Kullhadd_18.10.2015 by Kullħadd Editor

www.kullhadd.com

ÓARSA LEJN

IL-PJANIJIET GÓALL-QASAM TAS-SAÓÓA

Il-Óadd 18 ta’ Ottubru, 2015 Óar©a Nru 1,162

Ara pa©na 9

Prezz ›0.80

PERSUNI QRIB IL-PN B’KARIGI GÓOLJA FIL-LANDS

ÛIEDA TA’ 3,500 MARA FID-DINJA TAX-XOGÓOL

BAÌIT LI ÓASEB UKOLL FL-ANZJANI

Minn kalkoli li g˙amlet din il-gazzetta jirriΩulta li nnisa li da˙lu ja˙dmu f’dawn it-tliet snin Ωdiedu b’madwar 3,500 meta mqabbla mat-tliet snin preçedenti. L-istatistika hija bbaΩata kemm fuq dawk in-nisa li bdew ja˙dmu wara li kienu ilhom iktar minn sena inattivi, kif ukoll fuq dawk li da˙lu fid-dinja taxxog˙ol g˙all-ewwel darba.

Il-Kap tal-OppoΩizzjoni Simon Busuttil ilu sa minn qabel il-bidu tas-sajf li g˙adda jinsisti li f’pajjiΩna qed naraw “korruzzjoni istituzzjonalizzata”. Simon Busuttil qal dan, fost o˙rajn, b’rabta ma’ diversi kaΩijiet li ssemmew fil-midja relatati madDiviΩjoni tal-Proprjetà tal-Gvern. Busuttil, iΩda, naqas milli jg˙id li f’dan id-dipartiment hemm ja˙dmu f’karigi g˙olja persuni li huma qrib ˙afna tal-Partit Nazzjonalista.

L-anzjani kienu fost l-iktar faxxa tas-soçjetà li bbenefikat minn dan il-ba©it, fejn g˙all-ewwel darba f’g˙oxrin sena l-anzjani ng˙ataw Ωieda filpensjoni minima. Se tibda titwettaq ukoll il-weg˙da elettorali li l-mediçini jitwasslu fid-djar tal-anzjani ming˙ajr ma l-Gvern kellu g˙alfejn iΩid in-nefqa. MiΩura o˙ra se tippermetti li iktar anzjani jibqg˙u jg˙ixu fil-kumdità ta’ darhom billi jiffrankaw parti sostanzjali mill-paga tal-carer li jinga©©aw.

Ara pa©na 3

Ara pa©na 7

“IR-ROTA TAL-EKONOMIJA BDIET IDDUR” Nhar it-Tnejn li g˙adda l-Gvern ippreΩenta ba©it li, filwaqt li kien kontinwazzjoni ta’ dawk ta’ qablu, qabad ukoll direzzjoni ©dida fejn laqat il-bΩonnijiet ta’ setturi fis-soçjetà li s’issa ma bbenefikawx daqstant mill-miΩuri li ©ew introdotti mill-amministrazzjoni preΩenti. Din il-gazzetta tkellmet mal-Ministru g˙all-Finanzi Edward Scicluna li spjega x’kienu l-prinçipji ewlenin li sawru dan il-ba©it u g˙alfejn il-Gvern adotta dawn il-prijoritajiet. Fost o˙rajn huwa sa˙aq li r-riΩultati tal-inizjattivi tal-Gvern issa qed jin˙assu, u r-rota ekonomika bdiet iddur wara li kienet sta©nat. “ Ir-riΩultati jitkellmu we˙dihom. I s s a , j e k k l-OppoΩizzjoni ma tridx temminhom, ma temminhomx. Il-poplu hemm barra jaf li dawn il-miΩuri qeg˙din ja˙dmu,” sostna l-Ministru Scicluna. Ara pa©ni 4 u 5

02 18|10|2015

kullhadd.com

KÓ LOKALI

IRDUPPJATI L-ÓINIJIET TAL-VIÛITATURI F’MATER DEI

Mis-26 ta’ Ottubru li ©ej lIsptar Mater Dei mistenni jirdoppja l-˙inijiet g˙all-viΩititaturi. Dan se jkun qed isir biex il-pazjenti u l-familjari tag˙hom iqattg˙u aktar ˙inijiet flimkien; fattur li jg˙in biex ilpazjent ma j˙ossux wa˙du. Din id-deçiΩjoni ttie˙det flisfond tat-tibdil fis-soçjetà li qieg˙da tg˙ix f’dinja mg˙a©©la, fejn in˙ass il-bΩonn li l-isptar ukoll jaddatta g˙al dan it-tibdil biex joffri lill-pazjenti u l-familji tag˙hom aktar flessibbiltà u aktar aççessibbilità.

Iktar konvenjenza g˙allpazjenti u l-viΩitaturi Il-Kap EΩekuttiv tal-Isptar, isSur Ivan Falzon, qal li l-˙in li l-viΩitaturi jqattg˙u mal-familjari tag˙hom jg˙in ukoll filkura tal-pazjenti. Dan jidher f’diversi studji li saru fejn juru li l-familjari g˙andhom rwol imporanti fil-kura talpazjent fejn il-pazjent ma’ j˙ossux wa˙du u b’hekk jag˙mel aktar kura©© waqt ilkura li jkun qed jirçievi. Meta persuna tkun qed ti©i rikoverata l-isptar, il-familjari

tal-pazjent ilkoll ikunu g˙addejjin minn esperjenza trawmatika li f’çertu kaΩi tista’ tkun ag˙ar minn dik li jg˙addi minnha l-pazjent. Il-viΩitaturi se jkollhom aktar g˙aΩla ta’ ˙inijiet li fihom jistg˙u jΩuru lillg˙eΩieΩ tag˙hom. Minbarra li dan se jΩid il-konvenjenza, se jnaqqas ukoll l-influss f’daqqa ta’ viΩitaturi li jΩid ilkon©estjoni tat-traffiku u jo˙loq problemi ta’ parke©©. Dan it-tibdil mistenni jkompli jtejjeb is-servizz tas-sa˙˙a f’pajjiΩna fejn il-pazjent ikun

veram e n t f i ç - ç e n t r u t a s servizz tas-sa˙˙a f’pajjiΩna. It-tibdil fil-˙inijiet tal-viΩitaturi huwa ˙olqa minn sensiela ta’ inizjattivi li ttie˙du minn dan il-Gvern fosthom it-tnaqqis tal-listi ta’ stennija g˙all- o p e r a z z j o n i j i e t , ittnaqqis ta’ mediçini out-ofstock , il-bini ta’ binja ©dida biswit i d - D i p a r t i m e n t t a l Emer©enza, u l-investiment li qieg˙ed isir fiç-çentri tassa˙˙a. Kull ward se jkollu ˙inijiet differenti Mitlub jikkumenta dwar dan it-tibdil, il-Ministru g˙allEner©ija u s-Sa˙˙a Konrad Mizziqal li b˙ala Gvern qed

jiffoka fuq patient-outcomes, ji©ifieri qed in˙arsu lejn isservizz li jirçievi l-pazjent biex il-pazjent ikun fiç-çentru tal-kura tas-sa˙˙a f’pajjiΩna. L-inizjattivi li qed inwettqu huma mmirati biex il-pazjenti u l-familji tag˙hom ikollhom servizzi tas-sa˙˙a tal-og˙la livell li jixraq g˙aΩ-Ωminijiet li qed ng˙ixu fihom. Il-˙inijiet se jkunu differenti skont il- wards peress li kull ward tirrikjedi ˙inijiet differenti min˙abba n-natura talkura li tkun qed ting˙ata. G˙al aktar informazzjoni dwar il-˙inijiet il-©odda wie˙ed jista’ jçempel fuq 2545 4290 u 2545 4286 jew iΩ u r is-sit elettroniku www.careandcure.gov.mt

Ritratt: IVAN SALIBA

L-AÓÓAR TISLIMA LILL-AVUKAT CHIRCOP

Ilbiera˙ ing˙atat l-a˙˙ar tislima lil Dr Carmel Chircop fil-Kolle©©jata BaΩilika Sant’Elena. L-Avukat Chircop inqatel il-©img˙a li g˙addiet b’tiri ta’ arma tan-nar waqt li kien f’kumpless ta’ garaxxijiet f’Birkirkara. Fit-8.30am tal-biera˙ beda korteo funebri biswit il-KaΩin Santa Liena Banda Duke of Connaught’s Own li tag˙ha Chircop kien President g˙al dawn l-a˙˙ar g˙axar snin. Akkumpanjaw il-korteo l-Banda Duke of Connaught flimkien ma’ bandisti mill-baned l-o˙ra KarkariΩi; il-Banda Sant’Elena u l-Banda Sant’Antnin. F’din l-okkaΩjoni ΩΩanΩan març funebri ddedikat g˙all-memorja ta’ Dr Chircop, kompoΩizzjoni tal-Mro Neville Pace. G˙all-funeral attendew mijiet ta’ persuni, inkluΩ membri parlamentari miΩ-Ωew© na˙at tal-kamra.

LOKALI KÓ

18|10|2015 03

kullhadd.com

BEJN L-AÓÓAR TLIET SNIN TAL-PN U L-EWWEL TLIETA TAL-PL FIL-GVERN…

ÛIEDA TA’ 3,469 MARA JAÓDMU

Minn kalkoli li g˙amlet din ilgazzetta jirriΩulta li n-nisa li da˙lu ja˙dmu f’dawn it-tliet snin Ωdiedu b’madwar 3,500 persuna meta mqabbla mattliet snin preçedenti.

L-istatistika hija bbaΩata kemm fuq dawk in-nisa li bdew ja˙dmu wara li kien ilhom iktar minn sena inattivi, kif ukoll fuq dawk li da˙lu fid-dinja tax-xog˙ol g˙all-

ewwel darba. Minn twe©ibiet parlamentari li ng˙ataw il-©img˙a li g˙addiet irriΩulta li bejn Jannar 2013 u Settembru 2015 kien hemm 28,045 mara li

SENA

NISA LI BDEW JAÓDMU

2010

8,348

2011

8,479

2012

9,162

2013

9,675

2014

11,517

2015 (sa Settembru)

6,853

da˙lu ja˙dmu g˙all-ewwel darba jew wara iktar minn sena weqfin. Jekk wie˙ed jikkalkula li sal-a˙˙ar ta’ din is-sena n-nisa ja˙dmu se jibqg˙u jiΩdiedu bl-istess rata tal-ewwel tliet kwarti tas-sena, allura fuq dawn l-a˙˙ar tliet snin ikunu da˙lu ja˙dmu madwar 29,458 mara. Fuq talba ta’ din il-gazzetta, il-Korporazzjoni g˙ax-Xog˙ol u t-Ta˙ri© (ETC) ipprovidet statistika ta’ kemm nisa bdew ja˙dmu g˙all-ewwel darba jew wara iktar minn sena wieqfa, iΩda din id-darba matul it-tliet snin bejn l-2010 u l-2012. Mill-istatistika tal-

ETC jirriΩulta li f’dan il-perjodu t-total ta’ nisa li bdew ja˙dmu kien jammonta g˙al 25,989. G˙alkemm mill-2010 ’il quddiem ir-rata ta’ nisa li jid˙lu ja˙dmu bdiet tielg˙a ’l fuq ftit ftit, l-ikbar Ωieda se˙˙et fl2014, meta ©ew irre©istrati total ta’ 11,517-il mara li bdew ja˙dmu. Din iΩ-Ωieda tista’ tkun attribwita kemm g˙asservizz ta’ ˙ arsien tat-tfal b’xejn, kif ukoll g˙al Ωieda fil˙olqien tal-impjiegi. Dawn linizjattivi wasslu biex matul la˙˙ar tliet snin in-nisa li da˙lu ja˙dmu Ωdiedu b’madwar 3,500 fuq it-tliet snin ta’ qabel.

IL-KORRUZZJONI ISTITUZZJONALIZZATA KWOTATA MINN BUSUTTIL

DIVERSI PERSUNI TA’ FEHMA NAZZJONALISTA FIL-LANDS Il-Kap tal-OppoΩizzjoni Simon Busuttil ilu sa minn qabel ilbidu tas-sajf li g˙adda jinsisti li f’pajjiΩna qed naraw “korruzzjoni istituzzjonalizzata”. Dan qalu, fost o˙rajn, b’rabta madDiviΩjoni tal-Proprjetà tal-Gvern, mag˙ruf ukoll b˙ala ‘Lands’. Madankollu, Busuttil naqas milli jg˙id li f’dan id-dipartiment hemm ja˙dmu f’karigi g˙olja persuni qrib ˙afna talPartit Nazzjonalista. Ewlenija fost dawn hemm l-Avukata Francesca Zarb. Minbarra li Zarb tifforma parti mill-EΩekuttiv tal-Forum Professjonisti Partit Nazzjonalista, se to˙ro© ukoll g˙all-elezzjonijiet tal-kunsilli lokali f’isem il-PN. Zarb hija wkoll g˙arusa lil Jonathan de Gabriele, li kien ja˙dem fisSegretarjat Parlamentari ta’ Jason Azzopardi meta dan kien inkarigat mil-LANDS, u li huwa

wkoll kandidat g˙all-elezzjonijiet lokali. Evidenza ta’ din ir-rabta huwa l-fatt li meta l-OppoΩizzjoni titkellem fuq l-artijiet tal-Gvern, spiss jidher Jason Azzopardi. U dan minkejja li l-kelliem g˙allArtijiet suppost li huwa dDeputat Ryan Callus, u mhux Azzopardi. Persuna o˙ra qrib sew talPartit Nazzjonalista huwa Noel Spiteri, li ji©i ˙u d-Deputat Nazzjonalista Stephen Spiteri. Spiteri kien idda˙˙al ja˙dem fid-dipartiment tal-Lands fi Ωmien Gvern Nazzjonalista, fejn g˙adu sal-lum. Barra minn hekk hemm diversi periti li ja˙dmu fid-dipartiment tal-Lands u li huma wkoll mag˙rufa g˙all-fehma Nazzjonalista tag˙hom. Fost dawn kien hemm min sa˙ansitra evalwa l-artijiet esproprjati fil-kaΩ ta’ Gaffarena.

Francesca Zarb ma’ Simon Busuttil u parti mit-tim tal-Forum Professjonisti Partit Nazzjonalista

04 18|10|2015

kullhadd.com

KÓ loKali

“KieKu elenKajt il-miÛuri id-disKors tal-baÌit Kien LIAM GAUCI liam@kullhadd.com

Nhar it-Tnejn li g˙adda lGvern ippreΩenta ba©it li, filwaqt li kien kontinwazzjoni ta’ dawk ta’ qablu, qabad ukoll direzzjoni ©dida fejn laqat il-bΩonnijiet ta’ setturi fis-soçjetà li s’issa ma bbenefikawx daqstant mill-miΩuri li ©ew introdotti mill-amministrazzjoni preΩenti. Il-gazzetta KullÓadd tkellmet mal-Ministru g˙allFinanzi EDWARD SCICLUNA li spjegalna x’kienu lprinçipji ewlenin li sawru dan il-ba©it u g˙alfejn ilGvern adotta dawn il-prijoritajiet.

Fil-kummenti tieg˙u lMinistru Scicluna qalilna li lGvern minn dejjem kien konvint li l-istrate©ija ekonomika tieg˙u se tikseb riΩultati poΩittivi u g˙alhekk kien naturali li jkompli jibni fuqhom. Dan is-suç çess inkiseb minkejja l-fatt li lOppoΩizzjoni ppruvat tirredikola din l-istrate©ija billi takkuΩa lill-Gvern illi mhuwiex jag˙ti kas il-manifattura u li mhux qieg˙ed joffri biΩΩejjed inçentivi. “A˙na konna konxji li lproblemi kienu qeg˙din banda o˙ra; ng˙idu a˙na dawk fil-kamp tal-energija, dawk tas-suq tax-xog˙ol, ilproblema tan-numru kbir ta’ Ωg˙aΩag˙ li kienu qed jo˙or©u mill-iskejjel ming˙ajr il-˙iliet neçessarji u allura ma kinux jistg˙u jie˙du lopportunitajiet li tag˙tihom l-ekonomija,” spjegali lMinistru g˙all-Finanzi. Barra minn hekk, huwa semma wkoll il-problema tal-burokrazija kbira li kien

Ritratt: ALAN SALIBA

“Qeg˙din fit-triq it-tajba”

hawn fil-pajjiΩ illi affettwat diversi setturi mill-Ìustizzja sal-a©©udikazzjoni tal-kuntratti pubbliçi; sitwazzjoni li kienet tag˙milna fost l-ag˙ar fl-Ewropa f’dan ir-rigward. “Dawn huma l-affarijiet li jgerrxu l-investiment. Però, mhumiex l-affarijiet li ssemmi l-OppoΩizzjoni, li minflok titkellem qisek tista’ ddendel karrotta quddiem l-ekonomija biex din t i b d a t i m x i , ” tenna Scicluna, b’referenza g˙all-fatt li l-Partit Nazzjonalista dejjem jissimplifika l-is f i d i e k o n o m i ç i qishom xi ˙a©a li jistg˙u ji©u indirizzati m i l - l u m g ˙ a l

Fejn jid˙ol in-negozju spiççat l-attitudni ta’ ‘intom u a˙na’

g˙ada. Però, il-Ministru g˙allFinanzi qal li l-Partit Laburista fil-Gvern qieg˙ed fit-triq it-tajba biex jindirizza dawn l-isfidi u esprima ssodisfazzjon tieg˙u li anke lkorpi kostitwiti u s-settur privat qeg˙din ikollhom reazzjoni poΩittiva g˙allmiΩuri ba©itarji. “Tista’ ma taqbilx mag˙na, imma tista’ ta˙dem mag˙na” Scicluna sostna li dan lappo©© tas-soçjetà çivili ©ablu lura l-memorji ta’ dak li kien jg˙id il-Prim Ministru Joseph Muscat fil-mass meetings u fuq il-midja qabel lelezzjoni illi tista’ ma taqbilx politikament ma’ Gvern Laburista, imma Ωgur li tkun tista’ ta˙dem mieg˙u. Dan irriΩultat issa qieg˙ed jintla˙aq. “Fejn jid˙ol in-negozju spiççat l-attitudni ta’ ‘intom u a˙na’. Issa n-nies tan-

negozju jafu li dan il-Gvern q e d jo ˙ l o q i x - x o g ˙ o l , l opportunitajiet u l-investiment. G˙andhom pro©etti aktar milli jifil˙u. Tiltaqa’ mag˙hom u jg˙idulek li lanqas jifil˙u jie˙du aktar tenders g˙ax m’g˙andhomx biΩΩejjed nies. A˙na g˙alhekk emminna f’dawn il-miΩuri. Ir-riΩultati jitkellmu we˙dihom. Issa, jekk lOppoΩizzjoni ma tridx temminhom, ma temminhomx. Il-poplu hemm barra jaf li dawn il-miΩuri qeg˙din ja˙dmu,” tenna Scicluna. Madankollu, minkejja l-attitudni poΩittiva tieg˙u lejn innegozju, il-Gvern ma kienx lest li jag˙mel kompromessi fejn jid˙lu d-drittijiet tal˙addiema. Kien g˙alhekk li ttie˙du diversi inizjattivi biex il-˙addiema ma jit˙allewx fil-prekarjat u jkollhom pagi ©usti. Ûieda fl-effiçjenza Qabel ma ˙arisna ’l quddiem

lejn il-miΩuri li se ji©u introdotti fil-ba©it il-©did, tlabna lill-Ministru Scicluna jispjegalna x’twettaq s’issa u x’impatt qieg˙ed ikollhom fuq l-ekonomija ta’ pajjiΩna. Kif semmejna aktar qabel, wie˙ed mill-aktar setturi problematiçi li sab ma’ wiççu Gvern Laburista kien dak tal-ener©ija. Madankollu, il-Ministru g˙all-Finanzi spjega li l-ammistrazzjoni attwali di©à kellha pjan çar g˙al dan is-settur illi, fost l-o˙rajn, inkluda eΩerçizzju ambizzjuΩ ta’ ristrutturazzjoni talEnemalta. Permezz tieg˙u, ilGvern wasal f’punt fejn qieg˙ed jikkontrolla l-ineffiçjenzi li kien hemm fl-impjanti antikwati li kellna g˙all©enerazzjoni tal-ener©ija. “Kien permezz ta’ dan ilpjan li rnexxielna niffrankaw ammonti kbar ta’ flus u nnaqqsu t-tariffi tad-dawl. Minn hemm ©ibniehom ilflus li dejjem tistaqsina dwarhom l-OppoΩizzjoni,” spjega Scicluna. Hawnhekk, huwa nnota l-ironija fil-fatt li issa l-Partit Nazzjonalista qieg˙ed jg˙id li 25% ro˙s filkontijiet tad-dawl mhux biΩΩejjed meta qabel l-elezzjoni kien hu stess li qal li ttnaqqis tal-kontijiet tad-dawl kienet ˙rafa. Edukazzjoni u xog˙ol “Fejn jid˙ol ix-xog˙ol, staqsejna lilna nfusna kif nistg˙u ng˙inu lin-nies li jridu ja˙dmu biex jieqfu jiddependu mill-benefiççji? ‘Making Work Pay’ kienet is-

lOKalI KÓ

18|10|2015 05

kullhadd.com

KOllha lI IntrOduÇejna, Idum ÓameS SIGÓat”

Il-Ministru Edward Scicluna

soluzzjoni tag˙na, fejn a˙na g˙amilna patt mag˙hom u g˙edna: ‘A˙dmu u ng˙inukom, kemm tridu ng˙inukom’,” spjega Scicluna. Dan il-prinçipju wassal g˙all-introduzzjoni ta’ diversi miΩuri b˙all-in-work benefits ’, iç-çentri g˙all-˙arsien tat-tfal b’xejn, g˙ajnuna g˙al min jirritorna fid-dinja taxxog˙ol, u o˙rajn. Il-Gvern irnexxielu wkoll iwaqqa’ rrata tal-qg˙ad fost iΩΩg˙aΩag˙ g˙all-inqas flEwropa flimkien mal-Ìermanja permezz ta’ miΩuri b˙all-youth guarantee. Dawn il-miΩuri ng˙ataw importanza kbira g˙ax innuqqas ta’ xog˙ol huwa fattur prinçipali li jwassal g˙all-faqar. G˙alhekk, meta Gvern Laburista jkun qieg˙ed jo˙loq ix-xog˙ol, ikun qieg˙ed ukoll jattakka l-faqar. Sabiex jin˙olqu opportunitajiet ©odda, il-Gvern qieg˙ed ja˙dem b’mod kontinwu biex jattira l-investiment lejn pajjiΩna. “Is-setturi attwali li qeg˙din jikkontribwixxu g˙all-ekonomija b˙alissa b˙al dak tal-manifattura, tat-turiΩmu, dak finanzjarju, tal-iGaming u lmarittimu. Kollha tajbin. Imma, il-futur, x’viΩjoni?” staqsa Scicluna. G˙aldaqstant, il-Gvern qieg˙ed jattira industriji ©odda tas-servizzi fl-edukazzjoni terzjarja u s-sa˙˙a li jistg˙u jgawdu minnhom kemm il-Maltin kif ukoll ilbarranin. “Sabiex dan linvestiment isir, il-Prim Ministru kellu l-kura©© li ji©©ieled kontra forzi li kultant kienu ©enwini u kultant le. Issa, però, ˙a naraw linvestiment isir realtà fi pro©etti b˙al dawk fl-Isptar San Luqa, l-iskola medika ta’ G˙awdex u fl-Università Amerikana ta’ Malta.”

Óidma g˙aqlija Dan kollu qieg˙ed isir b’mod ri©idu fil-konfini ta’ fejn il-Gvern jixtieq jasal fejn jid˙ol id-defiçit u ddejn. “Lesti li nag˙mlu lmiΩuri li hemm bΩonn, però dan qatt ma jkun akkost ilmira prinçipali li jaqa’ ddejn. Dan g˙ax, id-dejn, huwa piΩ kbir u jista’ jwasslek f’falliment,” sostna Scicluna. Huwa spjega li fl-istat attwali l-Gvern Malti qieg˙ed i˙allas €230,000,000 fis-sena biex irodd lura ddejn li akkumulaw gvernijiet preçedenti. Dak l-ammont kbir irid jit˙alles mit-taxxi

Social Fund, fejn 70% talflus li nda˙˙lu mill-IIP (Individual Investor Programme) ji©u m©emmg˙in g˙al pro©etti ta’ importanza strate©ika ta’ interess nazzjonali, filwaqt li t-30% o˙ra jmorru fil-ba©it,” qal il-Ministru g˙all-Finanzi. B˙ala prijoritajiet, x’kellu differenti dan il-ba©it? B’hekk wasalna biex nitkellmu fuq il-ba©it attwali, fejn Scicluna spjega li, minn qabel l-elezzjoni, il-Prim Ministru kien çar dwar x’g˙andhom ikunu l-prijoritajiet. Huwa qal ukoll li l-Gvern,

Scicluna qal li l-Gvern minn dejjem kien konvint li l-istrate©ija ekonomika tieg˙u se tikseb riΩultati poΩittivi

Scicluna spjega li, minkejja dak li qieg˙da tg˙id lOppoΩizzjoni, mhu veru xejn li l-faqar qieg˙ed jiΩdied fil-pajjiΩ. “Ta˙t Gvern Laburista r-rata ta’ faqar waqfet tiΩdied is-sena l-o˙ra. Il-faqar kien tiela’ sparat matul dawn l-a˙˙ar snin u g˙alhekk l-ewwel ˙a©a li kellha ssir kien li rrata ti©i kkontrollata. Din di©à a˙bar tajba. Issa l-faqar irridu nniΩΩluh u konvint li dan il-Gvern se jirnexxilu.” Riforma fil-pensjonijiet

tag˙na u ma jistax jintmess biex isiru pro©ett ©odda. “Dak hu l-wirt li writna. Issa a˙na, minflok, lill-poplu Malti rridu n˙allulu karus. Ng˙idu a˙na billi ˙loqna nNational Development and

Ir-riΩultati jitkellmu we˙idihom. Issa, jekk lOppoΩizzjoni ma tridx temminhom, ma temminhomx. Il-poplu hemm barra jaf li dawn il-miΩuri qeg˙din ja˙dmu

jekk irid, jista’ joqg˙od iqassam il-flus u l-pajjiΩ jibqa’ fejn hu jew anke jmur lura ekonomikament. Però, ilGvern ried li jikkonçentra lftit riΩorsi li g˙andu fejn huwa l-iktar importanti g˙at-tkabbir ekonomiku talpajjiΩ. G˙aldaqstant, ©ie deçiΩ li jsiru miΩuri b˙at-tnaqqis tattaxxa fis-saffi tas-soçjetà fejn g˙andek l-aktar nies finnegozju biex tibda ddur irrota. Issa li r-rota bdiet iddur u wasslet g˙al ritmu ta’ tkabbir tajjeb, il-Gvern seta’ j˙ares lejn kul˙add u jolqot lil min ma gawdiex mill-miΩuri tas-snin preçedenti. EΩempju ta’ dan kienu lmiΩuri indirizzati lejn min kien qieg˙ed jie˙u penzjoni minima fejn ©ew mwarrba madwar €6 miljun li ntuΩaw g˙all-penzjonanti li kienu jie˙du inqas minn €140 fil©img˙a. MiΩuri b˙al dawn g˙enu lil diversi saffi tas-soçjetà biex jo˙or©u mill-faqar. Fil-fatt,

Però, huwa sa˙aq li sistema b˙al dik tal-pensjoni trid ti©i amministrata b’mod g˙aqli biex tkun sostenibbli. Dan g˙ax, huwa vera li l-Gvern irid jo˙ro© lill-pensjonanti mill-faqar, imma fl-istess ˙in ma jridx li meta Ω-Ωg˙aΩag˙ jaslu g˙all-pensjoni tag˙hom ma jsibu xejn u jkunu huma li jispiççaw fil-faqar. Il-Ministru Scicluna g˙amilha çara li l-Gvern la jrid iΩid l-età tal-irtirar u lanqas jintroduçi s- second pillar pension b’mod obligatorju, g˙ax huwa jqis din tala˙˙ar b˙ala bolla o˙ra. Minflok, il-Gvern qieg˙ed ja˙dem biex jintroduçi inçentivi li bihom l-azjendi jkunu jistg˙u jo˙olqu fond g˙al dan l-g˙an b’mod volontarju. Fejn jid˙lu l-pensjonijiet, il-Ministru Scicluna fakkar ukoll li ©ew introdotti inçentivi illi se jippermettu lill-impjegati li, b’mod volontarju u bi qbil ma’ min i˙addimhom, jibqg˙u fiddinja tax-xog˙ol. “A˙na ma rridux inΩidu lpiΩ fuq ix-xog˙ol. Jien ma ng˙idx qatt; imma l-affarijiet iridu jsiru fiΩ-Ωmien adattat. Però, Ωidna sena li fiha jit˙allsu l-bolol biex dak li jkun ikollu l-opportunità li ma jirtirax kmieni imma jag˙ti sena o˙ra ta’ kontribuzzjoni biex jie˙u pensjoni a˙jar. Din il-miΩura se tkun miftu˙a g˙as-settur privat,” spjega Scicluna.

Attitudni differenti Huwa sa˙aq li dawk illi elenka fid-diskors tat-Tnejn li g˙adda kienu biss u˙ud mill-miΩuri u inçentivi ©odda li introduça l-Gvern. “Fil-fatt, tant hemm minnhom illi, kieku qg˙adt niddiskrivihom kollha, iddiskors li g˙amilt filParlament kien idum ˙ames sig˙at din id-darba,” spjega Scicluna. Kien g˙alhekk li ˙oloq dokument separat g˙all-ba©it, biex ikun jista’ jinkludi spjegazzjonijiet talmiΩuri li ma kellux çans jelenka fid-diskors tieg˙u. Fil-fehma tal-Ministru g˙all-Finanzi, dan juri b’mod çar l-attitudni ta’ dan ilGvern, illi qieg˙ed ikun trasparenti fil-˙idma tieg˙u. G˙aldaqstant, huwa qal li mhuwiex inkwetat blatte©©ament talOppoΩizzjoni li qieg˙da tipprova tiddevja l-attenzjoni billi tattakka lill-Gvern g˙ax bi Ωball ippubblika verΩjoni antika tal-ba©it minflok dik finali. “Fejn isir Ωball, tirran©ah u tmexxi. Infakkar li l-Partit Nazzjonalista ppubblika dokument dwar il-ba©it u ˙allewh jiççirkola kollu Ωbalji. Din hija l-˙a©a li nnies qieg˙da ddejjaqhom. Illi tigdeb, tibqa’ tigdeb u tg˙atti bil-gideb. A˙na, g˙all-kuntrarju, malli indunajna li g˙amilna Ωball, waqqafna l-printing, irran©ajnieh u mexxejna,” tenna Scicluna. Huwa sostna li din kienet il-bidla li riedu n-nies meta g˙aΩlu li jele©©u gvern ©did li ma kienx arroganti u qarrieqi daqs dak Nazzjonalista. “Ilbiera˙, pereΩempju, kont qed nara l-istazzjon televiΩiv tal-OppoΩizzjoni u kienu qeg˙din jg˙idu li s-settur pubbliku Ωdied b’xi 5,300 ˙addiem. Din jibqg˙u jirrepetuha g˙ax iridu lil ˙addie˙or jemminha meta din hija gidba. Il-pajjiΩ jista’ jimxi ’l quddiem fuq il-gideb u l-˙merijiet?”

LOKALI KÓ

18|10|2015 07

kullhadd.com

BAÌIT LI ÓASEB UKOLL FL-ANZJANI

GLEN FALZON glen@kullhadd.com Il-˙idma fuq il-Pensjoni Minima Nazzjonali Garantita se tissokta mill-1 ta’ Jannar li ©ej, meta tnax-il elf anzjan se jgawdu minn Ωieda fil-pensjoni g˙all-ewwel darba f’g˙oxrin sena. G˙as-sena d-die˙la, l-anqas pagament ta’ pensjoni kontributorja u bonus g˙al min g˙andu ˙las suffiçjenti se jkun ta’ €7,280 fissena jew €140 fil-©img˙a. Ólas prorata jing˙ata g˙al min g˙andu ˙las insuffiççjenti ta’ bolol. IΩ-Ωieda fil-pensjoni g˙al dawk li se jibbenefikaw minnha tkun ta’ medja ta’ €8.92 fil-©img˙a g˙al dawk minn 75 sena ’l fuq, u ta’ €8 g˙al dawk ta˙t il-75 sena. G˙al dawk il-miΩΩew©in li b˙alissa qed jirçievu lpensjoni minima tal-miΩΩew©in u ma ji©ux affettwati Se jibdew jitqassmu l-mediçini fid-dar g˙all-anzjani Fl-ewwel kwart tas-sena d-die˙la, se jibda jitwettaq pro©ett pilota f’Ra˙al Ìdid u r-Rabat, fejn lanzjani minn 70 sena ’l fuq se jibdew jirçievu lmediçini fi djarhom kif kien imwieg˙ed fil-manifest elettorali tal-Partit Laburista. Is-servizz se ji©i estiΩ g˙al lokalitajiet o˙ra wara erba’ xhur. It-tqassim tal-mediçini se ji©i kkordinat mill-ispiΩeriji. Il-Ministru Konrad Mizzi qal li madwar 40,000 anzjan se jkunu eli©ibbli g˙al dan is-servizz, li mhux obbligatorju. L-ispiΩjara se jkunu qed jinfurmaw lill-pazjenti dwar id-doΩi li g˙andhom jie˙du. Bil-ftehim li ©ie ffirmat illum, l-iskema tal-IspiΩjar tal-G˙aΩla Tieg˙ek ©iet estiΩa wkoll sas-sena 2019. Il-ftehim g˙andu jwassal biex l-iskema titmexxa a˙jar u lispiΩjara jkollhom kontroll akbar fuq l-istokk.

Djar tal-anzjani f’Birkirkara Il-Gvern se jo˙ro© talba g˙al proposti biex tinbena dar tal-anzjani f’Birkirkara. Dan il-pro©ett se jkun iffinanzjat fuq baΩi ta’ Public Private Partnership. Kif ikun lest dan il-pro©ett hemm ˙sieb li xi uffiççji tad-Dipartiment tas-Sa˙˙a jibdew joperaw minnu.

L-g˙otja lill-anzjani ta’ iktar minn 75 sena L-anzjani li jkollhom minn 75 sena ’l fuq se jibqg˙u jirçievu l-g˙otja ta’ €300 fis-sena..

mill-miΩura ta’ hawn fuq se ting˙ata wkoll Ωieda wara l-˙las tal-COLA li flimkien tammonta g˙al €4.15 fil-©img˙a. li tinkludi wkoll il-COLA g˙as-sena 2016 (€2.40 + €1.75).

tivi fiskali g˙at-Third Pillar Pension u spjega kif ilgrupp strate©iku li ˙adem fuq ir-riforma tal-pensjonijiet fassal numru ta’ rakkommandazzjonijiet li l-Gvern ra liema minnhom huma ta’ prijorità u beda jwettaqhom.

Bidu tar-riforma fil-pensjonijiet Mhux se tog˙la l-età tal-irtirar Intant, waqt konferenza tal-a˙barijiet din il-©img˙a stess, il-Ministru g˙all-Familja u Solidarjetà Soçjali Michael Farrugia ˙abbar kif bdew l-ewwel passi lejn riforma sostenibbli fil-pensjonijiet. Il-Ministru Farrugia qal li ©iet imwarrba r-rabta bejn il-pensjoni tar-romol u l-qlig˙ mix-xog˙ol biex b’hekk ir-romol ikunu jistg˙u jibbenefikaw minn pensjoni s˙i˙a tar-romol filwaqt li dawk il-pensjonanti li l-pensjoni tag˙hom ma taqbiΩx l-ammont talpaga minima se jkunu eΩentati mill-˙las tat-taxxa. Semma wkoll li dda˙˙al qafas regolatorju b’inçen-

Fost dawn il-Ministru Farrugia semma li mhux se tog˙la l-età tal-irtirar, mhux se tiΩdied il-bolla u lanqas se tkun introdotta bolla ©dida. Ir-rakkomandazzjonijiet tal-grupp iwasslu sal-2027 biex din il-pensjoni minima nazzjonali til˙aq is-60% tad-d˙ul medju f’pajjiΩna. Il-Ministru Farrugia qal li dan huwa lewwel pass fejn sal-lum il-pensjonanti u dawk li ser jirtiraw u li twieldu qabel l-1962 ma kienu se jie˙du xejn iΩda mis-sena d-die˙la wara 20 sena se jkun hemm titjib fil-pensjoni ta’ dawn l-individwi.

