KullHadd_16.10.2016 by Kullħadd Editor

www.kullhadd.com

IRIDU LIL FENECH FOST L-INVESTIGATI Il-Ħadd, 16 ta’ Ottubru, 2016

Ħarġa Nru 1,214 Prezz €1

• ŻVILUPP ĠDID DWAR IL-FOND INVESTIGAT LI TIEGĦU L-EKS MINISTRU TONIO FENECH HU DIRETTUR

RWOL DOPPJU Tagħrif mid-Dar Ċentrali u analiżi ta’ ħidmet Caroline Muscat jikkonfermaw li fl-aħħar xhur kellha rwol doppju. Taħdem għat-Times of Malta u taqdi lill-Kap Nazzjonalista, Simon Busuttil. Ara paġna 4

• IL-KAŻ GĦADDA GĦAND IL-PULIZIJA KRIMINALI • INTERVJENA WKOLL IL-GVERN ŻVEDIŻ Każ li jinvolvi fond li tiegħu Tonio Fenech huwa direttur issa spiċċa f ’idejn il-pulizija Żvediża. Din l-aħħar żvolta seħħet fl-aħħar jiem meta l-Aġenzija tal-Pensjonijiet fl-Iżvezja talbet ukoll li r-responsabbiltà tad-diretturi ta’ Falcon Funds tkun investigata mill-Awtorità Żvediża għar-Reati Kriminali. Il-kumpanija Falcon Funds, li tagħha Tonio Fenech huwa direttur intalbet trodd lura miljuni ta’ ewro. Dan wara li allegatament il-kumpanija ta’ Tonio Fenech ħadet flus minn ħalq pensjonanti Żvediżi b’mod frodulenti, bl-ammont ilaħħaq mal-mitejn u erbgħin miljun ewro. Id-dubji dwar tattiċi frodulenti qamu wara li sar magħruf li minn uffiċini tal-kumpanija Konsumentkraft, ibbażata f ’Alicante fi Spanja, saru telefonati minn persuni mingħajr esperjenza li bdew iħajru pensjonanti Żvediżi jpoġġu flushom fil-fond ta’ Tonio Fenech. Dan wassal biex saħansitra Falcon Funds intefgħet ’il barra mill-Iżvezja u skont l-aħħar tagħrif li ħareġ fl-Iżvezja, issa anke l-Awtorità Maltija għas-Servizzi Finanzjarji qed titlob li l-Falcon Funds, li hi rreġistrata f ’pajjiżna, tħallas dak mitlub minnha.

Is-sit tas-Salini, li jmur lura għal żmien il-Kavallieri, se jkun amministrat minn BirdLife Malta wara ftehim mal-Gvern Malti ffirmat ilbieraħ. Ir-riabilitazzjoni tas-Salini kien proġett parzjalment iffinanzjat mill-Unjoni Ewropea u sewa seba’ miljun ewro u huwa mifrux fuq 154,000 metru kwadru.

Ara paġna 7

LEJLET IL-BAĠIT Fl-isfond ta’ upgrade minn Standards & Poor’s għada l-Ministru għall-Finanzi jippreżenta l-baġit 2017. Mistenni jkun baġit li jwieżen liż-żgħir u li jkompli jibni fuq ta’ qablu. Il-KullĦadd tistaqsi u tanalizza. Ara paġni 6, 13-16 u 28

16.10.2016

kullhadd.com

INFORMAZZJONI editur

L-Ogħla Temperatura: 29°C L-Inqas Temperatura: 22°C Temperatura tal-Baħar: 24°C Indiċi UV: 5 Temp: Ftit imsaħħab Sitwazzjoni ġenerali: Firxa ta’ pressjoni baxxa fuq il-Gżejjer Maltin ser tersaq lejn il-Lvant u firxa t’arja ta’ pressjoni għolja fuq il-Baħar Tirren ser testendi lejn il-Libja Riħ: Moderat għal ftit qawwi mill-Grieg itTramuntana li jsir ħafif Viżibbiltà: Tajba Baħar: Moderat għal qawwi li jsir moderat Imbatt: Baxx mix-Xlokk il-Lvant

ALEANDER BALZAN email: aleander.balzan@one.com.mt tel: (+356) 2568 2500

reklamar/distribuzzjoni ALAN SALIBA email: sales@kullhadd.com tel: (+356) 2568 2573

disinn tal-paġni LEANNE GRECH tel: (+356) 2568 2571

It-Tnejn

It-Tlieta

L-Erbgħa

kuntatt ġenerali KULLĦADD email: editorial@kullhadd.com tel: (+356) 2568 2570 26°C

indirizz postali

UV 4

18°C

Il-Ħamis

KULLĦADD

26°C

UV 4

18°C

26°C

Il-Ġimgħa

UV 4

19°C

Is-Sibt

ONE Complex, A 28 B, Industrial Estate, il-Marsa, MRS3000 26°C

sit elettroniku

UV 4

20°C

26°C

UV 3

21°C

27°C

UV 4

20°C

kullhadd.com

mezzi soċjali

SPIŻERIJI LI JIFTĦU LLUM IL-ĦADD

www.facebook.com/kullhadd

stampata PROGRESS PRESS

numri importanti Is-Servizzi kollha ta’ Emerġenza

112

Il-Pulizija ta’ Malta

2122 4001-9

Id-Dipartiment tal-Protezzjoni Ċivili 2393 0000

Chemimart Pharmacy 20/21, Triq ir-Repubblika Il-Belt Valletta – 21246051 Thomas’ Pharmacy, 796, Triq il-Kbira San Ġużepp, il-Ħamrun – 21238018 Evans Pharmacy, 96/98, Triq San Bastjan, Ħal Qormi – 21487020 Herba Pharmacy, 183, Triq il-Kbira, Birkirkara – 21443406 St. Matthew’s Pharmacy, Triq ix-Xatt, il-Gżira – 21311797 Spiżerija Kappara, Żbibu Lane, San Ġwann – 21381776 Brown’s Pharmacy, Unit 22, Triq Tigne, Tas-Sliema – 21313233 St. Catherine Pharmacy, Triq id-Dielja k/m Triq Santa Katerina, Ħ’Attard – 21413442 St. Joseph Pharmacy, 1, Triq iż-Żakkak, il-Mosta – 21417593 Euro Chemist, Triq il-Kurazza, il-Qawra – 21581876 Tarxien Pharmacy, 59, Triq Ħal Tarxien, Ħal Tarxien – 21802986 Verdala Pharmacy, 57, Triq il-Gendus Bormla – 21824720 Mediatrix Plus Pharmacy, 7 Triq is-Santwarju, Ħaż-Żabbar – 27826685 St. Philip Pharmacy, Triq iċ-Ċeppun, Ħal Għaxaq – 21808723 Prestige Pharmacy, 16, Triq San Ġużepp, Ħal Kirkop – 21641328 Remedies Pharmacy, 1, Triq il-Parroċċa, is-Siġġiewi – 21460828 Imtarfa Pharmacy, 207 Triq San David, l-Imtarfa – 21451261

Il-Gwardjani Lokali 2132 0202

Għawdex

L-Isptar ta’ Malta

Fontana Pharmacy, Triq il-Għajn, Fontana – 21566979 Lauretana Pharmacy, 36, Triq l-Imġarr, Għajnsielem – 21563017

2545 0000

L-Isptar ta’ Għawdex 2156 1600 Servizz Veterinarju ta’ Emerġenza 5004 3888

Servizz ta’ tobba fiċ-ċentri tas-saħħa fil-Ħdud u l-festi pubbliċi

Servizz ta’ Direttorju Telefoniku 1182

Iċ-ċentri tas-saħħa tal-Mosta, Raħal Ġdid u l-Furjana jiftħu għall-emerġenzi – 24 siegħa, sebat ijiem fil-ġimgħa. Fil-Ħdud u fil-festi pubbliċi, iċ-ċentru tas-saħħa tal-Gżira jiftaħ għall-emerġenzi bejn it-8.00am u l-5.00pm. Ikun hemm ukoll servizz ta’ infermier bejn it-8.00am u t-8.00pm. Il-pubbliku jrid jattendi ċ-ċentru tas-saħħa tad-distrett tiegħu. Persuni mingħajr karta ta’ identità ma jiġux moqdija.

16.10.2016

kullhadd.com

BFA ĦADEM GĦALL-BANK MINN FEJN GĦADDEW IL-FLUS IN AM J N BE

CUMBER BA TC

BERT SOOGEA RO

FENECH ADA PE M P E I

DIRETTUR FIL-KUMPANIJA BALTIMORE

VIĊI KAP TAL-PN

CAPITALONE

ĦADEM

INVESTMENT

GĦALL-BOV

Kitba ta’ u jgawdu minn Capital One ALEANDER BALZAN kien hemm Robert Soogea u Benjamin Cumberbatch. Beppe Fenech Adami, li ismu Tal-ewwel huwa plejer taltfaċċa f ’investigazzjoni kbira poker internazzjonali li kien dwar ħasil ta’ flus, kien jaħdem investigat fuq traffikar ta’ għall-Bank of Valletta, l-istess droga. Fil-fatt kien waqt dawn bank minn fejn għaddew il- l-investigazzjonijiet u tfittxijiet miljuni ta’ ewro li allegatament fid-dar tiegħu li bdew isiru magħrufa fatti dwar Capital inħaslu. Fl-aħħar jiem sar magħruf One u kif setgħu kienu qed li f ’perjodu ta’ erba’ snin jgħaddu flejjes kbar minn għaddew minn dan il-bank Malta bil-għan li joħorġu ħames miljuni u tliet mitt elf “nodfa.” ewro permezz tal-kumpanija Kien fil-Maltatoday tal-Ħadd Baltimore Fiduciary. Din li għadda li sar magħruf li isem kienet qed taġixxi għal Capital Beppe Fenech Adami tfaċċa One. Capital One hija hija f ’din l-investigazzjoni u fost ill-benefiċjarja aħħarija ta’ ġimgħa ħarġu dettalji dwar kif dak li Baltimore Fiduciary miljuni ta’ ewro daħlu fil-kont Service kienet qed tagħmel ta’ CapitalOne fuq medda

“MONTATURA” Kienet għadha lanqas ħarġet l-istorja fil-Maltatoday li Beppe Fenech Adami ma kienx diġà sab refuġju fil-Kap tal-Oppożizzjoni Simon Busuttil li ħareġ jiddefendih. Fil-fatt il-Kap lanqas ħa ħin biex jistħarreġ dak żvelat u ddeċieda minnufih li l-investigazzjoni ta’ ġurnalist barrani kienet montatura. Minn-naħa l-oħra l-Prim Ministru, imħasseb bl-allegazzjonijiet li jinvolvu istituzzjonijiet importanti, sejjaħ inkjesta indipendenti mmexxija minn tliet eks imħallfin. Dawn għandhom sa nofs Jannar biex jistabilixxu l-fatti.

GROUP

ta’ erba’ snin. Primarjament minn kumpaniji Ċiprijoti u Griegi u li iktar tard għaddew f ’kumpaniji Ċiprijotti oħra. Fil-midja ħarġu dettalji ta’ ħames tranżazzjonijiet, li kollha jlaħħqu mijiet ta’ eluf ta’ ewro jew miljuni u tul dan iż-żmien kollu Beppe Fenech Adami kien direttur. It-tranżazzjonijiet, permezz tal-Bank of Valletta, għaddew fuq struzzjonijiet ta’ Baltimore Fiduciary Services li tagħha Fenech Adami kien direttur ma’ persuna oħra. Eventwalment il-bank kien mgħarraf li kien hemm investigazzjoni dwar ħasil ta’ flus u l-pulizija fl-Olanda talbu dettalji dwar il-kont ta’

CapitalOne. It-tranżazzjonijiet li għaddew waslu biex il-pulizija titlob gwida dwar kif se tipproċedi għaliex dawn qanqlu suspetti kbar. Il-bank żvela wkoll li kien ħareġ karti tal-kreditu lil Soogea u persuni oħra assoċjati miegħu. Interessanti wkoll, kif f ’daqqa waħda, f ’April 2009 il-kumpanija żiedet il-kapital tagħha malMalta Financial Services Authority minn ħamsin elf ewro għal mitejn miljun ewro. Meta fil-pulizija Maltija l-fajl għadda mingħand spetturi investigattivi għal għand is-superjuri tagħhom, kien innutat kif Soogea kien

suspettat traffikant tad-droga u li seta’ kien qed jaħsel il-flus li jikseb mill-kriminalità. Kien hemm ukoll li għamlu nota li wieħed middiretturi ta’ Baltimore kien PEP – Politically Exposed Person. Fil-fatt dan il-PEP kien Beppe Fenech Adami, Assistent Parlamentari filMinisteru tal-Intern. Irrakkomandazzjoni kienet li t-tagħrif jgħaddi għand ilEuropol. Però minkejja dan kollu l-investigazzjoni kienet sospiża. Kumbinazzjoni wara li tfaċċa isem Fenech Adami. Bl-awtoritajiet Olandiżi jispiċċaw ukoll jiddgħajfu flinvestigazzjoni minħabba nuqqas ta’ tagħrif minn Malta.

X’INHU ĦASIL TA’ FLUS?

Ħasil ta’ flus hu meta flejjes gwadanjati minn attività kriminali jgħaddu minn process biex tinħeba l-oriġini taħhom. Dan isir permezz ta’ kontijiet diversi u billi l-flus jgħaddu minn kont għal ieħor. L-akkużi ta’ ħasil ta’ flus iwasslu għal pieni mill-iktar ħorox. Fil-fatt persuna tista’ tgħaddi ġuri u huwa punibbli b’piena massima ta’ tmintax-il sena ħabs u multa ta’ żewġ miljuni u ħames mitt elf ewro.

16.10.2016

kullhadd.com

TINNEGOZJA IMPJIEG MAL-KAP WAQT LI TINTERVISTAH GĦAT-TIMES Caroline Muscat, li iktar kmieni din il-ġimgħa inħatret biex tmexxi l-kampanja elettorali tal-Partit Nazzjonalista, kienet qed tinnegozja mal-Kap filwaqt li tintervistah bħala ġurnalista “indipendenti” mat-Times of Malta. Fil-fatt, meta fil-11 ta’ Settembru kienet ippubblikata l-intervista ma’ Simon Busuttil fis-Sunday Times kienu diġà bdew taħdidiet dwar kif Caroline Muscat kienet se tieħu postha fid-Dar Ċentrali b’salarju ta’ madwar ħamsin elf ewro fis-sena. Iktar minn hekk, ġibdulna l-attenzjoni minn Tal-Pietà, li mill-kontenut tal-intervista jirriżulta li Muscat kellha aċċess għall-istħarriġ intern tal-Partit Nazzjonalista, tant li f ’waħda mill-mistoqsijiet qalet lil Simon Busuttil li stħarriġ wera li d-differenza bejn il-partiti reġgħet kibret. Issa sa dakinhar la kien

ippubblikat l-istħarriġ talMaltatoday u wisq inqas sar xi wieħed minn midja oħra. Dan juri li Caroline Muscat kellha tagħrif millPartit Nazzjonalista li dwaru kien hemm ukoll diskors filkurituri tal-istamperija. Ilmistoqsija saret biex Busuttil jispjega, tant li fit-tweġiba tiegħu Busuttil ma merieha xejn fuq il-kontenut u qalilha biss: “Kull stħarriġ, tajjeb jew ħażin, jien nikkusidrah bħala parti mill-mixja. L-għan tiegħi jibqa’ tmiem it-tellieqa. Jien determinat li nasal sal-aħħar u nirbaħha.”

ta’ Muscat iżda kellimhom Laqgħa interna ta’ Busuttil dwar ix-xenarji kollha ta’ meta biex jispjega l-bidliet tista’ tkun l-elezzjoni. Fejn qal li jkun tal-mistħija jekk ilDan huwa l-istess diskors Gvern idum sal-aħħar u żied li Simon Busuttil qal li hu lest għall-maratona. lill-impjegati tal-Partit Però l-intervista ma kinetx Nazzjonalista f ’laqgħa interna l-uniku okkażjoni fejn filwaqt li għamlilhom din il-ġimgħa li kienet għadha t-Times fejn mhux biss ħabbar il-ħatra Caroline Muscat kienet qed

taħdem għal Simon Busuttil. Fl-aħħar jiem ikkordinat intervista għal Beppe Fenech Adami biex tkun ippubblikata llum u iktar minn hekk assigurat li fl-aħħar Ħdud fil-faċċata tal-gazzetta jkun hemm stejjer li jmorru eżatt mal-messaġġ tal-Partit Nazzjonalista. Bħal dik tal-

Ħadd li għadda fejn qalet li Simon Busuttil u Marlene Farrugia lesti jagħmlu koalizzjoni flimkien kontra l-korruzzjoni. Muscat ma kinetx l-uniku bidla din il-ġimgħa. Fost oħrajn Busuttil mar lura millpjan oriġinali li jkollu Kap Eżekuttiv għall-Partit. Filfatt fl-aħħar jiem ħabbar li ħatar lil Brian St John Chief, Corporate and Business Strategy. Min-naħa l-oħra l-operat tal-istrutturi kemm tal-Partit kif ukoll tal-midja tal-Partit Nazzjonalista marru kollha f ’idejn s-Segretarju Ġenerali Rosette Thake li hija wkoll iċ-Ċerpersin tal-Bord tad-Diretturi tal-kumpanija Media.link Communications. Biex l-imkejjen tagħna fidDar Ċentrali spjegaw kif mar lura minn waħda mill-ewwel deċiżjonijiet strateġiċi meta laħaq kap. B’ilsna ħżiena jgħidu li ma jafx xi jrid.

LEJN IT-TMIEM TA’ XENA TAT-TIELET DINJA FIL-MARSA

Il-Gvern jinsab fil-proċess li jħejji s-sejħiet għall-offerti biex fil-Marsa jinfetaħ u jitħaddem dak li se jissejjaħ bħala Immigration Work Office. Uffiċju li għandu jirregola darba għal dejjem it-tħaddim tal-immigranti, partikolarment dawk li jgħixu fiċ-ċentru miftuħ tal-Marsa. Ta’ kuljum għadha tiddomina x-xena ta’ immigranti miġbura l-Marsa jistennew xi vann jgħabbihom għal ġurnata xogħol. Xi ħaġa li l-Prim Ministru ddeskrivieha għal iktar minn darba bħala xi ħaġa tat-tielet dinja. Saħansitra, fl-aħħar baġit kien hemm impenn ċar biex din is-sitwazzjoni tintemm darba għal dejjem fejn intqal li “dan il-Gvern għandu l-kuraġġ li jaffronta l-problema taxxogħol illegali u sfruttament ta’ immigranti illegali. Minbarra li jiġu sfruttati huma, din l-illegalità qed timmina l-kundizzjonijiet ta’ ħaddiema Maltin u Għawdxin.” Dakinhar kien imwiegħed li kellu jitnieda proċess ta’ konsultazzjoni dwar sistema ta’ Immigration Work Office f ’forma ta’ Public Private

Partnership. “Permezz ta’ din is- sistema, kull min jixtieq jimpjega immigrant għal numru ta’ sigħat limitati, jkun jista’ jagħmel dan b’mod legali fejn il-kundizzjonijiet tax-xogħol ikunu legali. Ir-rata ta’ ħlas għadha trid tkun determinata u se naraw li ma jkunux żvantaġġati l-ħaddiema Maltin u Għawdxin,” kien intqal fil-baġit u kien spjegat ukoll kif aktar tlajjar bħal ma jsir fil-Marsa mhux se jibqa’ jkun ittollerrat. “Se jsir clamp-down u jiżdiedu l-pieni fuq min jimpjega persuni illegalment,” kien intqal fil-baġit. Fid-dokument dwar l-implimentazzjoni tal-baġit ippubblikat nhar it-Tnejn kien ikkonfermat li issa li l-konsultazzjoni pubblika għalqet u li tfasslu r-regoli li bihom għandhom jaħdmu dawn l-uffiċini l-pass li jmiss hu li toħroġ is-sejħa biex isir dan il-public private partnership. B’tagħrif li kisbet din il-gazzetta jgħid li s-sejħa għandha toħroġ skont irregoli ġodda tax-xiri pubbliku mħabbra dan l-aħħar.

