Kullhadd 23.11.14 by Kullħadd Editor

www.kullhadd.com

INTERVISTA MAL-

PITTUR PAUL CARUANA Il-Óadd 23 ta’ Novembru, 2014 Óar©a Nru 1,115

Ara pa©na 19

Prezz ›0.80

MA JAQBLUX BEJNIETHOM

JITNIEDA Ç-CHOGM 2015 Il-Prim Ministru Joseph Muscat u s-Segretarju Ìenerali talCommonwealth Kamalesh Sharma nidew il-laqg˙a talCommonwealth Heads of Government Meeting, i CHOGM, li se ssir f’Malta f’Novembru tas-sena ddie˙la. It-tema li se tkun diskussa mill-kapijiet u matul il-laqg˙at ta’ qabel hija The Commonwealth – Adding Global Value. Ara pa©na 2

ÌURI POLITIKU Minkejja l-fatt li l-inkjesta ma©isterjali fir-rigward talinçident li fih kien involut ixxufier tal-Ministru Manuel Mallia g˙adha ma ©ietx konkluΩa, il-Partit Nazzjonalista di©à g˙aΩel illi jaqta’ l-kundanni li kienu komdi g˙allfinijiet politiçi tieg˙u. B’dan l-a©ir irresponsabbli, lOppoΩizzjoni kompliet turi kemm m’g˙andhiex rispett g˙all-istituzzjonijiet ta’ pajjiΩna, kif ukoll l-intelli©enza talpoplu Malti u G˙awdxi. Ara pa©na 3

BJUT ÓODOR GÓALL-PANNELLI

Hekk kif bdew ˙er©in ir-reazzjonijiet g˙allba©it kmieni din il-©img˙a, mill-ewwel kien evidenti li l-Partit Nazzjonalista huwa iΩolat fin-negattività tieg˙u. Filwaqt li ma offra l-ebda kritika kostruttiva, il-PN spikka b˙ala l-uniku entità li ma sabitx fattur wie˙ed poΩittiv fil-ba©it. Spikka wkoll il-fatt li d-deputati talOppoΩizzjoni lanqas qeg˙din jaqblu bejniethom. Fuq na˙a kien hemm id-Deputat Clyde Puli, li f’konferenza stampa qal li l-

˙ajja g˙oliet u se tkompli tog˙la b’dan ilba©it. Fuq in-na˙a l-o˙ra rajna lill-Viçi Kap talPN Mario De Marco, li waqt programm televiΩiv ammetta s-suççessi tal-Gvern meta qal li l-˙ajja m’g˙olietx proprju g˙ax ro˙su l-kontijiet tad-dawl. F’din il-˙ar©a qeg˙din nag˙tu ˙arsa lejn u˙ud mill-miΩuri ta’ dan il-ba©it, u l-mod li bih intlaqg˙u. Ara pa©ni 6-8

IL-KANTANTA AMBER GÓAL VIENNA Il-Malta Eurovision Song Contest ta’ din is-sena ittella b’suççess ilbiera˙ filg˙axija ©ewwa l-eks Malta Shipbuilding, il-Marsa. Din is-serata kienet ippreΩentata minn Daniel Chircop u Lyona Xuereb, u kien hemm mistiedna ir-rebbie˙a tal-Eurovision Song Contest li g˙adda Conchita Wurst li kantat il-kanzunetta tag˙ha Rise like a Phoenix. Fil-konkors tal-biera˙ rajna spettaklu ta’ 14-il kanzunetta li ©ew mag˙Ωula minn 20 kanzunetta li kantaw il-Ìimg˙a filg˙axija. Il-kanzunetta rebbie˙a ©iet mag˙zula mill-©urija u l-voti mit-telespettaturi permezz tat-televoting. Waqt il-finali tal-Malta Eurovision Song Contest 2014 tal-biera˙ intg˙aΩlet il-kanzunetta Warrior kantata minn Amber li reb˙et id-dritt li tirrappreΩenta lil Malta g˙al Eurovision Song Contest 2015 li se jsir ©ewwa Vienna, l-Awstrija. Il-gazzetta Kull˙add tawgura kull suççess lil kantanta rebbie˙a!

Ritratt: PICTURETHIS.COM.MT

Skont studji li saru, ilgreen roofs jistg˙u jwasslu biex il-PVs ikunu iktar effiçjenti g˙all-familji li investew fihom. Apparti minn hekk, min˙abba li diversi pjanti jassorbu l-ilma fuq il-bjut, dan iwassal g˙al tnaqqis fl-g˙arg˙ar fit-toroq tag˙na. Tkellimna ma’ Antoine Gatt mill-Università ta’ Malta biex insiru nafu aktar. Ara pa©na 5

kullhadd.com

kÓ LOkALI

TNEDIJA TAÇ-CHOGM LI SE JSIR F’MALTA

Il-Prim Ministru Joseph Muscat u s-Segretarju Ìenerali talCommonwealth Kamalesh Sharma l-Ìimg˙a filg˙odu niedew ilCommonwealth Heads of Government Meeting (CHOGM) 2015 li se jsir f’Malta f’Novembru tal-2015. It-tema li ser tkun diskussa mill-kapijiet u matul il-laqg˙at ta’ qabel hija ‘The Commonwealth – Adding Global Value’. Malta tinsab lesta Il-Prim Ministru spjega li l-preparazzjonijiet waslu fi stadju avvanzat, bi pjanijiet biex l-avvenimenti ewlenin ise˙˙u f’u˙ud millisba˙ postijiet storiçi f’Malta, fosthom il-Forti Sant’An©lu. IsSegretarju Ìenerali fa˙˙ar il-preparazzjonijiet u qal li “wara llaqg˙at u Ωjarat ta’ matul l-a˙˙ar 36 sieg˙a, jien kunfidenti li Malta hija lesta g˙al konferenza globali eççellenti”. Hu qal, “L-eΩempju li Malta dejjem tat lil pajjiΩi Ωg˙ar fl-a©ir tag˙ha fl-isfera internazzjonali dejjem kienet eççezzjonali. Xog˙ol Malta fuq dan is-su©©ett li kien sar madwar g˙axar snin ilu, illum huwa rikonoxxut u aççettat minn istituzzjonijiet globali. Il-fatt li pajjiΩ huwa Ωg˙ir ma jfissirx li ma jistax iΩid il-valur globali.” BΩonn ta’ riforma fil-Commonwealth Il-Prim Ministru tkellem fuq il-bΩonn ta’ riforma filCommonwealth, li qieg˙da f’riskju li ssir irrilevanti fis-snin li ©ejjin. Huwa spjega li “fix-xhur li g˙addew, a˙na qsamna ideat ma’ s˙abna fil-Commonwealth dwar kif nistg˙u nag˙mlu miçCHOGM 2015 avveniment li jag˙ti l-opportunità lill-kapijiet biex jiddiskutu problem komuni, ideat u ambizzjonijiet li jaffettwaw il˙ajja ta’ kull wie˙ed u wa˙da minnha. Óidma g˙al assoçjazzjoni a˙jar Waqt il-konferenza stampa, il-Ministru tal-Affarijiet Barranin Dr George W. Vella qal, “Irridu niftakru li l-Commonwealth hija mag˙mula minn 53 pajjiΩ minn madwar id-dinja. IlCommonwealth tal-lum trid tg˙aqqad l-aspett globali u g˙alhekk irridu dejjem na˙dmu g˙al assoçjazzjoni a˙jar.” Dr Vella spjega li qabel is- summit il-Ministri tal-Affarijiet Barranin jiltaqg˙u biex jiddiskutu affarijiet relatati malCommonwealth u jibdew ix-xog˙ol. Din il-laqg˙a saret g˙allewwel darba f’Malta fl-2005 u issa saret avveniment regolari filpreparazzjoni g˙aç-CHOGM.

SE JINGÓALAQ ID-DEPOT TAL-FJUWIL F’BIRÛEBBUÌA Wara g˙exieren ta’ snin bid-depot tal-fjuwil tefg˙a ta’ ©ebla ’l bog˙od mir-residenzi tan-nies, il-poplu ta’ BirΩebbu©a ng˙ata la˙bar tajba li dan se ji©i Ωarmat u l-˙aΩna se tibda ssir fil-façilità tal-Enemed f’Óas-Saptan. Waqt li kien qed i˙abbar dan, il-Ministru g˙all-Ener©ija u sSa˙˙a Konrad Mizzi rrikonoxxa li t-tibdil li se jsir f’Óas-Saptan se jkun ifisser telf g˙all-Enemed. Madankollu, g˙amilha çara li g˙alih u g˙all-Gvern is-sa˙˙a u l-ambjent ji©u qabel il-fattur ekonomiku. B˙alissa l-façilitajiet f’Óas-Saptan huma mikrijin g˙all-uΩu ta’ kumpaniji barranin imma se ji©u rran©ati biex fihom jin˙aΩen dak li kien jinΩamm f’BirΩebbu©a. Mizzi kien qed jitkellem f’Misra˙ San Ìor© flimkien masSegretarju Parlamentari g˙as-Sa˙˙a Chris Fearne, waqt laqg˙a mal-pubbliku mis-sensiela Gvern Li Jisma’. Huwa semma kif iddeçiΩjoni ttie˙det fl-a˙˙ar ©img˙at u kien il-Prim Ministru Joseph Muscat li talab biex it-tankijiet ji©u rilokati, fejn qal li qed isiru diskussjonijiet mal-MEPA dwar il-pro©ett.

lokali kÓ

23|11|2014 03

kullhadd.com

X’NagÓmlu Biha l-Ìustizzja? Fil-jiem li g˙addew kellna g˙al darb’o˙ra l-okkaΩjoni illi naraw kif l-OppoΩizzjoni Nazzjonalista jinteressaha biss tag˙mel kapital politiku minn kull kwistjoni li sse˙˙ f’pajjiΩna. Din il-©img˙a l-PN ra kif g˙amel biex dawwar inçident serju, li fih il-Gvern mexa b’mod trasparenti, f’cover-up b’intriççi tant kumplessi li kien ikun iktar xieraq f’xi serje televiΩiva investigattiva, milli xxena politika lokali.

membri tal-RIU fejn irrifjuta li jag˙mel it-test tal-alko˙ol. Madankollu, huwa kien me˙lus mill-arrest sakemm tintemm l-investigazzjoni. L-InkwiΩizzjoni Nazzjonalista

F’dan l-istadju l-fatti mhumiex çari hekk kif l-investigazzjoni ma©isterjali g˙adha g˙addejja. Madankollu, li huwa mag˙ruf s’issa huwa li lErbg˙a filg˙axija, ra©el ta’ nazzjonalità IngliΩa baqa’ die˙el fil-karozza ministerjali tal-Ministru Manuel Mallia, li kienet ipparkjata fil-GΩira, u

Madankollu, dak il-˙in ixxufier tal-Ministru Mallia, ilkuntistabbli tal-Pulizija Paul Sheenan, k i e n f i Ω - Ω o n a u sema’ l-impatt. Meta induna li l-inçident kien kaΩ ta’ hit and run , h u w a s e g w a l karozza involuta fil-˙abta. Stephen S m i t h , l i k i e n qieg˙ed isuq il-karozza li ˙olqot l-inçident, jidher li re©a’ g˙afas il-vettura biex jag˙ti daqqa o˙ra lill-karozza

tal-birra. F’dan il-mument, ix-xufier tal-Ministru spara numru ta’ tiri g˙al skopijiet mhux mag˙rufa. Meta dan se˙˙, il-persuna re©g˙et ˙arbet minn fuq ilpost u ©iet arrestata fl-Imsida minn membri tar-Rapid Intervention Unit (RIU). Sabiex ji©u kkjarifikati l-fatti, l-awtoritajiet fet˙u inkjesta ma©isterjali. Sadanittant, però, ix-xufier tal-vettura

B’reazzjoni g˙al dan l-inçident, il-Partit Nazzjonalista d d e ç ie d a l i j a p p u n t a l i l u nniffsu b˙ala l-im˙allef, il©urija u l-eΩekutur hekk kif fi ftit sig˙at di©à ddeçieda li jaf kollox dwar il-kaΩ u qata’ serje ta’ kundanni fl-g˙ama. L-arroganza talOppoΩizzjoni ˙ar©et çara fi stqarrija ma˙ru©a minnhom nhar il-Ìimg˙a li g˙adda li fiha sostnew li “l-poplu Malti u G˙awdxi m’g˙andux

wara ˙arab minn fuq il-post. Dak il-˙in ma kien hemm ˙add fil-karozza, hekk kif ilMinistru Mallia kien qieg˙ed jattendi funzjoni uffiçjali fidDepot tal-Pulizija, il-Furjana.

ministerjali ˙alli jipprova jrossha mal-˙ajt f’Tal-Qroqq. Wara li se˙˙ dan, l-istess persuna allegatament ˙ar©et mill-vettura biex t˙ebb g˙allmembru tal-korp bi flixkun

ministerjali kien sospiΩ, kemm mill-Ministeru, kif ukoll mill-Korp tal-Pulizija, sakemm tintemm l-investigazzjoni. Smith kien arrestat mill-

bΩonn inkjesta ma©isterjali biex ikun jaf li l-Ministru Mallia gideb u pprova j a g ˙ m e l cover-up ” . ‘ Case closed ’, kif jg˙idu l-IngliΩi. X’nag˙mlu biha l-©udikatura

X’nafu s’issa

meta g˙andna lill-Partit Nazzjonalista? Ironikament, dan huwa listess partit li l-©urnata ta’ qabel ˙are© stqarrija o˙ra li fiha ddeskriva s-sitwazzjoni madwar dan l-inçident b˙ala ‘Wild West’. Madankollu, huwa aktar qrib il-Wild West meta jkollok partit li jippretendi li jintbag˙tu n-nies g˙all-forka fost iç-çapçip popolari qabel ma jkunu verifikati l-fatti. Trasparenza Fortunatament, f’pajjiΩ modern u çivilizzat l-affarijiet ma jimxux hekk. Mhuwiex xog˙ol il-partiti politiçi li jag˙mlu dan it-tip ta’ ©udizzji. Minkejja l-mod iddisprat kif il-PN qieg˙ed jallega li hemm xi cover-up , il-fatti juru li l-Ministru Mallia qatt ma pprova ja˙bi l-ebda dettall mill-inçident li se˙˙. Tant hu hekk, illi meta sar mag˙ruf li wie˙ed mill-fatti kien irrapurtat b’mod mhux preçiΩ, dan kien korrett b’konferenza stampa l-g˙ada tal-inçident stess. Fl-istess konferenza tala˙barijiet, il-©urnalisti preΩenti ng˙ataw l-opportunità li jag˙mlu l-mistoqsijiet kollha dwar dan il-kaΩ. Din it-trasparenza kienet eΩerçitata wkoll fuq il-post tal-inçident, fejn il-medja ng˙atat laççess kollu biex jittiedu rritratti u l-filmati. F’dan l-istadju jidher li xxufier tal-Ministru kiser ilfiduçja tal-Ministru Mallia bil-mod kif ©ab ru˙u waqt linçident. Il-Gvern g˙amilha çara li l-mod kif eskalat issitwazzjoni mhijiex aççettabbli g˙ax m’hemmx post g˙al persuni li juΩaw il-poΩizzjoni tag˙hom b’mod li huwa abbuΩiv u eççessiv. Minkejja dak li qieg˙da tg˙id l-OppoΩizzjoni, lawtoritajiet ma setg˙ux ikunu aktar trasparenti fl-a©ir tag˙hom. G˙alhekk, ikun tajjeb li l-PN i©ib ru˙u b’mod aktar responsabbli fil-kors ta’ din l-inkjesta u j˙alli lill-Ìustizzja tag˙mel xog˙olha ming˙ajr pressjoni politika.

04 23|11|2014

kullhadd.com

KÓ LOKALI

IL-PESTIÇIDI UÛATI KIENU KONFORMI MAL-LIÌIJIET mali u jsiru wkoll spezzjonijiet g˙and il-bdiewa. L-Awtorità timplimenta wkoll id-direttiva fuq l-uΩu sostenibbli tal-bexx fejn ©ie wkoll ippubblikat il-pjan nazzjonali g˙all-uΩu sostenibbli tal-bexx.

Fl-a˙˙ar tax-xahar li g˙adda, il-Kulle©© ta’ Saint Elias f’Santa Venera kellu jag˙laq il-bibien tieg˙u g˙al jumejn min˙abba li allegatament kien hemm ri˙a qawwija kkawΩata minn xi pestiçidi. Fid-dawl ta’ dan l-avveniment, il-gazzetta KullÓadd tkellmet mal-Awtorità Maltija g˙all-Kompetizzjoni u g˙allAffarijiet tal-Konsumatur (MCCAA) fuq l-investigazzjoni tag˙ha fuq dan il-kaΩ.

Il-bdiewa mhumiex inçentivati biex juΩaw metodi bijolo©içi

L-MCCAA ma ˙aditx passi kontra l-bidwi Mill-investigazzjonijiet talAwtorità rriΩulta li kemm ilprodott kif ukoll il-mod ta’ kif intuΩa huma skont illi©ijiet applikabbli u g˙alhekk ma tti˙dux passi kontra l-istess bidwi. Sar mag˙ruf ukoll li lAwtorità kellmet lill-bidwi kkonçernat u indagat sew fuq il-prodotti tal-pestiçidi li ntuΩaw, tant li saru wkoll spezzjonijiet fuq il-lant taxxog˙ol tal-bidwi. Il-pestiçidi jg˙addu minn proçess ta’ awtorizzazzjoni Il-pestiçidi kollha li jintuΩaw hawn Malta jg˙addu minn

proçess ta’ awtorizzazzjoni sabiex ikun Ωgurat li huma aççettabbli skont ir-regolamenti Ewropej dwar dan it-

tip ta’ prodott. Is-sorveljanza tas-suq issir billi ji©i vverifikat li fis-suq ikun hawn biss prodotti

KISBA GÓALL-QALIN

Kwistjoni li kienet ilha g˙addejja g˙al snin twal fil-Qala issa jidher li ˙adet Ωvolta poΩittiva. IlKunsill Lokali tal-Qala kien ilu ˙afna jo©©ezzjona g˙at-trakkijiet tal-barrieri li kienu jg˙addu mill-qalba tar-ra˙al minflok juΩaw ittoroq skedati g˙alihom. Kien hemm ukoll diversi problemi b’rabta mal-kumpens ta’ Lm2,000 (€4,660) fis-sena li kellu jing˙ata lill-kunsill biex ji©u rran©ati ttoroq tal-Qala affettwati minn dawn it-trakkijiet. Dawn iΩ-Ωew© kwistjonijiet ©ew indirizzati fissmig˙ tal-MEPA ta’ din il-©img˙a, li matulu re©a’ ©©edded il-permess g˙all-operat tal-barriera. Tkellimna mas-Sindku Clint Camilleri, li qalilna li l-Kunsill Lokali ressaq l-o©©ezzjonijiet tieg˙u quddiem il-MEPA. Il-permess tal-barriera ©ie m©edded, però huwa ta’ sodisfazzjon g˙allKunsill li ©iet emendata s-sistema li biha l-kuntrattur jag˙ti kumpens lill-Kunsill g˙all-irran©ar tat-toroq. Il-Perit Camilleri spjega li l-kumpens ta’ €4,660 fis-sena mill-kuntrattur mhux se jibqa’ jit˙allas lill-MEPA, li min-na˙a tag˙ha fil-passat kienet inkarigata biex tg˙addi l-kontribuzzjoni lillKunsill tal-Qala. Fis-snin li g˙addew Camilleri jg˙id li kienu qed jin˙olqu problemi u kon-

fuΩjoni, bil-konsegwenza li l-flus ©ieli ma waslux g˙and il-Kunsill. “Bis-sistema l-©dida dawn il-flus se jibdew jit˙allsu mill-kuntrattur direttament lill-Kunsill Lokali, wara li l-Kunsill jissottometti x-xog˙lijiet li jkunu saru fuq it-toroq li minnhom jg˙addu ttrakkijiet minn u lejn il-barriera,” temm jg˙id Camilleri. Esprima s-sodisfazzjon tieg˙u wkoll il-Viçi Sindku Paul Buttigieg, li sostna li fl-a˙˙ar sittaxil sena l-kundizzjonijiet ma kinux qed ji©u osservati, g˙ax it-trakkijiet ma kinux qed jg˙addu minn fejn suppost u l-kumpens ma kienx qed jasal g˙and il-Kunsill. “B’sodisfazzjon ng˙id li wara snin ta’ ˙idma biex dawn il-kundizzjonijiet ji©u osservati, issa t-trakkijet bdew juΩaw ir-rotta indikata lilhom u ser jag˙tu l-flus dirett lill-kunsill,” qal Buttigieg. Ûied jg˙id ukoll li l-Kunsill talab Ωieda ta’ 50% fil-kumpens iΩda din ma ©ietx milqug˙a. Buttigieg temm jg˙id li issa l-inkonvenjent li jo˙olqu t-trakkijiet ta’ tliet kumpaniji li g˙andha l-Qala ser jinqasam bejn tliet rotot minflok minn Ωew© toroq biss. Hekk Ωew© kumpaniji jid˙lu g˙all-barrieri minn Triq il-Kunçizzjoni u jo˙or©u minn Triq il-Wile© u l-kumpanija l-o˙ra tg˙addi miΩ-Ωona tas-Simar.

awtorizzati mill-Awtorità kif ukoll isiru testijiet g˙ar-residwi ta’ bexx fil-frott, ˙xejjex u prodotti li ©ejjin mill-anni-

F’dan ir-rigward jidher li lbdiewa Maltin u G˙awdxin g˙adhom mhumiex inçentivati biΩΩejjed biex juΩaw metodi aktar bijolo©içi flg˙elieqi tag˙hom. Madankollu, il-bdiewa kollha li jixtru u juΩaw il-bexx g˙andhom obbligu li jattendu kors ta’ ta˙ri© fuq l-uΩu korrett tal-bexx u jekk jg˙addu minn dan il-kors tin˙ar©ilhom liçenzja. B˙ala parti mill-materjal li jing˙ata f’dan il-kors hemm informazzjoni fuq fejn u meta g˙andu jintuΩa l-bexx, u ta˙ri© sabiex ikun minimizzat l-uΩu ta’ bexx g˙al dawk iç-çirkostanzi fejn ma jistax isir mod ie˙or. Barra minn hekk, min ibig˙ il-bexx g˙andu jag˙ti pariri dwar l-uΩu ta’ prodotti li g˙andhom l-inqas riskju.

VUÇI LIL DAWK MILQUTA MINN KUNDIZZJONI RARI

Il-Eurodris hija alleanza mag˙mula minn 633 organizzazzjoni li kollha jirrappreΩentaw mard jew kundizzjonijiet rari. L-iskop ta’ din l-alleanza huwa primarjament li tag˙ti vuçi lil dawk kollha milquta minn kundizzjoni rari, sabiex tqajjem l-g˙arfien u b’hekk mhux biss tinçentiva r-riçerka, iΩda tag˙ti wkoll kontribut g˙al politika Ewropea li tindirizza l-bΩonnijiet ta’ dawk milquta u qrabathom. B˙ala parti mill-kampanja tag˙hom li jxerrdu l-vuçi ta’ dawk milquta, din is-sena l-Eurodris organizzaw kompetizzjoni g˙alla˙jar ritratti li t-tema tag˙hom tkun proprju wa˙da minn dawn ilkundizzjonijiet rari. Kienu ˙afna dawk li pparteçipaw f’din ilkompetizzjoni, fosthom l-omm Maltija Marcelle Abela, li binha Gabriel ibati mill-kundizzjoni rari tal-lewkodistrofija. Il-lewkodistrofija hija kundizzjoni de©enerattiva li taffettwa n-nervituri, u s’issa g˙adha ma nstabitx kura g˙aliha. Marcelle Abela tkellmet mag˙na dwar din il-kompetizzjoni talEurodris sabiex tikkjarifika l-iskop warajha u anke l-parteçipazzjoni tag˙ha fiha. “Hija ˙asra li xi w˙ud ma fehmux fiex tikkonsisti din il-kompetizzjoni, u kien hemm min qal li r-rebbie˙ talkompetizzjoni se jing˙ata fondi biex jirçievi kura barra minn Malta.” Marcelle sa˙qet li dan mhux il-kaΩ, u r-rebbie˙a se jirb˙u biss iPadAir. Hija kkjarifikat li l-iskop wara din il-kompetizzjoni huwa ˙afna ikbar milli wie˙ed sempliçiment jirba˙ iPad. Bla dubju li l-kompetizzjoni n˙olqot sabiex jiΩdied l-g˙arfien permezz tar-ritratti sottomessi, li jkollhom deskrizzjoni tal-kundizzjonijiet li l-pazjenti jkunu qed isofru minnhom, u li ji©u ççirkolati fuq is-siti soçjali u g˙alhekk jil˙qu eluf kbar ta’ nies. Wie˙ed jista’ jara u jivvota g˙al dawn ir-ritratti fuq il-pa©na tal-Facebook tal-Eurodris.

lokali kÓ

23|11|2014 05

kullhadd.com

il-pannelli FoToVolTaJÇi JaÓDMU aÓJar FUQ bJUT ÓoDor Pro©ett li qed jistudja l-effetti tal-bjut im˙addra f’pajjiΩna jinsab g˙addej fl-Università ta’ Malta. Dwar dan il-pro©ett interessanti l-gazzetta KullÓadd tkellmet mal-Mani©er tieg˙u Antoine Gatt, li spjegalna l-vanta©©i li wie˙ed iΩomm il-pjanti fuq il-bejt, u l-ostakli li jaqtg˙u qalb ˙afna nies milli j˙addru l-bejt tag˙hom. Il-green roofs i˙allu effetti poΩittivi fuq in-nies Meta mistoqsi dwar l-effetti li jistg˙u j˙allu l-green roofs, Gatt qalilna li min-riçerki li saru barra min Malta rriΩulta li l-bjut im˙addra huma mezz tajjeb sabiex tittejjeb il-kwalità tal˙ajja f’Ωoni urbani. Dan g˙ax instab li “meta t-tfal ikunu filviçinanza tan-natura hemm ittendenza li jikkonçentraw iktar, il-˙addiema jkunu iktar kuntenti fuq il-post tax-xog˙ol kif ukoll li l-persuni anzjani u l-morda g˙andhom it-tendenza li jkollhom iktar ser˙an talmo˙˙ u f’çerti kaΩijiet ifiqu aktar malajr minn xi marda li jista’ jkollhom,” qalilna Gatt b’ton konvinçenti. Gatt spjegalna wkoll li hemm Ωew© tipi ta’ bjut im˙addra, dawk estensivi u dawk intensivi. Fl-ewwel kaΩ il-bjut ikollhom livell baxx ta’ manutenzjoni u l-ve©etazzjoni tkun pjuttost baxxa u or˙os biex tmantni. Min-na˙a l-o˙ra, il©onna m˙addra intensivi jixbhu lill-©onna tradizzjonali filpjan terran min˙abba l-uΩu talarbuxelli u si©ar aktar g˙oljin. M’hemmx xi ng˙idu li l-manteniment ta’ dawn jirrikjedi iktar xog˙ol. “L-enfasi tag˙na hija fuq ilpjanti indi©eni” Dan il-pro©ett huwa mibni madwar pjanti indi©eni, pjanti li jikbru b’mod naturali filkampanja. Min˙abba l-fatt li lmikroklima tal-bjut taf tkun

˙arxa, il-pjanti indi©eni g˙andhom iktar çans li jg˙ixu meta ji©u introdotti f’ambjent urban. Gatt stqarr li “l-ikbar problemi li wie˙ed jista’ jiltaqa’ mag˙hom meta jipprova jo˙loq ©nien fuq il-bejt huma tlieta. Lewwel problema hija l-piΩ tal©nien fuq is-saqaf u g˙alhekk huwa importanti l-parir tal-professjonisti”. Hu Ωied jg˙id li “it-tieni problema hija l-mikroklima tal-bejt. Dan g˙ax bejt jista’ jkun jew espost g˙all-effetti tar-ri˙ u taxxemx jew inkella jkun delli. Dawn l-estremitajiet jistg˙u jag˙mlu ˙sara lill-pjanti. Allura huwa importanti x’tip ta’ pjanti jkunu qed jitkabbru”. L-a˙˙ar problema li wie˙ed jista’ jsib ma’ wiççu meta g˙andu ©nien fuq il-bejt hija lilma jew in-nuqqas tal-ilma. Dan g˙ax hemm diversi pjanti li jkollhom bΩonn ammonti differenti ta’ ilma u g˙alhekk ikun hemm bΩonn skont iç-çirkustanzi. Kumbinazzjoni ideali – ilpannelli fotovoltajçi u l-bjut im˙addra Gatt afferma l-fatt li l-bjut im˙addra huma sostenibbli immens min˙abba l-vanta©©i li g˙andhom fuq medda ta’ Ωmien medju kif ukoll g˙at-tul. PereΩempju l-pjanti fuq il-bjut im˙addra kapaçi jniΩΩlu t-temperatura tal-madwar u b’hekk il-pannelli fotovoltajçi jkunu iktar effiçjenti g˙ax it-temperatura tibqa’ baxxa. Sabiex jevalwaw l-opinjoni

U n-nies X’JaÓsbU?

pubblika dwar il-bjut im˙addra, b˙ala parti millpro©ett LifeMedGreenRoof, sar sonda©©. Minn dan irriΩulta li diversi nies jinkwetaw dwar ilkwistjoni tal-piΩ, segwita millfatt li n-nies jibΩg˙u li jqattrilhom is-saqaf tal-bejt tag˙hom min˙abba it-tisqija u l-ilma li jinqabad fis-sistema tal-bjut im˙addra. “Madankollu, la˙˙ar u l-ikbar problema hija dik finanzjarja”, stqarr Gatt. Huwa fisser kif, kontra lperçezzjoni ta’ ˙afna, il-pjanti jistg˙u jikbru u jiΩviluppaw fuq il-bejt bla problemi partikulari u dawn sa˙ansitra jattrattaw lejhom annimali li jag˙mlu ©id g˙an-nies b˙alma huma nna˙al, l-g˙asafar kif ukoll ilfriefet. Pro©ett li g˙andu potenzjal li jnaqqas l-g˙arg˙ar fittoroq L-g˙an ta’ dan il-pro©ett huwa li juri l-vanta©©i tal-©onna m˙addra, speçjalment il-fatt li din it-teknolo©ija kapaçi tnaqqas il-problemi talg˙arg˙ar fit-toroq u possibbilment tg˙in biex jitnaqqas ittraffiku meta tag˙mel ix-xita. Hekk qalilna Gatt meta misto-

qsi fuq ir-riΩultati li qed jistennew minn dan ilpro©ett.“Apparti li nevalwaw kemm il-bjut huma kapaçi jtaffu l-problema tal-g˙arg˙ar, qed nistennew li nidentifikaw ta˙lita differenti li tkun tista’ tintuΩa minflok il-˙amrija. Dan g˙ax il-˙amrija g˙andha diversi Ωvanta©©i fuq il-bejt b˙alma hu l-piΩ. Se nistudjaw ukoll dwar il-potenzjal li din it-teknolo©ija g˙andha b˙ala insulazzjoni filbini u b’kemm jista’ jitnaqqas luΩu tal-air conditioners.” Fl-a˙˙ar nett, meta mistoqsi jekk dan il-pro©ett huwiex ma˙sub ukoll biex jit˙addem f’kollaborazzjoni mal-kunsilli lokali, Gatt qalilna li g˙alissa m’hemmx dak il-˙sieb iΩda lg˙an prinçipali hu li dan lg˙arfien jitwassal g˙and ilpoplu biex b’hekk tin˙oloq kuxjenza akbar dwar ilvanta©©i sostenibbli u proambjentali tal-pro©ett. Pro©ett li qed jie˙u l-˙ajja Intant, waqt Ωjara li g˙amel fuq is-sit tal-pro©ett LifeMedGreenRoof fil-Fakultà tal-Ambjent Mibni, il-Ministru g˙all-IΩvilupp Sostenibbli, lAmbjent u t-Tibdil fil-Klima

Leo Brincat esprima s-sodisfazzjonitieg˙u li dan il-programm, b’fondi Ewropej, tat-t˙addir talbjut ( green roofs ) qieg˙ed jie˙u l-˙ajja. Il-Ministru Brincat fakkar kif sena ilu, meta kien mistieden g˙all-inawgurazzjoni ta’ dan listess pro©ett fiç-Çentru talKonferenzi tal-Mediterran, kien g˙adu biss fil-bidu tieg˙u u issa dan ˙a l-˙ajja u qed jibda j˙alli l-frott tieg˙u. Investiment g˙aqli Il-Ministru tal-Ambjent Ωied jg˙id li dan il-pro©ett huwa konferma tal-fatt li dan ilGvern g˙araf jinvesti l-fondi Ewropej b’mod g˙aqli biex pro©etti ta’ din ix-xorta j˙allu l©id kif ukoll jinfet˙u orizzonti ©odda. Huwa tenna li dan il-pro©ett ilaqqa’ flimkien l-aqwa ingredjenti ambjentali u arkitettoniçi billi f’nifs wie˙ed ser jil˙aq g˙add ta’ g˙anijiet fejjieda u ta’ bΩonn. Dawn jinkludu t˙addir fil-madwar, aktar g˙ajnuna biex titbaxxa t-temperatura, biex ji©i assorbit l-ilma tax-xita, biex joffri insulazzjoni xierqa u anke biex jag˙ti spinta lill-bijodiversità f’Ωoni urbani.

Staqsejna wkoll lil xi persuni jekk iΩommux pjanti fuq il-bejt jew it-terazzin tag˙hom, u g˙alfejn. Dan huwa dak li qalulna…

rose sCiberras, Ta’ XbieX Jien ng˙ix fi blokk ta’ appartamenti b’bejt pjuttost kbir, fejn hemm xi pjanti tal-kaktus li prattikament jie˙du ˙sieb tag˙hom infushom. Çerta, però, li bi ftit organizzazzjoni u tikka investiment, wie˙ed jista’ jkabbar anke pjanti tal-ikel fuq il-bejt tag˙na u fl-istess ˙in inkun qed nag˙mel pjaçir lill-inkwilin tas-sular ta’ fuq nett g˙ax inkun qed naqtag˙lu ftit mis-s˙ana.

raMon Casha, Óal QorMi

Jien ma tantx jg˙ixuli pjanti, g˙alhekk l-iΩjed li jkolli huma xi kaktus u sukkulenti, lantana, ˙ummejr, fikus u hoya . Però, dawn kollha nΩommhom fil-bit˙a g˙ax fuq il-bejt ma ngawdihomx.

Joseph Mizzi, ÓaÛ-Ûabbar

Dana Mangion, Tas-slieMa

G˙alkemm g˙andi bejt, jien ma nkabbarx pjanti fuqu, g˙ar-ra©uni li m’g˙andix ˙in g˙alihom u jispiççaw imutuli.

A˙na nkabbru aloe vera u xi kaktus o˙rajn, u nit˙ajjar inΩid xi pjanti jekk ikolli iktar informazzjoni dwarhom. Ir-ra©el tieg˙i jifhem fil-pjanti u g˙and ommu jkabbar xi herbs u bΩar a˙mar, iΩda g˙ax inzerta hemm ©nien.

06 23|11|2014

kullhadd.com

KÓ BAÌIT

ÓARSA LEJN IL-BAÌIT EDUKAZZJONI

XOGÓOL

• L-istipendji se jer©g˙u jiΩdiedu skont l-g˙oli tal-˙ajja mill-1 ta’ Jannar 2015. Barra minn hekk, l-istudenti se jie˙du l-bonus addizzjonali prorata.

• Applikanti ©odda g˙all-benefiççji soçjali li g˙andhom inqas minn 23 sena se jkunu integrati fil-Garanzija g˙aΩ-Ûg˙aΩag˙ illi se tag˙tihom l-opportunità li jkollhom aççess g˙al 700 apprentistat u 200 work trial. L-applikanti eΩistenti se jing˙ataw erba’ xhur çans biex jid˙lu f’dan il-programm.

