel u materjal edukattiv g˙al dawk it-tfal li jinsabu f’Nurture Class fliskejjel primarji. Fil-fatt, liskola primarja ta’ BirΩebbu©a di©à ng˙atat issomma ta’ €2,000 g˙al dan ilg˙an.

Meta ©iet varata l-Mission to Norway fil-Palazz tal-President

Roderick jg˙id li ˙afna familji li g˙andhom tfal morda serjament jew b’diΩabbiltajiet severi, ma jkunux jistg˙u jmorru vaganza barra minn Malta min˙abba l-limitazzjonijiet ta’ wliedhom. Hemm ukoll familji li jkunu g˙addejjin minn Ωmien diffiçli finanzjarjament, iΩda jkunu jixtiequ li wliedhom igawdu mqar vaganza qasira. Villa©© b˙al dan ikun qed joffri soluzzjoni g˙al dawn ilfamilji kollha, li jkunu jistg˙u jaqtg˙u ftit mill-˙ajja ta’ kuljum u jiddevertu flimkien ming˙ajr l-iskari©© ta’ safra g˙al dawk fiΩikament batuti, u ming˙ajr l-ispejjeΩ kbar involuti fil-kaΩ ta’ dawk li jkollhom ba©it baxx.

“Nixtiequ li l-prezzijiet jinΩammu baxxi biex ikunu jistg˙u jintla˙qu minn kul˙add, fejn b’medja ta’ madwar €500 familja ta’ erbg˙a tkun tista’ tqatta’ jumejn jew tlieta f’dan ilvilla©©,” jg˙id Roderick. “Il-˙sieb huwa wkoll li parti mill-akkomodazzjoni tkun riservata g˙al dawk ilfamilji li g˙andhom tfal b’mard jew diΩabbiltajiet severi, fejn ikunu jistg˙u jibbenefikaw minn akkomodazzjoni b’xejn jew sussidjata sostanzjalment.” Roderick jg˙id li, minkejja li dan il-pro©ett g˙adu fil-faΩi inizjali tieg˙u, jemmen li huwa wie˙ed vijabbli u bΩonjuΩ. “Il-pass li jmiss

huwa li jibdew it-ta˙ditiet dwaru mal-awtoritajiet ikkonçernati.” Magna g˙at-trabi li tnaqqas ir-riskju ta’ ˙sara fil-mo˙˙ Din il-©img˙a l-fondazzjoni Qalb it-Tfal, immexxija millkoppja Roderick u Liliana Cachia, tat donazzjoni ta’ magna importanti lil NPICU f’Mater Dei. L-NPICU huwa l-verΩjoni tal-ITU g˙at-tfal, u l-g˙odda mixtrija minn fondi li ©abret Qalb it-Tfal kienet tikkonsisti f’cooling cap system. Din il-magna tiswa €20,000, u tintuΩa f’kaΩijiet fejn ikun hemm kumplikazzjoni waqt

Il-©img˙a d-die˙la Qalb itTfal se tkun qed ittella’ lattività Sounds of Innocence, li issa saret drawwa ta’ kull sena fil-Bajja s-Sabi˙a ta’ BirΩebbu©a. L-attività ta’ nhar is-Sibt u lÓadd 22 u 23 ta’ Awwissu se tkun tinkludi spettaklu g˙allfamilja kollha, kif ukoll spettakli g˙at-tfal minn karattri mag˙rufa b˙al dawk tal-film Frozen , li se jkollhom ukoll iç-çans li jie˙du r-ritratti mag˙hom. Se jkun hemm ukoll Ωona ikbar mis-soltu g˙al-log˙ob tat-tfal maqsum f’etajiet differenti, u esibizzjoni talkarozzi g˙al dawk kollha dilettanti tag˙hom. L-g˙an a˙˙ari jibqa’ dejjem li jin©abru fondi g˙all-fondazzjoni Qalb it-Tfal.

06 16|08|2015

kullhadd.com

KÓ LOKALI

“KIEN HEMM SJUF FEJN IS-SITWAZZJONI Is-Segretarju Parlamentari Chris Fearne KIENET AGÓAR”

L-estensjoni tal-Emer©enza Fl-a˙˙ar jiem smajna lillOppoΩizzjoni tikkritika lillGvern g˙ax f’Mater Dei hemm il-pazjenti li qeg˙din jing˙ataw kura fil-kurituri. IΩda kif jaf kul˙add, inkluΩ l-OppoΩizzjoni nfisha, dan mhux fenomenu li tfaçça fi Ωmien Gvern Laburista. Dwar is-sitwazzjoni preΩenti fl-isptar, din il-gazzetta ˙adet ir-reazzjoni tas-Segretarju Parlamentari g˙as-Sa˙˙a, Chris Fearne, li qal li qed issir ˙idma kontinwa biex kemm jista’ jkun ma jkunx hemm pazjenti filkurituri. Huwa fakkar li din il-proble-

ma hija konsegwenza ta’ sptar Ωg˙ir li bniet amministrazzjoni preçedenti. “B˙ala tabib, flimkien mat-tobba s˙abi, konna ilna ng˙idu lill-Gvern ta’ dak iΩ-Ωmien bil-problemi li se jkollna n˙abbtu wiççna mag˙hom,” qal Fearne. Mistoqsi jekk dan hux l-uniku sajf li rajna din is-sitwazzjoni, Fearne qal li le, anzi kien hemm Ωminijiet fejn is-sitwazzjoni kienet anke ag˙ar. Huwa fil-fatt qal li fl-2011 kien hemm 2,577 pazjent li ng˙ataw kura fil-kuritur filwaqt li fl-2012 kien hemm 2,596. “Madankollu, a˙na mhux se

nkunu qeg˙din in˙arsu lejn din is-sitwazzjoni u nibqg˙u b’idejna fuq Ωaqqna,” qal Fearne. Huwa qal li l-amministrazzjoni preΩenti mill-ewwel bdiet ta˙dem biex tirrimedja ssitwazzjoni. “L-ewwel m’g˙amilna kien li Ωdiedu ssodod fi spazji li kienu mo˙lija f’Mater Dei; dan Ωied ilkapaçità tal-isptar b’xi madwar 30 sodda li xorta mhux biΩΩejjed g˙all-problema li g˙andna,” qal is-Segretarju Parlamentari. Qal ukoll li bdiet ˙idma biex jinbnew Ωew© sulari o˙ra fuq lEmer©enza. “IΩda lkoll nafu

x’©ara bil-problema tal-konkrit li wikkewna biha ta’ qabilna,” qal Fearne. Huwa Ωied jg˙id li ffaççjati b’din il-problema bdiet ˙idma biex tinbnea binja ©dida biswit l-Emer©enza. “Il-bini tiela’ ©mielu u sal-bidu tassena din il-binja se tkun qed tospita l-ewwel pazjenti tag˙ha; 68 sodda. Meta tkun lesta din il-binja se tkun qed iΩΩid il-kapaçità ta’ Mater Dei bi 300 sodda.” Fearne qal ukoll li fil-©img˙at li ©ejjin Ωew© dipartimenti f’Mater Dei se jimxu g˙açÇentru tal-Onkolo©ija Sir Anthony Mamo u b’hekk l-

ispazju f’Mater Dei se jkompli jiΩdied. “Fis-snin li ©ejjin imbag˙ad se naraw li mill-©did nibdew nuΩaw l-Isptar San Luqa. Sptar li b’nostal©ija kbira narah mitluq u abbandunat. Dan se jkun sptar speçjalizzat g˙arriabilitazzjoni, filwaqt li l-Isptar Karen Grech se jkun sptar speçjalizzat g˙al ©erjatrija. Dawn se jiΩdiedu mal-pro©etti tal-Isptar Ìenerali ta’ G˙awdex li se jwasslu biex l-G˙awdxin ikollhom servizzi tas-sa˙˙a kompluti u ta’ kwalità daqs dawk offruti f’Mater Dei,” qal Fearne.

LOKALI KÓ

16|08|2015 07

kullhadd.com

“KOPPJA B’RELIÌJONIJIET DIFFERENTI ÌIELI JAGÓÛLU ÛWIEÌ UMANISTA BIEX IKUN NEWTRALI” Il-qawl Malti jg˙idilna li “jekk ma tibdilx, titqammel”. Din l-espressjoni hija wa˙da li fiha ˙afna x’tifhem. Ma jfissirx li l-bidliet g˙andhom isiru sempliçiment biex ikunu saru, iΩda g˙ax jin˙ass il-bΩonn g˙alihom. Hija fin-natura tal-bniedem li jibΩa’ minn dak li hu ©did jew differenti, u g˙alhekk xi drabi jirreΩisti g˙all-bidliet, anke dawk li jaf ikunu neçessarji jew bΩonjuΩi g˙al ˙addie˙or. Huwa f’dan is-sens li l-qawl Malti jipprova jilluminana. U˙ud mill-bidliet li esperjenzajna dan l-a˙˙ar b˙ala poplu kienu jolqtu direttament liΩ-Ωwi©ijiet. Ftit snin ilu da˙al f’Malta d-divorzju. Matul din il-le©iΩlatura, l-Istat beda jirrikonoxxi wkoll g˙aqdiet bejn Ωew© persuni tal-istess sess. Illum, g˙all-ewwel darba f’pajjiΩna, koppji jistg˙u jag˙Ωlu li jiΩΩew©u b’rit umanistiku. Dwar din l-g˙aΩla ©dida g˙all-poplu Malti tkellimna ma’ Ramon Casha, Chairman tal-Assoçjazzjoni Umanistika ta’ Malta (MHA) u wie˙ed minn ˙ames çelebranti umanistiçi li issa jistg˙u jiççelebraw Ωwi©ijiet u funerali f’pajjiΩna. RITIANNE AGIUS ritianne@kullhadd.com Fi ftit kliem, x’inhi lAssoçjazzjoni Umanistika Maltija u fiex temmen? L-umaniΩmu huwa stil ta’ ˙ajja mibni fuq ir-ra©uni talbniedem, flok twemmin reli©juΩ. G˙alkemm ir-reli©jon g˙al Ωmien twil kienet mifruxa f’˙afna oqsma tal˙ajja soçjali, illum iΩjed minn qatt qabel qed jin˙ass li ttwemmin ta’ popli li g˙exu elfejn sena ilu jew iΩjed m’g˙adhomx japplikaw g˙allum. Óafna nies m’g˙adhomx jemmnu f’allat u twemmin assoçjat ma’ dan. Filwaqt li lateiΩmu jfisser li bniedem ma’ jemmen f’ebda alla – xejn iΩjed u xejn inqas, l-umaniΩmu jibni stil ta’ ˙ajja morali u moderna fejn ma tid˙olx irreli©jon. A˙na nappo©©jaw id-drittijiet tal-bniedem u nemmnu flugwaljanza fundamentali talbniedem. Nemmnu li x-xjenza hija l-iΩjed mod affidabbli biex wie˙ed jitg˙allem dwar l-univers ta’ madwaru, li lmoralità ©ejja mill-bniedem u li l-bniedem jitg˙allem u javvanza u qatt mhu perfett. G˙alhekk dejjem nippruvaw intejbu lilna nfusna u d-dinja ta’ madwarna billi ng˙ixu ˙ajja responsabbli u na˙sbu f’˙addie˙or. G˙alfejn b˙ala MHA ˙assejtu l-bΩonn li tag˙mlu dawn il-korsijiet? Nibdew billi naraw g˙aliex in-nies i˙ossu l-˙tie©a ta’ dawn l-okkaΩjonijiet. Hemm diversi avvenimenti fil-˙ajja tal-bniedem li huma meqjusa kruçjali – fosthom it-twelid, iΩ-Ωwie© u l-mewt. Tant minn dejjem kienu importanti li fost l-eqdem fdalijiet tal-bniedem kienu l-oqbra, u fost l-iΩjed uΩanzi antiki li g˙andna huma marbutin maΩ-Ωwie©. Kif spjegajt qabel, ir-reli©jon da˙let f’˙afna oqsma tal-˙ajja, però dawn l-avvenimenti mhumiex minnhom infushom reli©juΩi. Nies minn kull reli©jon u kultura, kif ukoll dawk bla reli©jon, jitwieldu, jiΩΩew©u, imutu – u lma©©oranza jkunu jixtiequ jiççelebraw dawn l-avvenimenti flimkien mal-familja u ˙bieb, permezz ta’ çerimonja solenni. Ovvjament, dawn huma ©ranet importanti ˙afna u dawk li jqabbdu lilna biex immexxu çerimonja b˙al din qeg˙din jafdawna, u a˙na rridu nipprovdu çerimonja talog˙la livell. G˙alhekk a˙na organizzajna dan il-kors, li ˙a ˙amest ijiem minn filg˙odu sa

filg˙axija. Hemm ˙afna dettall li nid˙lu fih, biex dejjem naççertaw li ç-çerimonja tkun wa˙da li ma tintesa qatt. Ta’ min isemmi li, speçjalment f’kaΩ ta’ funerali, s’issa kien hemm nuqqas kbir fejn jid˙lu çerimonji mhux reli©juΩi. F’˙afna kaΩi ma kien isir xejn – mill-kamra mortwarja dritt g˙ad-difna. Issa se jkun hemm possibbiltà o˙ra. Minkejja li lestejtu l-kors il©img˙a li g˙addiet, di©à kellkom talbiet g˙al çelebrazzjonijiet. Ta˙seb li dawn se jiΩdiedu maΩΩmien? Fil-fatt, f’inqas minn ©img˙a di©à kellna talbiet g˙al Ωew© Ωwi©ijiet, funeral u l-g˙oti ta’ isem lil tarbija. Na˙seb li ddomanda se tiΩdied, speçjalment ladarba iΩjed nies isiru jafu bil-possibbiltà ta’ çerimonji mhux reli©juΩi, u anke meta jisimg˙u jew jassistu g˙al xi çerimonja minn tag˙na u j˙ossu li jixtiequ wa˙da simili. Na˙seb li ˙a©a li tiddistingwi çerimonji umanisti minn dawk reli©juΩi hija li çerimonja umanista dejjem tiffoka fuq il-persuna. Ma jeΩistix ritwal lest, b˙alma hija l-quddiesa. Wara li ç-çelebrant jiltaqa’ mal-koppja, jew mal-familja jew persuni o˙ra involuti, iççerimonja ti©i miktuba millbidu sal-a˙˙ar biex tkun unika u personali. Jekk huwa funeral, tkun dwar il-persuna li tkun mietet. Jekk huwa Ωwie©, tkun dwar il-koppja. Kuntrarju g˙all-Knisja, intom ma ssibu l-ebda o©©ezzjoni biex tiççelebraw Ωwie© ta’ koppji talistess sess. G˙alfejn temmnu li dan it-tip ta’ g˙aqda g˙andu jkollha l-istess

rikonoxximent daqs g˙aqda bejn koppja etero?

ebrazzjonijiet tag˙na ma nag˙mlu ebda distinzjoni.

IΩ-Ωwie© g˙adda minn ˙afna tibdiliet matul l-istorja. Kien hemm Ωminijiet u postijiet fejn lanqas tkun il-koppja li tiddeçiedi li jiΩΩew©u lil xulxin iΩda l-familjari jag˙Ωlu g˙alihom. F’postijiet o˙ra jkun ir-ra©el biss li jiddeçiedi, jew sa˙ansitra jiΩΩewwe© kemm irid nisa. Fil-passat, iΩΩwie© kien primarjament kwistjoni ta’ eredità, tant li dik kienet id-differenza bejn mart xi ˙add, u l-konkubini li ma kienu jirtu xejn. Dawk iΩ-Ωminijiet g˙addew. Illum iΩ-Ωwie© huwa bejn koppja li jag˙Ωlu lil xulxin, li j˙obbu lil xulxin, li jixtiequ jg˙ixu flimkien minn dakinhar ’il quddiem. Minn dejjem kien hawn koppji tal-istess sess li j˙obbu lil xulxin, u l-kunçett taΩ-Ωwie© ibbaΩat fuq im˙abba iΩjed milli eredità japplika g˙al koppji tal-istess sess daqskemm japplika g˙al dawk ta’ sess oppost. Fiç-çel-

B˙ala çelebranti se tkunu preΩenti wkoll g˙al okkaΩjonijiet ta’ niket b˙alma huma l-funerali. Kif t˙arsu lejn il-mewt millenti umanistika? B˙ala umanisti ma nemmnux li hemm ˙ajja wara din. G˙alhekk fil-funeral a˙na n˙arsu lejn il-˙ajja ta’ dak li jkun. Insemmu mumenti mill˙ajja tal-mejjet, waqtiet li ˙allew memorji sbie˙. Jista’ jsir qari ta’ proΩa jew poeΩiji li kien i˙obb, jew tindaqq muΩika favorita tieg˙u. Ilmewt dejjem i©©ib dieqa, però nippruvaw nikkonçentraw fuq is-sabi˙ tal-˙ajja ta’ dak li jkun iΩjed milli l-idea li dan issa qieg˙ed xi mkien ie˙or. F’Malta, tipikament ma tantx ikun hemm Ωmien bejn ilmewt u l-funeral – jumejn huwa normali. Però, huwa importanti g˙aç-çelebrant li

jiltaqa’ mal-familja tal-persuna mejta biex isir jaf daqsxejn lil dak li jkun, biex ma jkunx biss isem iΩda jkun jista’ jwassal ritratt sabi˙ u memorabbli tal-persuna li mietet. Min jista’ jiΩΩewwe© b’rit umanistiku? Hemm bΩonn li persuna tkun membru formali tal-MHA? Le, huma miftu˙a g˙al kull min jippreferi çerimonja umanistika. Jista’ jkun hemm diversi ra©unijiet g˙ala familja jew koppja jag˙Ωlu çelebrazzjoni umanista. Ìieli jkun hemm koppja li ©ejjin minn reli©jonijiet differenti u jag˙Ωlu Ωwie© umanista li jkun newtrali. Ìieli jkunu jixtiequ li ç-çerimonja tkun iΩjed personali milli jippermetti r-rit reli©juΩ. Óafna nies jit˙ajru wara li jaraw Ωwie© umanist ta’ xi ˙add ie˙or. Kull min jixtieq iktar informazzjoni jista’ jΩur is-sit: http://www.maltahumanist.or g/ceremonies/

08 16|08|2015

kullhadd.com

KÓ LOKALI

DALWAQT JITFAKKAR IT-TIELET ANNIVERSARJU MILL-MEWT TAL-PERIT MINTOFF IΩ-Ωmien ma jistenna lil ˙add. Kien qisu lbiera˙ li l-Belt Valletta kienet mimlija daqs bajda bin-nies ta’ kull kulur politiku jag˙tu l-a˙˙ar tislima lil wie˙ed mill-pilastri fil-politika Maltija kontemporanja f’funeral statali, il-Perit Duminku Mintoff. Jekk g˙al ˙afna d-data tas-6 ta’ Awwissu tfisser biss il-festa tas-Salvatur, g˙al ˙afna o˙rajn hija sempliçiment tfakkira Ωg˙ira iΩda importanti li f’dik id-data kien twieled wie˙ed mill-©ganti politiçi li qatt kellu l-Partit Laburista u li qatt kellha Malta.

pajjiΩ ikun hawn akar ugwaljanza, xog˙ol, tag˙lim, paçi u dinjità, l-aktar fost dawk li kienu anqas ixxurtjati minn ˙addie˙or fis-soçjetà. Kien hawnhekk li bintu Yana qaltilna li l-aktar affarijiet li baqg˙u ttimbrati f’mo˙˙ha sforz ir-relazzjoni li kien hemm bejniethom, kienu li l-Perit Mintoff kellu m˙abba kbira lejn il-familja u lejn dak kollu li kien Malti, b’mod speçjali l-Maltin u nnatura.

99 sena

“Li kieku missieri g˙adu ˙aj kien jara li jkun hawn aktar ˙idma g˙al xog˙ol u ˙ajja diçenti g˙al kull˙add u li ng˙oΩΩu sew il-˙elsien, innewtralità u l-paçi tag˙na,” sostniet Mintoff Bland. Filwaqt li affermat l-importanza tal-kisba kbira li ©ab missierha f’Marzu tal-1979 meta verament ˙lisna minn kull tip ta’ intervent barrani f’pajjiΩna, sostniet li le˙en iΩΩg˙ir, is-sens enormi ta’ dedikazzjoni u li filMediterran ter©a’ tirrenja mill©did il-paçi, il-©id, l-ugwaljanza u l-©ustizzja g˙andhom ikomplu jing˙ataw l-importanza li tixirqilhom.

Fil-fatt, li kieku g˙adu ˙aj illum il-©urnata l-Perit, kien se jkun qed jiççelebra d-99 sena tieg˙u, iΩda ma kellux ikun g˙ax il-mewt ˙add ma jista’ jwaqqafha milli sse˙˙. Nistg˙u biss in˙ossuna fortunati li sallum g˙adna ng˙ixu r-riΩultati u n˙ossu b’mod tan©ibbli ta’ kuljum diversi miΩuri li kien da˙˙al Gvern Laburista ta˙t ittmexxija tieg˙u. Nhar il-Óamis li ©ej, ji©ifieri l20 ta’ Awwissu, il-Perit Mintoff jag˙laq tliet minn mindu ˙alla din id-dinja u b˙ala tfakkira g˙al dan l-anniversarju millmewt tieg˙u, il-gazzetta

L-importanza tan-newtralità u l-paçi

KullÓadd tkellmet proprju ma’ bintu, Yana Mintoff Bland, li mag˙ha r©ajna ffriskajna ftit ilmemorja ta’ min kien verament il-Perit Mintoff, kemm mil-lat politiku kif ukoll mil-lat famil-

jari. Ugwaljanza, tag˙lim Mitluba

xog˙ol

tg˙idilna

g˙aliex

missierha g˙andu jibqa’ mfakkar l-aktar, Mintoff Bland sostniet li missierha g˙amel ˙afna xog˙ol biex ta˙t it-tmexxija tieg˙u l-Partit Laburista ja˙dem biex fil-

73 SENA MILL-KONVOJ ROÓS TAL-MEDIÇINI: KJARIFIKA TA’ SANTA MARIJA Irridu nikkjarifikaw li t-tabella ta’ mediçini mra˙˙sa ppubblikata f’din il-pa©na l-©img˙a li g˙addiet kienet tirrifletti l-prezz il-©did tal-mediçina u l-ammont tar-ro˙s, u mhux il-prezz l-antik u l-prezz il©did. Hawn ta˙t qeg˙din ner©g˙u nippubblikaw it-tabella emendata.

Mediçina

Ilbiera˙ pajjiΩna fakkar it-73 sena mid-d˙ul ta’ tanker u vapur merkantili fil-Port il-Kbir; l-uniku Ωew© bastimenti li rnexxielhom iwasslu l-provvisti lejn Malta wara li l-konvoj li kienu jiffurmaw parti minnu safa attakkat. Il-konvoj baqa’ mag˙ruf b˙ala l-Konvoj ta’ Santa Marija, wara li t-tanker Ohio dda˙˙al nofsu mg˙arraq ta˙t Kordin, proprju f’din il-festa tant g˙aΩiΩa g˙all-Maltin. B˙all-biera˙, dakinhar tal-15 ta’ Awwissu 1942, il-©urnata kienet ukoll is-Sibt. Waqt li iktar kmieni din il-©img˙a l-Ministru g˙at-Trasport Joe Mizzi kien qed jindirizza ç-çelebrazzjoni tal-kommemorazzjoni tal-Konvoj ta’ Santa Marija, huwa qal li okkaΩjonijiet b˙al dawn isa˙˙una b˙ala ©ens, g˙ax meta n˙arsu lura lejn it-tbatijiet li g˙adda minnhom il-poplu tag˙na biex ksibna dak li g˙andna llum, inkunu kburin bil-qlubija li wrew missirijietna. Sa˙aq li l-istorja hija turija çara ta’ kemm il-poplu Malti kien minn dejjem jiddependi fuq l-industrija marittima g˙all-g˙ajxien tieg˙u. Qal li, sfortunatament, ix-xog˙ol tal-ba˙˙ara, il-perikli li j©ib mieg˙u u t-tbatijiet tag˙hom, speçjalment meta jkunu ’l bog˙od mill-familji tag˙hom, mhuwiex apprezzat biΩΩejjed. “G˙aldaqstant, filwaqt li minn hawn nesprimi l-apprezzament tieg˙i g˙ax-xog˙ol li jag˙mlu, f’isem il-poplu Malti nie˙u din lopportunità biex infakkar l-antenati tag˙na li kienu strumentali biex il-Konvoj ta’ Santa Marija rnexxielu jwassal sal-port.” Din is-sena, Malta flimkien ma’ pajjiΩi o˙ra, fakkret is-70 sena minn tmiem it-Tieni Gwerra Dinjija, kunflitt mondjali li dam g˙addej sitt snin.

Prezz Antik

Prezz Ìdid

Lexova 500mg tablets x7

€20.86

€10.78

Lexova 500mg tablets x5

€14.90

€7.70

Sildenafil Clommel 50mg film-coated tablets x4

€26.50

€18.95

Nasacort Nasal spray

€11.58

€8.50

sildenafil Clommel 25mg film-coated tablets x4

€25.50

€18.95

Nu-Seals 75 enteric coated tablets x56

€5.24

€3.99

Lyclear Dermal Cream 5% x30g

€12.55

€9.75

S-Oropram 10mg tablets x30

€19.11

€14.98

Risontel once a week 35mg

€24.20

€19.95

Pintal 7.5mg/5ml syrup x200ml

€6.10

€5.10

Moment 200mg tablets x24

€4.40

€3.90

Candiplas cream x30g

€5.75

€5.19

Plavidosa 75mg tablets x28

€25.60

€24.00

Esomeprazole TAD 20mg hard capsules x30

€19.50

€18.50

Regaine for Women Regular strength x1

€33.36

€31.85

Omeprazole 20mg capsules x28

€11.73

€11.20

Esomeprazole TAD 40mg hard capsules x30

€24.50

€23.50

Mirtazapine Aurobindo 30mg orodispersible tablets x30

€16.50

€15.90

Nuvaring vaginal device x3

€44.90

€43.61

Rhinocort Aqua 64ug Nasal Spray

€9.21

€8.94

Zoley 2.5mg/1.5mg film-coated tablets x28

€12.26

€11.91

Fucithalmic eye drops x5g

€5.40

€5.32

LOKALI KÓ

16|08|2015 09

kullhadd.com

IL-KRIÛI TAL-GREÇJA…

IL-MINISTRU SCICLUNA SODISFATT BIL-FTEHIM TAL-EUROGROUP FUQ IL-GREÇJA Il-Ministru tal-Finanzi Edward Scicluna esprima s-sodisfazzjon tieg˙u fuq kif intla˙aq il-ftehim il-Ìimg˙a filg˙axija u li rnexxielu jinkludi fih lillpartijiet kollha relevanti. “Ir-rieda li tinstab soluzzjoni ma kinitx biΩΩejjed. Kien hemm bΩonn li jaqbel kul˙add, inkluz il-Fond Monetarju Internazzjonali, sabiex flimkien niftiehmu dwar il-pass li jmiss. B’hekk tkun Ωgurata s-sostenibbiltà tal-pakkett kollu,” qal ilMinistru Scicluna filwaqt li Ωied jg˙id li programm ta’ dan it-tip jin˙tie© Gvern determinat li jimplimenta. Il-programm ESM ta’ €26 biljun Din il-laqg˙a tal-Eurogroup, li ttellg˙et nhar il-Ìimg˙a li g˙adda fi Brussell, kien hemm preΩenti g˙aliha lMinistri kollha tal-Finanzi talEurozone u segwew lapprovazzjoni tal-Parlament Grieg fuq il-pakkett ambizzjuΩ ta’ riformi b˙ala parti mill-pjan il-©did tal-bailout li se ji©i jiswa €85 biljun. L-ewwel parti tal-fondi, li se jing˙ataw lill-Greçja ta˙t il-programm ESM ta’ €26 biljun, se tikkonsisti f’Ωew© partijiet o˙ra. L-ewwel parti minn dawn iΩ-Ωew© partijiet ta’ €10 biljun se tkun disponibbli mill-ewwel f’kont maqsum fl-ESM g˙ar-rikapitalizzazzjoni tal-banek u l˙ti©ijiet reΩoluzzjonarji. It-

tieni parti se tkun, g˙alhekk, ta’ €16-il miljun u se tkun im˙allsa permezz ta’ fondi lill-Greçja f’diversi pagamenti bl-ewwel pagament ikun dak ta’ €13-il biljun sal-20 ta’ Awwissu. Isegwih fil-˙arifa se jkun hemm o˙rajn abbaΩi ta’ kif tmur l-implimentazzjoni ta’ çerti miΩuri importanti. It-tieni porzjon g˙ar-rikapitalizzazzjoni u l-˙ti©ijiet tarriΩoluzzjoni se jla˙˙aq il-€15-

il miljun u se jkun disponibbli wara l-ewwel reviΩjoni u sa mhux aktar tard mill-15 ta’ Novembru. Dan kollu abbaΩi ta’ tlestija ta’ ReviΩjoni fuq ilKwalità tal-Assi u Stress Test kif ukoll tal-implimentazzjoni tar-reviΩjoni tar-riΩultati tassettur finanzjarju. Sostenibbiltà Grieg

tad-dejn

Valutazzjoni li tmexxiet mill-

Kummissjoni flimkien malBank Çentrali Ewropew ikkonkluda li s-sostenibbiltà tad-dejn Grieg tista’ tinkiseb permezz ta’ programm kredibbli u miΩuri relatati ma’ dejn miΩjud ming˙ajr ma jkun hemm nominal haircuts. Fi stqarrija ma˙ru©a fla˙˙ar tal-laqg˙a tal-Ìimg˙a, il-Eurogroup qal li skont ilkonformità tal-istqarrija talEuro Summit fit-12 ta’ Lulju, lesta li tikkunsidra, fejn ikun

WASTESERV MALTA XXEJJEN QERQ ALLARMISTA FUQ L-IMPJANT TA’ SANT’ANTNIN Wara li fil-jiem li g˙addew sezzjonijiet parikolari tal-midja rrappurtaw kontenut ˙aΩin u ˙olqu t˙assib dwar l-emissjonijiet taddijossini li jni©©su l-ambjent u li g˙andhom konsegwenzi fatali fuq sa˙˙et il-bniedem, WasteServ Malta (WSM) ˙asset il-bΩonn li tikkore©i dan biex b’hekk tasal l-informazzjoni korretta lill-pubbliku u ma jin˙oloqx allarm g˙al xejn b’xejn.

KORREZZJONI

hom x’jaqsmu mal-irwejja˙ aktar milli ma’ kwistjonijiet ta’ sa˙˙a ambjentali. B˙ala parti millisforzi tag˙ha biex tilqa’ kontra lkwistjoni tal-irwejja˙, il-WSM qed tikkunsidra wkoll teknolo©iji ma˙suba biex jassorbu l-irwejja˙ b˙ala alternattivi g˙all-RTO. MiΩuri o˙rajn li di©à kienu implimentati naqqsu b’mod konsiderevoli l-ammont ta’ rwejja˙ li jo˙or©u minn Sant’Antnin u dan se jin˙ass l-aktar mir-residenti ta’ Wied il-G˙ajn.

La hemm dijossina f’Sant’Antnin u lanqas filMarsa L-inçinerazzjoni tal-iskart hija kkunsidrata b˙ala wa˙da missorsi prinçipali tad-dijossina flatmosfera fl-Ewropa. Minkejja dan, m’hemm l-ebda proçess ta’ inçinerazzjoni fl-impjant ta’ Sant’Antnin u g˙alhekk m’hemmx dijossini. Dan jikkonfermawh diversi sonda©©i ta’ monitora©© tal-arja mwettqa minn kuntratturi indipendenti li mbag˙ad intbag˙tu lill-MEPA. RiΩultati minn monitora©©i tal-arja kemm dawk esterni kif ukoll dawk interni, li jinkludu wkoll spezzjonijiet dwar is-sa˙˙a u s-sigurtà, jindikaw li l-kwalità tal-arja ©ewwa u barra s-swali hija wkoll sigura. Li kieku kien hemm preΩenti d-dijossina kien ikun hemm ammont ta’ diΩgrazzji evidenti

hemm bΩonn, miΩuri possibbli addizzjonali bl-g˙an li jassigura li l-˙ti©ijiet gross finanzjarji tal-Greçja jibqg˙u sostenibbli. Dawn il-miΩuri se jkunu kkundizzjonati skont l-implimentazzjoni s˙i˙a tal-miΩuri hekk kif miftiehma fil-programm MekkaniΩmu ta’ Stabbiltà Ewropea u dawn se jkunu kkunsidrati wara lewwel tlestija poΩittiva tarreviΩjoni tal-programm.

Impenn biex jitjieb l-operat fost il-˙addiema li ja˙dmu f’dawn is-swali. L-inçinerazzjoni sse˙˙ biss flinçineratur tal-Marsa biex jin˙araq l-iskart tal-annimali u dak mediku u mhux skart solidu m˙allat. In-nuqqas tad-dijossina jikkonfermawh ukoll testijiet ta’ emissjonijiet li saru fuq baΩi regolari fl-inçineratur tal-Marsa. Impenn biex l-RTO jkun ikkummissjonat fi Ωmien sitt xhur Ir-Regenerative Thermal Oxidizer (RTO) f’Sant’Antnin imsemmi fl-artiklu huwa ddisinjat biex jittratta d-du˙˙an tal-arja li jo˙ro© mis-swali fejn il˙addiema tal-kumpanija jie˙du ˙sieb l-iskart. Huwa tajjeb li wie˙ed jinnota li dan l-RTO qatt ma kien ikkum-

missjonat mill-kuntrattur sa millbidu nett tieg˙u fl-2010. G˙alhekk, fid-dawl ta’ dan kollu, il-kumpanija WSM se timpenja ru˙ha bis-s˙i˙ li l-RTO jkun ikkummissjonat fiΩ-Ωmien stipulat ta’ sitt xhur hekk kif ma˙ru© fil-permess il-©did innifsu. L-RTO jittratta l-kwistjoni talirwejja˙ u mhux is-sa˙˙a ambjentali G˙al kontra ta’ dak li jimplika lartiklu msemmi, l-RTO mhuwiex trattament adegwat g˙all-eleminazzjoni tad-dijossina. Li kieku lRTO kien adegwat biex jelimina d-dijossina g˙al-livelli aççettabbli, l-o©©ezzjonijiet globali g˙allinçinerazzjoni tal-iskart kienu jkunu solvuti. G˙alhekk, l-RTO f’Sant’Antnin jie˙u ˙sieb kwistjonijiet li g˙and-

Fid-dawl ta’ dan kollu, waqt laqg˙a tal-bord tal-MEPA ta’ nhar il-Óamis li g˙adda, kien approvat il-permess talIntegrated Pollution Prevention Control (IPPC) tal-impjant ta’ Sant’Antnin tal-WasteServ Malta (WSM). F’dan ir-rigward, il-kumpanija WasteServ Malta (WSM) qed tilqa’ l-kundizzjonijiet iebsa imposti f’dan il-permess il-©did tal-IPPC u se ta˙dem bla heda biex tkompli ttejjeb l-operat tag˙ha u tnaqqas kemm jista’ jkun l-impatt fuq il-komunitajiet lokali. Fl-a˙˙ar nett, il-WSM tassigura mill-©did lill-qarrejja li l-ebda dijossina mhu qed ti©i mxerrda u se tkompli tistinka biex ittejjeb l-operat u tnaqqas l-impatti negattivi kemm jista’ jkun.

