KullĦadd 21.08.2022

Ħarġa Nru 1,519 Prezz €1Il-Ħadd, 21 ta’ Awwissu, 2022 ĦLAS EXTRALILL-PULIZIJAFIL-PRONTGĦALDUTIES

… kontra l-imgħoddi meta kien ikollhom jistennew xhur u snin jew jaqtgħulhom qalbhom li se jieħdu xi ħaġa minn dak dovut Rapport f’paġna 5 Fl-aħħar xhur beda jopera servizz ġdid tas-saħħa mentali li jagħti għajnuna bżonjuża fl-immedjat lil nies li jkunu għaddejjin minn kriżi. Dan is-servizz beda jingħata f’Diċem bru li għadda u qed jagħti għajnuna psikjatrika, saħansitra anke fid-djar tan-nies, f’mumenti ta’ kriżi, u sal-lum jirriżulta li diġà ġew megħjuna 218-il persuna, li aktar minn 90% minnhom baqgħu jieħdu l-għajnuna fil-komunità u jiġu segwiti bi pjan ta’ kura persona lizzat skont il-bżonnijiet tagħhom. Hu fatt magħruf kif għadd ta’ persuni madwar id-dinja esperjenzaw proble mi mentali b’riżultat tal-kriżi li ġabet magħha l-pandemija tal-COVID-19, li ħolqot l-akbar kaos ekonomiku u me diku fl-aħħar 80 sena. L-imxija, li ma eskludiet lill-ebda pajjiż, kellha ferm inqas konsegwenzi fuq pajjiżna li beda jiġi affettwat minn Marzu tal-2020. Dan kien riżultat ta’ waħda mill-aktar reazzjonijiet immedjati fis-servizzi tassaħħa u l-provvista tal-kura meta din saret disponibbli, waqt li mill-bidu nett bdiet tingħata l-akbar għajnuna millIstat, inkluż fil-ħlas tal-pagi ta’ dawk kollha li l-post tax-xogħol tagħhom kellu jagħlaq minħabba r-restrizzjoni jietImqabbelimposti. ma’ stati oħrajn, pajjiżna sofra fost l-inqas problemi, għalkemm xorta kien hemm numru ta’ persuni li ntlaqtu direttament f’ħajjithom kawża ta’ diversi raġunijiet li wkoll jispiċċaw joħolqu stress jew kriżi mentali. Hemm ċirkostanzi oħrajn fil-ħajja normali li wkoll iwasslu għal kriżijiet mentali, kif spjegawlnaIs-servizzl-esperti.il-ġdid, li beda jingħata f’pajjiżna, imsejjaħ “Crisis Resolution Home Treatment”, qed joffri għajnuna psikjatrika lill-adulti f’mumenti sensit tivi ta’ Fil-binjakriżi.ġdida ddedikata għal dan isservizz, li qiegħda viċin Monte Carmeli, iżda fl-istess ħin maqtugħa bi spazji u ġonna li joffru ambjent san fejn dawn il-persuni jħossuhom komdi jitkell mu dwar dak li qed itaqqalhom, iltqa jna ma’ Dr Giovanni Grech, wieħed mill-ispeċjalisti tal-psikjatrija li jmexxi dan is-servizz.

KURA

Robert Abela: Għandna naġixxu dejjem b’responsabbiltà u b’mod li nsostnu s-sostenibbiltà tad-deċiżjonijiet li nieħdu għax Malta mhix aljena għall-isfidi “Dak li qed inħarsu għalih għaż-żmien li ġej hu li nassiguraw is-serħan il-moħħ. L-istess bħalma sar waqt il-pandemija. Min iħaddem ġarr parti mill-piż. Min jaħdem ta sehem ukoll. U fuq kollox il-Gvern serva ta’ tarka u sostenn. Malta mhix aljena għal ċerti sfidi u rridu naraw li quddiem tali sfidi rri du nibqgħu nieħdu dejjem dawk id-deċiżjonijiet li jżommu lil pajjiżna ekonomikament u soċjalment b’saħħtu,” tenna l-Prim Ministru u Mexxej Laburista Robert Abela f’intervista lbieraħ filgħodu fuq ONE Radio. Huwa spjega kif f’dan il-perjodu tas-sena l-Gvern jgħaddi minn proċess ta’ konsultazzjoni mal-imsieħba soċjali qabel ilBaġit għas-sena d-dieħla. Kien hawn li rrefera għall-kumpens tal-Cost Of Living Adjustment (COLA), li reġa’ tqanqal fid-dis kussjoni fl-aħħar jiem. Il-Prim Ministru qal, iżda, li dan il-mekkaniżmu, li kien daħal bi qbil bejn l-imsieħba soċjali kollha fil-pajjiż, mhux se jkun qed jintmiss, anke jekk dan mistenni jkun ogħla d-darba li jmiss minħabba ċ-ċirkostanzi internazzjonali li affettwaw l-għoli“Irridtal-ħajja.ngħidli qed naraw imsieħba soċjali li huma konxji sew mir-realtà li għaddejja madwar id-dinja. U għalkemm wieħed ma jkunx qed jaqbel ma’ kulma jkun qed jingħad,  hu tajjeb u kruċjali li naġixxu b’responsabbiltà u b’mod li nsost nu s-sostenibbiltà tad-deċiżjonijiet li nieħdu.”

3 GĦAXAR TA’MILL-MEWTSNINMINTOFF

Tkompli f’paġna Rapport f’paġna 4

IRRIDU PAJJIŻ LI JIBQA’

Tkompli f’paġna persuna li ddaħħlu fi kriżi jsibu l-għajnuna fil-komunità … 90% ma kellhomx għaliex jidħlu f’Monte Carmeli ĠDIDA U MENTALI TRISCHIA FALZON

B’SAĦĦTU SOĊJALMENT U EKONOMIKAMENT

l-Emerġenza

7 218-il

IMMEDJATA FI KRIŻI

Minn

White’s Pharmacy, BLK A, Town Centre HOS, L-Imtarfa — 21452833

Għawdex Azzopardi Pharmacy, Triq il-Kapuċċini, Ir-Rabat — 21563233 Xagħra Pharmacy, 55, Triq il-Knisja, Ix-Xagħra — 27551140

L-ispiżeriji huma miftuħin bejn id-9:00 a.m. u 12:00 p.m. u bejn l-4:00 p.m. u s-7:00 p.m.

M4 Pharmacy, Triq il-Linja, Ħ’Attard — 21436531

SPIŻERIJI LI JIFTĦU LLUM IL-ĦADD 31°C 23°CUV 9 It-Tlieta 32°C 23°CUV 8 Il-Ġimgħa

Fisherman’s Cove, 34, Triq Gużepp, Marsaxlokk — 21651873

Vittoriosa Pharmacy, 9, Triq il-Mina l-Kbira, Il-Birgu — 21807529 Mediatrix Plus Pharmacy, 7, Triq is-Santwarju, Ħaż-Żabbar — 27826685

Sta. Lucia Pharmacy, 1, Misraħ Dorell, Santa Luċija — 21890111

Qawra Pharmacy, Earl’s Court/1, Triq l-Imħar, Il-Qawra — 21580881

Qrendi Pharmacy, 6, Triq il-Kbira, Il-Qrendi — 21683781 Regal Pharmacy, 39B, Triq Antonio Bosio, L-Imsida — 21313115

Servizz ta’ tobba fiċ-Ċentri tas-Saħħa fil-Ħdud u l-festi pubbliċi Iċ-Ċentri tas-Saħħa tal-Mosta, ta’ Raħal Ġdid u tal-Furjana jiftħu għall-emerġenzi 24 siegħa, sebat ijiem fil-ġimgħa. Fil-Ħdud u fil-festi pubbliċi, iċ-Ċentru tas-Saħħa tal-Gżira jiftaħ għallemerġenzi bejn it-8.00am u l-5.00pm. Ikun hemm ukoll servizz ta’ infermier bejn it-8.00am u t-8.00pm. Il-pubbliku jrid jattendi ċ-Ċentru tas-Saħħa tad-distrett tiegħu. Persuni mingħajr karta tal-identità ma jiġux moqdija.

21.08.202202NUMRI IMPORTANTI MEZZI SOĊJALI SIT REKLAMARDISINNKUNTATTINDIRIZZELETTRONIKUPOSTALIĠENERALITAL-PAĠNIUDISTRIBUZZJONI STAMPATEDITUR KullĦadd email: editorial@kullhadd.com tel: (+356) 2568 www.one.com.mt2570tel:(+356)25682570 mob:(+356) 7943 4722 email: sales@kullhadd.com tel: (+356) 2568 2570 mob:(+356) 7943 4722 email: ronald.vassallo@partitlaburista.org Miller Newsprint Ltd. KullĦadd One Complex, A 28B, Industial Estate Il-Marsa MRS www.facebook.com/kullhadd3000 KIMBERLY CEFAI KIMBERLY CEFAI RONALD VASSALLO Emerġenza Covid 19 - 111 Is-Servizzi kollha ta’ Emerġenza – 112 Il-Pulizija ta’ Malta – 2122 4001-9 Id-Dipartiment tal-Protezzjoni Ċivili – 2393 0000 Il-Gwardjani Lokali – 2132 0202 L-Isptar ta’ Malta – 2545 0000 L-Isptar ta’ Għawdex – 2156 1600 Servizz Veterinarju ta’ Emerġenza – 5004 3888 Servizz ta’ Direttorju Telefoniku – 1182 DETTALJI IT-TEMPIt-TnejnGĦAL-LUM 31°C 31°C 31°C 32°C 24°C 23°C 23°C 24°C UV 9 UV 7 UV 8UV 8 Il-Ħamis L-ErbgħaIs-Sibt L-Ogħla Temperatura: 31°C L-Inqas Temperatura: 24°C L-Indiċi UV: 9 Is-Sitwazzjoni Ġenerali: Firxa t’arja ta’ pressjoni għolja testendi minn fuq l-Atlantiku sa fuq il-Libja It-Temp: Xemxi b’xi ftit sħab Ir-Riħ: Moderat għal ftit qawwi mill-Majjistral li jsir qawwi Il-Viżibilità: Tajba Il-Baħar: Moderat L-Imbatt: Baxx mill-Majjistral li jsir mill-Punent It-Temperatura tal-Baħar: 29°C Collis Williams Pharmacy, 15, Triq ir-Repubblika, Il-Belt Valletta — 2123 4567 St. Gaetan Pharmacy, Triq il-Kappillan Mifsud, Il-Ħamrun — 21234570 Plaza Pharmacy, 86, Triq il-Kbira, Ħaż-Żebbuġ — 21467459 Herba Pharmacy, 166, Triq Salvu Psaila, Birkirkara — 21443406 St. Matthew’s Pharmacy, Triq ix-Xatt, Il-Gżira — 21311797 Potter Chemists Ltd, Triq Wilġa, Paceville — 21363244 Wales Pharmacy, 183, Triq Manwel Dimech, Tas-Sliema — 21335492 Brown’s Chemists, Triq San Pawl, In-Naxxar — 21417652

Tkompli minn paġna 1 Il-Prim Ministru saħaq ukoll li jekk kien hemm xi ħaġa li Gvern Laburista ddistingwietu mill-2013 ’il quddiem, kienet dik li, sena wara sena, bena fuq il-miżuri li implimenta, tant hu hekk li hemm miżu ri li llum saru parti mit-tessut soċjali tagħna, bħalma huma ċ-childcare b’xejn u t-trasport tal-iskejjel b’xejn. Servizzi li kieku fl-aħħar snin ma ttiħdux deċiżjonijiet bla preċedent llum il-familji jħallsu eluf ta’ ewro fis-sena“Fid-diskussjonijietgħalihom. li qed ikollna anke fit-tħejjija tad-do kument ta’ qabel il-Baġit, li jkun ippubblikat fil-ġimgħat li ġejjin, irridu nuru responsabbiltà u sostenibbiltà. Dan fl-istess ħin li nibqgħu nżommu quddiem għajnejna l-prinċipju li meta ngħinu nkunu ċerti li din l-għaj nuna tkun l-aktar b’saħħitha għaż-żgħir, lil min jiflaħ l-inqas fis-soċjetà tagħna.”  Il-Prim Ministru stqarr kif dawn id-deċiżjonijiet impor tanti wasslu biex, fost l-oħrajn, inżammu l-prezzijiet tal-ener ġija stabbli. “Meta tħares lejn l-aħbarijiet barra, kif jinbidlu ta’ kuljum f’dan is-settur, wieħed jista’ jifhem kemm din hi deċiż joni kbira. Deċiżjoni tal-istess daqs, hi dik tal-għajnuna li taj na fil-pandemija bil-Wage Sup plement. Mijiet ta’ miljuni ta’ ewro investiti fin-nies.”  Hu qal ukoll li kieku ma sarx hekk, illum m’għandniex l-in qas rata ta’ inflazzjoni fl-Unjoni Ewropea li jfisser li ċittadini ta’ pajjiżi oħrajn qed iġorru piż ferm akbar, li hawn Malta laqa’ għalih il-Gvern.  “Ma jfissirx li, għax għandna l-inqas rata ta’ inflazzjoni flEwropa, mhemmx azzjonijiet oħrajn li għandna nieħdu … u hawn irrid nagħmel punt fuq il-mekkaniżmu tal-COLA. Dan hu mekkaniżmu maqbul bejn l-imsieħba soċjali kollha, u lGvern żgur mhux se jkun qed ibagħbsu, għax forsi l-għajnuna se tkun iktar minn snin oħra. Il-prinċipju kien dejjem dak li l-mekkaniżmu jirrifletti qbil bejn l-imsieħba soċjali kollha u żgur li ma rridux ninjorawh.”  “Għalkemm realistiku, jien nibqa’ dejjem pożittiv. Għax issinjali ta’ rkupru hemm qegħ din. Fl-aħħar ġimgħat rajna, fost oħrajn, tbassir ekonomiku ieħor pożittiv mill-Bank Ċen trali; rekord ta’ xiri ta’ proprjetà residenzjali fl-ewwel seba’ xhur tas-sena; l-Ajruport qed jerġa’ jara n-numri li kien jara qabel il-pandemija; l-esportazzjoni laħqet iż-€2 biljun sa Ġunju; u żdied il-bejgħ fil-ħwienet meta fl-UE dan naqas. Dawn huma lkoll sinjali pożittivi. L-investi ment li qed nagħmlu qiegħed iħalli l-frott,” kompla Dr Abela. Fl-intervent tiegħu, Dr Abela tkellem fuq temi oħrajn li jaf fettwaw ukoll it-tmexxija talpajjiż u s-soċjetà inġenerali. Dwar it-tema tal-Air Mal ta, il-Prim Ministru kien skjett ħafna: “Fil-manifest elettora li tkellimna dwar il-ħtieġa li pajjiżna jibqa’ jkollu linja nazz jonali tal-ajru. U dik hi l-bażi li fuqha qed tinbena l-ħidma tagħna. Fl-istess ħin impenjaj na ruħna li se jitħares l-għajx ien ta’ dawk il-ħaddiema li ma jibqgħux impjegati mal-kump anija. U anke hawn hekk irid isir. Fl-istess ħin, dawk li jagħż lu li jibqgħu jservu lill-kumpa nija, ukoll irridu nħarsu d-drit tijiet tagħhom, għax filwaqt li r-riformi huma meħtieġa, aħna mhux Gvern li jitfa’ l-prezz ta’ dik ir-riforma fuq il-ħaddiem.”  Dwar is-sigurtà fil-pajjiż, ilPrim Ministru semma dak li ġara ftit tal-jiem ilu fil-Ħam run u tenna li dan hu inaċċet tabbli, jiġri fejn jiġri u jkunu min ikunu dawk involuti. Hu rringrazzja lill-uffiċjali, dawk involuti u oħrajn, għall-ħila u għad-dedikazzjoni meta jħabb tu wiċċhom ma’ sitwazzjonijiet simili. “Fl-aħħar xhur u snin id-de dikazzjoni ta’ ħafna membri tal-Korp kienet kruċjali biex issolvew każi kumplessi u ta’ dan m’hemmx kliem biżżejjed biex inroddilhom ħajr. Imma, iżjed minn hekk, aħna qegħdin hemm u se nkomplu ninvestu aktar fihom. Pereżempju l-body cams kienu għodda essenzjali li diġà għenu anke għax mhux biss issaħħewlhom idejhom fl-investigazzjoni, iżda ssolvew każi importanti waqt li naqsu wkoll l-aggressjonijiet fuq ilPulizija b’mod sostanzjali. In furmat ukoll li daqt ikun hemm uniformijiet ġodda … aktar komdi u aktar siguri.  “Qed isir ukoll tibdil fl-appa rat tal-Korp li jkompli jsaħħaħ is-sigurtà tal-membri u t-twes sigħ ta’ għodod importanti li jintużaw fil-ħidma ta’ kuljum. Konxju li dejjem ikun baqa’ x’nagħmlu, iżda l-investiment qiegħed hemm u se jkompli jiżdied. U hemm direzzjoni ċara li jrid ikun prijorità,” insista lPrimMinkejjaMinistru.dan, hu tenna li żgur li l-investiment għal meta jinqala’ xi ħaġa mhux biżżejjed. “Għax li hu żgur hu li kulħadd għandu dritt jgħix fil-kwiet ġewwa daru u mhux se nittol leraw sitwazzjonijiet li jtellfu s-serenità tar-residenti. U dan il-messaġġ irrid li jkun ċar minn kullimkien; aħna l-Gvern u lawtoritajiet tiegħu b’respon sabbiltà kbira fuq spallejna, iżda wkoll mill-Qrati, mis-soċ jetà, minn kulħadd. M’hemmx skużi quddiem ċertu aġir.”  Dwar il-preżenza ta’ komuni tajiet barranin f’pajjiżna, Dr Abela spjega kif il-maġġoranza assoluta tal-barranin fostna jgħixu fis-serenità mal-ġirien, il-kollegi tax-xogħol u ma’ dawk kollha li jafuhom. “Ħafna minn hom jaħdmu spalla ma’ spalla mal-ħaddiema tagħna, fil-fab briki, fl-isptarijiet, fid-djar talanzjani, fl-industrija tal-ospita lità u tista’ tgħid f’kull settur tal-ekonomija. Però mhux se noqogħdu lura milli nitkellmu u nieħdu azzjoni fejn ikollna każi ta’ barranin li ma jġibux rispett lejn il-bqija tas-soċjetà –saħansitra lanqas lejn il-komu nità tagħhom stess – u jkunu ta’ problema għal buon ordni.  Irrid infakkar u nserraħ moħħ kulħadd li kull fejn ikun legalment u loġistikament pos sibbli, l-awtoritajiet ma jitil fux ċans wieħed biex jaraw li dawk il-barranin li jiksru l-liġi – u allura ma jkunux denji li jgħixu fis-soċjetà tagħna – ma jibqgħux f’pajjiżna. Hekk se nibqgħu nagħmlu u mhux se nibżgħu mill-kritika,” hu qal, qabel għadda biex jitkellem dwar l-immigrazzjoni irregolari fejn ukoll kellu messaġġ ċar.  “Kważi m’għaddietx ġurna ta dan is-sajf li flimkien mannies tal-Armata u tal-Ministeru tal-Intern, ma kienx meħtieġ li nsegwu u nieħdu deċiżjonijiet quddiem kriżi li għadha għad dejja fil-Mediterran. Imma anke meta nkun iebes fuq l-im migrazzjoni irregolari, proble ma li llum qed nikkontrollaw u ngħid dan b’kawtela għax f’ħakka t’għajn is-sitwazzjoni tinbidel – jien dejjem ridt nib għat messaġġ ċar li dan pajjiż miftuħ u inklużiv, iżda b’mod li jirrispetta l-liġijiet tal-pajjiż. “Jiġifieri li malli tasal hawn tagħmel dan skont il-liġi, mhux b’mod li jinċentiva lit-traffikan ti tal-bnedmin. Għax imbagħad l-aġir ta’ dawk it-traffikanti lpiż tiegħu terfgħu l-komunità tal-Marsa, il-Ħamrun u Birżeb buġa, fost oħrajn. Fl-aħħar millaħħar, jien irrid li ċ-ċittadini tagħna jkollhom il-messaġġ ċar li l-awtoritajiet qegħdin hemm biex jipproteġu l-kwalità tal-għajxien tagħhom,” temm

21.08.2022 03 SUPPORTLINE 1777 BNEJNA FUQ MIŻURI

IMPLIMENTATIROBERTABELA: Inkunu ċerti li l-għajnuna tkun l-iżjed b’saħħitha għal min jiflaħ l-inqas