Aktar sodod g˙all-anzjani fl-Isptar Mater Dei

Fond pilota g˙al live-in carers

Il-blokka l-©dida f’Mater Dei se jkollha 68 sodda ©dida u din dalwaqt se tibda tintuΩa. Dan huwa importanti iΩda mhux biΩΩejjed. G˙aldaqstant, ilGvern kommess li jniedi pro©ett ©did biex jinbnew aktar sulari u din il-blokka toffri 300 sodda. Il-pjanijiet qeg˙din fi stat avvanzat. Fl-2016 se jkomplu jidda˙˙lu sistemi ©odda ta’ bed management fl-Isptar Mater Dei biex jintuΩa bl-aktar mod effiçjenti l-ispazju li f’dan l-isptar. Apparti minn hekk fl-Isptar San Luqa se jigi Ωviluppat Karen Grech fi sptar ta’ 320 sodda g˙all-anzjani. Se jigi Ωviluppat ukoll sptar ©did g˙ar-riabilitazzjoni li joffri façilitajiet li ma jeΩistux f’Malta b˙alissa. Tmenin sodda g˙ar-riabilitazzjoni se jkunu ddedikati g˙all-Gvern. Se ji©i Ωviluppat ukoll çentru ©did tad-dermatolo©ija bi tnax-il sodda inpatient. Barra dan kollu se jkun qed jin˙oloq ukoll sptar g˙at-turisti mediçi fis-sit ta’ San Luqa. Dan il-pro©ett mistenni jo˙loq 1000 impjieg ©did. FiΩ-Ωmien li ©ej se jkun hemm aktar konsultazzjoni mal-partijiet interessati kollha fuq dawn l-iΩviluppi tant importanti.

Se jitwaqqaf fond pilota ta’ miljun ewro li minnu familji li g˙andhom anzjan/anzjana dipendenti u li hemm bΩonn ta’ kura kostanti, se jkun qed jing˙atalhom sussidju meta dawn jimpjegaw carer kwalifikat, fuq baΩi full-time jew part-time. Dawn se jkunu jistg˙u jie˙du sussidju sa nofs il-paga minima nazzjonali. Min jinga©©a lil xi ˙add part-time , jibbenefika prorata. Mill-fond allokat huwa stmat li madwar 160 anzjan se jing˙atalhom dan it-tip ta’ g˙ajnuna.

Ìestjoni ta’ bajjiet u aççessibbiltà Mis-sena d-die˙la l-Awtorità Maltija g˙atTuriΩmu ser tkun qed testendi l-mandat ta’ ©estjoni f’iktar bajjiet u testendi l-ista©un ta’ mmani©©ar tal-bajjiet Blue Flag b’xahar – mill-1 ta’ Ìunju sat-30 ta’ Settembru. Is-servizzi ta’ sigurtà fuq Kemmuna ser jibdew ukoll minn qabel – fil-15 ta’ Mejju. L-Awtorità Maltija g˙at-TuriΩmu qieg˙da t˙ares ukoll lejn titjib fl-aççess u façilitajiet g˙al persuni b’diΩabbiltà u l-anzjani f’g˙add ta’ bajjiet.

Il-Pensjoni tal-Wens IΩ-Ωew© skemi li hemm preΩenti, ji©ifieri ilPensjoni tal-Wens (Carers Pension) u l-G˙ajnuna Soçjali g˙al Carers (Social Assistance for Carers), se ji©u riveduti u amalgamati f’qafas wie˙ed. L-eli©ibbiltà tal-iskema l-©dida wkoll se ti©i riveduta u miftu˙a iΩjed ˙alli iktar nies li jie˙du ˙sieb anzjani d-dar ikunu jistg˙u jibbenifikaw minn din ir-reviΩjoni u b’hekk aktar anzjani jibqg˙u jg˙ixu fi djarhom.

Djar g˙all-anzjani f’G˙awdex Din is-sena beda l-iskavar tal-post u fl-2016 tibda l-kostruzzjoni tad-dar. Il-post huwa ma˙sub li jakkomoda wkoll koppji tant li se jipprovdi 70 kamra li takkomoda 140 anzjan. Dan apparti estensjoni speçjali g˙al dawk li jsofru middimenzja.

08 18|10|2015

kullhadd.com

kÓ LokALI

L-ISTAÌUN TAL-INSIB SE SkEmA JIFTAÓ kIF IppJANAT mILL-pRIvAT IL-ÌBIR TAL-BATTERIJI

Il-Ministeru tal-Ambjent ˙are© Ωew© avviΩi legali fejn ©ie m˙abbar li l-ista©un tal-insib se jinfeta˙ mill-20 ta’ Ottubru sal-31 ta’ Diçembru. Limitu ta’ 10 g˙asafar talg˙ana L-insib se jkun permess fuq seba’ tipi ta’ g˙asafar talg˙ana li jinkludu l-©ojjin, ilgardell, il-verdun, l-ekru, taΩΩebbu©, l-isponsun u l-apparell.

Il-liçenzja tal-insib se tkun qed tin˙are© wara li tit˙allas miΩata ta’ €55. Jistg˙u jinqabdu sa 12,000 ©ojjin, 800 gardell, 4,500 verdun, 2,350 ekru, 500 taΩΩebbu©, 5,000 sponsun u 2,350 apparell. Il-limitu ta’ kull liçenzja huwa dak ta’ 10 g˙al dawn lg˙asafar tal-g˙ana. Il-Kummissjoni Ewropea ma qablitx mad-deçiΩjoni talGvern Malti li japplika dderoga g˙all-insib ta’ dawn l-

g˙asafar tal-g˙ana u g˙alhekk pajjiΩna ©ie riferut quddiem il-Qorti Ewropea. Limitu ta’ 6 g˙all-malvizz u l-pluviera L-istess dati japplikaw g˙allinsib tal-malvizz kif ukoll talpluviera b’limitu ta’ 5,000 g˙all-malvizz u 700 g˙all-pluviera. Il-limitu ta’ kull liçenzja g˙al dawn l-g˙asafar huwa dak ta’ 6.

Meta kien qed jippreΩenta l-premji lill-istudenti rebbie˙a filkampanja ta’ Batterina m˙addma mill-kumpanija Waste Serv, fl-iskola St Francis fir-Rabat G˙awdex, il-Ministru g˙allIΩvilupp Sostenibbli, Ambjent u Tibdil fil-Klima Leo Brincat ˙abbar li l-miΩura fil-Ba©it 2016, li tipprovdi g˙al skema biex il-batteriji jibdew jin©abru mill-privat, hija sfida ©dida u obbligu li ilu fuq l-ixkaffa u jing˙ata l-©enb. “Baqa’ xi jsir biex nil˙qu l-livell me˙tie©” Filwaqt li radd ˙ajr lil kull min kien involut fit-t˙addim talkampanja Batterina, li issa ilha mwaqqfa ˙ames snin u li g˙enet bil-kbir biex tqajjem kuxjenza ambjentali mal-pajjiΩ kollu, speçjalment fost it-tfal tal-iskejjel primarji u sekondarji dwar kif g˙andhom jiddisponu mill-batteriji uΩati u li aktar tard kienu qed jin©abru mill-Waste Serv minn diversi postijiet b˙al kunsilli lokali, skejjel u postijiet o˙rajn, innota li xorta g˙ad baqa’ xi jsir biex nil˙qu l-livell me˙tie© fil-©bir tal-batteriji, liema livell sal-lum huwa biss dak ta’ kwint talbatteriji kkunsmati mill-Maltin u l-G˙awdxin. Skont Direttiva tal-Unjoni Ewropea (UE), minkejja xxog˙ol siewi tal-Waste Serv, dan ix-xog˙ol ma jistax jibqa’ jsir minn kumpanija tal-Gvern iΩda g˙andu jkun im˙addem mill-privat skont dak li jissejja˙ il-prinçipju tal-extended producer responsibility. Teknikament, minkejja li pajjiΩna jinsab riesaq lejn il-livell minimu xieraq f’dan il-©bir, Malta u G˙awdex g˙andhom rata ta’ ©bir ineΩistenti g˙ax ma kinitx konformi mal-li©ijiet Ewropej. Konsultazzjoni wiesg˙a u trasparenti Ta˙t iΩ-Ωew© gvernijiet dejjem kien hemm qbil li l-Waste Serv g˙andha tid˙ol biss fejn ma jistax jasal il-privat. Fil-fatt, hemm qbil bejn iΩ-Ωew© na˙at li l-Waste Serv g˙andha tkun dak li jissejja˙ operator of last resort. Il-pjan nazzjonali dwar l-immani©©ar tal-iskart jipprovdi g˙al dan kollu wkoll. “Il-˙sieb tal-Gvern huwa li kull tibdil isir b’konsultazzjoni wiesg˙a u bi trasparenza s˙i˙a mal-partijiet interessati kollha ˙alli nkunu f’qag˙da ferm a˙jar li nil˙qu l-miri ta’ pajjiΩna fl-immani©©ar tal-iskart,” temm jg˙id il-Ministru Brincat. Sal-2020 G˙awdex issir gΩira ekolo©ika Il-Ministru g˙al G˙awdex Anton Refalo fa˙˙ar lill-iskejjel talparteçipazzjoni tag˙hom fil-kampanja Batterina. Fa˙˙ar ukoll lil Waste Serv u lill-parteçipanti kollha g˙all-istorja ta’ suççess li g˙amlu bil-kampanja, li qajmet kuxjenza akbar dwar il-©bir responsabbli tal-batteriji. Huwa tkellem ukoll dwar l-importanza li minn età Ωg˙ira tin˙oloq aktar kuxjenza favur l-ambjent.Il-Ministru tenna li lmira tal-Ministeru g˙al G˙awdex hija li sas-sena 2020 G˙awdex isir gΩira ekolo©ika, bl-g˙ajnuna ta’ komunità ˙erqana u deçiΩa li til˙aq il-miri ta’ soçjetà sostenibbli.

LOKALI KÓ

18|10|2015 09

kullhadd.com

“IL-MIÛURI KOLLHA MRESSQA FIL-BAÌIT IDURU MADWAR IL-PAZJENT” Is-Segretarju Parlamentari g˙as-Sa˙˙a Chris Fearne Il-ba©it imressaq nhar it-Tnejn li g˙adda kompla juri li l-Partit Laburista fil-Gvern g˙andu pjan fattwali ta’ ’l fejn irid jie˙u l-qasam tas-sa˙˙a f’pajjiΩna. Kienu diversi l-miΩuri li ssemmew f’dan il-qasam fosthom hemm dik li l-Gvern qed ja˙dem flimkien mal-industrija tal-farmaçewtika sabiex mediçini li jittrattaw mard talkançer u mard ie˙or rari jkunu affordabbli sabiex jing˙ataw ilpazjenti. “Dan hu Gvern li qed ja˙dem qatig˙ mal-manifatturi f’din lindustrija sabiex il-prezzijiet fenomenali ta’ çerta trattamenti li jiswew g˙exieren ta’ eluf ta’ ewro jinΩlu drastikament u b’hekk ikunu qed igawdu lpazjenti tag˙na.” Dan qalu sSegretarju Parlamentari g˙asSa˙˙a Chris Fearne f’kumment mal-gazzetta KullÓadd. Weg˙diet imwettqa bil-fatti Fearne kompla jg˙id li l-miΩuri kollha mressqa fil-ba©it iduru mal-pazjent u l-˙ti©ijiet tieg˙u. “Il-mediçini tal-kançer u l-mard rari mhumiex l-uniku mediçini li qed in˙arsu lejhom. Hemm ukoll mediçini o˙ra, fosthom dawk ©odda fil-qasam tad-dijabete u li minn din is-sena se nkunu qed inΩiduhom fuq ilformularju tal-Gvern.” Tkellem ukoll dwar it-twassil ta’ mediçini fid-dar lil dawk lanzjani ta’ ’l fuq minn 70 sena u li jkollhom problema ta’ mobbiltà. “Din hija weg˙da o˙ra mill-programm elettorali li issa se titwettaq bil-fatti. Tajjeb li ng˙id li wara t-t˙abbira ta’ din il-miΩura fid-dikors talba©it, il-Óamis iffirmajna l-kuntratt mal-Kamra tal-IspiΩjara u l-GRTU li bih dan is-servizz se jibda fuq pro©ett pilota fil-bidu tas-sena d-die˙la f’Ωew© lokalitajiet: ir-Rabat u Ra˙al Ìdid. Dan is-servizz hu intenzjonat sabiex iqarreb l-ispiΩjar lejn ilpazjent u b’hekk ikun hemm iktar kordinazzjani u tag˙rif

dwar il-mediçini li jkun qed jie˙du l-pazjenti fl-a˙jar interess ta’ sa˙˙ithom.” Semma wkoll iΩ-Ωieda ta’ €15 li se tkun qed ting˙ata lil dawk li g˙andhom il-kundizzjoni Coeliac. “Illum g˙amilnieha aktar façli minn qatt qabel sabiex dawk li huma intitolati g˙al dawn il-prodotti jkunu jistg˙u juΩaw il-vouchers mill˙wienet li huma aktar viçin illokalità tag˙hom iΩda mhux biss, qed inΩidu l-istess ammont ta’ vouchers bi €15 fix-xahar u b’hekk aktar prodotti g˙al dawk li g˙andhom bΩonnhom.” Is-Segretarju Parlamentari g˙as-Sa˙˙a kompla jitkellem dwar l-importanza tal-prevenzjoni fil-qasam tas-sa˙˙a u semma kif l-eΩerçizzju hu

essenzjali sabiex wie˙ed jibqa’ b’sa˙˙tu. “MiΩura o˙ra li da˙˙alna f’dan il-ba©it hi dik ta’ tra˙˙is fir-rata tal-VAT g˙al min jag˙mel uΩu mill- gym . Nemmnu li din il-miΩura g˙andha tkun ta’ inçentiv sabiex aktar nies jimmobilizzaw ru˙hom u jiççaqalqu g˙ax b’hekk ikunu qed jie˙du ˙sieb sa˙˙ithom u l-fatt li jattendu gym u jiltaqg˙u ma’ nies o˙ra jaf ikun ta’ aktar inçentiv u motivazzjoni biex jag˙mlu leΩerçizzju.” Mistoqsi dwar il-listi ta’ stennija Fearne qal li se tkun qed ting˙ata imbuttatura partikolari lil dawk li qed jistennew operazzjonijiet tal-irkoppa u l©enbejn. “Wara li qtajna l-listi twal li kien hemm f’oqsma o˙ra b˙alma huma l-katarretti,

MINN WARA L-KWINTI

fejn kellek lista ta’ aktar minn 5,000 pazjent u li kien ifisser li jdumu snin jistennew, issa din il-lista niΩlet g˙al ftit aktar minn elf u allura min ikollu bΩonn din l-operazzjoni qed jistenna sa massimu ta’ madwar erba’ xhur. Kellek ukoll listennija g˙all-MRI li kienet ta’ aktar minn sentejn u li a˙na bdilna l-proçess tant li qed isiru dawn it-testijiet inkluΩ ilÓdud u festi u anke matul illejl. B’hekk din il-lista issa naqset g˙al ftit ©img˙at.” Aktar g˙ajnuna g˙all-anzjani Mistoqsi finalment dwar ilmiΩura pilota ta’ impjieg ta’ carers fid-dar biex jie˙du ˙sieb l-anzjani, is-Segretarju

Parlamentari g˙as-Sa˙˙a qal li din hi miΩura intenzjonata sabiex aktar nies jibqg˙u jg˙ixu fil-kumdità ta’ djarhom. “Nafu li ˙afna anzjani jippreferu jibqg˙u jg˙ixu filkumdità ta’ darhom sakemm sa˙˙ithom tippermetti, u nafu wkoll li g˙al ˙afna minnhom dan jista’ jsir billi jkollhom dik il-ftit g˙ajnuna fid-dar li iΩda mhux dejjem hemm familjari disponibbli biex jag˙tuhielhom, min min˙abba eΩi©enzi ta’ xog˙ol u min min˙abba eΩi©enzi o˙ra. Din il-miΩura issa se tkun qed toffri rifuΩjoni ta’ nofs is-salarju ta’ carer meta l-anzjani jkollhom carer mag˙hom li jkun qed jag˙tihom dik l-g˙anjuna li tg˙inhom jibqg˙u jgawdu lambjent familjari ta’ darhom.”

GÓAQDA FILARMONIKA PRINCE OF WALES OWN Il-Kumitat tal-G˙aqda Filarmonika Prince of Wales Own il-Birgu qieg˙ed jilqa’ offerti g˙all-kiri tal-bar, sa nhar il-Tlieta 27 ta’ Ottubru 2015 sas-6.00 ta’ filg˙axija. Min jixtieq kopja tar-regolamenti g˙all-kiri tal-bar jista’ jikkuntattja lis-Segretarju fuq 7992 0089. Il-Kumitat jirriserva d-dritt li jista’ jirrifjuta kull offerta anke l-aktar wa˙da vanta©©juΩa.

In˙are© filmat li juri xeni minn wara l-kwinti talfilm By The Sea , li n˙adem f’Malta s-sena li g˙addiet. Atturi prinçipali f’dan il-film huma Brad Pitt u Angelina Jolie, li ja˙dmu l-parti ta’ koppja li

g˙addejja minn relazzjoni turbulenti. By The Sea juri xeni mill-isba˙ tal-bajja ta’ M©arr ix-Xini, u mistenni jg˙olli l-profil ta’ Malta kemm fl-industrija tal-films, kif ukoll mil-lat turistiku.

10 18|10|2015

kullhadd.com

kÓ oPinjoni

baÌit soÇjalment Ìust u magna ekonomika Kearon Bruno Membru FÛL

F’Marzu tal-2013, il-poplu Malti ˙ass li l-g˙aΩla ta’ Gvern Laburista kienet se ©©ib dik ilbidla tant mistennija g˙al Malta. Il-ba©it ta’ din is-sena, flimkien mal-ba©its preçedenti ta˙t din lamministrazzjoni huma turija çara ta’ kemm vera qieg˙da tin˙ass din il-bidla, kemm mil-lat ekonomiku u fiskali, kif ukoll minn dak soçjali. Ta˙t Gvern Nazzjonalista konna mdorrijin g˙all-ewwel erba’ ba©its talle©iΩlatura li kienu jnisslu tensjoni fuq il-poplu u dan g˙ax dawn kienu jg˙akksu lir-residenti Maltin. IΩda, tajjeb inΩidu li fissena ta’ qabel l-elezzjoni dan kollu kien jinbidel u f’daqqa wa˙da l-Gvern jer˙i jdejh biex b˙allikieku jqarraq bil-poplu. Fla˙˙ar tliet ba©its rajna l-g˙aqal u l-kapaçità ta’ gvern li, avolja b˙ala pajjiΩ imdawrin b’mew©a ta’ kriΩijiet ekonomiçi u kif ukoll ta’ instabbiltà u inçertezza, dan ilGvern irnexxielu jdawwar lil Malta f’magna ekonomika Ewropea. Minn farka f’nofs ilMediterran spiççajna l-g˙ejra ta’ bosta pajjiΩi o˙ra Ewropej li qeg˙din jin˙akmu minn kriΩijiet ekonomiçi min˙abba nuqqas ta’ ppjanar mill-aspett fiskali. Ba©it indirizzat g˙all-vulnerabbli Dan il-ba©it kien wie˙ed indirizzat sabiex jg˙in lil dawk kollha li huma l-aktar vulnerabbli fis-soçjeta, kemm mill-aspett ekonomiku u kif ukoll minn dak soçjali. MiΩura partikolari implimentata mill-Gvern Laburista li re©g˙et ©iet estiΩa kienet dik tattne˙˙ija tal-boll g˙al first time buyers. Din il-miΩura hija indirizzata sabiex ittaffi ftit mill-ispejjeΩ li Ω-Ωg˙aΩag˙ jiffaççjaw ftit wara li jkunu da˙lu fid-dinja taxxog˙ol meta ji©u biex jixtru lewwel proprjetà tag˙hom. G˙all-kontra ta’ dak li kien jing˙ad qabel l-elezzjoni minn çertu esponenti tal-Partit Nazzjonalista, l-istipendju g˙al sena o˙ra se jkun qieg˙ed

jiΩdied prorata sabiex jag˙mel tajjeb g˙aΩ-Ωieda fil-˙ajja. Din ilmiΩura ©iet implimentata flewwel ba©it ta’ Gvern Laburista u b’hekk tassigura liΩ-Ωg˙aΩag˙ li f’termini reali l-flus dovuti lilhom tul is-snin li jqattg˙u jistudjaw ma jkunx qieg˙ed jonqsilhom meta kkumparat mal-g˙oli tal-˙ajja. Dan ikompli jtejjeb il-viΩjoni ta’ gvern li g˙andu g˙al qalbu ΩΩg˙aΩag˙ u b’hekk jinvesti filfutur tag˙hom. Inkomplu malqasam edukattiv universitarju iΩda ng˙addu g˙al ˙utna lG˙awdxin. IΩ-Ωieda ta’ €300, hija turija çara ta’ kemm vera dan ilGvern jifhem l-ostakli finanzjarji fosthom trasport u akkomodazzjoni li studenti G˙awdxin i˙abbtu wiççhom mag˙hom meta jsegwu korsijiet fl-Università ta’ Malta. Din iΩ-Ωieda b’hekk ittaffi mill-ispejjeΩ u tkompli tkun ta’ inçentiv sabiex aktar Ωg˙aΩag˙ G˙awdxin, li g˙al ra©unijiet finanzjarji jitwarrbu mis-sistema edukattiva, bl-g˙ajnuna tal-Gvern ikunu jistg˙u jkomplu fl-istudji tag˙hom. Il-famuΩa Smart City re©g˙et bdiet tissemma dan l-a˙˙ar, iΩda ovvjament g˙al ra©unijiet poΩittivi. Dan il-Gvern se jkompli jinvesti f’dan il-qasam bl-allokazzjoni ta’ €56 miljun li se jmorru g˙all-bini ta’ Institute of Tourism Studies ©did li minnu se jibbenefikaw ˙afna Ωg˙aΩag˙ u nkomplu ninvestu fis-settur turistiku, settur li jrendi ˙afna g˙allekonomija Maltija. Oltre minn dan l-investiment, l-istudenti talITS se jkunu qeg˙din jibbenefikaw ukoll minn grant ta’ €233. Dan il-Gvern qieg˙ed jara listampa reali li ilha evidenti g˙al snin twal rigward l-early school leavers u l-problemi finanzjarji u soçjali li dawn jiffaççjaw tul ˙ajjithom u b’hekk implimenta lftu˙ ta’ skola ©dida g˙al studenti ta’ 16-il sena li jkunu g˙addew minn eΩami wie˙ed tas-SEC u ser jing˙atalhom stipendju, biex b’hekk jing˙ataw çans ie˙or sabiex ikunu jistg˙u jkomplu jistudjaw u eventwalment jid˙lu

fid-dinja tax-xog˙ol. Dan huwa pass importanti sabiex kemm jista’ jkun iΩ-Ωg˙aΩag˙ tag˙na jkollhom opportunitajiet indaqs. Dan apparti l-estensjoni fuq ilGaranzija g˙aΩ-Ûg˙aΩag˙ li, altru minn garanzija tal- washing machines , qed t˙alli impatt sinifikanti fejn il-qg˙ad fost iΩΩg˙aΩag˙ niΩel minn 14% g˙al 8.7%. Inçentivi o˙ra, fosthom ittnaqqis tat-taxxa fuq attivitajiet sportivi jkomplu j˙e©©u aktar nies sabiex ikomplu jipprattikaw il-passatemp tag˙hom u b’hekk ninkora©©ixxu mod ta’ g˙ajxien tajjeb u b’hekk ni©©ieldu l-problema tal-obeΩità.

Dan il-ba©it, ikompli ma’ dak ta’ qablu, fejn tid˙ol il-bΩulija fost il-

˙addiema u b’hekk il-miΩuri se ji©u implimentati b’tali mod li nibnu Malta fejn il-˙addiema jkunu jistg˙u jgawdu l-frott tal˙idma tag˙hom biex b’hekk ikollhom fost l-aqwa livell ta’ g˙ajxien fl-Ewropa. B’dispjaçir ng˙id li, sfortunatament, g˙andna OppoΩizzjoni li ma g˙andha lebda idea ta’ x’inhu hedging u tal-importanza ta’ dan il-metodu g˙all-kumpaniji in©enerali. Il-hedging ja˙dem fil-forma ta’ assigurazzjoni u b’hekk limportanza tieg˙u tin˙ass laktar fi Ωminijiet ta’ kriΩi. Dan il-Gvern b’hekk iffissa dawn ilprezzijiet sabiex itaffi ˙afna mill-inçertezzi li ja˙kmu lil kumpaniji iΩda, minkejja dan, minn Jannar li ©ej se jer©g˙u jor˙su l-prezzijiet tal-petrol u diΩil. Se tkompli tiΩdied l-g˙ajnuna lejn persuni b’diΩabbiltà. Din is-sena tajna bidu g˙al wa˙da mill-akbar riformi soçjali ta’ kull Ωmien fil-qasam tax-xog˙ol u persuni b’diΩabbiltà, ji©ifieri l-implimentazzjoni tal-li©i li te˙tie© li kumpaniji mdaqqsa u kbar josservaw il-li©i u jimpjegaw persenta©© ta’ persuni b’diΩabbilità. Naraw ukoll aktar inçentivi fuq ener©ija nadifa u rinnovabbli g˙al-familji Maltin. Dan qieg˙ed isir ukoll sabiex nil˙qu l-g˙anijiet imposti mill-Unjoni Ewropea sas-sena 2020. Il-kap tal-OppoΩizzjoni, li filfehma tieg˙i deher inkwetat ˙afna waqt il-qari tal-ba©it, laktar meta jara l-viΩjoni konkreta ta’ dan il-Gvern u ttriq inkora©©anti li fiha miexja Malta, kulma kellu kienet risposta wa˙da. Sfortunatament, jien ma naqbilx mal-Kap tal-OppoΩizzjoni iΩda nixtieq nuΩa l-istess still ta’ kif hu ddeskriva dan il-ba©it. Fil-fehma tieg˙i dan huwa ‘ba©it li mill-ftit irriΩulta fil˙afna u dan se jitqassam sabiex inkomplu ntejqbu l-poΩizzjoni tag˙na b˙ala pajjiΩ’.

dawn il-©rajjiet ˙elwin ta’ Ωmien tad-deheb f’˙ajti, imbierek minn qalbi dak li kien jg˙allimni b’tant im˙abba, im˙awra bil-korrezzjoni u d-dixxiplina s-superjur. Ûomm il-linja! Fiex? F’diskorsi! U mela g˙ax g˙andi biçça lsien ifisser li g˙andi ng˙id dak li rrid x’kull wa˙da! Linja jrid ikun hemm! Il-linja trid tinΩamm ukoll fil-˙ars. Illum nifhem g˙aliex rettur partikolari kien i˙obb jg˙id lill-istudenti tieg˙u: “G˙akksu g˙ajnejkom!” L-istess! Kellu ra©un bil-kbir! G˙ax l-g˙ajnejn huma l-mera tal-qalb. U jekk lg˙ajnejn jitmieg˙ku fil-˙mie© g˙ax jaraw dak li m’g˙andhomx jaraw kif tridhom il-qalb u lmo˙˙ ma jit˙amm©ux? Kif tridhom ma jsirux miΩbla ta’ dak li jse˙˙ meta tinqabeΩ il-linja? Ûomm il-linja! Meta? Meta ti©i bejn ˙altejn biex tag˙Ωel. Darba student reli©juΩ g˙allimni sentenza li baqg˙et tidwi f’qalbi. Kien saqsieni: “X’inhi l-qdusija?” G˙al din il-mistoqsija bqajt b’˙alqi miftu˙. M’g˙araftx inwie©bu kelma. Imbag˙ad we©ibni b’le˙en g˙alliemi: “Ara! Il-qdusija hija l-linja bejn it-tajjeb

u l-˙aΩin. Hija linja fina ˙afna. Imma dik hi!” U mbag˙ad, wara li ˙allieni g˙al xi mumenti na˙seb, re©a’ qalli: “Mela itlob lill-Mulej biex jag˙mlek qaddis! U mhux tajjeb!” Xi ©miel hux! U mela ˙allini milli nkun ra©el u mara tajba! Le! Ejja nitlob lillMulej biex jag˙milni qaddis u qaddisa! G˙ax il-Mulej mhux tajjeb. Imma qaddis! G˙alhekk ilBibbja tg˙idlu: “Qaddis, Qaddis, Qaddis il-Mulej, Alla li jista’ kollox, li kien, u li hu, u li ©ej” (Apk 4:8). Ûomm il-linja! Biex il-ballun ma jid˙olx fil-lasta! G˙alhekk g˙andek tiddefendi tajjeb! Qisux mela b˙al fil-˙ajja tar-ru˙? Niddefendi kemm nifla˙ lil ru˙i! Óalli l-˙aΩen ma jid˙olx fija u j˙assarni. Naf! Biex nirba˙ illog˙ba g˙andi bΩonn il-kowç li jag˙tini l-istrate©ija tal-partita biex nirba˙ha! U l-kowç mhu ˙add g˙ajr l-Ispirtu s-Santu! Spirtu s-Santu! Int li wie˙ed mill-frottiet tieg˙ek huwa rraΩan, raΩΩanni fi ˙sibijieti, xewqati u fi m©ibti. G˙inni n˙allik tg˙ix u ta˙dem fija! Nitolbok, Ωommli l-linja!

G˙aqal u viΩjoni Il-problema tat-trasport hija wa˙da li l-ma©©oranza tal-individwi j˙abbtu wiççhom mag˙ha ta’ kuljum. Dan il-Gvern g˙addej bi studji u ta˙ditiet u kif ukoll implimenta miΩuri sabiex jinçentiva mezzi alternattivi o˙ra ta’ transport. Dawn jinkludu ttra˙˙is fil-liçenzja ta’ muturi b’magna Ωg˙ira, l-uΩu tar-rota u kif ukoll mezzi o˙ra ta’ vja©©ar, fosthom bil-ba˙ar. Mill-perspettiva fiskali tajjeb ng˙idu li, avolja Malta hija wa˙da mill-aktar pajjiΩi fl-Unjoni Ewropea li qieg˙da tirre©istra tkabbir ekonomiku, dan il-Gvern, bil-g˙aqal u l-viΩjoni tieg˙u, fl-istess ˙in xorta qieg˙ed jindirizza lproblema tad-dejn u d-defiçit eççessiv li writna mill-amministrazzjoni preçedenti. Fil-fatt, f’Ìunju ta’ din is-sena, Malta ˙ar©et mill-proçedura tad-defiçit eççessiv u b’hekk dan ir-riΩultat jg˙in kemm biex tissa˙˙ah ilkredibbiltà mal-Unjoni Ewropea u l-kumplament tal-kredituri internazzjonali u anke biex intejbu l-klassifikazzjoni tal-kreditu tal-pajjiΩ. Ba©it li jkompli fuq ta’ qablu

Ûomm il-linja

Patri Mario Attard

Il-linja! Hijiex il-karozza. Inkella l-qies. Jew il-linja tat-telefown. Tibqa’ hi. Il-linja! Dan l-a˙˙ar, ma nafx g˙aliex, ©ietni f’rasi din l-imbierka linja. Mhux l-ewwel darba li jkun qed ikellimni xi ˙add fuq it-telefown. U, f’daqqa wa˙da, il-mowbajl jibda’ jdoqq hu ukoll. Donnu jibda’ jie˙u g˙alih g˙ax jispiçça qieg˙ed miskin! G˙alkemm f’dak il-waqt il-miskin inkun jien. G˙ax inkun irrid inla˙˙aq ma’ tnejn min-nies f’daqqa! TibΩax! Ma ©ara xejn! “O˙ti. Óija. Ûomm naqra l-linja jekk jog˙©bok.” G˙all-erwie˙ ja˙asra! Dik limbierka linja qieg˙da sserra˙ni ftit. Almenu ˙a nkun nista’ nikkonçentra fuq min g˙andu bΩonn l-g˙ajnuna tieg˙i. Mela bil-mod! Wie˙ed wie˙ed! Wa˙da wa˙da! G˙ax il-mo˙˙ ©ie ma˙luq biex jag˙mel ˙a©a ˙a©a. U mhux elf o©©ett f’˙in wie˙ed. Patri! Tinsiex x’kien jg˙allmek issuperjur tal-MuΩew: malajr u tajjeb ma joqog˙dux flimkien! Sewwa qed tg˙id Sup! G˙andek ra©un biex tbig˙! Ûomm l-linja! Imma x’linja? Illinja bejn il-qies u l-eççess. Ibda’

mill-ikel. ’Il ©ewwa mil-linja kollu tajjeb. Donnu llum fuq issuperjur tal-MuΩew ©iet. Imma ˙bieb, g˙allimni ˙afna! Kien i˙obb jg˙idilna: “Get off a little bit hungry from your table! ” Ji©ifieri meta niekol nitlaq minn fuq il-mejda kemxejn bil-©u˙. “U g˙aliex Sup?” Kont nistaqsih ta’ qrempuçu li kont. “G˙ax meta nitlaq mill-mejda mhux blistonku mimli sax-xifer bl-ikel imbag˙ad inkun nista’ tassew napprezza dak li nkun kilt.” Prosit Sup! Din ©ibtha tajba! Er©ajt g˙andek ra©un biex tbig˙! Ìieli kien jg˙idilna wkoll: “Sibli l-linja!” U dan kien jg˙idulna meta, ta’ tfal li konna, konna nibqg˙u ng˙idu dik il-kelma, minn ta˙t it-ta˙t, waqt it-talba. Wara li s-superjur kien idoqq ilqanpiena ˙add, proprju ˙add, ma kellu jit˙addet. G˙ajr malMulej! U jekk iç-çkejken Mario kien ifettillu jfendi kelma fil-widnejn malajr kont nara wiçç issuperjur li bil-˙arsa tieg˙u biss kont in˙ossu jg˙idli: :Sibli llinja!” Mill-©did! Imma l-linja riedet tkun! G˙ax illum, minkejja daqshekk snin li g˙addew minn

RUBRIKA KÓ

18|10|2015 11

kullhadd.com

GVERN LABURISTA…KOMPLA JAGÓTIK DAK LI VVUTAJT GÓALIH 13. It-taxxa ta’ 18% fuq l-uΩu ta’ façilitajiet u apparat sportivi se tonqos drastikament g˙al 7%. 14. Se jinbnew, preferibbilment ta˙t l-art, Ωew© parke©©i fil-Mosta u Wied il-G˙ajn. 15. Il-benefiççju g˙aΩ-Ωg˙aΩag˙ G˙awdxin li qed jistudjaw Malta se jiΩdied bi €300. 16. Se jer©g˙u jor˙su l-prezzijiet tal-petrol u d-diΩil. 17. Mis-sena d-die˙la se jitqassmu tablets g˙all-istudenti tar-raba’ sena tal-primarja.

Emanuel Cuschieri

1. Tonqos l-income tax g˙al 160,000 persuna. 2. Skejjel ©odda f’San Pawl il-Ba˙ar, Óal Kirkop u Óad-Dingli. 3. G˙all-ewwel darba f’20 sena se tiΩdied il-pensjoni ta’ 12,000 anzjan. 4. Pensjonanati ta’ ’l fuq minn 75 sena se jing˙ataw g˙otja ta’ €300. 5. Çentri ©odda g˙all-˙arsien tat-tfal b’xejn f’ÓaΩ-Ûebbu©, San Ìiljan u l-Furjana. 6. Persuni li jiddeçiedu li jibqg˙u jg˙ixu f’darhom u jimpjegaw carer kwalifikat full-time jew part-time se jing˙ataw nofs il-paga minima b˙ala sussidju. 18. L-istudenti tal-ITS se jibdew jing˙ataw g˙otja ta’ €233 biex ikopru l-ispejjeΩ relatati ma’ materjal edukattiv. 19. Id-defiçit tal-pajjiΩ issa nieΩel minn 3.7% g˙al 1.6%. 20. Se jinbnew swimming pools ©odda f’G˙awdex, Wied ilG˙ajn, il-Kottonera, Óad-Dingli u Pembroke. 21. Il-Pixxina Nazzjonali f’Tal-Qroqq se ti©i modernizzata. 22. Se jinbena kampus ©did fl-Istitut tal-Istudji Turistici fi Smart City fil-Kalkara. 23. Se ji©i rran©at u msebba˙ Marsaxlokk.

7. Se titnaqqas il-liçenzja g˙al muturi Ωg˙ar minn bejn €55 u €168 g˙al rata fissa nominali ta’ €10 fis-sena. 8. Ûdiedu l-benefiççji soçjali g˙al persuni b’diΩabbiltà. 9. Se jinbena kumpless ©did g˙al persuni b’diΩabbiltà. 10. Ìew ivvutati €50 miljun g˙all-housing soçjali. 11. IΩ-Ωg˙aΩag˙ se jer©g˙u jkunu eΩentati mit-taxxa tal-boll meta jixtru proprjetà g˙all-ewwel darba u se jiffrankaw massimu ta’ €4,500. 12. Se tonqos l-income tax g˙al 7.5% g˙all-atleti f’kull qasam sportiv.

