Kullhadd 26.04.2015 by Kullħadd Editor

www.kullhadd.com

ÓARSA LEJN

IL-PREZZ TAL-FJUWILS FL-EWROPA Ara pa©na 9

Il-Óadd 26 ta’ April, 2015 Óar©a Nru 1,137

Prezz ›0.80

MEDJA TA’ 2.5 SEJÓIET KULJUM

L-INQAS DEFIÇIT F’20 SENA Rapporti mill-Uffiççju Nazzjonali tal-Istatistika u lEurostat ikkonfermaw li ddefiçit u d-dejn ta’ pajjiΩna qeg˙din jonqsu b’rata konsiderevoli, fatt li kkonferma lg˙aqal tal-politika fiskali talGvern preΩenti. Il- KullÓadd ˙adet il-kummenti tal-Ministru g˙allFinanzi Edward Scicluna dwar ir-riΩultati poΩittivi li nkisbu mill-Gvern fil-qasam ekonomiku mill-2013 ’l hawn. Ara pa©na 2

NOLLIJIET IRÓAS BIL-KARDS Illum qed ti©i varata s-sistema tal-kards g˙at-trasport pubbliku, fejn in-nollijiet g˙al min jag˙mel uΩu minn din il-kard huma sostanzjalment ir˙as minn dawk li wie˙ed qed i˙allas b˙alissa. In-noll tal-adulti g˙al sag˙tejn illum huwa ta’ €1.30, iΩda g˙al min juΩa lkard dan in-noll se jinΩel g˙al 75ç. L-istudenti u l-anzjani wkoll se jibbenefikaw min-nollijiet ir˙as. Ara pa©na 4

Ritratt: AFM

IL-PN FALLA Û-ÛEWÌ MIRI

Minn informazzjoni provduta mill-Forzi Armati ta’ Malta fuq talba ta’ din il-gazzetta jirriΩulta li, mill-bidu tas-sena, iç-Çentru talOperazzjonijiet tal-FAM irçieva total ta’ 284 sej˙a g˙all-assistenza. Dawn jammontaw g˙al medja ta’ iktar minn Ωew© sej˙iet kuljum.

Dan huwa xhieda tax-xog˙ol siewi li qed isir minn pajjiΩna bir-riΩorsi limitati tieg˙u, liema riΩorsi iΩda qeg˙din jikbru bis-sa˙˙a ta’ investiment f’diversi setturi kruçjali, fosthom fil-binjiet tal-FAM u f’tag˙mir speçjalizzat. Ara pa©na 3

Ir- recording imxandar filbidu tal-kampanja elettorali wera kif il-PN ma ried jitlef l-ebda wa˙da millma©©oranzi li kellu, filwaqt li ma riedx lill-Partit Laburista jΩid il-ma©©oranzi. Però, ©ara li se˙˙ bil-kontra, u g˙alhekk Simon Busuttil u Chris Said fallew fiΩ-Ωew© miri ewlenin li kellhom. Dan jixhed kemm kienet reçta dik li saret millPN meta ˙are© ir-riΩultat. Ara pa©na 9

02 26|04|2015

kullhadd.com

kÓ lokali

“BÓala Gvern GÓandna GÓalfejn inkunu kBurin” Il-Ministru g˙all-Finanzi Edward Scicluna

F’konferenza tal-a˙barijiet fil-Ber©a ta’ Kastilja l-Prim Ministru Joseph Muscat qal li l-figuri tal-prestazzjoni finanzjarja tal-Gvern g˙as-sena 2014 u l-miri tal-ba©it g˙all-istess sena ©ew mil˙uqa. Dan jo˙ro© mill-istatistika ma˙ru©a mill-NSO u kkonfermat mill-Eurostat. LIAM GAUCI liam@kullhadd.com Il-Prim Ministru qal ukoll li meta dawn il-figuri kienu ssemmew g˙all-ewwel darba fid-diskors tal-ba©it, ˙afna esprimew dubju kemm huwa possibbli li jintla˙qu. Dan se˙˙ minkejja li fl-istess ba©it tnaqqsu t-taxxi u l-kontijiet, lekonomija kibret u tnaqqas iddefiçit g˙al 2.1% kif kien previst. Qabel l-2012, id-defiçit ta’ Malta kien ’il fuq minn 3% u dan po©©iena darbtejn ta˙t lExcessive Deficit Procedure f’perjodu ta’ ˙ames snin. Id-dejn niΩel aktar milli mistenni Matul l-istess konferenza tala˙barijiet, il-Ministru g˙allFinanzi Edward Scicluna qal li dan ir-riΩultat ikabbar il-kredibbiltà tal-Gvern u tal-pajjiΩ. Din, spjega Scicluna, hija l-inqas rata ta’ defiçit fl-a˙˙ar 20 sena, ˙a©a li ma kienet façli xejn g˙all-Gvern biex jikseb. Huwa qal li din il-mira ntla˙qet billi l-ekonomija ma kinitx fgata b’politika li xxekkel it-tkabbir ekonomiku. Minflok, il-Gvern ˙adem biex jikkonsolida l-finanzi tieg˙u pass pass billi jinçentiva linvestiment u l-g˙aqal fiskali. G˙aldaqstant, ir-riΩultati mil˙uqa mill-Gvern huma poΩittivi ˙afna, anke meta tqabbilhom ma’ ta’ pajjiΩi o˙rajn. Min-na˙a tieg˙u, id-Deputat Prim Ministru Louis Grech qal li r-riΩultati tal-ba©it huma ttwettiq tal-weg˙diet fil-manifest elettorali. Huwa fakkar ukoll li pajjiΩi o˙rajn ippruvaw jil˙qu dawn il-miri permezz talawsterità. IΩda l-Gvern Malti la˙aq dawn ir-riΩultati fl-istess ˙in li kabbar in-numru ta’ impjiegi f’pajjiΩna, kiber l-investiment, niΩlet l-inflazzjoni u tnaqqsu ttaxxi u l-kontijiet tad-dawl u tal-ilma. Huwa qal li fil-ba©it li ©ej l-ekonomija se tkompli ting˙ata spazju biex tikber filwaqt li ma ninsew qatt l-ele-

ment soçjali biex il-©id li jin˙oloq jitqassam b’mod ©ust. Il-Prim Ministru temm billi rringrazzja n-nies tekniçi filMinisteru tal-Finanzi g˙all˙idma tag˙hom. Huwa sostna li min˙abba dawn ir-riΩultati finanzjarji naqas ukoll id-dejn pubbliku. Waqt li l-mira filba©it kienet li d-dejn jinΩel g˙al 70.1%; fil-fatt id-dejn niΩel g˙al 68%. Huwa qal li fadal aktar xi jsir u din is-sena rridu ner©g˙u nnaqqsu r-rata taddefiçit b’deçiΩjonijiet çari u fil˙in. Bilanç favorevoli ta’ 4.4% Din il-prestazzjoni poΩittiva kienet ikkonfermata minn statistika tal-Eurostat li wriet kemm, matul l-a˙˙ar xhur, ilfinanzi pubbliçi tjiebu bilqawwi, stat ta’ fatt li wassal lil pajjiΩna biex ikun fl-aqwa poΩizzjoni fiskali mill-pajjiΩi kollha tal-Unjoni Ewropea. Il-Gvern Malti rre©istra bilanç favorevoli ta’ 4.4% tal-©id nazzjonali, meta b˙ala medja madwar l-Unjoni Ewropea kien hemm defiçit ta’ 2.7%. Fl-istess perjodu, il-Ìermanja, li ˙afna analisti ekonomiçi jqisu b˙ala l-mudell fl-immani©©jar talfinanzi pubbliçi, kellha bilanç favorevoli ta’ 0.7% biss. Dan jikkuntrasta mar-riΩultati li nkisbu matul il-le©iΩlatura preçedenti meta, fl-istess perjodu tal-2012, pajjiΩna kellu defiçit ta’ 2.4%. Fil-fatt, il-bilanç favorevoli li ©ie osservat matul l-a˙˙ar kwart tal-2014 huwa la˙jar riΩultat finanzjarju li qatt kellu l-Gvern Malti fi kwart partikolari mindu bdew ji©u vverifikati dawn il-figuri milla©enzija tal-istatistika fl-Unjoni Ewropea. Dan ir-riΩultat inkiseb minkejja li, fl-a˙˙ar kwart tal-2014, ilGvern Malti Ωied l-investiment pubbliku g˙al 5.5% tal-©id nazzjonali, it-tieni l-og˙la livell fla˙˙ar ˙mistax-il sena. Imqabbel mal-istess Ωmien fla˙˙ar sena tal-Gvern preçedenti, kien hemm Ωieda ta’ €33 miljun, jew 41%. Minkejja t-tnaqqis fir-rata ta’ taxxa, id-d˙ul tal-Gvern minn

taxxi fuq id-d˙ul Ωdied b’€55 miljun, jew 18%, fuq l-istess perjodu ta’ sena qabel. Dan se˙˙ minkejja li, sena qabel, id-d˙ul tal-Gvern minn taxxi fuq id-d˙ul kien ukoll Ωdied b’€55 miljun. Sadanittant, l-istatitika talEurostat ikkonfermat ukoll li, fl-a˙˙ar kwart tal-2014, id-dejn nazzjonali ta’ Malta kien 68% li jfisser tnaqqis ta’ 3.6% fir-rata tad-dejn ta’ pajjiΩna. Dan juri li pajjiΩna kellu t-tieni l-akbar tnaqqis fid-dejn nazzjonali minn fost il-pajjiΩi kollha talUnjoni Ewropea. Dan is-suççess finanzjarju qed ise˙˙ proprju fiΩ-Ωmien meta lKap tal-OppoΩizzjoni kien qed ibassar li pajjiΩna se jkun qed jitlob bailout mill-Unjoni Ewropea. Ta’ min ifakkar li, fiΩ-Ωmien meta l-Kap talOppoΩizzjoni kien Viçi Kap talpartit fil-Gvern, id-dejn nazzjonali kien qed jiΩdied b’€100 miljun fix-xahar. Óidma g˙aqlija “B˙ala Gvern, g˙andna g˙alfejn inkunu kburin ˙afna li, g˙attieni sena konsekuttiva, il˙aqna l-miri tag˙na biex innaqqsu d-defiçit u d-dejn talpajjiΩ, avolja kienu miri ambizzjuΩi,” stqarr mal-gazzetta KullÓadd il-Ministru g˙allFinanzi Edward Scicluna b’reazzjoni g˙al dawn ir-riΩultati poΩittivi. Huwa qalilna wkoll li biex ilGvern wasal g˙al dawn il-kisbiet, it-triq ma kinitx façli meta wie˙ed iqis li f’g˙oxrin sena qatt ˙add ma kien irnexxielu jniΩΩel id-defiçit g˙al dan il-livell. IΩda, qalilna l-Ministru Scicluna, il-Gvern ˙adem bilg˙aqal, b’direzzjoni çara u bla xokkijiet, u rnexxielu jil˙aq lmiri tieg˙u. “B’wiççi minn quddiem nitkellem mal-kontrapartijiet tieg˙i fiΩ-Ûona tal-Ewro dwar kif Malta tista’ sservi ta’ eΩempju ta’ kif jista’ jkollok konsolidament fiskali li jiffavorixxi ttkabbir ekonomiku. Waqt li tikkonsolida, timxi pass pass b’mod li ma toqtolx – anzi tinçentiva – l-ekonomija,” spje-

galna l-Ministru g˙all-Finanzi. Huwa fakkar li l-OppoΩizzjoni kemm-il darba allegat li l-ispiΩa pubblika splodiet u tg˙id li ma tistax iΩΩid l-ispiΩa u fl-istess ˙in tnaqqas id-defiçit. Madankollu, il-Gvern rnexxielu jniΩΩel id-defiçit minn 3.6% fl2012 g˙al 2.6% fl-2013, g˙al 2.1% s-sena l-o˙ra, bil-mira li din is-sena nkunu niΩΩilnieh g˙al 1.6%. Scicluna tenna wkoll li huwa fatt li matul l-2014 l-ekonomija ©©enerat aktar d˙ul. “Qed ninçentivaw kemm nifil˙u linnies biex jipparteçipaw fis-suq tax-xog˙ol, u qed jirnexxilna. Aktar ma jkollna nies ja˙dmu, aktar iddur ir-rota tal-ekonomija u iktar jiΩdied id-d˙ul mittaxxi.” €50 miljun lura fl-ekonomija Huwa spjega wkoll li dan irriΩultati ntla˙qu minkejja l-fatt li kien hemm d˙ul li mar biex jit˙allsu djun li saru fil-passat. Fil-fatt, minn €120 miljun d˙ul aktar li kellu l-Gvern, fir-realtà da˙˙al biss €50 miljun g˙ax ilkumplament mar biex jit˙allsu flus li l-Enemalta kellha t˙allas lill-Gvern stess. “Dawn il-€50 miljun d˙ul stajna wkoll uΩajniehom biex qtajna aktar id-defiçit, imma ˙adna d-deçiΩjoni li nitfg˙uhom lura fl-ekonomija, u r-riΩultat rajnieh meta l-ekonomija kompliet tikber. B’hekk, dawn ilflus infaqniehom fl-edukazzjoni u fis-sa˙˙a, u wkoll fl-investiment pubbliku, li s-sena li g˙addiet kompla jikber meta mqabbel mas-sena ta’ qabel.” Sadanittant, id-dejn tal-pajjiΩ naqas sostanzjalment b’1.2%, minn 69.2% fl-2013 g˙al 68.0% fl-2014. Anke f’dan il-kaΩ, pajjiΩna mar a˙jar mit-tbassir ta’ 70.1% li kien issemma fiddiskors tal-Ba©it. PajjiΩna qieg˙ed jikseb ilkredibbiltà Tlabna wkoll a©©ornament ming˙and il-Ministru Scicluna dwar il-proçedura ta’ defiçit eççessiv illi nfet˙et kontra pajjiΩna mill-Kummissjoni

Ewropea meta nstab li l-politika fiskali li kellha amministrazzjoni Nazzjonalista kienet tmur kontra r-regolamenti tal-Unjoni Ewropea. “Dwar il-proçedura ta’ defiçit eççessiv, hemm Ωew© regoli. Lewwel wa˙da hi li d-defiçit talIstat Membru tal-UE jrid ikun ta˙t it-3% tal-Prodott Domestiku Gross b’mod sostenibbli. A˙na wrejna li lmiri tag˙na huma sostenibbli u qed nil˙quhom. Hemm ukoll regola o˙ra, aktar ikkumplikata, li d-dejn irid jinqata’ bi proporzjon ta’ parti minn g˙oxrin kull sena. Il-Kummissjoni qed tg˙id li anke dan ir-rekwiΩit ©ie ssodisfat minn Malta,” qalilna Scicluna. Madankollu, huwa sostna li lGvern ikun pruΩuntuΩ jekk jg˙id li l-Kummissjoni Ewropea Ωgur se tne˙˙i lil Malta millproçedura ta’ defiçit eççessiv, iΩda kollox jindika li pajjiΩna g˙adda minn dawn iΩ-Ωew© testijiet u li mexjin fit-triq ittajba biex il-Kummissjoni tkun tista’ t˙ares b’mod sodisfaçenti lejn il-progress li qed isir. “Meta pajjiΩ iwieg˙ed xi ˙a©a fl-ambitu fiskali u jwettaqha, ilkredibbiltà tieg˙u tikber. Ilweekend li g˙adda kont g˙al laqg˙a tal-Fond Monetarju Internazzjonali (FMI) u l-Bank Dinji f’Washington u r-reazzjoni tal-a©enziji tal-klassifkazzjoni tal-kreditu, kif ukoll tannies tal-FMI u tal-Bank Dinji, kienet poΩittiva ˙afna,” ftakar il-Ministru g˙all-Finanzi. “Dan kollu jkompli jΩid il-kredibbiltà ta’ Malta, u dan g˙andu jwassal biex investituri potenzjali barranin jikkunsidraw aktar bisserjetà li jinvestu f’pajjiΩna.” G˙aldaqstant, il-Gvern jikkonferma l-pjan tieg˙u li jkompli jnaqqas id-defiçit u ddejn ta’ pajjiΩna. “Din il-˙idma hija kruçjali biex jissa˙˙a˙ b’mod sostennibbli t-titjib fisservizzi tas-sa˙˙a u l-pensjonijiet, fost o˙rajn. Il-Gvern se jibqa’ f’poΩizzjoni li jinvesti dejjem aktar fl-ekonomija ta’ pajjiΩna u ji©©enera aktar tkabbir g˙all-©id tal-familji u nnegozji tag˙na,” temm jg˙idilna l-Ministru Scicluna.

LOKALI KÓ

26|04|2015 03

kullhadd.com

MEDJA TA’ IKTAR MINN ÛEWÌ SEJÓIET KULJUM GÓALL-GÓAJNUNA RITIANNE AGIUS

zjonijiet ta’ salvata©©; fattur li fil-passat mhux dejjem kien evidenti.

ritianne@kullhadd.com Minn informazzjoni provduta mill-Forzi Armati ta’ Malta fuq talba ta’ din il-gazzetta, jirriΩulta li mill-bidu tas-sena çÇentru tal-Operazzjonijiet talFAM irçieva total ta’ 284 sej˙a g˙all-assistenza, li jammontaw g˙al medja ta’ 2.5 sej˙iet kuljum. Dawn is-sej˙iet kienu jvarjaw fit-tipolo©ija tag˙hom u lintervent me˙tie© min na˙a tal-FAM. Dan in-numru jkopri wkoll operazzjonijiet ikkoordinati mit-Taljani fejn l-intervent tal-FAM kien me˙tie© xorta wa˙da. Mistoqsi jekk hux qed ikun hemm iktar jew inqas sej˙iet g˙all-ghajnuna minn meta waqfet l-operazzjoni Taljana Mare Nostrum, kelliem g˙allFAM wie©eb li ma jirriΩultax li kien hemm xi differenza finnumru ta’ sej˙iet g˙allg˙ajnuna wara dan liΩvol©iment. Investiment kontinwu fittag˙mir u t-ta˙ri© Il-kelliem g˙all-FAM spjega wkoll kif grazzi g˙all-˙idma siewja tal-Integrated Logistics Branch tal-Forzi Armati ta’ Malta, dan l-a˙˙ar snin, grazzi g˙al fondi Ewropej, il-FAM inga©©aw f’diversi pro©etti sabiex itejbu l-operat tag˙hom. Dawn il-pro©etti kienu jinkludu r-rinovazzjoni tal-bini fi ˙dan l-Air Wing, fosthom rinnovazzjoni tal-Hangar 3 u bini ie˙or marbut mal-façilitajiet tal-appo©© mill-art, b’investiment ta’ €2 miljuni. Kien hemm ukoll ix-xiri ta’ Ωew© ˙elikopters ©odda b’Ωew© magni g˙as-sorveljanza tal-fruntieri. Dawn swew €13.3 miljun kull wie˙ed, apparti t-ta˙ri© u t-tag˙mir addizzjonali. Sar ukoll titjib tal-façilitajiet fuq l-art tal-Iskwadra

“Mhux konvint li se tinbidel l-atitudni” - il-Ministru George Vella

L-Unjoni Ewropea taf li a˙na b˙ala pajjiΩ qed nag˙tu l-100% tag˙na, u ˙add m’hu qed jistenna xejn iΩjed minna Marittima u d-diΩinn u bini talFaçilità g˙ar-Rapid Deployment Launching, kif ukoll bini ie˙or, b’investiment ta’ €6.6 miljuni. Sar ukoll investiment fis-sistemi ta’ komunikazzjoni talFAM, speçifikament filMicrowave Link Network, li ©ie jiswa €1.7 miljun. G˙as-snin li ©ejjin Malta ing˙atat is-somma ta’ €12.6 miljun f’fondi Ewropej, kif t˙abbar mis-Segretarju Parlamentari Ian Borg. Dawn se jintuΩaw biex jinxtara ajruplan ie˙or g˙as-sorveljanza tal-fruntieri. Fil-qrib g˙andu jinxtara wkoll ˙elikopter ie˙or li se jing˙aqad maΩ-Ωew© ˙elikopters ©odda. Dan kollu apparti t-ta˙ri© kontinwu kemm f’Malta kif ukoll barra minn xtutna sabiex is-suldati Maltin ikunu kapaçi jag˙mlu l-a˙jar uΩu minn dan

L-10 PUNTI PROPOSTI 1. It-tis˙i˙ talOperazzjonijiet Kon©unti filMediterran, ji©ifieri Triton u Poseidon, billi jiΩdiedu r-riΩorsi finanzjarji u n-numru ta’ assi. Se ti©i estiΩa wkoll iΩ-Ωona operattiva tag˙hom; 2. Sforz sistematiku g˙allqbid u qerda tal-bastimenti uΩati mit-traffikanti. Ir-riΩultati poΩittivi miksuba bl-operazzjoni Atalanta qeg˙din ji©u meqjusin b˙ala eΩempju ta’ kif ji©u mi©©ielda ttraffikanti fil-Mediterran; 3. EUROPOL, FRONTEX, EASO u EUROJUST se jiltaqg˙u regolarment u ja˙dmu mill-qrib biex ji©bru informazzjoni dwar ilmetodu ta’ operazzjoni tat-traffikanti, biex jirrintraççaw il-fondi tag˙hom u jg˙inu fl-investigazzjoni tag˙hom; 4. EASO se tiskjera timijiet fl-Italja u l-Greçja g˙all-ipproçessar kon©unt tal-applikazzjonijiet g˙all-aΩil; 5. L-Istati Membri jridu jiΩguraw it-te˙id tal-marki tasswaba tal-immigranti kollha;

6. Se jkunu kkunsidrati lpossibilitajiet g˙al mekkaniΩmu g˙al rilokazzjoni ta’ emer©enza; 7. Pro©ett pilota volontarju tul l-UE kollha g˙ar-risistemazzjoni, li joffru numru ta’ postijiet g˙all-persuni fil-bΩonn ta’ protezzjoni; 8. Se jin˙oloq programm ©did g˙ar-ritorn rapidu ta’ migranti rregolari kkordinat millFrontex mill-Istati Membri li jinsabu fuq il-fruntiera ta’ din ilproblema; 9. Koordinazzjoni malpajjiΩi ta’ madwar il-Libja permezz ta’ sforz kon©unt bejn ilKummissjoni u l-European External Action Service (EEAS); l-inizjattivi fin-Ni©er g˙andhom ikunu intensifikati. 10. L-iskjerar ta’ Immigration Liaison Officers (ILOs) fil-pajjiΩi terzi prinçipali biex tin©abar informazzjoni dwar il-flussi migratorji u biex isa˙˙u l-irwol tadDelegazzjonijiet tal-Unjoni Ewropea.

it-tag˙mir. “Kif se nimxu ’l quddiem hija l-ikbar mistoqsija” - ilMinistru Carmelo Abela Intant, waqt li kien qed jitkellem fuq il-programm tarradju Sibt il-Punt, ilbiera˙ ilMinistru g˙all-Intern Carmelo Abela iddeskriva ddiskussjonijiet li kellu ma’ Ministri Ewropej g˙all-Intern b˙ala poΩittivi, fejn kien hemm sinjali ta’ qbil b’mod ©enerali. Madanakollu l-Ministru qal li ˙afna mill-proposti mressqa ilna nisimg˙uhom, u dawn qatt ma twettqu. Sa˙aq, iΩda, li wie˙ed irid jevalwa wara din il-©imgha f’hiex se nkunu wasalna. “Il-mod ta’ kif se nimxu ’l quddiem hija l-ikbar mistoqsija,” sostna l-Ministru Abela. Meta kien qed jitkellem fuq

id-diskussjoni politika, ilMinistru Abela qal li qed jin˙ass ton differenti, speçjalment fost çertu pajjiΩi. “Il-mira kienet li nsalvaw il˙ajjiet tan-nies u nwaqqfu din il-prattika kriminali,” sostna lMinistru Abela. IΩda dwar kif il-problema tat-traffikanti se ti©i indirizzata, l-Ministru qal li s’issa m’hemmx konferma ta’ kif l-operazzjonijiet se ja˙dmu. Huwa Ωied jg˙id li l-Unjoni Ewropea taf li a˙na b˙ala pajjiΩ qeg˙din nag˙tu l-100% tag˙na, u ˙add m’hu qed jistenna xejn iΩjed minna. Spjega kif meta ˙a lillKummissarju Avramopoulos fiç-çentri tal-FAM fejn saritlu preΩentazzjoni dwar ix-xog˙ol li jsir, kien impressjonat u fa˙˙ar ˙afna dan ix-xog˙ol. Il-Ministru Abela qal ukoll kif il-Gvern Malti japprezza li qed ikun hemm ˙idma tajba ˙afna mat-Taljani fl-operaz-

Min-na˙a l-o˙ra, il-Ministru g˙all-Affarijiet Barranin George Vella esprima ma’ din il-gazzetta d-diΩappunt tieg˙u b’rabta mal-10 punti preΩentati. Dan g˙aliex ˙afna minn dawn il-punti di©à ©ew diskussi fil-passat, iΩda qatt ma ©ew segwiti b’azzjoni konkreta. Il-Ministru jirrimarka kif issemma’ li se jkun hemm programm ta’ rikolazzjoni g˙all-immigranti, b’5,000 post offruti kollettivament millpajjiΩi tal-Unjoni Ewropea. Din, jis˙aq il-Ministru Vella, mhix sostenibbli, g˙ax apparti li tistrie˙ fuq il-volontà talpajjiΩi nfushom, il-figura hija wisq Ωg˙ira, fid-dawl tal-fatt li s-sena l-o˙ra biss l-Italja salvat ftit inqas minn 200,000 immigrant. Mistoqsi dwar il-klima politika li huwa personalment osserva wara t-tra©edji tala˙˙ar jiem meta ltaqa’ ma’ Ministri barranin o˙ra, Dr Vella sostna li g˙alkemm wara t-tra©edji kul˙add deher ixxukkjat u esprima sog˙ba g˙al dak li ©ara, madanakollu ma jinsabx konvint li dan se jwassal biex kul˙add jibdel latitudni tieg˙u fuq din ilkwistjoni. Dwar liema huma dawk ilpajjiΩi li jappo©©jaw lil Malta u lill-Italja fuq l-imigrazzjoni, ilMinistru Vella jwie©eb li hemm kooperazzjoni wkoll minn Spanja u l-Greçja, li qeg˙din fiΩikament eqreb ta’ din il-problema minn pajjiΩi o˙ra. Madanakollu, xorta wie˙ed ma jistax jikkonkludi ma’ dawn il-pajjiΩi sa fejn se naslu. “Spanja u l-Greçja qeg˙din hemm, però jiddependi x’se jkun mitlub minnhom,” itemm jg˙id ilMinistru Vella.

04 26|04|2015

kullhadd.com

KÓ LOKALI

IMNEDIJA S-SISTEMA L-ÌDIDA TAL-KARDS FIT-TRASPORT PUBBLIKU Il-Malta Public Transport (MPT) nediet uffiçjalment ilkarta l-©dida tat-trasport li qed tissejja˙ tallinja card u li se tibda tintuΩa minn Lulju 2015. Meta l-kard tkun lesta, l-applikanti ji©u mg˙arrfa b’SMS jew e-mail biex ji©bruha mill-kunsill lokali tag˙hom minn Ìunju. Ir-re©istrazzjonijiet g˙allkard il-©dida tat-trasport jift˙u llum n-nollijiet se jibqg˙u l-istess sa Lulju 2015. Din il-kard se tkun personalizzata bir-ritratt u bl-isem talpersuna fuqha u fiha wie˙ed jista’ jΩid il-kreditu fiha façilment mill-internet, bit-telefon jew minn kwalunkwe uffiççju ta’ MaltaPost. “Aktar ma tivvja©©a, aktar tiffranka” Daniel Grech, id-Direttur Kummerçjali tal-MPT, qal li “Meta tuΩa t-tallinja card tieg˙ek tkun qed tgawdi minn nollijiet or˙os milli meta t˙allas direttament fuq il-karozza tal-linja.” Grech qal ukoll li kull darba li persuna titla’ fuq il-karozza tallinja, kulma trid tag˙mel hu li tg˙addi t-tallinja card fejn indikat u n-noll jitnaqqsilha awtomatikament mill-kreditu. Huwa Ωied jg˙id li n-nies se jibbenefikaw awtomatikament minn limitu fuq innefqa tag˙hom ta’ kuljum, kull ©img˙a jew kull xahar. “Ladarba n-nefqa fuq ilvja©©i til˙aq dan il-limitu, ma tibqax t˙allas g˙al aktar vja©©i li tag˙mel matul dik il-©urnata, dik il-©img˙a jew dak ix-xahar skont il-karta tieg˙ek. Aktar ma tivvja©©a, aktar tiffranka,” spjega Grech. “9 minn 10 passi©©ieri g˙adhom jixtru l-biljett tag˙hom minn fuq ilkarozza tal-linja” “Din hija inizjattiva nazzjonali biex jitnaqqas l-ammont ta’ biljetti li jinxtraw ming˙and ix-xufiera,” spjega Julio Tironi, id-Direttur tadDiviΩjoni tat-Trasport ta’ Autobuses de Leon. “Illum, 9

minn 10 passi©©ieri g˙adhom jixtru l-biljett tag˙hom minn fuq il-karozza tal-linja. Fl-istess ˙in ixxufiera jridu jie˙du ˙sieb issigurtà tal-passi©©ieri, jiççekkjaw il-biljetti, jie˙du lflus u jag˙tu l-bqija. Dan kollu waqt li jkun hemm passi©©ieri o˙ra jistennew biex jitilg˙u,” fisser Tironi. L-iΩvanta©©i ta’ din is-sistema huma varji u j˙allu impatt negattiv fl-effiçjenza tas-servizz, itawlu l-˙in talvja©©i, inaqqsu l-puntwalità, u jΩidu l-kon©estjoni tat-traffiku u aktar tni©©is tal-arja. “G˙alhekk, l-g˙an hu li tinbidel is-sistema billi n˙e©©u lill-passi©©ieri jibdew juΩaw it-tallinja card minflok jixtru l-biljett tag˙hom ming˙and ix-xufiera,” afferma Tironi. Din il-kampanja tinkludi wkoll reklami varji b’informazzjoni fil-gazzetti, fuq itteleviΩjoni u r-radju, u fuljett

informattiv, li se jitqassam f’kull dar fil-jiem li ©ejjin. B˙ala parti mill-kampanja, fil-©img˙at li ©ejjin il-MPT se ΩΩur lokalitajiet differenti, biex iwie©bu l-mistoqsijiet tal-pubbliku u jilqg˙u rre©istrazzjonijiet. Aktar informazzjoni dwar il-postijiet fejn se jsiru dawn l-attivitajiet se ji©u ppubblikati fiΩΩmien li ©ej. Kif se jkunu n-nollijiet? It-tfal ta’ bejn l-4 u l-10 snin u dawk li g˙andhom ilKartanzjan u l-Blue Badge j˙allsu noll ridott ta’ 25ç g˙al kull vja©© sa sag˙tejn, inkluΩ meta jibdlu l-karozza. Fl-istess waqt, dawn qatt mhuma se j˙allsu aktar minn 50ç f’©urnata, jew €2 f’©img˙a. Dan kollu jin˙adem b’sistema awtomatika u g˙alhekk m’hemmx bΩonn tixtri biljetti. B’hekk it-tfal u dawn l-

anzjani jistg˙u jimlew il-karti tag˙hom b’€2 fil-©img˙a u jivvja©©aw b’tal-linja bla limitu. L-adulti se jkollhom prezz ridott ta’ 75ç g˙al kull vja©©, sa massimu ta’ sag˙tejn, inkluΩ meta jibdlu l-karozza. Fl-istess ˙in, dawn qatt mhuma se j˙allsu aktar minn €26 f’xahar. L-istudenti li jkollhom it-tallijna card, jekk jil˙qu l-limitu ta’ €21 f’xahar, ma j˙allsux g˙al aktar vja©©i g˙all-bqija ta’ dak ix-xahar. Dawk li huma residenti f’G˙awdex u jivvja©©aw f’G˙awdex biss, ma j˙alsux aktar minn €10 f’xahar. Il-MPT spjegat ukoll li lprezz tal-biljetti li jinxtraw minn fuq il-karozzi tal-linja se jiΩdied minn Lulju 2015. Fil-fatt, l-uniku biljett li se jkun jista’ jinxtara ming˙and ix-xufiera hu ta’ vja©© wie˙ed ta’ sag˙tejn, li se jkun jiswa €2 fis-sajf u €1.50

fix-xitwa matul il-jum, u €3 g˙as-servizz ta’ billejl. Dawn in-nollijiet japplikaw g˙allpassi©©ieri kollha, kemm g˙all-adulti, it-tfal, nies bilKartanzjan u l-bqija. Id-data eΩatta f’Lulju meta se ssir din il-bidla tit˙abbar aktar ‘il quddiem ˙alli jkun assigurat li jkun hemm Ωmien biΩΩejjed g˙an-nies biex jirre©istraw u ji©bru ttallinja card il-©dida tag˙hom. G˙alhekk, l-MPT appellat li kull min juΩa ttrasport pubbliku jirre©istra g˙al tallinja card b’xejn qabel Lulju ˙alli jgawdi minn nollijiet or˙os. Ir-re©istrazzjonijiet se jibqg˙u miftu˙in anke wara Lulju, imma mill-2016 din tibda ssir bi ˙las. Kul˙add huwa m˙e©©e© jirre©istra g˙al tallinja card ming˙ajr ˙las billi jçempel 2122 2000 jew jid˙ol fis-sit www.tallinja.com.