GĦAXAR SNIN MILL-MEWT TAL-PERIT Irridu nibqgħu ngħixu t-twemmin li saħħaħ fil-Partit ħalli nibqgħu naħdmu favur iżjed ugwaljanza u liż-żgħirngħinu It-tekniċi u l-inġinieri tal-Enemalta għaddejjin bl-aħħar xogħlijiet tal-proġett tal-estensjoni taċ Ċentru tad-Distribuzzjoni f’Marsaskala, b’investiment ta’ aktar minn €2.5 miljun. Il-kumpanija għadha kemm poġġiet f’postu transfor mer ġdid b’kapaċità ta’ 22.5MVA biex issa ċ-ċentru se jirdoppja l-kapaċità tiegħu u tiżdied il-flessibbiltà biex tipprovdi s-servizzi fl-inħawi. Iċ ċentru hu ħolqa oħra fin-network tad-distribuzzjoni tal-elettriku nazzjo nali, għax iwassal il-provvista tal-elettriku lil eluf ta’ residenti u negozji f’Mar saskala stess, iż-Żejtun, Marsaxlokk, Ħaż Żabbar u x-Xgħajra, li lkoll esperjen zaw żvilupp residenzjali u kummerċjali. Dawn l-aħħar xogħlijiet huma parti mill-pjan ħolistiku b’investiment ta’ €90 miljun fuq sitt snin li Enemalta ħabbret aktar kmieni din is-sena. TIRDOPPJA L-KAPAĊITÀ TA’ DISTRIBUZZJONI TAD-DAWL MINN MARSASKALA

21.08.202204

Bħall-bieraħ 10 snin ilu tħabbret ilmewt tal-Eks Prim Ministru u Eks Mex xej Laburista Duminku Mintoff fl-għo mor ta’ 96 sena. Dan l-istatista, li mexxa l-pajjiż f’perjodi diffiċli ħafna, jibqa’ mfakkar fil-kisbiet kbar u bla preċedent li rnexxielu jikseb għal Malta u ġensha bejn il-ħamsinijiet u s-sebgħinijiet. F’kummenti fuq ONE Radio lbieraħ filgħodu, il-Prim Ministru u Mexxej at twali Laburista Robert Abela sellem lil Mintoff u qal kif 10 snin minn mewtu rri du nibqgħu ngħixu t-twemmin li saħħaħ fil-Partit u fina, billi fid-deċiżjonijiet li nieħdu, nibqgħu naħdmu għall-ugwal janza u biex ngħinu liż-żgħir. L-aħbar li kienet ħasdet lill-pajjiż u ħalliet lil eluf imnikkta għall-aħħar, daqslikieku spiċċaw orfni, kienet in għatat fil-lejl tal-20 t’Awwissu tal-2012. Fil-25 t’Awwissu mbagħad sar funer al statali bil-karozza bit-tebut tiegħu tgħaddi mill-Kottonera, fejn twieled, fi triqitha għall-Belt Valletta, bit-toroq mimlijin minn eluf ta’ persuni, mhux biss partitarji Laburisti li kellhom am mirazzjoni inkredibbli lejh. Hu kien espost fid-daħla tal-Pala zz tal-Gran Mastru fil-Belt stess qabel saret il-quddiesa funebri fil-Konkatidral ta’ San Ġwann. Hawnhekk kien hemm mument emozzjonali meta l-folla kbi ra preżenti nfexxet tkanta l-Innu Malti b’mod spontanju mal-wasla tat-tebut quddiem il-Katidral. Wara l-quddiesa, iż-żewġ uliedu Yana Bland Mintoff u Anne McKenna Mintoff ġew ippreżentati b’bandiera Maltija li kienet qed tgħatti t-tebut ta’ missier hom tul il-korteo, li tmexxa mill-Forzi Armati ta’ Malta u kien akkumpanjat mill-banda tal-istess forza. “Il-Perit”, kif kien magħruf b’mod af fezzjonat, kemm minħabba l-profess joni li kien iħaddan kif ukoll għax fassal u bena qafas soċjali li għadna ngaw du minnu sal-lum il-ġurnata, jibqa’ magħruf żgur għall-mod kif tul karri era twila għen lill-foqra u għolla l-livell tal-għajxien fil-pajjiż, ħoloq Repubblika minn stat monarkiku, waqt li iżjed tard ħeles minn kull preżenza militari tal-barrani f’artna. L-għaqal u d-determinazzjoni kbar tiegħu, fost oħrajn, ġew rikonoxxuti anke b’mod internazzjonali, partiko larment fit-trattattivi mal-Gvern Ingliż biex, 15-il sena wara l-Indipendenza, jir tira l-forzi kollha tiegħu minn artna. Dan seħħ mhux biss mingħajr l-ebda ċarċir ta’ demm, iżda r-Renju Unit kien obbligat li fuq perjodu ta’ seba’ snin iħallas £14-il miljun (€16.5 miljun) kull sena sakemm kienu qed jokkupaw l-art tal-Maltin.Kienuwkoll dawn il-karatteristiċi ta’ Dom Mintoff li sawru ħidma sfiqa mix-xejn biex pajjiżna jingħa ta wiċċ u bidu ġdid fi żmien li eluf ta’ familji Maltin u Għawdxin kellhom l-għajxien tagħhom jidde pendi mill-preżenza militari. Iben Wenzu u Ċetta, Mintoff twieled f’Bormla fl-1916, waqt li stud ja studja fl-Università ta’ Malta u anke barra, inkluż fl-Università ta’ Oxford. Hu kien Segretarju Ġenerali tal-Par tit Laburista, qabel sar Deputat Mexxej u Ministru għax-Xogħlijiet Pubbliċi u r-Rikostruzzjoni fl-ewwel Gvern La burista, immexxi minn Pawlu Boffa. Wara l-qasma fil-Partit, Mintoff sar Mexxej Laburista f’Ottubru tal-1949 u serva bħala Prim Ministru ta’ Malta f’er ba’ leġiżlaturi differenti. L-ewwel leġiżlatura kienet dik tal1955, meta pajjiżna kien għadu kolonja tal-Imperu Ingliż. Wara li Malta kisbet l-Indipendenza, Mintoff sar Prim Minis tru fl-1971 u baqa’ jmexxi lill-pajjiż għal 13-il sena sal-1984, hekk kif ħalla postu lis-suċċessur tiegħu Karmenu Mifsud Bonnici.Intervistat minn ONE News nhar il-Ġimgħa, Reno Calleja, Eks Ministru fil-Kabinett ta’ Mintoff, irrakkonta dawk iż-żminijiet b’nostalġija kbira u kif “IlPerit” għallmu l-akbar lezzjoni fil-ħajja. “Reno, boxer tajjeb jaqla’ daqqa, iqum minn fuq il-kanvas u jegħleb lill-avver sarju,” qal Calleja viżibbilment emozz jonat.Calleja, li kien Ministru tat-Turiżmu bejn l-1981 u l-1983, tenna kif dawk iż-żminijiet mhux kollox kien ward u żahar però saru diversi miżuri li bidlu l-ekonomijaWaratal-pajjiż.r-rebħa fl-Elezzjoni tal-1981 fejn kien jiġi elett min iġib l-akbar am mont ta’ siġġijiet u mhux voti, Mintoff kien ħa d-deċiżjoni għaqlija li jibdel illiġi għal kif nafu ha llum, anke jekk din swiet qares lill-Partit Laburis ta li tilef l-Elezzjoni tal-1987.“Mintoff kien bnie dem ta’ viżjoni li jara ’l bogħod u kuraġġuż u għalija jien il-kobor ta’ Mintoff, mhux li ġab il-ħelsien veru u għamel lil Malta minn strument ta’ gwerra ġabu strument ta’ paċi, imma li ta l-libertà tal-ħsieb lill-poplu,” kompla Calleja, waqt li awgura li l-politiċi żgħażagħ jibqgħu jiġu ispirati mill-imħabba li kel lu Mintoff għal pajjiżu. Il-“monumenti” ħajjin li bena tul il-karriera twila tiegħu għadhom jitgawdew mill-poplu Malti u Għawdxi sal-lum

€11-il miljun fi ħlasijiet ta’ sahra NazzjonalistaminnmċaħħdinkienuGvern

21.08.2022 05

Qabel l-uffiċjali tal-Korp kien ikollhom jistennew ’il fuq minn sitt xhur u ġieli snin biex jieħdu dak li kien tagħhom bi dritt minbarra li l-aħħar Gvern Nazzjonalista kien saħansitra wasal biex jgħidilhom jinsewhom KULL SAHRA DOVUTA

IL-PULIZIJA JITĦALLSU F’QASIR ŻMIEN

Prim Ministru Lawrence Gonzi kellu l-ardir li f’Ġunju tal-2012 jiddikjara fil-Parlament li dawn il-flus mhux se jkunu qed jitħallsu. L-istess Kap Nazzjonalista dak iż-żmien kien qal lill-Pulizija li f’din il-kwistjoni ma kellhomx raġun u ħalliehom lampa stampa.Dwar dan, fl-2009, l-Assoċjaz tal-Pulizija fetħet każ il-Qorti kon tra l-Gvern u l-uffiċjali bdew jitħall su tal-overtime minn hemm ’il quddiem. Minkejja dan, baqgħu mċaħħdin minn paga menti għal sahra oħra fis-16-il sena ta’ lubkomIs-sitwazzjoniqabel.hijapletamentbil-maqillum,kifjirriżulta bilħlasijiet għall-avvenimenti ta’ ftit xhur ilu. Il-Ministru Camilleri kompla jgħidilna kif, minbarra ħlasijiet dovuti lejn il-ħaddie ma, il-Gvern qed ikompli jirranġa l-kundiz zjonijiet tax-xogħol u l-ambjent li jaħdmu fih l-istess ħaddiema. “Fil-fatt, għaddejjin b’investiment qawwi fejn jid tranġar ta’ għases u l-postijiet li minnhom jaħdmu, li jista’ jieħu ftit ħin, minħabba l-istat li wħud minnhom tħallew fihom. Qed isir anke investiment fl-apparat li l-istess korpi dixxiplinati għandhom b tagħhom ta’ kuljum u li jikkumplimenta r-ri fi ħdanhom,” tenna l-Ministru.

Uffiċjali tal-Korp tal-Pulizija, li kienu responsabbli minn żewġ avvenimenti kbar li seħħew f’qasir żmien minn xulxin aktar kmieni din is-sena, diġà rċevew il-ħlas tagħhom għas-sahra kollha li ħadmu. Jirriżulta lillKullĦadd li din kienet l-ewwel darba li tali flus dovuti ngħataw hekk malajr, bid-differenza għal snin passati fejn ġeneralment kien jgħaddi perjodu ta’ iżjed minn sitt xhur qabel il-membri tal-Pulizija jirċievu l-ħlas. Snin imgħoddija l-istennija kienet ukoll itwal, waqt li kien hemm drabi fejn il-Gvern stess, immexxi mill-Partit Nazzjonalista, kien jaqta’ qalb lill-istess uffiċjali li xi darba setgħu jieħdu l-ħlas ta’ miljuni ta’ ewro akkumulati f’overtime maħdum. Din is-sena pajjiżna ra l-organizzazzjoni tal-elez zjoni ġenerali u ż-żjara tal-Papa Franġisku, li seħħet ftit tal-jiem wara. It-tnejn offrew sfidi kbar lill-Korp tal-Pul ziija u lill-Forzi Armati ta’ Malta li f’idejhom kellhom ir-responsabbiltà tas-sigurtà u l-bon ordni. Fil-fatt, dawn issarrfu f’sahra għall-extra duties tal-Korp tal-Pulizija, fost oħrajn, li l-ħlasijiet tagħhom issa tħallsu kompletament fi żmien xahrejn. Fejn jidħol il-Korp tal-Pulizija, l-extra duty ukoll jinkludi xogħol f’postijiet differen ti apparti ż-żewġ avvenimenti msemmija, ewlieni fosthom fil-Grawnd Nazzjonali ta’ Ta’ Qali waqt il-logħob tal-futbol. Il-prassi qabel kienet li l-uffiċjali jitħallsu meta l-Korp ikun daħħal il-flus minn entitajiet terzi li jitolbu għas-servizzi tal-uffiċjali tiegħu. Min-naħa l-oħra, il-membri tal-Forzi Arma ti ta’ Malta jingħataw benefiċċju bħala ħlas ad dizzjonali, minflok sahra, wara ftehim li ntlaħaq fl-aħħar snin. Dawn qabel ma kienu intitolati għall-ebda ħlas iktar mill-paga. Anke f’dan il-każ, jirriżultalna li l-ħlas addizzjonali għax-xogħol mis-suldati matul l-elezzjoni u ż-żjara tal-Papa wkoll diġà ngħata lill-membri tal-Armata. B’reazzjoni għal dan, il-Ministru tal-Intern u s-Sigurtà Nazzjonali Byron Camilleri qal lil din il-gazzetta li “dan juri l-impenn li l-Gvern għandu biex itejjeb il-kundizz jonijiet tal-korpi dixxiplinati, meta fis-snin passati l-ħlas tas-sahra, li tkun saret b’tant dedikazzjoni u sagrifiċċ ju, kien itul ħafna biex isir jew ma jħallsuhom xejn … filwaqt li din is-sena għall-ewwel darba dan qed isir filpront. Minbarra hekk, fl-aħħar snin ukoll saru l-ewwel ftehimiet kollettivi għaż-żewġ korpi u l-ħin kollu jkunu għaddejjin id-diskussjonijiet ħalli dawn jissaħħu.” Ta’ min ifakkar li fl-2008 uffiċjali tal-Pulizija kienu damu mas-sitt xhur biex tħallsu għas-sah ra li kienu għamlu fl-elezzjoni ġenerali ta’ Marzu dik is-sena. Dak iż-żmien bosta Pu lizija esprimew ir-rabja u d-disprament tagħhom għal dan. F’Lulju ta’ dik is-sena kienet saret sahra wkoll waqt l-istrajk or ganizzat fit-trasport pubbliku. Fi żmien amministrazzjonijiet preċeden ti, meta Pulizija kienu jagħmlu extra duty ma’ entitajiet terzi, ġieli damu saħansitra s-snin qabel jitħallsu dak dovut. Wara l-2013, Gvern Laburista kien ukoll beda jħallas l-arretrati ta’ overtime li nħadem mill-Pulizija bejn l-1 ta’ Settembru 1993 u l-31 ta’ Diċembru 2009 u tħalla jak kumula għal 16-il sena sħaħ biex b’kollox ammonta għal xejn inqas minn €11-il miljun. Tali overtime kien dovut għal sigħat żejda li membri tal-Korp ikunu ħadmu wara l-ħin normali tax-xogħol. Sa dak iż-żmien ġimgħa xogħol tal-Pulizija kienet tfiss er 46 siegħa u mhux 40. Fil-fatt, Gvern Nazzjonalista ta’ dak iż-żmien qatt ma ħallas għal dan l-overtime u l-Eks

Il-Grupp Siegfried, li jopera 11-il impjant inter nazzjonali, fosthom wieħed f’pajjiżna, għadu kemm irrapporta li rreġistra profitt nett ta’ €67.5 miljun (CHF65.2 miljun) fl-ewwel sitt xhur ta’ din is-sena, minkejja d-diffikultajiet kollha, inkluż spejjeż ogħla fil-produzzjoni. Dan wassal għal tbassir akbar għall-grupp (15%) sa tmiem din is-sena.Fistqarrija uffiċjali ppubblikata nhar il-Ħamis, il-grupp li joriġina mill-Iżvizzera tenna li kellu bejgħ ta’ €607.2 mil jun (CHF586.7 miljun) bejn Jannar u Ġunju 2022, anke jekk l-invażjoni Russa fl-Ukrajna wasslet għal żidiet fil-materja prima, kontijiet tal-en erġija ogħla, servizzi addizzjona li kawża ta’ dewmien fis-servizzi meħtieġa u intoppi fil-katina ta’ provvistiL-impjantglobali.ta’Siegfried Malta, li ilu jopera mill-Qasam Industrijali ta’ Ħal Far sa mill-2007 fejn jim manifattura mediċini ġeneriċi, fost oħrajn, gawda minn kontijiet stabbli tal-enerġija f’dan il-perjo du, grazzi għall-interventi mill-Gvern Malti. Dan bid-differenza għal pajjiżi oħrajn fejn tali spejjeż splodew b’riżultat tal-konflitt fil-Lvant tal-Ewro pa.Impjanti oħrajn ta’ Siegfried jinsabu fl-Iżviz zera stess, l-Istati Uniti tal-Amerka, iċ-Ċina, ilĠermanja, Franza u tnejn ġodda fi Spanja. Il-grupp tenna li l-profitti gross fl-ewwel nofs ta’ din is-sena żdiedu għal €162 miljun (CHF 156.4 miljun) minn €95.5 miljun (CHF92.3 miljun) fl-istess perjodu tal-2021, qabża ta’ 69.4%. Ma’ dan żdiedu l-ħaddiema full-time minn 3,432 fl2021 għal 3,511 din is-sena, li minnhom 161 jop erawIl-Kapf’Malta.Eżekuttiv ta’ Siegfried, Wolfgang Wie nand, qal li “meħudin inkonsiderazzjoni l-inċer tezzi macro fl-aħħar ftit xhur, kien ta’ sodisfazz jon kbir li tara kemm bħala tim globali kapaċi naġixxu u niddeċiedu biex nirris pondu għall-isfidi fuq perjodu qasir u nipproteġu l-interessi tal-klijenti u tagħna nfusna, anke fi żminijiet turbulenti. Nistenna li s-sena fi nanzjarja 2022 tkun waħda tajba ħafna inġenerali u nibqa’ fiduċjuż fejn jidħlu l-pjani ambizzjużi tagħ na għall-futur.” Il-grupp semma, kif anke jekk mhuwiex espost direttament għar-Russja jew l-Ukrajna fejn jidħol bejgħ jew provvisti, iż-żi diet konsiderevoli u n-nuqqas ta’ staff ħolqu riskji serji fuq l-abilità tagħhom biex jipproduċu u jissup plixxu l-prodotti manifatturati, apparti l-profitti. Minkejja dan, tali riskji ġew rikonoxxuti minn stadju bikri u l-kumpanija kienet proattiva biex indirizzathom, fost l-oħrajn b’żieda akbar fl-is tokk.Siegfried ukoll qed tissorvelja l-effetti potenz jali bin-nuqqas ta’ gass fl-Ewropa, speċifikament fil-Ġermanja, b’qalba parzjali jew sħiħa għal en erġija alternattiva.

Siegfried Malta fil-Qasam Industrijali ta’ Ħal Far Kontra il-GruppMalta,kellu jiffaċċja spejjeż ogħlaf’pajjiżital-enerġijab’kontijietfejnhustabbilitukoll Skont ċifri maħruġa mill-Unjoni Ewropea, l-inflazzjoni f’pajjiżna ta’ 6.8% matul Lulju kienet għadha l-aktar waħda baxxa fiż-Żona Ewro, li għandha rata medja ta’ 8.9%. F’pajjiżi bħall-Estonja, il-Latvja u l-Litwanja, ir-rata ta’ inflazzjoni taqbeż l-20% jew kważi t-triplu ta’ dik ta’ pajjiżna. Fiż-Żona Ewro, Franza biss hi fl-istess livell ta’ Malta bl-in qas għoli tal-ħajja u wara jsegwu l-Finlandja u l-Iżvezja. Pajjiżi oħrajn lil hinn ukoll qed jesperjenzaw żidiet fil-prez zijiet, fosthom ir-Renju Unit li din il-ġimgħa rrapporta li l-inflazzjoni tiegħu qabżet l-10%, l-ogħla rata li qatt ġiet irreġ istrata fil-pajjiż fl-aħħar 40 sena.

L-EWWEL ĠLIEDFIL-QORTISIRJANIWARAFIL-ĦAMRUN

Il-Pulizija lbieraħ ħabbret li kienet arrestat żewġt irġiel Sir jani b’rabta ma’ ġlied vjolenti li seħħ nhar il-Ħamis li għadda fil-Ħamrun. Fi stqarrija uffiċ jali, il-Pulizija qalet li kienet se takkużahom bir-reat li involva numru ta’ persuni tant li lbieraħ waranofsin har tressaq l-ewwel wieħed quddiem il-ġustizzja u t-tie ni wieħed mistenni jitressaq il-Qorti llum stess. Il-Pulizija stqarret li identifi kat ukoll 11-il persuna oħra li kienu involuti fil-ġlieda fejn in tużaw diversi oġġetti. Jirriżulta mill-investigazzjo nijiet li l-ewwel Sirjan akkużat, Abdullah Sheikh Ahmad ta’ 30 sena u residenti l-Mosta, alle gatament darab b’mod gravi f’rasu lil Sirjan ieħor, Ziyab Alahmad, waqt li ntużat inja ma. Ingħad li fil-pussess tiegħu nstab ukoll Quddiemmus.il-Maġistrat Noel Bartolo, is-Sirjan wieġeb mhux ħati u ma ngħatax il-libertà proviżorja sa ma jkompli l-każ. It-tieni Sirjan, li jrid iwieġeb għal għemilu fil-Qorti llum, għandu 35 sena u jgħix il-Mar sa. Hu se jiġi akkużat li darab b’mod ħafif Sirjan ta’ 23 sena b’arma li taqta’ u bil-ponta. L-iżviluppi seħħew wara biss jumejn mill-argument, li invol va numru ta’ barranin fi Triq il-Kbira San Ġużepp u li l-fil mati tiegħu tferrxu fuq il-midja soċjali.

