KullHadd 19.04.2015 by Kullħadd Editor

www.kullhadd.com

TITKELLEM L-OHSA DWAR L-INÇIDENTI FUQ IL-POST TAX-XOGÓOL Il-Óadd 19 ta’ April, 2015 Óar©a Nru 1,136

Ara pa©na 9

Prezz ›0.80

FIDUÇJA FIL-GVERN

IS-SWALI SE JKUNU LESTI SA DIÇEMBRU

Minn informazzjoni li g˙andha f’idejha l-KullÓadd jirriΩulta li lpro©ett taΩ-Ωew© swali ©odda fl-Isptar Mater Dei miexi kif ippjanat u fil-fatt dan il-bini mistenni jitlesta sa tmiem din is-sena. Dan se j©ib mieg˙u Ωieda ta’ 68 sodda o˙ra, bil-fondi Ewropej allokati marbuta ma’ dan il-pro©ett li jammontaw g˙al €11-il miljun. Ara pa©na 5

KIF NISTGÓU NEVITAW IT-TRAÌEDJI?

Wara t-tra©edja li ˙asdet il-˙ajja ta’ 400 persuna fil-Mediterran, din il-gazzetta ˙adet il-kummenti tal-UNHCR Malta, li appellat g˙al rispons komprensiv u ur©enti mill-Unjoni Ewropea. Il-UNHCR spjegat x’soluzzjonijiet jeΩistu biex dawn it-tra©edji ma jibqg˙ux jirrepetu ru˙hom. Il-Prim Ministru Malti kien fost dawk li esprimew t˙assib dwar kif tra©edji b˙al dawn qed jindraw u jsiru normalità. Ara pa©na 6

“GÓADDEJNA MINN MARTIRJU”

Kien riΩultat storiku dak im˙abbar ilbiera˙ filg˙odu b’rabta mal-elezzjoni tal-kunsilli lokali, fejn il-Partit Laburista ©ab ma©©oranza kbira ta’ 54%. Din kienet l-ewwel darba li partit filGvern ©ab riΩultat daqstant tajjeb fl-elezzjoni tal-kunsilli lokali, fejn mhux biss Ωamm il-kunsilli li fihom ma©©oranza, iΩda sa˙ansitra reba˙ kunsilli ©odda. F’konferenza lbiera˙ waranofsinhar, il-Prim Ministru Joseph Muscat sostna li dan ir-riΩultat jikkonferma li l-Gvern g˙adu jgawdi mill-fiduçja tal-ma©©oranza tal-Maltin. Huwa g˙alhekk li dan se jag˙ti aktar ener©ija u ottimiΩmu lill-Gvern, li laqa’ din ir-reb˙a b’umiltà. L-umiltà, iΩda, kienet nieqsa g˙al kollox fil-konferenza tal-Kap tal-OppoΩizzjoni Simon Busuttil li qal li, b’dan ir-riΩultat, il-Partit Nazzjonalista kien la˙aq il-mira tieg˙u li jnaqqas id-distakk bejnu u bejn il-Partit Laburista. Dan minkejja li d-distakk huwa l-istess g˙al dak tal-a˙˙ar elezzjoni ©enerali, meta l-Partit Nazzjonalista ©arrab telfa bla preçedent. Ara pa©ni 2 u 3

Din il-©img˙a l-Qorti ordnat lill-Pulizija biex takkuΩa lill-eksChairman tal-GRTU Vince Farrugia bi sper©ur u subordinazzjoni fil-kawΩa li fiha Sandro Chetcuti kien akkuΩat bl-attentat ta’ qtil ta’ Farrugia. Din il-gazzetta ˙adet il-kummenti ta’ Chetcuti dwar dan l-iΩvilupp, li min-na˙a tieg˙u ddeskriva b˙ala martirju dak li hu u l-familja tieg˙u g˙addew minnu fla˙˙ar snin. Ara pa©na 7

02 19|04|2015

kullhadd.com

kÓ LOkALi

MAÌÌORANZA TA’ 54%

Fl-elezzjoni tal-Kunsilli Lokali l-Partit Laburista kiseb ma©©oranza assoluta ta’ 54%, b’distakk ta’ madwar 11% mill-Partit Nazzjonalista. Dan huwa l-istess distakk miksub fl-a˙˙ar elezzjoni ©enerali, u g˙alhekk sinjal çar tal-fiduçja tal-poplu f’dan il-Gvern. Il-Partit Laburista g˙all-ewwel darba rnexxielu jirba˙ il-lokalità tal-Munxar, bis-sindku l-©dida Laburista Carmen Said. Mara o˙ra, Davina Sammut Hili, hija s-sindku l-©did tal-Furjana, li wkoll intreba˙ mill-PL wara snin ta’ tmexxija Nazzjonalista u indipendenti. Sakemm morna g˙all-istampa lbiera˙ l-uniku riΩultat li kien g˙adu mhux mag˙ruf kien dak ta’ San LOKALITÀ

TURNOUT %

Pawl il-Ba˙ar; li huwa l-ikbar kunsill lokali f’Malta. Óafna kienu konfuΩi lbiera˙ bir-reazzjoni tal-esponenti tal-Partit Nazzjonalista, li ©abu ru˙hom daqslikieku kienu reb˙u huma f’din l-elezzjoni. Wara konferenza stampa li fiha Simon Busuttil kien selettiv ˙afna fuq liema mistoqsijiet iwie©eb, niΩel fis-sala talg˙add tal-voti, skont il-Partit Nazzjonalista, biex jitkellem mal-©urnalisti. Madanakollu kienu biss esponenti o˙ra tal-PN, fosthom Chris Said, li tkellmu mal-midja, hekk kif Busuttil inΩamm imdawwar bis-sigurtà u esponenti o˙ra b˙ad-Deputat Kap Beppe Fenech Adami li kienu arroganti u sa˙ansitra mbuttaw lil ©urnalista ta’

SINDKU PREÇEDENTI

SINDKU ELETT

KUNSILL KUNSILL PREÇEDENTI ELETT

ONE News li pruvat tie˙u kumment ta’ Busuttil. Dan qieg˙ed jag˙ti l-impressjoni li Busuttil mhux qed jit˙alla jitkellem minn dawk ta’ madwaru wara lfjask fid-dibattitu mal-Prim Ministru li sar fuq l-istazzjon nazzjonali fil-bidu tal-kampanja. Fil-fatt minn dak iΩ-Ωmien Busuttil sparixxa kompletament, tant li kul˙add beda jistaqsi kif jista’ l-Kap tal-OppoΩizzjoni jibqa’ assenti tul kampanja elettorali. Din il-fehma tissa˙˙a˙ mill-fatt li l-Partit Nazzjonalista pprova jag˙ti l-impressjoni li kellu xi reb˙a f’din l-elezzjoni, biex b’hekk ma tkomplix tiΩdied l-iskuntentizza ta’ dawk li huma diΩappuntati bit-tmexxija ta’ Busuttil.

KANDIDATI PL

KANDIDATI KANDIDATI KANDIDATI PN AD INDIPENDENTI

Il-Birgu

70%

John Boxall

L-Isla

71%

Justin J Camilleri*

Joseph Casha

Óal Qormi

78%

Rosianne Cutajar

ÓaΩ-Ûebbu© (M)

77%

Alfred Grixti

Sarah Agius

Is-Si©©iewi

81%

Karol Aquilina

Ó’Attard

76%

Stefan Cordina

Óal Balzan

72%

John Zammit*

Ian Spiteri

BirΩebbu©a

69%

Joseph Farrugia*

Kevin Barun

Óad-Dingli

87%

Venera Micallef*

Sandro Azzopardi

Floriana

72%

Nigel Holland

Davina Sammut Hili

Il-GΩira

50%

Roberto Cristiano*

Conrad Borg Manchè

G˙ajnsielem

70%

Francis Cauchi

Franco Ciangura

Óal G˙arg˙ur

76%

Mario Gauci

Ìiljan Aquilina

Il-Óamrun

72%

Vince Bonello

Christian Sammut

L-Iklin

78%

Anthony Dalli

Ta’ Kerçem

82%

Mario Azzopardi

Óal Kirkop

79%

Carmel Calleja*

Terence Agius

Óal Luqa

80%

John Schembri

Il-Marsa

69%

Francis Debono

Marsaxlokk

77%

Edric Micallef*

Horace Gauci

Il-Mosta

73%

Shirley Farrugia*

Edwin Vassallo

Il-Munxar

66%

Joseph Sultana*

Carmen Said

In-Nadur

78%

Charles Said*

Edward Said

Paola

72%

Roderick Spiteri

Dominic Grima

Il-Qala

74%

Clint Camilleri

Óal Safi

86%

Francis Callus

Johan Mula

San Ìiljan

40%

Peter Bonello*

Karl Gouder

San Lawrenz

62%

Anthony Formosa

Noel Formosa

San Pawl il-Ba˙ar

39%

Raymond Tabone

TARD

Santa Luçija

80%

Frederick Cutajar

Terrence Ellul

Is-Swieqi

52%

Noel Muscat

Ix-Xag˙ra

76%

Joe Cordina

IΩ-Ûebbu© (G˙)

61%

Nicky Saliba

IΩ-Ûurrieq

80%

Natius Farrugia

* Sindki preçedenti li ma re©g˙ux ikkontestaw f’din l-elezzjoni

INDIPENDENTI

ZZZ V H DW F RP PW

6( $7 0DO W D

LOKALI KÓ

19|04|2015 03

kullhadd.com

“RIÛULTAT LI TANA AKTAR ENERÌIJA U OTTIMIÛMU” F’konferenza tal-a˙barijiet li ta ftit wara 2pm, il-Prim Ministru Joseph Muscat qal li r-riΩultat li nkiseb mill-Partit Laburista fl-elezzjonijiet talKunsilli Lokali jirrappreΩenta reb˙a tal-ottimiΩmu fuq in-negattività. B’maggoranza ta’ 54%, il-Partit Laburista kien l-ewwel partit illi reba˙ l-elezzjonijiet talKunsilli Lokali meta kien fil-Gvern. Dan irriΩultat, qal il-Prim Ministru, jikkonferma li lGvern g˙adu jgawdi mill-fiduçja tal-ma©©oranza tal-Maltin. Madankollu, huwa sostna li dan ir-riΩultat se jag˙ti aktar ener©ija u ottimiΩmu lill-Gvern, li se jilqa’ din ir-reb˙a b’umiltà.

Ritratti: DOI

“Se jkompli ja˙dem fuq it-twettieq tal-manifest elettorali” Minkejja li l-Partit Laburista rnexxielu jΩomm, u anki jΩid ma’, il-Kunsilli li fihom g˙andu lma©©oranza, il-Prim Ministru sostna li l-Gvern ma jistax jinjora l-messa©© li taw id-diversi

votanti li ma esprimewx il-fiduçja tag˙hom filpartit immexxi minnu. “Nifhmu li nag˙mlu liΩbalji, però lesti li nitg˙allmu. Nifhmu lmessa©© ta’ min ma vvutax lill-Partit Laburista u ta’ min ma vvutax.” Il-Prim Ministru wieg˙ed li fit-tliet snin li ©ejjin il-Gvern se jkompli ja˙dem fuq it-twettieq talmanifest elettorali. Huwa nnota wkoll li lparteçipazzjoni tal-votanti kienet ferm akbar minn dik fl-elezzjoni fl-istess lokalitajiet fl2012. Dan il-fatt kien attribwit g˙ad-deçiΩjoni tal-Gvern li jlaqqa’ din l-elezzjoni mar-referendum. G˙aldaqstant, din hija indikazzjoni li ddeçiΩjoni kienet wa˙da tajba. Il-Prim Ministru temm il-konferenza stampa billi ˙e©©e© lill-kunsilliera biex ikomplu jpo©©u l-interessi tal-lokalità qabel kull ˙a©a o˙ra u stieden lill-Laburisti jie˙du sehem f’attività li l-Partit se jorganizza llum fl-10:30 fil-Marsa biex ikun iççelebrat ir-riΩultat li nkiseb ilbiera˙.

SINDKI ÌODDA LABURISTI L-ISLA

ÓAÛ-ÛEBBUÌ

BIRÛEBBUÌA

ÓAD-DINGLI

FLORIANA

Joseph Casha

Sarah Agius

Kevin Barun

Sandro Azzopardi

Davina Sammut Hili

IL-GÛIRA

IL-ÓAMRUN

ÓAL KIRKOP

MARSAXLOKK

IL-MUNXAR

Conrad Borg Manchè

Christian Sammut

Terence Agius

Horace Gauci

Carmen Said

RAÓAL ÌDID

ÓAL SAFI

SANTA LUÇIJA

Dominic Grima

Johan Mula

Terrence Ellul

Óidma intensiva fis-sala tal-g˙add tal-voti lbiera˙ filg˙odu

Mument emozzjonanti g˙as-sindku l-©dida tal-Furjana

Chris Said jag˙ti kummenti lill-midja, iΩda Busuttil le

04 19|04|2015

kullhadd.com

KÓ LOKALI

KONFERMA OÓRA TAS-SUÇÇESS RIÛULTATI POÛITTIVI FIS-SETTUR TURISTIKU EKONOMIKU TA’ PAJJIÛNA Is-sena 2015, minbarra li se jkollha rata ferm tajba ta’ tkabbir ekonomiku, mistennija wkoll tkun karatterizzata minn inflazzjoni baxxa, 1.2%, kif ukoll minn rata ta’ qg˙ad li se tibqa’ fil-minimu storiku ta’ 5.8%. Fl-istess ˙in, l-esperti tal-Bank Çentrali qed ibassru li d-dejn nazzjonali se jkompli jonqos g˙al 67.3% filwaqt id-defiçit g˙all-ewwel darba f’diversi snin se jkun ta˙t it-2%. Il-pagi se jog˙lew b’aktar milli Ωdiedu din is-sena u, minkejja dan, il-bilanç tal-pagamenti ta’ pajjiΩna se jkompli jitjieb. Titjib f’diversi oqsma

F’Diçembru li g˙adda, il-Bank Çentrali ta’ Malta kien qieg˙ed ibassar li l-ekonomija ta’ pajjiΩna kienet se tikber bi 2.8% matul din is-sena. Ftit aktar minn tliet xhur wara, dan it-tbassir issa ©ie rivedut ’il fuq g˙al 3.4%, jew 0.6 punti perçentwali aktar. Din ir-reviΩjoni impressjonanti hija dovuta g˙al diversi fatturi. Fost l-o˙rajn il-Bank Çentrali issa qieg˙ed jistenna li l-investiment privat mistenni jog˙la bi 12.8% matul l-2015, jew b’erba’ punti perçentwali aktar mis-sena li g˙addiet. Politika g˙aqlija L-esperti tal-Bank g˙ollew ukoll il-previΩjonijiet tag˙hom g˙at-tkabbir fl-impjiegi u dan wassalhom biex tejbu r-rata ta’ tkabbir tal-konsum privat. B’riΩultat ta’ hekk id-domanda domestika issa mistennija ti©©enera 0.5% aktar Ωieda fil-©id nazzjonali milli kien imbassar ftit aktar minn tliet xhur qabel.

Fl-analiΩi tieg˙u, il-Gvernatur tal-Bank Çentrali jinnota Ωew© punti importanti li qed iwasslu g˙al titjib fil-konsum tal-familji tag˙na: il-prezzijiet baxxi tal-ener©ija u t-titjib fil-qasam taxxog˙ol. B˙ar-rating agencies u l-Kummisjoni Ewropea, il-Gvernatur jinnota li pajjiΩna la˙aq minimu storiku fejn tid˙ol rata ta’ qg˙ad minkejja Ωieda qawwija fil-parteçipazzjoni fis-suq tax-xog˙ol kemm minn nisa kif ukoll minn çittadini barranin. Dan mistenni jwassal biex fi tliet snin iddejn nazzjonali se jkun naqas minn 69.2% tal©id nazzjonali g˙al 65.9% – titjib ta’ aktar minn punt perçentwali fis-sena. Ir-rapport annwali tal-Bank Çentrali huwa konferma o˙ra tas-suççess ekonomiku ta’ pajjiΩna. Filwaqt li laqa’ r-reviΩjoni ’l fuq tat-tbassir ekonomiku, il-Gvern sa˙aq li fadal ˙afna aktar xi jsir biex pajjiΩna jil˙aq il-potenzjal s˙i˙ tieghu. Huwa g˙alhekk li fix-xhur li ©ejjin se jiΩdied l-impenn biex ji©i attirat aktar investiment f’pajjiΩna u biex ikompli jitjib il-poter talakkwist tal-familji tag˙na.

It-Tnejn li g˙adda ©ie ppubblikat ir-Rapport Annwali talBank Çentrali ta’ Malta li kompla jikkonferma t-triq ittajba li qabad pajjiΩna, partikolarment fil-qasam talekonomija, l-investiment u l˙olqien tal-impjiegi. G˙alkemm il-pajjiΩi taΩ-Ûona Ewro fil-medja tag˙hom re©g˙u bdew jirre©istraw tkabbir mar©inali, din iΩ-Ûona xorta wa˙da g˙adha tikkumpara b’mod negattiv ma’ ekonomiji o˙ra avvanzati madwar id-dinja. Madankollu, g˙alkemm imdawra b’inçertezza esterna, l-ekonomija Maltija kompliet tissupera u tkun aktar effiçjenti mill-medja tal-pajjiΩi taΩÛona Ewro. Fil-fatt, il-Prodott Domestiku Gross kiber g˙al 3.5% fl-2014, filwaqt li fl-istess sena r-rata medja tal-impjiegi kienet 2.2% ikbar mis-sena 2013, u r-rata tal-qg˙ad niΩlet g˙al 5.9%. Prestazzjoni qawwija u ottimista F’kummenti li ta lill-gazzetta KullÓadd , il-Ministru g˙atTuriΩmu Edward Zammit Lewis laqa’ dan ir-Rapport Annwali ma˙ru© mill-Bank Çentrali ta’ Malta b’mod poΩittiv. B’mod partikolari, huwa qalilna li jinsab sodisfatt li dan ir-rapport sostna li s-settur turistiku Malti kellu “a buoyant performance”, ji©ifieri li tturiΩmu f’Malta qed ikollu prestazzjoni qawwija, tajba u ottimista. Ir-rapport enfasizza li dan lottimiΩmu huwa konfermat ukoll mhux biss mill-istatistiçi uffiçjali, imma anke kkonfermati minn rapporti privati u awtonomi b˙al dak tal-Malta Hotels and Restaurants Association fejn intqal li, flewwel disa’ xhur tas-sena lo˙ra, ir-rata grossa tal-okkupanza u l-profitti operattivi g˙al kull kamra disponibbli raw tkabbir fit-tliet kategoriji prinçipali tal-lukandi f’pajjiΩna. Çifri rekord “Tul dawn l-ewwel sentejn ta’ din il-le©iΩlatura ta˙t Gvern Laburista rajna li t-turiΩmu baqa’ dejjem jirre©istra tkabbir u çifri rekord fin-numru ta’ wasliet, fl-iljieli mqatta’, kif ukoll fl-infiq turistiku,” sostna l-Ministru g˙at-TuriΩmu. L-ottimiΩmu tal-Ministru Zammit Lewis huwa kkonfer-

mat ukoll minn çifri ma˙ru©a mill-Uffiççju Nazzjonali talIstatistika aktar kmieni din issena fejn irriΩulta li fl-2014 kellna tkabbir ta’ kwaΩi 18% fin-numru ta’ wasliet, Ωieda ta’ 15% fin-numru ta’ ljieli mqatta’ u 14% fl-infiq mit-turisti meta mqabbel ma’ sentejn qabel, ji©ifieri l-2012. Ir-Rapport Annwali tal-Bank Çentrali ta’ Malta wkoll jikkumenta b’mod poΩittiv dwar issena tajba li pajjiΩna kellu filqasam tal-cruiseliners. Fil-fatt, fl-2014 pajjiΩna rnexxielu jag˙mel irkupru tajjeb fuq issena 2013 hekk kif l-ammont ta’ passi©©ieri fl-2014 Ωdiedu b’aktar minn 40,000 u la˙qu ç-çifra ta’ kwaΩi 472,000 passi©©ier. Barra minn hekk, dan ir-rapport jispjega li l-prestazzjoni ta’ pajjiΩna jikkumpara tajjeb ferm ma’ swieq kompetittivi o˙ra fl-Ewropa, partikolarment mal-pajjiΩi ©irien tag˙na fil-Mediterran. Skont ilUNWTO Tourism Barometer, fl-2014 in-numru ta’ wasliet f’pajjiΩna Ωdied b’7.8%, filwaqt li dak tal-pajjiΩi fl-Unjoni Ewropea Ωdied b’5.3%, meta mqabbel mas-sena ta’ qabel. “Wie˙ed mill-akbar sostenituri tal-ekonomija Maltija” “Dawn ir-riΩultati,” qalilna lMinistru Zammit Lewis, “jikkonfermaw li l-politika talGvern g˙at-turiΩmu qieg˙da fid-direzzjoni t-tajba. Il-Gvern huwa kommess li jissokkta b’˙idmietu g˙al aktar suççess fit-turiΩmu u aktar riΩultati poΩittivi, mhux biss fl-ammont ta’ turisti imma wkoll jkompli ja˙dem biex jitjieb il-prodott turistiku li bih ti©bed aktar turisti ta’ kwalità li j˙allu aktar ©id fl-ekonomija Maltija.” Fost dawn il-miΩuri hemm lestensjoni tal-lukandi li ser jg˙inu biex tiΩdied il-provvista fis-settur, kif ukoll il-fatt li loperaturi ser jie˙du vanta©© mit-tnaqqis tal-kontijiet taddawl u l-ilma li da˙al fis-se˙˙ ix-xahar li g˙adda u b’hekk ikollhom aktar riΩorsi u d˙ul sabiex ji©u investiti fin-negozji turistiçi tag˙hom. “Dawn huma ftit mill-˙afna inizjattivi li qed jie˙u l-Gvern biex dan is-settur turistiku ta’ pajjiΩna jibqa’ jkun fost l-aqwa fl-Ewropa u t-turiΩmu f’Malta jibqa’ jkun wie˙ed mill-akbar sostenituri tal-ekonomija Maltija u fil-˙olqien tal-impjiegi,” temm jg˙id il-Ministru Edward Zammit Lewis.

LokALI kÓ

19|04|2015 05

kullhadd.com

IÛ-ÛEWÌ SWALI FUQ MATER DEI SE JITLESTEW SA TMIEM IS-SENA GLEN FALZON glen@kullhadd.com Minn informazzjoni li g˙andha f’idejha l- KullÓadd jirriΩulta li l-pro©ett taΩ-Ωew© swali ©odda fl-Isptar Mater Dei miexi kif ippjanat u fil-fatt dan il-bini mistenni jitlesta sa tmiem din is-sena, u dan se j©ib mieg˙u Ωieda ta’ 68 sodda o˙ra. Ilfondi Ewropej allokati marbuta ma’ dan il-pro©ett jammontaw g˙al €11-il miljun. Minkejja li kellhom jinbidlu lpjanti u jin˙ar©u permessi ©odda min˙abba l-inferjorità tal-konkos li kien intuΩa biex jinbena d-Dipartiment talEmer©enza, bis-sa˙˙a ta’ Gvern Laburista l-fondi ma ntilfux. Tant hu hekk li minn nofs Novembru li g˙adda lil hawn, Ωona f’Mater Dei, bejn il-kamra mortwarja u lEmer©enza, inbidlet f’sit ta’ kostruzzjoni biex fiha jsir ilpro©ett tal-Medical Assessment Unit, li se jinkludi Ωew© swali ©odda li ori©inarjament kellhom jinbnew fuq il-bini tadDipartiment tal-Emer©enza. Aktar skemi fil-futur qrib B˙ala parti mill-programm talperjodu 2014-2020 g˙al Malta, din il-gazzetta tista’ tikkonfer-

ma wkoll li fiΩ-Ωmien li ©ej se jkunu m˙abbra numru ta’ skemi ©odda Ewropej. Dawn liskemi ©odda jinkludu miΩuri favur il-pannelli fotovoltajçi li mistennija jindirizzaw l-isfidi favur l-ener©ija rinovabbli, skemi g˙all-SMEs kif ukoll fondi mmirati direttament g˙as-sajjieda. L-investiment tal-pannelli fotovoltajçi se jla˙˙aq madwar €34 miljun matul il-perjodu 2014-2020. Dawn il-fondi se jitqassmu billi jing˙ataw €15-il miljun kull wie˙ed g˙allqasam domestiku u g˙al dak kummerçjali kif ukoll €4 miljun o˙ra g˙all-g˙aqdiet nongovenattivi. Aktar minn hekk, l-iskema tal-SMEs mistennija tla˙˙aq €15-il miljun u huwa ppro©ettat li minn dawn il-fondi se jibbenefikaw minnhom madwar 845 SMEs. L-iskema l-o˙ra, li mmirata g˙as-sajjieda, tinkludi fond ta’ €29 miljun g˙as-sajjieda u biex dawn jeg˙lbu l-isfidi li jiffaççjaw u jkun promoss sajd sostenibbli. Dan l-intervent huwa ma˙sub li jikkontribwixxi g˙al tkabbir ekonomiku akbar u g˙all-˙olqien ta’ aktar impjiegi fil-kuntest ta’ strate©ija li tinkludi l-iΩvilupp tal-industrija marittima u l-blue economy. Fil-fatt, l-ewwel sej˙iet ta’ din l-iskema mistennija

it-tragward mil˙uq huwa wkoll riΩultat ta’ responsabbiltà politika u sens kbir ta’ kontabbiltà li seta’ jiggarantaxxi li lpro©etti jitlestew fil-˙in u li jsiru l-pagamenti me˙tie©a, liema karatteristiçi kienu nieqsa fl-amministrazzjoni preçedenti. Kif intla˙qu dawn il-miri?

jit˙abbru aktar tard din is-sena. Bis-sa˙˙a ta’ Gvern Laburista ma ntilef l-ebda çenteΩmu Minkejja dawn is-suççessi tasSegretarjat responsabbli millFondi Ewropej, it-triq g˙al dawn il-kisbiet ma kinitx wa˙da façli. Dan g˙ax, meta sSegretarju Parlamentari Ian Borg ing˙ata din il-kariga

f’Marzu tal-2013, pajjiΩna kien la˙aq assorba biss 30% biss tal-fondi disponibbli g˙all-perjodu 2007-2013 u b’hekk kien hemm çans kbir li dawn jintilfu min˙abba proçessi u burokrazija li tie˙u ˙afna ˙in. IΩda, g˙all-kontra tal-Partit Nazzjonalista fil-Gvern, f’inqas minn sentejn din il-figura issa telg˙et g˙al 78% sal-a˙˙ar tassena 2014, li tfisser pagamenti ta’ madwar €372 miljun. Dan

Apparti Ω-Ωew© swali ©odda flIsptar Mater Dei, il-pro©etti ewlenin li g˙enu biex jintla˙qu dawn il-miri jinkludu l-Garanzija taΩ-Ûg˙aΩag˙ u Triq il-Kosta f’San Pawl ilBa˙ar, u dan apparti l-˙afna skemi amministrati minn diversi entitajiet li komplew g˙enu l-impjegabbiltà, l-industrija u lil dawk kollha li xtaqu jkomplu fl-istudji tag˙hom. Ir-ritmu li nqabad ser ikun qed ji©i sostnut permezz ta’ aktar ˙idma u l-g˙an tal-Gvern huwa li sal-a˙˙ar tas-sena 2015 pajjiΩna j˙allas madwar €182 miljun li g˙ad fadal u allura jil˙aq il-100%. Biex nag˙mlu dan, hemm sensiela o˙ra ta’ pro©etti li jridu jkunu konkluΩi fiΩ-Ωmien li ©ej. Fost dawn ilpro©etti, wie˙ed isib il-pro©ett ta’ konservazzjoni taçÇittadella u l-Forti Sant’An©lu, kif ukoll iç-Çentru tal-Industrija Kreattiva u Innovattiva.

06 19|04|2015

kullhadd.com

KÓ LOKALI

FL-EWWEL TERZ TAL-2015 MIETU AKTAR MINN 700 PERSUNA

APPELL GÓAL PJAN URÌENTI FUQ L-IMMIGRAZZJONI IRREGOLARI GLEN FALZON glen@kullhadd.com

RITRATT: UNHCR, F.MALAVOLTA

Fl-ewwel terz tas-sena l-©dida kien irrapportat li mietu aktar minn 700 persuna meta dawn ippruvaw jaqsmu l-Mediterran lejn l-Ewropa. Meta tqabbel dan l-istess Ωmien mas-sena ta’ qabel, ji©ifieri fl-2014, mietu biss madwar 20 persuna. G˙alkemm kull ˙ajja hija prezzjuΩa, xorta wa˙da l-ammont ta’ din is-sena jispikka u jikkuntrasta bil-kbir malammont tas-sena ta’ qabel. Apparti minn hekk, nhar itTnejn li g˙adda kien irrappurtat li madwar 400 immigrant irregolari mietu fil-Ba˙ar Mediterran. Fid-dawl ta’ dan kollu, il-gazzetta KullÓadd tkellmet ma’ Fabrizio Ellul, kelliem (public information associate ) tal-UNCHR Malta, rigward dawn il-figuri, fost affarijiet o˙ra. Diffiçli tantiçipa tra©edji b˙al dawn “Huwa diffiçli li wie˙ed jag˙mel dawn it-tbassiriet, madankollu, jekk kemm-il darba jkomplu jaqsmu aktar nies bil-ba˙ar, iç-çansijiet huma li jkomplu jsiru tra©edji b˙al dawn,” sostna Ellul meta mistoqsi dwar kif wie˙ed jista’ jantiçipa dawn l-avvenimenti. Fi Frar li g˙adda lKummissarju G˙oli g˙arRefu©jati, Antonio Guterres appella lill-Unjoni Ewropea (UE) biex b’mod ur©enti tistabbilixxi operazzjoni ta’ tiftix u salvata©© simili g˙al dik talMare Nostrum. Fil-fatt, Guterres kien wissa li, jekk ma ji©rix hekk, aktar nies li jippruvaw jaqsmu lejn l-Ewropa millMediterran se jkomplu jmutu. Sfortunatament, iΩ-Ωmien ta ra©un lil Guterres hekk kif riçentament il-Mediterran re©a’ ra l-mewt ta’ 400 persuna o˙ra. X’inhuma s-soluzzjonijiet? Ellul fisser kif il-UNHCR ilha g˙al ˙afna Ωmien tappella biex ikun hemm rispons komprensiv u ur©enti mill-UE kif ukoll mill-Istati Membri u dan biex lisfidi tal-immigranti irregolari jkunu indirizzati minnufih. Fid-dawl ta’ dan kollu, la©enzija tar-refu©jati ˙ar©et b’diversi proposti speçifiçi biex din il-problema tkun indirizzata. Dawn jinkludu li tkun stabbilita operazzjoni Ewropea ta’ tiftix aktar intensiva kif ukoll skema biex tikkumpensa lil dawk il-kumpanija tat-tba˙˙ir li jkunu g˙enu biex ji©u salvati l-˙ajjiet mill-ba˙ar. “Apparti minn hekk, hemm bΩonn ur©enti biex jin˙olqu alternattivi legali g˙all-vja©©i perikoluΩi fosthom rilokazzjoni mill-©did ( resettlement ), viΩi umanitarji, flimkien ma’ soluzzjonijiet o˙ra innovattivi,” enfasizza Ellul. Fl-istess ˙in, il-UNCHR qed tipproponi pilot relocation programme g˙ar-refu©jati Sirjani li qed jaslu fl-Italja u l-

Greçja kif ukoll f’pajjiΩi o˙ra. Ellul Ωied jg˙id li, fl-a˙˙ar ftit xhur, f’Malta ma waslux ˙afna immigranti irregolari iΩda sostna li l-esperjenza tal-passat turi kif dan l-andament jista’ jinbidel f’˙akka t’g˙ajn u ming˙ajr mistenni. Ellul spjega li biex wie˙ed ikun jista’ jipprevieni aktar mewt fil-ba˙ar, hemm bΩonn li jkun hemm sforz kollettiv biex ikunu implimentati programmi ta’ informazzjoni g˙all-massa tul ir-rotta ta’ tranΩitu biex b’hekk titqajjem il-kuxejnza tar-riskji fuq il-ba˙ar. “Prijorità importanti o˙ra hija dik li jkun infurzat l-investiment fil-kooperazzjoni umanitarja flimkien ma’ programmi ta’ g˙ajnuna fil-pajjiΩi kollha kkonçernati,” spjega b’reqqa Ellul. Il-UNCHR tifhem li m’hemmx soluzzjoni sempliçi g˙al dan kollu iΩda tifhem li hemm bΩonn numru ta’ azzjonijiet paralleli kemm fiΩ-Ωmien li ©ej kif ukoll g˙all-futur biex b’hekk ikunu jistg˙u ji©u salvati aktar ˙ajjiet kif ukoll jin˙olqu soluzzjonijiet reali g˙al dawn in-nies l-aktar filbΩonn tal-protezzjoni. Il-Prim Ministru inkwetat bir-reazzjoni tan-nies Ma naqsux ukoll il-kummenti tal-Prim Ministru rigward din it-tra©edja fejn sostna li din ssitwazzjoni hija wa˙da xokkanti u qal li b˙al donnu pajjiΩna qed jidra li jmutu daqshekk nies fuq il-ba˙ar. Filfatt, huwa sostna li dan il-fattur qieg˙ed jinkwetah ˙afna. “F’©ie˙ kemm hemm, qeg˙din ng˙idu 400 ru˙ li f’daqqa wa˙da nqaleb dinghy u tilfu ˙ajjithom: 400 ra©el, nisa u tfal. Tfal li setg˙u kienu

tieg˙i,” sostna l-Prim Ministru. Huwa Ωied jg˙id li jinsab sorpriΩ li dawn it-tra©edji mhumiex jing˙ataw l-importanza li ˙aqqhom fil-midja internazzjonali. “It-tixrid ta’ demm filMediterran irid jieqaf” F’appell imqanqal li sar waqt lomelija fil-Konkatidral ta’ San Ìwann nhar il-Ìimg˙a li g˙adda, l-Arçisqof Charles Scicluna enfasizza li s-sitwazzjoni mwieg˙ra tal-immigranti li jkunu qed jaqsmu mill-Afrika ta’ Fuq lejn l-Ewropa m’g˙andhiex ti©i injorata. Huwa fisser kif dawn in-nies g˙andhom jieqfu ji©u ppersegwitati u bilkonsegwenza ta’ hekk irid jispiçça t-tixrid ta’ demm filMediterran. Huwa appella wkoll biex jieqaf il-qtil talKopti innoçenti u l-Insara Iraqqini u biex l-IΩlam jieqaf jintuΩa biex jitterrorizza lillinnoçenti. L-Arçisqof Scicluna ddikjara dan f’quddiesa fl-okkaΩjoni taΩ-Ωjara statali tal-Gran Mastru tal-Ordni ta’ San Ìwann Fra’ Matthew Festing. Hu rrefera g˙all-karba tar-refu©jati li qed jaqsmu l-Ba˙ar Mediterran u g˙al dawk li tilfu ˙ajjithom fla˙˙ar tra©edja. Ma naqasx li jg˙id li dan ifisser sej˙a ur©enti biex tittie˙ed azzjoni minnufih. L-Arçisqof enfasizza wkoll lappell tal-Papa Fran©isku lillkomunità internazzjonali, biex ma tinjorax lill-Insara li qed ji©u ppersegwitati, sempliçiment g˙ax huma Insara, u g˙alhekk sa˙aq li hemm bΩonn ta’ djalogu interreli©juΩ. Mons. Scicluna rrefera g˙al dak li qal Fra’ Matthew Festing, li jekk ji©i promoss id-

djalogu reli©juΩ bejn ilKristjaneΩmu u l-IΩlam, dan ikun mod straordinarju kif ji©i ççelebrat l-450 anniversarju talAssedju l-Kbir. L-2014, l-inqas sena li dda˙˙lu persuni irregolari f’Malta Skont rapport iddettaljat ma˙ru© mill-UNHCR Malta l©img˙a l-o˙ra, is-sena 2014 kienet l-inqas sena li f’Malta dda˙˙lu immigranti irregolari. L-aktar fattur importanti li kkontribwixxa g˙al dan lammont kien il-fatt li l-Italja kienet qed topera operazzjoni ta’ salvata©©, bl-isem ta’ Mare Nostrum, li rnexxielha ssalva numru kbir ta’ ˙ajjiet li g˙aΩlu li jaqsmu lejn l-Ewropa min˙abba s-sitwazzjoni mwieg˙ra f’pajjΩhom. L-istastika turi li s-sena 2014, meta mqabbla ma’ snin o˙ra, f’Malta waslu ftit dg˙ajjes mimlijin immigranti irregolari. Filfatt, f’dan l-istess perjodu, filwaqt li f’pajjiΩna waslu biss madwar 600 persuna fuq iddg˙ajjes, bis-sa˙˙a tal-operazzjoni Taljana Mare Nostrum irnexxielhom jaqsmu madwar 170,000 immigrant irregolari lejn l-Italja preçiΩament fi Sqallija. Fil-ma©©oranza tag˙hom, l-immigranti irregolari, li kienu qed jaqsmu lejn lEwropa, ©ew mil-Libja. Ûieda fl-applikazzjonijiet tal-aΩil Dan ir-rapport isemmi wkoll li s-sena l-o˙ra kien hemm Ωieda fl-applikazzjonijet tal-aΩil f’Malta, b’mod partikolari minn persuni Sirjani kif ukoll Libjani. Dan l-iΩvilupp huwa rifless çar tal-inkwiet re©jonali li hemm

b˙alissa, b’mod speçjali lgwerra çivili li hemm fis-Sirja kif ukoll il-vjolenza u l-instabbiltà li hemm fil-Libja. Ta’ min wie˙ed jirrimarka li dawn il-persuni li applikaw g˙all-aΩil mhux kollha g˙amlu l-vja©© perikoluΩ lejn l-Ewropa bil-ba˙ar u dan g˙ax kien hemm kaΩi fejn dawn il-persuni waslu Malta b’mod legali. Fil-fatt, aktar minn 800 persuna li applikat g˙all-aΩil f’Malta s-sena l-o˙ra ma g˙amlitx il-vja©© lejn Malta bilba˙ar. Apparti minn hekk, is-sena lo˙ra kien hemm madwar 577 benefiçjarju ta’ protezzjoni li kienu sistemati mill-©did lejn lIstati Uniti. Din kienet l-ewwel darba, mis-sena 2010 lil hawn, li kien hemm aktar persuni sistemati lura lejn pajjiΩi o˙ra milli persuni li jaslu biddg˙ajsa lejn Malta. Fl-a˙˙ar g˙axar snin, madwar 2,800 benefiçjarju ta’ protezzjoni, jew kienu risistemati, jew inkella rilokati minn Malta, u dan laktar bl-appo©© tal-Istati Uniti u numru ta’ pajjiΩi o˙ra Ewropej. Ìlied bejn l-immigranti Intant, l-a©enzija Taljana Ansa rrappurtat li kien hemm ©lieda fuq dinghy bejn Musulmani u Nsara. F’din il-©lieda 12-il immigrant Nisrani ntefg˙u lba˙ar. Il-Pulizija Taljana qed iΩΩomm il-15-il Musulman u se takkuΩahom bil-qtil ta’ s˙abhom. Jidher li abbord iddinghy kien hemm immigranti mis-Senegal, mill-Kosta talIvorju, min-Ni©erja u millGana. Dawk mis-Senegal u lKosta tal-Ivorju bdew jheddu lin-Ni©erjani u lil dawk millGana.

