Kullhadd 20.07.2014 by Kullħadd Editor

www.kullhadd.com

nitkellMu Ma’

dilettanti tan-nar karMelitani

Il-Óadd 20 ta’ Lulju, 2014 Óar©a Nru 1,097

Ara pa©na 21

Prezz ›0.80

isoddu bi flusek

Wara 25 sena ta’ tkaxkir tas-saqajn biex jintroduçi l-Li©i dwar il-Finanzjament talPartiti meta kien fil-Gvern, il-Partit Nazzjonalista issa qieg˙ed jipprova jinqeda bl-abbozz li ressaq Gvern Laburista biex isewwi l-problemi interni fil-Partit li ˙alliet l-Amministrazzjoni preçedenti. Il-PN qieg˙ed jag˙mel dan billi jipprova jintroduçi element ta’ finanzjament pubbliku g˙all-partiti politiçi, li f’g˙ajnejh huwa biss çans tajjeb biex jakkwista l-

traÌedja oÓra

fondi li g˙andu bΩonn biex isodd il-˙ofra finanzjarja li jinsab fiha. Jekk kien hemm xi dubju li l-PN ma nbidilx mit-telfa elettorali kbira tas-sena lo˙ra, din hija prova çara o˙ra, hekk kif dan il-Partit g˙adu qieg˙ed jipprova jinqeda bit-taxxi tal-poplu biex i˙allas il-kontijiet tieg˙u. Ara pa©na 2

lezzjonijiet b’xejn

stenbÓu

L-ib˙ra Maltin re©g˙u raw tra©edja o˙ra hekk kif ilbiera˙ xejn inqas minn 19-il persuna tilfu ˙ajjithom waqt li kienu fuq bastiment. Il-bastiment kien qed i©orr madwar 400 immigrant li ©ew salvati mill-Forzi Armati Maltin u dawk Taljani. Filwaqt li l-mejta n©iebu Malta, dawk salvati ttie˙du lejn Lampedusa.

L-inizjattiva ta’ lezzjonijiet b’xejn g˙al dawk listudenti li jridu jag˙mlu r-resits tal-eΩamijiet tasSEC jidher li kienet suççess, hekk kif il-Ministeru g˙all-Edukazzjoni lbiera˙ ˙abbar li kienu applikaw iktar minn 1,300 g˙al dawn il-lezzjonijiet. Din l-inizjattiva hija parti mill-impenn tal-Gvern favur il-Garanzija g˙aΩ-Ûg˙aΩag˙.

Wara 25 sena fil-Gvern, li matulhom Gvern Nazzjonalista m’g˙amilx pass wie˙ed konkret biex ji©i rriformat il-mod kif jin˙atru l-im˙allfin f’pajjiΩna, il-Partit Nazzjonalista issa f’daqqa wa˙da ˙a interess fis-su©©ett b’rabta mal-a˙˙ar ˙atra li saret. Din il-gazzetta tiΩvela kif din is-sitwazzjoni ©abha b’idejh il-Gvern preçedenti.

Ara pa©na 3

Ara pa©na 4

Lokali

02 20.07.2014

DEÇIÛJONI DDETTATA MILL-GÓAQAL

B˙alissa quddiem il-Parlament Malti hemm l-abbozz ta’ li©i dwar il-finanzjament tal-partiti. L-introduzzjoni ta’ din il-li©i ilha mixtieqa mill-poplu Malti g˙al diversi snin. Dan g˙aliex li©i ta’ din ix-xorta tag˙ti liççittadini aktar ser˙an il-mo˙˙ illi l-partiti u kandidati li qeg˙din jele©©u qeg˙din filfatt ja˙dmu g˙alihom u mhux g˙al xi entità o˙ra li tinfluwenza lill-politiçi minn wara lkwinti permezz ta’ donazzjonijiet ©eneruΩi ΩΩejjed. Madankollu, il-Gvern preçedenti, wara xi sinjali inizjali ta’ interess fl-abbozz ta’ li©i dwar il-finanzjament tal-partit, g˙al xi ra©uni tilef kull ˙e©©a biex jie˙u passi konkreti f’dan irrigward. B’hekk insibu li, wara xhur ta’ diskussjonijiet fi ˙dan il-Kummissjoni Galdes tal1994, ir-rakkomandazzjonijiet li tressqu sabu ru˙hom fuq xkaffa jakkumulaw it-trab. Ûammewh milli jag˙milha Is-sitwazzjoni nbidlet biss fla˙˙ar le©iΩlatura meta Dr Franco Debono, li dak iΩΩmien kien Membru Parlamentari Nazzjonalista beda jressaq diversi proposti li kellhom l-g˙an li jer©g˙u jqajmu dibattitu dwar din ir-riforma. Matul dan il-perjodu, Debono g˙amel xejn inqas minn 11-il intervent filParlament biex jispjega g˙alfejn din il-bidla kienet essenzjali u sa˙ansitra ˙a l-inizjattiva biex iressaq l-abbozz tal-li©i hu stess. Però, huwa mhux talli ma sabx kooperazzjoni mill-Partit tieg˙u, talli sa˙ansitra sab ru˙u attakkat fil-bera˙ mill-kollegi tieg˙u g˙aliex ma kienx qieg˙ed jimxi mal-linja politika tal-PN. Linja ddettata minn amministrazzjoni li, g˙al xi ra©uni, ma kienx jaqblilha li turi minn fejn kienu ©ejjin ilflus lejn il-Partit. B’hekk, l-abbozz baqa’ abbozz, il-Gvern Nazzjonalista

waqa’, u t-ta˙wid finanzjarju fi ˙dan il-PN ˙are© fil-bera˙ fi Ωmien qasir hekk kif l-amministrazzjoni stess ammettiet li lPartit kien fixxa wara snin ta’ tbaΩwir intern.

Money, your problem Il-Gvern Laburista mill-ewwel wera li kien se jag˙mel l-affarijiet b’mod differenti. F’inqas minn sena u nofs, il-Gvern da˙˙al Ωew© pilastri kbar li se jwasslu g˙al politika iktar nadifa, ji©ifieri t-tne˙˙ija talpreskrizzjoni fuq reati kommessi minn politici u lWhistleblower Act, bl-g˙an li lpoplu Malti jer©a’ jikseb ilfiduçja fil-klassi politika. Madankollu, meta l-Partit Nazzjonalista sema’ l-kliem ‘finanzjament’ u ‘partiti’, minflok ©ietu f’rasu t-trasparenza, ra opportunità biex iressaq xi ftit tal-finanzi lejn il-kaxxa talPartit. Dan wassal lill-membri parlamentari tieg˙u biex jitolbu lill-Gvern illi jda˙˙al element ta’ finanzjament pubbliku fl-abbozz. B’hekk rajna li, wara snin ta’ indifferenza u anke oppoΩizzjoni lejn din il-li©i, issa f’daqqa wa˙da sabu xi ˙a©a li attirathom ˙afna lejn din ir-riforma. Din tg˙id ˙afna fuq il-prijoritajiet li jiggwidaw lil dan il-Partit, le? Il-Gvern ja˙sibha mod ie˙or però. Minkejja li l-possibbiltà tal-introduzzjoni tal-finanzjament pubbliku tal-partiti politiçi ma tistax ti©i eskluΩa g˙al kollox, dan mhuwiex ilmument opportun g˙alih g˙al diversi ra©unijiet. L-ewwel fosthom huwa l-fatt li dan ma kienx l-iskop ori©inali ta’ din il-li©i. B’hekk, dan l-aspett qatt ma ssemma matul il-konsultazzjonijiet pubbliçi li saru rigward din ir-riforma u g˙alhekk l-istakeholders ma kellhomx lopportunità li jesprimu l-fehma tag˙hom dwarha. It-tieni ra©uni ewlenija hija lfatt li flus il-poplu g˙andhom ikunu investiti bil-g˙aqal

sabiex ikompli jitkattar il-©id u jiΩdiedu l-impjiegi g˙all˙addiema Maltin u G˙awdxin, mhux biex partit politiku jsolvi l-problemi finanzjarji tieg˙u. Allura ma jag˙milx sens li, fi Ωmien meta pajjiΩna qieg˙ed jiffaççja diversi sfidi finanzjarji, mijiet ta’ eluf f’fondi pubbliçi jmorru g˙and il-partiti. PoΩizzjoni çara B’hekk, il-poΩizzjoni tal-Gvern preΩenti qieg˙da tkun çara. Lebda proposta, inkluΩa dik talfinanzjament pubbliku tal-partiti, ma tista’ ti©i eskluΩa f’soçjetà demokratika. Madankollu, proposta b˙al din ma tistax ti©i kkunsidrata qabel jintla˙qu tliet kriterji ewlenin. L-ewwel, trid tg˙addi l-li©i li qieg˙da ti©i proposta mill-Gvern biex ilpartiti politiçi jirregolarizzaw ilfinanzi tag˙hom hekk kif, g˙al bosta snin, ma kienx hemm baΩi regolatorja. It-tieni, l-ekonomija Maltija trid titpo©©a fuq sisien iktar sodi wara l-˙erba li ˙alla warajh Gvern Nazzjonalista. It-

tlielet, irid ikun hemm konsultazzjoni pubblika serja biex ilpoplu jing˙ata l-opportunità biex jesprimi ru˙u dwar din irriforma li, fuq kollox, se tkun iffinanzjata mit-taxxi tieg˙u jekk ti©i fis-se˙˙. “Il-poplu jistenna s-serjetà” F’kummenti li tag˙na l-Ministru g˙all-Gustizzja, Kultura u Gvern Lokali Dr Owen Bonnici huwa qalilna li l-li©i dwar ilfinanzjament tal-partiti hija kruçjali g˙all-governanza a˙jar ta’ pajjiΩna g˙aliex se dda˙˙al rekwiΩiti minimi li kull partit irid jobdi u jissodisfa. “Dawn ir-rekwiΩiti minimi jitkellmu dwar kif g˙andu jkun kompost partit, kif g˙andu ji©bor donazzjonijiet u kemm jista’ ji©bor. Se jkun hemm emendi wkoll dwar kemm hu permessibbli li kandidat jonfoq f’elezzjoni – kemm lokali, ©enerali u Ewropea – u l-konsegwenzi serji li jitwieldu jekk wie˙ed ma jobdix il-li©i. Dawn kollha se jda˙˙lu serjetà f’qasam li b˙alissa mhuwiex

regolat. Il-poplu qieg˙ed jistenna li hekk kif tid˙ol il-li©i tiΩdied is-serjetà. Jekk tiΩdied is-serjetà ovvjament tiΩdied ilfiduçja,” spjega Bonnici. “Kif nistg˙u nag˙tu flus mittaxxi tal-poplu lill-partiti jekk illum m’hemmx regoli in place li jserrhulna rasna li l-flus qed jintuΩaw sewwa?” staqsa lMinistru g˙all-Ìustizzja, Kultura u Gvern Lokali. Huwa Ωied jg˙id illi, la wie˙ed jara lli©i qed ta˙dem, allura jkun jista’ jwelled dibattitu nazzjonali fost kul˙add, mhux fost tliet partiti biss kif irid il-PN, dwar il-possibbiltà ta’ state funding. “Jien sodisfatt li, jekk Alla jrid, fi Ωmien ftit jiem se jibda d-dibattitu fil-Parlament dwar dan l-abbozz u jidhirli li b’hekk inkunu mmarkajna b’suççess l-impenn tag˙na. Irrid ng˙id li a˙na ma kaxkarniex saqajna u bdejna mill-ewwel billi ne˙˙ejna l-li©i tal-preskrizzjoni minn fuq ilpolitiçi f’kaΩijiet ta’ korruzzjoni, da˙˙alna lWhistleblowers Act u issa g˙andna li©i dwar il-finanzjament tal-partiti li qieg˙da fuq il-mejda tal-kamra,” sostna Bonnici. B’hekk, lAmministrazzjoni preΩenti ressqet dik li ddeskriva b˙ala t-tielet sieq minn trilo©ija ta’ li©ijiet li l-Gvern jemmen li ser tg˙in biex titkabbar il-fiduçja tal-pubbliku fil-politiku. “Il-li©i dwar il-finanzjament tal-partiti baqg˙et ma saritx ta˙t amministrazzjoni preçedenti. Dan minkejja li kien hemm g˙add ta’ sforzi, fosthom dik tal-Kummissjoni Galdes fil-passat u kif ukoll lisforzi ta’ Dr Franco Debono – però ma kienx hemm din irrieda politika,” fakkar Bonnici. “Dan il-Gvern g˙andu din irrieda politika u dan qeg˙din nuruh bil-fatti. A˙na dawn illi©ijiet tant importanti stajna da˙˙alniehom fl-a˙˙ar ta’ din il-le©iΩlatura, iΩda ma g˙aΩilniex li nag˙mlu hekk u g˙aΩilna li nkunu onesti mal-poplu.”

Lokali

20.07.2014 03

Ritratti: La Repubblica

tRaÌeDJa oÓRa F’iBÓRa Maltin

L-immigranti li ©ew salvati jitniΩΩlu f’Lampedusa.

Minkejja l-˙idma sfiqa tal-Forzi Armati Maltin u dawk Taljani, li bejniethom salvaw madwar 400 immigrant, 18-il immigrant la˙qu mietu. Minkejja li xi sezzjonijiet tal-istampa irrapportaw li dawn kienu g˙erqu, fil-fatt jirriΩulta li dawn probabbilment mietu fgati, jew g˙ax tg˙aff©u, inkella kawΩa tad-du˙˙an mill-mutur tad-dg˙ajsa. Is-sit Taljan La Repubblica lbiera˙ irrapporta li 18-il persuna kienu nstabu mejta abbord bastiment li kien qed i©orr l-immigranti. Skont dan il-©urnal il-kawΩa tal-mewt hija ma˙sub li kienet intossikaz-

zjoni ta’ monossidi tal-karbonju mid-du˙˙an talmutur tal-bastiment, hekk kif dawk mejta kienu jinsabu fuq ©ewwa tad-dg˙ajsa. Tliet persuni o˙ra li kienu f’kundizzjoni gravi ttie˙du lejn l-isptar, iΩda wie˙ed minnhom la˙aq miet qabel ma wasal l-art. It-tnejn l-o˙ra ©ew rikoverati u ççertifikati filperiklu tal-mewt. It-18-il immigrant li tilfu ˙ajjithom in©iebu lejn Malta mill-Forzi Armati, filwaqt li l-mijiet li ©ew salvati ttie˙du lejn Lampedusa. Il-Forzi Armati ta’ Malta qalu li matul l-a˙˙ar tlett ijiem l-armata

1,337 Japplikaw gÓall-klassiJiet ta’ ReviÛJoni tas-seC L-edukazzjoni hija g˙odda li tag˙ti liç-çittadin l-opportunità li jaqbad karriera li tkun g˙al qalbu u li tippermettilu li jevita ˙ajja ta’ faqar u kriminalità. Huwa g˙alhekk li matul dawn is-snin il-Partit Laburista ppropona b’mod konsistenti l-Garanzija g˙aΩÛg˙aΩag˙, pjan li jag˙ti lil kull Ωag˙Ωug˙ l-opportunità illi jil˙aq il-potenzjal s˙i˙ tieg˙u. Il-frott ta’ din l-istrate©ija di©à beda jidher hekk kif 1,337 Ωag˙Ωug˙ u Ωag˙Ωug˙a tefg˙u total ta’ 2,348 applikazzjoni g˙all-klassijiet ta’ reviΩjoni f’erba’ su©©etti tasSEC li qeg˙din ji©u offruti b’xejn mill-Ministeru g˙all-

Edukazzjoni u x-Xog˙ol flinizjattiva tal-Garanzija taΩÛg˙aΩag˙. Dawn il-mijiet ta’ Ωg˙aΩag˙ huma fost l - e w w e l l i s e jibbenefikaw minn din l-inizjattiva. Il-klassijiet se jibdew fit-28 ta’ Lulju u fuq medda ta’ ˙ames ©img˙at se jkun offrut programm intensiv ta’ studju li se jkun qed iwassal biex l-istudenti joqog˙du g˙ar-resit tas-su©©ett fil-bidu ta’ Settembru. Il-Garanzija taΩ-Ûg˙aΩag˙ hija inizjattiva kofinanzjata mill-Unjoni E w r o p e a . I s su©©etti mag˙Ωula huma lMalti, l-IngliΩ, il-Matematika u l-FiΩika li g˙alihom applikaw 500, 692, 770 u 386

rispettivament. Il-Ministru g˙allEdukazzjoni u x-Xog˙ol, Evarist Bartolo qal li din linizjattiva kienet milqug˙a tajjeb mill-istudenti u hija prova çara o˙ra ta’ kemm ilpolitika ta’ dan il-Gvern li jda˙˙al il-Garanzija taΩÛg˙aΩag˙ mhux talli kienet wa˙da g˙aqlija, iΩda li qed t˙alli l-frott mill-ewwel. Huwa awgura lill-istudenti li se jkunu qed jattendu dawn il-lezzjonijiet biex juΩaw dan it-ta˙ri© biex ikunu ppreparati g˙al Settembru, u jkomplu jimxu ’l quddiem biex jil˙qu lpotenzjal tag˙hom u jiksbu s-suççess mixtieq.

Maltija kienet impenjata fuq erba’ kaΩijiet differenti ta’ tiftix u salvata©©, tant li salvat mill-ba˙ar iktar minn 1,000 persuna. Ûiedet tg˙id li l-armata Taljana kienet ukoll salvat madwar 4,000 persuna. Din l-informazzjoni tikkorrispondi ma’ dik talistampa Taljana, li rrappurtat li f’inqas minn jumejn kienu dda˙˙lu fl-Italja eluf ta’ immigranti li ©ew salvati mill-ba˙ar mill-awtoritajiet Maltin u Taljani. Minbarra l-400 immigrant li dda˙˙lu Lampedusa lbiera˙, fl-a˙˙ar jumejn kienu dda˙˙lu wkoll madwar 3,500 immigrant f’Pozzallo u Augusta.

Lokali

04 20.07.2014

KEMM JOQOMSU, META JAQBLILHOM! L-ipokrezija tal-Partit Nazzjonalista tkompli tie˙u forom ©odda hekk kif din il©img˙a ˙olqu plejtu s˙i˙ dwar il-˙atra ta’ Dr Wenzu Mintoff b˙ala m˙allef fil-Qrati Superjuri. Meta tismag˙hom jitkellmu kwaΩi ta˙seb li saru xi manuvri kumplessi li qatt ma rajna b˙alhom biex saret din il˙atra. Però, fil-verità, din il˙atra saret permezz ta’ proçedura li di©à ilha hemm g˙al diversi g˙al snin u li l-Partit Nazzjonalista qatt ma ˙a passi konkreti biex ibiddel fil-25 sena li g˙amel fil-gvern. Mozzjoni privata Dan l-istat ta’ fatt jo˙ro© çar meta wie˙ed isib li l-Partit Nazzjonalista tant kien sar indifferenti lejn din ilkwistjoni li Dr Franco Debono fit-8 ta’ Novembru 2011 kellu jressaq mozzjoni privata biex ipo©©i din il-kwistjoni fuq la©enda tal-gvern ta’ dak iΩΩmien. Il-mozzjoni ta’ Debono kienet tinkludi fiha reviΩjoni talammont ta’ snin u l-esperjenza rikjesti g˙all-˙atra tal©udikatura, kif ukoll il-proçeduri kollha kemm hi tal-mod tal-g˙aΩla, u l-età tal-irtirar, flimkien mal-kundizzjonijiet tax-xog˙ol tal-©udikanti. Barra minn hekk, huwa ppropona eΩami bir-reqqa tal-konsegwenza tal-eΩitu tal-a˙˙ar proçedura ta’ impeachement, tal-effikaçja ta’ dan ilmekkaniΩmu u l-Kummissjoni g˙all-Amministrazzjoni talÌustizzja kif jeΩisti fil-preΩent, b˙ala check and balance konstituzzjonali ta’ importanza, u

jekk hemmx reviΩjoni.

bΩonn

ta’

Opinjoni infurmata Debono ma kienx wa˙du f’din l-opinjoni. F’laqg˙a talKumitat Parlamentari g˙arRikodifikazzjoni u Konsolidazzjoni tal-Li©ijiet li saret fit-13 ta’ Frar 2012 iddekan tal-Fakultà tal-Li©i talUniversità ta’ Malta, il-Prof. Kevin Aquilina, qal li s-sistema preΩenti, fejn l-eΩekuttiv ja˙tar il-©udikatura hija wa˙da mill-ag˙ar li jista’ jkun hemm f’soçjetà demokratika. Dan g˙aliex, skont Aquilina, din “hija sistema fejn m’g˙andekx trasparenza, m’g˙andekx accountability, g˙andek arbitrarjetà, jista jkollok diffikultajiet ta’ parenteli u affarijiet b˙al dawn.” Minflok, id-dekan tal-Facultà tal-Li©i semma l-possibbilità li jkun hemm Judicial Appointments Board fejn ikun hemm rappreΩentanti kemm mill©udikatura, kif ukoll millParlament biex issir g˙aΩla iktar trasparenti u o©©ettiva. Il-Partit Nazzjonalista kien konxju ta’ dak li ng˙ad waqt dan id-dibattitu hekk kif f’din l-okkaΩjoni kien hemm Dr Francis Zammit Dimech preΩenti b˙ala membru ta’ dan il-kumitat. Madankollu, la lmozzjoni ta’ Debono, u lanqas il-proposti tal-Prof Aquilina ma kienu biΩΩejjed biex jikkonvinçihom dwar il-bΩonn li ssir din ir-riforma. Issa, f’daqqa wa˙da, qeg˙din jippriedkaw dwar din il-kwistjoni qishom kienu huma li ˙ar©u bl-idea. Kif tinbidel id-diska fi Ωmien qasir!

L-ISTUDENTI JIPPROTESTAW

Wara azzjonijiet industrijali min-na˙a tal-letturi tal-Università u tal-Junior College, ˙afna studenti t˙allew ming˙ajr ir-riΩultati taleΩamijiet. Il-Kunsill Studenti Universitarji (KSU) sa˙aq li l-istudenti ma kellhomx jintuΩaw b˙ala g˙odda biex jintla˙aq ftehim fuq il-kundizzjonijiet tal-letturi. Óafna studenti jinsabu m˙assba peress li jridu japplikaw g˙al çertu korsijiet jew eΩamijiet barra minn Malta u o˙rajn flUniversità ta’ Malta stess, li d-data ta’ skadenza g˙all-applikazzjoni tag˙laq dalwaqt. Ming˙ajr ir-riΩultati f’idejhom dawn ma jkunux jistg˙u japplikaw. Din is-sitwazzjoni di©à se˙˙et fil-passat. Din il-gazzetta g˙amlet kuntatt ma’ kelliem g˙all-Ministeru g˙all-Edukazzjoni, li min-na˙a tieg˙u qal li n-negozjati mal-unjins tal-letturi kienu g˙adhom g˙addejin.

Lokali

20.07.2014 05

MALTA FOST L-AQWA FIT-TRASPOÛIZZJONI TAL-LIÌIJIET Ksur Malta tista’ tg˙id li baqg˙et stabbli fl-ammont ta’ direttivi li ji©u imposti b’mod Ωbaljat. Filwaqt li f’Novembru 2012 l-ammont ta’ dawn id-direttivi kien ta’ 0.3%, dan jidher li niΩel f’Mejju 2013 g˙al 0%. Dan imbag˙ad re©a’ tela’ g˙al 0.3% f’Novembru 2013 u baqa’ stabbli sa Mejju 2013, meta t˙ejja dan ir-rapport. F’dawk li huma proçeduri ta’ ksur ( infringements ), Malta g˙andha biss ˙dax-il kaΩ li huma pendenti. Dan huwa ˙afna inqas mill-medja Ewropea ta’ tletin kaΩ. Ir-rapport jg˙id li Malta sa˙ansitra naqqset il-backlog tag˙ha b’kaΩ wie˙ed mis-sena l-o˙ra lil hawn. L-uniku kritika minn dan il-lat kienet li pajjiΩna g˙andu t-tieni l-itwal Ωmien biex ji©u solvuti kaΩijiet ta’ ksur, iΩda r-rapport jispeçifika wkoll li dan ittul ta’ Ωmien huwa dovut g˙all-fatt li hemm Ωew© kaΩijiet li ilhom disa’ snin u seba’ snin u nofs rispettivament pendenti. Sistemi ta’ informazzjoni u EURES Fl-ist˙arri© tal-Kummissjoni Ewropea mag˙ruf b˙ala Single Market Scoreboard, pajjiΩna klassifika fit-tieni post mill-pajjiΩi kollha tal-Unjoni Ewropea f’dak li huma direttivi pendenti u tul ta’ Ωmien biex ji©u trasposti dawn id-direttivi tal-Unjoni Ewropea fil-li©i Maltija. TraspoΩizzjoni Fil-fatt pajjiΩna g˙andu defiçit ta’ traspoΩizzjonijiet li huwa biss 0.2%, meta l-medja Ewropea hija ta’ 0.7% u l-mira tal-pajjiΩi hija ta’ 1%. Iktar minn

hekk, il-Gvern preΩenti g˙amel titjib sostanzjali wkoll billi naqqas iΩ-Ωmien biex id-direttivi ji©u trasposti. Minn total ta’ 19.2 xahar g˙as-sena li g˙addiet, issa t-tul ta’ Ωmien niΩel g˙al 3.6 xhur. Ir-rapport tal-Kummissjoni Ewropea jg˙id li dan huwa “riΩulat konsiderevoli hekk kif Malta kellha l-ag˙ar skor fl-a˙˙ar evalwazzjoni.” Ir-rapport jispeçifika wkoll li dan ir-riΩultat inkiseb grazzi g˙attraspoΩizzjoni ta’ Ωew© direttivi li d-data ta’ skadenza g˙alihom kienet ilha li nqabΩet b’sentejn.

Ir-rapport jag˙mel referenza g˙al numru ta’ sezzjonijiet o˙ra. Rigward is-sistema tal-informazzjoni tas-suq intern (IMI), il-prestazzjoni ta’ Malta kienet wa˙da tajba wkoll. “KwaΩi kull talba qed ti©i aççettata fi Ωmien ©img˙a, li huwa titjib meta mqabbel mar-riΩultati tal-a˙˙ar Scoreboard,” jg˙id ir-rapport. Fir-rigward tal-EURES, li s-servizzi tag˙ha huma pprovduti f’Malta mill-Korporazzjoni g˙ax-Xog˙ol u t-Ta˙ri©, il-prestazzjoni kienet wa˙da medja, simili g˙al pajjiΩi o˙ra. Intqal, madanakollu, li jista’ jitjieb l-ammont ta’ kuntatt ma’ min i˙addem u lproporzjon tal-placements.

NUQQAS TA’ SPAZJU FIL-BAJJIET MALTIN Meta s-s˙ana tibda tag˙mel tag˙ha kul˙add jibda jfittex li jmur sal-bajja biex jirrilissa mal-familja jew mal-˙bieb tieg˙u wara ©img˙a xog˙ol. Imma dan mhux dejjem qed ikun possibbli g˙al kul˙add min˙abba l-fatt li çertu bajjiet qed jispiççaw miΩg˙uda bis- sunbeds u blumbrelel tal-kiri. Il-bajjiet milquta l-iktar minn dan l-ammont esa©erat ta’ sunbeds u umbrelel jidher li huma l-G˙adira, lArmier, Paradise Bay u Kemuna, g˙alkemm bajjiet o˙ra b˙al Pretty Bay jidher li f’daqqa wa˙da Ωiedu sostanzjalment l-ammont ta’ sunbeds u umbrelel. Din il-problema qed twassal g˙al fatt li ˙afna nies qed jispiççaw ma jsibux fejn joqog˙du fil-bajja u g˙alhekk dawk li ©ew affetwati mhux qed ikollhom g˙aΩla o˙ra g˙ajr li jilmentaw mal-awtoritajiet ikkonçernati. Min hu responsabbli? Il-gazzetta KullÓadd staqsiet lill-Ministeru tat-TuriΩmu biex jag˙tina ftit informazzjoni dwar kif qed ji©u mqassma dawn is-‘sunbeds’ u l-umbrelel fil-bajjiet. Meta staqsejna fuq l-entità li tirregola l-permessi g˙al kiri ta’ deckchairs fil-bajjiet ©ejna mwie©ba li l-bajjiet kollha jappartjenu lidDipartiment tal-Proprjetà talGvern. Madankollu hemm

numru ta’ bajjiet li huma mmexxija mill-Awtorità Maltija tat-TuriΩmu jew millg˙aqda no n - g o v e r n a t t i v a Gaia Foundation. G˙alhekk fid-dawl ta’ din l-informazzjoni li ng˙atajna, dawn ittliet entitajiet flimkien huma responsabbli g˙al kiri ta’ deckchairs , sunbeds u l umbrelel. Apparti minn hekk, il-permessi jkopru l-kundizzjonijiet kollha g˙all-operaturi. Fi kliem ie˙or, dawn ikopru l-

ammonti pagabbli, il-garanziji, id-dati u l-˙inijiet taloperat kif ukoll l-ammont ta’ deckchairs u u m b r e l e l l i jistg˙u ji©u operati. G˙aldaqstant, biex wie˙ed ikun jista’ jpo©©i legalment dawn l-affarijiet kollha filbajja jrid dejjem ikollu permess tal-Lands jew tat-Trade jew tal-MTA, jiddependi dejjem skont f’liema bajja se jitpo©©ew. Il-permess jinkludi wkoll nurmu ta’ kundizzjonijiet li

wie˙ed suppost g˙andu jimxi mag˙hom u jsegwihom. Biex l-awtoritajiet jiççekkjaw jekk dawn il-kundizzjonijiet humiex qed ji©u m˙arsa jew le min-nies jag˙mlu xi spezzjonijiet. Filfatt, dawk il-bajjiet li jaqg˙u ta˙t l-Awtorità Maltija tatTuriΩmu jkunu ta˙t monitora©© kontinwu. Min-na˙a lo˙ra, g˙al dawk il-bajjiet li ma jaqg˙ux ta˙t din l-istess awtorità jsirulhom spezzjonijiet kultant Ωmien.

Staqsejna wkoll dwar x’jistg˙u jag˙mlu n-nies jekk jissusspettaw li hemm xi abbuΩi b˙al pereΩempju jkun hemm ammont esa©erat ta’ deckchairs g˙all-kiri f’bajja Ωg˙ira. Minnufih ©ejna mwie©ba li jekk xi ˙add jinnota xi abbuΩi simili g˙andu millewwel jirrikorri g˙and lawtorijiet fosthom idDipartiment tal-Proprjetà talGvern jew fl-eqreb g˙assa tal-Pulizija.

Lokali

06 20.07.2014

IR-RIFORMA FIL-ÌUSTIZZJA TKOMPLI KITBA TA’ GLEN FALZON Il-Ìimg˙a filg˙odu filParlament ©ie approvat abbozz ie˙or li jemenda diversi li©ijiet dwar materji kriminali. Iktar minn hekk, il-Ministru g˙allÌustizzja, Kultura u Gvern Lokali Dr Owen Bonnici, ˙abbar li fiΩ-Ωmien li ©ej ilGvern se jkun qed iniedi sistema ©dida fl-IT f’awla talkriminali u li wkoll se sservi b˙ala pro©ett pilota. Din is-sistema l-ewwel se ti©i implimentata f’awla ta’ ma©istrat wie˙ed, imbag˙ad ’il quddiem jista’ jag˙ti l-kaΩ li ti©i estiΩa g˙all-awli kollha. Tul il-konferenza tal-a˙barijiet Dr Bonnici aççenna l-fatt li, frott ta’ dawn l-emendi li dda˙˙lu f’din il-li©i, il-Gvern se jkun qieg˙ed iΩid l-effiçjenza fis-settur tal-©ustizzja. L-g˙an ewlieni ta’ din il-bidla huwa li jitnaqqas id-dewmien Ωejjed filkawΩi kriminali u g˙alhekk listennija g˙andha tonqos drastikament. Riformi fil-li©ijiet tal-kamp penali Dr Bonnici Ωied jg˙id li se jkun hemm ukoll riformi varji filkamp penali tant li se jolqtu diversi setturi b˙aç-çertifikati tal-kondotta, il-poter li jista’ jkollu l-Avukat Ìenerali f’kaΩijiet li jittrattaw kawΩi fuq droga, kif ukoll fuq reati ©odda. Se jkun hemm ukoll emendi o˙ra li g˙andhom x’jaqsmu mad-diskrezzjoni talAvukat Ìenerali fl-Att dwar ilÓasil ta’ Flus kif ukoll fl-Att dwar il-Log˙ob u l-Lotteriji. Hu rrefera wkoll g˙al numru ta’ emendi li jitkellmu dwar innotifiki fejn ikun hemm lg˙aΩla li persuna ma titlax ilQorti u li jaççertaw inqas dewmien f’kaΩ li persuna tkun akkuΩata b’kawΩi minuri

Emendi dwar iç-Çertifikati tal-Kondotta Il-Ministru Bonnici Ωied jg˙id ukoll li hemm tibdil g˙allOrdinanza dwar iç-Çertifikati tal-Kondotta. Dawn l-emendi jinkludu li jekk individwu jkollu kondotta nadifa u jinstab ˙ati ta’ reat Ωg˙ir je˙el multa b’massimu ta’ mitejn ewro g˙all-ewwel darba u din l-istess multa ma titniΩΩilx fil-kondotta. Huwa kompla jg˙id li permezz ta’ dawn l-emendi se ji©u abolixxiti çerti in©ustizzji li kienu kkawΩati minn emendi li se˙˙ew ta˙t Gvern Nazzjonalista fil-le©iΩlatura li g˙addiet. Dan g˙ax, fi Ωmien Gvern Nazzjonalista, jekk persuna kienet tinstab ˙atja ta’

reat Ωg˙ir ˙afna, xorta kienet titniΩΩel fil-kondotta tag˙ha b’tali mod li din il-persuna qatt ma seta’ jkollha kondotta nadifa. Issa, permezz ta’ dawn lemendi, persuni li nstabu ˙atja fuq reat Ωg˙ir g˙andhom lopportunità li jkollhom kondotta nadifa, frott il-˙idma ta’ Gvern Laburista. Salvagwardji fuq akkuΩi ta’ reati relatati mad-droga Barra minn hekk, il-Ministru ssokkta billi sostna li d-diskrezzjoni ori©inali tal-Avukat Ìenerali li jiddetermina f’liema Qorti l-persuna g˙andha titressaq se tinΩamm, iΩda bid-differenza li se jibdew jidda˙˙lu fis-se˙˙ salvagwardji favur lakkuΩat. Permezz ta’ dawn l-

emendi u s-salvagwardji lAvukat Ìenerali se jkun obbligat bil-li©i li waqt id-diskrezzjoni tieg˙u jibda jikkunsidra xi w˙ud mil-linji gwidi li di©à huma eΩistenti fil-li©i. Iktar minn hekk, din l-istess diskrezzjoni tal-Avukat Ìenerali se tkun tista’ ti©i riveduta millQorti. Apparti minn hekk, wara li l-Qorti tal-Kriminali tkun semg˙et il-kaΩ, hi tista’ tiddeçiedi li tapplika g˙ar-reat partikolari applikabbli fil-Qorti Ma©isterjali. G˙alhekk, permezz ta’ dawn l-emendi, il-Qorti Kriminali mhux se tibqa’ marbuta b’minimu ta’ erba’ snin ˙abs. Emendi u tibdiliet o˙ra Dr Bonnici kompla jg˙id li issa

se jkun permess li meta l-Qorti tag˙ti sentenza sospiΩa ta’ iktar minn sitt xhur ˙abs, l-istituzzjoni se jkollha d-dritt bil-li©i li, apparti li titfa’ lill-˙ati ta˙t superviΩjoni, tista’ to˙ro© Ordni ta’ Servizz lill-Komunità u tqieg˙ed lill-istess ˙ati ta˙t lAtt tal-Probation. Wara li lesperti jkunu ˙ejjew ir-rapport tag˙hom, il-˙ati jkun mitlub bil-li©i li jag˙mel xog˙ol komunitarju bla ˙las, jew inkella xi forma ta’ ta˙ri© ie˙or rikjest minn dawn l-istess esperti. Bidla o˙ra importanti li ©iet im˙abbra mill-Ministru Bonnici kienet iΩ-Ωieda ta’ skala o˙ra minn g˙axar snin sa erbg˙in sena. Huwa spjega kif sa ftit Ωmien ilu l-Qorti kien g˙ad g˙andha s-sa˙˙a li tag˙ti sentenza ta’ tletin sena ˙abs jew inkella g˙omor. Madankollu, permezz ta’ din l-emenda l©dida, issa l-Qorti tista’ tag˙ti sentenza sa massimu ta’ erbg˙in sena ˙abs u g˙alhekk s-sentenza ta’ g˙omor il-˙abs ma g˙adhiex tista’ ting˙ata. Intant, qed jidda˙˙al ukoll reat ©did dwar il-promozzjoni ta’ mibeg˙da razzjali minn uffiçjali pubbliçi kif ukoll se jkomplu jiΩdiedu l-pieni fuq l-atti vandali fuq monumenti u ©onna kif ukoll postijiet o˙ra pubbliçi. Il-Ministru Bonnici kkonkluda billi afferma l-importanza ta’ dawn l-emendi li b’inizjattiva ta’ Gvern Laburista dejjem qed ikun hemm immodernizzar f’din l-istituzzjoni hekk importanti f’kull pajjiΩ demokratiku. Huwa qal li dawn l-emendi mhumiex se jkunu applikati mill-ewwel imma se ji©u implimentati hekk kif ikun hemm çertezza dwar is-sistema tal-IT fl-awla li sar aççenn g˙aliha filbidu ta’ dan l-artiklu.

