KullHadd_22.11.2015

www.kullhadd.com

ÓARSA LEJN

IL-ÓIDMA TA’ FRANZA FAVUR KOALIZZJONI Il-Óadd, 22 ta’ Novembru, 2015 Óar©a Nru 1,167

Prezz ›1

SISTEMA KOMPJUTERIZZATA GÓALL-PIXKERIJA L-ÌDIDA Il-pixkerija l-©dida fil-Marsa se tkun qed topera b’sistema kompjuterizzata mill-bidu sal-a˙˙ar, b’mod li se ΩΩid l-i©jene u tnaqqas l-abbuΩi, u b’konformità s˙i˙a ma’ regolamenti Ewropej. Bis-sistema l-©dida l-˙ut se jibda ji©i ntraççat minn meta jinqabad fuq il-ba˙ar sakemm jinbieg˙ mill-pixkerija, bil-konsumatur finali li se jkollu aççess g˙al iktar informazzjoni. Dan kollu stajna ninnutawh fi Ωjara li g˙amilna fil-pixkerija l-©dida, fejn g˙addejjin l-a˙˙ar preparamenti qabel l-inawgurazzjoni uffiçjali tal-©img˙a d-die˙la.

Ara pa©na 3

CLAUDETTE BUTTIGIEG IMGIDDBA Posta elettronika li qed tippubblika din il-gazzetta tgiddeb l-istqarrija li d-Deputat Nazzjonalista Claudette Buttigieg g˙amlet fil-Parlament fil-konfront tad-Deputat Laburista Franco Mercieca. Buttigieg allegat li Mercieca kien jirrifjuta li jag˙mel operazzjonijiet fi tmiem il©img˙a u f’festi pubbliçi fi Ωmien Gvern Nazzjonalista.

Minbarra li qabel l-2013 Mercieca g˙amel madwar 1,000 operazzjoni f’dawn il-©ranet, email li kien bag˙at lill-eks-Ministru Joe Cassar tixhed li Mercieca kien talab li ja˙dem iktar biex inaqqas il-listi ta’ stennija.

Ara pa©na 4

JOGÓLA L-PROFIL TA’ MALTA Ix-xahar ta’ Novembru qed ikun intensiv ˙afna g˙al pajjiΩna mil-lat diplomatiku, hekk kif matulu ospitajna l-EU-Africa Valletta Summit u issa qeg˙din fuq ix-xifer tal-Commonwealth Heads of Government Meeting (CHOGM), illi se jara l-attendenza ta’ kapijiet ta’ stati li jirrappreΩentaw madwar terz tal-popolazzjoni taddinja.

Fuq l-a©enda ta’ dawn il-laqg˙at tpo©©ew diversi kwistjonijiet importanti fuq livell internazzjonali b˙all-immigrazzjoni, it-tibdil fil-klima u l-ekonomija mondjali.

Il-gazzetta KullÓadd tkellmet mal-Ministru g˙all-Affarijiet Barranin George W. Vella li spjega g˙alfejn dawn il-laqg˙at huma importanti u x’impatt mistennija li jkollhom fiΩ-Ωmien li ©ej.

Ara pa©ni 6 u 7

JIÛDIEDU L-PASSIÌÌIERI LEJN GÓAWDEX NHAR TA’ SIBT Skont statistika tal-Gozo Channel il-pro©ett pilota tattra˙˙is fil-prezzijiet tal-Gozo Channel nhar ta’ Sibt di©à beda j˙alli l-frott. Dan hekk kif fl-a˙˙ar Ωew© Sibtijiet il-passi©©ieri Ωdiedu b’iktar minn 1,830 meta mqabbla mal-istess Ωew© Sibtijiet tas-sena ta’ qabel. Din il-miΩura g˙andha l-iskop li tiffoka fuq ix-shoulder months, biex b’hekk it-turiΩmu ji©i attirat lejn G˙awdex matul is-sena kollha, hekk kif dan is-settur huwa wie˙ed mill-pilastri ewlenin li qed jikkontribwixxu g˙at-tkabbir tal-ekonomija G˙awdxija.

Ara pa©na 9

kullhadd.com

KÓ LOKaLi

L-appuntamenti tad-dentistrija…

jOnQsu minn sena u nOFs GÓaL sitt ÌimGÓat

“Dak li weg˙edna fil-manifest elettorali dwar il-listi ta’ stennija qed ise˙˙ u se jkompli jse˙˙.” Dan qalu s-Segretarju Parlamentari g˙as-Sa˙˙a Chris Fearne meta din il-©img˙a Ωar id-Dipartiment tad-Dentistrija fl-Isptar Mater Dei. Fearne spjega kif il-lista ta’ stennija fil-qasam tad-dentistrija naqset minn sena u nofs g˙al biss sitt ©img˙at. “Dan kien possibbli permess tax-xoghol u dedikazzjoni tal-professjonisti illi Ωiedu n-numru ta’ kliniki. Illum ghandna dentisti minn San Vinçenz de Paule, l-Isptar Ìenerali ta’ G˙awdex, l-Isptar Monte Carmel u l-Public Health li lkoll qeg˙din jag˙mlu aktar kliniki u b’hekk il-listi naqqasniehom drastikament.”

Il-Kap tad-Dipartiment tad-Dentistrija, id-Dentist Kevin Mullighan, spjega l-kollaborazzjoni li hemm bejn dan idDipartiment u l-Università ta’ Malta. “Mal-Università hemm kollaborazzjoni s˙iha. Illum hemm 16-il si©©u tal-under graduates fejn pazjenti minn Mater Dei jarawhom studenti ta˙t superviΩjoni minn dentisti tal-isptar. Hemm ukoll ftehim malUniversità fejn dentisti gradwati li qeg˙din jag˙mlu kors flortodonzja ( braces ) jie˙du mill-pazjenti ta’ Mater Dei bilkunses tag˙hom u jarawhom ta˙t superviΩjoni ma’ konsulenti ta’ Mater Dei,” qal Mullighan.

Chris Fearne qal ukoll li l-kollaborazzjoni ma’ San Vinçenz de Paule fuq dan is-settur tipprovdi li w˙ud mill-pazjenti li g˙andhom bΩonn dentatura wkoll qeg˙din jing˙ataw servizz minn dan l-isptar.

Is-Segretarju Parlamentari qal ukoll li fid-Dipartiment tadDentistrija hemm ukoll klinika speçjali g˙al tfal bi bΩonnijiet speçjali, li tit˙addem minn dentista li speçjalizzat f’dan ilqasam.

“Li nnaqsu l-listi ta’ stennija kienet wa˙da mill-weg˙di elettorali ewlenin ta’ dan il-Gvern. F’çertu kundizzjonijiet di©à rnexxielna nnaqsu l-listi ta’ stennija b’mod drastiku, fosthom fejn jid˙lu l-operazzjonijiet tal-katarretti, MRIs, CT scans, sleep clinic u anke fid-dentistrija. Min-naha l-o˙ra, g˙ad baqa’ x’na˙dmu, b˙al fl-operazzjonijiet tal-bdil tal-©enbejn u l-irkoppa. Din is-sena bi˙siebna nindirizzaw dawn it-tipi ta’ operazzjonijiet,” qal is-Segretarju Parlamentari.

Intant, g˙ada t-Tnejn il-mobile dental unit, li kull ©img˙a jkun f’belt jew ra˙al differenti, ser ikun fil-pjazza taΩ-Ûejtun bejn id-9.30am u nofsinhar biex jag˙ti servizz ta’ dental checkups ming˙ajr ˙las.

KOnsuLtaZZjOni dWar paCeViLLe Fi stqarrija l-Gvern qal li jinsab kommess li tissa˙˙a˙ is-sigurtà u l-bonordni f’Paceville, u g˙al dan il-g˙an nieda konsultazzjoni pubblika.

“Wara snin twal minn mindu Paceville nbidel minn Ωona residenzjali g˙al dik ta’ divertiment, dan dejjem ©ab mieg˙u sfidi, kemm ta’ natura soçjali kif ukoll minn aspetti ta’ sa˙˙a u anke sigurtà, li huwa me˙tie© li jkunu indirizzati b’aktar forza,” qal il-Ministeru g˙all-Intern.

“Wasal iΩ-Ωmien li ssir bidla bis-serjetà u nag˙rfu li dan ittitjib hu possibbli permezz ta’ sforz kollettiv.”

Hemm diversi aspetti li jridu jirre©istraw titjib, fosthom filkamp le©iΩlattiv, fil-qasam tal-infurzar, ta˙ri© ipprovdut u anke f’dak li jirrigwarda s-sa˙˙a u s-sigurtà.

Il-proposti kollha se jkunu qeg˙din jintlaqg˙u fuq is-sit elettroniku www.konsultazzjoni.gov.mt u fuq is-sit soçjali facebook /pvdebate, sa nhar il-Ìimg˙a 4 ta’ Diçembru 2015.

LoKALI KÓ

22|11|2015 03

kullhadd.com

IL-PIXKERIJA L-ÌDIDA…

IKTAR IÌJENE U INQAS ILLEGALITAJIET RITIANNE AGIUS ritianne@kullhadd.com Il-pro©ett tal-pixkerija l-©dida fil-Marsa issa jinsab fl-istadju finali. Minkejja li dan kien ippjanat mill-amministrazzjoni preçedenti, il-Gvern attwali kellu jag˙mel diversi tibdiliet fil-pjanijiet, peress li l-istruttura ma kinitx tirrifletti l-eΩi©enzi ta’ pixkerija moderna.

Fi Ωjara li g˙amilna fil-pixkerija l-©dida qabel din ti©i inawgurata l-©img˙a d-die˙la, segwejna l-a˙˙ar preparamenti li g˙addejjin u t-ta˙ri© li qed jing˙ata lill-˙addiema, biex loperat mill-post il-©did jibda kemm jista’ jkun ming˙ajr skossi.

Mill-bastiment g˙all-pixkerija Il-˙ut li jin©ieb fil-pixkerija jin˙att fuq in-na˙a ta’ wara talbinja, fejn min hemm jidda˙˙al ©o wie˙ed mit-tnax-il chiller li nbnew. Il-˙ut kbir jiddendel ma’ rails apposta, li miçchillers jibqg˙u ˙er©in sa barra nett, fejn jitg˙abba l-˙ut millkumpratur.

Kull ˙ut li jidda˙˙al fil-pixkerija jrid ji©i kklassifikat skont id-daqs u l-freskezza. Apparti hekk, irid ikollu tikketta li fuqha jkun hemm barcode li tinkludi informazzjoni b˙annumru tad-dg˙ajsa, id-data, u minn fejn inqabad.

Din il- barcode tiskatta sistema kompjuterizzata li tippermetti li l-˙ut kollu ji©i ntraççat, mill-bastiment sal-kumpratur.

Dan iservi g˙al diversi ra©unijiet, fosthom biex il-konsumatur finali jkollu informazzjoni korretta dwar l-ori©ini tal-prodott u jkun jista’ jserra˙ mo˙˙u li qed jirçievi prodott frisk.

Din is-sistema tg˙in ukoll biex jitnaqqas is-sajd illegali, u biex ji©u ntraççati sajdiet li setg˙u kienu kkontaminati.

Credit cards g˙all-kumpraturi

Ritratti: ALAN SALIBA

Hekk kif il-kumpratur jid˙ol

mill-bieb prinçipali, se jsib turnstile , li biex jg˙addi minnha jrid juΩa credit card apposta li tkun personalizzata g˙al kull kumpratur.

F’kaΩ li l-kumpratur ma jkollux flus fil-credit card, dan ma jkunx jista’ jid˙ol, u jrid jittopja l-card mar-reception li tinsab fl-istess entratura.

Din il-card tg˙in biex ikun hemm iktar trasparenza filbejg˙ u tevita l-iskambju talflus kontanti waqt li wie˙ed ikun qed imiss il-˙ut, li mhix prattika i©jenika.

Livelli g˙olja ta’ i©jene se jinΩammu wkoll billi lkumpraturi ma jit˙allewx imissu l-˙ut li jkun esibit, b˙alma kien isir qabel. G˙al dan ilg˙an ©ew installati barrieri talistainless steel biex ilkumpratur ma jid˙olx fiΩ-Ωona li fih ikun esibit il-˙ut.

Il-kumpratur jista’ jispezzjona l-˙ut li jkun hemm g˙all-bejg˙ anke bl-g˙ajnuna tal-monitors li jinsabu installati g˙al kull stazzjon tal-irkant, u li fuqhom ikun hemm l-informazzjoni g˙al kull ˙ut li jkun qed ji©i rkantat; b˙all-isem tal-bastiment, id-data ta’ Ωbark, il-piΩ tal-lott, kif ukoll l-offerti li jkunu qed isiru mix-xerrejja prospettivi.

Meta l-a˙˙ar offerta tg˙addi, il-kumpratur jag˙ti l- credit card tieg˙u lill-irkantatur, fejn din timmarka l-bejg˙ minn dan il-kumpratur speçifiku fissistema.

Imbag˙ad tin˙are© irçevuta lill-kumpratur li jmur biha fittarf tal-pixkerija, fejn jin˙ari©lu l-˙ut li jkun xtara biex ikun jista’ jg˙abbih millloading bays . L-irçevuti mistennija jin˙ar©u b’kuluri differenti g˙al kull stazzjon talirkant, biex ma jkunx hemm konfuΩjoni.

G˙alhekk, fil-pixkerija se jkun hemm sistema kompjuterizzata mill-bidu sal-a˙˙ar li se tkun strumentali biex iΩΩid l-i©jene u tnaqqas l-abbuΩi, b’konformità s˙i˙a mar-regolamenti tal-Unjoni Ewropea li ma kinux qed ji©u osservati fil-pixkerija l-antika.

Wie˙ed minn tnax-il chiller li fih se jinΩamm il-˙ut sakemm jinbieg˙, b’aççess dirett g˙all-istazzjon tal-irkant

Apparat li se jintuΩa waqt l-irkant, li permezz tieg˙u jintiΩen il-˙ut u jidda˙˙lu l-offerti, bl-informazzjoni titla’ fuq il-monitors

IΩ-Ωona fejn se jitg˙abba l-˙ut mill-kumpraturi b’mod organizzat, u li tag˙ti direttament g˙al ©os-sala tal-irkant

Óaddiema tal-pixkerija jirçievu ta˙ri© b’rabta mal-operat tas-sistema l-©dida fil-pixkerija tal-Marsa

04 22|11|2015

kullhadd.com

KÓ LOKALI

CLAUDETTE BUTTIGIEG IMGIDDBA ming˙ajr risposta fuq ilpreokkupazzjonijiet tieg˙u u, ag˙ar minn hekk, min˙abba dan in-nuqqas ta’ viΩjoni kellu jbati l-poplu. Dan g˙ax b’konsegwenza ta’ hekk illista ta’ stennija tal-katarretti kienet splodiet ta˙t il-gvern preçedenti tant li l-pazjenti kellhom jistennew mill-anqas sentejn.

GLEN FALZON glen@kullhadd.com

Minn informazzjoni li g˙andha f’idejha lKu llÓ ad d , jirriΩulta li dDeputat Laburista Franco Mercieca g˙amel kwaΩi 4,000 operazzjoni bejn il-perjodu tal-2005 u l-2012, li madwar 1,000 minnhom saru nhar ta’ Sibt, fil-Ódud u fil-festi pubbliçi, meta fit-tmexxija talpajjiΩ kien g˙ad hemm Gvern Nazzjonalista.

Dan kollu jikkonferma li xShadow Minsiter tas-Sa˙˙a Claudette Buttigieg, imqabbda mill-Kap Nazzjonalista Simon Busutti, qarrqet b’mod sfaççat bil-pubbliku fl-og˙la istituzzjoni tal-pajjiΩ, li hi lParlament, meta waqt diskors tas-Segretarju Parlamentari g˙as-Sa˙˙a Chris Fearne ftit taΩ-Ωmien ilu kienet qajmet point of order u sostniet li dDeputat Laburista Franco Mercieca ma kienx jag˙mel operazzjonijiet nhar ta’ Sibt, fil-Ódud u fil-festi pubbliçi ta˙t gvernijiet Nazzjonalisti u allegat li dan issa qed jag˙milhom biex ja©evola lill-Partit Laburista fil-Gvern.

Fil-fatt, ftit taΩ-Ωmien ilu, Franco Mercieca nnifsu g˙amel sfida diretta lil Claudette Buttigeg biex tg˙id dak li qalet barra millParlament, iΩda jidher biç-çar li dan mhux se jse˙˙. Dan ikompli jΩid mal-lista ma tispiçça qatt ta’ episodji fejn il-Partit Nazzjonalista flOppoΩizzjoni jag˙Ωel li jitfa’ t-tajn lill-Gvern preΩenti u mbag˙ad ja˙bi jdejh.

2,337 operazzjoni talkatarretti mill-2014 sa Settembru tal-2015

...

Mercieca kien injorat minn Gvern preçedenti IΩda dan mhux kollox. Minn korrispondenza elettronika bejn Franco Mercieca nnifsu u l-eks-Ministru tas-Sa˙˙a Joe Cassar, li tmur lura g˙al Frar 2010 u li qed tkun ippubblikata ma’ dan l-artiklu, dan tal-ewwel minn jeddu kien offra l-g˙ajnuna tieg˙u biex jitnaqqsu l-listi ta’ stennija tal-katarretti. Filfatt, kien ippropona diversi ideat, fosthom li jinfeta˙ teatru ie˙or li fih setg˙u jsiru madwar 50 operazzjoni fil©img˙a aktar u li kieku dawn kienu jammontaw g˙al 2,000 operazzjoni fis-sena.

Ir-risposta tal-eks-Ministru Cassar kienet li hu kien se jitkellem ma’ Brian St John, leks-Kap EΩekuttiv talFondazzjoni g˙as-Servizzi Mediçi (FMS), li kien il-persuna responsabbli millpro©ett biex jitnaqqsu l-listi ta’ stennija fl-a˙˙ar le©iΩlatura.

Ìara iΩda li xahar wara, proprju f’Marzu tal-2010, Franco Mercieca re©a’ bag˙at email lill-istess Joe Cassar fejn qallu biç-çar li kien iddiΩappuntat min˙abba li ma ©iex infurmat li nfeta˙ teatru ©did fl-Isptar Mater Dei g˙all-operazzjonijiet; idea li ori©inarjament kien

ipproponieha Franco Mercieca nnifsu, kif ukoll min˙abba l-fatt li kienu se jsiru biss ˙ames operazzjonijiet fil-©img˙a, ji©ifieri 250 operazzjoni fis-sena. Din hija qabΩa kbira mill-2,000 operazzjoni proposta minnu.

Sfortunatament, dakinhar Franco Mercieca kien baqa’

Mill-informazzjoni li g˙andha f’idejha din il-gazzetta jirriΩulta wkoll li mill-2014 sa Settembru ta’ din is-sena Franco Mercieca u lkumpanija tieg˙u wettqu xejn aktar minn 2,337 u dan kollu b˙ala parti mill-politika u l-pjani tal-Gvern biex tkun indirizzata l-problema kbira tal-listi ta’ stennija li wiret dan il-Gvern. JirriΩulta wkoll li meta, wara sena, Franco Mercieca rriΩenja minn Segretarju Parlamentari g˙adDrittijiet tal-Persuni b’DiΩabbiltà u g˙all-Anzjanità Attiva u re©a’ mar lura g˙allprofessjoni tieg˙u g˙asservizz tal-pubbliku, kien bag˙at l-istess email lillMinistru g˙as-Sa˙˙a Konrad Mizzi kif ukoll lis-Segretarju Parlamentari Chris Fearne u huma aççettaw l-offerta tieg˙u mill-ewwel u talbuh jg˙idilhom x’g˙andu bΩonn biex ikun jista’ ja˙dem u joffri s-servizzi tieg˙u lillpoplu.

Minnufih huwa kien qalilhom li kellu bΩonn iqatta’ aktar ˙in fit-teatri tal-operazzjonijiet. Fil-fatt, din l-iskema bdiet biss f’April tal-2014 u rriΩultati di©à bdew jidhru bilfatti hekk kif il-lista ta’ stennija tal-katarretti naqset minn 3 snin g˙al bejn 4 u 6 xhur.

Wa˙da mir-ra©unijiet, fost o˙rajn, li naqsu l-operazzjonijiet tal-katarretti hi li Franco Mercieca beda jopera aktar kull nhar ta’ Sibt, ©urnata li kirurgi o˙rajn talg˙ajnejn kienu qed jirrifjutaw li joperaw. G˙alhekk, idDeputat Laburista kien qed ikollu mhux teatru wie˙ed iΩda Ωew© teatri disponibbli g˙alih biex jopera u g˙alhekk seta’ jag˙mel bejn 30 u 35 operazzjoni f’kull sessjoni billi juΩa Ω-Ωew© teatri.

“FIL-ÓDUD U L-FESTI KONT NILTAQA’ MIEGÓU FIS-SWALI TAL-OPERAZZJONIJIET” is-Segretarju Parlamentari Chris Fearne F’kummenti li tana s-Segretarju Parlamentari g˙as-Sa˙˙a Chris Fearne f’dan ir-rigward huwa qal li dak li qalet ix-Shadow Minister g˙as-Sa˙˙a mill-©did wera kemm hi maqtug˙a minn dak li verament qieg˙ed ji©ri filqasam tas-sa˙˙a. “Fis-sa˙˙a writna problemi kbar, mediçini out of stock, sptar Ωg˙ir, nies fil-kurituri, sptarijiet abbandunati, telqa u abbandun, kif ukoll listi twal ta’ stennija f’diversi oqsma,” qal Fearne.

“B˙ala parti mill-professjoni medika, dak iΩ-Ωmien konna ni©bdu l-attenzjoni tal-awtoritajiet ta’ dak iΩ-Ωmien biex is-sitwazzjoni tinbidel, iΩda kol-

lox waqa’ fuq widnejn torox. Anzi, konna nisimg˙u twe©ibiet banali b˙al li anke l-grocer xi kultant ma jkollux piΩelli u li l-listi ta’ stennija jistg˙u jkunu eliminati biss fl-a˙˙ar taddinja,” kompla Fearne.

Is-Segretarju Parlamentari qal li lGvern, b’viΩjoni u ˙abrieki, solva w˙ud mill-akbar problemi li wiret, fosthom il-mediçini out of stock li hi problema li sparrixxiet; tnaqqis f’diversi oqsma fil-lista ta’ stennija, fosthom fl-operazzjonijiet tal-katarretti; kif ukoll Ωieda ta’ sodod f’Mater Dei, b’binja li di©à qed tesa’ 68 sodda.

“It-tattika tal-Partit Nazzjonalista hi li

jippruvaw jitfg˙u t-tajn, kif g˙amlet lOnorevoli Buttigieg fil-konfront talOnorevoli Mercieca, minflok jammettu li fis-sa˙˙a fallew u fallew bil-kbir,” qal lil din il-gazzetta s-Segretarju Parlamentari g˙as-Sa˙˙a Fearne.

Fearne temm jg˙id illi jista’ jikkonferma hu stess kif g˙al ˙afna snin Franco Mercieca kien ikun jopera lÓadd f’Mater Dei, g˙ax mhux darba jew tnejn dawn iltaqg˙u fis-swali tal-operazzjonijiet anke fil-Ódud u lfesti.

B’dawn il-provi konkreti ˙afna huma tal-fehma li r-ra©uni ewlenija g˙ala l-Partit Nazzjonalista ma g˙aΩilx

li jikkonsulta u ja˙dem ma’ Franco Mercieca g˙all-interess komuni talpoplu hija min˙abba l-fatt li dan ilkirurgu g˙andu fehma politika differenti u dan minkejja l-fatt li, fi kliem Claudette Buttigieg innifisha, Franco Mercieca huwa “ra©el ta’ talent kbir f’dan il-qasam tal-kirur©ija tal-katarretti”. Fl-istess nifs, dan huwa l-istess partit li qed ipin©i lilu nnifsu b˙ala gvern alternattiv li jemmen fil-meritokrazija u li verament lest ja˙dem ma’ min ma jaqbilx mieg˙u.

Madankollu, meta ©ie g˙as-sieg˙a talprova falla bil-kbir g˙ax xejn minn dan ma ©ara.

06 22|11|2015

kullhadd.com

kÓ lokali

“PajjiÛna dejjem gawda minn Çertu nenti. G˙andna g˙arfien tajjeb tal-mentalità G˙arbija u m’g˙andniex ambizzjonijiet jew a©endi mo˙bija fil-konfront tal-Afrika. A˙na qeg˙din hawn biex nag˙mlu l-©id.

Barra minn hekk, il-fatt li a˙na membri tal-Unjoni Ewropea tag˙tina wkoll vuçi b’sa˙˙itha fuq livell Ewropew.”

Il-Ministru g˙all-Affarijiet Barranin iççara li wie˙ed ma jistax jg˙id li l-pajjiΩi l-o˙ra attendew g˙all-konferenza sempliçiment g˙ax kienet f’Malta. “Huma ©ew hawn biex jiltaqg˙u mal-Unjoni Ewropea. Però, il-fatt li a˙na, b˙ala pajjiΩ, dejjem g˙amilna mill-a˙jar bir-riΩorsi limitati tag˙na, tat çertu kredibbiltà lil dan is-summit.”

Ritratt: ALAN SALIBA

Malta ppreparata mil-lat ta’ sigurtà

Ix-xahar ta’ Novembru qieg˙ed ikun intensiv ˙afna g˙al pajjiΩna mil-lat diplomatiku hekk kif fih ospitajna l-EU-Africa Valletta Summit u issa qeg˙din fuq ix-xifer tal-Commonwealth Heads of Government Meeting (CHOGM) illi se jara l-attendenza ta’ kapijiet ta’ stat li jirrappreΩentaw madwar terz tal-popolazzjoni tad-dinja.

Fuq l-a©enda ta’ dawn il-laqg˙at tpo©©ew diversi kwistjonijiet importanti fuq livell internazzjonali b˙all-immigrazzjoni, it-tibdil fil-klima u l-ekonomija mondjali. Il-gazzetta KullÓadd tkellmet mal-Ministru g˙all-Affarijiet Barranin George W. Vella illi spjega g˙alfejn dawn il-laqg˙at huma importanti u x’impatt mistennijin li jkollhom fiΩ-Ωmien li ©ej.

LIAM GAUCI liam@kullhadd.com Summit storiku Il-Valletta Summit kien mg˙ajjat f’April li g˙adda ftit wara t-tra©edja marittima li swiet il-˙ajja ta’ mijiet ta’ migranti li kienu qeg˙din jaqsmu l-Ba˙ar Mediterran bit-tama li jsibu ˙ajja a˙jar fl-Ewropa. Lg˙anijiet prinçipali ta’ dan issummit kienu li ji©u indirizzati b’mod dirett l-elementi soçjali u ekonomiçi li jwasslu g˙al dan il-fenomenu permezz ta’ ˙idma kon©unta bejn l-Ewropa u l-Afrika.

Mistoqsi jekk i˙ossx illi dan is-summit irnexxa, il-Ministru Vella sa˙aq illi s-suççess tieg˙u mill-ewwel ˙are© çar. Dan g˙ax it-Tnejn li g˙adda stess kellu laqg˙a fi Brussell talForeign Affairs Committee talUnjoni Ewropea fejn il-membri kollha preΩenti fa˙˙ru l-livell ta’ organizzazzjoni tas-summit.

Huma fa˙˙ru wkoll ir-riΩultati li nkisbu minn dawn il-laqg˙at, ji©ifieri l-Action Plan u lPolitical Declaration.

Il-Ministru Vella tenna wkoll li kul˙add esprima s-sodisfazzjon tieg˙u g˙all-fatt li din kienet konferenza li, g˙allewwel darba, laqqg˙at lillUnjoni Ewropea u l-Afrika speçifikament fuq il-kwistjoni tal-migrazzjoni.

Huwa spjega li x-xog˙ol li sar fuq id-dokument finali ma se˙˙x mil-lum g˙al g˙ada u li min ja˙seb li dawn il-konferenzi jibdew u jispiççaw f’temp ta’ ©urnata huwa Ωbaljat. Fil-fatt, id-dokument finali kien ilu ji©i ppreparat g˙al Ωmien twil minn uffiçjali g˙olja ta’ diversi pajjiΩi f’Sharm el-Sheikh, Rabat, Brussell u Malta, fost o˙rajn.

Kontinent kbir bi problemi enormi Meta jkun hemm xi summit ta’ din ix-xorta ˙afna nies ikunu qeg˙din jistennew li r-riΩultati ta’ dak li jkun maqbul jidher mill-ewwel. Però, Vella qal li laffarijiet ma ja˙dmux hekk. “Issuççess ma jitkejjilx minn issa.

Is-suççess jitkejjel wara; ji©ifieri meta dak li ©ie maqbul ji©i attwat,” spjega l-Ministru g˙allAffarijiet Barranin.

Wie˙ed isib li fl-Action Plan u l-Political Declaration hemm programm ta’ azzjoni li mhux biss jelenka xi jrid isir, imma anke jaqsamhom ta˙t gruppi differenti u jg˙id meta jridu jkunu lesti. Fil-bidu tal-2017 se jkun hemm konferenza li se tivverifika xi twettaq u ma twettaqx minn dan kollu.

Barra minn hekk, kien hemm qbil li jin˙oloq fond ta’ €1.8 biljun li ©ie mwaqqaf biex isostni lil dawn il-pro©etti.

“Tg˙idli: biΩΩejjed? Ng˙idlek: qatra fl-oçean, meta tara l-

bΩonnijiet li hemm fil-pajjiΩi Afrikani. Però, dan il-fond m’g˙andux l-g˙an li jkopri lkwistjonijiet kollha, imma pro©etti speçifiçi mfasslin g˙al çertu pajjiΩi, liema proposti se ji©u evalwati minn bord talgvernaturi,” sostna Vella.

Huwa spjega li fil-kaΩ talAfrika tkun qieg˙ed titkellem fuq kontinent s˙i˙, b’miljun kbar ta’ nies u li g˙andu problemi enormi. Barra minn hekk, bil-flus biss ma tistax issolvi kollox. Però, b’fondi b˙al dak approvat il-©img˙a l-o˙ra, wie˙ed ikun jista’ jeduka linnies g˙al opportunitajiet a˙jar fil-©ejjieni.

G˙aldaqstant, Vella j˙oss illi dak li jrid isir huwa li dawn ilflus jintuΩaw b’mod g˙aqli.

Huwa ta eΩempju ta’ pro©ett partikolari fejn pajjiΩ Afrikan beda jqassam kits fotovoltajçi f’postijiet fejn m’hemmx elettriku.

Allura min g˙andu apparat informatiku b˙al kompjuter ikun jista’ jibqa’ juΩah il-©urnata kollha. Pro©etti b˙al dawn ma jiswewx wisq flus, imma jg˙inu l-edukazzjoni u jΩidu lopportunitajiet g˙all-popolazzjonijiet lokali.

“G˙andna ˙afna x’nitg˙allmu minn dawn ilpajjiΩi” Il-Ministru g˙all-Affarijiet Barranin esprima s-sodisfaz-

zjon tieg˙u lejn il-livell ta’ koperazzjoni li l-Ewropa sabet min-na˙a tal-pajjiΩi Afrikani li attendew dan is-summit.

“Bosta pajjiΩi Afrikani g˙allewwel darba taw xhieda çara li huma interessati f’dan ilproçess. L-ewwel bil-parteçipazzjoni tag˙hom u l-fatt li bosta minnhom mhux biss attendew imma bag˙tu uffiçjali g˙olja. It-tieni, permezz tat-ton kordjali tag˙hom,” sa˙aq Vella.

Huwa spjega li dawn ilpajjiΩi, g˙all-ewwel darba, ˙assew li kienu qeg˙din ji©u trattati fuq livell ugwali u mhux bl-Ewropa tiddetta lillAfrika x’g˙andha tag˙mel.

B’hekk, il-pajjiΩi kienu kollha madwar mejda ndaqs, b’kull na˙a telenka l-prijoritajiet tag˙ha u tg˙id kif t˙oss li g˙andhom ji©u indirizzati lproblemi.

Vella semma wkoll li, minkejja li ˙afna nies ja˙sbu li lmigrazzjoni ssir biss mill-Afrika g˙all-Ewropa, fil-verità dan huwa fenomenu anke fi ˙dan il-kontinent Afrikan stess.

Huwa ta l-eΩempju tal-Kosta tal-Avorju li waqt il-laqg˙at spjegat li f’çerti snin pajjiΩhom jara immigrazzjoni kbira, imma mbag˙ad, meta l-ekonomija tmur lura, jaraw emigrazzjoni kbira.

“G˙andna ˙afna x’nitg˙allmu minn dawn il-pajjiΩi u dawn ©ew f’Malta g˙ax ˙assew li lEwropa kellha intenzjonijiet serji u f’rieda tajba,” sostna lMinistru Vella.

Ir-reputazzjoni tajba ta’ pajjiΩna g˙enet lis-summit Mistoqsi jekk il-poΩizzjoni ©eografika ta’ Malta u l-politika barranija tag˙na kellhomx impatt fuq in-negozjati, Vella qal li din diffiçli biex wie˙ed jg˙idha b’mod çert. Però, huwa j˙oss li impatt ikun hemm.

“L-istorja ta’ pajjiΩna turi li a˙na dejjem ippruvajna nsibu ftit bilanç bejn iΩ-Ωew© konti-

Kif inhu mag˙ruf, dan ixxahar se j©ib mieg˙u wkoll ilCommonwealth Heads of Government Meeting illi se jsir f’pajjiΩna bejn is-27 u d-29 ta’ Novembru.

Il-Ministru Vella spjega li ˙afna mill-preparamenti preliminari, b˙al dawk lo©istiçi, ©ew finalizzati. Mistoqsi jekk l-attakki terroristiçi ta’ Pari©i kellhomx impatt fuq dawn itt˙ejjijiet, huwa sostna li qabilhom il-Gvern di©à kien qieg˙ed ikun kawt fejn tid˙ol is-sigurtà. Dan wassal g˙al ftehim mal-forzi militari Brittaniçi biex jappo©©awna tul iç-CHOGM. Barra minn hekk, is-servizzi sigrieti ta’ Malta g˙addejjin b’˙idma kordinata ma’ servizzi ta’ pajjiΩi o˙ra biex jaqsmu l-informazzjoni neçessarja. “Madankollu, dak li ©ara fil-kapitali FrançiΩa kompla ©©ustifika l-kawtela tag˙na fil-preparamenti.

Ovvjament, wie˙ed qatt ma jista’ jg˙id li m’hemmx riskju.

Però, b˙alissa jidher li m’hemm l-ebda theddida diretta g˙al pajjiΩna,” spjega lMinistru g˙all-Affarijiet Barranin.

“Minn dan il-lat, wie˙ed ma jistax jg˙id li l-preparamenti jkunu lesti g˙ax ix-xog˙ol jibqa’ g˙addej sakemm la˙˙ar persuna titlaq lura lejn pajjiΩha.”

Opportunità G˙al bosta osservaturi politiçi, kif ukoll xi kapijiet talistati nfushom, l-a˙˙ar summit taç-CHOGM kien meqjus b˙ala falliment u xhieda ta’ kriΩi ta’ eΩistenza talCommonwealth.

Mistoqsi jaqbilx ma’ din ilfehma, il-Ministru Vella qal li fiç-CHOGM tal-2013 kien hemm ˙afna sitwazzjonijiet lokali fis-Sri Lanka, kif ukoll internazzjonali bejn il-membri, illi ˙arbtu l-laqg˙at ta’ dik is-sena.

“Jiena meta attendejt din ilkonferenza ˙assejt li l-affarijiet kienu qabdu n-niΩla. Mhux ˙a nid˙ol fl-argument jekk dan kienx tort tas-Segretarjat jew il-membri stess. Però, t˙oss li tkun qieg˙ed tattendi konferenza fejn dik l-unità li suppost ikun hemm f’konferenza b˙al din kienet nieqsa,” ftakar Vella. “Kien

lokali kÓ

22|11|2015 07

kullhadd.com

risPett fuq livell internazzjonali” Il-Ministru George W. Vella hawnhekk fejn a˙na, b˙ala pajjiΩ, g˙edna ‘˙a n˙allu lCommonwealth tispiçça hekk?

Imfarrka?’ ” Meta l-Mauritius irrinunzja li jorganizza l-edizzjoni tal2015, Malta mill-ewwel interessat ru˙ha li tie˙u postu.

G˙all-ewwel deher li r-Renju Unit kien se jorganizzaha.

Però, meta Vella kellem lil William Hague, illi dak iΩΩmien kien il-Ministru g˙allAffarijiet Barranin Brittaniku, dan qal lill-ministru Malti li jekk pajjiΩna jrid jid˙ol g˙al din ir-responsabbiltà, ir-Renju Unit kien lest li jappo©©jah.

“PajjiΩna dejjem gawda minn çertu rispett fuq livell internazzjonali. Barra minn hekk, fl-2005 konna di©à ospitajna din il-konferenza u ˙ri©na bl-unuri. Dawn l-affarijiet irriflettew ru˙hom fil-fatt li l-proposta li nospitaw l-edizzjoni tal-2015 ©iet milqug˙a b’mod unanimu mill-membri preΩenti g˙all-konferenza.”

Minn hemm però, Malta talbet li jkollha influwenza fuq l-a©enda tal-konferenza u lmod kif se ti©i organizzata.