LOkALI kÓ

19|04|2015 07

kullhadd.com

“MA NAWGURA LIL ÓADD ILLI JGÓADDI Sandro Chetcuti MINN ESPERJENZA SIMILI”

Nhar il-Ìimg˙a li g˙adda, il-Ma©istrat Aaron Bugeja sab li kien hemm biΩΩejjed evidenza prima facie biex jibdew proçeduri legali kontra l-eks-Chairman tal-GRTU Vince Farrugia b’akkuΩa ta’ sper©ur u subordinazzjoni relatati malkaΩ illi kellu fil-konfront ta’ Sandro Chetcuti. Il-kaΩ inkwistjoni se˙˙ nhar il-11 ta’ Marzu 2010 g˙all-˙abta ta’ nofsinhar meta Sandro Chetcuti u Vince Farrugia kienu fil-binja tal-GRTU fil-Belt Valletta. Chetcuti kien mar fl-uffiççju ta’ Farrugia biex jitkellem mieg˙u, iΩda waqt din illaqg˙a Ωviluppa argument bejniethom. Wara dan l-argument Farrugia sofra xi ©rie˙i, u sussegwentement Chetcuti kien akkuΩat b’attentat ta’ qtil. Però, f’Settembru tal-2013, il-Qorti osservat li Vince Farrugia pprova juΩa l-influwenza tieg˙u biex isir ©udizzju fuq Chetcuti ming˙ajr ma ta çans lill-Qorti tag˙mel xog˙olha skont il-li©i. Fost l-o˙rajn, kien ing˙ad li minn wara dahar il-Qorti, Farrugia pprova jag˙mel dak li jissejja˙ ‘a trial by the media’, fejn ipprova jikkontrolla dak li kien qed jidher fl-istampa dwar il-kaΩ. Barra minn hekk, huwa pprova juΩa wkoll l-influwenza tieg˙u fuq awtorita-

jiet b˙all-Kummissarju tal-Pulizija u dDirettur tal-Óabs. Minn diversi messa©©i bil-mowbajl ˙are© ukoll li Farrugia pprova jimmanipula lix-xhieda biex jg˙idu dak li xtaq hu.

“I think din taç-çertifikat ˙allejna wisq f’idejhom. You should get advice from Konrad and Anthony Samuel tonight. Jekk jixhdu soft jo˙or©u l-pulizija u lilna ta’ ˙mir. Xi ˙add irid ig˙id li any blow could have killed me.”

SMSs li bag˙at Vince Farrugia “Re Wed remember when you came in you saw him looking vicious and almost ready to butt my head with his, your eyes showed terror, that’s what I’ll say and as he hit me you heard him say repeatedly noqtlok noqtlok that’s the truth.” “We must blacken his name, with all Ministers and Parliamentary Secretaries, MP’s and Authorities so nobody trusts him. We must hit him from all angles, no mercy.” “We must not make a hero for Labour out of him, we must first expose him as cheap, a traitor, untrustworthy, a bum, money stinks guy.” “Just phone anyone we know, and tell them that we caught him red handed spying for Joseph.”

“G˙andha ssir ©ustizzja anke ma’ min Ωbalja” G˙aldaqstant, fil-©udizzju li ta lMa©istrat Bugeja nhar il-Ìimg˙a, huwa esprima l-fehma li hemm biΩΩejjed evidenza prime facie li turi illi Farrugia ta testimonjanza li biha pprova jpin©i l-aggressjoni b˙ala wa˙da ferm aktar brutali milli fil-fatt kienet. Barra minn hekk, Bugeja kien talfehma li Farrugia g˙amel pressjoni biex xhieda o˙ra jag˙tu din l-istess impressjoni. Il-gazzetta KullÓadd talbet reazzjoni ming˙and Sandro Chetcuti dwar iddeçiΩjoni tal-Ma©istrat Bugeja li jie˙u passi kontra Farrugia. Chetcuti qalilna li f’dan l-istadju huwa qieg˙ed iΩomm il-prudenza u jistenna l-©ustizzja tag˙mel xog˙olha; xi ˙a©a li j˙oss illi qieg˙da tag˙mel. Madankollu, huwa ma jistax jifhem g˙alfejn kellu jg˙addi

dan iΩ-Ωmien kollu biex jittie˙du proçeduri legali. “Jiena nammetti li Ωbaljajt, però lpenali trid tirrifletti l-kaΩ u g˙andha ssir ©ustizzja anke ma’ min Ωbalja. Hekk biss nistg˙u nitg˙allmu minnuqqasijiet tag˙na. Il-kaΩ tieg˙i kien Ωg˙ir. Però, kemm jien, kif ukoll ilfamilja tieg˙i g˙addejna minn martirju. Ma nawgura lil ˙add illi jg˙addi minn esperjenza simili,” qalilna Chetcuti. Huwa kompla jg˙idilna li l-verità fla˙˙ar dejjem to˙ro©. “Xi w˙ud, li kellhom il-poter ippruvaw jakkuΩawni b’attentat ta’ qtil, akkuΩa li po©©iet triq g˙at-telg˙a quddiemi u l-familja tieg˙i. Din kienet g˙arukaΩa, g˙ax qatt ma kien hemm l-içken dubju li dan l-inçident ˙afif kien riΩultat ta’ argument bejn tnejn min-nies u ma kien hemm l-ebda traççi ta’ attentati ta’ dan it-tip,” stqarr Chetcuti. “Huwa çar li din l-akkuΩa kienet instigata biex issirli ˙afna ˙sara g˙allintegrità u l-kredibbiltà u li ©abet mag˙ha riperkussjonijiet fuq il-familja tieg˙i. Fil-fatt, kien l-Avukat Ìenerali stess li waqqa’ dan il-kaΩ,” temm jg˙idilna Sandro Chetcuti.

HELPLINE ÌDID GÓALL-OUT PATIENTS FL-ISPTAR MATER DEI Is-Segretarju Parlamentari g˙as-Sa˙˙a Chris Fearne ˙abbar li g˙adu kemm tnieda helpline ©did g˙all- out patients f’Mater Dei biex ilpoplu jkun jista’ jinqeda a˙jar. “Waqt li qed inniedu pro©etti kbar fil-qasam tassa˙˙a, m’a˙niex ninsew ilproblemi individwali tal-pazjenti. G˙alina kull persuna bil-problemi individwali tag˙ha hija importanti. G˙al dan il-g˙an nedejna lhelpline 2545 7000,” qal Fearne. Óidma kontinwa Is-Segretarju Parlamentari qal li d-Dipartiment tas-Sa˙˙a kontinwament ja˙dem biex jisma’ lill-poplu u huwa g˙alhekk li ©ie introdott dan il-helpline. “Determinati u se nibqg˙u na˙dmu biex kull persuna tinq eda bl-a˙jar mod possibbli u fi Ωmien adegwat mill-qasam tassa˙˙a,” tenna Fearne. Huwa Ωied jg˙id li f’çertu kaΩi l-pazjenti se jkunu

jistg˙u jinq d e w m i l l - customer care tal-Isptar Mater Dei ma’ dan il-helpline stess filwaqt li g˙al affarijiet aktar speçifiçi ji©u ridiretti fiddipartiment ikkonçernat. Ilhelpline se jkun miftu˙ mitTnejn sal-Ìimg˙a bejn is7.00am u t-3.00pm. “Ma kellniex mediçina wa˙da out of stock” Fearne fakkar fir-riΩultati li qeg˙din jidhru u jin˙assu filqasam tas-sa˙˙a fosthom flout of stock tal-mediçini. “Bi pjaçir ng˙ i d l i g ˙ a l s i t t ©img˙at s˙a˙ ma kellniex mediçina wa˙da li hi wa˙da out of stock . Óafna kienu jqisu l-problema tal- out of stock b˙ala wa˙da insormontabbli, anke min˙abba li waqt am m i n i s t r a z z j o n i preçedenti k o n n a d r a j n a b’mijiet ta’ mediçni out of stock ta’ kull ©img˙a. IΩda b’˙idma u b i ˙ s i e b u ppjana,r f i f t i t Ω m i e n irnexxielna nsolvu din ilproblema,” qal Fearne.

08 19|04|2015

kullhadd.com

KÓ LOKALI

IL-PARTIT LABURISTA JFAKKAR LIL MANWEL DIMECH Manwel Dimech tkellem ˙afna fuq ideat li fi Ωmienu dehru b˙ala ideat ultra-progressivi, iΩda li llum dawn l-istess ideat huma xi ˙a©a ta’ kuljum. Stqarr dan id-Deputat Mexxej g˙all-Affarijiet tal-Partit Toni Abela waqt çerimonja ta’ tifkira li tella’ l-Partit Laburista f’g˙eluq l-94 sena mill-mewt ta’ Manwel Dimech, biswit id-dar fejn twieled, fil-Belt Valletta. Toni Abela stqarr li huwa ironiku l-fatt li Manwel Dimech miet propju fl-istess sena li Malta ng˙atat il-Kostituzzjoni tasSelf-Government fl-1921, elezzjonijiet li kienu anke kkontestati mill-Partit Laburista. Id-Deputat Mexxej sa˙aq li dawn l-elezzjonijiet kienu propju l-ewwel pass fejn kienu skoperti mill-poplu Malti u G˙awdxi l-ewwel prinçipji tad-demokrazija. Toni Abela fakkar ukoll kif Manwel Dimech kien propju l-ewwel wie˙ed li beda l-mixja tas-sekulariΩmu politiku Malti. Id-Deputat Mexxej Laburista aççenna wkoll g˙al ritratt famuΩ tal-istess Dimech, li fih jidher jipponta lejn mog˙Ωa u li jissimbolizza l-abbuΩ tal-poter millpolitiçi. Fl-a˙˙arnett Toni Abela g˙amel referenza wkoll g˙al dak li kiteb Patri Mark Montebello dwar Manwel Dimech, fejn dan tal-a˙˙ar sostna li ‘kieku ma kienx g˙al Dimech, li kien viΩjonarju, qatt ma kienu jinΩerg˙u ideat b˙al Juan Mamo u Duminku Mintoff.’

FIL-PERIKLU TAL-MEWT WARA WAQGÓA MINN GALLARIJA

Ilbiera˙ filg˙odu, g˙all-˙abta tas-6:20, ilPulizija mid-Distrett tal-Belt ©ew infurmati li kien hemm bΩonn l-assistenza tag˙hom ©ewwa lukanda li tinsab fi Triq l-Assedju lKbir, il-Furjana. Il-Pulizija tad-Distrett flimkien ma’ dawk mir-Rapid Intervention Unit marru minnufih fuq il-post u mill-ewwel st˙arri© irriΩulta li g˙al xi ra©uni, ra©el Pollakk ta’ 35 sena kien

waqa’ minn gallarija g˙olja madwar Ωew© sulari. Ir-ra©el ittie˙ed l-isptar Mater Dei permezz ta’ Ambulanza, fejn iktar tard ©ie ççertifikat li sofra ©rie˙i gravi u jinsab f’qag˙da kritika. Bil-kaΩ ©iet infurmata l-Ma©istrat tal-G˙assa Dr Josette Demicoli li ˙atret diversi esperti sabiex jassistuha fl-inkjesta. L-investigazzjonijiet tal-Pulizija g˙adhom g˙addejjin.

IFFURMAT L-EWWEL DEMENTIA INTERVENTION TEAM F’PAJJIÛNA

Se ti©i ppubblikata s-sej˙a biex ji©i ffurmat l-ewwel Dementia Intervention Team f’pajjiΩna b˙ala parti millimplimentazzjoni talIstrate©ija Nazzjonali g˙adDimensja ppubblikata minn dan il-Gvern. Is-Segretarju Parlamentari g˙ad-Drittijiet ta’ Persuni b’DiΩabilità u Anzjanità Attiva Justyne Caruana ˙abbret dan waqt l-introduzzjoni tag˙ha relatata malkorsijiet li saru fuq iddimensja g˙all-˙addiema talIsptar Ìenerali t’G˙awdex. Is-Segretarju Parlamentari Justyne Caruana spjegat kif dawn il-korsijiet qeg˙din isiru sabiex jiΩdied l-g˙arfien dwar id-dimensja speçjalment ma’ dawk il-persuni li ja˙dmu mal-anzjani ta’ kuljum. Hi qalet li dan ilGvern jinsab impenjat biex jimplimenta l-istrate©ija tieg˙u dwar id-dimensja fuq medda ta’ disa’ snin u tta˙ri© tal-˙addiema huwa wie˙ed mill-pilastri ewlenin.

Rigward id-Dementia Intervention Team, isSegretarju Parlamentari spjegat li dan it-tim se jkun mag˙mul minn koordinatur, Infermier, Psikologu, Occupational therapist u Social worker. Dan ser ikun l-ewwel tim fil-pajjiΩ. Fixxhur li ©ejjin huma mistennija ji©u ffurmati timijiet o˙rajn biex ikun kopert itterritorju kollu tal-pajjiΩ. Is-Segretarju Parlamentari semmiet ukoll li g˙addej xog˙ol fuq çentru ta’ matul il-jum g˙all-persuni biddimensja li se jkun qieg˙ed jopera f’G˙awdex. Ikkonkludie t id-diskors tag˙ha billi spjegat kif isservizz tal-Commcare ser ikun qed jissa˙˙a˙ f’G˙awdex ukoll. Qalet ukoll li f’G˙awdex, iddimensja hi realtà kiefra u allura l-Gvern qieg˙ed ja˙dem biex l-istrate©ija dwar id-dimensja t˙alli lfrott tag˙ha f’G˙awdex ukoll.

LOkALI kÓ

19|04|2015 09

kullhadd.com

NUQQAS TA’ SIGURTA FUQ IL-POST TAX-XOGÓOL

“LEGALMENT M’INTIX OBBLIGAT LI TIRRAPPORTA, IÛDA MORALMENT IVA”

RITRATT: ONLY IN MALTA

RITIANNE AGIUS ritianne@kullhadd.com

Din il-©img˙a l-Awtorità g˙as-Sa˙˙a u s-Sigurtà Fuq il-Post tax-Xog˙ol (OHSA) ippubblikat statistika li turi li l-fatalitajiet fuq il-post tax-xog˙ol naqsu drastikament matul is-snin. Dan ma jfissirx, iΩda, li dawn l-inçidenti waqfu g˙al kollox. Liema huma l-inçidenti li l-iktar jibqg˙u jippersistu minn sena g˙allo˙ra? X’inhi r-ra©uni? G˙amilna kuntatt ma’ Melhino Mercieca, kelliem g˙all-OHSA, biex insiru nafu iktar. Il-fatalitajiet jonqsu drastikament fl-a˙˙ar 11il sena Minn statistika li g˙andha lOHSA, jekk wie˙ed i˙ares lejn l-istatistika ta’ mwiet bejn l-2003 u l-2004 jsib li kien hemm total ta’ 24 fatalità, b’medja ta’ 12 fis-sena. Dan f’perijodu ta’ sentejn. Imbag˙ad, fuq erba’ snin bejn l-2005 u l-2009, kien hemm 32 fatalità, li jammontaw g˙al medja ta’ 6.4 fis-sena. Dan ifisser li fuq erba’ snin il-fatalijiet niΩlu g˙an-nofs ta’ dawk li qabel se˙˙ew f’sentejn biss. Bejn l-2010 u l-2014 ilfatalitajiet komplew jinΩlu g˙al 19, li jammonta g˙al medja ta’ 3.8 fatalità fissena. G˙al darb’ o˙ra lfatalitajiet tnaqqsu kwaΩi bin-nofs. Il-kostruzzjoni jibqa’ liktar settur perikoluΩ Is-settur tal-kostruzzjoni jibqa’ l-iktar wie˙ed perikoluΩ g˙all-˙addiema, filwaqt li dak tar-retail u ttiswijiet tal-karozzi huma linqas setturi li jirrappurtaw inçidenti fuq il-post taxxog˙ol. Fl-a˙˙ar ˙ames snin issettur tal-manifattura rre©istra tnaqqis konsistenti

fl-inçidenti, iΩda fl-istess waqt is-settur tal-ospitalità bl-istess mod irre©istra Ωieda konsistenti. Mistoqsi x’tipi ta’ inçidenti jibqg˙u jippersistu minn sena g˙all-o˙ra, il-kelliem g˙all-OHSA qalilna li l-iktar inçidenti komuni huma waqg˙at mill-g˙oli fis-settur tal-kostruzzjoni. Mistoqsi g˙alfejn dan issettur huwa l-iktar wie˙ed li jibqa’ joffri sfida g˙attnaqqis fl-inçidenti, Mercieca jispjega li s-sit talkostruzzjoni ma tistax tqabblu ma’ post ie˙or b˙al ma huwa uffiççju. Dan g˙aliex minbarra lperikli ovvji, is-sit talkostruzzjoni huwa wie˙ed li dejjem jinbidel. Dan ifisser li llum ˙addiem jaf ikun konxju ta’ periklu partikolari, u g˙alhekk joqg˙od attent g˙alih. IΩda l-g˙ada stess is-sit jinbidel, u jaf jiΩviluppa periklu ie˙or li wie˙ed ma jindunax bih qabel ma jkun tard wisq. Il-klijent dejjem responsabbli Hawnhekk Mercieca jis˙aq fuq il-bΩonn ta’ Project Supervisor fuq kull sit ta’ kostruzzjoni, anki jekk huwa xog˙ol Ωg˙ir. “Il-klijent huwa dejjem responsabbli g˙al dak li ji©ri fuq is-sit, sew jekk huwa kuntrattur li qed jibni blokka appartament, u anki jekk hija anzjana li qed tiΩbog˙ il-faççata tad-dar,” jispjega Mercieca. Huwa g˙alhekk importanti li l-klijent jaççerta ru˙u li r-regoli tas-sa˙˙a u s-sigurtà qed ji©u osservati, g˙ax fin-nuqqas ta’ dan, huwa l-persuna li se jinΩamm responsabbli. X’tag˙mel eΩattament lOHSA? Din l-Awtorità hija responsabbli g˙al dak kollu li

g˙andu x’jaqsam mas-sa˙˙a u s-sigurtà fuq il-post taxxog˙ol. Dan ix-xog˙ol jinkludi kuntatt mal-Kummissjoni Ewropea u pajjiΩi o˙ra b’rabta ma’ direttivi u prattiçi, spezzjonijiet ta’ siti u evalwazzjonijiet fit-tul ta’ kaΩijiet partikolari, proçessi fil-Qorti kontra dawk li jiksru l-li©i, u kampanji ta’ informazzjoni. Ìaladarba l-OHSA tirçievi rapport partikolari, din tag˙mel l-ispezzjonijiet minnufih u tifta˙ file. Dan ilfile jinΩamm miftu˙ sakemm il-kaΩ jing˙alaq g˙ax ix-xog˙ol ikun tlesta. Matul dan iΩ-Ωmien jibqg˙u jsiru spezzjonijiet regolari ming˙ajr avviΩ. X’jista’ wie˙ed jag˙mel f’kaΩ li jara xi periklu? Fil-kaΩ li persuna tara lil xi ˙add li jista’ jkun fil-periklu fuq il-post tax-xog˙ol, g˙andha minnufih tikkuntattja lil OHSA. “Kul˙add g˙andu dritt li jie˙u ritratt u jibg˙atu lillmidja,” qalilna Mercieca b’referenza g˙al ritratt ta’ ˙addiem barrani fuq tavlun li deher fl-istampa din il©img˙a stess. “Madanakollu jkun ˙afna a˙jar jekk ir-rapport, qabel isir mal-midja, isir malOHSA. A˙na ma nistg˙ux inΩommu g˙ajnejna fuq ilmidja kollha l-˙in kollu, u jaf sakemm nindunaw b’xi periklu jkun tard wisq g˙al dak il-˙addiem,” jis˙aq Mercieca. G˙alhekk jekk wie˙ed jiltaqa’ ma xi periklu huwa m˙e©©e© jikkuntattja lillOHSA fil-˙inijiet tal-uffiççju fuq 21247677. F’kaΩ ta’ emer©enza biss, fejn ikun hemm periklu imminenti, wie˙ed jista’ jag˙mel ukoll kuntatt ma’ uffiçjal tal-OHSA barra l˙inijiet tal-uffiççju fuq innumru tal-mowbajl 99496786.

10 19|04|2015

kullhadd.com

kÓ opInjonI

TiVi AWARdS MINN

SALVU

CANALE

Ûgur li l-aqwa stazzjon lokali g˙all-isports huwa bla ebda dubju TVM. L-istazzjon nazzjonali f’dawn l-a˙˙ar snin kompla jissoda u jsir aktar popolari ma’ dawk dilettanti tal-isports. Ma jxandarx programmi dwar il-futbol biss iΩda dwar diversi dixxiplini sportivi o˙rajn. Ftit ilu xandar il-log˙ob kollu tat- tournament tal-isnooker. Jien dan lisport jikkalmani wisq u nammira l-preçiΩjoni li dawn ilplejers g˙andhom. Interessanti, u li nixtieq insemmi, f’dawn il-ftit kelmiet huwa l-fatt li TVM se jkompli jxandar aktar log˙biet diretti tal-futbol. Kul˙add jiftakar li l-log˙biet tat-Tazza tad-Dinja TVM xandarhom kollha, iΩda dawn ma waqfux hemm g˙ax fost il-©img˙a juru log˙biet miç-Champions League u mill-Europa League. Issa skoprejt li ser ikun qieg˙ed juri log˙ob mil- league IngliΩ. Insomma, tif˙ir lill-istazzjon nazzjonali ta’ pajjiΩna. Il-˙obΩ ag˙tih lil min jaf jieklu Kliem ix-xi˙ Ωomm fih, u li kienu jg˙idu dawn tista’ tg˙id li g˙adu jg˙odd sal-©urnata tal-lum. Wie˙ed partikolari jg˙id kif ktibt hawn fuq: il˙obΩ ag˙tih lil min jaf jieklu. G˙alhekk jekk int kantant tajjeb mur kanta, jekk taf issajjar ma jfissirx li taf tippreΩenta. Jekk trid platt g˙a©in tajjeb tmurx g˙and dak it- take away imma ristorant li jispeçjalizza fl-g˙a©in. G˙alhekk, jekk ser titkellem fuq il-films hawn Malta ma tistax ma

ssemmix lil Mario Azzopardi. Ta’ età Ωg˙ira kont nitg˙axxaq nisimg˙u fuq irradju jippreΩenta programmi dwar il-films, u ftit wara kien beda jxandar ukoll programm fuq it-televiΩjoni lokali. Ma nistax ma nsemmix il-kitbiet tieg˙u fuq gazzetti lokali kwaΩi kull ©img˙a. Ftit ilu Mario Azzopardi re©a’ beda jag˙ti t-tag˙rif dwar iç-çinema fuq l-istazzjon nazzjonali TVM. Tertuqa 35 huwa programm ©did dwar il-films ©odda li jkunu qeg˙din jidhru fis-swali taççinema. Meta tisma’ lil Mario jispjega tinduna li mhux copy u paste kif hawn min jag˙mel, iΩda jkun tag˙rif li kiseb u g˙amel riçerka fuqu hu stess. Jalla l-programmi

kollha ji©u ppreΩentati minn persuni li jafu sew ix-xog˙ol tag˙hom, mhux g˙ax sempliçiment xtraw l- air time jaqbdu u jfasslu programm huma. Temperaturi ta˙t iΩ-Ωero Ara ma tg˙idux li din ixxitwa ma tgeddistux qalb ilkutri, ara ma tg˙idux li ma faqqg˙atx xita u sil© mal˙©ie©. U ara ma tg˙idux ukoll li l-kowt u l-©akketta l˙oxna li xtrajtu mill-Ingilterra jew mill-Italja ma lbistuhomx! Il-kes˙a din is-sena kienet esa©erata u filg˙odu, int u sejjer ix-xog˙ol, jekk ma tqabbadx naqra s˙ana filkarozza tag˙mel ©urnata tterter. Imma na˙seb qeg˙din tis-

taqsu jekk iniex ser nikteb fuq xi rapport tat-temp jew xi programm dwar il-kes˙a jew is-s˙ana. Ser insemmi programm ©did li ser jibda dalwaqt fuq ilOne, programm li simili tieg˙u jidher fuq id-Discovery Channel. Programm fejn ilpreΩentatur jid˙ol g˙al xi biçça xog˙ol diffiçli li biex tag˙milha trid tit˙amme©. Na˙seb u˙ud minnkom indunajtu li qieg˙ed nirreferi g˙all-programm Dirty Jobs . Milli jidher darba fil-©img˙a fuq il-One ser ikollna programm simili tieg˙u u li se jkunu qeg˙din jippreΩentawh Owen Bonnici u Melanie Kelly. Na˙seb indunajtu g˙alfejn semmejt il-kes˙a filbidu tal-artiklu u, le, mhux min˙abba s-su©©ett tal-programm jew inkella min˙abba Owen Bonnici. Aktar kummenti dwar dan il-programm inkunu nistg˙u nwassulhom lill-g˙eΩieΩ qarrejja tag˙na malli jaslulna. Iraqqdek Min˙abb çerta impenji la˙barijiet tal-One ma segwejthomx fis-sebg˙a u nofs, g˙alhekk kelli nistenna sa wara l-˙dax. X˙in qlibtlu nzertajt lil Pierre Borg jintervista lil John dwar mutur ©did. L-ewwel nett na˙seb g˙andu jinduna li ilu xi erba’ snin juΩa l-parke©© tal-Isptar St Philip’s. Apparti minn hekk, intervista ta’ kwaΩi g˙axar minuti fuq mutur wie˙ed traqqdek, kif fil-fatt kien ser ji©ri lili! Il-Óadd it-tajjeb!

WIÇÇ IMQARRAS

Patri Mario Attard

Il-wiçç. Il-mera tal-qalb. Ilfaççata tal-qalb. Id-du˙˙an li jg˙idilna li warajh hemm innar. Il-pinnur li jurina x’ri˙ hu illum. Uçu˙ hawn bil-bosta. Ibda mill-forma. Hawn min wiççu tond, donnu rota; ta’ o˙rajn kwadru; ta’ w˙ud imfaqqa; u ta’ o˙rajn imda˙˙al ’il ©ewwa. Issib uçu˙ imbaççin; o˙rajn mg˙addma u mimlijin; imbag˙ad im˙affrin; inkella dawk lixxi u sbie˙, g˙alkemm dawn iqumu lflus! Staqsi naqra lil min jilbishom ˙a jg˙idlek! Imbag˙ad hemm l-im˙attba jew mimlija tilja ponot. L-istess: staqsi lil min i©orrhom ˙a jg˙idlek, jew tg˙idlek, xi j˙oss jew t˙oss! Il-wiçç. Hawn min wiççu tost; jew a˙jar hawn min wiççu joqg˙odlu. Mela tag˙millu pjaçir illum, tag˙millu ie˙or g˙ada, u mbag˙ad jitolbok il-pitg˙ada. Sakemm, minn kwiet baqqa wiçç b˙al dan i©ibek iljun feroçi! U nifhmek, g˙ax hawn min wiçç m’g˙andux! Proprjament lanqas jaf fejn po©©ieh – ji©bed lejh biss. Mela tini. Tini. Tini. U jekk jibqa’... er©a’ tini! Imbag˙ad jo˙ro© dak il-

famuΩ wiçç. Il-wiçç li serqilna l-attenzjoni llum: il-wiçç imqarras. Forsi mg˙addab g˙ax ©ralu xi ˙a©a. Min jaf? Ma ninsewx li, b˙alma ng˙idu g˙all-bibien tad-djar, anke wara kull wiçç hemm storja! Hemm qalb li g˙addiet mill-istejjer tal-˙ajja. Li ngidmet bla ˙niena mix-‘xarks’ ˙ajjin ta’ Ωew© saqajn li hawn iduru fostna. Xarks li jaf jilbsu kull tip ta’ uniformi! U int, g˙ax qalbek tajba, tinnota. “Ara ftit hux! Dan ilwiçç dejjem imqarras! Tg˙id l-g˙aliex? Jaqaw irrabbjat jew irrabbjata? U aremm! Óa nistaqsih u nistaqsiha naqra ˙a nara! “Kif tridu ma jiddispjaçinix? G˙idli! G˙amilt tant g˙alihom! Hemm ara biex ˙allsuni!” Issa nifhmu! Nifhimha! G˙amlu tant ma’ ommhom, missierhom u ˙uthom! U ara kif ˙allsuhom! G˙ajruhom tg˙ajjira nobis! Qatg˙uhom minn mag˙hom! Laqqmuhom ‘il-Óalliel’, ‘ilÓalliela’!” Xandruhom malerbat irjie˙ tad-dinja. U, g˙al ©ie˙na, sa bag˙tulhom ittra bl-avukat! Ukoll! “U int, g˙ax g˙andek wiççek imqarras?” “Óallini xbin!” jissokta l-wiçç li issa jibda jistrie˙ mill-kemxa

tieg˙u g˙ax jibda jsir vaska çkejkna g˙ad-dmug˙ talu©ig˙. “Fdajtu tant! Qdejtu! G˙addejtlu ma nafx kemm-il kelma fuq ix-xog˙ol! U x’˙adt? Mar ji©©akbinani malimg˙allem! Biex issa dhert ikrah jien! U tant kemm spiççajt ˙aΩin li, kwaΩi kwaΩi, kienu se jkeççuni. Biex ma ng˙idlekx li l- promotion li kelli nie˙u jien ma tawhielix! U g˙aliex? G˙ax kien qieg˙ed irewwa˙ kontrija hu! Is-sinjur! Il-©akbin!” G˙idli ftit ˙ija, o˙ti, kif tridu dan ilpovru bniedem ma jqarrasx wiççu? “U int? X’g˙andek kemm int imqarrsa llum?” “Jiena sar idejjaqni kollox,” twie©bek. “Minn mindu telaqni u ˙allieni b’Ωew©t itfal intba˙t kemm fil-˙ajja ma tista’ tafda lil ˙add! U mhux biss, imma l-ewwel g˙amilli xebg˙a dejn ming˙ajr ma qalli, u wara ˙allieni naqdef lampa stampa mal-kredituri! Ng˙oddha b’wa˙da li s’issa g˙andi ˙ajja! U bil˙aqq, lanqas manteniment g˙at-tfal ma jrid jag˙tini”. Óija! O˙ti! Nistg˙u lil din il-povra nag˙tuha xi tort? Almenu lili bla kliem t˙allini. Imbag˙ad hemm dawk li

wiççhom imqarras g˙ax kapriççuΩi. Dejjem irid min iseftirlu! Tarax! Inkella jdendlu! Jew jitolbok tag˙millu pjaçir u mbag˙ad minn idejk jipprova jo˙odlok rasek ukoll! Jew, Alla jbierek, tmur titolbu pjaçir u jaqlag˙lek mhux id-dinja imma kwaΩi ttamal! U g˙aliex dan? U ˙i, g˙ax irid joqg˙od komdu. Issodda j˙obbha wisq. U g˙assodda mhux ir-reli©jon u lvokazzjoni tieg˙u jiç˙ad! G˙as-sodda ankie l-ommu lg˙aΩiΩa jwarrab! G˙ax g˙aΩΩien. Egoist. A˙fruli imma se jkolli ng˙idha…bi m©iebtu sar bhima! Le ˙bieb! Mhux hekk! Ilwiçç imqarras g˙ax imnikket; irridu ng˙inuh. Nikkumpatuh. I˙alluh jo˙ro© l-u©ig˙ tieg˙u. U hu f’din listqarrija li l-wiçç imqarras blu©ig˙ jer©a’ jsib sa˙˙tu mill©did! Imma l-wiçç imqarras, g˙ax kapriççuΩ, ˙alli˙h ˙a jaqa’ u jitben©el. Óalli millu©ig˙ tieg˙u jifhimha darba g˙al dejjem li je˙tie©lu jo˙ro© minnu nnifsu ˙a jinqala’ mill-kruha tal-egoiΩmu li g˙andu mdellek ma’ wiççu! Mulej, urini wiççek! Fejjaqli l-qrusa tieg˙i bil-˙lewwa ta’ wiççek l-g˙aΩiΩ. Ammen.

OpinjOni kÓ

19|04|2015 11

kullhadd.com

OttimiÛmu u bir-raÌun

Catherine Fenech Membru fl-EΩekuttiv Nazzjonali tal-Partit Laburista

Malta fost l-aqwa fl-Ewropa Fl-a˙˙ar jiem ©ie ppublikat irRapport Annwali tal-Bank Çentrali ta’ Malta fejn kompla jikkonferma t-triq it-tajba li qabad pajjiΩna partikolarment fil-qasam tal-ekonomija, linvestiment u l-˙olqien talimpjiegi. G˙alkemm il-pajjiΩi taΩ-Ûona Ewro fil-medja tag˙hom re©g˙u bdew jirre©istraw tkabbir mar©inali, xorta din iΩ-Ωona tikkompara b’mod dg˙ajjef ma’ ekonomiji o˙ra avvanzati madwar iddinja. Madankollu, g˙alkemm imdawra b’inçertezza esterna, l-ekonomija Maltija kompliet tissupera u tkun aktar effiçjenti mill-medja tal-pajjiΩi taΩÛona Ewro. Il-Prodott Domestiku Gross kiber g˙al 3.5% fl-2014, filwaqt li fl-istess sena r-rata medja tal-impjiegi kienet 2.2% ikbar mis-sena 2013 u r-rata tal-qg˙ad niΩlet g˙al 5.9%. Id-defiçit tal-Gvern tbaxxa g˙al 2.2% tal-Prodott Domestiku Gross, filwaqt li ddejn tal-Gvern huwa stmat li niΩel g˙al 68.4% tal-Prodott Domestiku Gross. Huwa stmat li fl-2015 u fl2016 l-espansjoni ekonomika se tissokkta bil-Prodott Domestiku Gros reali mistenni li jikber bi 3.4% u 2.8% rispettivament. It-tkabbir huwa mistenni li jkun determinat biddomanda domestika, partikolarment bil-konsum privat u linvestiment privat. Huwa mistenni li l-inflazzjoni tog˙la sa 1.9% fl-2016. Id-defiçit talGvern huwa mistenni li jkompli jiçkien u g˙aldaqstant jirriΩulta f’aktar tnaqqis fid-dejn tal-Gvern.

Roadmap effettiva Çertifikat eççellenti g˙al pajjiΩna li jikkonferma kemm dan il-Gvern po©©a lil pajjiΩna fittriq it-tajba, kemm ir-roadmap tieg˙u qed twassal g˙at-tkattir

tal-©id b’permezz ta’ ppjanar bil-g˙aqal, ippjanar li ©ab mal€460 miljun f’investiment privat im˙abbra fi Ωmien erba’ ©img˙at biss u li se jo˙loq mal-2,500 impjieg ©did. Dan huwa gvern li ma jpeçlaqx filvojt, iwieg˙ed l-ilma jiΩfen u mbag˙ad i˙alli lil-poplu jittewweb. Dan huwa gvern li, wara li jitkellem, dlonk iwettaq, u li jwettaq iwettqu sew. Rajna wkoll din il-©img˙a li fi Frar 2015 il-˙wienet f’pajjiΩna raw Ωieda qawwija fil-bejg˙ tag˙hom. Statistika ma˙ru©a mill-Eurostat turi li, meta mqabbel mal-istess xahar fl2014, fi Frar li g˙adda kien hemm Ωieda netta fil-bejg˙ ta’ 5.2%. Malta kellha t-tieni log˙la tkabbir madwar il-pajjiΩi Ewropej, tant li t-tkabbir f’Malta kien kwaΩi d-doppju tal-medja taΩ-Ωieda fiΩ-Ûona Ewro. Din iΩ-Ωieda osservata fi Frar g˙al Malta kienet l-og˙la wa˙da mill-2010 ’l hawn. Frar kien ir-raba’ xahar konsekuttiv li fih il-Eurostat irrappurtat Ωieda fil-bejg˙ tal-˙wienet Maltin u G˙awdxin. IΩ-Ωieda osservata fi Frar kienet it-tielet l-og˙la rre©istrata g˙al dan ixxahar fl-a˙˙ar g˙axar snin. Poplu bieΩel, fiduçjuΩ u rikonoxxenti Konferma o˙ra ta’ pajjiΩ ottimist, ta’ poplu fiduçjuΩ u bieΩel, ta’ poplu kuntent. Konferma kemm il-biΩa’ u ddubji li ppruvaw u g˙adhom jippruvaw ixerrdu lOppoΩizzjoni ma affettwatx lopinjoni tal-poplu Malti dwar ˙idmet il-Gvern. Konferma li pajjiΩna mhux talli m’g˙andux bΩonn bailouts imma qed ikun mudell g˙all-pajjiΩi s˙abna flUnjoni Ewropea li qeg˙din firriskju tal-bailouts. Konferma li pajjiΩna mhux die˙el fil-˙ajt imma g˙andu toroq miftu˙a quddiemu ta’ opportunitajiet li

se jkomplu jkabbru l-©id li jitgawda mill-poplu kollu. Ilbailout g˙andu bΩonnha l-PN g˙ax bil-politika negattiva tieg˙u qed jag˙fas il-gass b’sa˙˙tu kollha g˙al ©ol-˙ajt. Il-poplu jirrikonoxxi u jag˙ti fiduçja lil mexxejja li joffrulhom viΩjoni, joffrulhom ˙e©©a, tama u ˙olm. Imma dan il-˙olm ma hux fierag˙, huwa ˙olm li jitwettaq, huwa ©id li gvern preçedenti dam iwieg˙du 25 sena u dan ilGvern wettqu f’sentejn. U kif qal il-Prim Ministru, jekk xi ˙add ja˙seb li dan huwa laqwa li dan il-Gvern kapaçi joffri, sejjer imqarraq g˙ax ilkbir g˙adu ©ej. Il-poplu jirrikonoxxi gvern umli malajr, gvern li jammetti fejn Ωbalja u jsewwi dan liΩball. Il-poplu jibqa’ juri fiduçja f’mexxejja li jibqg˙u f’kuntatt dirett mal-poplu, li ma jibΩax jiffaççja lin-nies u lmistoqsijiet tal-midja. Il-poplu jrid jiltaqa’ mal-mexxejja tieg˙u, irid jidjaloga, irid jisma’, imma jrid jistaqsi wkoll. Tul il-kampanja, lOppoΩizzjoni ppreferiet li tirtira fil-bejta tag˙ha, b’kuntatt mill-inqas mal-poplu dirett, tg˙addi messa©©i rekordjati u l-Kap tal-OppoΩizzjoni nbidel f’action hero u minflok iffaççja lill-poplu direttament, g˙amlilhom telefonata robotika. Wowww, inqatag˙li nifsi, xi strate©ija innovattiva dik! Nimma©ina li tassew ˙assewhom cool b’dawn ir- robocalls, mhux b˙al min irçieva dawn it-telefonati u ˙assu tant eçitat li l-Kap tal-OppoΩizzjoni qag˙ad jinqala’ u jçempel f’xi d-disg˙a ta’ billejl imbag˙ad ˙are© ferm diΩappuntat g˙ax irrealizza li t-telefonata kienet biss messa©© irrekordjat. Il-poplu jkompli jitkellem Il-poplu jkompli juri s-sinjali li hu poplu ottimist u li fil-

ma©©oranza qawwija tieg˙u japprova u g˙andu fiduçja fir-roadmap ta’ dan il-Gvern. Skont l-a˙˙ar st˙arri© indipendenti l-Gvern g˙adu jgawdi l-appo©© ta’ 58% talpoplu Malti u G˙awdxi. IlPartit Laburista fil-Gvern qed igawdi 19-il punt vanta©© fuq il-Partit Nazzjonalista. Tista’ tg˙id li f’dan l-ist˙arri© ˙are© li l-OppoΩizzjoni naqqset min-nies li kienu jikkonsidraw il-prestazzjoni tag˙ha b˙ala wa˙da ˙aΩina. Imma dan ma jfissirx li n-nies li issa m’g˙adhomx ja˙sbu li lprestazzjoni tal-OppoΩizzjoni hija ˙aΩina, iddikjaraw li lprestazzjoni saret wa˙da tajba issa, anzi komplew jitfg˙u l-mis˙un fil-borma tbaqbaq u qalu li issa ma jafux kif jaqbdu jiddeskrivu l˙idma tal-OppoΩizzjoni. Ni©u f’dan, anke l-Gvern naqqas ilpersenta©© ta’ persuni li f’Diçembru li g˙adda qalu li l-Gvern ma kienx miexi tajjeb. Li ˙are© interessanti f’dan is-sonda©© huwa l-fatt li, filwaqt li l-Gvern Laburista jgawdi 91% tal-fiduçja talvotanti Laburisti, huma biss 56% tal-votanti Nazzjonalisti li qalu li l-prestazzjoni tal-PN hija wa˙da tajba. U g˙alhekk nikkonkludi li mhux ta’ b’xejn li l-esponenti tal-PN inqaflu fid-Dar Çentrali u mexxew kampanja robotika. Mhux ta’ b’xejn li l-PN iddikjara li g˙adu mhux lest li jiffaççja elezzjoni ©enerali. Iç-çifri jitkellmu wa˙idhom. Parti sostanzjali mill-partitarji tag˙hom stess lanqas huma konvinti mit-tmexxija tal-PN. A˙seb u ara kemm jistg˙u jippretendu li l-poplu in©enerali jqishom b˙ala gvern alternattiv. Il-PN g˙adu ma telaqx ji©ri. X’inhu jistenna ma nafx. S’issa li nafu huwa li ilhom sentejn jogging on the spot.