12 18|10|2015

kullhadd.com

kÓ oPinjoni

BaÌit 2016:

Malta B’ekonoMija B’saÓÓitha Reazzjoni g˙all-ba©it

Catherine Fenech Membru fl-EΩekuttiv Nazzjonali tal-Partit Laburista

Hekk kif fil-bidu ta’ din il©img˙a l-Ministru g˙all-Finanzi ppreΩenta l-Ba©it g˙all-2016, huwa ta’ sodisfazzjoni kbir li dan il-ba©it ©ie milqug˙ tajjeb ferm mhux biss mill-poplu imma wkoll mill-ma©©oranza assoluta tal-unjins, l-imsie˙ba soçjali, korpi kostitwiti u kif ukoll mill-ekonomisti. Il-parti l-kbira tkellmu poΩittivament fuq il-ba©it, barra ovvjament ilPN. Imma x’tistenna?! U bir-ra©un ikun hemm din ir-reazzjoni poΩittiva. Dan ilGvern ippreΩenta ba©it li mill©did qed jippremja l-bΩulija, li jindirizza bla biΩa’ problemi b˙al persuni f’riskju ta’ faqar, il-problema tat-traffiku, l-isfida g˙all-ambjent sostenibbli, aktar tkabbir fl-ekonomija u tnaqqis fid-defiçit u d-dejn nazzjonali. Il-Ministru g˙all-Finanzi stqarr: “Dan il-pajjiΩ miexi fiddirezzjoni t-tajba, u mhux b’kumbinazzjoni. In-nies fdaw il-pjan tag˙na f’elezzjoni ©enerali. Fdawna biex nag˙tu stabbiltà u direzzjoni ©dida bi pjan çar fejn irridu nie˙du lillpajjiΩna. Altru minn triq g˙al bailout , illum pajjiΩna miexi lejn tkabbir bl-iktar rata mg˙a©©la fl-Ewropa.” Kellna rata ta’ defiçit ta’ 3.7%; illum pajjiΩna riesaq lejn rata ta’ 1.6%. Kellna maΩΩra ta’ qg˙ad li kien qrib li jaqbeΩ it8,000 persuna bla xog˙ol, illum g˙andna pajjiΩ b’rekord ta’ nies ja˙dmu. Il-poplu kien mg˙obbi b’kontijiet esa©erati, u prezzijiet tal-fjuwil u l-gass telg˙in u neΩlin u Enemalta falluta, u issa qed igawdi minn tra˙˙is fil-kontijiet b’25% g˙allfamilji u negozji, bi stabbiltà fil-prezzijiet tal-fjuwil u Enemalta b’sa˙˙itha. Kellna pajjiΩ sta©nat bi gvern li ma jiddeçidix u issa g˙andna gvern li ma jibΩax jie˙u ddeçiΩjonijiet me˙tie©a. Mhux ta b’xejn li fit-tieni kwart ta’ din is-sena l-ekonomija kibret b’5.3% meta mqabbla mas-

sena ta’ qabel. Dawn ir-rati ta’ tkabbir huma kwaΩi erba’ darbiet aktar minn dawk irre©istrati fiΩ-Ûona Ewro. Malta g˙andha ekonomija li qed tikber bl-aktar pass mg˙a©©el fl-Unjoni Ewropea. L-ewwel prijorità tal-Gvern tibqa dik li nkomplu nsa˙˙u l-finanzi pubbliçi. Óaddie˙or kien jifta˙ar li money no problem u d-dejn in˙alluh jakkumula u j˙allsuh uliedna u wlied uliedna. Dan il-Gvern ma jridx li j˙alli djun lil uliedna, anzi jrid i˙alli pajjiΩ ekonomikament b’sa˙˙tu sabiex jitkattru l-opportunitajiet g˙aluliedna u jitkattar il˙olqien tax-xog˙ol u xog˙ol ta’ kwalità. Óarsa lejn il-miΩuri ewlenin Il-Gvern ta Ωieda g˙all-g˙oli tal-˙ajja ta’ €1.75ç fil-©img˙a. L-istipendji tal-istudenti se jer©g˙u jiΩdiedu g˙at-tielet sena konsekuttiva. Aktar minn hekk dawk li jissej˙u mature students f’edukazzjoni g˙olja se jibdew jing˙ataw stipendju. Se jing˙ataw €150 g˙al kull tifel u tifla f’inwork benefit lil 3,700 familja fejn hemm breadwinner wie˙ed. Dan il-benefiççju jitla’ g˙al €1,000 jekk anke it-tieni ©enitur i/tkun j/ta˙dem. 12,000 pensjonant se jie˙u Ωieda fil-pensjoni b’medja ta’ €4.15 g˙al €8.92 fil-©img˙a. Din hija l-ewwel Ωieda fil-pensjonijiet f’20 sena. B’hekk barra li ninkora©©ixxu lillbeΩlin, ng˙inu wkoll lil min hu l-aktar vulnerabbli, g˙ax g˙al dan il-Gvern il-faqar mhux perçezzjoni. 12,000 pensjonant se ji©u meg˙juna biex ma jid˙lux fir-riskju ta’ faqar jew inkella se ji©u ma˙ru©a mirriskju ta’ faqar. Persuni li jaqilg˙u sa €28,700 se jiffrankaw minn €90 sa €210. Hemm total ta’ 160,000 individwu li se jibbenefikaw minn dan it-tnaqqis ta’ taxxi. Tnaqqis fil-prezzijiet talfjuwil: Petrol bi 3ç u diΩil b’4ç.

Il-prezz tal-gass se jibqa stabbli sa April li ©ej, ji©ifieri anke fix-xhur kes˙in tax-xitwa. L-IIP qed tafferma ru˙ha b˙ala wa˙da mill-aqwa flEwropa. In©abru di©à €75 miljun minn dan il-programm u se jintuΩaw g˙all-©id talMaltin u l-G˙awdxin. 70% mid-d˙ul minn dan il-programm se jkun g˙ad-dispoΩizzjoni tal-Fond Nazzjonali talIΩvilupp Soçjali. Il-Gvern matul din is-sena se jwaqqaf: Malta Marittima, Education Malta u Property Malta. L-Awtorità tad-Djar da˙let g˙al pro©ett ta’ €50 miljun biex tilqa’ g˙ad-domanda li dejjem tikber g˙al aktar akkommodazzjoni soçjali. Persuni li se jixtru l-ewwel proprjetà tag˙hom se ji©u eΩentati milli j˙allsu t-taxxa tal-boll u b’hekk jibbenefikaw sa €5,000. L-istudenti G˙awdxin li jistudjaw hawn Malta se jibdew jing˙ataw Ωieda ta’ €300 f’ allowance . Sabiex tkompli titwettaq il-weg˙da elettorali ta’ Xog˙ol f’G˙awdex g˙allG˙awdxin se ting˙ata rifuΩjoni tal-pagi lil min i˙addem ˙addiema f’G˙awdex g˙al tliet snin. Sabiex dan il-Gvern ikompli jindirizza l-problema ta’ l-illitteriΩmu se jing˙ataw 100 ktieb g˙all kull klassi lill-iskejjel li jipparteçipaw fil-programm Aqra Kemm Tifla˙. Is-sena ddie˙la se tiskatta fuq livell nazzjonali l-weg˙da elettorali edukattiva tal-One Tablet Per Child. Fl-Emer©enza tal-Mater Dei l˙in ta’ stennija niΩel minn medja ta’ 13-il sieg˙a g˙al inqas minn 4 sig˙at. Il-pilloli out of stock niΩlu minn 139 g˙al ˙amsa biss. L-Isptar Mater Dei g˙addej minn proçess ta’ tkabbir li se jirriΩulta f’Ωieda ta’ 300 sodda o˙ra. Din is-sena rajna tnaqqis fil-listi ta’ stennija fosthom tal-MRI u l-katarretti. Grazzi g˙ar-rigenerazzjoni flisptar Karen Grech se jin˙oloq 1,000 impjieg ©did. Din is-sena se jing˙ata bidu tal-pro©ett biex inwasslu lmediçini fid-djar tal-pazjent u ©ie m˙abbar li fix-xhur li ©ejjin se jing˙ata bidu tal-pro©ett pilota fir-Rabat u Ra˙al Ìdid fejn l-anzjani minn 70 sena ’l fuq se jibdew jirçievu l-mediçini fi djarhom. G˙all-kuntrarju ta’ dak li g˙all-konvenjenza politika qed tag˙mel l-OppoΩizzjoni li qed tbeΩΩa u twerwer lill-˙addiema fl-Isptar Ìenerali t’G˙awdex li se jispiççaw jie˙du transfer lejn Malta jew sa˙ansittra jkollhom xog˙olhom mhedded, dan il-Gvern iserra˙ mo˙˙ il˙addiema li mhux talli mhux se jonqsu imma talli se jiΩdiedu l-opportunitajiet ta’ xog˙ol f’G˙awdex, grazzi g˙ar-ri©enerazzjoni ta’ l-Isptar Ìenerali t’G˙awdex u wkoll bl-investiment barrani ta’ liskola medika Barts. Il-Gvern irid li jkompli jirnexxi u jmexxi bil-politika tieg˙u ta’ prodott u servizz turistiku ta’ kwalità u g˙alhekk irid Ωg˙aΩag˙ u ˙addiema m˙arr©a. G˙aldaqstant se jsir wie˙ed mill-akbar pro©etti li qatt saru g˙ar-riΩorsi umani fit-

turiΩmu meta se ji©u investiti €56 miljun fil-bini ta’ Institute of Tourism Studies ©did fi Smart City. Mis-sena akkademika li jmiss, g˙allewwel darba dan il-Gvern se joffri €233 fi grant lil kull student li jattendi l-ITS sabiex tkopri parzjalment l-ispejjeΩ relatati ma’ materjal edukattiv. Il-Gvern se jikkontribwixxi €300,000 lill-MHRA g˙attwaqqif tal-Mediterranean Tourism Forum. L-g˙an ta’ din l-inizjattiva huwa li tag˙mel minn pajjiΩna çentru ta’ eççellenΩa g˙at-turiΩmu filMediterran. Il-Gvern se jkompli jinçentiva l-industrija tal-films. Filwaqt li fl-2013 din l-industrija ©©enerat d˙ul ta’ €5 miljun, din issena se ti©©enera d˙ul fenomenali u rekord ta’ €100 miljun. G˙aldaqstant dan il-Gvern qed jag˙mel strategija biex din lindustrija tkompli tikber billi jizdiedu l-fondi g˙all-marketing u r-reklamar. It-traffiku u l-ambjent Minkejja l-˙afna mozzjonijiet u konferenzi stampi li g˙amlu lOppoΩizzjoni, ma jo˙ro© xejn ta’ sugu minnhom ˙lief negattività, kritika u tmaqdir. Lunika proposta tag˙hom hi dik li l-Gvern jissussidja t-trasport tat-tfal li jattendu skejjel talKnisja jew indipendenti. Din hi proposta tajba minkejja li qabel timplimentaha trid tag˙mel studju fost il-©enituri u tara kemm ©enituri ta’ dawn it-tfal huma lesti li jibag˙tu lil uliedhom l-iskola bi trasport kollettiv. L-OppoΩizzjoni tipprova tpen©i l-istorja mist˙ajla li lproblema tat-traffiku bdiet fl10 ta’ Marzu 2013, g˙ax dak li sejjer tajjeb f’dan il-pajjiΩ iqisuh grazzi g˙alihom, filwaqt li l-problemi li ˙allew warajhom jiddistakkaw ru˙hom minnhom u jg˙idu tort talLabour. Iridu jnessu l-poplu fil-fro©a tar-riforma tat-trasport pubbliku fejn suppost kellhom jispiççaw il-buΩullotti, jew li kienu huma li semg˙u minn espert barrani li qalilhom li biex isolvu l-problema taloverspeeding it-toroq g˙andhom ji©i mdejqa g˙al karre©©jata wa˙da – deçiΩjonijiet ˙Ωiena li ˙adu l-PN filGvern li xejn ma g˙enu biex tittaffa l-problema tat-traffiku. Huwa fatt ukoll li r-re©istrar tal-karozzi qed tizdied b’mod allarmanti b’re©istrazzjoni ta’ 40 karozza ©dida kuljum. Dan il-Gvern ˙a diversi deçiΩjonijiet u miΩuri sabiex jindirizza din il-problema bisserjetà u fl-istess ˙in jissalvagwardja l-ambjent. F’dan ilba©it semma, fost o˙rajn, li: se jag˙mel konsultazzjoni pubblika mal-awtoritajiet konçernati u mal-pubbliku sabiex jinstabu soluzzjonjiet biex tittaffa lproblema tat-traffiku; se jing˙ataw €700 meta tinxtara karozza Ωg˙ira li g˙andha emissjonijiet baxxi; muturi sa 125cc se jkollhom il-liçenzja mnaqqsa g˙al €10; se jsiru pro©etti ta’ parke©©i ©odda f’Wied il-G˙ajn u fil-Mosta; karozzi hybrid u tal-elettriku se jkunu eΩentati mill-˙las tasCVA fil-Belt Valletta.

EDITORJAL kÓ

18|10|2015 13

kullhadd.com

www.kullhadd.com INDIRIZZ POSTALI ÌuRNALISTI REkLAMI IMPAÌNAR u DISINN

Çentru Nazzjonali Laburista, Triq Mile End, il-Óamrun, ÓMR 1717 Ritianne Agius ritianne@kullhadd.com, Liam Gauci liam@kullhadd.com, u Glen Falzon glen@kullhadd.com 2090 1410/13 Alan Saliba sales@kullhadd.com 2090 1520 Leanne Grech editorial@kullhadd.com 2090 1411

EDITORJAL

“TASTE OF THINGS YET TO COME”

Kull deni ˙udu b’©id. Dan il-Gvern kiser ir-rekord talba©its kollha. Kiser ir-rekord bl-ewwel ba©it, g˙ax ming˙ajr ˙afna suppervja g˙amel tieg˙u dak li ˙alla warajh ta’ qablu. Ried illi ma joqg˙odx jo˙loq skossi g˙all-ekonomja u g˙alhekk g˙aΩel li jwettaq dak li kienet fasslet l-amministrazzjoni ta’ qabel, ˙lief dik il-parti li kienet tolqot dawk b’paga minima biex ma taqbadhomx it-taxxa. Kiser ir-rekord g˙ax kull ba©it kien a˙jar minn dak ta’ qablu. Kull ba©it sar b˙allikieku ©ejja elezzjoni. Fejn normalment l-a˙jar ba©it ikun wie˙ed u qabel elezzjoni, g˙al dan il-Gvern ma hemmx elezzjonijiet; tajjeb dejjem. Meta akkuΩawh li g˙amel ba©it tajjeb g˙ax kienu gejjin l-elezzjonijiet talkunsilli lokali u tal-Parlament Ewropew, din id-darba ma setg˙ux jag˙mlu din l-akkuΩa g˙ax l-elezzjonijiet g˙adhom ’il bog˙od. Wara kollox kul˙add ikejjel b’xibru. Karm Farrugia, wie˙ed millaktar ekonomisti çiniçi li g˙andna u li meta ried jag˙ti taptipa lil dan il-Gvern ma qag˙adx lura, ukoll iddeskrivih b˙ala ba©it preelettorali, g˙alkemm ma hemmx elezzjonijiet wara lbieb. Ba©it fuq l-ie˙or, laspett soçjali mhux biss ma jintesiex, talli qeg˙din naraw il-frott tal-miΩuri li ˙abbru ssena l-o˙ra. Tant huwa minnu dan, li lqag˙ad fost iΩ-Ωg˙aΩag˙ naqas minn 14% g˙al 8%, grazzi g˙all-garanzjia taΩ-

Ωg˙aΩag˙ li Simon Busutill kien iddeskriva b˙ala “washing machine”. Dawk li huma diΩabbli sabu impjieg bir-rata ta’ 25 fix-xahar, fejn qabel 100 fis-sena biss kienu jsibu xortihom. G˙alhekk jidher çar li dak li qeg˙din naraw u na˙sbu ma ©iex b’kumbinazzjoni iΩda bi pjan u b’g˙aqal kbir. L-element ta’ kontinwità bejn ba©it u ie˙or hija aktar minn evidenti. It-tajjeb tassew qieg˙ed fis-sema, iΩda trid titla’ tit˙abat g˙alih g˙ax ma jaqax wa˙du. L-ekonomija qieg˙da dejjem tikber u titjieb. Fejn pajjiΩi qeg˙din jitqanΩhu biex imqar ikabbru l-ekonomija tag˙om b’1%, is-sena d-die˙la lekonomija tag˙na ser tikber bi 3.4%, G˙alhekk jidher çar li, kif jg˙idu l-IngliΩi: “Things can only get better.” Fejn sa ftit ilu konna nistennew lba©it b’saqajna fi msarinna, b’kontijiet tal-ener©ija dejjem jog˙lew u miΩuri li dejjem inaqqru mill-paga tal˙addiem, illum kul˙add jistenna l-ba©it ˙erqan biex jara x’ser jie˙u u mhux x’ser jag˙ti. Qeg˙din nassistu g˙al fenomenu soçjali li sa issa qatt ma rajna b˙alu. Il-ba©its li qeg˙din isiru ta˙t dan ilGvern jindirizzaw l-interessi tas-soçjetà ming˙ajr ma jkesksu klassi ma’ o˙ra. Fejn qabel jekk tag˙mel ba©it li jiffavorixxi lil min i˙addem kien joqmos min ja˙dem u viçi versa, illum kul˙add jidher kuntent b’dak li ˙adet na˙a u ˙adet l-o˙ra. Dawn huma xorta ta’ ba©its li jindirizzaw l-interessi tas-soçjetà ming˙ajr ˙add ma ji©©ieled

ma’ ˙add. Intla˙aq kompromess soçjali u eknomiku li qatt ma rajna b˙alu qabel. Inki s e r r e k o r d i e ˙ o r : l ewwel darba li kellna ‘Ωew©’ ba©its. L-OppoΩizzjoni, li ma tafx fejn ji©u Ω-Ωew© Korej, riedet idda˙˙ak b’dan, ˙alli ng˙idulu hekk, l-ekwivoku politiku. Ming˙ajr ma jafu sparaw g˙al saqajhom, g˙ax g˙alkemm huwa minnu, kif qal Mr Speaker, li l-ba©it li kien iffirmat mill-President u li nqara fil-Parlament huwa dak li j g ˙ o d d , d a k l i © i e stampat ma j˙ammarx wiçç din l-amministrazzjoni. Il-proposti li hemm f’dak li ©ie stampat tant huma tajbin li

anke Simon stess ammetta dan. Huwa minnu wkoll li dawn il-proposti tajbin ma kinux uffiçjalment mal-˙afna o˙rajn tajbin ta’ dan il-ba©it. Ma nkixifx li l-Gvern ˙eba g˙ax irid jie˙u xi ˙a©a lill-poplu, iΩda g˙ax f’mo˙˙u g˙andu li jrid jag˙ti aktar. Ûball li jindika biç-çar x’g˙andu f’mo˙˙u l-Gvern g˙all-ba©it tas-sena d-die˙la. Ba©it a˙jar minn dak ta’ din is-sena u li ser ikompli jag˙ti u mhux jie˙u. “ Things can only get better…and this is a taste of things yet to come.” Eqred Sim…eqred!

14 18|10|2015

kullhadd.com

KÓ ITTRI

DRITT GÓAR-RISPOSTA PRESIDENT UMLI U ÓABRIEKA Sur Editur,

Sur Editur, Nirreferu g˙all-ittra li dehret fil-gazzetta KullÓadd ta’ nhar ilÓadd 11 ta’ Ottubru bit-titlu ‘Triq Mg˙errqa’, dwar Triq FS Caruana f’Birkirkara. Is-Sur Claudio Falzon jg˙id li tkellem ˙afna drabi mal-Kunsill imma ma wasal imkien. Qabel xejn, b˙ala Kunsill nikkonfermaw li nafu bis-sitwazzjoni u nifhmu lil dan is-Sinjur, u residenti o˙ra, li qeg˙din ibatu kull meta tag˙mel ix-xita. Il-Kunsill qabbad lill-perit tieg˙u sabiex jag˙mel studju dwar din it-triq u biex wie˙ed jobrox it-triq skont il-livelli me˙tie©a u jer©a’ jibni t-triq mill-©did; qed nitkellmu dwar spiΩa ta’ madwar €80,000. Çertament li kunsill b˙al tag˙na ma jistax jerfa’ l-piΩ ta’ pro©ett b˙al dan. Ma ninsewx li l-kunsilli g˙andhom allokazzjoni ta’ fondi g˙all-manutenzjoni ta’ toroq u mhux biex jibnu toroq mill©did. G˙aldaqstant qed nag˙mlu pressjoni mal-Ministeru tatTrasport sabiex jie˙u l-kaΩ ta˙t idejh u jag˙mel tajjeb g˙al din lispiΩa. Jiddispjaçina li g˙andna residenti li qeg˙din ibatu minn Ωbalji tal-passat, u se nibqg˙u nag˙mlu l-pressjoni neçessarja. JOANNE DEBONO GRECH, SINDKU, NEIL SPITERI, SEGRETARJU EÛEKUTTIV, BIRKIRKARA

IT-TOROQ FIL-BELT HUMA AÇÇESSIBBLI?

Ftit ilu attendejt g˙al attività ta’ ©bir ta’ fondi li saret minn g˙aqda ewlenija f’BirΩebbu©a flIskola Primarja. Bqajt impressjonat bl-indafa u Ω-Ωamma tal-iskola fl-a˙jar stat possibbli. Kien edifikanti tara numru ta’ voluntiera involuti f’dan il-©bir ta’ fondi, pereΩempju bil-bejg˙ tal-ikel take away. Volunitera o˙ra li wkoll taw is-sehem tag˙hom kienu numru ta’ Ωg˙aΩag˙ u tfal li kantaw u Ωifnu. Attività ta’ ©bir ta’ fondi fuq skala Ωg˙ira li, però, il-President tar-Repubblika l-E.T. MarieLouise Coleiro Preca u s-Sur Preca xorta sabu l-˙in li jΩuru u jitkellmu ma’ w˙ud li kienu hemm u anke ˙adu ritratti. Tassew li bil-qatra l-qatra timtela’ l-©arra, u hekk nifhem il-©bir li jsir b’risq il-Malta Community Chest Fund. Impenn ma jaqta’ xejn f’nofs min jaf kemm impenji o˙ra marbuta mal-kariga. Dakinhar, infatti, xorta l-President Ωaret din l-attività lokali waqt li l-g˙ada, jekk niftakar sew x’qalli s-Sur Preca, kellhom isiefru fuq xog˙ol ie˙or marbut mar-rappreΩentanza tal-Istat Malti f’forum internazzjonli. Wie˙ed ma jistax ma jammirax is-sens ta’ dover. X’tag˙lima g˙al dawk li jeççellaw biex jag˙mlu l-anqas sforzi possibbli! J. BONNET BALZAN, IL-BALLUTA

BÛONN TA’ IKTAR GÓARFIEN DWAR IL-BULIMJA

Sur Editur, Sa ftit ilu bil-vettura tieg˙u wie˙ed seta’ jasal f’kull rokna tal-Belt Valletta. Fil-fehma tieg˙i dan kien l-ideal u jixraq f’belt kapitali li, g˙ax hi ç-çentru tal-attività tal-pajjiΩ, g˙andha tkun aççessibbli g˙al kul˙add. Ta˙t l-amministrazzjoni l-o˙ra xi toroq bdew jinbidlu f’Ωoni pedonali u hekk saru anqas aççessibbli g˙al min ibati b’ri©lejh. Dak rispett! B˙ala soluzzjoni n˙olqu l-muturi tal-elettriku b’Ωew© roti ˙dejn xulxin (u mhux wara xulxin) iΩda biex issuq dawn trid çerta kapaçità u min ikollu ftit sens mhux se jissogra jsuq mil-lum g˙al g˙ada. Alternattiva o˙ra hi li tie˙u taxi interna. Din bdiet b’noll ta’ €2 u f’tebqa t’g˙ajn irduppjatu g˙al €4. U tg˙id dejjem ting˙ata rçevuta g˙al kull vja©©? Fit-toroq pedonali ssib bosta çangaturi mhux livell wa˙da mal-o˙ra, barra li bejn wa˙da u o˙ra l-fil hu dipress u, g˙al min ikollu çerta kundizzjoni, din façli tfixklu u tix˙tu g˙al wiççu. Bid-diskors isiru ˙afna elo©ji li ng˙inu lil min g˙andu sfidi fil-˙ajja, iΩda mill-andament tal-affarijiet tinduna li r-realtà hi xorta o˙ra. FILI MÓAFFRA, IL-BIRGU Sur Editur, Jekk hemm ministru li dejjem ammirajt, dan hu l-Ministru Carmelo Abela. Bniedem ˙abrieki, bniedem serju u bniedem tal-affari tieg˙u. Bil-mod biex issib ra©el hekk dawn iΩ-Ωminijiet g˙ax mhux kull min jilbes il-©lekk huwa ra©el. Ftit Ωmien ilu l-Ministru Ωar il-˙abs ta’ Kordin immexxi mis-Sur Simon Buttigieg. Fost it-tfajliet pri©unieri, fuq diversi kaΩijiet ta’ droga, kien hemm tfajla li tbati millbulimja. Bulimja hija kundizzjoni li kienet tbati biha l-wisq mibkija Lady Diana. Dan isir meta persuna ©©ieg˙el lilha nnifisha taqla’ li tkun kielet g˙al ra©unijiet ta’ piΩ. Meta l-kundizzjoni tid˙ol ’il ©ewwa, sfortunatament, il-persuna tibda ttella’ dak li kielet ming]ajr ma biss tipprova. Dawn in-nies ikunu tant çekknu l-istonku tag˙hom li sempliçiment ammont Ωg˙ir ta’ ikel ma jΩommuhx. Lady Diana qatt ma kienet ˙oxna, imma l-fissazzjoni kienet hemm. Probabbli kienet t˙ares lejha nfisha fil-mera u tara ballun meta fil-verità kella figura eççezzjonali. Tfajla li naf sew ©iet mibg˙uta l-Isptar Monte Carmeli fuq din l-eating disorder imma, sfortunatament, g˙alkemm l-infermiera hemmhekk kienu taz-zokkor, ma kinux intiΩi fuq il-bulimja. Niftakar li ta˙t in-Nazzjonalisti l-wisq bravu George Abela ried jibg˙at lil xi ˙add jitkixxef fuq il-bulimja imma l-g˙orrief ta’ Salamun ma ˙allewhx. Il-post adattat g˙al din it-tfajla ma hu mkien ˙lief Dar il-Kenn li qieg˙da l-Imtarfa u li hija mmexxija minn ˙add ˙lief Dr Anton Grech; ra©el ta’ veru li huwa kompetenti f’dak kollu li jit˙ajjar jag˙mel. Hemm huwa l-post g˙al dawk kollha li jsofru mill-bulimja. Huwa veru li hija kundizzjoni li ©©iba b’idejk, imma allura ndawru wiççna u n˙alluhom imutu g˙ax ©abuha b’idejhom?! Niftakar li din it-tfajla, meta kienet l-Isptar Monte Carmeli bil-constant watch tawha l-brodu u l˙alib li Ωammithom fl-istonku tag˙ha, imma meta tawha pizza mill-kwadra, b˙al dik li nixtru minn barra, ne˙˙ietha. Ir-ra©uni kienet g˙ax kienet wisq g˙aliha. Ja˙asra l-infermiera ma kinux jafu li bilkaΩ li kellha riedet biss biçça pizza b˙al dawk li jag˙tu fit-ti©ijiet. Il-bulimja hija aktar komuni milli na˙sbu u sfortunatament mhux façli li tinduna biha kmieni. Nittama li din it-tfajla tittie˙ed Dar il-Kenn qabel ma jkun tard wisq. VALERIE BORG, IL-VALLETTA

ITTRI kÓ

18|10|2015 15

kullhadd.com

X’ÌaRa FI ÛMIEN BONaPaRTI F’MalTa Sur Editur, Dan l-a˙˙ar intba˙t li riçentament fil- KullÓadd dehru Ωew© artikli interessanti fuq Napuljun Bonaparti. Filwaqt li nie˙u gost ninnota dan nixtieq ni©bed l-attenzjoni taΩΩew© kontributuri tieg˙ek li rriçerka misjuba minn sorsi popolari tajba, iΩda tkun a˙jar jekk issir aktar serja minn sorsi fejn tkun saret riçerka xjentifika akkademika. Wie˙ed mill-artikli ffoka fuq il-Battalja ta’ Abukir u ssemmew ‘it-teΩori li ttie˙du minn Malta’ u g˙erqu mal-flotta ta’ Bonaparti. Minn tag˙rif a©©ornat (li mhux dejjem ikun konsistenti f’siti tal-internet) jidher li ebda teΩor Malti qatt ma nstab f’qieg˙ il-ba˙ar g˙ajr muniti u ˙wejje© marbuta mal-armata talOrjent. Qabel xejn, id-dokumentazzjoni fl-arkivji FrançiΩi ma telenkax li kien hemm teΩori meta g˙erqu daxxwieni FrançiΩi min˙abba li n-nies u ˙wejji©hom kienu tniΩΩlu l-art qabel. Hemm ukoll dubji serji (fonti wa˙da biss issemmi xi ˙a©ar prezzjuz li seta’ n©arr) kemm filverità ˙ar©u xi ‘teΩori’ minn Malta mal-flotta g˙all-E©ittu. Bil-maqlub, teΩisti dokumen-

tazzjoni ta’ bejg˙ bl-irkant lokali biex jin©abru fondi g˙an-nefqa amminstrattiva kemm ta’ xi servizzi tal-armata u iΩjed g˙aΩ-Ωamma talgwarni©jon f’Malta u tt˙addim governattiv. It-tieni punt issemma Bonaparti ‘jirfes fuq Malta’ u ng˙atat l-impressjoni li ‘xi ftit Maltin qalbiena ©©ieldu g˙al pajjiΩhom’. Kienu tassew ftit li ˙assew lealtà lejn il-Kavallieri fl-1798. Vassalli kellu moviment ta’ 11-il elf Malti li ng˙aqdu mal-Ìakbini FrançiΩi biex iffaçilitaw il-wasla tal-

FrançiΩi. Napuljun kien milqug˙ b˙ala ‘liberatur u eroj’ meta niΩel fejn id-dwana l-Belt (ara l-inçiΩjoni). Erba’ mexxejja Maltin, g˙all-ewwel darba fl-istorja ta’ pajjiΩna, iffirmaw ftehim ma’ Franza, mal-Ordni u l-Ambaxxatur Spanjol b˙ala rappreΩentanti ta’ pajjiΩhom. L-amministrazzjoni ta’ Malta kienet iffurmata minn Kummissjoni (qisu kabinett) ta’ g˙axra, mag˙mul minn tmien Maltin u Ωew© FrançiΩi. Mag˙hom kien hawn g˙allewwel darba 12-il kunsill

Sa Fl-aÓÓaR! Sur Editur, Nirringrazzja lis-Sindku ta’ Ra˙al Ìdid Domnic Grima li solva problema li kienet ilha teΩisti g˙al ˙afna snin u li kienet ta’ detriment g˙al kull min juΩa l-bankina n-na˙a ta’ Sqaq Sant’Antnin fi Triq Bormla. Din il-parti tal-bankina dejjem kienet tkun mimlija bil-karozzi pparkjati. Diversi drabi din il-bankina wiesg˙a tant kienet tkun mimlija karozzi, li kien ikollok tinΩel minn fuqha b’detriment g˙as-sa˙˙a tieg˙ek peress li Triq Bormla hi triq li minnha jg˙addu numru kbir ta’ karozzi. Matul is-snin ktibt diversi ittri f’aktar minn ©urnal wie˙ed fejn ©bidt l-attenzjoni tal-pulizija ta’ Ra˙al Ìdid dwar l-ipparkjar kontra l-li©i fuq il-bankina msemmija, iΩda kien kollu g˙alxejn g˙ax dan l-abbuΩ sfaççat kompla g˙al ˙afna snin. Prosit lis-Sindku li ne˙˙a ©abbana tat-telefown li kienet qed tintuΩa minn ftit nies biss peress li fiΩ-Ωmien tal-lum kwaΩi kul˙add g˙andu mowbajl. Prosit aktar u aktar lis-Sindku li po©©a diversi qsari mhux biss fuq il-bankina minflok ilkarozzi pparkjati iΩda wkoll tul l-istess bankina, u b’hekk sebba˙ l-ambjent. Dan l-a˙˙ar rajt diversi qsari kbar fuq bankini madwar Ra˙al Ìdid li qed isebb˙u l-ambjent, g˙alhekk nispera li dan it-titjib ikompli jsir madwar Ra˙al Ìdid kollu. RESIDENT PAWLIST, RAÓAL ÌDID

re©jonali b’˙ames membri Maltin kull wie˙ed. Mela minn 70 amministratur g˙allewwel darba fl-istorja ta’ Malta kien hawn 68 Malti jamministraw lil pajjiΩhom ta˙t il-kappa tar-repubblika ‘demokratika’ (g˙al dak iΩΩmien flok monarka assolut b˙al gran mastru) FrançiΩa. Il-knejjes parrokkjali ma ntmessewx (g˙ajr g˙al xi suldat li seraq ˙wejje© Ωg˙ar). Lirkanti saru fuq knejjes talOrdni (li ©ew çeduti lill-gvern ©did) u kunventi u knejjes li l-amministrazzjoni ordnat jittie˙du tnejn minn kull tlieta li kellhom l-ordnijiet reli©juΩi f’Malta g˙al ftit patrijiet biss. Dan biex minflokhom jinfet˙u sptarijiet u skejjel ta’ tag˙lim b’xejn. Fuq il-knisja konventwali ta’ San Ìwann, li kienet eskussivament tal-Kavallieri, sar ftehim. Bonaparti g˙adda l-uΩu tag˙ha b’˙afna rikkezzi, pitturi, arazzi, fided u ˙wejje© tal-litur©ija lill-Isqof ta’ Malta (fejn qaddes g˙all-ewwel darba fl-14 ta’ Lulju 1798 b’festi fit-toroq tal-Belt li damu sat-tlieta ta’ filg˙odu) bi ftehim li l-Knisja Maltija – li kienet g˙anja aktar mill-Ordni u kellha terz tal-art kollha talpajjiΩ – tag˙ti lill-Gvern daqs €29,000 tal-lum (kif

˙dimthom mid-dokumentazzjoni li g˙andna). Il-Knisja qablet legalment u quddiem in-nutara, li t˙allashom permezz ta’ fided li ©ew irre©istrati kollha u mdewba sabiex isiru flus g˙an-nefqa tal-pajjiΩ. Fl-a˙˙ar nett, il-FrançiΩi ˙allew pajjiΩna bl-unuri meta çedew lill-IngliΩi. G˙alkemm il-Ìeneral Vaubois xtaq li lMaltin ikunu firmatarji biex jorbot lil Franza t˙allas lura flus irre©istrati li ttie˙du g˙allgwarni©jon mill-massa frumentarja, l-IngliΩi insistew li lMaltin jibqg˙u barra…iΩΩmien urina li di©à kienu jobsru li Malta tista’ tibqa’ tag˙hom bl-ir˙is u b’hekk ebda Malti ma seta’ jg˙id li kellu xi dritt fuq artu. Fil-fatt, fl-1814, bis-sa˙˙a ta’ Kungress Pari©i u Vjenna hekk ©ara. Dat-tag˙rif kollu jinsab publikat fil-ktieb tieg˙i France in the Maltese Collective Memory, Perceptions, Perspectives, Identities after Bonaparte in British Malta li ˙are© sena ilu mill-Università u ©ie riçensjat f’din il-gazzetta ftit xhur ilu biss. DR CHARLES XUEREB, TAS-SLIEMA

16 18|10|2015

kullhadd.com

KÓ TA’ bARRA

FTEHIM ÌDID MAT-TURKIJA f’daqqa wa˙da qed jag˙tu kas litTurkija g˙ax ©ew bΩonnha, tista’ tkun ta’ ©id g˙all-moral taç-çittadini Torok, li se jivvutaw g˙al Gvern ©did ©imag˙tejn o˙ra. Hekk kif il-pajjiΩi tal-Unjoni Ewropea tista’ tg˙id li qeg˙din g˙arkupptejhom quddiem it-Turkija, Erdogan ˙ataf l-opportunità biex imaqdar il-mod li bih l-Unjoni Ewropea kienet qed tittratta l-kriΩi tal-immigrazzjoni. Issa li g˙al darba t-Turkija qieg˙da minn fuq, Erdogan ma riedx jitlef iççans li jpo©©i lil pajjiΩu f’dawl poΩittiv, filwaqt li jikkritika lil dawk il-pajjiΩi li s-soltu jkunu huma li jikkritikawh b’rabta mad-drittijiet umani.

RITIANNE AGIUS ritianne@kullhadd.com

Din il-©img˙a l-mexxejja tal-Unjoni Ewropea qablu fuq strate©ija bil-g˙an li ti©i indirizzata l-problema tal-immigrazzjoni. Kif spiss ji©ri, iΩda, ilkonkluΩjonijiet tal-Kunsill Ewropew kienu pjuttost vagi, fejn g˙alkemm issemmew diversi inizjattivi, ma ntqalx kif u minn min dawn g˙andhom jitpo©©ew fil-prattika. Issemmew miΩuri b˙al iktar g˙ajnuna mill-Istati Membri lilla©enziji li jg˙inu çittadini tat-tielet dinja b˙al UNHCR, li jsir uΩu a˙jar mill-Frontex, li jinstabu soluzzjonijiet tekniçi g˙all-fruntieri li jilqg˙u limmigranti, u li jintla˙aq qbil fuq miΩuri konkreti fis- summit li se jsir f’Malta mal-mexxejja ta’ pajji Ωi Afrikani.

Weg˙di fierg˙a?

