KullHadd 22.02.2015 by Kullħadd Editor

www.kullhadd.com

dIkJARAZZJONI TAL-eks-MINIsTRu MIcHAeL FALZON dwAR IL-kONT ÛVIZZeRu Il-Óadd 22 ta’ Frar, 2015 Óar©a Nru 1,128

Ara pa©na 6

Prezz ›0.80

PROBLeMI FIx-sHAdOw cABINeT TAL-PN

Fl-a˙˙ar ftit ©img˙at Ωviluppaw problemi serji ˙afna bejn il-Kap tal-Partit Nazzjonalista Simon Busuttil u membru ewlieni tax- shadow cabinet tieg˙u. Sorsi li tkellmu mal- KullÓadd qalu li r-relazzjoni bejn Busuttil u dan ilmembru tax-shadow cabinet tieg˙u xejn ma hija tajba u t-tnejn li huma qed jitkellmu kontra xulxin ma’ terzi persuni. Il-Kap tal-Partit Nazzjonalista qed ikun kritiku fil-miftu˙ fil-konfront ta’

xewQA LI sAReT ReALTÀ

dan il-membru parlamentari tieg˙u, kemm ma’ deputati o˙ra tal-Partit Nazzjonalista u anke ma’ persuni o˙ra fil-Partit Nazzjonalista. Is-sorsi li tkellmu mag˙na qalu li Simon Busuttil qed jakkuΩa lil dan ilmembru parlamentari tieg˙u li qieg˙ed ikun kwiet wisq fil-konfront talPartit Laburista. Min-na˙a tieg˙u dan il-membru tax- shadow cabinet Nazzjonalista qed jg˙id li Simon Busuttil qed isib problemi kwaΩi f’ku˙add fil-grupp parlamentari Nazzjonalista, ˙lief fih innifsu.

kBuRI BIR-RIÛuLTATI FINANZJARJI

IL-PN QARRAQ BIHOM

Is-Segretarju Parlamentari g˙as-Sa˙˙a Chris Fearne ddeskriva d-disponibbiltà tal-mediçini mill-IspiΩerija tal-G˙aΩla Tieg˙ek b˙ala xewqa kbira li saret realtà g˙al ˙afna klijenti. Dan se˙˙ grazzi g˙al strate©ija speçifika li adotta l-Gvern preΩenti biex inaqqas il-mediçini out of stock; liema sistema wasslet biex, minn 130, ilmediçini mhux disponibbli jinΩlu biss g˙al tnejn.

Il-Kummissjoni Ewropea laqg˙et is-suççess talGvern Malti li f’sena rnexxielu jnaqqas id-defiçit b’€74.3 miljun, tant li l-Kummissarju Ewropew g˙all-Ekonomija u l-Finanzi talab spjegazzjoni g˙al dan is-suççess. “Din id-darba morna b’rasna mg˙ollija, kburin bir-riΩultati li qed jintla˙qu u nfiehmu lill-Kummissarju Pierre Moscovici kif qed jirnexxilna nil˙quhom,” sostna mal-KullÓadd il-Ministru Edward Scicluna.

Membri tal-kumitat tal-monti li jarmaw il-Belt qalu lil din il-gazzetta li l-PN qarraq bihom, g˙ax filwaqt li qabel l-elezzjoni weg˙edhom li se jkunu rilokati fi Triq l-Ordinanza, issa qed jag˙mlilhom il-bsaten fir-roti. Wie˙ed minn dawn il-membri sa˙ansitra qalilna li rçieva telefonata mill-PN qabel da˙al jivvota, fejn qalulu li Gvern Nazzjonalista kien se jwettaq listess weg˙da tal-Partit Laburista.

Ara pa©na 3

Ara pa©na 4

Ara pa©na 5

02 22|02|2015

kullhadd.com

KÓ LOKALI

MAGÓQUDA KONTRA L-BIÛA’ Ilbiera˙ il-Prim Ministru Joseph Muscat attenda g˙al laqg˙a talmexxeja Soçjalisti f’Madrid. Din il-laqg˙a, li kienet intitolata: “Mag˙quda Kontra l-BiΩa’”, saret wara l-attakki f’Pari©i u Copenhagen. Il-mexxeja preΩenti qablu fuq tmien punti biex tissa˙˙a˙ illibertà u s-sigurtà taç-çittadini, filwaqt li ji©u promossi d-djalogu u l-politika inklussiva. Matul din il-laqg˙a ©ew diskussi, fost l-o˙rajn, ilkwistjonijiet tal-Greçja, il-Libja u l-Ukraina. Ìie diskuss ukoll il-˙olqien tax-xog˙ol. Il-Prim Ministru ©ie milqug˙ mill-mexxej Soçjalista Spanjol Pedro Sanchez, filwaqt li fl-istess laqg˙a tkellem ukoll l-eks Prim Ministru Felipe Gonzales. PreΩenti kien hemm ukoll fost l-o˙rajn il-Prim Ministru Taljan Matteo Renzi, il-Prim Ministru FrançiΩ Manuel Valls,

il-Prim Ministru Ûvediz Stefan Lofven u d-Deputat Kançillier ÌermaniΩ Sigmar Gabriel. L-a˙˙ar çans g˙ad-diplomazija Intant, waqt li kien qed jitkellem dwar il-Libja iktar kmieni din il-©img˙a, il-Prim Ministru Joseph Muscat qal li lparir tal-Mibg˙ut Speçjali talNazzjonijiet Uniti Bernardino Leon kellu ji©i kkunsidrat, u g˙alhekk appella biex il-Libja ting˙ata l-a˙˙ar çans biex issolvi l-kwistjonijiet bejn iΩΩew© fazzjonijiet b’mod diplomatiku. Jekk dan ifalli, iΩda, il-Prim Ministru sa˙aq li trid tittie˙ed azzjoni konkreta. Dr Muscat qal li kien hemm kunsens wiesg˙a li f’dan il-kaΩ ikun hemm intervent mill-komunità internazzjonali.

MALTA TATTIRA NIFS ÌDID AKTAR NEGOZJU LIN-NOFSINHAR TA’ MALTA

It-2M Alliance mag˙mula millMaersk Line u l-Mediterrean Shipping Company (MSC) kif ukoll l-Ocean Three Alliance komposta minn CMA CGM, China Shipping Container Lines (CSCL) u l-United Arab Shipping Company (UASB) g˙aΩlu lill-Malta Freeport Terminals b˙ala l-hub prinçipali tag˙hom fiç-Çentru talMediterran. Dan Ωgur huwa ta’ gwadann g˙all-Port Óieles, li l-façilitajiet tieg˙u joffru linfrastruttura u t-tag˙mir me˙tie© biex joperaw fih u˙ud mill-akbar vapuri flEwropa. L-Alliances il-©odda sa˙˙ew l-aççessibbiltà tal-Malta Freeport Terminals u g˙alhekk issa dan qed joffri lill-klijenti tieg˙u 17-il servizz mainline li huma kkumplimentati minn numru ta’ servizzi mag˙rufa b˙ala weekly feedering. B’dan in-negozju, issa permezz talPort Óieles, jistg˙u jintla˙qu 128 port madwar id-dinja kollha. IΩ-Ωieda regolari finnetwerk globali preΩenti, qed tipprovdi opportunitajiet lill-

importaturi lokali u lillesportaturi biex itejbu l-kompetittività u l-effiçenza taloperat tan-negozji tag˙hom. MSC Capella kien l-ewwel vapur li wasal Malta l-Ìimg˙a li g˙adda. L-ewwel Ωew© containerships tal-Ocean Three Alliance li waslu l-Port Óieles il-©img˙a l-o˙ra, kienu Xin Qin Huang u CMA CGM Butterfly. Dawn il-vapuri da˙lu fuq is-servizz PHOEX u MEX1 rispettivament. Alex Montebello, is-CEO talMalta Freeport Terminals, sostna li huwa sodisfatt li lkumpanija se tilqa’ dawn ilfaçilitajiet ©odda tat-2 Mega Alliances. Huwa Ωied jg˙id li din il-kisba ma kinitx tkun possibbli li kieku l-Port Óieles ma kienx joffri pakkett kompetittiv u effiçjenti g˙all-partijiet kollha kkonçernati fl-industrija marittima. Fl-a˙˙ar nett, Montebello spjega kif issa huwa imperattiv li l-˙addiema kollha tal-Port Óieles ja˙dmu b˙ala tim wie˙ed u dan biex jaççertaw il-livell g˙oli mistenni minn dan in-negozju l-©did.

Il-Kunsill Konsultattiv g˙anNofsinhar g˙addej b’˙idma fuq diversi pro©etti infrastrutturali biex mhux biss tkun stimulata l-attivita ekonomika iΩda wkoll ikun ©enerat it-turiΩmu fillokalitajiet tan-nofsinhar Fl-g˙eluq ta’ seminar annwali tal-Kumitat Konsultattiv g˙anNofsinhar ta’ Malta, il-Ministru g˙ad-Djalogu Soçjali, Affarijiet tal-Konsumatur u Libertajiet Çivili Helena Dalli tkellmet dwar l-importanza li dan ilgvern qed jag˙ti lin-nofsinhar ta’ Malta. Dr Dalli semmiet kif aktar tard din is-sena mistenni jibda x-xog˙ol fuq it-tielet çentru tal-volontarjat fin-nofsinhar li minnu nnifsu se jkun qed ji©©enera aktar attività fost lNGOs. F’din il-binja se jkun hemm ukoll l-uffiçini amministrattivi tal-Kunsill Konsultattiv g˙an-Nofsinhar. Il-Ministru Dalli fissret kif wie˙ed mill-g˙anijiet talKunsill Konsultattiv huwa li permezz ta’ pro©etti infrastrutturali tkun stimulata l-attivita ekonomika f’lokalitajiet finnofsinhar ta’ Malta. “L-isfidi huma kbar iΩda konvinta li b’˙idma s˙i˙a bejn ilKunsill Konsultattiv u l-kunsilli lokali tan-nofsinhar, dan ilgvern se jirnexxilu jda˙˙al nifs ©did f’din il-parti ta’ Malta permezz ta’ pro©etti li jistg˙u jitgawdew mill-pubbliku u r-residenti” temmet tg˙id il-Ministru Helena Dalli. Iç-Chairman tal-Kunsill Konsultattiv g˙an-Nofsinhar ta’

Malta Silvio Parnis qal li permezz ta’ dan il-Kunsill, ir-resident fin-na˙a t’isfel ta’ Malta ng˙ataw vuçi effettiva, u dan huwa rifless fil-Ba©it ta’ dissena fejn kienu inkluΩa diversi proposti li tressqu minn dan ilKunsill. Elenka diversi inizjattivi, pro©etti u proposti li qed ja˙dem fuqhom il-Kunsill Konsultattiv, fosthom isSouthern Commercial Hub, irrijabilitazzjoni ta’ Ìnien isSerenità, Wied Blandun u lpjazza ta’ Ra˙al Ìdid. Parnis semma’ kif qed issir ukoll ˙idma biex g˙all-ewwel darba jkun hemm bajja Blue Flag fin-Nofsinhar ta’ Malta, inventarju tal-wirt storiku, kulturali u reli©juz f’din iΩ-Ωona tal-pajjiΩ, kif ukoll Digital Heritage Trail u kampanja ©dida Green Village Core. Livell ta’ attenzjoni bla preçedent Intant, din il-gazzetta staqsiet lil Silvio Parnis x’qed isir b˙alissa b’rabta ma’ BirΩebbu©a, li hija fost l-iktar ir˙ula fin-nofsinhar milquta mill-piΩijiet tal-industrija. Parnis qalilna li mid-diversi laqg˙at ta’ konsultazzjoni li jkollhom b˙ala Kunsill Konsultattiv g˙an-Nofsinhar ta’ Malta jidher çar li l-lokalità ta’ Birzebbu©a, l-istess b˙anNofsinhar kollu tal-pajjiΩ, qed jing˙ata livell ta’ attenzjoni bla preçedent. “Ir-residenti f’din il-lokalità

çertament qed jaraw u eventwalment se j˙ossu d-differenza bi pro©etti b˙al pixxina, fejn ix-xog˙ol jinstab fi stadju avvanzat kif ukoll bi pro©etti o˙rajn b˙al bini ta’ grawnd artifiçjali,” sostna Parnis. Ûied jg˙id li hemm pro©etti o˙rajn, b˙al breakwater f’Marsaxlokk, li g˙alkemm mhux f’BirΩebbu©a, wie˙ed jistenna li se jkollu wkoll effett fuq din il-lokalità. “Bla dubju ta’ xejn però, wie˙ed millpro©etti l-aktar sinifikanti g˙arresidenti ta’ BirΩebbu©a huwa l-g˙eluq tat-tankijiet. Fl-a˙˙ar ir-residenti, li ilhom is-snin ibatu minn dan l-inkonvenjent u periklu, se jaraw il-lokalità tag˙hom tie˙u nifs ©did,” sa˙aq iç-Chairman tal-Kunsill Konsultattiv. F’isem il-Kunsill Konsultattiv g˙an-Nofsinhar ta’ Malta Parnis qal li se jibqg˙u miftu˙in g˙as-su©©erimenti u l-aspirazzjonijiet tar-residenti biex ikunu l-vuçi tag˙hom mal-Gvern u l-Awtoritajiet. “Il-˙idma mwettqa millKunsill Konsultattiv fl-ewwel sena tieg˙u kienet rikonoxxuta bl-a˙jar mod possibili, meta fla˙˙ar ba©it il-Gvern inkluda diversi proposti ta’ fejda mressqa minn dan il-Kunsill. Filwaqt li b˙ala Kunsill Konsultattiv nemmnu li bil˙idma tag˙na di©à bdejna nag˙mlu d-differenza g˙ar-residenti tan-nofsinhar, determinati nissuktaw bil-˙idma tag˙na g˙aliex fadal ˙afna xi jsir,” temm jg˙id Silvio Parnis.

LOkALI kÓ

22|02|2015 03

kullhadd.com

MEDIÇINI DISPONIBBLI

STRATEÌIJA LI QED TÓALLI L-FROTT Sa ftit tas-snin ilu regolarment kienu jaslulna u konna nirrappurtaw g˙add kbir ta’ esperjenzi ta’ tbatija u inkonvenjent minn individwi li kienu jispiççaw iterrqu ’l hemm u ’l hawn biex forsi jinqdew mill-prodotti u mediçina li suppost huma offruti ta˙t is-servizz talIspiΩerija tal-G˙aΩla Tieg˙ek. Dak kien Ωmien meta kemm-il darba tajna widen g˙all-ugig˙ ta’ ras ta’ bosta minn dawn iç-çittadini li xi minn daqqiet kienu jie˙du biss ftit minn dak li kienu intitolati g˙alih, g˙ar-ra©uni li ˙afna mill-prodotti jew mediçinali sempliçiment ma kinux ikunu disponibbli. Sfida meg˙luba “Ma writniex sitwazzjoni façli f’dak li jirrigwarda l-mediçini out-of-stock ,” qal isSegretarju Parlamentari g˙asSa˙˙a Chris Fearne lillKullÓadd. “Il-pazjenti kienu qeg˙din jibqg˙u b’xiber imnie˙er u jkollhom ida˙˙lu idejhom fil-but u jixtru lmediçina huma; sitwazzjoni li bla dubju kienet qed to˙loq piΩ kbir fuq dawn il-persuni li proporzjon kbir minnhom huma pensjonanti,” tenna Fearne. Is-Segretarju Parlamentari g˙as-Sa˙˙a fisser, però, kif b’koerenza ma’ dak imwieg˙ed qabel l-elezzjoni, il-Partit Laburista fil-Gvern dlonk studja x’seta’ kien qieg˙ed imur ˙aΩin, identifika spunti li ˙ti©ilhom attenzjoni assoluta u minn hemmhekk g˙araf jindirizza din il-problema b’mod strate©iku. Issa nistg˙u ng˙idu li din il-problema ©iet meg˙luba, tista’ tg˙id, kompletament. Figuri li bi trasparenza kbira dawn l-a˙˙ar xhur qeg˙din ji©u ppubblikati ©img˙a wara l-o˙ra konsistentament juru realtà li g˙allklijenti tal-Ispizerija talG˙aΩla Tieg˙ek, sa sentejn jew tlieta ilu, kienet titqies biss b˙ala xewqa kbira – mediçini out-of-stock bilwa˙diet meta kkomparat

Figuri li bi trasparenza kbira qeg˙din ji©u ppubblikati konsistentament juru realtà li g˙all-klijenti tal-Ispizerija tal-G˙aΩla Tieg˙ek sa sentejn jew tlieta ilu kienet titqies biss b˙ala xewqa kbira; mediçini out-of-stock bil-wa˙diet, meta kkomparat mal-130 prodott li ©ieli kienu nieqsa mill-ispiΩeriji qabel mal-130 prodott li ©ieli kienu nieqsa mill-ispiΩeriji lejn la˙˙ar tal-2012 u l-bidu tal2013, bin-numru jinΩel sa˙ansitra g˙al Ωew© prodotti fl-a˙˙ar ©img˙a tal-2014. “SpejjeΩ li kienu jnaqqrulna mill-pensjoni” L-IspiΩerija tal-G˙aΩla Tieg˙ek tkopri firxa ta’ ’l fuq minn 200 spiΩerija mxerrda f’70 lokalità madwar Malta u G˙awdex. Is-servizz jil˙aq lil 130,000 klijent li jgawdu millfacilità li jiksbu l-prodotti intitolati g˙alihom minn spiΩerija l-iktar konvenjenti g˙alihom; sistema li

min˙abba diversi dinamiçi g˙al snin s˙a˙ ma ˙admitx b’mod effiçjenti u tat lok g˙al ˙afna tgergir, skari©© u spejjeΩ Ωejda g˙all-klijenti. Klijent tal-Ispizerija talG˙aΩla Tieg˙ek li tkellem mag˙na kkonferma li kien hemm Ωmien meta kien ikollu jonfoq mas-€60 fix-xahar g˙al mediçini li suppost kien intitolat g˙alihom b’xejn. “L-aktar li konna nsibu outof-stock kienu l-pilloli talpressjoni, li kemm jien u kemm il-mara nie˙du xi tnejn kuljum minnhom, g˙alhekk ridna nixtru aktar minn kaxxa wa˙da. Dawn lispejjeΩ kienu jnaqqrulna

mill-pensjoni, però l-mediçina mhux kapriçç u kien ikollna nixtruhom,” qalilna sSur Arthur Vassallo, pensjonant mill-Óamrun. MiΩuri innovattivi Tlabna lis-Segretarju Parlamentari Chris Fearne jag˙ti ˙arsa lejn il-mekkaniΩmi ©odda li ©ew adottati u li qeg˙din i˙allu frott daqstant tan©ibbli g˙all-klijenti talIspiΩerija tal-G˙aΩla Tieg˙ek. Fearne semma l-investiment konkret li sar u qieg˙ed isir mid-Dipartiment tas-Sa˙˙a, illi ppermetta li jissa˙˙u proçessi u riΩorsa umana

b’tali mod li l-attivitajiet kollha marbuta max-xiri ta’ prodotti u mediçina misCentral Procurement and Supplies Unit tadDipartiment huma ffukati mija fil-mija fuq li jaççertaw li klijent imur u jinqeda, ©img˙a wara l-o˙ra. Il-katina ta’ responsabbiltajiet involuti f’dan il-proçess tara lis-Central Procurement and Supplies Unit fi ˙dan idDipartiment tas-Sa˙˙a jservi b˙ala fornitur g˙all-Ispizerija tal-G˙aΩla Tieg˙ek, l-ispiΩeriji affiljati mag˙ha u g˙addiversi sptarijiet u çentri o˙rajn li jkopri l-istess Dipartiment. Fost il-miΩuri innovattivi li ©ew introdotti mis-Central Procurement and Supplies Unit hemm it-twaqqif apposta ta’ tim li f’˙idma indipendenti minn timijiet o˙ra ja˙dem esklussivament fuq ordnijiet ur©enti, ming˙ajr ma jfixkel l-andament normali li jkun g˙addej bnadi o˙rajn. Óidma f’sintonija Fearne fisser kif f’sintonija mal-kambjamenti interni li ©ew adottati f’dak li g˙andu x’jaqsam ma’ ordinijiet u xiri ta’ prodotti, tfasslu metodi ©odda ta’ kif l-IspiΩerija talG˙aΩla Tieg˙ek setg˙et til˙aq lill-ispiΩeriji fl-ibliet u l-ir˙ula tag˙na b’mod effikaçi. “Permezz ta’ sistema ©dida l-ispiΩeriji mhux qed jibqg˙u jistennew ©img˙a minn ordni g˙all-o˙ra, iΩda qed niΩguraw li l-prodotti jitqassmu immedjatament, irrispettivament minn dik li suppost hija d-data li jmiss tal-konsenja,” tenna Fearne. “Fil-passat kien hemm wisq dewmien u waqfien fi çrieki burokratiçi g˙ad-detriment tal-pazjenti tag˙na. Ódimna u ser nibqg˙u nistinkaw biex inΩommu dan il-livell ta’ servizz u, fejn jista’ jkun, sa˙ansitra ntejbu fuq ir-riΩultati li di©à ksibna,” temm jg˙id lill-gazzetta Kull˙add is-Segretarju Parlamentari Chris Fearne.

04 22|02|2015

kullhadd.com

KÓ LoKALI

F’SENA D-DEFIÇIT NAQAS B’AKTAR MINN €74 MILJUN b’reqqa l-Ministru g˙all-Finanzi.

GLEN FALZON glen@kullhadd.com

Rekord fid-d˙ul tal-familji u fl-impjiegi

Il-figuri tad-defiçit juru li minn Diçembru tal-2013 g˙al Novembru tal2014 id-defiçit naqas minn €263.2 miljun g˙al €188.9 miljun, ji©ifieri kien hemm tnaqqis ta’ €74 miljun. Quddiem dan ir-riΩultat poΩittiv g˙al pajjiΩna, ilgazzetta KullÓadd tkellmet malMinistru tal-Finanzi Edward Scicluna fuq dawn il-figuri kif ukoll fuq id-differenza fl-g˙aqal tal-amministrazzjoni tal-finanzi ta’ pajjiΩna minn Gvern Laburista g˙al dak Nazzjonalista.

Aktar minn hekk, il-Ministru Scicluna Ωied jg˙id li l-Prim Ministru, minn qabel l-elezzjoni li g˙addiet, iddikjara li biex tinΩamm l-istabbiltà fil-pajjiΩ il-Gvern, g˙all-ewwel sitt xhur tieg˙u, irid japprova u jimxi fuq il-ba©it tal-Gvern ta’ qablu. “Wara sitt xhur ˙ejjejna u qed nimplimentaw Ωew© ba©its ˙afna a˙jar minn ta’ qabilhom u dan g˙ax ir-riΩultati jitkellemu wa˙idhom,” fisser il-Ministru talFinanzi. Il-fatturi importanti biex ma jintuΩax xi programm ta’ awsterità kontra pajjiΩna kienu t-tkabbir rekord fid-d˙ul tal-familji u Ω-Ωieda fl-impjiegi li flimkien, fost miΩuri o˙rajn, ippermettew biex jitnaqqas id-defiçit u d-dejn.

L-OppoΩizzjoni trid li ji©rilna b˙allGreçja “Waqt li d-defiçit qed jonqos, iΩ-Ωieda tad-dejn imkejjel b’mod assolut tonqos bil-mod il-mod filwaqt li l-proporzjon tieg˙u fuq il-Prodott Domestiku Gross jinΩel,” spjega l-Ministru tal-Finanzi. F’dan ir-rigward, l-OppoΩizzjoni qed titlob li d-dejn f’termini assolut ma jiΩdiedx, anzi jonqos. Ironikament, kieku l-Gvern jisma’ mill-parir talOppoΩizzjoni, pajjiΩna jkollu jag˙mel programm ta’ awsterità akbar minn talGreçja. G˙alhekk, il-politika ta’ Gvern Laburista hi li ma jing˙atawx skossi b˙alma qed tipproponi l-istess OppoΩizzjoni u b˙alma kien jag˙mel Partit Nazzjonalista fil-Gvern. Il-Ministru Scicluna afferma li sakemm pajjiΩna jibqa’ jaqta’ d-defiçit kull sena, il-poplu hu garantit li d-dejn jibqa’ ta˙t kontroll filwaqt li l-ekonomija tit˙alla tikber u to˙loq aktar impjiegi g˙allpoplu Malti u G˙awdxi kollu. Gvern Nazzjonalista li ma jΩommx kelmtu Gvern Nazzjonalista g˙amel eΩattam-

L-importanza tal-istabbiltà “Din id-darba morna b’rasna mg˙ollija, kburin bir-riΩultati li qed jintla˙qu u nfehmu lill-Kummissarju Pierre Moscovici kif qed jirnexxielna nil˙quhom” ment il-kontra ta’ dak li qed jag˙mel Gvern Laburista fejn in-nies ma kinux jafu fejn huma. “Il-prezzijiet qishom yo-yo u ma kienx hemm impenn biex jie˙du deçiΩjoni, tant li kien isolvi lproblemi billi jonfqu aktar,” sostna lMinistru Scicluna. Dan kollu rriΩulta f’defiçit ferm g˙oli fuq il-poplu kollu Malti u G˙awdxi. “Id-defiçit sa tmiem is-sena 2014 g˙adu ji©i kkalkulat mill-Eurostat u fiduçjuΩi li nil˙qu l-mira tag˙na ta’ 2.1%”. Il-Ministru Scicluna Ωied jg˙id li huwa importanti li Malta tin˙are© millproçedura li da˙˙alna aktar minn darba fiha l-Gvern Nazzjonalista mag˙rufa a˙jar b˙ala l-Proçedura ta’ Defiçit Eççessiv.

RiΩultati poΩittivi Fid-dawl tal-laqg˙a li kellu malKummissarju Ewropew g˙all-Ekonomija u Finanzi, il-Ministru Scicluna sostna li filwaqt li sentejn ilu Malta marret tiddiskuti biex ma jkunx imponut fuqha xi pakkett ta’ qtug˙ fl-ispiΩa b˙alma kien ©ara fi Ωmien l-eks-Ministru Nazzjonalista Tonio Fenech, din id-darba Malta marret b’rasha mg˙ollija, kburija bir-riΩultati li qed jintla˙qu f’dan ir-rigward tant li lKummissarju talab spjegazzjoni g˙al dan is-suççess. “G˙al sentejn s˙a˙ id-dejn imkejjel millat ta’ konsolidat mit-TeΩor naqas b’€100 miljun anqas mis-sena ta’ qabel, ji©ifieri mhux darba iΩda darbtejn,” spjega

L-ikbar kontribut li hu l-inqas apprezzat iΩda essenzjali g˙all-ekonomija b’sa˙˙itha huwa l-kunçett tal-istabbiltà f’Malta. “Kul˙add jaf x’se jsir, dak li nwieg˙du se ji©i implimentat. Iç-çertezza ΩΩid n-negozju u l-investiment g˙ax linvestitur irid ikun jaf fejn qieg˙ed,” afferma l-Ministru Scicluna. Kien hawnhekk li l-Ministru tal-Finanzi rrimarka li fil-Greçja l-Gvern ©did, wieg˙ed li jibdel id-direzzjoni millewwel ©urnata tieg˙u fl-amministrazzjoni tal-pajjiΩ. G˙aldaqstant, dan l-impenn ta’ Gvern ©did Grieg qala’ problemi kbar mal-pajjiΩi l-o˙ra fiΩ-Ûona Ewro u g˙alhekk beda jitlef bil-kbir id-d˙ul mittaxxi filwaqt li l-img˙ax g˙ola ferm. “Firrigward tal-Greçja, l-instabbiltà Ωdiedet u mhux naqset u g˙alhekk id-defiçit mistenni jog˙la flimkien mieg˙u d-dejn,” fisser il-Ministru Scicluna.

IMSEWWIJA 1,700 ANNIMAL TAT-TRIQ Fl-14 ta’ Frar il-Gvern temm b’suççess kampanja o˙ra ta’ tiswija tal-annimali tat-triq. Din kienet ir-raba’ kampanja f’din il-le©iΩlatura u kellha rwol importanti flistrate©ija tal-Gvern biex ti©i kkontrollata l-popolazzjoni tal-annimali tat-triq. Dwar din l-inizjattiva l-gazzetta KullÓadd tkellmet mas-Segretarju Parlamentari g˙all-Biedja, Sajd u Drittijiet tal-Annimali Roderick Galdes illi spjegalna li f’din il-kampanja, li saret bejn it-2 ta’ Frar u l-14 ta’ Frar 2015, kienu involuti 498 qattus u 55 kelb, b’total ta’ 553 annimal. Mistoqsi kemm kien hemm annimali involuti fit-tliet kampanji preçedenti u xi spiΩa involvew, Galdes qalilna li s’issa ssewwew total ta’ 1700 annimal. B’hekk, meta wie˙ed iΩid ir-riΩultat tar-raba’ kampanja li spiççat f’dawn il-jiem, it-total jitla’ g˙al aktar minn 2,250. Madankollu, dawn il-kampanji ma ©ew jiswew xejn lill-Gvern, grazzi g˙all-ftehim li ntla˙aq mal-NGO ÌermaniΩa ETN, dan b’kuntrast ma’ gvernijiet Nazzjonalisti fejn fuq kampanja wa˙da kienu nefqu kwaΩi €200,000. Óidma intensiva Sabiex din il-kampanja tkun possibbli, is-Segretarjat Parlamentari g˙all-Biedja, Sajd u Drittijiet tal-Annimali wettaq ˙idma intensiva biex sar ftehim mal-NGO ÌermaniΩa ETN ˙alli veterinarji kwalifikati ji©u Malta g˙al ©imag˙tejn s˙a˙ u ja˙dmu anke bis-Sibtijiet, Ódud u festi biex jil˙qu l-kwota stabbilita ta’ annimali msewwija. Galdes spjegalna li l-feeders ukoll g˙amlu xog˙ol siewi ferm billi, minn kmieni filg˙odu sa tard billejl, qabdu qtates fil-kolonji tag˙hom biex ji©u msewwija. Id-Direttorat tal-Óarsien tal-Annimali wkoll g˙en biex jikkoordina din il-kampanja. Dan g˙amlu bl-allokazzjoni ta’ ˙addiema mid-Direttorat stess biex jag˙mlu diversi xog˙lijiet, fosthom li jie˙du r-riservazzjonijiet, jilqg˙u l-annimali fil-klinika u joffru servizzi o˙ra li

ta’ benefiççju kbir g˙all-pajjiΩ kollu, kif ukoll g˙allannimal innifsu. Fost l-o˙rajn, g˙ax permezz tag˙hom ti©i kkontrollata a˙jar il-popolazzjoni ta’ qtates u klieb strays fi Ωmien meta s-santwarji huma ppakkjati bl-annimali u g˙andhom lista ta’ stennija twila. Meta staqsejnieh x’jinvolvi dan il-proçess, huwa spjegalna li l-qtates u l-klieb li ji©u msewwija ssirilhom marka fuq il-widna xellugija li hi mmsej˙a ear tipping biex b’hekk jintaraf li l-annimal huwa di©à msewwi u ji©i evitat li dan jer©a’ ji©i mog˙ti l-loppju jew operat darbtejn g˙alxejn. Sciberras spjegalna wkoll li hemm ˙afna vanta©©i g˙all-annimali nfushom meta dawn ji©u msewwija, speçjalment mil-lat ta’ sa˙˙a. Dan g˙ax huwa piΩ kbir fuq l-annimal li jkollu Ω-Ωg˙ar meta jkun barra u ming˙ajr kura u xelter adegwat. Meta jitwieldu barra, hemm ir-riskju li l-frie˙ imutu bi tbatija kbira min˙abba mard, g˙ax ji©u mtajra millkarozzi jew b’nuqqas ta’ kura medika u dieta Ωbilançjata. L-annimal li ji©i msewwi jsir ukoll iktar doçli u jintegra iktar ru˙u a˙jar man-nies u ma’ s˙abu tal-kolonja. jkun hemm bΩonn. Mistoqsi hemmx il-˙sieb li jsiru aktar kampanji filfutur, is-Segretarjat Parlamentari g˙all-Biedja, Sajd u Drittijiet tal-Annimali rrisponda fl-affermattiv. Dan g˙ax il-Gvern jirrikonoxxi r-riΩultati li qed jinkisbu b’dawn l-inizjattivi u g˙alhekk qed ja˙dem biex jestendi l-ftehim mal-ETN g˙al aktar kampanji fil-futur. Barra minn hekk, is-Segretarjat Parlamentari g˙allBiedja, Sajd u Drittijiet tal-Annimali g˙addej ukoll b’diskussjonijiet biex, fost l-o˙rajn, issir kampanja simili f’G˙awdex. Diversi benefiççji Dwar din il-kampanja tkellimna wkoll mal-koordinatur tad-Dipartiment g˙all-Óarsien tal-Annimali Dennis Sciberras illi qalilna li dawn il-kampanji huma

T˙assib B’reazzjoni g˙al din l-inizjattiva, kien hemm min sa˙ansitra esprima t˙assib li kampanji b˙al dawn jistg˙u jwasslu g˙all-estinzjoni ta’ dawn l-annimali filfutur. Madankollu, Sciberras serra˙ mo˙˙ kul˙add li lestinzjoni ta’ dawn l-annimali hi diffiçli ˙afna. “F’pajjiΩna hawn ˙afna annimali strays u tajjeb li dawn ji©u kkontrollati g˙all-©id tag˙hom stess. Jekk in-numru ta’ dawn l-istrays ikun ikkontrollat, il-kolonja tg˙ix a˙jar peress li jkun hemm inqas ©lied bejniethom, l-ikel ikun iktar adegwat u l-feeders ibatu inqas finanzjarjament, kemm biex jixtru l-ikel, kif ukoll biex inaddfu lil dawn l-annimali. Barra minn hekk, ikun hemm inqas ilmenti min-nies tal-lokalità,” temm jg˙idilna Sciberras.

LOkALI kÓ

22|02|2015 05

kullhadd.com

“IL-PARTIT NAZZJONALISTA QARRAQ BINA” Ωmien. Din il-mossa wriet biç-çar li l-Gvern tal-PN mhux vera ried jg˙in lil dawn il-bejjieg˙a iΩda ried biss ji©bor ftit voti tal-a˙˙ar. Fil-fatt, biex tkompli tag˙milha aktar çara li l-PN kien qieg˙ed jistad g˙all-voti, Jason Azzopardi stess bag˙at weg˙da lil dawn l-istess bejjieg˙a permezz ta’ ittra elettronika fid-9 ta’ Marzu, preçiΩament fl-4.15 ta’ waranofsinhar. F’din l-ittra huwa wieg˙ed li, jekk jer©a’ ji©i elett, il-PN kien lest li jmexxi s-suq lejn Triq l-Ordinanza. Din l- email kienet ippubblikata mill-Partit Laburista, u sussegwentement minn din il-gazzetta, ©imag˙tejn ilu. Prova çara o˙ra li din ilweg˙da tal-PN kienet sempliçiment mossa biex jin©abru aktar voti, hija l-fatt li l-PN jidher li ma g˙amilx kalkoli sew, tant li l-weg˙da tieg˙u li kien se jirriloka lmonti lejn in-na˙a t’isfel talistess triq qatt ma setg˙et ti©i implimentata g˙ax din ilparti tat-triq mhijiex kbira biΩΩejjed biex joqog˙du fiha l-bejjieg˙a tal-monti kollha. Dan l-istess sentiment kien espress ukoll minn Mangion fejn sostna li l-weg˙da tal-PN li jitpo©©ew fil-©enb nett ta’ Triq l-Ordinanza turi b’mod çar in-nuqqas ta’ konsultazzjoni li dan il-partit g˙andu meta ji©i biex jie˙u deçiΩjoni. “Ma na˙sibx li 74 bankarella se joqog˙du f’dan l-ispazju mwieg˙ed g˙alhekk din ilweg˙da saret biss g˙allakkwisti tal-voti fuq l-g˙atba tal-elezzjoni,” spjega Mangion. Dan il-fatt kien irrimarkat ukoll mill-General Workers’ Union (G.W.U.) li din n-na˙a tat-triq mhijiex adegwata biex tilqa’ lil dawn ilbejjieg˙a bil-bankarelli tag˙hom u g˙alhekk din ilweg˙da qatt ma setg˙et titwettaq g˙ax ma kinitx prattika.

GLEN FALZON glen@kullhadd.com

Wara li ftit taΩ-Ωmien ilu lKap tal-Partit Nazzjonalista (PN) Simon Busuttil iddeskriva d-deçiΩjoni li l-Gvern jirriloka lill-bejjieg˙a tal-monti fi Triq l-Ordi n a n z a b ˙ a l a insult kulturali, il-gazzetta KullÓadd tkellmet ma’ Julian Buhagiar kif u k o l l m a ’ Roderick Mangion, membri fi ˙dan il-Kumit a t t a l - M o n t i f’dan ir-rigward. Mangion spjega kif, eΩatt qabel l-elezzjoni, hu flimkien ma’ s˙abu tal-monti kienu mwieg˙da li k i e n u s e jiççaqalqu g˙ a l T r i q l Ordinanza jekk il-PN ikun fil-Gvern. “Madankollu, eΩatt qabel d˙alt nivvota, irçivejt telefonata fejn qaluli biex ma nag˙milx ˙merijiet bil-vot tieg˙i g˙ax kont se nakkwista l-istess affarijiet li kien weg˙ed n a l - P a r t i t Laburista fil-kaΩ ta’ reb˙a Nazzjonalista,” qal Mangion. Hawnhekk tispikka l-ipokresija Nazzjona l i s t a l i l e s t i jag˙mlu minn kollox biex jistadu g˙all-voti. Huwa Ωied jg˙id li l-politika ta’ Gvern Nazzjonalista kien jafha sew u dan meta bl-aktar mod a r r o g a n t i u ming˙ajr ebda konsultazzjoni l-PN ta’ Gonzi kien çaqlaq ilmonti g˙all-parti ta’ isfel ta’ Triq Merkanti, allokazzjoni li fiha n-negozju tal-bejjieg˙a kollha tal-m o n t i n a q a s drastikament f’dawn l-a˙˙ar seba’ snin. Min-na˙a tieg˙u Buhagiar sostna li qatt f’˙ajtu ma jista’ jemmen lill- P N u d a n min˙abba l-fatt li l-PN, permezz ta’ Jason Azzopardi, filjum tal-elezzjoni li g˙addiet kien wieg˙ed lill-bejjieg˙a tal-monti li dawn se jkunu rilokati f’din l-istess triq u issa l-Kap tal-OppoΩizzjoni ˙are© jg˙id l i j e k k i l bejjieg˙a jkunu rilokati f’din it-triq dan ikun insult g˙allkultura.

Imblukkar tal-Ambaxxata tal-Ordni ta’ San Ìwann

Il-bejjieg˙a tal-monti m’g˙andhomx futur ta˙t Gvern Nazzjonalista “Li kieku tela ’ l - P N a ˙ n a konna nispi ç ç a w . J i e n in˙ossni bla kliem g˙ax ma nistax nifhem kif partit jista’ jwieg˙ed xi ˙a©a proprju filjum tal-elezzjoni stess u issa ji©i l-Kap tal-istess partit u jg˙id totalment il-kontra,” qalilna b’ton d i s p j a ç u t Buhagiar. Buhagiar Ωied jg˙id li huwa ta’ dispjaçir tisma’ lill-Kap tal-OppoΩizzjoni jg˙id li lmonti f’din l-istess triq huwa insult g˙all-kultura meta lmonti jag˙mel parti mill-kultura ta’ pajji Ω n a . “ S i m o n Busuttil ©ab il-kultura qabel 75 familja li jaqilg˙u l-g˙ajxien tag˙hom u t a l - f a m i l j i tag˙hom mill-bejg˙ fuq ilmonti.” Insult mhux lill-kultura iΩda lill-familji talbejjieg˙a tal-monti Meta mistoqsi biex jag˙ti rreazzjoni tieg˙u fuq il-fatt li Simon Busuttil qal li l-monti fi Triq l-Ordi n a n z a h u w a

EΩatt qabel d˙alt nivvota rçivejt telefonata fejn qaluli biex ma nag˙milx ˙merijiet bil-vot tieg˙i g˙ax fil-kaΩ ta’ reb˙a Nazzjonalista kont se nakkwista l-istess affarijiet li kien weg˙edna l-Partit Laburista i n s u l t k u l turali, Mangion fakkar li l-post preΩenti talbejjieg˙a tal-monti jmiss malP a l a z z t a l-Gran Mastru, palazz li Ωgur huwa ©ojjel g˙all-patrimonju kulturali Malti. “Ironikament, f’dan l-istess p a l a z z g ˙ adu jiltaqa’ lParlament sal-lum il-©urnata. A l l u r a S i mon Busuttil ma j a ˙ s i b x l i kien il-Gvern t i e g ˙ u l i i nsulta l-kultura

meta çaqlaq il-monti ˙dejn dan il-palazz,” afferma Mangion. “Fil-verità, il-veru insult kbir li qed jag˙mlu Simon Busuttil u s˙abu fil-PN u kull min jappo©©ja l-fehma tieg˙u huwa dak lejn il-bejjieg˙a tal-monti u l-familji tag˙hom li qeg˙din ji©u mxekklin milli jaqilg˙u l-g˙ajxien tag˙hom fil-paçi, dritt li g˙andhom b˙ala çittadini

f’dem o k r a z i j a © u s t a , ” q a l Mangion b’ton ta’ dispjaçir. Weg˙da li qatt ma setg˙et titwettaq Kien biss jumejn qabel lelezzjoni tad-9 ta’ Marzu li g˙add a l i l - b e j j i e g ˙ a t a l monti, wara Ωmien twil ji©u injorati mill-PN, ©ew mitluba jippre Ω e n t a w i l - p r o p o s t i tag˙hom lill-Gvern ta’ dak iΩ-

Biex tkompli tg˙axxaq, ilpjan tal-PN kien se j˙alli konsegwenzi koroh li kieku twettaq g˙ax kien ipo©©i lissuq s˙i˙ fuq na˙a wa˙da ta’ Triq l-Ordinanza, in-na˙a opposta g˙all-Parlament il©did. Dan kien se jwassal biex il-monti jibqa’ ˙iere© fi Triq l-Ifran u b’hekk jimblokka Ω-Ωona li tag˙ti g˙allAmbaxxata tal-Ordni ta’ San Ìwann. Dan l-istat ta’ diΩorganizzazzjoni totali kien se jwassal biex din l-Ambaxxata tispiçça f’poΩizzjoni fejn ma tkunx tista’ tilqa’ delegazzjonijiet barranin waqt li jkun armat il-monti. Dan it-ta˙wid Ωgur kien se jwassal biex il-pjan ji©i abbandunat u l-bejjieg˙a kienu se jer©g˙u jispiççaw fejn kienu. Fid-dawl ta’ dan kollu, Simon Busuttil qed jipprova jnessi l-weg˙da li g˙amel ilpartit tieg˙u, u qed jg˙id li dan huwa insult g˙all-kultura. Din hija prova çara ta’ kemm il-PN ma jkollux lintenzjoni li jwettaq dak li filfatt iwieg˙ed qabel l-elezzjonijiet.