B’hekk ©ie deçiΩ mill-ewwel li ma jitpo©©ewx su©©etti g˙ad-diskussjoni li jkomplu jiddividu lill-pajjiΩi biex ma ssirx iktar ˙sara lis-sens ta’ g˙aqda tal-Commonwealth.

“G˙aΩilna l-messa©© ‘Adding Global Value’ fejn qeg˙din ng˙idu li g˙andek organizzazzjoni li fiha ssib kwart talpajjiΩi membri tanNazzjonijiet Uniti, b’terz talumanità u li tolqot il-partijiet kollha tad-dinja. B’hekk jista’ jkollha impatt kbir fuq kwistjonijiet b˙al dik talklima fejn se ssir b’dikjarazzjoni komuni li twassalna g˙al konferenza dwar il-klima ta’ Pari©i,” spjega Vella.

Dokument li g˙andu jsib kunsens Matul iç-CHOGM il-Prim Ministru se jkun qieg˙ed jippresiedi l-irtir mal-kapijiet talistati, filwaqt illi l-Ministru Vella se jkun qieg˙ed imexxi l-laqg˙a tal-Ministri g˙allAffarijiet Barranin talCommonwealth. Din tal-a˙˙ar se tkun l-essenza taç-CHOGM g˙ax bejniethom il-ministri jridu jaqblu dwar u jadottaw il-Valletta Declaration, id-dikjarazzjoni finali li ti©bor dak kollu li jkun miftiehem matul il-konferenza.

Bi qbil mas-Segretarjat, pajjiΩna wasal g˙al qbil biex titnaqqas ˙afna mill-verboΩità u kliem Ωejjed li ˙add ma jaqra mill-abbozz ori©inali, proçess li çekken lil dan iddokument bin-nofs.

B’hekk, g˙all-ewwel darba, in˙oloq dokument imnaddaf mill- isquare brackets kollha, ji©ifieri ming˙ajr l-aspetti kollha fejn m’hemmx qbil.

Allura l-Gvern qieg˙ed jistenna li tkun evitata konferenza b˙al dik tal-2013 fejn ilMinistri g˙all-Affarijiet Barranin g˙amlu ljieli s˙a˙ jargumentaw biex jippruvaw jaslu g˙al xi tip ta’ qbil.

Vella attribwixxa dan issuççess lid-diplomatiçi Maltin li g˙amlu xog˙ol tajjeb ferm

dwar il-©enwinità tal-a©ir tieg˙u.

Fortunatement, Martin Kobler, id-diplomatiku li ˙adlu postu fil-Libja nhar itTlieta li g˙adda, intag˙Ωel qabel ma faqqa’ l-iskandlu.

Allura l-proçess ta’ paçi seta’ jer©a’ jaqbad ir-ritmu normali tieg˙u ming˙ajr ˙afna telf ta’ Ωmien.

Futur inçert

fir-Renju Unit. “Li g˙ad hemm huma xi square brackets relatati mad-dikjarazzjoni dwar il-klima fejn g˙ad baqa’ ftit tal-kontenzjoni dwar xi fraΩijiet, però huwa mistenni li dawn ji©u indirizzati salbidu tal-konferenza.”

Fejn jid˙ol il-livell ta’ attendenza, din mistennija li tkun tajba ˙afna, ferm akbar minn dik li kien hemm fis-Sri Lanka fl-2013.

Appo©© politiku ekonomiku

u

Il-Ministru Vella spjega li, barra l-fatt li pajjiΩna jixtieq isa˙˙a˙ il-viΩjoni talCommonwealth u jag˙tiha statura ©dida, mag˙ha se jkollha wkoll diversi fora.

EΩempju ta’ dawn huwa lewwel Commonwealth Women’s Forum, ilCommonwealth Youth Forum u l-Commonwealth People’s Forum. Barra minn hekk, se jkun hawn ukoll ilCommonwealth Business Forum fejn hija mistennija lattendenza ta’ madwar 6,000 persuna li se jkunu qeg˙din ifittxu li jag˙mlu kuntatti ta’ negozju fuq livell internazzjonali.

Imbag˙ad ir-rapporti ta’ dawn il-fora se jkunu ppreΩentati lill-Ministri g˙allAffarijiet Barranin f’seduta speçjali biex dawn imbag˙ad ji©u implimentati b˙ala polimadwar ilcies Commonwealth.

Barra minn hekk, se jkun varat ukoll iç-Çentru ta’ Eççellenza g˙all-Istati ΩÛg˙ar, bl-idea tkun li jekk pajjiΩ minn dawn i˙oss li hemm riskji g˙ad-demokrazija jew l-ekonomija, huwa jista’ jing˙ata parir jew pjan ta’ azzjoni biex jindirizza dawn lisfidi.

Se jkun hemm ukoll çentru ta’ finanzjament g˙all-industrija ta’ dawn il-pajjiΩi ΩΩg˙ar. Permezz tieg˙u, jekk pajjiΩ ikollu problemi ta’ finanzjament ming˙and istituzzjonijiet internazzjonali

b˙all-World Bank min˙abba li huwa Ωg˙ir u vulnerabbli, ikun jista’ jing˙ata appo©© mill-pajjiΩi b’ekonomiji kbar u stabbli fi ˙dan ilCommonwealth. B’hekk ilkapaçità tieg˙u li ji©i ffinanzjat jissa˙˙a˙.

Malta x’se tiggwadanja miçCHOGM? Normalment, meta jkun hemm laqg˙at ta’ din ix-xorta f’Malta, ˙afna nies jistaqsu x’se jiggwadanja pajjiΩna b’mod dirett. Madankollu, ilMinistru Vella spjega li jekk a˙na nag˙mlu kollox biex niggwadanjaw materjalment, nistg˙u ma nag˙mlu xejn.

“Il-qlig˙ li jsir ma jistax ji©i kwantifikat. Dan kif tista’ tg˙id kemm akkwistajt meta ˙dimt fuq il-paçi filMediterran, pereΩempju? Inti tie˙u dejjem l-inizjattivi u tag˙mel li tista’, imma finalment ir-riΩultati jiddependu fuq ˙addie˙or u l-affarijiet jie˙du Ω-Ωmien.”

Il-Ministru g˙all-Affarijiet Barranin sostna wkoll illi biex pajjiΩ b˙al Malta ji©i miΩmum b’rispett fuq ix-xena internazzjonali, irid ikun attiv politikament. Huwa fakkar li hawn gΩejjer o˙ra filMediterran li qatt ma tisma’ bihom. Madankollu, pajjiΩna dejjem spikka bir-rwol diplomatiku li ˙a matul is-snin.

Permezz ta’ inizjattivi ta’ din ix-xorta, Malta ggwadanjat ukoll viΩibbiltà li tg˙in setturi b˙al dak tat-turiΩmu, filwaqt li tag˙mel kuntatti li jg˙inu fuq livell politiku u kummerçjali.

“Seta’ kien aktar g˙aqli” Fl-a˙˙ar jiem kien hawn diversi Ωviluppi internazzjonali li jaffettwaw direttament lil Malta. Fost dawn kien hemm l-iskandlu marbut mal-ekskap tal-missjoni diplomatika tanNazzjonijiet Uniti fil-Libja, Bernardino Leon.

Riçentement, Leon inqabad jinnegozja kuntratt tax-xog˙ol

mal-Emirati G˙arab Mag˙quda, pajjiΩ li qieg˙ed jappo©©ja na˙a wa˙da talkonflitt Libjan.

Dan wassal g˙al akkuΩi ta’ konflitt ta’ interess u biΩa’ li liskandlu se jxekkel il-proçess ta’ paçi fil-Libja.

Fortunatament, il-mandat ta’ Leon spiçça din il-©img˙a u rresponsabbiltajiet g˙addew f’idejn il-kollega tieg˙u Martin Kobler. Madankollu, tlabna rreazzjoni tal-Ministru Vella dwar din il-kwistjoni u staqsejnieh jekk i˙ossx li dan l-iskandlu kkumplika s-sitwazzjoni fil-Libja.

Il-Ministru g˙all-Affarijiet Barranin ta’ Malta esprima lfehma li kul˙add huwa bniedem u jkejjel b’xibru. Vella nnota li Leon qed jg˙id li ma g˙amel xejn ˙aΩin u dak li g˙amel ma affettwahx f’xog˙lu. Semma wkoll li Malta ilha tafu lil Leon. Filfatt, kien dan il-Gvern li ©abu Malta l-ewwel darba biex jiltaqa’ mal-Prim Ministru talLibja Abdullah al-Thinni.

Vella sa˙aq li hu kellu likbar fiduçja fid-diplomatiku Spanjol b˙ala bniedem b’esperjenza fid-diplomazija.

G˙aldaqstant, ma ˙assx li seta’ jg˙id li a©ixxa ˙aΩin g˙ax fil-verità huwa diffiçli biex wie˙ed ji©©udika x’kien l-effett tar-relazzjoni tieg˙u mal-Emirati G˙arab Mag˙quda.

“Imma li tkun qieg˙ed filproçess li tipprova ©©ib Ωew© na˙at flimkien, wie˙ed appo©©at minn pajjiΩ u lie˙or minn pajjiΩ differenti, u inti tinstab li qieg˙ed tinnegozja ma’ wie˙ed minn dawn il-pajjiΩi fl-interess personali, ma jibqag˙lekx dik lintegrità li tista’ tg˙id illi kont bilançjat. Dan kul˙add bniedem u, ming˙ajr ma jrid, xorta se jxaqleb xi ftit,” spjega Vella.

G˙aldaqstant, huwa j˙oss li kien ikun a˙jar kieku Leon ˙alla kollox g˙al wara li spiçça minn xog˙lu fil-Libja g˙ax issa l-partijiet involuti fin-negozjati g˙andhom dubju

Mistoqsi jekk il-Gvern Malti g˙andux indikazzjonijiet li lproçess ta’ paçi kien affettwat b’mod negattiv minn dan liskandlu, Vella sostna li s’issa ma jidhirx li dan huwa l-kaΩ.

“Il-problemi fil-proçess kienu o˙rajn. Jiena sal-ewwel faΩi qbilt mija fil-mija ma’ dak li kien qieg˙ed jag˙mel Leon.

Però, ma qbiltx mieg˙u meta mbag˙ad beda jag˙ti kollox lil kul˙add. Huwa kien wasal g˙al ftehim, illi suppost kien finali, imma mbag˙ad çeda g˙al numru ta’ talbiet,” ilmenta Vella.

Dan wassal biex it-trattat isir kontradittorju u ma jinftiehemx. Fost it-toqob li kien hemm f’dan il-ftehim kien hemm in-nuqqas ta’ referenza g˙all-Ìeneral Khalifa Haftar u l-milizji tieg˙u, illi g˙adhom punt interrogattiv fil-futur talLibja. Dan g˙ax, minkejja li g˙amel xog˙ol siewi fil-©lieda kontra l-estremiΩmu IΩlamiku fil-Libja, g˙adu mhuwiex çar jekk Haftar huwiex immotivat minn ambizzjonijiet personali.

Barra minn hekk, wie˙ed g˙adu jrid jara jekk il-partijiet ikkonçernati humiex se jimxu mal-ftehim ta’ Leon jew jippruvaw jaslu g˙al qbil separat minn wara dahar inNazzjonijiet Uniti.

Artiklu 42 u Malta Fl-a˙˙ar, tlabna wkoll ir-reazzjoni tal-Ministru Vella dwar id-deçiΩjoni ta’ Franza li titlob g˙all-applikazzjoni tal-Artiklu 42 tat-Trattat Dwar l-Unjoni Ewropea li jobbliga lill-istati tal-Unjoni joffru l-assistenza tag˙hom f’kaΩ li membru ie˙or jispiçça fil-mira ta’ aggressjoni militari.

Min-na˙a tieg˙u, Vella fakkar li meta Malta vvutat favur is-s˙ubija fl-Unjoni Ewropea hija kienet se tadotta politika barranija u ta’ sigurtà li, aktar ma jg˙addi ΩΩmien, aktar qieg˙da tevolvi f’politika ta’ difiΩa komuni.

“Il-prinçipju wara l-artiklu inkwistjoni huwa dak ta’ solidarjetà. Madankollu, l-istess artiklu jg˙id li dan ma jsirx bi pre©udizzju g˙al-limitazzjonijiet tal-kostituzzjonijiet rispettivi tal-Istati Membri, li fil-kaΩ tag˙na jinkludu n-newtralità.

Allura din il-klawΩola ma timponix g˙ajnuna militari, imma obbligu ta’ assistenza,” spjega Vella.

Din l-assistenza trid ti©i diskussa bejn l-Istati Membri, kif di©à ©iet diskussa nhar ilÌimg˙a li g˙adda matul ilKunsill tal-Ministri g˙all-Ìustizzja u l-Intern tal-Unjoni ˙alli jkun iççarat x’qieg˙da titlob Franza u l-pajjiΩi l-o˙ra jaraw x’jistg˙u joffru.

08 22|11|2015

kullhadd.com

KÓ LOKALI

TFITTXIJA F’MALTA GÓAL PERSUNI B’DOKUMENTI FOLOZ Jidher li b˙alissa g˙addejja kollaborazzjoni mill-qrib bejn l-awtoritajiet Maltin u dawk ta’ diversi pajjiΩi o˙ra li wasslet biex inkixef çirku li permezz tieg˙u persuni kienu qed jidda˙˙lu illegalment Malta b’dokumenti foloz.

Dan iç-çirku nqabad hekk kif l-awtoritajiet Maltin issospendew ir-regoli ta’ Schengen u dawk Taljani infurzaw il-kontrolli fl-ajruporti.

Huwa ma˙sub li fix-xhur li g˙addew numru ta’ persuni, laktar Somali iΩda li kienu jinkludu ukoll xi Sirjani, kienu qed jivvja©©aw mill-Italja lejn Malta b’dokumenti foloz.

Bl-arran©ament ta’ Schengen, dawn il-persuni kellhom jippreΩentaw dokumenti biss mill-ajruport ta’ tluq filwaqt li ma setg˙ux isiru kontrolli flajruport tal-wasla.

Jidher li dawn il-persuni kienu qed ji©u Malta biex japplikaw g˙al status ta’ refu©jati kif ukoll biex jippruvaw isibu xog˙ol. JirriΩulta li dawn ilpersuni juΩaw ritratti ta’ persuni involuti fi gwerra, li jg˙idu li jkunu familjari tag˙hom, biex isa˙˙u l-applikazzjoni tag˙hom g˙all-aΩil.

biex ifittxu xog˙ol jew aΩil, ming˙ajr ebda provi jew imqar ra©uni valida, il-Kap talOppoΩizzjoni uΩa l-midja soçjali biex jitfa’ dubji fuq din levidenza.

Fuq Twitter Busuttil qal li ma jemminx il-verΩjoni tal-Gvern li dawn il-persuni ©ew Malta biex ifittxu xog˙ol jew protezzjoni. Madankollu, naqas milli jg˙id fuq liema baΩi qed i˙addan dan it-twemmin.

Brussell fi stat ta’ allert

B’kollox jirriΩulta li mill-bidu tas-sena da˙lu iktar minn 200 persuna li b˙alissa qed ji©u rintraççati flimkien mal-persuni hawn Malta involuti f’dan iç-çirku.

Intalab il-parir tal-Avukat Ìenerali L-Avukat Ìenerali ntalab jag˙ti parir dwar l-istatus ta’ dawn il-persuni u x’passi jistg˙u jittie˙du fil-konfront tag˙hom.

Minn analiΩi tal-informazzjoni mis-servizzi involuti jir-

riΩulta li dawn il-persuni mhumiex relatati mat-terroriΩmu.

L-abbuΩ huwa relatat ma’ dokumentazzjoni falza biex japplikaw g˙al status ta’ protezzjoni u g˙al xog˙ol.

Filwaqt li rringrazzja lisservizzi relatati g˙all-g˙ajnuna tag˙hom, il-Gvern fera˙ lillPulizija u s-Servizz ta’ Sigurtà li rnexxielhom jaslu g˙al dan ir-riΩultat fi Ωmien qasir.

Dan il-punt g˙andu jserra˙ mo˙˙ il-pubbliku bix-xog˙ol li qed isir g˙as-sigurtà u jikkonferma l-informazzjoni li m’hawn l-ebda theddida

mag˙rufa ta’ terroriΩmu.

Irresponsabbiltà mill-Kap tal-OppoΩizzjoni Minflok ma ng˙aqad malGvern fuq kwistjonijiet ta’ si©urtà nazzjonali bil-g˙an li jΩomm il-kalma fil-pajjiΩ, ilKap tal-OppoΩizzjoni g˙aΩel li jkun populist billi jix˙et dubju fuq ir-ra©unijiet li g˙alihom dawn il-persuni kienu ©ew Malta.

Filwaqt li l-evidenza kollha s’issa tindika li dawn il-persuni ©ew Malta illegalment

Is-sitwazzjoni fi Brussell, sfortunatament, hija differenti minn dik ta’ pajjiΩna. Ilbiera˙ filg˙odu Brussell iddikjarat stat ta’ allert u, b’konsegwenza ta’ hekk, ing˙alaq ukoll ilmetro u saret twissija lill-pubbliku biex jevita folol kbar min˙abba li g˙ad hemm ilpossibbiltà li jse˙˙ attakk serju u imminenti.

Dan kollu nqala’ wara biss ©img˙a mill-attakki brutali li se˙˙ew f’Pari©i u li g˙alihom ˙adu r-responsabbiltà tag˙hom l-Istat IΩlamiku.

Jidher li l-persuna wara dan lattakk hija minn Brussell u lPulizija ˙ar©et twissija li din ilpersuna hija perikoluΩa ˙afna.

IKTAR ÇERTIFIKATI POÛITTIVI GÓAL MALTA Wara r-rapport poΩittiv talKummissjoni Ewropea, din il©img˙a kien imiss ukoll lillFond Monetarju Internazzjonali (IMF) biex ifa˙˙ar l-ekonomija ta’ pajjiΩna.

F’analiΩi dettaljata, l-esperti tal-IMF sostnew li l-ekonomija Maltija kibret b’5.1% fl-ewwel nofs tas-sena, u li l-qg˙ad waqa’ g˙al livelli storiçi. Skont l-IMF, dan kien frott investimenti kbar fl-infrastruttura, prezzijiet baxxi tal-fjuwil, tnaqqis fir-rati tat-taxxa u riformi strutturali.

Ir-rapport tal-IMF imeri dak kollu li kkritikat lOppoΩizzjoni Fi stqarrija l-Gvern stqarr li, filwaqt li l-Kap talOppoΩizzjoni jg˙id li l-investiment fl-ener©ija m’hawnx bΩonnu, l-esperti tal-IMF isostnu li l-pro©ett ser itejjeb ilqag˙da ekonomika ta’ pajjiΩna.

Fejn skont l-analiΩi talOppoΩizzjoni b˙alissa hawn g˙afsa fil-pagi u nuqqas ta’ konsum, l-IMF qed tbassar li ttkabbir ta’ pajjiΩna ser jibqa’ jkun xprunat minn domanda domestika qawwija.

Filwaqt li l-kelliema talOppoΩizzjoni jwissu li lesportazzjoni sejra ˙aΩin, lekonomisti tal-IMF ikkonkludew li fis-snin li ©ejjin ser ikun hemm titjib fl-esportazzjoni.

It-tim ta’ ekonomisti internazzjonali li studjaw lil Malta, din is-sena ma rawx bozoz ˙omor imma sostnew li l-isfida g˙al pajjiΩna hija li jΩomm il-momentum tal-bidliet biex l-

ekonomija tag˙na tibqa’ b’sa˙˙itha. B’kuntrast mal-previΩjoni ta’ bailout u mad-dubji li tipprova dda˙˙al lOppoΩizzjoni fuq il-qag˙da finanzjarja, l-IMF tg˙id: “The authorities’ proposed pace of fiscal consolidation for 201618 is appropriate”.

Wara li analizzaw bir-reqqa l-pjani tal-Gvern, l-ekonomisti tal-IMF irrimarkaw li l-ispending reviews li saru fis-sigurtà soçjali ˙allew il-frott u wasslu g˙al spiΩa anqas. Qasam ie˙or fejn kien hemm progress kien ir-ristrutturar ta’ azjendi pubbliçi b˙all-Enemalta u l-Air Malta.

L-IMF sostniet li l-miΩuri talba©it fil-qasam tal-pensjonijiet kienu passi fid-direzzjoni ttajba. L-esperti tal-IMF ˙e©©ew lill-Gvern biex ikompli bil˙idma biex itejjeb il-qasam ©udizzjarju, itejjeb l-aççess g˙all-kreditu u jΩid il-parteçipazzjoni tan-nisa fil-qasam tax-xog˙ol.

L-istess b˙alma g˙amlu la©enziji tar-ratings, fir-rapport tal-IMF kien hemm ukoll tif˙ir g˙at-titjib fil-governanza fiskali u t-tis˙i˙ tal-istituzzjonijiet pubbliçi.

Il-Gvern sa˙aq li laqa’ l-analiΩi tal-IMF li tg˙id: “The government’s reform priorities, as outlined in the national strategy program, are appropriate”.

L-istess b˙all-IMF, il-Gvern qal li huwa konvint li, wara li kellna aççellerazzjoni fit-tkabbir ekonomiku ta’ pajjiΩna, issa mhuwiex iΩ-Ωmien biex noqog˙du lura. Il-˙idma filqasam tar-riformi trid tkompli tirranka biex l-ekonomija Maltija tkompli tissa˙˙a˙ g˙all-©ejjieni.

LOKALI KÓ

22|11|2015 09

kullhadd.com

ÛIEDA NOTEVOLI TA’ PASSIÌÌIERI U KAROZZI FUQ ÛEWÌ SIBTIJIET META MQABBLA MAL-2014 GLEN FALZON glen@kullhadd.com Skont statistika tal-Gozo Channel, il-pro©ett pilota tattra˙˙is fil-prezzijiet tal-Gozo Channel nhar ta’ Sibt di©à beda j˙alli l-frott. Dan hekk kif fis-7 ta’ Novembru li g˙adda kien hemm Ωieda ta’ 1,163 passi©©ier u 347 karozza, filwaqt li fl-14 ta’ Novembru li g˙adda kien hemm Ωieda ta’ 670 passi©©ier u 151 karozza aktar meta mqabbla mal-istess perjodu tassena l-o˙ra.

Dawn il-passi©©ieri jinkludu kemm Maltin li g˙aΩlu li jaqsmu lejn G˙awdex matul dan ixxahar, kif ukoll turisti li kienu fostna f’dawn l-a˙˙ar jiem li wkoll g˙aΩlu jΩuru din il-gΩira o˙t.

B’Ωieda ma’ dan, ta’ min ifakkar li fl-a˙˙ar sena ta’ Gvern Nazzjonalista l-Gozo Channel kienet ippro©ettata li tirre©istra telf ta’ €1.6 miljun.

Madankollu, sa Awwissu ta’ din s-sena, il-Gozo Channel g˙amlet profitt ta’ madwar €400,000 u dan il-qlig˙ sar minkejja li Ωdiedu l-vja©©i.

Apparti minn hekk, bejn Lulju u Settembru li g˙addew, il-vapuri tal-Gozo Channel ©arrew aktar minn 400,000 karozza. Fil-fatt, it-tliet vapuri tal-Gozo Channel g˙amlu kwazi 6,000 vja©©, ji©ifieri 168 vja©© aktar mis-sena l-o˙ra.

Tibqa’ fis-se˙˙ sad-19 ta’ Diçembru li ©ej Din il-miΩura g˙andha l-iskop li tiffoka fuq ix-shoulder months biex b’hekk it-turiΩmu ji©i attirat matul is-sena kollha u G˙awdex jibqa’ destinazzjoni turistika tul ix-xhur kollha. Filfatt, il-prezz tal-passi©©ier minn €4.65 ser ikun €1.20, u l-prezz ta’ vettura minn €15.70 se jinΩel g˙al €8.20. Din l-iskema se tibqa’ fis-se˙˙ sas-Sibt 19 ta’ Diçembru li ©ej.

Din l-inizjattiva hija mmirata li tg˙in lill-ekonomija G˙awdxija matul l-ista©un li mhux daqstant popolari, Inizjattivi b˙al dawn g˙andhom l-appo©© talGozo Business Chamber kif ukoll tal-Gozo Tourism Association. G˙all-ewwel darba din is-sena ©iet estiΩa l-iskeda tas-sajf, u issa Ωdiedu wkoll ilvja©©i tax-xitwa.

It-turiΩmu ©©enera €180 miljun It-turiΩmu s-sena l-o˙ra ©©enera €180, ji©ifieri 50% tal-Prodott Domestiku Gross. Din s-sena lwasliet tal-barranin Ωdiedu b’6.5%, filwaqt li sal-a˙˙ar ta’ Lulju l-bednights g˙as-suq barrani Ωdiedu b’4.5%. Dan ikompli jawgura tajjeb mal-fatt li saret, u qed tkompli ssir, ˙idma biex il-Gozo Channel ter©a’ tqum fuq saqajha.

Sa Settembru ta’ din is-sena, il-Gozo Channel g˙amlet profitt ta’ madwar €942,000. Dan fl-istess ˙in li l-vja©©i Ωdiedu b’168 vja©©, fejn fl-ewwel disa’ xhur ta’ din is-sena aktar minn miljun u nofs passi©©ier ivvja©©aw bejn Malta u G˙awdex. Aktar minn terz

minnhom Ωaru lil G˙awdex fixxahar ta’ Awwissu meta aktar minn nofs miljun ru˙ qasmu lejn G˙awdex.

Aktar xog˙ol f’G˙awdex g˙all-G˙awdxin Ta’ min wie˙ed isemmi wkoll li, fl-ewwel sena ta’ Gvern Laburista, it-tkabbir ekonomiku g˙all-ewwel darba f’G˙awdex kien ila˙˙aq l-4.8%, filwaqt li dak f’Malta kien ila˙˙aq l-4.5%.

Dan meta, fl-a˙˙ar sena talamministrazzjoni l-o˙ra, it-tkabbir ekonomiku f’G˙awdex kien biss ta’ 1.3%. Dan it-tkabbir ekonomiku ˙alla impatt fuq il˙olqien tal-imjiegi. Fil-fatt, matul l-2013 u l-2014, in-numru ta’ ˙addiema G˙awdxin full

time Ωdiedu b’727 jew 8%, meta f’Malta Ωdiedu b’6%. Sa April ta’ din s-sena l-˙addiema full-time komplew jiΩdiedu u jla˙˙qu t827 li jfisser Ωieda ta’ 9%.

Fl-istess waqt, ir-rata ta’ qg˙ad f’G˙awdex niΩlet meta mqabbla mas-sena l-o˙ra. Sad-9 ta’ Ottubru li g˙adda, il-figura talqg˙ad kienet ta’ 648, meta flistess perjodu tas-sena l-o˙ra lfigura kienet tla˙˙aq is-725.

Fi kliem ie˙or, dan ifisser tnaqqis fil-qg˙ad ta’ 11%.

Apparti minn hekk, id-d˙ul medju ta’ familja G˙awdxija kien ila˙˙aq €21,917. Dan kien ifisser Ωieda ta’ €1,300 fuq ssena ta’ qabel. B’hekk id-distakk bejn d-d˙ul medju talfamilji Maltin u dawk G˙awdxin qieg˙ed dejjem jonqos.

10 22|11|2015

kullhadd.com

KÓ opINJoNI

ÇANS BIEX NIDDEÇIEDU RRIDUX L-GÓAQDA JEW IL-FIRDA

Sens Komun

Dan huwa Ωmien importanti g˙all-futur tal-umanità.

Id-deçiΩjoni ta’ min se nkunu fis-snin li ©ejjin, u kif se j˙arsu lejna l-©enerazzjonijiet ta’ warajna, tinsab f’idejna.

L-attakki terroristiçi li se˙˙ew matul l-a˙˙ar jiem ˙asdu liddinja. Rajna attakki filLebanon, in-Ni©erja u l-Mali, iΩda bla dubju l-iktar li mess lilna kien l-attakk ta’ Franza.

Dan mhux g˙ax il-pajjiΩi lo˙ra mhumiex importanti; altru minn hekk. Imma huwa naturali li l-bniedem ikun affettwat bi tra©edja skont kemm din tkun qrib tieg˙u.

Franza huwa pajjiΩ ©ar tag˙na fil-Mediterran u parti mill-Unjoni Ewropea. Il-valur tal-˙ajja tan-nies li mietu f’pajjiΩi o˙ra Ωgur li mhuwiex inqas minn ta’ dawk li mietu fi Franza, imma apparti li dawn huma iktar ’il bog˙od minna ©eografikament u kulturalment, huma wkoll pajjiΩi li g˙addejjin minn instabbiltà politika fejn il-militanti IΩlamiçi jistg˙u joperaw b’iktar façilità, u g˙alhekk attakk terrorisiku jkun ta’ inqas sorpriΩa.

Fl-a˙˙ar mill-a˙˙ar il-bniedem huwa affettwat iktar minn tra©edji li jse˙˙u qrib tieg˙u g˙as-sempliçi fatt li jibda jibΩa’ g˙as-sigurtà tieg˙u nnifsu.

Filwaqt li mhuwiex komuni g˙all-Maltin li jsiefru lejn ilLebanon jew in-Ni©erja, hija komuni li l-Maltin iΩuru Franza.

G˙alhekk, ix-xokk tal-attakk fi Franza kien ikbar g˙allMalti, g˙ax kien imtaqqal bissentiment ta’ “stajt kont jien”; sentiment egoist li huwa natu-

rali g˙al kull bniedem.

Se n˙allu s-sentiment egoist jirkibna? Ìaladarba dan huwa sentiment naturali, diffiçli wie˙ed jikkundannah. Il-˙aΩin isir meta n˙allu lil dan is-sentiment egoist jirkibna u jnessina s-sentiment l-ie˙or: tal-empatija. Filwaqt li s-sentiment egoist huwa neçessarju g˙all-istint ta’ sopravivenza li tipposiedi kull kreatura ˙ajja, is-sentiment ta’ empatija insibuh biss fil-bniedem, u g˙alhekk huwa neçessarju g˙ax jiddistingwina minn kreaturi o˙ra.

Dan huwa Ωmien importanti g˙all-futur tal-umanità. IddeçiΩjoni ta’ min se nkunu fissnin li ©ejjin, u kif se j˙arsu lejna l-©enerazzjonijiet ta’

Smajna ˙afna jg˙idu li l-pajjiΩi tal-Punent m’g˙andhomx jaççettaw refu©jati mil-Libja jew mis-Sirja, min˙abba ç-çans li fosthom ikun hemm xi terrorist.

L-ewwel u qabel kollox, ilpossibbiltà ta’ terrorist

im˙arre© li jissogra ˙ajtu g˙alxejn fuq dg˙ajsa, fil-kaΩ ta’ immigranti mil-Libja, hija remota ˙afna.

Din tidher çara hekk kif lattakki li twettqu f’Pari©i, kemm il-©img˙a li g˙addiet u kemm iktar kmieni din is-sena, saru minn çittadini FrançiΩi u mhux minn immigranti li kienu qed ja˙arbu mill-instabbiltà u l-gwerer.

Hemm ukoll dubji serji dwar kemm wie˙ed mit-terroristi tala˙˙ar attakk f’Pari©i kien immigrant mis-Sirja, kif kien ma˙sub ori©inarjament meta nstab il-passaport ta’ persuna Sirjana qrib wa˙da mix-xeni tal-attakk.

Fl-a˙˙ar mill-a˙˙ar irridu nistaqsu lilna nfusna jekk b˙ala bnedmin g˙andniex lawtorità li niddeçiedu min se jg˙ix u min se jmut.

Huwa sew li nikkundannaw eluf kbar ta’ persuni g˙allmewt, fosthom tfal, sempliçiment g˙ax hemm çans Ωg˙ir li fost dawk l-eluf ikun hemm xi terrorist? Dan meta nafu li tterroristi jistg˙u jid˙lu wkoll b˙ala turisti jew ˙addiema, jew sa˙ansitra jkunu çittadini jew residenti li ilhom fil-pajjiΩ snin twal.

Fejn huma l-attivisti tal-˙ajja umana, li ta˙raqhom qalbhom g˙all-embrijuni? Jaqaw lempatija ta’ dawn ma twassalx g˙at-tfal li qed ja˙arbu millgwerer?

il-Maltin: “Ebda warda bla xewka!” Dawk il-mijiet ta’ tfal u Ωg˙aΩag˙ imwarrbin kienu prijorità f’˙ajti. Min˙abba fihom irriΩenjajt mix-xog˙ol tieg˙i ta’ viçi kappillan f’dar li l-MarkiΩa Barolo kienet waqqfet apposta g˙alihom. G˙ad li kont se nibqa’ sejjer id-dinja l-o˙ra min˙abba attakk kbir ta’ pnewmonja, il-Mulej kellu pjanijiet o˙ra g˙alija. G˙al g˙axar snin l-g˙aΩiΩa ommi Margerita kienet l-id il-leminija g˙alija.

Ommi kienet l-omm ta’ dawk it-tfal u Ω-Ωg˙aΩag˙ li kont in©ibilha fl-oratorju l-©did.

Kont nibqa’ ˙alqi miftu˙ bilprovvidenza li kienet tid˙ol.

Ma nafx kif inrexxieli nibni Ωew©t idjar u l-knisja ddedikata lil San Fran©isk de Sales, ilqaddis favorit tieg˙i!

Minn dejjem kelli fiduçja fittjubija li hemm midfuna filqalb taΩ-Ωg˙aΩag˙. Darba ktibt hekk: “Ma niftakar qatt li xi darba qatt uΩajt xi kastig formali. U, bil-grazzja ta’ Alla, dejjem ksibt, anke minn tfal li g˙al u˙ud kienu disfatta, mhux biss dak li d-dmir kien jitlob, imma sa˙ansitra dak li xxewqa tieg˙i xtaqet.” Kienet din l-im˙abba lejn Ìesù li jbati, anke fiΩ-Ωg˙aΩag˙ tag˙na, li wasslet lil u˙ud li jissie˙bu mieg˙i f’dan ix-xog˙ol hekk siewi g˙all-Knisja u g˙as-soçjetà. G˙alhekk mil-lejl tas-26 ta’ Jannar 1854, jiena, Cagliero, Rocchetti, Artigli u Rua, il-kollaboraturi tieg˙i f’dan ixxog˙ol kbir u bΩonjuΩ, iddeçidejna li nintrabtu permezz ta’ vot lil Alla. Kien minn dakinnhar li bdejna nissej˙u SaleΩjani; ji©ifieri g˙al San Fran©isk de Sales.

Nixtieq minn qalbi nirringrazzjakom g˙eΩieΩ Maltin u G˙awdxin tal-mer˙ba kbira li tajtuni meta Ωortkom mill-14 sat-18 ta’ Mejju li g˙adda flanniversarju tal-mitejn sena minn twelidi. Im˙abbitkom lejja apprezzajtha wisq!

Nixtieq ng˙addilkom dan ilmessa©©: Tridu li s˙abkom jirrispettawkom? Dejjem a˙sbu fil-©id fuq kul˙add. U kunu lesti li tg˙inu lill-o˙rajn.

Ag˙mlu hekk u tkunu fer˙ana!

U jekk int Ωag˙Ωug˙ tixtieq ta˙dem mieg˙i b˙ala saçerdot brother fis-soçjetà jew SaleΩjana tkellem ma’ Fr Louis Grech SDB billi ççempel 2145 4546. X’barka tkun g˙alina!

warajna, tinsab f’idejna.

Irridu niddeçiedu jekk irridux lil dan is-sentiment egoist jirkibna billi naqbdu t-triq tal-biΩa’ eççessiva g˙alina nfusna. BiΩa’ li tista’ twassalna biex ma ng˙inux lil min hu fil-bΩonn, jew no˙olqu sofferenza lil min ma ja˙ti xejn. BiΩa’ li tista’ biss i©©ib iktar firda f’mument fejn l-g˙aqda hija l-iktar ˙a©a importanti.

Se niddeçiedu min jg˙ix u min imut?

JIENA DoN BoSco!

Fr Mario Atttard OFM Cap

Ommi kienet l-omm ta’ dawk it-tfal u Ω-Ωg˙aΩag˙ li kont in©ibilha fl-oratorju l-©did

Id-dinja kollha tafni b’Don Bosco. Madankollu, ommi u missieri tawni isem: Giovanni.

L-g˙eruq tieg˙i huma foqra.

Biss, f’qalbi, minn dejjem kelli xewqa kbira li mexxiet lil ˙ajti.

Ix-xewqa li nsalva l-erwie˙! Ixxewqa li nsir saçerdot u ning˙ata b’ru˙i u ©ismi g˙attfal u Ω-Ωg˙aΩag˙ li huma foqra!

Kemm kont ng˙idlu lill-Mulej iljieli f’iljieli, kwaΩi ming˙ajr ma’ norqod: Ag˙tini l-erwie˙ u ˙udli kollox! Illum ng˙id li ttalba tieg˙i semag˙ha bil-kbir.

Sa˙˙a straordinarja qatt ma kelli tafux. IΩda qalbi qatt ma kienet nieqsa mill-fer˙ tassema. Fer˙ li llum, fi Ωmienkom, b˙al fi Ωmieni, kul˙add qed jokrob g˙alih!

Veru?

Jiena batejt b˙alma tbatu intom. Tlift lill-g˙aΩiΩ missieri meta kelli biss sentejn. Mela tistg˙u ta˙sbu kemm ommi Margerita ˙admet fuq li ˙admet biex trabbi lili u lil Ωew© ˙uti subien mieg˙i. Ta’ disa’ snin kelli ˙olma.