• In-nefqa kapitali tal-Gvern fuq l-Università ©iet miΩjuda minn €4.5 miljun g˙al €7 miljun. • Il-Gvern se jag˙mel investiment kbir f’dik li kienet l-Iskola Umberto Colosso, fejn din l-iskola ser tkun mibdula f’Youth Village.

• Il-Gvern se jintroduçi Work Programme, fejn is-settur privat flimkien mal-ETC se jikkooperaw biex jg˙inu lil persuni bla xog˙ol jew inattivi g˙al perjodu twil ˙alli jer©g˙u jid˙lu fis-suq tax-xog˙ol.

• Il-Gvern se jo˙loq Akkademja tal-Gaming biex jirrispondi g˙at-talba tal-industrija li jkun hemm iktar ˙addiema Maltin biex jimlew il-postijiet taxxog˙ol li qed jin˙olqu.

• Mis-sena d-die˙la, il-Gvern se jesi©i li l-˙lasijiet tal-˙addiema tal-kuntratturi fuq xog˙ol tal-Gvern jit˙allsu mill-anqas bir-rata baΩika tal-istess ˙addiema tal-grad ekwivalenti mal-Gvern.

• Huwa ppjanat li fl-2015 jibda x-xog˙ol fuq Ωew© skejjel ©odda f’ÓadDingli u Óal Kirkop.

• Mis-sena d-die˙la l-ETC se jniedi pjattaforma elettronika ©dida li se jo˙loq Virtual Labour Market fejn min i˙addem u min irid ja˙dem se jkollhom post virtwali fejn jiltaqg˙u.

INÇENTIVI FISKALI

SAÓÓA U AMBJENT

• Kumpaniji li jag˙mlu donazzjoni fi flus ta’ mhux anqas minn €2,000 lill-Malta Community Chest Fund jistg˙u jitolbu tnaqqis ekwivalenti g˙al 50% tag˙ha mid-d˙ul g˙as-sena ta’ stima 2015.

• Sa Settembru 2015, il-Gvern se jelimina l-ekokontribuzzjoni fuq prodotti elettroniçi u white goods li jaqg˙u ta˙t il-kategorija WEEE.

• Se jkunu introdotti inçentivi ©odda biex ji©u attirati produzzjonijiet çinematografiçi barranin filwaqt li jsiru korsijiet speçjalizzati g˙al film makers lokali. • Il-Gvern ˙abbar li jinsab fl-a˙˙ar faΩi biex ji©i a©©udikat il-Hub Marittimu fis-sit tal-eks-Shipbuilding. • Se ji©i mniedi Programm tal-Pensjonijiet tal-Ìnus Mag˙quda li huwa intiΩ sabiex i˙ajjar lejn pajjiΩna persuni li jkunu qed jirtiraw mix-xog˙ol minn ma’ din l-organizzazzjoni. • Se ji©u introdotti skemi fosthom it-Third Pillar Pensions u l-iskema talindividual savings.

• Pro©ett pilota se jkun imniedi biex iç-Çentru tas-Sa˙˙a ta’ Bormla jkun amministrat mill-privat filwaqt li jibqa’ joffri is-servizz tieg˙u b’xejn. • Fl-2015 se tkun introdotta skema ta’ screenings g˙all-kançer tal-g˙onq u l-utru u Ωviluppati programmi ta’ stil ta’ ˙ajja g˙al sa˙˙a a˙jar immirati g˙al persuni li di©à huma morda b’mard kroniku b˙ad-dijabete. • Liçenzji fuq il-karozzi li jni©©su aktar minn 100g/km ta’ CO2 se ti©i riveduta. Dawk b’rati ta’ emissjonijiet CO2 ta’ mhux aktar minn 100g/km u rre©istrati wara l-2009 mhux se jkunu affettwati.

BAÌIT KÓ

kullhadd.com

23|11|2014 07

ENERÌIJA, TRASPORT U INFRASTRUTTURA • Il-kontijiet tad-dawl u tal-ilma g˙an-negozji se jitnaqqsu b’medja ta’ 25% u 5% rispettivament mill-a˙˙ar ta’ Marzu 2015. • Il-prezz tal-gass se jibqa’ stabbli bi prezz ta’ €18 sa April li ©ej. Dan ifisser li lprezz se jkun baqa’ stabbli g˙al seba’ xhur s˙a˙ u se jkun ferm or˙os mill-prezzijiet tala˙˙ar sena ta˙t il-Gvern ta’ qabel. Il-prezz tal-petrol unleaded se jor˙os b’2ç g˙al €1.42 kull litru u dak tad-diΩil b’1ç g˙al €1.35 kull litru. • Il-Gvern ˙abbar li n-nollijiet attwali tat-trasport pubbliku se jinΩammu meta jid˙ol l-operatur il-©did. • Projects Malta, flimkien mas-settur privat, se j˙ejju studji dwar il-vijabbiltà li jinbena breakwater bejn il-Belt u Tas-Sliema.

SOLIDARJETÀ SOÇJALI •

Ir-rata ta’ taxxa tad-d˙ul personali ta’ 29% se titnaqqas g˙al 25%.

•

Il-kumpens tal-g˙oli tal-˙ajja (COLA) li jing˙ata minn min i˙addem se jkun ta’ 58ç fil-©img˙a.

• Se jing˙ata bonus addizzjonali annwali ta’ darba ta’ €35 g˙all-persuni kollha li jirçievu l-benefiççji soçjali, dawk kollha li jaqilg˙u bi d˙ul baxx, u dawk kollha li ja˙dmu full-time li j˙allsu t-taxxa tad-d˙ul illi mhux se jgawdu mit-tnaqqis imsemmi qabel. • Il-Gvern se jintroduçi in-work benefit scheme li se jit˙allas lil dawk il-familji bi d˙ul baxx jew medju li fihom iΩ-Ωew© konjugi g˙andhom impjieg u jkollhom tfal ta’ inqas minn 23 sena. •

Is-servizz taç-çentri g˙all-˙arsien tat-tfal b’xejn se ji©i msa˙˙a˙ u estiΩ.

DRITTIJIET ÇIVILI • Se jibda jing˙ata d-dritt lill-˙addiema kollha tad-Dipartiment tal-Protezzjoni Çivili li jkun jista’ jgawdi mill-pensjoni tal-irtirar wara 25 sena servizz. Mis-sena d-die˙la se jibda jing˙ata wkoll kumpens lill-membri tal-Protezzjoni Çivili li jsofru diΩabbiltà waqt il-qadi ta’ dmirijiethom. • Se ssir reviΩjoni tal-kompoΩizzjoni ta’ diversi bordijiet ta’ numru ta’ entitajiet billi tiΩdied persuna b’diΩabbiltà. B’hekk le˙en il-persuni b’diΩabbiltà fil-governanza ta’ pajjiΩna jissa˙˙a˙ u jkun promoss b’mod konkret l-attiviΩmu fost il-persuni b’diΩabbiltà. •

Persuni b’diΩabbiltà li jibdew isibu xog˙ol se jibqg˙u jie˙du pensjoni s˙i˙a.

• Se jkunu inçentivati l-impjiegi ta’ persuni b’diΩabbiltà billi jkunu offruti krediti ta’ taxxa ©eneruΩi lil min i˙addem. Kull min i˙addem persuna b’diΩabbiltà se jkun eΩenti mill-˙las tal-bolla u se jkun possibbli li jag˙mel deduzzjoni mit-taxxa fuq il-profitti ekwivalenti g˙all-paga tal-persuna diΩabbli bi kreditu massimu ta’ €4,500. •

Se tkun infurzata b’aktar reqqa l-kwota ta’ 2% ta’ ˙addiema diΩabbli f’kumpaniji li g˙andhom ’il fuq minn 20 impjegat.

TURIÛMU U KULTURA • Il-Gvern se ja˙dem mas-settur privat biex jidentifika Ωoni naturali u urbani li jistg˙u ji©u Ωviluppati b’tali mod li jisfrutta l-potenzjal turistiku tag˙hom. • Se ti©i introdotta sistema li biha turisti ©ejjin minn barra l-Unjoni Ewropea jistg˙u japplikaw g˙al rifuΩjoni tal-VAT qabel ma j˙allu l-pajjiΩ. • Se jidda˙˙al programm li permezz tieg˙u l- cruise liners li jibqg˙u Malta matul il-lejl ikunu jistg˙u jift˙u l-casinos tag˙hom f’çertu ˙inijiet. • Se titwaqqaf fondazzjoni bl-isem ta’ Conventions Malta, li se to˙loq, tippromovi u tinkora©©ixxi konvenzjonijiet u kungressi biex jinΩammu f’pajjiΩna.

GVERN LOKALI U GÓAWDEX • Il-Gvern ˙abbar li wasal f’faΩi avvanzata tan-negozjati mal-Barts School of Medicine and Dentistry biex jittella’ l-Gozo Medical and Healthcare Hub. • Kien im˙abbar li dalwaqt se tibda konsultazzjoni pubblika biex tinbena rural/green airfield f’G˙awdex. •

IΩ-Ûona Industrijali tax-Xewkija se tespandi billi jon˙oloq spazju g˙al SME Park.

• Il-Gvern ˙abbar li se jitwaqqaf fond ©did bl-g˙an speçifiku li jg˙in lill-kunsilli lokali jwettqu pro©etti kapitali fil-lokalità tag˙hom. • Matul is-sena li ©ejja se ji©i varat ukoll fond ©did g˙all-iffinanzjar ta’ pro©etti kulturali organizzati mill-kunsilli lokali.

08 23|11|2014

kullhadd.com

kÓ BAÌIT

REAZZJONIJIET POÛITTIVI Ir-reazzjonijiet g˙all-ba©it kienu fil-biçça l-kbira poΩittivi, tant li l-Partit Nazzjonalista kien iΩolat fin-negattività tieg˙u. Dawn huma u˙ud mir-reazzjonijiet g˙all-ba©it li kellna matul din il-©img˙a.

IT-TNEÓÓIJA TAL-ECO-TAX HUWA PASS POÛITTIV – GRTU Il-GRTU esprimiet sodisfazzjon g˙all-fatt li lba©it inkluda ˙afna mill-miΩuri proposti

minnha. Hija qalet li issa kollox jiddependi mill-mod kif ji©u implimentati.

BAÌIT BI PRIJORITAJIET SIMILI GÓALL-KAMRA TAL-KUMMERÇ – MCCEI Il-Kamra Maltija g˙all-Kummerç, l-IntrapriΩi u l-Industrija (MCCEI) esprimiet sodisfazzjon g˙all-fatt li l-prijoritajiet tal-ba©it huma simili g˙all-prijoritajiet tag˙ha, fosthom il-konsolidazzjoni fiskali u t-tnaqqis tad-dipendenza

mill-benfiççji soçjali. Fa˙˙ret ukoll l-isforz biex titjieb is-sistema ta’ ©bir tat-taxxa filwaqt li tinforza l-˙lasijiet. Hija laqg˙et b’mod poΩittiv il-konsultazzjoni fuq ilpossibbiltà ta’ tibdil fil-˙inijiet tal-iskola.

L-UNJIN TILQA’ L-MIÛURA POÛITTIVA BIEX JIÌI MIÌÌIELED L-ASSENTEIÛMU – MUT KUNTENTI LI ÓAFNA MILL-PROPOSTI TAL-UNJIN ÌEW INKLUÛI FIL-BAÌIT – G.W.U. Il-General Workers Union (G.W.U.) esprimiet sodisfazzjon li l-˙afna mill-miΩuri li ressqet ©ew inkluΩi fil-ba©it. Laqg˙et fost o˙rajn miΩuri kontra l-prekarjat, miΩuri li jkabbru lekonomija u miΩuri li jo˙olqu x-xog˙ol. Fa˙˙ret il-miΩuri favur persuni b’diΩabbiltà, kif ukoll il-fatt li l-Gvern ˙aseb g˙al dawk vulnerabbli fid-dawl ta’ Ωieda ta’ 58 çenteΩmu fil-COLA. Ûiedet issemmi l-fatt li d-defiçit talGvern se jinΩel ta˙t 1.6%, filwaqt li jkompli r-ro˙s tad-dawl u ji©u indirizzati l-abbuΩi.

L-UNJIN TILQA’ Û-ÛIEDA FIT-TKABBIR EKONOMIKU U R-RATA BAXXA TAL-QGÓAD – UÓM L-Unjin Óaddiema Mag˙qudin (UÓM) laqg˙et it-tkabbir pro©ett tal-ekonomija bi 3%, kif ukoll ir-rata baxxa ta’ qg˙ad li hija biss ta’ 5.8%. Rigward it-tnaqqis fit-taxxa g˙al min jaqla’ ˙afna, il-UÓM qalet li din hija miΩura poΩittiva, iΩda esprimiet dubji dwar jekk dan hux se jaffettwa lil min jaqla’ ftit. Il-UÓM laqg˙et il-fatt li w˙ud mill-miΩuri ttie˙du mill-Jobs Plus Policy tal-UÓM, filwaqt li fa˙˙ret ukoll il-miΩura fir-rigward tal-leave tal-maternità li se telimina d-diskriminazzjoni bejn is-sessi.

L-MUT irrikonoxxiet miΩuri tajbin fil-ba©it, fosthom il-miΩuri kontra l-assenteiΩmu. L-unjin iddikjarat li ma taqbilx mal-possibbiltà li jinbidlu l-˙inijiet formali tal-iskola biex tissolva l-

problema tat-traffiku, u esprimiet t˙assib dwar l-ammont ta’ fondi li se jkun hemm disponibbli. L-MUT talbet ukoll li jsiru miΩuri sabiex il©enituri jedukaw lil uliedhom mid-djar.

IL-GVERN QED JAGÓTI LIS-SETTUR TAL-PROPRJETÀ L-IMPORTANZA MISTÓOQQA – MDA L-Assoçjazzjoni Maltija g˙all-IΩviluppaturi (MDA) laqg˙et b’sodisfazzjon il-miΩuri m˙abbra fil-ba©it mill-Gvern, li jikkonfermaw li l-Gvern qed jag˙ti lis-settur tal-proprjetà limportanza mist˙oqqa, filwaqt li jassigura kompetittività ©usta billi jindirizza l-abbuΩ fittassazzjoni.

L-MDA qalet li tnejn mill-miΩuri adottati millGvern kienu ©ew proposti mill-MDA. Dawn kienu: l-introduzzjoni ta’ 8% witholding tax fuq it-trasferiment tal-proprjetà, u l-estensjoni tal-konçessjoni fuq il-˙las ta’ 3.5% bolla g˙al min qed jixtri proprjetà g˙all-ewwel darba.

SODISFATTI LI L-ISKEMA TAL-ÓARSIEN TAT-TFAL B’XEJN KIENET TANT SUÇÇESS LI ÌIET ESTIÛA – MCWO Il-Konfederazzjoni Maltija g˙allOrganizzazzjonijiet tan-Nisa (MCWO) innotat bi pjaçir li l-proposti li kienet ressqet fl-a˙˙ar snin re©g˙u dda˙˙lu fil-ba©it 2015, prinçipalment dawk li jinçentivaw lin-nisa biex jo˙or©u ja˙dmu. “Ninsabu sodisfatti li l-iskema ta’ çentri g˙all˙arsien tat-tfal b’xejn kienet tant suççess li ©iet estiΩa, peress li nafu li din kienet wa˙da mill-

ostakli fid-deçiΩjoni tal-mara dwar jekk ta˙dimx jew le.” L-MCWO fa˙˙ret ukoll il-miΩura tal-fond talleave tal-maternità, li permezz tieg˙u dawk kollha li ja˙dmu jerfg˙u l-piΩ tal-leave tal-maternità, u mhux dawk biss li jkollhom impjegati bilmaternity leave.

IL-KUNSILL JILQA’ L-INVESTIMENT FL-EDUKAZZJONI PERMEZZ TAL-GOZO MEDICAL HEALTHCARE HUB – GUG Il-Gozo Youth Council (GUG) laqa’ l-miΩuri b’risq l-impjiegi f’G˙awdex, fosthom il-qbil mal-kumpanija internazzjonali RS2 u l-iΩvilupp tal-SME Park fix-Xewkija, kif ukoll permezz ta’ programmi ta’ impjieg fis-settur turistiku, u skemi marbuta mal-ista©jonalità u l-istudenti tal-ITS.

Il-Kunsill laqa’ wkoll l-investiment fl-edukazzjoni u t-turiΩmu permezz tal-Gozo Medical Healthcare Hub, g˙alkemm innota wkoll lassenza tal-Università ta’ Malta mill-ba©it. IlGUG fa˙˙ar l-istudji li qed isiru b’rabta malfibre optic cable, l-airstrip, u l-cruise liner terminal f’G˙awdex.

MIÛURI DEFINITTIVAMENT POÛITTIVI HUMA Û-ÛIEDA FIL-BAÌITS GÓALL-ENTITAJIET KULTURALI – DLÓ L-G˙aqda Ambjentali Din L-Art Óelwa (DLÓ) irrikonoxxiet numru ta’ miΩuri poΩittivi filba©it. Fosthom iΩ-Ωieda taç-‘çintorini ˙odor’ permezz tal-afforestazzjoni, iΩ-Ωieda fil-bring-in sites tar-riçikla©© u Ω-Ωieda fl-uΩu tal-ener©ija rinovabbli. DLÓ fa˙˙ret ukoll il-promozzjoni tal- car

pooling, kampanji edukattivi dwar il-konsum sostenibbli tal-˙ut, u l-miΩuri li jipprote©u lpajsa©©, iΩidu l-bijodiversità, u jirri©eneraw ilwidien. “MiΩuri definittivament poΩittivi huma Ω-Ωieda fil-ba©its g˙all-entitajiet kulturali u storiçi, teatri nazzjonali, il-fond g˙all-Arti, u rrestawr tal-fortifikazzjonijiet.”

ARRANÌAMENT TAT-TRAFFIKU F’ÓAL LIJA/L-IKLIN

PROÌETT NAZZJONALI GÓAT-TAFFIJA TAL-GÓARGÓAR

Il-Ministeru g˙at-Trasport u l-Infrastruttura jg˙arraf lill-pubbliku dwar l-arran©amenti tat-traffiku fl-in˙awi ta’ Óal Lija b’rabta mal-pro©ett nazzjonali g˙at-taffija tal-g˙arg˙ar u xog˙lijiet biex tinbidel is-sistema tad-drena©©. Ir-roundabout ta’ Óal Lija mhix se tkun mag˙luqa g˙at-traffiku. It-traffiku li jkun sejjer fid-direzzjoni tal-Mosta u n-Naxxar se ji©i ddevjat lejn is-service road biswit it-triq prinçipali, waqt li t-traffiku li ©ej mill-Mosta u n-Naxxar se jkun iddevjat minn ˙dejn iç-çimiterju ta’ Óal Lija g˙al Triq San Mikiel, fl-Iklin. It-traffiku f’wa˙da mill-karre©©jati fi Triq San Mikiel ser ji©i ddevjat lejn Triq il-Wied, in-Naxxar, filwaqt li t-traffiku tal-karre©©jata l-o˙ra ser jinΩel lejn Ìirolamo Abos u jibqa’ sejjer lejn il-by-pass ming˙ajr ma jdur mar-roundabout. Triq Ìirolamo Abos se tkun one-way ’l isfel. Ix-xog˙lijiet qed jibqg˙u g˙addejjin wara l-˙in taxxog˙ol biex jitnaqqas kemm jista’ jkun l-inkonvenjent. Il-pro©ett nazzjonali tal-g˙arg˙ar huwa kofinanzjat mill-Unjoni Ewropea.

Programm Operattiv 1 – Poliltika ta’ KoeΩjoni 2007-2013 Ninvestu fil-Kompetittività g˙all-Kwalità ta’ Óajja A˙jar Dan il-Pro©ett huwa kofinanzjat mill-Unjoni Ewropea Fond g˙all-KoeΩjoni Rata ta’ kofinanzjarjament: 85% Fondi EU; 15% Fondi Nazzjonali

Ninvestu fil-futur tieg˙ek

10 23|11|2014

kullhadd.com

kÓ opinjoni

TiVi awards

MINN

SALVU

CANALE

Mela m’ilux kont qieg˙ed inqalleb il-gazzetti, u f’gazzetta partikulari qrajt ittra li ntbag˙tet lill-editur. Din kienet intitolata ‘Grazzi ta’ Norman Vella’. Óeqq, kelli ninvesti 15-il sekonda biex naqra din il-©enjalità! Wara li qrajtha komplejt nikkonferma dak li kont ilni li kkonfermajt. Kull min jiftakar il-programm TVHemm, jiftakar kemm dan kien imexxi programm bilançjat immens. Qatt ma Ωamm ma’ ˙add u dejjem ˙alla subg˙ajh dritt iktar mix-xema’ li jkun hemm fuq l-artal ma©©ur. Il-mistoqsijiet lejn deputati u membri Laburisti kienu jkunu rotob aktar mill-qoton li kien jin˙adem fi Ωmien il-FrançiΩi. Waqt TVHemm Vella qatt ma interrompa lill-personalitajiet Laburisti u dak kollu li kien jing˙ad kontra tieg˙u u kontra l-programm li kien imexxi huwa kollu infondat. Issa Vella mar f’postu, ji©ifieri fuq in-Net. G˙andu programm akbar mill-g˙a©eb tal-g˙e©ubijiet. Biex tinduna kemm g˙andu programm tajjeb, fil-˙in li jixxandar lanqas karozza fit-triq ma tara. Il-programm ta’ diskussjoni li jmexxi jaqbillek tarah qabel l-ikliet g˙ax Ωgur jag˙millek id-deni. G˙alhekk, liskop ta’ dik l-ittra partikulari jag˙mel sens, ‘Grazzi ta’ Norman Vella’ u grazzi kbira li minn mal-istazzjon nazzjonali mar f’postu, fuq in-Net. Il-ba©it Matul din il-©img˙a kellna lqari tal-ba©it; dan beda nhar itTnejn meta l-Ministru qatta’ sag˙tejn s˙a˙ jg˙id x’naqqas,

x’Ωied jew x’biddel. Ninsab çert li nofs Malta qag˙du jisimg˙u dan kollu. Dan ifakkarni f’meta kont ˙afna iΩg˙ar, kul˙add jistenna kemm se jΩidu ç- children’s allowance, min il-pensjoni u min il-paga! Niftakar ukoll Ωminijiet meta kul˙add kien jistenna l-ba©it u kul˙add jibΩa’ minn dak li jkun ser jintqal. Fortunatament iΩ-Ωmien re©a’ nbidel u er©ajna wasalna fiΩΩmien ta’ dak li g˙edt fil-bidu. IΩda l-iskop ta’ dawn il-kelmiet mhux il-politika jew il-ba©it, iΩda l-©img˙a li g˙adha kif intemmet u din li ©ejja ˙lief dan is-su©©ett mhux ser nisimg˙u. Jekk trid tkun reali segwi l-One jew jekk trid tibΩa’ mill-babaw u mill-a˙˙ar taddinja segwi n-Net. Kull min ra l-istqarrija tal-Prim Ministru jew tal-Kap tal-OppoΩizzjoni jaf

eΩattament x’jien ng˙id. Apparti minn hekk kellna liskedi televiΩivi ppakkjati bi programmi speçjali, l-aktar itTnejn jew it-Tlieta. IΩda issa suppost lura g˙an-normal!

li ji©bdu l-arja. Lanqas ˙aqq mo˙˙i ma nafx fejn mar! Imma nsomma, kif dejjem ng˙id jien kontroll ta’ dawn iççuçati ma jeΩistux; kul˙add espert.

Instructors g˙all-bejg˙

Taqra l-a˙barijiet jew g˙allba˙ar?

F’çertu ˙inijiet tal-©urnata fuq kull stazzjon tinzerta l-bejg˙. Dawn ivarjaw minn saqqijiet tal-latex (importanti li jkunu hekk), bozoz u bambini u si©ar iteptpu, borom u ta©nijiet, tapiti, u dan l-a˙˙ar inzertajt wie˙ed ibig˙ l-instructors! Meta smajtu jsemmi g˙al diversi drabi li dawn l- instructors huma ta’ kwalità tajba u manifatturati l-Ìappun waqaft milli kont nag˙mel u tawwalt g˙onqi lejn it-TiVi. Imbag˙ad skoprejt li dan il-bejjieg˙ g˙andu g˙all- bejg˙ extractors

Peress li jien qisni seqer u ma ja˙rabli kwaΩi xejn in˙obb ninnota çerti dettalji partikulari. Mela ftit ilu kont qieg˙ed insegwi One News u indunajt li n-newscaster kienet liebsa libsa daqslikieku sejra l-ba˙ar. Libsa biç-çingi! Mhux biex inkun fonqla, imma na˙seb jien li libsa biç-çingi mhux adegwata g˙allqari tal-a˙barijiet. Il-One News mhux perçezzjoni g˙ax inzertajt newscasters o˙ra fuq stazzjonijiet o˙rajn. Niltaqg˙u d-die˙la ’k Alla jrid!

gÓal hawn m’aÓniex!

Patri Mario Attard

“Patri! G˙al hawn m’a˙niex!” Smajtha fuq li smajtha din ilfraΩi. Mhux biss fil-funerali li nattendi g˙alihom, fejn il-knisja tkun trid tixpakka bin-nies li jkun hemm! Jew, tant kemm tkun vojta, li t˙ossok tist˙i g˙allmejjet u l-mejta u kif ukoll g˙allfamiljari tag˙hom. Il-mewt dejjem mewt! Novembru, din ir-realtà ifakkarhielna bil-kbir! Illum ilfunerali mhux biss saru parti mill-˙ajja. Kieku hekk biss ma jimpurtax. Anzi! Xi funerali saru wkoll spettaklu. Dak l-ispettaklu li j˙addan fih diversi tipi ta’ kurΩitajiet. F’xi funerali qeg˙din jidda˙˙lu uΩanzi li qabel ma konniex no˙olmuhom. Konna no˙olmu li fuq it-tebut jitpo©©a inkwatru bir-ritratt tal-mejjet jew il-mejta? B’daqshekk m’iniex ng˙id li dan huwa tajjeb jew, inkella, ˙aΩin. Fid-dar tal-Mulej, skont is-Salmista, hemm post g˙al kul˙add. “Tixxennaq u tinfena ru˙i g˙at-tempju tal-Mulej; ng˙anni fer˙an b’ru˙i u ©ismi lil Alla l-˙aj. Sal-g˙asfur isib fejn jg˙ammar, u l-˙uttafa ssib il-bejta ˙dejn l-altari tieg˙ek; hemm hi tqieg˙ed iΩ-Ωg˙ar tag˙ha, Mulej tal-eΩerçti, Sultan u Alla tieg˙i! Henjin dawk li jg˙ammru f’darek; huma jfa˙˙ruk g˙al dejjem” (Salm 84:3-5). U, ng˙id jien, la ˙uttafa tinse© il-bejta tag˙ha ˙dejn l-altari tal-Mulej x’fiha b’daqshekk li wie˙ed ipo©©i rritratt ta’ xi ˙add g˙aΩiΩ g˙alih

jew g˙aliha fuq it-tebut? Dan il-fatt i©ag˙alni nitbissem. G˙ax inissilli tama u fer˙. Min jag˙mel dan l-att ikun qieg˙ed jemmen li lanqas il-mewt mhi kapaçi tne˙˙i minn mo˙˙u u qalbu t-tifkira ˙ajja ta’ xi ˙add g˙aΩiΩ. Ir-ritratt tal-mejjet jew ilmejta jurihom ˙ajjin. Mela lmewt li, mad-daqqa t’g˙ajn, qisha g˙andha l-a˙˙ar kelma, qieg˙da ti©i serjament sfidata minn tama. Lill-mewt inkeffnuha. Nidfnuha. Madankollu, il-˙ajja nibqg˙u niççelebrawha. Anke meta l-mewt tg˙addi minn ©o nofsna u t˙alli ˙erba! Il-˙erba ta’ trabi, tfal, Ωg˙aΩag˙, ir©iel u nisa fil-fjur ta’ ˙ajjithom. U, fl-a˙˙ar, nies li Ω-Ωmien sajjarhom filkaldarun tal-esperjenza. G˙al hawn m’a˙niex! Je˙tie© imma li din is-sentenza ma

ng˙iduhiex biss lill-patri! Dak ilu jafha. Tant hu hekk li libes çoqqa, simbolu tal-mewt. Mewt g˙al dak li hu tad-dinja, imma qalb u mo˙˙ miftu˙a g˙al dak li jrid il-Mulej! Din is-sentenza je˙tie© li ng˙adduha lil uliedna sa minn meta jkunu g˙adhom qeg˙din jinsatru fi ©wiefna lommijiet! Fil-mewt nisslitni ommi! G˙ax ommi, biex wellditni, rat il-mewt! A˙na l-ir©iel ma nafux x’ji©ifieri l-u©ig˙ tal-˙las. Imma l-ommijiet jafu. Jg˙idulek li kwaΩi jkunu se jmutu bl-u©ig˙! Imma, fl-u©ig˙ tal-mewt taw il˙ajja lit-tarbija tag˙hom. Hijiex g˙a©eb tal-g˙e©ubijiet din! Biex ng˙ixu rridu mmutu. U dan ma tridx tkun xi wie˙ed devot biex temmnu. Óa nfakkrek ftit kemm batejt u stinkajt biex g˙andek id-dar li

g˙andek illum. Tiftakar kemm s˙abek kienu mo˙˙hom fis-safar u int u l-mara, g˙ax kontu bilg˙aqal, dejjem g˙edtu: “Mhux g˙alissa!” basta jkollkom id-dar li ˙lomtu biha? Ejja ma mmorrux ’il bog˙od! Tiftakar meta kont tistudja l-università bil-g˙an li til˙aq fejn il˙aqt illum? Kemm içça˙˙adt mill-˙in tad-divertiment u minflok inkullajt lilek innifsek ma’ dak is-si©©u u dik il-mejda! Meta, minflok qg˙adt tgawdi l-iskrin tat-teatru taç-çinema kellek tqatta’ s-sig˙at t˙ares lejn l-iskrin tal-kompjuter tistudja? Imma g˙andek xi dubju li dak is-sagrifiççju kollu swielek suf? Ma na˙sibx! Arak illum sejjer g˙ax-xog˙ol li dejjem issarajt li jkollok. E˙ ˙ija! X’jag˙millek issagrifiççju! F’liema podju tal-˙ajja jtellg˙ek! Fil-˙ajja, nemmnu jew ma nemmux, xorta se mmutu! Miet l-ateu u miet dak li jemmen. Imma t-tnejn, g˙alkemm mietu, g˙exu b’differenza. Wie˙ed bittama li meta jmut ˙ajtu tissokta fil-˙ajja ta’ dejjem u l-ie˙or g˙ex bit-toqol li ˙ajtu twassal daqs lakstuwa biex imbag˙ad tinqata’ g˙al kollox. X’˙asra jekk tmiem l-istorja tkun biss il-wirdien li jikluni! Ìesù qal: “Kull min jg˙ix u jemmen fija, dan ma jmut qatt. Temmnu inti dan?” (Ìw:11:26). Jiena, il-patri, nemmnu ! U tant kemm nemmnu li qed in˙ajrek biex tibda’ temmnu int ukoll!

opinjoni KÓ

23|11|2014 11

kullhadd.com

BAÌit 2015 u l-Kunsilli loKAli

Mario Fava President tas-Sezzjoni Kunsilliera tal-PL

Kunsilli loKAli

email: keaneo@onvol.net

Il-Ba©it 2015 li tressaq iktar kmieni din il-©img˙a kien parti minn eΩerçizzju li rajna l-bidu tieg˙u proprju s-sena li g˙addiet. Minkejja li dan kien it-tielet ba©it li ressaq dan il-Gvern, dan kien ukoll it-tieni wie˙ed li ©ie ma˙sub u ma˙dum minnu. Qed ng˙id dan g˙ax wie˙ed jista’ jara d-differenza bejn l-ewwel ba©it li tressaq (li kien dak imfassal minn Gvern preçedenti), u dawn l-a˙˙ar Ωew© ba©its. Stajna naraw kif il-miΩuri tassena l-o˙ra ©ew imΩew©a ma’ dawk ta’ din is-sena fejn kien hemm kontinwazzjoni ta’ dak li sar tul l-a˙˙ar 12-il xahar. Jidher çar li dawn iΩ-Ωew© ba©its se jkunu qed iservu ta’ pedament sod g˙al ba©its futuri kif ukoll ta’ stimolu g˙all-familji Maltin u G˙awdxin fil-qasam ekonomiku u soçjali. Kien hemm diversi miΩuri, kemm is-sena li g˙addiet kif ukoll fil-ba©it ta’ din is-sena, li permezz tag˙hom min ja˙dem se jkun qed ji©i ppremjat g˙allbΩulija tieg˙u filwaqt li min jabbuΩa se jkollu jibda jara x’ se jag˙mel biex anke hu jag˙ti kontribut lis-soçjetà. Mhux se noqg˙od nid˙ol f’dawn ilmiΩuri u o˙rajn g˙ax xtaqt niffoka l-iktar fuq il-qasam talgvern lokali. Kif laqat lill-kunsilli lokali dan il-ba©it? Apparti l-fatt li l-kunsilli lokali se jkunu qed igawdu mir-ro˙s tal-kontijiet tad-dawl u l-ilma, u apparti li l-Gvern qed ja˙dem viçin l-istess kunsilli biex tonqos dejjem iktar il-burokrazija, ninnota b’sodisfazzjon li lGvern qed jikkommetti ru˙u li matul is-sena li ©ejja tidda˙˙al fis-se˙˙ ir-riforma tal-infurzar lokali u anke ser jibdew ta˙ditiet biex ikun hemm riforma fil-kumitati re©jonali, xi ˙a©a li kull min huwa involut fil-kunsilli lokali ilu jitlob sa mit-twaqqif tag˙hom. Çertament li fuq is-sistema tal-gwardjani lokali, jew a˙jar is-sistema tal-infurzar, hemm ˙afna xi tg˙id, però se nillimita ru˙i g˙alfejn jid˙lu l-fondi. Huwa fatt li meta l-Gvern Nazzjonalista waqqaf il-kumitati re©jonali, dawn kienu daqqa ta’ ˙arta g˙all-kunsilli lokali. Dan ma kienx tort talkumitati re©jonali nfushom, iΩda g˙all-mod kif il-Gvern waqqaf dawn l-istess kumitati. Il-Gvern kien ˙a l-flus kollha li l-kunsilli lokali kienu jda˙˙lu mil-LES biex g˙addiehom lillkumitati re©jonali. Bir-riforma li se tid˙ol fis-se˙˙ fil-bidu tassena d-die˙la, il-kunsilli lokali se jer©g˙u jaraw flus minn din is-sistema u allura dan se jkun ta’ gwadann finanzjarju g˙alihom. Ninnota wkoll b’mod poΩittiv li qed ti©i indirizzata l-anomalija tat-tower cranes u çertament li Ω-Ωieda li t˙abbret g˙andha tg˙in kemm biex il-kunsilli lokali jkunu f’poΩizzjoni a˙jar biex jesi©u li l-˙las dovut lilhom jit˙allas u anke biex tonqos l-inkonvenjenza fil-lokalitajiet min˙abba l-istess tariffi. Qabel kien hemm anomalija fejn kellek min qed jiççar©ja b’ammont fiss kuljum jew inkella bil-metri kwadri li dawn il-krejns ikunu qed jokkupaw. Apparti l-fatt li rrata kienet wa˙da miΩera. Issa b’dan l-a©©ustament, anke hawn, se naraw Ωieda sostanzjali minn din l-attività.