12 19|04|2015

kullhadd.com

KÓ OPInjOnI

IL-MARA U L-POLITIKA

Elaine Degiorgio Membru FÛL

Ftit tal-jiem ilu, fl-Amerika, Hillary Clinton re©g˙et kienet fuq l-a˙barijiet ewlenin. Dan g˙ax din il©img˙a ˙abbret il-kandidatura tag˙ha g˙all-elezzjonijiet presidenzjali Amerikani tal2016. Hillary Clinton hija mag˙rufa l-aktar g˙ar-rwol li kellha fil-White House b˙ala l-mara tal-President Bill Clinton. IΩda din ma waqfitx hawn. Kompliet t˙ares ’il quddiem biex tikber fil-karriera politika tag˙ha. Wie˙ed ta’ min jinnota li l-Istati Uniti s’issa qatt ma kellha presi-

dent mara u g˙alhekk ikun interessanti naraw jekk dan il-pajjiΩ huwiex lest li jafda rwol daqshekk importanti f’idejn mara. Kien biss fil-Kostituzzjoni tal-1947 meta pajjiΩna, grazzi g˙all-viΩjoni çara ta’ Gvern Laburista, ˙ass li wasal iΩΩmien li l-klassi politika te˙tieg li n-nisa wkoll isemmg˙u le˙inhom permezz talvot. Dan iΩda kien biss ilbidu ta’ triq twila u sal-lum çertament li ma nistg˙ux ng˙idu li wasalna. Minn Ωminijiet img˙oddija,

Ωmien fejn il-mentalità patrijarka kienet tirrenja, il-mara kienet mistennija tibqa’ d-dar trabbi l-familja u tie˙u ˙sieb il-façendi tad-dar sakemm irra©el jo˙rog ja˙dem. Din ilmentalità damet tidwi g˙al diversi snin fi gΩiritna u nistg˙u ng˙idu li sal-lum din g˙adha teΩisti. Kull impediment legali li seta’ jΩomm mara milli tag˙ti sehemha fil-politika tne˙˙a grazzi g˙al tibdilet filKostituzzjoni Maltija favur lugwaljanza. F’dak li hu ambjent ta’ xog˙ol, promozzjonijiet jew paga fost o˙rajn, ma jistax ikun hemm diskriminazzjoni bejn ra©el u mara. Din il-bidla fil-mentalità tidher ukoll fl-iffirmar ta’ diversi trattati internazzjonali favur lugwaljanza bejn is-sessi. Tajjeb li nsemmu wkoll li fl1982 il-Partit Laburista wera biç-çar kemm jemmen filkapaçitajiet femminili meta g˙aΩel l-ewwel president mara, is-Sinjorina Agatha Barbara. Fl-2014 imbag˙ad re©a’ kien il-Partit Laburista li apponta t-tieni president mara, is-Sinjura Marie-Louise Coleiro Preca, li kien sinjal çar tal-˙idma tal-Gvern favur integrazzjoni assoluta bejn izΩew© sessi. IΩda dan mhux biΩΩejjed Il-parteçipazzjoni baxxa tannisa fil-Parlament Malti tindika li g˙adna ma wasalniex. Ma nistg˙ux ma nirrikonoxxux li l-partiti politiçi f’pajjiΩna qeg˙din ja˙dmu qatig˙ biex jinkora©©ixxu iΩjed nisa jid˙lu fix-xena politika. Madankollu, l-og˙la rappreΩentanza tan-nisa filParlament Malti tmur lura g˙all-1951. Fl-a˙˙ar elezzjoni ©enerali, fl-2013, rajna Ωieda ta’ kandidati nisa, iΩda 9 minn 69 membru parlamentari biss ©ew eletti. Fl-2014 imbag˙ad rajna l-iktar riΩultat femminili fl-elezzjoni g˙alParlament Ewropew fejn ©ew eletti 4 membri nisa minn

sitta. Din, fil-fatt, tefg˙atna fil-quççata tal-iktar pajjiΩ b’rappreΩentanza femminili. L-element matern g˙adu b’sa˙˙tu mhux ˙aΩin filfamilji Maltin u huwa dan li qed ixekkel lin-nisa milli jikbru fil-karriera politika tag˙hom. Dan huwa aspett tradizzjonali sabi˙ ˙afna iΩda dan il-pajjiz ma jistax ikompli jitlef iΩjed talenti. Din in˙asset ukoll minn xi membri parlamentari tan-na˙a talGvern meta pproponew biex il-˙in tas-seduti parlamentari jinbidel biex jibdew isiru fil˙amsa ta’ filg˙axija minflok fis-sitta. B’dan il-mod jin˙oloq bilanç bejn ixxog˙ol u l-˙ajja privata, b’mod speçjali g˙an-nisa. IΩda din il-proposta qatt ma waslet fuq il-Mejda tal-Kamra. Mod ie˙or kif jista’ jkollok rappreΩentanza femminili flog˙la uffiçji tal-pajjiΩ hija permezz tal-kwota. Diversi pajjizi qeg˙din jie˙du ddeçiΩjoni li jinkludu l-kwota ta’ nisa fil-kostituzzjoni talpajjiΩ. Din tiΩgura li dejjem ikollok ammont ta’ nisa li jkollhom sehem fir-rwol eΩekuttiv, le©iΩlattiv jew ©udizzjarju. Personalment ninsab ftit xettika fuq dan largument. Nemmen li mara g˙andha tintg˙aΩel g˙ar-rwol eΩekuttiv jew kull rwol ie˙or, mhux g˙ax hemm kwota jew min˙abba li l-li©i titlob li jsir dan, iΩda g˙ax il-poplu jag˙raf it-talenti u l-kapaçitajiet tag˙ha. Çentri tal-˙arsien tat-tfal b’xejn u tnaqqis fit-taxxa g˙an-nisa li jirritornaw fiddinja tax-xog˙ol, fost o˙rajn, çertament li huma inçentivi importanti li kkontribwew biex il-qg˙ad fost in-nisa jibda t-triq tan-niΩla. Dan ilGvern jidher li huwa impenjat ikompli b’din il-politika u wie˙ed g˙alhekk jistenna li n-nisa jirrispondu tajjeb g˙al miΩuri b˙al dawn biex b’hekk pajjiΩna jistag˙na b’forza tax-xog˙ol iktar b’sa˙˙itha.

EDITORJAL KÓ

19|04|2015 13

kullhadd.com

www.kullhadd.com INDIRIZZ POSTALI ÌURNALISTI REKLAMI IMPAÌNAR U DISINN

Çentru Nazzjonali Laburista, Triq Mile End, il-Óamrun, ÓMR 1717 Ritianne Agius ritianne@kullhadd.com, Liam Gauci liam@kullhadd.com, u Glen Falzon glen@kullhadd.com 2090 1410/13 Alan Saliba sales@kullhadd.com 2090 1520 Leanne Grech editorial@kullhadd.com 2090 1411

EDITORJAL

ASPETTATTIVI BAXXI U AMBIZZJONI FJAKKA Elezzjoni o˙ra ©iet u marret. B’ turnout ta’ 75% fir-referendum u 68% fl-elezzjoni tal-kunsilli lokali, g˙al darb’o˙ra rajna li r-referenda u l-elezzjonijiet huma avvenimenti li l-poplu jipparteçipa fihom bi ˙©aru. Minkejja li maΩ-Ωmien itturnout naqas, dan xorta g˙adu g˙oli meta mqabbel ma’ pajjiΩi o˙ra fl-Unjoni Ewropea. Hawnhekk wie˙ed irid jag˙mel konçessjoni wkoll g˙al Ωew© fatturi: kemm g˙aç-çokon tal-pajjiΩ li fiΩikament iΩomm il-politiku eqreb taç-çittadin, kif ukoll il-fatt li pajjiΩna huwa Repubblika Ωag˙Ωug˙a fejn iç-çittadini forsi g˙adhom japprezzaw iktar il-privile©© tal-vot. Il-©img˙a li g˙addiet rajna kif, minkejja li bi Ωbrixx, ilpoplu g˙aΩel li jΩomm idderoga g˙all-kaçça fir-rebbieg˙a. Bis-sa˙˙a ta’ dan irreferendum, issa g˙andna konferma kif fuq din ilkwistjoni l-poplu huwa maqsum min-nofs, u dan il-fattur il-mexxejja preΩenti u futuri Ωgur li se jΩommuh quddiem g˙ajnejhom fid-deçiΩjonijiet li jie˙du. Ir-riΩultat miksub b’ma©©oranza minima g˙andu jpo©©i iktar responsabbiltà fuq spallejn il-kaççaturi biex jipprattikaw iddelizzju tag˙hom skont illi©i, mhux biss b’rispett lejn l-ambjent universali, iΩda wkoll b’rispett lejn il-politiçi u n-nofs tal-poplu li appo©©jahom. Fuq kollox, il-kaççaturi g˙andhom jirrispettaw linnofs l-ie˙or tal-poplu li ma jaqbilx mal-fatt li dawn qed jipprattikaw id-delizzju tag˙hom f’dan iΩ-Ωmien tassena, u li l-ambjent jappartieni lilhom ukoll. Huwa poΩittiv li dan irrispett di©à rajnieh matul din il-©img˙a. Minkejja li kien hemm Ωew© kaΩijiet ta’ kaççaturi li nqabdu joqtlu tajra protetta, kollox qed jindika li f’kaΩ minnhom kien kaççatur stess li g˙amel rapport biex jikxef lill-kaççatur l-ie˙or li kien qed jikser illi©i. Dan huwa pass ’il quddiem li jawgura tajjeb g˙all-futur fejn il-li©i ti©i m˙arsa minn din is-sezzjoni tas-soçjetà li, sfortunatament, matul is-snin kisbet il-fama g˙all-oppost. Hawnhekk naraw ukoll kemm kienet g˙aqlija d-

deçiΩjoni tal-Prim Ministru Joseph Muscat is-sena li g˙addiet meta g˙alaq lista©un tal-˙arifa. Issa li lkaççaturi jafu li l-azzjonijiet irresponsabbli ta’ wie˙ed minnhom jistg˙u jag˙mlu ˙sara lilhom ilkoll, qed ikunu ˙afna iktar lesti li jirrappurtaw l-illegalitajiet. Mill-banda l-o˙ra, ilbiera˙ rajna kif il-Partit Laburista kiseb ma©©oranza assoluta ta’ 54% fl-elezzjoni tal-kunsilli lokali. Intreb˙u lokalitajiet ©odda b˙all-Munxar; ra˙al fil-gΩira G˙awdxija li, skont il-Partit Nazzjonalista, kienet tappartieni lilu u ma setg˙etx tintreba˙ mill-Partit Laburista. Il-Partit Laburista reba˙ ukoll il-Furjana; lokalità li offriet kontestazzjoni ˙arxa fl-a˙˙ar elezzjoni, b’distakk Ωg˙ir ˙afna. Dan id-distakk ilbiera˙ ©ie meg˙lub. Minbarra li reba˙ lokalitajiet ©odda, il-Partit Laburista rnexxielu jΩomm ukoll illokalitajiet kollha l-o˙ra li kellu ma©©oranza fihom. Din kienet l-ewwel darba g˙al partit fil-Gvern li j©ib dan irriΩultat fl-elezzjoni tal-kunsilli. B˙alma qal il-Prim Ministru, iΩda, dan ma jfissirx li lpoplu ma bag˙atx messa©©i, partikolarment f’çertu lokalitajiet. Dawn il-messa©©i g˙andhom ji©u kkunsidrati biex ting˙ata attenzjoni u tittie˙ed azzjoni fejn hemm bΩonn. Lil hinn mir-reb˙a tal-Partit Laburista, wie˙ed mill-fatturi li kien l-iktar impressjonanti f’dan kollu huwa r-reazzjoni tal-esponenti Nazzjonalisti, mhux l-inqas tal-Kap tal-PN Simon Busuttil. Minkejja li l-PN ˙a tkaxkira o˙ra, il-kapijiet tal-PN niΩlu jifir˙u fis-sala tal-g˙add talvoti; xi ˙a©a li s-soltu ssir biss mill-partit li jirba˙ l-elezzjoni. Filwaqt li l-PN ˙abbar li Busuttil kien mar fis-sala talg˙add tal-voti biex jitkellem mal-©urnalisti, dan irrifjuta li jwie©eb il-mistoqsijiet li sarulu, u l-©urnalisti ma bdewx jit˙allew jersqu qribu. Minflok Busuttil beda jitbissem u jifra˙ bin-nies, b˙al donnu ©ab l-ikbar reb˙a. Dan jista’ jfisser biss li rriΩultat ˙aΩin li ©ab il-PN kien fil-fatt a˙jar minn dak li kien qed jaspira g˙alih. Dan juri kemm il-PN g˙andu aspettattivi baxxi u

ambizzjoni fjakka, meta lKap tieg˙u mhux biss jikkuntenta ru˙u b’telfa kbira, iΩda sa˙ansitra j©ib ru˙u b˙allikieku kiseb reb˙a kbira. L-im©iba tal-esponenti talPN hija wkoll log˙ba intenzjonata biex ma tkomplix tintefa’ pressjoni fuq Simon Busuttil biex jirriΩenja. L-

iskuntentizza bil-Kap tal-PN issa ilha tin˙ass, u ammissjoni ta’ riΩultat diΩappuntanti setg˙et biss tkompli ΩΩid din l-iskuntentizza u taljena iktar partitarji Nazzjonalisti. Hekk jew hekk, kif qal ilPrim Ministru lbiera˙, la kuntent Simon Busuttil, kuntent kul˙add! Mhux hekk?

14 19|04|2015

kullhadd.com

KÓ ITTRI

IL-KaROzza TaL-LINJa X2 MEDIÇINI ORÓOS U DISPONIBBLI

Sur Editur, Mill-istej© tal-karozzi tal-linja ta’ Triq d’Argens, fejn Muscat Motors, jg˙addu diversi karozzi tattrasport pubbliku, fosthom dawk bin-numri 202 u 203 li jwassluk g˙all-Isptar Mater Dei (fost lo˙rajn). S’hawn m’hemm xejn ˙aΩin, anzi. Biss, permezz ta’ din l-ittra nixtieq nissu©©erixxi li lkarozza tal-linja X2 tieqaf ukoll fuq dan l-istej© u tg˙abbi lin-nies li jkunu qed jistennew biex imorru l-isptar imsemmi. Ma ninsewx ukoll li jkun hemm turisti jistennew biex imorru l-ajruport u jkollhom jitilg˙u ’il fuq sew biex jaqbdu din il-karozza, g˙ax iridu jmorru fejn l-iskola tal-GΩira jew stej©ijiet o˙ra. Qed nissu©©erixxi dan g˙ax nifhem li dan ikun mezz ie˙or ta’ titjib fil-qasam ta’ ˙ti©ijiet soçjali, fejn titnaqqas it-tbatija ta’ stennija jew stennija Ωejda, g˙al dawk li jkollhom bΩonn is-servizzi millisptar. Jitnaqqas il-˙in ta’ inkonvenjenza u l-pubbliku jkun moqdi sewwa u fl-inqas ˙in possibbli. Jekk l-X2 tibda’ tg˙addi u tieqaf u tg˙abbi minn dan l-istej©, jitnaqqsu ˙afna inkonvenjenzi lil ˙afna nies. RONNIE PORTELLI, TA’ XBIEX

Sur Editur, Kont nitnikket fl-ispiΩerija ta’ Mater Dei nara anzjani bid-dieqa fuq wiççhom g˙ax il-mediçina li riedu kienet out of stock. Ta˙t in-Nazzjonalisti konna drajnieha tal-out of stock, tant li kienet saret xi ˙a©a ta’ kuljum. Kellna Gvern bla kuxjenza li ma kienx jag˙ti kas il-mediçina, u iktar kien jag˙ti kas ta’ xi €600 Ωieda filbut. Issa l-folja nqalbet, u ftit g˙adek tara anzjani mdejqa g˙ax iridu jixtru l-mediçina minn buthom. G˙al ˙afna kienet storja ta’ ˙ajja jew mewt. Dan il-Gvern li ˙aseb f’kollox, b˙al tnaqqis fil-kontijiet tad-dawl u l-ilma g˙all-familji u n-negozji u tnaqqis fil-fjuwils g˙al kul˙add, ˙aseb ukoll g˙at-tnaqqis fil-prezzijiet tal-mediçini. Min ˙aseb g˙aΩ-Ωg˙aΩag˙, l-adulti u l-anzjani daqs Dr Joseph Muscat? Min lest ibati hu bit-ta˙bil tal-mo˙˙ biex jara kif se jikkuntenta lill-poplu Malti jekk mhux Dr Joseph Muscat? Ftit ilu g˙adu kemm t˙abbar ro˙s fil-mediçini g˙ar-raba’ darba f’sentejn u ra˙su f’persenta©© minn 5% g˙al 25%. B’kollox se jor˙su 14-il mediçina, g˙alhekk min m’g˙andux il-karta s-safra biex i©ib il-mediçina b’xejn, xorta mhux se jsib mediçini mog˙la s-smewwiet mill-ispiΩeriji. Ser jittaffa l-piΩ finanzjarju g˙al dawk li juΩaw mediçini popolari b˙al tad-dijabete u migranja, u sa˙ansitra l-mediçina g˙al dawk li jbatu bl-u©ig˙ bl-g˙adam se tor˙os g˙al €11.22. Il-mediçina hija l-ilma tal-˙ajja g˙al min ikollu bΩonnha. Xi jg˙id g˙al dan kollu Simon Busuttil? Tg˙id mhux se jag˙tih prosit lill-Prim Ministru? Probabbli li issa, b˙ala mexxej, qed jinduna kemm huwa inferjuri g˙al Dr Muscat, u jkollu ra©un. VALERIE BORG, BL-EMAIL

BÛONN LI JSIR KONTROLL

Qieg˙ed ng˙id g˙al çerti sajjieda irresponsabbli li kull filg˙axija jitfg˙u l-parit ftit metri ’l bog˙od mix-xatt lejn in-na˙a tar-RikaΩli u l-ponta ta’ Ûonqor f’Wied il-G˙ajn (ritratt). Dan mhux sew g˙ax lanqas jag˙tu çans lil minn hu dilettant jistad bil-qasba jaqbad xewka. U, Alla jbierek, kollox jg˙odd, g˙ax sa budakkra tg˙odd g˙alihom. Óa©a o˙ra wkoll li qieg˙da ddejjaqni hi l-kwantità ta’ sajd bil˙arpun li qieg˙ed dejjem jiΩdied bla raΩan. Possibbli m’hawnx li©i li tikkontrolla dan l-abbuΩ? Il-ba˙ar inqered g˙al kollox. Sar qisu l-Ba˙ar Mejjet. Nispera li l-awtoritajiet jie˙du ˙sieb dawn innuqqasijiet forsi xi darba ner©g˙u ngawdu d-delizzji li kellna. SAJJIED MILL-ART, BL-EMAIL

IttrI kÓ

19|04|2015 15

kullhadd.com

PolItIka ta’ JosePh Muscat X’tGÓallIMna? Is-saÓÓa u l-BaÓÓ ta’ sIMon BusuttIl Sur Editur,

Sur Editur, B˙al-lum ©img˙a sirna nafu r-riΩultat tar-referendum tal-kaçça; referendum li ta reb˙a lill-kamp tal-IVA. G˙alkemm il-ma©©oranza ma kinitx tant kbira, xorta wa˙da r-referendum ma g˙addiex. Fl-istess jum tal-Óadd indunajt kemm hawn nies li, bil-kummenti tag˙hom stess, we©©g˙u lil dawk li ma jaqblux mag˙hom. Bdejnt nara ˙afna kummenti b˙al, pereΩempju, ‘this is a sad day for Malta’, jew ‘I am ashamed to be Maltese’. Kummenti li ma jqanqlux dak li verament jag˙milna Maltin – is-sens ta’ rispett lejn dawk li ma jaqblux mag˙na. Qabel il-kampanja smajt li tal-IVA u dawk li jappo©©jaw dik id-deçiΩjoni mhumiex iççivilizzati. Kummenti li ©ew ming˙and persuna li hija mag˙rufa sew f’Malta kemm hija kontra l-Partit Laburista, mhi ˙add ˙lief DCG! Din ilpersuna ma nafx kif tikklassifika n-nies b˙ala çivilizzati jew mhumiex. Ma jfissirx li jkollok opinjoni favur il-kaçça tkun inqas iççivilizzat minn dawk tal-kamp oppost. U hawn ni©i g˙al punt ie˙or fejn issa, g˙ax reba˙ l-IVA, qed nikkundannaw lill-Prim Ministru g˙ax qal x’inhi l-opinjoni tieg˙u. Jekk naraw ir-riΩultat u nqisuh sew, nistg˙u naraw li ˙afna Laburisti vvutaw LE! Infatti, jien wa˙da minnhom. Joseph Muscat fl-ebda mument ma qalli biex nivvota IVA, imma ˙alla dik iddeçiΩjoni f’idejja u jien, li napprezza l-fatt li ng˙ix f’pajjiΩ demokratiku, ivvutajt kif ˙assejt jien u mhux kif ivvota l-mexxej tal-partit li nappo©©ja jien. Nittama li din l-esperjenza tar-referendum t˙alli impatt poΩittiv, u nirrispettaw l-opinjoni ta’ xulxin. G˙alkemm kont qed nag˙ti lappo©© tieg˙i lill-kamp tal-LE, fl-ebda mument ma g˙ajjart lil dawk li ivvutaw IVA, la qabel u lanqas wara r-referendum. Naf li mhux kul˙add g˙andu l-opinjoni b˙alma g˙andi jien, u dan iwassal g˙al djalogu fejn iΩ-Ωew© opposti jesprimu ru˙hom ming˙ajr ma jkun hemm tfig˙ ta’ tajn lill-oppoΩizzjoni. Din il-kampanja kienet imΩewqa f’bosta argumenti u kien hemm argumenti li mar lil hinn mis-su©©ett. Il-politika ma kinitx evidenti g˙ajr lil dawk li riedu jda˙˙luha fin-nofs g˙all-gwadann tag˙hom. Din ma kinitx kwistjoni bejn il-politiçi iΩda çans g˙alina l-Maltin sabiex nag˙mlu djalogu dwar deçiΩjoni li rridu nie˙du a˙na f’forma ta’ elezzjoni. Nittama li jkun hawn aktar djalogi b˙al dan, fejn jing˙ata ç-çans li l-poplu Malti jkollu d-dritt li jie˙u d-deçiΩjoni hu! IR-RISPETT KOLLOX, IÛ-ÛURRIEQ

Wara r-riΩultat tar-referendum dwar il-kaçça fir-rebbieg˙a, iΩΩew© gazzetti bl-IngliΩ, jigifieri The Times of Malta u The Malta Independent, li kienu parti mill-kamp tal-LE, fl-editorjali tal-˙ar©iet tag˙hom tatTnejn 13 ta’ April 2015, ikkummentaw dwar ir-riΩultat. Filwaqt li g˙amlu aççenn g˙all-Prim Ministru Joseph Muscat, injoraw g˙al kollox lill-Kap tal-PN Simon Busuttil qisu lanqas biss jeΩisti. Peress li kienet The Times of Malta laktar li g˙amlet aççenn g˙allPrim Ministru, ser nikkummenta dwar l-editorjal tag˙ha. Fl-ewwel parti tal-editorjal itTimes uriet id-diΩappunt tag˙ha li min kien kontra lkaçça fir-rebbieg˙a ˙are© ferm diΩappuntat. Wie˙ed minnhom hu jien li vvutajt LE g˙ax assolutament jien kontra mhux biss l-arroganza ta’ ˙afna kaççaturi, iΩda ta’ kull tip ta’ arroganza li ˙afna Maltin huma esperti tag˙ha. The Times kitbet li, waqt li taççetta r-riΩultat ta’ dan ilproçess demokratiku ming˙ajr ebda mistoqsija, huwa tajjeb li jkun analizzat kif dan ©ie, meta s-sonda©©i kollha wrew ma©©oranza ming˙ajr ebda dubju favur il-vot LE. Il-fatt hu li wie˙ed m’hemmx g˙alfejn imur ’il bog˙od g˙at-twe©iba. Hawn it-Times tikteb li dik il©urnata li Joseph Muscat ˙are© u ddikjara ru˙u favur ilvot IVA, kienet il-©urnata li tal-LE kienu jafu li kellhom ©lieda kontra Gulija. U waqt li tal-LE kienu f’burdata ta’ diΩappunt matul l-a˙˙ar ftit ©img˙at, huma ma setg˙ux iwaqqg˙u lil dan l-i©gant. Li ma qalitx it-Times hu li l-Prim Ministru Muscat ˙alla fil-libertà ta’ kif jivvutaw lill-membri talGvern tieg˙u u lill-partitarji Laburisti. Jien membru ttesserat tal-PL u, kif di©à ktibt, ivvutajt LE. Mela l-argument ta’ The Times f’dan ir-rigward hu falz g˙alla˙˙ar. Barra minn hekk jien naf Nazzjonalisti li vvutaw LE, iΩda tant Simon Busuttil kien fjakk u xejn konvinçenti, li

The Times lanqas biss g˙amlet aççenn g˙all-Kap Nazzjonalista anke f’dan ilparagrafu. Filwaqt li t- Times tikkumpara lil Joseph Muscat politikament mal-qawwa ta’ Gulija, tinsa g˙al kollox lillKap tal-PN Simon Busuttil. IΩda mhux hekk biss, g˙ax filwaqt li t- Times tipparaguna lill-PM Joseph Muscat ma’ ©gant, l-istess Times g˙al darb’o˙ra tinsa g˙alkollox lillKap Nazzjonalista Simon Busuttil u ma tikkomparahx la ma’ Gulija u lanqas ma’ ©gant. Il-ba˙˙ tat- Times rigward Simon Busuttil hu ferm sinifikanti. Tg˙id it-Times indirettament trid twassal messa©© lin-Nazzjonalisti? Jekk iva, a˙jar jekk The Times tkun aktar çara, g˙ax mhux ser tasal. It-Times kitbet li, li kieku Dr Muscat iddikjara kif huwa kien ser jivvota u waqaf hemm – kif g˙amel Simon Busuttil – avolja t- Times kienet kritika g˙all-poΩizzjoni li ˙a Simon Busuttil, huwa (Joseph Muscat) kien jag˙ti lill-vot LE tama ta’ taqbida; IΩda aktar ma l-vot beda joqrob, huwa deher jixxala fid-dehen li hu kien kapaçi jdawwar il-vot permezz taddiskorsi tieg˙u. Il-kamp tal-LE g˙amel uΩu mid-dikjarazzjoni ta’ Joseph Muscat li l-votanti Laburisti huma fil-libertà li jivvutaw kif iridu g˙al diversi drabi, kif wara kollox l-istess grupp g˙amel bid-dikjarazzjoni talKap Nazzjonalista. IΩda jidher çar li, skont it-Times, il-Prim Ministru Muscat hu aktar konvinçenti mill-Kap Nazzjonalista Simon Busuttil. Fil-fehma soda tieg˙i din hi gambetta politika o˙ra tat-Times, mhux biss lil Simon Busuttil iΩda wkoll lillPN. It-Times kitbet li tant kienet il-biΩa’ tas-sa˙˙a politika tieg˙u – li s-36,000 ma©©oranza li kiseb sentejn ilu g˙amlu (lil Joseph Muscat) g˙al perjodu ta’ Ωmien intatt – li l-vot LE ma ssugrax jikkritika l-involviment fil-kaΩ li huwa jo˙odha kontra l-kawΩa tag˙hom.

Huma kienu jafu li dan ikun ifisser id-daqqa tal-mewt. G˙al darb’o˙ra, filwaqt li tTimes tikteb dwar il-qawwa politika li g˙andu Joseph Muscat, tinjora g˙al kollox lil Simon Busuttil fejn lanqas tag˙mel imqar l-içken paragun bejn il-Prim Ministru Muscat u l-Kap tal-OppoΩizzjoni Simon Busuttil. Meta g˙amlet hekk, it- Times uriet çar u tond ilfaqar politiku mhux biss talPN iΩda wkoll tal-kap tieg˙u. Skont it-Times il-qawwa politika tal-Prim Ministru Muscat hi formidabbli, li filwaqt li din is-sa˙˙a kienet tfisser iddaqqa tal-mewt g˙all-grupp tal-LE, skont il-fehma tieg˙i, id-dikjarazzjoni ta’ Simon Busuttil lanqas ˙alliet l-içken impatt tul il-kampanja kollha tar-referendum. Hawnhekk g˙al darb’o˙ra jo˙ro© il-faqar politiku u t-tmexxija tal-Kap Nazzjonalista. It-Times tkompli tikteb li din ma kinitx ©lieda li l-kaççaturi setg˙u reb˙u wa˙idhom, iΩda ©lieda li kien hemm bΩonn lg˙ajnuna tal-aqwa forza politika f’Malta. It- Times hawnhekk qed tikkonferma li l-aqwa forza politika hi l-PL u l-Mexxej tieg˙u Joseph Muscat. Millbanda l-o˙ra n-nuqqas ta’ referenza g˙al Simon Busuttil u l-partit tieg˙u mit-Times tfisser kemm verament il-PN hu partit mhux biss bla kap u bla kuda, iΩda hu partit bla futur, mifxul, mifni bi problemi kbar li wara sentejn Simon Busuttil ma solvihomx. It- Times tispiçça billi tikteb li, fuq kollox, iddispjaçuti li l-poplu jag˙ti aktar kas tieg˙u milli tal-ambjent tag˙na – li fuq kollox hu l-akbar tellief. Matul il-25 sena ta’ tmexxija Nazzjonalista l-ambjent f’Malta ha daqqa ta’ ˙arta kbira. Kif kien ˙a fis-snin sittin tas-seklu li g˙adda ta˙t il-gvernijiet ta’ Ìor© Borg Olivier. IΩda, sintendi, dakinhar it- Times ftit kienet tikteb, jekk kitbet, li lpoplu jag˙ti aktar kas tieg˙u milli tal-ambjent. OSSERVATUR ÓAJ, RAÓAL ÌDID

16 19|04|2015

kullhadd.com

KÓ tA’ BArrA

reÛIsteNzA INterNA LIAM GAUCI liam@kullhadd.com Il-President Amerikan Barack Obama nhar it-Tlieta li g˙adda kellu jçedi g˙allpressjoni tal-Kungress u s-Senat illi filjiem ta’ qabel bdew jinsistu li jkunu involuti fin-negozjati mal-Iran dwar liΩvilupp tal-programm nukleari tag˙hom, kif ukoll it-tne˙˙ija jew le tassanzjonijet ekonomiçi relatati mag˙hom Il-ftehim preliminari mal-Iran tat-2 ta’ April dwar it-traΩΩin tal-programm nukleari tag˙hom deher li kien witta t-triq g˙al qbil aktar permanenti li kellu jasal fit-30 ta’ Ìunju. Permezz tieg˙u, l-Istati Uniti, iç-Çina, Franza, ir-Russja, ir-Renju Unit u l-Ìermanja kienu qablu li jne˙˙u diversi sanzjonijiet ekonomiçi imposti fuq l-Iran jekk dan il-pajjiΩ jirrispetta lweg˙diet tieg˙u. Madankollu, il-perjodu ta’ ottimiΩmu ma damx wisq hekk kif il-President Iranjan Hassan Rouhani qal li huwa qieg˙ed jistenna li s-sanzjonijiet ekonomiçi fil-konfront ta’ pajjiΩu jitne˙˙ew fit-30 ta’ Ìunju stess. Dan, skont l-Istati Uniti, kien kuntrarju g˙allftehim tat-2 ta’ April illi kien jimplika li ttne˙˙ija tas-sanzjonijiet kienet se tkun gradwali. Front maqsum Jekk dan ma kienx biΩΩejjed, fl-Istati Uniti beda jixxaqqaq il-front mag˙qud li pprova jippreΩenta Obama. Dan g˙ax ilKungress u s-Senat Amerikan bdew jopponu l-ftehim preliminari g˙ax sostnew li ma kienx joffri biΩΩejjed garanziji li lIranjani mhux se juΩaw il-programm nukleari tag˙hom g˙al skopijiet militari. G˙aldaqstant, huma talbu biex il-ftehim eventwali tat-30 ta’ Ìunju ma ji©ix approvat mill-Istati Uniti qabel ma jkun diskuss minnhom. Madankollu, Obama oppona din il-proposta g˙ax ˙ass li se

tnaqqas is-sa˙˙a tal-Istati Uniti fuq ilmejda tan-negozjati. Dan min˙abba l-fatt li vot kuntrarju talKungress jew is-Senat jista’ jbiddel ftehim di©à maqbul u j©ieg˙el lin-na˙at kollha jer©g˙u jift˙u n-negozjati mill©did. Minkejja dawn il-konsiderazzjonijiet Obama kellu jçedi g˙ax loppoΩizzjoni tant kienet kbira fin-numru li kien hemm ir-riskju li lanqas ikollu lvoti neçessarji biex jimponi l-veto presidenzjali tieg˙u. Sabiex jimponi dan il-veto, Obama g˙andu bΩonn l-appo©© ta’ 34 senatur – voti li ma kellux – hekk kif bosta Senaturi Demokratiçi, ji©ifieri tal-partit tieg˙u stess, ing˙aqdu mar-Repubblikani biex jitolbu li l-ftehim jitpo©©a quddiem is-Senat u l-Kungress g˙ad-diskussjoni. Tazza nofsha mimlija Madankollu, mhux kollox kien ˙aΩin

g˙al Obama. Ori©inarjament, ilKungress xtaq li jkollu 60 ©urnata çans biex jiddiskuti l-ftehim finali. Dan ilperjodu tnaqqas g˙al 30 jum. Barra minn hekk, il-Kungress kien talab g˙al garanziji mill-White House li l-Iran mhix qieg˙da b’xi mod tappo©©a organizzazzjonijiet terroristiçi, kundizzjoni li tne˙˙iet mill-kompromess finali. Kien hemm min sostna li ddiskussjonijiet mitluba mill-Kungress u s-Senat jo˙olqu dewmien fil-proçess tat-tne˙˙ija tas-sanzjonijiet ekonomiçi fuq l-Iran, xi ˙a©a li l-mexxejja Iranjani mhumiex lesti li jaççettaw. Però, ilGvern Amerikan jista’ jdur ma’ din ilproblema jekk jirnexxilu jikkonvinçi lill-Iranjani jaççettaw illi s-sanzjonijiet jitne˙˙ew meta pajjiΩhom iΩarma ççentrifugi nukleari tieg˙u u mhux dakinhar stess li ji©i ffirmat il-ftehim inniffsu. Dan il-kompromess jista’ jag˙ti çans lill-Kungress u s-Senat li jag˙rblu

l-ftehim sakemm l-Iranjani jimplimentaw ir-riformi fil-programm nukleari. Barra minn hekk, jekk il-Kungress u s-Senat jippruvaw jimblukkaw lapprovazzjoni tal-ftehim, Obama mistenni li jkollu l-34 vot li g˙andu bΩonn mis-Senaturi Demokratiçi g˙all-veto tieg˙u biex jaqbeΩ il-kmamar tarrappreΩentanti. Dan g˙ax bosta senaturi Demokratiçi mhumiex se jivvutaw kontra l-president tag˙hom g˙ax, minkejja li xtaqu li jkunu kkonsultati fin-negozjati, mhumiex lesti li jissabutaw il-ftehim malIran, kif qeg˙din jippruvaw jag˙mlu rRepubblikani. G˙aldaqstant, internament, hija mistennija li tg˙addi tal-President Obama. Però, g˙adu mhuwiex çar sa fejn tista’ twassal il-paçenzja tal-Iran, li ma tidhirx li hija lesta li tinqabad f’nofs dawn il-battibekki interni.

PAÌNA ÌDIDA GÓAL KUBA RITIANNE AGIUS

G˙adha rilevanti?

ritianne@kullhadd.com D in il- © im g ˙a l-President Barack Obama ne˙˙a uffiçjalment lil Kuba minn fuq illista Amerikana ta’ stati li jsostnu t-terroriΩmu. Dan l-avveniment jimmarka pa©na ©dida g˙al Kuba, wara li kienet ilha fuq din il-lista sa mill-1982; mill-eqqel tarrivoluzzjoni Marxista. Minkejja li çertu sanzjonijiet m hux se j kunu qeg˙din jitne˙˙ew b’mod awtomatiku mat-tne˙˙ija minn fuq il-lista, din id-deçiΩjoni xorta wa˙da mistennija tibdel g˙all-a˙jar ir-relazzjoni bejn l-Istati Uniti u Kuba. L-effett immedjat mistenni jkun li jinfeta˙ in-negozju mal-banek Amerikani, li qatt ma riedu jinnegozjaw ma’ Kuba min˙abba l-preΩenza tag˙ha fuq il-lista. In-negozjati bejn iΩ-Ωew© pajjiΩi jidher li kienu bbaΩati fuq Ωew© talbiet prinçipali; f ilwaqt li K uba talbet li titne˙˙a minn fuq il-lista ta’ stati li jsostnu t-terroriΩmu, lIstati Uniti talbu li d-diplomatiçi tag˙hom ikollhom illibertà tal-moviment f’Kuba. Minkejja li din it-talba ma ntlaqg˙etx, intla˙aq kompromess fuq libertà tal-moviment wara li jintalab permess millGvern Kuban.

Minkejja li hemm min jemmen li llum din il-lista ta’ stati li jsostnu t-terroriΩmu m’g˙adhiex rilevanti u g˙andha titne˙˙a g˙al kollox, o˙rajn mhux biss jemmnu f’din il-lista, iΩda qeg˙din ukoll jo©©ezzjonaw g˙addeçiΩjoni ta’ Obama fil-konfront ta’ Kuba. Fil-fatt, ir-Repubblikani qajmu kjass g˙ax fl-opinjoni tag˙hom l-Amerika kienet qed tibg˙at messa©© ˙aΩin lill-g˙edewwa tag˙ha. Qalu li Kuba kienet g˙adha qed tirrifjuta li testradi çittadini Amerikani li ˙arbu mill©ustizzja, u g˙alhekk kien ˙aqqha tiΩamm fuq il-lista. Argument ie˙or tarRepubblikani huwa li Kuba tg˙in lill-Korea ta’ Fuq tevita sanzjonijiet tan-Nazzjonijiet Uniti fuq l-armi. Huma jsostnu li anke l-Korea ta’ Fuq imissha nΩammet fuq din illista, u li kien Ωball ie˙or li din tne˙˙iet seba’ snin ilu. Inbidel ix-xenarju IΩda l-argumenti taloppoΩizzjoni mhumiex b’sa˙˙ithom biΩΩejjed biex joffru reΩistenza g˙addeçiΩjoni ta’ Obama. Dan fiddawl tal-fatt li d-definizzjoni ta’ terroriΩmu nbidlet matul

is-snin. Wara l-attakk terroristiku li baqa’ mag˙ruf b˙ala 9/11, ixxenarju nbidel kompletament. Atti li qabel kienu kkunsidrati b’serjetà b˙ala terroristiçi, bdew jidhru kwaΩi insinifikati. Fil-fatt ir-Repubblikani, meta jitkellmu fuq il-bΩonn li ji©u estraditi çittadini Amerikani mfittxija, spiss isemmu lil Joanne Chesimard li kienet instabet ˙atja tal-qtil ta’ kuntistabbli ta’ pulizija. Dan il-kaΩ jidher b˙ala

wie˙ed frivolu meta jitqabbel ma’ kaΩijiet b˙al 9/11 u attakki o˙ra ta’ terroriΩmu li qed ise˙˙u kuljum madwar iddinja minn gruppi kbar li qed jirnexxilhom jid˙lu f’diversi pajjiΩi. Fuq quddiem nett hemm lIstat IΩlamiku, li mill-Iraq u sSirja rnexxielu jinfiltra postijiet o˙ra madwar id-dinja sakemm stabbilixxa wkoll preΩenza fil-Libja. Dan minbarra li qed jirnexxilu ji©bor militanti minn madwar iddinja, inkluΩ mill-Ewropa.