L-IMPJIEGI ÓODOR SE JAGÓTU SPINTA LILL-EKONOMIJA

Waqt laqg˙a informali tal-Ministri Ewropej f’Milan, li hija l-ewwel wa˙da li saret ta˙t il-

Presidenza Taljana tal-Unjoni Ewropea, il-Ministru Leo Brincat qal li l-impjiegi ˙odor ( green jobs )

kienu se jag˙tu spinta lit-tkabbir ekonomiku ta’ pajjiΩna. Il-Ministru sa˙aq li g˙andhom jissa˙˙u r-rabtiet bejn it-t˙addir tal-ekonomija u l-proçess talqawmien ekonomiku fl-Istati Membri. Qal li lGvern Malti jinsab konvint li dan il-proçess kien ser isa˙˙a˙ kemm il-kompetittività u anke l-innovazzjoni. Il-Ministru Brincat ˙abbar li l-miΩuri proposti flistrate©ija tal-Gvern sejrin ikunu su©©etti g˙allevalwazzjoni ekonomika sabiex ji©i stabbilit ilkontribut effettiv tag˙hom lill-ekonomija ta’ pajjiΩna flimkien mal-potenzjal tag˙hom li jo˙olqu impjiegi ˙odor ©odda. Huwa qal li l-Gvern Malti ser ikun qed jag˙mel ukoll konsultazzjoni pubblika f’pajjiΩna qabel ti©i finalizzata l-istrate©ija dwar l-ekonomija l-˙adra. Tenna li g˙alkemm f’Malta kien sar st˙arri© millETC dwar id-daqs u n-natura tal-impjiegi ˙odor f’pajjiΩna, dan imur lura sa madwar tmien snin ilu, u g˙aldaqstant huwa kien awtorizza lillMinisteru tieg˙u sabiex, permezz tal-NSO, isir eΩerçizzju ta’ benchmarking flimkien ma’ eΩerçizzju statistiku iΩjed komprensiv li jirrifletti liΩviluppi li saru fl-a˙˙ar snin f’dan is-settur. Il-Ministru Brincat qal li b˙alissa hemm g˙add ta’ miΩuri marbutin mal-Ekonomija l-Óadra li di©à qed jitwettqu f’pajjiΩna b˙ala parti min-National Reform Programme tas-sena 2014 f’oqsma b˙allener©ija, it-tibdil tal-klima, it-trasport, l-iskart u lilma, filwaqt li mistennija ting˙ata spinta ©dida lill-Green Public Procurement ukoll.

Lokali

20.07.2014 07

Il-MInIstru DallI tInDIrIzza Konferenza tal-MGrM Din il-©img˙a l-Ministru g˙adDjalogu Soçjali, Affarijiet talKonsumatur u Libertajiet Çivili Helena Dalli indirizzat konferenza mtella’ mill-Malta Gay Rights Movement, il-Fondazzjoni Aditus u l-Università ta’ Malta dwar Perspettivi ta’ Familji LGBTI flokkaΩjoni tal-Pride Week. Hawnhekk, hija ˙adet lokkaΩjoni biex titkellem dwar illi©i tal-unjoni çivili li l-Parlament approva f’April li g˙adda u semmiet kif din il-li©i pprovdiet drittijiet ugwali g˙all-persuni li jixtiequ jid˙lu f’unjoni çivili rrispettivament mill-orjentazzjoni sesswali tal-persuna. Barra minn hekk, il-li©i rrikonoxxiet it-tieni ©enitur f’kaΩ ta’ adozzjoni minn koppji tal-istess sess u anki Ωwi©ijiet barranin u unjoni çivili bejn persuni talistess sess. Il-Ministru Dalli esprimiet issodisfazzjon tag˙ha g˙allappo©© li sabet mill-Kabinett talMinistri u mill-Grupp Parlamentari Laburista tul il-kors tad-diskussjoni u l-approvazzjoni tal-li©i dwar l-unjoni çivili, li kkuntrasta ferm mal-oppoΩizzjoni li l-li©i kellha mid-deputati Nazzjonalisti. Hija esprimiet ukoll il-fehma li l-Gvern ille©iΩla b’umiltà flisfond ta’ snin twal ta’ nuqqas ta’ ugwaljanza g˙al persuni LGBTI li pajjiΩna ppermetta. Laqg˙at importanti Dalli fissret kif wara laqg˙at li kellha ma’ ©enituri tal-istess sess tul il-perjodu li l-Parlament kien qed jiddiskuti din il-li©i, setg˙et tifhem a˙jar id-diversità li teΩisti fost familji LGBTI, kif ukoll limpatt negattiv ta’ kuljum li nnuqqas ta’ ugwaljanza t˙alli fuqhom. Semmiet kif dawn l-esperjenzi ˙olqu biΩa’ fost dawn il-familji rigward il-futur tag˙hom, fosthom dwar intoppi legali li setg˙u jin˙olqu ’l quddiem finnuqqas ta’ wie˙ed jew wa˙da mis-sie˙ba u nuqqas ta’ rikonoxximent tas-sie˙eb jew sie˙ba meta l-parti l-o˙ra tkun rikoverata l-isptar fit-tul. Il-Ministru Helena Dalli enfasizzat li kien ikun a©ir irresponsabli min-na˙a tal-Gvern li kieku g˙aΩel li j˙alli kollox kif kien u jça˙˙ad futur a˙jar lil bosta tfal li preΩentament di©à jg˙ixu f’familji LGBTI. Xog˙ol siewi “In˙ares ’il quddiem lejn dik il©urnata fejn ilkoll in˙arsu lejn lorjentazzjoni sesswali b˙ala stat ta’ fatt, fejn ma jkollniex g˙alfejn norganizzaw konferenzi ta’ din ix-xorta, biex minflok niddiskutu l-familji skont id-diversità tag˙hom” tenniet il-Ministru Dalli. Hija temmet billi rringrazzjat lill-Malta Gay Rights Movement u lill-Fondazzjoni Aditus g˙axxog˙ol siewi li wettqu f’dawn la˙˙ar snin sabiex persuni LGBTI setg˙u finalment jiksbu d-drittijijet tag˙hom. Il-konferenza kienet indirizzata wkoll mill-Professur Angela Abela, mill-Professur Susan Golombok li tkellmet dwar listudji li g˙amlet dwar it-trobbija tat-tfal minn persuni gay, u millFakultà tas-Social Wellbeing talUniversità ta’ Malta.

Óidmet il-Gvern

08 20.07.2014

ÓIDMA TAL-GVERN DRITTIJIET U soLIDARJETÀ soÇJALI

GÓAWDEX

- Ji©i inawgurat l-ewwel tim tat-taqsima Anzjanità Attiva f’San Vinçenz de Paule, u ji©i m˙abbar ukoll il-bini ta’ kçina ©dida f’din ir-residenza.

- Fit-tieni laqg˙a tieg˙u, il-Kunsill Konsultattiv g˙all-IntrapriΩa tlaqqa’ filMinisteru g˙al G˙awdex u ddiskuta dak li hemm bΩonn isir biex G˙awdex isa˙˙a˙ ir-rwol tieg˙u fl-ekonomija.

- L-MCCA flimkien maç-Çentru Ewropew g˙all-Konsumatur waqqfet information desk fl-Ajruport bil-g˙an li titqajjem aktar kuxjenza fost il-passi©©ieri dwar id-drittijiet tag˙hom. - Il-Ministru Michael Farrugia waqqaf il-kumitat Soçjetà Ìusta bil-g˙an li jkun hemm iktar koordinament fis-servizzi fil-qasam soçjali. - Il-Ministru Helena Dalli tipparteçipa fil-Gay Pride March u tistieden lill-PN biex meta jkollu ferg˙a tal-LGBTI jibg˙at rappreΩentant fuq il-kunsill konsultattiv tal-Gvern.

TRAspoRT U INFRAsTRUTTURA - Il-Ministru Joe Mizzi ˙abbar li l-bini tal-Parlament il-©did jinsab fi stat avvanzat tant li l-Parlament mistenni jibda jiltaqa’ fih minn wara s-sajf. - Il-Prim Ministru Joseph Muscat i˙abbar l-allokazzjoni ta’ fondi Ewropej sabiex isir studju dwar il-possibbiltà tat-tieni fibre optic cable bejn Malta u G˙awdex. - G˙all-ewwel darba Malta ng˙aqdet ma’ pajjiΩi o˙rajn biex tfakkar il-Jum Internazzjonali ddedikat lill-ba˙˙ara fil-25 ta’ Ìunju. Il-Ministru Joe Mizzi ˙abbar li l-Gvern se jkun qed jag˙ti g˙ajnuna biex jitwaqqaf çentru ©did g˙all-ba˙˙ara Maltin u barranin.

- Il-Ministru Anton Refalo jniedi s-servizz tal-Caremark – kumpanija privata li se tibda toffri servizzi ta’ kura g˙all-anzjani G˙awdxin. - Il-Ministru Edward Scicluna jiltaqa’ mal-membri tal-Gozo Youth Council u jiddiskuti mag˙hom l-opportunitajiet biex dan il-kunsill jistabbilixxi ru˙u b˙ala pilastru ta’ valur fis-soçjetà.

TURIÛMU, KULTURA U spoRT - Il-Ministru Edward Zammit Lewis iniedi kumitat konsultattiv biex ifassal Strate©ija Nazzjonali g˙at-TuriΩmu. - Il-Ministru Edward Zammit Lewis jattendi g˙al laqg˙at fil-Ìermanja u lIngilterra bil-g˙an li ji©i attirat iktar turiΩmu minn dawn il-pajjiΩi. - Bejn April u Ìunju 2014 il-passi©©ieri tal-cruiseliners Ωdiedu b’5.7% fuq listess perjodu tas-sena li g˙addiet, filwaqt li l-passi©©ieri li jqattg˙u l-lejl hawn Ωdiedu b’iktar minn 75%. - Jibda Summer on the Move, il-programm sportiv tal-Kunsill Malti g˙allIsport, b’rekord ta’ ’l fuq minn 3500 parteçipant. - G˙all-ewwel darba l-Gvern Malti talab opinjoni lill-Qorti tal-Ìustizzja talUE dwar il-validità ta’ çertu aspetti tal-konvenzjoni dwar il-manipulazzjoni ta’ kompetizzjonijiet sportivi.

Óidmet il-Gvern

EKONOMIJA U FINANZI - L-a©enzija tal-kreditu Standards & Poor’s affermat li l-ekonomija ta’ Malta hi stabbli u li hi mistennija li tkompli tikber fis-snin li ©ejjin. - Fuq stedina tal-Ministru Edward Scicluna, il-President tal-Bank Ewropew g˙ar-Rikostruzzjoni u l-IΩvilupp (EBRD) Ωar Malta u fisser l-intenzjoni talbank favur kooperazzjoni ma’ pajjiΩna fuq kompetenza, esperjenza u investiment. - Is-Segretarju Parlamentari Josè Herrera j˙abbar li se jitnieda proçess ta’ konsultazzjoni dwar il-politika marittima. - Il-Ministru Chris Cardona j˙abbar li f’Marzu li ©ej se jsir l-avveniment presti©juΩ tal-RC44, fejn jottijiet minn madwar id-dinja se ji©u f’Malta biex jikkompetu f’tellieqa.

SAÓÓA, ENERÌIJA U AMBJENT - Jibdew jit˙addmu sistemi ©odda b’rabta mal-IspiΩerija tal-G˙aΩla Tieg˙ek biex tkun assigurata provvista a˙jar ta’ mediçini fiç-Çentri tas-Sa˙˙a ta’ Ra˙al Ìdid u l-Furjana. - Il-Ministru Leo Brincat i˙abbar it-twaqqif ta’ working group dwar it-tnaqqis tal-iskart mill-ikel. - Is-Segretarju Parlamentari Chris Fearne ˙abbar li l-Gvern qed ja˙dem fuq Strate©ija Nazzjonali dwar id-Dijabete. - Is-Segretarju Parlamentari Roderick Galdes ˙abbar riforma s˙i˙a fir-regolamenti dwar l-insib bil-g˙an li jsa˙˙a˙ il-kontrolli legali.

L-EWROPA U LIL HINN MINNHA - Il-Gvern Malti ffirma ftehim ta’ kooperazzjoni g˙al ˙ames snin mal-Gvern ÇiniΩ, liema ftehim se jifta˙ bibien ©odda g˙all-investiment f’pajjiΩna. - Il-Prim Ministru Joseph Muscat jiltaqa’ mal-President elett tal-Kummissjoni Ewropea u mieg˙u jiddiskuti ir-rwol li jista’ jing˙ata l-Kummissarju nominat Karmenu Vella. - Il-Ministru George Vella nnomina lill-Ambaxxatur Joe Mangion b˙ala r-rappreΩentant tieg˙u fil-Libja, u sostna li l-Ministeru kien qed jirsisti biex jag˙mel kuntatt mal-Maltin kollha li jinsabu f’dan il-pajjiΩ. - Il-Ministru George Vella jindirizza konferenza dwar il-Programm talPresidenza Taljana tal-Kunsill tal-Unjoni Ewropea.

EDUKAZZJONI U XOGÓOL - PajjiΩna kkonfermat li g˙andu l-inqas rata ta’ qg˙ad mis-sena 2000 ’l hawn. Huwa t-tielet pajjiΩ bl-inqas rata ta’ qg˙ad fl-Ewropa. - Is-Segretarju Parlamentari Chris Agius nieda l-abbozz tal-Politika Nazzjonali taΩ-Ûg˙aΩag˙ bil-g˙an li tag˙ti appo©© liΩ-Ωg˙aΩag˙ ta’ bejn 13 u 30 sena. - Il-Ministeru g˙all-Edukazzjoni ˙abbar li iktar minn 1,300 student kienu applikaw biex jattendu g˙al-lezzjonijiet b’xejn fis-su©©etti ewlenin tas-SEC b˙ala preparament g˙ar-resits ta’ Settembru. - Il-Ministeru g˙all-Edukazzjoni ˙abbar li l-kors ta’ sentejn Master in Teaching and Learning se jie˙u post il-kors tal-B.Ed. (Hons) u l-PGCE g˙al dawk li jixtiequ jsiru g˙alliema tal-Primarja u s-Sekondarja.

ÌUSTIZZJA U INTERN - Il-Ministru Owen Bonnici ressaq li©i dwar il-finanzjament tal-partiti bilg˙an li jkun hemm iktar trasparenza fl-amministrazzjoni tal-finanzi. - Waqt sessjoni tal-Assemblea Parlamentari tal-Organizzazzjoni g˙as-Sigurtà u l-Kooperazzjoni fl-Ewropa (OSCE) ©iet diskussa l-˙tie©a ta’ riforma s˙i˙a dwar l-immigrazzjoni, kemm fuq livell ta’ Unjoni Ewropea kif ukoll malpajjiΩi ta’ ori©ini u tranΩitorji. - F’laqg˙a bejn il-Ministru Manuel Mallia u l-Ministru g˙all-Intern Libjan Saaleh Abdurraheem Maaziq ©ew diskussi diversi su©©etti, fosthom is-sigurtà, il-problema tal-kuntrabandu, il-kooperazzjoni fuq ta˙ri© g˙all-membri tal-korpi dixxiplinati, l-immigrazzjoni, kif ukoll kwistjonijiet ta’ passaporti u viΩi.

20.07.2014 09

Opinjoni

10 20.07.2014

IR-RELAZZJONIJIET BEJN MALTA U L-ITALJA

Joseph Cuschieri

Hekk kif mill-1 ta’ Lulju ta’ dan ix-xahar l-Italja ˙adet f’idejha l-Presidenza talKunsill Ewropew, g˙al Malta infet˙u bibien ta’ opportunitajiet ©odda li nistg˙u nisfruttaw. Opportunitajiet li nfet˙u riΩultat tar-relazzjonijiet eççellenti fuq livell bilaterali bejn iΩ-Ωew© pajjiΩi. Dawn ir-relazzjonijiet imorru lura g˙exieren ta’ snin u ng˙ataw il-˙ajja wara l-Indipendenza tal-1964. Proprjament ing˙ataw Ωvota xierqa fl-1969. Sa minn dakinhar pajjiΩna beda jesplora kif jista’ ja˙dem mill-qrib u, flimkien mal-Italja, ksibna diversi pakketti ta’ g˙ajnuna li kienu importanti biex f’Malta jkun hawn stabbiltà ekonomika. Saru ˙idmiet b’kollaborazzjoni bejn iΩ-Ωew© pajjiΩi ©irien li ˙allew riΩultati eççellenti. Hemm ukoll dawk li huma msejsa fuq riΩultat talprossimità ©eografika kif ukoll g˙all-fatt li f’Malta g˙andna kultura simili ˙afna g˙al dik Taljana. Fil-verità, ir-relazzjonijiet kulturali u soçjali bejn Malta u l-Italja dejjem kienu b’sa˙˙ithom; sa˙ansitra anke fl-ilsien mitkellem tag˙na hemm influwenzi mill-lingwa Taljana – b’g˙add ta’ kittieba

Maltin li ©ew influwenzati wkoll mil-letteratura Taljana. G˙al xi Ωmien it-Taljan kien ukoll il-lingwa fil-knejjes u flUniversità ta’ pajjiΩna. MuΩiçisti u artisti Maltin, b˙al ˙afna o˙ra fid-dinja, g˙adhom sal-©ranet tal-lum i˙arsu lejn dawk Taljani b’interess u fihom jaraw ispirazzjoni g˙al dak li jkunu jridu jo˙olqu. Il-fatt ukoll li Ω-Ωew© pajjiΩi j˙addnu ˙afna valuri u interessi simili jag˙milha aktar façli sabiex iΩ-Ωew© pajjiΩi jfittxu dejjem aktar dak li jg˙aqqadhom aktar milli dak li jifridhom. Ir-relazzjonijiet dejjem ˙allew il-frott u kienu ta’ benefiççju g˙aΩ-Ωew© pajjiΩi u o˙rajn. Dan g˙aliex ipprovdew ukoll element ta’ stabbiltà fil-Mediterran. Renzi u Malta Ir-relazzjonijiet bejn il-Gvern Soçjalista ta’ Matteo Renzi u bejn il-Prim Ministru Joseph Muscat dejjem kienu sodi. Sa çertu punt wie˙ed jista’ jg˙id li dawn komplew jissa˙˙u u jikbru wara li di©à kienu sodi bejn il-gvernijiet ta’ Joseph Muscat u ta’ Letta. F’dawn la˙˙ar snin rajna qbil politiku

u komuni bejn iΩ-Ωew© pajjiΩi fuq oqsma politiçi b˙alma huma l-immigrazzjoni, ilqg˙ad fost iΩ-Ωg˙aΩag˙ u ttkabbir ekonomiku. Dan ma se˙˙x b’kumbinazzjoni lanqas. Dan huwa frott is-similaritajiet li jeΩistu bejn iΩ-Ωew© pajjiΩi. Huwa fl-interess taΩ-Ωew© pajjiΩi li l-kooperazzjoni fuq livell bilaterali bejniethom ikomplu jitkattru sabiex jinkisbu riΩultati ta’ ©id li jibbenefikaw minnhom iΩ-Ωew© popli. Fl-istess waqt g˙andna nibqg˙u b˙ala front komuni biex iΩ-Ωew© pajjiΩi jwasslu quddiem l-Unjoni Ewropea lproblema tag˙na fuq l-immigrazzjoni irregolari. Dawn huma problemi li sa issa Malta u l-Italja qed jiffaççjaw kwaΩi wa˙edhom u dan minkejja l-˙afna kliem u weg˙di fierg˙a mill-Unjoni Ewropea.

L-Italja kellha l-Presidenza talUnjoni ˙dax-il darba qabel l2014. Kellha l-opportunità titg˙allem u tkun ippreparata sew g˙al din l-opportunità li ©©ib mag˙ha din il-

Presidenza. Fl-ewwel ta’ Lulju l-Italja bdiet it-tnax-il Presidenza tag˙ha. G˙all-kuntrarju ta’ dan, mill-2004 ’l hawn Malta g˙adha qatt ma kellha l-opportunità li tkun hi li tmexxi l-Presidenza talUnjoni Ewropea, u allura tmexxi d-diskussjonijiet fuq livell Ewropew. Li tkun fl-elm tal-Presidenza Ewropea hija esperjenza li fl2017 se tpo©©ina fiç-çentru tal-Politika Ewropea waqt Ωmien kruçjali g˙all-Unjoni. Ûmien meta l-Ewropa ser tkun waslet f’salib it-toroq, possibbilment b’referendum fir-Renju Unit dwar jekk dawn tal-a˙˙ar g˙andhomx jibqg˙u membri s˙a˙ fl-Unjoni Ewropea jew jinfet˙ux negozjati ©odda g˙al pakkett ©did. G˙aldaqstant, importanti li nuΩaw ir-relazzjonijiet bilaterali li g˙andna mal-Italja sabiex niksbu kemm jista’ jkun informazzjoni dwar dak li hu mistenni minna waqt din il-Presidenza. G˙andna nitg˙allmu mill-esperjenza Taljana u nesploraw mezzi kif nimmassimizzaw u nesplojtaw dak li toffrilna l-Presidenza biex nie˙du l-akbar valur miΩjud g˙al Malta u l-poplu tag˙na.

bΩonn il-bexxa tal-barka ta’ Alla fuqhom. U g˙andhom bΩonnha erbg˙a u g˙oxrin sieg˙a kuljum! Inkella kif se jse˙˙ilhom iwettqu xog˙olhom sewwa? G˙ax x’inhu x-xog˙ol tar-ru˙ jekk mhux li titma’ lil min hu bil-©u˙? Li tisqi lil min hu bilg˙atx? Li tlibbes lil min hu g˙arwien? Li tilqa’ lill-barrani li m’g˙andux saqaf fejn jistkenn? Li ΩΩur lill-morda u lill-˙absin? Ja˙asra! Kemm ir-ru˙ tista’ tkun b˙all-bexxiexa bomba li g˙andna fil-korsa tal-Marsa meta tag˙ti parir tajjeb lill˙osbiena! Tg˙allem lil min ma jafx x’inhu t-tajjeb u l-˙aΩin! Twiddeb bi m˙abba lill-midinbin! Tfarra© lill-imnikktin! Tie˙u sabar b’min idejqilha qalbha u jherrilha s-sentimenti ta’ mo˙˙ha! U, fuq kollox, meta titlob g˙all-˙ajjin u g˙allmejtin! L-aktar g˙al min jobg˙odha u jtebbg˙alha lfama tag˙ha mal-o˙rajn!

Sabi˙ li nkun bexxiexa! G˙aliex ˙afna minna spiççaw niexfa qoxqox! Saru jaqtg˙u qalbhom minn kollox u minn kul˙add. Qatg˙u l-linja kerha u fatali li llum ma tista’ tafda lil ˙add. U, ˙afna ag˙ar minn hekk, li huma l-imsieken u ˙addie˙or il-˙aΩin! Il-mamma ta’ din in-nixfa nafuha lkoll: fil-verità kemm hija diffiçli li nammetti li kont Ωbaljat u Ωbaljatha hux! Imma, g˙al min irid ikun bexxiexa, teΩiΩti tama tassew sabi˙a g˙ax hija veru kemm tridha. Ejja n˙alli lill-Mulej jimla lil qalbi bl-im˙abba, bil˙niena, bis-sabar, bil-fidi, bil˙lewwa, bil-g˙erf u bir-raΩan! Mulej, int l-ilma ˙aj! Imlieni bik u g˙amilni b˙all-bexxiexa tal-korsa tal-Marsa li ta˙sel kull rokna tag˙ha. Mulej, uΩani biex int bija ta˙sel lil kul˙add bik, l-ilma li jag˙ti l-˙ajja. Ammen! Ag˙milni bexxiexa umli tieg˙ek! Ammen.

Il-Presidenza ta’ Malta fl2017

IL-BExxIExA

Patri Mario Attard

It-ti©rjiet taΩ-Ωwiemel tg˙idx kemm huma g˙al qalbi! Ikolli seba’ mitt sena sakemm jasal il-Óadd waranofsinhar biex nasal wasla sal-Marsa ˙a nara erba’ ti©rijiet sbie˙! Trid tarah lill-Patri g˙addej biç-çoqqa kannella, xi kultant b’xi roqg˙a bajda min˙abba ttrab tal-korsa fuqha, binnuççali a˙dar qisu ta’ John Lenon, u mg˙addsa sewwa ©o rasu, biex Ωgur ma to˙ro©x, ilfamuΩa beritta kannella. Ikun veru g˙all-ordni! U, fuq kollox, ikkargat wa˙da sew g˙aliex tg˙idx kemm nie˙u gost niltaqa’ maΩ-Ωwiemel, mas-sidien u mad-dilettanti numeruΩi li jdewdu l-posti tal-ispettaturi! Il-Marsa ma mmurx b’idi f’idi! G˙aliex, barra li jkolli fuqi lilma mbierek, flimkien ma’ xi santi u kuruni tal-Óniena Divina, dejjem in˙obb in©orr mieg˙i dik il-kamera ˙alli ni©bed xi Ωew© ritratti! Issa ni©bed lil dak iΩ-Ωiemel, imbag˙ad ni©bed lill-ie˙or! U ©ieli ©ibduli xi ritratt maΩΩiemel rebbie˙ u sidu flimkien mal-familjari u l-˙bieb! Jalla wie˙ed…g˙al li jista’ jkun! Meta nintasab fejn jag˙tu lpremjijiet liΩ-Ωwiemel rebbie˙a u jlibbsuhom dik il-famuΩa u ˙elwa kukkarda, mhux lewwel darba li nara t-trakk labjad g˙addej bil-bexxiexa mqabbda warajh, biex ibexxex il-korsa. Ta’ wie˙ed li j˙obb jitg˙allem minn kollox u minn kul˙add ikun l-g˙ors tieg˙i li nistaqsi lil dak u lill-ie˙or dwar l-g˙an tal-bexxiexa. Iddilettanti taΩ-Ωwiemel niggustahom. L-ewwel nett g˙ax waqt li w˙ud minnhom qishom ©olfijiet fid-daqs, qalbhom tifra˙ b˙al dik ta’ tifel çjkejken. U t-tieni g˙ax ilkoll g˙andhom it-twe©iba tag˙hom il-g˙ala tal-bexxiexa jo˙ro© ibixx il-korsa wara numru ta’ ti©rijiet. U˙ud minnhom qaluli:

“Ara, Patri! Il-korsa jbexxuha ˙alli jg˙inu liΩ-Ωwiemel jag˙mlu l-©irja tag˙hom”. Tajba l-idea! Mela mhux ta’ b’xejn li qieg˙ed ikun hemm ˙inijiet tassew tajbin! Barra minn hekk is-skiet g˙allimni wkoll li, jekk il-korsa ma jxarrbuhiex, ara kemm ittajjar trab! G˙idli meta darba rkibt fuq ixxarretta ˙arira qabel bexxew il-korsa! Kemm trab ©ie g˙al fuqi! Óa©a li tassew tg˙a©©ibni meta nkun il-Marsa hija kemm twassal il-bexxiexa tal-ilma. F’Ωew© passati trakk mimli sa xfaru bl-ilma jxarrab il-korsa s˙i˙a. Tiskanta! Ma j˙alli lebda rokna nieqsa mill-ilma! Dan il-fatt issokta j©ag˙alni na˙seb. F’qalbi ˙assejt li b˙alma l-korsa jsirilha ˙afna ©id meta titbexxex bl-ilma g˙ax l-art issir tajba g˙all-©iri taΩ-Ωwiemel, a˙seb u ara kemm hawn erwie˙ li, b˙allkorsa tal-Marsa, g˙andhom

Opinjoni

20.07.2014 11

TISSOKTA L-PROBLEMA TAL-ISKART

LAqgÓAT MINN wARA dAhAR IL-KUNSILLIERA LABURISTI fL-IMÌARR

Mario Fava President tas-Sezzjoni Kunsilliera tal-PL

KUNSILLI LOKALI

email: keaneo@onvol.net

Minn diversi lmenti li jsiru mirresidenti tal-Im©arr, anke fuq medja soçjali, jirriΩulta li lproblema ta’ ˙mie© u skart fillokal tal-Im©arr hija wa˙da kbira. Dan mhux qed ng˙idu jien iΩda qed jg˙iduh ir-residenti nfushom fejn kien hemm min anke rrimarka li “tant kemm hu busy il-Kunsill, li l˙mie© ma jarawhx”. Problema o˙ra li jidher li hemm hija dik tal-bring-in-sites li ntefg˙u f’postijiet li jo˙olqu inkonvenjent lir-residenti, fosthom ta’ rwejja˙ u kwantità ta’ boroΩ suwed li jibqg˙u mhux mi©bura fi tmiem il-©img˙a. Din il-problema kien ilha tin©ieb g˙all-attenzjoni talKunsill Lokali mill-Kunsilliera Laburisti Clayton Gauci u Elizabeth Ebejer, iΩda l-ilmenti tag˙hom dejjem waqg˙u fuq widnejn torox. Mhux talli hekk talli l-kunsilliera Nazzjonalisti indirizzaw laqg˙a fiç-çentru Nazzjonalista tal-Im©arr ma’ xi residenti biex proprju jiddiskutu din il-materja. Dan ifisser li materja ta’ interess ©enerali u li fuqha kien ilu jkun hemm ilmenti, il-kunsilliera Nazzjonalisti ˙assew li kellhom jiddiskutuha f’çentru politiku u mhux waqt seduta fil-Kunsill Lokali jew permezz ta’ laqg˙a pubblika fl-istess Kunsill. Çertament li mossa b˙al din eskludiet mhux biss lill-kunsilliera Laburisti iΩda wkoll lil dawk ir-residenti kollha ta’ twemmin differenti minn tag˙hom li ma jmorrux jew ma jiffrekwentawx kaΩini politiçi. Naturalment, il-kunsilliera Laburisti jikkundannaw dan la©ir min-na˙a tal-kunsilliera Nazzjonalisti, fejn problema li kienet diskussa fil-Kunsill g˙al diversi drabi fuq inizjattiva talkunsilliera Laburisti ©iet diskussa b’mod parti©jan fiç-çentru politiku. Il-kunsilliera Laburisti, u bir-ra©un, urew it-t˙assib tag˙hom fuq dan g˙ax materja tant sensittiva li tolqot numru kbir ta’ residenti ma kellha qatt ti©i diskussa fuq pjattaforma politika bil-g˙an li ji©u injorati membri tal-Kunsill, li wara kollox ©ew eletti b˙ala rappreΩentanti tal-poplu b’mod demokratiku. Il-kunsilliera Laburisti talbu wkoll li jkun hemm pressjoni mill-Kunsill Lokali fuq il-kuntrattur biex iΩ-Ωona tal-bring-insites tinΩamm nadifa u mhux

Xena ta’ kuljum fid-da˙la tal-Im©arr issir miΩbla b’detriment g˙arresidenti. Sa˙qu wkoll li lKunsill g˙andu jipprovdi aktar informazzjoni lir-residenti u jkun hemm kampanja edukattiva f’dan ir-rigward, u mhux nag˙mlu kollox ballun politiku f’attentat miskin biex tinkiseb ftit popolarità. L-istess kunsilliera re©g˙u g˙al darb’o˙ra talbu biex ikun hemm titjib tassit u jitnaddaf fuq baΩi regolari. Fl-a˙˙ar nett qed jappellaw ukoll biex problemi tal-Kunsill Lokali li jikkonçernaw lilllokalità jibqg˙u fil-Kunsill Lokali u mhux jin˙ar©u barra kif ©ara f’dan il-kaΩ. Ir-riΩenja tas-Sindku Nazzjonalista Ian Castaldi Paris “Il-PoΩizzjoni tieg˙i mal-Partit Nazzjonalista m’g˙adhiex aktar tenibbli.” Hekk temm l-ittra ta’ riΩenja tieg˙u l-eks-Sindku Nazzjonalista ta’ Óal Lija, Dr Ian Castaldi Paris, fis-7 ta’ Lulju 2014. Ittra li ©iet mibg˙utha lisSegretarju Ìenerali Nazzjonalista Dr Chris Said u lis-Segretarju EΩekuttiv talKunsilli Lokali. F’mezzi o˙ra tal-medja, intqal ukoll li Castaldi Paris qal li ma kienx trattat tajjeb mill-Partit Nazzjonalista. Jidher li dan ittrattament xejn tajjeb kien ©ej ukoll minn ©ewwa l-Kunsill Lokali tieg˙u stess. Jidher li Castaldi Paris ftit kien qed isib appo©© minn s˙abu l-kunsil-

liera Nazzjonalisti meta kien ji©i biex jorganizza çertu attivitajiet li minnhom kienu se jgawdu r-residenti tal-lokal tieg˙u. Mhux biss, iΩda kien hemm element fi ˙dan ilKunsill li sa˙ansitra kien jipprova jfixkel biex çertu attivitajiet ma jsirux. Dawn l-elemeti fil-Kunsill Lokali mhux talli g˙adhom hemm, talli issa li Castaldi Paris irriΩenja dawn ing˙ataw ‘promozzjoni’. KaΩ tipiku hu dak meta ©iet organizzata l-attività taç-çitru fil-lokal. Kien hemm min ippretenda li g˙ax kien ilu jorganizza din l-attività g˙al diversi snin, issa g˙andu xi çens perpetwu li jibqa’ jsir kollox kif jg˙id hu… jew a˙jar kif tg˙id hi! G˙as-sempliçi ra©uni li l-kunsilliera Laburisti ˙admu kemm fel˙u biex din l-attività ssir g˙all-ewwel darba f’Villa Francia u rnexxielhom, din donna riedet akkost ta’ kollox tfixkel dan il-pjan g˙ax dawn irnexxielhom jag˙mlu xi ˙a©a li hi qatt ma rnexxielha tag˙mel fis-snin ta’ qabel. Veru li kien hemm pressjoni fuq Castaldi Paris biex din lattività tit˙assar g˙ax fiha kien se jkun hemm involuta sSinjura Michelle Muscat? Veru li kien hemm min irra©una li, ladarba l-Kunsill huwa mmexxi minn ma©©oranza Nazzjonalista, a˙jar is-Sinjura Mucat ma tkunx involuta g˙ax tie˙u xi vanta©© hi minnha?

Veru li kien hemm min stqarr bil-kitba li din hija xi ˙a©a li ma tixtieqx? Veru li l-istess persuna bdiet tibΩa’ li issa lKunsill, jekk jibqa’ sejjer bl-istess pjanijiet, se jifta˙ il-kaxxa ta’ ‘pandora’? Veru li kien hemm attitudni li jew nilg˙ab jew in˙assar? Veru li l-istess persuna kienet tippreferi li din l-attività ma ssirx basta ma tkunx involuta s-Sinjura Muscat u l-kunsilliera Laburisti? Veru li din l-istess persuna implikat li anke s-Segretarju EΩekuttiv kienet ‘ixxukkjata’ b’dan larran©ament il-gdid tant li anke giet ikkwotata l-fraΩi li “il-˙uta minn rasha tinten”? Hija ˙asra li persuna b˙al din u b’din il-mentalità miskina qed taspira li tmexxi lil dan ilKunsill g˙as-snin li ©ejjin. Huwa çar li l-Kunsill se jkun qed jitmexxa b’politika parti©jana li se twassal biss biex tin˙oloq firda fil-lokalità. Dan hu l-mod u stil li se jkun qed jimxi bih il-Kunsill Lokali ta’ Óal Lija? U nkompli nistaqsi: vera li sSegretarju EΩekuttiv kienet issir pressjoni fuqha biex t˙assar lattività? Fis-snin li g˙addew x’Ωamm lil din il-persuna, li llum hija s-Sindku ta’ Óal Lija, milli til˙aq ftehim simili masSinjura Gonzi biex l-attività ti©i organizzata f’Villa Francia? Ìieli saret talba? Jekk saret, din ©iet rifjutata? X’kien qed jinstiga dan l-atte©©ament ta’ din ilKunsilliera u dak iΩ-Ωmien Viçi Sindku: l-g˙ira li ˙addie˙or irnexxielu jag˙mel dak li hi qatt ma rnexxielha tag˙mel tul is-snin? G˙aliex din l-attitudni meta fl-a˙˙ar mill-a˙˙ar kien il-Kunsill li qed jorganizza din l-attività? Hawn irrid nuri l-apo©© tieg˙i lill-eks-Sindku Castaldi Paris li, minkejja li kellu dawn il-kurrenti kontra tieg˙u anke minn ©ewwa l-Kunsill, xorta wa˙da baqa’ g˙addej bit-t˙ejjijiet biex din l-attività kienet suççess. Wie˙ed jittama li dan latte©©ament ma jkomplix fissnin li ©ejjin g˙ax l-intenzjoni ta’ kull kunsill lokali g˙andha tkun li tg˙aqqad u mhux tifred. Ûgur li attitudni b˙al din ma tg˙inx biex tirrenja l-g˙aqda f’lokalità meqjusa Ωg˙ira u li tista’ toffri ˙afna f’dawk li huma attivitajiet kulturali.

Kien hemm min bdiet tu©g˙u Ωaqqu u ritratt b˙al dan ma tantx fel˙u!