06 22|02|2015

kullhadd.com

KÓ LoKALI

JIÇÓAD KULL GÓEMIL ÓAÛIN kont Ûvizzeru f’ismi. Irrid nag˙milha çara li l-flus ©ew minn pagamenti g˙all-attivitajiet professjonali barra l-pajjiΩ g˙al klijenti barranin li kienu jsiru qabel sirt ministru fl-1987 u li l-ebda flejjes li jori©inaw minn Malta jew minn partijiet terzi ma kienu qatt depoΩitati f’dan il-kont. Fil-fatt, jiena ma kelli l-ebda kont barrani ie˙or,” kompla jispjega Falzon. Jissospendi ru˙u

Permezz ta’ stqarrija ççirkulata lbiera˙, l-eks-Ministru Nazzjonalista Michael Falzon Ωvela li se jissospendi ru˙u minn kull attività politika, kif ukoll jirtira mill-Kumitat g˙axXiri taΩ-Ûejt b’effett immedjat. Din id-deçiΩjoni ˙adha wara li kien infurmat minn ©urnalist lokali li llum kienet se ti©i ppubblikata storja li fiha kellu jkun Ωvelat illi huwa kellu kont tal-bank mal-HSBC Ìinevra, ilbank li b˙alissa qieg˙ed ji©i investigat b’rabta ma’ akkuΩi ta’ ˙asil ta’ flus u evaΩjoni fiskali. Fl-istqarrija, Falzon sostna li meta rçieva telefonata

ming˙and ©urnalist li staqsieh jekk huwiex minnu li kellu kont ma’ dan il-bank, huwa ma ddejjaqx jg˙idlu li din linformazzjoni kienet korretta. Madankollu, huwa ˙ass illi kellu jiççara ç-çirkostanzi relatati mal-˙olqien ta’ dan ilkont. Il-kont Ûvizzeru G˙aldaqstant, huwa spjega li bejn l-1975 u l-1985, huwa kien involut ma’ professjonisti o˙rajn Maltin f’kumpanija li toffri servizzi arkitettoniçi u ta’ konsulenza fl-in©inerija çivili li jipprovdu barra minn Malta.

Dawn is-servizzi kienu pprovduti ta˙t il-patroçinju ta’ kumpanija rre©istrata Malta li Falzon kien azzjonist u direttur tag˙ha. L-ewwel pro©ett kbir li din ilkumpanija ˙admet fuqu kien ©ie fdat lilha fi s˙ubija ma’ ditta arkitettonika Ûvizzera. Dan ˙tie© Ωjarat frekwenti lejn l-IΩvizzera u l-ftu˙ ta’ kontijiet bankarji fejn il-˙lasijiet kienu jsiru mill-imsie˙ba Ûvizzeri u eventwalment lill-kumpanija Maltija. “Meta l-kumpanija kienet likwidata, u kkunsidrajt is-sitwazzjoni politika f’Malta 19851987, jien iddeçidejt li nΩomm

Qrib l-2002, tkompli l-istqarrija, huwa ddeçieda li jittrasferixxi l-flus lejn HSBC Ìinevra u, xi sitt snin wara, dawn kienu g˙al darb’o˙ra trasferiti lejn bank ie˙or. L-ammont ta’ flus f’dan il-kont kien ta’ madwar Lm200,000. Falzon sostna li eventwalment il-flus kollha filkont kienu ripatrijati lejn Malta u llum m’g˙andu l-ebda flejjes depoΩitati fi kwalunkwe bank Ûvizzeru jew bank barrani ie˙or. G˙aldaqstant, Falzon qal li lpoΩizzjoni fiskali tieg˙u f’Malta ilha li ©iet regolarizzata. Madankollu, minkejja li j˙oss li huwa evidenti li l-imsemmi kont m’g˙andu l-ebda konnessjoni mal-attivitajiet politiçi tieg˙u, huwa ddeçieda li jissospendi lilu nniffsu b’mod temporanju mill-attivitajiet politiçi kollha fi ˙dan l-istruttura tal-PN. Barra minn hekk, huwa rtira mill-poΩizzjoni tieg˙u b˙ala osservatur filKumitat tax-Xiri taΩ-Ûejt. Iridu jie˙du r-responsabbiltà B’reazzjoni g˙al din l-istqarrija, il-Kap tal-OppoΩizzjoni Simon

Busuttil stqarr illi, kif sostna kemm-il darba fil-passat, huwa j˙oss li mhux aççettabbli li persuni bi rwol pubbliku jew politiku g˙andhom ikunu involuti f’dawn it-tip ta’ skandli. G˙aldaqstant, kompliet listqarrija tal-Kap talOppoΩizzjoni, persuni involuti f’dan l-iskandlu u li g˙andu poΩizzjoni uffiçjali fi ˙dan ilPartit Nazzjonalista, jista’ jqis ru˙u bhala sospiΩ b’effett immedjat mill-partit. Barra minn hekk, Busuttil esprima wkoll il-fehma li min hu involut f’dawn l-iskandli g˙andu jirregolarizzaw ilpoΩizzjoni tag˙hom u g˙andhom jie˙du responsabbiltà g˙all-a©ir tag˙hom. Talba formali Sadanittant, il-Gvern Malti ççara li huwa di©à g˙amel talba formali lill-awtoritajiet kompetenti ta’ pajjiΩi o˙ra biex jg˙addu l-informazzjoni rigward il-persuni b’konnessjoni ma’ Malta li jissemmew fil-lista ta’ kontijiet bankarji mag˙rufa b˙ala SwissLeaks. Il-Gvern talab ukoll lill-awtoritajiet ta’ pajjiΩi o˙ra informazzjoni o˙ra relatata li kienet ˙ar©et g˙all-ewwel darba xi snin ilu iΩda ma ©ietx segwita. Dan wara li l-eks Ministru talFinanzi Tonio Fenech kien naqas milli jitlob din l-informazzjoni lil Franza fl-2010. Il-Gvern talab lill-mezzi taxxandir lokali li g˙andhom informazzjoni biex jg˙adduha bil-protezzjoni kollha g˙assorsi tag˙hom, lill-awtoritajiet konçernati biex ikunu jistg˙u jinvestigaw.

BIDU ÌDID GÓALL-FÛL

Il-Ìimg˙a filg˙axija l-Forum Ûg˙aΩag˙ Laburisti uffiçjalment nieda r-rebranding tieg˙u waqt l-attività #Refresh, li ©iet imtellg˙a f’post ta’ divertiment fir-Rabat Malta. Numru sabi˙ ta’ Ωg˙aΩag˙ in©abru g˙al din l-ewwel attività tal-FÛL g˙al din is-sena. Indirizzati mid-Deputat Mexxej tal-Partit Laburista Toni Abela, iΩ-Ωg˙aΩag˙ preΩenti ©ew im˙e©©a jibqg˙u dejjem pass ’il quddiem mill-Partit u ma jibΩg˙ux jikkritikaw fejn hemm bΩonn. Dr Abela qal li g˙andna dejjem naraw l-istampa kollha, u nevitaw li nippre©udikaw

jew naslu g˙al konkluΩjonijet prematuri fil-˙idma u l˙sibijiet tag˙na. Il-President tal-FÛL, Alex Saliba, qal li t-tibdil fl-FÛL irid ikun aktar minn sempliçiment koΩmetiku. L-emblema l-©dida tal-FÛL Ωammet l-imma©ni tal-warda, simbolu tas-soçjaliΩmu u l-g˙eruq soçjal-demokratiçi talg˙aqda, filwaqt li Ωdiedu fl-isfond il-kuluri tal-bandiera Maltija; turija li fiç-çentru tal-˙idma tieg˙u l-FÛL ser jibqa’ jΩomm dejjem il-©id ta’ pajjiΩna l-ewwel u qabel kollox.

Tnieda wkoll is-sit elettroniku l-©did tal-FÛL, fzl.org.mt, li issa g˙andu dehra iktar Ωag˙Ωug˙a, iktar aççessibbli, u iktar miftu˙a g˙all-kontribut tal-membri, filwaqt li huwa wkoll aççessibbli minn smartphones u tablets. L-iktar pass importanti g˙all-FÛL huwa l-operat il-©did tal-g˙aqda. Il-Ìimg˙a ©ew imnedija l-ewwel tlieta minn tlettax-il ferg˙a distrettwali li ser ikunu importanti g˙arrekluta©© ta’ numru kbir ta’ membri attivi ©odda, kemm mal-FÛL innifsu, u kif ukoll mal-Partit Laburista.

loKali KÓ

22|02|2015 07

kullhadd.com

Ritratt: DOI – Jeremy Wonnacott

ViÛjoni Çara gÓall-FaÇilitÀ KorrettiVa ta’ Kordin

Il-piena karçerarja tfisser içça˙da tal-libertà tal-persuna ˙atja ta’ reat; imma m’g˙andhiex issarraf ukoll fin-nuqqas tad-dinjità tal-persuna umana. Wisq inqas g˙andha tfisser li lperjodu ta’ detenzjoni jservi biex il-persuna tkompli tg˙addas ’l isfel fiΩikament, moralment u soçjalment. Sa ftit taΩ-Ωmien ilu, l-iskop ewlieni ta’ piena karçerarja kien sempliçiment li jing˙ata kastig. Il-kelma ‘˙abs’ minnha nnifisha kienet turija qawwija ta’ dan il-g˙an. Sa˙ansitra fi Ωminijiet riçenti kien hemm ta˙lita ta’ teoriji marbutin malidea tal-kastig, fosthom iddeterrenza u l-inkapaçitazzjoni. Madankollu, l-esperjenza g˙allmitna li dawn it-teoriji mhux bilfors ja˙dmu dejjem fil-prattika. B’konsegwenza tallimitazzjonijiet tas-suççess tatteoriji l-antiki, illum qieg˙da tidda˙˙al iktar l-idea ta’ riabilitazzjoni li tipprova tbiddel lil min ikun kiser il-li©i permezz ta’ interventi korrezzjonali. It-twemmin illum huwa li liskop a˙˙ari tal-Façilità Korrettiva ta’ Kordin m’g˙andux ikun il-kastig, imma g˙andu jkun il-progress fl-im©ieba u l-˙iliet personali tar-residenti biex ikollhom çans ikbar li jirnexxu fis-socjetà ©aladarba jirritornaw fiha. Mhux uffiçjal gwardjan, imma uffiçjal korrettiv Waqt il-passing out parade li fiha 60 ra©el u 4 nisa ng˙aqdu mal-korp dixxiplinarju, ilMinistru g˙all-Intern u sSigurtà Nazzjonali Carmelo Abela ˙abbar li g˙all-ewwel darba l-investiment li sar firriΩors uman ma sarx aktar fuq baΩi ta’ uffiçjal gwardjan, imma b˙ala uffiçjal korrettiv. Din mhix biss bidla fl-isem. Id-differenza hija wa˙da ewlenija: il-kriterji mitluba millapplikanti huma og˙la u intalbu wkoll ˙iliet fi snajja’ partikolari. Il-grupp ta’ 64 uffiçjal

korrettiv, g˙andhom xi seng˙a partikolari fosthom is-seng˙a tal-bini, tal-iwweldjar, tal-elettriku, tat-tapizzerija jew talmastrudaxxa. B’hekk ir-rwol tal-uffiçjal korrettiv, filwaqt li jassigura s-sigurtà u d-dixxiplina fil-facilità, ser ikun jinkludi wkoll tag˙lim baΩiku lir-residenti ta’ snajjiet partikolari. B’hekk, permezz ta’ din il-bidla fir-rekluta©©, luffiçjal korrettiv mhux biss ser ikun qed jikkontribwixxi g˙arriforma tal-istess residenti iΩda ser iwassal biex dan ikun sors importanti li jsa˙˙a˙ il-motivazzjoni tar-residenti biex ikabbar fihom l-g˙atx g˙attag˙lim u x-xog˙ol. Dawn ir-rekluta ntg˙aΩlu minn fost 500 applikant. Dan il-grupp mag˙mul minn 60 ra©el u 4 nisa segwa kors intensiv ta’ 6 ©img˙at flAkkademja tal-Pulizija f’Ta’ Kandja fejn ©ie m˙arre© f’materja importanti b˙al tifi tan-nar, l-ewwel g˙ajnuna, li©ijiet, regoli tal-˙abs u diversi teoriji tal-kriminolo©ija mog˙tija mid-Dipartiment talKriminolo©ija fl-Università ta’ Malta.

suni a˙jar u mhux jer©g˙u jispiççaw fl-istess Façilità. Dawn id-dmirijiet li tridu taqdu jirrikjedu dixxiplina, g˙aqal u karattru sod,” qal Abela filmessa©© tieg˙u lil dawn ir-rekluti.

“Ibqg˙u sodi, kura©©uΩi u retti fil-qadi ta’ dmirijietkom”

L-edukazzjoni

Fil-messa©© tieg˙u g˙al dawn ir-rekluti l-©odda, il-Ministru Abela appellalhom sabiex ma jiddakkrux minn forsi prattiçi ˙Ωiena tal-ftit imma kemm jista’ jkun ikunu huma stess li jinfluwenzaw lil ˙addiehor g˙attajjeb. “Minn issa ’l quddiem, it-triq hija diffiçli u b˙al dejjem fil˙ajja jkun hemm mumenti li wie˙ed ja˙bat jaqta’ qalbu. F’dawn il-mumenti g˙amlu kura©© u fittxu l-appo©© ta’ s˙abkom u s-superjuri tag˙kom. Intom g˙andkom funzjoni u dmirijiet important x’taqdu – dmirijiet li jirrikjedu li dawk li da˙lu fil-Façilità Korrettiva jo˙or©u minnha per-

Ikompli jissa˙˙a˙ ir-riΩors uman Il-Ministru tal-Intern tkellem ukoll fuq it-tis˙i˙ tar-riΩors uman fil-Façilità Korrettiva u semma kif fiΩ-Ωmien li ©ej ser jiΩdiedu n-numru ta’ psikologi, social workers u g˙all-ewwel darba ser ikunu qeg˙din ji©u impjegati wkoll care plan coordinators fejn ir-rwol tag˙hom ser ikun li jippjanaw it-trattament tar-residenti skont il˙ti©ijiet personali tag˙hom mill-ewwel Ωminijiet li dawn jid˙lu fil-Facilità. Dan juri li l-Gvern mhux biss jemmen fir-riabilitazzjoni tarresidenti, imma ja˙dem g˙aliha bil-fatti. Fil-fatt, ilviΩjoni hija wa˙da çara, li sservizz fil-Façilità Korrettiva jissa˙˙a˙ fuq tliet pilastri ewlenin: l-edukazzjoni, ixxog˙ol u l-isport.

Fil-qasam tal-edukazzjoni, permezz ta’ ta˙lita ta’ edukazzjoni formali u informali, dan isservizz jimmira li jipprovdi opportunitajiet lil spettru s˙i˙ ta’ residenti ta’ etajiet, abbiltajiet u livell ta’ edukazzjoni differenti. B˙alissa, madwar 125 resident qieg˙ed jattendi diversi korsijiet in-house li sa˙ansitra jwasslu sa O-levels f’diversi lingwi, elettronika, kompjuters, studji fil-li©i u fl-Istorja. Illibrerija b˙alissa g˙andha iktar minn 6,000 ktieb u fiΩ-Ωmien li ©ej se jiΩdiedu l-kotba blG˙arbi g˙ar-residenti Afrikani u mill-Lvant Nofsani. Apparti minn hekk, b˙alissa hemm disa’ residenti li qeg˙din jibbenefikaw minn

study leave u jattendu korsijiet provduti minn istituzzjonijiet ta’ edukazzjoni postsekondarja fosthom fit-turiΩmu l-ITS; u korsijiet fl-in©inerija, fl-elettronika, fin-negozju u fil-marittimu l-MCAST.

rigward, il-Ministru Abela ˙e©©e© aktar kumpaniji jkunu kura©©uΩi u jaççettaw persuni li jkunu f’din il-Facilità, kemm waqt li jkunu qed jiskontaw issentenza tag˙hom, imma aktar u aktar wara.

Ix-xog˙ol

L-isport

Qieg˙da ti©i inkora©©ita wkoll l-attività tal-pri©unieri direttament fil-qasam tal-industriji, anke fiΩ-Ωmien li jqattg˙u filFaçilità biex b’hekk jiΩdied linteress tag˙hom b˙ala persuni attivi fid-dinja tax-xog˙ol. G˙al dan il-g˙an f’din ilFaçilità Korrettiva hemm diversi workshops . Ir-residenti li ja˙dmu fihom ji©u kkumpensati b’rati kummerçjali. Fost affarijiet o˙ra jsiru purtieri, soft furnishings u souviniers ta’ kwalità g˙olja. G˙axra fil-mija tad-d˙ul ta’ kull resident imur g˙all-vittmi tarreat u g˙oxrin fil-mija jmur f’kont li jista’ jin©ibed kif ir-residenti jo˙or©u mill-Façilità. Wie˙ed irid jifhem illi l-problemi li jwasslu persuna biex tispiçça l-˙abs huma diversi u komplessi, iΩda ewlenin fosthom huma m©iba mhux korretta u nuqqas ta’ ˙iliet personali biex wie˙ed isib post fis-socjetà. G˙alhekk, il-˙idma tal-Gvern ser tibqa’ ffukata biex jissa˙˙a˙ il-kunçett ta’ ˙idma fil-komunità. B˙alissa hemm 32 resident li qeg˙din jag˙mlu xog˙ol fil-komunità, fosthom ma’ diversi kunsilli lokali u istituzzjonijiet reli©juzi. F’dan ir-

Permezz ta’ aktar ta˙ri© b’mod ˙olistiku fl-abbiltajiet, mhux dawk edukattivi biss, iΩda anke fl-aspett fiΩiku u psikolo©iku tar-residenti, l-g˙an hu li tissa˙˙a˙ l-motivazzjoni tag˙hom biex i˙arsu lejn ilfutur tag˙hom b’mod aktar poΩittiv. Fil-fatt, b˙alissa qeg˙din ji©u esplorati diversi possibbiltajiet g˙al titjieb u diversifikazzjoni tal-façilitajiet sportivi eΩistenti, sa˙ansitra sabiex ti©i indirizzata l-problema tal-obeΩità fost ir-residenti. Huwa fatt li fadal ˙afna ˙idma xi ssir fil-Façilità Korrettiva, kemm mill-aspett ambjentali, ta’ riΩorsi, u anke ta’ prattiki antiki. Filwaqt li bosta minn dawn il-pro©etti jirrikjedu finanzjament sostanzjali, g˙al o˙rajn hemm bΩonn biss ir-rieda li ma tiswiex flus, imma impenn ©enwin biex flimkien isir xog˙ol ta’ ©id. Hija proprju din ir-rieda ©enwina li l-Ministru g˙allIntern u Sigurtà Nazzjonali ser ikun qieg˙ed jitlob minn kull persuna li ta˙dem fil-Facilità Korrettiva ta’ Kordin fix-xhur li ©ejjin, sabiex ir-riabilitazzjoni u l-integrazzjoni tar-residenti tirnexxi.

08 22|02|2015

kullhadd.com

KÓ LOKALI

IPPUBBLIKAT IL-FTEHIM TAL-GVERN MA’ HENLEY & PARTNERS

IL-PN IRID IXEKKEL IL-KOMPETITTIVITÀ TA’ PAJJIÛNA ta’ dan l-istess kumitat u li qed jirrappreΩenta l-OppoΩizzjoni, Tonio Fenech, spjega li l-PN jasal jifhem li, g˙al xi ra©uni jew o˙ra ta’ sigurtà nazzjonali, çerti dettalji ma jo˙or©ux, iΩda mhux l-istess jista’ jing˙ad fuq in-natura kummerçjali ta’ dawn il-klawsoli. Madankollu, fir-rigward taddettalji ta’ natura kummerçjali, il-PN iddeçieda li jrid ikompli jitfa’ d-dubji fuq din l-inizjattiva tal-Gvern biex pajjiΩna jkompli ji©bed l-investiment lejn pajjiΩna. Dan g˙ax, fi kliem Fenech, l-OppoΩizzjoni g˙ad trid tevalwa din l-istess natura kummerçjali fiΩ-Ωmien li ©ej. Il-Ministru Bonnici lest joqg˙od g˙ad-deçiΩjoni talPAC

GLEN FALZON glen@kullhadd.com Hekk kif nhar l-Erbg˙a li g˙adda l-Gvern ippubblika lftehim ori©inali u dak emendat li sar mal-kumpanija Henley & Partners fir-rigward talProgramm taç-Çittadinanza b’Investiment (IIP), il-PN irid li l-partijiet sensittivi ta’ dan l-istess kuntratt ma jkunux mg˙ottija u dan b’detriment g˙all-kompetittività ta’ pajjiΩna.

Il-PN irid li pajjiΩi o˙ra jkollhom vanta©© fuq pajjiΩna PreΩenti g˙an-na˙a tal-Gvern, fost o˙rajn, kien hemm ilMinistru g˙all-Ìustizzja, Kultura u Gvern Lokali Owen Bonnici, li kien proprju l-persuna li g˙adda dan l-istess kuntratt lill-membri tan-na˙a tal-OppoΩizzjoni li wkoll jiffurmaw parti mill-Kumitat Parlamentari g˙all-Kontijiet Pubbliçi (PAC).

Kien hawnhekk li l-Ministru Bonnici fisser li dawk il-partijiet li huma kummerçjalment sensittivi ©ew mg˙ottija deliberatament g˙ax ©aladarba dawn jinkixfu dan ikun vanta©© g˙al pajjiΩi o˙ra u allura l-iskop ewlieni ta’ dan il-programm jintilef. G˙alhekk, biex jissalvagwardja l-interess u l-kompetittività ta’ pajjiΩna, Gvern Laburista ddeçieda li jie˙u din il-miΩura, iΩda l-PN g˙aΩel li jibqa’ negattiv u dubjuΩ

dwarha. Aktar minn hekk, il-Ministru Bonnici Ωied jg˙id, li skont irruling li kien ta l-Ispeaker An©lu Farrugia, dan kien iddeçieda li f’eventwalità li jkun hemm nuqqas ta’ qbil bejn iΩ-Ωew© na˙at ikun proprju hu li jiddeçiedi x’inhu kummerçjalment sensittiv. L-OppoΩizzjoni tibqa’ negattiva Min-na˙a tieg˙u, iç-Chairman

Fil-bidu tal-laqg˙a, il-Ministru Bonnici Ωvela li huwa kien involut f’laqg˙at ma’ Henley & Partners kif ukoll malKummissjoni Ewropea (KE) dwar l-IIP. Kien hawnhekk li lMinistru g˙all-Ìustizzja ddikjara li huwa kien lest ibaxxi rasu g˙ad-deçiΩjoni tal-PAC dwar jekk g˙andux jibqa’ jag˙mel parti minn dan l-istess kumitat waqt li tkun g˙addejja d-diskussjoni ta’ dan l-istess ftehim. F’dan ir-rigward, il-kelliem g˙all-OppoΩizzjoni qal li huwa ma kellu l-ebda diffikultà li lMinistru Bonnici jibqa fil-PAC sakemm dan jaççetta jekk jintalab biex jixhed. Fil-fatt, g˙al din it-talba l-Ministru Bonnici sostna li m’g˙andu l-ebda problema biex jag˙mel dan. Il-laqg˙a li jmiss ©iet a©©ornata g˙al nhar l-Erbg˙a li ©ej.

L-ISPIÛJARA L-EWWEL PUNT TA’ KUNTATT F’okkaΩjoni annwali organizzata ta˙t il-patroçinju talKunsill tal-IspiΩjara, dan la˙˙ar 39 spiΩjar/a, seba’ pharmacy technicians u sitt persuni kwalifikati fil-kamp tal-farmaçija ©ew ippreΩentati bil-liçenzji u r-re©istrazzjoni relatati mal-professjoni ©dida li issa jiffurmaw parti minnha. F’kelmtejn fil-ftu˙ taç-çerimonja, is-Segretarju Parlamentari g˙as-Sa˙˙a Chris Fearne sellem ir-rwol dejjem aktar essenzjali li g˙andhom l-ispiΩjara filkomunità hekk kif bosta drabi jkunu huma li joffru lewwel punt ta’ kuntatt bejn il-pazjent u l-qasam mediku. Dr Fearne semma wkoll levoluzzjoni kontinwa filqasam tal-farmaçewtika, speçjalment fl-aspett industrijali u fuq l-opportunità kemm ta’ riçerka kif ukoll ta’ manifattura ta’ mediçina li dan joffri. “Illum il-professjoni far-

maçewtika Ωviluppat b’tali mod li qed taqdi funzjoni importanti ˙afna f’firxa kbira ta’ servizzi tas-sa˙˙a offruti mill-Gvern u mill-privat, kemm b˙ala professjoni klinika kif ukoll fil-qasam regolatorju,” tenna sSegretarju Parlamentari Chris Fearne. Imwaqqaf ta˙t l-Att li jirregola l-Professjonijiet fil-Kura tas-Sa˙˙a (HCPA) il-Kunsill tal-IspiΩjara jkopri funzjoni primarja ˙afna – dik li jaççerta li dawk l-individwi li jixtiequ jkunu liçenzjati b˙ala spiΩjara jil˙qu l-kriterji kollha stabbiliti. Il-Kunsill talIspiΩjara huwa inkarigat ukoll li, fost l-o˙rajn, iΩomm re©istru a©©ornat fl-istess waqt li jiΩgura li l-livelli ta’ etika professjonali jkunu m˙arsa. Iç-çerimonja ta’ preΩentazzjoni lil dawn ilmembri ©odda fil-professjoni kienet indirizzata wkoll millAvukat Joseph Chetcuti, president tal-Kunsill tal-IspiΩjara.

LOKALI KÓ

22|02|2015 09

kullhadd.com

IL-MINISTRU LEO BRINCAT F’LAQGÓA TAL-FORUM TAL-IPPAKKIÌJAR TAL-ISKART U S-SOSTENIBBILTÀ

Ninsabu infurmati minn sorsi qrib il-Ministeru g˙all-IΩvilupp Sostenibbli, l-Ambjent u t-

Tibdil fil-Klima li l-Ministru Leo Brincat se jkun wie˙ed millkelliema ewlenin barranin mistiedna biex jindirizzaw it22 forum annwali talIppakki©jar tal-Iskart u sSostenibbiltà li se jsir fi Brussell aktar tard dan ixxahar. Fost kelliema o˙rajn, hemm ukoll id-Direttur Ìenerali talKummissjoni Ewropea dwar lAmbjent. G˙al-laqg˙a ©ew mistiedna rappreΩentanti ta’ gvernijiet barranin, policy makers, l-industrija tal-immani©©ar tal- packaging waste , u anke NGOs biex jag˙tu l-fehmiet tag˙hom dwar l-hekk imsej˙a ekonomija çirkulari li kienet ˙afna fl-a˙barijiet fl-a˙˙ar ©img˙at. Waqt li jkun Brussell il-

EXPLORE EU FUNDS 2014-2020

Il-MEUSAC, nhar il-Ìimg˙a li g˙adda, nieda pubblikazzjoni ©dida dwar il-fondi Ewropej bil-g˙an li entitajiet differenti, fosthom il-kunsilli lokali u g˙aqdiet, isibuha aktar façli meta ji©u biex japplikaw g˙allfondi mill-Unjoni Ewropea. Il-pubblikazzjoni bl-isem ta’ Explore EU Funds 2014-2020 saret f’forma ta’ ktejjeb prattiku fejn ti©bor informazzjoni dwar il-programmi kollha ta’ fondi tal-Unjoni Ewropea g˙all-perjodu ta’ finanzjament 2014-2020. G˙ajnuna g˙all-g˙aqdiet F’konferenza tal-a˙barijiet filbini tal-Conservatorio Vincenzo Bugeja f’Santa Venera, il-Ministru g˙adDjalogu Soçjali, Affarijiet talKonsumatur u Libertajiet Çivili Helena Dalli qalet li din ilpubblikazzjoni g˙andha sservi ta’ g˙ajnuna g˙al bosta g˙aqdiet, fosthom NGOs, li jixtiequ jkunu jafu aktar dwar kif jistg˙u japplikaw g˙allfondi Ewropej. Il-Kap tal-MEUSAC, Dr Vanni Xuereb, tkellem dwar il-funzjoni ewlenija tal-MEUSAC li jqarreb l-Unjoni Ewropea iΩjed lejn iç-çittadini Maltin permezz tal-konsultazzjoni, l-informazzjoni u l-assistenza g˙all-fondi. Spjega kif id-daqs u l-g˙amla tal-ktejjeb jag˙mluha façli li persuna ssib l-informazzjoni li tkun te˙tie©; anke min˙abba lfatt li l-informazzjoni hi wa˙da speçifika u diretta b’informazzjoni fuq programmi ta’ fondi çentralizzati jew diçentralizzati

u kif ukoll fuq l-opportunitajiet ta’ fondi ©odda g˙all-perjodu 2014-2020. Dr Xuereb stieden lill-kunsilli lokali u NGOs jag˙mlu uΩu tajjeb minn dan il-ktejjeb u javviçinaw lill-MEUSAC fluffiçini f’Malta u f’G˙awdex b’xi pro©ett partikolari sabiex bl-assistenza professjonali u dedikata tal-istaff jiΩdiedu listejjer ta’ suççess li minnhom tgawdi s-soçjetà in©enerali. Investiment ta’ €1,067,376 Din il-pubblikazzjoni ©dida ©iet iffinanzjata mill-UE ta˙t ilftehim tal-Management Partnership bejn il-MEUSAC u l-Kummissjoni Ewropea li bih, b’total ta’ €1,067,376 bejn l2008 u l-2014, il-MEUSAC organizza diversi tipi ta’ miΩuri ta’ komunikazzjoni mmirati lejn diversi kategoriji tas-soçjetà Maltija. Dan il-pro©ett kien l-a˙˙ar wie˙ed ta˙t il-Management Partnership peress li sentejn ilu l-Kummissjoni Ewropea ddeçidiet li twaqqaf dan larran©ament min˙abba fittnaqqis tal-ba©it talKummissjoni. Mis-sena l-o˙ra l-MEUSAC beda jiΩviluppa forma o˙ra ta’ kooperazzjoni mal-Kummissjoni Ewropea li tissejja˙ Strategic Partnership, b’ammont ta’ finanzjament sostanzjalment inqas minn dak tal-Management Partnership. Din il-pubblikazzjoni hi lewwel wa˙da tax-xorta tag˙ha f’Malta u ser tkun disponibbli b’xejn g˙al dawk kollha interessati fil-fondi tal-UE.

Ministru Brincat mistenni jkollu ta˙ditiet ma’ assoçjazzjonijiet Ewropej fil-qasam tal-ippakki©©jar tal-iskart. Huwa ©ie

mitlub jag˙ti l-perspettiva lokali wkoll dwar dan is-su©©ett. Din il-laqg˙a ser tkun qed ti©i organizzata ftit qabel ma jsir il-

Kunsill tal-Ministri tal-Ambjent li hija skedata li ssir fi Brussell ukoll fil-bidu tax-xahar iddie˙el.

10 22|02|2015

kullhadd.com

kÓ opInjonI

TiVi AwARdS

MINN

SALVU

CANALE

Minkejja li issa g˙addiet aktar minn ©img˙a g˙adni sal-lum il©urnata ˙alqi miftu˙ u ççassat aktar milli nkun is-soltu. G˙adni mbellah u f’ position not to respond ! Mela u Ωgur mhux ser taqtg˙u biex! Mela ˙alli ng˙idilkhom jien g˙alfejn. Mela x- Xarabank mhux ta’ nhar il-Ìimg˙a li g˙adda (g˙ax dak kollu bΩieΩaq tas-sapun, foga u ˙sejjes kien fih) iΩda li kien g˙ax- Xarabank iddedikat kollu kemm hu g˙al Angelik. Jien m’iniex f’poΩizzjoni li nista’ ng˙id humiex fenomeni jew le, iΩda jien ser nitkellem dwar il-programm innifsu. Ta˙sbu b˙ali li ma kienx jixraqlu programm ta’ diskussjoni s˙i˙a ta’ kwaΩi erba’ sig˙at? Tafu, jew innutajtu, li meta spiçça kienu qabΩu kwaΩi nofsillejl? Tafu kemm-il mistiedna fil-panel irrakkuntaw l-istess mistoqsijiet u twe©ibiet? Innutajtu kemm ˙add ma ta kas lill-ie˙or u kul˙add jaqbeΩ fuq xulxin ‘sitta la sinistra’? Tafu u nnutajtuh lil Bundy kemm tmas˙an? Ukoll, aktarx li se jkollu sequel dal-programm g˙ax Bundy offra lil Peppi biex, jekk jer©a’ jag˙mel programm ie˙or dwar Angelik, jer©a’ jattendi. Missu jg˙id li mhux tost ukoll Bundy. Min ma jibdilx iqammel Pepp; jien hekk nismag˙hom jg˙idu lil ta’ qabli, u x-Xarabank wasal fiΩ-Ωmien ta’ hekk. Jeg˙jik Nhar ta’ Erbg˙a nkun qieg˙ed nistennieh Klassi G˙alina, wara ©urnata xog˙ol nog˙xa nid˙ak

bil-kummiedji li jag˙mlu. IΩda jekk tarah g˙al ˙afna drabi wara xulxin jispiçça jkissirlek mo˙˙ok. Dak li jag˙mel il-parti ta’ Gino l-Kink g˙andu wisq over acting. Lilu biss tisma’, hu biss ilablab u l-istess kliem biss jg˙id. Qatt ma kont indunajt qabel sakemm din il-©img˙a sibt ftit çans u fittixt Klassi G˙alina ta’ qabel minn fuq YouTube u qg˙adt narahom bil-mod. Ma rajtx aktar minn tlieta wara xulxin g˙ax spiççajt ipnottizzat. Nafu li l-istorja fjakka daqs stonku ta’ xi ˙add bid-dieta iΩda xorta j©ieg˙lek tid˙ak. G˙alhekk li kieku min jikteb isib aktar ideat na˙seb jag˙mel aktar sens u l-prodott a˙˙ari jitjieb sew.

Il-Óadd filg˙odu Jien l-uniku ©ranet li nibqa’ mrekken ta˙t il-friex huma sSibt u l-Óadd; wara ©img˙a nqumu kmieni, dik is-sieg˙a Ωejda fis-sodda fi tmiem il©img˙a tinΩilli g˙asel. Il-Óadd nie˙u gost insegwi l-programm ta’ filg˙odu tal-One TV tal©urnali min ©os-sodda. Programm interessanti ˙afna li jien insibu komdu g˙ax jg˙idli xi jkun fihom il-©urnali waqt li nkun qieg˙ed nitg˙aΩΩen fissodda. Manuel Micallef g˙andu stil uniku kif jippreΩenta programm ta’ dan it-tip, il-mistednin kollha jkunu interessanti, u l-istess l-istudio li minnu jixxandar. Na˙seb li hu l-a˙jar programm il-Óadd filg˙odu minn

Angela minn dejjem kienet tog˙©obni tippreΩenta, veterana tax-xandir, qatt ma tkess˙et u dejjem Ωammet saqajha mal-art. Jalla kul˙add hekk, g˙ax hawn erbg˙a li jiffriΩawh TiVi kemmil darba jidhru. Il-programm Niskata re©a’ beda fuq TVM; programm ˙elu u mΩewwaq sew li Ωgur jolqot il-gosti ta’ kull min jarah. Jien rajtu ftit matul il-©img˙a li g˙addiet g˙ax inzertajt kont iddar peress li blajt çiklun u ma stajtx no˙ro©. It-tmiem il-©img˙a t-tajba lilek.

sodda b’xi puplesija! G˙alhekk it-tobba u l-esperti tad-dieta bravi tag˙na letteralment jieklu lsienhom i˙e©©una biex nag˙mlu dak l-imbierek eΩerçizzju. Biex, g˙al min sa˙˙tu tippermettilu, jitla’ dak it-tara© u mhux ja˙li tant ˙in jikkustinja fuq min se juΩa lewwel dak il-lift! A˙jar naqra ntiena bl-g˙araq li tg˙addi b’˙asla tajba milli fwie˙a taqsam imma f’sidri g˙andi rebus mill-kbar nett! G˙ax ilvini ta’ qalbi miΩdudin bixxa˙am li rabbew biΩ-Ωmien! L-istess fil-˙ajja ta’ ru˙na ˙uti! Óeqq, ©ieli nsib lili nnifsi ming˙ajr eΩerçizzju! “Kemm ilek ma tqerr?” “Taf li nsejt meta la˙˙ar! Daqskemm ilu!” Imbag˙ad, biex b˙al ni©©ustifika lili nnifsi, ng˙id: “Imma jien mhux ra©el ˙aΩin,” jew, “mara

˙aΩina!” Meta nisma’ dan ilkumment nid˙ak u nibki! G˙ax ©ieli nsib lili nnifsi wkoll f’dan liΩball o˙xon! Dan b˙al qisu g˙edt: “Xi kemm ilek ma tag˙mel eΩerçizzju?” “Ilni naqra! Imma m’iniex o˙xon ta!” Hawn min kien irqiq sifja u tah attakk tal-qalb jew puplesija li Ωammew˙h tal-post! Mela mhux kif nidher minn barra imma kif jien minn ©ewwa! Kemm-il darba kien hawn min kien jifla˙ jaqleb kantuniera u mbag˙ad spiçça ta˙t it-trab! Fl-Ewwel Ittra lill-Korintin San Pawl iwissina: “Ma tafux li l©errejja fl-istadju kollha ji©ru, imma l-premju wie˙ed jirb˙u? I©ru, mela, ˙alli tirb˙uh. Kull atleta jiçça˙˙ad minn kollox, u dawn biex jirb˙u kuruna midbiela, imma a˙na, wa˙da li ma tidbielx. Jien issa hekk ni©ri, mhux qisni bl-addoçç; ma nissarax b˙allikieku qieg˙ed nag˙ti fil-vojt. IΩda ng˙akkes bla˙rax lil ©ismi u njassru, biex ma ji©rilix li, wara li nkun ippritkajt lil ˙addie˙or, jiena stess insib ru˙i kkundannat” (1 Kor 9 : 25-27). Rajtu Pawlu! Jitkellem fuq ça˙da. Tg˙akkis. Tjassir. Nag˙mel l-eΩerçizzju f’ru˙i meta na˙rab id-dnub u mhux nid˙ol fih frisk b˙al ˙assa. Na˙fer u mhux nobg˙od. Inqerr spiss. Immur g˙all-quddiesa tal-Óadd. Nitlob ir-RuΩarju u l-Óniena Divina bil-Kuruna! Exercise! G˙ax il-bieb dejjaq! Exercise!

EXERCISE!