F’din il-pa©na l-©img˙a li g˙addiet deher artiklu bittitlu: Tliet Kwarti tal-Og˙la Karigi Pubbliçi b’Salarju Inqas jew l-Istess, li fih Ωvelajna d-differenzi fissalarji tal-og˙la uffiçjali pubbliçi fi Ωmien Gvern Nazzjonalista meta mqabbla ma’ dawk ta˙t Gvern preΩenti. Irid ji©i speçifikat li r-ritratt ta’ Francis Farrugia li deher b˙ala eks-Kap Uffiççjal EΩekuttiv tal-MCCAA ma kienx tal-persuna msemmija, iΩda ta’ persuna o˙ra bl-istess isem li wkoll tokkupa kariga g˙olja fl-MCCAA. Hawn fuq qed nirriproduçu r-ritratt proprja ta’ Francis Farrugia, eks-Kap Uffiçjal EΩekuttiv tal-MCCAA. NiskuΩaw ru˙na ta’ kull inkonvenjenza.

10 16|08|2015

kullhadd.com

KÓ OpINJONI

IL-VILIFIKAZZJONI; REAT JEW DRITT?

Sens Komun

Il-©img˙a li g˙addiet il-Knisja Maltija ddikjarat uffiçjalment il-poΩizzjoni tag˙ha kontra lemenda fil-li©i li mistennija tne˙˙i l-vilifikazzjoni tarreli©jon minn reat kriminali. Din l-emenda se tkun qed issir sena wara li saru proviΩjonijiet fil-li©i biex jipprote©u lil dawk kollha li j˙addnu xi reli©jon minn insulti jew theddid, skont la˙jar prattika Ewropea. Dan ifisser li filwaqt li lfidili huma protetti mill-offiΩi, l-istituzzjoni reli©juΩa fiha nnifisha ma tkunx. Iltqajt ma’ ˙afna nies li kienu konfuΩi dwar xi jfissru dawn iΩ-Ωew© kunçetti. Jista’ wie˙ed jinsulta r-reli©jon ming˙ajr ma jinsulta lill-persuna li temmen fiha? Toffendi l-istituzzjoni, iΩda mhux lil dawk li j˙addnuha Jekk wie˙ed i˙ares lejn dan il-kunçett minn lenti politika, façli jifhem il-˙sieb warajh. F’pajjiΩna g˙andna Ωew© partiti politiçi ma©©uri. Kull individwu huwa liberu li jkaΩbar partit politiku. Madankollu, mhix aççettabbli li individwu jkaΩbar, jinsulta jew jiddiskrimina ma’ persuna abbaΩi t-twemmin politiku tag˙ha. Jiena nista’ ng˙ajjar lillPartit Nazzjonalista jekk ilprinçipji tal-Partit Nazzjonalista ma naqbilx mag˙hom, u alla˙ares ma kienx hekk, ©aladarba ng˙ixu f’pajjiΩ demokratiku. Madankollu, jien ma nistax nidentifika persuna ta’ twem-

min Nazzjonalista u nivvittimizzaha sempliçiment g˙ax hija Nazzjonalista. L-istess kunçett eΩatt japplika g˙ar-reli©jon u dawk li jemmnu fiha. Allura x’inhi l-problema tal-Knisja? Il-Knisja qed targumenta li ΩΩieda tal-li©ijiet li jipprote©u lil min jemmen fir-reli©jon mhix ra©uni valida biex titne˙˙a l-li©i tal-vilifikazzjoni tar-reli©jon. Il-Knisja qed tg˙id li l-vilifikazzjoni hija differenti minn kritika, redikola©ni, çensura, disprezz jew mibeg˙da, g˙ax li tivvilifika jfisser li tkaΩbar b’mod malizzjuΩ jew abbuΩiv. Fl-opinjoni tal-Knisja, irreli©jon Kattolika g˙andha tkun protetta g˙ax din hija wa˙da minn sitt valuri çiviçi mniΩΩla fil-Kostituzzjoni, li huma: Malta b˙ala Repubblika, ir-Reli©jon ta’ Malta, il-Bandiera Nazzjonali, l-Innu Nazzjonali, il-Lingwa Nazzjonali u l-Kostituzzjoni nnifisha. Robust minn barra, iΩda vojt minn ©ewwa Il-Knisja qabbdet diversi esperti legali biex tissostanzja l-argument tag˙ha; madankollu huwa evidenti, anke g˙al xi ˙add b˙ali li mhuwiex espert fil-li©i, li dan l-argument huwa wie˙ed li jidher sabi˙ u robust minn barra iΩda li, hekk kif t˙abbat fuqu, jirbombja g˙ax minn ©ewwa vojt u ma fih sa˙˙a ta’ xejn.

Filwaqt li huwa minnu li rreli©jon Kattolika hija mniΩΩla fil-Kostituzzjoni b˙ala rreli©jon ta’ Malta, dan ma jfissirx li f’çirkostanzi b˙al dawn ir-reli©jon tista’ titqabbel mal˙ames valuri l-o˙ra. Ir-Repubblika u dak li tikkostitwixxi, il-Bandiera, lInnu, il-Lingwa, u sa˙ansitra l-Kostituzzjoni nnifisha, jistg˙u jinbidlu bi proçess demokratiku jekk ikun hemm tali rieda mill-ma©©oranza tal-poplu. Kull meta l-Gvern ˙ass il-bΩonn li jsiru bidliet, dejjem saret konsultazzjoni u evalwazzjoni tal-opinjoni pubblika. Dan g˙ax dawn il˙ames valuri huma verament tal-Maltin; huma valuri li jag˙mlu lill-poplu Malti dak li hu. IΩda fuq ir-reli©jon, il-poplu x’g˙aΩla g˙andu? Jista’ jitlob bidliet biex ir-reli©jon tirrifletti iktar dak li l-Maltin huma b˙ala poplu llum il©urnata? Xi ˙a©a b˙al din lanqas biss tg˙addilna minn mo˙˙na b’rabta mar-reli©jon, u dan minkejja li hija vijabbli g˙all-˙ames valuri l-o˙ra. Valur tal-Maltin? Ir-reli©jon Kattolika Appostolika Rumana, b˙alma jixhed isimha, mhix valur li n˙oloq mill-Maltin. Huwa valur adottat, biex ma ng˙idux impost, g˙ax l-istorja g˙ad baqg˙alna ˙afna x’niskopru minnha. IΩda, wasal kif wasal, dan il-valur qatt ma jista’ jsir talMaltin, sempliçiment g˙ax jappartieni lil miljuni ta’ nies o˙ra madwar id-dinja, u d-

deçiΩjonijiet dwar bidliet fittag˙lim tieg˙u jistg˙u jsiru minn Ruma biss. Nistg˙u nag˙mlu argumenti o˙ra li ma jispiççaw qatt, b˙al pereΩempju l-fatt li l˙ames valuri msemmija, kuntrarjament g˙all-Knisja Kattolika, ma jinfluwenzawx fuq baΩi regolari kwistjonijiet politiçi u soçjali skont l-opinjoni jew sa˙ansitra l-konvenjenza ta’ dak iΩ-Ωmien. Nistg˙u ng˙idu wkoll li lebda wa˙da mill-˙ames valuri kostituzzjonali l-o˙ra tag˙na l-Maltin ma spiççat imçappsa fi skandli ta’ pedofelija li ˙ammrulna wiççna anke barra minn xtutna. G˙alhekk huwa Ωgur li dawn il-valuri qatt ma jistg˙u jkunu su©©ett g˙al kritika ˙arxa b˙alma hija su©©ett g˙aliha l-Knisja Kattolika b’dak kollu li tirrappreΩenta, u bil-bagalja tqila tal-passat tag˙ha. Id-dritt li toffendi Finalment, lil hinn minn kull argument ie˙or li nistg˙u nag˙mlu, tibqa’ l-mistoqsija dwar jekk il-vilifikazzjoni g˙andhiex tkun reat jew dritt. Jekk qed nitkellmu fuq istituzzjoni pubblika b˙alma hija l-Knisja Kattolika, m’hemmx dubju li l-kritika, anke wa˙da li tista’ toffendi jew tivvilifika, g˙andha tkun dritt sagrosant. Istituzzjoni pubblika li tibΩa’ mill-vilifikazzjoni hija istituzzjoni li trid biss timponi u ssaltan ming˙ajr oppoΩizzjoni. Tali istituzzjoni ma tixraqx f’pajjiΩ demokratiku.

X’BALLA NEÓÓEJTLI

Patri Mario Attard

Fi tnax-il sena li l-Mulej s’issa tani li nkun saçerdot tieg˙u, m’g˙andniex xi ng˙idu, ming˙ajr ma jist˙oqqli, hemm xi ˙a©a li, ng˙addi kemm ng˙addi minnha, qatt ma nista’ nifhimha. Il-Mulej l-aktar li ja˙dem f’˙ajti g˙al ˙addie˙or hu meta na˙seb li mhu qed jag˙mel xejn! Darba minnhom, waqt li kont qed indur il-morda, wasalli messa©© li kien hemm persuna li riedet tkellimni. Meta bdejt nit˙addet mag˙ha ntba˙t li din il-persuna kienet ©iet riferuta g˙andi minn persuna o˙ra. “Óa nqerr Patri!” qaltli. U qerret. Wara li qerret ˙adet nifs twil ’il ©ewwa. Stajt ninduna li minn g˙ajnejha beda nieΩel iddmug˙! “G˙all-erwie˙ ja˙asra! Ne˙˙ejt balla minn fuq listonku!” qaltli. “Ma nafx kif ˙a naqbad nirringrazzjak!” Illum niftakar f’din l-esperjenza u nitbissem. Ta’ xiex trid tirringrazzjani? Jiena minn tieg˙i ma tajtek xejn. Imma minn dak li ©ejt mog˙ti qieg˙ed nag˙tik! Il-ma˙fra ta’ Ìesù Kristu! U bil˙aqq! G˙ax din tg˙idx kemm hi importanti: tajthielek b’xejn! Ma ˙adtlekx flus g˙aliha! Ma kellekx t˙allas l-imbierka fee li ©ieli, g˙al bnadi o˙ra, jaf ikollok to˙ro©ha qalb balla demm! Le! Ismag˙ha mill-©did! Il-qrar bla flus! “B’xejn ˙adtu, b’xejn ag˙tu” (Mt 10:8). Imma l-qrar g˙ani bl-im˙abba u l-˙niena ta’ Alla l-Missier li jilqag˙na g˙andu lura mill-©did. Jag˙mlilna festa! Jifra˙ mag˙na! Ilibbisna mill-©did il-libsa ta’

wlied li a˙na nkunu armejna biex ni©ru wara d-dnub! Xi grazzja hux li, wara ˙ajja mtajra g˙ax inkunu g˙amilna lil xi ˙add ie˙or alla falz tag˙na, inkella gglorifikajna l-passjonijiet tag˙na, huma x’inhuma, jasal dak il-mument fuqna li, tant kemm ma nkunux nifil˙u aktar fil-˙aΩen, bilfors ikollna nitolbu biex nin˙elsu. G˙ax il-˙aΩen, nirra©una kemm nirra©una b’mo˙˙i li hu ‘naturali’, fil-fatt mhu naturali xejn! Ng˙id kemm ng˙id li d-dg˙ufija hija dg˙ufija, m’hemmx post g˙aliha f’˙ajti. Kieku kif meta nqerr in˙ossni nistrie˙? Issa jiena, fil-˙ajja normali ta’ kuljum, nistrie˙ minn xi ˙a©a li ma n˙ossnix komdu biha. Mela d-dnub mhux kumdità ˙bieb! Imma skumdità

mill-kbar! U, g˙ax id-dnub huwa toqol li qeg˙din in©orru fina, l-uniku mod kif nistg˙u ne˙ilsu minnu huwa meta nistqarruh! Ji©ifieri bil-qrar! Imma ˙afna jsibu problema bil-qrar. G˙aliex g˙andi mmur nikxef g˙ajni ma’ bniedem b˙ali? Óabib, dak ix-xi ˙add mhux xi ˙add. Imma ‘ix-xi ˙add’! Ji©ifieri, f’dak il-patri jew qassis li qed tara f’dak il-konfessinarju jew is-sedja hemm Ìesù Kristu nnifsu! Lilu qieg˙ed jirrappreΩenta! Huwa Ìesù li fis-saçerdoti tieg˙u jg˙idlek ilkelmiet ta’ fejqan kbir flassoluzzjoni: “Na˙firlek dnubietek fl-Isem tal-Missier, tal-Iben u tal-Ispirtu s-Santu. Ammen.” Barra minn hekk, g˙ax id-dnub jifridni mhux biss mill-Mulej

imma wkoll mill-komunità Nisranija, ji©ifieri mill-Knisja, issaçerdot, li hu l-bniedem ikkonsagrat li jirrappreΩenta l-Knisja, jer©a’ jilqag˙ni fi ˙danha mill©did! X’fejqan hux! Il-post fejn wie˙ed jista’ jqerr ivarja. Fil-knejjes tag˙na g˙ad g˙andna l-grazzja tal-konfessinarji. Tistkanta kemm g˙ad hawn nies li j˙obbu jqerru filkonfessinarju! Il-konfessinarju huwa komdu biex tqerr fih. Ikun hawn min jippreferi li jqerr ming˙ajr il-bΩonn li jara lissaçerdot li qed iqarru u jqarrarha. G˙andhom dritt! Mela, jekk t˙ossok aktar fil-paçi b’dan il-mod ta’ qrar, ag˙mel hekk. Biss, hemm min i˙oss il-bΩonn li jara jew tara lis-saçerdot filqrar. Dan g˙ax jippreferu li jkollhom konverΩazzjoni mag˙hom. G˙andhom dritt ukoll! Allura tista’ tqerr billi toqg˙od g˙arkupptejk fuq wie˙ed mill-©inokkjaturi moderni u tqerr g˙all-affari tieg˙ek il-qrara tieg˙ek. Il-qrar in˙obb inxebbhu malviΩta g˙and it-tabib. Jiena ma nafdax kull tabib, ˙lief f’kaΩi serjissimi, li huma ftit. Mela sib il-konfessur tieg˙ek li int l-aktar t˙ossok komdu u komda li tqerr g˙andu. Konfessur li jifhmek u li jag˙tik il-˙in li g˙andek bΩonn biex tifta˙ qalbek. Qrara kull tliet ©img˙at hija g˙ajnuna kbira biex tg˙ix ˙ajtek fil-paçi. Huwa bil-qrar li nin˙elsu mill-˙aΩen li jassarna u nimtlew bil-˙ajja ta’ Ìesù Kristu li tferra˙na!

OPINJONI KÓ

16|08|2015 11

kullhadd.com

GÓALFEJN TÓAMMEÌ PAJJIÛEK? KAMPANJA U ÓIDMA BLA HEDA MID-DIRETTORAT TAT-TINDIF

Mario Fava President tas-Sezzjoni Kunsilliera tal-PL

KUNSILLI LOKALI

email: keaneo@onvol.net

Id-Direttorat tat-tindif jipprovdi servizzi ta’ mmani©©jar ta’ skart g˙all-gvern çentrali u kunsilli lokali sabiex jinΩamm l-og˙la livell ta’ ndafa kemm f’Ωoni rurali kif ukoll dawk urbani. Xog˙ol li jwassal biex kemm jista’ jkun ma jkunx hemm abbuΩi ta’ rimi ta’ skart illegali, b’mod partikolari f’Ωoni b˙al widien, biex ji©i m˙ares bl-a˙jar mod l-ambjent ta’ pajjiΩna. Hija l-entità governattiva li t˙ares ittindif ©enerali madwar il-pajjiΩ kollu. Entità fi ˙dan il-Ministeru tal-Infrastruttura. Dan g˙ax l-ambjent huwa tag˙na lkoll u lkoll kemm a˙na g˙andna l-obbligu li naraw li possibbilment in˙alluh a˙jar minn kif writnieh a˙na. Dan id-Direttorat, ta˙t il-gwida tad-Direttur, is-Sur Ramon Deguara, jinqasam f’˙ames dipartimenti li huma: tindif ta’ toroq arterjali, tindif ta’ Ωoni pubbliçi u spazji miftu˙a, tindif tal-bajjiet u l-kosta, tindif ta’ latrini pubbliçi, u tindif ta’ kanali tal-ilma u sistemi o˙ra tax-xita. Ix-xog˙ol ta’ dawn il˙addiema ˙afna drabi jsir f’˙inijiet fejn ˙add ma jarahom. Ixxog˙ol jibda fis-sig˙at bikrin ta’ filg˙odu, sa mill-04.00 ta’ filg˙odu. Dan sabiex malli tibda r-rutina ta’ ©urnata ©dida t-tindif ikun di©à sar f’çerti Ωoni, partikolarment dawk turistiçi. Mhux l-ewwel darba li rajna toroq, b˙al f’Paceville, li sat-tlieta ta’ filg˙odu ta˙seb li jkun tela’ lba˙ar l-art u ˙alla ˙erba warajh u sas-sitta ta’ filg˙odu l-istess post ikun miknus u ma˙sul b’magni u apparat apposta. Ix-xog˙ol ta’ dan id-Direttorat jibda minn kmieni filg˙odu u jibqa’ g˙addej matul il-jum. Meta ©iet imnedija l-kampanja ta’ tindif f’Ωoni turistiçi millMinistru tal-Infrastruttura Joe Mizzi u l-Ministru tat-TuriΩmu Edward Zammit Lewis, dawn ˙abbtu wiççhom ma’ g˙add ta’ lmenti minn residenti minn Paceville dwar it-telqa li kien ikun hemm f’din iΩ-Ωona fis-snin li ghaddew. IΩ-Ωew© Ministri spjegaw kif attenzjoni partikolari se ting˙ata lil Ωoni turistiçi b˙all-Bajja talMellie˙a, iç-Çirkewwa, San

Pawl il-Ba˙ar, Bu©ibba, ilQawra, Pacville, San Ìiljan, TasSliema, il-GΩira, Ta’ Xbiex, lImdina, ir-Rabat, Wied iΩ-Ûurrieq, il-Kottonera, Marsaxlokk, BirΩebbu©a u Wied il-G˙ajn. Biex seta jsir dan ix-xog˙ol ©ew investiti iktar minn €300,000 f’vetturi u apparat apposta kif ukoll investiment ie˙or f’riΩorsi umani fejn ©ew inga©©ati 70 ru˙ biex jitqassmu mal-pajjiΩ kollu. Sar investiment f’vetturi u makkinarju apposta biex ikunu jistg˙u jla˙˙qu mal-pajjiΩ kollu Il-kampanja G˙alfejn T˙amme© PajjiΩek? Minkejja l-˙afna servizzi li jeΩistu, u bla ˙las, biex wie˙ed je˙les mill-iskart tieg˙u, anke skart goff, xorta wa˙da g˙ad hawn min qed jarmi l-iskart tieg˙u illegalment. B’mod partikolari fiΩ-Ωoni mwarrbin u filwidien madwar pajjiΩna. Dawn jinkludu wkoll Ωoni industrijali b˙al Kordin u Bulebel, fost lo˙rajn. Huwa hawn fejn jid˙lu l˙addiema tad-Direttorat biex inaddfu wara dawn in-nes bla kuxjenza li jinteressahom biss mill-bieb ’il ©ewwa tar-residenzi tag˙hom. Fis-sena 2014 huwa stmat li n©abru madwar 14,000 tunellata ta’ skart ta’ kull xorta, anke annimali mejtin. Tul din listess sena, li fiha ©iet introddota l-kampanja, l-istess Direttorat ©abar madwar 33% iktar skart mis-sena 2013. Kien g˙alhekk li ©iet imnedija l-kampnaja s-sena li g˙addiet, g˙ax il-Gvern ma kienx kuntent bil-livell ta’ ndafa f’pajjiΩna. B˙ala parti minn din il-kampanja ©ew imnedija wkoll sistemi ©odda ta’ kif wie˙ed jirrapporta rimi ta’ skart illegali u g˙al dan il-g˙an twaqqaf call centre çentrali sabiex jilqa’ dawn lilmenti u rapporti. Infurmat li l˙in minn meta tid˙ol it-telefonata sa meta ti©i indirizzata l-problema llum tnaqqas g˙al inqas minn sieg˙a. Dan f’˙inijiet normali tal-©urnata u meta jkun hemm il-koperazzjoni talKunsilli Lokali u entijiet o˙ra. Tul is-sena li g˙addiet da˙lu f’dan id-Direttorat iktar minn

2,000 telefonata. Is-suççess talkampanja mhuwiex kemm jid˙lu telefonati, g˙ax, iktar ma jid˙lu telefonati, iktar ifisser li lpoplu qieg˙ed i˙amme© bla skurpli ta’ xejn. Is-suççess ta’ din il-kampanja jidher mill-fatt li 98% ta’ dawn it-telefonati ©ew indirizzati u solvuti. It-2% l-o˙ra huma kaΩijiet fejn l-iskart ikun mitfug˙ f’Ωoni privati fejn idDirettorat ikun jin˙tie© lg˙ajnuna ta’ dipartimenti o˙ra biex jag˙laq dawn il-kaΩijiet. Dan g˙ax mhux possibbli li wie˙ed jid˙ol fi proprjetà privata biex jag˙mel l-istess tindif. Dan ifisser li din il-kampanja qed t˙alli l-frott mixtieq. Innumru çentralizzat li wie˙ed jista’ jçempel fuqu huwa 1718. Il-logo tal-kampanja niΩel tajjeb ferm mat-tfal u studenti Ωg˙ar fl-iskejjel tag˙na. IdDirettorat jag˙mel Ωjarat apposta anke fl-iskejjel biex irawwem kuxjenza fit-tfal tag˙na li ˙afna drabi jkunu ta’ eΩempju g˙alina l-adulti fejn jid˙ol il-˙arsin ambjentali. Tajjeb ng˙idu li Ω-Ωoni ta’ tindif huma maqsumin fi tlieta: dawk ta˙t ir-responsabbiltà talgvern çentrali, dawk li jaqg˙u ta˙t il-kunsilli lokali u dawk li jaqg˙u ta˙t il-Malta Industrial Parks. Óafna drabi ji©ri li, sakemm wie˙ed jg˙addi l-ballun minn saqajh g˙al saqajn o˙rajn, id-Direttorat ikollu jintervieni hu biex il-post jitnaddaf. Forsi hawn wie˙ed g˙andu j˙ares lejn il-burokrazija li teΩisti bejn çertu dipartimenti u entitajiet, b’mod partikolari fejn jid˙lu Ωoni privati. Irridu ng˙idu li l-˙addiema tad-Direttorat ma jirreagixxux biss fuq l-ilmenti li jid˙lu fil-call centre imma hemm skedi apposta ta’ tindif fiΩ-Ωoni li semmejt aktar qabel. Óafna drabi, peress li x-xog˙ol tad-Direttorat jibda kmieni filg˙odu, sidien ta’ stabbilimenti jo˙ro©u l-boroΩ tal-iskart tag˙hom wara li jkun tlesta t-tindif. Dan jista’ jwassal biex wie˙ed ja˙seb li t-tindif ma jkunx sar. Fil-fatt, qed issir ˙idma kordinata bejn l-istess Direttorat u g˙aqdiet ta’ sidien ta’ stabbilimenti biex ikun hemm siner©ija a˙jar fit-tindif u ©bir ta’ skart. Dan g˙ax ˙afna

drabi jsir ˙afna xog˙ol imma, min˙abba nuqqasijiet simili, ikun hemm perçezzjoni li dan mhux isir. Skart domestiku La qed nitkellmu fuq l-iskart ma nistax ma nsemmix il-problema prinçipali li qed tikkawΩa inkonvenjent kbir lill-pubbliku in©enerali. Illum il-©urnata, ilkunsilli lokali kollha jie˙du linkarigu li jinfurmaw lir-residenti tag˙hom bil-˙inijiet tal-©bir tal-borΩa s-sewda. G˙aldaqstant, kul˙add ikun jaf x’˙in se jg˙addi l-kuntrattur tal-©bir. Óadd m’g˙andu skuΩa li ma jafx jew li nesa g˙ax din l-informazzjoni tkun kullimkien; mis-sit elettroniku tal-kunsill sa ittri li jibag˙tu fid-djar u anke f’rivisti li jippubblikaw il-kunsilli lokali. Minkejja dan, ˙afna huma dawk l-irresponsabbli li ji©u jaqg˙u u jqumu mill-lokal u mill-©irien tag˙hom u jibqg˙u jo˙or©u l-borΩa tag˙hom f’˙inijiet li jafu li mhux se tin©abar. Dan isir anke fi tmiem il©img˙a. Personalment konvint li ˙afna minn dawn huma barranin li jg˙ixu f’pajjiΩna. Çertament li dan hu l-kaΩ fillokal tas-Swieqi. Però, ejja ma nin˙bewx wara dan il-fatt g˙ax hemm Maltin ta’ bla kuxjenza li, minkejja dan li qed ng˙id, huma wkoll jag˙mlu l-istess. U allura x’eΩempju qed nag˙tu lil dawn il-barranin li jkunu fostna? Hawn importanti li l-amministraturi tal-blokok ta’ appartamenti jesi©u iktar mas-sidien biex jimxu mad-direttivi li jing˙ataw mill-kunsilli lokali. Dan jg˙odd wkoll g˙as-sidien li jikru l-appartamenti tag˙hom. Ilgvern çentrali jrid jg˙in iktar lillkunsilli lokali biex jinfurzaw illi©i. Lill-kunsilli ti©ihom g˙olja wisq biex jag˙mlu dan linfurzar. Ma dan iridu jiΩdiedu lmulti fuq min jinqabad jo˙ro© liskart barra l-˙in tal-©bir jew jiddispondi mill-iskart b’mod illegali. Minn dawn il-multi nistg˙u nsa˙˙u l-infrastruttura biex biha ikun hemm iktar solveljanza u iktar jinqabdu nies. B’hekk biss nistg˙u nnaqqsu din il-problema g˙ax il-Malti hekk biss jitg˙allem: meta tmisslu l-but.

12 16|08|2015

kullhadd.com

KÓ OPINJONI

JIPPRUVAW INESSUNA…MINGÓALIHOM!

Etienne Grech Deputat Laburista

Kien wara iktar minn Ωew© diçenji ta’ tmexxija, meta l-linja tal-ajru nazzjonali tag˙na kienet di©à ilha snin g˙arkupptejha, li Gvern Nazzjonalista beda jitkellem fuq pjan ta’ ristrutturar g˙all-Air Malta. Naturalment, dan g˙amlu mhux g˙ax ˙arqitu qalbu, iΩda g˙ax ©ie sfurzat ixammar ilkmiem mill-Kummissjoni Ewropea. Proprju g˙ax gvernijiet preçedenti qatt ma semg˙u mit-twissijiet tal-OppoΩizzjoni Laburista dwar il-qag˙da mwieg˙ra tal-Air Malta, l-a˙˙ar Gvern Nazzjonalista kellu jimita l-qag˙da li fiha ©ab lil-linja tal-ajru ta’ pajjiΩna, u huwa wkoll niΩel g˙arkupptejh, din id-darba biex imur jittallab g˙al bailout mill-Ewropa, bittama li din il-kumpanija ti©i salvata. Fl-2010 l-Kummissjoni Ewropea qablet li tag˙ti lillGvern Malti total ta’ €52 miljun, li kellhom jg˙inu lillAir Malta ΩΩomm fil-wiçç temporanjament. IΩda biex ilkumpanija tkun tista’ tutilizza dawn il-flus, il-Gvern kellu juri lill-Kummissjoni li se jissikka ç-çintorin u fi Ωmien sitt xhur kellu jo˙ro© bi pjan ta’ ristrutturar. Hawnhekk, l-eks-Prim Ministru Gonzi kien sfurzat jitfi d-diska ta’ Money no problem, li l-predeçessur tieg˙u kien mag˙ruf g˙al kemm kien i˙obb idoqqha, u minflok jixg˙el id-diska Sacrifice (le, mhux dik ta’ Elton John). F’daqqa wa˙da kul˙add kellu

jibda jag˙mel is-sagrifiççji, li ovvjament bdew mill˙addiema ta’ ta˙t, fejn iktar minn 500 impjegat ©ew sfurzati jirtiraw volontarjament inkella jispiççaw bla xog˙ol. IΩda waqt li l-˙addiema tag˙na kienu qed ikunu m©ieg˙la jitilqu, kellna lill-eksMinistru Tonio Fenech li, bla mist˙ija ta’ xejn, qal li ma jridx lil “xi çuç Malti” jmexxi l-linja tal-ajru nazzjonali. Ta’ ra©el tal-kelma li hu appunta uffiçjal kap eΩekuttiv barrani. Dan ma kien ˙add g˙ajr Peter Davies, li aççetta dan l-inkarigu bissalarju ta’ nofs miljun ewro fissena, ovvjament, mhux taxxabbli. B’dan is-salarju fenomenali li kompla jfaqqar il-linja tal-ajru,

wie˙ed kien jistenna, jekk mhux riΩultati fenomenali, talanqas riΩultati sodisfaçenti. IΩda minn dawn tal-a˙˙ar rajna ftit li xejn. Filwaqt li fl2012 it-telf tal-Air Malta tnaqqas bin-nofs g˙al €40 miljun, fil-parti l-kbira min˙abba l-˙addiema li kienu sfurzati jitilqu matul is-sena ta’ qabel, sa Marzu 2013 tas-sena ta’ wara l-Air Malta kienet naqqset it-telf g˙al €30 miljun biss, meta l-mira kienet dik ta’ €15-il miljun. Huwa g˙alhekk çar li l-pjan ta’ ristrutturar waqa’ lura fi Ωmien Gvern Nazzjonalista, u l-Gvern preΩenti mill-ewwel kellu jiffaççja sitwazzjoni iebsa biex forsi jirkupra l-miri li falla l-Gvern ta’ qablu. Filwaqt li

Gvern Nazzjonalista ˙ela kwaΩi €2 miljuni biex jiΩbog˙ l-ajruplani b’kuluri differenti, il-Gvern preΩenti fittex miΩuri li verament inaqqsu mill-ispejjeΩ u j˙allu r-riΩultati. M’ilux il-PN g˙amel konferenza stampa fejn qal li ˙are© bil-pjan biex l-Air Malta ssir sostenibbli. Skantajt. Bejni u bejn ru˙i g˙edt li allura issa l-PN kien se jag˙mel dak li m’g˙amilx meta kien fil-Gvern. Paçenzja. A˙jar tard milli qatt. Mort ni©ri nara dawn il-proposti x’inhuma, u nsib pa©na wa˙da b’erba’ ‘proposti’ vagi. Il-Partit Nazzjonalista, illum fl-OppoΩizzjoni, qed ifittex kull xag˙ra fl-g˙a©ina biex jikkritika l-pjan ta’ ristrutturar immexxi minn dan il-Gvern. Meta ttie˙det id-deçiΩjoni li jitwaqqaf l-ikel s˙un biex jitnaqqsu l-ispejjeΩ, il-midja talPN damet ©img˙at s˙a˙ tg˙idilna kemm kien Ωg˙ir ilbezzun li ˙a post il-platt s˙un, u kemm ma fihx mili sodisfaçenti. Meta indunaw li ˙add ma jifla˙ jisma’ nofs ta’ kelma o˙ra fuq dan l-imbierek bezzun, qabduha fuq il-fatt li çChairperson tal-Air Malta g˙andha xufier impjegat mag˙ha. Ippruvaw jo˙olqu skandlu mill-fatt li chairperson ta’ kumpanija tuΩa s-servizz tax-xufier; qisha din mhix prattika normali. Dawn huma l-istess nies li meta kienu filGvern impjegaw CEO barrani u tawh salarju ta’ nofs miljun ewro fis-sena. Jippruvaw inessuna… ming˙alihom!

VIÛJONI KOMUNI GÓAÛ-ÛGÓAÛAGÓ

Naomi Cachia Uffiçjal Politiku FÛL

Fit-12 ta’ Awwissu, b˙al kull sena, iççelebrajna l-Jum Internazzjonali taΩ-Ûg˙aΩag˙. Il-kelma ‘Ωg˙aΩag˙’ ti©bor fiha diversità tant kbira ta’ individwi li xi kultant, b˙ala g˙aqdiet taΩ-Ωg˙aΩag˙, g˙andna t-tendenza li niffukaw il-˙idma tag˙na biss fuq dawk li jag˙mlu parti minn xi istituzzjoni edukattiva. Huwa ferm iktar façli li nil˙qu din il-kategorija minn, pereΩempju, Ωg˙aΩag˙ li jag˙mlu parti middinja tax-xog˙ol. Mandankollu, meta npo©©u madwar mejda u niddiskutu la©enda politika mmirata g˙aΩΩg˙aΩag˙, huma r-realtajiet diversi li nsibu f’pajjiΩna li jiggwidawna biex nil˙qu l-g˙anijiet tag˙na. B’hekk, kont kuntenta immens bil-Politika Nazzjonali taΩ-Ûg˙aΩag˙ li ©iet varata din il-©img˙a, bit-tema ViΩjoni Komuni g˙all-Futur taΩÛg˙aΩag˙, li tidher li hija msawra sewwasew fuq lg˙arfien li, l-ewwel u qabel kollox, irridu nirrikonoxxu ddiversità fost iΩ-Ωg˙aΩag˙ tag˙na. Fost l-o˙rajn, tinkludi inizjattivi mmirati biex insa˙˙u l-edukazzjoni mhux formali, inΩidu l-parteçipazzjoni taΩΩg˙aΩag˙ fis-suq tax-xog˙ol u nkomplu nintegraw lill-minoritajiet fis-soçjetà tag˙na. It-tema mag˙Ωula din is-sena mill-United Nations g˙al dan il-jum kienet Youth Civic Engagement – l-involviment taΩ-Ωg˙aΩag˙ fil-˙ajja çivika. Ilkontribut taΩ-Ωg˙aΩag˙ g˙allformazzjoni ta’ soçjetà li hi dejjem iktar progressiva huwa

indispensabbli. B’din it-tema qed isir sforz biex nag˙rfu iktar dan il-potenzjal. Illum il©urnata huma 122 il-gvernijiet madwar id-dinja li adottaw politika nazzjonali g˙aΩΩg˙aΩag˙. Kif di©à semmejt, wa˙da mill-akbar sfidi f’dan il-qasam hija li jkun hemm opportunitajiet indaqs g˙aΩ-Ωg˙aΩag˙ li g˙adhom parti mis-sistema edukattiva, u dawk li ja˙dmu. Fil-verità, nemmen li l-opportunitajiet huma ˙afna, iΩda rridu na˙dmu biex inΩidu lviΩibbiltà tag˙hom u niffaçilitaw l-aççess g˙alihom, kif ukoll biex nag˙tu l-g˙odda lil kull Ωag˙Ωug˙ u Ωag˙Ωug˙a biex huma stess ifittxu lopportunità li l-iktar tg˙odd g˙alihom.