Opinjoni

12 20.07.2014

Pass ’il quddiem fl-ekonomija

foRum ÛGÓaÛaGÓ laBuRisTi

Mariette Borg

Tiftakruha l-istorja tal-wa˙x li kienu jirrakkuntawlna minn fuq il-palk tal- mass meetings talPartit Nazzjonalista rigward lekonomija? Tiftakru kemm kienu jg˙idulna li bil-babaw fil-Gvern il-pajjiΩ ser jispiçça b˙al Çipru u ser nitolbu l-bailout? Tiftakru kemm qalulna li bil-Partit Laburista fil-Gvern se mmorru “gas down g˙al ©ol-˙ajt”. Il-qerq tal-Partit Nazzjonalista qabel l-elezzjoni kien kollu ˙rafa tal-wa˙x. Fortunatament, l-istejjer tal-biΩa’ ma affettwawx lopinjoni tal-poplu. L-unika mod kif nista’ ni©©ustifika l-qerq talPartit Nazzjonalista ta’ qabel lelezzjoni huwa g˙al-fatt li ma ridux li l-poplu jkun jaf bil-˙mie© li ˙allew warajhom f’çertu dipartimenti tal-Gvern, speçjalment flEnemalta. Opportunitajiet ©odda Grazzi g˙all-Ministru Konrad Mizzi, li qieg˙ed jag˙mel xog˙ol impekkabbli, inkixfu ˙afna irregolaritajiet fir-rigward talEnemalta, li hija l-qofol talekonomija Maltija. Id-dejn talEnemalta kien la˙aq it-€835 miljun u ma ninsewx l-istorja tattbag˙bis tal- ismart meters li min˙abba f’dan ˙afna kontijiet ma kinux qeg˙din jit˙allsu blammont korrett; u l-famuΩa storja tax-xiri taΩ-Ωejt. Il-Gvern, biex isolvi dawn ilproblemi, ˙are© mill- comfort zone tieg˙u u ddeçieda li ma jibqax iserra˙ fuq l-Ewropa iΩda jmur aktar minn hekk. B˙ala pajjiΩ g˙andna nesploraw opportunitajiet ©odda ta’ investiment u na˙tfu opportunitajiet li jkunu ta’ ©id g˙al pajjiΩna. L-investiment ta’ €320 miljun miç-Çina flEnemalta huwa pass importanti fl-ekonomija Maltija, meta tqis li l-ekonomija ÇiniΩa mistennija taqbeΩ dik Amerikana fiΩ- Ωmien li ©ej min˙abba l-fatt li l-

ekonomija tag˙ha ser tikber b’7.5% matul din is-sena. Li kieku l-Gvern ma g˙amilx dan linvestiment fl-Enemalta, din lentità kienet tispiçça tfalli u mag˙ha jispiçça jfalli l-pajjiΩ kollu. Il-Gvern ra t-triqat kollha li seta’ jie˙u, u kellu jie˙u deçiΩjoni li biha jsalva lekonomija tal-pajjiΩ. Óaddie˙or, li qag˙ad gallarija minflok ma ra kif se jsalva lill-Enemalta, mhux talli ˙allieha teg˙req iΩda kompla jerriha. Il-kooperazzjoni bejn Malta u çÇina ma tiqafx hemm. Il-Prim Ministru, waqt Ωjara fiç-Çina, iffirma ftehim ta’ kooperazzjoni g˙al ˙ames snin fejn ©ew identifikati oqsma li fihom ser issir ˙idma intensiva, fosthom fis-settur tal-energija, l-avjazzjoni, linfrastruttura, u r-riçerka u linnovazzjoni. Malta kienet lewwel pajjiΩ Ewropew bi ftehim ta’ din ix-xorta maç-Çina.

Minkejja l-kritika razzista fil-konfront taç-Çina min-na˙a talOppoΩizzjoni, dan juri li l-Gvern ser ikun qieg˙ed jinvesti g˙all©id tan-negozji u l-impjiegi. Insa˙˙u lil pajjiΩna Gvern Laburista qieg˙ed jag˙ti eΩempju çar lil pajjiΩi o˙ra Ewropej billi jag˙ti forma o˙ra lill-politika barranija li m’g˙andhiex tieqaf mal-Ewropa iΩda timra˙ lil hinn, sabiex insalvaw l-impjiegi, ng˙inu lin-negozji tag˙na, nattiraw investimenti o˙ra f’pajjizna u nsa˙˙u pajjizna b’mod ekonomiku. Dan mhux sempliçiment qed jg˙idu l-Gvern iΩda f’dawn l-a˙˙ar sittax-il xahar rajna li kumpaniji ta’ credit ratings b˙al Standard and Poor’s g˙ollew ir-rating ta’ Malta g˙al BBB+/A-2 kemm fuq baΩi long term kif ukoll fuq baΩi short term. Standard and Poor’s qalet li

f’dawn l-erba’ snin li ©ejjin lekonomija tal-pajjiΩ ser tikber b’medja ta’ 2%. Aktar kemm dawn il-kumpaniji ta’ credit ratings jag˙tu riΩultat poΩittiv lil Malta aktar il-pajjiΩ jattira investiment poΩittiv. Il-˙idma tal-Gvern f’dan ilqasam hija wa˙da intensiva. IlpajjiΩ ma setax jibqa’ bl-ekonomja die˙la “gas down g˙al ©ol˙ajt” iΩda kellu bΩonn gvern bi pjan g˙all-ekonomija u mhux li ikompli jislo˙ lill-poplu Malti biex jag˙mel tajjeb g˙annuqqasijiet tieg˙u. Minkejja l-problemi ekonomiçi li sab dan il-Gvern, xorta wettaq il-weg˙diet tieg˙u fil-konfront tal-poplu Malti billi, fost l-o˙rajn, naqqas il-kontijiet tad-dawl u lilma, g˙en lill- first time buyers u ta lura r-rifuΩjoni tat-taxxa tarre©istrazzjoni tal-karozzi. Fl-a˙˙ar il-poplu µalti g˙andu Gvern bieΩel daqsu.

Editorjal

20.07.2014 13

www.kullhadd.com ÇNL, Triq Mile End, IL-Óamrun ÌuRNALIsTI REKLAMI IMPAÌNAR u DIsINN

Ritianne Agius Alan Saliba Leanne Grech

2090 1410 ritianne@kullhadd.com u Liam Gauci 2090 1413 liam@kullhadd.com 2090 1520 sales@kullhadd.com 2090 1411 editorial@kullhadd.com

EDITORJAL MIN JITKAÛA…

”

Kultant ja˙sbu li huma biss g˙andhom memorja. Ja˙sbuna li qeg˙din insofru minn xi amnesija politika. Qieg˙ed ng˙id g˙all-mexxejja Nazzjonalisti. Din il-©img˙a ˙ar©u b’wa˙da li ˙add ma stennieha. Qalu jridu li lGvern g˙andu jibda jag˙ti lflus lill-partiti. Qalu li ma nistg˙ux nibqg˙u sejrin hekk g˙aliex il-partiti jridu lg˙ajnuna finanzjarja biex ja˙dmu. Óa©a tal-iskantament kif dawk li sa ftit ilu kienu jmexxu lil pajjizna, f’daqqa wa˙da jridu dak li f’25 sena s˙a˙ qatt ma g˙amlu. Tiskanta x’tag˙millek telfa elettorali! F’daqqa wa˙da jridu dak li qatt ma riedu. Iridu li jinbidel il-mod kif jintg˙aΩlu lim˙allfin. Iridu li jkun hemm Kummissarju g˙all-Istandards tal-Parlament, qisu xi proposta li ˙ar©u biha huma. Issa jridu l-flus g˙all-partit tag˙hom. Jidher çar li bil-gu˙ il-gawwi. Milli jidher ma swew g˙al xejn il- coffee mornings , tombli, ballijiet tal-Karnival u teatrini li qeg˙din jorganizzaw fid-Dar Çentrali. Milli jidher wirtu mhux ˙ofra iΩda kratier profond ming˙and dawk li kien hemm qabel, fosthom Peter

Darmanin. F’kelma wa˙da, wara li fallew lill-partit tag˙hom issa qeg˙din jitolbu bail out politiku a spejjeΩ ta’ min i˙allas it-taxxa. Iridu g˙alhekk li jkun hemm diskussjoni fil-mag˙luq bejn iΩ-Ωew© partiti dwar dan. G˙adhom ma fehmux li din hija kwistjoni li ma tirrigwardax biss lill-partiti. Din tolqot ukoll l-interessi ta’ dawk li j˙allsu t-taxxa. G˙adhom ma fehmux li l-poplu g˙andu dritt li jkun konsultat. G˙adhom g˙addejjin bil-massma l-antika, li, fejn jid˙lu salarji u g˙otjiet finanzjarji lill-politiçi, kollox isir fil-mag˙luq. G˙adhom bilvizzju ta’ meta taw Ωieda ta’ sitt mitt ewro fil-©img˙a lilhom infushom minn wara dahar il-poplu. Min ser jo˙ro© g˙andu interess ikun jaf kollox. Il-flus mhux ser jo˙or©u mill-bwiet ta’ Simon jew Joseph, iΩda minn dawk tannies. Minbarra dan hemm punt ie˙or importanti. Meta ser tafda lil xi ˙add bi flus ˙addiehor irid ikollok mo˙˙ok mistrie˙ li dawn ser jintefqu tajjeb. Bil-mod kif tmexxew laffarijiet internament fil-Partit Nazzjonalista, tal-inqas f’dawn l-a˙˙ar snin, ma hemmx ilgaranzija li l-g˙aqal jeΩisti

f’dan il-Partit. Il-fatt biss li kien hemm Ωmien li lanqas il-pagi tal-˙addiema tag˙hom ma ˙allsu, ukoll i©ieg˙el lil dak li jkun ja˙seb. Dan minkejja li kienu jmorru bis-sassla fuq iljottijiet. G˙alhekk huwa importanti li qabel ma wie˙ed jikkonsidra din il-proposta bis-serjetà, ilpartiti jridu bis-serjetà jie˙du ˙sieb tag˙hom infushom. Dan ifisser li l-ewwel g˙andu jkun hemm li©i tal-finanzjament talpartiti, li l-istess nies li llum qeg˙din jitolbu l-flus ˙allew titqadded fuq l-ixkaffa talParlament g˙al 25 sena, u jitg˙allmu jag˙tu rendikont tajjeb tal-flus li ji©bru, kemm ming˙and in-nies u kif ukoll waqt xi laqg˙a fuq xi jott. G˙alhekk l-ewwel il-li©i dwar il-finanzjament tal-partiti u wara wie˙ed jara. Jekk ma nag˙mlux hekk inkunu qeg˙din inpo©©u mhux ilkarettun qabel il-˙mar, iΩda lill-˙mar fuq il-karettun. IΩda rridu ng˙idu wkoll li g˙alkemm dan il-Gvern g˙andu Ωelu kbir u akkanit li jintroduçi l-li©i dwar il-finanzjament tal-partiti, irridu minna˙a l-o˙ra noqog˙du attenti li ma mmorrux nag˙mlu xi li©i li, flok tirrendi lill-partiti responsabbli, to˙noqhom. Il-

li©i g˙andha tkun imfassla b’mod sabiex ikun aççertat li l-partiti jkunu trasparenti u responsabbli fl-affarijiet finanzjarji tag˙hom. Ma g˙andhiex tkun li©i li titlaq mill-preΩunzjoni li fil-partiti kul˙add huwa ˙alliel. Fl-a˙˙ar nett irridu infakkru li kwaΩi ˙ames snin ilu kien twaqqaf working group bejn iΩ-Ωew© partiti biex ikunu indirizzati çerti riformi f’xi istituzzjonijiet tal-pajjiΩ. Fosthom kien hemm din tal-finanzjament tal-partiti. Kontra kull etika u b’nuqqas ta’ rispett lejn il-verità, il-Prim Minsitru ta’ dak iΩ-Ωmien kien ˙are© bla˙bar esklussiva li l-Partit Laburista ried li jkun hemm g˙ajnuna finanzjarja lill-partiti. Apparti li dan ma kienx minnu, tg˙idx kemm kien tkaΩa b’din il-proposta. Ovvjament kienet manuvra ta’ opportuniΩmu politiku liema b˙alu. L-iskop kien li jiskredita u j˙ammar wiçç il-Partit Laburista. Óames snin wara qeg˙din jag˙mlu din il-proposta huma! Tista’ tifhimhom?! Jista’ jkun li ma tiftakrux fil-qawl li min jitkaΩa jaqa’ fil-kaΩa! Ma nafux x’naqbdu nag˙mlu jekk nid˙kux jew naqbdux nibku!

”

Ittri

14 20.07.2014

MHUX AÇÇETTABBLI

IÛ-ÛGÓIR IBATI Sur Editur, Tabib Awstraljan li kien mar iqatta’ l-bqija ta’ ˙ajtu jg˙ix f’California kellu teΩi li, minkejja li ma kienx ekonomista, na˙seb li tirrifletti l-verità. Kien i˙obb itenni li meta xi individwu jew familja jissellfu ming˙and il-bank ammont Ωg˙ir u ma jaslux biex

i˙allsu lura, il-bank aktarx jibda proçeduri kontrihom biex jie˙u li jkun silifhom. Mhux l-istess jag˙mel ilbank ma’ xi ˙add li jkun issellef ammont kbir. Lil dan joqg˙od jissaportih u jara kif jg˙inu biex i˙allas id-dejn lura, anke bil-mod ˙afna, u b’nifsijiet kbar! U jsir hekk g˙ax jekk dak li jsellef ikollu jitlef il-miljuni

kbar ikun ifisser li l-istess istituzzjoni ti©i f’diffikultajiet. U iΩjed ma l-ammonti jkunu kbar u jinvolvu iΩjed minn binja wa˙da, iΩjed lispekulatur iserra˙ mo˙˙u li l-bank mhux ser jag˙millu xi foreclosure! ROLL OVER, IS-SWIEQI

KEJL DIFFERENTI FIL-QRATI Sur Editur, Mela sinjura, li fi ftit sig˙at serqet ˙wejjeg li jqumu lbelli liri minn seba’ ˙wienet ta’ ditti rinomati, wara li ammettiet ©iet liberata. Persuna li, xejn xejn, ©abet diΩgwid f’seba’ postijiet ta’ sidien differenti u

˙addiema. U Ωag˙Ωug˙ li seraq b’kemm jiswa €47 aluminju minn g˙alqa je˙el il-˙abs. Il-fatt li anke hawn ire©i l-proverbju li l-forka g˙all-iΩvinturat ma jirriflettix tajjeb fuq çerti ©udikaturi. Jekk persuna ti©i liberata g˙ax h i m a ˙ k u m a minn çert u v i z z j u , j e w

Sur Editur,

mard, persuna o˙ra ma tistax ukoll tkun ma˙kuma minn marda differenti jew vizzju? Allura g˙aliex dak li nstab ˙ati li seraq lanqas valur ing˙ata kastig akbar? B FOLD, BL-EMAIL

Il-©img˙a li g˙addiet fuq il-gazzetta The Advertiser deher ritratt ta’ inçident waqt il-festa tal-Pamplona (il-©irja tal-barrin fi Spanja) fejn wie˙ed mill-parteçipanti deher jaqla’ daqqa ta’ qrun. Dan il-bniedem kien liebes flok a˙mar u fuqu deher kliem vulgari bil-Malti. Dan ilbniedem x’aktarx kien Malti. Jekk inhu hekk (jien ma nafx xi tg˙id il-li©i Maltija) g˙andu ji©i mwaqqaf mill-awtorità meta jer©a’ ji©i Malta, u jitressaq il-Qorti. Jien jidhirli li m’g˙andu ˙add jesponi filpubbliku kliem oxxen, ikun b’liema lingwa jkun; kif ukoll iΩebla˙ lil pajjiΩna. PAJJIÛ IÇÇIVILLIZZAT, BL-EMAIL

DRITT TA’ RISPOSTA Sur Editur, Nirreferi g˙all-artiklu ppublikat fil-©urnal KullÓadd tal-Óadd 6 ta’ Lulju bit-titlu ‘Wiçç Tost’. Ir-rapport ippubblikat kien jinkludi numru ta’ Ωbalji, fosthom: 1) Mhux minnu li “Ronald Briffa huwa ç-Chairperson tal-Kumitat Amministrattiv ta’ Fleur-de-Lys” – il-©urnal suppost huwa informat tajjeb li t-terminu ta’ din il-kariga ilu li spiçça ftit anqas minn xahrejn, u llum hemm Kumitat Amministrattiv ©did elett fl-elezzjonijiiet tal-24 ta’ Mejju li g˙adda. 2) Min g˙adda l-informazzjoni skoretta lill-©urnal suppost jaf li kif indikat f’Artiklu 47 A (7) tal-Att dwar il-Kunsilli Lokali, iç-Chairperson tal-Kumitat Amministrattiv g˙andu d-dritt li jattendi l-laqg˙at tal-kunsill (kunsill lokali tal-lokalità mhux tal-Kumitat Amministrattiv) u jie˙u sehem fid-diskussjoni, iΩda ma jkollux dritt li jie˙u sehem fid-deçiΩjonijiet. Bl-istess mod is-Sindku tal-Kunsill g˙andha d-dritt li tattendi g˙al laqg˙at tal-Kumitat Amministrattiv. Iç-Chairman tal-Kumitat g˙andu jara li jlaqqa’ l-Kumitat tieg˙u hekk kif mitlub bil-li©i, u dan il-Kumitat iltaqa’ xejn anqas minn 38 darba matul il-le©iΩlatura tieg˙u, hekk kif jidher fil-minuti li huma pubbliçi. B’hekk, hu çar li ç-Chairperson g˙andu d-dritt li jattendi iΩda m’g˙andux obbligu legali, anke g˙all-fatt li dan ma jistax jipparteçipa f’deçiΩjonijiet. 3) Dwar ir-referenza g˙all-kummenti li saru lill-kamra tal-a˙barijiet tal-istazzjon nazzjonali, meta sar servizz dwar il-pro©ett tal-ark ftit anqas minn sena ilu, tajjeb tinnota li l-kummenti li ng˙ataw kienu jirreferu g˙al dewmien fil-proçess, anke meta l-istess Kumitat Amministrattiv talab g˙al indikazzjoni, liema talbiet baqg˙u mhux imwie©ba. Tant hu hekk li, kif tista’ tara, il-pro©ett li rreferejt g˙alih g˙adu ma rax il-bidu tieg˙u minkejja li ng˙ata l-permess mill-MEPA f’Ottubru tal-2012. Wie˙ed jittama u jawgura li dan il-pro©ett jinbeda u jitlesta g˙at-tgawdija tal-pubbliku in©enerali. 4) Ir-rapport jiΩbalja wkoll meta jirreferi g˙al diΩgwid mas-Sur Antoine Attard, tant li hekk kif jidher fil-minuti tal-laqg˙a tas-17 ta’ Jannar 2014, liema minuti huma pubbliçi, jiena qbilt ma’ dak li qal isSur Attard fil-laqg˙a preçedenti, u Ωidt li minkejja li l-idea tal-˙olqien tal-Kumitati Amministrattivi kienet wa˙da poΩittiva, dawn qatt ma ng˙ataw l-g˙odda me˙tiega biex iwettqu l-˙idma tag˙hom kif suppost. B’hekk, bil-fatti kif spjegati hawn fuq, b’numri ta’ referenzi g˙all-artikli li tipprovdi l-li©i, jidher çar li r-rapport bit-titlu ‘Dejjem Assenti’ filfaççata u li kompla ta˙t it-titlu ‘Wiçç Tost’ fit-tieni pa©na tal-gazzetta KullÓadd ma kellux baΩi u kien ’il bog˙od mill-fatti. In˙oss li dan lartiklu kien biss attakk biex itappan ir-reputazzjoni u d-dinjità tieg˙i. RONALD BRIFFA, FLEUR-DE-LYS

Nota editorjali: L-artiklu msemmi kien jag˙mel referenza biss g˙aΩ-Ωmien li fih Ronald Briffa kien Chairperson tal-Kumitat Amministrattiv, ji©ifieri sa Mejju 2014, fejn minn le©iΩlatura s˙i˙a li fiha saru 17-il laqg˙a tal-Kunsill Lokali, Briffa kien dejjem assenti. L-informazzjoni ppubblikata minn din il-gazzetta tinsab fil-minuti tal-Kunsill Lokali ta’ Birkirkara u hija aççessibbli g˙al kul˙add.

Persona©©i

20.07.2014 15

L-AppostoLAt bL-IxkupA

frA roberto gIovAnnI css

Eman Bonnici

Il-Kongregazzjoni talIstimmatini Sagri hija stituzzjoni ta’ reli©juΩi maskili li twaqqfet f’Verona fl-Italja, fl1816, minn San Gaspare Bertone bil-g˙an li jassistu ΩΩag˙Ωag˙, il-formazzjoni talkleru, l-irtiri u l-missjonijiet popolari. IbbaΩata fuq il-kostituzzjonijiet tas-Soçjetà ta’ Ìesù, kellha bidu kajman u kien biss fl-1905 li lKongregazzjoni fet˙et dar flIstati Uniti tal-Amerika, segwita ˙ames snin wara millewwel attività fil-BraΩil. Minn hemm il-preΩenza tag˙hom imxiet fiç-Çina, it-Tajlandja u l-Filippini, l-Indja, u eventwalment fl-Afrika, bit-total taddjar illum ila˙˙aq il-˙amsa u disg˙in wa˙da f’sittax-il pajjiΩ differenti. Fra Roberto Giovanni Fin-nekrolo©ija tal-membri li ˙addnu matul is-snin ilKongregazzjoni, niltaqg˙u ma’ isem çertu Fra Roberto Giovanni, imwieled f’Rio Claro f’São Paolo, il-BraΩil, fis16 ta’ Marzu 1903, f’familja numeruΩa ta’ erbatax-il tifel u tifla. Missieru, Pascoal Giovanni, kien ˙ajjat, waqt li ommu, Severina, mara taddar. Marda u eventwalment ilmewt ta’ ˙abib tal-qalb tieg˙u, Isaac Lopes, fit-12 ta’ Diçembru 1925, li kellha tul ta’ sena, wasslitu biex jabbanduna l-g˙anijiet tieg˙u u jissie˙eb mal-Istimmatini. Fil-21 ta’ Ìunju 1927, dakinhar li Rio Claro kienet qieg˙da tiççelebra l-ewwel çentinarju mill-emançipazzjoni politika tag˙ha, Roberto ˙alla d-dar tal-©enituri g˙asSeminarju ta’ Santa Cruz. Matul il-perjodu tan-novizzjat, qatag˙ha li ma jissuktax blistudji g˙as-saçerdozju, iΩda li jsegwi minflok il-formazzjoni tal-fratelli ko-operaturi. Huwa g˙amel il-Professjoni Solenni fis-16 ta’ Settembru 1937, u fl1940 insibuh fid-dar talKongregazzjoni f’Casa Branca, ma’ liema belt kellha tibda rabta twila li g˙adha ˙ajja sal©urnata tal-lum. Óidmietu f’Casa Branca Il-lista tal-˙idmiet tieg˙u filbelt ta’ Casa Branca ma tinkludi xejn ta’ barra minn hawn: ma kienx hemm kostruzzjonijiet ta’ knejjes u katidrali; ftu˙ ta’ djar u skejjel; tmexxija ta’ parroççi jew pro©etti kbar o˙ra o˙ra, imma sempliçiment xog˙ol mill-aktar ordinarju ta’ kuljum, imΩewwaq bi tbissima sinçiera li tirrifletti qalb li dejjem lesta tisma’, tag˙der u t˙enn. Matul ˙ajtu Fra Roberto kellu Ωew© im˙abbiet partikolari: il-fqir u l-marid. In-nies ta’ Casa Branca g˙adha tirrakkonta diversi aneddoti ˙elwin li jirriflettu t-tjieba u lkarità ta’ dan l-ajk. Il-˙lewwa u s-sempliçità tieg˙u ©ibdu lejh mhux biss nies minn dawn il-qag˙diet soçjali, iΩda wkoll saçerdoti u lajçi, nies sempliçi u intellettwali li lkoll kienu jmorru jfittxuh fis-Santwarju ta’ Nossa Senhora do Desterro, fejn l-ajk tag˙na kienu ikun dejjem g˙addej bil-façendi ordinarji ta’ ˙assiel u sagristan, issa bilbiçça u issa bl-ixkupa, issa bil-

barmil u issa bil-pinzell. Jekk fis-santwarju ma jsibuhx, allura kienu jsibuh g˙addej bixxog˙ol ta’ kuljum fil-kunvent anness mieg˙u, fejn fuq kollox serva g˙al snin s˙a˙ b˙ala purtinar. Mibni fl-1936 minn wie˙ed mill-kumpanji talistudji tieg˙u, P. Luís Maria Fernandes, l-ori©ini ta’ dan issantwarju popolari jmorru lura g˙all-1869 meta l-Kurunell João Goncalves dos Santos bena fil-post kappella çkejkna. Meta g˙addiet f’idejn lIstimmatini fl-1936, il-kappella dlonk in˙attet u minflokha telg˙et knisja ikbar u isba˙ f’©ie˙ il-Madonna tal-EΩilju. Bniedem ta’ penitenza, awtser mieg˙u nnifsu, Fra Roberto kien g˙omru u Ωmienu ta’ natura fra©li, madankollu g˙ex sal-età sabi˙a ta’ disg˙in sena. Sa mewtu, bl-eççezzjoni tal-a˙˙ar ftit ©ranet meta min˙abba lqag˙da tieg˙u kellu jkun rikoverat, Fra Roberto g˙ex kontinwament f’Casa Branca,

fejn ma’ mewtu, li ©rat f’Campinas fil-11 ta’ Jannar 1994, kien ittrasportat mill©did. In-nies riditu jibqa’ mag˙ha, u hekk kien, g˙ax id-difna saret fis-santwarju stess biswit l-artal ma©©ur, fillok preçiΩ fejn kien i˙obb jintasab jitlob matul ˙ajtu, wara li sarlu funeral bil-pompa li g˙alih in-nies attendiet bi ˙©arha. Filmati juru mijiet ta’ nies fit-toroq mnejn g˙addha l-korteo, b’tant minnhom biddmug˙ f’g˙ajnejhom jibku daqslikieku tilfu qarib ta’ ©ewwa. Il-proçess tal-beatifikazzjoni Mal-mewt, bosta figuri, twajba kemm kienu twajba, jintesew, imma l-ajk twajjeb tag˙na baqa’ ˙aj fil-memorja tan-nies tal-post, li fil-viΩti tag˙ha lillMadonna tal-EΩlju bdiet issa wkoll issellem lilu, mistrie˙ ta˙t lapida sewda bl-iskrizzjoni sempliçi: ‘Irmão Roberto

Giovanni – Estigmatino’. Dan ir-rispett, li qajl qajl beda jinbidel f’devozzjoni, wassal sabiex fis-16 ta’ Marzu 2010 jitnieda formalment il-proçess kanoniku g˙all-beatifikazzjoni tieg˙u, wara li fl-2003, flokkaΩjoni taç-çentinarju mittwelid tieg˙u, saret talba uffiçjali lill-Ordinarju tal-post. Fil-21 ta’ Settembru 2012, ilfdal tieg˙u ©ie eΩumat u sarulu kortej kbar madwar il-belt, bil-parteçipazzjoni tal-Armata u l-baned tal-lokal. Il-fdal tieg˙u illum jinsab mistire˙ f’sarkofagu tar-r˙am fl-istess santwarju tal-Madonna talEΩilju, fejn in-nies kontinwament iΩΩuru u titolbu – lilu, lajk li g˙adda ˙ajtu b’mod mill-aktar sempliçi, bl-ixkupa f’idu jew jifta˙ il-bieb tal-kunvent jew tas-santwarju, iΩda bid-differenza li dan kien dejjem iwettqu bi tbissima, li ˙afna drabi tiswa aktar minn kull rigal li bniedem jista’ jirçievi u li biha kapaçi jifra˙ tassew.

Ta’ Barra

16 20.07.2014

ANALIÛI TA’ LIAM GAUCI

Problemi fil-Ìejjieni? Jean-Claude Juncker, l-eks-Prim Ministru tal-Lussemburgu, g˙eleb ostaklu kbir fi triqtu lejn il-presidenza tal-Kummissjoni Ewropea hekk kif il-Parlament Ewropew approva n-nomina tieg˙u b’ma©©oranza ta’ 422 favur u 250 kontra, b’47 astensjoni u 10 voti m˙assra. Madankollu, fis-seduta parlamentari li matulha ©iet diskussa din in-nomina, kien jidher çar li r-reΩistenza g˙all-ideat federalisti tieg˙u hija kbira u mhijiex se tisparixxi bl-elezzjoni tieg˙u.

Dubji Juncker huwa, probabbilment, l-aktar kandidat kontroversjali li qatt kien hemm g˙all-presidenza tal-Kummissjoni Ewropea. Huwa g˙andu reputazzjoni ta’ politiku li jixtieq jara aktar poter jittie˙ed millparlamenti nazzjonali biex dawn jg˙addu f’idejn Brussell. Barra minn hekk, huwa kien ukoll iç-Chairperson talKunsill tal-Ministri g˙allFinanzi Ewropej fiΩ-Ωmien meta dawn kienu qeg˙din jimponu diversi miΩuri ta’ awsterità fuq l-Ewropa. Dawn il-fatturi ˙olqu sens ta’ anzjetà fost il-politiçi u ç-çittadini Ewropej fi Ωmien meta lfiduçja fl-Unjoni Ewropea tidher li misset il-qieg˙. Madankollu, fid-diskors li g˙amel fil-Parlament Ewropew, Juncker wera ddeterminazzjoni tieg˙u illi jipprova jsib kompromess bejn iΩ-Ωieda fl-investiment flekonomija u r-rispett tar-regoli li jillimitaw id-dejn u d-defiçit li jistg˙u jitg˙abbew bihom ilPajjiΩi Membri. B’hekk huwa rnexxielu jikkonvinçi lis-Soçjalisti u lilLiberali li huwa se jkun lest li jikkoopera mag˙hom biex lekonomiji tal-PajjiΩi Membri jing˙ataw l-g˙odod neçessarji ˙alli jkunu jistg˙u jikbru u jo˙olqu aktar impjiegi fil©ejjieni. Dan g˙amlu billi, fost l-o˙rajn, sostna li se tkun prijorità tieg˙u li fl-Istati Membri kollha jkun hemm paga minima u inqas restrizzjonijiet fuq il-gvernijiet biex jinvestu b’mod iktar dirett fl-ekonomija. Dan it-tip ta’ diskors jikkun-

trasta ferm ma’ dawk li kien jag˙mel fil-passat, illi kienu ©ejjin minn politiku li deher iktar interessat li jiffavurixxi linteressi tal-banek fuq dawk tal-˙addiema. G˙aldaqstant, huwa naturali li diversi esponenti tax-Xellug esprimew xi dubji dwar is-sinçerità ta’ Juncker, fatt li wassal lil numru ta’ Membri Parlamentari Ewropej Soçjalisti illi jibqg˙u jopponu l-kandidatura tieg˙u. ReΩistenza Madankollu, l-oppoΩituri primarji tieg˙u baqg˙u lEwroxettiçi li re©g˙u ˙adu lokkaΩjoni biex jikkritikaw ilmentalità federalista ta’ Juncker li, fil-fehma tag˙hom, huwa determinat li jne˙˙i ssa˙˙a le©iΩlattiva tal-parlamenti nazzjonali. Dawn il-figuri Ewroxettiçi kkritikaw ukoll lil Juncker g˙all-fatt li huwa kien jag˙mel parti mill-klassi politika li ˙olqot il-kriΩi ekonomika li g˙adha qieg˙da tesperjenza l-Ewropa. Sabiex jipprova jindirizza dan ix-xettiçiΩmu, Juncker qal li huwa ma jridx li kull kwistjoni li tinqala’ fl-Istati Membri ssir awtomatikament problemi Ewropea u li, filfehma tieg˙u, il-UE g˙andha biss tid˙ol f’affarijiet li jaffettwaw lill-komunità kollha. Huwa qal ukoll li fil-futur lUnjoni Ewropea trid tkun iktar trasparenti fl-operat tag˙ha jekk tixtieq tikseb lura l-kredibbiltà f’g˙ajnejn iç-çittadini Ewropej. L-eks-Prim Ministru talLussemburgu g˙amel referenza speçjali g˙ar-Renju Unit

fejn b˙alissa hemm mew©a kbira ta’ xettiçiΩmu fil-konfront ta’ Brussell. Dwar dan, Juncker qal li huwa se jΩomm il-bieb tieg˙u miftu˙ g˙al kull proposta li jista’ jressaq ilGvern Brittaniku u li mhuwiex jeskludi li ji©u trasferiti xi poteri lura lejn il-gvernijiet talIstati Membri jekk dan ikun ta’ ©id g˙an-na˙at kollha involuti.

gali tal-Lvant ta’ Çipru, Stat Membru tal-Unjoni, hemm ukoll l-instabbiltà politika kbira li hemm fuq il-fruntieri tan-Nofsinhar ta’ dan il-pajjiΩ, illi l-UE Ωgur li mhijiex attrezzata li tiffaççjahom fi Ωmien meta g˙adha problema kbira g˙all-Istati Membri biex jaqblu fuq politika barranija komuni.

Prospettivi ta’ tkabbir

Kontroversja mhux mistennija

Ta’ min jinnota wkoll il-poΩizzjoni ta’ Juncker dwar it-tkabbir tal-Unjoni Ewropea, fejn qal li fil-fehma tieg˙u huwa diffiçli li jissie˙bu stati membri ©odda matul il-˙ames snin li ©ejjin. Dan g˙aliex, barra li ˙afna mill-pajjiΩi kandidati g˙adhom ’il bog˙od milli jil˙qu l-kriterji ta’ s˙ubija mitluba, hemm ukoll il-fatt li lUE stess mhijiex lesta g˙al iktar tkabbir ta’ dan it-tip. Fil-fehma ta’ Juncker, minkejja l-©id kbir li g˙amel it-tkabbir li rajna matul dawn l-a˙˙ar g˙axar snin, din l-espansjoni ©abet ukoll mag˙ha sfidi li lUE g˙adha ma ffaççjatx b’mod effettiv. Dawn il-kummenti kienu milqug˙in tajjeb mill-esponenti politiçi li ˙assew li l-istituzzjonijiet Ewropej m’addattawx ru˙hom b’mod adegwat g˙add˙ul ta’ stati li g˙andhom tradizzjonijiet politiçi, ekonomiçi u kulturali differenti ferm minn dawn li normalment naraw fl-Unjoni. B’mod partikolari, matul dawn is-snin kien hemm dubji qawwijin dwar il-benefiççji li tista’ ©©ib mag˙ha s-s˙ubija tat-Turkija. Barra l-kwistjoni pendenti tal-okkupazzjoni ille-

Ming˙ajr ma ried, Juncker da˙al ukoll fi kwistjonijiet interni bil-kummenti tieg˙u dwar l-espansjoni tal-Unjoni hekk kif b˙alissa g˙addejjin dibattiti interni ja˙arqu firRenju Unit u Spanja dwar ilpossibbiltà li l-Iskozja u lKatalonja jiksbu l-indipendenza mill-kumplament tal-pajjiΩi li mag˙hom g˙andhom unjoni politika. Is-sostenituri tal-indipendenza tal-Iskozja u l-Katalonja qeg˙din jibbaΩaw parti millkampanja tag˙hom fuq il-fatt li huma se jit˙allew illi jibqg˙u fl-Unjoni Ewropea anke wara li jinqatg˙u mill-pajjiΩi li jag˙mlu parti minnhom b˙alissa. Madankollu, il-kummenti ta’ Juncker ©ew interpretati mill-kamp tal-‘LE’ b˙ala prova çara li l-indipendenza se ©©eg˙elhom jinnegozjaw idd˙ul tag˙hom fl-Unjoni Ewropea mill-©did – proçess li jista’ jie˙u snin twal u j©ib mieg˙u spejjeΩ notevoli. Però, kelliema g˙al Juncker malajr ikkjarifikaw li huwa kien qieg˙ed biss jirreferi g˙all-pajjiΩi kandidati li g˙adhom ma jag˙mlux parti mill-Unjoni, ji©ifieri l-Albanija, l-IΩlanda, is-Serbja, it-Turkija u

l-Maçendonja, u mhux g˙al stati li jistg˙u jfe©©u fi ˙dan ilfruntieri attwali tal-UE. Sfidi kbar Hi x’inhi l-interpretazzjoni koretta tal-punti li qajjem Juncker, huwa çert il-fatt illi lisfidi li g˙andu quddiemu huma kbar ˙afna, u f’xi kaΩijiet bla preçedent g˙all-Unjoni Ewropea. Il-fiduçja fl-istituzzjonijiet Ewropej hija baxxa ferm u huwa allarmanti l-fatt li lanqas iç-çittadini tal-membri l-©odda tal-UE mhuma qeg˙din juru xi entuΩjaΩmu partikolari g˙all-pro©ett Ewropew. B’riΩultat ta’ dan, mhux biss qeg˙din naraw nuqqas kbir ta’ parteçipazzjoni attiva f’eΩerçizzji demokratiçi fi ˙dan lUnjoni, b˙all-elezzjonijiet talParlament Ewropew, imma issa g˙andna wkoll pajjiΩi b˙ar-Renju Unit u l-Ungerija li qeg˙din jikkunsidraw b’mod serju li jabbandunaw l-Unjoni Ewropea g˙al kollox. Barra l-problemi interni hemm ukoll dawk esterni fejn l-Unjoni, minkejja l-fatt li tinkorpora popolazzjoni ta’ madwar 500 miljun ru˙, xorta g˙adha qieg˙da tbati biex tkun rilevanti fit-tfassil tal-politika ekonomika u diplomatika fi ˙dan l-istituzzjonijiet internazzjonali, li g˙adhom iddominati mill-Istati individwali. Il-kapaçità ta’ Juncker li jindirizza dawn il-kwistjonijiet, u bosta o˙rajn, se narawha biss mill-ewwel ta’ Novembru lil hemm meta, flimkien malKabinett tieg˙u, jie˙u f’idejh ir-riedni tal-Kummissjoni Ewropea.