Patri Mario Attard

Naqra ’l hemm. Nisma’ ’l hawn! Ibqa’ çert u Ωgur li f’kull programm serju dwar is-sa˙˙a talbniedem g˙id li se jsemmuha! EΩerçizzju! Jiena wkoll wie˙ed minn dawk li smajtha u qrajtha ma nafx kemm-il elf darba! U tant kemm iltqajt mag˙ha li kien hemm drabi fejn il-kuxjenza tieg˙i tfejtha. Madankollu llum ng˙id li din il-gadget fil-kompjuter ta’ ©ismi, mo˙˙i u ru˙i, er©ajt ittikkjajtha! Biex ˙iere© Patri? Mela darba minnhom, waqt li kont g˙addej fuq xog˙li flIsptar, inkun die˙el l-a˙˙ar f’lift; f’daqqa u l-˙in nara ra©el IngliΩ jimxi ma bintu li ma kontx tag˙tiha aktar minn g˙axar snin. It-tifla, b˙al ˙afna minna, kienet sejra tie˙u l-lift biex tinΩel bih, Imma, b˙al f’le˙˙a ta’ berqa, missierha, bi ˙lewwa imΩewqa b’dixxiplina tal-azzar, ˙are© idu l-leminija u, filwaqt li mexxieha lejn il-bieb li jag˙ti g˙at-tara© li minnu tid˙ol g˙asswali minn barra, qalilha b’le˙en sod: “ Exercise! Exercise!” G˙adni qisu issa niftakar lillg˙alliema ta’ ˙ila tieg˙i tatteolo©ija, speçjalment dawk li g˙allmuni l-Kotba Mqaddsa, jg˙iduli li meta kelma fil-Bibbja hija ripetuta dan ifisser li hija kelma importanti. Il-kelma “ Exercise! Exercise! ” li lissen dan ir-ra©el b’tant awtorità lil bintu kienet g˙alija sej˙a

ur©enti biex nag˙mel eΩatt b˙al dak ir-ra©el u bintu. Ji©ifieri ˙allini mill-lift u nibda nuΩa dak it-tara©! Hija realtà li ˙afna mill-mard tal-qalb ji©i g˙ax qeg˙din ng˙ixu ˙ajja sedentarja. Illum mixja ta’ g˙axar minuti qieg˙din narawha dinja! “U le! Xi trid timxi! Imxi mmorru bilkarozza!” Imma ˙ej aktar ma nuΩaw il-paqqa tal-paqqa nie˙du! Ìisimna m’a˙niex in˙addmuh! U x’ji©ri? Ji©rilna li nispiççaw bl-u©ig˙ ’l hawn u ’l hemm f’sidirna. IΩ-Ωaqq titla’ u ssir daqs muntanja jew g˙olja kbira. In-nifs jibda jinqata’. Lg˙araq ixoqq g˙alina ma’ Ωew© passi li nag˙mlu. U x’juri dan kollu? Xejn g˙ajr preludju ˙elu ˙elu g˙al xi attakk tal-qalb li jew jitfag˙na d-dinja l-o˙ra inkella nispiççaw f’qieg˙ ta’

fuq l-istazzjonijiet l-o˙rajn kollha. Re©a’ beda

OpINjONI kÓ

22|02|2015 11

kullhadd.com

OTTIMIÛMU VS NEGATTIVITÀ OttimiΩmu

Catherine Fenech Membru fl-EΩekuttiv Nazzjonali tal-Partit Laburista

Malta Ottimista mhix biss slogan sabi˙ li ˙are© bih ilPartit Laburista g˙allKonferenza Ìenerali, imma g˙ax tassew hawn arja ta’ ottimiΩmu u sodisfazzjon filpajjiΩ. U dan m’iniex qed ng˙idu jien imma jikkonfermawh l-istatistiki li kontinwament ji©u ppubblikati u jaffermaw li t-triq li qabad dan il-Gvern hija t-triq it-tajba ’il quddiem biex jag˙mel dan ilpajjiΩ l-aqwa fl-Ewropa. TuriΩmu It-turiΩmu minn dejjem kien ta’ kontribut essenzjali lejn lekonomija Maltija. BiΩΩejjed tara li t-turiΩmu jikkontribwixxi 23% tal-Prodott Domestiku Gross u kif ukoll 30% tal-˙addiema f’pajjiΩna ja˙dmu f’dan is-settur li kulma jmur qieg˙ed dejjem jikber b’mod rapidu. Din il©img˙a rajna kif l-ajruport internazzjonali tag˙na ©ie vvotat b˙ala r-raba’ l-aqwa ajruport fl-Ewropa, u kif ukoll il-Belt Valletta kklassifikat fir-raba’ post f’kompetizzjoni g˙all-aqwa destinazzjoni Ewropea. It-turiΩmu f’Malta Ωdied bi kwaΩi 8% is-sena l-o˙ra u ˙alla ’l fuq minn €1.5 biljun diretti fl-ekonomija Maltija. Dan it-tkabbir ifisser aktar profitti g˙as-settur privat li jinvesti f’dan is-settur u eventwalment mal-investiment, ji©u ma˙luqa aktar impjiegi li jgawdi minnhom il-poplu Malti u G˙awdxi. Naturalment it-turiΩmu ma jfissirx biss it-turisti barranin li jΩuru pajjiΩna imma wkoll il-Maltin li jsiefru barra minn Malta, partikolarment g˙allbtajjel tag˙hom. Is-sena lo˙ra ’l fuq minn 436,000 Malti u Maltija siefru barra minn Malta; çifra rekord g˙al pajjiΩna. Din iç-çifra kwaΩi kwaΩi tissupera l-figura talpopolazzjoni totali ta’ pajjiΩna. Il-biçça l-kbira u assoluta tat-turisti Maltin siefru fuq btala jew biex iΩuru lil qrabathom. L-ammont ta’ Maltin li siefru mill-bidu ta’ din ille©iΩlatura ’l hawn Ωdiedu b’16%. Tul l-a˙˙ar sitt snin ta’ Gvern Nazzjonalista, filperjodu ta’ bejn Ottubru u Diçembru, it-turisti Maltin Ωdiedu b’40%. Matul dawn lewwel sentejn ta’ Gvern Laburista fl-istess perjodu, itturisti Maltin di©à Ωdiedu b’21%. In˙alli f’idejkom u g˙amlu l-kalkoli tag˙kom biex tindunaw min tassew ja˙dem biex jo˙oloq il-©id. L-impjiegi A˙barijiet tajba jkomplu ©ejjin mill-kamp tal-impjiegi. Minn Settembru 2013 sa Settmebru 2014 l-impjiegi Ωdiedu b’aktar minn 6,400 filwaqt li l-qg˙ad naqas b’aktar minn elf. Skont l-Uffiççju Nazzjonali tal-Istatistika, f’sena l-impjiegi fulltime Ωdiedu b’aktar minn 4%. Irrata tal-qg˙ad niΩlet minn 6.3% f’Marzu 2013 g˙all-5.8%

fl-a˙˙ar tas-sena l-o˙ra. Din il-˙idma ssarfet billi pajjiΩna ©ie kkonfermat b˙ala l-pajjiΩ li g˙andu t-tielet l-inqas rata ta’ qg˙ad fost il-pajjiΩi kollha tal-Unjoni Ewropea. Xi ˙a©a interessanti u inkora©©anti hija l-fatt li g˙al kull impjieg ©did misjub minn ra©el, in-nisa sabu tnejn. Dan jawgura tajjeb g˙all-miΩuri u l-inçentivi li ˙a dan il-Gvern sabiex jo˙ro© lill-mara Maltija mill-bejta, jg˙inha temmen fiha nnifisha u to˙ro© tag˙mel il-kontribut tag˙ha fis-suq tax-xog˙ol. B’aktar persuni ja˙dmu, aktar ikun hemm kontribuzzjoni ta’ bolla u taxxa fuq id-d˙ul die˙la g˙and il-Gvern, ikun hemm aktar d˙ul g˙and ilfamilji Maltin, aktar flus filbut, aktar lok ta’ konsum jew tifdil u b’hekk ir-rota dejjem qed iddur. Dan il-Gvern, b˙al kull gvern Laburista, dejjem emmen fil-potenzjal tal-mara, dejjem stmaha b’dinjità u ugwali daqs ir-ra©el f’kull aspett, partikolarment filqasam tax-xog˙ol. Gvern Laburista Ωgur li qatt mhu se jiddikjara li l-mara to˙ro© ta˙dem biex tixtri l-aircondition. Il-miri tal-Gvern qed ji©u kkonfermati li qed jintla˙qu mhux biss miç-çifri ppubblikati imma wkoll g˙ax qed jidher biç-çar li l-©id qed jin˙ass b’mod effettiv millpoplu. It-tkabbir ekonomiku qed jil˙aq il-bwiet tan-nies b’mod reali. Is-sens ta’ ottimiΩmu qed ji©i manifestat mill-poplu b’aktar kunfidenza fl-infiq tieg˙u. Madankollu, iΩ-Ωieda fl-infiq u l-konsum mhux attribwit lejn l-g˙oli tal-˙ajja imma g˙al Ωieda filkonsum ta’ prodotti u servizzi ta’ divertiment u mistrie˙, b˙al ng˙idu a˙na btajjel. Politika Negattiva (PN) Óasra li Ω-Ωmien mistenni minn kul˙add g˙adda u jdum biss ˙amest ijiem, g˙ax l-OppoΩizzjoni g˙all-karnivalati qatt ma t˙allina sajma u fl-astinenza. Nibda bil-kwistjoni talbejjieg˙a tal-monti fi Triq lOrdinanza, il-Belt. Lil hinn mill-opinjoni ta’ jekk din ittriq hix adattata g˙all-bejg˙ fil-monti, partikolarment inna˙a ta’ fuq ta’ din it-triq, dlonk to˙ro© l-OppoΩizzjoni tiddikjara li ma taqbilx li f’din it-triq isir il-bejg˙ talmonti u l-Kap talOppoΩizzjoni sostna li l-kultura ti©i l-ewwel qabel il-voti. Imma, Alla jista’ kollox ma la˙aqx g˙alaq ˙alqu li ma ©ietx ippubblikata email fejn l-istess PN f’disperazzjoni f’lejlet l-a˙˙ar elezzjoni, wieg˙ed lill-bejjieg˙a talmonti li, ©aladarba l-PN jirba˙ l-elezzjoni, huma jimxu g˙al Triq l-Ordinanza. Imma ta˙sbux li l-PN ammetta li g˙amel U-turn papali. Ma tarax! Bla mist˙ija ta’ xejn sa˙qu li g˙amlu din id-dikjarazzjoni lill-bejjiegh˙a tal-monti lejlet l-elezzjoni

g˙ax ing˙ataw indikazzjoni li l-PL la˙aq l-istess ftehim malbejjieg˙a tal-monti u g˙aldaqstant g˙all-konvenjenza weg˙du l-istess ˙a©a huma wkoll biex ma jitilfux il-voti. G˙iduli intom, g˙eΩieΩ qarrejja, jekk din hix dikjarazzjoni ta’ partit li ma tistax tafdah fil-weg˙di li jag˙mel. Partit li lest li jigdeb u jwieg˙ed weg˙di fierg˙a, imbasta jibqa’ ggranfat malpoter. Óallina, Sur Kap talOppoΩizzjoni, hekka ma ©©ibux il-voti qabel kull prinçipju ie˙or. G˙amluha sfaççatament diversi drabi filweg˙di li wieg˙du fil-manifest elettorali tag˙hom. Nag˙ti eΩempju wie˙ed, b˙al ng˙idu a˙na tat- tablets b’xejn, fejn kif il-PL qal li se jag˙ti tablet lill-istudenti tarraba’ sena, il-PN qabdithom ferneΩija u wara sieg˙a ˙ar©u l-PN jg˙idu f’paniku li se jag˙tuhom lil istudenti kollha. Il-Kap tal-OppoΩizzjoni qal li mhux se jitkellem aktar nhar ta’ Óadd, imma na˙seb li l-a˙jar li jΩomm ˙alqu mag˙luq fil-©ranet kollha biex ma jkomplix jiΩloq finniexef. Wara s-sentenza millQorti li tat Ωew© si©©ijiet o˙ra lill-PN fil-Parlament, ˙are© Dr Busuttil isostni li jekk il-Gvern jappella minn din is-sentenza jkun insult g˙all-poplu. Dan ma kienx biΩΩejjed g˙ax fl-istess ©img˙a, din id-darba fuq liskandlu taΩ-Ωejt, il-Kap talOppoΩizzjoni qalilna li lakbar skandlu huwa li Joseph Muscat uΩa dan il-kaΩ g˙al skop politiku tieg˙u

qabel l-elezzjoni. Dawn huma dikjarazzjonijiet li flopinjoni tieg˙i xejn ma jag˙mlu ©ih lil-OppoΩizzjoni ta’ repubblika demokratika b˙al tag˙na, oppoΩizzjoni li tippretendi li ti©i meqjusa b˙ala gvern alternattiv. G˙alija l-akbar skandlu u insult huwa li l-esponenti talOppoΩizzjoni bla mist˙ija ta’ xejn jibqg˙u jiΩolqu minn kull te˙id ta’ responsabbiltà u juru bl-iddikjarat li m’g˙andhomx Ωejt f’wiççhom. Tal-a˙˙ar Din il-©img˙a fuq portal lokali qrajt li l-gass se jibda ji©i mwassal fil-Port ta’ Dellimara minn vapur ÌappuniΩ li n˙adem fl-1983. Dan il-portal donnu ried joskura l-politika tal-ener©ija ta’ dan il-Gvern u jitfa’ d-dubji mill©did fuq kemm se jkun sigur li jin©ieb il-gass bil-vapuri. Dawn l-Insara li jippruvaw ixekklu u jitfg˙u d-dubju u lbiΩa’ fl-im˙u˙ tan-nies ng˙idulhom li l-informazzjoni li Ωvelaw mhix negattiva sal-a˙˙ar. Anzi, hija tassew poΩittiva. Dan g˙ax din il-portal ikkonfermaw li, jewwilla, dawn il-vapuri li j©orru l-gass tassew jeΩistu u ilhom jeΩistu mill-inqas sa mill-1983 u mhux b˙al ma tqanΩ˙u kemm fel˙u GonziPN u l-alleati tieg˙u qabel l-a˙˙ar elezzjoni biex i©ibu dawk is-suppost esperti fil-li©i marittima fuq il-mezzi tax-xandir sabiex jikkonvinçuna li dawn il-vapuri ma jeΩistux.

12 22|02|2015

kullhadd.com

kÓ OpINjONI

IL-FUTUR TAÛ-ÛONA EWRO

Kearon Bruno Membru uffiçjali FÛL

Nhar it-Tlieta li g˙adda kont guest speaker f’isem il-Forum Ûg˙aΩag˙ Laburisti waqt dibattitu li sar fl-Università ta’ Malta mtella’ mill-g˙aqda studenteska JEF, fejn ©ew diskussi diversi kwistjonitijiet li jikkonçernaw lilna l-Maltin kemm b˙ala Ewropej kif ukoll b˙ala membri fiΩ-Ûona Ewro. Dawn jinkludu s-sitwazzjoni preΩenti filGreçja u l-qag˙da finanzjarja ta’ dan il-pajjiΩ, il-futur taΩÛona Ewro u anke fuq it-TTIP, li g˙al ˙afna huwa kunçett ©did g˙ax ma tantx hemm informazzjoni dwaru. Id-diskussjoni fet˙et bil-mistoqsija ta’ x’wassal g˙all-kriΩi finanzjarja tal-2008, u ta’ min kien it-tort; jekk hux tal-gvernijiet, il-mod ta’ kif ja˙dem il-privat jew inkella l-attitudni talpoplu. Jien s˙aqt fuq il-punt li l-kriΩi finanzjarja waslet sforz tal-kilba g˙all-flus u politika qarrieqa. L-ori©ini tal-kriΩi finanzjarja kienet fl-Istati Uniti fejn kien hemm ˙afna avvenimenti li se˙˙ew flimkien; fostom il-kollass u falliment tarraba’ l-akbar bank tal-investimenti fl-Amerka – Lehman Brothers, il-prezzijiet tal-proprjetajiet li tbaxxew f’daqqa, u anke il-fatt li l-banek bdew isellfu b’mod xejn prudenti. S˙aqt fuq ir-rwol tal-gvernijiet f’din il-kriΩi, g˙ax kienu deçiΩjonijiet Ωbaljati min-na˙a tag˙hom li wasslu g˙al dan leffett, u li min˙abba l-globalizzazzjoni mexa anke salEwropa. Il-gvernijiet immiraw g˙al-liberalizzazzjoni tas-suq finanzjarju sabiex jag˙tuhom aktar lok fejn jikbru, iΩda arralhom. Alan Greenspan, li kien il-mexxej tal-Federal Reserve Amerikan qal: “L-akbar Ωball li g˙amilt kien meta fdajt lil persuna umana,” u dan g˙ax il-libertà li kien hemm fis-settur bankarju ta lok g˙al abbuΩi kbar. Ovvjament, il-kriΩi finanzjarja Amerikana wasslet sabiex l-investituri Ewropej ukoll jit˙assbu dwar il-flus tag˙hom u sa˙ansitra rajna banek, fosthom Northern Rock, li fallew g˙ax ma la˙˙qux malammont ta’ ˙ru© ta’ flus mill-

banek tag˙hom. Dan juri dak li fl-ekonomija nsej˙ulu ripple effect jew domino effect, fejn il-kwistjoni tal-bank Lehman Brothers tefg˙et dell ikrah fuq is-sistema bankarja dinjija. FlEwropa dan beda bi kriΩi filbanek li ©ew meg˙juna millflus tal-poplu permezz tat-taxxi u evolva fil-kriΩi Ewropea fejn stajna naraw pajjiΩi bi djun kbar. Tant kienet sitwazzjoni diffiçli li sa˙ansitra kellu jintervieni l-Bank Çentrali Ewropew sabiex jipprovdi bailouts lil erba’ pajjiΩi, foshtom il-Greçja. Dan jitfa’ dawl fuq id-differenzi ekonomiçi li juru l-qasma bejn il-pajjiΩi ta’ fuq u dawk t’isfel li, avolja differenti totalment minn xulxin, xorta jag˙mlu parti mill-istess Ûona Ewro. Id-diskussjoni kompliet billi s˙aqna li l-kriΩi tal-ewro g˙adha ma g˙addietx, avolja nistg˙u naraw aktar stabbiltà minn qabel. Il-problemi preΩenti huma: ir-rata ta’ qg˙ad li g˙adha g˙olja ˙afna, il-biΩa’ min-na˙a tal-entrapriΩi u l-konsumaturi sabiex jissellfu aktar wara dak li ©ara fis-snin ta’ qabel, u anke l-fatt li aktar restrizzjonijiet fuq il-banek qed iwasslu sabiex dawn inaqqsu lammont ta’ self tag˙hom peress li issa huwa marbut mal-

ammont ta’ kapital miΩmum mill-bank. Il-kwistjoni Griega tmur aktar mill-kriΩi finanzjarja u l-bailout li ©ie mog˙ti lilhom. L-Unjoni Ewropea u Ω-Ûona Ewro kellhom g˙an wie˙ed f’mo˙˙hom, dak li jikbru b˙ala nazzjonijiet. Il-Griegi bag˙bsu l-finanzi tag˙hom sabiex jissodisfaw idd˙ul fiΩ-Ûona Ewro, u nnuqqas ta’ superviΩjoni minna˙a taΩ-Ûona Ewro wassal sabiex g˙all-bidu ˙add ma induna li l-Griegi mifnijin biddejn. Il-fatt li l-Griegi issa kellhom il-munita ewro wassal sabiex dan ta lok g˙al infiq enormi min˙abba l-fatt li lmunita ewro kienet aktar b’sa˙˙itha u anke setg˙u jie˙du mg˙axijiet baxxi ˙afna. L-infiq kien wie˙ed fi pro©etti li ma jrendux tkabbir ekonomiku (terminu li flekonomija nsej˙ulu white elephant projects ). Dan nistg˙u narawh meta l-Griegi ospitaw il-log˙ob olimpiku fejn intefqu biljuni ta’ liri fi stadiums li llum il-©urnata spiççaw mitluqa u fi stat ˙aΩin ˙afna. Dan kompla jitfa’ l-poΩizzjoni finanzjarja talpajjiΩ lura sakemm faqqg˙et ilkriΩi finanzjarja li wriet il-vera qag˙da tal-pajjiΩ Grieg. Il-fatt li l-Griegi aççettaw il- bailouts

ifisser li dawn kellhom joqog˙du g˙al dak li Ω-Ûona Ewro imponiet fuqhom, fosthom miΩuri ta’ awsterità. Fil-25 ta’ Jannar ta’ din is-sena, g˙allewwel darba fl-istorja talGreçja ©ie elett il-Partit Syriza fejn il-Prim Ministru l-©did Alexis Tsipras tela’ fuq il-mandat li jie˙u ˙sieb il-kwistjoni tal- bailout u anke juri li lmiΩuri ta’ awsterità imposti fuq il-poplu Grieg ma wasslu mkien iΩda komplew ikissru lekonomija Griega. Is-sitwazzjoni Griega b˙alissa hija riΩultat ta’ deçiΩjonijiet Ωbaljati minn amministrazzjonijiet preçedenti li issa qieg˙ed ibati g˙alihom iΩ-Ωg˙ir. B’hekk jid˙ol l-aspett uman ta’ kif ser nikkontrollaw din il-kwistjoni ming˙ajr ma nkomplu ng˙aff©u lill-poplu Grieg. Yanis Varoufakis, ilMinistru tal-Finanzi Grieg qieg˙ed jitlob mhux li jin˙afer id-dejn iΩda li jkun hemm pjan ©did fuq l-aspett keynesian li jer©a’ jqajjem fuq tag˙ha lekonomija Griega u mhux ilmiΩuri ta’ awsterità. Sa˙aq ukoll fuq il-fatt li jekk il-Greçja kellha titlaq miΩ-Ûona Ewro, dan jag˙ti lok sabiex pajjiΩi o˙ra jag˙mlu l-istess u dan iwassal g˙at-tmiem tal-ewro. Personalment nemmen li pajjiΩi o˙ra jo˙or©u miΩ-Ûona Ewro diment li l-Greçja tavvanza ’l quddiem wa˙edha, u l-probabbiltà li dan ji©ri huwa minimu ˙afna. B’hekk jid˙ol l-aspett uman fejn g˙andna niftakru filpoplu Grieg f’dan iΩ-Ωmien diffiçli. Nemmen ukoll li ma g˙andux jin˙afer id-dejn iΩda naqbel ma’ Varoufakis li g˙andu jkun hemm pjanijiet ©odda li jippromovu tkabbir ekonomiku. Din il-kwistjoni twassal fissuççess li l-unjoni monetarja kellha fiΩ-Ûona Ewro u tqajjem il-punt li ma jistax ikollok pajjiΩi b’ekonomiji differenti g˙all-a˙˙ar li j˙addnu l-istess munita. Bid-d˙ul fiΩ-Ûona Ewro, pajjiΩ içedi ma©©oranza mis-sovranità monetarja lillBank Çentrali Ewropew u dan ifisser li issa l-pajjiΩ ma jistax inaqqas il-valur tal-munita sabiex iΩid il-kompetittività. Fl-a˙˙ar ta’ dan id-dibattitu ˙arisna lejn it-TTIP u ddiskutejna kemm il-vanta©©i u anke kwistjonijiet li g˙adhom mhux çari f’dan ir-rigward. Free trade huwa fattur li jwassal g˙al tkabbir ekonomiku li mieg˙u i©ib nuqqas fil-qg˙ad, u anke titjib fil-kundizzjonijiet taxxog˙ol. Riçentament l-Ewropa ffirmat ftehim g˙all-kummerç mal-Korea t’isfel fejn rajna Ωieda fl-ammont tal-esportazzjonijiet lejn dan il-pajjiΩ. U˙ud mil-kwistjonijiet li jitfg˙u dell ikrah fuq it-TTIP huma nnuqqas ta’ trasparenza, l-ISDS u anke l-kwistjoni ta’ sa˙˙a b’xejn. Fir-rigward tal-ISDS, dan jag˙ti çertu sa˙˙a lill-korporazzjonijiet fuq il-gvernijiet. Dan stajna narawh fil-Ìermanja fejn kumpanija ÛvediΩa li tipproduçi ener©ija nukleari qieg˙da tfittex lill-Gvern ÌermaniΩ g˙al danni ta’ biljuni ta’ ewro g˙all-fatt li dan il-Gvern waqqaf kull tip ta’ ener©ija nukleari wara d-diΩastru ta’ Fukushima fil-Ìappun. Minna˙a ta’ sa˙˙a b’xejn ilKummisjoni serr˙et ras il-pubbliku meta qalet li dan mhux parti mit-TTIP.

eDiTORjaL kÓ

22|02|2015 13

kullhadd.com

www.kullhadd.com iNDiRiZZ POSTaLi ÌuRNaLiSTi RekLami imPaÌNaR u DiSiNN

Çentru Nazzjonali Laburista, Triq Mile End, il-Óamrun, ÓMR 1717 Ritianne Agius ritianne@kullhadd.com, Liam Gauci liam@kullhadd.com, u Glen Falzon glen@kullhadd.com 2090 1410/13 Alan Saliba sales@kullhadd.com 2090 1520 Leanne Grech editorial@kullhadd.com 2090 1411

eDiTORjaL Dejjem b’xi ÓaÌa ÌDiDa! Aktar minn elfejn u tliet mitt sena ilu lfilosfu Grieg Aristotele kien qal: “Mill-Afrika dejjem to˙or© xi ˙a©a ©dida!” Sal-lum g˙adna ma nafux sewwa lil dan il-kontinent, a˙seb u ara fi Ωmien il-Greçja antika. L-Afrika huwa kontinent sinjur iΩda fqir fl-istess ˙in. Sinjur fil-minerali u riΩorsi naturali. Fqir g˙ax dawn ir-riΩorsi, ilparti kbira minnhom mhumiex f’idejn l-Afrikani iΩda monopolju tal-pajjiΩi sinjuri filPunent. Fqir, g˙ax il-parti lkbira tal-poplazzjoni tg˙ix f’faqar u miΩerja kbira min˙abba li l-©id li hemm f’pajjiΩhom qatt ma jitqassam b’©ustizzja. L-Afrika ilha g˙al mijiet ta’ snin tkun sfruttata, bi gvernijiet li ma jafux xi tfisser demokrazija, ma jafux jamministraw b’©ustizzja u b’sistemi korrotti li jag˙mlu lil ftit sinjuri u lbqija fqar. Ma hux fl-interess ta’ dawk li jippontifikaw kif g˙andha tkun l-Afrika li jaraw li s-sistemi f’dan il-kontinent jinbidlu. L-ipokresija tal-pajjiΩi sinjuri fir-rigward ta’ dan ilkontinent hija grassa. G˙alhekk mill-Afrika jo˙or©u ˙wejje© li issa anke lill-Punent qeg˙din ikiddu. L-Ebola sallum g˙adha l-biΩa’ ta’ ˙afna pajjiΩi fil-Punent. Meta xi infermier, tabib jew missjunarju mill-Punent jie˙u din il-marda, l-Ewropa kollha toqmos u titwerwer. Sakemm il-mard jibqa’ f’dan il-kontinent, flEwropa kul˙add mo˙˙u mistrie˙. Meta l-Ebola fe©©et l-ewwel darba, ˙add ma refa’ sebg˙u sakemm baqg˙et f’dan il-kontinent. Il-kumpaniji farmaçewtiçi ftit li xejn jinvestu f’mard li jfe©© fl-Afrika g˙ax g˙alihom dan huwa suq fqir. Ma hemmx il-flus li ssib fil-pajjiΩi affluwenti. Aktar isiru investimenti f’mediçini relatati ma’ mard tas-sinjur b˙alma huma dawk tal-qalb, pressjoni u dijabete milli ma’ dawk tal-fqir b˙alma huma l-malarja, il-poljo u issa l-Ebola. Ftit jimporta li f’dan il-kontinent imutu n-nies b˙ad-dubbien. Issa min˙abba gwerer çivili, issa min˙abba mard, issa min˙abba ˙a©a u issa min˙abba ˙a©a o˙ra. Il-mijiet li jmutu ta’ kuljum f’dan il-kontinent lanqas g˙adhom jag˙mlu a˙bar. IΩda meta ji©ri dak li ©ara f’Pari©i u ftit taljiem ilu f’Kopen˙agen, li huwa ˙aΩin u kundannabbli, lEwropa titrieg˙ed. Il-kawΩa ta’ din il-biΩa’ ˙ier©a mill-Afrika, li llum saret bejta ta’ gruppi fundamentalisti li jag˙mlu g˙ajb lill-IΩlam. Mill-Afrika jo˙or©u lBoko Óaram, l-al-Qaeda, l-al-

Shebab u issa l-lSIS, li bilmetodi barbari tag˙hom qeg˙din jitterrorizzaw qalba Ewropea. Is-saram kollu tad-dinja b˙al donnu jinsab ikkonçentrat f’dan il-kontinent. IΩda dan li qeg˙din naraw huwa l-effett ta’ kawΩa. Il-kawΩa tinsab fi snin ta’ storja ta’ kolonjaliΩmu li ma g˙allem xejn u ˙alla Afrika mifruda u mkissra. KolonjaliΩmu li assigura li l-©id jibqa’ f’idejn dawk li kienu lkolonjalizzaturi ta’ dawn ilpajjiΩi. G˙alhekk il-pajjiΩi talPunent g˙andhom piΩ storiku morali kbir fuq spallithom biex isibu soluzzjoni dejjiema u

mhux tal-mument kif dejjem g˙amlu. B’konsegwenza ta’ dan, millAfrika qeg˙din naraw ˙er©in multitudni ta’ nies li lesti anke jsibu l-qabar tag˙hom filMediterran basta ja˙arbu millmiΩerji ta’ dan il-kontinent. I˙arsu lejn dawk li kienu jikkmandawhom u li g˙ad g˙andhom interessi kbar kummerçjali f’dan il-kontinent. Ifittxu ˙ajja a˙jar g˙alihom u g˙al uliedhom. Ja˙arbu millbiΩa’ u t-terrur ta’ movimenti fundamentalisti li, wara kollox, g˙andhom armi li, mhux ˙ar©u, iΩda da˙lu fl-Afrika. Larmi huma l-unika ˙a©a li ma

˙ar©ux mill-Afrika. Il-pajjiΩi Ewropej u anke l-Istati Uniti jridu jifhmu li l-interventi miltari jistg˙u biss isolvu lproblema g˙all-mument. Tista’ tne˙˙i dittatur, iΩda ma jiswa xejn jekk jinbet floku periklu akbar. Dan ©ara fil-Libja u ser ikompli ji©ri f’pajjiΩi Afrikani o˙rajn jekk ma n˙arsux aktar fit-tul biex infejqu u mhux nisfruttaw lil dan il-kontinent. G˙alhekk jag˙mel sens ˙afna l-Millenium Project li twieled 17-il sena ilu ta˙t il-mantell talÌnus Mag˙quda. A˙na nemmu li d-diskors irid jinbidel minn wie˙ed li n˙arsu lejn dan il-kontinent b˙allikieku kien inferjuri g˙allbqija tad-dinja, g˙al wie˙ed li nirsistu biex jitjieb b’mod ©enwin. Biex dan isir irridu noffru l-g˙ajnuna ©enwina tag˙na. Ma g˙andniex nag˙mlu ˙ilitna biex l-Afrikani jibqg˙u f’dan il-kontinent g˙ax ma rriduhomx jersqu lejna. LAfrika ma g˙andhiex isservi ta’ ˙abs kbir. Irridu ng˙inuhom jibqg˙u f’dan il-kontinent billi nag˙tuhom sistemi a˙jar ta’ g˙ajxien. Dan l-isforz g˙adu qatt ma sar mill-komunità internazzjonali. Sakemm dan l-isforz ma jsirx g˙ad irridu nistennew ˙wejje© ©odda jo˙or©u millAfrika…˙wejje© li jkiddu u jkomplu jiΩirg˙u l-biΩa’.

14 22|02|2015

kullhadd.com

KÓ ittri

KapitaliÛmu mhux imraÛÛan Sur Editur, G˙ax wie˙ed ikun kontra lkomuniΩmu ma jfissirx li wie˙ed ikun favur il-kapitaliΩmu mhux imraΩΩan. Anzi, lICFTU fit-tiswir tag˙ha hekk kienet. Il-Papiet, sa minn sekli ilu, ilhom iwissu kontra kapitaliΩmu selva©© li jassar lil bniedem, mhux biss lill-˙addiem g˙ax jisfruttah iΩda wkoll lil dawk li jwettquh g˙ax jag˙mew mill-kapital u ma jibqg˙ux i©ibu ru˙hom ta’ bnedmin. Ftit ilu, fuq ©urnal ie˙or bilMalti ta’ tmiem il-©img˙a, avukat G˙awdxi tkellem dwar

il-provedimenti tal-li©i, anke f’Malta, kontra l-manipular tassuq. Kitba tajba li Ωammejt u qed inkompli nistudja. Dan g˙ax meta n˙ares madwari u nifli dak li jkun g˙addej ma nistax ma nit˙assibx. L-a˙bar li ser isir ombudsman finanzjarju hu pass fid-direzzjoni t-tajba. Però, kif jg˙id il-qawl: il-prevenzjoni hi a˙jar mill-kura. Listess fejn jirrigwarda l-abbuΩi, jew dawk li jistg˙u jitqiesu b˙ala abbuΩi minn çerta perspettiva a˙jar ji©u evitati milli wara jkun hemm min jara kif jirrimedja. Wie˙ed mill-perikli fis-suq u fl-ekonomija hi konçentrazzjoni

kbira f’xi settur, jew setturi, ta’ operatur wie˙ed. G˙adni niftakar eks-Prim Ministru, illum ukoll eks-President Emeritu, li ma kienx favur li f’pajjiΩna jkollna xi nofs tuΩΩana azjendi enormi li lejhom ikun attribwit persenta©© g˙oli ta’ dak li nesportaw (fi prodotti jew servizzi) u li jimpjegaw numru kbir ta’ ˙addiema. Dan ukoll g˙ax il©ganti korporattivi mhux jesportaw u joffru servizzi biss iΩda wkoll jaraw kif jinfluwenzaw il-politika biex ikun hemm kundizzjonijiet favurihom, minkejja li dawn jistg˙u jkunu anqas favorevoli lejn il-bqija talpajjiΩ. Dak iΩ-Ωmien li kien sar

dak id-diskors kien jirrigwarda l-iΩvalutar tal-lira Maltija. Illum u g˙ada jistg˙u jkunu affarijiet o˙ra. IΩjed ma jit˙allew jamalgamaw kumpaniji ma’ xulxin li jkollhom konçentrazzjoni g˙olja f’xi settur, nibΩa’ li iΩjed jiΩdiedu l-perikli. Quddiem Ωviluppi li qed nara jsiru niskanta kemm m’g˙andhomx snien dawk li dmirhom hu li ma jippermettux li jkun hemm minn jersaq lejn kwaΩi monopolju. U b’monopolju ma jfissirx li jkollu, pereΩempju, illukandi kollha tal-pajjiΩ, biΩΩejjed ikollu viçin in-nofs tallukandi b’˙afna stilel.

Periklu ie˙or li nara, li kien wissa kontrih fost l-o˙rajn, mhux xi ekonomista prim, iΩda tabib irtirat Awstraljan li mar jg˙ix f’Kalifornja, Dr Fred Schwarz, hu d-dipendenza ta’ istituzzjoni li tag˙ti s-self fuq klijent kbir wie˙ed. Fil-ktieb tieg˙u You can trust the Kommunists to be Kommunists li fih kolonni ta’ g˙erf, Dr Schwarz jg˙id li jekk bniedem issellef biex jixtri dar u ma jibqax i˙allas il-pagamenti, min sellfu jkun jista’ jiproçiedi kontrih ming˙ajr biΩa’ li, jekk jag˙mel hekk, l-istituzzjoni ser tbati xi konsegwenzi kbar u mifruxa. IΩda jekk ikun hemm min ˙a jew qed jie˙u dejjem self akbar u ma jkunx qed jasal, dak li sellfu joqg˙od ferm attent u ma tantx imur biex je˙odlu xi binja, tnejn jew iΩjed, g˙ax dawn vojta u jekk ma jkunux qed ji©u operati mill-impreditur ma j©ibux ritorn. U hekk mhux biss jitlef li jkun sellef, iΩda wkoll jipperikola l-vijabbiltà tieg˙u, ˙a©a li ΩΩommu milli jiproçedi kontra tali, u dan ilkapitalisti l-kbar jafuh u jipprattikawh! Anke mill-persepttiva tal˙addiem, aktar ma jkun kbir dak li jimpjegah anqas ikollu sa˙˙a jieqaf g˙all-jeddijiet tieg˙u u, jekk i˙alli jew jitlef dak l-impjieg, ikollu anqas g˙aΩla, jew xejn fejn jimpjega ˙inu bla ma jitlef mil-livel ta’ paga u kundizzjonijiet li jkollu qabel. U hawn jiddispjaçini li minn dak li nosserva mhix mifruxa daqskemm g˙andha tkun is-solidarjetà fost il˙addiema. PereΩempju g˙adni niftakar, snin ilu, f’lukanda f’San Ìilajn li keççiet ix-shopsteward ‘bil-muΩika’, u fiha baqg˙u jsiru attivitajiet fost lo˙rajn dwar is-sa˙˙a u s-sigurtà u anke socials minn g˙aqdiet tal-˙addiema. Attivitajiet li kellhom ikunu bojkottjati minn min ried juri solidarjetà ma’ dak il˙addiem, ma nafx minn hu, iΩda li tkeçça g˙ax qabeΩ g˙al s˙abu u biex ipattuhielu sabu xi ˙a©a f’xog˙lu fuqiex jaqbdu mieg˙u. L-istess lukanda presti©©juΩa f’nofs il-pajjiΩ tkeççi bla avviΩ xejn lill-parttimers g˙ax riedet tirristruttura snin ilu, wara li bla dubju rnexxielu j©ib finanzjament, wie˙ed minn sensiela, u min imexxiha sa anke m’ilux ing˙ata midalja! Drawback ie˙or hu wkoll g˙all-investitur ‘passiv’ li g˙ax ma jikkmanda xejn u ji©i konsultat, jekk ji©i, darba f’sena dwar kif ikunu sejrin l-affarijiet, jag˙mel investiment f’kumpanija ta’ lukandi lokali u jsib li mhux biss ma ˙ax ritorn, dividendi u bil-valur ta’ dak li investa nieΩel ’l isfel fuq g˙add ta’ snin, talli ser jisba˙ u jsib li l-investiment tieg˙u, li xtaqu jkun g˙al perjodu twil lokali biex jg˙inu meta ji©i biex jirtira, ser ikun amalgamat ma’ kumpanija b’lukandi barra lpajjiΩ. Lukandi f’g˙add ta’ pajjiΩi b’diffikultajiet kbar. Kumpanija li r-reputazzjoni tag˙ha hi li ftit li xejn t˙allas dividendi. L-aqwa li l-kapjiet imorru tajjeb, wie˙ed g˙ax isir aktar ©gant milli hu, u l-o˙rajn g˙ax minn imprendituri jsiru impjegati kapijiet! J. BONETT BALZAN, IL-BALLUTA

ittRi KÓ

22|02|2015 15

kullhadd.com

ÓAJR lil min il-PlAnÇieR u l-BAnDAloRA imexxi lil mAltA tAl-imQABBA JAGÓlQu 20 SenA

Sur Editur, Korruzzjoni, inkwiet sfrenat, skandli (l-a˙˙ar wa˙da l-iskandlu taΩ-Ωejt), gideb. Dawn huma kollha affarjiet assoçjati mal-Partit Nazzjonalista. Partit li qatt ma g˙amel xejn g˙all-poplu Malti ˙lief inaddafhom mill-but fit-taxxi, mhux ta’ b’xejn ˙afna Nazzjonalisti bidlu l-prinçipji tag˙hom u vvutaw lill-Partit Laburista fl-a˙˙ar elezzjoni. Ninsab çerta li aktar nies ser jag˙mlu hekk kwaΩi tliet snin o˙ra. Dawn huma nies li jaslu biex jag˙mlu kollox, la kienu kapaçi jidfnu nies mejta fil-miΩbla bosta snin ilu, ma ti©ihom reqqa minn xejn. Tista’ tg˙id li kull wie˙ed u wa˙da minnhom li hemm filParlament, avolja nobg˙od ni©©eneralizza, hemm xi storja xejn sabi˙a tmiss mieg˙u, Kulma jag˙mlu jag˙mluh bil-‘malafede’ (intenzjonijit ˙Ωiena) iΩda jippruvaw ibellg˙uha lin-nies li hi xi ˙a©a tajba g˙alihom. Imsieken, imbag˙ad tmur tarahom ixejru l-bandiera tal-PN. Min jaf kemm il-membri parlamentari stess jid˙ku bihom! Niftakar mara anzjana Nazzjonalista tg˙idli: “Anke jekk litteralment isallabni, xorta nibqa’ nivvota lill-Partit Nazzjonalista.” Naf li g˙edtilha: “Intom mhux dejjem ˙abbejtu min sawwatkom; ara jien, g˙ax in˙obb lili nnifsi, qatt ma jien ser nivvota lil min ja˙qarni “Hekk jifhmuha l-partitarji tag˙hom, bil-musmar f’darhom u jkantaw ilglorja.” Imsieken! Imag˙ad g˙andna lil Joseph Muscat, ra©el nadif g˙all-a˙˙ar; ra©el li ebda forma ta’ korruzzjoni ma tmiss mieg˙u; ra©el tal-familja li jrid imexxi lil Malta b˙alma jmexxi l-familja. Hawnhekk niftakar fi kliem Theodore Roosevelt, President talAmerika bosta snin ilu, meta qal: “Jekk m’intix kapaçi tmexxi familja m’intix kapaçi tmexxi pajjiΩ.” Kemm kellu ra©un, g˙ax ilPrim Ministru Malti jmexxi dan il-pajjiΩ qisu l-familja tieg˙u kollha tg˙ix fih. M’iniex bi˙siebni nkanta d-doni tieg˙u, ng˙id biss li g˙amel ˙afna u ˙afna ©id. Le, mhux dejjem qbilt mieg˙u. Hawn xi ˙add jaqbel mal-familja l-˙in kollu? Jew mar-ra©el il-˙in kollu? A˙seb u ara kemm nista’ naqbel ma min imexxi lil Malta l-˙in kollu. Biss dan ir-ra©el g˙amel ˙afna ©id, speçjalment meta da˙˙al il-kimoterapija f’G˙awdex biex in-nies b’mard serju ma jkollhomx ibatu t-taqlib tal-vapur biex ji©u Malta. Din hi xi ˙a©a li dejjem insemmiha, forsi g˙ax na˙dem l-Isptar Mater Dei. Jg˙idu li meta xi ˙add ikun qed jikber, i˙ares lura lejn ˙ajtu u jara x’g˙amel tajjeb. Li g˙amilt tajjeb jien huwa li ©ejt Laburista. Grazzi Mulej. VALERIE BORG, BL-EMAIL