Huwa g˙alhekk li rRepubblikani ma jistg˙ux jag˙mlu argument b’sa˙˙tu kontra d-dikjarazzjoni ta’ Obama, li l-Gvern Kuban ma pprovdiex appo©© g˙al terroriΩmu internazzjonali matul is-sitt xhur li g˙addew. Kuba, filwaqt li laqg˙et din id-deçiΩjoni, sostniet li qatt ma kien ˙aqqha titpo©©a fuq din il-lista. Il-President attwali li wasal g˙al dan il-ftehim ma’ Obama huwa Raul Castro, ˙u Fidel Castro li fi Ωmienu Kuba tpo©©iet fuq il-lista.

TA’ BARRA KÓ

19|04|2015 17

kullhadd.com

MINN MADWAR ID-DINJA TRAILER ÌDID

AGGRESSJONI STRAMBA

Matul dawn l-a˙˙ar jiem kienet g˙addejja edizzjoni o˙ra ta’ Star Wars Celebration f’Anaheim, Kalifornja. L-aktar mument mistenni wasal nhar ilÓamis meta ©ie ppreΩentat g˙all-ewwel darba trailer ©did g˙al Star Wars Episode VII: The Force Awakens, illi se jag˙mel id-debutt tieg˙u fit-teatri internazzjonali f’Diçembru li ©ej. The Force Awakens se jkompli l-istorja madwar 30 sena wara l-avvenimenti li se˙˙ew f’Return of the Jedi bl-Alleanza Ribella jkollha mill-©did tiffaççja lillImperu hekk kif dan qieg˙ed jer©a’ jimponi t-tmexxija tieg˙u fuq il-galassja wara t-telfa li ©arrab fil-battalja ta’ Endor.

Mario Draghi, il-President tal-Bank Çentrali Ewropew (BÇE), kien fil-mira ta’ attakk mhux tas-soltu meta Josephine Witt, mara ta’ 21 sena, tefg˙atlu diversi karti u konfetti waqt li kien qieg˙ed jag˙mel konferenza stampa. L-aggressjoni tidher li saret b˙ala protesta kontra dak li hija ddeffinixxiet b˙ala d-dittatura tal-Bank Çentrali Ewropew. Fil-fatt, il-karti li tefg˙et kellhom fuqhom forma ta’ manifest li fih sostniet li organizzazzjonijiet mhux eletti b˙allBÇE m’g˙andhomx id-dritt li jikkontrollaw id-destin tal-poplu f’soçjetà demokratika. Draghi ma kienx imwe©©a’ fl-attakk u Witt ©iet illiberata millawtoritajiet fi Ωmien qasir.

KONTINÌENT MILITARI

ELEZZJONI KONTROVERSJALI

L-Istati Uniti bag˙tet kontin©ent mill-173rd Airbourne Brigade fl-Ukraina, bl-g˙an li j˙arr©u membri tan-National Guard ta’ dan il-pajjiΩ biex jirreΩistu b’mod aktar effikaçi l-attakki tar-ribelli pro-Russi. Matul dawn l-a˙˙ar ©img˙at is-sitazzjoni kkalmat xi ftit fil-pajjiΩ bis-sa˙˙a ta’ ftehim g˙all-waqfien mill-©did li ntla˙aq fi Frar li g˙adda bejn iΩ-Ωew© partijiet involuti filkonflitt. Madankollu, l-inçertezza fil-pajjiΩ g˙adha qieg˙da tirrenja g˙ax kemm il-Gvern, kif ukoll ir-ribelli qeg˙din g˙assa g˙al sinjali ta’ aggressjoni min-na˙a l-o˙ra. G˙aldaqstant, l-alleati tal-Gvern Ukrain qeg˙din joffru forom differenti ta’ appo©© biex ma jinqabadx fuq sieq wa˙da.

Bejn it-Tnejn u l-Erbg˙a saret l-elezzjoni ©enerali fis-Sudan li fiha l-poplu kellu l-okkaΩjoni li jivvota g˙all-kandidati g˙all-presidenza, kif ukoll dawk talAssemblea Nazzjonali. Il-kontroversji f’din l-elezzjoni ma naqsux g˙ax ilPresident attwali Omar al-Bashir qieg˙ed ji©i akkuΩat li uΩa metodi ta’ intimidazzjoni biex iΩomm postu fit-tmexxija tal-pajjiΩ. Dan wassal lil diversi partiti tal-OppoΩizzjoni biex jibbojkottjaw l-elezzjoni g˙ax sostnew li m’g˙andhomx çans reali li jisfidaw lil al-Bashir. Id-deçiΩjoni tal-OppoΩizzjoni wasslet biex it-turnout g˙all-elezzjoni tkun biss ta’ mhux aktar minn 35%. Ir-riΩultat finali mistenni li jo˙ro© fis-27 ta’ April.

JISPIÇÇAW IMBIKKMA

ÛVILUPPI ALLARMANTI

Il-Kunsill tas-Sigurtà tan-Nazzjonijiet Uniti din il-©img˙a kellu l-okkaΩjoni jara b’g˙ajnejh u˙ud mill-attroçitajiet li qeg˙din ise˙˙u b˙alissa fil-konflitt çivili Sirjan. Dan g˙amlu permezz ta’ filmat li fih dehru l-konsegwenzi ta’ attakk allegatament imwettaq permezz ta’ bombi tal-chlorine, sustanza velenuΩa ferm g˙all-bniedem f’forma ta’ gass. Minn rapporti li dehru fil-midja, jidher li l-filmati kienu tant attroçi li diversi mill-membri tal-Kunsill tas-Sigurtà spiççaw imbikkma, b’mod partikolari meta raw lit-tobba jippruvaw isalvaw il-˙ajja ta’ numru ta’ tfal li nqabdu fl-attakk illi probabbilment twettaq mill-Gvern Sirjan.

Ritratti ppubblikati mill-Ministeru g˙ad-DifiΩa tal-Ìappun taw xhieda ta’ xog˙ol ta’ reklamazzjoni tal-art min-na˙a tal-Gvern ÇiniΩ g˙al skopijiet militari fil-Fiery Cross Reef. Il-˙sieb prinçipali wara dan il-pro©ett jidher li huwa l-bini ta’ mitjar li minnu jkunu jistg˙u joperaw l-ajruplani militari ÇiniΩi li joperaw f’Ωona fisSouth China Sea li s-sovranità fuqha hija kkontestata minn diversi pajjiΩi. Pro©etti b˙al dawn qeg˙din ji©u interpretati b˙ala att ta’ aggressjoni millGvern ÌappuniΩ li matul dawn l-a˙˙ar snin kellu diversi battibekki maç-Çina dwar l-operazzjonijiet militari li qeg˙din iwettqu qrib it-territorju ta’ pajjiΩi o˙ra AΩjatiçi.

18 19|04|2015

kullhadd.com

KÓ MILL-IStRoJA

IL-GÛEJJER FALKLAND, JEW MALVINAS KITBA TA’ MARY CHETCUTI

L-arçipelagu tal-GΩejjer Falkland jinsab fin-Nofsinhar tal-Oçean Atlantiku, bejn ilPatagonja u l-Antartika. Dan larçipelagu jikkonsisti f’Ωew© gΩejjer kbar, wa˙da fil-Punent u l-o˙ra fil-Lvant, jifridhom fliegu li j©ib l-isem ta’ Falkland Sound, flimkien ma’ 778 gΩira Ωg˙ira o˙ra li b’kollox ikopru medda ta’ 12,173 kilometru kwadru. Il-popolazzjoni tag˙hom tg˙odd madwar 2,563 ru˙. L-abitanti jridu jibqg˙u ta˙t ir-Renju Unit Ir-Renju Unit u l-Ar©entina ilhom kwaΩi mitejn sena f’diΩgwid dwar min g˙andu ddritt ta’ sovranità fuq ilFalklands. Ir-Renju Unit, l-istat sovran fuqhom, jis˙aq li n-nies tal-gΩejjer, li huma kollha ta’ dixxendenza Brittanika, qatt ma wrew ix-xewqa li jibdlu xi ˙a©a minn kif qeg˙din. Fl2009, il-Gvern Brittaniku g˙amilha çara darba g˙al dejjem mal-Gvern Ar©entin li lGΩejjer Falkland huma su©©ett eΩawrit u mag˙luq. F’referendum li sar f’Marzu tal-2013, kwaΩi 100% tal-votanti fuq ilgΩejjer urew li jridu jibqg˙u ta˙t tmexxija Brittanika, bilkap tal-istat tibqa’ r-Re©ina EliΩabetta; fil-preΩent rappreΩentata fuq il-Falklands mill-Gvernatur Colin Roberts. L-argument tal-Ar©entina huwa li n-nies li llum jg˙ixu fuq il-GΩejjer Malvinas (l-isem Spanjol tal-Falklands) m’g˙andhom l-ebda dritt legali biex jiddeçiedu dwar min jiggvernahom jew jiggvernawx lilhom infushom, g˙ax fl-1833 l-awtoritajiet u l-komunità

Ar©entina kienu tkeççew minn hemm bil-forza mill-qawwiet Brittaniçi. Il-Gvern Ar©entin jinsisti li dan l-arçipelagu kien ing˙atalu lura mill-Ispanjoli meta l-Ar©entina ˙adet lindipendenza minn Spanja fl1816, u g˙aldaqstant ir-Renju Unit ilu sa mill-1833 jokkupa din l-art illegalment. Tilwim li jmur lura mijiet ta’ snin Dan mhuwiex l-ewwel konflitt fuq l-arçipelagu tal-GΩejjer Falkland; anzi, it-tilwim fuq ilpussess ta’ dawn il-gΩejjer imur lura mijiet ta’ snin. Skont storiçi Ar©entini, il-kartografu PortugiΩ Esteban Gomez, wara li abbanduna l-ispedizzjoni Spanjola ta’ Magellano fl-1520, kien l-ewwel bniedem li lema˙ dan il-grupp ta’ gΩejjer u sej˙ilhom Islas de Sanson y de los Patos (GΩejjer ta’ Sansun u tal-Papri) fid-djarju tieg˙u. Tmenin sena wara, fl1600, in-navigatur DaniΩ Sebald de Weert lema˙ u ddokumenta l-eΩistenza ta’ dan l-arçipelagu. G˙addew disg˙in sena o˙ra, ji©ifieri fl1690, biex il-kaptan Brittaniku John Strong iddokumenta linΩul tieg˙u u taç-çorma tieg˙u fuq dawn il-gΩejjer, li sabuhom diΩabitati. Semma lfliegu li jifred iΩ-Ωew© gΩejjer kbar Falkland Sound g˙allViskonti Falkland, sid il-bastiment Welfare li kienu qed iba˙˙ru fuqu. IΩda kellu jkun il-ba˙˙ar FrançiΩ Louis Antoine de Bougainville li fl-1764 stabbilixxa l-ewwel kolonja fuq ilgΩira tal-Lvant tal-arçipelagu, u semma d-da˙la tag˙ha Port

Saint Louis. B’dan il-mod Franza ddikkjarat is-sovranità tag˙ha fuq il-gΩejjer kollha u ©ew mg˙ammdin Les Malouines. Sena wara, il-Gran Brittanja bdiet kolonja g˙aliha fuq il-gΩira tal-punent u semmiet il-port tag˙ha Port Egmont. Storiçi g˙adhom g˙addejjin jiddibattu bejniethom jekk Franza u l-Gran Brittanja kinux fil-fatt jafu jew le bil-preΩenza ta’ xulxin fuq iΩ-Ωew© gΩejjer. Spanja, li kellha l-˙akma tal-Ar©entina f’idejha, urtat ru˙ha bil-kbir li lalleati tag˙ha, il-FrançiΩi, ˙adu pussess ta’ dan l-arçipelagu. G˙aldaqstant, fl-1766 Franza çediet Port Saint Louis lil Spanja, u din tal-a˙˙ar bidlitu fi Peurto Soledad. Fl-1770 Spanja ˙atret gvernatur g˙all-GΩejjer Malvinas (lisem ©did ©ie tradott minn dak FrançiΩ), u ©abet 1,400 suldat minn Beunos Aires biex ˙atfet ta˙t idejha n-na˙a Brittanika wkoll. Minn hawn bdew negozjati intensivi li bis-sa˙˙a tag˙hom ©iet evitata gwerra bejn il-Gran Brittanja u Spanja, u fl-1771 intla˙aq ftehim biex il-komunità Brittanika tibqa’ tg˙ix f’Port Egmont. B’dankollu, wara ftit taΩ-Ωmien ilBrittaniçi abbandunaw il-gΩejjer g˙al ra©unijiet ekonimiçi. L-Istati Uniti jirritaljaw kontra l-Ar©entina Wara l-kisba tal-indipendenza, l-Ar©entina bdiet tuΩa dawn ilgΩejjer b˙ala post ta’ detenzjoni g˙all-˙absin tag˙ha, però biΩ-Ωmien il-komunità bdiet tikber sew min˙abba li beda jikber il-kummerç tas-sajd u kaçça tal-foka fiΩ-Ωona. Fl-1826

inqala’ inçident bejn l-Ar©entina u l-Istati Uniti tal-Amerika meta l-awtoritajiet Ar©entini fuq il-Malvinas ikkonfiskaw tliet bastiment Amerikani li nqabdu jikkaççjaw fl-ib˙ra talarçipelagu. L-Istati Uniti rritaljat billi bag˙tet il-bastiment tal-gwerra US Levington, li bbumbardja Puerto Soledad, bil-konsegwenza li ˙arbu l˙absin kollha u l-gΩejjer inbidlu f’bejta ta’ kriminalità u piraterija. Fl-1832 l-Ar©entina ppruvat i©©ib lura l-ordni fuq il-GΩejjer Malvinas billi bag˙tet gvernatur ©did li ma damx ma nqatel. Matul dan il-konflitt, ilGran Brittanja kienet qieg˙da g˙assa g˙al dak kollu li kien qed ji©ri u kif deher il-periklu li l-Istati Uniti tal-Amerika setg˙at ta˙taf ta˙t idejha dawn il-gΩejjer, bag˙tet ti©ri l-bastimenti tal-Qawwa Navali, HMS Clio u HMS Tyne, li qabdu u keççew lil kul˙add ’il barra minn fuq il-GΩejjer Falkland, inkluΩ kmandant Ar©entin u kull çittadin Ar©entin. Protesti li ma wasslu mkien Il-protesti tal-Ar©entina ma swew g˙alxejn g˙ax il-Gran Brittanja instistiet li d-dritt ta’ sovranità, li kien ing˙atalha minn Spanja fl-1771, ma tilfitu qatt. Wara l-1845 il-popolazzjoni Brittanika fuq ilFalklands kibret u kompliet tipprospera bit-twaqqif tal-belt kapitali Stanley, u l-port prinçipali, Port Stanley. Lekonomija bdiet ©ejja iktar ’il quddiem meta ©iet introdotta t-trobbija tan-nag˙a© tar-razza Cheviot, li jag˙tu suf imfittex ˙afna fl-industrija tat-tessuti.

Tant kibret il-biedja u t-trobbija tal-bhejjem li mill-1881 ilgΩejjer inqatg˙u mid-dipendenza finanzjarja tal-Gran Brittanja. Fl-1982, ir-re©im militari faxxista li kien qed ja˙kem lAr©entina twebbel li ried jie˙u lura dak li kien qed isostni kien tieg˙u bi dritt. Fit-2 ta’ April il-qawwiet Ar©entini invadew il-GΩejjer Falkland, biddlu l-isem tal-port g˙al Peurto Argentino u ddikkjarawhom b˙ala mirbu˙a lura. L-Ar©entina kienet mg˙addsa fi kriΩi enormi ta’ tmexxija ta˙t dittatura bi problemi kbar ekonomiçi u inflazzjoni talbiΩa’. Din il-propaganda nazzjonalistika r-re©im militari kellu bΩonnha iktar mill-˙obΩ biex jaljena lill-poplu Ar©entin, li kien qed jg˙ix ˙ajja ta’ twerir. Kif jaf kul˙add, din il-mossa pprovokat u urtat lill-Gvern Brittaniku u wasslet g˙al gwerra qasira imma xorta wa˙da mdemmija. Bejn April u nofs Ìunju tal-1982 tilfu ˙ajjithom 649 suldat Ar©entin u 258 militari Brittaniçi biex ilGΩejjer Falkland in˙elsu millinvaΩuri Ar©entini. Fl-1983, irre©im Ar©entin ˙allas qares tal-politika ˙aΩina tieg˙u; tilef kollox meta twaqqa’ millgvern u l-poplu re©a’ lura g˙as-sistema tant mixtieqa ta’ gvern elett demokratikament. Minn Ωmien g˙al Ωmien lAr©entina g˙adha tfakkar liddinja li l-GΩejjer Malvinas huma territorju tag˙ha. B’dankollu, il-Brittaniçi baqg˙u jΩommu l-Falklands ta˙t il-kontroll tag˙hom…u bi˙siebhom jibqg˙u jag˙mlu hekk.

PERSoNALItÀ kÓ

19|04|2015 19

kullhadd.com

IRID INEÓÓI L-BIÛA’ MIR-REttILI LI gÓANDhoM xI wÓuD RAMoNA PoRtELLI tintervista lil JOHANN SPAGNOL

www.ramonaportelli.com

Hija komuni li persuna trabbi qattus, kelb jew fenek b˙ala pet id-dar, iΩda ˙afna jarawha stramba li persuna trabbi serp, wiΩg˙a jew gremxula b˙ala animal domestiku. Dan l-a˙˙ar sirt naf b’©uvni li lg˙axqa tieg˙u li jrabbi r-rettili. Fil-fatt, ilu madwar tmien snin irabbihom. Qed nirreferi g˙al Johann Spagnol.

ramonaportelli@hotmail.com

G˙andu tnejn u g˙oxrin sena u joqg˙od il-Birgu. Il-passatempi tieg˙u huma, ovvjament, l-annimali, u j˙obb ˙afna l-astronomija u l-isports, kif ukoll il-kampanja. Ja˙dem b˙ala laboratory assistant/technician f’fabbrika farmaçewtika. Jikkunsidra lilu nnifsu b˙ala bniedem li dejjem ifittex xi ˙a©a ©dida x’jitg˙allem! I˙obb jaqra u jara affarijiet li g˙andhom x’jaqsmu max-xjenza, speçjalment fuq l-univers. Ìuvni d˙uli li dejjem jg˙in fejn jista’ bl-a˙jar mod possibbli. I˙obb jo˙ro© b˙al kull Ωag˙Ωug˙ ie˙or tal-età tieg˙u u j˙obb isiefer! “Safra tal-inqas darba fis-sena hija importanti biex iΩΩommni g˙addej u jkolli xi ˙a©a g˙al xiex nimmira. LNGO tag˙mel parti sostanzjali minn ˙ajti, u wie˙ed millg˙anijiet tieg˙i b˙ala membru f’din is-soçjetà hija li nne˙˙i lbiΩa’ u neduka lin-nies li dawn l-annimali huma annimali meraviljuΩi u m’g˙andniex g˙alfejn nibΩg˙u minnhom,” qalli Johann. Irabbi sriep, wiΩg˙at u gremxul L-ewwel li beda jrabbi Johann kien serp, ftit ©ranet wara ©ab serp ie˙or, u ©img˙at wara beda jrabbi wiΩg˙at, gremxul u aktar sriep. Illum il-©urnata filfatt g˙andu tliet isriep, Ωew© gremxuliet u erba’ wiΩg˙at. Dawn kollha g˙andhom ilvivarium tag˙hom armat biex ikun jixbah kemm jista’ jkun lambjent naturali tal-annimal speçifiku li jkun hemm fih. Dawn il- vivariums qeg˙din kollha fil-kamra tieg˙u. Ta’ kuljum idurhom biex ibiddel lilma, inaddaf fejn ikun hemm bΩonn u jitmag˙hom. Jo˙ro©hom u jqatta’ ftit ˙in mag˙hom. Óafna jikkunsidraw dawn ilpets b˙ala straordinarji, u xi w˙ud jarawhom tal-biΩa’. Xtaqt nie˙u l-kummenti tieg˙u dwar dan. “‘Straordinarji’ hija kelma wisq bombastika g˙al dawn l-annimali, min˙abba li g˙alina dawn huma pets normali b˙alma huma klieb, qtates u bosta annimali o˙ra. B˙ala biΩa’, din hija riΩultat ta’ nuqqas ta’ edukazzjoni jew informazzjoni ˙aΩina fuq dawn l-annimali. Forsi l-Bibbja stess tpin©i s-sriep b˙ala annimal ˙aΩin fil-Ìenesi, allura nies anzjani iqisuhom b˙ala annimali ˙Ωiena; forsi programmi televiΩivi li juru biss dawn lannimli fl-istat selva©© tag˙hom. Meta nitkellmu fuq rettili u ng˙idu li dawn mhux

annimali perikoluΩi, inkunu dejjem qed nirreferu g˙al rettili li huma mrobbija fid-djar tag˙na. Dan ma jfissirx li jekk naraw rettilu barra mhux ser ikun perikoluΩ,” spjega Johann. Ridt inkun naf x’sodisfazzjon personali jista’ jag˙ti serp jew wiΩg˙a lil sidu. Fil-fatt, Johann malajr infurmani li dawn lannimali mhumiex annimali komuni li ssib f’kull dar, allura g˙alih li jasal id-dar u jista’ jara u jmiss dawn l-annimali tant sbie˙, li forsi g˙al xi w˙ud huma biss annimali li jaraw fuq it-televiΩjoni jew fuq ilkompjuter, g˙alih huwa sodisfazzjon kbir. Mistoqsi jekk qattx ˙ari©hom mieg˙u barra, Johann malajr infurmani li min˙abba li hawn nies li g˙andhom fobja g˙alihom, iΩommhom id-dar u ma jo˙ro©homx mieg˙u b˙alma persuni o˙ra jo˙or©u bil-klieb tag˙hom. “Irridu nirrispettaw lil ˙addie˙or. No˙ro©hom biss meta jkollna xi attivitajiet fejn in-nies ji©u apposta biex jaraw dawn l-annimali, allura dak li jkun ikun jaf x’ser isib u x’ser jara,” sostna Johann. Malta Society

Herpetological

B˙al Johann hawn ˙afna persuni o˙ra li f’Malta jrabbu rrettili. Fil-fatt, f’Marzu 2013, Johann u grupp ta’ nies o˙ra ftiehmu biex jift˙u l-NGO Malta Herpetological Society, li fuq Facebook g˙andha madwar 1,000 membru. Illum

Johann huwa l-Viçi President ta’ din is-soçjetà. Óallejt f’idejh biex jg˙idli aktar dwarhom. “B˙ala kumitat tal-Malta Herpetological Society ikollna laqg˙a kull xahar li fiha niddiskutu attivitajiet g˙all-membri tag˙na; attivitajiet f’postijiet partikolari, fost affarijiet o˙rajn. Ikun hemm ˙afna diskussjonijiet fuq l-annimali stess, ˙dimna mal-Animal Welfare biex meta jkun hawn kaΩi li jikkonçernaw dawn lannimali, a˙na nkunu nistg˙u nag˙tu l-g˙ajnuna tag˙na, u tajjeb ng˙idu li kemm-il darba a˙na u l-Animal Welfare ˙dimna id f’id biex ng˙inu lil dawn l-annimali.” Ta’ min jg˙id li matul is-sena jorganizzaw diversi attivitajiet fi skejjel, gruppi tal-Iscouts, u maratoni. Tlabtu biex jg˙idli aktar fuq il-˙idma siewja tag˙hom. “Iva, matul is-sena jkollna diversi attivitajiet, kemm g˙all-membri kif ukoll g˙all-pubbliku in©enerali li fihom jistg˙u jattendu u jaraw dawn l-annimali, jie˙du ritratti mag˙hom u jitg˙allmu fuqhom. L-attivitajiet li nag˙mlu f’g˙aqdiet b˙al gruppi tal-Iscouts u skejjel ikunu edukattivi u jibbaΩaw ˙afna fuq edukazzjoni dwar l-annimali, tag˙rif fuq flora u fawna lokali, kif ukoll attivitajiet diretti mal-annimali. Meta nkunu f’attivitaijiet b˙al maratona tar-roti jew il-maratona f’©ie˙ Puttinu, l-attività tkun iΩjed libera min˙abba lammont ta’ nies li jattendu. F’dawn l-attivitajiet partikolari

n-nies ikunu jistg˙u jaraw dawn l-annimali, jie˙du ritratti, kif ukoll jiksbu informazzjoni fuqhom. Tajjeb ng˙idu li a˙na, b˙ala soçjetà, dejjem lesti sabiex ng˙inu lil kull min ikollu xi problema jew jixtieq aktar informazzjoni fuq dawn l-annimali,” sostna Johann. Ir-riçerka qabel ma trabbi annimal hija neçessarja G˙all-benefiççju tal-qarrejja staqsejt lil Johann x’g˙andu jkun jaf wie˙ed qabel ma jibda jrabbi xi serp, u kif tinduna jekk serp hux perikoluΩ. “Sabiex wie˙ed irabbi mhux biss serp iΩda kull tip ta’ annimal ie˙or importanti li jag˙mel ir-riçerka neçessarja biex ikollu kulma hu me˙tie© biex l-annimal ikun komdu u jg˙ix ˙ajja twila u b’sa˙˙itha. Tajjeb ng˙idu li huma biss 3% tas-sriep li huma valenuΩi, u dawn is-sriep ma jistg˙ux ikunu miΩmuma Malta b˙ala pets fid-djar tag˙na. Ir-rettili Maltin huma kollha protetti bil-li©i u ˙add ma jista’ jmiss jew iΩomm serp lokali b˙ala pet. Dawn l-annimali ji©u mixtrijin minn ˙wienet apposta fejn ting˙ata wkoll l-informazzjoni me˙tie©a biex l-annimal jibqa’ b’sa˙˙tu. Dawn l-annimali huma importati hawn Malta jew ikunu imfaqqsin hawn Malta stess.” KurΩità interessanti u g˙allkuntrarju ta’ li ˙sibt jiena Johann stqarr mieg˙i li, aktar ma jg˙addi Ω-Ωmien, aktar qed jiskopru kemm hawn nies li

j˙obbu dawn l-annimali, jirrispettawhom kif ukoll iΩompets ! muhom b˙ala “G˙alkemm in-numru qieg˙ed jikber, jibqa’ l-fatt li xi w˙ud jibΩg˙u minn dawn l-annimali min˙abba li ja˙sbu li huma annimali perikoluΩi. L-g˙an tag˙na b˙ala soçjetà hija li mhux nirreklamaw dawn lannimali sabiex ikunu miΩmuma b˙ala pets , iΩda biex nedukaw lin-nies u ng˙inuhom jifhmu li dawn huma annimali sbie˙ ˙afna, annimali interessanti u annimali li m’g˙andniex g˙alfejn nibΩg˙u minnhom.” G˙al dawk li forsi g˙adhom mhux konvinti, tlabt lil Johann jaqsam mieg˙i x’sodisfazzjon u gost jista’ serp jg˙addi lill-persuna li tkun qed trabbih. Ilkoll nafu li kelb jifra˙ b’sidu, imma serp x’moviment jista’ jag˙mel? “Il-gost tar-rettili huwa wie˙ed differenti minn tal-kelb jew qattus. Le, mhux ser ji©i jifra˙ bik meta tasal id-dar mixxog˙ol, u le mhux ser tg˙ajjatlu u jinΩel ji©ri ˙dejk u joqg˙od jara t-televiΩjoni mieg˙ek; però, ma jfissirx li ma jatukx gost. Jiddependi ˙afna x’tifhem bil-kelma ‘gost’. Meta tara li g˙adda Ω-Ωmien u s-serp wasal biex ibiddel il©ilda, tinduna li dan qieg˙ed jikber; meta jasal il-˙in ta’ filg˙axija u tarah ˙iere© sabiex idur u jesplora; meta jasal issajf u t-temperaturi jibdew jog˙lew, u tibda tarahom iΩjed attivi. Dan huwa l-gost li jag˙tuna dawn l-annimali; gost li tifhmu biss jekk inti jkollok g˙al qalbek dawn l-annimali tant meraviljuΩi,” spjegali Johann. Fl-a˙˙ar tal-intervista Johann stqarr li, b˙ala soçjetà, qed ja˙dmu ˙afna sabiex jedukaw lin-nies. Fil-fatt dan huwa lg˙an ewlieni tag˙hom. “Nixtiequ nwasslu messa©© sabiex nie˙du ˙sieb l-ambjent naturali tal-kampanja tag˙na; mhux biss g˙alina iΩda wkoll biex dawn l-annimali jkollhom post nadif u a˙jar fejn jg˙ixu. Nistiednu lil kul˙add biex, xi darba jew o˙ra, jattendu xi attività minn tag˙na u b’hekk ikunu jistg˙u jaraw u jmissu dawn l-annimali. Fl-a˙˙ar nixtieq inwassal messa©© biex kull min ikollu xi problema li g˙andha x’taqsam mar-rettili jikkuntattjana u a˙na ng˙inuhom minnufih f’dak kollu li jkollhom bΩonn.” Kuntatti u informazzjoni o˙ra tista’ tinkiseb minn fuq ilpa©na Facebook https://www.facebook.com/gr oups/MHSMalta

20 19|04|2015

kullhadd.com

KÓ KALEjdOsKOPju

KALEJDOSKOPJU: FATTI MIÌBURA MINN CHARLES B. SPITERI

ÌRAw bÓAL-LuM 1904: Parti kbira minn Toronto tinqered minn nirien kbar. 1906: Terremot f’San Francisco joqtol 452 persuna. 1909: Issir il-beatifikazzjoni ta’ Ìovanna d’Arco. 1919: L-assemblea FrançiΩa taqbel li jum xog˙ol ikun ta’ tmien sig˙at. 1921: Isir il-funeral tal-a˙˙ar Imperatriçi ÌermaniΩa, Augusta Victoria. 1928: Pubblikat il-125 u l-a˙˙ar faxxiklu tal-Oxford English Dictionary. 1932: Il-31 President Amerikan Herbert Hoover, jissu©©erixxi l©img˙a tax-xog˙ol ta’ ˙amest ijiem. 1932: Bonnie Parker tinqabad u tisfa arrestata waqt serqa sfrattata minn ˙anut taΩ-Ωebg˙a. Fil-©uri ma tinstabx ˙atja u ting˙ata l˙elsien wara ftit xhur. 1936: Irvellijiet kontra l-Lhud jibdew ise˙˙u fil-Palestina. 1939: Finalment, Connecticut tapprova l-Li©i tad-Drittijiet (148 sena tard).

“jekk trid li messa©© ta’ m˙abba jinstema’, trid tibag˙tu. L-istess b˙alma biex iΩΩomm lampa tixg˙el, trid titfg˙alha l-pitrolju l-˙in kollu.”

1942: G˙all-ewwel darba, l-ispiΩjar Ûvizzeru Dr Albert Hoffmann jie˙u g˙ax ried hu, l-LSD.

— Madre TereΩa

IR-ROLL TAL-KARTA IÌjENIKA Argument li seta’ nqala’ f’bosta djar u lukandi Ωgur kien g˙all-fatt ta’ kif g˙andu jkun imqieg˙ed roll tal-karta i©jenika (toilet paper) fil-kamra tal-banju. Il-parti li tin©ibed, tkun mir-roll ’il fuq, jew minn wara r-roll ’l isfel? Kif? IΩda issa, wara 124 sena u skont skizz tat-22 ta’ Diçembru 1891 meta n˙ar©et il-liçenzja g˙at-toilet paper jidher sew li l-karta g˙andha ddur minn fuq ir-roll u tinΩel ’il barra, u mhux il-kuntrarju. Il-kittieb Owen Williams sab il-liçenzja g˙all-karti i©jeniçi fuq l-internet u ma qag˙adx jistenna wisq biex jaqsam is-sejba. Hu bag˙atha b˙ala informazzjoni lit-8,000 segwaçi tieg˙u. L-iskizz kien sar mill-inventur tat-toilet paper innifsu, Seth Wheeler, negozjant minn New York. G˙alkemm m’hemm xejn speçifikat fuq kif jitqieg˙ed it-toilet paper, it-tpin©ija hi konferma ta’ kif g˙andu joqg˙od skont l-inventur!

XOgÓLIjIET TA’ PIcAssO gÓALL-bEjgÓ 1956: L-attriçi Grace Kelly tiΩΩewwe© lill-Prinçep Rainier ta’ Monaco. 1967: Il-Beatles jiffirmaw kuntratt li jibqg˙u mag˙qudin g˙al g˙axar snin (˙a©a li ma twettqitx). 1971: Charles Manson mibg˙ut g˙omru l-˙abs fil-kaΩ tal-qtil ta’ Sharon Tate. 1975: Bl-g˙ajnuna tal-Unjoni Sovjetika, l-Indja tvara l-ewwel satellita. 1982: L-istazzjon spazjali Russu Salyut 7 jintbag˙at fl-ispazju. 1982: Sally Ride tit˙abbar b˙ala l-ewwel astronawta mara. 1983: Franza twettaq prova nukleari. 1986: Michael Spinks jirba˙ lil Larry Holmes f’log˙ba boxing g˙attitlu tal-heavyweights. 1994: Rodney King jing˙ata l-kumpens ta’ $3,800,000 wara swat li qala’ mill-pulizija. 1999: Il-Bundestag ÌermaniΩ jer©a’ jirritorna f’Berlin, wara li rReichstag kien intemm fl-1933. 2005: Il-Kardinal Joseph Ratzinger elett b˙ala l-Papa Benedittu XVI tul it-tieni jum tal-konklavi. 2011: Fidel Castro jirriΩenja mill-kumitat çentrali tal-Partit Komunista, wara li kien ilu jmexxi g˙al 45 sena. 2012: Levon Helm, muΩiçista Amerikan tar-rock, imut fl-età ta’ 71 sena b’kankru tal-gerΩuma. 2013: L-attakk waqt il-maratona ta’ Boston. Is-suspettat Tamerlan Tsarnaev jinqatel fi sparatura mal-pulizija. Óuh, Dzhokhar Tasrnaev, li kien imifttex ukoll, jinqabad waqt li kien qed jista˙ba f’dg˙ajsa fi ©nien fuq wara ta’ dar f’Watertown, Massachusetts.

Marina Picasso, il-proneputija tal-artist le©©endarju Spanjol Pablo Picasso, lesta tbig˙ g˙aΩla mill-pitturi tieg˙u, kif ukoll il-villa famuΩa li kellu fi Franza. G˙al dawn l-o©©etti mistennija dda˙˙al €274m. Marina, li tkellmet dwar nannuha u qalet li kien nieqes mill-affezzjoni u jΩomm ’il bog˙od minnha u minn ˙uha meta kienu g˙adhom tfal, bi˙siebha tbig˙ seba’ pitturi mill-kollezzjoni li g˙andha. Fost il-pitturi li qed toffri hemm wa˙da tal-1921, bit-titlu Maternite g˙al €47.23 miljun; o˙ra tal1911 bit-titlu Femme a la Mandoline g˙al €57 miljun; u tpin©ija tal-ewwel mara tieg˙u Olga Khokhlova, li pitter fl-1923, g˙al €57 miljun. Imbag˙ad kif g˙edna, qed toffri g˙all-bejg˙ il-qasam li nannuha kellu f’Cannes, Franza. Kien ikun f’dan il-qasam, jismu La Californie, li hi u ˙uha kienu jΩuru lill-artist meta kienu g˙adhom Ωg˙ar u tiftakar lil nannuha jg˙idilhom biex joqog˙du jistennewh mal-grada sa ma jispiçça x-xog˙ol li jkun g˙addej bih. Il-villa tal-artist kienet saret muΩew u gallarija li tinfeta˙ g˙all-pubbliku. Wara dawn is-snin miet ˙u Marina u wirtitha hi.