06 26|04|2015

kullhadd.com

KÓ LOKALI

IL-LIÌI TAL-IDENTITÀ TAL-ÌENERU…

LAQGÓA TA’ INFORMAZZJONI FIL-JIEM LI ÌEJJIN GLEN FALZON

waqt li d-Deputat Charlo Bonnici, ukoll millOppoΩizzjoni, jidher li ma kienx preΩenti g˙all-vot. Schembri nnifisha u Joe Debono Grech ivvutaw favur l-imsemmija riΩoluzzjoni.

glen@kullhadd.com

Nhar il-Óamis li g˙adda, ilMinistru g˙ad-Djalogu Soçjali, l-Affarijiet tal-Konsumatur u lLibertajiet Çivili Helena Dalli kienet preΩenti fi Strasburgu biex tindirizza Assemblea Parlamentari tal-Kunsill talEwropa fuq l-identità tal©eneru wara li din kienet mag˙Ωula speçifikament biex tag˙mel proprju hekk mill-47 Stat Membru. Apparti minn hekk, ilgazzetta KullÓadd tista’ tiΩvela li fil-jiem li ©ejjin se jkun hemm laqg˙a ta’ informazzjoni g˙all-persuni transgender dwar il-proçeduri li wie˙ed g˙andu jg˙addi minnhom biex b’hekk ikun jista’ jibdel l-identità tal©eneru tieg˙u hekk kif titlob il-li©i li dda˙˙let ftit taΩ-Ωmien ilu minn dan il-Gvern. Fid-dawl ta’ dan kollu, din il-gazzetta tkellmet malMinistru Dalli nnifisha dwar laffarijiet differenti li se jid˙lu fis-se˙˙ b’din il-li©i kif ukoll x’inhuma l-pjanijiet l-o˙ra talGvern f’dan il-qasam, fost o˙rajn. Óadd ma jitwieled

jag˙Ωel

kif

“Persuni transgender ma setg˙ux jalineaw id-dokumenti mal-identità tal-©eneru tag˙hom u g˙aldaqstant ma setg˙ux jg˙ixu ˙ajjithom ming˙ajr ma jkunu umiljati minn dawk li ma jifhmux li ma kinitx l-g˙aΩla tag˙hom li jitwieldu trans,” enfasizzat ilMinistru Dalli. Apparti minn hekk, ˙afna minn dawn innies isibuha diffiçli jsibu xog˙ol sforz id-diskriminazzjoni min˙abba li l-mod kif jidhru fiΩikament u dak indikat fuq id-dokumenti personali ma jaqblux. Madankollu, il-Ministru Dalli stqarret li issa din is-sitwaz-

X’bidliet qed isiru?

zjoni hija differenti g˙ax kif jidhru fiΩikament se jkun jaqbel mad-dokumenti kollha tag˙hom. Dan g˙andu jwassal biex dawn il-persuni ma jimbarazzawx ru˙hom meta jintalbu xi dokument, tiΩdidilhom il-kunfidenza fihom infushom u jkunu aktar parteçipi fis-soçjetà kemm jekk hu xog˙ol, politika, sports u kwalunkwe qasam ie˙or. “Fuq kollox, li huwa importanti wkoll huwa li qed nitkellmu fuq dawn ir-realtajiet li jittrattaw nies b˙ali u b˙al kul˙add. Óadd ma jag˙Ωel x’jitwieled hekk u g˙alhekk ˙add m’g˙andu jiddiskrimina jew jikkalpesta persuna g˙ax jaraha differenti,” affermat ilMinistru tal-Libertajiet Çivili. Fil-verità, g˙andna nkunu soçjetà li tilqa’ d-diversità u ta˙dem biex kull persuna tkun tista’ til˙aq il-potenzjal massimu kollu tag˙ha.

Vot storiku ie˙or fil-Kunsill tal-Ewropa “Din il-li©i hija wa˙da storika g˙ax ma qg˙adniex nistennew biex il-ma©©or parti tal-pajjiΩi jkunu g˙amlu l-pass. A˙na ridna nindirizzaw il-pre©udizzji u n-nuqqas ta’ g˙arfien dwar ir-realtajiet ta’ persuni trans, intersesswali u gender queer, anke jekk g˙ad hawn ˙afna pajjiΩi li m’g˙amlux dan ilpass,” sostniet il-Ministru Dalli. Tant hu hekk, li issa ˙afna pajjiΩi qed jitolbu parir ta’ kif huma jistg˙u jag˙mlu l-istess. Ta’ min ukoll isemmi li dan lvot kien jirrigwarda rapport u riΩoluzzjoni mressqa midDeputata Laburista Deborah Schembri li wkoll tfa˙˙ret g˙ax-xog˙ol tag˙ha minn diversi g˙aqdiet nongovernattivi lokalment. Il-Kunsill talEwropa issa qed i˙e©©e© lillIstati membri l-o˙ra biex i˙arsu lejn din il-le©iΩlazzjoni

ta’ Malta li tag˙ti d-dinjità u rrispett li g˙andu jkollha kull persuna, twieldet kif twieldet, ming˙ajr l-ebda tip jew forma ta’ diskriminazzjoni. OppoΩizzjoni gallarija Il-Malta Gay Rights Movement (MGRM) u l-Fondazzjoni Aditus laqg˙u b’sodisfazzjon ilpoΩizzjoni tal-Kunsill talEwropa li adotta riΩoluzzjoni dwar id-drittijiet umani ta’ persuni transgender . IΩ-Ωew© g˙aqdiet fa˙˙ru x-xog˙ol tadDeputat Parlamentari Deborah Schembri li kienet il-kelliema ewlenija tal-Kumitat dwar lUgwaljanza u kontra dDiskriminazzjoni g˙ax-xog˙ol li g˙amlet biex tqajjem kuxjenza dwar persuni trans. Mill-banda l-o˙ra huma qalu li jinsabu diΩappuntati g˙allfatt li d-Deputat Beppe Fenech Adami, mill-OppoΩizzjoni, ivvota kontra r-riΩoluzzjoni, fil-

Qed isir xog˙ol ma’ Identity Malta fir-rigward tal-karta talidentità u l-passaport fejn lindividwu se jinbidlulu l-formoli u g˙alhekk issa se jkun possibbli li wie˙ed jag˙Ωel li flok ‘M’ jew ‘F’ ikollu ‘X’ biex ma jkunx identifikat b˙ala maskil jew femminil. Din ilpossibbiltà se tidda˙˙al missena d-die˙la. Apparti minn hekk, qed isir xog˙ol ukoll biex il-baΩi ta’ data çentrali tal-Gvern tkun tirrifletti l-persuni skont kif jidentifikaw, ming˙ajr referenza g˙all-passat tag˙hom f’kaΩ li jkunu bidlu l-©eneru skont ilproçedura stipulata. Ukoll, min-na˙a tieg˙u, il-Ministeru tas-Sa˙˙a qed ja˙dem biex iwaqqaf tim ta’ persuni li jkun speçjalizzat fuq kwistjonijiet li jirrigwardaw il-©eneru biex jibdew jing˙ataw servizzi kkoordinati f’dan is-sens anke minn pajjiΩna. X’inhu l-pass li jmiss? Minkejja dawn l-avvanzi kbar li g˙amel dan il-Gvern permezz ta’ din il-li©i mhuwiex se jieqaf hawn. Dan g˙ax, b˙alissa, il-Gvern qed ja˙dem fuq strate©ija s˙i˙a dwar id-drittijiet tal-bniedem li tinkludi Kummissjoni g˙ad-Drittijiet Umani u Direttorat li jindirizza l-koeΩjoni soçjali. “Apparti minn hekk, g˙addejjin ukoll fuq xog˙ol fil-qasam tal-vjolenza kontra n-nisa, dalwaqt se jkun hemm abbozz tal-li©i g˙all-koabitazzjoni fost ˙afna affarijiet o˙ra,” sostniet b’determinazzjoni l-Ministru Dalli.

LEJN IKEL BNIN FL-ISKEJJEL

NEGOZJI GÓALL-CCF

Is-Segretarju Parlamentari Chris Fearne qal li nofs it-tfal Maltin jie˙du ˙elu u/jew xorb biz-zokkor kuljum filwaqt li 15% biss huma dawk li jieklu frott u ˙axix. Huwa qal dan ilbiera˙ waqt it-tnedija tal- lunchbox campaign, inizjattiva li qed tittella’ b’kollaborazzjoni bejn isSegretarjat Parlamentari g˙asSa˙˙a u l-Ministeru talEdukazzjoni u x-Xog˙ol, fl-

Waqt konferenza tal-a˙barijiet fil-Palazz ta’ Sant’Anton nhar ilÌimg˙a ©iet varata Community Day b’risq il-Malta Community Chest Fund. Din l-attività qed titnieda g˙all-ewwel darba fil˙wienet u n-negozji kollha f’Malta u f’G˙awdex. Din l-attività tikkonsisti f’sostenn mill-˙wienet Maltin li g˙al jum wie˙ed biss se jag˙tu perssenta©© mill-bejg˙ tag˙hom lillMalta Community Chest Fund. Il-persenta©© se jkun skont lg˙aΩla tal-imprenditur sabiex kul˙add jit˙alla fil-libertà tieg˙u li jag˙ti kemm jista’. Il-President ta’ Malta Marie-Louise Coleiro Preca spjegat kif ilflus li jin©abru minn din l-attività se jmorru g˙all-bΩonnijiet ta’ dawk li qed ji©u bΩonn l-g˙ajnuna f’kimoterapija speçjalizzata u mediçini speçjalizzati mill-MCCF, b’hekk ikun assigurat li l-Maltin u l-G˙awdxin li qed ji©©ieldu l-marda tal-kançer u mard kroniku sever, isibu l-g˙ajnuna kollha li g˙andhom bΩonn. L-attività se ssir nhar is-Sibt 2 ta’ Mejju, u l-pubbliku huwa m˙e©©e© jo˙ro© jixtri dakinhar. Min jixtieq jie˙u sehem jista’ jibg˙at b’email lil communityday.opr@gov.mt jew içempel 2122 6226.

Iskola Primarja tas-Si©©iewi. Permezz ta’ din l-inizjattiva listudenti tal-iskejjel primarji qeg˙din jing˙ataw ktejjeb b’diversi riçetti appetituΩi u nutrittivi li t-tfal jistg˙u jippreparaw flimkien mal-©enituri tag˙hom g˙al-lunch tal-iskola. “Dak li nieklu jag˙milna dak li a˙na. G˙andna ˙afna tfal li huma obeΩi, l-abbitudnijiet flikel ta’ meta tkun g˙adek Ωg˙ir jibqg˙u mieg˙ek ˙ajtek

kollha. G˙alhekk huwa importanti li sa minn età Ωg˙ira nrawmu fittfal tag˙na abitudnijiet tajbin fl-ikel,” qal Fearne. Waqt din l-attività, it-tfal flimkien mal-g˙alliema u l©enituri tag˙hom, sajru kuskus kollu ˙axix ikkulurit. Xi ˙axix uΩat f’dan il-kuskus, b˙allbasal u xi ˙xejjex aromatiçi, ittie˙du mill-©nien li hemm mal-iskola stess.

LOKALI KÓ

26|04|2015 07

kullhadd.com

IR-RIFORMA TAL-EKOKONTRIBUZZJONI…

L-EBDA TILWIMA BEJN IL-MINISTERU TAL-AMBJENT U L-KORPI KOSTITWITI GLEN FALZON

minn mowbajls sa settijiet tatteleviΩijoni u fridges.

glen@kullhadd.com G˙all-kontra ta’ dak li kien irrapportat f’diversi portals lokali, il-gazzetta KullÓadd tista’ tikkonferma li ma kien hemm l-ebda tilwima bejn ilMinistru tal-Ambjent, lIΩvilupp Sostenibbli u t-Tibdil tal-Klima Leo Brincat u lGeneral Retailers and Traders Union (GRTU) dwar ittne˙˙ija tal-ekokontribuzzjoni. Dan ikkonfermah il-Ministru Brincat stess meta mistoqsi minn din il-gazzetta dwar kemm dawn l-allegazzjonijiet kienu minnhom. Il-Ministru mhux biss ça˙adhom g˙alkollox iΩda afferma l-fatt li hu dejjem lest biex jiddiskuti ma’ kull entità. Ta’ min wie˙ed jirrimarka li l-laqg˙at kemm mal-GTRU kif ukoll mal-Kamra tal-Kummerç, l-IntrapriΩa u l-Industrija se˙˙ew separatament fl-istess ©urnata l-©img˙a li g˙addiet. Fil-fatt, kien proprju dakinhar li l-Ministru Brincat nieda proçess ta’ konsultazzjoni, inkluΩa dik pubblika, li se tibqa’ sejra sa nhar il-Ìimg˙a 8 ta’ Mejju. Weg˙diet li qed jitwettqu Wara li tqajmu diversi mistoqsijiet, dawn il-korpi kostitwiti sostnew li huma se jressqu lproposti konkreti u formali wara li jkunu kkonsultaw malmembri kollha tag˙hom kif

Talbiet li kienu jaqg˙u fuq widnejn torox

ukoll mal-operaturi tal-iskemi tag˙hom fosthom il-Green MT u l-Greenpark. Fid-dawl ta’ dan kollu, il-Ministru talAmbjent, l-IΩvilupp Sostenibbli u t-Tibdil tal-Klima enfassizza l-fatt li l-Gvern, tant kemm huwa kommess li jisma’ u jiΩen il-fehmiet ta’ kul˙add, se jikkonsulta wkoll mal-MCESD u entitajiet pubbliçi permezz tal-Meusac. Dan kollu qed isir bl-g˙an li jintla˙qu Ω-Ωew© g˙anijiet prinçipali hekk kif im˙abbra

fl-a˙˙ar ba©it tal-Gvern. Dawn il-weg˙diet jinkludu t-tne˙˙ija tal-ekokontribuzzjoni, li bdiet titwettaq, u l-weg˙da l-o˙ra li ji©i Ωgurat li n-nies fin-negozju jirregolarizzaw il-poΩizzjoni tag˙hom dwar l-obbligi li g˙andhom dwar wa˙da milliskemi approvati g˙all-˙arsien tal-li©ijiet ambjentali li jirregolaw il-©bir tal-iskart, mag˙rufa b˙ala WEEE, biex b’hekk pajjiΩna jkun jista’ jasal g˙attne˙˙ija totali tal-ekokontribuzzjoni.

Apparti minn hekk, minkejja li pajjiΩna issa ilu membru talUnjoni Ewropea aktar minn g˙axar snin, id-Direttiva talWEEE qatt ma t˙addmet kif kellha tit˙addem f’pajjiΩna, g˙ax ˙afna qisuha b˙ala taxxa doppja b’Ωieda mal-ekokontribuzzjoni nnifisha. Dan jispjega d-deçiΩjoni strate©ika talGvern biex l-ewwel faΩi tarriforma twassal g˙at-tne˙˙ija tal-ekokontribuzzjoni minn fuq l-apparat elettroniku u apparat li ja˙dem bl-elettriku

IT-TFAL JUÛAW IT-TABLET IKTAR MILL-KOMPJUTER U L-LAPTOP St˙arri© ippubblikat millAwtorità Maltija g˙allKomunikazzjoni (MCA) juri li t-tablets huma l-iktar g˙odda popolari mat-tfal u ladoloxxenti biex jaççessaw linternet. L-ist˙arri© sar ma’ studenti bejn Year 4 u 6 fl-iskejjel primarji u dawk bejn Form 1 u 4 fl-iskejjel sekondarji. List˙arri©, li sar flimkien mal©enituri tal-istudenti, kellu lg˙an li jevalwa l-aççess, luΩu, l-intensità, u l-perçezzjonijiet tal-internet, inkluΩ riskji li jistg˙u jkunu assoçjati mieg˙u. Ir-risposti tal-©enituri ©ew ukoll evalwati b’rabta malperçezzjoni li g˙andhom taluΩu tal-internet biex jitqabblu ma’ dawk ta’ wliedhom. Dan l-ist˙arri©, li fih ipparteçipaw 1324 sett ta’ studenti u l-©enituri tag˙hom, sab li 99.4% talparteçipanti kellhom aççess g˙all-internet, b’iktar minn 97% minnhom li jkollhom dan l-aççess mid-dar. Ammont inqas, 59, jag˙mlu uΩu mill-internet kuljum. It- tablet wera li huwa liktar g˙odda popolari g˙allaççess tal-internet, b’64.2%. 63.3% juΩaw il- laptop , fil-

waqt li 62.6% juΩaw il-kompjuter. Il-mowbajl huwa uΩat g˙all-aççess g˙all-internet minn 58.9%, filwaqt li l-game console huwa uΩat minn 24.2%. Filwaqt li l-log˙ob u l-filamti jibqg˙u l-iktar attivitajiet popolari g˙all-istudenti fuq linternet, l-importanza akkademika tal-internet qed tiΩdied, b’iktar studenti jirrappurtaw li juΩaw l-internet g˙ax-xog˙ol tal-iskola iktar kemm jikbru fiΩ-Ωmien. F’dawk li huma siti soçjali, kwaΩi n-nofs tat-tfal ta’ bejn 8 u 12-il sena ammettew li gidbu fuq l-età tag˙hom biex ikunu jistg˙u jift˙u profil fuq Facebook. Dan peress li s-sit imsemmi ma jippermettix lil tfal ta’ ta˙t it-13-il sena biex jag˙mlu uΩu minnu. Is-Segretarju Parlamentari g˙all-Kompetittività u tTkabbir Ekonomiku Josè Herrera qal li dawn ir-riΩultati juru li l-inizjattivi li jindirizzaw l-o©©ettivi ta’ Digital Malta qed i˙allu l-frott. “Dawn ir-riΩultati jippreΩentaw stampa çara ta’ fejn hemm bΩonn iktar azzjoni biex Malta verament issir pajjiΩ di©itali,” sostna Dr Herrera.

Minkejja dan il-progress evidenti, it-triq biex jibda lproçess g˙at-tne˙˙ija ta’ din it-taxxa ilha ©ejja minn Ωmien gvernijiet Nazzjonalisti s-snin, iΩda l-proposti tag˙hom qatt ma ng˙ataw widen. Il-Ministru Brincat tenna li, kemm il-Gvern, kif ukoll ilkomunità kummerçjali, ˙assew il-˙tie©a ta’ riforma flekokontribuzzjoni g˙ax ittnejn huma favur miΩuri li jo˙olqu bilanç fis-suq kif ukoll favur inizjattivi li jinçentivaw u jippremjaw lil dawk il-konsumaturi u l-intrapriΩi li jridu ja˙dmu bil-galbu u f’qafas legali u jikkastigaw lil dawk li ma jridux jag˙mlu hekk; xi ˙a©a li ma kinitx qed ti©ri bittaxxa tal-ekokontribuzzjoni li kienet qed to˙loq Ωbilanç. Billi dan huwa Gvern li jwettaq dak li jwieg˙ed, wara din is-sena jkunu tne˙˙ew ˙afna prodotti WEEE mill-iskema talekokontribuzzjoni u dan bliskop li s-sena d-die˙la tkun tista’ tibda t-tieni parti tarriforma, ji©ifieri dik li titwessa’ g˙al prodotti o˙ra. Il-Gvern huwa kommess li b˙alma qed ji©ri fl-ewwel faΩi, it-tieni faΩi se tkun ukoll su©©etta g˙al diskussjoni ma’ dawk kollha interessati f’dan ilqasam.

08 26|04|2015

kullhadd.com

KÓ LOKALI

198 MILJUN KAÛ TA’ MALARJA U 584,000 VITTMA Matul is-sena 2013 kienu rrappurtati madwar 198 miljun kaΩ ta’ malarja madwar id-dinja u minnhom ˙allew 584,000 vittma. Fi kliem ie˙or, 90% ta’ dawn l-imwiet se˙˙ew l-aktar fil-pajjiΩi tal-Afrika ta’ ta˙t isSa˙ara fejn, bejn wie˙ed u ie˙or, qed imutu tifel jew tifla kull minuta tal-©urnata. Dan fakkruh l-Ambaxxaturi Ûg˙aΩag˙ ONE meta lbiera˙ fi Brussell ©iet organizzata attività mmirata lejn il-pubbliku biex titqajjem aktar kuxjenza dwar din il-marda qerrieda u biex sal-2030 ma tkun irrappurtata lebda mewta o˙ra madwar iddinja.

biex jag˙mel il-parti tieg˙u f’din il-kawΩa ©usta u liç-çittadini kollha tal-Ewropa biex ikomplu ji©ru u jappellaw lirrappreΩentanti tag˙hom flEwropa biex din il-mira tintla˙aq. L-Ambaxxaturi Ûg˙aΩag˙ ONE

X’inhi l-malarja? Il-malarja hija marda perikoluΩa ˙afna kkawΩata minn parassiti u tittraΩmetti ru˙ha fil-©isem tal-bniedem permezz ta’ gidma ta’ nemusa, bl-isem ta’ Anopheles, li tkun infettata blistess marda. Madankollu, kien hemm Ωieda sostanzjali biex riΩorsi biex ji©©ieldu din il-marda, fosthom il-Global Fund li apparti l-malarja, ti©©ieled ukoll mard ie˙or b˙alma huwa l-AIDS u ttuberkoloΩi. Dawn ir-riΩorsi ˙allew impatt poΩittiv ˙afna

tant li mis-sena 2000 ’l hawn limwiet bil-malarja tnaqqsu binnofs. “Nofs il-popolazzjoni taddinja tg˙ix f’Ωoni fejn hemm riskju tal-malarja” Alexia Georgakopoulos, Ambaxxatriçi Ûag˙Ωug˙a sostniet li l-g˙an prinçipali huwa li

tin˙oloq kuxjenza dwar ilmalarja u billi direttament tinvolvi l-pubbliku f’din il-©lieda biex din il-marda tkun prevvista. “Nofs il-popolazzjoni tad-dinja g˙adha tg˙ix f’Ωoni fejn hemm riskju kbir tat-traΩmissjoni talmalarja, u din il-marda tikkawΩa l-og˙la rata ta’ mwiet fi tfal ta˙t il-˙ames snin,” fissret

Georgakapoulos. Din l-ambaxxatriçi fissret kif il-mexxejja Ewropej g˙andhom opportunità biex jikkommettu ru˙hom biex dawn l-imwiet jieqfu g˙alkollox, biex il-faqar ikun ineΩistenti fid-dinja kif ukoll biex jinqered mard ie˙or b˙at-tuberkoloΩi u l-AIDS, dan kollu sas-sena 2030. G˙alhekk ˙e©©et lil kul˙add

Il-pro©ett Ambaxxaturi Ûg˙aΩag˙ ONE huwa inizjattiva li t˙e©©e© aktar minn 250 attivisti Ωg˙aΩag˙ minn madwar l-Ewropa biex jag˙tu sehemhom fil-©lieda kontra lfaqar eççessiv u dan billi jinvolvu ru˙hom f’diversi kampanji kemm lokali, nazzjonali kif ukoll fuq l-internet. L-ewwel programm ta’ dan it-tip kien imniedi s-sena l-o˙ra, u f’din issena qed jinsab f’diversi pajjiΩi Ewropej fosthom il-Bel©ju, Franza, il-Gran Brittanja, lOlanda, il-Ìermanja, l-Irlanda, kif ukoll l-Italja. Apparti li ti©©ieled diversi mard, il-ONE taspira li to˙loq kuxjenza wkoll biex jiΩdiedu linvestimenti fl-agrikultura u nnutrizzjoni kif ukoll qed tappella biex ikun hemm aktar trasparenza fil-programmi mmirati biex jeliminaw il-faqar minn fuq wiçç id-dinja.

“GRAZZI TAX-XOGÓOL U D-DINJITÀ”

Is-Segretarju Parlamentari g˙as-Sa˙˙a, Chris Fearne rringrazzja lill-˙addiema kollha li b’xi mod jew ie˙or ˙admu biex il-katavri tal-immigranti jkunu jistg˙u jing˙ataw difna dinjituΩa. Fearne Ωar lill-˙addiema fil-kamra mortwarja u t-taqsima talpatolo©ija li, fi ftit ©ranet, wettqu l-awtopsji u ˙adu kampjuni tadDNA ta’ kull katavru biex tkun tista’ ssir identifikazzjoni talkatavri. Is-Segretarju Parlamentari qal li mal-wasla tag˙hom f’pajjiΩna lkatavri ttie˙du fil-kamra mortwarja. Hawnhekk ittie˙du ritratti talkatavri biex tkun tista’ ssir l-identifikazzjoni, ittie˙du kampjuni g˙ad-DNA u saret ukoll awtopsja. Wara dan il-proçess li sar f’qasir Ωmien u bir-riΩorsi ta’ pajjiΩna li huma limitati, il-katavri setg˙u jindifnu kif fil-fatt sar. “Kienet tra©edja li xxukkjatna minn ˙afna fronti. B˙ala pajjiΩ urejna li qeg˙din minn ta’ quddiem kemm biex nag˙tu g˙ajnuna umanitarja kif dejjem g˙amilna, iΩda anke biex insemmg˙u le˙innha, biex tra©edji b˙al dawn ma jer©g˙ux ise˙˙u. Is-soçjetà kollha ng˙aqdet u l-ammonti ta’ fjuri li rajna f’dawn il-postijiet fla˙˙ar jiem kien xhieda tal-qlubija tal-Maltin. Imma fuq kollox fuq quddiem nett ikun hemm ˙addiema b˙al dawn li g˙andna madwarna li bix-xog˙ol tag˙hom minn wara l-kwinti kienu strumentali biex anke fi kriΩi kollox jibqa’ miexi sew,” qal Fearne. Is-Segretarju Parlamentari rringrazzja wkoll lill-Armata, il˙addiema tal-Emer©enza, fost o˙rajn, tax-xog˙ol li jwettqu f’çirkostanzi xejn pjaçevoli.

lokali kÓ

26|04|2015 09

kullhadd.com

il-pn falla l-miri tiegÓu Ir- recording esklussiv millqalba tal-Partit Nazzjonalista mxandar minn One News filbidu tal-kampanja elettorali wera kif il-Partit Nazzjonalista ma ried jitlef l-ebda wa˙da mill-ma©©oranzi li kellu, filwaqt li l-mira kienet li l-Partit Laburista ma jΩidx ma©©oranzi. Fil-verità, però, se˙˙ bil-kontra u g˙alhekk Simon Busuttil u Chris Said fallew ukoll dik li ddeskrivew b˙ala t-tieni l-ikbar mira. Dan g˙ax l-ewwel mira dejjem kienet ir-reb˙a filpersenta©© tal-voti, g˙an li ma ntla˙aqx. Naqqas fl-appo©© Il-Partit Nazzjonalista ried li flelezzjonijiet tal-kunsilli lokali tal-11 ta’ April jirba˙ erba’ lokalitajiet ©odda ming˙ajr ma jitlef il-ma©©oranzi li kellu di©à. Jikkonferma dan ir-recording li xxandar minn One News, li fih is-Segretarju Ìenerali talPartit Nazzjonalista, Chris Said,

jinstema jikkomunika listrate©ija tal-Partit

Nazzjonalista lill-uffiçjali tieg˙u f’laqg˙a interna g˙all-persuni

fdati mit-tmexxija tal-Partit. F’din l-okkaΩjoni, Said sostna li, b˙ala minimu, il-Partit Nazzjonalista jrid iΩomm ilma©©oranzi li g˙andu di©à u, jekk jista’ jkun, jikseb o˙rajn f’San Pawl, il-Qala, ix-Xag˙ra u Óal Safi. B’hekk, id-diskors ta’ Chris Said innifsu juri li, fuq dan illat, il-Partit Nazzjonalista falla l-miri tieg˙u. Dan g˙ax, filwaqt li reba˙ San Pawl il-Ba˙ar b’sitt voti biss, il-PN re©a’ tilef ilQala, ix-Xag˙ra u Óal Safi. F’dawn it-tliet lokalitajiet, mhux talli l-Partit Nazzjonalista naqas milli jikseb il-ma©©oranza, iΩda l-Partit Laburista kompla jsa˙˙a˙ l-appo©© tieg˙u. Iktar minn hekk, il-Partit Nazzjonalista tilef il-Munxar, li g˙all-ewwel darba g˙andu tmexxija Laburista, filwaqt li lPartit Laburista ˙a wkoll ilmaggoranza fil-Furjana, xi ˙a©a li ma kellux sa qabel lelezzjoni tal-11 ta’ April. Barra minn hekk, kien g˙al ftit voti li l-Partit Nazzjonalista

ma tilifx ukoll in-Nadur, post meqjus b˙ala fortizza Nazzjonalista. L-aktar ˙a©a importanti Kif semmejna qabel, g˙al Chris Said kien hemm ukoll kejl iktar importanti, dak talpersenta©©i Fil-fatt, din kienet l-ikbar mira li kellu l-Partit Nazzjonalista. Matul il-laqg˙a, Said fakkar lill-uffiçjali preΩenti li meta jo˙ro© ir-riΩultat elettorali tal-kunsilli lokali, lewwel ˙a©a li j˙arsu lejh innies u min josserva l-elezzjonijiet huwa kemm ©abu persenta©©i l-partiti. “Mela dik l-iktar xi ˙a©a importanti,” sostna Said. G˙aldaqstant, skont il-kejl tal-istess Said, ir-riΩultat talkunsilli lokali mhux biss kienu suççess g˙all-Partit Laburista, iΩda wrew wkoll li l-appo©© g˙all-Partit Nazzjonalista ma ççaqlaq xejn minn dak tal-elezzjoni ©enerali tal-2013 u lParlament Ewropew.

il-prezz tal-fjuWil maDWar l-eWropa jkompli jogÓla Statistika ma˙ru©a millKummisjoni Ewropea tindika li g˙al darb’o˙ra din il-©img˙a kien hemm Ωieda fil-prezz talpetrol u d-diΩil madwar ilpajjiΩi tal-Unjoni Ewropea. Dan filwaqt li f’Malta l-prezzijiet baqg˙u stabbli. B˙ala medja madwar l-Unjoni kien hemm Ωieda ta’ 2 çenteΩmi kemm filprezz tal-petrol kif ukoll f'dak tad-diΩil. L-istatistika tal-Kummisjoni tindika li minn nofs Jannar sallum kien hemm Ωieda ta’ 16ç fil-petrol u 11ç fid-diΩil flUnjoni Ewropea. Fl-istess perjodu f’Malta il-prezz tal-petrol naqas b’7ç u dak tad-diΩil naqas b’9ç. Kien biss f’Malta li kien hemm tnaqqis fil-prezz tal-fjuwil. L-og˙la Ωieda filprezz tal-petrol kienet 22ç flIΩvezja mentri l-aktar pajjiΩ li g˙olla l-prezz tad-diΩil kien ir-

Renju Unit b’Ωieda ta’ 16ç. Skont il-Kummissjoni Ewropea hemm 12-il pajjiΩ bi prezz tal-petrol og˙la minn Malta. Il-prezz f’Malta huwa or˙os minn dak im˙allas minn 346 miljun Ewropew, jew tnejn minn kull tliet Ewropew. IddiΩil huwa or˙os minn 8 pajjiΩi b’popolazzjoni ta’ 170 miljun, jew wie˙ed minn kull tlett Ewropew. Il-prezz medju talpetrol fl-Unjoni Ewropea jla˙˙aq €1.45, jew 10ç og˙la minn Malta, mentri d-diΩil huwa €1.29, jew 3ç og˙la. Log˙la prezz tal-petrol huwa €1.62 fl-Olanda, jew 27ç og˙la minn Malta, mentri l-og˙la prezz tad-diΩil huwa €1.66 firRenju Unit, jew 40ç og˙la. Filwaqt li l-Gvern preΩenti ra˙˙as il-prezzijiet tal-fjuwil b’aktar mir-ro˙s medju flUnjoni Ewropea f’dawn l-a˙˙ar

sentejn, dak ta’ qabel kien impona Ωieda kwaΩi d-doppju ta’ dik fl-Ewropa. Ta’ min ifakkar li l-Kap tal-

OppoΩizzjoni kemm-il darba fla˙˙ar ©img˙at sejja˙ g˙al ritorn g˙all-politika ener©etika talGvern preçedenti. Minkejja l-

ostakli kollha tal-OppoΩizzjoni, din l-amministrazzjoni tibqa’ kommessa li tnaqqas il-piΩijiet fuq il-familji tag˙na.

“B’sempliÇi verifika, l-faa kienet tingÓata l-informazzjoni korretta” Fi stqarrija ma˙ru©a lbiera˙, il-Gvern spjega li ilu li beda lproçess li jirran©a Villa Guardamangia, f’Tal-Pietà fejn, g˙al Ωminijiet, g˙exet irRe©ina EliΩabetta II. Fil-fatt, di©à saru surveys fuq il-proprjetà u saru anke stimi ta’ kemm tiswa biex din il-propjetà ti©i restawrata. Din l-istqarrija saret b’reazzjoni g˙al konferenza li saret minn Flimkien g˙al Ambjent A˙jar (FAA) li wriet l-apprezzament tag˙ha g˙all-fatt li erba’ proprjetajiet tal-Gvern fil-Marfa, l-Im©arr, l-Imtarfa u l-Mosta, li jinsabu fi stat mwieg˙er, se jkunu restawrati mis-settur privat. Barra minn hekk, l-FAA esprimiet l-approvazzjoni tag˙ha lejn skema li ©iet

imnedija g˙all-kunsilli lokali biex jipproponi pro©etti g˙arrestawr ta’ bini u monumenti ta’ valur storiku u artistiku filkonfini tag˙hom. Wirt storiku Madankollu, fl-istess konferenza stampa, l-FAA sostniet li dawn l-iskemi ma jinkludux proprjetajiet li qeg˙din f’idejn sidien privati, b˙al Villa Guardamangia. IlGvern, però, fir-reazzjoni tieg˙u, ©ibed l-attenzjoni g˙all-fatt li din hija proprjetà privata u l-Gvern m’g˙andu lebda titolu fuqha. Dan qieg˙ed jo˙loq kumplikazzjonijiet legali anke mas-sidien. Il-Gvern anke beda proçess

ta’ esproprjazzjoni biex din ilvilla ti©i proprjetà tal-Gvern bil-kumpens kollu li hu xieraq. Dan min˙abba li l-Gvern jemmen li din il-proprjetà hija

wirt storiku g˙al pajjiΩna. “Hija ˙asra li çertu dettalji li ntqalu fil-konferenza stampa tal-lum taw x’jifhmu li lGvern mhux jag˙mel xejn

g˙ax, b’sempliçi verifika, lFAA kienet ting˙ata l-informazzjoni korretta dwar Villa Guardamangia,” temmet tg˙id l-istqarrija tal-Gvern.