Abdullah Sheikh Ahmad

MALTA BL-INQAS

FIŻ-ŻONAINFLAZZJONIEWRO

SIEGFRIED BI PROFITTI SINIFIKANTI SA ĠUNJU MINKEJJA SFIDI KBAR

21.08.202206

Kif irrapportat diġà, il-prezzijiet tal-enerġija fir-Renju Unit se jkunu qed jogħlew b’madwar 80% iżjed milli huma minn Ottubru li ġej, wara li r-regolatur nazzjonali ppermetta li jiżdied il-capping minimu tal-kontijiet għall-Brittaniċi. Statistika oħra, din id-darba maħruġa mill-Uffiċċju Naz zjonali tal-Istatistika (NSO), turi li l-akbar żieda fil-prezzijiet irreġistrata f’pajjiżna kienet fil-prezz tal-ikel u x-xorb mhux alkoħoliku. Madanakollu, l-istatistika Ewropea, tixhed li l-akbar żieda fl-għoli tal-ħajja fil-kontinent kienet l-enerġija, hekk kif fi żmien sena kien hemm żieda ta’ kważi 40%. Mill-istatistika tal-Eurostat ħareġ ukoll kif l-isfidi inter nazzjonali minħabba l-gwerra fl-Ukrajna ħallew impatt qa wwi fuq il-prezzijiet, fosthom dawk tal-enerġija, f’kull stat membru tal-UE. Bil-maqlub, matul dawn iż-żminijiet ta’ sfidi, il-Gvern Malti żamm il-prezzijiet tal-enerġija u tal-fuel loka li stabbli, waqt li qed jgħin billi jħallas għal ħażna żejda talqmuħ u l-ġwież u ngħatat għajnuna lil dawk li jrabbu l-majjali. Fl-aħħar tbassir ekonomiku tal-Kummissjoni Ewropea hu mbassar li pajjiżna jibqa’ bl-inqas rata ta’ inflazzjoni millpajjiżi kollha tal-UE sal-aħħar ta’ din is-sena.

Dr Giovanni Grech (xellug) u l-infermier Malcolm Bezzina Il-faċilità speċjalizzata ’l barra minn Monte Carmeli fejn minn Diċembru bdiet tingħata kura immedjata lil pazjenti fi kriżi mentali

21.08.2022 07

KURA IMMEDJATA F’SITWAZZJONIJIET DELIKATI LI JKUNU “QRIB IX-XIFER”

Tkompli minn paġna 1 Dr Giovanni Grech beda bil li jispjegalna d-definizz joni ta’ “kriżi” mill-aspett mediku. “Kriżi ta’ saħħa mentali hi meta jkun hemm persuna li tgħaddi minn sitwazzjoni partiko lari li twassal għal tibdil flistat mentali tagħha. Dan normalment iwassal biex dik il-persuna tbati tkampa mal-affarijiet tal-ħajja ta’ kul jum jew inkella toffri riskju serju le jha nnifisha jew lejn ħaddieħor.” Dan is-servizz jingħata minn tim ta’ professjonisti li jinkludi psikjatri, psikologi, tobba u infermiera. L-infermier Malcolm Bezzina, li wkoll huwa involut fis-servizz, spje galna kif l-aktar sitwazzjonijiet ko muni li jwasslu għal kriżijiet huma dawk ta’ problemi fir-relazzjonijiet, iżda mhux biss. “Qegħdin naraw każi jiet ta’ ansjetà, dipressjoni u adjuste ment disorders, fejn xi kultant ikollok nies li jesperjenzaw problemi f’rela zzjoni, mhux biss relazzjoni intima, imma anke f’relazzjonijiet fuq il-post tax-xogħol.”F’diversi lokalitajiet madwar ilpajjiż diġà jeżisti servizz ta’ outreach, fejn pazjenti bi sfidi ta’ saħħa mentali jmorru fi kliniċi apposta u jieħdu għa jnuna psikoloġika b’xejn. Iżda li qed jiġri differenti issa hu li, wara li persuna tidħol l-Emerġenza tal-Isptar Mater Dei bi kriżi mentali, tiġi riferuta għal dan it-tim u fi ftit sigħat, tiġi kkuntattjata u tingħata l-għajnuna li jkollha bżonn. Ħafna drabi, sa ftit ilu, mill-Emer ġenza l-pazjenti kienu jintbagħtu l-Isptar Monte Carmeli direttament u f’ħafna każi kienu jagħmlu numru ta’ ġranet hemmhekk sakemm issir id-dijanjożi u tingħata l-kura me dika. Issa dawn qed jiġu mitkellma mill-professjonisti wara ftit sigħat li jkollhom kriżi mentali u jsirilhom pjan ta’ kura skont il-bżonnijiet speċifiċiHumatagħhom.bissdawk il-każi severi ħaf na li jpoġġu theddid serju fuq il-ħajja tal-persuna stess, li jiddaħħlu xorta f’MonteĦafnaCarmeli.drabi,dan is-servizz qed jin għata fid-djar stess tal-paz jenti u qed jilħaq nies li m’għandhomx mezzi ta’ trasport.DrGrech kompla jispjega li, minkejja li kull persuna megħju na tagħtih sodisfaz zjon, l-aktar li jmissu lu qalbu huma dawk il-pazjenti li jkunu f’xi fer il-mewt iżda jsalvaw. “L-aktar li jolqtuni huma każi fejn ikun hemm persuna li tagħmel attentat kbir fuq ħajjitha u pereżempju twettaq overdose u tkun qed tiġi rikoverata fit-Taqsima tal-Kura Intensiva (ITU). Wara li jiġu rikoverati medikament, dawn il-persuni jiġu riferuti lilna u aħna permezz tas-servizz tagħna ngħinuhom biex ikunu jistgħu jkom plu b’ħajjithom,” tenna l-psikjatra. Jirriżulta li l-maġġoranza tan-nies li, għal xi raġuni, għaddew minn kriżi mentali kellhom bejn 20 u 40 sena. L-istatistika turi li l-perċezzjoni li l-aktar li jgħaddu minn dawn il-prob lemi huma nisa hi żbaljata għalkollox għax nofs il-persuni li ġew bżonn isservizz sal-lum kienu fil-fatt irġiel. Kull min jixtieq jagħmel kuntatt mal-professjonisti f’dan it-tim li jof fri dawn is-servizzi, jista’ jżur il-klini ka fit-triq ta’ wara Monte Carmeli, jew iċempel fuq 23304500/1 inkella jibgħat e-mail fuq l-indirizz crht@ gov.mt

Matul dawn ix-xhur tas-sajf il-Ministeru għall-Edukazzjoni, l-Isport, iż-Żgħażagħ, ir-Riċerka u l-Innovazzjoni għaddej b’xog ħol kbir ta’ manutenzjoni, tisbiħ u mmod ernizzar fl-iskejjel kollha li jiffurmaw ilkulleġġi skolastiċi madwar il-pajjiż.

21.08.202208

Dan ix-xogħol, li huwa apparti ħidma oħra li għaddejja fl-infrastruttu ra edukattiva ta’ tkabbir ta’ skejjel u skejjel ġodda, hu investiment ieħor f’uliedna u t-taħriġ tagħhom bi spiża li jirriżultalna li tlaħ ħaq madwar €1 miljun.Ix-xogħlijiet, li jvarjaw minn tikħil, tibjid u twaħħil ta’ madum, tibdil ta’ suffetti u tisbiħ ta’ uffiċini u klassijiet, sa installazzjonijiet ta’ faċilitajiet sanitarji ġod da u tibdil ta’ membranes u aperturi, qegħdin isiru kontem poranjament fil-parti l-kbira tal-iskejjel bi bżonnijiet partikolari għal kull istituzzjoni edukattiva.

INVESTIT €1 MILJUN F’AMBJENT AĦJAR FL-ISKEJJEL STATALI

Dan hu biss ftit mix-xogħol ta’ ma nutenzjoni li jibqa’ għaddej matul is-sena kollha, imma li jintensifika meta l-iskejjel jingħalqu fis-sajf u matul dan il-perjodu jsir xogħol li ma jkunx jista’ jsir waqt li t-tfal ikunu għaddejjin bit-tagħlim tagħhom flimkien mal-edukaturi.Kullskolapartikolari għandha l-bżonnijietPereżempjutagħha. fl-Iskola Primarja ta’ Birżeb buġa, li qed tgawdi minn dan it-tisbiħ u xogħlijiet vasti ta’ tal-art.klassijietfil-faċilitajietxogħolil-memRoom,irranġardinklassiufil-klassisegwejnamanutenzjoni,twaħħilta’aktarboardsjiet,tikħiltibjidtal-kurituri,jietliqegħjiġurinnovati,tan-Nurturemanutezjonifuqbranetas-soqfa,fis-salaprinċipaliusportivi,waqtliċertiukollliqedjinbidlilhomil-madumFl-IskolaSekondarjata’Pembrokewkoll

għaddej xogħol kbir ta’ manutenzjoni, fost hom xogħol fuq servizzi ta’ ilma, tranġar tal-blinds tat-twieqi, qed isiru partitions ġodda tal-gypsium, xogħol fuq l-extractors, landscaping u fuq il-balavostri tal-ġebel, waqt li wkoll qed jinbidel il-madum fejn meħtieġ. F’din l-iskola wkoll qed isir tikħil u tibjid fil-klassijiet kollha, fil-kurituri, labora torji, staffrooms u kmamar oħrajn. Dawn huma biss żewġ eżempji tax-xog ħol kbir li għaddej fl-iskejjel kollha. Ix-xogħol ma jinvolvix biss xogħol ta’ manutenzjoni. Fil-każ ta’ Ħal Għaxaq għaddej xogħol bi preparament għal pro ġett maġġuri li se jsir mill-Fondazzjoni għall-Iskejjel ta’ Għada (FTS). Dan il-proġett ta’ madwar €5 miljun se jara estensjoni u rinnovazzjoni totali tal-is kola biex tingħata dehra kompletament moderna u se jinbena sular ieħor biex ilaħħaq mal-popolazzjoni tal-istudenti. Waqt żjara li għamel f’uħud mill-iskejjel, il-Ministru responsabbli Clifton Grima rrin grazzja lill-ħaddiema kollha li għaddejjin b’dan ix-xogħol u qal: “Matul is-sena kollha hemm grupp iddedikat ta’ ħaddiema li jieħ du ħsieb dan ix-xogħol biex l-ambjent edu kattiv dejjem ikompli jitjieb. F’dawn il-jiem li l-iskejjel huma magħluqin għall-vaganzi tas-sajf, ħadna l-okkażjoni biex ix-xogħol nibqgħu għaddejin bih matul il-ġurnata kollha. Xogħol kbir fl-infrastruttura edu kattiva, fosthom il-bini ta’ skejjel ġodda, es tensjonijiet u tisbiħ ieħor. Għandna wkoll grupp ta’ ħaddiema li b’impenn jaraw li dan ix-xogħol jibqa’ għaddej ukoll.” Dan hu xogħol li permezz tiegħu se jgawdu l-edukaturi u l-istudenti kollha għax, kif tibda s-sena skolastika li jmiss, se jsibu ambjent edukattiv ferm aħjar li jilqa għhom, wieħed li hu iżjed komdu u akkol jenti għal kulħadd.

21.08.2022 09

Mal ta, wara li nqabad mill-vapur Ewropew Lundy Sentinel jistad fl-ibħra Maltin b’mod illega li, tat raġun lill-Gvern u l-ħid ma tiegħu fi ħdan l-aġenziji Ewropej, favur iktar protezzjoni għas-sajjieda

poġġ akbar lis-sajjieda lokali, li jaġixxu b’responsabbiltà

IL-BŻONN TA’ SIGURTÀ

MARITTIMA LIS-SAJJIEDA

Iż-żamma ta’ bastiment Tune żin mill-Forzi Armati ta’ tal-lampuki,nfetaħxin.lis-sajjiedakienta’b’telfl-kannizzatisajjiedakalifil-Mediterran.zjonijietwasalpurbretnimaligħas-Sajdis-SegretarjugħaqissauliEwId-deċiżjoniMaltin.tal-Aġenzijaropeatal-Kontrolltas-Sajdtipprovdidanil-bastimenttassenjahfl-ibħraMaltin,rriżultalikienetdeċiżjonilijauf’waqtha.Aktarkmienidanix-xahar,Parlamentariud-Drittijiettal-AnAliciaBugejaSaidħabkifil-LundySentinel,vatal-istessaġenzija,kienMaltabiexjgħinfl-ispeztal-bastimentitas-sajdBostarapportifil-midjalokienuqedjirrapportawkifMaltinspisskienujsibutagħhommidjurin,kbirmill-qligħtagħhomkuljum.L-għantal-vapurEwropewlijipprovdiaktarsigurtàMaltinuGħawdHekkkifftittal-jiemilub’moduffiċjalil-istaġunil-bżonnta’ap biex jaqilgħu l-għajxien tagħhom, kien aktar meħtieġ minn qatt qabel.Ġimgħa wara li wasal f’Mal ta, matul il-ġurnata tal-Ħadd, l-istess bastiment kien għaddej bir-rondi tiegħu meta, permezz tar-radar li hu mgħammar bih, interċetta u identifika basti ment barrani fiż-żona territor jali Maltija. Wara li talbet l-ap provazzjoni tal-forzi tal-ordni Maltin, il-Lundy Sentinel wasal ħdejn il-vapur Tuneżin “Mo hamed Chiheb” u rażżnitu milli jkompli jopera. Wara li saret spezzjoni mill-aġenti abbord il-basti ment, ġie stabbilit li l-vapur kien qiegħed jistad għal gambli fl-ibħra Maltin. Il-Kaptan ġie infurmat li kien se jiġi arrestat u l-ħut kollu abbord, li skont l-uffiċjali abbord kien ilaħħaq in-nofs tunnellata, kien kollu kkonfiskat.Nharl-Erbgħa li għadda, il-Kaptan Tuneżin Mustapha Hancha ta’ 29 sena tressaq fil-Qorti Maltija fejn ammetta għall-akkużi ta’ sajd illegali u ġie mmultat €10,000. It-tagħmir fuq il-bastiment għadda wkoll f’idejn l-awtoritajiet lokali. F’kumment li tat, Dr Bugeja Said irringrazzjat lill-ispettu ri mid-Dipartiment tas-Sajd u l-Akkwakultura li qed joper aw abbord il-bastiment Lundy Sentinel biex jipprovdu moni teraġġ kontinwu għall-ġid u s-sigurtà tas-sajjieda Maltin u Għawdxin kollha. “Grazzi wkoll lill-Forzi Armati ta’ Malta tar-reazzjoni f’waqtha tagħhom, kif ukoll lill-Pulizija li taw l-għajnuna neċessar ja. Bħala Gvern, se nibqgħu kommessi li nimxu spalla ma’ spalla mas-sajjieda Maltin u Għawdxin fil-ħidma tagħhom. L-involviment tal-Lundy Sen tinel, flimkien mal-aġenziji tal-infurzar lokali, se joffru l-appoġġ u l-investiment kollu neċessarju biex jibqa’ jopera b’mod li jipprovdi s-serħan talmoħħ lil kull wieħed u waħda minna,” temmet is-Segretarju Parlamentari.

21.08.202210 TLIET ĊENTRI TA’ SERVIZZ.GOV MAGĦLUQIN Tliet ċentri ta’ servizz.gov jinsabu magħluqin sakemm isirulhom xogħlijiet meħtieġa ta’ manutenzjoni, waqt li minflokhom se jkunu qed jingħataw is-servizzi minn ċentri temporanji li se jiftħu fil-jiem li ġejjin. Is-sistema, li tħaddan ammont kbir ta’ servizzi gov ernattivi, infurmat lill-pubbliku li ċ ċentru tal-Imsida fi Triq il-Wied, dak ta’ Ħal Lija fi Triq il-Kbira u ċ Ċentru Tekniku tal-Edu servizz.gov, li jinsab fi Triq l-Assedju l-Kbir fil-Furjana, se jkunu magħluqin għalissa. Minn għada se jinfetaħ ċentru temporanju fiċ-Ċen tru Familja Mqaddsa, fi Triq Johnny Catania, fl-Imsida, minflok iċ-Ċentru Reġjonali fl-istess lokal. Il-ħinijiet talftuħ huma nhar ta’ Tnejn, l-Erbgħa, il-Ħamis u s-Sibt mit-8:00 a.m. sas-1:00 p.m., b’ħin estiż it-Tnejn mill4:30 p.m. sas-7:00 p.m. Iċ Ċentru Reġjonali ta’ Ħal Lija se jkun magħluq mid19 ta’ Awwissu. Nhar it-Tlieta se jinfetaħ ċentru tem poranju fi Triq il-Kbira f’Ħal Lija flok iċ-Ċentru Reġjonali fl-istess lokal. Dan iċ ċentru se jiftaħ nhar ta’ Tlieta u l-Ġimgħa mit-8:00 a.m. sas-1:00 p.m., b’ħinijiet estiżi t-Tlieta mill-4:30 p.m. sas-7:00 p.m. Iċ Ċentru Tekniku tal-Edu servizz.gov se jerġa’ jiftaħ il-Ħamis li ġej.  B’mod alternattiv, il-pubbliku jista’ jikkomunika ma’ servizz.gov permezz ta’ ċentri reġjonali oħrajn madwar Malta, bl-użu tal-Freephone 153, permezz tal-live chat aċċessibbli mis-sit elettroniku  www.servizz.gov.mt kif ukoll permezz tal-indirizz elettroniku servizz@gov.mt.

LOKALI KKONFERMAT

Ftit wara li ntbagħat f’pajjiżna, il-Lundy Sentinel jgħin fil-qabda ta’ bastiment Tuneżin li kien qed jistad illegalment fl-ibħra Maltin Serħan tal-moħħ akbar lis-sajjieda Maltin u Għawdxin

TURIŻMU QAWWI

IL-GOZO FILM FESTIVAL

mistennijapożittivid-dieħlaIl-prospettigħas-senahumaħafnaujaqbżul-livellita’qabelil-pandemija

Hu stqarr kif dan ma jirriflettix biss okkupanza minn Maltin li għażlu jqattgħu l-btaj jel tagħhom f’Għaw dex. “Qed naraw żie da fit-turist barrani fuq is-sena l-oħra li issa qed jerġa’ jiġi għall-vaganzi tiegħu fil-gżira tagħna u dan il-fatt inħass ukoll u semmewhulna wkoll l-operaturi fil-perjodu ta’ Santa iċ-ċifriMuscatMarija.”qallidawnjkomplujuru rkurpru qa wwi għal pajjiżna f’dak li għandu x’jaqsam turiżmu. Madankollu sost na li l-gżira Għawdxija ma ntlaqtitx daqs Malta f’dak li għandu x’jaqsam okkupanza fi żmien il-pandemija, hekk kif ħafna Maltin għażlu li jqattgħu l-mistrieħ tagħhom fil-gżira, minflok isiefru. Dan wassal għal żidiet qawwija mis-suq do mestiku f’Għawdex, tant li s-sena l-oħra l-iljieli mill-Maltin kienu ’l fuq minn miljun. Muscat temm jgħid li l-prospetti għas-sena d-dieħla huma pożittivi ħafna, grazzi għall-ħidma bejn l-en titajiet kollha konċernati biex l-irku pru jseħħ kemm jista’ jkun malajr. “Aħna nistennew li fix-xhur li ġejjin it-turiżmu f’Għawdex ikompli f’din it-triq ta’ rkupru billi nkomplu nżidu fin-numru tat-turisti, speċjal ment barranin, insostnu u nieħdu ħsieb is-suq domestiku li hu impor tanti ħafna u għalhekk naħsbu li din is-sena, għalkemm mhux se nilħqu l-figuri tal-2019, ikun hemm irkup ru tajjeb ħafna. Nistennew li s-sena d-dieħla mhux biss nilħqu l-figuri tal-2019, iżda wkoll naqbżuhom,” qal il-Kap Eżekuttiv tal-GTA. GĦAL GĦAWDEX F’STA MARIJA

L-okkupanza fil-lukandi u posti jiet oħrajn ta’ akkomodazzjonijiet Għawdxin laħqet il-95% matul iljiem ta’ Santa Marija, filwaqt li żdie du sew il-barranin fuq is-sentejn li għaddew.F’reazzjoni għall-aħbar li ak tar minn 93,000 qasmu l-fliegu fi tmiem il-ġimgħa li għadda, il-Kap Eżekuttiv tal-Assoċjazzjoni tatTuriżmu Għawdxija (GTA), Joe Mus cat, qal ma’ ONE News li “aħna, mir-rapporti li għandna, jidher li l-okkupanza fil-lukandi u l-akkomo dazzjonijiet l-oħrajn kienet waħda tajba, għax kienet tvarja bejn it93% u l-95%.”

