Kullhadd 20.04.2014

www.kullhadd.com

NITKELLMU MA’

DILETTANTI TAL-IRXOXT Il-Óadd 20 ta’ April, 2014 Óar©a Nru 1,084

Ara pa©na 6

Prezz ›0.80

MHEDDED BIR-RIÛENJI

Din il-gazzetta tinsab infurmata li l-Kap tal-OppoΩizzjoni Simon Busuttil kien mhedded mill-Viçi Kap Beppe Fenech Adami, kif ukoll minn tliet deputati o˙ra Nazzjonalisti. Dawn heddu lil Busuttil li jekk xi ˙add mill-PN jivvota favur l-unjoni çivili, huma kienu se jirriΩenjaw mill-Parlament. Dan wassal biex Simon Busuttil lanqas i˙alli free-vote dwar din il-materja.

Il-Viçi Kap tal-Partit Nazzjonalista Beppe Fenech Adami huwa l-istess persuna li qed imexxi klikka estremista fi ˙dan il-Partit Nazzjonalista u li kkampanjat internament sabiex il-PN ikun kontra l-li©i tal-unjoni çivili.

Ara pa©na 2

“IL-ÓOLMA TAGÓNA SE SSIR REALTÀ”

NUQQAS SERJU TA’ TRASPARENZA

Il-li©i tal-unjoni çivili li g˙addiet mill-Parlament din il-©img˙a se jkollha impatt qawwi fuq il-koppji li g˙all-ewwel darba se jkollhom ir-relazzjoni tag˙hom rikonoxxuta mill-istat. Óadd daqs dawn il-koppji ma jista’ jg˙id x’sinjifikat g˙andha din il-li©i g˙alihom, u b’liema mod se tibdlilhom ˙ajjithom. Kien g˙alhekk li tkellimna ma’ koppja li se ting˙aqad bl-unjoni çivili fis-sajf li ©ej.

L-Awditur Ìenerali ppreΩenta rapport li kellu kliem iebes g˙all-mod kif ing˙ataw il-kuntratti pubbliçi mill-Wasteserv bejn l-2006 u l-2012 fil-proçess ta’ xiri. Il-Ministru Leo Brincat qal lill-KullÓadd li dan ir-rapport jikkonferma bil-fatti, iswed fuq l-abjad, dak li d-deputati Laburisti kienu di©à jissuspettaw meta kienu g˙adhom fuq il-bankijiet tal-OppoΩizzjoni.

Ara pa©na 3

Ara pa©na 5

Lokali

02 20.04.2014

PASS LURA

X’AÌENDA GÓANDHOM?

Il-poΩizzjoni ta’ astensjoni fil-konfront tal-li©i tal-unjoni çivili po©©iet lill-PN fl-ag˙ar poΩizzjoni u jidher li g˙amel passi lura filkonfront tal-politika ta˙t Lawrence Gonzi.

Id-difiΩa ta’ Busuttil g˙all-vot ta’ astensjoni kienet wa˙da dg˙ajfa u sa˙ansitra deher skomdu ˙afna jiddefendi l-mod kif a©ixxa l-Grupp Parlamentari tal-PN. Kienet stramba wkoll kif The Malta Independent staqsiet lil Busuttil dwar it-tmexxija tieg˙u. Huwa mag˙ruf kif The Malta Independent qed titmexxa minn Pierre Portelli. B’hekk anke fi ˙dan il-kamp ta’ Busuttil qamu suspetti li din il-mistoqsija setg˙et kienet ippjantata.

Kienu ˙afna dawk li tkellmu ma’ dan il-©urnal dwar il-vot ta’ nhar it-Tnejn li g˙adda, fejn l-arja ta’ diΩappunt kienet evidenti, hekk kif bosta ˙asbu li Simon Busuttil kien ser ikun aktar liberali, meta fil-verità huwa spiçça tefa’ lill-Partit tieg˙u stess pass lura.

IΩ-Ωew© Deputati Kapijiet tal-PN ˙admu kontra xulxin fuq il-vot tal-unjoni çivili

Fil-kampanja elettorali g˙all-elezzjonijiet Ewropej tal-2009 l-ambjentalista Alan Deidun, li kien kandidat tal-PN, kien issorprenda ˙afna bid-difiΩa li kien g˙amel favur l-inçineratur li lGvern Nazzjonalista kellu ˙sieb jibni qrib ilpower station ta’ Dellimara.

Sa ftit ilu Deidun kien attiv fi ˙dan in-Nature Trust, iΩda issa li ng˙aqad ma’ Din L-Art Óelwa, li hi mag˙rufa g˙al kif u˙ud mill-membri tag˙ha huma fost l-akbar apolo©isti g˙all-PN, il-kritika ˙arxa lejn il-Gvern preΩenti tidher li kull ma jmur qed tiΩdied.

Huwa mifhum li fost ir-ra©unijiet li g˙alihom u˙ud mill-og˙la uffiçjali ta’ Din L-Art Óelwa waqg˙u fil-muta fl-a˙˙ar snin ta’ Gvern Nazzjonalista kienet g˙aliex kienu jsibuha bi tqila biex jikkritikaw lill-MEPA, kemm min˙abba çertu affinità ma’ Ministru partikolari, iΩda aktar u aktar billi l-President tag˙hom Petra Bianchi kienet Direttur tal-Ambjent tal-istess MEPA. Tajjeb hawn wie˙ed ifakkar li Bianchi kienet in˙atret ming˙ajr ebda kwalifiçi xierqa jew sej˙a g˙all-applikazzjoni. Bianchi kienet meqjusa minn ˙afna ˙addiema b˙ala Direttur ineffettiva

li kienet tuΩa kull mezz biex tevita milli tiltaqa’ mal-istaff u ΩΩomm livell minumu ta’ kommunikazzjoni.

Kemm Deidun u Din L-Art Óelwa qatt ma tkellmu pubblikament dwar il- heavy fuel oil uΩat mill-BWSC fi Ωmien Gvern Nazzjonalista.

Minn mindu rriΩenjat mill-kariga tag˙ha wara l-elezzjoni, Petra Bianchi spiss kitbet kontra Gvern Laburista b’mod parti©©jan, filwaqt li Din L-Art Óelwa Ωiedet id-doΩa tag˙ha b’lingwa©© li qatt ma uΩat fl-img˙oddi ma’ gvernijiet o˙ra, inkluΩ fl-ag˙ar Ωminijiet tal-MEPA. Il-President ta’ Din L-Art Óelwa Simone Mizzi hija wkoll membru tal- Gwardjan g˙all-Ìenerazzjonijiet Futuri, fejn ta˙t Gvern Nazzjonalista kienet spikkjat g˙all-˙emda li waqg˙et fiha salbidla fil-Gvern minkejja l-abbuΩi li saru minn Gvern Nazzjonalista qabel l-a˙˙ar elezzjoni ©enerali.

Sorsi qrib Din L-Art Óelw u L-Gwardjan g˙allÌenerazzjonijiet Futuri indikawlna li dan innegattivizmu mistenni jikber fiΩ-Ωmien li ©ej, hekk kif joqorbu l-elezzjonijiet g˙all-Parlament Ewropew.

Lokali

20.04.2014 03

IL-LIÌI TAL-UNJONI ÇIVILI

“FL-AÓÓAR NISTGÓU NINGÓAQDU BÓALA FAMILJA” Il-li©i tal-unjoni çivili li g˙addiet nhar it-Tnejn mhux biss se tbiddel il-˙ajja ta’ ˙afna koppji, iΩda se taççerta li ©enerazzjonijiet futuri jitrabbew f’soçjetà iktar ©usta. Forsi mhux kul˙add jifhem x’importanza g˙andha din il-li©i, u Ωgur li ˙add ma jista’ jifhem daqs dawk il-koppji li kienu j˙ossuhom inqas minn ˙addie˙or g˙ax l-Istat qatt ma rrikonoxxa r-relazzjoni tag˙hom.

RITIANNE AGIUS tkellmet ma’ MARISA u ALICE, koppja li finalment se jkollhom ir-relazzjoni tag˙hom rikonoxxuta mill-Istat u ssoçjetà meta jing˙aqdu permezz tal-unjoni çivili fis-sajf li ©ej.

Il-qraba sabuha iebsa biex jaççettawhom Staqsejt lil Marisa u Alice dwar l-esperjenza tag˙hom hekk mag˙rufa bl-IngliΩ b˙ala coming out , l i t i r r e f eri g˙all-mument li fih persuni omosesswali jiddeçiedu li jg˙idu lill-qraba u lil dawk ta’ madwarhom bl-orjentazzjoni sesswali tag˙hom.

Marisa tg˙id li mill-˙bieb dejjem sabet appo©©, però l-©enituri tag˙ha kienu storja o˙ra. Tispjega li l-ikbar intopp li sabu u g˙adhom isibu sal-lum hija l-mist˙ija min-nies. Alice ukoll tg˙id li g˙all-bidu familtha sabitha diffiçli li taççettaha, iΩda b’xorti tajba llum m’g˙andhiex problemi.

“Mal-˙bieb qatt ma sibt diffikultà, g˙alkemm ©ieli n i s m a ’ ç e r t u kummenti minn ta’ madwari li jwe©g˙u,” tg˙id Alice. “Ma na˙sibx li g˙andi noqg˙od nimxi b’xi avviΩ fuq dahri jien x’jien.”

Tispjega li ©ieli tkun ma’ xi nies, fosthom kollegi li ma jkunux jafu, u dawn jg˙addu çertu kummenti dispre©jattivi ming˙ajr ma jag˙tu kas min ikun qed jisma’ x’jista’ j˙oss.

Daqshekk çittadini tat-tieni klassi Marisa u Alice ilhom ˙ames snin u nofs flimkien.

Jirrakkuntaw kif iltaqg˙u permezz ta’ sit elettroniku, u meta ltaqg˙u l-ewwel darba mill-ewwel i k k l i k k j a w u ˙assew li kienu se jibnu futur flimkien.

G˙alkemm Marisa u Alice ilhom ˙ames snin jg˙ixu flimkien, il-possibbiltà ta’ Ωwie© g˙alihom kienet tidher remota ˙afna, jekk mhux impossibbli. “Ìieli tkellimna fuq Ωwie©, però ma tantx konna nemmnu li f’Malta g˙ad xi darba tid˙ol din il-li©i,” tg˙id Marisa. “Qatt ma ridna nsiefru biex niΩΩew©u g˙ax xorta ma kienx ji©i rikonoxxut iΩ-Ωwie© hawn Malta.”

IΩda issa l-li©i tal-unjoni çivili bidlet l-istorja kompletament. Alice tg˙id li din il-li©i g˙amlet differenza kbira f’˙ajjithom, g˙ax issa jistg˙u jg˙idu li mhumiex çittadini tat-tieni klassi, jew ag˙ar. “Barra minn hekk, g˙andna ser˙an il-mo˙˙ fejn jid˙lu kwistjonijiet legali, u affarijiet o˙ra li kull koppja miΩΩew©a dejjem kienet tie˙u for granted.

li wie˙ed japplika. “Min jaf kemm hu fil-fatt diffiçli tg˙addi mill-iskrutinju u tkun eli©ibbli li tadotta, jaf li mhux veru l-impressjoni li ng˙atat minn u˙ud, li qisek se tmur tixtri xi nofs tuΩΩana pastizzi,” tg˙id Marisa.

“Smajna wie˙ed jg˙id li jekk tifel jara Ωew©t ir©iel de˙lin fil-kamra tas-sodda flimkien, dan ser jinfluwenza ru˙u, u jsir gay. Li dan ir-ra©el ma jafx, forsi, hu li tkun gay mhux g˙ax tkun g˙amiltha ma’ kumpannija ‘˙aΩina’, jew g˙ax moda, imma g˙ax twelidt hekk,” iΩΩid Alice.

Marisa u Alice jirreferu g˙al dawk li j©ibu l-argument li s-soçjetà g˙adha mhix lesta, u li dawn ittfal kapaçi ji©u bullied. Jg˙idu li jkun a˙jar jekk il©enituri tradizzjonali jaraw li jrawmu fi wliedhom sensittività g˙al dawk ta’ madwarhom – tfal ta’ kulur differenti, tfal b’piΩ Ωejjed, tfal b’xi problema.

“Bully dejjem se jsib xi ˙a©a f’xi ˙add u jipprova jag˙mlu vittma. Il-bully hu fil-˙aΩin, u a˙jar jaraw il-familja tieg˙u xi problemi jista’ jkollha, ˙a j˙alli lil ˙addie˙or filkwiet!” tg˙id Marisa.

Finalment Marisa u Alice jiΩvelaw li ddata tat-tie© lesta, u hija ppjanata g˙al Settembru 2014.

Dwar dan il-jum, Marisa u Alice jg˙idu hekk: “Lanqas nistg˙u nemmnu li l-˙olma tag˙na se ssir realtà. Hi ©urnata li qed in˙arsu lejha bi stennija, g˙ax fl-a˙˙ar nistg˙u ning˙aqdu b˙ala familja legalment rikonoxxuta u protetta.”

DIN IL-GAZZETTA TIEÓU L-OPPORTUNITÀ BIEX T AW GU RA L-ISBAÓ XEW QAT LIL MA RISA U ALICE, KIF UKOLL LILL-ÓAFNA KOPPJI BÓALHOM LI GÓALL-EWWEL DARBA SE JKOLLHOM IÇ-ÇANS JINGÓAQDU FLIMKIEN PERMEZZ TAL-UNJONI ÇIVILI.

Ing˙atat impressjoni ˙aΩina tal-adozzjoni Jidher li g˙alkemm ˙afna nies lesti jaççettaw lg˙aqda ta’ koppja omosesswali, hemm min g˙adu xettiku dwar it-trobbija tat-tfal minn koppji tal-istess sess. Staqsejt lil Marisa u Alice jekk g˙andhomx xi messa©© g˙al dawn il-persuni.

Huma qaluli li, g˙al xi ra©uni, kien hemm min ta impressjoni ˙aΩina ta’ din il-li©i, g˙ax din il-li©i ma tag˙ti dritt g˙all-adozzjoni lil ˙add. Tag˙ti biss dritt

YOU HAVE ONE LIFE ONE SHOT, SO MAKE IT COUNT NO REGRET TOURS AMAZING TOURS BY ROCS TRAVEL Terms T erms and C Conditions onditions apply. apply. Ra Rates tes ar are e per person. Pric Prices es ma may yv vary ary without notice notic e for for a full lis listt of the ROCS T Travel ravel tterms erms and c condition ondition please visit the w web eb www.rocsgrp.com/travel/terms link w ww.rocsgrp.com/ om/tr travel/ el/tterms

Call us on 20 2015 15 1515 travel@rocsgrp.com or email tr avel@rocsgrp.com w ww.rocsholidays.com www.rocsholidays.com

Lokali

04 20.04.2014

IL-GVERN IRID IMEXXI BL-EÛEMPJU Óafna drabi naraw ritratti jew filmati fuq is-siti soçjali ta’ persuni li jie˙du riskji Ωejda fuq il-post tax-xog˙ol. Minkejja li xeni b˙al dawn jidher li saru inqas komuni fl-a˙˙ar snin, xorta wa˙da g˙ad hawn min jipperikola ˙ajtu bla bΩonn.

G˙alkemm min i˙addem huwa obbligat li josserva r-regolamenti tas-sa˙˙a u s-sigurtà u jipprovdi ambjent sigur g˙allimpjegati tieg˙u, nafu li dan mhux dejjem isir. Mill-banda l-o˙ra, xi drabi nnuqqas kultant ikun ©ej ukoll mill-impjegat innfisu li bi traskura©ni ma ji˙ux ilprekawzjonijiet neçessarji.

Huwa f’dan l-ambitu li din il-©img˙a lMinistru Helena Dalli indirizzat konferenza rigward is-sa˙˙a u s-sigurtà fuq il-post tax-xog˙ol g˙all-kunsilli lokali, u sa˙qet li hawnhekk il-Gvern irid imexxi bl-eΩempju. Hija semmiet kif dan di©à beda jsir, fejn fost o˙rajn il-Gvern esi©a li jitne˙˙a saqaf tal-asbestos minn bini viçin wa˙da mill-awtoritajiet tal-Gvern.

Il-Ministru semmiet kif minkejja li fissnin li ilha mwaqqfa l-Awtorità kien irre©istrat progress, l-aspettattiva tan-nies tibqa’ tiΩdied mhux biss min˙abba tibdil fil-mentalità u l-kultura, iΩda wkoll min˙abba Ω-Ωieda fir-rikonoxximent talbenefiççji li jirriΩultaw meta jkunu m˙arsa s-sa˙˙a u s-sigurtà fuq il-post tax-xog˙ol.

Hija insistiet li l-abbuΩ minn min ja˙seb li n-nuqqas ta’ miΩuri favur issa˙˙a u s-sigurtà ser iΩidulu l-profitt ma jistax ikun tollerat aktar. Dan min˙abba s-sa˙˙a tal-˙addiema u l-ispiΩa soçjoekonomika. F’dan ir-rigward il-kunsilli lokali g˙andhom ir-rwol importanti li jaççertaw li l-pubbliku jkun moqdi a˙jar u fl-istess ˙in li jassiguraw l-og˙la standards ta’ sa˙˙a u sigurtà meta jsiru xog˙lijiet ta’ kostruzzjoni.

Dan is-seminar infeta˙ miç-Chairman tal-Awtorità g˙as-Sa˙˙a u s-Sigurtà fuq il-Post tax-Xog˙ol, Deo Debattista.

Ûew© ˙addiema jidhru fuq it-traversa tal-˙ames sular fil-kumpless Sky Parks, fejn fl-2012 kien tilef ˙ajtu ˙addiem wara li waqa’ g˙al isfel

MAÌISTRAT JEW TABIB?

Einstein jg˙id li l-insanità tin˙oloq meta wie˙ed jag˙mel l-istess ˙a©a g˙al aktar minn darba ming˙ajr ma jasal g˙al riΩultati poΩittivi. Hawn Malta rrata ta’ kriminalità li tinvolvi ddrogi hija wa˙da g˙olja.

Skont l-istatistika li ©iet ippubblikata fil-©img˙at li g˙addew wie˙ed josserva kif Malta hija wa˙da mill-pajjiΩi bl-og˙la rata ta’ ˙absin li ©ew ikkastigati b’sentenza l-˙abs fuq reati li g˙andhom x’jaqsmu ma’ pussess tad-droga. Aktar minn hekk, huwa wie˙ed mill-aktar pajjiΩi li qieg˙ed jonfoq flus fuq dawn il-vittmi, kemm waqt larrest tag˙hom kif ukoll huma u ji©u ssentenzjati.

Iç-Çentru Ewropew g˙allMonitora©© tad-Drogi (EMCDDA) itella’ fil-wiçç dawn il-figuri u jikxef il-gravità tal-problema li qed i˙abbat wiççu mag˙ha pajjiΩna. Spiss huma l-kaΩijiet li nisimg˙u bihom li juru li fil˙abs ti©i ttraffikata d-droga wkoll. Dawn juru li l-˙abs, f’çerti kaΩijiet, ma hux is-soluzzjoni li qieg˙da tg˙in lil dawn il-persuni vittma mid-droga, imma pjuttost ikattrilhom ixxewqa li jkomplu.

Il-Prim Ministru Joseph Muscat din il-©img˙a qal li hemm bΩonn tibdil fis-sistema legali ta’ Malta, speçjalment dik ikkonçernata fuq dawk li jinqabdu b’pussess tad-droga f’ammonti Ωg˙ar g˙all-ewwel darba. IΩid jg˙id li hija sistema li qed tfalli kemm lill-individwi li ma jistg˙ux isibu fejqan, kif ukoll lis-soçjetà. Aççenna l-idea li hemm bΩonn li jinstabu soluzzjonijiet o˙ra biex itejbu din issitwazzjoni. Muscat jag˙raf li din hija sfida o˙ra li l-Partit irid jiffaççja g˙all-©id tal-pajjiΩ, b’kuxjenza li se jkun hemm diversi opinjonijiet favur u kontra.

Pazjent u mhux kriminal Il-Portugall, wie˙ed mill-pajjiΩi

Ewropej konservattivi, adottaw sistema ©dida msej˙a CDT ‘Commission of the Dissuasion of Drug Addiction’. Dis-sistema tirrikjedi li dawk li jinqabdu g˙all-ewwel darba b’pussess tad-droga, minflok ji©u arrestati, ji©u assessjati medikament u offruti trattamenti g˙all-fejqan. Hi tassessja jekk il-persuna tag˙milx uΩu mid-droga b’mod kaΩwali jew inkella hijiex vittma ta’ vizzju.

Id-differenza primarja hija li lindividwu ma ji©ix indirizzat b˙ala kriminal imma b˙ala pazjent, li minflok pieni jirçievi trattamenti. Hija sistema li wasslet g˙all-progress fejn: aktar nies qeg˙din jirçievu diversi tipi ta’ trattamenti li jg˙inu lill-individwi jiffaççjaw il-problema tal-vizzju; u lpersenta©© ta’ persuni ˙atja naqas.

Il-Prim Ministru Joseph Muscat jag˙raf li hemm bΩonn ta’ azzjoni biex vittmi taddroga, minflok imorru f’idejn il-li©i, jie˙du sehem fi programmi ta’ g˙ajnuna li fihom ti©i evalwata l-qag˙da tag˙hom. Riformi fil-li©i taddrogi g˙andhom riperkussjonijiet li jistg˙u jg˙inu lis-soçjetà tindirizza dawn il-kwistjonijiet b’aktar attenzjoni u jissalvagwardjaw is-sa˙˙a tal-individwi kemm fiΩikament kif ukoll psikolo©ikament.

Bniedem bil-vizzju tad-droga minflok ma©istrat g˙andu bΩonn tabib. Individwu bilproblema tal-vizzju tad-droga ma huwiex biΩejjed g˙alih li jirrepeti ©urnata wara ©urnata wara l-kançell ming˙ajr ma jing˙ata g˙ajnuna.

Ikkuntattjat minn din ilgazzetta, il-Ministru g˙all-Ìustizzja Owen Bonnici kkonferma li l-Gvern se jkun qieg˙ed jara li jag˙mel interventi le©iΩlattivi bil-g˙an li jag˙ti g˙ajnuna lill-vittmi ©enwini tal-abbuΩ tad-droga.

Lokali

20.04.2014 05

“Dan imur ferm lil hinn minn sempliÇi mmaniÌÌjar tal-iskart b’moD Dilettantesk” Il-Ministru Leo Brincat daqs il-kristall, wie˙ed ma setax jistenna mod ie˙or.”

Dubju serju fuq l-estimi kollha tal-WasteServ

L-Awditur Ìenerali ppreΩenta rapport intitolat ‘An Analysis of WasteServ Malta Limited’s Procurement: A Case Study Perspective’ li kellu kliem iebes g˙all-mod kif ing˙ataw il-kuntratti pubbliçi minn din il-kumpanija bejn l-2006 u l-2012 fil-proçess ta’ xiri. LIAM GAUCI ˙a r-reazzjoni tal-Ministru g˙all-IΩvilupp Sostenibbli, l-Ambjent u Tibdil fil-Klima LEO BRINCAT dwar din il-kwistjoni.

Ir-reazzjoni tal-Partit Nazzjonalista g˙al dan ir-rapport kien wie˙ed li l-poplu tg˙allem jidra matul is-snin. Fi stqarrija ma˙ru©a millOppoΩizzjoni, hija mhux biss naqset milli taççetta r-responsabbiltajiet tag˙ha f’dan ir-rigward, imma sa˙ansitra po©©iet fid-dubju l-professjonalità u lindipendenza tal-Uffiççju Nazzjonali tal-Verifika (NAO).

“Tajjeb insiru nafu g˙aliex saru dawn l-iΩbalji kollha” Fil-kummenti li tana l-Ministru Brincat, huwa qal li l-aktar ˙a©a inkwetanti hija li dan irrapport jikkonferma bil-fatti, iswed fuq l-abjad, dak li g˙addeputati Laburisti kienu g˙adhom biss allegazzjonijiet u suspetti meta kienu fuq ilbankijiet tal-OppoΩizzjoni.

“Insibha ferm diffiçli biex nattribwixxi dan kollu g˙al sempliçi inkompetenza grassa.

Aktar tidher li kienet parti minn xejra ©enerali milli minn xi kaΩijiet iΩolati. L-aktar li inkwetani kien, mhux biss l-ammont tal-infiq Ωejjed involut, imma lperçentwal tal-varjazzjonijiet,” sostna Brincat.

Huwa Ωied jg˙id li meta jkollok stimi li saru b’mod mhux professjonali, fejn ikollok tibdiliet fl-iskop u d-disinn talpro©etti kkoncernati; tibdil filproject design wara li ng˙ata lkuntratt; play equipment park li ng˙ata lil kuntrattur li qatt ma ©ab tag˙mir ta’ dan it-tip qabel; ˙afna g˙otjiet ta’ tenders li kellhom ji©u mibdula min˙abba appelli; kuntratt partikolari li ng˙ata lil xi ˙add li, billi kien non compliant imissu ©ie

skwalifikat; kriterji ta’ evalwazzjoni foqra u nies li, biex forsi ssir ©ustizzja mag˙hom, kellhom sa˙ansitra jappellaw millanqas tliet darbiet.

“Dan imur ferm lil hinn minn semplici mmani©©jar tal-iskart b’mod dilettantesk, iΩda aktar jidher li jikkonçerna nuqqas serju ta’ trasparenza, good governance u kontabbiltà. Meta nqisu li l-Gvern kellu tant konsulenti jg˙inuh, tajjeb insiru nafu g˙aliex, minkejja dan kollu, saru dawn l-iΩbalji kollha.”

“Un film gia visto!”

Mistoqsi x’ja˙seb dwar ir-reazzjoni tal-PN g˙al dan ir-rapport, il-Ministru Brincat qal li millinqas huma jridu jie˙du responsabbiltà tal-konsulenti li ntg˙aΩlu. Fil-fehma tieg˙u, dawn il-persuni jew ma kinux xierqa, jew kellhom a©enda mo˙bija, jew inkella tqabbdu nies li kellhom it-tir li jakkomodaw lil xi mag˙Ωulin.

“Insibha ferm diffiçli li pajjiΩ li ilu membru tal-Unjoni Ewropea g˙axar snin ma kienx kapaçi jsib project managers ta’ çertu livell, l-istess ng˙id g˙al dawk li fasslu id-disinji u l-qafas talpro©etti msemmija. Meta lawditur jg˙idlek li çertu xog˙ol sar b’g˙a©la mhux me˙tiega, meta lkoll nafu li l-unika g˙a©la kienet dik elettorali, wie˙ed g˙andu aktar g˙alfejn jitkaΩa u jit˙asseb.”

Il-Ministru fakkar illi huwa kien bassar mill-bidu nett li f’çirkustanzi b˙al dawn il-PN kien ser jag˙mel kif g˙amlu Tonio Fenech u Austin Gatt dwar il-BWSC, u anke aktar

kmieni dwar il-Voice of the Mediterranean. “F’dawn il-kaΩijiet, flok g˙amlu eΩami tal-kuxjenza, spiççaw dawru l-kanuni fuq l-Awditur Ìenerali, billi akkuΩaw lilu u lill-uffiççju tieg˙u li a©ixxa f’mod stramb u kurjuΩ, bil-˙sieb li jnisslu dubji dwar l-operat u l-mod kif qeda dmiru. Dan meta kul˙add jaf li qatt ma kellna NAO proattiv daqs dawn iΩ-Ωminijiet.”

In-nuqqas ta’ responsabbiltà li wera l-Partit Nazzjonalista waqt u wara l-perijodu inkwistjoni wassal lil Brincat biex juΩa lespressjoni Taljana ‘Un film gia visto!’ biex jiddeskrivi s-sitwazzjoni. “Óarsu lejn ir-reazzjoni tal-PN kull meta sabu ma’ wiççhom xi rapport tal-NAO li j˙ammrilhom wiççhom u ssib li dejjem irrea©ixxew bl-istess mod. Din id-darba, fejn lammonti kienu akbar, b’irregolaritajiet aktar lampanti u çari

Ir-rapport tal-Uffiççju Nazzjonali tal-Verifika ©ibed lattenzjoni b’mod partikolari g˙all-metodu traskurat kif kien amministrat it-titjib li sar fl-impjant ta’ riçikla©© ta’ Sant’Antnin.

F’dan ir-rigward, il-Ministru g˙all-IΩvilupp Sostenibbli, Ambjent u Tibdil fil-Klima qal li, jekk wie˙ed jaqra sew ir-rapport tal-Awditur, isib li Ω-Ωmien stipulat kien qieg˙ed jag˙fas g˙as-sempliçi ra©uni li l-ewwel tender li ˙ar©et il-WasteServ kellu ji©i kkançellat midDirettur tal-Kuntratti.

B’Ωieda ma’ dan, il-Ministru Brincat semm li l-Awditur ˙ass li, g˙alkemm seta’ kien hemm xi çirkustanzi lil hinn mill-kontroll tal-kumpanija, din setg˙et kienet ferm aktar proattiva biex til˙aq çerti skadenzi.

Hawnhekk, minkejja l-fatt li lWasteServ kellha kull dritt testendi voluntarjament id-dati g˙as-sottomissjonijiet, fil-verità skont paragrafu 2.1.16. tar-rapport, hija g˙aΩlet li tag˙mel bilmaqlub.

Id-data ©iet estiΩa biss meta tenderer prospettiv kien g˙amel talba simili permezz ta’ kjarifika. Fl-opinjoni tal-Ministru Brincat, dan il-fatt huwa stramb g˙aliex il-WasteServ la g˙amlet shortlisting u lanqas adjudication committee u minflok ˙alliet kollox f’idejn evaluation committee. Fil-fatt, id-dewmien fl-g˙otja tat-tender kien dovut g˙all-fatt li wie˙ed mit-tenderers eliminanti appella u lproçess tal-award ©ie sospiΩ.

“Meta l-Public Contracts Review Board (PCRB) ippresieda l-appell sab li, flok ma lappell kien wie˙ed kapriççuΩ, kif soltu ji©ri meta xi ˙add jo˙ro© tellief, f’dan il-kaΩ kien hemm ambigwità kbira flistruzzjonijiet marbuta maddokument tat-tender, tant li dan wassal g˙all-˙olqien ta’ çertu element ta’ inçertezza,” sostna Brincat.

Kien dan li wassal lill-PCRB biex jag˙mel reinstatement talappellant u tal-bidders kollha kif ukoll tal-provediment talkampjuni ©odda mill-bidders li ©ew reinstated. Fi kliem ie˙or, jekk il-proçess tawwal u kien

hemm riskju li ma kinux ser jintla˙qu çerti skadenzi, dan kien tort biss tal-WasteServ innifisha.

Madankollu, jidher li anke fissottomissjonijiet tal-kampjuni kien hemm nuqqas ta’ serjetà tant li f’paragrafu 2.1.24 intqal li l-PCRB iççensurat lill-WasteServ g˙all-inkonsistenzi fid-dokument tat-tender fejn jid˙ol dan l-aspett. Sa˙ansitra anke biex ne˙˙ew il-batching plant miΩΩona g˙adda wisq Ωmien sakemm sar l-iΩgumbrament u b’hekk il-varjazzjonijiet kibru b’21% aktar.

“Meta tender partikolari jkun su©©ett g˙al 29 varjazzjoni, din mhix çajta. Speçjalment meta dan ma kienx dovut g˙al xi çirkustanzi mhux kontrollabbli, iΩda aktar g˙al tibdil fid-disinji u xog˙lijiet. Dan kollu, skont lAwditur, tefa’ dubju serju fuq lestimi kollha tal-WasteServ.

Kien dan li wassalhom biex iwa˙˙lu fi project design processes li kienu mmani©©jati b’mod fqir g˙all-a˙˙ar,” sostna l-Ministru Brincat.

“Kul˙add huwa responsabbli ta’ g˙emilu” Kemm ir-rapport talManagement Efficiency Unit li kkummissjona l-Ministru Brincat madwar sena ilu dwar il-Park tal-Familja, kif ukoll irrapport li g˙adu kif ˙are© fluffiççju tal-Awditur Ìenerali dwar g˙add ta’ irregolaritajiet fil-WasteServ ilhom it-tnejn pubbliçi fit-totalità tag˙hom mill-istess data li ©ew mg˙oddija lill-Gvern. Minkejja l-limiti tal-awtorità tieg˙u fejn jid˙lu kaΩijiet antiki, il-Ministru Brincat assigura li dawn l-affarijiet mhumiex se ji©ru ta˙t ilGvern preΩenti.

“Il-messa©© di©à wassaltu linnies kollha kkonçernati. Ninsab ikkomfortat li d-diretturi talWasteServ se jkunu qeg˙din jeΩaminaw bir-reqqa kollha rrapport tal-Awditur Ìenerali ˙alli, jekk g˙ad baqa’ xi prattiçi ˙Ωiena li ntirtu mill-Amministrazzjoni Nazzjonalista, dawn jitwarrbu u jinbidlu b’se˙˙ immedjat. Il-messa©© li tajt dejjem kien çar mill-ewwel jiem tieg˙i b˙ala ministru, ma’ kull min iservi ta˙ti: kul˙add huwa responsabbli ta’ g˙emilu u fija ma intomx sejrin issibu xi ˙ajt tal-kenn!”

Lokali

06 20.04.2014

CHRISTUS RESURREXIT – HALLELULJAH! “Kristu qam minn bejn l-imwiet, Halleluljah,” kienet ilfraΩi li smajna lbiera˙, fil-quddiesa tal-Glorja li ˙abbret il-qawmien mill-mewt ta’ Ìesu. “Intom t˙ottu dan ittempju, u fi tlett ijiem ner©a’ nibnih” kien qal Kristu lill-bejjieg˙a tat-tempju. Hekk se˙˙ skont it-tag˙lim Nisrani, u issa qed niççelebraw l-akbar festa tal-Knisja Kattolika. Dan fakkarnieh ilbiera˙ bil-quddies talGlorja, wara li l-©img˙a li g˙adda assistejna g˙allpurçissjoni tal-Ìimg˙a l-Kbira, li minnha jsiru diversi madwar Malta, minkejja ˙afna biΩa’ li setg˙et tit˙assar min˙abba l-maltemp li g˙amel f’nofsinhar.

Dalg˙odu huma bosta l-purçissjonijiet u d-dimostrazzjonijiet li jsiru bil-vara tal-Irxoxt. Minn marçi funebri, il-baned idoqqulna l-valzijiet u marçi brijuΩi. Miççoqlajta nisimg˙u l-qniepen idoqqu moti ferrie˙a. Tfal fer˙ana bil-figolli, u nies preΩenti bil-bosta g˙al xi wa˙da mill-purçissjonijiet.

Insibu bosta tradizzjonijiet marbuta mal-©urnata tallum. Jispikkaw fosthom il-©irja bil-vara tal-Irxoxt. Din tissimbolizza li Kristu deher f’diversi postijiet fl-istess ˙in. Kull ra˙al tista’ tg˙id li g˙andu d-drawwiet tieg˙u wkoll. PereΩempju fil-Kottonera nsibu li fil-purçissjonijiet bl-Irxoxt jerfg˙u numru kbir ta’ persuni u mhux biss grupp ta’ tmien reffieg˙a. Din hija xi ˙a©a poΩittiva g˙aliex b’hekk jinvolvu ru˙hom aktar parruççani.

Drawwa sabi˙a wkoll hija t-tberik tal-figolli u bajd talG˙id, li ˙afna drabi jsir mad-d˙ul tal-vara fil-knisja.

Min-na˙a l-o˙ra, f’Bormla u Óal Qormi, din hija meqjusa b˙ala sekonda festa. B˙alma jsir f’bosta r˙ula o˙ra, fiΩ-Ωew© Parroççi ta’ Óal Qormi, jin˙arqu numru sabi˙ ta’ murtali, b’mod speçjali dak fil-Parroçça ta’ San Ìor©. Issegwi wara l-purçissjoni tal-Irxoxt, ikun imiss l-ikla tradizzjonali tal-G˙id, li ˙afna drabi tkun tikkonsisti f’˙aruf. Tradizzjoni li ©ejja mill-fatt li fil-Bibbja nsibu referenza g˙al Kristu, b˙ala ‘il-˙aruf tal-G˙id tag˙na’.

L-Irxoxt ta’ Bormla li jo˙ro© mill-parroçça ta’ Marija Immakulata

Dettall tal-vara ta’ Kristu Rxoxt Parroçça Marija Immakulata, Bormla (Spanja 1741)

In˙adem fi Spanja fl-1741, u skulturat fl-injam minn skultur mhux mag˙ruf. Dan ©ie kkummissjonat minn Celestino Sacco, li dak iΩ-Ωmien kien rettur talFratellanza tal-Kurçifiss. Huwa mag˙ruf ukoll li, biex wasal Malta, l-Irxoxt telaq minn Spanja g˙al Napli, u minn hemm in©ieb Malta bil-ba˙ar.

Il-purçissjoni f’Bormla sa mill-qedem kienet issir filg˙odu. Tant illi, g˙all-bidu, l-antenati BormliΩi jirrakkuntaw li din il-purçissjoni kienet to˙ro© fil-5.00am.

Tant hu hekk li nsibu wkoll sett ta’ 12-il fanal li kienu jinxteg˙lu biex idawlu l-purçissjoni. MaΩ-Ωmien bdiet

tin˙are© il-purçissjoni iΩjed tard, sakemm illum insibu l-purçissjoni f’Bormla li to˙ro© g˙all-˙abta tad-9.15am, eΩatt wara l-quddies tat-8.00am.

It-tradizzjoni tal-©irja bl-Irxoxt jidher li taf l-g˙eruq tag˙ha fil-Kottonera. F’Bormla nsibu li l-vara ti©ri g˙axar ©irjiet, bl-ewwel wa˙da tkun g˙at-telg˙a.

G˙aldaqstant, numru ta’ Ωg˙aΩag˙ jid˙lu ta˙t il-vara biex ji©ru biha. Kif il-vara tasal ˙dejn il-Knisja ta’ Santa Margerita, din iddur lejn il-kunvent tas-sorijiet u jsir ittberik tal-figolli tat-tfal, u wara tissokta l-purçissjoni li tid˙ol g˙all-˙abta tas-1.00pm.

B˙al kull knisja o˙ra, wara l-purçissjoni tal-Ìimg˙a lKbira, jaqa’ ˙afna xog˙ol fuq is-sagristan, u jekk ma jkunx g˙all-bosta voluntiera li jag˙tu daqqa t’id, ixxog˙ol ma jitlestiex. Kif jin˙ar©u l-vari tal-Ìimg˙a lKbira jaqbad jiΩΩarma d-damask iswed tal-knisja ta’ Bormla, biex wara jintrama dak a˙mar. Il-vari jiΩΩarmaw kollha, sakemm sas-Sibt filg˙axija, ma jibqa’ lebda ˙jiel tal-Ìimg˙a l-Kbira.

Tkellimna ma’ JOHN GALEA, wie˙ed mill-voluntiera, fejn spjegalna li din hija l-akbar festa tal-Knisja, b’litur©ija mifruxa fuq tliet xhur. G˙andek l-40 jum tarRandan, il-Ìimg˙a Mqaddsa, u l-50 jum wara l-G˙id, sa Lapsi.

Min-na˙a l-o˙ra, JOSEPH GRECH, li ©ieli refa’ flIrxoxt ta’ Bormla stess, qalilna li g˙alih din hija ©urnata ta’ fer˙ u rilassament wara l-˙idma kbira li ©©ib mag˙ha l-Ìimg˙a l-Kbira. Grech spjegalna wkoll li issa d-dilettanti voluntiera kollha jinsabu bil-le˙ja mqaxxra, wara li jkunu ˙allewa tikber g˙al Ωmien il-Ìimg˙a lKbira, biex b’hekk issa jinsabu iΩjed rilassati.