Benefiççji reçiproki L-iktar deçiΩjoni konkreta kienet dik b’rabta mal-influss tal-immigranti minn pajjiΩi fil-Lvant tal-Ewropa b˙as-Sirja. Din l-istrate©ija tinvolvi ftehim matTurkija, li min-na˙a tag˙ha se tikkommetti ru˙ha li twaqqaf lillimmigranti irregolari li jid˙lu tTurkija milli jkomplu jivvja©©aw lejn il-Punent tal-Ewropa. It-Turkija mistennija ting˙ata wkoll xi g˙ajnuna finanzjarja. Kif se ting˙ata u kemm se tkun iç-çifra

g˙adu mhux mag˙ruf, g˙alkemm kien hemm spekulazzjonijiet li ssomma tista’ tla˙˙aq €3 biljuni. Min-na˙a tag˙ha, l-Unjoni Ewropea g˙andha tg˙a©©el il-proçess ta’ liberalizzazzjoni tal-viΩa g˙at-Torok. Dan ikun ifisser li çittadini Torok ikunu jistg˙u jivvja©©aw fiΩ-Ûona Shengen g˙al perjodi qosra ming˙ajr l-uΩu talviΩa. Kundizzjoni o˙ra kienet li jer©g˙u jing˙ataw il-˙ajja d-diskussjonijiet biex it-Turkija tid˙ol fl-Unjoni

Ewropea. Dan il-qbil mg˙a©©el fuq koperazzjoni mat-Turkija ma tantx niΩel tajjeb ma’ pajjiΩi b˙all-Greçja, Çipru u Franza. L-Ewropa kwaΩi g˙arkupptejha quddiem it-Turkija Illum Merkel mistennija ΩΩur itTurkija fejn se jissoktaw iddiskussjonijiet mal-President Tork Tayip Erdogan. Il-fatt li l-pajjiΩi tal-Unjoni Ewropea

Bla dubju li, mill-fjask tal-immigrazzjoni, issa Erdogan jinsab f’poΩizzjoni li jiggwadanja mhux biss fuq livell nazzjonali fl-elezzjoni li ©ejja, iΩda wkoll fuq livell internazzjonali permezz ta’ rabtiet iktar mill-qrib malUnjoni Ewropea. Però, huwa fatt mag˙ruf li t-Turkija g˙adha ’l bog˙od ˙afna milli til˙aq listandards rikjesti minn stati membri tal-Unjoni Ewropea. G˙alhekk, wie˙ed ma jistax ma jistaqsix jekk id-diskors dwar aççessjoni g˙at-Turkija huwiex biss weg˙da fierg˙a sakemm il-pajjiΩi tal-Unjoni Ewropea jakkwistaw dak li g˙andhom bΩonn.

STRATEÌIJA ÌDIDA LIAM GAUCI

kif il-Gvern ta’ Ghani qieg˙ed joffri koperazzjoni s˙i˙a lill-Istati Uniti. Dan, però, ma waqqafx lill-avversarji Repubblikani tal-President Amerikan milli jsostnu li Obama m’g˙andux pjan çar g˙al-Lvant Nofsani. Barra minn hekk, huma fakkru li l-partit tag˙hom kien ilu ji©bidlu l-attenzjoni g˙all-fatt li liskadenzi li kien ippropona fl-2008 ma kinux realistiçi. Madankollu, dak iΩ-Ωmien huwa kien baqa’ g˙addej bil-pjan tieg˙u li kellu jwassal biex sal-2016, bl-Istati Uniti tniΩΩel il-kontin©ent militari tag˙ha fl-Afganistan g˙al 1,000 suldat biss, illi kien se jkollhom ir-responsabbiltà li jipprote©u l-Ambaxxata Amerikana f’dan il-pajjiΩ.

liam@kullhadd.com Il-President Amerikan Barack Obama ˙abbar li se jnaqqas ir-ritmu ta’ kif qeg˙din ji©u rtirati t-truppi millAfganistan. Dan hekk kif ammetta li listrate©ija attwali fir-rigward ta’ dan ilpajjiΩ mhijiex qieg˙da ta˙dem wara li xi gruppi terroristiçi rnexxielhom jiksbu diversi suççessi militari fl-a˙˙ar xhur. Din il-problema kompliet to˙ro© b’mod çar riçentement fejn l-armata Afgana tilfet il-kontroll tal-belt ta’ Kunduz, illi tinsab fit-Tramuntana talAfganistan. It-telfa ta’ din il-belt re©g˙et qajmet id-dubji dwar ilkapaçità tal-armata Afgana li ΩΩomm il-kontroll tal-pajjiΩ ming˙ajr appo©© barrani kontinwu. Fil-fatt, anke l-kisba mill-©did ta’ Kunduz saret realtà grazzi g˙all-intervent tal-Forzi Speçjali tal-Istati Uniti li ddiri©ew lill-armata Afgana matul lattakk. Fil-kampanja elettorali tal-2008, Obama kien wieg˙ed li sa tmiem ilmandat tieg˙u huwa kien se j©ib fi tmiemha l-missjoni militari ta’ pajjiΩu fl-Afganistan. Madankollu, minkejja lbiljuni kbar ta’ dollari li ntefqu f’dan il-pajjiΩ biex ikun hemm forzi ta’ sigurtà lokali li jkunu m˙arr©a u armati, il-Gvern Afgan g˙adu mhuwiex f’poΩizzjoni li jeg˙leb lit-terroristi li g˙adhom jimmilitaw fil-pajjiΩ. Din is-sitwazzjoni kienet ikkumplikata mill-fatt li, g˙al diversi snin, Obama kellu jiffaççja l-Gvern Afgan immexxi minn Hamid Karzai li kien ostili lejn l-Istati Uniti minkejja l-fatt li kien bl-appo©© tag˙hom illi hu ng˙ata r-riedni tat-tmexxija Madankollu, is-sitwazzjoni tjiebet notevolment is-sena l-o˙ra bl-elez-

Missjoni aktar iffukata

zjoni ta’ Ashraf Ghani, illi kien aktar realistiku dwar il-bΩonn ta’ appo©© barrani biex ti©i stabbilizzata s-sitwazzjoni politika u militari fil-pajjiΩ. Fjask? Bosta kritiçi ta’ Obama sostnew illi huwa g˙amel din il-bidla fl-istrate©ija biex jevita fjask tat-tip li se˙˙ fl-Iraq, fejn l-Istati Uniti rtirat fl-2011 wara disgwid li kellha mal-Gvern dwar min se jkollu ©uriΩdizzjoni legali fuq ittruppi Amerikani.

Wara din id-deçiΩjoni, però, is-sitwazzjoni politika fl-Iraq idde©enerat b’mod qawwi u wittiet it-triq g˙al gruppi b˙all-Istat IΩlamiku biex jinfiltraw diversi Ωoni fil-pajjiΩ. Ag˙ar minn hekk, il-kriΩi politika wasslet lillGvern Iraqqin biex ifittex l-appo©© tar-Russja u l-Iran; Ωew© pajjiΩi li m’g˙andhomx relazzjoni tajba malAmerikani. Obama qag˙ad attent li ma jag˙milx paraguni mal-Iraq u minflok sostna li huwa ottimista li l-missjoni flAfganistan se tintemm b’suççess hekk

Minflok, il-pjan il-©did li Obama ppropona din il-©img˙a se jΩomm 5,500 suldat fl-Afganistan tul l-2016 u se j˙alli d-deçiΩjoni dwar il-futur ta’ dan il-kontin©ent f’idejn is-suççessur tieg˙u, li se jkun elett fl-elezzjoni presidenzjali ta’ Novembru tal-istess sena. Il-President tal-Istati Uniti spjega li lestensjoni ta’ din il-kampanja militari ma tfissirx li l-forzi Amerikani se jerg˙u jibdew ikunu involuti f’konfronti armati fuq skala kbira mal-gruppi terroristiçi. Minflok, is-suldati Amerikani se jiffukaw fuq missjonijiet li se jkollhom l-g˙an li j˙arbtu l-organizzazzjoni ta’ dawn il-gruppi biex ma jag˙tuhomx lopportunità li jer©g˙u jrabbu l-g˙eruq fil-pajjiΩ. Barra minn hekk, l-Istati Uniti se tkompli g˙addejja bil-missjoni ta’ ta˙ri© li qieg˙da tag˙mel biex tipprepara lill-armata Afgana ttejjeb loperat tag˙ha.

ta’ barra kÓ

18|10|2015 17

kullhadd.com

minn madwar id-dinja penali miljunarja

jevita l-arrest

Qorti Amerikana ordnat lill-Apple illi t˙allas ftit aktar minn €206 miljun f’danni lill-Università ta’ Wisconsin-Madison talli kisret brevetta ta’ teknolo©ija li l-kumpanija minn Cupertino integrat fil-proçessuri ta’ diversi mudelli ta’ iPhones u iPads. L-università esprimiet is-sodisfazzjoni tag˙ha g˙al dan il-verdett, minkejja l-fatt li ori©inarjament kienet talbet ˙las ta’ €760 miljun. L-istorja mhix se tispiçça hawnhekk, però, hekk kif dan il-kaΩ ikopri mudelli li ˙ar©u sal-2014 u l-università fet˙et kaΩ separat g˙al o˙rajn b˙alliPhone 6S u 6S Plus, illi ˙ar©u din is-sena.

Joaquin ‘El Chapo’ Guzman, il-kriminal Messikan mag˙ruf g˙all-involviment tieg˙u f’operazzjonijiet kbar tat-traffikar tad-drogi, irnexxielu jevita bi sbrixx li jkun arrestat waqt operazzjoni tal-pulizija. Madankollu, il-Forzi tal-Ordni rrappurtaw li Guzman sofra diversi ©rie˙i f’wiççu u saqajh waqt l-operazzjoni. L-awtoritajiet Messikani ilhom ji©ru wara Guzman minn Lulju li g˙adda meta huwa ˙arab minn ˙abs ta’ sigurtà massima wara li g˙amel biss sena ta˙t arrest. Dan l-avveniment kien imbarazzanti ferm g˙all-President Enrique Peña Nieto li kien wieg˙ed li jkun iebes mal-kriminalità organizzata.

ÛewÌ kaÛijiet Ìodda

L-Organizzazzjoni Dinjija tas-Sa˙˙a Ωvelat is-sejba ta’ Ωew© kaΩijiet ©odda ta’ Ebola fil-Guinea, wie˙ed fil-kapitali, Conakry u ie˙or fir-ra˙al ta’ Forecariah. Dan il-pajjiΩ kien ilu ma jirrapporta kaΩ ta’ infezzjoni g˙al ©imag˙tejn. L-aktar kaΩ li ˙asseb lill-mediçi kien dak ta’ Forecariah hekk kif se˙˙ f’Ωona li kienet ilha g˙al Ωmien twil ma tara kaΩijiet ©odda ta’ Ebola. Il-WHO tqis lill-pajjiΩ b˙ala liberu minn din l-infezzjoni meta jkun ilu ma jirrapporta kaΩ g˙al 42 ©urnata.

proposti fil-qrib

eskalazzjoni tal-vjolenza

Il-Prim Ministru tar-Renju Unit David Cameron ˙abbar li se jkun qieg˙ed iressaq il-proposti tieg˙u g˙ar-riformi tat-trattati Ewropew fil-©img˙at li ©ejjin. Dan se jag˙mlu b˙ala parti minn kampanja ta’ pressjoni politika li qieg˙ed iwettaq biex jikseb ftehim a˙jar g˙al pajjiΩu fi Ωmien meta lewroxettiçiΩmu la˙aq livelli g˙oljin ferm fost il-Brittaniçi. Fil-kampanja elettorali ta’ din is-sena, Cameron wieg˙ed li se jikseb ftehim a˙jar hekk kif pajjiΩu qieg˙ed jipprepara ru˙u g˙al referendum dwar is-s˙ubija fl-Unjoni Ewropea illi mistenni jsir fl-2017.

Fil-jiem li g˙addew kompliet teskala t-tensjoni f’diversi Ωoni tal-Palestina fejn diversi IΩraeljani u Palestinjani spiççaw vittmi ta’ atti ta’ vjolenza. Ilproblemi bejn iΩ-Ωew© na˙at bdew f’Settembru meta beda jinxtered g˙ajdut illi l-Gvern IΩraeljan kien qieg˙ed jippjana li jbiddel regolamenti illi kienu se jag˙tu aktar drittijiet lill-viΩitaturi Lhud f’sit sagru fil-Lvant ta’ Ìerusalemm. Min-na˙a tieg˙u, il-Gvern IΩraeljan dejjem sostna li dan ma kienx minnu. Madankollu, l-istqarrijiet tieg˙u ma kinux biΩΩejjed biex iraΩΩnu l-eskalazzjoni ta’ vjolenza tal-a˙˙ar ©img˙at.

18 18|10|2015

kullhadd.com

KÓ MILL-ISTORJA

IL-KAÛ ROMANOV KITBA TA’ MARY CHETCUTI Ir-rivoluzzjoni Russa kienet da˙let fittieni sena tag˙ha u l-Gvern ©did Bolxevista ta’ Lenin ried jelimina kull tama jew attentat biex ir-Russja ter©a’ lura g˙all-imperjaliΩmu skjavist li ˙ari©ha minnu. Fis-sieg˙a ta’ filg˙odu tal-lejl ftit s˙un sbie˙ is-17 ta’ Lulju 1918, il-Kap taçÇeka (Pulizija Sigrieta Bolxevista), Yakov Yurovsky, ordna lit-Tabib Botkin iqajjem il-familja u l-qaddejja kollha mill-irqad. Yurovsky, mexa fuq quddiem biex jurihom it-triq lejn kamra fil-kantina tad-dar fejn kienu qed jinΩammu pri©unieri. Talabhom joqog˙du f’ringiela wa˙da u j˙arsu lejh; ma setg˙ux jifhmu x’qed ji©ri sakemm il-kap taç-Çeka ordna skwadra ta’ tnax-il uffiçjal, armati b’pistoli u azzarini bil-bajunetti, jid˙lu u jiffurmaw ringiela o˙ra warajh. L-esekuzzjoni taz-Tsar u l-familja tieg˙u Yurovsky ˙ares dritt f’g˙ajnejn ilmissier tal-familja u bla tlaqliq ˙abbarlu: “Nikolai Alexandrovich, il-qraba tieg˙ek li jg˙ixu barra r-Russja riedu jsalvawkom imma ma rnexxilhomx, g˙aldaqstant a˙na ma g˙andniex g˙aΩla o˙ra g˙ajr li niffuçillawkom.” Ma’ tmiem is-sentenza Yurovsky spara Ωew© tiri f’sider Nikolai, iz-Tsar u Imperatur tar-Russja; iΩ-Ωew© tiri kienu s-sinjal biex l-iskwadra ta’ esekuzzjoni tifta˙ in-nar fuq iz-Tsarina, il-˙ames uliedha u t-tabib u l-qaddejja li baqg˙u leali lejhom sal-a˙˙ar. Kull uffiçjal kellu persuna fuq min jispara. Fis-sittin sekonda li ˙adet l-esekuzzjoni ©ew sparati aktar minn mitt balla. F’dik il-kamra Ωg˙ira u ffullata l-viΩjoni tal-iskwadra ççajpret bil-foga tal-porvli, imma t-twerΩieq semg˙uh u r-ri˙a taddemm imtajjar ma’ kullimkien ma nsewhiex. Kif g˙ebet ftit il-foga l-uffiçjali resqu fuq il-vittmi mix˙utin mejta malart u tawhom tir finali f’rashom u niffduhom bil-bajunetti. It-trakk li kellu jie˙u l-katavri g˙ad-‘difna’ kien jinsab lest kif ippjanat u, bla telf ta’ ˙in, luffiçjali ta’ Yurovsky g˙abbewhom – ˙dax b’kollox – u saquhom fil-foresta viçin sakemm waslu ˙dejn ˙ofra fonda xi g˙axar metri tag˙ti ©o minjiera abbandunata. L-i©sma tneΩΩg˙u minn ˙wejji©hom kollha, inxte˙tu fil-˙ofra u twaddab splussiv fiha bil-g˙an li jisfrundaw il-˙itan tal-minjiera fuq il-vittmi u tin˙eba’ l-identità tag˙hom. L-isplussiv ma rnexxiex g˙ax il-˙ofra kienet fonda wisq. Hawnhekk,

Yurovsky in˙olqitlu problema; l-ordni minn Moska kienet li l-identità talkatavri trid tinqered g˙alkollox. Re©g˙u g˙abbew il-katavri fuq it-trakk u qabdu t-triq lejn minjiera o˙ra viçin. Fi dlam çappa u b’manuvra ˙aΩina taxxufier it-trakk g˙odos f’medda tajn u bil-piΩ li kien qed i©orr ma setax jinqala’ minnha. IΩ-Ωernieq kien qed joqrob u, biex ma jitilfux iktar ˙in, luffiçjali ˙affru ˙ofra ˙dejn it-trakk, faqg˙u wiçç il-katavri biç-çipp talazzarini, xe˙tuhom fil-qieg˙ u tefg˙u fuqhom kontenituri tal-açidu sulforiku. Qabel difnu kollox bit-tajn, l-uffiçjali sparaw fuq il-kontenituri biex jo˙ro© laçidu u jag˙mel xog˙lu. L-ordinijiet ta’ Moska ©ew obduti bir-reqqa. Yakov Yurovsky ˙ejja rapport tal-missjoni mitluba minnu; il-kaΩ Romanov kien mag˙luq. Fl-1976, Geli Ryabov, kittieb u direttur ta’ filmati Sovjetiçi, ivja©©a lejn ilbelt ta’ Sverdlovsk (fl-1918 kien jisimha Ekaterinburg) fejn ir-Russja Ewropea tikkonfina mar-Russja Siberjana. Ryabov kellu skop preçiΩ g˙al dan ilvja©©; ried iΩur id-‘Dar ta’ Ipatiev’, ilpost fejn kwaΩi sittin sena qabel kienet inqatlet il-familja imperjali Russa. Ma qal lil ˙add, imma ftit Ωmien qabel kien irnexxielu jiltaqa’ ma’ iben l-ekskap taç-Çeka Yurovsky, li tah ˙afna informazzjoni mg˙oddija lilu minn missieru tal-post fejn kienet indifnet il-familja Romanov. F’din il-belt, Ryabov iltaqa’ ma’ ©eolo©ista lokali, Alexander Avdonin, li kellu l-istess interessi b˙alu, u flimkien, g˙alkemm bl-ikbar

segretezza, tag˙hom.

komplew

l-ist˙arri©

lewn a˙dar sewdieni tal-iskeletri kien ikkawΩat minn tfig˙ ta’ açidu sulforiku fuq il-katavri li, g˙alkemm seta’ herra l©ilda u l-muskoli, ma kienx biΩΩejjed biex i˙oll l-g˙adam. Fl-1997, il-Gvern Russu rrikorra g˙allg˙ajnuna tal-espert fil-©enetika molekulari, Evgeny Rogaev, millUniversità ta’ Massachusetts, l-Istati Uniti. Rogaev qabbel riΩultati tad-DNA li saru minn esperti Russi lura fl-1991 ma’ riΩultati li ©ab hu b’metodi forensiçi moderni u effettivi ˙afna, u t-tnejn tawh l-istess konkluΩjoni. IΩda biex jikkonferma b’çertezza l-identità tazTsarina u tlieta minn uliedha, Rogaev kien jonqsu jag˙mel l-a˙˙ar eΩami; talab kampjun tad-demm ming˙and ilPrinçep Filippu, ir-ra©el tar-Re©ina EliΩabetta II tal-Ingilterra, g˙all-fatt li zTsarina Alexandra kienet iz-zija ta’ ommu, u DNA matern jag˙ti riΩultati preçiΩi. Mill-banda l-o˙ra, biex tkun ikkonfermata l-identità taz-Tsar Nikolai, ©ie eΩumat ˙uh, il-Gran Duka Ìor©, u ttie˙ed kampjun mill-g˙adam tieg˙u – il-kampjuni qablu mija fil-mija.

Jinstabu l-fdalijiet

Difna çerimonjali

Fir-rebbieg˙a tal-1979 Ryabov u Avdonin kienu qed i˙affru parti o˙ra mill-medda kbira ta’ art li kienu llokalizzaw, meta ta˙t saffi ta’ ˙amrija u tajn sabu twavel tal-injam mherrijin, imqieg˙da b˙ala g˙ata. Qawwew qalbhom u ˙affru b’iktar ener©ija sakemm sabu l-g˙adam ta’ diversi skeletri flimkien ma’ fdalijiet ta’ kontenituri talmetall. EΩaminaw l-irjus u nnutaw li kollha kien fihom toqob kompatibbli ma’ tiri ta’ arma tan-nar. Óadu ˙afna notamenti u re©g˙u difnu kollox fejn kien min˙abba li ma setg˙ux jiskavaw f’dak il-post, anzi setg˙u ji©u arrestati. Xorta wa˙da kienu kuntenti bis-sejbiet li g˙amlu, anke jekk kien hemm ˙a©a li baqg˙et tinkwieta lil Ryabov u Avdonin; filwaqt li rapporti uffiçjali dejjem semmew li ˙dax-il ru˙ kienu nqatlu, huma sabu l-fdalijiet ta’ disg˙a biss. Allura, it-tnejn neqsin fejn kienu? G˙axar snin wara din is-sejba, Geri Ryabov Ωvela kollox mal-midja waqt intervista li saritlu u ©ab fi tmiemhom spekulazzjonijiet ma jaqtg˙u xejn li lfamilja Romanov jew parti minnha kien irnexxielha ta˙rab mir-Russja. Fl-1991 lera Sovjetika spiççat ˙esrem u gvern ©did Russu ordna li jitne˙˙a l-g˙adam kollu mill-˙ofra u jittie˙ed f’laboratorju forensiku. EΩamijiet preliminari stabbilixxew li l-fdalijiet kienu ta’ disg˙a persuni, u ˙amsa minnhom kienu nisa. Il-

Fl-1998, iz-Tsar tar-Russja Nikolai, martu z-Tsarina Alexandra u wliedhom: il-Gran Dukessi Tatiana, Olga u Anastasia, ing˙ataw difna çerimonjali xierqa fil-Katidral ta’ San Pietru u San Pawl f’San Pitruburgu. Fl-20 ta’ Awwissu 2000, il-Knisja Ortodossa Russa kkanonizzat il-familja Romanov. Sadanittant, kompliet it-tfixxija g˙allfdalijiet ta’ Alexei u Maria, iΩ-Ωew© ulied l-o˙ra taz-Tsar. Wara xog˙ol intensiv b’apparat modern u radar li juri x’hemm ta˙t l-art, f’Lulju tal-2007 instabu l-fdalijiet ta’ Ωew© persuni madwar sebg˙in metru ’l bog˙od mill-qabar l-ie˙or. Din iddarba ©ie nga©©at l-antropologu forensiku mil-Laboratorju g˙ad-DNA talArmata Amerikana, Anthony Falsetty, li min-na˙a tieg˙u ma damx ma kkonkluda li dak l-g˙adam huwa fil-fatt talPrinçep Alexei u o˙tu l-Gran Dukessa Maria. Wara ˙afna kontroversji minn esperti li merew ir-riΩultati, u millKnisja Ortodossa li g˙all-bidu ma riditx taççetta li l-iskeletri kienu tassew taΩΩew©t itfal taz-Tsar li baqg˙u ma nstabux, qed tit˙ejja difna o˙ra çerimonjali fl-istess Katidral ta’ San Pitruburgu li g˙andha ssir aktar tard din is-sena. Wara sebg˙a u disg˙in sena l-kaΩ Romanov stea’ jing˙alaq, possibilment darba g˙al dejjem.

personaÌÌ kÓ

18|10|2015 19

kullhadd.com

Id-dIxxIplu spIrItwalI ta’ santa tereÛa ta’ lIsIeux

Eman Bonnici

Fost il-kitbiet li ˙alliet Santa TereΩa tal-Bambin Ìesù, Karmelitana Skalza millmonasteru ta’ Lisieux firre©jun tan-Normandija fi Franza, mag˙rufa b˙ala l‘Fjura Çkejkna ta’ Ìesù’, duttur tal-Knisja u patruna ta’ Franza flimkien ma’ Santa Ìovanna t’Arc, insibu sensiela ta’ ˙dax-il ittra mibg˙uta lil çertu Maurice Bellière M.Afr., li huma meqjusa ta’ importanza partikolari min˙abba l-kliem sinifikattiv li hemm miktub fihom, matul is-snin sfaw su©©ett ta’ diversi kitbiet u studji b’g˙add ta’ lingwi. B’total ta’ wie˙ed u g˙oxrin ittra, ˙dax miktuba minn Santa TereΩa u g˙axra minn id Maurice, l-ittri jins©u flimkien mixja spiritwali profonda bejn Ωew© Ωg˙aΩag˙ li, minkejja li qatt ma ltaqg˙u wiçç imb wiçç, qasmu flimkien mumenti ta’ biΩa’, ti©rib, niket u fer˙. Maurice Bellière Imwieled fir-re©jun tanNormandija sena wara TereΩa Martin, li mag˙ha kellu aktar ’il quddiem jikkorrispondi ta’ bla ˙sieb, Maurice Bellière tilef ’l ommu ©img˙a fuq ittwelid tieg˙u u, skunçertat, missieru ˙allieh ma’ o˙tu Antoinette u telaq lejn ilMauritius mnejn ma nstema’ xejn aktar fuqu. Ftit wara, izzija Antoinette ssie˙bet fiΩΩwie© ma’ çertu Louis Barthélemy u, peress li minn din l-g˙aqda ma kienx hemm frott, Maurice trabba b˙ala binhom. Din ukoll kienet lidea li dejjem ˙addan it-tfajjel, sakemm ta’ ˙dax-il sena sar jaf il-verità kollha, pass li kellu jkun deçiΩiv g˙alih g˙ax mhux biss ˙allieh mitluf fi ˙sibijiet kbar, imma g˙addieh minn mumenti ta’ kriΩi tul il-vokazzjonijiet tieg˙u, sew dik saçerdotali u sew dik missjunarja li ma kel-

lux idum ma jibda j˙addan. Meta da˙al is-seminarju ftit wara dan il-kaΩ, iΩ-Ωag˙Ωug˙ Maurice ddeçieda li jikteb lillmonasteru tas-Sorijiet Karmelitani Skalzi f’Lisieux bix-xewqa li wa˙da mis-sorijiet titlob partikolarment g˙alih u g˙all-vokazzjoni tieg˙u f’dak il-mument imdallam f’˙ajtu b’riΩultat tar-realtà li sar jaf dwaru. Mar-riçeviment tal-ittra, is-superjura talmonasteru, Madre AnjeΩe g˙addiet l-ittra datata 15 ta’ Ottubru 1895 lil Swor TereΩa u qabbditha tiktiblu. Dan kellu jkun l-ewwel pass filkorrispondenza li ssoktat g˙addejja bejniethom salmewt tal-qaddisa fl-età tenera ta’ 24 sena inqas minn sentejn wara. L-ittri bejniethom Jekk wie˙ed ikollu jaqra littri li ntbag˙tu bejn Maurice u TereΩa u jixtarr il-kontenut tag˙hom, ise˙˙lu jislet lesperjenza umana, b’mod speçjali d-dg˙ufija tag˙ha quddiem l-ostakli tal-˙ajja, b’mod speçjali f’passi deçiΩivi. Kien proprju permezz ta’ din il-korrispondenza li Maurice ˙a wie˙ed minn dawn il-passi: sforz taxxewqa missjunarja t˙e©©e© ©ewwa fih, ˙alla s-seminarju u minflok issie˙eb mal-missjunarji tal-Afrika. G˙al din lg˙aΩla tieg˙u, TereΩa – li mag˙rufa g˙all-im˙abba tag˙ha g˙all-˙idmiet missjunarji minkejja li qatt ma xirfet mill-monasteru ta’ Lisieux u kellha tkun iddikjarata kopatruna tal-missjonijiet flimkien ma’ San Fran©isk Saverju – kitbet lil Maurice: “Permezz tal-ittra tieg˙ek tal14 tax-xahar (1896), imlejtli qalbi b’fer˙ kbir. Issa qieg˙da nemmen aktar kemm ru˙ek hija o˙t tieg˙i, g˙ax qieg˙da ti©i msej˙a tog˙la ’l fuq lejn Alla bl-axxensur tal-

im˙abba u mhux billi titla’ ttara© iebes tal-biΩa’.” Mibg˙ut l-Al©ier g˙annovizzjat tieg˙u fis-29 ta’ Settembru 1897, lejlet il-mewt ta’ TereΩina, Maurice wettaq l-istudji tieg˙u fis-seminarju ta’ Karta©ni u kien ordnat saçerdot fid-29 ta’ Ìunju 1901. Dam ma sar jaf bilmewt ta’ TereΩa u, meta la˙bar waslitlu, stqarr: “Ma kontx naf li mietet, imma ©ewwa fija bdejt in˙oss kalma interjuri u fer˙ li b˙alu qatt ma ˙assejt qabel u li Ωammewni mbieg˙ed minn kull xorta ta’ inkwiet jew dispjaçir. Kont g˙alhekk nistaqsi minn fejn hu ©ej dan kollu. Issa m’g˙andix g˙alfejn na˙seb aktar fuq dan. Naf li l-qaddisa tinsab ma©enbi biex tikkomfortani u tweΩinni.” Missjunarju Mibg˙ut Nyassa, illum ilMalawi, P. Maurice beda ˙idmietu f’Chiwamba, Bua u Likuni, f’temp qalil ta’ s˙ana li sewa sa˙˙et u bosta drabi ˙ajjet il-missjunarji mibg˙uta fil-lok minkejja l-età Ωag˙Ωug˙a tag˙hom. Mitlub jag˙ti daqqa t’id fi Nguludi minn Mons. Joseph Dupont M.Afr., imsejja˙ ‘Moto Moto’, kien kapaçi b’mod speçjali fejn jid˙ol it-tisjir, u mhux biss kien i˙ejji mill-a˙jar g˙al kul˙add, imma kien jg˙allem lill-indi©eni dak neçessarju g˙at-tkabbir tal-prodotti u eventwalment it-t˙ejjija tag˙hom g˙all-borma. Segretarju tal-imsemmi Mons. Dupont bejn Lulju u Novembru 1904, P. Maurice ma damx ma beda juri lewwel sintomi tal-hekk imsej˙a ‘marda tal-irqad’ traΩmessa permezz tal-insetti tsé-tsé. Bellière kien kostrett i˙alli Likuni lura g˙al Franza, fejn niΩel Marsilja fis-26 ta’ Diçembru 1905. Il-fatt li

huwa ˙alla l-art tal-missjoni kellu aktarx impressjoni xi ftit jew wisq ˙aΩina f’g˙ajnejn issuperjuri tieg˙u, tant li kellu jidher quddiem il-kunsill talMaison-Carrée tal-Patrijiet ilBojod fl-Al©ier. Hemm xehed x’kien li wasslu sabiex jaqbad u j˙alli ˙idmietu, bisSuperjur Ìenerali Mons. Léon Livinhac, li bosta kienu talfehma li kien irrabjat g˙alih, jag˙dru u jifhmu waqt li ˙allieh jissokta triqtu lejn Franza g˙all-mistrie˙. Mibg˙ut Autreppe, filBel©ju, f’sanatorju li kien g˙adu kemm feta˙ ftit taΩΩmien qabel, wara ˙mistax Bellière mar Franza; l-ewwel f’Langrune-sur-Mer, fejn assista lil ommu tar-rispett fla˙˙ar ©img˙at tag˙ha sakemm mietet fil-15 ta’ Jannar 1907, imbag˙ad fl-isptar Bon Sauveur f’Caen fejn miet fl-età ta’ 33 sena fl-14 ta’ Lulju tal-istess sena. Ilkatavru tieg˙u kien me˙ud Langrune-sur-Mer u hemm midfun fl-istess qabar ma’ ommu tar-rispett Antoinette f’çimiterju biswit il-knisja parrokkjali ta’ San Martin. Xi sorsi jsostnu li Maurice kien qieg˙ed isofri minn tumur f’mo˙˙u, iΩda peress li eΩamijiet newrolo©içi fuqu baqg˙u ma sarux u lanqas ma kienet effettwata awtopsja fuq mewtu, din baqg˙et biss ipoteΩi. “Addijo, g˙aΩiΩ ˙ija ΩΩg˙ir,” kitbitlu TereΩa fla˙˙ar ittra tag˙ha. “Jalla lMulej jag˙tik il-grazzja li t˙obbu u ssalva l-erwie˙ g˙alih.” Missjunarju g˙al perjodu qasir, minnu, imma “sakemm fadal erwie˙ x’ji©u salvati”, dan il-g˙an jintla˙aq ming˙ajr ma jid˙lu fil-mertu ç-çifri u l-istatistiki, u hekk ilmissjunarju jse˙˙lu jwettaq ˙idmietu fl-g˙alqa vasta li fiha jmidd ru˙u g˙al xog˙lu qabel jg˙addi huwa wkoll mill-mewt tal-©usti.

20 18|10|2015

kullhadd.com

kÓ kalejdoskopju

KALEJDOSKOPJU: FATTI MIÌBURA MINN CHARLES B. SPITERI

Tarbija b’moÓÓ u kranju neqsin

“L-ewwel jinjorawk, imbag˙ad jid˙ku bik u, meta ji©©ildulek, ikun il-punt li tirba˙ int.”

Imwielda bil-parti l-kbira ta’ mo˙˙ha u l-kranju neqsin, it-tarbija Jaxon Emmett Buell ma kinitx mistennija li tg˙ix. Fil-fatt, meta ttobba indunaw bil-kundizzjoni li kien se jitwieled biha, huma ssu©©erew lill-©enituri ta’ dan ittifel biex iwettqu abort. IΩda huma ma ridux jag˙mlu dan u, wara sena, it-tifel issielet lisfidi kollha li sab ma’ wiççu u ççelebra l-ewwel sena ta’ ˙ajtu. Brandon u Brittany, il-©enituri ta’ Jaxon, li huma Nsara devoti, jistqarru li kienu bag˙tu g˙alihom it-tobba u qalulhom li t-tarbija kien se jkollha ras sfurmata, min˙abba li ma kellhiex mo˙˙. Min˙abba f’hekk kien hemm probabbiltà li ttarbija tmut waqt it-tqala. IΩda ‘Jax Strong’ – laqam li kiseb mill-midja soçjali, issa g˙alaq sena. L-istorja tieg˙u sa˙˙ret lil bosta familji Amerikani, b’madwar 90,000 persuna tag˙mel like g˙allpa©na tal-Facebook tieg˙u u 18,000 o˙ra jaqsmu l-a˙bar ma’ ˙addie˙or. Instab li Jaxon kellu anencephaly, difett li jwassal lit-tarbija titwieled ming˙ajr partijiet minn mo˙˙ha u l-kranju, iΩda t-tobba ma kinux g˙adhom Ωguri minn kemm se tkun severa l-kundizzjoni tieg˙u. Minn st˙arri© li sar fl-Istati Uniti nstab li tarbija minn kull 4,859, jitwieldu b’din il-kundizzjoni u jmutu ftit wara t-twelid. Dan ikkonfermah iç-Çentru g˙allKontroll tal-Mard u l-Prevenzjoni.

Brandon qal: “Wara li ˙adna ttieni ultrasound, meta l-omm kellha 17-il ©img˙a tqala, sibna li kien tifel, iΩda fhimna li kien hemm xi ˙a©a mhux tas-soltu meta t-tehnician kien qed jaralu rasu u waqa’ f’muta totali.” L-g˙ada, Brittany rçeviet telefonata mit-tobba, li qalulha li kienu inkwetati mir-riΩultati talMRI. Bdiet tibki, g˙ax ˙asset li kien hemm xi ˙a©a ˙aΩina mattarbija. Fil-˙ames ©img˙at ta’ wara, li lkoppja g˙exithom f’anzjetà kbira, ma naqsux il-visti u l-©iri g˙and ittobba. Kien hemm min qalilha li lkundizzjoni setg˙et tkun spina bifida, is-sindromu Dandy-walker jew is-sindromu Joubert. G˙alhekk, l-istess tobba kienu talfehma li t-tqala tittermina ru˙ha fit23 ©img˙a tag˙ha, iΩda l-koppja Ωag˙Ωug˙a, li hi kontra l-abort, emmnet li d-deçiΩjoni ma kellhiex

tkun tag˙hom. Brandon, li hu assistent tas-CEO f’bank fi Florida, qal: “Dak il-lejl ma rqadniex, iΩda fhimna li a˙na verament ma kellniex niddeçiedu. Se ning˙ataw iç-çans li jkollna tarbija u rridu nkunu l-vuçi g˙aliha. G˙amilna kollox biex nag˙tuh çans ji©©ieled u issa, mindu twieled, ma g˙exx jum wie˙ed li ma ©©ilidx u reba˙ g˙all-eΩistenza tieg˙u.” It-tarbija tal-miraklu rnexxielha titwieled b’çesarja fis-27 ta’ Awwissu tal-2014. Kienet tiΩen erba’ libbri. Il-˙bieb ta’ Brandon waqqfu fond biex jg˙inu lill-familja fl-ispejjeΩ enormi tal-mediçina me˙tie©a. 1,181 donatur, s’issa ©abru madwar €48779, u dawn il-flus qed jiΩdiedu minn jum g˙all-ie˙or. Skont l-a˙˙ar a˙barijiet, wara li g˙alaq sena, Jaxon irnexxielu jlissen il-kelma ‘ma’.