Niftakarni kont qalb çorma tfal li kienu jitqatlu u jidg˙u dag˙a fa˙xi minn dak il-kbir!

Ippruvjat nag˙milhom ˙bieb.

L-ewwel li g˙amilt kien li nipprova n˙abbibhom permezz tar-ra©uni. Imbag˙ad, meta rajt li ma ridux jisimg˙u bil-kelma t-tajba, kont se nerfa’ jdejja fuqhom. F’daqqa wa˙da dehritli mara misterjuΩa li qaltli: “Bil-˙lewwa, bil-˙lewwa…jekk tixtieq li tirba˙hom. Óu lg˙aslu© tieg˙ek ta’ rag˙aj u mexxihom lejn il-merg˙a.” U

meta din il-mara misterjuΩa bdiet tit˙addet, it-tfal l-ewwel saru annimali feroçi u mbag˙ad inbidlu fi ˙rief ˙elwin. Minn hemm intba˙t li kien id-dmir tieg˙i li mmexxi u ng˙in lil tfal o˙ra.

Il-˙ajra biex insir qassis kompliet tissa˙˙a˙ fija, tant li meta g˙alaqt is-16-il sena d˙alt fisseminarju ta’ Chieri. G˙adni sal-lum nirringrazzja lill-Mulej kif, minkejja daqshekk faqar li kont ng˙ix fih, il-Mulej kien jipprovdili biex ng˙ix. Is-sindku kien tani kappell. Persuna o˙ra mantell. U o˙ra par Ωarbun. Imbag˙ad, meta ©ejt ordnat djaknu, is-superjuri xeg˙luli l-bozza l-˙adra biex nissokta ng˙in lit-tfal bla dar u mwarrba. Óeqq, kif tg˙idu tajjeb intom

opinjoni kÓ

22|11|2015 11

kullhadd.com

pariÌi reÛiljenti

X’WettaQ il-GVern...

Sena ilU Informazzjoni mi©bura minn

EMANUEL CUSCHIERI 16 ta’ Novembru

Nieda Skola Sport rachel powell Kordinatriçi tal-ferg˙a tas-seba’ distrett FÛL 17 ta’ Novembru

Iddeçieda li ma jkunux aktar permessi f’Malta çirkli bl-annimali

Pari©i, il-belt tad-dawl li f’temp ta’ ftit sig˙at spiççat fid-dlam.

ReΩiljenza. Il-˙ila ta’ persuna biex tadatta kif suppost g˙attrawmi u diffikultajiet, tesperjenza rabja u niket, imma li jkollha s-sa˙˙a li ter©a’ tibda mill-©did. Madankollu, tibqa’ sensibbli g˙all-pozittività li l˙ajja toffri ming˙ajr ma titlef lumanità. Umanità li meta wie˙ed jara l-avvenimenti fiddinja fl-a˙˙ar ©imag˙tejn, t˙ares fejn t˙ares tara biss mewt u terrur, tidher illuΩjoni.

Però, l-umanità tirreΩisti u tirreΩilja anke fit-toroq ta’ Pari©i u l-vjolenza li raw. Huma dawn il-kliem ta’ Luciana Littizetto li baqg˙u jidwu f’mo˙˙i.

Pari©i, il-belt tad-dawl li f’temp ta’ ftit sig˙at spiççat fid-dlam. Il-patruni tad-drittijiet u libertajiet tal-bniedem, libertà, l-fraternità u ugwaljanza, li f’˙akka t’g˙ajn sfaw mg˙edda. Attakk fuq Pari©i, fuq dawn il-libertajiet, fuq dawn l-ideali li mhumiex biss tal-poplu FrançiΩ iΩda li ispiraw u taw ˙ajja lil diversi pajjiΩi, huwa attakk fuq il-qalb tal-Unjoni Ewropea u l-valuri li fuqhom hija mibnija.

Hija t-tama u r-reΩiljenza li tie˙u post il-biΩa’ u l-inçertezza f’g˙ajnejn il-poplu FrançiΩ hekk kif b’vuçi wa˙da, f’unjoni, ikantaw il-Marseilles.

L-istess unjoni li tara fil-filmati ta’ dawk ˙er©in mill-istadju jkantaw l-innu nazzjonali.

Poplu li dawn l-attroçitajiet esperjenzahom g˙al darba, tnejn. Poplu li fid-dawl ta’ dawn l-avvenimenti ma jitlef qatt it-tama, li b˙al jitwieled mill-©did mill-©amar tieg˙u, b’unjoni u determinazzjoni iktar minn qatt qabel.

Kif qal tajjeb Aldo Cazzullo, fuq il-Corriere della Sera, din il-forza tidher f’dak kollu li hu Pari©i: Il-muΩiçisti fit-toroq li quddiem il-Bataclan bdew idoqqu We shall overcome .

In-nies li ˙argu minn djarhom biex jeg˙lbu l-biΩa’ bil-preΩenza tag˙hom. Il-˙addiema li fil©urnata tal-mistrie˙ tag˙hom kienu qed inaddfu d-demm minn fuq il-bankini. L-anzjani li f’dak il-lejl fet˙u l-bibien tag˙hom g˙al nies li ma kinux jafu, li setg˙u kienu n-neputijiet tag˙hom. IΩ-Ωg˙aΩag˙ filkju biex jag˙tu d-demm. Ilpulizija li fil-5.00pm waqqfu ©lieda bejn nies ta’ karna©©on

skura u Al©erini f’Rue de Rivoli u qalulhom: “Imma intom ma tafux li qed ji©ru affarijiet iktar importanti mill©lieda tag˙kom?” Dawk li fi Place de la République tellg˙u banner iswed bil-motto ta’ Pari©i: Fluctuat nec mergitur, il-dg˙ajsa titbandal mal-mew© iΩda ma teg˙riqx. Dawk li kitbu fuq il-˙ajt tal-Marais ‘fla˙˙ar mill-a˙˙ar mhux se tirb˙u intom’. L-immigrant Kambodjan li quddiem ilLouvre idoqq La vie en rose.

Dak li ©ara f’Pari©i, dak li ©ara f’Saint Denis ftit tal-jiem wara, mhumiex kaΩijiet iΩolati.

F’Bejrut, f’Ωona urbana, ©urnata qabel l-attakk f’Pari©i, mietu 43 persuna u 200 spiççaw midruba. Madankollu, b˙al donna dan po©©ejnieh f’©enb, forsi g˙ax huwa iktar ’il bog˙od minn xtutna. Jew inkella g˙as-sempliçi ra©uni li l-attakk f’Bejrut, kien differenti minn dak f’Pari©i, g˙all-fatt li dak ta’ Pari©i kien donnu maltempata fil-bnazzi, waqt li f’Bejrut l-attakk kien il-qofol tal-biza’, li qatt ma telqet kompletament, ta’ din il-vjolenza.

Kif sostna l-Prim Ministru Joseph Muscat, l-attakk fuq Pari©i huwa kkonferma talbΩonn li r-reviΩjoni tal-ftehim ta’ Schengen ji©i aççellerat, anke sabiex il-libertajiet li ksibna jkunu salvagwardjati.

A˙na g˙andna niftakru fissagrifiçju u l-memorja ta’ dawn il-˙ajjiet, li ˙allew familji, qraba u ˙bieb warajhom. Dawn in-nies mietu f’isem il-libertà. Ikun insult jekk ma nag˙mlux dan. Inniket li n˙ossu jfakkarna li, g˙alkemm a˙na minn pajjiΩi differenti, nitkellmu lingwi differenti, f’mumenti b˙al dawn ning˙aqdu flimkien b’qalb wa˙da sabiex b’hekk dawn innies li tilfu ˙ajjithom ma jkunux mietu g˙alxejn. Kif qal il-President Obama, dan lattakk mhuwiex biss attakk fuq Pari©i iΩda huwa attakk fuq l-umanità u l-valuri li a˙na lkoll in˙addnu.

Huwa g˙alhekk li g˙andna nibqghu reΩiljenti, g˙ax mhuwiex importanti x’lingwa nitkellmu, x’nazzjonalità a˙na meta qed nitkellmu fuq l-umanità.

ReΩiljenza tfisser proprju dan.

18 ta’ Novembru

Iddeçieda li jibda jing˙ata ta˙ri© speçjalizzat fil-kura tal-anzjani g˙al kull min ja˙dem fis-settur tal-anzjani 19 ta’ Novembru

Óa diversi miΩuri biex jipprote©i lill-poplu mill-virus tal-Ebola

20 ta’ Novembru

Iddeçieda li j©ib g˙axar fire engines ©odda

21 ta’ Novembru

Óabbar li f’G˙awdex, fl-ewwel g˙axar xhur tal-2014, aktar minn 1,600 metru ta’ toroq inbnew mill-©did 22 ta’ Novembru

Iddeçieda li, g˙all-benefiççju tal-bdiewa, toroq f’Ωoni rurali ji©u rran©ati

12 22|11|2015

kullhadd.com

KÓ OpINJONI

AÌIR TAT-TFAL MIS-SINDKI NAZZJONALISTI Mario Fava President Sezzjoni Kunsilliera PL

Juru nuqqas ta’ rispett lejn l-istituzzjonijiet blappo©© ta’ David Agius

Huwa ovvju li l-mottiv kien wie˙ed li jibbojkottjaw il-preΩenza tas-Sur Zammit waqt din il-laqg˙a.

Nhar is-Sibt 14 ta’ Novembru 2015 saret il-laqg˙a tas-sindki u viçi sindki fil-Palazz Verdala. B˙alma jindika ttitlu ta’ din il-laqg˙a, g˙aliha jkun hemm preΩenti s-sindki u viçi sindki kollha ta’ kull kunsill lokali li g˙andna madwar Malta u G˙awdex.

Normalment din tkun fora fejn fiha ji©u diskussi su©©etti varji li jolqtu b’mod dirett lill-kunsilli lokali. IsSibt ma kinitx eççezzjoni.

Dan g˙ax f’din il-laqg˙a kellu ji©i diskuss il-proçess ta’ riforma fis-sistema talgwardjani lokali. Dan kien mag˙ruf minn kul˙add sa ©img˙a qabel mill-kunsilliera kollha g˙ax intbag˙tet la©enda b˙alma s-soltu jsir.

Kien mag˙ruf minn ©img˙at qabel mir-rappreΩentanti talPartit Nazzjonalista li jiffurmaw parti mill-EΩekuttiv talAssoçjazzjoni tal-Kunsilli Lokali u kien mag˙ruf ukoll minn kwaΩi xhur qabel minn u˙ud minnhom li flimkien tkellimna dwar il-kontenut ta’ din il-laqg˙a.

Minkejja dan, wie˙ed minn dawn, meta fil-laqg˙a tassindki kien se jibda ji©i diskuss dan is-su©©ett, qam u qal li huma ma kinux ikkonsultati dwar din irriforma u allura b˙ala sinjal ta’ protesta se jkunu qed jitilqu ’l barra sakemm issir l-introduzzjoni mill-Kap EΩekuttiv tal-A©enzija li minn Ottubru bdiet tmexxi din is-sistema ta’ infurzar lokali.

Il-verità x’inhi? Il-verità hi li f’Ωew© laqg˙at separati tal-

EΩekuttiv tal-Assoçjazzjoni tal-kunsilli lokali, kienet ing˙atat informazzjoni dwar dak li kien qed ji©i propost.

Tul dawn iΩ-Ωew© laqg˙at, tlieta minn erba’ rappreΩentanti tal-Partit Nazzjonalista kienu preΩenti u pparteçipaw fid-diskussjoni. Kien assenti mil-laqg˙a proprju dak li waqt il-laqg˙a tassindki qam jg˙id li ma kienx ikkonsultat.

Il-verità hi li tnejn millpresidenti re©jonali f’isem ilPartit Nazzjonalista kienu anke ressqu proposti, fosthom li l-istess presidenti re©jonali jkunu parti minn xi bord li seta’ jkun iffirmat u jkollhom sehem fiddeçiΩjonijiet. Daqstant ma kinux infurmati! Minkejja dan, qed jg˙idu li ma kinux ikkonsultati!

Il-verità hi l-Ministru Owen Bonnici bag˙at g˙all-presidenti kollha tar-re©juni (5) wie˙ed wie˙ed biex jiltaqa’ mag˙hom separatament u jikkonsulta mag˙hom dwar din ir-riforma. Hawn ukoll, dak li qam jitkellem, m’attendiex g˙al din illaqg˙a. Minkejja dan, qed jg˙idu li huma ma kinux ikkonsultati.

Il-verità hi li fl-a˙˙ar laqg˙a tal-EΩekuttiv talAssoçjazzjoni tal-Kunsilli Lokali kien diskuss anke lmod kif g˙andhom jinqasmu l-flus li jibqg˙u mis-sistema wara li jinqatg˙u l-ispejjes.

Sar qbil bejn dawk kollha preΩenti, inkluΩ ir-rappreΩentanti Nazzjonalisti, kif dan g˙andu jsir. Minkejja dan, dawn qed jg˙idu li ma kinux infurmati!

Dan juri kemm il-mottiv ewlieni biex dawn telqu ’l

barra mil-laqg˙a kien wie˙ed parti©©jan u miftihem minn qabel. Il-mottivi kienu ulterjuri u l-a©ir tag˙hom jikkonferma dan.

Kieku dawn qed jg˙idu ssewwa u g˙andhom farka prinçipju fit-twemmin tag˙hom, kieku tassew ma kinux infurmati, kieku tassew ma kinux ikkonsultati, kieku tassew jemmenu f’dak li qalu, kieku kienu jkunu assenti g˙al-laqg˙a tul id-diskussjoni kollha tassu©©ett u mhux waqt l-introduzzjoni tieg˙u biss.

B’kumbinazzjoni, l-introduzzjoni tas-su©©ett saret mis-Sur Ray Zammit, li kif g˙edt huwa l-Kap EΩekuttiv tal-A©enzija. L-istess Ray Zammit li l-Partit Nazzjonalista pprova jkissru bil-kritka in©usta tieg˙u; listess Ray Zammit li l-Partit Nazzjonalista talab ir-riΩenja tieg˙u ma nafx kemm-il darba.

Allura huwa ovvju li l-mottiv kien wie˙ed li jibbojkottjaw il-preΩenza tas-Sur Zammit waqt din il-laqg˙a.

Tant hu hekk, li appena sSur Zammit temm id-diskors tieg˙u, is-sindki Nazzjonalisti da˙lu lura g˙al-laqg˙a.

Tajjeb ng˙id li jakkumpanja lis-sindki Nazzjonalisti u la©ir tag˙hom kien hemm ilkelliem ewlieni tal-Partit Nazzjonalista g˙all-kunsilli lokali, David Agius. Dan, ming˙ajr ma informa ru˙u, ming˙ajr ma ççekkja jekk dak li ntqal lilu hux minnu jew le, g˙aΩel li jag˙mel b˙an-nag˙a© ta’ bendu u g˙amel kif qalulu. Minn deputat li jitlob li jkun rispettat kont nistenna a˙jar.

Ara s-sindki Laburisti kienu responsabbli u ©abu rispett lejn l-istituzzjonijiet, inkluΩ lejn David Agius, g˙ax minkejja li g˙amel diskors ibbaΩat fuq il-˙merijiet, xorta wa˙da baqg˙u preΩenti jisimg˙uh. Dwar id-diskors ta’ David Agius nitkellem flartiklu li jmiss min˙abba nuqqas ta’ spazju, imma naççertah li se nkun qed inwie©bu g˙al kull ˙merija li qal. Dan ja˙seb li jifhem ˙afna fil-kunsilli lokali, imma l-proposti tieg˙u ma jag˙mlux g˙ajb lil ˙merijiet li jg˙id il-kap tieg˙u. Imma kif g˙edt, dwar dan nitkellmu l-©img˙a d-die˙la.

Lura g˙all-mod li bih imexxu s-sindki Nazzjonalisti; l-a©ir tag˙hom ikompli jikkonferma l-ardir u n-negattività talOppoΩizzjoni Nazzjonalista li tippretedni li l-affarijiet g˙andhom isiru kif tg˙id hi biss. Tippretendi jew, a˙jar, ta˙seb li g˙adha tmexxi hi u li g˙andha xi dritt divin li tiddetta kif g˙andhom isiru l-affarijiet. Naturalment, dan mhix jirnexxilha tag˙mlu u allura tie˙u l-attitudni li, jew tilg˙ab bir-regoli tag˙ha, jew t˙assar.

Irrid ng˙id li, lura f’Novembru li g˙adda (2014), l-istess rappreΩentanti tal-Partit Nazzjonalista, waqt laqg˙a o˙ra tas-sindki g˙aΩlu li ma joqog˙dux fuq il-mejda mal-bqija talEΩekuttiv g˙ax dak iΩ-Ωmien ukoll qalu li ma kinux infurmati u kkonsultati dwar dak li kien se ji©ri.

Tassew joqg˙od il-qawl li jg˙id li l-g˙eneb huwa qares g˙al min ma jistax jil˙qu!

EDITORJAL KÓ

22|11|2015 13

kullhadd.com

www.kullhadd.com AGÓMEL KUNTATT MAGÓNA INDIRIZZ POSTALI Çentru Nazzjonali Laburista, Triq Mile End, il-Óamrun, ÓMR 1717

ÌURNALISTI Ritianne Agius Liam Gauci Glen Falzon

ritianne@kullhadd.com liam@kullhadd.com glen@kullhadd.com

2090 1410 2090 1413

REKLAMI U DISTRIBUZZJONI Alan Saliba sales@kullhadd.com DISINN TAL-PAÌNI Leanne Grech editorial@kullhadd.com

2090 1520 2090 1411

EDITORJAL

TRAÌI-KOMIKU!

Il-Ìimg˙a li g˙addiet kellna tliet tra©edji.

Wa˙da fil-qalba talEwropa u tnejn f’pajjiΩna.

Konna ˙sibna li l-massakru li se˙˙ aktar kmieni din issena f’Pari©i fuq il-kwartieri ta’ Charlie Ebdo kien il-massimu li setg˙u jwettqu tal-ISIS fl-isba˙ belt tal-Ewropa.

Konna Ωbaljati g˙all-a˙˙ar.

Jidher li kien il-bidu ta’ xi ˙a©a akbar. Din ix-xi ˙a©a akbar rajnieha fil-bidu ta’ din il-©img˙a b’g˙exieren ta’ çivili jmutu innoçentament ming˙jar ma jafu x’laqathom.

Tra©edja li ma na˙sbux li rajna t-tmiem tag˙ha jew li kienet l-ag˙ar li jista’ jkollna.

Tra©edja g˙ax ©ejna wiçç imb wiçç ma’ grupp ostili li mhux biss ma g˙andux wiçç iΩda fuq kollox inviΩibbli. L-aktar persuna rispettabbli li ta˙dem mieg˙ek fuq ix-xog˙ol tista’ tkun l-istess persuna li b’çinturin splussivi qatlet lilha nnifisha u g˙exieren o˙ra mag˙ha. Grupp ostili li ma g˙andu ebda uniformi biex jintg˙araf.

Din hija gwerra kiefra g˙ax, hi x’inhi r-ra©uni li wasslet

g˙aliha, dan il-grupp ostili ma jirrispettax il-minimu ta’ dawk li jissej˙u ‘ rules of engagement’ billi lanqas jiddistigwi bejn çivili u kumbattanti. Anzi, il-mira tieg˙u huma iç-çivili. Ma na˙sbux li b’aktar bumbardamenti se nsolvu l-problema. L-g˙erq tal-problema huwa aktar profond minn kemm na˙sbu.

It-tieni tra©edja se˙˙et f’Paceville. Kultant irid bilfors ikollna xi inçident li seta’ kien aktar fatali b˙al dak li kellna l-©img˙a l-o˙ra biex nisimg˙u l-iΩveljarin soçjali jdoqq. Biex nifhmu li rridu niççaqalqu rridu l-ewwel ikollna t-tra©edja. Wara li jwe©©g˙u jew imutu ninteb˙u li rridu nag˙mlu xi ˙a©a. B˙al meta kien hemm it-tra©edja tal-ispluΩjoni tanNaxxar b’ammont ta’ splussivi tal-festa li kienu ma˙Ωuna f’dar privata. Dakinhar mhux b˙al din id-darba. Dakinhar mietu n-nies biex kellna nifhmu li kien hemm bΩonn tibdiliet ur©enti fil-li©iiet.

It-tielet tra©deja kienet dik ta’ Simon Busuttil. Anke fittra©edja ta’ Paceville lema˙ opportunità o˙ra biex ikun-

parti©©jan.

Fejn ©ara linçident huwa stabbiliment li ng˙ata l-liçenzji kollha biex jopera ta˙t lamministrazzjoni l-o˙ra.

Minflok ikkopera mal-Gvern biex naraw x’nistg˙u nag˙mlu biex inçidenti ta’ din ix-xorta ma ji©rux, flimkien ma’ dak iΩ-Ωiemel tal-apokalissi Beppe Fenech Adami, ipprova jsib ix-xag˙ra fl-g˙a©ina.

Meta kien hemm it-tra©edja tan-Naxxar, il-Partit Laburista, li dakinhar kien flOppoΩizzjoni, seta’ joqg˙od isib ix-xag˙ra fl-g˙a©ina b˙alma qieg˙ed jag˙mel ilKap tal-OppoΩizzjoni. Dakinhar il-Partit Laburista mexa b’responsabbiltà minflok bilmod irresponsabbli li qeg˙din naraw illum. Hemm mumenti fejn il-parti©©janiΩmu politiku g˙andna npo©©uh fil-©enb. Dak ta’ Paceville kien wie˙ed minnhom!

Il-Kap talOppoΩizzjoni ˙asibha mod ie˙or.

IΩda din id-darba eççella aktar mis-soltu. Ma jridx li jkun hemm inkjesta ma©ister-

jali kif titlob il-li©i!

G˙al kull ˙a©a ta’ xejn jitlob inkjesta biex jidher li qieg˙ed jimbotta hu. Ma g˙andux fiduçja fil-Ma©istratura g˙ax, b˙al dak li qallu, jista’ jkollok persuna a˙jar biex tag˙mel inkjesta fuq inçident b˙al dan. F’dan il-kaΩ irid inkjesta.

Meta saret inkjesta bl-Im˙allef Philip Sciberras g˙ax ˙ar©et il-verità dwar it-ta˙wid f’Mater Dei, kif re©a’ ˙are© dan l-a˙˙ar, din id-darba fissotterran tal-parke©©, xela lill-Gvern li qabbad ekskandidat!

Ma nistg˙ux nifhmuh! Ma jinteba˙x li kontinwament qieg˙ed jag˙qad u jdur b˙al pinnur u ˙aseb li l-Gvern ser ikompli mieg˙u. Din l-attitudni hija tra©edja g˙al pajjiΩna g˙ax il-pajjiΩ g˙andu Kap tal-OppoΩizzjoni li ma jieqaf qatt jara x’inhuma l-interessi politiçi tieg˙u minflok dak tal-pajjiΩ.

Biex inkunu preçiΩi, f’TalPietà kull ©img˙a ma sse˙˙x tra©edja iΩda tra©i-kummiedja!

14 22|11|2015

kullhadd.com

kÓ IttrI

semma LeÓnek Ibag˙tilna ittra biex nippubblikawha fil-gazzetta KullÓadd. Preferibbilment l-ittri jkunu miktubin bil-kompjuter

InDIrIzz postaLI KullÓadd Ittri, Çentru Nazzjonali Laburista, Triq Mile End, il-Óamrun, ÓMR 1717.

InDIrIzz eLettronIku editorial@kullhadd.com. Annotaw l-email billi fis-su©©ett tiktbu li hija ittra.

sfruttament u traskuraÌnI

L-IpokresIja InDannata tan-nazzjonaLIstI

Sur Editur,

Óadt gost ˙afna nhar il-Ìimg˙a 6 ta’ Novembru g˙ax fl-a˙˙ar kien ©ieni ç-çans inΩur ir-Razzett talMarkiΩ Mallia Tabone, is-sede tal-G˙aqda Filantropika Talent Mosti, g˙all-ewwel darba. Il-President Joe Bartolo g˙o©bu jdawwarni mal-post u veru impressjonajt ru˙i. Prosit mill-qalb u nawgura aktar snin ta’ suççess lil din l-g˙aqda, L-okkaΩjoni li ˙aditni lejn dan il-post kienet serata o˙ra mis-sensiela Niltaqg˙u mal-Awtur.

Dakinhar l-awtur mistieden kien Robert Aloiso li kellimna dwar il-ktieb interessanti tieg˙u Qatlu lillArçisqof – Il-©rajja ta’ Oscar Romero. Prosit ˙afna. Is-Sur Aloiso, anke permezz ta’ filmati u ritratti, qasam mag˙na ˙sibijiet u tag˙rif dwar dan l-Arçisqof ta’ El Salvador li nqatel 35 sena ilu waqt li kien qed iqaddes f’Marzu 1980.

Nhar is-Sibt 23 ta’ Mejju ta’ din is-sena, f’El Salvador stess, l-iΩg˙ar pajjiΩ tal-Amerika Çentrali, saret il-beatifikazzjoni tieg˙u.

In-Nazzjonalisti u l-alleati politiçi tradizzjonali tag˙hom qed jag˙mlu plejtu bla bΩonn g˙ax min˙abba sigurtà bΩonjuΩa ferm diversi toroq ing˙alqu g˙al xi ˙in matul il-Valletta Summit, kif ikollhom jing˙alqu wkoll matul il-konferenza internazzjonali tal-Commonwealth.

Meta ta˙t Gvern Nazzjonalista saret il-laqg˙a bejn ilPresident Amerikan Bush u l-Kap tal-Unjoni Sovjetika Gorbachev fl-1989. Diversi toroq f’BirΩebbu©a, madwar Malta, kif ukoll fil-Belt Valletta kienu mag˙luqa g˙al diversi sig˙at matul diversi jiem. Meta g˙axar snin ilu ta˙t Gvern Nazzjonalista saret il-laqg˙a tal-Commonwealth, fejn kienet preΩenti r-Re©ina EliΩabetta II, kienu wkoll mag˙luqa diversi toroq f’Malta g˙al sig˙at, u dan ©ara kull darba li l-istess Re©ina Ωaret Malta ta˙t gvernijiet Nazzjonalisti. Wa˙da minn dawn iΩ-Ωjarat saret lejn tmiem is-snin sittin tas-seklu li g˙adda. Dik il-˙abta kont na˙dem f’lukanda f’Tas-Sliema u darba waranofsinhar, meta spiççajt mix-xog˙ol, kelli nimxiha mix-xatt ta’ Tas-Sliema sal-Imsida g˙ax ix-xatt kollu ta’ Tas-Sliema kien mag˙luq anke g˙at-trasport pubbliku. g˙ax ir-Re©ina EliΩabetta kienet ser tg˙amel Ωjara madwar ix-xatt ta’ Tas-Sliema.

Meta ©ie l-Papa Gwanni Pawlu II ta˙t Gvern Nazzjonalista l-istess ©ara, ji©ifieri diversi toroq ing˙alqu g˙at-traffiku g˙al diversi sieg˙at, kemm min˙abba s-sigurtà kif ukoll min˙abba li l-pubbliku ˙onoq it-toroq minn fejn g˙adda lPapa.

Barra minn hekk, l-ipokresija indannata tan-Nazzjonalisti qed tnissihom li matul is-sajf ukoll jing˙alqu toroq g˙al sighat twal matul il-festi f’kull belt u ra˙al f’Malta u f’G˙awdex.

Tg˙id in-Nazzjonalisti – issa li huma fl-OppoΩizzjoni fejn jixirqilhom – huma kontra li fis-sajf jing˙alqu toroq min˙abba l-festi? Tg˙id jekk ikunu fil-Gvern jg˙addu li©i li biha ma jibqg˙ux jing˙alqu toroq min˙abba l-festi? Il-garr u l-kritika in©usta tan-Nazzjonalisti huma indikazzjoni ta’ x’jista’ ji©ri ’l quddiem bi Gvern Nazzjonalista?

Tg˙id l-istess Nazzjonalisti issa huma wkoll kontra li jing˙alqu numru ta’ toroq, kemm g˙all-konferenza internazzjonali tal-Commonwealth li g˙aliha ser tkun preΩenti rRe©ina EliΩabetta, kif ukoll jekk ikun hawn aktar konferenzi internazzjonali ta˙t Gvern Laburista?

Jidher çar mill-garr indannat tan-Nazzjonalisti li huma kontra li jing˙alqu t-toroq anke meta ji©i jΩurna l-Papa Fran©isku jew xi dinjitarji o˙ra, anke jekk dan isir min˙abba s-sigurtà tag˙hom.

Il-Óadd 8 ta’ Novembru 2015 kien Jum it-Tifkira fejn Triq Sant’Anna fil-Furjana u kienet ©ustament mag˙luqa g˙at-traffiku. Jidher çar li issa n-Nazzjonalisti huma kontra li toroq simili jing˙alqu, anke g˙al attivitajiet o˙ra b˙al dawn, imma huma stess jimblukkaw il-Fosos tal-Furjana u l-madwar g˙al diversi jiem, jew id-da˙la tal-Belt Valletta kif g˙amlu din issena meta organizzaw meeting nhar il-21 ta’ Settembru, jew jo˙onqu l-pjazza fejn hemm il-monument tal-Gran Mastru La Valette. Hemmhekk in-Nazzjonalisti ma garrewx, m’g˙amlu l-ebda plejtu u l-ebda kritika negattiva. Dan juri kemm verament l-ipokresija tan-Nazzjonalisti hija indannata.

MARIO SANT, BIRÛEBBUÌA

ÓADDIEM REPUBBLIKAN, RAÓAL ÌDID

Sur Editur, Nhar it-Tlieta 10 ta’ Novembru 2015 b’dispjaçir kbir innutajt Ωew© affarijiet differenti imma li ttnejn g˙andhom x’jaqsmu ma xulxin, proprju fuq iΩ-Ωamma tal-indafa jew in-nuqqas tag˙ha u lim©ieba krudili fuq ˙addiem rigward dan ix-xog˙ol fil-lokal ta’ Wied il-G˙ajn.

Fl-ewwel okkaΩjoni nnutajt trakk tal-©bir tal-iskart li, apparti li minnu kienet ˙ier©a ri˙a tinten seba’ pesti, kien hemm ˙addiem ta’ karna©©jon skur ji©bor wa˙du kwantità enormi ta’ boroΩ millgriΩi bieb bieb tul Triq il-Qaliet f’Wied il-G˙ajn u nassumi wkoll minn madwar il-lokal kollu. Biex ila˙˙aq dan il-povru ˙addiem kellu bilfors ji©ri l-˙in kollu wara t-trakk g˙ax is-sewwieq tat-trakk kien jidher mg˙a©©el peress li l-©bir kien qieg˙ed isir minn persuna wa˙da. L-ewwel in©abru lboroΩ il-griΩi min-na˙a wa˙da tat-triq imbag˙ad re©©a’ lura biex jag˙mel in-na˙a l-o˙ra, xog˙ol doppju u ˙in doppju. Jekk dan mhuwiex sfruttament tal-˙addiema ma nafx x’wie˙e jista’ jsejja˙lu. Is-soltu ma kull trakk tal-©bir tal-iskart ikun hemm mill-inqas Ωew© persuni ji©bru liskart biex b’hekk ikopru Ω-Ωew© na˙at tat-toroq f’inqas ˙in. Infatti dwar dan il-kuntrattur hemm ˙afna lmenti mir-residenti ta’ mal-Kunsill Lokali g˙all-fatt li l-iskart tag˙hom jibqa’ ma jin©abarx, tant li din il-kwistjoni kienet tqajmet f’wa˙da mil-laqg˙at tal-Kunsill.

Il-Kunsill g˙andu jwissi lill dan il-kuntrattur u jekk ikun hemm il-bΩonn jitterminalu l-kuntratt anke min˙abba l-im©iba deplorevoli fuq il-˙addiema. Verament tal-mist˙ija jekk il-Kunsill jippermetti li dan isir.

It-tieni lment huwa dwar l-iskart li hemm imxerred u mormi ma’ kullimkien fi Triq il-Qaliet.

Di©à smajt ˙afna lmenti fuq din it-triq u mhux biss, imma anke fuq toroq o˙rajn f’Wied il-G˙ajn.

X’inhu ji©ri f’dan il-lokal? Sa ftit ilu ftit li xejn konna nisimg˙u lmenti persistenti u kontinwi b˙al dawn fuq in-nuqqas ta’ ndafa fit-toroq. Ir-ritratti juru minn bnadi different l-iskart mormi bladdoçç fi Triq il-Qaliet. Jidher ovvju minn dawn ir-ritratti li t-toroq tal-lokal mhumiex jinkinsu ta’ spiss filwaqt li g˙andna nies irresponsabbli li jarmu barra qisu xejn mhu xejn. Veru nies bla kuxjenza!

RESIDENT IMWEÌÌA’, WIED IL-GÓAJN

Ir-razzett taL-markIÛ maLLIa tabone Sur Editur,

ITTRI kÓ

22|11|2015 15

kullhadd.com

INTORTAMENT SUR SIMON BUSUTTIL

Sur Editur,

Sur Editur, Il-President tal-Amerika Barack Obama, wara l-massakru fuq in-nies, qal lill-President ta’ Franza: “Trid issir ©ustizzja.”

Kieku sewwa qal, imma ˙add u xejn ma huwa ser i©ib dawk il-129 ru˙ li mietu (sa issa) lura mill-mewt jew dawk il-midrubin li g˙andhom çans imutu wkoll. IngliΩi, Amerikani, Bel©jani u o˙rajn mietu f’din ittra©edja.

Ma kienx xi terremot li qatilhom, iΩda sparaturi bl-addoçç b’arma qerrieda, l-Ak47. Kulma g˙amlu dawn in-nies kien li marru kunçert rock u minflok sabu ru˙hom g˙and il-˙allieq Tliet Maltin ukoll marru jaraw partita futbol bejn Franza u lÌermanja fi Stade’ de France iΩda waqt il-log˙ba bdew jisimg˙u affarjiet strambi. Meta ˙ar©u raw kullimkien mimli ambulanzi u pulizija. G˙aliex din l-krudeltà kollha? Massakru fuq nies li nqatlu tortament.

Dawn il-qattiela mill-ag˙ar temmew il-˙ajjiet ta’ nies innoçenti b˙al dak ir-ra©el li kien i˙obb jisma’ l-muΩika rock u mar kunçert, jew dik ilmara tqila li marret g˙al dan listess kunçert b˙ala l-a˙˙ar xewqa tag˙ha qabel it-twelid tat-tarbija. Kollha mietu qabel iΩ-Ωmien tag˙hom, maqtulin minn nies bla qalb. Kif tista’ teΩisti daqshekk ˙dura fil-bniedem u bejn nies li lanqas biss jafu lil xulxin. Il-Prim Ministru Malti wieg˙ed li f’Malta ser ikun hawn sigurtà eççezzjonali imma, ejjew ng˙iduha kif inhi, kul˙add jibΩa’ xi ftit, u birra©un. Dment li tibqa’ teΩisti lmibeg˙da, in-nies jibqg˙u jmutu intortament. X’hemm

a˙jar milli tispiçça din il-˙ruxija u tibda tirrennja l-paçi madwarna?

B’DISPJAÇIR, IL-BELT VALLETTA

Sur Simon Busuttil, xtaqt bdejt din l-ittra ‘g˙aΩiΩ Simon Busuttil’ imma jien m’iniex faççola. Int m’intix g˙aΩiΩ g˙alija g˙alkemm la nobog˙dok u lanqas nixtieqlek id-deni. Ara l-Prim Ministru u l-Kabinet kollu tieg˙u kollha j˙obbuk. X’ma j˙obbukx jekk, kif jg˙idu blIngliΩ: You have no chance in hell to win this coming election. Ólief tg˙ajjar lill-Prim Ministru ma tafx. Lanqas proposta wa˙da ma ssemmi, u bir-ra©un, g˙ax il-Gvern Laburista g˙amilhom qablek!

Kif g˙aΩlu lilek biex tkun Kap tal-OppoΩizzjoni huwa misteru! Mhux ser ng˙idlek li Beppe Fenech Adami u Mario Demarco huma xi kap-

olavuri, g˙ax wie˙ed ba˙nan biΩΩejjed biex jaqbeΩ g˙al kul˙add u meta ©iet is-sieg˙a tal-prova ˙add ma qabeΩ g˙alih, u l-ie˙or in a posh voice qed jipprova jimita lil missieru ming˙ajr ma jinduna li fil-˙ajja ma trid tikkopja lil ˙add u g˙andek tkun int.

Int, Simon, bis-sewwa u bid-dnewwa trid tirba˙ din lelezzjoni akkost ta’ kollox, imma kollu g˙alxejn g˙ax ilGvern Laburista niΩel fil-livell tal-poplu u jaf xi jrid il-poplu Malti. Int ma qed isemmi lebda proposti g˙ax kulma trid huwa l-poter; l-istess poter li kien jeΩisti qabel u li n-Nazzjonalisti kienu juΩawh biex i˙axxnu bwiethom. Int t˙obb il-poplu Malti? T˙obb il-poplu Malti meta kont ilek g˙oxrin sena biex iΩΩid ilpensjonanti!?