Sur Editur, Is-sena 1995 kienet sena ta’ importanza straordinarja g˙asSoçjetà MuΩikali Madonna talÌilju tal-Imqabba g˙ax kien ja˙bat il-Ìublew tad-Deheb mit-twaqqif tal-Banda Madonna tal-Ìilju b˙ala lewwel banda Mqabbija. Kien tassew bix-xieraq li dan lavveniment ji©i kkommemorat, g˙ax proprju bit-twaqqif ta’ din il-banda, l-arti muΩikali ©iet introdotta g˙all-ewwel darba fir-ra˙al tal-Imqabba. L-attivisti tas-Soçjetà MuΩikali Madonna tal-Ìilju riedu li dan l-avveniment jibqa’ mfakkar g˙al dejjem, u g˙alhekk ˙asbu biex lill-banda jag˙tuha rigal li ji©bed lejh l-ammirazzjoni ta’ kul˙add. Hawnhekk qieg˙ed nirreferi g˙all-plançier talbanda li ©ie inawgurat proprju nhar l-Erbg˙a 14 ta’ Ìunju 1995, quddiem udjenza ta’ aktar minn 800 ru˙. Fuq disinn tal-mibki Salvu Bugeja, din l-opra ©iet minquxa minn injam ta’ valur b˙al ©ewΩ u kewba, u g˙alhekk nistg˙u ng˙idu li b’dan ilplançier naraw bidu ta’ rivoluzzjoni ©dida fejn jid˙ol larmar tal-festa, fejn qabel konna mdorrijin naraw bçejjeç

ir˙amati, il-plançier talImqabba issa huwa llustrat b’dehra rikka li tixbah ferm lil dik tal-bradelli li naraw armati ta˙t xi vara fil-knejjes tag˙na. Id-dawra tal-plançier hija mΩejna b’gallerija tal-bronΩ, u 12-il niçça b’bustijiet tal-aktar kompoΩituri mag˙rufa filqasam tal-muΩika klassika. Dettalji tal-iskultura fina, ma˙duma bl-idejn millImqabbin, ©iet indurata b’folji tad-deheb 18-il karat li kompla jΩid mal-presti©ju ta’ dan ilmonument li jista’ ji©i ammirat ta’ kull sena fil-pjazza ewlenija tal-Imqabba tul il-©img˙a talfesta tal-Madonna tal-Ìilju. Dik l-istess lejla, flimkien ma’ dan il-plançier, iΩΩanΩnet opra o˙ra ta’ klassi: il-bandalora talbanda li ©iet irregalata millfamilja Baldacchino, benefatturi ewlenin tas-Soçjetà. Disinn tal-istess Salvu Bugeja, din ilbandalora ©iet irrakkmata bi ˙jut tad-deheb mill-arti©jana Mqabbija u partitarja, is-Sinjura Emmanuela Galea Mangion, filwaqt li l-pittura çentrali li turi figura tal-Madonna talÌilju saret mill-artist G˙awdxi Pawlu Camilleri Cauchi. Matul dan iΩ-Ωmien, dan ilplançier laqa’ fuqu w˙ud millaqwa talent lokali u ospita

kunçerti bandistiçi tal-og˙la livell. Daqqew fuqu wkoll diversi formazzjonijiet muΩikali barranin, b’mod partikolari mill-art tal-muΩika, lAwstrija, li regolarment jag˙tu s-sehem tag˙hom waqt il-festa tal-Madonna tal-Ìilju. Illum, li g˙addew 20 sena mill-inawgurazzjoni ta’ dawn lopri, xorta wa˙da ma jonqsux li jsa˙˙ru lil dawk kollha li jaqbΩu qabΩa sal-Imqabba tul it-tieni ©img˙a ta’ Ìunju. Opri li jkomplu jag˙mlu ©ie˙ lirra˙al tal-Imqabba, ra˙al Ωg˙ir iΩda mog˙ni b’talenti li jag˙mlu minnu mekka artistika, xhieda tal-volontà m˙addna mis-Soçjetà MuΩikali Madonna tal-Ìilju, li matul din is-sena qieg˙da tfakkar ukoll is-70 anniversarju mit-twaqqif tal-banda. Dawn iç-çelebrazzjonijiet ser ji©u mfakkra kif inhu xieraq tul il-©img˙a ta’ festi speçjali ad unur ilMadonna tal-Ìilju fl-Imqabba bejn l-14 u l-21 ta’ Ìunju 2015.

mill-ka©un tat-telfiet enormi li ©arrab il-PN. Però, sab kura©© biex jag˙mel dak li kien missu ilu li g˙amel wara biss 20 ©urnata mill-˙ru© tal-ist˙arri© tal-fehma pubblika. Il-lezzjoni Simon Busuttil ˙adha wara aktar minn 21 xahar. Óadha mhux g˙ax sema’ minn dak li qallu lpoplu fl-a˙˙ar elezzjoni ©enerali jew wara d-disfatta fl-elezzjoni tal-Parlament Ewropew, iΩda ˙adha wara l-ist˙arri© ta’ Diçembru 2014 li wera çar li Simon Busuttil qed jag˙Ωaq flilma qieg˙ed. Daqshekk jara politikament ’il bog˙od il-Kap Nazzjonalista Simon Busuttil. Barra minn hekk, il-bidla li g˙amel Simon Busuttil fil-kabinett-dell tieg˙u tant kienet koΩmetika li diversi eksministri Nazzjonalisti li tne˙˙ew minn ministri-dell kollha stqarrew li kienu kuntenti bil-kariga ©dida li tahom il-Kap

tag˙hom Simon Busuttil. Biex verament Simon Busuttil ma jkunx koΩmetiku u juri li tassew hu l-Kap tal-PN u li g˙andu l-kura©© u r-rieda li jibdel l-istess partit, g˙andu minnufih jissospendi mill-PN lil diversi eksministri Nazzjonalisti li fuq rashom g˙andhom diversi akkuΩi serji. Jordna inkjesti indipendenti u, wara li jo˙ro© ir-riΩultat ta’ dawn l-inkjesti, jie˙u dawk ilpassi li jkun hemm bΩonn. B’hekk biss li Simon Busuttil jurina kemm verament g˙andu kura©© li jibdel wa˙da sew lill- moribond PN; b’hekk biss jurina kemm hu tassew il-Kap Nazzjonalista u li ma jibΩa’ politikament minn ˙add; billi jaqbad il-klikka li ilha Ωmien li ˙atfet lill-PN minn qruna u jimmansaha wa˙da sew.

MARVIN SCIBERRAS, UFFIÇJAL RELAZZJONIJIET PUBBLIÇI, SOÇ. MUÛ. MADONNA TALÌILJU, L-IMQABBA

Simon BuSuttil KoÛmetiKu Sur Editur, Wara aktar minn 20 xahar mittelfa mist˙oqqa u storika li ng˙ata l-Partit Nazzjonalista, ilKap Nazzjonalista Simon Busuttil ˙alla diversi ministridell fil-kabinett-dell tieg˙u li kienu ministri li kellhom tort kbir fit-telfa xokkanti li kiseb il-PN. Wara dawn ix-xhur kollha Simon Busuttil injora g˙al kollox it-tbeΩbiΩa enormi li lpoplu ta lilu u lill-PN. Wara t-telfa ta’ eluf u eluf ta’ voti fl-a˙˙ar elezzjoni g˙allParlament Ewropew, u wara disa’ xhur, Simon Busuttil g˙al darb’o˙ra injora g˙al kollox din it-tieni tkaxkira li l-poplu ta lilu u lill-PN. Mela wara dawn iΩ-Ωew© telfiet enormi, fejn g˙al xhur s˙a˙ Simon Busuttil ma ˙ax illezzjoni li tah il-poplu, x’©ieg˙el lil Simon Busuttil li ‘issa’ jag˙mel bidla koΩmetika

fil-kabinett-dell tieg˙u? Óafna nies, speçjalment Nazzjonalisti kif ukoll xi osservaturi politiçi li jidher li aktar li huma dilettanti milli professjonali, qed jinsew jew a˙jar jinjorraw li fil-21 ta’ Diçembru 2014 gazzetta blIngliΩ ta’ kull nhar ta’ Óadd ippubblikat st˙arri© fuq il˙idma tal-Gvern Laburista u dik tal-OppoΩizzjoni Nazzjonalista. F’dan l-ist˙arri© irriΩulta li 59.7% ta’ dawk intervistati jemmnu li l-Gvern Laburista qed jag˙mel biçça xog˙ol tajba. L-istess persenta©© kien ta’ 51.7% f’Mejju tal-istess sena qabel l-elezzjonijiet talParlament Ewropew. Il-proporzjon ta’ nies li ja˙sbu li lGvern mhux miexi sew naqas minn 27.7% f’Mejju 2014 g˙al 23.7% fl-ist˙arri© li sar f’Diçembru tal-istess sena. L-istess st˙arri© wera li dawk

li esprimew fehma poΩittiva dwar l-OppoΩizzjoni Nazzjonalista Ωdiedu mar©inalment minn 28.7% f’Mejju 2014 g˙al 29% f’Diçembru. Fuq baΩi personali l-Prim Ministru Joseph Muscat kiseb il-fiduçja ta’ 57.9%. Mentri dawk li qalu li g˙andhom fiduçja f’Simon Busuttil, il-Kap Nazzjonalista, kienu biss 25.4%. Wara dan ir-riΩultat li kien ta’ disfatta enormi o˙ra kontra Simon Busuttil u l-PN, Simon Busuttil ma kellux triq o˙ra li jag˙mel dak li ma g˙amilx wara 20 xahar, jag˙mlu wara 20 ©urnata minn wara li ˙are© l-a˙˙ar st˙arri© tal-fehma pubblika f’Diçembru tal-2014. Mela wara 20 xhar Simon Busuttil ma sabx kura©© li jne˙˙i minn ministri-dell lil Tonio Fenech, George Pullicino u eksministri o˙ra Nazzjonalisti li kienu parti

PARTITO NEGATO, RAÓAL ÌDID

16 22|02|2015

kullhadd.com

Minsk-2 ÓadeM? Il-ftehim ta’ waqfien mill-©lied li sar il-©img˙a l-o˙ra bejn il-Gvern Ukrain u r-ribelli separatisti ma kellux l-effett mixtieq. Dan hekk kif fil-jiem li g˙addew l-attakki tar-ribelli fuq ir-ra˙al ta’ Debaltseve Ωiedu fl-intensità tag˙hom; fatt illi ˙oloq riskju serju li l-ftehim jisfaxxa fi Ωmien qasir. LIAM GAUCI liam@kullhadd.com Il-laqg˙a li saret f’Minsk bejn ir-Russja, l-Ukraina, Franza u lÌermanja fit-12 ta’ Frar kellha twassal g˙al ftehim ta’ waqfien mill-©lied fil-gwerra çivili talLvant tal-Ukraina u twitti t-triq g˙al ftehim ta’ paçi aktar permanenti. Madankollu, waqt in-negozjati stess deher çar li r-rappreΩentanti tal-gvernijiet ribelli ta’ Donetsk u Luhansk ftit li xejn kienu komdi li jiffirmaw dan il-ftehim. Kienet biss pressjoni min-na˙a tar-Russja li bidlet l-attitudni tar-ribelli, li wara 17-il sieg˙a ta’ negozjati, aççettaw li jiffirmaw il-ftehim li sar mag˙ruf b˙ala Minsk-2. Sfortunatement, l-attakki tarribelli fil-jiem li segwew ilfirma Ωdiedu u mhux naqsu, speçjalment qrib ir-ra˙al ta’ Debaltseve illi tinstab fih parti integrali tal-infrastruttura ferrovjarja li tg˙aqqad lil Donetsk u Luhansk. G˙addewhom biΩ-Ωmien? B’riΩultat ta’ dawn l-attakki, bosta pajjiΩi tal-Punent po©©ew fid-dubju r-rieda tajba tar-Russja meta g˙amlet pressjoni fuq ir-ribelli biex jiffirmaw il-ftehim Minsk-2. Dan g˙ax hemm min qieg˙ed jis-

suspetta li r-Russi minn wara lkwinti taw garanzija lir-ribelli li dan il-ftehim ma kienx se jΩommhom milli jie˙du f’idejhom din l-infrastruttura ta’ importanza strate©ika. Madankollu, ir-ribelli qeg˙din jg˙idu li l-attakki tag˙hom ma jmorrux kontra Minsk-2. Dan l-argument ressquh min˙abba l-fatt illi Debaltseve qieg˙da fiΩ-Ωona li, skont il-ftehim, tinsab ta˙t ilkontroll tag˙hom. Però, sa nhar il-Óadd li g˙adda, dan ir-ra˙al kien g˙adu f’idejn it-truppi talGvern Ukrain, li sa dakinhar ma dehrux li kellhom l-intenzjoni li jirtiraw. G˙aldaqstant, ir-ribelli ˙assewhom obbligati li juΩaw il-forza biex jimbuttaw lit-truppi tal-Gvern mir-ra˙al. Min-na˙a l-o˙ra, kif semmejna qabel, il-ftehim kien jg˙id ukoll illi Ω-Ωew© na˙at kellhom jieqfu mill-©lied. G˙aldaqstant, ir-ribelli ma kellhomx id-dritt illi juΩaw larmi biex jie˙du kontroll ta’ Debaltseve, minkejja li dan irra˙al jinsab fiΩ-Ωona allokata lilhom fil-ftehim ta’ Minsk. Barra minn hekk, fl-attakki tag˙hom ir-ribelli g˙amlu uΩu minn artillerija li, skont il-ftehim tal-©img˙a l-o˙ra, kellha tkun irtirata g˙exieren ta’ kilometri ’l bog˙od mill-fruntiera fil-jiem li g˙addew u mhux

imressqa aktar viçin, kif fil-fatt ©ara. Intervent internazzjonali? L-attakki tar-ribelli fuq Debaltseve ©ieg˙lu lit-truppi tal-Gvern Ukrain illi jabbandunaw ir-ra˙al hekk kif is-separatisti rnexxielhom jiΩolawhom u jaqtug˙hom minn kull g˙ajnuna li setg˙u jirçievu minn Kiev. Minn dak li ntqal fil-jiem li g˙addew, is-separatisti jidhru li huma lesti li jtemmu l-kampanja militari tag˙hom bilkisba ta’ Debaltseve u l-possibbiltà li jer©a’ jeskala l-©lied huwa baxx f’dan l-istadju. Però, l-iΩviluppi ta’ dawn la˙˙ar xhur urew b’mod çar illi meta r-ribelli lem˙u sinjali ta’ dg˙ufija min-na˙a tal-Gvern Ukrain, huma ma damux wisq biex sfruttawhom. G˙aldaqstant, wie˙ed ma jistax ikun çert x’jirriserva Ω-Ωmien li ©ej. Konxju ta’ dan il-fatt huwa lGvern Ukrain stess, illi wara lwaqg˙a ta’ Debaltseve, talab g˙al intervent tan-Nazzjoniet Uniti biex iΩomm il-paçi tul ilfruntiera maqbula fil-ftehim ta’ Minsk. Kif wie˙ed jistenna, irRussi u r-ribelli malajr ˙ar©u jikkritikaw it-talba tal-Gvern Ukrain g˙ax qalu li intervent tan-Nazzjonijiet Uniti ma kienx previst fil-ftehim ta’ waqfien

mill-©lied. Fil-verità, ir-ribelli jafu sewwa li intervent tanNazzjonijiet Uniti jeqred kull çans g˙alihom li jkomplu jnaqqru mit-territorju tal-Gvern hekk kif aggressjoni fil-konfront ta’ forzi internazzjonali jista’ jkollu konsegwenzi politiçi u militari devastanti g˙allambizzjonijiet tag˙hom. Aktar sanzjonijiet Sadanittant, l-opinjoni talUnjoni Ewropea dwar illog˙ba politika tar-Russja hija çara hekk kif ©ew estiΩi ssanzjonijiet ekonomiçi fuq 19il individwu u disa’ entitajiet Russi li b’xi mod g˙andhom rabta mal-Gvern ta’ dan ilpajjiΩ. Ori©inarjament, din iddeçiΩjoni kienet ittie˙det millKunsill g˙all-Affarijiet Barranin tal-Unjoni Ewropea f’laqg˙a li saret fid-9 ta’ Frar. Madankollu, l-implimentazzjoni ta’ dawn is-sanzjonijiet ©iet posposta g˙as-16 ta’ Frar biex tag˙ti l-opportunità lillGvern Russu li jag˙ti sinjali ta’ rieda tajba fin-negozjati ta’ Minsk. Minkejja li dawn is-sinjali dehru matul in-negozjati infushom, l-applikazzjoni talftehim fil-jiem li segwew kienet fjakka biΩΩejjed biex tikkonvinçi lill-Unjoni Ewropea biex tipproçedi blestenzjoni tas-sanzjonijiet. Xi jmiss? B’hekk, ˙arsa ©enerali lejn issitwazzjoni fl-Ukraina turi li f’temp ta’ ftit jiem il-ftehim li sar f’Minsk il-©img˙a l-o˙ra, mag˙ruf b˙ala Minsk-2, di©à qieg˙ed ta˙t theddida.

kÓ ta’ barra

Madankollu, s’issa jidher li lpartijiet kollha involuti f’dan ilkonflitt m’g˙andhomx l-intenzjoni li j˙alluh jikkrolla g˙al kollox. G˙aldaqstant, dak li nistg˙u naraw fil-©ejjieni huwa li lPunent u l-Gvern Ukrain i˙allu l-©lieda ta’ Debaltseve tg˙addi ming˙ajr konsegwenzi partikolari ˙lief l-estensjoni tassanzjonijiet imsemmija aktar ’il fuq. Dan ikun aççettat g˙ax, permezz ta’ interpretazzjoni laxka ta’ Minsk-2, ir-ribelli kellhom id-dritt li jie˙du kontroll ta’ dan ir-ra˙al minkejja lfatt li l-metodu uΩat ma kienx previst mill-ftehim. G˙aldaqstant, f’dan ilkuntest, Debeltseve jista’ jitqies b˙ala prezz Ωg˙ir jekk fix-xhur li ©ejjin ir-ribelli jkunu lesti li jimxu minn konfront militari g˙al wie˙ed diplomatiku. Madankollu, il-Gvern Ukrain irid jie˙u ˙sieb li jkun lest li jiddefendi ru˙u jekk isseparatisti jer©g˙u jiddeçiedu li jippruvaw javvanzaw lejn ilPunent tal-pajjiΩ. Però, l-intervent min-na˙a tan-Nazzjonijiet Uniti kif mitlub mill-Gvern Ukrain huwa kemxejn remot filpreΩent. Dan g˙ax fil-Kunsill ta’ Sigurtà ta’ din l-organizzazzjoni hemm ir-Russja stess, illi di©à g˙amlitha çara li mhix lesta li tapprova intervent ta’ dan it-tip. Nieqsa l-possibbiltà ta’ g˙ajnuna ming˙and inNazzjonijiet Uniti, il-partijiet ikkonçernati jidhru li se jkollhom jirrassenjaw ru˙hom illi jiddependu fuq rieda tajba reçiproka m˙allta mat-theddida ta’ sanzjonijiet ekonomiçi ©odda. It-tama ta’ ˙afna hija li dawn ikunu biΩΩejjed.

TA’ BARRA KÓ

22|02|2015 17

kullhadd.com

MINN MADwAR ID-DINJA FL-AMERIKA DISKUSS L-ESTREMIÛMU

300 MILITANT MAQTULA

Konferenza ta’ tlett ijiem fl-Istati Uniti, li g˙aliha attendew xejn inqas minn sittin rappreΩentant ta’ pajjiΩi minn madwar id-dinja, iddiskutiet l-estremiΩmu fiddawl tal-attakki terroristi riçenti. F’indirizz li g˙amel il-President Barack Obama, huwa sa˙aq li l-Amerika ma kinitx fi gwerra mal-IΩlam, imma ma’ dawk li kienu qed jg˙aw©u l-IΩlam. Sostna li l-mexxejja tal-Istat IΩlamiku u l-al-Qaeda ma kinux mexxejja reli©juΩi, iΩda terroristi. Il-poΩizzjoni ta’ Obama hija simili g˙al dik ta’ ˙afna pajjiΩi o˙ra, li jag˙rfu li lIΩlam jifforma parti integrali mill-˙ajja ta’ iktar 1.5 biljun persuna.

L-armata Ni©erjana qalet li kienet qatlet madwar 300 militant tal-Boko Óaram f’attakki li wettqet fil-Grigal tal-pajjiΩ. Numru ta’ militanti o˙rajn ©ew maqbuda u l-armi tag˙hom konfiskati. Intant, grupp ta’ 158 mara ng˙aqdu lura mal-qraba tag˙hom wara li kienu ©ew ma˙tufa mill-Boko Óaram xahar qabel. Ma tantx kien hemm tama li dawn se jin˙elsu ˙ajjin, g˙alhekk kienet kemxejn ta’ sorpriΩa meta w˙ud minn dawn in-nisa tkellmu mal-midja u qalu li kienu ©ew trattati pjuttost tajjeb. L-istess xorti ma messitx lill-istudenti bniet li ©ew ma˙tufa f’April li g˙adda minn skola, g˙ax dawn g˙adhom qed jinΩammu osta©©i.

FTEHIM PONT

KAMPANJA MILITARI

Il-Ìreçja u l-pajjiΩi l-o˙ra taΩ-Ûona Ewro waslu g˙al qbil biex il-ftehim finanzjarju attwali ji©i estiΩ b’erba’ xhur. Dan huwa biss ftehim preliminari hekk kif il-Griegi g˙adhom iridu jikkonvinçu lill-membri taΩ-Ûona Ewro li huma serji fl-intenzjoni tag˙hom li jag˙mlu r-riformi neçessarji biex jer©g˙u jerfg˙u l-ekonomija fuq saqajha. Il-Gvern Grieg qieg˙ed jittama li dan il-ftehim iservi ta’ pont bejn dak attwali u wie˙ed ©did li jkun iktar laxk biex l-ekonomija ta’ pajjiΩhom ting˙ata ç-çans li tikber ming˙ajr miΩuri ta’ awsterità iebsin. Sabiex ji©i approvat il-ftehim, il-Griegi jridu jissottomettu lista ta’ riformi strutturali sa g˙ada.

Il-Gvern Iraqqin u l-minorità Kurda tal-pajjiΩ qeg˙din jippreparaw biex jie˙du lura medda kbira ta’ art li waqg˙et f’idejn l-Istat IΩlamiku matul l-a˙˙ar sena. Wa˙da mill-miri ta’ din il-kampanja militari se tkun il-belt ta’ Mosul, illi hija ttieni l-ikbar tal-Iraq f’termini ta’ popolazzjoni. Huwa smat illi, bejniethom, lIraqqini u l-Kurdi se ji©bru forza ta’ madwar 25,000 g˙all-attakk fuq din il-belt illi ilha minn Ìunju tas-sena l-o˙ra ta˙t il-kontroll tal-IS. Huwa previst li din il-kampanja sse˙˙ bejn April u Mejju u l-Istati Uniti mistennija tikkontribwixxi g˙aliha permezz ta’ attakki mill-ajru simili g˙al dawk li di©à g˙enu lill-alleati tag˙hom jie˙du lura diversi Ωoni fis-Sirja u l-Iraq.

ÌEST TA’ RIEDA TAJBA

LIÌI MARZJALI F’BURMA

Rapport mi©bur mill-International Atomic Energy Agency (IAEA) Ωvela li din la©enzija fi ˙dan in-Nazzjonijiet Uniti (NU) sodisfatta bil-progress li sar mill-Iran dwar it-traΩΩin tal-arrikkiment tal-uranju fl-impjanti nukleari tag˙ha. Dan il-pass jag˙mel parti integrali minn ftehim li sar bejn l-NU u l-Iran. Skont dan il-ftehim, l-Iranjani kellhom itemmu kull tip ta’ riçerka li tista’ twassal g˙all-iΩvilupp ta’ armamenti nukleari. Rapport ippubblikat mill-IAEA f’Novembru 2014 wera li l-Iran kienet qieg˙da t˙addem çentrifuga ©dida mag˙rufa b˙ala IR-5, però issa jidher li din ©iet skollegata f’dak li qieg˙ed ji©i interpretat b˙ala ©est ta’ rieda tajba min-na˙a tal-Iranjani.

Li©i marzjali ©iet iddikjarata g˙at-tliet xhur li ©ejjin fil-parti ta’ Burma mag˙rufa b˙ala Kokang. Dan wara li Ωdied il-©lied bejn il-minoritajiet etniçi u l-armata. Qed jing˙ad li l-konflitt re©a’ beda mar-ritorn tal-mexxej tar-ribelli Phone Kya Shin, li kien ilu ˙ames snin eΩiljat fiç-Çina. Allegatament g˙exieren ta’ eluf ˙arbu minn djarhom, hekk kif iç-Çina qed tirrapporta li madwar 30,000 BurmiΩ qasmu l-fruntiera g˙al ©oç-Çina f’©img˙a wa˙da. Skont statistika uffiçjali f’dawn il-konflitti matul dan ix-xahar inqatlu 50 suldat u 26 ribell.

18 22|02|2015

kullhadd.com

KÓ MILL-IStOrJA

ASHOKA – IL-MEXXEJ LI NIDEM KITBA TA’ MARY CHETCUTI Ashoka l-Kbir, Imperatur tad-Dinastija Murja, fl-Indja tas-sena 273 Qabel Kristu, ˙ares lejn l-i©sma imbiççrin u mitluqin mg˙arrqa f’demmhom, mat-toroq kollha tal-belt imfarrka u ma˙ruqa ta’ Kalinga (illum Orissa). Ix-xmara Daya nΩebg˙et ˙amra bid-dmija ççarçar g˙al ©o fiha. Ashoka twa˙˙ax u tbikkem bl-atroçitajiet li ra quddiem wiççu. Kien wettaqhom hu stess. Qatel lil ˙utu biex jirrenja Ashoka kien fost l-iΩg˙ar mill-ulied tal-Imperatur Bindusara, u ftit li xejn kellu dritt ta’ suççessjoni g˙at-tron, peress li Dharma, l-omm li wellditu kienet wa˙da min-nisa Ω-Ωg˙ar ta’ missieru ta’ nisel komuni. Minn tfulitu wera ˙iliet kbar fl-uΩu tal-armi ta’ dak iΩ-Ωmien, flistrate©ija tal-©lied u fit-tag˙lim akkademiku. Óuh il-kbir, Susima, ilprinçep eredi g˙at-tron, ikkonvinça lil Bindusara biex jeΩilja liΩΩag˙Ωug˙ Ashoka, ˙alli b’hekk jitwarrab min-nofs. Waqt l-eΩilju tieg˙u fil-belt ta’ Kalinga, hu sar i˙obb u ΩΩewwe© bint sajjied, jisimha Kaurwaki. Wara ftit taΩ-Ωmien missieru re©a’ sejja˙lu lura g˙ax ©ie bΩonn il-˙iliet tieg˙u biex ixejjen rewwixti missudditi fil-provinçja ta’ Ujjain. Ashoka, bis-suldati tieg˙u, irnexxielu jwaqqaf ir-rewwixti iΩda spiçça korrut fil-©lied u ˙bewh g˙andhom qassisin Buddisti, li kkurawh u fejquh. Fil-perjodu li g˙adda ma’ dawn ir-reli©juΩi, Ashoka sema’ g˙allewwel darba bil-˙ajja u t-tag˙lim ta’ Buddha. Kien f’dan iΩ-Ωmien ukoll li Ashoka sar i˙obb mara o˙ra jisimha Devi, iΩΩewwi©ha u tag˙tu tewmin, tifel jismu Mahindra u tifla jisimha Sanghamitra. Wara l-mewt ta’ missieru fis-sena 275 Qabel Kristu, Ashoka qatel lil ˙utu subien kollha li kellhom dritt g˙at-tron qablu u warajh f’battalja mdemmija g˙all-poter li damet tkaxkar sentejn s˙a˙. Meta fl-a˙˙ar sar l-Imperatur il-©did tal-Indja, Ashoka rrenja b’terrur u bi gwerer ma jaqtg˙u xejn biex jikseb iktar territorju. Kabbar ir-renju li wiret ming˙and missieru u fuq medda ta’ tmien snin gwerer espandieh sal-fruntieri tal-Iran, l-Afganistan, ilBangladexx u Burma (Myammar tal-lum). L-a˙˙ar attakk imdemmi li mexxa hu stess, Ashoka g˙amlu fuq il-belt li kienet laqg˙atu u tag˙tu kenn meta kien eΩiljat – Kalinga, il-belt tat-tieni mara tieg˙u, Kaurwaki. Jing˙ad li f’din il-battalja inqatlu mal-mitt elf ru˙. Ikkonverta g˙all-BuddiΩmu Il-massakru ta’ Kalinga tefa’ lill-Imperatur Ashoka f’konflitt kbir malkuxjenza tieg˙u. Ftakar f’dak li kienu g˙allmuh il-qassisin paçifiçi Buddisti u beda j˙ossu ddiΩgustat b’g˙emilu stess. G˙adda minn konverΩjoni kbira fejn iddeçieda li ried jiddedika l-kumplament ta’ ˙ajtu g˙all-fidi Buddista u ˙alef li minn dakinhar ’il quddiem i˙addan u jipprattika l-‘Ahimsa’ jew in-nonvjolenza. Ashoka, beda biex kiteb id-Dharmacakra (jew Dharma Chakra) u ferrixhom mall-erbat irjie˙ tal-imperu tieg˙u. Dawn kienu digrieti fejn spjega x’kienet il-politika ©dida tieg˙u u x’aspirizzjonijiet kellu g˙all-popli tieg˙u. Id-digrieti ©ew minquxa fuq kolonni tal-©ebel ta’ bejn 40 u 50 pied g˙oli u twaqqfu ma’ kull rokna tal-Indja, in-Nepal, il-Pakistan u l-Afganistan, fejn g˙adhom jeΩistu sal-©urnata tal-lum. L-Imperatur Ashoka wettaq dak li emmen fih u li wieg˙ed. Il-gwerer waqfu u beda juΩa d-djalogu u l-perswaΩjoni biex isolvi kwistjonijiet mal-poplu tieg˙u. Offra l-frott tas-si©ar tieg˙u u d-dell tag˙hom g˙ad-dispoΩizzjoni ta’ kul˙add u kura tas-sa˙˙a g˙all- bnedmin u annimali. B˙ala Buddist devot, Ashoka temm il-qtil ta’ bejjem g˙as-sagrifiççji u l-kaçça jekk mhux g˙all-ikel. Óe©©e© lin-nies tieg˙u biex isegwu dieta ve©etarjana u pprojbixxa l-˙ruq ta’ foresti g˙ax dawn jag˙tu kenn lil ˙afna annimali selva©©i. Ippubblika sa˙ansitra lista twila ta’ annimali protetti.

Wie˙ed minn diversi Stupas madwar Patan, fin-Nepal, li huma ma˙suba li twaqqfu minn Ashoka

Ried ikun viçin in-nies L-Imperatur ried ikun viçin tan-nies u kien jivja©©a spiss tul it-territorju tal-imperu tieg˙u kollu biex jiltaqa’ u jisma’ l-imenti ta’ kul˙add. Kien jinsisti mal-uffiçjali tieg˙u li g˙andhom jinterrompuh fi kwalunkwe mument f’kaΩ li tinqala’ kwistjoni serja, anke jekk ikun il-˙in tal-ikel jew ikun rieqed. Ashoka mar aktar lil hinn meta ne˙˙a t-tortura u l-piena tal-mewt minn fost il-kastigi g˙al min jinqabad iwettaq reat kriminali. Barra minn hekk ried li jekk kriminal ikun xi˙ jew g˙andu familja jing˙ata l-ma˙fra. Ried li kul˙add juri rispett lejn kul˙add, b’mod speçjali lejn il-©enituri, g˙alliema, saçerdoti u l-qaddejja. Fuq kollox, hu stess kien jirrispetta u jittratta lil kul˙add ugwalment. Fl-a˙˙ar iΩda mhux l-inqas, Ashoka kien i˙e©©e© lin-nies tieg˙u biex i˙addnu l-fidi Buddista. B’dankollu, huwa kien jaf li l-imperu tieg˙u kien imΩewwaq b’˙afna reli©jonijiet differenti, g˙aldaqstant tul it-tmexxija tieg˙u kienet tirrenja tolleranza s˙i˙a g˙ar-reli©jonijiet l-o˙rajn kollha. “G˙ax b’hekk biss jista’ jg˙ix ˙ieni l-bniedem – meta j˙obb u jittollera,” kien jg˙allem l-Imperatur. Ashoka kompla bit-tmexxija paçifika tieg˙u sakemm miet fis-sena 232 Qabel Kristu, fl-età ta’ 72 sena. Irrenja g˙al madwar 40 sena u ssudditi kollha tal-imperu tieg˙u g˙exu ˙ajjithom fil-paçi u l-prosperità. Uliedu, it-tewmin Mahindra u Sanghamitra, introduçew il-fidi Buddista fi Sri Lanka, wie˙ed mill-akbar pajjiΩi ta’ twemmin Buddista llum. Óamsin sena wara mewtu, id-Dinastija Murja spiççat fix-xejn. Imma bit-twemmin li ˙addan u b’g˙emilu, il-kbir Ashoka baqa’ mag˙ruf mad-dinja kollha b˙ala mexxej ©ust u ˙anin. Sal-©urnata tallum g˙adu meqjus b˙ala wie˙ed mill-aqwa mexxejja li qatt rat lumanità.

Dan il-post ta’ qima, mag˙ruf b˙ala Stupa, huwa l-iktar mag˙ruf u twaqqaf minn Ashoka nnifsu

PERSONALITÀ kÓ

22|02|2015 19

kullhadd.com

BIS-SIMPATIJA TIEGÓU QED JISRAQ DIVERSI QLUB RAMONA PORTELLI tintervista lil CLAYTON ZAMMIT

www.ramonaportelli.com ramonaportelli@hotmail.com

L-intervista tieg˙i g˙al-lum nista’ ng˙id li hija ma’ bniedem simpatiku kemm b’mod personali, kif ukoll bil-parti tieg˙u li qed ja˙dem fuq it-teledramm lokali Óbieb u G˙edewwa. Qed nirreferi g˙al Clayton Zammit, mag˙ruf aktar b˙ala ‘Frankie’ jew inkella ‘Çomba’. G˙andu tletin sena u joqg˙od Santa Venera fejn ilu jg˙ix sa minn meta twieled. Ja˙dem ma’ Rewind Productions fir-reklamar u anke b˙ala boom operator. Huwa single u b˙ala passatempi g˙andu g˙al qalbu l-futbol u drama fuq barra u meta jkun id-dar ifittex il-playstation u chatting fuq l-internet.

Aktar mag˙ruf bil-laqam milli b’ismu proprju

Jiddeskrivi lilu nnifsu b˙ala persuna ferrie˙a. Jie˙u gost jara lil min jid˙ak, anke meta ma jkollux aptit da˙k hu stess! “Jien tip ta’ bniedem li l-IngliΩi jsej˙ulu ‘ happy go lucky’,” tbissem Clayton. Ilu jirreçta minn mindu kellu g˙axar snin, fejn kien beda mill-iskola li kien jattendi. IΩda donnu li dan l-a˙˙ar da˙al fid-djar tal-Maltin permezz tat-teledramm lokali Óbieb u G˙edewwa . B’hekk ˙allejt f’idejh sabiex jg˙idli aktar dwar il-bidu ta’ din lavventura u esperjenza tieg˙u fir-reçtar. “Iva eΩatt, bdejt nirreçta meta kont g˙adni fil˙ames sena tal-iskola primarja, imma verament li l-ikbar suççess li g˙amilt kien proprju fi Óbieb u G˙edewwa u ta’ dan ma nixba’ qatt nirringrazzja lil Dr Michael Vella Haber u lil Evelyn Saliba La Rosa talli emmnu fija u tawni l-parti tant ma˙buba ta’ Frankie. Ódimt fi produzzjonijiet o˙ra fuq it-televiΩjoni u ovvjament anke fuq palk, imma f’din ilproduzzjoni rnexxieli nasal g˙all-ewwel darba f’parti ewlenija,” spjegali Clayton. Fi kliem Clayton stess, ir-reçtar qed jag˙mlu b˙ala sodisfazzjon personali tieg˙u, g˙alkemm ovvjament jixtieq ˙afna li jkollu xi tip ta’ g˙ajxien minnu. Jinterpreta ma˙bub

karattru

Mistoqsi x’tip ta’ rispons qed ikollu bil-parti li ja˙dem b˙ala ‘Frankie’, Clayton stqarr li lkarattru li qed jinterpreta huwa ma˙bub ˙afna millpubbliku Malti u G˙awdxi u, skont ir-rispons li qed jie˙u, jidher li l-parti qed ja˙dimha tajjeb. “Iwaqqfuni ˙afna nies fit-triq fejn jg˙iduli prosit kemm tal-produzzjoni u ta’ Frankie, kif ukoll dejjem isemmu lil Nadia peress li meta tara lil Frankie tara wkoll lil Nadia. Kuntent ˙afna b’dan il-karattru,” qalli bi tbissima Clayton. Kompla jg˙idli li Frankie huwa l-idolu tat-tfal Maltin g˙as-sempliçi ra©uni li kiber, sar adult u xorta baqa’ tifel u, barra minn hekk, g˙andu lil Nadia dejjem mieg˙u u juri dejjem l-im˙abba li g˙andu lejha. “It-tfal ji©u fuqi jifir˙u mieg˙i, ixejruli, jie˙du r-ritratti mieg˙i, u jien gost u pjaçir tieg˙i g˙ax it-tfal in˙obbhom ˙afna.” Ûew© kurΩitajiet dwar

Clayton huma li huwa ffissat fuq it-tim tal-Milan u fuq çertu log˙ob talplaystation . Dwar it-tim tal-Milan, tant hu ffissat li ma jitlifx log˙ba wa˙da, u anke jipprova li mqar darba f’sena jitla’ Milan jarahom jilag˙bu. “Il-Milan huma parti kbira minn ˙ajti u nag˙mel minn kollox biex ma nitlifx log˙ba wa˙da u, meta nkun nista’, nitla’ narahom g˙ax fejn t˙obb il-qalb jimxu rri©lejn. Il-fissazzjoni bdiet meta kont g˙adni daqsxejn ta’ tifel; kont qed nara log˙ba futbol u lanqas biss kont nifhem x’inhuma jag˙mlu. Tal-familja jΩommu mal-IngliΩi u qaluli biex inΩomm kontra l-Milan li kienu qed jilag˙bu

finali taç-Champions League kontra t-tim Rumen ta’ Steaua Bucharest u jien, biex inkun inkejjuΩ, Ωammejt mal-Milan u din il-log˙ba reb˙uha l-Milan bi skor ta’ 4-0. Minn dakinhar sirt sapporter Milanist. G˙al min huwa sapporter b˙ali, jg˙idlek: iva, worth it din ilfissazzjoni; u s-sodisfazzjon iΩjed jo˙loqli tbissima wara kull reb˙a u inqas wara kull telfa, ovvjament,” Tkellimt mieg˙u wkoll dwar il-fissazzjoni fuq il-log˙ob talplaystation, fejn anke ©ieli ma ˙ari©x biex joqg˙od jilg˙abha. Ridt inkun naf x’tip ta’ log˙ob i˙obb u ddiskutejna l-fatt li ˙afna persuni j˙arsu lejn il-playstation b˙ala

mezz ta’ ˙sara psikolo©ika, jekk il-˙in fuqha jkun eççessiv. “Rigward il-log˙ob li n˙obb nilg˙ab hemm ˙afna, imma ovvjamnet, min˙abba li fanatiku tal-futbol, in˙obb nilg˙ab Fifa. Imbag˙ad log˙ob b˙al Grand Theft Auto jew, kif ng˙idulha a˙na lgamers, GTA, u tog˙©obni ˙afna Metal Gear Solid li hija log˙ba mimlija azzjoni u anke log˙ob tal-biΩa’. Insomma hemm ˙afna, u jekk nibda’ ma niqafx. Ma n˙arisx lejha b˙ala ˙ela ta’ ˙in sakemm tqassam il-˙in; u kull o©©ett li jeΩisti u jivvintaw jag˙mel il˙sara, ji©ifieri jg˙idu li jridu g˙ax lili ma jag˙mluli l-ebda effett,” sostna mieg˙i Clayton.