Mahatma Gandhi

jiTwieldu Ìriewi rari fl-ewropa Sidt ta’ klieb saret l-ewwel Ewropea li jkollha l-iktar ©riewi rari tad-dinja, b’kull wie˙ed jiswa madwar €13,561. Catherine Lane, ta’ 42 sena, mhux biss hi l-ewwel sidt tal-Phu Quoc Ridgebacks fl-Ewropa, iΩda wkoll l-ewwel bniedma li rnexxielha jkollha erbat i©riewi mill-kelba tag˙ha. L-ammiratriçi minn Brighton ivvja©©at sal-Vjetnam biex ti©bor tnejn mill-klieb li reb˙u l-konkorsi u li, tant huma rari, li 800 biss minnhom huma re©istrati fid-dinja. Il-pets tag˙ha Mood u Sirius, impurtati fil-Gran Brittanja millpajjiΩ AΩjatiku, issa huma l-©enituri mkabbrin ta’ erbat i©riewi adorabbli. Is-sidt qed tippjana li meta l-©riewi jkollhom tmien ©img˙at, tbig˙hom. S’issa rçeviet offerti li jvarjaw minn €678 sa €13,561. IΩda qalet li tippreferi li kull kelb isib id-dar li tixraqlu milli lil min joffri l-ikbar ammont ta’ flus g˙alih. Li hu Ωgur hu li ©eru minnhom se jmur g˙and familja DaniΩa li tg˙ix Dallas, ie˙or g˙and sidien MilaniΩi u ie˙or fis-Seychelles. G˙alissa, l-a˙˙ar wie˙ed se jibqa’ mal-©enituri tieg˙u.

Ìraw bÓal-lum 707: Ìwanni VII itemm ir-renju tieg˙u ta’ Papa Kattoliku. 1386: Tifta˙ l-Università ta’ Heidelberg. 1922: Ti©i fi s - s e ˙ ˙ i l - B r i t i s h B r o a d casting Company (aktar tard Korporazzjoni), li titwaqqaf minn konsorzju biex tisabbilixxi network ta’ traΩmitturi tar-radju ˙alli tipprovdi servizz ta’ xandir nazzjonali. 1926: Il-Frankfurter Zeitung tippubblika t-testment politiku ta’ Lenin. 1929: L-ewwel darba, ta˙t il-li©i KanadiΩa, li n-nisa jitqiesu b˙ala ‘persuni’. 1944: Adolf Hitler jordna t-twaqqif ta’ milizja nazzjonali ÌermaniΩa. 1944: L-Unjoni Sovjetika tibda bil-liberazzjoni taçÇekoslovakkja minn ta˙t il-Ìermanja NaΩista.

1948: Tibda Operation 10 Plagues – l-offensiva IΩraeljana kontra l-armata E©izzjana. 1954: Il-kumpanija Texas Instruments t˙abbar li ˙ar©et bl-ewwel trasistor radio 1967: Venera 4, il-probe Sovjetika tasal fuq Venus u ssir l-ewwel vettura spazjali li tkejjel l-atmosfera ta’ pjaneti o˙ra. 1968: John Lennon u Yoko Ono ji©u mmultati €203 fuq pussess ta’ droga. 1969: Il-Gvern Federali Amerikan jipprojbixxi l-uΩu taç-çiklamat (˙lewwa artifiçjali). 1977: Commandos tal-Ìermanja tal-Punent jilliberaw ajruplan Boeing 737 ma˙tuf fejn kien hemm 86 persuna osta©© f’Magadishu. 1981: Il-Ìeneral Pollakk Jaruzelski elett b˙ala mexxej tal-partit. 1979: L-Ayatollah Khomeini jordna li l-esekuzzjonijiet tal-massa jieqfu fl-Iran. 1989: L-Ungerija tirrivedi l-kostituzzjoni tag˙ha.

1945: Juan Peron, l-uffiçjal militari Ar©entin u politiku jiΩΩewwe© lill-attriçi Eva ‘Evita’ Duarte.

1989: Erich Honecker, il-mexxej tal-Ìermanja tal-

Lvant, jirriΩenja. 1991: Il-Kunsill Suprem tal-AΩerbaj©an jadotta dikjarazzjoni ta’ indipendenza mill-Unjoni Sovjetika. 2001: IΩ-Ωejt mhux ma˙dum f’Novembru jaqa’ flinqas livell finanzjarju tieg˙u sa minn Awwissu 1999. Dan ©ara fin-New York Mercantile Exchange (NYME). 2003: Konflitt fuq il-gass Bolivjan: il-President Gonzalo Sanchez de Lozada ji©©ieg˙el jirriΩenja u jitlaq mill-pajjiΩ. 2004: Khin Nyunt, il-Prim Ministru ta’ Myanmar jitwarrab u jisfa ta˙t arrest f’daru mill-Kunsill tal-Paçi tal-Istat u l-IΩvilupp. Dan min˙abba akkuΩi ta’ korruzzjoni. 2007: Attakk suwiçidali fuq serbut ta’ karozzi li kienu qed jinsaqu f’Karachi, bil-Prim Ministru Benazir Bhutto. Jinqatlu 139 persuna u jisfaw feruti 450 o˙ra. Bhutto nnifisha ma ©ralha xejn. Filg˙odu hi rritornat f’pajjiΩha wara eΩilju ta’ tmien snin. 2013: L-Arabja Sawdija ssir l-ewwel pajjiΩ li ma taççettax post fil-Kunsill tas-Sigurtà tan-Nazzjonijiet Uniti bi protesta fuq dak li qed ise˙˙ fis-Sirja.

DiY kÓ

18|10|2015 21

kullhadd.com

proÌett gÓaÛ-Ûmien

Tal-Milied

kitba ta’ Leanne greCH

Nimma©ina li qed tg˙idu: g˙adna f’Ottubru u di©à bdejna blaffarijiet tal-Milied?...g˙alkemm in˙obb ˙afna Ω-Ωmien talMilied, ma narmax qabel jibda x-xahar ta’ Diçembru. Però, peress li din il-pa©na hija ddedikata g˙all-affarijiet mag˙mulin minn o©etti rriçiklati, kelli na˙seb ftit kmieni. Lideat li qed ng˙addilkom illum huma mag˙mulin minn materjali differenti li tistg˙u ssibu façilment fid-djar tag˙kom. Is-sena l-o˙ra l-gazzetta KullÓadd kienet ˙ar©et Ωew© faççati bi krafts li konna g˙amilna a˙na l-˙addiema stess. Kull kraft kien mag˙mul minn o©©etti rriçiklati. B’naqra ˙sieb u dedikazzjoni ˙afna materjali li jkunu g˙arrimi jistg˙u ji©u ttrasferiti f’o©©etti li jag˙mlu tiΩjin sabi˙ kemm g˙al Ωmien il-Milied, u anke g˙al tiΩjin ie˙or fid-dar. Ornamenti tal-karti L-uΩanza tal-uΩu tal-karti hija mifruxa ˙afna u b’hekk t˙alli spazju g˙al ˙afna imma©inazzjoni u kreattività. Infatti, lornamenti tal-karti huma ferm aktar façli biex isiru g˙ax dan huwa l-aktar materjal li ssib fid-dar, b˙al gazzetti, rollijiet tattoilet paper, magazines, kartolini u affarijiet o˙ra. L-g˙aΩla tant hi kbira li ddeçidejt li nurikom imma©ni tal-affarijiet minflok nikteb dwar x’tistg˙u tag˙mlu. Nota Ωg˙ira: importanti li jekk se tag˙mlu uΩu minn ornamenti mag˙mula mill-karti, ma tpo©©uhomx fejn fjammi tannar jew bozoz li t-temperatura tag˙hom tiΩdied wara çerta ˙in mixg˙ulin. Ornamenti tal-˙©ie©

Kif qed jidher fl-istampa numru 1, idea kreattiva u li tie˙u ftit ˙in biex issir hija bozza jew bozoz iddisinjata skont ilgosti tag˙kom. Jekk ikollkom biΩΩejjed bozoz tistg˙u tag˙mlu chandelier minnhom, jew ornamenti g˙as-si©ra talMilied. Il-vaΩetti tal-˙©ie© huma alternattiva o˙ra biex tiddekoraw g˙all-Milied, il-vaΩetti tistg˙u tiddekorawhom billi: tpo©©u ttinsel fihom; il-girlanda tal-boççi Ωg˙ar; tiddekorawhom biΩΩigraella tal-Milied jew bil-kuluri tat-tema tad-dekorazzjonijiet. Idea o˙ra ˙elwa hija li tag˙mlu x-xena tal-Bambin, ilMadonna u San ÌuΩepp ©ol-vaΩett. Jekk tixtiequ tag˙mlu atmosfera isba˙, tistg˙u tpo©©u xemg˙at Ωg˙ar (tea lights). Id-dawl inemnem tax-xemg˙a jirilassa l-ambjent tal-kamra, u fl-istess ˙in il-˙©ie© jirrifletti ddawl. Nota Ωg˙ira: jekk ˙a tag˙mlu uΩu minn vaΩetti li huma kontenituri tal-ikel, liema kontenituri jag˙mlu r-ri˙a, nisu©©erixxi li ta˙slu l-vaΩetti bil-baking soda m˙allat malilma. Il-baking soda jassorbi l-irwejja˙ li jkun fih il-vaΩett. Ornamenti naturali Bosta ornamenti tista’ tag˙milhom minn affarijiet li ssib fil©nien ukoll, b˙al zkuk li jkunu ©ew maqtug˙a fiΩ-Ωbir tassi©ar jew prinjol li jaqa’ mal-art b’mod naturali. UΩanza o˙ra hija ta’ ornamenti organiçi li, apparti li jag˙tu dehra sabi˙a, jag˙mlu ri˙a pjaçevoli u li hija wkoll marbuta mal-Milied, b˙al zkuk tal-kannella, larin© u msiemer talqronfol. Ornamenti li jistg˙u ji©u rriçiklati Jekk t˙obbu tbiddlu t-temi tal-Milied minn sena g˙all-o˙ra u li çerta ornamenti li kellkom fil-passat ma g˙adx g˙andkom uΩu g˙alihom, tistg˙u tirriçiklawhom f’ornamenti li jaqblu mat-tema li bi˙siebkom tuΩaw din is-sena. Dan b’mod speçjali jista’ jsir bil-blalen tal-Milied. Fl-istampa numru 3 g˙andkom eΩempju ta’ idea li tista’ ssir anke minn materjal irriçiklat, b˙al ˙wejje© ˙Ωiena jew biççiet tad-drapp ie˙or.

22 18|10|2015

kullhadd.com

kÓ persoNalitÀ

il-proÌett ‘the people of malta’ ramoNa portelli

Sit elettroniku: www.ramonaportelli.com Email: ramonaportelli@hotmail.com

tintervista lil STEPHEN BUHAGIAR U RODERICK VELLA Dan l-a˙˙ar sirt naf b’Ωew© persuni li l-hena tag˙hom i˙ufu madwar Malta u jie˙du ritratti ta’ personalitajiet differenti, jew biex ng˙id hekk ta’ karattri Maltin varji, u jie˙du xi spunt jew fraΩi li tkun tiddeskrivihom tajjeb b˙ala wlied Maltin. Qed nirreferi g˙al Stephen Buhagiar u Roderick Vella.

Stephen g˙andu disg˙a u tletin sena u joqg˙od Ó’Attard. Fost il-passatempi favoriti tieg˙u, b˙al Roderick, i˙obb il-fotografija u l-futbol, jinteressa ru˙u f’attivitajiet varji kulturali fosthom iç-çinematografija u d-drama u jfittex il-kwiet fin-natura fejn hemm isib iktar lilu nnifsu. Roderick huwa ftit iΩg˙ar minn Stephen, ima xorta jaqblu fuq ˙afna affarijiet. G˙andu tnejn u tletin sena, minn Óal G˙arg˙ur, imma joqg˙od ilMosta. G˙alliem tat-Taljan flistess skola fejn jg˙allem Stephen ukoll, u ja˙dem ukoll b˙ala ©urnalist sportiv fi programm televiΩiv lokali. B˙ala passatempi j˙obb il-fotografija, l-isport, il-qari u l-films. Min-na˙a tieg˙u, Stephen i˙obb jissoçjalizza ma’ nies minn kull aspett tal-˙ajja. Ifittex li jkun attiv u j˙ares lejn il-˙ajja b’ottimiΩmu. Jg˙ix fil-mument u jipprova jkun poΩittiv f’dak li jag˙mel. Minna˙a l-o˙ra, Roderick huwa bniedem li dejjem g˙addej – impenjat f’˙afna affarijiet. KurjuΩ u dejjem jistaqsi fuq laffarijiet ta’ madwaru. Iqis ru˙u b˙ala persuna simpatika u jie˙u pjaçir jiltaqa’ mannies. Jipprova japprezza laffarijiet Ωg˙ar tal-˙ajja, g˙alkemm mhux dejjem inkunu konxji tag˙hom. G˙al Stephen kull ritratt fih storja g˙all-fatt li jirnexxilu jaqbad dak il-mument partikolari. “B˙al kull biçça xog˙ol artistika, il-fotografija hija passjoni li biha tkun qed tesprimi dak li t˙oss. Meta jirnexxili naqbad mument partikolari u fir-ritratt ikun hemm l-ingredjenti kollha li jag˙mluh ritratt artistiku, ikun ta’ sodisfazzjon kbir. G˙amilt Ωmien nikkompeti lokalment u internazzjonalment u kelli ˙afna sodisfazzjon bir-riΩultati li ksibt. Dejjem Ωammejt ilfotografija b˙ala passatemp u mezz biex nistrie˙,” beda jg˙idli Stephen. G˙al Roderick il-fotografija hija arti u jie˙u pjaçir li jirnexxilu jo˙loq xi ˙a©a, probabbli unika, billi ritratt ikun me˙ud minn an©olu u perspettiva differenti. “Ritratt huwa mod ie˙or kif to˙ro© lemozzjonijiet tieg˙ek u tesprimi ru˙ek,” sostna Roderick. Tkellimt mag˙hom dwar kif bdiet l-avventura tag˙hom imsej˙a The People of Malta. Fil-fatt, kollox beda meta Roderick avviçina lil Stephen bl-idea li jibdew pro©ett fotografiku fuq in-nies ta’ Malta. It-tnejn li huma j˙obbu l-fotografija u l-aspett etnografiku. Óallejt f’idejhom sabiex jelaboraw aktar, u Stephen dlonk we©ibni: “Kien proprju f’Diçembru tal-2014 meta Roderick ©ie fuqi fl-istaff room u pproponieli li

flimkien na˙dmu fuq pro©ett fotografiku li jinvolvi l-element uman. Ng˙id is-sewwa, kif ippreΩentali dak li kellu f’mo˙˙u mill-ewwel aççettajt u kont anzjuΩ li nibdew dan il-pro©ett. Il-pro©ett huwa wie˙ed etnografiku g˙ax fih qeg˙din immissu ma’ Ωew© elementi importanti: l-aspett xjentifiku tal-bniedem (il-mod kif ja˙sibha, kif jitkellem, kif i©ib ru˙u) u l-aspett kulturali.” Diversità s˙i˙a minkejja ççokon ta’ Malta Ta’ min jg˙id li l-g˙an ewlieni tag˙hom huwa li jo˙olqu album tar-ritratti b’nies lokali. “Ritratt huwa xi ˙a©a li jibqa’. G˙ada pitg˙ada ji©u wlied uliedna u j˙arsu lura fiΩΩmien u jaraw min kienu missirijiethom. Mhux eΩatt ilfiΩjonomija jew id-dehra, imma l-aspett kulturali u l-istil tal-˙ajja tal-Malti fis-seklu wie˙ed u g˙oxrin. Ma’ kull ritratt hemm marbut anedottu li jkun qalilna l-individwu. U dan jag˙ti ˙jiel tal-persuna li nkunu ltqajna mag˙ha. Kull persuna g˙andha minjiera ta’ esperjenzi x’taqsam u permezz ta’ dan il-pro©ett qed inwasslu fid-djar tan-nies iddiversità li teΩisti fiç-çokon ta’ gΩiritna.” Ûiedu jg˙iduli li kull ritratt li jie˙du jittie˙du bil-permess tal-persuna li jiltaqg˙u mag˙ha. Fil-fatt, l-ebda ritratt ma jittie˙ed ming˙ajr il-kunsens tal-individwu. “It-tnejn li a˙na, minn qabel, niftiehmu f’liema lokalità ser immorru ni©bdu r-ritratti u ©eneralment nibdew mill-qalba tar-ra˙al.

Nipparkjaw il-karozza u nibdew induru t-toroq u lisqaqien. Ma’ min niltaqg˙u, navviçinawh, nispjegawlu fiex jikkonsisti l-pro©ett li qed nag˙mlu u mbag˙ad nitolbuh biex no˙dulu ritratt waqt li nkellmuh u nippruvaw nisiltu ftit informazzjoni dwaru. Illum bosta huma dawk li qed isegwu l-pa©na The People of Malta, fejn jibag˙tulna messa©© biex navviçinaw persuni partikolari biex dawn ikunu parti minn dan ilpro©ett fotografiku. Dorna diversi lokalitajiet, imma fadal ˙afna iktar bliet u r˙ula xi nΩuru,” spjegali Stephen. Lil Stephen u Roderick staqsejthom jekk dan ilpro©ett hux fuq baΩi volontarja jew bi qlig˙. Fil-fatt, ikkonfermawli li huwa pro©ett li qed ja˙dmu fuqu b’passjoni ming˙ajr introjtu ta’ xejn. Anzi, qed ifittxu li jΩommu ˙ajja l-kultura u l-identità Maltija ming˙ajr skop ta’ qlig˙ jew xi tip ta’ introjtu ie˙or. Isa˙˙u l-lingwa Maltija Dwar jekk ir-ritratti li qed jie˙du hux qed jieqfu hawn Malta biss, jew jekk hux qed jixxerrdu barra minn pajjiΩna wkoll, Stephen spjegali: “A˙na ˙sibna li dan il-pro©ett intellg˙uh fuq wie˙ed misnetworks soçjali popolari u famuΩi mal-pubbliku – Facebook, biex ikun segwit minn nies lokali kif ukoll internazzjonali. Huma bosta dawk li qed isegwu din ilpa©na b’mod regolari minn pajjiΩi o˙ra. Kienu ˙afna dawk li talbuna biex nag˙mlu

traduzzjoni mill-Malti g˙allIngliΩ biex ikunu jistg˙u jsegwu a˙jar dak li qed jing˙ad minn dawn il-karattri. S’issa g˙adna ma wasalniex li nag˙mlu dan g˙al Ωew© ra©unijiet: wie˙ed mill-g˙anijiet tag˙na huwa li nsa˙˙u llingwa Maltija u dak li jkun qalilna l-individwu n˙alluh bla mittiefes, u xi drabi çerti fraΩijiet jitilfu s-sens tag˙hom jekk tag˙mel traduzzjoni tag˙hom. A˙na qed infittxu li nibqg˙u fidili g˙al dak li jkun qalilna l-persona©©,” sostna Stephen. Staqsejthom xi kemm jie˙du ritratti ta’ persuni kuljum, u webuni li, min˙abba impenji o˙ra li jkollhom u g˙ax dan huwa fuq livell ta’ passatemp u mhux xog˙ol, huma jo˙or©u ji©bdu r-ritratti darba jew darbtejn f’©img˙a. “Ma hemmx riçetta partikolari ta’ kemm nie˙du ritratti. Minn lokalità g˙al o˙ra u anke jiddependi mill-˙in li jkollna g˙ad-dispoΩizzjoni tag˙na, innumru ta’ ritratti li nispiççaw bih ivarja.” G˙al dawk li jixtiequ jittawlu u jaraw ir-ritratti diversi li qed jie˙du Stephen Buhagiar u Roderick Vella jistg˙u jid˙lu fuq il-pa©na ta’ fFacebook The People of Malta – www.facebook.com/thepeopleofmalta Jiltaqg˙u ma’ kollox Dwar jekk qattx iltaqg˙u ma’ xi intoppi b˙al meta javviçinaw xi persuni li ma jilqg˙ux it-talba tag˙hom, ikkonfermawli li jiltaqg˙u ma’ kollox, g˙alkemm il-ma©©oranza tan-

nies jaççettaw. “Óafna huma dawk li jilqg˙una, ikomplu mag˙na u jintefg˙u jirrakkuntaw episodju wara ie˙or minn ˙ajjithom. Issib ukoll min jistiednek biex tid˙ol g˙andu d-dar. Issib ukoll dawk li huma xettiçi u g˙alhekk ma jaççettawx li no˙dulhom ritratt. Hemm min ja˙sibna ta’ xi gazzetta partikolari, jew tat-televiΩjoni, jew ta’ partit politiku, jew mibg˙uta mill-Gvern,” komplew jg˙iduli bi tbissima. Fl-a˙˙ar nett stidint lil Stephen u Roderick sabiex jg˙addu l-messagg finali tag˙hom. “Dan huwa t-twelid ta’ pro©ett fotografiku. Fejn ser immorru minn hawn u fejn ser nispiççaw g˙ad ma nafux. G˙andna bosta ˙olm li nixtiequ nwettqu. Min jaf! Ser in˙allu l-pro©ett ikompli jimra˙, biΩ-Ωmien u l-esperjenzi jsawruna biex ng˙arrfu ’l fejn irridu naslu. Jaf imiss lilek li qed taqra dan l-artiklu li tiltaqa’ mag˙na u ni©u fuqek u nitolbuk biex no˙dulek ritratt u kumment. L-istorja tieg˙ek hija partikolari u fraΩi minn dak li tg˙idilna taf tispira lil ˙addie˙or u/jew ˙addie˙or jammirak g˙al dak li g˙amilt. B˙alma qal Henry Cartier-Bresson: “Il-fotografu jiltaqa’ ma’ bosta ˙wejje© li qed jintemmu u jispiççaw. Meta dawn ikunu ntemmu, ma jkunx hemm mod ie˙or kif dawn tista’ ©©ibhom lura.” Persuna tispiçça iΩda r-ritratt jibqa’…jg˙addi Ω-Ωmien u tapprezzah iktar. Mela segwu lpa©na tag˙na,” temmew jg˙idu Ω-Ωewgt im˙u˙ wara l-pro©ett The People of Malta.

MadWaRna kÓ

18|10|2015 23

kullhadd.com

Ta’ XbieX Fun Run MediÇini Ìodda jiSTGÓu jiLLibeRaW Sodod F’MaTeR dei

Mario Sciberras, il-President ta’ PRIMA Is-sistemi tal-kura tas-sa˙˙a mhumiex ta’ piΩ fuq ir-riΩorsi, kif xi kultant jintqal, imma huma parti importanti mit-titjib tal-kwalità tal-˙ajja u tal-prosperità ta’ soçjetà. Ir-relazzjoni bejn is-sistemi tas-sa˙˙a, issa˙˙a personali, u l-©id talindividwu hi wa˙da kumplessa iΩda fl-istess waqt marbuta b’mod inseparabbli. Investiment f’sistema tal-kura tas-sa˙˙a li ta˙dem hu mod tajjeb u effettiv ta’ kif jistg˙u jonqsu l-ispejjeΩ bil-g˙an li tintla˙aq il-mira ewlenija: dik li jkollna soçjetà Maltija b’sa˙˙itha. Dan hu t-twemmin ta’ organizzazzjoni li jisimha Pharmaceutical ResearchBased Industry Malta Association, fil-qosor PRIMA. L-g˙an ewlieni tag˙ha hu li tippromovi r-riçerka u liΩvilupp tal-prodotti farmaçewtiçi f’Malta, kif ukoll li twassal prodotti mediçinali fissuq bl-g˙an li ttejjeb il-kwalità tas-sa˙˙a tal-Maltin. Mario Sciberras, il-President ta’ PRIMA, qal: “Meta tkun implimentata kif suppost, sistema ta’ kura tas-sa˙˙a tista’ titqies b˙ala settur produttiv flekonomija Maltija. Dan g˙andu jwassal g˙al eΩami mill-©did dwar il-vijabbiltà finanzjarja tas-sistema tal-kura tas-sa˙˙a tag˙na. Ûieda finnefqa f’sistema tas-sa˙˙a effettiva tista’ tkun wa˙da mill-elementi li twassal ekonomija iktar produttiva, filwaqt li tikseb livelli aktar tajbin ta’ sa˙˙a fis-soçjetà Maltija.” “B˙ala assoçjazzjoni, il-prijorità ta’ PRIMA hi li tipprovdi aççess g˙all-mediçini lill-pazjenti f’Malta, g˙alhekk tilqa’ linkluΩjoni ta’ mediçini ©odda fuq il-Lista Formularja talGvern (Goverment Formulary List – GFL). L-aççess f’waqtu g˙al dawn il-mediçini innovattivi hu elenkat fic-Charter taddrittijiet tal-pazjent tal-UE. Jekk pajjiΩna jrid ikun konformi mal-li©i tal-UE, Malta trid tiΩgura li l-pazjenti jkollhom aççess g˙al dawn il-mediçini skont timelines stabbiliti,” qal Sciberras. Filwaqt li f’Malta ddisponibbiltà tal-mediçini fuq il-Formularju tal-Gvern tjiebet, hu fatt li meta jsir paragun ma’ formularji o˙ra madwar lEwropa, hemm g˙add ta’

mediçini innovattivi li jinsabu disponibbli g˙al çittadini talUE imma mhumiex disponibbli g˙all-pazjenti f’Malta. Óafna drabi l-mediçini innovattivi jitqiesu b˙ala spiΩa minflok investiment. Fis-sistemi tal-kura tas-sa˙˙a l-limitazzjoni tal-ispejjeΩ sar g˙andha prijorità assoluta. Fl-istess waqt din tista’ tkun approçç perikoluΩ g˙all-immani©©ar ˙olistiku ta’ sistema tal-kura tas-sa˙˙a. Il-President ta’ PRIMA spjega kif çertu mediçini innovattivi

jag˙tu riΩultati a˙jar u dawn allura jwasslu g˙al gwadann, mhux biss g˙all-pazjenti, iΩda anke biex b’mod indirett ikunu ffrankati l-flus fis-sistema talkura tas-sa˙˙a f’Malta. Il-benefiççji jinkludu tnaqqis flammissjonijiet tal-emer©enza, tnaqqis fin-numru ta’ riferenzi ta’ in-patients , u tnaqqis f’kumplikazzjonijiet assoçjati ma’ mard. “Dan kollu jirriΩulta f’inqas uΩu tas-sodod fl-isptar li, b˙alma kul˙add jaf, hu spiΩa kbira fuq is-sistema tassa˙˙a tag˙na,” kompla jg˙id. Çittadini b’sa˙˙ithom jikkontribwixxu b’mod poΩittiv lissoçjetà; huma l-baΩi ta’ suq tax-xog˙ol produttiv u, fl-istess waqt, ikollhom inqas bΩonn ta’ kura tas-sa˙˙a, kemm akuta jew ta’ trattamenti fit-tul. F’dan ir-rigward, il-punt tal-iffukar ta’ PRIMA hu li tiΩgura li l-pazjenti jkollhom aççess g˙all-mediçini moderni, li huma tal-og˙la kwalità possibbli, u li qed jintuΩaw fuq baΩi regolari f’pajjiΩi o˙ra Ewropej. Barra minn hekk, l-inkluΩjoni ta’ mediçini ©odda fil-lista formularja tipprovdi inçentiv importanti u essenzjali g˙al riçerka u Ωvilupp minn kumpaniji tal-farmaçewtika biex jinvestu f’aktar riçerka. B’hekk, dan iwassal g˙al aktar mediçini li jtejbu l-immani©©ar terapewtiku tal-mard. Fl-istess waqt, dan iwassal f’titjib tassistema tal-kura tas-sa˙˙a g˙all-benefiççju tas-soçjetà Maltija kollha.

Wara s-suççess tas-sena l-o˙ra, il-Kunsill Lokali ta’ Ta’ Xbiex ser jorganizza t-tieni edizzjoni tat-Ta’ Xbiex Fun Run, flimkien ma’ Ta’ Xbiex SC. Attività li ser issir b’risq ALS Malta, li hija fondazzjoni ©dida li ©iet iffurmata riçentament u qed tikber minn ©urnata g˙all-o˙ra, sabiex tassisti lil persuni u tg˙in fir-riçerka tal-marda qerrieda tal-ALS, li hija marda terminali li taffettwa s-sistema tan-nervituri. L-attività ser tibda u tispiçça mill-Yacht Marina ta’ Ta’ Xbiex, nhar il-Óadd 18 ta’ Ottubru fid-9am, eΩattament quddiem l-ekslukanda Les Lapin, ˙dejn il-puntun. Applikazzjonijiet jistg˙u jin©abru mill-Uffiççju tal-Kunsill Lokali ta’ Ta’ Xbiex, is-sit elettroniku www.taxbiex.com, jew mill-pa©na ta’ Facebook bl-isem ta’ Ta’ Xbiex Fun Run. F’kummenti li g˙amel is-Sindku Max Zammit qal: “Bla dubju ser tkun attività o˙ra suççess g˙al Ta’ Xbiex; din iddarba b’tema sportiva li tippromovi g˙ajxien b’sa˙˙u u eΩerçizzju fiΩiku g˙ar-residenti ta’ Ta’ Xbiex kif ukoll g˙allpubbliku Malti kollu.” Fun run immirata sabiex ti©bed nies minn kull età u minn kull settur. Min jixtieq jipparteçipa jista’ jimxi jew ji©ri lperkors ta’ 2km jew 5km. Is-sena l-o˙ra l-ikbar parteçipant kellu 77 sena u l-iΩg˙ar parteçipanta kellha 9 snin.

24 18|10|2015

kullhadd.com

l-ASPIRAZZJoNIJIeT TAl-GÓAWdXIN fl-eWRoPA

Setturi differenti mis-soçjetà çivili G˙awdxija se jie˙du sehem fil-Konferenza LAspirazzjonijiet G˙awdxin flEwropa. Din il-konferenza se sservi b˙ala pjattaforma g˙ar-rappreΩentanti G˙awdxin tal-Organizzazzjonijiet talIstudenti, g˙all-g˙aqdiet taΩÛg˙aΩag˙, g˙all-g˙aqdiet talvolontarjat, g˙as-settur tatturiΩmu u dak industrijali f’G˙awdex. Dawn ir-rappreΩentanti G˙awdxin se jesprimu l-opinjoni u d-diffikultajiet tag˙hom dwar irrealtajiet soçjoekonomiçi preΩenti f’G˙awdex u dwar l-

aspirazzjonijiet tag˙hom g˙all-futur – issa, f’aktar minn deçenju mid-d˙ul ta’ Malta fl-Unjoni Ewropea. L-G˙aqdiet Universitarji G˙awdxin, il-Kunsill Re©jonali taΩ-Ûg˙aΩag˙ G˙awdxin, l-Assoçjazzjoni tal-NGOs u imprendituri lokali rinomati fis-settur tat-turiΩmu se jie˙du sehem f’din il-konferenza. Il-konferenza, organizzata mill-Uffiççju ta’ Alfed Sant, Membru Parlamentari Ewropew, u l-Grupp tasSoçjalisti u d-Demokratiçi filParlament Ewropew (S&D),

se ssir fil-Lukanda Ta’ Çenç, f’Ta’ Sannat, G˙awdex, nhar il-Ìimg˙a 23 ta’ Ottubru 2015. Ir-re©istrazzjoni tifta˙ fis6.30pm. Il-konferenza tibda fis-7.00pm. Il-pubbliku mistieden jattendi. Il-konferenza hija bla ˙las. Dawk li jixtiequ jattendu g˙andhom jikkuntattjaw luffiççju ta’ Dr Sant permezz tal-indirizz elettroniku info@alfredsant.eu jew içemplu 2149 0705. Ikun hemm riçeviment wara l-konferenza.

kÓ MAdWARNA

ÌURNATA MISSJUNARJA Nhar il-Óadd 18 ta’ Ottubru 2015 hija l-Ìurnata Missjunarja u Missio, l-Uffiççju Missjunarju, biex ifakkar din il-©urnata li ti©i ççelebrata madwar id-dinja Kattolika kollha, qed jorganizza numru ta’ attivitajiet fuq iz-zuntier tal-Mosta. Nhar il-Óadd fid-9.00am tkun iççelebrata quddiesa millknisja ta’ Mlit fil-Mosta, u tkun imxandra diretta fuq TVM 2. Wara, bejn l-10.00am u s-7.00pm, ti©i organizzata ©urnata ta’ attivitajiet g˙all-familja kollha ˙dejn il-knisja tal-Mosta fejn fost l-o˙rajn se jkun hemm kant, ikel, xorb, rokna g˙at-tfal, log˙ob u esibizzjoni ta’ arti©janat. Il- mobile unit mill-Bank tad-Demm u l-mobile dental clinic se jkunu ma©enb il-knisja parrokkjali g˙ad-dispoΩizzjoni tal-pubbliku. Ir-rappreΩentanti tal-istampa u x-xandir huma mitluba li jag˙tu coverage lil dawn l-avvenimenti. G˙al aktar informazzjoni tista’ tibg˙at email lil: info@missio.org.mt jew çempel 2123 6962. Jekk tixtieq tikkuntattjani matul il-©urnata, tista’ tag˙mel bin-numru 7923 6962.

MIT-TfAl b’SolIdARJeTÀ

It-tnax-il edizzjoni tal-kampanja L-Istrina BOV Piggy Bank tnediet mill-President ta’ Malta, l-Eççellenza Tag˙ha MarieLouise Coleiro Preca, u s-Sur Edgar Preca matul laqg˙a g˙all-kapijiet kollha tal-iskejjel fil-Palazz Verdala. Huma kienu akkumpanjati mis-Sur Charles Borg, CEO tal-Bank of Valletta. B˙al fis-snin preçedenti, b˙alissa qed jitqassam g˙add kbir ta’ piggy banks fl-iskejjel primarji u sekondarji kollha f’Malta u f’G˙awdex. Waqt id-diskors tag˙ha, l-E.T. Marie Louise Coleiro Preca ˙e©©et lill-kapijiet kollha tal-iskejjel biex ja˙dmu b˙ala tim. “Ìustament imsemmija ‘Mit-Tfal b’Solidarjetà’, din il-kampanja tindirizza lill-iΩg˙ar membri tas-soçjetà tag˙na. Permezz tal-isforzi tag˙hom, ta˙t il-gwida tag˙kom, huma jitg˙allmu t-tifsira vera tas-solidarjetà, li huwa l-valur li fuqu hija bbaΩata l-kampanja kollha ta’ LIstrina li tippermetti lill-Malta Community Chest Fund til˙aq lill-membri l-iΩjed vulnerabbli tal-komunità tag˙na.” Hija kkonkludiet billi ˙e©©et lil dawk preΩenti u lill-g˙alliema kollha biex jorganizzaw inizjattivi li jinvolvu direttament littfal sabiex anke huma j˙ossuhom li verament qeg˙din jikkontribwixxu g˙al dan l-isforz filantropiku b’mod personali. Min-na˙a tieg˙u, is-Sur Charles Borg, irringrazzja lill-voluntiera kollha li g˙andhom rwol importanti fl-organizzazzjoni ta’ dan l-avveniment, li jtawwal fuq medda ta’ xhur. “Din linizjattiva bdiet fuq skala Ωg˙ira imma kompliet tikber b’mod kostanti minn sena g˙all-o˙ra. Sal-lum, il-kampanja LIstrina BOV Piggy Bank ikkontribwiet iΩjed minn €1 miljun g˙all-Malta Community Chest Fund.”Meta tkellem dwar ilkampanja huwa qal: “Il-kampanja L-Istrina BOV Piggy Bank hija partikolarment g˙al qalbna g˙ax tindirizza lit-tfal tag˙na, u tnissel fihom il-valur tal-altruwiΩmu, li huwa parti integrali mill-identità nazzjonali tag˙na.” Il-Bank of Valletta huwa wie˙ed mis-sostenituri prinçipali tal-Malta Community Chest Fund. Minbarra l-organizzazzjoni tal-kampanja L-Istrina BOV Piggy Bank, il-Bank jikkontribwixxi wkoll g˙al inizjattivi o˙ra, inkluΩ ir-Rockestra, Paqpaqli g˙all-Istrina u Tisjir mill-Qalb.