JOE HAMMET, BormliΩ, u wie˙ed mill-kuraturi talistatwa tal-irxoxt ta’ Bormla, spjegalna li g˙alih l-Irxoxt hija festa li ja˙dmu g˙aliha u hija g˙al qalbhom daqs il-Kunçizzjoni. Ilu jie˙u sehem f’din il-purçissjoni sa mill-1956 u, jekk ma kienx jerfa’ meta kien iΩg˙ar, kont issibu dejjem ji©ri u jimxi mal-vara, kif g˙adu jag˙mel sal-lum.

Spjegalna li mal-˙ru© tal-vara jo˙or©u tmien reffieg˙a li jkunu libsin il-kunfratija bajda. Kif joqrob il-˙in g˙all-ewwel ©irja, ir-reffieg˙a jinΩg˙u l-kunfratija u jing˙aqdu mag˙hom bosta reffieg˙a barranin, li ˙afna minnom ikunu Ωg˙aΩag˙.

Hammet spjegalna li jid˙lu tmien reffieg˙a quddiem u tmienja o˙ra fuq wara. Flimkien mag˙hom jing˙aqdu erba’ reffieg˙a mal-˙abbatiet, li jinsabu wa˙da f’kull kantuniera tal-bradella. Jekk ikun hemm iΩjed nies li jixtiequ jerfg˙u, idealment in-numru jiΩdied sa 24 reffieg˙.

Hammet kompla jg˙idilna dwar l-ewwel ©irja li hija ferm diffiçli min˙abba li hija f’telg˙a. Min-na˙a l-o˙ra, g˙all-©irjiet l-o˙ra jing˙aqdu iΩjed reffieg˙a u b’hekk ting˙ata opportunità ikbar lil iΩjed nies biex jerfg˙u.

Illum il-©urnata Hammet m’g˙adux jerfa’ peress li kiber fl-età, iΩda xorta wa˙da g˙adu jie˙u ˙sieb larmar tal-vara fil-Kolle©©jata BormliΩa, kif ukoll meta lvara tkun barra.

Purçissjoni f’Birkirkara organizzata mill-G˙aqda MuΩikali Sant’Elena Din il-purçissjoni bdiet issir fl-1993 meta, fl-istess sena, in©iebet statwa ma˙duma mill-Kav. Alfred Camilleri Cauchi. Kienet l-ewwel wa˙da marbuta maç-çelebrazzjonijiet ta’ dan iΩ-Ωmien li bdiet issir f’Birkirkara.

Hawnhekk, minkejja d-devozzjoni kbira li nsibu lejn is-Salib, ma nsibux purçissjoni bil-vari tal-Ìimg˙a lKbira, imma grazzi g˙all-G˙aqda MuΩikali Sant’Elena bdiet din id-devozzjoni. Bdiet issir ukoll il-wirja bilmejda tal-appostli, kif ukoll Ωdiedu diversi statwi life-

size o˙ra li ji©u esibiti fil-kaΩin. F’Birkirkara ji©u wkoll esibiti diversi wirjiet o˙ra, fosthom fil-KaΩin tal-Banda Duke of Coughnnat’s Own. Din il-purçissjoni mill-G˙aqda MuΩikali Sant’Elena bdiet issir filg˙axija, g˙aliex filg˙odu jkun hawn bosta purçissjonijiet o˙ra madwar Malta. Ta’ kull sena jakkumpanjaw din il-purçissjoni diversi persona©©i bibbliçi, kif ukoll suldati Rumani, u ma jonqosx ukoll ilBanda Sant’Elena li ddoqq diversi valzijiet sbie˙ kif ukoll diversi marçi brijuΩi. Din il-purçissjoni tibda fis6.30pm u tintemm g˙all˙abta tad9.30pm.

Dettal tal-vara ta’ Kristu Rxoxt G˙aqda MuΩikali Sant’ Elena Il-Kav. Alfred Camilleri Cauchi – 1993

Insibu bosta lokalitajiet li fihom ti©i ççelebrata l-purçissjoni bi statwa ta’ Kristu Rxoxt.

Fost dawn insibu: Malta Il-Ba˙rija – Knisja San Martin (purçissjoni wara l-quddies ta’ Sibt il-G˙id) Ir-Rabat – Parroçça San Pawl Il-Birgu – Parroçça San Lawrenz L-Isla – Parroçça Marija Bambina Bormla – Parroçça Marija Immakulata IΩ-Ûejtun – Parroçça Santa Katerina ÓaΩ-Ûebbu© – Parroçça San Filep In-Naxxar – Parroçça Marija Bambina Óal Qormi – Parroçça San Ìor© Óal Qormi – Parroçça San Bastjan Óal G˙arg˙ur – Parroçça San Bert Ra˙al Ìdid – Parroçça Kristu Re Il-GΩira – Parroçça Madonna tal-Karmnu San Ìiljan – KaΩin tal-Banda Spinola Il-Mosta – Parroçça Santa Marija (filg˙axija) Il-Belt Valletta – Knisja tal-ÌiΩwiti (filg˙axija) Birkirkara – G˙aqda MuΩikali Sant’Elena (filg˙axija) G˙awdex Victoria – BaΩilika San Ìor© Victoria – Katidral (to˙ro© wara li tid˙ol ta’ San Ìor©) In-Nadur – Parroçça San Pietru u San Pawl IΩ-Ûebbu© – Parroçça Santa Marija Ix-Xewkija – Parroçça San Ìwann il-Battista Ix-Xag˙ra – Parroçça Marija Bambina (filg˙axija) Il-Qala – Parroçça San Guzepp (filghaxja) Ta’ Kerçem – Parroçça San Girgor L-G˙arb – Parroçça ViΩitazzjoni (filg˙axija) Il-Fontana – Parroçça Qalb ta’ Ìesù (filg˙axija)

Lokali

GÓAWDXIJA FIL-PERIKLU TAL-MEWT

Ilbiera˙, mara G˙awdxija spiççat fil-periklu tal-mewt wara li qalg˙et daqqiet f’rasha b’o©©ett bil-ponta, aktarx turnavit.

Il-pulizija qalet li lbiera˙ g˙all-˙abta tas-7.00 ta’ filg˙odu, il-Pulizija ta’ G˙awdex ©iet infurmata li mara ta’ 48 sena allegatament kienet sfat midruba minn ra©el ta’ 43 sena, residenti x-Xag˙ra, G˙awdex.

Meta l-Pulizija waslet fir-residenza tal-mara fi Triq ÌuΩeppi Grech, fix-Xag˙ra, hija sabet lill-vittma li kienet mix˙uta fuq sodda b’ferita f’rasha.

Il-pulizija qed tissuspetta li kien hemm argument bejn ilvittma u l-allegat aggressur, li x’aktarx hemm relazzjoni bejniethom. Waqt l-argument ilmara ng˙atat daqqiet bi strument bil-ponta.

Il-mara ta’ 48 sena ttie˙det lIsptar Ìenerali ta’ G˙awdex b’ambulanza fejn ©iet iççertifikata li tinsab fil-periklu talmewt. Iktar tard hija ttie˙det lIsptar Mater Dei permezz ta’ ˙elikopter g˙al iktar kura.

Ftit tal-˙in wara r-ra©el ta’ 43 sena ©ie arrestat mill-Pulizija u nΩamm g˙all-ist˙arri©. Bil-kaΩ ©iet infurmata l-Ma©istrat talG˙assa li ˙atret diversi esperti sabiex jg˙inuha fl-inkjesta.

GÓARFIEN FUQ L-ADHD L-ADHD Family Support Group qed torganizza konferenza biex tqajjem lg˙arfien fuq l-ADHD. Se jitkellmu diversi esperti f’dan il-qasam, kemm lokali kif ukoll barranin. Fost lesperti lokali se jkun hemm il-Prof. Carmel Cefai li se jifta˙ din il-konferenza, filwaqt li fost l-esperti barranin se jitkellem Dr Phil Anderton li huwa ekspulizija li speçjalizza fuq ir-rabta bejn l-ADHD u l-im©ieba kriminali.

Marko Ferek huwa kelliem ie˙or li speçjalizza f’dan ilqasam. Meta skopra li huwa g˙andu l-ADHD waqqaf organizzazzjoni biex jin˙oloq g˙arfien dwar x’inhi l-kundizzjoni; jorganizza laqg˙at g˙all-©enituri biex jifhmu a˙jar lil uliedhom, u g˙alladulti bl-ADHD fil-Kroazja.

Dr Nicholas Myttas, Ros Sinclair u Andrea Bilbow ukoll se jag˙tu s-sehem tag˙hom.

Se ji©u diskussi diversi aspetti differenti ta’ din il-kundizzjoni, b˙al x’inhi l-ADHD, il-kriminalità u l-adoloxxenti bl-ADHD, u t-trattamenti li jeΩistu g˙al din il-kundizzjoni.

Din il-konferenza se ssir fidDolmen Resort Hotel filQawra nhar is-Sibt 26 ta’ April u l-Óadd 27 ta’ April, u hija bla ˙las. G˙al aktar dettalji Ωuru l-pa©na ta’ Facebook ADHD Conference 2014 Malta. Jekk tixtiequ tattendu rriservaw post billi tibag˙tu email lfuq dan l-indirizz elettroniku: adhdmaltaconference2014@gmail.com, sal-20 ta’ April. G˙al aktar informazzjoni çemplu lil Pamela fuq 7970 6364, jew lil Chris fuq 7922 4747.

08

Lokali

20.04.2014

PERSPETTIVA STORIKA DIFFERENTI GÓAT-TIFSIRA TA’ ‘IL-ÓELSIEN’ ANALIÛI TA’ MARIO VELLA L-a˙˙ar pubblikazzjoni tal-SKS, minn Mark Camilleri, Il-Óelsien: Il-Mixja Lejn il-31 ta’ Marzu 1979, toffri perspettiva differenti minn dik li forsi tradizzjonalment a˙na mdorrijin biha. B˙al kull ©rajja storika, il-31 ta’ Marzu 1979 g˙andu tifsiriet differenti g˙al nies differenti. Ûgur li l-ktieb ta’ Mark Camilleri mhux se j©ib xi kunsens dwar is-sinjifikat tal-jum, u Ωgur allura se jkompli jkollu tifsira differenti g˙al nies differenti, u dan minkejja li dan l-a˙˙ar kien hemm çaqliq biex il-Malti jing˙aqad wara minn tal-inqas Ωew© anniversarji li din is-sena ilpoplu se jiççelebra, dak tal-35 sena minn Jum il-Óelsien, u dak tal-50 sena mill-kisba talIndipendenza.

Dwar l-anniversarju tat-30 sena mit-twaqqif tar-Repubblika, ma hemmx u mhux se jkun hemm kontroversji, g˙ax politikament ilpoplu huwa mag˙qud dwar limportanza u r-rilevanza storika u politika tieg˙u.

Is-Sinjifikat storiku Il-ktieb ta’ Camilleri, g˙alhekk, se jkompli jipperpetwa l-kontroversja dwar is-sinjifikat storiku mhux biss ta’ Jum il-Óelsien, iΩda wkoll dwar is-sinjifikat storiku ta’ Jum lIndipendenza, fis-sens liema wie˙ed mill-avvenimenti kellu liktar sinjifikat storiku rilevanti g˙al fejn ninsabu llum b˙ala poplu sovran. Dan apparti millfatt li l-awtur huwa minnu nnifsu kontroversjali fil-perspettiva jew interpretazzjoni li jipproponi.

Però, il-kontroversja minnha nnifisha ma g˙andhiex iddejjaq, g˙ax hija l-kontroversja li Ωomm l-avvenimenti storiçi ˙ajjin u ma jiffossilizzawx ru˙hom. Jekk ji©ri hekk, l-Istorja tmut!

Qabel, imma, ma naraw fiex huwa kontroversjali l-awtur, tajjeb li wie˙ed jg˙id li g˙alkemm ilktieb huwa çelebrattiv fis-sens li jikkommemora l-35 sena minn Jum il-Óelsien, u mil-lat ta’ preΩentazzjoni l-ktieb huwa eççellenti u jixraq l-okkaΩjoni, mhuwiex ktieb li tradizzjonalment tassoççjah ma xi tifkira storika, fis-sens li mhux rakkont kronolo©iku u narrattiv li jispiçça fi trijonfaliΩmu! Huwa sempliçiment ktieb ta’ Storja bil-perspettiva jew interpretazzjoni tal-awtur li hu influewenzat mill-materjal li analizza u mill-formazzjoni ideolo©ika-politika-reli©juΩa tieg˙u.

Anke f’dan is-sens, b˙ala ktieb kommemorattiv huwa kontroversjali g˙ax ma mexiex mat-tradizzjoni.

Il-Pro©ett tal-Óelsien Camilleri g˙aΩel li jiddiskuti aspetti mill-mixja lejn il-Óelsien u ma rrakkuntax f’sens strett kronolo©iku. Iddiskuta kunçett f’diversi aspetti. Din hija xi ˙a©a li tag˙mel mill-ktieb studju fih nnifsu u allura g˙andu valur akkademiku qawwi. Il-kunçett prinçipali li jipproponi Camilleri huwa li Jum il-Óelsien jissimbolizza r-realizzazzjoni tal-˙olma tal-klassi tal-˙addiema sabiex tg˙ix f’soçjetà moderna, demokratika u ekonomikament Ωviluppata. Dan kien il-‘pro©ett

Mintoff u Lord Carrington f’Ruma fl-1972 tal-Óelsien’, u li ssawwar matul iΩ-Ωmien li ffoka l-analiΩi tieg˙u lawtur, essenzjalment miΩ-Ωmien ta’ wara l-gwerra ’l quddiem.

L-awtur ma marx lura g˙al Ωmien Vassalli jew Dimech biex mexa l-mixja lejn il-Óelsien, ˙lief b’eççezzjoni tal-©rajja tas-7 ta’ Ìunju 1919 li deliberatament lawtur g˙aΩel g˙ax hi rilevanti mal-kunçett fundamentali talinterpretazzjoni tieg˙u. Il-pro©ett issawwar permezz ta’ ‘tislita’!

Kunçett qawwi. L-awtur qag˙ad attent x’terminu juΩa, mhux ©lieda imma tislita, kelma mhux komuni biex turi konfrontazzjoni.

Is-sens tag˙ha huwa ‘struggle’.

L-awtur ried jkun kliniku f’sens preçiΩ biex juri li l-Óelsien kien riΩultat ta’ tislita mill-klassi tal˙addiema kontra l-kolonjaliΩmu tar-Renju Unit. Dan urieh fiddiversi aspetti li ddiskuta l-awtur matul iΩ-Ωmien li ried jiffoka fuqu.

It-terminu uΩat allura jikxef minn liema lenti ˙ares lejn il-©rajjiet lawtur: lenti xellugija intrinsikament b’konnotazzjonijiet marksisti. Dan, jekk ma juri xejn, juri kura©© min-na˙a tal-awtur. U minn hawn titlaq il-kontroversja.

G˙aliex? G˙aliex il-Óelsien g˙allawtur ma kienx u ma g˙andux jissimbolizza xi kisba politika.

Jo˙ro© çar matul l-interpretazzjoni li, g˙all-awtur, il-kisba ta’ kundizzjonijiet soçjoekonomiçi jiΩbqu dawk politiçi. It-twaqqif ta’ ekonomija moderna mhux iktar ibbaΩata fuq infiq militari tal-barrani imma mibnija fuq attività industrijali, industrija ta’ servizzi, eçç., imma wkoll fuq relazzjonijiet internazzjonali bilaterali ma’ min ried japprezza u jirrikkonoxxi lil Malta b˙ala nazzjon newtrali, ekwidistanti u fuq kollox paçifiku, li kellhom jimmaterjalizzaw fi tkattir ta’ ©id, u li allura kellu wkoll itejjeb u jikkonsolida l-istat soçjali, tiΩboq is-sinjifikat politiku: dak li Malta spiççat minn baΩi navali-militari u allura politikament ˙ielsa g˙al kollox.

Drittijiet soçjali u ekonomiçi qabel dawk politiçi.

Il-kittieb iddedika kwaΩi kapitolu (2) s˙i˙ juri, u dan fin-nuqqas ta’ storja dwar il-klassi tal-˙addiema

Maltija, kif sa mill-1919 il-klassi tal-˙addiema konxjament issieltet mal-Gvern tar-Renju Unit biex ittejjeb il-kundizzjoni materjali tag˙ha. ‘It-tmiem tas-7 ta’ Ìunju 1919 huwa l-31 ta’ Marzu 1979’ – asserzjoni mhux biss qawwija imma li tinkapsula l-fehmiet politiçi-ideolo©içi tal-awtur! “It-tislita tal-klassi tal-˙addiema kienet la˙qet punt ta’ bla ritorn,” ikompli jis˙aq il-kittieb.

Id-dehra ta’ Mintoff fix-xena politika b˙al donnu sa˙˙a˙ ilkuxjenza tal-˙addiema li biex jinbidlu l-kundizzjonijiet soçjoekonomiçi ried ikun hemm bidla fit-tessut politikuekonomiku tal-pajjiΩ. B˙al donnu Mintoff irradikalizza u a©ita iktar il-klassi tal-˙addiema.

Malta riedet tinsilet mit-tfassila tad-drapp jew libsa li l-barrani kien libbisha; libsa ta’ seftura, ta’ prostituta, ta’ kwaΩi skjava. L-uΩu u t-tifsira tat-terminu ‘tislita’ jo˙ro© iktar b’sa˙˙tu u jsir iktar rilevanti fl-interpretazzjini li jag˙ti l-awtur.

Matul l-analiΩi miktuba bi stil mexxej, Camilleri ssielet kemm fela˙ biex ikompli juri kemm ilklassi tal-˙addiema kienet protagonista fil-kisba tal-˙elsien.

Ming˙ajr ebda dubju li kienet militanti fl-1958, u kull meta fitTarzna l-benniena tal-klassi tal˙addiema Maltija kien hemm a©itazzjoni riΩultat ta’ tensjoni ma˙luqa minn insigurtà ekonomika. Minn wara l-Break with Britain Resolution ta’ Diçembru 1957 sa wara l-g˙oti tal-Indipendenza fi Ωmien ir-rundowns fis-snin sittin, il-klassi tal˙addiema permezz tal-Partit Laburista u l-G.W.U. kienet fi stat permanenti ta’ a©itazzjoni. Lawtur jid˙ol sew fil-fond biex juri dan.

G˙al Camilleri, l-irvellijiet tal1958 kienu “repetizzjoni ta’ Ìunju 1919”. Mhux eΩatt, g˙aliex li filwaqt li f’Ìunju 1919 kien hemm wisq l-element ta’ spontanjetà, fl-1958 l-irvellijiet kienu ppjanati sew fid-dettall minn qabel, mhux biss, iΩda Mintoff kien g˙amel preparazzjoni qawwija ta’ a©itazzjoni antiBrittanika biex juri lill-Gvern IngliΩ li f’Malta, b˙al f’kolonji

o˙ra, il-poplu kollu seta’ jissilitlu fiΩikament jekk jibqa’ ji©i stmat b˙ala poplu ma˙kum ming˙ajr garanzija ta’ g˙ajxien diçenti u ming˙ajr drittijiet politiçi.

Mintoff kien immobilizza kemm lill-˙addiema, sewwa differenzi ma’ setturi o˙ra tas-soçjetà, fosthom mal-Knisja, u pprova jiffriΩa l-azzjoni tal-pulizija billi jordna lill-Kummissarju (De Gray) biex ma j˙allix lill-Korp juΩa l-forza kontra l-protestanti fit-toroq, biex juri lill-Gvern IngliΩ li l-poplu Malti kollu kien kapaçi ji©©ieled kontra kolonjaliΩmu u jibda jfassal id-destin tieg˙u b˙ala poplu ˙ieles, ©aladarba l-Gvern IngliΩ kien jippretendi li jibqa’ juΩa lil Malta b˙ala kolonja u kiser kelmtu firrigrward tal-pro©ett talIntegration.

Fis-sew, li Mintoff kien welled nazzjonaliΩmu differenti minn dak tal-Partit Nazzjonalista. InnazzjonaliΩmu ta’ Mintoff kien wie˙ed popolari, tal-massa li filma©©oranza tag˙ha kienet ilklassi tal-˙addiema; dak tal-PN kien settorjali biss, ibbaΩat fuq linteressi borgiΩi tal-klassi klerikoprofessjonali li kien jirrapreΩenta l-PN. Dawn l-interessi kienu jikkonçernaw il-protezzjoni ta’ privile©©i tag˙hom billi jaqsmu lpoter mal-IngliΩi permezz ta’ kostituzzjoni li biha kien ji©i delinjat fejn tasal l-isfera ta’ tmexxjia ta’ wie˙ed u fejn tasal tal-ie˙or. Dan kien jg˙odd sa qabel it-Tieni Gwerra Dinjija, wara riedu awtonomija s˙i˙a interna, imma fl-istess ˙in ikunu su©©etti g˙all-politika barranija u militari IngliΩa u tal-Alleanza Militari tan-NATO. Dominion Status kienu sej˙ulha din il-formula.

In-nazzjonaliΩmu ta’ Mintoff kien jixbah lil dak fil-kolonji IngliΩi fl-Afrika tal-Kosta tadDeheb, dik tal-Punent tal-Afrika.

Il-mira kienet Ωvilupp ekonomiku soçjali f’qafas ta’ indipendenza politika s˙i˙a, li kienet tinkludi wkoll il-politika barranija.

Relazzjonijiet mal-Knisja Aspett tat-tislita g˙all-˙elsien,

kien jolqot ir-relazzjonijiet malKnisja li kienet dominanti fis-soçjetà Maltija. L-awtur uΩa l-kelma ‘e©emonija’, u na˙seb li ried juΩaha b’intenzjoni f’sens xellugi marksist biex juri dominazzjoni totali tag˙ha fuq is-soçjetà Maltija kwaΩi f’sens ipnotiku. G˙allKnisja kien aççettabli li Malta tibqa’ kolonja g˙aliex il-Gvern IngliΩ, gvern ta’ Monarkija u kap tal-Knisja Anglikana Protestanta, kien lest li j˙alliha topera u tibqa’ tkun influwenti f’kull qasam.

Bil-kuntrarju, Gvern Malti seta’ jfixkel u jnaqqar minn din linfluwenza, b’mod partikolari jekk il-Gvern ikun wie˙ed tal˙addiema li l-interessi tieg˙u kienu li jwettaq titjib soçjali permezz ta’ edukazzjoni s˙i˙a u aççessibbli g˙al kul˙add, servizz ta’ sa˙˙a b’xejn, u fuq kollox le©iΩlazzjoni u servizzi soçjali. Linfluwenza, l-e©emonija tal-knisja kienet tonqos; kien jitnaqqrilha sew il-kontroll fuq is-soçjetà.

G˙alhekk, kif fe©© Mintoff fixxena politika, bl-appo©© li kebbes lejh u lejn il-klassi tal˙addiema, il-Knisja Maltija, b’Gonzi kap b’mentalità ta’ tmexxija medjevali, g˙amlitlu gwerra kif kienet g˙amlet lil Strickland qabel, wara kollox, g˙ax dan ukoll bil-liberaliΩmu tieg˙u mmina l-influwenza talKnisja fis-snin g˙oxrin u tletin.

L-ostilità tal-Knisja, g˙allemançipazzjoni tal-klassi tal˙addiema, Camilleri sej˙ilha ‘imblokk’, u f’dan l-aspett tat-tislita l-klassi tal-˙addiema sfat vittma tal-madmad tal-Knisja. Ilkittieb hawnhekk uΩa l-eΩempju tal-meeting ta’ G˙awdex f’Mejju 1961 biex juri l-qilla tal-Knisja kontra l-klassi tal-˙addiema. IlKnisja kienet ’il fuq mil-li©i u allura l-Pulizija ma kellhiex sa˙˙a, la li twaqqaf id-daqq talqniepen waqt meetings u lanqas tipproçedi kontra membri talkleru li kienu jinstigaw kontra lklassi tal-˙addiema u l-mexxejja tieg˙u, b’mod partikolari kontra Mintoff.

Seta’ l-awtur hawnhekk kien iktar espliçitu billi jirreferi direttament g˙al Privilegium Fori, ilprivile©© li jag˙mel x’jag˙mel lArçisqof ma setax ikun prosegwibbli, lanqas il-kleru ming˙ajr il-permess tieg˙u, g˙alkemm g˙amel spjega kif kienet qieg˙da tinkiser il-li©i u kif millkorrispondenza li g˙addiet bejn il-Kummissarju tal-Pulizija, De Gray, u l-Gvern IngliΩ, il-Korp tal-Pulizija kien impotenti li ja©ixxi kontra ksur fil-bera˙ talli©i. “L-awtoritajiet Brittaniçi kienu qed japprovaw l-azzjonijiet tal-Knisja u n-nies tag˙ha” g˙ax wara l-1958 il-Gvern IngliΩ kien determinat li jaqta’ l-partit tal˙addiema u l-mexxej tieg˙u milli jkun is-sie˙eb tag˙hom fil-politika tad-dekolonizzazzjoni, li lg˙an tag˙ha kien li l-kolonji jing˙ataw independenza kkundizzjonata li taqbel mal-interessi tal-pajjiΩ omm.

Jista’ jkun li min˙abba l-fatt li lawtur ried jenfasizza l-iktar laspett soçjoekonomiku tat-tislita g˙all-˙elsien, tin˙ass lakuna f’dak li jirrigwarda l-aspett politiku-kostituzzjonali li kien jolqot

Lokali

b’mod dirett ir-relazzjonijiet bejn il-Partit Laburista u l-Knisja. Ma sa˙aqx biΩΩejjed u ma weriex espliçitament x’kienu lo©©ezzjonijiet tal-moviment tal˙addiem g˙all-kostituzzjoni talindipendenza.

Fis-sew, dawn kienu mhux biss jirrigwardjaw li l-kostituzzjoni ©iet imposta mill-Gvern IngliΩ bi ftehim mal-Knisja, iΩda wkoll il-fatt li din il-kostituzzjoni ma kinitx tiggarantixxi rispett lejn id-drittijiet fundamentali talbniedem, u kienet se tpo©©i lKnisja f’poΩizzjoni ’l fuq mill-li©i u l-kostituzzjoni nnifisha! IlKnisja ma riditx li jid˙lu is-‘sitt punti’ u assolutament ma riditx li s-sezzjoni tad-drittijiet tal-bniedem tkun applikabbli g˙aliha, b’mod partikolari li l-li©i tal-corrupt practices li kinet teΩisti firRenju Unit ma tkunx inkorporata fil-li©i u l-kostituzzjoni Maltija!

Barra mill-fatt, li l-Partit Laburista beda jinsisti wkoll li qabel ma ting˙ata l-indipendenza kellu jkun hemm elezzjoni ˙ielsa!

Dawn kienu fatturi o˙ra li pperpetwaw l-istat ta’ a©itazzjoni tal-klassi tal-˙addiema. Kien g˙alhekk li l-Partit Laburista ried jimmobilizza l-˙addiema waqt iç-çelebrazzjonijiet tal-indipenenza. Fil-verità l-awtur jirreferi g˙all-inçidenti li nqalg˙u waqt iç-çelebrazzjonijiet u jikkwota mozzjoni tal-EΩekuttiv tal-Partit Laburista li kienet tg˙id li jekk Duncan Sandys jimponi kostituzzjoni ming˙ajr elezzjoni ˙ielsa qabel, il-Partit Laburista kien lest li juΩa l-mezzi kollha biex ikisser dik il-kostituzzjoni, biex isa˙˙a˙ il-kunçett ta’ ‘tislita (struggle) g˙all-˙elsien.

Il-vjolenza kienet i©©ustifikata biex il-poplu, il-˙addiema, ikunu ˙ielsa wara li jkunu kisbu mezzi politiçi kostituzzjonali konformi mad-drittijiet fundamentali talbniedem li kienu jippermettu li gvern tag˙hom imexxi biex tissawwar demokrazija ta’ veru, u permezz ta’ le©iΩlazzjoni jitjiebu l-kundizzjonijiet soçjali u ekonomiçi wara li jkun se˙˙ Ωvilupp ekonomiku b’riΩultat ta’ t˙addim ta’ politika barranija li tkun ©iet imfassla b’mod ˙ieles u liberu u li taqbel mal-interessi tag˙hom. Dan kien il-pro©ett talÓelsien. Imma li kien qed jisfuma bit-tip ta’ indipendenza mog˙tija. Paradossalment, “waqt Jum l-Indipendenza l-©lieda g˙all-˙elsien mill-kolonjaliΩmu kienet fl-aqwa tag˙ha,” irrimarka l-awtur!

Biex g˙alaq dan il-kapitlu, lawtur iddiskuta x’wassal biex ilKnisja tne˙˙i l-imblokk fuq ilPartit Laburista li mmaterjalizza fil-paçi tal-1969. L-awtur sej˙ilha “kompromess”. Fil-verità, il-kompromess kien miΩien li xaqleb liktar lejn in-na˙a Laburista g˙aliex dak li kien ssielet g˙alih il-Knisja aççettatu u wara anke ©ie minqux fil-Kostituzzjoni Repubblikana tal-1974. Li kisbet il-Knisja kien li “l-Malta Labour Party (na˙seb Gvern Laburista ried jg˙id l-awtur) ma jid˙olx f’alleanza militari mal-Unjoni Sovjetika, u li l-Malta Labour Party ma kienx ser jda˙˙al riformi drastiçi – b˙al ng˙idu a˙na id-divorzju – g˙ax dawn setg˙u jqaxxru bil-kbir it-tessut morali tas-soçjetà”. Il-paçi mal-Knisja wittiet it-triq tar-reb˙a Laburista fl-1971, allura g˙all-implimentazzjoni tal-pro©ett tal-˙elsien.

Aspett poΩittiv ˙afna tal-ktieb, huwa l-mod ta’ kif Camilleri ddiskuta u analizza l-©rajja talÓelsien fil-kuntest internazzjonali. It-tislita kkuntestwalizzaha f’dak li kien qed ise˙˙ barra minn xtutna. Allura g˙alhekk

20.04.2014

Vapur militari IngliΩ isalpa ’l barra mill-port Malti nhar l-1 ta’ April 1979 g˙edt jien li l-awtur ippropona perspettiva ©dida, g˙alkemm mhux sa barra! Ìdida sakemm il-kuntatti li kellu qatt ma kienu ©ew mog˙tija importanza biΩΩejjed fir-rakkont tal-©rajja tal-©lieda tal-˙elsien. L-awtur g˙amel tajjeb li tahom l-importanza mist˙oqqa. Anke l-fatt li kkuntestwalizza l-g˙anijiet talpro©ett tal-˙elsien f’dak li kien qed ise˙˙ barra minn xtutna fil˙olqien tal-Moviment tal-PajjiΩi mhux Allineati, ikompli jsa˙˙a˙ il-perspettiva ©dida tal-©rajja tal˙elsien li ppropona Camilleri u li kompla Ωviluppa billi ddiskuta kif ir-Renju Unit spiçça minn imperu u minn potenza talewwel klassi u beda jopera lpolitika barranija tieg˙u b˙ala pajjiΩ membru fl-Alleanza Militari tan-NATO u kif ir-rwol tal-flotta tieg˙u ©ie me˙ud mis-Sixth Fleeth tal-Istati Uniti biex tilqa’ kontra l-infiltrazzjoni filMediterran tal-Flotta Sovjetika.

Dik Ωmien tal-Gwerra Bierda, anzi Ωmien kritiku tag˙ha!

Strate©ija ta’ Mintoff Fl-1989, f’sensiela ta’ artikoli li kont ktibt f’ L-Orizzont (12/9/89;14/9/49;16/9/89;19/9/8 9;u 21/9/89) fl-okkaΩjoni taç-çelebrazzjoni tal-25 anniversarju talIndipendenza, u li kont intitolajt Tmiem l-Imperu IngliΩ u Malta, kont irrimarkajt li kien hemm bΩonn li “wie˙ed jara l-©rajja f’perspettiva aktar wiesg˙a minn dik lokali u dan biex ma jaqax fil-parrokkjaliΩmu li j©ieg˙lek temmen li dak li hu tieg˙ek hu tajjeb, waqt dak li hu ta’ ˙addie˙or hu kollu ˙aΩin. Fuq kollox dan l-eΩerçizzju huwa essenzjali g˙aliex il-©enerazzjoni tal-lum hemm bΩonn tifhem, b’iktar kalma u riflessjoni, ©rajja li g˙al bosta snin kienet kontroversja s˙i˙a u element ta’ firda fost il-poplu li jog˙xa jinqasam fuq festi, baned u piki o˙ra”. Ilperspettiva ta’ Camilleri tg˙in iktar biex wie˙ed allura jifhem iktar x’kien qed verament ji©ri u g˙aliex kien qed ji©ri dak li kien qed ji©ri.

IΩda n˙oss li l-awtur ma spjegax biΩΩejjed x’kien l-g˙an talkuntatti li kien qed jinse© ilPartit Laburista ma’ organizzazzjonijiet, persuna©©i u g˙aqdiet internazzjonali fil-bidu tas-snin sittin. Camilleri jg˙id li l-Partit Laburista g˙amilhom dawn ilkuntatti “sabiex jikseb l-appo©© g˙all-kawΩa tieg˙u”.

Iktar minn hekk kien l-g˙an – jiena ng˙id l-g˙an ta’ Mintoff. Fl-artiklu tieg˙i ta’ 16/9/89 intitolat Pressjoni Laburista g˙all-

Indipendenza, riçerkat b’˙afna mid-dokumenti li jirreferi g˙alihom Camilleri u li kont ikkonsultajt fl-umdità tal-Maçina meta na˙seb li l-awtur kien g˙ass˙ana tal-benniena tieg˙u (qed ng˙id dan f’sens çajtier u mhux f’sens sarkastiku) urejt li l-iskop ta’ dawn il-kuntatti, li ˙afna minnhom kienu ©odda, kien preçiΩament biex il-Partit Laburista jo˙loq pressjoni internazzjonali fuq il-Gvern IngliΩ u jag˙ti indipendenza lil Malta u biex jikxef ir-rifjut tieg˙u li jag˙mel dan kontra kull duttrina

ddikjarata tal-Ìnus Mag˙quda li kienedt tis˙aq li l-kolonji kellhom jing˙ataw is-self-determination . Il-mira kienet li l-Gvern IngliΩ ji©i mixli quddiem il-Ìnus Mag˙quda. Din kienet strate©ija esklussivament ta’ Mintoff li riedet tit˙addem minn Moviment g˙all-Liberazzjoni. Dan kien la˙jar eΩempju ta’ kif Mintoff ried juri li, b˙al kolonji o˙ra li kienu kisbu l-indipendenza, Malta wkoll kellha l-potenzjal li ting˙aqad u ti©©ieled biex tikseb il-libertà u l-˙elsien, g˙alkemm dan kellu jkun b’mod paçifiku u

09

diplomatiku. Wara l-irvellijiet tal1958, il-Partit Laburista u lMoviment tal-Óaddiema kienu fehmu li ma kellhomx mezzi biex ji©©ieldu fiΩikament lillGvern IngliΩ. F’wa˙da mill-ittri li kkonsultajt, Mintoff lil Nkrumah, President tal-Gana, li kellu simpatija kbira g˙al Malta, tant li kien pajjiΩu b’mod ewlieni li ressaq il-kaΩ ta’ Malta fil-Laqg˙a Ìenerali tal-GM li kkundannat il-kolonjaliΩmu f’Settembru tal1960, qallu li l-Moviment ma kienx kapaçi jeg˙leb lill-kolonjaliΩmu b’mezzi vjolenti. Ji©ifieri l-alternattiva kienet pressjoni internazzjonali fuq il-Gvern IngliΩ permezz ta’ lobbying ma pajjiΩi fil-GM li kienu g˙adhom kif ˙adu l-indipendenza. Mintoff kien g˙amel kull sforz biex ida˙˙al lill-Partit Laburista f’dawk l-organizzazzjonijiet internazzjonali li l-membri tag˙hom kienu jag˙mlu wkoll parti millMoviment tal-PajjiΩi Mhux Allineati, b˙al l-AAPSO. L-affiljazzjoni fl-AAPSO kkargat l-g˙adab tal-Knisja kontra Mintoff u l-Partit Laburista g˙aliex ˙afna mill-membri kienu filo-Sovjetiçi, u allura Komunisti.

Mhux biss, dan il-lobbying wara l-1960 baqa’ persistenti biex jikxef l-attroçitajiet li kienu qed ise˙˙u f’Malta mill-Gvern IngliΩ u l-Knisja fir-rigward tal-ksur tad-drittijiet tal-bniedem.

Nota: It-tieni parti ta’ din l-analiΩi se tkun ippubblikata fil˙ar©a li jmiss.

Opinjoni

10 20.04.2014

tivi awards

MINN

SALVU

CANALE

Nisperaw li ˙add ma jie˙u g˙alih g˙ax illum l-artiklu ser jie˙u forma differenti. Ma tafx kif? Biex invarjaw ftit u nkunu aktar friski.

Illum se nsemmi g˙add ta’ preΩentaturi li, ovvjament, jidhru fuq dan l-imniefa˙ TiVi, b’hekk ˙sibt li permezz ta’ dan l-artiklu ser nikklassifikahom bejn ilfavoriti u l-insopportabbli. Kif di©à g˙edt, l-intenzjoni ta’ dawn il-kitbiet tal-lum mhumiex biex jintefa’ l-ebda dell ikrah jew sabi˙ fuq ˙add. Imma insomma, jien avΩajtkom, u g˙all-anqas ma taqrawhx fuq stonku vojt. Óa nibdew bil-favoriti Fost il-˙afna preΩentaturi li g˙andhom ammirazzjoni kbira ta’ g˙add ta’ telespettaturi nsibu lil Stephanie Spiteri, dik ta’ Malta Llejla; il-mod sottili kif din tippreΩenta, lili jog˙©obni.

Id- duo Hermann u Frida li ˙admu ˙afna produzzjonijiet flimkien u, minkejja li ndraw ˙afna, xorta tie˙u pjaçir tarahom u ma jdejqukx.

L-erba’ nisa ta’ lsienhom tazzokkor, jew a˙jar Moira, Pauline, Claire u Clare, lili jog˙©buni ˙afna. Il-programm g˙andu studio sabi˙ minkejja li s-sustanza tal-programm kemxejn fqira.

Kull programm li tippreΩenta Simone Cini jien narah g˙ax dejjem nitg˙allem minnu, u ta’ dan inΩidha ma’ din il-lista.

Minkejja li ma jifhimx akka filkarozzi, lil Pierre Borg ng˙oddu ma’ din il-lista. Dan qatt ma tkessa˙ u dejjem Ωamm saqajh mal-art, filwaqt li napprezza l-

ammirazzjoni kbira li g˙andu lejn il-muturi.

Ivan Grech huwa ˙afna a˙jar b˙ala kantant, iΩda l-programm li jippreΩenta ma’ Jackie Mercieca jinΩel tajjeb is-Sibt filg˙axija.

MaΩ-Zoo kont in˙ossu l-iktar inferjuri, iΩda b˙ala preΩentatur wie˙ed mit-tajbin, dan urieh meta kellu mistiedna barranin; bla ebda dubju: Owen Bonnici.

Din il-kantanta, pjanista u preΩentatriçi, qieg˙ed nirreferi g˙al Corazon, vera isimha aktar huwa stage name, imma l-pro-

gramm TVPM tippreΩentah b’çerta kariΩma.

Dan beda snin ilu fuq ir-radju li dak iΩ-Ωmien kien Super 1, stabbilixxa ru˙u fuq it-TiVi sew ˙afna wara. Dan ma hu ˙add ˙lief Alfred Zammit. Il-programm tieg˙u jien ma tantx narah, imma jarawh ˙afna nies u g˙alhekk iddeçidejt li npo©©ih f’din il-lista.

Beda jberraq Dan ilu jippreΩenta l-istess programm xi 15-il sena, indera ˙afna, jiççaqlaq ˙afna, irid il-

kul˙add jaqta’ fil-qasir u l-ors tieg˙u jxomm subg˙ajh. Peppi Azzopardi ppreΩenta ˙afna Xarabankijiet li wettqu ©id imma jaf jidher imparzjali wkoll.