PerSOnaÌÌI kÓ

19|04|2015 21

kullhadd.com

L-ISQOF ‘MOTO MOTO’

Eman Bonnici

G˙an-nies Bemba fil-Provinçji Tramuntana, Luapula u Copperbelt fiΩ-Ûambja il-kelma ‘moto’ tfisser nar. Sal-lum, Mons. Joseph-Marie-Stanislas Dupont tal-Missjunarji talAfrika g˙adu msejja˙ minnhom b˙ala ‘Bwana Moto Moto’: irRa©el tan-Nar; fraΩi li toqg˙od perfettament g˙al dan il-missjunarju ener©itiku, impulsiv, avventuruΩ u ottimist, pijunier fit-Tramuntana tal-pajjiΩ, dik il˙abta r-Rhodesia. Id-djoçesi tieg˙u kienet testendi 300,000 mil kwadru, liema territorju llum huwa maqsum bejn iΩÛambja u l-Malawi. Il-missjunarji tal-Afrika Mag˙rufin ukoll b˙ala l-Patrijiet il-Bojod, il-Missjunarji tal-Afrika twaqqfu mill-Kardinal Charles Allemand Lavigerie (18251892), ftit wara l-˙atra tieg˙u b˙ala Arçisqof tal-Al©ier fl1867, bil-g˙an li jassistu u possibbilment jikkonvertu lillG˙arab u l-popli tal-Afrika Çentrali. Segwiti mis-Sorijiet ilBojod, Lavigerie ma damx ma waqqaf çentri missjunarji malAfrika kollha. Il-missjunarji tieg˙u g˙adhom sal-lum ixiddu b˙ala abitu gandoura bajda b’mantell u kuruna taΩ-Ωibe© fuq l-g˙amla tal-mesbaha talMarabuti fl-istil tad-dinja Afrikana tat-Tramuntana u Çentrali. Opponent qawwi taliskjavitù, Lavigerie ma damx ma kellu membri eminenti fost il-missjunarji tieg˙u li, mibg˙uta fl-ibg˙ad artijiet talkontinent misterjuΩ tal-Afrika, ma damux ma waqqfu çentri missjunarji li se˙˙ilhom matul iΩ-Ωmien jevolvu f’sedi eminenti tal-Knisja fil-post. Wie˙ed minn dawn kien Mons. Dupont. Mons. Joseph Dupont Imwieled Gesté, Maine-etLoire, fi Franza, fit-23 ta’ Lulju 1850 minn familja ta’ bdiewa. Wera vokazzjoni g˙all-˙ajja saçerdotali sa minn kmieni u ta’ erbatax-il sena da˙al filKulle©© Djoçesan ta’ Beaupréau. Intbag˙at fisservizz militari mid-direttur talkulle©©, li fl-opinjoni tieg˙u lkarriera militari kienet aktar maqtug˙a g˙alih. Dupont ˙a sehem fil-Gwerra FrankoPrussjana u fl-irvellijiet Pari©ini fil-kwartier ta’ Père Lachaise. Minkejja s-suççessi u l-bravuri li wettaq kemm dam bl-uniformi militari, fl-1872, g˙allg˙a©eb ta’ bosta, Dupont issokta l-vokazzjoni tieg˙u billi da˙al fis-Seminarju Ma©©uri ta’ Angers. Kien grazzi g˙asSoçjetà Ìeografika ta’ Pari©i li tqanqlet fih il-vokazzjoni missjunarja. Ordnat saçerdot fil-21 ta’ Diçembru 1878, is-sena ta’ wara rnexxielu bi tbatija jikseb permess ming˙and l-isqof talpost, Mons. Freppel, sabiex i˙alli l-kleru djoçesan tas-sede tieg˙u u jissie˙eb minflok malPatrijiet il-Bojod tal-Kardinal Lavigerie. Ìie mibg˙ut g˙annovizzjat f’Maison Carrée flAl©erija, wara li ˙a l-voti tieg˙u fi ˙dan is-Soçjetà, u g˙allem g˙al erba’ snin fil-Kulle©© San Lwi©i ta’ Karta©ni f’Thibar fitTuneΩija. IΩda Dupont ma kienx maqtug˙ wisq g˙all-˙ajja akkademika, tant li ’l quddiem

b˙ala isqof ma kienx wisq talfehma li l-missjunarji jissuktaw bl-istudji wara l-ordinazzjoni saçerdotali tag˙hom minflok ma jmiddu jdejhom g˙axxog˙ol waqt li kien spiss isemmi li diskussjonijiet ‘akkademiçi’ kienu spiss iwasslu g˙al firda minflok g˙aqda. Kien mibg˙ut, flimkien ma’ Ωew© missjunarji o˙ra, sabiex iwaqqfu çentru missjunarju flart tal-Bayanzi fil-Kongo, ’il fuq minn Stanley Pool, millKardinal Lavigerie fl-1885, iΩda ma tantx damu fil-post g˙ax irRe Leopoldu II tal-Bel©ju, li kien aktar interessat li jkollu missjunarji Bel©jani milli FrançiΩi fil-Kongo Belga, wassal lill-Kongregazzjoni talPropaganda Fide sabiex tg˙addi t-territorju lill-Patrijiet Spiritjani, g˙aldaqstant Dupont irritorna lura Franza fejn issokta jg˙allem matul l-erba’ snin li segwew fl-iskola ta’ SaintLaurent-d’Olt. Fl-1891, din il˙ajja monotona g˙alih inbidlet meta n˙atar mexxej tal-g˙axar karovana tal-Patrijiet il-Bojod fl-Afrika Ekwatorjali. Dupont stabbilixxa ru˙u f’Karema fuq ix-xmara Tanganyika fl-1892, f’dik li llum hija t-Tanzanija, wara vja©© twil u impressjonanti. Wara li g˙addha minn Kipalapala kien milqug˙ minn Mons. Adolphe Le Chaptois, Vigarju Appostoliku tatTanganyika, akkumpanjat minn 400 skjav liberat, 170 familja Nisranija u elf katekista, ta bidu g˙all-Missjoni ta’ Karema. Ma damx ma ˙a ˙sieb tal-kostruzzjoni ta’ dar b’Ωew© sulari g˙all-Patrijiet u diversi binjiet g˙all-assistenza tan-nies tieg˙u u tal-indi©eni, liema pass kisiblu l-affezzjoni tal-kap tat-tribù u tan-nies Bemba, li malli nnutaw li kien ipejjep il-pipa u

kien sikwit jitlob g˙an-nar ˙a jkebbisha, qalg˙uhielu ‘Moto Moto’, liema laqam ma damx ma kellu ji©i interpretat ukoll b˙ala ‘il-Qalbieni’. Il-Kap Mwamba III, li assistit minn Dupont – li kellu g˙arfien tal-mediçina – fieq minn marda li laqtitu, appunta lill-missjunarju b˙ala kap tattribù darba mmexxi minn Chitimukulu VII Sampa Kapalakasha, li mal-mewt tieg˙u nqalg˙et kriΩi ta’ suççessjoni flimkien ma’ tensjoni li kienet g˙oddha Ωviluppat fi gwerra çivili. Din il-˙atra tieg˙u kienet kapaçi to˙loq sfidi mill-banda tag˙ha stess, g˙all-fatt li r-ritwal talkurunazzjoni tal-kap il-©did kien jinkludi s-sagrifiççju uman. Konxju minn dan kollu, Dupont g˙amilha ta’ re©©ent tal-Bemba u ra li ssir alleanza mal-Imperu IngliΩ ming˙ajr ebda tixrid ta’ demm, aktarx lewwel FrançiΩ li g˙addha territorju lill-IngliΩi u mhux lil niesu. Appuntat l-ewwel Vigarju Appostoliku ta’ Nyassa, li llum tifforma parti mill-Malawi u miΩ-Ûambja, Dupont irçieva lkonsagrazzjoni episkopali tieg˙u bis-sede titulari ta’ Thibaris fil-15 ta’ Awwissu 1897 minn Mons. Le Chaptois u b˙ala motto episkopali g˙aΩel ‘Nar ©ejt inqieg˙ed fuq l-art, u kemm nixtieq li di©à qabad!’ [Lq:12:49], g˙aΩla tajba tassew g˙all-Isqof Moto Moto! Tmiem imnikket Milqut minn epatite, Dupont irritorna lura lejn l-Ewropa min˙abba l-qag˙da ta’ sa˙˙tu u dam erba’ snin ma rritorna lAfrika. Mag˙ruf sew g˙attmexxija ddixxiplinata tieg˙u

fuq stil militari, tant li l-istess Mons. Le Chaptois bag˙at jilmenta dwar din l-attitudni tieg˙u mas-Superjur Ìenerali tas-Soçjetà tag˙hom, g˙alkemm mar-ritorn tieg˙u ma kienx f’sa˙˙tu g˙al kollox, Dupont sab li l-Bemba, kultivaturi talart li ma jiddejqux jiççaqalu minn post g˙al ie˙or, inkora©©uti li jissuktaw jag˙mlu dan mill-Pax Britannica, kienu tferrxu qatig˙. Il-missjunarji kienu wkoll favur ta’ dan, g˙ax skont, huma l-vigarjat twaqqaf g˙an-nies ta’ Nyassa u g˙aldaqstant ˙assew li l-effett tal-Isqof Dupont favur in-nies Bemba ma kienx floku. Il-Bemba kienu, g˙all-Isqof Moto Moto, in-nies tieg˙u. Tag˙hom kien jaf il-lingwa u lkultura; tag˙hom g˙amilha ta’ mexxej u paçifikatur. U g˙alkemm issu©©erixxa li nNyassa u l-Bemba jitwaqqfu f’vigarjati g˙alihom, is-superjuri tieg˙u talbuh i˙alli lill-Bemba, imma peress li ma kienx kapaçi jag˙mel dan is-Superjur Ìenerali tal-Patrijiet il-Bojod Mons. Léon Livinhac, talab irriΩenja tieg˙u fl-1911. Wara perjodu f’Gestè, ra˙al twelidu, l-Isqof Dupont iddeçieda li jirtira f’Thibar fit-TuneΩija, proprju fis-sede titulari tieg˙u, u hemm g˙addha l-bqija ta’ ˙ajtu sakemm miet fid-19 ta’ Marzu 1930. Fis-sena 2000, il-fdal tieg˙u kien mibg˙ut iΩ-Ûambja, u hemm, fil-15 ta’ Settembru, kien midfun mill-©did fil-missjoni ta’ Chilubula. Hekk, g˙allewwel darba fl-istorja, lg˙adam ta’ Ewropew intalab miΩ-Ûambja, sabiex l-im˙abba bejn Moto Moto u l-Bemba ma tintnesiex. Il-MuΩew Moto Moto fi Mbala li jittratta l-kultura taΩ-Ûambja u li nfeta˙ fl1974 issemma ad unur tieg˙u.

22 19|04|2015

kullhadd.com

kÓ madwaRna

Residenta naxxaRija tikseb it-3,000 basket iRRiÇikla u iRbaÓ Minn April 2015, il-komunità tanNaxxar ser tkun qed ittejjeb il-kredenzjali ambjentali tag˙ha wara li lKunsill Lokali ddeçieda li jissie˙eb ma’ GreenPak. Ir-residenti tan-Naxxar di©à bdew igawdu l-benefiççji minn din is-s˙ubija, bis-Sinjura Joanne Catania tirçievi t-3,000 basket ‘Irriçikla u Irba˙’ ta’ GreenPak mimli b’rigali utli. GreenPak hi l-iskema awtorizzata mill-MEPA u m˙addma minn GreenPak Coop Society. Permezz talinfrastruttura superjuri ta’ GreenPak g˙as-separazzjoni tal-iskart, fosthom id-distribuzzjoni ta’ boroΩ tar-riçikla©© b’xejn lil kull dar fin-Naxxar, titjib firrecycling banks (fil-kontenituri g˙arriçikla©©), l-introduzzjoni ©dida ta’ ©bir minn wara l-bieb anke waqt festi pubbliçi, il-Kunsill Lokali tan-Naxxar qed jimmira li jil˙aq il-mira nazzjonali li jirriçikla 60% mit-total tal-iskart riçiklabbli ©©enerat fil-lokalità. Il-Kap EΩekuttiv ta’ GreenPak Coop Society, l-In©. Mario Schembri, qal: “Il-qofol tal-filosofija ta’ GreenPak iddur madwar il-˙tie©a ta’ edukazzjoni kontinwa u aktar kuxjenza dwar ir-riçikla©©. G˙al dan il-g˙an, GreenPak ser tkun qed toganizza kampanja edukazzjonali fin-Naxxar u fl-istess waqt toffri l-esperjenza

tag˙ha lill-Kunsill Lokali dwar kif tinforma lir-residenti tag˙ha b’mod effettiv. Apparti minn hekk, GreenPak ser

tkun qed tqassam boroΩ ˙odor tarriçikla©© b’xejn biex tinkora©©ixxi aktar riçikla©©.”

Is-Sindku tan-Naxxar, Dr Maria F. Deguara, qalet: “Matul dawn l-a˙˙ar snin il-lokalità tan-Naxxar esperjenzat tkabbir sinifikanti fil-popolazzjoni tag˙ha u qed issir çentru ta’ attivitajiet kummerçjali. Filwqat li nilqg˙u b’sodisfazzjoni dan l-iΩvilupp, irridu nΩommu quddiem g˙ajnejna r-realtajiet li dan it-tkabbir iwassal u na˙sbu bilquddiem. GreenPak, bl-g˙arfien u professjonalità tag˙ha, ser tkun tista’ tg˙inna nimmani©©jaw l-iskart tag˙na a˙jar u ntejbu l-objettivi ambjentali tal-komunità bl-inqas spejjeΩ possibbli u b’mod sostenibbli.” GreenPak hi skema awtorizzata millMEPA u membru fundatur ta’ EXPRA, l-organizzazzjoni Ewropea li tippromovi l-iskemi ta’ responsabbiltà talproduttur internazzjonalment. GreenPak g˙andha wkoll l-appo©© minn PRO Europe, organizzazzjoni li tkopri 35 sistema ta’ produtturi nazzjonali involuti fl-g˙aΩla selettiva u lippakkjar tar-riçikla©© tal-iskart. G˙al aktar tag˙rif dwar l-iskemi l©odda ta’ ©bir, bring-in-sites, u tag˙rif ie˙or ta’ interess ©enerali g˙ar-residenti wie˙ed jista’ jçempel lill-Kunsill Lokali tan-Naxxar fuq in-numru 2141 6341, jew inkella jçempel lil GreenPak fuq in-numru 2166 0233, jew iΩur is-sit www.greenpak.com.mt

in-negozjanti jRidu li R-Renju unit jibqa’ membRu St˙arri© ©did li sar mill-European Business Awards, sponsorjat mill-RSM, fost numru ta’ negozji ewlenin minn 32 pajjiΩ Ewrwropea. 84% tal-mexxejja tan-negozji Ewropej jemmnu li ss˙ubija ta’ pajjiΩhom fl-UE g˙andha impatt poΩittiv fuq in-negozju tag˙hom; 83% wie©bu li g˙andha impatt poΩittiv fuq pajjiΩhom u 79% qalu li s-s˙ubija g˙andha impatt poΩittiv fuqhom personali. Barra minn hekk, 67% jemmnu li g˙andhom sehem x’jag˙tu biex jippromovu l-UE mal-popolazzjoni aktar wiesg˙a ta’ pajjiΩhom. L-g˙anijiet ewlenin mog˙tija favur l-Unjoni Ewropea kienu l-vanta©©i ekonomiçi tas-s˙ubija, il-poΩizzjoni kompetittiva li g˙andha l-Ewropa mag˙quda kontra ç-Çina, ir-Russja u l-Istati Uniti, u l-importazzjoni talintegrazzjoni, l-istabbiltà u l-unità fis-sitwazzjoni attwali. L-ispejjeΩ u l-burokrazija ssemmew minn numru Ωg˙ir ta’ dawk li wie©bu. Adrian Tripp, il-Kap EΩekuttiv tal-European Business Awards, qal: “Dawn ir-riΩultati b’sa˙˙ithom jixhdu li g˙all-komunità Ewropea tan-negozji l-argu-

ment fuq l-Unjoni Ewropea hu çar: il-benefiççji jissuperaw l-ispejjeΩ. Mill-perspettiva tan-negozji, in-nies jaraw il-valur fl-opportunitajiet kummerçjali; minn perspettiva aktar wiesg˙a, kollox idur mal-istabbiltà u l-integrazzjoni.” L-ist˙arri© li sar mill-akbar kompetitur tan-negozji flEwropa, li issa da˙al fid-disa’ sena tieg˙u, u li ilu appo©©jat mill-RSM sa minn mindu beda jsir, staqsa wkoll lill-mexxejja tan-negozji jekk ir-Renju Unit g˙andux jibqa’ msie˙eb fil-UE. Ir-riΩultati juru li 86% tal-mexxejja Ewropej tannegozji ja˙sbu li r-Renju Unit g˙andu jibqa’ fil-UE, u 11% huma tal-fehma li g˙andu jo˙ro©. L-ist˙arri© jindika wkoll li l-ma©©oranza temmen li l-˙ru© tarRenju Unit mill-UE jkollu impatt negattiv fuq dawk kollha kkonçernati. 84% tal-mexxejja tan-negozji jemmnu li jekk ir-Renju Unit jo˙ro© mill-UE jkun hemm impatt negattiv fuq ilUE nnifisha; 76% ja˙sbu li jkun hemm impatt negattiv fuq l-ekonomija tar-Renju Unit, u 67% wrew t˙assib li jkun hemm impatt negattiv fuq l-ekonomija ta’

pajjiΩhom. 25% ta’ dawk li wie©bu li r-Renju Unit g˙andu jibqa’ fil-UE kienu mir-Renju Unit stess. Jean Stephens, il-Kap EΩekuttiv tal-RSM, is-seba’ lakbar netwerk ta’ kumpaniji indipendenti tal-awditjar, it-taxxa u l-konsulenza marbuta mag˙hom qal: “IΩÛona Ewro hi l-akbar imsie˙ba tan-negozji tar-Renju Unit u l-impatt potenzjali li jkun hemm jekk dan jo˙ro© mill-UE jkun ferm sinifikanti g˙all-klijenti tag˙na madwar id-dinja. L-ist˙arri© juri çar li l-mexxejja tan-negozji Ewropej u tar-Renju Unit i˙ossu, b’mod b’sa˙˙tu, li l-Ewropa g˙andha ΩΩomm ilvanta©© kompetittiv tag˙ha fis-suq globali u li ss˙ubija tar-Renju Unit hi kruçjali biex dan jibqa’ fisse˙˙.” L-g˙an primarju tal-European Business Awards hu li jappo©©jaw l-iΩvilupp ta’ komunità ta’ negozji aktar b’sa˙˙itha u ta’ aktar suççessi mal-Ewropa. G˙al tag˙rif ie˙or fuq il-European Business Awards u lRSM ara s-sit www.businessawardseurope.com jew www.rsmi.com

MaDWaRna kÓ

19|04|2015 23

kullhadd.com

DaWk li QatgÓu t-tipjip Ma jWaQQafHoM Xejn Issie˙eb fl-iCoach il-©did u mtejjeb, u ffissa l-mira personali tieg˙ek illum! • Wie˙ed minn kull tlieta minn aktar minn 431,000 utent li kienu rre©istraw f’kampanji preçedenti waqfu jpejpu wara tliet xhur grazzi g˙al iCoach. B’funzjonijiet ©odda u mtejba, din il-pjattaforma, kemm fuq linternet kif ukoll g˙al mobile phones , g˙andha tg˙in sa˙ansitra aktar nies li jpejpu jitfu l-a˙˙ar sigarett. • Bit-t˙ejjija g˙all-Jum Dinji Ming˙ajr Tabakk fil-31 ta’ Mejju, il-kampanja Dawk li Qatg˙u t-Tipjip Ma Jwaqqafhom Xejn t˙e©©e© lil min ipejjep biex jag˙mel sfida personali. Imnedija fl-2011 millKummissjoni Ewropea biex tg˙in lil dawk ta’ bejn l-24 u l35 sena madwar l-Ewropa jieqfu jpejpu, l-edizzjoni tal-kampanja Dawk li Qatg˙u t-Tipjip Ma Jwaqqafhom Xejn ta’ din issena hija determinata aktar minn qatt qabel biex tg˙in liΩΩg˙aΩag˙ jaqtg˙u l-uΩu tattabakk. Dawk li jiddeçiedu li jieqfu jpejpu jgawdu minn sa˙˙a u benesseri a˙jar, iktar flus fil-but, u eventwalment kwalità ta’ ˙ajja a˙jar. Ittnaqqis tal-uΩu tat-tabakk taffa wkoll il-piΩ finanzjarju fuq issistemi tas-sa˙˙a u fuq lekonomiji tal-Ewropa, stmata li

la˙qet il-€544 biljun. Il-Kummissarju Ewropew g˙as-Sa˙˙a u s-Sikurezza talIkel, Vytenis Andriukaitis, qal: “KwaΩi 700,000 persuna jmutu min˙abba kawΩi relatati mattabakk kull sena fl-Unjoni Ewropea. Imutu aktar nies min˙abba s-sigaretti milli minn inçidenti tat-traffiku, il-kriminalità u l-abbuΩ tad-droga kollha f’daqqa. G˙alhekk, qed nimpenja ru˙i li ting˙ata spinta lill-azzjoni tal-UE biex jitnaqqas il-mard relatat mat-tabakk madwar l-Unjoni Ewropea permezz ta’ le©iΩlazzjoni, il-kampanja ta’ g˙afien Dawk li Qatg˙u t-Tipjip Ma Jwaqqafhom Xejn, u l-kooperazzjoni mal-Istati Membri, issoçjetà çivili u msie˙ba internazzjonali o˙rajn.” L-iCoach tintuΩa ming˙ajr ˙las u hija façilment aççessibbli g˙al dawk kollha li jixtiequ juΩawha. G˙andha format aktar kontemporanju, navigazzjoni e˙fef, kif ukoll aktar funzjonijiet. Din l-g˙odda tkompli tiggwida lill-utenti biex jieqfu jpejpu f’˙ames faΩijiet u g˙andha wkoll diversi sfidi personali g˙all kull faΩi b˙al: • Ûomm rendikont ta’ kemm-il sigarett tpejjep kuljum min˙abba li jista’ jkun li ta˙seb li qed tpejjep inqas (g˙al dawk li jpejpu – fit-Tieni FaΩi) • Ipposponi l-‘itjeb’ sigarett

tal-©urnata 10 darbiet g˙al 10 minuti, u mbag˙ad g˙al 20 minuta (g˙al dawk li jpejpu – fit-Tielet FaΩi) • Óalli s-sigaretti d-dar meta jkollok bΩonn tag˙mel xi qadja ta’ maljar (g˙al dawk li jpejpu – fir-Raba’ FaΩi) Dawn it-tragwardi jippermettu lill-utenti nfushom jistabbilixxu miri Ωg˙ar li jistg˙u jiksbuhom u li, ladarba jintla˙qu, i˙e©©uhom jag˙mlu miri o˙ra biex b’hekk jiksbu kontroll fuq

il-vizzju tag˙hom. “Minn riçerka ta’ mudelli differenti tat-tibdil fl-im©iba li g˙amilna, wasalna g˙all-konkluΩjoni li, sabiex nil˙qu rata akbar ta’ suççess, je˙tie© li lvja©© lejn stil ta’ ˙ajja ˙ielsa mit-tipjip jinqasam f’passi Ωg˙ar b’miri intermedjarji li jistg˙u jintla˙qu. Jekk issir enfasi diretta fuq l-g˙an a˙˙ari, xi ˙add li bilkemm jikkunsidra li jaqta’ t-tipjip jista’ jaqta’ qalbu,” spjega Steven De

Peuter minn BrandNewHealth, l-imsie˙ba fil-kampanja li Ωviluppaw il-pjattaforma iCoach. “Huwa diffiçli li nil˙qu lil dawk li m’g˙andhomx ˙sieb li jieqfu jpejpu, li jla˙˙qu g˙al 3% ta’ dawk imsie˙ba fliCoach. Imma dawn jibqg˙u lmira ewlenija tal-kampanja.” Dawk li juΩaw l-iCoach se jkunu m˙e©©a jaqsmu l-miri, ilkisbiet u s-suççessi personali fuq il-mezzi tal-midja soçjali biex b’hekk isa˙˙u d-dimensjoni emottiva tal-kampanja, li ©ie ppruvat li jΩidu l-impatt talkampanji kontra l-uΩu tattabakk fil-gruppi soçjoekonomiçi kollha. Stabbilixxi mira g˙all-Jum Dinji Ming˙ajr Tabakk Fil-31 ta’ Mejju ta’ kull sena, lOrganizzazzjoni Dinjija tasSa˙˙a (WHO) u l-imsie˙ba tag˙ha jorganizzaw il-Jum Dinji Ming˙ajr Tabakk biex iqajmu kuxjenza dwar l-effetti ˙Ωiena tat-tabakk fuq is-sa˙˙a u biex jitnaqqas il-konsum tat-tabakk madwar id-dinja. G˙al aktar tag˙rif Ωur: www.exsmokers.eu; Il-Portal tas-Sa˙˙a Pubblika tal-Unjoni E w r o p e a http://health.europa.eu; jew issit elettroniku tas-Sa˙˙a Pubblika tal-Kummissjoni E w r o p e a http://ec.europa.eu/health/tob acco/policy/index_en.htm

l-MCa b’konsultazzjoni Ripetizzjoni tal-koRs tas-CpD gÓall-peRiti, fuQ l-aÇÇess v iRtWali inÌinieRa u pRofessjonisti gÓal fibRe-to-tHe-HoMe

L-Awtorità ta’ Malta dwar il-Komunikazzjoni (MCA) nediet eΩerçizzju ta’ konsultazzjoni bil-pubblikazzjoni ta’ rapport li jitratta l-qasam ta’ l-aççess virtwali g˙al infrastruttura tal-Fibre-to-theHome (FTTH) fejn dan jitqieg˙ed mill-kumpanija GO plc. Din is-soluzzjoni tippermetti li operaturi lokali jkunu jistg˙u jixtru l-aççess virtwali g˙al infrastruttura tal-Fibre-to-the-Home (FTTH) ming˙and GO plc. Fil-konsultazzjoni tag˙ha, l-Awtorità tiddefinixxi s-soluzzjoni teknika ta’ kif g˙andu jing˙ata l-aççess u tiddeskrivi il-mod ta’ kif ser ji©u stabbiliti il-prezzijiet li bihom ser jing˙ata dan l-istess aççess lil operaturi o˙ra. Permezz ta’ din ilkonsultazzjoni, l-Awtorità trid tassigura li l-aççess ji©i mog˙ti b’mod ©ust lil kul˙add. Fl-istess waqt l-Awtorità riedet ukoll li ji©i aççertat li l-investiment sostanzjali ta’ GO plc f’din l-infrastruttura ma ji©ix ippre©udikat. L-Awtorità da˙let fi proçess ta’ konsultazzjoni privata ma’ GO plc fuq l-aspetti kollha ta’ din is-soluzzjoni, u issa qieg˙da to˙ro© id-dokument g˙al konsultazzjoni pubblika. Dan g˙andu jwassal g˙al servizzi tal-internet li jkunu kompettitivi, affidabbli, u tal-aqwa kwalità. Dan igawdu minnu kemm irresidenti u kif ukoll l-entitajiet kummerçjali Maltin, b’mod li jkompli jqarreb lil pajjiΩna lejn il-miri tal-A©enda Digitali Ewropea 2020 u jqieg˙ed lil pajjizna fuq quddiem fl-Ewropa f’dik li hi konnettività b’high speed broadband. Id-dokument tal-konsultazzjoni jista’ jinsab fuq is-sit eletroniku MCA: http://www.mca.org.mt/consultations/virtual-unbundledaccess-fibre-home-implementing-vula-remedy

Matul ix-xahar ta’ Marzu fl-uffiçini tal-BICC bdew il-kors ta’ CPD dwar il-Eurocodes, l-ewwel parti kienet saret fl-24 u s-26 ta’ Marzu, il-kors B ser ikompli f’Mejju u -kors Ç g˙al Lulju. Min ma la˙aqx il-kors A li sar f’Marzu issa g˙andu çans ie˙or sabiex jattendi g˙alih nhar itTlieta 28 ta’ April. Il-kors jibda fit-3.00 ta’ wara nofsinhar sat-8.00 ta’ filg˙axija, b’waqfiet g˙all-kafè. Huwa ssu©©erit li l-kors A (An Introduction to the Structural Eurocodes) ji©i me˙ud qabel il-kors B (Reinforced Concrete to EC2 & Basic Restrained Steel Beam design to EC3) u Ç (Structural Masonry Design to EC6). Wie˙ed jista’ jikseb aktar informazzjoni billi jçempel 2247 9300 jew jibg˙at email lil info.bicc@gov.mt jew iΩur is-sit www.bicc.gov.mt. Dawn il-korsijiet ser isiru fis-sala tal-konferenzi fl-uffiçini tal-BICC, f’36, Triq Ûekka, il-Belt Valletta. Wie˙ed jista’ japplika g˙al dan il-kors sa mhux aktar tard mis-27 ta’ April 2015.

24 19|04|2015

kullhadd.com

kÓ madwarna

CHildren oF a lesser god Children of a Lesser God huwa wie˙ed mill-iktar films mag˙rufin tas-snin tmenin. Theatrencore se jtella’ l-verzjoni teatrali. Id-dramm jirrakonta storja ta’ m˙abba bejn tfajla truxa u l- ispeech therapist tag˙ha. B˙al ˙afna stejjer talim˙abba l-bidu jkun ward u Ωahar, imma malli dawn it-tnejn jiΩΩew©u jibda jinqala’ l-inkwiet. It-tfajla ttruxa tibqa’ tinsisti li n-nies ta’ madwarha g˙andhom jikkomunikaw mag˙ha permezz tas-sinjali u tirrifjuta li titg˙allem titkellem. Dan kollu jwassal g˙al tensjoni kbira fil˙ajja tal-miΩΩew©in. Dan huwa lewwel xog˙ol teatrali f’Malta li se jittella’ bl-uΩu tas-sinjali, b’tali mod li n-nies neqsin mis-smig˙ ikunu jistg˙u jifhmu wkoll. Minkejja l-uΩu tas-sinjali d-dramm jinftiehem ukoll anki min-nies li m’g˙andhomx g˙arfien ta’ din il-lingwa. Is-sett tad-dramm ©ie fdat f’idejn

Adrian Mamo, filwaqt li Michael Quinton qed jie˙u ˙sieb ukoll taleffetti sonari tad-dramm. Il-play tistrie˙ ˙afna wkoll fuq l-uΩu tassensi l-o˙ra, partikolarment is-sens tax-xamm, biex l-ispettaturi j˙ossuhom parti mill-azzjoni taddramm. Fil-partijiet ewlenin insibu lil Charles Sammut u lil Sharon Bezzina, flimkien ma’ Joseph Zammit, Mariella Muscat, Stefan Farrugia, Monica Attard u Alexandra Camilleri Warne. Din ilproduzzjoni ser tkun ta˙t id-direzzjoni ta’ Tyrone Grima u se titella’ fit-teatru Blue Box, M Space, lImsida, fl-1 u t-2 ta’ Mejju. Dan ilpro©ett huwa meg˙jun mill-Malta Arts Fund. Kull min jixtieq jirriserva post jista’ jag˙mel jΩur is-sit elettroniku http://bluebox.azurewebsites.net, jew içempel fuq in-numru 2124 6644.

Fond gÓall-esPorTazzJoni oFFerTa sPeÇJali kulTurali gÓal min illum iÛur l-imdina dungeons museum

Qed ti©i mfassla strate©ija g˙all-internazzjonalizzazzjoni tal-arti

Fond ©did li tnieda aktar kmieni llum se jo˙loq aktar opportunitijiet g˙all-artisti Maltin sabiex jesportaw xog˙olhom. Il-fond – Cultural Export Fund – g˙andu allokazzjoni ta madwar €130,000 fis-sena g˙al g˙otjiet g˙all-ivvja©©ar, touring u traduzzjoni. Il-Cultural Export Fund jibni fuq issuççess tal-Mobility Grant u ta’ Spreading Words tal-Malta Arts Fund, li ©ew Ωviluppati fi programm ©did b’investiment akbar biex jirriflettu l-enfasi fuq l-esportazzjoni kulturali. Travel Grants g˙andu l-g˙an li jiffinanzja l-mobbiltà talartisti u operaturi fil-qasam kulturali biex jesploraw, jiΩviluppaw ˙iliet, jibnu networks u jid˙lu f’kollaborazzjonijiet internazzjonali. Lallokazzjoni massima hija ta’ €2,000 g˙al kull pro©ett u hemm erba’ skadenzi fl-2015 b’ba©it ta’ €8,000 g˙al kull sessjoni. L-iskadenza li jmiss hija fit-22 ta’ Mejju f’nofsinhar. Presentation & Touring g˙andu l-g˙an li jiffinanzja preΩentazzjonijiet/wirjiet internazzjonali ta’ darba jew tours. L-g˙an huwa li jixpruna s-

sostenibbiltà ta’ xog˙ol professjonali filwaqt li jg˙in biex l-eççellenza kreattiva tasal g˙and udjenzi internazzjonali. L-allokazzjoni massima hija ta’ €8,000 g˙al kull pro©ett b’ba©it ta’ €24,000 g˙al kull sessjoni. Hemm Ωew© skadenzi fl-2015; l-iskadenza li jmiss hija fit-22 ta’ Ìunju f’nofsinhar. Spreading Words g˙andu lg˙an li jg˙in it-traduzzjoni ta’ xog˙lijiet letterarji bil-Malti li jvarjaw minn kotba sa films, g˙al distribuzzjoni internazzjonali. Din il-ferg˙a se titnieda mill-©did aktar tard din issena. Il-fond tnieda fl-Ajruport Internazzjonali ta’ Malta waqt li l-kumpanija nazzjonali taΩΩfin, ÛfinMalta, kienet se titlaq lejn Ramallah, b˙ala parti millewwel tour internazzjonali talkumpanija. Din il-mawra tixhed l-ener©ija ©dida talkumpanija u tas-settur b’mod ©enerali. Matul din it-tnedija Albert Marshall ˙abbar li lCultural Export Fund huwa parti minn programm kulturali internazzjonali estensiv li ©ie m˙abbar fil-ba©it ta’ din issena. L-allokazzjoni ta’

€200,000 tinkludi inizjattivi o˙ra, b˙al g˙ajnuna g˙allorganizzazzjonijiet kulturali pubbliçi biex jesportaw xog˙olhom. Din is-sena ilKunsill Malti g˙all-Arti qed jing˙aqad mat- taskforce taçCHOGM u mal-Ministeru g˙all-Affarijiet Barranin biex jippreΩenta programm kulturali g˙all-organizzazzjonijet pubbliçi kulturali lejn il-pajjiΩi ewlenin tal-Commonwealth. L-istrate©ija tinkludi wkoll inizjattivi tal-Kunsill Malti g˙all-Arti biex jg˙inu lis-settur jesporta xog˙ol artistiku u jipprovdi ta˙ri©. Total ta’ 35 pro©ett huma lesti biex ji©u esportati b˙ala parti mit-tieni Malta Showcase u l-artisti se jing˙ataw ta˙ri© iffukat fuq liΩvilupp internazzjonali. “Ilu jin˙ass il-bΩonn ta’ strate©ija g˙all-internazzjonalizzazzjoni fis-setturi kreattivi u kulturali,” qal il-Ministru g˙allKultura Owen Bonnici, “li nipprovdu inçentiv sabiex l-artisti jkollhom aççess g˙as-swieq internazzjonali jippermetti biex l-arti ssir aktar professjonali u sostenibbli fit-tul. Dan jaqbel mal-prinçipju tag˙na li n˙e©©u djalogu interkulturali, li se jkun wie˙ed mill-prinçipji ewlenin tal-pjan fit-tul li se ji©i implimentat matul ilPresidenza tal-2017 u l-Kapitali Ewropea tal-Kultura 2018.” Se jsiru laqg˙at ta’ informazzjoni dwar il-Cultural Export Fund fit-22 u t-23 ta’ April f’Malta u G˙awdex f’kollaborazzjoni mal-Creative Europe Desk f’Malta. B˙al fondi o˙ra pubbliçi amministrati millKunsill Malti g˙all-Arti, il-fond huwa wie˙ed kompetittiv u se ji©i evalwat skont kriterji fissi. Il-linji gwida u l-formoli talapplikazzjoni jistg˙u jitniΩΩlu minn maltaculture.com. G˙al aktar informazzjoni tista’ wkoll iççempel fuq 2339 7000 jew tibg˙at email lil fundinfo@maltaculture.com

Min iΩur l-Imdina g˙all-okkaΩjoni tal-Imdina Medjevali, li se ssir fit-18 u d-19 ta’ April, hu mistieden biex iΩur l-Imdina Dungeons Museum li se jkollhom rati speçjali tad-d˙ul imnaqqsa li jkunu ta’ €2 g˙all-kbar (il-prezz tas-soltu hu €5) u €1 g˙at-tfal (il-prezz tassoltu hu €2) L-Imdina Dungeons Museum jinsabu ta˙t il-Palazz Ma©isterjali ta’ Vilhena, eΩatt kif tid˙ol mill-bieb prinçipali tal-Imdina. Dan hu l-uniku muΩew f’Malta li jittratta l-kriminalità u l-kastig. Hawnhekk, f’sensiela ta’ passa©©i sigrieta ta˙t l-art, swali u çelel, wie˙ed jista’ jara episodji u avvenimenti mill-istorja mudlama u mqallba ta’ Malta permezz ta’ figuri b-kostumi tal-perjodu, minn Ωmien ir-Rumani sa dak G˙arbi, iΩ-Ωmien tal-Kavallieri u anke ta’ Napuljun. Il-familji li jkunu l-Imdina u jΩuru l-Imdina Dungeons ikollhom iç-çans jaraw il-75 l-esibit li jinkludu anke dawk tal-InkwiΩizzjoni u t-torturi kollha li kienu jing˙ataw. Fi tmiem il-©img˙a l-Kalzrier jifta˙ il-bibien mill-10.00 ta’ filg˙odu u dawn jibqg˙u miftu˙a sa tard filg˙axija.

madwarna kÓ

19|04|2015 25

kullhadd.com

il-FEStival intErnazzjonali tal-logÓoB tan-nar G˙all-14-il sena konsekuttiva lMinisteru g˙at-TuriΩmu flimkien mal-Awtorità tatTuriΩmu ser jorganizzaw ilFestival Internazzjonali talLog˙ob tan-Nar. Dan il-festival hu meqjus b˙ala avveniment importanti u uniku fil-GΩejjer Maltin. Il-festival iservi wkoll b˙ala parti miç-çelebrazzjonijiet li jfakkru d-d˙ul ta’ Malta flUnjoni Ewropea li se˙˙ fl-1 ta’ Mejju 2004. Im˙e©©a bis-suççess talattendenza kbira li kien hemm f’Marsaxlokk is-sena l-o˙ra, lorganizzaturi ˙asbu biex g˙al din is-sena l-ewwel serata talFestival ter©a’ ssir ukoll f’Marsaxlokk, proprju nhar isSibt 25 ta’ April, u fil-Port ilKbir nhar il-Óamis 30 ta’ April. Is-serata finali din id-darba ser issir nhar is-Sibt 2 ta’ Mejju f’Bu©ibba. Kull sena l-festival ji©bed eluf ta’ Maltin u barranin sabiex igawdu minn spettaklu kkulurit u mill-isba˙, f’ambjent tipiku Malti. Dan il-festival hu tabil˙aqq wie˙ed internazzjonali g˙ax matul is-snin ©ew jikkompetu Malta numru kbir ta’ kumpanniji pirotekniçi. Fl-edizzjonijiet tal-passat ˙adu sehem kumpaniji pirotekniçi millAwstralja, il-Kanada u lVenezwela, kif ukoll minn pajjiΩi aktar qrib tag˙na b˙allItalja, l-Awstrija, Spanja u lPolonja. F’din l-14-il edizzjoni ser jie˙du sehem seba’ kumpaniji pirotekniçi li ser jo˙olqu spettaklu mill-isba˙ tan-nar sinkronizzat mal-muΩika. Il-kompetituri ©ew mag˙Ωula minn numru ta’ applikanti. Tnejn minn dawn il-kumpaniji ser ikunu barranin. Il-parteçipanti

li se jikkompetu g˙allKompetizzjoni Internazzjonali tal-PiromuΩika ser ikunu: Thailand Fireworks mitTajlandja, APE di Parente Romualdo mill-Italja, St Mary Fireowrks Factory minn Óal G˙axaq, Lourdes Fireworks Factory mill-Qrendi, u St Andrew’s Band Fireworks Factory minn Óal Luqa. G˙al din is-sena kien hemm interess akbar mill-kmamar tan-nar Maltin li ser jikkompetu filKompetizzjoni Internazzjonali tal-PiromuΩika. Din hija lewwel darba li kamra tan-nar mir-re©jun tal-Asja ser tie˙u

sehem fil-Festival. Il-kumpaniji li ser jikkompetu g˙all-Kompetizzjoni Nazzjonali ser ikunu l-Maltin ta’ Lourdes Fireworks Factory mill-Qrendi, St Mary Fireworks Complex mill-Im©arr u s-Soçjetà Piroteknika 15 ta’ Awwissu mill-Mosta. IΩ-Ωew© kompetizzjonijiet ser ji©u ©©udikati minn ©urija internazzjonali komposta minn tliet membri professjonali li lkoll huma intiΩi fix-xog˙ol talpiroteknika. Ir-rebbie˙a ser jing˙ataw trofew speçjali, filwaqt li l-parteçipanti kollha jing˙ataw trofew kommemo-

rattiv tal-okkaΩjoni. Il-pubbliku ser ikollu wkoll iç-çans li jesprimi l-preferenza tieg˙u permezz ta’ votazzjoni bl-SMS, bil-parteçipant li jgib l-ikbar numru ta’ SMSs jing˙ata trofew apposta. G˙al din is-sena se tirritorna l-wirja tal-log˙ob tan-nar talart fejn ser jie˙du sehem seba’ kmamar tan-nar Maltin. Din ser issir f’Bu©ibba nhar is-Sibt 2 ta’ Mejju mit-8.00 ta’ filg˙axija ’l quddiem. Ir-rebbie˙a tal-Festival tassena l-o˙ra, Pyrotex millIngilterra, g˙al darb’o˙ra ©ew mistiedna biex itellg˙u wirja

o˙ra spettakolari biex jag˙lqu l-a˙˙ar serata tal-Festival f’Bu©ibba. Barra minn hekk, ilkumpanija PyroEmotions ser jer©g˙u joffru wirja o˙ra piromuΩikali fil-Port il-Kbir biex jag˙lqu s-serata tal-Óamis 30 ta’ April. Din is-sena f’kull serata se jkun hemm programm ta’ kunçerti kif imsemmi hawn ta˙t: • Marsaxlokk: kunçert live minn Mro Paul Abela and Band • Il-Belt Valletta: kunçert live minn Mro Joe Brown and Band • Bu©ibba: kunçert live minn Versatile Band Il-log˙ob tan-nar huwa tradizzjoni Maltija u jifforma parti integrali mill-kultura ta’ pajjiΩna. Il-Maltin huma mag˙rufin g˙all-im˙abba tag˙hom lejn il-log˙ob tan-nar, tant li ta’ spiss jintuΩa b˙ala parti miç-çelabrazzjonijiet li jsiru fil-GΩejjer Maltin, sew f’dawk reli©juΩi, kif ukoll f’dawk sekulari. Il-log˙ob tannar Malti huwa wkoll meqjus b˙ala nar ma˙dum b’mod uniku u b’seng˙a kbira. G˙aldaqstant, ta’ min jg˙id li l-Festival Internazzjonali talLog˙ob tan-Nar ta’ kull sena joffri opportunità speçjali fejn wie˙ed jista’ jgawdi l-ambjent tal-ir˙ula u l-ibliet Maltin f’atmosfera mill-isba˙. Aktar dettalji jistg˙u jinkisbu mis-sit elettroniku www.maltafireworksfestival.co m Aktar dettalji fuq avvenimenti o˙rajn jistg˙u jinkisbu mis-sit e l e t t r o n i k u wwww.visitmalta.com/en/even ts

Programm muÛikali annwali mill-Banda Sant’ElEna ta’ Birkirkara

L-G˙aqda MuΩikali Sant’Elena din is-sena ser itella’ l25 programm muΩikali fis-Sala Sir Temi Zammit, flUniversità ta’ Malta. Dan il-programm jikkonsisti f’g˙aΩla varjata ta’ muΩika kemm klassika u kemm pop mill-Banda Sant’Elena ta˙t id-direzzjoni tal-Mro Joe Vella u assistenti surmastrijiet. Se naraw ukoll lparteçipazzjoni ta’ diversi kantanti poplari Maltin fejn din is-sena ser ikollna lil Gianluca Bezzina u l-kor ferm popolari Vuçijiet Vittorjani tal-Mellie˙a. Il-leader tal-Banda ser ikun il-bandist tal-post, Carmelo Camilleri. Din is-sena l-programm ser ji©i ppreΩentat

mis-Sur Joe Gabriel Vella. Il-programm se jkun ta˙t ilpatroçinju tas-Sindku ta’ Birkirkara, is-Sinjura Joanne Debono Grech. Fost il-varjetà ta’ muzika li ser tindaqq f’dan il-programm ser nisimg˙u s-silta klassika Coriolano, overture ta’ Beethoven; Piano Concerto in C Major fejn fuq il-pjanu ser ikollna lil Adrian Ventura; The Greatest Love of All li ser tkanta l-kantanta Ωag˙Ωug˙a Kirsty Spiteri; u Another Brick in the Wall bis-sehem tal-kor Vuçijiet Vittorjani. Ser jindaqqu wkoll is-siltiet Gemini Rock bis-sehem tas-solista fuq il-pjanu, John

Cutajar; filwaqt li Gianluca Bezzina jing˙aqad malBanda g˙as-silta Xemx u Tomorrow li se jkanta flimkien mal-kor Vuçijiet Vittorjani. L-Assistenti Surmastrijiet Anthony Carbonaro u Jeremy Sultana, ittnejn bandisti tal-post, ser jidderie©u s-siltiet Howard Carpendale u Virginia rispettivament. Biljetti g˙al dan il-programm vokali u strumentali jistg˙u ji©u ordnati ming˙and id-delegat tal-Banda isSur Anthony Carbonaro fuq 9947 4560 jew il-kaxxier tas-soçjetà s-Sur Henry Bray fuq 7746 8248. Donazzjoni ta’ €2 tkun apprezzata.