16.10.2016

kullhadd.com

METSOLA DDUR IL-ĠURNALISTI FI BRUSSELL TITKELLEM KONTRA MALTA Il-Membru Parlamentari Ewropew tal-PN Roberta Metsola ħadet l-irwol fi Brussell li ddur il-ġurnalisti u titkellem kontra l-Gvern Malti u kontra Malta biex tipprova timmina l-Presidenza talKunsill tal-Ministri ta’ Malta. Fl-aħħar ġimgħat, Metsola mqabbda minn Simon Busuttil, marret fuq ġurnalisti speċifiċi barranin ibbażati fi Brussell u qaltilhom ċar u tond li hi mhux se tħalli l-Presidenza tkun suċċess “għax ġejja elezzjoni u l-Gvern jirkeb fuqha”. Il-kliem wżat minn Metsola kien li l-elezzjoni f ’Malta hija fil-qrib u li l-Gvern se jkun

qed juża l-Presidenza biex it,” qalulna sorsi fi Brussell li jidħol għall-elezzjoni fuq tkellmu ma’ dawn il-ġurnalisti. nota pożittiva. “We (PN) will L-istess sorsi qalulna li dawn impressjonaw not let them get away with il-ġurnalisti

ŻIEDA FIR-RAPPORTI TA’ SIRINGI MORMIJA BARRA

Kitba ta’ kien hemm diġà 11-il rapport. Fl-istess perjodu fl-2016, DYLAN PAUL FARRELL il-Marsa u Ħal Qormi wkoll In-numru ta’ rapporti lill- kellhom 10 rapporti kull pulizija dwar siringi wżati wieħed. Ladarba l-pulizija tirċievi mitluqa f ’postijiet pubbliċi din is-sena kompla jiżdied. rapport (jew tkun hi stess li Fil-fatt sal-aħħar t’Awwissu tirrapporta hekk kif issib dawn f ’pajjiżna kien hawn 90 is-siringi) għalkemm mhuwiex strettament fl-obbligi talrapport. Numru li juri żieda notevoli membri tal-Korp, dawn jiġbru meta mqabbel mal-aħħar s-siringi użati f ’reċipjenti sentejn, fejn f ’sena sħiħa fl- apposta, li mbagħad jiġu 2014 kien hemm 77 rapport, mgħoddija liċ-ċentri tas-saħħa biex jintremew ma’ dak it-tip u 61 rapport fl-2015. Kelliem għall-pulizija ta’ skart. Għalkemm mhux attribwixxa dan mhux tagħhom, neċessarjament għal żieda fis- responsabbiltà siringi mormija barra, imma jagħmlu dan biex ikunu evitati anke għal żieda fir-rapporti li xi inċidenti. Il-pulizija tissuġġerixxi li qed isiru biex dawn jinġabru min juża s-siringi għandu mingħajr dewmien. L-iktar lokalitajiet fejn jeħodhom fl-eqreb poliklinika isiru dawn ir-rapporti huma biex jinqerdu ma’ skart simili. Dan issa sar eħfef għaliex l-Furjana, il-Marsa, u Ħal f ’Settembru dawk li jiġbru Qormi. Għall-Furjana, is-siringi s-siringi bla ħlas bdew wżati mormija barra mhumiex jingħataw kontenitur apposta, aħbar ġdida: fl-2014 saru 22 li wieħed jista’ jitfa’ s-siringa rapport, u fl-2015 saru 17. wżata fih, u jieħdu lura biex Minn Jannar sa Awwissu 2016, jintrema.

ruħhom kemm hi organizzata biex ittellef lil Malta waqt il-Presidenza. “Għandha setup professjonali ħafna u qed iddur personalment lill-ġurnalisti sħabna biex tagħti stejjer negattivi kontra Malta,” qalulna l-istess sorsi. Il-ġurnalisti li semgħu dan id-diskors qalu lis-sorsi tagħna li kienu mbellħin b’dan id-diskors. “Qatt ma sabu ma’ wiċċhom sitwazzjoni hekk, fejn Membru Parlamentari ta’ pajjiż li se jiehu l-Presidenza jitkellem kontra pajjiżu stess,” qalu l-istess sorsi. F’dawn l-aħħar xhur żdiedu l-attakki mill-midja bbażata fi Brussell u jidher ċar kristall

li l-Partit Nazzjonalista qed jipprova jħammeġ isem Malta lejlet il-Presidenza. Il-KullĦadd hija infurmata wkoll li kien hemm stejjer li twaqqfu mill-ġurnalisti nfushom għax meta ċċekkjaw, mas-sorsi tagħhom f ’Malta stess, sabu li dak li temawhom ma kien veru xejn u ntiż biss biex jagħmel ħsara. Din it-tattika taqbel preċiż ma’ dak li kien żvelat f ’ONE NEWS li l-PN iżid l-attakk tiegħu anke f ’fora internazzjonali biex iħammeġ isem pajjiżna li internazzjonalment qed jikseb fama mill-aqwa permezz tarriżultati ekonomiċi ta’ Malta.

16.10.2016

kullhadd.com

IL-BIDLA TA’ S&P MHIX ĦAĠA TA’ KULJUM • L-IMSIEĦBA SOĊJALI SODISFATTI BIR-RIŻULTAT • JGĦIDU LI RAPPORT BĦAL DAN IĦEĠĠEĠ IKTAR INVESTIMENT Kitba ta’ NICOLE BUTTIGIEG Pajjiżna dam għoxrin sena biex kellu upgrade minn Standard & Poor’s u din il-bidla mhix xi ħaġa li qed tiġri ta’ kuljum madwar id-dinja. Din l-aġenzija tal-klassifikazzjoni tal-kreditu, bħall-oħrajn kollha, ma żżidx ir-rating kif ġieb u laħaq. L-ekonomista Gordon Cordina qal lill-gazzetta KullĦadd li hemm żewġ fatturi li waslu biex pajjiżna kellu r-rating tiegħu għal A(minn BBB+). “Naħseb li l-fatturi ekonomiċi prinċipali li wasslu għal dan kienu tnejn: l-ewwel il-ħolqien ta’ impjiegi li rajna tul dawn l-aħħar snin, fejn il-potenzjal ta’ Maltin biex jaħdmu qed jitjieb u dan qed joħloq dħul kemm għal ħaddiema kif ukoll għall-Gvern. It-tieni fattur hu li qegħdin nagħrfu nieħdu l-opportunitajiet għan-negozju internazzjonali, u dan billi ntejbu il-kompetittività tagħna, anke permezz ta’ tnaqqis flispejjeż tal-produzzjoni, kif ukoll billi nidħlu fi swieq ġodda,” qal Cordina. Gordon Cordina żied jgħid li t-titjib fil-credit rating ifisser

li l-aġenzija qiegħda tqis li d-dejn tal-Gvern Malti huwa iktar sostenibbli minn qabel. “Dan huwa sinjal pożittiv importanti ħafna għal min irid jagħmel negozju u jinvesti f ’Malta,” qal Cordina li tenna li dan ma jfissirx li mhemmx iktar sfidi. “Irridu naħdmu ħafna iktar biex inkomplu ntejbu dak li ksibna sa issa. Dan għax irridu niżguraw li jkollna biżżejjed ħaddiema u ħaddiema b’ħiliet tajbin, u li ndawru l-ekonomija

tagħna b’mod li t-tkattir talġid jinfirex ma’ kulħadd, filwaqt li jissarraf ukoll f ’infrastruttura itjeb u f ’ambjent iktar sostenibbli,” irrimarka Cordina. Tenna li għalhekk irridu nattiraw investiment f ’setturi adatti għall-bżonnijiet ta’ pajjiżna llum, b’inqas pressjoni fuq trasport intern, u li jagħti opportunitajiet lillħaddiema biex itejbu l-ħiliet tagħhom, filwaqt li juża ambjent sostenibbli bħala sors

ta’ kompetittività. L-imsieħba soċjali laqgħu b’mod pożittiv ħafna dan ir-rapport. Il-President talKamra tal-Kummerċ Anton Borg qal, “Aħna naturalment nieħdu pjaċir b’rapport bħal dan. Speċjalment meta tqis il-pajjiżi ta’ madwarna u l-ekonomija tagħhom u li Standard & Poor’s ma tantx qed jagħmlu upgrade ta’ pajjiżi. Li jagħtu upgrade lil Malta huwa pożittiv ferm u dan ir-riżultat għandna nibqgħu naħdmu fuqu biex insostnuh.” Id-Direttur Ġenerali tal-

Malta Employers Association, Joe Farrugia, qal li r-rapport huwa riflessjoni tal-andament tal-ekonomija u tat-tkabbir ekonomiku li hawn. “L-indiċi makroekonomiċi jiġġustifikaw dan ir-rapport. Biex isir irrating jiġu konsultati għallinvestiment, kemm dawk li jħaddmu lokalment kif ukoll dawk li jkunu qed iħarsu fejn jaqblilhom jinvestu dawn l-indiċi. Dawn jidħlu f ’ħafna affarijiet tal-ekonomija fosthom il-qgħad, l-inflazzjoni, il-kunfidenza fost in-negozju u ħafna affarijiet oħra. Min hemm joħroġ l-assesment tagħhom,” spjega Farrugia. Bħalma huma sodisfatti dawk li joħolqu x-xogħol huma sodisfatti wkoll dawk li jirrapreżentaw il-ħaddiema. “Rapport bħal dan huwa ta’ sodisfazzjoni għall-General Workers Union u jimlina b’sodisfazzjon għax dan hu ta’ ġid għal kulħadd. Żgur id-diversi miżuri li ttieħdu qed jagħtu l-frott tagħhom u dan il-baġit għandu jkompli jibni biex l-aġenziji talklassifikazzjoni tal-kreditu jkomplu jtejbu l-opinjoni tagħhom dwar Malta,” qal Bugeja.

16.10.2016

kullhadd.com

ŻVILUPP FIL-KAŻ FALCON FUNDS TA’ TONIO FENECH

L-AWTORITÀ TAL-PENSJONIJIET FL-IŻVEZJA TIEĦU L-KAŻ GĦAND IL-PULIZIJA • JGĦIDU LI D-DIRETTURI GĦANDHOM IWIEĠBU

Fond li tiegħu l-Eks Ministru Nazzjonalista Tonio Fenech huwa direttur spiċċa investigat kriminalment fl-Iżvezja. L-Aġenzija Żvediża għallPensjonijiet iddeċidiet li titlob passi kriminali fil-konfront talFalcon Funds. Fond li tul ixxhur li għaddew kien investigat mill-Aġenzija Żvediża għallPensjonijiet dwar il-mod suspettuż li bih għaddew ilflus ta’ pensjonanti Żvediżi minn fond privat għall-Falcon funds; każ meqjus bħala wieħed skandaluż. Il-fond, li tiegħu l-Eks Ministru Nazzjonalista Tonio Fenech hu direttur, għandu jrodd lura maż-żewġ biljuni u erba’ miljun kronas, flus Żvediżi. Sa issa tħallsu biss seba’ mija u tletin miljun flus Żvediżi li jfisser li tal-Falcon Funds għad iridu jħallsu mal-biljun u sitt miljun kronas. B’hekk, l-ammont totali jiswa mitejn u erbgħin miljun ewro. Flus ta’ tfaddil minn pensjonanti Żvediżi li setgħu għaddew b’mod frodulenti għal fond ieħor. Is-suspetti tqajmu fuq kif f ’Konsumentkraft, ċentru f ’Alicante saru telefonati biex iħeġġu klijenti Żvediżi jgħaddu l-flus tagħhom minn fond privat għall-Falcon Funds. Dan il-każ ġab insigurtà fost il-pensjonanti Żvediżi u l-awtoritajiet Żvediżi ħaduh tant b’serjetà li l-pulizija Żvediża għamlet rejd fl-uffiċini minn fejn saru t-telefonati. Mhux biss, l-investigazzjoni li saret kienet ixxandret fi programmi investigattivi fl-Iżvezja tant li ġurnalista li segwiet il-każ mill-qrib ġiet f ’pajjiżna issaqsi direttament lil Tonio Fenech dwar il-każ. Informazzjoni esklussiva li tinsab għand il-gazzetta Kullħadd turi li nhar il-Ħamis f ’konferenza tal-aħbarijiet, l-Aġenzija Żvediża għallPensjonijiet ħabbret id-deċiżjoni tagħha, dik li rrappurtat kollox lill-pulizija. Deċiżjoni li ttieħdet wara li d-diretturi tal-Falcon Funds irrifjutaw li jkunu konformi ma’ dak li qed titlob l-aġenzija Żvediża, jiġifieri li jintraddu lura l-biljuni ta’ ewro. Jirriżulta li wara xhur ta’ silenzju, l-Awtorità Maltija għas-Servizzi Finanzjarji wkoll ħarġet direttiva li tordna lil talFalcon Funds biex jimxu skont il-qafas regolatorju kif stabbilit mill-Unjoni Ewropea u jħallsu l-flus li qed titlob l-Aġenzija Żvediża. Iżda, minkejja t-twissija minnaħa tal-Awtorità Maltija għasServizzi Finanzjarji, skont

fond li tiegħu Tonio Fenech hu direttur. Il-flus li fadlilhom ilpensjonanti affetwati se jkunu trasferiti f ’fond immexxi millGvern Żvediż. Dawk li talbu li l-flus imorru f ’fond ieħor ukoll se jsibu ruħhom f ’dan il-fond. Minkejja dan, se jkollhom rata ta’ tfaddil ferm inqas. “Falcon Funds għamel ħsara enormi lill-investiment tant li esaġera l-valur tal-fond. Aħna diġà ħadna l-azzjonijiet neċessarji f ’isem il-pensjonanti IR-REAZZJONI TA’ TONIO FENECH S’ISSA kollha u, f ’każ Meta kien żvelat il-każ għall-ewwel darba, Tonio ta’ danni millilFenech kien qal li l-Iżvediżi għandhom aġenda kawża, Iqajmu l-każ quddiemhom li jħammġu ir-reputazzjoni ta’ p e n s j o n a n t i se jingħataw pajjiżna fil-qasam finanzjarju. kriminali Il-każ kompla jiżviluppa sakemm l-aġenzija k u m p e n s , ” Michael F l - i s t q a r r i j a Żvediża ddeċidiet li ma jkollha x’taqsam xejn mal- qal Westberg. fond ta’ Tonio Fenech. Tonio Fenech baqa’ jinsisti li kien spjegat Kien filli “l-Falcon hu u d-diretturi tal-Falcon Funds imxew tajjeb malta’ Funds innotifika klijenti tagħhom. “Iva għamilna kollox kif suppost,” ħmistax l i l l - A ġ e n z i j a kien wieġeb Tonio Fenech, anke jekk Falcon Funds Ġunju ta’ din issena li l-Awtorità Żvediża għall- tilfu kawża wara oħra. Żvediża għallPensjonijiet li se neħħiet milljirritorna l-flus skont id-direttiva Falcon Funds ikunu investigati pensjonijiet tal-MFSA. Dan il-proċess kif ukoll nies oħra li setgħu pjattaforma tagħha l-fond ta’ twaqqaf temporanjament mill- kienu involuti,” sostna Michael Tonio Fenech. Ir-raġuni għal dan kienu bosta fosthom, li Bank of Valletta. Filwaqt li xi Westberg. l-Falcon Funds ma kienx qed flus ġew irritornati għad fadal il-biljuni. Dan qajjem suspetti Il-Gvern Żvediż bi pjan għal jimxi skont il-kriterji stabbiliti, ħoloq insigurtà għall-klijenti li kbar ta’ frodi. Suspetti li żdiedu dawn il-pensjonanti xtaqu jinvestu u dan sar b’mod quddiem dokumenti anonimi li waslu għand l-Awtorità fl- L-Awtorità Żvediża għall- li fi kliem l-Aġenzija Żvediża aħħar ġimgħat. Kien għalhekk Pensjonijiet qed tittama li sa għall-Pensjonijiet tappan itli l-Awtorità Żvediża għall- Novembru ta’ din is-sena tkun trasparenza li l-aġenzija tara li Pensjonijiet ressqet il-każ inħallet kompletament mill- timxi biha. quddiem l-Awtorità Żvediża għall-kriminalità ekonomika għal iżjed investigazzjoni.’ “L-Awtorità Żvediża għal pensjonijiet se tagħmel minn kollox biex takkwista lura flus il-pensjonanti. Issa huwa f ’idejn l-awtoritajiet ġudizzjarji kemm fl-Iżvezja u dawk internazzjonali li jinvestigaw, biex jindagaw aħjar fil-każ u jiskopru min hemm involut. Għaldaqstant, huwa importanti li d-diretturi tal-

Kitba ta’ DINAH SEGUNA

stqarrija mill-Aġenzija Żvediza għall-Pensjonijiet, id-diretturi tal-Falcon Funds ma mxewx mad-direttiva u sa issa jidher li tħallas porzjon żgħir mill-biljuni li l-istess Aġenzija Żvediża qed tistenna. L-MFSA trid li l-flus jitħallsu “Kuntenti li fl-aħħar l-MFSA qed tieħu azzjoni fil-konfront tal-Falcon Funds. Anke jekk għadna ma rċivejniex il-flus kollha, huwa pass ’il quddiem li tal-anqas irċivejna xi ħaġa”. Din kienet ir-reazzjoni tad-Direttur tad-Dipartiment Legali fi ħdan l-Awtorità Żvediża għallPensjonijiet Michael Westberg. Fl-istess waqt iddeskriva bħala assurda l-fatt li l-MFSA damet biex għamlet xi ħaġa dwar ilkaż. Westberg innota kif kien proprju issa li l-MFSA ħadet azzjoni biex tal-Falcon Funds iħallsu s-somma dovuta. Jirrifjutaw l-ordni ta’ ħlas Fi stqarrija tal-Aġenzija għallPensjonijiet kien spjegat kif tal-Falcon Funds ikkonfermaw l-ordni li rċevew, dik li għandhom jitħallsu l-flus. Kien riċentament li l-Falcon Funds irrifjuta li jroddhom. Azzjoni li tmur kontra d-direttiva Ewropea dwar fondi t’investiment li hija wkoll adottata f ’pajjiżna. Liġi li tgħid li taħt kwalunkwe ċirkostanzi meniġers ta’ fond għandhom jirrispettaw l-ordni msejħa ta’ fidwa. Il-Falcon Funds appella għal darba tnejn l-ordni tal-Awtorità Żvediża. Minkejja dan, l-appelli ntilfu quddiem il-qrati. “Il-ballun issa jinsab f ’saqajn il-Bord tad-Diretturi tal-Falcon Funds u dan wara li ppersistew li jkomplu jiksru r-regoli minkejja li għamlu ħsara fuq it-tfaddil tal-pensjonanti. Nistennew li jimxu ma’ dak li qed nitolbu u b’mod responsabbli jimxu mal-ordni sabiex jirritornaw sal-inqas ċenteżmu,” sostna d-Direttur Michael Westberg fl-istqarrija.