Din twerΩaq wisq, dejjem ippreΩentat programm f’˙in tajjeb il-Óadd filg˙odu bid-differenza li ma fih xejn ta’ sustanza, sinjuri, g˙alikhom: Angie Laus.

Lil dan ma nafx x’nist˙ajlu, il˙in kollu j˙ares lejn il-kamera u jid˙qilha, xi minn daqqiet jieqaf u jdoqq naqra vjolin, u trid tarah biex temmnu; jien la narah u wisq inqas nemmnu, bla ebda dubju dan huwa Joseph Chetcuti.

Jekk jinqata’ s-servizz tat-televiΩjoni iΩda jkolli biss il-One u flistess ˙in ikun hemm Rennie u Paulenne, nippreferi nitfi s-sett tat-TiVi, jew noqg˙od nara lil dak l-Isqalli jbig˙ it-tapiti, milli nara lilhom. Ommi ma xi tferfir u soffokazzjoni jqabbduni dawn it-tnejn!

Ta’ Gadgets u ta’ Paqpaq ittnejn tfajthom f’din il-lista. Ta’ Gadgets i˙ossha wisq, u l-Malti ingliΩat, imkisser u m©ebbed ©ag˙alni nitfg˙u f’din il-lista.

Tonio Darmanin – dak ta’ ‘perkaΩu’ tielg˙a u nieΩla, kemxejn insapportabbli, jidher li jifhem ˙afna minkejja li l-Malti li jitkellem bih ma j˙allihx ver©ni.

Lil din ˙allejtha g˙all-a˙˙ar.

Dehret f’diversi programmi differenti u ˙lief titkessa˙ ma tafx.

Fi programm partikolari ©ieli anke bikkiet lil min intervistat u ta˙seb li ˙afna jiggustawha.

Na˙seb tafu minn hi...Melanie Kelly!

L-G˙id it-tajjeb!

GÓas-servizz tal-Kuruna

Patri Mario Attard

Il-kaΩ niftakru qisu ©ara issa quddiemi! Il-kumment tag˙ha tg˙idx kemm g˙amilli ©id! Ìag˙alni nifhem l-akbar misteru tal-fidi tag˙na: l-G˙id il-Kbir!

Mela darba minnhom tid˙ol mara Ωag˙Ωug˙a u miΩΩew©a pazjenta fl-isptar. Dik il-˙abta missieri kien qieg˙ed jistenna biex jag˙mel operazzjoni f’qalbu.

Fil-kuritur niltaqa’ ma’ zijitha.

X˙in tarrfitli bil-marda tag˙ha qabΩitli demg˙a. Qalbi intifdet!

“Miskin Ωew©ha! Minn xiex kellu jg˙addi!” tnihedt f’qalbi. F’dak il˙in dlonk we©itha: “O˙ti! Ma nag˙milx mirakli jien. Imma nitlob g˙alihom nista’. Óa. Óu din u itlobha ˙dejha.” F’dak il-waqt da˙˙alt idi fil-but, ˙ri©t kuruna sewda ppakkjata f’borΩa çkejkna trasparenti tal-plastik u tajthielha.

Wara ftit ftakart ukoll li kelli santa tal-Kurunella tal-Óniena Divina fil-but ta’ sidri taç-çoqqa.

G˙alhekk da˙˙alt idi l-leminija, ˙ri©tha u tajthielha wkoll.

Imbag˙ad, wara li tlabna talba, ˙allejtha biex inΩur lil missieri ˙a nara kif g˙adda.

Min˙abba li kont weg˙edtha li f’dak il-jum stess kont se nΩur linneputija tag˙ha biex nitlob ˙dejha, x˙in saru t-tlieta u kwart inΩilt fis-sala fejn kienet iΩΩag˙Ωug˙a. D˙alt. Staqsejt ’l-infermiera x’sodda kienet. Wasalt ˙dejha. Óri©t il-kuruna li s-soltu nitlob il-Kurunella tal-Óniena Divina ˙dejn il-morda u bdejt nitlob. Hekk kif kwaΩi lestejt ilKurunella nisma’ wa˙da millinfermieri tg˙id dan il-kliem: “G˙ax min kien fis-servizz tal-

Kuruna IngliΩa l-funeral tieg˙u m˙allas”. Ng˙idilkom il-verità ma nafx jekk din il-˙a©a hijiex tassew jew le. Madankollu, li naf hu li f’dak il-waqt xeg˙litli lbozza! Ix-xorti riedet li f’dak il-˙in f’idi l-leminija jiena wkoll kelli kuruna. Iva. Il-kuruna tar-ruΩarju!

Il-kuruna li soltu nitlob biha lKurunella tal-Óniena Divina!

Mela x˙in spiççajt millKurunella mort quddiem l-infermiera, li sadanittant kienet da˙let wara l-purtiera biex tikteb xi ˙a©a fin-noti tal-pazjent. Kif appena ˙ar©et qbadt il-kuruna tar-RuΩarju, fta˙tha quddiemha b’idejja t-tnejn u g˙edtilha bittbissima: “O˙ti, anke jien g˙asservizz tal-kuruna!”

Ma stajtx ma nitbissimx! Lewwel ˙sieb li ©ieni kien ir-ruΩar-

ju! Jiena, il-patri, qieg˙ed g˙asservizz ta’ Marija, omm ir-RuΩarju mqaddes! G˙ax wie˙ed mixxog˙lijiet ewlenin tieg˙i hu li nxettel im˙abba lejha! Li ng˙in lil uliedha biex i˙obbuha aktar billi jitolbuha u jinvolvuha aktar f’˙ajjithom.

IΩda hi, ta’ omm twajba u mimlija m˙abba li hi, ma ΩΩommniex g˙aliha! Anzi, tifta˙ni g˙al binha!

F’dak il-waqt stess ftakart fit-talba li kont g˙amilt xi jiem qabel biex il-Mulej Ìesù jnebba˙ni biex nikteb xi jridni f’dan l-artiklu dwar lG˙id. U l-g˙erf ©ie tafux! Indunajt li b˙ala patri ©ejt imsejja˙ biex inkun g˙as-servizz tal-kuruna, ji©ifieri tas-saltna. Dik is-saltna li fir-rakkont tal-Passjoni Skont San Ìwann, li qrajna jumejn ilu filÌimg˙a l-Kbira, Ìesù ta xhieda

g˙aliha quddiem Pilatu. Óeqq, Pilatu saltnatu ma tantx damet.

Iktar ma beΩa’ g˙al postu aktar tilfu! L-Imperatur Tiberju kien ne˙˙ieh min˙abba li, skont fehmtu, ma mexiex sewwa!

Imma Ìesù, is-Sultan, g˙amilha çara li saltnatu mhix ta’ din iddinja. Quddiem il-beΩΩieg˙ Pilatu li beΩa’ aktar g˙as-si©©u milli biex imexxi bil-©ustizzja u s-sewwa, Ìesù stqarr: “Is-saltna tieg˙i mhijiex ta’ din id-dinja. Li kieku saltnati kienet ta’ din id-dinja, lg˙ases tieg˙i kienu ji©©ieldu biex ma ning˙atax f’idejn il-Lhud; imma tabil˙aqq saltnati m’hijiex ta’ hawn” (Ìw 18:36).

Is-saltna ta’ Ìesù mhijiex dik tal-mibeg˙da, tal-vendetta, talkonkwista, tal-jasar u tal-mewt!

G˙all-kuntrarju! Saltnatu hija dik tal-im˙abba, tal-ma˙fra, talfejqan, tal-˙elsien, tal-˙ajja! Mhux hu kien li qalilna: “Jiena ©ej biex ikollkom il-˙ajja u l-˙ajja bilkotra”? (Ìw 10:10). Mela biex inkun membru ta’ din is-saltna ta’ Ìesù je˙tie©li naqdi b’qalbi, b’mo˙˙i u b’sa˙˙ti kollha lillma˙fra, lill-˙niena, lir-rikonçiljazzjoni u lill-umiltà tieg˙u! Irrid inkun qaddej fidil u g˙aqli, li fejn inkun in©ib dawn il-kwalitajiet sbie˙ ta’ Ìesù Kristu mqajjem mill-imwiet! Irrid in˙allih ja˙dem hu fija, billi nkun bniedem ta’ paçi li nibni l-pontijiet u qatt ilbarrikati! Li nressaq lin-nies lejn Ìesù u mhux inxammar imnie˙ri!

Dan int tista’ twettqu wkoll!

Mela kun qaddej/ja g˙as-servizz tal-kuruna!

Opinjoni

20.04.2014 11

FORUM ÛGÓAÛAGÓ LABURISTI

LEAGUE OF YOUNG VOTERS MALTA Naomi Cachia Membru fl-EΩekuttiv FÛL u Ambaxxatriçi LYV

B˙alissa, il-partiti politiçi rrankaw sew g˙all-kampanja elettorali g˙all-membri talParlament Ewropew. Di©à saru ˙afna attivitajiet, inkitbu diversi artikli u inizzjattivi o˙ra bilg˙an ewlieni li Ωgur jasal ilmessa©© me˙tieg g˙and kull min hu kkonçernat. Fl-opinjoni tieg˙i, il-League of Young Voters qed tag˙mel dan b’mod tassew effettiv. Hija kampanja mmirata speçifikament biex t˙e©©e© liΩ-Ωg˙aΩag˙ jag˙mlu deçiΩjoni infurmata meta ji©u biex jivvutaw f’Mejju li ©ej.

B’kollaborazzjoni mal-A©enzija Ûg˙aΩag˙, il-Kunsill Nazzjonali g˙aΩ-Ûg˙aΩag˙ u lUffiççju g˙all-Parlament Ewropew f’Malta, il-League of Young Voters Malta qed timmira li til˙aq kull Ωag˙Ωug˙ u Ωag˙Ωug˙a, ©ejjin minn sferi politiçi differenti, u kif ukoll dawk li ma jappartenux ma’ xi partit politiku. Flimkien qed niddiskutu su©©etti rilevanti g˙alina Ω-Ωg˙aΩag˙; b’rilevanza lokali f’ambitu Ewropew.

B’hekk, il-Parlament Ewropew ma jibqax biss fl-isfond taddiskussjoni, iΩda jsir punt tan©ibbli flimkien ma’ kulma jkun fiç-çentru tad-dibattitu.

IΩ-Ωg˙aΩag˙ tad-diskussjoni

fiç-çentru

Il-League of Young Voters mhix biss inizzjattiva li qed issir f’Malta, iΩda wa˙da

Ewropea, u tag˙mel parti millLeague of Young Voters Europe li hi bbaΩata fi Brussell.

Din tag˙ti l-opportunità liΩΩg˙aΩag˙ biex ikunu iktar konxji dwar x’qed i˙asseb lil Ωg˙aΩag˙ b˙alhom f’pajjiΩi o˙ra permezz tas-sit elettroniku www.youngvoters.eu, fejn kontinwament ji©u diskussi diversi su©©etti, b˙all-immigrazzjoni, il-qg˙ad fost iΩΩg˙aΩag˙, l-edukazzjoni u lambjent, fost o˙rajn.

In-nonparti©©janiΩmu huwa aspett kruçjali ta’ din il-kampanja. Huma ˙afna dawk iΩΩg˙aΩag˙ li jitbieg˙du minn attivitaijiet immirati lejhom min˙abba li diskussjoni politika jkun hemm lok li tie˙u sfond a˙mar jew blu. Il-Forum Ûg˙aΩag˙ Laburisti (FÛL) hija wa˙da mill-˙afna g˙aqdiet taΩΩg˙aΩag˙ li ©ew mistiedna jipparteçipaw f’din il-kampanja, il-ma©©oranza tag˙hom m’g˙andhom l-ebda rabta politika, biex b’hekk tinΩamm diskussjoni bilançjata. L-FÛL, g˙alhekk, laqa’ din is-sej˙a u qed jipparteçipa b’mod attiv.

Na˙seb li t-timbru distintiv tal-kampanja League of Young Voters Malta hija l-interazzjoni diretta bejn l-MEPs prospettivi u Ω-Ωg˙aΩag˙ fejn, waqt iddibattiti li ji©u organizzati, iΩΩg˙aΩag˙ g˙andhom posthom fuq il- panel , u l-kandidati jwie©bu l-mistoqsijiet indirizzati lejhom miΩ-Ωg˙aΩag˙ stess.

Punt ie˙or li laqatni ˙afna hu latmosfera waqt dawn id-dibattiti, meta jkun hemm ˙in wara li tispiçça d-diskussjoni fejn iΩΩg˙aΩag˙ u l-kandidati jissoçjalizzaw u jitkellmu fuq nota iktar rilassata, jie˙du xi ritratti u jsiru jafuhom b’mod totalment differenti minn kif forsi jidhru fuq it-televiΩjoni u l-medja soçjali. Fl-opinjoni tieg˙i, dan hu li jridu Ω-Ωg˙aΩag˙: sustanza u mhux gimmicks . B’hekk issir iktar façli li jkunu mmobilizzati.

IΩ-Ωg˙aΩag˙, G˙awdex u l-Unjoni Ewropea Wara t-tnedija tal-kampanja League of Young Voters Malta f’Dar l-Ewropa, u dibattitu flUniversità ta’ Malta, kien imiss liΩ-Ωg˙aΩag˙ G˙awdxin biex ikunu fiç-çentru taddiskussjoni. Fil-5 ta’ April, grupp ta’ Ωg˙aΩag˙ Maltin telg˙u G˙awdex fejn, filMinisteru ta’ G˙awdex, sabu folla sabi˙a ta’ G˙awdxin jistennewhom sabiex flimkien ma’ numru ta’ kandidati jiddiskutu r-rwol tal-Unjoni Ewropea fil-futur tal-gΩira G˙awdxija. Il-Ministru ta’ G˙awdex Anton Refalo, waqt lindirizz tieg˙u, sa˙aq fuq limportanza tal-Kunsill Re©jonali taΩ-Ûg˙aΩag˙ G˙awdxin li wasal biex jitwaqqaf, u li bla dubju se jservi ta’ qafas importanti g˙aΩ-Ωg˙aΩag˙ G˙awdxin li se jkunu parti minnu.

Iddiskutejna flimkien punti b˙all-aççessibbiltà ta’ G˙awdex, it-turiΩmu u lekonomija, l-insularità doppja, ir-rappreΩentanza u l-impjiegi.

Spikkat ix-xewqa ta’ dawk preΩenti biex G˙awdex ma jibqax jitqies sempliçiment b˙ala estensjoni ta’ Malta.

B’hekk il-potenzjal ta’ G˙awdex ikun jista’ ji©i mmassimizzat u l-punti li semmejt ikunu aktar effettivi u jistg˙u ji©u indirizzati a˙jar.

IΩ-Ωg˙aΩag˙, b˙ala l-mexxejja futuri ta’ pajjiΩna, kulma jmur bix-xieraq qed jing˙ataw iktar u iktar importanza u opportunitajiet biex isemmg˙u l-opinjoni tag˙hom.

B˙ala Ωag˙Ωug˙a, jien li ta’ kuljum nitkellem u niddiskuti l-politika u ©rajjiet kurrenti ma’ Ωg˙aΩag˙ o˙ra, naf biç-çert li huma ˙afna dawk li huma g˙atxana biex ikunu iktar attivi u jsemmg˙u le˙inhom.

B˙ala membru kruçjali f’din il-kampanja, il-Forum Ûg˙aΩag˙ Laburisti j˙e©©e© lillmembri tieg˙u jattendu l-attivitajiet tal-League of Young Voters Malta bi ˙garhom, fejn imiss issa dibattitu fl-MCAST. IlLeague of Young Voters Malta qed tag˙ti l-opportunità lil min jattendi biex jie˙u sehem f’kompetizzjoni li tista’ trebb˙u ©ita fi Brussell mal-MEPs li se ji©u eletti f’Mejju, kollox im˙allas. Segwuhom fuq www.facebook.com/lyv.malta

LABURISTI – VOT BIL-GÓAQAL U MHUX BIR-RABJA

Joseph Cuschieri Kap tad-Delegazzjoni Laburista fil-Parlament Ewropew u kandidat g˙all-Elezzjoni

Jg˙idu xi jg˙idu r-riΩultati talist˙arri© mill-©urnali u g˙ejun o˙ra tal-medja Maltija, huwa fatt li r-realtà assoluta tal-elezzjoni g˙all-Parlament Ewropew ix-xahar id-die˙el hija li g˙adek issib ˙afna Laburisti li ma jridux jivvutaw.

Jien m’iniex xi wie˙ed li se noqg˙od nin˙eba wara subg˙i u nibΩa’ nirrikonoxxi din ir-realtà jew noqg˙od nilg˙ab bil-kliem. G˙ad hemm Laburisti li qatt ma kienu lesti jmissu ma’ xi ˙a©a li tmiss mal-Unjoni Ewropea, kif hemm Laburisti li jorbtu lvot tag˙hom mal-idea konsumerista tal-politika lokali.

Tal-ewwel jiffurmaw parti minn dawk li, anke wara ddeçiΩjoni demokratika tass˙ubija fl-Unjoni Ewropea, baqg˙u mixlufa. Tat-tieni huma nies imwe©©g˙in – jew g˙ax stennew wisq malajr jew g˙ax ©enwinament je˙tie©u dak li fittxew g˙alxejn u g˙alhekk ma jridux li jag˙tu sehemhom f’din l-elezzjoni.

Fil-politika Maltija mhix xi ˙a©a ©dida din. Sa minn meta bdew l-elezzjonijiet tal-kunsilli lokali u mbag˙ad warajhom tal-Ewropa, kellek g˙add ©mielu ta’ nies li riedu

juΩawhom b˙ala mezz ta’ protesta billi jibag˙tu messagg bil-vot tag˙hom meta jivvutaw g˙al partit ie˙or jew sa˙ansitra jag˙Ωlu li jibqg˙u d-dar. In-Nazzjonalisti filGvern kienu jg˙idu: “Ma jimpurtax, il-Laburisti jirb˙u l-FA Cup, u a˙na l-Premier League!” fis-sens li hija l-elezzjoni ©enerali li l-aktar kien jimpurtahom minnha. Imma dan kien ra©unar dg˙ajjef u tellief.

Il-mu©ug˙ ma tistax tlumu Anke hawn nara li l-bidla filGvern ©abet bidla fil-mentalità. G˙adna fil-bidu ta’ mew©a poΩittiva li g˙ad trid trodd il-frott. Tlettax-il xahar huwa Ωmien qasir wisq biex ikunu mil˙uqa l-g˙anijiet u laspirazzonijiet kollha ta’ dak li jkun, anke jekk il-verità hi li matulu twettaq xog˙ol u saru kisbiet li l-Gvern ta’ qabel qajla kien jo˙lom bihom, a˙seb u ara jag˙milhom.

Imma lill-mu©ug˙ ma tistax tlumu. Hemm Laburisti li kienu ilhom jistennew is-snin twal – kien perijodu mudlam li kien qisu ma ried jg˙addi qatt! – biex isibu ftit tat-tama

u jaraw il-bibien tal-poter jinfet˙ulhom. Mhux biex issir korruzzjoni, mhux biex jie˙du dak li ma jist˙oqqilhomx, mhux biex jilbsu Ωarbun li ma ji©ihomx…iΩda biex issir ©ustizzja mag˙hom, biex jaraw it-tama tikber, biex isibu solliev u biex ma j˙ossuhomx aktar çittadini tattieni klassi.

Nista’ nassigurahom li lPartit Laburista g˙adu hemm g˙alihom b˙alma dejjem kien. Qieg˙ed hemm rappreΩentat minni u minn o˙rajn b˙ali li jifhmu t-tbatijiet li g˙addew minnhom u l˙tie©a li j˙ossuhom parti s˙i˙a minn dak il-Gvern li tellg˙u bil-vot massiçç u determinat tag˙hom ftit taxxhur ilu.

Vot g˙al min nemmnu li se nsibuh warajna L-g˙ajta tieg˙i fl-Ewropa sa minn meta kont ing˙atajt ilfiduçja tal-elettorat fl-elezzjoni tal-Parlament Ewropew erba’ snin ilu kienet wa˙da u çara: Le˙en il-Óaddiem fl-Ewropa.

U hekk g˙adha llum u se tibqa’ g˙ada.

G˙aldaqstant, ma nistax inkun le˙en il-˙addiem jekk

ma nag˙rafx u ma nifhimx ilwe©g˙at tieg˙u, id-dubji ta’ b˙alissa, u l-inçertezza talfamilja tieg˙u. Jien irrid inkun hemm g˙alihom, irrid naqsam mag˙hom l-esperjenzi diffiçli tag˙hom u, kull fejn jew meta jkun hemm bΩonn, nieqaf mag˙hom f’kull mument tal˙ajja. Dawk il-waqtiet ta’ fer˙ im˙alltin mal-waqtiet kiebja li taf tag˙ti l-˙ajja meta ma jkunx hemm xog˙ol, meta ma jkunx hemm saqaf fuq ras dak li jkun, meta jkun hemm problemi soçjali o˙ra li jridu jkunu indirizzati.

Jien çert li se jkunu indirizzati. Il-lista hija twila u ddomanda akbar minnha.

G˙alhekk il-karba trid tinstema’. Tista’ ssib il-mog˙dija ideali biss, iΩda, permezz talvot li rridu nix˙tu. Iva, il-vot irid jinxte˙et; madankollu, irid jinxte˙et bil-g˙aqal u mhux bir-rabja. Billi mmiddu ri©lejna u nivvutaw g˙al min nemmnu li se nsibuh warajna u mhux ji©ri qabilna. Mhux billi nibqg˙u d-dar nistennew il-bajtra taqa’ f’˙alqna.

Hekk biss nistg˙u naççertaw irwie˙na li nkunu parti minn dik il-mew©a poΩittiva li qed tibdel wiçç Malta u G˙awdex tas-seklu wie˙ed u g˙oxrin.

Opinjoni

12 20.04.2014

Vot MILL-QaLB FaVUr L-UGwaLjanza Deborah Schembri Kandidata g˙all-Parlament Ewropew

Din il-©img˙a l-Parlament Malti g˙adda l-li©i li tirregola l-unjoni çivili b’37 vot favur. Il-Partit Laburista fil-Gvern wettaq wa˙da mill-aktar weg˙diet importanti li kellu fil-programm elettorali tieg˙u. Dan g˙aliex l-ugwaljanza hija prekondizzjoni g˙al-libertà tal-bniedem u dritt fundamentali tieg˙u. G˙al snin twal il-Partit Nazzjonalista fil-Gvern injora dan id-dritt u ça˙˙du lil dawk il-koppji Maltin u G˙awdxin tal-istess sess li xtaqu li m˙abbithom ti©i rikonoxxuta mill-Istat u jkollha leffetti çivili kollha li jmorru mag˙ha.

Illum, grazzi g˙al rieda politika soda min-na˙a tal-Gvern, koppji omosesswali g˙andhom drittijiet daqs koppji eterosesswali fejn jid˙ol rikonoxximent tal-unjoni tag˙hom ma’ xulxin. U l-Partit Nazzjonalista, illum flOppoΩizzjoni, baqa’ jinjora u, li kien g˙alih, jiç˙ad dan id-dritt. LOppoΩizzjoni asteniet milli tivvota fuq din il-li©i. Astensjoni tfisser illi ma ti˙ux poΩizzjoni; astensjoni tfisser illi tiddeçiedi li fuq dak il-vot partikolari tabdika mir-rwol tieg˙ek ta’ rappreΩentant tal-poplu. Astensjoni tfisser illi bik u ming˙ajrek filParlament ir-riΩultat kien ikun listess, u astensjoni tfisser ukoll li

kieku kien jiddependi minnek biss dik il-li©i ma tg˙addix. U lebda ammont ta’ spjegazzjonijiet qabel il-vot, u bl-ebda ammont ta’ skuΩi ma jinbidel dak il-fatt.

Injoraw sezzjoni tal-poplu Nista’ nifhem id-dieqa taç-çittadini illi g˙al darba o˙ra, wara lesperjenza qarsa tal-vot parlamentari rigward id-divorzju, irrappreΩentanti tag˙hom minna˙a tal-OppoΩizzjoni re©g˙u injoraw sezzjoni tal-poplu tag˙na li kienet g˙addejja minn tbatija inutli b’insistenza illi d-drittijiet tag˙hom jibqg˙u miç˙uda lilhom. Il-verità hi illi l-o©©ezzjoni li semma l-Partit Nazzjonalista, çjoè l-klawsola tad-dritt illi koppja omosesswali tkun ikkunsidrata eli©ibbli biex tapplika g˙alladozzjoni tat-tfal, hija biss skuΩa banali. Tant hija skuΩa illi fl-istess konferenza stampa li ta l-Partit Nazzjonalista ftit qabel il-vot, ilKap tal-OppoΩizzjoni stess qal illi jaf illi koppji omosesswali xorta qed jadottaw it-tfal bid-differenza illi jkun biss membru wie˙ed mill-koppja li jkun rikonoxxut.

U g˙aldaqstant mhux biss ilPartit Nazzjonalista flOppoΩizzjoni astiena milli jie˙u konjizzjoni tad-dritt tal-ugwaljan-

za g˙all-koppji omosesswali, iΩda astiena milli jie˙u konjizzjoni tas-sitwazzjoni ta’ dawk ittfal imrobbijin minn koppji omosesswali illi kienu miç˙uda d-dritt fundamentali tag˙hom g˙all-familja. Li kien g˙all-Partit Nazzjonalista, meta l-©enitur adottiv ji©i nieqes, dawn it-tfal jit˙allew orfni, meta fir-realtà g˙andhom ©enitur li dejjem trabbew mieg˙u illi jkun g˙adu ˙aj. Li kien g˙all-Partit Nazzjonalista dawn it-tfal iça˙˙adhom mid-dritt illi jibqg˙u jg˙ixu ˙ajja serena tal-anqas ma’ ©enitur illi huma dejjem irrikonoxxew b˙ala tali. Li kien g˙all-Partit Nazzjonalista din issitwazzjoni jibqa’ jipperpetwaha g˙al tfal illi g˙ad iridu ji©u adottati, u biex Ωgur ikompli jg˙affe© is-sitwazzjoni ©ab l-iskuΩa li dan qed jag˙mlu fl-a˙jar interess tattfal!

Fir-realtà l-Partit Laburista jedha fit-twettiq u l-Partit Nazzjonalista jedha fil-kliem. Turija o˙ra ta’ dan kienet l-ironija illi lbiera˙ stess, filwaqt illi min-na˙a wa˙da l-OppoΩizzjoni vvutat favur klawsola fil-kostituzzjoni biex iddiskriminazzjoni fuq baΩi talorjentazzjoni sesswali tkun kontra l-li©i, asteniet milli tivvota fuq li©i illi effettivament tne˙˙i

diskriminazzjoni li kienet issir fuq baΩi tal-orjentazzjoni sesswali.

Pass kura©©uΩ u g˙aqli Wie˙ed ta’ min jinnota illi li kieku l-klawsola rigward leli©ibbiltà g˙all-adozzjoni minn koppji omoseswali ma da˙litx fil-li©i lbiera˙, kieku llum kien ikollna sitwazzjoni fejn il-li©i taladozzjoni tag˙na tkun antikostituzzjonali ©aladarba mill-biera˙ il-li©ijiet tag˙na jridu jkunu wkoll konformi mal-klawsola l-©dida li tipprekludi diskriminazzjoni a baΩi tal-orjentazzjoni sesswali.

G˙aldaqstant, m’hemm l-ebda dubju illi dan l-Gvern g˙amel pass kura©©uΩ u g˙aqli meta da˙˙al din il-li©i fl-intier tag˙ha u ma waqax g˙all-pressjoni talOppoΩizzjoni biex ikompli jikkalpesta d-drittijiet çivili taç-çittadini u jkompli jiddiskrimina kontrihom.

Jiena kburija illi wara l-˙idma sfiqa li wettaqt fil-kampanja favur l-introduzzjoni tad-dritt çivili tad-divorzju, kelli x-xorti ntenni l-˙idma tieg˙i favur drittijiet çivili ©odda b˙ala membru parlamentari u nissana l-impenn tieg˙i b’vot, mill-qalb, favur lugwaljanza.

L-Interess nazzjonaLI L-ewweL

Lino Bianco Kandidat g˙all-Parlament Ewropew

Malta hija wie˙ed minn 27 stat membru tal-Unjoni Ewropea (UE). Kull stat huwa uniku u divers. L-unità fid-diversità talIstati Membri hija karatteristika ewlenija tal-UE. Is-sabi˙ ta’ kull stat membru hija l-individwalità unika tieg˙u li jsawwar il-kapital Ewropew. Id-diversità ta’ kull stat trid tkun rispettata minn kull istituzzjoni fi ˙dan il-UE. F’dan il-livell, le©iΩlazzjonijiet u direttivi japplikaw indaqs g˙al kul˙add. Kull stat membru, Malta mhux eççezzjoni, g˙andu il-karatteristiçi partikolari tieg˙u.

Il-mudell tal-one size fits all ma jindirizzax id-diversità ta’ kull stat membru. Kull stat g˙andu karatteristiçi li huma uniçi tieg˙u. Fil-kaΩ ta’ Malta, mod aktar akut g˙al G˙awdex, linsularità hija karetteristika li timponi limitazzjonijiet lil hinn minn ta’ stati o˙ra fl-Ewropa.

Malta l-ewwel u qabel kollox Fl-Istati Membri kollha, l-interess nazzjonali ji©i l-ewwel. Dak li u ta’ interess ta’ stat membru partikolari, ji©i l-ewwel u qabel kollox g˙al dak li msemmi stat.

Qabel ma Malta da˙let membru fil-UE, din kienet l-attitudni adottata f’Malta. Kemm il-Prim Ministru Dom Mintoff kif ukoll il-Prim Ministru Ìor© Borg Olivier emmnu f’din l-viΩjoni, u t-tnejn, bil-mod distint tag˙hom, ˙admu g˙al dan il-g˙an. Huwa minnu li Mintoff, min˙abba lkarattru, l-edukazzjoni u t-ta˙rig tieg˙u, il-messa©© tieg˙u kien aktar qawwi, passjonat u deter-

minat. Malta l-ewwel u qabel kollox kienet il-viΩjoni li wasslet g˙al Malta indipendenti fl-1964, repubblika fl-1974 u ˙ielsa millbarrani fl-1979. Malta ng˙aqdet g˙axar snin ilu fil-UE. Avveniment importanti, li tieg˙u nkunu qed niççelebraw il©ublew tad-deheb din is-sena, huwa d-d˙ul ta’ Malta b˙ala membru tal-Ìnus Mag˙quda.

Iva, Malta (u G˙awdex) saret membru ta’ din l-og˙la istituzzjoni ˙amsin sena ilu. F’dan illivell hija indaqs daqs id-diversi stati membri tal-UE, bl-eççezzjoni tar-Renju Unit u ta’ Franza.

Iva, f’din l-istituzzjoni Malta qieg˙da fl-istess livell b˙all-Ìermanja – vot wie˙ed kull wie˙ed.

Fil-Parlament Ewropew ilkuntest huwa differenti. Il-Ìermanja g˙andha l-og˙la numru ta’ si©©ijiet fil-Parlament – kwaΩi mija; filwaqt li Malta hija wa˙da mill-erba’ stati membri bl-inqas numru ta’ si©©ijiet – sitta. Innumru ta’ si©©ijiet jinstema’ diskora©©anti imma jirrifletti lpopolazzjoni tal-istat membru.

Din m’g˙andha l-ebda impatt fuq il-viΩjoni tan-nazzjon. A˙na, Maltin u G˙awdxin, jista’ jkun li jkollna opinjonijiet, ideat u/jew ideolo©iji differenti, imma laktar importanti hu li, lil hinn minn xtutna, a˙na mag˙qudin.

G˙alina, Malta u G˙awdex kienu, huma, u jibqg˙u l-ewwel u qabel kollox. Dawn huma lgΩejjer li missirijietna ˙allew g˙al uliedna. A˙na l-gwardjani tal-gΩejjer tag˙na; a˙na survivors . G˙alkemm il-gΩejjer

tag˙na huma fqar fir-riΩorsi naturali, huma sinjuri fil-kapital uman, int u jien, a˙na lkoll. Ilmottiv ewlieni kien l-interess nazzjonali. Dan ©ie l-ewwel u qabel kollox u g˙andu jibqa’ tali biex nirrispettaw lilna nfusna; dak li jag˙milna Maltin u G˙awdxin.

instabbiltà tal-pajjiΩi Afrikani.

Wie˙ed g˙andu jindirizza lkawΩa aktar milli jittratta l-effetti. L-immigrazzjoni, b˙al din li qed taffettwa lil Malta u ’lG˙awdex, tista’ tkun il-kawΩa ta’ temi relatati mas-sigurtà.

L-interess(i) nazzjonali

Malta g˙andha sitt si©©ijiet filParlament Ewropew. Dawn kollha jridu jimtlew. Dawn tag˙na. Jalla l-votanti Maltin u G˙awdxin jele©©u l-a˙jar sitt kandidati biex jirrappreΩentawna f’din l-istituzzjoni tal-UE. Huwa importanti li dawn kollha jkollhom il-kredenzjali u l-kredibbiltà biex iwasslu l-messa©© nazzjonali f’dan il-forum Ewropew.

Esperjenza u l-speçjalizzazzjoni huma ta’ importanza assoluta. Daqstant ie˙or huwa importanti li lkoll ikunu maturi biex ja˙dmu g˙all-interess nazzjonali l-ewwel u qabel kollox.

L-ideolo©ija politika tista’ tvarja, daqstant ie˙or l-opinjoni personali ta’ dak li jkun, imma hija importanza assoluta li l-kandidati kollha eletti jkunu maturi u jmorru lil hinn mill-mentalità lokali/nazzjonali. Fil-livell talParlament Ewropew, l-MEPs kollha g˙andhom ikunu vuçi wa˙da, vuçi wa˙da g˙al Malta u G˙awdex. Fil-livell Ewropew a˙na nazzjon daqs kull stat membru ie˙or. A˙na differenti u huwa dan li jag˙milna uniçi.

A˙na g˙andna nkunu b’vuçi wa˙da fl-Ewropa: Mag˙hom, mhux tag˙hom.

Fil-livell tal-UE l-interess(i) fissnin li ©ejjin huma varji. Temi çentrali huma çertament ilqg˙ad, il-prekarjat, iΩ-Ωg˙aΩag˙, il-faqar, l-ambjent, u l-immigrazzjoni. Il-qg˙ad u x-xog˙ol prekarju huma problema ewlenija. Dawn jaffettwaw kull staffa tas-soçjetà. Ta’ min isemmi Ω-Ωg˙aΩag˙, iç-çittadini tallum u l-mexxejja ta’ g˙ada.

Dawn qed ji©u sfrutatti ta˙t liskuΩa ta’ internships . Dan mhux aççettabbli. Fl-interess nazzjonali dawn g˙andhom ikunu trattati b’dinjità u m˙e©©in biex jipparteçipaw b’mod proattiv u b’modi inovattivi fil-qasam tax-xog˙ol.

Meta nirreferu g˙all-ambjent wie˙ed jirreferi g˙an-natura, li hija importanti ˙afna. L-ambjent huwa ˙ajjitna; huwa sa˙˙itna.

Ta˙t din it-tema hemm aspetti o˙rajn tal-˙ajja ta’ kuljum li huma involuti u li jinkludu lkuntest soçjoekonomiku. Ilfaqar huwa realtà – realtà li tirriΩulta minn diversi fatturi li jinkludu l qg˙ad, u/jew xog˙ol prekarju. L-immigrazzjoni irregolari hija kwistjoni importanti o˙ra, kwistjoni kkawΩata minn

Kumment finali

Editorjal

20.04.2014 13

www.kullhadd.com ÇNL, Triq Mile End, IL-Óamrun ÌurnaLIstI rekLaMI IMPaÌnar u dIsInn

Ritianne Agius Alan Saliba Leanne Grech

2090 1410 ritianne@kullhadd.com u Liam Gauci 2090 1413 liam@kullhadd.com 2090 1520 sales@kullhadd.com 2090 1411 editorial@kullhadd.com

edItOrJaL IL-BIdLa ”

It-Tlieta li g˙adda Malta kompliet tinbidel. Wara l-introduzzjoni tad-dritt g˙addivorzju, Malta issa tassew da˙let fil-21 seklu. Il-li©i talunjoni çivili tat lil eluf ta’ Maltin dak li ilhom snin twal jistennew. Li j˙obbu bil-mod kif g˙andhom dritt u mhux bil-mod kif tridhom is-soçjetà . IΩ-Ωmien li l-Istat jiddetta lillindividwu fil-kamra tas-sodda spiçça darba g˙al dejjem.

IΩda ma hiex biss kwistjoni ta’ dritt, hija wkoll kwistjoni umana. Óadd minn dawk li g˙andhom relazzjoni barra Ωwie© tradizzjonali jew li j˙obbu lil xi ˙add b’mod differenti mill-ma©©oranza ma g˙andu tort. Ir-relazzjonijiet umani u privati qatt ma messhom kienu prerogattiva ta’ xi Gvern jew Stat. IΩda b˙al ˙afna drittijiet o˙rajn li llum ma nima©©inawx li nistg˙u ng˙addu ming˙ajrhom, sabiex irrealizzajna dan domna mijiet ta’ snin.

Mhux kul˙add jifhem it-tibdil. G˙al darba o˙ra, nhar itTlieta li g˙adda l-Kap talOppoΩizzjoni baqa’ flg˙amad. G˙amel diskors li jindika biç-çar li lOppoΩizzjoni g˙adha qed tirrifjuta li taqra l-kitba fuq il˙ajt. G˙aΩlet it-triq ta’ min jibΩa’ jie˙u deçiΩjonijiet li jridu jittie˙du u, kif qal tajjeb il-Prim Ministru fil-Parlament, fl-ispirtu tal-Ìimg˙a l-Kbira,

il-Kap tal-OppoΩizzjoni u dawk li kellu madwaru g˙aΩlu l-friskatur ta’ Pilatu. La qalu iva u lanqas qalu le.

G˙aΩlu li jastienu.

L-OppoΩizzjoni qalet li taqbel mal-li©i tal-unjoni çivili li ma kienx g˙all-fatt li fiha hemm id-dritt li koppja tal-istess sess tista’ tapplika g˙alladozzjoni. Id-dritt li tapplika huwa ˙a©a u li tkun approvata adozzjoni hija ˙a©a o˙ra.

Dan huwa l-argument prinçipali li ma tridx tifhem lOppoΩizzjoni. Apparti wkoll li, bil-li©i kif kienet, hemm anqas skrutinju g˙ax persuna gay wa˙edha xorta setg˙et tapplika ming˙jar ma, min g˙andu jiddeçiedi, isir jaf lillpartner ta’ min japplika. Dan mhux ser jibqa’ ji©ri aktar.

IΩda d-diskors tal-Kap talOppoΩizzjoni tat-Tlieta kien fih Ωew© difetti kbar li jindikaw kemm ma g˙andux apprezzament tajjeb talprinçipji demokratiçi.

F’mument tad-diskors tieg˙u Simon Busuttil qal li 80% talpoplu Malti huwa kontra.

Jista’ jkun. IΩda d-drittijiet talminoranza huma dawk li huma: ta’ grupp f’minoranza!

Li kieku l-komunità gay kienet f’ma©©ornza ma kien ikun hemm problema ta’ xejn.

Apparti minn dan, iddemokrazija, ˙lief f’elezzjoni ©enerali, ma ta˙dimx bl-akbar numri iΩda bil-˙arsien ta’ drittijiet.

G˙alhekk Simon Busuttil wera biç-çar li ma jafx kif ta˙dem id-demokrazija.

Fl-istess nifs akkuΩa lillGvern li dak li qieg˙ed jag˙mel qieg˙ed jag˙mlu b’opportuniΩmu poltiku, fi ftit kliem biex jakkwista l-voti.

Huwa minnu li kul˙add ikejjel b’xibru jew, a˙jar, l-ispiΩjar milli jkollu jag˙tik. Alla˙ares kellna noqog˙du nsemmu kemm nies ©ew ingannati mill-mexxejja Nazzjonalisti f’diversi elezzjonijiet. IΩda meta Simon g˙amel din lakkuΩa lanqas inteba˙ li kien qieg˙ed jikkontradixxi lilu nnifsu.