Gvernijiet

Nazzjonalisti ilhom jeΩistu g˙al 135 sena iΩda qatt ma ˙assew g˙all-poplu. Il-politiku suppost g˙andu ru˙; iΩda fejn kienet ir-ru˙ filpolitika tag˙hom? Ta˙seb li dawk li vvutaw Labour g˙allewwel darba g˙amluha b’çikka? Min jaf kemm kienu ilhom isofru u fl-a˙˙ar elezzjoni, biex jurukom li mhux se jibqg˙u mummji, ivvutaw lilna! Fl-a˙˙ar raw id-dawl u, jekk Alla jrid, fl-elezzjoni li ©ejja aktar u aktar nies se jaraw id-dawl – dawl li fe©© mill-korruzzjoni, qerq u kriminalità li kienet imçappsa mag˙kom. Gvern Laburista, Sur Busuttil, huwa dak kollu li int m’intix.

Grazzi Mulej.

VALERIE BORG, IL-BELT VALLETTA

16 22|11|2015

kullhadd.com

KÓ tA’ bArrA

KOALIZZJONI WIESGÓA? Dakinhar il-pulizija attakkaw appartament li fih kien jinsab Abdelhamid Abaaoud, militant Bel©jan li jidher li huwa l-mo˙˙ wara l-massakru tat-13 ta’ Novembru.

G˙al xi jiem il-forzi ta’ sigurtà ma kinux çerti jekk Abaaoud irnexxilux ja˙rab minn Franza. Madankollu, lawtoritajiet FrançiΩi saru jafu li huwa kien qieg˙ed fil-pajjiΩ u l-Erbg˙a qrib l-4.20 ta’ filg˙odu daru l-appartament fejn hu u xi militanti o˙ra kienu qeg˙din jin˙bew.

Skont l-awtoritajiet, il-pulizija sparaw madwar 5,000 tir matul dan il-konfront armat li dam g˙al ˙in twil u sewa l-˙ajja ta’ tliet militanti, illi wie˙ed minnhom kien Abaaoud stess. Fil-konfront mietet ukoll ilku©ina ta’ Abaaoud illi splodiet lilha nniffisha; mossa li però qatlet lilha biss.

Il-pulizija ma rrappurtaw l-ebda vittma ˙lief Belgian Shepherd ta’ seba’ snin bl-isem ta’ Diesel illi ©ibed is-simpatija ta’ eluf kbar ta’ nies bissagrifiççju tieg˙u.

MiΩuri ta’ sigurtà

Il-Gvern ta’ Franza kompla l-˙idma intensiva tieg˙u fl-a˙˙ar jiem biex jinnewtralizza l-elementi kollha tal-Istat IΩlamiku li qeg˙din joperaw fuq it-territorju FrançiΩ. Sadanittant, il-President Francois Hollande g˙addej bi sforzi diplomatiçi biex jipprova jg˙aqqad koalizzjoni internazzjonali li tattakka lil dan il-grupp terroristiku direttament fis-Sirja u l-Iraq.

LIAM GAUCI liam@kullhadd.com

Attakk li espona diversi nuqqasijiet Fl-attakk tat-13 ta’ Novembru mietu 129 persuna li l-ma©©oranza tag˙hom tilfu ˙ajjithom waqt li kienu qeg˙din jattendu kunçert f’Bataclan, sala fiççentru ta’ Pari©i.

L-attakk f’Bataclan, li beda qrib iddisg˙a ta’ billejl, sar minn persuni armati li baqg˙u de˙lin fis-sala wara li sparaw fuq diversi kafetteriji u stabbilimenti tal-ikel taΩ-Ωona. Barra minn hekk, kien hemm diversi attakki o˙ra, fost l-o˙rajn qrib Stade de France fejn kienet qieg˙da tintlab log˙ba ta’ ˙biberija bejn Franza u l-Ìermanja.

L-attakki ta’ Pari©i kkonfermaw il©udizzju ta’ bosta illi l-Istat IΩlamiku g˙adu attiv ˙afna u g˙andu preΩenza sostanzjali fl-Ewropa. Óare© ukoll çar illi l-kampanji mill-ajru li qeg˙din isiru fis-Sirja u l-Iraq mill-koalizzjonijiet internazzjonali s’issa ma kinux effettivi.

Mhux talli hekk, talli l-Istat IΩlamiku ˙abbar li dawn l-attakki saru b˙ala vendetta g˙all-operazzjonijiet militari li qeg˙din isiru kontrih fil-Lvant Nofsani. G˙aldaqstant, fl-istadju attwali jidher li l-kampanji mill-ajru tal-Istati Uniti, ir-Russja u l-alleati tag˙hom qeg˙din jesponu lill-Punent g˙al aktar periklu minflok inaqqsuh.

Se jing˙aqdu?

Din is-sitwazzjoni tidher li hija l-moti-

vazzjoni prinçipali g˙aliex Hollande talab g˙al laqg˙at mal-President talIstati Uniti Barack Obama, kif ukoll dak Russu Vladimir Putin. It-tama talGvern FrançiΩ tidher illi hija dik li jg˙aqqdu l-kampanji tal-Istati Uniti u r-Russja f’operazzjoni militari wa˙da.

L-attakki li wettqu l-koalizzjonijiet attwali kienu skordinati g˙alkollox u ming˙ajr g˙anijiet çari hekk kif iΩΩew© na˙at g˙andhom viΩjoni differenti ˙afna g˙all-futur tas-Sirja, speçjalment fejn g˙andu x’jaqsam ir-rwol tal-President Sirjan Bashar al-Assad.

Qabel l-attakki ta’ Parigi l-President Russu di©à kien offra li jsir xi tip ta’ koalizzjoni, però dubji dwar il-motivazzjonijiet tieg˙u u l-alleanza ta’ pajjiΩu ma’ Assad g˙amluha impossibbli li jsir xi tip ta’ ftehim. Dan hekk kif l-Amerikani ma jridux lil Assad ikun parti mill-futur politiku tas-Sirja min˙abba li jinsab akkuΩat b’g˙emil fil-konfront tal-oppoΩituri t i e g˙u li jmur kontra d-drittijiet umani.

Madankollu, Hollande qieg˙ed jittama li tal-inqas jirnexxilu jiffoka lattenzjoni ta’ Obama u Putin fuq lIstat IΩlamiku ming˙ajr ma jda˙˙al fin-nofs lil Assad. Dan se jipprova jag˙mlu l-©img˙a d-die˙la f’laqg˙at li s e jkollu maΩ-Ωew© mexxejja l©img˙a d-die˙la.

Jer©a’ jipprova PajjiΩ li jista’ jkun nieqes fl-operazzjonijiet fis-Sirja jaf ikun ir-Renju Unit h e kk kif il-Prim Ministru David Cameron g˙adu qieg˙ed ji©©ieled fil-

House of Commons biex jikseb lappo©© g˙al kampanja mill-ajru f’dan il-pajjiΩ.

Ir-Renju Unit di©à huwa impenjat f’kampanja militari f l - I r a q , p e r ò attentat ta’ Cameron biex jikseb lappo©© g˙al operazzjonijiet simili fisSirja fallew fl-2013 meta membri talGvern stess ostakolaw it-tentattivi tieg˙u.

Madankollu, il-P r i m M i n i s t r u Brittaniku esprima l-intenzjoni tieg˙u li jer©a’ jitlob l-approvazzjoni g˙al kampanja ta’ din ix-xorta kontra lIstat IΩlamiku bit-tama li l-massakru ta’ Pari©i jattira l-appo©© parlamentari neçessarju.

Soluzzjoni alter n a t t i v a g ˙ a l Cameron taf tkun dik li jipproponi jew jappo©©a riΩol u z z j o n i m i n Nazzjonijiet Uniti li t o ˙ l o q p j a n strate©iku fuq livell internazzjonali.

PoΩizzjoni ta’ din ix-xorta tista’ ssib lappo©© tal-Laburisti Brittaniçi wkoll hekk kif Jeremy Corbyn, il-mexxej ta’ dan il-partit, di©à qal li huwa jkun lest li jikkunsidra li jivvota malGvern jekk ikun hemm missjoni ta’ paçi bl-involviment tan-Nazzjonijiet Uniti.

Din il-possibbilt à , p e r ò , h i j a mxekkla mill-istess p r o b l e m i l i qeg˙din jimblukkaw l-alleanza bejn il-koalizzjoni Amerikana u dik Russa.

Il-fatt li opinjonijiet differenti dwar Assad jistg˙u jwasslu lil wie˙ed jew l-ie˙or biex juΩa l- veto fil-Kunsill ta’ Sigurtà tan-Nazzjonijiet Uniti jekk listrate©ija tmur kontra l-prijoritajiet tag˙hom.

Konfront vjolenti Sadanittant, fl-a˙˙ar jiem l-awtoritajiet FrançiΩi komplew bl-operazzjonijiet tag˙hom fuq livell nazzjonali biex jinnewtralizzaw kull element marbut mal-attakki tal-©img˙a l-o˙ra.

L-aktar operazzjoni intensiva kienet dik li se˙˙et fid-distrett ta’ St Denis, f’Pari©i, nhar l-Erbg˙a li g˙adda.

Sadanittant, il-Gvern FrançiΩ g˙addej ukoll b’kampanja politika fuq livell nazzjonali. Wara li ddikkjara li se jestendi l-istat ta’ emer©enza g˙al tliet xhur o˙ra, il-President Hollande talab l-appo©© tal-OppoΩizzjoni hekk kif se jkun qieg˙ed iressaq emendi kostituzzjonali li jag˙tuh g˙odod ©odda biex ji©©ieled it-terroriΩmu.

Permezz tal-emendi li se jipproponi, Hollande qieg˙ed ifittex li filfutur ikun evitat rikors g˙al stat ta’ emer©enza billi jin˙olqu alternattivi bl-g˙an speçifiku li ji©i mi©©ieled itterroriΩmu. Dawn jinkludu l-possibbiltà li titne˙˙a ç-çittadinanza lil individwi b’rabtiet mat-terroriΩmu, Ωieda fis-sorveljenza u l-introduzzjoni ta’ metodi aktar sofistikati biex ji©i nnewtralizzat it-traffikar tal-armi.

Hollande wieg˙ed ukoll li se jΩid ilpreΩenza tal-pulizija fil-pajjiΩ blimpjieg ta’ 5,000 uffiçjal ©did fis-sentejn li ©ejjin. Barra minn hekk, huwa ordna li ji©i rivedut il-proçess ta’ tnaqqis tal-persunal fl-armata, deçiΩjoni li mistennija twassal g˙arrekluta©© ta’ ftit aktar minn 30,000 suldat ©did sal-a˙˙ar tal-2016.

Il-Gvern FrançiΩ kien di©à beda jraΩΩan ir-ritmu ta’ tnaqqis fid-daqs tal-armata wara l-attakki ta’ Jannar.

L-ewwel indikazzjonijiet huma li mhix se tkun problema biex dawn ilmiri ta’ rekluta©© jintla˙qu hekk kif it-talbiet g˙al informazzjoni fuq is-sit elettroniku tal-armata FrançiΩa ttripplikaw minn 500 g˙al 1,500 kuljum minn meta se˙˙ew l-attakki.

Bidla fl-istrate©ija Meta wie˙ed jara l-istampa kollha, jidher li Franza g˙andha çans tajjeb li tikkonvinçi lil diversi pajjiΩi Ewropej biex ja˙dmu mag˙ha u l-Istati Uniti fuq xi forma ta’ kampanja militari blg˙an li l-operazzjonijiet tal-ISIS fisSirja ji©u innewtralizzati.

Dan g˙ax il-fatti tal-©img˙a l-o˙ra wrew b’mod çar illi l-mod kif kien qieg˙ed ji©i indirizzat it-terroriΩmu, kemm fuq livell nazzjonali, kif ukoll internazzjonali, ma kienx qed ikun effettiv biΩΩejjed, sitwazzjoni li ˙alliet diversi pajjiΩi esposti g˙al attakki qerrieda.

Madankollu, g˙adu mhuwiex çar jekk il-koalizzjoni li jridu l-FrançiΩi hix se tkun wiesg˙a daqskemm jixtiequ min˙abba l-fatt li l-prijoritajiet Russi fir-rigward tas-Sirja g˙adhom differenti minn dawk tal-Punent f’dan l-istadju. G˙aldaqstant, wie˙ed irid jara x’jo˙ro© mil-laqg˙at tal-©img˙a d-die˙la biex jifhem a˙jar x’se jkun id-destin ta’ din l-inizjattiva.

TA’ BARRA kÓ

22|11|2015 17

kullhadd.com

MINN MADwAR ID-DINJA VITTMA INNOÇENTI?

L-AÓÓAR PAZJENT

Minneapolis, l-akbar belt fl-istat Amerikan ta’ Minnesota, kienet ix-xena ta’ diversi protesti fil-jiem li g˙addew b’riΩultat ta’ kaΩ ie˙or fejn membri tal-forzi tal-ordni allegatament qatlu lil Jamar Clark, Ωag˙Ωug˙ ta’ karna©©jon skur.

Skont il-pulizija, l-uffiçjali sparaw fuq Clark meta dan ipprova jie˙u l-arma ming˙and wie˙ed minnhom.

Min-na˙a tag˙hom, diversi g˙aqdiet g˙ad-drittijiet çivili po©©ew fid-dubju din il-verΩjoni tal-fatti u qeg˙din jappellaw lill-awtoritajiet biex jippubblikaw filmati li jistg˙u jiççaraw is-sitwazzjoni. Madankollu, il-pulizija sostnew li m’g˙andhomx filmati f’idejhom li juru l-inçident mill-bidu sal-a˙˙ar.

Il-Guinea bdiet il-vja©© tag˙ha lejn il-mira li tkun iddikkjarata ˙ielsa mill-Ebola hekk kif tarbija ta’ 21 ©urnata ©iet ikkurata minn din l-infezzjoni. It-tarbija, li jisimha Nubia, kienet l-unika persuna infettata fil-pajjiΩ sa nhar it-Tlieta. Filwaqt li ommha mietet bl-Ebola, Nubia kienet salvata permezz ta’ trattament speçjali li ng˙atat f’façilità amministrata mill-g˙aqda Medecins Sans Frontieres.

Sabiex tkun meqjusa b˙ala ˙ielsa mill-Ebola, il-Guinea ma tridx tirre©istra kaΩ ©did ta’ din l-infezzjoni g˙al sitt ©img˙at.

ASSEDJU FIL-MALI

SEJBA INTERESSANTI

Estremisti IΩlamiçi li affilijati mal-gruppi ©i˙adisti Al Mourabitoun u al-Qaeda wettqu attakk fuq lukanda f’Bamako, il-belt kapitali tal-Mali, illi swiet il-˙ajja ta’ 19-il persuna. L-attakk beda l-Ìimg˙a filg˙odu meta xi estremisti faqg˙u barriera tas-sigurtà li kienet qieg˙da tipprote©i l-lukanda Radisson Blu ta’ Bamako u bdew jisparaw bl-addoçç madwarhom.

Wara ftit ˙in da˙lu fil-lukanda u ˙adu madwar 190 persuna osta©©. L-assedju ntemm disa’ sig˙at wara permezz tal-intervent tal-forzi speçjali lokali u internazzjonali li lliberaw 170 osta©©.

Arkeologi Ûvizzeri ˙abbru s-sejba ta’ 4,166 munita tal-fidda u l-bronΩ ta’ Ωmien ir-Rumani, li probabbilment idda˙˙lu fiç-çirkulazzjoni madwar 300 sena Wara Kristu. Il-muniti nstabu minn bidwi li nnota xi ˙a©a tleqq fil-˙amrija tal-©nien taç-çirasa tieg˙u f’Lulju li g˙adda.

Huwa mill-ewwel issuspetta li kienu muniti ta’ Ωmien ir-Rumani hekk kif riçentement kien instab villa©© ta’ dan l-istess perjodu. G˙aldaqstant, huwa g˙arraf xi arkeologi lokali illi skavaw iΩ-Ωona u kkonfermaw is-suspetti tieg˙u wara diversi xhur ta’ riçerki.

JIRRITORNA F’PAJJIÛU

BANDIERA ÌDIDA?

Il-President tal-Jemen Abd Rabbuh Mansur Hadi rritorna f’Aden wara diversi xhur fl-eΩilju fl-Arabja Sawdija. Skont il-Gvern tieg˙u, din id-deçiΩjoni ttie˙det hekk kif il-President xtaq imexxi l-kampanja tal-forzi leali lejh illi b˙alissa qeg˙din jersqu lejn il-kapitali Sana’a biex jo˙duha lura minn idejn ir-ribelli Houthi.

Madankollu, fl-a˙˙ar jiem l-armata tal-Jemen u l-alleati Sawditi tag˙hom ©arrbu diversi telfiet kontra l-Istat IΩlamiku. Fil-fatt, jidher li dan il-grupp terroristiku internazzjonali qieg˙ed isir fattur dejjem aktar importanti fi gwerra li ori©inarjament kienet biss bejn forzi Jemeniti.

Fi New Zealand bdiet il-votazzjoni f’referendum biex tintag˙Ωel bandiera ©dida g˙al dan il-pajjiΩ. Il-proçess biex issir din it-tranΩizzjoni beda hekk kif il-Prim Ministru John Key sostna li l-bandiera attwali tirrifletti wisq il-passat kolonjali tal-pajjiΩ. Barra minn hekk, Key esprima l-fehma li din il-bandiera preΩenti tixbah wisq lil dik tal-Awstralja.

Dan ir-rawnd ta’ votazzjoni se jintemm f’Diçembru u se jag˙Ωel biss l-aktar disinn alternattiv popolari. Fl-2016 se jsir referendum ie˙or fejn il-poplu se jag˙Ωel bejn il-bandiera attwali u l-aktar disinn li jikseb voti fl-ewwel votazzjoni.

18 22|11|2015

MILL-ISTORJA

kullhadd.com

lanza bejn il-bojod u l-Indjani, u kliem u versi ‘ja˙arqu’ kienu barra minn posthom.

F’Jum ir-Ringrazzjament tal1970 saret l-ewwel mixja ta’ protesta organizzata millUnited American Indians of New England, jew UAINE. Ilkelliem prinçipali f’din ilprotesta kien Wasmutta James, li qara d-diskors li kienu ççensurawlu. Mill-1970 ’il quddiem, kull sena ti©i organizzata mixja sal-Blata ta’ Plymouth, li tibda’ mat-tokki ta’ nofsinhar tar-raba’ Óamis tax-xahar ta’ Novembru; iljum ta’ ringrazzjament g˙al min ˙akem din l-art huwa ljum ta’ luttu g˙al min inqatel biex insterqitlu artu u l-identità tieg˙u.

n˙arsux lura lejn l-istorja talIndjani bla ma n˙ossu niket u g˙afsa ta’ qalb g˙al dak li ©arrab il-poplu indi©enu Amerikan.”

Sa minn qabel ma kkolonizzaw dan il-kontinent, il-bojod kienu jinΩlu fuq ix-xtut tadDinja l-Ìdida u ja˙tfu familji s˙a˙ Indjani biex ibig˙uhom b˙ala ilsiera fl-Ewropa g˙al 220 xelin ir-ru˙ (valur Brittaniku antik). Mal-inΩul tag˙hom fuq l-art, l-ewwel bojod pijunieri serqu l-oqbra tal-antenati Indjani u l-˙aΩna ta’ qam˙irrun u faΩola lesta biex l-Indjani jg˙addu biha tul ix-xitwa kies˙a.

Massasoit, il-kap tat-tribù Wampanoag ta’ dak iΩ-Ωmien, u niesu, xorta wa˙da laqg˙u b’dirg˙ajhom miftu˙in lil dan il-grupp ta’ Brittaniçi li waqqfu l-ewwel belt li semmew Plymouth ta’ New England.

Skont Wamsutta James, dan kien l-ikbar Ωball li g˙amlu lantenati tieg˙u g˙ax dakinhar kien il-bidu tat-tmiem g˙allIndjani b˙ala poplu ˙ieles.

Dak li se˙˙ fl-ewwel ˙amsin sena minn meta l-bojod rifsu fuq l-art tal-Wampanoag ma jistax jibqa’ ji©i injorat millistoriçi tal-lum, li jkomplu jbellg˙u verΩjoni ta’ storja sterjotipata ta’ ˙biberija u fratellanza bejn l-ewwel ‘pellegrini’ bojod u l-Indjani; ilverità hija ˙afna ’l bog˙od minn hekk.

Diskors iççensurat

L-ewwel kolonji

G˙alfejn waqa’ ta˙t il-mannara taç-çensura d-diskors ta’ Wamsutta? Il-kap tat-tribù Wampanoag beda biex qal li qed jikteb b’emozjonijiet im˙allta. “Filwaqt li niççelebraw l-anniversarju ta’ bidu ©did g˙all-bniedem abjad flAmerika, ma nistg˙ux ma

Kienu di©à fallew Ωew© attentati preçedenti biex jitwaqqfu kolonji Brittaniçi fuq il-kontinent ©did. L-ewwel grupp ta’ r©iel u nisa waslu fil-Carolina ta’ Fuq fl-1588. Twaqqfet kolonja fuq il-gΩira ta’ Roanoke mill-esploratur Sir Walter Raleigh, liema kolonja

KITBA TA’

MARY CHETCUTI

JUM NAZZJONALI TA’ LUTTU Iç-çelebrazzjonijiet ta’ Jum irR i n g r a z z j a m e n t (Thanksgiving) tal-1970 kienu se jkunu speçjali g˙ar-ra©uni li dan l-avveniment kbir flistorja tal-Istati Uniti talAmerika kien se jag˙laq 350 sena. Il-kumitat organizzattiv fil-belt ta’ Plymouth, Massachusetts, fi New England, bdew bil-preparamenti minn kmieni sabiex fitraba’ Óamis ta’ Novembru, iddata uffiçjali ta’ din il-festa pubblika annwali, il-komunità tiççellebra mag˙quda b˙alla˙wa.

L-organizzaturi stiednu lil Wamsutta (Frank B. James), kap tat-tribù indi©enu Indjan Wampanoag, sabiex i˙ejji diskors g˙al waqt ikla talokkaΩjoni. Wara li lesta ddiskors tieg˙u, Wamsutta ntalab jg˙addih lid-Dipartiment tal-Kummerç Re©jonali sabiex huma jkunu jistg˙u j˙ejju xi avviΩi g˙all-gazzetti lokali.

Kienet skuΩa fjakka. Ìranet wara, Wamsutta James irçieva risposta li ma kienx se jit˙alla jaqra d-diskors li kiteb g˙ax, skont l-organizzaturi, dan kien se jkun anniversarju ta’ fratel-

ntilfu t-traççi tag˙ha fl-eqqel tal-gwerra Anglo-Spanjola. Iddestin tal-kolonja ta’ Roanoke jew, kif baqg˙et tissejja˙, ilkolonja mitlufa, g˙adu mg˙addas f’misteru sal-lum.

It-tieni attentat ta’ kkolonizzar Brittaniku sar fl-1607 meta ftit iktar minn mitt ru˙ tniΩΩlu l-art wara vja©© bil-ba˙ar xitwi u qalil. Dawn komplew il-vja©© tag˙hom b’dg˙ajjes Ωg˙ar fuq ix-xmara James biex da˙lu aktar ’ il ©ewwa. Meta waslu fid-destinazzjoni tag˙hom bnew fortizza talinjam u semmewha Jamestown; kienu beΩg˙ana minn attakki tal-Ispanjoli u Indjani nattivi ta’ Virginia. Flewwel xitwa mietu nofs il-kolonizzaturi konsegwenza ta’ mard, attakki tal-Indjani u nuqqas ta’ ikel. Is-sena ta’ wara l-art in˙akmet minn nixfa kbira u l-˙sad kien miΩeru.

Illum, arkeologi sabu evidenzi li twettqu atti ta’ kannibaliΩmu sforz id-disperazzjoni li ˙akmet lil dawn il-pijuniera.

MaΩ-Ωmien Jamestown ©ie abbandunat.

Il-pijunieri li waqqfu l-kolonja ta’ Plymouth g˙amluha çara mill-bidu nett li huma kienu hemm biex jie˙du l-art, ja˙dmuha u jkattru fuqha.

Meta l-Indjani Wampanoag indunaw li qed tinsterqilhom arthom u rrea©ixxew, bdew jinqatlu bil-gzuz.

Daqs ˙amsin sena wara waslu lPuritani mill-Ingilterra.

Mag˙rufin g˙all-˙ruxija reli©juΩa li kienu jipprattikaw ma’ nieshom, dawn g˙amluh dmir tag˙hom li jikkonvertu lill-Indjani Wampanoag. LIndjani, meqjusin mill-Puritani b˙ala slava© imxajtna, ©ew im©ieg˙la j˙addnu l-fidi Kristjana Puritana ta˙t tortura.

Talli baqg˙u jitolbu lill-ispirti tag˙hom u jilbsu amuleti

kÓ MILL-IsTOrJA

tradizzjonali, ing˙ataw ilmewt bl-akkuΩa ta’ ma©ija tax-xitan.

Battalji mat-tribujiet Indjani IΩ-Ωmien gerbeb u l-popolazzjoni tal-bojod kompliet tikber u tespandi t-terrotorju tag˙ha fuq art tal-Indjani. Ìew mi©©ielda battalji kbar mattribujiet Indjani. Da˙let finnofs l-armata tal-Istati Uniti u wettqet massakri s˙a˙ minn ir©iel, nisa u tfal ta’ kull tribù.

Darba fost l-o˙rajn, il-poplu indi©enu Indjan sab ru˙u jg˙ix f’riservi mag˙Ωula g˙alih mill-bojod. L-immigrazzjoni u Ωvilupp urban ©abu eskluzjoni s˙i˙a g˙at-tribujiet Indjani Amerikani. Ìew iddiskriminati b’kull mezz u f’kull settur, inkluΩi l-edukazzjoni u xxog˙ol. Kienu ttimbrati çittadini tat-tielet u r-raba’ klassi. Li ma kienx g˙ad-determinazzjoni tal-poplu kollu Indjan, kienu jitilfu l-identità taghom ukoll, imma b’kura©© patrijottiku kbir Ωammew l-ilsien, ilkultura u l-fidi tal-antenati tag˙hom.

Il-protesta g˙ad ti©i fi tmiema? Il-United American Indians of New England itennu li l-protesta annwali ti©i fi tmiema meta tispiçça ddiskriminazzjoni razzjali kontrihom u kontra minoranzi etniçi o˙rajn fl-Amerika.

Huma jis˙qu li l-protesta tag˙hom tispiçça meta arthom ma tkomplix timrad bl-industrija tal-bojod u meta l-Indjani Amerikani jkunu sovrani fuq arthom.

Sakemm jasal dak iΩ-Ωmien, kull raba’ Óamis ta’ Novembru l-UAINE i˙arsu jum ta’ luttu g˙all-antenati tag˙hom u jfakkru lid-dinja li g˙adha ma saritx ©ustizzja mag˙hom.

pErsOnALITÀ KÓ

22|11|2015 19

kullhadd.com

ILU ATLETA KWAÛI ÓAJTU KOLLHA RAMONA

PORTELLI TINTERVISTA LIL DONATELLO

PISANI Sit elettroniku: www.ramonaportelli.com Email: ramonaportelli@hotmail.com

Normalment il-bniedem dejjem ifittex kif ser jidher a˙jar u j˙ossu b’sa˙˙tu. Ftit kura©© ming˙and persuni o˙ra jista’ jkun ta’ aktar g˙ajnuna, g˙alkemm bi ftit sforz jista’ jirnexxilu wa˙du. Dan l-a˙˙ar iltqajt ma’ Donatello Pisani, li qed jg˙in u jimmotiva persuni o˙ra biex jidhru u j˙ossuhom a˙jar.

Donatello joqg˙od ix-Xag˙ra G˙awdex, però huwa proprja minn Ta’ Sannat. G˙andu 42 sena u m i Ω Ω e w w e © b’Ωew©t itfal. Xog˙lu huwa Kap EΩekuttiv fl-akbar façilità ta’ fitness li hemm f’G˙awdex b˙alissa u l-unika post f’G˙awdex li jispeçjalizza f’Life Performance Coaching.

Ta’ min jg˙id li Donatello huwa wkoll spiΩjar, body builder , espert fin-nutirizzjoni, life performance connoisseur speçjalizzat fil-physical conditioning u athletic performance , u fl- area ta’ fat metabolism u muscle building. Fil-fatt, qatta’ kwaΩi l-a˙˙ar ˙amsa u g˙oxrin sena jispeçjalizza filpassjoni tieg˙u li hija l-arena tas-sa˙˙a u fitness.

Donatello ilu atleta kwaΩi ˙ajtu kollha. “Bdejt nilg˙ab il-futbol minn età Ωg˙ira, imbag˙ad ippruvajt ˙afna sports ie˙or b˙al volleyball, basketball, u tenis, fejn kont iç- champion ta’ G˙awdex g˙al b o s t a s n i n , kif ukoll kont nilg˙ab fl-og˙la diviΩjonijiet ta’ Malta. Però, minn età Ωg˙ira kien dejjem jog˙©obni ˙afna l- bodybuilding . Kont dejjem affaxxinat kif wie˙ed jista’ jiΩviluppa l-fiΩiku tieg˙u qisu skultur qed jo˙loq statwa, fejn int ikollok kontroll fuq kif tibni l-muskoli u to˙loq fiΩiku bilançjat u sabi˙. Ftit wara li bdejt nittrenja l-bodybuilding, skoprejt li dan ma kienx biss mod li tibni ©ismek, però kien metodu effettiv ˙afna biex dak li jkun iΩomm b’sa˙˙tu u jbieg˙ed ˙afna mard li llum sfortunatament hawn ˙afna minnu, b˙al obeΩità, attakki tal-qalb, kolesterol g˙oli, pressjoni g˙olja u sa˙ansitra dimenzja. KwaΩi mill-bidu li bdejt nittrennja u nistudja fuq resistance training , skoprejt li kelli wkoll passjoni kbira biex ng˙allem lil ˙addie˙or dwar kif g˙andu jittrenja sew, jiekol s e w w a u j i e ˙u ˙sieb sa˙˙tu. Minn dakinhar g˙addew kwaΩi 25 sena issa, u g˙adni sal-lum blistess passjoni u m˙abba g˙al din il-professjoni. Innar f’qalbi baqa’ dejjem jaqbad u g˙adni sal-lum inqum minn ©os-sodda eçitat biex nibda ©urnata o˙ra nag˙ti din il-ma©ija lil persuni li jixtiequ verament jibdlu ˙ajjithom,” beda jg˙idli.

lemi, biΩg˙at, u ˙sibijiet li jkollu. Ma tistax tg˙in persuna jekk int ma tiddedikax ˙in biex tie˙u ˙sieha kif suppost. Dan, fih inniffsu, huwa garanzija ta’ suççess fil-programm.”

Fil-fatt, g˙andhom rata ta’ suççess mhux biss temporanja, imma wara li jispiçça l-programm ukoll. “Lil dak li jkun inkunu tajnieh l-g˙odda neçessarja biex, anke wara li l-programm ikun spiçça, jista’ jkompli fi triqtu lejn is-suççess personali kif ukoll lejn ©isem aktar b’sa˙˙tu. Huwa min˙abba f’hekk li jkollna klijentela mhux biss minn G˙awdex imma anke minn Malta. Dan jag˙ti idea tal-qawwa tal-programm tag˙na meta wie˙ed ikun lest li jitla’ tlieta jew erba’ darbiet fil-©img˙a minn Malta biex ikun hawn mag˙na. Mhux vja©© qasir, g˙alhekk jien nirrispetta ˙afna lil min lest jag˙mel hekk u nkun ferm iktar determinat li nag˙ti mill-aktar attenzjoni, g˙ajnuna u tag˙lim possibbli.”

Ming˙ajr bidla minn ©ewwa, ma jistax ikollok bidla minn barra Ta’ min jg˙id li l-programm li jimxi bih Donatello fil-façilità tal-fitness tieg˙u jiffoka mhux biss fuq itta˙ri© fiΩiku tal-persuna, imma fuq affarijiet ferm iktar importanti, b˙all-perspettiva mentali u emozzjonali ta’ dak li jkun. “Óa©a li wie˙ed g˙andu jΩomm f’mo˙˙u hija li persuna mhux verament tkun qed tmur il-gym biex tidher isba˙, imma g˙ax mhux kuntenta biha nnifisha. Din hija xi ˙a©a fundamentali, imma sfortunatament xi hija ˙a©a li 95% mill-programmi kollha li hawn ma jag˙tux kasha.

Din hija wa˙da mir-ra©unijiet g˙aliex ikun hawn attrition rate kbira fis-s˙ubuja – fil-fatt, kwaΩi 85% minn dawk kollha li jibdew jittrennjaw jer©g˙u jiefqu bejn ir-4 u t-8 ©img˙a wara li jkunu bdew.

Ovvjament, hemm ra©uni valida wara dan il-fatt – g˙ax ˙afna mill-programmi jindirizzaw biss ilfaççata tal-problema, li hija d-dehra u t-ta˙ri© talpersuna biss. Il-kawΩa vera tal-problemi interni, ji©ifieri kif ja˙sibha u kif i˙ossha dak li jkun, ma ji©ux indirizzati, allura l-persuna tibqa’ tara l-affarijiet dejjem bl-istess mod, ta˙sibha l-istess u tasal g˙all-istess konkluΩjonijiet. Ming˙ajr bidla minn ©ewwa ma jistax ikollok bidla minn barra,” sostna mieg˙i Donatello.

Donatello u l-grupp tieg˙u ja˙dmu ma’ gruppi Ωg˙ar sabiex jag˙tuhom 120% u jkunu kollha kuntenti bir-riΩultati li qed jiksbu. “Fil-fatt, jien inkun naf lil kull klijent individwali tag˙na b’ismu, ilfamilja tieg˙u u l-istorja personali tieg˙u, bil-prob-

Il-mixi huwa baΩikament ˙ela ta’ ˙in!

Xi ˙a©a kurjuΩa li g˙addieli Donatello hija dwar dawk li jmorru jimxu: skont hu, huwa ˙ela ta’ ˙in.

Ridt inkun naf g˙aliex, skont hu, dan mhux effettiv. “Punt tajjeb. Ejja niççaraw ˙a©a mill-bidu. Ilfatt li ˙a©a tkun mog˙tija b˙ala dogma, jew tkun ilha ting˙ata, jew tkun ir-risposta standard, ma jfisser bl-ebda mod li tkun korretta; tfisser biss li dik hija r-risposta l-komda li dak li jkun fettillu tak.

Mela, ejja naqbdu fuq il-mixi. Il-©isem uman jirrispondi g˙al eΩerçizzji b’effetti li jkunu msej˙a cumulative , ji©ifieri trid dejjem iΩΩid aktar stress biex il-©isem jibqa’ jirrispondi. Dan g˙ax il-©isem uman jadatta ferm malajr g˙al stress u, fl-inqas ˙in possibbli, jara kif jag˙mel biex l-istess ammont ta’ xog˙ol jag˙mlu billi ja˙li ˙afna inqas ener©ija.

Mela, dan jag˙tina Ωew© problemi baΩiçi fil-mixi b˙ala eΩerçizzju. L-ewwel ˙a©a l-mixi huwa very low stress exercise , ji©ifieri ma jag˙ti kwaΩi xejn xog˙ol lill-©isem x’jag˙mel. G˙alhekk, filwaqt li dejjem a˙jar milli wie˙ed joqg˙od ixxamplat fuq is-sufan jiekol il-crisps, fi ftit ©ranet il-©isem jadatta u l-mixi ma jibqa jag˙mel kwaΩi ebda tip ta’ effett.

It-tieni problema hija li l-mixi baΩikament kulma jolqot huwa l-pexxul (in-na˙a ta’ wara tal-qaΩba tas-sieq) li huwa biss muskolu wie˙ed, u muskolu kemxejn Ωg˙ir fejn muskoli o˙ra. Allura, il- work to effect ratio (ix-xog˙ol li qed jag˙mel ikkomparat mar-riΩultat li qed jag˙tik) ser ikun ˙aΩin ˙afna.

Tag˙tih ˙afna u jroddlok lura ftit. Dan kollu jfisser li, b˙ala mode of exercise , il-mixi huwa baΩikament ˙ela ta’ ˙in. Jekk int ser tinvesti tletin minuta sa sieg˙a tliet darbiet fil-©img˙a biex tag˙mel xi ˙a©a, jag˙mel wisq aktar sens tqatta’ dan il-˙in f’xi ˙a©a li ser tag˙tik ˙afna riΩultati. Kieku x’tippreferi, tinvesti €10 u taqla’ €15 jew tinvesti €10 u taqla’ €200?” staqsa Donatello.

“Naturalment, ˙afna mhux ser jaqblu mieg˙u u jg˙idu li bil-mixi rnexxielhom iΩommu ru˙hom tajjeb. Mitt darba u elf. Meta tkun dejjem bilqieg˙da u tibda kwalunkwe eΩerçizzju, dan dejjem ser ja˙dem fil-bidu. Però, kif g˙edna, imbag˙ad il©isem joqg˙od u jistag˙©na.”