Ta’ sodisfazzjon ukoll il-fatt li l-Gvern Ωamm mal-weg˙da tieg˙u li l-flus iffrankati millelezzjonijiet lokali se jg˙addu b’mod dirett fuq il-kunsilli ta˙t forma ta’ pro©etti kapitali. Hawn wie˙ed g˙andu jara kif se jit˙addem dan il-fond u fuq liema kriterji. Çertament li fil©img˙at li ©ejjin se nibdew diskussjonijiet dwar dan malgvern çentrali u mal-Ministru Owen Bonnici li di©à wera ddisponibbiltà tieg˙u biex niltaqg˙u u nsibu l-a˙jar mod kif jit˙addem dan il-fond g˙all-©id tal-komunitajiet Maltin u G˙awdxin. Fost ˙wejje© o˙ra, dan il-fond jista’ jg˙in g˙allbini mill-©did ta’ toroq residenzajli, binijiet ta’ çertu çiviku u pro©etti o˙ra li minnu jgawdu r-residenti kollha ta’ dik il-

lokalità. Se jkun hemm ukoll skemi apposta biex il-Gvern jg˙in flattivitajiet tal-kunsilli lokali. Attivitajiet kulturali li j©ibu iktar nies lejn il-lokalitajiet rispettivi u jkabbru l-ekonomija lokali. Dan jg˙in ukoll linnegozji Ω-Ωg˙ar li g˙andna mifruxa fil-lokalitajiet. Torbot ma’ din hemm inizjattiva o˙ra li qed isiru diskussjonijiet fuqha, li minn dawn l-attivitajiet il-kunsilli jkollhom parti mid-d˙ul li dawn ji©©eneraw g˙all-Gvern. Óa©a torbot malo˙ra; fuq na˙a g˙andek ilGvern li se jg˙in biex ikollna dawn l-attivitajiet u fuq in-na˙a l-o˙ra jrid jintwera l-impenn tal-kunsilli biex dawn ji©©eneraw iktar d˙ul g˙all-Gvern millattività ekonomika li jkun

hemm u b’hekk huma jkollhom d˙ul ikbar, d˙ul skont kemm kienet ta’ suççess l-attività. Tg˙iduli: dan biΩΩejjed? DaΩgur li le. Fil-qasam talgvern lokali u g˙ax-xog˙ol li jag˙mlu l-kunsilli lokali, çertament li, tag˙mel x’tag˙mel u tag˙ti u x’tag˙ti, qatt ma jkun biΩΩejjed, iΩda nemmen li dan huwa l-bidu biex ikun hemm iktar g˙arfien tax-xog˙ol li jwettqu l-kunsilli lokali, Ejja ma ninsewx li fl-a˙˙ar tliet snin ta’ Gvern Nazzjonalista, il-kunsilli lokali, bil-pro©etti kapitali b’kollox t˙allew f’defiçit ta’ €45 miljun. Altru minn dak li kien jg˙id qabel il-ba©it u dak li se jg˙id qabel il-Gvern u issa lOpoΩizzjoni Nazzjonalista!

SEJĦA GĦAL TENDERS Tender għal servizzi:

Applikazzjonijiet tal-Garanzija għaż-Żgħażagħ (It-tieni Sejħa) - ESF 3.231 L-iskema Garanzija għaż-Żgħażagħ t’offri liż-Żgħażagħ ta bejn 16-24 sena li mhumiex fl-edukazzjoni, impjieg jew taħriġ, l’opportunità li tista’ tagħmel differenza sinifikanti filħajja tagħhom. Permezz ta ‘din l-iskema, il-Gvern jikkommetti ruħu biex jgħin lil dawn ilparteċipanti, isibu impjieg. Matul il- perjodu ta ‘taħriġ ta’ 18- ġimgħa dawn l-individwi se jkunu qedghin jiehdu taħrig personalizzat kif wkoll ser jkunu qed jaħdmu f’setturi diversi tax-xogħol. Il-Programm ta ‘taħriġ u ta’ xogħol huwa personalizzat ghal kull applikant/a.

POSTIJIET TA’ REĠISTRAZZJONI Malta: Il-Ministeru għall-Edukazzjnoi u x-Xogħol, Triq l-Assedju l-Kbir, il-Furjana Għawdex: Il-Korporazzjoni tax-xogħol u t-Taħriġ, Triq Sir Arturo Merċieċa, ir-Rabat, Għawdex Reġistrazzjonijiet miftuħin mil-Ġimgħa 21 ta’ Novembru sal-Ġimgħa 28 ta’ Novembru 2014, bejn it-8.00am u t-3.00pm. Għal aktar informazzjoni tista’ ċċempel 2598 2280 Programm Operattiv II – Politika ta’ Koeżjoni 2007-2013 Insaħħu Hilitna għall-Aktar Impjiegi u Kwalita’ ta’ Hajja Aħjar Reklam parzjalment konﬁnanzjat mill-Unjoni Ewropea Fond Socjali Ewropew (FSE) Rata ta’ konﬁnanzjament: 85% Fondi mill-EU; 15% Fondi Nazzjonali Ninvestu fil-futur tieghek

12 23|11|2014

kullhadd.com

kÓ opInjonI

BAÌIT 2015

BAÌIT dInAmIku u lI qed ImexxI poplu AmBIzzjuÛ Adrian Dominic Ellul Membru FÛL

Il-ba©it g˙adda u mar, iΩda konvint li g˙adu f’mo˙˙ ˙afna qarrejja ta’ din il-gazzetta. Ilba©it ta’ din is-sena kien wie˙ed li kompla jibni fuq issuççessi li ntla˙qu mill-ba©it tas-sena li g˙addiet filwaqt li Ωied l-impenn tal-Gvern g˙all©lieda kontra l-abbuΩi. Filwaqt li l-Kap talOppoΩizzjoni, Dr Simon Busuttil, qal li qed jara festuni s˙a˙ ta’ bozoz ˙omor min˙abba l-miΩuri ta’ dan ilba©it, ˙afna msie˙ba soçjali fa˙˙ru dan il-ba©it b˙ala wie˙ed li se jkompli jΩid limpenn tal-Gvern biex tikber l-ekonomija, titnaqqas il-˙ela u l-©id li jin˙oloq jitqassam b’mod a˙jar. IΩda min-na˙a tal-Partit Nazzjonalista smajna biss li dan kien ba©it diΩonest u li huwa insult lill-poplu Malti.

Impenn ikbar lejn iΩΩg˙aΩag˙ Filwaqt li sena ilu membri talPartit Nazzjonalista kienu jg˙idu li Ωieda fl-istipendju minn Gvern Laburista kienet biss sforz l-esi©enzi elettorali ta’ dak iΩ-Ωmien, din is-sena lGvern re©a’ ˙a l-inizjattiva u Ωied l-istipendji tag˙na ΩΩg˙aΩag˙. Din il-miΩura flimkien ma’ miΩuri o˙ra li qed jie˙u l-Gvern Ωgur se tkun ta’ inkora©©iment biex ˙afna Ωg˙aΩag˙ b˙ali jkomplu jistinkaw biex jil˙qu l-aspirazzjonijiet tag˙hom. Faxxa ta’ Ωg˙aΩag˙ li g˙al diversi snin kienet minsija mill-policies tal-Gvern kienet dik taΩ-Ωg˙aΩag˙ li ma kinux ja˙dmu. Sena ilu l-Gvern beda l-iskema tal-Youth Guarantee u din is-sena din l-iskema se

titkompla u se ti©i estiΩa lil kwaΩi 900 Ωag˙Ωug˙ u Ωag˙Ωug˙a ta’ 23 sena li, sfortunatament, illum jinsabu bla xog˙ol. Il-Gvern se joffri fondi biex jiffinanzja 700 traineeships u 200 work trial. Min b˙alissa qieg˙ed jie˙u lg˙ajnuna soçjali g˙all-qg˙ad se jing˙ata erba’ xhur çans biex jew jid˙ol fil-Youth Guarantee (u jibqa’ jie˙u lbenefiççju) inkella jibqa’ jirre©istra imma jieqaf il-benefiççju sa ma tg˙addi l-età li wie˙ed jikkwalifika g˙allYouth Guarantee. Inne˙˙u d-dipendenza minn fuq is-servizzi soçjali Óafna nies hemm barra forsi ma tantx huma konxji millevoluzzjoni tas-servizzi soçjali f’pajjiΩna. G˙alkemm tul dawn l-a˙˙ar 40 sena kellna Ωviluppi kbar minn diversi amministrazzjonijiet f’dak li g˙andu x’jaqsam ma’ nies li ma tantx huma vanta©©ati fis-soçjetà tag˙na, wasal iΩ-Ωmien li lGvern inaqqas l-abbuΩi minn din is-sistema. Dan bla ebda mod ma jfisser li min huwa konformi u ˙aqqu jie˙u l-benefiççji soçjali se jitne˙˙ielu dak li ˙aqqu bi dritt, iΩda hija realtà f’pajjiΩna li hawn min qieg˙ed jabbuΩa minn din is-sistema a skapitu ta’ min vera ˙aqqu. G˙alhekk, Gvern Laburista jixtieq li min qieg˙ed jag˙mel dan, jirregola ru˙u mill-iktar fis possibbli. Ûvilupp ie˙or importanti huwa l-fatt li l-Gvern qed jie˙u inizjattivi biex ine˙˙i ddipendenza ta’ çertu nies minn fuq dawn il-benefiççji. Kemm huwa a˙jar li lill-poplu tag˙na ng˙allmuh jistad milli nag˙tuh il-˙uta biex jitrejjaq g˙al ©urnata biss. PerswaΩ li ˙afna minnkom xi darba jew o˙ra smajtu b’din it-tixbiha. Dan huwa Gvern li jridna nil˙qu l-aspirazzjonijiet tag˙na billi jippromovi l-g˙ajnuna u mhux i˙alli lin-nies dipendenti

mill-benefiççji soçjali. Impenn ikbar lejn soçjetà iktar inklussiva Il-ba©it tas-sena li g˙addiet kien di©à beda jindirizza lbΩonnijiet tal-persuni b’diΩabbiltà f’pajjiΩna. Din is-sena lGvern huwa kommess li jibni g˙axart idjar fil-komunità g˙al persuni b’diΩabbiltà. Dan it-tip ta’ housing jg˙in biex persuni b’diΩabbiltà jkunu jistg˙u jie˙du aktar sehem b’mod attiv fis-soçjetà. MiΩura o˙ra li ttie˙det minn dan il-Gvern favur persuni b’diΩabbiltà g˙andha x’taqsam mal-qasam tax-xog˙ol. Huwa importanti li persuni diΩabbli jing˙ataw l-g˙ajnuna kollha biex ikunu indipendenti fissoçjetà. G˙alhekk Gvern Laburista ser jag˙ti pensjoni s˙i˙a g˙al persuni b’diΩabbiltà li ja˙dmu. Apparti minn hekk, il-Gvern huwa kommess li jinforza li©i tal-1967 li kull post tax-xog˙ol irid jimpjega persuna b’diΩabbiltà. Min ma jonorax din il-miΩura, mhux se jkun jista’ juΩa inçentivi fiskali li se jkun qed joffri l-Gvern. Servizz tas-sa˙˙a a˙jar Dan kien wie˙ed mill-iktar setturi li se jkun qieg˙ed isir investiment fih tul is-sena li ©ejja. Fi ftit kliem, Gvern Laburista huwa kommess li jkompli jnaqqas il-listi ta’ stennija f’dak li g˙andu x’jaqsam mal-operazzjonijiet, ikompli jnaqqas il-˙inijiet ta’ stennija fl-emer©enza, li jin˙olqu aktar sodod fl-Isptar Mater Dei u li jkomplu jonqsu l-mediçini out of stock. Konvint li ma semmejtx ilmiΩuri kollha m˙abbra filba©it ta’ din is-sena, iΩda kollox jindika li dan kien ba©it bil-g˙aqal, ba©it li ma jwig˙edx l-impossibbli iΩda dak li hu fattibbli, dinamiku u li qed imexxi poplu ambizzjuΩ.

EDITORJAL KÓ

23|11|2014 13

kullhadd.com

www.kullhadd.com ÇNL, Triq Mile End, IL-Óamrun ÌuRNALISTI REKLAMI IMPAÌNAR u DISINN

EDITORJAL

Ritianne Agius Alan Saliba Leanne Grech

2090 1410 ritianne@kullhadd.com u Liam Gauci 2090 1413 liam@kullhadd.com 2090 1520 sales@kullhadd.com 2090 1411 editorial@kullhadd.com

MIN JISKONÌRA B˙alissa l-mexxejja Nazzjonalisti mejtin g˙al rizenja. Kultant na˙sbu li g˙adhom ma nteb˙ux li l-a˙˙ar elezzjoni g˙addiet u g˙adhom g˙addejin bl-istes lanja ta’ riΩenji. Filkampanja elettorali kienu talbu r-riΩenja tad-Deputat Mexxej tal-Partit Laburista Toni Abela. Ftit wara bdew jitolbu dik ta’ Joseph Muscat. Ir-riΩultat elettorali wera li ˙add ma ta kashom. Issa re©g˙u qabdu l-istess ©akulatorja politika. Sa ftit ilu bdew jitolbu r-riΩenja ta’ Joseph Muscat u Konrad Mizzi g˙ax, skont huma, ilpower station li ta˙dem bilgass mhux ser tkun lesta fiΩΩmien. Il-Prim Ministru u lMinistru bil-kalma u s-serenità kollha spjegaw li kollox ser isir skont kif ippjanat u lpower sation ser tinbena. Meta raw li n-nies mhumiex mag˙hom g˙ax, kif qal sewwa Mario Demarco, bissa˙˙a tal-kontijiet ir˙as ro˙sot ukoll il-˙ajja, riedu jaqbdu ma xi ˙add ie˙or. B˙al xi ˙add medhi li jaqbad man-nies. Il-Ministru Helena Dalli spiççat fil-mira tag˙hom g˙al xi ˙a©a li ma kinitx taf li qed issir. Jafu tajjeb ˙afna, li fejn jid˙lu drittijiet çivili, ilMinistru Helena Dalli tat iddinjità kollha lil dawk li g˙al snin s˙a˙ t˙allew ming˙ajr ebda dritt u dan kemm kienu ilhom fil-Gvern il-mexxejja Nazzjonalisti. Biex ming˙alihom i©emmduha, ˙ar©u bi storja meta hi ma kienet taf b’xejn b’dak li qieg˙ed ji©ri. Anke hawn b˙al donnhom riedu riΩenja. Meta lanqas din ma qabdet, issa jridu r-riΩenja tal-Ministru Manwel Mallia min˙abba sparatura tas-sewwieq tieg˙u. Ma niddejqu xejn nikkundannaw dak li ©ara u li qatt ma nistg˙u ni©©ustifikaw l-uΩu tal-armi. Tant dan huwa minnu, li l-istess Ministru ma ddejjaq xejn jissospendi lil din il-persuna mix-xog˙ol. IΩda li titlob ir-riΩenja ta’ Ministru g˙al xi ˙a©a li, meta twettqet, hu lanqas kien jo˙lom li qatt tista’ ssir hija esa©erazzjoni. Li kieku lMinistru b’xi mod i©©ustifka dak li ©ara, allura kien ikun mod ie˙or. IΩda jidher çar daqs il-kristall li l-attakk fuq Manwel Mallia huwa wie˙ed imnissel minn sistema ta’ kondotta politika tal-mexxejja Nazzjonalisti li bilfors iridu ras xi ˙add fuq il-platt.

Jidher çar li dan kollu qieg˙ed isir biex inessu leffett poΩittiv tal-ba©it. Ma fel˙ux g˙al reazzjoni poΩittiva minn kullimkien dwar ilba©it. Ma jistg˙ux jemmnu li g˙at-tieni darba konsekuttiva re©a’ hemm ba©it daqslikieku re©g˙et ©ejja l-elezzjoni. G˙alhekk qeg˙din ifittxu la˙jar diversiv possibbli biex innessu lin-nies dwar il-ba©it. IΩda kif dejjem g˙edna, çertu kliem skoprewh wara li spiççaw fl-OppoΩizzjoni. Sakemm kienu fil-Gvern kien hemm elf sej˙a g˙al riΩenji ta’ diversi ministri iΩda ˙add ma ççaqlaq. L-g˙ajta g˙ar-riΩenji ma kinitx issir millOppoΩizzjoni biss iΩda anke minn ˙dan il-Grupp Parlamentari Nazzjonalista stess. L-omm tar-riΩenji kollha kellha tkun li l-Kabinett kollu kellu jirriΩenja meta litteralment inqabdu jie˙du €500 Ωieda minn wara dahar ilpoplu. Tant kienu fil-˙aΩin li kellhom iroddu dak li ˙adu lura, b˙al meta xi ˙add jie˙u xi ˙a©a ta’ ˙addie˙or u jkollu jroddha lura. Tant kien kaΩ sfaççat li tibqa’ tidwi t-twiddiba tal-Awditur Ìenerali li dan kien il-kaΩ klassiku ta’ kif ma g˙andekx tiggverna. Dakinhar il-Partit Laburista kien prudenti u llum na˙sbu li g˙amel Ωball, g˙ax messu talab ir-riΩenja tal-Kabinett kollu. Kellu jwassal g˙al riΩenja lmod u l-manjiera li ng˙atat ittender tal-bini tal-power station lill-BWSC. Kien tender imfassal u ma˙dum biex jie˙du min riedu li jie˙du. Kien tender mimli inkonsistenzi proçedurali li jag˙tu lok g˙al suspetti serji ta’ kif saru l-affarijiet. Kien tender minn fuq s’isfel mimli konflitti ta’ interessi u manuvri li mhumiex tas-soltu. Kien tender li g˙al darb’o˙ra wassal lill-Awditur Ìenerali jitkaΩa bil-mod ta’ kif saru l-affarijiet sal-punt li anke qal li l-proçess kien difettuΩ u li g˙alhekk kellha to˙ro© tender ©dida. B’dan kollu ebda uffiçjal talEnemalta, u wisq anqas xi politiku, ma ta r-riΩenja tieg˙u wara dan ir-rapport. IΩda l-ag˙ar xenarju rajnieh fil-boardroom tal-Enemalta, li kienet saret speçi ta’ bejta ta’ pirati, li flok jg˙ixu bil-priΩa jg˙ixu bil-commissions. Dak li ©ara fix-xiri taΩ-Ωejt flEnemalta jibqa’ mniΩΩel flistorja ta’ pajjiΩna b˙al avven-

iment iswed fil-mod kif kien amministrat il-pajjiΩ. Min kien responsabbli, anke jekk ma kienx jaf g˙aliex, messu kien jaf, kellu kaΩ çar ta’ riΩenja. B˙as-soltu, mhux biss ma ©ara xejn, talli dakinhar il-Prim Minsitru li kien hemm iddefenda lill-Ministru li kien responsabbli millEnemalta! Dik riΩenja! IΩda qeg˙din biss niftakru fi ftit okkaΩjonijiet. G˙ax mhux qeg˙din insemmu lil Tonio Fenech u lill-a˙wa Montebello u l-kaΩ tas-segretraju tieg˙u, çertu Borg Hadley, fil-kaΩ tat-tix˙im. Listess nies li llum qeg˙din jitolbu g˙ar-riΩenja ta’ Manwel Mallia, dakinhar ˙add ma talab g˙ar-riΩenja ta’ Tonio Fenech. Tajjeb li nfakkru li l-ewwel verΩjoni ta’ Borg Hadley kienet li l-

flus li ˙a ming˙and l-a˙wa Montebello kienu g˙all-kampanja elettorali ta’ Tonio Fenech. G˙al xi ra©uni stramba dik il-versjoni nbidlet u ˙asbu li, bl-ammissjoni ta’ Borg Hadley, il-biçça waqfet hawn. IΩda qieg˙ed jarralhom bl-ikrah, anke jekk dakinhar Tonio Fenech ma offriex ir-riΩenja tieg˙u. Ma na˙sbux li l-mexxejja tal-Partit Nazzjonalista qeg˙din f’poΩizzjoni li joqog˙du jitolbu r-riΩenja. Lewwel g˙ax ma hemmx lok g˙alihom. It-tieni g˙ax meta kienu fis-setg˙a kollox urew, minbarra kultura ta’ riΩenji. Hemm qawl tajjeb ˙afna li joqog˙dilhom b’perfezzjoni: min jiskon©ra jrid ikun pur. Huma kollox, minbarra puri.

14 23|11|2014

kullhadd.com

KÓ ITTRI

NuMRu KBIR TA’ KOTBA MAFKAR FI BÛONN MALTIN FIL-FIERA TAL-KTIEB TA’ RESTAWR Sur Editur, Hawnhekk fis-Si©©iewi, fir-roundabout il-kbira, hawn mafkar tal-Professur Nikola Zammit (1815-1899) li kien tabib filosfu, kittieb u arkitett f’daqqa. Dan il-mafkar tul ta’ bniedem tal-bronΩ ilu hawn mill-4 ta’ Ìunju 1977; 37 sena. Jidher kollu rqajja’ çari li jfisser li wasal g˙ar-restawr. Ara kemm qala’ xemx u xita fuqu. Jista’ xi ˙add i˙enn g˙alih u jirrestawrah qabel issirlu iktar ˙sara? Nixtieq nissu©©erixxi wkoll li jsiru erba’ bankijiet fuq din irroundabout, g˙all-kumdità tar-residenti tal-in˙awi. G˙allinqas xi ˙add jarah dan il-mafkar, g˙ax qieg˙ed mo˙bi qalb is-si©ar. Duruh dawra jekk jog˙©obkom Banda San Nikola u G˙aqda Wirt is-Si©©iewi, g˙ax je˙tie© ir-restawr ur©enti. Lir˙ama ta’ tifkira wkoll trid ti©i restawrata g˙ax xi ˙add kien xaqqaqha.

Sur Editur, Il-©img˙a li g˙addiet Ωort il-Fiera tal-Ktieb, li g˙al sena o˙ra re©g˙et saret fiç-Çentru tal-Mediterran g˙all-Konferenzi. Inzertajt lejla li g˙aliha attendew numru tajjeb ta’ nies, turija li bil-ftit il-ftit din lokkaΩjoni saret data importanti fid-djarju kulturali ta’ bosta. Il-padiljuni, apparti milli spazjuΩi, kienu lkoll ippakkjati sew bil-kotba li wie˙ed isib g˙all-bejg˙ fi gΩiritna. Kieku ma tarax, lanqas temmen kemm hawn djar tal-pubblikazzjoni; u˙ud kbar u stabbiliti u o˙rajn li g˙adhom fix-xifer tal-emer©enza. Bejniethom ilkoll, dawn joffru kalejdoskopju ta’ kotba Maltin, li jvarjaw minn rumanzi g˙al kotba politiçi, bijografiji, kotba tal-istorja ta’ pajjiΩna, wirt storiku u kull su©©ett ie˙or ta˙t il-kappa tax-xemx. Óadt pjaçir immens nara Ωg˙aΩag˙ jixtru l-kotba bil-Malti, g˙ax komplejt ninjetta lili nnifsi bilfiduçja li lsien pajjiΩi g˙adu jixxettel u jsib postu fl-ir©iel u n-nisa ta’ g˙ada, u g˙ax nemmen biss˙i˙ li l-post li g˙andu jkollu l-ktieb, ma jista’ jo˙odhulu ebda mezz ie˙or, lanqas dak çibernatiku. Nag˙ti prosit lil kull min esibixxa l-kotba tieg˙u waqt il-Fiera u prosit ie˙or lill-organizzaturi, li re©g˙u taw çans lid-djar tal-pubblikazzjoni u lill-bejjieg˙a tal-kotba, biex flimkien offrewlna ˙anut wie˙ed globali mnejn kul˙add seta’ jara x’hawn fis-suq u jixtri bla ˙afna ©iri minn ˙anut g˙allie˙or.

KONTRA L-ÓSARA, IS-SIÌÌIEWI

QED JITLOB RIÛENJA

CHARLES B. SPITERI, BIRKIRKARA

Sur Editur, Nibqa’ skantat bil-prietki ta’ Xmun u n-nag˙ag tieg˙u dwar ilna˙qa (ta’ ˙mar) g˙ar-riΩenja tal-Prim Ministru g˙ax il-bini tal-power station se tie˙u ftit aktar xhur biex titlesta. Veru nies li ma jafux xi tfisser il-kelma ‘mist˙ija’. Insemmi ftit pro©etti b˙al Mater Dei, it-toroq prinçipali ta’ G˙awdex, it-terminals tal-Im©arr u ç-Çirkewwa, il-pixkerija, linçineratur, il-fabbrika tal-˙alib f’G˙awdex, Baçir Nru 1, ittoroq fil-Birgu, il-bypass tal-Mellie˙a u l-famuΩ bini tal-parlament flimkien mat-teatru bla saqaf fid-da˙la tal-Belt. G˙alija dawn kollha pro©etti sbie˙, barra dak tad-da˙la tal-Belt, però dawn kollha ˙adu ˙afna Ωmien biex jitlestew, u mhux b’xhur imma bi snin aktar milli kien previst. Bit-tul straordinarju li ˙adu dawn il-pro©etti xorbu wkoll bosta miljuni ta’ ewro fuq l-istimi kuntrattwali, b’dannu g˙all-kaxxa ta’ Malta; flus li marru fil-bwiet tal-kuntratturi tal-qalba. F’˙amsa u g˙oxrin sena min irriΩenja minnhom? Deguara, Giovanna, Pullicino n-nadif, Dalli, Zammit Dimech, Fenech tal-arlo©©i, Gatt iç-çittadin komuni b’kont f’bank Ûvizzeru u fuq kul˙add Fenech Adami jew Gonzi, li dmirhom kien li jkunu supervisors fuqhom? Óadd, però g˙ax ma jafux jist˙u kollha kienu jmorru bl-elmu kkulurit f’rashom fuq il-lant taxxog˙ol g˙ar-ritratti u t-televiΩjoni bid-diska mΩarΩra f’˙alqhom li kollox miexi skont il-pjan u fil-˙in. Le le bil˙aqq, niftakar f’wie˙ed li mar bir-riΩenja g˙and il-President, imma f’idu x-xellugija kellu ittra o˙ra ta’ s˙abu, hekk kien qal, fejn talbuh bil-˙niena biex jibqa’ fil-kariga. Nistaqsi: fejn kien Xmun mis-sena 2000 ’il quddiem? Iva, kien im˙abbat primarjament bil-kummissjoni li akkwista ming˙and il-Gvern g˙aΩiΩ tieg˙u biex jikkonvinçina bid-d˙ul ta’ Malta fl-Unjoni Ewropea, kif ukoll fit-t˙arbix tal-programmi elettorali tal-Partit Nazzjonalista, din tal-a˙˙ar skont stqarrija tieg˙u stess. Na˙seb g˙alhekk ma inkwetax g˙ar-riΩenji tal-eksministri benjamini tieg˙u. Illum qed ta˙arqu qalbu g˙al ftit xhur! MEMORJA TAJBA, IL-ÓAMRUN

ITTRI kÓ

23|11|2014 15

kullhadd.com

IL-ÌUSTIZZJA NIPPREMJAW IL-BÛULIJA Sur Editur,

Sur Editur, Fil-Korea ta’ Isfel, kaptan je˙el 36 sena ˙abs fuq g˙arqa ta’ vapur bi tliet mitt passi©©ier fuqu. Il-proçeduri ˙adu minn April 2014 sa Novembru 2014 – seba’ xhur. F’Malta, vittma tad-droga bi 15-il gramma kokaina je˙el tliet snin pri©unerija. Dan wara li ˙are© mill-vizzju tad-droga. Il-proçeduri f’dan il-kaΩ damu mill-2004 sal-2014 – g˙axar snin. Reponse unit tal-Kurja Maltija, kaΩ ta’ fastidju sesswali minn membru tal-kleru, g˙adu ji©i studjat g˙ad-deçizjoni – ilu ji©i proçessat fuq saeba’ snin. G˙alkemm Malta g˙amlet progress, g˙andna ˙afna x’nitg˙allmu minn ˙addie˙or. ÌUSTIZZJA RIEQDA, BIRKIRKARA

Nhar it-Tnejn, b˙al ˙afna o˙rjan segwejt ilba©it. Ovvjament, dan dejjem i©ib mieg˙u çertu mistoqsjiet ta’ kif se jaffettwalna ˙ajjitna, b’mod speçjali x’ser jibqa’ fi bwietna. Dan ilGvern, fil-ftit Ωmien li ilu jmexxi pajjiΩna, g˙amel bosta miΩuri poΩittivi li affettwaw ilmod ta’ g˙ajxien tag˙na. Nibda billi nsemmi: il-Ministru Scicluna ˙abbar li l-liçenzji tal-karozzi li g˙andhom emissjonijiet tal-karbonju tad-dijossidju ta’ aktar minn 100g/km ser tiΩdied, probabbilment min˙abba l-˙sara li jag˙mlu lill-ambjent. Tajjeb li jittie˙du miΩuri b˙al dawn, iΩda din ma narahiex li hija s-soluzzjoni. Kemm hu a˙jar li tinçentiva lin-nies sabiex jinvestu f’karozza li ta˙dem bl-elettriku minflok? Ma na˙sibx li l-˙sara li di©à saret se ti©i minimizzata billi tintaxxa lin-nies, g˙ax min jifla˙ i˙allas xorta wa˙da se jkompli jag˙mel uΩu minn karozzi li j˙amm©u aktar minn karozzi o˙ra! Nibqa’ fuq is-su©©ett tal-ambjent. Niftakru meta l-gvern preçedenti da˙˙al taxxa Ωejda fuq apparat elettroniku u dawk li ja˙dmu biddawl. Din it-taxxa kienet in©usta kemm malkonsumatur u anke mal-bejjieg˙a. Kif semmejt di©à, tajjeb li jkun hemm il-˙arsien tal-ambjent, iΩda mhix is-soluzzjoni li ΩΩid it-taxxi u dan g˙alx illum il-©urnata l-affarijiet elettroniçi huma neçessità u mhux kumdità. Din it-taxxa kienet in©usta g˙ax il-gvern preçedenti kien Ωgur li se jag˙mel id-d˙ul minnha peress li kul˙add xi darba jew o˙ra kien se jixtri apparat li jaqa’ ta˙t it-taxxa tal-ekokontribuzzjoni. Minflok, a˙jar nibdew inda˙˙lu l-kultura li nnaqqsu l-˙ela, jekk verament irridu nibΩg˙u g˙all-ambjent, missna nibdew nirriçiklaw laffarijiet u nsibu uΩu ie˙or g˙alihom qabel narmuhom. Nawgura lill-Ministru fuq din linizjattiva li jne˙˙i t-taxxa tal-ekokontribuzzjoni. Ma nimma©inax li l-flus li kienu jid˙lu

minn din it-taxxa jammontaw g˙al kemm verament hemm bΩonn sabiex in˙arsu l-ambjent. G˙all-˙sara li di©à g˙amilna ser in˙allsu prezz (mhux bil-flus) ferm aktar g˙oli. Naqtg˙u l-abbuΩi. Il-Ministru Scicluna se jibda jaqta’ l-abbuΩi li qed isiru u li ilhom isiru fuq is-sistema tas-servizzi soçjali. G˙andi nifhem li s-servizzi soçjali mhumiex hemm biex imantnu persuna mit-twelid sal-mewt, iΩda huma servizzi temporanji. Çerta nies sabu mod ta’ kif iduru mag˙hom u b’hekk, tul issnin, l-abbuΩ kompla jikber. Din il-kultura ta’ dipendenza fuq il-Gvern trid tinqata’. Ovvjament, din ma tistax issir mil-lum g˙al g˙ada u l-Gvern irid jiΩgura li l-postijiet taxxog˙ol huma adegwati biΩΩejjed li ma jkunx hemm xog˙ol bi prekarjat. Sistema li trid issnin u l-istudju, iΩda bil-g˙aqal tat-tmexxija serja din hija possibbiltà. Tnaqqis fit-taxxa tad-d˙ul g˙all-middle class. Tajjeb li f’pajjiΩna jkolna stabbiltà li tin˙ass minn kull individwu, iΩda ˙assejt li dan ittnaqqis minn 29% g˙al 25% huwa in©ust fuq dawk li jaqilg˙u ftit aktar minn €14,500. Mhux qed ng˙id li l-Gvern g˙amel ˙aΩin li naqqas din it-taxxa fuq dawk li jaqilg˙u minn €19,501 sa €60,000 fis-sena, imma g˙all-kuntrarju, kont qed nistenna li titnaqqas it-taxxa g˙al dawk li jaqilg˙u minn €14,501 sa €19,500 fis-sena wkoll. Biex inkun aktar çara, persuna li g˙andha d˙ul ta’ €60,000 fis-sena se tiffranka madwar €1,700 mit-taxxi, filwaqt li persuna li taqla’ €14,501 fis-sena se tie˙u Ωieda ta’ €65 biss. Persuni li g˙andhom paga inqas ma jfissirx li ma jkunux bil-g˙aqal bil-flus tag˙hom, iΩda min˙abba d-d˙ul baxx tag˙hom ma jkunux jistg˙u jkomplu jag˙mlu çertu affarijiet li jg˙inuhom javvanzaw f’˙ajjithom, b˙al pereΩempju japplikaw g˙al korsijiet talMasters, eçç. MARION FARRUGIA, RAÓAL ÌDID

16 23|11|2014

kullhadd.com

kÓ ta’ barra

MaDWar

1 riforMa kontroversjali

Il-President Amerikan Barack Obama uΩa l-poter eΩekuttiv tieg˙u biex jintroduçi riforma kontroversjali li se tag˙ti l-opportunità lil madwar 4.7 miljun immigrant illegali li jsib xog˙ol u j˙allas ittaxxi sakemm it-talba ta’ çittadinanza tieg˙u tkun qieg˙da ti©i kkunsidrata. Obama kellu jimponi l-awtorità tieg˙u hekk kif is-Senat u lKungress Amerikan sostnew li mhumiex lesti illi jappo©©aw din ir-riforma, li fil-fehma tag˙hom kienet se tag˙ti amnestija lil miljuni ta’ persuni li kisru l-li©i biex da˙lu fil-pajjiΩ. Madankollu, il-President Amerikan sostna li ma kienx jag˙mel sens li din il-problema tkompli tinkines ta˙t it-tapit meta hemm madwar 11-il miljun persuna li qieg˙da fil-pajjiΩ illegalment. IrRepubblikani, però, di©à taw x’jifhmu li jistg˙u jimblukkaw irriforma billi ma japprovawx il-ba©it g˙aliha, sitwazzjoni li ˙olqot biΩa’ li din ir-reΩistenza tista’ ti©©ammja l-operat tal-Gvern fil©img˙at li ©ejjin.

2 raÌÌi ta’ taMa

3 Mozzjoni ta’ Çensura

Is-sonda Ewropea Philae, illi l-©img˙a l-o˙ra niΩlet fuq ilkometa 67P/Churyumov-Gerasimenko, g˙al missjoni ta’ ©bir ta’ kampjuni g˙ar-riçerka, kellha titpo©©a f’poΩizzjoni ta’ stand-by hekk kif il-batteriji tag˙ha waslu fl-a˙˙ar. Ix-xjentisti li qeg˙din isegwu l-missjoni kienu qeg˙din jittamaw li jressqu s-sonda f’Ωona fejn seta’ jkollha aççess a˙jar g˙ar-ra©©i tax-xemx wara li din niΩlet f’punt tal-kometa li ma ppermettiliex tiççar©ja l-batteriji tag˙ha. Madankollu, min˙abba l-ammont baxx ta’ ener©ija li kellha ssonda, ir-riçerkaturi ppreferew juΩaw il-ftit ˙in li kellhom biex ji©bru l-informazzjoni kollha li setg˙u mill-kometa. Minkejja, dan il-fatt, mhuwiex ji©i eskluΩ li fix-xhur li ©ejjin is-sonda tkun tista’ ter©a’ ti©i attivata mill-©did meta l-kometa tersaq iktar qrib ix-xemx.