10 26|04|2015

kullhadd.com

KÓ opInjonI

TiVi AwArds MINN

SALVU

CANALE

Kieku tafu kif gerfixt mo˙˙i! Is-Sibt kont qieg˙ed inwettaq l-impenji tas-soltu u waqt li kont g˙addej bejn qadja u o˙ra rçivejt telefonata ming˙and ˙abib tieg˙i fejn dan qalli li l-Labour reba˙ ilkunsilli. Ta’ ©entlom li jien irringrazzjajtu tal-informazzjoni u weg˙edtu li kif nasal id-dar insegwi x’inhu ji©ri minn fuq it-televiΩjoni. Ftit sig˙at wara hekk g˙amilt. Kif xg˙elt it-TV qlibtu fuq TVM u hemm inzertajt lil Clyde Puli jitkellem. Minn kliemu aktar kien qisu qieg˙ed jag˙mel xi omelija minn dawk li ma jispiççaw qatt kif kien jag˙mel Dun Salv fil-quddies tal-˙dax, milli jitkellem fuq ir-riΩultat. Ma kellix paçenzja u dawwartu fuq in-Net u hemm rajt lil Simon mg˙annaq mal-kotra, b’Toni Bezzina m˙axken mieg˙u b’gelgul g˙araq nieΩel mieg˙u (nisperaw li g˙amel odorono) u biΩ-Ωew© kapijiet ˙dejh. Ilkoll jg˙ajtu li reb˙u u b’da˙ka fuq wiççhom minn na˙a s’o˙ra. Mal-ewwel ftakart fit-telefonata li g˙amilli sie˙bi u kont ser naqbad infittex ilmowbajl biex inçempillu u nag˙tih ˙asla kif tmiss il-li©i talli rnexxielu jitmejjel bija. IΩda qabel xejn g˙edt li a˙jar indawwarlu fuq il-One minflok na˙li telefonata! Hemm rajt lil Jonathan Attard wiççu mixg˙ul aktar minn flood light talgrawnd ta’ Ta’ Qali u fil-parti ta’ isfel tal-iskrin miktub li l-PL

il-Kbir u l-bastimenti li jid˙lu fih. Programm b’riçerka tajba li jwassal tag˙rif bis-sens u utli lit-telespettaturi. M’g˙andniex xi ng˙idu, ikomplu jtejbuh ilfilmati interessanti u n-narrazzjoni ta’ le˙en vera tajjeb. Kellu bΩonn li kull programm li jsir u naraw ikollu ingredjenti tajbin daqs dan. Naraw x’nieklu

reba˙ dawn l-elezzjonijiet b’54% tal-voti. Er©ajt dawwartu fuq in-Net u er©ajt rajt lil Simon mg˙affe© mal-kotra u jg˙id prosit lin-nies. Ftit wara l-Prim g˙amel konferenza tal-a˙barijiet u informa li l-PL reba˙ dawn l-elezzjonijiet b’54% tal-voti. Isegwu din la˙bar kien hemm is-siti kollha tal-internet. Programm ie˙or bis-sens Na˙seb issa indunajtu mill-kitbiet li ili g˙addej bihom li jien wie˙ed li nippreferi dokumantarju bis-sens daqs l-aqwa film

ta’ Hollywood u tafu wkoll li jdejquni l-wannabes fuq it-TiVi li ming˙alihom jifhmu f’kollox iΩda fil-verità ma’ jifhmu assolutament f’xejn. Mhux façli li taqbad u tag˙mel programm bis-sens g˙ax g˙al dan trid riçerka tajba, imbag˙ad filmati sbie˙, munta©© tajjeb u preΩentatur kapaçi; jekk le, narratur b’le˙en sottili. Ftit ilu, fuq l-istazzjon nazzjonali, beda programm blisem Harbour Life, li kien jixxandar ftit snin ilu u kont nie˙u gost insegwih. Dan ilprogramm b’forma ta’ dokumentarju jitratta l-˙ajja tal-Port

Jackie issa saret wiçç komuni fuq l-istazzjonijiet. G˙adni niftakarha tag˙mel id-dokumemtarju dwar il-Óelsien u rRepubblika. Issa minn din liskeda bdiet bi programm ©did u, fil-fehma tieg˙i, innovattiv dwar l-ikel li a˙na nieklu. Issu©©ett biss huwa wkoll interessanti u Jackie taf tippreΩenta wkoll. Nixtieq kieku jidhru aktar filmati milli ˙afna ritratti u illustrazzjonijiet. Programm li jkun entertaining u li tie˙u gost tarah m’g˙andux ikollu su©ett tajjeb biss iΩda li jkun tajjeb millbidu sal-a˙˙ar. Tag˙na t-tfal X’hawn isba˙ mis-sempliçità tat-tfal? Xejn, u dan ma jinbidel qatt jg˙addi kemm jg˙addi ΩΩmien. G˙alhekk il-programm Esperti huwa sabi˙ g˙ax fih ilkarattru u s-sempliçità li jafu joffru biss it-tfal. Irrilevanti xi jg˙idu jew x’ji©u mistoqsijin. G˙al-lum daqshekk. Is-sliem u l-paçi lil kul˙add.

KTIEB MIFTUÓ

Patri Mario Attard

Ir-rebbieg˙a! Temp xemxi. Ûiffa kemxejn friska. Sema ik˙al nir. Arja safja. Il-jiem li jibdew jitwalu bid-dawl sabi˙ tax-xemx Maltija. X’jonqosni nag˙mel? Mhux li nqatta’ xi jum sabi˙ fil-kampanja! G˙al min g˙andu x-xorti li din il-biçça xog˙ol iwettaqha, jag˙mel sewwa jekk jag˙milha! M’hemmx isba˙ milli tkun f’kuntatt kontinwu mal-˙olqien. Sabi˙ wisq! Mela xi Ωmien ilu kont qieg˙ed nit˙addet ma soru fuq din il-biçça xog˙ol. G˙edtilha: “Sor! Kemm nixtieq immur nimxi ©urnata s˙i˙a filkampanja! U hemm, f’dak ilkwiet, nintefa’ fl-isba˙ riflessjoni.” Is-soru tbissmet u qaltli: “Mela se tag˙mel b˙al San Fran©isk!” “Mela jien mhux Fran©iskan?” we©ibtha s˙un s˙un. “Ma ti˙ux ktieb mieg˙ek ˙a jkollok x’taqra?” Hawnhekk qalbi ng˙afset! Is-soru daqqitli korda mhux f’lokha! Dort lejha u bil-kalma we©ibtha: “Sor! G˙andi ktieb b˙al dak tannatura miktub quddiemi! Xi bΩonn g˙andi li nie˙u ktieb biex noqg˙od naqra!” Is-soru, b’le˙en ta’ wa˙da li ©iet f’sensiha, we©bitni: “Kos hux! Veru!” U issuktat: “U kemm hemm sabi˙ hux fir-raba’! Tisma’ dawk l-g˙asafar jg˙annu fisskiet.” Tbissimt! G˙ax is-soru, fla˙˙ar, ˙aditu l-punt tieg˙i, ilPatri! Mhux g˙ax hu l-punt tieg˙i tafux! Imma g˙ax li tkun kwiet u kwieta fil-kampanja huwa tant me˙tie©! L-aktar illum fejn donnu kwiet

m’g˙andna mkien. Dejjem ni©ru. Ni©ru. U ni©ru! G˙ax dejjem g˙andna x’nag˙mlu. Isa! Suq ˙a mmorru! Óa nla˙˙qu! Dan l-attiviΩmu esa©erat qatilna! G˙ax qatlilna l-gost li ng˙ixu. G˙ax, kif g˙allmitni persuna dan l-a˙˙ar, mhux g˙ax il-˙ajja hija iebsa. G˙allkuntrarju! Il-˙ajja hija sabi˙a! U sabi˙a ˙afna! Imma huwa a˙na li ˙assarnieha. Imlejnieha wisq b’affarijiet Ωejda. Dejjem irridu naraw x’nivvintaw. L-eΩempju, li jitla’ f’mo˙˙i huwa ta’ dik il-mara li f’darha qatt m’g˙andha kwiet. Dejjem sejra, mhux g˙ax g˙andha x’tag˙mel. Ix-xog˙ol je˙tie©lu jsir. Il-problema hi li tivvintah ming˙ajr ser˙an! Iva jekk g˙adni kemm qlajt il-kçina bilfors li rrid naqla’ kamra o˙ra u n©ibha ©dida meta g˙adha

tajba u sservi aktar fit-tul? Mhux ©enn dan? Mhux qabda xog˙ol fil-vojt? Mela min qieg˙ed i©ibu l-istress, il-©lied, l-inkwiet? Tista’ wkoll l-istorja tkun bilkontra. Ir-ra©el li dejjem jara x’jivvinta fid-dar u l-mara tgerger u tindanna g˙ax xog˙ola jsir suf. Tg˙id naqra eΩami tal-kuxjenza ma jag˙milx tajjeb g˙al kul˙add? Jekk t˙ossok stressjat u stressjata bix-xog˙ol u anke bil-konflitti fuq ix-xog˙ol inkella fiddar, m’hemmx isba˙ minn passi©©ata mill-isba˙ fil-kampanja. Le! Ti˙ux kotba mieg˙ek! Tilbisx headphones f’widnejk! Óallik mill-MP3 jew is- CD player ! Imxi! Óares! Osserva! Xomm dik il-fwie˙a sabi˙a tal-fjuri jew tas-sag˙tar. Óalli mnifsejk jinfet˙u g˙al dik l-arja safja. Arja li tg˙idli: ˙udni

©ewwa fik! Arja li l-pulmuni tieg˙ek ilhom is-snin jokorbu g˙aliha lejl u nhar! Jum wara lie˙or. Óallihom, iva, igawduha. Óa jistrie˙u. Óa jie˙du l-˙ajja mill-©did. Paxxi lil widnejk bil˙sejjes ˙elwin tal-g˙asafar jew taΩ-Ωiffa ri˙ li tmelles is-si©ar. Stkenn, iva, g˙ad-dell ta’ xi si©ra sabi˙a f’nofs xi wied. Inkella apprezza s-seng˙a ta’ missirijietna fil-bini tal-˙ajt tassejjie˙. U, f’dik is-sbu˙ija kollha, kif tridek ma tfa˙˙rux lill-Mulej g˙all-kapolavur tal-g˙a©eb tal˙olqien? F’dik il-˙emda u lpaçi, li thennili ’l qalbi kull darba li jkolli x-xorti li nwettaq din il-biçça xog˙ol, niftakar filkliem tal-innu li konna nkantaw b˙ala postulanti Kapuççini: Ag˙tu lill-Mulej ittif˙ir u l-glorja, it-tif˙ir u l-glorja g˙al dejjem ag˙tuh. U din ilfraΩi niftakarni nkantawha g˙al darbtejn. Meta tara dak il-©miel, dik issbu˙ija, li ebda pittur ta’ ˙ila ma jista’ qatt ise˙˙lu jfisser bilpittura ta’ xog˙lu, tajjeb kemm hu tajjeb, l-g˙aliex ma tivvintax int ukoll dan l-innu ta’ tif˙ir lillMulej g˙al dak li tkun qieg˙ed tara? Tista’ tg˙idlu lill-Mulej: Mulej tkun imfa˙˙ar g˙al o˙ti x-xemx. U ˙ija l-qamar. G˙al ˙ija r-ri˙. G˙al o˙ti l-arja. G˙al ˙uti l-g˙asafar, il-fjuri u l-insetti. Tkun imfa˙˙ar g˙al dan il©miel li hawn madawari! TibΩax! M’g˙andekx bΩonn ktieb biex jg˙allmek! Il-ktieb qieg˙ed quddiemek! Il-ktieb tan-natura! Il-ktieb miftu˙!

opinjoni kÓ

26|04|2015 11

kullhadd.com

L-ikbar teLLief huwa dak bL-gÓamad quddiem gÓajnejh

Mario Fava President tas-Sezzjoni Kunsilliera tal-PL

email: keaneo@onvol.net

Ing˙ad ˙afna fuq l-elezzjonijiet tal-kunsilli lokali u ma n˙ossx li g˙andi nitkellem dwar dan. Wara kollox kul˙add reba˙ u ˙add ma tilef. Il-Partit Laburista ©ab 54% u Ωamm il-lokalitajiet kollha li kellu g˙ajr dak ta’ San Pawl li tilfu b’41 vot, filwaqt li reba˙ il-ma©©oranza fil-Munxar u l-Furjana. Dan kien riΩultat sodisfaçenti g˙all-Partit Laburista kif ukoll g˙al Simon Busuttil. Allura g˙aliex se noqg˙od na˙li lispazju meta kul˙add jinsab kuntent u fer˙an?! Irrid imma, anke b˙ala Sezzjoni Kunsilliera tal-Partit Laburista, nifra˙ lil dawk ilkunsilliera eletti. Naturalment, dawn g˙andhom piΩ xi j©orru u se naraw li din ir-responsabbiltà tin©arr. Bl-istess mod irrid nirringrazzja lil dawk ilkandidati li offrew li jag˙tu sservizz tag˙hom kemm lillPartit kif ukoll lil-lokalitajiet rispettivi tag˙hom. Dawn g˙andhom iqawwu qalbhom u jag˙mlu kura©©. L-involviment tag˙hom f’din il-kampanja xorta wa˙da kien utli u taw kontribut biex il-Partit kiseb din ir-reb˙a. Óajr imur ukoll g˙al dawk is-sindki li servew g˙al diversi snin u mhux se jkunu qed jokkupaw iktar din il-kariga. Dawn g˙ad g˙andhom sehem x’jag˙tu fillokalità tag˙hom; l-esperjenza tag˙hom g˙andha tkun apprezzata fil-˙idma tal-kunsill rispettiv. B˙all-Partit, ng˙id biss li hemm messa©©i li g˙andna nag˙tu kas tag˙hom. Millbqija, dwar ir-riΩultat, nieqaf hawn. Fuq nota personali nixtieq nuri l-gratitudni tieg˙i lejn irresidenti tas-Swieqi li g˙arraba’ darba konsekuttiva tawni l-fiduçja tag˙hom sabiex inkun nista’ nwassal ille˙en tag˙hom kemm filKunsill u affarijiet o˙ra. Inwieg˙ed li se nrodd lura din il-fiduçja b’iktar xog˙ol u dedikazzjoni lejn il-lokal. Xbajna nisimg˙u paroli – irridu azzjoni Il-kwistjoni tal-imigrazzjoni mhix xi ˙a©a ta’ dawn l-a˙˙ar snin. Dan il-fenomenu ˙a spinta ’l fuq lejn l-a˙˙ar tassnin tmenin fejn kien hemm qabΩa notevoli mis-sena 1984 g˙as-sena 1990, minn 104,000 g˙al 692,000. Din il-mew©a ta’ nies li jfittxu kenn f’pajjiΩi o˙ra Ewropej ma kienx ©ej biss mill-Afrika ta’ Fuq imma anke minn pajjiΩi tal-Lvant talEwropa li kienu g˙adhom ©ejjin minn gwerer interni u konflitti etniçi, fosthom ilBosnja u l-Kosovo fejn truppi leali lejn il-mexxejja tag˙hom spiss kienu jattakkaw nies çivili u innoçenti. Dan wassal biex kien hemm influss lejn ilPunent u ç-çentru tal-Ewropa. Kien hemm ukoll il-fattur talwaqg˙a tal-KomuniΩmu li çittadini ©ejjin minn dawn ilpajjiΩi donnhom fehmu li jista’

jkollhom futur a˙jar jekk jemigraw lejn l-Ewropa Çentrali. Id-differenza hi li dawn ma sabux id-diffikultajiet u lperikli li qed jiffaççjaw immigranti mill-Afrika ta’ Fuq fejn dawn ikollhom jivvja©©aw mijiet ta’ mili, anke biex jaqsmu d-deΩert qabel ma jibdew l-a˙˙ar tappa tal-vja©© tag˙hom bil-ba˙ar lejn lEwropa. Jidher li l-Ewropa mxiet b’mod differenti lura fis-snin disg˙in ma’ immigranti mill-Ewropa tal-Lvant g˙al kif qed tag˙mel issa. Jidher çar li l-Ewropa qed issibha ferm diffiçli biex tkampa ma’ din il-problema. G˙andna figuri li, sa mill-bidu ta’ din is-sena, l-ammont ta’ nies li ppruvaw jaqsmu lMediterran jiΩboq bil-wisq listess numru ta’ immigranti li ppruvaw jag˙mlu dan is-sena l-o˙ra fl-istess perjodu. L-Italja u Malta kienu minn dejjem fuq quddiem nett biex ipo©©u din il-problema fuq la©enda Ewropea. Talbu diversi drabi g˙all-˙idma koordinata bejn il-pajjiΩi kollha Ewropej biex ji©©ieldu lillMafja li qed tittraffika li dawn il-persuni. L-istess Ewropa g˙adha maqsuma fuq kif g˙andha ti©i merfug˙a b’mod ekwu din il-problema bejn ilpajjiΩi membri tag˙ha u mhux fuq baΩi volontarja. Mill-bidu tas-sena ’l hawn rajna iktar minn 1,300 mewt ta’ dawn il-perusni fl-ib˙ra tag˙na, imma donnu li issa qed nidraw dawn in-numri u qed ninsew li kull mewt ta’ persuna hija tmiem ta’ ˙ajja, a˙seb u ara l-eluf li tilfu ˙ajjithom tul dawn l-a˙˙ar snin. Rajna kif l-Italja bdiet il-missjoni Mare Nostrum li minn Novembru li g˙adda ©iet mibdula ma’ missjoni o˙ra li sejja˙nielha Triton. Missjoni li hija ffukata l-iktar fuq patrol taΩ-Ωona nawtika Taljana. Din ©abet mag˙ha kummenti u

opinjonijiet konflin©enti fejn hemm min jg˙id li b’hekk il˙ajja tal-immigranti ©iet f’iktar periklu u hemm min jirra©una li iktar ma jkun hemm missjonijiet ta’ salvata©© iktar ittraffikanti se jserr˙u rashom li dawn se ji©u salvati ladarba jo˙ro©u mill-ib˙ra territorjali Libjani. Is-sitwazzjoni fil-Libja u lgwerra çivili fis-Sirja Ωgur mhux jg˙inu biex din il-problema ti©i mraΩΩna. Dan kompla Ωdied ma nies Afgani, mill-Eritrea u pajjiΩi o˙ra li wkoll huma mifnija bi ©lied etniku bejniethom. Dan qed iwassal biex çentri tal-immigranti fl-Italja, Lampedusa, Malta u anke l-Greçja huma imbullati, bla riΩorsi me˙tie©a biex ikomplu jerfg˙u dan ilpiΩ we˙idhom. Allura d-domandi huma ovvji: • G˙aliex il-Libja filpreΩent hija fattur ewlieni g˙al din il-problema? • X’inhuma r-rotot differenti li dawn qed juΩaw biex jaslu l-Ewropa? • Kemm qed ji©u segwiti rotot lejn il-Greçja li ˙afna drabi qed tkun pont ta’ tranΩizzjoni g˙all-pajjiΩi Balkani u anke lejn ilBulgarija? • X’inhi l-kawΩa fil-verità biex dan in-numru ta’ immigranti jkompli jikber b’rata daqstant mg˙a©©la? • X’qed iΩomm ’lUnjoni Ewropea milli tie˙u miΩuri u azzjoni fil-konfront tat-traffikanti? Possibbli m’g˙andhiex intelli©enza dwar l-operat tag˙hom, minn fejn jitilqu, l-apparat li g˙andhom u kif qed jintuΩa? • Mhux tifhem ilKummissjoni Ewropea li iktar ma jkun hemm interventi militari f’pajjiΩ, potenzjalment din tkun parti mill-problema? Trid jew ma tridx issib tarf ta’ dan kollu? • Kif qed ji©u trattati lapplikazzjonijiet g˙al status ta’

refu©jat f’pajjiΩi o˙ra? • X’qed tag˙mel Malta f’dan kollu u g˙al xiex wasslet il-˙idma li qed jag˙mel il-Prim Ministru Malti Joseph Muscat ma’ dak Taljan? Çertament li huma domandi pertitenti ˙afna u mhux lakemm issib it-twe©ibiet li jkunu sodisfaçenti g˙al kul˙add. Tul dawn l-a˙˙ar sentejn il-Prim Ministru Malti rnexxielu tal-inqas i©ib din ilproblema fuq quddiem nett tal-a©enda tal-Unjoni Ewropea. Issa jmiss li millkiem ng˙addu g˙all-fatti. Lg˙axar punti li ˙ejja u ppropona l-Kummissarju Grieg responsabbli mill-immigrazzjoni g˙ad iridu jsibu lappo©© unanimu ta’ kull pajjiΩ membru. Irridu naraw lori©ini tal-porblema u nindirizzaw dawk il-problemi li qed i©ieg˙lu lil dawn in-nies jitilqu pajjiΩhom u jfittxu kenn f’pajjiΩi o˙ra. Huwa çar li jekk l-Unjoni Ewropea mhux se tattakka bis-serjetà l-or©ini ta’ dawn ilproblemi kif ukoll lil dawn innegozjanti mafjuΩi, pajjiΩna u pajjiΩi b˙all-Italja u l-Greçja, kif ukoll it-Turkija, se jibqg˙u jit˙allew we˙idhom f’dan ilba˙ar ta’ inkwiet u mwiet. LEwropa trid tifhem li jekk a˙na nibag˙tu patrol boat wa˙da sal-ib˙ra territorjali Libjani biex insalvaw in-nies, inkunu qed nibag˙tu il-massimu tag˙na g˙ax patrol boat wa˙da biss g˙andna li tista’ tag˙mel dan. L-istess fejn jid˙lu riΩorsi tal-ajru. G˙alhekk, bi dritt nippretendu li, mill-kliem u lweg˙diet fierg˙a, issa ng˙addu g˙all-fatti. Nikkonvinçu ru˙na fuq dan meta nibdew naraw ir-riΩultati. Fin-nuqqas ta’ dan, mexxejja ta’ pajjiΩi Ewropej mhuma xejn a˙jar minn dittaturi li fil-passat ©ew mixlija bil-qtil tal-massa!

12 26|04|2015

kullhadd.com

kÓ opInJonI

FIDUÇJA FIÛ-ÛGÓAÛAGÓ

Bryony Bartolo Segretarja Ìenerali FÛL

Matul dawn l-a˙˙ar snin dejjem rajna l-Partit Laburista u l-Gvern preΩenti jag˙ti

importanza liΩ-Ωg˙aΩag˙, kemm permezz ta’ miΩuri li fiç-çentru tag˙hom kien

hemm iΩ-Ωg˙aΩag˙, kif ukoll permezz ta’ Ωg˙aΩag˙ li jiddedikaw il-˙in tag˙hom sabiex iservu fil-kunsilli lokali. Anke wara r-riΩultat poΩittiv tal-elezzjonijiet talkunsilli lokali, rajna ΩΩg˙aΩag˙ ikomplu jing˙ataw aktar importanza u fiduçja. Fil-fatt, minn 58 kandidat Ωag˙Ωug˙ u Ωag˙Ωug˙a li kkontestaw dawn l-elezzjonijiet f’isem il-Partit Laburista, 45 kandidat/a ©ew fdati bittmexxija tal-lokalitajiet rispettivi b˙ala kunsilliera u sa˙ansitra anke b˙ala sindki – 9 sindki huma Ωg˙aΩag˙. Dan ir-riΩultat huwa ta’ sodisfazzjon kbir g˙alina b˙ala Forum Ûg˙aΩag˙ Laburisti (FÛL) li g˙al darb’o˙ra tellajna l-kampanja Start. Kienet kampanja qasira ta’ ftit ©img˙at iΩda wa˙da li, wara dan ir-riΩultat, nistg˙u ng˙idu li kienet effettiva. Kienet kampanja li serviet ta’ pjattaforma g˙al dawn iΩΩg˙aΩag˙. Dan g˙ax b˙ala FÛL nemmnu li dawn iΩΩg˙aΩag˙ b’ideat ©odda, ener©ija u determinazzjoni huma essenzjali sabiex ikollhom sehem fit-titjieb tal-˙ajja tar-residenti fil-lokalitajiet rispettivi tag˙hom. Matul dawn il-©img˙at saru diversi laqg˙at g˙aΩΩg˙aΩag˙ mal-Prim Ministru Joseph Muscat. Sirna nafu wkoll aktar il-kandidati millqrib permezz ta’ Ωew© programmi speçjali li ttellg˙u fuq it-televiΩjoni. Spikkaw laktar numru ta’ laqg˙at li ttellg˙u f’G˙awdex u w˙ud mill-lokalitajiet f’Malta. Dawn il-laqg˙at kienu miftu˙a g˙ar-residenti sabiex ji©u jiltaqg˙u mal-kandidati Ωg˙aΩag˙. Barra minn hekk, kellna wkoll materjal pro-

mozzjonali g˙al kull kandidat kemm fuq il-pa©na tag˙na fuq Facebook kif ukoll fuq it-televiΩjoni. G˙all-ewwel darba f’dawn l-elezzjonijiet, Ωg˙aΩag˙ ta’ 16-il sena kellhom dritt li jipparteçipaw f’dan l-eΩerçizzju demokratiku u jag˙Ωlu lil min imexxi l-lokalità tag˙hom. Kienet inizjattiva ©dida li setg˙et ukoll ikkontribwixxiet g˙all-ammont ta’ Ωg˙aΩag˙ li ©ew eletti. Dan g˙ax iΩ-Ωg˙aΩag˙ votanti j˙ossuhom aktar viçin ta’ kandidati Ωg˙aΩag˙ li jirrappreΩentaw aktar l-ideat u laspirazzjonijiet tag˙hom. Minkejja dan ir-riΩultat poΩittiv, iΩ-Ωg˙aΩag˙ kollha li ©ew eletti g˙andhom iΩommu saqajhom mal-art u jibqg˙u viçin ir-residenti li tawhom il-fiduçja tag˙hom. Flimkien iridu jisimg˙u ilbΩonnijiet tar-residenti u jpo©©u dawn il-˙ti©ijiet fuq quddiem tal-˙idma tag˙hom. Flimkien iridu jkomplu ja˙dmu fuq it-tajjeb li di©à qed isir u fl-istess waqt itejbu dak li mhux qed isir tajjeb. Fl-a˙˙ar mill-a˙˙ar ir-resident irid igawdi minn ˙ajja a˙jar fil-lokalità. Min-na˙a tag˙na b˙ala FÛL nie˙du gost naraw aktar Ωg˙aΩag˙ jersqu lejn dan ilmoviment u jipparteçipaw fi ˙dan din l-g˙aqda. Huwa bis-sa˙˙a ta’ dan li l-FÛL, flimkien mal-Partit Laburista, ikun jista’ jorganizza kampanji effettivi b’dedikazzjoni u serjetà li fl-a˙˙ar milla˙˙ar joffru alternattiva g˙all-elettorat. Is-sehem taΩΩg˙aΩag˙ f’dawn il-kampanji huwa wie˙ed essenzjali g˙ax iΩ-Ωg˙aΩag˙ mhumiex biss ilfutur imma wkoll parti integrali mill-preΩent.

edITorJaL kÓ

26|04|2015 13

kullhadd.com

www.kullhadd.com INdIrIZZ PoSTaLI ÌurNaLISTI rekLamI ImPaÌNar u dISINN

Çentru Nazzjonali Laburista, Triq Mile End, il-Óamrun, ÓMR 1717 Ritianne Agius ritianne@kullhadd.com, Liam Gauci liam@kullhadd.com, u Glen Falzon glen@kullhadd.com 2090 1410/13 Alan Saliba sales@kullhadd.com 2090 1520 Leanne Grech editorial@kullhadd.com 2090 1411

edITorJaL

Provare Per credere

Sa ftit ilu Malta ma kellhiex rilevanza partikolari fil-mappa politika tal-Ewropa. Kienet intesiet. Kienet mar©inali u sa˙ansitra kienu jittie˙du deçiΩjonijiet g˙alina ming˙jar ma nkunu nafu, b˙alma ©ara fil-kwistjoni talLibja. Kienu draw jo˙duna for granted. Sentejn u aktar b’amministrazzjoni Laburista u Malta re©g˙et fuq il-mappa politika tal-Ewropa. Óelsinki qatt ma nsejnieh. Re©a’ qieg˙ed fuq il-mappa tal-Ewropa g˙al diversi ra©unijiet. Sar punt ta’ refrenza fejn jid˙lu drittijiet çivili. Fejn sa sentejn ilu konna l-aktar pajjiΩ lura, kwaΩi kwaΩi bqajna fis-sittinijiet, illum ninsabu fuq quddiem nett. B’pajjiΩi o˙rajn jirreferu lejna. Er©ajna wkoll fuq il-mappa tal-politika Ewropea g˙al kwistjoni o˙ra ta˙raq. Dik talimmigranti li jaqsmu millKontinent Afrikan g˙al pajjiΩna. Il-Prim Ministru Joseph Muscat minn dejjem kien fuq quddiem nett fuq din ilkwistjoni, akkost li ©ieli anke ˙oloq kontroversja. IΩda lg˙adab tal-Prim Minsitru Malti ma hux indirizzat lejn dawk li jridu jfittxu ©ejjieni a˙jar g˙alihom. L-g˙adab tieg˙u huwa indirizzat lejn dawk li suppost qeg˙din jerfg˙u din il-bradellla tat-tbatija mag˙na u ma’ pajjiΩi o˙rajn Mediterranji b˙alma hi l-Italja, il-Greçja u Spanja. Dawn huma l-pajjiΩi tal-fruntiera u g˙ax g˙andhom din il-poΩizzjoni jirba˙ dejjem l-argument li ftit hemm x’tag˙mel. Jie˙du naqra paçenzja. L-isfortuna kbira kienet li, biex forsi kul˙add jibda

jxomm il-kafè, kellha tkun tra©edja kbira b’aktar minn sitt mitt ru˙ jitilfu ˙ajjithom f’okkaΩjoni wa˙da. Kif qal tajjeb ˙afna l-Prim Ministru. Kien b˙al donnu da˙let l-attitudni li dawn l-imwiet kollha fil-ba˙ar ta’ madwarna kienu sempliçi a˙bar b˙al kull a˙bar o˙ra. Konna qeg˙din nitqanfdu bejnietna fuq lg˙asfur meta madwarna kellna çimiterju tal-ilma. Kif darba qal wie˙ed: Mewta wa˙da tag˙mel a˙bar. Mijiet ta’ mwiet huma statistika. Hija ˙asra u nuqqas ta’ sensittività umana min-na˙a ta’ dawk il-pajjiΩi Ewropej li, biex iççaqalqu, kellhom imutu sitt mitt ru˙ f’daqqa meta, fil-fatt, matul dawn la˙˙ar tliet snin bil-ftit il-ftit mietu ˙afna aktar. Fil-qieg˙ tal-ba˙ar Mediterran hemm eluf ta’ katavri jistennew issalvazzjoni ta’ azzjoni konkreta u reali. Bl-insistenza ta’ Malta u tal-Italja, il-kwistjoni qieg˙da tkun trattata b’ur©enza mill-Unjoni Ewropea issa, meta l-problema ilha ur©enti s-snin. Sa issa saru ˙afna tentattivi. Il-falliment kien l-aktar dovut g˙an-nuqqas ta’ ˙e©©a u rieda tajba minn dawk ilpajjiΩi Ewropej li dejjem raw din il-problema b˙ala xi ˙a©a ’l bog˙od g˙ax l-iΩbark ta’ eluf ta’ immigranti ma jsirx fuq ix-xtut tag˙hom. Ilprinçipju ta’ solidarjetà kien il-prinçipju li serva b˙ala l©ebla tax-xewka tal-Unjoni Ewropea. Sa issa rajna kollox minbarra solidarjetà reali. Paroli u karti kemm trid. Meta ftit tas-snin ilu l-Kap talOppoΩizzjoni niΩel Malta jifta˙ar li kien hu li ©©ieled g˙al dan il-prinçipju, kien

jixbah ˙afna lill-Prim Ministru IngliΩ Neville Chamberlain. Kellu biss biçça karta li ma ssarfet f’xejn, g˙ax dak li suppost kellu jkun burden sharing kien biss retorika politika li ma tat ebda frott. Apparti dan, ˙afna mill-pajji Ωi Ewropej g˙andhom obbligu morali li jg˙inu g˙ax ˙afna minn dawk li qeg˙din ja˙arbu mill-Afrika, sa Ωmien mhux ’il bog˙od, kienu kolonji tag˙hom u, aktar minn hekk, g˙ad g˙andhom interess kbir fir-riΩorsi naturali ta’ dan il-Kontinet.

G˙alhekk, wara esperjenza twila ta’ tentattivi, wie˙ed irid ikun kawt u ma jdoqqx trombi. Bit-tnax-il punt li qeg˙din jissemmew jing˙ad li l-problema ser tkun minimizzata, iΩda kien qal tajjeb il-Prim Ministru fil-programm ta’ diskussjoni popolari Taljan Porta a Porta : “L-ewwel irridu naraw, u mbag˙ad nemmnu.” Kif kien jg˙id riklam tal-birra fuq it-televiΩjoni Taljan: per “ Provare credere.”