Qlibt id-diskors g˙al-laqam li normalment isej˙ulu bih, aktar milli ismu proprju. Filfatt, Clayton huwa aktar mag˙ruf b˙ala ‘Frankie’ jew inkella ‘Çomba’. Ilu mlaqqam ‘Çomba’ sa minn Ωmien l-iskola peress li huwa xi ftit imΩaqqaq. Clayton ma jiddejjaq xejn biha s-sitwazzjoni, anzi jiççajta dwarha. “Iva, hekk hu, u dan il-laqam ilni n©orru minn meta kont g˙adni Form 1 u, tant hu hekk, li issa sar parti minni. Illum nippreferi li jg˙ajtuli Çomba milli b’ismi proprju. Issa ismi sar jew Çomba jew Frankie. L-isem Clayton daqshekk, miet. Lanqas xejn ma niddejjaq min˙abba Ωaqqi g˙ax, sfortunatament, hawnhekk qieg˙da. Qed nipprova nne˙˙iha u, fil-fatt, ne˙˙ejt ˙afna minnha, imma anke jekk insir niexef – li hija xi ˙a©a impossibbli – xorta Çomba rrid nibqa’,” qalli bi tbissima Clayton. Ma’ Clayton tkellimt ukoll dwar xi ©rajjiet fil-passat tieg˙u u li kellu bΩonn iΩΩmien biex jirkupra minnhom. Sitt snin ilu Clayton spiçça bla missier, li sfortunatament ˙alla din id-dinja meta ˙akmitu l-marda tal-kançer; b’kumbinazzjoni l-istess marda li kellha ommu u llum fieqet minnha. Ridt inkun naf kif dan kollu affettwalu ˙ajtu. Óallejt f’idejh sabiex jelabora aktar. “Meta kienet mardet ommi, jien kont iΩg˙ar g˙ax dan ©ara ˙mistax-il sena ilu u lanqas biss kont naf x’inhu ji©ri, imma meta ©ara ta’ missieri kont nifhem sew u kont naf li missieri qed jinqered ftit ftit. Ma kinitx sitwazzjoni façli, lanqas xejn ma kienet façli, iΩda grazzi g˙arreçtar u g˙all-˙bieb tieg˙i rnexxieli neg˙leb din l-a˙bar kerha ˙afna u tajt sa˙˙a lil ommi u lil o˙ti, li damu daqsxejn iktar biex ˙ar©u minnha u llum, g˙all-grazzja ta’ Alla, kollox re©a’ g˙annormal, g˙ax kif jg˙idu: iΩΩmien inessi.” Fl-a˙˙ar tal-intervista Clayton xtaq jirringrazzja lil kul˙add talli qed jibqg˙u jsegwu lilu u lil s˙abu l-atturi ta’ kuljum, fejn pubblikament qed jinforma li g˙ad fadal ˙afna x’jaraw. “Fejn tarawni tiddejqux twaqqfuni. Gost nie˙u bikom,” temm jg˙id b’simpatija kbira.

20 22|02|2015

kullhadd.com

kÓ kalejdoskopju

KALEJDOSKOPJU: FATTI MIÌBURA MINN CHARLES B. SPITERI

Ìraw bÓal-lum il-fjuri u l-uÛu tagÓhom 1900: Il-Óawajj isir territorju Amerikan. 1907: Jibdew jit˙addmu l-ewwel cabs b’ meter tat-taksis f’Londra. 1917: Tibda r-Rivoluzzjoni Russa ta’ Frar bi strajk fil-fabbrika Putilov f’Petrograd. 1920: L-ewwel fenek artifiçjali, li ˙a sehem f’tellieqa talklieb f’Emeryville, Kalifornja. 1935: L-ajruplani ma jing˙atawx aktar permess li jtiru minn fuq il-White House. 1939: L-Olanda tag˙raf ir-re©im ta’ Franco fi Spanja. 1940: Il-forzi tal-Ajru ÌermaniΩi jg˙errqu Ωew© destroyers ÌermaniΩi u joqtlu 578 persuna. 1941: Isir l-assalt ÌermaniΩ fuq El Agheila, fil-Libja. 1941: In-NaΩi tal-SS jiççirkundaw lil-Lhud f’Amsterdam. 1942: It-Tieni Gwerra Dinjija: Il-President Franklin Roosevelt jordna lill-Ìeneral Douglas MacArthur jitlaq mill-Filippini hekk kif id-difiΩi Amerikani jisfaw fix-xejn.

Skont ma jg˙idu l-arkeolgi, ilbniedem beda jiddekora loqbra bil-fjuri madwar 14,00 sena ilu. L-ewwel xhieda ta’ din it-tradizzjoni nstabet flIΩrael, meta sar t˙affir u nstab li g˙all-funerali kienu jintuΩaw is-salvja, in-nag˙nieg˙ u pjanti o˙ra. FiΩ-Ωminijiet moderni, ittradizzjoni tal-uΩu tal-fjuri hi sinjal ta’ rispett, iΩda jing˙ad li bdiet eluf ta’ snin ilu biex irri˙a ˙elwa tal-fjuri tpatti g˙allintiena li jer˙i l-©isem mejjet. Hemm min isostni wkoll li rri˙a tal-pjanti tbarri lill-annimali milli jersqu lejn il-qabar u j˙affru g˙all-katavru. Ir-Rumani tal-qedem kienu jΩejnu l-art tal-qabar b˙al ©nien, bil-˙sieb li l-ispirtu jie˙u gost waqt li joqg˙od idur. L-a˙˙ar sejba ta’ oqbra saret fis-sit preistoriku mag˙ruf b˙ala l-G˙ar Raqefet, li j˙ares fuq il-kosta Mediterranja.

Imorru lura g˙al madwar 13,700 sena. Il-Professur Dani Nadel u lgrupp tieg˙u sabu dawn loqbra b’29 skeletru ta’ tfal u aduti. Mag˙hom instabu pjanti kbar li ©ew identifikati b˙ala salvja u nag˙nieg˙. L-istess Professur li hu arkeologu flUniversità Haifa fl-IΩrael qal li l-pjanti tal-fjuri jippossiedu mekkaniΩmi li jistimulaw poΩittivament l-emozzjonijiet u l˙ti©iet soçjali fl-umani. Hu diffiçli jing˙ad meta n-nies bdew juΩaw il-fjuri fi ©rajjiet pubbliçi u çerimonjali, g˙ax ix-xhieda relevanti hi skarsa flarkeolo©ija. IΩda minn dak li nstab dan l-a˙˙ar, jista’ jing˙ad li l-fjuri kienu jintuΩaw ferm qabel minn dak li kien ma˙sub. Fl-oqbra nstabu o©©etti tal˙a©ar, forsi ©ebel biex jimmarka l-post jew simboli, kif ukoll fdal taΩ-Ωnied u l-g˙adam ta’

annimali maqtula, li jag˙tu lil dak li jkun x’jifhem li setg˙et saret xi festa çelebrattiva. L-aktar li nstabu impressjonijiet ta’ pjanti ppriservati kien f’qabar doppju ta’ adolexxent ta’ bejn it-12 u l-15-il sena u individwu ta’ aktar minn 30 sena. It-tnejn kienu bilqieg˙da jmissu spalla ma’ spalla b’idejhom imdendlin. Il-Professur Nadel Ωied li minn dak li nstab f’G˙ar Raqefet, in-Natufjani kienu l-ewwel jix˙tu tajn artab fl-art, imbag˙ad jg˙attuh b’˙afna fjuri u pjanti tal-fjuri, biex jipprovdu kemm ir-ri˙a tfu˙ kif ukoll il-kulur. Minn dan kollu jidher li l-fjuri jintuΩaw biex jesprimu s-simpatija, il-kburija u l-fer˙. JintuΩaw ukoll biex jesprimu ssentimenti reli©juΩi: f’xi reli©jonijiet huma meqjusin li jwasslu g˙al rotta diretta g˙allkomunikazzjoni spiritwali.

1943: Membri tal-White Rose jinqatlu fil-Ìermanja NaΩista. 1944: It-tmien Forza tal-Ajru Amerikan jibbumbardjaw Enschede, Arnhem u Nijmegen bi Ωball. Inqatlu aktar minn 800 persuna.

kelb li qisu kangarÙ

1948: Attakk G˙arbi b’bomba f’Ìerusalemm. Imutu 50 persuna. 1955: Jibda jba˙˙ar l-aircraf carrier Brittaniku Ark Royal. 1958: L-E©ittu u s-Sirja jiffurmaw ir-Repubblika tal-G˙arab Mag˙quda (UAR). 1963: Il-Beatles jinawguraw u jibdew il-kumpanija ta’ rrekordjar tal-muΩika tag˙hom. 1965: L-Unjoni Sovjetika ttella’ l-Kosmos 57 fl-orbita taddinja (Voskhod Test). 1967: Truppi ta’ 25,000 ru˙ bejn Amerikani u VjetnamiΩi min-na˙a t’isfel jibdew l-Operazzjoni Junction City kontra l-Vjet-Kong. L-ikbar assalt Amerikan mill-ajru sa mit-Tieni Gwerra Dinjija. 1971: Il-Ìeneral Hafiz al-Assad isir President tas-Sirja. 1972: L-IRA t i p p j a n t a b o m b a f i l - k w artier tas-16th Parachute Brigade f’Aldershot, Hampshire. Imutu ˙ames nisa u qassis tal-armata. 1974: Isir attentat biex jin˙ataf ajruplan minn Samuel Byck mill-ajruport internazzjonali ta’ Baltimore-Washington. Kieku rnexxa kien qed jippjana li jikkraxxja l-ajruplan filWhite House u joqtol lill-President Richard Nixon. 1980: L-Afganistan tiddikjara l-qorti marzjali. 1986: Bidu tar-Rivoluzzjoni tal-Poplu g˙all-Poter filFilippini. 1989: Il-Lottu fi New York i˙allas $26.9 miljuni lil rebbie˙ wie˙ed, bin-numri (1-5-12-19-44-50). 1989: Awturi Amerikani jiddimostraw kontra t-theddida tal-mewt li saret mill-Iranjani, lil Salman Rushdee, awtur tal-ktieb Satanic Rituals. 1991: Il-Gwerra mal-Iraq. Il-President Amerikan George Bush ta çans lill-Iraq sal-5.00pm tal-g˙ada biex jo˙or©u mill-Kuwajt, jew jiffaççjaw gwerra totali. 2006: Gang armat jisraq £53 miljun mid-depositu ta’ Securitas Bank f’Kent. Kienet l-akbar serqa fl-istorja IngliΩa. 2006: Is-Senat f’Dakota t’Isfel japprova li©i li ma tippermettix l-abort fl-istat. L-opponenti ppruvaw jemendaw il-li©i b’mod li jkun hemm eççessjonijiet f’kaΩi ta’ stupru u inçest. 2014: Matteo Renzi jsir Prim Ministru tal-Italja. 2014: Il-Papa Fran©isku jappunta dsatax-il kardinal ©did f’çerimonja fil-BaΩilika ta’ San Pietru f’Ruma. Dawn kienu l-ewwel appuntamenti mindu sar Papa.

Kelb çkejken tar-razza Chihuahua, ming˙ajr saqajn ta’ quddiem sar sensazzjoni fuq linternet wara li, dawk li rawh, innutawh jaqbeΩ qisu kangarù. Il-kelb bl-isem ta’ Pee Wee kien se jinqatel appena twieled, iΩda issa sar stilla talinternet wara li sidtu bdiet tix˙et ritratti u vidjows tieg˙u. Pee Wee, li kwaΩi jiΩen daqs borΩa zokkor, imur fejn irid billi jaqbeΩ fuq saqajh ta’ wara, u juΩa denbu g˙all-

bilanç – l-istess b˙all-marsupjali Awstraljani. Patrice Brennan, sidt il-kelb, qalet li dan twarrab millbreeder g˙ax min˙abba ddiΩabbiltà tieg˙u ma setax ibig˙u. Patrice qalet li Pee Wee hu liktar kelb gustuΩ, qalbu tajba u li j˙obb immens. Ji©ri u jaqbeΩ b˙al kangarù u ji©ri b’˙effa kbira. Patrice akkwistat lil dan ilkelb g˙all-50 sena tag˙ha,

meta l-©eru kien hekk çkejken li seta’ joqg˙od f’pala ta’ id wa˙da. Meta l-kelb ikollu ˙ames xhur u ma jkomplix jikber, Patrice qed tittama li tordnalu si©©u tar-roti speçjalizzat biex ma jg˙ajjix saqajh ta’ wara. Mindu r-ritratti u l-filmati ta’ Pee Wee dehru fuq Facebook¸ dan il-kelb çkejken li jg˙ix f’Wisconsin fl-Istati Uniti, kiseb eluf ta’ ammiraturi.

l-oriÌini ta’ idjoma L-idjoma Amerikana ‘Black Friday’ jing˙ad li ©iet ori©inata fis-snin ˙amsin meta, fi tmiem il-©img˙a, lommijiet li kienu ja˙dmu kienu ji©©ieldu bejniethom biex jaraw min minnhom jibqa’ jg˙addi l-˙wejje© g˙alla˙˙ar €13.52.

Dan kien mitt sena wara li ©ie a b o l i t l - i s k j a v i t ù f l Amerika. Nies o˙ra jsostnu li l-idjoma bdiet fl-1951. Jum ir-Radd ilÓajr kien il-Óamis (festa) u lg˙ada l-˙addiema çemplu li kienu ma jifil˙ux biex jie˙du erbat ijiem vaganza, peress li

f’dawk iΩ-Ωminijiet ma kinux jit˙allsu tal-festi. Kien hemm min isostni wkoll li din l-idjoma ©iet fisse˙˙ minn Ωmien l-iskjavitù, peress li nhar ta’ Ìimg˙a liskjavi kienu jinbieg˙u bi prezz ridott. IΩda nstab li dan it-twemmin ma kienx minnu.

KUN Af KÓ

22|02|2015 21

kullhadd.com

KURÛITAJIET MINN HAWN U MINN HEMM

KITBA TA’ SAVIOUR MAMO

TISTA’ TKUN XHIEDA LI JEÛISTU L-ALJENI

Xi w˙ud mid-diski

Bejn l-1937 u l-1938, fuq ilmuntanji ta’ Bayan-Kera-Ule, post diffiçili li jitla˙aq bejn itTibet u ç-Çina, arkeologu kien skopra traççi strambi li jag˙tuk x’tifhem li darba kien hawn ˙lejjaq li ©ew minn pjaneti o˙ra u rifsu din iddinja. F’g˙erien imqattg˙a fil-blat, dan ix-xjentist kien sab numru ta’ skeletri ta’ daqs mhux normali flimkien ma’ ˙afna çrieki tal-©ebel. F’dawk l-in˙awi darba g˙exu Ωew© tribujiet, Dropa u Ham, li kienu avversarji ta’ xulxin u li kellhom statura kemxejn tixbah lil dawn l-iskeletri. Dropas Drok-pa jew Dzopa, dejjem skont kif jg˙idu xi kittieba kontroversjali, huma razza ta’ nies ta’ statura qasira ˙afna, qishom nani. Huma twal bejn tliet piedi u erba’ piedi u jiΩnu 38 u 52 libbra. Il-©ilda tag˙hom kellha karna©©jon isfar u kienu mag˙mulin Ωnelli. La kienu ©ejjien minn razza ÇiniΩa u lanqas minn

razza Tibetjana. Kellhom g˙ajnejhom kbar ta’ lewn ka˙lani. Jista’ jkun li r-razza kienet dixxendenti ta’ poplu li g˙ex 12,000 sena ilu. Hemm ˙afna spekulazzjonijiet kif u x’fatta dawn il-kreaturi sabu ru˙hom f’dan il-lok hekk diΩabitat tat-Tibet. Hemm min jg˙id li niΩlu jew ©ew mill-ispazju b’xi mezz u ma setg˙ux imorru lura g˙ax il-vettura li ©ew biha ©ratilha l-˙sara u ma setg˙ux jirran©awha. Sejba stramba Chi Pu Tei, Professur talArkeolo©ija f’Beijing, kien ma xi studenti qalb il-muntanji tal-Óimalaja, f’post imwarrab, il-Qinghai, fruntiera bejn içÇina u t-Tibet biex jistudja numru ta’ g˙erien. Dawn lg˙erien kienu jidhru li kienu m˙affrin b’çerta seng˙a liema b˙ala, b’sensiela ta’ kurituri u kmamar kollha jinfdu. Ilqtug˙ ta’ dan il-blat kien juri li, biex tqatta’ jew t˙affer dan il-materjal, intuΩat xi g˙odda speçjali g˙ax il-blat kien

maqtug˙ lixx u miksi b’kisja b’rita rqieqa ta’ ˙©ie©. Dan jag˙tik x’tifhem li l-blat tqatta’ b’xi apparat li jitfa’ s˙ana kbira li dewweb il-blat. Lanqas illum m’g˙andna din l-ispeçi ta’ g˙odda. Fl-g˙erien instabu fillieri ta’ oqbra bi skeletri ©o fihom. Dawn l-iskeletri kienu ta’ erba’ piedi u erba’ pulzieri lwie˙ed b’forma pjuttost stramba. Kellhom rashom kbira, irqaq u mag˙mulin b’g˙adam dg˙ajjef. G˙allewwel ˙asbu li kienu fdalijiet tal-gurilli, imma minn se joqg˙od jidfen il-gurilli? Kienu jidhru li kienu kreaturi mhux normali Ma kien hemm xejn b˙ala kitba ma’ dawn il-oqbra, imma viçin tag˙hom instabu mijiet ta’ ©ebel forma ta’ platti mirduma fir-ramel. Dawn il-platti tal-©ebel, li qishom diski, kellhom dijametru ta’ pied b’toqba ta’ tliet kwarti ta’ pulzier fin-nofs u ˙afna sinjali m˙affrin mad-dawra. Mal-˙ajt instab disinn talunivers bil-pjaneti u speçi ta’ sinjali wara xulxin, li jag˙tuk

Wie˙ed mill-iskeletri

x’tifhem li kienet xi rotta flispazju. Ûgur minn pin©a dawk id-disinji kien xi ˙add intelli©enti. Skont l-analiΩi li g˙amel il-Professur Chi Pu Tei, flimkien ma’ erba’ kollegi o˙ra, ˙are© bit-teorija li dak li sabu kien xi ˙a©a li mhux normali ssib fuq din id-dinja. G˙alhekk jista’ jkun li dawk il-fdalijiet kienu ta’ viΩitaturi minn pjaneti o˙ra. Id-diski tal-©ebel B’kollox kienu nstabu mas716 diska tal-©ebel. Kienu saru ˙afna esperimenti fuq dawn id-diski minn diversi xjentisti madwar id-dinja. Çerti diski nstabu fi stat tajjeb ˙afna u g˙alhekk seta’ jsir studju iktar perfett. Skont analiΩi li saret instab li ddiski g˙andhom ’il fuq minn 12,000 sena, ji©ifieri iktar mill-Piramidi tal-E©ittu. F’laboratorju f’Moska, ir-Russja, kienu skoprew Ωew© fatturi importanti: wa˙da li d-diski g˙andhom ammont sostanzjali ta’ ˙adid, b˙al kobalt; u llinji li huma m˙affrin

ji©©eneraw kurrent meta ddiska ddur, kif ukoll jinstema’ b˙al ritmu. Xjentist Russu, çertu Zaitsev, g˙amel 30 sena jistudja dawn id-diski u kien qal li dan il-fenomenu Ωgur li hu speçi ta’ komunikazzjoni ma’ xi ˙olqien talispazju. Dan il-kaΩ kien g˙amel Ωmien ma jissemmiex, imma fl-1995 gazzetta ÇiniΩa ˙ar©et dan ir-rapport li kien jg˙id: “Fil-provinçja ta’ Sichuan fuq il-muntanji ta’ Bayan Karau Ula nstab tribù ta’ 120 ru˙ ta’ dixxendenza stramba. Dawn g˙andhom statura qasira ˙afna bl-ikbar persuna hi twila tliet piedi u g˙axar pulzieri, u l-iqsar Ωew© piedi u pulzier. Jista’ jkun li dawn kienu ©ew minn art o˙ra.” Sal-lum g˙adu ˙add ma solva dan il-misteru ta’ dawn l-iskeletri u d-diski li kienu mo˙bija f’dawk l-g˙erien. Wie˙ed m’g˙andux jemmen kollox g˙ax fuq din is-sejba l-awtur seta’ ˙oloq storja biex ida˙˙lek f’kurΩità kbira u j˙allik ta˙seb.

22 22|02|2015

kullhadd.com

kÓ madWarna

TleTin Sena Ta’ Óidma mill-VolunTiera lajÇi miSSjunarji KITBA TA’ JOHN BASON Il-Bidu tal-G˙aqda Matul is-snin 1984 u 1985, grupp Ωg˙ir ta’ persuni impenjati sabu ru˙hom f’sitwazzjoni fejn, ming˙ajr ma jafu kif, iltaqg˙u flimkien u bdew g˙all-ewwel darba jiddiskutu u jfasslu kif tista’ ti©i ffurmata g˙aqda bl-iskop li tg˙in lajçi li j˙ossuhom lesti li joffru lilhom infushom biex ja˙dmu f’art missjunarja. Soru talKongregazzjoni ta’ San ÌuΩepp tal-Apparizzjoni, Sr Frances Jaccarini tg˙id kif fl-1971-1972 marret ta˙dem mas-sorijiet ta’ Madre TereΩa fil-Bangladexx. Waqt il-˙idma tag˙ha hemmhekk kienet kuljum tiltaqa’ ma’ nies ja˙dmu mal-morda, mal-foqra u ma’ min hu bil-©u˙. Fost dawn kien hemm ˙afna Ωg˙aΩag˙ minn diversi pajjiΩi li kienu qed joffru xhur jew snin b˙ala servizz volontarju. Is-soru kienet tit˙asseb u tistaqsi lilha nfisha: “G˙aliex mhemmx ukoll Ωg˙aΩag˙ Maltin fost dawn innazzjonijiet kollha?” Fl-1975, tabiba Maltija, Dr Marija Meilak, kienet applikat g˙and organizzazzjoni IrlandiΩa, Concern, biex twettaq ˙idma volontarja fil-missjoni. Wara sensiela ta’ intervisti u safar, Dr Marija Meilak kienet aççettata biex tmur l-Etjopja, fejn damet sal-1977. Sr Frances saret taf lisSur Joseph Cassar, li dak iΩ-Ωmien kien student tal-Filosofija u tTeolo©ija. IΩ-Ωmien kien is-sajf tal1984 meta kienu ltaqg˙u Dr Marija Meilak u s-Sur Joseph Cassar permezz tal-istess soru. Il-persuna tal-Professur Rizzo Naudi kienet strumentali biex lg˙aqda ti©i ffurmata. Bdew ilkuntatti mad-Djoçesi ta’ Garissa fl-1983 fdata lill-Kappuççini Maltin fil-Kenja. Fl-1985 sar ilkuntatt mal-Isqof Makram Max ta’ El Obeid fis-Sudan, permezz talg˙ajnuna mog˙tija mill-MuΩew. Kien matul is-sena 1984 li lpreparazzjonijiet me˙tie©a biex titwaqqaf l-G˙aqda bdew jitfasslu fi pjan finali. Óidma intensiva mill-membri fundaturi kienet issir ta’ spiss fl-Uffiççju Missjunarju. Iddirettur nazzjonali tal-Opri Missjunarji Pontifiççji f’Malta ta’ dak iΩ-Ωmien, Mons. Mattew Chircop ta lill-G˙aqda VLM lappo©© kollu possibbli. Wara laqg˙at mal-Arçisqof ta’ Malta, Mons. ÌuΩeppi Mercieca u permezz ta’ ˙idma kontinwa biex jitwaqqfu l-ewwel ftit kuntatti barra minn Malta, l-G˙aqda Voluntiera Lajçi Missjunarji ©iet iffurmata uffiçjalment nhar l-20 ta’ Frar tal-1985. Il-membri tal-ewwel kumitat kienu l-Professur Dr John Rizzo Naudi b˙ala l-ewwel President; is-Sur Joseph Cassar, segretarju; is-Sur Eddie Zammit, membru tas-Soçjetà tal-MuΩew, teΩorier; Dr Marija Meilak; Sr Frances Jaccarini; u s-Sur Luke Gauci b˙ala membri fundaturi. Illum, filwaqt li n˙arsu lura lejn it-tletin sena ta’ eΩistenza, naraw li l-G˙aqda VLM bag˙tet 60 missjunarju lajk fi tliet kontinenti. Il-Kenja L-ewwel voluntiera ntbag˙tu lKenja ftit wara l-formazzjoni talG˙aqda. Tletin membru marru fil-missjonijiet ta’ Garissa, Wagir u Makuju. L-ewwel missjoni kienet dik tal-Kappuççini Maltin li damet numru kbir ta’ snin. Meta lKapuççini infurmaw lill-G˙aqda li ma kellhomx bΩonn aktar volun-

zjoni tal-iskola tas-sajf, flimmani©©ar tal-pro©ett tat-ti©ie© u pro©etti o˙ra, fit-tag˙lim talkompjuter lil 80 persuna, eçç. Jekk Alla jrid, fi ftit Ωmien ie˙or, Michael Grima ji©i ordnat saçerdot. Il-Perù

tiera g˙ax rawmu n-nies tal-post, fl-1997 l-G˙aqda bdiet kuntatti mas-SaleΩjani. Dawn it-30 voluntier li ntbag˙tu mill-VLM il-Kenja g˙amlu bejniethom 33 sena ta’ ˙idma missjunarja. Tnejn minnhom m’g˙adhomx mag˙na, tnejn o˙ra llum huma sorijiet u ie˙or huwa Brother Salesjan. Fid-djoçesi ta’ Garissa, il-membri tal-VLM ˙admu l-aktar mat-tfal florfanatrofji bl-isem ta’ Boys’ Town u Girls’ Town. Huma g˙enu fl-amministrazzjoni talorfanatrofji u raw li t-tfal kellhom il-bΩonnijiet ta’ kuljum, ikel u ˙wejje©, u segwew il-progress tag˙hom fl-iskejjel. Fiç-Çentru ta’ Riabilitazzjoni ta’ Wagir, il-membri ˙adu ˙sieb persuni b’diΩabbiltà u g˙amlu tip ta’ xog˙ol ie˙or b˙al sewwieqa, g˙alliema fil-kindergartens, qassmu l-ikel lill-anzjani, infermiera, fiΩjoterapisti, ˙ajjata, eçç. Xi voluntiera g˙enu fil-bini ta’ skola Ωg˙ira f’Wagir u çentru parrokkjali f’Habaswein. Fl-1997 l-G˙aqda bag˙tet koppja f’Siakago, ilKenja. Is-SaleΩjani Taljani bnew klinika u riedu jag˙mlu laboratorju. Jacqueline kienet responsabbli mill-bleeding room fejn kienet tie˙u d-demm lill-pazjenti biex ikun ittestjat l-aktar g˙all-malarja, u Charlie b˙ala Medical Laboratory Scientist. Fl-2004 intbag˙at voluntier fil-missjoni Salesjana ta’ Makuju. Il-voluntier kien surmast ta’ skola tas-snajja’ u kien jie˙u ˙sieb l-istudenti u lcompound; imbag˙ad fl-2005 intbag˙at voluntier ie˙or li kien jikkoordina l-iskola tas-snajja’ u dik sekondarja. Huwa kien jara li l-kumplessi jitmexxew b’mod tajjeb u jsolvi l-problemi li jinqalg˙u ta’ kuljum. Is-Sudan Sena wara l-formazzjoni talG˙aqda, proprju fl-1986, il-VLM bag˙tet l-ewwel lajçi missjunarji fis-Sudan. Ódax-il voluntier ˙admu fil-villa©©i tal-muntanji Nuba, f’El Obeid u f’Khartoum. Ftit wara li twaqqfet l-G˙aqda VLM, il-Vigarju Ìenerali ta’ El Obeid, Mons. Macram Max, talab lis-Soçjetà tal-MuΩew biex jintbag˙at tabib sabiex imexxi mobile operating theatre li ng˙ata mill-Caritas Taljana. Dr Marija Meilak aççettat li tmur is-Sudan f’isem il-VLM. Hemmhekk intalbet biex iddur l-ir˙ula fil-muntanji Nuba. Dan g˙amlitu bl-g˙ajnuna ta’ infermiera, fejn imbag˙ad intbag˙tet fil-belt ta’ Kadugli, madwar sitt sig˙at vja©© bil-karozza

minn El Obeid, u kienet iddur ilmorda fil-komunità u fl-isptar kif ukoll tikkura lil-lebbruΩi. Xog˙ol ie˙or sar fid-Djoçesi ta’ El Obeid minn voluntiera li ˙admet b˙ala segretarja tal-Isqof Makram Max u anke tal-Vigarju Ìenerali. G˙al xi Ωmien ˙adet ˙sieb id-dar tal-Isqof u l-kontijiet tad-Djoçesi. Ilma©©oranza tal-voluntiera li marru s-Sudan ˙admu b˙ala g˙alliema fil-Kulle©© Comboni filkapitali Khartoum, meqjus b˙ala l-a˙jar kulle©© fil-pajjiΩ, b’livell g˙oli ta’ edukazzjoni. Il-voluntiera g˙allmu l-IngliΩ f’livelli differenti, il-matematika, il-kompjuter, it-typing u l-accounts f’livell sekondarju. Nhar ta’ Ìimg˙a kienu jmorru mas-Sorijiet Kombonjani biex jg˙inu lir-refu©jati f’kamp bl-isem Dar El Salaam. Hawnhekk is-sorijiet jikkuraw lit-tfal morda u jag˙tuhom il-mediçini li jkollhom bΩonn, filwaqt li l-voluntiera talG˙aqda jg˙inu billi jΩommu kju tan-nies, i©orru l-mediçini, ji©bru u ja˙slu l-flixken, eçç. Papua New Guinea F’Ìunju tal-1992 infet˙et missjoni o˙ra, din id-darba qrib il-kontinent Awstraljan, fil-gΩira ta’ Papua New Guinea. F’dan il-pajjiΩ ˙adem l-anestetista Dr Nazzareno Azzopardi li ta s-serivizz tieg˙u g˙al sena fl-isptar Angau fil-belt ta’ Lae. Hu kellu jamministra lloppju u jg˙allem il-professjoni tal-anestesija lil grupp ta’ tobba Ωg˙ar u xi infermieri. Kien jie˙u ˙sieb Intensive Care Ward Ωg˙ira. Il-Bolivja F’Lulju tal-1994, l-G˙aqda bag˙tet lil Marija Inguanez, g˙alliema fliskejjel tal-istat, fil-missjoni Karmelitana ta’ El Alto fil-Bolivja. El Alto hija belt immensa u emar©inata, madwar sieg˙a bog˙od mill-kapitali La Paz, mimlija b’refu©jati ssensjati mill-minjieri u bdiewa li ppruvaw ja˙arbu l-faqar tal-art niexfa tal-Altipiano. Hija g˙enet fil-KatekeΩi tal-familja billi tipprepara lill-©enituri tat-tfal li jkunu se jirçievu l-Ewwel Tqarbina. Minbarra t-tag˙lim talKatekiΩmu, Marija u l-missjunarji l-o˙ra ˙adu ˙sieb ukoll jippreparaw ikel s˙un g˙all-familji fqar tal-parroçça.

Il-BraΩil u t-TuneΩija Lejn l-a˙˙ar tas-snin disg˙in, intbag˙tu voluntiera o˙ra l-BraΩil u t-TuneΩija. Fil-BraΩil intbag˙tet

Mary Rose Schembri Wismayer li kienet ta˙dem fil-Favelas ta’ Bahia mal-fqar filwaqt li tTuneΩija ntbag˙at Desmond Fay li ˙adem ma’ Sr Vinnie u l-Isqof Tual fl-iskejjel tal-Knisja f’Tunes. Il-Gwatemala Fl-a˙˙ar tad-disg˙inijiet u l-bidu tas-seklu l-©did, infet˙u numru ta’ missjonijiet ©odda. Tmien voluntiera marru fil-missjonijiet ta’ Azulco fl-1998, imbag˙ad San Manuel Chaparron, Comapa, Jalpatagua u Santo Tomas de Castilla fejn g˙enu lil Dun ÌuΩepp Camilleri u lil Dun Anton Grech. Huma kienu jΩuru lill-fqar, ifarr©uhom, iqassmu l˙wejje©, organizzaw id-duttrina g˙aΩ-Ωg˙aΩag˙ u g˙at-tfal, reçti, Ωfin u kant. G˙allmu wkoll lIngliΩ. Voluntier ie˙or ˙adem mat-tfal u maΩ-Ωg˙aΩag˙ fil-parroçça u beda pro©ett tat-tkabbir tal-kafè f’Comapa. Il-voluntiera l-o˙ra kienu involuti f’diversi pro©etti fejn Ωaru familji f’faqar estrem, organizzaw attivitajiet g˙at-tfal fejn kienu entuΩjasti biex jitg˙allmu krafts u anke xi g˙awma fir-Rio. Voluntier ie˙or ˙adem fil-missjoni ta’ Dun ÌuΩepp Camilleri. Ix-xog˙ol li g˙amel dan il-voluntier kien varjat, u jinkludi ddisinn ta’ tliet artali ©odda, ilmanutenzjoni ta’ magna li ttella’ l-ilma minn spieri, g˙en fil-bini ta’ 17-il tieqa tal-˙adid g˙as-sala parrokkjali. Ta’ kull ©img˙a kien juri film ta’ siltiet mill-Bibbja. Wara g˙allem l-IngliΩ u l-matematika lil 140 student. Ûew© voluntiera o˙ra li ˙admu ma’ Dun Anton huma t-tnejn seminaristi G˙awdxin. Michael Curmi ˙alla Malta f’Settembru tal-2003 b˙ala parti mis-sena li s-seminaristi jag˙mlu barra s-seminarju. Hu g˙en ˙afna lil Dun Anton fiΩΩjajjar lill-anzjani u lill-morda fejn kienu je˙dulhom l-Ewkaristija. Wara nofsinhar kienu jiççelebraw il-quddiesa f’xi wie˙ed mit13-il villa©© fir-ra˙al ta’ Chaparron. Filg˙axija kien jag˙ti l-lezzjonijiet tal-pjanu lil 15-il student u ˙arre© ukoll il-kor talknisja. Ftit taΩ-Ωmien ilu kien ordnat saçerdot u llum huwa lviçi rettur tas-Seminarju ta’ G˙awdex. Proprju g˙axar snin wara, fl2013, is-seminarista Michael Grima ˙alla Malta g˙all-missjoni ta’ Dun Anton, din id-darba filparroçça f’Santo Tomas de Castilla. Michael g˙en ukoll fisservizz pastorali, fl-organizzaz-

Missjoni o˙ra li nbdiet fis-sena 2000 hija dik ta’ Lima, il-Perù. Hector Pickard huwa missjunarju permanenti u g˙adu g˙addej bilvolontarjat tieg˙u sal-lum. Hector jg˙in lis-sorijiet ta’ Madre TereΩa fl-g˙ajnuna lill-anzjani abbandunati u persuni mentalment u fiΩikament ˙andikappati. Is-sorijiet g˙andhom kunvent kbir li jakkomoda 150 ru˙ fid-distrett ta’ La Victoria. Minbarra dan, is-sorijiet g˙andhom comedor popular fejn jippreparaw l-ikel g˙al 150 familja fqira. Hector jg˙in ukoll fit-tqassim tal-ikel. Huwa ja˙dem ukoll mat-tfal li jfisser li jag˙tihom ilkolazzjoni, ja˙silhom, ilibbishom, jitmag˙hom, jipprepara l-mediçini, inaddaf is-sezzjoni, ibiddlilhom u ja˙sel il-˙wejje©. FilMilied jipprepara mijiet ta’ hampers g˙all-fqar. Nhar ta’ Ìimg˙a jΩur il-˙absin fejn jitkellem u jaqsam xi esperjenzi mag˙hom. L-Etjopja F’Ottubru tal-2003 l-VLM bag˙tet lill-fiΩjoterapista Claudine Micallef fl-Isptar San Luqa f’Wolisso. L-objettiv primarju ta’ dan l-isptar hu li jtejjeb is-sa˙˙a tal-poplu billi jipprovdi l-kura me˙tie©a u tag˙lim lill-infermiera. L-G˙an fit-tul huwa li titnaqqas ir-rata ta’ mwiet speçjalment tal-ommijiet fit-tqala u rrata ta’ mwiet tat-trabi, li titjieb lindafa, jipprovdi ilma tajjeb g˙ax-xorb, eçç. Ir-rwol ta’ Claudine kellu x’jaqsam malaspett ta’ riabilitazzjoni fiΩika. Dak iΩ-Ωmien ma kien jeΩisti lebda dipartiment ta’ dan it-tip. Kien hemm l-idea li tkun Ωviluppata taqsima ta’ riabilitazzjoni b˙ala parti minn pro©ett ta’ ortopedija. It-Tanzanija Voluntier mar f’Diçembru tal2003 f’Mafinga fejn is-SaleΩjani g˙andhom seminarju u skola sekondarja. Steve kien jg˙allem l-IngliΩ lil studenti ta’ 12-il sena. Huwa g˙allem lil dawn it-tfal fqar li g˙alkemm huma fil-bΩonn materjalment, huma g˙atxana g˙at-tag˙lim. Ûew© voluntiera o˙ra li marru t-Tanzanija f’Awwissu u f’Novembru tal-2012 huma Joan Gabriele u Furtu Caruana, li marru jg˙inu lil Sr Maria Borda fl-isptar Makiungu f’Singida. Furtu g˙allem it-typing lill-membri tal-istaff tal-isptar u fost xog˙ol ie˙or, g˙enu billi ˙allsu l-miΩata biex tifel Ωg˙ir jintbag˙at l-isptar g˙all-kura, ippreparaw tabelli biex jimmarkaw o©©etti mediçinali, Ωejnu l-ispazju ta’ quddiem guesthouse u l-©nien tal-©enb, bnew post g˙al-log˙ob wara s-sala tat-tfal, taw bandli li ng˙ataw mill-Kunsill Lokali ta’ Ra˙al Ìdid u nΩebg˙u mill-istudenti tal-MCAST. Taw ukoll DVD player u ΩurΩieqa tal-plastik lillistess sala, kif ukoll donazzjoni biex jg˙inu lil tfal orfni fittag˙lim tag˙hom, liema flus in©abru mit-tfal tal-Isla.

madwarna kÓ

22|02|2015 23

kullhadd.com

il-BoV jeStendi l-Óin li fiH jingÓata SerVizz minn diVerSi fergÓat

B’rabta mal-viΩjoni li tpo©©i l-klijent fil-qalba tag˙ha, il-Bank of Valletta tawwal il-˙in ta’ ftu˙ ta’ 12-il ferg˙a. Dawn issa qed ikunu miftu˙a g˙an-negozju mill-4.30 ta’ waranofsinhar sas-7.00 ta’ filg˙axija fi ©ranet speçifiçi. Din l-istrate©ija, li kienet introdotta ftit tas-snin ilu, jidher li ntlaqg˙et tajjeb mill-klijenti, speçjalment dawk li jkollhom diffikultà jΩuru lferg˙a matul il-perjodu normali ta’ ftu˙. Dan is-servizz ji©i m©edded b’mod regolari mill-Bank biex ikun jista’ jakkomoda d-domanda talklijenti. Meta jkollhom bΩonn jirrikorru g˙as-servizz ta’ filg˙axija, ilklijenti huma m˙e©©a jag˙mlu appuntament minn qabel, biex jiΩguraw li jsibu l-mani©er inkarigat u jkunu jistg˙u jinqdew. Dan il-perjodu huwa iddedikat prinçipalment biex ikunu diskussi soluzzjonijiet bankarji li jkunu jindirizzaw iç-çirkostanzi individwali tal-klijent. Fost is-servizzi offruti wie˙ed jista’ jsemmi bank assurance, investimenti, self personali u self fuq il-proprjetà, kif ukoll applikazzjonijiet g˙allkards ta’ debitu u kreditu, servizzi bankarji di©itali kif ukoll servizzi ta’ stockbroking. Tisrif ta’ çekkijiet ma jkunx offrut f’dan il-perjodu. Din l-istrate©ija tifforma parti mill-viΩjoni tal-Bank biex is-servizzi offruti min-netwerk estensiva tag˙na jkunu integrati maç-channels self-service tal-Bank. “B˙ala l-Bank ewlieni f’Malta, il-Bank of Valletta huwa impenjat li jsa˙˙a˙ iç-channels ta’ komunikazzjoni, u jag˙mel is-servizzi tieg˙u aççessibbli, kemm bl-internet kif ukoll permezz tannetwerk madwar il-GΩejjer Maltin,” spjega Peter Perotti, Chief Officer Personal Banking. B˙alissa l-ferg˙at tal-Bank li joffru dan is-servizz huma dawn: Ferg˙a BOV BOV BOV BOV BOV BOV BOV BOV BOV BOV BOV BOV

Nhar ta’

il-GΩira Erbg˙a il-Mosta Tlieta in-Naxxar Ìimg˙a Preluna Towers, Tas-Sliema Ìimg˙a Óal Qormi Ìimg˙a Wied il-Ghajn Erbg˙a San Ìwann Óamis San Ìiljan Ìimg˙a is-Si©©iewi Ìimg˙a ÓaΩ-Ûebbu© Erbg˙a iΩ-Ûejtun Tlieta iΩ-Ûurrieq Ìimg˙a

Ìimg˙a Ìimg˙a

Ìimg˙a

ParteÇiPazzjoni fil-Programm tal-ilma tal-HSBC G˙all-ewwel darba fil-Programm tal-Ilma talHSBC – Catch the Drop, skola li qed tie˙u sehem fil-kampanja ng˙atat iç-çertifikat Green Flag ming˙and Nature Trust. Iç-çertifikat Green Flag hu l-og˙la akkreditazzjoni internazzjonali li skola tista’ tikseb biex turi l-impenn tag˙ha lejn l-edukazzjoni fl-iΩvilupp sostenibbli. L-iskola San Anton kisbet dan iç-çertifikat presti©juΩ wara li kisbet fondi mill-Programm tal-Ilma tal-HSBC b˙ala parti mill-kampanja Catch the Drop biex jimplimentaw pro©ett ambjentali. Il-grupp EkoSkola f’San Anton School ˙ar©u bl-idea li jnaqqsu l-iskart tal-plastik billi jissostitwixxu l-fliexken tal-ilma disposable ma’ fliexken li jistg˙u jintuΩaw aktar minn darba. Minbarra li eliminat flixkun tal-plastik kuljum g˙al kull student, din l-azzjoni wasslet g˙al tnaqqis sinifikanti fl-emissjonijiet tal-karbonju hekk kif il-fliexken tal-plastik li jintremew juΩaw ˙afna ener©ija u ilma meta jkunu manifatturati u jikkawΩaw tni©©is meta jintremew.