D a w w a r t i s - s u © © e t t f u q i l - bodybuilding u Donatello infurmani li, aktar milli sport, g˙alih huwa mod ta’ kif wie˙ed jg˙ix. “Il- bodybuilding huwa mod ta’ ˙ajja u huwa l-arlo©© ta’ kif inqassam ˙ajti. G˙adni sal-lum nittrennja regolari kuljum u nista’ ng˙id li anke fl-età ta’ 42 sena qieg˙ed fl-a˙jar kundizzjoni li qatt kont. Jien g˙amilt Ωmien nikkompeti hawn Malta fejn dejjem kelli riΩultati tajbin u spiççajt mal-ewwel erbg˙a ta’ Malta f’kategoriji dejjem akbar. Bdejt middleweight, fejn fl-ewwel kompetizzjoni tieg˙i kont irba˙t ilJuniors u n-Novices, il-kategorija tieg˙i, kif ukoll Best Posing Routine u ©ejt it-tielet minn Malta – riΩultat tajjeb meta dejjem qaluli li meta tkun G˙awdxi g˙alxejn tikkompeti Malta – u komplejt dejjem tiela’: light-heavyweight u mbag˙ad heavyweight . Kelli x-xorti wkoll li nirrappreΩenta lil Malta fi tliet kompetizzjonijiet internazzjonali kbar: Mr Europe, Mr World u Mr Universe. Il-livell ta’ kompetizzjoni hawn ikun inkredibbli u, g˙alkemm ma rnexxilix nikseb ebda titlu, kienu esperjenzi li g˙enuni ˙afna u ma ninsihom qatt.”

Fi kliemu stess, is-sabi˙ tar- resistance training huwa li din hija dixxiplina li tista’ tibqa’ tipprattikaha ˙ajtek kollha. Fil-fatt, Donatello g˙andu klijenti ta’ aktar minn 70 sena, u anke 80 sena, li j˙abbtuha sewwa ma’ nies ferm iΩg˙ar minnhom fletà. “G˙aliex le? Il-bniedem mhux veru jixjie˙ – ilbniedem jitg˙aΩΩen u din hija r-ra©uni g˙aliex ©ismek jispiçça u timrad. Jekk temmen fik innifsek u fil-˙olm tieg˙ek, u lest li ta˙dem g˙alihom biss˙i˙, xejn mhu impossibli,” sa˙aq Donatello.

Fl-a˙˙ar nett, Donatello g˙adda dan il-messa©©: “Huwa d-dmir tag˙kom li tie˙du ˙sieb sa˙˙itkom.

Ma tistax tag˙ti milli ma jkollokx. Trid tkun b’sa˙˙tek biex tag˙ti s-sa˙˙a, u fer˙an biex tag˙ti l-fer˙. Dik is-sieg˙a li tqatta’ tie˙u ˙sieb sa˙˙tek hija l-unika sieg˙a fil-©urnata li qed tinvesti fik inniffsek. UΩaha u titlifhiex. Din g˙alik; mhux g˙all- partner , jew g˙at-tfal, jew g˙all-©enituri.

Dawk tista’ tie˙u ˙siebhom ferm a˙jar wara li int tie˙u ˙sieb tieg˙ek innifsek. Issa qumu minn hemm ˙a n˙arrku dawk il-muskoli u nag˙mlu ddinja tag˙na,” temm jg˙id.

20 22|11|2015

kullhadd.com

KÓ fEAtUrE

KNEJJES U KAPPELLI MIBNIJA MILL-INGLIÛI Kitba ta’

JOSEPH SCICLUNA Il-biçça l-kbira tas-suldati li kienu jintbag˙tu hawn Malta kienu Metodisti. G˙all-˙abta tal-1823 kien hawn tliet re©imenti u madwar 120 artillier – suldati fuq ilkanuni. U˙ud minnhom kienu jiltaqg˙u u jattendu g˙as-servizz reli©juΩ f’post flIsla. O˙rajn kienu jmorru fiddar ta’ çertu Everard, li kien sur©ent fl-Armata, u fi kmamar mikrija fil-Belt u lFurjana.

L-ewwel post li kien jintuΩa b˙ala knisja mill-Metodisti kienet dar Ωg˙ira: Nru 55, Triq Brittanja, fil-Belt Valletta. Din kienet inxtrat ming˙and il-Gvern mill-qassis Keeling, li kien ©ie Malta flimkien mal-mara fl-1825.

Qabel ma xtrah, Keeling kien jorganizza servizz ta’ talb kull nhar ta’ Óadd fl-Isla.

Fis-sena 1729, Charles Wesley kien waqqaf moviment fost iΩ-Ωg˙aΩag˙ filkulle©© ta’ Oxford; dan kien il-bidu tal-knisja Metodista.

Wesley kien i˙e©©i©hom jistudjaw il-Bibbja u g˙allewwel dawn kienu jmorru jippritkaw fil-pjazez sakemm, mal-mewt ta’ Wesley fl 1791, infirdu miç-Church of England.

F’Malta kienu jinbew biss knejjes g˙all-Insara Kattoliçi. l-uffiçjal kmandant tarre©iment tal-in©inieri kien g˙amel talba g˙al permess biex tinbena knisja g˙allProtestanti viçin il-˙abs lantik ta’ Ωmien il-Kavallieri fil-Belt Valletta.

Il-Maltin jisfrattaw çerimonji tal-Protestanti Fis-sena 1826 ©ie Malta rReverendu William Rule flimkien mal-mara u mar joqg˙od f’post f’Bormla, li qabel kien jg˙ix fih irReverendu Keeling. Dan Rule mhux l-ewwel darba kien ji©i ssuttat bil-©ebel u jing˙ad li xi Maltin kultant kienu jippruvaw iqajmu nkwiet f’çerimonji li kienu jsiru mill-Protestanti.

Sa˙ansittra, darba minnhom kellhom jisse˙ju s-suldati armati bl-ixkubetti biex iΩommu l-kwiet waqt funeral ta’ Malti li kien qaleb Protestant. Xi Maltin li kienu jattendu g˙al servizz talMetodisti kienu ji©u insultati, u l-Knisja Kattolika f’Malta kienet ta’ sikwit twissi lillpoplu biex ma jag˙tix kas ittag˙lim ta’ reli©jonijiet o˙ra.

Sadanittant Rule mar Ìibiltà u Keeling telaq lejn lIngilterra.

G˙all-˙abta tal-1840, ilmembri li kienu jie˙du sehem f’çerimonji mal-Knisja Metodista bdew jonqsu ©mielhom peress li xi re©imenti kienu ˙allew Malta u ©ew stazzjonati fil-West Indies. Min˙abba f’hekk, ilqassis Jenkins, li kien jie˙u ˙sieb, telaq minn Malta u lpost Nru 55, Triq Brittanja ©ie mixtri mill-Free Church of Scotland g˙al £900.

Kellhom jg˙addu kwaΩi erg˙bin sena biex il-knisja tal-Metodisti tifta˙ fil-Furjana

u tibda toffri servizz lillmembri tag˙ha kif se naraw aktar ’l isfel.

F’Marzu tas-sena 1851 wasal ir-re©iment Durham Light Infantry. U˙ud mis-suldati li kienu Metodisti bdew jiltaqg˙u biex iqajmu interess u jΩidu l-membri biex jattendu g˙al-laqg˙at tag˙hom.

Sadanittant, fet˙et sala kbira fil-Birgu fejn is-suldati u lba˙rin kienu jin©abru g˙al xi funzjoni. Dan kien il-bidu ta’ sensila ta’ djar li maΩ-Ωmien infirxu madwar ˙afna postijiet barra minn Malta. Aktar tard, mal-wasla ta’ aktar suldati f’Malta, bdiet tin˙ass il˙tie©a li tinbena knisja g˙al dawk li riedu jsegwu sservizz reli©juΩ.

Il-qassis William Shaw Caldecott, li ©ie millMauritius, kien qieg˙ed ja˙dem bis-s˙i˙ fost is-suldati biex i˙ajjarhom jattendu g˙all-funzjonijiet, u kera post akbar fi Strada Stretta, il-Belt Valletta. Kienu wkoll isiru Ωwi©ijiet fil-knisja ta’ ˙dejn il-©nien tal-Barrakka ta’ Fuq.

suna. Kienet t˙allset issomma ta’ madwar £4,000 biex inbniet, u kienet lewwel bini f’Malta mg˙ammra bis-sistema talelettriku.

Snin wara, fl-1907, bdiet tinbena dar ma©enb il-knisja

Pietà meta miet fl-1915. Wara s-sebg˙inijiet il-knisja ©iet f’idejn il-Gvern u fet˙et b˙ala post fejn ji©u organizzati wirjiet kulturali u jkun hemm ukoll xi daqq ta’ muΩika klassika g˙all-pubbliku. Id-dar li llum tilqa’ l-

flus ˙alli tinbena knisja biex taqdi l-˙ti©ijiet tan-nies tallokal. Il-knisja bdiet tielg˙a fis-sena 1867 u swiet issomma ta’ £4,000. Il-binja li llum qieg˙da fi Triq Rodolfu f’Tas-Sliema tixbah ˙afna lknejjes li wie˙ed isib f’xi

Il-knisja tal-Barrakka ta’ Fuq Ix-xog˙ol tal-bini beda fissena 1855 u sentejn wara kienet lesta. Mibnija fit-tul fuq stil kassiku, kienet isservi b˙ala skola matul il-©img˙a, u kull nhar ta’ Óadd kien ikun hemm servizz reli©juΩ g˙an-nies tas-servizzi. Ilknisja ©iet iddisinjata u mibnija mill-Korp tar-Royal Engineers. Is-saqaf miksi bilblata tal-lavanja mqieg˙ed fuq struttura tal-injam tassi©ra tal-ballut u tal-a˙mar.

MaΩ-Ωmien sarulha dekorazzjonijiet, tpo©©a madum ©did tal-art, artal, pulptu u fonti tal-ir˙am. Kien hemm ukoll erbatax-il pittura ta’ Giuseppi Calì li llum qeg˙din fil-kappella Ortodossa fil-palazz ta’ Sant’Anton.

Fost l-affarijiet prezzjuΩi li kien hemm f’din il-knisja, naqraw li ©ie irregalat kalçi tal-fidda mill-qassis Edward Sabin u li dan kienet tag˙tulu Florence Nightingale biex jag˙mel uΩu minnu meta kien l-isptar ta’ Scutari matul il-Gwerra talKrimea. Ing˙alqet g˙all˙abta tas-sena 1950 biex setg˙u jattendu suldati u ba˙rin g˙all-wiri tal-films u Ωfin. Aktar tard bdiet tintuΩa mid-dipartiment tal-posta, u fl 1990 sarulha tibdiliet flistruttura biex illum hija lMalta Stock Exchange.

Il-bini tal knisja tal-Metodisti fil-Furjana u d-Dar Connaught Fis-sena 1881 beda l-iskavi u wara ˙afna qtig˙ il-qalb u ©bir ta’ flus, il-knisja fet˙et biex tag˙ti servizz lill-pubbliku nhar il-Óadd 18 ta’ Marzu 1883. L-istorja tag˙ti d-data tal-ftu˙ uffiçjali nhar it-Tlieta 20 ta’ Marzu, bissehem tal-banda tar-re©iment Shropshire. Iç-çerimonja filknisja tmexxiet mirReverendu Laverack u rReverndu Barnes. Il-Perit T. M. Ellis minn Londra kien ˙aΩΩeΩ il-pjanti u ˙aseb biex il-knisja tesa’ mal- 450 per-

Il-knisja tal-Barrakka ta’ Fuq

Il-knisja tat-Trinità ta’ Tas-Sliema

g˙as-suldati u ba˙rin. Ìiet stmata s-somma ta’ £3,500 u f’Marzu tas-sena 1908 saret çerimonja fejn id-Duka ta’ Connaught qieg˙ed ©ebla b’tifkira. Ta’ min jg˙id li lbennej’j kien çertu Zahra u x-xog˙ol ta’ mastrudaxxa kien fdat lil S. Portelli. Meta wie˙ed jid˙ol fil-knisja jinnota li ’l fuq mill-artal prinçipali hemm Ωew© twieqi bil-˙©ie© ikkulurit. Dawn huwa replika jew kopja tal-ori©inal li kienu tfarrku bil-bombi talgwerra. Kienu ng˙ataw minn G.B. Vasey, Awstraljan, biex ifakkar il-mewt ta’ ibnu John li kien safa ferut serjament fil-Gwerra l-Kbira u midfun fiç-çimiterju militari f’Tal-

anzjani u baqg˙et mag˙rufa b˙ala tal-Connaught.

Il-knisja f’Tas-Sliema

tat-Trinità

Anke f’Tas-Sliema nsibu xi knejjes ta’ denominazzjonijiet o˙ra fosthom dik talAnglikani. L-art fejn illum tinsab il-knisja tat-Trinità Mqaddsa kienet proprjetà ta’ Jane Tower, it-tifla ta’ Walter Tower, Isqof ta’ Ìibiltà. G˙al nofs is-seklu dsatax, f’TasSliema kien hemm numru sewwa ta’ nies barrarin, ˙afna minnhom IngliΩi li kienu ta’ reli©jon Anglikana.

L-Isqof Tower kien g˙amel sej˙a biex tin©abar somma

villa©© fl-Ingilterra.

Il-biçça l-kbira tan-nies tasservizzi kienu ©ejjin minn diversi knejjes fosthom dawk Metodisti, il-Knisja IngliΩa, Battisti u Presbiterjani. Kien hawn ukoll numru sew ta’ residenti IngliΩi u g˙alhekk ma setax jonqos li bdew jitilg˙u kappelli u knejjes li w˙ud minnhom g˙adhom jintuΩaw sal-©urnata tal-lum.

Fit-tieni parti ta’ dan l-artiklu se ng˙atu ˙arsa u mmorru lura fil-bidu tas-seklu dsatax, meta f’pajjiΩna bdew de˙lin drawwiet minn nies barranin li ©abu mag˙hom twemmin differenti minn tag˙na, speçjalment suldati u ba˙rin li kienu stazzjonati hawnhekk.

feature kÓ Ta˙ri© g˙as-suldati

22|11|2015 21

kullhadd.com

edukattiv

Sa mill-ewwel snin ta-seklu dsatax, l-g˙aqda British and Foreign Bible Society flimkien mas-Soçjetà Missjunarja kienu jmexxu t-tag˙lim tal-Bibbja fost is-suldati u l-ba˙rin IngliΩi. Ir-Reverendu William Jewett waqqaf is-Soçjetà f’Malta fis- sena 1817. Beda jistampa l-Bibbja b’diversi

tag˙hom. Kellhom jg˙addu ftit aktar minn tletin sena meta, fl-1844, ir-Reverendu George Robert Gleig la˙aq kappillan fil-militar. G˙allewwel darba huwa ˙are© blidea li s-suldati jkollom jattendu g˙at-tag˙lim edukattiv f’kappelli u fi knejjes talarmata.

Madwar it-tlett ibliet minn dejjem kien hemm xi re©iment jew tnejn stazzjonati

kompla jistudja u fl-1820 irçieva l-Ordni Sagri. Meta ng˙ata l-inkarigu ta’ kappillan ©enerali tal-armata beda jippubblika sensila ta’ artikli u kotba g˙all-benefiççju tas-suldati.

Dawn kienu ta’ gwida biex issuldat mhux biss ikollu baΩi ta’ edukazzjoni, imma jkun ippreparat meta jinga©©a u jsib postu fl-armata, u jkollu futur meta jag˙Ωel karriera filmilitar.

joqog˙du mal-400 persuna u l-ewwel kappillan kien irreverdu Douglas Percy. Matul il-gwerra ©ratilha l-˙sara; aktar tard ©iet restawrata; u llum tag˙mel parti mill-pro©ett fil-kumpless ta’ Tignè f’TasSliema.

Tkellimna dwar diversi knejjes u kappelli, imma forsi laktar tnejn li kienu u g˙adhom mag˙rufa huma dik ta’ Sant’Andrija tal-Iskozja, li tinsab fi Triq Nofsinhar kantuniera ma’ Triq l-Ifran, u lkatidral Anglikan ta’ San Pawl. It-tnejn li huma jinsabu fil-Belt Valleta u g˙andhom storja.

Il-knisja ta’ Sant’Andrija tal-Iskozja

Il-knisja ta’ Sant’Andrija tal-Iskozja

Il-katidral Anglikan ta’ San Pawl

lingwi: bil-Grieg, bit-Taljan u l-G˙arbi, u aktarx li kellu lg˙ajnuna ta’ Mikiel Anton Vassalli meta ˙are© l-ewwel Bibbja maqluba fl-Islien Malti.

Il-biΩa’ li l-Ingilterra kellha li Napuljun seta’ jkun ta’ teddidha g˙all-Imperu tag˙ha riedet li jkollha armata qawwija biΩΩejjed biex ixxejjen il-forza ta’ dan il-©eneral. Óafna missuldati li kienu ji©u nga©©ati kienu ta’ kondotta ˙aΩina, sakkranazzi u tallaba, ©ejjin mill-Iskozja u l-Irlanda; ilbiçça l-kbira tag˙hom bla skola u ma jafux jiktbu u jaqraw. Kien g˙all-˙abta tassena 1812 li l-kapijiet talarmata bdew sistema ta’ tag˙lim g˙as-suldati u t-tfal

hemmhekk. Minnbarra dan, il-ba˙rin fuq il-vapuri navali kienu mid˙la sew talKottonera. Il-familji tan-nies tas-servizzi kellhom il-bΩonn ta’ skola g˙at-tfal tag˙hom u, fl-istess ˙in, post xieraq fejn jattendu g˙al servizz reli©juΩ.

G˙alhekk il-militar kien bena kappella, b˙al dik ta’ ˙dejn ilBarrakka ta’ Fuq, fil-post ta’ Santa Margerita f’Bormla, quddiem fejn illum hemm listazzjon tal-karozzi tal-linja.

George Robert Gleig twieled fl-20 ta’ April 1796 fil-belt ta’ Sterling fl-Iskozja. Kien reba˙ borΩa ta’ studju fil-kulle©© ta’ Balliol fl-Università ta’ Oxford. Ma damx ma’ telaq u nga©©a fl-armata. Fl-1816

Il-militar bena wkoll knejjes kemm ma©enb u ©ewwa lkwartieri tas-suldati. Wa˙da minn dawk hija l-kappella msemmija g˙al San Luqa f’Tignè. L-ewwel ©ebla tqieg˙det fuq il-post fis-16 ta’ Jannar 1910 mill-Gvernatur Leslie Rundle. Fizzjali u suladti ta’ diversi re©imenti u anke nies IngliΩi g˙amlu uΩu minnha tul is-sebg˙in sena li l-Forzi Armati IngliΩi damu Malta, qabel telqu fl-1979.

Bejn l-1980 u l-1990 fil-post kienu ji©u organizzati kunçerti, drama u Ωfin fil-karnival.

Iç-çerimonja tat-tberik tal-kappella tmexxiet mill-Isqof ta’ Ìibiltà William Edward Collins. Kien hemm post fejn

Qabel ma din il-knisja ©iet mibnija fejn qieg˙da llum kienet f’post fi Triq l-Ifran, kantuniera ma’ Triq Britannia (Triq Melita), u uΩata minn kongregazzjoni Metodista. Ilfaççata tal-binja kienet tidher dar komuni biex ma jin˙oloqx tgergir u forsi anke disprezz minn xi Maltin.

Kienet l-ewwel knisja mhux tal-Kattoliçi li nbiet fil-gΩira tag˙na, u aktar tard il-post ©ie mibjug˙ mill-Metodisti lillKnisja tal-Iskozja g˙al £900, fis-26 ta’ Diçembru 1843.

Matul iΩ-Ωmien kien jidher li lpost kien çkejken, u meta Dr George Wisely wasal Malta fl 1854 biex imexxi u jie˙u rresponsabbiltà tal-knisja, talab permess mill-Gvern Kolonjali biex tinbena knisja akbar. Il-knisja l-©dida kellha tkun f’kantuniera bejn Strada Mezzodi (Triq Nofsinhar) u Strada Forni (Triq l-Ifran). Sa sena wara kienet in©abret issomma ta’ £2,000, u l-ewwel ©ebla tpo©©iet fis-27 ta’ Ìunju 1856 minn John Grant, ilPresident tal-Kamra talKummerç. Il-Perit Giuseppi Bonavia ©ie fdat bil-bini talknisja u sena wara kienet lesta. Kif kien jixraq, tawha lisem ta’ Sant’Andrija, il-qaddies mag˙ruf sew fost lIskoççiΩi.

Biex ila˙˙qu mal-ispejjeΩ, irReverendu Wisely kellu jmur l-Iskozja biex ji©bor aktar flus g˙all-bini u kien il-mo˙˙ biex setg˙et tinbena l-knisja ta’ Sant’Andrija. Huwa baqa’ joqg˙od hawn Malta g˙ax xtaq li jiççelebra g˙eluq il˙amsin sena miΩ-Ωwie© tieg˙u f’pajjiΩna. Óames snin wara mietet il-mara tieg˙u. Huma kellhom erbat itfal li, nistg˙u ng˙idu, trabbew Malta. IrRe©ina Vittoria kienet ˙atret lil Wisely b˙ala l-ewwel kappillan tal-Forzi Armati. Fl-età ta’ sitta u tmenin sena huwa ˙alla Malta g˙all-Ingilterra; tliet snin wara miet u ndifen fil-katidral ta’ Sant Machar f’Aberdeen l-Iskozja.

Il-knisja g˙alqet g˙al xi snin peress li ©arrbet xi ˙sarat fit-Tieni Gwerra Dinjija.

F’Ottubru tas-sena 1955 ixxog˙ol ta’ restawr u tiswija kien kwaΩi lest, u re©g˙et ©iet miftu˙a.

Il-knisja ta’ Sant’Andrija g˙adha toffri servizz religjuΩ sal-©urnata tallum.

Il-katidral Anglikan ta’ San Pawl fil-Belt Valletta Il-Gvernatur ta’ sikwit kien jikteb lis-Segretarju tal-Kolonji biex tinbena knisja kbira biΩΩejjed biex tilqa’ fiha lkomunità Protestanta li kienet

qieg˙da tiΩdiet f’pajjiΩna. FilPalazz, il-Belt, kien hemm kappella li qabel kienet ilpost li tintuΩa b˙ala kçina fi Ωmien il-Gran Mastri tal-Ordni ta’ San Ìwann. Kienet tesa’ madwar 350 persuna, imma mhux adattata biex tilqa’ nnumru ta’ nies li jattendu g˙as-servizz religjuΩ. Il-Gvern IngliΩ kellu l-˙sieb li l-knisja tal-ÌiΩwiti fi Triq il-Merkanti jew il Konkatidral ta’ San Ìwann jintuΩaw mill-komunità IngliΩa g˙al dan l-iskop.

Il-Gvernatur Maitland oppona din il-proposta u g˙alhekk baqg˙et tinuΩa l-kappella filPalazz.

Fl-1824 saru Ωew© proposti biex tinbena knisja: wa˙da li tesa’ 340 persuna bi spiΩa ta’ £4,650, jew o˙ra li jkollha post g˙al 490 g˙as-somma ta’ £6,880. Sena wara nbeda xxog˙ol bejn Triq Kristoforu u Triq l-IrlandiΩi, fuq il-pjanti tal-Kurunell George Whitmore tar-Royal Engineers, iΩda malajr waqa’ kollox u ma ssemma xejn aktar. G˙axar snin wara, fl-1834, re©g˙et saret talba biex titla’ knisja filkantuniera ta’ Triq Irjali ma’ Triq Nofsinhar bi spiΩa ta’ £8,000 li tesa’ mal-1500 persuna, imma l-Gvern IngliΩ baqa’ jittratieni.

Kellhom jg˙addu ˙ames snin o˙ra biex, fl-20 ta’ Marzu 1839, tqieg˙det l-ewwel ©ebla mir-Re©ina Adelaide fil-post fejn qabel kien hemm il-Ber©a tal-Kavallieri ÌermaniΩi talOrdni ta’ San Ìwann. Illum ilpost huwa mag˙ruf b˙ala Pjazza Indipendenza. Ìara li meta r-Re©ina Adelaide ©iet Malta xtaqet li l-komunità Protestanta jkollha knisja, u g˙alhekk kienet hi stess li ˙ar©et il-flus g˙all-bini tag˙ha.

Xi sena wara li beda xxog˙ol instab li kien hemm difetti fl-istruttura. Il-Perit Lankesheer la˙aq miet u lpro©ett kien fdat f’idejn ilperit tan-Navy William Scamp.

Scamp kien g˙amel Ωmien inkarigat mix-xog˙ol ta’ kostuzzjoni meta beda jinbena mill-©did il-Kastell ta’ Windsor. Ìie Malta flimkien mal-kaptan Brandreth, iddirettur li kien imexxi xxog˙lijiet tal-Ammiraljat.

Huwa ddeçieda li jibdel ilpjanti ori©inali u jwaqqa’ dak li kien hemm. Fassal il-pjanti ©odda fuq il-mudell tal-knisja Anglikana St Martin in the Fields ta’ Londra – xog˙ol larkitett James Gibbs. Wie˙ed jinnota wkoll li t-torri li hemm mal-katidral jaqbel ma dak tal-knisja St Mary le-Bow. Fuq it-torri Scamp ttella’ kampnar stil IngliΩ li b˙alu hemm bosta mal-knejjes flIngilterra. Minn ©ewwa, imdawwal u arjuΩ; il-kontra ta’ ˙afna mill-knejjes talKattoliçi mibnija fuq stil Barrokk fi gΩirtna. Il-fonti talilma mbierek kien irregalat minn John William Bowden, ˙abib tal-Kardinal Newman.

Fl-arkivji tal-katidral hemm imniΩΩel li t-tifla ta’ Scamp u martu Harriet kienet l-ewwel tarbija li tg˙ammdet f’dan ilfonti, u bix-xieraq tawha lisem Adelaide. Sakemm tlesta, jing˙ad li kienu involuti mal170 ˙addiem, bejn bennejja, ka˙˙ala, mastudaxxi, kif ukoll xi skulturi.

Il-katidral Anglikan iddedikat lil San Pawl sewa £20000, u ©ie kkonsagrat fl-1 ta’ Novembru 1844 mill-Isqof ta’ Ìiblità.

KALEJDOSKOPJU

22 22|11|2015

kullhadd.com

FATTI MIÌBURA MINN

CHARLES B. SPITERI

kÓ kalejdoskopjU

Çajta li mhi Çajta xejn

Ìraw bÓal-lUm 1935: Iç-China Clipper, l-ewwel ajruplan li offra servizz kummerçjali transpaçifiku, jitlaq minn Alameda, Kalifornja g˙all-ewwel titjira kummerçjali. Jasal fid-destinazzjoni tieg˙u Manila, ©img˙a wara.

1940: Wara l-invaΩjoni inizjali Taljana, waqt it-Tieni Gwerra Dinjija t-truppi Griegi attakkaw lill-Albanija, okkupata mit-Taljani, u reb˙ulhom Korytsa.

1942: Il-Battalja ta’ Stalingrad. Il-Ìeneral Fiedrich Paulus jibg˙at telegramm lil Adolf Hitler u jinfurmah li s-sitt armata ÌermaniΩa tinsab assedjata.

1943: Il-Konferenza tal-Kajr. Jiltaqg˙u l-President Amerikan Franklin D. Roosevelt, il-Prim Ministru IngliΩ Churchill u l-Prim Ministru ÇiniΩ Chiang Kai-Shek biex jiddiskutu l-metodi kif jirb˙u lill-Ìappun.

1943: Il-Libanu jikseb l-indipendenza minn Franza.

1954: Titwaqqaf il-Humane Society tal-Istati Uniti.

1963: Jisfa assassinat il-President Amerikan John F. Kennedy f’Dallas. Fl-istess inçident jindarab gravi l-Gvernatur ta’ Texas, John Connally. Aktar tard, is-suspettat Lee Harvey Oswald jinqabad u jitressaq akkuΩat bil-qtil tal-President u l-uffiçjal tal-pulizija J.D. Tippit. Jumejn wara, Oswald jinqatel b’tir minn Jack Ruby. Hu kien g˙adu fil-kustodja tal-Pulizija. Il-Viçi President Lyndon B. Johnson isir President mal-mewt ta’ Kennedy.

1967: Ti©i adottata r-riΩoluzzjoni 242 tal-Kunsill tas-Sigurtà tanNazzjonijiet Uniti, li tistabbilixxi sett ta’ prinçipji mmirati biex jiggwidaw in-negozjati g˙al ftehim ta’ paçi bejn l-G˙arab u l-IΩraeljani.

1973: Tisfaxxa l-organizzazzjoni Faxxista Taljana bl-isem ta’ Ordine Nuovo.

1974: L-Assemblea Ìenerali tan-Nazzjonijiet Uniti tippermetti l-istat ta’ osservatur lill-Organizzazzjoni g˙all-Óelsien tal-Palestina.

1975: Mal-mewt ta’ Francisco Franco, Juan Carlos ji©i dikjarat Re ta’ Spanja.

1977: Il-kumpanija British Airways tinawgura servizz regolari bejn Londra u l-Belt ta’ New York bl-ajruplan supersoniku Concorde.

1986: Mike Tyson jirba˙ lil Trevor Berbick, biex isir l-iΩg˙ar heavyweight champion fl-istorja tal-boxing.

1988: F’Palmdale, Kalifornja, intwera l-ewwel prototip B-2 spirit stealth bomber.

1989: Piloti u flight attendants tal-Eastern Airlines itemmu l-istrajk tag˙hom, iΩda ˙afna minnhom ma re©g˙ux issej˙u g˙ax-xog˙ol.

1989: Fil-Punent ta’ Bejrut tisplodi bomba mnejn ikun g˙addej bilkarozza l-President LibaniΩ Renè Moawad, u toqtlu.

1990: Il-Prim Ministru IngliΩ Margaret Thatcher tirtira mill-elezzjoni g˙at-tmexxija tal-Partit Konservattiv u tikkonferma li se twarrab minn Prim Ministru.

1995: Fl-Ingilterra, Rosemary West tinstab ˙atja li qatlet g˙axar nisa.

2002: Aktar minn 100 persuna jinqatlu f’attakk fin-Ni©erja li kien immirat lejn il-kontestanti tal-konkors Miss World.

2003: Ftit wara li nqata’ mill-art, ajruplan tat-tag˙bija tad-DHL Express jintlaqat minn missila fil-©ewna˙ xellugi u jkollu jer©a’ jillandja. Dan il-kaΩ ©ara f’Bagdad.

2003: Fi Tbilisi, Georgia, dawk li jopponu lill-President Eduard Shevardnadze ja˙tfu l-bini tal-Parlament u jis˙qu g˙ar-riΩenja talPresident.

2005: Angela Merkel issir l-ewwel Kançillier tal-Ìermanja mara.

2012: Jitwaqqaf il-©lied bejn il-Óamas fl-Istrixxa ta’ GaΩa u IΩrael.

Dan se˙˙ wara tmint ijiem ta’ vjolenza u 150 mewt.

Jekk ma temminx bl-i˙irsa, Ωgur li qatt ma kont g˙al xi riunoni tal-familja.

Ashleigh Brilliant

In-nuqqas ta’ ˙in li l-bniedem m’g˙adux igawdi min˙abba xxog˙ol u problemi o˙ra, wassal anke f’Malta biex jin˙olqu çirkustanzi ta’ fer˙ u briju modern, li jservu ta’ komunikazzjoni bejn it-taparsi ˙bieb. Óa©a li qabdet sew f’pajjiΩna huma l-festini mag˙rufin b˙ala stag nights g˙all-©uvintur li dalwaqt se jiΩΩew©u u l-hens’ party g˙ax-xebba li wkoll tkun ‘se torbot l-g˙oqda’. L-ir©iel jiffeste©©jaw bejniethom u nnisa l-istess.

IΩda f’xi okkaΩjonijiet mhux kollox jintemm b’wiçç il-©id.

PereΩempju dan ir-ra©el ma riedx jemmen lil g˙ajnejh x˙in qam u sab li fuq wiççu kienu g˙amlulu tattwa©© ta’ nuççali!

G˙all-ewwel, meta ˙ares filmera, ˙aseb li ˙biebu kienu

pin©ewlu nuççali b’xi marker pen, iΩda meta ˙asel wiççu u g˙orku bis-sapun imma ttpin©ija baqg˙et hemm, inteba˙ li dak li sarlu kien tattwa©©. U biex tg˙axxaqha, min pin©iehulu naqqaxlu wkoll l-isem Rayban fuq il©ilda.

Minn dak iΩ-Ωmien, ir-ra©el minn Swansea, li hu fil˙amsinijiet tieg˙u, qatta’ sentejn jag˙mel il-laser biex ine˙˙i t-tattwa©© minn ma’ wiççu.

Jiftakar li kien g˙al festin ta’ tmiem il-©img˙a fi Blackpool, biex jiççelebraw ma’ ˙abib li se jiΩΩewwe©, meta siker. Meta mar id-dar kul˙add stag˙©eb i˙ares lejh u mar ja˙sel wiççu g˙ax ˙aseb li pin©ewhulu b’xi marker . Meta ma marlux iddeçieda li j˙allih.

IΩda waqt li filg˙axija mar ma’ xi ˙bieb o˙ra f’bar u bdew jg˙addulu l-kummenti, qatag˙ha li jara x’jag˙mel u jne˙˙ih. Mar fi klinika fi Swansea stess u beda l-kura.

Donnalee Alford, sidt il-klinika, qalet li din kienet l-ag˙ar çajta li qatt rat, peress li ttattwa©© kesa l-wiçç kollu. Irra©el tant kien imbeΩΩa’ li qalilha li jekk b’xi mod, meta jlesti l-kura, ikollu xi tiçrit f’wiççu, jag˙Ωel li jibqa’ kif inhu. IΩda hi inkura©©ietu, g˙amlitlu eΩami tal-©ilda u bbukkjatu g˙al kors s˙i˙ ta’ kura.

S’issa, di©à Ωar il-klinika sitt darbiet u dan biex ma j˙allix it-tattwa©© viΩibbli. Mar biex jie˙u gost u spiçça jirçievi lkura li swietlu kemxa flus ©mielha.

sir tom jones: abjad jew iswed?

Tul il-karriera kollha tieg˙u fil-kant, b’xag˙ar o˙xon u nnukklat, darba iswed sew, u bil-vuçi baritonali tieg˙u, kienu bosta li emmnu li Tom Jones kien iswed.

Issa, Sir Tom Jones Ωvela li jrid jag˙mel eΩami tad-DNA biex isib jekk fil-verità hux imnissel minn xi ©enerazzjoni sewda.

Il-kantant, li ttrasforma ru˙u minn bin ˙addiem tal-minjieri, bla sold, g˙al stilla talkant b’valur ta’ £190 miljun, ilu snin li waqaf jiΩbog˙ xag˙ru, iΩda xorta g˙adu jitqies b˙ala ‘iswed’ min˙abba l-karna©©jon tieg˙u. Hu kellu suççessi kbar bil-kanzunetti

Delilah u It’s Not Unusual.

F’intervista li kellu, Sir Tom qal li spiss jing˙adlu li “qed jippretendiha ta’ abjad” u b˙ala riΩultat irid jag˙mel dan l-eΩami tad-DNA. Ûied jg˙id: “Numru sew ta’ nies g˙adhom ja˙sbu li jien iswed. Meta ©ejt l-Amerika g˙all-ewwel darba, in-nies li semg˙uni nkanta fuq ir-radju baqg˙u skantati meta rawni abjad. U, min˙abba xag˙ri, numru kbir ta’ nies suwed g˙adhom jg˙iduli li ‘qed nippretendiha ta’ abjad’.”

Sir Tom twieled b˙ala Thomas Jones Woodward f’Pontypridd, f’South Wales, lil familja li l-missier kien

ja˙dem fil-minijieri tradizzjonali tal-fa˙am. Ommu Freda kienet minn Wales b’nisel IngliΩ u missieru wkoll kien ta’ nisel IngliΩ.

Madankollu, ing˙ad li Sir Tom jismar malajr u jista’ jkun g˙alhekk li ˙afna jsostnu li hu dixxendent tar-razza sewda.

Issa, li lest jag˙mel dan leΩami tad-DNA qal: “Na˙seb li g˙andi nifta˙ il-bibien kollha g˙an-nisa u noffrilhom si©©u. Naf li hemm bosta minnhom li jg˙iduli li m’hemmx g˙aliex nag˙mel dan g˙alihom. IΩda n˙ossni a˙jar meta nkun g˙amilt hekk.”

22|11|2015 23

kullhadd.com

KUN AF

kUN Af kÓ

KURÛITAJIET MINN HAWN U MINN HEMM KITBA TA’

SAVIOUR MAMO

IX-XMARA DANUBJU Hija it-tieni l-itwal xmara flEwropa wara ix-xmara Volga fir-Russja. Ix-Xmara Danubju tibda mill-muntanji tal-Black Forest fil-Ìermanja u tispiçça fil-Ba˙ar l-Iswed firRumanija. Din ix-xmara twila madwar 3,872 kilometru (1,785 mil). Id-Danubju kienet fruntiera fi Ωmien lImperu Ruman. Illum din ixxmara sservi ta’ passa©© kummerçjali importanti g˙all-g˙axar pajjiΩi flEwropa. Dawn huma: lAwstrija, is-Slovakkja, lUngerija, il- Kroazja, isSerbja, ir-Rumanija, ilBulgarija, il-Maldova u lUkrajna. Ma’ dawn l-g˙axar pajjiΩi, hemm disg˙a o˙ra li g˙andhom ix-xmajjar tag˙hom mag˙quda ma’ din ix-xmara.

Iktar minn 81 milljun ru˙ ta’ kulturi u lingwi differenti jaqilg˙u l-˙obza ta’ kuljum grazzi g˙al din ix-xmara.