Kieku l-Gvern kien qieg˙ed jintg˙o©ob g˙all-voti, kien jag˙mel dak li jixtiequ 80% tal-poplu! Kien jag˙laq g˙ajnejh g˙all-bΩonnijiet ta’ minoranza b˙alma hi il-komunità tal- gay . G˙alhekk a˙na nemmnu li meta l-Kap talOppoΩizzjoni g˙amel din lakkuΩa ma kellu lil ˙add f’mo˙˙u ˙lief lilu nnifsu u w˙ud minn dawk li kellu madwaru. Huwa minnu li dan il-Gvern jie˙u deçiΩjonijiet li huma poplari g˙ax fl-interess nazzjonali. IΩda Ωgur li ma hux qieg˙ed ikun populista.

It-Tlieta li g˙adda r©ajna rajna lill-Kap TalOppoΩizzjoni fuq in-na˙a l˙aΩina tal-Istorja. B˙al ˙afna li ©ew qablu li beΩg˙u millvot tan-nisa, mill-vot ta’ tmintax, miΩ-Ωwie© çivili u mid-divorzju, g˙ad irid jinteba˙ li Ωbalja…iΩda dakinhar li jinteba˙ ikun tard wisq.

”

WegÓda OÓra MWettqa

Lydia Abela Segretarja tal-EΩekuttiv Nazzjonali PL

Din il-©img˙a twettqet weg˙da o˙ra. Kburin li wettaqnieha mhux g˙all-partit politiku, imma g˙ax verament nemmnu fl-ugwaljanza. Weg˙edna li se nag˙mlu minn pajjiΩna art talugwaljanza. Ugwaljanza li kienet tant me˙tie©a. Ma qg˙adniex inqisu l-voti li kapaçi nirb˙u jew nitilfu, iΩda po©©ejna b˙ala prijorità lbΩonn li kul˙add jing˙ata l-istess opportunitajiet, irrispettivament min hu u minn fejn ©ej.

Irridu li dawk li ©ejjin warajna ji©©udikawna b˙ala n-nies li ppruvaw iwettqu xi ˙a©a, b˙ala dawk li wittew it-triq biex pajjiΩna j˙addem verament il-prinçipji tal-ugwaljanza.

Permezz tal-li©i tal-unjoni çivili qeg˙din nag˙tu d-dinjità lil persuni li huma omosesswali. Urejna li mhux bil-kliem, iΩda bil-fatti, dan il-Gvern irid jag˙tihom l-identità. Irid fuq kollox li ma jinda˙alx fil-˙ajja privata tag˙hom, irid li lim˙abba li g˙andhom lejn xi

persuna jew o˙ra ma tkunx imtaqqla bl-iskuΩi tal-©eneru tal-persuna. Permezz ta’ din illi©i, fuq kollox, intemmet iddiskriminazzjoni li dawn il-persuni ilhom isofru g˙al numru ta’ snin.

Din il-©img˙a kkonfermajna li mhuwiex biΩΩejjed li temenda l-istatut tal-Partit jew li to˙loq moviment g˙al opportunitajiet indaqs. Mill-paroli mbag˙ad trid tg˙addi g˙allfatti. Mhuwiex biΩΩejjed li tipprietka favur l-ugwaljanza u tg˙id li qed tifta˙ il-bibien g˙al kul˙add, u meta ti©i g˙allmument tal-prova tibqa’ ma ti˙ux deçiΩjoni u minflok tastieni. Din il-©img˙a kkonfermajna li l-Kap tal-OppoΩizzjoni mhuwiex kapaçi jie˙u poΩizzjoni u jibΩa’ jie˙u deçiΩjoni dwar prinçipju.

Sfortunatament, lOppoΩizzjoni g˙al darb’o˙ra ma semg˙etx l-g˙ajta tal-poplu u g˙aΩlet li ma tag˙tix opinjoni dwar dan il-vot hekk importan-

ti li fisser aktar ©ustizzja u ugwaljanza. L-OppoΩizzjoni Nazzjonalista la hija favur u lanqas kontra. G˙al darb’o˙ra, l-OppoΩizzjoni kkonfermat li mag˙ha ma tafx fejn qieg˙ed.

Rajna kif il-Kap talOppoΩizzjoni mhux kapaçi ji©bed warajh in-nies ta’ madwaru u kellu jie˙u poΩizzjoni li mhux biss tirrifletti ˙aΩin fuq il-Grupp Parlamentari Nazzjonalista, iΩda wisq aktar fuq l-istess Kap li ma kienx kapaçi jag˙ti linja u direzzjoni.

Permezz ta’ din il-li©i l-Gvern g˙aΩel li jag˙mel pass ie˙or ’il quddiem, g˙aΩel li jie˙u ˙sieb l-interessi tal-minoranza. Dan il-moviment g˙al darb’o˙ra jinsab fuq in-na˙a t-tajba talIstorja g˙aliex g˙al darb’o˙ra qieg˙ed iwettaq il-bidliet li hemm bΩonn. L-istess moviment li fi snin img˙oddija ˙adem g˙al aktar drittijiet, fosthom il-vot lin-nisa fis-sena 1947. Dak iΩ-Ωmien kien hemm min o©©ezzjona bil-qawwa li

n-nisa jing˙ataw id-dritt tal-vot, anke jekk illum il-©urnata nissorprendu ru˙na kull darba li nisimg˙u b’dak li kien ©ara 70 sena ilu.

Ma hemmx dubju li l-Gvern Laburista se jkun qed jara li jsir skrutinju assolut biex dejjem ji©u m˙arsa d-drittijiet supremi tal-minuri tul il-proçess ta’ adozzjoni. Gvern Laburista se jkun qed jassigura li l-monitora©© u l-iskrutinju se jkun wie˙ed li j˙ares l-interessi talminuri u dan anke billi bissa˙˙a ta’ din il-li©i l-iskrutinju se jkun qed isir fuq iΩ-Ωew© persuni omosesswali li japplikaw g˙all-adozzjoni. B’hekk se jkunu l-esperti li jaraw x’inhu l-a˙jar interess tat-tfal u jekk il-koppja jew persuna, skont il-kaΩ, humiex idonei u li huma kapaçi jrabbu t-tfal f’ambjent stabbli, fl-im˙abba u fl-g˙oΩΩa tal-familja.

Nag˙laq billi nawgura minn qalbi l-G˙id it-Tajjeb lill-qarrejja kollha ta’ din il-gazzetta.

Ittri

14 20.04.2014

Ibg˙at l-ittri tieg˙ek b’email lil editorial@kullhadd.com jew bil-posta tradizzjonali indirizzata lill-Editur, ÇNL, Triq Mile End, il-Óamrun

sPallieri ‘finanZjarji’ fil-Parlament ewrOPew Sur Editur, B˙ala çittadini qed ni©u msej˙a biex nie˙du sehem attiv biex nist˙arr©u dawk li ˙er©in b˙ala kandidati g˙allParlament Ewropew fl-elezzjonijiet ta’ Mejju. U dan narah importanti, g˙ax waqt li minn pajjiΩna ntellg˙u numru veru Ωg˙ir ta’ Ewroparlamentari, minn dak li m’ilux li ©ara, naraw li dawn jistg˙u jinfluwenzaw lill-Parlament kollu. Issa ˙afna nies, eletturi, li jimpurtahom hu l-˙obΩ, il-kwalità ta’ ˙ajja, il-libertà, id-dinjità li ni©u stmati ta’ nies u mhux li nitqiesu b˙ala roti u skorfini f’makkinarju, u g˙alhekk importanti li nie˙du interess u naraw li nag˙Ωlu lil min jag˙tina value for money .

PereΩempju, waqt li ˙afna pajjiΩi g˙addejjin minn kriΩi ekonomika, bla dubju jeΩistu ˙afna nies u azjendi ‘spallari’ li jafu jdabbruha sew.

Fornituri g˙al dak li jkun me˙tie© minn istituzzjoni kbira b˙all-Parlament Ewropew. Dak li jkun veru me˙tie© u dak li jivvintaw li jkun me˙tie©.

F’laqg˙a li saret fl-a˙˙ar ta’ Marzu fil-Parlament Ewropew – miftu˙a g˙aç-çittadini b˙ali li jinteressaw ru˙hom li jaraw li dak il-ftit li investew ma jitte˙dilhomx minn brikkuni, u li kienu lesti li jmorru g˙aliha minkejja li kellhom i˙allsu l-vja©© u l-akkomodazzjoni minn buthom u ming˙ajr ebda sussidju – d˙alna mill-entratura u mill-intrata tas-sigurtà, u ©ejna diretti lejn is-sala tallaqg˙a, ing˙atajna b˙al bozza tal-gomma biex noqog˙du nag˙fsuha jekk matul il-laqg˙a n˙ossuna stressjati! O©©ett li min jaf kemm qala’ min iddisinjah u min jaf kemm qed jaqla’ minn qed ifornih, u dan meta hawn tant nies fil-

prekarjetà fl-Unjoni Ewropea!

U tg˙id din il-kumpanija u a©enti u individwi o˙ra jorqdu komdi b’kuxjenza f’postha minkejja li hawn tant li jorqdu fuq l-g˙atba ta’ xi ˙anut barra t-triq, ta˙t xi pont jew fuq xi bank fi ©nien, jew f’kaxex tal-kartun, jew skips taΩ-Ωibel, fl-Unjoni Ewropea, anke fi Brussell?

Ara mbag˙ad g˙al ˙in talikel, xejn fancy, iΩda numru kbir ta’ bziezen bit-tadam, bajd iebes u xi perΩut, ©obon, eçç. Dak il-buffet bilwieqfa li ©ie ppreparat! Óafna bziezen li, kieku dawk li ma ttiklux tqassmu lil dawk li jorqdu fit-toroq fi Brussell, na˙seb kien itaffi ftit mill-g˙adab li j˙ossu dawk li b˙ali n˙allsu t-taxxi, u nipparteçipaw kif nistg˙u u nistennew kontabbiltà akbar.

J. BONETT BALZAN, IL-BALLUTA

kOrruZZjOni istituZZjOnaliZZata G˙aΩiΩ Editur, Jekk illum fil-pajjiΩ hawn xi ˙a©a li hawn konsensus dwarha, din hija li l-korruzzjoni fi Ωmien il-gvernijiet Nazzjonalisti kienet istituzzjonalizzata. Kull fejn tmiss u kull fejn t˙ares g˙andek issib xamma qawwija ta’ korruzzjoni.

Konna ilna Ωmien twil nisimg˙u u naqraw b’kuntratti mog˙tija b’mod dubjuΩ.

Kuntratti mog˙tija b’ direct orders li huma kontra l-li©i. Óatriet li ma jag˙mlux sens.

Nuqqas ta’ azzjoni minn çertu dipartimenti tal-Gvern u awtoritajiet fuq rapporti ta’ abbuΩi li kienu qed ikunu msemmijin fil©urnali. U elf ˙a©a o˙ra.

Korruzzjoni bil-goff, b˙alma hija l-kwistjoni tax-xiri taΩ-Ωejt li xxokkjat lill-pajjiΩ, tat-tbag˙bis fl-elettriku u o˙rajn.

Issa sirna nafu bi storja o˙ra.

Storja li ©iet ippubblikata lL-Orizzont , ewwel fuq imbag˙ad fuq The Malta Independent . Storja li l-fatti dwarha u l-allegazzjonijiet ta’ korruzzjoni u abbuΩi li ssemmew ˙ar©u waqt xhieda ta’ uffiçjali mog˙tija quddiem ilQorti. Qed nirreferi g˙all-pagamenti, tmienja b’kollox, li

ng˙ataw lill-kumpanija talGRTU, il-GreenMT. Qed ikun allegat li saru tmien pagamenti mill-MEPA u o˙rajn mill-Uffiççju tal-Prim Ministru direttament, li jammontaw g˙al €670,000. LabbuΩ allegat jikber aktar imbag˙ad jekk dejjem dak li qed ikun allegat huwa minnu, li dawn saru fuq dokumenti falsifikati. U dan allura, fl-opinjoni tieg˙i, mhux biss jammonta g˙al abbuΩ serju ta’ korruzzjoni, imma wkoll abbuΩ kriminali.

Li sal-lum g˙adni ma nistax nifhem huwa l-fatt kif, dejjem skont dawn iΩ-Ωew© ©urnali, ilMEPA bdiet xi investigazzjoni dwar dan u ˙add ma jaf x’©ara iΩjed. Veru jew le li l-MEPA g˙amlet investigazzjoni dwar dawn il-pagamenti u d-dokumenti konnessi mag˙hom? Jekk dan hu veru, allura l-poplu Malti m’g˙andux id-dritt li jkun jaf leΩitu ta’ din l-investigazzjoni?

Mhux qed ikun allegat xi somma Ωg˙ira. Qed tissemma somma ta’ eluf kbar ta’ ewro li huma kollha fondi pubbliçi.

Li ma nistax nifhem lanqas huwa l-fatt g˙aliex wara dak kollu li ˙are© minn dik il-kawΩa fil-Qorti u wara dak li ©ie rrappurtat fiΩ-Ωew© gazzetti, min hu responsabbli g˙adu ma lissen

tal-Pikniks jagÓmlu Óerba

ebda kelma. Wie˙ed irid iΩomm quddiem g˙ajnejh ukoll li lkumpanija li qed tissemma, ilGreenMT, hija kumpanija talGRTU. Id-Direttur tal-GRTU dak iΩ-Ωmien kien Vince Farrugia, li kien kandidat tal-PN g˙allElezzjonijiet tal-Parlament Ewropew. Kien ilu wkoll ji©ri lg˙ajdut li din il-kumpanija kienet fi stat finanzjarju ˙aΩin.

Hemm min jg˙id li g˙adha hekk sal-lum.

Din hija kwistjoni li ma su©©etti o˙rajn qed tkun fuq fomm kul˙add. U dan bir-ra©un, g˙ax dak li ©ie rrappurtat kemm f’L-Orizzont kif ukoll fil-Malta Independent kien xokkanti. Ilpoplu g˙andu jkun mg˙arraf jekk dak li qed ikun allegat hux minnu jew le. Fin-nofs hemm fondi pubblici, eluf ta’ ewro, kompetizzjoni in©usta ma’ kumpaniji privati o˙rajn u nnies imsemmija qrib il-politika.

Huwa g˙alhekk fl-interess ta’ kul˙add, tal-persuni msemmija nfushom, tal-kumpaniji u talpoplu, li jkun jaf il-verità kollha.

Il-˙tie©a ta’ investigazzjoni uffiçjali dwar dan hija essenzjali u neçessarja.

JOSEPH MERCIECA, BIRKIRKARA

Sur Editur, Illum se nikteb fuq kemm lawtoritajiet jimxu b’diskriminazjoni mal-kaççaturi. Meta jifta˙ l-ista©un tal-kaçça tibda tara l-˙in kollu lil tal-ALE ji©ru minn hawn g˙al hemm biex forsi jaqbdu xi kaççatur jikser il-li©i. Naraw ukoll lill-ambjentalisti kullimkien, bit-trombi jg˙assu fuq il-kaççaturi biex mal-içken ˙a©a jçemplu lillpulizija biex ji©u. Il-Gvern anke jg˙inhom i©ibu nies minn barra biex jassistuhom.

L-akkwati fejn kienu jkunu dawn il-kaççaturi u tal-ALE u lambjentalisti, qed ji©u okkupati minn g˙exieren ta’ nies jag˙mlu l-pikniks u l-BBQs. Dawn qed jg˙aff©u l-˙axix kollu, iqaççtu s-si©ar biex ja˙arqu z-zkuk fil-BBQ, u j˙amm©u kullimkien. IΩda g˙all-grazzja t’Alla la tal-ALE u lanqas l-Ambjentalisti ma jarawhom dawn. Dan kollu qed isir ta˙t imne˙irhom.

Ftit minn dawn il-postijiet huma l-Fortizza tas-Sil©, ilFortizza ta’ San Pawl, l-in˙awi ta’ Dellimara, St Peter’s Pool, itTumbrell, Xrobb l-G˙a©in, ilMag˙luq, u fejn il-power station – kollha fil-konfini ta’ Marsaxlokk. U˙ud minnhom ji©u l-Ìimg˙a filg˙axija u jibqg˙u hemm sal-Óadd filg˙axija. Dawn qed i˙allu ˙erba s˙i˙a, u ˙add ma jg˙idil-

hom xejn. Sa fejn naf jien iddipartiment tal-ALE huwa inkarigat mill-indafa wkoll, u mhux g˙all-kaççaturi biss. Din hi d-diskriminazzjoni.

Jiena nista’ nikkonferma li meta dawn il-lokalitajiet kienu okkupati mill-kaççaturi, dawn kien jie˙du ˙sieb is-si©ar, jaqtg˙u l-˙axix minn ta˙thom ˙alli ma j˙alluhx jinxef u forsi aççidentalment jaqbad u jeqred is-si©ar, u kienu jnaddfu kullimkien. Illum dan kollu spiçça, u minflok ji©u ruxxmata nies jag˙mlu l-pikniks u j˙allu warajhom ˙erba s˙i˙a, f’wiçç lawtoritajiet kollha.

Kull nhar ta’ Tnejn, il-Kunsill Lokali ta’ Marsaxlokk ikollu juΩa r-riΩorsi tieg˙u biex inaddaf dawn l-imsa©ar, la nnies li ji©u jgawdu l-ambjent mhumiex kapaçi jie˙du ˙sieb listess ambjent li qed ji©u fih, b˙alma kienu jag˙mlu l-kaççaturi.

G˙alhekk qed nappella lillGvern u ’l-awtoritajiet ikkonçernati, fosthom ilKummissarju tal-Pulizija, biex meta jibg˙at lil tal-ALE jg˙assu g˙all-kaççaturi, fl-istess ˙in jistg˙u jg˙assu g˙al dawn innies irresponsabbli li qed i˙allu din il-˙erba kollha warajhom.

CARMELO BUGEJA REGEN, VIÇI SINDKU, KUNSILL LOKALI TA’ M’XLOKK

DiÛlivelli fis-suq intern Sur Editur, Tie˙u pjaçir meta taqra li l-Kummissarju g˙as-Suq Intern qed jie˙u xi inizjattiva, ˙alliha li meta tmur xi darba biex tisimg˙u jitkellem, f’konferenza organizzata fil-bini talParlament Ewropew, kumbinazzjoni dakinhar ikun irtirat, b˙alma ©ara nhar il-Ìimg˙a 28 ta’ Marzu, u minflok bag˙at il-Kap tal-Kabinett tieg˙u g˙all-konferenza talBetter Finance. Li jinteressa lili, u na˙seb lil ˙afna, hu ddiΩlivelli li g˙ad hawn fis-suq intern.

PereΩempju, biex taqbad mezz ta’ trasport pubbliku mill-ajruport Barajas ta’ Madrid, (li ma’ ismu ser jiΩdied ‘Suarez’ g˙all-politikant li g˙adu kemm kien defunt)

t˙allas €5, sew jekk taqbad il-metro kif ukoll jekk taqbad il-coach. Mhux l-istess fi Brussell fl-ajruport Charleroi, g˙aliex jekk taqbad il-coach trid t˙allas €17 lejn iç-çentru u, jekk tkun trid tiffranka, miç-çentru taqbad taxi van b’passi©ieri o˙ra, lura t˙allas €13. U minn dan il-˙las g˙oli ma tantx hemm kif tiffranka g˙ax kwaΩi gimmick ir-reklam li jkun hemm fuq dawn il-coaches, li tista’ tirkibhom b’€5 jekk qabel tkun d˙alt online. (U dan wasal g˙alih il-passi©©ier li kont riekeb ˙dejh, riçerkatur mid˙la sew ta’ Brussell, u anke ta’ pajjiΩna!) Hekk bi €17 u bi €13 i©ibu €30, li jfisser tliet darbiet iΩjed mill-€10 li t˙allas f’Madrid.

L-isfortuna hi li ˙afna protesti li jsiru, kif rajt f’Madrid,

isiru quddiem il-bini tal-Parlament Nazzjonali, meta dawn iktar g˙andhom isiru quddiem il-bini tar-rappreΩentanza tal-Unjoni Ewropea g˙al dak il-pajjiΩ, g˙ax minn Brussell ˙er©in ruxxmata ta’ direttivi u li©ijiet li jkomplu jissikkaw lin-nies komuni u jag˙tu l-miljuni kbar lil kbarat biex iwiΩnulhom il-kumpaniji falluti tag˙hom. Hu g˙alhekk importanti li wie˙ed iΩomm ru˙u a©©ornat kemm jista’ fuq çerti Ωviluppi u jattendi laqg˙at b˙al dik li ser issir itTlieta 29 ta’ April fis-7.00pm fir-Radisson Blu Resort, San Ìiljan, fuq l-Investitur u l-Istock Exchange.

AZZJONIST ATTIV, BL-EMAIL

Ta’ Barra

16 20.04.2014

Riesaq Lejn iR-RebÓa?

ANALIÛI TA’ LIAM GAUCI

F’dawn il-©img˙at dehru diversi ritratti fil-medja internazzjonali li wrew li l-armi Amerikani f’idejn ir-ribelli kienu qeg˙din jiΩdiedu finnumru. S’issa ma jidhirx li l-

Però, l-Amerikani g˙amlu pressjoni fuq ir-Rè Abdullah biex ma jg˙addix l-armi f’idejn ribelli li g˙andhom affiljazzjoni ma’ Al-Qaeda u minflok jiffoka l-appo©© militari fuq il-gruppi moderati.

L-g˙ajnuna tal-Amerika u lalleati tag˙ha m’hijiex mistennija tag˙mel differenza kbira g˙aliex ir-re©im ta’ Assad lanqas m’huwa nieqes millg˙ajnuna esterna, speçjalment ming˙and pajjiΩi simpatizzanti b˙aç-Çina u r-Russja. Barra minn hekk, hemm ukoll lappo©© militari tal-Iran, illi hija determinata li ma t˙allix lill-Punent jinda˙al fil-politika ta’ pajjiΩ ie˙or tal-Lvant Nofsani kif ©ara fl-Iraq u l-

Istati Uniti qeg˙din jag˙tu dawn l-armi direttament lirribelli, imma g˙aΩlu li jserr˙u fuq l-Arabja Sawdita biex tg˙addi l-armamenti ta’ g˙amla Amerikana li xtrat ming˙andhom.

Is-Sawditi kienu ilhom Ωmien twil ifittxu mod kif je˙islu minn Assad, min˙abba l-fatt li huwa wera ostilità kbira lejhom min˙abba ra©unijiet reli©juΩi u politiçi.

Afganistan.

Ta’ nota wkoll huwa l-fatt illi l-livell ta’ organizzazzjoni tar-regim ta’ Assad huwa ferm og˙la minn dak tar-reΩistenza.

Allura, jekk ma jkunx hemm xi Ωviluppi mhux mistennija, dawn l-armi se jservu biss biex itawlu u jeskalaw il-konflitt sakemm fl-a˙˙ar il-Gvern Sirjan ikun f’poΩizzjoni li jag˙ti d-daqqa ta’ ˙arta finali lir-ribelli.

Il-Gvern Sirjan kompla jimponi ru˙u fuq ir-ribelli b’diversi reb˙iet militari fil-jiem li g˙addew hekk kif is-sitwazzjoni g˙all-oppoΩizzjoni qieg˙da tidher dejjem iktar diffiçli. Din id-darba kienet il-belt antika ta’ Homs li rat l-avvanz tas-suldati Sirjani li re©g˙u ˙adu kontroll ta’ numru ta’ Ωoni kkontestati.

It-telfa ta’ Homs kienet la˙˙ar minn serje ta’ disfatti g˙ar-ribelli. Fil-fatt, kien biss il-©img˙a l-o˙ra meta r-re©im ta’ Assad ˙a f’idejh il-belt ta’ Maaloula. Permezz ta’ din irreb˙a l-Gvern akkwista vanta©© strate©iku importanti hekk kif qata’ l-aççess tarribelli g˙all-provvisti essenzjali li kienu ©ejjin mill-Libanu.

Jekk il-Gvern ikompli b’dan ir-ritmu, huwa kwaΩi çert li Assad ser jirnexxilu jeg˙leb lill-oppoΩituri tieg˙u. Dan issuççess kien mixtieq ferm mill-mexxej Sirjan li riesaq lejn elezzjoni presidenzjali o˙ra.

Mhux li kien ser jippermetti li jikkontestaw kandidati serji kontrih, però, ming˙ajr dawn is-suççessi militari, Assad seta’ deher dg˙ajjef biΩΩejjed biex i˙ajjar lill-oppoΩituri jippruvaw jie˙du xi azzjoni aggressiva direttament kontra lgvern çentrali. Kif qeg˙din laffarijiet b˙alissa, il-Gvern kien kapaçi jimbotta l-konflitt ’il bog˙od mill-kapitali u llimitah prinçiparjament g˙allPunent u t-Tramuntana talpajjiΩ fejn g˙ad hemm diversi Ωoni f’idejn ir-ribelli.

Ir-reb˙iet tad-dittatur Sirjan ma se˙˙ewx biss f’pajjiΩu.

Matul il-konflitt Assad t˙alla jie˙u aktar u aktar kunfidenza hekk kif ir-Russja, l-alleata prinçipali tieg˙u, irnexxielha xxekkel kull tip ta’ attentat li jkun hemm intervent militari dirett mill-Ìnus Mag˙quda u l-membri tag˙ha.

Madankollu, il-gwerer mhumiex mi©©ielda biss b’mezzi diretti u f’dan l-istadju m’hemm l-ebda dubji li xi tip ta’ interferenza barranija indi-

retta Ωgur qieg˙da sse˙˙ filpajjiΩ.

G˙ajnuna indiretta

Inizjattiva FrançiΩa Din ir-realtà ftit tat tama lillPunent illi Assad jista’ jitne˙˙a fil-©ejjieni.

Madankollu, diversi membri tal-Ìnus Mag˙quda qeg˙din jippruvaw isibu modi o˙ra kif iraΩΩnu l-a©ir kriminali tarre©im tieg˙u. Fost l-inizjattivi hemm dik FrançiΩa, fejn intalbet li ssir laqg˙a informali talKunsill ta’ Sigurtà ta’ din lorganizzazzjoni li fiha ©ew murija numru kbir ta’ ritratti li juru x’torturi u in©ustizzji kbar twettqu mir-re©im ta’ Assad.

Skont ir-rappreΩentanti FrançiΩi, ˙afna minn dawn ir-

ritratti ttie˙du minn eksfotografu Sirjan li g˙addiehom lill-oppoΩituri ta’ Assad bejn l2011 u l-2013. Din l-inizjattiva ttie˙det bit-tama li l-membri tal-Kunsill ta’ Sigurtà ikunu konvinti mill-bΩonn li Assad ji©i rreferut lill-Qorti Kriminali Internazzjonali g˙al krimini li jiksru d-drittijiet fundamentali tal-bniedem.

Madankollu, il-FrançiΩi kellhom saqajhom mal-art meta

ressqu dawn il-provi. Huma konxji li, minkejja s-sa˙˙a u l˙ruxija ta’ din l-evidenza, huwa prattikament çert illi rRussja ser timblokka din ilmozzjoni, kif dejjem g˙amlet meta l-Ìnus Mag˙quda ppruvat tie˙u passi biex traΩΩan lid-dittatur Sirjan.

IndeçiΩjoni Russa?

Is-sinjali min-na˙a tar-Russi ma kinux kollha negattivi f’dan ir-rigward. Minkejja li rriffjutaw li jibag˙tu lambaxxatur tag˙hom g˙al din il-laqg˙a, huma xorta wa˙da bag˙tu espert legali biex jevalwa l-evidenza li ©iet ippreΩentata lill-Kunsill ta’ Sigurtà.

Din tat it-tama lill-membri lo˙ra li forsi, minkejja loppoΩizzjoni tag˙hom, irRussi huma interessati li jevalwaw l-awtentiçità tal-provi li qeg˙din jitressqu kontra Assad. Is-serjetà tal-interess Russu ˙are© b’mod çar hekk kif ir-rappreΩentant tag˙hom staqsa diversi mistoqsijiet ta’ natura legali lill-esperti li ppreΩentaw il-provi.

Xi osservaturi raw dan il-fatt b˙ala sinjal li r-Russja qieg˙da tipprova tifhem jekk l-evidenza tistax tkun aççettabbli fil-qrati. Allura, minkejja li r-Russi ma jidhrux li se jbiddlu l-poΩizzjoni tag˙hom dwar Assad fil-©ejjieni, mhuwiex ji©i eskluΩ li ssir xi pressjoni minn wara l-kwinti fuq il-mexxej Sirjan biex iraΩΩan il-˙ruxija tal-miΩuri li qed jie˙u fil-konfront tarribelli.

Wie˙ed jista’ jg˙id li dan huwa biss wishful thinking , kif jg˙idu l-IngliΩi.

Madankollu, huwa diffiçli biex wie˙ed jemmen li lFrançiΩi kienu ser jippreΩentaw din l-evidenza l©dida kieku ma ˙assewx li din ma kienx ser ikollha effett fuq ir-Russi u ç-ÇiniΩi. LiΩviluppi li ˙a naraw fiΩΩmien li ©ej jag˙tuna parir.

Ta’ Barra

20.04.2014 17

IÛ-ÛMIEN TANA PARIR KITBA TA’ RITIANNE AGIUS F’Ottubru 2012 l-eks Prim Ministru Taljan Silvio Berlusconi kien ikkundannat g˙al erba’ snin snin ˙abs wara li nstab ˙ati ta’ evaΩjoni tat-taxxa. Dak iΩ-Ωmien din il-gazzetta kienet irrappurtat kif, minkejja din is-sentenza, kien improbabbli li Berlusconi jirfes l-g˙atba tal-˙abs. U Ω-Ωmien tana parir.

Din il-©img˙a l-Qorti ordnat lil Berlusconi biex jag˙mel sena ta’ servizz komunitarju, minflok erba’ snin ˙abs. Dan wara li eΩawra Ω-Ωew© appelli li kellu, u s-sentenza ta’ ˙abs inbidlet f’servizz komunitarju min˙abba li Berlusconi issa g˙andu 77 sena.

Konsegwenzi politiçi Berlusconi kien instab ˙ati li evada b’›7 miljun f’taxxi bejn l-2002 u l-2003 meta xtara ddrittijiet tax-xandir g˙allkumpanija tieg˙u Mediaset.

Din kienet l-ewwel kundanna definittiva fuq akkuΩi kriminali wara 20 sena ta’ battalji legali varji. Huwa mistenni jag˙ti s-servizz komunitarju darba f’©img˙a f’çentru tal-Fondazione Sacra Famigia, li jilqa’ fih anzjani u persuni b’diΩabbilità.

Din is-sentenza tirrestrin©i wkoll l-ivja©©ar ta’ Berlusconi, fejn jista’ biss imur sa Ruma bejn it-Tlieta u l-Óamis ta’ kull ©img˙a. Din mhux se tkun xi ˙a©a g˙al

kollox ©dida, g˙aliex Berlusconi ilu li tte˙idlu lpassaport, u Ω-Ωew© talbiet li kien g˙amel biex isiefer ©ew irrifjutati.

Iktar minn hekk, ix-xahar li g˙adda ©iet ikkonfermata sentenza li tipprojbixxi lil Berlusconi milli jokkupa kariga pubblika g˙al sentejn.

F’Novembru tas-sena l-o˙ra s-Senat keçça lil Berlusconi mill-Parlament, u b’hekk dan tilef l-immunità u seta’ ji©i proçessat fuq akkuΩi o˙ra.

Il-konsegwenzi politiçi, iΩda, kienu ˙afna iktar serji.

Meta kienet ikkonfermata ssentenza ta’ Berlusconi f’Awwissu li g˙adda, Ωdiedet it-tensjoni fuq il-gvern di©à fra©li ta’ Enrico Letta,

mag˙mul minn koalizzjoni tal-partit lemin-çentrista ta’ Berlusconi u l-partit xellugçentrista ta’ Letta.

Lista twila ta’ skandli In-numru ta’ skandli li Berlusconi kien involut fihom huma sostanzjali.

Dawn ivarjaw fin-natura tag˙hom minn skandli ta’ tix˙im u korruzzjoni, traffikar ta’ droga, frodi tat-taxxa u skandli sesswali. Quddiem ilQorti Berlusconi kellu 5 kaΩijiet li twaqqg˙u, 8 kaΩijiet li fihom ma nstabx ˙ati, 7 kaΩijiet li ©ew arkivjati, u 3

kaΩijiet li g˙adhom pendenti.

Minkejja kollox, Berlusconi baqa’ jsostni li dawn l-akkuΩi kienu ©ejjin kollha mill-fatt li kwaΩi 800 prosekutur u ma©istrat kienu qed “jaqbdu mieg˙u” biex i˙amm©ulu rreputazzjoni u b’hekk jaffettwaw id-deçiΩjonijiet talvotanti Taljani.

Minkejja li qatt ma tressaq quddiem il-Qorti b’rabta malMafja, huma ˙afna l-g˙ajdut li Berlusconi kien involut mill-qrib mal-mafja Siçiljana Cosa Nostra. Dan qaluh diversi eks-mafjuΩi, u taw ukoll id-dettalji ta’ b’liema mod Berlusconi kien involut

PUNTI EWLENIN TA’ BARRA Jing˙alaq il-˙abs ta’ Abu Ghraib

qieg˙ed jag˙mel il-vja©© regolari tieg˙u bejn Incheon u Jeju. G˙adu m’huwiex çar x’seta’ ikkawΩa dan l-inçident. Madankollu, xi passi©©ieri li rnexxielhom isalvaw irrappurtaw li semg˙u ˙oss qawwi ftit minuti qabel ma l-bastiment beda jeg˙req. Fost l-o˙rajn, dan jista’ jindika li l-bastiment ˙a l-qieg˙ tieg˙u ma’ sikka jew li kien hemm xi ˙sara fil-magni li kkawΩat spluΩjoni.

Il-kaptan tal-bastiment ©ie arrestat fuq akkuΩa ta’ negli©enza u kien ikkritikat b’mod a˙rax mill-familjari tal-passi©©ieri talli abbanduna l-post 40 minuta biss wara li se˙˙ l-inçident u ˙alla warajh mijiet ta’ nies li kienu g˙adhom qeg˙din ji©©ieldu g˙al ˙ajjithom. ‘Il fuq minn mitejn passi©©ier ma rnexxielhomx ja˙arbu mill-bastiment u wara jiem ta’ tfittxijiet huwa ma˙sub li ç-çans illi jinstabu iktar persuni ˙ajjin huwa baxx ˙afna.

Dipendenti fuq l-XP

Il-Gvern Iraqqin g˙alaq il-˙abs famuΩ ta’ Abu Ghraib illi ta’ spiss sab ru˙u fil-medja internazzjonali matul it-tmexxija ta’ Saddam Hussein u s-snin li segwew l-invaΩjoni Amerikana min˙abba d-diversi rapporti relatati mal-ksur tad-drittijiet umani li fe©©ew matul is-snin.

L-g˙eluq tieg˙u qed isir b˙ala miΩura ta’ sigurtà wara li mijiet ta’ pri©unieri kienu ˙arbu minnu fl2013 waqt attakk organizzat minn grupp ta’ militanti IΩlamiçi. Barra minn hekk, fiΩ-Ωminijiet riçenti ΩΩona rat Ωieda qawwija ta’ vjolenza li s'issa ˙alliet madwar 2,500 vittma. L-awtoritajiet Iraqqini ˙abbru wkoll li l-2,400 pri©unier, li ©ew arrestati fuq akkuΩi ta’ terroriΩmu, ©ew trasferiti lejn façilitajiet iktar siguri li jinsabu fiç-çentru u fit-Tramuntana tal-pajjiΩ.

L-Inland Revenue Service (IRS) Amerikan talab estenzjoni fuq l-iskadenza li tathom il-Microsoft biex ja©©ornaw il-kompjuters tag˙hom g˙al Windows 7 mill-XP. Dan qieg˙ed isir hekk kif l-IRS naqsu milli jie˙du dawn il-passi fil-˙in, nuqqas li jfisser li ˙afna mid-data finanzjarja taç-çittadini Amerikani ijja esposta g˙all-attakki tal-hackers wara li l-Microsoft waqfu l-appo©© tekniku g˙all-Windows XP. Il-Microsoft laqg˙u t-talba tal-IRS. Madankollu, din l-a©enzija se jkollha to˙ro© miljuni ta’ dollari biex tikkumpensa lill-Microsoft g˙al dan l-inkonvenjent.

L-istess kellu jag˙mel il-Gvern Brittaniku li ˙allas madwar €6.7 miljun lill-Microsoft biex jintla˙aq ftehim simili.

Tensjoni bejn l-Istati Uniti u l-Iran

Inçident fl-ib˙ra Koreani Bastiment irre©istrat fil-Korea ta’ Isfel g˙ereq nhar lErbg˙a b’476 passi©©ier abbord waqt li kien

Wara xhur ta’ negozjati kordjali, jidher li tfaççat tensjoni ©dida bejn L-Iran u l-Istati Uniti hekk kif din tal-a˙˙ar irrifjutat li to˙ro© visa lil Hamid

fil-gruppi tal-mafja.

Il-˙abib ta’ Berlusconi, Marcello Dell’Utri, li mieg˙u waqqaf il-partit politiku Forza Italia, fl-2004 kien sentenzjat g˙al 9 snin ˙abs wara li nstab ˙ati ta’ ‘rabtiet esterni’ mal-mafja, ji©ifieri li kien il-medjatur g˙all-interessi ekonomiçi ta’ Berlusconi ma’ din l-organizzazzjoni kriminali. Dell’ Utri kien ukoll laqqa` lil Berlusconi ma’ Vittorio Mangano, li kien akkuΩat b’involviment filmafja, u li iktar tard Berlusconi mpjegah b˙ala ©ardinar fil-villa tieg˙u ©ewwa Arcore.

minn LIAM GAUCI Aboutalebi, ir-rappreΩentant il-permanenti l-©dida Iranjan fil-Ìnus Mag˙quda. Ming˙ajr il-visa, Aboutalebi ma jistax jkopri l-irwol tieg˙u b’mod effettiv g˙aliex ma jkunx jista’ jattendi l-laqg˙at li jsiru fil-kwartieri ©enerali tal-Ìnus Mag˙quda, li tinsab f’New York.

L-Istati Uniti ˙adet dan il-pass g˙aliex temmen li Aboutalebi serva b’mod regolari b˙ala interpretu g˙all-Gvern Iranjan meta dan Ωamm 52 çittadin Amerikan osta©© f’Tehran fl-1979. Madankollu, Aboutalebi rrifjuta din l-akkuΩa u sostna li huwa serva ta’ interpretu fi ftit okkaΩjonijiet biss. IddeçiΩjoni ttie˙det bl-approvazzjoni tal-Kungress u sSenat Amerikan, u ©iet iffirmata mill-President Obama nhar il-Ìimg˙a li g˙adda.

Madwarna

18 20.04.2014

teSt online tal-aÛMa jgÓin lil dawk li jbatu Minnha jikkontrollawha Test fuq l-internet dwar l-aΩma qed jg˙in lil dawk li jbatu minnha jaraw x’kontroll g˙andhom fuq din il-marda.

Din hi a˙bar tajba g˙ad-9% tal-Maltin li, skont l-a˙˙ar European Health Interview Survey, ibatu minn din ilkundizzjoni. Skont l-Organizzazzjoni g˙all-Kooperazzjoni u Ûvilupp Ekonomiku (OECD), Malta g˙andha wa˙da mill-og˙la inçidenzi ta’ aΩma meta mqabbla ma’ pajjiΩi o˙ra Ewropej.