SAL-LUM

21.08.2022 11

Ir-raba’ edizzjoni tal-Gozo Film Festival, li qed tiġi organizzata fi tmiem din il-ġimgħa fiċ-Ċittadella tar-Rabat, Għawdex, tiġi fi tmiemha llum b’attiv itajiet varji mid-9:30 ta’ dalgħodu, bl-aħħar film kummiedja “Asetrix & Obelix: Mission Cleopatra” jintwera mid-9:20 ta’ filgħaxija. L-aħħar jum ta’ attivitajiet, ilkoll b’xejn, jin kludi tliet films qosra għat-tfal bejn il-5 u l-11-il sena u workshop għall-istess etajiet, workshop għal żgħażagħ mit-12-il sena ’l fuq dalgħodu, u sitt films qosra addattati għall-familja kollha, inkluż il-Malti “Tama”, mit-8:30 p.m. ’il quddiem. Imtella’ bl-għajnuna tad-Direttorat għall-Wirt Kulturali fi ħdan il-Ministeru għal Għawdex, l-avveniment kien imqassam fuq tlett ijiem bejn nhar il-Ġimgħa li għadda u llum biex jipprom wovi talenti ċinematografiċi kemm lokali kif ukoll barranin. Waqt li nieda l-avveniment aktar kmieni din ilġimgħa, il-Ministru għal Għawdex Clint Camilleri stqarr li, bħala ieħor li ħa postu fl-attivitajiet kul turali li jittellgħu kull sena fil-gżira, “il-Gozo Film Festival sar avveniment imfittex minn ħafna u jiġbed lejh bosta persuni, b’mod speċjali dawk li għandhom għal qalbhom il-films, fosthom dawk li nħadmu lokalment f’Malta u f’Għawdex.” L-organizzatur u produttur tal-films Federico Chini spjega li l-festival reġa’ inkluda divesi atti vitajiet interessanti u, minbarra l-wiri ta’ films, qanqal diskussjonijiet relatati mal-produzzjoni tal-films waqt il-workshops li saru. “Tisbit” fiċ-Ċittadella wkoll Sadanittant tħabbar ukoll avveniment ieħor in teressanti fiċ-Ċittadella – it-tieni edizzjoni talkunċert uniku “Tisbit”. Bis-sehem ta’ drummers u perkussjonisti żgħażagħ dan mistenni joffri spettaklu differenti lil ħafna nhar l-Erbgħa li ġej fil-Pjazza tal-Katidral, fiċ Ċittadella, mit-8:00 ta’ filgħaxija ’l quddiem. “Tisbit” hi pjattaforma għal tfal u żgħażagħ Għawdxin biex juru t-talent tagħhom, waqt li jikkollaboraw ma’ artisti żgħażagħ oħrajn. Il-moħħ wara l-kunċert hu Michael Camilleri, il-Prinċipal Timpani tal-Orkestra Filarmonika ta’ Malta u drummer mal-grupp popolari The Trav ellers. Din is-sena, perkussjonisti minn The Clef House se jkunu qed jieħdu sehem mal-Big Band Brothers Juniors u ż-żewġ kantanti Megan May Caruana u Hannah Theuma. Ir-repertorju mużikali mistenni jvarja minn biċċiet li juru l-element perkussiv għal siltiet ta’ bigIl-kunband.ċert hu wkoll b’xejn għall-pubbliku in ġenerali, iżda l-postijiet jittieħdu minn min imur l-ewwel. FIĊ-ĊITTADELLA

Ġimgħa oħra ta’ divertiment b’xejn matul dan is-sajf fil-gżira Għawdxija

21.08.202212

IS-SETTUR VOLONTARJU MIXJA TA’ 50 SENA FIL-POLITIKA

Membru Parlamentari CHRIS AGIUS Membru ŻL GABRIEL SCIBERRAS Għandna vizzju li kultant

Is-settur volontarju huwa wieħed mill-pilastri ewle nin fis-soċjetà tagħna. Spiss nisimgħu fuq l-importanza ta’ dan is-settur fis-soċjetà tagħna iżda fil-verità x’inhu eżatt is-settur volontarju? Dan is-settur hu magħmul minn organizzazzjonijiet li l-għan ewlieni tagħhom ikun li jagħmlu kemm jista’ jkun ġid lis-soċjetà tagħna, mingħajr motiv li jagħmlu profitt.L-għan ta’ dawn l-għaqdi et volontarji huwa li joħolqu kemm jista’ jkun ġid soċja li, aktar milli ġid materjali. Il-bidu tas-settur volontar ju jeħodna lura saż-żmien is-Seklu 19 meta bdew jiġu stabbiliti organizzazzjoni jiet sabiex jiġġieldu l-faqar kif ukoll l-inġustizzji li kienu qegħdin jikkaratterizzaw lis-soċjetà dak iż-żmien. Ovvjament minn dak iżżmien sal-lum, is-settur vo lontarju dejjem baqa’ jiġġed ded sabiex dejjem ikopri l-ħtiġijiet tas-soċjetà. Bħal ħafna setturi oħra, is-settur volontarju jaffaċċ ja diversi sfidi, fosthom sfidi finanzjarji. Iżda, dan il-Gvern hu ta’ spalla għal dan is-set tur, tant li jinħarġu diversi skemi sabiex għaqdiet vo lontarji jkunu jistgħu jib benefikaw minn għajnuna differenti u b’hekk dan is-settur li tant jagħmel ġid lis-soċjetà tagħna jkompli jissaħħaħ.Dawnl-inizjattivi gover nattivi ta’ min ifaħħarhom u jinkoraġġihom. Bħalma kulħadd jaf, is-sena 2020 ma kinitx sena kwalunkwe, għaliex bħal sajjetta fil-bnaz zi pajjiżna preċiżament fis7 ta’ Marzu tal-istess sena rreġistra l-ewwel każ talCOVID-19. Din l-imxija af fettwat ħażin diversi setturi, mhux l-inqas dak volontarju. Minħabba f’dan, tnieda fond ta’ emerġenza għall-għaqdi et volontarji li kien jammon ta għal mija u ħamsa u għox rin elf ewo. Dan il-fond wera biċ-ċar kemm dan il-Gvern Laburista japprezza u jsostni x-xogħol volontarju. Ħaġa li dejjem laqtitni hi li għakemm il-ħajja tal-lum saret ġirja kontra l-ħin, xor ta hawn ħafna nies li jinvestu l-ħin tagħhom f’xogħol volo ntarju, u dan għaliex għand hom ħolma li jkollna soċjetà aħjar.Dan is-settur mhux biss b’saħħtu f’Malta iżda wkoll madwar id-dinja kollha. Riċerka li saret mis-sit NP Source fl-2016 sabet li aktar minn 63 miljun Amerikan iwettqu xogħol volontarju. Apparti dan, is-settur volontarju joffri spazju lil kulħadd, speċjalment liżżgħażagħ biex jissoċjalizzaw, jiltaqgħu ma’ nies ġodda, itejbu u jiżviluppaw ħiliet differenti, jesprimu l-fehma tagħhom u jisimgħu u jir rikonoxxu l-fehma ta’ oħra jn, u, fuq kollox, irabbu sens ċiviku. Aħna bħala żgħażagħ, il-ġenerazzjoni futura u l-mexxejja ta’ għada, għand na nimpenjaw ruħna fis-set turBħalmavolontarju.kulħadd jaf, dawk li jimpenjaw ruħhom fis-set tur volontarju ma jiġux ippremjati bil-flus, iżda magħhom jieħdu lura sodis fazzjoni li huwa indeskrivib bli. Kemm hija ħaġa sabiħa li jkollok sehem fit-titjieb tas-soċjetà!F’Malta insibu diversi għaqdiet volontarji f’diver si setturi li jagħmlu diversi ġid lis-soċjetà tagħna. Fuq kollox, is-settur volontarju jgħinek ukoll sabiex ittejjeb l-istima personali tiegħek; dan għaliex meta persuna tagħmel xi ħaġa utli li biha tista’ ttejjeb is-soċjetà in ġenerali, dik il-persuna tkun ferm iktar fiduċjuża fiha nni fisha.Bħala Żgħażagħ Laburis ti, għalkemm għandna għan politiku u m’aħniex għaqda b’xi għan jew funzjoni parti kolari, xorta waħda nwettqu xogħol volontarju; l-attiv iżmu politiku u soċjali tagħ na hu mmirat li, permezz tas-sistema politika f’pajjiż na, nitkellmu fuq l-inizjat tivi u l-bidliet li hemm bżonn għall-ħolqien u l-bini talġid komuni, tqassim ekwu tal-istess ġid, għajnuna lil min hu l-iktar żvantaġġjat u li jingħata r-rispett mistħo qq lid-dinjità ta.jnunagħalhekkerġetiku,gruppLaburistiżagħjixtiequtinteressahomżgħirtejn,differenti.f’diskussjonijietħilietħbiebħolwieħedFiż-Żgħażagħumana.Laburistijagħmeldakix-xoglihumeħtieġ,jagħmelġodda,isaħħaħil-soċjali,ujipparteċipadwartemiBiexngħalaqdawnil-kelmnixtieqnagħmelappelllildawkiż-żgħażagħliil-politikaujissieħbumaż-ŻgħaLaburisti.Fiż-Żgħażagħwieħedjista’jsibta’żgħażagħattiv,enub’impennsoċjali.Ix-xogħolmajonqosqatt,kulltipta’għadejjemtkunapprezza ngħidu kemm hi qasira l-ħajja. U naħseb li din ma jis ta’ jiċħadha ħadd, għax meta tara ż-żmien itir, dan jagħmel il-ħajja qasira. Minkejja li l-vjaġġ tal-ħajja hu differenti għal kulħadd, għal xi wħud itwal minn ta’ oħrajn, xorta jibqa’ l-fatt li kulħadd jgħaddi minn episodji sbieħ u oħrajn inqas sbieħ. U allura xtaqt naqsam ftit ħsibijiet magħkom dwar kemm ġera ż-żmien fil-ħajja politika li għext jien. Qisu lbieraħ meta bħala żagħżugħ bdejt ninvolvi ruħi fil-politi ka. Peress li aħna trabbejna f’Bormla, dak iż-żmien b’xi mod jew ieħor, trid tinvolvi ruħek fil-politika. Filli ma’ salt ħbieb nik kanvassjaw lill-Perit Mintoff, filli segretarju tal-Għaqda Żgħażagħ Soċjalisti Bormla. Dan wassalni sabiex imxejt u tlajt skaluni differenti fi ħdan il-Partit għażiz tagħna. Kont onorat li nservi wkoll bħala Segretarju Ġenerali tal-ist ess Għ.Ż.S., membru tal-Eże kuttiv Nazzjonali tal-Partit, segretarju tal-Partit fil-lokal ta’ Bormla, sabiex fl-aħħar iddeċidejt li nservi bħala kandidat f’isem dan il-Partit glorjuż.Kont onorat li nservi lillfortizza Laburista tat-Tieni Distrett bħala Deputat Par lamentari, sal-lum għal ak tar minn 25 sena. Onorat li l-votanti tat-Tieni Distrett, eleġġewni għal seba’ darbiet konsekuttivi.Saftitilukont ngħid, qat tajt aktar żmien fl-Oppożizz joni milli fil-Gvern. Illum nista’ ngħid li minn dawn is-seba’ elezzjonijiet, kont parti minn tim rebbieħ fil-maġġoranza tal-elezzjoni jiet li kkontestajt, jiġifieri kont fuq in-naħa r-rebbieħa f’erba’Onoratelezzjonijiet.ukollligħal tmien snin kont parti mill-eżekuttiv ta’ pajjiżna. Inħossni kburi li servejt bħala Segretarju Par lamentari responsabbli minn oqsma differenti, mill-isport, miż-żgħażagħ, mir-riċerka u mill-innovazzjoni, mill-ip pjanar u mill-artijiet, millkostruzzjoni u mill-proprjetà. Illum nirringrazzja lil Alla li matul dawn is-snin, kien miegħi biex qdejt bl-aħjar mod dak li kien mitlub minni, bl-akbar lealtà u onestà. Matul din il-mixja ta’ ftit inqas minn 50 sena fil-Partit, kont onorat u kelli x-xorti li ħdimt ma’ mexxejja differen ti tal-Partit. Minn Mintoff, sa Karmenu Mifsud Bonnici, Alfred Sant, Joseph Muscat u Robert Abela. Allura birraġun kollu nħossni kburi li kont parti fil-mixja tal-Partit, minkejja li l-mixja mhux dejj em kienet ward u żahar. Niftakar żminijiet fejn tib da taqta’ qalbek jekk xi dar ba intix se terġa’ tkun fuq in-naħa tar-rebħ. Fejn anke għall-akbar festi tal-Partit, bħall-Ewwel ta’ Mejju, konna għal xi żminijiet spiċċajna b’attendenzi żgħar bi ftit nies wisq. Iżda għax ħdimna bħala tim, għax poġġejna l-interes si tal-Partit l-ewwel u qabel kollox, b’għaqda sħiħa wara l-mexxejja tagħna, għelibna l-isfidi biex erġajna sirna Par tit Illum,Rebbieħ.jien ngħid kemm kienet qasira l-ħajja politi ka tiegħi, iżda fl-istess waqt meta nħares lura, niftakar dak li għamilna, u kemm għamilna matul kważi 50 sena fil-ħajja politika tiegħi. Illum, bħala wieħed millveterani tal-Partit, inħares ’il quddiem biex dan il-Partit jibqa’ l-akbar partit f’pajjiż na ħalli flimkien nibqgħu mmexxu dan il-pajjiż u dejj em inħarsu l-interessi tażżgħir u tal-vulnerabbli. Riżultati sbieħ Matul l-aħħar ġimgħat kellna ħafna riżultati sbieħ fix-xena sportiva ta’ pajjiżna. Riżultati inkoraġġanti f’dixxiplini dif ferenti.Iżdanaħseb l-aktar li laqtu l-għajn kienu r-riżultati mik suba minn Tenishia Thorn ton u t-tim ta’ Ħamrun Spar tans. Tenishia, f’età daqshekk żgħira għandha sservi ta’ ispirazzjoni għal żgħażagħ bħalha, għax kif ngħidu bl-In gliż, hard work pays. Tenishia qatt ma waqfet taħdem u temmen fiha nnifisha sabiex waslet fejn waslet illum. Ċert li baqgħalna ħafna x’nisi mgħu fuq din it-tfajla. Ħamrun Spartans kisbu l-aħjar riżultat li qatt kiseb tim Malti. Jien li nsegwi ħaf na l-logħba tal-futbol, qatt ma rajt tim Malti jilgħab barra minn xtutna u jat takka daqshekk. Jien ċert li wara dan kollu, hemm bidla fil-mentalità fil-klabb tal-Ħamrun, fejn jemmnu fil-kapaċitajiet tagħhom u ma jħossuhom qatt inqas mill-avversarji tagħhom. Nawgura lil Tenishia u lil Ħamrun Spartans ħafna ak tar riżultati tajbin, sabiex isem pajjiżna jimxi ’l quddi em anke fis-settur sportiv.

TOROQ U TRAFFIKU

SFIDI GLOBALI U RIŻULTATI INKORAĠĠANTI

Ministru AARON FARRUGIA Segretarju Parlamentari u Whip għall-Gvern ANDY ELLUL

21.08.2022 13

Ninsabu fix-xhur sħan tas-sajf u bħal kull sajf ieħor, it-toroq u t-traffiku fil-pajjiż jerġgħu ikunu fiċ-ċentru tad-diskuss joni. Għax il-verità hi li kulħadd, inkluż jien, jistenna li jasal fid-destinazzjoni tiegħu fl-iqsar ħin possibbli. Kemm jekk sejjer ix-xogħol, kemm jekk sejjer tie kol barra, jew iżżur lil xi ħadd, il-paċenzja għandha l-limiti tagħha u s-sħana ma tgħinx lanqas.Il-verità hi li t-traffiku huwa aħna. U m’aħniex weħidna. Kull min saq fi bliet oħra, minn Ruma sa Pariġi u minn Londra sa Brussell, il-ħin li tagħmel wieqaf fit-traffiku hu li hu. Kull familja għandha żewġ karozzi jekk mhux iktar, it-toroq tagħ na kienu ppjanati fil-passat għal ferm inqas karozzi u l-ammont ta’ barranin jgħixu f’Malta qiegħed kulma jmur jiżdied. Ovvjament wieħed hu iktar interessat fis-soluzzjoni jiet milli f’analiżi dettaljata ta’ x’jikkawża t-traffiku f’kull belt fl-Ewropa.Biexintaffu l-isfida tat-traffi ku, bħala Gvern għandna pjan ċar ħolisitku li qed jilqa’ għas-snin li ġejjin. Għax inutli tagħmel bħall-kelliema tal-Op pożizzjoni li m’għandhom ebda pjan. Kemm iqumu filgħodu, jaraw is-sentiment tan-nies u jirkbu fuqu. Irewħu u jinsti gaw. Għadhom ma indunawx li dan hu d-dilettantiżmu li l-poplu ivvota kontra elezzjoni wara l-oħra. Għadhom m’għar fux li n-nies għadhom jassoċċ jaw il-PN mal-fjask tal-Arri va u mal-monorail li vvintaw fil-manifest elettorali anke jekk hemm pataflun studji jgħidu li din hi riċetta għall-falliment. Għadhom m’għarfux li t-to roq ta’ pajjiżna tħallew jaqgħu lura u triq kienet issir meta tiġi r-Reġina jew meta jiġi jżurna l-Papa. U mhuma joffru xejn. Knee jerk reactions, statements fuq Facebook, ċarlatani mode. Biex inkomplu ninċenti vaw lin-nies jitilqu l-karozzi tagħhom u jużaw it-trasport pubbliku, il-Gvern se jkun qed jissussidja it-trasport pubbli ku offrut mill-konċessjonarju privat mill-ewwel ta’ Ottubru. Għalkemm il-feedback huwa pożittiv u jidher li hemm po tenzjal ta’ iktar nies jużaw dan is-servizz, wieħed irid jara kemm dan se jiġri fil-fatt. Għal ħafna se jkun komdu, speċjal ment dawk li jimxu minn des tinazzjoni għall-oħra bla ma jieqfu l-gym, jagħmlu xi qad ja jew xirja jew iżuru membri oħra tal-familja. Irridu ngħidu li s-servizz fl-aħħar snin tjieb ħafna. Dan hu rikonoxxut illum. U għalhekk nemmen li dan se jgħin biex ikollna inqas karozzi fit-toroq tagħna. Għax Gvernijiet nazzjonalisti ħallew it-toroq tagħna mitluqin, żgħar u dojoq għaż-żminijiet tal-lum u għax ftit tarmak kien jingħata meta jiġi jżurna xi VIP minn barra, il-Gvern Laburista ħa d-deċiżjoni għaqlija u ku raġġuża li jirkupra s-snin mitlu fin ta’ qabel. U mhux bil-paroli, imma b’finanzjament b’saħħtu. 700 miljun biex nagħmlu t-to roq residenzjali u rurali tagħna u investiment ferm ikbar fit to roq arterjali biex dawn inwess għuhom u nikkumplimentaw hom bi flyovers, junctions u underpasses b’uħud mill-inter venti jirriżultaw f’inqas traffiku b’madwar 75% u 90%. Qed naħdmu wkoll biex in saħħu l-inċentivi li hemm għal dawk li jużaw mezzi oħra ta’ trasport, fuq quddiem nett il-ferry u l-ferry landings ġod da ġaladarba Malta hi gzira mdawra bil-baħar. Sar ħaf na, se nagħmlu ferm iktar. Qed naħdmu biex nirrevedu ir-regolamenti u l-infurzar fuq l-escooters, mezz tajjeb iżda li sar perikoluż. Qed naraw li kull fejn ikun hemm lok, nagħmlu bicycle lanes, imbasta dawn isi ru skont ir-regolamenti inter nazzjonali. Is-sigurtà hi kruċ jali. Bl-istess mod komplejna nilqgħu inizjattivi mis-settur privat li qed juża t-teknoloġija biex joffri servizz sostenibbli u prattiku.Biexnilħqu l-miri internaz zjonali tagħna u ngħinu biex l-Unjoni Ewropea tirnexxi, qed nagħtu l-ikbar inċentivi fl-Ewropa biex nelettrifikaw il-flotta tagħna biex jonqsu iktar il-karozzi konvenzjonali u jiżdie du l-karozzi elettriċi. Jikkum plimentaw dan hemm kollegi tiegħi ministri li qed jaħdmu fuq l-infrastruttura bżonjuża ta’ charging points u pillars. Hemm il-pjan fit-tulil-metro. Pjan ambizzjuż li qed inkomplu nesploraw. Hekk kif il-kumpanija internazzjonali Arup tawna l-istudji li jispjegaw kif għandu jsir u li hu fattibbli, il-Gvern ikkommetta li jkompli bl-istudji tiegħu. L-investiment ikun iqarreb lejn is-sitt biljun ewro u allura jeħtieġ li nkunu għaqlin. Hu għalhekk li fil-mu ment bdejna analiżi mal-espe rti biex naraw x’mudell ekono miku jista’ jaħdem għal Malta li jkun jista’ jiffinanzja dan l-in vestiment kbir. Hu meta jkolli dan f’idi u ċ-ċertezza warajh, li nieħdu l-proġett għal livell ieħor.Ix-xogħlijiet fit-toroq joħolqu inkonvenjent speċ jalment dawk li jgħaddu kul jum jew jgħixu viċin xi proġett kbir. Hemm min qalilna biex inwaqqfu l-proġetti infrastrut turali. Ma naqbel xejn. Ix-xog ħol irid isir u kif ġara fis-snin li għaddew, ladarba proġett jitlesta, il-poplu japprezza. Il-poplu japprezza l-fatt ukoll li l-proġetti kollha ta’ infrastrut tura li ħadt taħti f’Marzu kienu madwar sitt sa tmien xhur tard u dan minħabba kwistjoniji et ta’ supply chain u impatt enormi fuq il-kumpaniji inter nazzjonali waqt il-pandemija. Mhux se nieqfu. Se nkomplu ninvestu il-ħin tagħna, il-fondi Ewropej, l-enerġija tagħna, biex nagħtu lil pajjiżna infrastruttu ra għas-seklu 21.