16.10.2016

kullhadd.com

BL-IRWOL LI TĦARES IT-TFAL • KUNTENTA BIL-LIĠI L-ĠDIDA DWAR IL-ĦARSIEN TAT-TFAL • IS-SEXTING FOST L-IKTAR LI JINKWETAHA Disa’ xhur wara li nħatret filkariga ltqajna mal-Kummissarju għat-Tfal Pauline Miceli. Hija taħdem direttament mat-tfal biex tħares l-interessi tagħhom u tara x’inhuma l-bżonnijiet tagħhom. L-Uffiċċju talKummissarju għat-Tfal f ’Malta twaqqaf bil-għan li jiffoka fuq il-ħarsien tat-tfal u drittijiethom, kif ukoll biex jara li t-tfal qed jircievu s-servizzi neċessarji għall-benefiċċju tagħhom. Dan l-uffiċċju jissorvelja l-oqsma u s-setturi kollha relatati mattfal f ’Malta u jiżgura li jitfasslu politiki li jiffavorixxu l-familja u li fuq kollox ikollhom bħala prijorità l-ġid tat-tfal. Bdejna biex staqsejna lill-

Kummissarju Miceli dwar x’inhuma l-aktar kwistjonijiet inkwetanti fejn jidħlu t-tfal u l-internet. “Din hija kwistjoni! U huwa ovvju li t-teknoloġija moderna ma tistax twaqqafha. Ma nistgħux ngħidu lit-tfal biex ma jużawx il-gadgets u l-internet b’siti bħal facebook, instagram u aktar. Dawk qegħdin hemm u se jibqgħu jiżviluppaw, u l-projbizzjoni ma tagħmilx ġid. Allura għandna nedukaw littfal kif jużawhom u l-ġenituri għandhom ukoll joqogħdu għassa ma min qed jitkellmu t-tfal fuq

l-internet u x’inhuma jsir bilanċ dwar kemm it-tfal r-relazzjonijiet virtwali jitħallew jużaw dawn il-mezzi ta’ komunikazzjoni bħal tablets, tagħhom”. Hekk saħqet Pauline Miceli fejn mobiles u kompjuters. Qalet li appellat ukoll lill-ġenituri kollha ma jistax ikun li t-tfal jitħallew biex joqogħdu attenti ma’ min għal ħinijiet twal jużawhom ikunu qed jitkellmu t-tfal fuq l-importanti li qegħdin kwieti. l-internet għax jista’ jkun hemm Semmiet li l-ġenituri għandhom jaraw l-aħjar nies fis-sistema taċ-chatting interess b’identità falza. Semmiet kif tathemm min jinħeba wara kompjuter u jagħmilha tabirruħu li għandu Huwa ovvju li età żgħira, u minflok ikun t-teknoloġija moderna qed jabbuża ma tistax twaqqafha. mit-tfal għax ikun predatur. Ma nistgħux ngħidu Mistoqsija dwar jekk kinux lit-tfal biex ma jużawx irrappurtati xi każi reċenti dwar il-gadgets u l-internet din il-kwistjoni, b’siti bħal facebook, Miceli qaltilna li fil-perjodu li ilha instagram u aktar tokkupa din il-kariga ma taf bl-ebda każ tfal dwar dan, però sostniet a n k e li affarijiet bħal dawn ġieli xi kultant seħħew fil-passat. Saħqet li jekk pajjiżna m’għandu xejn inqas ikollhom jieħdu deċiżjonijiet minn pajjiżi oħra, u li jiġri li t-tfal ma jaqblux magħhom. f ’pajjiżi lil hinn minn xtutna, Saħqet li hemm bżonn li jista’ jseħħ ukoll f ’pajjiżna. r-relazzjoni bejn il-ġenituri u Qalet li l-perikli dejjem qegħdin t-tfal tkun tajba ħafna biex dawn hemm u kull ħaġa li tintefa’ ma jingħalqux f ’kamrithom u fuq l-internet, hemm se alla biss jaf ma’ min ikunu qed tibqa’. Wissiet lill-ġenituri biex jiċċettjaw. joqogħdu b’għajnejhom miftuħa Semmiet ukoll li bħala Uffiċċju, biex jaraw ma’ min se jiltaqgħu dawn l-affarijiet jittieħdu bisit-tfal. Saħqet biex jekk ikunu serjetà u flimkien mal-entitajiet se jiltaqgħu xi mkien, l-oħra li jiffurmaw parti millBeSmartOnline! il-ġenituri għandhom proġett imorru biex jaraw Fosthom l-Aġenzija Appoġġ min hi l-persuna u l-Awtorità ta’ Malta talbiex jiġi aċċertat Kommunikazzjoni, jaħdmu id li se jiltaqgħu ma’ f ’id anke ma’ operaturi barranin tfal ta’ l-istess età ta’ siti soċjali bħal facebook u tagħhom bla siti soċjali oħra, biex tingħata ebda problemi. l-għajnuna lill-Awtoritajiet Dwar jekk Maltin meta jinħass il-bżonn. teżistix xi Pauline Miceli qaltilna wkoll problema li f ’dan id-dawl isiru bosta d w a r kampanji ta’ tagħrif biex jedukaw ġenituri kemm lill-ġenituri u anke lit-tfal. li biex Semmiet ukoll li l-kampanja jaraw ta’ edukazzjoni fuq l-internet l i t - li tnediet mal-istazzjon tarradju Magic “Think before you click” ħalliet il-frott mixtieq u kienet ta’ suċċess, u għaldaqstant hemm interess ukoll għal aktar kampanji ta’ dawn it-tip fil-futur. Madankollu, il-Kummissarju għat-Tfal esprimiet il-biża’ fuq problema li tista’ tolqot lit-tfal imsejħa sexting. Qalet li s-sexting sar popolari l-aktar minn mindu nħoloq l-internet. Spjegat li s-sexting huwa meta jinxterdu tfal ritratti bejn iż-żgħażagħ permezz k w i e t i tat-teknologija saħansitra anke jħalluhom jużaw bla ħwejjeġ. Appellat lil dawn i l - ko m p j u t e r it-tfal biex qatt ma jaqgħu f ’din kemm iridu, in-nasba u jibagħtu dawn itMiceli appellat tip ta’ ritratti għax wara, dan li hemm jista’ jiżviluppa f ’rikatt li jekk ilbżonn li persuna ma tagħmilx dak mitlub,

allura dawn ir-ritratti jinxterdu onlajn biex javvelu lill-persuna b’detriment li jista’ joħloq konsegwenzi gravi lill-individwi konċernati. “Il-messaġġ tagħna huwa li kull ritratt li titfa’ fuq facebook jew fuq l-internet, hemm se jibqa’. Illum kulħadd juża l-facebook anke min iħaddem biex jaraw x’ħobż tiekol,” spjegat Miceli. It-tfal fl-iskejjel Il-KullĦadd tkellem ukoll dwar is-sigurtà fl-iskejjel li f ’ċerti minnhom tista’ taqbad u tidħol bla ma jinduna ħadd. Il-Kummissarju għatTfal spjegat biċ-ċar li meta jirċievu xi rapporti, dawn jiġu investigati mill-ewwel, u flimkien mal-kap tal-iskola partikolari s-sitwazzjoni tiġi indirizzata u riżolta fl-anqas żmien possibbli. Miceli qaltilna li għandha fiduċja qawwija kemm fil-kapijiet taliskejjel u anke fl-għalliema. Qalet li l-għalliema llum huma konxji ħafna u avżati speċjalment dwar min għandu l-jedd li jidħol u jiġbor it-tfal. Semmiet każi anke ta’ xi nanniet li marru għat-tfal l-iskola però dawn ma ngħatawx peress li isimhom mhux qiegħed imniżżel. Appellat biex ġenituri li jixtiequ li xi drabi n-nanniet jiġbru t-tfal mill-iskejjel, dawn għandhom jinfurmaw lill-iskola partikolari biex jitniżżel ukoll l-isem tan-nanniet. Appellat li min jara xi ħaġa li ma tkunx ta’ sigurtà għat-tfal, għandu jirraporta lill-Uffiċċju tagħha biex jinvestigaw. Il-KullĦadd talab ukoll x’inhi l-pożizzjoni tal-Kummissjoni għat-Tfal dwar il-koedukazzjoni fejn fil-klassijiet kollha jkun hemm taħlita ta’ subien u bniet imħallta fl-istess klassi. Miceli wieġbet li t-taħlit taż-żewġ sessi fil-klassi huwa ta’ benefiċċju għat-tfal. Qalet però li hemm bżonn li jkun hemm aktar superviżjoni u jrid jinżamm dejjem kontroll ta’ dixxiplina filklassi. Persważa li jekk isiru xi tip ta’ abbużi, l-għalliema żgur li se jkunu hemm biex jintervjenu mill-ewwel u jittekiljaw dawn ittip ta’ problemi. Mal-Kummissarju Pauline Miceli kellna ċ-ċans niddiskutu wkoll il-Politika Nazzjonali dwar it-Tfal speċjalment dwar id-dritt tal-vot għal dawk li għalqu l-età ta’ 16-il sena. Il-Kummissarju qaltilna li jrid ikun aċċertat li l-fehmiet tattfal u ż-żgħażagħ jiġu msaħħa permezz ta’ parteċipazzjoni demokratika li tkun tinkludi l-jedd għall-vot għal dawk li jkunu għalqu s-16-il sena f ’elezzjonijiet u f ’referenda fillivelli statali, lokali u ewropew.

16 .10.2016

kullhadd.com

Saħqet li l-ikbar sfida li teżisti ħalli t-tfal jgħixu l-ħajja tagħhom ma’ familja ġdida, għaliex huwa hija l-mod ta’ kif jitrabbew it- bil-mod ukoll li tagħtihom ir- fatt li ħareġ minn diversi studji li t-tfal mhux posthom fl-istituti tfal, u li t-tfal għandhom dritt responsabbiltà”. iżda li jitrabbew f ’ambjent ta’ li jkunu mismugħa. familja sabiex jitilgħu aħjar. Liġi favur it-tfal Qalet li l-età Qalet li meta tgħaddi din il-liġi, ma tagħmilx I l - se tkun il-qorti li toħroġ il-care differenza Kummissarju order u l-ministru mhux se jibqa’ Tippruvax tgħix għax anke M i c e l i aktar responsabbli. Se jkun ta’ età il-ħajja tat-tfal, ħalli spjegatilna hemm bord apposta li jaħdem kbira wkoll li id f ’id mal-qorti li jagħmel irs s i b t-tfal jgħixu l-ħajja b ħ a l i s s a rakkomandazzjonijiet u jħejji m i n g ħ a d d e j r-rapporti biex jippreżentahom ma jafx tagħhom bil-mod ukoll fil- il-qorti, fejn fl-aħħar mill-aħħar j u ż a ukoll li tagħtihom Parlament tiddeċiedi hi x’għandu jsir dwar l-vot sew u wasal it-trobbija tat-tfal li jinqalgħu jew jieħu ir-responsabbiltà fi stadju mill-ġenituri naturali tagħhom deċiżjoni. avvanzat, l-Att biex jitrabbew għand il-foster Semmiet kif il-ġdid tal-Ħarsien parents. ta’ 16-il sena Il-Kummissarju għat-Tfal tat-Tfal u meta tgħaddi llum wieħed jista’ l-liġi t-tfal se jinstemgħu aktar. Pauline Miceli qaltilna li jiftaħ kont tal-bank u anke jista jmexxi negozju u allura Qaltilna li t-tfal għandhom bħalissa l-Uffiċċju qed jaħdem dan jitlob responsabbiltà kbira. bżonn li jingħataw aktar vuċi. ħafna fuq il-World Children’s Day għax “nixtiequ li jkun Sostniet li f ’din l-età wieħed B’din il-liġi, kemm it-tfal, hawn iktar għarfien jista’ wkoll jagħmel testment, u kif ukoll il-ġenituri ta’ x’inhuma jekk iwettaq xi reat, dan jittieħed naturali u dawk proprjament fil-qorti tal-adulti għax il-qorti li jkunu qed id-drittijiet ġuvenili tat-tfal tapplika biss għal jiffosterjaw, Ma naħluhomx tat-tfal u għandhom tfal sa età ta’ 16-il sena. kif aħna Miceli sostniet ukoll kif ma ikollhom bil-fsied, però nistgħu taqbilx li ċerti ġenituri jridu i s - s o c i a l ngħinu mill-banda l-oħra jiddeċiedu għal uliedhom anke w o r k e r lit-tfal f ’affarijiet li t-tfal ma jkunux b i e x ma nitilquhomx jimmaturaw iridu bħal pereżempju x’tip ta’ k e m m biex igawdu korsijiet għandhom jieħdu jew jista’ jkun ilgħal riħhom iktar it-tfulija x’tip ta’ karriera għandhom proċess ikun u biex isiru jagħżlu għal futur. Qalet li iktar armoniku. ċittadini aħjar”. għandu jsir xi tip ta’ djalogu Sostniet li bħalissa Semmiet li għal qalbha mat-tfal u m’hemm xejn ħażin bis-sistema li teżisti, ħafna hija l-kwistjoni tas-saħħa li jingħataw anke pariri dwar m’aħniex nipprovdu lil dawn x’inhu l-aħjar għalihom, però it-tfal l-aħjar protezzjoni u l-aħjar tat-tfal speċjalment fejn tidħol fl-aħħar mill-aħħar iridu jkunu servizz. Hemm bżonn li dawn il-problema tal-obeżità, u tieħu t-tfal infushom li jiddeċiedu. jitħarsu bis-serjetà meta tkun gost tara d-Dipartiment talGħandha wkoll appell ċar: ħadthom mill-ġenituri naturali Promozzjoni tas-Saħħa jaħdem “Tippruvax tgħix il-ħajja tat-tfal, u poġġejthom f ’post sikur ieħor id f ’id mat-tfal tal-iskola f ’dan

It-trobbija tat-tfal sfida għall-ġenituri tal-lum

ir-rigward. Qalet li vera ninsabu f ’dinja ta’ ħajja mgħaġla u forsi l-ġenituri jsibuha ftit diffiċli li jlestu ikel nutrittiv għattfal, però dawn għandhom jingħataw l-edukazzjoni kollha biex kemm jista’ jkun ma jixtrux ikel maħdum lest li ma jkunux jafu x’fih. Pauline Miceli tappella biex “nieħdu ħsieb lit-tfal tagħna u t-tfulija tagħhom għandna

nagħmluha sabiħa kemm jista’ jkun u ma naħluhomx bilfsied, però mill-banda l-oħra ma nitilquhomx għal riħhom”. “Hemm bżonn li nsibu bilanċ pożittiv fit-trobbija tagħhom”. Ikkonkludiet li trobbija nieqsa mill-imħabba u mid-dixxiplina, fil-futur tista’ tkun bużżieqa f ’wiċċ il-ġenituri. “Għax bil-Malti ngħidu dak li tiżra taħsad,” temmet tgħid Miceli.

16.10.2016

kullhadd.com

BEDA X-XOGĦOL FUQ DAĦLA LI TIXRAQ LILL-BELT

Id-daħla tal-Belt hija dejjem post mimli attività iżda bħalissa iktar. Għax mal-attività ta’ kuljum fosthom nies deħlin u ħerġin, karozzi tal-linja u xi bejjiegħ, żdiedu wkoll l-inġenji li huma meħtieġa biex il-parti ta’ quddiem il-Belt tilħaq il-livell ta’ dak li ssib meta tirfes mill-għatba ’l ġewwa. Tfassal kunċett ta’ bidla radikali, bidla li se tiswa madwar €10 miljun u li se twassal biex qabel il-Belt tkun il-Belt Kapitali Ewropea, il-proġett ikun lest. B’kollox hemm tliet proġetti f ’wieħed; il-foss talBelt, il-pjazza ta’ madwar it-

Tritoni u ż-żona magħrufa bħala l-Biskuttin. Ix-xogħol kien imfassal u qed ikun segwit mill-Grand Harbour Regeneration Corporation, Transport Malta u d-Direttorat tar-Restawr. Hemm ukoll l-assistenza teknika mogħtija mill-uffiċċju ta’ Renzo Piano li ntalab jibqa’ jsegwi l-proġetti marbuta mal-Belt mingħajr iktar ħlas. Kien wara diversi taħdidiet ta’ konsultazzjoni mill-entitajiet taħt il-kappa tal-Ministeru għatTrasport u l-Infrastruttura, li bdiet issir il-ħidma tal-ewwel fażi tal-proġett, il-parti int u

dieħla lejn il-Ministeru għallEdukazzjoni u x-Xogħol fejn se ssir roundabout għallimmaniġġjar aħjar tat-traffiku, kif ukoll fil-pavimentar ta’ quddiem il-lukanda Phoenicia. Is-siġar tal-palm li hemm mhumiex se jitneħħew, u se jiżdiedu wkoll xi siġar oħra. Din il-fażi hija mistennija li titlesta sal-bidu tas-sena d-dieħla. Matul il-laqgħat konsultattivi ġew diskussi diversi suġġetti relatati bħal li tinżamm trejqa żgħira li minnha jistgħu jidħlu l-Belt f ’każijiet ta’ emerġenza. Wara laqgħat u ħidma malKNPD, ġie deċiż li l-persuni

b’diżabilità jingħataw l-aħjar aċċess possibbli, fosthom marki fl-art għall-persuni neqsin mid-dawl, xi ħaġa innovattiva f ’pajjiżna. Dan ix-xogħol li ta prijorità lillbżonnijiet ta’ persuni b’diżabilità biex l-aċċess tagħhom għallBelt ikun faċli ġie rikonoxxut miċ-Ċermen tal-KNPD Oliver Scicluna. Huwa faħħar ix-xogħol tal-GHRC u qal li hija “entità li mingħajr ma tħossha li qed tagħmel xi ħaġa żejda tinkludi fil-pjanijiet tagħha l-aċċessibilità sħiħa għal kulħadd”. Huwa rringrazzja lillKorporazzjoni għall-mod

professjonali li bih ħadmet malKNPD biex “jiżguraw li proġett maġġuri se jkun ta’ eżempju taddisinn universali f ’dan il-pajjiż”. Scicluna sejjaħ lil entitajiet oħra biex jimxu fuq il-passi tal-GHRC waqt li sostna li l-aċċessibilità mhijiex karità imma dritt. Minħabba l-fatt li se tiżdied iddistanza minn Bieb il-Belt għallkarozzi tal-linja, hu maħsub li jkun hemm servizzi ta’ trasport bħal shuttles, karozzi talelettriku, eċċ. Barra minn hekk, aktar ’il quddiem se jsir lift viċin Kastilja biex wieħed ikun jista’ jinżel direttament għall-karozzi tal-linja.