14 26|04|2015

kullhadd.com

kÓ ittri

SimonBuSuttilPn JiProva Jinganna lill- PoPlu Sur Editur, Skont SimonBusuttilPN, fl-elezzjonijiet tal-kunsilli lokali ta’ din is-sena n-Nazzjonalisti naqsu ddifferenza minn mal-PL binnofs. Tant suppost g˙amlu reb˙a kbira li trijonfalment ilKap Nazzjonalista Simon Busuttil mar fis-sala tal-g˙add tal-voti fin-Naxxar. Hawnhekk nikkundanna bl-akbar qawwa din il-mossa rresponsabbli minn Simon Busuttil, g˙ax kienet provokazzjoni sfaççata mill-Kap Nazzjonalista li setg˙at ˙olqot inkwiet serju. Biex jiççelebra din is-suppost reb˙a tremenda, Simon Busuttil qal lill-partitarji Nazzjonalisti biex jattendu g˙al laqg˙a ta’ çelebrazzjoni s-Si©©iewi, lg˙ada l-Óadd. Wara dak l-istorbju kollu ta’ ewforija, g˙ajjat, tisbit u xenati g˙as-suppost reb˙a li g˙amel Simon Busuttil, ˙sibt li ser isir xi mass meeting Nazzjonalista kbir u gwapp fil-pjazza tasSi©©iewi, fejn il-partitarji Nazzjonalisti mhux biss jimlew il-pjazza iΩda anke t-toroq talmadwar. G˙alhekk tistg˙u ta˙sbu kif bqajt skantat, mibluh u mnixxef meta skoprejt li SimonBusuttilPN mar jing˙alaq fil-kaΩin tal-Partit fis-Si©©iewi. Iva, wara dawk l-argumenti ta’ trijonf u çelebrazzjonijiet li saru minn fuq il-midja Nazzjonalista. SimonBusuttilPN ma kellux il˙ila li jo˙ro© il-partitarji tieg˙u bl-eluf fil-pjazza tas-Si©©iewi? Ara veru li dawn il-partitarji Nazzjonalisti huma ingrati lejn lisforzi mqanΩ˙a li qed jag˙mel

SimonBusuttilPN. Jew il-Kap Nazzjonalista Simon Busuttil jaf sew li l-ma©©oranza assoluta tan-Nazzjonalisti ma belg˙ux illixka li l-partit tag˙hom veramnet naqqas bin-nofs id-differenza fil-voti mal-PL? F’wa˙da mill-kummenti tieg˙i fuq is-siti elettroniçi bl-IngliΩ ikkummentajt li l-PN kien biss qed jag˙ti ç-çifri bil-persenta©© bi skop malinn. Qarrej Nazzjonalist we©ibni: “Mhux kul˙add hekk jag˙mel!?” Irrisposta tieg˙i kienet: ‘Qed tammetti li l-PN qed jilg˙ab bilpersenta©©i.” Fil-fatt, dan il-partitarju Nazzjonalista waqaf hemm. Dan juri kemm verament SimonBusuttilPN beda jitkellem biss dwar il-persenta©©i biex jiΩgwida lill-partitarji tieg˙u. Tant hu hekk li l-midja ta’ SimonBusuttilPN ma infurmatx lin-Nazzjonalisti li l-PN tilef lelezzjonijiet tal-kunsilli b’aktar minn 11,000 vot, li l-PN ©ab 44.59% mentri li l-PL ©ab 53.45%. Nhar it-Tnejn 20 ta’ April 2015, waqt konferenza stampa dwar ir-riΩultat tal-kunsilli lokali, Simon Busuttil qalilna li l-PN Ωdied b’14,000 vot, iΩda wara sibt li fil-fatt Ωdied ftit anqas minn 10,000 vot. Mhux ta’ b’xejn il-Kap Nazzjonalista qal lill-©urnalisti biex jag˙mlu mistoqsija wa˙da biss, u mhux ta’ b’xejn li l-istazzjon televiΩiv tal-PN qata’ ˙esrem din il-konferenza stampa dwar is-suppost reb˙a straordinarja ta’ SimonBusuttilPN. SimonBusuttilPN qed itanbar li

f’sena naqqas bin-nofs id-differenza fil-voti li kien hemm mal-PL u li wasal f’nofs ittelg˙a. Però, SimonBusuttilPN qed javΩa lill-partitarji Nazzjonalisti li mhux façli jitla’ n-nofs telg˙a li fadal biex jirba˙ l-elezzjoni ©enerali li jmiss. Li ma nistax nifhem hu kif f’sena SimonBusuttilPN, skont hu, g˙amel reb˙a fenomenali billi naqqas bin-nofs id-differenza. IΩda fl-istess ˙in qed jaraha ftit bi kbira li f’sentejn u nofs ma jeg˙libx in-nofs l-ie˙or tattelg˙a u jirba˙ l-elezzjoni li jmiss! Mela jekk, skont SimonBusuttilPN, id-differenza naqset f’sena bin-nofs. B˙al-lum sena, ji©ifieri f’April 2016, iΩΩew© partiti ser ikunu ras imb ras jew, a˙jar, indaqs fil-voti. G˙ax SimonBusuttilPN ikun naqqas in-nofs l-ie˙or. Sena wara, ji©ifieri f’April 2017 SimonBusuttilPN ikun g˙adda lill-PL u b’hekk SimonBusuttilPN suppost jirba˙ l-elezzjoni ©enerali tal-2018. Issa naraw jekk SimonBusuttilPN hux veru li naqqas bin-nofs id-differenza li kien hemm bejn il-PN u l-PL. Fl-elezzjonijiet tal-kunsilli tal2012 il-PL ©ab aktar mill-PN 15,342 vot jew 13.83%. Jekk, skont SimonBusuttilPN, inNazzjonalisti naqqsu d-differenza bin-nofs, mela fl-elezzjonijiet tal-kunsilli li saru dan l-a˙˙ar ilPL suppost li ©ab 7,671 vot jew 6.91% aktar mill-PN. IΩda fil-fatt il-PL, fl-elezzjonijiet tal-kunsilli tal-2015, ©ab aktar minn SimonBusuttilPN 11,202

vot jew 8.86% aktar – ferm aktar minn nofs id-differenza li qed jivvinta u jo˙loq SimonBusuttilPN. Ser nie˙u eΩempju ie˙or. Flelezzjoni ©enerali tal-2013 il-PL ©ab 54.83% tal-voti u dan ilpersenta©© issarraf f’ma©©oranza ta’ 35,107 voti. Fl-elezzjonijiet tal-kunsilli li saru f’April 2015, il-PL ©ab 53.45%. Meta tie˙u dan ilpersenta©© u tqabblu mal-elezzjoni ©enerali tal-2013 jo˙ro© li, kieku kellha ssir elezzjoni ©enerali issa, it-53.45% g˙all-PL jissarrfu f’ma©©oranza ta’ 34,456 vot. EΩempju ie˙or. Fl-elezzjoni ©enerali tal-2013 il-PL ©ab 167,533 vot jew 54.83%. Filwaqt li l-PN kien ©ab 132,426 jew 43.34%. Nie˙du b˙ala baΩi r-riΩultat fil-voti li ©abu Ω-Ωew© partiti fl-elezzjoni ©enerali tal2013, u nie˙du l-persenta©©i li ©abu Ω-Ωew© partiti fl-elezzjonijiet tal-kunsilli lokali li saru dan l-a˙˙ar, fejn il-PL ©ab 53.45% u l-PN ©ab 44.59%. Ir-riΩultat f’elezzjoni ©enerali ikun li l-PL igib 164,430 vot, u l-PN i©ib 142,115 vot. Ji©ifieri l-PL jirba˙ din l-elezzjoni b’ma©©oranza ta’ 22, 315-il vot. Kif nafu fil-fatt, ilPL reba˙ l-elezzjoni ©enerali b’ma©©oranza ta’ 35,107 vot. Jekk, skont Simon Busuttil, ilPN naqqas bin-nofs id-differenza tal-voti, mela l-ma©©oranza tal-PL suppost tkun ta’ 17,553, mentri l-PL, skont il-persenta©©i tal-elezzjonijiet tal-kunsilli tal2015, i©ib ma©©oranza ta’ 22,315 – ferm aktar minn nofs id-differenza li qed jg˙id

SimonBusuttilPN li naqqas flelezzjonijeit tal-kunsilli lokali. L-eΩempji li tajt juru, kif stqarr il-Ministru Owen Bonnici waqt il-programm Reporter fuq listazzjon televiΩiv nazzjonali li sar nhar it-Tnejn 20 ta’ April 2015, li l-PL baqa’ bl-istess ma©©oranza li kellu fl-elezzjoni ©enerali tal-2013. Kif ukoll f’dik tal-Parlament Ewropew. Fil-programm li semmejt, li kien immexxi minn Saviour Balzan, dan stqarr li g˙andu dubju kbir kemm kien hemm verament swing , jigifieri kemm votanti Laburisti qalbu u vvutaw lil SimonBusuttilPN. Jien naqbel ma’ dan mija fil-mija. Saviour Balzan stqarr ukoll li aktar jemmen li f’Malta kien hemm aktar Nazzjonalisti li ˙ar©u jivvutaw g˙all-kunsilli min˙abba r-referendum tal-kaçça. Fil-fatt, l-MP Nazzjonalista Claudio Grech li ˙a sehem fil-programm, ammetta li kien hemm aktar votanti Nazzjonalisti li ˙ar©u jivvutaw. Dan ifisser li SimonBusuttilPN ma reba˙x voti ming˙and ilLaburisti, iΩda Ωied il-voti flelezzjonijiet tal-kunsilli sempliçiment g˙ax ˙ar©u aktar Nazzjonalisti jivvutaw lill-PN mill-elezzjonijiet tal-istess kunsilli li saru fl-2012. G˙alhekk ma kien hemm l-ebda swing favur SimonBusuttilPN fl-elezzjonijeit tal-kunsilli f’April 2015 u, ming˙ajr ebda çaqliq ta’ voti minn partit g˙all-ie˙or, l-ebda partit ma jirba˙ lill-partit l-ie˙or. ÇENSU W. MUSCAT, RAÓAL ÌDID

l-anÌlu

Sur Editur, Meta konna trabi u konna nitbissmu fl-irqad, min jaf kemm il©enituri tag˙na kienu jg˙idu: “Xi ˙lew, qed jaraw l-an©li.” Hekk st˙ajjilt li Dr Simon Bussutil hekk kif da˙al fil-post tal-votazzjoni dakinhar tal-elezzjonijiet tal-kunsilli. Kien qisu qed jara l-an©li b’dik id-da˙ka fuq wiççu, u dan meta ma kellux biex jid˙ak imma biex jibki. Mela reb˙a ta’ 54% min-na˙a tal-Partit Laburista fuq il-Partit Nazzjonalista mhux tal-biki g˙all-partit tal-OppoΩizzjoni jew? Biex tkompli titfa’ l-mel˙ fil-ferita, is-soltu mhux min ikun fil-Gvern jirba˙ l-elezzjonijiet tal-kunsilli imma l-OppoΩizzjoni. Din iddarba, min ivvota lil kandidat jew kandiditata Laburista vvota lewwel g˙all-kandidat tal-g˙aΩla tieg˙u, imbag˙ad g˙all-Partit Laburista. Dr Joseph Muscat g˙amel daqstant ©id, kif tista’ ma tivvutalux? Filwaqt li folla nies in©abret il-Marsa biex jisimg˙u lil Joseph Muscat wara r-reb˙a, ftit nies in©abru s-Si©©iewi biex jisimg˙u lil Simon Bussutil jitkellem fuq it-telfa. L-ewwel ˙abbar li reba˙ha hu, iΩda issa qal li tilef u fer˙an li tilef. Jekk ng˙ix mitt sena nibqa’ ma nifhmux lil dan ir-ra©el. Nemmen li lanqas in-nies tieg˙u stess ma jifhmuh! Li kont Simon Busuttil kont inΩarma g˙ax di©à kellu tliet telfiet, avolja a˙na b˙ala partit jaqblilna li jibqa’ hu bil-˙merijiet li jg˙id u jag˙mel. Sa˙ansitra, b’li jg˙id u jag˙mel, anke lill-an©li jbikki. VALERIE BORG, BL-EMAIL

ittri kÓ

26|04|2015 15

kullhadd.com

il-MoNuMENt lill-Martri 700, lE lE, MhuX Voti MaNwEl DiMEch

Sur Editur, Sur Editur, Il-˙tie©a tat-titjib f’lokalitajiet diversi f’Malta u G˙awdex tin˙ass wara çertu Ωmien minn kul˙add. Din il-˙tie©a hija sehem minn lo©ika dinjija. Dawn l-affarijiet ise˙˙u kemm f’pajjiΩna kif ukoll f’pajjiΩi o˙ra, g˙aldaqstant il-˙tie©a ta’ titjib, ristrutturar u pavimentar f’Misra˙ Kastilja hi sehem minn din il-˙tie©a ta’ ti©did u jsib il-barka ta’ kull min g˙andu rieda tajba. Min˙abba l-˙idma li qieg˙da ssir f’din il-pjazza kellhom jinqalg˙u il-monumenti tal-ewwel martri Soçjalista Malti u riformatur soçjali Manwel Dimech, u tal-eks-Prim Ministru Borg Olivier. Ming˙ajr l-ebda nuqqas ta’ rispett lejn l-eks-Prim Ministru, li l-monument tieg˙u g˙andu jing˙aqad ma’ monumenti ta’ prim ministri Maltin o˙ra, f’din l-ittra xtaqt niffoka fuq il-monument ta’ Manwel Dimech. Forsi qed nikteb b’sentimentaliΩmu politiku, imma nixtieq nag˙milha çara li jiena – b˙ala Laburist attiv u sehem minn dawk is-suldati tal-azzar li ˙dimna g˙all-Partit Laburista u, g˙ax konna nemmnu fl-ideat Soçjalisti, g˙addewna mill-martirju tal-Interdett u d-Dnub il-Mejjet – g˙alkemm naf li l-monument ta’ Manwel Dimech inqala’ min˙abba l-˙tie©a tax-xog˙lijiet infushom, f’qalbi ˙assejt we©g˙a. Dak il-monument dejjem fakkarni li qabli kien hawn bniedem ie˙or li sofra sa l-eΩilju, minbarra l-kundanni tal-Isqof Pietro Pace. Dak il-monument dejjem fakkarni fi bniedem kbir li ˙abb tassew lill-˙addiema u lill-emar©inati. Dak il-monument dejjem fakkarni kemm hu sabi˙ it-twemmin Soçjalista. G˙alhekk nixtieq tassew li l-post li ser jitqieg˙ed fih ikun post dinjituΩ g˙all-memorja ta’ Manwel Dimech. G˙aldaqstant, nappella biex, (a) sakemm jitqieg˙ed fil-post il©did tieg˙u ma ssirlu ebda ˙sara, (b) jitqieg˙ed f’post li verament jixraqlu, post ta’ ©ie˙ lil bniedem ta’ ©ie˙, (ç) li jkun imdawwal tajjeb u sabi˙, u (d) il-kommemorazzjoni tieg˙u tibqa’ ssir bl-istess dinjità li dejjem saret. Din l-ittra qed tinkiteb b’rieda tajba u m˙abba lejn dak li tassew ˙abb lilna l-Maltin: Manwel Dimech. RONNIE PORTELLI, TA’ XBIEX

Burokrazija u EkoNoMija Sur Editur, ll-©amra li waslet biex tibda r-Rebbieg˙a G˙arbija kienet it-tkeççija ta’ bejjieg˙ tal-frott minn fuq il-bankina fit-TuneΩija. Min ikun jg˙ix f’livell ta’ faqar u jara li l-ftit mezzi li baqag˙lu biex jaqla’ xi ˙a©a qed jitti˙dulu, tlumu ma jibqg˙ax inert quddiem min irid jg˙aff©u? Il-Parlament IndoneΩjan kellu quddiemu proposta biex japprova li©i li biha ser itellef tal-anqas 70,000 ˙addiem mill-post tax-xog˙ol tag˙hom. Il-li©i li kienet qed tkun diskussa, forsi sakemm tidher din littra stampata tkun di©à g˙addiet, kellha l-iskop li tnaqqas il-˙ajra g˙ax-xorb alko˙oliku lil dawk li jirrilassaw fuq ix-xtajtiet u ΩΩid il-kummerç fis-supermarkets u ˙wienet o˙ra li jbig˙u spirti, birer u xorb. Dan l-estimu ta’ 70,000 ˙addiem hu ta’ dawk li jduru fix-xtajtiet miΩg˙uda b’turisti Awstraljani u minn pajjiΩi o˙ra biex ibig˙ulhom ix-xorb ming˙ajr ma t-turist ikollu g˙alfejn jillarga minn fuq ix-xugaman jew deckchair fejn ikun intasab. Servizz li ma ssibux daqshekk mifrux f’pajjizi o˙ra turistiçi. Servizz li jfornu dawn is-70,000 u li jipprovdilhom l-g˙ajxien. Tajjeb niftakru li llndoneΩja hi pajjiΩ b’ma©©oranza kwaΩi totali ta’ Musulmani u lpressjoni biex isiru restrizzjonijiet li jersqu lejn dak li hemm fil-li©i tasSharia qeg˙din hemm u dejjem ikun hemm min jimbotta g˙al dan. Biex jing˙ad kollox, l-iskop wara din ir-restrizzjoni kienet biex ma jit˙ajrux ˙afna Ωg˙aΩag˙ jag˙tuha g˙ax-xorb, però l-mezz uΩat jidhirli li j©ib iΩjed ˙sara milli ©id. B˙al f’˙afna pajjiΩi o˙ra, il-le©iΩlaturi ja˙sbu li b’daqqa ta’ pinna ser isolvu l-problemi meta li jkun me˙tie© ikun infurzar bil-g˙aqal. F’dan il-kaΩ setg˙et itellg˙et l-età li fiha jkun permess li wie˙ed jixrob xorb alko˙oliku u mhux tag˙mel miΩura li ttellef 70,000 impjieg. G˙all-grazzja t’Alla fl-Unjoni Ewropea ma teΩistix miΩerja u faqar b˙al f’dawn iΩ-Ωew© pajjiΩi, iΩda jeΩistu wisq iΩjed sforzi biex ikomplu jinvadu l-isfera ta’ libertà taç-çittadin. Il-kontradizzjoni hi li waqt li lillminoranza li ‘tg˙ajjat’ qed jing˙atawlha iΩjed drittijiet, lill-ma©©oranza silenzjuΩa g˙ax kwieta medhija biss b’affariha, dejjem jitti˙dulha iΩjed drittijiet u ti©i mfixkla milli tkompli bit-tradizzjonijiet u l-mod tal-g˙ajxien tag˙ha. Tg˙id ikun hawn min jie˙du spunt minn dan? J. BONNETT BALZAN, IL-BALLUTA

Issa li l-voti tar-referendum u tal-kunsilli lokali ng˙addu u na˙seb ukoll li tpo©©ew filkaxxi mill-˙addiema talKummissjoni Elettorali, imiss li jing˙addu l-i©sma bla ˙ajja ta’ dawk il-povri bnedmin b˙alna li sparixxew matul il-lejl talÓadd 19 ta’ April. Dawn ukoll se jitpo©©ew fil-kaxxi, imma biex jinΩlu ta˙t l-art. Dnub li pajjiΩi hekk imsej˙a demokratiçi kienu tant ˙erqana li jibag˙tu tant vapuri u ajruplani tal-gwerra biex jeqirdu lil Gaddafi mill-poter (qatt ma qbilt mas-sistema dittatorjali tieg˙u), u biex isalvaw nies innoçenti li tant jag˙mlu sagrifiççji biex jaslu u forsi jirnexxilhom jitilg˙u fuq biçça qoxra ˙alli jibdew ˙ajja ©dida kif jixraq lil kull bniedem uman, dawn qed jibqg˙u lura. Dan hu dmirhom bi dritt lejn l-

umanità. PajjiΩi li ming˙alihom g˙amlu xi pjaçir lill-Mediterran meta tefg˙u lil-Libja f’aktar kaos bi ©lied settarju bejn l-istess çittadini Libjani. Kummenti li saru fl-a˙˙ar tal©img˙a l-o˙ra kienu ta’ kura©© biex a˙na l-Maltin nirriflettu dwar is-sitwazzjoni: Joseph Muscat – “Forsi g˙ax dawn suwed?”; l-Arçisqof – “Ma nistg˙ux inΩeffnu l-istatwi waqt li no˙or©u l-mibeg˙da lejn l-immigrant.”; il-Papa Frangisku – “Dawn huma bnedmin umani b˙alna.” Kundanna tmur g˙al kummenti dispre©©jattivi fuq siti Maltin fejn il-˙dura u lmibeg˙da spikkat. Tal-mist˙ija. Dawn l-imsieken Maltin li Ωebil˙u lil dawn l-innoçenti huma furtunati li twieldu f’pajjiΩ b˙al Malta fejn il-paçi tirrenja. Imma x’kienu jag˙mlu kieku twieldu f’xi pajjiΩ ma˙kum u mkisser bil-gwerer?

Na˙seb kienu jippruvaw b’kull mezz possibbli g˙alihom li jirran©aw il-poΩizzjoni diffiçli tag˙hom u ta’ familthom. Jien it-tajr in˙obbu u nimmeravilja ru˙i bis-sbu˙ija tag˙hom, imma nippreferi nara 700 uman b˙ali jmidd siequ fuq art soda milli filba˙ar jibla’ l-i©sma u wara ftit sig˙at ife©©u fil-wiçç bla ˙ajja wiççhom ’l isfel. Nit˙assar il-membri tal-armata Maltija g˙ax, g˙alkemm ikunu qed jag˙mlu xog˙olhom, irid ikollok kura©© biex to˙ro© f’kull tip ta’ ba˙ar u fl-istess ˙in jag˙mlu l-almu tag˙hom biex isalvaw in-nies, waqt li b’niket ji©bru tant i©sma bla ˙ajja, fosthom tfal. Forzi Armati, Malta kburija bix-xog˙ol qalbieni tag˙kom. CRD, IL-ÓAMRUN

16 26|04|2015

kullhadd.com

KÓ tA’ BArrA

InWIttU t-trIQ gÓAD-DJALOgU LIAM GAUCI liam@kullhadd.com Nhar it-Tlieta li g˙adda, l-Arabja Sawdita ˙abbret li ser ittemm il-kampanja militari tag˙ha fil-Jemen. Din il-kampanja bdiet madwar xahar ilu u kellha l-g˙an li tikkontrolla l-avvanz tar-ribelli Houthi li sa Marzu kienu ˙adu ˙afna millJemen f’idejhom wara l-kolp ta’ stat li wettqu s-sena l-o˙ra. Il-konflitt intern fil-Jemen ilu g˙addej g˙al diversi snin, però f’Settembru li g˙adda s-sitwazzjoni dde©enerat hekk kif il-grupp ribelli Xijita tal-Houthi rnexxielu jie˙u f’idejh il-belt kapitali ta’ Sana’a. Dan l-iΩvilupp eventwalment wassal biex il-President Abd Rabbuh Mansour Hadi, alleat tal-Istati Uniti, jabbanduna l-kapitali biex ifittex refu©ju f’Aden, belt fin-Nofsinhar tal-pajjiΩ. Wara xhur ta’ konsolidazzjoni politika u militari, il-Houthi bdew jag˙mlu avvanzi kbar fid-direzzjoni ta’ Aden, illi tinsab fin-Nofsinhar tal-pajjiΩ. Il-manuvri tar-ribelli ©ieg˙lu lill-President Hadi ja˙rab g˙al kollox mill-Jemen u j˙alli warajh it-truppi li kienu g˙adhom leali lejh. Madankollu, dawn ma damux wisq we˙dihom hekk kif l-Arabja Sawdita tat bidu lil kampanja militari biex timbotta lill-Houthi ’l barra minn Aden u t-territorji tal-madwar. Ir-riΩultati ta’ din ilkampanja kienu m˙allta g˙ax is-Sawditi rnexxielhom jipprote©u lil Aden innifisha, però l-Houthi ˙adu f’idejhom il-ma©©oranza taΩ-Ωoni tat-Tramuntana u ç-çentru tal-Jemen. Strate©ija ©dida G˙aldaqstant, l-Arabja Sawdita g˙aΩlet li tadotta strate©ija ©dida fil-konfront talJemen u sostniet illi hija lesta li tnaqqas l-iskala tal-kampanja militari ˙alli jkun jista’ jinfeta˙ djalogu kostruttiv bejn ilGvern u r-ribelli Jemeniti. Madankollu, is-Sawditi qalu li intervent ie˙or mhuwiex eskluΩ jekk ir-ribelli ma jaççettawx li jipparteçipaw f’dan il-

proçess politiku. Din il-poΩizzjoni ntlaqet b’mod poΩittiv minn bosta gvernijiet, fosthom dak tal-Iran, illi dejjem issimpatizza malHouthi matul dan il-konflitt. Però, lIranjani sostnew li t-theddida ta’ intervent ie˙or militari mhuwiex ta’ ©id g˙ad-djalogu politiku u minflok ˙e©©e© lill-Arabja Sawdita u l-alleati tag˙ha biex jag˙tu g˙ajnuna umanitarja lill-pajjiΩ u mhux jibbumbarjawh. XettiçiΩmu Amerikan Però, l-Istati Uniti, illi hija alleati talArabja Sawdita, po©©iet fid-dubju ssinçerità tal-appell umanitarju talIranjani. Dan g˙ax l-Amerikani huma tal-fehma li l-Iranjani offrew l-appo©© militari tag˙hom lill-Houthi matul dan ilkonflitt, akkuΩa li l-Gvern Iranjan dejjem ça˙ad. Hi x’inhi l-verità, l-Istati Uniti fil-jiem li g˙addew ˙asset il-bΩonn li tibg˙at diversi bastimenti tal-gwerra biex iΩomm konvoj marittimu Iranjan milli jid˙ol fl-ib˙ra tal-Jemen.

Dan il-pass ittie˙ed hekk kif lAmerikani huma tal-fehma li dawn ilbastimenti qeg˙din i©orru fuqhom aktar armi g˙all-Houthi; realtà li tista’ façilment teskala dan il-konflitt. Eskalazzjoni ta’ din ix-xorta mhux biss tpo©©i s-sigurtà tal-Jemen fil-periklu, imma tesponi wkoll ir-rotot tan-navigazzjoni tal-Golf Persiku g˙all-attakki tal-Houthi jekk dawn ikollhom f’idejhom armi b˙al missili li bihom ikunu jistg˙u jolqtu l-bastimenti. L-involviment Iranjan mhuwiex l-uniku ˙a©a li qieg˙da tinkwieta lill-Amerikani. Fix-xhur li g˙addew, f’nofs dan il-kaos g˙olliet rasha wkoll dik li hija mag˙rufa b˙ala Al Qaeda in the Arabian Peninsula (AQAP), wa˙da mill-aktar ferg˙at attivi ta’ dan il-grupp terroristiku. Il-preΩenza ta’ AQAP fil-Jemen mhix Ωvilupp ©did. Però, il-konflitt çivili filpajjiΩ ta spazju lil dan il-grupp biex jespandi b’aktar kumdità fin-Nofsinhar talJemen. Ta’ min ifakkar li dan il-grupp kien ukoll responsabbli g˙all-attakk fuq il-

gazzetta satirika Charlie Hebdo f’Jannar li g˙adda, illi ˙alla diversi persuni mejta u midruba f’Pari©i. G˙aldaqstant, ittraΩΩin tal-espanzjoni ta’ dan il-grupp huwa meqjus mill-Istati Uniti u l-alleati tag˙ha b˙ala kwistjoni ta’ sigurtà internazzjonali, u mhux biss intern fil-Jemen. Se jibqg˙u g˙addejjin? Min-na˙a tag˙hom, il-Houthi wrew biççar li m’g˙andhom l-ebda intenzjoni li jag˙mlu passi lura, anzi huma sa˙ansitra Ωiedu s-sa˙˙a tal-attakki tag˙hom meta raw lill-Arabja Sawdita tirtira. Din is-sitwazzjoni wasslet lill-forzi Jemeniti leali lejn Abd Rabbuh Mansur Hadi biex ikomplu ji©©ieldu bit-tama li jΩommu f’idejhom in-Nofsinhar tal-pajjiΩ ˙alli jwittu t-triq g˙ar-ritorn tal-mexxej tag˙hom. G˙aldaqstant, jidher li se jkun inevitabbli xi tip ta’ intervent diplomatiku min-na˙a tan-Nazzjonijiet Uniti biex il-gruppi kollha involuti f’dan ilkonflitt jersqu lejn il-mejda tan-negozjati fil-©ejjieni.

IL-BAJD KOLLU F’QOFFA WAÓDA? self ˙aΩin, problemi fis-settur bankarju, u l-irtitar tal-kapital barrani. D awn kollha j istg ˙u j kunu katastrof iç i g˙all-istokks, speçjalment jekk ja˙btu f’daqqa.

RITIANNE AGIUS ritianne@kullhadd.com

Is-sena l-o˙ra bdew jidhru diversi xquq fl-ekonomija ÇiniΩa, wara snin fejn iddinja kienet irrassenjat ru˙ha li ç-Çina kienet tinsab fi triqtha biex issir l-ikbar ekonomija fid-dinja. Din is-sena dawn ix-xquq komplew jitwessg˙u, tant li l-esperti qeg˙din i˙e©©u lkontinet AΩjatiku biex ma jpo©©ix il-bajd tieg˙u f’qoffa wa˙da u, minflok ma jibqa’ jistrie˙ fuq iç-Çina, jiddiversifika u jkabbar l-ekonomija tieg˙u f’re©juni differenti.

BΩonn ta’ diversifikazzjoni

Jitnaqqsu r-riΩervi Din il-©img˙a l-Bank Çentrali taç-Çina naqqas lammont ta’ riΩerva g˙al min isellef il-flus, f’mossa li kienet ilha ma tidher f’dawn il-proporzjonijiet sa mill2008. Din l-azzjoni, li se tippermetti lil People’s Bank of China biex jo˙ro© madwar $194 biljun o˙ra f’self, kixfet is-sens ta’ t˙assib li qed iwassal g˙al miΩuri li jistg˙u jitqiesu b˙ala riskjuΩi f’tentattiv biex tikber l-ekonomija.

Dan g˙ax jekk il-flus li jin˙ar©u f’self g˙al investiment idumu biex i˙allu lfrott, ir-riΩervi tal-bank ikunu tnaqqsu drastikam e nt ming˙ajr ma jkun in©abar xejn lura. Dipendenza fuq l-istokks Ir-reazzjonijiet g˙al dan ittnaqqis fit- tkabbir talekonomija j idhru konfli©©enti, u donnu li l-

awtoritajiet mhumiex çerti dwar kif g ˙andhom jirrea©ixxu. Filwaqt li l-Gvern wissa linnies biex ma jitfg˙ux ˙afna flus fl-istokks, illaxka r-regolamenti biex jippermetti lillinvestituri jift˙u sa˙ansitra 20 kont tan-negozju. Jidher li g˙alkemm din it-triq hija riskjuΩa, il-Gvern i˙oss li ma tantx g ˙andu wisq iktar g˙aΩliet. Sa mill-2008 il-Gvern stra˙

˙afna fuq il-bini ta’ pro©etti infrastrutturali kbar f’tentattiv bie x iΩ om m it- tkabbir ekonomiku g˙addej fuq l-istess livelli ta’ qabel, iΩda ma kienx hemm ir-ritorn mistenni m innhom he kk kif ilprovvista kienet ˙afna ikbar mid-domanda. G˙alhekk, il-Gvern ÇiniΩ issa ke llu j istrie ˙ f uq listokks, iΩda din l-istrate©ija tista’ tkun riskj uΩ a g ˙al diversi ra©unijiet, fosthom

L- e sp e rti e konom iç i qe d j g ˙idu li l- Asj a g ˙andha bΩ onn p j an ta’ tkabbir li jistrie˙ inqas fuq iç-Çina u iktar f uq id- dom anda domestika. Qe d j i© i ssu© © e rit lillekonomiji li qed jiΩviluppaw biex ibaxxu l-barriera tannegozju, jaqtg˙u l-burokrazija, jattakkaw il-korruzzjoni, ite j bu l- inf rastruttura, u jnaqqsu t-taxxi fuq prodotti mag˙mula lokalment, sabiex b’hekk ikunu iktar kompetittivi fl-esportazzjoni, u eventwalm e nt ikunu j istg ˙u jg˙ollu wkoll il-pagi. L-ekonomija taç-Çina hija ta’ $ 9 .2 trilj un, kwaΩ i ddoppju tal-Ìappun. Jekk din te˙el jew tibda nieΩla ’l isfel, il-kontinent AΩjatiku jie˙u daqqa kbira. Id-daqqa tkun iktar goffa j e kk l- Asj a tibqa’ tistrie ˙ kwaΩi kompletament fuq içÇina.

TA’ BARRA KÓ

26|04|2015 17

kullhadd.com

mINN mADWAR ID-DINJA TERÌA’ TFEÌÌ L-INFLUWENZA AVJARJA

ÛBROFF SPETTAKOLARI

L-istat ta’ Minnesota ddikkjara sitwazzjoni ta’ emer©enza hekk kif qieg˙ed jiffaççja verΩjoni tal-influwenza avjarja, mag˙rufa b˙ala H5N2, li qed tinxtered b’rittmu allarmanti. Din l-influwenza wasslet g˙all-qtil ta’ aktar minn 7 miljun g˙asfur li kien f’riskju serju ta’ konta©©iment fl-Istati Uniti, illi 2.6 miljun minnhom kienu fl-istat ta’ Minnesota. Sadanittant, verΩjoni o˙ra ta’ din l-influwenza, l-H5N8, ©iet identifikata f’Kalifornja u Idaho. Madankollu, l-uffiçjali tas-sa˙˙a tal-istati milqutin minn din l-influwenza sostnew li attwalment l-ebda wa˙da minn dawn il-verΩjonijiet talinfluwenza avjarja mhi ta’ riskju g˙as-sa˙˙a tal-bniedem.

Il-Vulkan Calbuco, fiç-Çilì, Ωbroffa darbtejn f’temp ta’ 24 sieg˙a bejn l-Erbg˙a u l-Óamis li g˙adda. Calbuco huwa vulkan rieqed hekk kif l-a˙˙ar darba li Ωbroffa kien fl-1972 meta kellu Ωbroff minuri. Madankollu, l-iΩbroff ta’ din il-©img˙a kien kollox ˙lief minuri fejn ir-ritratti wrew xenarju apokalittiku b’nirien kbar ˙er©in mill-kratier. Dan wassal g˙al evakwazzjoni tal-massa minn 12-il mil madwar il-vulkan illi affettwat aktar minn 4,000 resident. Huwa stmat li l-iΩbroff g˙atta lil din iΩ-Ωona b’saff ta’ madwar 60 çentimentru ta’ rmied.

PROPOSTI DIÛAPPUNTANTI

KUNDANNA TA’ 20 SENA

Diversi figuri g˙olja tal-Unjoni Ewropea esprimew id-diΩappunt tag˙hom g˙allproposti g˙ar-riformi ekonomiçi li tressqu mill-Gvern Grieg. Il-Greçja kienet mistennija li tipprovdi aktar dettalji dwar ir-riformi strutturali li ser twettaq biex tirçievi aktar fondi ta’ emer©enza. Madankollu, jidher li l-Greçja mhix se jirnexxilha tirrispetta l-ftehim tag˙ha li tressaq il-proposti sal-a˙˙ar ta’ dan ixxahar. Huwa stmat li l-Gvern Grieg g˙andu biΩΩejjed fondi biex jiffinanzja lis-settur pubbliku tieg˙u sa Ìunju. G˙aldaqstant, il-PajjiΩi Membri tal-Unjoni Ewropea ˙e©©ew lill-Greçja biex to˙ro© b’soluzzjoni konkreta f’Mejju biex ikunu evitati aktar riskji g˙all-ekonomija Griega.

L-ek-President tal-E©ittu Mohamed Morsi ng˙ata sentenza ta’ 20 sena ˙abs meta nstab ˙ati li ppermetta l-qtil ta’ diversi manifestanti fil-protesti pubbliçi kbar li saru kontra t-tmexxija tieg˙u fl-2012. Flimkien mieg˙u, ©ew ikkundannati wkoll numru ta’ figuri prominenti tal-Fratellenza Musulmana, il-grupp politiku u reli©juΩ li kien affiljat mieg˙u Morsi. Bosta mill-akkuΩati sostnew li se jappellaw is-sentenzi tag˙hom, però ç-çans ta’ suççess jidher li huwa baxx g˙ax is-sistema ©udizzjarja E©izzjana hija mag˙mula minn persuni affiljati mal-Gvern militari attwali, fazzjoni determinati li te˙les minn Morsi u l-alleati tieg˙u.

ÇENTINARJU KONTROVERSJALI

OFFENSIVA TAR-REBBIEGÓA

Matul din il-©img˙a l-Armenja fakkret iç-çentinarju tal-mewt ta’ madwar 1.5 miljun Armen illi kienu vittmi tal-Gvern Ottoman Tork fl-Ewwel Gwerra Dinjija. Dan sar permezz ta’ çerimonja fil-kapitali Armena, Yerevan, illi g˙aliha attendew diversi delegazzjonijiet internazzjonali. Dan il-massakru g˙adu fiç-çentru ta’ kontroversja kbira bejn it-Turkija u lArmenja hekk kif din tal-ewwel g˙adha ssostni li dan l-avveniment ma kienx ©enoçidju sistematiku. Madankollu, il-Prim Ministru Tork Ahmet Davutoglu nhar il-Ìimg˙a li g˙adda xorta wa˙da ˙a sehem fiç-çerimonja kommemorattiva biex ifakkar lil dawn il-vittmi.