Il-Europe of Freedom and Direct Democracy Group (EFDD) u 32 Membru Parlamentari Ewropew (MPE) ressqu mozzjoni ta’ çensura fil-konfront talKummissjoni Ewropea (KE) lill-President tal-Parlament Ewropew Martin Schulz. Fil-mozzjoni dawn il-MPE, esprimew lisfiduçja tag˙hom fil-konfront tal-President tal-KE Jean-Claude Juncker hekk kif qieg˙ed ji©i allegat li, fi Ωmien li kien Prim Ministru tal-Lussemburgu, kienet qieg˙da ti©i implimentata sistema ta’ frodi u evaΩjoni fiskali li tellfet biljuni kbar ta’ ewro fi d˙ul lil diversi ekonomiji Ewropej. Il-mozzjoni tal-EFDD ©iet milqug˙a b’mod negattiv minn diversi gruppi parlamentari Ewropej hekk kif l-investigazzjonijiet fil-konfront tal-Lussemburgu g˙adhom g˙addejjin u huwa prematur biex isiru akkuΩi.

ta’ barra KÓ

23|11|2014 17

kullhadd.com

iD-Dinja

6 elezzjoni biKrija

3 5

Il-Prim Ministru ÌappuniΩ Shinzo Abe g˙ajjat elezzjoni bikrija din il-©img˙a biex jitlob mandat b’sa˙˙tu ˙alli jkun jista’ jimxi ’l quddiem bir-riformi ekonomiçi tieg˙u. Abe kien elett sentejn ilu biss bl-g˙ajta li se jer©a’ jqajjem l-ekonomija ÌappuniΩa fuq saqajha. Però din il-weg˙da ma rnexxilux iΩommha hekk kif ˙afna mirriformi tieg˙u sabu oppoΩizzjoni parlamentari qawwija. Matul ixxhur li g˙addew il-Prim Ministru ÌappuniΩ kien qieg˙ed jipprova jintroduçi miΩuri li jΩidu d-d˙ul tal-Gvern biex ikun jista’ jinvestihom f’riformi ekonomiçi li jag˙tu spinta lill-konsum intern. Madankollu, Ωieda fit-taxxi indiretti li se˙˙ew kmieni din is-sena kellhom l-effett oppost; fatt li ©ieg˙el lill-Gvern jissospendi lintroduzzjoni ta’ serje o˙ra ta’ Ωidiet. Barra minn hekk, Abe qieg˙ed jimbotta wkoll pjan kontroversjali biex jer©g˙u jibdew joperaw diversi impjanti nukleari, fatt li ˙asseb lil bosta çittadini wara l-inçident gravi ta’ Fukushima fl-2011.

5 anniversarju qares

4 Kaos fin-niÌerja Ix-xog˙ol tas-Senat u l-Kamra tarRappreΩentanti tan-Ni©erja ©ew sospiΩi sa nhar it-Tlieta li ©ej hekk kif inqala’ l-©lied bejn diversi membri tal-OppoΩizzjoni u lForzi tal-Ordni. Dan l-inkwiet inqala’ wara li l-President Goodluck Jonathan talab lis-Senat u l-Parlament biex jag˙tuh iktar sa˙˙a eΩekuttiva ˙alli jkun jista’ ji©©ieled it-theddida tal-grupp terroristiku Boko Haram. Madankollu, l-OppoΩizzjoni ddeskriviet din it-talba b˙ala skuΩa biex jin˙ataf iktar poter mill-President hekk kif s’issa Jonathan ma weriex li g˙andu strate©ija çara biex jirreΩisti l-firxa ta’ dan il-grupp terroristiku. Dan il-kaos politiku qieg˙ed iΩid ma’ dak ekonomiku hekk kif in-Ni©erja b˙alissa qed t˙oss l-impatt tal-kollass talprezz taΩ-Ωejt illi huwa l-prodott prinçipali ta’ esportazzjoni tal-pajjiΩ.

Kmieni din il-©img˙a kien iççelebrat il-25 anniversarju tal-hekk imsej˙a ‘Velvet Revolution’ li fiha pulizija Çekoslovakki kienu attakkaw protesta paçifika organizzata minn grupp ta’ studenti li kienu qeg˙din jopponu l-Gvern Komunista ta’ dak iΩ-Ωmien. Dan l-attakk kien wassal g˙al eskalazzjoni tal-protesti li fl-a˙˙ar wasslu g˙ar-riΩenja tal-Gvern u t-tranΩizzjoni g˙al tmexxija demokratika. Madankollu, dan l-anniversarju ma wassalx g˙al manifestazzjonijiet ta’ fer˙ hekk kif bosta çittadini tar-Repubblika Çeka ˙ar©u jipprotestaw kontra l-Gvern preΩenti, li fil-fehma tag˙hom qieg˙ed jersaq viçin wisq tar-Russja, il-pajjiΩ li impona s-sistema Komunista fuqhom matul il-Gwerra Bierda. Ir-rabja tal-poplu tidher li kompliet teskala meta l-President attwali, Milos Zeman, eks-Komunista, fil-jiem li ppreçedew dan lanniversarju qal li l-attakk fuq l-istudenti tal-1989 ma kienx gravi daqskemm jing˙ad.

18 23|11|2014

kullhadd.com

kÓ mIll-Istorja

EDIth u GabrIEllE

ErojI nIsa tal-EwwEl GwErra DInjIja KITBA TA’ MARY CHETCUTI

Edith Cavell mal-kelb tag˙ha

Nisa qalbiena b˙al Edith Cavell u Gabrielle Petit i©©ieldu g˙al dak li emmnu fih. Salvaw il-˙ajjiet ming˙ajr ma waqfu biex ja˙sbu fuq il-konsegwenzi tal-azzjonijiet tag˙hom, u ˙adu l-kastig tag˙hom b’kura©© kbir. B’kollox, tul l-Ewwel Gwerra Dinija, ˙dax-il mara ng˙ataw il-mewt fuq akkuΩi ta’ spjuna©© u tradiment mill-Forzi Militari ÌermaniΩi. Din ix-xebba mir-ra˙al ta’ Swardeston, fil-limiti ta’ Norwich, kienet imrobbija sa minn çkunitha li taqsam kollox mal-proxxmu tag˙ha u tg˙in lil ˙addie˙or b’kull mod li tista’. Edith Cavell twieldet fl-4 ta’ Diçembru 1865. Kienet il-kbira fost l-erba’ wlied ta’ Frederick Cavell, kappillan Anglikan ta’ Swardeston g˙al 45 sena s˙a˙. Edith imxiet fuq it-tag˙lim Kristjan ta’ missiera tul ˙ajjitha kollha. Wara li g˙amlet ftit taΩ-Ωmien ta˙dem b˙ala governanti ma’ familja, Edith riedet tag˙mel xog˙ol fejn verament tkun ta’ sostenn u fara© g˙al ˙utha lbnedmin. Da˙let b˙ala apprentista infermiera fl-isptar ta’ Londra, studjat u, meta ˙adet id-diploma ta’ infermiera, g˙amlet Ωmien ta˙dem fl-infermerija ta’ Shoreditch. Tul il-karriera tag˙ha Edith ibbrillat b˙ala infermiera kompetenti. Tabib Bel©jan, Dr Antoine Depage, irreklutaha biex tmexxi l-iskola medika li kienet g˙adha kemm infet˙et fi Brussell. Fil-Bel©ju, Edith Cavell bdiet tippubblika wkoll l-ewwel ©urnal tal-infermieri li qatt eΩista. Kienet tie˙u ˙siebu hi u semmietu L’Infirmiere . Fi ftit Ωmien bdiet tg˙allem ukoll fi tliet sptarijiet o˙ra, 24 skola u 13-il kindergarten. Fl-1914 Edith Cavell, kienet qed tag˙ti s-servizz tag˙ha b˙ala Kap Infermiera fl-Istitut Mediku ta’ Berkendael. Fil-bidu tas-sajf ta’ dik is-sena marret lura l-Ingilterra g˙al btala qasira biex iΩΩur il-familja tag˙ha. Kien waqt din il-btala li ©riet b˙al sajjetta l-a˙bar li ©ew assassinati lArçiduka Franz Ferdinand talAwstrija u martu Sophie f’Sarajevo. Omm Edith u ˙utha inkwetaw g˙aliha u ma riduhiex tmur lura lejn il-Bel©ju. Madankollu, Edith ˙asset illi, ji©ri x’ji©ri, id-dover tag˙ha kien li tirritorna lura fl-isptar Bel©jan. Ma kinitx ilha ˙afna li rritornat lura meta, fl-4 ta’ Awwissu, it-

truppi ÌermaniΩi invadew ilBel©ju. Il-©lied kien qalil u lkorruti kienu bl-eluf. L-isptar fejn kienet ta˙dem Edith inbidel fi sptar tas-Salib l-A˙mar u beda jilqa’ fih suldati korruti Bel©jani, FrançiΩi, Brittaniçi u anke ÌermaniΩi. L-g˙adu ÌermaniΩ beda jag˙ti twissijiet u twa˙˙lu avviΩi ma’ Brussell kollu, li kull min jinqabad ja˙bi suldati IngliΩi jew FrançiΩi ji©i kkastigat bl-a˙rax. Is-suldati riedu jintbag˙tu f’kampijiet tal-pri©unieri talgwerra, wara li jkunu ©ew ikkurati fl-isptarijiet. Xorta wa˙da bdiet g˙addejja ˙idma kbira biex jin˙bew is-suldati korruti tal-alleati sakemm ikunu jistg˙u jidda˙˙lu lura lejn Franza u lIngilterra. Fl-isptar fejn kienet qed ta˙dem Edith Cavell beda jsir l-istess. Wara ftit, fl-istess sptar bdew jin˙bew suldati alleati mhux korruti imma li kien irnexxielhom ja˙arbu millqilla tal-g˙adu ÌermaniΩ. Edith ˙asset li kien dover tag˙ha li tg˙in kemm tifla˙ fil-˙arbiet ta’ dawn il-povri suldati biex jirritornaw lura ˙alli jkomplu ji©©ieldu g˙all-patrija. L-Awtoritajiet Militari ÌermaniΩi bdew jindunaw bl-attività li kienet g˙addejja f’dan lisptar u tefg˙u l-ispiji tag˙hom biex jg˙assu aktar. S˙ab Edith ippruvaw jift˙ulha g˙ajnejha biex toqg˙od attenta g˙ax kienet wa˙da mill-impjegati talisptar issuspettati. Hi ma tatx widen u baqg˙et g˙addejja bil˙idma tag˙ha. Edith akkuΩata bi spjuna©© Fil-15 ta’ Awwissu 1915, Edith Cavell ©iet arrestata mill-pulizija ÌermaniΩa bl-akkuΩa li kienet qed tassisti lill-g˙adu. Il-Militar ÌermaniΩ beda jissuspetta wkoll illi minbarra li kienu qed ji©u meg˙juna suldati biex ja˙arbu, kien qed isir traffiku ta’ informazzjoni militari sensittiva ˙afna, u fi Ωmien ta’ gwerra dan kien reat gravi ˙afna. Edith u o˙rajn b˙alha ©ew ittraduti

minn George Gaston Quien, li offra l-g˙ajnuna tieg˙u u rnexxielu jinfiltra l-oranizzazzjoni tag˙hom, xi ˙a©a li ordnawlu jag˙mel l-awtoritajiet ÌermaniΩi u sa˙ansitra ˙allsuh tas-servizzi tieg˙u. Edith Cavell intefg˙et fil-˙abs ta’ Saint-Gilles, ming˙ajr ma setg˙et tikkomunika ma’ ˙add u ming˙ajr ˙add ma seta’ jikkomunika mag˙ha. Saru ˙afna sforzi minn diplomatiçi Brittaniçi u Amerikani biex Edith tin˙eles mill-arrest, imma kien kollu g˙alxejn. Lanqas lavukat difensur tag˙ha, Sadi Kirchen, ma t˙alla jikkomunika mag˙ha sal-jum tal-©uri tag˙ha. Fis-7 ta’ Ottubru 1915, Edith u erbg˙a u tletin minn s˙abha ©ew akkuΩati quddiem qorti militari bi tradiment. Il-©uri tag˙ha dam jumejn biss. Lavukat tag˙ha semma l-kwalitajiet sbie˙ ta’ Edith u li g˙a©ixxiet b’sens ta’ karità ming˙ajr ma riedet toffendi lil ˙add. Fit-tieni jum tal-©uri tag˙ha, Edith Cavell ammettiet l-akkuΩi kollha kontriha u tenniet li hi g˙enet u ˙arrbet mal-mitejn ra©el. Iva, hi kienet konxja li dawk li ˙arrbet marru jing˙aqdu mal-armati biex ji©©ieldu lill-ÌermaniΩi u dan kollu g˙amlitu b’sens ta’ kumpassjoni u patrijottiΩmu. Ma riditx tidwir mal-lewΩa u lanqas titfa’ xi ˙tija fuq ˙addie˙or. Edith Cavell ©iet ikkundannata g˙all-mewt. Komplew l-isforzi diplomatiçi biex Edith ma ting˙atax il-mewt, iΩda kollox kien g˙alxejn. Lejlet l-esekuzzjoni tag˙ha, Edith Cavell stqarret mal-kappillan tal-˙abs u qaltlu: “Jiena nixtieq li l-˙bieb tieg˙i jkunu jafu li jien qed nag˙ti ˙ajti g˙al pajjiΩi. M’g˙andix biΩa’ fuqi. Tant rajt imwiet quddiem g˙ajnejja li ma tbeΩΩag˙nix il-mewt.” Kappillan tal-˙abs ie˙or, li kien ÌermaniΩ, sa˙ansitra fa˙˙arha u qal: “Qalbiena u intelli©enti sala˙˙ar.” Nhar it-12 ta’ Ottubru, il-Kap Infermiera Edith Cavell u kollega tag˙ha Philippe Baucq,

Monument lil Gabrielle Petit fi Brussell ittie˙du mill-˙abs ta’ Saint-Gille lejn post imsejja˙ Tir National, ftit ’il barra minn Brussell, u fissebg˙a ta’ filg˙odu ©ew iffuçillati minn skwadra ta’ suldati ÌermaniΩi. Il-mewt ta’ Edith Cavell qajmet rabja kbira fost il-pajjiΩi alleati kollha, tant li l-ÌermaniΩi kellhom i˙assru s-sentenzi tal-mewt ta’ 33 pri©unier ie˙or. Il-mewt tag˙ha qanqlet ukoll lil ˙afna Ωg˙aΩag˙ biex imorru jinkitbu ˙a jag˙tu sehemhom fil-©lieda biex jing˙eleb dan l-g˙adu kiefer. Illum l-isem u l-memorja ta’ Edith Cavell g˙adhom ˙ajjin fi Brussell, Londra, Pari©i u filkontinent Amerikan. Sa˙ansitra, l-iskola tat-ta˙ri© g˙all-infermieri ta’ Brussell illum jisimha Ecole Edith Cavell. Gabrielle tinqatel ftit wara Edith Ftit xhur wara l-mewt ta’ Edith Cavell, fl-1 ta’ April 1916, ing˙atat il-mewt xebba Ωag˙Ωug˙a Bel©jana li kien jisimha Gabrielle Petit. Gabrielle twielded fl-20 ta’ Frar 1893 f’Tournai, il-Bel©u. Tilfet lil ommha f’età Ωg˙ira ˙afna u missierha bag˙atha tkompli titrabba mas-sorijiet Kattoliçi fi Brugelette. Malli faqqg˙et ilGwerra l-Kbira, Gabrielle telqet l-impjieg tag˙ha u da˙let voluntiera mas-Salib l-A˙mar filBel©ju stess. L-attività tag˙ha kontra l-g˙adu ÌermaniΩ Gabrielle bdieta meta g˙enet lill-g˙arus korrut tag˙ha biex ja˙rab lejn l-Olanda ˙alli minn hemm ikun jista’ jer©a jing˙aqad mar-ri©ment tieg˙u. Hi g˙addiet ukoll informazzjoni lis-servizzi sigrieti Brittaniçi fuq affarijiet li kienet rat tul dan ilvja©©, u dawn min-na˙a tag˙hom mill-ewwel irreklutawha b˙ala spija tag˙hom

kontra l-g˙adu ÌermaniΩ. Ìabret informazzjoni importanti fuq movimenti tat-truppi ÌermaniΩi u kienet tg˙in fit-tqassim ta’ gazzetta klandestina bl-isem ta’ La Libre Belgique u fuljett blisem ta’ Mot du Soldat . Gabrielle Petit g˙enet ukoll biex t˙arrab suldati u Ωg˙aΩag˙ ir©iel mill-Bel©ju okkupata lejn l-Olanda, u minn hemm ikomplu fi triqithom lejn Franza u lIngilterra biex jing˙aqdu ma’ ri©menti FrançiΩi u Brittaniçi ˙alli je˙ilsu lill-Bel©ju mill˙akma ÌermaniΩa. It-traditur ta’ Gabrielle kien spija ÌermaniΩ li qal li kien OlandiΩ. Hija ©iet arrestata fi Frar tal-1916 u ntefg˙et fl-istess ˙abs fejn ftit xhur qabel kienet intefg˙et Edith Cavell. Fil-©uri tag˙ha Gabrielle Petit irrifjutat li tikxef l-ismijiet ta’ s˙abha, a©enti Brittaniçi o˙rajn, fosthom bint il-Ma©istrat Scaron li kienet ©iet arrestata b˙alha u qed tinΩamm pri©uniera fl-istess ˙abs, u li wara n˙elset min˙abba nuqqas ta’ provi kontriha. Gabrielle Petit instabet ˙atja ta’ spjuna©© u fl-1 ta’ Marzu 1916 ©iet issentenzjata g˙allmewt. Din iΩ-Ωag˙Ωug˙a qalbiena ta’ 23 sena ©iet iffuçillata xahar wara. L-istorja tag˙ha baqg˙et mhux mag˙rufa u, wara l-gwerra, fl-1919, Gabrielle Petit bdiet titqies li mietet martri g˙al pajjiΩha. F’Mejju tal-istess sena sarilha funeral statali li g˙alih attendiet ir-Re©ina EliΩabetta tal-Bel©ju, il-Kardinal Mercier ta’ Brussell u l-Prim Ministru Delacroix. Wara lfuneral il-fdalijiet ta’ Gabrielle u Ωew© a©enti o˙ra maqtula b˙alha, Bodson u Smekens, indifnu bl-unuri militari kollha fiç-çimiterju ta’ Schaerbeek. Twaqqaf ukoll monument tag˙ha fil-belt ta’ Tournai, fejn twieldet.

persOnalitÀ kÓ

23|11|2014 19

kullhadd.com

ipinÌi bl-akkwarell, iÛda l-kelma artist iddejqu ramOna pOrtelli tintervista lil PAUL CARUANA

www.ramonaportelli.com ramonaportelli@hotmail.com

Dan l-a˙˙ar kienet qed tkellimni mara li skopriet li jiena nintervista persuni b’talenti diversi. Dlonk infurmatni li r-ra©el tag˙ha jpin©i u, ng˙id id-dritt, dak iΩ-Ωmien kont impenjata minn affarijiet o˙ra u ma tajtx kas wisq, g˙alkemm kont ˙adt nota fuqha. Xi ©img˙a wara er©ajt rajtha u er©ajt ftakart li kont g˙adni ma g˙amilt l-ebda riçerka dwar ir-ra©el tag˙ha. Fil-fatt, irnexxieli nsib dwaru u interessajt ru˙i sabiex nintervistah.

Qed nirreferi g˙al Paul Caruana, li g˙alkemm fl-opinjoni tieg˙i jista’ jissejja˙ artist, huwa pprefera li nirreferi g˙alih b˙ala dilettant tal-arti. “Il-kelma artist iddejjaqni ftit. G˙alkemm ilni npin©i minn meta kont Ωg˙ir, ma nqisx lili nnifsi b˙ala artist, fis-sens li g˙adni u nibqa’ nistudja. Kif jg˙idu, taf kemm taf qatt ma taf biΩΩejjed. Jien in˙oss li jekk tieqaf tistudja ‘g˙ax taf biΩΩejjed’, tkun qed toqtol dak li tg˙allimt, beda jg˙idli Paul, filwaqt li minn kliemu stajt ninnota li hu bniedem ©enwin u saqajh mal-art. Mill-esperjenza tieg˙u jemmen li kul˙add jaf japprezza l-arti. Ma hemmx kbar u Ωg˙ar. Sew dak astratt u sew dak figurattiv. U, kulma jmur, aktar nies qed jin©ibdu lejn l-arti. “Qatt ma hu biΩΩejjed biex nimbuttaw l-arti ta’ pajjiΩna. Meta nessibixxi xog˙li u ninzerta turisti jarawh, dejjem niΩlilhom tajjeb u jg˙iduli kemm hi sabi˙a li tara aspett ie˙or tal˙ajja Maltija.” Paul g˙andu erbg˙a u ˙amsin sena u ja˙dem b˙ala graphic designer. Trabba u g˙adu joqg˙od il-Belt Valletta. “Dejjem viçin il-ba˙ar, su©©ett li l-aktar ji©bidni lejh fil-˙afna burdati u lwien li jaf jag˙mel. In˙obb il-muΩika, kwaΩi kull tip, iΩda issa bdejt nikber u allura dik storbjuΩa rrid inkun fil-burdata g˙aliha. In˙obb naqra, speçjalment bijografiji ta’ artisti, l-aktar Maltin,” kompla jg˙idli Paul. Dak li jibda jrid ilestih dakinhar stess Ta’ min jg˙id li Paul ja˙dem l-arti tieg˙u bl-akwarell (watercolours) g˙ax isibu komdu. Ridt inkun naf x’inhuma r-raunijiet li jpin©i bl-akkwarell. “Ma tridx wisq b˙ala affarijiet biex ta˙dem: pniezel, kuluri, karta u ilma. Ma ti˙ux ˙afna spazju lanqas. Il-kulur jinxef malajr u ma j˙allix ri˙a b˙aΩ-Ωejt. Huwa medium nadif g˙ax ma tridx t˙allat Ωjut. Kollox bl-ilma. U, bil-mod kif na˙dem jien, dak li nibda rrid inlestih dakinhar stess. Wara snin twal ta’ esperjenza t-teknika ssir façli, imma l-˙sieb wara x-xog˙ol isir aktar ikkumplikat.” Óafna mill-arti ta’ Paul tittratta l-˙ajja ta’ kuljum, iΩda l-aktar li j˙obb ja˙dem huma l-esperjenzi ta’ meta kien g˙adu tifel. “L-aktar li na˙dem b˙alissa huma episodji ta’ meta kont tfal. Il-log˙ob u lpassatempi li issa ˙adulhom posthom ilkompjuter u l-log˙ob di©itali. Hija ˙asra li kollox inqata’ f’temp daqshekk qasir. Meta konna Ωg˙ar konna nilag˙bu fittriq, log˙ob b˙al noli jew kantunieri li llum ma tazzardax t˙alli tfal jimxu wa˙edhom fit-triq bit-traffiku li hawn, a˙seb u ara jilag˙bu wa˙edhom,” sostna Paul bl-aktar serjetà. S’issa Paul tella’ g˙axar wirjiet personali. L-ewwel wa˙da kienet f’Moska, irRussja, fis-sena 1985. L-a˙˙ar wa˙da kienet is-sena l-o˙ra fl-ITS, Pembroke. Ta’ qabilha kien jisimha Short Stories g˙ax kienet tittratta episodji u karattri minn tfulitu, li ntlaqg˙et tajjeb ˙afna u kien hemm attendenza tajba ta’ viΩitaturi. Kienet fil-MuΩew Nazzjonali tal-Arti, ilBelt. Li jmiss, jispera li tkun is-sena ddie˙la, ser tkun tkompli mal-istess su©©ett, u jittama li tkun ta’ suççess

b˙alha. Mistoqsi jekk jorbotx qalbu mal-arti tieg˙u, jew jekk jiddejjaqx li ti©i mibjug˙a, Paul we©ibni, “F’dak li npin©i, kollha jkollhom parti minni fihom, iΩda mhux li norbot qalbi daqshekk mag˙hom. Ikun hemm xi w˙ud li jiddispjaçini li nkun ne˙˙ejt, iΩda meta niftakar li xog˙li g˙o©ob lil xi ˙add biΩΩejjed biex iwa˙˙lu mal-˙ajt ©o daru, dak ikun ta’ sodisfazzjon g˙alija.” Il-kritika ftit li xejn jag˙ti kasha Qabel ma mort g˙al din l-intervista kont naf li Paul il-kritika ftit li xejn jag˙ti kasha, u kwaΩi ma tfisser xejn g˙alih, ˙lief g˙al dik li kienet ti©i ming˙and missieru, u issa ming˙and martu. B’hekk biss jemmen li jista’ jibqa’ jΩomm l-istil partikolari tieg˙u li bena matul is-snin. Óallejt f’idejh sabiex jelabora aktar dwar dan il-fatt. “Il-kritika ma tantx nag˙ti kasha, anzi kwaΩi ma tfisser xejn. Meta xi ˙add jikkritikani, jew ma jkunx qed jara lili, xog˙li, jew ikun qed jara xog˙li b’artist ie˙or f’mo˙˙u. Kull min jag˙mel xi forma ta’ arti jkun qed jesprimi ru˙u kif jaf hu. Sfortunatament, hawn ˙afna li jikkupjaw artisti o˙rajn, sew f’teknika u sew f’su©©ett. Ma ja˙dmux b’qalbhom. Hija ˙asra g˙ax hawn ˙afna talent jekk jie˙du l-˙in biex ja˙sbu ftit,” sa˙aq Paul. Ûied jg˙idli li sa ma kellu sittax il-sena, missieru kien l-akbar kritiku li qatt kellu. Kien jimbuttah biex jag˙mel l-a˙jar. “Mhux dejjem kont nie˙u pjaçir meta kien jg˙idli biex na˙dem aktar, anzi kien hemm mument meta spiççajt nibki wara li g˙amilt biçça xog˙ol u qalli stajt g˙amilt a˙jar. Illum, wara daΩ-Ωmien kollu, in˙oss it-telfa tieg˙u iΩjed aktar ma jg˙addi Ω-Ωmien. Però, nista’ ng˙id ukoll li, sa çertu punt, postu ˙aditu marti Catherine. G˙andha g˙ajn tajba ˙afna biex tag˙Ωel x’nesibixxi. Anzi n˙alli lilha tag˙Ωel, mix-xog˙ol sat-tip ta’ kwadru. Ma tantx in˙obb ninda˙lilha, g˙ax hi tkun qed tara minn g˙ajn o˙ra. G˙alija, li nkun g˙amilt ix-xog˙ol, ma nkunx qed nara bl-istess vista tag˙ha. Ma nemminx li, g˙ax inkun g˙amilt ix-xog˙ol jien, tfisser li g˙andi ra©un,” sostna Paul. Mistoqsi jekk g˙al din id-daqsxejn ta’ gΩira hawnx ˙afna artisti o˙ra b˙alu, u li forsi b’xi mod jew ie˙or itellfu lil dak li jkun fl-istess linja, Paul ikkumenta: “Rigward jekk hawnx ‘˙afna’ artisti Malta, ma tistax tg˙id dak artist u l-ie˙or le. Kul˙add ja˙dem skont il-˙ila tieg˙u. B˙alma g˙edt aktar kmieni, l-inkwiet jibda meta wie˙ed jg˙id ‘jien naf kollox, jien artist’,” sa˙aq jg˙idli. Fl-a˙˙ar nett, Paul ˙alla messa©© g˙al dawk li forsi g˙adhom xi ftit xettiçi dwar l-arti. “G˙al dawk li huma xi ftit xettiçi dwar l-arti, dawk li ma g˙andhomx çans g˙aliha, fl-opinjoni tieg˙i na˙seb li xi mkien ikunu ˙allew parti minn ˙ajjithom warajhom. Kibru malajr wisq u ma g˙adx g˙andhom ˙in g˙alihom infushom biex ja˙arbu l-©enn u l-problemi li taf toffri l-˙ajja. Na˙seb li meta persuna ma tapprezzax l-arti tkun qed twarrab memorji sbie˙ ta’ meta kienet tfal u tqatta’ sig˙at s˙a˙ tpin©i. Hija ˙asra,” temm jg˙idli Paul.

20 23|11|2014

kullhadd.com

KÓ KaLejdosKopjU

KALEJDOSKOPJU: FATTI MIÌBURA MINN CHARLES B. SPITERI

ÌRaW BÓaL-LUM TWELID

Kont taf?

1859: Billy the Kid jew a˙jar Henry Mc Carty, mag˙ruf b˙ala William H. Bonney, bniedem Amerikan imfittex mil-li©i. Jing˙ad li nqatel fi New Mexico mix-Xeriff Pat Garrett. Fil-karriera qasir tieg˙u kien qatel 21 ra©el. 1869: Valdemar Poulsen, in©inier elettriku DaniΩ li vvinta ttelegramofanu (1898) li kien ivvintat qabel it-tape recorder u larc transmitter (1902) uΩat fir-radju. Hu miet fl-1942. 1887: Boris Karloff (William Henry Pratt) attur IngliΩ tal-films tal-biΩa’. B˙ala films ˙adem Frankenstein (1931, il-mostru) u The Mummy (1932 fil-parti prin ipali). Hu miet fl-1969.

Biex titlesta Rolls Royce, iridu jg˙addu sitt xhur, waqt li karozza tat-tip Toyota, titlesta fi 13-il sieg˙a.

Is-Sorijiet tal-Madalena Boris Karloff

IMWIET 1890: William III, Re tal-Olanda bejn l-1849 u l-1890. Fl-1862 temm l-iskjavitù f’pajjiΩu. Twieled fl-1817. 1902: Walter Reed, li twieled fl-1851 u kien tabib fl-Armata Amerikana. Kien hu li fl-1900 sab li n-nemus Aedes aegypti i©orr il-virus tal-yellow-fever. 1958: Johnston McCulley, awtur Amerikan li ˙oloq il-karattru ta’ Zorro. Kiteb The Mark of Zorro fl-1920 u The Curse of Capistrano, fl-1920. 1990: Roald Dahl, awtur Britanniku mwieled fl-1916 u li ˙are© bil-kelma ‘Gremlin’. Hu kiteb Charlie and the Chocolate Factory, li fl-1971 ˙are© b˙ala film bl-isem Willie Wonka and the Chocolate Factory. 1992: Roy Claxton Acuff, imwieled fl-1903. Kien kantant Amerikan tal-country u mag˙ruf b˙ala r-Re ta’ dan il-kant. Fost il-kanzunetti tieg˙u nsibu Wabash Cannonball u The Great Speckled Bird. Kien l-ewwel artist li f’˙ajtu ntg˙aΩel g˙allCountry Music Hall of Fame,

ÌRAJJIET 1889: Stallata l-ewwel jukebox f’San Francisco. 1914: Il-forzi Amerikani jin˙ar©u minn Vera Cruz fil-Messiku, wara li Carranza ˙a post Huerta b˙ala President. 1936: L-ewwel ˙ar©a tal-magazin Life. 1963: Jibda jintwera l-programm televiΩiv Dr. Who; produzzjoni Britannika, fejn William Hartnell jinterpreta l-parti tat-tabib. 1985: Instabet poeΩija mhix mag˙rufa ta’ William Shakespeare, fil-librerija tal-Università ta’ Oxford, minn skular Amerikan. Inkitbet g˙all-˙abta tal-1594.

Xi Ωmien ilu, id-Dar Pubblikatriçi BDL, ˙ar©et fissuq il-ktieb ta’ Christine Muscat jismu The Magdalen Nuns li kellhom il-kunvent tag˙hom filBelt Valletta. L-iskop ta’ dawn is-sorijiet kien li jrabbu bniet Ωg˙ar biex ’il quddiem jikkorte©©jaw lill-kavallieri. Hu ktieb li joffri studju profond ta’ dak li ©ara f’pajjiΩna fis-snin tal-Ordni. Madankollu, dan l-a˙˙ar, l-istess sorijiet issemmew fl-Irlanda, wara li l-Gvern tal-pajjiΩ talab apolo©ija lill-10,000 ‘skjavi’ tasSorijiet tal-Maddalena, li qafluhom u ibbrutalizzawhom bejn l-1922 u l-1996. Fuq perijodu ta’ 70 sena, hu stmat li madwar 10,000 tifla ntbag˙tu fil-laundries talMaddalena biex jag˙mlu xog˙ol manwali iebes ta˙t issuperviΩjoni tas-sorijiet Kattoliçi. U˙ud intbag˙tu hemm g˙ax kienu t-tfal ta’ nisa mhux miΩΩew©a, waqt li o˙rajn intJum mill-˙ajja fil-‘Laundry’ F’intervista li tat fl-2011, Sarah Williams, li qattg˙et sentejn ta˙dem f’laundries differenti talMaddalena tat din ix-xhieda talbiΩa’, fuq il-˙ajja fl-istituzzjonijiet: Inqumu fis-6.00am. a˙na t-tfajliet, b’veli suwed fuq rasna, nimmarçjaw g˙al quddiesa fil-kunvent keisa˙ sil©. Il-kolazzjon ikun porridge b’ilma kiesa˙ sil© u f’xi s7.00a.m. ning˙ataw it-te u biçça ˙obΩ, qabel ma ner©g˙u mmorru l-kappella g˙at-tieni quddiesa. Imbag˙ad immorru fil-laundry biex na˙slu, ng˙allu, nonxru, ng˙addu u nitwu l-˙wejje©. Kien ikollna waqfa wa˙da g˙al ftit soppa qabel is-6.00 p.m. G˙all-˙abta tas-7.30p.m. wara Óabs ta’ dawk li ‘jisparixxu’

Dr Who

Il-Laundries tal-Maddalena nfet˙u fis-seklu 19 b˙ala refu©ju g˙all-prostituti, u saru ˙absijiet g˙al dawk li ‘sparixxew’. Tfajliet orfni, li ma kellhomx fejn imorru, bniet li ma kellhom lil ˙add min jie˙u ˙siebhom,

bag˙tu fuq akkuΩi çkejknin, fosthom g˙ax ma kinux ˙allsu l-biljett tal-ferrovija. Inkredibbilment, l-a˙˙ar millg˙axar laundries li kienu ja˙slu l-˙wejje© u l-loΩor tal-lukandi ewlenin, tal-forzi armati IrlandiΩi u tad-ditta tal-birra Guininess, baqg˙et ta˙dem sal1996. B˙ala laundries, bdew jiffunzjonaw fl-1922. L-apolo©ija statali waslet tmintax-il xahar wara li saret inkjesta mmexxija mis-Senatur Martin McAleese, li sab li wa˙da minn kull erba’ nisa, ntbag˙tu fil-laundries mill-Istat. Hu Ωied li r-rapport ma sab lebda abbuΩ sesswali fil-laundries; li g˙axra fil-mija tal-maqfulin intbag˙tu mill-familji tag˙hom u 19 fil-mija min˙abba xi nuqqas jew akkuΩa li wettqu. IΩda dawk li baqg˙u ˙ajjin, irrifjutaw l-apolo©ija li talab hu, u stennew apolo©ija aktar wiesg˙a mill-Gvern u l-ordnijiet reli©juΩi involuti. Maureen Sullivan, ta’ 60 sena,

l-iΩg˙ar vittma tas-sorijiet, ittie˙det g˙andhom meta kellha 12-il sena. Dak iΩ-Ωmien kien miet missierha u ommha re©g˙et iΩΩew©et. Kien intqalilha li se tkompli l-istudju tag˙ha, iΩda qatt ma re©g˙et rat il-kotba li kellha tal-iskola. G˙al 48 sena baqg˙et imwerwra mill-memorji tal-passat; ta’ tfulija mitlufa u ta’ xog˙ol iebes li jwettqu l-iskjavi. Issa qed tistenna apolo©ija mill-gvern u lordnijiet reli©juΩi talli serqulha l-edukazzjoni, isimha, l-identita’ u ˙ajjitha. Irrakkuntat li sena wara lo˙ra, filg˙odu kienet ta˙dem fil-laundry. Jag˙tuha tiekol biss ˙obΩ u tilqit. Aktar tard kienet ta˙dem is-suf u qabel l-irqad, tag˙mel il-kuruni tar-ruΩarju. Kien xog˙ol ta’ rutina, tqil u ta’ dwejjaq. Tirrakkonta: “Darba, meta ©ew l-ispetturi tal-iskola jag˙mlu Ωjara, ˙bewni f’mina, g˙ax na˙seb li kont g˙adni Ωg˙ira g˙ax-xog˙ol fil-laundry.”

li ninqaflu fiç-çelel Ωg˙ar tag˙na, mg˙ammra biss f’barmil u sodda tal-˙adid, ning˙ataw mug ie˙or ta’ soppa, li ©eneralment tkun tant kies˙a li konna nsa˙˙nuha xi ftit fuq il-kanen tas-s˙ana filkmamar tag˙na. Ir-rikreazzjoni kienet tkun ta’ nofs sieg˙a wara li nlestu xxog˙ol, u stajna nisimg˙u rradju. Ix-xog˙ol kien isir fi kwiet strett, inkella nkantaw l-innijiet u nirreçtaw ir-ruΩarju, ˙ames posti f’˙ames posti. OffiΩi Ωg˙ar b˙al tinsa tilbes ilkappell istituzzjonali jew tinqabad tid˙aq, ikunu kkorre©uti bi swat fuq ir-ras, b’mazz ta’ çwievet tqal, minn soru rrabjati. L-eΩerçizzju uniku tag˙na kien ikun mixja ta’ nofs sieg˙a, tnejn tnejn, fil-bit˙a. L-awtorita’ tassorijiet kienet assoluta, u l-bniet

kien ikollna nitolbu permess anki biex immorru sal-kamra talbanju. Jekk xi tifla to˙ro© ‘il barra mil-linja tag˙ha, kienet tinqafel f’kamritha u g˙al bosta jiem, tit˙alla fuq ˙obΩ u ilma biss. Nhar ta’ Óadd ma konniex na˙dmu u konna permessi niktbu l-ittri li mbag˙ad jinqraw missorijiet. Spiss kont nikteb lil ziti, nitkarrbilha ti©i g˙alija u to˙ro©ni, iΩda na˙seb li qatt ma rçeviet xi ittra minn tieg˙i. Meta mbag˙ad, xi ˙add kien jirçievi xi ittra, kienet tinqara mis-sorijiet fil-pubbliku. Darba fix-xahar kien ikollna viΩta, iΩda l-viΩitaturi tieg˙i kienu jkunu n-nisa tal-Le©jun ta’ Marija, li dejjem kienu jg˙iduli li qed ning˙ata kura u attenzjoni tajbin.

jew tkeççew mid-dar g˙ax inqabdu tqal u tfal li l-©enituri tag˙hom ma setg˙ux jg˙ajjxuhom aktar; kif ukoll dawk meqjusa mis-saçerdoti jew reli©juΩi, li jinsabu f’’periklu morali, g˙ax kienu sbie˙ ˙afna, jew i˙obbu ji©©errew, kienu ji©©ieg˙lu jid˙lu fil-laundries tal-

Maddalena. L-akkuΩa tag˙hom setg˙et tkun tant faΩulla, b˙al meta tinqabad li tfajla jew xbejba, ma tkunx ˙allset in-nol talferrovija. U l-ma©©oranza ta’ dawk mitfug˙ha f’dan il-‘˙abs’ kienu jkunu minuri b’akkuΩi Ωg˙ar ta’ serq u mhux g˙al xi qtil jew infantiçidju.