16.10.2016

kullhadd.com

LIBRERIJI, KOTBA U GAZZETTI BIN-NUMRI 777,804

134,545

3,535

127

In-numru ta’ kotba li sselfu mil-libreriji pubbliċi f’pajjiżna

books

2,391

In-numru ta’ kotba mislufa f’Għawdex

Iż-żieda fl-adulti li huma membri tal-libreriji Maltin

books

1,189

Iż-żieda fit-tfal sa 13-il sena li huma membri tal-libreriji Maltin

Iż-żieda fl-adolexxenti li huma membri tal-libreriji Maltin

39,337 Iż-żieda ta’ kotba fil-libreriji Maltin is-sena li għaddiet

Tnejn minn kull tliet kotba miżjuda kienu donazzjonijiet

17.2

7.9

2.6

L-ammont ta’ persuni barranin li s-sena li għaddiet ġew Malta u sselfu ktieb

Il-valur f’miljuni ta’ ewro ta’ kotba u maganizes li kienu impurtati lejn Malta

Il-valur f’miljuni ta’ ewro ta’ kotba u magazines li kienu esportati minn Malta

In-numru ta’ kotba li sselfu mil-librerija tal-Isla. L-inqas fost il-libreriji

2/3

It-tnaqqis perċentwali f’bejgħ ta’ gazzetti u magazines

SORS: NSO b’tagħrif dwar l-2015

16.10.2016

kullhadd.com

ŻEFFIENA GĦAWDXIN FUQ IL-PALK TAR-ROYAL ALBERT HALL

Intervista minn KELLY PEPLOW

Il-Kelma “Proms” għal kull min isegwi t-teatru Ingliż, għandha rabta kulturali enormi mat-teatru tar-Royal Albert Hall. Dan it-teatru ra wirjiet ta’ kull tip, minn musicals għal kunċerti. Bini li kieku l-ħitan tiegħu jitkellem, minjaf kemm-il storja għandu ta’ atturi qabel ma joħorġu fuq il-palk, stejjer ta’ meta l-maniġer tal-palk jagħmel xi xenata u joħroġ ’il barra, stejjer ukoll ta’ artisti li marru rashom mimlija għal xi audition u ħarġu diżappuntati. Dance Proms ilu jokkupa l-palk ta’ dan l-istess teatru mill-2011, u hu deskritt bħala ċelebrazzjoni internazzjonali ta’ żfin, taż-żeffiena, u tal-għalliema tażżfin. Hawnhekk, mijiet ta’ żeffiena minn kull rokna tad-dinja taw il-wirjiet rispettivi tagħhom fuq dan il-palk, minn ballet għal ballroom, min tap għal tango. Din is-sena, Centre Stage Dance Academy minn Għawdex, se tkun qed taqsam il-palk ma dawn iż-żeffiena internazzjonali nhar it-30 t’Ottubru li ġej. Akkademja mmexxija minn Natalie Sciortino, waħda miż-żeffiena għal din is-serata. Sciortino ilha tiżfen għal dawn l-aħħar 23 sena, fil-ġeneri ta’ ballet, jazz, u tap. Ta’ tmintax-il sena, fetħet Centre Stage Dance Academy wara li studjat f ’Londra, biex tagħti l-opportunità lil ċkejknin oħra li għandhom il-ħolma taż-żfin. Sabet iċ-ċans tkellimna bejn il-provi tal-wirja li l-akkademja se tesibixxi f ’Londra, wirja kemxejn kurjuża, għaliex għalkemm mhux assoċjata ma’ pajjiżna, is-27 żeffien qed jagħtiha sinifikat liema bħalu.

Nimmaġina li kellhom xi struzzjonijiet millorganizzaturi dwar il-korjografija.

Iva, l-iktar rigward ittul ta’ ħin taż-żifna, li ovvjament kull grupp jew żeffiena riedu jirrispettaw. Il-bqija kollha affarijiet loġistiċi, bħal dħul u ħruġ mill-Arena għal ġor-Royal Min hu midħla tat-teatru jew tal- Albert Hall. kultura Ingliża, malli jisma l-kelma “Proms” moħħu diġà jmur għall- Kif għażilt liż-żeffiena tiegħek? wirjiet tipiċi Ingliżi jew għal wirjiet li ta Joseph Calleja fir-Royal Albert Din iż-żifna kienet diġà saret f ’wirja Hall, imma Dance Proms, x’inhu, ewlenija ta’ Centre Stage Academy. u għalfejn daqshekk importanti Żammejt xi żeffiena li diġà kienu parti għaż-żeffiena? minnha u saru xi auditions biex ngħaqqad sebgħa u għoxrin żeffien biex jitilgħu Dan huwa avveniment annwali fejn miegħi Londra. mijiet ta’ żeffiena internazzjonali u anke Ingliżi juru t-talent tagħhom fir-Royal Fadal biss ġimagħtejn u nista’ Albert Hall. Ħafna minnhom jidħlu nimmaġina l-emozzjoni li qed ikun wara li jkunu għaddew minn skrutinju hemm waqt il-provi. Għandek xi mod ta’ video audition li jarawh numru ta’ partikolari ta’ kif taħdem? persuni li jiffurmaw ġurija. Hawnhekk iżżeffiena mhux biss qed jagħtu spettaklu Il-provi sejrin tajjeb ħafna ifhem, lill-udjenza imma wkoll qed jiltaqgħu niltaqgħu xi darbtejn f ’ġimgħa biex ma’ żeffiena professjonali, jitkellmu ovvjament il-korjografija tagħna tirfina. magħhom u jiżfnu quddiem esperti fil- Però xejn intensiv iżżejjed. Li qed nagħmlu qasam. Ma tistax tgħid lil min se tolqot wkoll huwa li nipprattikaw il-finali tasjew ma’ min se tiltaqa’. Fost żeffiena serata ta’ Dance Proms. L-organizzaturi oħra din is-sena naf li hemm il-ballerina bagħtu silta b’korjografija lil kull grupp Ingliża Darcey Bussel, il-korjografu u kull min hu parti minn dance proms Arlene Phillips, Matt Flint, u l-grupp jingħaqad f ’din is-sorpriża! famuż Flawless. M’hemmx għalfejn ngħidu li r-Royal Intom għażiltu ż-żifna Havana Albert Hall huwa wieħed mill-iktar Tropicana. Għalfejn din il-kanzunetta teatri prestiġjużi. Xi tfisser għalik din partikolari? l-opportunità? Ridt nieħu ċans b’korjografija mexxejja ħafna. Havana Tropicana hija żifna bi stil Kuban, ferriħija u għandha dak l-element “tongue-in-cheek” fillirika tagħha. Naħseb diska li tnissel tbissima fuq fomm l-udjenza dakinhar. Fassalt korjografija kif immaġinajt li se tingħoġob mill-ġurija, u fil-fatt hekk kien!

Ovvjament huwa unur kbir, speċjalment meta tqis li din hija it-tieni darba li Centre Stage Dance Academy intgħażlet għallProms. Naħseb hekk qed nuru x’livell għandhom iż-żeffiena tagħna, li kapaċi jaqsmu l-palk ma’ żeffiena barranin li ħafna minnhom investew snin sħaħ filqasam, huwa xogħolhom terġa’.

Iva, fil-fatt ħafna huma xettiċi fejn jidħol iż-żfin hawn Malta. Meta naraw xi wirja ta’ spiss nisimgħu il-frażi “eżatt bħal ta’ barra!” Fi kliemhom, il-Maltin m’għandhomx dak ittaħriġ intensiv li għandhom żeffiena barranin. Kif tirreaġixxi għal dan? Huwa fatt li żeffiena lokali mhux imħarrġa biss fiż-żfin. Irrid ngħid li ftit huma l-Maltin jew Għawdxin li l-ġurnata tax-xogħol tagħhom hija msejsa biss fuq dan il-qasam, sew jekk huma lezzjonijiet u sew jekk huma provi għal xi wirja. Ħafna żeffiena jridu jlaħħqu ma’ studju, jew xogħol ieħor. Imma dan ma jfissirx li ż-żeffiena tagħna huma inqas tajbin minn oħrajn madwar id-dinja. Għalkemm m’għandniex is-sigħat twal ta’ prattika li jagħmlu studenti barranin speċjalizzati fuq iż-żfin, esperjenza bħal din turi għandna talent kbir. Xorta nafu nagħtu wirja tajba daqs kwalunkwe żeffien ieħor barrani. L-industrija tal-ispettaklu taffaxxina lil kulħadd, imma ta’ spiss nisimgħu li pereżempju, kantant jew attur iktar ma jkollux xogħol milli jkollu, għaliex l-ispettaklu u l-palk huwa “a world of rejection”. Int li għandek snin twal esperjenza fiż-żfin, taraha tgħodd din il-frażi għall-qasam tiegħek?

żeffien forsi ma ppreparax ruħu biżżejjed allura, irid juża l-esperjenza biex imur u jaħdem iktar. Jekk tkun sensittiv iżżejjed f ’dan il-qasam se tbati. Show Business jissejjaħ business mhux b’kumbinazzjoni. Ħa ssib min jappoġġjak u min le, min se togħġbu u min le. Imma ma tistax taqta’ qalbek minħabba ftit negattività. Żeffien mċaħħad minn biċċa xogħol waħda jrid juża din l-esperjenza biex tagħmlu żeffien, u fuq kollox persuna, iktar determinat u b’saħħtu. Ma nimmaġinax li kien vjaġġ faċli tiftaħ akkademja għal rasek u tgħin biex ħaddieħor jitħarreġ f ’qasam li int tant tħobb. Nimmaġina li kellek toqgħod lura inti minn opportunitajiet ta’ żfin biex ħaddieħor jitħarreġ. Jiddispjaċik? Jien ftaħt l-akkademja ta’ tmintax-il sena. F’temp ta’ ftit żmien kont qed naraha tikber u kellna suċċess kbir bil-wirjiet lokali u annwali tagħna. Din żammitni ftit milli nsegwi l-passjoni taż-żfin barra minn Malta, għaliex kont bieżla mmexxi l-akkademja iktar milli niżfen. Imma issa wara dawn is-snin kollha ma nimmaġinanix nitlaq lill-istudenti tiegħi. Dawn issa parti minn ħajti u minn familti! Ixxurtjata ħafna għax għalkemm ibbażata f ’Għawdex, jien u dawn iżżeffiena tiegħi xorta qed induqu ftit mixxena internazzjonali taż-żfin!

Ta’ spiss nismgħu artisti jgħidu li r-reċtar jew il-kant jew it-tpinġija huma t-terapija tagħhom mill-ħajja ta’ kuljum. Fejn jidħol żfin, niftakar anke l-iskola kienu jgħidulna li huwa wkoll tip ta’ sport li jiddixxiplinak. Għal żeffiena lokali li jridu jaħdmu Għalik, x’inhu ż-żfin: arti, terapija, fuq iż-żfin f ’livell professjonali jridu jew sport? jippreparaw rwieħhom biex iħabbtuha ma oħrajn, għatxana u determinati Bla dubju huwa arti. Għandi passjoni daqshom għal din id-dinja. Iva, xi drabi kbira lejn il-prattika, kieku ma kontx ż-żeffiena jgħaddu minn xi audition nagħmel għoxrin sena fil-qasam. kiefra u ma jintgħażlux, huwa ċiklu tal- Ixxurtjata ħafna anzi li din il-forma qasam li però, ma għandux jaqta’ qalb ta’ arti hija parti mix-xogħol tiegħi ta’ ħadd. Dan jista’ jkun jiġri għaliex iż- kuljum.

16.10.2016

kullhadd.com

MILL-BAGALJA GĦAR-REALTÀ LEJLET IL-BAĠIT 2017

• BAĠIT WARA IEĦOR LI TĦABBAR U TWETTAQ • IL-MINISTRU JAQRA BAĠIT TA’ PAJJIŻ B’EKONOMIJA B’SAĦĦITHA Għada, il-Ministru tal-Finanzi jaqra l-baġit għas-sena d-dieħla. Tliet sigħat jew iktar ta’ diskors li matulu nisimgħu dwar fejn tinsab Malta u fejn se tmur tul it-tnax–il xahar li ġejjin. L-iktar li jkunu mistennija hemm ilproposti ta’ x’se jsir f ’diversi oqsma. Ideat u proposti li mhux biss ikunu nibtu minn Kastilja jew minn diversi Ministeri, iżda wkoll minn fost is-soċjetà ċivili li flaħħar xhur għamlet proposta wara oħra. Peró, jekk hemm xi ħaġa li tiddistingwixxi baġits ta’ Gvern Laburista minn dawk ta’ gvernijiet oħra hija dik li l-baġit jitħabbar biex isir.

Fil-fatt, għat-tielet sena konsekuttiva l-Gvern ħejja dokument ‘It-Twettiq talBaġit 2016’ biex jagħti rendikont tattwettiq tal-miżuri tal-baġit għal din issena. Minnu rriżulta li din is-sena twettqu 80 miżura aktar meta mqabbel mal-ammont ta’ miżuri implimentati fl-2014. Dan filwaqt li meta mqabbel mal-ammont ta’ miżuri implimentati fl-2015, din is-sena twettqu 52 miżura aktar. B’hekk din issena se jkunu twettqu 73% tal-miżuri, li jinkludu wkoll dawk il-miżuri li se jiġu implimentati sal-aħħar tas-sena. Il-baġit huwa parti minn pjan ta’ Gvern

li għandu roadmap u li l-baġits tiegħu ma tistax toħodhom f ’iżolament. Baġit jibni fuq ieħor f ’pajjiż fejn il-baġit sar u reġa’ se jsir f ’pajjiż b’ekonomija b’saħħitha. Għax il-Gvern fehem li l-ewwel trid toħloq il-ġid biex tqassmu. L-ekonomija qed tikber b’5.2%, jew kważi erba’ darbiet u nofs it-tkabbir fl-aħħar sena tal-amministrazzjoni preċedenti. It-tkabbir tagħna hu tliet darbiet aktar mill-medja Ewropea. Flewwel kwart tal-2016, il-gid nazzjonali kiber b’5.2%, jew kważi erba’ darbiet u nofs it-tkabbir fl-istess perjodu fl-aħħar sena tal-amministrazzjoni preċedenti.

Dan seħħ fi zmien meta fil-bqija tażżona ewro t-tkabbir ekonomiku laħaq biss 1.7%, b’pajjiżna jkollu l-ogħla rata ta’ tkabbir sa issa rrapurtata millEurostat fost il-pajjiżi Ewropej. Il-Labour Force Survey jindika li matul l-ewwel kwart tal-2016 meta mqabbel mas-sena ta’ qabel il-pagi f ’pajjiżna għolew bi 4.6%, jew bi kważi €744 fissena (€14.30 fil-ġimgħa). Dan fi żmien meta l-inflazzjoni kienet 1.1% biss, ifisser titijib ta’ 3.5% fil-poter ta’ akkwist tal-ħaddiema Maltin u Għawdxin. Tkompli f ’paġni 14 u 15

16.10.2016

kullhadd.com

TLIET BAĠITS LI B Għall-ewwel darba fl-istorja, pajjizna kellu l-anqas €848 fix-xahar għandhom żieda ta’ €16.60 fix-xahar, rata ta’ qgħad fl-Unjoni Ewropea, jew 4%. Din hija ekwivalenti għal €200 fis-sena. l-anqas rata ta’ qgħad li qatt ġiet osservata mindu • Kull min hu single, u kellu paga li kieku l-Eurostat bdiet tiġbor din l-istatistika għal pajjiżna. llum hija anqas minn €780 fix-xahar, u kellu l-bolol B’hekk pajjizna bħalissa għandu rata ta’ qgħad ferm imħallsin kollha, kellu żieda ta’ madwar €32.00 fixanqas min-nofs ta’ dik osservata fil-bqija taż-żona xahar, ekwivalenti għal €384 fis-sena. ewro. Fil-leġiżlatura preċedenti, ir-rata medja ta’ qgħad • Romol, li l-konjugi tagħhom ħallsu l-bolol f ’pajjiżna kienet ta’ 6.5%. F’Diċembru tal-2009 kollha u kellhom paga li kieku llum hija anqas minn pajjiżna sa wasal li kien laħaq rata ta’ qgħad ta’ 7.3%, €780 fix-xahar, ukoll ħadu żieda ta’ madwar €32.00 b’distakk ta’ 2.7% mill-medja taż-żona ewro. Lejlet fil-ġimgħa, €128 fis-sena. l-aħħar baġit tal-Gvern preċedenti, skont il-Eurostat kien hemm 4,000 persuna aktar bla xogħol milli • Pensjonanti li jħallsu t-taxxa ħadu żieda hawn illum. li tlaħħaq sa €15 fix-xahar, €180 fis-sena. Oħrajn Malta għandha wkoll l-anqas rata ta’ qgħad fost m’għadhomx iħallsu taxxa bir-roħs li kien hemm. iż-żgħażagħ b’6.9%, segwiti mill-Ġermanja b’7.2%. Dan meta tul il-leġiżlatura li għaddiet ir-rata ta’ DIŻABBILTÀ qgħad fost iż-żgħazagħ laħqet 16.4%. Meta kien Viċi Kap tal-PN, Simon Busuttil kien Il-Gvern qed jinforza iktar minn qatt qabel iljgħid li l-Partit Laburista fil-gvern huwa garanzija ta’ liġi fejn min iħaddem irid jimpjega 2% tal-persuni qgħad. Iżda seħħ bil-kontra, għax l-enfasi mhix biss b’diżabbiltà. Il-persuni b’diżabbiltà huma ċentrali li jinħolqu l-impjiegi, iżda li jkunu impjiegi ta’ dinjità. fil-proġett soċjali tal-Gvern tant li ngħataw prijorità. Permezz tal-miżura tal-pegging tas-salarju, Min ma jimxix ma’ din ir-regola qed ikun ħaddiema tal-kuntratturi fosthom mitlub jagħmel kontribuzzjoni. security guards, cleaners, care Din hija waħda mill-miżuri workers u skrivana li qed li qed iwasslu biex iktar jipprovdu servizz għallpersuni jaħdmu full time. gvern, bdew jirċievu Iżda, il-Gvern ta wkoll L-effett tat-tnaqqis l-istess rata ta’ ħlas bħal numru ta’ inċentivi. ħaddiema fis-servizz Min jimpjega persuna fir-rata ta’ income tax mistenni pubbliku li jagħmlu b’diżabbiltà qed ikun jwassal biex sa tmiem din l-istess xogħol. eżentat milli jħallas Inħarġu regolamenti il-kontribuzzjoni tasil-legiżlatura, il-familji tagħna jkunu li jistabilixxu l-linja li sigurtà soċjali għallgawdew minn ġid nazzjonali akbar, magħhom għandhom impjegat b’diżabbiltà jimxu l-kuntratturi u jieħu €4,500 kreditu ta’ madwar €200 miljun, li japplikaw għal għal kull impjegat jew medja ta’ €40 miljun fis-sena kuntratti tal-gvern. b’diżabilità. Persuni b’diżabiltà li jaħdmu mill-implimentazzjoni ta’ din ŻIEDA FILbaqgħu jieħdu pensjoni PENSJONIJIET sħiħa. il-miżura biss. Għall-ewwel darba wara 25 sena żdiedu l-pensjonijiet għallanzjani. 23,000 pensjonant bil-pensjoni minima ħadu żidiet ħafna minnhom sostanzjali. Hekk il-faxxa ta’ taħt nett ingħatat l-ewwel imbuttatura ’l fuq. 25,000 pensjonant ieħor li jħallsu t-taxxa, fosthom ħafna pensjonanti tas-servizz, qed igawdu minn roħs fit-taxxa li tħabbar apparti ż-żieda tal-għoli tal-hajja Madwar 5,000 pensjonant ieħor (u kull sena dejjem jiżdiedu) li għandhom pensjoni tas-servizz qed jibqgħu jieħdu żieda fil-pensjoni tas-sigurtà soċjali apparti ż-żieda tal-għoli tal-ħajja. Iżda dawn ma kinux żidiet iżolati. Miżuri oħra li ttieħdu fl-aħħar snin wasslu biex madwar 5,000 pensjonant ieħor li kienu jaħdmu f ’ażjendi li għalqu, bħat-Tarzna iżda mhux biss, jew kienu f ’xogħol li issa m’għadux jeżisti, se jkomplu jkollhom ilpensjoni tagħhom riveduta skont parametri ġodda li se jwassluhom biex jieħdu żidiet b’lura mill-2011 apparti ż-żieda tal-ogħli tal-ħajja. Aktar minn 1,000 armla li kienu jaħdmu u tilfu l-pensjoni tal-irtirar tagħhom għax jieħdu il-pensjoni tar-romol, ħadu wkoll żieda sostanzjali fil-pensjoni tagħhom. Filwaqt li aktar minn 1,000 pensjonant ieħor li kienu impjegati għal aktar minn 20 sena imma fl-aħħar snin tagħhom spiċċaw bħala self-employed u b’pensjoni baxxa bdew igawdu minn pensjoni ogħla maħduma fuq is-snin li jkunu għamlu bħala impjegati.