24 22|02|2015

kullhadd.com

kÓ MADWARNA

IL-kNIsJA TAL-MADDALENA TNEDIJA TA’ TRIPLE CD ALBUM FIL-BELT VALLETTA

Fi Triq il-Merkanti fil-Belt Valletta, in-na˙a tal-Forti Sant’Iermu, hemm knisja ddedikata lil Santa Marija Maddalena, li kienet tag˙mel parti mill-Monasteru tas-Sorijiet tal-Klawsura tal-Maddalena jew Ripentiti, li nbniet mill-Gran Mastru tal-Ordni ta’ San Ìwann Antione de Paule bejn l-1623 u 1636. Ìiet rinnovata darbtejn: l-ewwel darba fl-1660 mill-Gran Mastru Nikola Kottonet u t-tieni darba mill-Gran Mastru Pinto de Fonseca fl-1748. Meta l-Ìeneral Napuljun Buonaparti ©ie Malta fl-1798 keçça ’l barra minn darhom dawn is-sorijiet, b’ittra li ©©ib id-data tat-23 ta’ Lulju 1798 indirizzata lill-Madre Badessa Swor Diodata Novi. Fl-ittra kien hemm ssopressjoni tal-monasteru u t-tkeççija tal-komunità klarissa. Is-sorijiet kienu m©ieg˙la jmorru mas-Sorijiet ta’ Santa Katerina ta’ Lixandra, illum fi Triq ir-Repubblika. Minn dakinhar sal-lum il-knisja u l-monasteru kienu jintuΩaw minn entitajiet diversi. Fl-10 ta’ Mejju 1941 il-monasteru ©ie m©arraf bil-bombi tat-Tieni Gwerra Dinjija. Illum hemm l-iskola primarja tal-Gvern. G˙al xi Ωmien il-knisja kienet tintuΩa mill-IngliΩi g˙al çerimonji varji, u wara l-gwerra ©iet mitluqa g˙al kollox. Fi Ωmien riçenti kienet tintuΩa b˙ala ma˙Ωen tal-karnival. Fis-sena 2010, inbdiet diskussjoni bejn il-Kurja ta’ Malta u l-parroçça ta’ San Duminku fil-Belt Valletta, sabiex il-knisja tal-Maddalena tg˙addi f’idejn il-kappillan g˙all-uΩu pastorali. Id-diskussjonjiet ©ew konkluΩi b’digriet tal-Arçisqof Pawlu Cremona OP, nhar l-10 ta’ Ìunju 2014. Matul dawn l-a˙˙ar xhur f’din il-knisja sar xog˙ol ta’ tindif u tfarfir fuq ©ewwa, inbidel numru kbir ta’ ˙©ie© li kien imkisser, saret il-manutenzjoni ta’ 16-il tieqa, Ωew© bibien u l-bieb ta’ barra. Bdiet ˙idma biex jin©iebu fondi ˙alli din il-knisja ti©i rrestawrata kemm minn barra, kif ukoll minn ©ewwa u anke l-bejt tag˙ha. Nixtiequ li fil-futur dan il-©ojjell ta’ arkitettura fil-belt kapitali jitgawda minn kul˙add. Hekk it-tifkira ta’ dawk is-sorijiet li ©ew imkeççija in©ustament minn dan il-post tibqa’ mfakkra. G˙alhekk, nhar l-Erbg˙a 25 ta’ Frar, fis-6.00pm, l-Isqof Mons. Charles J. Scicluna, Amministratur Appostoliku ta’ Malta, se jbierek mill-©did il-knisja u jqaddes g˙all-ewwel darba fiha. Minn dakinhar ’il quddiem se tibda tintuΩa g˙all-attivitajiet reli©juΩi u pastorali.

IL-FLAMENCo JIÌBoR FoNDI gÓAR-RIÇERkA FIL-kANÇER Wara s-suççess tax-show li ttellg˙et f’Novembru li g˙adda, Alegria Dance Company g˙amlet g˙otja mid-d˙ul ta’ dakinhar lill-Fond tar-Riçerka (RIDT) tal-Università ta’ Malta, biex ikunu utilizzati g˙ar-riçerka fil-kançer li qed twettaq l-Università stess. L-g˙otja ta’ €800 kienet ippreΩentata mid-Direttriçi ta’ Alegria Dance Company, Ingrid Sciberras, lill-Professur Juanito Camilleri, ir-Rettur tal-Università ta’ Malta, u Chairman tal-Fond tar-Riçerka. Il-Prof. Camilleri laqa’ l-g˙otja u rringrazzja lill-kumpanija taΩ-Ωfin g˙all-appo©© tag˙hom u g˙all-fatt li qed i˙addnu l-kunçett ta’ appo©© g˙al riçerka b˙ala parti mill-impenn soçjali tag˙hom. Il-Fond tar-Riçerka (RIDT) twaqqaf fl-2011 b˙ala inizjattiva kon©unta bejn l-Università ta’ Malta u l-Gvern Malti u g˙andu lg˙an li ji©bor fondi biex isostni u jag˙ti spinta lir-riçerka li qed issir f’diversi dipartimenti fl-Università.

Fl-okkaΩjoni tal-150 sena mit-twaqqif tal-Banda Queen Victoria b˙ala l-ewwel banda Ûurriqija, nhar il-Ìimg˙a 20 ta’ Frar nediet triple album storiku. It-tliet compact discs jinkludu: sett ta’ marçi brijuΩi storiçi, kompoΩizzjoni tat-tmien diretturi u l-assistenti tag˙hom li dderi©ew il-banda sa mit-twaqqif tag˙ha fl-1865; sett marçi brijuΩi popolari komposti g˙all-okkaΩjoni tal-150 sena anniversarju; u sett marçi funebri li jitfg˙u dawl fuq il-mixja ta’ 150 sena storja kontinwa ta’ din il-banda. Is-sett ta’ marçi brijuΩi storiçi, li jinkludu xog˙lijiet minn tmien diretturi u l-assistenti tag˙hom li dderi©ew il-banda sa mittwaqqif tag˙ha fl-1865, huwa CD me˙ud esklussivament millarkivji tal-banda u fih nisimg˙u siltiet li ndaqqu mill-Banda Queen Victoria xejn inqas minn 150 sena ilu, dak iΩ-Ωmien blisem ta’ Filarmonica del Zurrico. F’din l-edizjoni kronolo©ika wie˙ed isib kompoΩizzjoni minn kull direttur li mexxa l-banda tul il-mixja tag˙ha, flimkien ma’ marçi brijuΩi, xog˙ol l-assistenti diretturi li g˙enuhom tul is-snin. Is-sett ta’ marçi brijuΩi popolari komposti g˙al-okkaΩjoni tal-150 sena anniversarju huwa CD fejn wie˙ed jisma’ siltiet ©odda miktubin mill-aqwa esponenti tal-kompoΩizzjoni tal-marçi f’Malta, bilparti l-kbira tag˙hom ulied l-istess banda u kkumplimentati minn kompoΩituri ta’ fama nazzjonali li kitbu siltiet esklussivament g˙all-okkaΩjoni tal-150 sena anniversarju. Fl-a˙˙ar u mhux l-inqas, il-Banda Queen Victoria, ippubblikat ukoll sett ta’ marçi funebri li jitfg˙u dawl fuq il-mixja ta’ 150 sena storja kontinwa ta’ din il-banda. Is-siltiet mag˙Ωula jvarjaw minn kompoΩizzjonijiet Maltin u barranin antiki maqlug˙in mill-arkivju, li ntuΩaw f’avvenimenti storiçi, g˙al o˙rajn iktar riçenti li jesponu l-iΩvilupp tal-istess banda u l-kompoΩizzjonijiet funebri f’Malta tul is-snin. Dan it-triple album storiku tnieda fi tliet formati differenti waqt attività organizzata mill-G˙aqda Karmelitana Banda Queen Victoria. It-tliet formati li wie˙ed jista’ jakkwista jvarjaw minn: edizzjoni speçjali limitata u numerata; f’edizzjoni normali ta’ tliet CDs; u f’format di©itali. G˙al aktar informazzjoni dwar il-bejg˙ wie˙ed jista’ jΩur is-sit www.talkarmnuzurrieq.org

KULTURA KÓ

22|02|2015 25

kullhadd.com

GÓAQDA DILETTANTI MUDELLI TA’ KNEJJES A.D. 1986 WIRJA ANNWALI 2015 Sfond storiku Id-delizzju tal-mudelli tal-knejjes hu antik ˙afna f’pajjiΩna, tant li jmur lura sa Ωmien ilKavallieri. Matul is-seklu dsatax, il-Maltin mhux biss baqg˙u j˙arsu t-tradizzjonijiet li wirtu ming˙and missirijiethom, iΩda ssuktaw ikattruhom. Din id-drawwa hekk sabi˙a maΩΩmien Ωviluppat fid-delizzju tal-mudelli talknejjes kif nafuh illum. Sa qabel it-Tieni Gwerra, dan id-delizzju kien l-aktar delizzju popolari fost il-poplu, tant li ˙afna jsostnu illi ma kontx tid˙ol f’dar li ma kontx issib fiha dik ir-rokna msej˙a tad-devozzjoni. Naturalment, il-qerda li ©abet mag˙ha lgwerra laqtet ukoll dan id-delizzju min˙abba li ˙afna minn dawk li kellhom il-mudelli tag˙hom fil-Belt u l-Kottonera tilfuhom waqt l-attakki mill-ajru. Óafna mbag˙ad bdew jaqtg˙u qalbhom biex ja˙dmu mudell ie˙or waqt li o˙rajn impenjaw ru˙hom f’delizzji o˙ra li, g˙alkemm jg˙inu fl-iΩvilupp mentali ta’ dak li jkun, u˙ud minnhom sfortunatament ftit li xejn g˙andhom x’jaqsmu mal-kultura u t-tradizzjonijiet ta’ pajjiΩna. Óidmet l-G˙aqda F’dan l-isfond, nistg˙u ng˙idu illi bdiet tinbet iΩ-Ωerrieg˙a proprju tmienja u g˙oxrin sena ilu. Sa mill-1986, l-G˙aqda Dilettanti Mudelli ta’ Knejjes dejjem kienet minn ta’ quddiem nett sabiex tiehu ˙sieb ©enwinament dak kollu konness mal-kult u t-tradizzjonijiet antiki ta’ missirijietna f’dak li g˙andu x’jaqsam mal-mudelli tal-knejjes fi djarna. Dan sabiex il-patrimonju ta’ pajjiΩna jibqa’ ji©i apprezzat tul Ω-Ωminijiet u mg˙oddi bla mittiefes lill-©enerazzjonijiet futuri. Kien Ωmien meta l-passatemp tal-mudelli tal-knejjes u l-istatwi kien, tista’ tg˙id, qed imut mewta naturali. Kien g˙alhekk li numru ta’ ˙bieb iltaqg˙u flimkien biex dan id-delizzju nisrani, kif g˙adu jissejja˙ sal-lum ma jintilifx, imma jibqa’ jitgawda, anzi jikber u joktor mal-milja taΩ-Ωmien. Tul is-snin, l-G˙aqda saret wa˙da mill-iktar mag˙rufa fil-gΩejjer tag˙na u ng˙atat stima kbira anke mill-kbarat

tal-pajjiΩ. Minn Ωmien g˙al Ωmien l-G˙aqda torganizza g˙add ta’ laqg˙at g˙all-membri fi ˙danha. L-G˙aqda to˙ro© ukoll fuljett kull xahrejn blisem Il-Knisja Tieg˙i li jitqassam b’xejn lillmembri. Il-wirja annwali Ninsabu fl-ewwel jiem tar-Randan Imqaddes, Ωmien li fih nibdew nid˙lu bil-mod fl-ispirtu ta’ penitenza u devozzjoni lejn il-Passjoni tas-Sinjur Tag˙na Ìesù Kristu. Proprju kull sena fl-ewwel jiem tar-Randan, l-G˙aqda Dilettanti Mudelli ta’ Knejjes torganizza wirja ta’ folklor reli©juΩ fis-Sala San Fran©isk, Triq Melita, il-Belt. Din is-sena qed issir bejn il-21 ta’ Frar u s-7 ta’ Marzu u d-d˙ul huwa ming˙ajr ˙las. Permezz ta’ din il-wirja annwali, il-membri g˙andhom l-opporunità li jesibixxu dak li jkunu ˙admu jew irrinovaw matul is-sena. Kull min iΩur il-wirja jista’ jara g˙add sabi˙ ta’ esibiti, li jvarjaw minn mudelli ta’ knejjes, statwi li jirrappreΩentaw episodji millPassjoni ta’ Kristu, vari titulari tal-Madonna u l-qaddisin, altari armati g˙all-okkaΩjonijiet diversi, mudelli ta’ purçissjonijiet, kollezzjonijiet ta’ santi u affarijiet o˙ra b’konnessjoni mal-folklor reli©juΩ. Din il-wirja hija wkoll Ωmien opportun biex wie˙ed jid˙ol membru tal-imsemmija G˙aqda, xi ˙a©a li ti©ri kull sena, g˙ax din il-wirja, armata b’mod mill-a˙jar sal-anqas dettall, dejjem ti©bed membri ©odda lejha, speçjalment Ωg˙aΩag˙. Wara kollox, huwa ddmir ta’ kull membru fl-G˙aqda li dan iddelizzju ma jintilifx. Fl-a˙˙ar nett, in˙e©©u lill-pubbliku in©enerali biex f’dawn il-jiem iΩur il-wirja annwali li tinsab miftu˙a g˙all-pubbliku fisSala ta’ ta˙t il-knisja ta’ San Frangisk ta’ Putirjal. Tibqa’ miftuha sas-7 ta’ Marzu, kuljum bejn id-9.30am u n-12.30pm u bejn l4.30pm u s-7.30pm. G˙al aktar tag˙rif Ωuru s-sit elettroniku www.freewebs.com/g˙aqda_dilettanti_knejjes

MA KIENX WEEKEND BREAK KUMMIEDJA KOLLHA DAÓK FL-ISTITUT KATTOLIKU MINN ALL IN ACT ENTERTAINMENT It-t˙ejjijiet g˙ar-rappreΩentazzjoni tal-kummiedja ©dida Ma Kienx Weekend Break li ser tittella’ fit-teatru talIstitut Kattoliku, nhar is-Sibt 7 ta’ Marzu fis-6.30pm u lg˙ada l-Óadd 8 ta’ Marzu fil-5.00pm, issa qeghdin flaqwa tag˙hom. F’din il-kummiedja niltaqg˙u ma’ Thea (Stephanie Calleja) u Duncan (Dorian Micallef) li ddeçidew li jmorru weekend break g˙ax kien ir˙is, biex isiru jafu lil xulxin a˙jar peress li g˙adhom g˙arajjes friski. IΩda omm Thea, Sharkie (Mary Rose Mallia), mara fuq ru˙ha, kif jg˙id il-Malti: qisha serduq, bilfors riedet tmur mag˙hom, biex tkun çerta li Duncan ma jsirx jaf lil Thea sew sew sew. G˙alhekk irriservat kamra g˙alih fejn jorqod – wa˙du, u hi torqod fl-istess kamra mat-tifla tag˙ha, Thea. G˙ax hekk imorru l-affarijiet. Inkella ni©u fi lsien in-nies. IΩda nzerta li fl-istess lukanda, g˙all-istess weekend break, hemm wkoll Nick (Toni Busuttil), li qabel kien jo˙ro© ma’ Thea, iΩda ma baqax i˙ossu komdu jo˙ro© ma’ tfajla u g˙alhekk telaqha. Nick gie dan il-weekend break mal-partner il-©did tieg˙u, Mark (Dominic Said), li jridha ta’ Soffie. Ìuvni g˙ajjur, kollu mutetti u ma j˙allix lil Nick jie˙u nifs. Mill-banda l-ohra, Sharkie, omm Thea li issa hi armla, qisha tefg˙et g˙ajnejha fuq is-Sur Aqbdu, (Guido Fenech), G˙arbi li ma jistax jara mara. U meta saret taf li s-Sur Aqbdu huwa sid il-lukanda u g˙aΩeb, aktar

i©©ennet g˙alih u riditu bilfors. Kif jg˙idu: ix-xitan m’g˙andux ˙alib. X’ji©ri meta Thea u Nick jer©g˙u jaraw lil xulxin fil-lukanda? Tg˙id jer©g˙u jit˙awdulhom il-wires? Min ˙a jsabbru lil Soffie? Ma dawn kollha jid˙lu wkoll is-seftura tal-lukanda Amanda (Paulene Busuttil Domenici) u Muzabi (Brian Farrugia), qaddej iswed refu©jat li ma tifhmux kelma wa˙da minn mija, g˙ax jitkellem biss bl-Afrikan. U kif se jkomplu j˙awdu fil-borma dawn ukoll? U x’jidhol isSur Cuccu (Ray Sammut) f’dan kollu? G˙aliex Duncan qed jilbes ta’ mara billejl? U g˙aliex il-qaddej refu©jat Muzabi gej u sejjer fil-kamra ta’ Soffie meta Nick ma jkunx hemm? X’qed jigri fil-kamra numru 69? U kif Sharkie saret qisa an©lu ma’ kul˙add meta hi mara bi

lsien ta’ lifg˙a? Jew dan xi pjan makakk minn tag˙ha? U kif ˙a jispiçça tg˙id, kollox b’wiçç il-©id jew kul˙add ser jg˙id “Ma kienx weekend break!” Dawn il-mistoqsijiet u aktar tie˙du risposta g˙alihom jekk ti©u taraw din il-kummiedja ©dida u ori©inali ta’ Dominic Said. Iddevertu mal-komiçi favoriti taghkom:Mary Rose Mallia, Guido Fenech, Tony Busuttil, Brian Farrugia, Dominic Said, Dorian Micallef, Stephanie Calleja, Paulene Busuttil Domenici u Ray Sammut. Id-direzzjoni tal-kummiedja hija ta’ Dominic Said. Ilriservazzjonijiet jinsabu miftu˙in mis-sit elettroniku www.istitutkattoliku.com, mill-uffiççju tar-riservazzjonijiet u l-bar tal-Isitut Kattoliku (2123 8429, 2124 2551), Tereza Bazaar ÓaΩ-Ûabbar (2166 2968/7959 4756 ) jew çempel hotline 7955 5514. Irba˙ Ωew© biljetti g˙al din il-kummiedja Ag˙fsu like u/jew share tal-pa©na tag˙na ta’ Facebook u tid˙lu biç-çans li tirb˙u tnejn minn erba’ biljetti g˙allkummiedja Ma kienx weekend break, li se tittella’ nhar is-Sibt 7 u l-Óadd 8 ta’ Marzu. Kull min se jipparteçipa huwa mitlub jibag˙tilna messa©© privat fuq din il-pa©na bl-indirizz postali u numru tal-mowbajl fejn nistg˙u nikkuntattjawh jekk jirba˙.

26 22|02|2015

kullhadd.com

kÓ PRESIDENT

L-APPUNTAMENTI TAL-PRESIDENT TA’ MALTA It-Tnejn 23 ta’ Frar 2015 09.00am: 12.00pm:

Il-President tiltaqa’ mal-Pro.f Phillip Thomas Slee, Professur tal-IΩviluppi Umani fil-Flinders University of South Australia fil-Palazz ta’ Sant’Anton Il-President tniedi l-Alive2015 Cycling Challenge flIsptar Mater Dei

It-Tlieta 24 ta’ Frar 2015 Il-President u s-Sur Preca j˙allu Malta g˙al Ωjara statali firRepubblika tas-Slovenja 1.15pm:

Il-President u s-Sur Preca jaslu fl-Ajruport Jože Puçnik f’Ljubljana

L-Erbg˙a 25 ta’ Frar 2015 10.30am:

10.45am: 11.15am: 11.45am: 12.30pm: 1.10pm:

2.40pm: 7.30pm:

Il-President u s-Sur Preca jaslu fil-Pjazza Kongresni Trg f’Ljubljana u ji©u milqug˙a mill-E.T. Borut Pahor, President tar-Repubblika tas-Slovenja u misSinjura Tanja Peçar, First Lady Il-President tipparteçipa f’ta˙ditiet bilaterali mal-E.T. Borut Pahor, President tar-Republlika tas-Slovenja, fil-Palazz Presidenzjali f’Ljubljana Il-President tippresiedi sessjoni plenarja bejn id-delegazzjoni Maltija u d-delegazzjoni Slovena fil-Palazz Presidenzjali f’Ljubljana Il-President tindirizza konferenza tal-a˙barijiet kon©unta mal-President tar-Repubblika tas-Slovenja fis-Sala Prinçipali tal-Palazz Presidenzjali f’Ljubljana Il-President tiltaqa’ mal-E.T. Dr Milan Brglez, President tal-Assemblea Nazzjonali tar-Repubblika tas-Slovenja f’Ljubljana Il-President tattendi ikla fl-unur taΩ-Ωjara statali, ospitata mill-E.T. Dr Milan Brglez, President talAssemblea Nazzjonali tar-Repubblika tas-Slovenja, fil-kamra tal-pranzu ta’ Villa Podrožnik f’Ljubljana Il-President tiltaqa’ mal-E.T. Dr Miro Cerar, Prim Ministru tar-Repubblika tas-Slovenja, fil-Palazz Presidenzjali Il-President u s-Sur Preca jattendu ikla fl-unur taΩΩjara statali, ospitata mill-E.T. Borut Pahor, President tar-Repubblika tas-Slovenja fil-Grand Crystal Salon f’Brdo Castle f’Ljubljana

Waqt li l-kompetizzjoni taΩ-Ωfin ta' Ωeffiena bravi Maltin - Malta Dancesport Cup 2015 organizzata minn Malta Dance Sport Team

Il-Óamis 26 ta’ Frar 2015 10.30am:

12.00pm: 2.15pm: 4.00pm:

Il-President u s-Sur Preca jΩuru l-g˙erien ta’ Postojnska Jama f’Postonja, u jiltaqg˙u mas-Sur Marjan Batagelj, Direttur ta’ Postojnska Jama u masSinjura Katja Batagelj Il-President u s-Sur Preca jiltaqg˙u mas-Sur Zoran Jankoviç, Sindku ta’ Ljubljana, fil-Muniçipju ta’ Ljubljana Il-President u s-Sur Preca jΩuru ç-çentru Education, Care and Work u jiltaqg˙u ma’ Dr Valerija Bužan, Direttur taç-Çentru Draga f’Ljubljana Il-President u s-Sur Preca jiltaqg˙u mar-rappreΩen tanti ta’ Slovene Philantropy, assoçjazzjoni li ta˙dem favur il-promozzjoni tal-volontarjat, rappreΩentanti miç-Çentru Kljuc, li ja˙dem favur il-©lieda kontra t-THB, u rappreΩentanti minn SLOGA, pjattaforma g˙all-kooperazzjoni fl-iΩvilupp u l-g˙ajnuna umanitarja, fil-bini tal-assoçjazzjoni Slovena tanNazzjonijiet Uniti f’Ljubljana

Waqt Ωjara lill-kumpannija Exante, li tat donazzjoni b'risq il-Malta Community Chest Fund

Il-Ìimg˙a 27 ta’ Frar 2015 Il-President u s-Sur Preca jaslu fl-Ajruport Internazzjonali ta’ Malta Is-Sibt 28 ta’ Frar 2015 09.30am:

3.00pm:

6.00pm:

Il-President tindirizza Konferenza tal-A˙barijiet fejn se ji©i spjegat il-proçess tal-applikazzjoni g˙all-Fond g˙all-G˙aqdiet Volontarji Strina 2014 fil-Palazz ta’ Sant’Anton Il-President tilqa’ lill-Prof. Dr Letterio Campolo, President tal-Associazione Multiculturale Mondiale, flimkien ma’ studenti minn Sardegna fil-Palazz, ilBelt Valletta Il-President tattendi riçeviment organizzat millFondazzjoni tal-President g˙all-Ìid tas-Soçjetà g˙al delegazzjoni barranija li se tkun qieg˙da tattendi seminar intitolat ‘Inclusion of Trans and Intersex Persons through Legislation and Policy’ b˙ala parti millGrundtvig Project ‘Queer Pathways into Diversity’, organizzat f’Malta mill-Malta Gay Rights Movement u ˙ames partners Ewropej, fil-Palazz Verdala

Waqt preΩentazzjoni ta' donazzjoni g˙all-MCCF minn FTI AS Ltd

Il-President ta’ Malta tista’ ti©i kkuntattjata bl-email marie-louise.coleiro@gov.mt Is-Sur Edgar Preca jista’ ji©i kkuntattjat bl-email edgar.preca@gov.mt L-Uffiççju tal-President jista’ ji©i kkuntattjat permezz tal-email presidentsappointments.opr@gov.mt jew bin-numru tat-telefown 2122 1221, il-Palazz il-Belt Valletta (mit-Tnejn sal-Ìimg˙a) jew bin-numru tat-telefown 2144 0354, il-Palazz ta’ Sant’Anton (mit-Tnejn sal-Óadd) u l-Uffiççju tal-Malta Community Chest Fund f’G˙awdex bin-numru tat-telefown 2155 3807.

Skeda kÓ

22|02|2015 27

kullhadd.com

06.30 07.00 07.15 08.00 08.30 10.15 11.25 12.30 12.40 13.00 14.00 16.30 17.30 17.40 18.15 18.45 19.30 20.25 21.30 23.00 23.30

One News Snajja’ Maltin (R) Pink Panther (R) Flimkien Ma’ Nancy (R) Paper Scan Aroma Kitchen (R) Cibus One News Telebejg˙ Indhouse (R) Arani Issa (R) World Next Top Model Malta One News On D Road Esperti Il-Vjagg It-Tajjeb One News It-Tfal L-Argument Corpus Delicti (R) One News

07.00 08.15 09.00 10.00 10.45 11.45 12.30 14.00 14.05 15.35 16.30 17.10 18.00 18.05 18.45 19.30 19.50 20.10 20.40 21.40 21.45 23.15

Net News The Client (R) G˙alkul˙add Quddiesa mis-Santwarju tal-Madonna Ta’ Pinu Il-Óadd fi Sqallija L-Istandard Telebejg˙ Net News Telebejg˙ Iswed Fuq l-Abjad (R) Sport Extra Wheelspin (R) Net News What’s For Dinner News Feed Net News News Feed Flusek (R) Becky Net News Replay Net News

06.00 07.30 08.30 09.00 09.30 10.00 10.30 12.00 12.10 15.00 15.05 18.00 18.15 18.45 18.50 19.45 20.00 20.50 21.55 23.00 23.30

06.00 06.30 07.00 07.40 08.05 10.00

Film I Più Grandi Di Tutti Cultura Nautilus Marvel Agents Of S.H.I.E.L.D. Lassie L’Agguato Delitti In Paradiso Lo Squalo Leuca E Lo Squalo Toro Cronache Animali Mezzogiorno In Famiglia Tg2 Giorno Tg 2 Motori Quelli Che Aspettano Quelli Che Il Calcio Tg2 L.I.S. Stadio Sprint 90° Minuto Squadra Speciale Cobra 11 Tg2 20.30 N.C.I.S. La Domenica Sportiva

06.00 07.05 08.40 10.25 11.10 12.55 13.05 14.00 14.15 14.30 15.00 15.05 19.00 19.30 20.00 20.10 21.45 23.30 23.40 23.45

Fuori Orario Il Delitto Di Giovanni Episcopo Caccia Al Marito Community – L’Altra Italia TGR Figu I Grandi Protagonisti Mondaini TG Regione TG3 In 1/2 Ora TG3 Lis Kilimangiaro TG3 TG Regione Blob Che Tempo Che Fa Presa Diretta Sblocca Italia TG3 TG Regione Raire Presenta Gazebo

06.05 Televendita Media Shopping5 06.20 True Jackson, Vp 07.00 Super Partes 07.30 I Puffi Sanno…I 07.55 Spada Per Lady Oscar 08.45 Tom & Jerry-Rotta Su Marte 10.20 Il Segreto Del Mio Successo 12.25 Studio Aperto 13.00 Sport Mediaset Xxl 13.55 L’Isola Dei Famosi – Day Time 14.10 Campionato Mondiale Superbike 2015 (I1-I2) 16.05 Skyrunners 18.05 Tom E Jerry 18.30 Studio Aperto 19.00 The Transporter: The Series 19.55 L’Isola Dei Famosi 20.30 Wild Oltrenatura 21.30 X-Men Le Origini 23.35 Push

Omnibus TG La7 Omnibus L’Aria Che Tira Otto E Mezzo (R) Cani E Gatti TG La7 TG La7 Cronache Josephine, Ange Gardien L’Ispettore Barnaby Meteo La7 TG La7 Domenica Nel Paese Delle Meraviglie 21.10 La Gabbia

07.05 07.15 07.40 08.00 08.15 09.00 09.45 10.40 11.10 12.00 12.50 13.20 14.05 15.00 17.30 18.00 18.30 19.05 19.35 20.05 21.00 21.50 22.35

Garth And Bev Green Balloon Club Mr Bloom’s Nursery Nina And The Neurons The Weakest Link Sinbad Doctor Who As Time Goes By Hustle The Weakest Link My Family Sinbad Doctor Who Doctors As Time Goes By Roger And Val Have Just Got In Getting On Rev. Gavin And Stacey Call The Midwife Frankie Scott & Bailey The Shadow Line

06.15 07.05 07.30 08.20 09.10 10.00 10.25 11.15 12.05 13.45 14.35 15.25 16.40 17.30 18.20 19.10 20.00 20.50 22.05 22.55 23.45

06.00 07.00 07.30 08.00 08.30 09.00

07.55 08.20 08.45 09.15 09.40 10.00 10.25 10.55 11.20 11.45 12.10 12.35 13.00 13.20 13.45 14.40 15.25 15.55 16.20 16.45 17.35 18.00 18.25 18.50

PAW Patrol Winx Club The Fairly OddParents Sanjay and Craig Kung Fu Panda The Legend Of Korra Teenage Mutant Ninja Turtles T.U.F.F. Puppy Winx Club iCarly Sam & Cat Victorious Big Time Rush Marvin Marvin SpongeBob SquarePants The Penguins Of Madagascar The Fairly OddParents iCarly Big Time Rush Victorious SpongeBob SquarePants Teenage Mutant Ninja Turtles The Penguins Of Madagascar Sanjay And Craig

10.45 11.30 13.00 13.30 13.45 15.30 17.05 17.10 18.10 19.35 20.30 21.00 22.40

07.00 07.30 07.50 09.45 11.00 11.40 13.30 14.00 14.40 18.00 19.45 20.00 20.30

11.00 12.00 13.00 13.30 14.00 15.00 16.00 18.00 19.00 19.30 21.30 22.00 23.30

Brooke Burke-Charvet E! News Style Star The Two Faces Of Prince Harry Attack Of The Celebrity Bikinis Keeping Up With The Kardashians E! News House Of Dvf Fashion Police Fashion Bloggers Pop Innovators Christina Milian Turned Up Fashion Bloggers E! News Christina Milian Turned Up Fashion Bloggers Fashion Police Christina Milian Turned Up Live From The Red Carpet

06.00 07.35 09.20 11.40 13.10 14.50 17.00 18.35 20.20 22.00 23.55

Eddie And The Cruisers Eddie And The Cruisers 2 Solomon And Sheba I Loke You, Don’t Touch Me The End 588 Rue Paradis Where The River Runs Black Making The Grade The Dust Factory Invasion Of The Body The Divide

09.45 FIS World Championship Nordic Skiing 11.00 FIS World Cup Alpine Skiing 13.45 FIS World Championship Nordic Skiing 18.45 Tour of Andalucia Road Cycling 20.00 Welsh Open Snooker 23.00 FIS World Championship Nordic Skiing

06.00 06.25 07.15 08.10 09.05 09.55 10.50 11.40 13.30 14.25 15.20 16.15 17.10 18.05 19.00 20.00 21.00 22.00 23.00

06.00 06.25 11.50 12.45 18.15 19.10 20.05 21.00 21.55 22.50 23.45

A˙barijiet Sports Science Madwarna Óannieqa Gadgets Mera ta’ Dinja O˙ra Malta u Lil Hinn Minnha A˙barijiet Óadd G˙alik A˙barijiet Óbieb u G˙edewwa A˙barijiet G˙awdex Illum Paqpaq On Test L-Irkant Dot EU A˙barijiet Merlin Rajt Ma Rajtx A˙barijiet Malta u Lil Hinn Minnha

Chopped Siba’s Table Have Cake Will Travel Barefoot Contessa Siba’s Table Guy’s Big Bite Unique Eats Hungry Girl Diners, Drive-Ins And Dives Barefoot Contessa Siba’s Table Diners, Drive-Ins And Dives Barefoot Contessa Siba’s Table Diners, Drive-Ins And Dives Barefoot Contessa Chopped Diners, Drive-Ins And Dives Barefoot Contessa Siba’s Table Chopped

How Do They Do It? Overhaulin’ Mega Builders Mythbusters Extreme Engineering The Liquidator Baggage Battles Storage Hunters What Happened Next? You Have Been Warned Redwood Kings Treehouse Masters Magic Of Science Close-Up Kings Alaskan Bush People Gold Divers Railroad Alaska Yukon Men Ice Lake Rebels

The Wild Life of Tim Faulkner Roaring with Pride Lions and Giants The Lion Queen Voodoo Sharks Lions and Giants Killer IQ Mermaids Voodoo Sharks Gator Boys Gator Boys

08.30 09.00 09.45 10.15 11.15 12.30 13.00 13.30 14.00 16.00 18.00 18.30 19.00 19.30 20.30 20.40 21.00 23.00 23.15

Tuffi˙at Migduma Quddiesa tal-Óadd Vatican Magazine Kurrenti Luxdesign Valletta Óannieqa Gadgets B’Kara vs Valletta Europa League (R) Tuffi˙at Venere G˙awdex Illum Superships A˙barijiet g˙an-Nies b’Nuqqas ta’ Smieg˙ Madwarna Kontrattakk Sports News A˙barijiet bl-IngliΩ

06.00 06.30 09.45 10.30 10.55 11.50 12.00 12.10 12.20 13.30 14.00 16.30 16.33 16.35 18.50 20.00 20.35

06.00 07.55 08.00 08.50 10.10 11.10 12.00 13.00 13.40 14.01 18.45 19.57 20.00 20.40 21.11 23.20 23.50

Prima Pagina TG5 Traffico TG5 Le Frontiere Dello Spirito Mondo Sommerso Le Storie Di Melaverde Melaverde TG5 L’Arca Di Noè Domenica Live Avanti Un Altro TG5 Prima Pagina TG5 Paperissima Sprint Domenica Il Segreto IX L’Isola Dei Famosi Domenica X-Style Collage

07.00 07.20 07.50 08.30 09.00 10.00 10.50 11.30 12.00 13.55 14.45 14.55 18.55 19.35 20.30 21.15 23.37

TG4 Night News Televendita Media Shopping Super Partes Magnifica Italia Terra Santa Messa Le Storie Di Viaggio A… TG4 Walker Texas Ranger Donnavventura Ieri E Oggi In Tv Rita Da Cascia (Di G. Capitani) TG4 The Mentalist Tempesta D’Amore 8 Lo Chiamavano Bulldozer Due Nel Mirino

Toddlers & Tiaras Cake Boss Little People, Big World Too Ugly For Love? Extreme Cheapskates Iyanla, Fix My Life Six Little McGhees My Big Fat American Gypsy Wedding 90 Days to Wed Say Yes to the Dress Dating Naked My Big Fat American Gypsy Wedding

08.05 08.30 09.25 09.50 10.15 10.40 11.10 11.35 12.25 13.15 13.45 14.35 15.00 15.25 15.50 16.15 16.40 17.05 17.30 18.00 18.55 19.45 20.10 20.35

Suggs’ Italian Job Extreme Cuisine With Jeff Corwin Kitchen Cousins Desperate Landscapes 10 Grand In Your Hand Selling LA Keasha’s Perfect Dress Giada At Home Extreme Homes Desperate Landscapes How The Best Is Done House Hunters Selling LA 10 Grand In Your Hand Suggs’ Italian Job Kitchen Cousins House Hunters Healthy Appetite With Ellie Krieger Platinum Babies Extreme Homes Vintage Hunter Keasha’s Perfect Dress Platinum Weddings Suggs’ Italian Job

06.00 07.33 09.20 11.10 12.05 13.00 13.55 14.20 20.00 21.00 22.00 23.00

Parlamento Punto Europa Unomattina In Famiglia Dreams Road 2014 Nord Europa A Sua Immagine Santa Messa A Sua Immagine Recita Dell’Angelus A Sua Immagine Linea Verde Telegiornale L’Arena Tg 1 Che Tempo Fa Domenica In L’Eredità Telegiornale Flavio Insinna Conduce Affari Tuoi 21.30 Braccialetti Rossi 2 23.30 Speciale Tg1

28 22|02|2015

kullhadd.com

KÓ ÇINEMA

jikteb CARMELO BONNICI

MIÇ-ÇINEMA PHOBIA

DRAMMATIKU

GÓIRA U INKWIET F’FAMILJA MALTIJA Atturi Ewlemin: Ray Abdilla, Veronica Farrugia, Peter Gales, Vince Micallef Pulè, Moira Muscat Direttur: Louis Cuschieri Ma˙dum minn: Bronk Productions Ma˙ru© minn KRS Releasing

Phobia hu film ta’ Bronk Productions mitkellem bilMalti minkejja l-isem bil-lingwa IngliΩa. Wara li kellhom suççess tajjeb bil-film Qerq (2007), li dam jintwera g˙al g˙axar ©img˙at, u fl-2010 ˙ar©u Xrar , issa din ilkumpanija Maltija imbarkat fuq thriller li sikwit ji©©enera eçitament palpabbli, b’final mimli twists u sorpriΩi o˙rajn. Id-distributuri lokali KRS Releasing raw potenzjal f’Phobia u qed juruh f’diversi kumplessi. Wara tletin sena, ittrawma qalila li g˙adda minnha Jack Dalmas (Abdilla) fil-gwerra tal-Vjetnam ma tridx titilqu. Fil-ftu˙, narawh iqum b’sabta minn ˙olma kerha b’martu Christy tipprova ssabbru. Min˙abba dawn l-inçidenti hu g˙adu ma jistax isib paçi f’˙ajtu. Kif spiçça mis-servizz, Jack irnexxa ˙afna fin-negozju fl-Amerika, sar sinjur, irritorna lura Malta bil-familja tieg˙u ta’ tlett itf: Dylon, Ashley u Ednah, u xtara villa sabi˙a.

Óin: 107 min. Çert. 12A

Dylon qed jg˙ix ˙ajja xellerata, ta’ sogru, midjun min˙abba l-vizzju li ˙akmuh tal-log˙ob tal-azzard, kif ukoll ©ieli jkun arrestat. Missieru sikwit da˙al g˙alih, ˙elsu minn ˙afna intriççi u ˙allaslu dejnu. Bejn iΩ-Ωew© a˙wa bniet tinbet l-g˙ira, b’Ednah spiss ti©©ieled mal-©enituri. Hi ssib sapport minn Dylon u flimkien je˙duha qatta bla ˙abel kontra l-familja tag˙hom stess. L-inkwiet f’din il-familja jkompli jikber tant li tra©edji hemm lest g˙alihom. Phobia hu xog˙ol pjuttost sodisfaçenti, imΩewwaq b’azzjoni, misteri li tassew jiΩdiedu lejn il-final b’˙afna kumplikazzjonijiet, ma˙dum bi stil rikk u attraenti li tie˙u gost issegwih. G˙al xog˙ol minn pajjiΩ Ωg˙ir b˙al tag˙na, sorprendentement l-aktar li jispikkaw huma s-sekwenzi ta’ movimenti qawwija diretti b’ener©ija minn Mario Busietta, speçjalment ©irja frenetika bejn Ωew© karozzi li jridu jkissru lil xulxin.

THE INTERVIEW

ASSURD

ÛEWÌ MAÛETTI FUQ MISSJONI DELIKATA Atturi Ewlenin: Seth Rogen, James Franco, Lizzie Kaplan, Randall Park Diretturi: Seth Rogen u Eva Goldberg Distributur: Columbia/Sony Ma˙ru© minn KRS Releasing F’dawn l-a˙˙ar ©img˙at, minn ftit qabel il-Milied ’l hawn, na˙ seb li kul˙add sema’ bil-film The Interview, li fl-Istati Uniti kwaΩi fis-çinemas kollha ddeçidew li ma juruhx min˙abba biΩa’ ta’ xi attakk fuq is-swali tag˙hom minn dawk akkaniti tal-Korea ta’ Fuq, wara li dan il-pajjiΩ ©ie mixli mill-Gvern Amerikan li kienu l-˙tija ta’ sabuta©© fuq il-mezzi elettroniçi tas-Sony, id-distributuri tal-film. Il-President Obama kellu kliem a˙rax g˙al dan l-a©ir, waqt li din il-kummiedja marret tajjeb fuq l-internet. The Interview huwa farsa satirika, fjakka li m’g˙andha tqanqal l-ebda polemika jew provokazzjoni g˙al min jie˙u laffarijiet biç-çajt. Aaron Rapaport (Rogen) huwa lproduttur eΩekuttiv ta’ wa˙da mill-aktar wirjiet imfittxija fuq it-TV – Skylark Tonight.