KUN Af KÓ

23|11|2014 21

kullhadd.com

KITBA TA’ SAVIOUR MAMO

KURÛITAJIET MINN HAWN U MINN HEMM

IL-PREMJU NOBEL Huwa premju presti©juΩ imsemmi g˙al Nobel. Dan jing˙ata lil min ikun ta kontribut tajjeb fil-qasam tax-xjenza, medicina, kimika, letteratura u paçi. Nobel kien il-bniedem li vvinta d-dinamite (splussiv). B’din l-invenzjoni g˙amel fortuna kbira, tant li wara mewtu ˙alla somma kbira ta’ flus biex ting˙ata b˙ala premju kull sena. Min-na˙˙a l-o˙ra din l-invenzjoni (splussiv), li hija l-aktar arma qerrieda, tintuΩa wkoll g˙al skopijiet totalment differenti. Nobel qatt ma kellu l-˙sieb li din l-invenzjoni tintuΩa b˙ala arma tal-gwerra, imma l-iskop kien li l-isplussiv jintuΩa g˙all-iskavar b˙al qtug˙ ta’ blat u t˙affir ta’ mini ta˙t l-art. Alfred Bernard Nobel twieled fi Stokkolma, l-IΩvezja, fil-21 ta’ Ottubru 1833. Kien ir-raba’ wild fost tmien a˙wa. Missieru Immanuel, li kien trabba minn familja kampanjola, kien iΩΩewwe© lil Caroline Andretta Ahseli fl-1827 u kien in©inier mal-militar. Fl-1842 il-familja marret toqg˙od ir-Russja. Alfred, b˙aΩ-Ωew© ˙utu l-o˙ra Robert u Ludwig, tg˙allmu skola privata d-dar tag˙hom stess. Meta kiber, Alfred mar g˙alsena jistudja l-Istati Uniti ta˙t l-Inginier ÛvediΩ John Erecsson. Meta ©ie lura lejn lEwropa, Alfred sar famuΩ g˙al-invenzjonijiet ta’ in©inerija. Da˙al ukoll bi s˙ab ma’ ˙uh fil-qasam tal-bjar taΩ-Ωejt f’Baku, l-Azerbaj©an, li dak iΩΩmien kienet tag˙mel parti mir-Russja. Flimkien ma’ missieru, Alfred mar f’Helenborg, ˙dejn Stokkholma l-IΩveΩja. Hawn Alfred beda jesperimenta fuq sustanza perikoluΩa, innitrogliçerina. Kienu fet˙u speçi ta’ laboratorju Ωg˙ir biex jipproduçu din is-sustanza. Blimportanza ta’ din l-iskoperta Nobel kien sab g˙ajnuna mil-

Gvern biex ikkabbar il-fabbrika. Min˙abba li din is-sustanza kienet perikoluΩa ˙afna u tisplodi minn xejn, Alfred kien dejjem attent f’xog˙lu u qatt ma kien i˙alli lil ˙add jirfes il©ewwa fil-laboratorju. Darba minnhom ˙uh iΩ-Ωg˙ir Emil, kien safa vittma ma’ ˙addiema o˙ra meta kien qieg˙ed ja˙dem dan l-isplussiv fil-ma˙Ωen. Min˙abba lammont sostanzjali li kien hemm fil-ma˙zen, il-bini ©©arraf kompletament u g˙amel stra©i s˙i˙a. Xahar wara din it-tra©edja, missier Emil, Emmanuel Nobel, blinkwiet, sofra attakk tal-qalb u baqa’ invalidu g˙al g˙omru. L-invenzjoni tad-dinamite Alfred safa ja˙dem wa˙du. Innegozju kompla jikber u feta˙ fabbriki fin-Norve©ja u fil-Ìermanja. Imma in-nitrogliçerina baqg˙et perikoluza, speçjalment g˙al minn ma kienx juri attenzjoni fuq xog˙lu. Il-mewt ta’ ˙u Nobel, ma kinitx l-unika inçident. Kienet splodiet fabbrika il-Ìermanja, tnejn o˙ra f’San Francisco u fi New York, u o˙ra fl-Awstralja. Kien ukoll

sploda vapur fil-Panama. Min˙abba dawn l-inçidenti lBel©ju u Franza kienu waqqfu l-produzzjoni ta’ din il-kimika f’pajjiΩhom. Fl-IΩvezja wkoll kienet g˙amlet xi restrizzjonijiet kif g˙andha tin©arr innitrogliçerina. Fl-Ingilterra, l-

importazzjoni tan-nitrogliçerina kienet ipprojbita. Wara dawn l-inçidenti bejn l1866 u 1867, Nobel solva din il-problema. In-nitrogliçerina hija perikoluΩa l-iktar meta tkun fi stat likwida. G˙alhekk Nobel ried isib mod kif, meta din is-sustanza tin©arr, ma tkunx tant perikoluΩa. Waqt xi esperimenti Nobel sab li meta in-nitrogliçerina tit˙allat ma sustanza assorbenti u ssir speçi ta’ tafal, din ma tisplodix. Biex tisplodih trid to˙loq speçi ta’ spark (detonator ) fl-intern tat-tafal. Dan lispeçi ta’ tafal ˙a l-isem dinamite (©ejja mil-kelma Griega dynamis, li tfisser forza). Kien jissejja˙ ukoll nobel safety powder. G˙al Nobel din l-iskoperta kienet suççess kbir. Beda jifta˙ fabbriki kull na˙a taddinja. Fl-1871 bena impjant kbir f’Andeer l-Iskozja, li wara sar l-ikbar wie˙ed fid-dinja li jipproduçi d-dinamite. Sal1875 Nobel kellu fabbriki mifruxa mal-Ewropa kollha. Kellu wkoll tnejn o˙ra flAmerika. Nobel kien ivvinta iktar minn 100 ˙a©a konnessi ma’ din il-kimika. Min˙abba li kien ji©ri minn pajjiΩ g˙allie˙or, kien jitkellem b’˙afna lingwi. Kien qisu çittadin universali. Baqa’ qatt ma ΩΩewwe©. Nobel kellu ˙a©a li dejjem inkwetatu. Dik li l-

invenzjoni tieg˙u tista’ tag˙mel ˙afna ˙sara minflok ©id. Fl-a˙˙ar ta’ ˙ajtu Nobel kien jorganizza ˙afna laqg˙at u jitkellem kontra l-gwerer biex issaltan il-paçi mad-dinja kollha. Meta Nobel miet fl-1896, kien ˙alla fondi ta’ madwar £3,250,000 b˙ala premju g˙al min jag˙ti kontribut lil-umanità. Il-premju jikkonsisti f’midalja tad-deheb u çertifikat, flimkien ma’ somma flus ta’ £12,000. Ìeneralment ilpremju jinqasam bejn numru ta’ nies. L-ewwel premju kien ing˙ata fl-1901 lil Jean Henri Dunant, çittadin minn Geniva li kien il-fundatur tar-Red Cross. Fost o˙rajn li missithom ix-xorti ta’ dan il-premju prestigjuΩ, kien hemm Mother Theresa. L-a˙˙ar premji g˙as-sena 2014 ing˙ataw lill-Isamu Akasaki, Hiroshi Amano u Shuji Nakamura g˙al-FiΩika; Eric Betzig, Stefan W. Hell u William E. Moerner g˙allKimika; John O’Keefe, MayBritt Moser u Edvart I Moser g˙all-Mediçina; G˙allLetteratura ng˙ata lill-Patrich Mondiano; g˙all-Paçi ˙aditha Malala Yousafzai flimkien ma’ Kailash Satyarthi. Riçentament Malala Yousafzai kienet mistiedna mill-President ta’ Malta Marie-Louise Coleiro biex iΩΩur Malta. Malala Yousafzai ng˙atat ilmidalja Nobel g˙all-Paçi

22 23|11|2014

kullhadd.com

arja ta’ flamenco

kÓ kultura

villaÌÌ tal-milied

talent malti u barrani f’show taÛ-Ûfin

L-Alegria Academia flimkien ma’ Alegria Dance Company, li tispeçjalizza fiΩ-Ωfin, kant u muΩika flamenco , g˙al darb’o˙ra se ttella’ spettaklu msejja˙ Aire Flamenco. Dan ix-show ser isir nhar is-Sibt 29 u l-Óadd 30 ta’ Novembru 2014 fit-Teatru tas-Salesjani, Triq Dun Bosco, TasSliema. Ta˙t id-direzzjoni ta’ Ingrid Sciberras, l-ispettaklu se jinkludi Ωfin flamenco bil-parteçipazzjoni ta’ artisti b˙al Josè Calderon minn Sevilja, Spanja, fuq il-perkussjoni u Walter Vella fuq issassofonu. Is-serata se tinkludi wkoll siltiet minn Ωfin Bharat Natyam, b’koreografija ta’ Mavin Khoo addattata g˙aΩ-Ωeffiena ta’ Alegria. Aire Flamenco se sservi wkoll ta’ tislima liΩΩeffiena Maltija Sharon Sapienza u l-kitarrist

Spanjol Paco de Lucia, Ωew© artisti li ddedikaw ˙ajjithom g˙all-flamenco u ˙allew wirt artistiku. Is-serata se tikkontribwixxi mid-d˙ul g˙ar-riçerka tal-kançer tal-Università ta’ Malta permezz tal-fond tar-riçerka tal-Università (RIDT). Id-direttriçi tal-koreografija Estelle Bonello Sant qed t˙ejji l-biçça l-kbira tal-programm flimkien ma’ Ingrid Sciberras, Nicola Henson, Sara Bianchi, Ursula Farrugia, Ema Marie Attard u Claudia Karapanou. Dan l-ispettaklu hu mistenni li jipprovdi serata eçitanti, mimlija passjoni, kuluri u emozzjonijiet. G˙al aktar tag˙rif u bejg˙ ta’ biljetti wie˙ed jista’ jçempel lil Ingrid Sciberras bin-numru 9949 email lil 5187 jew jibg˙at alegriamalta@gmail.com

Nhar id-29 u t-30 ta’ Novembru l-fondazzjoni Qalb it-Tfal ser ittella’ Villa©© tal-Milied fl-Eden Lodge, iΩ-Ûurrieq. Il-fondi kollha ser imorru g˙all-Fondazzjoni Carl Vella. Din il-fondazzjoni tg˙in lit-tfal li jkollhom il-mard kroniku fil-familja biex jibqg˙u jing˙ataw l-g˙ajnuna permezz ta’ voluntiera professjonali. L-attività ser tkun mimlija daqs bajda b’attivitajiet g˙all-familja kollha, fosthom log˙ob g˙at-tfal, ritratti mal-karattri ta’ Mickey u Minnie fost o˙rajn, posti b’g˙aΩla kbira ta’ prodotti u spettaklu b’ kantanti rinomati fosthom Gianluca Bezzina, Josef Tabone u La Voix Kids Choir; bands lokali Maltin fosthom Carma Skies, Milk Mi u ˙afna o˙rajn; Ωeffiena u atturi millaqwa. G˙al aktar informazzjoni Ωuru l-pa©na Facebook Qalb it-Tfal jew is-sit elettroniku tag˙na www.qalbit-tfal.org

kultura kÓ

23|11|2014 23

kullhadd.com

il-festival tal-arti gÓat-tfal Brian schemBri u etienne cutajar ÛiguÛajg f’gÓawdex fil-manoel Ritratt: ELISA VON BROCKDORF

F’G˙awdex qed jittella’ Ωew© produzzjonijiet g˙at-tfal b˙ala parti mill-festival tal-Arti g˙atTfal u Ω-Ûg˙aΩag˙, ÛiguÛajg. Dan huwa l-uniku festival f’Malta u f’G˙awdex fejn it-tfal u Ω-Ωg˙aΩag˙ jitpo©©ew fiççentru tal-attenzjoni. Il-Ministru ta’ G˙awdex Anton Refalo, l-Ambaxxatriçi Awstrijaka Dr Petra Schneebauer u d-direttur artistiku ta’ ÛiguÛajg Toni Attard, dalg˙odu attendew produzzjoni ta’ Moonshadows ta’ Theater Ohne Grenzen minn Vjenna fil-Ministeru ta’ G˙awdex. Ilbiera˙, Rondinella, produzzjoni mtellg˙a midDrama Unit, ukoll ittellg˙et flistess post. “Il-festival ifittex li jkun kemm jista’ jkun aççessibbli g˙al kul˙add. A˙na nifhmu li, g˙all-istudenti G˙awdxin, tinΩel u titla’ minn G˙awdex g˙al produzzjoni ta’ sieg˙a tista’ tkun daqsxejn diffiçli,” qal id-direttur artistiku Toni Attard. “G˙alhekk kull sena l-festival jaqsam sa G˙awdex bi produzzjoni lokali u o˙ra internazzjonali.” Moonshadows hija produzzjoni li tinvolvi shadow pup-

petry li tie˙u l-udjenzi fuq vja©© teatrali bejn ir-renji talmiti u l-ma©ija, tax-xjenza u lfantaxjenza. Rondinella hija addattament bil-Malti tal-˙rafa The tal-a˙wa Grimm, Fisherman and his Wife. Din is-sena ÛiguÛajg inkluda wkoll pro©ett ta’ artist G˙awdxi, grazzi g˙ax-xog˙ol tal-artist Austin Camilleri. Ilpro©ett, imsejja˙ Solo I Bambini ci Salveranno, jinvolvi 12,000 tpin©ija ta’ tfal fl-iskejjel primarji ta’ Malta u G˙awdex. Kull tpin©ija ©iet di©itizzata b’mod individwali, stampata u integrata f’installazzjoni pubblika, u b’hekk l-il˙na tat-tfal in©iebu fiç-çentru tal-Belt Valletta. Il-pro©ett jifforma parti mill-programm kulturali talValletta 2018. Mis-17 sat-23 ta’ Novembru, il-festival ÛiguÛajg qieg˙ed juri 28 produzzjoni, inkluΩ 12-il produzzjoni internazzjonali minn seba’ pajjiΩi differenti. Artisti minn Spanja, Franza, ilÌermanja, l-Italja u l-Olanda ng˙aqdu ma’ w˙ud mill-a˙jar artisti Maltin biex jo˙olqu luniku festival f’Malta fejn it-tfal u Ω-Ωg˙aΩag˙ huma verament fiç-çentru tal-attenzjoni.

Mill-muΩika g˙aΩ-Ωfin, millarti viΩiva g˙all-pupazzi, u millmima g˙at-teatru, it-tfal jid˙lu f’sensiela ta’ dinjiet paralleli fejn il-˙olm u l-memorji, ilforesti u l-©onna, il-finzjoni u rrealtà jing˙aqdu sabiex jirrakkontaw stejjer eçitanti lit-tfal Ωgur li se jirrelataw mag˙hom. It-tfal huma parti minn, jew jie˙du sehem, fi w˙ud millproduzzjonijiet. It-tema ta’ din is-sena tirrivolvi madwar l-identità, tema li titfaçça fi w˙ud mill-produzzjonijiet, sabiex tg˙in lit-tfal jesploraw min huma u x’jixtiequ jsiru. Dawn huma esplorati b’sensittività u imma©inazzjoni kbira minn artisti b˙al Trevor Ûahra, Austin Camilleri, Simone Spiteri, Ruben Zahra u Vince Briffa, kif ukoll numru ta’ artisti emer©enti. Il-festival ta’ ÛiguÛajg joffri programm b’artisti ta’ kalibru g˙oli ˙afna, u li huma mag˙rufin g˙al numru ta’ produzzjonijiet kemm lokalment kif ukoll internazzjonalment. Kull sena l-programm jittella’ b’attenzjoni kbira g˙all-preΩentazzjoni, ©eneri, rilevanza g˙al etajiet differenti u, fuq kollox, eççellenza.

It-Teatru Manoel u l-Orkestra Filarmonika ta’ Malta (MPO) se jtellg˙u l-kunçert li jmiss fis-serje ta’ kunçerti ‘MPO at the Manoel’ nhar il-Ìimg˙a 28 ta’ Novembru 2014 fit-8pm (ikun hemm ta˙dita qabel il-kunçert fis-7.15pm). Il-kunçert huwa ta˙t id-direzzjoni ta’ Brian Schembri bil-parteçipazzjoni tas-solist Etienne Cutajar fuq il-kornu. Etienne ilu associate principal fuq il-kornu tal-BBC Scottish Symphony Orchestra mill-2006. Huwa kien in˙atar 3rd Horn talOrkestra Filarmonika ta’ Malta meta kellu 18-il sena. Wara g˙amel kors, postgraduate full-time, fir-Royal Academy of Music u huwa wkoll student ta’ Fergus McWilliam – li jdoqq il-kornu mal-Berliner Philharmoniker. G˙al sentejn konsekuttivi, Etienne kien first horn tal-European Union Youth Orchestra u kien guest principal fuq il-kornu ma’ w˙ud mill-orkestri prinçipali IngliΩi u bosta drabi kkollabora mar-Royal Stockholm Philharmonic Orchestra. Brian Schembri huwa d-Direttur Artistiku u Direttur Prinçipali tal-Orkestra Filarmonika ta’ Malta. Mro Schembri ggradwa fil-konservatorji ta’ Kiev u Moscow Tchaikovsky u mexxa orkestri kbar b˙alma huma State Philharmonic Orchestras tal-Ukraina, ilMaçedonja, Kielce u Tirgu Muras, Sinfonietta, London Mozart Players, Orchestre de Bretagne, Orchestra Ciutat de Barcelona, lorkestri filarmoniçi Odessa u Brasov, il-Moscow Soloists, Academic Orchestra of Lisbon, Royal Oman Symphony Orchestra, Royal Scottish National Symphony Orchestra, Lithuanian State Symphony Orchestra, Novosibirsk Philharmonic, Bournemouth Symphony Orchestra, Orchestre National de Lyon, Sofia National Opera Orchestra, Hong Kong Philharmonic u London Philharmonic Orchestra. Il-programm jifta˙ bl-Overture minn Der Freischutz ta’ Carl Maria von Weber u jsegwi bis-Second Horn Concerto ta’ Richard Strauss, bil-parteçipazzjoni tas-solist Malti Etienne Cutajar. Dan ixxog˙ol jirrappreΩenta l-ewwel concerto prinçipali tal-kompoΩitur mill-First Horn Concerto li nkiteb 60 sena qabel fl-1883. Is-serata tag˙laq bir-raba’ sinfonija ta’ Brahms, xog˙ol li l-kritiçi u l-akkademiçi jikkunsidraw b˙ala dak li ji©bor fih it-tag˙lim u tteknika tal-kompoΩitur, u opra artistika li minkejja l-kumplessitajiet kollha tag˙ha tqanqal l-ispirtu bl-iktar mod possibbli g˙allmuΩika. Il-kunçert, nhar il-Ìimg˙a 28 ta’ Novembru, jibda fit-8pm. Listudenti u dawk bil-kartanzjan jibbenefikaw minn skonti fuq ilbiljetti u jkun hemm ta˙dita b’xejn fis-7.15pm g˙al dawk li jixtru l-biljetti. Biex tirriserva post mur fuq www.teatrumanoel.com.mt, bookings@teatrumanoel.com.mt jew çempel 2124 6389.

festa Óelu f’Óal tarxien

G˙all-ewwel darba l-Kunsill Lokali ta’ Óal Tarxien se jorganizza Festa Óelu, illum ilÓadd 23 ta’ Novembru, minn 12.00pm sa 18.00. Din hija attività g˙all-familja kollha b’solidarjetà g˙allCommunity Chest Fund. Din l-attività se ssir fi Triq Santa

Marija f’Óal Tarxien, it-triq tal-Kunsill Lokali. Kull min se jattendi g˙al din l-attività se jkollu ç-çans iduq g˙aΩla ta’ ˙lewwiet u varjetà ta’ ikel u ˙elu, fosthom ˙lewwiet tal-Milied. Attrazzjoni speçjali se tkun id-dar taç-çikkulata u ˙elu ta’ Hansel u

Gretel bl-istruttura ma˙duma minn Martin Woodworks filwaqt il-˙elu minn Primavera Caterers. Din id-dar se titqassam lill-pubbliku preΩenti u jin©abru donazzjonijiet g˙all-Community Chest Fund. Attrazzjonijiet se jkunu ssuq tal-Milied, b’tiΩjin u ˙lewwiet tradizzjonali, ˙lewwiet li se jift˙u dawn il©ranet festivi, xahar qabel ilMilied. Dan il-festival se jkun imΩewwaq ukoll bi spettaklu fuq palk armat quddiem ilKunsill Lokali b’talent lokali u kantanti stabbiliti kif ukoll skejjel taΩ-Ωfin differenti. G˙al din l-okkaΩjoni se jkollna wkoll wirja ta’ karozzi Mini u wirjiet o˙rajn, Il-Kunsill i˙e©©e© lil kul˙add biex jattendi sabiex iqattg˙u din il-©urnara ta’ solidarjetà flimkien, mill-fun run li ssir filg˙odu, u waranofsinhar g˙al din l-attività ta’ Festa Óelu, bil-preΩenza talPresident ta’ Malta MarieLouise Coleiro Preca.

Brian Schembri

Etienne Cutajar

24 23|11|2014

kullhadd.com

kÓ min iÓaddem

kif taÓsibha l-assoÇjazzjoni ta’ min iÓaddem?

€25,000 f’konsulenza lil gÓaxar sidien ta’ negozji ÛgÓar l-SME Business Clinic

Anton Vella SMEs Helpdesk Executive Malta Employers’ Association

Permezz tal-ewwel attività taxxorta tag˙ha – l-SME Business Clinic, li l-MEA ˙adet ˙sieb li torganizza fil-jiem li g˙addew, g˙axar intrapriΩi Ωg˙ar ing˙ataw il-possibbiltà li jibbenefikaw bejniethom sa massimu ta’ €25,000 f’konsulenza sabiex ikunu jistg˙u jtejbu l-operat tan-negozju tag˙hom. Kienet attività li ©iet organizzata mill-SME Helpdesk talAssoçjazzjoni ta’ min i˙addem b˙ala parti mill-©img˙a ta’ attivitajiet imsej˙a Malta SME Week 2014. L-SME Business Clinic Workshop kien parti minn attività ferm ikbar li l-EU Commission organizzat dwar kif imprenditur jista’ jag˙mel uΩu a˙jar minn skemi ta’ g˙ajnuniet finanzjarji kofinanzjati mill-Unjoni Ewropea. Kollaboratur importanti kien il-Ministeru tal-Ekonomija, Investiment u negozji Ωg˙ar li permezz tieg˙u l-MEA setg˙et tipparteçipa f’dan il-programm tal-SME Week, li ©ie mfassal f’Malta, g˙al din is-sena. Din l-attività saret f’lukanda f’San Ìiljan, nhar il-Ìimg˙a 24 ta’ Ottubru 2014. G˙al din is-sessjoni talBusiness Clinic Workshop attendew numru ta’ imprendituri/ employers u sidien ta’ negozji Ωg˙ar, li assistew g˙al tliet preΩentazzjonijiet minn tliet konsulenti esperti finnegozju, li ggwidawhom kif jistg˙u jag˙mlu analiΩi profonda fuq l-operat tan-negozju, u kif i˙arsu ’l quddiem sabiex itejbu fuq dak li bnew sa issa. Il-laqg˙a li tmexxiet mis-Sur Joseph Farrugia, Direttur Generali tal-MEA, bdiet b’introduzzjoni qasira minni, Anton Vella, (SME Helpdesk Executive) li tajt lil dawk preΩenti ˙arsa dwar l-intenzjoni ta’ kif kellu jit˙addem ilproçess tal-SME Business Clinic li kienu ser jassistu g˙alih tul is-sag˙tejn li kellhom quddiemhom. Imbag˙ad, tliet esperti finnegozju, çjoè s-Sur John Portelli, is-Sur Grorge Cassola, kif ukoll is-Sur David Grech taw preΩentazzjoni interessanti dwar kif wie˙ed g˙andu jie˙u ˙sieb it-tmexxija tan-negozju tieg˙u, kif imprenditur jag˙raf i˙addem flusu fin-negozju, kif ukoll kif wie˙ed jista’ jiddiversifika u jiffaççja sfidi waqt proçess ta’ bidu ta’ negozju ©did. Is-Sur Mark Pizzuto, f’isem ilMalta Enterprise, spjega lil

dawk preΩenti kif huma jistg˙u jag˙mlu uΩu a˙jar minn skema eΩistenti mfassla biex tg˙in negozji li jkunu g˙addejjin minn xi diffikultajiet. l-attività tat opportunità li kull min xtaq jistaqsi lill-esperti preΩenti, u hawn Ωvol©iet diskussjoni verament interessanti. Fost is-su©©etti li tqajmu kien hemm id-diffikultajiet li xi drabi l-persuni femminili jiltaqg˙u mag˙hom waqt proçess ta’ mili ta’ applikazzjonijiet g˙al g˙ajnuna ta˙t diversi skemi, u kif dawn sfortunatament jiltaqg˙u ma’ ostakli mhux mistennija sakemm ji©u rikonoxxuti b˙ala benefiçjarji. Ìie diskuss ukoll l-aspett ta’ burokrazija Ωejda, u spejjeΩ esa©erati, kwistjonijiet li hemm bΩonn li ji©u indirizzati sabiex sidien ta’ negozji Ωg˙ar ji©u inkora©©uti japplikaw g˙al diversi g˙ajnuniet ming˙ajr lobbligu li jid˙lu g˙al piΩijiet Ωejda. Konsulenza b’xejn millMalta Enterprise Kien hawn li g˙axar imprendituri minn fost dawk preΩenti laqg˙u l-istedina tal-MEA sabiex jag˙mlu pass ’il quddiem u japplikaw g˙al numru ta’ sig˙at ta’ konsulenza b’xejn, sabiex jidentifikaw fejn jistg˙u jtejbu, u jibbenefikaw minn pariri siewja ta’ kif jistg˙u jinvestu u jtejbu l-operat tag˙hom. G˙axar sig˙at ta’ konsulenza

f’su©©etti partikolari, b’xejn. Huwa stmat li kull sessjoni ta’ g˙axar sig˙at tiswa xejn inqas minn €500, u kull imprenditur huwa intitolat li jista’ jie˙u sa ˙ames su©©etti differenti. B’hekk fl-a˙˙ar ikun ibbenefika minn massimu ta’ €2,500 f’konsulenza, ming˙ajr ma jkun ˙are© ewro wie˙ed millbut tieg˙u. l-iskema, li jisimha Business Advisory Services Scheme, ilha teΩisti, iΩda issa, permezz ta’ dan l-SME Business Clinic Workshop, numru ta’ SMEs ing˙ataw l-opportunità li jkunu jafu eΩatt x’inhi din liskema u fiex tikkonsisti, u ©ew im˙ajra jibbenefikaw mill-benefiççji li l-istess skema toffri lil negozji li jkunu jixtiequ l-g˙ajnuna. Tajjeb li nfakkarkom ukoll li g˙al g˙ajnuna u dettalji o˙ra dwar din l-iskema u o˙rajn, wie˙ed jista’ jag˙mel kuntatt dirett mal-uffiçini talBusinessfirst li jinsabu fi Gwardaman©a (fil-bini talIsptar San Luqa). B˙ala uffiçjal eΩekuttiv talSME Helpdesk tal-MEA, jiena nibqa’ nkun disponibbli sabiex kull fejn issibu diffikultà nkun lest li nipprova ng˙inkom mill-a˙jar li nista’. G˙alhekk tiddejqu xejn li tikkuntattjawni fejn te˙lu, jew t˙ossu l-˙tie©a li titkellmu ma’ xi ˙add dwar din l-iskema partikolari. L-SME Helpdesk ser ikun qed jinnota l-applikazzjonijiet kollha li ser ikunu qed jid˙lu l-Malta Enterprise fil-jiem li

©ejjin sabiex jassigura li kul˙add jibbenefika minn dawn l-g˙axar sig˙at ta’ konsulenza b’xejn, ming˙ajr intoppi, fis-su©©ett li jag˙Ωlu li jing˙ataw l-g˙ajnuna. B˙ala MEA ser inkunu qed noffru servizz ta’ handholding, lil dawn l-g˙axar intrapriΩi Ωg˙ar, u ’l quddiem lil aktar employers li jiddeçiedu li jipparteçipaw f’din l-iskema u fi skemi o˙rajn. Filwaqt li nirringrazzja lil kull min g˙en sabiex din l-attività tkun suççess, nie˙u din lopportunità sabiex nirringrazzja wkoll lil kull min g˙o©bu jaççetta l-istedina tag˙na u jattendi g˙al din l-ewwel attività tax-xorta tag˙ha. Dan g˙adu biss il-bidu ta’ ˙olma li l-MEA tixtieq li taraha titwettaq fix-xhur u s-snin li ©ejjin. L-MEA ser tkun qed tippersisti mal-awtoritajiet ikkonçernati sabiex eventwalment tixpruna l-idea li f’Malta jkollna struttura permanenti li toffri servizz minn business doctors f’business clinic, g˙al dawk innegozji Ωg˙ar li jkunu g˙addejjin minn xi diffikultajiet. L-MEA tapprezza jekk issib lappo©© ta’ ˙afna minnkom f’dan il-pro©ett pilota. G˙alhekk qed tappella lil kull min jaqbel ma’ din l-idea sabiex jikkuntattjana u jappo©©jana, u min g˙adu mhuwiex membru jissie˙eb mag˙na, u b’hekk ikun qed isa˙˙ilna jdejna sabiex inkomplu na˙dmu u nitkellmu f’isimkom ilkoll.