INQAS SOĊJALI

DIPENDENZA

Fi Frar 2013 kien hemm 13,984 persuna li kienu qed jirċievu l-assistenza soċjali, l-assistenza għallġenituri waħedhom (single parents) u l-assistenza tal-qgħad. Dawn niżlu għal 9,668 persuna s’Awwissu 2016. Dan ifisser li fl-aħħar tliet snin kien hemm tnaqqis ta’ 4,316 persuna minn fuq il-benefiċċji soċjali. Tnaqqis sostanzjali minn fuq ilbenefiċċji soċjali ġie rrekordjat fost dawk iż-żgħażagħ li huma taħt it-23 sena. Fi Frar 2013 kien hemm 1,202 persuna Fl-ewwe fuq il-benefiċċji li niżlu ta’ dan il-Gv għal 506 persuna f ’Awwissu 2016. Dan mill-miżuri ifisser tnaqqis ta’ 696 l-iktar intlaq żagħżugħ minn fuq il-benefiċċji soċjali – il-konċessjoni taltnaqqis ta’ 57%. Fl-aħħar baġit li Dawn kienu eże kienu rikonoxxuti ta’ 3.5% għ dawk il-familji fejn hemm persuna €150,000 fu waħda biss f ’impjieg, tal-pro għandhom dħul baxx u hemm ulied dipendenti li għandhom inqas minn 23 sena. Għalhekk kien estiż ilX’ŻIDIET? benefiċċju ‘In-Work’. Permezz ta’ din il-miżura mill-bidu tas-sena 2015 • Koppji miżżewġin li jgħixu b’pensjoni ibbenefikaw 1,827 familja u 2,745 tfal. L-inwork waħda u kellhom paga li kieku llum hija anqas minn benefit huwa l-għotja għall-familji bi dħul baxxa li

kullhadd.com

16.10.2016

BIDLU ‘L MALTA tingħata darba f ’sena. Fl-aħħar tliet snin kien hemm ukoll total ta’ 2,328 persuna illi għazlu li jidħlu fid-dinja tax-xogħol permezz tat-Tapering System. Dan billi sabu impjieg iżda permezz ta’ din is-sistema setgħu jibqgħu jieħdu l-benefiċċji soċjali għal-perjodu ta’ 3 snin.

qegħdin jinqdew f ’4 sigħat jew anqas. Filwaqt li filġimgħa tal-Milied infetħet għall-ewwel darba fi sptar Malti emerġenza tat-tfal, b’infermiera u konsulenti li jispeċjaliżżaw fil-qasam. Ittieħdu diversi inizjattivi fis-settur tas-saħħa primarju. Bl-investiment fiċċentri tas-saħħa laħaq il-miljun u ħames mitt elf ewro. ENERĠIJA Intant, fl-istess ħin għaddeja l-ħidma biex jimmaterjalizzaw il-proġetti Fil-qasam tal-enerġija ħafna tal-isptarijiet: San Luqa, Karen Il-Crafts Village huwa huwa ffukat fuq l-impjant ilGrech u l-Isptar Ġenerali ġdid f ’Delimara. L-ewwel t’Għawdex – Barts eżempju ta’ kif inbidlu żewġ baġits tal-Gvern Medical School. Dan preżenti wasslu biex b’investiment ta’ mitejn l-affarijiet. Ilu għexieren ta’ roħsu l-kontijiet talmiljun ewro mill-privat. snin mistenni u issa se jsir. enerġija b’mod li fi bwiet il-familji u SKEJJEL U Il-valur ta’ dan il-proġett n-negozji baqgħu GĦAJNUNA LILLse jkun ta’ madwar €14-il tmenin miljun ewro ISTUDENTI kull sena. Mhix miljun. Barra minn hekk, inizjattiva ta’ darba Ftit tal-jiem ilu s-sena madwar 50 intrapriża ser għax mir-roħs ilskolastika bdiet bilfamilji baqgħu jgawdu ftuħ ta’ żewġ skejjel jirċievu appoġġ waqt li għal sena wara oħra. ġodda. Dan hekk kif Fil-baġit għal din is-sena f ’kull baġit l-investiment huwa previst li jkun hemm kienu ngħataw dettalji fil-qasam edukattiv baqa’ impjiegi ġodda. dwar l-impjant tal-enerġija u jkun wieħed sostanzjali. Saldawn id-dettalji rajniehom isiru aħħar tal-leġiżlatura hu maħsub realtà. L-impjant tal-gass tlesta li jkunu fetħu seba’ skejjel ġodda. u fl-aħħar jiem wasal Malta t-tanker Għal darb’oħra ngħatat iż-żieda flli se jipprovdi l-gass lill-power station ta’ istipendji lill-istudenti, bl-aħħar Gvern li Delimara. Iżda, dan mhux bizejjed u l-wasla tal- naqqas l-istipendeji jibqa’ dak Nazzjonalista. bastiment mhux proġett iżolat għaliex fl-istess ħin Kif tħabbar fl-aħħar baġit il-proċess tadbdew it-testijiet għal pipeline tal-gass. Dan, flimkien distribuzzjoni ta’ tablet lil kull tifel u tifla issa wasal mat-tlestija tal-interconnector se jwasslu biex il- fi stadju avvanzat. It-tablets marru għand l-għalliema power station tal-Marsa tkun passat darba għal dejjem u sal-aħħar tas-sena l-istudenti kollha tar-raba’ sena filwaqt li se tingħalaq il-parti l-antika f ’Delimara. jkollhom it-tablet f ’idejhom. Tul is-sena kollha F’kelma waħda jintemm l-użu tal-iktar żejt li jniġġes l-istudenti u l-pubbliku inġenerali gawdew mir-rata minn pajjiżna. iktar baxxa ta’ VAT fuq l-ebooks, li niżlet għal 5%. Kif imħabbar fil-baġit 2016 wettaq miżura fejn SAĦĦA AĦJAR għall- ewwel darba l-istudenti tal-ITS ingħataw għotja li tammonta għal €233 biex ikopru parzjalment Fil-qasam tas-saħħa hemm riżultati li jinħassu. Fost l-ispejjeż tal-materjal edukattiv. dawn hemm tnaqqis ta’ 50% ta’ pazjenti li ilhom jistennew intervent kirurġiku aktar minn sena u nofs. SUĊĊESS FIT-TURIŻMU Ngħidu aħna dawk li kienu qed jistennew tibdil talirkoppa kienu 1,761 f ’Novembru 2015 u niżlu għal Fit-turiżmu komplew jinkisbu riżultati tajbin fejn il718 f ’Awwissu 2016. Fl-istess ilma l-istennija għal Gvern ikompli jikser ir-rekords tiegħu stess fl-ewwel operazzjoni tal-ġenbejn. sitt xhur tas-sena. Bejn Jannar u Ġunju ta’ din is-sena Dan kollu minħabba diversi inizjattivi, fosthom waslu pajjiżna aktar minn 835,000 turist, li jfisser il-ftehim mal-privat. Kien possibbli wkoll għaliex tkabbir ta’ 9.7% fuq l-istess xhur tal-2015. żdiedu s-sodod fl-isptar. Malta rreġistrat żieda konsiderevoli wkoll fl-iljieli Biex żdiedu s-sodod saret blokka ġdida li qattgħu f ’pajjiżna dawn it-turisti, żieda ta’ 8.6%. b’68 sodda biswit l-emerġenza ta’ L-infiq turistiku rreġistrat fl-ewwel sitt xhur tal-2016 Mater Dei, li nfetħet fl-aħħar kien ta’ €656.4 miljuni, tkabbir ta’ 5.7% fuq Jannar tal-2015. Filwaqt li permezz u Ġunju tas-sena l-oħra u li ssarraf f ’€35.7 miljun tal-migrazzjoni tas-servizzi aktar fi dħul dirett fl-ekonomija Maltija. tal-onkoloġija mill-Isptar Meta nosservaw iż-żieda fin-numru ta’ turisti el baġits Sir Boffa għaċ-Ċentru li jżuruna, wieħed irid jaħseb u jżomm f ’moħħu vern, waħda tal-Onkoloġija Sir l-importanza u n-neċessità li ntejbu l-kwalità talAnthony Mamo, sar prodott tagħna. Għalhekk fl-20 ta’ Ġunju 2016 ġiet i ewlenin li tisbiħ f ’Sir Paul Boffa introdotta l-miżura tal-eko kontribuzzjoni. Din qed qgħu kienet li qed jospita pazjenti titħallas bir-rata minima ta’ 50 ċenteżmu għal kull lejl li għandhom bżonn li turist iqatta’ Malta, iżda sa massimu ta’ 5 euro għal -first-time buyers. kura fit-tul. Dan kull żjara. wassal għal tnaqqis B’din il-miżura qed isir investiment fi prodott entati mit-taxxa fil-pazjenti li kellhom turistiku aħjar u fis-sostenibbiltà tal-qasam turistiku ħall-ewwel jingħataw kura fil- f ’pajjiżna sabiex iħalli aktar benefiċċju ekonomiku kuritur. għal kulħadd. uq il-valur Taħt il-PN kien hemm Dawn huma wħud mis-setturi li fl-aħħar snin raw opjetà. 130 medicina out of bidliet kbar. Uħud inqalgħu mill-medjokrità. Oħrajn stock, problema kbira fil- kienu sejrin tajjeb iżda ssaħħew. Magħhom nistgħu qasam tas-saħħa. Iżda sa nsemmu biżibilju ta’ investimenti mill-qasam privat Awwissu 2016 kellna total ta’ 23 li saru għax il-Gvern provda l-ambjent xieraq. Jekk ġimgħa b’żero out of stock għada l-Gvern ikompli jibni fuq dawn ikun qed Kien irreġistrat ukoll tnaqqis fil-ħin ikompli jibdel lil Malta, b’mod li l-ħafna u mhux ilta’ stennija tal-emerġenza minn 13 –il siegħa ftit, igawdu mill-ġid. Għaliex hekk biss ikollna Malta għal 4 sigħat. 90% tal-pazjenti li jidħlu l-emergenza Tagħna Lkoll.

16.10.2016

kullhadd.com

ID-DOKUMENT TA’ BUSUTTIL:

INKONSISTENZI U THEDDID Li kellu l-baġit ta’ għada jagħmlu Simon Busuttil, x’jiġri? Diffiċli wieħed ikun jaf għaliex mhux darba u tnejn li l-Kap talOppożizzjoni xejn ma kien ċar fi ħsibijietu jew qal ħaġa u għamel oħra. Iżda, ejja nieħdu d-dokument ta’ qabel il-baġit li ppreżenta l-Partit Nazzjonalista biex nieħdu ħjiel ċkejken. Dokument li jingħad li fih 91 proposta, għalkemm filverità fih inqas. Dan fid-dawl li bosta proposti huma ripetuti jew jgħidu l-istess ħaġa bi kliem differenti. Però jispikkaw żewġ proposti. Dik li tnaqqas il-ħaddiema talgvern u dik li tipprivatizza setturi meqjusa bħala non core. Fil-preżentazzjoni li saret lillimsieħba soċjali, il-Kap talOppożizzjoni qalilhom li hemm ħaddiema żejda mal-gvern. Fid-dokument aħħari żamm l-istess prinċipju għalkemm din id-darba żejnu bil-kliem “carry out an independent HR Audit Exercise”. Mhux se nkunu aħna li ninterpretaw dan id-diskors iżda nħallu lil Simon Busuttil li wara t-tnedija tad-dokument qal: “Li qegħdin ngħidu hu li nerġgħu lura għat-trend li kienet ilha tiswina tajjeb għal 25 sena li n-numru ta’ nies gradwalment jonqos”. Simon Busuttil kien ċar ukoll li ma kienx qed jirreferi għal dawk magħrufa bħala position of trust għaliex fi kliemu “dawk apparti”. It-tnaqqis fl-ispiża pubblika hi intrinsikament marbuta ma’ proposta oħra, dik li jagħti dawk magħrufa bħala servizzi non core lis-settur privat. Dawn isservizzi jinkludu infermiera u care assistants fost l-oħrajn. Jekk qed jgħid li bihom irid inaqqas l-ispejjeż ifisser li, jew irid inaqqas il-pagi, jew inaqqas in-nies għax mill-bqija jrid iħallashom xorta waħda. U t-tkeċċija tal-ħaddiema toħroġ minn punti oħra. Fosthom, punt sitta u għoxrin, fejn Simon Busuttil jgħid li jrid inaqqas l-entitajiet fis-settur pubbliku. Issa jekk tgħaqqad

żewġ entitajiet f ’waħda ftit li xejn se tnaqqas spejjeż għax se tiġbor l-istess numru ta’ ħaddiema. Għalhekk, kollox jorbot ma’ proposta numru dsatax, dik li jnaqqas in-nies. Riċiklaġġ ta’ proposti Imbagħad hemm numru ta’ proposti li huma riċiklati u diġà tħabbru f ’baġits jew f ’diskorsi ta’ esponenti tal-Gvern ta’ Joseph Muscat, jew il-Prim Ministru nnifsu. Proposta ħamsa u ħamsin tgħid li jsir studju għall-aħjar mezz alternattiv ta’ trasport. Xi ħaġa li diġà qed issir. Jingħad li għandu jkun iffinalizzat l-istudju għal mina taħt l-art bejn Malta u Għawdex, xi ħaġa li diġà qed issir. Bħalma diġà ssemmiet

ukoll proposta sebgħa u ħamsin ftit. Ħafna proposti oħra riċiklati li jintroduċi fast ferry service nsibuhom fil-qasam tas-saħħa. bejn Għawdex u Malta. Jgħidu Fuq kollox it-tabelli fidwkoll li jagħmlu fibre optic bejn dokument innifsu juru kif inMalta u Għawdex Xi ħaġa li narattiva ta’ Simon Busuttil fldiġà qed jaħdem fuqha l-Gvern, tant li diġà saru l-istudji meħtieġa. IKKONFERMAT IT-TRAĦĦIS Jingħad ukoll li fondi Ewropej g ħ a n d h o m j i n t n e f q u f ’Għawdex. Xi ħaġa oħra li diġà qed issir. U jingħad li għandu jsir investiment fi skola primarja f ’Għawdex. Xi ħaġa li l-Gvern beda x-xogħol fuqha. Dan biex insemmu

JIKTBU LI ŻDIED IL-FAQAR U T-TABELLI LI PPUBBLIKAW HUMA STESS JIXHDU MOD IEĦOR

aħħar xhur hija mibnija fuq qerq u interpretazzjoni ħażina talfiguri. Fid-dokument tiegħu stess jgħid mod u t-tabelli u l-figuri juru mod ieħor.

KBIR FIL-KONTIJIET

16.10.2016

MADWAR kullhadd.com

1 L-Istati Uniti

FIL-QOSOR

TRUMP IKOMPLI BIL-KONTROVERSJI Filwaqt li l-elezzjoni fl-Istati Uniti tinsab fuq l-għatba, Donald Trump ċaħad allegazzjonijiet ġodda li ħarġu fuq il-gazzetta New York Times fejn żewġ nisa qed jallegaw li kien avviċinahom sesswalment mingħajr il-kunsens tagħhom. F’diskors waqt attività politika, il-kandidat Repubblikan iddeskriva l-allegazzjonijiet bħala gidba totali. Trump saħaq li n-nisa li ħarġu bl-allegazzjonijiet huma giddieba u li l-midja qed tiffavorixxi lir-rivali Hillary Clinton. Mart il-President, Michelle Obama, kmieni din il-ġimgħa tkellmet ukoll dwar dawn l-allegazzjonijiet fejn b’vuċi kommossa qalet li tinsab ixxukkjata. Min-naħa tiegħu Donald Trump saħaq ukoll li jekk ikun President, jordna investigazzjoni fil-konfront tar-rivali Hillary Clinton.

2 Niġerja

3 Norveġja

21 TIFLA JINĦELSU MILL-BOKO HARAM Fil-belt ta’ Chibok fin-Niġerja madwar 21 tifla tal-iskola li kienu maħtufa mill-grupp Iżlamiku Boko Haram, inħelsu. Ta’ min jgħid li lura f ’April tas-sena 2014 il-grupp militant kien ħataf aktar minn 250 studenta. Jidher li t-tfal inħelsu wara medjazzjoni bejn il-Gvern Żvizzeru u l-International Red Cross. Hu mifhum li t-tfal jinsabu qawwijin u sħaħ mal-uffiċjali tas-sigurtà. Dan sostnieħ il-Viċi President Niġerjan Yemi Osinbajo meta ltaqa’ magħhom wara li nġiebu fil-belt kapitali Abuja. Min-naħa tiegħu Osinbajo saħaq li fil-ġranet jew xhur li ġejjin jidher li se jkunu qed jinnegozjaw il-ħelsien ta’ aktar tfal.

BOB DYLAN JINGĦATA L-PREMJU NOBEL Il-kantant popolari Amerikan Bob Dylan ingħata l-Premju Nobel għal-Letteratura 2016. Il-leġġenda tal-mużika rock irċieva dan il-premju wara l-espressjonijiet poetiċi li ħoloq fost it-tradizzjoni tal-mużika Amerikana. Dan il-kantawtur ta’ 75 sena li ismu propja hu Robert Allen Zimmerman, kien beda l-karriera mużikali tiegħu fis-sena 1959 u tul dawn is-snin kien magħruf l-aktar għas-suċċessi ‘The Times They are A-Changing’, ‘Blowin’ in the Wind’, ‘Let it Be Me’ u ‘Like a Rolling Stone’ fost l-oħrajn. L-artist hu l-ewwel Amerikan li rebaħ dan il-premju minn mindu Toni Morrison kien ingħata l-premju fis-sena 1993.

R ID-DINJA

16 .10.2016

kullhadd.com

6 Korea t’Isfel

6 5 2

TITWAQQAF IL-PRODUZZJONI TAS-SAMSUNG NOTE 7 Il-kumpanija Samsung fil-Korea t’Isfel appellat lis-sidien tal-ismartphones Galaxy Note 7 biex jitfuhom u ma jużawhomx iktar filwaqt li qed tinvestiga diversi rapporti ġodda li l-mowbajls inkwistjoni qed jieħdu n-nar. Samsung, qalu wkoll li se jwaqqfu l-bejgħ u produzzjoni b’mod immedjat, minħabba li l-kumpanija tagħti l-aktar prijorità lis-sigurtà tal-klijenti tagħha. Dan kien it-tieni każ li seħħ fuq l-istess mudell ta’ smartphone wara li l-kumpanija, ix-xahar l-ieħor, kienet diġà rtirat mażżewġ miljun smartphone tal-istess tip wara rapport li l-batteriji tagħhom kienu qed jisplodu. Il-kumpanija kienet bidlet dawn is-smartphones difettużi u kien intqal li dawn kienu ħielsa minn kull periklu. Madankollu, feġġew rapporti ġodda dwar din il-problema li l-mowbajls qed jieħdu n-nar, bil-kumpanija Samsung issa twaqqaf għalkollox il-produzzjoni b’telf ta’ biljuni ta’ ewro.