IΩ-Ωg˙aΩag˙, ©ejjin minn fejn ©ejjin, g˙andhom ˙afna xi jg˙idu. Óafna minnhom lanqas g˙andhom idea li hawn min hu lest li jismag˙hom; ma jafux li l-˙sibijiet tag˙hom jistg˙u jag˙mlu differenza; u hawnhekk inkunu qed infallu bil-kbir fl-g˙anijiet tag˙na. G˙alkemm l-inizjattivi talGvern immirati lejn iΩΩg˙aΩag˙ huma ˙afna, u huma poΩittivi, ma nistax nenfasizza biΩΩejjed l-importanza li kull Ωag˙Ωug˙ u Ωag˙Ωug˙a jkunu jafu li jeΩistu bosta pjattaformi li qeg˙din hemm speçifikament biex a˙na, b˙ala l-futur ta’ dan il-pajjiΩ, inkunu nistg˙u nressqu l-ideat u r-rakkomandazzjonijiet tag˙na, inkunu çittadini attivi, u – g˙aliex le? – inkunu a˙na li nfasslu l-

a©enda politika. Nistqarr mag˙kom li, jien stess, sa ftit snin ilu u qabel ma bdejt ninvolvi ru˙i filForum Ûg˙aΩag˙ Laburisti u lpolitika taΩ-Ωg˙aΩag˙, ma kontx nag˙ti wisq kas tal˙idma li ssir f’dan ir-rigward, iΩda llum il-©urnata ninsab grata immens li ˙adt l-ewwel pass u li issa jiena parti minn numru ta’ g˙aqdiet fejn sibt spazju biex niΩviluppa u ntejjeb ˙iliet li qabel lanqas kont konxja li kelli! G˙alekk, hawn nixtieq nie˙u l-opportunità u nappella lill-qarrejja Ωg˙aΩag˙ biex, jekk g˙adhom mhumiex parti minn wa˙da mill-˙afna g˙aqdiet f’pajjiΩna, ja˙tfu ççans u jag˙mlu dan. Il-bibien tag˙na huma miftu˙a g˙al kul˙add!

eDiToRjAl kÓ

16|08|2015 13

kullhadd.com

www.kullhadd.com iNDiRiZZ posTAli ÌuRNAlisTi ReklAmi impAÌNAR u DisiNN

Çentru Nazzjonali Laburista, Triq Mile End, il-Óamrun, ÓMR 1717 Ritianne Agius ritianne@kullhadd.com, Liam Gauci liam@kullhadd.com, u Glen Falzon glen@kullhadd.com 2090 1410/13 Alan Saliba sales@kullhadd.com 2090 1520 Leanne Grech editorial@kullhadd.com 2090 1411

eDiToRjAl “kill joseph”

G˙al darb’o˙ra lm e x x e j j a Nazzjonalisti qeg˙din i˙ejju biex jitilg˙u lEwropa biex javvelixxu u jitfg˙hu dell ikrah fuq pajjiΩna. Dan kollu qed jag˙mluh g˙ax imlebilba g˙all- poter. Akkost ta’ kollox, wara li l-poplu mhux beΩaqhom, iΩda vvomthom fl-a˙˙ar elezzjoniiet, iridu li jer©g˙u jkunu f’Kastilja. Di©à rajniehom imorru jugΩawna lill-Ewropa fil-programm ta’ investiment b’çittadinanza. Kul˙add jiftakar li, minkejja l-im˙abba kbira li jg˙idu li g˙andhom g˙allpatrija, ippruvaw ipin©u lil pajjiΩna f’dell ikrah bl-interventi kattivi li g˙amlu filParlament Ewropew. Ewropej stess qalulhom li kienu qeg˙din jesa©eraw. Dakinhar waqg˙u g˙aç-çajt. Minflok g˙amlu ˙sara, b’kumbinazzjoni u mhux bi pjan g˙amlu l-©id, g˙ax spiççajna ksibna ssi©ill tal-approvazzjoni talKummissjoni Ewropea g˙allinvestiment b’çittadinanza. Issa ser ikollna repetizzjoni fil-kaΩ tal-bini l-©did tal-power station ta˙dem bil-gass min˙abba li l-Gvern, g˙al perjodu qasir, ser ikun qieg˙ed jag˙mel garanti lill-banek g˙all-kumpanija li ser tibniha u tmexxiha. Óar©u jitkaΩaw b’kulma g˙andhom u biex Ωgur iwerwruna ©abu millParlament Ewropew lil dik li qed tissejja˙ li hija ‘Shadow Minister’ g˙all-Affarijiet Barranin: Roberta Metsola. Shadow Minister tassew, g˙ax g˙al Ωmien twil lanqas naraw

id-dell tag˙ha f’pajjiΩna, ˙lief meta jkollhom bΩonnha biex tag˙ti fastidju lill-Gvern Malti fil-Parlament Ewropew. Roberta Metsola, flimkien mal-‘˙abrieka’ Marthese Portelli li fl-OppoΩizzjoni sabet l-ener©ija kollha biex ta˙dem favur l-ambjent, ˙abbru li ser ja˙dmu biex jiddefendu linteressi tal-Maltin. Illum, iΩda mhux ilbiera˙, Roberta u Marthese ser jag˙mluha talpaladini u tarek tal-poplu Malti g˙ax, skonthom, din ilgaranzija li ser jag˙ti l-Gvern mhix xi ˙a©a sewwa. Qalulna li fin-nofs hemm flus il-poplu Malti! Eureka! Óa©a tal-g˙a©eb, kif sakemm kien hemm il-Partit Nazzjonalista fil-Gvern, dawn iΩ-Ωew© dami politiçi ta’ dan ilpartit, dakinhar ma sabux il˙in biex jag˙mluha ta’ pampaluni biex jiddefendu lillMaltin mill-korruzzjoni rampanti li kien hemm g˙addejja fl-Enemalta, mill-kontijiet ta’ dawl u ilma li kienu jaqtg˙u nifs kull min kien jirçevihom u mill-˙niΩrijiet li saru biex inbniet il- power station millBWSC. Dan biex insemmu biss ftit mill-lista twila ta’ ˙niΩrijiet li saru. X’aktarx Marthese tant kien ikollha x’tag˙mel li lanqas çans tattendi g˙al-laqg˙at talBord tal-Waste Serv u talKunsill Lokali tax-Xewkija, g˙alkemm ma kinitx tinsa tit˙allas xorta wa˙da. Roberta kienet qisha Is-Sabi˙a Rieqda f’sarkofagu kbir tal-kristall jismu Parlament Ewropew. Kienet aktar mo˙˙ha li tidher, g˙ax quddiemha kellha kam-

panja elettorali o˙ra ©ejja biex ter©a’ tkun eletta fil-Parlament Ewropew. L-esperjenza ta’ kif ˙adimha l-partit tag˙ha stess f’dik ta’ qabel ma setg˙etx tinsieha, g˙alhekk riedet ta˙sbilha. Çar x’inhu ©ej. Ìejja kampanja s˙i˙a kontra pajjiΩna flEwropa. Kampanja li ser tkun mimlija esa©erazzjonijiet, fatti mhux preçiΩi, lobbying ma’ membri parlamentari Ewropej o˙ra u manifestazzjonijiet o˙ra ta’ din ix-xorta bi m˙abba kbira lejn il-patrija g˙aΩiΩa tag˙na! Dan kollu jiskontra ˙afna ma’ kif kien i©ib ru˙u flOppoΩizzjoni l-Partit Laburista kull meta l-Gvern ta’ dak iΩΩmien, ji©ifieri l-Partit Nazzjonalista, kien jo˙ro© mijiet ta’ miljuni ta’ ewro fi flus u garanziji biex iΩomm lillEnemalta fil-wiçç. Min-na˙a tal-Partit Laburista, kritika li ma kienx hemm pjan serju fittul dwar l-ener©ija kienet issir. Lokalment stajna ma qbilniex ma’ dak li kien qieg˙ed ji©ri. IΩda kollox baqa’ bejnietna. IlPartit Laburista ma qag˙adx imur jugΩa lill-Gvern Nazzjonalista lill-Ewropej. Kieku ried seta’ u kellu fejn. IΩda meta l-Partit Laburista kien fl-OppoΩizzjoni, Ωamm quddiem g˙ajnejh mhux linteressi parti©©jani, iΩda dawk tal-pajjiΩ. Ûamm quddiem g˙ajnejh x’kien ji©ri lillekonomija Malitja u lill-banek li kellhom flushom fin-nofs. Ûamm quddiem g˙ajnejh li, tajjeb jew ˙aΩin, il-provvista tal-ener©ija riedet tibqa’ g˙addejja. Ûamm quddiem g˙ajnejh li fin-nofs kien hemm

mijiet ta’ ˙addiema bil-familji tag˙hom jiddependu millEnemalta. Wara kollox, ilPartit Laburista kellu pjan fittul u li jista’ jitwettaq. Dan il-pjan qieg˙ed jitwettaq u, proprju min˙abba f’hekk, qed isir dan il-kjass kollu millmexxejja tal-PN. Óadd ma kien jobsor li fl-ewwel sentejn ser jor˙su l-kontijiet tad-dawl u l-ilma kemm g˙ar-residenzi u anke g˙an-negozju. G˙ax issa ser jg˙addi g˙at-tieni parti tal-pjan tieg˙u, l-OpoΩizzjoni ser tag˙mel minn kollox biex twaqqfu. Semmiet mitt ra©uni li ma g˙andhiex ra©un fihom. Issa ser issir kampanja barra minn Malta u, kuntrarjament g˙all-mod kif ©ab ru˙u l-Partit Laburista meta kien flOppoΩizzjoni, lanqas l-interessi tal-˙addiema ma qed i©ibu quddiem g˙ajnejhom. IΩda b˙alma ©arlhom qabel, destinati li jfallu u jaqg˙u g˙aç-çajt. Il-verità mhix li lOppoΩizzjoni g˙andha g˙al qalbha l-interessi tan-nazzjon. G˙andha g˙al qalbha l-interessi tal-poter u tas-salvazzjoni politika ta’ min fil-Partit Nazzjonalista ma jaqbillux li jibqa’ fl-OppoΩizzjoni. Kollha g˙andhom ra©unijiet differenti biex jopponu, iΩda ra©unijiet li jikkonver©u f’˙a©a wa˙da: waqqa’ l-Gvern jew ©ieg˙el lil Joseph Muscat jirriΩenja. Filfatt beΩqitha Marthese Portelli fil-konferenza stampa li g˙amlet din il-©img˙a: Joseph Muscat irid jirriΩenja. Minflok “Kill Bill,” “Kill Joseph,” f’sens politiku, ma g˙andniex xi ng˙idu. L-interessi g˙alfejn iridu li lpajn tal-ener©ija ta’ dan ilGvern ifalli huma varji. Min, b˙al Simon u Beppe, g˙ax jafu li jekk jitilfu l-elezzjoni li ©ejja jkollhom isibu xi ospizju xi mkien fl-Ewropa g˙all-politiçi li jirtiraw qabel iΩ-Ωmien. Min, b˙al Marthese Portelli, kien dara l-benna u l-g˙asel tal-poter li j©ib mieg˙u ˙afna privile©©i, fost dawn li tit˙allas g˙alxejn g˙alkemm ma g˙andux ikun hekk. Min g˙ax min ˙in g˙all-ie˙or qed jistenna li tieg˙u tasal, b˙alma waslet g˙al dawk ta’ G˙awdex u o˙rajn b˙alhom. G˙alhekk Roberta mhux tarka tal-Maltin, iΩda ta’ dawk li g˙andhom x’jitilfu jekk jibqa’ hemm Joseph Muscat jew, ag˙ar minn hekk, ter©a’ tintilef lelezzjoni li jmiss. Missjoni wa˙da g˙andhom: mhux li jsalvaw lill-pajjiΩ, iΩda li jsalvaw lilhom infushom! IΩda qabel iridu joqtlu f’sens politiku lil Joseph M u s c a t . Nassigurawhom li mhux ser ikun façli.

14 16|08|2015

kullhadd.com

ABBUÛ MIT-TRAKKIJIET Sur Editur, Wie˙ed jista’ jinnota nnuqqasijiet bla limitu li jsiru mis-sidien tat-trakkijiet. U˙ud minn dawn it-trakkijiet huma qodma u jarmu d˙a˙en suwed, o˙rajn iqattru Ωejt ma˙ruq u jag˙mlu strobju ΩΩejjed il-˙in kollu. Nassumi li hemm xi awtorità li suppost tag˙mel it-testijiet lil dawn it-trakkijiet. Óa©a o˙ra hija li dawn it-trakkijiet ikunu

mg˙obbija ΩΩejjed, xi w˙ud jg˙addu b’verloçità kbira, o˙rajn ma jkunux mg˙ottija kif suppost bil-li©i u jwaqqg˙u bçejjeç u trabijiet fit-toroq. It-toroq tal-ir˙ula tag˙na, bilftit tarmak li g˙andhom, mhumiex mag˙mulin g˙al dawn il-vetturi tqal li farrku kull trid li hawn. O˙rajn jg˙addu tant qrib tal-bini li xi darbi j˙allu lmarki tal-kabini mal-˙itan! Dan huwa abbuΩ. L-awtoritajiet, kif ukoll il-gwardjani

lokali, g˙andhom jie˙du azzjoni u mhux joqog˙du jag˙tu l-multi minn fuq ilkameras meta xi drabi dak li jkun ikun innoçenti g˙ax lanqas biss ikun g˙adda minn dik it-triq. Din hija sitwazzjoni li qed in˙abbtu wiççna mag˙ha anke f’G˙awdex, b’mod speçjali fil-Qala.

KÓ ITTRI

TRAFFIKU F’GÓAWDEX

VITTMA, IN-NADUR

Sur Editur, Meta se nitg˙allmu li s-sinjali tat-traffiku fir-Rabat G˙awdex g˙andhom jinΩebg˙u billejl u mhux fir-rush hour? Meta sa nitg˙allmu li t-traffiku g˙andu jkollu l-prijorità, u mhux il-pjaçir tag˙na nostakolawh bhalma ©ara fir-Rabat G˙awdex meta mblukkaw it-Ti©rija (arterja prinçipali) biex isiru kunçerti, lewwel ta’ San Ìor©, imbag˙ad ta’ Santa Marija. A˙na l-G˙awdxin nafu nduru mad-dawra. U l-Malti? U t-turist? Dan min hu responsabbli li jo˙ro© il-permessi? U f’kaΩ ta’ emer©enza? Mela ma tafux li f’kaΩ ta’ emer©enza kull sekonda tg˙odd? ALBERT ZAMMIT, TA’ SANNAT

FAVUR DAWK B’ÓILIET DIFFERENTI BIL-FATTI

Sur Editur, G˙adni niftakar intervista li kienet g˙amlet mart il-Prim Ministru s-Sinjura Michelle Muscat ftit tas-snin ilu, fejn kienet qalet li, meta titla’ G˙awdex, wa˙da mill-ewwel Ωjarat li tag˙mel kienet lil Fr Curmi fit-Triq tal-G˙ajn, li fl-a˙˙ar snin ta’ ˙ajtu kien fuq is-si©©u tar-roti. Illum Fr Curmi ma g˙adux mag˙na u Ωgur li s-Sinjura Muscat uriet ir-rispett taghha lil dan il-bniedem bi bΩonnijiet speçjali meta kien g˙adu ˙aj. Dan l-a˙˙ar ukoll, minkejja li t-temp ma tantx kien sabi˙, xorta g˙amlet l-g˙awma li kienet ippjanata g˙al ©bir ta’ fondi b’risq il-persuni b’diΩabbiltà. F’dawn il-©ranet smajna wkoll bl-impenn tag˙ha mal-persuni b’˙iliet differenti fil-Para-Olympics li saru barra minn xtutna. Dawk fil-˙tie©a ta’ daqqa t’id ma ji©ux elevati billi niftakru fihom darba kultant iΩda b’impenn regolari. J. BONNET BALZAN, IL-BALLUTA

ittRi kÓ

16|08|2015 15

kullhadd.com

PROSit LiLL-BanDa San it-tiFi tan-naR F’BiRÛeBBUÌa gejtanU Meta qabad in-nar fi scrapyard fil-limiti ta’ BirΩebbu©a ©img˙atejn ilu, inzertajt g˙addeja minn hemm bil-karozza. Kienu g˙adhom lanqas waslu l-membri tal-protezzjoni çivili, u fil-fatt il˙aqthom sejrin fuq il-post bis-sireni mixg˙ula. Meta rajt dik id-da˙na kbira sewda li fgat triq s˙i˙a, dak il˙in ˙sibt bejni u bejn ru˙i li ma rridx inkun xag˙rha f’ras dawn il-membri tal-protezzjoni çivili. Ìaladarba ma kien hemm xejn x’jien stajt nag˙mel, bqajt nieΩla lejn dari. Xi sag˙tejn wara er©ajt g˙addejt mill-istess post, u din iddarba ninzerta ambulanza, li kienet qed tassisti lil u˙ud millmembri tal-protezzjoni çivili li kienu belg˙u d-du˙˙an. Irrealizzajt kif waqt li jien kont qed niekol l-ikla ta’ nofsinhar mal-familja, dawn il-persuni kienu qed jissaraw biex jitfu n-nar, b’sogru g˙al ˙ajjithom. Óassejtni grata g˙al dawn il-persuni, li konvinta li jag˙mlu xog˙olhom b’dedikazzjoni biex jipprote©u lilna ç-çittadini. Tassew xieraq l-isem tad-dipartiment tag˙hom; Protezzjoni Çivili. Dan kien kaΩ wie˙ed minn ˙afna li dawn il-persuni jkollhom jiffaççjaw f’kull xift tax-xog˙ol tag˙hom. G˙al dan nixtieq nirringrazzjahom. MARIA DEBONO BIRÛEBBUÌA

titjiB F’San VinÇenz

Sur Editur,

F’din in-nota nixtieq ng˙id prosit lill-President u kumitat tal-Banda San Gejtanu g˙as-servizz li taw f’©ie˙ il-patrun tag˙na San Gejtanu, kif ukoll lill-Kummisjoni Ûg˙aΩag˙ Tamlin g˙all-briju li organizzaw matul il-©img˙a tal-festa. Prosit ukoll g˙all-©urnata tal-©img˙a li g˙addiet meta, sfortunatament, waqt il-març brijuΩ li kien qed isir inqata’ d-dawl, g˙ax kemm il-banda u kemm il-briju baqa’ g˙addej u kollox mexa normali. Grazzi.

Óadt pjaçir naqra li qed isir titjib fir-Residenza ta’ San Vinçenz. B’demm ©did fit-tmexxija fir-Residenza San Vinçenz jidher li qed isir dan it-titjib. Pass tajjeb ’il quddiem iΩda aktar jag˙tu prominenza lill-qtates li jipprolifikaw f’din ir-Residenza. Jien il-qtates in˙obbhom u nippreferihom mill-©rieden. Però, wie˙ed jifhem li mhux ideali li jkun hemm numru kbir ta’ qtates f’residenza fejn l-indafa hi me˙tie©a ferm biex ma jinxteridx mard fost komunità vulnerabbli ta’ anzjana. Ukoll, sa ftit snin ilu l-kamra mortwarja kienet tidher mitluqa u fi bΩonn kbir ta’ rinnovazzjoni. Na˙seb b’rispett lejn il-mejjet u l-qraba, çertu titjib missu ilu li sar mhux fi kwart ta’ seklu ˙lief tiçpis biΩ-Ωebg˙a ma’ kienx hemm. Wara kollox, dawk li jittie˙du fil-kamra mortwarja ta’ Mater Dei m’g˙andgom xejn iΩjed minn dawk li jittie˙du fil-kamra mortwarja ta’ San Vinçenz.

ANTONIA CALLEJA, IL-ÓAMRUN

4TH ESTATE, IL-GUDJA

Sur Editur,

RingRazzjament Sur Editur, Jiena missjunarja fil-Pakistan. Il-˙idma tag˙na b˙ala Sorijiet tal-Karità hi prinçipalment mal-fqar fil-qasam tal-edukazzjoni u tas-sa˙˙a. Nag˙mlu wkoll ˙afna viΩti fil-familji fejn ng˙inu fit-tag˙lim Nisrani, ng˙inu lit-tfal fl-istudji tag˙hom u nippromovu lill-mara, li f’din is-soçjetà g˙adha titqies b˙ala çittadin tat-tieni klassi. Il-˙idma tag˙na hi verament qatra f’oçean ta’ bΩonnijiet. L-akbar ferita li hawn fil-pajjiΩ hija nuqqas ta’ edukazzjoni – problema li to˙loq ˙afna aktar problemi fil-familja u fis-soçjetà. Hija xena komuni li tar a t f a l ji©©errew fit-toroq minn sbie˙ il-jum, jew tfal Ωg˙ar ji©bru Ω-Ωibel biex ifittxu xi ˙a©a li tg˙odd g˙alihom, u tfal ja˙dmu fi ˙wienet jew postijiet o˙ra. Óafna drabi dawn it-tfal ma ji©ux im˙allsa bi flus imma j˙allsuhom billi jag˙tuhom ikla kuljum. Il-fatt li ma jit˙allsux bi flus ma tantx hija

ta’ g˙ajnuna g˙all-familja, imma almenu l-familja ma tridtx ta˙seb g˙all-ikel tag˙hom. Óafna middonazzjonijiet li nirçievu nuΩawhom biex in˙allsu g˙all-edukazzjoni ta’ dawn it-tfal, jew ta’ xi w˙ud minnhom g˙ax mhux possibbli li ‘nfejqu l-ferita’ kollha. Nemmnu li jekk ninvestu fl-edukazzjoni nistg˙u noffru tama g˙al futur a˙jar, mhux biss g˙al dawn it-tfal u l-familji tag˙hom imma g˙assoçjetà wkoll. G˙alhekk jien nixtieq nirringrazzja lill-Mission Fund li tant ja˙dmu biex ikunu jistg˙u jag˙tu donazzjonijiet lill-missjunarji Maltin. Din is-sena lMission Fund offrieli s-somma sabi˙a ta’ €2,000. Nirringrazzja lill-poplu Malti li huwa dejjem ©eneruΩ meta ji©i msejja˙ biex jg˙in finanzjarjament fi pro©etti ta’ karità. Ming˙ajr l-g˙ajnuna ©eneruΩa tag˙kom, a˙na ftit li xejn nistg˙u nag˙mlu. In˙e©©i©kom biex tkomplu tg˙inu lillMission Fund bid-donazzjonijiet tag˙kom, billi

tibag˙tu bolol uΩati u billi tikkoperaw ma’ kull attività organizzata minnhom. Min jixtieq jibg˙at donazzjonjiet jista’ jag˙mel dan jew bl-internet jew jag˙mel transferiment dirett f’wie˙ed minn dawn il-banek: HSBC (kont nru: 061 197 448 050), BOV (kont nru: 163 007 980 19), APS (kont nru: 200 008207 62) jew BANIF (kont nru: 000 879 631 01). G˙al aktar informazzjoni fuq il-Mission Fund u lattivitajiet tag˙hom tistg˙u tid˙lu fis-sit elettroniku: www.missionfund.org.mt Jiena nuri l-gratitudni tag˙na lejkom billi nassigurakom li intom ilkoll qeg˙din presΩenti fit-talb tag˙na. Jalla l-Mulej, li j˙allas b’mod infinit kull att ta’ ©enerozità, jimla l-qlub tag˙kom u l-familji tag˙kom bil-barka tieg˙u. SR NATALIE ABELA, MISSJUNARJA

16 16|08|2015

kullhadd.com

kÓ TA’ BARRA

ÌLIEDA GÓALL-POTER membri tag˙hom. Dawn id-differenzi ggravaw fl-2013 bil-mewt tal-Mullah Mohammed Omar; Ωvilupp li wassal g˙al ©lieda interna g˙all-poter. L-g˙aΩla tas-suççessur tieg˙u, il-Mullah Akhtar Mansour, kompliet iΩΩid dawn it-tenzjonijiet hekk kif bosta Talebani sostnew li kien hemm nuqqas ta’ trasparenza fil-proçess talelezzjoni tieg˙u. Dan il-konflitt intern ma ˙arbatx biss l-operat intern tat-Talebani, imma anke dak estern. EΩempju ta’ dan kienet irriΩenja ta’ Tayeb Agha, il-kap taluffiççju politiku Taleban fil-Qatar. Agha kien punt ta’ referenza importanti g˙al diversi pajjiΩi li kienu qeg˙din juΩawh b˙ala kanal ta’ komunikazzjoni biex jippruvaw jaslu g˙al ftehim ta’ paçi permanenti ma’ dan il-grupp. Ming˙ajru dan il-proçess jidher li se jista©na, g˙all-inqas g˙al ftit xhur sakemm jinstab sostitut adegwat g˙alih.

LIAM GAUCI liam@kullhadd.com L-a˙bar tal-mewt ta’ Mullah Mohammed Omar, l-ekskap tatTalebani, kompla jtella’ fil-wiçç iddiviΩjonijiet kbar li hemm fi ˙dan dan il-gruppi li qieg˙ed jara aktar u aktar mill-membri tieg˙u jing˙aqdu mal-Istat IΩlamiku. Din ir-realtà waslet g˙al konflitti kbar f’diversi pajjiΩi, fosthom lAfganistan, hekk kif dawn iΩ-Ωew© gruppi qeg˙din ji©©ieldu g˙as-supremazija politika u militari. Theddida It-Talebani qeg˙din ikollhom joqog˙du b’seba’ g˙ajnejn g˙at-theddida tal-Istat IΩlamiku. L-Istat IΩlamiku g˙amel diversi xhur inaqqar mir-riΩorsi tat-Talebani, sakemm fl-a˙˙ar dan il-konflitt ˙a xorta militari. Tipiku ta’ dan il-konflitt huwa dak li qieg˙ed ise˙˙ fil-provinçja Afgana ta’ Nangahar. Din il-provinçja hija importanti ferm g˙at-Talebani mil-lat finanzjarju g˙ax fiha g˙andhom konçentrazzjoni kbira ta’ Ωoni agrikoli. F’dawn itterritorji, it-Talebani jikkultivaw tipi ta’ fjuri tal-peprin li minnhom ji©i estratt lopju, droga rikreattiva li tinbieg˙ biex ji©u ffinanzjati l-operazzjonijiet militari tag˙hom. Dawn l-attakki kemm-il darba waslu g˙al suççessi g˙all-Istat IΩlamiku li naqqsu r-riΩorsi finanzjarji tat-Talebani. Madankollu, il-membri tal-IS bosta drabi g˙aΩlu li jeqirdu lil dawn lg˙elieqi minflok jie˙du l-kontroll tag˙hom, fatt li jista’ jindika li g˙andhom sorsi ta’ d˙ul a˙jar minn dawk tarrivali tag˙hom. Il-konflitt fost dawn il-gruppi wassal

“Operationally emergent”

g˙al sitwazzjonijiet ironiçi ferm b˙al dik li rajna din il-©img˙a fejn itTalebani kkundannaw attakk terroristiku mwettaq mill-Istat IΩlamiku u li sar mag˙ruf permezz ta’ filmat li kien ippubblikat mill-Istat IΩlamiku stess. F’dan l-attakk l-IS uΩaw splussiv biex joqtlu diversi figuri rispettati fiΩ-Ωona ta’ Mamand Dara, li tinsab fid-distrett Afgan ta’ Shinwaro. Il-passat vjolenti tat-Talebani, però, juri biç-çar illi l-kundanna ta’ dan lattakk ma kinitx immotivata min˙abba xi g˙afsa ta’ qalb li ˙akmet lil dan ilgrupp. Fil-fatt, ir-ra©uni kienet l-akkuΩa li l-IS ressqet fil-konfront ta’ dawn ilpersuni: dik li taw l-appo©© tag˙hom

lit-Talebani. G˙aldaqstant, it-Talebani ordnaw lill-militanti tag˙hom li qeg˙din f’din iΩ-Ωona biex jie˙du passi immedjati biex jikkastigaw lill-IS u jraΩΩnu loperazzjonijiet tag˙hom. Firdiet interni Madankollu, il-kapaçità tat-Talebani li jikkontrollaw l-operat tal-Istat IΩlamiku tidher li qieg˙da tonqos aktar ma jg˙addi Ω-Ωmien. It-telfiet kbar li tTalebani sofrew kontra l-koalizzjoni internazzjonali fl-Afganistan u n-nuqqas ta’ abbiltà tag˙hom li jer©g˙u jie˙du lura l-kontroll tal-Gvern ta’ dan il-pajjiΩ ˙oloq id-diviΩjonijiet interni fost il-

S’issa, però, l-Istati Uniti mhumiex qeg˙din iqisu lill-Istat IΩlamiku b˙ala theddida kbira fl-Afganistan. F’kummenti li ta lill-midja, Wilson Shoffner, ©eneral Amerikan ibbaΩat f’Kabul, spjega li pajjiΩu jqis lil dan ilgrupp b˙ala “operationally emergent”. Dan ifisser li s’issa g˙ad m’g˙andux ilkapaçità li jwettaq operazzjonijet kordinati fuq skala kbira. G˙aldaqstant, l-Istati Uniti g˙adha tqis lit-Talebani b˙ala l-aktar gruppi terroristiku perikoluΩ f’dan il-pajjiΩ. Madankollu, Shoffner wissa li s-sitwazzjoni fl-Afganistan qieg˙da tevolvi u g˙alhekk pajjiΩu qieg˙ed ja˙dem millqrib mal-Gvern Afgan biex ma jintilifx il-kontroll tal-espansjoni tal-Istat IΩlamiku b˙alma ©ara fl-Iraq u s-Sirja.

IL-BAILOUT BIÛÛEJJED? LIAM GAUCI liam@kullhadd.com Wara madwar 23 sieg˙a ta’ negozjati ibsin bejn nhar it-Tnejn u t-Tlieta li g˙addew, il-Gvern Grieg wasal g˙al ftehim malkredituri internazzjonali tieg˙u biex jing˙ata bailout ie˙or. Dan il-bailout, ittielet wie˙ed mill-2010 ’l hawn, se jkun ta’ €86 biljun u se jing˙ata fuq medda ta’ tliet snin. Fil-jiem li g˙addew il-partijiet kollha kkonçernati kienu ta˙t pressjoni kbira biex jaslu g˙al ftehim fuq livell tekniku hekk kif fl-20 ta’ Awwissu l-Greçja g˙andha l-obbligu li tixtri lura €3.2 biljun f’bonds li l-Bank Çentrali Ewropew kien akkwista biex jiffinanzja lill-Gvern Grieg xi snin ilu. Barra minn hekk, il-Greçja g˙andha ˙ofra finanzjarja ta’ madwar €80 biljun o˙ra fil-kontijiet tag˙ha li trid ti©i indirizzata b’mod ur©enti. Ewlenin fost l-istituzzjonijiet li kellhom bΩonn ta’ din lg˙ajnuna mill-kredituri kienu l-banek Griegi li mistennijin jing˙ataw €10 biljun biex jin©ibdu lura mix-xifer tal-kollass li sabu ru˙hom fih. Ta˙t pressjoni Is-suççess ta’ dawn in-negozjati kien fiddubju g˙al diversi jiem hekk kif ilÌermanja dehret aktar inklinata li tag˙ti self Ωg˙ir u temporanju milli bailout ta’ skala kbir li jindirizza l-kriΩi b’mod globali. Fuq livell prattiku, il-motivazzjoni wara din l-attitudni kawta kienet li l-Gvern ÌermaniΩ xtaq aktar kjarifiki fuq livell tekniku qabel ma jag˙ti l-approvazzjoni

tieg˙u g˙al bailout ta’ din l-iskala. B’mod partikolari, il-Ìermanja esprimiet ixxettiçiΩmu tag˙ha dwar kemm il-Griegi se jkunu f’poΩizzjoni li jroddu lura l-mijiet ta’ biljuni ta’ ewro li ng˙ataw ming˙ajr ma jista©naw l-ekonomija tag˙hom kompletament. Mil-lat politiku, però, il-Kançilliera talÌermanja Angela Merkel hija konxja tarreΩistenza dejjem akbar tal-ÌermaniΩi g˙all-esportazzjoni ta’ aktar fondi pubbliçi g˙al dan l-g˙an hekk kif, qabel dan ilbailout, pajjiΩha di©à kien ikkontribwixxa madwar €56 biljun f’fondi lill-Greçja.

Sadanittant, fuq livell diplomatiku, Merkel sabet ru˙ha ta˙t pressjoni minn diversi Stati Membri tal-Unjoni Ewropea biex tappo©©a dan it-tielet bailout. Din ilpressjoni waslet b’mod speçjali ming˙and Franza li argumentat illi ftehim mal-Greçja huwa essenzjali biex il-Ìermanja ti©bor flusha lura hekk kif il-kollass ekonomiku ta’ dan il-pajjiΩ ifisser li l-kredituri kienu se jitilfu ˙afna mill-flus li g˙addew lill-Griegi. XettiçiΩmu Ix-xettiçiΩmu li esprimiet il-Ìermanja ma

kinitx wa˙da purament spekulattiva imma wa˙da bbaΩata fuq il-fatti. Dan hekk kif il-Fond Monetarju Internazzjonali (FMI), f’rapport li ˙are© fl-14 ta’ Lulju, g˙amilha çara li l-mod kif il-Ìreçja qieg˙da ti©i ffinanzjata mill-kredituri mhix sostenibbli. G˙aldaqstant, l-FMI kienet talfehma li l-Greçja trid ting˙ata xi tip ta’ ser˙an mid-djun kbar li kienet akkumulat biex ikun hemm çans li tla˙˙aq malpagamenti. Wara ˙afna insistenza, però, il-Ìermanja taffiet xi ftit mir-reΩistenza tag˙ha. Madankollu, il-previΩjoni negattiva tal-FMI issa tidher li hija ferm aktar qrib li ssir realtà g˙ax, jekk djun akkumulat ta’ €360 biljun kien insostenibbli, dak ta’ madwar €445 li se jkollha wara t-tielet bailout huwa assurd. Tal-istess fehma huwa l-eks-Ministru g˙all-Finanzi Grieg Yanis Varoufakis. Huwa mhux biss ikkwota r-rapport talFMI, imma rrefera wkoll g˙ad-diskors li g˙amel il-Ministru g˙all-Finanzi ÌermaniΩ Wolfgang Schaeuble ftit tal-©img˙at ilu filParlament ta’ pajjiΩu fejn tkellem kontra lpossibbiltà li l-Greçja ting˙ata bailout ie˙or. Fl-istess diskors, Schauble sostna wkoll li f’dan l-istadju jkun a˙jar g˙allekonomija Griega jekk il-Greçja to˙ro© b’mod temporanju miΩ-Ûona Ewro sakemm is-sitwazzjoni finanzjarja tag˙ha tinnormalizza ru˙ha. Madankollu, kif inhu msemmi aktar ’il fuq, eventwalment il-Ìermanja g˙aΩlet li tag˙ti l-appo©© tag˙ha g˙al bailout ie˙or hekk kif deher li din kienet se tkun lunika poΩizzjoni li setg˙et tikseb kunsens unanimu sal-iskadenzi stipulati mill-kredituri. IΩ-Ωmien jurina jekk il-ÌermaniΩi g˙amlux ˙aΩin li jçedu dwar din ilkwistjoni.

ta’ barra kÓ

16|08|2015 17

kullhadd.com

minn madwar id-dinja jiÛvela li huwa marid

ritorn tan-nokia?