Facebook : www.facebook.com/MaltaEmployersAssociation Jekk tixtieq tag˙mel kuntatt mag˙na (b˙ala Assoçjazzjoni ta’ Min I˙addem) tista’ tag˙mel dan billi ççempel 2122 2992 jew 2123 7585. Tista’ wkoll tibg˙at email lil anton.vella@maltaemployers.com, jew tuΩa t-24/7 helpline 2122 2006 billi ççempel u t˙allilna ismek sabiex fl-iqsar Ωmien possibbli nkunu nistg˙u nirritornaw it-telefonata tieg˙ek. Grazzi talli tajtni l-opportunità li nitkellem mieg˙ek. Nibqg˙u niltaqg˙u b’artikli o˙ra simili fil-©img˙at li ©ejjin. Jekk tixtieq tg˙addili xi su©©erimenti u proposti g˙al dan l-artiklu nitolbok biex tikkomunika mieg˙i jew mal-istaff editorjali ta’ din ilgazzetta u jien inwieg˙dek li nag˙mel ˙ilti sabiex ma niddiΩappuntakx.

madwarna kÓ

23|11|2014 25

kullhadd.com

evolve ltd tagÓti tagÓmir avvanzat lill-UniversitÀ Evolve Ltd, kumpanija sussidjarja ta’ Attard & Co, g˙amlet donazzjoni ta’ tliet strumenti lill-Università ta’ Malta permezz tal-Fond tar-Riçerka talUniversità (RIDT). Dan ittag˙mir, li b’kollox jiswa €90,000, ser itejjeb u jiffaçilita l-programmi akkademiçi u listudji tar-riçerka fil-Fakultà tax-Xjenza u l-Fakultà talMediçina u Kirur©ija. Ittag˙mir jikkonsisti f’mikroskopju kirur©iku Leica M620 F20, Gas Chromatograph u Polarimeter. Evolve Ltd di©à bniet relazzjoni mal-Università ta’ Malta billi, permezz tal-RIDT, ipprovdiet tliet strumenti o˙ra fl-2012 b’valur ta’ €70,500 lidDipartiment tal-Kimika. Ir-Rettur tal-Università ta’ Malta l-Professur Juanito Camilleri rringrazzja lil Evolve Ltd g˙al din il-kontribuzzjoni ©eneruΩa. Hu qal: “Napprezzaw ˙afna d-donazzjoni mog˙tija minn Evolve Ltd. Dan it-tag˙mir ser jag˙tina l-opportunità li nkomplu ntejbu l-g˙arfien u x-xog˙ol tarriçerka li qed isir fidDipartiment tal-FiΩjolo©ija u Bijokimika, u fid-Dipartiment tal-Kimika.” Id-Direttur Mani©erjali ta’ Evolve, Christopher Busuttil, qal: “B˙ala kumpanija ewlenija fl-industrija tax-xjenza u l-kura tas-sa˙˙a, in˙ossu l-impenn li

nwasslu valur u assistenza linnies li qed ifittxu li jeççellaw f’dan il-qasam. Id-donazzjoni tag˙na ssa˙˙a˙ l-impenn li g˙andna biex nappo©©aw ilfakultajiet tax-xjenza talUniversità fix-xog˙ol ta’ riçerka u fil-programmi tat-tag˙lim u kif ukoll ng˙inu lir-riçerkaturi Ωg˙aΩag˙ fil-karriera tag˙hom.” Il-mikroskopju kirur©iku Leica M620 F20 il-©did, blispeçifikazzjonijiet tekniçi g˙olja ser ikollu uΩu konsiderevoli fid-Dipartiment talFiΩjolo©ija u Bijokimika, kemm g˙at-tag˙lim kif ukoll g˙al fini ta’ riçerka. Il-mikroskopju hu tag˙mir avvanzat u ser jie˙u post il-mikroskopju l-antik li qed jintuΩa b˙alissa fl- isuite annessa fil-façilità ta’ neuroimaging. Il-Gas Chromatograph u lPolarimeter ser jintuΩaw fid-

Dipartiment tal-Kimika fi ˙dan il-Fakultà tax-Xjenza. “Hu ta’ kura©© li nissie˙bu u nikkollaboraw ma’ kumpaniji b˙al Evolve li jemmnu bis-s˙i˙ f’din il-kawΩa. Rigali ta’ tag˙mir b˙al dawn jiΩguraw li l-istudenti g˙andhom aççess g˙all-g˙odda li qed tintuΩa b˙alissa mill-industrija. Hu ta’ importanza kbira li l-˙iliet talUniversità jkunu fl-og˙la livelli possibbli. Nittamaw li lappo©© mill-industrija g˙al Fond tar-Riçerka tal-Università jkompli jikber biex tkun tista’ trawwem aktar xjentisti u riçerkaturi,” qal Wilfred Kenely, il-Kap EΩekuttiv ta’ RIDT. RIDT twaqqfet mill-Università ta’ Malta biex issa˙˙a˙ l-investiment fir-riçerka u tiΩviluppa fuq livell nazzjonali. G˙al aktar tag˙rif dwar l-RIDT wie˙ed jista’ jΩur is-sit www.ridt.org.mt

44 destinazzjoni tal-emirates bi skont sa 20%

Mil-lum Emirates, il-konnettur globali tan-nies u destinazzjonijiet, qed toffri skontijiet sa 20% fuq in-nollijiet baΩiçi tag˙ha g˙al vja©©aturi minn Malta. L-iskont fuq in-nollijiet japplikaw g˙al 44 destinazzjoni mifruxa mal-Lvant Imbieg˙ed, il-Lvant Nofsani, lAfrika, is-Sub Kontinent tal-Indja u l-Awstralja. Din l-offerta hi valida sal-Óadd 7 ta’ Diçembru g˙al vja©©i li jitilqu minn Malta sal-31 ta’ Marzu 2015. Il-vja©©aturi minn Malta issa jistg˙u jiffrankaw il-flus fuq dawn id-destinazzjonijiet, pereΩempju wie˙ed jista’ jiffranka sa €170 fuq titjira lejn l-Awstralja, €101 lejn Dubaj u €94 lejn Bangkok. Dawn l-iskontijiet mhux applikabbli g˙al ©ranet bejn il-15 u l-31 ta’ Diçembru, filwaqt li l-ibbukkjar u x-xiri tal-biljetti g˙andu jsir talinqas tliet ijiem qabel it-tluq. Termini u kundizzjonijiet o˙ra japplikaw. Is-servizz eççellenti tal-Emirates, it-titjiriet ta’ kuljum u l-˙inijiet konvenjenti bejn Malta u Dubaj ifissru li l-konnettività lejn destinazzjonijiet fil-bog˙od qatt ma kienu daqshekk façli u aktar divertenti. Fil-kabini kollha l-passi©©ieri jistg˙u jgawdu minn 1,800 stazzjon ta’ divertiment on-demand permezz tas-sistema ice, li reb˙et bosta unuri. Il-passi©©ieri fuq it-titjiriet tal-Emirates jistg˙u jgawdu minn allowance tal-bagalji ©eneruΩa. Il-klassi talekonomija g˙andha allowance ta’ 30kg filwaqt li passi©©ieri filklassi tan-negozju u dawk fl-ewwel klassi g˙andhom 40kg u 50kg rispettivament. Il-klijenti jistg˙u wkoll jiksbu mili ma’ kull titjira meta jing˙aqdu mal-programm Emirates Skywards biex ikunu jistg˙u jesperjenzaw privile©©i o˙ra matul il-vja©©. Dawn l-offerti jistg˙u jinkisbu minn fuq is-sit www.emirates.com/mt, mill-a©enti tal-ivja©©ar rispettivi jew direttament mill-Uffiççju tal-Bejg˙ tal-Emirates fl-Ajruport Internazzjonali ta’ Malta (sala tat-tluq) fuq in-numru 2557 7255.

kÓ MADWARNA

IN-NISA FIN-NEGOZJU

Fl-okkaΩjoni tal-Jum Dinji tanNisa fl-Intraprenditorija, ilMinistru tal-Ekonomija, Investiment u IntrapriΩi Ûg˙ar, Chris Cardona, indirizza konferenza bit-tema ‘Female Entrepreneurship: Challenges and Opportunities’ organizzat mill-Istitut Edward de Bono b’kollaborazzjoni ma’ Take Off, Fondazzjoni tan-Nisa finNegozju, L-Assoçjazzjoni ta’ Nisa fin-Negozju u Degree+. Il-Ministru Cardona qal li dan il-Gvern jemmen li l-parteçipazzjoni attiva tan-nisa fid-dinja taxxog˙ol hija ingredjent essenzjali g˙as-suççess ekonomiku li jrid jintla˙aq. Fl-a˙˙ar sena u nofs sar ˙afna progress, anke permezz ta’ diversi inizjattivi u mizuri li ˙a l-Gvern, fosthom, iç-çentri g˙al ˙arsien tat-tfal b’xejn. Madanakollu, fadal ˙afna xi jsir, partikolarment fil-qasam talintraprenditorija. “Dan huwa l-aqwa mument biex nag˙tu l-ispinta neçessarja li g˙andu bΩonn dan is-settur. Il-Gvern, permezz tal-Ba©it 2015 qed jibg˙at messa©© b’sa˙˙tu f’din id-direzzjoni b’sensiela ta’ miΩuri u inizjattivi,” sostna lMinistru Cardona. Huwa elenka diversi miΩuri m˙abbra fil-ba©it, fosthom ittis˙i˙ tas-servizz tal-˙arsien tattfal, fejn kull tifel u tifla qed jibbenefikaw minn medja ta’ €4000 fis-sena. Flimkien mal˙arsien tat-tfal hemm ukoll isservizz tal-Breakfast Club li qed ikompli jg˙in biex il-©enituri jkunu f’poΩizzjoni li jid˙lu fiddinja tax-xog˙ol.

IL-GU CLINIC JIFFUNZJONA B’MOD NORMALI B’referenza g˙all-istqarrija ma˙ru©a mil-OppoΩizzjoni, idDipartiment tas-Sa˙˙a jg˙arraf illi l-Genitourinary Clinic flIsptar Mater Dei qed jiffunzjona b’mod regolari u l-pazjenti qed jing˙ataw appuntamenti skont il-prijorità tal-kaΩ tag˙hom. KaΩi ur©enti qed jinqdew bla dewmien. Is-servizz kien ©ie interrott g˙al perjodu qasir hekk kif il-konsulent inkarigat spiçça bl-età. Millbidu ta’ dan ix-xahar ©ie inga©©at konsultent ©did. Filwaqt li l-GU Clinic b˙alissa g˙addej b’ritmu normali, idDipartiment tas-Sa˙˙a ˙are© sej˙a sabiex ji©i identifikat ukoll konsulent addizzjonali f’din l-ispeçjalizzazzjoni. Pazjenti li g˙andhom bΩonn isservizzi tal-GU Clinic jistg˙u jçemplu direttament lill-GU Clinic jew jibag˙tu referenza tat-tabib tag˙hom.

Skeda kÓ

06.30 07.00 07.15 08.00 08.30 09.50 10.25 11.25 12.30 12.40 13.00 14.00 14.30 16.00 17.00 17.30 17.40 18.15 18.45 19.30 20.20 21.30 22.55

23|11|2014 27

kullhadd.com

One News Snajja’ Maltin Pink Panther (R) Flimkien ma’ Nancy (R) Paper Scan Tlaqna sal-Belt Aroma Kitchen (R) Gaxin One News Telebejg˙ In D House (R) Dchange (R) Dak Li Jg˙odd (R) Midinbin (R) Top Model One News On D Road Esperti Joe’s Kitchen One News It-Tfal L-Argument Fresh & Funky (R)

07.00 08.15 09.00 10.00 12.30 14.00 14.05 15.35 16.30 17.10 18.00 18.05 18.40 19.30 20.15 20.40 21.40 21.45 23.15

Net News The Client (R) G˙alkul˙add The President’s Solidarity Fun Run 2014 Telebejg˙ Net News Telebejg˙ Iswed Fuq l-Abjad (R) Sport Extra Wheelspin (R) Net News Flusek (R) What’s For Dinner Net News G˙alik Fl-Ewropa Becky Net News Replay Net News

06.00 07.30 08.30 09.00 09.30 10.00 10.30 12.00 12.10 15.00 15.05 18.00 18.15 18.40 18.55 20.00 20.50 23.00

A˙barijiet Sports Science Madwarna Il-Gwerra l-Kbira Gadgets House Hunt Malta U Lil Hinn Minnha A˙barijiet Óadd G˙alik A˙barijiet Óbieb u G˙edewwa A˙barijiet G˙awdex Illum PaqPaq On Test L-Irkant A˙barijiet X-Factor UK A˙barijiet

07.00 A˙barijiet 08.15 Quddiesa tal-Óadd u President’s Fun Run 13.00 Househunt 13.30 Gadgets 14.00 Ti©rijiet Biss 14.30 3 Pointer 15.00 Dwarna 16.00 Madwarna 16.30 Il-Gwerra l-Kbira 17.00 GFA Roundup 17.30 Pellikola 18.00 Kultema 18.30 Venere 19.00 G˙awdex Illum 19.30 Super Ships 20.00 A˙barijiet g˙al Persuni b’Nuqqas ta’ Smig˙ 20.40 Madwarna 21.00 Kontrattakk 23.00 A˙barijiet bl-IngliΩ

06.00 06.30 10.00 10.30 10.55 11.50 12.00 12.10 12.20 13.10 13.30 13.40 14.00 14.14 16.35 18.50 20.00 20.35 21.25 21.30 23.30

Parlamento Punto Europa Unomattina In Famiglia Buongiorno Benessere Tutti A Sua Immagine Santa Messa A Sua Immagine Recita Dell'angelus A Sua Immagine Linea Verde Piemonte Gp Di Abu Dhabi Telegiornale Gp Di Abu Dhabi Gp Di Abu Dhabi – Gara Gp Di Abu Dhabi Domenica In L'eredità Telegiornale Affari Tuoi Carosello Reloaded Un Mondo Nuovo Speciale TG1

06.00 07.55 08.00 08.45 08.50 10.10 11.10 12.00 13.00 13.40 14.00 18.45 20.00 20.40 21.11 23.40

Prima Pagina TG5 Traffico TG5 Tgcom24 Le Frontiere Dello Spirito The Chef Le Storie Di Melaverde Melaverde TG5 L’Arca Di Noè Domenica Live Avanti Un Altro TG5 Paperissima Sprint Domenica Io & Marley X-Style Motori 2014

06.40 07.00 07.30 08.00 09.00 10.00 10.50 11.30 12.00 13.00 14.03 14.47 16.47 18.55 19.35 21.30 23.40

TG4 Night News Televendita Media Shopping Zorro I Il Meraviglioso Volo Degli Uccelli Terra! Santa Messa Grandi Della Fede TG4 Grandi Della Fede Pianeta Mare Donnavventura Ti Amerò…Fino Ad Ammazzarti Cincinnati Kid TG4 Tempesta d’Amore 8 Nella Morsa Del Ragno Under Suspicion

07.40 08.05 08.30 09.25 09.50 10.15 10.40 11.10 11.35 12.00 12.25 12.50 13.15 13.45 14.35 15.00 15.25 15.50 16.15 17.05 17.30 18.00 18.55

Healthy Appetite With Ellie Krieger Chasing The Yum Extreme Cuisine With Jeff Corwin Kitchen Cousins Desperate Landscapes 10 Grand In Your Hand Selling La Keasha’s Perfect Dress Eating Art Chef Abroad Eating Art Kitchen Cousins Desperate Landscapes Million Dollar Rooms House Hunters Selling La 10 Grand In Your Hand Suggs’ Italian Job House Hunters Healthy Appetite With Ellie Krieger Chef Abroad Extreme Cuisine With Jeff Corwin Vintage Hunter

06.00 08.30 10.35 12.15 13.05 13.55 14.45 15.35 16.25 17.15 18.05 20.10

06.00 Film: La Moglie Del Soldato 06.30 Cultura Nautilus 07.00 Jake E I Pirati Dell'isola Che Non C'è 07.51 Il Luau Degli Alberi Tiki 08.15 Avengers Assemble Il Circo Del Crimine 08.35 Il Nostro Amico Charly 09.18 Confessioni 10.00 Alla Ricerca Del Delfino Rosa 10.25 Grandi Ombre In Fondo Al Mare 10.45 Cronache Animali 11.30 Mezzogiorno In Famiglia 13.00 TG2 Giorno 13.30 TG 2 Motori 13.45 Quelli Che Aspettano 15.30 Quelli Che Il Calcio 17.10 Stadio Sprint 18.10 90° Minuto 19.30 Squadra Speciale Cobra 11 20.30 TG2 20.30 21.00 N.C.I.S. 22.40 La Domenica Sportiva

06.00 Fuori Orario 06.50 Ai Confini Dell'arizona Il Ritorno Di Lobo 07.40 Film: The Dragon 09.25 Metropoli Roma 11.10 TGR 12.55 Timbuctu. I Viaggi Di Davide 13.10 Colpo Di Scena 14.00 TG 14.30 In 1/2 Ora 15.00 TG3 LIS 15.05 Kilimangiaro 19.00 TG3 20.00 Blob 20.10 Che Tempo Che Fa 21.45 Report 23.30 TG3

06.10 06.45 10.30 12.25 13.00 14.00 16.30 18.30 19.00 19.25 21.30

I Maghi Di Waverly Super Car Ci Pensa Beaver Studio Aperto Sport Mediaset XXL Stargate The Immortal Voyage Of Captain Drake Studio Aperto Love Bugs Il Signore Degli Anelli Adam Kadmon

07.00 07.30 07.50 09.45 10.45 11.30 13.30 14.40 17.00 18.00 19.55 20.00 20.30

07.05 07.15 07.30 07.35 07.55 08.15 09.00 09.30 10.15 11.10 12.05 12.55 13.45 14.15 15.00 17.30 18.25 19.10 20.00 20.30 21.00 21.50 22.40

06.15 07.05 07.30 08.20 09.10 10.00 10.25 11.15 12.05 13.20 13.45 14.35 15.25 16.40 17.30 18.20 19.10 20.00 20.50 22.05 22.55 23.45

Food Network Challenge Siba’s Table Have Cake Will Travel Barefoot Contessa Siba’s Table Guy’s Big Bite Unique Eats Hungry Girl Diners, Drive-Ins And Dives Guy’s Big Bite Barefoot Contessa Siba’s Table Diners, Drive-Ins And Dives Barefoot Contessa Siba’s Table Diners, Drive-Ins And Dives Barefoot Contessa Chopped South Africa Diners, Drive-Ins And Dives Barefoot Contessa Siba’s Table Chopped South Africa

Omnibus TG LA7 Omnibus L’Aria Che Tira Otto E Mezzo Sabato (R) Bersaglio Mobile (R) TG LA7 Rappresaglia Le Strade Di San Francisco L’Ispettore Barnaby Meteo LA7 TG LA7 Domenica Nel Paese Delle Meraviglie 21.10 La Gabbia

Garth And Bev Charlie And Lola Woolly & Tig Mr Bloom’s Nursery Teletubbies The Weakest Link Me And Mrs Jones Doctor Who The Paradise Outcasts The Weakest Link Tough Guy Or Chicken? Me And Mrs Jones Doctor Who Doctors Outcasts Doctor Who The Paradise Me And Mrs Jones Hebburn Southcliffe Hustle Life On Mars

Toddlers & Tiaras Cake Boss Little People, Big World My Crazy Obsession We Should Have Eloped! Long Island Medium Cake Boss. Next Great Baker Little People, Big World Outrageous Emergency Your Style in His Hands Brides of Beverly Hills My Big Fat American Gypsy Wedding 21.00 90 Days to Wed 21.50 Gypsy Sisters 22.40 Craft Wars

IT-TFAL, illum fit-20.25 fuq One 06.00 07.00 07.30 08.00 08.30 09.00 11.00 11.30 12.00 13.00 16.00 17.00 18.00 19.00 20.30 21.00 22.00 22.30 23.00

After Shock Extreme Close-Up Style Star The Two Faces Of Prince Harry Ice Loves Coco Rich Kids Of Beverly Hills E! News Party On. Marrakech House Of DVF Keeping Up With The Kardashians E! News Rich Kids Of Beverly Hills House Of DVF Keeping Up With The Kardashians A-List Listings House Of DVF E! News The Soup E! News

08.30 Snooker. European Tour, Germany – Day 2 10.00 Ski jumping. World Cup in Klingenthal, Germany – Team 13.15 Snooker. European Tour, Germany – Quarter-finals 15.00 All sports. Watts – Weekly round-up of the bizarre, funny and kooky goings-on in the world of sports 16.00 Snooker. European Tour, Germany – Semi-finals 18.00Ski jumping. World Cup in Klingenthal, Germany – Men Individual 19.15 Snooker. European Tour, Germany – Semi-finals 20.00 Snoker. European Tour , Germany – Final 22.00 Equestrianism. FEI World Cup in Stuttgart, Germany – Jumping events 23.05 Figure skating

06.00 06.25 07.15 08.10 09.05 09.55 10.50 11.40 12.35 13.30 14.25 15.20 16.15 17.10 18.05 19.00 20.00 21.00 22.00 23.00

06.00 06.25 07.15 08.10 09.05 10.00 10.55 11.50 17.20 18.15 19.10 20.05 21.00 21.55 22.50 23.45

How Do They Do It? Overhaulin’ Mega Builders MythBusters The Big Brain Theory The Liquidator Flip Men Salvage Hunters Auction Kings Dynamo. Magician Impossible Close-Up Kings. Mobile Troy Mind Control Freaks Magic of Science Philly Throttle Fat n’ Furious Chrome Underground Survive That! Marooned With Ed Stafford Deadliest Catch

Animal Airport Must Love Cats My Pet’s Gone Viral Dogs 101 Mutant Planet Treehouse Masters Clash of the Dinosaurs The Magic of the Big Blue Tanked Gangland Killers Saving Africa’s Giants With Yao Ming Spawn of Jaws. The Birth Gangland Killers Saving Africa’s Giants With Yao Ming I’m Alive Spawn of Jaws. The Birth

07.20 08.50 10.35 12.15 14.05 14.20 16.05 17.45 19.20 21.00 22.50

07.30 07.55 08.20 08.45 09.10 09.35 10.00 10.25 10.50 11.15 11.40 12.05 12.30 12.55 13.20 13.45 14.40 15.30 15.55 16.20 16.45 17.10 17.35

For Better Or For Worse Semi-Tough Stay Hungry The Happy Ending Mgm’s Big Screen After The Fox Livin’ Large! Breakin’ 2. Electric Boogaloo Art School Confidential Posse Gang Related

Bubble Guppies Go, Diego, Go! Winx Club The Fairly Oddparents Sanjay And Craig Kung Fu Panda The Legend Of Korra Turtles T.U.F.F. Puppy Winx Club Icarly Sam & Cat Victorious Big Time Rush Marvin Marvin Spongebob Squarepants The Penguins Of Madagascar The Fairly Oddparents Icarly Big Time Rush Victorious Life With Boys Spongebob Squarepants

Johnny g˙adu kif wasal barra d-dar ta’ George u Pauline. X’inhuma l-intenzjonijiet tieg˙u? Bniedem mill-passat ta’ Angela jer©a’ jid˙ol f’˙ajjitha. Josette deçiΩa li ma tmurx lura d-dar ta’ Pauline, u Salvu imbarazzat mir-reazzjoni ta’ George. Iris tipprova, akkost ta’ kollox, iΩΩomm mal-prinçipji tag˙ha, g˙alkemm il-glieda qieg˙da dejjem issirilha aktar u aktar diffiçli. Min-na˙a l-o˙ra sabet lil Doris iktar minn sempliçi ˙abiba mill-passat. L-arrest ta’ Roger jag˙mel il-˙ajja ta’ Mandy fuq il-post tax-xog˙ol ˙afna iktar diffiçili, g˙alkemm hi tipprova tag˙ti l-impressjoni li qisu ma ©ara xejn. X’se tkun ir-reazzjoni ta’ Johnny meta Chris jirritorna lura luffççju? It-Tfal g˙andu produzzjoni eΩekuttiva ta’ 26th Frame u direzzjoni ta’ Bryan Muscat.

IÇ-ÇAQQUFA, nhar it-Tlieta fid-21.30 fuq TVM Salvu hu determinat li jpattiha lil Franco talli kka©una l-mewt ta’ Fatma. Però Salvu ma jafx li hemm min qieg˙ed jg˙assislu u qed jasal g˙al konkluΩjonijiet Ωbaljati. Kevin jer©a’ jag˙mel kuntatt ma’ Michael. Lura fis-snin ˙amsin inkomplu nsegwu l-©rajja ta’ Karla u Ninu…u naraw kif akkwistat il-kerrejja.

28 23|11|2014

kullhadd.com

KÓ ÇINEMA

jikteb CARMELO BONNICI

MIÇ-ÇINEMA MAPS TO THE STARS

ÌENNATA ÌENWINA

MINN WARA L-KWINTI TA’ XI ATTURI TA’ HOLLYWOOD

Atturi Ewlenin: Julianne Moore, Mia Wasikowska, John Cusack, Olivia Williams, Evan Bird, Robert Pattinson Direttur: David Cronenberg Distributur: E-One Films Ma˙ru© minn KRS Releasing Ltd

Film dirett mill-KanadiΩ David Cronenberg Ωgur li mhux se jkun xi passi©©ata ferrie˙a. Maps To The Stars se je˙odna fuq rikba kollha stoffi fil-qalbha oskura ta’ Hollywood u ta’ xi atturi li, biex ifittxu l-fama, lesti li j˙allu warajhom kull sens ta’ moralità u dinjità basta jakkwistaw din il-˙a©a li malajr tevapora. B’mod pjutost realistiku, Cronenberg ma jibΩax juri lambizzjoni u l-˙aΩen tal-

Óin: 112 min. Çert. 18

mo˙˙, id-deluΩjonijiet u lglorja, is-suççess fil-quççata u l-waqg˙a spettakolari ta’ wara, kontradizzjonijiet li jg˙addu minnhom dawk li akkost ta’ kollox iridu jil˙qu l-˙sibijiet egoistiçi tag˙hom u li jimpurtahom biss filpreΩent. F’dan ix-xog˙ol niltaqg˙u ma’ nofs tuΩΩana karattri tassew spissjati li mo˙˙hom kwaΩi mhux ja˙dem sew, sa˙ansitra anke jaraw l-ispirtu ta’ w˙ud mill-passat

tag˙hom. Agatha Weiss (Wasikowska), wara seba’ snin f’istitut ©o Florida, ter©a’ lura lejn Los Angeles biex ta˙dem b˙ala assistenta personali ma’ Havana Segrand (Moore), attriçi mifnija b’˙afna insigurtajiet u lesta tag˙mel kollox biex takkwista parti f’film li n˙adem qabel u li fih ommha l-mejta kienet il-protagonista. Il-familja ta’ Agatha, missierha Dr Stafford Weiss (Cusack), guru tal-atturi li jag˙ti pariri u massa©©i lil diversi nies çelebri ta’ Hollywood, martu Cristina (Williams), imnikkta bil-kbir minn g˙emil tal-passat, u Benjie (Bird), it-tifel tag˙hom, attur intelligenti ΩΩejjed g˙aΩ-Ωmien li g˙andu u anke malizzjuΩ u makakk,

huma lkoll vittma tal-atmosfera dekadenti tal-post, kif ukoll Agatha taf dwarhom sigriet tal-passat li mhux qed i˙alliha bi kwietha u li se jkollu riperkussjonijiet terribbli. Maps To The Stars ˙are© mill-pinna ta’ Bruce Wagner, minn Los Angeles stess, li kien isuq karozza lussuΩa b˙ala taxi u g˙alhekk g˙andu esperjenza vasta fuq dak li kiteb. F’din il-produzzjoni Robert Pattinson, b˙ala x-xufier Jerome Fontana, hu msawwar fuq il-karattru ta’ Wagner stess. Dan ix-xog˙ol b’atmosfera komika/sadista f’xi mumenti jaqleb f’wie˙ed qisu tal-biΩa’ u skantament b’onestà qawwija li Ωgur wie˙ed ma j˙ossux komdu jarah.

ÇINEMA KÓ

23|11|2014 29

kullhadd.com

THE HuNGER GAMEs: MOcKINGJAY, pART 1

SPLUSSIV

TINÓEMA R-RIBELLJONI Atturi Ewlenin: Jennifer Lawrence, Liam Hemsworth, Josh Hutcherson, Julianne Moore, Woody Harrelson, Elizabeth Banks, Philip, Seymour Hoffman, Jeffrey Wright, Stanley Tucci, Donald Sutherland. Direttur: Francis Lawrence Distributur: Lionsgate UK Ma˙ru© minn KRS Releasing Ltd.

Óin: 123 min.

B˙alma ©ara fis-sensiela Harry Potter, l-a˙˙ar episodju tant popolari maΩ-Ωg˙azag˙ The Hunger Games, se jinqasam fi tnejn, naturalment g˙al aktar introjtu g˙al dawk kollha involuti. The Hunger Games: Mockingjay, Part 1 jimxi kwaΩi fuq l-istess linji taΩ-Ωew© films preçedenti, b’andament tassew mexxej u furjuΩ u forsi hawn aktar oskur u xi ftit iΩjed vjolenti. Infatti, l-atmosfera ©enerali ta’ dan ix-xog˙ol hi wa˙da kwaΩi apokaliptika. Mockingjay, Part1 ikompli fejn ˙alla The Hunger Games: Catching Fire , meta Katniss Everdeen (Lawrence) sfrattat l-74 edizzjoni tal-log˙biet perikoluΩi li kienu ta’ spiss isiru, g˙ax tinduna li qed tin˙ema ribelljoni kontra l-kattiv President Snow (Sutherland), tkun salvata u tittie˙ed fidDistrett 13, waqt li Peeta Mellark (Hutcherson), il-ma˙bub tag˙ha,

jinqabad u jittie˙ed fil-Capitol City biex ji©i brainwashed u mimli b’animoΩità kbira lejn Katniss. Waqt li hi sfrattat dawn illog˙biet darba g˙al dejjem, tkun im˙arr©a mill-President tadDistrett 13, Alma Coin (Moore) biex tmexxi hi r-rivoluzzjoni. Snow jiΩvoga r-rabja qalila tieg˙u billi jag˙mel ˙erba totali minn Distrett 12, fejn toqg˙od Katniss. Minn qalb it-tifrik jirnexxilu jsalva Gale Hawthorne (Hemsworth), ˙abib tal-qalb tag˙ha. Flimkien imorru f’Distrett 13 biex minn hemm imexxu l-attakk kontra l-Capitol u l-President Snow. Ming˙ajr Peeta, li issa sar qisu traditur, Katniss qed t˙ossha wa˙edha u vulnerabbli ˙afna u l-g˙an ewlieni tag˙ha hu li te˙les lilu u ter©a’ ©©ibu f’sikktu. Din se tkun ˙a©a kwaΩi impossibbli. F’dan id-Distrett Katniss qed t˙ossha b˙al ˙uta barra mill-

Çert. 12A

ilma, g˙alkemm issib g˙ajnuna siewja minn Coin u minn Plutarch Heavensbee (Seymour Hoffman), l-istigatur tar-ribelljoni li jag˙tiha ˙afna pariri biex iqawwilha qalbha. The Hunger Games: Mockingjay, Part 1 jiffoka wkoll fuq ir-relazzjoni bejn Katniss, li qed t˙ossha mitlufa f’lokal ©did

g˙aliha, u bejn Alma Coin. Minkejja li f’din il-produzzjoni llog˙biet popolari ta’ qabel ma jsirux, l-erojina tag˙na xorta tuΩa b’abbiltà kbira l-qaws u l-vle©e© mimlija splussivi biex ti©©ieled kontra g˙adu formidabbli u kontra l-ajruplani ta’ qerda li jattakkawhom. B˙at-tnejn ta’ qablu, dan hu

film li jiΩviluppa f’wie˙ed verament eçitanti, bi stil eΩileranti u b’effetti viΩwali di©itali tal-prima klassi. Nistennew l-g˙eluq ta’ din isserje profittabbli fi Ωmien sena o˙ra. Dan ix-xog˙ol hu ddedikat lill-mibki Philip Seymour Hoffma li ˙allieni xi xhur ilu.

ALEXANDER AND THE TERRIBLE, HORRIBLE, NO GOOD, VERY BAD DAY

FARSESK

META KOLLOX JIÌIK ÓAÛIN Atturi Ewlenin: Steve Carell, Jennifer Garner, Ed Oxenbould, Dylan Minette, Kerris Dorsey, Megan Mullally Direttur: Miguel Arteta. Distributur: Disney/Buena Vista Ma˙ru© minn KRS Releasing Ltd

Óin: 82 mins

Id-direttur, produttur u kittieb John Hughes (1950-2009) flaqwa Ωmien tieg˙u, f’nofs issnin tmenin, ˙adem diversi kummiedji divertenti mmirati laktar g˙aΩ-Ωg˙aΩag˙. Fost dawn, insibu s-serje ta’ Home Alone , Trains , Planes And Automobiles u Ferris Bueller’s Day Off. F’din l-a˙˙ar produzzjoni, xog˙ol pjutost sofistikat g˙al dan id-direttur, teenager intelligenti jsib mezz kif jiskarta liskola u jg˙addi ©urnata avventureska fejn mhux kollox ji©ih tajjeb. Il-film ©did tal-kumpanija Disney b’titlu twil, Alexander And The Terrible, Horrible, No Good, Very Bad Day jikkopja xi ftit lil dan ix-xog˙ol tal-1986, bid-differenza li l-isfortuni f’©urnata partikolari jolqtu mhux biss lil Alexander (Oxenbould), tifel ta’ 11-il sena, imma lillfamilja tieg˙u kollha. L-avventuri farseski aktarx narawhom mill-vista ta’ dan ittfajjel. F’din il-©urnata terribbli u orribli, kalamità wa˙da wara lo˙ra jolqtu lil Alexander. Meta hu jifta˙ qalbu mal-familja dwar l-inçidenti li g˙adda minnhom, ma tantx isib min jikkumpatih u jibda ja˙seb li hu l-iΩjed wie˙ed sfortunat fid-dinja. Malajr jinduna li mar Ωmerç meta ommu (Garner), missieru (Carell), ˙uh il-kbir (Minette) u o˙tu (Dorsey) jg˙addu minn sitwazzjonijiet li jag˙mlu l-©urnata tag˙hom

wa˙da ˙aΩina. Finalment, Alexander jirrealizza li dawn huma affarijiet li huma normali fil-˙ajja u li tant g˙amlulu din il-©urnata wa˙da varjata u pjaçevoli li se jibqa’ jiftakarha tul ˙ajtu. Alexander And The Terrible, Horrible, Not Good, Very Bad Day hu film ie˙or immirat g˙allfamilja b’andament mexxej u ˙afna mumenti umoristiçi, xi kultant anke pwerili. It-tajjeb hu li f’din is-sitwazzjoni l-familja ta’ Alexander, f’dan l-inkwiet kollu, aktar isiru unjoni, jg˙inu u jissapportjaw lil xulxin. Alexander hu bbaΩat mill-ktieb tal-1972 g˙at-tfal miktub minn Judith Viorst.

Çert. PG

KOMpETIZZJONI EMpIRE cINEMA

L-AQWA ÓAMEs FILMs Bejn it-12 u s-16 ta’ Novembru 2014

Mistoqsija g˙al din il-©img˙a: Kemm-il film ta’ Hunger Games in˙are© s’issa? Ibg˙at it-twe©iba tieg˙ek lil: Kompetizzjoni Films, KullÓadd, ÇNL, Triq Mile End, il-Óamrun. Ir-rebbie˙ jirba˙ Ωew© biljetti ming˙and l-Empire Cinema ta’ Bu©ibba. Rebbie˙ tal-©img˙a li g˙addiet: JOHN CUTAJAR, 61, Triq l-Isqof E. Galea, iΩ-Ûejtun

1. 2. 3. 4. 5.

Interstellar The Best Of Me The Imitation Game The Maze Runner The Book Of Life

30 23|11|2014

kullhadd.com

KÓ AVVIÛI

AVVIÛI KLASSIFIKATI

PROPRJETÀ GÓALL-BEJGÓ

AFFARIJIET GÓALL-BEJGÓ

Appartament ©did f’ÓaΩ-Ûabbar fit-tieni sular bi 3 kmamar tas-sodda. Lest bil-kçina, kamra tal-banju, main bedroom bl-ensuite u bibien ta’ barra u ©ewwa lesti. Prezz €118,000. Çempel 9987 1967

Treadmill li tifla˙ sa 100kg. Kundizzjoni tajba u ©iet serviced is-sena l-o˙ra. Ma tantx intuΩat. Prezz ta’ €160 jew viçin. Çempel 7930 0261.

Garaxx ta’ 5 karozzi livell mat-triq, b’kantina ta˙tu daqs il-garaxx stess. Dan jinsab fil-GΩira. Prezz ta’ €80,000. Çempel 9982 5810. Appartament f’Wied il-G˙ajn fit-tieni sular g˙all-bejg˙, viçin il-ba˙ar, Ωew© kmamar tas-sodda, kamra tal-banju, kçina u dining room combined . Fully furnished b’g˙amara u appliances ©odda. Jinkludi parti millbejt b’kamra tal-˙asil b’toilet, shower u sink. Prezz ta’ €79,000 freehold (bla çens). Çempel 2700 1031 wara s7pm jew 9812 1011 il-©urnata kollha. TANAYA’S Dev. Ltd: G˙aΩla kbira ta’ appartamenti f’kull Ωona ta’ Malta. Jinbieg˙u ming˙ajr depoΩitu u n˙allsulek il-kuntratt. Offerta speçjali. G˙al aktar dettalji çempel 9992 4999. Ming˙ajr a©enti jekk jog˙©bok.

KIRI TA’ BAR Il-Kumitat Laburista ta’ ÓadDingli ser ikun qieg˙ed jilqa’ offerti g˙all-kiri tal-Bar taçÇentru Laburista f’ÓadDingli. L-offerti jintlaqg˙u mit-Tnejn 27 ta’ Ottubru 2014 sat-Tn ejn 24 ta’ Novembru 2014 fis-7pm. Ilformola tal-applikazzjoni tista’ tin©abar billi ççempel lill-President fuq 7939 8896 jew lis-Segretarju fuq 7994 1293. Il-Kumitat jista’ jirrifjuta kull offerta, anke l-aktar wa˙da vanta©©juΩa.

Kajjik tal- fiber 14-il pied. Magna inboard Aircool. Óadmet inqas minn 100 sieg˙a. G˙andu gabuz, arial tal-VHF u karru. Kundizzjoni tajba ˙afna. Çempel 7709 0509 jew ibg˙at email lil joecarm@melita.com. Prezz negozzjabbli. Affarijiet tal-Milied, Keychains, maggijiet (mugs), tazzi u bowls tar-reklami, statwi, inkwatri u affarijiet o˙ra tad-dar. Prezzijiet ir˙as. Bargain. Çempel 7965 1011.

Long play turn table player tad-ditta Fisher MT-640, kwaΩi ©did. Prezz €60 jew offerta viçin. Çempel 7930 0261. PVC car cover u underlay g˙al Peugeot 205. Kundizzjoni tajba ˙afna. Prezz €60 jew offerta viçin. Çempel 7930 0261.

Sander, kalibratur, Ωew© piedi wisa’, kundizzjoni mill-aqwa. Çineg grit 60 u 120 biex imorru mag˙ha. G˙al aktar informazzjoni çempel 7961 7945. Inbig˙u kull tip ta’ arlo©©i. Selezzjoni kbira ta’ arlo©©i talidejn Casio u Citizen, kemm digital jew analogs , varjetà kbira ta’ alarm clocks, kemm Citizen, Seiko Dugena talmarka Pierre Cardin. Varjetà sabi˙a ta’ cuckoos li ja˙dmu kemm bil-˙abel u bil-batterija. Prezzijiet tajbin. Nag˙mlu wkoll tiswijiet ta’ arlo©©i talidejn, tal-˙ajt u grandfather clocks. Nag˙mlu wkoll testing bil-pressure test machine, sistema ta’ testing g˙al kull tip ta’ arlo©©i biex jintuΩaw g˙allilma ( vacuum test u pressurised test) waqt li qieg˙ed

tistenna g˙alih. Tiswija bilgaranzija. Irrikorru 110, Triq ilKungress Ewkaristiku, il-Mosta. Çempel g˙al aktar informazzjoni fuq 2141 7253 jew 9982 5389.