5 It-Tajlandja

Russja

IMUT IR-RE TAT-TAJLANDJA IT-TIELET GWERRA DINJIJA? Bidu ta’ gwerra nukleari kontra l-Amerikani tista’ tkun imminenti wara li l-awtoritajiet Russi wissew lill-poplu biex jipprepara malajr kemm jista’ jkun għal dik li tista tkun gwerra nukleari. Saħansitra, l-istazzjon tal-aħbarijiet televiżiv tal-istat NTV, appella lill-poplu Russu biex kulħadd jara fejn jinsab l-eqreb xelter, biex jekk tfaqqa’ l-gwerra jkun jaf fejn għandu jmur. Il-pajjiż diġà esperjenza ġranet ta’ eżerċizzji nazzjonali fejn ħadu sehem madwar 40 miljun ċittadin Russu. Il-militar Russu appella wkoll li jista’ jsir eżerċizzju t’emerġenza nazzjonali. Il-Gvernatur ta’ San Pitruburgu diġà qed iħejji r-razzjon ta’ ħobż li għandha tieħu kull persuna f ’każ li tibda l-gwerra, dik ta’ 300 gramma għal 20 ġurnata.

Fit-Tajlandja tħabbret il-mewt tar-Re Bhumibol Adulyadej fl-eta ta’ 88 sena. Adulyadej kien ilu jmexxi l-istat għal 70 sena sħaħ, l-aktar renjant li ilu fuq it-tron fid-dinja. Ir-Re kien maħbub sew mit-Tajlandiżi u kien meqjus bħala figura soda f ’pajjiż li ntlaqat minn bosta inkwiet politiku u kolpi ta’ stat. Saħħet ir-Re kienet ilha sejra lura fl-aħħar snin, infatti rari kien qed jidher fil-pubbliku dan l-aħħar. It-tron issa se jgħaddi lil iben Bhumibol Adulyadej, il-Prinċep Maha Vajiralongkorn li għandu 63 sena. Filwaqt li l-pajjiż jinsab taħt xokk qawwi, il-Prim Ministru Tajlandiż iddikjara sena luttu.

16.10.2016

kullhadd.com

KOMPETIZZJONI FOTOGRAFIKA DWAR IL-ĠMIEL TAL-BELT VALLETTA Global Run Valletta (GRV) qed tistieden fotografi professjonisti u dilettanti biex jieħdu sehem f’kompetizzjoni biex juru l-kreattività tagħhom billi jaqbdu l-ispettaklu tal-ġirja u l-mixja. Bl-isem ta’ “GRV - Sport & Turiżmu”, din il-kompetizzjoni hi miftuħa għar-residenti kollha f’Malta u Għawdex minn 18-il sena ’l fuq. Hemm premjijiet fi flus u ċertifikati, filwaqt li l-aqwa

ritratti jistgħu jkunu eliġibbli biex jintwerew fil-Global Run Valletta Exhibition fit-terminal tal-Valletta Cruise Port, li minnu jgħaddu eluf ta’ passiġġieri fis-sena. Il-ġirja u mixja ser ikunu organizzati minn Global Ports Holding – l-akbar operatur tal-portijiet tal-kruċieri tad-dinja u l-azzjonist maġġuri fil-Valletta Cruise Port – nhar il-Ħadd 30 ta’ Ottubru. GRV 2016 tikkonsisti fi tliet

avvenimenti differenti: ġirja ta’ 10km, ġirja ta’ 5km u mixja ta’ 5km. Il-flus kollha ta’ reġistrazzjoni se jingħataw lill-Puttinu Cares. “Il-Global Run Valletta tinkludi firxa ta’ emozzjonijiet u spettaklu. Din ser iżżid mal-isfond sabiħ talBelt Valletta, u wieħed jista’ biss jimmaġina kemm jistgħu jinħolqu ritratti sbieħ li kompetizzjoni bħal din tista’ tiġġenera,” qal Stephen

Xuereb, Kap Uffiċjal Operattiv tal-Global Ports Holding u Uffiċjal Kap Eżekuttiv tal-Valletta Cruise Port. Id-data tal-għeluq tal-kompetizzjoni se tkun il-Ġimgħa 4 Novembru 2016 f’nofsinhar (ħin ta’ Malta). Dħul u formoli tal-kunsens jinkisbu minn www.globalrunvalletta.com/photocompetition Reġistrazzjonijiet kemm għat-tellieqa kif ukoll għall-mixja huma

diġà miftuħa għall-persuni li twieldu sal-2011. Familji bi tfal żgħar f’pushchairs u trikes jistgħu jieħdu sehem ukoll. Il-miżata tal-parteċipazzjoni hi ta’ €10 għall-ġirja, u €5 għall-ġirja ta’ 5km u €5 għall-mixja ta’ 5km. Ir-reġistrazzjoni tista’ ssir onlajn fuq www.globalrunvalletta.com. L-avveniment jista’ jkun segwit fuq facebook.com/ globalrunseries u instagram. com/globalrunseries

16.10.2016

kullhadd.com

DOKUMENTI U STEJJER TAL-WAĦX CATHERINE

FENECH Membru fl-Eżekuttiv Nazzjonali PL

Meta tagħsar il-91 punt fid-dokument ta’ qabel il-baġit li ġie ppubblikat mil-PN issib li l-maġġor parti tagħhom huma proposti riċiklati li diġà ġew imħabbra fil-baġit 2016, flimkien mal-ħsibijiet tal-imsieħba soċjali li ppreżentaw lillGvern u se jkunu kkunsidrati jew implimentati fil-baġit li se jkun ippreżentat għada. Imbagħad, kien hemm proposti oħra li tibqa’ perplessa tħares lejhom bħal li jgħollu l-pensjonijiet. Kien dan il-Gvern li beda jgħolli l-pensjonijiet wara friża ta’ 25 sena. Dawn huma n-nies li kinux qablu li l-anzjani jingħataw pensjoni tal-irtirar. Kienu jgħidu li dawn se jingħataw il-pensjoni biex jilagħbuhom u jixorbuhom inbid. Il-PN jipprova jnessi l-avvenimenti fejn kienu fuq in-naħa l-ħażina tal-istorja. Però aħna ma ninsewhomx. Bħal ma ninsewx li kienu kontra l-vot għan-nisa għax qalu li n-nisa tajbin biss għat-tfal u għall-kċina u kienu kontra l-vot ta’ 18-il sena għax qalu li Gvern Laburista ta’ dak iżżmien ma kellux mandat elettorali li jagħmel dan. Ħelwin dawn in-Nazzjonalisti hux. Partit li jbiddel dak li jgħid ma kull nifs li jieħu u fejn jonfoħ ir-riħ għal konvenjenza politika. Issa għax il-Gvern qal li jrid konsultazzjoni pubblika fuq il-vot liż-żgħażagħ ta’ 16il sena għax m’għandux mandat elettorali, l-Oppożizzjoni għal konvenjenza politika u b’ipokrezija grassa qiegħda tikkritika lill-Gvern u tinsinwa li jrid iċaħħad il-vot lil dawn iż-żgħażagħ. Imbagħad ħarġilna bil-proposta bomba ta’ kif se jaqta’ t-traffiku mit-toroq. L-ewwel, il-Kap ta’ l-Oppożizzjoni ppropona li ssir ferrovija, imbagħad tramm u wara ftit ġranet biex jolqot żgur qal li se jagħmel ferrovija. Kif se ssir jekk hux taħt l-art jew fuq l-art u b’liema enerġija se titħaddem u minn fejn se jiġu l-fondi biex issir, għadu misteru. Imma għall-inqas nafu li se tgħaddi min-Nadur ma jmurx jieħu għalih l-Onorevoli Chris Said. Kif jgħidu l-Ingliżi, mal-PN “it is never a dull moment’’. Biża’ u gimmik Il-gimmik tal-millenju seħħet. Din il-ġimgħa wasal it-tanker tal-LNG, waslet Alice. U l-PN qabdithom ferneżija għax indunaw li l-“esperta” fuq il-liġi

marittima ħadet żball u l-vapuri li jġorru l-LNG jeżistu. Spiċċaw f ’dillirju ta’ tixrid ta’ biża’ u jpenġu xeni tal-waħx. Wasslu l-apokalissi qalulna u saħansitra qabblu dan it-tanker ma Chernobyl. Issa f ’daqqa waħda saru qalbhom max-Xlukkajri u l-poplu ta’ Birżebbuġa. Ma ħarqithomx qalbhom qatt għan-nies tal-Qajjenza li għal snin sħaħ kellhom il-pjaga ta’ tankijiet ġganteski b’ħażna ta’ gass perkoluż LPG bieb ma’ bieb magħhom u ma’ kumpanija li timporta u taħżen fjuwils u żjut. Kellu jkun dan il-Gvern biex żmantellahom. Lanqas dejjaqhom li jkun estiż il-Freeport lejn ir-residenti ta’ Birżebbuġa. U avolja kienu ilhom

iwiegħdu l-għeluq tal-power station tal-Marsa 25 sena sħaħ qatt ma għalquha. Kellu jkun dan il-Gvern biex għalaqha. Insew meta bnew il-power station ta’ Dellimara b’vendikazzjoni u esproprjaw mijiet ta’ tomniet ta’ art tax-Xlukkajri stess u li għadhom sa llum jistennew kumpens għall-art li tteħditilhom. Mhux talli hekk talli bnewha u ma stħawx iħalluha dejn għal 25 sena sħaħ. U mbaghad komplew billi bnew il-power station tal-BWSC, dik li sabu il-kuntrattur tagħha fuq il-yellow pages u min sabu ħa commission ta’ €4 miljun. Din il-power station kellhom iċ-ċans li jħaddmuha bil-gass imma rrifjutaw. Ippreferew li jħaddmuha bl-aktar fjuwil

li jniġġes, bil-HFO, sabiex tal-klikka jibqgħu jerdgħu u jħaxxnu bwiethom. Qatt ma lissnu kelma ta’ solidarjetà man-nies ta’ Birżebbuġa bil-ħażniet tal-petrol li kellhom fil-lokal. Issa jridu jbeżżgħu b’tanker tal-gass LNG, gass li hu ppruvat xjentifikament li huwa mill-inqas perikoluż. Tanker sorġut f ’bajja mhux xena spettakolari. Imma l-ipokrezija tal-PN trid tammetti wkoll li l-preżenza ta’ dan it-tanker huwa dovut għad-deċiżjoni korrotta tagħhom li ma aċċettawx l-offerta li l-pipeline talgass għaddej bejn l-Afrika u Sqallija jgħaddi minn Malta u jissupplixxina bil-gass direttament. It-tanker tal-gass huwa

soluzzjoni temporanja hekk kif diġà qed naraw li l-Gvern qed jaħdem bis-sħiħ sabiex isir il-pipeline tal-gass ma’ Sqallija u dan iseħħ mill-aktar fis possibli. Fuq kollox ix-Xlukkajri jafu li l-PN huma oqbra mbajda u li kull proġett li jniġġes tefgħuh għandhom. L-Oppożizzjoni tridhom li jibqgħu jibilgħu l-emmissjonijiet velenużi li jwaddab il-HFO u ma jriduhomx igawdu arja ferm aktar nadifa kif jixraqilhom. IlPrim Ministru staqsa lil Kap ta’ l-Oppożizzjoni fil-Parlament dwar jekk ikun Prim Ministru hu, x’se jagħmel, jerġa’ jneħħi it-tanker u jmur lura għallHFO?? U naturalment il-Prim Ministru baqa’ bla tweġiba.

16.10.2016

kullhadd.com

X’NISTENNA MILL-BAĠIT T’GĦADA MIRIAM

DALLI

Membru fil-Parlament Ewropew

Niftakar qisu lbieraħ meta ftit jiem wara l-elezzjoni tal-2013, il-Gvern Laburista ppreżenta l-ewwel baġit, li kien ukoll l-ewwel vot fil-Parlament tal-leġiżlatura l-ġdida. Kien l-istess baġit li kien ippropona Lawrence Gonzi iżda dan ma kienx għadda meta deputati tiegħu stess ivvutaw kontrih. Ilbaġits li segwew kellhom aktar it-timbru Laburista, li daħħal diversi miżuri soċjali biex jgħin lill-familji u jsaħħaħ u jkabbar l-ekonomija. Kien hemm żmien meta l-baġit kien meqjus bħala żmien ta’ inċertezza, għax dan kien ikun ifisser aktar miżuri ta’ awsterità u inqas flus filbut. Ilkoll niftakru gvernijiet Nazzjonalisti li kienu jgħollu l-prezzijiet u jdaħħlu taxxi ġodda matul is-sena li ma kinux ikunu msemmija filbaġit. Dan kien jimpatta b’mod negattiv l-aktar fuq il-familji għaliex bil-mod ta’ kif kienu jmexxu l-finanzi gvernijiet Nazzjonalisti, qatt ma stajt verament tippjana b’mod seren is-sena li ġejja. X’differenza mill-mod ta’ kif jagħmlu l-affarijiet Edward Scicluna u Joseph Muscat! Tajjeb insemmu li t-tkabbir ekonomiku ma jiġix b’kumbinazzjoni, mhux xi ħaġa naturali li tiġri lil kull pajjiż kif ħaddieħor jipprova jagħti

x’jifhem. It-tkabbir ekonomiku ta’ Malta hu tliet darbiet aktar minn dak tal-medja Ewropea, u dan kien propju riżultat ta’ baġits pjanati u bbażati fuq viżjoni ċara ta’ fejn irridu nieħdu lil pajjiżna. Fost l-oħrajn, kulħadd jiftakar ċar il-baġit tas-sena l-oħra, baġit li l-Partit Nazzjonalista kien ikkritah biss għax kien ‘twil wisq’. Kien baġit li bħala għan prinċipali kellu li jippremja lil min jaħdem u jagħti inċentivi u benefiċċji soċjali lil min tassew għandu bżonnhom. Dan ħalla l-frott, fejn fil-fatt statistika riċenti turi tnaqqis sostanzjali fin-numru ta’ żgħażagħ dipendenti fuq ilbenefiċċji soċjali, li niżlu minn 1,200 għal 506. Dan huwa tnaqqis ta’ 57%, grazzi wkoll għall-garanzija għaż-żgħażagħ. Din is-sena twettqu 80 miżura aktar meta mqabbel malammont ta’ miżuri implimentati fl-2014 u 52 aktar mill-2015. Dan ifisser li matul din is-

sena twettqu 73% tal-miżuri, inklużi numru ta’ miżuri li l-implimentazzjoni tagħhom hija mifruxa fuq numru ta’ snin. Nista’ ngħid li kważi l-miżuri kollha ħallew effett pożittiv fuq il-familji, negozji u oqsma oħra tal-ekonomija tagħna. Fost l-oħrajn insemmi miżuri bħal Child Care b’xejn, roħs ta’ dawl u ilma, bini ta’ skejjel ġodda, żieda fl-istipendji inkluż għal dawk l-istudenti li jirrepetu, tnaqqis ta’ waiting lists għal operazzjonijiet, bdejna l-proġett tat-tablets għat-tfal, u għadd ta’ investimenti u proġetti infrastrutturali mxerrdin ma’ Malta u Għawdex. Dawn il-miżuri kollha ħallew impatt tajjeb ħafna fuq il-familji Maltin u Għawdxin u għalhekk b’ottimiżmu nistenna l-baġit t’għada. Madanakollu nemmen li qatt mhu biżejjed, u jeħtieġ li l-baġit li jmiss ikollu fiċ-ċentru tiegħu l-bżonnijiet ta’ nies li ġejjin minn kull faxxa tas-soċjetà. Ta’

kuljum nitkellem magħhom u nifhem li għad hemm familji li mhumiex igawdu daqs oħrajn mit-tkabbir ekonomiku. Għad hemm anzjani, pereżempju, li minkejja li dan il-Gvern żied ilpensjoni għall-ewwel darba f ’ 25 sena, xorta waħda mhumiex ilaħħqu bil-pensjoni. Għad hemm ġenituri li mhumiex ilaħħqu mal-ispejjeż ta’ kull xahar u mal-għoli tal-ħajja. Dan il-baġit għandu jaħseb f ’dawn in-nies ukoll. Fi kliem ieħor, nistenna li d-dokument tal-baġit jassigura ġustizzja soċjali billi l-ġid jinfirex fuq kulħadd, filwaqt li tkompli tissaħħaħ l-ekonomija ta’ pajjiżna. Bħala Gvern Laburista għandna l-obbligu li nkomplu niggvernaw b’kuxjenza soċjali biex kulħadd ikun jista’ jgħix b’mod diċenti. Ninsab ċerta li l-baġit 2017 se jkun qed jibni fuq is-suċċessi li nbnew f ’din il-leġiżlatura, baġit li jikkonsolida l-ekonomija u jkompli jkattar il-prosperità.

IT-TĦASSIB TAL-IĠM...ĦASSIBNI DINAH

SEGUNA

Kien daqs ġimgħa ilu li l-Istitut tal-Ġurnalisti Maltin qal li hu mħasseb dwar kif il-ġurnalisti mhumiex jitħallew jagħmlu mistoqsijiet kif jixtiequ. Skont l-Istitut dan seħħ waqt żewġ konferenzi talaħbarijiet li kienu indirizzati mill-Prim Ministru – waħda dwar investiment u l-oħra ittwaqqif tal-istitut tas-servizz pubbliku. Żewġ okkażjonijiet

li fi kliem l-Istitut, il-Prim Ministru ‘skarta’ l-mistoqsijiet tal-ġurnalisti. Stqarrija li onestament xħin qrajtha tbissimt u ħassbitni fl-istess ħin. Ma stennejtx reazzjoni ta’ dak it-tip mingħand istitut li suppost jitkellem f ’isem il-ġurnalisti kollha. Bħala ġurnalista m’għandi l-ebda problema li l-istitut jesprimi l-ħsibijiet tiegħu dwar kazi fejn seta ra li l-ġurnalisti ma tħallewx jistaqsu, però it-tħassib tiegħu nemmen li għandu jkun f ’ħinu u f ’waqtu. Kemm-il darba, f ’xogħli inzertajt mumenti ideali biex nagħmel il-mistoqsijiet tiegħi. U wara li nagħmilhom hawnhekk iqum it-tħassib veru, ir-rispons li żgur ma

tistennihx minn persuni li wara kollox qed jirrapreżentaw lill-poplu. Nistaqsi, fejn kien it-tħassib tal-Istitut tal-Ġurnalisti Maltin meta politiċi saħħnu l-qiegħa quddiem il-qrati b’ġurnalisti ma tħallewx jagħmlu xogħolhom? Fejn kien l-Istitut talĠurnalisti Maltin meta ġurnalisti kienu mwaqqfa minn partitarji milli jsaqsu lill-Kap tal-Oppożizzjoni, dan kollu għax ikun feġġ xi każ serju? Jew meta politiku li jrid ikun Prim Ministru jwieġeb lill-ġurnalisti “iddaħħakx nies bik” jew “int bis-serjetà?” Din hi t-tip t’attitudni? li nħalluha għaddejja bħal qisu xejn mhu xejn? Biex it-tħassib tal-IĠM

ikun kredibbli, l-istitut għandu jkun iżjed voċiferu għal kull ġurnalist irrelevanti l-aġenda li jkollu u l-istess m’għandux joqgħod lura milli jikkundanna aġir mhux xieraq minn ġurnalisti stess. Nemmen li bl-aħħar stqarrija l-IĠM għaġġel waħda u sew. Ma qiesx il-bosta drabi fejn aħna l-ġurnalisti konna trattati ħazin; jew billi nirċievu tweġiba redikola, jew partitarji jwaqqfuna milli nsaqsu u saħansitra mbuttar fuq sħabna stess u kollegi. It-tħassib li l-IĠM għandu jitkellem dwaru għandu jkun dak li verament iweġġa’ l-professjoni ta’ ġurnalist bħal meta dak li qed nistennew tweġiba mingħandu jipprova jgħaddina biż-żufjett.