It-Talibani tal-Afganistan din il-©img˙a ˙abbru l-bidu tal-offensiva annwali tarrebbieg˙a kontra l-forzi tal-Gvern u l-alleati internazzjonali tieg˙u. Dan lista©un jintag˙Ωel g˙ax it-temp tar-rebbieg˙a jippermetti lill-militanti u ttag˙mir tag˙hom jiççirkulaw b’aktar façilità. Il-Gvern Afgan kien qieg˙ed jittama li jifta˙ djalogu kostruttiv mat-Talibani biex i©ib il-paçi f’pajjiΩ li ilu kwaΩi ˙mistax-il sena fi stat ta’ konflitt kontinwu. Madankollu, il-Gvern tal-Afganistan sostna li g˙andu r-riΩorsi kollha neçessarji biex jirreΩisti l-offensiva tat-Talibani, minkejja l-fatt li l-preΩenza tat-truppi alleati naqset bil-bosta matul dawn l-a˙˙ar snin.

18 26|04|2015

kullhadd.com

kÓ MILL-ISTRojA

WILLIAM STEAD

MISSIER IL-ÌURNALIÛMU INVESTIGATTIV KITBA TA’ MARY CHETCUTI

William Thomas Stead, editur u ©urnalist per eççellenza talgazzetta IngliΩa, The Pall Mall Gazette , wettaq rivoluzzjoni fil-©urnaliΩmu. Hu kien jemmen li l-qari tal-gazzetti g˙andu jkun xi ˙a©a pjaçevoli, mhux sempliçiment mezz ta’ informazzjoni. Da˙˙al l-uΩu ta’ paragrafi iktar qosra, mapep u illustrazzjonijiet li jakkumpanjaw artiklu, liema artiklu ried ukoll ikollu titlu b’ittri kbar, g˙al iktar effett. Introduça wkoll l-opinjoni personali tal©urnalist f’intervisti ma’ persuni famuΩi. Kixef fatti tal-wa˙x fuq ilprostituzzjoni tat-tfal F’Lulju tal-1885, Stead ippubblika, fi tliet ˙ar©iet, l-artiklu The Maiden Tribute of Modern Babylon, kitba drammatika u qawwija li kixfet fatti tal-wa˙x dwar ˙tif, skjavitù u prostituzzjoni tat-tfal f’Londra. It-tliet artikli heΩΩu mill-qieg˙ u xxukkjaw ilpoplu Brittaniku kollu, millg˙oli sal-baxx. F’dawn l-artikli William Stead kiteb fid-dettall dwar kemm kienet ˙a©a façli tixtri tifla g˙al £5 fin-na˙a tal-Lvant ta’ Londra. Stead spjega kif ittravesta ru˙u, mar ifittex u g˙amel kuntatti ma’ çirku ta’ bejjieg˙a li rran©a mag˙hom biex jixtri tifla fqira ta’ tlettaxil sena li kien jisimha Eliza Armstrong. Kif intla˙aq il-ftehim it-tifla ttie˙det g˙and tabib, jag˙mel parti miç-çirku wkoll, li ggarantixxa l-ver©initaà tag˙ha. Minn hemm Eliza n©arret lejn burdell fi Franza u tpo©©iet f’wa˙da mill-kma-

mar tistenna klijent sinjur li jkun g˙amel it-talba speçifika g˙al tifla ver©ni. Eliza, imwerwra u ma tafx x’kien qed ji©ri, in˙akmet minn isteriΩmu u bdiet twerΩaq u tibki meta nfeta˙ il-bieb tal-kamra u da˙al William Stead minflok ittaparsi klijent. Hu serr˙ilha rasha li kollox spiçça b’wiçç il-©id u ˙add ma kien se jwe©©ag˙ha. Il-kamra, ikkuttunata apposta biex tag˙laq il-biki u t-twerΩiq, li tpo©©iet fiha Eliza u l-˙arsa tag˙ha mwerwra titlob il-˙niena, taw iktar kura©© lil Stead biex jikteb b’mod a˙rax u bla riservi fit-tliet artikli tieg˙u. Il-Gvern IngliΩ kien jaf b’kollox William Stead kixef l-ismijiet ta’ dawk kollha li kien g˙amel kuntatt mag˙hom u dawn tressqu quddiem il©ustizzja. IΩda, l-ikbar skandlu f’din il-©rajja kien li lGvern Brittaniku nkixef li kien jaf x’kien qed ji©ri imma qatt ma ˙a passi kontra lprostituzzjoni tat-tfal sabiex jibqa’ jipprote©i klijenti sinjuri u influwenti ta’ dan il-kummerç moqΩieΩ. Biex jirran©a ftit mill-˙sara li saritlu b’dawn l-artikli, ilGvern b’mod immedjat g˙olla l-età tal-kunsens minn tlettax g˙al sittax-il sena. Min˙abba pressjoni kbira li bdiet issir minn g˙aqdiet u gruppi li niΩlu jipprotestew fit-toroq ta’ Londra, b’g˙ajta wa˙da g˙al riforma fil-li©i tal-Istat, ilGvern ma kellux triq o˙ra ˙lief li jkompli g˙addej b’aktar emendi sakemm fl-istess sena l-Parlament

Brittaniku g˙adda l-Criminal Law Amendment Act, li aktar baqg˙et mag˙rufa b˙ala Stead Act. We˙el il-˙abs talli pprova jirran©a s-sistema L-g˙edewwa ta’ William Stead, li b’dak li kixef komplew jiΩdiedu sew, riedu jsibu biex ipattuhielu. Flew sew ilkaΩ ta’ Eliza Armstrong sakemm sabulu Ωball tekniku Ωg˙ir fit-twettieq tal-investigazzjoni tieg˙u. Tressaq quddiem il-Qorti bl-akkuΩa li kiser il-li©i g˙ax, qabel xtara t-tifla, hu messu talab il-permess ta’ missierha! L-akkuΩa, kienet kemm kienet assurda, swiet lil William Stead tliet xhur ˙abs, li beda’ jiskonta f’Coldbath Fields u kompla f’Holloway. FiΩ-Ωmien li g˙amel maqful, Stead kompla x-xog˙ol tieg˙u ta’ editur tal-Pall Mall Gazette, filwaqt li kiteb komponimenti ibsin fuq il-korruzzjoni talGvern f’dik l-era. Meta ˙are© mill-˙abs William Stead waqqaf gazzetta li to˙ro© kull xahar bl-isem ta’ Review of Reviews . Minbarra l-Gran Brittanja, din il-gazzetta bdiet tinbieg˙ fil-kolonji tal-Imperu Brittaniku. Xi ˙a©a ©dida li introduça Stead ukoll kien linga©© ta’ ©urnalisti nisa. Hu kien jemmen bis-s˙i˙ li n-nisa g˙andu jkollhom l-istess drittijiet u opportunitajiet fil-˙ajja b˙all-ir©iel. Bil-pinna tieg˙u ©ab tibdil f’diversi oqsma Fost l-artikli tieg˙u li wasslu g˙al tibdil u titjib fil-˙ajja talpoplu Brittaniku kien hemm

The Bitter Cry of the Outcast London, kitba dettaljata dwar il-livell ta’ g˙ajxien talmist˙ija fil-kwartieri foqra ta’ Londra, fejn ipponta subg˙ajh lejn il-Gvern u qallu biex jag˙mel dmiru u jibni oqsma ta’ djar diçenti u r˙as g˙allfoqra. Bl-artiklu The Truth about the Navy, Stead kixef ittraskura©ni kbira li kienet qed tiffaççja l-qawwa navali Brittanika min˙abba nuqqas ta’ investiment finanzjarju mill-Gvern. Dan l-artiklu tant ˙ammarlu wiççu lill-Gvern li ˙affef Ωied il-ba©it navali ˙alli ji©u indirizzati in-nuqqasijiet. William Stead ma kienx jillimita l-kritika tieg˙u g˙al pajjiΩu biss. Bejn l-1893 u l1894 g˙ex g˙al sitt xhur filbelt ta’ Chicago, fl-Istati Uniti tal-Amerika, biex fost affarijiet o˙ra jirrapporta fuq il-Fiera Mondjali li kienet qed tittella’ hemmhekk. Kemm dam Chicago investiga fuq il-˙ajja f’din il-belt wara li jidlam – prostituzzjoni, sokor u kriminalità bl-addoçç. Kiteb dwar dan kollu f’artiklu iebes jismu If Christ Came to Chicago. Riedu jakkuΩawh bi tradiment Mill-banda l-o˙ra, William Stead ©ab fuqu l-g˙adab talmassa meta fl-1899, bil-pinna tieg˙u, ˙are© qatta bla ˙abel kontra l-gwerra li l-Imperu Brittaniku da˙al fiha kontra lBoeri, fl-Afrika t’Isfel. L-artiklu tieg˙u, Shall I Slay My Brother Boer?, tqies b˙ala antipatrijottiku u kwaΩi ttie˙du proçeduri legali kontrih fuq tradiment. Stead ma kienx bniedem li

jintimida ru˙u minn xi reazzjoni negattiva tal-qarrejja g˙ax dak li kien jemmen fih kien jg˙idu. Fil-fatt, kompla bil-kruçjata tieg˙u kontra lgwerer u, wara laqg˙a li kellu mal-Kzar tar-Russja, Stead ta bidu g˙al gazzetta li to˙ro© kull ©img˙a li semma War Against War . Attenda wkoll diversi laqg˙at favur il-paçi f’The Hague. Miet fuq it-Titanic Fl-1912, William Stead, li s’issa kien ©ie nnominat g˙all-Premju Nobel tal-Paçi kemm-il dabra, liema premju però qatt ma ng˙atalu, aççetta stedina ming˙and ilPresident Amerikan William H. Taft, biex jindirizza konferenza internazzjonali g˙allpaçi, li kienet se tittella’ flIstati Uniti tal-Amerika. Nhar l-10 ta’ April 1912, Stead ˙alla l-Ingilterra abbord il-vapur tal-passi©©ieri RMS Titanic – il-vja©© tra©iku li kul˙add jaf kemm ˙alla vittmi, fosthom William Thomas Stead ta’ 62 sena, li l-katavru tieg˙u qatt ma nstab. Stead minn dejjem kien affaxxinat fuq l-ispiritiΩmu u l-paranormali. Kien editur ta’ pubblikazzjoni f’dan ir-rigward bl-isem ta’ Borderland, bejn l-1893 u l-1897. Fil-kitbiet tieg˙u kien spiss iqabbel ilmewt ma’ vja©© bid-dg˙ajsa li jie˙dok “mid-dinja l-qadima g˙ad-dinja l-©dida”. Kien i˙obb juΩa l-fraΩi: “Ejja nimma©inaw il-qabar daqslikieku kien l-Oçean Atlantiku.” FraΩi li ma setg˙atx tkun ironika u profetika iktar minn hekk g˙al William Stead.

PErsOnalitÀ kÓ

26|04|2015 19

kullhadd.com

waÓda mill-ftit kaÇÇaturi nisa maltin ramOna POrtElli tintervista lil JESSICA BORG

www.ramonaportelli.com ramonaportelli@hotmail.com

Jessica g˙andha ˙amsa u g˙oxrin sena, miΩΩew©a u toqg˙od San Ìwann. Ta˙dem b˙ala segretarja f’wa˙da mill-fabbriki ewlenin f’pajjiΩna u b˙ala passatempi t˙obb tmur g˙all-kaçça, kif ukoll t˙obb tag˙mel passi©©ati twal fil-kampanja. Tqis lilha nnifisha b˙ala mara d˙ulija, t˙obb ˙afna l-annimali speçjalment il-klieb, t˙obb il-kumpanija tan-nies u tie˙u pjaçir tg˙in lil min ikun fil-bΩonn. Tog˙©obha ˙afna l-kampanja u fil-˙in liberu li jkollha l-ewwel li tfittex hu li tmur fil-kampanja g˙allkwiet. Kaççaturi nisa o˙ra li taf bihom Jessica hawn xi sitta. Però, taf fiç-çert li hawn bosta aktar, anke nassaba. Ilha interessata fil-kaçça minn mindu kienet Ωg˙ira. “Missieri kaççatur u bdejt immur mieg˙u mill-età ta’ ˙ames snin. Kont t˙ajjart u anke g˙amilt aktar kura©© wara li ltqajt ma’ kaççatur mara fil-MiΩieb. Dak iΩ-Ωmien kelli madwar g˙axar snin. Minn hemm ’il quddiem qatt ma ˙arist lura u dejjem fittixt li mmur g˙all-kaçça,” qaltli Jessica. Mistoqsija kemm tmur ta’ spiss g˙all-kaçça, Jessica sostniet li min˙abba xxog˙ol tag˙ha u peress li g˙andha x-shutdown, dejjem tipprova t˙alli l- leave kollu g˙all-kaçça, tie˙u ˙mistax f’Ottubru-Novembru. “Imma nipprova mmur kuljum qabel ix-xog˙ol u jekk ikolli çans wara x-xog˙ol ukoll, u kull tmiem il-©mg˙a meta lista©un ikun miftu˙. F’April immur sieg˙a qabel ixxog˙ol; biss, peress li kaçça permessa biss sas-sag˙tejn ta’ wara nofsinhar, u fi tmiem il©img˙a.” Ta’ min jg˙id li Jessica nzertat iΩΩew©et lir-ra©el tag˙ha li nzerta kaççatur ukoll. Ridt inkun naf hux b’kumbinazzjoni. Fil-fatt ikkonfermatli li kienet kumbinazzjoni li r-ra©el kien kaççatur. “Kienet iç-çirasa fuq il-kejk. Din tg˙inna nifhmu aktar lil xulxin.” Il-kaçça g˙aliha hija delizzju naturali Kif qaltli Jessica stess iddelizzji ji©u naturali fuq dak li jkun. Fil-kaΩ tag˙ha ddelizzju tal-kaçça ©ie naturali g˙aliha. Missierha kien igerrixha mill-kaçça u Jessica kienet tinsisti li xorta trid tmur mieg˙u. “Iva, dan irid

Ninsabu f’seklu fejn ma fadalx distinzjonijiet bejn ir-rwoli li jag˙mel ir-ra©el u dawk tal-mara. Illum il-mara kapaçi tag˙mel kollox daqs ra©el. Jista’ jkun li g˙ad hemm min jiskanta jew jarahom strambi. Óafna jaqblu mal-kaçça u o˙rajn ma jniΩΩluhiex. Ftit jiem ilu kellna wkoll ir-referendum dwar il-kaçça fir-rebbieg˙a u li, kif kul˙add jaf, g˙adda. G˙all-intervista tal-lum tkellimt ma’ kaççatura mara li b˙al, kull kaççatur ie˙or, t˙obb tmur g˙all-kaçça. Qed nirreferi g˙al Jessica Borg. biex jekk ikun hawn xi summiena jtajruha u tie˙u ç-çans li tispara tir,” spjegatli fiddettall. Ikliet ma’ kaççaturi o˙ra b’dak li jkunu qabdu

ikun fik. Óadd ma jista’ j©ieg˙lek biex issir kaççatur. Dik il-˙a©a li tqum kmieni, fil-kes˙a, u ˙afna drabi tqum g˙alxejn, trid veru dilettant tal-kaçça biex tag˙milha. Ìieli, biex Ωgur je˙odni g˙all-kaçça mieg˙u missieri, kont inqum qablu nilbes bilmo˙bi, u bil-˙sieb ma kontx norqod, u mhux l-ewwel darba li kont norqod fittara©, ˙alli ma jkunx jista’ jg˙addi bija u jkollu jqajjimni u je˙odni mieg˙u Ωgur,” tbissmet tg˙idli. Assumejt li Ωgur ikun hawn min i˙ares lejn Jessica blikrah min˙abba l-fatt li l-passatemp tag˙ha huwa l-kaçça. B’hekk xtaqt inkun naf xi tkun ir-reazzjoni tag˙ha lejn dawn il-persuni. “Ir-reazzjoni tieg˙i hi li nipprova nfiehem u nit˙addet ma’ dawn in-nies bl-edukazzjoni kollha g˙aliex ma jniΩΩlux il-kaçça. Normalment ikollhom stampa totalment differenti ta’ x’inhi l-kaçça u nipprova nispjegalhom x’inhi verament. Mhux darba jew tnejn li waslu qablu mieg˙i meta fiehmu lvera kaçça x’inhi,” sostniet Jessica.

Mitluba tispjegali x’sodisfazzjoni tie˙u mill-kaçça, Jessica we©bitni li wara tant sagrifiççji li tkun g˙amlet, taqta’ lfrott. “Li taqbad it-tajra huwa biss ir-riΩultat li n-nies jaraw. Imma x’inhi l-vera preparazzjoni li trid issir qabel ˙add ma jarah jew inkella qatt ma jissemma. A˙na, matul issena g˙andna pjan xi nsegwu. Biex insemmi ftit, g˙andek it-ta˙ri© tal-klieb li jsir kuljum u jintensifika qabel ma tibda l-kaçça min˙abba l-istamina, eçç. G˙andek l-g˙asafar li nuΩaw g˙all-kaçça, il-gamiem biex tuΩah g˙at-ta˙rik trid iΩΩommu nadif u perfett, u tg˙allmu biex jibqa’ fuq ilga©©a meta t˙arrek bih. Imbg˙ad g˙andek is-summien biex iddendlu malkamra f’April biex maΩΩernieq jibda jg˙awwi u jfaqqa’. G˙andek l-imlieveΩ u l-isturnell g˙al Ottubru u Novembru. G˙andek l-isba˙ tliet kwarti tnaddaf u titma kuljum. Imbg˙ad hemm likkargar – passatemp li huwa kon©unt man-namra tag˙na. Trid issib it-temp eΩatt, tipprova bla umdità, ir-ri˙ irid

ikun ri˙ fuq, ji©ifieri Tramuntana jew Majjistral. Imbag˙ad hemm it-teknika g˙al xiex ser tuΩa dak l-iskartoçç, kemm trid li jwassal filviçin jew tul. Tmur fuq xi range biex tipprova t-tir. U jekk dak l-iskartoçç hux ser nuΩah g˙ar-ri˙ isfel jew g˙arri˙ fuq. Óafna rqaqat li ˙allejt lil missieri u lir-ra©el jie˙du ˙siebhom. Jien inkun preΩenti biex nag˙ti daqqa t’id f’li jkun hemm bΩonn. Ta’ spiss isir tindif ta˙t is-si©ar, tindif ta’ duri u passa©©i, jew insaqqu s-si©ar. Wara dan kollu tmur g˙all-kaçça, u meta tara xi gamiema, t˙arrkilha u, jekk tinvestik, forsi tispara tir. Tir bl-iskartoçç li tkun g˙amilt inti. Jekk taqbadha, jo˙or©u l-klieb u j©ibulek il-gamiema fid-dura. Dak il-˙in ikollok is-sodisfazzjon tax-xog˙ol kollu li jkun sar matul is-sena. Jekk tkun qieg˙ed g˙as-summien, tara l-˙idma tal-klieb, li b˙ala tim jg˙inu lil xulxin biex itajru xi summiena. Fir-rebbieg˙a ssummien ikollu ˙afna fejn jista˙ba peress li jkun hemm ˙afna ˙axix. G˙alhekk irid ikollok klieb im˙arr©a tajjeb

Sirt naf li b’dak li taqbad Jessica mhux l-ewwel darba li organizzaw xi ikla. B’hekk xtaqt inkun naf jekk il-kaçça tikkunsidrahiex b˙ala g˙ajxien. “B’din il-ftit kaçça li naqbdu ma tistax tg˙id li lkaçça hija parti mill-g˙ajxien tieg˙i. Ikliet forsi nag˙mlu ˙amsa fis-sena, ni©bru t-tjur li nkunu qbadna bejnietna u norganizzaw ikla, normalment inkunu bejn 20 kaççatur. Il-bqija ming˙and tal-la˙am ikolli mmur nixtri. Jien aktar narah b˙ala passatemp b˙alma jista’ jkollu kul˙add. Forsi ˙addie˙or jarah ikrah jew ˙ela ta’ ˙in, g˙ax ma jipprattikahx, l-istess b˙alma jien nara çerta delizzji koroh jew ˙ela ta’ ˙in g˙ax dawn ma jkunux iddelizzji tieg˙i. Però, kul˙add g˙andu d-dritt li jgawdi lpassatemp tieg˙u.” Fil-fatt, jo˙ro© çar li Jessica, u ˙afna o˙rajn li jaqblu mag˙ha, kull annimal jew tajra li tinqatel u tkun g˙allikel ma tqishiex b˙ala mo˙qrija. Mistoqsija jekk hemmx bΩonn ta’ xi kapaçitajiet partikolari biex persuna ssir kaççatur, Jessica sostniet mieg˙i li persuna ma jridx ikollha xi kapaçitajiet speçjali. “L-iktar ˙a©a importanti hi li jrid ikun bniedem responsabbli ˙afna ta’ kif jimmani©©ja l-arma u li jimxi mar-regoli u li©ijiet, minbarra li jrid ikollu wkoll paçenzja u riflessi tajbin. Barra minn hekk irid ukoll jitg˙allem mill-iΩbalji li jkun g˙amel filpassat biex itejjeb il-mira.” Fl-a˙˙ar nett Jessica xtaqet tg˙addi messa©© lill-qarrejja “Kul˙add tal- K ullÓ add . g˙andu jirrispetta d-delizzju ta’ ˙addie˙or u ma jkunx ta’ tfixkil jekk id-delizzju ma jkunx jinteressa lilu. Jien messa©© wie˙ed nixtieq nag˙ti. Jien min jien biex naqta’ d-delizzju ta’ ˙addie˙or? Il-bniedem g˙andu jit˙alla fil-libertà li jag˙Ωel hu xi jrid, hemm min i˙obb imur jimxi, u hemm min i˙obb imur g˙all-kaçça. Jien nemmen li b’rispett u b’tolleranza lejn xulxin nistg˙u ngawdu l-kampanja flimkien,” temmet tg˙id Jessica.

20 26|04|2015

kullhadd.com

kÓ kalejdoskopju

KALEJDOSKOPJU: FATTI MIÌBURA MINN CHARLES B. SPITERI

Ìraw bÓal-lum 1906: Jintwera l-ewwel film bil-moviment fil-Óawajj. 1926: Il-Ìermanja u r-Russja jiffirmaw trattat ta’ paçi u newtralità. 1928: L-esibizzjoni tax-xog˙ol tax-xema’ Madame Tussaud, tifta˙ f’Londra. 1929: Issir l-ewwel titjira bla waqfien bejn l-Ingilterra u lIndja. 1933: Studenti Lhud ma jit˙allewx jattendu l-iskola fil-Ìermanja. 1936: Bejn 5,000 u 7,000 persuna bla xog˙ol fl-Istati Uniti ng˙aqdu f’dimostrazzjoni biex il-Gvern jag˙tihom lg˙ajnuna. Sadanittant, stati o˙ra, permezz tal-pulizija, g˙alqu d-d˙ul g˙al dawk li bdew jaslu biex isibu x-xog˙ol fosthom.

“Il-kura©© hu kulma te˙tie© biex tqum u titkellem; il-kura©© hu wkoll kulma hu me˙tie© biex toqg˙od bilqieg˙da u tisma’.” – Winston Churchill

1937: L-ajruplani Luftwaffe ÌermaniΩi jeqirdu l-belt Bask ta’ Guernica fi Spanja. 1942: SpluΩjoni f’minjiera tal-fa˙am toqtol 1,549 persuna f’Honkeiko, Manchuria. 1942: Il-Luftwaffe jattakkaw Bath. 1956: L-ewwel bastiment modern tal-kontejners, l-Ideal X, jitlaq mill-Port ta’ Newark, fi New Jersey g˙al Houston, Texas. 1959: Kuba tinvadi lill-Panama. 1968: Fl-Istat ta’ Ohio, l-istudenti ja˙tfu l-bini tal-amministrazzjoni ta˙t idejhom. 1971: L-aktar darba li g˙amlet xita fid-distrett Bahia filBraΩil. Ómistax-il pulzier f’24 sieg˙a. 1972: Studenti Amerikani pprotestaw kontra l-kontinwazzjoni tal-gwerra fil-Vjetnam. Huma kkawΩaw xi ˙sara flUniversità tal-Kolumbja fi New York u fl-Università ta’ Pennsylvania. 1974: Malta tadotta l-Kostituzzjoni.

mannara ta’ 5,500 sena Meta xi ˙add jimma©ina mannara ta’ Ûmien il-Óa©ar, jaf ja˙seb li tkun biçça Ωnied f’g˙amla ta’ demg˙a. IΩda l-arkeologi fid-Danimarka sabu wa˙da rari ferm. Jing˙ad li g˙andha 5,500 sena u hi kompluta bil-manku tal-injam! Din l-g˙odda Neolitika nstabet waqt t˙affir li sar g˙al mina, u taf indifnet hemm b˙ala sinjal ta’ xi offerta f’ritwal. Skont l-arkeologi tal-MuΩew

Lolland-Falster, il-manku talmannara baqa’ fl-istat ori©inali tieg˙u min˙abba li kien midfun fit-tafal ta’ qieg˙ il-ba˙ar, fejn lossi©nu ma setax jil˙qu. Il-grupp sab l-g˙odda f’Rodbyhavn, fuq il-gΩira DaniΩa ta’ Lolland, li se tkun mag˙quda mal-gΩira ÌermaniΩa Fehmarn, ladarba tinbena lmina. Soren Anker Sorensen, arkeologu li ja˙dem fil-muΩew,

aççerta lil kul˙add li sejba ta’ mannara b˙al dik hi wa˙da totalment inkredibbli. Barra minn hekk, l-arkeologi li wettqu x-xog˙ol tat-t˙affir sabu xhieda ta’ marki tas-saqajn ta’ mill-inqas tnejn min-nies. Dawn il-marki jmorru lura g˙al Ûmien il-Óa©ar ukoll. L-esperti jemmnu li n-nies kienu sajjieda li ppruvaw jipprote©u x-xatt tax-xmara filmaltemp.

GÓar ta’ aladdin f’Óanut antik

1976: Il-Pan Am tibda titjiriet bla waqfien bejn il-belt ta’ New York g˙al Tokjo. 1978: Franza tibg˙at truppi fiç-Çad. 1982: L-Ar©entina ççedi lill-Brittanja fuq S. Georgia, qrib ilGΩejjer Falkland. 1982: Rod Stewart jisfa assaltat, u ra©el armat jisraqlu lkarozza tat-tip Porsche li tiswa €46,273. 1984: Il-President Ronald Reagan iΩur iç-Çina. 1986: L-ag˙ar diΩastru nukleari fid-dinja: ir-raba’ reattur flistazzjon tal-qawwa nukleari f’Chernobyl, fl-Unjoni Sovjetika, jisplodi. Imutu 31 persuna u l-kontaminazzjoni baqg˙et tinfirex lejn il-Punent tal-Ewropa. 1990: Imutu 126 ru˙ f’terremot fiç-Çina. 1991: Il- footballer Diego Maradona jisfa sospiΩ wara li nstab li ˙a l-kokaina. Kien arrestat fl-Ar©entina fuq pussess u distribuzzjoni ta’ narkotiçi illegali. 1996: Isir l-irkant ta’ Jacqueline Kennedy Onassis, b’5,000 o©©ett li varjaw minn si©©u presidenzjali li jitbandal g˙al karozza tal-marka BMW. Fi ftit aktar minn erbat ijiem lirkantaturi Sothebys ©abru €34.5 miljun. 2000: Howard Dean, il-Gvernatur ta’ Vermont fl-Istati Uniti, jiffirma l-ewwel li©i li tippermetti Ω-Ωwie© bejn koppji talistess sess u jiffirmaw rabtiet çivili. 2005: B’insistenza internazzjonali s-Sirja tevakwa l-a˙˙ar 14,000 militar mil-Libanu, biex temmet id-29 sena ta’ dominazzjoni militari f’dak il-pajjiΩ. 2009: L-Amerika t˙abbar emer©enza g˙as-sa˙˙a – is-Swine Flu. 2012: L-IndoneΩja twaqqaf l-importazzjoni taç-çanga Amerikana wara li kien konfermat kaΩ tal-mad cow disease f’Kalifornja. 2013: 30 persuna jinqatlu wara li karozza tal-linja kkraxxjat min˙abba attakk tat-Taliban fin-na˙a t’isfel tal-Afganistan.

Familja Amerikana dan l-a˙˙ar sabet dak li tqies b˙ala l-g˙ar ta’ Aladdin, meta f’post antik li wirtet ming˙and in-nanniet, sabet konsenja s˙i˙a ta’ Ωraben ©odda fjamanti. Dan il-bini kien iservi b˙ala ˙anut taΩ-Ωraben bejn is-snin erbg˙in u sittin, iΩda l-bibien baqg˙u dejjem mag˙luqa g˙all-g˙axriet ta’ snin li ©ew wara. Wie˙ed mill-membri tal-

familja tella’ ritratt tas-sejba fuq l-internet, iΩda ma semma xejn fejn hu l-post, biex Ωgur ma jkunx hemm xi attentat ta’ serq. Din il-kollezzjoni storika taf tiswa fortuna çkejkna peress li, kif semmejna, iΩ-Ωraben mhux talli qatt ma kienu uΩati, iΩda lanqas qatt intmessu fla˙˙ar 55 sena. Il-ma˙Ωen ing˙alaq wara li nnanna mardet u l-kumplament

tal-membri tal-familja ma ridux ikomplu bin-negozju. G˙alhekk qatg˙uha li jag˙lqu. Il-werrieta qed ja˙sbu li dan seta’ ©ara min˙abba li b˙ala negozju ma kienx irendi wisq. Wie˙ed min-neputijiet qal li kien fatt mag˙ruf li nannietu kienu mag˙rufin li jgeddsu kollox. G˙alhekk hu tal-fehma li setg˙u ˙asbu li xi darba listess Ωraben ikunu jiswew aktar.

KUN Af KÓ

26|04|2015 21

kullhadd.com

KITBA TA’ SAVIOUR MAMO

KURÛITAJIET MINN HAWN U MINN HEMM

CHARLES DARWIN U L-EVOLUZZJONI

u qal li kien jixbah ˙afna lix-xadini. Kien qal ukoll fil-kotba tieg˙u li kull ˙a©a fid-dinja kienet imnissla minn ˙a©a komuni. Fi ftit kliem, fil˙olqien tad-dinja kollox kien ˙a©a wa˙da, imbag˙ad mal-milja taΩ-Ωmien bdew jiΩviluppaw l-annimali u l-˙axix. Illum din it-teorija hija aççettata mill-bijolo©isti kbar. Fl-1868 Darwin beda jippubblika ktieb wara ie˙or. Fosthom insibu The Variation of Animals and Plants under Domestication , The Various Contrivances by Which Orchids are Fertilized , The Power of Movement in Plants, The Descent of Man u The Formation of Vegetable Mould through the Action of Worms fl-1881. Charles Darwin ˙alla din id-dinja fl-1882 fl-età ta’ 74 sena u ndifen f’Westminster Abbey, ftit ’il bog˙od mill-qabar ta’ Isaac Newton. Kellu g˙axart itfal, b’sebg˙a minnhom jiggradwaw, min fix-xjenza u min ˙a l-Fellows of the Royal Society. L-evoluzzjoni Charles Robert Darwin (1809-1882), IngliΩ, kien l-ewwel naturalista li ta spjegazzjoni fuq l-evoluzzjoni. L-evoluzzjoni hija l-bidu fil-g˙amla u l-˙ajja ta’ kull annimal u ˙axixa minn mindu bdiet id-dinja sal-lum.

Charles kien dar id-dinja u g˙amel studju kbir flAmerika t-Isfel u fuq il-gΩejjer ta’ Galapagos. Kien imbarka fuq bastiment tat-tkixxif, l-HMS Beagle, g˙al ˙ames snin, bejn l-1831 u l-1836. Darwin kien ippubblika l-ktieb The Origin of Species by Natural Selection fl-1839. Dan il-ktieb kien qajjem ftit inkwiet mal-poplu Kristjan min˙abba li ma kienx jaqbel mal-kotba tal-Ìenesi rigward il-˙olqien tad-dinja. Darwin ta spjegazzjoni kif ori©ina l-bniedem fil-bidu tieg˙u

Óarsu ˙arsa madwarkom. Araw is-si©ar, il-klieb u l-qtates, iΩ-Ωwiemel, l-g˙asafar u l-insetti u n-nies. Kemm ta˙sbu li ilhom jeΩistu? Elf sena, eluf jew miljuni? Probabbilment it-twe©iba hi elfejn miljun sena (2,000 miljun) Fil-bidu nett tad-dinja ma kien jeΩisti xejn ˙lief kreaturi b’çellola wa˙da (kliem Charles Darwin). Nispjega: çellola hija speçi ta’ qatra wa˙da ta’ ©elatina, (jelly) insibuha b˙ala protoplasm li hija l-bidu baΩiku ta’ materjal li fih il-˙ajja. Óadd g˙adu sal-lum ma sab minn fejn ori©inat. Ix-xjentisti ja˙sbu li xi darba kien waqt opportun u xi çelloli ltaqg˙u ma’ çelloli o˙ra fl-oçeani u ffurmaw ˙ajja u bdew jipproduçu. Dawk li bdew imutu, bdew isibu posthom fil-qieg˙ tal-ba˙ar, jintradmu bil-˙ama u miljuni ta’ snin wara saru fossili.