Ta’ Barra

20.07.2014 17

L-IÛraeL TInvadI L-IsTrIxxa Ta’ GaÛa

wie˙ed jista’ sa˙ansitra jg˙id li kienu l-IΩraeljani stess, meta g˙aΩlu li jmorru g˙allattakki fuq l-art, li wrew b’mod çar kemm il-bumbardamenti preçiΩi ma ja˙dmux kif mixtieq. Dan it-tibdil fl-istrate©ija sar hekk kif in-numru ta’ mwiet sar Ωbilançjat ferm kontra lPalestinjani li tilfu mijiet ta’ nies, ikkumparat mal-wa˙diet li mietu fuq in-na˙a IΩraeljana. Il-fatt li ˙afna mill-vittmi Palestinjani jidhru li huma nies innoçenti po©©a dawl ikrah fuq l-IΩraeljani, li ©ew ittimbrati b˙ala vendikattivi mill-oppoΩituri tag˙hom. Lag˙ar aspett ta’ dan kollu huwa li, minkejja dan innumru kbir ta’ mwiet, ftit li xejn kien hemm riΩultati konkreti. Tama f’kampanja qasira

Il-Gvern IΩraeljan iddeçieda li jattakka l-Istrixxa ta’ GaΩa mill-art hekk kif qieg˙ed jidher çar li l-attakki mill-ajru u bl-artillerija ma kinux effettivi biΩΩejjed biex jinnewtralizzaw it-theddida tar-rockets tal-Óamas. Permezz ta’ dan l-attakk, ilPrim Ministru IΩraeljan Benjamin Netanyahu qieg˙ed jittama li j©ib fi tmiemu konflitt li fi Ωmien qasir ˙oloq instabbiltà kbira f’re©jun li di©à kien fuq sisien politiçi fra©li qabel ma fe©©et din il-

kriΩi. Tibdil fl-istrate©ija L-IΩraeljani ma tantx jidhru li kellhom g˙aΩla ˙lief li jirrispondu g˙all-attakki talPalestina wara l-bumbarda-

menti kontinwi li wettqu s’issa l-Óamas. Però, minkejja li l-IΩraeljani dejjem sostnew li l-attakki tag˙hom huma mmirati biss lejn poΩizzjonijiet militari, fil-verità huwa fatt mag˙ruf illi bumbardamenti preçiΩi ma jeΩistux. Anzi,

G˙aldaqstant, il-prijorità talIΩraeljani tidher li hija li jistabbilizzaw is-sitwazzjoni malajr kemm jista’ jkun. Biex jil˙aq dan l-g˙an, Netanyahu mmobilizza 18,000 riΩervista, li ng˙aqdu mat-30,000 suldat di©à attivi li fi Ωmien qasir qasmu l-fruntiera Palestinjana biex jikkonfrontaw il-militanti tal-Óamas. Il-mira prinçipali ta’ dawn ittruppi ma jidhrux li huma lawtoritajiet Palestinjani, imma l-poΩizzjonijiet tal-artillerija li qeg˙din jheddu lit-territorju IΩraeljan. Fil-fatt, Netanyahu g˙amilha çara li mhuwiex interessat li jinda˙al fil-kompoΩizzjoni tal-Istat Palestinjan, minkejja li g˙andu fih diversi simpatizzanti tal-Óamas. Ótija fuq iΩ-Ωew© na˙at Minkejja l-kritika kbira li saret

PUnTI eWLenIn Ta’ Barra Firda fl-Iraq

Wara diversi ©img˙at ta’ dibattitu, il-Parlament Iraqqin innomina lis-Sunnita moderat Salim alJabouri b˙ala Speaker tal-Kamra. Dan il-pass ittie˙ed bit-tama li tittaffa xi ftit mill-oppoΩizzjoni li qeg˙din jag˙mlu l-membri parlamentari Sunniti fil-konfront tal-ma©©oranza Xita. Madankollu, f’dan l-istadju jidher çar li n-na˙at kollha involuti f’din il-kwistjoni huma ’l bog˙od milli jil˙qu xi tip ta’ kompromess g˙aliex loppoΩizzjoni trid sinjali iktar konkreti li l-poter fil-pajjiΩ se jinqasam b’mod ekwu fil-futur. Tal-istess opinjoni huwa l-Gvern Amerikan li s’issa rriffjuta li jappo©©a lill-Iraq militarment u sostna li din il-poΩizzjoni mhijiex se tinbidel qabel il-gruppi parlamentari Xiti jaççettaw li jiffurmaw gvern ta’ koalizzjoni mas-Sunniti u l-Kurdi.

attwali.

L-Istati Uniti imponiet sanzjonijiet ©odda fuq irRussja din il-©img˙a, b’deçiΩjoni simili mistennija wkoll mill-Unjoni Ewropea sal-a˙˙ar ta’ dan ixxahar. Dan ir-rawnd ta’ sanzjonijiet kien l-iktar wie˙ed iebes hekk kif laqat lir-Rosneft, il-produttur ewlieni taΩ-Ωejt tal-pajjiΩ; Novatek, it-tieni likbar produttur tal-gass; u Gazprombank, it-tielet l-ikbar bank. Kemm l-Istati Uniti kif ukoll l-Unjoni Ewropea, akkuΩaw lir-Russja illi g˙adha qieg˙da tg˙addi larmi u s-suldati lir-ribelli li qed joperaw flUkraina. Dan minkejja l-weg˙da li saret min-na˙a tal-President Russu Vladimir Putin illi ma jkomplix jinterferixxi f’dan il-konflitt çivili. Min-na˙a tieg˙u, Putin iddeskriva dan l-iΩvilupp b˙ala att vendikattiv fil-konfront ta’ pajjiΩu u sostna li r-Russja mhijiex se tinΩamm milli tiddefendi l-interessi tag˙ha.

Reshuffle

L-ekonomija ÇiniΩa rkuprat b’ritmu iktar veloçi milli mistenni mill-ista©nar fit-tkabbir li esperjenzat fixxhur li g˙addew. Skont diversi analisti ekonomiçi, din l-espansjoni waslet grazzi g˙all-miΩuri li ttie˙du mill-Gvern ÇiniΩ biex jistimulaw l-investiment. Dan it-tkabbir, li issa la˙aq is-7.5%, kien qieg˙ed imur lura hekk kif id-domanda internazzjonali g˙allprodotti ÇiniΩi naqset b’riΩultat tal-kriΩi ekonomika globali. Biex il-Gvern ÇiniΩ jibbilançja dan it-telf, huwa pprova jistimola d-domanda interna g˙al dawn il-prodotti biex iΩid il-konsum domestiku, mossa li s’issa tat il-frott. Minkejja din l-a˙bar poΩittiva, g˙ad hemm il-biΩa’ li l-ekonomija ÇiniΩi tista’ tie˙u daqqa ta’ ˙arta fittieni nofs ta’ din is-sena g˙aliex hija mistennija korrezzjoni fis-suq tal-proprjetà wara li kien innutat li rritmu ta’ kostruzzjoni kien ferm ikbar mid-domanda

Ûbilanç Kif wie˙ed jistenna, il-Óamas sostnew li se jag˙mlu minn kollox biex jirreΩistu lillIΩraeljani. Però, b’mod realistiku, ftit hemm dubji dwar ilfatt li din l-organizzazzjoni militanti m’g˙andhiex irriΩorsi neçessarji biex twaqqaf lill-IΩraeljani. B’hekk, minkejja li l-Ìnus Mag˙quda talbu g˙at-tmiem immedjat ta’ din il-kampanja militari, wie˙ed ma jkunx sorpriΩ jekk din tibqa’ sejra sakemm l-IΩrael ikun la˙aq il-miri strate©içi kollha tieg˙u.

minn LIaM GaUCI

Sanzjonijiet ©odda

Sinjali poΩittivi

fil-konfront tal-IΩraeljani, wie˙ed ma jistax jinjora l-fatt li g˙amlu sforzi konkreti biex jevitaw li jkun hemm vittmi çivili. Matul il-kampanja lGvern IΩraeljan avΩa kemm-il darba liç-çittadini Palestinjani minn qabel biex jevakwaw iΩ-Ωoni li kienu se ji©u milquta mill-attakki tag˙hom. LIΩrael aççettat ukoll iΩ-Ωew© waqfiet mill-©lied li kienu proposti mill-komunità internazzjonali biex jer©g˙u jinfet˙u n-negozjati u ting˙ata lg˙ajnuna umanitarja lillpopolazzjoni çivili. Madankollu, huwa veru wkoll li l-IΩrael matul is-snin ˙adem biex iraΩΩan l-iΩvilupp ekonomiku tal-Palestina. Dan l-ind˙il Ωamm lill-Palestinjani f’sitwazzjoni ta’ faqar kbir u ©eg˙lithom jiddependu millkarità tal-pajjiΩi li jissimpatizzaw mag˙hom. G˙alhekk, wie˙ed jifhimha meta l-Palestinjani jakkuΩaw lill-IΩraeljani bi krudeltà filkonfront tag˙hom hekk kif qeg˙din iΩommu lil dan ilpoplu fi stat ta’ faqar min˙abba ra©unijiet politiçi u militari.

Il-Prim Ministru tar-Renju Unit David Cameron g˙amel reshuffle fil-Kabinett tieg˙u li fih ne˙˙a diversi ministri moderati li opponew il-politika iebsa li mexxa ’l quddiem fil-konfront tal-Unjoni Ewropea. B’hekk, huwa witta t-triq biex jopponi l-politika federalista li tidher illi se tkun fil-quççata tal-a©enda Ewropea matul is-snin li ©ejjin. Barra minn hekk, wara din id-deçiΩjoni jidher li hemm ukoll ix-xewqa ta’ Cameron illi jipprepara lill-Partit tieg˙u g˙all-elezzjoni ©enerali tas-sena d-die˙la hekk kif il-previΩjonijiet s’issa kienu favorevoli g˙all-Partit Laburista. Huwa qieg˙ed jittama li l-membri radikali li ˙atar fil-Kabinett ikunu aktar deçiΩi mill-predeçessuri tag˙hom flimplimentazzjoni tar-riformi li ng˙ataw il-mandat g˙alih mill-poplu Brittaniku fl-elezzjoni tal-2010.

Kalejdoskopju

18 20.07.2014

KALEJDOSKOPJU: ARTIKLI MIÌBURA MINN CHARLES B. SPITERI

ÌraW BÓal-lUm TWELID

kOnT Taf?

1804: Sir Richard Owen, bijologu u paleontologu IngliΩ. Hu ˙are© bit-terminolo©ija ‘dinosaur’ fl-1842, u kien jopponi ferm il-˙sieb Darwinjan tal-evoluzzjoni. 1836: Sir Thomas Clifford Allbut, tabib IngliΩ li vvinta t-temperatura klinika (1866). 1942: Robert D. Maurer, speçjalist Amerikan fl-ist˙arri©. Hu u ˙biebu Dr Donald B. Keck u Dr Peter Schultz ivvintaw l-optical fibre. Hu kapaçi jwassal l-informazzjoni 65,000 darba aktar mill-wajer tar-ram konvenzjonali. 1938: Twieldu l-artisti Natalie Wood, Amerikana, li mietet fl1981, u Diana Rigg, IngliΩa, mag˙rufa l-aktar g˙all-parti ta’ Emma Peel f’The Avengers.

IMWIET 1870: Albrecht von Grafe. Speçjalista tal-g˙ajnejn ÌermaniΩ, meqjus b˙ala l-aqwa oftalmologu ÌermaniΩ tas-seklu dsatax. Kien l-ewwel wie˙ed li kkura l-glawkoma b’suççess. Twieled fl-1828. 1923: Pancho Villa, li twieled fl-1878 bl-isem ta’ José Doroteo Arango Arámbula. Rivoluzzjonarju Messikan. Attakka Texas u New Mexico u mexxa rivoluzzjonijiet kontra l-Messiku. 1937: Guglielmo Marconi, li reba˙ il-Premju Nobel g˙ar-radju. Kien ukoll l-inventur tat-telegrafu bla fil (1896). 1973: Bruce Lee, espert Amerikan tal-arti marzjali u attur, li twieled fl-1940. Óadem Fists of Fury (1972) u Enter the Dragon (1973). G˙at-televiΩjoni ˙adem The Green Hornet.

Li l-pil tal-ors polari mhux abjad, iΩda hu trasparenti?

l-OGÓla kafÈ fid-dinja Jing˙ad li dan it-tip ta’ kafè mibjug˙ fil-˙anut Starbucks, hu l-aktar wie˙ed li jiswa flus. Fih 60 shot ta’ espresso u jiswa €41.2. Is-Sexagintuple Vanilla Bean Mocha Frappuccino, li fih 128 uqija, kien ordnat fi Starbucks, Texas, u aktarx li hu meqjus mill-kumpanija b˙ala li jΩomm it-titlu tal-aktar xarba g˙olja li qatt kellhom g˙all-bejg˙. Ix-xarba nxtrat minn klijent mag˙ruf biss b˙ala Andrew, li qieg˙ed ir-ritratt tieg˙u fuq Twitter, bittazza ©ganteska bil-kafè u l-irçevuta li ˙allas g˙alih. IΩda minkejja li l-Frappuccino jiswa aktar minn €41.2, Andrew ma ˙allas xejn g˙alih, peress li hu gold member fil-programm ta’ lealtà lejn Starbucks. Il-programm jippermetti lill-gold members jie˙du xarba bla ˙las ma’ kull tnax li jixtru, u dak li jie˙du jista’ jkun g˙oli kemm iridu. G˙alhekk seta’ jie˙u kafè kbir kemm ried, u peress li kien jaf li ma kellhomx kikkra kbira biΩΩejjed, hu ˙a mieg˙u wkoll it-tazza tieg˙u fil-˙anut. Din ix-xarba qabΩet dik tas-sena l-o˙ra, li tqieset b˙ala rekord, fejn ra©el xtara 48 shot ta’ Frappuccino li sewa €34.43

skerzi fid-dinja annimaleska Bruce Lee

ÌRAJJIET 1859: L-ewwel log˙ba tal-baseball li g˙aliha t˙allas in-noll ta’ 50ç g˙ad-d˙ul. Saret f’Long Island, New York. 1903: Il-kumpanija tal-karozzi Ford tesporta l-ewwel karozza tag˙ha. 1927: Charles A. Lindbergh. Wara li wettaq it-titjira transatlantika tieg˙u, wa˙du, beda l-mawra fl-Istati Uniti. Ûar kull stat, blajruplan tieg˙u The Spirit of St Louis. 1940: Óare© l-ewwel Billboard Magazine g˙all-muΩika. Frank Sinatra kien fil-quççata tal-klassifika b’I’ll Never Smile Again. 1944: Attentat ta’ qtil fuq Hitler. Tisplodi bomba waqt laqg˙a bejn Hitler u l-mexxejja militari, li qatlet wie˙ed u feriet 12 o˙ra. Hitler ma ©ralu xejn, iΩda l-inkwiet tieg˙u kien g˙all-buz ©did li kellu.

Frank Sinatra

Skerz, nofs kelba u nofs qaΩquΩa, li twieldet b’numru ta’ fatturi ˙Ωiena g˙al sa˙˙itha, sabet kenn f’dar f’Alabama. Sidtha, Kim Dillenbeck, adottat lill-annimal li ng˙ata l-isem ta’ Pig waqt vja©© li g˙amlet f’Atlanta biex iΩΩur lil o˙tha. Tirrakkonta li, fi Ωmien il-Milied, marret ma’ o˙tha g˙and xi ˙bieb biex jie˙du kolazzjon u xi ˙add semma l-istorja ta’ Pig. Ilkoll marru fid-dar ta’ dan l-inidividwu biex jarawha. Appena ratha, u infurmawha bil-problemi ta’ sa˙˙a li kellha, Kim iddeçidiet li trabbiha sakemm tmut. Kul˙add ˙aseb li ma kellhiex ˙ajja twila min˙abba li l-organi tag˙ha kienu b’mod li setg˙et tifga. Pig, li twieldet fis-selva©©, ittie˙det flimkien ma’ ˙utha, minn mara li semg˙ethom jinb˙u. Meta ˙adet lil Pig g˙and veterinarju, qalilha li g˙andha kustilji neqsin, ©ogi mdawrin ˙aΩin u x-xewka ta’ daharha mhix kif g˙andha tkun. Minkejja l-qies tag˙ha, li hu ta’ nofs kelb, Pig, li g˙andha tmien xhur, tista’ tikber aktar. Sidtha l©dida tinsab f’dilemma: bejn tixtieqha tikber ftit ie˙or, u bejn tibΩa’ li jekk tikber tasal biex tmut.

20.07.2014 19

Kuf Af KITBA TA’ SAVIOUR MAMO

KURÛITAJIET MINN HAWN U MINN HEMM

IN-NAÓA T-TAJBA LI KELLU GADDAFI Mhux sew li g˙ax persuna spiççat ˙aΩin qatt ma jissemma t-tajjeb tag˙ha. Il-verità hi verità. Allura jekk g˙amel xi ˙a©a tajba nne˙˙uha? Dawn huma fatti li jeΩistu fil-Libja. Kull bniedem fid-dinja g˙andu t-tajjeb u l-˙aΩin tieg˙u. Jien se nsemmi biss it-tajjeb ta’ dan il-bniedem li miet g˙al pajjiΩu, mhux ˙arab u mar pajjiΩ ie˙or u talab kenn politiku. G˙ad jasal Ωmien li l-poplu jinduna kemm dan il-bniedem ˙abb lill-poplu Libjan. PajjiΩ sinjur Fi 42 sena, kemm Muammar Gaddafi kien ilu fil-poter, ©ab lil-Libja l-iktar pajjiΩ Afrikan li g˙andu l-a˙jar standard of living. Meta g˙amel kolp ta’ stat u ˙a rriegni tal-pajjiΩ f’idejh ming˙ajr ma nxterdet qatra demm, beda jqajjem dan il-pajjiΩ ftit ftit millfaqar u l-miΩerja li kien fih. Lewwel ma g˙amel kien li keçça lill-kapitalisti barranin u ˙adilhom il-©id u l-proprjetà li kellhom, fosthom il-bjar taΩ-Ωejt. Meta beda jesporta Ω-Ωejt, ilpajjiΩ beda jqum fuq saqajh. Naqra naqra l-poplu Libjan beda jg˙ix ta’ nies. Il-Gvern ta’ Gaddafi beda jqassam dan il-©id lil kul˙add, mil-kbir saΩ-Ωg˙ir. L-ewwel li g˙amel kienet ledukazzjoni b’xejn g˙al kul˙add. Jekk xi ˙add kien irid javvanza fl-istudju barra l-pajjiΩ, il-gvern

kien i˙allaslu l-vja©©, l-akkomodazzjoni, inkluΩ il-kors. Isservizzi soçjali kif ukoll l-isptarijiet ©ew b’xejn ukoll. Gaddafi ma kienx irid jara lill-poplu tieg˙u jg˙ix fil-faqar. Ried jara lil kul˙add jg˙ix sinjur. Bena djar moderni g˙al kul˙add, kif ukoll sptarijiet u universitajiet. Kien jag˙ti $50.000 lil kull min jixtri dar biex jiΩΩewwe©. Kull familja ting˙ata 500 dinar fix-xahar b˙ala bonus. Jekk tixtieq tixtri karozza, il-Gvern kien jag˙tik 50% tal-prezz. Jekk xi ˙add ikun im˙ajjar li jibda ja˙dem lart jew jibni xi razzet, jing˙ata kollox b’xejn. Ji©ifieri l-gvern jag˙tik il-makkinarju, il-bhejjem u Ω-Ωrierag˙ b’xejn. Gass, elettriku u ilma, kollox b’xejn. Self ta’ flus isir ming˙ajr interessi. Ilfjuwil jinbieg˙ kwazi b’xejn. Ilkelma ‘dejn’ ma teΩistix. L-ebda pajjiΩ ie˙or fid-dinja ma

Attakk min-NATO fuq l-Università Nasser fi Tripoli fit-12 ta Ìunju 2011 g˙andu dawn il-privile©©i kollha, tant li l-Amerika kienet tg˙ir g˙al dan il-pajjiΩ. Kull pajjiΩ flAfrika, ˙lief il-Libja, illum jiddependu fuq il-Foreign Aid. Innisa f’dan il-pajjiΩ g˙andhom çerta libertà. Mhux b˙al pajjiΩi o˙ra Musulmani li lanqas jistg˙u jilbsu libsa kkulurita jew isuqu karozza. Óarrax il-pieni ta’ ˙abs fuq min jisraq u g˙al minn jabbuΩa minn nisa bil-vjolenza jew adulterju. Gaddafi kien i˙obb ˙afna lil pajjiΩu. L-ikbar pro©ett fid-dinja Il-˙sieb ta’ dan il-pro©ett hekk kbir beda fl-1960. Wara ˙afna studju, ix-xog˙ol beda fl-1984.

‘The great man made river’ hija sistema ta’ pajpijiet enormi li jwasslu l-ilma mid-deΩert tasSa˙ara g˙all-ibliet tal-Libja. Dawn il-pajpijiet jew katusi, li g˙andhom dijametru ta’ ftit iktar minn erba’ metri, huma imqabbdin ma’ 1,300 bir tal-ilma. Dawn il-bjar jissupplixxu mas6,500,000 metru kubu ta’ ilma ˙elu kuljum lejn Tripoli, BengaΩi u Sirte, distanza ta’ 2,820 kilometru ’l bog˙od. Kull bir fond iktar minn 500 metru. Ta’ min jg˙id li l-pajpijiet qeg˙din ta˙t seba’ metri r-ramel biex l-ilma ma jevaporax biss˙ana tax-xemx. Gaddafi kien laqqam dan il-pro©ett ‘The eighth wonder of the world’. Fl-

1 ta’ Settembru 1996 twassal g˙all-ewwel darba l-ilma lejn Tripoli b’dan il-pro©ett. Dan ilpro©ett kien ©ie stmat li qam iktar minn $25 biljun ming˙ajr ma l-Libja ssellfet sold. Kumment F’çirkustanzi mhux sbie˙ Gaddafi kellhu juΩa l-id tal˙adid g˙ax qatt ma ried min jopponih. Wara revoluzzjoni mdemmija, fl-20 ta’ Ottubru 2011, Gaddafi kien ©ie mΩebla˙ u maqtul brutalment. Nittama li t-tajjeb li g˙amel hu g˙al pajjiΩu jibqa’ jse˙˙ u mhux ji©i mfixkel min xi tribujiet li qatt ma qablu mieg˙u.

KARRIERA U MHUX SEMPLIĊI MPJIEG IL-MITA TIPPROVDI AKTAR MINN SEMPLIĊI MPJIEG. IL-MITA HIJA L-AKBAR ENTITÀ TALICT F’MALTA B’TIM PROFESSJONALI TA’ AKTAR MINN 330 IMPJEGAT. AĦNA NINVESTU FIK BIEX TILĦAQ IL-POTENZJAL PROFESSJONALI TIEGĦEK U NASSIGURAW LI L-IMPJIEG TIEGĦEK MAL-MITA JIŻVILUPPA F’KARRIERA LI TTIK SODISFAZZJON. JEKK QIEGĦED/A TFITTEX KARRIERA U MHUX SEMPLIĊI IMPJIEG, IRRIDU NISIMGĦU MINN GĦANDEK.

ANALYST / DEVELOPER PERMESS TAL-ETC: 44/2014 – MPO: 77/2005/05 Il-kandidati magħżula ser ikunu qed jaħdmu f’ambjent ta’ xogħol dinamiku, fejn permezz ta’ soluzzjonijiet teknoloġiċi avvanzati, jitjieb l-operat ta’ diversi oqsma fi ħdan il-Gvern. Permezz tal-għarfien miksub, il-kandidati magħżula se jgħinu biex jiżviluppaw, jimplimentaw u jsostnu soluzzjonijiet li jittrasformaw l-operat tal-Gvern għall-benefiċċju taċ-ċittadin. Il-kandidati magħżula jrid ikollhom wieħed minn dawn is-settijiet ta’ kwalifiċi u/jew esperjenzi meħtieġa: i) Grad akkademiku relatat mal-ICT (livell fl-MQF ta’ 6 jew ogħla), f’liema każ esperjenza preċedenti mhijiex neċessarja; JEW ii) Diploma relatata mal-ICT (livell fl-MQF ta’ 5) flimkien ma’ tliet snin esperjenza ta’ xogħol f’qasam relatat; JEW iii) Diploma relatata mal-ICT (livell fl-MQF ta’ 4) flimkien ma’ ħames snin ta’ esperjenza ta’ xogħol f’qasam relatat. Il-kandidati huma mitluba sabiex jissottomettu ċ-ċertifikat tal-ekwivalenza fl-MQF għal kwalunkwè Diploma jew Grad akkademiku li mhumiex imniżżla fid-‘database’ tal-NCFHE. Preferenza tingħata lil kandidati li għandhom ġabra ta’ ħiliet kurrenti fl-ICT, li jinkludu metodoloġiji ta’ analiżi jew immudellar intraprenditorjali, għarfien ta’ mudelli ta’ disinn, kif ukoll l-abbiltà li jiżviluppaw u jimplimentaw jew isostnu soluzzjonijiet permezz tal-aktar teknoloġiji avvanzati.

Għal aktar dettalji żur www.mita.gov.mt/careers Ibgħat C.V. dettaljat, flimkien ma’ ittra sa mhux aktar tard mill-Erbgħa, 30 ta’ Lulju 2014 indirizzat lil: Human Resources Manager, Malta Information Technology Agency, Gattard House, Triq Nazzjonali, Blata l-Bajda ĦMR 9010

careers.mita@gov.mt Il-MITA tapplika l-prinċipju ta’ opportunitajiet ugwali għal kulħadd

Ix-xog˙ol fuq il-pipeline tal-‘Man made river’

Personalità

20 20.07.2014

BREEDER: L-EWWEL FILM MALTI TAL-BIÛA’ GÓAÇ-ÇINEMA RAMONA PORTELLI tintervista lil PATRICK VELLA

www.ramonaportelli.com

Dan l-a˙˙ar skoprejt li lokalment ser ikollna xi ˙a©a ©dida g˙al pajjiΩna. Fil-fatt, g˙all-ewwel darba f’Malta mistenni jo˙ro© l-ewwel film Malti tal-biΩa’ g˙aç-çinema. Min tog˙©bu din il-kategorija ta’ films Ωgur li ser tinΩillu g˙asel produzzjoni b˙al din. Mhux hekk biss, anke dawk li jissapportjaw it-talent lokali Ωgur li mhux ser jiddispjaçihom. Tkellimt ma’ Patrick Vella li huwa l-produttur, direttur u attur fl-istess film li ser ikun jismu Breeder. Dan il-film, li mistenni jo˙ro© fiç-çinema lokali f’Ottubru li ©ej nibet is-sena l-o˙ra minn The Breeder (film qasir). L-istorja hija ta’ Patrick Vella, però g˙al dan il-feature g˙aç-çinema, b˙ala skript Patrick ing˙aqad ma’ Stefan Magri u kitbuh flimkien.

ramonaportelli@hotmail.com

Patrick huwa minn Óal Luqa u huwa kemm il-produttur u anke d-direttur tal-kumpanija Curtain Raiser. I˙obb jivvja©©a ˙afna, u jiddeskrivi lilu nnifsu b˙ala persuna çajtiera, però li jie˙u xog˙lu b’serjetà kbira, forsi xi kultant ftit iΩΩejjed ukoll. Personalment lil Patrick bdejt narah li sar assoçjat ma’ dak kollu li g˙andu x’jaqsam ma’ xeni tal-biΩa’ fejn jid˙ol iffilmjar. Fil-fatt, dan l-a˙˙ar u sena wara sena, kien qed ikun involut fil-produzzjoni ta’ Dar il-Wa˙x . Nist˙ajlu g˙andu kalamita g˙al dan it-tip ta’ xenarju. Fi kliemu stess, ma j˙ossx l-istess. “Ma na˙sibx li jien assoçjat ma dak, anzi na˙seb li ˙afna lanqas biss jafu li nag˙mel Dar il-Wa˙x , ˙lief ˙afna Ωg˙aΩag˙, u probabbli l-ma©©or parti tal-pubbliku xorta g˙adu jafni jew jiftakarni b˙ala attur fuq it-televiΩjoni. Però, iva, Dar il-Wa˙x issa ser tasal g˙all-˙ames edizzjoni tag˙ha, u s-sena l-o˙ra bdejt billi g˙amilt films qosra differenti u ftit minnhom huma tal-biΩa’. Sinçerament g˙amilthom g˙al festivals barranin li bi tbissima fuq wiççi ng˙id li marru tajjeb ˙afna, u g˙alhekk g˙amilt kura©© biex ninvestu flimkien ma’ Evolution Media biex nag˙mlu film feature g˙açcinema,” beda jg˙idli Patrick. Tkellimt mieg˙u dwar xxog˙lu waqt l-iffilmjar ta’ Breeder . “Primarjament kien ta’ produttur li jfisser li timmani©©ja l-fondi g˙al dan ilfilm; kont ukoll direttur artistiku, fejn wie˙ed jag˙ti lviΩjoni tieg˙u ta’ xi jrid millatturi, u x’jixtieq b˙ala viΩwal biex dan il-film ikun ©enwin fir-reçtar, fl-istorja u f’dak li jixtieq jolqot, li f’dan il-kaΩ huwa biΩa’.” Minn short movie , g˙al movie fuq il-liΩar taç-cinema Ftit forsi jafu li, qabel jo˙ro© Breeder fiç-cinema lokali, Patrick u t-tim tieg˙u kienu ˙ar©u film qasir tieg˙u li j©ib l-isem ta’ The Breeder , li wie˙ed jista’ issa jara fuq YouTube. Ori©inarjament The Breeder kien ˙are© b˙ala short movie f’erbg˙in festival barra minn Malta, fosthom fi Spanja, l-Italja, l-Amerika, ilBraΩil, il-Polonja u aktar. Kiseb Ωew© awards fl-

Amerika, erba’ nominazzjonijiet fl-Amerika u fl-Ewropa, u b’hekk ©ie deçiΩ li dan ixshort movie jin˙adem b˙ala movie g˙aç-cinema. “Il-film li mistenni jo˙ro© ser ikun jismu Breeder . Ne˙˙ejt ‘ the ’ g˙al ˙afna ra©unijiet. Wa˙da minnhom hija li ma nixtieqx nisma’ bil-Malti ‘IlBreeder’, g˙ax ma nafx jekk tag˙milx sens jew le. Breeder huwa bil-lingwa Maltija, però l-kura©© ©ie meta millAmerika nkora©©ewna biex nag˙mluh feature film, wara li raw is- short film, ” spjegali Patrick. L-istorja tal-film f’sentenza wa˙da L-istorja tal-film Breeder fiha ˙afna ‘ twists ’, u naturalment wie˙ed ma jridx ine˙˙i lkurΩità li titqajjem tul il-film, però xorta wa˙da Patrick g˙addieli l-istorja tal-film filqasir. “Fl-istorja tal-film g˙andek persuna li trabbi dud fl-i©sma tan-nies, u eventwalment tbig˙ dan id-dud lil pet shops b˙ala g˙alf. Kont taf li dud parassiti ©ol-©isem jistg˙u jbidu iktar minn miljun bajda ©o ©isimna?” spjegali Patrick. Matul din l-intervista ˙sibt ukoll g˙al dawk li forsi jibΩg˙u jaraw film tal-biΩa’,

jew, biex ng˙id hekk, idejjaqhom. Fil-fatt, iddiskutejt din it-tema ma’ Patrick u infurmani li l-biΩa’ hija su©©ettiva. “Waqt Breeder hemm min ser jibΩa’, hemm min ser jixxokkja ru˙u, g˙ax forsi mhux imdorri jara Malti jew Maltija f’xena nuda, jew min˙abba ammont kbir ta’ demm, jew xi tip ta’ affarijiet o˙ra espliçiti. Qed noqog˙du attenti li no˙olqu ammont sostanzjali ta’ qtajja’ tul il-film kollu, però din hija xi ˙a©a purament su©©ettiva. Wie˙ed

jista jibΩa’, jibΩa’ ˙afna, jew i˙ossu li forsi qed jaffettwah ˙aΩin, u jaf ikun hemm min jarah u ma j˙ossx li huwa film tal-biΩa’. Jien wie˙ed minn dawk li diffiçli biex film talbiΩa’ jinfluwenzani, imma xorta nkun irrid narah,” sostna Patrick. Film bil-Malti, iΩda b’sottotitoli bl-IngliΩ Ta’ min jg˙id li Breeder ser jintwera bil-lingwa Maltija, u b’sottotitoli bl-Ingliz. L-idea hi

li, minbarra li jintwera fiççinema lokali, jintwera wkoll barra minn Malta, kif fil-fatt ser isir aktar tard. Xtaqt inkun naf aktar dwar dan il-fatt, u Patrick wie©eb: “Li nista’ ng˙id huwa li, kemm fl-Italja kif ukoll fl-Amerika, hemm interess biex jaraw dan il-film g˙al fini ta’ distribuzzjoni. Inkun fanfru jekk ng˙id li din hija xi ˙a©a façli. Ovvjament, barra distribuzzjoni hemm ukoll festivals, però dan kollu jie˙u Ω-Ωmien.” Dwar jekk g˙andux xi rakkont jew inçident li ltaqa’ mieg˙u waqt l-iffilmjar ta’ Breeder, Patrick fissirli kif xi ˙a©a li donnu kellu dejjem kontrih kien it-temp meta jiffilmjaw f’post barra. “B’xi mod, kull darba li ffilmjajna barra, it-temp kien jew xita jew imsa˙˙ab jew xemxi, li ma tantx huwa tajjeb g˙allkontinwazzjoni. Waqt li kull darba li konna niffilmjaw ©ewwa, it-temp kien ikun tajjeb.” Ridt inkun naf ukoll kemm damu ja˙dmu fuq il- movie . Huwa infurmani li b˙ala preproduction kellu perjodu ta’ xahrejn. Dan kien jinvolvi preparamenti g˙al kull dipartiment li ssib, minn produzzjoni u disinn sa location managers, make-up, kostumi, workshops ta’ atturi fuq method acting , eçç. “L-iffilmjar dam xahar full-time, filwaqt li xog˙ol ta’ editing, sound design, colour correction , xi effetti di©itali, eçç, tkompla fuq il-‘post’ g˙al madwar tlieta jew erba’ xhur o˙ra,” spjegali Patrick. Naturalment it-tendenza g˙al min jara film tal-biΩa’ hija li jibΩa’. Staqsejt lil Patrick g˙aliex ja˙seb li l-bniedem xorta jibΩa’ meta jaf li tkun storja fittizja. “Nitbissem hawn g˙ax jien hekk na˙seb ukoll, però na˙seb li fil-verità, skont kemm wie˙ed huwa kapaçi jew le jag˙mel konnessjoni mal-udjenza li tkun qed tarah,” fissirli Patrick. Fl-a˙˙ar nett stedint lil Patrick jg˙addi messa©© ©enwin lill-qarrejja tal-gazzetta KullÓadd . “Nistqarr ng˙id li Breeder vera mhux film g˙al kul˙add. Ejja biss jekk tixtieq tara film tal-biΩa’, li lest li tara kull tip ta’ xeni makabri kif ukoll xokkanti, u jekk int adult jew t˙obb biss stejjer romantiçi, Ωgur li dan mhux film g˙alik,” temm jg˙id Patrick.

Festi

20.07.2014 21

FESTI ÇÇELEBRATI FL-AÓÓAR ÓADD TA’ LULJU KITBA TA’ ALAN SALIBA

L-istatwa artistika ta’ Kristu Re, xoghol fl-injam tal-Kav. Alfred Camilleri Cauchi fl-1997, proprjetà tas-Soç. Fil. GM Fra. Antoine De Paul, Banda Kristu Re

Il-festa tal-Madonna talKarmnu fiΩ-Ûurrieq Ix-xahar ta’ Lulju huwa xahar marbut mal-Madonna talKarmnu. Ji©u ççelebrati numru ta’ festi madwar pajjiΩna dedikati lilha, u l-ma©©oranza tag˙hom niççelebrawom f’Lulju. Dan g˙aliex il-Jum Litur©iku huwa fis16 ta’ Lulju. Fir-ra˙al pittoresk taΩ-Ûurrieq, ming˙ajr tlaqliq ng˙id li nsibu lakbar Ωew© festi fil-pajjiΩ. Dan g˙aliex kull sezzjoni u g˙aqda li teΩisti huma b’sa˙˙ithom finnumru ta’ nies li jqattg˙u ˙inhom ja˙dmu volontarjament u kif ukoll fl-affarijiet li jappartienu lilhom. Wa˙da mill-festi li niççelebraw fiΩ-Ûurrieq hija lfesta tal-Madonna tal-Karmnu. Minkejja li din hija festa sekondarja fiΩ-Ûurrieq, xorta wa˙da nsibu numru kbir ta’ partitarji Ûrieraq li jappo©jaw lil din il-festa. Din il-festa tkun organizzata b’mod ewlieni mill-Fratellanza tal-Madonna tal-Karmnu li tie˙u ˙sieb l-attivitajiet interni u kif ukoll mill-G˙aqda Karmelitana Banda Queen Victoria li fiha nsibu numru ta’ sezzjonijiet.