16.10.2016

kullhadd.com

X’WETTAQ IL-GVERN… SENA ILU Informazzjoni miġbura minn EMANUEL CUSCHIERI

IL-FERROVIJA MHUX MUŻIKALI

10.10

F’Għawdex ġiet irreġistrata żieda ta’ 2.6% fin-numru ta’ self-employed

11.10

Ġie deċiż li fit-trasport pubbliku, min jittoppja tallinja card b’10 ewro, jingħata 10 ewro oħra b’ xejn Sur Editur,

12.10

Il-Mobile Dental Clinic bdiet iżżur l-iskejjel biex it-tfal ikollhom snienhom iċċekkjati

13.10

Ġie deċiż li jinfetħu ċentri ġodda ta’ tagħlim madwar Malta u Għawdex għal 2,000 student li ma jafux la l-Malti u lanqas l-Ingliż

14.10

Ġie deċiż li jinfetaħ hub edukattiv fl-Imsida għal studenti tas-sekondarja

15.10

Tħabbret skema ġdida li toffri somma inizjali ta’ 10,000 ewro għal dawk ilkumpaniji ġodda żgħar u medji

16.10

Fl-ewwel disa’ xhur tassena li għaddiet, 5,409 persuna anzjana ngħatat servizz fi 11-il klinika ġdida ta’ matul il-jum firResidenza San Vincenz De Paule, u b’ hekk ġie evitat ħafna skariġġ għal dawn l-anzjani

Reġa’ vvinta. Dan ir-raġel ħlief joħlom ma jagħmilx. Kieku l-ħolm isir realtà fiha u ma fihiex jekk tkun għal ġid tal-Maltin imma meta tkun xi ħmerija messu ma jiftaħx ħalqu bil-ħolma li ħolom. Tu Tut Tu Tut warbulha l-ferrovija jew aħjar it-tramm, iżjed pulita hux, li ppropona Simon Busuttil. Kif se ssolvilna l-problemi kollha din ittramm. Nhar is-Sibt li għadda l-Parlamentari Nazzjonalisti ltaqgħu għal irtir fejn kielu, xorbu u talbu kemm felħu. Min

jaf kemm talbu li jerġgħu jkunu fil-gvern dalwaqt, għax dawn ifissaw li l-elezzjoni qiegħda wara l-bieb. Mur għidilhom kemm baqagħlu jaħdem għal ġid ta’ Malta Joseph Muscat. Tut Tut Tut Tut, warrbu għax gejja it-tramm. Nhar is-Sibt, Tas-Silġ f ’Marsaxlokk kien mimli binnies li kellhom, kulħadd ferħan se jtir bil-proposta ta’ Simon Busuttil ta’ din l-imbierka tramm. Però, sa issa la nafu minn fejn se tgħaddi u lanqas kemm se tiswa. Kull ma kien se jsir għal Busuttil kienet ferrovija u daqshekk. Mela nistgħu ngħidu

li fit-tmiem ta’ Ottubru ltaqgħu l-Membri Parlamentari biex ipoġġu lill-grupp Parlamentari stess fl-atmosfea elettorali. Għandu mhux biex jidħaq Joseph Muscat għax, jgħidu kemm jgħidu n-Nazzjonalisti, l-elezzjoni baqgħalha sena u nofs oħra u hu, u hu biss, jgħajjatha. Ftit ilu sirt naf xi ħaġa ġdida, li n-nemel għandom kilba għall-morfina. U l-Partit Nazzjonalista għandu kilba għal-poter tut tut tut. VALERIE BORG VALLETTA

IPOKREZIJA GRASSA NAZZJONALISTA Sur Editur, Wara t-tradiment tanNazzjonalisti kontra Malta fil-Parlament Ewropew, dwar in-nomina ta’ Leo Brincat, il-Membru Parlamentari Ewropew Laburista Alfred Sant kiteb is-soltu artiklu bl-Ingliż fil-gazzetta li tippubblika l-Istandard Publications fil-ħarġa talĦamis 15 ta’ Settembru, 2016. Mill-artiklu kollu ta’ Alfred Sant in-Nazzjonalisti, ta’ ipokriti politiċi li huma, qabdu mal-frażi “għajn għal għajn u sinna għal sinna”. Iżda, fl-istess sentenza Alred Sant kiteb għar-rigward talopportuniżmu politiku sfaċċat tan-Nazzjonalisti, li dan jhedded l-interess nazzjonali ,u li qed jistieden ritaljazzjoni tal-għamla - għajn għal għajn u sinna għal sinna. Iżda t-tustaġni politika Nazzjonalista hi akbar minn hekk. Għax taħt it-titlu ta’ “Ipokrezija” Alfred Sant kiteb hekk (ser inkun fidil kemm nista’): Imbagħad, kellna d-deċiżjoni

mill-grupp tal-PPE (il-Partit Popolari Ewropew) li filParlament Ewropew ivvota kontra n-nominazzjoni ta’ Brincat. Huma wkoll irreferew għall-iskandlu tal-karti Panama bħala puntal għad-deċizjoni tagħhom. Ikun diffiċli biex jinstab eżempju frattarjuż ta’ ipokrezija. Matul l-aħħar elezzjonijiet għall-Parlament Ewropew, ilkandidat tal-Partit Popolari Ewropew (li l-PN hu membru tiegħu) għall-Presidenza talKummissjoni Ewropea kien Jean Claude Juncker, Eks Prim Ministru u Eks Ministru talFinanzi tal-Lussemburgu. Issa qed imexxi l-Kummissjoni Ewropea waqt li baqa’ parti mill-“familja” politika tal-PPE. Kien matul it-tqanċiċ ta’ Juncker bħala Ministru tal-Finanzi ta’ pajjiżu li l-arranġamenti suspettużi kienu magħmula, li bihom kumpaniji multinazzjonali ħarbu milli jħalsu t-taxxi, kif kienu mikxufa mill-iskandlu Luxleaks. Huwa verament stramb li bl-ebda mod il-PPE

ma wera li kellu problema dwar l-affari jew li ħassu skandalizzat permezz tarrevelazzjonijiet. Infatti, kaħħal mal-ħajt kull mozzjoni filParlament Ewropew li kienet tmur fid-direzzjoni ta’ ċensura fir-rikordju ta’ Juncker. Dan il-paragrafu ta’ Alfred Sant jispiċċa jgħid li ma kien hemm l-ebda paragun bejn ilfatti li jirrigwardaw l-iskandlu tal-karti Panama (li fihom huwa personalment ma kienx imsemmi) li kelhom x’jaqsmu man-nomina ta’ Leo Brincat, u l-fatti serjissimi li bihom kellu x’jaqsam Juncker. U hawn fil-fehma soda tiegħi tkompli toħroġ aktar ċara l-ipokrezija djabolika, imxajtna, grassa u qarrieqa talPN, tal-Membri Parlamentari Ewropew Nazzjonalsiti, talpartitarji Nazzjonalisti, li b’mod falz ikkumentaw fuq diversi siti elettroniċi, u talkittieba b’fehma Nazzjonalista li taw stampa falza lill-qarrejja fil-ġurnali li jiktbu fihom. ANZJAN REPUBBLIKAN RAĦAL ĠDID

16.10.2016

kullhadd.com

reċensjoni tal-

KTIEB

IL-MAĦBUB TA’ LADY CHATTERLEY L-awtur ċelebri Ingliż David Herbert Lawrence (18851930) kiteb ir-rumanz notorju u skandaluż tiegħu Lady Chatterley’s Lover lejn tmiem is-snin għoxrin tas-seklu l-ieħor. U, konxju mill-kontenut tarrumanz u mir-riperkussjonijiet li seta’ jistenna miċ-ċensura Ingliża, Lawrence fittex l-għajnuna tal-editur Taljan Pino Orioli, li kien ħabib kbir tiegħu, u r-rumanz ġie mitbugħ għall-ewwel darba fl-1928 ġo Firenze. L-aħbar dlonk waslet l-Ingilterra. Lawrence kien ġa magħruf sewwa għall-mod skjett u qawwi li bih kien jikteb, l-aktar fejn kien jidħol is-sess (ukoll f ’rumanzi oħra ċelebri tiegħu bħal Sons and Lovers u Women in Love) u għalhekk fl-Ingilterra dan ir-rumanz ġie pprojbit millewwel, b’diżappunt kbir għallqarrejja Ingliżi. Mandankollu, il-pubblikaturi Inky Stephensen’s Mandrake Press ippubblikaw edizzjoni privata fl-1929. Naturalment, u fiċ-ċirkostanzi, il-kurżità tal-qarrejja Ingliżi kompliet tintensifika, daqskemm l-isfida u r-ribelljoni kontra ċ-ċensuri. Id-djar talpubblikazzjoni kienu jafu x’kapital setgħu jiksbu jekk jippubblikaw ir-rumanz; għalhekk saru bosta attentati legali biex ir-rumanz ikun mitbugħ. Iżda l-attentati kollha fallew, u ċ-ċensuri komplew iżommu iebes. Fl-Amerka, fejn ir-rumanz ukoll

kien ġie pprojbit mill-ewwel, iċċensuri sa fl-aħħar ċedew l-armi, u fl-1959 ir-rumanz ġie ppubblikat u nħataf mill-ewwel. Dan ilfatt kompla jkebbes il-ħeġġa u l-kuraġġ tal-pubblikaturi Ingliżi biex ir-rumanz jiġi stampat; iżda t-triq baqgħet dejjem għattelgħa; sakemm sa fl-aħħar, fl1960, id-Dar tal-Pubblikazzjoni Penguin rebħet il-kawża l-Qorti, kawża li kienet ilha tkarkar issnin, u b’hekk ir-rumanz seta’ jiġi ppubblikat. U meta ħareġ

għall-bejgħ għall-ewwel darba, f ’ġurnata waħda nbiegħu fuq miljun kopja! Fil-qosor, il-ġrajja tittratta dwar Constance Stuart Reid li, miżżewġa lil Sir Clifford Chatterley, raġel b’diżbabbiltà minn qaddu ’l isfel ġo siġġu tarroti, wara li ndarab serjament fil-gwerra, issir tħobb lil Oliver Mellors, l-għassies tal-bosk tagħhom, raġel stramb u ta’ għalih waħdu, u eventwalment tibda relazzjoni taħraq għallaħħar bejniethom, b’waqtiet

sesswali espliċiti li, kif għedna, ġagħlu liċ-ċensuri Ingliżi jaraw aħmar! Iżda (forsi) aktar mis-sess espliċitu, l-aktar li darras kien il-fatt li mara nobbli kienet saret tħobb raġel sabiħ u rozz (iżda intelliġenti) mill-klassi talħaddiema, fatt li urta bil-kbir lid-‘dojoq’ Ingliżi, l-aktar lil dawk in-nobbli ta’ mneħirhom imxammar, li kienu jħarsu lejn ilklassi tal-ħaddiema bħala xi ħaġa ta’ min jistmerrha! U għalhekk ħraxet aktar il-qilla u r-reżistenza taċ-ċensuri biex ir-rumanz ma jkunx ippubblikat. Iżda, kif għedna, fl-1960 inqalbet il-folja, u l-pubblikazzjoni ta’ Lady Chatterley’s Lover bilġri fetħet il-bieb (u t-triq) għal aktar libertà tal-istampa, u magħha bdiet tgawdi wkoll il-pornografija, li mbagħad ma baqgħetx daqstant sottili! M’hemmx għalfejn ngħidu, dan ir-rumanz dam sew ma daħal hawn Malta. U meta daħal, daħal bis-serqa. Iżda għall-ħabta ta’ tmiem is-snin sebgħin, meta ċ-ċensura riġida u despotika ta’ dak iż-żmien bdiet tiftaħ xi ftit idejha, kien tħalla jidħol, u kien qanqal furur, u ħammar bosta ħaddejn! Madankollu, nemmen li l-qarrej serju se japprezza l-istorja sabiħa u umana li tinsab f ’dan ir-rumanz, minkejja l-waqtiet (u l-kliem) espliċitament sesswali u baxxi li, ironikament, jagħtu laqta kważi poetika lill-ġrajja, u

juru s-sess fil-ġmiel kollu tiegħu, ladarba jkun użat tajjeb u bilgħan li għalih inħoloq! Il-Maħbub ta’ Lady Chatterly huwa rumanz kbir, uman, ribelluż u jgħodd għal kull żmien. Rumanz qawwi ħafna li fih is-sess bejn mara u raġel, irrispettivament mill-klassi soċjali tagħhom, mhux biss hu mogħti, kif għedt, laqta poetika, iżda hu saħansitra glorifikat, ukoll fil-waqtiet pornografiċi li, f ’ħafna minnhom, Lawrence jikxef it-tendenzi bisesswali tiegħu bid-deskrizzjonijiet estatiċi u adulatorji tal-ġisem tar-raġel; kif jikxef idu wkoll bilkliem baxx u oxxen li jqiegħed fuq fomm Mellors (u oħrajn), iżda l-aktar fid-deskrizzjonijiet sesswali intimi u dettaljati għallaħħar li, nemmen, l-awtur uża b’ċertu gost sadistiku ta’ sfida fil-konfront taċ-ċensuri dojoq, ipokriti u oppressivi ta’ żmienu! Għax, bħal Oscar Wilde, Lawrence ukoll daq l-oppressjoni u s-sikkatura fanatika u stretta taċ-ċensuri Ingliżi tas-seklu dsatax u ta’ aktar minn nofs isseklu għoxrin li, kif jiġri dejjem, tħalltet mal-għira u mad-‘djuq’ tal-ipokresija Vittorjana ta’ dak iż-żmien (u ta’ bosta snin wara) biex teqred lil min, ukoll permezz tal-arti, kien jittanta jgħolli rasu ’l fuq mill-merħla, iwaqqa’ s-sarima u jesprimi ruħu ħieles, bħala bniedem ħieles, li ma twelidx biex jiġi mxekkel minn bniedem ieħor!

Mistoqsija: Lil min kienet miżżewġa Constance Stuart Reid?

Ibagħtu r-risposta tagħkom lil: Kompetizzjoni Ktieb, KullĦadd, ONE Complex A 28 B, Industrial Estate, il-Marsa, MRS3000, u tidħlu biċ-ċans li tirbħu l-ktieb: Il-Maħbub ta’ Lady Chatterley. Ir-rebbieħ jitħabbar nhar il-Ħadd 23 ta’ Ottubru. Ir-rebbieħa huma mitluba jiġbru l-ktieb mil-ONE Complex, il-Marsa, billi jippreżentaw il-karta tal-identità, flimkien mal-ittra li se tintbagħtilhom minn din il-gazzetta, mit-Tlieta sal-Ġimgħa bejn id-09.00 u t-15.00, u s-Sibt bejn l-10.00 u l-16.00, festi pubbliċi esklużi. Intant, ir-rebbieħ tal-ktieb L-Avventuri ta’ Tipi flimkien mas-sett Leħħiet tal-Alfabett huwa: D.AQUILINA - In-Naxxar

IDĦOL BIĊ-ĊANS LI

TIRBAĦ €100

Ġemma’ l-kupuni ta’ ħames ġimgħat wara xulxin kif ukoll wieġeb il-mistoqsija marbuta mal-aħbarijiet ibgħathom f’daqqa lil: KOMPETIZZJONI €100, KullĦadd, ONE Complex, A 28 B, Industrial Estate, il-Marsa, MRS3000

Mistoqsija: Kemm-il baġit ressaq s’issa l-Gvern Laburista? It-tweġiba: Isem: Numru tat-telefown:

Indirizz:

16.10.2016

kullhadd.com

X’ JAGĦMILNA

KUNTENTI? CLAYTON CUTAJAR

B.Ed (Hons.), M.Ed. fix-Xjenzi

Spiss naraw xi status fuq ilmidja soċjali b’xi kwotazzjoni dwar il-kuntentizza. Min ifittixha ’l hawn u min ifittixha ’l hemm. L-affarijiet materjali, relazzjonijiet, dehra, saħħa, flus u xi btala huma kollha affarijiet li nsemmu meta nitkellmu dwar il-kuntentizza. Probabilment li nkunu kuntenti hi xi ħaġa mixtieqa minn kull persuna. Però fil-verità kemm hi xi ħaġa fil-kontroll tagħna? Permezz ta’ riċerki fuq tewmin, ix-xjenza turi li l-ġenetika tagħna tidditermina madwar 50% tal-kuntentizza tagħna. Psikologi millUniversità ta’ Kalifornja f ’San Diego u riċerkaturi minn UC Riverside sabu wkoll li 10% tal-kumplament tal-fatturi li jiddeterminaw il-kuntentizza tagħna huma ċ-ċirkostanzi u l-esperjenzi tal-ħajja li kull wieħed u waħda minna jgħaddi minnhom; bħal kemm wieħed hu privileġġjat u jekk għandux tfal. L-40% l-oħra huma determinati minn kull ħaġa li konxjament u intenzjonalment nagħmlu sabiex nippruvaw intejbu l-livell ta’ kuntentizza tagħna; bħall-ġenerożità, li nkunu konxji minn dak li jkun qed jiġri fil-preżent, innies li niltaqgħu magħhom u l-attivitajiet li nwettqu. Ċerti riċerki u teoriji dwar il-kuntentizza jmorru lura sa żmien Aristotle fejn kien mifhum li l-kuntentizza tiddependi minna nfusna. Dan il-filosfu Grieg kien jgħid li l-kuntentizza għandha tkun għan importanti fil-ħajja tal-bniedem. Dan l-aħħar, Seligman ħareġ b’teorija blisem ta’ PERMA. L-elementi jew il-fatturi li din it-teorija

fiha kollha jikkontribwixxu għall-benesseri tal-bniedem u huma fatturi indipendenti minn xulxin; Positive emotion, Engagement, positive Relationships, Meaning u Accomplishment. Seligman jemmen li dawn il-ħames fatturi jistgħu jgħinuna nilħqu livell aktar għoli ta’ kuntentizza fil-ħajja tagħna. Dawn jirrapreżentaw dik ilparti tal-40% li hi fil-kontroll tagħna; parti sostanzjali mhux ħażin. Sabiex nispjegaw dawn il-fatturi aħjar, nistgħu ngħidu hekk: li nkunu ottimisti u kapaċi niffukaw fuq l-aspetti sbieħ tal-ħajja kemm dawk passati, preżenti u futuri; importanti wkoll li nsibu attivitajiet li nkunu ngaġġati totalment fihom sabiex inħossuna sodisfatti, kulħadd jista’ jsib passatemp jew xi attività li jħobb jagħmel kemm jekk hu xi sports, xi proġett interessanti jew xi xogħol ieħor tal-idejn; li jirnexxielna nibnu relazzjonijiet pożittivi malfamilja, ħbieb u kollegi fost l-oħrajn. Dan hu pass ieħor importanti għall-kuntentizza ġaladarba aħna l-bnedmin meqjusin bħala annimali soċjali; apparti l-affarijiet materjali u l-pjaċiri tal-ħajja importanti li kull wieħed u waħda minna jsib skop jew skopijiet għal ħajjitna sabiex inkunu aktar sodisfatti u kuntenti; importanti wkoll li jkollna għanijiet u ambizzjonijiet fil-ħajja li nkunu nistgħu nilħqu. Skont rapport dwar l-aktar pajjiżi kuntenti fid-dinja maħruġ mill-Istati Uniti aktar kmieni din is-sena, Malta tikklassifika fit-30 post minn 157 pajjiż. Dan juri qabża ta’

7 pajjiżi mis-37 post li Malta kienet tinsab fih is-sena l-oħra. Ir-riċerka turi li l-kuntentizza mhix riżultat ta’ kemm għandna flus jew ta’ kemm nieħdu pjaċir fil-ħajja però hi xi ħaġa kumplessa ħafna aktar minn hekk; kemm aħna kapaċi nibnu relazzjonijiet pożittivi ma’ persuni oħra, li nkunu parti minn komunità, il-kapaċità li nħossu emozjonijiet pożittivi u li negħlbu emozzjonijiet negattivi kif ukoll li jkollna għan u skop għal ħajjitna. Din hi bħal riċetta li kif semmejna aktar ’il fuq hi responsabbli għal madwar 40% tal-kuntentizza tagħna – dik il-parti li b’xi mod jew ieħor hi fil-kontroll tagħna. Aħna l-bnedmin normalment nagħmlu l-affarijiet b’mod awtomatiku. Jekk nieħdu l-eżempju tas-sewqan, nindunaw li fl-ewwel ftit żmien ta’ sewqan nużaw ħafna enerġija sabiex niffukaw fuq ilpedali tal-karozza u l-manuvri l-oħra li jirrikjedi s-sewqan. Dan però ma jdumx għal tul ta’ żmien; il-ġisem tal-bniedem jadatta u jagħmel l-affarijiet ta’ rutina b’mod awtomatiku; bħal ngħidu aħna meta nagħfsu l-pedali waqt is-sewqan. Irraġunament wara dan hu li b’hekk il-ġisem jiffranka ħafna enerġija minħabba li l-attività tal-moħħ relatata ma’ dawn l-affarijiet tonqos. Dan ilmekkaniżmu però jista’ jfixkel il-kuntentizza tagħna. Hemm tendenza li l-bniedem wara li jakkwista xi ħaġa ġdida jgħolli l-livell ta’ kuntentizza b’mod temporanju sakemm eventwalment l-oġġett jindara u l-livell ta’ kuntentizza jerġa’ jinżel għan-normal. Ejja ngħidu li xi ħadd xtara mowbajl ġdid u jkun ferħan u allura xi ftit aktar kuntent b’dan l-akkwist ilġdid. Wara ftit xhur l-mowbajl jindara u kollox jerġa’ jiġi għan-normal. Il-psikologu Professur Thomas Gilovich mill-Università ta’ Cornell sab mod kif jegħleb dan iċ-ċiklu.