Madwarna kÓ

kullhadd.com

25 Sena Mit-twaqqif taL-kor

18|10|2015 25 Il-kor Amadeus Chamber Choir, imwaqqaf mill-Mro Brian Cefai qed jippreΩenta il-kunçert The Masterpieces: Requiem & Messa di Gloria f’g˙eluq il-25 sena anniversarju mit-twaqqif tieg˙u. Matul is-snin, dan il-kor kiseb diversi suççessi kemm lokali kif ukoll barra minn Malta. Ta’ min isemmi s-sehem tag˙hom f’Novembru tas-sena li g˙addiet fiç-çelebrazzjonijiet li saru fi Brussell b˙ala kommemorazzjoni tal-mitt sena mit-Tieni Gwerra Dinija. Il-kor Amadeus huwa rinomat g˙all-kunçerti annwali talMilied, li huwa wie˙ed mill-ftit li jinvolvi l-orkestra, u g˙al kunçerti sagri fiΩ-Ωminijiet tal-G˙id. G˙all-kunçert The Masterpieces, il-kor se jkun ta˙t id-direzzjoni tal-Mro Brian Cefai u akkumpanjat minn orkestra u diversi solisti kemm Maltin kif ukoll barranin. Mal-kor Amadues se jing˙aqad il-kor Sqalli Stesicoro b˙ala mistednin speçjali. The Masterpieces: Requiem & Messa di Gloria se jippreΩenta xxog˙lijiet ta’ Gabriel Faurè u Giacomo Puccini, fejn l-udjenza se ting˙ata l-opportunità li tapprezza l-©eneri diversi ta’ dan iΩΩew© kompoΩituri klassiçi. Huwa ukoll opportunità sabi˙a il-kor jesibixxi l-versatilità tieg˙u fi stili differenti ta’ muΩika u l-˙ila tieg˙u tal-interpretazzjoni. Dan il-kunçert ser jittella’ fit-23 ta’ Ottubru fil-Konkatidral ta’ San Ìwann il-Belt, fis-7.30pm. Huwa ser isir ta˙t il-patroçinju tal-E.T. Marie-Louise Coleiro Preca, President ta’ Malta, b’risq ilMalta Community Chest Fund. Biljetti g˙all-prezz ta’ €10 jistg˙u jinkisbu minn Floreal, Labour Avenue, in-Naxxar u minn E. Maistre Stationery, Triq Melita, il-Belt Valletta. G˙al aktar informazzjoni u dettalji wie˙ed jista’ jΩur il-pa©na ta’ FacebookAmadeus Chamber Choir’s 25th Anniversary Celebrations jew içempel 9909 8683.

Ûjara MiLL-GÓaqda MuÛikaLi Linji iMperiaL fiL-puGLia (L-itaLja) Serata MuÛiko-Letterarja

Wara kuntatti li saru sena ilu mill-Kunsill Lokali tal-Mellie˙a u l-Kunsill ta’ Acquaviva delle Fonto (Puglia), il-banda tal-G˙aqda MuΩikali Imperial tal-Mellie˙a g˙amlet Ωjara f’diversi postijiet fir-re©jun tal-Puglia bejn is-16 u l-20 ta’ Settembru 2015. Matul din iΩ-Ωjara l-banda Imperial esegwit ˙ames programmi muΩikali li kollha ©ew milqug˙in b’mod poΩittiv minn dawk preΩenti. Minbarra l-programmi muΩikali, il-kontin©ent Ωar diversi postijiet ta’ interess f’Acquaviva delle Fonti, Sannicandro, Bitonto, Alberobello u Bari. Il-qofol taΩ-Ωjara ntla˙aq b’kunçert mill-istess banda waqt l-attività Festa Mediterranea li saret fil-pjazza prinçipali ta’ Acquaviva delle Fonti.

Nhar it-Tnejn, 26 ta’ Ottubru, il-Malta Society of Arts, PoeΩijaplus, u l-G˙aqda tal-Malti – Università se jippreΩentaw Linji, lejla ta’ qari ta’ xog˙lijiet kreattivi miktuba minn kittieba Ωg˙aΩag˙. Lattività, li tibda fis-7.30pm, se ssir f’Palazzo De La Salle, il-Belt Valletta u ddum madwar sieg˙a. Fost l-o˙rajn, se jaqraw Ωg˙aΩag˙ li ˙adu sehem fi pro©etti talG˙aqda, b˙al Francesco Grech, Andrè Mangion, Beverly Agius, Matthew Schembri u Clifford Jo Zahra. Minbarra l-qari, se ji©u ppreΩentati siltiet muΩikali minn Vince Fabri, Dorothy Bezzina u Edward Mifsud. Id-d˙ul huwa b’xejn u kul˙add mistieden. Dawk li jixtiequ jattendu huma mitluba lijikkonfermaw l-attendenza tag˙hom fuq: ghaqdatalmalti@gmail.com G˙al iΩjed tag˙rif Ωuru l-attività tal-G˙aqda fuq Facebook: https://www.facebook.com/events/830813190367477/

26 18|10|2015

kullhadd.com

KÓ madwarna

artisti jingÓaqdU gÓal appUntamenti fl-appartamenti inspire Ómistax-il artist lokali joffru l-arti tag˙hom biex ji©bru l-fondi g˙all-fondazzjoni inspire

Ómistax-il artist mag˙ruf lokali ng˙aqdu flimkien biex jappo©©jaw il-programmi li l-Fondazzjoni Inspire toffri lil persuni b’diΩabbiltà. Kull artist offra xog˙ol artistiku g˙al irkant online, bl-g˙an li jin©abru flus sabiex l-Inspire tkun tista’ til˙aq aktar tfal u familji li g˙andhom bΩonn l-g˙ajnuna tag˙ha. L-irkant jinkludi xog˙lijietta’ Franco Navarro, Mark Schembri, Carol Busuttil, ÌuΩeppi Theuma, Joseph Agius, Henrietta Mallia u Joe L. Mallia, Celia Borg Cardona, Anton Abela, Matthew Kassar, Andrew Borg, Noel Attard, Gilbert Vancell, Maria Tonna, Anna Galea, Jacqueline Agius, Jean Claude Falzon, u Neale Ciappara. Ix-xog˙lijiet jinkludu g˙aΩla ta’ pajsa©©i, portraits, xog˙lijiet astratti kif ukoll monta©©i fotografiçi, collages, xog˙lijiet ta’ çeramika u mixed media. L-inizjattiva ta’ ©bir ta’ fondi nbdiet permezz ta’ sit tal-irkant awtomizzat online Ωviluppat minn Alert eBusiness li ©entilment sponsorjaw l-iΩvilupp tas-sit b˙ala parti mir-Responsabbiltà Soçjali Korporattiva tal-kumpanija. Min jixtieq jista’ jag˙mel l-offerta tieg˙u fuq is-sit http://auction.inspire.org.mt. Il-pitturi kollha g˙andhom somma tassew attraenti b˙ala prezz ta’ riserva. Il-pitturi ser jintwerew ukoll filFarsonsdirect Wine Shop bejn is-26 ta’ Ottubru u d-9 ta’ Novembru. “L-Inspire tg˙in lil aktar minn elf tifel u tifla b’diΩabbiltà kif ukoll il-familji tag˙hom, iΩda g˙ad hemm ˙afna persuni li g˙andhom bΩonn l-g˙ajnuna tag˙na. Il-programmi tag˙na mmirati g˙al persuni b’diΩabbiltà jg˙inu lil persuni jitg˙allmu a˙jar, jissoçjalizzaw aktar, isibu impjieg u jkunu aktar indipendenti. Huma organizzati minn speçjalisti u esperti f’dan il-qasam, u huwa g˙alhekk li g˙andhom rata ta’ suççess daqshekk g˙olja. L-g˙an tag˙na huwa li nkunu nistg˙u nil˙qu dejjem aktar nies li g˙andhom bΩonn l-g˙ajnuna tag˙na, iΩda biex dan ikun possibbli, a˙na g˙andna bΩonn lg˙ajnuna tag˙kom g˙ax il-programmi tag˙na huma sostnuti l-aktar minn attivitajiet ta’ ©bir ta’ fondi b˙al din l-eΩibizzjoni,” spjega s-CEO tal-Inspire Antonello Gauci. L-eΩibizzjoni online se tibqa’ miftu˙a sad-9 ta’ Novembru, f’nofsinhar.

Kummiedja divertenti li ma g˙andhiex tintilef

Il-Kumpanija Teatru Rjal tifta˙ l-ista©un tag˙ha bil-kummiedja brillanti maqluba g˙all-Malti minn Ronald Saliba Appuntamenti flAppartamenti, fejn naturalment ma setatx tag˙Ωel kummiedja aktar divertenti minn din biex tifta˙ uffiçjalment l-ista©un teatrali 2015/16. Dr Oscar ilu barra lejl biex jipprova inutilment jiltaqa’ mal˙abiba tieg˙u, Sandra (taparsi pazjenta). Hu qal lill-mara li kien qieg˙ed ma’ Lukard (sid l-appartament tag˙hom) li kienviçin ilmewt, imma f’daqqa jid˙ol Lukard mimli ˙ajja. X’ji©ri?…Hu jiddeçiedi li a˙jarSandra ma tibqax tag˙mel tabirru˙ha li hija pazjenta u g˙alhekk kera appartament li qabel kien ta’ ˙ajjat. Allura t-tabib ippretenda li hu ˙ajjat imma xorta spiçça maqbud f’g˙anqbuta bejn martu, il-kunjata, Lukard u mart Lukard. Meta jitfaççaw kollha fl-appartament, kif wie˙ed jista’ jimma©ina, iqum pandemonju s˙i˙ b’sitwazzjonijiet tassew komiçi. Tg˙id Dr Oscar jirnexxilu jo˙ro© minn dan kollu?Risposta li wie˙ed je˙odha fi tmien il-kummiedja b’divertiment garantit. Jie˙du sehem l-atturi Toni Busuttil, Simon Curmi, Ronald Saliba, Laura Bruno, Ina Robinich, Brian Farrugia, Julie Pomorski u Bernice Darmanin b’direzzjoni ta’ Ray Abdilla u produzzjoni ta’ Pawlu Testa. Appuntamenti fl-Appartamenti ser issir is-Sibt 24 ta’ Ottubru fis7.00pm u l-Óadd 25 ta’ Ottubru fis-6.30pm. Riservazzjonijiet jinsabu miftu˙in ming˙and Pawlu Testa Travel (2122 3340), milluffiççju tar-riservazzjonijiet (2123 8429) u l-bar tal-Istitut Kattoliku (2124 2551) jew bl-internet mis-sit elettroniku www.istitutkattoliku.com <http://www.istitutkattoliku.com/>jew www.kumpanijateatrurjal.com <http://www.kumpanijateatrurjal.com/>

talent ÛagÓÛUgÓ Il-Kummissjoni Banda u l-Iskola tal-MuΩika George Vella fi ˙dan l-G˙aqda MuΩikali Marija Bambina, Banda Vittorja tanNaxxar se ttella’ g˙al darb’o˙ra l-programm Talent Ûag˙Ωug˙, nhar il-Ìimg˙a 30 ta’ Ottubru, fit-Teatru talOratorju tan-Naxxar. Il-kunçert huwa vetrina tat-talent muΩikali u artistiku taΩΩg˙aΩag˙ tas-soçjetà, speçjalment tal-bandisti u l-allievi li, ta˙t id-direzzjoni ta’ Christine Dimech, joffru spettaklu millikbar. Maghhom jing˙aqdu Ωg˙aΩag˙ artistiçi li jibnu u jie˙du ˙sieb ix-xene©©aturi, dwal u effetti speçjali ta˙t id-direzzjoni ta’ Joseph Barbara, Jennings Falzon u Karl Borg. Din is-sena t-tema se tkun il-ma©ija. Mistednin speçjali huma l-kantanta Alexia Agius u l-kumpanija tad-drama Hoi Polloi ta˙t iddirezzjoni ta’ Marco Calleja Vassallo. L-organizzaturi jwieg˙du li, bil-muΩika mag˙Ωula u bl-effetti awdjo-viΩivi kkontrollati minn Ryan Mallia bl-g˙ajnuna ta’ Nexos Lighting u A-Sound, Ωgur li se tkun esperjenza terifikanti minn kull aspett! Il-kunçert se jkun ippreΩentat minn Clifford Galea, bid-direzzjoni logistika ta’ Daniel Vella. G˙al sena o˙ra dan il-kunçert sab l-appo©© mill-A©enzija Ûg˙aΩag˙, Nexos Lighting, A-Sound, u Neomax Studios kif ukoll minn Fade In Media Segwu t - teaser video hawnhekk https://www.youtube.com/watch?v=KViFtUpUB_s

SkEdA kÓ

18|10|2015 27

kullhadd.com

07.00 08.00 08.45 10.15 11.15 12.00 12.45 13.00 14.00 14.05 15.20 16.40 17.30 18.00 18.05 18.45 19.30 19.50 20.30 21.30 21.35 23.15

A˙barijiet The Client (R) Telebejg˙ G˙alkul˙add Quddiesa mis-Santwarju Ta’ Pinu Distinti (R) Telebejg˙ Intriççi (R) A˙barijiet Telebejg˙ Iswed fuq l-Abjad (R) Wheelspin (R) Flusek (R) A˙barijiet What’s for Dinner Newsfeed A˙barijiet Newsfeed Becky A˙barijiet Replay A˙barijiet

06.00 07.20 07.30 08.00 08.15 08.45 10.00 10.30 12.00 12.10 15.00 16.00 16.05 18.00 18.15 18.45 20.00 20.50 21.45 21.50 23.00 23.15

A˙barijiet Loop Fashion-Documentary Qalb in-nies Paq Paq on Test Madwarna Óadt l-A˙bar Versi Malta u lil Hinn Minnha A˙barijiet Óadd G˙alik Óbieb u G˙edewwa A˙barijiet Óbieb u G˙edewwa A˙barijiet G˙awdex Illum Ninvestigaw x’qed Nieklu A˙barijiet X-Factor A˙barijiet X-Factor A˙barijiet Smack Down-WWE

07.00 08.30 09.00 10.00 10.30 11.00 11.30 12.00 12.30 13.00 13.30 14.00 14.30 15.00 17.00 17.30 18.00 19.00 19.30 20.30

A˙barijiet Paq Paq on Test Quddiesa tal-Óadd Vatican Magazine Qalb in-Nies MEA Awtokura Gastro-Kultura Venere Paq Paq Lifestyles Gadgets Madwarna Versi BOV Premie: Sliema vs B’Kara Champions League Magazine Tertuqa 35 Animal Diaries G˙awdex Illum Dwarna A˙barijiet g˙all-persuni b’nuqqas ta’ smig˙ 20.45 Paq Paq on Test 21.00 Kontrattakk

06.00 06.30 09.45 10.30 10.55 11.50 12.00 12.10 12.20 13.30 14.00 16.30 16.33 16.35 18.45 20.00 20.35 21.30 23.29 23.30

Parlamento Punto Europa Unomattina In Famiglia Dreams Road 2015 A Sua Immagine Santa Messa A Sua Immagine Recita Angelus A Sua Immagine Linea Verde Telegiornale L’Arena Tg 1 Che Tempo Fa Domenica In L’Eredità Telegiornale Flavio Insinna Conduce Affari Tuoi Provaci Ancora Prof! 6 Tg1 60 Secondi Speciale Tg1

06.00 Lena 06.30 Cultura Nautilus Sorprendente Mente Inganna l’Occhio 07.00 Due Uomini e Mezzo 07.20 Once Upon a Time 08.00 Heartland 08.45 Il Nostro Amico Charly 09.30 I Nostri Amici Animali 10.15 Il Meglio di Cronache Animali 11.00 Mezzogiorno in Famiglia 13.00 TG2 GIORNO 13.30 TG 2 Motori 13.45 Quelli Che Aspettano 15.30 Quelli Che il Calcio 17.05 TG2 L.I.S. 17.10 90° Minuto 19.35 Squadra Speciale Cobra 11 20.30 TG2 20.30 21.00 N.C.I.S. 22.40 La Domenica Sportiva

07.10 07.35 09.15 10.00 11.05 12.00 12.10 12.18 12.25 13.25 14.00 14.15 14.30 15.00 15.05 19.00 19.30 20.00 20.10 21.45 23.25 23.35 23.40

Zorro I Pappagalli Fuori Binario The Cooking Show Ritratti Garinei e Giovannini TG3 TG3 Fuori linea TG3 persone E Lasciatemi Divertire Fuori Quadro TG Regione TG3 In 1/2 ora TG3 LIS Kilimangiaro TG3 TG Regione Blob Che Tempo Che Fa Report TG3 TG Regione Gazebo

06.50 07.30 07.43 07.55 08.50 10.30 12.25 13.00 13.25 14.00 17.15 17.30 18.50 19.00 21.25

The Middle I Puffi Tom & Jerry Looney Tunes Show Lupin Il Piccolo Panda Studio Aperto Grande Fratello Sport Mediaset Xxl Ciclo: Fantastica Avventura Studio Aperto Grand Prix Superbike Gare Fuori Giri New Moon Openspace

06.00 07.55 08.00 09.10 10.10 11.00 12.00 13.00 13.40 14.00 18.45 19.57 20.00 20.40 21.10 21.11 22.50 23.30

Prima Pagina Traffico Tg5 Le Frontiere Dello Spirito Pianeta Mare Le Storie Di Melaverde Melaverde Tg5 L’Arca Di Noè Domenica Live Avanti Un Altro! Tg5 Prima Pagina Tg5 Paperissima Sprint Riassunto Il Segreto X Style Motori Serie A Premium

07.55 08.25 08.57 10.00 10.50 11.30 12.02 14.00 15.02 17.19 18.55 19.30 21.15 23.30 23.32

Media Shopping Due Per Tre Terra! Santa Messa Le Storie Di Viaggio A… Tg4 La Signora in Giallo Donnavventura Memphis Belle La Valle Della Vendetta Tg4 Tempesta D’Amore Danko I Bellissimi Di R4 Testimone Involontario

06.00 06.50 07.30 07.50 07.55 09.45 11.00 11.45 13.30 14.00 14.40 16.30 20.00 20.35 21.10

06.00 06.20 06.50 07.05 07.30 08.00 10.00 12.00 12.45 13.30 14.15 14.40 15.25 16.10 16.55 17.25 21.00 21.55 23.35

Green Balloon Club Nina and the Neurons: In the Lab Gigglebiz Green Balloon Club Nina and the Neurons: In the Lab Doctors EastEnders Hotel Secrets With Richard E Grant The Weakest Link Doctor Who Gates Hotel Secrets With Richard E Grant The Weakest Link Doctor Who 2point4 Children The Paradise New Tricks Waking the Dead Doctor Who

06:00 07:00 08:00 09:00 11:00 12:00 13:00 16:00 17:00 19:00

Man Fire Food Chopped Amazing Wedding Cakes The Kitchen Chopped Guy’s Big Bite Diners Drive-Ins and Dives Chopped Siba’s Table Rachael vs. Guy Celebrity CookOff Australian Food Adventures with Matt Moran Jenny Morris Cooks the Riviera Mystery Diners Chopped

06.00 07.40 09.30 11.20 12.15 13.10 14.05 15.00 15.55 16.50 17.45 20.05

22.50 23.45

Toddlers & Tiaras Cake Boss Little People Big World Extraordinary Pregnancies Best Of Buddy’s Psychic Matchmaker My 600-Lb. Life Style by Jury Sister Wives Cake Boss Brides of Beverly Hills Say Yes to the Dress. Randy Knows Best Say Yes to the Dress Canada Something Borrowed Something New Diagnose Me My 600-Lb. Life

06.00 06.50 07.15 07.40 08.30 09.25 09.50 10.15 11.10 12.00 12.50 13.45 14.35 15.25 16.15 17.05 18.55 19.45 20.10 20.35 21.00 21.55 22.45 23.10 23.35

Extreme Homes Caribbean Life Hawaii Life Giada at Home Healthy Appetite With Ellie Krieger Caribbean Life Hawaii Life Rehab Addict Desperate Landscapes Junk Gypsies Model. NYC Giada’s Weekend Getaways Restoration SOS Virginia Fixer Upper Rehab Addict Extreme Homes House Hunters Hawaii Life Caribbean Life Rehab Addict Extreme Homes Rehab Addict Caribbean Life Hawaii Life World’s Most Extreme Homes

06.00 06.25 07.15 08.10 09.05 09.55 10.50 11.40 12.35 13.30 14.25 15.20 16.15 17.10 18.05 19.00 20.00 21.00 22.00 23.00

How Do They Do It? Misfit Garage Fast N’ Loud MythBusters Extreme Engineering What Happened Next? The Carbonaro Effect Storage Hunters Container Wars Legendary Motorcar Turbo Pickers Junkyard Empire How It’s Made Wheeler Dealers Fast N’ Loud Extreme Car Hoarders Ed Stafford Manhunt With Joel Lambert River Monsters Deadliest Catch

06.00 07.30 09.15 11.10 13.00 14.40 16.10 19.00 22.00

06.00 07.00 11.00 12.00 14.00 17.00 19.00 20.00 21.00 22.00 23.00

THS Keeping Up With the Kardashians E! News I Am Cait House of DVF Keeping Up with the Kardashians E! News Keeping Up with the Kardashians Botched House of DVF E! News

06.00 09.00 19.00 20.00 21.00 22.00 23.00

Teleshopping Pawn Stars Mountain Men The Curse of Oak Island Ice Road Truckers Storage Wars Civilization Lost

06.50 07.30 08.30 10.00 11.00 11.30 12.30 12.40 14.15 17.00 17.30 17.35 17.50 18.50 19.30 20.10 20.30 21.30 21.40 23.10 23.30

Pink Panther Flimkien ma’ Nancy Paperscan Aroma Kitchen Il-Mistiedna Cibus A˙barijiet Kaxxa Mag˙luqa Arani Issa Executive A˙barijiet Telebejg˙ My Home Joe’s Kitchen A˙barijiet Ieqaf 20 Minuta Andrew&Sue (Episodju 3) Indemand – Afterhours L-Argument Telebejg˙ A˙barijiet

TG La7 Omnibus TG La7 Omnibus Meteo Omnibus L’Aria Che Tira Gustibus La Paura fa 90 TG La7 TG La7 Cronache La Libreria del Mistero Josephine Ange Gardien TG La7 Crozza nel Paese delle Meraviglie Il Boss dei Comici

06.00 06.25 10.55 11.50 12.45 13.40 14.35 15.30 16.25 21.00 21.55

Call of the Wildman Treehouse Masters Man-Eating Super Snake River Monsters World’s Wildest Cities. Manaus Mutant Planet Wildest Islands Wildest Indochina The Lion Man Serial Killer Tiger at Large Megalodon. The Monster Shark Lives

07.05 07.30 07.55 08.45 09.40 10.25 11.20 12.05 12.30 12.55 13.20 14.15 15.25 16.20 16.45 17.10 17.35 18.00 18.25 18.50 19.15 19.45 20.10 20.30 20.55

Blaze and the Monster Machines PAW Patrol Winx Club The Fairly OddParents Sanjay and Craig Kung Fu Panda Victorious Sam & Cat Victorious Big Time Rush Victorious Sam & Cat Victorious iCarly Victorious iCarly SpongeBob SquarePants Teenage Mutant Ninja Turtles The Penguins of Madagascar Henry Danger The Thundermans The Haunted Hathaways Sam & Cat SpongeBob SquarePants Avatar the Last Airbender

07.00 08.45 09.15 12.00 12.30 15.30 16.30 17.30 19.45 19.50 20.45 20.55 21.00 21.55 22.15

ITTF World Cup Table Tennis World Series by Renault Amsterdam Marathon World Series by Renault Generali Ladies Linz Tennis World Series by Renault Major League Soccer FIM World Superbike Series Motorcycle Racing Horse Excellence FEI World Cup Equestrian Horse Racing Time Horse Excellence FIM World Superbike Series Motorcycle Racing Motorsports Weekend Major League Soccer

20:00 21:00 22:00 23:00

06.00 07.00 08.00 09.00 10.00 11.00 12.00 13.00 13.30 14.00 15.00 16.00 17.00 18.00 19.00 20.00 21.00 22.00 23.00

The Tender Gaily, Gaily How To Murder Your Wife Return Of The Pink Panther Romantic Comedy Navajo Joe Little Dorrit (Night 1) Little Dorrit (Night 2) The Falcon And The Snowman

Globe Trekker House Hunters International Salvage Dawgs The Vanilla Ice Project Extreme RVs Shed & Buried Building Alaska Lake Life Salvage Dawgs The Vanilla Ice Project Off the Map With Shannen and Holly World’s Greatest Motorcycle Rides America Jeni and Olly’s West Coast Wine Adventure Greatest Mysteries. Buckingham Palace Mysteries at the Castle Mysteries at the Museum Most Terrifying Places in America Big Kitchen

21.00 21.55

ÇENTRU LABURISTA XGÓAJRA OFFERTI GÓALL-KIRI TAL-BAR Il-Kumitat taç-Çentru Laburista tax-Xg˙ajra javΩa li qed jilqa’ offerti g˙all-kiri tal-bar tal-istess lokal, bejn l-Erbg˙a 21 ta’ Ottubru u t-Tlieta 27 ta’ Ottubru bejn l-4pm u s-6pm. Id-dokumenti ta’ regolamenti jin©abru mill-istess kaΩin bejn l-4pm u s-6pm fl-istess dati.

28 18|10|2015

kullhadd.com

MIC-

Cinema

RAPPORTI TA’

kÓ ÇInema

Carmel Bonnici

the Intern

TOPIKU

Ix-xogÓol salmura tal-ÌIsem anke f’etÀ avvanzata

Atturi Ewlenin: Robert DeNiro, Anne Hathaway, Rene Russo, Anders Holm, Andrew Rannells, Celia Weston Direttrici: Nancy Meyers Distributur: Warner Bros Ma˙ru© minn KRS Releasing

Bniedem irtirat biΩ-Ωmien mix-xog˙ol li j˙oss li g˙ad g˙andu ener©ija adegwata fih, g˙andu jfittex fejn jibqa’ attiv u jista’ wkoll jispikka bl-esperjenza li akkwista. Din hi t-tema prinçipali talfilm The Intern , dirett bissoltu stil ta’ Nancy Meyers. Fil-passat, hi ffukat fuq xog˙lijiet dwar esplorazzjoni ta’ relazzjonijiet romantiçi fid-diversi aspetti tag˙hom; mill-g˙erusija saΩ-Ωwie©, u ddivorzju jew dak kollu li jissuççiedi wara. Fil-film ©did tag˙ha, il˙biberija bejn il-karattri tie˙u prijorità. Ben Whittaker (DeNiro), armel ta’ 70 sena, metikoluΩ fl-indafa u fl-organizzazzjoni ta’ daru, jinsab f’dilemma g˙ax ma jafx x’jaqbad jag˙mel b’˙ajtu. Meta ji©ih iç-çans, imur

Óin: 122 min. Çert. 12A

jist˙arre© f’ditta tal-moda li topera online fi Brooklyn, jisimha About the Fit (ATF). Il-fundatriçi ta’ din lg˙aqda ta’ kummerç permezz tal-internet hi Jules Osten (Hathaway). Minn wie˙ed li lanqas jaf kif i˙addem ilkompjuter, Ben jirnexxi f’xog˙lu u jirba˙ il-fiduçja s˙i˙a ta’ Jules. Il-˙biberija ta’ dawn ittnejn tant tirnexxi li jsiru qishom ˙a©a wa˙da, anke jsir qisu wie˙ed ta’ ©ewwa mal-familja tag˙ha. Il-familja ta’ Jules tqis lil Ben b˙ala ˙abib tal-qalb u missier g˙aqli, fejn hu anke jie˙u littifla l-iskola, tilg˙ab f’xi ©nien pubbliku jew xi dawra bil-karozza. Barra t-tema ta’ fiduçja g˙amja, il-film jenfasizza li x-xog˙ol hu xi ˙a©a essenz-

jali fis-sanità tal-bniedem. Robert DeNiro, b’parti sottomessa u trankwilla, u Anne Hathaway, simpatika u affab-

bli g˙all-a˙˙ar, jag˙tu kredibbiltà lil din il-produzzjoni. Rene Russo b˙ala fiΩjoterapista tappella sewwa.

ÇINEMA kÓ

18|10|2015 29

kullhadd.com

ThE WALk (3d)

REALISTIKU

IR-RAÌEL LI MEXA FUQ WAJER BEJN IT-TWIN TOWERS

Atturi Ewlenin: Joseph Gordon-Levitt, Ben Kingsley, Charlotte Le Bon, James Bagde Dale Direttur: Robert Zemeckis Distributur: Tri Star/Sony Pictures Ma˙ru© minn KRS Releasing

Óin: 123 min.

Tnax-il bniedem biss s’issa irnexxielhom jimxu fuq ilqamar. Wie˙ed biss mexa bejn l-ispazju taΩ-Ωew© torrijiet tal-World Trade Center. Din hija kwotazzjoni perfetta, li tag˙mel unur kbir lil dak ilwie˙ed FrançiΩ li rnexxielu jag˙mel dan nhar is-7 ta’ Awwissu 1974. The Walk, li jirrakkonta storja vera, storja li bilkemm

titwemmen, storja ta’ trijonf personali u ta’ kura©© liema b˙alu, hu bbaΩat minn fuq ilktieb To Reach The Clouds ta’ Philippe Petit. Dan l-avveniment, li nistg˙u nsej˙ulu storiku, di©à deher f’filmdokumentarju mill-aqwa, Man On Wire (2007) li meritatament reba˙ l-Oscar, u f’xog˙ol qasir animat tal-2005, The Man Who Walked

Çert. PG

Between The Towers. Philippe Petit (GordonLevitt), ©uvni mo˙˙ ir-ri˙ li ma jridx jaf b’xog˙ol, skopra li g˙andu talent mhux komuni. B’˙abel marbut bejn Ωew© si©riet, wara xi attentati, kien kapaçi jΩomm l-ekwilibriju u jaqsam. B’aktar ta˙ri© beda jag˙mel aktar movimenti meta jkun fuq il-wajer: jimtedd, iΩomm fuq sieq wa˙da, idur lura malajr jew jg˙olli kontinwament diversi o©©etti u jaqbadhom ming˙ajr ma ja˙arbu minn idejh. L-ambizzjoni tieg˙u ˙ajritu jissogra aktar billi jimxi bejn il-kampnari ta’ Notre Dame f’Pari©i, u fuq il-pont ta’

Sydney fl-Awstralja. Meta Ωar l-Amerika u sar jaf li Ω-Ωew© torrijiet tat-World Trade Center huma l-og˙la fid-dinja, ©ie˙ il-˙sieb li jimxi fil-vojt ta’ bejniethom. Din me kinitx xi ˙a©a façli g˙ax dam sitt snin jippjanaha u kien hemm sigurtà stretta f’dawn il-postijiet. B’rekluta©© ta’ nies ta’ kull xorta, anke dawk ukoll li jinxtraw g˙all-flus, hu wettaq din il-˙a©a erojka u spettakolari ©urnata biss qabel il-President Amerikan Richard Nixon ˙abbar ir-riΩenja tieg˙u wara l-iskandlu ta’ Watergate. L-ewwel parti ta’ din il-produzzjoni tiΩvol©i b’mod divertenti, çajtier u le©©er fil-vena

ta’ Hugo. L-a˙˙ar sieg˙a, li hi tassew mimlija tensjoni u anzjetà, g˙andha l-format ta’ thriller dwar xi serqa in©enjuΩa. The Walk hu film epiku fejn verament it-3D jiddomina b’teknika realistika. Dan l-eroj dam 45 minuta fuq il-wajer, mija u g˙axar sulari ’l fuq, ming˙ajr ebda protezzjoni ta˙tu u bis-s˙ab jg˙addi aktar ’l isfel minnu. Hawn wie˙ed i˙ossu tassew eçitat, anke bi qtug˙ ta’ nifs, qisu qieg˙ed jipparteçipa verament. Att ta’ ©enn palpabbli ta’ wie˙ed çert minnu nniffsu. Arawh bit-3D u stag˙©bu!

L-AQWA ÓAMES FILMS Bejn is-07.10.2015 u l-11.10.2015

The Martian The Maze Runner: Scorch Trials The Transporter Refueled Everest Legend

kOMPETIZZJONI EMPIRE CINEMA Mistoqsija g˙al din il-©img˙a: Fuq liema ktieb huwa bbaΩat il-film The Walk? Ibg˙at it-twe©iba tieg˙ek lil: Kompetizzjoni Films, KullÓadd, ÇNL, Triq Mile End, il-Óamrun. Ir-rebbie˙ jirba˙ Ωew© biljetti ming˙and l-Empire Cinema ta’ Bu©ibba. Rebbie˙ tal-©img˙a li g˙addiet: MIGUEL FALZON, 1, Blue Lagoon, Triq Karlu Darmanin, Óal Kirkop.

30 18|10|2015

kullhadd.com

KÓ AVVIÛI

AVVIÛI KLASSIFIKATI

PROPRJETÀ

ÓAL GÓAXAQ: G˙all-bejg˙: Garaxx ta’ 10 karozzi b’14-il filata g˙oli. Çempel fuq 2728 2882 jew 7982 7940. RAÓAL ÌDID: Appartament modern fl-ewwel sular f’Ra˙al Ìdid. 2 kmamar tas-sodda, kçina/kamra tal-ikel, salott, kamra tal-banju, kuritur, boxroom, gallarija tal-aluminju u veranda. Mg˙ammar ukoll b’2 airconditioners. Prezz €88,000. Çempel 9988 0489. ÓAÛ-ÛABBAR. Garaxx g˙allkiri f’ÓaΩ-Ûabbar (San Pietru area) Garaxx kbir livell tat-triq. Aktar minn 17-il metru fond u aktar minn 6 metri wisa’. G˙oli 13-il filata. Elettriku installat. Jista’ jintuΩa b˙ala ma˙Ωen ukoll. €300 fix-xahar. Çemplu 7995 5308. ÓAL GÓAXAQ Appartamenti/penthouses ©odda u lesti, fihom 135 metru kwadru bi 3 kmamar tas-sodda kbar, l-ewwel u t-tieni sular fi blokk ta’ 4 biss, fi n˙awi çentrali. Fihom entratura, kçina/dining/living open-plan li jag˙tu g˙al terazzin kbir fuq wara, 3 kmamar tas-sodda double, kamra tal-banju, bil-bibien ta’ ©ewwa u terazzin kbir fuq wara. Partijiet komuni lesti billift. Garaxx lock-up (optional). Trid tarahom. G˙all-bejg˙ direttament ming˙and is-sid. Çempel 9945 3715. TANAYA’S Dev. Ltd: G˙aΩla kbira ta’ appartamenti f’kull Ωona ta’ Malta. Jinbieg˙u ming˙ajr depoΩitu u n˙allsulek il-kuntratt. Offerta speçjali. G˙al aktar dettalji çempel 9992 4999. Ming˙ajr a©enti jekk jog˙©bok. SERVIZZI Korsijiet f’Livell Ordinarju

f’diversi su©©etti b˙allMatematika, IngliΩ, Malti, FrançiΩ, FiΩika u o˙rajn. Noffru wkoll korsijiet tal-ECDL. Prezz €35 kull module. Noffru wkoll korsijiet baΩiçi fil-kompjuter, €50. Çempel 2166 2241 jew 7766 2241 jew Ωur is-sit elettroniku www.tudorinstitute.com Tewmi Group g˙al lezzjonijiet tal-karozzi kemm manual u kif ukoll automatic. Cab service u karozzi g˙all-kiri bi prezzijiet ra©onevoli. Ûur is-sit www.tewmi.com jew çempel 9942 2422. Lezzjonijiet taΩ-Ωfin fuq stil ballroom jew Latin-Amerikan. Lezzjonijiet taΩ-Ωfin g˙allbeginners u kompetizzjonijiet minn Imperial Qualified Dance Teacher (ISTD) Ibg˙at SMS fuq 7925 3015 jew çempel 2138 6818 sa 12.00pm.

Care and Cure Group Ltd: infermiera m˙arr©a, caring assistants, nannies, nies im˙arr©in biex iΩommu kumpanija, g˙ajnuna fid-djar u night sitters. Servizz ta’ 24 sieg˙a, G˙andna wkoll g˙all-kiri: wheelchairs, hoists, commodes, walking frames u hospital beds . G˙al aktar informazzjoni çempel fuq dawn in-numri: 2137 6946/9947 0178. AFFARIJIET GÓALL-BEJGÓ MG abjad tal-1980, f’kundizzjoni perfetta g˙all-prezz ta’ €15,500. Çempel 9942 5483 jew 9987 1473. Sett komplut ta’ car-seat covers ta’ lewn griΩ çar. Inxtraw 6 xhur ilu. Prezz €35. Çempel 7930 0261.

Cover tal-karozza g˙ax-xita u ta’ ta˙t tad-drapp. Kundizzjoni tajba. Prezz €40. Çempel 7930 0261.

G˙andna varjetà kbira ta’ arlo©©i b˙al Tissot, Citizen, Casio, Michael Kors, Fossil, Esprit, Festina u Q&Q. Issibilna wkoll arlo©©i ta’ mal˙ajt, Ωveljarini u selezzjoni ta’ Cuckoo Clocks mill-Black Forest. Noffru servizzi rigward tiswija ta’ kull tip ta’ arlo©© kif ukoll nibdlu batteriji, çineg, naqtg˙u kull forma ta’ ˙©ie©a, eçç. G˙al dawk larlo©©i tajbin g˙all-ilma, noffru s-servizz ta’ water pressure test waqt li tistennew g˙alih. Nispeçjalizzaw ukoll fuq tiswija ta’ grandfather clocks u kull tip ta’ clock. It-tiswija hija bil-garanzija. G˙al aktar informazzjoni Ωur is-sit: www.expresswatchrepairs.com jew irrikorru 110, Triq il-Kungress Ewkaristiku, il-Mosta. Çempel 2141 7235. XOGÓOL TA’ MANUTENZJONI G˙al kull tip ta’ tiswija fuq xog˙ol ta’ aluminium, b˙al bibien, twieqi, insect screens, eçç., çemplu Refix Aluminium fuq 9947 1928 jew 2789 6735 wara s-7.00pm. Xorok, madum l-antik, travi tal-˙adid u xi g˙amara. Çempel 9945 3715.