26 19|04|2015

kullhadd.com

KÓ MADWARNA

Il-WIRJA L-KBIRA MIXJA KULTURALI fIÇ-ÇENTRU TAÛ-ÛEJTUN TAR-REBBIEGÓA ATTENTAT GÓALL-MALTA RECORDS

Nhar il-Óadd 26 ta’ April, Wirt iΩ-Ûejtun se jorganizza mixja kulturali madwar iç-çentru taΩ-Ûejtun. Se niltaqg˙u fid9.15am ˙dejn in-New Wave Kiosk f’Misra˙ Karlu Diacono, fejn dawk preΩenti ser isiru jafu dwar l-iΩvilupp urban ta’ din il-belt matul iΩ-Ωminijiet. Se ting˙ata wkoll informazzjoni dwar numru ta’ binjiet storiçi li jinsabu f’dan ilmisra˙. Il-mixja mbag˙ad tkompli lejn il-Gwiedi u Triq Santa Katarina. Matul ir-rotta lparteçipanti se jiskopru ssbu˙ija tal-bini fl-istil Barokk fit-toroq dojoq taç-çentru taΩ-

Ûejtun. Se naraw ukoll l-iskola Primarja tal-Gvern, mibnija fuq stil neoklassiku u ˙dejha se naraw wa˙da mill-ewwel skejjel mibnija f’Malta li tmur lura g˙all-bidu tas-seklu dsatax. Il-mixja tinkludi wkoll Ωjara fl-arkivji muΩikali tal-G˙aqda MuΩikali Beland u l-binja fejn jinsab dan il-kaΩin. Ta’ interess speçjali hawnhekk hija kantina li g˙adha kemm ©iet restawrata. Minn hemmhekk il-mixja tkompli bi Ωjara filknisja parrokkjali Barokka ta’ Santa Katarina, fejn dawk preΩenti se jkollhom l-opportunità li ji©u mdawra mal-

knisja mill-artist u restawratur lokali s-Sur Anthony Spagnol. Is-Sur Spagnol se jdawwarna wkoll mal-muΩew tal-arti u storja tal-parroçça, li ©ie rinovat dan l-a˙˙ar. Minn hawn imbag˙ad naqsmu l-pjazza prinçipali biex immorru nΩuru t-Teatru Pandora, çinema lokali li nbena fis-snin ˙amsin u li jifforma parti mis-Sede talG˙aqda Banda Ûejtun. Ilmixja tintemm g˙al nofsinhar fil-post minn fejn bdiet. Jekk trid tirriserva post g˙al din il-mixja kulturali tista’ tag˙mel dan billi ΩΩur is-sit elettroniku www.wirtizzejtun.com

ÌEJJA MALTA BIEX TITKELLEM DWAR IL-KUNJATA! Suad Amiry, il-kittieba-arkitetta Palestinjana, qalet li ©ejja Malta biex titkellem dwar il-kunjata tag˙ha, karattru ewlieni fir-rumanz Sharon u l-Kunjata li se jkun ippubblikat nhar il-Ìimg˙a 24 ta’ April fil-Kavallier ta’ San Ìakbu. Amiry ©ejja Malta minn Washington g˙at-tnedija tal-verΩjoni Maltija tar-rumanz tag˙ha maqlub g˙all-Malti minn Jean Paul Borg. Il-ktieb di©à deher f’g˙oxrin lingwa. Sharon u l-Kunjata fih 42 kapitlu marbutin ma’ okkupazzjoni IΩraeljana tat-territorju Palestinjan fl-2002. Dan huwa ktieb b’ton sarkastiku u differenti minn kitbiet o˙ra dwar il-konflitt Palestinjan/IΩraeljan. Suad titkellem dwar it-taqbida tal-Palestinjani li jg˙ixu ˙ajja normali. Tag˙mel riferenza g˙an-nuqqas ta’ maskri tal-gass g˙all-Palestinjani fil-Gwerra tal-Golf u tg˙id li l-kelb tag˙ha kellu passaport ta’ Ìerusalemm waqt li eluf ta’ Palestinjani ma kellhomx dan id‘dritt’. Il-ktieb jinkludi djarju waqt l-invaΩjoni IΩraeljana meta l-kunjata tag˙ha ta’ 92 sena inqabdet fid-dar tag˙ha. “B’dan il-curfew spiççajt b’Ωew© okkupazzjonijiet: wa˙da barra, o˙ra fid-dar. Fil-verità ma nafx liema okkupazzjoni kienet l-aktar diffiçli. Darba minnhom g˙edt lill-IΩraeljani: ‘G˙ad jasal jum li na˙fer lil Ariel Sharon g˙al dak li g˙amel mag˙na, imma qatt ma na˙firlu li nqbadt bil-kunjata ddar tieg˙i g˙al 42 ©urnata, li dehru 42 sena’.” It-tnedija tal-ktieb se ssir fl-24 ta’ April fil-Kavallier ta’ San Ìakbu fis-7pm. Se jinqraw siltiet ‘umoristiçi’ mill-ktieb u l-awtriçi tiffirma kopji tal-edizzjoni Maltija. Il-pubbliku mistieden jattendi. D˙ul b’xejn. Il-ktieb qed jinbieg˙ €15 mill-˙wienet tal-kotba.

Mejju jfakkarna fil-fjuri u g˙alhekk is-Soçjetà Volontarja Maltija ta’ l-Ortikultura ser torganizza l-Wirja Annwali l-Kbira tar-Rebbieg˙a g˙all-112-il sena fil-©onna u parti mill-Palazz f’Sant’Anton, Óal Balzan, fi tmiem il-©img˙a tas-Sibt u l-Óadd 2 u 3 ta’ Mejju. Sforz il-˙idma sfiqa ta’ Gabriel Ebejer, din is-sena ser jidda˙˙al bukkett kbir tal-ward biss b˙ala entratura g˙al record nazzjonali tal-akbar arran©ament bil-ward f’pajjizna. Din l-idea li ˙are© biha Gabriel, sawwarha f’realtà meta rnexxielu j˙ajjar mal-14-il mixtla mill-Kenja biex jag˙mlu donazzjoni ta’ mijiet ta’ ward g˙al dan lattentat. L-arran©ament ser jinbena mis-Sa Dawn Weaver, rebbie˙a tal-medaja tad-deheb is-sena l-o˙ra fiç-Chelsea Flower Show, li se tkun meg˙juna mis-Sa Annie Scicluna, is-Sa Mary Jane Attard. Din il-wirja tag˙ti l-opportunità lil dawk kollha dillettanti talarran©amenti tal-fjuri, cut flowers, pjanti fil-qsari, frott, ˙xejjex talikel, homemade preserves u arti©©janat. Barra minn hekk, se jkun hemm tliet skejjel tal-arran©amenti tal-fjuri, fejn l-istudenti ta’ kull skola jikkompetu bejniethom. Dawn il-tliet skejjel huma m˙ejjija minn Glorian u Nadien Micallef-Grimaud, skola o˙ra minn Connie Scerri u l-iskola l-o˙ra minn Maria Cordina. Fil-wirja se jkun hemm esibizzjoni f’serra, imtellg˙a mill-Bonsai Culture Group. Din il-wirja tikkonsisti wkoll f’220 sezzjoni differenti kompetittivi, fosthom Klassi 31 li hija ta’ arran©ament tal-fjuri ma˙dum fuq il-post stess, is-Sibt filg˙odu 2 ta’ Mejju bejn is-6.00am u d9.30am, u miftu˙a g˙all-pubbliku in©enerali. Is-su©©ett g˙allarran©ament g˙al din is-sena huwa ‘B’˙ajr g˙al Dame Mariucca Micallef Grimaud MQR CLJ’ – ‘In Memory of Dame Mariucca Micallef Grimaud MQR CLJ’. Min ser jie˙u sehem g˙andu jibg˙at email, jew jaghti ismu lil membru tal-kumitat biex nirriservaw ilposti g˙all-arran©amenti Il-pjanti fil-qsari tal-kompetizzjonijiet tal-kbar (mhux tal-iskejjel) g˙andhom jin©iebu f’Sant’Anton il-Ìimg˙a l-1 ta’ Mejju bejn isg˙andhom jin©iebu Sant’Anton l-g˙ada s-Sibt filg˙odu bejn is6.00am u d-9.30am u tal-iskejjel jistg˙u jin©iebu wkoll il-Óamis 30 ta’ April. Il-˙inijiet li tkun miftu˙a l-wirja g˙all-viΩitaturi huma: is-Sibt bejn is-2.00pm u l-10.00pm u l-Óadd bejn it-8.00am u d-9.00pm. Waqt xi ˙inijiet mill-wirja tkun g˙addejja xi attività b˙al arti©©janat, Ωfin minn tmien skejjel differenti, il-jazz band u wirja mill-klieb tal-Pulizija, il-Banda tal-Iscouts tax-Xg˙ajra, il-Banda tas-Soçjetà MuΩikali La Stella Levantina, u ta˙ditiet fuq l-g˙asel lokali. Ikun hemm ukoll snack bar. FiΩ-Ωew© ©ranet ikun hemm mixeg˙la ©enerali tal-©onna. Il-wirja tkun miftu˙a uffiçjalment is-Sibt 2 ta’ Mejju fil 5.00pm mill-Ministru Leo Brincat. Fiç-çerimonja tal-Óadd filg˙axija 3 ta’ Mejju, fis-7.00pm l-E.T. il-President ta’ Malta u Patrun tas-Soçjetà Marie-Louise Coleiro Preca, flimkien mas-Segretarju Parlamentari Rorick Galdes jippreΩentaw it-tazzi lir-rebbie˙a u çertifikati lil dawk li ˙adu sehem fil-wirja b˙ala esibituri biss b˙al kunsilli lokali,parroççi, knejjes o˙ra ta’ twemmin differenti, g˙aqdiet reli©juΩi, djar tal-annzjani u NGOs. D˙ul g˙all-kbar huwa €2, u t-tfal b’xejn. G˙al aktar informazzjoni ibg˙at email lil the-willows@onvol.net, jew çempel 2169 2144 /7998 5237.

Skeda kÓ

19|04|2015 27

kullhadd.com

07.00 07.15 08.00 08.30 10.00 11.15 11.30 12.30 12.40 13.00 14.00 15.00 15.30 16.35 17.30 17.40 18.15 18.50 19.30 20.25 21.30 23.00 23.30

Snajja’ Maltin (R) Pink Panther (R) Flimkien ma’ Nancy (R) Paperscan Aroma Kitchen (R) Identità (R) Çibus One News Telebejgh In D House (R) Tete-A-Tete (R) Fresh & Funky (R) On D Job (R) In Demand (R) One News On D Road Esperti Il-Vja©© It-Tajjeb One News It-Tfal L-Argument Corpus Delicti One News

07.00 08.00 09.00 10.00

Net News Gateway To Miss World (R) G˙alkul˙add Quddiesa mis-Santwarju tal-Madonna Ta’ Pinu Il-Óadd fi Sqallija L-Istandard Telebejg˙ Net News Telebejg˙ Iswed Fuq l-Abjad (R) Sport Extra Wheelspin (R) Net News What’s For Dinner News Feed Net News News Feed Flusek Vittmi Net News Replay Net News

06.00 07.30 08.30 09.00 09.30 10.00 10.30 12.00 12.10 15.00 15.05 18.00 18.15 18.45 18.50 19.45 20.00 20.45 21.35 22.35 23.00 23.20

News Loop Sports Science Madwarna Xjenzarti Gadgets Househunt Malta u Lil Hinn Minnha News Óadd G˙alik News Óbieb u G˙edewwa News G˙awdex Illum Paq Paq On Test Ninvestigaw x’Qed Nieklu Dot EU News Merlin Rajtx Ma Rajtx Madwarna News Malta u Lil Hinn Minnha

06.00 07.00 08.30 09.00 09.45 10.15 11.15 12.30 13.30 14.00 14.30 15.00 16.00

06.00 06.30 07.00 07.40 08.30 10.00 10.45 11.30 13.00 13.30 13.45 15.30 17.05 17.10 18.10 19.35 20.30 21.00 21.50 22.00 23.50

Film: Almeno Tu Nell’Universo Cultura Nautilus Marvel Agents Of S.H.I.E.L.D. Lassie Heartland La Tigre Indiana Cronache Animali Mezzogiorno In Famiglia Tg2 Giorno Tg 2 Motori Quelli Che Aspettano Quelli Che Il Calcio Tg2 L.I.S. Stadio Sprint 90° Minuto Squadra Speciale Cobra 11 Tg2 N.C.I.S. Pole Position F1 Gara La Domenica Sportiva

06.00 07.10 08.50 10.25 11.05 11.10 12.55 14.00 14.15 14.30 15.00 15.05 17.00 19.00 19.30 20.00 20.10 21.40 23.20 23.30 23.40

Fuori Orario. Cose (Mai) Viste Film: Il Peccato Degli Anni Verdi Film: Il Conte Di Montecristo Community – L’Altra Italia Figu - Album Di Persone Notevoli Gabriella Ferri Tgr Il Posto Giusto Tg Regione Tg3 In 1/2 Ora Tg3 Lis Ciclismo: Amstel – Golde Race Film: Io La Conoscevo Bene Tg3 Tg Regione Blob Che Tempo Che Fa Report Tg3 Tg Regione Gazebo

06.05 06.20 07.00 07.15 07.20 07.45 08.10 10.00

Omnibus TG La7 Omnibus L’Aria Che Tira Gustibus Quando Gli Elefanti Volavano Tg La7 Tg La7 Cronache Suor Therese Josephine, Ange Gardien Tg La7 Domenica Nel Paese Delle Meraviglie 21.10 La Gabbia

06.00 06.25 06.50 07.05 07.25 07.45 08.10 08.55 09.50 10.40 11.35 12.15 13.00 13.45 14.15 15.05 17.30 18.15 20.05 21.00 22.25 23.55

06.00 07.00 07.30 08.00 09.00

06.00 06.25 07.15 08.10 09.05 09.55 11.40 12.35 13.30 14.25 15.20 16.15 17.10 18.05 19.00 20.00 21.00 22.00 23.00

07.00 07.30 07.50 10.00 11.00 11.35 13.30 14.00 14.40 16.15 20.00 20.30

11.00 12.00 13.30 14.00 18.00 19.00 20.00 21.00 22.00 22.30 23.00

Beyond Candid with Giuliana E! News Style Star Tori Spelling Kourtney & Khloé Take the Hamptons E! News Fashion Bloggers Who Wore It Better? Keeping Up With the Kardashians Christina Milian Turned Up E! News Keeping Up With the Kardashians Botched E! News The Soup E! News

06.00 Marty 07.30 Adolf Hitler: My Part In His Downfall 09.15 Love Bites 10.50 Top Dog 12.25 Man Of La mancha 14.30 Big Screen 14.45 Comes A Horseman 16.40 Eddie 18.20 Beauty Shop 20.05 The Amityville Horror 22.00 Number One Fan 23.30 Extremities

10.45 11.45 12.30 14.00 14.05 15.30 16.30 17.00 18.00 18.05 18.45 19.30 19.50 20.10 20.40 21.40 21.45 23.15

06.00 Parlamento Punto Europa 06.30 Unomattina In Famiglia 10.00 Qb. All’Estero Quanto Basta Singapore 10.30 A Sua Immagine 10.55 Santa Messa 11.50 A Sua Immagine Speciale 12.00 Recità Regina 12.10 A Sua Immagine Speciale 12.20 Linea Verde 13.30 Telegiornale 14.00 L’Arena 16.30 Tg 1 16.35 Domenica In 18.50 L’Eredità 20.00 Telegiornale 20.35 Affari Tuoi 21.35 Fuori Classe 3 23.30 Speciale Tg1

20.40 21.00 23.00

Euronews A˙barijiet Xjenzarti Quddiesa tal-Óadd Vatican Magazine Sensilhena Luxdesign Eurovision Young Dancers Gadgets Harbour Life House hunt Ninvestigaw x’Qed nieklu FA Cup Semi Final Aston Villa v Liverpool Persona©©i Xjenzarti G˙awdex Illum Animal Devil A˙barijiet g˙al persuni b’nuqqas ta’ smig˙ Madwarna Kontrattakk Sports News

06.00 07.55 07.59 08.50 10.10 11.10 12.00 13.00 13.40 14.01 18.46 19.57 20.00 20.40 21.10 23.25

Prima Pagina Tg5 Traffico Tg5 Le Frontiere Dello Spirito Il Meraviglioso Volo Degli Uccelli Le Storie Di Melaverde Melaverde Tg5 L’Arca Di Noè Domenica Live Amiche Per Caso Tg5 Prima Pagina Tg5 Paperissima Sprint Domenica Il Segreto X-Style

06.50 07.10 07.40 08.30 09.00 10.00 10.50 11.30 12.00 13.55 14.50 16.40 18.55 19.35 21.20

Tg4 Night News Televendita Media Shopping5 Super Partes Magnifica Italia Terra Santa Messa Le Storie Di Viaggio A... Tg4 Walker Texas Ranger Donnavventura Storia Di Noi Due Scontro Di Titani Tg4 The Mentalist Maurizio Costanzo Show

21.20 23.20

Televendità Media Shopping Le Regole Dell'amore I Puffi Ii Titti E Silvestro Scooby Doo Show Dragons. I Cavalieri Di Berk C’Era Una Volta...Lupin Campionato Mondiale Superbike 2015 (I1-I2) Fuori Giri – Sbk Campionato Mondiale Superbike 2015 (I1-I2) Studio Aperto Campionato Mondiale Superbike 2015 (I1-I2) Tre Metri Sopra Il Cielo Amore 14 Studio Aperto Aspettando About Love Colpo Grosso Al Drago Rosso – Rush Hour 2 Next Bangkok Dangerous

Show Me Show Me Teletubbies Gigglebiz Nuzzle and Scratch Show Me Show Me Teletubbies The Weakest Link Pride and Prejudice Pride and Prejudice A Farmer’s Life for Me Breaking Pointe The Weakest Link Doctor Who Hebburn Jack the Ripper. Prime Suspect Doctors Doctor Who BBC Proms Pride and Prejudice The Lady Vanishes DCI Banks The Weakest Link

06.00 07.00 08.00 09.00 10.00 11.00 11.30 12.30 14.30 15.30 16.30 18.00 19.00 19.30 20.00 21.00 22.00 23.30

Diners, Drive-Ins and Dives Chopped Amazing Wedding Cakes Barefoot Contessa Siba’s Table Guy’s Big Bite Chopped Diners, Drive-Ins and Dives Chopped Barefoot Contessa Guy’s Big Bite Diners, Drive-Ins and Dives Rev Run’s Sunday Suppers Siba’s Table. Fast Feasts Best in Chow Chopped Diners, Drive-Ins and Dives Siba’s Table

06.00 07.40 09.30 11.20 12.15 13.10 14.05 15.00 15.55 16.50 17.45 20.05 21.00

Toddlers & Tiaras Cake Boss Little People, Big World Extraordinary Pregnancies Dominican Conjoined Twins Leah Remini: It’s All Relative Fabulous Baker Brothers Secrets of the High Street Breaking Amish Outrageous Births Say Yes to the Dress: Bridesmaids 90 Days to Wed Something Borrowed, Something New 21.55 Mob Wives 22.50 Too Ugly For Love?

07.15 07.40 08.05 08.30 09.25 09.50 10.15 10.40 11.10 11.35 12.25 13.15 13.45 14.35 15.00 15.25 15.50 16.15 16.40 17.05 17.30 18.00 18.55 19.45

Hawaii Life Healthy Appetite With Ellie Krieger Rehab Addict Extreme Cuisine With Jeff Corwin Kitchen Cousins The High Low Project 10 Grand in Your Hand Selling LA Keasha’s Perfect Dress Giada at Home Models NYC Desperate Landscapes How the Best Is Done House Hunters Selling LA 10 Grand in Your Hand The High Low Project Kitchen Cousins House Hunters Healthy Appetite With Ellie Krieger Hawaii Life Extreme Homes Vintage Hunter Keasha’s Perfect Dress

How Do They Do It? Overhaulin’ Fast N’ Loud MythBusters Extreme Engineering Storage Wars Canada Storage Hunters Auction Hunters What Happened Next? You Have Been Warned Shipwreck Men Treehouse Masters Outback Truckers Siberian Cut Alaska. Battle on the Bay Gold Divers Bear Grylls. Breaking Point The Island with Bear Grylls Dual Survival

07.05 07.55 08.20 08.45 09.15 09.40 10.00 10.25 10.55 11.20 11.45 12.10 12.35 13.00 13.20 13.45 14.40 15.25 15.55 16.20 16.45 17.30 18.00 18.25

Bubble Guppies PAW Patrol Winx Club The Fairly OddParents Sanjay and Craig Kung Fu Panda The Legend of Korra Teenage Mutant Ninja Turtles T.U.F.F. Puppy Winx Club iCarly Sam & Cat Victorious Big Time Rush Marvin Marvin SpongeBob SquarePants The Penguins of Madagascar The Fairly OddParents iCarly Big Time Rush Victorious SpongeBob SquarePants Teenage Mutant Ninja Turtles The Penguins of Madagascar

06.00 06.25 10.00 10.55 11.50 12.45 13.40 14.35 15.30 16.25 17.20 18.15 19.10 20.05 21.00 21.55 22.50 23.45

Wild Ones Gator Boys Dolphin Days Meet The Orangutans River Monsters Biggest & Baddest Wildest Islands North America World’s Wildest Cities Wildest Indochina Mutant Planet Biggest & Baddest Untamed and Uncut Tanked River Monsters The Pool Master Biggest & Baddest Untamed and Uncut

08.30 World Championship Snooker 10.00 The Ronnie O'Sullivan Show 10.30 FIM World Superbike Series Motorcycle 12.15 FIA World Touring Car Championship 13.00 FIM World Superbike Series Motorcycle 14.00 Amstel Gold Race Cycling 17.00 FIA World Touring Car Championship 19.00 World Championship Snooker 23.00 Horse Excellence 23.05 FEI World Cup Equestrian

11.10 11.40 12.25 12.45 14.00 16.05 18.30 19.00 19.20

18.00 18.30 19.00 19.30 20.30

28 19|04|2015

kullhadd.com

KÓ ÇINEMA

jikteb CARMELO BONNICI

MIÇ-ÇINEMA INSURGENT (THE DIVERGENT SERIES) 3D

VIÛWALMENT BRILLANTI

KAOS U ÓERBA SÓIÓA F’BELT APOKALIPTIKA Atturi Ewlenin: Shailene Woodley, Theo James, Miles Teller, Aksel Elgort, Naomi Watts, Kate Winslet, Octavia Spencer Direttur: Robert Schwenke Distributur: E1 Films Ma˙ru© minn KRS Releasing It-trijolo©ija ta’ kotba Divergent miktuba minn Veronica Roth huma ma˙suba b˙ala konfront g˙as-serje The Hunger Games . Waqt li fisserje çinematografika ta’ dawn tal-a˙˙ar spikkat Jennifer Lawrence, l-attriçi tal-mument, fil-films tas-sensiela Divergent insibu lil Shailene Woodley, attriçi Ωag˙Ωug˙a b’bixra pjutost serja li di©à impressjonat ferm f’The Descendants u The Fault In Our Stars. Wara s-suççess finanzjarju li

Óin: 119 min. Çert. 12A kiseb Divergent , inqas minn sena warajh ˙are© Insurgent. Divergent, ambjentat f’Chicago tal-futur qrib, il-popolazzjoni hija maqsuma f’˙ames sezzjonijiet skont l-abbiltà talindividwu, ta˙t il-kmand dixxiplinarju ta’ Jeanine (Winslet), tal-fazzjoni Erudites meg˙juna mit-tradituri tas-settur Dauntless. Tris (Woodley) u Four (James) ©ew ikklassifikati li ma jappartienu lill-ebda fazzjoni, b’hekk huma perikoluΩi

TRASH

g˙ar-re©im u msej˙a Divergents, imfittxija minn Jeanine. Fl-a˙˙ar ta’ Divergent, il-belt ta’ Chicago saret ˙erba wa˙da u Tris hija qalbha sewda wara l-mewt vjolenti tal-familja u l-˙bieb tag˙ha. Insurgent jaqbad biss wara tliet ijiem tal-avvenimenti taxxog˙ol l-ie˙or, fejn dawn lindividwi li kapaçi ja˙sbu g˙al rashom u m’g˙andhom s˙ubija mal-ebda sezzjoni o˙ra jkunu kkaççjati b’feroçità qawwija. Tris u Four u s˙abhom l-o˙rajn tul l-andament kollu ji©ru, iterrqu u jista˙bew qalb it-tifrik totali tal-post. O©©ett misterjuΩ, kaxxa mag˙luqa b’˙ames na˙at, tintriga sewwa lil Tris u hi tissuspetta li fiha xi messa©© impor-

tanti g˙all-futur. Din jista’ jifta˙ha biss min hu Divergent u b’hekk hi jkollha ççedi u tag˙ti ru˙ha f’idejn l-g˙adu ˙alli jkollha aççess g˙aliha. B’hekk ti©i ta˙t il-kontroll ta’ Jeanine li tpo©©iha ta˙t esperimenti rigoruΩi li j˙awdulha mo˙˙ha u ta’ periklu kbir, biex tara jekk hix kapaçi ssib irkaptu ta’ dan l-o©©ett. Ming˙ajr g˙ajnuna minn barra ftit hemm çans li ssalva. Insurgent, ma˙dum bit-3D, hu xog˙ol tassew im˙arrek, b’azzjoni spissa u effetti viΩwali mill-aqwa. Il-final hu spettakoluΩ u konfuΩ fl-istess ˙in. Nistennew l-a˙˙ar parti ta’ din is-saga li aktarx (issa ˙adnieha drawwa) tkun maqsuma f’Ωew© produzzjonijiet fi spazju ta’ sena. REALISTIKU

IL-ÓAJJA MIÛERABBLI TAL-FAVELAS FIL-BRAÛIL Atturi Ewlenin: Rickson Tevez, Eduardo Luis, Gabriel Weinstein, Martin Sheen, Rooney Mara, Wagner Moura Direttur: Stephen Daldry Distributur: Universal Ma˙ru© minn KRS Releasing

City Of God, il-film BraΩiljan tal2002 uriena l-˙ajja diffiçli u tassew iebsa g˙al dawk sfortunati li jg˙ixu fil-favelas (distretti fqar u ma˙mu©in) ta’ dan ilpajjiΩ kbir, speçjalment it-tfal li minn çkunithom ma jkollhomx g˙aΩla o˙ra g˙ajr li jag˙tuha g˙all-kriminalità. Trash hu bbaΩat minn fuq ilktieb tal-istess isem ta’ Andy Mulligan, g˙alliema li g˙amlet ˙afna xog˙ol volontarju f’diversi pajjiΩi, fosthom f’lokalitajiet b˙al dawk murija f’dan ix-xog˙ol. Rafael (Tevez) u Gardo (Luis), Ωew©t itfal li jg˙ixu filfavela qrib il-belt ta’ Rio De Janeiro, sikwit ifittxu fil-miΩbla l-kbira bit-tama li jsibu xi affarijiet bΩonjuΩi g˙alihom. Meta jsibu kartiera, qatt ma jobsru li ˙ajjithom se tinbidel darba g˙al dejjem u, meta l-pulizija joffru rigal tajjeb, it-tfal jindunaw li skoprew xi ˙a©a ta’ importanza

Óin: 114 min. Çert. 15 tajba. Flimkien ma’ ˙abibhom, Pato (Weinstein), dawn it-tlieta jibdew jindagaw is-sigrieti ta’ din il-kartiera filwaqt li jiskartaw lill-pulizija. F’din l-avventura inkredibbli, it-tfal, g˙alkemm fqar, g˙andhom mo˙˙ tajjeb biΩΩejjed biex jag˙Ωlu min hu ˙abib veru tag˙hom, ma jafdawx lill-pulizija li huma korrotti, u jippruvaw jikkumbinaw kollox ma’ kollox biex igawdu mis-sejba tag˙hom. Huma jirrealizzaw li Ωew© missjunarji Amerikani li qed jag˙mlu xog˙ol volontarju filfavela, Fr Juillard (Sheen), qassis diΩilluΩ u l-assistenta tieg˙u, Olivia (Mara), jistg˙u jkunu ta’ g˙ajnuna u ta’ fejda g˙alihom. Trash g˙andu andament dinamiku (b˙al ta’ Slumdog Millionaire ) u m˙arrek sew b’diversi movimenti eΩileranti, fosthom ©irja furjuΩa fuq il-bjut

u b’editjar verament ˙erqan. Ittlett itfal protagonisti, li fir-realtà jg˙ixu qrib post diΩutli b˙al tal-

SEVENTH SON

film, fl-ewwel dehra tag˙hom fuq il-liΩar tassew jaqilg˙u ilparti li ja˙dmu tajjeb. MAÌIKU

FANTASIJA VIVIDA TA’ SÓAÓAR, MOSTRI U GWERRIERA Atturi Ewlenin: Jeff Bridges, Ben Barnes, Julianne Moore, Alicia Vikander, Olivia Williams, Antje Traue, Djimon Hounsou Direttur: Sergei Bodrov Distributur: Universal Ma˙ru© minn KRS Releasing Ìeneru ta’ film tal-fantasija u ss˙a˙ar hu dak ambjentat fi Ωminijiet imbeg˙din u mudlamin ( dark ages ), mag˙rufa b˙ala sword and sorcery. Fost la˙jar minn dawn il-produzzjonijiet insibu Conan The Barbarian u The Sword And The Sorcerer, Ωew© xog˙lijiet tal-bidu tas-snin tmenin, aktar adattati g˙all-adulti. Seventh Son hu film tal-istess manjiera, aktar elaborat flazzjoni u l-fantasiji, però mmirat g˙al etajiet iΩg˙ar. Ninsabu fi Ωmien medjevali, Ωmien ta’ injo-

Óin: 102 min. Çert. 12A ranza, iΩda wkoll Ωmien ta’ eroji meta s-s˙a˙ar b’setg˙a li jinbidlu f’xi dragun jew mostru ie˙or enormi kienu jkattru u jimlew l-art. Naturalment, il-gwerriera ta’ kontra dawn il-mis˙utin ma naqsux, u dawn xog˙olhom kien li jipprote©u lill-umanità. Minn ordni antik ta’ ©ellieda nobbli mag˙rufa b˙ala Falcon Knights baqa’ biss wie˙ed – Master John Gregory (Bridges), kavallier bi lsien li jniggeΩ, kaççatur ta’ dawn id-dimonji li Ω-Ωmien qalbieni tieg˙u wasal

biex jispiçça. G˙axar snin qabel irnexxielu jsakkar f’g˙ar lil Mother Malkin (Moore), sa˙˙ara malinna u kattiva. Issa, din irnexxilha ta˙rab biex ter©a’ tibda r-renju tag˙ha ta’ terrur. Master Gregory qed ifittex assistent ©did wara li dak li kellu nqatel minn din ilming˙ula, li qed ti©bor g˙add ta’ assassini u s˙a˙ar o˙rajn g˙all-vendetta li trid tag˙mel. Skont profesija, Master Gregory qed ifittex lis-seba’ tifel li missieru wkoll kien is-seba’ wie˙ed mill-a˙wa fil-familja. Dan jinzerta Tom (Barnes), ˙addiem komuni fir-raba’ li fuqu g˙andu poteri mo˙bijin, billi ommu stess, Mama Ward (Williams), kienet ukoll sa˙˙ara ming˙ajr hu ma jaf.

Tom jie˙u grazzja ma’ Alice (Vikander), tfajla sabi˙a, ukoll sa˙˙ara, spija li ©iet biex tfixkilhom fil-missjoni tag˙hom. Din lim˙abba ta’ bejniethom, g˙edewwa qliel, tidher li se ΩΩid, però tista’ tkun ukoll ilqerda tag˙hom. Tom jirnexxilu jil˙aq Falcon Knight qalbieni jew se j©ib filperiklu lill-o˙rajn? Seventh Son hu film imfawwar bl-azzjoni, mostri u bestji ta’ terrur ta’ kull xorta, xenarju panoramiku ta’ muntanji, widien b’kaskati tal-ilma nieΩel fihom (mi©budin f’Vancouver, il-Kanada) u dwelli ˙orox bixxwabel. Fantasija mexxejja u sodisfaçenti sewwa bbaΩata minn fuq l-ewwel kapitlu tasserje ta’ kotba The Last Apprentice ta’ Joseph Delaney.

ÇINEMA KÓ

19|04|2015 29

kullhadd.com

MOMMY

JIGGALVANIZZAK

RELAZZJONI SPLUSSIVA BEJN IBEN U OMM Atturi Ewlenin: Anne Dorval, Suzanne Clement, Antoine Olivier Pilon, Patrick Huard Direttur: Xavier Dolan Distributur: Metrodome Films Ma˙ru© minn Side Street Films, Eden Cinemas Kultant id-djalogu biss huwa biΩΩejjed biex iΩommok kontinwament iççassat lejn il-liΩar. B’xorti tajba, hemm ˙afna aktar x’wie˙ed jista’ jammira f’ Mommy , film KanadiΩ, mitkellem bil-FrançiΩ u bis-sottotitoli. Din hija melodrama intensa u qawwija, forsi anke daqsxejn iΩΩejjed, li taqbadlek lattenzjoni mill-bidu u, b˙al morsa, ma t˙allikx tiççaqlaq, kwaΩi lanqas tie˙u nifs. Il-Kanada ˙ar©et li©i kontroversjali fejn l-ommijiet g˙andhom id-dritt li jabbandunaw lil uliedhom li ma jistg˙ux ji©u kkontrollati. Fi Quebec, Diane (Dorval) ta’ madwar 47 sena, li riçentement saret armla, re©a’ g˙andha mag˙ha lil binha Steve (Pilon) ta’ 15-il sena li jsofri minn marda li tag˙mlu aggressiv iΩΩejjed g˙all-inqas intopp. Hu tkeçça minn post tad-detenzjoni g˙aΩ-

Óin: 139 min. Çert. 15

Ωg˙aΩag˙ wara li ta n-nar lillkafeterija tal-post. Sikwit l-omm u binha jargumentaw ma’ xulxin b’mod verament qawwi u bi kliem baxx, ©ieli oxxen u anke ta’ abbuΩ li wie˙ed malajr jobsor li se sse˙˙ xi ˙a©a terribbli. Li hemm ˙aΩin hu li l-omm, li tassew t˙obb lil binha, minflok tberred is-sitwazzjoni, b’g˙emilha aktar timpika mieg˙u, tant li dawn it-tnejn ikunu qishom fi gwerra min minnhom se jiddomina b’xenati kbar. Xi ftit tama tasal meta ©ara misterjuΩa, Kyla (Clement), g˙alliema miΩΩew©a b’difett fi kliemha, issir ˙abiba ta’ Steve u tipprova tedukah. Dak li fid-dieher jidher trankwill bejn dawn it-tnejn, jirriΩulta aktar kumpless. Diane tibda relazzjoni ma’ Paul (Huard), avukat ©ar tag˙ha, bittama li jag˙tiha pariri fuq xi diffikultajiet finanzjarji li qed

t˙abbat wiççha mag˙hom, imma jidher li Steve mhux kuntent b’dan. Din is-sitwazzjoni, li ma tistax tispiçça tajjeb, i©©ib lillomm f’dilemma kbira u qed ta˙seb serjament kif se tirrea©ixxi.

Mommy jiΩviluppa f’andament ta’ atmosfera tetra li tie˙u xi ˙in Ωejjed imma li xorta tiggalvanizzak tant li to˙ro© miç-çinema sodisfatt iΩda mbattal minn kull ener©ija. Dan il-film igawdi minn inter-

pretazzjonijiet tajbin, speçjalment dik ta’ Anne Dorval, waqt li rnexxielu wkoll jirba˙ l-unur tal-©urija fil-Festival ta’ Cannes. Prosit lid-direttur Xavier Dolan li g˙ad g˙andu biss 25 sena u li dan hu l-˙ames xog˙ol tieg˙u.

STILL ALICE

TOPIKU

KOMMOVENTI U TA’ QSIM IL-QALB Atturi Ewlenin: Julianne Moore, Alec Baldwin, Kristen Stewart, Kate Bosworth, Hunter Parrish Diretturi: Richard Glatzer u Wash Westmoreland Distributur: Curzon Film World Ma˙ru© minn KRS Releasing

Id-dimenzja hija marda siekta u kiefra li aktarx tattakka lmo˙˙ u tiΩola lil dak li jkun f’dinja g˙alih wa˙du. Films tajbin li juru din id-diΩabbiltà ta’ telf ta’ parti integrali mill©isem tal-bniedem, kienu Iris (2001), The Notebook (2004) u Away From Her (2006), fejn il-protagonista (Julie Christie) lanqas id-dinjità li tag˙raf lil Ωew©ha stess ma jibqg˙alha. F’dawn ix-xog˙lijiet li semmejt l-aktar milquta kienu nnisa, forsi g˙ax it-tobba ddikjaraw li din il-marda iΩjed hi komuni fost is-sess femminili. Still Alice juri kif tirrea©ixxi Alice Howland (Moore), professoressa tal-lingwi, miΩΩew©a feliçi u omm ta’ tlett itfal. Waqt li l-produzzjonijiet li di©à semmejt juruna kif l-ir©iel tan-nisa morda jkampaw fis-sitwazzjoni, hawn id-disintegrazzjoni mentali nesperjenzjawha mil-lat tal-protagonista stess, meta waqt lecture importanti tibda tinsa l-kliem u wara n-newrologu jirreferiha g˙al xi testijiet. Waqt li l-familja kollha tkun migbura g˙all-ikel, Alice tiΩvela din l-a˙bar kerha, u t-tfal tag˙ha kollha jibqg˙u ssummati u ma jafux x’se jaqbdu jag[mlu. Issa hi trid tiffaççja r-realitajiet ta’ din il-marda, kif se taffettwa Ω-Ωwie© tag˙ha, lill-familja u lill-karriera tag˙ha. Waqt li g˙adha kapaçi timmanuvra

Óin: 99 min. Çert. 15

trid ta˙seb g˙al meta din linkapaçità tirkibha sewwa. Still Alice g˙andu andament kommoventi, sinçier u realistiku meta wie˙ed iqis li wie˙ed mid-diretturi, Richard Gkatzer, tassew ibati minn forma ta’ dimenzja li, minflok laqtet lil mo˙˙u, qieg˙da timpedih fl-uΩu tal-kliem u anke f’çerti movimenti ta’ ©ismu, tant li kellu juΩa iPad b’suba’ wie˙ed. Alice, biex tiftakar, spiss tuΩa l-mowbajl biex tlesti ˙afna messa©©i u ordnijiet. Il-qofol ta’ dan il-film topiku u ta’ qsim il-qalb huwa linterpretazzjoni ma©isterjali, artistika u sublimi ta’ Julianne Moore, li g˙amlet irriçerka me˙tie©a qabel, parti li meritament rebb˙itha lOscar.