Tissemma ˙afna fl-istorja Fis-seklu g˙oxrin, ix-xmara Danubju serviet ta’ qabar g˙al mijiet ta’ bastimenti talgwerra ÌermaniΩi. Dan g˙ax, fl-1944, meta l-qawwiet ÌermaniΩi indunaw li se jitilfu l-gwerra, g˙arrqu kwantità ta’ bastimenti biex ma jaqg˙ux f’idejn l-Unjoni Sovjetika. Illum wie˙ed jista’ jara dawn il-fdalijiet mifruxin tul il-©enb tax-xmara fis-sajf meta x-xmara tkun bl-ilma baxx.

Din ix-xmara ti©bed eluf kbar ta’ turisti min kull rokna tad-dinja, speçjalment dawk li j˙ob bu n-natura.

Parti kbira mill-©nub taxxmara jservi ta’ passa©©i bilfjuri ta’ kull g˙amla, flimkien ma’ varjazzjoni ta’ g˙asafar tal-ba˙ar, b˙all-gawwi, gormorani u pellikani. Wie˙ed

jista’ wkoll jikri rota flimkien ma’ gwida u jmur kilometri ’l bog˙od josserva l-gmiel ta’ din ix-xmara.

Ix-Xmara D a n u b j u h i j a popolari ma’ diversi pajjiΩi, tant li nkitbu ˙afna novelli Griegi li jsemmu d-Danubju.

Tissemma wkoll f’kanzunetti folkloristiç i Rumeni u Bulgari.

Ilma safi L-ammont kbir ta’ ilma ˙elu li g˙andha d i n i x - x m a r a huwa bΩonjuΩ g˙al ˙afna pajjiΩi, speçjalment il-belt ta’ Stuttgart, il-Ìermanja.

Min˙abba li dan l-ilma jkun g˙adu ©ej m i n n f u q i l muntanji tal-Black Forest, ma jkunx g˙a d u t n i © © e s u g˙alhekk huwa tajjeb g˙axxorb. Sfortunatament, dan lilma jitni©©es waqt li jkun fi triqtu lejn l - i s f o g t i e g ˙ u , ji©ifieri lejn ir-Rumanija. Dan g˙ax l-eluf ta ’ f a b b r iki li g˙andhom çerti pajjiΩi u li jmissu ma d i n i x - x m a r a jarmu eluf ta’ tunnellati ta’ skart fiha.

Sistemi t a ’ k a n a l i f i l Bavarja, il-Germanja, jg˙aqqdu l-Oçean Atlantiku mal-Ba˙ar l - I s w e d . D a n jag˙milha façli g˙all-kummerç bil-b a ˙ a r b e j n l Ewropa u Lvant Imbieg˙ed.

Din ix-xmara hija sinjura fil-fawna u f l o r a t a g ˙ ˙ a .

Insibu iktar minn 200 speçi ta’ ˙ut li jittrabba fil-korsa tag˙ha. Sa ˙ a n s i t r a n s i b u speçi ta’ k l i e b i l - b a ˙ a r . Óafna sajjieda jiddependu mill-qbid tal-˙ut f’din ixxmara. Ma ninsewx ukoll ilmiljuni ta’ turisti li jivvja©©aw f u q d g ˙ a j j e s apposta tul din ix-xmara. Fl1991, id-de l t a t a x - X m a r a Danubju kienet iddikkjarata wirt dinji mill-Unesco.

MAdwArnA kÓ

22|11|2015 25

kullhadd.com

Il-lEIpzIg StrIng QUArtEt jIrrItornA

It-Teatru Manoel g˙andu lunur jippreΩenta r-ritorn talLeipzig Quartet g˙at-tielet (u l-a˙˙ar) kunçert fis-serje ta’ kunçerti ta’ k w a r t e t t i t a l kordi ta’ Beethoven. IΩ-Ωew© kunçerti diffe r e n t i s e j i n daqqu nhar it-Tnejn 30 ta’ Novembru u t-Tlieta l-1 ta’ Diçembru fit-8pm.

Imwaqqaf fl-1988, il-Leipzig String Quartet g˙andu fama mondjali b˙ala wie˙ed milliktar kwartetti tal-kordi eçitanti fix-xena internazzjonali tal-muΩika da kamera.

Fl-2002, The New York Times kitbet: J e k k h e m m ˙oss ta’ Leipzig, dan huwa hu! Tlieta mill-membri talgrupp kienu first chairs talfamuΩa Gewandhaus Orchestra of Leipzig. Wara studji ma’ Gerhard Bosse, lAmadeus Qu a r t e t , H a t t o Beyerle u Walter Levin, ilkwartett reba˙ diversi premji u unuri, b˙al 1991 International ARD Munich

Competition u l-premjijiet Busch u Siemens.

I l l u m i l -Leipzig String Quartet idoqq mal-Ewropa kollha, il-Lvant Nofsani, lAfrika, l-Amerika Çentrali u ta’ Isfel, l-Awstralja u l-Asja, k i f u k o l l f ’˙afna festivals ewlenin.

Il-kwartett g˙andu mad-90 recording, minn Mozart g˙al Cage u li jinkludu x-xog˙lijie t k o m p l uti ta’ Brahms, Mozart, Mendessohn B a r t h o l d y , Schubert u sSecond Viennese School, li kollha rçevew tif˙ir mill-kritik i i n t e r n a zzjonali. B˙ala grupp g˙andhom rikonoxximenti b˙al Diapason d’Or u l-Premios-CD-Compact, Ωew© n o m i n a z z j onijiet g˙allCannes Classical Award u lunuri ECHO-Klassik fl-1999, 2000, 2003, 2008 u 2012. Irrecording tal-litteratura kompluta t a l-kwartett ta’ Schubert, li saret g˙all-ewwel d a r b a , h uwa kkunsidrat

b˙ala l-iktar xog˙ol importanti fis-sena ta’ Schubert fl1997.

Kull kunçert mil-Leipzig Quartet fit-Teatru Manoel jinkludi programm differenti.

Nhar it-Tnejn 30 ta’ Novembru hemm String Quartet in B flat major, op.

133 ‘The Great Fugue’, Quartet in B flat major op.

18, no. 6 u Quartet in F major, op. 59, no. 1 u t-Tlieta 1 ta’ Diçembru hemm lString Quartet in C minor, op. 18, no. 4, Quartet in E flat major, op. 74 “The Harp” u Quartet in C sharp minor, op. 131 . Il-kunçerti jibdew fit-8pm u qabel ikun hemm ta˙dita qabel, fis-7.15pm, g˙al min ikollu l-biljetti .

Ir-riservazzjonijiet g˙aΩΩew© kunçerti jistg˙u jsiru bl-internet fuq www.teatrumanoel.com.mt, jew permezz email lil ta’ @teatrumanoel.com.mt, jew billi ççempel 2124 6389.

Il-progrAMM FrIEndS oF tHE AwArd bIEx tgÓIn IktAr ÛgÓAÛAgÓ I d - D u k e o f Edinburgh’s International Award – Malta’ser tniedi l-programm F r i e n d s o f the Award.

Permezz ta’ din l-inizjattiva, i d - D u k e o f Edinburgh’s International Award ser tirrikonoxxi u tirringrazzja liddonaturi tag˙ha g˙all-appo©© tag˙hom, filwaqt li t˙e©©e© iktar individwi u kumpanniji biex isiru ‘˙bieb’ ta’ din linizjattiva.

I l - p r o g r a m m Friends hu miftu˙ g˙all- trusts , fondazzjonijiet, individwi, kumpanniji u sostenituri li jistg˙u joffru appo©© bl-g˙an komuni li j˙allu impatt poΩittiv f’˙ajjet i Ω -Ω g ˙ a Ω a g ˙ .

L-appo©© tag˙hom jiΩgura l-iΩvilupp u s - s o s t e n i b b i l t à fit-tul tadDuke of Edinburgh’s Award f’Malta.

L-inizjattiva Friends of the Award ser titnieda waqt çerim o n j a l i s e ssir f’Casino Maltese, fil-Belt Valletta, filpreΩenza tal-patrun tal-Award f’Malta, l-E.T. Marie-Louise

Colerio Preca, President ta’ Malta, kif ukoll il-fundatur tad-Duke of Edinburgh’s Award innifsu, l-Altezza Rjali Tieg˙u d-Duka ta’ Edinburgh KG KT. Matul it-tnedija, lewwel grupp ta’ Friends of the Award ser jing˙ataw çertifikat ta’ rikonixxment millE.T. Marie-Louise Coleiro Preca.

B˙ala wa˙da mill-fondazzjonijiet ewlenin fid-dinja flg˙oti ta’ premjijiet liΩΩg˙aΩag˙, id-Duke of Edinburgh’s International Award ti pprepara liΩΩg˙aΩag˙ g˙all-˙ajja u xxog˙ol. Il-programm Duke of Edinburgh’s Award jiddefinixxi fiex g˙andha tikkonsisti edukazzjoni mhux formali tajba, jipprovdi qafas biex jitwassal il-messa©© tieg˙u fikwalunkwe kuntest fejn jin©abru Ω-Ωg˙aΩag˙, u jippermetti kisbiet li jkunu rikonoxxuti b’mod konsistenti mad-dinja kollha biex hekk iforni liΩ-Ωg˙aΩag˙ akkredi-

tazzjoni rikonoxxuta internazzjonalment g˙all-esperjenzi tag˙hom. Min i˙addem madwar id-dinja jag˙raf ilvalur tal-programm b˙ala g˙odda utli, u ˙afna millorganizzazzjonijiet sa˙ansitra joffru l-premju lill-impjegati Ωg˙aΩag˙ tag˙hom b˙ala parti mill-progress fil-karriera tag˙hom fl-istess organizzazzjoni.

Id-Duke of Edinburgh’s International Award g˙andu l-g˙an li jag˙mel il-programm tieg˙u aççessibbli g˙aΩΩg˙aΩag˙ kollha f’Malta. Dan hu possibbli biss permezz tad-donaturi u l-appo©© minn kumpaniji biex jiΩgura liΩvilupp u s-sostenibbiltà fittul tal-programm tad-Duke of Edinburgh’s International Award. Il-Friends ser ikunu qed jipprovdu opportunità liΩ-Ωg˙aΩag˙ f’Malta biex jesperjenzaw affarijiet ©odda, jiΩviluppaw fiduçja fihom infushom, u jitg˙allmu ˙iliet ©odda.

Il-MEUSAC jIpprEMjA ÛEwÌ rEbbIEÓA

F’attività li saret matul il-©img˙a li g˙addiet ing˙ataw il-premijiet lir-rebbie˙a ta’ kompetizzjoni li saret fl-EU Corner, il-posta mtellg˙a mill-Meusac waqt il-Festival tax-Xjenza ta’ din is-sena, Science in the City.

It-tfal li ˙adu sehem fil-kompetizzjoni ntalbu jiktbu b’mod spontanju slogan dwar il-kontribut tan-nisa fix-xjenza. Iktar minn 60 tifel u tifla ˙adu sehem f’din il-kompetizzjoni. Dion Camilleri, bilfraΩi: Women in science is a break from convention u Michela Portelli bil-frazi: Women in Science: an explosion of ideas, reb˙u din il-kompetizzjoni.

Fl-EU Corner, il-Meusac organizza wkoll kwiΩΩ g˙at-tfal dwar ix-xjenza u l-Unjoni Ewropea. Ìew ippreΩentati wkoll pro©etti ffinanzjati mill-Unjoni Ewropea li jiffukaw fuq setturi differenti b˙al studju u riçerka dwar il-qieg˙ tal-ba˙ar Mediterran, teknolo©iji ta’ tindif b’mod sostenibbli tal-produzzjoni minn prodotti naturali u l-kreattività fis-settur tal-log˙ob tal-kompjuters.

Waqt il-preΩentazzjoni tal-premijiet liΩ-Ωew© rebbie˙a, il-Prof.

Alex Felice mill-Università ta’ Malta u rappreΩentant tal-organizzaturi ta’ Science in the City, elenka l-importanza li t-tfal ji©u m˙e©©a biex jinteressaw ru˙hom fix-xjenza. Ix-xjenza ma tfissirx biss li wie˙ed isir tabib imma li wie˙ed jirriçerka u jistudja biex jag˙raf iktar x’hemm mo˙bi wara numru ta’ mistoqsijiet li g˙ad ma g˙andniex risposta g˙alihom, qal il-Prof. Felice.

Dott. Vanni Xuereb, il-Kap tal-Meusac, enfassizza wkoll li l©enituri g˙andhom jinkora©©ixxu lit-tfal biex jinteressaw ru˙hom f’dawn is-su©©etti u l-attivitajiet marbuta max-xjenza. Il-Meusac jipparteçipa u jikkordina l-EU Corner g˙ax jemmen f’dan it-tip ta’ attivitajiet finanzjati mill-Unjoni Ewropea bil-˙sieb li jressqu liççittadini iktar qrib tax-xjenza.

Din l-attività kienet parzjalment finanzjata mill-azzjonijiet Marie Curie, ta˙t il-programm g˙ax-xjenza u r-riçerka tal-UE g˙all-perjodu 2014-2020, Horizon 2020.

skeda kÓ

22|11|2015 27

kullhadd.com

103

06.10 06.50 07.50 08.30 10.00 11.05 11.35 12.30 12.40 14.10 16.55 17.30 17.35 17.50 18.50 19.30 20.10 20.30 21.30 21.40 23.10 23.30

Pink Panther Flimkien ma’ Nancy Sejja˙tli Helpline Paperscan Aroma Kitchen Il-Mistiedna Çibus A˙barijiet Kaxxa Mag˙luqa Arani Issa On D Road A˙barijiet Telebejg˙ My Home Joe’s Kitchen A˙barijiet Ieqaf 20 Minuta Andrew&Sue Indemand L-Argument Telebejg˙ A˙barijiet

102

07.00 08.00 08.45 10.15 11.15 12.00 12.45 13.00 14.00 14.05 15.20 16.40 17.30 18.00 18.05 18.45 19.30 19.50 20.30 21.30 21.35 23.15

A˙barijiet The Client (R) Telebejg˙ G˙alkul˙add Quddiesa mis-Santwarju ta’ Pinu Distinti (R) Telebejg˙ Intriççi (R) A˙barijiet Telebejg˙ Iswed fuq l-Abjad (R) Wheelspin (R) Flusek (R) A˙barijiet What’s for Dinner Newsfeed A˙barijiet Newsfeed Becky A˙barijiet Replay A˙barijiet

151

06.00 06.25 06.55 07.35 08.20 08.45 09.30 10.15 11.00 13.00 13.30 13.45 15.30 17.05 17.10 19.35 20.30 21.00 21.45 22.40

Lena Cultura Memex Heartland La Resa Dei Conti Frigo Il Nostro Amico Charly I Nostri Amici Animali Il Meglio Di Cronache Animali Mezzogiorno in Famiglia Tg2 Giorno Tg 2 Motori Quelli Che Aspettano Quelli Che il Calcio Tg2 L.I.S. 90° Minuto Squadra Speciale Cobra 11 Tg2 20.30 N.C.I.S. Hawaii Five 0 La Domenica Sportiva

Media Shopping Anica Flash Gossip Girl Media Shopping Downton Abbey Cena Di Mezzanotte Grande Fratello Live Live A Casa Tua Tra Sogno e Realtà The Vampire Diaries Gossip Girl Inga Lindstrom la Festa di Hanna Grande Fratello Live Inga Lindstrom Rasmus & Johanna 23.10 Grande Fratello Live

06.00 07.15 07.35 08.00 09.35 10.20 11.10 12.25 13.15 14.15 14.30 15.00 15.05 15.45 19.00 20.00 20.10 21.45 23.30 23.45

20.00 21.00 22.00 23.00

Chopped Amazing Wedding Cakes The Kitchen Chopped Guy’s Big Bite Diners Drive-Ins and Dives Chopped Siba’s Table Iron Chef America Australian Food Adventures with Matt Moran Jenny Morris Cooks the Riviera Mystery Diners Diners Drive-Ins and Dives Iron Chef America

A˙barijiet Tebqa Qalb in-Nies Paq Paq on Test Madwarna Óadt l-A˙bar Versi Malta u lil hinn Minnha A˙barijiet Óadd G˙alik Tebqa Óbieb u G˙edewwa A˙barijiet G˙awdex Illum Ninvestigaw x’Qed Nieklu Tebqa A˙barijiet X-Factor A˙barijiet Smack Down WWE

Fuori Orario Doppio Gioco Scambi di Persona Film: Akiko Doc Martin Speciale Community le Storie TGR Il Posto Giusto I Fratelli Kennedy e Marilyn TG3 In 1/2 ora TG3 LIS Kilimangiaro Camila Raznovich Conduce Kilimangiaro Tutto un Altro mondo TG3 Blob Che Tempo Che Fa Report TG3 Gazebo

06.00 06.25 06.45 07.00 07.05 07.30 07.50 08.05 08.10 10.10 12.10 12.50 13.40 14.25 14.50 15.30 16.15 17.00 17.40 18.30 20.05 21.00 21.55 22.45

07.35 07.55 08.25 08.57 10.00 10.50 11.30 12.00 14.00 14.50 15.40 18.51 18.55 19.30 21.15 23.55

How Do They Do It? Misfit Garage Fast N’ Loud MythBusters Extreme Engineering What Happened Next?

The Carbonaro Effect Storage Hunters Container Wars Legendary Motorcar Turbo Pickers Junkyard Empire Misfit Garage Wheeler Dealers Fast N’ Loud The Island with Bear Grylls Ed Stafford Manhunt With Joel Lambert Predators Up Close Deadliest Catch

18.00 19.00 19.30 20.30

A˙barijiet Paq Paq on Test Kelma g˙all-˙ajja Quddiesa tal-Óadd Vatican Magazine Qalb in-nies Tebqa MEA Awtokura Gastro-Kultura Venere Paq Paq Lifestyles Gadgets BOV Premier: Mosta vs Floriana Junior Eurovision Song Contest 2015 Animal Diaries Ghawdex Illum Dwarna A˙barijiet g˙al persuni b’nuqqas ta’ smig˙ Paq Paq on Test Kontrattakk A˙barijiet Sportivi

Tg4 Night News Media Shopping Due Per Tre Terra!

Santa Messa Le Storie Di Viaggio A… Tg4 Telegiornale La Signora in Giallo Donnavventura Ieri E Oggi In Tv Spartaco Il Gladiatore Anteprima Tg4 Tg4 Telegiornale Tempesta D’Amore Maurizio Costanzo Show Cinefestival

06.00 08.00 09.10 09.50 11.00 12.00 13.00 13.40 14.00 18.45 19.57 20.00 20.40 21.10 21.11 23.30

Beyond Candid with Giuliana Rich Kids of Beverly Hills E! News I Am Cait House of DVF Dash Dolls E! News Dash Dolls Botched House of DVF E! News

Toddlers & Tiaras Cake Boss Little People Big World Obsessive Compulsive Cleaners Best Of Buddy’s I Am Jazz My 600-Lb. Life My Big Fat Fabulous Life e Sister Wives Cake Boss s Say Yes to the Dress. Bridesmaids Say Yes to the Dress Say Yes to the Dress Canada Something Borrowed Something New 22.50 Diagnose Me 23.45 My 600-Lb. Life

06.00 06.30 09.45 10.30 10.55 11.50 12.00 12.10 12.20 13.30 14.00 16.35 18.45 20.00 20.35 21.30

Parlamento Punto Europa Unomattina In Famiglia Dreams Road 2015 Israele A Sua Immagine Santa Messa A Sua Immagine Recita Angelus A Sua Immagine Linea Verde Salento Telegiornale L’Arena Domenica In L’Eredità Telegiornale Flavio Insinna Conduce Affari Tuoi Il Giovane Montalbano – Il Terzo Segreto 23.30 Speciale Tg1

155

07.00 07.20 07.35 07.45 08.35 10.30 12.25 13.00 13.05 13.45 14.05 16.15 18.05 18.28 18.30 19.00 19.20 21.25 23.40

Prima Pagina Tg5 Mattina Le Frontiere Dello Spirito Pianeta Mare Le Storie Di Melaverde Melaverde Tg5 L'arca Di Noè Domenica Live Avanti Un Altro!

Tg5 Prima Pagina Tg5 Paperissima Sprint Riassunto Il Segreto Il Segreto X Style

06.50 07.15 07.40 08.30 09.25 09.50 10.15 11.10 12.00 12.50 13.45 14.35 15.25 16.15 17.05 18.55 19.45 20.10 20.35 21.00 21.55 22.45 23.10 23.35

Caribbean Life Hawaii Life Giada at Home Healthy Appetite With Ellie Krieger Caribbean Life Hawaii Life Rehab Addict Desperate Landscapes Junk Gypsies Model: NYC Giada’s Weekend Getaways Restoration SOS Virginia Fixer Upper Rehab Addict Extreme Homes House Hunters Hawaii Life Caribbean Life Rehab Addict Extreme Homes Daryl’s Restoration Over-Hall Caribbean Life Hawaii Life World’s Most Extreme Homes

06.50 08.20 09.55 11.35 13.15 15.25 17.05 19.00 21.05 22.40

14.35 15.30 16.25 17.20 18.15 19.10 20.05 21.00 21.55 22.50 23.45

Call of the Wildman Treehouse Masters Snake Sheila Ten Deadliest Snakes Austin Stevens Swimming With Monsters With Steve Backshall Austin Stevens In Search of the Giant Anaconda Ten Deadliest Snakes Austin Stevens Swimming With Monsters With Steve Backshall Austin Stevens In Search of the Giant Anaconda River Monsters Snake Sheila Ten Deadliest Snakes Austin Stevens

06.00 07.00 08.00 09.00 10.00 11.00 12.00 13.00 13.30 14.00 15.00 16.00 17.00 18.00 19.00 20.00 21.00 22.00 23.00

412

06.00 09.00 19.00 20.00 21.00 22.00 23.00

Teleshopping Pawn Stars Mountain Men The Curse of Oak Island Ancient Aliens Storage Wars Hunting Hitler

452

07.05 07.30 07.55 08.45 09.40 10.25 11.20 12.05 12.30 12.55 13.20 13.45 14.35 15.25 15.55 16.20 16.45 17.10 17.35 18.00 18.25 18.50 19.15 19.45 20.30

Blaze and the Monster Machines PAW Patrol Winx Club The Fairly OddParents Sanjay and Craig Kung Fu Panda Bella and the Bulldogs Sam & Cat Victorious Big Time Rush Marvin Marvin SpongeBob SquarePants The Penguins of Madagascar The Fairly OddParents iCarly Big Time Rush Victorious iCarly SpongeBob SquarePants Teenage Mutant Ninja Turtles The Penguins of Madagascar Henry Danger The Thundermans Bella and the Bulldogs SpongeBob SquarePants

600

07.45 WATTS 08.30 Motorsports 08.45 FIS Summer Grand Prix Ski Jumping 10.00 World Series by Renault 10.45 WATTS 11.00 Major League Soccer 11.30 Football's Greatest 12.00 UEFA European Championship Under 21 Football 13.15 Four Hills, Ski Jumping 14.15 FIS World Championship Nordic Skiing 15.15 Major League Soccer 15.45 UEFA Women’s Champions League Football 20.00 Major League Soccer 20.30 Revolution Series Track Cycling 22.00 Wednesday Selection 22.05 Riders Club 22.10 OHL Classic at Mayakoba, PGA Tour Golf

TEREÛA MIT-TNEJN SAL-ÌIMGÓA FIT-15.35 FUQ ONE Ines, TereΩa u Sandro jmorru ˙dejn Rebeccah.

Id-diskors jaqa’ fuq irritratt.

TereΩa tistaqsi lil ommha g˙al liema ritratt qed tirreferi Rebeccah. Ines t˙ossha skomda.

Susan inkwetata u anzjuΩa li ssir taf x’©ara minn Marco waqt li kien mal-ispettur.

The Adventures of Hercules II Waking Up in Reno Separate Tables Home for the Holidays The Honey Pot The House on Carroll Street Hoosiers Hart’s War Duplex Restoration

410

405

06.00 06.25 10.55 11.50 12.45 13.40

The Middle I Puffi Tom & Jerry Looney Tunes Show Chi Trova Lupin Trova Un Tesoro Un Poliziotto A Quattro Zampe 2 Studio Aperto Sport Mediaset Anticipazioni Sport Mediaset XXL Grande Fratello The Musketeers White Lion Camera Cafè Studio Aperto Anticipazioni Studio Aperto Camera Cafè Penelope The Twilight Saga Lupin III

312

307

403

06.00 07.40 09.30 11.20 12.15 13.10 14.05 15.00 15.55 16.50 17.45 20.05 21.00 21.55

150

154

306

400

06.00 06.25 07.15 08.10 09.05 09.55 10.50 11.40 12.35 13.30 14.25 15.20 16.15 17.10 18.05 19.00 20.00 21.00 22.00 23.00

07.00 08.30 08.40 09.00 09.45 10.15 10.45 11.00 11.30 12.00 12.30 13.00 13.30 14.00 16.00

153

06.00 07.00 11.00 12.00 14.00 16.00 18.00 19.00 21.00 22.00 23.00

Teletubbies Show Me Show Me Gigglebiz Woolly & Tig Teletubbies Show Me Show Me Gigglebiz Woolly & Tig Doctors EastEnders Breaking Pointe The Weakest Link Doctor Who The Mimic Breaking Pointe The Weakest Link Doctor Who The Vicar of Dibley Our Queen Sally Lockhart Mysteries The Paradise New Tricks Luther Waking the Dead

104

20.45 21.00 23.00

300

372

06.00 07.00 08.00 10.00 11.00 12.00 15.00 16.00 18.00 19.00

06.00 07.20 07.30 08.00 08.15 08.45 10.00 10.30 12.00 12.10 15.00 15.00 18.00 18.15 18.45 19.45 20.00 20.50 23.00 23.15

152

162

06.00 06.57 07.00 08.35 08.50 11.10 12.00 13.00 13.40 14.10 16.00 18.00 20.00 21.10

101

Globe Trekker House Hunters International Salvage Dawgs The Vanilla Ice Project Extreme RVs Shed & Buried Building Alaska Lake Life Salvage Dawgs The Vanilla Ice Project World’s Greatest Motorcycle Rides Tough Trains African Motorcycle Diaries Jeni and Olly’s Deep South Food Adventures Shed & Buried World’s Greatest Motorcycle Rides Mysteries at the Museum Most Terrifying Places in America Big Kitchens

28 22|11|2015

kullhadd.com

MIC-

Cinema

RAPPORTI TA’

KÓ ÇINEMA

Carmel Bonnici

MANgLEhORN

IKKALKULAT

IL-BNIEDEM LI IÛOLA LILU NNIFSU Atturi Ewlenin: Al Pacino, Holly Hunter, Harmony Korine, Chris Messina, Skylar Gasper Direttur: David Gordon Green Distributur: Curzon Artificial Eye Ma˙ru© minn Side Srteet Films, Eden Cinemas Tliet affarijiet distinti laqtuni ferm waqt li kont insegwi lfilm Manglehorn.

Primarjament, interpretazzjoni soda minn Al Pacino b˙ala bniedem tedjanti li hu determinat li jaqta’ kull forma ta’ konnessjoni ma’ kul˙add; g˙all-kuntrarju, Holly Hunter f’parti içken imma interessanti trid tfittex sie˙eb diçenti g˙all-bqija ta’ ˙ajjitha; u l-istil mhux konvenzjonali tad-direttur, David Gordon Green, li mhux possibbli tikklassifikah, fejn juΩa diversi superimpoΩizzjonijiet (xena fuq l-o˙ra) waqt l-andament mhux façli ta’ dan ix-xog˙ol.

Din il-produzzjoni tiffoka ˙afna biex tirrakkonta storja ordinarja fejn is-supereroj, ta’ affarijiet komuni, A. J. Manglehorn (Pacino), li g˙andu ˙anut ta’ katnazzi u çwievet kif ukoll kapaçi jsewwi u jifta˙ kull tip ta’ serratura, biex l-udjenzi jie˙du

Óin: 94 min. Çert. 12A

gost jisimg˙u l-le˙en, pjuttost ma˙nuq, tieg˙u. Minn meta martu Clara mietet, Manglehorn g˙aΩel ˙ajja ta’ kwaΩi eremita fejn inqata’ emozzjonalment mid-dinja ta’ madwaru. L-unika ˙abiba tieg˙u hi l-qattusa bajda Persjana, Fanny, u anke j˙allas sewwa biex jag˙mlilha operazzjoni.

Meta ma jkunx qed jikteb littri lill-mejta martu, jibda jsir intimu ma’ Dawn (Hunter), issimpatika mara ta’ mezz’età, dejjem bi tbissima serja fuq wiççha, li ta˙dem il-bank.

Imma l-attitudni tieg˙u, kemm ma’ Dawn u kemm ma’ ibnu Jacob (Messina), li jinsab filbΩonn, tgerrixhom it-tnejn. Kif se tispiçça l-˙ajja ta’ dan ilkarattru mimli bi kburija u sog˙ba li fnewh minn ©ewwa?

Manglehorn hu xog˙ol sinifikanti li jisfida l-menti, adattat ˙afna g˙aç-çineasti serji.

SOLACE

OSKUR

QATTIEL PROLIFIKU LI KAPAÇI JARA L-ÌEJJIENI Atturi Ewlenin: Anthony Hopkins, Jeffrey Dean Morgan, Colin Farrell, Abbie Cornish, Marley Shelton Direttur: Afonso Poyart.

Distributur: Entertainment Films Ma˙ru© minn KRS Releasing

Óin: 101 min.

Solace huwa film dwar qattiel gwapp ( serial killer ) tassew differenti minn o˙rajn tal©eneru tieg˙u.

Charles Ambrose (Farrell) hu l-awtur ta’ serje ta’ delitti biΩarri li tassew ˙abblu l-mo˙˙ tal-FBI. Dan il-mis˙ut hu mog˙ni b’kapaçità li jista’ jara l-futur.

L-a©enti speçjali tal-FBI, ilveteran Joe Merriwether (Morgan) u s-sie˙ba Ωag˙Ωug˙a tieg˙u Katherine Cowles (Cornish), verament ma jistg˙ux jaqbdu art min qed jikkommetti dawn id-delitti fa˙xin. Wara li qatg˙u kull tama, ji©ihom il-˙sieb li jmorru g˙all-g˙ajnuna g˙and Dr John Clancy (Hopkins), kollega antik, tabib u analist çivili, u issa rtirat.

Dr Clancy, li kien waqaf minn dan ix-xog˙ol wara lmewt ta’ bintu u l-isfaxxar taΩΩwie© tieg˙u, sar bniedem rekluΩ u dejjem ©ewwa. Meta jara imma©ni vjolenti ta’ x’se jg˙addi minn Joe, u l-aktar

minn Katherine, malajr jibdel fehmtu. Ikun hu li jpo©©ihom fit-triq ta’ Ambrose b˙ala suspett prim.

Il-˙aΩin hu li, minkejja li ttabib hu psikiku b’poteri wkoll ta’ viΩjonijiet tal-futur, ma jistax ila˙˙aq mal-kapaçità straordinarja ta’ dan il-qattiel fuq missjoni. Kif se jag˙mlu biex jonsbuh?

Solace hu thriller mexxej tassopranaturali, b’fotografija çara u lussuΩa, però xi ftit konfuΩ fl-iΩvol©iment tieg˙u. Jista’ jkun li l-idea ta’ dan ix-xog˙ol ©iet me˙uda mill-imfa˙˙ar film Silence Of The Lambs fejn Anthony Hopkins ukoll juΩa lmenti tieg˙u, g˙alkemm kundannat, biex jg˙in lil a©enta.

Fir-realtà l-pulizija mhux lewwel darba li nqdew b’persuni b’abbiltà psikika biex jippruvaw isolvu kaΩi ta’ delitti serji.

L-Awstraljana Abbie Cornish hawn tixbah ˙afna lil Sharon Stone meta kienet iΩg˙ar fl-età.

Çert.15

ÇINEMA KÓ

22|11|2015 29

kullhadd.com

THE HUNGER GAMES: MOCKINGJAY PART 2

EÛILERANTI

FINAL EÇITANTI, AGGRESSIV U SPETTAKOLARI Atturi Ewlenin: Jennifer Lawrence, Josh Hutcherson, Liam Hensworth, Woody Harrelson, Julianne Moore, Donald Sutherland Direttur: Francis Lawrence Distributur: Lionsgate UK Ma˙ru© minn KRS Releasing Is-saga ta’ The Hunger Games tassew qabdet l-imma©inazzjoni tal-pubbliku madwar id-dinja f’dawn l-a˙˙ar erba’ snin, bi d˙ul ta’ ˙afna aktar minn $2 biljun.

Il-kapitlu finali ta’ din serje ta’ erba’ films, The Hunger Games: Mockingjay, Part 2, li hu bit-3D di©itali, hu l-aktar wie˙ed spettakolari, avventuruΩ u anke liΩjed vjolenti. F’Mockingjay, Part 1 (2014) ir-rivoluzzjoni kontra rre©im tal-President Snow (Sutherland) g˙amlet pass kbir ’il quddiem. Issa, fit-tieni parti, in-nazzjon ta’ Panem jinsab fi gwerra totali.

L-erojina Katniss Everdene (Lawrence) bdiet tirrealizza li lg˙an ewlieni ta’ dan il-katakliΩ-

Óin: 137 min. Çert.12A mu hu mhux biss is-salvazzjoni, imma li wara jkun hemm futur ta’ paçi u stabbilità fil-pajjiΩ. Hi trid tiffaççja lill-President Snow, li ©ab din il-miΩerja fuq il-poplu kollu u, biex tag˙mel dan, ting˙aqad ma’ grupp tal-akbar ˙bieb tag˙ha, inkluΩi Gale (Hemsworth), Finnick (Sam Claflin) u l-ma˙bub tag˙ha, Peeta (Hutcherson), li g˙adu ta˙t l-effett tal-indottrinazzjoni, kif kien fl-istorja ta’ qabel u g˙adu ja˙seb li Katniss hi lg˙adu tieg˙u. Dawn, midDistrett Nru 13, im˙arbat bilgwerra, jimbarkaw fuq missjoni biex jilliberaw lill-poplu ta’ Panem.

Fi triqthom biex jassassinaw lill-President se jg˙addu minn

perikli kbar, l-aktar permezz ta’ nases sigrieti u mo˙bija u suldati implakabbli. Din id-darba lisfida hi ˙afna akbar g˙al din ilgwerriera minn meta kellha tikkumbatti l-©ellieda mag˙Ωula mit-13-il distrett tan-nazzjon tag˙ha. The Hunger Games: Mockingjay, Part 2 jiΩviluppa b’˙erqa furjuΩa, speçjalment fla˙˙ar sieg˙a tieg˙u meta l˙bieb tag˙na jazzardaw f’territorju ta’ perikli mo˙bija, biΩa’ u eçitament inkredibbli.

Mill-bidu sa dan l-a˙˙ar kapitlu, Katniss Everdene Ωviluppat minn tfajla li trid ti©©ieled biex issalva ˙ajjitha u lill-familja g˙al wa˙da mag˙Ωula, kontra qalbha, biex tmexxi rivoluzzjoni fuq skala enormi, sakemm saret mexxejja determinata li ©©ib klima a˙jar f’pajjiΩha.

The Hunger Games, Mockingjay, Part 2, bil-proçess ta’ 3D effettiv hu l-final denju ta’ sensiela li serqet l-imma©inazzjoni ta’ miljuni u tat divertiment qawwi lil dawn kollha.

RONALDO

BIJOGRAFIKU

IL-ÓAJJA U L-KARRIERA TA’ ÌENJU KALÇISTIKU Persona©© Ewlieni: Cristiano Ronaldo Direttur: Anthony Wonke.

Distributur: Universal Ma˙ru© minn Side Srteet Films, Eden Cinemas.

Óin:102 min. Çert. U

Il-karriera kalçistika tal-plejer PortugiΩ Cristiano Ronaldo hija wa˙da spettakolari sewwa u jixraq li tkun murija f’dokumentarju b˙alma kienet dik tal-ekwivalenti Zinedine Zidane fi produzzjoni tal-2008.

Ronaldo huwa dokumentarju Brittaniku dwar il-˙ajja u l-karriera ta’ dan il-plejer ta’ fama fi Ωmienna, li f’diversi partijiet minnu hu bis-sottotitoli.

Dan il-film in˙adem fuq medda ta’ 14-il xahar u dawk involuti kellhom aççess s˙i˙ g˙all-˙ajja privata ta’ Ronaldo, g˙all-˙bieb tal-qalb tieg˙u, kif ukoll g˙all-familja u g˙al xi plejers o˙ra s˙abu. Il-˙dim talfilm sar f’Madeira, il-belt nattiva ta’ dan il-©enju, f’Lisbona fejn beda l-karriera professjonali tieg˙u ma’ Sporting Lisbon CD u f’Madrid, fejn fil-preΩent jifforma parti mit-tim glorjuΩ ta’ Real Madrid. Barra minn hekk, hu g˙amel sitt snin jilg˙ab ma’ Manchester United li mag˙hom reba˙ diversi unuri.

Dan il-plejer twieled fil-5 ta’ Frar 1985 bl-isem ta’ Cristiano Ronaldo dos Santos Aveiro.

F’dan id-dokumentarju jidher li minn età Ωg˙ira Ronaldo wera kapaçità bil-ballun u kien ovvju li se jipprometti bil-kbir.