L-eks-President tal-Istati Uniti Jimmy Carter, illi g˙andu 90 sena, Ωvela li qieg˙ed isofri minn kançer fil-fwied li nxtered g˙al diversi partijiet o˙ra ta’ ©ismu. Suspetti negattivi dwar sa˙˙tu bdew jiΩdiedu f’Mejju li g˙adda meta ˙abbar li ma setax imur fil-Guyana biex josserva l-elezzjonijiet ©enerali min˙abba li ma kienx qieg˙ed i˙ossu f’siktu. Min˙abba l-iΩvilupp ta’ din il-marda, Carter spjega li kien se jer©a’ jiskeda limpenji pubbliçi tieg˙u biex jie˙u l-kura neçessarja matul ix-xhur li ©ejjin.

In-Nokia qeg˙din jag˙tu sinjali b’sa˙˙ithom li se jirritornaw fis-settur tat-telefonija mobbli permezz ta’ riklami g˙al impjiegi f’poΩizzjonijiet relatati ma’ din it-teknolo©ija. Din il-kumpanija tat-telekomunikazzjoni FinlandiΩa kienet lakbar wa˙da fis-settur tat-telefonija mobbli g˙al diversi snin. Però, hija sabitha diffiçli biex taddatta ru˙ha g˙ar-rivoluzzjoni li ©abu mag˙hom l-ismartphones. Dan il-fatt wassalha biex tinxtarha mill-Microsoft, Ωvilupp li deher li kien issinjal tat-tmiem tan-Nokia f’dan is-settur. Madankollu, kmieni din is-sena nNokia ˙ar©u tablet bl-isem ta’ N1 u sal-bidu tal-2017 nistg˙u ner©g˙u naraw serje ta’ mowbajls ©odda.

eskalazzjoni

faÛi Ìdida

Il-Gvern Ukren akkuΩa lir-ribelli separatisti li re©g˙u qeg˙din jeskalaw il-konflitt çivili fil-Lvant tal-pajjiΩ. Skont l-istess sorsi governattivi, dawn l-attakki qeg˙din ise˙˙u b’mod partikolari qrib il-port ta’ Mariupol, poΩizzjoni strate©ika ta’ importanza kbira illi s’issa g˙adha f’idejn il-Gvern Ukren. L-awtentiçità ta’ dawn ir-rapporti kienet ikkonfermata mill-Unjoni Ewropea illi sostniet li attakki ta’ din ix-xorta qeg˙din ipo©©u f’periklu serju l-ftehim ta’ waqfien mill-©lied ta’ Frar li g˙adda. G˙aldaqstant, hija ˙e©©et lir-ribelli biex itemmu dawn l-attakki u jirtiraw l-armamenti tag˙hom ’il bog˙od mill-fruntieri tal-konflitt.

Id-Dipartiment g˙ad-DifiΩa tal-Istati Uniti kkonferma li pajjiΩhom ta bidu lil serje ta’ bumbardamenti mill-ajru fuq xi baΩijiet tal-Istat IΩlamiku permezz ta’ ajruplani tal-gwerra li qeg˙din jitilqu mill-baΩi ta’ Incirlik, fit-Turkija. L-Amerikani kienu di©à bdew kampanja ta’ bumbardamenti mill-ajru minn Incirlik fil-©img˙at li g˙addew permezz ta’ drones. Il-Gvern Tork g˙al Ωmien twil irreΩista t-talba tal-Istati Uniti biex tibda ttajjar l-ajruplani tag˙ha minn din il-baΩi. Madankollu, riçentement it-Turkija bidlet il-fehma tag˙ha hekk kif is-sitwazzjoni politika fis-Sirja u l-Iraq idde©enerat bil-bosta.

attivitÀ suspettuÛa

jerÌa’ jibda jopera

Rapport li deher f’38 North, sit elettroniku mag˙ruf g˙all-monitora©© tal-attivitajiet militari tal-Korea ta’ Fuq, sostna li dan il-pajjiΩ qieg˙ed jespandi l-infrastruttura tieg˙u g˙all-ipproçessar u l-˙aΩna tal-uranju. Din l-attività kienet innutata b’mod partikolari fl-impjant ta’ Pyongsan, illi huwa l-akbar wie˙ed filpajjiΩ. Ir-rapport sostna li mhuwiex çar jekk dan l-uranju qeg˙edx ji©i pproçessat g˙al skopijiet militari jew g˙all-©enerazzjoni ta’ ener©ija fl-impjant nukleari l©did li qieg˙ed jinbena f’Yongbon. Madankollu, huwa fatt mag˙ruf illi l-Korea ta’ Fuq qieg˙da tfittex li timponi ru˙ha b˙ala forza nukleari.

Il-Gvern ÌappuniΩi re©a’ beda juΩa mill-©did l-impjant nukleari ta’ Sendai. Dan l-impjant, flimkien mal-o˙rajn kollha tal-pajjiΩ kienu twaqqfu mill-operat fl2011 wara l-inçident ta’ Fukushima, fejn numru ta’ reatturi nukleari esperjenzaw meltdown wara li ©arrbu ˙sarat serji b’konsegwenza ta’ terremot u tsunami li laqtu liΩ-Ωona. Id-deçiΩjoni li dan l-impjant jibda jopera saret hekk kif il-Gvern ˙ass li l-pajjiΩ qieg˙ed jesperjenza piΩijiet finanzjarji kbar wisq biex jimporta materjali alternattivi uΩati g˙all-©enerazzjoni tal-ener©ija. Huwa mistenni li l-impjant jibda jopera bil-kapaçità massima tieg˙u sax-xahar li ©ej.

18 16|08|2015

kullhadd.com

KÓ MILL-ISTORJA

GÓARWIENA KONTRA T-TAXXI KITBA TA’ MARY CHETCUTI

Mhix xi ˙a©a ta’ barra minn hawn jew li qatt ma smajna b˙alha li xi ˙add jinΩa’ ˙wej©u bi protesta. Imma meta l-kaΩ ikun ©ara kwaΩi elf sena ilu wie˙ed jieqaf u jistaqsi: “Mela min kienet din il-persuna medjevali li azzardat daqshekk?” Kienet Lady Godiva ta’ Coventry, mara nobbli ta’ fidi u modestà kbira, miΩΩew©a lill-Konti Leofric ta’ Mercia, ra©el Anglo-Sassonu g˙ani. L-istorja ta’ Lady Godiva te˙odna lura fl-1043 fil-Gran Brittanja – eΩatt eΩatt fejn illum tinsab il-belt sabi˙a ta’ Coventry. F’dik is-sena, Godiva u Ωew©ha Leofric taw bidu g˙all-bini ta’ abbazija meta rrealizzaw li ma kinux jeΩistu façilitajiet edukattivi g˙al persuni li j˙ossu s-sej˙a g˙all˙ajja ekkleΩjastika. Bis-sa˙˙a tal-abbazija ©dida il-popolazzjoni ta’ ˙addiema tal-id u bdiewa bdiet tiΩdied u l-belt ta’ Coventry bdiet tifforma u tespandi mhux ˙aΩin. Meta ra hekk, il-Konti Leofric ˙a lamministrazzjoni tal-belt f’idejh u introduça sensiela ta’ taxxi fuq ir-residenti tal-belt. Kien dritt tieg˙u li jag˙mel hekk b˙ala sid fewdali. Ìara, però, li Leofric, ra©el bla skruplu, beda dejjem jitlob iktar taxxi minn kemm kienu jifil˙u j˙allsu l-imsejknin çittadini ta’ Coventry. Bi skuΩa jew o˙ra u bissewwa jew bid-dnewwa ittaxxi dovuti lilu kien qed jo˙odhom. Ta’ xejn li lbdiewa mçerçrin kienu jitkarrbu quddiem is-suldati tieg˙u li ma g˙andhomx mnejn i˙allsu g˙ax kienu jitte˙dul-

hom il-bhejjem u n-naqra ˙sad li jkunu warrbu g˙axxitwa. Il-Konti jag˙mel sfida lil martu G˙all-kuntrarju ta’ Ωew©ha, Lady Godiva bdiet t˙oss g˙al dawn l-imsejknin u kienet tappellalu bil-˙niena lil Leofric biex ikun iktar ˙anin man-nies tieg˙u u jnaqqas ittaxxi g˙ax kien qed jo˙loqilhom tbatija kbira u joqtol lil kul˙add bil-©u˙. Insomma, kif jg˙id il-Malti: tredden illum u tredden g˙ada, ilKonti Leofric innervja u fla˙˙ar lil martu we©ibha: “G˙aΩiΩa marti, jiena nag˙mel kulma qed tg˙idli meta inti to˙ro© iddur mattoroq ta’ Coventry riekba fuq Ωiemel u g˙arwiena ˙uta!” Il-Konti Leofric kien konvint li b’din il-proposta assurda Godiva, mara qaddisa, lanqas biss jg˙addilha minn mo˙˙ha li tag˙mel ©ennata b˙al din. G˙alhekk, g˙alih l-argument kien mag˙luq g˙ax lilu ˙add ma seta’ jinda˙allu x’jag˙mel, lanqas martu. Mar Ωmerç bilkbir! Fil-jum li fih jarma s-suq talbdiewa fil-misra˙ tal-belt, mat-tokki ta’ nofsinhar, Lady Godiva ˙ar©et mill-kastell riekba fuq id-debba tag˙ha u g˙arwiena ˙uta. Xag˙arha, li kien twil sal-art, serva ta’ g˙ata g˙ax geΩwritu ma’ ©isimha kollu u ma ˙allielha mkien mikxuf g˙ajr g˙al wiççha u saqajha. Akkumpanjawha fil-protesta tag˙ha Ωew© dami©elli rikbin ukoll imma, sintendi, imlibbsin.

Leofric lanqas ried jemmen x’g˙amlet martu u baqa’ mbellah kif ˙add ma rnexxielu jara l-figura g˙era tag˙ha. G˙alih ma kienx hemm spjegazzjoni o˙ra ˙lief li dan kien miraklu u twiddiba g˙alih. Il-Konti ne˙˙a ttaxxi kollha minn fuq ilpoplu ta’ Coventry u ˙alla taxxa wa˙da biss – fuq iΩΩwiemel. Il-le©©enda ta’ Peeping Tom VerΩjoni o˙ra ta’ din l-istorja nkitbet fis-seklu sbatax u tg˙id li, qabel ma Lady Godiva g˙amlet l-isfida tag˙ha, hija bag˙tet is-suldati tal-kastell biex jordnaw liççittadini kollha ta’ Coventry jissakkru ©ewwa fi djarhom u jΩommu t-twieqi kollha mag˙luqin sakemm to˙ro© ordni o˙ra. Ìaladarba din lordni kienet ©ejja ming˙and is-sinjura tag˙hom, in-nies obdewha g˙ax kienu j˙obbuha u jirrispettawha. Obdieha kul˙add minbarra wie˙ed! Dan l-imbierek mag˙ruf b˙ala Tom il-˙ajjat fettillu taqqab Ωew© toqbiet fil-purtella tal-injam tat-tieqa tieg˙u. Filwaqt li t-tieqa kienet tidher mag˙luqa hu xorta seta’ jnemmes miΩ-Ωew© toqbiet li ˙affer b’tant reqqa. Jing˙ad li kif po©©a g˙ajnejh mat-toqob minflok ma ra lil Lady Godiva g˙arwiena, da˙al ra©© ta’ dawl tant qawwi li g˙amieh. Il-povru Tom ©ab l-g˙adab tassmewwiet fuqu talli ma obdiex! In-nies ta’ Coventry baqg˙u isej˙ulu Peeping Tom jew

Tumas in-Nemmies. Fil-fatt, teΩisti statwa tieg˙u fil-qalba taΩ-Ωona kummerçjali ta’ Coventry. L-g˙ajnejn tal-istatwa j˙arsu çass biex ifakkru lil kul˙add li Tom g˙ama g˙ax g˙elbitu l-kurΩità. Fejn tispiçça l-istorja vera u fejn tibda l-le©©enda ta’ Lady Godiva ta’ Coventry diffiçli tg˙id. Biss, li din is-sinjura u Ωew©ha g˙exu tassew huwa fatt dokumentat fidDomesday Book tar-re©jun ta’ Coventry. Id- Domesday Book jew Liber Wintonia (Ktieb ta’ Winchester) huma sensiela ta’ manuskritti taç-Çensiment ilKbir tal-Ingilterra u parti minn Wales li kien sar fuq ordni tar-Re Normann, Gulliermu l-Óakkiem. Dan tlesta fis-sena 1086 u jsemmi fid-dettall sidien proprjetarji, art, bini, bhejjem u x’valur kienu j©ibu. Il-Konti Leofric ta’ Mercia u Lady Godiva jissemmew b˙ala sidien ta’ ˙afna art u ©id kbir. Óa lisem Domesday Book (Ktieb tal-A˙˙ar tad-Dinja) mill-paragun taç-çensiment mal-Ktieb tal-Óajja li jing˙ad li fuqu lumanità kollha xi darba trid ti©i ©©udikata fil-jum talÌudizzju Universali. Inkwantu g˙all-bravura ta’ Godiva, Ωew© patrijiet kittieba tal-Istorja, Roger ta’ Wendover u Matthew Paris, kitbu fuq dan il-fatt storiku straordinarju fis-seklu tnax u s-seklu tlettax rispettivament. Jekk kinux qed i˙alltu lil Godiva ma’ xi le©©enda antika jew ritwal ˙afna iktar antik li eΩista u li kien isir fix-xhur tar-rebbieg˙a fejn xebba sabi˙a kienet tirrappreΩenta

lir-Re©ina tal-Fertilità u tiddawwar b’˙afna çerimonja u aktarx g˙era mar-ra˙al kollu, ˙add mhu çert. Purçissjoni li tfakkar ilbravura ta’ Godiva Kienet x’kienet il-verità tasSinjura ta’ Coventry, li hu Ωgur hu li kull sena sa mill1678 issir purçissjoni b˙ala parti mill-Fiera ta’ Coventry b’mara jew xebba riekba fuq Ωiemel iddur mat-toroq li jing˙ad li g˙addiet minnhom Lady Godiva waqt il-protesta tag˙ha. Mill-bidu nett dawn il-purçissjonijiet bdew bilkontroversji g˙all-fatt li kull sena kienet ti©ri x-xnieg˙a li l-mara riekba se tkun g˙arwiena tassew. Xi ˙a©a li qatt ma ©rat. Fl-1854, l-Isqof ta’ Worcester ipprotesta bilqawwi meta sar jaf li n©iebet prostituta minn Birmingham biex tag˙mel ir-rikba ta’ Godiva. B’dankollu, din ilmara Ωammet il-modestà b˙an-nisa ta’ qabilha g˙ax daret mat-toroq liebsa lbies kulur il-la˙am u b’parrokka ta’ xag˙ar twil sal-art. IΩ-Ωmien jg˙addi u l-im˙u˙ jevolvu. Fl-1974, Lady Godiva neΩg˙at g˙arwiena g˙at-tieni darba imma mhux biex tipprotesta kontra t-taxxi. FitTeatru Belgrade ta’ Coventry ittellg˙at reçta bl-isem The Only True Story of Lady Godiva , fejn Godiva ˙ar©et fuq il-palk g˙arwiena ˙uta, riekba fuq mutur. Il-fiera bidlet isimha wkoll u llum jittella’ il-Godiva Festival li kull sajf ji©bed eluf ta’ spettaturi lejn Coventry.

personalItÀ kÓ

16|08|2015 19

kullhadd.com

Id-drama tagÓtIha s-sodIsfazzjon lI ma sabItx f’passatempI oÓrajn ramona portellI tintervista lil CLAUDIA MIZZI

www.ramonaportelli.com

It-talent lokali dejjem ng˙id li qed jikber b’rata tajba ˙afna, u qed naraw ˙afna wçu˙ ©odda ta’ Ωg˙aΩag˙ b’talenti differenti. Wa˙da minn dawn il-persuni, g˙alkemm issa ilna narawha ©img˙a wara ©img˙a fl-istess dramm, hija talent pjuttost ©did mat-telespettaturi. M’ilhiex tidher fuq it-televiΩjoni lokali g˙al Ωmien twil, imma di©à g˙amlet impatt tajjeb bl-interpretazzjoni tag˙ha b˙ala Karla ‘Ω-Ωg˙ira’ fid-dramm lokali Iç-Çaqqufa. Qed nirreferi g˙al Claudia Mizzi.

ramonaportelli@hotmail.com

G˙ad g˙andha tlieta u g˙oxrin sena, toqg˙od ilGudja, u b˙ala passatempi t˙obb tfittex postijiet sbie˙ li qatt ma marret fihom qabel u tie˙u r-ritratti tal-veduti, t˙obb timxi, issajjar u ssegwi u tie˙u sehem fid-drammi Maltin. Tiddeskrivi lilha nnifisha b˙ala persuna kunfidenti, t˙obb tiççajta u t˙obb tiltaqa’ mal-˙bieb u lkumpanija tag˙hom. Tiddeskrivi lilha nnifisha wkoll b˙ala persuna kurjuΩa, motivata u li tit˙ajjar tag˙mel u tipprova ˙afna affarijiet differenti. Minkejja dan kollu tikkunsidra lilha nnifisha b˙ala persuna sensittiva. Minkejja li dan l-a˙˙ar bdejna narawha tinterpreta lkarattru ta’ Karla meta kienet iΩg˙ar fid-dramm televiΩiv IçÇaqqufa, Claudia ilha involuta fir-reçtar g˙al dawn l-a˙˙ar tliet snin, però l-ikbar esperjenza tag˙ha fir-reçtar kienet proprju f’din id-drama. “Ir-reçtar jag˙tini sodisfazzjon kbir g˙ax jg˙ini no˙ro© çertu emozzjonijiet li forsi fil˙ajja ta’ kuljum ma nkunx nista’ nesprimi. EΩempju çar

hu fil-kaΩ ta’ Iç-Çaqqufa, fejn qed ninterpreta karattru li hu kompletament differenti millkarattru naturali tieg˙i. Ludjenzi li jsegwu dan iddrama ja˙sbu li l-karattru li qed ninterpreta huwa simili ˙afna g˙al tieg˙i, meta mhux; u hemmhekk fejn in˙oss sodisfazzjon kbir g˙ax in˙oss li listorja u l-karattru qed ji©u interpretati b’mod sew,” bdiet tg˙idli Claudia. Óidma fost tfal fil-bΩonn Ta’ min jg˙id li, minbarra ddrama, Claudia g˙andha g˙al qalbha l-˙idma fost tfal filbΩonn. Fil-fatt, hija ggradwata fil-Health & Social Care Management u kellha diversi esperjenzi ta’ volontarjat li ta˙dem ma’ nies fis-soçjetà. Iddiskutejt mag˙ha dak li tinnota fuq it-tip ta’ problemi soçjali li g˙andna f’Malta b’konnessjoni mat-tfal. “Nemmen li f’Malta l-problemi soçjali jvarjaw ˙afna, b˙al abbuΩ fiΩiku u abbuΩ sesswali. B˙alma jaf kul˙add ˙afna statistiki juru li l-problemi soçjali qed jiΩdiedu fejn

jid˙lu tfal, però tajjeb li wie˙ed jg˙id li qabel kien hawn nuqqas kbir ta’ edukazzjoni fuq x’inhu abbuΩ. Ilum il-©urnata hawn iktar tag˙lim u g˙ajnuna minn ˙afna servizzi differenti u dan qed jg˙in biex ji©u identifikati iktar kaΩijiet li forsi qabel ma kinux jing˙ataw daqshekk importanza,” spjegatli Claudia. Is-sena l-o˙ra Claudia marret tag˙mel volontarjat fl-Albanija ma’ tfal bi problemi soçjali. Din l-esperjenza damet g˙al ©imag˙tejn u g˙enitha tapprezza ˙afna iktar il-˙ajja. “FiΩ-Ωmien li kont hemm ˙assejt li t-tfal japprezzaw ˙afna l-˙in li inti taqsam mag˙hom. Sforz in-nuqqasijiet u problemi soçjali li kellhom, dawn it-tfal ma kinux ifittxu l-flus jew li jkollhom affarijiet materjali, imma minflok kienu jfittxu persuna biex jift˙u qalbhom mag˙ha. Din l-esperjenza g˙allmitni li, sfortunatament, il-materjaliΩmu li qed ng˙ixu fih illum qed jeqred elementi sbie˙ o˙ra li fil-verità huma ta’ iktar importanza biex ng˙ixu fi m˙abba u f’kuntentizza man-nies ta’

madwarna.” Ma’ Claudia ddiskutejt it-tip ta’ kummenti li jaslulha fuq linterpretazzjoni tag˙ha ta’ IçÇaqqufa . Fil-fatt, ikkonfermatli li g˙all-bidu ˙afna ma kinux jag˙rfuha, però issa qed issir aktar familjari mannies. “Il-kummenti jkunu sbie˙ ˙afna u ©eneralment jistaqsuni jekk hux fil-karattru naturali tieg˙i li nkun antipatka u kattiva,” tbissmet Claudia. Óafna jg˙idu li r-reçtar irid ikun fik, g˙ax finanzjarjament hawn Malta ma jrendix g˙ajxien jew qlig˙. Mag˙ha ddiskutejt dwar kemm huwa veru dan il-fatt, u xi j©eg˙elha tkompli g˙addejja minkejja l˙afna studju u ˙in li tkun trid g˙alih. “Dan il-fatt hu veru, però d-drama tag˙tini çertu sodisfazzjon li s’issa g˙adni ma sibtx f’passatempi o˙rajn, u proprju g˙alhekk g˙andi ˙e©©a li nkompli fid-drama,” sostniet Claudia. Intoppi sforz il-˙ajja mg˙a©©la li ng˙ixu Minn dak li tinnota wkoll fid-

drama lokali, Claudia tissu©©erixxi lill-atturi kollha biex ikunu jafu d-differenza bejn ir-reçtar tal-palk u r-reçtar tat-televiΩjoni, g˙ax ta˙seb li ˙afna mill-atturi ma jag˙rfux id-differenza. Claudia tinnota li, sfortunatament, fil-˙ajja mg˙a©©la tallum sirna nag˙tu inqas importanza lil dawk in-nies li vera j˙obbuna; realta li lil Claudia ddejjaqha ˙afna “Min˙abba din ir-ra©uni n˙oss li ˙afna nies insew kif jitbissmu u l-preΩenza ta’ xi ˙add li jiççajta u jitbissem ta’ sikwit iddejjaqhom. Din il˙a©a tinkwetani immens g˙ax in˙oss li n-nies ta’ madwarna jaffettwawna b’tali mod li ma nibqg˙ux verament min a˙na,” kompliet issostni largument Claudia. Fl-a˙˙ar nett Claudia g˙addiet messa©© lill-qarrejja tal- KullÓadd sabiex jibdew jiddedikaw aktar ˙in g˙al dawk il-persuni li j˙obbu u juruhom kemm huma ta’ importanza f’˙ajjithom, u biex ukoll iΩuru familjari jew qrabat tag˙hom li jinsabu fiddjar tal-anzjani jew sptarijiet.

20 16|08|2015

kullhadd.com

kÓ kalejdoskopju

KALEJDOSKOPJU: FATTI MIÌBURA MINN CHARLES B. SPITERI

Ìraw bÓal-lum

tattwaÌÌi b’tifkira

1934: L-Istati Uniti ttemm l-okkupazzjoni tag˙ha f’Haiti (kienet ilha hemm mill-1915). 1942: Il-Prim Ministru IngliΩ Winston Churchill jivvja©©a lura lejn il-Kajr minn Moska. 1943: Jitwaddbu l-ewwel bombi Long Tom fuq l-Italja (minn Sqallija). 1943:

Il-KΩar Bulgaru Boris III iΩur lil Adolf Hitler.

1944: F’Londra jibda kuntatt diplomatiku bejn l-Olanda u lVatikan. 1944:

L-ewwel titjira tal-Junkers Ju287.

1945: Puyi, l-a˙˙ar Imperatur ÇiniΩ u mexxej ta’ Manchukuo, jinqabad mit-truppi Sovjetiçi. 1946: Il-Jum tal-Azzjoni Diretta. Aktar minn 4,000 persuna jinqatlu fi rvellijiet f’Kalkutta bejn il-Musulmani u l-Hindus fuq il-fatt li jridu lill-Pakistan b˙ala stat separat. 1948: L-G˙arab itajru l- pumping station ta’ Latrun, f’Ìerusalemm. 1948:

Il-lira IΩraeljana ssir valuta legali.

1953: Ix-Xhah tal-Persja u l-Prinçipessa Soraya ja˙arbu lejn Bagdad u Ruma. 1954:

Jibda jkun stampat il-magaΩin Sports Illustrated.

1955: Il-kumpanija Fiat Motors tordna l-ewwel reattur atomiku privat. 1959: b’lura.

L-Unjoni Sovjetika tintroduçi l-bejg˙ bil-pagamenti

1960:

Il-Brittanja tag˙ti l-indipendenza lil Çipru.

1961: 250,000 BerliniΩ tal-Punent jiddimostraw kontra Berlin tal-Lvant. 1961: Martin Luther King jipprotesta g˙ad-dritt tal-vot tassuwed f’Miami.

Iva, dan li qed taraw fir-ritratt hu David Beckham, li l-arti tattattwa©© fuq ©ismu ©mielha qed timlielu la˙mu. Dan l-a˙˙ar Ωied tattwa©© ie˙or…bin-numru 99, biex ifakkar wa˙da mill-aktar snin ta’ fer˙ f’˙ajtu. U hu mistenni li jΩid numru ta’ tattwa©©i Ωg˙ar o˙ra fuq ©ismu, li di©à hu miksi sew. Kif g˙edna, l-a˙˙ar tattwa©© – in-numru 99 – sar fuq sebg˙u Ω-Ωg˙ir ta’ idu. Sar biex ifakkar is-sena li fiha ΩΩewwe© lil martu Victoria.

Fuq Instagram, il-footballer irtirat qal li dan in-numru jfakkru fis-sena taΩ-Ωwie©, li jqisha b˙ala wa˙da meraviljuΩa. Xi ©img˙at qabel naqqax il-kliem Pretty Lady fuq isem bintu Harper, li kien fuq g˙onqu, u dan g˙amlu biex ifakkar irraba’ sena mit-twelid tag˙ha. Waqt li Beckham g˙andu aktar minn 40 tattwa©©, l-aktar viΩibbli huma dawk li fihom laktar tifsir. 1. 99 – Is-sena li fiha ΩΩewwe© lil martu Victoria. 2. Pray for me.

3. An©lu bil-kliem: Let them hate as long as they fear. 4. Salib bil-©wiena˙. 5. Pretty Lady – G˙al bintu, Harper. 6. Harper – L-isem talunika bint. 7. Ìesù mg˙olli millKerubini. 8. L-istilla ta’ David. 9. Grandad – b’tifkira g˙al nannuh Joe. 10. Ward. 11. An©lu mdaqqas bilkliem ‘In the face of adversity’. 12. S˙ab. 13. Ir-ra©el imdejjaq – b’tifkira ta’ nannuh mejjet Joe West. 14. Victoria bl-Ebrajk. 15. I am my beloved and my beloved is mine. 16. Stilel. 17. Lead with love. L-ewwel darba li David mar g˙al-labar tat-tattwa©©i kien fl1999, meta twelidlu l-ewwel iben, Brooklyn. Aktarx li t˙ajjar minn Jimmy Gulzar, dak li kien ir-ra©el ta’ Mel B ta’ Spice Girls, u ried isem ibnu miktub bi stil Gotiku klassiku. Minkejja li issa, David, missier ta’ erbat itfal, da˙al flerbg˙in sena, ma jixtieqx jieqaf milli jag˙mel aktar disinji, li jiswew kemxa ©mielhom. Barra minn dan jg˙id li ma jiddispjaçih xejn li ©ismu hu mpitter b’dan il-mod, g˙ax g˙alih kollha g˙andhom xi tifsira speçjali.

ÌigÌifogu ta’ fili elettriÇi

1962: Ringo Starr jie˙u post Pete Best b˙ala d-drummer talBeatles. 1971: Aktar minn 8,000 ˙addiem ˙ar©u bi strajk f’Derry, flIrlanda ta’ Fuq, biex jipprotestaw kontra l-introduzzjoni talinternament (fejn terroristi suspettati setg˙u jin©abru u jinΩammu arrestati g˙al Ωmien indefinit ming˙ajr ma jg˙addu ©uri). 1972:

Jisparaw fuq ir-Re Hassan tal-Marokk.

1984: Doria.

Tinfeta˙ il-kaxxaforti tal-bastiment mg˙arraq Andrea

1986: Ir-ribelli SudaniΩi jisparaw fuq ajruplan Fokker F-27 u joqtlu 57 persuna. 1988: Il-kumpanija IBM tintroduçi software g˙allintelli©enza artifiçjali. 1990: L-Iraq jordna lil 4,000 IngliΩ u 2,500 Amerikan filKuwajt imorru fl-Iraq. 1990: Il-President tal-Afrika t’Isfel, F.W, de Klerk u Nelson Mandela jkollhom ta˙ditiet ta’ emer©enza fi Pretoria min˙abba l-vjolenza dejjem teskala f’Soweto. 1991: Çensiment li sar fil-Bel©ju juri li hemm 10,000,963 abitant. 1991: Il-President Amerikan George Bush jiddikjara li rriçessjoni waslet fi tmiemha. 2002: In-Nisa Afrikani g˙all-Paçi jitilqu minn Kampala g˙al Johannseburg. 2012: Julian Assange, il-fundatur tal-Wikileaks, jing˙ata aΩil politiku mill-Ekwador. 2012: 113-il perusna jinqatlu u aktar minn 200 jisfaw feruti, f’serje ta’ attakki tul l-Iraq. 2012: Il-pulizija tal-Afrika t’Isfel jift˙u n-nar fuq il-˙addiema tal-minjieri bi strajk u joqtlu mill-inqas 34 ru˙. 2013: 61 persuna jinqatlu wara li l-MV Thomas Aquinas teg˙req fil-Filippini.

Dehriet tal-biΩa’ jidhru kontinwament fil-belt çentrali talIndja, li hi wa˙da movimentata g˙all-a˙˙ar. Hawn, wie˙ed jista’ jinteba˙ bilkwantità enormi ta’ fili elettriçi mdendlin bl-addoçç. Lag˙ar ˙a©a hu li kull fil fih kurrent elettriku qawwi. Dawn il- wires qishom spagetti jissupplixxu d-dawl lil Delhi, u saru dehra komuni mal-Indjani, iΩda l- electricians li jissej˙u fil-post min˙abba xi ˙sarat, ikollhom tabil˙aqq jg˙addu minn ˙mar il-lejl biex isewwu u jer©g˙u jipprovdu l-elettriku f’dawk lin˙awi fejn ikun inqata’,

apparti l-fatt li jkunu qed jipperikolaw ˙ajjithom. Is-serq tal-elettriku f’din ilbelt hu rampanti, u g˙alhekk hu façli ferm li kull tant ˙in jinqata’ d-dawl u partijiet kbar jisfaw fi dlam taqtg˙u b’sikkina. Tota Ram, li jg˙ix f’Delhi qal: “Primarjament, dan hu ttort tal-Gvern, li qatt ma ta kas ta’ dawn il- wires kollha. IΩda n-nies tal-lokal huma wkoll r e s p o n s a b b l i … p e r ò huma fer˙anin li g˙andhom aççess qrib mnejn ‘jisirqu’ lkurren t g˙all-˙ti©iet tag˙hom. Meta jasal l-ista©un tal-mon-

soon, id-densità ta’ wires issir perikoluΩa g˙ax numru minnhom jitqaççtu u jmissu lg˙adajjar tal-ilma. Kien rappurtat li l-Gvern ta’ Delhi g˙andu f’mo˙˙u li jirriloka dawn il-wires ta˙t l-art, iΩda x-xog˙ol g˙ad irid jinbeda. Mohit Issar, resident ie˙or f’Delhi, qal li jekk in-nies jieqfu jisirqu d-dawl, ikun hemm inqas qtug˙ tas-servizz u inqas wires imdendlin fuq l-irjus il-˙in kollu. Skont l-informazzjoni talWorld Bank, 22.3% tan-nies fl-Indja g˙ad m’g˙andhomx provvista tad-dawl elettriku.