G˙al kull tip ta’ kisi bil-©ibs, ramel u siment, graffiato , Ωebg˙a, xog˙ol fuq l-antik, xog˙ol fuq il-pond, madum, membrane , dawl u ilma. Çempel fuq 7928 5444. Tiswija u installazzjoni ta’ estensjonijiet tat-telefowns g˙al kull tip ta’ linji fissi. Çempel fuq 7993 0419. Varjetà ta’ ˙wat, ˙oroΩ, kanali tal-ilma, çangatura qadima jew ©dida, kantun qadim, lavur ta’ kull tip. Çempel lil Jason fuq in-numru 2143 2352 jew 9947 7167.

Kupun AvviΩi Klassifikati IKTEB L-AVVIÛ F’DAN L-ISPAZJU

ISEM, KUNJOM, NUMRU TAT-TELEFOWN/MOWBAJL U INDIRIZZ

Jason Gatt g˙al kull xog˙ol ta’ tibjid u tik˙il, kisi normali, fuq il-fil, fuq xog˙ol antik u bilpont, kisi bil-©ibs u graffiato. Kiri ta’ cherry picker (tower ladder). Çempel fuq 9945 4235 jew 2180 5811. WP Ltd ta’ Triq ix-Xitwa, Óal Qormi, jispeçjalizzaw f’xog˙ol ta’ waterproof membrane , damp proofing u rubberised paint. 25 sena esperjenza. Stimi b’xejn u prezz moderat. Çempel 2148 8972, 2143 8326, 9944 5527 jew 9949 3840 jew Ωur is-sit www.wpmalta.com

G˙al kull tip ta’ xog˙ol fuq faççata, bjut, appo©©i, gallarijiet, eçç. Membrane jew liquid membrane . Mela pprote©i lproprjetà tieg˙ek mill-ilma taxxita u çempel issa g˙al stima b’xejn bin-numru 7905 8883 jew id˙ol fuq is-sit www.darrendoitall.com Il-bejt tieg˙ek jag˙mel l-ilma? G˙andek problema ta’ moffa? Kenda Ltd issolvilek il-problema. Nispeçjalizzaw fuq xog˙ol ta’ waterproofing u membrane b’10 snin garanzija. Xog˙ol professjonali bl-aqwa materjal ISO pool . G˙al stima bla obbligu çemplu 7972 9967 jew Ωur iss i t www.kendawaterproofing.com AVVIÛI OÓRA MUSIC LINK Issibilna kull tip ta’ strumenti muΩikali, fosthom drums kemm akustiçi u elettriçi, cymbals, percussion, pjanijiet di©itali, baby grand pianos, sound mixers u sound cards. Apparat ta’ DJ sound systems, kitarri klassiçi u akustiçi, bass guitars, strumenti tar-ram, wood winds, vjolini, spare parts u aççessorji o˙ra. G˙andna ssib ukoll kotba talmuΩika tat-tag˙lim. Mur Music Link, 262, Triq Fleur-de-Lys, B’Kara. Çempel 2148 2796.

NIGRET NIGHT CLUB AND RESTAURANT, LABOUR AVE, IR-RABAT, MALTA. Naççettaw bookings g˙al coffee mornings, lunches u dinner dances u g˙al kull okkaΩjoni. Miftu˙in fil-weekends u cabaret shows minn Odessa Green, Renato u Freddie Portelli. G˙al aktar informazzjoni çemplu 2145 4858/2145 4908/7945 4908. Inservu wkoll take away . Tistg˙u ΩΩuru s-sit elettroniku www.nigretnightclub.com jew www.nigretnc.com

AGR AUTO JAPANESE PARTS GÓALL-KAROZZI: Inbig˙u kull tip ta’ parts ta’ karozzi ÌappuniΩi u Koreani, fosthom Kia, Toyota, Isuzu, Daewoo, Mitsubishi, Honda, Subaru. Huma wkoll importaturi ta’ Ωjut u air filters, shock absorbers, brake pads, clutches, eçç. Parts ©enwini. G˙al aktar informazzjoni çempel 2144 6839 jew 9947 4504. Fax: 2147 0295. Email: alex@agrautoparts.com TALBA LILL-ISPIRTU S-SANTU Int li ssolvi l-problemi kollha, dawwal it-toroq kollha tieg˙i biex nikseb dak li ne˙tie©. Inti li tajtni d-don divin biex na˙fer u ninsa d-deni kollu li jsir kontra tieg˙i, li f’kull mument ta’ ˙ajti tkun ma©enbi. F’din it-talba qasira nixtieq nirringrazzjak ta’ dan kollu, waqt li nikkonferma mill-©did li qatt ma ninfired minnek, anke quddiem lilluΩjonijiet materjali. Nixtieq li nkun mieg˙ek fil-glorja ta’ dejjem. Grazzi g˙all-˙niena tieg˙ek lejja u lejn dawk li ji©u minni. Din it-talba g˙andha ting˙ad tlett ijiem wara xulxin. Wara tlett ijiem it-talba tkun maqlug˙a, anke jekk g˙allbidu tidher diffiçli. It-talba g˙andha tkun ippubblikata mill-ewwel wara li tinqala’ lgrazzja, bla ma tissemma x’kienet.

Offerta 1: ©imag˙tejn

€5

Offerta 2: 5 ©img˙at

€10

Offerta 3: 2 avviΩi g˙al 5 ©img˙at

€15

Offerta 4: 13-il ©img˙a

€30

Offerta 5: 26 ©img˙a

€56

Offerta 6: 52 ©img˙a

€93

ÓLAS B’CASH JEW CHEQUE LIL: Sound Vision Print Ltd, KullÓadd, AvviΩi Klassifikati, Çentru Nazzjonali Laburista, Triq Mile End, il-Óamrun, ÓMR 1717.

avviÛi kÓ

kullhadd.com

AVVIZI

TAL-PARTIT LABURISTA Óar©a kulturali L-G˙aqda Veterani Laburisti tixtieq tavΩa li l-˙ar©a kulturali li jmiss ser tkun attività biΩ-Ωfin u ser issir nhar il-Óamis 22 ta’ Ottubru 2015, fil-Qawra Palace Hotel, il-Qawra. Membri u ˙bieb huma mistiedna ji©u mag˙na. Tluq mill-postijiet tassoltu fit-8.30 ta’ filg˙odu. Il-biljetti jinkisbu ming˙and ilhelpers tas-soltu. G˙al aktar dettalji tista’ ççempel lil Veronica Cuschieri fuq: 9946 8416. A˙sbu kmieni g˙all-bijetti.

avviÛiÌENERaLi Al Jolson Biex tkun imfakkra l-memorja tal-kantant le©©endarju Al Jolson ser issir quddiesa nhar il-Ìimgha 23 ta’ Ottubru fl10.00am fil-knisja ta’ San Fran©isk, Triq ir-Repubblika, ilBelt. Valletta. Kul˙add hu mistieden. G˙al aktar tag˙rif çempel 9988 0489 jew ibg˙at email lil: vinwilljolsonmalta!@gmail.com Ikla bejn il-˙bieb fil-kaΩin tal-Ìilju, l-Imqabba Il-Kummissjoni Rikostruzzjoni tal-KaΩin fi ˙dan is-Soçjetà MuΩikali Madonna tal-Ìilju tal-Imqabba ser torganizza ikla g˙as-soçji u partitarji kollha nhar il-Ìimgha 23 ta’ Ottubru 2015 fil-kaΩin tas-Soçjetà MuΩikali Madonna tal-Ìilju li jinsab fil-pjazza ewlenija tal-Imqabba, fit-8.00pm. Il-menù jkun wie˙ed varjat, li jinkludi d-deΩerta, g˙allprezz ta’ €15 il-kbar u €7 iΩ-Ωg˙ar. Kul˙add huwa m˙e©©e© jattendi f’atmosfera brijuΩa. Riservazzjonijiet isiru fuq 7985 3044 u aktar informazzjoni tinkiseb mis-sit elettroniku uffiçjali tas-Soçjetà MuΩikali Madonna tal-Ìilju www.talgilju.com Halloween party fil-kaΩin tal-Ìilju, l-Imqabba Il- bartenders tal-kaΩin tas-Soçjetà MuΩikali Madonna talÌilju tal-Imqabba ser jorganizzaw party fl-okkaΩjoni ta’ Halloween nhar is-Sibt 31 ta’ Ottubru 2015 fil-kaΩin li jinsab fil-pjazza ewlenija tal-Imqabba mit-8.00pm ’il quddiem. Il-lejla ser tinkludi ˙afna divertiment muΩikali kif ukoll happy hour bejn id-9.00pm u l-10.00pm fejn ix-xorb kollu ser jinbieg˙ g˙all-prezz ta’ €1. Kul˙add huwa mistieden jattendi u kostumi huma apprezzati. D˙ul ming˙ajr ˙las. Aktar informazzjoni tinkiseb billi ççemplu fuq 9998 8084 jew mis-sit elettroniku tas-Soçjetà MuΩikali Madonna tal-Ìilju www.talgilju.com Do The Right Mix fl-Imqabba Fl-okkaΩjoni tal-European Mobility Week li ser tkun imfakkra madwar l-Ewropa kollha, il-Kummissjoni Nisa fi ˙dan is-Soçjetà MuΩikali Madonna tal-Ìilju tal-Imqabba ser ittella’ attività bl-isem Do the Right Mix, nhar is-Sibt 31 ta’ Ottubru 2015 fil-pjazza ewlenija tal-Imqabba quddiem issede tas-Soçjetà fit-8.00am. L-g˙an ta’ din l-attività – li ser issir b’kollaborazzjoni mal-Ministeru tat-Trasport u lInfrastruttura u l-Ministeru g˙all-IΩvilupp Sostenibbli, lAmbjent u Tibdil fil-Klima – huwa sabiex tinkora©©ixxi awtoritajiet lokali biex jintroduçu u jippomovu miΩuri ta’ trasport sostenibbli u jistiednu liç-çittadini sabiex jippruvaw alternattivi o˙ra g˙all-vetturi. Il-qofol ta’ din l-attività ser ikun car free day fejn numru ta’ toroq tar-ra˙al tal-Imqabba ser ikunu miftu˙a biss g˙allmixi jew çiklisti. Din l-inizjattiva se tinkludi bosta attivitajiet varji u interessanti fosthom tours bi gwida mas-siti ta’ interess tal-Imqabba, cycling safety, rodeo g˙at-tfal, wirja ta’ skateboarding, bejg˙ ta’ pjanti, dimostrazzjoni ta’ karozzi elettriçi u o˙ra ta’ muturi, esibizzjoni ta’ arti u human table soccer. Ser ikun hemm ukoll rappreΩentanti tadDipartiment tas-Sa˙˙a li ser jitkellmu dwar l-importanza tal-mixi filwaqt li jipprovdu s-servizz g˙all-g˙oti tad-demm. Kul˙add huwa m˙e©©e© jattendi u jipparteçipa fl-attivitajiet kollha li huma ming˙ajr ˙las. Aktar informazzjoni tinkiseb mis-sit elettroniku tas-Soçjetà MuΩikali Madonna tal-Ìilju www.talgilju.com RuΩarju Mqaddes quddiem il-Monument tal-Madonna tal-Ìilju Fl-okkaΩjoni tax-xahar iddedikat lir-RuΩarju Mqaddes, ilKumissjoni Nisa fi ˙dan is-Soçjetà MuΩikali Madonna talÌilju tal-Imqabba qieg˙da torganizza t-talba tar-RuΩarju quddiem il-Monument tal-Madonna tal-Ìilju li jinsab fil©nien fil- bypass tal-Imqabba, kuljum tul ix-xahar ta’ Ottubru fis-7.00pm. Id-devoti kollha tal-Madonna huma m˙e©©in biex jattendu. Aktar informazzjoni tinkiseb mis-sit elettroniku uffiçjali tas-Soçjetà MuΩikali Madonna tal-Ìilju www.talgilju.com

18|10|2015 31

32 18|10|2015

kullhadd.com

it-tnejn

IT-TEMP GÓAL-LUM

it-tlieta

l-erbg˙a

KÓ almaNaKK

ritratt mill-aNtiK

S IT W AZ Z JO NI Ì EN E RA L I: Firxa ta’ pressjoni baxxa testendi minn fuq il-Libja g˙al fuq iç-Çentru tal-Mediterran L-OGÓLA TEMPERATURA: 26°C

26°C

27°C

26°C

L-INQAS TEMPERATURA: 20°C

19°C

20°C

19°C

INDIÇI UV: 5

il-Óamis

il-Ìimg˙a

is-Sibt

TEMP: Sabi˙ li jsir pjuttost imsa˙˙ab sa filg˙axija VIÛIBBILTÀ: Tajba RIÓ: Moderat mill-Lvant BAÓAR: Qawwi IMBATT: Ftit li xejn TEMPERATURA TAL-BAÓAR: 25°C

23°C

24°C

17°C

17°

17°C

SpiÛeriji li jiftÓu llum il-Óadd Chemimart City Gate Pharmacy, City Gate, il-Belt Valletta St Gaetan Pharmacy, Triq il-Kappillan Mifsud, il-Óamrun Lantern Pharmacy, Misra˙ il-Kebbies, Santa Venera Holy Cross Pharmacy, 37, Triq il-Kbira, Birkirkara Mayer Pharmacy, 33, Ix-Xatt Ta’ Xbiex, l-Imsida San Giorgio Pharmacy, Triq Manwel Buhagiar, Pembroke Chemimart Pharmacy, 4,5,6, il-Pjazzetta, Triq it-Torri, Tas-Sliema Iklin Pharmacy, Triq Geronimo Abos, l-Iklin Medicine Chest Pharamcy, Triq Demitriju Farrugia, Óal G˙arg˙ur El Medina Chemist, Triq il-Maskli, il-Qawra Sonren Pharmacy, Triq iΩ-Ûejtun, Óal Tarxien Milia’s Pharmacy, Triq il-Kottonera, il-Birgu Fgura Pharmacy, Triq il-Koppla, il-Fgura Blossoms Pharmacy, Triq il-Gurgier, BirΩebbu©a Kristianne Pharmacy, Triq Pietru Pawl Saydon, iΩ-Ûurrieq Brown’s Pharmacy, 47, Vjal il-Óelsien, ÓaΩ-Ûebbu© Ba˙rija Pharmacy, Triq Raddet ir-Roti k/m Triq l-Iskola, il-Ba˙rija

Qui Si Sana, Tas-Sliema

diN il-ÌimgÓa mill-iStorja

20.10.1973 Tinfeta˙ is-Sydney Opera House

G˙awdex Fontana Pharmacy, Triq il-G˙ajn, il-Fontana Vella Pharmacy, 15, Triq it-13 ta’ Diçembru, in-Nadur

Numri reBBieÓa LOTTU

04 85 09 28 34 15 35 52

SUPER 5

31 33 02 13 29

GRAND LOTTERY

03 05

03 05 09 05 00

24.10.2003 Il-Concorde jag˙mel l-a˙˙ar titjira kummerçjali

KOMpETIzzJONI KTIEB KÓ

18|10|2015 33

kullhadd.com

KOMpETIzzJONI KTIEB

JACOB

MY TITANIUM MAN Jannar, 2013. It- teenager Jacob Cachia ˙ass u©ig˙ ta’ ras qawwija, u ommu g˙all-ewwel ˙asbet li kien ©ej xi ri˙. Imma ftit jiem wara, Jacob kien f’qieg˙ ta’ sodda l-isptar, f’koma, b’nofs il-kranju mne˙˙i wara operazzjoni serja. Kien f’tarf il-mewt, ji©©ieled kontra lmeningoencephalitis, infezzjoni rari ˙afna li tattakka l-mo˙˙ b’mod kiefer. Il-©enituri ta’ Jacob semg˙u lkliem li huma l-ag˙ar inkubu ta’ kull ©enitur: “Jekk ma noperawx, jista’ jmut; jekk noperaw, xorta jista’ jmut.” It-tobba avΩaw lil Sarah – omm Jacob – biex tlesti ru˙ha g˙all-ag˙ar possibbiltà. Imma hi ma rrassenjatx ru˙ha, u minflok lil binha weg˙ditu li xi darba g˙ad ikun ra©el xi˙, fuq bankina jirrakkonta lin-neputijiet dil-©rajja inkredibbli ta’ kif kien kwaΩi miet imma ©©ieled u reba˙ il-marda. Jacob, bilkemm jifla˙ jitkellem, qalilha, “Mamà, irrakkonta l-istorja tieg˙i fi ktieb!” U hi hekk g˙amlet. Sarah, flimkien mal-artikolista tasSunday Times of Malta Kristina Chetcuti, kitbet Jacob: My

Titanium Man, l-istorja ta’ tifel li g˙ex meta kwaΩi kul˙add kien qata’ qalbu minnu, tifel li sar simbolu ta’ tama u kura©© g˙al eluf ta’ nies, u li wassal lillfamilja tieg˙u to˙loq il-grupp Surv i v o r s M a l t a , f e j n n i e s g˙addejjin minn xi tip ta’ trawma jistg˙u jag˙tu l-kura©© lil xulxin. Pubblikazzjoni Merlin Publishers, Jacob: My Titanium Man fil-ftit ©img˙at mindu ©ie ppu b b l i k a t d i © à s a r w i e ˙ e d mill-aqwa bestsellers tas-sena, b’mijiet ta’ kopji bbukkjati anke qabel ma kien g˙adu ˙are©. Kull a t t i v i t à f e j n J a c o b u l awturi kienu preΩenti biex jiffirmaw il-kopji tal-ktieb, kienet suççess kbir ta’ attendenza u ta’ kopji ffirmati. It-tnedija tal-ktieb saret ilBottegin Palazzo Xara, ir-Rabat, waq t s e r a t a e m o z z j o n a n t i immens fejn l-udjenza re©g˙et g˙exet u˙ud mill-mumenti laktar sinifikattivi tal-vja©© ta’ Jacob. Jacob: My Titanium Man jinsab g˙all-bejg˙ mill-˙wienet talkotba kollha kif ukoll online direttament minn www.merlinpublishers.com

SILTA MILL-KTIEB “Jacob looks awful. Are you sure it’s just a cold? Look at his eyes, they’re bloodshot,” Sammy told me on that cold January day in 2013. A week after Chloe and Jacob went back to school after the Christmas holidays, thay had succumbed to an upper respiratory tract infection. Forgive me, I work at a hospital so I’m always having these medical terms thrown at me and, somehow, I pick them up. Although it sounds dauntingly complex, an upper respiratory tract infection is, in fact, just the medical jargon for the common cold. January of 2013 was a particularly cold winter, for Malta anyway, and bugs were doing the rounds, so I was not concerned in the least. I took them to the general practitioner, they were prescribed medicine,

and after four days they were back at school. Sammy’s observation, however, was apt: Jacob did look terrible, but I put that down to the fact that Jacob didn’t normally get sick, so it was a bit unusual for us to see him run down. On Monday, January 28, he came back from school complanining of a slight headache. He came up to me and said. “Mummy, I’m going to take a Panadol.” I remember thinking, fleetingly, that that was odd because he was not ususally one to take pills for a minor headache, but I thought that perhaps it had to do with all the studying – since right after Christmas he had been swotting hard for his exams. However, the next morning he woke up saying his headache had

got worse. “Tell you what; give school a miss today, don’t study, play on your computer, play your Angry Birds,” I said. He stayed home but he never switched his computer on, instead he spent the whole morning with me in the living room, sipping hot chocolate and chatting. We talked about his future, his career choices. He was at his last year at school and I told him we could make an appointment with the career guidance teacher to dicuss his options. We talked about his upcoming O levels as he was worried that he had not studied enough. I remember feeling relieved and glad that for once we had actually held a proper conversation without arguments and grunts, but weirdly, deep down, I had this niggling feeling that

something was not quite right. All the while I was thinking, “How very unusual – how come he’s not playing on his PC?” By the afternoon he was feverish, and his eyes were even more bloodshot. It kept getting worse and worse, so at 11pm Sammy bundled him into the car and took him to Accidents & Emergency at Mater Dei, while I stayed home with Chloe. There, he was seen by a paediatrician and tested for stiffness to eliminate the possibility of meningitis. Seeing that he had no other symptoms apart from fever and headache, they gave him Nurofen tablets, basic pain-relief medication, and at 2am he was sent back home. He reacted well to the tablets and by next morning the throbbing pain seemed to calm down.

Ibag˙tu r-risposta tag˙kom lil: Kompetizzjoni Ktieb, KullÓadd, ÇNL, Triq Mile End, il-Óamrun, u tid˙lu biç-çans li tirb˙u l-ktieb: JACOB – MY TITANIUM MAN ©entilment ipprovdut minn MERLIN PUBLISHERS. Ir-rebbie˙ jit˙abbar nhar il-Óadd 25 ta’ Ottubru. Ir-rebbie˙a huma mitluba ji©bru l-ktieb miç-Çentru Nazzjonali Laburista fil-Óamrun billi jippreΩentaw il-karta tal-identità mit-Tlieta sal-Ìimg˙a bejn id-09.00 u t-15.00, u s-Sibt bejn l-10.00 u l-16.00, eskluΩ festi pubbliçi. Intant, ir-rebbie˙a tal-ktieb ÓTIF TA’ AJRUPLANI FIL-MEDITERRAN: IL-ÓAMES KAÛI TA’ MALTA hija:

MARGARET FALZON, 98, Luke-Mar, Triq Lorenzo Gafà, il-Mosta, MST 4126.

34 18|10|2015

kullhadd.com

kÓ LoGÓoB

B’4 numri 0280 0482 0533 0683 1435 1956 2421 2485 2863 2878

3202 3548 4183 4614 4717 4758 4879 5004 5030 5143 5225 5316 5352 6110 6235 6396 6507 6807 7055 7085 7397 7447 8199 8428 9302 9378 9414 9904

02302 03360 05141 15703 16825 21581 22845 28338 28345 39763 49680 53538 63581

69468 74427 81462 83848 92923 94426 95642 97743

B’6 numri

244974 323493 768484

Bi 8 numri 24468666 82890357 92742032 98205356

051252

IR-RIÛULTAT TAL-LoGÓBA TAL-ÓADD LI GÓADDA

B’5 numri 01449

SUDOKU SPONSORJATA MINN WELLA

Irba˙ xampù u conditioner Wella Aqta’ din il-log˙ba u ibg˙atha: KOMPETIZZJONI WELLA, KullÓadd, Çentru Nazzjonali Laburista, Triq Mile End, il-Óamrun, ÓMR 1717

Isem : Indirizz :

kompeTIzzjonI CenTRo CAsALInGA Ìemma’ s-sitt kupuni u ibg˙athom f’daqqa lil: KullÓadd, Kompetizzjoni Centro Casalinga, Çentru Nazzjonali Laburista, Triq Mile End, il-Óamrun, ÓMR 1717.

Isem: ...................................................................................................................................................................

Indirizz: .............................................................................................................................................................. ............................................................................................................................................................................ Nru tal-karta tal-identità: ............................................. Nru tat-telefown: ........................................................

lOGÓOB kÓ

18|10|2015 35

kullhadd.com

IRBAÓ €25 fI flus

IBGÓAT DAWN IÛ-ÛEWÌ KOMPETIZZJONIJIET FLIMKIEN U IDÓOL BIÇ-ÇANS LI TIRBAÓ €25 L-indirizz huwa: Irba˙ €25 fi flus, KullÓadd, Çentru Nazzjonali Laburista, Triq Mile End, il-Óamrun.

TIslIBA Mimdudin:

24.

1,12W.

Weqfin:

4. 7,21W. 9. 10. 12. 16,19. 18. 19. 20. 21. 23.

Kompli l-qawl: A˙jar tg˙ix f’....... wa˙dek milli f’palazz man-nies (7) JintuΩa sew finnamrar (4) Inda˙˙al ftit subg˙ajja! (5) Il-parti ta’ fuq tal©isem (3) Tiskappa (6) Kumbinazzjoni (6) Nag˙mel b˙allMusulmani (6) Lema˙ (2) Ara 16 G˙aksa IngliΩa (5) Ingrid Nappa ÛrinΩo (1,1,1) JintuΩa fil-log˙ob tal-boççi (4)

1. 2,6. 3,13. 5. 6. 8. 11,22. 12. 13. 14. 15. 17. 21. 22.

Naddaf (5)

Jag˙mlu l-kaxxi minnu (6) Jonsob g˙all-g˙asafar? (6) Carmelo Abela, Ministru ta’ dan (6) Bl-IngliΩ dan: To ... is human (3) Ara 2 Óuta perikoluΩa (9) Tinki (5) Ara 1 mimduda Ara 3 Isem (6) Trid tiksru biex tifta˙ (6) Qaddis (3) Ara 7 Ara 11

SOLUZZJONI TAL-ÌIMGÓA L-OÓRA Mimdudin:

Weqfin:

1. 4. 7,20. 9. 10. 12. 16,18. 19. 24.

1,17. 2. 3,21M. 5. 6,15. 8. 11.23. 12,22. 13. 14. 21.

Gabillott, Rug, Armata, Ann, Zunnarija, Riga u biro, Bakkar, Btala, NTM, Iparla, Ajk

QED TAGÓRAfHOM? fir-ritratt hemm Ωew© uçu˙ f’wiçç wie˙ed. Qed tag˙rafhom? Ójiel: Ûew© atturi Amerikani li fis-sena 2013 ˙admu film komiku flimkien bl-isem The Heat.

Personalità 1:

Personalità 2: RIÛULTAT TAL-ÌIMGÓA L-OÓRA Isem: Indirizz:

Nru tat-Telefown: Gianni Morandi

REBBIEÓ TAL-ÌIMGÓA L-OÓRA: VICTOR COLVIN, 1/3 Sisters Flats, Triq Antonio Sciortino, l-Imsida, MSD 1305. Nota: l-ittri rebbie˙a jintbag˙tu fix-xahar ta’ wara li tkun intreb˙et il-kompetizzjoni.

Massimo Ranieri

36 18|10|2015

kullhadd.com

kÓ SPORTS

MIÛURI TAL-BAÌIT 2016 DWAR L-ISPORTS

Bosta huma dawk li kkummentaw li l-isportivi bbenefikaw bil-bosta mill-Ba©it 2016. Ba©it illi jg˙in sabiex ikomplu jintla˙qu bosta miri fl-isport, kemm fl-immodernizzar tal-façilitajiet kif ukoll biex tintla˙aq ilmira li aktar çittadini jkunu attivi.

Ftit ©img˙at ilu s-Segretarjat Parlamentari, permezz ta’ konferenza tal-a˙barijiet qabel ilkwalifikazzjoni storika ta’ Malta fil-Kampjonati Ewropej talWaterpolo li se jsiru fis-Serbja, fakkar li l-plejers tal-futbol u talwaterpolo kienu qed jibbenefikaw minn rata ta’ taxxa anqas

fuq id-d˙ul tag˙hom. L-pro©ett pilota beda fil-futbol u kien estiΩ g˙all-waterpolo fil-Ba©it 2015. Il-Ba©it 2016 ra din il-miΩura titwessa’ fuq pjattaforma ikbar fejn minn dan il-ba©it ser ikunu l-atleti kollha li jibbenefikaw minn rata ta’ taxxa ta’ 7.5% fuq id-d˙ul, kif ukoll il-kowçis.

Tnaqqis ta’ VAT fuq attivitajiet sportivi Il-Gvern qed jag˙raf li l-problema tal-obeΩita f’pajjiΩna hija wa˙da kbira u allura qed jipprova jinçentiva liç-çittadini sabiex ikunu aktar attivi billi jg˙inhom finanzjarjament. Dan l-a˙˙ar deçenju Malta rat Ωieda fin-nies li huma attivi. Ûieda li, madanakollu, mhix ikkunsidrata b˙ala wa˙da biΩΩejjed u allura wa˙da mill-miΩuri tal-Ba©it 2016 hija t-tnaqqis ta’ VAT fuq attivitajiet sportivi. Dan jinkludi wkoll membership f’gyms, fitness centres, nurseries tal-futbol u attivitajiet sportivi o˙ra. It-tnaqqis ser ikun minn 18% g˙al 7%. MiΩura li qed t˙alli aktar flus fil-bwiet tal-familji Maltin u G˙awdxin li jistg˙u jibbenefikaw direttament minnha.

ikun jista’ jer©a’ jkun utilizzat filpixxina. G˙alkemm il-pixxina ta’ Tal-Qroqq qed tie˙u prijorità, il-Gvern ser jfassal pjanijiet g˙allpixxina ta’ Wied il-G˙ajn, filKottonera, f’Óad-Dingli u f’Pembroke. Dan qed isir g˙ax il-Gvern u l-Kunsill Malti g˙allIsport jemmnu fid-dixxiplini relatati mal-ba˙ar/ilma u kemm hawn talent f’dan il-qasam f’pajjiΩna, liema talent g˙andu bΩonn l-appo©© sabiex jibbrilla. Ser tkun qed tinbidel l-art talgym tal-kumpless tal-Kottonera u ssir estensjoni tas-sala g˙all©innastika. Fil-Kumpless ta’ Óal Kirkop ser isir xog˙ol fuq ixshallow pool u ser ikun qieg˙ed isir xog˙ol wkoll fil-Kumpless sportiv tal-Marsa, b’enfasi fuq ilkorsa tat-ti©rijiet taΩ-Ωwiemel li hemm bΩonn li tkun elevata fuq livell internazzjonali.

L-uΩu tar-roti

Il-Gvern se jkompli jinçentiva luΩu ta’ mezzi alternattivi ta’ trasport li ma jni©©sux u li fl-istess ˙in ikunu ta’ ©id g˙as-sa˙˙a tal-individwu. Ser tkun qed ti©i estiΩa l-iskema ta’ g˙otja ta’ 15.25% tal-prezz fuq roti u roti tal-elettriku, filwaqt li l-massimu tal-g˙otja ser titla’ g˙al €250. Flistess ˙in Transport Malta se tkun qed ta˙dem fuq National Cycle Plan. Dan jawgura tajjeb g˙al dawk kollha li jipprattikaw dan l-isport u li jitlaqg˙u ma bosta problemi speçjalment fejn tid˙ol l-edukazzjoni tassewwieqa vis-à-vis iç-çiklist. Barra minn hekk, qed ikunu inçentivati dawk l-azjendi li jinvestu f’bicycle racks sabiex limpjegati tag˙hom ikollhom fejn ipo©©u r-roti meta juΩawhom biex imorru x-xog˙ol. Ser ji©i allokat fond ta’ €150,000, li permezz tieg˙u l-Gvern se jkun qed jo˙ro© nofs l-ispiΩa li tkun g˙amlet l-azjenda. Minbarra hekk ser jitwaqqaf fond ie˙or ta’ €30,000 biex il-kunsilli lokali jkunu m˙e©©a jinkora©©ixxu luΩu tar-roti fil-lokalit tag˙hom. Ser ikompli jsir xog˙ol ta’ mmodernizzar fuq il-Pixxina Nazzjonali f’Tal-Qroqq. Ixxog˙ol ser jinkludi l-bdil taddeck, u retrofitting ta’ ingenji biex il-pixxina ssir aktar energy friendly u tkun ffrankata ˙afna energija. Ser jibda jintuΩa l©ibjun, fejn l-ilma li jin©abar ser

Bl-iskop li jissa˙˙a˙ iktar il-kuntatt bejn l-Federazzjonijiet Sportivi u l-Kunsill Malti g˙allIsport ser jinfet˙u akkademji ©odda tal-basketball, tal-volleyball u tal-©innastika. Il-Gvern qed jara li jkun hawn ukoll façilita’ g˙all-judo u li ji©u Ωviluppati numru ta’ jogging tracks madwar Malta. Se tkompli wkoll il-˙idma fuq il-possibbiltà li jkollna shooting range ta’ livell internazzjonali. Bil-kollaborazzjoni ma’ A©enzija Ûg˙azag˙ ser issir evalwazzjoni sabiex fil-Youth Village jinbnew façilitajiet sportivi li jkunu jistg˙u jintuΩaw kemm mill-istudenti tal-ALP u talYouth.inc u Ωg˙aΩag˙ o˙ra flimkien ma’ g˙aqdiet sportivi. Din hija wa˙da mill-prijortajiet ta’ dan il-Gvern, fejn kull façilità tkun utilizzata g˙all-massimu tag˙ha. FiΩ-Ωmien li ©ej ser tkun qed ti©i mnedija white paper g˙addiskussjoni mal-g˙aqdiet sportivi dwar kif dawn jistg˙u jattiraw investiment fil-façilitajiet tag˙hom biex b’hekk l-isport Malti jitmexxa fuq baΩi finanzjarja aktar soda u aktar sostenibbli. Ba©it 2016 iwitti t-triq g˙al sena o˙ra ta’ ˙idma fl-isport f’pajjiΩna. Il-˙idma trid tibda immedjatament sabiex 12-il xahar ie˙or in˙arsu lura u nkunu nistg˙u ng˙idu li flimkien wettaqna dak li weg˙edna.

sPorts kÓ

18|10|2015 37

kullhadd.com

PremIer leaGUe maltI QormI hIbernIans

1 2

Pembroke a. tarxIen r.

1 2

mosta naxxar l.

0 2

st andrews balzan

0 2

Andrei Agius (H), Georgios Alexander Nilsson Likourentzos (Q)

Fl-ewwel log˙ba li kien hemm fl-Istadium Nazzjonali f’Ta’ Qali, it-tim ta’ Hibernians irnexxielu jeg˙leb bi tbatija lit-tim ta’ Qormi bl-iskor ta’ 2-1. Kienu proprju Hibernians li wara biss minuta log˙ob kellhom l-ewwel azzjoni tal-log˙ba. Kien xutt minn barra l-kaxxa ta’ Jackson Lima li iΩda l-ballun g˙adda ftit ’il bog˙od minn mal-lasti ta’ Qormi. Ûew© minuti biss wara, Hibernians re©g˙u kienu perikoluΩi meta minn pass ta’ Cohen lejn Santos Silva li naqas milli jissupera lill-gowler ta’ Qormi Andreas Vella b’dan tal-a˙˙ar isalva. G˙al darb’o˙ra, re©g˙u kienu Hibernians li fil-21 minuta, cross ta’ Soares lejn Dias, li mill-viçin u minn qag˙da angolata tefa’ ferm g˙oli. L-ebda reazzjoni min-na˙a ta’ Qormi. Fit-36 minuta, freekick ta’ Cohen, il-ballun jg˙addi ftit ’il bog˙od. Minuta wara wasal l-ewwel gowl meritat minn Hibernians meta minn outball ta’ Failla lejn Rudi Garcia li qassam lejn Andrew Cohen u wara li dar tajjeb mal-gowler ta’ Qormi tefa’ bi preçiΩjoni fix-xibka. L-ewwel reazzjoni ta’ Qormi waslet fl-44 minuta u g˙al ftit ma ©abux id-draw. Dan meta pass ta’ Nillson lil Monti li wa˙du quddiem il-gowler Jurgen Borg ra l-ballun ja˙bat mal-lasti u jispiçça barra. Fl-a˙˙ar kwarta tat-tieni taqsima, Qormi ©abu l-gowl taddraw meta minn freekick ta’ Nillson, li tefa’ lejn in-nofs, bilgowler Jurgen Borg ibieg˙ed il-ballun, biss ja˙bat ma’ ras Sidibe u l-ballun spiçça fir-rokna tax-xibka. IΩda, dan ma kienx kollox hekk kif Hibernians irnexxielhom jiskurjaw ilgowl tar-reb˙a fil-˙in miΩjud. Cross ta’ Suarez lejn is-sostitut Jurgen Degabriele li mill-viçin ra l-ballun ji©i salvat millgowler ta’ Qormi Andreas Vella u mar f’corner. Mill-istess corner, jid˙ol tajjeb Andre Agius li bir-ras tefa’ l-ballun fix-xibka.