Tistaqsi lil min tistaqsi, kemm f’Malta kif ukoll barra minn xtutna, kulħadd jgħidlek li s-sena 2022 hija sinonima ma’ żieda fl-inflazzjoni, inkel la dik li ngħidulha l-għoli talħajja. Is-sinjali li l-inflazzjoni ser tikber kienu ilhom hemm u qegħdin jidhru, bi problemi loġistiċi li bdew juru ruħhom waqt il-pandemija, jeċċelle raw, u l-gwerra fl-Ukrajna tkun iċ-ċirasa fuq il-kejk. Quddiem sfidi bħal dawn, issib min jgħidlek li Malta bħala pajjiż żgħir, aħna lim itati ħafna kif nistgħu nindi rizzaw ċerti problemi. Limitati u żvantaġġjati iva, imma dan ma jfissirx li m’hemmx miżuri li nistgħu nieħdu biex intaf fu l-impatt fuq in-negozji u l-ħaddiema Maltin. Ngħiduha kif inhi, l-ġeografija u ċ-ċokon tagħna jistgħu jkunu żvantaġġ kbir. Madanakollu, dan l-iżvan taġġ jaf ukoll isir vantaġġ jekk wieħed jagħmel bħal ma għamel Gvern Laburista f’dawn l-aħħar sentejn. Quddiem prezzijiet tal-en erġija dejjem qegħdin jogħlew, bħala Gvern rajna li nissussid djaw il-prezzijiet biex is-saħħa tal-infiq tal-ħaddiem Malti tibqa’ b’saħħitha. Hekk ukoll rajna li ngħinu lill-importaturi tal-qamħ u l-ġwież biex jibqa’ jkollna sigurtà tal-provvista tal-ikel, xi ħaġa li hija neċessar ja biex il-pajjiż ikompli miexi ’l quddiem. Naturalment dan kollu sar fil-kuntest ta’ sentejn t’għajnuniet, b’miżuri li kom plew jistimulaw l-ekonomija Maltija bħall-vouchers li jist għu jintefqu fir-restoranti u fil-ħwienet, il-Covid Wage Sup plement, u anke ċ-ċekkijiet ta’ rifużjoni tat-taxxa li issa saru jintbagħtu kull sena. Ir-riżultati jitkellmu waħid hom f’dan ir-rigward. Filwaqt li barra minn xtutna, ħafna pajjiżi u l-ekonomiji tagħhom qegħdin jikkrollaw, f’Malta l-Bank Ċentrali qed ibassar li l-ekonomija Maltija din is-se na ser tikber b’rata ta’ 5.2%. Dan apparti li sa Lulju ta’ din is-sena, ix-xiri ta’ propjetà res idenzjali laħaq ammont rekord ta’ €1.8 biljun, bil-livell t’espor tazzjoni sa Ġunju jmiss iż-€2 biljun – rekord ieħor li kiser danL-għaqalil-Gvern.huwa wkoll viżibbli fejn jidħol is-settur turistiku, settur li f’Lulju ra l-aqwa xahar tiegħu fejn jidħol l-Ajruport In ternazzjonali. In-negozji wkoll qegħdin imorru minn fuq, għaliex skont l-aħħar riżultati, iż-żieda fil-bejgħ mill-ħwienet Maltin kienet ta’ 8%, u dan waqt li l-kontraparti Ewropej tagħna, raw tnaqqis ta’ 3% minħabba l-isfidi li qegħdin jaffaċċjaw. Mhi sorpriża xejn allura, li n-numru t’azjendi u ta’ negozji komplew jikbru b’mod mgħaġġel ħafna fl-2021, xi ħaġa li turi biċ-ċar li pajjiżna huwa pajjiż fejn in-negozju jis ta’ jaħdem – xi ħaġa li twassal għal aktar kompetittività fejn jidħol is-suq Naturalmenttax-xogħol.dawn koll ha huma riżultati pożittivi. Madanakollu, l-isfidi huma li huma, u bħala Gvern respons abbli rridu naraw li nkomplu nindirizzawhom. Aktar kmieni dan ix-xhar, bħala Segretar ju Parlamentari responsabb li mid-Djalogu Soċjali, iltqajt mal-imsieħba soċjali fejn fost l-oħrajn iddiskutejna l-proble ma tal-inflazzjoni: xi ħaġa li bla dubju se nkomplu niddiskutu fil-laqgħat li jmiss. Huwa importanti li nibqgħu niddiskutu mal-ħaddiema u ma’ min iħaddem, għaliex is-soluzzjonijiet ma toffrihomx darba u tħallihom hemm, imma trid taġġornahom minn żmien għal żmien. Gvern La burista dejjem hekk għamel fl-aħħar disa’ snin, u hekk biħsiebna nkomplu nagħmlu fiż-żmien li ġej. Ngħiduha kif inhi, jekk ma tagħmilx hekk, diffiċli ħafna li jkollok l-aktar rata ta’ qgħad baxxa fl-istorja bħalma għandna aħna u din hija xi ħaġa li rridu nippris ervaw fiż-żmien li ġej. Għal daqstant, ninsabu ħerqana ferm li nkomplu naħdmu u niddiskutu sabiex naslu għal soluzzjonijiet li jilħqu l-aspi razzjonijiet ta’ kulħadd.

21.08.202214 MAT-80,000SUMMERDAZE Iż-żewġ kunċerti fuq jumejn f’pajjiżna, li ġew organizzati b’xejn għall-edizzjoni ta’ din is-sena ta’ SummerDaze, attiraw madwar 80,000 spettatur, ħabbret l-Awtorità Maltija għatTuriżmuL-avvenimenti(MTA). indirizzati għal ġenerazzjonijiet differenti ttellgħu fil-picnic area ta’ Ta’ Qali bil-kollaborazzjoni tal-BBC Radio 1 Dance Live & Creamfields tar-Renju Unit u Radio Dee jay u M2O Fl-ewweltal-Italja.kunċert ta’ nhar it-Tnejn li għadda, nhar San ta Marija, ħadu sehem l-istilel internazzjonali Anne-Marie, Bastille, Elderbrook, G-Eazy u Jason Derulo, akkumpanjati mill-preżentaturi tal-BBC Radio 1, Sarah Story u Arielle Free. Nhar l-Erbgħa, imbagħad, dawk li taw l-ispettaklu kienu J Ax, Baby K, Corona, Ice MC u Meduza, flimkien mad-DJs Alber tino, Fargetta u Molella & Prezioso. JASON DERULO

Ritratti: VISITMALTAANNE-MARIE MEDUZA

SUMMERDAZESPETTATURJATTIRA

21.08.2022 15

Fost spettaklu ta’ dwal u logħob tan-nar, iż-żewġ folol ik kontribwew għal spettakli mill-isbaħ, b’kant u żfin mal-mużi ka popolari li kienet qed tiġi pprovduta minn fuq il-palk mae stuż armat Minbarragħall-okkażjoni.elufta’Maltin, għadd kbir ta’ barranin kienu preżenti wkoll, kemm dawk li inzertaw f’pajjiżna għall-btajjel tagħhom kif ukoll oħrajn li ġew apposta minn barra, partiko larment mir-Renju Unit u l-Italja, li wkoll ikkontribwew fl-irk upru b’saħħtu fis-settur turistiku li qed nesperjenzaw wara sentejn ta’ pandemija tal-COVID-19. Għalkemm id-dħul għaż-żewġ kunċerti kien b’xejn, in ġabret donazzjoni ta’ €3 mingħand kull persuna għall-ispejjeż ta’ tazza li ngħatat biex tibqa’ tintuża waqt is-serati, bil-għan li jitnaqqas l-użu tal-plastik. Il-bqija tal-flus miġbura marru b’risq il-fond ta’ responsabbiltà soċjali tal-istess awtorità.

SKEMA ĠDIDA GĦAL PROĠETTI SOSTENIBBLI President

MARIO FAVA

21.08.202216

U biex nibqgħu fit-tema, min jaf kemm qed jisħtu s-siegħa u l-mument li meta dan il-Grech qalilhom Take a Chance on Me, tawhulu. Għax bħalissa ġabhom S.O.S., u When All is Said and Done, u tħares lejn is-sitwazzjoni tal-PeNe, ssib li hemm biss gwerra xejn inqas minn dik ta’ Waterloo. Anyway. Mhux aħna l-Laburisti biss qed nitkellmu dwar il-kriżi li għaddej minnha l-PeNe. Il-ġimgħa li għaddiet rajna gazzetti sħaħ jitkellmu dwar x’għaddej minn dan il-partit miskin. Din il-ġimgħa komplew l-artikli u l-editorjali mill-gazzetti forċina tagħhom, biex tara kemm hija kbira l-kriżi li jinsabu fiha. Għax dawn il-gazzetti s-soltu tarahom jgħattu u jdawru dak kollu li jagħmlu dawn l-intamati biex minn politika ta’ fossa tad-drenaġġ ipinġuhielhom ħanut tal-Old Spice. Kemm kont nindilek bih biex nattira l-attenzjoni ta’ Melda tiegħi u ta’ għexieren oħra qabilha, marelli! Kont inħobbu sew dan l-Old Spice. Kellu riħa partikolari. Bħalma huwa partikolari dan il-madoff duo li qed jaspira li jibda joħroġ lill-PeNe mill-ħofra li jinsab fiha. Avolja ma naħsibx li għandhom xi ħeġġa partikolari. Biex il-ġurnal suppost indipendenti ta’ Malta ta’ kuljum bl-Ingliż qalilhom li għandhom kriżi ta’ identità u li Alex il-Perici Calascione qed joħroġ b’ideat vagi.Tant jinsabu fi kriżi dawn li l-Kap tagħhom stess kellu jmur fuq ir-radju tiegħu jisħaq ħalli nies fil-partit tagħhom stess jew dawk li kienu jimmilitaw fih ma jkomplux jagħtuh il-gambetti. Intervista li kompliet tirrifletti kemm għandu partit mifrud. Mhux ta’ b’xejn mar jitkarrab biex ma jagħtuhx gambetti, għax f’temp ta’ ftit ġimgħat kien hemm tnejn li għajruh giddieb. L-ewwel Adrian id-Delia dwar il-votazzjoni meta l-Parlament kien qed jiddiskuti l-emendi fil-liġi tal-IVF u ftit ilu Robert l-Arrigo. Mela f’din l-intervista pprova wkoll jistimula lill-partitarji li baqa’. Jekk hawn min jaħseb li l-PeNe huwa rieqed, qed jaħseb ħażin, qalilhom il-Grech hu u jittewweb. Iva kkargat qiegħed il-Grech. Ikkargat biex jara li ma jkomplux jagħtuh il-gambetti. U ħallina! Mela, Sur Editur, meta kien qed jitkellem fil-maratona ġbir ta’ fondi f’Ġunju li għadda, taf x’qal? Grech qal li “tkun distruttiv u li tattakka huwa faċli imma li tkun kostruttiv mhux faċli.” And so say all of us. Għax dik hija l-politika tal-PeNe, jattakka u jiddistruġġi, għax mhux kapaċi jkun ftit kostruttiv u sura ta’ nies. U t-tajba taf x’inhi, Sur Editur? Li tagħhom, bħas-soltu jipprovaw iwaddbuh fuq ħaddieħor. Mgħaddsin fil-kakka u jridu jitfgħuha fuq ħaddieħor. U nibqa’ skantat minn fejn il-qaħbeċ iġibuhom l-istejjer. Speċjalment dawk li jivvinta Joe Nancy Drew il-Mikallef. Imma nsomma il-kitba ta’ dan tirrifletti s-sitwazzjoni tal-partit tiegħu, fantaxjenza galore. U jgħaġġbuni dawn jien ta, Sur Editur! Ħa ngħidlek jien. Tara l-ġurnal tagħhom ħlief gideb, qlajjiet, gloom and doom u kollox ħażin ma tarax u ma taqrax. U t-tajba hi, li mdeffsin bejn dawn l-artikli jkollhom skoss artikli fuq il-Qaddisin, is-Santa Marijiet u t-Talb tal-Knisja. Ja qatta ipokriti u oqbra mbajda li huma! Filli tara xi wieħed minn tagħhom jikteb fuq il-preġju tal-ħniena talMulej u filli tarah jikteb fuq kif pajjiżna huwa agħar mill-agħar pajjiż fl-Afrika. Fakin idiots! Għad-dieħla! KunsillierSezzjoniPL

Il-Ministru għall-Ambjent, l-Enerġi ja u l-Intrapriża Miriam Dalli, flimkien mal-President tal-Assoċjazzjoni Kunsilli Lokali, ħabbret skema ta’ €800,000 sa biex il-kunsilli lokali jwettqu proġetti ta’ żvilupp sostenibbli fil-komunità. Din hija l-ewwel darba li l-kunsil li lokali f’Malta u Għawdex jistgħu jib benefikaw minn skema għal proġetti ta’ żviluppF’laqgħasostenibbli.bejnil-Ministru Miriam Dalli, id-Direttur tad-Direttorat għall-Iżvilupp Sostenibbli George Said, u l-President tal-Assoċjazzjoni tal-Kunsilli Lokali Ma rio Fava saħqu dwar l-irwol tal-kunsilli lokali bħala l-katalisti għal lokalitajiet aktarIl-Ministrusostenibbli.Dalli spjegat li l-għan prinċipali ta’ dan il-fond amminis trat mid-Direttorat għall-Iżvilupp Sostenibbli huwa li jgħin lill-komunita jiet fi żvilupp ta’ proġetti li jippromwovu s-sostenibbiltà f’oqsma differenti. B’dan il-mod tkun qed tissaħħaħ il-ħidma talpajjiż fil-kontribuzzjoni għall-għanijiet tal-Aġenda 2030 għall-Iżvilupp Sostenib bli.“Il-viżjoni għal pajjiżna hija dik ta’ fu tur sostenibbli għal kwalità ta’ ħajja aħ jar li nistgħu nilħqu jekk flimkien nagħtu s-sehem tagħna. Il-kunsilli lokali huma parti integrali minn din it-tranżizzjoni lejn soċjetà aktar inklużiva u ambjental ment b’saħħitha,” qalet il-Ministru Miri amIl-MinistruDalli. sostniet ukoll: “Permezz tal-miri tal-iżvilupp sostenibbli, irridu naċċertaw li noħolqu opportunitajiet għal ġenerazzjonijiet futuri fit-tliet oqs ma prinċipali tal-iżvilupp soċjali, ekono miku u Il-Presidentambjentali.”tal-Assoċjazzjoni, is-Sur Mario Fava, semma kif din l-inizjatti va, tolqot b’mod dirett il-viżjoni tal-ist ess Assoċjazzjoni, li tittratta l-mobbiltà sostenibbli, l-ispazji miftuħa, l-ambjent urban u bliet u rħula aktar intelliġenti. Huwa semma x-xogħol li qed tagħmel l-Assoċjazzjoni, primarjament fuq mob biltà sostenibbli, sabiex ma nibqgħux naħsbu b’mentalità li l-karozza dejjem trid tingħata prijorità f’kull deċiżjoni li tittieħed jew proġett li jsir. Tenna li wasal iż-żmien li l-istess investiment isir fuq modi alternattivi ta’ trasport u l-infras trutturaIl-politikatagħhom.ta’prijorità għandha tkun li nagħtu lura l-lokalitajiet tagħna lir-resi denti, billi nipprovdulhom modi sikuri ta’ kif jistgħu jivvjaġġaw fil-lokal tagħhom stess, u anki fil-periferija, bla ma jkoll hom għalfejn jagħmlu użu mill-vettu ra privata tagħhom. Dan jista’ jsir billi jkollna infrastruttura apposta għal min jagħżel li jimxi, juża rota, scooter jew mezz ieħor alternattiv ta’ trasport. Ten na li dan kollu jrid isir f’qafas ta’ policies li jissalvagwardjaw is-sigurtà ta’ min jagħmel użu minnhom. Dan sabiex tikber il-kunfidenza f’dawk li jitħajru jagħmlu l-qalba kuraġġuża, iżda li tħalli impatt pożittiv fuq il-kwalità tal-ħajja tagħna. Issemma kif hemm proġetti oħra bar ra l-mobbiltà sostenibbli li jikkwalifikaw għal dawn Il-kunsilliil-fondi.lokali huma mħeġġa jippro ponu proġetti li jkomplu jtejbu l-kwalità tal-ħajja tar-residenti u li jikkontrib wixxu għall-ġid soċjali, ekonomiku, u ambjentali, bħal titjib fl-aċċessibbiltà, ilħolqien ta’ spazji miftuħa, green mobili ty, retrofitting ta’ binjiet pubbliċi, u prat tiċi innovattivi fl-immaniġġjar tal-iskart, fostKunsillioħrajn. lokali f’Malta u Għawdex mistiedna japplikaw għal din l-iskema bi proposti għal proġetti li jistgħu jit wettqu fix-xhur li ġejjin. L-aħjar propo sti jibbenefikaw minn finanzjament sa 85% tal-ispiża tal-proġett, sa massimu ta’ €300,000.L-applikazzjonijiet se jintlaqgħu salĠimgħa 23 ta’ Settembru 2022 sa 12pm fuq sustainabledevelopment@gov.mt. Il-linji gwida jinsabu fuq is-sit elettron iku li-dwar-lokalitajiet-sostenibbli/.gov.mt/mt/skema-ghall-kunsill-lokahttps://sustainabledevelopment. SurNinsabuEditur, f’nofs Awwissu, il-qofol tas-sajf u daqt terġa’ tibda r-rankatura tax-xogħol. Mhux għax matul is-sajf waqaf ta! Imma kif jgħaddi Awwissu nibdew nersqu għall-ftuħ tal-Parlament, jiżdiedu l-attivitajiet politiċi u x’naf jien. F’dawn il-ġimgħat kien hemm ħidma għaddejja għall-ġid tassaħħa tagħna, tant li pajjiżna kien minn tal-ewwel li ġab il-vaċċin tal-ġidri tax-xadini. Tal-Monkeypox. Dnub li għadhom ma sabux vaċċin tal-Bernard pox. Għax bil-mod kif qed jherri s-saħħa talpajjiż, apparti saħħet il-ftit li baqa’ minn tagħhom, mamma mia e!