KUN AF KÓ

16|08|2015 21

kullhadd.com

KITBA TA’ SAVIOUR MAMO

KURÛITAJIET MINN HAWN U MINN HEMM

DIÛGRAZZJA KBIRA FIÛ-ÛURRIEQ Fit-18 ta’ Frar 1956 ajruplan tal-linja SkoççiΩa, Avro York G-ANSY, kien telaq minn runway 24 mill-mitjar ta’ Óal Luqa fi triqtu lejn Stansted lIngilterra. Tliet minuti biss wara t-tluq, fis-1.23pm, ˙in lokali, l-ajruplan waqa’ bejn Wied iΩ-Ûurrieq u l-©ibjun fiΩΩona mag˙rufa b˙ala ‘itTixrija’. Dawk kollha li kienu fuq l-ajruplan mietu, inkluΩ il˙ames membri tal-ekwipa©© u l-45 passi©©ier tal-RAF, ˙lief wie˙ed li kien fl-armata. Tnax minn dawn is-suldati nzertaw fuq dan l-ajruplan wara li kienu reb˙u vja©© blajru lejn l-Ingilterra f’lotterija li huma organizzaw bejniethom meta kienu stazzjonati l-E©ittu. Ûviluppa nar f’wa˙da millmagni Minkejja l-fatt li l-bord talinkjesta g˙amel kull sforz biex i˙oll il-misteru ta’ x’wassal g˙ad-diΩgrazzja, ˙afna millinformazzjoni baqg˙et ma ˙argitx. Óadd ma jaf x’©ara eΩatt mill-˙in tat-tluq tal-Avro York, meta qabbad il-magni, tar minn fuq ir- runway , u waqa’ wara biss tliet minuti. Lajruplan, mag˙ruf b˙ala ‘Sugar York’ kien ta’ kumpanija SkoççiΩa bbaΩata fi Prestwick. Kien mikri lir-Royal Air Force biex i©orr lit-truppi mill-Kanal tas-Swejz u lIngilterra b’waqfa qasira f’Malta. Kien is-Sibt meta l-ajruplan telaq minn Abu Suair l-E©ittu fi triqtu lejn l-Ingilterra. G˙all˙abta tal-11.45 l-ajruplan kien waqaf Malta biex jie˙u 2,000 gallun fjuwil. Meta l-ajruplan re©a’ ˙a r-rankatura u nqata’ mill-art, l-ATC (Air Traffic Control) induna li wa˙da millmagni tax-xellug tal-York bdiet taqbad u ter˙i kwantità ta’ du˙˙an iswed. Malajr ©ie infurmat il-pilota, il-Kaptan Frank Coker, biex idawwar lajruplan lejn in-na˙a tal-lemin u jer©a’ jinΩel immedjatament. Meta kien biss 1,000 pied g˙oli, g˙al xi ra©uni l-kaptan dawwar l-ajruplan l-oppost tal-ordni li kellu mit-torri talkontroll, dik li jdur lejn illemin. Imma min˙abba li l-

ajruplan ma kienx g˙adu tella’ l-veloçità me˙tie©a, miel f’daqqa u niΩel g˙al imnie˙ru fuq l-g˙olja tan-Nigret, iΩ-Ûurrieq. Peress li kien mimli fjuwil, mat-tisbita l-ajruplan sploda u sar ˙u©©ie©a wa˙da. Meta lmembri tas-salvata©© waslu fuq il-post tad-diΩastru, deher çar li kien impossibbli li xi ˙add seta’ baqa’ ˙aj. Wara li ntefa n-nar mill-pumpieri talAir Force, in˙ar©u l-katavri g˙all-indentifikazzjoni. Lekwipa©©, li kien jikkonsisti minn pilota, il-kopilota, innavigatur, l-operatur tar-radju u l- air hostess, ittie˙du lIngilterra g˙ad-difna. Il-45 lo˙ra ndifnu fiç-çimiterju militari tal-Imtarfa. Óadd ma salva L-ewwel ma mar fuq il-post tat-tra©edja kien il-Leading

Airman Edwards bil-˙sieb li jsalva lil xi ˙add li seta’ baqa’ ˙aj. Il-denb tal-ajruplan kien g˙adu intatt, imma l-ebda persuna ma tfaççat f’din l-parti tal-ajruplan. Ir-ra©uni kienet li, bit-tisbita, il-passi©©ieri nqalg˙u minn fuq is-seats u tg˙aff©u fuq xulxin fin-na˙a ta’ quddiem fejn il-gabina talpilota. Hemm instabu l-massa tal-passi©©ieri ma˙ruqin. L-g˙ada tal-inçident, il-Óadd 19 ta’ Frar 1956, in˙atret inkjesta minn T.R. Nelson u J. Goulding. Dawn kienu Ωew© uffiçjali g˙olja mill-Ministeru tat-Trasport u Avjazzjoni Çivili li ©ew Malta mill-Ingilterra. Mill-investigazzjoni li g˙amlu rriΩulta li fil-˙in tat-tra©edja, ilviΩibbiltà kienet 22NM, b’ri˙ ˙afif u t-temperatura kienet 14°C. Óar©u diversi teoriji x’seta’ ©ara f’dawk it-tliet minuti qabel l-ajruplan i©©arraf:

• Jista’ jkun li waqt it-tluq l-ajruplan intlaqat minn kwantità ta’ g˙asafar, f’dan ilkaΩ sturnell, skont kif qal Thomas Robinson, pilota malRAF. • Jista’ jkun li kien hemm xi sabuta©© b’bomba. Din il-bomba setg˙et tpo©©iet f’Nikosia meta l-ajruplan waqaf i˙ott xi merkanzija qabel ©ie Malta. • L-ajruplan kellu 297kg tag˙bija iktar min-normal • Il-˙sara fuq ilmagna nru 1 ma kinitx ilkawΩa tal-waqg˙a g˙ax l-ajruplan seta’ tar b’magna wieqfa. • B’veloçità ta’ bejn 108 knots u 125 knots impossibbli timmanuvra ajruplan ta’ dak id-daqs. KonkluΩjoni Biex tirranka u ttajjar ajruplan

b’dak il-kobor u mg˙obbi b’toqol iktar milli suppost, irid ikollok il-erba’ magni ja˙dmu b’ener©ija massima. Jekk tfalli wa˙da mill-magni waqt ittluq, l-ajruplan ma jkunx jista’ jΩid il-veloçità biex jog˙la. Jekk jitlef is-sa˙˙a, sfortunatament, ji©©arraf. Il-kumpanija SkoççiΩa talYork ma kinitx qablet malbord tal-inkjesta fejn qalet li kien Ωball tal-pilota, u ma eskludietx li seta’ kien sabuta©© g˙ax dak iΩ-Ωmien f’Çipru kien hemm l-inkwiet. Bxara tajba u ˙aΩina Fl-20 ta’ Frar, jumejn wara ddiΩgrazzja, missier wie˙ed mill-vittmi kien irçieva ittra ming˙and ibnu fejn qallu li kien wie˙ed mit-12 iffurtunati li reb˙u vja©© lejn lIngilterra bl-ajru u qallu wkoll li ma jdumux ma jiltaqg˙u.

22 16|08|2015

tal-plastik

kullhadd.com

kitba ta’ LEANNE GRECH

Biex inkomplu mat-tema tar-riçikla©©, is-su©©ett mag˙Ωul g˙al din id-darba huwa l-plastik. Kemm-il darba nixtru prodotti mag˙mulin mill-plastik u lanqas biss jg˙addilna minn mo˙˙na minn liema proçess ikun g˙adda, jew x’effett ambjentali ˙alla meta ji©i mmanifatturat. B˙ala konsumaturi ftit li xejn nag˙tu kas il-fatt li l-persuni li jie˙du ˙sieb il-bejg˙ tal-prodotti jiddisinjaw il-prodott b’mod li jkun attraenti g˙all-konsumaturi. Dak li jkun jixtri l-prodott abbaΩi ta’: fejn ikun imqieg˙ed fuq l-ixkaffa, id-disinn talprodott, u anke l-fattur tal-prezz. Li kieku nieqfu na˙sbu ftit dwar x’effett ikollu prodott fuq lambjent u fl-a˙˙ar mill-a˙˙ar sa˙˙itna, nibdew napprezzaw ferm aktar kemm ir-riçikla©© huwa importanti. IΩda, qabel ma nibdew napprezzaw x’impatt poΩittiv g˙andu r-riçikla©©, irridu nifhmu l-proçess ta’ kif prodott tal-plastik ji©i ttrasformat fi prodott ie˙or. Il-proçess tar-riçikla©© tal-plastik l-ewwel pass ikun is-sorting tal-materjal. Min˙abba li prodotti differenti mag˙mulin minn plastik varju jkun me˙tie© li jsir issorting. Kull flixkun tal-plastik jg˙addi minn ta˙t sorter li jag˙raf it-tipi differenti ta’ plastik permezz tal-infrared. Hekk kif ji©i identifikat il-materjal, pressa tal-arja tissepara l-plastik differenti. It-tieni pass huwa l-proçess tat-tqattig˙. Wara s-separazzjoni jsir it-tqattig˙ tal-plastik f’biççiet Ωg˙ar li huma mag˙rufa wkoll b˙ala flakes. Malli jitlesta t-tqattig˙, il-flakes jg˙addu minn proçess ta’ ˙asil sabiex jitnaddaf il-materjal minn ˙mie© jew kimika. Mod ie˙or ta’ separazzjoni tal-materjal huwa l-uΩu talilma peress li l-materjali jkollhom densità differenti, dan jiffaçilita l-g˙aΩla tal-materjal ukoll. Fl-a˙˙ar jitnixxef il-materjal sabiex jg˙addi g˙all-a˙˙ar proçess. It-tielet pass huwa t-transformazzjoni. Il-flakes jg˙addu minn proçess ie˙or sabiex il-materjal ikun imdewweb u jing˙ata lkulur. Fl-a˙˙ar ikun iffurmat f’pellets sabiex jinbieg˙ b˙ala materja prima g˙al uΩu ie˙or. L-impatt fuq l-ambjent Huwa mag˙ruf li meta prodott ikun mag˙mul minn materjali rriçiklati l-impatt tal-karbonju jkun inqas minn dak il-prodott mag˙mul minn materjal li jkun g˙adu ver©ni. L-impatt tal-karbonju jirreferi g˙at-total tal-emissjonijiet tal-gass li ji©i kkalkulat bid-djossidu tal-karbonju (CO2). Skont studju mill-Unjoni Ewropea jirriΩulta li prodott mag˙mul mill-plastik polyethylene terephthalate (PET) u li jkun im˙allat minn 85% PET irriçiklat u 15% PET ver©ni jkollu impatt tal-karbonju ta’ 1.54kg CO2e kull kilogramma, iΩda jekk prodott ikun mag˙mul minn PET li jkun 100% rriçiklat, l-emissjonijiet jitnaqqsu b’24% minn dak imsemmi. Meta tixtri prodott mag˙mul mill-plastik Din il-marka (stampa fuq ix-xellug) tkun fuq o©©etti mag˙mulin mill-plastik. L-uΩu ta’ din il-marka tintuΩa fuq prodotti Ewropej. F’Malta l-liçenzja g˙al din it-trademark tkun irre©istrata g˙and il-Green Dot Malta Ltd. Kull kumpanija li timmanifattura l-plastik trid tkun konformi mal-li©ijiet marbuta mat-trademark. Din il-marka mhux neçessarjament tirreferi li l-prodott huwa mag˙mul minn materjal irriçiklat jew li l-prodott jista’ ji©i rriçiklat b’mod domestiku imma li l-kumpanija li mmanifatturat il-prodott tat kontribuzzjoni finanzjarju g˙all-irkupru min˙abba l-impatt negattiv tal-prodott fuq l-ambjent jew g˙all-proçess tarriçikla©© tal-prodott.

kÓ diy

Pro©etti ˙fief biex tag˙mel fid-dar, u li jiswew ftit flus

MADwARNA KÓ

16|08|2015 23

kullhadd.com

IL-KAMpANjA L-ISTRINA BOV pIggy BANK MA TAqTA’ xEjN MATUL IS-SAjF TFAL MINN SKOLASAjF jIMpENjAw RUÓhOM gÓALL-MALTA COMMUNITy ChEST FUND

B˙ala parti miΩ-Ωjajjar spissi fl-iskejjel, l-E.T. il-President ta’ Malta Marie-Louise Coleiro Preca u s-Sur Preca dan l-a˙˙ar Ωaru lit-tfal li qed jattendu ç-Çentru ta’ Skolasajf fis-Si©©iewi. Matul din iΩ-Ωjara kienet akkumpanjata minn Charles Borg, CEO ta’ Bank of Valletta; is-Sa Elizabeth Pisani, CEO tal-Fondazzjoni g˙as-Servizzi Edukattivi; u s-Sa Rodianne Fenech, Koordinatriçi taç-Çentru. Matul iΩ-Ωjara tag˙ha, l-E.T. il-President ing˙atat informazzjoni fuq l-attivitajiet li qed jag˙mlu t-tfal u min jie˙u ˙sieb dan iç-Çentru, inkluΩ attivitajiet li g˙andhom l-g˙an li ji©bru fondi g˙all-kampanja L-Istrina BOV Piggy Bank matul is-sajf. Kif spjega Charles Borg: “B’rabta max-xewqa tal-E.T. Marie-Louise Coleiro Preca l-kampanja l-Istrina BOV Piggy Bank qed ti©i estiΩa matul ix-xhur tas-sajf biex tag˙ti opportunità akbar lit-tfal li jg˙inu lil ˙addie˙or b’mod attiv permezz tal-

azzjonijiet tag˙hom.” Huwa kompla: “Illum a˙na qed inkunu xhieda ta’ numru kbir ta’ attivitajiet li fihom kemm it-tfal kif ukoll il-©enituri tag˙hom qed ikunu involuti b’mod attiv. B’dan il-mod nemmnu li din il-kampanja ˙a til˙aq l-g˙an tag˙ha li tkabbar l-ispirtu ta’ solidarjetà u altruwiΩmu fit-tfal tag˙na.” Elizabeth Pisani kompliet: “A˙na sodisfatti li l-estensjoni tal-kampanja BOV Piggy Bank qed issir matul il-programm ta’ Skolasajf. Dan is-sajf hemm aktar minn sittin çentru madwar Malta u G˙awdex li qed joffru dan il-programm. L-g˙an ewlieni tag˙na huwa li nipprovdu esperjenza ta’ edukazzjoni informali li tg˙in lill-istudenti jiΩviluppaw b’mod ˙olistiku filwaqt li noffrulhom ˙in ta’ rikreazzjoni. Nemmnu li lparteçipazzjoni tag˙hom b’mod attiv biex jin©abru fondi g˙all-Malta Community Chest Fund torbot bi s˙i˙ mal-g˙an tal-programm Skolasajf.”

RIÛULTAT TAL-FOND MALTI TAL-KTIEB Il-Kunsill Nazzjonali tal-Ktieb g˙adu kemm lesta l-evalwazzjoni tal-applikazzjonijiet g˙allFond Malti tal-Ktieb u qed ji©u m˙abbra l-applikanti li ©ew mag˙Ωula (ara ta˙t). Il-Fond Malti tal-Ktieb ©ie mniedi lewwel darba din is-sena millKunsill Nazzjonali tal-Ktieb, bilg˙an li jissussidja pubblikazzjonijiet ta’ valur kulturali g˙oli, liema pubblikazzjonijiet setg˙u jaqg˙u fir-riskju li jibqg˙u filkexxun li kieku ma kellhomx dan it-tip ta’ g˙ajnuna. Il-Fond

jista’ jservi wkoll biex jg˙in lillawturi u pubblikaturi lokali jesibixxu u jippromovu xog˙olhom barra minn Malta. Peress li f’Malta s-suq talkotba huwa Ωg˙ir, pubblikazzjonijiet ta’ valur kulturali, letetrarju u akkademiku g˙oli ˙afna, jistg˙u ji©u mça˙˙da mill-possibbiltà ta’ pubblikazzjoni mill-edituri u l-pubblikaturi lokali min˙abba r-restrizzjonijiet u l-limitazzjonijiet tassuq lokali. Il-Fond Malti talKtieb qed jindirizza direttament

din il-problema billi jservi b˙ala sussidju kulturali g˙al pro©etti tant importanti li mhux neçessarjament ikunu awtosuffiçjenti. Il-KNK jemmen li mal-medda taΩ-Ωmien, permezz tal-Fond Malti tal-Ktieb ser jinbena korp ta’ xog˙ol ta’ kwalità g˙oli ˙afna, liema korp jista’ jkun

ippreΩentat f’katalgu iktar ’il quddiem meta jiΩdiedu nnumru ta’ kotba sussidjati. B’hekk, wie˙ed jista’ jg˙id ukoll li ser jikber is-sens ta’ presti©ju ta’ dawk il-kotba li jkollhom it-timbru tal-Fond Malti tal-Ktieb L-evalwazzjoni saret abbaΩi ta’ dokument regolatorju li ©ie

ppubblikat fil-Gazzetta talGvern u qieg˙ed anke aççessibbli mis-sit tal-KNK stess. L-a©©udikanti kienu Aleks Farrugia, il-Professur Charles Mifsud u l-Professur Henry Frendo, li ffurmaw sottokumitat indipendenti, amministrat mill-Kap EΩekuttiv tal-KNK, Mark Camilleri.

24 16|08|2015

kullhadd.com

KÓ Madwarna

il-fOndazzjOni hsbC Malta tGÓin fil-Óarsien tal-qniefed Total ta’ 124 qanfud kienu salvati matul dawn l-a˙˙ar sitt xhur permezz ta’ pro©ett bejn Nature Trust Malta u lFondazzjoni HSBC Malta. Ilpro©ett g˙andu l-g˙an li jissalvagwardja l-eΩistenΩa ta’ dawn il-mammiferi protetti mill-li©i f’Malta. Matul dan iΩ-Ωmien, total ta’ 60 sinjal tat-triq twa˙˙lu madwar Malta u G˙awdex f’Ωoni mag˙rufa g˙all-qniefed. Talinqas 20 sinjal ie˙or intalbu mill-kunsilli lokali. Mag˙ruf b˙ala l-qanfud Al©erin jew qanfud tal-Afrika ta’ Fuq ( Atelerix algirus ), ilqniefed huma ta’ razza Maltija

u m’g˙andhomx min jattakahom fin-natura. Madankollu, likbar g˙adu tal-qniefed huma l-karozzi. B’riΩultat tal-g˙arfien u qawmien ©did ta’ kuxjenza dwarhom li twasslu permezz tal-kampanja, g˙add ta’ persuni çemplu biex javΩaw li kienu qed iΩommu l-qniefed b˙ala pets u ma kinux jafu li dawn huma speçi protetti billi©i f’Malta. Ladarba kienu notifikati, is-sidien minn jeddhom taw il-qniefed biex ikunu riabilitati, u eventwalment jin˙elsu fin-natura. Il-kampanja, li tifforma parti mill-Hedgehog Conservation

and Rehabilitation of Injured Hedgehogs, qed issalva talinqas Ωew© qniefed kuljum b’riΩultat ta’ telefonati li qed jid˙lu fuq il-linja talemer©enza. Il-pro©ett jinkludi kampanja ta’ adozzjoni ta’ qanfud biex persuna tkun tista’ tkopri l-ispejjeΩ relatati malmediçini u r-riabilitazzjoni ta’ qniefed feruti jew orfni. L-g˙an a˙˙ari hu li l-qniefed kollha jin˙elsu fil-kampanja. Biex issalva qanfud, persuna tista’ ççempel fuq il- hotline : 9999 9505. Biex tadotta qanfud, it-tag˙rif jista’ jinkiseb minn: adoptahedgehogmalta@gmail.com

GO tirreÌistra titjib fil-qliGÓ taGÓha GÓall-ewwel nOfs tal-2015 Matul il-perjodu ta’ sitt xhur li g˙alaq fit-30 ta’ Ìunju 2015, GO Ωiedet il-qlig˙ operattiv tag˙ha b’€4.0 miljuni (41.4%) g˙al €13.7 miljun, meta mqabbel mal-istess perjodu fissena 2014. Dan it-titjib fil-profittabbiltà nkiseb min˙abba d˙ul stabbli ta’ €60.7 miljun (2014: €60.8 miljun) u titjib flimmani©©jar tal-ispejjeΩ. Matul l-ewwel nofs tas-sena, GO kompliet tesperjenza tkabbir f’g˙add ta’ oqsma, b’mod partikolari fis-servizzi tal-mowbajl u fin-negozju tag˙ha taddata centre. Id-d˙ul mir-retail kompla jkun poΩittiv, min˙abba d-domanda qawwija g˙all-prodotti ta’ Limitless mobile u Limitless Homepack. Dan kompla jsa˙˙a˙ il-baΩi tal-klijentela ta’ GO li b˙alissa taqbeΩ 500,000 konnessjoni. Dawn l-iΩviluppi poΩittivi kkumpensaw g˙al tnaqqis filwholesale revenues , konsegwenza diretta ta’ deçiΩjonijiet regolatorji. Id-d˙ul mis-servizz tradizzjonali ta’ fixed-voice ukoll kompla jonqos.

Yiannos Michaelides, il-Kap EΩekuttiv ta’ GO plc, qal: “IrriΩultati impressjonanti li ksibna g˙all-ewwel nofs ta’ din issena jkomplu jag˙tuna l-kunfidenza li l-istrate©ija li GO qed twettaq hi wa˙da tajba. Labbiltà tag˙na li nissodisfaw il˙ti©ijiet kollha tat-telekomunikazzjoni, kemm tal-klijenti personali u l-familji kif ukoll tan-negozji, tibqa’ fil-qofol tassuççess tag˙na. L-offerta çara tag˙na Limitless, li komplejna nsa˙˙u matul l-2015, ser tibqa’ popolari u tistimula aktar tkabbir. Fl-istess waqt, iktar tard din is-sena GO ser tniedi sservizz 4G u tkompli tinvesti

fil-Fibre-To-The-Home, biex tkompli ttejjeb il-poΩizzjoni tag˙ha b˙ala 4P player ewlieni f’Malta. Barra minn hekk, GO ser tkun qed tkompli tinvesti fin-negozju taddata centre . Dan kollu, flimkien ma’ proçess li g˙addej b˙alissa biex jitjieb is-servizz g˙all-klijenti u titjib fl-immani©©jar talispejjeΩ, ikkontribwew b’mod sinifikanti biex ksibna dawn irriΩultati eççellenti. Minkejja kompetizzjoni iebsa, pressonijiet regolatorji, u tnaqqis sistematiku fi w˙ud mill-oqsma tan-negozju tag˙na, b˙al linji fissi, GO kompliet tag˙ti prestazzjoni b’sa˙˙itha u g˙al

dan nixtieq nirringrazzzja lillimpjegati kollha tax-xog˙ol siewi li jwettqu u lill-klijenti tag˙na g˙al-lealtà tag˙hom.” Matul l-ewwel sitt xhur tal2015, l-ispejjeΩ marbutin malbejg˙ u l-amministrazzjoni, minbarra spejjeΩ mhux tassoltu li kienu jinkludu spejjeΩ g˙al skemi ta’ rtirar volontarju u obbligazzjonijiet g˙all-penzjonijiet, kienu ta’ €47.4 miljun, tnaqqis ta’ €2.3 miljun fuq l-istess perjodu tas-sena l-o˙ra. Filwaqt li l-grupp irnexxielu b’suççess inaqqas l-ispejjeΩ filparti l-kbira tal-oqsma, qed jesperjenza Ωieda fl-ispejjeΩ f’çerti oqsma relatati direttament malattività ta’ bejg˙. Il-qlig˙ operattiv qabel ma kienu inkluΩi l-ispejjeΩ mhux tas-soltu ammonta g˙al €14.1 miljun, Ωieda ta’ €2.3 miljuni (19.7%) fuq il-qlig˙ operattiv ta’ €11.8 miljun miksub fl-istess perjodu s-sena l-o˙ra. Il-qlig˙ qabel it-taxxa Ωied b’€4.5 miljuni (53.0%) minn €8.5 miljuni fl-2014 g˙al €13.0 miljun fl-ewwel nofs is-sena

2015. Il-cash generation mill-operat baqa’ b’sa˙˙tu u ammonta g˙al €22.7 miljun (2014: €18.4 miljun). Is-self nett tal-grupp ammonta g˙al €43.5 miljun fit30 ta’ Ìunju 2015, Ωieda ta’ €2.1 miljuni minn Diçembru 2014. Din iΩ-Ωieda hi normali matul l-ewwel nofs tas-sena u hi direttament relatata malpagament ta’ dividend nett ta’ €7.0 miljuni (€0.07 g˙al kull sehem). Deepak Padmanabhan, içChairman ta’ GO plc, qal: “Ilprestazzjoni ta’ GO hi eççezzjonali, meta mqabbla maxxejra attwali fl-industrija tattelekomunikazzjoni fejn ˙afna mill-operaturi qed jirre©istraw tnaqqis fid-d˙ul u qlig˙. Dawn ir-riΩultati nkisbu g˙ax GO segwiet strate©ija çara biex ittejjeb il-portfolju tal-prodotti tag˙ha, toffri esperjenza tajba lill-klijenti u Ωieda sinifikanti fleffiçjenza. Flimkien, dawn lelementi po©©ew lil GO f’qag˙da b’sa˙˙itha biex t˙ares lejn il-futur b’kunfidenza.”

il-Ìelati Galaxy fi Ìlieda KOntra l-KanÇer tas-sider Il-©elati Galaxy g˙addejjin b’kampanja ta’ kuxjenza fuq ilkançer tas-sider bil-˙sieb li jg˙in fil-©lieda kontra din ilmarda fost il-Maltin billi ji©bor fondi g˙all-Action for Breast Cancer Foundation Malta. Il-kançer tas-sider hu l-aktar forma ta’ kançer komuni u jikkawΩa l-akbar numru ta’ mwiet fost in-nisa fl-Ewropa, kif ukoll fost numru iΩg˙ar ta’ r©iel. L-Action for Breast Cancer Foundation Malta hi g˙aqda volontarja li toffri servizz, bi kwalità assigurata, ta’ eΩaminazzjoni u kura talkançer tas-sider f’Malta u G˙awdex. Il-Fondazzjoni ta˙dem biex il-pazjenti talkançer tas-sider ikollhom servizzi u kura a˙jar. Tistinka wkoll biex iΩΩid il-kuxjenza

billi tinforma u teduka lill-pubbliku ©enerali. Bis-sa˙˙a ta’ programm ta’ skrinjar, il-kançer jista’ jkun eΩaminat u maqbud minn kmieni, u b’hekk dak li jkun ikollu kura aktar effettiva u ji©u salvati aktar ˙ajjiet. Façli tg˙in lill-Fondazzjoni fil©bir tal-flus – kemm issegwi dawn it-tliet passi: 1. Ara li jkollok xi ˙a©a roΩa (tista’ tkun flokk jew libsa, sfond fuq wara, xi aççessorji ta’ dan il-lewn, eçç.) 2. Óu ritratt tieg˙ek stess b’wie˙ed mill-©elati tal-Galaxy 3. Ibag˙tilna r-ritratt biddettalji tal-kuntatt tieg˙ek mieg˙u fuq galaxy@fbsmarketing.com Francis Busuttil & Sons (Marketing) Ltd hi l-kumpanija lokali li timporta l-©elati

Galaxy, u qed toffri li tag˙ti donazzjoni ta’ €1 lill-Action for Breast Cancer Foundation Malta g˙al kull ritratt li tirçievi li jimxi mal-passi indikati hawn fuq. Barra minn hekk, kull ©img˙a qed jitqassmu wkoll rigali sbie˙ fost min jie˙u sehem! Il-kampanja tintemm fla˙˙ar ta’ Settembru. Mela x’qed tistenna? Aqbad ©elat Galaxy u ˙u ritratt! Ma jag˙milx differenza jkunx Galaxy Vanilla, Caramel, Almond jew Triple Chocolate – jinΩillek g˙asel u jiffriskak Ωgur f’din is-s˙ana! G˙al aktar tag˙rif fuq il-kampanja, çempel lil Francis Busuttil & Sons (Marketing) Ltd fuq 2148 4492 jew ibg˙at email lil galaxy@fbsmarketing.com

MaDwarna kÓ

16|08|2015 25

kullhadd.com

ibbenefika Mill-iskeMa PreÛentazzjoni tal-ktieb tifkiriet u Drawwiet ta’ Óarsien tat-tfal b’xejn Maltin lill-Ministru evarist bartolo

Kopja tal-ktieb li g˙adu kemm ˙are©, bl-isem Tifkiriet u kien Drawwiet Maltin , ippreΩentat lill-Ministru g˙allEdukazzjoni u x-Xog˙ol Evarist Bartolo minn Tony Gatt, Direttur ta’ BDL Ltd, fil-preΩenza ta’ Charles B. Spiteri, l-awtur tal-ktieb. Il-preΩentazzjoni saret nhar lErbg˙a 12 ta’ Awwissu fil-

Id-domanda g˙all-˙arsien tat-tfal f’Malta qieg˙da tiΩdied. Il-©enituri dejjem lesti li jinvestu fl-aqwa edukazzjoni g˙al uliedhom u jag˙Ωlu l-a˙jar g˙at-tfal tag˙hom. La Bacchetta Magica Child Care Centre Malta huwa çentru ©did li ser jifta˙ il-bibien tieg˙u fit-28 ta’ Settembru li gej f’Sta Venera, fejn joffri l-aqwa servizz ta’ ˙arsien g˙al tfal bejn tliet xhur u tliet snin. Iç-çentru huwa armat bl-isba˙ g˙amara g˙at-tfal f’dinja ta’ kuluri u fantasija ma©ika liema b˙ala u li huma fattur importanti ˙afna g˙at-tfal ta’ dawn l-etajiet. Óafna ©enituri di©à g˙arfu l-importanza tal-edukazzjoni bikrija g˙at-tfal li, skont ˙afna studji, tag˙ti vanta©© kbir lit-tfal qabel ma jibdew l-iskola obbligatorja. La Bacchetta Magica Child Care Centre Malta, barra li ser toffri laqwa servizz ta’ edukazzjoni, ser toffri wkoll ser˙an tal-mo˙˙ lill©enituri. Il-prijorità ta’ çentru b˙al dan hu li jassiguraw lill-©enituri li, waqt li huma qed ja˙dmu biex jipprovdu g˙al uliedhom, uliedhom qed jitg˙allmu, jedukaw ru˙hom u ji©u m˙arsa f’atmosfera professjonali mimlija m˙abba u serenità. It-tfal minn età daqshekk bikrija jitg˙allmu ˙afna u jiΩvillupaw is-sensi tag˙hom waqt li jkunu qeg˙din jilag˙bu u jissoçjalizzaw ma’ tfal tamparhom. Il-˙addiema f’dan iç-çentru huma nies professjonali li jafu jag˙rfu l-karattru ta’ kull tifel u tifla li jkollhom biex jo˙or©u l-aqwa potenzjal possibbli. Aspett importanti ˙afna f’dan iç-çentru hu li huwa kbir u mqassam b’tali mod li t-tfal ma jkunux maqsumin fi klassijiet li forsi mdorrijin naraw. L-ispazji provduti f’dan iç-çentru huma mqassma apposta sabiex il-membri Ωg˙ar i˙ossuhom iktar liberi biex jesperimentaw u jiksbu l-a˙jar esperjenzi tag˙hom mit-tag˙lim. Tag˙lim li se jkun ipprovdut lilhom f’forma ta’ log˙ob b’apparat adatat u modern. Wara r-rispons qawwi li kien hemm, iç-çentru ser ikun miftu˙ sas-7.30pm sabiex ji©u akkomodati dawk il-©enituri kollha li ja˙dmu sas-7pm. Aktar dettalji dwar La Bacchetta Magica Child Care Centre Malta jistg˙u jinkisbu mill-pagna ta’ Facebook ‘La Baccehtta Magica Malta’, jew fuq 7980 4769/7921 4123. La Bacchetta Magica Child Care Centre Malta tifforma parti milliskema tal-Gvern g˙al servizz ta’ ˙arsien tat-tfal b’xejn.

Ministeru g˙all-Edukazzjoni u x-Xog˙ol. Il-Ministru Bartolo kellu kliem ta’ tif˙ir g˙al din il©abra ©dida ta’ ˙idma, arti©janat, drawwiet u tifkiriet o˙ra, li kienu ferm b’sa˙˙ithom f’Malta mg˙oddija u li llum, bil-mod il-mod jew qed ininu jew spiççaw g˙al kollox. Qal ukoll li kotba b˙al dawn g˙andhom ikunu f’idejn

l-istudenti biex jaraw mniex g˙addew missirijietna u x’tip ta’ xog˙ol kien hawn f’pajjiΩna. Waqt li rringrazzja lil Tony Gatt u lil Charles B. Spiteri g˙all-preΩentazzjoni tal-ktieb, il-Ministru ˙e©©e© biex ikun hawn aktar kotba simili li, barra milli joffru qari tajjeb, jag˙tu ©ie˙ lil ˙idmet dawk li kien hawn qabilna.