Il-Fratellanza hija wa˙da millikbar fratellanzi li nsibu f’pajjiΩna. In-numru ta’ fratelli jiΩdied kull sena, g˙alkemm dawn mhux kollha jakkumpanjaw fil-purçissjoni min˙abba li jkunu membri f’g˙aqdiet o˙ra u jkunu m˙abbtin jag˙tu sehemhom filfesta fl-stess ˙in. In-numru ta’ fratelli li jakkumpanjaw dejjem ikun madwar ta’ 180. L-G˙aqda Karmelitana Banda Queen Victoria g˙andha fi ˙dana bosta sezzjonijiet. Insibu l-Banda Queen Victoria, is-sezzjoni Ûg˙aΩag˙ Karmelitani; ilKummissjoni Armar G˙aqda Karmelitana; is-sezzjoni Nisa Karmelitani; il-grupp Radju Le˙en il-Karmelitani – radju talkomunità li jxandar fuq frekwenza 101.4FM tul iΩ-Ωmien tal-festa u l-Milied, kif ukoll l-G˙aqda tan-Nar Mt Carmel li ja˙dmu nnar g˙all-festa fil-Mt Carmel Fireworks Factory. Dawn lg˙aqdiet kollha ji©bdu ˙abel wie˙ed biex tkompli tissa˙˙a˙ u tikber din il-festa, u b’hekk jag˙mluha l-akbar festa lillMadonna tal-Karmnu f’pajjiΩna. Il-festa tibda llum bil-˙ru© minniçça, fejn fl-10am jibda març

Minn g˙ada tibda l-a˙˙ar ©img˙a ta’ Lulju, fi fiha ser niççelebraw tmien festi filGΩejjer Maltin. B’hekk inkunu wasalna f’nofs dan l-ista©un sajfi mimli festi ççelebrati madwar pajjiΩna. Festi mimlija kultura, tradizzjonijiet u arti. Fost il-festi li qed niççelebraw illum, ma dawk li semmejna l-©img˙a l-o˙ra, hemm ukoll il-festa tal-Madonna tal-Karmnu ççelebrata f’Birkirkara fis-Santwarju ta’ Santa TereΩa, il-festa tal-Madonna tal-Karmnu fl-Imdina, kif ukoll il-festa tas-Sagra Familja fil-Bidnjia. Festi li ser ji©u ççelebrati tul din il-©img˙a nsibu: il-festa tal-Madonna tal-Karmnu fil-Balluta, il-Festa tal-Madonna tal-Karmnu fiΩ-Ûurrieq, Kristu Re f’Ra˙al Ìdid, Sant’Anna f’Wied il-G˙ajn, il-festa ta’ Santa Venera fir-ra˙al ta’ Santa Venera, festa lil Marija Addolorata f’San Pawl il-Ba˙ar u San ÌuΩepp f’ÓaΩ-Ûebbu©; filwaqt li f’G˙awdex niççelebraw il-Festa ta’ Santa Margerita f’ Ta’ Sannat. Nhar il-Óadd li ©ej f’Óal Lija ser jibdew festi speçjali fl-okkaΩjoni tal-150 sena millistatwa tas-Salvatur, ma˙duma minn Karlu Darmanin. G˙alhekk, nhar il-Óadd filg˙odu ser isir ˙ru© min-niçça u purçissjoni mat-toroq ta’ Óal Lija. Filg˙axija se jsir març brijuΩ mill-Banda tas-Socjetà Filarmonika Marija Mtellg˙a s-Sema tal-Im©arr u wara jsir ˙ruq ta’ nar tal-art mekkanizzat. mill-Banda Queen Victoria li f’12pm jilqa’ l-vara artistika talMadonna tal-Karmnu, xog˙ol liskultur BormliΩ Salvu Psaila, fuq iz-zuntier tal-knisja parrokkjali Ûurriqija. Il-vara mill-isba˙, li matul is-sena tinΩamm fl-oratorju fil-©enb tal-knisja, tintlaqa’ b’fer˙ kbir mill-partitarji Karmelitani, fost çapçip u taqbil li jfa˙˙ru lil din il-©awhra. Il-festa tkompli matul il-©img˙a fejn it-Tnejn u t-Tlieta jkun hemm marçi mill-Banda San ÌuΩepp ta’ Óal G˙axaq u San Ìor© ta’ Bormla. L-Erbg˙a jsir programm muΩikali tal-og˙la livell mill-Banda Queen Victoria, fuq il-plançier tas-soçjetà. Programm li jkun mistenni minn bosta g˙all-effetti bid-dawl, funtana muΩikali u sinkronizzar binnar. Il-Óamis isir març kbir millBanda San ÌuΩepp tal-Óamrun u l-Ìimg˙a març tal-briju millBanda Queen Victoria. Is-Sibt, lejlet il-festa, tkompli l-atmosfera festiva li tag˙laq bin-nar tal-art, u l-Óadd, nhar il-festa, filg˙odu jsir il-març popolari bi briju kbir mill-partitarji Karmelitani u filg˙axija, jintla˙aq il-qofol talfesta bil-purçissjoni mat-toroq taΩ-Ûurrieq. Magic In The Sky – 2014

L-istatwa artistika tal-Madonna tal-Karmnu taΩ-Ûurrieq, xog˙ol fl-injam ta’ Salvu Psaila, fl-1842

Parti mill-istands tal-kanen li ser jitwa˙˙lu mal-Hanabi Towers fiΩ-Ûurrieq

L-ispettaklu pirotekniku, Magic In The Sky, li ta’ kull sena jit˙ejja mid-dilettanti tan-nar Karmelitani Ûrieraq g˙al matul il-festa, ikun mistenni minn bosta dilettanti. Spettaklu li jibda llum bi ˙ruq ta’ murtali, kaxxa infernali u murtali bil-log˙ob g˙all-˙ru© min-niçça; ikompli matul il-©img˙a b’diversi murtali tal-beraq u tal-kulur taliprem kwalità u displays li jin˙arqu bis-sistema kompjuterizzata mibnija f’Malta millKarmelitani Ûrieraq stess, bl-isem ta’ Pyro-Master.

Il-qofol ta’ dan l-ispettaklu ser jintla˙aq nhar is-Sibt 26 ta’ Lulju. Fi Ωjara li g˙amilt fil-Mt Carmel Fireworks Factory, iltqajt ma’ Jesmond D’Amato, wie˙ed millvoluntiera, li b’passjoni u m˙abba kbira jqatta’ parti minn ˙ajtu ja˙dem in-nar b’reqqa u dedikazzjoni kbira g˙all-festa tant g˙all-qalbu. Jesmond huwa mag˙ruf g˙all-blalen il-kbar li ja˙dem g˙al din il-festa, b’innovitajiet mill-isba˙ ta’ kull sena. Din is-sena ser naraw novità o˙ra – Hanabi Towers. Hanabi hija kelma ÌappuniΩa g˙allkelma ‘log˙ob tan-nar’. Dawn ser ikunu Ωew© torrijiet li minnhom ji©i sparat in-nar. Lidea kienet tal-a˙wa Jesmond u Brian D’Amato li nibtet madwar sena u nofs ilu. Jesmond u Brian ˙admu qatig˙ biex dan ikun suççess u l-˙idma g˙alih bdiet minn wara l-festa tas-sena l-o˙ra. Óadu ˙sieb li jsiru posti ©odda fejn jitwa˙˙lu l-kanni biex jitwa˙˙lu mat-torrijiet. Brian ˙a ˙sieb ifassal il-koreografija, u Jesmond ˙adem in-nar kollu, blg˙ajnuna ta’ Brian stess. Adrian Zahra ta s-sehem tieg˙u biex setg˙et ti©i programmata l-koreografija bis-sistema kompjuterizzata Pyro-Master. Dawn it-tliet persuni kienu wkoll il-mo˙˙ wara l-bini ta’ din l-istess sistema li nbiet kollha kemm hi f’pajjiΩna. L-ispettaklu tal-Hanabi Towers, b’g˙oli ta’ 12-il sular kull torri, ser jinkludi kull tip ta’ effett pirotekniku li wie˙ed jista’ jimma©ina, li ˙afna minnhom huma uniçi fiΩ-Ûurrieq u o˙rajn ori©inali. B’kollox ser ikun hemm iΩjed minn 1500 effett pirotekniku mat-torrijiet, flimkien ma’ bosta effetti, forom, blalen, beraq u murtali o˙ra li jitilg˙u mill-g˙elieqi. L-g˙an ta’ dawn ittorrijiet huwa li jin˙oloq effet finnofs tag˙hom, bl-effetti

piroteknici jid˙lu ©o xulxin. Dan it-tip ta’ effett qatt ma n˙oloq f’pajjiΩna. Óruq ta’ nar vertikali ©ie introdott f’pajjiΩna flImqabba, fil-festa ta’ Santa Marija, g˙alkemm hawn jintuΩa torri wie˙ed biss. Ta’ min isemmi wkoll li l-kuluri kollha li ser jidhru f’dan l-ispettaklu huma kollha kuluri m˙allta bil-perklorat. Óafna pirotekniki g˙adhom xettiçi li juΩaw dan ilmaterjal, g˙alkemm ir-riΩultat xorta wa˙da huwa sabi˙ daqs tal-putassa; anzi, nazzarda ng˙id li huwa isba˙ u huwa iΩjed sigur. Kull min huwa mid˙la tan-nar li jin˙araq f’din il-festa, il-post fejn jin˙araq l-ispettaklu ©ie trasferit ftit ’l isfel, waqt li l-murtali li jin˙arqu fuq l-idejn ser jibqg˙u jin˙arqu xorta wa˙da mill-istess post. L-ispettaklu ta’ lejlet il-festa ser ikun imqassam billi jin˙araq spettaklu piromuΩikali fil-bidu li jkun ta’ madwar 10 minuti. Wara jin˙arqu diversi settijiet ta’ murtali talberaq u kulur li b’kollox jammontaw ghal madwar 150 murtal, u fit-tmiem isir spettaklu ie˙or li jinkludi l-Hanabi Towers, b’tul ta’ 25 minuta. Fi Vjal il-Óaddiem fiΩ-Ûurrieq, li huwa l-post ideali biex tara dan l-ispettaklu, ser ikun hemm numru ta’ si©©ijiet fejn wie˙ed jista’ jpo©©i bilqieg˙da biex jara dan l-ispettaklu, waqt li ftit metri ’l bog˙od, ser ikun hemm g˙alqa biex tintuΩa g˙all-parke©© tal-karozzi. Ringrazzjament Jesmond, g˙an-nom ta’ s˙abu, jixtieq jirringrazzja lil dawk kollha li b’mod volontarju ˙admu nnar biex jin˙araq matul il-festa, kif ukoll lis-sidien tal-g˙eliqi li g˙all-sena o˙ra aççettaw li jin˙araq in-nar mill-g˙elieqi tag˙hom.

Impressjoni artistika ta’ effett pirotekniku li mistenni jin˙oloq bil-Hanabi Towers nhar is-Sibt 26 ta’ Lulju fiΩ-Ûurrieq

Kultura

22 20.07.2014

IT-TRADIZZJONI TAL-ÌIRJA BIL-VARA FIL-ÓAMRUN Joe C. Cordina

Waqt il-quddies tas-Sibt 31 ta’ Mejju fil-knisja ta’ San Gejtanu lÓamrun inqara digriet ta’ Mons. Arçisqof Pawlu Cremona, fejn t˙abbar li t-tradizzjoni tal-©irja bil-vara fil-festa ta’ San Gejtanu kellha tibqa’ ssir. Din l-a˙bar intlaqg˙et b’çapçip, turija ta’ kemm din it-tradizzjoni hi tant g˙aΩiza g˙all-ÓamruniΩi. Il-festa ta’ San Gejtanu filÓamrun hi mag˙rufa sew g˙allmarçi brijuΩi li jsiru fi Triq ilKbira San GuΩepp, però, barra dawn il-marçi, il-festa ta’ San Gejtanu hi mag˙rufa wkoll g˙all-mod spettakulari li bih ilvara tidda˙˙al il-knisja wara lpurçissjoni, meta r-reffieg˙a bilvara fuq spallithom jitilg˙u ji©ru d-disa’ tar©iet taz-zuntier. Din ittradizzjoni ilha ssir is-snin u qatt ma kien hemm xi inçident serju. Ìieli ©ara li l-vara qisha tmil, imma mill-ewwel ti©i f’postha. Is-sena li g˙addiet qamet ˙afna g˙ag˙a g˙ax hekk kif ir-reffieg˙a bil-vara fuq spallithom kienu kwaΩi waslu fla˙˙ar tliet tar©iet taz-zuntier, ilvara mielet fuq ©enb wie˙ed u kienet qisha ser taqa’ qabel ma n-nies kienu pronti u Ωammewha milli tkompli tmil. Dakinhar saret xi ˙a©a fenomenali, g˙ax in-nies flok warrbet biex te˙les mill-periklu, ©riet g˙al ta˙t il-vara u tellg˙atha ’l fuq. Kif il-vara ittellg˙et f’postha tkompliet id-da˙la tag˙ha fil-knisja. Dan l-inçident qala’ ˙afna xnig˙at li l-©irja kienet ser titwaqqaf u dan malajr seta’ jwassal g˙al xi inkwiet. G˙alhekk din id-deçiΩjoni ta’ Mons. Arçisqof u l-Kappillan kienet tassew g˙aqlija, mhux biss g˙ax waqqfet ˙esrem xnig˙at u polemiki, imma wkoll g˙ax tat çans biex ti©i ppriservata tradizzjoni unika fix-xenarju tal-festi Maltin li f’dan iΩ-Ωmien ta’ materjaliΩmu estrem u antago-

niΩmu g˙al dak kollu li hu religjuΩ qeg˙din fil-periklu li jitnaqqru minn dak li g˙andu x’jaqsam mal-kult u t-tradizzjonijiet Insara. Dawk li huma intiΩi f’dawn laffarijiet jafu x’seta’ ©ara eΩatt u, iktar u iktar, dawk li saru jafu rra©unijiet g˙aliex ©ara dan millewwel emmnu li l-affarijiet setg˙u ji©u rran©ati u ma kellhomx g˙alfejn iwasslu biex din it-tradizzjoni unika tinqata’. Mill-banda l-o˙ra, ta’ min wie˙ed josserva ming˙ajr pre©udizzju l-importanza, kemm b˙ala informazzjoni (for the record) kif ukoll g˙al referenza fil-futur (for future reference). PereΩempju wie˙ed kien jistenna li wara dan l-inçident ir-reffieg˙a u l-prokuratur ji©u msej˙a biex ji©i diskuss x’©ara u x’ma ©arax, u la ma sarx hekk wie˙ed kien jistenna li l-prokuratur jesi©i g˙al seduta ma’ min hu responsabbli u jibqg˙u mag˙qudin b˙ala tim u kowç. EΩempju ie˙or huwa li wara li g˙adda Ω-Ωmien ©iet imwaqqfa kummissjoni ta’ tliet persuni li kellha membru mhux mill-Óamrun u li ng˙atat l-inkarigu li tiddeçiedi jekk il-©irja ssirx jew le – inkarigu importanti wisq biex jit˙alla fuq tlieta min-nies. Imbag˙ad, din il-Kummissjoni kellha to˙ro© bil-konkluΩjonijiet tag˙ha sal-a˙˙ar ta’ Novembru 2013, u g˙alkemm is-Sibt 31 ta’ Mejju 2014, iktar minn sebg˙a xhur wara, ˙are© dan id-Digriet, ir-rapport tal-Kummissjoni ma ©iex ippubblikat. Lanqas kien g˙aqli wkoll li l-vara ti©i eΩaminata wara li g˙addew xhur u kien biss dan l-a˙˙ar li ng˙ad li ntbag˙tet g˙al xi tiswija, g˙alkemm forsi din tista’ ti©i skuΩata min˙abba impenji taliskultur. Issa dan g˙adda kollu, u kif g˙edna semmejnieh ‘for the record ’ u biex ma ni©ux ikkritikati li ma g˙edniex l-affar-

ijiet kif veru saru, u anke biex ma jinqalg˙ux polemiki g˙ax fla˙˙ar mill-a˙˙ar l-aqwa li ©ie konkluΩ dan ir-riΩultat. U g˙alhekk ta’ min ifa˙˙ar din iddeçiΩjoni ta’ Mons. Arçisqof u lKappillan li din it-tradizzjoni kellha tibqa’ ssir, naturalment bit-te˙id ta’ çerti prekawzjonijiet biex jitnaqqsu kemm jista’ jkun xi inçidenti simili. U hawn wie˙ed jista’ jag˙ti su©©erimenti ta’ kif isir it-ta˙ri©. PereΩempju, min itellaq b’karozza jew Ωiemel dan jag˙mel it-ta˙ri© fil-korsa u allura r-reffieg˙a g˙andhom jag˙mlu t-ta˙ri© matul it-tara© taz-zuntier bi bradella finta imma li jkollha l-istess piΩ talvara u tal-bradella proprja. U anke dakinhar tal-©irja rreffieg˙a jag˙mlu sagrifiççju u jastienu mix-xorb u ˙ela ta’ ener©ija Ωejda. U ming˙ajr ˙afna xeni Ωejda quddiem izzuntier wie˙ed jara li kollox ikun f’postu (il-konfratija mg˙ollija u l-lazzijiet taΩ-Ωraben maqfulin sew), li r-reffieg˙a jing˙ataw çans biex jikkalmaw u jikkonçentraw, u li jkun hemm tim ta’ r©iel apposta matul iz-zuntier biex ikunu lesti jilqg˙u l-vara g˙al li jista’ jkun. Ma dawn jistg˙u jittie˙du prekawzjoniiet o˙ra biex kemm jista’ jkun jitnaqqas il-periklu jew ˙sara u b’hekk din it-tradizzjoni tant g˙aΩiΩa g˙all-ÓamruniΩi u g˙al dawk kollha li ji©u apposta g˙aliha tkompli ssir u ΩΩid Dwar ir-reffieg˙a wie˙ed jissu©erixxi li ssir sej˙a pubblika mill-Kappillan g˙al dawk li jkunu jixtiequ jerfg˙u fil-vara ta’ San Gejtanu. Ma din is-sej˙a, naturment, g˙andu jkun hemm çerti kundizzjonijiet u regoli, fosthom il-qag˙da fiΩika ta’ dak li japplika, li jkun mill-paroçça u joqg˙od fil-paroçça, li jkun lest li jing˙aqad fi fratellanza u li jie˙u sehem f’purçissjonijiet

o˙ra fil-paroçça u fil-funzjonijiet tal-knisja, eçç. Ladarba dawn lir©iel u Ωg˙aΩag˙ ji©u aççettati u jkunu ssodisfaw il-kriterji kollha rikjesti, ji©u ffurmati fi tliet timijiet (jew skont kemm ikun innumru ta’ dawk li jkunu ©ew aççettati) ta’ tnax kull wie˙ed – tmienja b˙ala reffieg˙a u erba’ b˙ala forçina. Dawn it-tliet timijiet g˙andhom jittrenjaw kollha l-istess azzjonijiet, irfig˙ u ©iri u ma’ kull tim ikun hemm prokuratur li jie˙u ˙sieb jag˙ti s-sinjal biex il-vara timxi jew tieqaf ˙alli anke l-poΩizzjoni ta’ prokuratur ma tkunx ta’ persuna wa˙da li jaqa’ kollox fuqha, imma jkun hemm erbg˙a m˙arr©in ukoll g˙al li jista’ jinqala’. Dawn ittimijiet jalternaw kull tliet snin biex jil˙qu jakkwistaw l-esperjenza, però qabel jerfg˙u jridu jkunu g˙amlu tliet snin b˙ala fratelli. Permezz ta’ polza jintg˙aΩel l-ewwel u t-tieni tim biex kollox ikun ©ust. Dawk li ma jkunx imisshom jerfg˙u g˙andhom jie˙du sehem b˙ala fratelli fil-purçissjonijiet talparoçça. B’dan il-mod ilparoçça jkollha l-fratelli tag˙ha u ma jkollhiex g˙alfejn tonfoq il-flus biex i©©ib fratelli minn barra l-paroçça u li, bir-rispett kollu, mhux dejjem ikunu daqshekk adattati. Dan kollu g˙andu jitmexxa minn kumitat parrokkjali ad hoc ta˙t il-presidenza tal-Kappillan. Ma dawn, naturalment, jistg˙u jittie˙du prekawzjonijiet o˙ra biex kemm jista’ jkun jitnaqqas ilperiklu u l-˙sara. B’hekk din ittradizzjoni tant g˙aΩiΩa g˙allÓamruniΩi u g˙al dawk kollha li ji©u apposta g˙aliha tkompli ssir u ΩΩid mar-rikkezza li l-festi Maltin primarji u sekondarji g˙andhom fit-tradizzjonijiet u lfolklor. G˙alhekk ta’ min ifa˙˙ar din id-deçiΩjoni ta’ Mons. Arçisqof u l-Kappillan tal-paroçça ta’ San Gejtan.

Kultura

20.07.2014 23

ARTI LI TFAKKARNA FL-IMGÓODDI KITBA TA’ CHARLES B. SPITERI

Fil-Cavalieri Art Hotel nhar ilÌimg˙a li g˙adda nfet˙et ittmien esibizzjoni ta’ pittura talartist Belti, li joqg˙od ilKalkara, Joseph Navarro. Fiha hu qed jesibixxi 26 pittura, laktar bil-pinna u l-linka (pen and ink), li hu l-aktar medium mag˙ruf g˙alih. Ma’ dawn hemm ukoll numru Ωg˙ir ta’ soft pastel li l-kulur u d-dawl studjat fihom jag˙mlu minn Joseph Navarro artist li jispikka fix-xena artistika Maltija. Lil Joseph ilni nsegwih sa mill-ewwel wirja tieg˙u, filMuΩew tal-Arti l-Belt, fl-1993, u tul iΩ-Ωmien sirna aktar minn ˙bieb. L-aktar li ©ibidni lejh kienet il-pittura kummissjonata tal-bieb tal-Palazz Francia, ilBelt, li permezz tal-linka ˙ari©lu sal-inqas dettall. IΩda jkolli nammetti li minn sena g˙all-o˙ra Joseph Navarro baqa’ jiΩviluppa u jimmatura b’mod intens ferm fid-daqqiet tieg˙u. Dan tixhdu l-arti tieg˙u, imdendla g˙ad-dieher u ssebba˙ lill-Cavalieri Art Hotel. Kif qal sewwa E. V. Borg, ilkuratur tal-arti li tkun esibita f’din il-lukanda, l-artist Joseph Navarro ma jistax jitqies b˙ala

xhud g˙al dak li hu Malti, iΩda testment s˙i˙ g˙al kull ˙a©a naturali li tinsab f’pajjiΩna sallum. Ûied jg˙id ukoll li l-arti ta’ dan l-artist, apparti d-daqqiet raffinati tieg˙u, jag˙mluha denja li tkun mi©bura u mdendla fil-muΩewijiet ta’ pajjiΩna, g˙ax tirrifletti dak kollu li hu Malti u G˙awdxi. Il-wirja ta’ Joseph Navarro nfet˙et kif soltu mistenni, millPresident Emeritu Ugo Mifsud Bonnici, li l-Kalkara jafha sew peress li hu BormliΩ. Hu qal li jammira x-xog˙ol ta’ dan lartist g˙ax, filwaqt li j˙addan fih spirtu g˙al dak kollu li hu nazzjonali, hu wkoll difensur g˙all-blat, ©ebel u tur©ien li mas-snin jafu jittieklu, jitmermru u jintesew. Qal ukoll li ©ieli jippassi©©a fil-Kalkara, li hu post sabi˙ u presti©juΩ, iΩda ammetta li qatt ma ta kas u da˙al fid-dettall ta’ dak li rnexxielu jara l-artist Navarro u li rriproduçieh fuq ilkarta g˙at-tgawdija ta’ kul˙add. IΩ-Ωmien jaf inessi u jeqred, iΩda l-kwadri ta’ Joseph Navarro jibqg˙u, u jag˙tu stampa çara ˙afna ta’ dak li hu llum u li maΩ-Ωmien ikun perjodu

minsi u mikul. Meta ntemm il-messa©© talPresident Emeritu, li ddikjara lwirja miftu˙a, hu ntalab jikxef l-a˙˙ar xog˙ol tal-artist. Dan hu kwadru mdaqqas sew ta’ mappa ta’ Malta li tmur lura g˙all-1745. Biex pin©ieha bilpinna u l-linka, kull meta kien ikollu aptit, l-artist Navarro qatta’ erba’ snin u nofs. IΩda erba’ snin u nofs li tabil˙aqq kienu siewja, g˙ax ˙are© xog˙ol li Ωgur jag˙millu ©ie˙. F’intervista qasira mal-artist, Joseph Navarro qal li l-iskop wara l-pittura tieg˙u mhux tant biex persuna tixtriha, iddendilha ma’ ˙ajt u tapprezzaha. Hu jammetti li g˙alkemm mhux bniedem li kapaçi jikteb l-istorja ta’ pajjiΩna b˙al numru ta’ kittieba mag˙rufin, Alla tah don, li lill-istess storja jpittira biex tintuΩa g˙all-posterità. G˙ax fis-snin li ilu jpitter, ˙afna ˙wejje© naturali u o˙rajn mibnija min-nies sa mill-a˙˙ar gwerra, i©©arrfu u ma fadalx ˙jiel tag˙hom. Din il-wirja, li d-d˙ul g˙aliha hu bla ˙las, tista’ tinΩar minn kul˙add sa nhar it-Tlieta 12 ta’ Awwissu.

2CELLOS IΩ-Ωew© vjolinçellisti Kroati Ωg˙aΩag˙, Luka Sulic u Stjepan Hauser, saru famuΩi fl-2011 meta l-interpretazzjoni tag˙hom ta’ Smooth Criminal ta’ Michael Jackson ˙asdet lil YouTube u liddinja. Il-fuΩjoni inkredibbli ta’ ©eneri li juΩaw, li jvarjaw millmuΩika klassika g˙al dik tal-films sal-pop u r-rock, teg˙leb lostakli kollha li huma tradizzjonalment assoçjati mal-vjolinçell u ΩΩomm l-udjenza fuq ix-xwiek mill-bidu sal-a˙˙ar. Wa˙edhom, Sulic u Hauser, ilhom idoqqu l-vjolinçell minn çkunithom u t-tnejn reb˙u bosta premjijiet presti©juΩi. Illum, erba’ snin wara li gradwaw minn tnejn mill-aqwa kulle©©i tal-muΩika: ir-Royal Academy of Music f’Londra u r-Royal Northern College of Music f’Manchester rispettivament, Sulic u Hauser m’g˙andhomx limiti meta ji©u biex idoqqu live. Jafu jimpressjonaw lilludjenza sew meta jdoqqu lil Bach u lil Vivaldi u sew meta jdoqqu l-muΩika rock tal-AC/DC. Kemm ilhom fix-xena, 2CELLOS g˙amlu isem ukoll billi vvja©©aw u daqqew fid-dinja kollha ma’ Sir Elton John, mar-Red Hot Chili Peppers u ma’ George Michael. Daqqew ukoll flEmmy’s f’Los Angeles, f’The Tonight Show ma’ Jay Leno u f’The Ellen DeGeneres Show, fost ˙afna o˙rajn. Iffirmaw ukoll ftehim ta’ re©istrazzjoni ma’ Sony Masterworks, u t-tieni album tag˙hom, IN2ITION – li ©ie prodott mil-le©©endarju Bob Ezrin (Pink Floyd, Alice Cooper, KISS, Deep Purple) – jinkludi l-grupp ta’ mistednin vokali u strumentali b˙al Sir Elton John, Steve Vai, Lang Lang, Naya Rivera u Zucchero.

Madwarna

24 20.07.2014

farsons Beer festival 2014 Birra, muÛika u ferm aktar L-34 edizzjoni tal-Farsons Beer Festival ser tkun g˙al darb’o˙ra çelebrazzjoni ewlenija tal-aqwa u l-itjeb birer f’Malta. Id-dilettanti talbirra u tal-muΩika qed jistennihom festival ta’ g˙axart ijiem ta’ divertiment bejn il-25 ta’ Lulju u t-3 ta’ Awissu 2014, fil-Park Nazzjonali ta’ Ta’ Qali. Kuljum, mit-8.00pm ’il quddiem. B’70 installazzjoni minn fejn tisserva l-birra draught, 13-il bar kollha bi brands ta’ birer mag˙rufa, 15-il post tal-ikel, u ’l fuq minn 50 spettaklu minn artisti Maltin u internazzjonali, dan il-festival popolari fil-miftu˙ jipprovdi ambjent uniku u divertenti. “Il-Farsons Beer Festival hu meqjus b˙ala vetrina g˙allbirer tag˙na kif ukoll

pjattaforma g˙all-aqwa esponenti tal-muΩika,” qal Shawn Caruana, Business Manager u organizzatur tal-Festival talBirra. “Din is-sena ser jer©a’

jkollna numru ta’ artisti favoriti f’Malta, b˙al Tribali, Airport Impressions, Lauren Aquilina, Fakawi, The Rifffs, Xtruppaw, Pink Floyd

(Tribute Band) u FireLight fost ˙afna o˙rajn. Dawn se jkunu fuq il-Palk Ewlieni u lPalk tar-Rock.” Bl-akbar g˙aΩla ta’ birer, ilviΩitaturi se jsibu kemm birer Maltin u li kisbu fama internazzjonali, inkluΩ l-varjeta’ s˙i˙a taç-Cisk Lager, u anki Cisk Chill Berry li g˙adha kemm ˙ar©et fis-suq. Iç-Cisk Excel, il-Blue Label “smooth and creamy”, Kilkenny Irish Cream, Guinness, u John Smith’s Extra Smooth Ale se jkunu disponibli b˙ala draught. Wie˙ed isib ukoll brands internazzjonali b˙al Corona Extra, Budweiser, Carlsberg, u Becks flimkien ma’ g˙aΩla unika ta’ brews speçjali u ales fi fliexken mirRenju Unit g˙al bejg˙ millBar Internazzjonali. Ser ikun hemm wkoll premium brands ta’ cider b˙al Strongbow u Bulmer’s Cider b’tog˙miet differenti. Minbarra l-food court popolari li joffri g˙aΩla varjata ta’ ikel, ser jie˙du sehem g˙allewwel darba il-BBQ & Grilling Association u Kombi bar g˙al cocktails. Il-Membri tal-Assoçjazzjoni se juru riçetti lill-udjenzi u jippreparaw ta˙lita ta’ ikel mixwi msajjar bil-birra, filwaqt numru ta’ cocktails li fihom il-birra se jkunu disponibbli miΩ-Ωona tar-Rock.

“Farsons Beer Festival kompla jikber fil-popolarità tieg˙u kemm mal-Maltin kif ukoll mat-turisti. Dejjem naraw kif nistg˙u nkomplu ntejbu l-livell tas-servizz u prodott li qed noffru biex il-viΩitatur ikompli jgawdi minn esperjenza eççellenti,” qal Shawn Caruana. Ma’ kull xirja li ssir millFarsons Brand Store, il-klijenti jid˙lu biç-çans li jirb˙u l-premju tal-lotterija li jikkonsisti f’mutur sportiv Yamaha YZF – R125 filwaqt illi l-mug kommemorattiv tal-Beer Festival 2014 se jkun g˙all-bejg˙ sakemm jifdal l-istokk. Izzona g˙at-tfal ser tkun fitTeatru Grieg tal-Park Nazzjonali. Kull filg˙axija, din se tinkludi attivitajiet kreattivi, log˙ob u xows animati. Il-Farsons Beer Festival hu sponsorjat minn Vodafone u g˙andu l-appo©© ta’ GasanZammit Motors, Krea Malta Ltd, Malta Tourism Authority and vibefm. Id-d˙ul g˙al dan il-festival hu bla ˙las u ser ikun hemm spazju g˙al parke©©. G˙all-a˙˙ar a©©ornamenti, informazzjoni u promozzjonijiet, wie˙ed jista’ jsegwi ilFestival fuq Facebook: https://www.facebook.com/t hefarsonsgreatbeerfestival?fref =ts jew permezz tal-app bla ˙las Farsons Beer Festival.

Banif Bank iniedi offerta speÇjali gÓal self fuq xiri ta’ karozzi

Klijenti ta’ Banif Bank (Malta) plc issa jistg˙u jgawdu minn offerta limitata fuq self g˙all-karozza! B’rata favorevoli li tibda minn 5% fis-sena u terminu li jista’ jkun estiΩ g˙al 8 snin, Banif joffri soluzzjoni finanzjarja g˙al kull min qed ifittex li jixtri karozza ©dida jew uΩata. Il-klijenti li jibbenefikaw mill-Car Loan Special Offer ming˙and Banif jistg˙u jissellfu l-valur kollu tal-karozza, sakemm dan ma jaqbiΩx it-¤30,000. Apparti minn dan, peress li s-self jit˙allas lura fuq medda ta’ 8 snin, il-pagamenti mensili jkunu aktar baxxi. Isself jinkludi wkoll polza tal-assigurazzjoni biex il-klijent ikun jista’ jΩomm l-istil ta’ ˙ajja tal-familja u tieg˙u f’kaΩ li tinqala’ xi problema mhux mistennija b˙al xi inçident li jwassal g˙al mewt, diΩabiltà parzjali jew permanenti, jew jekk jispiçça ming˙ajr xog˙ol. G˙alhekk issa huwa aktar façli li wie˙ed jixtri l-karozza li ilu jixtieq. “Banif huwa kommess li joffri soluzzjonijiet finanzjarji immirati biex jaqdu l-bΩonnijiet tal-klijenti,” qalet Caroline Gauci, millBusiness Development Unit ta’ Banif Bank (Malta) plc. “Kemm jekk qed tfittex l-ewwel karozza tieg˙ek, jew qed tara biex tbiddel dik li g˙andek g˙al wa˙da aktar komda, il-Car Loan Special Offer tista’ tkun is-soluzzjoni g˙alik.” Aktar informazzjoni fuq self g˙all-karozzi ming˙and Banif Bank, inkluΩ it-termini u kundizzjonijiet, jistg˙u jnkisbu mis-sit tal-Bank www.banif.com.mt, mill-ferg˙at tal-Banif jew minn Customer Care billi ççempel fuq 2260 1000.

Madwarna

20.07.2014 25

SeSSjonijiet ta’ informazzjoni fuq çetaçi u fkieren tal-baÓar

Issa li s-sajf da˙al sewwa, issessjonijiet ta’ ta˙ri© fuq il-pro©ett Life + Project Migrate g˙addej ©mielu. Permezz ta’ dan ilpro©ett, l-Awtorità Maltija g˙allAmbjent u l-Ippjanar (MEPA) u lKAI b˙ala s˙ab f’dan il-pro©ett, bil-kollaborazzjoni ta’ Bank of Valletta, organizzaw sessjonijiet ta’ ta˙ri© g˙al numru ta’ volontiera li qed jie˙du sehem f’dan il-pro©ett. L-g˙an ewlieni tal-programm ta’ ta˙ri© huwa sabiex dawk kollha li juΩaw il-ba˙ar u kull min hu interessat, ikollu l-˙iliet sabiex ikun kapaçi jag˙raf l-ispeçi differenti ta’ çetaçi u fkieren tal-ba˙ar li jista’ jara u x’informazzjoni hemm bΩonn li tin©abar. L-g˙an ta’ Life+ Project Migrate huwa l-protezzjoni u l-konservazzjoni tadDenfil ta’ Geddumu Qasir (bottlenose dolphin) u l-Fekruna Komuni (loggerhead turtle). Permezz tal-g˙arfien fuq l-istat tal-popolazzjoni ta’ dawn l-ispeçi, li d-dejta tag˙ha ser tin©abar minn dan il-pro©ett u minn dejta li di©à teΩisti, ser ikun possibli li dawn l-ispeçi jkunu protetti aktar permezz ta’ sforzi speçifiçi. G˙an ie˙or ta’ dan il-pro©ett huwa li ji©u identifikati Ωoni kruçjali g˙al dawn l-ispeçi b˙al minn fejn jieklu u/jew ir-rotot importanti g˙alihom g˙all-passa, illi, jekk ji©u identifikati madwar il-GΩejjer Maltin, isiru protetti. Permezz ta’ dan il-pro©ett, li ilu li beda sa mill-2012, il-parteçipanti ji©u m˙arr©a jidentifikaw filwaqt li jΩidu l-g˙arfien dwar l-importanza ta’ dawn l-ispeçi residenti filBa˙ar Mediterran. Kull min jo˙ro© iba˙˙ar u g˙andu vista tajba u jixtieq jag˙ti l-kontribut tieg˙u sabiex tin©abar din id-dejta jista’ jkollu rwol importanti ferm f’din l-inizjattiva billi jibg˙at email lill-MEPA bl-informazzjoni dwar lispeçi marina li jkun ra. G˙al darb’o˙ra s-sessjonijiet ta’ ta˙ri© marbuta ma’ dan il-pro©ett saru fil-bini ©enerali ta’ BOV. G˙all-Bank of Valletta, is-sapport li qed jag˙ti lil Life + Project Migrate jag˙mel sens kbir filwaqt li jing˙aqad tajjeb mal-istrate©ija ambjentali u r-responsabilitajiet tal-kumpanija. Kull min huwa interessat biex jattendi xi sessjonijiet ta’ informazzjoni jew jixtieq jag˙mel parti minn dan il-pro©ett ta’ riçerka billi jipparteçipa fl-attivitajiet tal-volontiera, huwa ©entilment mitlub jibg˙at email fuq life.migrate@mepa.org.mt jew iΩur is-sit http://www.mepa.org.mt/lifemigrate. Inti wkoll tista’ tg˙in sabiex dan il-pro©ett ikun wie˙ed ta’ suççess.