It-Test ta’ Kontroll tal-AΩma (ACT) kien Ωviluppat minn esperti fl-aΩma u ppruvat xjentifikament fuq mijiet ta’ persuni li jbatu minnha b’etajiet minn 4 snin sa 60+ sena. Dan jipprovdi lil dawk li jbatu mill-aΩma u lill-professjonisti mediçi tag˙rif siewi li jg˙in jiddetermina l-a˙jar strate©iji ta’ medikazzjoni g˙all-individwu.

Hu stmat li madwar 300 miljun persuna huma affettwati mill-aΩma madwar id-dinja. Il-prevalenza qed tiΩdied, speçjalment fost it-tfal. L-aΩma hi infjammazzjoni kronika ta’ minn fejn il-pulmun jie˙u l-arja u tikkawΩa sog˙la, dwejjaq fis-sider, t˙ar˙ir jew qtug˙ ta’ nifs, u li tista’ taffettwa serjament il-kwalità tal-˙ajja ta’ dak li jkun u li, meta ma tkunx ikkontrollata, tista’ wkoll twassal g˙all-mewt. LaΩma g˙andha t-tendenza li tkun filfamilja. Dan ifisser li dak li jkun jista’ aktar jiΩviluppa l-aΩma jekk xi ˙add fil-familja di©à jbati minnha. U wkoll, it-tfal li g˙andhom ekΩema jew aller©ija tal-ikel g˙andhom çans akbar minn tfal o˙rajn li jiΩviluppaw l-aΩma.

Madwar id-dinja l-prevalenza tal-aΩma qed tiΩdied, speçjalment fost it-tfal

L-aller©ija g˙at-trab tal-fjuri (pollen), g˙at-trab tad-dar jew g˙all-annimali fid-dar iΩΩid il-possibbiltà li tiΩviluppa l-aΩma, waqt li dawk li jibilg˙u ddu˙˙an tas-sigaretti, tni©©iΩ tal-arja jew irritanti o˙rajn jistg˙u juru sintomi tal-aΩma jekk ikollhom tendenza g˙all-aΩma.

ACT hu b’xejn fuq l-internet minn www.asthmacontroltest.com, u hu ma˙sub g˙al Ωew© kategoriji milquta: adulti minn 12-il sena ’l fuq, u tfal ta’ bejn 4 u 11-il sena. Meta tintg˙aΩel ilkategorija, titla’ mappa tad-dinja.

Dawk f’Malta l-a˙jar jikklikkjaw fuq lEwropa u mbaghad fuq Malta. L-ACT fih ˙ames mistoqsijiet biss li jistg˙u ji©u mwe©bin online jew offline fi 30 sekonda biss. Ir-riΩultati jistg˙u jg˙inu lill-individwi jiddeterminaw il-livell ta’ kontroll li g˙andhom fuq l-aΩma.

G˙al aktar preçiΩjoni hu rrakkomandat li t-test isir fi Ωminijiet differenti tas-sena.

Il-parir hu li r-riΩultati tat-test ikunu mit˙addta mat-tabib tal-individwu.

B’hekk dawn ir-riΩultati jikkontribwixxu g˙al pjan effettiv u adegwat ta’

trattament. Esperti mediçi llum jaqblu li l-livell ta’ kontroll tal-aΩma hu fattur ewlieni biex ikun determinat l-a˙jar trattament li hemm bΩonn g˙all-aΩma.

Is-sintomi tal-aΩma jistg˙u jidhru kemm-il darba matul il-jum jew il©img˙a f’dawk li jbatu minnha. G˙al xi w˙ud isiru ag˙ar waqt attività fiΩika jew matul il-lejl. Sintomi spissi talaΩma kemm-il darba jwasslu g˙al nuqqas ta’ rqad, g˙eja matul il-jum, livelli anqas ta’ attività u assenteiΩmu mill-iskola jew ix-xog˙ol.

G˙alkemm l-aΩma ma tistax titfejjaq, trattament xieraq jista’ jikkontrollaha u jippermetti kwalità tajba ta’ ˙ajja g˙al min ibati minnha. Il-medikazzjonijiet g˙andhom ikunu preskritti skont innatura u l-kundizzjonijiet tas-sintomi.

Il-medikazzjoni mhix l-uniku mod kif persuna tikkontrolla l-aΩma. Hu importanti wkoll li jkun evitat dak li jikkawΩa l-aΩma, ji©ifieri affarijiet li jiritaw u jiffjammaw minn fejn tg˙addi larja. B’appo©© mediku, kull pazjent tal-aΩma g˙andu jsir jaf x’inhuma dawk il-fatturi li hu jew hi g˙andu jevita.

Aktar tag˙rif dwar l-aΩma u kif tikkontrollaha sew jinsab fuq is-sit elettroniku tal-Global Initiative for Asthma (GINA), www.ginasthma.org It-Test ta’ Kontroll tal-AΩma (ACT) jinsab b’xejn fuq www.asthmacontroltest.com Aktar tag˙rif jista’ jinkiseb ukoll ming˙and is-Soçjetà AΩmatiçi Maltin permezz tal- email : info@asthmamalta.org

SebbaÓ il-portafoll tiegÓek b’boV MaSterCard prepaid Card Issa huwa Ω-Ωmien biex tapplika g˙al BOV MasterCard Prepaid Card. Bank of Valletta g˙adu kif ˙are© erba’ disinni ©odda, marbuta mal-fjuri li jinsabu fil-GΩejjer Maltin.

Il-fotografu tan-natura, Guido Bonnett, g˙al darb’o˙ra re©a’ kien il-persuna inkarigata sabiex jie˙u r-ritratti tal-lelluxa, il-pjanta tal-kappar, innarçis u l-©iΩi ta’ Malta li ©ew mag˙Ωula b˙ala ttema g˙al dawn is-sett ta’ kards tal-BOV. Il-lelluxa tifta˙ bejn Lulju u Settembru. Din ilpjanta tista’ tvarja bejn 3-4 metri g˙oli, iΩda jeΩistu wkoll speçi nani bi fjuri doppji u b’kuluri jg˙ajtu aktar.

Il-fjuri tal-pjanta tal-kappar li jikbru f’weraq biz-zokk irqiq, huma sbie˙ ˙afna, bil-petali u bi stami twal vjola. Kull fjura ©eneralment iddum miftu˙a 24 sieg˙a biss, iΩda l-fjuri jift˙u l-˙in kollu tul iz-zokk tal-pjanta. Il-kappar, li ji©i prodott mill-pjanta tal-kappar, sar parti middieta Mediterranja tag˙na flimkien maΩ-Ωebbu© u l-g˙eneb.

In-narçis huwa tip ta’ pjanta perenni, bi fjuri li jift˙u bejn Novembru u Marzu. Din i-pjanta saret protetta f’Malta peress li naqset ˙afna wara li kienet tinqata’ g˙al Ωmien twil biex tinbig˙ f’bukketti.

Il-ÌiΩi ta’ Malta li ma jikbirx f’ebda pajjiΩ ie˙or b’mod salva©© b˙al f’Malta, huwa komuni ˙afna f’pajjiΩna l-istess b˙all-pjanta nazzjonali – içÇentawrja jew Widnet il-Ba˙ar.

Il-BOV MasterCard Prepaid Card tag˙tik ilvanta©© li takkwista l-kard immedjatament – m’hemm l-ebda ˙in ta’ pproçessar involut filproçess. Dawn il-kards jinsabu f’denominazzjonijiet differenti ta’ €50, €75, €100 u €150 u jistg˙u jinkisbu mill-ferg˙at kollha tal-BOV. Ilbilanç tal-kard jista’ ji©i vverifikat permezz ta’

kwalunkwe ATM ta’ BOV jew billi ççempel lillCustomer Service Centre ta’ BOV fuq 2131 2020.

Id-dettalji kollha fuq il-BOV MasterCard

Prepaid Cards, inkluΩ it-termini u l-kundizzjonijiet marbuta mag˙hom, jistg˙u jinkisbu bl-internet fuq www.bov.com

Madwarna

20.04.2014 19

HsBC Malta

jisponsorja l-ÌurnaliÛMu staMpat – kategorija aÓBarijiet HSBC Bank Malta qed jisponsorja l-kategorija ÌurnaliΩmu Stampat – A˙barijiet tal-24 edizzjoni tal-Malta Journalism Awards b˙ala rikonoxximent tal-kontribuzzjoni li l-©urnalisti Maltin jag˙tu lis-soçjetà. Organizzata mill-Istitut tal-Ìurnalisti Maltin (IÌM), din hi l-24 edizzjoni konsekuttiva talAwards. Hemm 16-il kategorija mqassma f’erba’ taqsimiet ©urnalistiçi ewlenin: stampar, xandir, e-©urnaliΩmu u kategoriji ©enerali.

“Apparti milli jag˙tu r-rikonoxximent mist˙oqq u importanti ˙afna g˙all-kontribuzzjonijiet ©urnalistiçi ta’ kwalità g˙olja, l-Awards tal-IÌM saru riferenza importanti ta’ Ωvilupp xieraq fil-©urnaliΩmu Malti g˙al kredenzjali demokratiçi ta’ Malta. Matul dawn l-a˙˙ar 24 sena, l-Istitut tal-Ìurnalisti Maltin g˙en biex ikun hawn titjib sinjifikanti u tan©ibbli billi ppromova livelli og˙la ta’ ©urnaliΩmu u etika ©urnalistika f’Malta,” qal il-Kap tal-Komunikazzjoni tal-HSBC Malta Franco Aloisio.

Ir-rebbie˙a ta’ kull kategoija jit˙abbru waqt çerimonja ta’ preΩentazzjoni s-Sibt, 3 ta’ Mejju, 2014, fil-Palace Hotel, asSliema. Iç-çerimonja tixxandar fuq it-televiΩjoni fil-©ranet ta’ wara.

F’isem HSBC Malta, Franco Aloisio jippreΩenta l-isponsorship tal-Bank g˙all-kategorija tal-ÌurnaliΩmu Stampat – A˙barijiet, lil Malcolm J. Naudi, Chairman tal-IÌM

ifs Malta tippreMja u tifraÓ lill-gradwati L-Istitut g˙as-Servizzi Finanzjarji-Malta (IFS Malta) ippremja lil 268 student b’çertifikati wara li temmew listudji tag˙hom b’suççess fl2013. Dan sar waqt çerimonja tal-gradwazzjoni f’San Ìiljan, li matulha l-Ministru talEdukazzjoni u x-Xog˙ol Evarist Bartolo u l-President ta’ IFS Malta Simon Grech fer˙u lill-gradwati u lil dawk kollha li appo©©jaw l-isforzi tag˙hom.

Fid-diskors tal-g˙eluq ilMinistru Bartolo sa˙aq dwar limportanza tal-etika finnegozju g˙as-sostenibbiltà talqasam tas-servizzi finanzjarji – li hu wie˙ed mill-pilastri ewlenin tal-ekonomija Maltija – u fuq l-importanza taledukazzjoni g˙al impjiegi ta’ kwalità. Il-korsijiet offruti minn IFS Malta g˙andhom sehem importanti fl-iΩvilupp professjonali tal-qasam tasservizzi finanzjarji f’Malta u, g˙alhekk, huma ta’ benefiççju g˙al organizzazzjonijiet f’dan is-settur. Fl-istess waqt, dawn l-organizzazzjonijiet ikunu qed jag˙mlu azzjoni tajba meta jappo©©jaw u j˙e©©u lill-impjegati tag˙hom biex isegwu korsijiet b˙al dawn.

Il-President ta’ IFS Malta

Simon Grech, qal: “L-iΩvilupp professjonali kontinwu qieg˙ed fuq l-a©enda internazzjonalment. Dan imur id f’id mal-impenn ta’ IFS Malta li tipprovdi edukazzjoni kontinwa ta’ kwalità lill-impjegati talqasam tas-servizzi finanzjarji g˙ax din hi industrija li te˙tie© dejjem aktar teorija, ˙iliet u kompetenzi g˙al ©ejjieni ta’ suççess, li nixtiequ lkoll.”

Is-Sur Grech kompla: “Kif jintqal ta’ spiss, it-tag˙lim hu vja©© kontinwu u qatt mhu ddestinazzjoni a˙˙arija.

G˙alhekk in˙e©©u ˙afna lillgradwati kollha biex jilqg˙u kull opportunità o˙ra possibbli li jista’ jkollhom biex jitg˙allmu ˙iliet ©odda, kemm bi kwalifiki akkademiçi, vokazzjonali, jew b’esperjenza prattika.”

Il-kwalifiki ççertifikati, offruti minn IFS Malta, jinkludu 20 qasam li jvarja minn korsijiet qosra fl-amministrazzjoni talfondi, il-kontroll tal-kreditu u l-immani©©jar tar-riskji g˙al çertifikati aktar tradizzjonali g˙all-konsulenti finanzjarji, diploma og˙la fis-servizzi finanzjarji, Ωew© programmi ta’ Masters u kwalifika postgradwatorja g˙all-ispeçjalisti tal-immani©©jar tal-©id. U˙ud

minn dawn il-korsijiet isiru bi s˙ab mal-Università ta’ Manchester u IFS UK. IFS Malta hi liçenzjata biex topera b˙ala istituzzjoni edukattiva g˙all-edukazzjoni og˙la u avvanzata biex toffri

korsijiet tal-og˙la livell, teΩamina u to˙ro© kwalifiki rikonoxxuti internazzjonalment.

F’din iç-çerimonja, li tmexxiet mid-Direttur Edukattiv ta’ IFS Malta, is-Sur Kenneth

Micallef, saret ukoll il-preΩentazzjoni tal-premjijiet speçjali lil dawk li ©abu l-og˙la riΩultati fl-2013.

Tag˙rif ie˙or dwar il-korsijiet ta’ IFS Malta jinkiseb mis-sit elettroniku www.ifsmalta.org

Kun Af

20 20.04.2014

KITBA TA’ SAVIOUR MAMO

KURÛITAJIET MINN HAWN U MINN HEMM

IL-PIENA KAPITALI

Il-kelma ‘kapitali’ ©ejja mill-kelma Latina ‘capitalis’ li tfisser ‘qtug˙ tar-ras’.

Fl-img˙oddi kull min kien jag˙mel xi offiΩa, kemm politika jew reli©juΩa, Ωg˙ira jew kbira, kien jing˙ata l-forka g˙al xejn b’xejn. Fl-istorja nsibu li qabel l-esekuzzjoni, l-ikkundannat kien imΩebla˙ u ttorturat quddiem il-pubbliku.

Illum l-iktar pajjiΩi fid-dinja li g˙ad g˙andhom il-piena kapitali nsibuhom lejn l-Asja, b˙all-Iran, is-Sawdi Arabja u s-Sudan. Però, ir-Repubblika taç-Çina, l-Istati Uniti, l-Indja u l-IndoneΩja huma l-erba’ pajjiΩi li vvutaw kontra li lpiena kapitali tispiçça darba g˙al dejjem. Riçentament spiss qeg˙din nisimg˙u fuq politikanti illi min˙abba xi rewwixti u inkwiet li jinqala’ fil-pajjiΩ, ting˙atalhom il-piena kapitali b˙alma qed isir fl-E©ittu. Smajna li hemm mal-529 membru tal-Fratellanza Musulmana ta’ Morsi lesti g˙all-forka u mijiet o˙ra g˙ad iridu jg˙addu ©uri.

Fl-img˙oddi L-aktar offiΩi gravi li g˙alihom ting˙ata l-piena kapitali huma: il-qtil, l-ispjunar u ttradiment (fil-©ustizzja militari). F’çerti pajjizi l-piena kapitali ting˙ata fuq vjolenza fuq il-mara, sodomija u adulterju. F’pajjiΩi Musulmani lpiena kapitali ting˙ata g˙al minn ikaΩbar ir-reli©jon Musulmana. Óafna mill-kastigi kienu jkunu ta’ kull xorta, li kollha jwasslu g˙al mewt b’agunija. L-iktar wa˙da komuni kienet ‘ir-rota ta’ Katarina’. L-ikkundannat kien jintrabat ma’ rota u ji©i msawwat bil-bsaten sakemm jitkissirlu l-g˙adam kollu.

Tortura o˙ra kienet li jintelaq fl-arena qalb l-iljuni.

Kien hemm o˙rajn li jin˙arqu ˙ajjin, jitqaxxru ˙ajjin, jew jaqtg˙ulhom rashom. O˙rajn kienu ji©u msallbin, mg˙allqin, u m˙a©©rin. Fl-istorja nsibu li l-aktar pajjiΩ imsemmi g˙allesekuzzjonijiet huwa ç-Çina.

Fil-Medjuevu, qabel ma n˙olqot is-sistema ta’ ˙abs b˙ala kastig, l-esekuzzjoni kienet ˙a©a komuni. Fi Ωmien ir-Re Enriku VIII, hu stmat li mal-72,000 ru˙ kienu ©ew ikkundannati g˙allmewt. Minn jaf kemm qatlet

Il-forka bit-tg˙alliq

nies il-giljottina fi Franza.

MaΩ-Ωmien l-uΩu tal-armi tannar (xkubetta) bdiet tintuΩa b˙ala mezz ta’ esekuzzjoni.

L-ikkundannat kien ji©i mg˙ammad u marbut ma’ arblu fejn wara ji©i xkubettat g˙all-mewt minn skwadra ta’ tiraturi.

L-era tas-seklu g˙oxrin kienet perijodu vjolenti.

Kienu nqatlu iktar minn g˙exieren ta’ miljuni fi gwerer min˙abba gruppi etniçi u reli©jonijiet. It-Turkija invadiet lill-Armenja, Hitler ried jeqred lil-Lhud mill-Ewropa, il-Khmer Rouge farrku lillKombodja, u l-massakru talIrwanda. Fil-militar id-dixxiplina kienet kiefra u ta’ min jibΩa’ minnha. Is-Sovjetiçi kienu qatlu mal-158,000 suldat min˙abba li çedew l-armi fit-Tieni Gwerra Dinjija. Bejn is-sena 1937 u 1938, mag˙rufa b˙ala the great terror , Stalin kien qatel malmiljun çittadin Sovjetiku biex inaddaf il-Partit Komunista tieg˙u. Mao Zedong, li kien il-mexxej tar-Repubblika ÇiniΩa, qatel mat-800,000 çittadin fl-1949 wara r-reb˙a tal-Partit Komunista.

Illum id-dinja nbidlet u ftit li xejn g˙adna nisimg˙u bilpiena kapitali, speçjalment fl-Ewropa.

L-esekuzzjoni bis-si©©u talmewt Din is-sistema ta’ esekuzzjoni bdiet tintuΩa l-ewwel fl-Istati Uniti fejn il-persuna kkundannata kienet tintrabat ma’ si©©u tal-injam u ting˙ata xokk elettriku. Fl1880, Ωew© ˙addiema li kienu ja˙dmu fil-fabbrika ta’ Thomas Edison (l-inventur tal-lampa tad-dawl) ˙ar©u blidea tas-si©©u tal-mewt. Fl1924 il-Filippini kien it-tieni pajjiΩ li introduça din is-sistema ta’ esekuzzjoni sal1976.

Meta l-ikkundannat jitpo©©a fuq is-si©©u, jintrabtulu saqajh u jdejh biex ma jiççaqlax. Madwar ©ismu jitwa˙˙lu speçi ta’ vireg li minnhom jg˙addi l-kurrent elettriku ta’ madwar 1,000 volt jew iktar. Ix-xokk elettriku jing˙ata diversi drabi; jiddependi kemm tirreΩisti lqalb. Dan il-kurrent jg˙addi mil-©isem tal-individwu u jikka©una ˙sara fatali lillorgani interni (inkluΩ ilmo˙˙). Bl-ewwel xokk li jing˙ata, l-ikkundannat jintilef minn sensih. (brain stem death ). Ftit sekondi wara jer©a’ jing˙ata xokk ie˙or biex iwaqqfu l-organu tal-

Is-si©©u tal-mewt

qalb. Din is-sistema ta’ esekuzzjoni, li kienet poplari fl-Istati Uniti, instab illi g˙ad hemm sens ta’ mo˙rija qabel ma l-ikkundannat imut. Ìie wkoll introdott il-gass valenuΩ imma dan ukoll jitqies b˙ala mo˙qrija. Illum ˙afna pajjiΩi juΩaw l-injezzjoni. (lethal injection) b˙ala esekuzzjoni, g˙ax sabu li hija l-iktar mod uman kif g˙andha tkun esekuzzjoni ming˙ajr torturi. Però, g˙ad

hemm stati fl-Amerika li j˙allu l-g˙aΩla f’idejn likkundannat biex jag˙Ωel jekk iridx l-injezzjoni jew issi©©u tal-mewt.

Skont l-Amnesty International, 21 pajjiΩ fiddinja wettqu xi piena kapitali fl-2012. Imma hemm o˙rajn, b˙aç-Çina, li ma jag˙tux informazzjoni ta’ kemm twettaq esekuzzjonijiet. Jing˙ad li fl-2012 ing˙ataw mat-18,750 esekuzzjoni.

KurΩitajiet

20.04.2014 21

KALEJDOSKOPJU: ARTIKLI MIÌBURA MINN CHARLES B. SPITERI

Óelsien Ta’ babun Çkejken

Il-fotografi Evan Schiller u Liza Holzwarth kienu qed iduru filBotswana, jaraw l-annimali mill-qrib, meta grupp massiv ta’ madwar tletin sa erbg˙in babun kaotiku, bdew resqin ji©ru lejhom.

Malajr instab li l-babuni kienu mbeΩΩg˙in minn xi ljuni li kienu qed ji©ru warajhom.

L-iljuni bdew jg˙ajtu b’mod qalil, waqt li l-babuni bdew iwerΩqu twerΩiq li jtarrax.

Kollox deher ta’ ta˙t fuq.

Il-fotografi sabu ç-çans ji©bdu ritratti li qatt ma sten-

new. Babuna ppruvat ta˙rab u nqabdet f’xedaq ta’ ljunessa.

Qajla kienet taf li tarbija babun, ta’ inqas minn xahar, kellu jaqa’ minn ˙dan ommu.

Immedjatament, it-tarbija babun, imbeΩΩg˙a, ippruvat ta˙rab, iΩda kienet g˙adha wisq çkejkna biex tmur ’il bog˙od. L-iljunessa skantat u marret tara x’kien qed isir.

Kienet kurjuΩa u ©entili.

It-tarbija babun kienet qed turi sinjali ta’ g˙eja u biΩa’ b’dak kollu li ©ara. L-iljunessa ©abritha f’˙alqha. Il-babun

˙asibha ommu u beda jaqbad ma’ xag˙arha waqt li pprova jerda’.

F’dak il-waqt resqu Ωew© iljuni r©iel u l-iljunessa ˙abtet se tkun aggressiva. Qisha riedet tiddefendi t-tarbija ©dida li sabet u niΩΩlitha minn ˙alqha biex tiddefendiha.

Missier il-babun çkejken kien qed jara kollox millbog˙od, minn fuq si©ra. Meta ra lit-tliet iljuni jillitikaw, niΩel malajr mnejn kien u, b’©irja wa˙da, salva lil ibnu u ˙adu mieg˙u.

Tarbija Tal-miraklu

Tarbija prematura, li fit-twelid kienet tiΩen libbra biss, irnexxielha tg˙ix b’miraklu u di©à g˙alqet sena – minkejja li tant kienet Ωg˙ira li kellha titg˙ajjex f’borΩa tal-plastik tas-sandwich.

Lucia Sansbury, meqjusa b˙ala ‘it-tifla tal-mirakli’, li twieldet b’piΩ ta’ inqas minn nofs borΩa zokkor, rat iddawl tad-dinja ftit aktar minn tliet xhur qabel iΩ-Ωmien u g˙alhekk kienet tin˙tie© kura ta’ emer©enza fi msarinha u o˙ra bil- laser min˙abba lvista. G˙amlet l-ewwel Ωmien ta’ ˙ajjitha tg˙ix fil-borΩa tal-

plastik, biex tinΩamm s˙una.

Issa, li g˙alqet l-ewwel sena, il-©enituri tag˙ha Emma u Steve Sansbury, ˙adu ftit tar-ru˙, g˙ax beΩg˙u li se tmutilhom. Fi 13-il xahar, ilkoppja g˙amlet ˙ames interventi tal-IVF u kellha Ωew© korrimenti.

Emma qalet li kienu mg˙arrfin li t-tarbija kellha tkun çkejkna fid-daqs, iΩda qatt ma g˙addielhom minn mo˙˙hom li ç-çokon kien se jkun dak li kien – qisha tarbija ta’ 22 ©img˙a. U kellha twellidha b’çesarja.

Lucia, li ssieltet ferm biex

ma tmutx, damet l-ewwel tmien ©img˙at ta’ ˙ajjitha flIsptar Derriford fi Plymouth… kul˙add jistenna jekk hix se tmut jew tibqa’ ˙ajja. IΩda lisforzi kollha taw prova li fejn hemm il-˙ajja, hemm it-tama.

Minn hemm ittie˙det flIsptar San Mikiel fi Bristol, fejn komplew jikkurawha.

IΩda la tikber aktar, g˙ad trid tkun taf li l-ewwel sitt xhur tag˙ha g˙addiethom fl-isptarijiet, g˙alkemm it-tobba huma tal-fehma li jrid jg˙addi ftit Ωmien sew biex ikunu jafu hix se tg˙addi minn problemi ©odda.

Problema bil-Óxuna

L-iktar tarbija ˙oxna tal-Kolombja, li hi tifel u li jiΩen daqs tifel ta’ sitt snin, dan l-a˙˙ar kien salvat minn organizzazzjoni tal-karità, biex jing˙ata l-kura.

Santiago Mendoza, ta’ tmien xhur, li di©à jiΩen 3.1 stones , ittie˙ed mid-dar tal-©enituri tieg˙u fil-belt ta’ Valledupar g˙all-kapitali Bogota.

Il-voluntiera tal-fondazzjoni, mag˙rufa b˙ala Chubby Hearts, li tinsab f’Medellin, intrigat li tidhol g˙all-kura ta’ dan it-tifel, wara l-appell li sar minn ommu, Eunice Fandino.

Hi stqarret li, tort tal-injoranza tag˙ha, wasslet lil binha f’dan l-istat ta’ ˙xuna Ωejda g˙ax, kull darba li kienet tisimg˙u jibki, kienet tag˙tih jiekol u jixrob il-˙alib biex tikkalmah.

Hi qalet li minn mindu twieled it-tobba qalulha li kien se jbati minn anzjetà. G˙alhekk, meta kienet tisimg˙u jibki, kienet ti©ri titimg˙u u tisqih.

Min˙abba f’hekk u min˙abba l-˙xuna li rabba, Santiago sofra minn bosta kumplikazzjonijiet u da˙al l-isptar bosta drabi.

Salvador Palacio Gonzalez minn Chubby Hearts millewwel qal li lil Santiago se jie˙du ˙siebu l-ispeçjalisti talKlina Colina. Mill-ewwel instab li, fil-qag˙da li jinsab fiha, it-tifel jista’ jimrad biz-zokkor, pressjoni g˙olja u jkollu problemi severi fil-©ogi.

It-tobba se jag˙mlu minn kollox biex iniΩΩlulu l-piΩ qabel ma jibdew serje ta’ operazzjonijiet fuqu. Sadanittant, qed ifasslulu dieta fit-tul, eΩerçizzju fiΩiku u ikel tajjeb g˙as-sa˙˙a.

Ommu Eunice stqarret li, min˙abba l-qag˙da ta’ binha, kien ikollha toqg˙od id-dar g˙ax kien tqil wisq biex terfg˙u u ©©orru mag˙ha. IΩda issa tinsab ottimista li, blg˙ajnuna li se tirçievi, binha ji©i g˙an-normal, u wieg˙det li se tag˙mel dak kollu li jg˙idulha t-tobba.

Jekk t˙awwad sew pakkett karti tal-log˙ob, il-probabbiltà hi li qatt ma jkunu l-istess meta ter©a’ tifta˙hom.

Personalità

22 20.04.2014

GÓALIH IL-ÓAJJA TKUN MUDLAMA MINGÓAJR IL-KITBA U L-KREATTIVITÀ RAMONA PORTELLI tintervista lil GERARD JAMES BORG

Gerard James Borg kwaΩi m’g˙andu bΩonn tal-ebda introduzzjoni. Dan l-a˙˙ar ˙adem fuq pro©ett ©did, u forsi ˙afna di©à semg˙u bil-ktieb li ppubblika. G˙alhekk ˙sibt li nintervistah u niskopri aktar dwar il-kilba tieg˙u g˙all-kitba. Fil-fatt, lil Gerard qabel konna nafuh b˙ala l-kittieb ta’ ˙afna lirika ta’ kanzunetti suççessivi. Issa sar rinomat ukoll mal-ktieb li g˙adu kif ippubblika bl-isem ta’ Sliema Wives. www.ramonaportelli.com ramonaportelli@hotmail.com

Gerard g˙andu g˙al qalbu ssafar, il-kitba, it-tpin©ija, id-disinjar, u j˙obb jiskopri nies ©odda. Joqg˙od il-Furjana, u b˙alissa jinsab f’relazzjoni.

G˙alih l-età hija numru, g˙ax i˙ossu ma jixjie˙ qatt.

Jiddeskrivi lilu nnifsu b˙ala persuna kreattiva, u li g˙andu çertu sens ta’ umoriΩmu.

G˙alih il-˙ajja tkun mudlama ming˙ajr il-kitba u l-kreattività!

Fi kliemu stess, il-kitba hija mod ta’ komunikazzjoni sabiex wie˙ed jesprimi ru˙u, sabiex tifrex il-˙sibijiet ta’ dak li jkun, l-emozzjonijiet u l-kreattività.

Il-kitba hija pont ta’ g˙aqda bejn persuna u tant nies o˙ra.

“Nispira ru˙i kuljum, kull ˙in u f’kull sitwazzjoni. Nista’ ng˙id erbg˙a u g˙oxrin sieg˙a kuljum! In-nies jispirawni ˙afna. Aktar milli huma attwalment ja˙sbu li jag˙mlu,” beda jg˙idli Gerard.

Mag˙ruf b˙ala wie˙ed millaqwa awturi ta’ lirika ta’ kanzunetti suççessivi Maltin b˙al Desire , Vodka , 7th Wonder, On Again Off Again, Vertigo u Spellbound. Fil-fatt, ˙afna jafuh b˙ala l-persuna li tikteb il-kanzunetti, aktar milli ktieb. IΩda mill-kitba ta’ muΩika, dan il-ktieb kien l-ewwel kitba tieg˙u b˙ala novella ppubblikata fi ktieb. Ridt nie˙u xi kummenti ming˙andu dwar dan il-fatt. “Huwa rumanz ferm mexxej, imΩewwaq b’bosta elementi eçitanti u m˙awwar b’seksik.

L-istorja hija msejsa fuq ˙ames nisa li huma nominati g˙allpremju tal-‘Mara tas-Sena’ minn pubblikazzjoni presti©juΩa, madwar ˙ajjithom u sitwazzjoni intriganti,” fissirli Gerard.

jissemmew personalitajiet mag˙rufa. Dan huwa li jag˙mel l-istorja aktar kredibbli.

Madankollu, il-ktieb huwa xog˙ol ta’ finzjoni miktub b’mod, imma li jidher reali ˙afna! G˙alkemm nammetti, hemm ftit affarijiet li verament ©raw li ©ew imΩewqa mal-fantasija tieg˙i stess,” ikkonfermali.

Minn kull ktieb qed tibbenefika l-Fondazzjoni Puttinu Cares

Il-ktieb tieg˙u bbaΩat hawn Malta It-titlu tal-ktieb qajjem xi ftit talkurΩità lil bosta, fosthom anke lili. Ridt inkun naf g˙aliex it-titlu jinkludi proprju lil Tas-Sliema.

Gerard malajr spjegali li l-˙ames nisa protagonisti tal-ktieb huma jew minn Tas-Sliema, jew miΩΩew©in SlimiΩ. Im˙awwar b’˙afna lussu, designer labels u sterjotipi. Kont konxja wkoll li ttitlu tieg˙u ©ab ukoll çertu dubji ta’ konnessjoni fuq xi w˙ud li jista’ jkun assoçjat ma’ Desperate Housewives . “L-unika konnessjoni hija li hemm il-kelma wives fit-titlu. Hemm diversi

kotba li g˙andhom dik il-kelma fit-titlu. L-isba˙ ˙a©a hija li lktieb huwa g˙al kollox ibbaΩat hawn Malta,” sostna Gerard.

Ta’ min jg˙id li l-ktieb tieg˙u jibbaΩa fuq avvenimenti li ©raw vera hawn Malta, u b’hekk lillktieb jag˙mlu aktar ˙aj. Però, g˙alkemm jissemmew xi ismijiet ta’ ˙wienet lokali, xorta wa˙da lktieb huwa bbaΩat fuq novella, u g˙alhekk xejn mhu verità millistorja. Tlabt lil Gerard sabiex jispeçifika dwar dan. “Kif g˙edt, ilktieb huwa bbaΩat f’Malta. Li jfisser li jekk triq, ristorant, ˙anut, jew xi ˙a©a o˙ra huma msemmija, dawn fil-fatt jeΩistu.

F’xi waqtiet issir referenza jew

Xi ˙a©a tajba li ser t˙alli aktar frott milli l-qari tieg˙u biss, hija li minn kull ktieb mibjug˙ Gerard ser jag˙ti €2 lill-Fondazzjoni Puttinu Cares. Ta’ min iΩid ukoll li l-ktieb di©à mar tajjeb.

“Kul˙add jidher li tkellem dwaru u Gerard jinsab infurmat li kwaΩi l-kopji nbieg˙u kollha. “G˙aΩilt li ma nie˙u xejn minnu u kull drittijiet finanzjarji dovuti lili jmorru g˙al Puttinu, li jfisser €2 g˙al kull ktieb. L-a˙˙ar ftit kopji ta’ Sliema Wives g˙adhom jistg˙u jinxtraw ming˙and illibrara ewlenin”.

Mitlub jg˙idli g˙aliex proprju g˙aΩel lil din l-organizzazzjoni – Puttinu – g˙all-offerti minn kull ktieb tieg˙u, Gerard we©ibni: “Jien pjuttost mi©bud lejn din lorganizzazzjoni u dan g˙aliex missieri miet bil-kançer. Dan kien il-˙sieb ewlieni tieg˙i, li jekk ji©i ppubblikat dan il-ktieb, xi istituzzjoni relatata mal-kançer tibbenefika minn dan.”

Il-kitba minn dejjem kienet fih Kienet naturali li nistaqsih kif mill-muΩika qaleb l-istil ta’ kitba g˙al novella ppubblikata fi ktieb.

B’hekk iddiskutejt din il-faΩi ta’

bidla li se˙˙et fuqu. “Meta kont ferm iΩg˙ar milli jien illum, kont ktibt Ωew© kotba g˙at-tgawdija tieg˙i biss. Qatt ma ppubblikajthom! Allura l-kitba hija dejjem ©o fija, hix kanzunetta, ktieb jew xi ˙a©a o˙ra! In˙obb il-kreattività fil-forom kollha tag˙ha.”

Waqt din l-intervista sirt naf li dam madwar erba’ snin jikteb dan il-ktieb frisk tieg˙u, g˙alkemm ma kienx ja˙dem kontinwament fuqu. Jekk jer©ax jippubblika xi ktieb ie˙or, nistennew u naraw. “Ir-reazzjoni tan-nies kienet inkorra©©anti ˙afna. Nirçievi messa©©i ta’ spiss, l-aktar min-nisa, li jitolbuni nikteb ktieb ie˙or. G˙alhekk jista’ jkun li naqa’ g˙at-talba tag˙hom… naraw!”

B’kurΩità staqsejtu jekk g˙adux jikteb kanzunetti xorta wa˙da, u kkonfermali fil-poΩittiv. “DaΩgur.

Xorta g˙adni nikteb kanzunetti.

Din is-sena, b’sodisfazzjon, g˙andi erba’ kanzunetti li qed jikkompetu fil-faΩi finali nazzjonali ta’ Malta g˙all-Eurovision.

G˙andi wkoll kanzunetta li qed tikkompeti fi Franza. Franza g˙aΩlet tliet kanzunetti din issena biex jikkompetu fl-g˙aΩla nazzjonali tag˙hom. Wa˙da minnhom ser tkun mag˙Ωula biex tirrappreΩenta lil Franza f’Mejju. Qed nittama li lkanzunetta li g˙andi sehem fiha tkun dik mag˙Ωula. B’hekk Malta, sa çertu punt, ser ikollha Ωew© opportunitajiet filEurovision din is-sena, minflok wa˙da biss.”

Fl-a˙˙ar nett Gerard irringrazzja lil dawk in-nies li jag˙tuh appo©© kull meta jkollu xi kanzunetti fil-konkorsi muΩikali, kif ukoll issa bis-sapport li sab bil-pubblikazzjoni tal-ktieb tieg˙u.

Min I˙addem

20.04.2014 23

Kif taÓsibha l-assoÇjazzjoni ta’ min iÓaddem?

in-negozji tal-familja Anton Vella SMEs Helpdesk Executive Malta Employers’ Association

F’pajjiΩna hawn ˙afna tipi ta’ negozji, iΩda bla dubju ta’ xejn l-aktar settur komuni hu dak li ji©bor fih lin-negozji tal-familja.

Hu kkalkulat li f’Malta hawn ’il fuq minn 86% tal-intrapriΩi li huma mmexxijin minn familji – negozji li minn Ωmien g˙al Ωmien jinbtu f’pajjizna minn fost diversi membri ta’ familji Maltin.

Vanta©©i u Ωvanta©©i Negozju tal-familja g˙andu kemm il-vanta©©i kif ukoll liΩvanta©©i tieg˙u.Vanta©© ewlieni hu dak li sid in-negozju jkun jista’ jdur façilment fuq membri o˙ra tal-familja g˙allg˙ajnuna u s-sapport. Minn Ωmien g˙al Ωmien tista’ tinbet fiduçja awtomatika fl-istess membri tal-familja li jkunu involuti fit-tmexxija tan-negozju.

Normalment insibu li kull min ikun involut f’negozju tal-familja jag˙ti sehmu b’aktar interess u entuΩjaΩmu g˙aliex, barra li jkun irid jara li qed jinkiseb issuççess fl-istess negozju, i˙ossu aktar parteçipi fl-investiment fih innifsu, u fil-familja tieg˙u, jew tag˙ha.

Min-na˙a l-o˙ra, negozju mmexxi mill-familja jista’ jo˙loq id-diffikultajiet tieg˙u wkoll.

Dan kollu li semmejna hawn fuq, f’çirkostanzi partikolari jista’ jiΩviluppa fi storja negattiva.

Huwa ˙afna aktar façli li jin˙oloq diΩgwid bejn il-familjari, u g˙alhekk in-negozju jista’ jg˙addi minn sitwazzjonijiet fra©li fejn jin˙olqu kurrenti opposti. L-g˙ira, il-pika, u nnuqqas ta’ fiduçja jistg˙u façilment ikissru dak kollu li jkun inbena matul is-snin.

G˙alhekk, sabiex negozju tal-

familja jkun jista’ jitmexxa tajjeb, xorta wa˙da g˙andu bΩonn struttura amministrattiva organizzata u effiçjenti. Illum aktar minn qatt qabel, ma jistax ikollok attività kummerçjali li tkun suççess jekk ma tag˙rafx tippjana sew, iΩΩomm ru˙ek a©©ornat ma’ dak kollu li jkun qed ji©ri madwarek, u ma jkollokx sistema tajba ta’ kif ji©u kkontrollati l-finanzi ©©enerati mill-istess negozju.

Trid, u g˙andek bΩonn b˙al kull negozju ie˙or, issegwi rregolamenti fiskali kollha finnegozju. Trid tag˙raf to˙loq reklamar f’waqtu u li jrendi g˙an-negozju tieg˙ek. Trid iΩΩomm f’kuntatt kontinwu mad-dinja tal-informatika. Trid fuq kollox tiΩviluppa n-negozju tieg˙ek f’opportunitajiet li jo˙olqu aktar xog˙ol, aktar bejg˙ u, sintendi, aktar profitti.