26 16|08|2015

kullhadd.com

KÓ MADWARNA

150 SENA MILL-EWWEL BANDA KARKARIÛA KAÛIN SANTA LIENA, BANDA DUKE OF CONNAUGHT’S OWN Din is-sena l-KaΩin Santa Liena Banda Duke of Connaught’s Own qieg˙da tfakkar il-150 sena mit-twaqqif tag˙ha. Minbarra l-impenji tag˙ha filfesta, is-soçjetà qieg˙da torganizza diversi attivitajiet u inizjattivi g˙al din l-okkaΩjoni speçjali matul is-sena kollha. Fil-fatt, ©ie mniedi logo u slogan uffiçjali tal-festi tal-150 Sena Banda f’Ìie˙ il-Patruna Santa Liena. Matul il©img˙a li ©ejja se ji©i mniedi l-ktieb tal-istorja tas-soçjetà 150 Sena Banda – Patrimonju KarkariΩ – Trawwim MuΩikali – Kult Elenjan , ktieb ta’ aktar minn 600 pa©na u aktar minn 600 ritratt. Ìew irrekordjati wkoll Ωew© CDs, wie˙ed b’sett ta’ marçi ©odda u l-ie˙or b’marçi mill-arkivju li b˙alissa jinsab g˙all-bejg˙ mill-kaΩin fi Triq il-Wied. Matul is-sena ©ew organizzati wkoll Ωew© Ωjarat lil residenti anzjani KarkariΩi f’San Vinçenz De Paul, u saru Ωew© sessjonijiet ta’ g˙oti taddemm, wa˙da fil-kaΩin u l-o˙ra fi Pjazza Sant’Elena. Ìiet ukoll organizzata riunjoni g˙all-membri li kienu jiffurmaw parti mill-kumitati dawn la˙˙ar snin. Fl-okkaΩjoni tal-25 anniversarju mittwaqqif tal-Kumitat Ûg˙aΩag˙ fi ˙dan din l-istess soçjetà ©ie mtella’ kunçert mid-Dukes Festival Band nhar is-7 ta’ Awwissu li g˙adda ta˙t il-patroçinju tad-Direttur Spiritwali tas-soçjetà, ilKanonku Elett Dun Jesmond Grech. L-attivitajiet fl-okkaΩjoni ta’ dan lanniversarju jkomplu fil-25 ta’ Ottubru bi programm vokali u strumentali mill-banda u fis-6 ta’ Diçembru b’Akkademja MuΩikali filBaΩilika ta’ Santa Liena. Programm ta’ attivitajiet im˙ejji mis-soçjetà g˙allfesta tal-patruna Santa Liena li se ti©i ççelebrata matul din il-©img˙a. Il-Óadd 16 ta’ Awwissu 2015 – Kxif tal-Lapida kommemorattiva u bandalora rrakkmata fil-kaΩin flokkaΩjoni tal-150 sena mittwaqqif talbanda Duke of Connaught’s Own. Wara ssir konferenza stampa millMinistru l-Onor. Dr Edward Zammit Lewis dwar is-sehem tal-banda “Montelepre Amadeus” li se tie˙u sehem fil-festa, mistiedna tal-istess soçjetà. It-Tnejn 17 ta’ Awwissu 2015 – Óru© min-niçça tal-patruna Santa Liena. Fis7.30pm il-banda mistiedna Taljana Montelepre Amadeus tibda març minn quddiem il-kaΩin tag˙na fi Triq il-Wied g˙al Triq il-Kbira sal-pjazza. Il-banda popolari Duke of Connaught’s Own ta’ Birkirkara tilqa’ lill-patruna Santa Liena bl-innijiet fuq iz-zuntier g˙all-˙abta tat-8.30pm. Wara jkun hemm l-ispettaklu bis-sorpriΩi m˙ejjija mill-membri tal-Kumitat Ûg˙aΩag˙. Wara l-banda Montelepre Amadeus u l-banda Duke of Connaught’s Own jag˙mlu març wara xulxin tul Triq il-Kbira Ω-Ωew© baned idoqqu flimkien. Il-banda Taljana ttemm l-impenn tag˙ha, imbag˙ad ilbanda Duke of Connaught’s Own tkompli bil-març minn Triq l-Imsida, Triq Santu Rokku, Triq Fleur-De-Lys, Triq il-Wied sal-kaΩin fejn jintemm ilmarç bi spettaklu ta’ log˙ob tan-nar. It-Tlieta 18 ta’ Awwissu 2015 – Jum litur©iku ta’ Santa Liena. Fit-8.30pm ilbanda Montelepre Amadeus tag˙mel programm muΩikali fuq il-plançier fil-

pjazza. Wara l-programm, il-banda Duke of Connaught’s Own tag˙mel març millpjazza g˙al Triq il-Kbira, Triq il-Wied sal-kaΩin bl-istatwa ta’ Santa Liena tas-soçjetà. L-Erbg˙a 19 ta’ Awwissu 2015 – Fit8.30pm: Març brijuΩ mill-banda La Vittoria tal-Mellie˙a, mistiedna millKumitat tal-Festa, li jibda minn Triq Fleur-de-Lys g˙al Triq il-Wied, fejn ilKumitat u l-bandisti jkunu mistiedna fil-kaΩin. Jitkompla l-març bid-daqq tal-Innu ta’ Santa Liena, liema març jg˙addi minn Triq il-Kbira u jintemm fi Pjazza Sant’Elena. Il-Óamis 20 ta’ Awwissu 2015 – Ikla kbira fi Triq il-Wied fit-8.30pm. Ilmembri u l-partitarji u l-˙bieb flimkien mal-familjari tag˙hom huma mistiedna jattendu g˙all-ikla tal-festa li ser ti©i organizzata fi Triq il-Wied. Wara l-ikla tittella’ l-istatwa ta’ Santa Liena fuq il-pedestall tag˙ha quddiem il-kaΩin. Is-Sibt 22 ta’ Awwissu 2015 – Lejlet il-festa. Març tat-Te Deum. Il-banda popolari Duke of Connaught’s Own, l-ewwel banda KarkariΩa, tag˙mel ilmarç tradizzjonali tat-Te Deum li jibda fl-10.30am minn fuq iz-zuntier tal-baΩilika kolle©©jata tag˙na. Il-març ikompli minn dawn it-toroq: Triq Santu Rokku, Triq l-Imsida, Triq ilKbira, Triq Brared, Triq An©lu Mallia, Triq in-Naxxar, Triq il-Wied, fejn ilmarç jintemm g˙all-˙abta tas-2.30pm fost il-briju tal-partitarji numeruΩi talbanda. Il-Óadd 23 ta’ Awwissu 2015 – Jum il-festa ta’ Santa Liena. Fit-8am: ilBanda Duke of Connaught’s Own takkumpanja l-istatwa fil-purçissjoni bid-daqq tal-marçi proçessjonali uniçi flimkien mal-innijiet. Fis-7.00pm: il-banda Queen Victoria taΩ-Ûurrieq tibda març minn ˙dejn irRoxy fejn il-març ikompli g˙al Triq Fleur-De-Lys u Triq il-Wied, fejn ilbanda tkun mistiedna fil-kaΩin. Ilmarç ikompli g˙al Triq il-Kbira salPjazza Santa Liena fejn il-banda Queen Victoria tesegwixxi programm muΩikali fuq il-plançier. Il-banda tkun ta˙t id-direzzjoni tas-Surmast Alfred Farrugia. Fl-10.00pm: Il-banda Duke of Connaught’s Own tag˙laq il-festi tag˙ha b’març tal-a˙˙ar minn Pjazza Santa Liena, Triq il-Kbira, ˙dejn San Pawl sal-kaΩin, fejn jindaqq l-innu talpatruna tag˙na Santa Liena u titniΩΩel l-istatwa ta’ Santa Liena minn fuq ilpedestall. Il-Banda Duke of Connaught’s Own se tkun ta˙t id-direzzjoni tas-Surmast Direttur Roderick Bugeja L.T.C.L. F.L.C.M.

Il-logo uffiçjali tal-150 Sena Banda, b’disinn ta’ Adonai Camilleri Cauchi

L-ewwel formazzjoni muΩikali f’din is-soçjetà, ta˙t it-tmexxija tas-Surmast Fundatur, Tommaso Galea

Tentattiv ta’ ksur ta’ rekord nazzjonali Din is-sena l-Kumitat Ûg˙aΩag˙ fi ˙dan il-KaΩin Santa Liena Banda Duke of Connaught's Own ta’ Birkirkara, fl-okkaΩjoni tal-25 anniversarju mit-twaqqif ta’ din is-sezzjoni, se jippruvaw jiksru rekord nazzjonali b’sorpriΩa tal-armar grandjuΩ li ˙ejjew g˙all-bidu tal-març ta’ ˙ru© min-niçça tal-vara artistika ta’ Santa Liena fi Pjazza Sant’Elena nhar it-Tnejn 17 ta’ Awwissu 2015 g˙all-˙abta tat-8.30pm. Ringrazzjament Il-Kumitat tas-soçjetà jixtieq jawgura l-festa t-tajba lill-KarkariΩi kollha.

Mumenti glorjuΩi minn din is-soçjetà waqt il-març ta’ filg˙odu tal-festa tal-1978, meta l-març kien g˙addej mill-pjazza

Skeda kÓ

06.30 07.00 07.30 08.30 09.00 10.00 10.30 11.30 12.30 12.45 13.00 14.00 15.00 17.30 17.45 17.55 18.30 19.00 19.30 20.15 22.00 22.30 23.30

16|08|2015 27

kullhadd.com

A˙barijiet Executive Better Living A˙barijiet Paperscan Ethos Sejja˙tli mill-Pjazza Cibus A˙barijiet Snajja’ Maltin Mad-Daqqa t’G˙ajn Telebejg˙ Arani Issa A˙barijiet Identità Popcorn Esperti Joe’s Kitchen A˙barijiet L-Oskur The Scene Talk To Me A˙barijiet

07.00 07.50 08.15 09.15 09.45 10.45 11.15 12.00 12.45 15.00 15.05 17.00 18.00 18.05 18.35 19.30 20.10 20.40 23.00

A˙abrijiet Il-Fatt (R) G˙alkul˙add Telebejg˙ Missjoni Telebejg˙ Quddiesa mis-Santwarju tal-Madonna ta’ Pinu Wheelspin Telebejg˙ A˙abrijiet Becky Iswed fuq l-Abjad (R) A˙abrijiet Flusek (R) L-Istandard A˙abrijiet Business Chat Il-Óadd fi Sqallija A˙abrijiet

07.00 08.00 08.30 09.00 09.30 10.00 10.30 12.00 12.10 15.00 16.35 17.00 18.00 18.15 18.45 19.15 19.45 20.00 20.45 21.50 22.50 23.20

A˙barijiet Tuffi˙at Migduma Xjenzarti Madwarna Pellikola Valletta Malta u lil hinn minnha A˙barijiet Óadd G˙alik Britian’s Got Talent Teatru Ûambulla L-Irkant A˙barijiet G˙awdex Illum Int min int Mill-Im˙aΩen tal-Festa Nis©a Maltija A˙barijiet L-Assedju Film: Simpsons Movie Rajt ma Rajtx A˙barijiet

07.00 08.00 09.00 10.00 10.30 11.00 11.30 12.00 13.00 13.30 14.30 15.00 18.00 18.45 19.15 19.45 20.30

Euronews Secrets of the Deep Quddiesa tal-Óadd Óannieqa Mill-Im˙aΩen tal-Festa Sawru l-Istorja Pellikola Secrets of the Deep Valletta L-Irkant Int min Int Carmen Knots Swim Up G˙awdex Illum Mr Fisherman A˙barijeit g˙all-persuni b’nuqqas ta’ smig˙ 20.40 Óadd G˙alik (R) 23.00 A˙barijiet Sportivi 23.15 A˙barijiet bl-IngliΩ

07.05 08.00 08.20 09.05 09.50 09.55 10.25 10.55 11.50 12.00 12.10 12.20 13.30 14.00 15.35 16.30 17.00 18.50 20.00 20.35 21.20 23.25

Overland 13 Tg 1 Passaggio A Nord-Ovest Dreams Road 2013 Regno Unito Tg 1 L.I.S. Igiganti Puglia Con I Negramaro A Sua Immagine Santa Messa A Sua Immagine Recita Angelus A Sua Immagine Linea Verde Estate Telegiornale La Madre Della Sposa Soap Legàmi Road Book Il Bambino Sull'acqua Reazione A Catena Telegiornale Techetechetè Un Passo Dal Cielo 2 Speciale Tg1

Til Death Televendita Media Shopping Mike & Molly I Puffi Titti E Silvestro Scooby & Scrappy Doo I Dragons Lupin Iii-Green vs Red Chuck Studio Aperto Sport Mediaset E Allora Mambo Facciamo Fiesta Due Uomini E 1/2 Camera Cafè Studio Aperto Camera Cafe' Scuola Di Polizia 7 A & F, Ale e Franz Show I Pompieri

06.00 07.55 08.00 08.45 09.20 11.00 12.00 13.00 13.40 14.00 14.45

06.15 07.35 07.55 08.25 09.27 10.00 10.50 11.30 12.00 13.28 14.45 16.45 18.55 19.35 21.15 23.12

Due Per Tre Tg4 Night News Televendita Media Shopping5 Casa Vianello Magnifica Italia 4 Santa Messa Le Storie Di Viaggio A… Tg4 Walker Texas Ranger Colombo I Tre Ladri Fermi Tutti, Cominciamo Daccapo! Tg4 The Mentalist Lo Squalo 4 – La Vendetta Mickey Occhi Blu

06.00 Settimo Cielo 06.30 Nautilus Le Forze Fondamentali Dell'universo 07.00 Once Upon a Time 08.30 Heartland 09.15 La Nave Dei Sogni 12.10 La Nostra Amica Robbie 13.00 Tg2 Giorno 13.30 Tg 2 Motori 13.45 Sereno Variabile Estate 14.30 Delitti In Paradiso 15.30 Il Commissario Lanz 16.30 Il Commissario Voss 17.30 Signori Del Vino 18.00 Tg2 L.I.S. 18.05 Il Palio Di Siena 16 Agosto 2015 20.00 The Millers Caro Diario 20.30 Tg2 20.30 21.05 Hawaii Five-0 22.30 Strike Back 23.30 La Domenica Sportiva Estate

07.25 Zorro 07.50 Per il Ciclo Sabato, Domenica e Lunedì…con Eduardo 07.51 Teatro – Il Contratto 10.25 Fuori Binario 11.10 L’Ha Detto Elisir 12.00 Tg3 12.10 Tg3 Fuori Linea Estate 12.25 Rivediamoli 13.15 Figu 13.25 Fuori Quadro 14.00 Tg Regione 14.15 Tg3 14.30 Film: Angie 15.00 Tg3 Lis 16.15 Film One Day 18.05 Hotel 6 Stelle 18.55 Meteo 3 19.00 Tg3 19.30 Tg Regione 20.00 Blob 20.05 Sconosciuti Collection La Nostra Personale Ricerca Della Felicità

06.10 06.25 07.00 07.20 07.40 07.50 08.15 09.00 10.35 12.25 13.02 13.46 15.40 17.30 18.10 18.30 19.00 19.45 21.25 23.25

07.00 07.30 07.50 08.30 10.45 12.30 13.30 14.00 16.00 20.00 20.35 21.10 23.00

Omnibus TG La7 In Onda Lo Sport Preferito Dall’Uomo Ricomincio Da Capo La7 Doc Tg La7 Il Commissario Maigret Josephine – Ange Gardien Tg La7 La Copertina Di Crozza I Girasoli Mussolini Ultimo Atto

06.00 06.25 06.45 07.15 07.40 08.00 08.15 10.15 12.15 13.10 13.55 14.40 15.10 16.05 16.55 17.40 20.10 21.00 21.45 22.40

Teletubbies Mr Bloom’s Nursery Gigglebiz Teletubbies Mr Bloom’s Nursery Gigglebiz Doctors EastEnders King George & Queen Mary The Weakest Link Doctor Who Hebburn King George & Queen Mary The Weakest Link Doctor Who Call the Midwife David Copperfield Starlings Spooks Zen

06.00 07.00 08.00 09.00 11.00 12.00 13.00 16.00 17.00 18.00 19.00 20.00

Roadtrip With G. Garvin Chopped The Big Eat The Kitchen Easy Chinese Guy’s Big Bite Diners Drive-Ins and Dives Chopped Siba’s Table Roadtrip With G. Garvin Kitchen Inferno Australian Food Adventures with Matt Moran 21.00 Trisha’s Southern Kitchen 22.00 Mystery Diners 23.00 Diners Drive-Ins and Dives

Toddlers & Tiaras Cake Boss Little People Big World Obsessive Compulsive Cleaners Beyond Human Help Long Island Medium The Fabulous Baker Brothers Love Lust or Run The Undateables Risking It All Say Yes to the Dress. Bridesmaids My Big Fat American Gypsy Wedding 21.00 Say Yes to the Dress 21.55 90 Days to Wed 23.45 Too Ugly For Love?

06.00 06.50 07.15 07.40 08.30 09.25 09.50 10.15 11.10 12.00 12.50 13.15 14.10 14.35 15.25 16.15 17.05 18.55 19.45 20.10 20.35 21.00 21.55 22.45 23.35

Extreme Homes Caribbean Life Hawaii Life Giada at Home Million Dollar Rooms Caribbean Life Hawaii Life Extreme Homes Rehab Addict Candice Tells All Platinum Babies Platinum Weddings Keasha’s Perfect Dress Beachfront Bargain Hunt Hawaii Life Caribbean Life Extreme Homes Million Dollar Rooms Hawaii Life Caribbean Life Rehab Addict Extreme Homes Going Yard Cousins on Call Caribbean Life

06.00 06.25 10.55 11.50 12.45 13.40 14.35

06.00 06.25 07.15 08.10 09.05 09.55 10.50 11.40 12.35 13.30 14.25 15.20 16.15 17.10 18.05 19.00 20.00 21.00 22.00 23.00

How Do They Do It? Chrome Underground Fast N’ Loud MythBusters Extreme Engineering What Happened Next? The Carbonaro Effect Storage Hunters Container Wars Lost and Sold For the Love of Cars Supercar Superbuild How It’s Made X-Ray Mega Airport King of Thrones Beyond Survival With Les Stroud Dual Survival Survive That! Running Wild With Bear Grylls Deadliest Catch

06.00 Mannequin 07.30 Ski School 08.55 I Love You, Don’t Touch Me 10.25 Buona Sera Mrs. Campell 12.15 Art School Confidentail 13.55 The Favaour, The Watch And The Very Big Fish 15.20 SOur Grapes 16.45 Ring Of The Musketeers 18.10 The Black Stallion 20.05 The Black Stallion Returns 21.45 Interzone 23.20 Extremities

06.30 07.00 10.30 11.00 12.00 15.00 16.00 17.00 19.00 20.00 21.00 22.00

06.00 09.00 10.00 12.00 15.00 19.00 20.00 21.00 22.00 23.00

Teleshopping Pawn Stars. American Pickers Storage Wars Pawn Stars Swamp People The Curse of Oak Island Lost in Transmission Storage Wars Black Sails. V.

20.05 21.00 21.55 22.50 23.45

Meet the Sloths Gator Boys Austin Stevens: Most Dangerous River Monsters The Lion Queen Wildest Latin America Panda Adventures with Nigel Marven North America Big Fish Man The Lion Queen Wildest Latin America Panda Adventures with Nigel Marven North America River Monsters Austin Stevens: Most Dangerous I Was Bitten Tanked

07.05 07.55 08.20 08.45 09.15 09.40 10.00 10.25 10.55 11.20 11.45 12.10 12.35 13.00 13.20 16.45 17.35 18.00 18.25 18.50 19.15 19.45 20.10 20.30 20.55

Bubble Guppies PAW Patrol Winx Club The Fairly OddParents Sanjay and Craig Kung Fu Panda The Legend of Korra Teenage Mutant Ninja Turtles T.U.F.F. Puppy Winx Club iCarly Sam & Cat Victorious Big Time Rush Victorious iCarly SpongeBob SquarePants Teenage Mutant Ninja Turtles The Penguins of Madagascar Henry Danger The Thundermans The Haunted Hathaways Sam & Cat SpongeBob SquarePants Avatar the Last Airbender

06.00 Eneco Tour Cycling 07.00 FIS Summer Grand Prix Ski Jumping 08.30 Eneco Tour Cycling 09.30 Arctic Race of Norway Cycling 10.15 FIS Summer Grand Prix Ski Jumping 11.30 ICF World Cup Slalom Canoeing 13.00 Arctic Race of Norway Cycling 13.45 Eneco Tour Cycling 17.00 Arctic Race of Norway Cycling 18.00 Valais Women’s Cup Football 20.15 Eneco Tour Cycling 21.15 Arctic Race of Norway Cycling 22.00 FEI European Championship Equestrianism 23.00 Major League Soccer

15.30 16.25 17.20 18.15 19.10

06.00 07.00 08.00 08.30 09.00 10.00 11.00 12.00 13.00 13.30 14.00 15.00 16.00 17.00 18.00 19.00 20.00 21.00 22.00

Globe Trekker House Hunters International Salvage Dawgs The Vanilla Ice Project Airport 24/7. Miami Piha Rescue Durban Beach Rescue Building Alaska Ultimate Sportsman’s Lodge Man Caves Salvage Dawgs The Vanilla Ice Project Building Alaska World’s Greatest Motorcycle Rides Salvage Dawgs Mysteries at the Castle Mysteries at the Museum Durban Beach Rescue Insane Coaster Wars

14.55 18.46 19.57 20.00 20.40 21.11 23.50

Prima Pagina Tg5 Traffico Tg5 Tgcom24 Rosamunde Pilcher Pianeta Mare Melaverde Tg5 L’Arca Di Noè Supercinema Dietro le Quinte di L’Onore e il Rispetto Incompreso (Di E. Oldoini) Il Segreto Tg5 Prima Pagina Tg5 Paperissima Sprint – Domenica Mamma Mia! Speciale di L’Onore e il Rispetto

06.00 07.40 09.30 11.20 12.15 13.10 14.05 15.00 15.55 16.50 17.45 20.05

Fame In The Family Keeping Up With the Kardashians The Untold Story E! News Hollywood Cycle Blinging Up Baby Stewarts & Hamiltons I Am Cait E! News I Am Cait Stewarts & Hamiltons Hollywood Cycle

28 16|08|2015

kullhadd.com

kÓ ÇINEMA

jikteb SUNNY CACHIA

MIÇ-ÇINEMA pIxELS

FANTAXJENZA

ALJENI TAL-VIDEO GAMES TAS-SNIN TMENIN JINVADU D-DINJA

Atturi Ewlenin: Adam Sandler, Kevin James, Michelle Monaghan, Peter Dinklage, Brian Cox Direttur: Chris Columbus Distributur: Sony Pictures Releasing Ma˙ru© mill-KRS Releasing

Sam Brenner (Adam Sandler), flimkien ma Will Cooper (Kevin James) li kien l-akbar ˙abib tieg˙u, kien iffissat fil-log˙ob talvideo games meta kien Ωag˙Ωug˙ fl-1982 . G˙addew aktar minn tletin sena u ninsabu fiΩ-Ωminijiet tal-lum fejn insibu lil Brenner impjegat ma’ kumpanija tassoftware u Cooper ikun sar

Óin: 105 min Çert. U

il-President tal-Amerika. BaΩi militari Amerikana filGuam ti©i attakkata u meg˙luba mill-aljeni li huma eΩattament b˙al dawk talvideo games li kienu jilag˙bu meta kienu tfal ˙afna snin ilu. Il-President Cooper flimkien malKurunell Violet (Michelle Monaghan) jitolbu lil Brenner biex jg˙inhom fil-

©lieda kontra l-aljeni. Fl-istess ˙in il-President juri lil Brenner kif sar l-attakk fuq il-baΩi militari u, skont Brenner, dan il-pjan kien jixbah ˙afna l- video game Galactika L-aljeni bdew jattakkaw bliet s˙a˙ minn madwar iddinja kollha u anke kien beda l-attakk fuq New York. Intalbet l-g˙ajnuna ta’ Eddie Plant imlaqqam The Fire Blaster li jkun qed jiskonta sentenza l-˙abs u li wkoll kien iffissat fuq il- video games meta kien Ωag˙Ωug˙ u li anke kien g˙eleb lil Brenner waqt kampjonat dinji tal-video games u, wara

li jiftiehmu fuq çerti kundizzjonijiet mal-President, Eddie Plant jing˙aqad mag˙hom. Id-direttur tal-film Pixels huwa Chris Columbus li dderie©a films tajbin ˙afna li l-biçça l-kbira kien juΩa tfal b˙ala protagonisti prinçipali b˙al Home Alone 1 u Home Alone 2, l-ewwel Ωew© films ta’ Harry Potter , u kien idderie©a Mrs Doubtifire li, g˙alkemm Robin Williams kellu l-parti principali, kienu spikkaw ˙afna t-tfal, u ˙afna o˙rajn. Issa g˙andu l-film Pixles li g˙andu jintg˙oghadhom tfal u Ωg˙aΩag˙ fis-snin tmenin, meta l- video games kienu fl-aqwa tag˙hom.

ÇINEMA KÓ

16|08|2015 29

kullhadd.com

SOUTHPAW

DRAMA

RAKKONTI TAL-IKBAR ÌLIEDA FIL-ÓAJJA TA’ BOXER Atturi Ewlenin: Jake Gyllenhaal, Rachel McAdams, Naomie Harris Direttur : Antoine Fuqua Distributur: Ascot Elite Entertainment Group Ma˙ru© mill-KRS Releasing

Southpaw huwa film fejn naraw liç-champion tal-boxing fil-Junior Middleweight Billy Hope (Jake Gyllenhaal) li jkun fl-og˙la skaluna tal-karierra tieg˙u. Kellu familja li jirrispetta ˙afna, kellu dar mill-aqwa, kellu flus u karozzi, fama u anke impjegati mieg˙u b˙ala membri tas-sigurtà, li anke kien jixtrilhom rigali li jqumu ˙afna flus meta jirba˙ xi ©lieda

Óin: 124 min Çert. TBA

tajba. Darba minnhom tolqtu tra©edja meta jkun aggredit minn Miguel Escobar (Miguel Gomez) li sfidah g˙all-©lied. Ji©u fl-idejn u l-mara tieg˙u tintlaqat minn balla ta’ pistola u kawΩa ta’ hekk tmut ftit wara. Wara t-telfa ta’ martu, Billy jabbanduna l-karriera brillanti tal- boxing u jag˙tiha g˙axxorb u d-drogi. KawΩa tad-dejn

li da˙al fih, il-bank je˙odlu ddar lussuΩa tieg˙u, u jitlef ukoll il-kustodja tat-tifla tieg˙u li kienet il-mimmi ta’ g˙ajnejh. Billy javviçina t-trainer Tick Willis (Forest Whitaker) u jitolbu biex jer©a’ jibda jittrenja biex ji©©ieled fir-ring tal-boxing. Tick Willis jaççetta din ilproposta wara li jg˙amillu ˙afna kundizzjonijiet u regolamenti dixxiplinarji u ibsin li Billy Hope kellu jaççetta; dan g˙amlu g˙all-im˙abba tat-tifla li kien tant i˙obb. Jake Gyllenhaal jaqlag˙ha tajjeb ˙afna l-parti tal-boxer Billy Hope, u bir-ra©un g˙ax kellu biçça xog˙ol iebsa biex jibni

©ismu bil-muskoli u joqg˙od g˙ad-dieti li tawh dawk li ttrenjawh. Kellu jittrenja kif g˙andu ji©©ieled g˙ax ma kellu l-ebda idea kif ti©©ieled fil- boxing . Jake Gyllenhaal twieled f’Diçembru 1980. Ommu u missieru huma mid˙la sew fl-industrija talfilms; ommu Naomi Foner hija script writer, u missieru huwa d-direttur tal-films Stephen Gyllenhaal, Paul Newman u Jamie Lee Curtis kienu l-parrini ta’ Jake. Jake ilu ja˙dem filfilms mill-1991 meta deher ma’

Billy Crystal u Jack Palance filfilm City Slickers. Kien ˙adem fil-film Donnie Barko (2001) ma’ o˙tu Maggie Gyllenhaal; konna rajnieh f’ Day After Tommorrow (2004); Jarhead (2005); u kien tajjeb ˙afna f’Nightcrawler (2014). Il-film Southpaw huwa storja tal-ikbar kumbattiment fil-˙ajja ta’ Billy Hope, li jsib lg˙ajnuna tal- ex-boxer Tick Willis fil- gym tieg˙u, u li b’˙afna sagrifiççji u determinazzjoni jirba˙ lura l-fiduçja ta’ dawk li kienu j˙obbuh.

L-AQWA ÓAMES FILMS Bejn il-05.08.2015 u d-09.08.2015

Mission: Impossible: Rogue Nation Inside Out Minions Fantastic 4 Ant-Man

KOMPETIZZJONI EMPIRE CINEMA Mistoqsija g˙al din il-©img˙a: Min qed ja˙dem il-parti tal-boxer fil-film Southpaw? Ibg˙at it-twe©iba tieg˙ek lil: Kompetizzjoni Films, KullÓadd, ÇNL, Triq Mile End, il-Óamrun. Ir-rebbie˙ jirba˙ Ωew© biljetti ming˙and l-Empire Cinema ta’ Bu©ibba. Rebbie˙ tal-©img˙a li g˙addiet: DENNIS BONNICI, 161, il-Merill, Triq is-Swieqi, is-Swieqi.

30 16|08|2015

kullhadd.com

KÓ AVVIÛI

AVVIÛI KLASSIFIKATI PR OPRJETÀ ÓAL SAFI . Plot g˙all-bejg˙ . Wiesa’ 45 pied u twil 90 pied. Prezz €34,000 u çens ta’ 30ç fis-sena. Çempel 7982 0749. TANAYA’S Dev. Ltd: G˙aΩla kbira ta’ appartamenti f’kull Ωona ta’ Malta. Jinbieg˙u ming˙ajr depoΩitu u n˙allsulek il-kuntratt. Offerta speçjali. G˙al aktar dettalji çempel 9992 4999. Ming˙ajr a©enti jekk jog˙©bok.

˙©ie©a, eçç. G˙al dawk larlo©©i tajbin g˙all-ilma, noffru s-servizz ta’ water pressure test waqt li tistennew g˙alih. Nispeçjalizzaw ukoll fuq tiswija ta’ grandfather clocks u kull tip ta’ clock. It-tiswija hija bilgaranzija. G˙al aktar informazzjoni Ωur is-sit: www.expresswatchrepairs.com jew irrikorru 110, Triq ilK ungre s s E w k a r i s t i k u , i l Mosta. Çempel 2141 7235.

SERVIZZI AFFARIJIET GÓALL-BEJGÓ G˙amara g˙all-uffiçini f’kundizzjoni tajba. Çempel 7982 0749. Fjuri friski g˙all-bejg˙. Qronfol, Lilium, Sempre Viva, Limonium, Gebra, eçç. Prezzijiet tajbin ˙afna. Çempel 2157 0714 jew 7957 0414. Sett komplut ta’ car-seat covers ta’ lewn griΩ çar. Inxtraw 6 xhur ilu. Prezz €35. Çempel 7930 0261.

Cover tal-karozza g˙ax-xita u ta’ ta˙t tad-drapp. Kundizzjoni tajba. Prezz €40. Çempel 7930 0261. G˙andna varjetà kbira ta’ arlo©©i b˙al Tissot, Citizen, Casio, Michael Kors, Fossil, Esprit, Festina u Q&Q. Issibilna wkoll arlo©©i ta’ mal-˙ajt, Ωveljarini u selezzjoni ta’ Cuckoo Clocks mill-Black Forest. Noffru servizzi rigward tiswija ta’ kull tip ta’ arlo©© kif ukoll nibdlu batteriji, çineg, naqtg˙u kull forma ta’

Korsijiet f’livell Ordinarju f’diversi su©©etti b˙allMatematika, IngliΩ, Malti, FrançiΩ, FiΩika u o˙rajn. Noffru wkoll korsijiet talECDL. Prezz €35 kull module . Noffru wkoll korsijiet baΩiçi fil-kompjuter, €50. Çempel 2166 2241 jew 7766 2241 jew Ωur is-sit elettroniku www.tudorinstitute.com Tewmi Group g˙al lezzjonijiet tal-karozzi kemm manual u kif ukoll automatic. Cab service u karozzi g˙all-kiri bi prezzijiet ra©onevoli. Ûur is-sit www.tewmi.com jew çempel 9942 2422. Lezzjonijiet taΩ-Ωfin fuq stili ballroom jew LatinAmerikan. Lezzjonijiet taΩΩfin g˙all- beginners u kompetizzjonijiet minn Imperial Qualified Dance Teacher (ISTD) Ibg˙at SMS fuq 7925 3015 jew çempel 2138 6818 sa 12.00pm. Care and Cure Group Ltd: infermiera m˙arr©a, caring assistants, nannies, nies im˙arr©in biex iΩommu

kumpanija, g˙ajnuna fid-djar u night sitters . Servizz ta’ 24 sieg˙a, G˙andna wkoll g˙all-kiri: wheelchairs, hoists, commodes, walking frames u hospital beds . G˙al aktar informazzjoni çempel fuq dawn in-numri: 2137 6946/9947 0178.

XOGÓOL TA’ MANUTENZJONI G˙al kull tip ta’ kisi bil©ibs, ramel u siment, graffiato , Ωebg˙a, xog˙ol fuq lantik, xog˙ol fuq il-pond, madum, membrane , dawl u ilma. Çempel fuq 7928 5444. Tiswija u installazzjoni ta’ estensjonijiet tat-telefowns g˙al kull tip ta’ linji fissi. Çempel fuq 7993 0419.

G˙al kull tip ta’ xog˙ol fuq faççata, bjut, appo©©i, gallarijiet, eçç. Membrane jew liquid membrane. Mela pprote©i l-proprjetà tieg˙ek mill-ilma tax-xita u çempel issa g˙al stima b’xejn binnumru 7905 8883 jew id˙ol fuq is-sit www.darrendoitall.com Il-bejt tieg˙ek jag˙mel lilma? G˙andek problema ta’ moffa? Kenda Ltd issolvilek il-problema. Nispeçjalizzaw fuq xog˙ol ta’ waterproofing u membrane b’10 snin garanzija. Xog˙ol professjonali blaqwa materjal ISO pool. G˙al stima bla obbligu çemplu 7972 9967 jew Ωur is-sit www.kendawaterproofing.com

AVVIÛI OÓRA Varjetà ta’ ˙wat, ˙oroΩ, kanali tal-ilma, çangatura qadima jew ©dida, kantun qadim, lavur ta’ kull tip. Çempel lil Jason fuq innumru 2143 2352 jew 9947 7167. Jason Gatt g˙al kull xog˙ol ta’ tibjid u tik˙il, kisi normali, fuq il-fil, fuq xog˙ol antik u bil-pont, kisi bil-©ibs u graffiato . Kiri ta’ cherry picker (tower ladder). Çempel fuq 9945 4235 jew 2180 5811. WP Ltd ta’ Triq ix-Xitwa, Óal Qormi, jispeçjalizzaw f’xog˙ol ta’ waterproof membrane , damp proofing u rubberised paint . 25 sena esperjenza. Stimi b’xejn u prezz moderat. Çempel 2148 8972, 2143 8326, 9944 5527 jew 9949 3840 jew Ωur is-sit www.wpmalta.com

Kupun AvviΩi Klassifikati IKTEB L-AVVIÛ F’DAN L-ISPAZJU

ISEM, KUNJOM, NUMRU TAT-TELEFOWN/MOWBAJL U INDIRIZZ

MUSIC LINK Issibilna kull tip ta’ strumenti muΩikali, fosthom drums kemm akustiçi u elettriçi, cymbals, percussion, pjanijiet di©itali, baby grand pianos, sound mixers u sound cards. Apparat ta’ DJ sound systems, kitarri klassiçi u akustiçi, bass guitars, strumenti tar-ram, wood winds, vjolini, spare parts u aççessorji o˙ra. G˙andna ssib ukoll kotba tal-muΩika tat-tag˙lim. Mur Music Link, 262, Triq Fleur-de-Lys, B’Kara. Çempel 2148 2796. NIGRET NIGHT CLUB AND RE S TA UR A NT , LA B OU R A VE , I R- RA B A T , M A L TA. Naççettaw bookings g˙al coffee mornings, lunches u dinner dances u g˙al kull okkaΩjoni. Miftu˙in fil-weekends u cabaret shows minn Odessa Green, Renato u

Freddie Portelli. G˙al aktar informazzjoni çemplu 2145 4858/2145 4908/7945 4908. Inservu wkoll take away . Tistg˙u ΩΩuru s-sit elettroniku www.nigretnightclub.com jew www.nigretnc.com AGR AUTO JAPANESE PARTS G Ó ALL- KAR OZZ I : Inbig˙u kull tip ta’ parts ta’ karozzi ÌappuniΩi u Koreani, fosthom Kia, Toyota, Isuzu, Daewoo, Mitsubishi, Honda, Subaru. Huma wkoll importaturi ta’ Ωjut u air filters, shock absorbers, brake pads, clutches, eçç. Parts ©enwini. G˙al aktar informazzjoni çempel 2144 6839 jew 9947 4504. Fax: 2147 0295. Email: alex@agrautoparts.com TALBA LILL-ISPIRTU S-SANTU Int li ssolvi l-problemi kollha, dawwal it-toroq kollha tieg˙i biex nikseb dak li ne˙tie©. Inti li tajtni d-don divin biex na˙fer u ninsa ddeni kollu li jsir kontra tieg˙i, li f’kull mument ta’ ˙ajti tkun ma©enbi. F’din ittalba qasira nixtieq nirringrazzjak ta’ dan kollu, waqt li nikkonferma mill©did li qatt ma ninfired minnek, anke quddiem lilluΩjonijiet materjali. Nixtieq li nkun mieg˙ek fil-glorja ta’ dejjem. Grazzi g˙all-˙niena tieg˙ek lejja u lejn dawk li ji©u minni. Din it-talba g˙andha ting˙ad tlett ijiem wara xulxin. Wara tlett ijiem it-talba tkun maqlug˙a, anke jekk g˙all-bidu tidher diffiçli. Ittalba g˙andha tkun ippubblikata mill-ewwel wara li tinqala’ l-grazzja, bla ma tissemma x’kienet.