Óin: 112 min. Çert. 15

Dan il-programm ©ablu suççess professjonali u ˙biberija kbira ma’ Dave Skylark (Franco), il-promutur. L-iskop ta’ dan il-programm hu li jikxef sigrieti ja˙arqu fuq persuni çelebri u l-˙ama mo˙bi ta’ Hollywood. G˙alkemm il-popolarità ta’ din ix- show dejjem tiΩdied, Aaron jinsab fi kriΩi personali, kif ukoll l-kapaçità ©urnalistika tieg˙u sejra lura. Dave jiskopri li Kim Jongun (Park), il-mexxej iΩolat tal-Korea ta’ Fuq hu affaxxinat b’dan il-programm, u flimkien ma’ Dave jiddeçiedu li jintervistawh dirett g˙al fuq it-TV. Meta dawn ikunu sejrin Pyongyang, is-CIA jittrenjawhom kif g˙andhom jeliminaw lil dan il-kap. Biçça xog˙ol serja u ta’ sogru kbir fdata f’idejn Ωew© maΩetti talprima klassi. Tistg˙u ta˙sbu x’se ji©ri wara! The Interview fih ukoll xi

azzjoni, imma jaqa’ diversi drabi f l - a s s u r d i t à . J a m e s Franco u Seth Rogen di©à ˙admu flimkien qabel (eΩ. Pineapple Express ) u kienu

aktar kredibbli; però, hawn, b˙ala Ωew© assassini ta’ nofs kedda ma jimpressjonawx, speçjalment Franco li jesa©era b’mod redikolu fir-reçtar.

Çinema kÓ

kullhadd.com

22|02|2015 29

jupiter ascending

SPETTAKOLARI

l-erojina b’destn straordinarju Atturi Ewlenin: Channing Tatum, Mila Kunis, Sean Bean, Eddie Redmayne, Douglas Booth Diretturi: Andy u Lana Wachowski Distributur: Warner Bros Ma˙ru© minn KRS Releasing Is-suççessi ta’ Andy u Lana Wachowski jidher li hu abbinat mal-films tax-xjenza fittizja. Wara l-profitti li raw fit-trijolo©ija The Matrix, iΩ-Ωew© films ta’ wara Speed Racer u Cloud Atlas marru g˙an-niΩla fid-d˙ul tal-flus. G˙aldaqstant, din id-darba qed jirritornaw g˙all-©eneru favorit tag˙hom b’xog˙ol miktub minnhom stess u anke ispirat b’xi mod minn awturi ta’ kotba avventureski. Jupiter Ascending, li hu bit-3D di©itali, jiΩvol©i f’avventura straordinarja kollha movimenti ener©etiçi, azzjoni qawwija, xi referenzi filosofiçi u effetti viΩwali speçjali tassew stupendi. Mit-triqat ta’ Chicago salwesg˙at enormi mbeg˙din talunivers u galassiji li jorbitaw b’sa˙˙a tremenda fl-ispazju, leçitament ma jonqos qatt f’din ilproduzzjoni. Jupiter Jones (Kunis), imsemmija g˙all-akbar pjaneta fis-sistema solari tag˙na, twieldet bil-

Óin: 127 min. Çert. 12A

lejl fil-bera˙ ta˙t sema mimlija kwiekeb, b’sinjali li g˙ad tirnexxi u tkun il-faktotum ta’ affarijiet talg˙a©eb. Meta kibret kienet dejjem to˙lom bl-istilel, imma firrealtà, wara l-irqad, sikwit issib ru˙ha tnaddaf id-djar tan-nies biex taqla’ l-g˙ajxien tag˙ha. Meta fid-dinja jasal Caine (Tatum), suldat/kaççatur talispazju ©enetikament mibdul, biex je˙lisha u jg˙idilha li hi leredi ta’ dinastija aljena li se tiddomina l-univers, malajr tirrealizza li dak li kienet timma©ina jista’ jse˙˙ tassew. Xi ftit kontra qalbha, hi taççetta li tivvja©©a ma’ Caine biex jiffaççjaw lil Balem (Redmayne) u l-imperu tieg˙u li jridu jeqirdu d-dinja tag˙na. L-intriççi straordinarja u spettakolari jibdew hawn, dejjem iΩidu fil-furja, b’˙afna titjir fl-arja (a la Superman), kumbattimenti, spluzzjonijiet u aljeni ta’ kull sura. Waqt dan il-kaos kollu,

g˙ajnejna jgawdu festa ta’ divertiment im˙arrek sew u enfasizzat bil-proçess tad-3D. Jupiter Ascending jikkumpli-

menta sewwa lil The Matrix u ssikwels, ifakkar f’sekwenzi minn Star Wars, Signs, Dune, Fantastic Four: Rise Of The Silver Surfer u

o˙rajn, waqt li fih ˙afna aktar x’wie˙ed jiggosta. Din il-produzzjoni fiha traççi tal-fairy tale ta’ Cinderella.

electricity

JASSORBIK

tfajla ÛagÓÛugÓa, sabiÓa milquta minn marda kerha Atturi Ewlenin: Agyness Deyn, Lenora Crichlow, Christian Cooke, Paul Anderson, Tom Georgeson Direttur: Bryn Higgins Distributur: Soda Films Ma˙ru© minn Side Street Films, Eden Cinemas

Electricity huwa film Ωg˙ir, drammatiku, intelli©enti, bla ebda pretenzjonijiet dwar tfajla li qed issofri mill-˙ass ˙aΩinijiet (epilessija). Dan hu adattat minn novella ta’ Ray Robinson u migjub g˙al fuq il-liΩar il-kbir b’manjiera millaktar kredibbli. Il-qofol ta’ din l-istorja hu l-vja©© li din it-tfajla tag˙mel lejn Londra biex tfittex lil ˙uha li ilha s-snin ma tara. Lily O’Connor (Deyn). xebba ta’ ftit aktar minn g˙oxrin sena, ta˙dem b˙ala kaxxiera f’post tad-divertiment ˙dejn il-ba˙ar fil-Grigal talIngilterra. Minkejja li tie˙u ˙afna pilloli, din xorta tbati sikwit minn xi ˙ass ˙aΩin li jista’ jse˙˙ minn mument g˙all-ie˙or, tinzerta fejn tinzerta. Meta ommha (li kienet ilka©un tat-tbatija tag˙ha meta fis-sakra tefg˙etha mat-tara©) tmut, hi u ˙uha Barry (Anderson) ibig˙u d-dar u hi tinsisti li Mikey (Cooke), ˙uha Ω-Ωg˙ir li kien telaq lejn Londra, g˙andu jie˙u sehmu, billi hu dejjem ipprote©ieha mill-bulijiet meta kienet liskola. F’din il-belt kbira tg˙addi minn ˙afna intriççi. Electricity juri vividament xi jse˙˙ f’mo˙˙ din il-miskina meta tolqotha l-epilessija –

Óin: 96 min. Çert. 15.

viΩjoni mçajpra, kuluri qishom ˙er©in mill-pinzell tal-pittur, çaqliq ta’ diversi affarijiet, anke bini, u azzjoni o˙ra psikadelika. Jidher li dawn il-esperjenzi g˙andhom il-barka talEpilepsy Society tar-Renju Unit, u n˙ossu ˙afna g˙al Lily meta wara l-waqg˙at u t-tisbit li ssofri narawha kollha brix, qtug˙ u fi stat tal-biki li ankie tipprova tag˙mel suwiçidju. Is-sbej˙a u attraenti Agyness Deyn, wara li kienet mudella, fid-debutt tag˙ha fiç-çinema turi ˙e©©a, determinazzjoni u fibra fl-a©ir tag˙ha.

kompetiZZjoni empire cinema

l-aqWa Óames films bejn il-11 u l-15 ta’ frar 2015

Mistoqsija g˙al din il-©img˙a: X’jismu l-karattru li ta˙dem Mila Kunis? Ibg˙at it-twe©iba tieg˙ek lil: Kompetizzjoni Films, KullÓadd, ÇNL, Triq Mile End, il-Óamrun. Ir-rebbie˙ jirba˙ Ωew© biljetti ming˙and l-Empire Cinema ta’ Bu©ibba. Rebbie˙ tal-©img˙a li g˙addiet: R.M. MAMO, 2 Hillside Palace, Triq il-Kwartin, is-Swieqi, SWQ 2205

1. 2. 3. 4. 5.

Fifty Shades Of Grey Kingsman: The Secret Service Big Hero 6 American Sniper Night At The Museum 3

30 22|02|2015

kullhadd.com

KÓ AVVIÛI

AVVIÛI KLASSIFIKATI PROPRJETÀ GÓALL-BEJGÓ Ûew© plots f’ÓaΩ-Ûabbar f’Ωona tal-iΩvilupp b’qies ta’ 23 pied faççata u 83 pied fond kull plot. Çemplu fuq 9989 0808. TANAYA’S Dev. Ltd: G˙aΩla kbira ta’ appartamenti f’kull Ωona ta’ Malta. Jinbieg˙u ming˙ajr depoΩitu u n˙allsulek il-kuntratt. Offerta speçjali. G˙al aktar dettalji çempel 9992 4999. Ming˙ajr a©enti jekk jog˙©bok. AFFARIJIET GÓALL-BEJGÓ Inbig˙u kull tip ta’ arlo©©i.

Selezzjoni kbira ta’ arlo©©i tal-idejn Casio u Citizen, kemm digital jew analogs , varjetà kbira ta’ alarm clocks, kemm Citizen, Seiko Dugena tal-marka Pierre Cardin. Varjetà sabi˙a ta’ cuckoos li ja˙dmu kemm bil-˙abel u bil-batterija. Prezzijiet tajbin. Nag˙mlu wkoll tiswijiet ta’ arlo©©i tal-idejn, tal-˙ajt u grandfather clocks. Nag˙mlu wkoll testing bil-pressure test machine , sistema ta’ testing g˙al kull tip ta’ arlo©©i biex jintuΩaw g˙all-ilma ( vacuum test u pressurised test) waqt li qieg˙ed tistenna g˙alih. Tiswija bil-garanzija. Irrikorru 110, Triq il-Kungress Ewkaristiku, il-Mosta. Çempel g˙al aktar informazzjoni fuq

2141 7253 jew 9982 5389.

in-numri: 2137 6946/9947 0178.

SERVIZZI

Ûwi©ijiet, g˙erusija u relazzjonijiet o˙ra. DNA testijiet forensiçi, tfal ma˙tufa minn Malta, kaΩijiet çivili, kaΩijiet o˙ra fil-qorti. Problemi ta’ kumpaniji jew negozju. Nag˙tu xhieda fil-Qorti. Na˙dmu f’Malta u kif ukoll barra. Çempel 7959 0000 jew info@privateinvestigationmalta.com

Korsijiet f’livell Ordinarju f’diversi su©©etti b˙allMatematika, IngliΩ, Malti, FrançiΩ, FiΩika u o˙rajn. Noffru wkoll korsijiet talECDL. Prezz €35 kull module. Noffru wkoll korsijiet baΩiçi fil-kompjuter, €50. Çempel 2166 2241 jew 7766 2241 jew Ωur is-sit elettroniku www.tudorinstitute.com Tewmi Group g˙al lezzjonijiet tal-karozzi kemm manual u kif ukoll automatic. Cab service u karozzi g˙all-kiri bi prezzijiet ra©onevoli. Ûur is-sit www.tewmi.com jew çempel 9942 2422. Lezzjonijiet taΩ-Ωfin fuq stili ballroom jew Latin-Amerikan. Lezzjonijiet taΩ-Ωfin g˙allbeginners u kompetizzjonijiet minn Imperial Qualified Dance Teacher (ISTD) Ibg˙at SMS fuq 7925 3015 jew çempel 2138 6818 sa 12.00pm. Medina Home for The Elderly, 106 Labour Ave, ir-Rabat. Dar g˙all-anzjani mg˙ammra bilku mditajiet kollha. Staff ikkwalifikat. Nur ses u care wor kers 24 sieg˙a. Prez zi jiet ra©onevoli li jibdew minn €25 kull persuna. Naç çettaw respite u bed ridden. Çempel fuq dawn in-numri: 2145 4908, 2145 4858 jew 7945 4908. Care and Cure Group Ltd: infermiera m˙arr©a, caring assistants , nannies , nies im˙arr©in biex iΩommu kumpanija, g˙ajnuna fid-djar u night sitters. Servizz ta’ 24 sieg˙a, G˙andna wkoll g˙allkiri: wheelchairs, hoists, commodes, walking frames u hospital beds . G˙al aktar informazzjoni çempel fuq dawn

Kupun AvviΩi Klassifikati IKTEB L-AVVIÛ F’DAN L-ISPAZJU

ISEM, KUNJOM, NUMRU TAT-TELEFOWN/MOWBAJL U INDIRIZZ

XOGÓOL TA’ MANUTENZJONI G˙al kull tip ta’ kisi bil-©ibs, ramel u siment, graffiato , Ωebg˙a, xog˙ol fuq l-antik, xog˙ol fuq il-pond, madum, membrane , dawl u ilma. Çempel fuq 7928 5444. Tiswija u installazzjoni fuq estensjonijiet tat-telefowns g˙al kull tip ta’ linji fissi. Çempel fuq 7993 0419. Varjetà ta’ ˙wat, ˙oroΩ, kanali tal-ilma, çangatura qadima jew ©dida, kantun qadim, lavur ta’ kull tip. Çempel lil Jason fuq in-numru 2143 2352 jew 9947 7167. Jason Gatt g˙al kull xog˙ol ta’ tibjid u tik˙il, kisi normali, fuq il-fil, fuq xog˙ol antik u bil-pont, kisi bil-©ibs u graffiato . Kiri ta’ cherry picker (tower ladder). Çempel fuq 9945 4235 jew 2180 5811. WP Ltd ta’ Triq ix-Xitwa, Óal Qormi, jispeçjalizzaw fuq xog˙ol ta’ waterproof membrane, damp proofing u rubberised paint. 25 sena esperjenza. Stimi b’xejn u prezz moderat. Çempel 2148 8972, 2143 8326, 9944 5527 jew 9949 3840 jew Ωur is-sit www.wpmalta.com G˙al kull tip ta’ xog˙ol fuq

faççata, bjut, appo©©i, gallarijiet, eçç. Membrane jew liqMela uid membrane . pprote©i l-proprjetà tieg˙ek mill-ilma tax-xita u çempel issa g˙al stima b’xejn binnumru 7905 8883 jew id˙ol fuq is-sit www.darrendoitall.com Il-bejt tieg˙ek jag˙mel l-ilma? G˙andek problema ta’ moffa? Kenda Ltd issolvilek il-problema. Nispeçjalizzaw fuq xog˙ol ta’ waterproofing u membrane b’10 snin garanzija. Xog˙ol professjonali blaqwa materjal ISO pool. G˙al stima bla obbligu çemplu 7972 9967 jew Ωur is-sit www.kendawaterproofing.co m AVVIÛI OÓRA MUSIC LINK Issibilna kull tip ta’ strumenti muΩikali, fosthom drums kemm akustiçi u elettriçi, cymbals, percussion, pjanijiet di©itali, baby grand pianos, sound mixers u sound cards. Apparat ta’ DJ sound systems, kitarri klassiçi u akustiçi, bass guitars, strumenti tar-ram, wood parts winds, vjolini, spare u aççessorji o˙ra. G˙andna ssib ukoll kotba tal-muΩika tat-tag˙lim. Mur Music Link, 262, Triq Fleur-de-Lys, B’Kara. Çempel 2148 2796. AGR AUTO JAPANESE PARTS G Ó ALL-K AR OZ ZI Inbig˙u kull tip ta’ parts ta’ karozzi ÌappuniΩi u Koreani, fosthom Kia, Toyota, Isuzu, Daewoo, Mitsubishi, Honda, Subaru. Huma wkoll importaturi ta’ Ωjut u air filters, shock absorbers, brake pads, Parts clutches, eçç. ©enwini. G˙al aktar informazzjoni çempel 2144 6839 jew 9947 4504. Fax: 2147 Email : 0295. alex@agrautoparts.com

Offerta 1: ©imag˙tejn

€5

Offerta 2: 5 ©img˙at

€10

Offerta 3: 2 avviΩi g˙al 5 ©img˙at

€15

Offerta 4: 13-il ©img˙a

€30

Offerta 5: 26 ©img˙a

€56

Offerta 6: 52 ©img˙a

€93

ÓLAS B’CASH JEW CHEQUE LIL: Sound Vision Print Ltd, KullÓadd, AvviΩi Klassifikati, Çentru Nazzjonali Laburista, Triq Milend, il-Óamrun, ÓMR 1717

AVVIÛI KÓ

kullhadd.com

AVVIÛIÌENERALI Ikla g˙all-partitarji Il-Kumitat EΩekuttiv fi ˙dan is-Soçjetà Santa Marija u Banda Re Ìor© V tal-Imqabba qed torganizza ikla g˙all-partitarji nhar il-Ìimg˙a, 27 ta’ Frar mit-8.00pm ’il quddiem fil-Palazz Santa Marija, l-Imqabba. Ikun hemm g˙aΩla minn fniek, ti©ie© jew ˙ut, u deΩerta g˙all-prezz ta’ €12 l-adulti u €6 it-tfal. G˙arriservazzjonijiet wie˙ed g˙andu javiçina lill-membri tal-Kumitat EΩekuttiv. Aktar informazzjoni fuq www.santamarija.com jew www.facebook.com/santamarija Kul˙add ma’ Tieg˙u

Kul˙add ma’ Tieg˙u , kummiedja ˙elwa ta’ Franco Roberto, maqluba g˙all-Malti minn Mons. Salv Borg. Din il-kummiedja ser tittella’ mill-G˙aqda Teatrali Mnarja, fit-Teatru MBC. In-Nadur, nhar is-Sibt 28 ta’ Frar 2015 fis-7.30pm, u l-g˙ada l-Óadd l-1 ta’ Marzu 2015 fit-3.00pm (matinée). Direzzjoni artistika ta’ Darren Muscat. Biljetti: €5.00. Çemplu fuq 7925 1693 jew 7970 6271. Wine & pizza country night Attività li qed ti©i organizzata mill-˙bieb tal-G˙aqda Soçjo-MuΩikali Aniçi ta’ Óal Qormi, fil-kaΩin talBanda Aniçi Óal Qormi, mit-8.00pm ’il quddiem, nhar is-Sibt 28 ta’ Frar 2014. Din is-serata se tkun akkumpanjata minn Marisa D’Amato. Menù jikkonsisti f’appetizers, pizza speçjali kbira mag˙mula mill-g˙a©ina tal-˙obΩ, deΩerta, inbid jew soft drink. Prezz g˙all-kbar huwa ta’ €10, u tfal ta˙t il-11-il sena €5. Biljetti jinkisbu mill-kaΩin. Importanti li ta˙sbu kmieni ˙alli ma tkunux diΩappuntati. G˙al aktar informazzjoni tista’ ççempel fuq 7970 2874 ejw 2149 4375. Bil-Qadfa ta’ Kul˙add – walk, cycle, run for charity Il-Fondazzjoni Nazareth ser torganizza t-tieni edizzjoni ta’ Bil-Qadfa ta’ Kul˙add. Din ser issir nhar ilÓadd l-1 ta’ Marzu mill-10am ’il quddiem u l-post tat-tluq ikun il-pjazza tas-suq fiΩ-Ûejtun. Ir-rotta ta’ din is-sena ser tkun ikbar minn dik tas-sena l-o˙ra g˙ax ser tg˙addi minn tliet lokalitajiet fin-na˙a t’isfel ta’ Malta, iΩ-Ûejtun, Wied il-G˙ajn u ÓaΩ-Ûabbar. Kull min huwa interessat li jipparteçipa huwa m˙e©©e© li jΩur wa˙da mit-tlett idjar jew il-workshop ta’ din il-fondazzjoni, inkella jibg˙at email lil fundraisingcommiteenazareth@gmail.com Ólas ta’ €8 jista jsir b’cash jew cheque u kull applikant jing˙ata T-shirt tal-okkaΩjoni, cereal bar, energy drink u çertifikat ta’ parteçipazzjoni. Mal-˙las, wie˙ed huwa mitlub li jigbor in-numru ta’ re©istrazzjoni. Ikla Maltija mid-dilettanti tan-nar tal-G˙aqda MuΩikali Marija Bambina, Banda Vittorja, inNaxxar Nhar il-Ìimg˙a, 27 ta’ Frar, l-G˙aqda tan-Nar fi ˙dan l-G˙aqda MuΩikali Marija Bambina, Banda Vittorja tan-Naxxar, ser jorganizzaw ikla b’risq in-nar talfesta 2015. L-ikla tikkonsisti fi starter b’g˙aΩla ta’ laΩanja jew timpana, main course buffet b’g˙aΩla varjata ta’ ikel Malti, u deΩerta. Il-prezz huwa ta’ €13. L-attività ser ti©i organizzata fil-kaΩin tal-istess G˙aqda, mit8.30pm ’il quddiem. Riservazzjonijiet ming˙and Omar Tonna jew millbar tal-kaΩin. Ikla b’risq il-festa ta’ Santa Marija fir-Rabat G˙awdex Ikla g˙all-festa fil-KaΩin tal-Banda Leone, nhar is-Sibt 28 ta’ Frar 2015, mit-8pm ’il quddiem, mal-ferg˙at tal-armar, tal-briju u tan-nar. G˙a©in, ti©ie© u deΩerta. Biljetti ming˙and il-voluntiera attivi fil-ferg˙at u lhelpers tas-soltu. Prezz: €13 g˙all-kbar u €7 g˙attfal.

22|02|2015 31

AGÓFAS LIKE FUQ IL-PAÌNA TAGÓNA TA’ FACEBOOK www.facebook.com/kullhadd

32 22|02|2015

kullhadd.com

It-tnejn

IT-TEMP GÓAL-LUM

It-tlieta

l-Erbg˙a

KÓ AlMANAKK

RItRAtt MIll-ANtIK

Sitwazzjoni Ìenerali: Firxa ta’ pressjoni baxxa fuq il-Ba˙ar Tirren se tintensifika u riesqa lejn iç-Çentru tal-Mediterran.

L-INQAS TEMPERATURA: 11°C

14°C

15°C

13°C

INDIÇI UV: 3

10°C

09°C

08°C

TEMP: Imsa˙˙ab li jsir bix-xita, u possibbilment bir-rag˙ad f’xi waqtiet aktar tard.

Il-Óamis

Il-Ìimg˙a

Is-Sibt

Ritratt: RAYMOND FALZON

L-OGÓLA TEMPERATURA: 14°C

VIÛIBBILTÀ: Ìeneralment tajba minbarra fix-xita

RIÓ: Nofsinhar qawwi g˙al qawwi ˙afna g˙all-ewwel, idur mil-Lbiç u jonqos g˙al moderat g˙al ftit qawwi . Bil-buffuri qrib il-maltempati bir-rag˙ad. BAÓAR: Qawwi ˙afna li jsir qawwi

12°C

13°C

14°C

IMBATT: Baxx li jsir moderat mix-Xlokk

08°C

09°C

TEMPERATURA TAL-BAÓAR: 15°C

SpIÛERIjI lI jIftÓU llUM Il-ÓAdd Chemimart Pharmacy 14, Triq Sant’Anna, il-Furjana National Pharmacy, 17, Triq Santa Marija, il-Óamrun Brown’s Pharmacy, 278, Triq il-Vitorja, Óal Qormi The Local Dispensary, Triq Kan. K. Pirotta, Birkirkara D'Argen's Pharmacy, 330, Triq D'Argens, il-GΩira San Giorgio Pharmacy, Triq Manwel Buhagiar, Pembroke Victor's Pharmacy, 9, Triq it-Torri, Tas-Sliema St. Catherine Pharmacy, Triq id-Dielja k/m Triq Santa Katerina, Ó’Attard Medicine Chest Pharamcy, Triq Demitriju Farrugia, Óal G˙arg˙ur Qawra Pharmacy, Earl's Court/1, Triq l-Im˙ar, il-Qawra Brown’s Paola Square Pharmacy, 64/65, Pjazza Antoine De Paule, Ra˙al Ìdid Milia’s Pharmacy, Triq il-Kottonera, il-Birgu Felice Pharmacy, 95, Triq is-Santwarju, ÓaΩ-Ûabbar John J. Borg Pharmacy, Triq il-Kostituzzjoni, iΩ-Ûejtun Kristianne Pharmacy, Triq ic-Cavi, l-Imqabba St Nicholas Pharmacy, 1, Triq il-Parroçça, is-Si©©iewi Ideal Pharmacy, 63, Triq il-Kbira, ir-Rabat, Malta

Dehra tal-pjazza tal-Gudja lejn tmiem is-seklu dsatax, qabel inbidlet il-faççata tal-knisja parrokjali

dIN Il-ÌIMgÓA MIll-IStoRjA

26.02.1993 26.2.1993. Attakk terroristiku fuq in-North Tower tal-World Trade Centre. Trakk bomba pparkjat fin-na˙a t’isfel tat-torri, jisplodi u joqtol sitt persuni u jferi ’l fuq minn 1000 persuna o˙ra

G˙awdex Palm Pharmacy, 2, Triq il-Palma, ir-Rabat, G˙awdex G˙ajnsielem Pharmacy, Pjazza Indipendenza, G˙ajnsielem, G˙awdex

NUMRI REBBIEÓA LOTTU

64 36 17 06 11 24 19 12

SUPER 5

31 24 20 01 09

GRAND LOTTERY

06 06

06 01 06 04 02

TISLIBA kÓ

22|02|2015 33

kullhadd.com

Din it-tisliba mhix g˙all-kompetizzjoni, iΩda peress li g˙ad hawn domanda g˙aliha, il-gazzetta KullÓadd iddeçidiet li tkompli to˙ro© din it-tisliba fl-a˙˙ar Óadd tax-xahar. RIÛULTATI TAX-XAHAR LI GÓADDA MIMDUDIN: 1 Stuffat, 5 Skorça, 8 Madonna, 14 Kanun, 15 Ma˙qur, 17 Le©©en, 19 Darji, 20 Dell, 21 Udit, 23 Baffi, 25 u 28 Atlantiku, 29 u 30 Kordin, 31 Arka, 33 Daqqa ta’ ˙arta, 39 Ûejt, 41 u 42 Sparlu, 43 Na˙a, 45 Qawwi, 46 Torok, 47 Roll, 50 Nett, 53 u 54 S˙a˙ar, 56 Spiss, 58 Russja, 60 Bokkla, 62 Akuta, 64 Torri, 67 Estrem, 69 Mqadef, 70 Speçi, 72 u 73 Katina, 75 Bank, 77 O˙la, 79 Kromb, 80 Tewba, 82 Sink, 84 Assi, 85 Len, 87 Assi, 88 Pippistrelli, 93 Etna, 94 u 95 Makakk, 96 Leli, 98 Frott, 100 u 101 Millitant, 105 Erre, 108 Ramel, 109 Namrar, 110 Tadama, 111 Tikka, 112 Funeral, 113 Korrut, 114 Illamta.

013

WEQFIN:

Mimdudin 1 5 8 14 15 17 19 20 21 23 28 29 31 33 39 t 41 43 45 46 50 53 56 58 60 62 64 67 69 70 72 75 77 79

Da˙ak bla ˙oss (7) G˙al xi seduta ma setax jattendi, imma ma kitbux li kien assenti (6) Ventilaturi ta’ kantina (7) Kemm ng˙ajjat jekk xi ˙add jirfisuli (5) Dawn ix-xtieli jwarrdu isfar (6) Imbotta ’l ©ewwa g˙alallali˙alqu (6) Iffastidjat sew (5) Qatt m’g˙andek tg˙id kelma b’.... (4) Tog˙ma morra jew niket u g˙aw© (4) u 25 JirrapreΩenta lil pajjiΩu f’pajjiΩ ie˙or (10) Siket, waqa’ fil-.... (4) u 30 Inçident b˙al dan ifisser li mietu n-nies (6) Il-boçça Ω-Ωg˙ira nett (4) Biered, ming˙ajr interess (12) Dawn kultant issibhom fl-a˙˙ar tal-mazzita (4) u 42 Il-fer˙ tal-˙amiem jibla’ kollox (6) Min jg˙ix biha jmut bil-piena (4) Aktar fin (5) u 47 Il-programm ta’ x’g˙andu ji©i mg˙allem (9) Dan ir-ra©el tal-qajla? (4) u 54 Elfejn sena ilu kellhom imperu kbir (6) Sabi˙ mimli bil-pastizzi (5) Mnajdra kbira (6) Marda tal-fniek meta jaqg˙alhom ilpil ta’ madwar id-dwiefer (6) Ta’ xi w˙ud malajr jitilg˙ulhom (5) It-tfal ifaddlu fih (5) Tkixxef u st˙arre© sew (6) Din triq f’Tas-Sliema bejn Triq Manwel Dimech u Triq Dingli (6) Din wa˙da miç-çapep (5) u 73 Mag˙mul jaqta’ aktar (6) Kultant t˙ossu fl-istonku (4) Opportunità jew riskju (4) Il-vapur refa’ u tella’ l-..... (5)

80 82 84 87 88

X’sar minnha l-banda tieg˙u? (5) Aktar minn qatra wa˙da (4) u 85 Dan drapp tal-ixkejjer (6) Miblug˙ u skantat (4) Din mi©nuna wara xi ˙add jew xi ˙a©a (12) 93 NiΩel: inΩul, telaq: .... (4) 94 u 95 Kultant hemm bΩonn li jittie˙du, forsi ibsin (6) 96 .... ˙add ma jitla’ fuq rasi (4) 98 Ejjew nixorbu ..... flimkien! (5) 100 Dan issibu f’84 u 85 mimdudin (5) 101 Jinstema’ waqt l-irqad (4) 105 Ag˙tih lil min ˙aqqu (4) 108 Jie˙du ˙sieb sa˙˙itna (5) 109 Aktar minn klikka wa˙da (6) 110 u 111 Dawn nies eΩiljati jew deportati (11) 112 Dan mog˙ti g˙arfien mill-Università (7) 113 Dan ir-ra©el tal-mudella (6) 114 Mhuwiex korrett (7) Weqfin 2 3 6 7 9 11 12 13 16 18 22 24 26 27 32 34

Il-plural tag˙ha bolol jew bolli? (5) u 4 Bieqja, jew kikkra wiesg˙a (8) It-tfajliet kultant jikxfuhom (5) Morna sa l-..... tal-Mellie˙a (5) u 10 Dan mimli bit-toqob apposta (8) Jintlag˙ab nhar ta’ Sibt b’90 numru (5) Dan bniedem li a˙jar tiskartah (7) Dawn nies Ωorri, differenti minn o˙rajn (7) Kontra xellug (5) Wie˙ed mill-ispunti (5) G˙al kull ..... hemm il-mannara (5) X’inhu jag˙mel ismu f’nofs il-˙alib? (3) Xi ©miel meta jkantaw l-... Maria! (3) Minnufih, immedjatament (5) u 33 A˙na tat-twemmin nisrani (9) PajjiΩna mifqug˙ bih (4)

35 36 37 40 44

Bniedem qanΩ˙a jew buΩΩieqa (6) AvviΩ ta’ propaganda (6) u 38 Dawn nies tat-Tramuntana (7) Qalziet ta’ ta˙t tan-nisa (6) Jekk taqta’ l-morra ji©i ta’ tog˙ma mqita (4) 48 Bih issir taf il-piΩ (4) 49 u 51 Tre©ija, tmexxija, direzzjoni (16) 52 Ta’ xi w˙ud huwa xieref ˙afna, u jaslu (6) 55 Ag˙mel is-...... tas-salib (6) 57 Kollox mar fl-...., ©ie fix-xejn (4) 59 Din tal-Maddalena? (4) 61 Ma jistax jimxi sew (4) 63 .... u sorr g˙al meta ti©i bΩonn (4) 65 Xitla li tag˙mel g˙anqud bi tliet fjuri (6) 66 Mibrum u mimli la˙am (4) 68 Dag˙bien, post fond u mudlam (6) 69 Log˙ba li konna nilag˙buha meta konna tfal (6) 70 Aktar minn çint wie˙ed (4) 71 Kull tant xhur dejjem jog˙la fil-prezz (6) 74 G˙an jew intenzjoni (4) 76 Tefa’ ˙afna dawl ileqq (4) 78 u 79 Din xog˙olha wara d-desk (8) 81 Kontra l-le fir-referendum (3) 82 IΩejnulek id-dar bil-˙dura (5) 83 Laqa’ bil-qalb it-toqba tal-buttuna? (7) 86 Isir fl-a˙˙ar tal-quddiesa (7) 89 Nofs partiçella mhijiex s˙i˙a (5) 90 Nofs arkata, ©ej g˙at-tond (3) 91 Is-sema ik˙al ... (3) 92 Mazz xag˙ar tan-nisa fuq wara (5) 97 Il-mara taΩ-Ωiemel (5) 99 u 100 Annimal salva©© tax-xmajjar, bi snienu jqattg˙u ˙afna (10) 102 Xi wa˙da minn ta’ Esopu? (5) 103 u 104 G˙andna wa˙da fuq u l-o˙ra isfel fil-Belt (8) 106 .... and Dumber, film ta’ Jim Carrey (4) 107 Darbtejn insiru b˙alhom (4)

2 Tondi, 3 u 4 FantaΩma, 6 Kurdi, 7 Çella, 9 A˙na, 10 Ordni, 11 Narji, 12 AkkuΩat, 13 Sigurta, 16 Órafa, 18 Ggant, 22 Korsa, 24 Fuq, 26 Tra, 27 Ditur, 32 Kenuri, 33 Daq, 34 Qaws, 35 Aringa, 36 Óuttab, 37 Rari, 38 u 40 Arkeologu, 44 Óoss, 48 O˙ra, 49 Krawett, 51 M˙allfin, 52 Aspett, 55 Martin, 57 Skur, 59 Sorr, 61 Kera, 63 Kopp, 65 Rimors, 66 Ikel, 68 Mobbli, 69 Maktur, 70 Safi, 71 Edukat, 74 Korp, 76 Twal, 78 Abjad, 79 Kap, 81 Ali, 82 Snakk, 83 Sallura, 86 Vatikan, 89 Ifrem, 90 u 91 Poteri, 92 Lsira, 97 Limbu, 99 u 100 Termometru, 102 Niket, 103 u 104 Alleanza, 106 u 107 Galletta.

34 22|02|2015

kullhadd.com

KÓ logÓoB

B’4 numri 0452 1013 1758 1854 2288 2585 2590 2679 3155 3667 3928 3935 4072 4481 4570 4574 4722 5115 5525 5627 6140 6509 6755 6921 7118 7483 7603 8024 8029 8850 8856 8863

9108 9149 9354 9365 9841 9968

B’5 numri

B’6 numri

00894 01050 01938 15062 18012 21169 28610 32698 34255 44026 45784 52554 61298 61354 64831 68877 79108 79840 82706 86447 90988 99952

645242 771388 801881 903474

Bi 8 numri 21468109 49426144 49528855 90488934

SUDOKU SPONSORJATA MINN WELLA

Irba˙ xampù u conditioner Wella Aqta’ din il-log˙ba u ibg˙atha: KOMPETIZZJONI WELLA, KullÓadd, Çentru Nazzjonali Laburista, Triq Mile End, il-Óamrun.

Isem: .......................................................................................... Indirizz:......................................................................................... ..................................................................................................... Rebbie˙a tal-©img˙a l-o˙ra: MONICA MIFSUD, 42, Triq Sant’Anna, il-Mosta, MST 3211

Kompetizzjoni Centro Casalinga Ìemma’ s-sitt kupuni u ibg˙athom f’daqqa lil: KullÓadd, Kompetizzjoni Centro Casalinga, Çentru Nazzjonali Laburista, Triq Mile End, il-Óamrun, ÓMR 1717.

Isem:...................................................................................................................................................................

Indirizz:.............................................................................................................................................................. ........................................................................................................................................................................... Nru tal-karta tal-identità:............................................. Nru tat-telefown:........................................................

lOGÓOB kÓ

22|02|2015 35

kullhadd.com

IRBAÓ €25 fI flus

IBGÓAT DAWN IÛ-ÛEWÌ KOMPETIZZJONIJIET FLIMKIEN U IDÓOL BIÇ-ÇANS LI TIRBAÓ €25 L-indirizz huwa: Irba˙ €25 fi flus, KullÓadd, Çentru Nazzjonali Laburista, Triq Mile End, il-Óamrun.

TIslIBA Mimdudin:

Weqfin:

4. 7. 9,16. 10. 12. 16. 18,19. 19. 20. 21. 23. 24.

Editur ta’ din kien Lino Cassar (5) Façilità Korrettiva ta’ Kordin (4) Ray Borg (1,1) Jag˙mlu perit normalment (6) L-g˙asfur nazzjonali (6) Ta’ ©ewwa? (6) Ara 9 Qishom roti (5) Ara 18 Sinjal (5) Tisraq bl-IngliΩ (3) Ara 11 Óaddimt (5)

2,6. 3,5. 5. 6. 8. 11,23. 12,22. 13. 14. 15. 17. 21. 22.

A˙na minn dawn ©ejjin? (6) Idderie©a (5) Jistg˙u jkunu sa snienhom (6) Ara 3 Ara 2 Il-Papa li kellna (9) We˙el? (6) Abjad jew a˙mar (5) Jista’ joqtlok (3) Jag˙mlu l-kuntratti (6) PoeΩija (6) Ìdid? (3) Tieg˙i fuq g˙onqi qieg˙da (3) Ara 12

SOLUZZJONI TAL-ÌIMGÓA L-OÓRA Mimdudin:

Weqfin:

1. 4. 9. 10. 12. 16,19. 18. 20. 21. 23.

1. 2,11. 3,21W. 5,7,24. 6. 8. 12,22. 13. 14. 15. 17.

Óabel, Bard, Ful, Na˙rab, Vitali, Franka, In, Anzac, DPP, Abra

Óaffef, Belti, Londra, Abrogattiv, Dab, Garanzija, Vapur, Tin, Inçert, Kattiv, RIP

QED TAGÓRAfHOM? fir-ritratt hemm Ωew© uçu˙ f’wiçç wie˙ed. Qed tag˙rafhom? Ójiel: Ûew© personalitajiet Brittaniçi. Wa˙da mudella tas-snin sittin u l-o˙ra attriçi li m’g˙adhiex mag˙na.

Mudella :

Attriçi :

RIÛULTAT TAL-ÌIMGÓA L-OÓRA Isem: Indirizz:

Nru tat-Telefown: Stevie Wonder

REBBIEÓA TAL-ÌIMGÓA L-OÓRA: BERTU GAFÀ, 92, Triq il-Kampanella, il-Fgura. Nota: l-ittri rebbie˙a jintbag˙tu fl-a˙˙ar tax-xahar.

Ray Charles

36 22|02|2015

kullhadd.com

KÓ SPORTS

BONELLO U SCICLUNA JIRBÓU FL-ASMK TRIALS – AUTOCROSS U MOTOCROSS

Illum 22 ta’ Frar lAssoçjazzjoni Sport Muturi u Karozzi se tkompli bit-ti©rijiet mill-Kampjonati ASMK – Pasta Poiatti 2014/15. Din l-attività se ssir fil-kumpless sportiv talASMK. Se jkun qed ji©i mtella’ it-tmien (8) programm missezzjoni Autocross u t-tielet programm tal-Motocross. Kollox jibda 11.00am. Óarsa lejn il-klassifika Nazzjonali tal-Autocross insibu b’vanta©© li fil-quççata talklassifika b’145 punt lil Philip Joe Vella fuq Opel Corsa b’vanta©© mar©inali. Dan huwa segwit viçin tieg˙u minn Christian Mark Galea fuq Fiat Ritmo b’136. Fit-tielet poΩizzjoni tal-klassifika b˙alissa nsibu lil Vince Farrugia fuq Volkswagen Polo b’112 punt, filwaqt li fir-raba’ post huwa okkupat minn Andrew Pisani fuq Vauxhall Nova b’93 punt. Fil-klassifika nazzjonali talMotocross, wara Ωew© attivitajiet, fil-Klassi A nsibu lil Clayton Camilleri fuq mutur KTM jillidja l-klassifika b’102 punt, segwit minn Paul Muscat fuq mutur KTM b’96 punt. It-tielet post b˙alissa huwa okkupat min Edward

Ciantar fuq Kawasaki b’79 punt. Fi Klassi B insibu lil Ludvik Muscat fuq mutur KTM ukoll. Dan qed jokkupa l-ewwel poΩizzjoni b’105 punti segwit mis-sewwieq G˙awdxi Adam Sultana fuq mutur Kawasaki b’83 punt. It-tielet poΩizzjoni hija okkupata min Elvin Debono fuq mutur Kawasaki b’75 punt. Intant, nhar il-Hadd 15 ta’ Frar, l-Assoçjazzjoni organizzat it-tielet programm millKampjonat Trials.Din id-darba l-kompetzzjoni saret fil-kumpless tal-g˙aqda f’Ta’ Qali. Dan il-programm beda fid-9.00am, fejn fi Klassi A rajna lil Damon Bonello fuq mutur Gas Gas jiddomina din il-klassi. Minkejjali l-kundizzjoni talkorsa kienet wa˙da diffiçli, Bonello spiçça bi tnax-il punt ta’ penalità li kien l-inqas wie˙ed fost il-kompetituri kollha tal-©urnata. Bonello ˙alla lill-kumplament tal-klassi t˙ares lejh g˙all-mod tekniku li jirrnixlu jsuq bih u jirba˙ fuq l-ostakoli. Bonello kien segwit min Gary Debono fuq mutur Shecro li g˙alaq il-

©urnata b’45 punt ta’ penalità biex spiçça fit-tieni post. Fittielet post da˙al Rowen Bonello fuq mutur Beta li g˙alaq il-©urnata b’63 punt. Fi Klass B rajna taqtig˙a bejn tliet sewwieqa li kienu Joseph Scicluna u Manuel Camilleri, it-tnejn fuq muturi Gas Gas u Bernard Sammut fuq mutur Beta. G˙all-bidu rajna lil Sammut jillidja l-klassi, iΩda wara t-tielet sezzjoni Scicluna deher jirkupra tant li ˙a t-tmun tal-klassi f’idejh u baqa’ jiddefendih sal-a˙˙ar biex spiçça reba˙ il-klassi b’43 punt ta’ penalità segwit minn Sammut b’55 punt ta’ penalità. Fit-tielet post spiçça Camilleri li g˙alaq il-©urnata b’64 punt ta’ penalità. L-attivitajiet tat- trials se jkomplu nhar il-Óadd fil-15 ta’ Marzu 2015 bir-raba’ attività tal-kampjonat 2014/15. G˙al din l-attività trials mistennija jikkompetu erba’ riders ©odda fil-Klassi B.Aktar informazzjoni wie˙ed jista’ jsibha billi jΩur is-sit elettroniku talg˙aqda www.asmk.org.mt jew fil-pa©na tas-sit soçjali Facebook bl-isem A.S.M.K. Malta.