SERVIZZI G˙all kull tip ta’ Ωbir ta’ sigar u tindif ta’ ©onna çemplu lil C&S Gardening fuq 9903 0066 jew 7932 6737. Korsijiet f’livell Ordinarju f’diversi su©©etti b˙allMatematika, IngliΩ, Malti, FrançiΩ, FiΩika u o˙rajn. Noffru wkoll korsijiet tal-ECDL. Prezz €35 kull module. Noffru wkoll korsijiet baΩiçi fil-kompjuter, €50. Çempel 2166 2241 jew 7766 2241 jew Ωur is-sit elettroniku www.tudorinstitute.com Tewmi Group g˙al lezzjonijiet tal-karozzi kemm manual u kif ukoll automatic. Cab service u karozzi g˙all-kiri bi prezzijiet ra©onevoli. Ûur is-sit www.tewmi.com jew çempel 9942 2422. Lezzjonijiet taΩ-Ωfin fuq stili ballroom jew Latin-Amerikan. Lezzjonijiet taΩ-Ωfin g˙allbeginners u kompetizzjonijiet minn Imperial Qualified Dance Teacher (ISTD) Ibg˙at SMS fuq 7925 3015 jew çempel 2138 6818 sa 12.00pm. Medina Home for The Elderly, 106 Labour Ave, ir-Rabat. Dar g˙all-anzjani mg˙ammra bil-kumditajiet kollha. Staff ikkwalifikat. Nurses u care workers 24 sieg˙a. Prezzijiet ra©onevoli li jibdew minn €25 kull persuna. Naççettaw respite u bed ridden. Çempel fuq dawn in-numri: 2145 4908, 2145 4858 jew 7945 4908. Care and Cure Group Ltd: infermiera m˙arr©a, caring assistants, nannies, nies im˙arr©in biex iΩommu kumpanija,

Kupun AvviΩi Klassifikati IKTEB L-AVVIÛ F’DAN L-ISPAZJU NOTA IMPORTANTI: Çekkijiet g˙andhom ji©u indirizzati lil SOUND VISION PRINT LTD

g˙ajnuna fid-djar u night sitters. Servizz ta’ 24 sieg˙a, G˙andna wkoll g˙all-kiri: wheelchairs, hoists, commodes, walking frames u hospital beds. G˙al aktar informazzjoni çempel fuq dawn in-numri: 2137 6946/9947 0178

Ûwi©ijiet, g˙erusija u relazzjonijiet o˙ra. DNA testijiet forensiçi, tfal ma˙tufa minn Malta, kaΩijiet çivili, kaΩijiet o˙ra fil-qorti. Problemi ta’ kumpaniji jew negozju. Nag˙tu xhieda filQorti. Na˙dmu f’Malta u kif ukoll barra. Çempel 7959 0000 jew info@privateinvestigationmalta.c om

XOGÓOL TA’ MANUTENZJONI Tiswija u installazzjoni fuq estensjonijiet tat-telefowns g˙al kull tip ta’ linji fissi. Çempel fuq 7993 0419. Varjetà ta’ ˙wat, ˙oroΩ, kanali tal-ilma, çangatura qadima jew ©dida, kantun qadim, lavur ta’ kull tip. Çempel lil Jason fuq in-numru 2143 2352 jew 9947 7167. Jason Gatt g˙al kull xog˙ol ta’ tibjid u tik˙il, kisi normali, fuq il-fil, fuq xog˙ol antik u bilpont, kisi bil-©ibs u graffiato. Kiri ta’ cherry picker (tower ladder). Çempel fuq 9945 4235 jew 2180 5811. WP Ltd ta’ Triq ix-Xitwa, Óal Qormi, jispeçjalizzaw fuq xog˙ol ta’ waterproof membrane, damp proofing u rubberised paint. 25 sena esperjenza. Stimi b’xejn u prezz moderat. Çempel 2148 8972, 2143 8326, 9944 5527 jew 9949 3840 jew Ωur is-sit www.wpmalta.com G˙al kull tip ta’ xog˙ol fuq faççata, bjut, appo©©i, gallarijiet, eçç. Membrane jew liquid

membrane . Mela pprote©i lproprjetà tieg˙ek mill-ilma taxxita u çempel issa g˙al stima b’xejn bin-numru 7905 8883 jew id˙ol fuq is-sit www.darrendoitall.com

Il-bejt tieg˙ek jag˙mel l-ilma? G˙andek problema ta’ moffa? Kenda Ltd issolvilek il-problema. Nispeçjalizzaw fuq xog˙ol ta’ waterproofing u membrane b’10 snin garanzija. Xog˙ol professjonali bl-aqwa materjal ISO pool. G˙al stima bla obbligu çemplu 7972 9967 jew Ωur is-sit www.kendawaterproofing.com

AVVIÛI OÓRA MUSIC LINK Issibilna kull tip ta’ strumenti muΩikali, fosthom drums kemm akustiçi u elettriçi, cymbals, percussion, pjanijiet di©itali, baby grand pianos, sound mixers u sound cards. Apparat ta’ DJ sound systems, kitarri klassiçi u akustiçi, bass guitars, strumenti tar-ram, wood winds, vjolini, spare parts u aççessorji o˙ra. G˙andna ssib ukoll kotba tal-muΩika tattag˙lim. Mur Music Link, 262, Triq Fleur-de-Lys, B’Kara. Çempel 2148 2796. AGR AUTO JAPANESE PARTS GÓALL-KAROZZI Inbig˙u kull tip ta’ parts ta’ karozzi ÌappuniΩi u Koreani, fosthom Kia, Toyota, Isuzu, Daewoo, Mitsubishi, Honda, Subaru. Huma wkoll importaturi ta’ Ωjut u air filters, shock absorbers, brake pads, clutches, eçç. Parts ©enwini. G˙al aktar informazzjoni çempel 2144 6839 jew 9947 4504. Fax: 2147 0295. Email: alex@agrautoparts.com Klieb g˙all-bejg˙: Ìriewi talÌerman Shepherd, ©enituri ta’ barra. G˙andhom 8 ©img˙at. Çempel 7949 1077. Óanut g˙at-twellija: Grocer f’Ra˙al Ìdid armat bi klijentela tajba, bil-permessi me˙tie©a. Çempel 7989 4867.

Offerta 1: ©img˙atejn

€5

Offerta 2: 5 ©img˙at

€10

Offerta 3: 2 avviΩi g˙al 5 ©img˙at

€15

Offerta 4: 13-il ©img˙a

€30

Offerta 5: 26 ©img˙a

€56

Offerta 6: 52 ©img˙a

€93

ÓLAS B’CHEQUE JEW CASH LIL: Sound Vision Print Ltd,

ISEM, KUNJOM U INDIRIZZ

KullÓadd, AvviΩi Klassifikati, Çentru Nazzjonali Laburista, Triq Milend, il-Óamrun, ÓMR 1717.

AVVIÛI kÓ

kullhadd.com

Laqg˙a Ìenerali Annwali 2014 Il-Laqg˙a Ìenerali Annwali tal-G˙aqda Veterani Laburisti ser issir nhar il-Ìimg˙a 5 ta’ Diçembru 2014 fil-5.00pm, fiç-Çentru Nazzjonali Laburista, il-Óamrun. Waqt il-laqg˙a ssir ukoll l-elezzjoni g˙all-EΩekuttiv tal-G˙aqda g˙as-sena 2015. Dawk li jixtiequ jikkontestaw g˙al xi kariga jew b˙ala membri tal-EΩekuttiv jistg˙u jag˙mlu dan bejn it-Tnejn, itTlieta u l-Erbg˙a, 24, 25 u 26 ta’ Novembru 2014 mil-5.00 sas-7.00pm. In-nominazzjonijiet jintlaqg˙u fl-Uffiççju tal-G˙aqda Veterani Laburisti, Çentru Nazzjonali Laburista fil-©ranet imsemmija mil-5.00 sas-7.00pm. Applikazzjonijiet ming˙and s-segretarji tas-Sezzjonijiet tal-G˙aqda jew mill-uffiççju G˙aqda Veterani Laburisti fil©ranet u l-˙in imsemmija hawn fuq. Il-Laqg˙a ser tkun indirizzata mill-Onor. Prim Ministru Dr Joseph Muscat. Wara l-Laqg˙a Ìenerali Annwali dawk li jattendu huma mistiedna g˙al riçeviment.

Christmas dinner dance Fl-okkaΩjoni tal-festi tal-Milied il-Kumitat attivitajiet talG˙aqda Veterani Laburisti qieg˙ed jorganizza Chistmas buffet dinner dance. In˙e©©u lil dawk kollha li jistg˙u biex jattendu g˙al din l-attività nhar il-Óadd 7 ta’ Diçembru, fil-Qawra Palace Hotel, il-Qawra, mis-6.30pm sal-11.00pm. Il-prezz tal-kbar huwa €23 u l-prezz g˙at-tfal bejn 5 u 10 snin huwa €11. G˙al aktar informazzjoni çempel lis-Sa Connie Green fuq 7920 1576, is-Sa Veronica Cuschieri fuq 9946 8416, isSur Arthur Vassallo fuq 9811 2613 u s-Sur Emanuel Debono fuq 9925 6204. Tistg˙u ΩΩuru s-sit elettroniku tal-g˙aqda www.veteranilaburisti.org

AVVIÛIÌENERALI BaΩar tal-Milied Il-parroçça San ÌuΩepp Óaddiem f’Birkirkara ser torganizza baΩar kbir tal-Milied bejn is-Sibt 22 ta’ Novembru u lÓadd 30 ta’ Novembru. Fih wie˙ed jista’ jsib jixtri kull tip ta’ ˙elu, pjanti, tiΩjin tal-Milied, kotba, fajjenza u diversi o©©etti o˙ra, bi prezzijiet vanta©©uΩi. Huwa ideali ferm biex wie˙ed ikun jista’ jag˙mel ix-xiri tieg˙u qabel jibda’ x-xahar tal-Milied. Dan il-baΩar ser jittella’ fiç-Çentru Parrokkjali San ÌuΩepp Óaddiem, Nru 71, Triq Bwieraq, Birkirkara. Jifta˙ kuljum mid-9.00am sal-11.30am u mill-5.00pm sas-7.30pm. Ktieb mis-Sezzjoni Ûg˙aΩag˙ Madonna tal-Ìilju – l-Imqabba Is-Sezzjoni Ûg˙aΩag˙ fi ˙dan is-Soçjetà MuΩikali Madonna tal-Ìilju tal-Imqabba ser tippubblika il-45 edizzjoni tal-ktejjeb Il-Fjur. Dan il-ktejjeb jinkludi artikli ta’ interess ©enerali kif ukoll bosta intervisti ma’ personalitajiet Imqabbin. Fih ukoll pa©na letterarja u kompetizzjoni bi premju, kif ukoll il-programm dettaljat tal-attivitajiet im˙ejjija g˙all-festa talImmakulata Kunçizzjoni, u l-festi tal-Milied mis-Soçjetà u lFratellanza tal-Immakulata Kunçizzjoni, flimkien mal-iskeda ta’ programmi fuq l-istazzjon tar-radju Tal-Ìilju FM 95.4. Il-Fjur jinkludi tag˙rif dwar l-anniversarji li ser ji©u mfakkra matul is-sena 2015, kif ukoll bosta ritratti millattivitajiet organizzati mill-ferg˙at kollha tas-Soçjetà MuΩikali Madonna tal-Ìilju. Ser ikun hemm ukoll kompetizzjoni bi premju. Il-qoxra turi arran©ament b’rabta malfesti tal-Milied. Kull min jixtieq kopja ming˙ajr ˙las g˙andu jibg˙at SMS bid-dettalji tieg˙u fuq in-numru 7985 3044. Aktar informazzjoni tinkiseb fuq is-sit elettroniku uffiçjali tas-Soçjetà MuΩikali Madonna tal-Ìilju www.talgilju.com Ikla tradizzjonali tal-festa tal-Immakulata Kunçizzjoni fl-Imqabba B˙ala parti miç-çelebrazzjonijiet tal-festa tal-Immakulata Kunçizzjoni 2014, il-kumitat amministrattiv fi ˙dan isSoçjetà MuΩikali Madonna tal-Ìilju tal-Imqabba ser jorganizza l-ikla tradizzjonali tal-Kunçizzjoni, nhar il-Ìimgha 5 ta’ Diçembru 2014, fil-KaΩin tas-Soçjetà MuΩikali Madonna tal-Ìilju, li jinsab fil-pjazza ewlenija tal-Imqabba. sL-attività tibda’ fit-8.00pm u matulha ji©i servut varjetà ta’ ikel f’atmosfera brijuΩa ta’ festa. Is-serata ser tkun bissehem ta’ band muΩikali li ser tallegra lil dawk preΩenti. Riservazzjonjiet isiru bin-numru 7985 3044, jew minghand Bice Farrugia. Aktar dettalji jinkisbu mis-sit uffiçjali tasSoçjetà MuΩikali Madonna tal-Ìilju www.talgilju.com

23|11|2014 31

32 23|11|2014

kullhadd.com

It-tnejn

IT-TEMP GÓAL-LUM

It-tlieta

l-Erbg˙a

TWISSIJIET: Xejn

KÓ AlMANAKK

RItRAtt MIll-ANtIK

L-OGÓLA TEMPERATURA: 20°C L-INQAS TEMPERATURA: 14°C INDIÇI UV: 3 TEMP: Ftit imsa˙˙ab, kultant pjuttost imsa˙˙ab

20°C

19°C

14°C

13°C

14°C

Il-Óamis

VIÛIBBILTÀ: Tajba

Il-Ìimg˙a

Is-Sibt Ritratt: BAY RETRO

RIÓ: Óafif u varjabbli l-iktar mill-Grigal, li jdur mil-Lvant g˙ax-Xlokk BAÓAR: Óafif IMBATT: Ftit li xejn TEMPERATURA TAL-BAÓAR: 21°C

20°C

21°C

15°C

SpIÛERIjI lI jIftÓU llUM Il-ÓAdd New British Dispensary, 109/110, Triq San Ìwann, il-Belt Valletta National Pharmacy, 17, Triq Santa Marija, il-Óamrun Drugshop Dispensary, Vjal De La Cruz, Óal Qormi The Local Dispensary, Triq il-Kan. K. Pirotta, Birkirkara Pharmaland Dispensers, 5, Tagliaferro Mansions, Triq il-Prinçipessa Margerita, Ta’ Xbiex San Ìwann Pharmacy, 11, Triq Feliç Bor©, San Ìwann Norman’s Pharmacy, 133, Triq il-Kbira, Tas-Sliema Medica Pharmacy, Triq in-Naxxar, Óal Balzan St Louis Pharmacy, Triq Calì, il-Mosta Brown’s Pharmacy, 69 Triq George Borg Olivier, il-Mellie˙a De Paola Pharmacy, 36, Pjazza Antoine De Paule, Ra˙al Ìdid White Cross Pharmacy, Shop A, Block 1, Fuq San Pawl, Bormla Polymer, Triq ix-Xag˙jra, ÓaΩ-Ûabbar Martin’s Pharmacy, 182, Triq BirΩebbu©a, BirΩebbu©a Qrendi Pharmacy, 6, Triq il-Kbira, il-Qrendi Brown’s Pharmacy, 47, Vjal il-Óelsien, ÓaΩ-Ûebbu© Ideal Pharmacy, 63, Triq il-Kbira, ir-Rabat

L-G˙ajn tal-Óasselin f’Tal-Pietà u l-madwar. Ritratt li jo˙odna lura g˙as-sena 1890

dIN Il-ÌIMgÓA MIll-IStoRjA

25.11.1987 It-tifun Nina ja˙kem il-Filippini b’kategorija 5 ta’ ri˙ b’veloçità ta’ 165mph. Dan ˙alla tal-inqas 1,036 vittma.

G˙awdex Batu Pharmacy, 38, Triq il-Palma, ir-Rabat G˙ajnsielem Pharmacy, Pjazza Indipendenza, G˙ajnsielem

NUMRI REBBIEÓA LOTTU

66 70 14 84 78 62 79 59

SUPER 5

21 30 15 08 20

GRAND LOTTERY

03 07

06 09 00 00 01

28.11.1964 In-NASA tvara is-sonda Mariner 4 lejn il-Pjaneta Mars

KOMPETIZZJONI KTIEB KÓ

23|11|2014 33

kullhadd.com

KOMPETIZZJONI KTIEB MILL-PRASPAR TA’

FREDU L-FRA Min ma jiftakarx lill-˙abib simpatiku tag˙na, Fredu l-Fra, li miskin ma ti©ihx wa˙da tajba? F’din l-edizzjoni ©dida tal-SKS insibu ©abra ta’ 25 minn dawn listejjer popolari mill-pinna ta’ ˙add ˙lief Sam Delceppo, l-awtur tar-rumanz Il-Qtil tat-Tabib Zammit. Ambjentati f’Malta, dawn l-istejjer iduru madwar il-persona©© simpatiku ta’ Fredu l-Fra li, wara ˙ajja xi ftit jew wisq imtajra, jissie˙eb ma’ g˙add ta’ patrijiet mi©bura f’kunvent. Il-praspar ta’ Fredu l-Fra ma jonqsux hekk kif, minkejja r-rieda tieg˙u li jg˙ix ˙ajja tajba, ming˙ajr ma jrid isib ru˙u f’bawxata wara lo˙ra. Fil-kunvent ta’ Óal Óemda jiltaqa’ ma’ g˙add ta’ patrijiet li kollha kemm huma jkunu j˙obbuh. Huma wkoll ikunu mimlijin difetti, b˙al ng˙idu a˙na Patri Piet, li jiekol kemm jiekol dejjem i˙ossu

fja k k u Ω a q q u b a t t a l a ; P a t r i Ìi l o r m , lablabi, mo˙˙u f’˙addie˙or u jil˙aq salib l-o˙rajn; Patri Pupul, imbulmat bin-nervi, kollox jag˙mel bi kbir u warrab ras e k m e t a t a q b i Ω l u ; u P a t r i Gwardjan, kburi u mimli bih innifsu u ma˙kum mis-suppervja. Imma Fredu, li madwaru jinbnew l-avventuri kollha, minkejja l-˙e©©a li jibdel ˙ajtu, isib ru˙u jwettaq avventura wara o˙ra, jew a˙jar, buΩullotta fuq o˙ra, li jdommu ˙ajja mimlija sorpriΩi li tie˙u gost issegwi. Dan hu ktieb g˙al min jog˙©buh is-sorpriΩi, il-kummiedji u, fuq kollox, g˙al min i˙obb jitbissem. Filwaqt li l-pubblikazzjoni hija mm i r a t a l - i k t a r g ˙ a l t f a l u adoloxxenti, bi stampi kbar u kkulu r i t i g ˙ a l k u l l s t o r j a , Ω g u r l i jie˙du pjaçir jaqrawha wkoll ilkbar, li jaf ukoll i©©ibilhom memorji ˙elwin ta’ meta bdiet tixxandar din is-serje televiΩiva.

SILTA MILL-KTIEB Jivvintahom kien! veru li kulma kien jag˙mel kien jag˙mlu b’intenzjoni tajba, imma mhux biΩΩejjed jekk lintenzjoni ma tkunx ma˙suba sewwa. Il-fatt li kien fil-kçina tal-kunvent…kien jag˙tih il-lok li jesperimenta fl-ikel. Il-qalb tajba tieg˙u kienet tissu©©erilu ˙alli jag˙mel minn kollox biex iferra˙ lil dak li jkun. Araw naqra: “Ridtni Patri Gwardjan?” staqsa l-Fra x˙in da˙al fl-uffiççju tas-superjur tieg˙u. “Iva daΩgur! Po©©i bilqieg˙da ˙alli nfiehmek Fred.” Il-Fra po©©a u b’attenzjoni kbira qag˙ad jisma’ x’kellu xi jg˙idlu l-Gwardjan. Qallu li lProvinçjal tal-Ordni xtaq li jag˙mlilhom Ωjara biex jara l-kunvent kif kien qieg˙ed jipprogredixxi, kemm spiritwalment u kemm materjalment. Qallu wkoll li xtaq jie˙u Ω-Ωjara b˙ala tlett ijiem irtir fil-kunvent tag˙hom, ji©ifieri… jiekol u jorqod mag˙hom f’©abra qaddisa. Din kienet okkaΩjoni tajba fejn fiha l-Gwardjan jiddandan bit-tmexxija serja li biha kien qieg˙ed imexxi. “Ara Fred, li rrid ng˙idlek hu dan. Irridek tipprepara ikel speçjali u tal-okkaΩjoni biex ilProvinçjal jo˙ro© minn hawn sodisfatt g˙alla˙˙ar u jmur jifta˙ar bina u jurina quddiem kul˙add b˙ala xempju.”

“Qed nifhmek Gwardjan, imma l-ewwel irridu naraw xi j˙obb jiekol – x’inhu l-aktar platt favorit tieg˙u.” “Mill-informazzjoni li g˙andi, il-Provinçjal i˙obb ˙afna l-©obon tal-˙akk.” “Insajrulu spagettata u npo©©ulu platt mimli ©obon tal-˙akk mela.” “Mhux biΩΩejjed Fra. Mhux dak li rrid ng˙id.” “Jew inkella npo©©ulu quddiemu nofs ©obna s˙i˙a.” “Tista’ tieqaf u t˙allini nispjegalek xi rridek tag˙mel jien, tista’?” U wara li ˙a nifs qawwi biex jurih eΩattament x’ried minnu, qallu li, barra l-©obon per se, hu ried jo˙loq speçi ta’ deΩerta li tkun sorpriΩa. Riedu jag˙mel speçi ta’ suflè mag˙mul mill-©obon tal-˙akk prinçipalment. Stramba veru, imma la kien inklinat lejn din il-˙a©a, kellhom jirrispettaw il-gosti tieg˙u. Wara kollox huma kellhom il-vot talubbidjenza u l-ubbidjenza anke f’din il-˙a©a tid˙ol. De Gustibus non est disputandum . Fredu fehem x’ried minnu s-superjur tieg˙u u aççertah li kien se jo˙or©u ta’ ra©el u li kellu jserra˙ mo˙˙u li r-riΩultat kien se jkun mija filmija suççes g˙ax minn dak il-˙in stess kien se jintefa’ b’ru˙u u b’©ismu fuq din it-tisjira speçjali. Meta wasal il-Provinçjal ©ie milqug˙ kif kien

mistenni. Kien i©iblek sudizzjoni t˙ares lejh: mislut, twil, u wiçç sabi˙ jarmi l-˙mura. Ilpatrijiet kollha lestew irwie˙hom g˙allokkaΩjoni. Fil-kçina, Fredu kellu ordni li ma jda˙˙al lil ˙add, speçjalment lil Patri Piet min˙abba t-tnaqqir. Fredu deher kuntent ilesti l-ikel, g˙ax ng˙iduha…anke hu ried juri x’jaf. Sakemm Fredu kien medhi jlesti, il-Provinçjal ©ie mdawwar mill-Gwardjan mal-kunvent kullimkien xummiema u f’psotu kif kien xieraq. Kemm Pupul u kemm Ìilormu qag˙du fillibrerija jaqraw biex meta ji©i…isibhom applikati u jag˙tu l-impressjoni li kienu patrijiet mi©bura u ddixxiplinati. Issa ˙alliha li Pupul kien g˙addej minn passjoni... imsammar hemm bilqieg˙da l-˙in kollu jrid jispara ru˙u minn qag˙da li g˙alih ma kinitx adattata. Ara Ìilormu le… Dak, kultant kien iqum inemmes mittieqa tal-librerija lejn it-twieqi taç-çelel l-o˙ra. Sa rnexxielu jara lil Patri Fonz jilbes qalziet ta’ ta˙t mag˙mul mid-drapp tas-saqqijiet mimli strixxi kkuluriti ta’ Ωmien in-nanna. U Patri Piet? Ta’ dak l-e˙rex affari! Li jinΩamm bog˙od mill-kçina u mit-tnaqqir…kienet lakbar mortifikazzjoni g˙alih, u kien jiddubita g˙addiex minn mortifikazzjoni b˙al dik missieru Fran©isku bilqdusija kollha tieg˙u, ˙a ng˙idlek!

Mistoqsija: X’kien l-ikel favorit tal-Provinçjal?

Ibag˙tu r-risposta tag˙kom lil: Kompetizzjoni Ktieb, KullÓadd, ÇNL, Triq Mile End, il-Óamrun, u tid˙lu biç-çans li tirb˙u l-ktieb MILL-PRASPAR TA’ FREDU L-FRA ©entilment ipprovdut minn SKS Ir-rebbie˙ jit˙abbar nhar il-Óadd 7 ta’ Diçembru. Ir-rebbie˙a huma mitluba ji©bru l-ktieb miç-Çentru Nazzjonali Laburista fil-Óamrun billi jippreΩentaw il-karta tal-identità mit-Tlieta sal-Ìimg˙a bejn id-09.00 u t-15.00, u s-Sibt bejn l-10.00 u l-16.00, eskluΩ festi pubbliçi. Intant, ir-rebbie˙a tal-ktieb PAULINE hija:

CAROLINE BAJADA, 65, Triq l-Arkata, Ra˙al Ìdid, PLA 1217.

34 23|11|2014

kullhadd.com

KÓ logÓoB

B’4 numri 0094 0118 0157 0881 1313 1391 1447 1831 2481 2601 2827 3449 3486 4744 4807 5148 5359 5525 5568 5594 5860 6244 6673 6860 6912 7516 7562 7659 7828 7885 7921 8034

8524 8674 8719 8831 9019 9127

B’5 numri

B’6 numri

08698 08884 09270 11050 11445 12051 12853 13619 14760 19649 38881 40232 40397 49805 56256 75995 78434 79802 84836 88894 90722 92388

021883 414021 452787 745985

Bi 8 numri 12517291 67550900 83180231 93085852

SUDOKU SPONSORJATA MINN WELLA

Irba˙ xampù u conditioner Wella Aqta’ din il-log˙ba u ibg˙atha: KOMPETIZZJONI WELLA, KullÓadd, Çentru Nazzjonali Laburista, Triq Mile End, il-Óamrun.

Isem: .......................................................................................... Indirizz:......................................................................................... ..................................................................................................... Rebbie˙a tal-©img˙a l-o˙ra: ANNA MIFSUD, 92, Triq id-Dawr, il-Mosta, MST 4316

Kompetizzjoni Centro Casalinga Ìemma’ s-sitt kupuni u ibg˙athom f’daqqa lil: KullÓadd, Kompetizzjoni Centro Casalinga, Çentru Nazzjonali Laburista, Triq Mile End, il-Óamrun, ÓMR 1717.

Isem:...................................................................................................................................................................

Indirizz:.............................................................................................................................................................. ........................................................................................................................................................................... Nru tal-karta tal-identità:............................................. Nru tat-telefown:........................................................

lOGÓOB kÓ

23|11|2014 35

kullhadd.com

IRBAÓ €25 fI flus

IBGÓAT DAWN IÛ-ÛEWÌ KOMPETIZZJONIJIET FLIMKIEN U IDÓOL BIÇ-ÇANS LI TIRBAÓ €25 L-indirizz huwa: Irba˙ €25 fi flus, KullÓadd, Çentru Nazzjonali Laburista, Triq Mile End, il-Óamrun.

TIslIBA Mimdudin:

Weqfin

1. 4.

1. 2,16. 3,5. 5. 6,22.

7,17. 9. 10. 12. 16. 18,23. 19. 20. 21. 23. 24.

Ìerwa kbira? (5) Dan u l-kitba sinjal il-g˙erf? (4) Si©ra tal-lewΩ (5) Qaddis (3) Dottoressa (6) Ikejlu u jpin©u dawn (6) Ara 7 Marbut? (6) Kunjom (3) La˙am ta’ kwalità (5) Ara 13 Ara 18 Mhux ©odda (5)

RiΩultat ta’ Ωball? (6) Ilsien (6) Iqaddsu fuqhom (6) Ara 3 Kantant hekk jag˙mel (6) 8,11. Ristorant IngliΩ? (6,5) 11. Ara 8 12. Missier (2) 13,21M. Ûmien ta’ sawm (6) 14. Skjava mara (6) 15. Mietu g˙al twemminhom (6) 17. Ara 7 21. Mhux dan (3) 22. Ara 6

SOLUZZJONI TAL-ÌIMGÓA L-OÓRA Mimdudin:

Weqfin:

1. 4. 7. 10. 12. 16,21W. 18,19. 20. 21. 23. 24.

1. 2,5. 3,9. 6,11. 8. 12,22. 13. 14. 15. 17.

Ìidra, Djar, PN, Peduna, Çirasa, Aladin, Ittri, Aptit, DDT, Nsib, Irdum

Ìbejna, Drajtu, Appena, Reali, Negattivi, Çatti, RIP, Attard, Mitmum, LLD

QED TAGÓRAfHOM? fir-ritratt hemm Ωew© uçu˙ f’wiçç wie˙ed. Qed tag˙rafhom? Ójiel: Ûew© atturi li ˙admu f’film komiku dwar grupp li jag˙mel lejl jixrob u l-g˙ada jqumu kollha b’Hangover!

Attur 1:

Attur 2:

RIÛULTAT TAL-ÌIMGÓA L-OÓRA

Isem: Indirizz:

Nru tat-Telefown: Sylvester Stallone

REBBIEÓ TAL-ÌIMGÓA L-OÓRA: LUCIA ABELA, 16, Dinellanie House, Triq Karmnu Zammit, iΩ-Ûurrieq.

Mickey Rourke

36 23|11|2014

kullhadd.com

KÓ SPORTS

AUTOCROSS

ASMK TILQA’ L-UFFIÇJALI FIM-EUROPE F’MALTA IT-TRIALS F’SAN PAWL TAT-TARÌA

L-ufficjali tal-ASMK flimkien mal-ufficjali tal-FIM Europe. Jibda x-xoghol g˙all-konferenza tas-sena d-die˙la

Tony Curmi fuq Beta

Nhar il-Óadd 23 ta Novembru l-Assoçjazzjoni Sport Muturi u Karozzi se torganizza t-tieni attività bil-muturi trials millKampjonat Nazzjonali ASMK Pasta Poiatti Trials 2014/15. Din id-darba din il-kompetizzjoni se tigi organizzata filbarriera tal-Ballut f’San Pawl tat-Tar©a. Il-programm jibda fid-9.00am u kul˙add mistieden jattendi. Id-d˙ul ikun bla ˙las. Intant, ˙arsa ˙afifa lejn ilklassifika ta- trials naraw li wara l-ewwel attività finNaxxar il-klassifika infet˙et u b˙alissa naraw lil Damon Bonello fuq mutur Gas Gas bl-ewwel 20 punt tieg˙u fi Klass A. Damon huwa segwit minn Gary Debono fuq mutur Sherco bi 17-il punt, u

fit-tielet post naraw lil Robert Caruana fuq mutur Gas Gas bi 15-il punt tal-Klassi A. Fi K l a s s i B ( i n q a s p r o fessjonali) insibu lil Joseph Scicluna fuq mutur Gas Gas jifta˙ d i n i l - k l a s s i f i k a b l ewwe l 2 0 p u n t t i e g ˙ u . Joseph huwa segwit minn Bernard Sammut fuq mutur Beta bi 17-il punt u fit-tielet post i n s i b u l i l M a n u e l Camilleri fuq mutur Gas Gas bi 15-il punt. Intant, l-Assoçjazzjoni matul din il-©img˙a kompliet bil˙idma dwar il-Konferenza Ìenerali Annwali tal-FIMEurop e l i s e s s i r f ’ M a l t a f’Lulju 2015. Din li konferenza sa tigi organizzata f’Malta wara ˙idma li d-delegazzjoni tal-AS M K i m m e x x i j a m i l l -

President Frans Deguara u sSegretarju Ìenerali Johann Pace wettqu biex pajjiΩna jospita din il-konferenza, fejn delegati minn 47 pajjiz millEwropa ji©u jiddiskutu u japprovaw deçiΩjonijiet me˙uda fil-qasam tal-motorcyle sport, sigurtà, touring u iktar g˙assena 2015/16. F’din il-konferenza f’Malta sa jattendu wkoll l-og˙la uffiçjali tal-Federazzjoni Mondjali tal-Muturi (FIM). Wara ˙afna xog˙ol li di©à sar barra minn pajjiΩna u lokalment f’dawn il-©ranet, lAssoçjazzjoni kellha l-ewwel Ωjara f’Malta minn uffiçjali g˙olja fil-Federazzjoni Ewropea. Is-Sur Alessandro Sambuco, Segretarju Ìenerali, kif ukoll Michal Sikora, itteΩorier tal-FIM-Europe, flimkien mal-President Frans Deguara u s-Segretarju Ìenerali Johann Pace, iddiskutew il-pro©ett sa issa. Saru wkoll viΩti tal-post fejn mistennija ssir il-Konferenza Ìenerali 2015 f’lukanda ewlenija filFurjana u o˙ra f’Paceville. Ìew diskussi wkoll dettalji u lo©istika ta’ kif lAssocjazzjoni Sport Muturi u Karozzi qed tipprepara biex torganizza din il-konferenza kbira f’pajjiΩna. L-uffiçjali FIM-E esprimew is-sodisfazzjon tag˙hom g˙all- mod kif qed isiru lpreparamenti g˙al din il-konferenzi hekk importanti, u sodisfatti ferm li l-lukandi Maltin huma ta’ livell g˙oli u bi spazju adegwat g˙al dan it-tip ta’ konferenzi kbar. Luffiçjali tal-Federazzjoni FIME ˙allew Malta nhar it-Tlieta waqt li delegazzjoni o˙ra hija mistennija f’Marzu 2015 biex inkomplu t-t˙ejijiet g˙al din il-konferenza: FIM – Europe Malta Congress 2015. G˙al aktar informazzjoni tista’ ΩΩur is-sit elettroniku t a l - A s s o c j a z z j o n i www.asmk.org.mt

SPORTS KÓ

23|11|2014 37

kullhadd.com

19. ABU DHABI | Yas Marina Circuit | Yas Island RAI 2 fis-14.00 (Diretta) RAPPORT TA’ LIAM GAUCI

WASALNA FL-AÓÓAR Rosberg ilbiera˙ kiseb dak li jista’ jkun liktar pole importanti tal-karriera tieg˙u. Din il-kisba hija iktar importanti mil-lat ta’ moral meta wie˙ed iqis li Hamilton irnexxielu jiddomina l-ewwel Ωew© sessjonijiet ta’ kwalifika. Madankollu, ilÌermaniΩ ma kienx intimidat u ˙a postu fil-quççata fl-iktar mument kruçjali. Illum se nkunu xhieda tal-a˙˙ar Gran Premju tal-2014, illi se jkun imfakkar b˙ala wie˙ed mill-aktar sta©uni kontroversjali g˙al diversi ra©unijiet. Wa˙da minnhom hija r-regola li se tag˙ti punti doppji lis-sewwieqa li se jiksbu l-ewwel g˙axar poΩizzjonijiet. Din ir-regola tista’ tag˙ti çans tajjeb lil Rosberg illi jirba˙ il-kampjonat, minkejja l-fatt li kiseb ferm inqas reb˙iet mill-kollega Brittaniku tieg˙u. Madankollu, ilÌermaniΩ kien kapaçi jΩomm kuntatt ma’ Hamilton matul il-kampjonat kollu, anke f’perjodi fejn dan tal-a˙˙ar kien qed jikseb serje ta’ reb˙iet dominanti. Kalm u intelli©enti Il-kalma u l-intelli©enza ta’ Rosberg kompliet tispikka lbiera˙ hekk kif fi Q3 irnexxielu jinterpreta ç-çirkwit bl-aqwa mod fejn identifika l-aktar rotta veloçi biex temm is-sessjoni b’vanta©© ta’ 0.386 sekondi. Hamilton ma kienx daqshekk kalm fejn imbotta l-vettura tieg˙u sallimitu tag˙ha u tilef il-kontroll f’diversi okkaΩjonijiet. Jekk Hamilton iΩomm it-tieni poΩizzjoni tieg˙u wara Rosberg, huwa xorta wa˙da jkun inkurunat b˙ala l-kampjun tad-dinja fit-tellieqa tal-lum. Madankollu, il-Brittaniku jrid iΩomm ukoll g˙ajnejh fuq il-mirja tieg˙u llum. Fil-kwalifiki tal-

Numru ta’ tidwir

biera˙ deher çar li l-Williams u r-Red Bull g˙andhom pass tajjeb fuq dan ittraççat u jafu j˙abbtuha mieg˙u g˙attieni post.