KOMPETIZZJONI EMPIRE CINEMA

L-AQWA ÓAMES FILMS Bejn it-8 u t-12 ta’ April 2015

Mistoqsija g˙al din il-©img˙a: Fuq xiex inhu bbaΩat il-film Mommy? Ibg˙at it-twe©iba tieg˙ek lil: Kompetizzjoni Films, KullÓadd, ÇNL, Triq Mile End, il-Óamrun. Ir-rebbie˙ jirba˙ Ωew© biljetti ming˙and l-Empire Cinema ta’ Bu©ibba. Rebbie˙ tal-©img˙a li g˙addiet: M.VELLA, 88, Triq Ponsonby, il-Mosta, MST 4033

1. 2. 3. 4. 5.

Fast & Furious 7 Cinderella Home The SpongeBob Movie The Gunman

30 19|04|2015

kullhadd.com

KÓ AVVIÛI

AVVIÛI KLASSIFIKATI PR OPRJETÀ Garaxx g˙all-bejg˙: Garaxx l-Imsida semi-basement, jesa’ 2 karozzi. Daqs normali u komplut bil-madum, dawl u ilma. Prezz €29,500, negozjabbli. Çempel fuq 9985 5166. TANAYA’S Dev. Ltd: G˙aΩla kbira ta’ appartamenti f’kull Ωona ta’ Malta. Jinbieg˙u ming˙ajr depoΩitu u n˙allsulek il-kuntratt. Offerta speçjali. G˙al aktar dettalji çempel 9992 4999. Ming˙ajr a©enti jekk jog˙©bok.

teriji, çineg, naqtg˙u kull forma ta’ ˙©ie©a, eçç. G˙al dawk l-arlo©©i tajbin g˙allilma, noffru s-servizz ta’ water pressure test waqt li tistennew g˙alih. Nispeçjalizzaw ukoll fuq tiswija ta’ Grandfather Clocks u kull tip ta’ Clock. It-tiswija hija bil-garanzija. G˙al aktar informazzjoni Ωur is-sit: www.expresswatchrepairs.com jew irrikorru 110, Triq il-Kungress Ewkaristiku, il-Mosta. Çempel 2141 7235.

SERVIZZI PROPRJETÀ GÓALL-KIRI: Kamra f’g˙alqa g˙all-kiri, fir-Rabat Malta. Ideali g˙allBBQs u ˙in ta’ rilassament. Çempel 7960 2583. Nixtieq nikri flat f’Bu©ibba jew il-Qawra. Çempel 7986 8092.

AFFARIJIET GÓALL-BEJGÓ Sett komplut ta’ car-seat covers ta’ lewn griΩ çar. Inxtraw 6 xhur ilu. Prezz €35. Cempel 7930 0261.

Cover tal-karozza g˙ax-xita u ta’ ta˙t tad-drapp. Kundizzjoni tajba. Prezz €40. Çempel 7930 0261. G˙andna varjetà kbira ta’ arlo©©i b˙al Tissot, Citizen, Casio, Michael Kors, Fossil, Esprit, Festina u Q&Q. Issibilna wkoll arlo©©i ta’ mal-˙ajt, Ωveljarini u selezzjoni ta’ Cuckoo Clocks millBlack Forest. Noffru servizzi rigward tiswija ta’ kull tip ta’ arlo©© kif ukoll nibdlu bat-

Korsijiet f’livell Ordinarju f’diversi su©©etti b˙allMatematika, IngliΩ, Malti, FrançiΩ, FiΩika u o˙rajn. Noffru wkoll korsijiet talECDL. Prezz €35 kull module . Noffru wkoll korsijiet baΩiçi fil-kompjuter, €50. Çempel 2166 2241 jew 7766 2241 jew Ωur is-sit elettroniku www.tudorinstitute.com Tewmi Group g˙al lezzjonijiet tal-karozzi kemm manual u kif ukoll automatic. Cab service u karozzi g˙all-kiri bi prezzijiet ra©onevoli. Ûur issit www.tewmi.com jew çempel 9942 2422. Lezzjonijiet taΩ-Ωfin fuq stili ballroom jew LatinAmerikan. Lezzjonijiet taΩΩfin g˙all- beginners u kompetizzjonijiet minn Imperial Qualified Dance Teacher (ISTD) Ibg˙at SMS fuq 7925 3015 jew çempel 2138 6818 sa 12.00pm. Medina Home for The Elderly, 106 Labour Ave, irRabat. Dar g˙all-anzjani mg˙ammra bil-ku mditajiet

kollha. Staff ikkwalifikat. Nur ses u care wor kers 24 sieg˙a. Prez zi jiet ra©onevoli li jibdew minn €25 kull persuna. Naç çettaw respite u bed ridden. Çempel fuq dawn in-numri: 2145 4908, 2145 4858 jew 7945 4908. Care and Cure Group Ltd: infermiera m˙arr©a, caring assistants, nannies, nies im˙arr©in biex iΩommu kumpanija, g˙ajnuna fid-djar u night sitters. Servizz ta’ 24 sieg˙a, G˙andna wkoll g˙allkiri: wheelchairs, hoists, commodes, walking frames u hospital beds. G˙al aktar informazzjoni çempel fuq dawn in-numri: 2137 6946/9947 0178. Ûwi©ijiet, g˙erusija u relazzjonijiet o˙ra. DNA testijiet forensiçi, tfal ma˙tufa minn Malta, kaΩijiet çivili, kaΩijiet o˙ra fil-qorti. Problemi ta’ kumpaniji jew negozju. Nag˙tu xhieda fil-Qorti. Na˙dmu f’Malta u kif ukoll barra. Çempel 7959 0000 jew info@privateinvestigationmalta.com

XOGÓOL TA’ MANUTENZJONI G˙al kull tip ta’ kisi bil-©ibs, ramel u siment, graffiato , Ωebg˙a, xog˙ol fuq l-antik, xog˙ol fuq il-pond, madum, membrane, dawl u ilma. Çempel fuq 7928 5444. Tiswija u installazzjoni ta’ estensjonijiet tat-telefowns g˙al kull tip ta’ linji fissi. Çempel fuq 7993 0419. Varjetà ta’ ˙wat, ˙oroΩ, kanali tal-ilma, çangatura qadima jew ©dida, kantun qadim, lavur ta’ kull tip. Çempel lil Jason fuq innumru 2143 2352 jew 9947

Kupun AvviΩi Klassifikati IKTEB L-AVVIÛ F’DAN L-ISPAZJU

ISEM, KUNJOM, NUMRU TAT-TELEFOWN/MOWBAJL U INDIRIZZ

7167. Jason Gatt g˙al kull xog˙ol ta’ tibjid u tik˙il, kisi normali, fuq il-fil, fuq xog˙ol antik u bil-pont, kisi bil-©ibs u graffiato . Kiri ta’ cherry picker (tower ladder). Çempel fuq 9945 4235 jew 2180 5811. WP Ltd ta’ Triq ix-Xitwa, Óal Qormi, jispeçjalizzaw f’xog˙ol ta’ waterproof membrane , damp proofing u rubberised paint . 25 sena esperjenza. Stimi b’xejn u prezz moderat. Çempel 2148 8972, 2143 8326, 9944 5527 jew 9949 3840 jew Ωur is-sit www.wpmalta.com G˙al kull tip ta’ xog˙ol fuq faççata, bjut, appo©©i, gallarijiet, eçç. Membrane jew liquid membrane. Mela pprote©i l-proprjetà tieg˙ek mill-ilma tax-xita u çempel issa g˙al stima b’xejn binnumru 7905 8883 jew id˙ol fuq is-sit www.darrendoitall.com Il-bejt tieg˙ek jag˙mel l-ilma? G˙andek problema ta’ moffa? Kenda Ltd issolvilek il-problema. Nispeçjalizzaw fuq xog˙ol ta’ waterproofing u membrane b’10 snin garanzija. Xog˙ol professjonali blaqwa materjal ISO pool. G˙al stima bla obbligu çemplu 7972 9967 jew Ωur is-sit www.kendawaterproofing.co m

AVVIÛI OÓRA MUSIC LINK Issibilna kull tip ta’ strumenti muΩikali, fosthom drums kemm akustiçi u elettriçi, cymbals, percussion, pjanijiet di©itali, baby grand pianos, sound mixers u

sound cards. Apparat ta’ DJ sound systems, kitarri klassiçi u akustiçi, bass guitars, strumenti tar-ram, wood winds, vjolini, spare parts u aççessorji o˙ra. G˙andna ssib ukoll kotba tal-muΩika tat-tag˙lim. Mur Music Link, 262, Triq Fleur-de-Lys, B’Kara. Çempel 2148 2796. AGR AUTO JAPANESE PARTS G Ó ALL- KAR OZZ I : Inbig˙u kull tip ta’ parts ta’ karozzi ÌappuniΩi u Koreani, fosthom Kia, Toyota, Isuzu, Daewoo, Mitsubishi, Honda, Subaru. Huma wkoll importaturi ta’ Ωjut u air filters, shock absorbers, brake pads, clutches, eçç. Parts ©enwini. G˙al aktar informazzjoni çempel 2144 6839 jew 9947 4504. Fax: 2147 0295. Email: alex@agrautoparts.com Talba lill-Ispirtu s-Santu Int li ssolvi l-problemi kollha, dawwal it-toroq kollha tieg˙i biex nikseb dak li ne˙tie©. Inti li tajtni d-don divin biex na˙fer u ninsa ddeni kollu li jsir kontra tieg˙i, li f’kull mument ta’ ˙ajti tkun ma©enbi. F’din ittalba qasira nixtieq nirringrazzjak ta’ dan kollu, waqt li nikkonferma mill©did li qatt ma ninfired minnek, anke quddiem lilluΩjonijiet materjali. Nixtieq li nkun mieg˙ek fil-glorja ta’ dejjem. Grazzi g˙all-˙niena tieg˙ek lejja u lejn dawk li ji©u minni. Din it-talba g˙andha ting˙ad tlett ijiem wara xulxin. Wara tlett ijiem ittalba tkun maqlug˙a, anke jekk g˙all-bidu tidher diffiçli. It-talba g˙andha tkun ippubblikata mill-ewwel wara li tinqala’ l-grazzja bla ma tissemma x’kienet.

Offerta 1: ©imag˙tejn

€5

Offerta 2: 5 ©img˙at

€10

Offerta 3: 2 avviΩi g˙al 5 ©img˙at

€15

Offerta 4: 13-il ©img˙a

€30

Offerta 5: 26 ©img˙a

€56

Offerta 6: 52 ©img˙a

€93

ÓLAS B’CASH JEW CHEQUE LIL: Sound Vision Print Ltd, KullÓadd, AvviΩi Klassifikati, Çentru Nazzjonali Laburista, Triq Milend, il-Óamrun, ÓMR 1717.

AvvIÛI KÓ

kullhadd.com

Lejla Maltija b’risq il-festa ta’ San ÌuΩepp Óaddiem f’Birkirkara Lejla Maltija g˙all-familja kollha organizzata millParroçça ta’ San ÌuΩepp Óaddiem ta’ Birkirkara b’risq il-festa li ti©i ççelebrata fl-1 ta’ Mejju. Ikel, xorb u divertiment ma’ Renato, Helen Micallef, Romina Mamo, Malcolm P isani, Destiny Chuckuny e r e , i l - band Footprints, diversi kantanti stabbiliti u talent lokali. Ser ikun hemm ukoll wirja ta’ karozzi militari minn Military Vehicles Collectors Club, flimkien ma’ log˙ob g˙at-tfal u diversi attrazzjonijiet o˙ra. Dan kollu ser isir nhar is-Sibt 25 ta’ April mis-7.30pm ’il quddiem fi Triq Gori Mancini, Birkirkara. Programm muΩikali annwali Nhar is-Sibt 25 ta’ April ser isir programm muΩikali, fissala Sir Temi Zammit fl-Università ta’ Malta fis-7.00pm. Il-programm muΩikali annwali mill-Banda Sant’Elena ser ikun ta˙t il-patroçinju tas-Sinku ta’ Birkirkara, isSinjura Joanne Debono Grech. Il- leader tal-banda ser ikun is-Sur Carmelo Camilleri. JippreΩenta s-serata sSur Joe Gabriel Vella. Esibizzjoni Is-Soçjetà Dun Filippu Borgia ta’ Birkirkara sejra torganizza esibizzjoni ta’ arti mill-artist KarkariΩ Joseph Spiteri f’Nru 16, Pjazza Sant’Elena, Birkirkara, millErbg˙a 29 ta’ April sal-Óadd 3 ta’ Mejju 2015. Il-˙inijiet tal-ftu˙ huma dawn: filg˙odu mid-9.00am sa 12.00pm, filwaqt li filg˙axija l-esibizzjoni tkun miftuha mill-5.00pm sat-8.00pm. Kul˙add hu mistieden li jattendi. Wirja – Sant’Elena, il-©awhra tal-KarkariΩi L-G˙aqda Armar Sant’Elena, il-Kumitat Festa Sant’Elena u Kapitlu Elenjan, ser jorganizzaw wirja bejn it-Tlieta 28 ta’ April u l-Óadd 3 ta’ Mejju, fl-okkaΩjoni tal-festa tas-Salib Imqaddes li tkun iççelebrata fit-3 ta’ Mejju stess. Kull min huwa interessat li jesibixxi xi materjal b˙al statwetti, ritratti, pitturi, ikoni u dak kollu b’rabta ma’ Sant’Elena, g˙andu javviçina xi membru tal-g˙aqdiet imsemmija jew ji©bor applikazzjoni mis-sagristija talKolle©©jata BaΩilika ta’ Sant’Elena ta’ Birkirkara. Expressive Struggle L-g˙aqda Filantropika Talent Mosti bi pjaçir se tippreΩenta wirja ta’ skultura ta’ Mario Borg, fir-Razzett tal-MarkiΩ Mallia Tabone, Triq Wied il-G˙asel, il-Mosta; bejn it-12 u s-26 ta’ April 2015, mit-Tnejn sas-Sibt, mis6.00pm sat-8.30pm. Ódud: mill-10.00am sa nofsinhar u bejn is-6.00pm u t-8.30pm. Il-Festival tal-Ktieb Il-Kunsill Nazzjonali tal-Ktieb u l-G˙aqda tal-Malti – Università qed jorganizzaw it-tieni edizzjoni tal-Festival tal-Ktieb fuq il-Kampus, li se jsir fil-5,is-6, u s-7 ta’ Mejju 2015. Il-˙inijiet tal-ftu˙ huma mid-9.00am sat3.00pm u mis-7.00pm sad-9.30. Dan il-festival jag˙ti lok lill-pubblikaturi u distributuri Maltin jippromovu l-materjal tag˙hom ma’ udjenza matura, fosthom studenti universitarji. Minbarra l-bejg˙ ta’ kotba jkun hemm ukoll programm varjat ta’ attivitajiet, bl-g˙an li l-letteratura nippromovuha fis-sbu˙ija tag˙ha, u mhux biss b˙ala prodott li jinxtara. Fost l-attivitajiet se jkun hemm Ωew© intervisti malawturi Walid Nabhan u Pierre J. Mejlak, it-tnejn rebbie˙a ta’ premji presti©juΩi. Matul it-tlett ijiem tal-festival, se jkun hemm ukoll dawriet iggwidati mal-Librerija tal-Università u g˙add ta’ kollaborazzjonijiet ma’ g˙aqdiet o˙ra, fosthom g˙aqdiet studenteski b˙allKSU. Il-programm s˙i˙ jo˙ro© fil-jiem li ©ejjin. Il-pubblikaturi u d-distributuri preΩenti huma Faraxa Books, Horizons, SKS, u Sierra Book Distributors, li w˙ud minnhom qed jorganizzaw xi attivitajiet. Ikun hemm ukoll posta tal-organizzaturi, ji©ifieri tal-G˙aqda tal-Malti – Univeristà u l-Kunsill Nazzjonali tal-Ktieb, minn fejn wie˙ed ikun jista’ jikseb aktar tag˙rif. Me˙tie©a Ω-Ωg˙aΩag˙ G˙andna bΩonn ˙afna Ωg˙aΩag˙ li g˙andhom ˙afna fer˙ u entuΩjaΩmu g˙al waqt l-ispettaklu g˙al Puttinu Cares ta’ filg˙axija fil-Marsa Sports Grounds, fit-8, 9, 10 ta’ Mejju mis-6pm ’il quddiem. Kull min hu interessat li jg˙in jibg˙at email lil info@puttinucares.org

19|04|2015 31

AGÓFAS LIKE FUQ IL-PAÌNA TAGÓNA TA’ FACEBOOK www.facebook.com/kullhadd

32 19|04|2015

kullhadd.com

It-tnejn

IT-TEMP GÓAL-LUM

It-tlieta

l-Erbg˙a

KÓ AlMANAKK

RItRAtt MIll-ANtIK

Sitwazzjoni Ìenerali: Firxa ta’ pressjoni baxxa fil-Lvant tal-Al©erija u li testendi g˙al fuq ilPunent u ç-çentru tal-Mediterran se tersaq lejn iççentru tal-Mediterran L-OGÓLA TEMPERATURA: 24°C

19°C

L-INQAS TEMPERATURA: 15°C

14°C

13°C

INDIÇI UV: 7

Il-Óamis

Il-Ìimg˙a

Is-Sibt

TEMP: Imsa˙˙ab b’ammont varjabbli ta’ s˙ab g˙oli u bil-possibbiltà ta’ xi ˙alba xita ˙afifa u g˙all-ewwel

Ritratt: BAY RETRO

VIÛIBBILTÀ: Tajba RIÓ: Xlokk g˙al-Lvant ˙afif, li jsir mill-Grigal moderat BAÓAR: Óafif IMBATT: Baxx min-Nofsinhar ix-Xlokk li jsir ftit li xejn TEMPERATURA TAL-BAÓAR: 16°C

19°C

20°C

14°C

15°C

13°C

SpIÛERIjI lI jIftÓU llUM Il-ÓAdd Vilhena Pharmacy, 3, Triq Sant’Anna, il-Furjana The Cross Pharmacy, 859, Triq il-Kbira San ÌuΩepp, il-Óamrun Drugshop Dispensary, Vjal De La Cruz, Óal Qormi St Anne Pharmacy, 24, Misra˙ Sant’Elena, Birkirkara Regal Pharmcay, 39B, Triq Antonio Bosio, l-Imsida St Julian’s Pharmacy, 24, Triq George Borg Olivier, San Ìiljan Mrabat Pharmacy, Triq l-Imrabat, Tas-Sliema Medica Pharmacy, Triq in-Naxxar, Óal Balzan Rotunda Pharmacy, 7, Triq il-Kungress Ewkaristiku, il-Mosta Brown’s Pharmacy, 69, Triq George Borg Olivier, il-Mellie˙a Brown's Pharmacy, 45, Telg˙et Rahal Ìdid, Ra˙al Ìdid Alpha Pharmacy, Triq Bormla k/m Vjal il-Kottoner, il-Fgura Milia's Pharmacy, Triq il-Kottonera, Birgu Mediatrix Plus Pharmacy, 7, Triq is-Santwarju, ÓaΩ-Ûabbar Gerada Pharmacy, 146, Triq Mater Boni Cosniglii, iΩ-Ûejtun Santa Marija Pharmacy, 40, Triq l-G˙asfura, ÓaΩ-Ûebbu© Ideal Pharmacy, 63, Triq il-Kbira, ir-Rabat

Dehra mill-ajru ta’ parti minn G˙ajn Tuffie˙a lejn l-a˙˙ar tas-snin erbg˙in

dIN Il-ÌIMgÓA MIll-IStoRjA

G˙awdex Palm Pharmacy, 2, Triq il-Palma, ir-Rabat St Joseph Pharmacy, 28, Pjazza San ÌuΩepp, il-Qala

NUMRI REBBIEÓA LOTTU

38 41 77 73 42 72 60 44

SUPER 5

17 39 38 06 19

GRAND LOTTERY

04 02

09 08 06 08 05

20.04.2008 Danica Patrick tirba˙ it-ti©rija Indy Japan 300. B’hekk saret l-ewwel sewwieqa mara fl-istorja, li reb˙et ti©rija Indy Car

kOMpETIzzJOnI kTIEb kÓ

19|04|2015 33

kullhadd.com

kOMpETIzzJOnI kTIEb RUMANZ

IT-TORRI MISTERJUÛ Minn Mario Griscti Il-˙ames volum mis-sensiela ta’ kotba Indrì, is-Sajjied Malti j©ib lisem It-Torri MisterjuΩ . Tajjeb li nfakkar li dawn il-kotba bi stejjer kumplikati daqskemm interessanti f l - i n t e n s i tà tag˙hom, kitibhom Arturo Caruana, kittieb Malti talbidu tas-seklu g˙oxrin u addattahom g˙all-Malti kontemporanju, b’˙ila u dedikazzjoni s˙i˙a, il-kittieb Charles B. Spiteri. It-Torri MisterjuΩ jifta˙ b’ra©el fuq s e l l u m j i ssemma’, u kompliçi tieg˙u Ninu fil-˙emda tal-lejl, flImsida, fi triq dejqa li minn wara lkappella tal-Kunçizzjoni twassal sa Tas-Sliema. Ninu u ÌuΩi jilm˙u Ωew©t ir©iel de˙lin fid-dar talMarkiΩa Castaldi. F’din id-dar kien hemm il-Óakem Baskal Testaferrata Sciberras. Hemm tqum taqbida u ÌuΩi u Ninu jmorru jg˙inu lillÓakem. Tnejn jisfaw mejtin. Xi ˙add jisraq il-kurazza tal-Óakem. Nassistu g˙all-˙aΩen u l-mani©©i u l-˙ajja xejn tajba li kien qed jg˙ix il-Óakem Baskal, kif ukoll mal-protagonista femminili Vjoletta, mara qalbiena, retta u bi skopijiet nobbli. Mal-itturufnat Konti Donato Belfiore u ma’ Rikardu Segond, li g˙adu jfittex ˙aqq, hemm il-waqtiet morri b˙all-mewt ta’ Nella, iΩΩ a g ˙ Ω u g ˙a li Rikardu ˙abb bi m˙abba kbira u safja, u persuna©©i mlewnin o˙rajn. Il-karattri ta’ Majsi, Ninu, Lonzu u Lonzinu jid˙lu wkoll f’din in-nis©a kkumplikata ta’ interessi ©enwini u o˙rajn mhux daqstant ©enwini. U t-Torri l-Isfar, parteçipant sieket iΩda xhud peΩanti ta’ kull avveniment li ji©ri fih jew fid-dintorni t i e g ˙ u . B ˙all-volumi l-o˙ra ta’ qabel dan, hemm l-istrate©ija ssewda, li kwaΩi t˙allik bla nifs, iΩda daqstant ie˙or impressjonanti r-riΩultat tar-reb˙a tat-tajjeb. U L o n z inu (Lonzu) min kien sewwasew? G˙aliex ˙ass il-˙tie©a li jibqa’ jissejja˙ b’dan l-isem? U martu Geltrude f’liema sitwazzjoni tinsab? Uliedhom fejn huma? Din i l - ˙ a j j a doppja li qed jg˙ix

‘Lonzinu’ hi impenn kontra lÓakem. Impenn li kellu jitwettaq fost segretezza intokkabbli. U St iefnu l-kummidjant min hu tassew? G˙aliex ried jirreçta tra©ikummiedja ma’ ‘Lonzinu’? Jew ried iferih g˙all-mewt? Ma rridux ninsew lil ÌuΩeppi (‘Lonzinu’ hu iben Indrì s-Sajjied) li ©ustament g˙adu jrid ipattiha lillÓakem. Hu jinse© manuvra g˙aqlija u jse˙˙lu jittrasforma lilu nnifsu sabiex ifassal ©ejjieni tajjeb g˙alih. Niltaqg˙u mal-malinjità kontinwa ta l-Kavallier Taljan Mazzacani, f’kompetizzjoni qalila ma’ Rikardu Segond ‘Stiefnu l-kummidjant’ g˙al serq l-im˙abba tat-tfajla sabi˙a Vjoletta. Rikardu jisfa ferut minn

dan il-kavallier malinn. Personalità o˙ra hu x-xwejja˙ Kalan©, li g˙ex mo˙bi, maqful bejn il-˙itan fis-sotterran tal-palazz g˙al tant Ωmien biex imut hemmhekk iΩda li sa fl-a˙˙ar ji©i espost biex jindokra ©ie˙ Vjoletta. Vjoletta lqalbiena, il-mara li wettqet xi ˙a©a fuq il-Kavallier Mazzacani appena dan kien g˙al mument wa˙du, mix˙ut b’˙ass ˙aΩin fuqu mal-art, hekk kif ˙are© mit-Torri l-Isfar. Toninu jiksirha mal-Kavallier Mazzacani wara li d e h e r l u l i Mazzacani qed jiddubita fih g˙asserq tad-dokumenti. U x’inhu linkwiet ta’ Majsi s-Sajjied? F’liema nasba da˙al? G˙aliex ˙adet fastidju martu Çetta? U TrejΩi min hi? Il-

kaççatur ÌuΩeppi min hu tassew? Dawn il-personalitajiet kollha jqanqlu l-kurΩità tal-qarrej u j˙e©©uh biex isib tarf flimkien mal-protagonisti msemmija tal-misteru tat-Torri l-Isfar. L-g˙ira ta’ Mazzacani tispikka b’delitt li jag˙mel, u l-vittma, qabel ma jmut, isemmi isem l-awtur taddelitt tieg˙u nnifsu ‘Mazzacani’. Vjoletta ma tistax issib is-sabar. Óalusa, ix-xwejja˙ ˙anin, g˙al din ix-xena orribbli, jitqanqal bil-kbir. Min-na˙a tag˙ha, Vjoletta tara kif tista’ ta˙dem ˙alli l-qattiel Mazzacani jasal f’idejn il-©ustizzja. Marku, f’sakra ma jarax art, isemmi isem partikolari: Bertu Muscat. Bertu kellu je˙el hu bid-delitt ta’ Segond biex ji©i me˙lus Mazzacani, min˙abba l-qag˙da g˙olja tieg˙u, ta’ Kavallier tal-Lingwa Taljana. Marku jippossiedi wkoll is-salib tad-deheb li kien tah Indri, iΩda li sakemm kisbu kellu jg˙addi minn tribulazzjoni s˙i˙a, min˙abba li hu kien rahnu meta kien fil-bΩonn. F’ It-Torri MisterjuΩ , niltaqg˙u mal-laqg˙a sabi˙a ta’ Kalan©, (li kien qed joqg˙od fid-dar li issa kien qed jg˙ix fiha Óalusa u li kienet ta’ Indrì s-Sajjied), ma’ martu TrejΩi. Din il-laqg˙a saret b’ri˙et Vjoletta. Intant, Vjoletta tixtieq l-g˙ajnuna ta’ ÌuΩeppi jew ‘Lorenzinu’ iben Indrì s-Sajjied biex isse˙˙ ©ustizzja u jinkixfu limbrolji, iΩda ÌuΩeppi ma jridx jg˙addi mit-ta˙wid li g˙adda missieru Indrì. Dan il-˙ames volum mis-sensiela Indrì, is-Sajjied Malti bl-isem ta’ ItTorri Misterjuz , g˙andu jkattar linteress tal-qarrejja fil-Melitensia u jg˙addilhom il-˙in bi ©rajja mexxejja, mimlija intriççi, personalitajiet u karattri mlewna ©mielhom. Óajr lil BDL Publishing li baqg˙u jimbuttaw is-suq tal-kotba, b’letteratura b˙al din; lill-Gutenberg Press ta’ Óal Tarxien u lil tnejn mill-aqwa kittieba ta’ pajjiΩna – Arturo Caruana l-awtur ta’ Il-Misterji talWardija u Charles B. Spiteri li adatta dan ix-xog˙ol b’sabar, ˙ila u m˙abba lejn pajjiΩna.

Mistoqsija X’jisimha l-mara ta’ Lonzinu?

Ibag˙tu r-risposta tag˙kom lil: Kompetizzjoni Ktieb, KullÓadd, ÇNL, Triq Mile End, il-Óamrun, u tid˙lu biç-çans li tirb˙u l-ktieb IT-TORRI MISTERJUÛ ©entilment ipprovdut minn BDL. Ir-rebbie˙ jit˙abbar nhar il-Óadd 3 ta’ Mejju. Ir-rebbie˙a huma mitluba ji©bru l-ktieb miç-Çentru Nazzjonali Laburista fil-Óamrun billi jippreΩentaw il-karta tal-identità mit-Tlieta sal-Ìimg˙a bejn id-09.00 u t-15.00, u s-Sibt bejn l-10.00 u l-16.00, eskluΩ festi pubbliçi. Intant, ir-rebbie˙a tal-ktieb FRANCE IN THE MALTESE COLLECTIVE MEMORY hija:

EVELYN MIZZI, 5/3 St Mark’s, Triq Sant’Albert, il-GΩira, GÛR 1157.

34 19|04|2015

kullhadd.com

KÓ logÓoB

B’4 numri 0153 0267 0503 0578 1091 1179 1186 1574 1662 1763 2074 2111 2162 2229 2725 3038 3783 4473 4561 4655 4749 5517 5526 6741 6847 7098 7162 7165 7442 7631 8519 8569

8806 9454 9470 9851 9860 9986

B’5 numri

B’6 numri

03181 18671 22262 23572 26401 26564 29749 30597 41843 46741 58242 59185 65367 66192 66279 72697 78434 90537 90752 90977 96103 99506

332406 476195 596921 727960

Bi 8 numri 79457658 80283660 90157569 93413679

SUDOKU SPONSORJATA MINN WELLA

Irba˙ xampù u conditioner Wella Aqta’ din il-log˙ba u ibg˙atha: KOMPETIZZJONI WELLA, KullÓadd, Çentru Nazzjonali Laburista, Triq Mile End, il-Óamrun.

Isem: .......................................................................................... Indirizz:......................................................................................... ..................................................................................................... Rebbie˙a tal-©img˙a l-o˙ra: AGNES SCICLUNA, 22, Triq Karmnu Zammit, iΩ-Ûurrieq, ÛRQ 1531.

Kompetizzjoni Centro Casalinga Ìemma’ s-sitt kupuni u ibg˙athom f’daqqa lil: KullÓadd, Kompetizzjoni Centro Casalinga, Çentru Nazzjonali Laburista, Triq Mile End, il-Óamrun, ÓMR 1717.

Isem:...................................................................................................................................................................

Indirizz:.............................................................................................................................................................. ........................................................................................................................................................................... Nru tal-karta tal-identità:............................................. Nru tat-telefown:........................................................

lOGÓOB kÓ

19|04|2015 35

kullhadd.com

IRBAÓ €25 fI flus

IBGÓAT DAWN IÛ-ÛEWÌ KOMPETIZZJONIJIET FLIMKIEN U IDÓOL BIÇ-ÇANS LI TIRBAÓ €25 L-indirizz huwa: Irba˙ €25 fi flus, KullÓadd, Çentru Nazzjonali Laburista, Triq Mile End, il-Óamrun.

TIslIBA Mimdudin: Weqfin: 1.

Kompli dan il-qawl: Ag˙tini bil-˙arta u la turinix iç....(5) Din is-sena ©ie fil-5 ta’ Apirl (4) Isem (8) Grupp ta’ kantanti (3) G˙asfur tal-g˙ana (6) Isem ie˙or (6) IniggΩu dawn (5) Ara 16 Mhux dak (3) Kowç tal-futbol kbir Taljan (5) Ara 2 Omnipotenti (4) ..... Doone (5)

4. 7,14. 9. 10. 12. 16,18. 18. 19. 20. 21. 23. 24.

1, 2W.

G˙andha tog˙ma tajba (9) 2,21M. Ûball (6) 3,15. Óar©a? (9) 5,6. Ûamm ma’ qalbu! (6) 6. Ara 5 8. Belt il-Beatles (9) 11. Missier (2) 12,22. Mhux korrett (5) 13. L-Istazzjon nazzjonali Taljan (1,1,1) 14. Ara 7 15. Ara 3 17. Parti minn reçta (3) 21. Ara 1 22. Ara 12

SOLUZZJONI TAL-ÌIMGÓA L-OÓRA Mimdudin:

Weqfin:

1. 4. 9. 10. 12. 16,23. 18. 19. 20. 21. 24.

1. 2,3. 5,7. 6,15. 8. 11. 12. 13. 14. 17,22. 21.

Sapun, Óadd, Inn, Ravjul, Fallut, Içanfru, Ra, And, Laned, Arc, Arani

Spieri, Pinnur, Ajjut, Deludenti, Tajlandja, Ma, Fa, LRA, Tadama, Çarçar, Ann

Personalità 1:

Personalità 2:

RIÛULTAT TAL-ÌIMGÓA L-OÓRA Isem: Indirizz:

Nru tat-Telefown: Liam Neeson

REBBIEÓ TAL-ÌIMGÓA L-OÓRA: CHARLES GALEA, 50, Triq Lanzon, Óal Tarxien Nota: l-ittri rebbie˙a jintbag˙tu fl-a˙˙ar tax-xahar.

Sean Penn

36 19|04|2015

kullhadd.com

KÓ SPORTS

TKOMPLI L-BATTALJA FIL-KAMPJONATI AUTOCROSS U MOTOCROSS Illum il-Óadd 19 ta’ April 2015 l-Assoçjazzjoni Sport Muturi u Karozzi ser tkompli bit-ti©rijiet mill-Kampjonati ASMK – Pasta Poiatti 2014/15. Kemm fis-sezzjoni tal-karozzi Autocross u fil-muturi Motocross ser tkompli it-taqbida g˙ar-reb˙ talkampjonati rispettivi. Dan ilprogramm jibda f’nofsinhar. Intan,t l-assocçjazzjoni ASMK nhar il-Óadd li g˙adda kellha torganizza kompetizzjoni o˙ra mis-sezzjoni Trials iΩda min˙abba çirkustanzi li ma kellnhiex kontroll fuqhom din l-attività kellha ti©i posposta g˙al data o˙ra. Fil-fatt, din l-attività mistennija ssir ukoll illum il-Óadd 19 ta’ April, iΩda se tkun qed ti©i organizzata filbarriera tal-Bullut f’San Pawl tat-Tar©a, limiti tan-Naxxar. Dan il-programm jibda fid9.00am. Fil-klassifika tal-Kampjonat Nazzjonali Autocross g˙ad hemm battalja bejn Christian Mark Galea fuq Fiat Ritmo u Philip Joe Vella fuq Opel Corsa. Galea jinsab fuq quddiem segwit minn Vella waqt

li t-tielet post b˙alissa jinsab okkupat minn Vince Farrugia fuq Volkswagen Polo. Ir-raba’ post jinsab okkupat minn Andrew Pisani fuq Vauxhall Nova.

Fil-klassifika Autocross Klassi B insibu lil Godwin Martin fuq Opel Corsa, li jinsab fuq quddiem f’din il-klassi b’vanta©© tajjeb tant li di©à ssi©illa postu b˙ala rebbie˙ ta’ dan il-kam-

pjonat. F’din il-klassifika Martin jinsab segwit minn battalja g˙at-tieni post bejn tliet sewwieqa li huma: Jason Martin fuq Volkswagen Polo, Jonathan Camilleri fuq Opel

Corsa u Matthew Borg fuq Vuaxhall Nova, li kollha qeg˙din biç-çans li jirb˙u ttieni post f’din il-klassifika. Fil-Klassi Autocross Standard hemm Deane Farrugia fuq Citroen AX fuq quddiem b’vanta©© sostanzjali. Dan huwa segwit minn Joseph Vella minn G˙awdex fuq Ford Fiesta u John Agius fuq Peugeot 205. Fil-muturi Motocross Klassi A hemm Clayton Camilleri fuq mutur KTM li jkompli jiddomina din il-klassi, segwit minn Paul Muscat fuq mutur KTM ukoll, u Edward Ciantar fuq Kawaski. It-ti©rija g˙al-leader tkompli fit-tliet ti©rijiet talkampjonat li fadal. Fi Klassi B Ludvic Muscat fuq mutur KTM jinsab fuq quddiem b’vanta©© sostanzjali, segwit minn Elvin Debono u Adam Sultana, it-tnejn fuq muturi Kawasaki. It-tieni post g˙adu indeçiΩ minn min se jintreba˙. G˙al iktar informazzjoni Ωur is-sit elettroniku www.asmk.org.mt

ANALIÛI TA’ LIAM GAUCI

LIL hINN MIÇ-ÇIRKwIT Minkejja li kienu varji l-a˙barijiet li ddominaw id-dinja tal-Formula 1, dik li spikkat l-aktar kienet il-kontroversja li qa met bejn i Ω-Ωew© sewwi eqa t al-M erc edes wara li Rosberg akkuΩa lil Hamilton illi beda jtellfu apposta matul il-Gran Premju taç-Çina. “Egoist” Il-frustraz zjoni t a’ Rosb erg di ©à dehret çara matul it-tellieqa meta beda jitlob lit-tim tieg˙u jg˙id lil Hamilton biex i˙affef il-pass hekk kif deher çar li l-Ferrari kienu f’kundizzjoni li jil˙quhom. It-tim g˙adda din it-talba lil Hamilton, illi obdieha mill-ewwel. Madankollu, fil-konferenza stampa ta’ wara t-tellieqa, Rosberg akkuΩa lil Hamilton f’wiççu li huwa kien egoist meta saq bil-mod biex isalva r-roti tieg˙u ming˙ajr ma ta kas kif kien qed itel lef it -t el li eq a tal-kol lega tieg˙u. Hamilton ma tantx deher li ˙abbel rasu bil-kummenti ta’ Rosberg u fakkru li mhijiex ir-responsabbiltà tieg˙u li jie˙u ˙sieb it-tellieqa ta’ ˙addie˙or. Il-Brittaniku kompla billi ˙e©©e© lill-ÌermaniΩ biex fil-futur jipprova jaqbΩu jekk i˙oss li qed iΩommu lura. Il-jiem li segwew raw din il-kontroversja tkompli teskala sakemm fla˙˙ar il-Mercedes intervienew biex javΩaw lis-sewwieqa tag˙hom illi huma lesti li jibdew jag˙tuhom ordniji et ˙afna ak tar st ret ti dwar x’g˙andhom jag˙mlu waqt it-tlielaq jekk se jibqg˙u g˙addejjin b’din ilkwistjoni. L-intervent tal-Mercedes jidher li

˙adem g˙ax l-affarijiet ikkwitaw xi ftit. Madankollu, wie˙ed jittama li ner©g˙u naraw din ir-rivalità titla’ filwiçç illum biex ikollna tellieqa interessan ti daqs tas-sena l -o˙ra fi l Ba˙rejn! Il-wind tunnels se jibqg˙u In-negozjati wara l-kwinti biex jitn aqqsu l-i spejjeΩ t a’ riç erk a u Ωvilupp komplew g˙addejjin din il©img˙a. Quddiem it-timijiet kien hemm proposta biex it-testijiet ajrudinamiçi fil- wind tunnels ji©u sostitwiti g˙al kollox minn sistema ta’ simulazzjonijiet virtwali, mag˙rufin b˙ala computation fluid dynamics (CFD). Il-proposta, li tressqet mir-Red

Bull, sabet oppoΩizzjoni kbira però, hekk kif bosta timijiet sostnew li din i s-sistem a g˙ adha m hix preçi Ωa biΩΩejjed biex tie˙u post il-wind tunnels. Fil-fatt, minkejja li huma bosta t-timijiet li jag˙mlu uΩu mis-CFD, huma g˙adhom jivverifikaw dawn irriΩultati virtwali permezz ta’ provi prattiçi. A©©ornamenti Il-McLaren din il-©img˙a kkonfermaw li fi Spanja se jippreΩentaw verΩjoni tal-vettura tag˙hom li se tkun radikalment different minn dik attwali. Dan qalu Eric Boullier, irracing direct or t al -M cLa ren, il l i ˙abbar li f’Barçellona l-Honda se tkun f’poΩizzjoni li to˙ro© ferm aktar

rendiment mill-magni tag˙ha. S’issa, dan ma kienx possibbli hekk kif problemi ta’ affidabbiltà ©ieg˙lu lillmanifattur ÌappuniΩ biex ibaxxi ssa˙˙a tal-magna biex jevita problemi tekniçi. Flimkien mal-avvanzi fir-rendiment tal-magna, il-McLaren ˙abbru wkoll l-introduzzjoni ta’ pakkett ajrudinamiku ©did. Dan qieg˙ed isir bittam a l i fl-E wropa s-sewwi eq a tag˙hom ikunu f’poΩizzjoni a˙jar li ji©©ieldu g˙all-punti b’mod konsistenti. Ir-Renault ukoll wieg˙du li se jintroduçu verΩjoni ferm aktar affidabbli tal-magna tag˙hom. L-ur©enza ta’ din il-bidla dehret çara aktar minn qatt qabel fil-Gran Premju taç-Çina fejn il-erba’ sewwieqa bi l-magni Renault kollha kienu vittmi ta’ problemi tekniçi fil-magni tag˙hom. Madankollu, ir-Red Bull u t-Toro Rosso se jkol lh om j isten new sa Monaco biex jirçevuha. G˙adu f’koma Wie˙ed ma jistax i semmi l-Gran Premju ta’ Monaco ming˙ajr ma jiftakar fi Jules Bianchi, illi f’dan ilprinçipat kiseb l-unika punti li qatt ©abru l-Marussia, inqas minn ˙ames xhur qabel inçident ikrah fit-tellieqa tal-Ìappun li ˙allieh f’koma. Dwar il-kundizzjoni medika ta’ Jules Bianchi, din il-©img˙a kkummenta missieru li kkonferma li t-tifel tieg˙u g˙adu mhux konxju. Huwa spjega wkoll li l-funzjonijiet essenzjali t a’ ©is mu q eg˙d in ja˙dm u ming˙ajr assistenza artifiçjali, però g˙ad m’hemm l-ebda ˙jiel ta’ meta se jo˙ro© mill-koma.