PARTI MITLUFAMILL-INVENZJONIBRITTANIKA Il-ferrovija f’pajjiżna f’perjodu qabel l-1931 ħierġa mill-Belt mill-mina mħaffra fis-swar fl-1882 (lemin) eżatt taħt fejn illum

hemm il-Parlament ĠEDDED IS-SĦUBIJA TIEGĦEK jew issieħeb bħala membru ġdid fil-familja tal-Partit Laburista. Gawdi minn sħubija valida għal tliet snin għall-prezz ta’ €20 minflok €24. Idħol fis-sit www.partitlaburista.org/membership jew ċempel fuq in-numru 5160 2034 (it-telefonata tiswa €10). Tista’ wkoll tagħmel kuntatt ma’ xi membru tal-kumitat tal-lokalità tiegħek. Għal aktar informazzjoni ċempel iċ-Ċentru Nazzjonali Laburista fuq 2124 9900.

Ktieb ġdid, li għadu kemm ġie ppubblikat fir Renju Unit, jirrakkonta l ġrajja storika tal invenzjoni tal ferrovija u d distribuzzjoni tagħha mill Imperu Ingliż madwar il globu, inkluż l unika linja li qatt kienet preżenti f’pajjiżna. Minbarra li, fil ktieb tagħhom Rail ways of the British Empire: Australasia and Beyond, iduru kważi l kontinenti kollha, l awturi Colin Alexander u Alon Siton jirrakkontaw kif Malta kienet ipprovduta b’10 ferroviji jaħdmu bl is team ġejjin minn kumpaniji f’Man chester, Leeds u Gateshead. Il ferrovija f’pajjiżna, magħrufa wkoll fost il Maltin ta’ dak iż żmien bħala “il vapur tal art”, kienet topera għal inqas minn 50 sena bejn l 1883 u l 1931. Il vjaġġi mill Belt Valletta sal Im dina u viċiversa kienu jieħdu mad war nofs siegħa, b’waqfiet fil Furjana, il Ħamrun, l Imsida, Santa Venera, Birkirkara, Ħal Balzan u Ħ’Attard. Mill 1900 ’l quddiem il vjaġġi kienu jestendu wkoll sal Imtarfa. Il ferroviji u l vaguni miżbugħin ħodor żebbuġa fuq qafas iswed kienu stazzjonati fi mħażen fil Ħamrun. Oriġinarjament mixgħulin fuq ġew wa permezz tax xemgħat, meta wasal l elettriku f’pajjiżna fl 1900 d dawl kien jiġi pprovdut permezz ta’ batteriji. Alexander u Siton jirrimarkaw kif waqt li r Renju Unit mela diversi parti jiet tad dinja bil linji tal ferroviji u ap parat jew aċċessorji relatati maħdumin kollha minn kumpaniji Brittaniċi, illum l istorja tirrakkonta mod differenti ħaf na.“Fejn ir Renju Unit xi darba kien il workshop tad dinja, treni mibni jin hawn issa huma bbażati fuq te knoloġija Ġappuniża u niddependu fuq muturi importati mill Amerka ta’ Fuq u l Ewropa kontinentali. Hi kwistjoni ta’ dispjaċir għall pajjiż li bi kburija

21.08.2022 17

“IL-VAPUR TAL-ART”

vvinta l ferroviji u ssup plixxa lid dinja,” jisħqu l awturi, waqt li jkom plu li “qabel il Portugiżi bnew l ewwel linji fl Angola, il Belġjani fil Kongo u l Franċiżi fl Alġerija, kump aniji Ingliżi kienu diġà qed jesportaw vaguni, magni, apparat tas sinjali, turntables (biex jiddawru l vaguni), krejnijiet u saħansitra pontijiet appos ta.”Fil ktieb tagħhom, li jinbiegħ għal £15.99 (€18.99), huma jagħtu dettalji dwar Malta, fejn l ewwel proposta għal sistema ferrovjarja kienet saret minn J.S. Tucker fl 1870, bl iskop li l vjaġġi ta’ aktar minn tliet sigħat kienu jist għu jsiru fi 30 minuta. Din, iżda, ġiet irrifjutata disa’ snin wara u minflok ġie aċċettat id disinn tal kumpanija ta’ Londra, Wells Owen & Elwes. Għalkemm intenzjonata tibda top era fl 1881, ix xogħol kien waqa’ lura minħabba akkwist ta’ art minn fejn kellha tgħaddi l linja. Dan wassal biex il ferrovija bdiet titħaddem sente jn Nharwara.it 28 ta’ Frar fit 3:00 p.m. telqet l eww el ferrovija mill Belt, minn taħt fejn illum hemm il Parlament, għall Imdina, fejn waslet 25 minuta wara. Dan l iżvilupp f’pajjiż na ma ġiex mingħajr il problemi tiegħu, speċ jalment dawk finanzjar ji u l ewwel kumpanija proprjetarja – Malta Railway Company Limited – falliet u l ferrovija waqfet topera wara biss seba’ snin. B’riżultat t’hekk, il Gvern ħa l operazzjonijiet taħt idejh, investa f’iżjed infrastruttura u l ferrovija reġgħet bdiet topera fil 25 ta’ Jannar tal 1892. Iż żieda fil kompetizzjoni tal ivvjaġġar lokali, bl inklużjoni tat tramm u l karozzi tal linja, li t tnejn bdew fl 1905, ikkontribwixxew għall qerda kemm tal ferrovija kif ukoll tal istess tramm. Tal aħħar żarmat fl 1929, waqt li l linja tal ferrovija operat l aħħar nhar il 31 ta’ Marzu tal 1931 meta kienu joperaw 34 vagun, bl uniku wieħed tat Tielet Klassi li għadu priservat sal lum fi Ġnien l Istazzjon f’Birkirkara.

Kien fis-sittinijiet, meta l-Gvern ta’ dak iż-żmien iddeċieda li jieħu l-art lill-familja tal-Markiż biex jibni l-iskola, iżda tah konċessjoni li jibqa’ juża r-razzett sa ma jmut

Ir-Razzett tal-Markiż, pittura tal-artist Ġorġ Apap Il-qassis, bin il-Markiż li miet b’waqgħa minn fuq iż-żiemel

stanhar jistennieh, peress li mar mingħajr appuntament. Madankollu, laqgħu u sema’ l-ilment u x-xewqa tiegħu. Il-Ministru mhux biss skanta bl-aħbar li tah, talli wara ftit talbu jirkeb miegħu fil-karoz za ministerjali u talbu jieħdu fil-post biex jara stess x’kien se Kifjsir. waslu, il-Ministru seta’ jilmaħ il-gafef fil-post, li kienu marru biex iġarrfu r-Razzett imprezzabbli, u dak il-ħin stess ħa d-deċiżjoni li r-Razzett kellu jibqa’ kif kien u ma jsirlu xejn ta’ ħsara. Iżda ġara li kollox waqaf hemm. Meta nbidel il-Gvern u bħala Ministru tal-Edukazz joni nħatar Ugo Mifsud Bon nici, ħa d-deċizjoni flimkien mal-Kap tal-Iskola ta’ dak iż-żmien, is-Sinjorina Mary Doris Aquilina, li r-Razzett jiġi rrestawrat. Madanakol lu, kien u għadu proprjetà tal-iskola peress li l-ftehim li għandhom jispeċifika li r-Razzett hu bejn l-Għaqda Filantropika Talent Mosti u l-Kunsill Skolastiku tal-istess skola.Bħala organizzazzjoni, l-Għaqda Filantropika Talent Mosti mhix għaqda governat tiva u kienet minn tal-bidu fost l-NGOs, tant li n-numru tar-reġistrazzjoni tagħha hu 226. Illum l-NGOs u l-Għaqdi et ta’ Karità f’pajjiżna jaqbżu l-1,700. Biex saru NGO, il-ku mitat kien kellem lill-avukat tagħhom ta’ dak iż-żmien, li kien Anġlu Farrugia (illum Speaker tal-Kamra tad-Dep utati), li tahom parir jirreġis traw bħala NGO, peress li set għet tinqala’ xi għaqda oħra u teħodhulhom. Illum l-istess kumitat iqis li kien parir ferm għaqli.Meta r-Razzett għadda f’idejn l-Għaqda, komplew ji rranġaw fih. Pereżempju Joe isemmi li kien hemm ġibjun, li ntradam, għax meta l-kun trattur u l-ħaddiema li kel lu, bdew jibnu l-iskola, flok ma rmew kollox fi skips jew fi trakkijiet apposta, tefgħu kolloxKienetfih. l-ewwel prijorità ta’ Joe, li l-bir jerġa’ jitnadd af u b’ħidmet il-voluntiera, naddfuh. Jiftakar li l-akbar biċċa xogħol iebsa li kien hemm, kienet fil-qiegħ, fejn kien jinġabar il-ħama. Iżda l-aktar, għax kien mimli biċċi et tal-ħġieġ imkisser tal-bibi en u t-twieqi li ntefgħu fih.

SENA TA’ VOLONTARJAT

21.08.20225018

Jekk f’Malta hawn numru żgħir ta’ nies li f’ħajjithom għamlu ħidma volontarja, żgur li wieħed minnhom hu JOE BARTOLO, li ismu hu sinonomu mar-Razzett tal-Markiż Mallia Tabone, fil-Mosta. Sa minn ċkunitu ħadem bla waqfien u mingħajr ebda interess, biex ikun jista’ jgħin lil dawk fil-bżonn. Kien katalist ukoll biex ir-Razzett li jmiss mal-iskola, li dari kien jisimha ‘Lily of the Valley’ ma jaqax. Hu dar fuq bosta Ministri, li fl-aħħar raw il-potenzjal tal-binja u l-ħerqa li kellu l-istess Joe. Minn CHARLES B. SPITERI  Insibu li sal-1940, il-famil ja tal-Markiż – hu, martu u t-tmien uliedhom, kienu jgħixu fil-pjazza tal-Mosta. Kien magħruf bħala l-Markiż tal-Fiddien, inħawi b’bos ta għelieqi lejn Għajn Tuff ieħa. Iżda fil-Mosta kellu art enormi fejn inbniet l-iskola u fadal wieqaf dan ir-razzett. Kien fis-sittinijiet, meta l-Gvern ta’ dak iż-żmien id deċieda li jieħu l-art lill-famil ja tal-Markiż biex jibni l-is kola, iżda tah konċessjoni li jibqa’ juża r-razzett sa ma jmut. Meta għall-ħab ta tas-sebgħinijiet inbniet l-iskola, ir-Razzett sar parti minnha, tant li nfetħu xi bibi en biex jutilizzawh ukoll. Ak tar tard kien hemm il-ħsieb li r-Razzett jaqa’ wkoll. Peress li dik il-ħabta Joe kien jaħdem fl-istess sko la Lily of the Valley, kien qatagħha li jmur ikellem lill-Ministru tal-Edukazzjoni Daniel Micallef. Jiftakar li meta mar, kien għamel nof

Permezz tal-ħidma tiegħu, Joe Bartolo kien rikonoxxut bħala l-Anzjan tas-Sena. Hu ngħata Ġieħ il-Mosta u kien nominat għall-persuna li ħadmet b’risq il-volontarjat. Iħoss li hu apprezzat mill-poplu Malti kolluIl-Markiż bil-familja tiegħu

diversi skejjel. L-għalliema jċemplu lil Joe u jiftiehmu miegħu biex jieħdu lit-tfal ja raw u jistudjaw il-kwadri ese biti. Għax b’ħidmet l-Għaqda Filantropika, fil-Mosta nħoloq nukleu li jorbot il-filantropija mal-arti, fejn l-awtoritajiet jixhdu li t-tfal qed iżuru ħid ma li taqa’ taħt l-isfera edu kattiva.Permezz tal-ħidma tiegħu, Joe Bartolo kien rikonoxxut bħala l-Anzjan tas-Sena; in għata Ġieħ il-Mosta u kien nominat għall-persuna li ħadmet b’risq il-volontar jat. Iħoss li hu apprezzat mill-poplu Malti kollu. Jirrakkonta li kien ilu fil-qasam volontarju għal dawn l-aħħar 50 sena, u issa qed iħares li jirtira minn Pres ident, għalkemm beħsiebu jibqa’ fil-kumitat. Issa nstab bniedem mill-kumitat, li Joe għandu fiduċja fih u li għandu esperjenza vasta f’dan il-qa sam, iżda għalissa ma jistax jattendi għal-laqgħat b’mod regolari. Madanakollu, se jinħatar President sa tmiem is-sena.Il-Kunsill tar-Razzett jik konsisti fi 12-il persuna, kemm irġiel kif ukoll nisa. Mill-ewlenin fost in-nisa kien hemm Marthese Cassia u Rita Demicoli, li hi l-PRO, per ess li l-Għaqda minn dejjem emmnet f’sehem il-mara. Matul dawn is-snin, lirRazzett żaruh bosta am baxxaturi kif ukoll l-ogħla awtoritajiet tal-pajjiż. Li għa du ma marx hu l-President George Vella. Ma kinux mar ru lanqas Sir Anthony Mamo, Anton Buttigieg u Agatha Barbara.

21.08.2022 19 Imbagħad, bħala kumitat, waħħlu l-pregnant windows mad-dawra, biex jagħtu lirRazzett aktar sigurtà u dehra aktar sinjorili, għax fil-ftehim għandhom miktub li jridu jżommu l-post fi stat tajjeb u jagħmlulu l-manutenzjoni meħtieġa.Oriġinarjament, l-Għaq da Filantropika Mosta bdiet ħidmietha fuq il-palk tal-Or atorju tal-lokal bil-plays, u tbigħ il-videos biex tiġbor ilflus għall-filantropija. Wara xi żmien inqala’ tilwim u ftit nuqqas ta’ ftehim u għal hekk il-kumitat beda jiltaqa’ f’garaxx li silifhom Andrew Borda, li kien is-sagristan tal-Mosta.Kienminn dak iż-żmien li Joe Bartolo ħabbar lil ħbie bu bir-razzett fil-Mosta u staqsiehom kinux jaqblu li jitħabtu għalih. Qablu lkoll ma’ dan u peress li mbagħad kien hemm amministrazz joni Nazzjonalista, Joe mar ikellem lill-Ministru tal-Edu kazzjoni, li kien Michael Fal zon. Qallu bix-xewqa tiegħu f’isem l-għaqda, iżda wara xi jiem waslitlu t-tweġiba li ma kienu għamlu xejn, għax kien hemm oġġezzjoni mill-Kap tal-iskola, peress li r-Razzett riditu bħala maħżen. Meta reġa’ kien hemm il-bidla Bdewtal-palkessjibdaCaruanaduTalentdentl-Għaqda,fillikiens-Sagrament.postuiż-żiemelrakkontausislill-qassisna,liiwassalfl-inħawiDarbażmienminnhomMarkiż350liakullsena,entlill-Għaqdatatolo.tal-EdukazzjonimarruAgiuslo,fessurtal-Gvern,fl-amministrazzjoniJoeBartolo,il-ProMarioThomasVassalVictorAgiusbinKalċidonuJ.J.Camillerireġgħugħandil-MinistruEvaristBarJoejemmenliVaristkienl-ordnilir-RazzettjgħaddiFilantropikaTalMosti.Tawhulhomgħaluwarabaqa’jiġġeddedħamessnin.Ir-Razzetttal-MarkiżMalTaboneilumibnimadwarsena.Kifgħednadiġà,il-kellutmintitfalutifellaħaqlusaċerdotfiit-TieniGwerraDinjija.marfuqdaharżiemeltal-Wardijabiexis-Sagrament.Ġara,ħinblawaqtdaqqetis-sireiż-żiemelsfrattautajjarminnfuqu.Il-qasħabatnagħsuma’xiġeblabaqa’tal-post.Kulħaddjirlimetaseħħil-każ,maċċaqlaqxminniżdabaqa’jindokraJiġifierifillihemmżiemelsfrattatukkalmagħalkollox.MitlubjgħidlikifbdietJoe,lihul-Presital-GħaqdaFilantropikaMosti,qallilifil-biEdwinVassallouRuebentas-Signit,ħajruhbil-produzzjonijiet,perlikienujafulihudilettantukellul-esperjenza.bil-playsiżdafid-daqqa u l-ħinMetawaqfu.ġie l-Papa Ġwan ni Pawlu II, Joe ħeġġeġ lil ħbiebu biex jagħmlu reċta fl-Oratorju, li dik il-ħabta kien qed ikun irranġat. L-is kop għar-reċta kien li jiġbru l-flus għall-istess kawża ta’ rranġar. Ippreżentaw ‘Wenzu u Rożi’, li kienet reċta popo lari u li kienu diġà jafuha n-nies. Kienet ippreżentata u ntgħoġbot. Għalhekk, l-istess Joe issuġġerixxa li joħorġu l-vidjows tagħha. Għall-ewwel kulħadd kien xettiku mill-be jgħ tagħhom, iżda b’meravil ja biegħu bl-eluf u l-flus li daħħlu qassmuhom lid-Dar tal-Providenza, għar-restawr tal-knisja tal-Mosta u ċ-Ċen triJoetad-Duttrina.żieditarrafli li meta ngħataw ir-Razzett talMarkiż, sabu li ma setgħux iżommuh għar-reċti biss u hu ħareġ bl-idea li jippreżen taw il-wirjiet. Dan peress li meta bħala għaqda għalqu 10 snin, kienu organizzaw wirja fiċ-Ċentru tal-Arċipriet, fejn attendew numru qawwi ta’ nies u kienu ħadu seh em għadd ġmielu ta’ artisti magħrufin. Għalhekk bdew jorganizzaw il-wirjiet tal-ar ti, li qabdu mill-ewwel u fejn l-artisti lokali sabu n-niċċa tagħhom; tant li l-wirja li jmiss se tkun il-251 waħda f’25Joesena.jiftakar sew li l-eww el wirja tal-arti li kienet ip preżentata fir-Razzett talMarkiż, kienet dik tal-artist magħruf Malti, Francis Ga lea. Imbagħad bdiet issir il-wirja tal-presepji li tnediet mill-presepista Austin Ga lea. Joe enfasizza li “l-artisti emmnu fina u aħna fihom, tant li r-Razzett fih storja ta’ suċċess, għax illum huma l-artisti stess li jfittxu li jese bixxu fil-post, u diġà hu bbuk kjat għas-sentejn li ġejjin. Kull wirja tinfirex fuq għaxart ijiem li jkopru żewġ tmiem ilġimgħa.”Apparti dan, fi żmien il-Mi lied u fil-Ġimgħa l-Kbira, il-kumitat jorganizza l-at tivitajiet tiegħu, bħall-Wir ja tal-Presepji u l-Lejla Mużiko-Letterarja marbuta mal-Passjoni u l-Mewt ta’ Sid na Ġesù Għall-wirjietKristu. tal-arti jat tendu studenti mal-għallie ma tagħhom tal-arti minn