Referee: Glen Tonna TARXIEN IDAWRU TELFA F’REBÓA

Terence Vella (Q), Rui Da Gracia Gomes(H)

Fil-log˙ba li kien hemm ilbiera˙ kmieni fil-Victor Tedesco Stadium, it-tim ta’ Tarxien irnexxielu jdawwar telfa f’reb˙a meta g˙eleb lil dak ta’ Pembroke bl-iskor ta’ 2-1. L-ewwel azzjoni tal-partita, li sarrfet f’gowl, waslet minn Pembroke wara kwarta log˙ob meta minn cross ta’ Siraj Arab lejn Kyle O’Brien, ix-xutt ta’ dan ©ie mblukkat minn plejer ta’ Tarxien, il-ballun spiçça f’saqajn Ariel Laudisti li kkonkluda fix-xibka mill-viçin. Fit-18-il minuta Pembroke resqu viçin li jirduppjaw meta pass lura ta’ Ebiabowei Baker lejn il-gowler Andrea Cassar, dan inqabad barra minn postu, meta l-ballun deher li qabeΩ il-linja. Fit-22 minuta, azzjoni o˙ra g˙al Tarxien meta xutt ta’ Danilo Meira Santos g˙adda ftit barra. Pembroke rrea©ixxew fil-31 minuta meta minn xutt fil-baxx ta’ Siraj Arab g˙adda ftit barra. Qabel spiççat lewwel taqsima, azzjoni o˙ra g˙al Tarxien li x-xutt fil-baxx ta’ Danilo Meira Santos g˙adda j˙akkek ma’ sieq il-lasta. Fit-tieni taqsima, proprju fl-48 minuta, kien hemm indeçiΩjoni ta’ Ebiabowei Baker, Ariel Laudisi avvanza u llob tieg˙u g˙adda ftit g˙oli. Fid-49 minuta, xutt bid-dawra ta’ Joao Pedro Oliveira Santos salvat minn Matthew Farrugia. Pembroke fit-58 minuta kellhom azzjoni o˙ra meta minn cross Austin Martz u xutt minn qag˙da tajba ta’ Siraj Arab salvat minn Andrea Cassar. Fit-62 minuta, Tarxien ©abu ddraw m e t a m i n n p a s s t a ’ L u c k y O m e r o u l e j n L u k e Montebello u dan g˙eleb lil Matthew Farrugia b’xutt millewwel fil-baxx. Kwarta mit-tmiem, Tarxien skurjaw il-gowl deçiΩiv meta minn corner ta’ Joao Pedro Oliveira Santos u Daniel Zerafa g˙eleb lil Matthew Farrugia b’daqqa ta’ ras.

Referee: Sandro Spiteri Bruno Giglio De Oliveira (T), Ariel Laudisi (P)

klassIFIka

Il-PremIer leaGUe maltI

Ritratt: STEPHEN GATT

REBÓA DRAMMATIKA GÓAL HIBERNIANS

Balzan Hibernians Valletta Birkirkara Floriana Mosta Tarxien Rainbows Pembroke Athleta Sliema Wanderers Qormi Naxxar Lions St. Andrews

+/-

Pti

6 5 5 4 4 4 3 3 3 1 1 0

2 2 0 2 1 1 3 1 1 1 0 0

0 1 2 1 2 3 2 4 3 6 7 8

15 13 12 18 13 13 13 15 4 6 5 5

3 9 5 7 7 10 8 18 7 11 24 23

+12 +4 +7 +11 +6 +3 +5 -3 -3 -5 -19 -18

20 17 15 14 13 13 12 10 10 4 3 0

loGÓob GÓal-lUm Stadium Nazzjonali Ta’ Qali Sliema W. Valletta

Kyle O’Brian (P), Triston Caruana (T)

L 8 8 7 7 7 8 8 8 7 8 8 8

vs vs

Birkirkara Floriana

15.00 17.00

38 18|10|2015

kullhadd.com

KÓ SpOrtS

riÛuLtAti tAL-BierAÓ Tottenham H v Liverpool Chelsea v Aston Villa Crystal Palace v West Ham Utd Everton v Manchester Utd Man. City v Bournemouth Southampton v Leicester City West Brom v Sunderland Watford v Arsenal

tOttenhAM v LiverpOOL Prestazzjoni tajba mill-gowler Simon Mignolet g˙enu lil Liverpool biex jakkwistaw draw ta’ 0-0 barra minn daharhom kontra Tottenham flewwel log˙ba ta˙t it-tmexxija ta’ Jurgen Klopp. Il-gowler Bel©jan salva kwaΩi gowl çert b’idejn minn wa˙da minn xutt bid-dawra minn Clinton N’Jie fl-ewwel taqsima u darbtejn o˙ra minn Harry Kane. Min-na˙a tag˙hom, Liverpool marru viçin li jiskurjaw f’din illog˙ba meta l-attakkant Bel©jan Divock Origi, li kien qed jie˙u post l-imwe©©a’ Daniel Sturridge, ra ddaqqa ta’ ras tieg˙u ta˙bat mal-lasta fl-10 minuta. Lejn l-a˙˙ar tal-partita, Liverpool marru viçin ˙afna li jirb˙u din il-log˙ba b’mod drammatiku hekk kif xutt minn barra l-kaxxa talÌermaniΩ Emre Can g˙adda ftit ’il bog˙od mil-lasti ta’ Hugo Lloris. cheLSeA v AStOn viLLA Wara ˙afna inkwiet u stennija, fla˙˙ar Chelsea rnexxielhom jirb˙u log˙ba u g˙amlu dan proprju f’darhom meta g˙elbu l-isfida ta’ Aston Villa u reb˙ulhom bl-iskor ta’ 2-0. L-ewwel gowl wasal proprju minn

LOGÓOB GÓAL-LuM Newcastle utd v Norwich City

Roma v Empoli

3-1

Torino v Milan

Tard

LOGÓOB GÓAL-LuM Bologna v Palermo

12.30

Atalanta v Carpi

15.00

Frosinone v Sampdoria

15.00

Genoa v Chievo

15.00

Verona v Udinese

15.00

Napoli v Fiorentina

15.00

Sassuolo v Lazio

15.00

Inter v Juventus

20.45

KLASSifiKA TIM

Fiorentina 7 6 0 1 14 4 18 Roma 8 5 2 1 20 10 17 Internazionale 7 5 1 1 8 6 16 Lazio 7 5 0 2 10 11 15 Torino * 7 4 1 2 12 8 13 Napoli 7 3 3 1 16 7 12 Chievo 7 3 3 1 11 5 12 Sassuolo 7 3 3 1 9 7 12 Sampdoria 7 3 2 2 13 10 11 Atalanta 7 3 2 2 8 8 11 Milan * 7 3 0 4 8 13 9 Juventus 7 2 2 3 9 8 8 Palermo 7 2 1 4 9 12 7 Udinese 7 2 1 4 7 10 7 Genoa 7 2 1 4 4 7 7 Empoli 8 2 1 5 7 14 7 Carpi 7 1 2 4 8 16 5 Hellas Verona 7 0 4 3 6 10 4 Frosinone 7 1 1 5 4 10 4 Bologna 7 1 0 6 4 12 3 * Il-poΩizzjonijiet ivarjaw min˙abba li r-riΩultat in˙are© wara li morna g˙all-istampar

17.00

LOGÓOB GÓAL GÓADA 21.00

Swansea Utd v Stoke City

KLASSifiKA Diego Costa jiççelebra l-ewwel gowl tal-log˙ba

Diego Costa wara li approfitta minn Ωball difensiv tal-viΩitaturi hekk kif Chelsea bdew jag˙mlu minn kollox biex jer©g˙u jie˙du forma wara la˙ ˙ a r t e l f a t a ’ 3 - 1 k o n t r a Southampton qabel il-waqfa internazzjonali. It-tieni gowl, imbag˙ad, wasal meta, b’mod sfortutanat, id-difensur Alan Hutton tefa’ l-ballun fix-xibka tieg˙u stess ftit wara li bdiet lewwel taqsima. Dan l-iΩball kien iddaqqa mortali ta’ Aston Villa hekk kif qatt ma dehru li setg˙u jer©g˙u jid˙lu lura fil-log˙ba. evertOn v MAn. uniteD F’log˙ba o˙ra interessanti li kien hemm ilbiera˙, it-tim ta’ Manchester

United g˙eleb lit-tim ta’ Everton barra minn daru bl-iskor ta’ 3-0. Fl-ewwel taqsima, it-tim ta’ van Gaal kien l-a˙jar tim u fil-fatt marru fil-vanta©© proprju fit-18-il minuta meta wara azzjoni konfuΩa fil-kaxxa, il-ballun spiçça g˙and Morgan Schneiderlin li minn qag˙da angolata tefa’ fix-xibka. Fit-22 minuta, ilUnited irduppjaw wara azzjoni tajba f u q i x - x e l l u g m e ta m i n n cross pin©ut ta’ Marcos Rojo, Ander Herrera g˙amilhom tnejn bir-ras. Fit-tieni taqsima, minkejja li Everton Ωiedu l-prestazzjoni u marru diversi drabi viçin biex jiskurjaw, kienu l-United li Ωiedu gowl ie˙or meta minn pass ta’ Ander Herrera, Wayne Rooney skurja t-tielet gowl g˙at-tim tieg˙u fil-61 minuta.

nApOLi v fiOrentinA

riÛuLtAti tAL-BierAÓ

0-0 2-0 1-3 0-3 5-1 2-2 1-0 Tard

F’wa˙da mill-isba˙ mil-log˙biet li hemm illum, it-tim ta’ Napoli se jkun qed jilqa’ f’daru lit-tim ta’ Fiorentina liema log˙ba Ωgur se toffri eçitament fost is-sapporters rispetti min˙abba l-aspirazzjonijiet taΩΩew© timijiet. Fil-fatt, minn bosta, qed tkun deskritta b˙ala l-log˙ba tal-Iscudetto. Napoli, li qed jaspiraw li din is-sena jirb˙u lKampjonat Taljan, huma ffukati li jirb˙u din illog˙ba u b’hekk ikunu telg˙u fil-quççata aspejjeΩ tal-istess Fiorentina. Fiorentina, li ta’ min jg˙id li b˙alissa hija wkoll sorpriΩa li dawn qeg˙din jokkupaw l-ewwel post, ilhom ma jkunu f’din il-poΩizzjoni 16-il sena. SASSuOLO v LAviO Sassuolo se jkunu ddisprati li jkomplu jippruvaw jitilg˙u ’l fuq fil-klassifika hekk kif se jkunu qed jilqg˙u f’darhom lir- runners-up tas-Supercoppa Taljana. Sensiela impressiva ta’ 11-il log˙ba ming˙ajr telfa g˙at-tim ta’ Eusebio di Francesco kienet imwaqqfa bit-telfa ta’ 1-0 kontra Empoli qabel ma kien hemm il-waqfa internazzjonali. Min-na˙a tag˙hom, it-tim ta’ Lazio reb˙u tliet log˙biet konsekuttivi iΩda t-tim ta’ Stefano Pioli ma sabuhiex façli biex jeg˙lbu lid-debuttanti talKampjonat Taljan Frosinone. Fil-fatt, kien biss wara 80 minuta log˙ob li Lazio rnexxielhom jiskurjaw ilgowl deçiΩiv. Minkejja li g˙elbuhom fl-a˙˙ar tliet konfronti, Sassuolo mhux ta’ min jarmihom kmieni. inter v juventuS Minkejja li mhux qeg˙din jokkupaw l-og˙la poΩizzjonijiet fil-klassifika, dan il-konfront xorta wa˙da qed jitqies b˙ala l-konfront tal-©img˙a hekk kif irrivali eterni ta’ Inter u Juventus se jkunu qed jilag˙bu kontra xulxin illejla fis-San Siro. Dan l-a˙˙ar beda jing˙ad ˙afna dwar il-prestazzjonijiet ta’ Roberto Mancini fir-rigward tat-tim immexxi minnu, fosthom il-kwalità tal-log˙ob kif ukoll il-potenzjal li g˙andhom biex jirb˙u lIscudetto. IΩda, minkejja li qeg˙din b’sa˙˙ithom fiddifiΩa, Inter xorta qed ibatu biex jiskurjaw. Din se tkun l-ewwel darba li Max Allegri se jkollu g˙ad-dispoΩizzjoni tieg˙u t-tim kollu wara r-ritorn minn injury twila ta’ Claudio Marchisio. Madankollu, Juventus jafu li telfa tista’ tbeg˙edhom aktar milli joffru sfida denja g˙ad-difiΩa tat-titlu.

TIM

Manchester City Man. United West Ham United Arsenal * Leicester City Crystal Palace Tottenham H Southampton Everton Liverpool Chelsea West Brom Swansea City Watford * Norwich City Stoke City Bournemouth Aston Villa Sunderland Newcastle United

9 9 9 8 9 9 9 9 9 9 9 9 8 8 8 8 9 9 9 8

7 6 5 5 4 5 3 3 3 3 3 3 2 2 2 2 2 1 0 0

0 1 2 1 4 0 5 4 4 4 2 2 4 4 3 3 2 1 3 3

2 2 2 2 1 4 1 2 2 2 4 4 2 2 3 3 5 7 6 5

24 15 20 13 19 12 11 15 12 8 14 7 10 6 12 8 11 8 8 6

8 8 12 7 17 10 7 12 11 10 17 11 10 7 14 10 17 15 19 17

21 19 17 16 16 15 14 13 13 13 11 11 10 10 9 9 8 4 3 3

punti OÓrA LUIS ENRIQUE INTERESSAT LI JMEXXI LIL SPANJA Il-kowç preΩenti ta’ Barçellona Luis Enrique sostna li, jekk ikun hemm l-opportunità, huwa jkun interessat li jie˙u rriedni tat-tim Spanjol f’idejh ©aladarba jieqaf il-kowç preΩenti Vincente del Bosque. Del Bosque, li issa g˙andu 64 sena, se jkun qed jimmira li jie˙u lil Spanja g˙allKampjonat Ewropew g˙at-tielet darba konsekuttiva; liema kampjonat se jsir fi Franza s-sajf li ©ej. Mistoqsi jekk iridx li jie˙u post il-veteran li reba˙ it-Tazza tad-Dinja ma’ Spanja fl-2010, Enrique wie©eb fl-affermattiv. F’Ìunju li g˙adda, Enrique ffirma kuntratt biex jibqa’ ma’ Barçellona mill-inqas sas-sena 2017. L-FA MHUX TAPPOÌÌA L-PRESIDENZA TA’ PLATINI L-Assoçjazzjoni tal-Futbol (FA) sostniet li qed tissospendi l-appo©© tag˙ha lejn Michel Platini fil-missjoni tieg˙u li jkun il-Presidenti tal-FIFA. PreΩentement, il-President talUEFA, Platini, li wkoll kien imexxi lit-tim internazzjonali FrançiΩ kemm b˙ala kowç kif ukoll b˙ala captain , qed ikun investigat fuq ˙las ta’ £1.35 miljun li rçieva ming˙and Sepp Blatter fl-2011. Blatter b˙alissa wkoll jinsab ta˙t investigazzjoni rigward dan il-pagament li t-tnejn li huma qed jiç˙du li g˙amlu xi ˙a©a ˙aΩina. Din id-deçiΩjoni ttie˙det mill-FA wara laqg˙a tal-UEFA nhar il-Óamis li g˙adda. PROTESTA KONTRA ARSENAL Grupp immexxi minn xi sapporters ta’ Bayern Munich qed jippjanaw li jag˙mlu protesta waqt il-log˙ba taçChampions League kontra Arsenal fil-©img˙a li ©ejja min˙abba l-prezzijiet esa©erati tal-away tickets ta’ Arsenal. L-g˙aqda FC Bayern Worldwide qalet li mhux se tkun qed tid˙ol fl-Emirates g˙all-ewwel 5 minuti tal-partita min˙abba li l-prezz ta’ biljett wie˙ed jitla’ sa £64. Dan lavveniment inzerta li se ji©ri wara li l-BBC ippubblikat studju li analizza l-kost ta’ 227 klabb madwar il-Gran Brittanja u l-Ewropa. B’risposta g˙al dan, il-mani©er ta’ Arsenal Arsene Wenger sostna li hu fl-interess tieg˙u li jipprovdi valur. Dan l-istudju tal-BBC wera kif il-Gunners huma l-aktar tim bl-aktar prezzijiet g˙olja fil-Premier League tant li jil˙qu sa £97, filwaqt li l-away tickets fil-league huma bejn £26 u £64. Ironikament, l-or˙os season ticket tal-Bayern Munich jiswa biss £140.

FORmULA 1kullhadd.com KÓ

18|10|2015 39

AnALIÛI U RAPPORT TA’ LIAm GAUCI

LIL hInn mIÇ-ÇIRKWIT Kif inhu normali, lejn l-a˙˙ar ta’ kull sta©un il-˙arsa ta’ kull min hu involut fil-Formula 1 iddur lejn is-sena ta’ wara. Dan wassal g˙al diversi a˙barijiet ©odda, fosthom il-pubblikazzjoni ta’ re gol ame nti ©odda min-na˙a tal-FIA, il-konferma talg˙otja tal-kuntratt g˙all-forniment tar-roti bejn l-2017 u l-2019, kif ukoll diversi deçiΩjonijiet me˙uda mit-timijiet individwali. Regolamenti ©odda L-ista©un attwali kien ikkaratterizzat m inn di v er si int er p re t azzjoni jie t su©©ettivi tar-regolamenti li f’xi kaΩijie t ki enu vagi wisq fi l-lingwa©© tag˙hom. EΩempju ta’ dan kienet ilkontroversja li nqag˙let kmieni fl20 15 m et a l - Fer rar i r ne xx iel hom jikkontestaw b’suççess l-interpretazzjoni tal - l im i tu fi r - re g ola me nt i tekniçi dwar l-omologazzjoni talmagni. G˙aldaqstant, fl-a˙˙ar xhur l-FIA sar eΩerçizzju ta’ kjarifikazzjoni li mmanifesta ru˙u bis-s˙i˙ fl-abbozz tar-regolamenti tekniçi u sportivi li kienu ppubblikati aktar kmieni din

il-©img˙a. Fost il-bidliet li kien hemm l-introduzzjoni ta’ lingwa©© çar dwar illimitazzjonijiet fl-iΩvilupp tal-magni tul l-ista©un, kif ukoll il-projbizzjoni tal-uΩu ta’ power units antiki lil hinn mill-ista©un li fihom ©ew introdotti. Madankollu, f’laqg˙a li saret nhar il-Óamis bejn l-FIA u l-manifatturi tal-magni, id-deçiΩjonijiet me˙uda fir-rigward ta’ dawn iΩ-Ωew© limitazzjoni ©ew annullati. B’hekk fl-2016, it-timijiet se jer©a’ jkollhom l-opportunità li jiΩviluppaw il- power units tag˙hom tul l- ista©un kollu b’3 2 token g˙ad-dispoΩizzjoni tag˙hom. Barra minn hekk, l-uΩu ta’ magni antiki se jkun permess mill-©did, bidla li se tag˙ti l-opportunità litToro Rosso li jikkompetu bil-power unit attwali tal-Ferrari fl-2016 jekk ittim minn Maranello jaççetta. Min-na˙a l-o˙ra, intopp mhux mistenni fir-regoli sportivi l-©odda hija Ω-Ωamma tal-artiklu 5.4 illi jsostni li l-kalendarju tal-F1 jista’ jkollu massimu ta’ 20 tellieqa. Il-preΩenza ta’ dan l- ar t ik lu hi ja str am ba m e ta wie˙ed iqis li l-kalendarju proviΩorju tal-2016 jelenka 21 tellieqa.

Konferma tal-Pirelli Óa©a o˙ra li tista’ taffettwa l-kalendarju tal-2016 hija d-deçiΩjoni tal-Formula One Management (FOM) illi tag˙ti lkuntratt tal-forniment tar-roti ta’ bejn l2017 u l-2019 lill-Pirelli. Minkejja l-entuΩjaΩmu li g˙andha g˙all-isport, il-kumpanija Taljana kienet qieg˙da thedded li tirtira l-offerta tag˙ha matul dawn l-a˙˙ar ©img˙at. Dan b’reazzjoni g˙ad-deçiΩjoni tal-FOM illi tillimita l-jiem ta’ prova b’mod radikali fl-2016 billi tnaqqas il-provi tekniçi ta’ qabel l-ista©un minn 12-il ©urnata g˙al 8, filwaqt li telimina g˙alkollox il-provi ta’ matul l-ista©un G˙all-Pirelli dan kien inaççettabbli, speçjalment min˙abba l-fatt li fl-2017 ilvetturi mistennijin jinbidlu b’mod radikali, tranΩizzjoni li se tirrikjedi lintroduzzjoni ta’ roti b’g˙amla differenti g˙all-a˙˙ar. Madankollu, jidher li l-Pirelli u l-FOM waslu g˙al kompromess aççettabbli g˙ax il-Óadd li g˙adda Bernie Ecclestone kkonferma li l-kumpanija kienet se tibqa’ l-fornitriçi unika tar-roti g˙as-snin li ©ejjin. Id-dettalji ta’ dan ilkompromess g˙adhom ma kinux

ikkonfermati, però, huwa mistenni li jinvolvu r-ritorn tal-provi tekniçi ta’ matul l-ista©un. Il-kriΩi tkompli Sadanittant, il-preparamenti g˙all-2016 fi ˙dan ir-Red Bull u t-Toro Rosso kienu ta’ natura differenti ferm. Dan g˙ax iΩ-Ωew© timijiet g˙adhom ming˙ajr magna wara li ˙afna mill-fornituri attwali eskludew il-possibbiltà li jie˙du dan il-kuntratt. L-unika xaqq ta’ dawl jidher li ©ej min-na˙a tal-Ferrari li, uffiçjalment, g˙adhom ma rriffjutawx ftehim ta’ forniment. Madankollu, sorsi qrib it-tim ta’ Maranello sostnew li l-amministraturi ta’ dan it-tim mhuma komdi xejn bil-possibbiltà li jag˙tu magni kompetittivi lil u˙ud mir-rivali prinçipali tag˙hom. G˙aldaqstant, iç-çans li r-Red Bull u tToro Rosso j˙allu l-isport qieg˙ed jikber mhux ˙aΩin, tant illi Dietrich Mateschitz, is-sid ta’ dawn it-timijiet, ˙ass il-bΩonn li jassigura lill-aktar minn 1,000 ˙addiem impjegat mar-Red Bull u t-Toro Rosso li se jsibilhom xog˙ol alternattiv jekk dawk ikollhom iΩarmaw.

ID WAÓDA FUQ IT-TROFEW L-ewwel Gran Premju tar-Russja, li g˙amel id-debutt tieg˙u fl-2014, ftit li xejn offra spettaklu hekk kif ir-roti servew iktar milli kien mistenni u ftit taw lok g˙as-sitwazzjonijiet interessanti li normalment jin˙olqu meta dawn jibdew jiddegradaw b’mod konsiderevoli. Tluq aggressiv Madankollu, din is-sena l-affarijiet kienu differenti ferm. L-ewwel nett, g˙ax ilPirelli g˙aΩlu li jmorru g˙as-supersofts u s-softs minflok is-softs u l-mediums , g˙aΩla li ggarantiet li d-degrad tar-roti jkollu impatt akbar fuq l-andamant tattellieqa. It-tieni, is-sewwieqa, g˙al ra©unijiet differenti, waslu g˙al din it-tellieqa b’mentalità ferm aktar aggressiva minn dik talista©un li g˙adda. Dan ˙are© çar millewwel dawra illi fiha Hulkenberg tilef ilkontroll tan-na˙a ta’ wara tal-vettura tieg˙u u ˙abat f’Ericsson u Verstappen. L-inçident ta’ bejniethom wassal lil Hulkenberg u Ericsson biex jirtiraw mittellieqa filwaqt li Vertsappen kellu jid˙ol fil-pits biex ibiddel ir-roti tieg˙u wara li sofra puncture. Il-˙abta wasslet g˙all-˙ru© tas-Safety Car illi Ωammet lis-sewwieqa qrib ta’ xulxin sat-tielet dawra. Meta din il-vettura re©g˙et da˙let fil-pitlane, Bottas mill-ewwel g˙amel attakk aggressiv fuq Raikkonen u ˙adlu t-tielet post. Ftit wara

Vettel ipprova jag˙mel l-istess, imma din id-darba l-FinlandiΩ tal-Ferrari rnexxielu jiddefendi ru˙u. Sadanittant, Rosberg, illi dak il-˙in kien fl-ewwel post beda jilmenta mal-garaxx li l-pedala tal-gass tieg˙u kienet qieg˙da to˙ro© ’il barra aktar milli suppost. Din il-problema kompliet taggrava ru˙ha sakemm fl-a˙˙ar ©eg˙litu jirtira fl-g˙axar dawra. Ûew© dawriet wara kienet se tieqaf ittellieqa ta’ kul˙add meta inçident gravi ta’ Grosjean, li mela t-traççat bid-debris meta ˙abet bis-sa˙˙a ma’ wa˙da millbarrieri, wasslet g˙all-˙ru© tat-tieni Safety Car. Fortunatament is-sewwieq FrançiΩ sofra biss ©rie˙i ˙fief u d-debris ma kienx biΩΩejjed fl-ammont biex iwassal g˙all-bnadar il-˙omor. B’hekk, f’dawra 16, it-tellieqa kompliet b’mod normali u fi Ωmien qasir Vettel irnexxielu je˙les minn Raikkonen u jitla’ fit-tieni post. Perjodu kwiet Wara dan il-perjodu interessanti l-affarijiet ikkwitaw xi ftit hekk kif bosta sewwieqa bdew de˙lin g˙all-pitstops tag˙hom lejn nofs it-tellieqa. F’dawra 26, Sainz ing˙ata penalità ta’ ˙ames sekondi wara li qasam il-linja l-bajda hu u die˙el fil-pitlane. Disa’ dawriet wara, Alonso re©a’ kien il-protagonista ta’ kumment sarkastiku

fil-konfront tal-Honda. Dan se˙˙ meta lin©inier tieg˙u qallu li kellu jiddefendi ru˙u mill-attakki ta’ Massa, li dak il-˙in kien eΩatt warajh. Però, l-Ispanjol irrisponda lill-in©inier illi apprezza l-karattru çajtier tieg˙u b’referenza g˙ad-differenza kbira f’termini ta’ rendiment bejn il-magna Honda u dik tal-Mercedes. Fil-fatt, Massa dam biss ftit kurvi biex g˙adda ri˙ minn ma’ Alonso u feta˙ distakk komdu minn mieg˙u. Problemi u inçidenti Ir-ritmu tat-tellieqa beda jqum xi ftit f’dawra 36 meta Bottas sab ru˙u espost g˙all-attakk ta’ Raikkonen wara li falla flattakk tieg˙u fuq Ricciardo. Madankollu, is-sewwieq tal-Williams irnexxielu jiddefendi ru˙u mill-pressjoni tal-Ferrarista. Bottas, però, re©a’ ˙a çans fl-44 dawra fejn qabeΩ lil Ricciardo u telaq b’pass mg˙a©©el wara Perez illi kien qieg˙ed ji©©ieled mar-roti tieg˙u li sa dak il-˙in kienu ddegradaw ru˙hom mhux ˙aΩin. Raikkonen g˙amel l-istess ftit tal-˙in wara, però l-ikbar diΩappunt ta’ Ricciardo kien g˙adu ©ej hekk kif fid-49 dawra kellu jirtira min˙abba problema fis-sistema ta’ sospenzjoni tar-Red Bull tieg˙u. L-Awstraljan ma kienx l-uniku wie˙ed li beda jesperjenza problemi tekniçi f’din il-faΩi tat-tellieqa. Ftit tal-minuti qabel,

KLASSIFIKA RUSSJA

Sainz spiçça fil-©enb tat-traççat wara li çedielu wie˙ed mill-brejkijiet tieg˙u. Min-na˙a l-o˙ra, Hamilton intalab biex ma juΩax id-DRS fl-a˙˙ar tat-tellieqa g˙ax l-in©iniera raw sinjali li setg˙u jindikaw possibbiltà ta’ çediment. IlBrittaniku obda dan l-ordni u ma kellux problemi biex jispiçça t-tellieqa fuq quddiem. Madankollu, l-attenzjoni tad-dilettanti fl-a˙˙ar tat-tellieqa insterqet minn Bottas u Raikkonen li fl-a˙˙ar dawra kienu qeg˙din ji©©ieldu g˙at-tielet post wara li kienu qabΩu lil Perez. IΩ-Ωew© FinlandiΩi, però, ˙abtu wara li Raikkonen da˙al b’mod aggressiv fuq Bottas u fet˙u l-bieb g˙all-Messikan biex jitla’ fuq l-a˙˙ar tar©a tal-podju. Kampjuni tal-kostrutturi B’hekk, g˙at-tieni sta©un konsekuttiv, il©lieda ta’ Rosberg g˙all-kampjonat tassewwieqa re©g˙et ©iet im˙arbta minn problema teknika. B’hekk Hamilton g˙andu id wa˙da fuq dan it-trofew, minkejja l-fatt li, matematikament, kemm Vettel kif ukoll Rosberg g˙adhom biççans li jirb˙u l-kampjonat tas-sewwieqa. Differenti hija l-istorja fejn jid˙ol dak tal-kostrutturi li fir-Russja ©ie deçiΩ favur il-Mercedes wara li Raikkonen ng˙ata penalità li rrelegatu mill-˙ames g˙attmien post b’konsegwenza tal-inçident li kellu ma’ Bottas.

KLASSIFIKA SEWWIEQA

PoΩ.

Sewwieq

Tim

Óin

PoΩ.

Sewwieq

Tim

Punti

01 02 03 04 05 06 07 08 09 10

Lewis Hamilton Sebastian Sergio Perez Felipe Massa Kimi Raikkonen Daniil Kvyat Felipe Nasr Pastor Maldonado Jenson Button Fernando Alonso

Mercedes Vettel Ferrari Force India Williams Ferrari Red Bull Sauber Lotus McLaren McLaren

1:37.11.024 +5.9 +28.9 +38.8 +42.3 +47.5 +56.5 +61.0 +79.4 +86.2

01 02 03 04 05 06 07 08 09 10

Lewis Hamilton Sebastian Vettel Nico Rosberg Kimi Räikkönen Valtteri Bottas Felipe Massa Daniil Kvyat Daniel Ricciardo Sergio Perez Romain Grosjean

Mercedes Ferrari Mercedes Ferrari Williams Williams Red Bull Racing Red Bull Racing Force India Lotus

302 236 229 123 111 109 076 073 054 044

40 18|10|2015

kullhadd.com

kÓ lOkali

il-baÌit: biDel il-MiStOQSiJa

Marlene Mizzi Membru Parlamentari Ewropew

Meta tara r-reazzjonijiet tal-korpi kostitwiti g˙all-Ba©it 2016 ippreΩentat nhar it-Tnejn li g˙adda fil-Parlament millMinistru tal-Finanzi l-Professur Edward Scicluna, fosthom dawk li jiffurmaw parti mill-MCESD, façilment tasal g˙all-konkluΩjoni li l-ba©it intlaqa’ tajjeb, u tajjeb ˙afna. Tasal g˙al din ilkonkluΩjoni meta tqis li dawn ir-reazzjonijiet ©ejjin minn lispettru s˙i˙ tas-soçjetà tag˙na. Ìejjin minn organizzazzjonijiet ta’ min i˙addem u ©ejjin millunjins tal-˙addiema. B’dawn tala˙˙ar mifruxin anke fost il-pensjonanti. Ovvjament, dejjem se ssib min ma tog˙©bux ˙a©a u min ma tog˙©bux o˙ra. Imma ˙a©a mill-aktar interessanti u li issa tidher li qabdet in-norma ta˙t Gvern Laburista hija li l-mistoqsija ta’ qabel il-ba©it m’g˙adhiex tkun: min jaf b’liema taxxi ©odda ˙iere©? Ilmistoqsija ta’ qabel il-ba©it issa donnha li saret: liema benefiççji soçjali se jiΩdiedu? B’kemm se jiΩdiedu? X’se jkun hemm ©did b’risq il-poplu? Dan wara biss ftit aktar minn sentejn u nofs flamministrazzjoni tal-pajjiΩ. Il-poplu fehem Mistoqsijiet b˙al dawn ma jsirux b’kumbinazzjoni jew b’mod frivolu. Ma jsirux hekk g˙ax di©à kien hemm il-prova tag˙hom. G˙ax il-poplu fehem il-kunçett ta’ kontinwità. Ilpoplu fehem li l-Gvern Laburista kellu g˙adma iebsa xi

jgerrem f’dak li wiret ming˙and amministrazzjoni Nazzjonalista. Madankollu, g˙ax huwa Gvern g˙aqli, g˙amel tieg˙u l-a˙˙ar ba©it ta’ Gvern Nazzjonalista, ilBa©it g˙as-sena 2013. G˙amel hekk mhux g˙ax kien jaqbel mal-parti l-kbira tieg˙u, imma g˙ax hekk kien jitlob l-interess nazzjonali. L-interess nazzjonali kien jitlob li ma jsirx taqlib immedjat. Li ma jag˙tix lok g˙al inçertezza. Li ma jo˙loqx klima li tkompli tista©na l-ekonomija tal-pajjiΩ. Fir-realtà l-ewwel ba©it ta’ Gvern Laburista kien dak g˙assena 2014 wara li fid-disa’ xhur ta’ qabel, fi Ωmien daqstant qasir, kien irnexxielu jag˙ti direzzjoni ©dida lill-pajjiΩ. Óoloq klima li bdiet minnufih trawwem kura©© lid-dinja tannegozju, kura©© lill-investitur lokali u barrani, kura©© lin-nies tax-xog˙ol. Dan meta kien kommess mal-Kummissjoni Ewropea li jo˙ro© lil pajjiΩna minn Ωew© proçeduri tag˙ha: dik tal-Proçedura tad-Deficit Eççessiv u dik tal-IΩbilançi Makroekonomiçi. Ma kienx daqstant façli tikseb il-fiduçja tal-Kummissjoni Ewropea fiddawl ta’ kif kien mexa mag˙ha Gvern Nazzjonalista. Gvern Nazzjonalista kien urieha mod u g˙amel ie˙or u allura lKummissjoni Ewropea kienet kawta, g˙ax kienet ingidmet aktar minn darba mill-Gvern Malti u allura bdiet ta©ixxi b˙alma jg˙id wie˙ed mill-qwiel tag˙na: il-kelb il-mismut kull ilma ja˙sbu mis˙un.

Imma Ω-Ωmien wera li dak li kien qed jg˙id Gvern Laburista ma kienx du˙˙an fl-ajru. Dak li wieg˙ed lill-Kummissjoni Ewropea wettqu. Il-passat huwa passat, g˙alkemm ma jfissirx li g˙andna ninsewh jew in˙allu lil min, g˙ax hekk jaqbillu, jipprova jnessihulna. Ba©its li tag˙hom

la˙qu

l-mira

It-triq twittiet. Rajna kif il-Ba©it g˙as-sena 2014 la˙aq ukoll ilmira tieg˙u, dik li jippremja lbΩulija. Il-miΩuri li ttie˙du tul dik is-sena ˙olqu klima fejn il˙e©©a g˙ax-xog˙ol kibret immens. Fejn bosta u bosta minn dawk li kienu jiddependu mis-servizzi soçjali g˙all-g˙ajxien tag˙hom fehmu u rrealizzaw li bix-xog˙ol kien jaqbillek, aktar u aktar wara li dda˙˙lu miΩuri li mix-xog˙ol beda jibqa’ aktar flus fi bwiet in-nies. Kienu aktar minn 2,000 li fehmu dan il-kunçett u dan f’perjodu qasir ta’ disa’ xhur. Dan meta fl-istess waqt il-Gvern Laburista wera li kellu l-kura©© li jkun iebes ma’ min jabbuΩa mill-benefiççji soçjali. Il-benefiççji soçjali mhumiex hemm biex ikunu abbuΩati imma biex ikun mg˙ejjun min verament ikun ˙aqqu. Differenti minn hekk ikun serq sfaççat. Sadanittant il-poplu beda jesperjenza aktar flus f’idejh. Ilpoplu beda jesperjenza li ma kinitx ˙rafa l-weg˙da tal-Partit Laburista fl-OppoΩizzjoni li fi Ωmien sena jra˙˙as il-kontijiet

tad-dawl u l-ilma b’25% kemm g˙all-familji kif ukoll g˙annegozji. MiΩura li ttraΩmettiet ru˙ha fi €80 miljun f’sena wa˙da fi bwiet il-poplu u nnegozju. U hekk se jer©a’ jsir din is-sena. Óaddie˙or, li skont hu miΩura b˙al din ma setg˙etx issir u kienet tfalli pajjiΩ, issa tant irrealizza li kien Ωbaljat li dawwar id-diska kompletament u issa jrid aktar tra˙˙is fil-kontijiet! AbbaΩi ta’ dan kollu, imma xorta wa˙da konxju li fadal problemi x’jissolvew, il-Gvern ˙ejja ba©it imsejjes fuq tmien prijoritajiet. Il-Gvern irid ikompli jsa˙˙a˙ il-finanzi pubbliçi filwaqt li jibda j˙ott il-muntanja dejn li ˙alla ˙addie˙or wara 25 sena ta’ tmexxija. Il-Gvern irid li nkomplu nkunu fost il-pajjiΩi li huma l-inqas intaxxati. Irid li lpajjiΩ ikompli jinfeta˙ g˙allinvestiment barrani. Irid li jkompli jsa˙˙a˙ is-servizzi soçjali. Irid li jΩomm bilanç fejn jid˙ol lambjent. Irid li l-©id li jin˙oloq jintla˙aq minn kul˙add. Irid ikompli jinvesti fl-infrastruttura. Irid li jkompli jtejjeb l-operat tieg˙u u jag˙mlu aktar effiçjenti. Sadattant rajna lill-Ba©it g˙assena 2016 ikompli jattakka lfaqar u r-riskju tieg˙u. IΩ-Ωidiet im˙abbra f’diversi pensjonijiet huma parti minn strate©ija f’din il-©lieda. Pensjonijiet li kienu ilhom sta©nati 20 sena s˙a˙. Tal-mist˙ija. Fejn jid˙ol Gvern Laburista, passat daqstant qasir, sentejn u nofs biss, wera li huwa garanzija g˙all-futur.