Diversi sekwenzi juri l-˙ajja ta’ kuljum tieg˙u mal-familja, mat-tifel tieg˙u Cristiano Jr, li g˙andu x-xewqa li jsir gowler meta jikber; ma’ ommu Maria Dolores dos Santos Aveiro, li hi ammirattriçi kbira tieg˙u;

ma’ ˙uh Hugo; u ma’ ˙utu lbniet Elma u Catia Lilian.

Dan ix-xog˙ol jil˙aq il-qofol tieg˙u bil-˙afna gowlijiet li skorja, xi w˙ud minnhom tassew ispirati mill-©enju uniku tieg˙u. Ronaldo hu

darbtejn rebbie˙ tal-unur Ballon D’Or (Ballun tadDeheb).

Attenti, g˙ax wara li jispiçça l-film u jg˙addu l-kredti tala˙˙ar, huwa jag˙mel ukoll xi intervisti.

L-AQWA ÓAMES FILMS Bejn il-11.11.2015 u l-15.11.2015

Spectre The Last Witch Hunter Hotel Transylvania 2 Pan Macbeth

KOMPETIZZJONI EMPIRE CINEMA Mistoqsija g˙al din il-©img˙a: Min hu l-attur li ja˙dem il-parti ta’ qattiel fil-film Solace?

Ibg˙at it-twe©iba tieg˙ek lil: Kompetizzjoni Films, KullÓadd, ÇNL, Triq Mile End, il-Óamrun, ÓMR 1717.

Ir-rebbie˙ jirba˙ Ωew© biljetti ming˙and l-Empire Cinema ta’ Bu©ibba.

Rebbie˙ tal-©img˙a li g˙addiet: D. BUTTIGIEG, Seascape, Block A, Apt. 7, Triq l-Imnarja, ilQawra

30 22|11|2015

kullhadd.com

KÓ AVVIÛI

AVVIÛI KLASSIFIKATI

PR OPRJETÀ

TANAYA’S Dev. Ltd: G˙aΩla kbira ta’ appartamenti f’kull Ωona ta’ Malta. Jinbieg˙u ming˙ajr depoΩitu u n˙allsulek il-kuntratt. Offerta speçjali. G˙al aktar dettalji çempel 9992 4999. Ming˙ajr a©enti jekk jog˙©bok.

SERVIZZI Korsijiet f’Livell Ordinarju f’diversi su©©etti b˙allMatematika, IngliΩ, Malti, FrançiΩ, FiΩika u o˙rajn.

Noffru wkoll korsijiet talECDL. Prezz €35 kull module . Noffru wkoll korsijiet baΩiçi fil-kompjuter, €50. Çempel 2166 2241 jew 7766 2241 jew Ωur is-sit elettroniku www.tudorinstitute.com Tewmi Group g˙al lezzjonijiet tal-karozzi kemm manual u kif ukoll automatic. Cab service u karozzi g˙all-kiri bi prezzijiet ra©onevoli. Ûur is-sit www.tewmi.com jew çempel 9942 2422.

Lezzjonijiet taΩ-Ωfin fuq stil ballroom jew LatinAmerikan. Lezzjonijiet taΩΩfin g˙all- beginners u kompetizzjonijiet minn Imperial Qualified Dance Teacher (ISTD) Ibg˙at SMS fuq 7925 3015 jew çempel 2138 6818 sa 12.00pm.

Care and Cure Group Ltd: infermiera m˙arr©a, caring assistants, nannies, nies im˙arr©in biex iΩommu kumpanija, g˙ajnuna fid-djar u night sitters . Servizz ta’ 24 sieg˙a, G˙andna wkoll g˙all-kiri: wheelchairs, hoists, commodes, walking frames u hospital beds . G˙al aktar informazzjoni çempel

fuq dawn in-numri: 2137 6946/9947 0178.

AFFARIJIET GÓALL-BEJGÓ

Sett komplut ta’ car-seat covers ta’ lewn griΩ çar.

Inxtraw 6 xhur ilu. Prezz €35. Çempel 7930 0261.

Cover tal-karozza g˙ax-xita u ta’ ta˙t tad-drapp.

Kundizzjoni tajba. Prezz €40. Çempel 7930 0261.

G˙andna varjetà kbira ta’ arlo©©i b˙al Tissot, Citizen, Casio, Michael Kors, Fossil, Esprit, Festina u Q&Q. Issibilna wkoll arlo©©i ta’ mal-hajt, Ωveljarini u selezzjoni ta’ cuckoo clocks millBlack Forest. Noffru servizzi rigward tiswija ta’ kull tip ta’ arlo©© kif ukoll nibdlu batteriji, çineg, naqtg˙u kull forma ta’ ˙©ie©a, eçç. G˙al dawk l-arlo©©i tajbin g˙allilma, noffru s-servizz ta’ water pressure test waqt li tistennew g˙alih.

Nispeçjalizzaw ukoll fuq tiswija ta’ grandfather clocks u kull tip ta’ clock .

It-tiswija hija bil-garanzija.

G˙al aktar informazzjoni Ωur is-sit: www.expresswatchrepairs.com jew irrikorru 110, Triq il Kungress Ewkaristiku, ilMosta. Çempel 2141 7235.

XOGÓOL TA’ MANUTENZJONI Installazzjoni u tiswija ta’ aerials tat-televiΩjoni.

Offerti vanta©©juΩi fuq sistemi tas-satellita u fuq landroid TV boxes. G˙al aktar infromazzjoni çempel 2148 6211

G˙al kull tip ta’ kisi bil©ibs, ramel u siment, graffiato , Ωebg˙a, xog˙ol fuq lantik, xog˙ol fuq il-pond, madum, membrane , dawl u ilma. Çempel fuq 7928 5444.

Tiswija u installazzjoni ta’ estensjonijiet tat-telefowns g˙al kull tip ta’ linji fissi. Çempel fuq 7993 0419.

Varjetà ta’ ˙wat, ˙oroΩ, kanali tal-ilma, çangatura qadima jew ©dida, kantun qadim, lavur ta’ kull tip. Çempel lil Jason fuq innumru 2143 2352 jew 9947 7167.

Jason Gatt g˙al kull xog˙ol ta’ tibjid u tik˙il, kisi normali, fuq il-fil, fuq xog˙ol antik u bil-pont, kisi bil-©ibs u graffiato . Kiri ta’ cherry picker (tower ladder). Çempel fuq 9945 4235 jew 2180 5811.

WP Ltd ta’ Triq ix-Xitwa, Óal Qormi, jispeçjalizzaw f’xog˙ol ta’ waterproof membrane , damp proofing u rubberised paint . 25 sena esperjenza. Stimi b’xejn u prezz moderat. Çempel 2148 8972, 2143 8326, 9944 5527 jew 7981 2784 jew Ωur is-sit www.wpmalta.com G˙al kull tip ta’ xog˙ol fuq faççata, bjut, appo©©i, gallarijiet, eçç. Membrane jew liquid membrane. Mela pprote©i l-proprjetà tieg˙ek mill-ilma tax-xita u çempel issa g˙al stima b’xejn binnumru 7905 8883 jew id˙ol fuq is-sit www.darrendoitall.com Il-bejt tieg˙ek jag˙mel lilma?

G˙andek problema ta’

Kupun AvviΩi Klassifikati IKTEB L-AVVIÛ F’DAN L-ISPAZJU

ISEM, KUNJOM, NUMRU TAT-TELEFOWN/MOWBAJL U INDIRIZZ

moffa?

Kenda Ltd issolvilek il-problema. Nispeçjalizzaw fuq xog˙ol ta’ waterproofing u membrane b’10 snin garanzija. Xog˙ol professjonali blaqwa materjal ISO pool.

G˙al stima bla obbligu çemplu 7972 9967 jew Ωur issit www.kendawaterproofing.com AVVIÛI OÓRA

MUSIC LINK Issibilna kull tip ta’ strumenti muΩikali, fosthom drums kemm akustiçi u elettriçi, cymbals, percussion, pjanijiet di©itali, baby grand pianos, sound mixers u sound cards.

Apparat ta’ DJ sound systems, kitarri klassiçi u akustiçi, bass guitars , strumenti tar-ram, wood winds, vjolini, spare parts u aççessorji o˙ra. G˙andna ssib ukoll kotba tal-muΩika tat-tag˙lim. Mur Music Link, 262, Triq Fleur-de-Lys, B’Kara. Çempel 2148 2796.

AG R A U TO J AP A N ES E PARTS GÓALL-KAROZZI: Inbig˙u kull tip ta’ parts ta’ karozzi ÌappuniΩi u Koreani, fosthom Kia, Toyota, Isuzu, Daewoo, Mitsubishi, Honda, Subaru.

Huma wkoll importaturi ta’ Ωjut u air filters, shock absorbers, brake pads, clutches, eçç.

Parts ©enwini. G˙al aktar informazzjoni çempel 2144 6839 jew 9947 4504. Fax: 2147 0295.

Email: alex@agrautoparts.com NIGRET NIGHT CLUB AND RESTAURANT, Labour Ave, ir-Rabat, Malta. Naççettaw bookings g˙al coffee

mornings , lunches u dinner dances u kull okkaΩjoni o˙ra. Miftu˙in fil- weekends , lejla Maltija b’differenza kull nhar ta’ Ìimg˙a. U nhar ta’ Sibt muΩika g˙al kul˙add ma’ Franz Grech.

Inservu wkoll take away filweekends . Naççettaw bookings g˙all-festi tal-Milied .

G˙al aktar informazzjoni çempel 2145 4858/2145 4908/7945 4908. Tistg˙u ΩΩuru s-sit elettroniku www.nigretnightclub.com jew www.nigretnc.com TALBA S-SANTU

LILL-ISPIRTU

Int li ssolvi l-problemi kollha, dawwal it-toroq kollha tieg˙i biex nikseb dak li ne˙tie©. Inti li tajtni d-don divin biex na˙fer u ninsa ddeni kollu li jsir kontra tieg˙i, li f’kull mument ta’ ˙ajti tkun ma©enbi. F’din ittalba qasira nixtieq nirringrazzjak ta’ dan kollu, waqt li nikkonferma mill©did li qatt ma ninfired minnek, anke quddiem lilluΩjonijiet materjali.

Nixtieq li nkun mieg˙ek filglorja ta’ dejjem. Grazzi g˙all-˙niena tieg˙ek lejja u lejn dawk li ji©u minni.

Din it-talba g˙andha ting˙ad tlett ijiem wara xulxin. Wara tlett ijiem ittalba tkun maqlug˙a, anke jekk g˙all-bidu tidher diffiçli. It-talba g˙andha tkun ippubblikata mill-ewwel wara li tinqala’ l-grazzja, bla ma tissemma x’kienet.

A˙na nixtru kollox, b˙al g˙amara, fajjenza, arlo©©i, figurini, muniti, midalji u kull ˙a©a o˙ra. Çemplu fuq 2147 0128 jew 2123 7597 jew 9986 9519.

Offerta 1: ©imag˙tejn

€5

Offerta 2: 5 ©img˙at

€10

Offerta 3: 2 avviΩi g˙al 5 ©img˙at

€15

Offerta 4: 13-il ©img˙a

€30

Offerta 5: 26 ©img˙a

€56

Offerta 6: 52 ©img˙a

€93

ÓLAS B’CASH JEW CHEQUE LIL: Sound Vision Print Ltd, KullÓadd, AvviΩi Klassifikati, Çentru Nazzjonali Laburista, Triq Mile End, il-Óamrun, ÓMR 1717.

AVVIÛI kÓ

22|11|2015 31

kullhadd.com

AVVIÛIÌENERALI Ringrazzjament Il-KaΩin Santa Liena Banda Duke of Connaught’s Own ta’ Birkirkara tixtieq tirringrazzja lir-Reveredissimu Kapitlu Elenjan, il-Kunsill Lokali, soçjetajtiet muΩikali madwar Malta, g˙aqdiet KarkariΩi, u lil dawk kollha li kienu preΩenti g˙all-parteçipazzjoni tag˙hom fil-quddiesa presente cadavere g˙al ru˙ ilPresident tal-istess soçjetà Dr Carmel Chircop, kif ukoll g˙allakkumpanjament bl-istandardi tag˙hom fil-korteo funebri nhar is-Sibt 17 ta’ Ottubru 2015.

Lectio divina Kull nhar ta’ Óamis, matul iΩ-Ωmien tal-Avvent ser isir lectio divina fil-knisja tal-Patrijiet Kapuççini, il-Furjana immexxija minn Fr Martin Micallef OFM Cap, studjuΩ tal-Iskrittura. Din iç-çelebrazzjoni tibda fl-4.00pm u tispiçça fil-5.00pm u ser tikkonçentra fuq is-silta tal-Van©elu tal-Ódud tal-Avvent. Kul˙add huwa mistieden.

Quddiesa fil-kannierja tal-Kapuççini, il-Furjana Nhar ta’ Tnejn, matul ix-xahar ta’ Novembru, fil-kannierja talPatrijiet Kapuççini fil-Furjana qieg˙da ssir quddiesa fis-6.30pm.

Fil-5.45pm jibda r-ruΩarju. Dawk preΩenti jkollhom l-opportunità jaraw dan il-post li fih kienu ji©u mummifikati l-Patrijiet Kapuççini li jmutu u jitqieg˙du f’niçeç im˙affrin fil-˙itan, fosthom Fra Krispin minn G˙awdex li miet b’fama ta’ qdusija u li l-fdalijiet tieg˙u huma esposti g˙all-qima ta’ dawk li jΩuru dan il-post.

Bidu tan-novena tal-Immakulata Kunçizzjoni fl-Imqabba Nhar il-Ìimgha 27 ta’ Novembru 2015 jing˙ata bidu g˙ad-disat ijiem tan-novena bi preparazzjoni g˙all-festa tal-Immakulata Kunçizzjoni fl-Imqabba. In-novena tibda fil-knisja parrokkjali tal-Imqabba fil-5.30pm bir-reçita tar-RuΩarju. Wara ting˙ad ilKurunella tal-Immakulata Kunçizzjoni u ting˙ata l-barka sagramentali, segwita minn quddiesa kantata. L-istess programm isegwi tul il-©ranet kollha tan-novena.

Il-festa tal-Immakulata Kunçizzjoni fl-Imqabba ser ti©i ççelebrata nhar il-Óadd 6 ta’ Diçembru 2015 b’purçissjoni bil-vara tal-Madonna tal-Ìilju mat-toroq tal-Imqabba. Aktar informazzjoni fuq www.talgilju.com Óru© tal-istatwa tal-Madonna tal-Ìilju min-niçça Nhar il-Óadd 29 ta’ Novembru 2015 fl-10.30am, ser isir il-˙ru© min-niçça tal-istatwa artistika tal-Madonna tal-Ìilju u l-espoΩizzjoni tag˙ha fuq il-bradella artistika fiç-çentru tal-knisja parrokkjali tal-Imqabba.

L-istatwa ser tkun esposta g˙al ˙mistax-il ©urnata ta’ venerazzjoni pubblika fl-okkaΩjoni tal-festa tal-Immakulata Kunçizzjoni li ser ti©i ççelebrata fl-Imqabba nhar il-Óadd 6 ta’ Diçembru 2015.

Id-devoti kollha ta’ Marija Immakulata huma m˙e©©in li jattendu. G˙al aktar informazzjoni Ωur is-sit www.talgilju.com Ikla tradizzjonali tal-festa tal-Immakulata Kunçizzjoni fl-Imqabba B˙ala parti miç-çelebrazzjonijiet tal-festa tal-Immakulata Kunçizzjoni 2015, il-kumitat amministrattiv fi ˙dan is-Soçjetà MuΩikali Madonna tal-Ìilju tal-Imqabba ser jorganizza l-ikla tradizzjonali tal-Kunçizzjoni, nhar il-Ìimgha 4 ta’ Diçembru 2015, fil-kaΩin tas-Soçjetà MuΩikali Madonna tal-Ìilju, li jinsab fil-pjazza ewlenija tal-Imqabba.

L-attività tibda’ fit-8.00pm u matulha jkun servut varjetà ta’ ikel f’atmosfera brijuΩa ta’ festa. Is-serata ser tkun bis-sehem ta’ band muΩikali li ser tallegra lil dawk preΩenti. Riservazzjonijiet isiru fuq 7985 3044, jew minghand Biçe Farrugia.

Aktar dettalji jinkisbu mis-sit uffiçjali tas-Soçjetà MuΩikali Madonna tal-Ìilju www.talgilju.com Is-47 ˙ar©a ta’ Il-Fjur mis-Sezzjoni Ûg˙aΩag˙ Madonna tal-Ìilju – l-Imqabba Is-Sezzjoni Ûg˙aΩag˙ fi ˙dan is-Soçjetà MuΩikali Madonna talÌilju tal-Imqabba ser tippubblika s-47 edizzjoni tal-ktejjeb IlFjur. Dan il-ktejjeb jinkludi artikli ta’ interess ©enerali kif ukoll bosta intervisti ma’ personalitajiet Imqabbin. Fih ukoll pa©na letterarja u kompetizzjoni bi premju, kif ukoll il-programm dettaljat tal-attivitajiet im˙ejjija g˙all-Fifesta tal-Immakulata Kunçizzjoni, u l-festi tal-Milied mis-Soçjetà u l-Fratellanza talImmakulata Kunçizzjoni, flimkien mal-iskeda ta’ programmi fuq l-istazzjon tar-Radju Tal-Ìilju FM 95.4.

Il-Fjur jinkludi tag˙rif dwar l-anniversarji li se ji©u mfakkra matul is-sena 2016, kif ukoll bosta ritratti mill-attivitajiet organizzati mill-ferg˙at kollha tas-Soçjetà MuΩikali Madonna tal-Ìilju.

Ser ikun hemm ukoll kompetizzjoni bi premju. Il-qoxra turi arran©ament b’rabta mal-festa tat-tnissil bla tebg˙a tal-Ver©ni Marija. Kull min jixtieq kopja ming˙ajr ˙las, g˙andu jibg˙at SMS bid-dettalji tieg˙u fuq 7985 3044.

Aktar informazzjoni tinkiseb mis-sit elettroniku uffiçjali tasSoçjetà MuΩikali Madonna tal-Ìilju www.talgilju.com

AVVIZ KLASSIFIKAT KULLHAdd 5 GIMGHAT € MAL-GAZZETTA

GHAL

10

JISWA’ BISS

32 22|11|2015

kullhadd.com

it-tnejn

IT-TEMP GÓAL-LUM

it-tlieta

l-erbg˙a

KÓ almaNaKK

ritratt mill-aNtiK

L-OGÓLA TEMPERATURA: 19°C L-INQAS TEMPERATURA: 15°C INDIÇI UV: 3 S IT W AZ Z JO NI Ì EN E RA L I: Firxa ta’ pressjoni baxxa qed testendi minn fuq l-Italja sa fuq iç-Çentru tal-Mediterran u l-Libja.

HI

19°C

20°C

19°C

LO

14°C

15°C

14°C

TEMP: Pjuttost imsa˙˙ab li jsir imsa˙˙ab b’xi ˙albiet tax-xita iΩolati f’xi waqtiet

UV

02

02

03

il-Óamis

il-Ìimg˙a

is-Sibt

VIÛIBBILTÀ: Tajba minbarra fil-˙albiet tax-xita

Ritratt: BAY RETRO

RIÓ: Ftit qawwi mill-Majjistral li jonqos g˙al moderat u jsir ˙afif g˙al moderat mill-Grigal sa filg˙axija BAÓAR: Qawwi g˙al qawwi ˙afna li jsir qawwi HI

19°C

19°C

19°C

IMBATT: Baxx mil-Lbiç li jsir moderat u jdur moderat mill-Majjistral sa filg˙axija

LO

14°C

13°

13°C

TEMPERATURA TAL-BAÓAR: 22°C

UV

02

02

03

SpiÛeriji li jiftÓu llum il-Óadd Empire Pharmacy (Branch), 46 Triq Melita, il-Belt Valletta Fra Diego Dispensary, 94, Triq Villambrosa, il-Óamrun Drugshop Dispensary, Vjal De La Cruz, Óal Qormi St Bartholomew Pharmacy, 30, Triq Fleur-De-Lys, Santa Venera St Luke’s Pharmacy, Triq San Luqa, Tal-Pietà Krypton Chemists, Triq l-Ibra©©, Tal-Ibra©© Edward’s Pharmacy, 115, Triq Manwel Dimech, Tas-Sliema Medica Pharmacy, Triq in-Naxxar, Óal Balzan Victory Pharmacy, 16, Pjazza il-Vitorja, in-Naxxar Brown’s Pharmacy, 69, Triq George Borg Olivier, il-Mellie˙a Tarxien Pharmacy, 59, Triq Óal Tarxien, Óal Tarxien Kalkara Pharmacy, 8, Misra˙ l-Arçisqof Gozni, il-Kalkara St Peter Pharmacy, Triq is-Sebbelika, ÓaΩ-Ûabbar Health Junction Pharmacy, Triq Alfred Cachia Zammit, iΩ-Ûejtun Pasteur Pharmacy, Triq it-Tellerit, Óal Safi De Rohan Pharmacy, Triq Sant’Antnin, ÓaΩ-Ûebbu© Ideal Pharmacy, 63, Triq il-Kbira, ir-Rabat, Malta

Id-d˙ul tal-aircraft carrier HMS Glorious fil-Port il-Kbir, lura g˙as-sena 1935

diN il-ÌimgÓa mill-iStorja

26.11.1998 Tony Blair, l-ewwel Prim Ministru IngliΩ li indirizza l-Parlament IrlandiΩ

G˙awdex Azzopardi Pharmacy, Triq il-Kapuççini, ir-Rabat, G˙awdex Joyce’s Pharmacy, Vjal it-8 ta’ Settembru, ix-Xag˙ra, G˙awdex

Numri reBBieÓa LOTTU

40 73 76 25 67 58 68 87

SUPER 5

12 19 16 10 05

GRAND LOTTERY

03 05

07 07 04 07 06

27.11.2005 Isir l-ewwel trapjant parzjali tal-wiçç uman fi Franza

KOMPETIZZJONI KTIEB KÓ

22|11|2015 33

kullhadd.com

KOMPETIZZJONI KTIEB

X’QED TARA? Jekk it-tfal tieg˙ek qed jibdew jaqraw we˙idhom g˙all-ewwel darba bil-Malti, probabbli qed tfittex kotba g˙alihom bi ftit kliem, massimu ta’ linja wa˙da fuq kull pa©na, b’˙afna ripetizzjoni u kliem sempliçi.

G˙al dan il-g˙an, Merlin Publishers g˙adhom kemm ippubblikaw X’Qed Tara? , ktieb apposta g˙al dawk li qed jibdew jag˙mlu lewwel passi fil-qari bil-Malti. Lg˙aΩla tal-kliem, u t-tfassil tas-sentenzi, hu ma˙sub biex jg˙in fil-qari u jrabbi l-kunfidenza fit-tfal. Óafna tfal ibatu biex jaqraw il-Malti g˙allgost, u X’Qed Tara? se jkun g˙odda utli ˙afna biex jeg˙lbu din il-biΩa’ u anzjetà.

L-illustrazzjonijiet tal-ktieb huma xog˙ol l-illustratur Taljan Claudio Cerri, u tant huma vivaçi fil-kulur u sbie˙ li Ωgur se jag˙tu gost lit-tfal huma u jesploraw il-ktieb. Merlin

qag˙du attenti wkoll g˙al dettalji b˙all-g˙aΩla tal-karta, biex din tkun tifla˙ g˙al idejn it-tfal.

X’Qed Tara? jirrakkonta l-istorja ta’ g˙add ta’ tfal li lkoll i˙arsu ’l fuq lejn is-sema, jiççassaw bi skantament lejn xi ˙a©a. Ilkoll jieqfu milli jkunu qed jag˙mlu – jilag˙bu, jistudjaw, jaraw it-televixin – u jiççassaw ’il fuq. Imma: x’qed jaraw?

It-twe©iba naturalment isibuha filktieb, u hija tag˙lima sabi˙a dwar lapprezzament tan-natura. Fi tmiem il-ktieb hemm ukoll xi pa©ni fejn laffarijiet ji©u spjegati wkoll b’mod prattiku.

Kull min jixtieq lit-tfal tieg˙u jibdew jaqraw bil-Malti, u jrabbu lkunfidenza fil-qari, g˙andu jakkwista kopja ta’ X’Qed Tara?

X’Qed Tara? jinsab g˙all-bejg˙ mill-˙wienet tal-kotba kollha, jew bl-internet direttament minn www.merlinpublishers.com

Mistoqsija: Fuq xiex inhu l-ktieb X’Qed Tara?

Ibag˙tu r-risposta tag˙kom lil: Kompetizzjoni Ktieb, KullÓadd, ÇNL, Triq Mile End, il-Óamrun, u tid˙lu biç-çans li tirb˙u l-ktieb: X’QED TARA? ©entilment ipprovdut minn Merlin Publishers Ir-rebbie˙ jit˙abbar nhar il-Óadd 29 ta’ Novembru.

Ir-rebbie˙a huma mitluba ji©bru l-ktieb miç-Çentru Nazzjonali Laburista fil-Óamrun billi jippreΩentaw il-karta tal-identità mit-Tlieta sal-Ìimg˙a bejn id-09.00 u t-15.00, u s-Sibt bejn l-10.00 u l-16.00, eskluΩ festi pubbliçi.

Intant, ir-rebbie˙a tal-ktieb IX-XAFRA TAD-DESTIN hija:

GRACE PORTUGHESE, 57, Triq Ninu Cremona, Ra˙al Ìdid.

34 22|11|2015

kullhadd.com

KÓ LOGÓOB

TISLIBA BIN-NUMRI Po©©i n-numri f’posthom Bi 3 numri 039 049 067 188 325 339 341 375 422 734 894 924 952 994

Bi 4 numri 0283 0399 0467 0818 0998 1059 1162 1326 1338 1446 1523

1917 2139 2159 2189 2640 2878 3122 3141 3233 3256 3361 4163 5896 5946 6211 6568 7319 7528 7936 8353 8763 9143 9191 9213 9261 9404 9442

03933 05493 12086 12193 13036 25838 40989 45246 56818 60265 64393 66480 67033

71423 81087 84795 93411

899746

Bi 6 numri

0677162 3566823 4236781 6749866 9232691 9666877

186530 383922 692987 764327 868910

Bi 7 numri

IR-RIÛULTAT TAL-LOGÓBA TAL-ÓADD LI GÓADDA

Bi 5 numri 03113

SUDOKU SPONSORJATA MINN WELLA

Irba˙ xampù u conditioner Wella Aqta’ din il-log˙ba u ibg˙atha: KOMPETIZZJONI WELLA, KullÓadd, Çentru Nazzjonali Laburista, Triq Mile End, il-Óamrun, ÓMR 1717.

Isem : Indirizz :

Rebbie˙a tal-©img˙a l-o˙ra: EVELYNNE POLIDANO, 62, Evlann, Triq A. Muscat Fenech, Óal Qormi.

KOmpeTIzzjOnI CenTRO CAsALInGA Ìemma’ s-sitt kupuni u ibg˙athom f’daqqa lil: KullÓadd, Kompetizzjoni Centro Casalinga, Çentru Nazzjonali Laburista, Triq Mile End, il-Óamrun, ÓMR 1717.

Isem: ...................................................................................................................................................................

3

Indirizz: .............................................................................................................................................................. ............................................................................................................................................................................

Nru tal-karta tal-identità: ............................................. Nru tat-telefown: ........................................................

lOGÓOB kÓ

22|11|2015 35

kullhadd.com

IRBAÓ €25 fI flus

98

IBGÓAT DAWN IÛ-ÛEWÌ KOMPETIZZJONIJIET FLIMKIEN U IDÓOL BIÇ-ÇANS LI TIRBAÓ €25 L-indirizz huwa: Irba˙ €25 fi flus, KullÓadd, Çentru Nazzjonali Laburista, Triq Mile End, il-Óamrun.

TIslIBA Mimdudin:

Weqfin:

1.

1.

2,6.

3.

Kompli l-qawl: A˙jar ..... milli tikkmanda (5) 4.

Sparar b’dan, sport interessanti (4) 7,12W. G˙all-g˙asafar l-aktar li jsir (4) 9.

Leslie Alfred Saliba (1,1,1) 10.

Tixrob ˙afna alko˙ol (6) 12.

Joqg˙od (6) 16,21W. Ispira (6) 18,19. Dimonju (5) 19.

Ara 18 20.

Qattiel? (5) 21,23. Irkibt il-vapur (7) 23.

Ara 21 mimduda 24.

Irkibt (5)

5.

6.

8.

11.

12.

13.

14.

15.

17.

21.

22.

Ruman (6) Qal minn qabel (6) It-tieni persuna singular (3) Fra (3) Ara 2 Inpo©©u fuqhom (9) Fuq IngliΩ (2) Ara 7 Log˙ba antika (3) PajjiΩ ©ar tag˙na (6) Ma niftakarx (6) Perjodu ta’ Ωmien (3) Ara 16 Ben ... (3)

SOLUZZJONI TAL-ÌIMGÓA L-OÓRA Mimdudin:

Weqfin:

1.

4.

7,9.

10.

12.

18.

19.

20.

21,23.

24.

1.

2.

3,16.

5,17.

6,11.

8.

12.

13,21W. 14.

15.

22.

Tamal, Mazz, AΩΩa, Qabbel, Fakkar, Ra, Apr, Parir, Fissura, Amato

TiΩloq, Mea, Laqqam, Abbat, Zalza, Ûakkarija, FM, Krafes, Rarità, Cristo, Sur

QED TAGÓRAfHOM? fir-ritratt hemm Ωew© uçu˙ f’wiçç wie˙ed.

Qed tag˙rafhom? Ójiel: Ûew© atturi Taljani li ˙admu bosta films komiçi flimkien, tant li anke fir-realtà baqg˙u ˙bieb tal-qalb.

Personalità 1: Personalità 2: Isem: Indirizz:

Nru tat-Telefown:

IDÓOL BIÇ-ÇANS LI

RIÛULTAT TAL-ÌIMGÓA L-OÓRA

TIRBAÓ €100!

Kull l-a˙˙ar Óadd tax-xahar il-premju ta’ €25 se jiΩdied g˙al €100!

Sabiex tipparteçipa ibg˙at din il-pa©na b˙as-soltu. Apparti minn hekk, Ωomm il-logos tal-KullÓadd tal-©img˙at ta’ qabel, billi tqasqashom minn fuq l-ewwel pa©na tal-gazzetta, u ibg˙athom flimkien ma’ din il-pa©na.

EΩempju: biex tipparteçipa fil-kompetizzjoni tad-29 ta’ Novembru ibg˙at pa©na 35 ta’ dik il-˙ar©a, flimkien mal-logo tal-˙ar©iet tal-1, it-8, il-15 u t-22 ta’ Novembru.

George Michael

Boy George

REBBIEÓA TAL-ÌIMGÓA L-OÓRA: BERNADETTE AGIUS, 12, Chaber, Triq ir-RuΩell, Ó’Attard, ATD 1503.

Nota: l-ittri rebbie˙a jintbag˙tu fix-xahar ta’ wara li tkun intreb˙et il-kompetizzjoni.

36 22|11|2015

kullhadd.com

KÓ SPORTS

ORGANIZZATI GÓALL-EWWEL DARBA F’PAJJIÛNA L-KAMPJONATI TAL-ARTI MARZJALI U RING SPORTS Il-˙idma biex sar dan l-avveniment kienet wa˙da intensiva g˙al WMKF-Malta li g˙adha kemm ©iet iffurmata. Huma sabu kollaborazzjoni kbira mill-klabb Malti WuShuKy Kickboxing Club. Dan kien l-ewwel avveniment ta’ din ixxorta g˙all-federazzjoni Maltija li issa ©iet ukoll rikonoxxuta mill-World Kombat Federation li huwa uffiçjalment rikonoxxut mill-federazzjoni dinjija. WKMF-Malta hija mag˙mula mill-President Onorarju u kowç tekniku Silvio Camilleri, il-President Alan Borg, u s-segretarju Christopher Bezzina, filwaqt li Dale Hamilton u Kenneth Scerri jokkupaw il-karigi ta’ kordinatur u teΩorier rispettivament.

L-avveniment attira lejn pajjiΩna aktar minn 500 atleta minn aktar minn 40 pajjiΩ differenti, fosthom il-Messiku, lAr©entina, l-Indja, l-Portugall, ir-Renju Unit u l-Italja. It-tim Malti kien kompost minn 10 klabbs stabbiliti. PajjiΩna wera l-potenzjal qawwi li g˙andu f’dan l-isport fejn ˙are© bl-unuri u rre©istra 20 l-ewwel post u 25 it-tieni post.

Dan kien sodisfazzjon kbir g˙all-atleti Maltin li po©©ew isem pajjiΩna fuq il-podju ma’ dawn il-©ganti f’din id-dixxiplina. Dan kien ukoll reklam g˙al pajjiΩna bis-sa˙˙a tatturiΩmu sportiv li ©©enera dan l-avveniment. Minbarra ssuççess tal-atleti Maltin, il-Federazzjoni ppremjat lil Master Silvio Camilleri bis-6th Dan .

Il-Federazzjoni tixtieq tirringrazzja lis-Segretarju Parlamentari Chris Agius u l-˙addiema fis-Segretarjat tieg˙u, lill-Malta Tourism Authority, lill-kowçis u atleti Maltin tal-˙in u dedikazzjoni li taw. Xhieda ta’ dan huma r-riΩultati li n©iebu. Grazzi wkoll lil dawk il-Maltin li attendew u taw d-donazzjonijiet tag˙˙hom lil Puttinu Cares.

L-EWWEL EDIZZJONI TAN-NATIONAL SCHOOL SPORTS FESTIVAL SE SSIR F’MEJJU LI ÌEJ “Wara nuqqas ta’ diversi snin irritornaw il-kompetizzjonijiet bejn l-iskejjel.” Dan qalu s-Segretarju Parlamentari g˙ar-Riçerka, lInnovazzjoni, iΩ-Ûg˙aΩag˙ u l-Isport Chris Agius waqt Ωjara li g˙amel fil-padiljun tal-basetball f’Ta Qali fejn kien g˙addej illog˙ob ta’ kwalifikazzjoni g˙all-faΩi finali tan-National School Sports Festival li se ssir f’Mejju. Dawn il-kompetizzjonijiet qed isiru b’˙idma kollaborattiva bejn SportMalta permezz tal-Isport Promotion Unit (SPU) u d-Direttorat g˙all-Kwalità u l-Istandards fl-Edukazzjoni.

Il-faΩi finali ta’ dan il-festival sportiv, li huwa miftu˙ g˙all-iskejjel medji u sekondarji u huwa mifrux fuq ©imag˙tejn, ser isir f’Mejju li ©ej. Wara li l-©img˙a li g˙addiet sar il-log˙ob ta’ kwalifikazzjoni tal-futbol, din il-©img˙a kien imiss dawk tal-basketball u l-waterpolo. Madankollu, ser isiru kompetizzjonijiet ukoll filfutsal, l-atletika, fl-g˙awm u fit-table tennis. Fil-faΩi finali, Ωew© skejjel tal-Istat se jing˙aqdu ma’ Ωew© timijiet minn skejjel talKnisja u Indipendenti sabiex minnhom jo˙ro© r-rebbie˙ nazzjonali g˙al din is-sena.

Is-Segretarju Parlamentari Chris Agius tenna li dan l-pro©ett huwa parti minn katina ta’ inizjattivi li qeg˙din jittie˙du biex tixxettel kultura aktar sportiva fost l-istudenti Maltin fejn l-importanza tal-attività fiΩika tirrenja fuq kwalunkwe aspett ie˙or.

Huwa kompla jg˙id li l-Gvern huwa impenjat li jag˙ti spazju lil kull sport, inkluΩ dak li jista’ jitqies b˙ala minuri. Fil-fatt, il-˙sieb hu li n-numru ta’ dixxiplini f’dan il-festival jiΩdiedu s-sena ddie˙la. Ma’ dan wie˙ed irid isemmi wkoll in-numru ta’ kowçis kwalifikati li qeg˙din jing˙ataw l-opportunità li jΩuru xi skejjel sabiex jippromovu d-dixxiplina rispettiva tag˙hom.

SPORTS KÓ

22|11|2015 37

kullhadd.com

PREMIER LEAGUE MALTI 0 0

NAxxAR L. BIRKIRKARA

2 2

Ritratt: STEPHEN GATT

PEMBROKE A. QORMI

Alessio Cassar (Q) u Austin Martz (P) PEMBROKE U QORMI JAQSMU L-PUNTI BEJNIETHOM Fl-ewwel log˙ba li kien hemm ilbiera˙ fil-Victor Tedesco Stadium it-tim ta’ Pembroke u ta’ Qormi ˙adu punt kull wie˙ed wara li t-tim tal-a˙˙ar kien g˙adu ©ej minn reb˙a stupenda fuq Valletta filwaqt li dak tal-a˙˙ar kien g˙adu ©ej minn draw kontra Naxxar Lions.