FORmulA 1kullhadd.com KÓ

TEllIEQA NRu

19|04|2015 37

ANAlIÛI TA’ lIAm GAuCI Numru ta’ dawriet 57

X’tyres se jintuΩaw

Tul tat-tellieqa 308.238Km BAÓREJN Sakhir

Bahrain International Circut

Dawra rekord Pedro de la Rosa 2005 Rebbie˙ tal-2014 lewis Hamilton

S.Soft

Soft

Medium

Hard

Inter.

Wet

RAI 2 fl-22.00 Óin Originali fil-17.00

Temperatura tal-art

Temperatura tal-arja

38°c

29°c

Ri˙

umdità

32-37km/hr

27%

KwAlIFIKI KOmdI GÓAl HAmIlTON Hamilton kiseb ir-raba pole position tieg˙u g˙al dan l-ista©un bi prestazzjoni o˙ra domi nanti matul issessjonijiet kollha ta’ kwalifika talBa˙rejn. Differenti kienet is-sitwazzjoni g˙al Rosberg illi ftit li xejn deher kompetittiv ilbiera˙. Fuq in-na˙a ta’ fuq tal-klassifika laffarijiet marru kif wie˙ed jistenna f’Q1, però l-poΩizzjonijiet aktar baxxi offrew diversi sorpriΩi. Fosthom, kien hemm l-eliminazzjoni ta’ Kvyat, illi g˙amel Ωball fl-a˙˙ar dawra tieg˙u li telliflu kull çans li jikkwalifika g˙al Q2. Ta’ interess ukoll kienu r-riΩultati opp os ti li ki sbu s- se wwieqa tal McLare n fe jn Button lanqas ir ne xxie lu jikseb ˙i n, fi lwaqt li Alonso rnexxielu jasal sa Q2, l-aqwa riΩultat tal-2015 g˙al dan it-tim. SorpriΩi u konfermi Q2 offra sitwazzjoni simili lejn ilquççata tal-klassifika fejn il-battalja p rinçiparjame nt ki enet bejn issewwieqa tal-Mercedes u tal-Ferrari.

Min-na˙a l-o˙ra, is-Sauber kellhom riΩultat ke mm xejn diΩapp untant i hekk kif it-tnejn naqqsu milli jimxu g˙al Q3. Perez kien viçin li jid˙ol f’Q3, però Sainz Jr. ˙adlu postu fl-a˙˙ar ftit permezz ta’ dawra tajba ferm illi kienet madwar nofs sekonda katar veloçi mi nn di k talkolle ga ti eg˙u, Verstappen. F’Q3 il-Ferrari kkonfermaw ru˙hom b˙ala l -avv er sarji pr inçipali talMercedes bit-tieni u r-raba poΩizzjonijiet li kisbu, li alternawhom ma’ Hamilton u Rosberg illi spiççaw flewwel u t-tielet post rispettivament. Ki en Vette l l i fir ed l iΩ-Ωe w© Mercedes, b’˙in illi sa ftit sekondi mit-tmiem, deher li kien veloçi biΩΩejjed biex jag˙tih il-pole. Madankollu, dan is-sodisfazzjon ˙adulu Hamilton bil-˙in eççezzjonali ta’ 1’32.571, illi kien ftit anqas minn nofs sekonda aktar veloçi minn dak ta’ Vettel. Il-Williams ˙adu posthom fil- ˙am es u s- sitt post, b’Bot tas jeg˙leb lill-kollega veteran tieg˙u, Massa b’distakk ta’ 0.363 sekonda.

POÛ.

ISEM IS-SEWWIEQ

TIM

ÓIN

DISTAKK

01 02 03 04 05 06 07 08 09 10

Lewis Hamilton Sebastian Vettel Nico Rosberg Daniel Ricciardo Daniil Kvyat Max Verstappen Felipe Massa Valtteri Bottas Marcus Ericsson Romain Grosjean

Mercedes Ferrari Mercedes Red Bull Red Bull Toro Rosso Williams Williams Sauber Lotus

1:49.834 1:49.908 1:50.299 1:51.541 1:51.951 1:51.981 1:52.473 1:53.179 1:53.261 1:52.981

0.074 0.465 1.707 2.117 2.147 2.639 3.345 3.427 3.147

AKTAR KONTROVERSJI Bull tieg˙u biex ji©bor l-unika punti g˙at-tim tieg˙u wara li Kvyat kellu jirtira min˙abba problemi li esperjenza fil-magna tieg˙u.

Reb˙a komda g˙all-Mercedes ftit ˙alliet lok ta’ çelebrazzjoni g˙at-tim ÌermaniΩ hekk kif Rosberg akkuΩa lil Hamilton li tellfu apposta matul it-tellieqa biex i˙arbatlu l-istrate©ija t i eg˙ u. Ki f wi e˙ ed ji s t enn a , i l Brittaniku sostna li dan mhuwiex minnu. Madankollu, jidher çar li ttensjoni li kien hemm matul l-2014 re©g˙et qeg˙da titla’ fil-wiçç. Il-Mercedes kienu determinati li f il - Gra n Pre mj u t aç -Ç i na j uru l i huma g˙andhom l-aqwa tim hekk kif ir-reb˙a ta’ Vettel fil-MalaΩja tat l-impressjoni li l-Ferrari naqqsu ddistakk f’termini ta’ rendiment minn mal-kampjuni tad-dinja. Din il-missjoni rnexxielhom iwettquha bissa˙ ˙a ta ’ st rate©i ja tal -pi t st ops i n te l l i ©ent i l i pp erm et t i et i lh o m jikkonservaw it- tyres tag˙hom.

Idejhom vojta

Apposta? Min-na˙a ta’ Hamilton, parti milli st ra te©i j a k i ene t l i j Ωo m m pa ss ikkontrollat biex ma jag˙milx ˙sara lit-tyres. Madankollu, huwa malajr sab lil Rosberg eΩatt warajh. Din issitwazzjoni rrabbjat mhux ftit lillÌermaniΩ, illi ˙ass li l-Brittaniku k i en qi e g˙e d i Ω o mm u l ura u jag˙mel il-˙sara lir-roti tieg˙u. G˙aldaqstant, huwa talab lit-tim jg˙i d lil Hami lton bi ex jg˙a©©el iktar biex ma jΩommux lura, ordni li ©ie obdut mill-ewwel mill-kampjun t ad -d i nj a. I t- te l l i eqa k om pl i e t ming˙ajr inçidenti partikolari bejniethom b’Hamilton u Rosberg jiksbu l-ewwel u t-tieni post rispettivament. Madankollu, il-kwistjoni ma spiççatx hemmhekk, kif se naraw f’Lil Hinn M iç-Çirkwi t ta’ din i l©img˙a.

Tellieqa kwieta

diemhom u warajhom.

Wara l-Mercedes spiççaw iΩ-Ωew© sewwieqa tal-Ferrari li saqu tellieqa ming˙ajr inçidenti partikolari millbidu sal-a˙˙ar. L-affarijiet dehru li se jsiru interessanti lejn l-a˙˙ar tattellieqa hekk kif it-tyres ta’ Vettel bdew imorru lura u taw l-opportunità lil Raikkonen li jnaqqas id-distakk minn mieg˙u. Però, il-˙ru© tas-Safety Car fl-54 dawra ©ab fi tmiemha din l-isfida met a l -Fin l and i Ω ki en wa sal 1. 3 sekondi biss ‘il bog˙od mill-ÌermaniΩ. I t- te l l i eqa t al -W i l l i am s k i en et sa˙ansitra aktar kwieta minn dik talFerrari g˙aliex, qabel il-˙ru© tasSafety Car, kemm Massa, kif ukoll Bottas kellhom distakki kbar qud-

Ìabru li setg˙u It-tellieqa tal-Lotus kienet il-kaΩ klassiku ta’ tazza nofsha mimlija, nofsha vojta. Grosjean irnexxielu jikseb l-ewwel punti tal-2015 g˙attim ta’ Enstone bi prestazzjoni konsi s t ent i mi l l -b i d u sa t- tm i em l i ggarantietlu s-seba’ post. Differenti ferm kienet it-tellieqa ta’ Maldonado li kellu tliet inçidenti differenti li fla˙˙ar ©eg˙luh jirtira g˙al kollox. IΩ -Ω ew© s ewwi e qa t as -Sa ub er re©g˙u kisbu l-punti grazzi g˙all-fatt li Verstappen kellu jirtira ftit qabel it-tmiem, sitwazzjoni li ppermettiet lil Ericsson li jispiçça fl-g˙axar post. Wara bidu diΩastruΩ, Ricciardo kien kapaçi juΩa r-riΩorsi limitati tar-Red

Wie˙ed jista’ jargumenta li l-Force In di a k el l h om l - ag˙ ar te l l i eqa tag˙hom din is-sena. Huma mhux biss ma rnexxielhomx jiksbu punti, imma temmew it-tellieqa b’sewwieq wie˙ed biss wara li Hulkenberg irtira min˙abba problema fil-gearbox tieg˙u. Il-McLaren komplew jag˙mlu passi Ωg˙ar ‘il quddiem hekk kif fiç-Çina rnexxielhom iwasslu Ω-Ωew© vetturi ta g˙h o m s a t m i em i t- te l l i eqa . Bejniethom kien Button li kellu laktar tell ieqa interessanti , g˙arra©unijiet il-˙Ωiena però, g˙aliex ba qa ’ di e ˙el fi l - vet t ura t a’ Maldonado lejn l-a˙˙ar tat-ti©rija. Dan l-inçident wassal g˙al penalità ta’ ˙ames sekondi li rrelegatu mit-tlettax g˙all-erbatax-il post. Iddisfatta ta’ Button ippermettiet lil Sainz jitla’ poΩizzjoni, wara tellieqa kumplikata minn problemi tekniçi li tellfuh ˙afna ˙in. P rob l em i a k ta r grav i k el l u Verstappen li fl-54 dawra esperjenza kollass tal-magna Renault li ©eg˙litu jipparkja l-vettura tieg˙u qrib il-linja tat-tluq, sitwazzjoni li wasslet g˙all˙ru© tas-Safety Car li baqg˙et fuq ittraççat sal-a˙˙ar tat-tellieqa. Il -M anor, ki f mistenni, re©g˙u spiççaw it-tellieqa fl-a˙˙ar Ωew© po Ωi z z jo ni ji e t. M ad an k ol l u , d an huwa suççess kbir g˙al dan it-tim illi sal-ewwel gran premju lanqas kien g˙adu f’poΩizzjoni li jibda tellieqa, a˙seb u ara jispiççaha.

38 19|04|2015

kullhadd.com

FUTBOL INGLIÛ

KÓ SPORTS

RIÛULTATI TAL-BIERAÓ Min-na˙a l-o˙ra, iç-Chelsea jidhru li m’g˙adx g˙andhom il-˙e©©a li kkaraterizzat l-ewwel parti ta’ dan l-ista©un. Madankollu, dan ma Ωammhomx milli jibqg˙u jirb˙u, fatt li ˙are© çar fillog˙ba tal-©img˙a l-o˙ra kontra QPR fejn skurjaw u reb˙u bl-uniku xutt lejn il-lasti tar-Rangers. Il-Manchester United lag˙bu ming˙ajr Carrick, Blind, Jones u Rojo, li kollha kienu mwe©©g˙in, filwaqt li Jonny Evans kien sospiΩ. Min-na˙a tag˙hom iç-Chelsea kienu ming˙ajr Diego Costa u Loic Remy, illi mistennijin li jirritornaw kontra Arsenal il-©img˙a d-die˙la.

Crystal Palace v West Brom

0-2

Everton v Burnley

1-0

Leicester City v Swansea City

2-0

Stoke City v Southampton

2-1

Chelsea v Manchester United

1-0

FA Cup Reading v Arsenal

1-2

LOGÓOB GÓAL-LUM Manchester City v West Ham

14.30

Newcastle Utd v Tottenham H

17.00

Manchester City v West Ham

Stoke City idawru telfa f’reb˙a fl-a˙˙ar minuti Stoke City v Southampton Stoke City dawru telfa g˙al reb˙a fi prestazzjoni tajba kontra Southampton fit-tieni taqsima. Din it-telfa kompliet iΩΩid il-kumplikazzjonijiet g˙asSouthampton illi matul dawn l-a˙˙ar xhur g˙amlu diversi passi lura f’termini ta’ prestazzjoni. Tant kien kbir dan ilpass lura illi lbiera˙ da˙lu fil-partita bittama li jid˙lu fiΩ-Ωona ta’ kwalifikazzjoni g˙aç-Champions’ League u ˙ar©u minnha li lanqas jaslu sal-Ewropa League. Il-gowl tas-Southampton wasal fit-22 minuta permezz ta’ xutt mill qrib ta’ Morgan Schneiderlin li tefa’ l-ballun fixxibka wara corner mog˙ti minn Steven Davis. Madankollu, Stoke City ma

qatg˙ux qalbhom u kmieni fit-tieni taqsima ©abu d- draw b’gowl minn Mame Biram Diouf. Fl-84 minuta Charlie Adams g˙amilhom tnejn g˙al Stoke biex tahom reb˙a li tag˙tihom çans Ωg˙ir li jikkwalifikaw g˙allEwropa League. Chelsea v Manchester United Ilbiera˙ il-Manchester United kellhom l-a˙˙ar opportunità li jsa˙˙u l-possibbiltajiet remoti tag˙hom li jirb˙u l-kampjonat permezz tal-konfront dirett li kellhom maç-Chelsea. It-tim immexxi minn Louis van Gaal wasal fi Stamford Bridge f’perjodu ta’ forma tajba ferm fejn irranka mhux ˙aΩin wara bidu talkampjonat kemxejn batut.

Illum se jkollna log˙ba bejn Ωew© timijiet li qeg˙din ji©©ieldu biex jibqg˙u fiΩ-Ωona li tiggarantilhom il-parteçipazzjoni f’Ωew© kompetizzjonijiet Ewropej differenti. It-tieni nofs ta’ dan l-ista©un kien diΩappuntanti ferm g˙allManchester City illi f’temp ta’ ftit ©img˙at inbidlu minn kompetituri g˙attitlu g˙al tim li qieg˙ed fir-riskju li jitlef postu mal-ewwel erbg˙a. Il-West Ham ukoll kellhom destin simili fejn kmieni fil-kampjonat kien hemm okkaΩjonijiet meta kienu qeg˙din jittamaw g˙al post fiçChampions’ League. Madankollu, lejn nofs l-ista©un kellhom diversi riΩultati diΩappuntanti li rrelegawhom lejn nofs il-klassifika. Ta’ min jinnota li matul ilperjodu poΩittiv li kellhom lejn il-bidu tal-ista©un, il-West Ham irnexxielhom jeg˙lbu lil Manchester City. Illum huwa mistenni li City jkunu ming˙ajr Kompany, Bony, Milner, Clichy u Jovetic. Filwaqt li l-West Ham g˙andhom neqsin lil Valencia, Tomkins u Carroll.

Juventus v Lazio

SERIE A

FA Cup Aston Villa v Liverpool

16.00

KLASSIFIKA TAL-LEAGUE TIM

Chelsea Arsenal Manchester U Manchester City Liverpool Southampton Tottenham H Swansea City Stoke City West Ham United Crystal Palace Everton WBA Newcastle United Aston Villa Sunderland Hull City Leicester City QPR Burnley

32 23 7 32 20 6 33 19 8 32 18 7 32 17 6 33 17 5 32 16 6 33 13 8 33 13 7 32 11 10 33 11 9 33 10 11 33 9 9 32 9 8 33 8 8 32 5 14 32 6 10 32 7 7 33 7 5 33 5 11

2 6 6 7 9 11 10 12 13 11 13 12 15 15 17 13 16 18 21 17

65 26 76 63 32 66 59 31 65 65 34 61 47 36 57 45 24 56 50 46 54 38 42 47 38 41 46 42 40 43 42 45 42 41 43 41 32 46 36 33 51 35 24 45 32 25 48 29 29 45 28 34 51 28 38 59 26 26 51 26

PUNTI OÓRA Irid jitlaq?

Sassuolo v Torino

12.30

Verona v Udinese

15.00

Empoli v Parma

15.00

Il-Lazio waslu g˙al dan il-konfront importanti fil-©lieda g˙ar-reb˙ tal-kampjonat b’ottimiΩmu kbir hekk kif huma ©ejjin minn sitt reb˙iet konsekuttivi fil-kompetizzjonijiet kollha. Madankollu, il-Juventus mhux tim li jintimida ru˙u façilment u wasal g˙al din il-partita bl-istess kunfidenza li po©©ietu fil-quççata tal-klassifika. Fil-fatt, il-Juventus se jkunu qeg˙din jippruvaw jirrepetu r-reb˙a komda li kellhom fl-ewwel rawnd meta g˙elbu lil-Lazio bl-iskor ta’ 3-0. Ilbiera˙ però, il-Juventus kellhom nieqes lil Paul Pogda, illi kien parti integrali filmakkinarju offensiv tal-Bianconeri. Il-Lazio kellhom vanta©© ie˙or fil-konfront tal-Juventus hekk kif dawn tal-a˙˙ar kienu ©ejjin minn partita iebsa kontra l-Monaco li po©©iethom f’kundizzjoni fiΩika aktar prekarja kkomparata ma’ dik tal-Biancocelesti.

Palermo v Genoa

15.00

Inter v Milan

Se j˙alli lid-Dortmund

Roma v Atalanta

15.00

Cagliari v Napoli

18.00

Inter v Milan

20.45

IΩ-Ωew© timijiet ta’ Milan kellhom sta©uni ferm a˙jar minn dak attwali hekk kif fil-passat kienu jkunu minn ta’ quddiem fil-battalja g˙ar-reb˙ tal-kampjonat u diversi tazzi nazzjonali Ewropej. B˙alissa, punt biss jissepara liΩ-Ωew© timijiet li se jkollhom l-opportunità li jitilg˙u sas-seba’ post b’reb˙a llum. Min-na˙a l-o˙ra, it-tim li jitlef jista’ jsib ru˙u f’poΩizzjoni xejn sabi˙a hekk kif ikollu jibda j˙ares lura lejn Ωona talklassifika mimlija timijiet immotivati bil-bΩonn li jitbieg˙du miΩ-Ωona tar-relegazzjoni. Il-Milan se jkollhom mill-©did il-possibbiltà li jilag˙bu lil Destro u Honda li rritornaw g˙at-ta˙ri© nhar ilÌimg˙a li g˙adda, filwaqt li l-Inter se jkollhom lil Guarin u Brozovic neqsin.

Il-kowç ta’ Borussia Dortmund Jurgen Klopp nhar l-Erbg˙a li g˙adda ˙abbar li se jitlaq lit-tim fl-a˙˙ar ta’ dan l-ista©un. Fis-snin li g˙addew Klopp kiseb diversi suççessi, fosthom Ωew© kampjonati, itTazza ÌermaniΩa u Ωew© Super Cups nazzjonali. Barra minn hekk, huwa wassal lill-Borussia Dortmund sal-finali taç-Champions’ League fl-2013. Madankollu, matul dan l-ista©un Klopp bata ˙afna biex iΩomm littim kompetittiv hekk kif it-tim jinsab fl-10 post ftit ©img˙at qabel tmiem il-kampjonat. G˙aldaqstant, Klopp talab lill-plejers tieg˙u biex ma j˙allux l-a˙bar tat-tluq tieg˙u jaljenahom g˙ax g˙andhom distakk kbir x’jirkupraw biex tal-inqas jippruvaw jikkwalifikaw g˙allEwropa League l-ista©un li ©ej. G˙adu mhuwiex çar ma min se jing˙aqad Klopp, però huwa çert li ghandu diversi offerti grazzi g˙ar-reputazzjoni tajba li jgawdi minnha madwar l-Ewropa.

RIÛULTATI TAL-BIERAÓ Sampdoria v Cesena

?-?

Juventus v Lazio

Tard

LOGÓOB GÓAL-LUM

KLASSIFIKA TIM

Juventus Lazio Roma Napoli Sampdoria Fiorentina Genoa Torino Milan Inter Palermo Sassuolo Chievo Udinese Empoli Hellas Verona Atalanta Cesena Cagliari Parma

30 30 30 30 31 30 30 30 30 30 30 30 30 30 30 30 30 31 30 30

21 18 15 14 12 13 11 11 10 10 9 8 9 8 6 8 6 4 4 5

7 4 12 8 14 10 11 10 12 11 11 11 8 10 15 9 11 11 9 4

2 8 3 8 5 7 8 9 8 9 10 11 13 12 9 13 13 16 17 21

57 58 41 50 38 43 42 35 44 46 42 36 22 33 30 36 26 28 35 24

15 28 22 37 31 34 34 32 37 37 44 45 31 41 36 54 41 53 58 56

70 58 57 50 50 49 44 43 42 41 38 35 35 34 33 33 29 23 21 12

Skont il-©urnalist Spanjol Josep Pedrerol, David de Gea, il-gowler ta’ Manchester United, huwa lest li jing˙aqad ma’ Real Madrid fis-sajf li ©ej. Din mhijiex l-ewwel darba li de Gea kien assoçjat mar-Real Madrid, però fil-passat kien hemm il-problema tal-preΩenza ta’ Iker Casillas, il-gowler veteran tat-tim tal-Los Blancos. Madankollu, Casillas re©a’ kellu sta©un diΩappuntanti fl-2014-2015 u g˙alhekk ilpoΩizzjoni tieg˙u b˙ala l-gowler prinçipali tat-tim qieg˙da f’periklu kbir. Id-deçiΩjoni ta’ De Gea waslet b˙ala sorpriΩa g˙al xi w˙ud hekk kif huwa beda l-karriera tieg˙u mal-akbar rivali tag˙hom, l-Atletico Madrid. Madankollu, De Gea jidher li huwa jara lir-Real b˙ala wie˙ed mill-ftit timijiet ta’ kalibru g˙oli biΩΩejjed biex jg˙inu javvanza fil-karriera. Min-na˙a tag˙hom, Manchester United ma kkonfermawx din l-iskepulazzjoni u huwa mistenni li ma jçeduhx façilment.

Empoli v Parma Mhux se jirtira Il-Parma llum se jittamaw li jispiççaw il-©img˙a b’a˙bar tajba b’reb˙a kontra l-Empoli hekk kif ftit tal-jiem ilu tne˙˙ewlhom erba’ punti min˙abba l-problemi finanzjarji li qed ikollhom. B’konsegwenza ta’ dawn il-penalitajiet, il-Parma jinsabu fil-qieg˙ tal-klassifika b’distakk ta’ 17-il punt mill-Atalanta u s-17-il post li jfisser is-salvazzjoni. L-Empoli wkoll qeg˙din f’poΩizzjoni kemxejn skomda hekk kif g˙andhom biss vanta©© ta’ 11-il punt fuq içCesena, li huma fl-og˙la poΩizzjoni fost it-timijiet fiΩΩona tar-relegazzjoni. Minkejja l-problemi gravi talParma, l-Empoli m’g˙andhomx jistennew reb˙a façli hekk kif il-Crociati kemm-il darba wrew li huma mhux se j˙allu lill-avversarji tag˙hom jg˙addu minn fuqhom.

L-eksplejer ta’ Barçellona Ronaldinho sostna li huwa m’g˙andux lintenzjoni li jirtira mill-isport. Dan sosntnieh f’konferenza stampa li sejja˙ wara diversi xhur ta’ spekulazzjoni relatata mal-futur tieg˙u. F’dan l-ista©un, l-ekskampjun tad-dinja BraΩiljan, illi jilg˙ab mat-tim Messikan Queretaro, kien fiç-çentru ta’ diversi kontroversji, fosthom dik ta’ Diçembru li g˙adda meta ma kienx preΩenti g˙all-bidu talpre-season. Din is-sitwazzjoni wasslet lil ˙afna biex jispekulaw li huwa g˙andu l-intenzjoni li jirtira fl-a˙˙ar ta’ dan l-ista©un. Madankollu, huwa qal li huwa kuntent ˙afna fil-Messiku u li g˙adu mmotivat aktar minn qatt qabel biex jilg˙ab u jirba˙ ma’ Queretaro. B’mod partikolari, huwa esprima x-xewqa li jkun minn ta’ quddiem fil-klassifika talassists tal-kampjonat Messikan. G˙aldaqstant, huwa qal li jaf jg˙addu ˙ames jew sitt snin o˙ra qabel ma jirtira.

SPORTS KÓ

19|04|2015 39

kullhadd.com

BOV PREMIER LEAGUE Ritratti: STEPHEN GATT

FLORIANA HIBERNIANS

1 3

TARXIEN R MOSTA

2 1

HIBS KONFERMATI CHAMPIONS

Jorge Pereira Da Silva ta’ Hibs segwit minn Felipe Mereiro Cobo Douglas ta’ Floriana

Il-Hibernians kienu nkurunati champions g˙all-˙dax-il darba flistorja tag˙ha b’reb˙a konvinçenti kontra Floriana lbiera˙ waranofsinhar. Madankollu, kienu l-FurjaniΩi li marru fil-vanta©g fil-˙dax-il minuta wara li korner mog˙ti minn Steve Pisani wasal g˙and Steve Bonnici li bir-ras tefa’ l-ballun fix-xibka difiΩa mill-gowler tal-Hibs, Bonello. Il-Hibs ma damux wisq biex ©abu d-draw, wara li d-difiΩa talFloriana naqqset milli tbieg˙ed il-periklu kkawΩat minn kross ta’ Failla li wasal g˙and Giorginio li mill-viçin tefa’ l-ballun fix-xibka. Fit-18-il minuta l-Hibs g˙al ftit ma marrux fil-vanta©© meta Lima ˙abbat il-ballun mal-lasta mill-viçin. Però, 7 minuti wara biss, ilPawlini kisbu t-tieni gowl tag˙hom meta r-referee Marco Borg ordna penalty, kif ukoll it-tkeççija tal-gowler ta’ Floriana Matthew Calleja Cremona. Minn dan il-penalty inkariga ru˙u Failla, illi tefa’ l-ballun fir-rokna tax-xibka. Ftit sekondi qabel tmiem l-ewwel taqsima, il-Hibs g˙amluhom tlieta permezz ta’ ©miel ta’ gowl minn Giorginio wara azzjoni personali li baqa’ javvanza u b’xutt angulat minn barra il kaxxa tefa fi rokna ta’ xibka. Fit-tieni taqsima, ˙afna l-Hibernians iddettaw ir-ritmu tal-partita, speçjalment wara l-74 minuta meta Floriana spiççaw b’disa’ plejers wara t-tkeççija ta’ Steve Pisani li ng˙ata t-tieni karta saffra.

Referee: Marco Borg

IL-PREMIER LEAGUE MALTI

KLASSIFIKA Hibernians Valletta Birkirkara Balzan Floriana Sliema W. Mosta Naxxar L. Tarxien R. Qormi Pieta H. Zebbug R.

L 30 30 29 30 30 30 30 29 30 30 29 29

R 26 20 18 15 11 9 9 7 6 5 5 5

D 4 3 6 8 10 9 5 8 9 9 7 6

T 0 7 5 7 9 12 16 14 15 16 17 18

F 93 70 55 55 49 41 34 33 30 31 25 34

K 20 26 27 43 47 48 63 43 55 53 52 73

+/73 44 28 12 2 -7 -29 -10 -25 -22 -27 -39

Pti 52 41 39 36 29 23 20 18 17 15 12 12

v Birkirkara v Naxxar L.

16.00 18.00

REBÓA IMPORTANTI GÓAR-RAINBOWS

Manuel Bonaque Acevedo ta’ Tarxien segwit minn Ekani Rodrigues ta’ Mosta

Ir-Rainbows kisbu tliet punti prezzjuΩi kontra Mosta li beg˙duhom xi ftit miΩ-Ωona tar-relegazzjoni. L-ewwel azzjoni tal-partita g˙al Tarxien waslet fis-16-il minuta meta korner ta’ Firaz Aboulezz lejn Vallecillo li bir-ras ra l-ballun ja˙bat ma’ lasti u jibqa’sejjer barra. Ûew© minuti kien g˙al darb’o˙ra Aboules li minn barra l-kaxxa ra x-xutt tieg˙u jg˙addi ftit ‘il bog˙od minn mal-lasti. L-istess Aboulezz kellu okkaΩjoni o˙ra fl-20 minuta wara li rçieva pass ming˙and Godar Perreira. Madankollu x-xutt tieg˙u minn barra lkaxxa kien imdawwar f’korner mill-gowler Omar Borg. L-istess korner, li inkariga minnu Aboulezz, wassal il-ballun lejn nofs il-kaxxa tal-Mosta fejn kien hemm Obinna Ajoku li bir-ras tefa’ fi xibka ta’ Omar Borg. Man-nofs sieg˙a Tarxien kabbru l-vanta©© tag˙hom meta kross ta’ Vallecillo jid˙ol tajjeb g˙alih Obinna Ajoku li g˙al darb’o˙ra tefa fix-xibka bir-ras. Ftit qabel tmiem l-ewwel taqsima, il-Mostin naqqsu l-iΩvanta©© tag˙hom meta korner, li inkariga minnu Aliev Darbo, spiçça f’saqajn Babangida li b’xutt g˙eleb lill-gowler ta’ Tarxien Sean Mintoff. It-tieni taqsima kienet kemmxejn kwieta bl-aqwa okkaΩjoni tasal fid-49 minuta meta xutt minn barra l-kaxxa ta’ Triston Caruana ˙abat mal-lasta.

Referee: Mareks Kere

MARATONA TAL-BILLIARDS B'RISQ PUTTINU CARES

Paul Farrugia Kane ta’ Tarxien isegwi lil James Brincat ta’ Mosta

Ghat-tieni sena konsekuttiva l-iskola sekondarja subien talVerdala fi hdan il-Kullegg Santa Margerita se terga' torganizza lMaratona tal-Billiard b’risq Puttinu Cares. L-edizzjoni ta’ din issena se ssir is-Sibt 25 ta’ April f’The Point Sliema mill-10 ta’ filghodu sas-7 ta’ filghaxija. Il-maratona se tkun format ta’ tournament u li fiha se jiehdu sehem 10 studenti mill-istess kullegg. Attivita’ kongunta bejn l-istudenti u l-ghalliema li flimkien se jkunu qed jahdmu bil-ghan li jigbru fondi b’risq Puttinu Cares. Fondi li imbghad jigu ipprezentati waqt il-maratona annwali li ssir il-Marsa f’Gunju li gej.

40 19|04|2015

kullhadd.com

kÓ lokali

Mediterran iMqalleb, ewropa bla paÇi!

Marlene Mizzi Membru Parlamentari Ewropew

Nhar il-Óamis tal-©img˙a l-o˙ra Ωar Malta g˙al ftit sig˙at il-Prim Ministru Taljan Matteo Renzi. Ûjara li matulha kien inawgurat il-pro©ett tal-interconnector bejn Malta u Sqallija li permezz tieg˙u Malta tkun tista’ tixtri l-elettriku mill-Ewropa. Meta flimkien malPrim Ministru Malti indirizza lillmezzi tax-xandir, il-Prim Ministru Taljan, kif mistenni, irrefera g˙assitwazzjoni fil-Mediterran. IΩ-Ωew© Prim Ministri enfasizzaw li l-kuntest Mediterranju huwa fundamentali g˙all-abbozzar tal-politika tal-Unjoni Ewropea, bil-Prim Ministru Renzi jiddeskrivi lir-re©jun b˙ala ‘il-qalb u r-ru˙’ tal-kontinent Ewropew. Renzi ma waqafx hemm u kellu wkoll kliem ta’ twissija g˙al dawk il-pajjiΩi Ewropej li ma jikkunsidrawx lir-re©jun Mediterranju bl-istess mod u qal li “qeg˙din jie˙du riskju li jiΩbaljaw”. Diskors b˙al dan ma jistax ma j©eg˙elnix nirriflettu fuq il-poΩizzjoni li kien ˙a l-eks-Prim Ministru Malti Dom Mintoff f’Óelsinki fis-sena 1973 meta litteralment waqqaf milli titkompla l-laqg˙a tal-OSCE sakemm aççettaw il-poΩizzjoni tieg˙u li ma jistax ikun hemm paçi fl-Ewropa jekk ma jkunx hemm paçi filMediterran. Dakinhar kienu diversi l-mexxejja barranin, u daqstant ie˙or minn fostna stess, li pin©ew lil Mintoff b˙ala bniedem imqareb, li kien qed jirrikatta. Dak li se˙˙

wara u dak li g˙adu g˙addej minnu r-re©jun tal-Mediterran ta lil Mintoff aktar minn ra©un. Il-Mediterran; musrana barranija? Sfortunatament, g˙al bosta mexxejja tal-pajjiΩi Ewropej, ilMediterran huwa b˙al musrana barranija. G˙alihom, la t-territorju tag˙hom ma jmissx direttament ma’ dan il-ba˙ar, allura lMediterran qieg˙ed ’il bog˙od. G˙alihom is-sitwazzjoni tal-immigrati mhix problema, jew a˙jar xi ˙a©a lil jistg˙u jikinsu ta˙t it-tapit bog˙od mill-g˙ajn u r-responsabbiltà. Mhux hekk g˙al Spanja, g˙al Franza, g˙al Malta, g˙allItalja, g˙all-Greçja, g˙al Çipru. Kollha pajjiΩi membri tal-Unjoni Ewropea, kollha bit-territorju tag˙hom parti minn dan il-ba˙ar. Kollha g˙andhom faççata tag˙hom il-parti ta’ fuq talKontinent Afrikan bil-problemi kbar kollha tieg˙u u bl-effetti li dan l-inkwiet qed i˙alli fuq dawn il-pajjiΩi Ewropej. Il-kwistjoni tal-immigrazzjoni irregolari hija biss wa˙da minn bosta. Imma hija l-aktar li tag˙mel ˙oss. U bir-ra©un. Ittelfien ta’ tant ˙ajjiet f’dan ilba˙ar – 400 ru˙ o˙ra din il©img˙a – qeg˙din jirrenduh b˙ala post tat-tra©edji flok b˙ala post ta’ opportunitajiet. U ma nkun qieg˙da ng˙id xejn ta’ barra minn hawn meta niddeskrivi b˙ala ‘g˙ajb’ il-mod li

bih l-Unjoni Ewropea a©ixxiet s’issa fil-konfront ta’ daqstant tra©edji. Il-mod kif pajjiΩ Ωg˙ir b˙al Malta ˙adem mill-qrib ma’ pajjiΩ ferm akbar, b˙all-Italja, biex ©ew salvati eluf ta’ persuni waqt li kienu qeg˙din jaqsmu bejn kontinent u ie˙or g˙andu jservi ta’ eΩempju kbir. Sfortunatament, sal-lum, g˙adna naraw ftit wisq min-na˙a tal-Unjoni Ewropea, anke jekk ghandna Kummissarju Grieg li g˙andu l-immigrazzjoni fil-portafoll tieg˙u. L-g˙ajnuna finanzjarja, kbira kemm hi kbira, li pajjiΩi b˙al Malta jing˙ataw f’forma ta’ g˙ajnuna/kumpens g˙al dak li qed tag˙mel f’dan ir-rigward, la hi biΩΩejjed u lanqas hi kollox. Huwa tajjeb li tkun ikkumpensat g˙al dak li tkun ˙ri©t, imma dak li jrid isir huwa li twaqqaf is-sors li qed jikkawΩa l-inkwiet u mhux ittaffi ftit jew ˙afna mill-inkwiet. Dik g˙andha tkun biss strate©ija temporanja. L-Unjoni Ewropea trid ta˙dem ferm aktar milli ˙admet s’issa biex ikun hemm stabbiltà filKontinent Afrikan. Ma rridux, u m’g˙andna qatt ninsew li hemm diversi pajjiΩi tal-Unjoni Ewropea li sa ftit tas-snin ilu kienu kolonjaturi, ˙akkiema, ta’ ˙afna millpajjiΩi Afrikani li llum g˙addejjin minn daqstant fla©elli. Fla©elli li qeg˙din iwasslu biex eluf kbar jissugraw ˙ajjithom, jisfaw sfruttati bla ˙niena bit-tama li b’xi mod jaqsmu g˙all-Ewropa.

Çertament li g˙al dawn ilfla©elli tal-lum ikkontribwew ukoll il-kolonjaturi tal-biera˙ li llum huma membri tal-Unjoni Ewropea u li ma tantx qeg˙din jag˙tu widen g˙all-karba millKontinent Afrikan. Intilfu ferm aktar minn biΩΩejjed ˙ajjiet filMediterran biex l-Ewropa t˙oss il-kuxjenza tniggiΩha. L-Ewropa g˙andha tg˙a©©el tifhem u tapprezza li l-Mediterran g˙andu jservi b˙ala oasi ta’ opportunitajiet u mhux ta’ suq g˙all-armamenti. L-Ewropa g˙andha tirrealizza kemm jista’ jkun malajr li di©à tinsab tard biex t˙oss li g˙andha obbligu kbir lejn ilKontinent Afrikan. Huwa ironiku l-fatt li jekk lEwropa bdiet b˙al tiççaqlaq xi ftit hu biss g˙ax issa qieg˙da tara li l-periklu g˙aliha huwa tefg˙a ta’ ©ebla bog˙od mill-periferija Ewropea. A˙jar tard milli qatt! B˙ala Membru Parlamentari Ewropew se nkompli nag˙mel dak kollu possibbli, se nkompli nag˙ti l-kontribut kollu tieg˙i biex, permezz tal-Parlament Ewropew, l-Unjoni Ewropea tifhem darba g˙al dejjem li ming˙ajr stabbiltà fil-Mediterran ma jistax ikun hemm stabbiltà flEwropa. Il-Mediterran ilu jara, u ra aktar minn biΩΩejjed, inkwiet u mwiet fi ˙danu. Mhux façli taççetta li g˙ad hemm min ma ˙ax tag˙lima mill-istorja Mediterranja…u l-prezz tal-apatija qed jit˙allas b’˙ajjet in-nies.