RABAT BOYS GÓADHOM JITTAMAW

Fl-uniku partita li kellna din il-©img˙a fil-MSV Life Masters League, Rabat Boys kisbu reb˙a importanti kontra l-Mosta Shaggy Pub 7-3 biex g˙adhom jittamaw li jil˙qu lil Mqabba Masters fl-ewwel post. Ir-riΩultat kontra Mosta jista’ jqarraq g˙ax ma kellhomx partita façli, iΩda Mosta (li kienu ming˙ajr Stefan Sultana) l-a˙jar skorer tag˙hom, minkejja li taw sfida ma ˙olqux çansijiet tajba ta’ skor.Rabat, min-na˙a l-o˙ra, bis-solitu koordinazzjoni, issuperaw fit-tieni taqsima biex l-iskor sar aktar komdu g˙alihom. Sal-ewwel taqsima Mosta kienu g˙adhom hemm, 4-2 minn ta˙t. Christian Muscat skorja Ωew© gowls o˙ra biex issa da˙al fit-tieni post tal-a˙jar skorer tal-kampjonat b’25 gowl. Mosta, ta’ minn isemmi, kellhom diversi plejers nieqsa, morda blinfluwenza.

sports kÓ

22|02|2015 37

kullhadd.com

analIÛI ta’ lIam GauCI

lIl hInn mIÇ-ÇIrkwIt Fi l wa qt li l -preparam enti g˙a ll ista©un il-©did komplew g˙addejjin mat ul di n i l -©i mg˙a , i t -ti m ij iet iddedikaw ukoll xi ˙in biex jaraw x’ser ji©ri mill-isport mill-2016 ‘il quddiem. Madankollu, il-laqg˙a li saret din il-©img˙a uriet biç-çar illi f’dan l-istadju t-timijiet huma aktar çerti dwar xiex ma jaqblux milli dak li ja˙sbuha l-istess dwaru. Nhar it-Tlieta li g˙adda dawn iddifferenzi ˙ar©u b’mod çar f’laqg˙a tal-Kummissjoni tal-Formula 1 fi ˙dan l-FIA li vvutat kontra tibdiliet ra di ka l i tar-rego la men ti t ek ni çi g˙all-ista©un 2016. Ir-ra©uni prinçipali wara din iddeçiΩjoni jidher li huwa l-fatt illi ttimijiet g˙ad m’g˙andhomx viΩjoni çara dwar id-direzzjoni l-©dida li g˙andu jie˙u l-isport fil-©ejjieni. G˙aldaqstant, huwa improbabbli ferm illi jintla˙aq qbil fil-˙in biex ilbidliet ikunu implimentati sal-2016 mi ng˙a jr m a t i n˙o l oq pressjo ni finanzjarja tremenda fuq it-timijiet. Prijoritajiet differenti Id-d eçi Ωj oni li t t ie˙ det m il l Kummissjoni ma waslitx b˙ala sorpriΩi hekk kif il-prijoritajiet tat-timijie t g˙ adh om qeg˙ di n iva rjaw b’mod notevoli. Fuq na˙a hemm timijiet, b˙all-Mercedes, illi huma kuntenti li j©ebdu l-uΩu tat-teknolo©ija attwali g˙all-aktar Ωmien possibbli g˙aliex qeg˙din jiksbu r-riΩultati li jixtiequ. Min-na˙a l-o˙ra, hemm timijiet b˙all-Ferrari, illi jridu li jkun hemm bidliet radikali malajr kemm jista’ jkun biex jitnaqqas id-distakk bejn it-timijiet u fl-istess ˙in ikun sfruttat a˙jar il-potenzjal kummerçjali ta’ dan l-isport. Fl-a˙˙ar, hemm it-timijiet medji u Ωg˙ar il li l -iktar ˙a©a li ji xtiequ jaraw huwa sport akt ar vi jabb li hek k ki f il -m ud ell a tt wal i ta ’ kumpens ipo©©ihom f’poΩizzjoni ta’ Ωvanta©© fil-konfront tat -ti mijiet prinçipali. Din il-problema kienet aççentwata mill-introduzzjoni talmagni ibridi, illi Ωiedet l-ispejjeΩ b’mod konsiderevoli mis-sena l-o˙ra ‘l hawn.

Il-qattusa g˙a©©elija… Madankollu, id-deçiΩjoni ta’ nhar itTlieta ggarantiet illi fl-2016 naraw vetturi li jkunu simili mhux ˙aΩin g˙al dawk tal-2015. Però, wie˙ed m’g˙andux jg˙a©©el wisq biex ikun negattiv fil-konfront ta’ din l-g˙aΩla. Realistikament, kien ikun diffiçli ferm g˙at-timijiet illi jil˙qu jag˙mlu r-riçerka u l-iΩvilupp neçessarju biex jintroduçu l-bidliet radikali li kienu qeg˙din ji©u diskussi, anki kieku kienu jafu biç-çert xi jridu. Biex nag˙tu kuntest lil dan l-argument, nistg˙u n˙arsu lejn il-Honda, illi ilhom ja˙dmu mill-inqas mill2013 fuq il-magni turbo ibridi li se juΩaw fl-2015. Minkejja dawn is-sent ejn ta’ Ωvi l upp u provi , xort a wa˙da g˙adhom qeg˙din jesperjenzaw diversi problemi tekniçi ftit ©img˙at biss qabel id-debutt kompetittiv tag˙hom. Allura wie˙ed jista’ iqis dan il-

p ospo ni men t b ˙a la deç i Ωjo ni ra©jonevoli u li g˙andha twassal biex, meta jaslu, it-ti bdiliet ji©u implimentati b’mod serju u ming˙ajr g˙a©la Ωejda. Proposta interessanti Però, wara li nkunu g˙edna dan kollu, wie˙ed irid jammetti wkoll li ftit kienu d-dilettanti li ma laqg˙ux b’interess kbir id-disinn radikali li ppubblikaw il-Ferrari flimkien ma’ artiklu li deher fuq is-sit elettroniku tag˙hom ftit sig˙at qabel il-laqg˙a tal-FIA. “Huwa possibbli li wie˙ed jo˙rog b’karozza tal-F1 illi mhux biss tkun avvanzata teknolo©ikament, imma tkun anki ti©bed l-g˙ajn u jkollha dehra aggressiva? U jista’ jsir dan ming˙ajr ma jkun hemm taqlib kbir fir-regolamenti tekniçi attwali? A˙na tal-Ferrari, na˙sbu li iva,” sostna lartiklu li akkumpanja d-disinn.

Dan il-kunçett imur id f’id malfilosofija tal-amministratur attwali tat-tim, Maurizio Arrivabene, illi f’Jannar sostna li l-isport irid ikun aktar spettakolari ˙alli jkun f’poΩizzjoni a˙jar biex jattira ©enerazzjoni ©dida ta’ dilettanti matul is-snin li ©ejjin. Minkejja li dan il-kunçett g˙andu xi aspet ti l i ma jidhrux pratti çi, b˙all-elmu li ma jag˙tix l-opportunità lis-sewwieq illi jdawwar rasu, h uwa p oΩ it ti v i l -fa tt li l -Ferrari qeg˙din jinkludu lid-dilettanti f’din id-diskussjoni wara xhur ta’ laqg˙at wara l-kwinti. S’issa g˙ad ma kienx hemm reazz jon i u ffi ç jal i m i n-na ˙a t al Federazzjoni jew it-timijiet l-o˙rajn g˙al l-proposta tal -Ferrari. Però, wie˙ed jittama li din il-˙e©©a biex ikunu implimentati bidliet radikali m a t k unx in jorat ha he kk k i f i l bΩonn ta’ riformi kbar mhix xi ˙a©a li tista’ ti©i posposta fit-tul.

Ikomplu l-preparamentI Nhar il- Óam is l i g˙adda bdiet it-tieni serje ta’ provi tal- ve ttur i l- ©odda li se jie˙du sehem fil-kampjonat 2 015 . F ’dawn il- pr ovi, li s e˙˙ew fiç-çi rkwit ta’ Barçellona, f’Spanja, it-timijiet kienu qeg˙din ifittxu li jisfruttaw a˙jar il-potenzjal ta’ r endi me nt tal -v etturi tag˙hom hekk kif il-prijorità f’Jerez kienet l-affidabbiltà. Il-Óamis L-ewwel ©urnata ta’ provi offriet sorpriΩa interessanti hekk kif Mald onado rnexxielu jikseb l-aqwa ˙in bil-Lotus E23. L-affarijiet ma bdewx daqstant tajjeb g˙alLotus fejn il- Kolom bjan

darbtejn sab ru˙u jipparkja m al -©e nb taç-çi rkwit min˙abba problemi tekniçi. Madankollu, huwa re©a’ sab postu fuq it-traççat u, minkejja l-˙in li tilef, xorta wa˙da rnexxielu jag˙mel 69 dawra u jispiçça bl-aktar ˙in kompetittiv. Min-na˙a l-o˙ra, il-McLaren ma rnexxielhomx jg˙elbu lproblemi tag˙hom fl-ewwel ©urnata ta’ provi hekk kif ˙sara fis-si©il tas-sistema talirkupru tal-ener©ija (MGU-K) ©eg˙let lit-tim minn Woking jqatta’ ˙afna mill-©urnata jissara mal-magna Honda. Tim ie˙or li kellu l-pjanijiet tie g˙u m˙ar bt a ki enu l Mercedes illi wara s-sessjoni tal- Óami s fi lg˙odu ti lfu

kemm lil Hamilton, kif ukoll lil Rosberg min˙abba problemi fiΩiçi. G˙aldaqstant, kellu jkun t- tie let se wwie q tag˙hom, Pascal Wehrlein, il li jie ˙u posthom bi ex g˙amel 48 dawra sa tmiem is-sessjoni. Il-Ìimg˙a Rosberg saq g˙all-Mercedes il -Ì im g˙a filg˙odu, p er ò Hamilton spiçça ˙adlu postu waranofsinhar biex ikun evitat li ti©i ggravata problema fin-nervituri f’dahar il-ÌermaniΩ b’riΩultat ta’ poΩizzjoni skomda tas-sedil tad-W06. Il-protagonista ta’ din il©urnata ta’ pr ovi kie n Ricciardo, illi rnexxielu jik-

seb l-ewwel post wara li rRed Bull u r-Renault g˙elbu l-problemi tekniçi li ppersegwitawhom f’Jerez. T ajba wkol l kie ne t il pr estazzjoni tal- Fer rari li g˙at-tieni jum konsekuttiv raw lil Raikkonen jikseb ittieni post b’vettura li s’issa tat sinjali poΩittivi f’termini ta’ rendiment u affidabiltà. Is-Sibt Il-sessjoni tal-biera˙ kienet ikkaratter izzata m it- tem p inçert u wirja o˙ra poΩittiva ta’ Maldonado u l-Lotus tieg˙u. Ta’ nota wkoll kienet il-prestazzjoni ta’ Verstappen ill i sp içça fi t-ti eni pos t u rnexxielu jag˙mel aktar minn

mitt dawra bit-Toro Rosso tieg˙u. Madankollu, l-a˙bar tal©urnata re©g˙et kienet innuqqas ta’ affidabil tà talMcLaren fejn is-si©il il-©did tal-MG U-K çeda g˙al darb’o˙ra. B’riΩultat ta’ dan il- fatt, Button sp içça tilef ˙afna mis - se ss joni ta’ fil g˙odu u s eta’ js uq biss b’rendiment ridott waranofsinhar. I llum s e jkollna l-a˙˙ar ©urnata ta’ provi g˙al din il©img˙a, filwaqt illi nhar ilÓam is li ©e j it- tim ijiet s e jer©g˙u jiltaqg˙u biex jie˙du se hem fi t-tie le t u l- a˙˙ar serje ta’ sessjonijiet ta’ prova li g˙al darb’o˙ra se ssir fiççirkwit ta’ Barçellona.

38 22|02|2015

kullhadd.com

PREMIER INGLIÛ

KÓ SPORTS

RIÛULTATI TAL-BIERAÓ jitilfu r-raba’ post jekk illum jirb˙u Southampton.

Aston Villa v Stoke

1-2

Chelsea v Burnley

1-1

Crystal Palace v Arsenal

1-2

Hull City v QPR

2-1

Sunderland v West Brom

0-0

Swansea City v Man. Utd

2-1

Man. City v Newcastle U

5-0

Crystal Palace v Arsenal Kif mistenni fid-derby ta’ Londra, it-tim ta’ Arsenal ˙are© rebbie˙ fuq Crystal Palace bl-iskor ta’ 2-1. Kienu proprju ttim ta’ Arsene Wenger li mar fil-vanta©© fit-8 minuta meta l-Ispanjol Santi Cazorla tefa’ fix-xibka minn penalty . It-tieni gowl wasal ftit qabel spiççat l-ewwel taqsima u din id-darba kien l-attakkant FrançiΩ Olivier Giroud li rdoppja. Fit-tieni taqsima Arsenal ˙ar©u aktar kalmi u ppreferew li jiddettaw il-log˙ob u dan irnexxielhom jag˙mluh minkejja li fid-90 minuta Glenn Murray skurja lgowl tal-bandiera g˙at-tim ta’ Alan Pardew.

Southampton v Liverpool

Plejers ta’ Arsenal jiççelebraw wara l-gowl tar-reb˙a

Swansea v Man. United Fil-log˙ba li kien hemm f’Wales, ittim ta’ Manchester United, b’sorpriΩa ©ie meg˙lub bl-iskor ta’ 2-1 minn Swansea u g˙alhekk is-serje poΩittiva ta’ reb˙ g˙at-tim minn Manchester ©iet fi tmiemha. Kienu proprju t-tim ta’ van Gaal li mar fil-vanta©© fis-27 minuta meta wara azzjoni tajba l-ballun waqa’ f’saqajn Ander Herrera li x-xutt tieg˙u ©ie devjat g˙al ©ewwa mid-

difensur Ashley Williams. Madankollu, dan il-vanta©© ma damux igawduh wisq g˙ax proprju ftit minuti wara Sung-Yeung Ki ©ab id-draw g˙al Swansea wara cross tajjeb fil-kaxxa. Fit-tiena taqsima, kif mistenni, ilUnited ippruvaw jer©g˙u jmorru filvanta©© iΩda kienu proprju Swansea li marru fil-vanta©© meta, minn xutt ta’ Jonjo Shelvey, kwarta mit-tmiem ta reb˙a importanti lil Swansea. B’din it-telfa, Manchester United jistg˙u

Illum tard waranofsinhar Liverpool se jilag˙bu kontra Southampton u dawn tal-ewwel se jkunu qed ifittxu li jestendu s-sensiela tag˙hom ta’ log˙ob fejn tilfu biss darba fi sbatax-il partita. Nhar it-Tlieta li g˙addew, Liverpool g˙amlu pass importanti biex javvanzaw fil-kompetizzjoni Ewropea tal-Europa League fejn, g˙al darb’o˙ra, Balotelli re©a’ skurja l-gowl rebbie˙. Min-na˙a ta’ Southampton, li g˙al ˙afna fil-bidu talista©un kienu se jkunu qed ji©©ieldu biex ma jaqg˙ux, kellhom sta©un brillanti u g˙adhom g˙addejjin bir-riΩultati poΩittivi s’issa. Madankollu, is-Saints g˙adhom iridu jiffaççjaw l-akbar sfidi fil-Kampjonat IngliΩ u dan meta qed jimmiraw biex jiksbu post awtomatiku fiç-Champions League tal-ista©un li ©ej, liema post qed ji©©ieldu g˙alih ukoll l-istess Liverpool.

LOGÓOB GÓAL-LUM Tottenham H v West Ham U

13.00

Everton v Leicester City

15.05

Southampton v Liverpool

17.15

KLASSIFIKA TAL-LEAGUE TIM

Chelsea Manchester City Arsenal Manchester U Southampton Tottenham H Liverpool West Ham United Swansea City Stoke City Newcastle United Everton Crystal Palace WBA Hull City Sunderland QPR Burnley Aston Villa Leicester City

26 26 26 26 25 25 25 25 26 26 26 25 26 26 26 26 26 26 26 25

18 16 14 13 14 13 12 10 10 10 8 6 6 6 6 4 6 4 5 4

6 7 6 8 4 4 6 8 7 6 8 9 9 9 8 13 4 10 7 5

2 3 6 5 7 8 7 7 9 10 10 10 11 11 12 9 16 12 14 16

56 56 49 44 38 39 36 36 30 30 31 31 28 24 25 22 27 25 13 22

22 25 29 26 17 34 29 28 34 34 42 35 37 34 35 36 45 44 36 40

60 55 48 47 46 43 42 38 37 36 32 27 27 27 26 25 22 22 22 17

PUNTI OÓRA

SERIE A

AC Milan v Cesena

RIÛULTATI TAL-ÌIMGÓA Juventus v Atalanta

2-1

LOGÓOB GÓAL-LUM * Il-log˙ba tal-biera˙ bejn Sampdoria u Genoa spiççat tard.

15.00

Milan v Cesena Empoli v Chievo Verona v Roma Lazio v Palermo Parma v Udinese Fiorerntina v Torino

15.00 15.00 15.00 15.00 20.45

LOGÓOB GÓAL GÓADA Napoli v Sassuolo Cagliari v Inter

19.00 20.45

KLASSIFIKA TIM

Juventus Roma Napoli Fiorentina Lazio Genoa Sampdoria Palermo Torino Internazionale Milan Sassuolo Udinese Empoli Chievo Hellas Verona Atalanta Cagliari Cesena Parma

24 23 23 23 23 23 23 23 23 23 23 23 23 23 23 23 24 23 23 23

17 13 12 10 11 9 8 8 8 8 7 6 7 4 6 6 5 4 3 3

6 8 6 8 4 8 11 9 8 8 9 11 7 12 6 6 8 8 7 2

1 2 5 5 8 6 4 6 7 7 7 6 9 7 11 11 11 11 13 18

51 36 42 35 38 35 29 37 26 37 33 29 26 22 18 26 21 30 23 20

13 17 30 23 26 28 26 37 24 30 30 33 31 27 27 42 35 43 45 47

57 47 42 38 37 35 35 33 32 32 30 29 28 24 24 24 23 20 16 10*

* Parma tnaqqsilhom punt

Wara d- draw sorpriΩ kontra Juventus il-©img˙a li g˙addiet, Cesena qed jittamaw li jkomplu jibnu fuq din il-prestazzjoni billi din id-darba jippruvaw jeg˙lbu l-isfida ta’ AC Milan, tim iddisprat g˙al reb˙a. Dan l-ista©un xejn ma kien ward u Ωahar g˙al Milan tant li din il-©img˙a kienet, g˙al darb’o˙ra, ikkaratterizzata minn krirtika ˙arxa, li hemm min jg˙id li hi ©ustifikata, mis-sapporters Milanisti fil-konfront talplejers u d-diri©enti tal-istess klabb. Id-draw tal-©img˙a l-o˙ra kontra Empoli deher li kienet l-a˙˙ar log˙ba g˙al Pippo Inzaghi li kien di©à msemmi mill-midja biex i˙alli lil Milan. Madankollu, dan jidher li se jibqa’ mal-klabb mill-inqas sal-a˙˙ar sta©un. Hellas Verona v Roma Riçentament dawn iΩ-Ωew© timijiet battew ftit filprestazzjonijiet tag˙hom u b’riΩultat ta’ hekk batew iç-çansijiet tag˙hom li jsalvaw u li jirb˙u l- league rispettivament. G˙alkemm huwa diffiçli li Roma ma jie˙du xejn minn din il-log˙ba, bi draw xorta wa˙da jista’ jikber id-distakk g˙al g˙axar punti bejnhom u bejn Juventus. Dan Ωgur ma jawgurax tajjeb g˙all-g˙anijiet ta’ Roma li jirb˙u r-raba’ Scudetto fl-istorja tag˙hom. Minkejja d-doppjetta ta’ Luca Toni l-©img˙a l-o˙ra, xorta ma kienx biΩΩejjed g˙al Verona biex jeg˙lbu lil Genoa. Dan Ωgur ma jawgurax tajjeb g˙ad-difiΩa talistess, aktar u aktar meta mistenni jirritora Gervinho g˙al Roma. Fiorentina v Torino Dawn iΩ-Ωew© timijiet li jinsabu f’forma tajba kemm fil-Kampjonat Taljan kif ukoll fl-Europa League, se jkunu qed jiltaqg˙u kontra xulxin illejla. Il-Fiorentina b˙alissa jinsabu fir-raba’ post u qeg˙din erba’ punti biss ’il bog˙od minn post awtomatiku fiç-Champions League. B’telfa wa˙da fla˙˙ar tnax-il partita, huma rnexxielhom jaslu sassemifinali tal-Coppa Italia g˙at-tieni sena konsekuttiva, fejn se jkunu qed jiltaqg˙u kontra Juventus. Min-na˙a ta’ Torino, minkejja li telqulhom plejers b˙ala Alessando Cerci u Ciro Immobile, xorta wa˙da ssorprendew lil ˙afna bil-prestazzjonijiet tag˙hom dan l-ista©un. Fi kliem ie˙or, mhux se tkun log˙ba façli g˙at-tim li se jilg˙ab f’daru.

IL-PULIZIJA INGLIÛA WARA NUMRU TA’ PARTITARJI TA’ CHELSEA Il-Pulizija qed tkompli tinvestiga l-im©iba inaççettabbli ta’ xi r©iel, ma˙suba li huma segwaçi tat-tim ta’ Chelsea, wara llog˙ba li kien hemm f’Pari©i din il-©img˙a kontra Paris Saint Germain. Il- leaders tal-Premier Leauge jinsabu ddiΩgustati bl-a©ir tal-allegat sapporters tag˙hom wara li dawn waqqfu persuna ta’ ©ilda skura milli jirkeb it-tren nhar it-Tlieta li g˙adda. Apparti minn hekk, il-British Transport Police qed tinvestiga allegazzjonijiet o˙rajn fejn jinvolvu kant razzist minn numru ta’ r©iel, g˙al darb’o˙ra ma˙suba li huma sapporters ta’ Chelsea, din id-darba fl-istazzjon St Pancras f’Londra, li saru wkoll l-Erbg˙a li g˙adda. Fost il-persuni li kkundannaw dan l-a©ir kien hemm il-kowç tal-istess tim Jose Mourinho fejn sostna li huma jinsabu ddiΩgustati u l-klabb ma jridx li jassoçja ru˙u ma’ dan it-tip ta’ persuni. MONACO QED JIRÇIEVU ÓAFNA OFFERTI GÓAL FALCAO Monaco qed jirçievu interess kbir ming˙and numru ta’ klabbs kbar interessati li jiffirmaw il-plejer tag˙hom Falcao li b˙alissa qieg˙ed b’self ma’ Manchester United. Dan il-plejer huwa stmat li jiswa madwar £50 miljun u t-tim ta’ van Gaal g˙adu ma kkonfermax jekk hux se jiffirmaw lil dan il-plejer b’mod permanenti. F’intervista lill-BBC, il-Viçi-President ta’ Monaco Vadim Vasilyev sostna li huwa ma jinsabx inkwetat dwar is-sitwazzjoni ta’ Falcao mat-tim IngliΩ g˙ax jemmen li dan il-plejer huwa ta’ klassi mondjali. Madankollu, Falcao rnexxielu jiskurja biss erba’ gowls meta ˙afna jistennew li jiskurja aktar. MESSI KIEN GÓADDEJ MINN ÓAFNA PROBLEMI Il-plejer Ar©entin ta’ Barçellona Lionel Messi Ωvela u ammetta kif, fl-ista©un li g˙adda, huwa kien milqut minn ˙afna problemi, kemm personali kif ukoll mil-lat kalçistiku. Lista©un li g˙adda, dan il-plejer ta’ 27 sena, falla milli jirba˙ xi tazza g˙all-klabb tieg˙u jew g˙al pajjiΩu u kien qed jiffaççja wkoll proçeduri mill-Qorti fuq kaΩ ta’ evaΩjoni mittaxxa. F’kummenti li ta lill-midja f’dan ir-rigward, Messi sostna li l-ista©un li g˙adda kien ta’ sfida g˙alih iΩda servieh ta’ ©id g˙ax qed jg˙inu jer©a’ jiskopri l-forma li kien mag˙ruf g˙aliha fis-snin li g˙addew.

SPORTS KÓ

22|02|2015 39

kullhadd.com

BOV PREMIER LEAGUE VALLETTA ÛEBBUÌ R

2 3

FLORIANA PIETÀ H

2 0

SLIEMA TARXIEN R

3 2

BALZAN MOSTA

1 1

Ritratti: STEPHEN GATT

SAJJETTA FIL-BNAZZI GÓALL-BELTIN

It-tim ta’ Ûebbu© Rangers feta˙ bil-kbir it-tielet rawnd talKampjonat Malti meta b’sorpriΩa kbira g˙elbu lill-isfidanti g˙arreb˙ tal-Kampjonat Valletta bl-iskor ta’ 3-2. Din ir-reb˙a po©©iet lit-tim ta’ Alfsonso Greco fit-tmien post. L-ewwel azzjoni tal-log˙ba waslet proprju fl-10 minuta minn Ûebbu© meta, minn xutt ta’ Mauricio Britto, il-ballun kien salvat minn Pietro Marino. Valletta rrea©ixxew minn corner ta’ Shaun Bajada u xutt minn barra l-kaxxa ta’ Ryan Fenech g˙adda ftit barra. Ûebbu© re©g˙u kienu perikoluΩi fit-18-il minuta xutt filbaxx minn poΩizzjoni angolata ta’ Luke Montebello g˙adda ftit barra. Ir-Rangers komplew jag˙fsu u fit-22 minuta ˙olqu azzjoni o˙ra permezz ta’ xutt bid-dawra minn qag˙da tajba tas-solitu Mauricio Britto li iΩda g˙adda g˙oli. Tliet minuti wara Ûebbu© marru fil-vanta©©. Kien proprju minn corner ta’ Matthias Muchardi li l-ballun qarraq bil-gowler Belti Pietro Marino u, meg˙jun mir-ri˙, il-ballun spiçça fix-xibka minkejja t-tentattiv talgowler biex isalvah. Valletta rrispondew fis-37 minuta meta freekick insidjuΩ ta’ Abdelkarim Nafti kien imdawwar g˙al corner minn Emanuel Bartolo. Fil-˙in miΩjud tal-ewwel taqsima, Ûebbu© irduppjaw meta minn cross ta’ Montebello, il-ballun spiçça f’saqajna Rashid Yussuff li mill-viçin tefa’ fix-xibka. Valletta ˙ar©u determinati fit-tieni taqsima u kien proprju fis-60 minuta li skujaw l-ewwel gowl tag˙hom tal-partita. Kien proprju Ryan Fenech li b’xutt mill-bog˙od g˙eleb lil Emmanuel Bartolo. Tliet minuti wara kien hemm azzjoni o˙ra ta’ Ûebbu© fejn kien g˙al darb’o˙ra l-eks-Valletta, Luke Montebello li b’xutt fuq il-©irja l-ballun g˙adda ftit barra. L-isforzi ta’ Montebello kienu ppremjati proprju minuta wara, preçiΩament fl-64 minuta, meta dan ikkonkluda fix-xibka b’xutt fil-baxx biex temm kull tama Beltija. La˙˙ar azzjoni tal-partita waslet seba’ minuti mit-tmiem meta, minn corner ta’ Hamza Barry, is-sostitut Kurt Borg g˙eleb lil Bartolo b’daqqa ta’ ras.

Referee: Trustan Farrugia Cann

Matias Muchardi ta’ Ûebbug ippressat minn Shaun Bajada ta’ Valletta. Ilywelyn Cremona jsegwi l-azzjoni

IL-PREMIER LEAGUE MALTI

KLASSIFIKA L 22 23 22 23 23 23 23 23 22 23 23 22

Hibernians Valletta Birkirkara Balzan Floriana Sliema W. Mosta Zebbug R. Naxxar L. Tarxien R. Pieta H. Qormi

R 19 14 13 9 8 8 7 5 5 4 5 4

D 3 2 4 8 8 6 5 6 7 9 6 6

T 0 7 5 6 7 9 11 12 10 10 12 12

F 68 53 41 36 40 29 25 28 26 24 19 22

K 13 20 22 34 41 33 44 53 34 41 38 38

+/55 33 19 2 -1 -4 -19 -25 -8 -17 -19 -16

Pti 30 22 22 18 18 17 14 12 11 11 11 9

LOGÓOB GÓAL-LUM Stadium Nazzjonali Birkirkara Hibernians

v Naxxar v Qormi

14.00 16.00

REBÓA FURJANIÛA BI PLEJER ANQAS

Christian Grech ta’ Pietà jipprova jwaqqa’ lil Matteo Piciollo ta’ Floriana

Steven Pisani ta’ Floriana, issikkat minn Rafael Rodriguez da Silva u Claudio Frances ta’ Pietà

Minkejja li kellhom plejer anqas, Floriana rnexxielhom jeg˙lbu lisfida ta’ Pietà, tant li g˙elbuhom bl-iskor ta’ 2-0. L-ewwel azzjoni tal-partita waslet proprju minn Floriana meta Steve Pisani qassam lil Clyde Borg, li x-xutt tieg˙u ©ie salvat tajjeb millgowler Miguel Montfort. Fis-27 minuta Floriana ˙olqu azzjoni o˙ra, din id-darba minn cross ta’ Sacha Borg u daqqa ta’ ras ta’ Conor Borg kienet salvata mill-istess Montfort. L-ewwel azzjoni ta’ Pietà fid-39 minuta meta minn free-kick dirett ta’ Claudio Frances, il-ballun g˙adda ftit çentimetri fuq il-lasta l-mimduda. Fl-44 minuta kien hemm azzjoni o˙ra minn Floriana meta, minn corner mog˙ti minn Pisani, id-daqqa ta’ ras ta’ Briffa tg˙addi ftit barra. Fit-tieni taqsima, Floriana komplew fejn ˙allew fl-ewwel taqsima u meritatament marru fil-vanta©© meta minn free-kick ta’ Pisani, Matteo Piciollo bir-ras g˙eleb mill-qrib lill-gowler ta’ Pietà, Montfort. Fis-60 minuta, Piciollo kellu çans tajjeb ie˙or biex jirdoppja l-iskor meta n©ieb wa˙du minn Plut, imma x-xutt tieg˙u g˙adda g˙oli minn qag˙da tajba. Fis-62 minuta Floriana spiççaw jilag˙bu bi plejer anqas meta Sacha Borg intwera t-tieni karta safra u g˙alhekk ©ie mkeççi mir-referee Clayton Pisani. Pietà rrea©ixxew fis-67 minuta meta minn xutt minn barra l-kaxxa ta’ Rafael Rodrigues da Silva ©ie salvat tajjeb mill-gowler ta’ Floriana Matthew Calleja Cremona. Kwarta mit-tmiem, minkejja li bi plejer anqas, Floriana rduppjaw meta minn xutt ta’ Vito Plut, il-ballun ˙abat mal-lasta u mbag˙ad ˙abat mad-difensur ta’ Pietà Karl Micallef fejn fl-a˙˙ar spiçça fix-xibka. Pietà ppruvaw jiskurjaw ilgowl tal-bandiera iΩda ma kellux ikun meta minn free-kick ta’ Frances, ˙ames minuti mit-tmiem, g˙al darb’o˙ra Calleja Cremona salva tajjeb.

Referee: Clayton Pisani

40 22|02|2015

kullhadd.com

kÓ lokali

Gvern Malti, Ósieb Mediterranju

Miriam Dalli Membru Parlamentari Ewropew

Is-sitwazzjoni fil-Libja llum hija b˙ala stat ta’ fatt ta’ pajjiΩ li jinsab fil-kontroll ta’ tliet entitajiet differenti. Apparti Ω-Ωew© formazzjonijiet politiçi f’Tobruk u fi Tripli, fil-jiem li g˙addew rajna l-Istat IΩlamiku jikber u jsir forza reali fil-pajjiΩ. Il-qtil tal-Kopti E©izzjani wera li l-Istat IΩlamiku fil-Libja, anke jekk mag˙mul aktar minn barranin milli minn Libjani, huwa b’sa˙˙tu aktar milli kienu qed jistennew xi w˙ud. Dan wassal g˙al reazzjoni f’Malta fejn, fis-sig˙at ta’ wara dan l-attakk, kien evidenti çertu t˙assib. Hija realtà wkoll li llum il-©urnata, bl-aççessibbiltà g˙al siti soçjali fuq l-internet, kul˙add jista’ jsegwi dak li g˙addej. Minkejja dan, iΩda, huwa fatt ukoll li ssib min Ikompli jiΩra’ l-paniku anke b’informazzjoni qarrieqa, jew b’nofs veritajiet li jag˙mlu aktar ˙sara. L-appell tieg˙i f’mument b˙al dan hu biex inkunu prudenti f’dak li ng˙idu u nag˙mlu. Il-©urnalisti g˙andhom kull dritt u dmir li jirrapurtaw il-fatti, imma qatt m’g˙andu jkun hemm disseminazzjoni ta’ nofs veritajiet li jag˙mlu aktar ˙sara milli ©id. PajjiΩna g˙andu bΩonn poplu ffukat; poplu li jikkollabora mal-mexxejja tieg˙u biex dan il-paniku nirkbuh mhux ninqabdu ©o fih. F’din l-atmosfera ta’ t˙assib huwa ovvju li jkollok ˙afna li jibΩg˙u dwar issigurtà ta’ pajjiΩna. Li ma naççettax iΩda huwa li tisma’ lil xi w˙ud, li suppost imisshom jafu ferm a˙jar, jippruvaw inisslu lpaniku.

L-armata tag˙na qed tag˙mel xog˙olha Meta tikkunsidra t-t˙assib ©enwin li jeΩisti, kien importanti li l-Prim Ministru jikkonferma li l-Gvern Malti u s-servizzi ta’ sigurtà m’g˙andhom l-ebda tip ta’ informazzjoni li tindika li Malta hija fil-mira ta’ xi attakki li jori©inaw mil-Libja jew minn bnadi o˙ra. Kien iktar u iktar importanti li l-Prim Ministru ddikjara iΩda, li fl-istess waqt li l-armata tag˙na qieg˙da tag˙mel xog˙olha. Çertament li dan mhux mument façli g˙all-armata tag˙na li trid tkun ippreparata u ssegwi dak li jkun g˙addej. Il-˙addiema Maltin li ja˙dmu fil-qasam tassigurtà ta’ pajjiΩna, speçjalment il-pulizija, l-armata u l-membri tas-servizz sigriet, je˙tie©u li jkollhom l-ispazju me˙tie© biex iwettqu x-xog˙ol tag˙hom f’dan il-mument sensittiv. Kien hemm imbag˙ad min ikkritika l-poΩizzjoni li ˙a lGvern Malti b˙ala mhux ˙arxa biΩΩejjed. Malta ilha tinsisti li kwalunkwe azzjoni li tittie˙ed g˙andha tittie˙ed ta˙t l-awspiçi tal-Nazzjonijiet Uniti. Ikolli nammetti li Malta kienet minn talewwel li fehmet x’jistg˙u jkunu l-konsegwenzi tal-instabbiltà filLibja sew g˙al pajjiΩna, imma anke g˙all-Unjoni Ewropea kollha kemm hi. L-appell favur rwol tanNazzjonijiet Uniti fil-Libja ilu jsir g˙al xhur s˙a˙. Appellajt g˙al dan anke jien fil-Parlament Ewropew sa minn Settembru li g˙adda. Dejjem sostnejna li

kwalunkwe azzjoni g˙andha tittie˙ed b’kollaborazzjoni mal-fazzjonijiet politiçi fil-Libja. Huwa fatt ukoll li s-sitwazzjoni fil-Libja ippreçipitat b’mod mg˙a©©el ˙afna. Li l-Partit Nazzjonalista jibqa’ jinsisti li Malta messha aççettat li tkun parti mill-koalizzjoni kontra l-IS b˙allikieku din hija s-soluzzjoni, juri çertu sens ta’ in©enwinità. Malta m’g˙andha qatt taççetta impoΩizzjonijiet minn Brussell fuq kwistjoni daqshekk sensittiva. Malta g˙andha jkollha l-libertà li tkun hi li tiddeçiedi meta tid˙ol fil-koalizzjoni kontra l-IS, u li dan tag˙mlu skont it-termini tag˙ha. Malta b˙ala vuçi ta’ sens komun Ir-rwol ta’ Malta dejjem kien rwol ta’ min g˙andu vuçi tassens komun u tal-moderazzjoni fil-Mediterran, vuçi ta’ min irid ilpaçi u l-istabbiltà f’re©jun daqstant importanti. Malta temmen li ming˙ajr ma jkollna paçi filMediterran ma jistax ikun hemm paçi fl-Ewropa u fid-dinja kollha kemm hi. Dan mhux xi twemmin li ©ej mix-xejn, imma twemmin ibbaΩat fuq dak li ©ara matul is-snin. Li nemmnu dan u nieqfu hemm mhux biΩΩejjed. Malta qed iΩΩid l-isforzi tag˙ha biex tkun il-punt ta’ kuntatt malpoplu Libjan f’dan il-mument tant delikat g˙ax nafu li ninsabu fl-a˙jar poΩizzjoni li nimmedjaw l-isforzi li qed jsiru. U dan hemm bΩonn li nag˙mluh kemm flinteress tag˙na l-Maltin u ta’ pajjiΩna, fl-interess tan-nies ta’

rieda tajba fil-Libja u fl-interess tar-re©jun tag˙na, il-Mediterran. Bl-iΩviluppi riçenti fil-Libja qed naraw trends ©odda fil-qasam tal-immigrazzjoni fil-Mediterran. Mijiet ta’ persuni li qed ji©u m©ieg˙la jaqsmu l-ba˙ar minn organizzazzjonijiet kriminali, ikun xi jkun it-temp. Jekk sallum ˙sibna li l-problema talimmigrazzjoni mil-Libja hija kbira, jidher li l-problema issa se tkun akbar. G˙alhekk ukoll, li missjoni min-Nazzjonijiet Uniti hija kruçjali mill-aktar fis. G˙alkemm deher b˙ala pass poΩittiv il-fatt li l-Viçi President tal-Kummissjoni Ewropea, irRappreΩentant G˙oli Federica Mogherini qalet li se tie˙u limmigrazzjoni f’idejha u anke li ser tlaqqa’ lill-Kummissarji relatati biex ta©©orna l-politika dwar l-immigrazzjoni, jibqa’ l-fatt li s’issa bqajna ma smajna xejn ˙lief li l-operazzjoni dg˙ajfa tatTriton ser ti©i estiΩa b’sitt xhur. Dan it-tkaxkir tas-saqajn g˙alija huwa inaççettabbli. Il-messa©© ta’ pajjiΩna qed inwassluh f’kull fora u l-messa©© wasal g˙ax bid-diskors il-Kummissjoni Ewropea qed tg˙id li se tie˙u azzjoni imma bil-fatti g˙adu ma sar xejn. Assolutament mhux aççettabbli li qed nibqg˙u na˙lu aktar ˙in. Il-Kummissjoni Ewropea g˙alxejn tibki l-biki talkukkudrilli meta l-Ewropa tispiçça tara ma’ wiççha eluf ta’ refu©jati lkoll bΩonn l-g˙ajnuna jekk se tibqa’ rieqda quddiem sitwazzjoni li te˙tie© azzjoni immedjata u politika komuni u b’sa˙˙itha biex tindirizza l-immigrazzjoni.