President

26 20.07.2014

L-APPUNTAMENTI TAL-PRESIDENT TA’ MALTA U S-SUR PRECA IT-TNEJN, 21 TA’ LULJU 2014 10.00am:

Il-President ti©i intervistata mis-Sur Saviour Balzan g˙all-programm Reporter li jixxandar fuq TVM fil-PBS Hub, G’Man©a

2.00pm:

Il-President tippresiedi laqg˙a tal-Kummissjoni g˙all-Amministrazzjoni talÌustizzja fil-Palazz, il-Belt Valletta

5.30pm:

Il-President tiltaqa’ mal-membri tal-ME, CFS & Fibromyalgia Alliance Malta fil-Palazz ta’ Sant’Anton

IT-TLIETA, 22 TA’ LULJU 2014 10.00am:

Il-President tiltaqa’ mal-Onor. Simon Busuttil, Kap tal-OppoΩizzjoni filPalazz, il-Belt Valletta

11.00am:

Il-President tiltaqa’ mal-membri ta’ Reaching Cambodia Group fil-Palazz, ilBelt Valletta

11.30am:

Il-President tiltaqa’ mas-Sur Carmel Inguanez, Ambaxxatur ta’ Malta g˙arRepubblika tat-TuneΩija fil-Palazz, il-Belt Valletta

12.30pm:

Il-President tiltaqa’ mal-membri tan-National Scouts Council u National Executive g˙al Ωjara ta’ korteΩija fil-Palazz, il-Belt Valletta

3.30pm:

Il-President tiltaqa’ mas-Sur Oliver Scicluna, Chairperson, Kummissjoni Nazzjonali Persuni b’DiΩabbiltà, akkumpanjat mit-tim tieg˙u fil-Palazz ta’ Sant’Anton

4.00pm:

Il-President tippresiedi laqg˙a dwar l-attività ‘Il-Festa’ fil-Palazz ta’ Sant’Anton

Il-President Marie-Louise Coleiro Preca tiltaqa’ mal-E.T. Boris Yu Marchuk, Ambaxxatur tar-Federazzjoni Russa fil-Palazz ta’ Sant’Anton

L-ERBGÓA, 23 TA’ LULJU 2014 9.00am:

Il-President flimkien maç-Çentru g˙all-Istudju tax-Xog˙ol fl-Università ta’ Malta twaqqaf il-Forum tat-Trade Unions fil-Palazz, il-Belt Valletta

10.30am:

Il-President tiltaqa’ mal-Onor. Konrad Mizzi, Ministru g˙all-Ener©ija u s-Sa˙˙a fil-Palazz, il-Belt Valletta

11.45am:

Il-President tag˙mel diskors tal-g˙eluq waqt Seminar ‘L-Integrazzjoni tal-pri©unieri fis-suq tax-xog˙ol: Xi jmiss?’ organizzat minn Rise Foundation fil-Kappella Russa, fil-Palazz ta’ Sant’Anton

6.00pm:

Il-President ti©i ppreΩentata b’donazzjoni b’risq il-Malta Community Chest Fund minn B’Bu©a Girl Guides, fil-Palazz ta’ Sant’Anton

IL-ÓAMIS, 24 TA’ LULJU 2014 8.00am:

Il-President tippresiedi laqg˙a tal-Mani©ment fil-Palazz, il-Belt Valletta

2.00pm:

Il-President tiltaqa’ mal-Onor. George Vella, Ministru g˙all-Affarijiet Barranin fil-Palazz ta’ Sant’Anton

4.30pm:

Il-President tilqa’ lill-membri tal-Assoçjazzjoni Ìemella©© San Lawrenz u residenti ta’ Amaseno , Frosinone fl-Italja g˙al Ωjara ta’ korteΩija fil-Palazz ta’ Sant’Anton

5.00pm:

Il-President u s-Sur Preca jippresiedu laqg˙a tal-Bord tal-Malta Community Chest Fund fil-Palazz ta’ Sant’Anton

8.00pm:

Il-President u s-Sur Preca jattendu g˙al ikla organizzata mill-Malta Developers Association b’risq il-Malta Community Chest Fund fil-Montekristo Estates Óal Farru©

Il-Presidenti tippresiedi fil-©urament tal-˙atra ta’ Dr Wenzu Mintoff fil-©udikatura

IL-ÌIMGÓA, 25 TA’ LULJU 2014 9.00am:

Il-President tiltaqa’ mal-Eççellenza Tieg˙u Mons. Aldo Cavalli, Nunzju Appostoliku fil-Palazz, il-Belt Valletta

10.00am:

Il-President tiltaqa’ mal-Prof. Arnold Cassola, Chairperson Alternattiva Demokratika fil-Palazz, il-Belt Valletta

12.00pm:

Il-President tilqa’ lill-eksstudenti tal-Liçeo tal-Óandaq g˙al Ωjara ta’ korteΩija fil-Palazz, il-Belt Valletta

12.30pm:

Il-President tiltaqa’ mas-Sa Josette Busuttil, Kap ta’ Josette Helping Friends Foundation fil-Palazz, il-Belt Valletta

1.00pm:

Il-President tilqa’ lill-Im˙allef Anthony Borg Barthet, Im˙allef fil-Qrati Ewropej g˙al Ωjara ta’ korteΩija fil-Palazz ta’ Sant’Anton

4.30pm:

Il-President tilqa’ s-Sa Lilian Riolo akkumpanjata mir-Rugby Girls National Team g˙al Ωjara ta’ korteΩija fil-Palazz ta’ Sant’Anton

5.00pm:

Il-President tiltaqa’ mal-membri tal-Kumitat ta’ Transplant Support Group g˙al Ωjara ta’ korteΩija fil-Palazz ta’ Sant’Anton

5.30pm:

Il-President tiltaqa’ mas-Sur Mark Vella Baldacchino, Chairperson tal-Prison Fellowship fil-Palazz ta’ Sant’Anton

9.00pm:

Il-President tattendi attività b’risq l-orfni u tfal fit-toroq tal-Kambodja organizzata mill-Association for Adoptive Parents Malta fis-Surfside, Tas-Sliema

L-Awditur Ìenerali, Anthony C. Mifsud, u d-Deputat Awditur Ì enerali, Charles Deguara, g˙amlu Ωjara ta’ korteΩija lill-President

Il-President ta’ Malta tista’ ti©i kkuntattjata bl-email marie-louise.coleiro@gov.mt Is-Sur Edgar Preca jista’ ji©i kkuntattjat bl-email edgar.preca@gov.mt L-Uffiççju tal-President jista’ ji©i kkuntattjat permezz tal-email: presidentsappointments.opr@gov.mt jew bin-numru tat-telefown 2122 1221 il-Palazz il-Belt Valletta (mit-Tnejn sal-Ìimg˙a) jew bin-numru tat-telefown 2144 0354, il-Palazz ta’ Sant’Anton (mit-Tnejn sal-Óadd)

Skeda

20.07.2014 27

L-G˙odwa t-Tajba Tuffi˙at Migduma G˙anafest G˙awdex Illum Malta u lil Hinn Minnha Óadd G˙alik A˙barijiet Óadd G˙alik (Ikompli) L-Irkant Telebejg˙ A˙barijiet Kurrenti Is-Sajf ma Salv Paq Paq On Test A˙barijiet Int Min Inti Paq Paq On Test Mr Fisherman A˙barijiet Film: Kill Bill 1

06.00 08.00 09.00 09.45 10.30 15.15 16.45 17.30 19.00 19.30 20.30 20.40 21.45 23.30

Euronews Bijografiji Quddiesa Tal-Óadd Kurrent Maratona O˙loq Tbissima Iç-Çaqqufa Mr.Fisherman Malta U Lil Hinn Minnha G˙awdex Illum Luxdesign A˙barijiet G˙anafest Maratona O˙loq Tbissima A˙barijiet Bl-Ingli

07.05 08.00 08.20 09.05 09.55 10.00 10.30 10.55 11.50 12.00 12.10 12.20 13.30 14.00 15.40 15.50 15.55 15.58 18.50 20.00 20.35 20.40 21.25 23.15

Overland 8 Tg 1 Pinguini, Una Spia Nella Colonia Dreams Road 2011 Emirati Arabi Tg 1 L.I.S. Con I Tuoi Occhi Sicilia A Sua Immagine Santa Messa A Sua Immagine Recita Dell'angelus A Sua Immagine Linea Verde Estate Telegiornale Così Lontani Così Vicini Aeronautica Che Tempo Fa Tg 1 Aeronautica. Frecce Tricolori Reazione A Catena Telegiornale Tg Sport Techetechetè Il Sogno Di Harriet Tg1 60 Secondi

07.30 Film: Spara Forte, Più Forte, Non Capisco 09.10 Film: Racconti D'estate 11.00 Tgr Premio Biagio Agnes 11.30 Tgr Regioneuropa 12.00 Tg3 12.10 Tg3 Fuori Linea Estate 12.25 Telecamere 12.55 Corrado Augias Visionari 14.00 Tg Regione 14.10 Tg Regione Meteo 14.15 Tg3 14.30 Tour De France 17.20 Tour Replay 18.07 Tour De France 18.10 Squadra Speciale 18.55 Meteo 3 19.00 Tg3 19.30 Tg Regione 19.50 Tg Regione Meteo 20.00 Blob 20.15 Colpo Di Scena 21.05 Film: La Paludi Della Morte 22.55 Tg3

06.15 Friends 06.45 Super Car I 07.35 Mediaset - La Nuova Sta Gione 07.45 Super Car I 08.45 A-Team Iii 10.40 No Ordinary Family 12.10 Giffoni 12.25 Studio Aperto 13.02 Sport Mediaset 14.05 In Due Per La Vittoria 16.05 Inseguendo La Vittoria 18.00 La Vita Secondo Jim V 18.30 Studio Aperto 19.00 La Vita Secondo Jim V 19.30 Scuola Di Polizia 7 21.10 Skyline 23.05 666 Park Avenue

06.00 07.55 08.00 08.45 09.15 09.45 12.00 13.00 13.40 14.00 15.45 16.16 20.00 20.40 21.10 23.30

Prima Pagina Tg5 Traffico Tg5 Tgcom24 Belli Dentro I Amore Per Sempre Melaverde Tg5 L' Arca Di Noè Il Peccato E La Vergogna Belli Dentro Iii Paolo Borsellino Tg5 Paperissima Sprint Il Pesce Innamorato X-Style

06.00 07.05 07.25 07.55 08.25 09.25 10.00 10.50 11.30 12.00 13.00 13.56 14.47 17.05 18.55 19.35 21.30

Music Line - Speciale Tg4 Night News Televendita Media Shopping Zorro Iii Pianeta Terra I Magnifica Italia 4 Santa Messa Pianeta Mare - Estate 2014 Tg4 Pianeta Mare - Estate 2014 Le Storie Di Alive Donnavventura La Battaglia D'inghilterra Detective Extralarge Ii Tg4 Il Ritorno Di Colombo I Bones Vii

06.00 06.15 06.30 06.40 07.05 07.15 07.30 07.40 07.50 08.15 09.25 10.10 13.35 14.25 15.10 17.40 18.30 19.15 21.50 23.30

06.00 07.00 08.30 10.30 13.00 15.00 17.00 20.00 21.10 23.00

06.00 06.25 07.15 08.10 09.05 09.55 10.50 11.15 11.40 12.35 13.30 14.25 15.20 16.15 17.10 17.40 18.05 19.00 20.00 21.00

How It’s Made American Chopper X-Machines Mythbusters You Have Been Warned Baggage Battles Storage Wars Canada Storage Wars Canad Storage Hunters Auction Kings Auction Hunters Container Wars Rise Of The Machines Extreme Engineering How It’s Made How Do They Do It? Fantomwork Chasing Classic Car Wheeler Dealers Dynamo. Magician Impossible

10.35 Fia World Endurance Championship 12.00 Uefa Women’s Champions League Football 13.30 Isu Grand Prix, Figure Skating 16.30 Fifa Under 17 World Cup Football 18.00 Uefa Women’s Champions League Football 19.00 Live. Uefa Women’s Champions League Football [Live] [N] 21.00 Isu Grand Prix, Figure Skating 23.00 Boxing

07.30 08.00 08.30 10.15 11.30 11.55 12.30 12.40 13.45 15.00 17.30 17.40 19.30 20.10 23.30 23.50

One News Flimkien Ma’ Nancy (R) Maratona O˙loq Tbissima Fun & Splash (R) Maratona O˙loq Tbissima Óilithom (R) One News Telebejg˙ Mad-Daqqa T’g˙ajn (R) Maratona O˙loq Tbissima One News Maratona O˙loq Tbissima One News Maratona O˙loq Tbissima One News Maratona O˙loq Tbissima

07.00 08.00 13.30 15.00 15.05 17.00 18.00 18.05 18.45 19.30 20.15 21.30 21.35 00.00

06.30 07.00 07.25 07.45

13.00 13.30 13.45 14.15 15.15 16.15 17.15 18.00 18.05 19.35 20.30 21.00 21.10

Real School Il Divertinglese Lassie Romantica Ragazza Zorro Zorro In Soccorso Del Vec Chio Joe Cronache Animali La Nave Dei Sogni Mari Del Sud La Nave Dei Sogni Australia La Nostra Amica Robbie Sos Per Robbie Tg2 Giorno Tg 2 Motori Sereno Variabile Estate Delitti In Paradiso Il Commissario Lanz Il Commissario Herzog Squadra Speciale Tg2 L.I.S. Reign Il Commissario Rex Ellie Tg2 20.30 Pole Position Gara

07.00 07.30 07.55 09.45 10.25 11.40 13.30 14:20 14.40 16.30 18.15 20.00 20.30 21.10 23.45

Omnibus Tg La7 Omnibus In Onda L’Aria Che Tira Omnibus Tg La 7 Tg La 7 Cronache Jane Doe McBride L’ispettore Barnaby Tg La7 Otto E Mezzo I Miserabili Tg La7 Notte

08.10 09.10 10.40 12.10

Net News Maratona - O˙loq Tbissima Indifest (R) Net News Ma Tinbidel Qatt Minn Festa G˙al O˙ra (R) Net News Flusek (R) Nis©a Maltija Net News Maratona - O˙loq Tbissima Net News Maratona - O˙loq Tbissima Net News

Nina And The Neurons The Large Family Bobinogs Teletubbies Garth And Bev Nina And The Neurons The Large Family Bobinogs Teletubbies The Weakest Link Sinbad Tribal Wives Last Man Standing Sinbad Doctors Tribal Wives Sinbad Little Dorrit Silent Witness Roger And Val Have Just Got In

07.00 08.00 08.30 09.30 10.00 11.30 12.00 12.10 15.00 15.30 16.00 16.05 16.50 17.35 18.00 18.10 18.40 19.00 20.00 20.45

Amazing Wedding Cakes Ace Of Cakes Fresh With Anna Olson Jamie’s 15 Minute Meals Amazing Wedding Cakes Guy’s Grocery Games Diners, Drive-Ins And Dives Delia Through The Decades Restaurant Stakeout Diners, Drive-Ins And Dives

ÓILITHOM, it-Tlieta, fl-21.40 fuq One

INDIGO, g˙ada fis-17.40 fuq One

L-ewwel mistiedna femminili matul il-programm Óilithom se tkun Francesca Zarb. Attwalment Francesca qed tistudja l-li©i fl-Università ta’ Malta, hija kantanta kif ukoll preΩentatriçi fuq ittelevizjoni. Apparti minn hekk hija t˙obb tipparteçipa f’diskussjonijiet li jikkonçernaw liΩΩg˙aΩag˙. Kevin Mercieca se jkun qed isaqsi lil Francesca Zarb dwar it-talenti tag˙ha u dwar temi ©enerali li jikkonçernaw liΩ-Ωg˙aΩag˙.

Indigo ta’ it-Tnejn 21 ta’ Lulju ser ikun programm ikkulurit, b’ingredjenti li jistg˙u j©ibu mag˙hom ukoll kontroversja. It-tattoos - int taqbel? G˙andek ti©i diskriminat fuq il-post taxxog˙ol jew sa˙ansitra eskluΩ milli ting˙ata xog˙ol anke jekk kwalifikat jekk kemm il-darba g˙andek tattoo? Niddiskutu jekk it-tfajliet u nnisa humiex interessati daqs il-©uvintur u lir©iel.

06.00 06.50 07.40 08.30 09.20 11.25 12.15 13.55 14.45 15.35 16.25 17.15 18.05 20.10 21.00

Extreme Couponing All-Stars Secretly Pregnant Obsessive Compulsive Cleaners Say Yes To The Dress Kitchen Boss Happily Ever Laughter Little People, Big World Cake Boss Extreme Couponing All-Stars Outrageous Kid Parties Little People, Big World Say Yes To The Dress Brides Of Beverly Hills Say Yes To The Dress Something Borrowed, Something New 21.50 Lottery Changed My Life 22.40 Ultimate Shopper

06.00 15 Hollywood Girls Gone Gorgeous 07.00 Extreme Close-Up 07.30 Style Star 08.00 Leann Rimes 09.00 Escape Club 11.00 E! News 11.30 Fashion Police 12.00 Selena Gomez 13.00 Pop Innovators 14.00 Katy Perry 15.00 No Doubt 16.00 E! News 17.00 Taylor Swift 18.00 Carly Rae Jepsen 18.30 The Untold Story 19.00 Nicki Minaj 20.00 Giuliana & Bill 21.00 Escape Club 22.00 Richkids Of Beverly Hills 22.30 E! News 23.00 Eric & Jessie 23.30 The Soup

08.05 Chasing The Yum 08.30 Extreme Cuisine With Jeff Corwin 09.25 Candice Tells All 09.50 Dear Genevieve 10.15 Rehab Addict 10.40 Selling La 11.10 Keasha’s Perfect Dress 11.35 Eating Art 12.00 Chef Abroad 12.25 House Hunters 13.15 Dear Genevieve 13.45 Million Dollar Rooms 14.35 My Yard Goes Disney 15.00 Selling La 15.25 Rehab Addict 15.50 Keasha’s Perfect Dress 16.15 House Hunters 17.05 Chasing The Yum 17.30 Chef Abroad 18.00 Extreme Cuisine With Jeff Corwin 18.55 Million Dollar Rooms 19.45 Keasha’s Perfect Dres

06.00 06.25 07.15 08.10 09.05 09.30 10.00 10.55 11.50 16.25 17.20 18.15 19.10 20.05 21.00 21.55 22.50 23.45

Steve Irwin’s Wildlife Warriors My Cat From Hell Too Cute! Gator Boys Call Of The Wildman Swamp Brothers Tanked Treehouse Masters Wildest Indochina Wild Appalachia Treehouse Masters Leopard Fight Club Gangland Killers Shark Attack File Leopard Fight Club Gangland Killers Untamed And Uncut Shark Attack File

Çinema

28 20.07.2014

MIÇ-ÇINEMA

jikteb CARMELO BONNICI

DAwN Of ThE PLANET Of ThE APES (3D)

KOLOSSALI

IS-SAGA TAX-XADINI TKOMPLI B’KAPULAVUR IEÓOR

Atturi Ewlenin: Andy Serkis, Jason Clarke, Gary Oldman, Keri Russell, Toby Kebbell, Judy Greer, Kodi Smit-McPhee Direttur: Matt Reeves. Distributur: 20th Century Fox Ma˙ru© minn KRS Releasing Ltd ls-serje ta’ Planet Of The Apes tal-FrançiΩ Pierre Boulle waslet fit-tmien episodju tag˙ha bilproduzzjoni Dawn Of The Planet Of The Apes. Din is-sensiela bdiet b’mod meraviljuz fl-1968, b’xog˙ol li baqa’ msemmi g˙at-tmiem sorprendenti tieg˙u; avveniment importanti li jibqa’ mnaqqax flannali taç-çinema. Wara erba’ sikwels o˙ra, Planet Of The Apes re©a’ n˙adem b’mod xi ftit differenti fl-2001. G˙axar snin wara, deher Rise Of The Planet Of The Apes , l-isba˙ wie˙ed wara l-ori©inal li jmur

Óin: 130 min. Çert. 12A ukoll qabel l-avvenimenti talfilm tal-1968. Ix-xog˙ol il-©did, Dawn Of The Planet Of The Apes hu b˙al sikwel tal-film tal-2011. Wara li x-xadini rvellaw u ˙arbu minn San Francisco, iddinja li tinsab f’˙erba apokaliptika, intlaqtet minn virus potenti -ALZ-113. Caesar (vuçi ta’ Andy Serkis) issa huwa lmexxej nobbli u idealistiku talgorilli li kienu ˙arbu, flimkien ma’ o˙rajn ta’ ©enerazzjoni iΩg˙ar. Il-popolazzjoni umana naqset b’90% u fejn jg˙ixu x-xadini ilu

sentejn ma jidher bniedem. Caesar, b’awtorità ©entili, irid il-paçi u ma jixtieqx ji©©ieled mal-umani. Malcolm (Clarke), li ˙elisha mill-virus, g˙andu tlett ijiem çans biex imur jikseb ilpaçi max-xadini, qabel Dreyfuss (Oldman) jipprova joqtolhom. Hu jrid ukoll li fil-foresta fejn jinsabu dawn l-annimali jifta˙ kanal biex jg˙addi l-ilma filbelt biex ikollhom l-elettriku mill-©did. Malcolm u martu, Ellie (Russell), infermiera, u xi ftit nies o˙ra ji©u ja˙dmu filforesta qalb il-gorilli. Koba (vuçi ta’ Kebbell) ma jaqbilx ma’ Caesar u jrid je˙odha malumani. Hu jxewwex ˙afna xadini li, bl-armi f’idejhom, ilestu biex jattakkaw lil ftit nies li hemm fil-belt u anke lil Caesar jekk jibqa’ jwebbes rasu favur il-

bnedmin. Dawn Of The Planet Of The Apes jiΩvolgi b’manjiera tassew eΩileranti u ener©etika b˙ax-xog˙ol ta’ qablu, jibbrilla fl-effetti speçjali viΩwali u filproçess tat-3D di©itali, jippossiedi sets tassew imponenti li juri dinja m˙arbta wara kalamità kbira u b’muΩika verament evokattiva jda˙˙lek kompletament fl-ispirtu tal-istorja. G˙al darb’o˙ra, is-simpatija tag˙na tmur fuq dawn l-annimali, li tant Ωviluppaw u saru intelli©enti li anke jitkellmu bi kliem maqsum f’sillabi. Il-protagonist assolut jer©a’ jkun Caesar, ix-xadin ©enjali u prattiku li jag˙raf it-triq it-tajba u tal-progress. L-attur Andy Serkis issa ˙a l-fama ta˙t sura o˙ra, wara li deher fis-saga The Lord Of The Rings u qed jidher f’ The Hobbit b˙ala l-esseru sfigurat Gollum.

Çinema

20.07.2014 29

Jersey boys

BIJOGRAFIKU

L-isTorJA TAL-GrUPP FenomenALi THe FoUr seAsons Atturi Ewlenin: John Lloyd Young, Erich Bergen, Michael Lomenda, Vincent Piazza, Christopher Walken Direttur: Clint Eastwood. Distributur: Warner Bros Ma˙ru© minn KRS Releasing Ltd

Óin: 134 min. Çert. 12

Clint Eastwood kien stqarr li hu akkanit ˙afna tal-muΩika jazz, speçjalment tas-sassofonista, Charlie Parker u f’Bird (1988) wera kif fis-snin erbg˙in dan ta dimensjoni o˙ra lil din il-kwalità ta’ muΩika. Jista’ jkun ukoll li dan l-attur/direttur fis-snin sittin kien affaxxinat ukoll bilmuΩika u l-kant ta’ Frankie Valli u l-grupp The Four Seasons. Dan id-direttur, fl-età sabi˙a ta’ 84 sena, g˙adu g˙addej ˙adida u din id-darba ried jag˙ti tribut diçenti lil dan ilgrupp li, l-aktar fis-snin sittin, influwenza ©enerazzjoni s˙i˙a. F’dan l-ewwel film muΩikali tieg˙u b˙ala direttur, Eastwood tefa’ ˙arstu lejn ix- show ta’ Broadway, Jersey Boys, rebbie˙a ta’ diversi unuri Tony (Oscars tal-palk) li ilha g˙addejja sa mis-sena 2005, Dan ixxog˙ol jirrakkonta l-istorja ta’ erba’ Ωg˙aΩag˙ li min-na˙a l˙aΩina tal-li©i fi New Jersey, jing˙aqdu flimkien biex jiffurmaw il-grupp rock The Four Seasons. B˙al diversi films o˙ra tieg˙u, Jersey Boys jirrakkonta ©rajja tipikament Amerikana li t˙allat

flimkien Ωew© ©eneri ta’ films: dawk tal-gangsters, g˙alkemm hawn m’hemm xejn profond, u dawk muΩikali. X’jigri minn dan il-grupp u lintriççi li jg˙addu minnhom huma rrakkontati f’diversi mumenti matul il-film mill-erba’ membri stess ta’ din il-banda. Il-kitarrista Tommy DeVito (Piazza) jiltaqa’ ma’ Frankie Valli (Lloyd Young), kantant Italo-Amerikan Ωag˙Ωug˙, u mal-produttur tal-muΩika Bob Crewe (Mike Doyle) li j˙ajjarhom jiffurmaw grupp flimkien ma’ Bob Gaudio (Bergen) u Nick Massi (Lomenda). G˙all-bidu, dawn kienu jdoqqu f’night clubs u biex jiffinanzjaw il-passatemp tag˙hom anke jwettqu xi serqiet Ωg˙ar. Huma jinqabdu u je˙lu wkoll il-˙abs. Dawn ukoll kienu ˙bieb mal-gangster Gyp DeCarlo (Walken), kap talkriminalità fl-in˙awi tag˙hom u ©ieli sabuh ta’ g˙ajnuna. B˙alma jigri f’kull banda ta’ din ix-xorta, dawn jitlewmu bejniethom, jinnamraw ma’ tfajliet sbie˙, iduqu suççess enormi kif ukoll isibu dejn ma’ wiççhom.

Il-muΩika tag˙hom, però, baqg˙et taffaxxina lill-poplu u anke saret simbolu ˙aj tal©enerazzjoni ta’ Ωmienhom. Fl1990 sabu ru˙hom imniΩΩlin fir-Rock and Roll Hall of Fame. Min qatt jista’ jinsa kanzunetti sbie˙ bhal Sherry , Big Girls Don’t Cry, Walk Like A Man u dik kapulavur ta’ Valli, Can’t Take My Eyes Off You, li fl1967 saret diska tad-deheb! Ilveru Frankie Valli (illum g˙andu 84 sena) u Bob Gaudio huma wkoll produtturi ta’ dan il-film. John Lloyd Young di©à bbrilla fil-parti ta’ Frankie Valli fuq ilpalk ta’ Broadway. Meta, qabel kisbu l-fama, dawn l-erba’ Ωg˙aΩag˙ marru jghaddu ftit ˙in fil-bowling alley, il-gwardjan tas-sigurtà dlonk keççiehom ’il barra u laqqamhom ‘The Four Felons’ (kriminali). Meta sabu ru˙hom barra raw li dan il-post kien jismu The Four Seasons Alley, minn fejn akkwistaw isimhom. Jersey Boys li hu xog˙ol bijografiku u li jie˙u ftit fit-tul g˙andu j©ib xi sens ta’ nostal©ija qawwija lil dawk xi ftit avvanzati.

mrs brown’s boys: d’movie

BANALI

KUmmiedJA semPLiÇi U PweriLi Atturi Ewlenin: Brendan O’Carroll, Jennifer Gibney, Danny O’Carroll, Paddy Houlihan, Fiona O'Carroll. Direttur: Ben Kellett. Distributur: Universal Ma˙ru© minn KRS Releasing Ltd

Óin: 94 min.

Mrs Brown’s Boys hija serje popolari ˙afna televiΩiva talBBC li anke reb˙et l-unur BAFTA. B˙alma ©ara f’sensiliet o˙rajn b˙al Mr Bean , The Inbetweeners u kummiedji o˙ra sfrenati, din ukoll ing˙atat it-trattament g˙al fuq il-liΩar ilkbir. Fil-parti principali ta’ Mrs Brown’s Boys: D’Movie nsibu l-attur u kittieb IrlandiΩ Brendan O’Carroll b˙ala Mrs Brown, omm ta’ sitt itfal b’nuqqasijiet kbar fuqhom. Din il-produzzjoni hi xog˙ol farsesk li tifqg˙ek bid-da˙k, b’˙afna intriççi stupidi u mhux plawsibbli fil-˙ajja normali. Agnes Brown g˙andha posta fil-monti ta’ Moore Street, f’Dublin, il-kapitali IrlandiΩa minn fejn tbig˙ il-frott. Wie˙ed imprenditur bla skrupli jrid li jaqtg˙alha l-g˙ajxien tag˙ha billi jiΩviluppa l-lok fejn g˙andha l-posta. B˙al dejjem, hi qatt ma taqta’ qalbha u, bil-˙bieb u xi membri o˙ra ta’ nofs kedda talfamilja tag˙ha, te˙odha qatta bla ˙abel mal-politikanti, ilbankiera u l-Mafja Russa, biex jg˙inuha tfittex irçevuta ta’ xi ˙las importanti tal-passat, inkella se ssib dejn kbir ma’ wiççha. Wie˙ed sakranazz li jag˙tiha l-pariri, çorma ©ellieda nin©a g˙amjin (wie˙ed

minnhom interpretat mill-protagonist stess) u avukat li ma tistax tistenna g˙ajnuna prattikabbli minnu. Il-©irja furjuΩa tala˙˙ar fit-triqat u fuq il-bankini ta’ Dublin, fix-xmara u anke fuq Ωiemel li sa˙ansitra jibqa’ die˙el il-qorti, huma l-qofol ineffiçjenti ta’ din il-kummiedja ming˙ajr brejkijiet. Ma nafx kif wie˙ed jista’ jirrea©ixxi meta Mrs Brown taqbeΩ fix-xmara u titla’ niexfa qoxqox waqt li tlissen: Look I am dry! That’s why I like movies! Xorta bosta se jsibu din il-farsa g˙all-gosti tag˙hom.

Çert. 12

KomPeTiZZJoni emPire CinemA

L-AQwA ÓAmes FiLms bejn id-9 u t-13 ta’ Lulju 2014

Mistoqsija g˙al din il-©img˙a: Xi ©rajja jirrakonta l-film Jersey Boys? Ibg˙at it-twe©iba tieg˙ek lil: Kompetizzjoni Films, KullÓadd, ÇNL, Triq Mile End, il-Óamrun. Ir-rebbie˙ jirba˙ Ωew© biljetti ming˙and l-Empire Cinema ta’ Bu©ibba. Rebbie˙ tal-©img˙a li g˙addiet: R. FORMAOSA, Ent. C, Flat 1, Binja Sg˙atar, Triq Mezzi, in-Naxxar.

1. 2. 2. 3. 4.

Transformers – Age Of Extinction How To Train Your Dragon 2 Maleficent The Fault In Our Stars 22 Jump Street

AvviΩi

30 20.07.2014

AVVIÛI KLASSIFIKATI

PROPRJETÀ

ÓAL QORMI: Óanut lest minn kollox, b’qies ta’ 60 metru kwadru, g˙all-bejg˙ jew g˙allkiri. Jinsab f’St Edward Street, Óal Qormi. Class 4 permit . Çempel fuq 9946 0483 jew 9982 1546. SANTA LUÇIJA Flat g˙at-tpartit ma’ ie˙or fl-in˙awi tal-GΩira, Tas-Sliema, Ta’ Xbiex, l-Imsida u l-Furjana. Çempel 9924 0201. TANAYA’S Dev. Ltd: G˙aΩla kbira ta’ appartamenti f’kull Ωona ta’ Malta. Jinbieg˙u ming˙ajr depoΩitu u n˙allsulek il-kuntratt. Offerta speçjali. G˙al aktar dettalji çempel 9992 4999. Ming˙ajr a©enti jekk jog˙©bok. PROPRJETÀ GÓALL-KIRI SAN LAWRENZ GÓAWDEX: St Lawrence Luxury Town House, Pjazza San Lawrenz, San Lawrenz, G˙awdex. Town house en-suite g˙all-kiri; Ωmien twil jew qasir. Kapaçità minn 2 persuni sa 20 persuna. Fiha wkoll swimming-pool kbira. Dirett ming˙and is-sid. G˙al iΩjed dettalji u ritratti Ωur is-sit www.saviourborgqronfli.com jew Facebook www.facebook.com/saviour.borg.186. Çempel 7944 0012 jew 9945 6051. AFFARIJIET GÓALL-BEJGÓ Sodda tal-anzjani kkultivata li tista’ ti©i m˙addma b’ remote control. IntuΩat ftit Ωmien biss. Sufan-kantuniera, iswed miksi bir-rexin 2 wall-units tal-cane wa˙da bil-˙©ie© Çempel 7939 4865 jew 9951 1823.

Daycriuser f’kundizzjoni tajba ˙afna ta’ 18-il pied u nofs, ideali g˙as-sajf jew g˙as-sajd, b’Ωew© muturi 60hp Johnson u b’gabina g˙al tnejn. Bilkarru mieg˙u. Prezz €6500. Çempel 9989 5337. Sander , kalibratur, Ωew© piedi wisa’, kundizzjoni millaqwa. Çineg grit 60 u 120 biex imorru mag˙ha. G˙al aktar informazzjoni çempel 7961 7945.

Inbig˙u kull tip ta’ arlo©©i. Selezzjoni kbira ta’ arlo©©i tal-idejn Casio u Citizen, kemm digital jew analogs , varjetà kbira ta’ alarm clocks, kemm Citizen, Seiko Dugena tal-marka Pierre Cardin. Varjetà sabi˙a ta’ cuckoos li ja˙dmu kemm bil-˙abel u bilbatterija. Prezzijiet tajbin. Nag˙mlu wkoll tiswijiet ta’ arlo©©i tal-idejn, tal-˙ajt u grandfather clocks . Nag˙mlu wkoll testing bil-pressure test machine , sistema ta’ testing g˙al kull tip ta’ arlo©©i biex jintuΩaw g˙all-ilma ( vacuum test u pressurised test ) waqt li qieg˙ed tistenna g˙alih. Tiswija bil-garanzija. Irrikorru 110, Triq il-Kungress Ewkaristiku, il-Mosta. Çempel g˙al aktar informazzjoni fuq 2141 7253 jew 9982 5389. AGR AUTO JAPANESE PARTS GÓALL-KAROZZI Inbig˙u kull tip ta’ parts ta’ karozzi ÌappuniΩi u Koreani, fosthom Kia, Toyota, Isuzu, Daewoo, Mitsubishi, Honda, Subaru. Huma wkoll importaturi ta’ Ωjut u air filters, shock absorbers, brake pads, clutches, eçç. Parts ©enwini. G˙al aktar informazzjoni çempel 2144 6839 jew 9947 4504. Fax: Email : 2147 0295. alex@agrautoparts.com

Kupun AvviΩi Klassifikati IKTEB L-AVVIÛ F’DAN L-ISPAZJU

TAGÓLIM

info@privateinvestigationmalta.com

Korsijiet f’livell Ordinarju f’diversi su©©etti b˙allMatematika, IngliΩ, Malti, FrançiΩ, FiΩika u o˙rajn. Noffru wkoll korsijiet tal-ECDL. Prezz €35 kull module. Noffru wkoll korsijiet baΩiçi fil-kompjuter, €50. Çempel 2166 2241 jew 7766 2241 jew Ωur is-sit elettroniku www.tudorinstitute.com

Tewmi Group g˙al lezzjonijiet tal-karozzi kemm manual u kif ukoll automatic. Cab service u karozzi g˙all-kiri bi prezzijiet ra©onevoli. Ûur is-sit www.tewmi.com jew çempel 9942 2422.

NURSING

XOGÓOL TAL-ÌEBEL

Care and Cure Group Ltd: infermiera m˙arr©a, caring assistants , nannies , nies im˙arr©in biex iΩommu kumpanija, g˙ajnuna fid-djar u night sitters . Servizz ta’ 24 sieg˙a, G˙andna wkoll g˙allkiri: wheelchairs, hoists, commodes, walking frames u hospital beds. G˙al aktar informazzjoni çempel fuq dawn innumri: 2137 6946/ 9947 0178.

Varjetà ta’ ˙wat, ˙oroΩ, kanali tal-ilma, çangatura qadima jew ©dida, kantun qadim, lavur ta’ kull tip. Biex tikseb aktar informazzjoni çempel lil Jason fuq in-numru 2143 2352 jew 9947 7167.

DAR GÓALL-ANZJANI Medina Home for The Elderly, 106 Labour Ave, ir-Rabat. Dar g˙all-anzjani mg˙ammra bilkumditajiet kollha. Staff ikkwalifikat. Nurses u care workers 24 sieg˙a. Prezzijiet ra©onevoli li jibdew minn €25 kull persuna. Naç çettaw respite u bed ridfuq dawn den. Çempel in-numri: 2145 4908, 2145 4858 jew 7945 4908. INVESTIGAZZJONI PRIVATA Ûwi©ijiet, g˙erusija u relazzjonijiet o˙ra. DNA testijiet forensiçi, tfal ma˙tufa minn Malta, kaΩijiet çivili, kaΩijiet o˙ra fil-qorti. Problemi ta’ kumpaniji jew negozju. Nag˙tu xhieda fil-Qorti. Na˙dmu f’Malta u kif ukoll barra. Çempel 7959 0000 jew

TAGÓLIM TAS-SEWQAN

ta’ waterproofing u membrane b’10 snin garanzija. Xog˙ol professjonali bl-aqwa materjal ISO pool . G˙al stima bla obbligu çemplu 7972 9967 jew Ωur is-sit www.kendawaterproofing.com MUSIC LINK

Issibilna kull tip ta’ strumenti muΩikali, fosthom drums kemm akustiçi u elettriçi, cymbals, percussion, pjanijiet di©itali, baby grand pianos, sound mixers u sound cards. Apparat ta’ DJ sound systems, kitarri klassiçi u akustiçi, bass guitars , strumenti tar-ram, wood winds, vjolini, spare parts u aççessorji o˙ra. G˙andna ssib ukoll kotba tal-muΩika tat-tag˙lim. Mur Music Link, 262, Triq Fleur-deLys, B’Kara. Çempel 2148 2796.