Il-bidu tal-˙ajja Il-˙ajja l-ewwel ma bdiet kienet fil-ba˙ar madwar 500 miljun sena ilu, u damet madwar 300 miljun sena qabel ma resqet lejn l-art. L-ewwel forma ta’ kreatura kienet kwalità ta’ mollusk. Mollusk ©ejja mill-kelma Latina ‘mollis’ li tfisser artab b˙al qarnit, bebbux, siçç, klamar, im˙ar, eçç. Meta bdiet tifforma l-art mill-kwantità ta’ mollusk mejjet u ˙ama niexfa, beda jidher speçi ta’ ˙axix viçin il-ba˙ar. Xi kreaturi, li bdew ukoll jabitaw lejn l-art u maΩΩmien bdew ukoll jg˙ixu kemm fil-ba˙ar kif ukoll fuq l-art, insibuhom b˙ala anfibji (amphibians). Qeg˙din insemmu perjodu ta’ 100 miljun sena ilu. Xi w˙ud mill-kreaturi li baqg˙u jg˙ixu fil-ba˙ar bdew irabbu l-gar©i biex jie˙du n-nifs u anke bdew irabbu x-xewk. Dawn bdew jitkaxkru u jg˙ixu fit-tjun g˙ax kienu g˙adhom ma Ωviluppawx is-saqajn. Kienu r-rettili. Meta l-art bdiet tinxef xi annimali bdew irabbu l-©wiena˙ u jtiru. O˙rajn bdew irabbu s-saqajn u j˙ufu ’l hemm u ’l hawn. Lewwel annimal li eΩista fuq l-art kien id-dinosawru. Ir-rettili bdew jonqsu u jikbru l-annimali. Lammont ta’ annimali kompla jiΩdied. Dan kien 70 miljun sena ilu meta l-annimal kien iddomona ddinja – annimali kbar b˙as-sabre-tooth, is-sloth u lmammoth. F’dak iΩ-Ωmien bdiet tifforma speçi ta’ kreatura tixbah lill-bniedem tal-lum. Kien iΩomm fuq saqajh ta’ wara, kollu pil, b’idejh twal, b’mo˙˙ Ωg˙ir u ming˙ajr sens. Ming˙ajr ma nid˙lu f’iktar dettal, din il-kreatura nqasmet f’Ωew© kategorija, wa˙da ©ibdet lejn ix-xadini u l-o˙ra gibdet lejn il-bniedem tal-lum. Paragun ta’ dawn il-miljuni ta’ snin, kieku kellna nifirxuhom f’sena, insibu l-ewwel ta’ Jannar iffurmat id-dinja minn balla nar. F’Settembru bdiet tidher l-ewwel ˙ajja, u g˙all-a˙˙ar ta’ Diçembru deher il-bdiedem.

22 26|04|2015

kullhadd.com

KÓ INNOvAzzJONI

Kitba ta’

GLEN FALZON glen@kullhadd.com

IS-SUPPLIMENTI JISTGÓU JGÓOLLU MHUX INAQQSU R-RISKJU TAL-KANÇER G˙alkemm supplimenti tad-dieta, ©eneralment, jitqiesu u jintuΩaw minn ˙afna nies g˙ax jing˙ad li g˙andhom ˙afna benefiççji tajbin g˙as-sa˙˙a, filverità din mhijiex l-istorja kollha. Dan g˙ax, skont analiΩi fuq divesi studji, dawn is-sustanzi jistg˙u jΩidu ç-çans li persuna jiΩviluppa kançer, l-aktar jekk dawn is-sustanzi jittie˙du f’doΩi qawwija.

kundizzjonijiet. Ir-riçerkaturi qalu li, minkejja li leffetti tal-vitamini g˙adhom mhumiex çari, çerti studji juru li dieta sana tnaqqas drastikament ir-riskju li wie˙ed ikollu kançer jew inkella mard relatat mal-qalb. “Fin-nuqqas ta’ evidenza çara dwar l-impatt u l-effett tal-ma©©oranza tal-vitamini u l-multivitamini fuq mard kardjovaskulari u kançer, il-professjonisti tas-sa˙˙a g˙andhom jikkonsultaw mal-pazjenti tag˙hom u j˙e©©uhom biex jimxu ma’ dieta tajba li hija mimlija nutrijenti,” sa˙aq it-Tabib Michael LeFevre, membru ta’ din l-istess task force . LeFevre qal ukoll li t-tobba g˙andhom jikkunsidraw ukoll ir-riçerka laktar riçenti kif ukoll il-preferenzi talpazjenti tag˙hom meta jkunu diskussi s-supplimenti tal-vitamini.

AnaliΩi profonda F’din l-analiΩi r-riçerkaturi ˙arsu lejn numru ta’ studji li kienu ppubblikati matul dawn l-a˙˙ar 20 sena fuq dawn l-istess supplimenti u r-riskju tal-kançer fin-nies. It-tabib Tim Byers, l-awtur ta’ din l-analiΩi, miç-Çentru tal-Kançer fl-Università ta’ Colorado, f’kummenti li ta lill-midja wie©eb ming˙ajr tlaqliq li l-pilloli tal-vitamini ma jnaqqsux ir-riskju li wie˙ed jaqbdu kançer. PereΩempju, skont studju ppubblikat fl-2006 fil-©urnal Amerikan tannutrizzjoni klinika, ir-riçerkaturi sabu li n-nisa li ˙adu ammont sostanzjali ta’ supplimenti mimlijin folic acid kellhom 19% aktar çans li f’˙ajjithom jiΩviluppaw il-kançer fis-sider meta mqabbla ma’ dawk in-nisa li qatt m’g˙amlu uΩu minn dawn l-imsemmija supplimenti. Aktar minn hekk, dawk in-nisa li kellhom livelli g˙olja ta’ folate fiddemm tag˙hom, forma tal-folic acid li tin˙all mal-ilma, kellhom çans akbar ta’ 32% li jiΩviluppaw kançer fis-sider minn dawk li kellhom livelli inqas minn din is-sustanza fid-demm tag˙hom.

Riskji kliniçi u g˙as-sa˙˙a pubblika dawk il-persuni l-aktar li g˙andhom livell baxx li f’xi parti jew Ωmien f’˙ajjithom jiΩvillupalhom kançer,” sostna Byers. Huwa Ωied jg˙id li r-riçerkaturi studjaw ukoll jekk fil-verità hemmx xi vitamini partikolari fil-frott u fil˙axix li qed i˙allu dan l-effett tant poΩittiv fil-˙ajja tan-nies. “L-aktar ˙a©a xokkanti u tal-biΩa’ li rnexxielna nsibu minn din ir-riçerka kienet li rajna Ωieda fil-kançer f’dawk il-gruppi li bdew jie˙du u jag˙mlu uΩu minn supplimenti b˙alma huma l- beta carotene, il-vitamina E u l-folic acid,” afferma Byers. Studji fuq l-ir©iel

L-importanza tal-frott u l-˙axix “Ir-ra©uni li bdiet din ir-riçerka hekk importanti kienet li nosservaw millbidu nett li dawk il-persuni li jieklu aktar frott u ˙axix jidher li huma

Fi studju, ippubblikat fl-2011 fil©urnal JAMA , fejn kienu osservati aktar minn 35,000 ra©el, ir-riçerkaturi sabu li 17% minn dawk li jie˙du doΩi qawwija ta’ supplimenti mimlijin bil-

vitamini E g˙andhom aktar çans li jiΩviluppalhom kançer fuq medda ta’ bejn 7 u 12-il sena. Fi studju ie˙or, din id-darba kien ippubblikat fl-1994 fil-©urnal talmediçina ta’ New England, irriΩulta li dawk l-r©iel li jpejpu u li xi darba f’˙ajjithom ˙adu supplimenti li fihom beta carotene kellhom 18% aktar çans li jiΩviluppaw kançer fil-pulmum fuq medda ta’ bejn 5 u 8 snin meta mqabbla ma’ r©iel li jpejpu u li ma ˙adux dan it-tip ta’ suppliment. BΩonn ta’ aktar studju Madankollu, skont studju mit-Task Force Amerikana g˙as-Servizzi Preventivi, g˙ad m’hemmx evidenza konkreta biΩΩejjed li turi biç-çar jekk vitamini jew minerali o˙rajn, b˙al pereΩempju l-vitamina D, il-kalçju jew is-selenju jew multivitamini, inaqqsux ir-riskju ta’ dawn iΩ-Ωew©

G˙alhekk, skont ir-riçerkaturi responsabbli minn dan l-istudju, dawn irriΩultati jqajmu l-possibbiltà li s-supplimenti li fihom l- beta carotene jag˙mlu aktar ˙sara lil dawk li jpejpu. “Jien na˙seb li dawn iΩ-Ωidiet sostanzjali huma biΩΩejjed biex jindikaw li huma ta’ riskju g˙alhekk hemm bΩonn li nikkunsidrawhom kemm b˙ala kwistjonijiet kliniçi kif ukoll b˙ala kwistjonijiet g˙as-sigurtà tas-sa˙˙a pubblika,” fisser it-tabib Byers. Óafna nies fl-Istati Uniti jie˙du ammont kbir minn dawn is-supplimenti tal-vitamini u ming˙alihom li dawn se jtejbulhom is-sa˙˙a tag˙hom meta fil-verità, u kif jispjegaw dawn listudji, qed jag˙mlu preçiΩament kollox il-kontra. Dawn ir-riΩultati talanaliΩi l-©dida kienu ppreΩentat nhar l-20 ta’ April li g˙adda fil-Laqg˙a Annwali tal-Assoçjazzjoni Amerikana g˙ar-Riçerka tal-Kançer (AACR).

Il-BIDU TAT-TMIEM TAL-ISMARTPHONES? Hekk kif l-Apple Watch jing˙aqad mal-mixja favur apparati teknolo©içi li jintlibsu ... dan jista’ jkun il-bidu tat-tmiem tal-ismartphones li l-istess kumpanija g˙amlet marketing u suççess qawwi minn fuqhom. Suççess jew le? Smartwatches b˙alma huma Moto 360, Samsung Gear S, Pebble kif ukoll Apple Watch Ωgur li mhumiex perfetti iΩda Ωgur li n-nies jistg˙u jaraw il-karatteristiçi ta’ prodott li jista’ jitfa’ fid-dell lill-predeçessur tieg˙u. G˙al ˙afna nies, il-laptops ˙adu post id-desktops u wara ttablets ˙adu post il-laptops. Fiddawl ta’ dan kollu, wie˙ed jistaqsi jekk din l-ossessjoni g˙all-ismartphones hux se tkun vulnerabbli b˙al dawn il-kaΩijiet li semmejna. Jidher li l-ismartphones la˙qu lp o t e n z j a l massimu tag˙hom ta’ bejg˙ u fil-fatt, il-prodotti li ©ew wara, ftit li xejn ittejbu fuq l-mudelli ta’ qabilhom ˙lief xi kamera a˙jar ‘l hemm u xi screen a˙jar ‘l hawn. Min-na˙a l-o˙ra, l-ismartwatches jidher li m’g˙andhom xejn ˙lief potenzjali biss.

Smartphones VS Smartwatches Kemm isservi l-batterija kient fattur li mieg˙u ©ab ˙afna kritika f’dawn larlo©©i l-©odda. Ìeneralment, smartwatch issoltu jdum jixg˙el ©urnata s˙i˙a u mbag˙ad ikollu bΩonn li jiççar©ja. Dan il-fatt jistona bil-kbir meta tqabbel dan l-arlo©© teknolo©iku

ma’ wie˙ed tradizzjonali li kulma trid tbiddilu forsi hija batterija wa˙da f’sena. Madankollu, huwa aktar xieraq li tqabbel smartwatch ma’ smartphone. F’dan il-kuntest, l-ismartwatches huma a˙jar minn smartphones g˙ax dawn tal-a˙˙ar g˙andhom battery performance ag˙ar. Madankollu, fil-verità, l-ismartwatch-

es, b˙ala kategorija, g˙andhom fihom karatteristiçi teknolo©içi li qeg˙din f’ismartphone b˙al pereΩempju l-built in GPS u l-konnessjonijiet çellulari indipendenti. IΩda, ftit mudelli g˙andhom dawn il-karatteristiçi, b˙al ng˙idu a˙na s-Samsung Gear S li g˙andu built-in phone fi ˙danu. Ma’ dawn isegwu aktar memorja u qawwa ta’ pproçessar li Ωgur se jkunu importanti. G˙alhekk, mhuwiex daqshekk diffiçli biex wie˙ed jimma©ina li lverΩjoni tas-sena d-die˙la tal-Apple Watch mhux se tinkludi biss Wi-Fi u Bluetooti iΩda wkoll servizz çellulari tag˙ha. Aktar minn hekk, min˙abba l-fatt li l-ismartwatches jintlibsu fuq il-©ilda, dawn jistg˙u jkollhom aktar karatteristiçi fejn jid˙lu l-oqsma tas-sa˙˙a u lfitness. Permezz ta’ apparat mibni fih stess li jsegwi l-fluss tad-demm fil©isem, jiççekkja spiss ir-rata tal-polz kif ukoll jikkalkula l-galvanic skin response u l-moviment fiΩiku billi jwassal informazzjon fuq is-sa˙˙a ta’ min qed jilbsu. Dawn l-affarijiet kollha, je˙tie© li jsir aktar sforz biex ikunu inkluΩi fl-ismartphones. Int x’tippreferi smartwatch jew smartphone?

madwaRna kÓ

26|04|2015 23

kullhadd.com

Regolamenti Ìodda dwaR il-kaÛinoS

theddida gÓall-klijenti

Regolati l-iRmiÌÌi Wara l-pubblikazzjoni tarRegolamenti tal-Cruise Casinos ma˙ru©a mill-Awtorità Maltija dwar il-Log˙ob (MGA), fejn ilcruise liners se jkunu jistg˙u jiksbu permess biex joperaw ilkaΩinos li g˙andhom abbord meta jkunu irmi©©ati f’Malta jew fl-ib˙ra territorjali tag˙ha. Dawn ir-regolamenti huma riΩultat ta’ strate©ija m˙abbra mill-Gvern f’Novembru waqt id-diskors talBa©it 2015. Ir-regolamenti g˙andhom l-g˙an li jirregolaw loperazzjonijiet ta’ kaΩinos abbord cruise liners, li huma rmi©©ati f’Malta jew f’G˙awdex, jew fl-ib˙ra territorjali Maltin. Iç-Chairman EΩekuttiv tal-MGA Joesph Cuschieri qal li lAwtorità introduçiet irRegolamenti tal-Cruise Casinos biex tiΩgura l-log˙ob ©ust u lprotezzjoni tal-©ukaturi abbord il-cruise liners. “Permezz tar-Regolamenti talCruise Casinos, se nkunu kapaçi tissalvagwardjaw l-interessi kemm tal-passi©©ieri fuq ilcruise liners, kif ukoll dawk talindustrija Maltija tal-log˙ob. Vapuri tal-cruises li tin˙ar©ilhom l-approvazzjoni neçessarja millMGA se jkunu jistg˙u joperaw lkaΩinos tag˙hom f’konformità mal-kundizzjonijiet stipulati fir-

regolamenti waqt li jkunu rmi©©ati Malta,” Ωied is-Sur Cuschieri. “Il-Valletta Cruise Port jilqa’ lintroduzzjoni tar-regolamenti ©odda tal-Cruise Casinos, wara l-instigazzjoni tal-proçess fis-snin li g˙addew. Dawn ir-regolamenti jservu biex jag˙mlu lil Malta f’poΩizzjoni iktar attraenti g˙allcruise liners speçjalment dawk li jΩuru lil Malta matul il-lejl. Dan huwa bla dubju inçentiv biex jinkora©©ixxi l-cruise liners biex jinkludu lil Malta u l-G˙awdex

CaSa antonia tiStieden lill-pubbliku

Casa Antonia Nursing and Residential Home qed tifta˙ il-bibien tag˙ha g˙all-pubbliku biex iΩur il-bini u l-©onna tag˙ha. Kull min iΩurha se jkollu l-opportunità li jifhem mill-ewwel is-servizz ta’ kumdità u kura pprovduti f’din id-dar lussuΩa g˙all-anzjani li tinsab fil-qalba ta’ Óal Balzan. L-open weekend se jsir nhar is-Sibt 2 u l-Óadd 3 ta’ Mejju, 2015 bejn l-10.00am u s-6.00pm. Dan se ja˙bat proprju mal-Wirja talFjuri tar-Rebbieg˙a li ssir fil-Ìonna ta’ Sant’Anton. Fil-fatt, Casa Antonia tinsab distanza bil-mixi minn Sant’Anton. Casa Antonia tinsab f’Ωona kwieta, u g˙alhekk toffri ambjent klassiku u seren. Tinsab imdawra b’©onna kkultivati u sbie˙ ma©enb il-©nien privat tal-President f’Sant’Anton. Id-dar toffri kmamar b’sodda wa˙da jew bi tnejn kif ukoll appartamenti b’ensuites ikkumplimentati b’arredamenti sbie˙. Il-kmamar kollha jgawdu minn veduti tal-©onna. Fil-bit˙a ta’ Casa Antonia hemm ukoll pixxina rilassanti u gazebo. Casa Antonia stabbiliet ru˙ha b˙ala wa˙da mill-aqwa djar f’dak li hu nursing u akkomodazzjoni residenzjali f’Malta. Timpjega aktar minn 120 persuna kollha m˙arr©a tajjeb biex b’hekk din iddar toffri servizz ˙olistiku u kura tassew personalizzata g˙ar-residenti. Il-façilità b’130 sodda toffri kura fit-tul, konvalexxenza g˙al waqfa qasira, riabilitazzjoni u kura ta’ respite, kif ukoll servizzi o˙ra b˙al hairdressing, beautician, attivitajiet soçjali, u catering g˙all-avvenimenti privati tar-residenti. F’Casa Antonia, ir-residenti g˙andhom g˙add ta’ attivitajiet soçjali kemm ©ewwa stess, kif ukoll fil-©onna, inkluΩi tombla, tisjir, snajja’, quddiesa ta’ kuljum, ˙ar©iet regolari, muΩika live, iljieli fejn jintwerew films, keep fit regolari u okkaΩjonijiet speçjali. Issir ukoll quddiesa taç-Church of England g˙ar-residenti barranin. Iddar kollha hija aççessibbli g˙al persuni bis-si©©u tar-roti. Waqt l-open weekend ser ikun hemm ukoll bibita kumplimentari fil-bit˙a g˙al min jattendi, kif ukoll parke©© b’xejn fil-Kulle©© Stella Maris. Il-viΩitaturi huma mistiedna biex jattendu l-quddiesa tal-Óadd fil-11.00am. Aktar tag˙rif dwar Casa Antonia Nursing and Residential Home jista’ jinkiseb fuq 2149 6277 jew permezz ta’ email lil info@casaantonia.com.mt, jew mis-sit elettroniku www.casaantonia.com.mt

fl-itinerarju tag˙hom filMediterran. Il-Valletta Cruise Port di©à beda jipprovmovi dawn ir-regolamenti u r-reazzjoni mill-industrija tal-cruise liners kienet poΩittiva,” ikkummenta Stephen Xuereb, il-Kap Uffiçjali EΩekuttiv tal-Valletta Cruise Port. Is-Segretarju Parlamentari, Josè Herrera qal li bis-sa˙˙a ta’ dawn ir-regolamenti l-Gvern sema’ lillprivat u ˙a inizjattiva biex ikabbar Ωew© industriji: dik tallog˙ob u dik tal-cruise liners.

Is-sa˙˙a u s-sigurtà tal-konsumaturi li jixtru l-gass f’Malta qed jitqieg˙du f’periklu min˙abba li kumpanija tal-gass qieg˙da, b’mod abbuΩiv u illegali, tiΩbog˙ iç-çilindri ˙odor u sofor ta’ Liquigas bilkulur griΩ. L-istess kumpanija, wara li tiΩbog˙hom, qed tpo©©ihom fis-suq g˙ad-detriment tal-konsumaturi. Min˙abba l-a©ir irresponsabbli ta’ bdil ta’ kuluri u mili taç-çilindri minn terzi persuni, Liquigas qed titpo©©a f’poΩizzjoni fejn mhux aktar possibbli g˙aliha li tkompli terfa’ responsabbiltà g˙aç-çilindri kif inhu me˙tie© skont id-direttiva Transportable Pressure Equipment Directive (TPED) g˙as-sigurtà tal-konsumaturi. Fid-dawl ta’ dan kollu, Liquigas Malta Limited ma kien fadlilha lebda alternattiva ˙lief li tressaq kaΩ fil-Prim’Awla tal-Qorti Çivili biex tikkundanna lill-kumpanija Easygas Malta Ltd g˙all-ksur ta’ drittijiet ta’ proprjetà fil-konfront ta’ Liquigas u, oltre talbiet o˙ra, biex issib lil Easygas responsabbli g˙ad-danni. “Fuq na˙a, g˙andna sitwazzjoni fejn iç-çilindri ˙odor u sofor tag˙na qed ikunu miΩbug˙in griΩi, b’riΩultat li Liquigas qed issibha diffiçli biex timmani©©ja l-istokk tag˙ha ˙alli tiΩgura li jkun tal-istandard me˙tie© g˙all-benefiççju tal-konsumatur. Mill-banda l-o˙ra, Liquigas hi obbligata li tassumi g˙add ta’ responsabbiltajiet imposti fuqha biex tiΩgura li dawn iç-çilindri jibqg˙u sikuri,” spjega l-Kap EΩekuttiv ta’ Liquigas Roberto Capelluto. “Hawnhekk qed niffaççjaw prattiçi li huma illegali u irresponsabbli. Dawn qed iwasslu g˙al sitwazzjoni assurda li wie˙ed ma jistenniex li jsib f’suq li suppost jopera skont il-li©i.”

24 26|04|2015

kullhadd.com

KÓ MADwARNA

L-AQwA MUÛIÇISTI FIL-KUNÇERT TAL-FTUÓ TAL-MIMF FIT-TEATRU MANOEL

Nina Tichman

Sergey Kolesov

Giuliano Mazzocante

Yuri Didenko

Il-Malta International Music Festival (MIMF) 2015 qed joffri g˙aΩla sabi˙a ta’ muΩiçisti u kompoΩizzjonijiet internazzjonali. B’kollox se jie˙du sehem tmien muΩiçisti ewlenin fil-kunçert talftu˙ tat-tielet edizzjoni ta’ dan il-festival li se jittella’ nhar it-Tnejn 27 ta’ April fis-7.30pm, fit-Teatru Manoel, ilBelt. Id-d˙ul g˙alih hu b’xejn. L-attrazzjonijiet ewlenin fil-kunçert tal-ftu˙ se jindaqqu mill-Professur talKonservatorju ta’ Moska, Yuri Didenko; mill-Professur Andreas Frölich u mill-Professoressa Nina Tichman mill-Università tal-MuΩika u Ω-Ûfin ta’ Cologne fil-Ìermanja; millProfessur Leonel Morales millKonservatorju Superjuri ta’ Castellón fi Spanja; mill-Professur Giuliano Mazzocante mill-Konservatorju ta’ Campobasso fl-Italja; mill-Professur Hayrapet Arakelyan, membru tal-Bord tal-Professuri tas-Saxophone; millProfessur Lars Mlekusch millUniversità tal-Arti ta’ Zurich fl-

IΩvizzera; u mill-Professur Russu tassaxophone Sergey Kolesov. Fost ix-xog˙lijiet li se jindaqqu, issolist Giuliano Mazzocante se jdoqq g˙aΩla versatili ˙afna u jikkuntrastaw ta’ xog˙lijiet g˙all-pjanu ta’ Beethoven, Chopin, Liszt, Rachmaninov, Debussy, Piazzola u Cervantes. Filwaqt li Sergey Kolesov se jdoqq xog˙lijiet u arran©amenti ta’ De Falla, Louis Mayeur, Rachmaninov u Khachaturian. Il-festival hu organizzat millFondazzjoni Ewropea ta’ Appo©© g˙all-Kultura u l-g˙an tieg˙u hu li jpo©©i lil Malta fuq il-mappa tal-festivals u l-kompetizzjonijiet tal-muΩika klassika. Id-Direttur Artistiku tal-MIMF, l-Mro Alan Chircop qal: “L-g˙an tag˙na hu li nippreΩentaw festival u kompetizzjoni internazzjonali ta’ muΩika fuq l-istess linji simili ta’ festivals ta’ muΩika klassika li jsiru barra minn Malta. Dan nag˙mluh billi noffru tag˙lim ta’ kwalità, wirjiet, kunçerti u

kompetizzjonijiet ta’ standards g˙oljin, u f’livelli kompetittivi.” “Nittamaw li l-festival jg˙in biex listudenti, l-g˙alliema u kull min i˙obb il-muΩika jgawdi minn din l-opportunità internazzjonali f’Malta,” Ωid jg˙id il-Mro Chircop. Diversi professuri ta’ fama internazzjonali se jkunu qed imexxu masterclasses , li attiraw ’il fuq minn 70 parteçipant minn pajjiΩi differenti, Malta inkluΩa, u se jie˙du sehem filkunçerti ta’ kuljum, organizzati mis-27 ta’ April sas-6 ta’ Mejju. Numru ta’ parteçipanti se jie˙du sehem ukoll filkompetizzjonijiet internazzjonali talmuΩika g˙all-pjanu, l-istrumenti talkorda u tan-nifs, bejn is-6 u l-10 ta’ Mejju. Il-kunçerti ta’ kuljum huma miftu˙in g˙all-pubbliku u huma wkoll b’xejn. L-inizjattiva tal-MIMF hi msie˙ba mal-Fondazzjoni Alink-Argerich, u organizzata b’kollaborazzjoni malIskola tal-MuΩika Johann Strauss –

Malta, mal-Fondazzjoni Alink-Argerich, mas-Soçjetà Korali u Orkestrali Maria Bambina u mal-Assoçjazzjoni talKaΩini tal-Baned Maltin. Il-festival hu sponsorjat mill-Gvern ta’ Moska, u minn D’Addario Woodwinds, D’Addario Orchestral, Henri Selmer Paris, Luna Holiday Complex tal-Mellie˙a u mill-Maritim Antonine Hotel&Spa. L-Air Malta hi llinja tal-ajru uffiçjali tal-festival. Il-biljetti g˙all-kunçert tal-ftu˙ tas-27 ta’ April jistg˙u ji©u riservati b’xejn mill-Uffiççju tal-Biljetti tat-Teatru Manoel, mis-sit www.teatrumanoel.com.mt jew mitteatru f’115, Triq it-Teatru l-Qadim, ilBelt Valletta. Il-Malta International Music Festival ikompli b’kunçerti b’xejn kuljum, master classes u kompetizzjonijiet sal-10 ta’ Mejju. G˙al tag˙rif ie˙or Ωur is-sit elettroniku www.maltafest.eu jew billi ççempel 7772 7222.

IL-FESTA TAS-SALIB IMQADDES (SANTU KRUÇ) F’BIRKIRKARA Fl-okkaΩjoni tal-festa tas-Salib Imqaddes, li ti©i ççelebrata ta’ kull sena f’Birkirkara fit-3 ta’ Mejju, din is-sena se ©©orr mag˙ha bosta attivitajiet. F’Birkirkara, fejn hemm devozzjoni kbira lejn is-salib u Sant’Elena, li proprju kienet hi li sabet is-salib ta’ Sidna Ìesù Kristu, ma jonqosx li dawn ilfesti ji©u ççelebrati bl-aqwa mod. Wirja – Sant’Elena, il-Ìawhra tal-KarkariΩi G˙alhekk, il-Kapitlu Elenjan, il-Kumitat tal-Festa Sant’Elena u l-G˙aqda Armar Sant’Elena, ˙asbu biex itellg˙u wirja, blisem ta’ Sant’Elena, il-Ìawhra tal-KarkariΩi. Esibiti ser ikun hemm bosta o©©etti mill-poplu KarkariΩ b˙al statwi, kwadri, ritratti, pitturi u ˙afna o˙rajn. Ma’ dawn ser ikun hemm esibiti wkoll statwi kbar li jΩejnu t-toroq ta’ Birkirkara fil-festa ta’ Sant’Elena ççelebrata

f’Awwissu, Statwa ta’ Sant’Elena li tintrama quddiem il-BaΩilika ta’ San Ìor©, firRabat G˙awdex fl-istess festa u kif ukoll bandalora bi xbieha ta’ Sant’Elena li tintrama filfesta ta’ San Sebastjan ta’ Óal Qormi. Din il-wirja tifta˙ kuljum sa’ nhar il-Óadd 3 ta’ Mejju, jum il-festa tas-Salib. Tberik ta’ annimali organizzat mill-Kunsill Lokali ta’ Birkirkara Nhar il-Óadd 3 ta’ Mejju, ser issir parata biΩ-Ωwiemel u annimali o˙ra u tberik talannimali li tibda fl-10.30 minn Triq il-Kbira sal-pjazza. Se ting˙ata tifkira lil kull min i©ib il- pet tieg˙u g˙at-tberik. Ittberik isir fil-pjazza millPrepostu Arçipriet Kan. Vinçenz Cachia. Çelebrazzjonijiet fil-knisja

Is-Sibt 2 ta’ Mejju, lejlet il-

festa ssir transulazzjoni solenni fl-4.30pm bir-relikwa talVeru Lignum, u primi vespri solenni. Fil-5.30pm u fis6.30pm isiru l-quddies. Il-Óadd 3 ta’ Mejju, jum ilfesta, fil-g˙odu jsir quddies b˙al tal-Óadd. Fil-4.45pm, isiru secondi vespri prepositali. Fil-5.30pm issir quddies prepoΩitali. Jinse© ilpani©ierku Patri Philip Cutajar OFM. Cap. Fis6.45pm, to˙ro© il-purçissjoni bir-relikwa tal-Veru Lignum u l-istatwa titulari ta’ Sant’Elena. Takkumpanja lBanda Sant’Elena b’daqq ta’ innijiet proçessjonali. Qabel, l-istess banda tibda març brijuΩ minn fuq il-pont salKolle©©jata BaΩilika Elenjana. Wara l-purçissjoni ting˙ata lBarka Sagramentali, bir-relikwa. Il-Kumitat Nar Santa Liena ˙a ˙sieb li jin˙araq xi nar, fit8.00am, f’12.00pm u mal-˙ru© tal-purçissjoni.

PROGRAMM TAL-FESTA SAN ÌUÛEPP ÓADDIEM, BIRKIRKARA Matul din il-©img˙a jkunu ççelebrati numru ta’ quddies f’din il-parroçça, iΩda l-festi esterni jibdew nhar il-Óamis 30 ta’ April, fejn fid-9.00am issir quddiesa g˙all-anzjani u morda, u fis-6.00pm transulazzjoni solenni bir-relikwa li to˙ro© millMuseum tas-subien fi Triq Braded g˙all-knisja parrokjali. Fis-6.30pm quddies solenni. Fit-8.00pm issir ikla kbira tal-festa b’daqq ta’ marçi brijuΩi minn Si©©iewi Brass Band, fi Triq Gori Mancini. Nhar il-Ìimg˙a l-1 ta’ Mejju, jum il-festa, fis-

6.00pm issir il-quddiesa solenni tal-festa u wara jsir it-tieni g˙asar. Fis-7pm jibda març mill-Banda De Rohan ta’ ÓaΩ-Ûebbu©, fejn fis-7.30pm ilbanda tilqa’ l-˙ru© tal-purçissjoni u l-vara biddaqq tal-innu lil San ÌuΩepp, tkompli takkumpanja l-purçissjoni sad-d˙ul g˙all-˙abta tal-9.45pm u ting˙ad talba lill-San ÌuΩepp Óaddiem g˙all-˙addiema kollha. Fl-10.00pm tid˙ol ilvara fil-knisja u titkanta l-antifona u wara ting˙ata l-Barka Sagramentali.

FESTA TAL-MADONNA TAL-GÓAR, FIR-RABAT Nhar l-Erbg˙a 29 ta’ April, l-ewwel jum tat-tridu, huwa ddedikat lil Marija Omm l-Emigranti u l-Missjonijiet. Fl-10.00am issir quddiesa g˙all-anzjani u persuni b’diΩabbiltà, iççelebrata minn Fr Martin Micallef, Direttur tad-Dar tal-Providenza. Fis-6.00pm ssir çelebrazzjoni Marjana u quddiesa mmexxija mill-Komunità talMSSP, ir-Rabat, animata minn Grupp Tiberija Familja. Il-Óamis 30 ta’ April: it-tieni jum tat-tridu huwa dedikat lil Marija Omm il-Familji u Persuni Kkonsagrati. Fis-6.00pm issir çelebrazzjoni Marjana u quddiesa mmexxija mill-Komunità Patrijiet Fran©iskani Minuri u animata minn Grupp tal-Knisja ta’ ÌieΩu) . Fis-7.30pm issir çelebrazzjoni dwar il-˙ajja kkonsagrata organizzata mill-istudenti Dumnikani, fl-Oratorju tal-Madonna. Il-Ìimg˙a l-1 ta’ Mejju: it-tielet jum tat-tridu huwa ddedikat lil Marija Omm il-Morda, il-Batuti u l-Ippersegwitati. Mid-9.00am sal-5.30pm issir adorazzjoni tas-Santissmu Sagrament matul il©urnata kollha fl-Oratorju tal-Madonna. Fl-istess ˙in se jsir g˙oti tad-demm fil-Bank tad-Demm fil-©enb tal-kunvent. Fis-6.00pm çelebrazzjoni Marjana u quddiesa mmexxija mill-Komunità Patrijiet Fran©iskani Konventwali, animata minn Grupp Madonna tas-Sa˙˙a. Fis-7.15pm issir çelebrazzjoni Marjana dwar id-diversi titli u devozzjonijiet tal-Madonna. Is-Sibt 2 ta’ Mejju: lejlet il-festa, fit-8.00am issir quddiesa filGrotta. Mid-9.00am sal-5.00pm ting˙ad katina ta’ RuΩarju flOratorju, organizzata mil-Le©jun ta’ Marija. Fis-6.30pm quddiesa solenni f’g˙eluq il-˙amsin sena tal-ordinazzjoni saçerdotali ta’ Patri Costantin Mamo OP, animata mill-kor Chorus Porta Salutis tal-parroçça ta’ San Duminku tal-Belt. Il-Óadd 3 ta’ Mejju: jum il-festa ta’ Sidtna Marija tal-G˙ar. Matul il-©urnata jsir quddies fis-7.00am, fit-8.30am, fl-10.00am u fil-11.15am (bl-IngliΩ). Fil-quddiesa tal-10am issir il-preΩentazzjoni tat-trabi/tfal lill-Madonna tal-G˙ar. Fis-6.00pm issir quddiesa solenni mill-E.T. Mons. Pawl Cremona OP, Arçisqof Emeritus, animata mill-kor Beata Mater mis-sezzjoni Ωg˙aΩag˙ tal-parroçça Madonna ta’ Pompei ta’ Marsaxlokk. Wara jsir pellegrina©© bl-inkwadru tal-Madonna tal-G˙ar li jg˙addi mit-toroq tal-akkwata, imbag˙ad ting˙ata Barka Sagramentali fuq iz-zuntier. Il-komunità tal-Patrijiet Dumnikani j˙e©©u lir-residenti biex iΩejnu l-faççati tad-djar minn fejn se tg˙addi l-Madonna bi xbieha tag˙ha u xi dwal. In˙e©©u wkoll biex jing˙ata d-demm. u min jag˙mel dan ma jinsiex jie˙u mieg˙u l-karta tal-identità. Matul il-festa ser issir ©abra speçjali b˙ala g˙ajnuna g˙all-missjoni fl-Albanija.