€5

€10

€15

€30

€56

€93

ÓLAS B’CASH JEW CHEQUE LIL: Sound Vision Print Ltd, KullÓadd, AvviΩi Klassifikati, Çentru Nazzjonali Laburista, Triq Milend, il-Óamrun, ÓMR 1717.

avviÛi kÓ

16|08|2015 31

kullhadd.com

avviÛiÌENERaLi Festa Sant’Elena, Birkirkara 2015 Il-festa ta’ Sant’Elena li se ti©i ççelebrata matul din il-©img˙a, se tibda llum bil-purçissjoni tat-tfal li se titlaq minn ˙dejn ilKnisja ta’ San Pawl fi Triq il-Wied u tg˙addi minn Triq ilKbira sal-pjazza. Il-purçissjoni tibda fl-9.45am u tintemm fl10.30am u wara ssegwi quddies g˙at-tfal fil-baΩilika. Jakkumpanjaw il-purçissjoni diversi bandisti KarkariΩi Ωg˙aΩag˙ b’daqq ta’ innijiet proçessjonali. Illejla se jsir pussess ta’ tliet kanonki: ir-Rev. Dun Nicholas Doublet u r-Rev. Dun Leonard Mintoff b˙ala kanonki effettivi, u r-Rev. Dun Jesmond Grech b˙ala kanonku onorarju ta’ din il-kolle©©jata b’funzjoni li tibda fil-5.30pm, u wara ssegwi çelebrazzjoni ewkaristika. Jippresiedi din il-funjzoni r-Revmu Mons. Joseph Galea Curmi, Vi©arju Ìenerali talArçidjoçesi ta’ Malta Attentat ta’ rekord nazzjonali Din is-sena, l-Kumitat Ûg˙aΩag˙ fi ˙dan il-KaΩin Santa Liena Banda Duke of Connaught’s Own ta’ Birkirkara, fl-okkaΩjoni tal-25 anniversarju mit-twaqqif ta’ din is-sezzjoni jippruvaw jiksru rekord nazzjonali b’sorpriΩa tal-armar grandjuΩ li ˙ejjew g˙all-bidu tal-març ta’ ˙ru© min-niçça tal-vara artistika ta’ Santa Liena fi Pjazza Sant’Elena nhar it-Tnejn 17 ta’ Awwissu 2015 g˙all-˙abta tat-8.30pm. Servizz mill-Banda Madonna tal-Ìilju tal-Imqabba, f’ÓaΩ-Ûabbar Il-Banda Madonna tal-Ìilju tal-Imqabba ser tkun qieg˙da tag˙ti s-servizz muΩikali tag˙ha f’ÓaΩ-Ûabbar, f’jum il-festa tal-Madonna tal-Grazzja, nhar il-Óadd 13 ta’ Settembru 2015. Is-servizz jibda’ fis-6.00pm permezz ta’ març li jibda’ minn Triq Bormla sal-pjazza ta’ quddiem il-knisja fejn il-Banda Madonna tal-Ìilju tilqa’ bl-Ave Maria l-istatwa tal-Madonna tal-Grazzja waqt il-˙ru© tal-purçissjoni. Wara, il-Banda Madonna tal-Ìilju tesegwixxi programm muΩikali fuq ilplançier u tkompli permezz ta’ daqq ta’ innijiet Marjani b˙ala akkumpanjament g˙all-purçissjoni. Aktar informazzjoni tinkiseb mis-sit elettroniku uffiçjali tas-Soçjetà MuΩikali Madonna tal-Ìilju www.talgilju.com Sej˙a g˙all-voluntiera MISSIO, mag˙ruf a˙jar b˙ala l-Uffiççju Missjunarju ta’ Triq ilMerkanti l-Belt, jin˙tie© g˙add ta’ voluntiera sabiex jg˙inu fid-diversi attivitajiet organizzati matul is-sena, b’mod speçjali g˙all-Ìurnata Missjunarja li ssir f’Ottubru. Il-voluntiera huma me˙tie©a kemm fl-uffiççju ta’ Triq ilMerkanti jew biex ja˙dmu mid-djar tag˙hom. Je˙tie©u wkoll Ωg˙aΩag˙ biex jg˙inu fl-attivitajiet u persuni interessati jag˙mlu esperjenza missjunarja. Dawk kollha li jixtiequ jg˙inu l-missjoni g˙andhom jikkuntattjaw lil MISSIO bin-numru tat-telefown 2123 6962 jew jibag˙tu email lil info@missio.org.mt Sky Concert – spettaklu piromuΩikali mill-G˙aqda tan-Nar Madonna tal-Ìilju – l-Imqabba G˙all-˙ames sena konsekuttiva, nhar is-Sibt 22 ta’ Awwissu 2015, fid-9.15pm, fiΩ-Ûebbu©, G˙awdex, lejlet ilfesta titulari ta’ Santa Marija Inkurunata, ser ti©i mtellg˙a wirja unika piromuΩikali bit-titlu Sky Concert. Din l-edizzjoni speçjali fl-okkaΩjoni tal-˙ames sena ser tkun tiΩwiqa ta’ nar sinkronizzat mal-muΩika permezz tassistema di©itali Merlin Fire, b’effetti mill-art kif ukoll millajru li jinkludu g˙aΩla ta’ blalen ta’ diversi qisien, sfejjer, disinji u murtali tradizzjonali. Dan re©a’ sar possibbli bil-kollaborazzjoni s˙i˙a talG˙aqda tan-Nar Santa Marija taΩ-Ûebbu©, G˙awdex, u lG˙aqda tan-Nar Madonna tal-Ìilju tal-Imqabba li ser tkun qieg˙da tipprovdi l-parti l-kbira tan-nar. Aktar informazzjoni tinkiseb mis-sit elettroniku uffiçjali tas-Soçjetà MuΩikali Madonna tal-Ìilju www.talgilju.com

Boat party mis-sezzjoni Ωg˙aΩag˙ Madonna tal-Ìilju, l-Imqabba Is-Sezzjoni Ûg˙aΩag˙ fi ˙dan is-Soçjetà MuΩikali Madonna tal-Ìilju tal-Imqabba ser torganizza boat party nhar ilÌimg˙a 28 ta’ Awwissu 2015 fuq id-dg˙ajsa Seahorse Cruises. Tluq fit-8.00pm mill-moll ta’ Bu©ibba, li jg˙addi g˙all-GΩejjer ta’ San Pawl, l-G˙adira u l-A˙rax talMellie˙a. Waqt dan il-boat party ser ikun hemm ˙afna divertiment muΩikali provdut minn DJ. Ser ikun hemm xorb kif ukoll appetizers ©enwini. Din l-attività hija miftu˙a g˙al kul˙add u kul˙add huwa mistieden jing˙aqad mag˙na flaqwa atmosfera sajfija. Ser ikun hemm trasport provdut li jitlaq mill-pjazza ewlenija tal-Imqabba fis-7.00pm. Riservazzjonijiet isiru fuq 9957 3871 u aktar informazzjoni tinkiseb mis-sit elettroniku tas-Soçjetà MuΩikali Madonna tal-Ìilju www.talgilju.com

AVVIZ KLASSIFIKAT KULLHAdd 5 GIMGHAT € MAL-GAZZETTA

GHAL

JISWA’ BISS

Ibag˙tilna l-kupun (pa©na 30) bl-avviΩ li tixtieq flimkien maç-çekk indirizzat lil Sound Vision Print fuq l-indirizz: AvviΩi Klassifikati, Çentru Nazzjonali Laburista, Triq Milend, il-Óamrun, ÓMR 1717. L-avviΩi jidhru b’xejn fis-sit kullhadd.com G˙al aktar informazzjoni çemplu 2090 1520 jew ibag˙tu email lil sales@kullhadd.com

Segwina fuq Facebook www.facebook.com/kullhadd

32 16|08|2015

kullhadd.com

it-tnejn

IT-TEMP GÓAL-LUM

it-tlieta

l-erbg˙a

KÓ almaNaKK

ritratt mill-aNtiK

S IT W AZ Z JO NI Ì EN E RA L I: Firxa ta’ pressjoni baxxa li testendi minn fuq l-Al©erija sal-Istrett ta’ Sqallija se tersaq lejn il-Lvant waqt li firxa ta’ pressjoni g˙olja se testendi minn fuq il-Punent tal-Mediterran sa Malta L-OGÓLA TEMPERATURA: 33°C L-INQAS TEMPERATURA: 24°C

30°C

31°C

24°C

il-Óamis

il-Ìimg˙a

is-Sibt

INDIÇI UV: 8 TEMP: Ìeneralment pjuttost imsa˙˙ab b’xi ˙albiet iΩolati ta’ xita f’xi waqtiet VIÛIBBILTÀ: Ìeneralment tajba RIÓ: Óafif mill-Punent g˙al-Lbiç li jsir ˙afif g˙al moderat mil-Lvant g˙all-Grigal BAÓAR: Óafif li jsir ˙afif g˙al moderat IMBATT: Ftit li xejn li jsir lokalment baxx min-Nofsinhar

31°C

30°C

24°C

24°

24°C

TEMPERATURA TAL-BAÓAR: 28°C

SpiÛeriji li jiftÓu llum il-Óadd Empire Pharmacy, 77, Triq it-Teatru l-Antik, il-Belt Valletta Brown’s Pharmacy, 706, Triq il-Kbira San ÌuΩepp, il-Óamrun St George’s Pharmacy, 21, Triq il-Kbira, Óal Qormi Pharmaplus, Triq Ganu, Birkirkara St Luke’s Pharmacy, Triq San Luqa, Tal-Pietà St Julian’s Pharmacy, 24, Triq G. Borg Olivier, San Ìiljan Norman’s Pharmacy, 133, Triq il-Kbira, Tas-Sliema Il-MehrieΩ Pharmacy, 31, Triq Giovani Curmi, l-Iklin Rotunda Pharmacy, 7, Triq il-Kungress Ewkaristiku, il-Mosta Parkes Pharmacy, 582, Triq San Pawl, San Pawl il-Ba˙ar Maddalena Pharmacy, Shop 2, Binja tal-Faqqani, Dawret it-Torri, Santa Luçija Milia’s Pharmacy, Triq il-Kottonera, il-Birgu Bellavista Pharmacy, 88 Triq Salvu Buhagiar, Wied il-G˙ajn Martin’s Pharmacy, 182, Triq BirΩebbu©a, BirΩebbu©a Pasteur Pharmacy, Triq it-Tellerit, Óal Safi Brown’s Pharmacy, 47, Vjal il-Óelsien, ÓaΩ-Ûebbu© Make Over Pharmacy, BLK A, Town Centre HOS, l-Imtarfa

Id-da˙la tal-Konvoj ta’ Santa Marija fil-Port il-Kbir

diN il-ÌimgÓa mill-iStorja

17.08.2008 Michael Phelps huwa l-ewwel atleta li reba˙ tmien midalji tad-deheb f’edizzjoni wa˙da biss.

G˙awdex Azzopardi Pharmacy, Triq il-Kapuççini, ir-Rabat, G˙awdex Xag˙ra Pharmacy, 55, Triq il-Knisja, ix-Xag˙ra, G˙awdex

Numri reBBieÓa LOTTU

54 30 59 65 75 35 64 36

SUPER 5

30 06 10 32 01

GRAND LOTTERY

02 06

09 00 04 01 06

22.08.1932 Il-BBC tag˙mel l-ewwel esperimenti bix-xandir tat-televiΩjoni.

kOMpETIZZjONI kTIEb kÓ

16|08|2015 33

kullhadd.com

kOMpETIZZjONI kTIEb RUMANZ

IN LAZZARETTO L-istorja ta’ Malta tul il-millennji g˙amlet ta’ sfond maestuΩ g˙al ˙afna rumanzi fil-letteratura kemm Maltija u kemm dinjija. IΩda meta nag˙tu ˙arsa lejn l-a˙˙ar seklu nindunaw b’nuqqas: id-deçennju tal-˙amsinijiet, l-a˙˙ar snin qabel l-Indipendenza, ftit li xejn huwa rrakkontat fil-letteratura. Dak in-nuqqas ji©i indirizzat f’rumanz ©did ippubblikat minn Merlin Publishers: In Lazzaretto , rumanz bl-IngliΩ miktub minn Jenny Wilson. Wilson kienet tg˙ix Malta proprju fil-˙amsinijiet meta missierha, li kien uffiçjal fin-Navy IngliΩa, kien ibbaΩat f’pajjiΩna. Dan ir-rumanz isib postu f’kategorija li qed tikber ©mielha tul dawn l-a˙˙ar snin, çjoè l-letteratura Maltija miktuba bl-IngliΩ. In Lazzaretto huwa rumanz dwar il-˙ajja u l-im˙abba fi çrieki ta’ soçjetà IngliΩa f’Malta, soçjetà rregolata u marbuta minn konvenzjonijiet soçjali qawwija. Ix-xena hija dik tal-ewwel snin tal˙amsinijiet f’Malta. Il-baΩi navali hija ç-çentru tal-attenzjoni fil-portijiet u l-palazzi Maltin. IΩda wara dawn il-faççati ta’ divertiment u dwal, hemm intriççi ta’ sigrieti u spiji. F’soçjetà mmexxija minn protokoll strett, il-bidla tbeΩΩa’ lil ˙afna. Philip Wayland, kittieb Ωag˙Ωug˙, jissa˙˙ar wara l-ku©ini antikonvenzjonali Maddie u Debba Shaftoe. U minn hemm jinbet ittradiment. Mitluf bejn il-passjoni g˙al Maddie u l-kompassjoni li j˙oss g˙al Debba, Wayland jag˙mel g˙al Alick Hoyt, l-uffiçjal navali li Wayland iΩomm responsabbli g˙all-iskandlu li jin˙oloq madwar iΩ-Ωew© tfajliet. Hoyt, bniedem li ma j˙obbx il-bidla, ji©©ieled u ma j˙allihiex g˙addejja. In Lazzaretto huwa rumanz perfett g˙as-sajf, storja b’atmosfera romantika u ta’ pajjiΩ li nbidel u li m’g˙adux jing˙araf minn kif kien fil-˙amsinijiet. Il-kitba ta’ Wilson tkompli tag˙ti pre©ju lil dan ix-xog˙ol. Il-˙amsinijiet jer©g˙u jie˙du l-˙ajja: il-palazzi tar-Rabat u l-Imdina, il-festini tan-Navy IngliΩa, is-sjuf im˙eddla u l-intriççi mo˙bija. In Lazzaretto jinsab g˙all-bejg˙ mill-˙wienet tal-kotba kollha, kif ukoll bl-internett direttament minn www.merlinpublishers.com

SILTA MILL-kTIEb When it was too late Wayland saw that his crime was cradled in those three encounters in Valletta. He arrived crippled with anger. Three strangers held him there. The crime was to straighten out at their expense. On that first August night his priority was to leave the next day. Take-off at Naples had been delayed by two hours. Frustration had fed his fury at the gall of his oldest friend. Her letter lurked in his pocket. “Give it to Mrs Shaftoe, no one else,” Monice Salviati had said. “Especially not Deborah.” “I’m 28 not eight, too old to be your errand-boy,” he mouthed as they landed on the island he had sworn to shun.

The cab driver blinked at Wayland’s choice of hotel. “I take you to Phoenicia. Is better.” “Just take me to the damned Sultan and—” Wayland’s throat closed in. It was hotter than Italy but it was not air he lacked. It was Carol. Monica knew how it would be, he thought, as the first counterguard of the capital cuffed his attention. Beyond it, the bulk of bastions reared up. Hitting the horn, the driver charged a tight-fisted gate in Valletta’s walls. Inside, needle streets darted past churches and auberges, some still war-scarred. The careful Knights, Wayland thought, could hardly have forseen siege from the sky. He grabbed the strap as they

swerved to avoid two sailors swaying out of the Empire Bar in Britannia Street, a colonisation equally unforseen. The car jerked to a halt. “No drive,” the driver said, removing his peaked cap and scratching his head. Rubbing the war injury at the base of his spine, Wayland saw they were on the brink of a street of steps lit by a lamp in a shrine. Far below, light slithered on water. The driver took his bag and jogged down ahead of him. The air was hot and still; it has a drainy odour. Their footsteps echoed on worn, slippery stone. On either side, tall, shuttered houses with wooden balconies and formidable doors formed descending

walls. Something streaked away from his feet; he hoped to God it was a small cat. Muttering to Santa Marija, the driver turned into a side street and made for an unassuming door. From the grille in its arch hung the sign Sultan Hotel. The man thumped a brass knocker and a youth with greased hair opened up. Squinting in the sudden light, Wayland stepped into a narrow high-ceilinged hall. Steep whitepainted stairs curved to the left; beside them was a small table and a big sign saying Reception. The passage ahead led to a little doorway hung with a screen of beads. From behind it came laughter. It annoyed him.

Mistoqsija: X’kien jisimha l-lukanda msemmija fis-silta?

Ibag˙tu r-risposta tag˙kom lil: Kompetizzjoni Ktieb, KullÓadd, ÇNL, Triq Mile End, il-Óamrun, u tid˙lu biç-çans li tirb˙u l-ktieb: IN LAZZARETTO ©entilment ipprovduti minn Merlin Publishers. Ir-rebbie˙ jit˙abbar nhar il-Óadd 23 ta’ Awwissu. Ir-rebbie˙a huma mitluba ji©bru l-ktieb miç-Çentru Nazzjonali Laburista fil-Óamrun billi jippreΩentaw il-karta tal-identità mit-Tlieta sal-Ìimg˙a bejn id-09.00 u t-15.00, u s-Sibt bejn l-10.00 u l-16.00, eskluΩ festi pubbliçi. Intant, ir-rebbie˙a tal-ktieb TRAÌEDJI MALTIN hija:

ANGELA BORG, 118, Triq San Gejtanu, il-Óamrun, ÓMR 1316.

34 16|08|2015

kullhadd.com

KÓ LOGÓOB

B’4 numri 0165 0394 0616 1012 1027 1079 1196 1685 1738 1817

1984 2136 2152 2154 2236 3067 3459 3531 3548 3591 3647 3690 3882 4566 4995 5027 5088 5243 5532 6016 7016 7558 7809 8477 8651 8956 9109 9891

05545 08439 11996 18023 18985 22353 25896 27650 27838 31426 32524 36385 38566

40871 46613 47545 50557 51820 59936 90828 95594

B’6 numri

404223 506529 778989

Bi 8 numri 18661870 67945348 85250939 95915235

279515

IR-RIÛULTAT TAL-LOGÓBA TAL-ÓADD LI GÓADDA

B’5 numri 00557

SUDOKU SPONSORJATA MINN WELLA

Irba˙ xampù u conditioner Wella Aqta’ din il-log˙ba u ibg˙atha: KOMPETIZZJONI WELLA, KullÓadd, Çentru Nazzjonali Laburista, Triq Mile End, il-Óamrun.

Isem: .......................................................................................... Indirizz:......................................................................................... ..................................................................................................... Rebbie˙a tal-©img˙a l-o˙ra: JOANNE DEBONO, 14, Triq Alan F., il-Mosta.

KOmpeTIzzjOnI CenTRO CAsALInGA Ìemma’ s-sitt kupuni u ibg˙athom f’daqqa lil: KullÓadd, Kompetizzjoni Centro Casalinga, Çentru Nazzjonali Laburista, Triq Mile End, il-Óamrun, ÓMR 1717.

Isem:...................................................................................................................................................................

Indirizz:.............................................................................................................................................................. ........................................................................................................................................................................... Nru tal-karta tal-identità:............................................. Nru tat-telefown:........................................................

Ir-rebbie˙a tal-˙adida tal-mog˙dija hija: ROBERTA SALIBA, 7, Tinkerbell, Triq G. Decelis, il-Birgu, BRG 2031.

lOGÓOB kÓ

16|08|2015 35

kullhadd.com

IRBAÓ €25 fI flus

IBGÓAT DAWN IÛ-ÛEWÌ KOMPETIZZJONIJIET FLIMKIEN U IDÓOL BIÇ-ÇANS LI TIRBAÓ €25 L-indirizz huwa: Irba˙ €25 fi flus, KullÓadd, Çentru Nazzjonali Laburista, Triq Mile End, il-Óamrun.

Mimdudin: 1. 4.

7. 9,19. 10. 12. 16,18. 18. 19. 20. (5) 21. 23. 24.

TIslIBA

Tal-affari tag˙hom (5) Kompli l-qawl: A˙jar jikluk il-klieb milli ti©i bΩonn in.... (4) Ara 6 G˙amel b˙al kaççatur (6) Isem kriminal? (6) Hekk tag˙mel bilqasba (6) IΩΩomm vapur (5) Ara 16 Ara 9 Materjal b’sa˙˙tu Maria ... ta’ Óbieb u G˙edewwa (3) Isem (4) G˙amel b˙al

Professur (5)

Weqfin: 1. 2,2W. 3,5. 5. 6,7. 8,11. (11) 11. 12,22. 13. 14,17. 15. 17. 21. 22.

Din u l-Qaddisa, talba popolari (6) Ittella’ l-barmil millbir bih (6) Ippreparati? (6) Ara 3 Din u punt l-istess? (5) Ti©ik qabel taqa’! Ara 8 Óa skandlu? (5) Simon Rapa Zaffarese (1,1,1) Uffiçjali (9) G˙ajnuna (6) Ara 14 Ara 2 Ara 12

SOLUZZJONI TAL-ÌIMGÓA L-OÓRA Mimdudin: 1. 4. 7,19. 9. 10. 12. 16. 18,22. 20. 21. 24.

Óabel, Xewk, Uniti, Nil, Navali, Mazzit, Rum, Ajjut, Tgorr, Óaj, Leali

Weqfin: 1. 2,3. 5. 6,15. 8,23. 11,21W. 12,17. 13. 14.

ÓanΩir, Ballun, Eva, Kriminali, Nazzjonalisti, Ba˙ri, Mmuta, AG, Tirana

QED TAGÓRAfHOM? fir-ritratt hemm Ωew© uçu˙ f’wiçç wie˙ed. Qed tag˙rafhom? Ójiel: Atturi li ja˙dmu karattri f’teleserje Amerikana taΩ-zombies, u li wara ˙ames sta©uni g˙adhom jissieltu fil-battalja kontra Ω-zombies

Personalità 1:

Personalità 2: RIÛULTAT TAL-ÌIMGÓA L-OÓRA Isem: Indirizz:

Nru tat-Telefown: Mila Kunis

REBBIEÓ TAL-ÌIMGÓA L-OÓRA: JOHN M. ZAMMIT, 18, Dwejra, Triq Il-Ìeranju, il-Fgura, FGR 1173. Nota: l-ittri rebbie˙a jintbag˙tu fix-xahar ta’ wara li tkun intreb˙et il-kompetizzjoni.

Natalie Portman

36 16|08|2015

kullhadd.com

KÓ sPorts

“mHu faÇli XeJn li tKun PleJer u KowÇ Keith Grima Scott fl-istess Óin” mieg˙i,” qal dan il-plejer u kowç ta’ Ta’ Xbiex.

GLEN FALZON glen@kullhadd.com Wara li fl-intervisti ta’ qabel tkellimna biss dwar u mil-lenti ta’ plejer tal-waterpolo u l-isfidi li jiltaqa’ mag˙hom meta jkun qed jilg˙ab kontra lavversarji tieg˙u, din id-darba l-gazzetta KullÓadd tkellmet mal-plejer u fl-istess ˙in kowç tal-klabb tal-waterpolo ta’ Ta’ Xbiex Keith Grima Scott. Madankollu, jekk hemm min ja˙seb li meta tkun plejer u kowç fl-istess ˙in hija xi ˙a©a façli, Ωgur li dan mhuwiex ilkaΩ. “Biex ng˙idlek il-verità mhu façli xejn f’dan l-isport li tkun kowç u plejer fl-istess ˙in,” sostna Grima Scott. Huwa Ωied jg˙id li min˙abba li b˙ala kowç wie˙ed irid jie˙u d-deçiΩjonijiet u jag˙mel it-tibdiliet tattiçi u dawk talplejers ukoll, jirrikjedi li wie˙ed ikun frisk mentalment u ma jkunx g˙ajjien fiΩikament. “Jekk tkun qed tit˙abat u tilg˙ab u f’sekondra o˙ra trid tinbidel f’kowç biex tbiddel xi tattika mhu façli xejn g˙ax ma tkunx fiΩikament u mentalment frisk biex tie˙u çerti deçiΩjonijiet importanti,” fisser Grima Scott. Fid-dawl ta’ dawn il-kummenti u minkejja li mhijiex xi ˙a©a façli, Grima Scott millewwel wera x-xewqa li ‘l quddiem ikompli jtejjeb il-pro-

Lok g˙al titjib “Dan l-isport ˙aqqu aktar g˙ajnuna mill-awtoritajiet biex lokalment inkomplu nkabbru lpopolarità tieg˙u u barra minn hekk hemm bΩonn li ting˙ata aktar g˙ajnuna mill-entitajiet ikkonçernati biex fuq livell internazzjonali nkunu nistg˙u niksbu aktar suççessi,” spjega Grima Scott. B˙ala eΩempji semma li jin˙ass il-bΩonn li jkun hemm korsijiet spissi g˙all-plejers professjonali kif ukoll g˙allkowçis lokali b’mod speçjali fil-livell tal-kowçis g˙aΩ-Ωg˙ar. “Taqtg˙u qalbkom qatt!” fessjoni tieg˙u ta’ kowç f’dan l-isport li qieg˙ed g˙al qalbu ˙afna. “Nannuwi ˙a sehem flOlimpjadi tal-1936” Mitlub jikkummenta fuq kif sar i˙obb ilwaterpolo u mhux sports ie˙or, minkejja li g˙amel Ωmien ukoll jipprattika l-futbol, Grima Scott sostna li hu ma setax jitla’ ma j˙obbx dan l-isport min˙abba li nnannu tieg˙u kien jilg˙ab ilwaterpolo u kien sa˙ansitra ˙a sehem fl-Olimpjadi tal-1936. “Fil-fatt, is-seba’ wliedu, inkluΩ ommi, kellhom u

g˙adhom sal-©urnata tal-lum bin-namra lejn dan l-isport. Allura, kienet l-influwenza ta’ ommi li g˙addiet din in-namra kemm lili kif ukoll lil ˙uti,” qal Grima Scott. Plejer tas-sena fit-Tieni DiviΩjoni Kien hawnhekk li Grima Scott semma kif fost l-unuri li reba˙ f’dan l-isports, li jinkludu lleague ma’ Sliema, l-aktar unur personali li qieg˙ed g˙al qalbu huwa meta fl-2002 kien reba˙ il-plejer tas-sena fit-Tieni DiviΩjoni.

Ûgur li dan l-unur presti©juΩ ma ©iex mix-xejn. G˙alhekk meta mitlub jikkummenta fuq il-kwalitajiet tieg˙u b˙ala plejer, huwa sostna li b’riΩultat talgrinta u l-mentalità rebbie˙a li g˙andu g˙al dan l-isport, waqt il-˙in tal-log˙ba, jag˙mel dak kollu possibbli, dejjem fil-limiti tar-regoli ta’ din id-dixxiplina sportiva nnifisha, biex jeg˙leb lill-avversarju tieg˙u. “IΩda eΩatt wara li tkun spiççat il-log˙ba, inqis lillavversarju b˙ala atleta li kien qed jipprova daqsi biex ikun rebbie˙ u b’hekk nuri r-rispett reçiproku talli jkun ikkompeta

Mitlub jag˙ti xi parir liΩΩg˙aΩag˙ f’dan ir-rigward, Grima Scott appella liΩΩg˙aΩag˙ u anki lin-nies b’mod ©enerali biex jipprattikaw xi sport tal-g˙aΩla tag˙hom g˙ax dawn huwa importanti min˙abba diversi ra©unijiet ta’ sa˙˙a. IΩda mhux hekk biss. “Apparti li l-isports i©eg˙elna n˙ossuna a˙jar, jag˙tina wkoll sodisfazzjoni emozzjonali, soçjali kif ukoll psikolo©iku. G˙alhekk, t˙allu l-ebda intopp, Ωg˙ir kemm hu Ωg˙ir, itellifkom milli tiksbu l-˙olm tag˙kom,” tenna Grima Scott.

50 siegÓa ta’ futbol bla waqfien minn fgura united fC gÓal Puttinu Cares Xi darba jew o˙ra kul˙add sema’ bil-kelma Puttinu Cares u m’hemmx dubju li dan lisem huwa sinonimu ma’ ˙afna nies li matul iΩ-Ωmien gawdew mill-©eneroΩità ta’ din il-fondazzjoni tul il-vja©© biex tkun missielta l-marda qerrieda tal-kançer li sfortunament tista’ tolqot lil kul˙add. Dan il-©id kollu Ωgur ma setax ji©i ming˙ajr g˙ajnuna finanzjarja biex jin©abru kemm jista’ jkun fondi ˙alli jkomplu ji©u meg˙juna aktar persuni. Fil-fatt, in- nursery ta’ Fgura United, iddeçidiet li torganizza maratona ta’ futbol ta’ 50 sieg˙a ming˙ajr waqfien u dan biex ikomplu jin©abru aktar fondi li mbag˙ad jing˙ataw lill-istess Puttinu. Fid-dawl ta’ dan kollu, ilgazzetta KullÓadd tkellmet mas-Segretarju tal-istess tim tannursery ta’ Fgura United FC Larkin Bonnici fejn fost o˙rajn tkellimna aktar fid-dettall dwar din l-attività nobbli kif ukoll dwar x’kienu rra©unijiet wara din l-attività hekk interessanti kif ukoll importanti g˙as-sa˙˙a g˙ax iΩΩomm ru˙ek attiv fiΩikament. “Bil-qatra l-qatra timtela l©arra” Dawn kienu l-ewwel kelmiet li lissen Bonnici meta mistoqsi biex jag˙tina aktar informazzjoni fuq din l-attività u dwar kemm hu diffiçli biex jin©abru l-flus ming˙and il-pubbliku b’risq Puttinu Cares.

Qalb kbira Bonnici ˙a din l-opportunità biex jirringrazzja minn qieg˙ qalbu lil g˙add ta’ strutturi filklabb ta’ Fgura United FC. “Nixtieq nie˙u din l-okkaΩjoni biex nirringrazzja lill-Kumitat Prinçipali tal-klabb kif ukoll lil dak tan-nursery. Ta’ min jg˙id li b˙alissa l-klabb g˙addej bi preparamenti kbar g˙allista©un li ©ej u g˙alhekk lisforzi biex norganizzaw din ilmaratona huma kbar hekk kif il-˙in hu limitat ferm,” spjega s-Segretarju ta’ Fgura United FC. Bonnici radd ˙ajr ukoll lillhelpers, lill-©enituri, lit-tfal u lil dawk kollha li g˙andhom x’jaqsmu ma’ din l-attività. Ma riedx jinsa lill-Kunsill Lokali tal-Fgura tal-appo©© tag˙hom kif ukoll lil Puttinu Cares li aççettaw il-proposta tag˙hom. Stedina

Huwa Ωied jg˙id li l-preparamenti ta’ din il-maratona ta’ 50 sieg˙a ta’ futbol bla waqfien g˙addejjin ©mielhom. “Fil-fatt, bejn il-11 u t-13 ta’ Settembru, Fgura United FC se jkunu qeg˙din jorganizzaw din il-maratona bl-g˙an prinçipali jkun li jin©abru kemm jista’ jkun li se jmorru b’risq g˙al Puttinu Cares,” afferma Bonnici. Qalilna wkoll li l-qofol ta’ din il-maratona se jkunu t-tfal tannursery ta’ Fgura United FC

fejn se jkunu qeg˙din jilag˙bu g˙al parti sostanzjali mil-50 sieg˙a bil-g˙an nobbli li jin©abru flus g˙all-Puttinu. Çavetta g˙all-iΩvilupp “Kollox beda hekk kif ©ejna avviçinati minn Ernest Frendo, bniedem ˙abrieki li wera xxewqa li jorganizza maratona ta’ 50 sieg˙a ta’ futbol b’risq Puttinu Cares. B˙ala klabb ma domniex na˙sbuha hekk kif a˙na nemmnu ˙afna fil-corpo-

rate social responsibility. Irridu nitilqu minn dik il-mentalità li l-irwol ta’ nursery hu limitat biss biex ji©bor il-miΩata annwali. Irridu nkunu ç-çavetta li niΩviluppaw ir©iel u nisa maturi g˙all-futur,” enfasizza Bonnici b’konvinzjoni. Din il-maratona se sservi biex jing˙aqdu flimkien diversi g˙aqdiet fil-Fgura, mhux biss g˙al dan il-g˙an nobbli iΩda wkoll biex it-tfal jidraw u jitg˙allmu jag˙mlu xi sagrifiççji g˙al dawk l-aktar fil-bΩonn.

G˙aldaqstant, fid-dawl ta’ din l-inizjattiva, il-klabb ta’ Fgura United FC jixtieq jistieden lillpubbliku biex iΩur din l-attività tant mistennija li se ssir f’Triq AM Valperga u jag˙ti d-donazzjoni tieg˙u. Min jixtieq jg˙in jew jirre©istra t-tim tieg˙u, jista’ jikkuntattja lil Ernest Frendo fuq 99443370 jew lil Larkin Bonnici fuq 79933010. Kif di©à kien aççennat, il-flus kollha li se jin©abru matul din l-attività se jmorru kollha b’risq Puttinu Cares.

SPorTS kÓ

16|08|2015 37

kullhadd.com

Se JiÛÛanÛnu ÛewÌ oPri Ìodda

Wara s-suççessi li il-Klabb Regatta BirΩebbu©a kiseb fit-ti©rijiet tar-Regatta ta’ Jum il-Óelsien bir-reb˙a tax-shield, il-Kumitat kompla ja˙dem biex ikompli jsa˙˙a˙ kemm l-iskwadra kif ukoll mil-lat ta’ dg˙ajjes. G˙ar-Regatta tat-8 ta’ Settembru li ©ej ser jiΩΩanΩnu Ωew© opri ©odda. Dawn huma ddg˙ajsa tal-midalji bl-isem Marija Carmela 2, u il-kajjik bl-isem San Pietru. Dawn iΩ-Ωew© dg˙ajjes in˙admu mill-img˙allem Mario Aquilina, mag˙ruf b˙ala ‘Ir-Ratal’, minn BirΩebbu©a. Biex ikompli jsa˙˙a˙ l-iskwdra, il-klabb ta’ BirΩebbu©a g˙amel erba’ akkwisti biex bihom ikun f’poΩizzjoni li jisfida g˙all-unur prinçipali, ir-reb˙ tax-shield. L-akkwisti huma Laurence Ciantar ming˙and l-Isla, u Nigel Sant, Mariano Rodriguez u Matthew Micallef minng˙and il-Kalkara. Il-Klabb Regatta BirΩebbu©a j˙e©©e© lill-poplu ta’ BirΩebbu©a biex jag˙mel il-parti tieg˙u u jitla’ jag˙ti s-sapport tieg˙u lil dan il-klabb nhar it-Tlieta 8 ta’ Settembru fil-Port il-Kbir.