Dan il-psikologu u t-tim tiegħu skoprew li bħala bnedmin nesperjenzaw l-istess żieda fil-kuntentizza meta nixtru xi ħaġa ġdida u meta nsiefru pereżempju. Id-differenza tinsab fil-fatt li l-esperjenzi li noħolqu bis-safar ikomplu jimlewna bil-kuntentizza għal żmien itwal minħabba ċerti ormoni li l-ġisem jipproduċi. Is-safar, l-eżerċizzju fiżiku, attendenza f ’attivitajiet mhux tas-soltu kif ukoll tagħlim u taħriġ f ’ħiliet ġodda jissarfu f ’żieda fil-kuntentizza għal żmien ferm itwal meta kkumparati ma’ xiri u akkwisti ta’ affarijiet materjali. Il-kuntentizza hija

kkumplikata, suġġettiva u determinata minn numru ta’ fatturi. Il-ġenerożità, il-maħfra, il-gratitudni u meta nkunu konxji mill-preżent mingħajr ma nħallu l-passat u l-futur jaffetwawna, jgħinuna nkunu aktar kuntenti . L-aktar ħaġa importanti hi li negħlbu l-idea li l-kuntentizza hi fissa u li nifhmu li ċerti sforzi kontinwi hemm ċans li jżiduha. Tajjeb ukoll li f ’sitwazzjonijiet fejn nibdew nitilfu l-kontroll ta’ dan, ma niddejqu xejn infittxu għajnuna professjonali għax fl-aħħar mill-aħħar kif qal Aristotle, li nkunu kuntenti għandu jkun wieħed millgħanijiet ewlenin ta’ ħajjitna.

16.10.2016

kullhadd.com

AVVIŻI KLASSIFIKATI SERVIZZI

Investigazzjoni privata: żwiġijiet, għerusija u relazzjonijiet oħra, DNA forensic tests, tfal maħtufin minn Malta, każijiet ċivili, każijiet oħra fil-Qorti, problemi f ’kumpaniji jew negozju. Nagħmlu xhieda fil-Qorti. Naħdmu f ’Malta u anke barra. Għal appuntament ċemplu 7959 0000. Email: info@ privateinvestigationmalta.com Care and Cure Group Ltd: infermiera mħarrġa, caring assistants, nannies, nies imħarrġin biex iżommu kumpanija, għajnuna fid-djar u night sitters.

figurini, muniti, midalji, u kull fuq tiswija ta’ grandfather clocks ħaġa oħra tad-dar.Ċemplu fuq u kull tip ta’ clock. It-tiswija hija 2147 0128/2123 7597/9986 bil-garanzija. Għal aktar informazzjoni 9519. żur is-sit: www. Għandna varjetà kbira ta’ expresswatchrepairs.com jew arloġġi bħal Tissot, Citizen, irrikorru 110, Triq il-Kungress Casio, Michael Kors, Fossil, Ewkaristiku, il-Mosta. Ċempel Esprit, Festina u Q&Q. 2141 7235. VAKANZA Issibilna wkoll arloġġi ta’ malJinħtieġu ħaddiema fuq bażi ħajt, żveljarini u selezzjoni ta’ part-time biex jagħmlu t-tindif cuckoo clocks mill-Black Forest. XOGĦOL U Noffru servizzi rigward tiswija MANUTENZJONI f ’dar tal-irtiri. Tel 2276 0000 ta’ kull tip ta’ arloġġ kif ukoll nibdlu batteriji, ċineg, naqtgħu Installazzjoni u tiswija ta’ kull forma ta’ ħġieġa, eċċ. Għal aerials tat-televiżjoni. Offerti AFFARIJIET dawk l-arloġġi tajbin għall- vantaġġużi fuq sistemi tasGĦALL-BEJGĦ ilma, noffru s-servizz ta’ water satellita u fuq l-Android TV Aħna nixtru kollox, bħal pressure test waqt li tistennew Boxes. Ċempel fuq 2148 6211. għamara, fajjenza, arloġġi, għalih. Nispeċjalizzaw ukoll Varjetà ta’ ħwat, ħoroż, kanali tal-ilma, ċangatura qadima jew ġdida, kantun qadim, lavur ta’ kull tip. Ċempel lil Jason fuq in-numru 2143 2352 jew 9947 7167. Servizz ta’ 24 siegħa, Għandna wkoll għall-kiri: wheelchairs, hoists, commodes, walking frames u hospital beds. Għal aktar informazzjoni ċempel fuq dawn in-numri: 2137 6946/9947 0178.

Għal kull tip ta’ problema ta’ moffa jew bjut jagħmlu l-ilma aħna għandna s-soluzzjoni. Nispeċjalizzaw f ’waterproofing membrane u liquid membrane fuq bjut, appoġġi, btieħi, basements, eċċ. Nużaw materjal ta’ kwalità kollu ċċertifikat b’10 snin garanzija. Għal stima b’xejn ċempel 7908 6715.

u mill-4.00pm sas-7.00pm. Paul & Waters Free Delivery Service. Ċempel 2766 3361. AGR AUTO JAPANESE PARTS għall-karozzi: Inbigħu kull tip ta’ parts ta’ karozzi Ġappuniżi u Koreani, fosthom Kia, Toyota, Isuzu, Daewoo, Mitsubishi, Honda, Subaru. Huma wkoll importaturi ta’ żjut u air filters, shock absorbers, brake pads, clutches, eċċ. Parts ġenwini. Għal aktar informazzjoni ċempel 2144 6839 jew 9947 4504. Fax: 2147 0295. Email: alex@agrautoparts.com Nigret Night Club and Restaurant, Labour Ave, irRabat, Malta. Naċċettaw riservazzjonijiet għal coffee mornings, lunches u dinner dances u kull okkażjoni oħra. Miftuħin fil-weekends, lejla Maltija b’differenza kull nhar ta’ Ġimgħa. Nhar ta’ Sibt mużika għal kulħadd ma’ Franz Grech. Inservu wkoll take-away fil-weekends. Naċċettaw riservazzjonijiet għal kull okkażjoni. Għal aktar informazzjoni ċempel 2145 4858/2145 4908/7945 4908. Tistgħu żżuru s-sit elettroniku www.nigretnightclub.com jew www.nigretnc.com

Tiswija u installazzjoni ta’ estensjonijiet tat-telefowns għal TALBA LILL-ISPIRTU kull tip ta’ linji fissi. Ċempel S-SANTU: Int li ssolvi fuq 7993 0419. l-problemi kollha, dawwal ittoroq kollha tiegħi biex nikseb WP Ltd ta’ Triq ix-Xitwa, Ħal dak li neħtieġ. Inti li tajtni Qormi, jispeċjalizzaw f ’xogħol d-don divin biex naħfer u ninsa ta’ waterproof membrane, damp d-deni kollu li jsir kontra tiegħi, proofing u rubberised paint. 25 li f ’kull mument ta’ ħajti tkun sena esperjenza. Stimi b’xejn maġenbi. F’din it-talba qasira u prezz moderat. Ċempel 2148 nixtieq nirringrazzjak ta’ dan 8972, 2143 8326, 9944 5527 kollu, waqt li nikkonferma jew 7981 2784 jew żur is-sit mill-ġdid li qatt ma ninfired www.wpmalta.com minnek, anke quddiem l-illużjonijiet materjali. Nixtieq li nkun miegħek fil-glorja ta’ AVVIŻI OĦRA dejjem. Grazzi għall-ħniena tiegħek lejja u lejn dawk li jiġu Paul & Waters – The Perfumery. minni. Għall-aqwa ditti ta’ fwejjaħ, Din it-talba għandha tingħad oriġinali u bl-orħos prezzijiet tlett ijiem wara xulxin. Wara f ’Malta, żur il-ħwienet ta’ Paul tlett ijiem it-talba tkun & Waters – The Perfumery. maqlugħa, anke jekk għall-bidu Il-ħwienet tagħna tal-Fgura, tidher diffiċli. It-talba għandha il-Mosta, Ħal Qormi u Raħal tkun ippubblikata mill-ewwel Ġdid ikunu miftuħin kuljum wara li tinqala’ l-grazzja, bla ma mid-9.00am san-12.30pm tissemma’ x’kienet.

Ċentru Laburista Ħal Kirkop Offerta għall-kiri tal-bar Il-Kumitat taċ-Ċentru Laburista ta’ Ħal Kirkop jixtieq javża li qiegħed jilqa’ l-offerti għall-kiri tal-bar tal-istess lokal bejn il-Tnejn 17 ta’ Ottubru u il-Gimgħa 21 ta’ Ottubru 2016. L-applikazzjonijiet jistgħu jinġabru mill-każin tal-Partit Laburista mit-Tnejn 17 sal-Ġimgħa 21 ta’ Ottubru bejn il-5.00pm u s-7.00pm. L-offerti, flimkien ma’ kopja riċenti tal-kondotta tal-pulizija (talapplikant), kif ukoll kopja tat-tessera jew irċevuta ta’ sħubija 2016. Dawn għandhom jintefgħu ssiġillati fil-kaxxa tal-kwotazzjonijiet fl-istess każin sa mhux aktar tard mill-Ġimgħa 21 ta’ Ottubru 2016 fis-7.00pm. Il-Kumitat iżomm id-dritt li jirrifjuta kull offerta anki l-aktar waħda vantaġġjuża.

16.10.2016

kullhadd.com

TISLIBA 144

Mimdudin:

Bi 3 Numri 016 105 146 187 416 497 504 537 626 692 799 964 B’4 Numri 1072 1468 1526 1548

2565 2769 2875 2998 3213 3214 3553 3865 4085 4203 4466 5319 5509 6274 6361 6591 6712 6760 6964 7009 7116

7236 7436 7863 7923 8271 8521 8881 9601 9632 9762 9817 B’5 Numri 03160 05812 06993 07363 08057 13647 13866

15942 19763 30663 45921 52309 66987 78666 81479 82641 85339 86140 89139 89969 91371 96083

790053 924018

314984 359712 622938 636103 636277 671895 735691

IR-RIŻULTAT TAL-ĦADD LI GĦADDA

1. Kompli l-qawl: Arfa’ u sorr għal meta tiġi .........(5) 4. Tajjeb ferm għas-saħħa (4) 7,17. Kulur? (5) 9,11. Vuċi (5) 10. Jiġi qabel l-Għid il- Kbir (6) 12,23. Infetaħ sptar tagħha m’ilux (10) 16,24. Itir dan (8) 18. Leli mqassar (2) 19. Brian Micallef Laganà (1,1,1) 20. Pjazez (5) 21. L-ewwel tlieta ta’ Drinu (3) 23. Ara 12

24.

Ara 16

Weqfin:

1. Għasfur (6) 2,12W. Għamel hekk meta torqod (6) 3. Jikkawża ħruq (3) 5. Tmiem Ingliż (3) 6. Irġiel Ingliżi (3) 8. Ikejjel il-pressjoni fl-arja (9) 11. Ara 9 12. Ara 2 13,22. Iħallas il-kera (6) 14. Bovril imħawwad sew! (6) 15. Magħruf għal lampa (6) 17. Ara 7 21. Posponiment imqassar (3)

SOLUZZJONI TAL-AĦĦAR TISLIBA Mimdudin: Weqfin:

B’6 Numri

1.Ħalib, 4.Penz, 7,21 wieqfa. 1.Ħallik, 2,3.Libbra, 5.Ene, Rabat, 9,14.Laburisti, 6.Zia, 8.Allarmati, 11,19.Girni, 10.Allega, 12.Pilantu, 16,22. 12.Pa, 13.Lia, 15.Jirbħu, Krafes, 18,17.Irrid, 20.Dammi, 21.BDF, 23.Test, 24.Iżidu

119831 138607 210353

] SUDOKU SPONSORJATA MINN WELLA

Irbaħ xampù u conditioner tad-ditta Wella. Aqta’ din il-logħba u ibgħatha lil: KOMPETIZZJONI WELLA, KullĦadd, ONE Complex, A 28 B, Industrial Estate, il-Marsa, MRS3000 Isem: Indirizz:

J.BONNICI - Il-Ħamrun

16.10.2016

kullhadd.com

AĦBAR F’WAQTHA EDITORJAL

F’pajjiż fejn il-karozzi jiżdiedu bi 38 kuljum ir-regoli tal-bieraħ żgur m’għadhomx jgħoddu għal-lum.

Kienet tassew aħbar f ’waqtha dik tal-Ministru għallĠustizzja Owen Bonnici meta bħall-bieraħ ġimgħa ta dettalji dwar pieni iktar ħorox għal min jinqabad jabbuża waqt is-sewqan. Jekk kien hemm bżonn prova ċara ta’ kemm hemm bżonn id iktar iebsa ma’ min fittoroq Maltin ma jirrispettax la l-liġijiet u lanqas persuni oħra madwaru, kienu l-aħħar jiem. Fuq l-internet tfaċċaw filmati ta’ sewwieqa jagħmlu manuvri li normalment norbtuhom ma’ xi xena talfilms. Iżda li minflok kienu qed jagħmluhom fit-toroq Maltin. Xeni li mhux biss huma ta’ għajb għal min iwettaqhom iżda li jitfgħu f ’periklu ħajjet in-nies. Forsi jkun hemm min jgħidlek tiġġudikax. U wieħed jista’ jsib mitt raġuni għaliex setgħu ġraw ċerti episodji li rajna jinxterdu fuq ilmidja soċjali, però żgur ma kinux jiġru li kieku min kellu idejh fuq l-istering kien qed josserva r-regoli tas-sewqan. Imbagħad, reġa’ kellna inċidenti tat-traffiku u reġa’ kellna minnhom li ħallew il-vittmi. Huwa minħabba episodji

bħal dawn li l-Gvern ma setax jibqa’ idu fuq żaqqu. Għax fuq kollox, f ’pajjiż fejn il-karozzi jiżdiedu bi 38 kuljum (konferma taluffiċċju tal-istatistika fl-aħħar jiem) ir-regoli tal-bieraħ żgur m’għadhomx jgħoddu għallum. Għax għalkemm żdiedu l-karozzi l-pajjiż ma kibirx u għalhekk il-pressjoni żdiedet. Għalhekk, pajjiżna ma setax jibqa’ wieħed millftit fejn is-sistema tal-punti ma tapplikax għal kulħadd. Għax jekk il-multi ma kinux biżżejjed, jew il-ħafna diskors dwar l-edukazzjoni ma serva għalxejn allura hemm bżonn li wieħed jitgħallem billi jintlaqat fil-laħam ilħaj. Billi għal perjodu jkun imċaħħad minn dak ilbżonn li minħabba nuqqas ta’ attenzjoni jew qżież jaf jispiċċa arma perikoluża. Bidla fil-kultura Filwaqt li ngħidu dan kollu, wieħed jifhem ukoll li din teħtieġ bidla fil-kultura u jidher li l-Ministru u n-nies li miegħu fasslu l-iskema l-ġdida din fehmuha tajjeb ħafna. Għaliex is-sistema proposta toħloq bilanċ. Jekk wieħed

jitlef tnax-il punt f ’sena ma jitlifx il-liċenzja għal dejjem mal-ewwel. Iżda għandu perjodu ta’ xahrejn. F’każi li jkun hemm repetizzjoni tiddeċiedi l-Qorti. Iżda, fuq kollox ingħatat importanza lil min tassew irid jitgħallem. Jekk bniedem bilpunti jattendi sessjonijiet ta’ edukazzjoni u taħriġ jara dawk il-punti jonqsu. Għalhekk dan nistgħu nsejħulu inċetiv ta’ veru favur l-edukazzjoni li tant nisimgħu dwarha. Dan kollu jfisser li mxjena pass mingħajr ma morna fl-estrem. Għax fuq kollox kull tnax-il xahar il-punti jerġgħu jibdew mill-bidu (bl-esklużjoni ta’ min għadu jikseb il-liċenzja) biex b’dak propost huwa tassew min ma jridx jaf li se jispiċċa jħallas qares. Bidliet li jsibu bilanċ Il-bilanċ huwa wkoll xi ħaġa għaqlija biex is-sewwieqa jifhmu iktar li din mhija xejn għajr inizjattiva maħsuba biex tħares is-sigurtà tagħhom fittoroq Maltin. Biex jekk ħarġu filgħodu, filgħaxija jerġgħu jidħlu d-dar ma’ tal-familja, filwaqt li jekk ħarġu filgħaxija

l-għada jisbħu fi djarhom qawwijin u sħaħ u mhux f ’xi sala fl-Isptar Mater Dei. Fuq kollox reġa’ għandna okkażjoni fejn il-Gvern qed juri rieda politika li ebda gvern ieħor ma wera. Id-diskors tal-Prim Ministru l-Ħadd li għadda meta qal li lest jitlef il-voti milli jitlef il-ħajjiet tan-nies huwa wkoll xhieda ta’ kemm min qed imexxi pajjiżna għandu mfassla l-prijoritajiet it-tajbin. Xhieda ta’ Malta li qed tinbidel mhux biss mill-aspetti ekonomiċi, iżda anke minn dawk soċjali u fil-valuri. Mhux ta’ b’xejn li s-Sur Adrian Galea, Direttur Ġenerali tal-Assoċjazzjoni tal-Assigurazzjoni, laqa’ b’mod pożittiv dan ilmessaġġ u sejjaħ kliem ilPrim Ministru u l-messaġġ li ħareġ mill-white paper bħala wieħed b’saħħtu favur id-dixxiplina. Galea jaf x’inhi s-sitwazzjoni fit-toroq Maltin għax ilkumpaniji li jirrappreżenta jkollhom x’jaqsmu ma’ sittin miljun ewro claims fis-sena. Għalkemm, l-ikbar telfa ma tkunx dik finanzjarja iżda dik umana. Dik li ma tkun tista’ ġġib lura qatt.