KISI, TIBJID U TIKÓIL Jason Gatt g˙al kull xog˙ol ta’ tibjid u tik˙il, kisi normali, fuq il-fil, fuq xog˙ol antik u bilpont, kisi bil-©ibs u graffiato. Kiri ta’ cherry picker (tower ladder). G˙al aktar infromazzjoni çempel fuq 9945 4235 jew 2180 5811.

ESTENSJONIJIET TA’ TELEFOWNS Tiswija u installazzjoni fuq estensjonijiet tat-telefowns g˙al kull tip ta’ linji fissi. G˙al aktar informazzjoni tista’ ççempel fuq 7993 0419. MANNICK DANCING SCHOOL

DARREN WATER PROOFING G˙al kull tip ta’ xog˙ol fuq faççata, bjut, appo©©i, gallarijiet, eçç. Membrane jew liquid membrane . Mela pprote©i lproprjetà tieg˙ek mill-ilma taxxita u çempel issa g˙al stima b’xejn bin-numru 7905 8883 jew id˙ol fuq is-sit www.darrendoitall.com

Lezzjonijiet taΩ-Ωfin fuq stili ballroom jew Latin-Amerikan. Lezzjonijiet taΩ-Ωfin g˙allbeginners u kompetizzjonijiet minn Imperial Qualified Dance Teacher (I.S.T.D.) Ibg˙at SMS fuq 7925 3015 jew çempel 2138 6818 sa 12.00pm. POÛIZZJONI VAKANTI

WATERPROOFING U MEMBRANE Il-bejt tieg˙ek jag˙mel l-ilma? G˙andek problema ta’ moffa? Kenda Ltd issolvilek il-problema. Nispeçjalizzaw fuq xog˙ol

BΩonn ta’ sales person fuq baΩi full-time, f’˙anut tal-appliances , preferibbilment blesperjenza fil-qasam. Kull min hu interessat içempel lil Chris Brownrigg fuq 99 46 53 27

Offerta 1: ©img˙a wa˙da

€3.50

Offerta 2: 5 ©img˙at

€10

Offerta 3: 2 avviΩi g˙al 5 ©img˙at

€15

Offerta 4: 13-il ©img˙a

€30

Offerta 5: 26 ©img˙a

€56

Offerta 6: 52 ©img˙a

€93

ÓLAS B’CHEQUE JEW CASH LIL: Sound Vision Print Ltd,

ISEM, KUNJOM u INDIRIZZ

KullÓadd, AvviΩi Klassifikati, Çentru Nazzjonali Laburista, Triq Milend, il-Óamrun, ÓMR 1717

Avviâ&#x201E;Śi

20.07.2014 31

AGĂ&#x201C;FAS LIKE FUQ IL-PAĂ&#x152;NA TAGĂ&#x201C;NA TAâ&#x20AC;&#x2122; FACEBOOK www.facebook.com/kullhadd

BBQ Il-Kumitat taĂ§-Ă&#x2021;entru Lokali tal-PL il-Ă&#x201C;amrun, gË&#x2122;al â&#x201E;Śmien il-festa tal-patrun San Gejtanu ser jorganizza BBQ fil-veranda u l-bar taĂ§-Ă§entru lokali, li hu mgË&#x2122;ammar bl-arja kondizzjonata, nhar is-Sibt 26 taâ&#x20AC;&#x2122; Lulju 2014 mit-8.00pm â&#x20AC;&#x2122;il quddiem. Prezz: kbar â&#x201A;Ź14, u tfal â&#x201A;Ź7. Biljetti jinkisbu mill-bar, mill-uffiĂ§Ă§ju jew mingË&#x2122;and Elizabeth Pace. GË&#x2122;all aktar informazzjoni kkuntattja liĂ§-Ă§entru wara s-7.pm.

Ă&#x201C;arÂŠa gË&#x2122;al GË&#x2122;awdex Il-Kumitat taĂ§-Ă&#x2021;entru Lokali tal-PL il-Ă&#x201C;amrun, gË&#x2122;allgË&#x2122;ada tal-festa tal-patrun San Gejtanu, ser jorganizza mawra gË&#x2122;al ÂŠurnata fâ&#x20AC;&#x2122;GË&#x2122;awdex, nhar it-Tnejn 11 taâ&#x20AC;&#x2122; Awwissu 2014. Tluq minn quddiem iĂ§-Ă§entru lokali fis6.45am u lura mal-vapur tas-6.30pm. Prezz: kbar â&#x201A;Ź21, u tfal â&#x201A;Ź10. Biljetti jinkisbu mingË&#x2122;and il-Kumitat taĂ§Ă&#x2021;entru Lokali mhux aktar tard mill-Ă&#x152;imgË&#x2122;a 8 taâ&#x20AC;&#x2122; Awwissu 2014. Mal-biljetti tingË&#x2122;ata dettalji tal-attivitĂ u l-menĂš.

SejÄ§a gÄ§all-

OFFERTI IL-MITA TIXTIEQ TAVĹťA LI QEGÄŚDIN JINTLAQGÄŚU OFFERTI GÄŚAL:

- Provision of an Endpoint Protection Solution - T040/14 Data taâ&#x20AC;&#x2122; Ä§ruÄĄ: 11 taâ&#x20AC;&#x2122; Lulju 2014 / Data taâ&#x20AC;&#x2122; gÄ§eluq: 25 taâ&#x20AC;&#x2122; Awwissu 2014

Operaturi EkonomiÄ&#x2039;i li huma interessati sabiex jipparteÄ&#x2039;ipaw fâ&#x20AC;&#x2122;dawn is-sejÄ§iet gÄ§all-oďŹ&#x20AC;erti huma mÄ§eÄĄÄĄa jieÄ§du nota gÄ§all-workshops organizzati mid-Dipartiment tal-Kuntratti ďŹ s-Centre for Development Research and Training (CDRT), It-TelgÄ§a taâ&#x20AC;&#x2122; Sa Maison, Il-Furjana. Fâ&#x20AC;&#x2122;dawn il-workshops, Operaturi EkonomiÄ&#x2039;i jkollhom l-opportunitĂ li jsiru jafu aÄ§jar kif gÄ§andhom jikkompilaw u jissottomettu l-oďŹ&#x20AC;erti tagÄ§hom online. Iktar informazzjoni tinsab ďŹ d-dokument tal-oďŹ&#x20AC;erta.

AVVIĂ&#x203A;IĂ&#x152;ENERALI

Dawn is-sejÄ§iet gÄ§all-offerti jistgÄ§u jinkisbu mis-Sistema Elettronika gÄ§as-SejÄ§iet PubbliÄ&#x2039;i (www.etenders.gov.mt) GÄ§al aktar informazzjoni, kkuntattja lill-Contracts Management Department

LaqgË&#x2122;a informattiva fuq Ă&#x203A;ejt iâ&#x201E;Ś-Ă&#x203A;ejtun 2014

2123 4710 www.mita.gov.mt

Il-Kunsill Lokali taâ&#x201E;Ś-Ă&#x203A;ejtun ser jorganizza laqgË&#x2122;a informattiva gË&#x2122;al dawk kollha li jixtiequ jieË&#x2122;du sehem flattivitĂ kulturali Ă&#x203A;ejt iâ&#x201E;Ś-Ă&#x203A;ejtun 2014, liema attivitĂ ssir nhar is-27 u t-28 taâ&#x20AC;&#x2122; Settembru 2014. Din il-laqgË&#x2122;a ser issir nhar it-Tnejn 21 taâ&#x20AC;&#x2122; Lulju fis07.00pm fl-uffiĂ§Ă§ju amministrattiv tal-Kunsill Lokali taâ&#x201E;ŚĂ&#x203A;ejtin. KulË&#x2122;add mistieden jattendi. Festa Taâ&#x20AC;&#x2122; Santa Marija Maddalena, Ă&#x201C;ad-Dingli Il-festa taâ&#x20AC;&#x2122; Santa Marija Maddalena, fil-kappella ddedikata lilha fuq l-irdum taâ&#x20AC;&#x2122; Ă&#x201C;ad-Dingli, se tiÂŠi Ă§Ă§elebrata nhar it-Tlieta 22 taâ&#x20AC;&#x2122; Lulju. Dakinhar fis-7.30pm tiÂŠi Ă§Ă§elebrata quddiesa fuq iz-zuntier tal-kappella. Wara jsir il-Ë&#x2122;ruq taâ&#x20AC;&#x2122; Ë&#x2122;uÂŠÂŠieÂŠa tradizzjonali u attivitĂ soĂ§jali waqt li ngawdu nâ&#x201E;Śul ix-xemx u s-sbuË&#x2122;ija tal-irdumijiet pittoreski taâ&#x20AC;&#x2122; Ă&#x201C;ad-Dingli. Biljetti gË&#x2122;all-attivitĂ soĂ§jali jinkisbu mill-uffiĂ§Ă§ju parrokkjali taâ&#x20AC;&#x2122; Ă&#x201C;ad-Dingli jew dakinhar stess tal-attivitĂ . Ilkappella storika tal-Maddalena tkun miftuË&#x2122;a wkoll gË&#x2122;allpubbliku. DingliFest 2014 Il-Kumitat Festa Esterna Santa Marija taâ&#x20AC;&#x2122; Ă&#x201C;ad-Dingli se jorganizza DingliFest 2014. L-attivitĂ , bis-sehem taâ&#x20AC;&#x2122; talent lokali u nazzjonali, se tiÂŠi organizzata nhar ilĂ&#x152;imgË&#x2122;a 25 taâ&#x20AC;&#x2122; Lulju mit-8.00pm â&#x20AC;&#x2122;il quddiem fil-pjazza Ë&#x2122;dejn il-knisja taâ&#x20AC;&#x2122; Ă&#x201C;ad-Dingli. Mistiedna speĂ§jali: Gaia Cauchi, Federica Falzon, Corazon Mizzi, u Joe (id-Dulli) u Veronica Farruga. Ikun hemm kant, â&#x201E;Śfin, logË&#x2122;ob gË&#x2122;al kulË&#x2122;add, ikel u xorb. DË&#x2122;ul bâ&#x20AC;&#x2122;xejn. Il-Banda Anici taâ&#x20AC;&#x2122; Ă&#x201C;al Qormi fil-Festa taâ&#x20AC;&#x2122; Santa Venera Il-Banda Anici taâ&#x20AC;&#x2122; Ă&#x201C;al Qormi nhar il-Ă&#x201C;add 27 taâ&#x20AC;&#x2122; Lulju 2014 ser tkun qiegË&#x2122;da takkumpanja l-purĂ§issjoni bl-istatwa devota taâ&#x20AC;&#x2122; Santa Venera fâ&#x20AC;&#x2122;Santa Venera, mis-6.30pm â&#x20AC;&#x2122;il-quddiem. Dan hu servizz ieË&#x2122;or mill-Ë&#x2122;afna servizzi li gË&#x2122;andha l-Banda Anici fâ&#x20AC;&#x2122;diversi festi fi bliet u rË&#x2122;ula Maltin.

Starting from

â&#x201A;Ź9,695 DEBONO

Ă&#x152;urnata Sqallija

FINANCE

For more information contact:

Il-Ë&#x2122;bieb tal-GË&#x2122;aqda SoĂ§jomuâ&#x201E;Śikali Anici nhar is-Sibt 13 taâ&#x20AC;&#x2122; Settembru 2014 ser torganizza ÂŠurnata Sqallija bil-kollaborazzjoni taâ&#x20AC;&#x2122; Joe Micallef Travel. Ă&#x152;ita oË&#x2122;ra fejn inâ&#x201E;Śuru s-suq taâ&#x20AC;&#x2122; Catania, il-Vulkan Etna, ikla tajba fuq il-Vulkan, u wara mmorru Centro Sicilia. Ghal aktar dettalji, riservazzjonijiet u programm tistaâ&#x20AC;&#x2122; Ă§Ă§empel lil John M. Spiteri fuq 7970 2874.

Michael Debono Limited 0GLQD 5RDG Ä˝HEEXĂŁ 7HO VDOHV#WR\RWD FRP PW ZZZ WR\RWD FRP PW

Toyota T oyota Malta

Toyota Gozo Showroom 0ĂŁDUU 5RDG ;HZNLMD ;:. *R]R 7HO JJV#WR\RWD FRP PW

year WARRANTY

ONLY 5.5% VARIABLE RATE OVER 6 YEARS

Almanakk

32 20.07.2014

It-Tnejn

IT-TEMP GÓAL-LUM

It-Tlieta

L-Erbg˙a

TWISSIJIET: Xejn

RITRATTMILL-ANTIK

L-OGÓLA TEMPERATURA: 32°C

INDIÇI UV: 9

31°C

29°C

TEMP: Xemxi

22°C

21°C

22°C

VIÛIBBILTÀ: Tajba

Il-Óamis

Il-Ìimg˙a

Is-Sibt Ritratt: JOHN AZZOPARDI

L-INQAS TEMPERATURA: 22°C

RIÓ: Óafif u varjabbli l-iktar mill-Punent li jsir mil-Lbiç BAÓAR: Óafif IMBATT: Ftit li xejn

29°C

30°C

31°C

21°C

23°C

TEMPERATURA TAL-BAÓAR: 24°C

SpIÛERIjILIjIfTÓU LLUMIL-ÓAdd Royal Pharmacy, 271, Triq ir-Repubblika, il-Belt Valletta Chemimart International Pharmacy, 650, Triq il-Kbira San ÌuΩepp, il-Óamrun Brown’s Pharmacy, 278, Triq il-Vitorja, Óal Qormi Mackie’s Pharmacy, Triq L. Casolani, Ta’ Paris, Birkirkara Charing Pharmacy, Triq il-Mimosa, Tal-Pietà JV’s Pharmacy, Wied is-Swieqi, is-Swieqi The Economical Dispensary, 86/87, Triq Sir Adrian Dingli, Tas-Sliema Misra˙ Kola Pharmacy, Triq il-Pitkali, Ó’Attard St Mary Pharmacy, 14, Pjazza Rotunda, il-Mosta Qawra Pharmacy, Earl’s Court/1, Triq l-Im˙ar, il-Qawra Theresa Jo Pharmacy, 3A, Triq Xintill, Óal Tarxien Alpha Pharmacy, Triq Bormla k/m Vjal il-Kottoner, il-Fgura St Anne Pharmacy, Triq il-Qaliet, Marsaskala St Catherine Pharmacy, Plot 3, Triq il-Qadi, iΩ-Ûejtun Bronja Pharmacy, Sonata, Triq il-Bronja, iΩ-Ûurrieq Plaza Pharmacy, 86, Triq il-Kbira, ÓaΩ-Ûebbu© Nigret Pharmacy, Triq iΩ-Ûahar, ir-Rabat

dINIL-ÌIMgÓA MILL-ISToRjA

21.07.2007 Harry Potter and the Deathly Hallows, l-aktar novella ppublikata mibjug˙a malajr. Inbieg˙u 15-il miljun kopja f’24 sieg˙a

G˙awdex Castle Pharmacy, 2, Misra˙ l-Indipendenza, ir-Rabat Pisani Pharmacy, Bini Ìdid, Triq Sannat, Ta’ Sannat

NUMRIREBBIEÓA LOTTU SUPER 5 GRAND LOTTERY

17 90 43 19 06 11 32 37 16 10 01 24 03 02 03

01 03 08 05 03

Kompetizzjoni Ktieb

20.07.2014 33

KOMPETIZZJONI KTIEB LEÌÌENDI

GÓAR ÓASAN U ÓREJJEF OÓRA Din il-pubblikazzjoni tal-SKS ti©bor fiha g˙add ta’ le©©endi, fil-ma©©oranza tag˙hom Maltin, li w˙ud minnhom kwaΩi ntesew g˙al kollox. It-teknolo©ija jista’ jkun li ta˙ti xi ftit g˙al dan. Ibbumbardjata b’g˙aΩla kbira ta’ films, kotba u log˙ob disponibbli l-˙in kollu minn madwar iddinja, il-©enerazzjoni Ωag˙Ωug˙a qieg˙da tinqata’ dejjem iΩjed mir-rakkonti tal-˙rejjef tradizzjonali li dari kienu jqanqlu l-imma©inazzjoni u jipprovdu divertiment. Din il-©abra ta’ le©©endi hija maqluba g˙all-Malti minn ÌuΩè Chetcuti, bi w˙ud minnhom me˙uda minn ©abra ta’ ˙rejjef miktuba bit-Taljan minn Aldo Farini, filwaqt li o˙rajn huma ˙rejjef li baqg˙u jintirtu bil-fomm. L-illustrazzjonijiet f’dan il-ktieb huma xog˙ol Giovanni Caselli. F’din il-©abra naraw, fost o˙rajn, il-le©©endi

marbuta ma’ G˙ar Óasan, il-Knisja tal-Isperanza u Wied il-G˙asel. Insibu wkoll il-le©©endi marbuta mal-mi©ja ta’ San Pawl f’Malta. Ûgur li tkun esperjenza sabi˙a g˙at-tfal li jaqraw dawn il-˙rejjef u jkunu jistg˙u jabbinawhom ma’ postijiet f’Malta li jeΩistu verament u li g˙adhom fix-xorti li jΩuru. G˙alkemm dan il-ktieb kien immirat g˙al tfal u adoloxxenti, Ωgur li jie˙du pjaçir jaqrawh ukoll ladulti; min g˙aliex permezz tieg˙u j©edded ilmemorji tar-rakkonti ta’ tfulitu, u min forsi wkoll isib xi ˙rafa ©dida fih li kien nesa jew li qatt ma sema’ biha. Lil hinn minn ktieb ta’ ˙rejjef, din il-pubblikazzjoni tirrappreΩenta t-tradizzjoni u l-istorja Maltija, b’le©©endi li fiç-çokon tag˙hom ifakkru dak li Malta g˙addiet minnu; mill-attakki mit-Torok salwasla tal-KristjaneΩmu f’pajjiΩna.

SILTA MILL-KTIEB ˙niena lil missirijietkom. L-id divina t’Alla, permezz tar-Re Ru©©ieru u ttalb ta’ missirijietkom keççew u kaxkru ’l barra minn art twelidkom lill-Misilmin qattiela; imma bil-˙aqq kollu ng˙idilkom illi jekk intom se tkomplu fit-triq il-˙aΩina li qbadtu, il-Misilmin jer©g˙u lura ’l hawnhekk. Gwaj g˙alikom, intom nies ˙Ωiena tal-Mosta! B’raskom idur jekk tkomplu bil-vizzji li g˙andkom! Tibqg˙ux tidg˙u u ta˙ilfu b’Alla! Tidinbux! Indmu! Ag˙mlu penitenza u itolbu! G˙id illum, g˙id g˙ada, imma ©ara illi l-kelma t’Alla waqg˙et fuq widnejn torox! Il-Mostin mhux biss ma kinux jisimg˙u l-kelma t-tajba imma f’qalbhom bdiet titnissel il-mibeg˙da u d-dispezz kontra Korradu li kien içanfarhom u j˙e©©i©hom biex iwettqu dmirhom kif ried Alla! Qed tisimg˙u? – kien hemm min jg˙idilhom – smajtu x’qalilkom leremita? Wara li ©iena hawn fostna, min jaf minn fejn; wara li g˙amel tieg˙u l-knisja tag˙na, u a˙na ˙allejnieh joqg˙od fiha; wara li Ωammejnieh bil-karità tag˙na, u ˙allejnieh jg˙id li jrid u li jog˙©bu kontra tag˙na u jqeg˙edna f’dawl ˙aΩin u jikkalunjana, g˙andu l-wiçç jg˙ajjarna f’wiççna! U storja wa˙da jg˙id u jredden il-jum kollu. B˙allikieku l-grazzja t’Alla mhux qieg˙da g˙alina, skumnikati, u assassini, ˙allelin u qabda briganti! U anqas dan g˙alih mhux biΩΩejjed! Issa qed jistieden is-sa˙ta fuqna u

jitlob li l-id t’Alla tikkastigana billi tibg˙at mill-©did il-Misilmin u sSaraçeni; ma smajtuhx g˙id hekk?… Din je˙tie© tinqata’. Dak l-eremita mhu eremita xejn, imma hu l-g˙adu tag˙na; jixtieq jirvinana; bniedem li jog˙bod lil Malta u lill-Maltin!… M’g˙andniex in˙alluh jibqa’ sejjer hekk! Inkeççuh minn hawn! Qabel ma nkeççuh jibqa’ jag˙mlilna l-˙sara. Bniedem falz, qarrieqi, impostur, midneb aktar minna, jid˙ak bina qieg˙ed, ipokrita! Inkeççuh! Imma nag˙mluha b’mod li qatt aktar ma ti©ih it-tentazzjoni li jer©a’ ji©i fostna! Nag˙tuh lezzjoni kif tixraqlu! Xebg˙a ©ebel li qatt aktar ma ti©ih il-˙ajra li jer©a’ jibda jg˙ajjar u jikkalunja lill-Mosta u lillMostin, jew lil Malta u ’l G˙awdex, Kemmuna u Kemmunett!… M’hawnx g˙alik! bravu! – g˙ajtu lo˙rajn minfu˙a bihom infushom u jid˙ku kemm jifil˙u. Nag˙tuh xebg˙a bastun! U jekk hu tassew eremita jindem milli qalilna u jiΩΩina ˙ajr! L-ewwel darba li mmorru l-knisja, f’dik il-knisja çkejkna ta’ San Pawl f’Wied il-G˙asel, jekk jer©a’ jipprova jçanfarna, nag˙tuh xebg˙a ©ebel! X’se noqog˙du nistennew? Imorru issa bla dewmien! Ma qalilniex biΩΩejjed? Dak Xitan!… Dimonju dak! Stennew! – tahom parir wie˙ed mill-kapurjuni – ma nistg˙ux naqbdu u nag˙tu a˙na xebg˙a ©ebel lil

dak li jkun g˙ax ikun qal ftit kliem iebes. Mhemmx it-Tribunal? Uuuuuh!…qed jibΩa’ dak!… Xi tribunal ta’ rasek?… Int viljakk! Stennew, araw x’qed ng˙idilkom!…imbag˙ad tkunu tafu jekk iniex viljakk. Tridu tie˙du ftit tal-paçenzja!… U jekk, ner©a’ ng˙idilkom, jekk taqbdu u tag˙tu xebg˙a lil dak li jkun, anke jekk ikun kanalja, il-˙tija taqa’ fuqkom. Allura, xt tridna nag˙mlu? Turu lid-dinja illi dan Korradu hu bniedem brikkun, kanalja u li a˙na nkunu qbadnieh fil-fatt. Kif? Nibag˙tu mara ta˙sel il-˙wejje© hemm fin-nixxieg˙a fil-Wied. Nibg˙at lil marti stess, kuntenti? Imbag˙ad? F’xi ˙in marti tag˙mel tabirru˙ha li waqg˙et fin-nixxieg˙a, u tibda tg˙ajjat: Qieg˙da nifga! Qed neg˙req!… Ix-xwejja˙ eremita jisma’ l-g˙ajjat u, imbag˙ad, ikollu jag˙mel wa˙da minn dawn it-tnejn: jew jo˙ro© biex jg˙inha, u a˙na noqog˙du warajh naraw x’ser jag˙mel. G˙ax x’razza ta’ qaddis jew ta’ eremita hu jekk jo˙ro© mill-knisja fejn ikun jistkenn u jitlob biex imur jag˙ti g˙ajnuna lil wa˙da mara? Inkella ma jo˙ro© xejn, u dik ta˙batlu ag˙ar; g˙ax x’razza ta’ maskalzun hu jekk, bl-iskuΩa taleremita©©, i˙alli mara tmut img˙arrqa?

“

Ûmien ilu Wied il-G˙asel, qrib il-Mosta, illum im©ebbel kollu u niexef qoxqox, kien fih x’tara, kien sabi˙ tassew! Qtajjiet kbar ta’ na˙al u ΩunΩan kont ta’ kuljum, kull ˙in, tismag˙hom iΩarΩru, nixxieg˙a ta’ ilma nieΩla ma taqtax, u l-ispja©©i miksija b’ward sabi˙ ˙amrani. Tant kien hemm na˙al, li fil-˙ofor tal-g˙oljiet kienu jibnu l-qolol tag˙hom, mnejn kien iqattar ilg˙asel ileqq u frisk b˙allikieku kont tinsab fl-Art Imwieg˙eda jew f’xi Ìenna. Fuq wa˙da minn dawk l-g˙oljiet kienet tidher tbajjad knisja çkejkna antika dedikata lil San Pawl; u sewwa sew f’dik il-knisja çkejkna ng˙alaq biex jag˙mel il-penitenza tieg˙u eremita bl-isem ta’ Korradu. Il-post kiem mill-isba˙ u kellu arja qaddisa; imma mhux hekk in-nies li kienu jg˙ixu f’dawk l-in˙awi; kienu kattivi, nies ˙Ωiena, Kif ta’ spiss ji©ri fiΩ-Ωminijiet tal-©id, jew meta Alla jibg˙at bil-kwantità d-doni talÓniena Tieg˙u, in-nies la kienet tie˙u ˙sieb Alla u anqas ma kienet tibΩa’ minnu. U Korradu kien iwissihom: Ift˙u g˙ajnejkom, intom nies ˙Ωiena! Il-kotra ta’ ©id li Alla takom ˙assrilkom mo˙˙kom u ˙aΩΩnilkom qalbkom! Oqog˙du attenti! Attenti! G˙adda Ω-Ωmien li dal-pajjiΩ kienu ja˙btu g˙alih il-Misilmin u joqtlu bla

Mistoqsija: X’kien jismu l-eremita?

Ibag˙tu r-risposta tag˙kom lil: Kompetizzjoni Ktieb, KullÓadd, ÇNL, Triq Mile End, il-Óamrun, u tid˙lu biç-çans li tirb˙u l-ktieb GÓAR ÓASAN U ÓREJJEF OÓRA ©entilment ipprovdut minn SKS. Ir-rebbie˙ jit˙abbar nhar il-Óadd li ©ej, 27 ta’ Lulju Ir-rebbie˙a huma mitluba ji©bru l-ktieb miç-Çentru Nazzjonali Laburista fil-Óamrun billi jippreΩentaw il-karta tal-identità mit-Tlieta sal-Ìimg˙a bejn id-09.00 u t-15.00, eskluΩ festi pubbliçi. Intant, ir-rebbie˙ tal-ktieb XEMX WISQ SABIÓA huwa:

JOSEPH CASSAR, Pepprina Court, Flat 1, Triq il-BrunΩar, Sta Venera.

Log˙ob

34 20.07.2014

B’4 numri 0067 0144 0150 0342 0477 1091 1351 1621 1787 2112 2183 2281 2374 2438 3048 3795 4144 4160 4309 4349 4486 4701 4878 4882 5861 6819 6923 7042 7135 7213 8141 8178

8472 8870 9070 9315 9581 9777

B’5 numri

B’6 numri

05731 06624 07199 17121 19057 23887 25764 26854 27638 39548 42862 46617 46978 58114 58537 63270 67364 74850 83495 85760 88284 99182

269889 434444 746587 748432

Bi 8 numri 02422071 26432382 46870068 53713438

SUDOKU SPONSORJATA MINN WELLA

Irba˙ xampù u conditioner Wella Aqta’ din il-log˙ba u ibg˙atha: KOMPETIZZJONI WELLA, KullÓadd, Çentru Nazzjonali Laburista, Triq Mile End, il-Óamrun.

Isem: .......................................................................................... Indirizz:......................................................................................... ..................................................................................................... Rebbie˙a tal-©img˙a l-o˙ra: CONNIE APAP, 46, Tulip Court, Flat 3, Triq Carmelo Farrugia, Óal Lija

Kompetizzjoni Centro Casalinga Ìemma’ s-sitt kupuni u ibg˙athom f’daqqa lil: KullÓadd, Kompetizzjoni Centro Casalinga, Çentru Nazzjonali Laburista, Triq Mile End, il-Óamrun.

Isem:...................................................................................................................................................................

Indirizz:.............................................................................................................................................................. ........................................................................................................................................................................... Nru tal-karta tal-identità:............................................. Nru tat-telefown:........................................................

Log˙ob

20.07.2014 35

IRBAÓ €25 fI flus

IBGÓAT DAWN IÛ-ÛEWÌ KOMPETIZZJONIJIET FLIMKIEN U IDÓOL BIÇ-ÇANS LI TIRBAÓ €25 L-indirizz huwa: Irba˙ €25 fi flus, KullÓadd, Çentru Nazzjonali Laburista, Triq Mile End, il-Óamrun.

TIslIBA Mimdudin:

Weqfin:

1. 4. 7.

La˙am (5) Wenzu u .... (4) Hekk ng˙ajtu lillommna (2) 9. Isem (3) 10. Ikkwieta? (6) 12. Gamblu IngliΩ (6) 16. Iddumx (3) 18. Alan Rapinett (1,1) 19,21W. Mimlija suldati (6) 20. Xa˙am (5) 21. Kollox IngliΩ (3) 23. Óares lejh (4) 24. Plural ta’ riΩma (5)

2.13. 3,6. 5,15. 6. 8. 11,17. 12,22. 13. 14. 15. 17. 21. 22.

Mag˙hom irran©ajna fuq lener©ija (6) FiΩ-Ωmien kien isir ˙afna minnu Hastings (6) Tg˙axxaq? (6) IΩΩejjen bihom (9) Ara 3 Fan (9) Naddaf (5) Il-gowler laqa’ (5) Ara 2 Mhux edukat? (6) Ara 5 Ara 11 Ara 19 Ara 12

SOLUZZJONI TAL-ÌIMGÓA L-OÓRA Mimdudin:

Weqfin:

1. 4. 7,16. 9,12. 10. 12. 18,15. 20. 23. 24.

1. 2,21M. 3. 6. 8. 11,22. 13,19. 14. 17. 21.

Briju, Djar, Skavi, Na˙bi, Sardin, Bandli, Óinijiet, Óadem, Twal, Irtet

Banana, In˙ott, USS, JAD, Kandidati, Qatta, N˙alli, Ilment, VAT, Ort

Attur 1:

Attur 2:

RIÛULTAT TAL-ÌIMGÓA L-OÓRA

Isem: Indirizz:

Nru tat-Telefown: Jennifer Aniston

REBBIEÓ TAL-ÌIMGÓA L-OÓRA GERTRUDE FARRUGIA, MarGer, Triq l-Iskola, il-Fgura.

Angelina Jolie

Sports

36 20.07.2014

BEDA IL-PROGRAMM POPOLARI ‘SUMMER ON THE MOVE’ Summer on the Move, il-programm sportiv talKunsill Malti g˙all-Isport beda din il-©img˙a b’rekord ta’ il-fuq minn 3500 parteçipant. Il-programm qed ikun offrut fil-kumplessi sportivi tal-KMS propju f’dawk tal-Kottonera, Kirkop u talQroqq, kif ukoll fl-iskejjel tal-Mosta u tas-Si©©iewi. Huma diversi d-dixxiplini sportivi offruti f’dan ilprogramm, fejn jibqg˙u l-iΩjed popolari l-g˙awm, il-©innastika, il-baskitbol u l-futbol. G˙al din l-edizzjoni, l-Kunsill Malti g˙all-Isport ˙aseb biex g˙alewwel darba, joffri l-programm tal-karting matul il©img˙a. Il-programm Summer on the Move huwa imfassal b’tali mod biex dawk il-©enituri li jwasslu lit-tfal fid-diversi çentri, jkunu jistg˙u jipparteçipaw f’attività sportiva iddisinjata apposta g˙alihom. Hemm diversi programmi g˙all-adulti minn fejn wie˙ed jista’ jag˙Ωel f’kull ˙in tal-©urnata u fiççentri kollha tal-Kunsill. Dawn il-programmi huma popolari ˙afna u jvarjaw minn G˙awm, Zumba, g˙al-Tai Chi u ˙afna o˙rajn. Din is-sena ©ew ukoll reveduti l-prezzijiet biex dejjem ikunu vanta©©uzi speçjalment g˙al dawk li

jridu juΩaw is-servizz il-©img˙a kollha. Il-programm se jibqa’ g˙addej sal-5 ta’ Settembru 2014. Din hija il-11-il edizzjoni ta’ dan il-programm li fih jistg˙u jipparteçipaw tfal, Ωg˙aΩag˙ u adulti minn 4 snin il’ fuq. G˙al dan il-programm qed ikunu utiliΩΩati 200 kowç speçjalizzat li qed jie˙du ˙sieb li jag˙tu l-attenzjoni me˙tie©a lil kull parteçipant. L-g˙an prinçipali ta’ dan il-programm hu li lparteçipanti jit˙arr©u u jg˙ixu ˙ajja aktar sana. Min˙abba din il-parteçipazzjoni qawwija filPixxina Nazzjonali, ˙afna mill- lanes qed ikunu me˙udin mit-tfal ta’ Summer on the Move, g˙alhekk il-Kunsill Malti g˙all-Isport ˙aseb biex jestendi s-sig˙at g˙all-membri tieg˙u tal-programm 60+. Filfatt issa il-˙in ©ie estiΩ min-nofsinhar sal4.00pm, biex g˙alhekk minn ikun irrid jibbukkja g˙andu iΩjed flessibiltà. Il-˙inijiet tal-programm 60+ huma bejn it-Tnejn u il-Ìimg˙a mit-8.00am sal-4.00pm. Il-Kunsill Malti g˙al-Isport dejjem jara kif joffri l–a˙jar servizz lill-klienti tieg˙u u dan jixxedu issuççess kbir li kellu f’dan l-ewwel jum tal-programm Summer on the Move.

REGATTA YOUTHS Bormla reb˙u l-edizzjoni ta’ din is-sena tar-Regatta Youths li saret fil-bajja tarRinella. Kompetizzjoni miftu˙a g˙all-qaddiefa ta˙t it-18-il sena u fiha ˙adu sehem ˙ames klabbs: Bormla, Isla, Kalkara, Marsa u BirΩebbu©a. Huma ikkompetew f’˙ames ti©irijiet, bit-taqtieg˙a g˙arreb˙a tax-shield kienet bejn Bormla u l-Kalkara. Huma reb˙u Ωew© ti©rijiet kull wie˙ed, bl-Isla reb˙u ti©rija wahda. Bormla reb˙u l-ewwel ti©rija dik ta’ b’erbg˙a. Huma kienu segwiti mill-Isla u mill-Kalkara rispettivament. It-tieni ti©rija, tal-frejgatini intreb˙et mill-Kalkara. BirΩebbu©a da˙lu t-tieni filwaqt li l-Isla spiççaw fittielet post. Bormla reb˙u t-tielet ti©rija, ta’ bi tnejn. Fit-tieni post da˙lu l-Marsa, waqt li lKalkara spiççaw it-tielet. L-Isla reb˙u t-ti©rija talkajjikki. Huma kienu segwiti fl-ordni mill-Kalkara u minn Bormla. L-a˙˙ar ti©rija, dik ta’ b’erbg˙a kienet deçiΩiva. Kienu l-Kalkara li ˙ar©u rebbie˙a quddiem Bormla u lMarsa. It-tieni post f’din l-a˙˙ar ti©rija kien biΩΩejjed g˙al Bormla sabiex jirb˙u x- shield b’total ta’ 60 punt. Huma kienu segwiti millKalkara b’56 punt, l-Isla bi 28 punt, Marsa b’20 punt u BirΩebbu©a bi 8 punti. Fi tmiem it-ti©rijiet saret ilpreΩentazzjoni uffiçjali misSegretarju Parlamentari g˙all-Isport Chris Agius. Il-programm ZONASPORT SAJF li jirritorna fuq ONE g˙ada t-Tnejn 21 ta’ Lulju, se jkun wie˙ed speçjali kollu kemm hu iddedikat lirRegatta tal-Youths. Il-programm jixxandar fl-10 ta’ filg˙axija, bi produzzjoni u preΩentazzjoni ta’ Mario Bonnici.

Sports

20.07.2014 37

ÓabTa keRHa gÓaL HaMILToN

Minkejja s-suççess li kiseb Rosberg, li spiçça fil-pole position, kienet il-˙abta kerha ta’ Hamilton f’Q1 li ©ibdet lattenzjoni ta’ ˙afna mid-dilettanti. Din se˙˙et fil-˙ames dawra tieg˙u hekk kif tilef il-kontroll tal-vettura meta l-front right brake disc ma Ωammx sew u bag˙tu dritt g˙al ©ol-barrieri. Fortunatement, il-Brittaniku ma we©©ax b’mod gravi u jidher li sofra biss qatg˙a kbira u daqqa goffa f’irkuptejh. Hamilton kellu jabbanduna l-kwalifiki, imma huwa mistenni li jie˙u sehem fit-tellieqa tal-lum fejn ˙a jkollu jitlaq mis-˙mistax-il post. Dan is-sewwieq xejn ma kien fortunat fil-kwalifiki din is-sena hekk kif kemm-il darba sab ru˙u f’xi inçidenti li tellfulu diversi poΩizzjonijiet. G˙aldaqstant, Hamilton se jkollu jer©a’ jsuq b’mod aggressiv fl-ewwel dawra biex jitla’ ‘il quddiem kemm jista’ qabel malaktar sewwieqa veloçi jibdew ja˙arbu. Sadanittant, f’dan l-istadju ma tkunx idea ˙aΩina g˙all-Mercedes li jag˙tu daqqa t’g˙ajn mill-viçin lejn il-brejkijiet tag˙hom g˙aliex il-problemi fihom qeg˙din isiru spissi wisq u jafu jkunu deçisivi fil-©lieda g˙all-kampjonat tassewwieqa. Sfida?