Ma tridx tibΩa’ mill-isfidi li llum jin˙olqu mill-kompetizzjoni, u tta˙ri© fost l-impjegati hu essenzjali. Trid tag˙raf tkun innovattiv.

Fuq kollox g˙andek tag˙mel ˙iltek sabiex tistabbilixxi lilek innifsek imprenditur ta’ veru.

IΩda x’jiddistingwi negozju talfamilja, jew kif spiss nirreferu g˙alihom il-family run businesses, minn negozji o˙ra?

Importanti li b˙ala baΩi nitilqu mill-kunçett li family run businesses huma biss in-negozji Ωg˙ar, iΩda, kif di©à semmejna aktar ’il quddiem, jista’ jkollok intrapriΩa kbira u stabbilita, li hi wkoll tista’ tkun ikkunsidrata b˙ala family business . Biex wie˙ed jifhimni a˙jar, tajjeb li j˙ares ftit madwarna u jinnota kemm fil-fatt f’pajjiΩna g˙ad g˙andna kumpaniji li j©ibu lkunjom tal-familja fl-isem tal-istess azjenda. Dawn huma kollha

family businesses u probabbilment insibuhom jimpjegaw g˙exieren, jekk mhux mijiet, ta’ impjegati. Mill-banda l-o˙ra, dan ma jfissirx li l-family businesses huma dawn biss. Iva, jeΩistu negozji tal-familja li huma Ωg˙ar ˙afna ukoll.

Id-differenza IΩda biex ner©a’ lura g˙all-mistoqsija li staqsejtkom dwar x’inhi d-differenza bejn family business u negozju ie˙or, din ma tintg˙arafx mill-konsumatur meta dan imur jixtri jew jinqeda ming˙and xi negozju partikolari, g˙aliex ma hemm xejn partikolari minn barra li jiddistingwihom.

Id-differenza tinstab biss floperat, jew a˙jar, fid-dinamika ta’ kif jit˙addem negozju.

Hemm dettalji u çirkostanzi partikolari f’negozju tal-familja, u dan hu importanti li nkunu nafuh, u nfittxu minn fejn nistg˙u ni©u ggwidati sew dwarhom. PereΩempju, l-MEA (Malta Employers Association) flimkien mal-MAFE, b˙alissa qed jorganizzaw korsijiet speçifiçi, sabiex t˙arre© u tiggwida imprendituri sidien ta’ negozji tal-familja, kif huma jkunu kapaçi jiffaççjaw çirkostanzi simili. Importanti li ˙add ma jibqa’ lura, u ma jiddejjaqx ifittex l-g˙ajnuna.

B˙alissa l-MEA tinsab on-board ukoll, fi proçess ta’ konsultazzjoni li qed jitmexxa mill-Gvern sabiex g˙all-ewwel darba tid˙ol fis-se˙˙ il-Family Business Act. Li©i li ser tkun qed tirregola u tiggwida a˙jar l-eΩistenza u lproçessi neçessarji waqt issuççessjoni tan-negozji tal-familja f’pajjiΩna. Proçess bΩonnjuΩ li

ser iwassal sabiex ti©i ssimplifikata u rregolata s-sitwazzjoni ta’ dawn in-negozji. Fl-istess ˙in, fil-pajjiΩ, b˙alissa g˙addejja diskussjoni sabiex ti©i stabbilita d-definizzjoni ta’ x’nifhmu eΩattament meta nirreferu g˙al ‘familja’. X’inhi familja? Ilkunçett ta’ familja tal-biera˙, tallum, u ta’ g˙ada, ser jibqa’ l-istess? U g˙aldaqstant x’jiddefinixxi negozju ta’ familja?

Mistoqsijiet li tajjeb li jkunu ççarati u mwie©ba tajjeb qabel ma nipproçedu sabiex inda˙˙lu fis-se˙˙ il-Family Business Act. U hekk qed isir b˙alissa.

Sinsla tal-ekonomija Madankollu, g˙alkemm g˙ad hemm ˙afna mistoqsijiet x’ji©u indirizzati, xorta wa˙da jien nemmen li l-family businesses f’pajjiΩna g˙adhom b’sa˙˙ithom. Huma sa minn dejjem kienu, u jibqg˙u, issinsla tal-ekonomija ta’ pajjiΩna, u g˙alhekk importanti li, bilg˙aqal, lil dan is-settur nibqg˙u insostnuh, ng˙inuh u ng˙oΩΩuh.

Jekk inti li qed taqra dan lartiklu u int persuna li ta˙dem f’negozju tal-familja, l-appell tieg˙i lejk huwa sabiex tapprezza dak kollu li g˙araft tibni flimkien mal-familja tieg˙ek tul iΩ-Ωmien, u b’responsabbiltà t˙ares ’il quddiem b’ottimiΩmu, b’determinazzjoni u b’kura©©, sabiex tibqa’ tistinka g˙assuççess fin-negozju, g˙as-sodisfazzjon tieg˙ek innifsek, u g˙all-©id ta’ familtek.

Fuq kollox, suççess g˙annegozju tal-familja tieg˙ek huwa wkoll kontribut g˙al pajjiΩek.

www.facebook.com/MaltaEmployersAssociation Kull min jixtieq jag˙mel kuntatt mag˙na (b˙ala Assoçjazzjoni ta’ min I˙addem) jista’ jag˙mel dan billi jçempel fuq 2122 2992 jew 2123 7585. Jista’ wkoll jibg˙at email lil anton.vella@maltaemployers.com, jew juΩa t-24/7 helpline 2122 2006, billi jçempel u j˙allilna ismu, sabiex fl-iqsar Ωmien possibbli nkunu nistg˙u nirritornaw it-telefonata tieg˙u.

Grazzi talli tajtuni l-opportunità li nitkellem mag˙kom. Niltaqg˙u b˙al-lum xahar. Min jixtieq jg˙addili xi su©©erimenti fuq su©©etti li jixtieq jisma’ ming˙andi fil-©img˙at li ©ejjin, nitlobkom t˙ossukom liberi li tikkomunikaw mieg˙i jew malistaff editorjali ta’ din il-gazzetta u jien inweg˙edkom li nag˙mel ˙ilti sabiex ma niddiΩappuntakomx.

Kultura

24 20.04.2014

JESUS CHRIST SUPERSTAR APPREZZAMENT MIS-SEZZJONI ÛGÓAÛAGÓ MADONNA TAL-ÌILJU F’MALTA SUÇÇESS KBIR

Lura lejn Lulju tal-1993, naraw it-twelid ta’ ferg˙a ©dida Ωag˙Ωug˙a fi ˙dan is-soçjetà li ta’ kull sena, fit-tieni ©img˙a ta’ Ìunju, torganizza l-Festa ad unur il-Madonna tal-Ìilju fir-ra˙al tal-Imqabba.

G˙alkemm is-Sezzjoni Ûg˙aΩag˙ Madonna tal-Ìilju hija direttament relatata malorganizzazzjoni taç-çelebrazzjonijiet kbar li jsiru flImqabba, din ma llimitatx ru˙ha g˙alhekk biss. Anzi g˙all-kuntrarju, is-Sezzjoni Ûg˙aΩag˙ tal-Ìilju tat dimensjoni ©dida lill-˙ajja tas-soçjetà li t˙addanha, kif ukoll lill-

˙ajja tal-komuintà Mqabbija in©enerali.

Apparti l-briju fuq skala kbira li s-Sezzjoni Ûg˙aΩag˙ Madonna tal-Ìilju torganizza ta’ kull sena fil-març tal-a˙˙ar tridu, fejn ta’ kull sena ji©u m˙ejjija diversi o©©etti li jkomplu jkabbru l-atmosfera, is-Sezzjoni Ûg˙aΩag˙ tiffoka l˙idma tag˙ha f’attivitajiet kulturali, li jirrikjedu ˙afna impenn u ˙in twil ta’ preparazzjoni.

L-a˙˙ar attività simili kienet wa˙da teatrali li kienet iddramm tal-passjoni b’differenza, bl-isem Im©arrbin, li jmur

’il bog˙od mil-linji tradizzjonali ta’ drammi simili.

Is-Sezzjoni Ûg˙aΩag˙ Madonna tal-Ìilju tixtieq pubblikament turi l-apprezzament lil dawk l-individwi kollha li ˙admu biex din l-attività fuq skala kbira tkun ta’ suççess.

Ringrazzjament ie˙or imur lejn l-udjenza tassew numeruΩa li ˙onqot it-teatru sabiex issegwi dan l-ispettaklu. Fl-a˙˙ar, iΩda mhux lanqas, is-Sezzjoni Ûg˙aΩag˙ tirringrazzja lill-Madam u listaff tal-Iskola Primarja talImqabba, tal-kollaborazzjoni kbira tag˙hom.

Fil-©ranet li g˙addew Malta Art Events ippreΩentaw b’suççess kbir lill-pubbliku Malti r-rock opera Jesus Christ Superstar f’Dar il-Mediterran.

Din hi l-ewwel darba li din ir-rock opera ta’ Andrew Lloyd Webber u Tim Rice ttellg˙at minn artisti barrannin. Dan ilmusical seraq l-imma©inazzjoni ta’ udjenzi kbar madwar id-dinja sa minn meta kien ittella’ g˙all-ewwel darba fl1971.

L-artisti li taw sehemhom ©ew mill-Brno City Theatre firRepubblika Çeka u wasslu lemozzjonijiet fl-a˙˙ar ©img˙a fil-˙ajja ta’ Ìesù Kristu.

Malta Art Events ˙admu biss˙i˙ fl-a˙˙ar xhur biex dan lispettaklu jkun possibbli. Fost il-produzzjonijiet li tellg˙u fla˙˙ar Ωminijiet insibu Mozart’s Requiem, The Best of Romeo and Juliet, Verdi and Wagner Opera Gala, Christmas Ballet Viennese Night Gala , Christmas Gala u Viennese Night.

Id-direttur tal-kumpanija, Radka Zemanova, tat is-sehem

tag˙ha f’diversi opera tours filÌermanja u anke ˙adet sehem fi musicals b˙al Golem and Dracula fit-teatru Hybernia fi Praga.

Dusan Vitazek interpreta lparti ta’ Ìesù Kristu. Imwieled fir-Repubblika Çeka, hu ilu membru tal-Brno City Theatre sa mill-2005. Óadem ukoll f’diversi produzzjonijiet b˙al Hair , West Side Story u Chicago.

Artisti o˙rajn f’din ir- rock opera , li g˙aliha kien hemm ukoll l-orkestra li daqqet live, insibu lil Petr Gazdik (Ìuda lIskarjota) u Ivana Vankova (Mary Magdalene).

Il-pubbliku preΩenti wera entuΩjaΩmu waqt it-tliet wirjiet li ttellg˙u, tant li Malta Art Events issa se tkun qed ta˙dem fuq Ωew© produzzjonijiet o˙ra g˙al Ìunju li ©ej, lopra La Traviata u The Best of Musicals.

G˙al aktar informazzjoni wie˙ed g˙andu jid˙ol fis-sit www.maltaartevents.com jew jid˙ol fuq il-pa©na Facebook: Malta Art Events.

MUÛIKA – RIÇERKA – AZZJONI INÓARSU U NTEJBU L-POSSIBBILTAJIET BIEX NEGÓLBU L-MARDA TAL-KANÇER FIS-SIDER Kif taf turina r-realtà, il-kançer fis-sider jista’ joqtol; irriçerka biss tista’ tipprevedih u toqtlu qabel ma joqtol lil min jintlaqat bih. B’dan il-˙sieb, Ωew© organizzazzjonijiet importanti li qed ja˙dmu biex jeg˙lbu lkançer fis-sider – l-Action for Breast Cancer Foundation (ABCF) u r-Research, Innovation and Development Trust (RIDT) tal-Università ta’ Malta – ing˙aqdu biex itellg˙u kunçert biex ji©bru fondi g˙al iktar kuxjenza u riçerka fuq il-marda biex din tinqered iktar malajr.

Il-kunçert, Lejla g˙all-Óajja – Kunçert fil-Memorja ta’ Helen Muscat se jsir mis-sopran Lydia Caruana, ta˙t ilpatronçinju tal-Eççellenza Tag˙ha l-President MarieLouise Coleiro Preca. Il-kunçert se jfakkar lill-fundatriçi u eks-Chairperson tal-ABCF li tilfet ˙ajjitha f’Ottubru li g˙adda bil-marda li tant i©©ieldet kontriha. Helen Muscat kienet xempju u lobbyist attiva fil©lieda kontra l-kançer tas-sider u biex ting˙ata kwalità ta’ ˙ajja a˙jar lil dawk li jintlaqtu mill-marda.

Il-kunçert, li ©entilment huwa appo©©at mit-Teatru Manoel, se jsir fit-teatru stess nhar is-Sibt 7 ta’ Ìunju, 2014 fit-8pm.

Waqt kolazzjon biex ting˙ata l-informazzjoni lillistampa fil-Hilton Malta, is-sopran Lydia Caruana qalet: “G˙al dan il-kunçert kommemorattiv speçjali, li huwa ˙afna g˙al qalbi, se nibdel ir-repertorju tal-opra u l-Lieder li jiena mag˙rufa g˙alih biex nippreΩenta programm iktar le©©er li jinteressa l-pubbliku in©enerali.”

Caruana se tkanta biççiet klassiçi ta’ Tosti, Leoncavallo, Bixio, Di Capua, Arditi, Gastaldon u De Curtis, fosthom muΩika ma˙buba b˙al Musica Proibita, Mattinata, Io te vurria vasa, Il Bacio u Mamma. F’din l-okkazjoni unika, Caruana se tinter-

preta wkoll diski ta’ Gershwin, Rodgers, Chaplin, Arlen u Fain, u b’hekk se ©©ib fit-Teatru Manoel melodiji immortali li biççiet minnhom akkumpanjaw l-isba˙ mumenti fl-istorja tal-films. Caruana se tkanta

Summertime, The Man I Love, Eternally, Over the Rainbow, With a Song in My Heart, u I’ll be Seeing You, fost o˙rajn.

Caruana se tkun akkumpanjata mill-pjanista YvetteMaria Galea g˙all-parti tal-kanzunetti Taljani u millpjanist Dominic Galea u l-pjanist mistieden Alex Manchè g˙al dak li huwa mag˙ruf b˙ala The American Songbook. It-tliet pjanisti kollha se jdoqqu solos ta’ Becucci u Gershwin.

“Dan huwa avveniment li jqanqalna b˙ala fondazzjoni g˙ax se ning˙aqdu mal-pubbliku biex infakkru l-kofundatriçi u dik li dejjem mexxietna, Helen Muscat. Permezz tal-vuçi unika ta’ Lydia Caruana se nkomplu na˙dmu fuq dak li tant kienet temmen fih Helen – li nqajmu kuxjenza biex nipprevedu l-marda, nag˙tu lil dawk li ntlaqtu bil-marda ˙ajja iktar komda u ninvestu fir-riçerka biex infejqu din il-marda li, fla˙˙ar, spiççat ˙aditilha ˙ajjitha,” qalet Esther Sant, Chairperson tal-ABCF. Wilfred Kenely, Kap EΩekuttiv tal-RIDT, qal: “Tul issnin, ir-riçerka madwar id-dinja rnexxielha teqred g˙add ta’ mard li kien iqabbdek il-bard anke ssemmih. Dan inkiseb g˙ax istituzzjonijiet tar-riçerka ng˙ataw ir-riΩorsi me˙tie©a biex jistudjaw il-mard u jsibu t-trattament g˙alih. Xi darba se nkunu qed nitkellmu dwar il-kançer b˙ala marda li darba kienet terribbli. Dik il-©urnata tista’ tasal ˙afna qabel na˙sbu, kemm-il darba jkun hemm programm ta’ riçerka aggressiv g˙addej.”

Il-biljetti jiswew €30, €20 u €10, u jistg˙u ji©u rriservati minn fuq is-sit elettroniku tat-Teatru Manoel http://booking.teatrumanoel.com.mt/, billi tibg˙at email lil bookings@teatrumanoel.com.mt, jew iççempel (+356) 2124 6389.

Kultura

20.04.2014 25

IL-FESTIVAL INTERNAZZJONALI TAL-LOGÓOB TAN-NAR G˙at-tlettax il-sena konsekuttiva, il-Ministeru g˙at-TuriΩmu, flimkien mal-Awtorità tatTuriΩmu, ser jorganizzaw ilFestival Internazzjonali talLog˙ob tan-Nar. Dan il-festival hu meqjus b˙ala avveniment importanti u uniku fil-GΩejjer Maltin. Il-festival iservi wkoll b˙ala parti miç-çelebrazzjonijiet li jfakkru d-d˙ul ta’ Malta flUnjoni Ewropea li se˙˙ fl-1 ta’ Mejju 2004. Fil-fatt, g˙al din issena dan ser ikun aktar speçjali, peress li pajjiΩna jiççelebra l-g˙axar anniversarju mid-d˙ul fl-Unjoni Ewropea.

Im˙e©©a bis-suççess talattendenza kbira li kien hemm f’Marsaxlokk is-sena l-o˙ra, lorganizzaturi ˙asbu biex g˙al din is-sena l-ewwel serata talfestival ter©a’ ssir ukoll f’Marsaxlokk, proprju nhar ilÌimg˙a 25 ta’ April.

L-g˙ada s-Sibt 26 ta’ April, g˙all-ewwel darba ©ie deçiΩ li l-festival ji©i organizzat f’Bu©ibba, proprju biex illog˙ob tan-nar ikun jista’ jitgawda minn firxa akbar ta’ nies u turisti. Is-serata finali ser issir nhar l-Erbg˙a 30 ta’ April fil-Port il-Kbir, fejn la˙jar post biex jitgawda lispettaklu jkun minn Xatt ilBarriera, il-Belt Valletta. Peress li din is-sena qed infakrru lg˙axar anniversarju mid-d˙ul ta’ Malta fl-Unjoni Ewropea, il-

Ritratt: ALAN SALIBA Ministeru tat-TuriΩmu u l-MTA, b’kollaborazzjoni mal-Kumitat Festi Nazzjonli, ser itellg˙u wirja awdjo-viΩiva flimkien ma’ loghob tan-nar spettakolari fil-Port il-Kbir.

F’din it-tlettax-il edizzjoni ser jie˙du sehem g˙axar kumpaniji pirotekniçi matul it-tliet ijiem tal-festival b’Ωew© kompetizzjonijiet separati.

F’Marsaxlokk erba’ timijiet ser jo˙olqu spettaklu mill-isba˙

Parti mill-ispettaklu mtella’ s-sena l-o˙ra f’Marsaxlokk, minn Lieto Fireworks tal-Italja, rebbie˙a tal-istess edizzjoni tan-nar sinkronizzat mal-muΩika, ta’ madwar 14-il-minuta lwie˙ed, fil-Kompetizzjoni Internazzjonali PiromuΩikali.

Il-parteçipanti li ser jikkompetu ser ikunu: SteyrFire millAwstrija; Brezac Artifices minn Franza; Pyrotex Fireworx mirRenju Unit; u St Joseph Fireworks Factory minn HaΩÛebbu©, Malta.

Min-na˙a l-o˙ra ser tirritorna l-Kompetizzjoni Nazzjonali

wara interess minn numru ta’ kmamar tan-nar Maltin biex jikkompetu f’din il-kompetizzjoni, fejn ser jispikka l-element tradizzjonali u t-talent uniku tal-pirotekniki Maltin.

Il-parteçipanti ser ikunu lBanda Sant’Andrija Fireworks Factory ta’ Óal Luqa, St George’s Fireworks Factory ta’ Óal Qormi, Santa Marija Fireworks Factory mill-Im©arr u Banda l-Unjoni St Andrew’s

Fireworks Factory ta’ Óal Luqa.

Iz-Ωew© kompetizzjonijiet ser ji©u ©©udikati minn ©urija internazzjonali komposta min ˙ames membri professjonali li lkoll huma intiΩi fix-xoghol talpiroteknika. Ir-rebbie˙a ser jing˙ataw trofew speçjali, filwaqt li l-parteçipanti kollha jing˙ataw trofew kommemorattiv tal-okkaΩjoni. Il-pubbliku ser ikollu wkoll iç-çans li jesprimi l-preferenza tieg˙u permezz ta’ votazzjoni bl-SMS, bil-parteçipant li jgib l-ikbar numru ta’ SMSs jing˙ata trofew apposta.

Ir-rebbie˙ tal-festival tas-sena l-o˙ra, Lieto Fireworks millItalja, re©a’ ©ie mistieden biex itella’ wirja o˙ra spettakolari biex jag˙laq it-tieni serata talfestival f’Bu©ibba. Barra minn hekk, il-kumpanija PyroEmotions ser jer©g˙u joffru wirja o˙ra piromuΩikali filPort il-Kbir biex jing˙alaq bilkbir il-festival tan-nar ta’ din is-sena.

G˙aldaqstant, ta’ min jg˙id li il-Festival Internazzjonali talLog˙ob tan-Nar ta’ kull sena joffri opportunità speçjali, fejn wie˙ed jista’ jgawdi l-ambjent tal-ir˙ula u l-ibliet Maltin f’atmosfera mill-isba˙.

Aktar dettalji jistg˙u jinkisbu mis-sit www.maltafireworksfestival.com

RESTAWR TAL-ISTATWA TA’ SAN GIRGOR FIÛ-ÛEJTUN

Nhar it-Tlieta 22 ta’ April 2014, lejlet il-festa tradizzjonali ta’ San Girgor, fis-7.30pm, filpreΩenza tal-E.T. il-President ta’ Malta Marie-Louise Coleiro Preca, Wirt iΩ-Ûejtun se jkun qed jinawgura r-restawr talistatwa antika ta’ San Girgor.

Din l-istatwa tal-©ebel talPapa San Girgor, li tinsab f’wesg˙a biswit il-parroçça lqadima ta’ Santa Katarina, illum mag˙rufa b˙ala Ta’ San Girgor, in˙admet fl-1837 milliskultur Salvatore Dimech fuq disinn ta’ Giuseppe Hyzler.

Hija kienet ikkummissjonata mill-Kantur, il-Kanonku Annetto Consolani Mamo.

Matul is-snin din l-istatwa ©arrbet numru ta’ ˙sarat, kemm min˙abba li hija esposta g˙all-elementi naturali u kif ukoll min˙abba xi ta˙ΩiΩ u tinqix li sar fuqha. G˙aldaqstant, f’dawn l-a˙˙ar ©img˙at, Wirt iΩ-Ûejtun bdiet ta˙dem fuq pro©ett ta’ restawr fuq din listatwa, liema xog˙ol twettaq minn restawratur professjonali.

Fosthom, dan ir-restawr kien jinvolvi t-tindif tal-©ebla

nnifisha mill-˙aΩiΩ li trabba fuq il-©ebla. Ta’ min isemmi li f’dan it-tindif ng˙atat attenzjoni sabiex il-likeni li kibru matul iΩ-Ωmien ma jinqerdux g˙al kollox min˙abba li dawn ukoll jiffurmaw parti mill-istorja talistatwa u huma xhieda mhux biss taΩ-Ωmien li g˙andha imma wkoll tal-ambjent nadif li kienet fih. Madankollu, l-aktar aspett li jispikka huwa xxog˙ol metikolus ta’ dekorazzjoni neo-Klassika li ori©inarjament sar fuq din l-istatwa, liema ©miel Ωgur ser ji©i apprezzat aktar, issa li dan ©ie restawrat.

Intant, peress li Wirt iΩ-Ûejtun hija g˙aqda volontarja, mhux governattiva, u li ma tag˙milx qlig˙, hija qed tappella g˙allg˙ajnuna ta’ individwi u entitajiet li jixtiequ jg˙inu permezz ta’ donazzjonijiet sabiex itaffu l-ispiΩa involuta g˙at-twettiq ta’ dan il-pro©ett. Id-donazzjonijiet g˙andhom jintbag˙tu b’çekk lil Wirt iΩ-Ûejtun, Kaxxa Postali 25, iΩ-Ûejtun. Tin˙are© irçevuta g˙al kull donazzjoni u jkun hemm rikonoxximent lil kull benefatur waqt iç-çerimonja tal-inawgurazzjoni ta’ dan irrestawr li ser issir nhar it-Tlieta 22 ta’ April.

Waqt din l-attività ser tinqara wkoll il-Ballata ta’ San Girgor li nkitbet minn Walter Zahra fl1969, wara s-sejba ta’ passa©© le©©endarju li jdur ma’ tliet na˙at tal-kappellun tal-Lvant tal-knisja ta’ San Girgor, fejn fosthom ©ew skoperti wkoll g˙add ta’ g˙adam uman.

G˙al aktar informazzjoni tistg˙u tikkuntattjaw lil Wirt iΩÛejtun fuq wirtizzejtun@gmail.com, inkella tid˙lu fis-sit www.wirtizzejtun.com, jew permezz ta’ Facebook.

Marsaxlokk Bugibba Grand Harbour

Friday 25th April Saturday 26th April Wednesday 30th April

Skeda

08.00 Il-Purçissjoni ta’ Kristu Rxoxt mill-parroçça ta’ San Bastjan Óal Qormi 11.55 Urbi Et Orbi 12.30 One News 12.35 Il-Purçissjoni ta’ Kristu Rxoxt mill-parroçça ta’ San Bastjan Óal Qormi – tkompli 13.15 Dak li Jg˙odd (R) 14.00 Pink Panther (R) 15.00 Bay Music Awards 2013 17.00 World Next Top Model Malta 2014, il-Finali 17.30 One News Update 17.35 World Next Top Model Malta 2014, il-Finali – ikompli 19.30 One News 20.30 It-Tfal 21.35 Animae In Concert 23.30 One News

20.04.2014 27

07.00 08.30 09.55 10.00 12.30 13.00 14.30 16.30 17.00 18.00 18.05 18.40 19.30 20.15 20.30 21.30 21.35 23.15

NET News Telebejg˙ Fuq il-Passi Tieg˙u Quddiesa tal-G˙id il-Kbir Nis©a Maltija Queen Of The Night In-Neputija tal-Kappillan Simpatiçi M Fashions Malta NET News Flusek (R) Wheelspin (R) NET News G˙alik fl-Ewropa Simpatiçi NET News Replay NET News

07.00 07.40 08.10 08.40 10.10 12.20 12.30 14.00 14.05 17.00 17.30 18.00 18.10 18.40 19.15 20.00 20.45

L-G˙odwa t-Tajba G˙awdex Illum Dot EU Malta U Lil Hinn Minnha Quddiesa Mill-Vatikan A˙barijiet Óadd G˙alik A˙barijiet Óadd G˙alik…ikompli Gadgets Pellikola A˙barijiet Madwarna Mr Fisherman Mixage A˙barijiet American Idol

06.00 06.30 10.10 12.20 13.30 14.00 16.30 16.35 18.50 20.00 20.35 20.40 21.10 21.15 23.30

Parlamento Punto Europa Unomattina In Famiglia Santa Messa Linea Verde Telegiornale L’Arena Tg 1 Domenica In L’Eredità Telegiornale Tg Sport Affari Tuoi Carosello Reloaded Un Medico In Famiglia Speciale Tg1

06.00 06.30 07.00 07.17 08.10 08.15 08.55 09.16 10.50 10.55 11.13 11.30 13.00 13.45 15.45 16.50 18.00 18.05 19.35

06.00 Fuori Orario. Cose (Mai) Viste 07.05 La Grande Vallata La Battaglia Di Mineral Springs 08.00 Film: Col Ferro E Col Fuoco 09.47 Sordi E Mastroianni I Due Volti Dell'italia Che Cambia 10.45 Telecamere 11.10 Tgr 12.55 12 Idee Per La Crescita 13.25 Fuori Quadro Il Collezionista 14.00 Tg 14.30 Valkenburg ( Hol ) Ciclismo 15.00 Tg3 Lis 15.03 Valkenburg ( Hol ) Ciclismo 17.00 Kilimangiaro Album 17.25 Film: Amarsi Puo' Darsi 19.00 Tg3 20.00 Blob 20.10 Film: Stanlio E Ollio 21.05 Kilimangiaro

06.10 06.25 07.00 07.55

07.10 07.30 07.55 08.00 08.05 08.25 08.35 09.25 10.15 11.00 11.30 12.00 12.30 13.20 14.10 15.00 17.25 18.10 19.05 20.00 20.30 21.00 21.50

08.05 08.30 09.20 09.45 10.10 10.35 11.00 11.25 11.50 12.15 13.05 13.55 14.45 15.35 16.25 16.50 17.40 18.05 18.30 18.55 19.20 20.10 21.00

Tweenies Green Balloon Club Poetry Pie Little Human Planet Show Me Show Me Charlie and Lola Lorna Doone Doctor Who The Weakest Link Absolutely Fabulous Me and Mrs Jones One Foot in the Grave The Weakest Link Lorna Doone Doctor Who Doctors Doctor Who Drop Zone Upstairs Downstairs Me and Mrs Jones Absolutely Fabulous Silk Waking the Dead

09.35 12.25 13.02 13.40 14.10 16.20 18.30 19.00 21.30

WORLD NEXT TOP MODEL (FINALI), illum fil-17.00 fuq One

Televendita Media Shop Ping Life Bites – Pillole Di Vita Ii Super Partes Tom & Jerry-Rotta Su Marte L’Arca Di Noè Studio Aperto Sport Mediaset Grande Fratello Questa Notte È Ancora Nostra Scrivilo Sui Muri Studio Aperto Jurassic Park Wild Oltrenatura

Siba’s Table Have Cake Will Travel Barefoot Contessa Extra Virgin Siba’s Table Cooking for Real Andy Bates. Street Feasts Unique Eats Barefoot Contessa Hungry Girl Food Network Challenge Diners, Drive-Ins and Dives Chopped Siba’s Table Guy’s Big Bite Diners, Drive-Ins and Dives Barefoot Contessa Extra Virgin Siba’s Table Cooking for Real Chopped Food Network Challenge Diners, Drive-Ins and Dives

MALTA

Wara l-iskeda fuq ONE tal-programm World Next Top Model Malta, illum fil-5pm, ONE ser ixxandar il- gran finale . Ing˙aqdu ma’ dan lispettaklu biex intom tkunu tafu r-rebbie˙a fost l-24 finalist, li ser tkun l-ambaxxatriçi ta’ pajjiΩna fil-konkors internazzjonali World Next Top Model li se jsir fil-Lebanon f’Bejrut.

06.45 07.15 08.25 10.00 10.50 11.30 12.00 13.00 13.55 14.50 15.05 18.55 19.35 20.30 21.15 23.15

Televendita Media Shopping Super Partes Dentro La Notizia Santa Messa Pianeta Mare Tg4 Pianeta Mare Ricette All'italiana Donnavventura Ieri E Oggi In Tv Spartacus (Di S. Kubrick) Tg4 Il Segreto Tempesta D’Amore 8 La Bibbia Cinefestival

08.35 FIA World Endurance Championship 10.00 UEFA Women’s Champions League Football 11.30 ISU Grand Prix, Figure Skating 14.30 FIFA Under 17 World Cup Football 16.00 UEFA Women’s Champions League Football 17.00 UEFA Women’s Champions League Football 19.00 ISU Grand Prix, Figure Skating 21.00 Boxing 23.00 Motorsports Weekend 23.15 UEFA Women’s Champions League Football

iduru mal-belt ta’ Hanoi, rinomata g˙al monument mill-isba˙. Dawn se jag˙mlu dan kollu permezz tar-roti li kul˙add irid isuq. Fl-a˙˙ar programm Andrea Ωvelat li l-ammont totali ta’ parteçipanti se jkun 14 u mhux 12, u allura fil-programm li jmiss niltaqg˙u maΩ-Ωew© parteçipanti ©odda li se jing˙aqdu malkumplament tat-tim fil-Vjetnam. Liquorish ikompli t-Tnejn fid-20.35 fuq One. Aktar informazzjoni fuq www.liquorish.tv, u fuq www.facebook.com/liquorishadventure

LIQUORISH, g˙ada fid-20.40 fuq One Fil-©img˙a li g˙addiet Liquorish ˙alla ’lparteçipanti jsibu post fejn jorqdu fil-belt ta’ Hanoi. Fl-a˙˙ar spiççaw f’tempju buddist reqdin mal-art fil-kes˙a tal-lejl. Hekk kif jibdew mexjin madwar it-toroq ta’ Hanoi, Liquorish inewlilhom basket trasparenti mimli ikel, ˙elu u xorb, u mowbajl. Dawn jistg˙u jift˙uhom darba biss tul l-avventura kollha.

F’dan il-programm niskopru min ©ie eliminate bejn Silvio, Elton u Martin. Liquorish se jag˙ti opportunità unika lill-parteçipanti biex

IÇ-ÇAQQUFA, nhar it-Tlieta fid-20.45 fuq TVM Madwar il-mejda, Terrence u Karla jissi©illaw il-ftehim tag˙hom fil-preΩenza tan-nutar. Jasal il-jum tal- play , Karla inkwetata tipprova tiftakar il-linja tag˙ha. Telefonata mhux mistennija twassal a˙bar tajba lil Rose. Dun Mario jinΩel fil-kantina ˙dejn Ninu. Nena tissemma’ kollox mill-mo˙ba. Karla tasal lura d-dar u ssib ma’ wiççha sitwazzjoni li ©©ibha wiçç imb wiçç mar-realtà li teΩisti madwarha.

06.40 07.05 07.25 07.55 08.25 09.25 10.00 10.50 11.30 12.00 13.00 13.55 14.47 17.05 18.55 19.35 20.30 21.15 23.10

Music Line – Speciale Tg4 Night News Televendità Media Shopping Zorro I Magnifica Italia 3 I Santi – Lo Splendore Del Divino Nel Quotidiano Santa Messa Pianeta Mare Tg4 Pianeta Mare Ricette All'italiana Donnavventura Uomini d’Amianto Contro l’Inferno Sceriffo Senza Pistola Tg4 Il Segreto Tempesta D'amore 8 La Bibbia Il Cliente (Di J. Schumacher)

Videocomic Real School Incinta Per Caso Face Off La Casa Di Topolino Caccia Grossa All'uovo Di Pasqua Pole Position Gran Premio Della Cina Di Formula 1 Gara Gran Premio Della Cina Di Formula 1 Conferenza Stampa Pole Position Gran Premio Della Cina Di Formula 1 Mezzogiorno In Famiglia Tg2 Film: Holes – Buchi Nel Deserto Dalla Chiesa Evangelica Battista Gran Premio Della Cina Di Formula 1 Tg2 L.I.S. Due Vite Per Un Amore Countdown Single

07.30 07.55 08.25 10.15 11.00 11.50 13.30 14.00 14.40 16.40 18.10 20.00 20.30

Tg La7 Il Tempo Della Politica Dr Creator, Specialista In Miracoli Accadde Al Penitenziario Otto e Mezzo Totò Truffa Tg La7 Tg La7 Cronache Film: Silverado The District L’Ispettore Barnaby TG La7 Domenica Nel Paese Delle Meraviglie 21.10 Film: I Cannoni Di Navarone

06.00 06.25 07.15 08.10 09.05 09.55 10.50 11.15 11.40 12.35 13.30 14.25 15.20 16.15 17.10 18.05 19.00 20.00 21.00 22.00

How It’s Made American Chopper Crisis Control.

MythBusters Salvage Hunters Baggage Battles Flip Men Flip Men Storage Hunters Auction Kings Auction Hunters Gold Rush Gold Divers Diamond Divers MythBusters Overhaulin’ Outback Truckers Car Vs Wild Naked and Afraid Naked and Marooned With Ed Stafford 23.00 Klondike

06.00 06.50 08.55 09.45 10.35 11.25 13.05

08.05 Chasing the Yum 08.30 Extreme Cuisine With Jeff Corwin 09.25 Candice Tells All 09.50 Color Splash 10.15 Color Correction 10.40 Design on a Dime 11.10 State of Style 11.35 Easy Entertaining With Michael Chiarello 12.00 Chef Abroad 12.25 House Hunters International 12.50 House Hunters 13.15 Barn Finder 13.45 Million Dollar Rooms 14.35 My Yard Goes Disney 15.00 Selling New York 15.25 Kitchen Impossible 15.50 My First Renovation 16.15 House Hunters International 16.40 House Hunters 17.05 Drop 5 lbs With Good Housekeeping 17.30 Chef Abroad

06.00 07.00 07.30 08.00 09.00 11.00 11.30 12.00 16.00 17.00 18.00 19.00 21.00 22.30 23.00 23.30

THS. Lindsay Lohan Extreme Close-Up Style Star Nene Leakes Keeping Up With the Kardashians E! News Fashion Police Giuliana & Bill E! News Party On RichKids of Beverly Hills Giuliana & Bill Beyond Candid with Giuliana E! News Hello Ross The Soup

06.15 06.40 07.05 07.55 08.20 08.45 09.10 09.35 10.00 10.25 10.50 11.15 11.40 12.05 12.30 18.25 18.50 19.15 19.40 20.05 20.30 20.55 21.45

06.00 06.25 07.15 08.10 09.05 09.30 10.00 10.55 11.50 12.45 13.40 15.30 16.25 17.20 18.15 19.10 20.05 21.00 21.55 22.50 23.45

Steve Irwin’s Wildlife Warriors My Cat From Hell Too Cute!

Gator Boys Call of the Wildman Swamp Brothers Tanked Treehouse Masters Kingdom of the Elephants The Last Lion of Liuwa National Parks Nick Baker’s Beautiful Freaks Cheetah Treehouse Masters Leopard Fight Club Shamwari How Not to Become Shark Bait Leopard Fight Club Shamwari Untamed and Uncut How Not to Become Shark Bait

Dora the Explorer Little Kingdom Bubble Guppies Go, Diego, Go! Winx Club The Fairly OddParents Sanjay and Craig Kung Fu Panda The Penguins of Madagascar Turtles SpongeBob SquarePants Winx Club iCarly Sam & Cat Turtles The Penguins of Madagascar Sanjay and Craig Marvin Marvin Victorious Sam & Cat SpongeBob SquarePants Avatar Big Time Rush 2

13.55 14.45 16.50 17.40 18.30 19.20 20.10 21.00 21.50 22.40

Extreme Cheapskates Kitchen Boss Bakery Boss Cake Boss. Next Great Baker Extreme Cheapskates Long Island Medium Say Yes to the Dress.

Bridesmaids 90 Days to Wed Cake Boss Secret Eaters Hoarding. Buried Alive All-American Muslim The Undateables Say Yes to the Dress.

Bridesmaids 90 Days to Wed Hoarding. Buried Alive Strange Attractions

Çinema

28 20.04.2014

MIÇ-ÇINEMA

jikteb CARMELO BONNICI

THE AMAZING SPIDER-MAN 2 (3D)

AVVENTURUÛ

IR-RAÌEL BRIMBA FI DWELL MA’ ÛEWÌ AvvERSARJI ÓOROX

Atturi Ewlenin: Andrew Garfield, Emma Stone, Jamie Foxx, Dave DeHaan, Campbell Scott, Embeth Davidtz, Sally Field Direttur: Marc Webb Distributur: Columbia/Sony Ma˙ru© mill-KRS

The Amazing Spider-Man (2012), li beda kapitlu ©did ta’ dan l-eroj implakabbli talkotba komiks Marvel b’atturi ©odda, da˙˙al is-somma favoluΩa globali ta’ ’l fuq minn $750 miljun . Fis-sikwel The Amazing Spider-Man 2, li hu ma˙dum bit-3D di©itali, ner©g˙u naraw lil Peter Parker (Garfield) b˙ala rRa©el Brimba jistinka u jg˙in lil-li©i biex iΩomm l-ordni pubblika fi New York, iΩda rrivali qawwija b’aktar poteri qed jinbtu b’mod regolari.

Peter Parker hu ©uvni normali li jg˙addi mid-diffikultajiet kollha taΩ-Ωg˙aΩag˙ komuni, fosthom xi inkwiet mal-ma˙buba ta’ qalbu, Gwen Stacy (Stone), nuqqas ta’ flus fil-but, u li jie˙u ˙sieb u jit˙asseb iΩΩejjed dwar zitu May (Field) li rabbietu wara ttelfa tal-©enituri tieg˙u. Però, meta jxidd fuqu l-kostum popolari li nafuh bih, hu jsir bniedem mibdul, çert minnu nniffsu, b’ener©ija biex jikkumbatti l-˙aΩen u biex jg˙in lil dawk fil-bΩonn u batuti u li jinsabu f’periklu imminenti.