Kitba ta’ CLIFFORD GALEA It-tagħrif bijografiku dwar Sant’Elena huwa pjuttost skars. Jidher li kienet Griega indiġena ta’ Drepanum, fil-Bi tinija, fil-golf ta’ Nikomedia (fit-Turkija tal-lum). Binha Costantino fil-fatt biddel l-isem tal-belt f’Helenopolis (“il-belt ta’ Elena”) ad unur tagħha. Dan wassal għal in terpretazzjoni li tindika li Drepanum huwa l-post fejn twieldetL-isqofElena.ul-istoriku Ewsebju ta’ Ċesarija, awtur tal-ħajja ta’ Costantino, jistqarr li Ele na kellha madwar 80 sena meta marret lura mill-Pales tina, b’referenza għall-vjaġġ li seħħ fis-sena 326/328. Ele na għalhekk twieldet fis-se na 248 jew 250. Sorsi storici tar-raba’ seklu, jaffermaw li kienet ġejja minn familja ta’ stat soċjali baxx. L-istoriku Aurelio Ambrogio jsejħilha stabularia, terminu li jista’ jiġi tradott bħala bint ta’ “lu kandier” (wieħed li jmexxi taverna). Sorsi oħra, speċjal

ment dawk miktuba wara li Costantino poġġa fuq it-tron imperjali, jinjoraw l-origini tal-istat soċjali tagħha. Mhux magħruf meta Ele na ltaqgħet mas-sieħeb futur tagħha, Costanzo Cloro. L-is toriku Timothy Barnes jgħid li l-laqgħa saret meta Costan zo, dak iż-żmien fis-servizz tal-imperatur Aurelianu, kien stazzjonat fl-Asja Min uri għall-kampanja kontra r-Renju ta’ Palmira. In-natura legali eżat ta tar-relazzjoni tagħhom mhix magħrufa. Sorsi storiċi ma jaqblux fuq dan il-punt u xi drabi jsejħu lil Elena “l-mara” ta’ Costanzo u drabi oħra jirreferu għaliha bħala “il-konkubina” tiegħu. San Ġirolmu, forsi konfuż bit-ter minoloġiji vagi tas-sorsi tiegħu, jirreferi għaliha fiżżewġ modi. Xi studjużi jar gumentaw li ż-żewġ ġenituri ta’ Costantino kienu marbuta bi żwieġ de facto, li ma kienx rikonoxxut mil-liġi, waqt li oħrajn isostnu li kien żwieġ veru. Jidher li s-sorsi li jap poġġjaw din it-tip ta’ relazz joni huma iktar affidabbli. Elena welldet lil Costanti no fis-sena 274. Fl-293 żewġha Costanzo Cloro kellu jħalliha fuq talba tal-Imperatur Di jokleżjanu biex jiżżewweġ lil Teodora, it-tifla tal-impera tur Massimjanu. Permezz ta’ dan iż-żwieġ dinastiku Cos tanzo ġie elevat għal wieħed mit-tetrarkija ta’ Ċesri. Elena ma reġgħetx iżżewġet, u għexet ’il bogħod mill-qrati imperja li, għalkemm baqgħet qrib binha Costantino, li kellu ġib da speċjali lejha. Costantino ġie pproklamat imperatur fis-sena 306, wara l-mewt ta’ missieru Costanzo. Costan tino għall-bidu poġġa l-kapi tali tal-imperu fi Treviri fejn insibu palazz imperjali b’af fresk li fih tidher b’isimha.każjonita’oraFis-senafejnl-mażulewdisinfejnnamal-Funduszama.tinoSussegwentementSant’Elena.Costanstabbilixxaruħuf’RuHawnhekkil-preżenta’ElenahijamarbutaLauretus,fiż-żotax-xlokktal-beltantika,bnietil-knisjatal-qadMarcellinouPietruuannessmagħhaġietmidfunaaktartard.324CostantinoonlilommuElenabit-titluAwgustaugħaldinl-okħadmuħafnamuniti

21.08.202220

L-isqof u storiku Ewsebju ta’ Ċesarija, awtur tal-ħajja ta’ Costantino, jistqarr li Elena kellha madwar 80 sena meta marret lura mill-Palestina, b’referenza għall-vjaġġ li seħħ fis-sena 326/328 Is-sejba tas-salib f’Ġerusalemm L-Imperatriċi Awgusta Flavia Giulia Elena

L-IMPERATRIĊI AWGUSTA FLAVIA GIULIA ELENA

Sant’Elena hija vvenerata mill-Knisja Kattolika universali fil-jum tat-18 ta’ Awwissu, filwaqt li l-Knisja Ortodossa tiċċelebraha fil-21 ta’ Mejju flimkien ma’ binha San Costantino

21.08.2022 21

Wara li Costantino resaq lejn il-Kristjaneżmu, anke Elena kkonvertiet għar-reliġ jon Kristjana. Skond l-istori ku Ewsebju kien binha Cos tantino stess li kkonvertiha. Bejn is-snin 327-328, wara sensiela ta’ gwerer im demmija fil-Qorti Imperjali min-naħa ta’ Costantino u li affettwaw l-eqreb mem bri tal-familja tiegħu, Elena, forsi ddiżappuntata mill-aġir tà binha, telqet fuq vjaġġ lejn il-provinċji tal-lvant tal-im peru. Dan il-vjaġġ huwa deskritt mill-istoriku Ewse bju, li jsejħilha pellegrina flArt Imqaddsa speċjalment lejn il-postijiet tal-passjoni ta’ Ġesù. F’dan il-vjaġġ, Elena ordnat il-bini ta’ numru ta’ knejjes fil-postijiet imsemmi ja fil-vanġelu. Dan kollu sab l-appoġġ ta’ binha Costantino fi żmien meta kien qed iwet taq riformi reliġjużi fl-impe ru kontra l-paganiżmu. Dan ġab miegħu s-sostituzzjoni ta’ uffiċjali imperjali pagani ma’ oħrajnElenaKristjani.mietet lejn l-aħħar tas-sena 328 jew il-bidu tas-se na 329, b’binha Costantino maġenbha. Probabilment mi etet fil-belt ta’ Treviri. Madan kollu, indifnet fil-mażulew f’post anness mal-knisja tal-qaddisin Marċellino u Pi etru, barra l-ħitan ta’ Ruma. Illum is-sarkofagu tal-irħam ħamrani magħruf bħala por fido jinżamm fil-Mużewijiet tal-Vatikan. Minħabba t-temi militari skolpiti fuqu, huwa maħsub li inizjalment seta’ kien ikkummissjonat għal binhaSant’ElenaCostantino.hija vvenerata mill-Knisja Kattolika univer sali fil-jum tat-18 ta’ Awwis su, filwaqt li l-Knisja Orto dossa tiċċelebraha fil-21 ta’ Mejju flimkien ma’ binha San Costantino Imperatur. Fl-ikonografija tal-qaddisin insibuha dejjem bis-salib ta’ Kristu f’idejha jew maġenbha. L-istorja tar-relikwi tagħha hija waħda b’ħafna inċertezzi. Sentejn wara d-difna tagħha f’Ruma, il-katavru ta’ Elena ġie trasferit minn binha Cos tantino għal Kostantinopoli u mqiegħed fil-mażulew li l-im peratur kien ħejja għalih in nifsu. Minn hawn ’il quddiem id-dokumentazzjoni storika ma taqbilx. L-ewwel ipoteżi tgħid li fis-sena 840 is-saċer dot Theogisio ttrasferixxa r-relikwi tagħha lejn Franza fl-abbazija ta’ Saint-Pierre d’Hautvillers fl-arċidjoċesi ta’ Reims. It-tieni ipoteżi tgħid li r-relikwi tagħha ġew trasferi ti fl-1140 mill-Papa Innoċenz II għall-bażilika ta’ Santa Marija in Aracoeli f’Ruma. L-aħħar ipoteżi tgħid li l-fdalijiet it tieħdu Venezja fil-knisja ta’ Kanonku Aicardo fl-1212. Fi Treviri sal-lum għadek tista’ tara r-relikwa tal-kranju ta’ Sant’Elena.Fit-tradizzjoni Nisrani ja, Sant’Elena hija marbuta intrinsikament mas-sejba tal-Vero Legno, is-salib veru, fl-okkażjoni tal-vjaġġ tagħha fil-Palestina.Is-sejba x’aktarx kienet marbuta mal-iskavar li kienu qed jagħmlu l-ħaddiema im perjali biex tkun tistà tinbe na l-bażilika Kostantinjana tas-Santu Sepulkru fuq il-post tal-Kalvarju. Waqt l-iskavar ħarġu fdalijiet tal-għuda użata għat-tislib. Sekli wara, ir-re likwa tas-salib f’Ġerusalemm bdiet tiġi meqjuma uffiċjal ment, kif jixhed id-djarju tal-pellegrina Eġerija. Illum, fil-bażilika ta’ Santa Croce in Gerusalemme, f’Ru ma, mibnija fuq il-Palatium Sessorianum li kien il-palazz Ruman ta’ Elena, għadhom jinżammu l-fdalijiet tal-pass joni ta’ Ġesù miġjuba mill-Pal estina minn Elena. Minbarra l-għuda tas-salib, insibu wkoll is-salib ta’ wieħed miż-żewġ ħallelin, l-isponża li xxar bet fil-ħall, parti mill-kuruna tax-xewk, l-imsiemer użati fit-tisliba u t-tabella li twaħlet fuqNieħuis-salib.din l-okkażjoni biex nawgura minn qalbi l-famil jari u l-ħbieb tiegħi minn din il-belt u lill-Karkarizi kollha l-festa t-tajba.

Is-sarkofaguImperaturlifih indifnet Sant’Elena Sant’Elena u binha l-Imperatur Costantino

Il-personalità li tkel limt magħha llum żgur li m’għandha bżonn tal-ebda introduzzjoni, speċjalment dawk li huma midħla fix-xe na mużikali. Qed nirreferi għal Max Borg, li sal-lum kien magħruf iżjed bħala Gi orgiaGħanduBorg. 14-il sena, jo qgħod Santa Venera u huwa student. Max iqis lilu nnifsu bħala persuna bubbly ħaf na, iħobb ikun ma’ sħabu, jiddevertu u jiċċajtaw, però jiġu drabi wkoll li jieħu pjaċir joqgħod bil-kwiet fil-kamra jaqra xi ktieb jew ġieli jikteb xi lirika. Ovvjament iħobb ħafna l-mużika u kważi dejj em b’xi playlist għaddejja fil-kamra. Iqis ukoll lilu nnif su bħala persuna sensittiva ħafna li tħobb tirrifletti fuq ħafnaĦafnaaffarijiet.jiftakru lil Max bħala l-kantanta Maltija li akkwistat il-Golden Buzz er mingħand Alesha Dix on fil-programm televiżiv popolari Britain’s Got Talent biex spiċċat għaddiet diret tament għas-semifinali. Fil fatt, dan kien lura għas-se na 2019 meta pparteċipat fih. “Wara Britain’s Got Tal ent ħriġt il-vidjow mużikali tad-diska tiegħi ‘10’. Wara bdejt naħdem fuq diski ġodda, però ftit wara bdi et il-Covid u waqqaft kollox. Kont waqaft inkanta kważi għalkollox, għax dik li ma kellix l-opportunità li nkun fuq il-palk quddiem udjenza kienet xi ħaġa li nimmissja ħafna,” bdiet tgħidli. Issa li qisu kważi kol lox reġa’ lura għan-normal, hemm il-ħeġġa li issa bħala Max tkompli tagħmel dak li tħobb l-aktar… li tkanta. Ridt inkun naf x’kien dak il-pass u l-ħsibijiet li ħa jruha tagħmel din il-bidla f’ħajjitha minn Giorgia għal Max, biex ngħid hekk bħal qisha twieldet mill-ġdid. “Jien inħoss li m’għandix għaliex nidentifika ruħi ma’ gender partikolari, ma nix tiqx li jkolli timbri. Il-pro nouns tiegħi huma they/ them. Bħala isem inħossni jien b’Max, milli Giorgia,” stqarrRigwardmiegħi.jekk kienx hemm xi intoppi li ltaqa’ magħhom matul dan il-vjaġġ biex minn Giorgia issa qed jidentifika ruħu bħala Max, weġibni: “S’issa xejn. Inħossni fortu nat li għandi familja, ħbieb li jifhmuni u l-komunità tifhimni. Illum il-ġurnata hawn ħafna iżjed kuxjen za u l-maġġoranza tan-nies jifhmu li tkun persuna gay, trans, eċċ..., ma tagħmilx differenza. Il-persuna tibqa’ li tkun, u ladarba taċċetta lil ha nnifisha ssib aktar paċi u serenitàInteressajtf’ħajjitha”.ruħi nkun naf dwar kif eżattament bdiet il-karriera mużikali. “Kont bdejt nieħu lezzjonijiet talkant meta kelli ħames snin u tul is-snin dejjem nieħu seh em f’festivals lokali, kif ukoll internazzjonali biex inġib l-esperjenza u nkun aktar kunfidenti fuq il-palk. Fost dawn kien hemm Sanremo Junior fejn kantajt fit-Teatru Ariston u rbaħt il-kategorija tiegħi u anke l-Malta Junior Eurovision ftit xhur qabel ma mort għall-Britain’s Got Talent fejn kantajt l-istess kanzunetta ‘10’.” Hu fatt magħruf li wara l-esperjenza ta’ Giorgia fuq Britain’s Got Talent, ma tantx smajna biha aktar. Kienet ħarġet kanzunetta “Be Free” u tista’ tgħid li din kienet l-aħħar ħaġa mużikali li għamlet.Mistoqsija jekk hux qed jaħdem fuq xi ħaġa ġdida bħala ritorn fix-xena lokali, Max wieġeb li “kif semme jt, qabel kont qed naħdem fuq diski ġodda flimkien ma’ Muxu, Peter Borg u Gillian Attard. Issa li erġajt lura nip prattika, biħsiebni nkompli naħdem magħhom, kif ukoll infittex opportunitajiet oħra jn fejn inkompli niżviluppa t-talent tiegħi.” L-aħbar lis-segwaċi tagħha bil-bidla f’ħajjitha Ta’ min jgħid li kien propr ju status post li tellgħet fuq Facebook li Giorgia ħabbret (AKA GIORGIA) BORG JIDENTIFIKA RUĦU DIFFERENTI B’APPOĠĠ QRABA U Kitba ta’ RAMONA PORTELLI Inħossni fortunat li għandi familja, ħbieb li jifhmuni u l-komunità tifhimni. Illum il-ġurnata hawn ħafna iżjed kuxjenza u l-maġġoranza tan-nies jifhmu li tkun persuna gay, trans, eċċ., ma tagħmilx differenza

B’BIDLA PERSONALI U

KBIR MINN

ĦBIEB

21.08.202222 MAX

08.11.202021.08.2022 23

12:30 ONE News 13:10 Indhouse 13:30 Pirotekniċi 15:30 ONE News 15:35 Ondroad 16:10 News Point 16:40 Mad-Daqqa t’Għajn 17:30 Eko Djar 18:30 Dak li Jgħodd 19:25 ONE Sports & Temp 19:30 ONE News 20:15 Arani Issa Maratona 23:30 ONE News 28-08 ĦADD 06:30 ONE News 06:45 Mad-Daqqa t’Għajn 07:30 ONE News 07:45 Tentufiet 07:50 Primetime Preview 08:00 Quddiesa tal-jum 08:30 Indigo 10:40 Klassi Għalina 11:45 Telebejgħ 12:30 ONE News 12:35 Tentufiet 12:40 Primetime Preview 12:45 The Local Traveller 13:30 Telebejgħ 14:30 Gawdenz 15:30 ONE News 15:35 Tentufiet 15:45 Primetime Preview 16:00 Emilja 17:00 Indigo 19:20 ONE Sports & Temp 19:30 ONE News 20:10 Primetime Preview 20:20 HazZzard Update 20:30 Country Jamboree 21:05 The BBQ League 22:10 Xablott 22:50 Reboot 23:30 ONE News TLIETA23-08 06:30 ONE News 06:45 CookingWhat’s 07:30 ONE News 07:45 Tentufiet 07:50 Primetime Preview 08:00 Quddiesa tal-Jum 08:30 Indigo 10:45 Klassi Għalina 11:45 Telebejgħ 12:30 ONE News 12:35 Tentufiet 12:40 Primetime Preview 12:45 Melodija Taljana 13:30 Telebejgħ 14:30 Gawdenz 15:30 ONE News 15:35 Tentufiet 15:45 Primetime Preview 16:00 Emilja 17:00 Indigo 19:20 ONE Sports & Temp 19:30 ONE News 20:10 Primetime Preview 20:20 HazZzard Update 20:30 News Point 21:00 Tonight 21:15 The BBQ League 23:30 ONE News 25-08 ĦAMIS SIBT27-08 TNEJN 06:30 ONE News 06:45 Ondroad 07:30 ONE News 07:45 Tentufiet 07:50 Primetime Preview 08:00 Quddiesa tal-Jum 08:30 Indigo 10:45 Klassi Għalina 11:45 Telebejgħ 12:30 ONE News 12:35 Tentufiet 12:40 Primetime Preview 12:45 Reboot 13:30 Telebejgħ 14:30 Gawdenz 15:30 ONE News 15:35 Tentufiet 15:45 Primetime Preview 16:00 Emilja 17:00 Indigo 19:18 ONE Sports & Temp 19:30 ONE News 20:10 PreviewPrimetime 20:20 Tentufiet 20:30 Melodija Taljana 21:15 Kunċert Kalamita 21:30 Pirotekniċi 23:30 ONE News 26-08 ĠIMGĦA Il-persuna tibqa’ li tkun, u ladarba taċċetta lilha nnifisha ssib aktar paċi u f’ħajjithaserenità

l-aħbar lis-segwaċi tagħha bil-kambjament ta’ ħajjitha dan l-aħħar u fil-fatt, żvelat li kellha waqfa mill-kant, iżda li dalwaqt se tirritorna lura. Naf ukoll li kellha ħafna messaġġi ta’ inkoraġġimen ti kemm fil-bidla personali tagħha kif ukoll mużikal ment. “Inħossni ferħan ħafna għax ma stennejtx dan kol lu. Kelli kummenti pożittivi ħafna u ta’ inkoraġġiment minn nies madwar id-din ja kif ukoll mill-Maltin li ma kontx qiegħda nistennieha. Fil-fatt, nixtieq minn qal bi nirringrazzjakom ħafna, tal-appoġġ kemm fil-mużika, kif wkoll fl-għażliet personali tiegħi”.Ridt inkun naf xi jdejjaq lil Max mill-ħajja b’mod ġen erali. “Bħal kull persuna oħra jien ukoll għandi l-is fidi tiegħi. Bħala teenager bl-ADHD jistgħu jkunu ħaf na l-isfidi tal-ħajja, eżemp ju nsibha diffiċli biex inqum kmieni filgħodu jew eżemp ju ninsa ħafna u mhux faċli għalija nżomm iffukat. Però anke f’dan sibt ħafna sapport mill-ġenituri u minn nies professjonali oħrajn”. Fl-aħħar nett, Max ħalla messaġġ ġenwin għall-qar rejja ta’ din il-gazzetta. “Int sabiħ/a u denja/u li tgħix f’din id-dinja daqs l-idoli tiegħek u n-nies l-aktar għal qalbek. Qatt taqta’ qalbek, għax kollox jgħaddi, u tieqaf qatt temmen fik innifsek”, kien il-messaġġ konklużiv ħiereġ mill-qalb. SKEDA ONE 06:30 ONE News 06:45 Music Legends 07:30 ONE News 07:45 Tentufiet 07:50 Primetime Preview 08:00 Quddiesa tal-jum 08:35 Indigo 11:00 Klassi Għalina 11:45 Telebejgħ 12:30 ONE News 12:35 Tentufiet 12:40 Primetime Preview 12:45 Pink Panther 13:30 Telebejgħ 14:30 Gawdenz 15:30 ONE News 15:35 Tentufiet 15:45 Primetime Preview 16:00 Emilja 17:00 Indigo 19:15 ONE Sports & Temp 19:30 ONE News 20:10 PreviewPrimetime 20:20 Tentufiet 20:30 Pjazza 21:30 The Big Step 22:50 Il-Willy 23:30 ONE News 06:30 ONE News 06:45 The TravellerLocal 07:25 ONE News 07:45 Tentufiet 07:50 Ulied Maltin 08:00 Il-Quddiesa tal-jum 08:33 Mad-Daqqa t’Għajn 09:30 HazZzard 11:20 Telebejgħ 12:30 ONE News 12:35 Tentufiet 12:45 Dak li Jgħodd 13:45 Mill-Festa 15:30 ONE News 15:35 Mill-Festa 17:30 Flimkien ma’ Nancy 18:45 Country Jamboree 19:20 ONE Sports & Temp 19:30 ONE News 20:10 Ieqaf 20 Minuta 20:30 Klassi Għalina 21:15 The Malta BBQ League 22:15 Flip the Venue 23:30 ONE News 22-08 06:30 ONE News 06:45 Pink Panther 07:30 ONE News 07:45 Tentufiet 07:50 Primetime Preview 08:00 Quddiesa tal-Jum 08:30 Indigo 10:45 Klassi Għalina 11:45 Telebejgħ 12:30 ONE News 12:35 Tentufiet 12:40 Primetime Preview 12:45 What’s Cooking 13:30 Telebejgħ 14:30 Gawdenz 15:30 ONE News 15:35 Tentufiet 15:45 Primetime Preview 16:00 Emilja 17:00 Indigo 19:20 ONE Sports & Temp 19:30 ONE News 20:10 PreviewPrimetime 20:20 HazZzard Update 20:30 Tlieta Kontra Tlieta 21:30 Game Over 22:30 Flip the Venue 23:30 ONE News 24-08 ERBGĦA 06:30 ONE News 06:45 Country Jamboree 07:30 ONE News 07:45 Tentufiet 07:50 Ulied Maltin 08:00 Il-Quddiesa tal-jum 08:40 Ieqaf 20 Minuta 09:00 Paperscan 10:00 Popcorn 10:20 Melodija Taljana 10:50 Esperti 11:20 Telebejgħ

reċensjoni tal-ktieb Ġemma’ l-kupuni ta’ ħames ġimgħat wara xulxin kif ukoll wieġeb il-mistoqsija marbuta mal-aħbarijiet. Ibgħathom f’daqqa lil: KOMPETIZZJONI €100, KullĦadd, ONE Complex, A 28 B, Industrial Estate, Il-Marsa MRS 3000 05 X’jismu l-aħħar film kummiedja li ser jintwera waqt il-Gozo Film Festival? Tweġiba: NumruIsem: tat-telefown: Indirizz: Ibagħtu r-risposta tagħkom lil: Kompetizzjoni Ktieb, KullĦadd, ONE Complex A 28B, Industrial Estate, il-Marsa MRS 3000, u tidħlu biċ-ċans li tirbħu l-ktieb FRA MUDEST U R-RIXA. Ir-rebbieħ jitħabbar nhar il-Ħadd 20 ta’ Frar. Ir-rebbieħa huma mitluba jiġbru l-ktieb mill-ONE Complex, il-Marsa, billi jippreżentaw il-karta tal-identità, flimkien mal-ittra li se tintbagħtilhom minn din il-gazzetta, mit-Tlieta sal-Ġimgħa bejn id-09.00 u s-13.00, u s-Sibt bejn il-11.00 u l-16.00, festi pubbliċi esklużi. Intant, ir-rebbieħa tal-ktieb BEWSA TAD-DEMM hija: Mistoqsija: Kemm-il storja fih kull ktieb f’din is-sensiela? A.FORMOSA - MOSTA FRA MUDEST U R-RIXA