L-ewwel azzjoni tal-log˙ba waslet fil-5 minuta minn Pembroke meta xutt fil-baxx ta’ Ariel Laudisi ©ie miΩmum minn sieq il-lasta. Pembroke re©g˙u kienu perikoluΩi ˙ames minuta wara meta xutt minn qag˙da tajba ta’ Laudisi ©ie salvat minn Jean Matthias Vella. Komplew bl-azzjonijiet Pembroke meta wara 14-il minuta Gustavo Villalobos lejn Gibson Bardsley iΩda x-xutt ta’ dan tal-a˙˙ar filbaxx g˙adda ftit barra. Minuta wara re©g˙u kienu Pembroke meta minn cross ta’ Austin Martz lejn Bardsley imma x-xutt mill-ewwel ta’ dan g˙adda ftit barra. Fl-20 minuta waslet l-ewwel azzjoni ta’ Qormi meta minn corner ta’ Carlo Monti, id-daqqa ta’ ras minn qag˙da tajba ta’ Noah Ojuola g˙addiet ftit g˙oli. Qormi re©g˙u kienu perikoluΩi minn corner insidjuΩ ta’ Clifford Gauci g˙adda tul il-lasta u l-ballun baqa’ sejjer barra.

It-tieni taqsima bdiet kif spiççat b’Qormi fuq l-attakk. Din id-darba kien xutt b’sa˙˙tu minn barra l-kaxxa ta’ Kurt Magro li iΩda g˙adda ftit g˙oli. Fl-54 minuta kien hemm azzjoni personali ta’ Bardsley u x-xutt minn qag˙da tajba tal-istess plejer kien salvat mill-gowler ta’ Qormi Vella.

Pembroke re©g˙u kienu perikoluΩi fid-59 minuta meta minn daqqa ta’ ras minn qag˙da tajba ta’ Laudisi g˙addiet ftit barra mil-lasti ta’ Qormi. L-a˙˙ar azzjoni tal-partita waslet proprju minn Pembroke fis-70 minuta meta minn azzjoni veloçi tal-istess tim. Finalment ix-xutt minn qag˙da tajba ta’ Bardsley g˙adda ftit barra.

Ousmane Sidibe (Q) u Gibson Bardsley (P)

Referee : Alan Mario Sant

Il-goalkeeper tan-Naxxar Julian Azzopardi u Ellinton Antonio Costa Morais (B)

KLASSIFIKA

BIRKIRKARA JITILFU VANTAÌÌ TA’ ÛEWÌ GOWLS Fit-tieni log˙ba li kien hemm ilbiera˙ fil-Victor Tedesco Stadium, it-tim ta’ Birkirkara ma rnexxilux iΩomm vanta©© ta’ Ωew© gowls hekk kif Naxxar irnexxielhom jiskurjaw tnejn o˙ra biex b’hekk dawn it-timijiet ˙adu punt kull wie˙ed.

L-ewwel azzjoni tal-partita waslet minn Birkirkara meta fl-ewwel minuta kien hemm xutt mill-viçin ta’ Ryan Scicluna li kien salvat tajjeb minn Julian Azzopardi. Fir-4 minuta, Birkirkara re©g˙u kienu fuq l-attakk meta minn cross ta’ Ellinton Costa Morais lejn Vito Plut u dan xxuttja barra minn qag˙da tajba. Waslet lewwel reazzjoni ta’ Naxxar fit-18-il minuta meta xutt minn barra l-kaxxa ta’ Emiliano Lattes il-ballun g˙adda g˙oli. Fit-22 minuta Naxxar kellhom azzjoni o˙ra fejn pass ta’ Richard Cardozo lejn Sidoine Oussou iΩda xxutt ta’ dan minn qag˙da tajba g˙adda ferm g˙oli. Fis-27 minuta re©g˙u kienu l-KarkariΩi meta minn cross ta’ Cain Attard lejn Morais iΩda x-xutt tieg˙u kien salvat minn Azzopardi.

Jasal l-ewwel gowl tal-log˙ba fl-40 minuta meta azzjoni bejn Vito Plut u RYAN SCICLUNA, dawn biddlu lballun bejniethom u dan tal-a˙˙ar ikkonkluda fix-xibka b’xutt fil-baxx. Birkirkara rduppjaw Ωew© minuti wara meta cross ta’ Juan Barroso lejn ELLINTON COSTA MORAIS u dan g˙eleb lil Azzopardi b’xutt minn qag˙da tajba. Fit-tieni taqsima ma tantx bdiet fuq sieq ˙aΩin g˙al Naxxar hekk kif fil-55 minuta tkeçça Angus Buhagiar g˙at-tieni karta safra wara foul fuq Vito Plut. Kien fis-77 minuta li Naxxar skurjaw l-ewwel gowl tag˙hom meta DEMBA TOURE approfitta minn indeçiΩjoni ta’ Ryan Scicluna u g˙eleb lil Justin Haber b’xutt minn qag˙da tajba. Fil-81 minuta wasal il-gowl tad-draw minn Naxxar. Xutt ta’ Duane Bonnici salvat parzjalment minn Justin Haber, il-ballun spiçça f’saqajn Demba Toure li kellu x-xutt tieg˙u mblukkat minn difensur u finalment RICHARD CARDOZO kkonkluda fix-xibka b’xutt minn tarf il-kaxxa.

Referee: Sandro Spiteri

IL-PREMIER LEAGUE MALTI

Rowen Muscat (B) u Gnenegbe Zady Moise (N)

Valletta Birkirkara Balzan Tarxien Rainbows Hibernians Floriana Mosta Pembroke Athleta Sliema Wanderers Naxxar Lions Qormi St. Andrews

L

R

D

T

F

K

+/-

Pti

12 12 11 12 11 11 11 12 12 12 12 12

8 6 7 6 6 6 5 4 4 2 1 0

1 5 2 4 4 2 3 2 2 2 3 0

3 1 2 2 1 3 3 6 6 8 8 12

23 28 17 21 19 18 17 18 11 11 9 6

11 12 9 11 12 11 12 22 17 30 18 33

+12 +16 +8 +10 +7 +7 +5 -4 -6 -19 -9 -27

25 23 23 22 22 20 18 14 14 8 6 0

LOGÓOB GÓAL-LUM Victor Tedesco Stadium Mosta Hibernians

v v

Floriana Balzan

14.00 16.15

38 22|11|2015

kullhadd.com

KÓ SPORTS

RIÛULTATI TAL-BIERAÓ Watford v Man. United

1-2

Chelsea v Norwich City

1-0

Everton v Aston Villa

4-0

Newcastle Urd v Leicester City

0-3

Southampton v Stoke City

0-1

Swansea City v Bournemouth

2-2

WATFORD V MAN. UNITED

West Brom. v Arsenal

2-1

Fl-ewwel log˙ba li kien hemm ilbiera˙ fil-Kampjonat IngliΩ, it-tim ta’ Manchester United g˙eleb lil Watford barra minn daru b’mod drammatiku bliskor ta’ 2-1.L-ewwel gowl tal-partita wasal proprju minn Memphis Depay fil-11-il minuta meta minn cross tajjeb mil-lemin ta’ Ander Herrera, Depay attakka l-ballun l-ewwel u tefa’ ©ewwa mill-viçin.

Watford skurjaw il-gowl tad- draw tliet minuti mit-tmiem, preçiΩament fis87 minuta, Watford ing˙ataw penalty dubjuΩ wara foul mid-difensur Ar©entin Marcos Rojo. Kien proprju Troy Deeney li inkariga ru˙u minnu u ma Ωbaljax. IΩda fil-˙in miΩjud ilUnited g˙amlu dak li kienu ilhom ma jag˙mlu minn Ωmien Sir Alex Ferguson hekk kif Bastian Schweinsteiger irnexxielu jdawwar il-ballun lejn illasta b’Deeney ikun l-plejer li jda˙˙al il-ballun ©ewwa.

Man. City v Liverpool

Tard

WEST BROM. V ARSENAL Arsenal tilfu çans tad-deheb li jitilg˙u fil-quççata tal-Kampjonat IngliΩ hekk kif it-tim ta’ West Brom irnexxielu jdawwar telfa f’reb˙a u jirb˙ilhom bliskor ta’ 2-1. L-ewwel gowl tal-partita wasal minn Olivier Giroud wara free-

LOGÓOB GÓAL-LUM LOGÓOB GÓAL GÓADA

Bologna v Roma

2-2

Juventus v Milan

Tard

LOGÓOB GÓAL-LUM

21.00

Crystal Palace v Sunderland

James McLean u Salomon Randon jifir˙u wara l-own goal ta’ Mikela Arteta

kick ta’ Mesut Ozil biex po©©a lillGunners fuq quddiem iΩda volley sabi˙ minn James Morrison u own goal ta’ Mikel Artete biddel l-andament tal-partita g˙at-tim minn Londra.

Ozil laqat il-lasta fit-tieni taqsima g˙al Arsenal, li wkoll tilfu lil Francis Coquelin u lill-istess Arteta b’injury, ma setg˙ux isibu tarf biex jid˙lu lura filpartita hekk kif lejn l-a˙˙ar tal-partita Santi Cazrola falla penalty . Dan irriΩultat Ωgur mhux se jg˙in il-kawΩa ta’ Arsenal hekk kif fil-©img˙a li ©ejja dawn se jkunu qed jiltaqg˙u kontra Dinamo Zagreb barra minn darhom.

TOTTENHAM V WEST HAM Tottenham se jkun qed ifittxu li jkom-

plu fis-sensiela ta’ 11-il log˙ba ming˙ajr telfa hekk kif illum jilqg˙u f’darhom lil West Ham United f’White Hart Lane. L-a˙˙ar telfa ta’ Tottenham waslet fl-ewwel log˙ba tal-Kampjonat IngliΩ kontra Manchester United fejn kienu tilfu 1-0 barra minn darhom u minn dakinhar lil hawn kienu konsistenti ferm fil-©lieda tag˙hom li jag˙mluha mal-ewwel erbg˙a.

Min-na˙a tag˙hom, it-tim ta’ West Ham, li tilfu biss log˙ba wa˙da fla˙˙ar erba’ log˙biet kontra Tottenham f’White Hart Lane, kellhom l-a˙jar bidu fil-Kampjonat IngliΩ minn mindu ilhom jeΩistu, fejn s’issa reb˙u barra minn darhom kontra Arsenal, Manchester City u Liverpool.

HELLAS VERONA V NAPOLI

RIÛULTATI TAL-BIERAÓ

17.00

Tottenham H. v West Ham

KwaΩi kull darba li jintlag˙ab dan il-konfront, illivell ta’ intensità li jkun hemm fil-grawnd ikun ferm g˙oli min˙abba r-rivalità ta’ bejn iΩ-Ωew© timijiet. Madankollu, ir-realtà ta’ Hellas Verona hija ferm differenti hekk kif sal-lum il-©urnata g˙adhom ma reb˙ux partita wa˙da. Fil-fatt, it-tim immexxi minn Andrea Mandorlini huwa l-unika tim fil-Kampjonat Taljan li g˙adu ming˙ajr reb˙a u dan xejn mhu jinΩel tajjeb mas-sapporters.

Fid-dawl ta’ din il-forma, Ωgur li se jkun diffiçli g˙al Verona li jilag˙bu kontra t-tim tal-mument li b˙alissa huwa Napoli. Maurizio Sarri b˙al donnu g˙amel il-mirakli minn mindu ˙a t-tmexxija fissajf u se jkun qed jittama li jkomplu mexjin fittriq it-tajba b’reb˙a llum fejn s’issa g˙adhom ma tilfux log˙ba wa˙da mit-23 ta’ Awwissu lil hawn.

KLASSIFIKA TIM

L

R

D

T

F

K

P

Leicester City Man. United Manchester City * Arsenal Tottenham H. West Ham United Everton Southampton Liverpool * Crystal Palace Stoke City West Brom Watford Swansea City Chelsea Norwich City Newcastle United Bournemouth Sunderland Aston Villa

13 13 13 13 12 12 13 13 13 12 13 13 13 13 13 13 13 13 12 13

8 8 8 8 5 6 5 5 5 6 5 5 4 3 4 3 2 2 1 1

4 3 2 2 6 3 5 5 5 1 4 2 4 5 2 3 4 3 3 2

1 2 3 3 1 3 3 3 3 5 4 6 5 5 7 7 7 8 8 10

28 19 27 23 20 23 24 19 16 14 11 12 12 14 17 16 13 14 13 10

20 9 12 11 10 16 16 14 15 12 12 17 14 18 23 24 25 27 26 24

28 27 26 26 21 21 20 20 20 19 19 17 16 14 14 12 10 9 6 5

PUNTI OÓRA KUNDANNA Il-kumitat tal-etika tal-FIFA ppreΩenta rapport li fih ikkonkluda illi Sepp Blatter u Michel Platini, li huma l-presidenti tal-FIFA u l-UEFA rispettivament, g˙andhom ji©u sanzjonati min˙abba a©ir diΩonest li wettqu matul dawn l-a˙˙ar snin.

Blatter u Platini qeg˙din ji©u investigati b’rabta ma’ diversi akkuΩi, fosthom li dan tal-ewwel ta pagament ta’ €2 miljun lillFrançiΩ. Filwaqt li Platini sostna li l-ftehim tal-pagament sar fl1998, il-flus ing˙ataw lilu fl-2011 meta kien president tal-UEFA – kariga li ˙a fl-2007. Is-suspetti fuqu waqg˙u hekk kif il-ftehim ta’ bejniethom ma sarx bil-miktub.

Attwalment, iΩ-Ωew© ir©iel qeg˙din jiskontaw sospensjoni ta’ 90 ©urnata li, però, tista’ tinbidel f’wa˙da ferm itwal jekk ir-rapport tal-kumitat tal-etika jwassal g˙al kundanna.

Verona v Napoli

12.30

Atalanta v Torino

15.00

Carpi v Chievo

15.00

Fiorentina v Empoli

15.00

Genoa v Sassuolo

15.00

LAZIO V PALERMO

Lazio v Palermo

15.00

Udinese v Sampdoria

15.00

Inter v Frosinone

20.45

Fil-preΩent, dawn iΩ-Ωew© timijiet li l-g˙anijiet tag˙hom kienu li ji©©ieldu g˙al postijiet flEwropa, b˙alissa jinsabu fl-10 u fit-12-il post rispettivament. S’issa t-tim ta’ Lazio di©à kkonçeda 20 gowl u b’din ir-rata g˙andu t-tieni l-ag˙ar difiΩa b˙alissa fil-Kampjonat Taljan, b’Carpi lag˙ar tim f’dan r-rigward.

Min-na˙a tag˙hom, it-tim ta’ Palermo s’issa qed ifallu milli jitilfu darhom hekk kif di©à tilfu tliet log˙biet minn erbg˙a u dan Ωgur ma jawgurax tajjeb jekk dan it-tim kien bi˙siebu li jbiddel listadium tag˙hom f’fortizza f’termini ta’ kemm jirb˙u jew jitilfu log˙ob fih.

Il-gowler tal-Milan Gianluigi Donnarumma qieg˙ed ji©bed lattenzjoni tad-dilettanti permezz ta’ prestazzjonijiet eççellenti li marru id f’id ma’ perjodu poΩittiv tat-tim. Donnarummu, illi g˙andu biss 16-il sena, beda l-ista©un b˙ala t-tielet gowler tarRossoneri, però ng˙ata promozzjoni li tag˙tu l-opportunità li jispikka quddiem is-sapporters tal-Milan.

Mhumiex biss il-prestazzjonijiet tieg˙u li qeg˙din jg˙inuh jispikka hekk kif Donnarummu huwa twil sitt piedi u ˙ames pulzieri. Fil-fatt, il-gowler Taljan tant kien twil fi tfulitu illi hemm g˙ajdut li ommu kienet tie˙u ç-çertifikat tat-twelid tieg˙u fil-log˙ob tal-akkademja g˙ax kien hemm min ma kienx jemmen li kien ta’ età Ωg˙ira.

Minkejja li huwa minn dejjem kien iΩomm mal-Milan, Donnarummu ammetta li l-idolu tieg˙u huwa l-gowler talJuventus, Gianluigi Buffon.

INTER V FROSINONE

RISKJI GÓAS-SIGURTÀ

Din Ωgur se tkun opportunità g˙al Inter biex ikomplu jΩommu s-sensiela ta’ reb˙ li qabdu filwaqt li Frosinone, wie˙ed mit-timijiet debuttanti tal-Kampjonat Taljan dan l-ista©un, se jkunu qed jag˙mlu minn kollox biex imqar jakkwistaw punt.

Roberto Mancini rnexxielu jibni tim li huwa tattikament versatili u bi pjani tal-log˙ob li konsistentament jinbidlu skont it-tim li jkunu qed jilag˙bu Inter kontrih. F’din il-log˙ba Ωgur li Inter se jkunu fuq l-attakk u din il-log˙ba jaf tkun opportunità biex naraw verament xi jsarraf lattakk ta’ Inter.

Il-log˙ba bejn Anderlecht u Lokeren illi kellha ssir ilbiera˙ t˙assret min˙abba riskji serji relatati mas-sigurtà tal-belt ta’ Brussell. Id-deçiΩjoni ttie˙det hekk kif in˙ass li s-sigurtà tat-timijiet ma setg˙etx ti©i ggarantita f’jum meta t-theddida ta’ attakk terroristiku kienet g˙olja ferm.

Skont rapporti li dehru fil-midja lbiera˙ filg˙odu, il-kapitali Brussell kienet fir-riskju ta’ attakki simili g˙al dawk li se˙˙ew f’Parigi l-©img˙a l-o˙ra. Dan l-istat ta’ fatt ©ieg˙el lill-awtoritajiet Bel©jani li jwaqqfu g˙alkollox diversi servizzi ta’ trasport hekk kif din il-belt g˙amlet ©urnata s˙i˙a b’livell ta’ allert g˙oli.

Il-log˙ob l-ie˙or tal-Pro League ma kienx affettwat minn din is-sitwazzjoni, però aktar kmieni din il-©img˙a l-log˙ba bejn ilBel©ju u Spanja kellha tit˙assar min˙abba riskji simili.

KLASSIFIKA TIM

L

R

D

T

F

K

P

Fiorentina 12 9 0 3 24 9 27 Roma 13 8 3 2 29 15 27 Internazionale 12 8 3 1 12 7 27 Napoli 12 7 4 1 22 8 25 Sassuolo 12 6 4 2 14 10 22 Milan * 12 6 2 4 15 16 20 Juventus * 12 5 3 4 16 11 18 Atalanta 12 5 3 4 13 14 18 Lazio 12 6 0 6 16 20 18 Sampdoria 12 4 4 4 19 17 16 Torino 12 4 3 5 17 18 15 Palermo 12 4 2 6 12 16 14 Empoli 12 4 2 6 13 18 14 Chievo 12 3 4 5 14 12 13 Bologna 13 4 1 8 13 17 13 Genoa 12 3 4 5 12 16 13 Udinese 12 3 3 6 10 15 12 Frosinone 12 3 2 7 11 18 11 Hellas Verona 12 0 6 6 8 19 6 Carpi 12 1 3 8 10 24 6 * Il-poΩizzjonijiet ivarjaw min˙abba li r-riΩultat in˙are© wara li morna g˙all-istampar

ÛAGÓÛUGÓ PROMETTENTI

FORmULA 1

kullhadd.com

KÓ

22|11|2015 39

AnALIÛI U RAPPORt tA’ LIAm GAUCI

LIL hInn mIÇ-ÇIRKWIt Minkejja li l-magni re©g˙u kienu protagonisti ta’ bosta dibattiti fost id-dilettanti tal-Formula 1, kienet l-istrate©ija talMercedes fil-Gran Premju tal-BraΩil illi ˙olqot l-akbar kontroversja fl-a˙˙ar jiem. Dan hekk kif it-tim Ωamm lil Lewis Hamilton milli jbiddel l-istrate©ija waqt it-tellieqa, deçiΩjoni li probabbilment telfitlu kull çans li jaqbeΩ lil Nico Rosberg.

plew jonqsu g˙all-2016. Dan hekk kif ilkap ta’ Honda F1 Yasuhisa Arai ˙abbar li l-kumpanija ÌappuniΩa m’g˙adhiex f’poΩizzjoni li tiffornixxi l-magni lil tim ie˙or is-sena d-die˙la anki jekk ilMcLaren jirtiraw il-veto g˙aliex iΩ-Ωmien huwa limitat wisq f’dan l-istadju.

Min-na˙a tag˙hom, ir-Renault g˙adhom ma ˙abbrux x’intenzjonijiet g˙andhom fil-konfront tal-RBR. Skont spekulazzjoni tal-©img˙at li g˙addew, din il-kumpanija kienet mistennija li toffri t-teknolo©ija tag˙ha lit-tim Awstrijak, imma ming˙ajr il-livell ta’ involviment tas-snin li g˙addew.

Madankollu, l-unika çertezza li hemm s’issa g˙all-2016 hija l-intenzjoni tag˙hom li jie˙du kontroll tal-Lotus.

G˙all-kuntrarju ta’ dak li ntqal riçentement, il-kumpanija FrançiΩa tidher determinati li tabbanduna l-isem ‘Lotus’ millewwel biex it-tim jer©a’ jsir mag˙ruf b˙ala Renault.

Kontroversja interna It-tim ÌermaniΩ ilu j˙addan filosofija li g˙andu jkun hu u mhux is-sewwieqa li jiddettaw l-istrate©ija. Tant hija kbira ddeterminazzjoni li l-affarijiet jimxu b’dan il-mod illi jimpjegaw strate©ista wie˙ed li jiddeçiedi l-pjan ta’ azzjoni g˙aΩ-Ωew© sewwieqa.

Ir-ri©idità ta’ din is-sistema ˙ar©et çara fil-BraΩil fejn Hamilton, illi ma setax isib kaptu biex jaqbeΩ lil Rosberg g˙allewwel post, talab lit-tim biex jag˙millu strate©ija ©dida. Il-kampjun tad-dinja probabbilment kien qieg˙ed jittama li jit˙alla jag˙mel waqfa iΩjed minn Rosberg biex jasal sal-a˙˙ar tat-tellieqa b’roti aktar friski u ta’ g˙amla aktar ratba. B’hekk huwa kien ikun aktar veloçi u b’çans tajjeb li jaqbeΩ lill-kollega tieg˙i.

Madankollu, it-tim irriffjuta li jag˙tih permess jag˙mel dan u g˙alhekk Hamilton kien ikkundannat li joqg˙od idur wara l-ÌermaniΩ g˙al g˙exieren ta’ dawriet b’ebda çans konkret li jaqbΩu.

L-attitudni tat-tim waslet g˙al kritika kbira minn diversi bnadi tal-medja sportiva illi sostnew li l-Mercedes tellfu ˙afna mill-interess tat-tellieqa.

Madankollu, it-tim ÌermaniΩ sostna li ma kinitx tkun ©usta deçiΩjoni li tpo©©i

Jesprimu l-interess tag˙hom lil wie˙ed mis-sewwieqa f’poΩizzjoni ta’ vanta©©. Ûmien deçiΩiv DiΩappuntanti, imma anqas kontroversjali, kienet il-prestazzjoni ta’ Ricciardo li lmenta g˙an-nuqqas ta’ rendiment talmagna Renault tieg˙u fil-BraΩil. Issewwieq Awstraljan aççetta penalità ta’ g˙axar poΩizzjonijiet f’din it-tellieqa wara li t-tim iddeçieda li jinstalla magna ©dida li skont ir-Renault kellha tag˙ti rendiment a˙jar minn dik preçedenti.

Madankollu, il-magna l-©dida kellha rendiment xejn spettakolari fil-BraΩil u Ricciardo rnexxielu jikseb biss il-˙dax-il post. Rapporti fil-medja, però, qeg˙din

jispekulaw illi dan kien riΩultat tal-fatt li r-Renault iddeçidew li juΩaw numru iΩg˙ar ta’ tokens g˙all-iΩvilupp milli kien ppjanat ori©inarjament. Skont ir-Renault dan kien riΩultat ta’ problemi fil-produzzjoni li Ωamm numru ta’ komponenti milli jkunu g˙ad-dispoΩizzjoni tag˙hom sat-tellieqa.

Issa r-Red Bull (RBR) se jkollhom okkaΩjoni o˙ra li juΩaw il-magni bliΩviluppi mistennija, din id-darba f’Abu Dhabi. Madankollu, biex jag˙mel dan, it-tim Awstrijak se jkollu jaççetta penalità ©dida ta’ g˙axar poΩizzjonijiet.

X’se jag˙mlu fl-2016?

Sadanittant, l-g˙aΩliet g˙all-RBR kom-

Skont rapport li dehru fil-medja, Ilmor u Advanced Engine Research (AER) applikaw mal-FIA biex ikunu l-fornituri indipendenti tal-magni g˙at-timijiet mill2017 sal-2019. L-istess rapporti kkonfermaw illi Ω-Ωew© kumpaniji di©à g˙andhom prototipi tal-magni in kwistjoni, illi jridu jkunu simili b˙ala sa˙˙a g˙all-V6s, imma ferm or˙os minnhom.

Kumpanija li Ωammet lura milli toffri sservizzi tag˙ha kienet il-Cosworth illi Ωvelat li mhix f’poΩizzjoni li tirritorna filF1 hekk kif attwalment mhijiex qeg˙da tiΩviluppa power units tat-tip mitlubin mill-FIA. L-a˙˙ar parteçipazzjoni talCosworth fil-F1 kienet fl-2013 meta forniet il-magni tag˙ha lill-Marussia.

tELLIEQA nIEQSA mILL-EmOZZJOnIJIEt Il-Gran Premju tal-BraΩil ma kienx wie˙ed mill-aktar emozzjonanti hekk kif l-ewwel poΩizzjonijiet ma nbiddlu xejn mill-bidu sal-a˙˙ar. Dan kien frott, fost l-o˙rajn, ta’ intervent tal-Mercedes illi Ωammew lil Hamilton milli jbiddel listrate©ija tieg˙u lejn nofs it-tellieqa.

Bidu kwiet L-ewwel avveniment ta’ interess fil-fatt se˙˙ qabel it-tellieqa nnifisha meta Sainz sab ru˙u ankrat fil-pitlane hekk kif il-vettura tieg˙u rriffjutat li tiççaqlaq.

Din il-problema ppersistiet sakemm fla˙˙ar it-tim infurmah li ma kien hemm xejn x’tag˙mel.

Fuq it-traççat inniffsu ftit li xejn kien hemm azzjoni f’din il-faΩi tat-tellieqa

sakemm Hulkenberg ta bidu g˙allewwel rawnd ta’ pit stops fejn bosta sewwieqa abbandunaw ir-roti rotob favur dawk medji.

Vettel u Rosberg waqfu fit-tlettax-il dawra fejn dan tal-ewwel tellef lissewwieq tal-Mercedes meta t-tim ÌermaniΩ kellu jΩommu fil-pits sakemm jg˙addi l-eks kampjun tad-dinja.

Hamilton g˙afas kemm fela˙, però huwa xorta wa˙da re©a’ sab ru˙u wara Rosberg meta hu wkoll g˙amel il-waqfa tieg˙u.

Sadanittant, il-Lotus ˙adu riskju b’Maldonado, illi t˙alla jsuq b’˙in twil bl-ewwel sett ta’ roti tieg˙u. Dan irriskju, però, ˙adem kontra lVeneΩwelan, illi spiçça ΩΩerΩaq ’l isfel fil-klassifika.

Konfronti f’nofs il-klassifika Lejn nofs it-tellieqa l-attenzjoni re©g˙et daret fuq il-Mercedes meta dawn ça˙du talba ta’ Hamilton illi xtaq ibiddel listrate©ija tieg˙u hekk kif we˙el wara Rosberg. Fortunatement, kien hemm aktar interess lejn nofs il-klassifika fejn Verstappen beda jag˙mel minn kollox biex jikseb il-punti.

Ftit wara l-Mercedes iddeçidew li jabbandunaw l-istrate©ija ta’ Ωew© waqfiet favur wa˙da ta’ tlieta hekk kif Vettel g˙aΩel li jie˙u çans u jid˙ol kmieni filpits biex jaqleb g˙al sett ta’ roti rotob.

B’din l-istrate©ija, is-sewwieq tal-Ferrari rnexxielu jtejjeb il-˙inijiet tieg˙u, però, dawk tal-Mercedes kienu kapaçi jirrispondu b’mod effettiv.

KLASSIFIKA BRAÛIL

Fl-34 dawra Maldonado re©a’ g˙amel wa˙da minn tieg˙u meta kien il-protagonista ta’ da˙la aggressiva fuq Ericsson li waslet g˙al kuntatt bejniethom, manuvra li eventwalment wasslet g˙al penalità ta’ ˙ames sekondi g˙all-VeneΩwelan.

Id-dawriet suççessivi kienu kwieti mhux ˙aΩin sakemm Verstappen re©a’ beda ji©©ieled g˙all-poΩizzjonijiet f’dawra 58. L-ewwel vittma tieg˙u kien Nasr, illi tilef il-˙dax-il post fid-dawra ta’ wara.

G˙axar dawriet wara, l-OlandiΩ qabeΩ ukoll lil Maldonado biex da˙al fiΩ-Ωona punti.

Din kienet l-a˙˙ar azzjoni ta’ nota tattellieqa hekk kif Rosberg spiçça fuq log˙la tar©a tal-podju quddiem Hamilton u Vettel, reb˙a li ggarantietlu t-tieni post fil-klassifika tas-sewwieqa.

KLASSIFIKA SEWWIEQA

PoΩ.

Sewwieq

Tim

Óin

PoΩ.

Sewwieq

Tim

Punti

01 02 03 04 05 06 07 08 09 10

Nico Rosberg Lewis Hamilton Sebastian Vettel Kimi Raikkonen Valtteri Bottas Nico Hulkenberg Daniil Kvyat Felipe Massa (EskluΩ mit-tellieqa) Romain Grosjean Max Verstappen

Mercedes Mercedes Ferrari Ferrari Williams Force India Red Bull Williams Lotus Toro Rosso

1:31.09.090 +7.70 +14.2 +47.50 +1 Lap +1 Lap +1 Lap +1 Lap +1 Lap +1 Lap

01 02 03 04 05 06 07 08 09 10

Lewis Hamilton Nico Rosberg Sebastian Vettel Valtteri Bottas Kimi Räikkönen Felipe Massa Daniil Kvyat Daniel Ricciardo Sergio Perez Nico Hulkenberg

Mercedes Mercedes Ferrari Williams Ferrari Williams Red Bull Racing Red Bull Racing Force India Force India

363 297 266 136 135 117 094 084 068 052

40 22|11|2015

kullhadd.com

kÓ LokaLi

theddida kontinwa

Miriam dalli Membru Parlamentari Ewropew

Hemm bΩonn li jkunu Ωviluppati sistemi u mekkaniΩmi li jaççertaw is-sigurtà taç-çittadini tag˙na

Minkejja li l-attakki terroristiçi u attentati fuq diversi rkejjen tad-dinja misshom ilhom li fet˙ulna g˙ajnejna, wara dak li se˙˙ f’Pari©i ˙afna aktar persuni qed jifhmu a˙jar ittheddida li g˙andna quddiemna.

Filwaqt li t-talb g˙all-vittmi hu dinjituΩ u bΩonjuΩ, huwa kruçjali li l-awtoritajiet jaraw li dawn l-attakki ma jer©g˙ux ise˙˙u, biex jinqata’ s-sens ta’ inçertezza u n-nuqqas ta’ sigurtà li qieg˙ed jg˙olli rasu.

M’hemmx soluzzjoni wa˙da u definita biex ikun imwaqqaf it-terrorizmu. Lestremi ma jag˙mlux ©id; irridu nsibu t-triq tan-nofs; la nistg˙u nid˙lu fi çrieki ta’ paniku u lanqas nistg˙u ninsew dak li se˙˙ malli jibda g˙addej ftit taΩ-Ωmein qisu qatt ma ©ara xejn.

G˙alkemm ma nemminx filvjolenza b˙ala prinçipju, ninsab konvinta li l-ewwel azzjoni li trid tittie˙ed hija li tkun meqruda l-organizzazzjoni terroristika. Attakki fuq g˙aqdiet tal-kontroll, ˙aΩniet tal-munizzjon, u o˙rajn, biex jinqata’ l-aççess g˙all-flus mill-bejg˙ taΩ-Ωejt huma parti minn din il-©lieda.

Madankollu, mhux ©ust li filproçess jitilfu ˙ajjithom persuni innoçenti fis-Sirja u l-Iraq li jafu l-mo˙qrija u t-tbatija ta’ gruppi terroristiçi b˙all-ISIS. Ma na˙sibx li Malta g˙andha tkun parti millazzjoni militari nnifisha. Irid

ji©i kkjarifikat li t-talba li g˙amlet Franza biex tkun attivata l-klawsola tat-Trattati Ewropej li l-bqija tal-pajjiΩi Ewropej jassistu stat membru li jkun attakkat ma timplikax li rridu nibag˙tu l-armata tag˙na ti©©ieled l-ISIS. Anzi, il-klawsola tg˙id li kull stat jikkontribwixxi fl-ispirtu ta’ kostituzzjoni tieg˙u; fil-kaΩ tag˙na b’rispett lejn in-newtralità militari.

Huwa fatt li organizzazzjonijiet terroristiçi b˙all-ISIS juΩaw kull mezz, inkluΩ midja soçjali, biex jattiraw u j˙ajru o˙rajn minn kull rokna taddinja jing˙aqdu fl-estremiΩmu mag˙hom.

L-aktar vulnerabbli huma dawk il-persuni li jkunu di©à m˙ajra g˙ar-radikaliΩmu, jew min˙abba l-istat li jkunu fih, jew min˙abba l-˙bieb li jiççirkondawhom, jew min˙abba l-postijiet li jiffrekwentaw. Dawn huma persuni li ˙afna drabi jkunu twieldu u g˙amlu ˙ajjithom jg˙ixu flEwropa u jirritornaw lura lejn is-Sirja jew f’pajjiΩi o˙ra fejn ji©u m˙arr©a biex iwettqu attakki terroristiçi. Jag˙mel sens li dawn in-nies ji©u identifikati u jkun hemm politika li verament tindirizza lproblema ta’ radikalizzazzjoni u kif din tista’ ti©i kkontrollata.

Din hija biss faççata wa˙da tal-problema. Kif qed jiΩviluppaw l-affarijiet jidher bl-aktar mod çar li hemm theddida

diretta g˙all-mod kif illum qed joperaw il-fruniteri ta’ bejn il-pajjiΩi Ewropej bil-ftehim mag˙ruf b˙ala Schengen, li jipprovdi biex ikun hemm kontrolli mal-fruntieri esterni tal-Ewropa ma’ pajjiΩi terzi imma mhux bejn il-pajjiΩi talUnjoni Ewropea.

Sa minn wara l-attakki fuq luffiçini ta’ Charlie Hebdo g˙amiltha çara mad-direttur Ewropew ta’ kontra t-terroriΩmu li dak li qed isir sa issa mhux biΩΩejjed. Appellajt biex il-pajjiΩi membri jaqsmu l-intelligence g˙ax it-theddida tinsab fuq l-Ewropa kollha.

Appellajt g˙al miΩuri preventivi li j˙arsu s-sigurtà interna u esterna tal-Unjoni Ewropea billi ninvolu wkoll pajjiΩi terzi. Hemm bΩonn azzjonijiet tan©ibbli b˙add˙ul tal-EU PNR, fejn irrecords ta’ dawk li jkunu qeg˙din jivvja©©aw bl-ajru lejn u fl-Ewropa jinΩammu u l-movimenti ta’ persuni suspettuΩi jkunu mag˙rufa a˙jar f’bilanc mal-˙arsien tad-drittijiet fundamentali tal-bniedem.

Hemm bΩonn li jkunu Ωviluppati sistemi u mekaniΩmi li jaççertaw is-sigurtà taççittadini tag˙na, filwaqt li kemm jista’ jkun naççertaw li niddefendu l-kisbiet li g˙amlet l-Ewropa matul issnin, inkluΩ dak baΩiku mag˙ruf b˙ala l-4 freedoms, iç-çaqliq ˙ieles tal-persuni, o©©etti, servizzi u kapital flUnjoni Ewropea.

Il-prevenzjoni mhijiex biss relatata mal-fruntieri Ewropej imma hija wkoll prevenzjoni mill-ideolo©iji qarrieqa u estremisti. Dan jista’ jse˙˙ biss b’iktar edukazzjoni.

Irridu nag˙tu liΩ-Ωg˙aΩag˙ tag˙na l-g˙odod tal-edukazzjoni u l-informazzjoni biex ji©©ieldu lill-estremisti li jippruvaw jikkontrollawlhom ˙sibijiethom u ˙ajjithom.

Irridu nindirizzaw il-faqar flEwropa. Faqar li jwassal g˙all-bΩonn ta’ flus, g˙al nuqqas ta’ indipendenza ta’ individwu li jag˙Ωel hu ma liema tip ta’ nies jag˙milha u ma jag˙milhiex. Dan innuqqas ta’ libertà jaf iwassal g˙al aljenazzjoni, dipendenza u brainwashing li jrendu persuna regolari f’terrorist li ma g˙andu xejn x’jitlef.

Din hija kwistjoni li te˙tie© bidla fil-politika Ewropea fittul, fejn kul˙add irid jikkontribwixxi bil-mod tieg˙u. Ilbidla tista’ ssir mill-politici imma anke mill-mod kif na©ixxu a˙na fil-˙ajja tag˙na ta’ kuljum. Irridu naççertaw is-sigurtà tag˙na u taç-çittadini Ewropej u fl-istess waqt nifhmu kemm hu prezzjuΩ dak li qed niddefendu. Il-valuri Ewropej tag˙na huma dak li jag˙mlu l-˙ajja tag˙na ta’ kuljum. Dawn huma l-valuri li t-terroristi jridu jattakaw u jkissru u l-mument li nieqfu nipprote©u dak li nemmnu fih ikun il-mument li n˙allu lit-terroristi jirb˙u.