Din il-weg˙da tieg˙u, tasSammaritan it-Tajjeb malpoplu ta’ New York, se ©©ibu f’intriççi koroh u d-destin se jmexxih lejn il-qalba ta’ Oscorp, l-aktar kumpanija importanti u b’sa˙˙itha ta’ din il-metropoli. Fil-fatt, il-©enituri ta’ Peter kienu ja˙dmu f’dan il-post u l-g˙ajbien misterjuΩ tag˙hom jidher li twettaq minn avversarji li ˙ar©u

Óin: 142 min. Çert. PG

minn hemm, kollha b’teknolo©ija avvanzata u poteri qawwijin fuqhom. Ûew© viljakki ©odda li se jirriΩultaw f’rivali potenti g˙alih huma Electro (Foxx), jew Max Dillon, li darba Spider-Man salvalu ˙ajtu u issa sar mostru ta’ kulur blu b’kurrenti talelettriku fih; u Green Goblin (DeHaan), jew Harry Osborn, li qabel kien ˙abib tal-qalb ta’ Peter u issa re©a’ rritorna b’vendetta fuqu g˙al SpiderMan. F’dan it-tieni episodju Peter jg˙addi ˙afna ˙in malma˙buba tieg˙u u, meta liebes il-libsa speçjali tieg˙u, din id-darba jsir aktar ba˙bu˙ u çajtier minn qabel. Is-sistema tad-3D tikkumplimenta sewwa lill-istorja, l-aktar fittliet set-pieces ta’ ˙erba totali f’Times Square, New York u fit-tbandil tal-˙jut li jo˙or©u minn idejh qalb l-iskyscrapers ta’ din il-belt enormi.

Il-premessa ori©inali li ‘minn poter qawwi ti©i responsabbiltà kbira’ hija hemm g˙al darb’o˙ra u Spider-Man sikwit iwettaqha, l-aktar meta dawn iΩ-Ωew© g˙edewwa jing˙aqdu kontrih. B˙all-films ta’ qablu, The Amazing Spider-Man 2 g˙andu andament eΩileranti sfrenat li Ωgur li se jog˙©ob lil ˙afna. Sirt nie˙u gost ˙afna noqg˙od attent ninnota ˙erqan iddehra verament qasira ta’ Stan Lee, il-kreatur ta’ dan il-karattru u o˙rajn tal-komiks, li j˙obb jag˙mel cameo (apparenza ta’ ftit sekondi).

Çinema

20.04.2014 29

ThE LOvE PUnch

MEXXEJ

FARSA B’PASS UMORISTIKU MGÓAÌÌEL

Atturi Ewlenin: Emma Thompson, Pierce Brosnan, Timothy Spall, Celia Imrie, Tuppence Middleton, Masida Berenson Direttur: Joel Hopkins Distributur: E-One Entertainment Films Ma˙ru© mill-KRS Evidentement jidher biç-çar li Pierce Brosnan ˙alla warajh g˙al kollox il-karattru ta’ James Bond u qed ja˙dem partijiet aktar adattati g˙all-età tieg˙u. F’The Love Punch hu jkollu bilfors jid˙ol f’bawxata kbira u fejn g˙all-a©ent sigriet 007 din kienet tkun a piece of cake, kif jg˙idu l-IngliΩi, g˙al Richard (Brosnan) se tikxiflu linkompetenza grassa li g˙andu fuqu biex jag˙mel xog˙ol ta’ investigatur u jinfiltra bil-mo˙bi f’xi postijiet mimlijin nies.

Mill-ewwel darba li niltaqg˙u ma’ Richard u l-eksmara tieg˙u Kate (Thompson), u narawhom jargumentaw u jinbxu lil xulxin, in˙ossu li rrelazzjoni ta’ bejniethom li kellhom qabel b˙ala koppja miΩΩew©a g˙adha qed turi xrar ta’ m˙abba. L-g˙aw© li wasal fuqhom it-tnejn hu wie˙ed li jridu jsolvuh flimkien, inkella ˙ajjithom tispiçça. L-investiment li dawn g˙amlu matul ˙afna snin, fejn meta jispiççaw mix-xog˙ol ikunu jistg˙u jg˙ixu ta’ nies, spiçça fix-xejn meta din ilpolza ta’ assigurazzjoni tkun vittma ta’ frodi u kollox insteraq.

Meta jsiru jafu li bankier FrançiΩ, ming˙ajr skrupli, xtara djamant ta’ $10 miljun g˙all-g˙arusa tieg˙u, dawn iΩΩew© iddivorzjati jkollhom jinsew id-differenzi tag˙hom u j˙ejju pjan kif se jisfrattawlu ttie© u jisirqu dan il-©ojjell prezzjuΩ.

Naturalment, we˙idhom dawn mhu se jaslu mkien u jitolbu l-g˙ajnuna tal©irien ˙bieb tag˙hom ta’ qabel

Óin: 94 min.

(Spall u Imrie) li jixtiquhom jer©g˙u jing˙aqdu flimkien.

Lebsin ta’ imprendituri Amerikani bil-kpiepel kbar, parrokki u anke mustaççi, dawn l-erba’ kriminali ta’ nofs kedda jer˙ulha lejn ix-xtut xemxin ta’ Cote Azur. Bl-ineffiçjenza li g˙andhom fuqhom, il-farsa proprja tibda hawn.

The Love Punch hi kummiedja sfrenata li qatt ma taqa’ fir-ridikula©ni, meg˙juna ˙afna mir-reazzjoni spontanja ta’ kif Brosnan u Thompson ja©ixxu bejniethom. Dan ixxog˙ol igawdi mill-lokalitajiet sbie˙ tar-Rivjera FrançiΩa. Din il-produzzjoni tesibixxi l-istess idea tal-films How to Steal a Diamond , How to Steal a Million (1966) bl-atturi Audrey Hepburn u Peter O’Toole; u The Hot Rock, li hawn Malta rajnieh bl-isem ta’ How to Steal a Diamond…in Four Uneasy Lessons (1972) bl-attur Robert Redford.

KOMPETIZZJOnI EMPIRE cInEMA Mistoqsija g˙al din il-©img˙a: X’jismu l-attur famuΩ li qed jinterpreta l-parti ta’ Richard fil-film Love Punch?

Ibg˙at it-twe©iba tieg˙ek lil: Kompetizzjoni Films, KullÓadd, ÇNL, Triq Mile End, il-Óamrun.

Ir-rebbie˙ jirba˙ Ωew© biljetti ming˙and l-Empire Cinema ta’ Bu©ibba.

Rebbie˙ tal-©img˙a li g˙addiet: JUDEO CILIA, 19, Triq id-Dejqa, Óal Lija

L-AQWA GÓAXAR FILMS bejn id-9 u t-13 ta’ April

1.

2.

3.

4.

5.

6.

7.

8.

9.

10.

Noah Rio 2 Captain America: The Winter Soldier Need For Speed Non-Stop The Book Thief Frozen The Legend of Hercules Muppets Most Wanted Robocop

AvviΩi

30 20.04.2014

AVVIÛI KLASSIFIKATI PR OPRJETÀ ÓaΩ-Ûabbar: Garaxx jesa’ 10 karozzi, b’qies ta’ 121 metru kwadru, g˙all-kiri. Jinsab ÓaΩ-Ûabbar, fiΩ-Ωona mag˙rufa b˙ala Ta’ San Pietru. Jista’ jintuΩa b˙ala ma˙Ωen. Prezz ta’ €8 kuljum. Çempel 7995 5308.

u kejl ta’ 188 metru kwadru.

Faççata tieg˙u hemm green area u veduti mill-isba˙ talkampanja. €130,000 (Lm55,809). Çempel lis-sid fuq 7992 4120.

XGÓAJRA: Garaxx ta’ 3 karozzi, g˙all-kiri, livell mattriq, jinsab ix-Xg˙ajra ta’ ÓaΩ-Ûabbar. Prezz €2.47 kuljum. Çempel 7947 3621.

IL-FGURA: Appartament g˙all-bejg˙. Jinsab f’kantuniera u jikkonsisti fi 3 kmamar tas-sodda kbar, salott u kamra tal-ikel, living-room , kçina u kamra tal-banju.

G˙andu t-twieqi jag˙tu kollha g˙al barra. Prezz €85,000. Çempel 7931 8222.

IS-SIÌÌIEWI. Elevated ground-floor shell maisonette li fih tliet kmamar tas-sodda

TANAYA’S Dev Ltd: G˙aΩla kbira ta’ appartamenti f’kull Ωona ta’ Malta. Jinbieg˙u

ming˙ajr depoΩitu u n˙allsulek il-kuntratt. Offerta speçjali. G˙al aktar dettalji çempel 9992 4999. Ming˙ajr a©enti jekk jog˙©bok.

BUÌIBBA: Appartament g˙all-bejg˙. Ideali biex jintuΩa b˙ala studio flat, irran©at riçenti. Fully furnished u fih l-aircondition u 2 sofa beds . L-appartament jikkonsisti f’kamra tas-sodda double bed, kamra tal-banju, kçina/kamra tal-ikel combined. Fih ukoll uΩu tal-bejt.

Jinsab fir-raba’ sular, livell mal-bejt, u m’hemmx lift.

Prezz €53,000, dirett ming˙and is-sid. A©enti xejn.

Freehold.

G˙al aktar

AGÓFAS LIKE FUQ IL-PAÌNA TAGÓNA TA’ FACEBOOK www.facebook.com/kullhadd U IDÓOL BIÇ-ÇANS LI TIRBAÓ 2 BILJETTI GÓAL KUMMIEDJA

informazzjoni çempel 2155 1306 jew 7729 0946.

PROPRJETÀ GÓALL-KIRI SAN LAWRENZ GÓAWDEX: St Laurence Luxury Town House, Pjazza San Lawrenz, San Lawrenz, G˙awdex.

Town house en-suite g˙allkiri; Ωmien twil jew qasir.

Kapaçità minn 2 persuni sa 20 persuna. Fiha wkoll swimming-pool kbira. Dirett ming˙and is-sid. G˙al iΩjed dettalji u ritratti Ωur issit www.saviourborgqronfli.com jew Facebook www.facebook.com/saviour.borg.186. Çempel 7944 0012 jew 9945 6051.

AFFARIJIET GÓALL-BEJGÓ Libsa tat-tie©: €80, Rocking chair tal-cane: €15, Libsa tal-preçett tal-bniet: €40, Ilbiesi tal-okkaΩjoni: bejn €10 u €20, Qfief tal- hampers jew pots: €1, 2 side tables tal-kewba: €20 it-tnejn, Albums tar-ritratti ©odda: €2 il-wie˙ed. Çempel 7906 2928.

Inbig˙u kull tip ta’ arlo©©i.

Selezzjoni kbira ta’ arlo©©i tal-idejn Casio u Citizen, kemm digital jew analogs , v a r j e tà k b i r a t a ’ alarm clocks, kemm Citizen, Seiko Dugena tal-marka Pierre Cardin. Varjetà sabi˙a ta’ cuckoos li ja˙dmu kemm bil˙abel u bil-batterija.

Prezzijiet tajbin. Nag˙mlu wkoll tiswijiet ta’ arlo©©i talidejn, tal-˙ajt u grandfather clocks . Nag˙mlu wkoll testing b i l - pressure test machine , sistema ta’ testing g˙al kull tip ta’ arlo©©i biex jintuΩaw g˙all-ilma (vacuum test u pressurised test) waqt li qieg˙ed tistenna g˙alih.

Tiswija bil-garanzija.

Irrikorru 110, Triq ilKungress Ewkaristiku, ilMosta. Çempel g˙al aktar informazzjoni fuq 2141 7253 jew 9982 5389.

Salotti ta’ kull stil bi prezzijiet moderati, tpartit aççettat.

Ikollna wkoll salotti second hand. Çempel 2137 4823 jew 9982 4139.

Matematika, IngliΩ, Malti, FrançiΩ, FiΩika u o˙rajn.

Noffru wkoll korsijiet talECDL. Prezz €35 kull module.

Noffru wkoll korsijiet baΩiçi fil-kompjuter, €50. G˙al aktar dettalji çempel 2166 2241 jew 7766 2241 jew Ωur is-sit elettroniku www.tudorinstitute.com

AGR AUTO JAPANESE PARTS GÓALL-KAROZZI Inbig˙u kull tip ta’ parts ta’ karozzi ÌappuniΩi u Koreani, fosthom Kia, Toyota, Isuzu, Daewoo, Mitsubishi, Honda, Subaru. Huma wkoll importaturi ta’ Ωjut u air filters, shock absorbers, brake pads, clutches, eçç. Parts ©enwini.

G˙al aktar informazzjoni çempel 2144 6839 jew 9947 4504. Fax: 2147 0295.

Email: alex@agrautoparts.com

TAGÓLIM TAS-SEWQAN Tewmi Group g˙al lezzjonijiet tal-karozzi kemm manual u kif ukoll automatic. Cab service u karozzi g˙all-kiri bi prezzijiet ra©onevoli. Ûur issit www.tewmi.com jew çempel 9942 2422.

NURSING Care and Cure Group Ltd: infermiera m˙arr©a, caring assistants , nannies , nies im˙arr©in biex iΩommu kumpanija, g˙ajnuna fid-djar u night sitters. Servizz ta’ 24 sieg˙a, G˙andna wkoll g˙allkiri: wheelchairs, hoists, commodes, walking frames u hospital beds . G˙al aktar informazzjoni çempel fuq dawn in-numri: 2137 6946/ 9947 0178.

DAR GÓALL-ANZJANI Medina Home for The Elderly, 106 Labour Ave, irRabat. Dar g˙all-anzjani mg˙ammra bil-ku mditajiet kollha. Staff ikkwalifikat.

Nur ses u care wor kers 24 sieg˙a. Prezzijiet ra©onevoli li jibdew minn €25 kull persuna. Naç çettaw respite u bed ridden. Çempel fuq dawn in-numri: 2145 908, 2145 4858 jew 7945 4908.

INVESTIGAZZJONI PRIVATA

Sander , k a l i b r a t u r , Ω e w © piedi wisa’, kundizzjoni millaqwa. Çineg grit 60 u 120 biex imorru mag˙ha. G˙al aktar informazzjoni çempel 7961 7945.

TAGÓLIM Korsijiet f’livell Ordinarju f’diversi su©©etti b˙all-

Ûwi©ijiet, g˙erusija u relazzjonijiet o˙ra. DNA testijiet forensiçi, tfal ma˙tufa minn Malta, kaΩijiet çivili, kaΩijiet o˙ra fil-qorti. Problemi ta’ kumpaniji jew negozju.

Nag˙tu xhieda fil-Qorti.

Na˙dmu f’Malta u kif ukoll barra. Çempel 7959 0000 jew info@privateinvestigationmalta.com.

AvviΩi

20.04.2014 31

XOGÓOL TAL-ÌEBEL Varjetà ta’ ˙wat, ˙oroΩ, kanali tal-ilma, çangatura qadima jew ©dida, kantun qadim, lavur ta’ kull tip. Biex tikseb aktar informazzjoni çempel lil Jason g˙al aktar informazzjoni fuq in-numru 2143 2352 jew 9947 7167.

tems, kitarri klassiçi u akustiçi, bass guitars , strumenti tar-ram, wood winds, vjolini, spare parts u aççessorji o˙ra. G˙andna ssib wkoll kotba tal-muΩika tattag˙lim. Mur Music Link, 262, Triq Fleur-de-Lys, B’Kara. Çempel 2148 2796.

KISI, TIBJID U TIKÓIL

DARREN WATER PROOFING G˙al kull tip ta’ xog˙ol fuq faççata, bjut, appo©©i, gallarijiet, eçç. Membrane jew liquid membrane .

Mela pprote©i l-proprjetà tieg˙ek mill-ilma tax-xita u çempel issa g˙al stima b’xejn binnumru 7905 8883 jew id˙ol fuq is-sit www.darrendoitall.com

WATERPROOFING U MEMBRANE Il-bejt tieg˙ek jag˙mel l-ilma?

G˙andek problema ta’ moffa?

Kenda Ltd issolvilek il-problema. Nispeçjalizzaw fuq xog˙ol ta’ waterproofing u membrane b’10 snin garanzija.

Xog˙ol professjonali bl-aqwa materjal ISO pool. G˙al stima bla obbligu çemplu 7972 9967

jew Ωur is-sit www.kendawaterproofing.com

ESTENSJONIJIET TA’ TELEFOWNS Tiswija u installazzjoni fuq estensjonijiet tat-telefowns g˙al kull tip ta’ linji fissi.

G˙al aktar infromazzjoni çempel fuq 7993 0419.

MUSIC LINK Issibilna kull tip ta’ strumenti muΩikali, fosthom drums kemm akustiçi u elettriçi, cymbals, percussion, pjanijiet di©itali, baby grand pianos, sound mixers u sound cards.

Apparat ta’ DJ, sound sys-

Jason Gatt g˙al kull xog˙ol ta’ tibjid u tik˙il, kisi normali, fuq il-fil, fuq xog˙ol antik u bil-pont, kisi bil-©ibs u graffiato . Kiri ta’ cherry picker (tower ladder). G˙al aktar infromazzjoni çempel fuq 9945 4235 jew 2180 5811.

OFFERTA LI M’GÓANDEKX TITLEF

AVVIÛ GÓAL 5 ÌIMGÓAT ISSA BI PREZZ TA’ €10 MINFLOK €14 2 AVVIÛI GÓAL 5 ÌIMGÓAT €15 BISS! Kupun AvviΩi Klassifikati IKTEB L-AVVIÛ F’DAN L-ISPAZJU

Offerta 1: ©img˙a wa˙da

€3.50

Offerta 2: 5 ©img˙at

€10

Offerta 3: 2 avviΩi g˙al 5 ©img˙at

€15

Offerta 4: 13-il ©img˙a

€30

Offerta 5: 26 ©img˙a

€56

Offerta 6: 52 ©img˙a

€93

ÓLAS B’CHEQUE JEW CASH LIL: Sound Vision Print Ltd,

ISEM, KUNJOM u INDIRIZZ

KullÓadd, AvviΩi Klassifikati, Çentru Nazzjonali Laburista, Triq Milend, il-Óamrun ÓMR 1717

Almanakk

32 20.04.2014

Ritratt mill-antik IT-TEMP GÓAL-LUM

It-Tnejn

It-Tlieta

L-Erbg˙a

TWISSIJIET: Xejn L-OGÓLA TEMPERATURA: 23°C L-INQAS TEMPERATURA: 14°C INDIÇI UV: 8

HI

24°C

23°C

21°C

TEMP:

LO

17°C

16°C

15°C

Imsa˙˙ab

VIÛIBBILTÀ:

Tajba

Il-Óamis

RIÓ:

Il-Ìimg˙a

­Is-Sibt Il-Bajja s-Sabi˙a, BirΩebbu©a

Moderat min-Nofsinhar il-Lbiç li jsir ˙afif g˙al moderat u jdur lejn in-Nofsinhar g˙ax-Xlokk

BAÓAR:

Moderat

IMBATT: Baxx min-Nofsinhar li jsir minNofsinhar il-Lbiç

HI

22°C

22°C

22°C

LO

16°C

17°C

15°C

TEMPERATURA TAL-BAÓAR: 16°C

SpiΩeriji li jift˙u llum il-Óadd

L-GÓaqda Veterani Laburisti Sezzjoni Marsaskala tixtieq tavza li ser torganizza ˙ar©a g˙al G˙awdex nhar it-Tnejn 29 ta' April 2014. InΩuru postijiet ta' interess b˙ar-Rabat jew ta' Pinu, ikun hemm ˙in g˙al minn irid imur il-Quddies u anke g˙ax-xiri.

Fis-1.30pm lunch fis-Sea Shells retaurant ©ewwa ix-Xlendi.

(Wara min irid jista jilg˙ab it-tombla) Tluq: Fis-6.45am minn ˙dejn it-Tiffanys, Grabiel, iç-Çervjola u San Tumas

Collis Williams Pharmacy, 15, Triq ir-Repubblika, il-Belt Valletta National Pharmacy, 17, Triq Santa Marija, il-Óamrun Anici Pharmacy, Triq Anici, Óal Qormi St. Helen Pharmacy, Triq Tumas Fenech, Birkirkara Deby's Pharmacy, 1, Misra˙ il-Barrieri, l-Imsida SpiΩerija Kappara, Ûbibu Lane, San Ìwann Chemimart Ltd. 4,5,6, il-Piazzetta,Triq it-Torri, Tas-Sliema Misra˙ Kola Pharmacy, Triq il-Pitkali, Ó'Attard Victory Pharmacy, 16, Pjazza il-Vitorja, in-Naxxar St. Simon Pharmacy, 8, Dawret il-GΩejjer, Bu©ibba St. Monica Pharmacy, 157, Triq Santa Monika, Paola Milia's Pharmacy, Triq il-Kottonera Birgu Mediatrix Plus Pharmacy, 7 Triq is-Santwarju, ÓaΩ-Ûabbar Blossoms Pharmacy, Triq il-Gurgier, BirΩebbu©a Chrysantemum Pharmacy, Triq San Nikola, l-Qrendi The Bypass Pharmacy, Triq Mikiel Azzoppardi, is-Si©©iewi SpiΩerija Carmen, 1, Triq Misra˙ is-Suffara, Óad-Dingli

Vapur: Fid-9.00am miç-Çirkewwa Lura: Mal-vapur tas 6.00pm Prezz Kbar €15 Tfal €10 G˙al aktar tag˙rif çempel lil Joe Cassar fuq 79632191 jew lil Charlot Mifsud fuq 79222322

VOLUNTIERA LAJÇI MISSJUNARJI L-G˙aqda Voluntiera Lajçi Missjunarji qieg˙da torganizza attività t’animazzjoni missjunarja nhar il-Óamis, l-24 t’April 2014 fis-6.15pm f’nru. 7, Triq il-Merkanti l-Belt (ir-raba’ sular).

F’din il-laqg˙a, il-voluntier Alan Farrugia se jitkellem dwar l-esperjenza tieg˙u fil-missjoni ta’ Chipata, iΩ-Ûambja, fejn jintwera wkoll powerpoint. Wara ssir bibita f’atmosfera informali.

Id-d˙ul huwa b’xejn billi ççemplu fuq 21236962

G˙awdex Abela Pharmacy, 42, Triq G.P.F. Agius De Soldanis, Victoria G˙awdex Gozo Chemists, M©arr Road, ix-Xewkija

GOLDEN GLOVES FIGHT NIGHT

Lottu

54 45 62 61 66 68 46 51

Grand Lottery

01 03

Super 5

23

26

42

39

02

05 07 06 00 06

Din il-Ìimg˙a mill-Istorja

24.04.2005 - Snuppy, l-isem tal-ewwel kelb cloned.

26.04.1994 - Titjijra taç-China Airlines ti©arraf flajruport Nagoya Airport fil-Ìappun. Dan l-aççident ˙alla 264 persuna mejta.

Ìlieda Boxing, nhar il-Ìimg˙a 25 ta’ April 2014 l-MFCC Ta’ Qali, fis-19.30.

Biljetti ta’ €10 bil-wieqfa, €20 bil-qeg˙da u €35 bil-qeg˙da VIP. Tistg˙u tixtru l-biljetti minn www.showshappening.com.

G˙al aktar informazzjoni çemplu fuq 7947 0216, 9924 2515 jew 9982 1428 TEENS’ ARTFEST 2014 L-G˙aqda Filantropika Talent Mosti tippreΩenta TEENS’ ARTFEST 2014 b’inizjattiva ta’ Patrick Muscat u li fiha se jie˙du sehem studenti ta’ bejn it-13 u s-16–il sena.

Is-Sibt 26 ta’ April 2014 mis-7.00pm sal-10.00pm u l-Óadd 27 ta’ April 2014 mid-9.30am sa nofsinhar u mill-4.30pm sas-7.30pm Fiç-Çentru ta’ Kultura Nazzjonali Razzett tal-MarkiΩ Mallia Tabone Triq Wied il-G˙asel, il-Mosta Se jkunu esebiti diversi kwadri ta’ pittura, skultura, çeramika u arti kreattiva o˙ra. Din l-esebizzjoni kollettiva se tkun mifruxa mal-post kollu, kemm ©ewwa u kif ukoll filbtie˙i u fuq is-seta˙.

D˙ul bla ˙las u parking mhux probema. G˙al aktar tag˙rif sibuna fuq www.talentmosti.com u kif ukoll fil-pa©na ta’ Facebook: razzett tal-markiΩ Din l-attività g˙andha l-kollaborazzjoni s˙i˙a tal-Kunsill Skolastiku ta’ l-Iskola Sekondarja Bniet fi ˙dan il-Kulle©© Maria Re©ina

Kompetizzjoni Ktieb

20.04.2014 33

KOMPETiZZJONi KTiEb RUMANZ GÓAÛ-ÛGÓAÛAGÓ

Óabib fil-bÛONN Dan ir-rumanz ta’ Tony C. Cutajar huwa rebbie˙ tat-tielet edizzjoni (2012) tal-Konkors Letterarju Rumanzi g˙aΩÛg˙aΩag˙ organizzat millA©enzija Ûg˙aΩag˙ u l-Kunsill Nazzjonali tal-Ktieb.

L-istorja ta’ Óabib fil-BΩonn iddur madwar Stefan, ©uvnott li jinsab imdejjaq id-dar.

Ommu hija impenjata tie˙u ˙sieb bintha marida, tant li

anke l-missier telaq mid-dar.

Stefan beda jfittex il-˙bieb biex jedha u jinsa, iΩda l-˙bieb li kellu ma kinux mill-a˙jar, u flimkien da˙lu f’˙afna inkwiet.

IΩda darba fost l-o˙rajn dawn iΩ-Ωg˙aΩag˙ jiltaqg˙u ma’ Charles, li ˙ajjarhom jie˙du sehem f’kompetizzjoni sportiva. Bil-mod il-mod it-tlett i˙bieb ibiddlu ˙ajjithom, speçjalment meta fiç-Çentru

ltaqg˙u ma’ grupp ie˙or ta’ Ωg˙aΩag˙ ˙erqana li fejn jistg˙u jag˙mlu l-©id.

Sa˙ansitra jibdew jg˙inu anke lil dawk li kellhom bΩonnijiet speçjali. Fl-istess ˙in huma jkollhom g˙add ta’ esperjenzi u avventuri interessanti, fosthom f’G˙awdex u f’Messina. Dan il-ktieb jinsab g˙all-bejg˙ mill-˙wienet talkotba ewlenin.

SILTA MILL-KTIEB tal-artisti?” staqsa Edward hu u jid˙ak kemm jifla˙.

“Mhux biç-çajt qed ng˙idilkom,” qal James x˙in injora ç-çajta ta’ sie˙bu. “Mix-xe˙ta g˙andhom xi sponsor tajjeb. Min i©ib l-iΩjed punti g˙andu ç-çans imur Euro Disney f’Pari©i. Ta’ warajh imur cruise Sqallija u hemm premijiet o˙ra, fosthom telefonijiet çellulari.”

“Kemm huma ©eneruΩi!” qal Edward. “Imma dawk mhux g˙alina.”

“Ma tistax tg˙id,’ qal Stefan. “U x’˙a jsir f’din il-©urnata tal-isports?”

“Se jkun hemm ˙afna attivitajiet li n˙obbu a˙na, fosthom tlielaq u ©irja maratona mar-ra˙al. Se jkun hemm ukoll kompetizzjoni talg˙awm. X’jidhrilkom? Mhux ta’ min jie˙u sehem?”

“B˙allikieku se nirb˙uh a˙na lpremju tal-Euro Disney!” qal Edward. “Tajjeb kieku.”

“Xi ˙add irid jirb˙u. M’g˙adniex x’nitilfu jekk nie˙du sehem, xi ˙a©a nistg˙u nirb˙u Ωgur.”

“Jien naqbel ma’ James” qal Stefan. “Xi tg˙idu? Napplikaw it-tlieta li a˙na, Edward?”

“Ma nafx jien. Jekk il-premjijiet ma jkunux di©à lesti g˙al dawk talqalba!”

“Kif jista’ jkun? Mela min ji©i lewwel fit-tlielaq u fil-maratona mhux kul˙add jarahom b’g˙ajnejh?”

“Sewwa qed jg˙id James. Jekk Edward ma jridx jie˙u sehem, napplikaw jien u int,” qal Stefan b’determinazzjoni.

Marru t-tlieta flimkien l-uffiççju tal-Kunsill u staqsew g˙all-kunsillier responsabbli mill-attivitajiet sportivi. L-iskrivani bag˙tuhom fuq biex jistaqsu g˙as-Sur Calleja li kien il-Viçi Sindku. Dan kien pront ˙adilhom isimhom u dettalji o˙ra u stedinhom biex fi Ωmien ˙mistax-il ©urnata jkunu fil-grawnd tal-iskola primarja tar-ra˙al fid-disg˙a ta’ filg˙odu flimkien mat-tfal u ΩΩg˙aΩag˙ l-o˙ra li kienu se jipparteçipaw.

“Nag˙tikom parir biex tibdew

tag˙mlu t-ta˙ri© mil-lum stess,” qalilhom. “Se jkun hemm kompetizzjoni tajba ˙afna g˙ax il-premijiet huma sbie˙.”

“X’ta˙ri© irridu nag˙mlu?” staqsieh James.

“Skont fiex se tie˙du sehem.

Hemm tlielaq fil-©iri u fl-g˙awn u maratona madwar ir-ra˙al… Iktar ma tie˙du sehem f’attivitajiet iktar g˙andkom çans li ttellg˙u punti.”

“Jekk jista’ jkun nippruvaw nie˙du sehem f’kollox,” qal Stefan.

“Mela le…iktar u iktar tridu tit˙arr©u u tipprattikaw fil-©iri u lg˙awm.”

“G˙al Euro Disney premju wie˙ed biss hemm?” staqsa Edward. “Óeqq, mela g˙axra! Anzi konna xxurtjati li sibna min i˙allasulna.”

“A˙na kieku nixtiequ nirb˙uh a˙na u mmorru flimkien,” re©a’ qal Edward.

“Tajjeb kieku,” qabel Stefan. “Imma jien kuntent anke bit-telefon çellulari.”

“

“

Il-Kunsill Lokali organizza ©img˙a ta’ attivitajiet biex jiççelebra l-okkaΩjoni ta’ Jum il-Lokalità. Kienet lewwel darba li qed ti©i organizzata, g˙alhekk kien hemm lista s˙i˙a ta’ attivitajiet differenti biex jinkludu lit-tfal, liΩ-Ωg˙aΩag˙ u lill-anzjani.

Tnejn minn dawn l-attivitajiet laqtu g˙ajn James, u missieru ˙ajru biex jie˙u sehem fihom. G˙all-ewwel ittifel ftit wera interess iΩda mbag˙ad ˙aseb biex jara x’jg˙idu s˙abu.

“Rajtuhom il-premijiet li se jag˙tu fil-©urnata tal-isports?” staqsiehom meta ltaqg˙u l-iskola.

“Mhux is-soltu, tazzi u midalji!” qal Edward x˙in kemmex xufftejh.

“Mela int ma tarax il-magaΩin li nirçievu d-dar?” re©a’ James.

“Le, lanqas biss in˙ares lejh.”

“U laqnas jien,” qal Stefan. “Kif jasal id-dar ommi tkun pronta taqbad taqra partijeit minnu lil o˙ti, lanqas tag˙tini çans imqar in˙ares lejn ir-ritratti.”

“G˙aliex? Mela jkun hemm ir-ritratti

Mistoqsija: X’jisimha l-persuna li g˙enet liΩ-Ωg˙aΩag˙ jibdlu ˙ajjithom?

Ibag˙tu r-risposta tag˙kom lil: Kompetizzjoni Ktieb, KullÓadd, ÇNL, Triq Mile End, il-Óamrun, u tid˙lu biç-çans li tirb˙u l-ktieb ÓABIB FIL-BÛONN ©entilment ipprovdut mill-Kunsill Nazzjonali tal-Ktieb Ir-rebbie˙ jit˙abbar nhar il-Óadd li ©ej, 27 ta’ April.

Ir-rebbie˙a huma mitluba ji©bru l-ktieb miç-Çentru Nazzjonali Laburista fil-Óamrun billi jippreΩentaw il-karta tal-identità mit-Tlieta sal-Ìimg˙a bejn id-09.00 u t-15.00, eskluΩ festi pubbliçi.

Intant, ir-rebbie˙a tar-rumanz TWO hija:

MARTHESE CARABOTT, 28, Serenity, Triq il-Kostituzzjoni, BirΩebbu©a, BBÌ 2170

Log˙ob

34 20.04.2014

TISLIBA BIN-NUMRI Po©©i n-numri f’posthom Bi 3 numri 081 174 234 290 314 443 477 520 600 624 745 788 864 866 933 982

B’4 numri 0031 0460 0558 0924 1287 1372 1948 1985 2006 2153 2631 3234 4227 4262 4287 4535 4971 5065 5098 5124 5315 5477 5732 6599 6757 6998 7247 7908 8203 8220 8302 8546

8828 8964 9036 9245 9851 9860

B’5 numri

B’6 numri

03883 04232 04715 15209 19357 20850 26051 28952 36993 38956 41469 42254 55098 61079 66089 76922 79264 82018 82129 82995 88044 93252

065258 298366 914238 969429

Bi 8 numri 18868167 49379727 85107519 85201585

SUDOKU SPONSORJATA MINN WELLA

Irba˙ xampù u conditioner Wella Aqta’ din il-log˙ba u ibg˙atha: KOMPETIZZJONI WELLA, KullÓadd, Çentru Nazzjonali Laburista, Triq Mile End, il-Óamrun.

Isem: ..........................................................................................

Indirizz:......................................................................................... .....................................................................................................

DIANA AQUILINA, 9, England Street, Sag˙jtar, in-Naxxar NXR 3221

Kompetizzjoni Centro Casalinga Ìemma’ s-sitt kupuni u ibg˙athom f’daqqa lil: KullÓadd, Kompetizzjoni Centro Casalinga, Çentru Nazzjonali Laburista, Triq Mile End, il-Óamrun.

Isem:...................................................................................................................................................................

4

Indirizz:.............................................................................................................................................................. ...........................................................................................................................................................................

Nru tal-karta tal-identità:............................................. Nru tat-telefown:........................................................

Log˙ob

20.04.2014 35

IRBAÓ €25 fI flus

15

IBGÓAT DAWN IÛ-ÛEWÌ KOMPETIZZJONIJIET FLIMKIEN U IDÓOL BIÇ-ÇANS LI TIRBAÓ €25 L-indirizz huwa: Irba˙ €25 fi flus, KullÓadd, Çentru Nazzjonali Laburista, Triq Mile End, il-Óamrun.

TIslIBA Mimdudin:

Weqfin

1.

1.

2.

Tista’ tkun tal-identità (5) Il-faççata ta’ quddiem tar-ras (4) Ruth Pavia (1,1) Ara 3 wieqfa Issir il-kunserva minnha (6) Tal-libertà? (6) Ikkunsidra (3) A, -, -,O, U. (1,1) Ara 13 Tista’ tkun ramlija (5) Ara 11 Bilfors tonda (4) Tilqa’ x-xemx u xxita (5)

4.

7.

9.

10.

12.

16.

18.

19.

20.

21.

23.

24.

15-il minuta (6) L-istazzjoni nazzjonali Taljan (3) 3,9.

Iqaddsu fuqhom (6) 5.

Fl-affermattiv (3) 6, 17. Biççiet (6) 8.

Saçerdoti (9) 11,21M Ûejt max-xatt ! (5) 12,21W. Ma Ωammx f’qalbu (5) 13,19. Verità? (6) 14.

I˙obbuhom ˙afna ssubien (6) 15.

Tista’ tkun chips (6) 17.

Ara 6 21.

Ara 12 wieqfa 22.

Parti minn reçta (3)

SOLUZZJONI TAL-ÌIMGÓA L-OÓRA Mimdudin 1.

Bejta, 4.

Blat, 7,9.

Jiret, 10.

Krafes, 12.

Karità, 16,18. Lemin, 19,2W. Niftah, 20.

Dward, 23. Óabs, 24.

Antik.

Weqfin 1.

2,5.

3,11.

6,21M. 8.

12,14.

13.

15.

17.

22.

Barmil, Jitlef, Ajkla, Jistad, Irfinajna, Kmandant, R,I,W, Sfidak, Eva, Dab.

QED TAGÓRAfHOM? fir-ritratt hemm Ωew© uçu˙ f’wiçç wie˙ed. Qed tag˙rafhom? Ójiel: Min hu ffissat fuq il-futbol jag˙raf li dawn iΩ-Ωew© footballers jag˙mlu parti minn Class of ’92

footballer 1 :

footballer 2 :

RIÛULTAT TAL-ÌIMGÓA L-OÓRA

Isem: Indirizz:

Nru tat-Telefown: Michael Jackson

REBBIEÓ TAL-ÌIMGÓA L-OÓRA CARMEN APAP, 201, Triq il-Marina, Tal-Pietà, PTA 9041

Bruno Mars

Sports

36 20.04.2014

OppOrtunitÀ Kbira GÓat-talent lOKali Ftit taΩ-Ωmien ilu l-Malta Motorsport Federation ˙abbret il-˙olqien tal-ewwel tim irre©istrat f’pajjiΩna li ser jikkompeti fil-kategorija tal-Formula Racing. Dan l-iΩvilupp ser joffri g˙all-ewwel darba f’pajjiΩna l-opportunità lid-dilettanti lokali illi jappo©©aw sewwieq Malti hekk kif ikun qieg˙ed jikkompeti f’din il-kategorija ta’ kalibru internazzjonali. LIAM GAUCI tkellem ma’ TONIO CINI, il-President tal-Malta Motorsport Federation, li huwa tal-fehma li dan il-pass storiku kisser diversi barrieri importanti g˙at-talenti lokali. dam biss ftit xhur biex ©abar irriΩorsi li kellu bΩonn g˙at-tnedija tal-ewwel kampjonat talFormula 4 fid-dinja. Dan il-pass mg˙a©©el ma xekkilx il-kwalità tal-kompetizzjoni illi kienet g˙olja biΩΩejjed biex t˙ajjar lirRAI Sport li tittraΩmetti t-tlielaq kollha b’mod dirett.

L-MMF kienet ilha snin tfittex xi mod kif toffri l-possibbiltà littalenti lokali illi jikkompetu filkategorija Formula. Madankollu, l-ispejjeΩ involuti f’dan il-livell ta’ kompetizzjoni dejjem offra ostaklu diffiçli g˙ar-riΩorsi g˙addispoΩizzjoni tad-dilettanti lokali.

Huwa g˙alhekk li l-Formula 4 kellha attrazzjoni partikolari g˙all-Federazzjoni hekk kif lim˙u˙ warajha g˙amluha çara li t-timijiet li ser jipparteçipaw kienu obbilgati li jΩommu l-ispejjeΩ f’livell li kien ferm iktar baxx minn ta’ kategoriji o˙ra.

G˙alhekk, Cini avviçina diversi individwi barranin li di©à kellhom esperjenza fil-kategorija Formula biex din il-˙olma ssir realtà. Fit-3 ta’ April, wara xhur ta’ ˙idma wara l-kwinti, il-Malta Motorsport Federation ˙abbret il-˙olqien tal-Malta Formula Racing: l-ewwel tim irre©istrat f’pajjiΩna li ser jipparteçipa filkategorija tal-Formula Racing b’investiment totalment barrani.

Interess Malti

B’dan il-pass Cini jemmen li pajjiΩna kisser barriera importanti g˙ad-dilettanti lokali li xtaqu jikkompetu f’dan il-livell. Ir-riçerka li g˙amel dan it-tim biex isib sewwieq Malti wasslet biex ji©i individwat Keith Camilleri, talent lokali li kiseb diversi suççessi f’numru ta’ kategoriji ta’ sewqan matul dawn l-a˙˙ar snin.