Grand Prix Ta’ SanTa MariJa

Ilbiera˙ ing˙ata l-bidu tal-Grand Prix tal-isparar li qed ji©i organizzat mis-Southern Shooting Club ta’ Óal Far flimkien mal-federazzjoni tal-isparar, il-Malta Shooting Sports Federation. Dan il-Grand Prix ikun maqsum fuq jumejn fejn fl-ewwel jum isir l-Olympic Trap Grad Prix fuq 125 plattina. Wara l-ewwel 75 plattina r-riΩultat kien hekk: fl-ewwel post J.J. Aquilina bl-iskor ta’ 24-22-24; fit-tieni post Ûaren Attard; u jsegwi warajh James Galea. Illum il-Óadd ikompli b’50 plattina u wara jispiçça bil-baraxx finali. B’kollox qed jipparteçipaw l-aqwa 27 tiratur Malti. Din il-kompetizzjoni ssir kull sena u ilha ssir mis-sena 1982. Fost ir-rebbie˙a matul is-snin insibu lil France Pace, Joe Attard u Horace Micallef fost o˙rajn. Fl-ewwel kompetizzjoni li saret ˙adu sehem tiraturi barranin, fosthom Taljani u IngliΩi, iΩda l-kompetizzjoni dejjem intreb˙et minn tiraturi Maltin.

dSaTax-il enTiTÀ SPorTiva JiBBenefikaw Minn SkeMi

Kienu 19-il g˙aqda/atleti individwali li bbenefikaw minn skemi ta’ assistenza tal-Kunsill Malti g˙all-Isport. Dawn l-g˙aqdiet applikaw u kienu eli©ibbli biex jibbenefikaw minn fondi ta˙t diversi skemi fosthom: 1. Skemi li jkopru n-nefqa kapitali, 2. G˙otja g˙al xiri ta’ tag˙mir tekniku, 3. Skema g˙all-investiment fil-façilità 4. Skema g˙all-parteçipazzjoni f’kompetizzjoni internazzjonali 5. TuriΩmu sportiv 6. Skemi intenzjonati g˙all-iΩvilupp tal-atleti Waqt id-diskors tieg˙u tal-okkaΩjoni, is-Segretarju Parlamentari g˙ar-Riçerka, l-Innovazzjoni, iΩ-Ûg˙aΩag˙ u l-Isport Chris Agius aççenna g˙all-fatt li kull atleta, assoçjazzjoni jew federazzjoni te˙tie© fondi sabiex tibqa’ sostenibbli. Huwa sa˙aq li g˙alhekk is-Segretarjat, bl-g˙ajnuna tal-KMS, qed ja˙dem sabiex fil-futur qrib tinbidel il-li©i u l-klabbs ikunu jistg˙u juΩaw l-art tag˙hom u jift˙u negozju sabiex l-introjtu jg˙in lill-klabb innifsu.

Ser iSSir iT-Tieni edizzJoni Tal-aTTiviTÀ Ta’ SPorTS fuq il-BaJJa

“G˙andna ninvestu biex intejbu l-façilitajiet li g˙andna, filwaqt li naraw li nibnu o˙rajn g˙all-©id tal-isport Malti.” Dan qalu llum sSegretarju Parlamentari g˙arRiçerka, l-Innovazzjoni, iΩÛg˙aΩag˙ u l-Isport Chris Agius waqt konferenza tala˙barijiet li fiha ng˙ataw dettalji dwar l-attivitajiet li ser isiru f’Jum iΩ-Ûg˙aΩag˙ b’kollaborazzjoni bejn A©enzija Ûg˙aΩag˙ u l-Kumitat Olimpiku Malti. Fil-fatt, f’Settembru ser jin©ieb ramel apposta, iffinanzjat mill-European Olympic Committee, sabiex it-timijiet nazzjonali tal-isport fuq il-bajja juΩaw il- beach

venue li di©à huwa eΩistenti f’BirΩebbu©a g˙at-ta˙ri© tag˙hom. Din kienet inizjattiva li ttie˙det wara s-suççess tal-ewwel edizzjoni tal-attività sportiva fuq il-bajja li saret is-sena l-o˙ra. Il-konferenza kienet indirizzata mid-direttur tal-Finanzi tal-KOM, David Azzopardi, li spjega kif din is-sena dawk li Ωaru l-Bajja tal-Mellie˙a fit-12 ta’ Awwissu setg˙u jsegwu lbeach volley, beach soccer, beach handball u beach golf, filwaqt li assistew ukoll g˙al esibizzjoni minn bodybuilders Maltin rikonoxxuti mill-IFBB. Miriam Teuma, il-Kap EΩekuttiv ta’ A©enzija

Ûg˙aΩag˙, spjegat kif l-g˙an tal-attività huwa li aktar Ωg˙aΩag˙ jersqu lejn l-isport. Hija kompliet tg˙id li pajjiΩna mexa wkoll mat-tema mag˙Ωula g˙al din is-sena, li hija l-parteçipazzjoni ta ΩΩg˙aΩag˙ f’˙ajja attiva. Hija spjegat kif l-isport jg˙in lissoçjetà tg˙ix ˙ajja aktar sana. Joe Cassar, is-Segretarju Ìenerali tal-KOM, spjega kif is-sena li g˙addiet din l-istess attività serviet b˙ala tnedija uffiçjali tat-ta˙ri© tat-timijiet nazzjonali li ser jie˙du sehem fil-Log˙ob talMediterran fuq il-Bajja. Dan il-log˙ob ser isir bejn it-28 ta’ Awwissu u s-6 ta’ Settembru f’Pescara.

38 16|08|2015

kullhadd.com

KÓ SPortS

riÛultAti tAl-BierAÓ Southampton vs Everton

0-3

Sunderland vs Norwich City

1-3

Swansea City vs Newcastle Utd 2 - 0 Tottenhan Hotspur vs Stoke City 2 - 2 Watford vs West Brom.

West Ham Utd vs Leicester City 1 - 2

SouthAmPton vS everton Fl-ewwel log˙ba li kien hemm ilbiera˙ it-tim ta’ Everton g˙eleb lil Southampton barra minn daru bl-iskor ta’ 0-2. L-ewwel taqsima kienet wa˙da missielta immens fejn kemm Southampton kif ukoll Everton bdew jag˙mlu l-almu tag˙hom biex isibu xxibka avversarja. IΩda Everton kienu aktar preçiΩi fil-konkluΩjonijiet tag˙hom u fil-fatt marru fil-vanta©© permezz ta’ kontrattakk veloçi b’daqqa ta’ ras ta’ Romelu Lukaku fit-22 minuta. Everton irduppjaw u re©a’ kien Lukaku li tefa’ fix-xibka wara pass minn Ross Barkley. Minkejja li Southampton Ωiedu lpressjoni tag˙hom fit-tieni taqsima xorta wa˙da ma kienx biΩΩejjed biex jinfdu d-difiΩa ta’ Everton. Min-na˙a tag˙hom, Everton ikkonfermaw irreb˙a tag˙hom b’gowl brillanti fit-83 minuta minn Barkley. cryStAl PAlAce vS ArSenAl Arsenal se jkunu qed jilag˙bu f’derby ie˙or, din id-darba barra minn darhom kontra Crystal Palace, u se jag˙mlu dak kollu possibbli biex jirkupraw mit-telfa sorpredenti f’darhom kontra West Ham bl-iskor ta’ 0-2. Jekk jitilfu

0-0

loGÓoB GÓAl-lum Crystal Palace vs Arsenal

14.30

Manchaster City vs Chelsea

17.00

loGÓoB GÓAl GÓADA Romelu Lukaku jifra˙ ma’ sie˙bu Arouna Kone wara li skurja l-ewwel gowl tieg˙u

din il-log˙ba tal-lum, Arsenal ikunu tilfu Ωew© log˙biet wara xulxin filbidu nett tal-ista©un g˙all-ewwel darba fi 23 sena. Min-na˙a tag˙hom, it-tim ta’ Alan Pardew ©ejjin minn reb˙a tajba fuq Norwich u Ωgur li jag˙mlu dak kollu possibbli biex ikomplu jag˙tu aktar problemi lir-rivali tag˙hom minn Londra. Madankollu, minn mindu lPalace kienu promossi lura fil-Premier League, Arsenal reb˙u l-erba’ konfronti kollha kontrihom u storikament ilPalace dejjem ibatu biex jirb˙u kontra t-tim ta’ Arsenal. Fil-fatt, l-a˙˙ar reb˙a tal-Palace fuq Arsenal ©rat 21 sena ilu meta kienu reb˙u bl-iskor ta’ 2-1 f’Highbury. mAn. city vS chelSeA Wara li fl-ewwel log˙ba tag˙hom,

Liverpool vs Bournemouth

Chelsea sfaw miΩmuma f’darhom minn Swansea bl-iskor ta’ 2-2, fejn fost il-©img˙a wkoll il-kontroversja dwar din il-log˙ba kompliet tiΩdied hekk kif il-kowç PortugiΩ Jose Mourinho kellu xi jg˙id bl-ikrah ma’ wa˙da mit-tobba tieg˙u Eva Carneiro, fejn sa˙ansitra ne˙˙ieha minn fuq il-bankina, issa g˙andu test ie˙or diffiçli, din id-darba fil-forma ta’ Manchester City li bdew il- league b’reb˙a impressjonanti fuq West Brom nhar it-Tnejn li g˙adda. G˙adu mhux mag˙ruf jekk din ilkwistjoni hux se taffettwa lill-plejers ta’ Chelsea fil-grawnd hekk kif se jkunu qed jilag˙bu barra minn darhom kontra t-tim li ©ie t-tieni filleague s-sena l-o˙ra. Madankollu, ma tkunx sorpriΩa jekk Mourinho jirnexxilu jo˙ro© mill-Etihad b’punti massimi

Athletic BilBAo jumiljAw lil BArÇellonA

21.00

KlASSiFiKA TIM

Leicester City Manchester Utd Everton Swansea City Manchester City Crystal Palace West Ham United Liverpool Norwich City Aston Villa Watford Chelsea Stoke City Tottenham H. Newcastle United Southampton West Brom. AFC Bournemouth Arsenal Sunderland

2 2 2 2 1 1 2 1 2 2 2 1 2 2 2 2 2 1 1 2

2 2 1 1 1 1 1 1 1 1 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0

0 0 1 1 0 0 0 0 0 0 2 1 1 1 1 1 1 0 0 0

0 0 0 0 0 0 1 0 1 1 0 0 1 1 1 1 1 1 1 2

6 2 5 4 3 3 3 1 4 1 2 2 2 2 2 2 0 0 0 3

3 0 2 2 0 1 2 0 4 1 2 2 3 3 4 5 3 1 2 7

6 6 4 4 3 3 3 3 3 3 2 1 1 1 1 1 1 0 0 0

Punti oÓrA Parma se jbig˙u wkoll it-tazzi tag˙hom It-tazzi kollha li reb˙u t-tim ta’ Parma se dda˙˙alhom fl-irkant wara li l-klabb falla finanzjarjament. Il-kredituri f’isem dan il-klabb qed ibig˙u ˙afna affarijiet fosthom it-tazzi tal-UEFA Cup mirbu˙in fl1995 u fl-1999, tliet tazzi tal-Coppa Italia, Tazza tat-Tazzi u sSupercup Ewropea. Affarijiet o˙rajn jinkludu d-ditta ta’ Parma FC innifisha, it-tag˙mir tal-gym u sa˙ansitra l-g˙amara. Minkejja li t˙allew jispiççaw l-ista©un li g˙adda fis-Serie A, Parma kienu fallew f’Marzu b’aktar minn €200 miljun dejn. Dan il-klabb, li g˙alhekk kien relegat mis-Serie A l-ista©un li g˙adda, ma rnexxilux isib bejjieg˙ li jixtri l-klabb g˙al €22.6 miljun u jie˙u ta˙t idejh ittmexxija tieg˙u. Fid-dawl ta’ dan kollu, klabb ©did ta’ Parma bl-isem ta’ Parma Calcio 1913 se jibda dan l-ista©un iΩda din id-darba fis-Serie D. Dawn l-affarijiet kollha msemmija li jridu jinbieg˙u qeg˙din kollha mniΩΩlin fuq is-sit fallimentiparma.com mill-amministraturi Angelo Anedda u Alberto Guiotto fejn se jkunu qed jilqg˙u l-offerti sal-11 ta’ Settembru li ©ej. Aston Villa jiffirmaw plejer ta’ Barçellona

It-tim Spanjol ta’ Athletic Bilbao umiljaw bil-kbir lil Barçellona hekk kif nhar il-Ìimg˙a li g˙adda, fl-ewwel leg tas-Super Cup Spanjol, huma rnexxielhom jirb˙u liç- champions Ewropej bl-iskor ta’ 4-0 fejn spikka l-aktar il-hat-trick li skurja Aritz Aduriz f’din il-log˙ba spettakolari. Mikel San Jose rnexxielu jifta˙ l-iskor tal-logb˙a wara biss 13-il minuta b’xutt sabi˙ b’sa˙˙tu minn nofs il-grawnd wara Ωball gravi tal-gowler ta’ Baçellona Marc-Andre Ter Stegen. Minn ta˙t wara biss ftit minuti, Barçellona ppruvaw jag˙mlu minn kollox biex i©ibu d-draw u, fil-fatt, l-Ar©entin Lionel Messi resaq viçin li jag˙mel hekk meta minn free-kick fuq il-linja tal-kaxxa l-kbira, ra l-gowler tal-istess Bilbao jsalva tajjeb u jitfa’ l-ballun f’corner. Fit-tieni taqsima, minkejja li Pedro Rodriguez ra x-xutt tieg˙u ja˙batlu mal-lasta, kienet iddominata minn Bilbao hekk kif irnexxielhom jiskurjaw tliet gowls o˙ra u dan sforz ta’ nuqqas ta’ esperjenza li kien hemm fl-ewwel ˙dax. Dan ifisser li g˙ada, fin-Nou Camp, g˙andhom biçça xog˙ol iebsa x’jag˙mlu meta se jkunu qed jilag˙bu t-tieni leg. It-tliet gowls l-o˙ra ©ew skurjati mill-plejer Aduriz minn daqqa ta’ ras, xutt fil-baxx u fl-a˙˙ar nett minn penalty dubjuΩ li l-istess plejer tefa’ wara Ter Stegen ming˙ajr problemi ta’ xejn. Din hija t-tieni darba f’Ωew© log˙biet li Barçellona kkonçedew erba’ gowls u dan wara li qalg˙u erbg˙a o˙ra fir-reb˙a tag˙hom kontra Sevilla fil-UEFA Super Cup. In-natura ta’ din it-telfa umiljanti hija inkwetanti ferm g˙al Luis Enrique hekk kif it-tim tieg˙u qed jipprepara g˙all-bidu tal-La Liga fejn se jkunu qed jilag˙bu kontra l-istess Bilbao f’San Mames.

It-tim IngliΩ ta’ Aston Villa rnexxielu jiffirmaw lill-winger Ωag˙Ωug˙ ta’ Barçellona Adama Traore g˙as-somma ta’ madwar £7 miljuni fuq kuntratt ta’ ˙ames snin. Mitlub jikkummenta fuq it-trasferiment eçitanti, il-kowç tal-istess tim IngliΩ Tim Sherwood sostna li dan il-plejer huwa dinamiku u b’sa˙˙tu ferm kif ukoll jista’ jivvintalek xi ˙a©a mix-xejn. Fil-fatt, kompla jiddiskrivih b˙ala pedina importanti g˙al Villa g˙ax jemmen li jista’ jkun id-differenza kontra kull oppoΩizzjoni u g˙alhekk, tenna Sherwood, jinsab kuntent ˙afna bis-servizzi tieg˙u. Traore g˙amel erba’ apparenza fit-tim tal-kbar tal-Barçellona iΩda l-ma©©oranza tal-futbol tieg˙u lag˙bu mat-tim B tal-istess tim fejn fil-fatt kien skurja tmien darbiet f’63 partita. Apparti minn hekk, irrappreΩenta wkoll lil Spanja fil-livelli ta’ ta˙t is-sittax-il sena, issbatax-il sena kif ukoll id-dsatax-il sena. Villareal jiffirmaw attakkant ta’ Tottenham L-attakkant tat-tim minn Londra ta’ Tottenham Hotspurs Roberto Soldado g˙amel apolo©ija lis-sapporters ta’ dan it-tim wara li falla milli jil˙aq l-aspettattivi mistennija hekk it-tim IngliΩ Ωvela li rnexxielhom jil˙qu ftehim mat-tim Spanjol ta’ Villareal g˙all-bejg˙ tieg˙u. Dan il-plejer Spanjol ta’ 30 sena ng˙aqad ma’ Spurs g˙as-somma rekord ta’ £26 miljun ming˙and Valencia fl-2013 iΩda bata immens biex i˙alli impatt f’dan it-tim u issa jidher li se jirritorna lura fi Spanja, din id-darba ma’ Villareal. Minkejja dan kollu, Soldado nnifsu rrikorra g˙al Twitter fejn esprima s-sentiment tieg˙u billi qal li minkejja li dawn is-sentejn ma’ Spurs kienu diffiçli immens, mhu li jibdilhom ma’ xejn fid-dinja.

FoRMULA 1kullhadd.com KÓ

16|08|2015 39

ANALIÛI TA’ LIAM GAUCI

LIL HINN MIÇ-ÇIRKWIT

Hekk kif il-Gran Premju tal-Bel©ju kwaΩi qieg˙ed mag˙na, bosta timijiet huma involuti fl-a˙˙ar preparamenti biex itejbu r-rendiment tal-vetturi u jsa˙˙u, jew is alvaw, l-ista©un tag˙hom. Sadanittant, però, anke lisport b’m od ©enerali g˙addej bi preparamenti intensivi biex jid˙ol f’era ©dida li bosta qeg˙din jistennew li ©©ib mag˙ha aktar interess u spettaklu g˙ad-dilettanti. RBR jibqg˙u prijorità Is-saga ta’ bejn ir-Red Bull Racing u rRenault kompliet tiΩviluppa fil-jiem li g˙addew hekk kif il-fornitur FrançiΩ tal-magni g˙adu ma ˙abbarx x’inhuma l-intenzjonijiet tieg˙u g˙all-2016. Dan hekk kif ir-R enault g˙adhom ma waslux g˙all-ftehim tant mistenni malLotus biex jixtru t-tim minn Enstone u jirritornaw b˙ala tim kostruttur. Minkejja din l-inçertezza, it- team principal tar-Red Bull, Christian Horner, sostna li t-tim tieg˙u huwa kalm ˙afna dwar ir-relazzjoni marRenault. H orner ikkonfe rm a li lkumpanija FrançiΩa hija obbligata b’mod kuntrattwali li tag˙ti l-a˙jar magni tag˙ha lit-tim Awstrijak sala˙˙ar tal-2016, irrelevanti minn kull ftehim li tista’ tag˙mel ma’ timijiet o˙rajn. G˙aldaqstant, huwa sostna li, minkejja l-ispekulazzjonijiet fil-midja, il-prijorità tar-Renault g˙adha li toffri la˙jar magna possibbli lir-Red Bull fixxhur li ©ejjin hekk kif id-defiçit ta’ rendiment mal-Mercedes u l-Ferrari g˙adu kbir ˙afna. Madankollu, g˙adu mhuwiex çar jekk il-Lotus jifil˙ux jistennew sal-2017 biex jg˙addu ta˙t idejn sidien ©odda g˙ax il-finanzji tattim minn Enstone jidhru li qeg˙din fi stat ˙aΩin. Bidliet kbar Fornitur li g˙andu defiçit fir-rendi-

ment, illi huwa sa˙ansitra akbar minn dak tar-Renault, huwa l-Honda. Ilkumpanija ÌappuniΩi qieg˙da tittama li fi Spa tnaqqas xi ftit minn dan iddistakk permezz ta’ diversi modifikazzjonijiet fil-power unit tag˙ha. Dan kien ikkonfermat mill-kap taddipartiment tar-riçerka u Ωvilupp talHonda Yasuhisa Arai li Ωvela li dawn l-iΩviluppi se jkunu akkumpanjati b’diversi bidliet f’partijiet o˙ra talMcLaren. Fost dawn se jkun hemm Ωviluppi fil-gearbox, kif ukoll fis-sistema ta’ trazzjoni li se jkunu addattati g˙all- power unit il-©did li mistenni joffri madwar 15bhp aktar mill-predeçessur tieg˙u. Minkejja dawn il-bidliet sostanzjali, Arai sostna li l-Honda se jkunu kawti f’dan ir-rawnd ta’ Ωvilupp, hekk kif la˙˙ar wie˙ed, dak tal-Kanada, ©ab mieg˙u diversi problemi ta’ affidabbiltà li l-kumpanija tixtieq tevita filBel©ju. Il-lista tiçkien Sadanittant, Haas F1 qeg˙din qrib li jiffinalizzaw il-preparamenti biex jag˙mlu d-debutt tag˙hom fl-2016. Ewlenija fost dawn il-preparamenti hija l-g˙aΩla tas-sewwieqa li s’issa g˙adha ma kinitx ikkonferm ata minkejja l-ispekulazzjonijiet varji li dehru fil-midja sportiva. Tal-inqas, però, il-lista ta’ kandidati tidher li çkienet xi ftit hekk kif JeanEric Vergne ffirma kuntratt mad-DS Virgin, tim Brittaniku li se jkun qieg˙ed jikkompeti fil-Formula E flista©un li ©ej. Id-deçiΩjoni ta’ Vergne tidher li wittie t it- tr iq g˙ar-ritorn ta’ Esteban Gutierrez b˙ala sewwieq attiv filFormula 1 wara sena mal- Fe rrari b˙ala sewwieq ta’ riserva. Dan g˙ax Haas F1 esprimew ixxewqa li jkollhom sewwieqa li di©à kellhom esperjenza riçenti fil-F1 u lMessikan attwalment huwa wie˙ed

mill-ftit persuni ming˙ajr kuntratt g˙all-2016 illi jil˙aq dan il-kriterju. Barra minn hekk, il-koperazzjoni teknika tat-tim Amerikan mal-Ferrari tag˙milha ideali g˙al Haas li jibdew b’sewwieq li di©à g˙andu esperjenza fl-uΩu tal- power units ta’ Maranello. Madankollu, Haas F1 s’issa Ωammew lura milli jikkonfermaw min s e jing˙aqad mag˙hom hekk kif jidhru li g˙andhom l-intenzjoni li jistennew littimijiet l- o˙ra li jiddeçiedu x’sewwieqa se jkollhom fl-2016. Din id-deçiΩjoni ttie˙det g˙ax mhijiex lewwel darba li sewwieq ta’ kwalità g˙olja jsib ru˙u ming˙ajr tim lejn la˙˙ar tal-ista©un; sitwazzjoni li tista’ toffri g˙aΩliet interessanti g˙al Haas F1. Problema kumplessa Sake mm g˙addejjin dawn iddiskussjonijiet interni fi ˙dan it-tim, bosta mill-amministraturi tag˙hom huma impenjati f’dibattitu kkumplikat dwar liema direzzjoni jrid jie˙u lisport biex jiΩdied l-ispettaklu. Il- kapitlu l- ©did ta’ dawn iddiskussjoni mistenni li jibda fit-18 ta’ Awwissu meta l-membri tal-Istrategy Group mistennijin li jiltaqg˙u biex jiddiskutu l-bidliet li se jse˙˙u fl-2017. Fil-jiem li g˙addew Ωdied punt ©did fuq l-a©enda ta’ dan il-grupp hekk kif it-timijiet intalbu li jidentifikaw modi kif jistg˙u jitjiebu l-possibbiltajiet ta’ qbiΩ waqt it-tlielaq. B’mod superfiçjali din taf ma tidhirx b˙ala ˙a©a kbira. Però, kummenti li ta lill-midja Andrew Green, id-direttur tekniku tal-Force India, juru li din hija sfida akbar sostanzjali. Green spjega li, attwalment, ˙afna mid- downforce ti©i ©©enerata min-na˙a ta’ quddiem tal-vetturi. Dan iwassal biex l-influss ta’ arja madwar il-vetturi ji©i m˙arbat meta dawn ikunu qrib vettura o˙ra li tkun quddiemhom, fatt li jo˙loq instabbiltà

kbira u jag˙milha diffiçli li wie˙ed jaqbe Ω lill-avv ersarju tieg˙u. G˙aldaqstant, biex il-problema ta’ nuqqas ta’ qbiΩ ti©i indirizzata, hemm çans tajjeb li jkollu jinbidel b’mod sostanzjali x-chassis tal-vetturi. Opportunitajiet g˙aΩ-Ωg˙aΩag˙ Bernie Ecclestone wkoll qieg˙ed jara kif s e jo˙ro© b’inizjattivi biex ilFormula 1 jissa˙˙a˙ matul is-snin li ©ejjin. Fost l-o˙rajn, huwa ta x’jifhem illi g˙andu l-interess jakkwista tim talkategorija GP2 bl-g˙an li jag˙ti opportunità lil sewwieqa ming˙ajr appo©© finanzjarju sostanzjali biex jaslu salFormula 1. Huwa fatt mag˙ruf li s-sewwieqa li jgawdu mill-appo©© ta’ sp onsors b’sa˙˙ithom g˙andhom çans ferm akbar li javvanzaw fil-karriera awtomobilistika tag˙hom. Dan g˙ax bosta timijiet jiddependu fuq dan it-tip ta’ appo©© finanzjarju biex ila˙˙qu malispejjeΩ enormi tag˙hom. G˙aldaqstant, matul is-snin diversi sewwieqa b’potenzjal kbir, imma ming˙ajr sponsors ta’ livell g˙oli, sabu l-bieb g˙allFormula 1 imbarrat. Il-possibbiltà li jin˙oloq tim tal-GP2 apposta biex jag˙ti aktar opportunitajiet lil talent Ωag˙Ωug˙ tidher li hija wa˙da aktar prattika minn dik preçedenti fejn kien issu©©erit li t-timijiet tal-F1 jibdew jikkompetu bi tliet sewwieqa minflok tnejn g˙all-istess skop. Sabiex pjan simili jkun suççess, Ecclestone kien issu©©erixxa li t-tielet sewwieq jinbidel minimu ta’ erbg˙a jew ˙ames darbiet fis- sena ˙al li jing˙ata kemm jista’ jkun spazju lil talent ©did. Madankollu, bil-bidliet kollha fir-regolamenti di©à previsti g˙all2016 u l-2017, bosta timijiet ma tantx jidhru interessati li jinvolvu ru˙hom f’aktar riformi radikali kbar qabel ma jifhmu sew l-implikazzjonijiet ta’ dawk li di©à hemm qbil dwarhom.

40 16|08|2015

kullhadd.com

x’differenza bejn georgios u Ìanni

Marlene Mizzi Membru Parlamentari Ewropew

Sakemm kont g˙adni qieg˙da n˙ejji din il-kitba f’nofs il-©img˙a li g˙adna kemm ˙ri©na minnha, kien g˙adu mhux daqstant çert jekk il-Gre ç j a g ˙ a d d i e t x b’wiçç il-©id mill-maltempata li g˙adha tvenven dwar jekk tkunx salvata minn falliment u jkollha t i t l a q m i Ω - Û o n a Ewro jew le. Filwaqt li fil-Greçja l-Prim Ministru Tsipras kien qed jiffaççja inkwiet intern qawwi fi ˙dan S y r i z a , i l - p a r t i t tieg˙u, u mal-poplu in©enerali li fir-realtà ©ie mwieg˙ed mod u ng˙ata mod ie˙or, fiΩ-Ûona E w r o s - s ˙ a b m a kienx daqstant çar, speçjalment fis-sema ÌermaniΩa. Li hu Ωgur hu li Tsipras kellu ji©bor lura ˙afna minn dak li fil-kampanja elettorali ta’ ftit xhur ilu tant g˙ajjat li mhux aççe t t a b b l i g ˙ a l i h . Illum l-istorja hija ferm u ferm differenti. Tsipras kellu jaççetta li j d a ˙ ˙ a l a k t a r miΩuri ta’ awsterità biex seta’ temporanja m e n t j i n f e d a . Kellu jaççetta li sal-Óamis li g˙adda jkun da˙˙al 35 miΩura fiskali flimkien ma’ miΩuri o˙rajn ibsin ferm. Apparti li aççetta li jipprivatizza u jbig˙ proprjetajiet tal-Istat, a ç ç e t t a l i j k u n hemm tnaqqis fil-pensjonijiet, kellu wkoll jaççetta li jda˙˙al aktar taxxi filwaqt li jkun diregolarizzat is-suq talener©ija. Kellu jaççetta li

jg˙olli l-età tal-irtirar; jirrevedi s-sistema tas-servizzi soçjali; iΩid it-taxxi fuq is-settur marittimu; u kellu jaççetta wkoll li jibda jirtira l-li©i talirtirar kmieni. L-a˙˙ar darba li dan lispazju kien allokat lili tkellimna dwar Georgios il-Grieg u Ìanni l-Malti. Huwa b’mod naturali li nkompli mal-a˙˙ar darba. G˙ax dak li g˙addejja minnu l-Greçja SUPPOST li g˙addejjin minnu a˙na skont il-Kap tal-OppoΩizzjoni Simon Busuttil. X’differenza bejn Georgios il-Grieg u Ìanni l-Malti! Georgios se ter©a’ titnaqqaslu l-pensjoni. Ìanni se jgawdi biΩ-Ωieda fil-pensjoni. Georgios imponew fuqu li jkollu jibqa’ ja˙dem aktar milli ˙aseb qabel jirtira mix-xog˙ol. Ìanni g˙andu g˙aΩla – jista’ jirtira malli jil˙aq l-età li pprogramma jew jibqa’ ja˙dem sakemm irid u sadanittant tiΩdiedlu aktar il-pensjoni. Georgios se jara t-twettiq ta’ riforma fis-sistema tas-servizzi soçjali, riforma li se tkun tfisser tnaqqis minn dak li g˙andu, filwaqt li Ìanni qed jara ttwettiq ta’ riforma li tkattarlu l-benefiççji li g˙andu. Georgios se jkollu jibda j˙allas aktar taxxi filwaqt li Ìanni jibbenefika minn tnaqqis fir-rata tat-taxxi. Georgios ma jafx xi tfisser ilkelma ‘bonus’, filwaqt li

Ìanni jibbenefika minn aktar minn bonus wie˙ed. Georgios jara titbieg˙ed ilpossibbiltà li jkollu impjieg diçenti filwaqt li Ìanni jara r-rata tal-qg˙ad nieΩla. Georgios, li jispiçça milliskola ming˙ajr ebda ˙iliet baΩiçi, jispiçça jitlieg˙aq fittoroq, filwaqt li Ìanni jing˙ata l-opportunità jirpilja xi ftit minn dak li jkun tilef bil-g˙an li jispiçça fuq bank tax-xog˙ol. Nista’ nibqa’ g˙addejja b’paragun wie˙ed wara lie˙or bejn Georgios u Ìanni f’kull qasam tal-˙ajja, imma ma jfissirx li Georgios m’g˙andux iservi ta’ tag˙lima g˙al kull wie˙ed u wa˙da minna. Irridu lkoll kemm a˙na nifhmu li xejn ma ji©i minn xejn; li l-©id ma jaqax mis-sema; li l-©id trid ta˙dem g˙alih; li sehmek trid tag˙mlu; li ma jkunx ©ust li, filwaqt li ˙addie˙or i˙allas dak dovut minnu fejn jirrigwarda taxxa, jien nara kif nag˙mel biex b’mod in©ust nibbenefika minn servizzi soçjali – is-servizzi soçjali qeg˙din hemm g˙al min verament ikun je˙tie©hom u mhux biex ikollna d˙ul in©ust. L-OppoΩizzjoni Nazzjonalista qieg˙da tag˙mel minn kollox biex lill-poplu taljenah minn din il-prosperità kollha. Biex tipprova tnessi lill-poplu millpreçipizzju li kienu qeg˙din iqarrbu l-pajjiΩ lejh meta kienu jiggvernaw huma. Dak li sar tul dawn l-a˙˙ar sentejn u ftit xhur fil-qasam finanzjarju u s-sa˙˙a ekonomika ta’ pajjiΩna huwa

kÓ LokaLi

aktar minn prova tal-g˙aqal tal-Gvern Laburista. In˙ossni kburija nitkellem ma’ kollegi li huma Membri Parlamentari Ewropej, ©ejjin minn liema pajjiΩ membru ©ejjin, bl-avvanzi li qieg˙ed jirnexxilu jag˙mel pajjiΩna. In˙ossni kburija n˙ares lejn l-istatistika tal-Unjoni Ewropea f’˙afna u ˙afna mill-oqsma tal-˙ajja. Aktar u aktar meta naf, g˙ax esperjenzajt b’mod dirett, l-attentati li saru aktar minn darba f’livell Ewropew biex ˙idmet il-Gvern Laburista titwa˙˙al jew tkun oskurata. M’iniex qed nie˙u gost jew sodisfazzjon bil-problemi li g˙addej minnhom Giorgios il-Grieg miskin, imma ma nistg˙ux ma napprezzawx issitwazzjoni tajba li qieg˙ed fiha pajjiΩna u Ìanni tag˙na! Ma jfissirx li m’hemmx aktar xi jsir u li kul˙add qieg˙ed sew, li Ωbalji ma sarux, u li rridu nistinkaw biex inne˙˙u l-˙aΩin u nkabbru t-tajjeb biex dak lil qieg˙ed ibati ng˙inuh iqum fuq saqajh. Ûgur li hemm ˙afna xi jsir biex kul˙add jistag˙na, kif nixtieq nara li jag˙mel kul˙add, imma lanqas irridu l-parti©©janiΩmu li jirrenja f’dan il-pajjiΩ iΩommna milli napprezzaw li dan il-pajjiΩ miexi ’l quddiem u li hu bog˙od mill-problemi enormi, finanzjarji u soçjali ta’ pajjiΩi o˙rajn. Hu dan lg˙arfien o©©ettiv li jkompli jixprunani biex inkompli na˙dem g˙alenija b’risq ilpoplu Malti u G˙awdxi, kemm fuq livell lokali, imma speçjalment fuq livell Ewropew.