Il-Fra l-aktar popolari f’Malta reġa’ għamilha. Imma jaħasra mhux tort tiegħu! Fra Mudest donnu l-praspar jiġru warajh. Fra Mudest u r-Rixa, hija avventura wisq di vertenti tal-karattru ferm popolari ma’ diver si ġenerazzjonijiet ta’ tfal Maltin. Mill-pinna tal-awtur maħbub Charles Casha, din l-istorja tingħaqad mas-sensiela moderna ta’ kotba tal-Fra - Fra Mudest u l-Figolla tal-Pirjolu u Fra Mudest u ċ-Ċagħaq Pubblikazzjoni Merlin Publishers, din is-sen siela ġiet imfassla biex tlaqqa’ l-ġenerazzjoni ġdida ta’ qarrejja bil-Malti ma’ dan il-karattru ikoniku fil-letteratura Maltija. Il-‘look’ modern ta’ Fra Mudest huwa xogħol Deandra Scicluna li fl-illustrazzjonjiet tagħha żammet l-ambjent tas-snin 70, snin li fihom inkitbu l-ewwel pras par tal-Fra, filwaqt li tat dehra friska lill-karat tri u lid-dinja ta’ madwarhom biex jappellaw anki viżwalment lit-tfal tal-lum. Dawn it-tliet kotba ta’ Fra Mudest, huma parti minn sensiela ta’ kotba b’għajnuniet għall-qari, li l-għan tagħhom hu li jinħolqu kotba aċċessibbli anke għal tfal li jbatu xi ftit jaqraw bil-Malti – anki imma mhux biss għal tfal b’dislessija u realtajiet oħra li jaffettwaw il-faċilità tal-qari. Din is-sensiela tinkludi wkoll Rigal għal Samantha ta’ Carmel G. Cau chi u Il-Fatat Kaħlani ta’ Clare Azzopardi u Le anneIl-kotbaEllul. f’din is-sensiela fihom kull ktieb storja waħda, f’kapitli qosra, b’ammont limitat ta’ test proprju mmirat għal tfal minn seba’ snin ’il fuq li jkunu bdew jibnu l-kunfidenza tagħhom fil-qari. Barra minn hekk, din is-sen siela ġdida ġiet stampata fuq karta matta u safranija, u tuża font maħluq apposta li jgħin anki tfal bid-dislessija jaqraw. Din is-sensiela ġdida mhux biss intlaqgħet tajjeb mill-ġenituri u mill-għalliema, iżda wkoll mit-tfal stess. Kemm-il darba nisimgħu li hawn bżonn kbir ta’ kotba sempliċi biex nilħqu l-qarrejja ċkejknin. Fil-fatt, din is-sen siela kompliet timla vojt fil-letteratura Malti ja u għalhekk il-Merlin se jkomplu jsaħħuha b’aktar stejjer u avventuri mill-awturi favoriti tat-tfal.

Fra Mudest u r-Rixa jinsab għall-bejgħ millħwienet tal-kotba kollha, jew direttament on line minn merlinpublishers.com

21.08.202224

Anthony Sowell joqtol 11-il mara fi tliet snin Kitba ta’ STEPHANIE CACCIATTOLO

• Nancy Cobbs, ta’ 44 sena, għebet f’April tal-2009

• Tishana Culver, ta’ 33 sena, għebet f’Ġunju tal-2008

• Janice Webb, ta’ 48 sena, għebet f’Ġunju tal-2009

2. Li s-sala tal-qorti ma kinitx miftuħa għall-pubbliku waqt li ġiet magħżula l-ġurija

3. Li l-avukati li kellu ma kinux pro fessjonali għax ma ħadmux biex ma jingħatax il-piena kapitali Il-Qorti Suprema ta’ Ohio semgħet lill-avukati ta’ Sowell iżda Sowell xorta waħda reġa’ nstab ħati u weħel il-piena kapitali. Sowell prova jappella s-sen tenza iżda t-talba tiegħu ġiet irrifju tata. Sowell miet fit-8 ta’ Frar tal-2021 b’marda qerrieda. Il-vittmi misjuba kienu:

• Crystal Dozier, ta’ 38 sena, għebet f’Mejju tal-2007

• Michelle Mason, ta’ 45 sena, għebet f’Ottubru tal-2008

21.08.2022 25 THE CLEVELAND STRANGLER

• Kim Yvette Smith, ta’ 44 sena, għebet f’Jannar tal-2009

• Telacia Fortson, ta’ 31 sena, għebet f’Ġunju tal-2009

• Diane Turner, ta’ 48 sena, għebet f’Settembru tal-2009

Il-ġirien ta’ Sowell kienu jilmentaw minn irwejjaħ jintnu li kienu ġejjin mid-dar tiegħu u l-madwar Id-dar ta’ Sowell fejn instabu l-vittmiSowell waqt il-ġuri

• Amelda Hunter, ta’ 47 sena, għebet f’April tal-2009

• Tonia Carmichael, ta’ 53 sena, għebet f’Novembru tal-2008

• Leshanda Long, ta’ 24 sena, għebet f’Awwissu tal-2008

Anthony Edward Sowell twieled f’East Cleveland, f’Ohio, fl-Istati Uniti. Hu trabba minn ommu, Claudia Gertrude Garrison, flimkien ma’ sitt aħwa. Is-se bat itfal ta’ oħtu kienu wkoll jgħixu fl-istess dar. Skont waħda min-neputi jiet, in-nanna kienet ta’ spiss terfa’ jde jha fuqhom filwaqt li z-zijiet ma kienu jagħmlu xejn biex iwaqqfuha. Apparti l-abbuż min-nanna, din l-istess neputi ja qalet li Anthony dam jabbuża minnha sesswalment għal sentejn sħaħ u li ġiet stuprata minn irġiel oħrajn fl-istess dar. Sowell inkiteb fil-United States Ma rine Corps meta kellu 18-il sena. Hu tħarreġ f’South Carolina u wara kom pla jitħarreġ bħala electrician f’Camp Lejeune f’North Carolina. Sowell ġie stazzjonat f’diversi postijiet fis-seba’ snin li qatta’ fil-Marine Corps u rċieva diversi medalji għas-servizz tiegħu. Arrestat għall-ewwel darba Fl-1989, Sowell kien fil-kumpanija ta’ mara tqila fid-dar tiegħu. Xħin din pruvat titlaq mingħandu, hu rabtilha saqajha u jdejha u poġġielha ċarruta f’ħalqha. Hekk kif irnexxielha tmur għand il-pulizija, hi qaltilhom li Sowell stupraha u li kważi fgaha. Sowell am metta li kien ħati għal attentat ta’ stup ru u weħel 15-il sena ħabs. Hu ħareġ mill-ħabsIl-ġirienfl-2005.ta’Sowell kienu jilmen taw minn irwejjaħ li kienu ġejjin middar tiegħu u l-madwar. Lori Frazier, li kienet in-neputija tas-sindku, bdiet toħroġ ma’ Sowell u wara ftit marret tgħix għandu. Frazier qalet li fid-dar tiegħu kien hemm riħa ta’ katavri iżda hu qalilha li ommu tar-rispett kienet qed tinten. Hekk kif din tal-aħħar telqet mid-dar, ir-riħa baqgħet u hekk kif staqsietu fuqha, Sowell qalilha li kienet ġejja minn ħanut tal-laħam li kien bieb ma’ bieb magħhom. Frazier qatgħet il-kuntatt minn ma’ Sowell fl2008. Is-sejba tal-katavri F’Settembru tal-2009, Sowell stieden lil Latundra Billups fid-dar tiegħu. Billups spiċċat marret għand il-pulizija hekk kif Sowell prova jifgaha u stupraha kif intilfet minn sensiha. Fid-29 ta’ Ottub ru, il-pulizija marru d-dar ta’ Sowell b’mandat ta’ arrest iżda ma sabuhx hemm. Wara tfittxija għalih, Sowell in stab u ġie arrestat jumejn wara. Waqt it-tfittxija fid-dar, il-pulizija sabu żewġ katavri midfunin f’qabar baxx fil-kantina, erba’ katavri oħrajn fit-tielet sular, tliet katavri u fdaliji et ta’ ieħor fil-ġardina u sabu ras ta’ skeletru f’barmil. B’kollox, il-pulizija sabu 11-il vittma, li kienu kollha nisa. Il-maġġoranza tal-vittmi nqatlu billi ġew fgati bl-idejn u wħud mill-katavri kienu għadhom marbutin jew b’affari jiet impoġġija f’ħalqhom. Il-ġuri Il-ġuri kellu jibda fit-2 ta’ Ġunju tal2010 iżda ġie pposponut kemm-il dar ba minħabba diversi raġunijiet, fosth om biex l-avukati tiegħu jirnexxilhom jiġbru l-evidenza. Il-ġuri spiċċa biex beda fis-6 ta’ Ġunju tas-sena ta’ wara fejn Sowell ġie akkużat bil-qtil ta’ 11-il persuna, b’abbuż ta’ katavru, bi ħtif u li prova jaħbi l-evidenza. Sowell wieġeb mhux ħati iżda l-ġurija sabitu ħati fl-10 ta’ Awwissu u weħel il-piena kapitali. Sowell kellu jingħata l-piena kapitali fid-29 ta’ Ottubru tal-2012 iżda l-avuka ti l-ġodda tiegħu rnexxielhom jirbħu iktar ħin minħabba tliet punti prinċi pali: 1. Li l-ġuri kien imxandar wisq fuq il-midja u b’hekk in-nies kienu diġà pinġew stampa kerha kontra Sowell

Anthony Edward Sowell kien qattiel tal-massa u strupratur Amerikan, li kien magħruf bħala ‘The Cleveland Strangler.’ Fl-2011, Sowell instab ħati għall-qtil ta’ 11-il mara, li l-katavri tagħhom instabu fid-dar fejn kien jo qgħod. Hu weħel il-piena kapitali iżda laħaq marad u miet fil-ħabs. Min kien Anthony Sowell?

21.08.202226 GĦAQQAD IL-KAXXI Għaqqad skont kemm hu l-valur li hemm fil-kaxxi. Eżempju: Jekk f’waħda mill-kaxxi hemm valur ta’ 10, trid tgħaqqad 10 kaxxi żgħar li jridu jkunu jmissu ma’ xulxin u f’forma ta’ kaxxa jew rettanglu. Ilkaxxi kollha jridu jintużaw u kaxxa tista’ tintuża darba biss. In-numru huwa indikazzjoni tat-total ta’ kaxxi żgħar u mhux neċessarjament juri minn fejn għandha tibda l-kaxxa. SIB IL-VALUR Kull ittra fiha valur, uħud mill-valuri huma diġà mpoġġija. Uża dawn il-ħjilijiet biex issib il-kumplament tal-valuri tal-ittri. 25191371 221610426201482 2317115211593 2418126

21.08.2022 27 448TISLIBA MIMDUDIN: 1.Andar, 4.Bard, 7,9.Ittir, 10.Ħaffer, 12.Krakar, 16,18.Tarka, 19,17.Annati, 20.Straħ, 21.Lia, 23.Taxi, 24.Ullar WEQFIN: 1.Artist, 2,6.Dardar, 3.Riħ, 5,11. Aħfer, 8.Tal-Karmnu, 12,KR, 13,22. Aktarx, 14.Raħħal, 15.Bnadar, 21.Lat SOLUZZJONI TAL-AĦĦAR TISLIBA SUDOKU SPONSORJATA MINN WELLA Irbaħ shampoo u conditioner tad-ditta Wella. Aqta’ din il-logħba u ibgħatha lil: KOMPETIZZJONI WELLA, KullĦadd, ONE Complex, A 28 B, Industrial Estate, Il-Marsa MRS 3000 M.CALLEJA - RAĦAL ĠDID Indirizz:Isem: WEQFIN: 1. il-maġija?Jagħmel (6) 2,17. Kif ġie ġie (6) 3. Jaqa’ tal-kartifil-logħob(3) 5. Żmien (3) 6,11. Dan kiesaħ ikun (5) 8. Tista’ tkun fuq il-plattini (9) 11. Ara 6 12,13. Roħs (5) 13. Ara 12W 14. Kunjom (6) 15. Ara 7 17. Ara 2 21. Brian JamesAgius(1,1,1) 22. Eva bl-Ingliż (3) MIMDUDIN: 1. Kompli l-qawl: Meta fis-sajf tara kbira...(5)stenna,jewit-tramuntana,tberraqxitaqawwijajew 4. Fil-baħar ikun (4) 7,15. Stenna (8) 9. Ħadd waħdab’d(3) 10. Fl-art ikun (6) 12. Rakkont (6) 16,18. Kantuniera fuq ġewwa! (5) 18. Ara 16 19. Rest in Peace (1,1,1) 20. Jirreċta dan (5) 21,23. Biċċiet (7) 23. Ara 21M 24. Riħa (5) Bi 3 NUMRI 000007 125 146 185 199 263 420279410 434 488 596591654 704 754 810 813 824 830850863 B’40036NUMRI03441125 1410 1565 1610 26082229 35343164 4011 54684933448554195710 6046 6403 66206611 72857445 838875067551 882084819281 B’597309654NUMRI 14107 4260335405 49046 6998550857 71315 81000 B’6898838515995447NUMRI011113404695606548 664690611297 677545 719744 745763 746091 804126 B’7953083804283NUMRI50379906384276 B’10 87598497392755473990NUMRI

Editorjal

2821.08.2022

Hi missjoni kbira li stat ikun ta’ spalla tajba għaċ-ċittadini kollha tiegħu wara sentejn u nofs fl-agħar pandemija fi kważi seklu sħiħ u sussegwentement fi kriżi oħra internazzjonali li qiegħda tiddomina bħalissa blinvażjoni Russa fl-Ukrajna. Jekk, minbarra din l-għajnu na, li wkoll toħroġ ’il barra millparametri kollha tan-normalità u tilħaq livelli straordinarji ta’ nfiq, għandek il-fakultà li tibqa’ tħares lejn iżjed mixjiet pożittivi fiż-żmien li ġej, allura dan jista’ jkollu biss L-għaddmill-inkredibbli.ta’pajjiżifid-dinja, li qed jirnexxilhom jagħmlu dan u għandhom viżjoni favur iżjed prosperità nazzjonali, huma biss ftit, ftit wisq. Iżda Malta tagħna hi waħda minn dawn ilprivileġġati.Grazzigħall-għaqal fl-aħħar snin u għal deċiżjonijiet tajbin f’ħinhom ta’ Gvernijiet Labu risti u mit-tmexxija attwali talPrim Ministru Robert Abela, illum pajjiżna jaspira li jibqa’ għaddej bl-investimenti għalliżvilupp kemm ekonomiku kif ukollIl-messaġġisoċjali. varji pożittivi, li wassal Dr Abela lbieraħ filgħodu waqt intervista fuq ONE Radio, fosthom kif il-pajjiż biħsiebu jkompli jibni fuq dak li diġà ġie implimentat mill-2013 lil hawn u saħansitra jibqa’ jgħin b’iżjed saħħa liż-żgħir, lil dak li għandu bżonn l-akbar appoġġ, normalment tismagħhom fi żminijiet li ma jkunux affett wati minn ċirkostanzi drastiċi u partikolari.Sagħaxarsnin ilu, dawn lan qas kien hemm xamma tagħ hom f’leġiżlaturi sħaħ, wisq inqas xi ħadd kien joħlom li kienu se jimmaterjalizzaw filkriżi finanzjarja tal-2008, anke jekk din qatt ma kellha l-istess dimensjoni tal-COVID-19 u dak iż-żmien Malta bilkemm kienet affettwata.Il-frottli qed ingawdu llum – u, kif jidher ċar, se nkomplu ngawdu fiż-żmien li ġej – hu riflessjoni ta’ tmexxija serja li tifhem perfettament kull tħas sib tal-poplu u tagħraf tad datta u tiddeċiedi bl-aħjar mod biex il-piż ma jġorrux min ma jifilħux. Jew agħar minn hekk jitfarfar kollu fuq kull ċittadin u negozju li għandna, kif għamlu Gvernijiet Nazzjonalisti għal għexieren ta’ snin. Illum lanqas ma nisimgħu bil-qatla ta’ entitajiet, li jrendu servizz u dħul tajjeb lill-pajjiż, frott amministrazzjoni dgħajfa u irresponsabbli, kif kellna sa tmiem ir-renju tal-arroganza disa’ snin ilu. Il-poplu warrab dawk iż-żminijiet darba għal dejjem u jżommhom biss filmemorja biex jiftakar liema sitwazzjoni ddisprata kienet kapaċi trendi tmexxija ħażina. Mhux ta’ b’xejn li, kif “daru l-imwejjed”, il-Partit Nazzjona lista mill-Oppożizzjoni spiċċa jħaffer qabru stess bla direzz joni ta’ fejn hu l-ħruġ. U ma jis tax ikun mod ieħor, għal min wara dawn is-snin kollha għadu ma ntebaħx li l-problema tin sab biss fi Min-naħaħdanu.l-oħra, il-Partit La burista, li għaraf jibqa’ jiġġed ded, qed joffri mill-Gvern dak li hu tassew neċessarju għallpajjiż.Il-maġġoranza tal-poplu llum tħares lejn iżjed ġid, aktar xogħol, saħħa aħjar, servizzi talGvern suret in-nies u tal-ogħla livell u, fuq kollox, ħin adegwat għat-tgawdija tal-familja, fost l-oħrajn. Għalkemm f’disa’ snin dawn kollha baqgħu jissaħħu u llum kulħadd jippretendi li dawn ma jispiċċawx imajnaw xi darba, ħadd ma jinsa li dawn kienu limitati ħafna sal-2013 u f’ċerti waqtiet anke assenti. F’messaġġ mill-aktar b’saħ ħtu, Robert Abela lbieraħ ukoll ma qagħadx jomgħod kliemu dwar sitwazzjonijiet inaċċet tabbli fejn barranin li jinsabu fostna ma josservawx il-liġijiet u ma jirrispettawx is-soċjetà li laqgħethom, kif seħħ din ilġimgħa fil-Ħamrun. Waqt li fakkar kif il-Gvern qed jinvesti bil-kbir fil-Korp tal-Pulizija u f’forzi oħrajn talordni “għax kulħadd għandu dritt jgħix bi kwietu f’daru”, sitwazzjonijiet bħal dawn ma jistgħu qatt ikunu ttollerati. Filfatt, kif irrapportat, il-Pulizija diġà ħadet l-ewwel passi f’dan ir-rigward, kif għamlet f’reati oħrajn u kif hi determinata li tibqa’ tagħmel għal oħrajn li għad iridu jseħħu. Dan huwa l-pajjiż li wieħed jaspira li jgħix fih, bl-opportu nitajiet kollha biex jimxi iżjed ’il quddiem u b’amministrazzjoni nazzjonali li, f’kull ċirkostanza, kapaċi tagħtih is-serħan talmoħħ.

FROTT L-AĦJAR DEĊIŻJONIJIET

Pajjiżna llum jista’ joffri kapaċijimxikollhal-opportunitajietlilkulħaddbiex’lquddiemgrazziwkollgħall-Gvernlijagħtis-serħantal-moħħf’kullċirkostanza