“Keith huwa potenzjal ©did

Meta f’Jannar li g˙adda ©iet Ωvelata l-magna Abarth, li ser tintuΩa fil-vetturi tal-Formula 4 Taljana, kien jidher çar li l-intenzjonijiet tal-federazzjoni Taljana kienu serji. Cini semma li kul˙add kien sorpriΩ mill-fatt illi l-President tal-Automobile Club d’Italia Angelo Sticchi Damiani

“Talent kbir li g˙adna rridu niskopruh”

b’talent kbir li g˙adna rridu niskopruh. Fit-testijiet li g˙amilna nhar it-Tlieta li g˙adda huwa tana risposta kbira fejn g˙amel prestazzjoni u kiseb ˙inijiet tajbin ˙afna b’karozza talFormula 3, li hija sa˙ansitra iktar diffiçli biex issuqha minn dik talFormula 4. Wie˙ed irid japprezza li Keith m’g˙andux esperjenza ta’ çirkwit u l-unika darba li saq f’wie˙ed kien bl-g˙ajnuna tal-Federazzjoni Maltija flIngilterra, g˙al ©urnata wa˙da biss sena ilu. G˙alhekk dan irriΩultat kien ta’ sorpriΩa kbira g˙at-tim tal-Malta Formula Racing,” spjegali l-President talMMF. Bil-˙olqien u l-appo©© tekniku espert li g˙andu dan it-tim, Cini jemmen li qeg˙din jinfet˙u lbibien g˙al diversi pro©etti ambizzjuΩi, fosthom l-iΩvilupp ta’ akkademja tas-sewqan li trawwem it-talenti lokali. Il˙olqien ta’ dan it-tip ta’ strutturi se jikkomplimentaw l-operat talMalta Formula Racing biex filfutur ji©i assigurat li ma jkomplux jintilfu talenti Maltin li jkollhom il-potenzjal li jikkompetu fuq livell internazzjonali.

Sfida finanzjarja Minkejja l-fatt li l-ispejjeΩ li j©ib mieg˙u dan il-livell kompetittiv huwa ferm inqas minn dak talkategoriji l-o˙ra, dan xorta wa˙da jinvolvu l-mijiet ta’ eluf.

“Biex ikollok karozza kompluta bit-tyres, chasis, magna, eçç., di©à trid bejn ˙amsin u sittin elf ewro, u l-Malta Formula Racing g˙andhom Ωew© karozzi. Barra minn hekk, trid tqis ukoll l-ispejjeΩ li jinqalg˙u matul il-kampjonat biex iΩΩomm it-tim g˙addej, fost l-o˙rajn il-pagi u l˙sarat,” spjegali Cini.

Huwa qalli wkoll li t-tim seta’

“

Keith huwa potenzjal ©did b’talent kbir li g˙adna rridu niskopruh jmur g˙al soluzzjonijiet or˙os imma kienu jafu li, jekk jaqbdu din it-triq, ma kinux se jkunu kompetittivi. Din l-g˙aΩla la kienet aççettabbli g˙all-MMF u wisq inqas g˙all-esperti li ©ew inga©©ati biex jassistu lill-Malta Formula Racing, fosthom Danilo Rossi, li reba˙ il-kampjonat mondjali tal-karting ˙ames darbiet u li se jkollu r-responsabbiltà li j˙arre© lis-sewwieqa li jag˙mlu parti minn dan it-tim.

Minkejja li ˙afna mix-xog˙ol ta’ tnedija di©à tlesta, it-tim g˙adu qieg˙ed ifittex l-appo©© finanzjarju biex ikopri l-ispejjeΩ li g˙andu quddiemu. G˙alhekk, Cini appella lil kull min huwa

“

Il-˙olqien tal-kampjonat talFormula 4 kien prinçiparjament idea ta’ Jean Todt u bl-g˙ajnuna ta’ Gerhard Berger ˙oloq dan ilkampjonat ©did. L-iskop prinçipali ta’ din il-kategorija huwa li titnaqqas id-distanza bejn il-karting u l-Formula Racing u b’hekk tag˙ti l-opportunità lil Ωg˙aΩag˙ ta’ bejn il-15 u l-21 sena illi jie˙du idea tajba ta’ x’jinvolvi dan il-livell kompetittiv.

Il-karozzi tal-Formula 4 se jkunu jixbhu ferm lil dawk talFormula 1 f’diversi aspetti, biddifferenza prinçipali tkun ilveloçità li jtellg˙u, illi ser tkun inqas minn dik tal-og˙la kategoriji. Dan il-fatt se jassigura livell g˙oli ta’ kontroll lil dawn issewwieqa, li ma jkunux g˙adhom draw isuqu karozzi ta’ çertu sa˙˙a g˙aliex ikunu ©ejjin mill-kategorija karting.

Fost l-ewwel pajjiΩi li wrew interess li jo˙olqu kampjonat f’din il-kategorija kien hemm lItalja. Il-kampjonat Taljan ser jibda fit-8 ta’ Ìunju u ji©i fi tmiemu fid-19 ta’ Ottubru. Ilkompetitizzjoni ser tkun mifruxa fuq 21 ti©rija li se jsiru f’seba’ çirkwiti differenti. Il-ma©©oranza tat-tlielaq se jsiru fl-Italja, bleççezzjoni tal-a˙˙ar wa˙da, li se ssir f’Barçellona. Iç-çirkwiti li ser jintuΩaw huma kollha ta’ kalibru internazzjonali u se jkunu familjari ˙afna mad-dilettanti tal-kompetizzjonijiet awtomobilistiçi.

interessat li jappo©©a lill-Malta Formula Racing finanzjarjament, biex javviçina lill-Malta Motorsport Federation.

Fl-opinjoni tieg˙u, kull min jinvesti fit-tim se jkollu opportunità li jil˙aq udjenza Maltija kbira, g˙aliex huwa mistenni li jkun hemm ˙afna familji lokali li jibdew isegwu din il-kompetizzjoni fuq it-televiΩjoni b’mod dirett u mhux dilettanti ta’ dan l-isport biss. Barra minn hekk, l-investituri se jkollhom l-opportunità li jesponu lill-kumpanija u lprodott tag˙hom lil hinn minn xtutna min˙abba l-fatt li l-kopertura tal-medja ser tkun fuq skala internazzjonali.

Keith Camilleri u t-tim tieg˙u waqt sessjoni ta’ prova li saret iktar kmieni din il-©img˙a

Sports

20.04.2014 37

04. IÇ-ÇIna | shanghai International Circuit | shanghai raI 2 Fid-08.55 (tixxandar diretta)

hamILton FUQ QUDDIEm Wara x-xita bil-qliel li raw fl-a˙˙ar sessjoni ta’ prattika, ˙afna mit-timijiet ˙ar©u b’tyres g˙al kundizzjonijiet simili fil-kwalifiki. Madankollu, ix-xita malajr bdiet tbatti u diversi sewwieqa spiççaw ji©©ieldu kontra l-˙in biex ibiddlu r-roti ˙alli jtejbu l-pass tag˙hom.

Jekk it-temp kien inçert, il-kapaçità ta’ Hamilton ma kinitx. Hanwhekk, g˙al darb’o˙ra l-IngliΩ kiseb l-ewwel post fil-kwalifiki, b’distakk komdu fuq il-kompetizzjoni. Il-pressjoni fuq Rosberg biex jil˙aq lil sie˙bu dehret li g˙amlet tag˙ha lbiera˙ hekk kif kien il-protagonista ta’ diversi Ωbalji fit-tielet sessjoni ta’ kwalifiki. Dan wasslu biex jitlef il-kontroll tal-vettura fl-a˙˙ar dawra tieg˙u. Fortunatement, dan linçident ma kellu l-ebda konsegwenza serja, imma l-ÌermaniΩ kellu jikkuntenta bir-raba’ post.

Min-na˙a tag˙hom, ir-Red Bull irnexxielhom jid˙lu bejn iΩ-Ωew© karozzi Mercedes grazzi g˙all-avvanzi li saru mir-Renault li fl-a˙˙ar tawhom magna li tikkumplimenta l-kwalità taddisinn tax-chassis li ˙oloq l-in©inier Adrian Newey.

Il-Ferrari kellhom sessjoni o˙ra diffiçli. Alonso rnexxielu jikseb il-˙ames

post, però l-karozza tieg˙u kienet ferm inqas kompetittiva miΩ-Ωew© Mercedes fejn id-distakk minn ma’ Hamilton kien sa˙ansitra ta’ 1.777 sekonda.

Huwa jista’ jikkonsla ru˙u li kellu prestazzjoni ferm a˙jar minn ta’ Raikkonen illi lanqas wasal sal-a˙˙ar sessjoni ta’ kwalifiki u se jkollu jikkuntenta ru˙u bil-11-il post. Jidher li lFinlandiΩ ˙ass in-nuqqas tal-˙in li tilef il-Ìimg˙a u s-Sibt, meta problemi tekniçi llimitaw l-ammont ta’ dawriet ta’ prattika li seta’ jag˙mel. Min˙abba f’hekk, huwa sab ru˙u b’karozza li dehret Ωbilançjata ferm fil-kwalifiki.

Il-Williams bag˙tew xi ftit b’Massa u Bottas jiksbu s-6 u s-7 post rispettivament. Madankollu, it-tim deher kunfidenti li ˙a jmur a˙jar jekk it-ti©rija tallum issir fin-niexef. Fil-kaΩ tal-Force India rajna differenza kbira fil-prestazzjoni tas-sewwieqa fejn Hulkenberg re©a’ impona ru˙u fuq Perez b’vantag© ta’ tmien poΩizzjonijiet. IlMessikan sostna li kellu l-problemi bittyres tieg˙u, li baqg˙u kes˙in wisq matul it-tieni sessjoni.

It-temp fit-tellieqa tal-lum mistenni li jkun msa˙˙ab, imma m’huwiex ikun eskluΩ li tag˙mel xi ftit tax-xita f’xi ˙in.

Lewis Hamilton bil-Mercedes AMG POÛ.

ISEM IS-SEWWIEQ

TIM

ÓIN

DISTAKK

01 02 03 04 05 06 07 08 09 10

Lewis Hamilton Daniel Ricciardo Sebastian Vettel Nico Rosberg Fernando Alonso Felipe Massa Valtteri Bottas Nico Hulkenberg Jean-Eric Vergne Romain Grosjean

Mercedes Red Bull Red Bull Mercedes Ferrari Williams Williams Force India Toro Rosso Lotus

1:53.860 1:54.455 1:54.960 1:55.143 1:55.637 1:56.147 1:56.282 1:56.366 1:56.773 1:57.07

+0.595 +1.100 +1.283 +1.777 +2.287 +2.422 +2.506 +2.913 +3.219

LIL hInn mIÇ-ÇIrkwIt Minkejja l-fatt li di©à g˙addew tliet ti©rijiet, il-bidliet g˙adhom g˙addejjin ©mielhom hekk kif diversi timijiet qeg˙din jippruvaw jadattaw ru˙hom g˙all-isfidi l-©odda li qed joffri dan l-isport.

Forsi l-iktar bidla li spikkat matul din il-©img˙a kien it-tluq ta’ Stefano Domenicali minn mal-Ferrari. Domenicali kien ilu jservi b˙ala Team Principal ta’ dan it-tim mill-2007, meta ˙a post Jean Todt. Minkejja l-fatt li kellu bidu poΩittiv bir-reb˙ tal-kampjonat tal-kostrutturi fl-istess sena, ilFerrari ma re©g˙et kisbet l-ebda titlu ie˙or minn dak iΩ-Ωmien ‘l hawn.

Din is-sena l-pressjoni kienet kbira fuq it-tim biex jer©a’ jkun kompetittiv bil-President Luca Cordero di Montezemolo jinga©©a lil Kimi Raikkonen li Ωied mal-esperjenza ta’ Fernando Alonso biex jifforma l-iktar koppja ta’ sewwieqa llustri li tinsab fil-F1 b˙alissa. Madankollu, il-Ferrari komplew jiddiΩappuntaw fil-bidu tal-ista©un attwali biΩ-Ωew© sewwieqa jiksbu biss 33 punt bejniethom, ikkumparat mal-111 tal-Mercedes.

Bil-fiduçja s˙i˙a li jgawwdu s-sewwieqa, kien çar li l-giljottina kienet se taqa’ fuq xi ˙add li jie˙u ˙sieb l-lat tekniku u g˙alhekk Domenicali ˙alla

post g˙al Marco Mattiaci, il-president ta’ Ferrari North America.

Minkejja l-bidu rebbie˙, anki l-Mercedes raw tibdila fit-tmexxija tag˙hom. F’dan il-kaΩ kellna r-riΩenja tad-Direttur Tekniku Bob Bell, li se j˙alli lit-tim fl-a˙˙ar ta’ dan l-ista©un. G˙adu m’huwiex çar x’wassal g˙al din id-deçiΩjoni, imma Bell sostna li xtaq ifittex sfidi ©odda lil hinn millkumpanija.

Il-Mercedes, filwaqt li rringrazzjaw lil Bell g˙all-impenn li wera minn meta ng˙aqad mat-tim fl-2011, ˙abbru li l-poΩizzjoni ˙a ti©i integrata marresponsabbilitajiet li g˙andu di©à Paddy Lowe, id-Direttur EΩekuttiv Tekniku.

Fl-a˙˙ar irridu nsemmu lir-Red Bull, illi f’dan il-kaΩ ma sseparawx ru˙hom minn ma’ impjegat, imma mit-18-il punt li Ricciardo kien kiseb bit-tieni post li ©ab fit-tellieqa ta’ Melbourne g˙al irregolarità fl-influss talfjuwil. Meta kien qieg˙ed jinstema’ l-kaΩ, il-Mercedes talbu lill-qorti talFIA b iex sa˙an sit ra t isso spendi li r-R ed B ul l g˙al d iversi t i©riji et.

Madankollu, l-FIA ma ratx il-bΩonn li tmur lil hinn minn penalità fil-punti.

It-tIm ta’ BIrkIrkara F.C. U-19 InkUrUnatI ChampIons F’lobg˙a li saret nhar l-erbg˙a 10 t’April, it-tim talU-19 ta’ Birkirkara, ©ew inkurunati champions talYouths League Section A u kif ukoll ©ew preΩentati t-trofew, wara l-a˙˙ar lobg˙a li lag˙bu kontra Melita F.C., li ntemmet fi skor ta’ 4-0, favur Birkirkara.

Atmosfera fesitva ˙onqot il-Ground Çentinarju, b’numru sabi˙ ta’ supporters karkariΩi jistennew lill-benamini tag˙hom, li jerb˙u l-a˙˙ar lobg˙a u jerfg˙u it-trofew tant mistenni. Però kollox kellu jigi deçiΩ wara li tintlg˙ab il-log˙ba. It-tim ta’ Birkirkara, li bla dubju kien l-aktar tim b’sa˙˙tu filground, waqt din il-log˙ba, offra lobg˙a spettakolari li tat reb˙a sabiha ta’ 4-0. Reb˙a li ˙olqot ukoll rekord ©did, li g˙amlet lil Birkirkara l-aktar tim li qatt ©ab punti, fl-istorja ta’ din il-kompetizzjoni.

L-eorj tat-tim kien g˙al darb’o˙ra iΩ-Ωag˙uΩg˙ Kurt Zammit, player li jipprometti ˙afna, li skurja l4 goals ta’ din il-partita mill-isba˙, li b’ kollox tella’ total ta’ 21 goal, tul il-kampjonat kollu.

It-tisfira finali tar-referee waqt din il-lobg˙a, tat ilbidu g˙aç-çelebrazzjonijiet tas-supporters karkariΩi, li raw l-isforz tag˙hom ji©i premjat. B˙ala Captain tat-tim, Mcallister Clinch, refg˙a t-tazza mistennija, fost il-brijju u l-kant tal-partitarji ‘We Are The Champions’ fil-Ground taç-Çentinarju. B’hekk issupporters numeruΩi karkariΩi, iççelebraw ir-reb˙ ta’ tazza o˙ra, mill-Football Club tant g˙al qalbhom.

Sports

38 20.04.2014

prEmiEr inGLiÛ riÛuLtati Log˙ba façli?

Wara r-reb˙a tal-Óadd li g˙adda kontra is-City, Steven Gerrard, il-Captain tal-liverpool deher emozzjonat, dan min˙abba li din il-log˙ba tant importanti nzertat jumejn qabel l-25 sena anniversarju mid-diΩastru ta’ Hillsborough.

Din kienet log˙ba ta’ taqtieg˙ ta’ qalb g˙aΩ-Ωew© na˙at, iΩda l-Liverpool baqaw jipressaw sakemm kisbu tliet punti importanti. Malli spiçcat il-log˙ba, il-plejers tal-Liverpool ing˙aqdu qishom qaqoçça jifir˙u flimkien. Gerrard ˙a lopportunità jitkellem ma’ s˙abu sabiex iqawwilhom qalbhom u jibqg˙u fl-istess forma ˙alli b’hekk jibqg˙u g˙adejjin bl-istess ritmu.

Fil-log˙ba tal-lum il-Liverpool ˙a jmorru g˙and inNorwich li jinsabu fis-sbatax–il post fil-klassifika tal-Premier IngliΩ. L-a˙˙ar darba li ntaqg˙u dawn it-timjiet, il-Liverpool kienu kisbu reb˙a kbira ta’ 5-1 fuq in-Norwich. Fil-log˙ba tal-lum in-Norwich, li dan l-a˙˙ar xejn ma wrew prestazzjonijiet tajba, iridu jiksbu l-massimi tal-punti sabiex ma jispiççawx mat-timijiet relegati, iΩda mhux ˙a jkollhom log˙ba façli kontra t-tim ta’ Rodgers.

l-iskor g˙at-Tottenham, iΩda Ωew© minuti biss wara, Sidwell qabeΩ lid-difiΩa tal-Ispurs u ©ab l-iskor ta’ Draw u l-inku gowl g˙all-Fulham. Ûew© minuti qabel it-tmiem tal-ewwel taqsima Kane idevvja l-ballun g˙al ©ox-xibka tal-Fulham, biex b’hekk jag˙laq l-ewwel taqsima bl-iskor ta’ 2-1.

Rodallega jag˙ti bir-ras biex jix˙et il-ballun lejn ix-xibka, iΩda b’mod impressjonanti l-goalkeeper tat-Tottenham Lloris laqa l-ballun. Kaboul jag˙mel l-iskor g˙al 3-1 minn set piece ta’ Eriksen. G˙al darb o˙ra Lloris juri l-kapaçità tieg˙u meta laqa l-penality mog˙ti minn Sidwell. L-iskor finali 3-1.

Chelsea v Sunderland

3-1

Tottenham Hotspur v Fulham Aston Villa v Southampton Cardiff City v Stoke City Newcastle U v Swansea City West Ham v Crystal Palace Chelsea v Sunderland

0-0 1-1 1-2 0-1 1-2

LoGÓoB GÓaL-Lum Norwich City v Liverpool Hull City v Arsenal Everton v Manchester United

13.00 15.05 17.10

LoGÓoB GÓaL-GÓaDa Man City v West Brom

21.00

KLassifiKa TIM

L

R

D

T

F

K

P

Liverpool Chelsea Manchester City Arsenal Everton Tottenham H Manchester U Southampton Newcastle United Stoke City Crystal Palace West Ham United Swansea City Hull City Aston Villa WBA Norwich City Cardiff City Fulham Sunderland

34 35 33 34 34 35 33 35 35 35 35 35 35 33 34 33 34 35 35 34

24 23 22 20 19 19 17 13 14 11 13 10 9 10 9 6 8 7 9 7

5 6 5 7 9 6 6 10 4 11 4 7 9 6 8 15 8 9 3 8

5 6 6 7 6 10 10 12 17 13 18 18 17 17 17 12 18 19 23 19

93 67 88 59 55 51 56 50 39 39 28 38 47 34 35 40 26 31 35 33

42 26 34 41 34 49 18 45 54 49 41 48 51 40 49 51 53 65 77 57

77 75 71 67 66 63 57 49 46 44 43 37 36 36 35 33 32 30 30 29

Min ser jid˙ol fiç-Champions League?

Bejn l-Arsenal u l-Everton hemm differenza ta’ punt biss, iΩΩew© timijiet qed jaspiraw li jkunu fir-raba post u jassiguraw posthom fiç-Champions league. Ta min jg˙id li lEverton qatt ma kwalifikaw g˙al din il-kompetizzjoni.

G˙alkemm fl-2005 kienu ©ew fir-raba’ post fil-klassifika huma kellhom içedu posthom lil Liverpool, min˙abba li dawn tal-a˙˙ar kienu reb˙u t-titlu ewropew. L-Everton kienu waslu sat-tielet rawnd fl-2005, iΩda t-tim tal-Villareal kienu waqqfu lil Everton milli jkomplu jipproçedu.

Arsenal illum imorru g˙and il-Hull, u l-Everton jilqg˙u littim tal-eks kowç tag˙hom Manchester United f’darhom.

Everton dan l-a˙˙ar qed juru prestazzjonijiet tajba u kisbu 9 punti f’dawn l-a˙˙ar 4 log˙biet. Minn na˙a l-o˙ra, dan la˙˙ar il-United ukoll qed jiksbu punti massimi .

Ma tistax tg˙id l-istess g˙at-tim ta’ Aarsene Wenger, li g˙alkenn din il-©img˙a kisbu tliet punti, f’dan l-a˙˙ar kellu telfiet b’ammont kbir ta’ gowls.

Tottenham H v Fulham Minn free kick ta’ Eriksen, kien il-BraΩiljan Paulinho li feta˙

Fabio Borini skurja penalty tard li wassal biex Sunderland jirb˙u lil Chelsea bl-iskor ta’ 2-1. Dan immina ç-çansijiet taç-Chelsea li jirb˙u t-titlu, u g˙alhekk Liverpool issa g˙andhom triq iktar façli.

Samuel Eto’o skurja l-gowl ta’ Chelsea fit-tnax-il minuta biex g˙all-ewwel po©©a lit-tim tieg˙u minn fuq, iΩda sitt minuti biss wara Connor Wickham ©abhom draw meta sab il-lasta mill-qrib.

Matul il-kumplament tal-log˙ba l-iskor ma ççaqlaqx, u kien jidher li l-log˙ba se tag˙laq bi draw. IΩda mbag˙ad ing˙ata penalty meta s-sostitut Jozy Altidore tniΩΩel minn Cesar Azpillucueta fil-kaxxa. Kien hawn li Borini, li qieg˙ed mikri mil-Liverpool, skorja penalty tmien minuti qabel tmiem il-log˙ba.

B’din ir-reb˙a issa Sunderland jonqoshom biss tliet punti biex isalvaw.

BunDEsLiGa

DortmunD fiÇ-Champions’

sEriE a riÛuLtati Augsburg v Hertha Berlin Borussia D v Mainz 05 Braunschweig v Bayern Munich F v Borussia M Werder Bremen v Hoffenheim Hamburger SV v Wolfsburg

0-0 4-2 0-2 4-2 3-1 1-3

LoGÓoB GÓaL-Lum Nurnberg v Bayer Leverkusen 15.30 17.30 VfB Stuttgart v Schalke 04

KLassifiKa

Milan V Livorno

riÛuLtati

Milan jiksbu t-tliet punti u j˙allu lil Livorno fit-tieni post mill-a˙˙ar, qabel Catania. It-tim ta’ Seedorf lhom sitt log˙biet ming˙ajr telfa.

Wara ˙afna attentanti lejn il-lasti miΩ-Ωew© na˙at, il-plejer Milanist, Mario Balotelli jifta˙ l-iskor Ωew© minuti qabel il-mistrie˙, li minn cross ta’ Constant jitfa’ bir-ras ©oxxibka u jifta˙ l-iskor.

Milan jirduppjaw ftit minuti millftu˙ tat-tieni taqsima. Pazzini jkompli jΩid il-vanta©© meta minn pass ta’ Balotelli tefa’ g˙al ©oxxibka.

AC Milan v Livorno Atalanta v Hellas Verona Catania v Sampdoria ChievoVerona v Sassuolo Genoa v Cagliari Lazio v Torino Parma v Inter Udinese v SSC Napoli Juventus v Bologna Fiorentina v Roma

Parma V Inter TIM

Il-Bayern Munich g˙elbu lillBraunschweig b’Ωew© gowls lejn l-a˙˙ar tal-partit li ©ew minn Claudio Pizarro u Mario Manzukic.

Fil-verità l-Bayern ftit li xejn kellhom ghal xiex jilg˙ab, bil-kampjonat di©à mirbu˙, però deher çar li ma kinux lesti li j©arrbu telfa mat-tim tal-a˙˙ar post wara Ωew© telfiet konsekuttivi li sofrew.

B’reb˙a ta’ 4-2 kontra l-FSV Mainz, il-B orussia Dortmund kisbu l-punti li kellhom bΩonn biex iser˙u rashom minn post filUEFA Champions’ League tas-sena d-die˙la. Min-na˙a l-o˙ra, il-Mainz g˙adhom iridu jissieltu biex jiggwadanjaw post fl-Europa League.

Min-na˙a l-o˙ra, Hannover 96 kwaΩi ser˙u rashom mill-fatt li ˙a jΩommu posthom fil-Bundesliga b’reb˙a ta’ 3-2 kontra l-Eintracht

L

Bayern Munich 31 Borussia D 31 Schalke 04 30 Wolfsburg 31 Bayer Leverkusen 30 Borussia M 31 Mainz 05 31 Augsburg 31 Hoffenheim 31 Hertha Berlin 31 Werder Bremen 31 Eintracht Frankfurt 31 Freiburg 31 Hannover 96 31 VfB Stuttgart 30 Hamburger SV 31 Nurnberg 30 Braunschweig 31

R

D

T

F

K

P

26 20 17 16 16 14 14 12 10 10 9 9 9 10 7 7 5 6

3 4 7 5 3 7 5 7 10 8 9 8 8 5 7 6 11 7

2 7 6 10 11 10 12 12 11 13 13 14 14 16 16 18 14 18

84 71 56 56 50 54 46 41 67 38 37 39 39 41 45 47 35 28

20 37 38 46 37 39 49 45 66 42 59 53 54 57 58 65 58 54

81 64 58 53 51 49 47 43 40 38 36 35 35 35 28 27 26 25

Fran k f u r t . L - i s t e s s g ˙ a m l u l Freiburg, li g˙elbu lill-Borussia Monchen bl-iskor ta’ 4-2.

Inter Ωammew il-˙ames post meta g˙elbu li Parma bl-iskor ta’ 2-0.

Parma kienu mog˙tija penalty, iΩda Cassano li g˙adu kemm jirritorna minn ©img˙atejn barra min˙abba u©ig˙ fl-g˙aksa, sab lil Handanovic li telfu l-opportunità li jita˙ l-iskor.

Parma spiççaw jilg˙abu b’10 ir©iel meta Paletta ntwera it-tieni karta safra min˙abba fawl.

Rolando tal-Inter jfita˙ l-iskor tliet minuti wara l-bidu tal-ewwel taqsima u Guarìn jirdoppja fl-a˙˙ar minuti tal-log˙ba.

Udinese V Napoli Punt g˙al kull tim wara li fillog˙ba tal-biera˙ ©ew draw. Gowls skurjati minn Jose Maria Callejon fid-39 minuta g˙al Napoli u Bruno Fernandes fl-54 minuta g˙al Udinese. G˙alkemm Napoli spiççaw jilg˙abu b’g˙axar plejers (Federico Fernández ji©i muri t-

3-0 1-2 2-1 0-1 1-2 3-3 0-2 1-1 1-0 Tard

KLassifiKa TIM Juventus Roma SSC Napoli Fiorentina Inter Parma AC Milan Torino Lazio Hellas Verona Atalanta Sampdoria Udinese Genoa Cagliari ChievoVerona Sassuolo Bologna Livorno Catania

L 34 33 34 33 34 34 34 34 34 34 34 34 34 34 34 34 34 34 34 34

R 29 25 20 17 14 13 14 13 13 15 14 11 11 10 8 8 7 5 6 5

D 3 7 8 7 14 12 9 10 10 4 4 8 6 9 12 6 7 13 7 8

T 2 2 6 10 6 9 11 11 11 15 16 15 17 15 14 20 20 16 21 21

F 72 69 64 56 57 53 53 52 47 52 39 41 36 37 33 30 33 27 36 26

K 22 19 36 38 35 44 44 45 47 58 46 51 47 45 46 50 62 52 67 59

P 90 82 68 58 56 51 51 49 49 49 46 41 39 39 36 30 28 28 25 23

tieni karta safra tieg˙u), Udinese ma ˙adux il-vanta©© biex jiksbu tliet punti.

Sports

20.04.2014 39

BOV PREMIER LEAGUE

Ritratti: STEPHEN GATT

NAXXAR L FLORIANA

0 2

TARXIEN R RABAT

7 1

VITTORIOSA S QORMI

2 0

1 4

Bissi Matheus ta’ Birkirkara jerba˙ ballun fuq Dos Santos Edison Luis ta’ Hibs

Paul fenech u Zach Muscat itemmu attakk ta’ Hibs

REBÓA KOMDA

HIBERNIANS BIRKIRKARA

FLORIANA JSALVAW ISALVAW MINKEJJA T-TELFA

Il-KarkariΩi kisbu reb˙a importanti kontra lHibernians biex bnew vanta©© ta’ ˙ames punti fuq il-Valletta u wittew it-triq g˙al decider jekk nhar it-Tnejn ilBeltin jg˙elbu lil Balzan.

Madankollu, kienu l-Hibs li kellhom l-ewwel çans biex imorru fil-vanta©© wara li Tarabaj ta’ pass lil Jackson Lima li minn barra il-kaxxa ta xutt b’sa˙˙tu li g˙adda ftit g˙oli.

Wara ftit minuti ta’ pussess ibbilançjat, kienu Birkirkara li marru fil-vanta©© meta Jonathan Benitez tefa’ l-ballun ©o lasta vojta. Fit-tieni taqsima l-KarkariΩi komplew jippressaw lill-Hibernians biex fil-61 minuta sabu xxibka b’daqqa ta’ ras millviçin ta’ Zach Muscat.

Fl-74 minuta l-KarkariΩi, b’ra©el iΩjed wara li l-Hibs tkeççielhom Obinna Obiefule, komplew iΩidu fuq il-vant©© tag˙hom hekk kif Herrera spara xutt li ˙abat mal-minduda u spiçça firrokna tax-xibka. Ir-raba’ u la˙˙ar gowl ta’ Birkirkara wasal fit-82 minuta fejn Jhonnattann qabeΩ lill-gowler tal-Hobs Daniel Balzan u b’lasti vojta tefa’ fix-xibka. IlHibernians ©abu gowl ta’ konsolazzjoni fis-87 minuta permezz ta’ Jackson Lima li tefa’ l-ballun fis-saqaf taxxibka wara li rçieva cross ta’ Clayton Failla

Il-FurjaniΩi g˙elbu lil Naxxar Lions f’log˙ba bbilançjata biex evitaw ir-relegazzjoni g˙allEwwel DiviΩjoni. Floriana ˙ar©u determinati li j©ibu t-tliet punti u fil-5 minuta Diogo Pinheira de Souza tefa’ il-ballun g˙oli b’xutt bid-dawra minn barra l-kaxxa. Huwa re©a’ tefa’ l-ballun ftit g˙oli minn freekick li ta fil-˙dax-il minuta. In-Naxxar irrispondew mal-kwarta permezz ta’ xutt minn Yuri Martines de Oliveira li g˙adda j˙akkek mal-wieqfa.

Qrib il-31 minuta l-gowler ta’ Naxxar Luke Pecorella kien impenjat minn freekick xi ftit angolat ta’ Diogo Pinheira. La˙˙ar azzjoni tal-ewwel taqsima rat lill-FurjaniΩi jer©g˙u jitilfu çans tajjeb ta’ skor meta Pinheiro de Souza ra x-xutt tieg˙u minn qag˙da tajba ji©I mxellef g˙al corner minn difensur ta’ Naxxar.

Fis-56 minuta l-FurjaniΩi kellhom fer˙a bla temma hekk kif Clyde Borg tefa’ fix-xibka minn poΩizzjoni ta’ offside wara li Luke Pecorella salva partjalment il-freekick ta’ De Souza.

Madankollu, l-FurjaniΩi kellhom biss jistennew Ωew© minuti o˙ra biex Roland Emeka skorja l-gowl talvanta©© g˙all-Greens.

Naxxar ˙lew çans tajjeb biex i©ibu d-draw meta Sean Mintoff ra l-penalty tieg˙u salvat f’Ωew© tentattivi mill-gowler FurjaniΩ. Dan l-iΩball sewa’ qares g˙an-Naxxarin li marru 2-0 minn ta˙t meta De Souza kkonkluda fix-xibka wara pass fil-baxx ta’ Christian Caruana.

Wara dan il-gowl il-FurjaniΩi Ωammew kontroll tajjeb tal-partit fejn taw biss opportunità wa˙da lil Naxxar li però raw lill-player tag˙hom, Milan Vigjanevic, jitfa barra.

Minkejja telfa ta’ 2-0 kontra Vittoriosa Stars, Qormi assiguraw posthom fil-Premier League hekk kif dawn talewwel g˙ad-baqalhom log˙ba decisive kontra Naxxar biex jippruvaw jevitaw ir-relegazzjoni. Lewwel taqsima kienet xi ftit jew wisq ibbilançjata biΩΩew© timijiet ikollhom çansijiet tajbin.

L-ewwel opportunità ©iet f’saqajn Jorge Perreira Da Silva ta’ Qormi, li fil-minuta tlettax tefa’ ferm g˙oli minn tarf il-kaxxa. Vittoriosa rrispondew erba’ minuti wara meta Samir Arab impenja lillgowler ta’ Qormi Matthew Farrugia li salva xxut tieg˙u.

Fit-22 minuta Mario Muscat salva ming˙ajr wisq diffikultà x-xutt minn barra l-kaxxa ta’ Alfred Effiong. Da Silva re©a’ tefa’ g˙oli minn quddiem ilgowler fit-34 minuta. A˙jar g˙amel Filipe Josè Aguiar li ra x-xut tieg˙u jg˙addi ftit biss ‘il barra. It-tieni taqsima kienet kemmxejn kwieta biΩΩew© timijiet jkollhom xi çans kultant.

Il-log˙ba dehret li kienet riesqa lejn id-draw meta Perreira, li sab ru˙u wa˙du quddiem il-lasti wara corner ta’ Mella Arigad, g˙eleb lillgowler ta’ Qormi. Vittoriosa mbag˙ad Ωiedu l-iskor permezz ta’ Oscar Guerreiro, li wara pass tajjeb ta’ Perreira, avvanza sal-kaxxa u tefa’ fixxibka.

Player ta Log˙ba: Edward Herrera (Birkirkara) Ref: Mario Apap

Player tal-log˙ba :- Christian Caruana (Floriana) Referee :- Chris Lautier

Player tal-log˙ba: Guerrero Oscar Dario (Vittoriosa) Referee:Vitalijs Spasjonnikovs

Il-Goalkeeper ta’ Naxxar Luke Pecorella jil˙aq ilballun qabel Emeka Rolano ta’ Floriana

IL-PREMIER LEAGUE MALTI KLASSIFIKA CHAMPIONSHIP POOL Birkirkara Valletta Hibernians Mosta Sliema W Balzan

L

R

D

T

F

K

+/-

Pti

9 8 9 8 8 8

7 5 3 2 1 1

1 3 2 3 2 1

1 0 4 3 5 6

25 19 19 11 8 11

4 7 21 21 17 23

+21 +12 -2 -10 -9 -12

50 45 35 28 27 18

KLASSIFIKA RELEGATION POOL Floriana Qormi Tarxien R Vittoriosa Stars Naxxar Lions Rabat Ajax

L

R

D

T

F

K

+/-

Pti

9 9 9 9 9 9

5 6 5 4 2 0

1 0 2 3 3 1

3 3 2 2 4 8

18 21 20 16 10 5

11 13 7 16 15 28

+7 +8 +13 +0 -5 -23

27 26 25 24 23 4

LOGÓOB LI JMISS LOGÓOB GÓAL-LUM | STADJU NAZZJONALI

Balzan Y Birkirkara

vs Hibernians vs Sliema W

16.00 18.00

40 20.04.2014

GÓAQDIET INTERNAZZJONALI JFAÓÓRU LILL-GVERN MALTI Kienu diversi l-g˙aqdiet internazzjonali li ja˙dmu favur id-drittijiet tal-bniedem li fa˙˙ru l-inizjattiva tal-Gvern Malti li jintroduçi lli©i tal-Unjoni Çivili. Dawn l-g˙aqdiet kienu jinkludu, fost o˙rajn, il-European Humanist Federation, it-Transgender Europe (TGEU), u l-ILGA Europe.

Il-European Humanist Federation qalet li, minbarra l-unjoni çivili, li se tag˙ti drittijiet lill-koppji omosesswali daqs koppji eterosesswali, il-Parlament Malti emenda wkoll il-Kostituzzjoni biex tipprojbixxi d-diskriminazzjoni abbaΩi l-orjentazzjoni sesswali u l-identità tal-©eneru. Hija qalet li Malta huwa l-ewwel pajjiΩ tal-Unjoni Ewropea li ˙a din il-miΩura. “Il-European Humanist Federation tixtieq tawgura mill-qalb lil Malta g˙al dan il-pass kbir il-quddiem favur l-ugwaljanza,” qalet din il-federazzjoni.

“G˙andna bΩonn iktar trans-champions b˙al Malta!” qal minna˙a tieg˙u l-Uffiçjal tal-Politika tal-organizzazzjoni TGEU, filwaqt li sa˙aq li din kienet a˙bar mill-isba˙ u pass importanti g˙all-Malta. Mhux inqas l-ILGA Europe, li fer˙et lill-Gvern Malti u lill-MGRM g˙al dik li huma sejj˙ulha “reb˙a mportanti g˙ad-drittijiet umani”. L-ILGA qalet li sa ftit ilu Malta kienet qed t˙addem biss 35% tal-proposti tal-ILGA, iΩda wara din il-©img˙a l-pajjiΩ kien se jie˙u spinta ’l quddiem.

Lokali

L-IMMIGRANTI U L-EBOLA Hekk kif diversi f’pajjiΩi flAfrika nxterdet il-marda talEbola, li g˙andha fatalità ta’ 90%, ˙afna bdew jistaqsu jekk kienx hemm periklu li din il-marda tasal ukoll f’Malta.

G˙alkemm persuni li ji©u mill-Afrika b’mod le©ittimu jistg˙u wkoll i©orru din ilmarda, ˙afna kienu qed ja˙sbu li din tista’ tasal f’pajjiΩna wkoll permezz ta’ immigranti rregolari li jkunu infettati.

Din il-biΩa’ kompliet tikber meta ftit tal-jiem ilu fl-istampa tfaççaw rapporti li fil-gΩira ta’ Lampedusa, li tilqa’ ammont sostanzjali ta’ immigranti millAfrika, kienet tfaççat il-marda tal-Ebola.

Madanakollu dawn ir-rapporti ©ew diskreditati millMinisteru g˙as-Sa˙˙a Taljan, li qal li ma kien hemm l-ebda kaΩ ta’ din il-marda fl-Italja.

Din il-gazzetta staqsiet lillMinisteru g˙all-Intern jekk kienx hemm xi posssibilità li din il-marda tid˙ol f’Malta permezz tal-immigrazzjoni, kif kienu qed jibΩg˙u xi w˙ud.

Kelliem g˙all-Ministeru wie©eb hekk li l-possibbiltà li din il-marda tasal sa Malta hija remota ˙afna.

“Fuq kollox immigranti li jaslu Malta ji©u eΩaminati minn tobba g˙al xi sintomi ta’ mard infettiv u fejn ikun hemm suspett ta’ xi mard, jittie˙du l-miΩuri kollha biex ji©i kkurat il-persuna u biex ti©i evitata traΩmissjoni,” qal kelliem g˙all-Ministeru.