26 26|04|2015

kullhadd.com

kÓ mIn IÓaddem

kIf taÓsIbha l-assoÇjazzjonI ta’ mIn IÓaddem?

Il-lIÌI proposta lI ser tkun qed tIrregola n-negozjI tal-famIlja Anton Vella SMEs Helpdesk Executive Malta Employers’ Association

Fl-artiklu tal-lum g˙aΩilt li nikkomunika mag˙kom dwar li©i li qed ti©i proposta li bi˙sieba tidda˙˙al fix-xhur li ©ejjin. Qed nirreferi g˙al-li©i tan-negozji tal-familja, jew fi kliem ie˙or il-Family Business Act, (FBA). Li©i li ilha ma˙suba s-snin, iΩda kien appuntu issa li jidher li qabdet il-momentum sabiex, dalwaqt, tkun tista’ ti©i approvata u tkun tista’ tid˙ol fis-se˙˙. Malta l-ewwel pajjiΩ flEwropa Malta ser tkun l-ewwel pajjiΩ Ewropew li ser ida˙˙al li©i ta’ dan it-tip li se joffri assistenza diretta lin-negozji tal-familja sabiex jirçievu g˙ajnuna meta ji©u biex jittrasferixxu nnegozju tag˙hom minn ©enerazzjoni g˙all-o˙ra. Li©i bbaΩata fuq il-linji gwida li dejjem ipproponiet l-Unjoni Ewropea. Li©i li ser tkun qed tiddefinixxi eΩattament x’nifhmu meta ng˙idu ‘membri tal-familja’ g˙al skopijiet ta’ negozju talfamilja, xi nfissru meta ng˙idu ‘negozju’, u fuq kollox x’inhi d-definizzjoni ta’ ‘negozju talfamilja’. Fil-proçess ta’ konsultazzjoni, li issa ilu g˙addej madwar sena u nofs, di©à ˙adu sehem madwar 32 entità u partijiet interessati. B˙alissa dan il-proçess g˙adu mhux konkluΩ, u kumitat li ©ie mwaqqaf apposta, jinsab fil-faΩi finali li jikkonkludi d-dokument, li fi ftit tal©img˙at o˙ra ser ikun jista’ ji©i ppreΩentat quddiem ilKabinett. L-intenzjoni hi li, wara li dan id-dokument ji©i endorsjat mill-istess Kabinett,

ti©i ppubblikata white paper bid-dettalji kollha, ta’ kif qed ti©i proposta l-li©i u finalment, wara li jsiru l-a©©ustamenti me˙tie©a, tkun tista’ titressaq quddiem il-Parlament Malti g˙all-approvazzjoni finali. L-MEA tat kontribut bl-ideat L-Assoçjazzjoni ta’ Min I˙addem (MEA) kienet fost dawn l-entitajiet li bag˙tet lideat u l-proposti tag˙ha sabiex ji©u kkunsidrati, u f’isem il-membri sa mill bidu esprimiet liema kienu dawk ilpreokkupazzjonijiet li riedu ji©u indirizzati. Minn fost l-intrapriΩi kollha f’Malta, insibu li madwar 31,000 minnhom huma meqjusa li huma negozji talfamilja, u dawn i˙addmu xejn inqas minn 40,000 ru˙. IΩda dan huwa biss kalkolu, u ma jistax ji©i vverifikat qabel ma jkollna r-re©istru proprju fejn wie˙ed ikun jista’ jirre©istra n-negozju tieg˙u b˙ala wie˙ed li jaqa’ ta˙t ilkategorija ta’ negozju tal-familja. Hu appuntu g˙alhekk li din il-li©i ser tkun qed tag˙ti perspettiva ©dida ta’ kif in˙arsu lejn dan is-settur. Li©i li ser tkun qed tistabbilixxi l-parametri eΩatti ta’ x’jikkostitwixxi negozju ta’ familja. Il-li©i kif qed ti©i proposta bl-ebda mod ma ser tkun qed tiddetta kif jopera negozju, iΩda ser tkun qed tiggwida lill-imprendituri kif g˙andhom jirregolaw rwie˙hom sabiex ikunu jistg˙u ji©u kkunsidrati b˙ala negozji tal-familja, u jag˙tihom g˙odda legali li tiggwidahom ukoll kif g˙andhom ja©ixxu meta jaslu g˙all-punt ta’ suççessjoni,

trasferibbiltà u governanza talistess negozju tag˙hom. Li©i li tindirizza l-problemi finanzjarji Il-kwistjonijiet prinçipali li ser tkun qed tindirizza din il-ligi huma l-problemi finanzjarji li j˙abbtu wiççhom mag˙hom, kemm g˙ax ma jkunux ˙asbu g˙at-trasferiment u kemm min˙abba l-piΩ fiskali li obbligati j˙allsu biex isir it-trasferiment, is- suççessjoni, u diffikultajiet fil-governanza tannegozju li jin˙olqu wara li jkun hemm konflitti fil-familja. Sabiex jintla˙qu dawn lg˙anijiet, il-Gvern, permezz tal-Malta Enterprise, di©à qed ja˙seb kif jista’ joffri l-g˙ajnuna tieg˙u bi skemi speçifiçi, indirizzati g˙al dawk li jkunu re©istrati b˙ala negozji talfamilja. L-MEA qieg˙da tkun parteçipi fil-laqg˙at li qed ji©u organizzati u qed toffri l-kontribut kull meta ti©i mitluba tag˙mel dan. Ftit tal-jiem ilu, waqt business breakfast organizzat millMinisteru responsabbli millintroduzzjoni ta’ din il-li©i, fejn matulu indirizzawna l-Ministru Chris Cardona, il-legal advisor tal-Ministeru Dr Nadine Sant, ir-rappreΩentant millKummissjoni Ewropea Marko Curavic, u s-Sur Karl Herrera mill-Malta Enterprise, l-istess rappreΩentant tal-Malta Enterprise spjegalna x’inhuma l-inçentivi li qed ji©u proposti li jid˙lu fis-se˙˙ malli l-li©i ti©i approvata. Proposti diversi inçentivi Fost l-inçentivi li qed ji©u pro-

posti hemm l-iskema talmicro invest , li b˙alissa hi miftu˙a biss g˙al negozji li j˙addmu mag˙hom anqas minn 30 ˙addiem, li tista’ ti©i estiΩa wkoll g˙al dawk li ser ikunu kklasifikati li jaqg˙u filkategorija ta’ negozji talfamilja Anke l- advisory schemes , hemm il-˙sieb li ji©u estiΩi g˙an-negozji tal-familja; u Ωewg servizzi li qed ji©u proposti li jiΩdiedu huma lg˙ajnuna diretta fissuççessjoni legali, u jiΩdied ukoll servizz ta’ arbitru. Hemm il-˙sieb li ji©i introdott mini grant li jkun jista’ jintuΩa minn sidien ta’ negozji tal-familja sabiex ikun jista juΩah g˙al ta˙ri© tal-impjegati tieg˙u f’˙iliet baΩiçi. Qed ji©u proposti wkoll estensjoni tal-micro guarantee scheme, firxa akbar tal-investment aid schemes , kif ukoll bidliet fir-regoli tal- business property transfer lease. Dan kollu qed ji©i propost mill-Malta Enterprise u g˙adu irid ji©i approvat, iΩda te˙dux ˙sieb g˙ax, malli l-li©i filkomplet tag˙ha ti©i approvata, inkun minn tal-ewwel li ner©a’ nikkomunika mag˙kom sabiex nag˙tikhom aktar dettalji dwar l-iskemi kollha li jkunu ser jidda˙˙lu fis-se˙˙. Sakemm ner©g˙u niltaqg˙u, ippermettuli ner©a’ nfakkarkom li min jixtieq isir membru mag˙na, u b’hekk ikun jista’ jing˙aqad mas-600 imprenditur li b˙alissa g˙andna imse˙bin flAssoçjazzjoni ta’ Min I˙addem, kulma jrid jag˙mel hu li jikkuntattjana.

Facebook : www.facebook.com/MaltaEmployersAssociation Jekk tixtieq tag˙mel kuntatt mag˙na (b˙ala Assoçjazzjoni ta’ Min I˙addem) tista’ tag˙mel dan billi ççempel 2122 2992 jew 2123 7585. Tista’ wkoll tibg˙at email lil anton.vella@maltaemployers.com, jew tuΩa t-24/7 helpline 2122 2006 billi ççempel u t˙allilna ismek sabiex fl-iqsar Ωmien possibbli nkunu nistg˙u nirritornaw it-telefonata tieg˙ek. Grazzi talli tajtni l-opportunità li nitkellem mieg˙ek. Nibqg˙u niltaqg˙u b’artikli o˙ra simili fil-©img˙at li ©ejjin. Jekk tixtieq tg˙addili xi su©©erimenti u proposti g˙al dan l-artiklu nitolbok biex tikkomunika mieg˙i jew mal-istaff editorjali ta’ din ilgazzetta u jien inwieg˙dek li nag˙mel ˙ilti sabiex ma niddiΩappuntakx.

Skeda kÓ

26|04|2015 27

kullhadd.com

06.30 07.00 07.15 08.00 08.30 10.00 11.15 11.30 12.30 12.40 13.00 14.00 15.00 15.30 16.25 17.30 17.40 18.20 19.30 20.25 21.30 23.00 23.30

One News Snajja’ Maltin (R) Pink Panther (R) Flimkien Ma’ Nancy (R) Paperscan Aroma Kitchen (R) Identità (R) Cibus One News Telebejg˙ In D House (R) Tete-A-Tete (R) Popcorn (R) On D Job (R) Mad-Daqqa t’G˙ajn (R) One News On D Road In Demand (R) One News It-Tfal (Eps 27) L-Argument Corpus Delicti One News

07.00 08.00 09.00 10.00

06.00 06.30 07.00 07.45 08.08 08.30 09.14 10.00 10.45 11.30 13.00 13.30 13.45 15.30 17.05 17.10 18.10 19.35 20.30 21.00 21.45 22.40

Film: Christine Cristina Cultura Nautilus Marvel Agents of SHIELD Lassie Questione di sopravvivenza Heartland Il ritorno di Caleb Zambesi – Il fiume della vita Cronache animali Mezzogiorno In Famiglia TG2 GIORNO TG 2 Motori Quelli che aspettano Quelli che il calcio TG2 L.I.S. Stadio Sprint 90° minuto Squadra Speciale Cobra 11 TG2 20.30 N.C.I.S. C.S.I. La Domenica Sportiva

06.00 Fuori orario. Cose (mai) viste 07.10 Film: Parola di ladro 08.40 Film: L’Isola misteriosa e il Capitano Nemo 10.20 Community – L’Altra Italia 11.05 Figu 11.10 TGR 12.55 Il posto giusto 14.00 TG Regione 14.15 TG3 14.30 In 1/2 ora 15.00 TG3 LIS 15.05 Liegi ( BEL ) Ciclismo. 17.10 Squadra speciale 17.55 Kilimangiaro Magazine 19.00 TG3 19.30 TG Regione 20.00 Blob 20.10 Che tempo che fa 21.40 Report 23.25 TG3 23.35 TG Regione 23.40 Gazebo

07.00 07.30 07.50 10.00 11.00 11.35 13.30 14.00 14.40 16.15 20.00 20.30

10.45 11.45 12.30 14.00 14.05 15.30 16.30 17.00 18.00 18.05 18.45 19.30 19.50 20.10 20.40 21.40 21.45 23.15

Net News Gateway To Miss World (R) G˙alkul˙add Quddiesa mis-Santwarju tal-Madonna Ta’ Pinu Il-Óadd fi Sqallija L-Istandard Telebejg˙ Net News Telebejg˙ Iswed Fuq l-Abjad (R) Sport Extra Wheelspin (R) Net News What’s For Dinner News Feed Net News News Feed Flusek (R) Vittmi Net News Replay Net News

06.00 07.30 08.30 09.00 09.30 10.00 10.30 12.00 12.10 15.00 15.05 18.00 18.15 18.45 18.50 19.45 20.00 20.45 21.45 22.30 22.35

News Loop Sports Science Madwarna Xjenzarti Gadgets Househunt Malta U Lil Hinn Minnha News Óadd G˙alik News Óbieb u G˙edewwa News G˙awdex Illum Paq Paq On Test Nivestigaw X’Qed Nieklu Dot Eu News Eurovision Young Dancers Merlin – Series 05 Headline News Rajtx ma Rajtx

06.15 Televendità Media Shopping 06.30 Le Regole Dell’Amore IV 07.00 Super Partes – Elezioni Regionali 2015 08.25 Lupin 3rd-Fuga Da Alcatraz 10.25 Derby In Famiglia 12.25 Studio Aperto 13.00 Sport Mediaset XXL 14.00 Apocalypse. L’Apocalisse 17.35 The Flash I 18.30 Studio Aperto 19.00 Tom E Jerry 19.30 Rush Hour – Missione Parigi 21.20 L’Uomo D’Acciaio 23.55 Sucker Punch

Omnibus TG La7 Omnibus L’Aria Che Tira Gustibus Intrigo a Taormina Tg La7 Tg La7 Cronache Suor Therese Josephine, Ange Gardien Tg La7 Domenica Nel Paese Delle Meraviglie 21.10 La Gabbia Reloaded

06.00 06.20 06.45 07.00 07.15 07.35 08.00 08.15 10.15 12.45 13.20 14.05 14.50 15.20 16.00 17.40 18.20 19.40 20.10 21.00 21.45

Nuzzle and Scratch. Frock and Roll Teletubbies Gigglebiz Nina and the Neurons. In the Lab Nuzzle and Scratch: Frock and Roll Teletubbies Gigglebiz Doctors EastEnders Jam and Jerusalem The Weakest Link Doctor Who Up the Women Breaking Pointe Pride and Prejudice Doctor Who BBC Proms Up the Women Pride and Prejudice Stella The Town

06.00 07.00 08.00 09.00 10.00 11.00 11.30 12.30 14.30 15.30 16.30 18.00 19.00 19.30 20.00 21.00 22.00 23.30

Diners Drive-Ins and Dives Chopped Amazing Wedding Cakes Barefoot Contessa Siba’s Table Guy’s Big Bite Chopped Diners Drive-Ins and Dives Chopped Barefoot Contessa Guy’s Big Bite Diners Drive-Ins and Dives Rev Run’s Sunday Suppers Siba’s Table Best in Chow Chopped Diners Drive-Ins and Dives Siba’s Table

06.00 07.00 07.30 08.00 09.00 11.00 12.00 13.00 14.00 18.00 19.00 20.00 21.00 22.00 23.00

THS. Life After Reality E! News Style Star Beyond Candid with Giuliana Kourtney & Khloé Take the Hamptons E! News Fashion Bloggers Who Wore It Better? Keeping Up With the Kardashians Christina Milian Turned Up E! News Keeping Up With the Kardashians Botched Good Work E! News

06.00 06.25 07.15 08.10 09.05 09.55 11.40 12.35 13.30 14.25 15.20 16.15 17.10 18.05 19.00 20.00 21.00 22.00 23.00

How Do They Do It? Overhaulin’ Fast N’ Loud MythBusters Extreme Engineering Storage Wars Canada Storage Hunters Auction Hunters What Happened Next? You Have Been Warned Shipwreck Men Treehouse Masters Outback Truckers Siberian Cut Hell Road Russia Gold Divers Bear Grylls The Island with Bear Grylls Dual Survival

07.05 07.55 08.20 08.45 09.15 09.40 10.00 10.25 10.55 11.20 11.45 12.10 12.35 13.00 13.20 13.45 14.40 15.25 15.55 16.20 16.45 18.00 18.25 18.50 19.15

Bubble Guppies PAW Patrol Winx Club The Fairly OddParents Sanjay and Craig Kung Fu Panda The Legend of Korra Teenage Mutant Ninja Turtles T.U.F.F. Puppy Winx Club iCarly Sam & Cat Victorious Big Time Rush Marvin Marvin SpongeBob SquarePants The Penguins of Madagascar The Fairly OddParents iCarly Big Time Rush Jinxed Teenage Mutant Ninja Turtles The Penguins of Madagascar Sanjay and Craig The Thundermans

06.00 07.45 08.00 09.35 11.15 14.05 15.40 15.55 17.35 19.00 20.30 22.00 23.30

Sabata Big Screen The Garbage Pail Kids Movie The Cure A Bridge Too Far Where The River Runs Black Big Screen Rikky And Pete Ring Of The Musketeers Fatal Instinct Swamp Thing Slipping Into Darkness Inserts

08.30 10.00 13.15 14.15 17.00 23.00

World Championship Snooker London Marathon World Series by Renault Liege-Bastogne-Liege Cycling World Championship Snooker Tour of Turkey Cycling

06.00 06.25 10.00 10.55 11.50 12.45 13.40 14.35 15.30 16.25 17.20 18.15 19.10 20.05 21.00 21.55 22.50 23.45

Wild Ones Gator Boys Dolphin Days Meet The Orangutans River Monsters Biggest & Baddest Wildest Islands North America World’s Wildest Cities Wildest Indochina Mutant Planet Biggest & Baddest Sharkbite Beach Tanked River Monsters The Pool Master Biggest & Baddest Human Prey

06.00 07.00 08.30 09.00 09.45 10.15 11.15 12.30 13.30 14.00 14.30 15.00 16.00 18.00 18.30 19.00 19.30 20.30 20.40 21.00 23.00 23.15

06.00 07.55 08.00 08.46 08.50 10.10 11.10 12.00 13.00 13.40 14.01 18.45 19.57 20.00 20.40 21.11 23.30

06.00 07.40 09.30 11.20 12.15 13.10 14.05 15.00 15.55 16.50 17.45 19.35 20.05 21.00 21.55 22.50

Euronews News Loop Xjenzarti Quddiesa tal-Óadd Vatican Magazine Sensilhena Luxdesign Eurovision Young Dancers Gadgets Harbour Life House Hunt Ninvestigaw X’Qed Nieklu Bov Match Repeat Personaggi Xjenzarti G˙awdex Illum Kingdom Of Plants A˙barijiet g˙al Persuni B’nuqqas ta’ Smieg˙ Madwarna Kontrattakk Sports News A˙barijiet Bl-IngliΩ

06.00 Parlamento Punto Europa 06.30 UnoMattina in famiglia 10.00 QB: All'estero quanto basta Kuala Lumpur 10.30 A sua immagine 10.55 Santa Messa 11.50 A sua immagine 12.00 Recita Regina Coeli da Piazza San Pietro 12.10 A sua immagine 12.20 Linea verde 13.30 Telegiornale 14.00 L’Arena 16.30 TG 1 16.35 Domenica In 18.50 L’Eredità 20.00 Telegiornale 20.35 Affari tuoi 21.35 Fuori Classe 23.35 Speciale Tg1

Prima Pagina Tg5 Traffico Tg5 Tgcom24 Le Frontiere Dello Spirito Super Partes – Elezioni Regionali 2015 Le Storie di Melaverde Melaverde Tg5 L’Arca Di Noè – 14 Domenica Live Inga Lindstrom – L’Eredità di Granlunda Tg5 Prima Pagina Tg5 Paperissima Sprint Domenica Il Segreto X X-Style

06.20 Tg4 Night News 06.40 Televendita Media Shopping5 07.10 Super Partes – Elezioni Regionali 2015 08.30 Magnifica Italia 09.00 Terra 10.00 Santa Messa 10.50 Le Storie Di Viaggio A… 11.30 Tg4 12.00 Walker Texas Ranger 13.55 Donnavventura 14.50 Ieri e Oggi in TV 15.02 Gli Ammutinati Del Bounty 18.55 Tg4 19.35 The Mentalist Iii 21.20 Maurizio Costanzo Show

Toddlers & Tiaras Cake Boss Little People Big World Extraordinary Pregnancies Obese and Pregnant Leah Remini Fabulous Baker Brothers Secrets of the High Street Breaking Amish Outrageous Births Say Yes to the Dress: Bridesmaids Something Borrowed Something New Randy’s Wedding Rescue Something Borrowed Something New Mob Wives 90 Days to Wed

07.40 08.05 08.30 09.25 09.50 10.15 10.40 11.10 11.35 12.25 13.15 13.45 14.35 15.00 15.25 15.50 16.15 16.40 17.05 17.30 18.00 18.55 19.45 20.10 20.35

Healthy Appetite With Ellie Krieger Rehab Addict Extreme Cuisine With Jeff Corwin Kitchen Cousins The High Low Project 10 Grand in Your Hand Selling LA Keasha’s Perfect Dress Giada at Home Models NYC Desperate Landscapes How the Best Is Done House Hunters Selling LA 10 Grand in Your Hand The High Low Project Kitchen Cousins House Hunters Healthy Appetite With Ellie Krieger Hawaii Life Extreme Homes Vintage Hunter Keasha’s Perfect Dress Platinum Weddings Rehab Addict

28 26|04|2015

kullhadd.com

kÓ Çinema

jikteb CARMELO BONNICI

miÇ-Çinema paul bart: mall cop 2

FARSESK

il-gwardjan ineffiÇjenti tas-sigurtÀ jerÌa’ jagÓmilha

Atturi Ewlenin: Kevin James, Raini Rodriguez, Neal McDonough, Shirley Knight, David Henrie Direttur: Andy Fickman Distributur: Columbia/Sony Ma˙ru© minn KRS Releasing L-imbaççaç, ba˙bu˙ bil-mustaççi u pjutost mist˙i Paul Blart (James), dejjem i˙uf ’l hawn u ’l hinn, jindaga, kif ukoll jg˙in lil dawk fil-bΩonn. l-aktar xi tfal Ωg˙ar mitlufin, hu dak ilgwardjan li jΩomm is-sigurtà f’West Orange Pavilion Mall, supermarket enormi, wara sitt snin ta’ attività intensa wasal biex jie˙u l-premju li ˙aqqu.

Óin: 94 min. Çert. PG Din hi vaganza estravaganti f’Las Vegas. Paul Blart: Mall Cop, li fl-2009 g˙amel mal$183 miljun minn madwar iddinja, kien suççess mhux mistenni. Minkejja l-ineffiçjenza li tirrenja fuqu, dan ir-ra©el ta’ karattru dritt, ©enwin, dejjem ˙erqan li jag˙mel xog˙lu milla˙jar li jaf, da˙al fil-qlub taludjenzi.

Naturalment, kien mistenni sikwel, Paul Blart: Mall Cop 2 li fil-bidu naraw lil dan il˙abrieki flimkien mat-tifla teenager tieg˙u, Maya (Rodriguez), ta’ statura smina b˙alu, jimbarkaw fuq vja©© lejn il-belt tad-divertiment, Las Vegas, qabel hi tmur il-kulle©©. Imma Maya g˙andha ittra sigrieta li ©iet aççettata f’UCLA, biex hemm titg˙allem ir-reçtar – xi ˙a©a li missierha Ωgur li se jopponilha. Fil-lukanda fejn ikunu allo©©jati, Paul jiltaqa’ ma’ o˙rajn ta’ karigi simili b˙alu li wkoll qeg˙din f’vaganza. Hu, li suppost ©ie biex jistrie˙ u

joqg˙od b’seba’ g˙ajnejn fuq il-movimenti ta’ bintu, jiskopri li fil-lukanda hemm nies ta’ karattru dubjuΩ li se jwettqu xi reat. Il-kuxjenza tieg˙u ma t˙allihx kwiet u bil-metodi mhux daqshekk sodi tieg˙u jiddeçiedi li jie˙u l-azzjoni me˙tie©a, laktar meta bintu tkun ma˙tufa, biex jag˙mel lil dan il-post lok fejn ter©a’ tirrenja s-sigurtà. Paul Blart: Mall Cop 2 hija kummiedja ˙afifa, pjuttost divertenti, bis-soltu tattiçi u mossi umoristiçi ta’ dan ilgwardjan tas-sigurtà li qatt mhu se j˙alli l-˙aΩen jiffjorixxi quddiemu.

ÇINEMA KÓ

26|04|2015 29

kullhadd.com

AvENGERS: AGE OF UlTRON

KOLOSSALI

SUPEREROJI F’TAQTIGÓA TITANIKA

Atturi Ewlenin: Robert Downey Jr, Chris Hemsworth, Mark Ruffalo, Chris Evans, Scarlett Johansson, Jeremy Renner, Don Cheadle, Samuel L. Jackson Direttur: Joss Whedon. Óin: 142 min. Distributur: Disney/Buena Vista Ma˙ru© minn KRS Releasing Çert. 12A Films dwar l-eroji tal-kotba komiks Marvel dejjem qed ikunu popolari ferm. IlverΩjonijiet çinematografiçi dwar Iron Man, Captain America, Thor u The Incredible Hulk fil-preΩent g˙andhom ˙afna segwaçi. G˙alhekk, meta dawn ilqawwijin ing˙aqdu flimkien g˙al Marvel’s The Avengers u mag˙hom Ωdiedu Black Widow u Hawkeye, is-suççess kien wie˙ed straordinarju. Dan it-tim formidabbli ta’ supereroji qed jer©a’ jissejja˙ flimkien g˙al darb’o˙ra biex jikkumbatti forsi l-akbar minaçça li l-bniedem qatt iltaqa’ mag˙ha f’ Avengers: Age Of Ultron. Kollox beda meta Tony Stark (Downey Jr.), fil-parti ta’ Iron Man, jikkrea robot ultraintelli©enti biex jiggwida armata s˙i˙a ta’ robots. Imma din il-˙lieqa, Ultron (James Spader), b˙al Luçifru, tirribella u tiddikjara li fid-dinja qatt ma jista’ jkun hawn paçi jekk The Avengers ma jinqerdux. Min˙abba f’hekk dawn issupereroji jer©g˙u jing˙aqdu biex isalvaw lid-dinja. Ultron jirnexxilu j˙ajjar g˙all-kawΩa tieg˙u diversi robots, b˙al Vision (Paul Bettany) u t-tewmin Pietro u Wanda Maxinoff (Aaron Taylor Johnson u Elizabeth Olsen) mag˙rufa b˙ala Quicksilver u Scarlet, li huma kapaçi jsibu rwie˙hom b’˙effa f’postijiet diversi f’˙akka t’g˙ajn.

Dan ix-xog˙ol ma˙dum bit3D hu bbaΩat fuq is-serje ta’ komiks Marvel ma˙ru©a g˙allewwel darba fl-1963 bl-istess isem, li jer©g˙u jgibu flimkien dawn il-karattri famuΩi u favoriti ta’ miljuni kbar, g˙allewwel darba wara l-avvenimenti katastrofiçi ta’ Marvel’s The Avengers li ˙allew lil New York fi kwaΩi qerda totali. L-effetti speçjali viΩwali huma tassew stupendi u bit3D kwaΩi j˙alluk imbellah. B˙al qabel, meta dawn issupereroji jkunu flimkien u m’g˙andhomx x’jag˙mlu, jinfexxu jittantaw lil xulxin b˙al tfal Ωg˙ar, imdejqin joqog˙du kwieti u kalmi. The Avengers: Age Of Ultron hu xog˙ol tassew avventuruΩ fuq skala globali.

KOMPETIZZJONI EMPIRE CINEMA

l-AQWA ÓAMES FIlMS Bejn il-15 u d-19 ta’ April 2015

Mistoqsija g˙al din il-©img˙a: Semmi wie˙ed mill-karattri tal-film Avangers: Age Of Ultron. Ibg˙at it-twe©iba tieg˙ek lil: Kompetizzjoni Films, KullÓadd, ÇNL, Triq Mile End, il-Óamrun. Ir-rebbie˙ jirba˙ Ωew© biljetti ming˙and l-Empire Cinema ta’ Bu©ibba. Rebbie˙ tal-©img˙a li g˙addiet: JOSEPH GALEA, La Vida Court, Bonita 1, Triq il-Gallu, il-Fgura

1. 2. 3. 4. 5.

Fast & Furious 7 The Divergent Series: Insurgent Cinderella Home Seventh Son

30 26|04|2015

kullhadd.com

KÓ AVVIÛI

AVVIÛI KLASSIFIKATI PROPRJETÀ Garaxx g˙all-bejg˙: Garaxx lImsida semi-basement, jesa’ 2 karozzi. Daqs normali u komplut bil-madum, dawl u ilma. Prezz €29,500, negozjabbli. Çempel fuq 9985 5166. TANAYA’S Dev. Ltd: G˙aΩla kbira ta’ appartamenti f’kull Ωona ta’ Malta. Jinbieg˙u ming˙ajr depoΩitu u n˙allsulek il-kuntratt. Offerta speçjali. G˙al aktar dettalji çempel 9992 4999. Ming˙ajr a©enti jekk jog˙©bok. PROPRJETÀ GÓALL-KIRI: Kamra f’g˙alqa g˙all-kiri, firRabat Malta. Ideali g˙all-BBQs u ˙in ta’ rilassament. Çempel 7960 2583. Nixtieq nikri flat f’Bu©ibba jew il-Qawra. Çempel 7986 8092. AFFARIJIET GÓALL-BEJGÓ Sett komplut ta’ car-seat covers ta’ lewn griΩ çar. Inxtraw 6 xhur ilu. Prezz €35. Cempel 7930 0261.

Cover tal-karozza g˙ax-xita u ta’ ta˙t tad-drapp. Kundizzjoni tajba. Prezz €40. Çempel 7930 0261. G˙andna varjetà kbira ta’ arlo©©i b˙al Tissot, Citizen, Casio, Michael Kors, Fossil, Esprit, Festina u Q&Q. Issibilna wkoll arlo©©i ta’ mal˙ajt, Ωveljarini u selezzjoni ta’ Cuckoo Clocks mill-Black Forest. Noffru servizzi rigward tiswija ta’ kull tip ta’ arlo©© kif ukoll nibdlu batteriji, çineg, naqtg˙u kull forma ta’ ˙©ie©a, eçç. G˙al dawk l-arlo©©i tajbin g˙all-ilma, noffru s-servizz ta’ water pressure test waqt li tis-

tennew g˙alih. Nispeçjalizzaw ukoll fuq tiswija ta’ Grandfather Clocks u kull tip ta’ Clock. It-tiswija hija bilgaranzija. G˙al aktar informazzjoni Ωur is-sit: www.expresswatchrepairs.com jew irrikorru 110, Triq il-Kungress Ewkaristiku, il-Mosta. Çempel 2141 7235.

zjonijiet o˙ra. DNA testijiet forensiçi, tfal ma˙tufa minn Malta, kaΩijiet çivili, kaΩijiet o˙ra fil-qorti. Problemi ta’ kumpaniji jew negozju. Nag˙tu xhieda fil-Qorti. Na˙dmu f’Malta u kif ukoll barra. Çempel 7959 0000 jew info@privateinvestigationmalta.com

SERVIZZI

XOGÓOL TA’ MANUTENZJONI

Korsijiet f’livell Ordinarju f’diversi su©©etti b˙allMatematika, IngliΩ, Malti, FrançiΩ, FiΩika u o˙rajn. Noffru wkoll korsijiet tal-ECDL. Prezz €35 kull module. Noffru wkoll korsijiet baΩiçi fil-kompjuter, €50. Çempel 2166 2241 jew 7766 2241 jew Ωur is-sit elettroniku www.tudorinstitute.com Tewmi Group g˙al lezzjonijiet tal-karozzi kemm manual u kif ukoll automatic. Cab service u karozzi g˙all-kiri bi prezzijiet ra©onevoli. Ûur is-sit www.tewmi.com jew çempel 9942 2422. Lezzjonijiet taΩ-Ωfin fuq stili ballroom jew Latin-Amerikan. Lezzjonijiet taΩ-Ωfin g˙allbeginners u kompetizzjonijiet minn Imperial Qualified Dance Teacher (ISTD) Ibg˙at SMS fuq 7925 3015 jew çempel 2138 6818 sa 12.00pm. Care and Cure Group Ltd: infermiera m˙arr©a, caring assistants , nannies , nies im˙arr©in biex iΩommu kumpanija, g˙ajnuna fid-djar u night sitters . Servizz ta’ 24 sieg˙a, G˙andna wkoll g˙allkiri: wheelchairs, hoists, commodes, walking frames u hospital beds . G˙al aktar informazzjoni çempel fuq dawn innumri: 2137 6946/9947 0178. Ûwi©ijiet, g˙erusija u relaz-

G˙al kull tip ta’ kisi bil-©ibs, ramel u siment, graffiato , Ωebg˙a, xog˙ol fuq l-antik, xog˙ol fuq il-pond, madum, membrane , dawl u ilma. Çempel fuq 7928 5444. Tiswija u installazzjoni ta’ estensjonijiet tat-telefowns g˙al kull tip ta’ linji fissi. Çempel fuq 7993 0419. Varjetà ta’ ˙wat, ˙oroΩ, kanali tal-ilma, çangatura qadima jew ©dida, kantun qadim, lavur ta’ kull tip. Çempel lil Jason fuq in-numru 2143 2352 jew 9947 7167. Jason Gatt g˙al kull xog˙ol ta’ tibjid u tik˙il, kisi normali, fuq il-fil, fuq xog˙ol antik u bilpont, kisi bil-©ibs u graffiato. Kiri ta’ cherry picker (tower ladder). Çempel fuq 9945 4235 jew 2180 5811. WP Ltd ta’ Triq ix-Xitwa, Óal Qormi, jispeçjalizzaw f’xog˙ol ta’ waterproof membrane , damp proofing u rubberised paint . 25 sena esperjenza. Stimi b’xejn u prezz moderat. Çempel 2148 8972, 2143 8326, 9944 5527 jew 9949 3840 jew Ωur is-sit www.wpmalta.com G˙al kull tip ta’ xog˙ol fuq faççata, bjut, appo©©i, gallarijiet, eçç. Membrane jew liquid membrane . Mela pprote©i lproprjetà tieg˙ek mill-ilma tax-xita u çempel issa g˙al stima b’xejn bin-numru 7905

Kupun AvviΩi Klassifikati IKTEB L-AVVIÛ F’DAN L-ISPAZJU

ISEM, KUNJOM, NUMRU TAT-TELEFOWN/MOWBAJL U INDIRIZZ

8883 jew id˙ol fuq is-sit www.darrendoitall.com Il-bejt tieg˙ek jag˙mel l-ilma? G˙andek problema ta’ moffa? Kenda Ltd issolvilek il-problema. Nispeçjalizzaw fuq xog˙ol ta’ waterproofing u membrane b’10 snin garanzija. Xog˙ol professjonali bl-aqwa materjal ISO pool . G˙al stima bla obbligu çemplu 7972 9967 jew Ωur is-sit www.kendawaterproofing.com AVVIÛI OÓRA MUSIC LINK Issibilna kull tip ta’ strumenti muΩikali, fosthom drums kemm akustiçi u elettriçi, cymbals, percussion, pjanijiet di©itali, baby grand pianos, sound mixers u sound cards. Apparat ta’ DJ sound systems, kitarri klassiçi u akustiçi, bass guitars, strumenti tar-ram, wood winds, vjolini, spare parts u aççessorji o˙ra. G˙andna ssib ukoll kotba tal-muΩika tat-tag˙lim. Mur Music Link, 262, Triq Fleur-deLys, B’Kara. Çempel 2148 2796. AGR AUTO JAPANESE PARTS GÓALL-KAROZZI: Inbig˙u kull tip ta’ parts ta’ karozzi ÌappuniΩi u Koreani, fosthom Kia, Toyota, Isuzu, Daewoo, Mitsubishi, Honda, Subaru. Huma wkoll importaturi ta’ Ωjut u air filters, shock absorbers, brake pads, clutches, eçç. Parts ©enwini. G˙al aktar informazzjoni çempel 2144 6839 jew 9947 4504. Fax: 2147 0295. Email: alex@agrautoparts.com TALBA LILL-ISPIRTU S-SANTU Int li ssolvi l-problemi kollha, dawwal it-toroq kollha tieg˙i biex nikseb dak li ne˙tie©. Inti li tajtni d-don divin biex na˙fer u ninsa d-deni kollu li jsir kontra tieg˙i, li f’kull mument ta’ ˙ajti tkun ma©enbi. F’din it-talba qasira

nixtieq nirringrazzjak ta’ dan kollu, waqt li nikkonferma mill-©did li qatt ma ninfired minnek, anke quddiem lilluΩjonijiet materjali. Nixtieq li nkun mieg˙ek fil-glorja ta’ dejjem. Grazzi g˙all-˙niena tieg˙ek lejja u lejn dawk li ji©u minni. Din it-talba g˙andha ting˙ad tlett ijiem wara xulxin. Wara tlett ijiem it-talba tkun maqlug˙a, anke jekk g˙allbidu tidher diffiçli. It-talba g˙andha tkun ippubblikata mill-ewwel wara li tinqala’ lgrazzja bla ma tissemma x’kienet. POST VAK ANTI : Jin˙tie©u negozjaturi esperjenzati biex full-time . ja˙dmu Kundizzjonijiet ta’ xoghol tajbin ˙afna kif ukoll commissions g˙olja li jing˙ataw lill˙addiem ideali. Kull min japplika je˙tie© ikun: smart, matur u jkollu personalità pjaçevoli u outgoing, ikollu ˙iliet organizzattivi u komunikattivi eççellenti, kapaci ja˙dem f’ team u kapaçi ja˙dem fuq inizjattiva wa˙du, ikun kunfidenti fil-Malti u l-IngliΩ, u jkollu l-karozza tieg˙u. Ser jing˙ata ta˙ri© komplet. Kull min huwa interessat g˙andu jibg˙at CV fuq info@sapphirerealestate.com jew içempel 9984 1963. NIGRET NIGHT CLUB AND RESTAURANT, LABOUR AVE , IR-RABAT, MALTA. Naççettaw bookings g˙al coffee mornings, lunches u dinner dances u g˙al kull okkaΩjoni. Miftu˙in fil- weekends u cabaret shows minn Odessa Green, Renato u Freddie Portelli. G˙al aktar informazzjoni çemplu 2145 4858/2145 4908/7945 4908. Inservu wkoll take away. Tistg˙u ΩΩuru s-sit elettroniku www.nigretnightclub.com jew www.nigretnc.com

Offerta 1: ©imag˙tejn

€5

Offerta 2: 5 ©img˙at

€10

Offerta 3: 2 avviΩi g˙al 5 ©img˙at

€15

Offerta 4: 13-il ©img˙a

€30

Offerta 5: 26 ©img˙a

€56

Offerta 6: 52 ©img˙a

€93

ÓLAS B’CASH JEW CHEQUE LIL: Sound Vision Print Ltd, KullÓadd, AvviΩi Klassifikati, Çentru Nazzjonali Laburista, Triq Milend, il-Óamrun, ÓMR 1717.