Tul tat-tellieqa

305.355 km

Dawra rekord

S Vettel (2009)

Battalja g˙all-podju Il-Williams re©g˙u kienu t-tim bl-aktar vetturi kompetittivi wara dawk talMercedes. Fl-ewwel Ωew© sessjonijiet ta’ kwalifika, it-tim Brittaniku sa˙ansitra deher li seta’ jifred lill-vetturi talMercedes fuq il-grid, però dawn tala˙˙ar imponew ru˙hom b’mod çar fi Q3. Jekk ma jkunx hemm xi sorpriΩi kbar, il-Williams g˙andhom ikunu kunfidenti li jΩommu t-tielet post tal-klassifika talkostrutturi hekk kif il-Ferrari ma jidhrux li se jla˙˙qu mal-pass tag˙hom illum. Dan hekk kif Raikkonen u Alonso kisbu biss id-disa’ u l-g˙axar post rispettivament fil-kwalifiki. IΩ-Ωew© Ferraristi kienu qeg˙din jittamaw li jtemmu dan l-ista©un diffiçli fuq nota poΩittiva, però l-iΩvilupp tal-vetturi tag˙hom ma kienx tal-kalibru li wie˙ed jistenna minn tim bl-istorja u r-riΩorsi tag˙hom. Investigazzjoni L-uniku xaqq ta’ dawl g˙alihom jafu jipprovduh ir-Red Bull li, minkejja l-fatt li kkwalifikaw fil-˙ames u s-sitt post, jista’ jkollhom jitilqu minn wara nett hekk kif Joe Bauer, delegat tal-FIA, irrapporta rregolarità fil- front wing tal-vetturi tag˙hom. Fir-rapport tieg˙u, Bauer sostna li lfront wings taΩ-Ωew© vetturi kienu

Rebbie˙ tal-2013

S.Vettel POÛ.

ISEM IS-SEWWIEQ

TIM

ÓIN

DISTAKK

01 02 03 04 05 06 07 08 09 10

Nico Rosberg Lewis Hamilton Valtteri Bottas Felipe Massa Daniel Ricciardo Sebastian Vettel Daniil Kvyat Jenson Button Kimi Raikkonen Fernando Alonso

Mercedes Mercedes Williams Williams Red Bull Red Bull Toro Rosso McLaren Ferrari Ferrari

1:40.480 1:40.866 1:41.025 1:41.119 1:41.267 1:41.893 1:41.908 1:41.964 1:42.236 1:42.866

+0.386 +0.545 +0.639 +0.787 +1.413 +1.428 +1.484 +1.756 +2.386

flessibbli wisq, qag˙da li jista’ tag˙tihom vanta©© aerodinamiku li jmur kontra rregolamenti tekniçi. B’hekk, ir-Red Bull g˙andhom Ωewg g˙aΩliet quddiemhom. Huma jistg˙u jappellaw il-©udizzju ta’ Bauer u jitilqu mill-poΩizzjonijiet li kisbu, bil-kaΩ imbag˙ad jinqata’ wara ttellieqa bil-possibbiltà ta’ penalitajiet varji. Is-soluzzjoni l-o˙ra tkun li jaççettaw il-verdett ta’ Bauer u jitilqu milla˙˙ar Ωew© poΩizzjonijiet. Sakemm morna g˙all-istampa, id-deçiΩjoni tarRed Bull ma kinitx g˙adha mag˙rufa. OkkaΩjoni importanti Kyvat u Button, li kisbu is-seba’ u t-

tmien poΩizzjonijiet rispettivament, se jkunu qeg˙din isegwu dan il-kaΩ b’int er es s hekk k if iΩ -Ωe w© sewwieqa qeg˙din ifittxu li jtemmu Ωm ie nhom m at -ti m ijie t r is pe tti vi taghhom b’m od poΩi tti v. G˙as s ew wie q Ing li Ω, din l -okkaΩjoni g˙andha sinjifikat partikolari g˙ax dan jaf ikun l-a˙har Gran Premju tieg˙u hekk kif g˙adu ming˙ajr kuntratt g˙all-2015. L-a˙˙ar poΩizzjonijiet kienu okkupati mill-vetturi tas-soltu. Però, ta’ min jinnota r-ritorn tal-Caterham, illi rnexxielhom isibu posthom fuq ittraççat mill-©did, minkejja l-kriΩi finanzjarja li qeg˙din jesperjenzaw.

LIL HINN MIÇ-ÇIRKWIT Il-kwistjoni tat-tqassim tal-fondi fost it-timi jiet tal-Formula 1 baqg˙e t prominenti m atul din il -©img˙a. Madankollu, il-jiem li g˙addew kienu kemxejn kwieti hekk kif it-timijiet huma ffukati prinçiparjament fuq ilGran Premju ta’ Abu Dhabi, tellieqa li qieg˙da toffri d-doppju tal-punti minn ti©rijiet o˙rajn. Dan il-fatt ma Ωammx lit-timijiet iΩΩg˙ar milli jitolbu g˙al laqg˙a ©dida ma’ Bernie Ecclestone. F’din il-laqg˙a huma m istennijin li jippruvaw jiççaraw is-sitwazzjoni tag˙hom wara li f’Interlagos infurmahom li mhux se jkun hemm fondi ©odda g˙alihom, la f’dan l-sta©un u lanqas f’dak li ©ej. Fl-ittra mibg˙uta lil Ecclestone biex jitolbu g˙al din il-laqg˙a, Lotus, Force India u Sauber sostnew li l-isport ma jistax jibqa’ ji©i mmexxi mit-timijiet ilkbar stess, hekk kif dawn g˙andhom l-interess li jΩommu lir-rivali Ω-Ωg˙ar tag˙hom milli jqumu fuq saqajhom u joffrulhom sfida. Fil-fehma tat-timijiet ribelli, din issistema hija mijopika u se twassal g˙al ˙sara finanzjarja kbira lill-isport g˙ax i˙ossu li d-dilettanti se jixbg˙u jaraw dejjem l-istess timijiet fl-ewwel poΩizzjonijiet. Jekk issir din il-laqg˙a, wisq probabbli sse˙˙ qabel it-tellieqa tal-lum stess hekk kif it-timijiet jixtiequ li jkunu jafu x’riΩorsi se jkollhom fil©ejjieni qabel ma jintensifikaw ilpreparamenti tag˙hom g˙all-ista©un li jmiss. Madankollu, s’issa jidher li Eccl estone m huwie x inte ressat li je r©a’ jifta˙ l-argum ent u g˙adu qieg˙ed isostni li t-timijiet g˙andhom inaqqsu l-ispejjeΩ jekk iridu jsalvaw.

ferm ta’ ©img˙at twal ta’ negozjati, speçjalment meta wie˙ed iqis li mil-lat legali u finanzjarju, il-Marussia qeg˙din f’kundizzjoni a˙jar millCaterham, fatt li kellu jag˙mel iktar attraenti g˙all-investituri prospettivi. L-Erbg˙a stess, però, waslet a˙bar tajba g˙at-tim hekk kif sar mag˙ruf li s-sewwieq tag˙hom Jules Bianchi fla˙˙ar ˙are© mill-koma artifiçjali li kien fiha wara l-˙abta kerha li kellu filGran Premju tal-Ìappun. Is-sewwieq FrançiΩ issa qieg˙ed jie˙u n-nifs ming˙ajr l-g˙ajnuna talmagni u, minkejja li g˙adu f’kundizzjoni ta’ sa˙˙a kritika, kien stabbli biΩΩejjed biex ji©i trasferit g˙al sptar f’pajjiΩu ˙alli jibda faΩi ©dida tal-kura tieg˙u. Konferma uffiçjali

Taqlib intern Tim ie˙or li qieg˙ed ji©©ieled g˙allfutur tieg˙u huwa l-Caterham. Minkejja li l-©img˙a l-o˙ra rnexxielhom ji©bru biΩΩejjed fondi biex jaslu sa Abu Dabi, il-problemi tag˙hom g˙adhom ’il bog˙od ferm milli ji©u solvuti. Dan ˙are© çar hekk kif it-tim keçça 230 mill-impjegati tieg˙u nhar ilÌimg˙a li g˙adda. Madankollu, l-amministraturi preΩenti tat-tim qeg˙din jittamaw li jirnexxilhom isibu sidien ©odda g˙allCaterham illi jkunu interessanti li

jer©g˙u jag˙tu x-xog˙ol lura lil dawn il-˙addiema malajr kemm jista’ jkun. Jekk dan l-investiment ma jasalx, it-tim m’g˙andu l-ebda çans li jipparteçipa fl-ista©un li ©ej. A˙barijiet im˙allta Il-Marussia qeg˙din fi stat aktar gravi hekk kif nhar l-Erbg˙a li g˙adda kien ikkonfermat li l-amministraturi tag˙hom ma rnexxilhomx isibu linvestiment li kellhom bΩonn biex jikkompetu f’Abu Dabi. Din kienet konkluΩjoni diΩappuntanti

Sewwieq FrançiΩ ie˙or kellu ©img˙a poΩittiva hekk kif Grosjean ikkonferma b’mod uffiçjali li l-kuntratt tieg˙u kien im©edded g˙al sena o˙ra biex b’hekk il-Lotus ikkonfermaw li se jΩommu l-istess sewwieqa g˙all-2015. Minkejja li Grosjean ©ej minn sta©un diΩappuntanti, huwa wera interess kbir li j©edded il-kuntratt tieg˙u mattim Brittaniku wara li dan g˙aΩel li jaqleb g˙all-magni Mercedes mill-2015. Fil-fatt, tant kien kbir dan l-entuΩjaΩmu li l-©img˙a l-o˙ra huwa ˙abbar ilftehim il-©did fuq Twitter qabel ma ng˙ata permess mit-tim. Minkejja l-fatt li ftit minuti wara ˙assru malajr, dan la˙aq dar il-medja kollha u g˙alhekk ˙add ma kien sorpriΩ meta din il©img˙a waslet il-konferma uffiçjali talftehim min-na˙a tal-Lotus.

38 23|11|2014

kullhadd.com

KÓ SPORTS

RIÛULTATI

PREMIER INGLIÛ tbatija lit-tim ta’ Swansea bl-iskor ta’ 21 wara li t-tim tieg˙u kien minn ta˙t. Kienu proprju Swansea City li marru fil-vanta©© kmieni fil-log˙ba, preçiΩament fid-9 minuta, permezz ta’ Wilfried Bony wara azzjoni li fet˙et bera˙ id-difiΩa tas-City. IΩda proprju g˙axar minuta wara, fid-19-il minuta, Manchester City ©abu d-draw permezz ta’ Jovetic minn cross tajjeb ta’ Navas. Wara pressjoni kbira fit-tieni taqsima, kien proprju l-pedina importanti tat-tim, Yaya Toure, li skurja t-tieni gowl ta’ City fit-62 minuta wara azzjoni tajba u penetranti ma˙duma ferm tajjeb mill-plejers ta’ Pellegrini. B’din ir-reb˙a s-City baqg˙u fit-tielet post, 8 punti wara l-leaders tal-klassifika Chelsea.

CRYSTAL LIVERPOOL

Il-goalkeeper ta’ West Brom, Ben Foster, isalva l-ballun minn fuq il-linja

CHELSEA V WEST BROM. Fis-serje ta’ log˙biet li kellna lbiera˙, it-tim ta’ Jose Mourinho kompla jissolida postu fil-klassifika meta reba˙ littim ta’ West Brom bl-iskor ta’ 2-0 fi Stamford Bridge. It-tim ta’ Mourinho beda mill-ewwel fuq sieq tajba meta fit-12-il minuta feta˙ l-iskor mis-soltu Diego Costa wara azzjoni tajba mit-tim fl-ewwel tal-klassifika. Fil-25 minuta Chelsea rduppjaw, din id-darba minn Eden Hazard biex komplew jiddominaw lil West Brom.

Fit-tieni taqsima, g˙alkemm kien hemm çansis denji fuq kull na˙a, ittim ta’ Mourinho kkontrolla tajjeb illog˙ba sal-a˙˙ar, tant li l-iskor ma nbidilx u t-tim minn Londra baqa’ f’seba’ punti vanta©© fuq Southampton li qeg˙din fit-tieni post u g˙adhom se jilag˙bu g˙ada filg˙axija kontra Aston Villa.

MAN CITY V SWANSEA Log˙ba o˙ra mistennija li kien hemm ilbiera˙ kienet fl-Etihad Stadium fejn it-tim ta’ Manuel Pellegrini reba˙ bi

PALACE

Fil-log˙ba li g˙andna llum waranofsinhar, it-tim minn Merseyside ta’ Liverpool se jiltaqa’ g˙all-ewwel darba dan l-ista©un kontra t-tim minn Londra ta’ Crystal Palace, proprju flistess grawnd li l-ista©un li g˙adda Liverpool tilfu kull tama li jirb˙u lPremier League. Liverpool reb˙u biss Ωew© log˙biet minn l-a˙˙ar tmienja u jinsabu fil-11-il post fil-klassifika. Min-na˙a tag˙hom, it-tim ta’ Crystal Palace wkoll g˙addej minn forma ˙aΩina tant li fl-a˙˙ar ˙ames log˙biet ma reba˙x wa˙da. Proprju l-a˙˙ar reb˙a tag˙hom kienet kontra Leicester f’Settembru. Id-difiΩa tal-Palace kkonçediet g˙axar gowls fl-a˙˙ar ˙ames log˙biet, filwaqt li Liverpool re©g˙u jinsabu ming˙ajr is-servizz ta’ Daniel Sturridge wara li dan re©a’ we©©a’ fit-ta˙ri©.

2-0

Chelsea v West Brom Everton v West Ham Leicester City v Sunderland Man City v Swansea City Newcastle U v QPR Stoke City v Burnley Arsenal v Man Utd

2-1 0-0 2-1 1-0 1-2 1-2

LOGÓOB GÓAL-LUM 14.30

Crystal Palace v Liverpool Hull City v Tottenham H

17.00

LOGÓOB GÓAL GÓADA 14.30

Crystal Palace v Liverpool

KLASSIFIKA TIM

Chelsea Southampton Manchester City Manchester U Newcastle United West Ham United Swansea City Arsenal Everton Stoke City Liverpool Tottenham H WBA Sunderland Hull City Aston Villa Leicester City Burnley Crystal Palace QPR

12 11 12 12 12 12 12 12 12 12 11 11 12 12 11 11 12 12 11 12

10 8 7 5 5 5 5 4 4 4 4 4 3 2 2 3 2 2 2 2

2 1 3 4 4 3 3 5 5 3 2 2 4 7 5 2 4 4 3 2

0 2 2 3 3 4 4 3 3 5 5 5 5 3 4 6 6 6 6 8

30 23 24 19 14 20 16 20 22 13 14 14 13 12 13 5 11 8 14 11

11 5 13 15 15 16 13 15 19 15 15 16 17 19 15 16 18 20 20 23

32 25 24 19 19 18 18 17 17 15 14 14 13 13 11 11 10 10 9 8

PUNTI OÓRA

SERIE A

“STURRIDGE DEMORALIZZAT” NAPOLI V CAGLIARI

RIÛULTATI 1-2

Atalanta v Roma Lazio v Juventus

Tard

LOGÓOB GÓAL-LUM 12.30

Torino v Sassuolo Cesena v Sampdoria Hellas Verona v Fiorentina Parma v Empoli SSC Napoli v Cagliari Udinese v ChievoVerona AC Milan v Inter

15.00 15.00 15.00 15.00 15.00

It-tim ta’ Cagliari mmexxi minn Zdenek Zeman se jilag˙bu kontra Napli barra minn darhom imma se jmorru g˙al din il-log˙ba b’kunfidenza, u dan g˙ax tilfu log˙ba wa˙da biss mill-a˙˙ar ˙amsa. Min-na˙a tag˙hom it-tim immexxi minn Rafael Benitez g˙addej minn forma tajba fis-Serie A u mhu se jintimida ru˙u minn ˙add u dan g˙ax ilhom ma jitilfu minn Settembru. Din il-partita se tkun test g˙al dawn iΩ-Ωew© timijiet, b’mod speçjali g˙at-tim ta’ Napli li se jkun qed jilg˙ab home. Madankollu, l-injuries riçenti li sofrew kemm Lorenzo Insigne kif ukoll Dries Mertens fl-a˙˙ar reb˙a kontra Fiorentina, b’tal-ewwel jinsab f’riskju li jitlef lista©un kollu min˙abba din l-istess injury f’irkopptu.

20.45

HELLAS VERONA V FIORENTINA

LOGÓOB GÓAL GÓADA 20.45

Lazio v Juventus

KLASSIFIKA TIM

Juventus Roma SSC Napoli Sampdoria Lazio Genoa AC Milan Udinese Inter Hellas Verona Fiorentina Palermo Sassuolo Torino Cagliari Empoli Atalanta ChievoVerona Cesena Parma

11 12 11 11 11 11 11 11 11 11 11 11 11 11 11 11 12 11 11 11

9 9 6 5 6 5 4 5 4 3 3 3 2 3 2 2 2 2 1 2

1 1 3 5 1 4 5 2 4 5 4 4 6 3 4 4 4 2 4 0

1 2 2 1 4 2 2 4 3 3 4 4 3 5 5 5 6 7 6 9

25 21 20 14 21 15 20 14 17 13 10 12 10 7 17 12 5 8 8 14

4 7 12 8 13 11 16 14 14 18 10 18 15 12 17 19 13 16 18 28

28 28 21 20 19 19 17 17 16 14 13 13 12 12 10 10 10 8 7 6

Log˙ba o˙ra interessanti hija dik bejn Hellas Verona u Fiorentina fejn dawn tal-a˙˙ar g˙adhom ©ejjin minn telfa kontra Napli. G˙al kontra tal-ista©un li g˙adda, dawn iΩ-Ωew© timijiet mhumiex jimpressjonaw dan l-ista©un tant li g˙addejjin minn forma xejn mixtieqa mill-kowçis rispettivi tag˙hom. It-tim ta’ Verona ma rnexxilux jirba˙ fl-a˙˙ar ˙ames log˙biet tieg˙u filwaqt li t-tim tal-Vjola jinsab mifni injuries u g˙alhekk ir-riΩultati mhux ©ejjin favurihom.

MILAN V INTER Il-log˙ba tal-©img˙a fl-Italja Ωgur li hija d-derby bejn irrivali eterni ta’ Milan u Inter. Dan id-derby, mag˙ruf a˙jar b˙ala d-Derby tal-Madonnina, huwa wie˙ed mille˙rex derbies fil-futbol Taljan. Minkejja li dawn iΩ-Ωew© timijiet mhumiex qed ji©©ieledu biex jirb˙u s-Serie A, xorta wa˙da reb˙a biss tikkuntenta lil kull na˙a g˙ax fin-nofs hemm il-postijiet taçChampions League. G˙all-Milan jirritornaw plejers importanti b˙al Giacomo Bonaventura u Stephan El Shaarawy. Tal-ewwel se jkun qed ifittex li jΩid mal-erba’ gowls li skurja f’erba’ log˙biet proprju kontra r-rivali eterni Inter. Min-na˙a tag˙hom, it-tim ta’ Inter se jkunu mmexxija mill-kowç il-©did tag˙hom Roberto Mancini li g˙at-tieni darba fil-karriera tieg˙u se jkun qed imexxi lil Inter. Din il-log˙ba Ωgur se sservi ta’ test importanti g˙alih biex jer©a’ jimla lis-sapporters ta’ Inter bit-tama li jag˙mluha g˙all-postijiet fl-Ewropa.

Il-kowç ta’ Liverpool Brendan Rodgers sostna li l-attakkant IngliΩ Daniel Sturridge jinsab iddemoralizzat g˙all-a˙˙ar u dan wara li sar mag˙ruf li re©a’ sofra injury o˙ra li se t˙allih barra millazzjoni sal-ewwel tas-sena. L-attakkant ta’ 25 sena sofra injury fil-koxxa waqt it-ta˙ri© proprju nhar it-Tlieta li g˙adda, u skont testijiet li sarulu rriΩulta li din l-injury hija differenti mill-o˙rajn li sofra dan l-ista©un li ppermettewlu jilg˙ab biss tliet log˙biet b’kollox. Rodgers esprima d-diΩappunt tieg˙u fuq dan kaΩ u fisser kif plejer ta’ dan il-kalibru huwa importanti ˙afna g˙all-klabb f’dan il-mument hekk diffiçli. Din l-isfortuna g˙al Sturridge tkompli ΩΩid mal-problemi li Liverpool g˙andhom fl-attakk.

JIDDEBBUTTA MOYES MA’ REAL SOCIEDAD L-ekskowç ta’ Manchester United, l-IskoççiΩ David Moyes, ilbiera˙ re©a’ rritorna fix-xena sportiva meta kien preΩenti flewwel log˙ba tieg˙u mal-klabb il-©did tat-tim Bask ta’ Real Sociedad. Wara li kien imkeççi f’April mit-tim IngliΩ ta’ Manchester United, Moyes iffirma kuntratt li se jorbtu ma’ Real Sociedad sa Ìunju tas-sena 2016. Dan wara li l-kowç ta’ qablu, Jagoba Arrasate, kien imkeççi wara sensiela ta’ riΩultati negattivi fil-Liga Spanjola. Skont difesnur tal-istess tim, Inigo Martinez, dan il-kowç il-©did ©ab mieg˙u livell ©did ta’ intensità u ambizzjoni fi ˙dan it-tim. F’kummenti li ta lill-medja l-©img˙a li g˙addiet, Moyes sostna li se jag˙mel dak kollu possibbli biex jg˙in lil Real Sociedad jitilg˙u ’l fuq fil-klassifika u dan meta b˙alissa jinsabu fil-15-il post filklassifika tal-Liga Spanjola.

ID-DIFENSUR TA’ ROMA GÓANDU BÛONN JIÌI OPERAT F’MOÓÓU Leandro Castan, id-difensur BraΩiljan ta’ Roma g˙andu bΩonn ta’ operazzjoni f’mo˙˙u u dan wara li sofra sturdament fl-unika log˙ba li lag˙ab fiha dan l-ista©un, proprju kontra Empoli. It-tim ta’ Ruma kkonfermaw li dan id-difensur ta’ 28 sena g˙andu cavernoma (g˙oqiedi tad-demm f’mo˙˙u) iΩda dan mhuwiex ta’ detriment g˙al ˙ajtu. Minkejja li jinsab f’kundizzjoni fiΩika tajba, hemm ir-riskju li jer©a’ ji©rilu l-istess jekk ma jag˙milx din l-operazzjoni. B’kunsens mal-partijiet ikkonçernati, ©ie deçiΩ li l-operazzjoni ssir fil-bidu ta’ Diçembru li ©ej u dan biex din il-problema tissolva g˙al kollox u kemm jista’ jkun malajr. Wara li jirkupra milloperazzjoni, Castan ikun jista’ jirritorna lura g˙at-ta˙ri© millewwel.

SPORTS KÓ

23|11|2014 39

kullhadd.com

BOV PREMIER LEAGUE ÛEBBUÌ R. BALZAN

1 1

PIETÀ H. BIRKIRKARA

4 3

HIBERNIANS FLORIANA

5 0

SLIEMA W. TARXIEN R.

2 0

Melvin Farrugia ta’ Ûebbu© isegwi taqtig˙a g˙all-ballun bejn Mattias Mucchiardi ta’ Ûebbu©, Michael Borg ta’ Balzan u Gordon Monti Carlo ta’ Ûebbu©

L-ewwel azzjoni tal-partita waslet wara biss tliet minuti meta pass ta’ Samir Arab lejn Lydon Micallef li kompla lejn Oscar Guerrero li xxuttja bil-goalkeeper dos Santos Morales idawwar f’corner. Fis-7 minuta Ûebbu© irrea©ixxew meta minn freekick li inkariga ru˙u minnu Carlo Monti g˙adda ftit barra mil-lasti ta’ Balzan. Kien proprju fit-30 minuta li wasal l-ewwel gowl tal-partita minna˙a ta’ Ûebbu©. Kien cross ta’ Matthew Gauci li b’daqqa ta’ ras Bojan Mamic g˙eleb lil Steve Sultana mill-viçin. Balzan ippruvaw jirrrea©ixxu mill-ewwel, din id-darba minn xutt minn tarf il-kaxxa ta’ Oscar Guerrero li g˙adda ftit barra. Fl-44 minuta Ûebbu© komplew jag˙fsu g˙at-tieni gowl minn pass ta’ Bojan Mamic lejn Mauricio Britto, iΩda x-xutt tieg˙u minn poΩizzjoni angolata g˙adda ftit barra. Ner©g˙u naraw il-bravuri tal-goalkeeper dos Santos Morales meta g˙al darb’o˙ra itajjar il-periklu fl-46 minuta meta x-xutt ta’ Guerrero kien salvat parzjalment u l-goalkeeper tajjar kif seta’ qabel ma l-istess attakkant seta’ jer©a’ jikkonkludi. L-isforzi ta’ Balzan kienu ppremjati fit-63 minuta, meta lomnipreΩenti Guerrero qassam lejn Zarate b’daqqa ta’ takkuna u dan kompla lejn Piccioni li g˙eleb lill-goalkepper dos Santos Morales b’xutt fil-baxxa minn barra l-kaxxa. Fil-75 minuta Ûebbu© ippruvaw jiskurjaw minn cross ta’ Matthew Bartola lejn Britto, iΩda x-xutt fil-baxx ta’ dan kien salvat minn Sultana. Azzjoni o˙ra ta’ Ûebbu© waslet fil-81 minuta meta pass lejn is-sostitut Miguel Ciantar, dan avvanza u x-xutt tieg˙u ©ie mdawwar f’corner mill-istess Sultana. Minuta qabel it-tmiem, Ûebbu© kellhom la˙˙ar çans tal-log˙ba meta x-xutt angolat ta’ Matthis Muchardi kien salvat g˙al darb’o˙ra minn Sultana.

Referee: Ivan Griffiths (Wales)

KLASSIFIKA

IL-PREMIER LEAGUE MALTI

Ritratti: STEPHEN GATT

DRAW ÌUST

Hibernians Birkirkara Valletta Balzan Sliema Wanderers Mosta Qormi Floriana Tarxien Rainbows Pietà Hotspurs Naxxar Lions Ûebbu© Rangers

+/-

Pti

12 12 11 12 12 11 11 12 12 12 11 12

11 7 6 4 4 5 4 3 2 3 2 0

1 0 1 5 4 1 3 5 6 3 4 5

0 5 4 3 4 5 4 4 4 6 5 7

37 21 19 16 12 11 13 17 14 11 13 13

6 14 7 17 13 20 13 25 16 20 17 29

+31 +7 +12 -1 -1 -9 +0 -8 -2 -9 -4 -16

34 21 19 17 16 16 15 14 12 12 10 5

LOGÓOB GÓAL-LUM Fl-Istadium Nazzjonali Ta’ Qali Naxxar L. Valletta

v Qormi v Mosta

14.00 16.00

XALATA TA’ GOWLS

Ellinton Antonio Costa Morais ta’ Birkirkara jikkrossja l-ballun, segwit minn Cain Attard ta’ Pietà

Kyle Cesare ta’ Pietà segwit minn Gareth Sciberras ta’ Birkirkara

F’partita spettakolari, kontra kull mistenni, it-tim ta’ Pietà Hotspurs g˙eleb l-isfida tat-tim ta’ Birkirkara bl-iskor ta’ 4-3. Il-log˙ba mill-ewwel bdiet b’azzjoni denja ta’ gowl u dan g˙ax proprju fis-6 minuta Birkirkara kellhom çans tad-deheb. Minuta wara Pietà marru fil-vanta©© meta minn cross ta’ Agius jid˙ol tajjeb Micallef li mill-viçin bir-ras tefa’ fix-xibka b’Haber meg˙lub. Birkirkara wie©bu lura fit-23 minuta meta ©abu draw minn corner li inkariga ru˙u minnu Ledesma u din id-darba Morais millviçin ma Ωbaljax. Kwarta wara Birkirkara marru fil-vanta©© meta minn azzjoni identika g˙all-gowl preçedenti kien g˙al darb’o˙ra Costa Morais li millviçin bir-ras tefa’ fix-xibka g˙at-tieni gowl personali tieg˙u u b’hekk spiççat l-ewwel taqsima b’Birkirkara fil-vanta©©. Fit-tieni taqsima Pietà bdew mill-ewwel fuq l-offensiva u proprju fit53 minuta ©abu l-gowl tad-draw meta xutt sabi˙ ta’ Kyle Decesare minn barra l-kaxxa g˙eleb lil Haber minkejja l-isforzi tieg˙u biex jilqa’ dan ix-xutt. Birkirkara re©g˙u marru fil-vanta©© proprju tliet minuti wara, proprju fis-56 minuta meta r-referee Sandro Spiteri ordna foul li mill-˙dax-il metru wara foul ta’ Kayne Spiteri fuq Paul Fenech. Il-penalty inkariga ru˙u minn Ledesma li kkonkluda ming˙ajr l-ebda diffikultà. G˙adda l-˙in u l-gowls ma waqfux. Dan g˙ax fit-78 minuta Pietà ©abu l-gowl tad-draw. Dan meta g˙at-tieni darba fil-partita r-referee Sandro Spiteri ordna penalty ie˙or, din id-darba favur Pietà, li Jurgen Pisani tefa’ wara Haber g˙as-sitt gowl tal-partita. Is-seba’ u l-a˙˙ar gowl tal-partita wasal minn Pietà meta minn pass tal-istess Pisani lejn is-sostitut Claudio Franis li minn barra l-kaxxa qabbeΩ il-ballun minn fuq Haber biex g˙amel l-iskors 4-3 favur Pietà fost il-fer˙ tal-plejers u s-sapporters preΩenti.

Referee: Sandro Spiteri

40 23|11|2014

kullhadd.com

KÓ LoKALI

X’NIFTAKAR L-AKTAR

Leo Brincat Ministru g˙all-Amjent, itTibdil fil-Klima, u lIΩvilupp Sostenibbli

Jg˙idu li l-aqwa mument biex tfa˙˙ar bniedem huwa wara mewtu. Fil-kaΩ ta’ Lino Spiteri ser nitkellem dwaru kif nafu ming˙ajr frilli Ωejda jew tif˙ir fil-vojt. Kien jistqarr li ˙afna jqisuh supperv, iΩda meta ssir tafu tinteba˙ li kien dejjem lest li jag˙tik parir, jifta˙lek g˙ajnejk ming˙ajr ma jkun paternalistiku, u anke joffrilek gwida min rajh ming˙ajr ma tkun biss tlabtu. Kien hu li inkora©©ieni nikteb fil-©urnali bl-IngliΩ u ma dan kien tani parir ie˙or: tiktibx iΩΩejjed. Dejjem kont nafu b˙ala wie˙ed Ωaqqu f’fommu, iΩda fl-istess ˙in kien tal-kelma u kont tkun taf fejn inti mieg˙u. Ma kienx jiddejjaq jikser lil dak li jkun jekk i˙oss li jkun qed jirra©una b’mod Ωbaljat, iΩda kien lest ukoll jirrikonoxxi t-tajjeb tal-argument ta’ ˙addie˙or anke akkost li jbiddel fehmtu jekk jirnexxilek tipperswadih. Fil-ftit xhur li l˙aqtu filKabinett il-kelma tieg˙u kien jag˙ti kasha kul˙add. L-aktar li sirt naf lil Lino kien meta konna flimkien nag˙mlu parti mill kumitat tar-relazzjonijiet bejn il-Parlament Ewropew u dak Malti qabel pajjiΩna ssie˙eb fl-Unjoni Ewropea. Spiss attendejna laqg˙at flimkien barra l-pajjiΩ u fil-ftit ˙in ˙ieles li kellna kemm-il darba morna nippassi©©aw flimkien u nitkellmu b’mod mill-aktar miftu˙ ma’

Ma kinitx façli li te˙odlu postu b˙ala Ministru tal-Finanzi meta rriΩenja xulxin – speçjalment matul illaqg˙at li kienu jsiru fi StraΩburgu. Kont spalla ma’ spalla mieg˙u meta mexxa g˙allewwel darba l-Kumitat g˙allKontijiet Pubbliçi ta’ pajjiΩna. Ma kinitx ˙a©a façli li te˙odlu postu b˙ala Ministru tal-Finanzi meta rriΩenja, min˙abba l-esperjenza vasta li kellu fil-qasam finanzjarju u ekonomiku, iΩda dejjem baqa’ miftu˙ biex jaqsam tal-ideat, anke meta mhux dejjem qbilna fuq il-linja li kellha tittie˙ed. Kif kellu kull dritt, Lino kien ikkritika çerti aspetti tal-ba©it li konna ressaqna fis-sena 1998, iΩda ©iet b˙ala sorpriΩa meta fil-ktejjeb li tqassam filParlament din il-©img˙a – kif soltu jsir meta jmut xi deputat u ji©bru flimkien l-ewwel u la˙˙ar diskors parlamentari tieg˙u – sibt difiΩa qawwija li kien g˙amel g˙all-ba©it li kont

ressaqt. Dan g˙amlu f’diskors tas-27 ta’ Mejju 1998 meta kont ressaqt abbozz ta’ li©i dwar taxxa speçjali fuq il-banek kummerçjali. Kif kien mistenni, ˙addie˙or bassar li konna ser infallu l-banek b’din it-taxxa. IΩda ta’ ra©el u bniedem tal punt li hu, Lino kien iddefendieni bis-s˙i˙ u qal dal-preçiΩi kelmiet : “Dak li qed ji©i propost, g˙alkemm huwa delikat, ma g˙andux ji©i miΩinterpretat b˙ala xi theddida g˙as-settur finanzjarju u g˙al dawk ilbanek li jridu jinvestu f’Malta. Lanqas ma g˙andu jintnesa, kif qed jinsew il-kelliema talOppoΩizzjoni, g˙alfejn saret din il-miΩura. Il-Ministru Brincat g˙amilha çara li lmiΩura saret g˙ax irriΩulta li peress li kien hemm lakuna filli©i tal-VAT, il-banek kienu qeg˙din i˙allsu VAT inqas

milli suppost i˙allsu. Jekk f’dawk iç-çirkustanzi x’jag˙mel dak li jkun? Jinsa li kellhom jit˙allsu çerti flus u jimxi ’l quddiem jew inkella jikkore©i dak li sar?” Kif fissirt aktar kmieni, soltu meta jmut xi ˙add tispiçça tfa˙˙ru. IΩda li ssir taf li dak li jkun kien fa˙˙rek u tinteba˙ wara mewtu hija ironika daqs kemm hija ta’ sodisfazzjon personali. Kien dejjem jiççajta li t-twelid ta’ Malta indipendenti kkopja dak tieg˙u, g˙ax g˙eluq sninu kien ja˙bat fil-21 ta’ Settembru. Kull sena kont nibg˙at nifra˙lu. Meta din is-sena lmessa©© tieg˙i permezz talFacebook baqa’ bla twe©iba, intba˙t li Lino ma kienx g˙al mag˙na. Li Lino kien kittieb u poeta jafu kul˙add. IΩda li kellu sens ta’ umoriΩmu mhux kul˙add jafu. Kif mhux kul˙add jaf li meta kien i˙oss is-s˙ana filParlament fix-xhur tas-sajf ma kien jiddejjaq xejn li jaqbad u jinΩa Ω-Ωarbun u joqg˙od ˙afi matul seduta s˙i˙a talParlament. Grazzi tal-memorji Lino. Talpariri siewja. Tal-kliem inkora©©anti meta naf li ma tantx kont meqjus komplimentuΩ. IΩda aktar minn kollox, grazzi tal-opportunità li ˙dimna flimkien fuq livell ta’ Gvern, dak parlamentari, dak ta’ kumitati tal-istess Parlament, kif ukoll fis-settur privat. Is-sliem.