Il-˙atba tal-Brittaniku wittiet it-triq g˙al Rosberg biex jiddomina s-sessjonijiet kollha ta’ kwalifika. Però, il-ÌermaniΩ ma gawdiex mid-distakki li mdorri bihom hekk kif Bottas kien biss 0.219 sekondi ‘l bog˙od minnu. Wara lFinlandiΩ spiçça Massa b’distanza ta’ 0.538 mill-ewwel post. Il-Williams jidhru li g˙andhom lintenzjoni li jibdew jisfidaw lillMercedes g˙all-og˙la poΩizzjoni tal-

podju. S’issa dan il-fatt g˙adhom ma ˙abbrux b’mod çar, però l-qabΩa filkwalità tal-prestazzjonijiet tag˙hom qed tag˙milhom l-uniku tim li jifla˙ jag˙mel pressjoni fuq il-Mercedes b˙alissa. Il-bqija

Magnussen kiseb riΩultat tajjeb ferm bir-raba’ post tieg˙u, speçjalment meta wie˙ed jipparagonah mal-˙dax-il post tal-kollega tieg˙u, Button. Fil-©img˙at li g˙addew kienu qeg˙din jissemmew xi Ωvilupp ©odda fil-vetturi McLaren u jidher li fl-a˙˙ar qeg˙din jag˙tu l-frott. Wie˙ed irid jara jekk Magnussen jirnexxielux iΩomm din il-poΩizzjoni g˙aliex s’issa l-McLaren bag˙tew mhux ˙aΩin fit-tlielaq infushom. Min-na˙a tag˙hom, ir-Red Bull kellhom prestazzjoni kemmxejn anonima bil-˙ames u s-sitt post li kisbu Ricciardo u Vettel rispettivament. Alonso re©a’ kiseb riΩultat ferm a˙jar minn ta’ Raikkonen li, biex inkunu g˙edna kollox, jidher li tilef l-interess f’dan l-isport u ma tkunx sorpriΩa jekk is-sena d-die˙la narawh jikkompeti f’kategorija o˙ra. Kvyat ukoll kiseb vanta©© komdu ta’ ˙ames poΩizzjonijiet fuq il-kollega tieg˙u, filwaqt li Ω-Ωew© sewwieqa talForce India ˙a jibdew ˙dejn xulxin fiddisa’ u l-g˙axar post. Fl-a˙˙ar, nota meterjolo©ika hekk kif matul it-tellieqa tal-lum it-temp mistenni li jkun imsa˙˙ab b’possibbilità ta’ madwar 20% ta’ xita. G˙aldaqstant, wie˙ed ma jeskludix li naraw lotterija o˙ra ta’ pitstops kif ©ieli rajna matul dan l-ista©un biex it-timijiet jippruvaw jaqtg˙u x’tyres jag˙tuhom l-a˙jar prestazzjonijiet.

Hamilton se jkollu jibda mill-˙mistax-il post illum

Numru ta’ tidwir 67

Tul tat-tellieqa 306.458 km

Dawra rekord

K.Raikkonen (2004)

Rebbie˙ tal-2013

S.Vettel (Red Bull)

POÛ.

ISEM IS-SEWWIEQ

TIM

ÓIN

DISTAKK

01 02 03 04 05 06 07 08 09 10

Nico Rosberg Valtteri Bottas Felipe Massa Kevin Magnussen Daniel Ricciardo Sebastian Vettel Fernando Alonso Daniil Kvyat Nico Hulkenberg Sergio Perez

Mercedes Williams Williams McLaren Red Bull Red Bull Ferrari Toro Rosso Force India Force India

1:16.540 1:16.759 1:17.078 1:17.214 1:17.273 1:17.577 1:17.649 1:17.965 1:18.014 1:18.035

+0.219 +0.538 +0.674 +0.733 +1.037 +1.109 +1.425 +1.474 +1.495

IÇ-ÇIRkwIT u LIL HINN MINNu Il-Grand Prix tal- Ìermanja wasal ukoll u bih se nkunu qeg ˙di n naqbΩu l-punt nofsani ta’ sta©un li s’issa offra battalja interessanti ˙afna g˙all-ewwel post tal-kampjonat tassewwieqa. Din is-sena l-GP tal-Ìermanja se ssir f’Hockenheim, hekk kif din it-tellieqa qeg˙da talterna ma’ dik tan-N ür burg ri ng war a li Ecclestone ©ab fi tmiemu l-Grand Prix tal-Ewropa fl-2007, li normalment kienet issir fl-a˙˙ar çirkwit li semmejna. Separazzjoni? Is-sewwieq ÌermaniΩ Nico Rosberg kellu Ωew© ra©unijiet g˙alfejn jiççelebra din il-©img˙a hekk kif, wara li pajjiΩu reba˙ it-tazza tad-dinja, huwa ffirma kuntratt ©did mal-Mercedes li ˙a jΩommu mag˙hom g˙al diversi snin. Madankollu, iç-çelebrazzjonijiet tieg˙u g˙al dan l-ewwel suççess ©ew mtappna kemmxejn wara li l-FIFA Ωammitu milli jag˙mel stampa tattazza tad-dinja fuq il-helmet tieg˙u min˙abba ra©unijiet ta’ copyright assoçjati ma’ dan it-trofew. L-estenzjoni tal-kuntratt ta’ Rosberg turi b’mod çar li t-tim g˙andu l-˙sieb li jibni l-pro©etti tieg˙u madwar isse wwi eq Ì erm aniΩ he kk kif dan qieg˙ed jesperjenza l-aqwa sta©un tieg˙u fil-Formula 1. Fl-istess ˙in, wie˙ed ma jistax jinjora l-fatt li a˙bar simili g˙adu ma wasalx fil-kaΩ ta’ Hamilton, fatt li qieg˙ed isa˙˙a˙ lg˙ejdut illi huwa qed jikkunsidra li j˙alli l-Mercedes fl-a˙˙ar ta’ dan lista©un.

It-timijiet mhumiex ˙a juΩaw is-sistema tal-FRIC f'Hockenheim KriΩi Raikkonen Sewwieq ie˙or li g˙andu futur inçert huwa Kimi Raikkonen li matul dan lista©un qieg˙ed ibag˙ti ferm biex jadatta ru˙u g˙all-Ferrari tieg˙u. Dawn ilproblemi mmanifestaw ru˙hom diversi drabi matul dawn l-a˙˙ar xhur, fosthom fit-tellieqa ta’ Silverstone, fejn l-aggressività tieg˙u po©©ietlu ˙ajtu u dik ta’ sewwieqa o˙ra fil-periklu. Ag˙ar minn hekk, Raikkonen jidher li qieg˙ed isuq ming˙ajr motivazzjoni g˙aliex rarament narawh ji©©ieled g˙allpoΩizzjonijiet ta’ quddiem. Minkejja li wie˙ed irid jammetti li l-Ferrari ftit li xejn hija kompetittiva din is-sena, huwa

veru wkoll li Alonso rnexxielu jikseb riΩultati a˙jar minn tieg˙u b’mod konsistenti, inkluΩ podju fil-GP taç-Çina. Il-Ferrari ma taw l-ebda indikazzjoni li ˙a jbiddlu xi wie˙ed mis-sewwieqa tag˙hom fl-a˙˙ar ta’ dan l-ista©un. Però, huwa dubjuΩ kemm il-Chairman tag˙hom, Luca Cordero di Montezemolo ˙a jdum jissaporti nnuqqasijiet ta’ Raikkonen. Allura jaf jag˙Ωel li jie˙u çans b’Jules Bianchi, li mal-Marussia kiseb riΩultati poΩittivi matul dan l-ista©un. Kategorija ©dida? Montezemolo ma jidhirx li qieg˙ed

jikkonsidra riformi fi ˙dan il-Ferrari biss . Ftit tal-jiem ilu huwa ©ie kkwotat li qal illi l-livell ta’ spettaklu fil-Formula 1 tbaxxa ferm matul dawn l-a˙˙ar snin min˙abba l-inkompetenza ta’ Bernie Ecclestone. Min˙abba f’hekk, huwa qieg˙ed i˙oss li fil-viçin jista’ jkun obbligat li jie˙u passi serji biex din is-sitwazzjoni tkun korretta. Iç-Chairman tal-Ferrari ma da˙alx f’dettalji dwar x’g˙andu f’mo˙˙u. Madankollu, huwa fatt mag˙ruf li filpassat kien g˙eddet lil Ecclestone li jo˙loq kompetizzjoni ©dida fil-kategorija Formula biex jikkompeti malF1 jekk il-Brittaniku ma jikkonsultax iktar mat-timijiet meta jressaq xi riformi importanti. Wie˙ed irid jistenna u jara, però f’dan l-istadju jidher kemmxejn diffiçli li Monte zem olo jid˙ol g˙al pro©ett daqshekk ambizzjoni meta g˙andu tant xog˙ol x’jag˙mel fi ˙dan ilFerrari stess. Jitne˙˙a l-FRIC Fuq livell tekniku, l-FIA talbet lit-timijiet biex ma juΩawx is-sistema talFront and Rear Interconne cted Sus pension (FRI C) li fl -op injoni tag˙ha tikser l-Artiklu 3.15 tar-regolamenti tekniçi. Minkejja li ma ntla˙aqx il-ftehim unanimu li hemm bΩonn biex din ilbidla tkun applikata matul l-ista©un kollu, it-timijiet qablu li din il-biçça m a tintuΩax f’H ockenheim . Dan qieg˙ed isir biex jaraw x’effett ˙a jkollu n-nuqqas tag˙ha qabel ma tittie˙ed deçiΩjoni permanenti.

Sports

38 20.07.2014

Suq ta’ traSferimenti ta’ din il-ÌimgÓa arSenal D˙ul: £0m Infiq: £10m Differenza -£10m Il-kowç FrançiΩ Arsene Wenger kompla jΩid mal-konti©ent FrançiΩ li di©à g˙andu fit-tim fejn akkwista lid-difensur Mathie Debuchy ming˙and it-tim ta’ Newcastle g˙assomma ta’ £10m. Wenger iddeskriva lil dan id-difensur b˙ala plejer li di©à g˙andu esperjenza kbira fil-league IngliΩ u din se tg˙inu immens biex jissetilja mat-tim minn Londra. G˙aldaqstant, Debuchy sostna li qed i˙ossu onorat li ©ieh dan iç-çans li jilg˙ab bil-kuluri ta’ Arsenal u ta˙t il-gwida tal-kowç FrançiΩ.

qPr D˙ul: £0m Infiq: £0m Differenza £0m

liVerPOOl fC D˙ul: £80.5m | Infiq: £59m | Differenza +£21.5m Wara t-tluq kemxejn mistenni ta’ dak li sa ftit Ωmien ilu kien l-idolu tassapporters ta’ Liverpool Luis Suarez, huma bdew jinvestu flusu minnufih fi plejer Serb ta’ 20 sena li j©ib l-isem ta’ Lazar Markovic. Il-klabb minn Merseyside ffinalizza dan il-plejer nhar itTlieta li g˙addew g˙as-somma ta’ £20 miljun. Dan iΩ-Ωag˙Ωug˙, li huwa versatili ˙afna u jista’ jilg˙ab f’diversi poΩizzjonijiet fosthom fin-nofs kif ukoll mal-©nub jew wara l-attakkant, kien pedina importanti g˙all-eksklabb tieg˙u Benfica fejn g˙enhom jirb˙u l- league ta’ pajjiΩhom wara li kien ing˙aqad mag˙hom fis-sajf tal-2013 ming˙and Partizan Belgrade. Fil-kummenti tieg˙u lill-medja hu sostna li se jag˙mel dak kollu possibbli biex jil˙aq l-g˙anijiet tas-sapporters, tal-kowçis kif ukoll ta’ s˙abu l-plejers fi ˙dan it-tim ta’ Liverpool. Dan il-plejer Serb skurja 7 gowls f’49 log˙ba li lag˙ab l-ista©un li g˙adda ma’

Benfica. Dan huwa r-raba’ trasferiment ta’ Liverpool s’issa f’dan is-suq ta’ trasferimenti fejn huma di©à ffirmaw lil Rickie Lambert g˙al £4m u lil Adam Lallana g˙al £25m ming˙and Southampton, kif ukoll lil Emre Can ming˙and it-tim ÌermaniΩ ta’ Bayer Leverkusen g˙as-somma ta’ £10m. Huwa mistenni li l-klabb IngliΩ ikompli jinvesti fi plejers o˙ra fosthom Divock Origi, il-plejer ta’ 19-il sena li g˙en lill-Bel©ju jaslu sal-kwarti tal-finali fit-Tazza tad-Dinja li g˙adha kemm spiççat. Liverpool qed jistennew li jie˙du risposta poΩittiva ming˙and ilplejer innifsu u, jekk dan ise˙˙, mistennija j˙allsu madwar £10m g˙al dan il-plejer li jilg˙ab fi Franza ma’ Lille. Is-Sibt filg˙odu Liverpool kienu attivi ferm tant li la˙qu ftehim fuq il-bejg˙ tal-attakkant Taljan Fabio Borini ma’ Sunderland g˙assomma ta’ £14m. Apparti dan it-trasferiment, huma la˙qu wkoll ftehim ma’ QPR rigward l-attakkant Loic Remy li kien qed jissemma ˙afna ma’ Arsenal FC g˙as-somma rrapportata ta’ £8.5m.

Trasferiment li forsi g˙al ˙afna sapporters tal-Manchester United kien wie˙ed emozzjonali min˙abba r-rabta li dan il-plejer kellu mal-klabb huwa dak ta’ Rio Ferdinand. Dan id-difensur IngliΩ iddeçieda li jtemm il-karriera tieg˙u ma’ Manchester United wara 12-il sena mal-klabb minn Manchester. Wara li ffirma l-kuntratt ma’ QPR, Ferdinand sa˙aq li se jag˙mel dak kollu possibbli biex jipprova jΩomm lill-QPR fil-Premier League IngliΩ. Filwaqt li sostna li l-United se jibqa’ jg˙oΩΩhom huwa qed i˙ares ’il quddiem biex jibda karriera ©dida ma’ dan it-tim. Fattur importanti li wasslu biex jag˙Ωel lil dan it-tim huwa proprju l-kowç Harry Redknapp.

rOma D˙ul: £0m Infiq: £17.4m Differenza -£17.4m It-tim tal-kapitali Taljana Roma rnexxielu ‘jisraq’ it-trasferiment minn ta˙t idejn ir-rivali tag˙hom Juventus g˙al akkwist tal- midfielder Ar©entin Juan Iturbe. Iturbe, li g˙andu 21 sena ©ie ffirmat g˙assomma ta’ £17.4m ming˙and Verona. Fl-ista©un li g˙adda Iturbe skurja 8 gowls fi 33 log˙ba ma’ Verona, tant li l-potenzjal tieg˙u ©ie mqabbel ma’ dak ta’ Messi meta kien Ωg˙ir. It-tim ta’ Roma di©à ffirmaw b’xejn lil Ashley Cole, Urby Emanuelson kif ukoll lil Seydou Keita bi sforz li jkomplu jag˙tu sfida denja lil Juventus li reb˙u l-kampjonat Taljan l-ista©un li g˙adda.

CHelSea fC D˙ul: £4.7m | Infiq: £77m | Differenza -£72.3m L-eksattakkant ta’ Atletico Madrid Diego Costa ffinalizza ttrasferiment tieg˙u mattim IngliΩ ta’ Chelsea g˙as-somma ta’ £32m nhar it-Tlieta li g˙addew u ffirma kuntratt ta’ 5 snin mal-klabb. Hu sostna li jinsab kuntent ˙afna li ng˙aqad ma’ Chelsea g˙ax fi kliemu “kul˙add jaf kemm it-tim ta’ Chelsea huwa tim kbir li jilg˙ab fl-aqwa league fid-dinja”. Diego Costa huwa t-tieni plejer ta’ fama mondjali li t-tim minn Londra rnexxielu jakkwista dan is-sajf, wara l-akkwist ta’ Cesc Fabregas g˙al £30m ming˙and il-klabb Katalan ta’ Barçellona. Dan l-attakkant li lag˙ab mat-tim Spanjol fl-edizzjoni tat-Tazza tad-Dinja li g˙addiet, skurja 36 gowl fi 52 log˙ba u li bihom g˙en lill-Atletico Madrid jirb˙u l- league g˙all-ewwel darba fi 18-il sena. Chelsea FC komplew fejn ˙allew u lÌimg˙a filg˙axija rnexxielhom jiffinalizzaw it-trasferiment tad-difensur BraΩiljan Filipe

Luis ming˙and l-istess Atletico Madrid. Huma ffirmaw lil dan il-plejer g˙as-somma ta’ £15m fejn il-kuntratt se jΩommu marbut mat-tim ta’ Chelsea g˙at-tliet snin li ©ejjin. Dan id-difensur mal-linja stqarr li t-trasferiment tieg˙u ma’ Chelsea huwa “˙olma li fla˙˙ar saret realtà” u se jag˙mel l-almu tieg˙u biex ikun plejer ta’ suççess ma’ dan it-tim. Wara t-tluq ta’ Ashley Cole ma’ Roma, fl-a˙˙ar jidher li l-kowç ta’ Chelsea Jose Mourinho sab il-plejer ideali biex jimla l-vojt li ˙alla Cole. Intant, l-attakkant SenegaliΩ Demba Ba telaq lill-Chelsea u ng˙aqad mat-tim Tork ta’ Besiktas g˙as-somma ta’ £4.7m. Dan il-plejer li g˙andu 29 sena jidher li ma kienx parti mill-pjanijiet tal-ekskowç tieg˙u Jose Mourinho u g˙alhekk iddeçieda li jtemm ilkarriera tieg˙u minn ma’ Chelsea. Wara din l-attività kollha l-kowç ta’ Chelsea Jose Mourinho sostna li t-tim tieg˙u huwa komplut u m’g˙andux ˙sibijiet li jixtri xi plejers o˙ra. IΩ-Ωmien biss jista’ jag˙tina parir dwar jekk din l-istqarrija hix minnha jew le.

real madrid D˙ul: £0m Infiq: £20m Differenza £-20m

Wara ˙afna spekulazzjonijiet min˙abba l-involviment tat-tim ÌermaniΩ fil-final tat-Tazza tad-Dinja, il-midfielder ÌermaniΩ ta’ Bayern Munich Toni Kroos ing˙aqad ma’ Real Madrid g˙assomma ta’ £20m. Kroos kien strumentali g˙all-Ìermanja kif ukoll g˙all-ekstim tieg˙u Bayern Munich fejn, apparti li reba˙ it-Tazza tad-Dinja, reba˙ ukoll diversi unuri mat-tim mill-Bavarja, kemm fuq livell Ewropew kif ukoll diversi leagues tal-Bundesliga u tazzi o˙ra. IçChairman ta’ Bayern Munich Karl-Heinz Rummenigge rringrazzja lil Kroos g˙as-servizzi tieg˙u u xtaqlu kull suççess fl-avventura ©dida tieg˙u. Intant, il-plejer ÌermaniΩ Sami Khedira qed ikompli jissemma li jista’ jing˙aqad ma’ diversi timijiet barra minn Spanja, fosthom Liverpool kif ukol l-Arsenal. Madankollu, g˙ad ma kienx hemm xejn uffiçjali rigward dan il-plejer.

Sports

20.07.2014 39

IL-KOLLASS TAL-BRAÛIL Minkejja li l-BraΩil kien imdawwar b’˙afna kontroversji min˙abba l-bini ta’ ç erti grawnds u l-ammont eç ç essiv ta’ flus li ntefqu fuqhom, it-tim nazzjonali xorta wa˙da beda dan it-tournament fuq sieq tajba tant li reba˙ Ωew© log˙biet u ©ie draw log˙ba biss. Reb˙iet fuq ir-rivali ç-Çili bil-penalties u reb˙a o˙ra sofferta fuq il-Kolumbja, wassluhom g˙al konfrott dirett fis-semi-finali kontra l-qawwa Ewropea, il-Ìermanja. B’moral baxx min˙abba l-injury kerha ta’ Neymar u sospensjoni g˙al possibbilment l-aqwa plejer li kellhom il-BraΩil f’din it-Tazza tad-Dinja Thiago Silva, huma sofrew telfa rekord ta’ 1-7 f’darhom li Ω©ur ma niΩlitx tajjeb mal-BraΩiljani. Il-˙mar l-mag˙kus idur g˙alih id-dubbien u hekk ©ralhom il-BraΩil meta lag˙bu kontra l-Olanda g˙at-tielet post, tant li spiç ç aw ˙adu telfa umiljanti o˙ra, din id-darba ta’ 0-3. Tazza tadDinja li Ωgur ˙alliet tog˙ma qarsa g˙al dawk in-nies li g˙andhpm g˙al qalbhom is-Selecao. IT-TMIEM TAL-ERA SPANJOLA Wara dominanza assoluta Spanjola fil-kampjonati Ewropej tal-2008 kif ukoll fl-edizzjoni tat-Tazza tad-Dinja tal-2010 u l-kampjonati Ewropej tal-2012, l-era Spanjola ©iet fi tmiemha f’din l-edizzjoni li g˙addiet. Minkejja li fl-a˙˙ar log˙ba tal-gruppi g˙elbu lill-Awstralja b’mod komdu bl-iskor ta’ 3-0, xorta wa˙da ma impressjonaw xejn fl-ewwel Ωew© log˙biet tag˙hom, fejn spikkat l-iktar ir-reb˙a tal-Olanda bl-iskors ta’ 51. Dawn il-prestazzjonijiet kienu xhieda li t-tim Spanjol jinsab g˙ajjien u li jista’ jkun li g˙andu bΩonn bidla fil-management. It-telfa imbarazzanti li sofrew kontra l-Olanda kienet it-tieni l-ag˙ar wa˙da wara t-telfa talBraΩil li semmejna qabel. IT-TIM SORPRIΩA – IL-KOSTA RIKA M’hemm l-ebda dubju li t-tim sorpriΩa ta’ din l-edizzjoni tat-Tazza tad-Dinja kien dak tal-Kosta Rika. Din issorpriΩa mill-ewwel bdiet tidher fl-ewwel log˙ba tal-grupp kontra l-Urugwaj fejn reb˙ulhom bl-iskor ta’ 31. Barra minn hekk, huma wkoll g˙elbu l-isfida tal-Italja u wkoll reb˙ulhom bl-iskor ta’ 1-0. Jekk g˙al ˙afna dan kien il-massimu li l-Kosta Rika setg˙u jag˙mlu, mar Ωmerç , g˙ax fil-log˙ba li kien imisshom g˙elbu lill-Greç ja bil-penalties u avvanzaw g˙all-kwarti tal-finali. Madankollu, huma spiç ç aw eliminati mill-Olanda g˙al darb’o˙ra bil-lotterija tal-penalties. LUIS SUAREZ, IL-GIDMA U S-SOSPENSJONI

JIRTIRA MILL-INTERNAZZJONALI Philipp Lahm, il-captain tat-tim nazzjonali ÌermaniΩ ˙abbar li se jirtira mix-xena internazzjonali. Id-difensur ta’ 30 sena lag˙ab 113-il log˙ba fil-perjodu ta’ bejn l-2004 u l-2014, li matul dawn l-g˙axar snin, hu skurja ˙ames gowls. Dan kien xokk g˙all-ammiraturi tat-tim ÌermaniΩ — li nhar il-Óadd li g˙adda g˙llew it-tazza tad-dinja g˙ar-raba’ darba. Din id-deçiΩjoni ˙alliet lil kowç Joachin Löw indeçiΩ dwar lil min ser ipo©©i b˙ala ssostitut tal-plejer tal-Bayern Munich, b’mod speçjali fi ftit taΩ-Ωmien ie˙or meta jibdew il-kwalifikazzjonijiet g˙al Ewro 2016 — Franza se tkun qed tospita dan l-avveniment. Jerome Boateng jista’ jkun il-kandidat b˙ala s-suççessur ta’ Lahm. Boateng huwa difensur çentrali, iΩda ilu jilg˙ab g˙al bosta Ωmien filpoΩizzjoni ta’ difensur lemini kemm mat-tim nazzjonali u anka malBayern Munich. Plejer ie˙or b’kapaçità u b’impenn lejn il-log˙ba tal-futbol, huwa lwinger xellugi tal-Borussia Dortmund, Kevin Grosskreutz. il-versatilità ta’ Grosskreutz hija utli g˙al-kowç Löw, jekk dejjem ikun irid ibiddel it-tattika tal-log˙ba. Dan il-plejer Ωag˙Ωug˙ ta’ 25 g˙ad g˙andu laqwa snin quddiemu. Benedikt Howedes, il-plejer ta’ 26 sena taxSchalke, jista’ jkollu post permanenti mat-tim nazzjonali tal-Ìermanja, dejjem jekk dan tal-a˙˙ar iΩomm il-prestazzjonijiet tajbin tieg˙u b’mod konsistenti.

Il-mument li kulma jmur Ωgur se jibqa’ mfakkar huwa l-mument li l-attakkant tal-Urugwaj Luis Suarez gidem lid-difensura Taljan Giorgio Chiellini. Fil-verità, wara li Suarez kien di©à ©ie sospiΩ darbtejn o˙ra fuq kaΩijiet ta’ gdim fuq plejers o˙ra, xorta wa˙da jidher li ma tg˙allimx g˙ax din id-darba re©a’ g˙amilha. Min˙abba dan l-att immatur g˙al a˙˙ar, huwa we˙el sospensjoni ta’ erba’ xhur minn kull attività realata mal-futbol. Kien hemm ˙afna tal-fehma li dan l-inç ident wassal g˙at-trasferiment tieg˙u minn ma’ Liverpool g˙al ma’ Barç ellona li ©ie konkluΩ ftit jiem ilu. IT-TALENT TA’ JAMES RODRIGUEZ Tournaments internazzjonali dejjem jirnexxilhom iservu ta’ pjattaforma biex plejers b’talent b˙al ta’ James Rodrigues jispikkaw. Fil-fatt, din l-edizzjoni ma kinitx eççezzjoni tant dan il-plejer spiçça biex reba˙ l-unur tal-Golden Boot kif ukoll spiçça b˙ala l-iktar plejer li skurjaw gowls f’din l-edizzjoni. Wara s-suççess li kellu fit-Tazza tad-Dinja, wie˙ed g˙andu jistenna li l-futur tieg˙u se jkun tema prinç ipali fid-dinja talisports. Fil-fatt, bilkemm g˙addew ©imag˙tejn mit-tmiem tat-Tazza tad-Dinja, dan g˙aliex di©à beda jissemma li jista’ jing˙aqad ma’ qawwiet tal-futbol Spanjol fosthom Barç ellona u Real Madrid. L-INJURY KERHA TA’ NEYMAR Meqjus b˙ala wie˙ed mill-aqwa talenti li hawn fid-Dinja tal-futbol, il-BraΩiljan Neymar spiçça l-ewwel Tazza tad-Dinja fuq nota ˙aΩina ˙afna. Fil-partita kontra l-Kolumbja huwa ©ie milqut fil-parti ta’ isfel ta’ dahru b’konsegwenza li mit-testijiet li sarulu rriΩulta li xaqqaqha, wara da˙la bl-irkoppa mid-difensur talKolumbja Juan Camillo Zuniga. Fil-mument ta’ din l-injury serja ˙afna l-qlub tal-BraΩiljani waqfu ˙esrem g˙ax ˙asbu li l-karriera tal-istilla tag˙hom kienet ©ejja fi tmiemha. Fil-fatt, f’intervista li ta lill-midja BraΩiljana, Neymar sostna li kien iffurtunata ˙afna li ma spiççax paralizzat g˙al ˙ajtu kollha. IS-SOSTITUZZJONI STRAMBA TA’ TIM KRUL L-iktar deçiΩjoni li ˙add ma stenniha u kienet kemxejn stramba kienet dik tal-eks kowç tal-Olanda Louis Van Gaal. Dan g˙aliex huwa g˙aΩel li jbiddel lill-goalkeeper regolari Jasper Cillessen ma’ Tim Krul g˙al penalties biss. Fil-fatt, din id-deçiΩjoni switlu mitqlu deheb g˙ax l-Olanda rnexxilhom jikkwalifikaw g˙arrawnd li jmiss u Tim Krul deher b˙ala eroj g˙all-poplu OlandiΩ. MESSI U L-BALLUN TAD-DEHEB

PoΩ

Tim

Punti +/-

01.

Il-Ìermanja

1724

02.

L-Ar©entina

1606

Wara li kien strumentali fil-faΩi tal-gruppi g˙all-Ar©entina permezz tal-erba’ gowls li skurja, Messi deher b˙ala kandidat denju g˙all-Ballun tad-Deheb. IΩda ©ara li minkejja li l-Ar©entina komplu javvanzaw sa˙ansitra sal-final, Messi beda kulma jmur ikollu prestazzjonijiet ˙Ωiena, tant li wara l-faΩi tal-gruppi ma skurjax gowl ie˙or. Fid-dawl ta’ dawn il-prestazzjonijiet diΩappuntanti huwa xorta wa˙da spiçça biex reba˙ dan l-unur presti©juΩ. Plejers b˙al Thomas Muller li skurja 5 goals kif ukoll James Rodriguez li skurja 6 gowls kienu jkunu kandidati ideali biex eventwalment jirb˙u dan l-unur. SAPPORTER BEL©JANA SPIC C AT IMKECC IJA MINN KUMPANIJA TAL-MUDELLI

03.

L-Olanda

1496

04.

Il-Kolumbja

1401

05.

Il-Bel©ju

1330

06.

L-Urugwaj

1241

07.

Il-BraΩil

1241

-04

08.

Spanja

1229

-07

09.

L-Isvizzera

1296

-03

It-Tazza tad-Dinja dejjem offriet spettaklu ta’ kuluri u divertiment, iΩda dejjem offriet ukoll persuni attraenti li fi Ωmien qasir isiru famuΩi, speçjalment fuq Facebook. L-istess ©ara Axelle Despiegelaere li fi Ωmien ©imag˙tejn ir-ritratt tag˙ha la˙˙aq madwar 200,000 like fuq Facebook. Din il-fama wasslitha biex kumpanija tal-mudelli impjegata mag˙ha imma dan ix-xog˙ol ma tantx dam. Dan g˙aliex, ftit wara, hi tefg˙et ritratt fuq Facebook tag˙ha ma’ ç erva mejta b’rifle f’idejha. Din l-istess kumpanija li impjegat g˙assbu˙ija tag˙ha, spiççat biex keç ç itha mill-ewwel g˙ax kienet kumpanija li g˙andha g˙al qalbha d-drittijiet tal-annimali. L-ELIMINAZZJONI BIKRIJA TAL-INGILTERRA

10.

Franza

1202

Malta tinsab fil-150 post b’146 punt u niΩlet 18-il post. L-Italja tinsab fl-14-il post b’1056 punt u niΩlet 5 postijiet. L-Ingilterra tinasb fl-20 post b’ 911-il punt u niΩlet 10 postijiet.

B’Ωew© gowls fi tliet log˙biet Ωgur mhumiex biΩΩejjed g˙al tim li kellu aspettattivi kbar ˙afna li iΩda kollha taru mar-ri˙. Óafna mis-sapporters IngliΩi tefg˙u l-˙tija fuq l-istilel tat-tim b˙al Wayne Rooney u Daniel Sturridge li rnexxilhom biss jiskurjaw gowl kull wie˙ed. Madankollu, mhux kollox mar ˙aΩin g˙allIngilterra. Dan g˙aliex talenti b˙al Ross Barkley, Raheem Sterling kif ukoll Alex Oxlade-Chamberlain jistg˙u joffru xaqq ta’ tama g˙all-edizzjonijiet futur tat-Tazza tad-Dinja. Madankollu, dan in-nazzjon xorta wa˙da g˙andu bΩonn jimpruvja b’mod kollettiv jekk xi darba verament irid jer©a’ jirba˙ it-Tazza tad-Dinja wara ˙afna Ωmien. IL-PRESTAZZJONIJIET INKORAÌÌANTI TAL-ISTATI UNITI Óadd ma stenna li t-tim tal-Istati Uniti se jg˙addi minn dak il-grupp, li qabel bdiet it-Tazza tad-Dinja, ©ie mlaqqam il-grupp tal-mewt, iktar u iktar meta ma kellhomx lill-istilla tal-edizzjoni preç edenti fit-tim, Landon Donovan. Fil-fatt kien hemm ˙afna kontroversja dwar din id-deç iΩjoni ta’ Jurgen Klinsmann iΩda din il-kontroversja malajr sfumat fix-xejn meta Tim Howard u l-captain tat-tim Clint Dempsey impressjonaw lil kul˙add bil-prestazzjonijiet tag˙hom. Wara reb˙a, dro u telfa fil-faΩi tal-gruppi, humma g˙addew u ltaqg˙u kontra l-Bel©ju fir-rawnd tal-a˙˙ar 16. G˙al darb’o˙ra, il-lotterija kiefra tal-penalties kienet ir-ra©uni g˙all-eliminazzjoni tal-Amerikani. Dan ma jtellef xejn mill-fatt li l-Amerikani g˙andhom iΩommu rashom mg˙ollija g˙all-edizzjoni li jmiss fis-sena 2018.

Lokali

40 20.07.2014

PREMJU ÌDID

GÓAL BUSUTTIL L-MOU MAÇ-ÇINA MA JFISSER XEJN

F’konferenza tal-a˙barijiet fix-Xewkija G˙awdex, is-Segretarju Parlamentari Justyne Caruana lbiera˙ ˙abbret inizjattiva ©dida b’risq il-qasam tad-diΩabbiltà li tikkonsisti fi premju ©did bi tliet kategoriji. Dawn huma: – Premju Speçjali g˙al Impenn fis-Settur tad-DiΩabbiltà – Premju g˙al dik il-persuna jew organizzazzjoni li ˙alli et marka fuq il-qasam – Premju g˙al Azzjoni Diretta u AttiviΩmu minn Persuni b’DiΩabbiltà Dr Caruana qalet li dan huwa mod çar ta’ kif il-Gvern ser ikun qieg˙ed juri l-apprezzament tieg˙u lejn nies li taw u kontinwament jag˙tu kontribut siewi u sinjifikanti fis-settur, li permezz tag˙hom qed jag˙mlu differenza fil-˙ajja ta’ ˙afna persuni. Hija qalet li dan il-premju ser ikun qieg˙ed jing˙ata wara proçess ta’ g˙aΩla minn bord indipendenti li ser ikun ma˙tur g˙al dan ilg˙an. Dawn il-premjiiet ser jing˙ataw fil-Ìimg˙a tad-DiΩabbiltà f’Diçembru u g˙alhekk ser ikun hemm kollaborazzjoni qawwija mal-Kummissjoni Nazzjonali g˙al Persuni b’DiΩabbiltà. Min hu interessat f’dawn il-premjijiet jista’ jikseb iΩjed informazzjoni missit uffiçjali tas-Segretajat Parlamentari activeageing.gov.mt jew jibg˙at email lil socjetagusta-award.mfss@gov.mt

G˙al Simon Busuttil u l-Partit Nazzjonalista lMemorandum of Understanding iffirmat maçÇina l-©img˙a li g˙addiet ma jfisser xejn, fejn fi kliemu stess qal li, g˙all-OppoΩizzjoni, il-ftehim maç-Çina mhuwiex ftehim groundbreaking. Permezz tal-ftehim iffirmat Malta u ç-Çina qablu li jkun hemm kooperazzjoni f’oqsma b˙all-ener©ija, l-infrastruttura, ir-riçerka u l-innovazzjoni, l-avjazzjoni çivili u l-kultura. Dan huwa l-ewwel ftehim ta’ din ix-xorta, fejn il-partijiet qablu fuq terminu ta’ ˙ames snin, li pajjiΩ Ewropew iffirma mat-tieni l-ikbar ekonomija tad-dinja. Jaqbel ma’ Busuttil kien hemm ukoll il-Viçi Kap Beppe Fenech Adami, fejn fil-Parlament qal li l-ftehim huwa eΩerçizzju ta’ cut and paste ta’ diversi memorandum of understandings li ©ew

iffirmati di©à. Din hija konferma tal-politika negattiva li lOppoΩizzjoni Nazzjonalista g˙adha mg˙addsa fiha, fejn jattakkaw kull ˙a©a li tmexxi ’l quddiem lil dan il-Gvern. Fuq kollox g˙adu jo˙ro© çar li l-attitudni ta’ inferjorità li biha kien jimxi Gvern preçedenti fil-konfronti ta’ pajjiΩi barranin g˙adu jiddomina l-mod li bih jippro©©etta l-politika barranija tieg˙u l-Partit Nazzjonalista. Permezz ta’ dan il-ftehim se jkun hemm aktar opportunitajiet li minnhom se jgawdu minnhom mhux biss in-negozji iΩda anke l-familji Maltin u G˙awdxin. Filwaqt li Busuttil u l-Partit tieg˙u jibqg˙u g˙addejjin bil-politika tal-passat, politika negattiva, dan il-Gvern jinsab impenjat iwettaq u j©ib il-©id lejn pajjiΩna.