AvvIÛI KÓ

kullhadd.com

Kollha Esse (Kummiedja kollha da˙k) Is-Sezzjoni Ûg˙aΩag˙ Santa Marija tal-Imqabba qed tippreΩenta kummiedja kollha da˙k bit-titlu Kollha Esse . Kummiedja li tlaqqag˙na mal-familja Stafrace Spinelli. Din il-kummiedja ser titella’ fis-sala tal-Iskola Primarja tal-Imqabba, nhar is-Sibt 9 ta’ Mejju fit-7.45pm. Qabel din il-preΩentazzjoni ser issir reçta o˙ra qasira mtellg˙a mill-Klabb tal-Adolxxenti Go Reds. Il-biljetti g˙ad-d˙ul huma ta’ €5 biss. G˙ar-riservazzjonijiet avviçina lillmembri tas-Sezzjoni Ûg˙aΩag˙ jew mill-bar tal-kaΩin. Nar tal-Art L-G˙aqda Nar tal-Art Santa Marija tal-Imqabba ser tkun qed tesibixxi nar tal-art fl-okkaΩjoni tal-g˙eluq talFestival Internazzjonali tan-Nar f’Bu©ibba, nhar is-Sibt, 2 ta’ Mejju. Mixja bil-klieb b’risq l-Island Sanctuary Nhar il-Óadd 3 ta’ Mejju 2015 ser issir mixja bil-klieb b’risq l-Island Sanctuary, Tas-Sil©, Marsaxlokk. Il-mixja ssir fl-akkwati madwar is-santwarju. Kul˙add huwa mistieden biex jie˙u sehem bil-kelb tieg˙u. Dawk li m’g˙andhomx kelb imma jixtiequ jipparteçipaw jistg˙u jibbukkjaw kelb mis-santwarju, billi jçemplu fuq innumru 7901 8901. Il-klieb tas-santwarju huma riservati g˙al dawk il-persuni li m’g˙andhomx kelb, u l-ammont ta’ klieb li jistg˙u jin˙ar©u mis-santwarju huwa limitat. F’dan il-kaΩ hemm bΩonn il-karta tal-identità. Ikun hemm donazzjoni ta’ €5 minn kull familja li tattendi. Re©istrazzjoni tibda fid-9.30am. Fis-santwarju u wara jittie˙ed ritratt g˙al kull parteçipant, sid u kelb, li bih jipparteçipa f’kompetizzjoni fuq il-pa©na ta’ Facebook tas-santwarju. Hemm premijiet sbie˙ kemm g˙as-sid kif ukoll g˙all-kelb li jidhru fir-ritratti rebbie˙a. Dawn jinkludu l-klieb tas-santwarju wkoll. Il-mixja tibda fl-10.30am u mistennija li ddum madwar 45 minuta. Wara jkun hemm refreshments kemm g˙all-kbar kif ukoll g˙at-tfal. Il-klieb ukoll jing˙ataw xi ˙a©a tajba. Il-baΩar, il-˙anut tal-kotba u l- pet shop fis-santwarju jkunu miftu˙in ukoll bejn l-10.30am u l-4.00pm. G˙al aktar informazzjoni dwar premijiet, eçç.Ωuru ssit elettroniku www.islandsanctuary.com.mt jew ilpa©na ta’ Facebook tas-santwarju. Dawk li ma jistg˙ux jattendu iΩda jixtiequ jag˙tu lg˙ajnuna tag˙hom, jistg˙u jag˙mlu dan billi jibag˙tu SMS fuq dawn in-numri: Meta tag˙mlu donazzjoni niΩΩlu l-kliem DOG WALK. 5061 7368 – €2.33 5061 8082 – €4.66 5061 8935 – €6.99

Tea tombola Il-Mission Fund (VO/0015) ser jorganizza tea tombola b’risq missjunarji Maltin li qeg˙din ja˙dmu fil-pajjiΩi tat-Tielet Dinja, nhar il-Óadd 3 ta’ Mejju 2015, fil-lukanda Imperial, Triq Rudolf, Tas-Sliema, fit-3.30pm. Il-biljetti, €5.00 (bla trasport) u €7.00 (bit-trasport), jistg˙u jinkisbu mill-Mission Fund, 500, Eureka Court, Blk A/Flt 6, Triq il-Kbira, il-Mosta (Tel: 2141 3664) jew ming˙and is-Sa Speranza Xuereb (Tel: 79/2141 0860). Bejg˙ ta’ kejkijiet u pjanti Il-Klabb tal-Addoloxxent Go Reds fi ˙dan is-Soçjetà Santa Marija u Banda Re Ìor© V tal-Imqabba qed jorganizzaw bejg˙ ta’ kejkijiet u pjanti fl-okkaΩjoni ta’ Jum l-Omm. Dan ser ikun mifrux fuq tlett ijiem bejn it-8 u l-10 ta’ Mejju fil-pjazza fejn il-Palazz Santa Marija. ‘The Sunday afternoon one month to go gathering’ Is-Soçjetà MuΩikali Madonna tal-Ìilju tal-Imqabba b’kollaborazzjoni mal- bartenders tal-istess kaΩin, ser torganizza gathering kbir nhar il-Óadd 17 ta’ Mejju 2015, bl-isem ‘The Sunday afternoon one month to go gathering’, fil-kaΩin tas-Soçjetà, li jinsab fil-pjazza ewlenija tal-Imqabba, mill-11.00am ’il quddiem. Din l-attività hija wa˙da minn serje ta’ gatherings brijuΩi kull xahar bi preparazzjoni g˙all-festa tal-Madonna tal-Ìilju 2015 li ser ti©i ççelebrata nhar il-Óadd 21 ta’ Ìunju. Waqt dan il- gathering ser ikun hemm divertiment muΩikali mill-aqwa pprovdut minn DJ. Kul˙add huwa mistieden jattendi f’atmosfera festiva u brijuΩa millisba˙ ta’ festa. Id-d˙ul huwa ming˙ajr ˙las. G˙al aktar dettalji çempel 7985 3044, jew Ωur is-sit elettroniku www.talgilju.com

26|04|2015 31

AGÓFAS LIKE FUQ IL-PAÌNA TAGÓNA TA’ FACEBOOK www.facebook.com/kullhadd

32 26|04|2015

kullhadd.com

it-tnejn

IT-TEMP GÓAL-LUM

it-tlieta

l-erbg˙a

KÓ alManaKK

ritratt Mill-antiK

Sitwazzjoni Ìenerali: Arja ta’ pressjoni g˙olja tinsab mifruxa fuq iç-Çentru talMediterran.

L-INQAS TEMPERATURA: 15°C INDIÇI UV: 7

22°C

20°C

19°C

14°C

13°C

il-Óamis

il-Ìimg˙a

is-Sibt

TEMP: Imçajpar g˙all-ewwel li jsir il-biçça l-kbira msa˙˙ab

Ritratt: BAY RETRO – ROBERT THOMSON

L-OGÓLA TEMPERATURA: 24°C

VIÛIBBILTÀ: Moderata li ssir ©eneralment tajba RIÓ: Óafif mil-Lvant li jsir mix-Xlokk u jiΩdied g˙al moderat sa filg˙axija BAÓAR: Moderat IMBATT: Baxx mil-Lvant

20°C

21°C

14°C

TEMPERATURA TAL-BAÓAR: 17°C

SpiÛeriji li jiftÓu lluM il-Óadd Chemimart City Gate Pharmacy, City Gate, il-Belt Valletta Cosmed Pharmacy, Soccors, Triq Villambrosa, il-Óamrun Pinto Pharmacy, 43, Triq San Bastjan, Óal Qormi St Jude Pharmacy, 213, Triq il-Wied, Birkirkara Tony’s Pharmacy, 100, Triq Sir Patrick Stuart, il-GΩira Pembroke Pharmacy, 87, Triq Giuseppe, Malfeggiani, Pembroke Chemimart Pharmacy 4,5,6, il-Piazzetta, Triq it-Torri, Tas-Sliema St Michael Pharmacy, Misra˙ tat-Trasfigurazzjoni, Óal Lija Tat-Tar©a Pharmacy, Plot Nru 2, Triq il-Kostituzzjoni, il-Mosta St Paul’s Bay Pharmacy, 504, Triq il-Kbira, San Pawl il-Ba˙ar Sta Lucia Pharmacy, 1, Misra˙ Dorell, Santa Luçija Milia’s Pharmacy, Triq il-Kottonera il-Birgu St Peter Pharmacy, Triq is-Sebbelika ÓaΩ-Ûabbar Blossoms Pharmacy, Triq il-Ìur©ier, BirΩebbu©a Chrysantemum Pharmacy, Triq San Nikola, il-Qrendi SpiΩerija Óal Mula, Triq Dun Salv Ciappara, ÓaΩ-Ûebbu© St Anthony Pharmacy, 18 Triq il-Kbira, ir-Rabat, Malta Batu Pharmacy, 38, Triq il-Palma, ir-Rabat, G˙awdex Vella Pharmacy, 15, Triq it-13 ta’ Diçembru, in-Nadur, G˙awdex

Il-Port il-Kbir fl-1933

SpiÛeriji li Se jiftÓu nhar l-ewwel ta’ Mejju Vilhena Pharmacy, 3, Triq Sant’Anna il-Furjana Trinity Pharmacy, 32 Triq il-Marsa, il-Marsa Evans Pharmacy, 96/98, Triq San Bastjan, Óal Qormi St Anne Pharmacy, 24, Misra˙ Sant’Elena, Birkirkara Brown’s Pharmacy, Shop 10, Yacht Marina Apartments, Triq il-Marina, l-Imsida St. Julian’s Pharmacy, 24, Triq G. Borg Olivier, San Ìiljan Harley Pharmacy, 1, Triq Nathalie Poutiatin Tabone, Tas-Sliema Balzan Pharmacy, 70, Triq San Fran©isk, Óal Balzan St Albert Pharmacy, Triq l-Oratorju, Óal G˙arg˙ur Euro Chemist, Triq il-Kurazza, il-Qawra Sonren Pharmacy, Triq iΩ-Ûejtun, Óal Tarxien Victory Pharmacy, 32, Triq il-Vitorja, l-Isla Bellavista Pharmacy, 88 Triq il-Hortan, Wied ilG˙ajn John J. Borg Pharmacy, Triq il-Kostituzzjoni, iΩ-Ûejtun Mqabba Central Pharmacy, 5, Triq Santa Katerina, l-Imqabba Plaza Pharmacy, 86, Triq il-Kbira, ÓaΩ-Ûebbu© Santa Marija Pharmacy, Misra˙ Frenç Abela, Óad-Dingli Batu Pharmacy, 38, Triq il-Palma, ir-Rabat, G˙awdex G˙ajnsielem Pharmacy, Pjazza Indipendenza, G˙ajnsielem, G˙awdex

din il-ÌiMgÓa Mill-iStorja

27.04.1904 Il-Partit Laburista tal-Awstralja kien l-ewwel partit tat-tip tieg˙u li ˙a t-tmexxija tal-Gvern. Il-partit kien immexxi minn Chris Watson.

nuMri reBBieÓa LOTTU

52 21 23 16 04 03 60 14

SUPER 5

25 05 30 14 31

GRAND LOTTERY

05 02

05 01 09 01 04

01.05.2009 IΩ-Ωwie© bejn koppji tal-istess sess ji©i legalizzat fl-IΩvezja.

tisliba kÓ

26|04|2015 33

kullhadd.com

Din it-tisliba mhix g˙all-kompetizzjoni, iΩda peress li g˙ad hawn domanda g˙aliha, il-gazzetta KullÓadd iddeçidiet li tkompli to˙ro© din it-tisliba fl-a˙˙ar Óadd tax-xahar. RIÛULTATI TAX-XAHAR LI GÓADDA MIMDUDIN: 1 Niskata, 5 Msoffi, 8 kredtu, 14 Torok, 15 Naspli, 17 Nibbex, 19 Tqala, 20 Rajt, 21 Dudu, 23 Makku, 25 Irqaq, 28 Duwa, 29 u 30 Óasira, 31 Nisa, 33 Indottrinat, 39 Qalb, 41 u 42 Ballun, 43 Ri˙a, 45 Urtat, 46 Demel, 47 Çnut, 50 Qari, 53 u 54 Lemini, 56 Tuttu, 58 Ma˙bub, 60 Arafat, 62 Dmija, 64 Pompi, 67 Fallut, 69 Óamme©, 70 Pruwa, 72 u 73 Spaner, 75 Fond, 77 Tama, 79 Perit, 80 Drabi, 82 Tmun, 84 u 85 Tletin, 87 A©ir, 88 Turufnamenti, 93 Óall, 94 u 95 Lumija, 96 Seb˙, 98 Gar©i, 100 u 101 Stabbilit, 105 Sodi, 108 Skola, 109 Krafes, 110 Dennis, 111 Umani, 112 Skartat, 113 Ksu˙at, 114 Solista.

014

WEQFIN: 94

Mimdudin 1 5 8 14 15 17 19 20 21 23 25 29 31 33 39 41 43 45 46 47 50 53 56 58 60 62 64 67 69 72 75

Dan ifisser ta˙wida s˙i˙a, diΩordni jew ir-ra©el ta’ sfratta (7) Kixx, itlaq ’l hemm, ng˙idu x’aktarx lil xi kelb (6) Din kjosk fuq xi bankina (7) Dan il-fer˙ u kant, allegrija s˙i˙a, mhuwiex ir-ra©el tal-brija (5) Dawn nies idolatri, atei, ma jemmnux f’Alla jew fil-fidwa (6) Kiel b˙all-g˙asafar? (6) Din çittadina tal-pajjiΩ kbir ta’ Putin (5) Nostrok biex tostorni sakemm ti©i l-.... ti©borni (4) Dan posti u ta’ kul˙add ukoll (4) Jag˙mel kollox tajjeb, bil-..... (5) u 28 Dan jibqa’ jg˙ix g˙al dejjem (9) u 30 Tah ...... u ma re©ax qam fuq ri©lejh, ˙adnieha mill-IngliΩ (6) A˙˙, we©©ajtni! (4) G˙adu wieqaf fi Gwardaman©a, iΩda s-swali kwaΩi kollha vojta (5,3,4) Jekk mhuwiex ˙mar, .... (4) u 42 EΩattissimu (6) Aktar minn kuda wa˙da (4) Aktar minn forma wa˙da (5) Bih titfi u tixg˙el id-dawl (5) M’g˙andux .... f’wiççu (4) Ix-xufftejn jiççaqilqu bl-im˙abba (4) u 54 Dan karozzella biΩ-Ωiemel (6) ......... (5) Ìiebu l-kwota fl-elezzjoni (6) Mela xi ˙a©a bil-la˙am? (6) Ra kif g˙amel u skarta, jew Mrs Peron (5) Dan ir-ra©el ta’ Maria? (5) Dan id-drapp tat-tapizzerija ji©i minn Damasku? (6) u 70 L-og˙la wie˙ed fil-Korp tal-Pulizija (11) u 73 Biddel ˙a©a m’o˙ra (6) Trakk img˙otti biex i©orr (4)

77 79 80 82 84 87 88

G˙andu ˙afna tul (4) Ferita kerha ˙afna (5) Xarba a la IngliΩa? (5) Dan l-ikel fin g˙all-flieles (4) u 85 Mog˙ti kull ©ie˙ (6) G˙ana (4) M˙awwad u m˙abbel, mimli problemi (12) 93 Dak nazzjonali tag˙na kitbu Dun Karm (4) 94 u 95 Aktar minn selva©© wie˙ed (6) 96 Min huwa fartas ma juΩahx (4) 98 D˙ul ©ewwa bil-forza (5) 100 u 101 Dawn l-u©©etti qodma g˙amlu Ωmienhom (9) 105 Nej ma tiklux, iΩda fl-ikel iΩid ittog˙ma (4) 108 Din ©lieda x’aktarx sportiva (5) 109 Allura dan ir-ra©el ta’ Kelina? (6) 110 u 111 Daqsinsew, jiswew l-istess (11) 112 Dawk ta’ bla krema ma jivvutawx (7) 113 Nies li issa m’g˙adhomx tfal (6) 114 Makkinarju biex ta˙dem bih (7) Weqfin 2 4 6 9 10 12 13 16 18 22 24 27 32

u 3 Konna na˙slu wiççna u jdejna fih (9) Serva ta’ .... biex bih isoddu xi toqba (4) u 7 Óabrieki, mimli ener©ija (10) Nofs ajruplan li jtir fih (4) u 11 Din il-mara tal-baruni (9) Mhuwiex korrett (7) Bniedem hekk huwa minfu˙ bih innifsu (7) Dan wie˙ed mill-gwappi (5) L-Università f’Tal-..... (5) F’Malta g˙andna minnhom kostitwiti (5) u 26 Qeg˙din biex jimtlew bl-ilma (6) Log˙ba mimlija mistoqsijiet (5) Jil˙aqlu ˙afna (6)

33 35 36 37 38 44

u 34 Din fid-dar tg˙in lis-sinjura (7) Dawn tajbin ˙afna biex iwittu t-toroq (6) Welled, i©©enera, ori©ina, ipproduça (6) Mag˙qud ˙a©a wa˙da (4) u 40 Milqug˙in x’aktarx bil-fer˙a (9) Ma kontx issib wie˙ed biss b˙alu fit-tarzna (4) 48 S (4) 49 Si©ra tat-tiΩjin komuni ˙afna kullimkien (8) 51 Kultant issib min jag˙mliha f’kikkra, jg˙idu l-IngliΩi (8) 52 Il-karattru tieg˙u ma tifhmux (6) 55 Dak ......, jibla’ kollox (6) 57 u 59 Imqajma wa˙da sew, x’aktax senswalment (4) 61 Mhux bilfors ji©i waqt l-irqad (4) 63 B˙all-an©li tal-...., bil-musmar f’daharhom u jid˙ku (4) 65 Çittadini tar-Rabat, f’Malta u G˙awdex (6) 66 Dawn muΩikali jew anki bçejjeç talba˙ar (4) 68 Din il-˙uta ssibha g˙and il-kavallieri? (6) 69 F’Ta’ ...... qrib l-Imqabba, fejn hemm is-suldati (6) 70 Dan il-fwar jo˙ro© mill-istima? (4) 71 Gemgem qisu reddiena (6) 74 u 76 Aktar minn parodija wa˙da (8) 78 u 79 Din ˙elwa biex tilg˙aqha (8) 81 Ekwipa©© (3) 82 G˙amel hekk g˙ax kien g˙ajjien (5) 83 Dan wie˙ed mill-iskampli (7) 86 La˙am taç-çanga fil-laned (7) 89 Tag˙tih f’xi okkaΩjoni speçjali (5) 90 u 91 Bih titwieΩen waqt il-mixi (6) 92 Ûmien ta’ taqtig˙ il-qalb fil-pajjiΩ (5) 97 Bejn il-˙arifa u r-rebbieg˙a (5) 99 u 100 Bih t˙oss l-art iddur bik (10) 102 B’tal-..... jaqbillek (5) 103 u 104 Ismu jo˙ro© minn Ìanni u Nikol (8) 106 u 107 Knisja Ωg˙ira (8)

2 Ifred, 3 u 4 Kukutina, 6 Spiru, 7 Fonti, 9 u 10 Kaxxetta, 11 Travu, 12 Student, 13 Barabba, 16 Stann, 18 Blast, 22 Óalba, 24 u 26 Klorin, 27 Granç, 32 Sor©ut, 33 Ilu, 34 Dota, 35 Titqib, 36 Indika, 37 Arma, 38 u 40 Illamtati, 44 Óelu, 48 Nbid, 49 Immuffat, 51 Fitta©ni, 52 Stampi, 55 Kafkaf, 57 Tapp, 59 Boll, 61 Adam, 63 Mrar, 65 Mist˙i, 66 Isem, 68 Teftif, 69 Óaddem, 70 Prim, 71 UΩanza, 74 Qrar, 76 Qarn, 78 Attur, 79 u 81 Petiti, 82 Tnejn, 83 Marsusa, 86 Plattin, 89 UΩata, 90 u 91 U©©ett, 92 Tiben, 97 Blokk, 99 u 100 Issussidja, 102 Lvant, 103 u 104 Karrakka, 106 u 107 Assoluti.

34 26|04|2015

kullhadd.com

KÓ logÓoB

B’4 numri 0370 1323 1432 1626 1653 2037 2191 2238 2485 2767 3173 3431 4023 4187 4224 4263 4631 5006 5185 5324 5892 5925 6349 6466 6657 6680 6741 6821 6852 7307 7653 7755

8338 8406 9097 9243 9449 9768

B’5 numri

B’6 numri

00631 03174 04161 11861 11867 13897 19882 20471 20856 21181 23097 41740 51633 52343 56327 62111 66858 75943 80869 82532 84204 94265

321938 454306 762672 874506

Bi 8 numri 39344337 69494352 81698972 87774389

SUDOKU SPONSORJATA MINN WELLA

Irba˙ xampù u conditioner Wella Aqta’ din il-log˙ba u ibg˙atha: KOMPETIZZJONI WELLA, KullÓadd, Çentru Nazzjonali Laburista, Triq Mile End, il-Óamrun.

Isem: .......................................................................................... Indirizz:......................................................................................... ..................................................................................................... Rebbie˙a tal-©img˙a l-o˙ra: PAMELA BUGEJA, Marina Flat 3, Block 2, Triq is-Sarg, l-Imsida.

Kompetizzjoni Centro Casalinga Ìemma’ s-sitt kupuni u ibg˙athom f’daqqa lil: KullÓadd, Kompetizzjoni Centro Casalinga, Çentru Nazzjonali Laburista, Triq Mile End, il-Óamrun, ÓMR 1717.

Isem:...................................................................................................................................................................

Indirizz:.............................................................................................................................................................. ........................................................................................................................................................................... Nru tal-karta tal-identità:............................................. Nru tat-telefown:........................................................

lOGÓOB kÓ

26|04|2015 35

kullhadd.com

IRBAÓ €25 fI flus

IBGÓAT DAWN IÛ-ÛEWÌ KOMPETIZZJONIJIET FLIMKIEN U IDÓOL BIÇ-ÇANS LI TIRBAÓ €25 L-indirizz huwa: Irba˙ €25 fi flus, KullÓadd, Çentru Nazzjonali Laburista, Triq Mile End, il-Óamrun.

TIslIBA Mimdudin: 1.

isports (5)

Kompli l-qawl: Ag˙tini xortija u itfag˙ni l-..... (5) It-tjur kollha jbiduh (4) Kollox sew (2) Ilsien (6) Frott (6) Esa©erat (6) ÌermaniΩ ©did (3) Unjoni Ewropea (1,1) ... di Janiero (3) Is-singular ta’ 4 mimduda (5) Tapit jew gverta IngliΩa (3) Injurant? (4) Tista’ tirb˙u fl-

4. 7. 9,22. 10. 12. 16. 18. 19. 20. 21. 23. 24.

Weqfin: 1.

Numru kbir ˙afna (6) 2,6. Post f’Óal Qormi (6) 3. Isem IngliΩ imqassar (3) 5,11. Mhux iΩjed (5) 6. Ara 2 8. Blokki ta’ flats (9) 11. Ara 5 12.18M bl-IngliΩ (1,1) 13. Kunjom (3) 14. Triq f’Tas-Sliema (6) 15. Tal-biΩa’ (6) 17. Jirrepeti warajk (3) 21. Wa˙da g˙andna (3) 22. Ara 9

SOLUZZJONI TAL-ÌIMGÓA L-OÓRA Mimdudin:

Weqfin:

1. 4. 7,14. 9. 10. 12. 16,18. 19. 20. 23. 24.

1,21W. 2,21M. 3,15. 5,6. 8. 11. 12,22. 13. 17.

Çiera, G˙id, Vladimir, Kor, Virdun, Ûarena, Labar, Dan, Lippi, Alla, Lorna

Çikkulata, Errata, Avventura, Óaddan, Liverpool, Pa, Ûball, Rai, Att

QED TAGÓRAfHOM? fir-ritratt hemm Ωew© uçu˙ f’wiçç wie˙ed. Qed tag˙rafhom? Ójiel: Dawn iΩ-Ωew©t ir©iel Brittaniçi huma kokijiet popolari.

Personalità 1:

Personalità 2:

RIÛULTAT TAL-ÌIMGÓA L-OÓRA Isem: Indirizz:

Nru tat-Telefown: Anne Hathaway

REBBIEÓA TAL-ÌIMGÓA L-OÓRA: DORIS BALDACCHINO, 20, Moana, Triq A. Schembri Adami, il-Mosta, MST 2471. Nota: l-ittri rebbie˙a jintbag˙tu fl-a˙˙ar tax-xahar.

Halle Berry

36 26|04|2015

kullhadd.com

kÓ SportS

Enduro f’San LawrEnz GÓawdEx ILLum Nhar il-Óadd 19 ta’ April 2015 lAssoçjazzjoni Sport Muturi u Karozzi kienet impennjata b’Ωew© attivitajiet blinvolviment ta’ tliet sezzjonijiet. FilKumpless Sportiv tal-Assoçjazzjoni f’Ta’ Qali ©iet organizzata l-g˙axar attività millista©un ASMK Pasta Poiatti 2014/15 bissehem tas-sezzjoni karozzi Autocross u lmuturi Motocross. Fl-istess ˙in lAssoçjazzjoni organizzat il-˙ames attività tal-ista©un bil-muturi Trials fil-barriera Tar©iet G˙omor, limiti tan-Naxxar. Óarsa lejn l-attività bis-sezzjoni Trials fejn fil-Klassi A rajna lil Damon Bonello fuq mutur Gas Gas ikompli jiddomina din il-klassi fejn re©a’ spiçça r-rebbie˙ tal©urnata segwit min Robert Caruana fuq mutur Gas Gas. Fit-tielet post spiçça Gary Debono fuq mutur Sherco. Il-Klassi B kienet iddominata minn Joseph Scicluna fuq mutur Gas Gas fejn g˙al darb’o˙ra dan spiçça reba˙ din ilklassi b’vanta©© sostanzjali. Scicluna kien segwit min ˙uh Ian fuq mutur Gas Gas filwaqt li Manuel Camilleri fuq mutur Gas Gas ukoll g˙alaq il-©urnata fit-tielet post. L-attivtà f’Ta’ Qali kienet wa˙da impenjativa ˙afna fejn 36 kompetitur ˙adu sehem fl-Auotocross u l-Motocross. Fissezzjoni Autocross rajna lil Christian Galea fuq Fiat Ritmo u Philip Vella fuq Opel Corsa jiddominaw, u reb˙u l-heats

kollha tal-©urnata fejn awtomatikament ˙adu posthom fil-finali Klassi A. Mag˙hom ikkwalifikaw Andrew Pisani fuq Vauxhall Nova, Malcom Borg fuq Opel Corsa, Vince Farrugia fuq Volkswagen Fox u Noel Zammit fuq Fiat Punto. Mat-tluq tal-finali A rajna ˙ru© tajjeb minn Vella u Galea fejn sa l-ewwel kantuniera Vella ˙a t-tmun tat-ti©rija segwit minn Galea u Zammit. Ftit sekondi wara l-ewwel dawra Vella u Galea nqatg˙u g˙alihom u komplew il-finali tag˙hom jissieltu wara xulxin b’vanta©© mar©inali bejniethom. L-attenzjoni kienet ukoll fuq Zammit li kellu pressjoni minn Farrugia u Pisani sakemm ftit wara t-tielet dawra Farrugia rnexxielu jissuppera lil Zammit u dan tal-a˙˙ar kien issuperat minn Pisani ftit qabel is-sitt dawra. Il-finali spiççat b’Vella jirba˙, segwit minn Galea u Farrugia. Fir-raba’ post da˙al Pisani segwit fil-˙ames post minn Zammit. G˙all-finali Klassi B kkwalifikaw Jonathan Camilleri fuq Opel Corsa, Jean Paul Grech fuq Peugeot 106, Noel Vella fuq Ford Escort, Jason Martin fuq Volkswagen Polo, ÌuΩi Pace fuq Ford Escort u Kieth Borg fuq Vauxhall Nova. Mat-tluq ta’ din il-finali rajna lil Camilleri, Borg u Martin jag˙mlu ˙ru© tajjeb, b’Camilleri jie˙u t-tmun segwit minn

Borg u Martin. l-ordni kompliet b’Vella, Pace u Grech. L-attenzjoni mill-ewwel marret fuq Vella li kien segwit minn Pace u Grech fejn azzjoni antisportiva minn Grech fuq Vella ˙alliet lil dan tal-a˙˙ar meqlub fuq ©enbu bir-referee tal-©urnata jie˙u azzjoni billi ssospenda lil Grech mill-kumplament tal-finali tal-©urnata, li iktar tard din spiççat b’Camilleri jirba˙ ilKlassi B segwit minn Borg u Martin. Firraba’ post spiçça Pace segwit minn Vella fil-˙ames post. Fil-Finali Klassi Standard rajna starting line kompost min Johann Vella fuq Opel Corsa, Deane Farrugia fuq Citroen AX u Joseph Vella fuq Ford Fiesta. Mat-tluq rajna lil Johann Vella jag˙mel ˙ru© tajjeb tant li mill-ewwel ˙a t-tmun tat-ti©rija, segwit minn Joseph Vella u Farrugia. Dan tal-a˙˙ar ©ibed l-attenzzjoni fejn milla˙˙ar irnexxielu jissupera lil Ωew© kompetituri f’din il-finali u r-riΩultat spiçça b’Farrugia jirba˙ g˙al darb’o˙ra segwit min Joseph Vella, u fit-tielet post spiçça Johann Vella. Fis-sezzjoni Motocross, li jsiru Ωew© ti©rijiet ta’ 20 minuta, xorta rajna lil Clayton Camilleri jiddefendi l-ewwel post fil-klassifika tal-kampjonat. Clayton, fuq KTM, reba˙ il-Klassi A quddiem Trever Muscat fuq Honda u quddiem Edward Ciantar fuq Kawasaki.

Fil-Klassi B, li hija wkoll ferm kumbattuta minn riders ta’ età diversa, intreb˙et minn Ludvic Muscat fuq KTM. Adam Sultana u Julian Abela reb˙u t-tieni u ttielet postijiet. Intant, illum il-Óadd 26 ta’ April, lAssoçjazzjoni se tkun parti mill-ewwel programm ta’ tmiem il-©img˙a sportiv f’G˙awdex. Dan huwa mtella’ mill-Gozo Sports Board. L-ASMK ser tkun qed torganizza attività bil-muturi Enduro li ser issir fil-barriera tal-G˙ansar f’San Lawrenz. L-attività qed issir bl-g˙ajnuna tal-Ministeru g˙al G˙awdex li dejjem issapportja dawn l-attivitajiet tal-ASMK. Permezz ta’ dawn l-attivitajiet inkunu qed nikkontribwixxu fit-turiΩmu sportiv bejn iΩ-Ωew© gΩejjer. L-attività bil-muturi f’G˙awdex tibda fl-10.00am. Intant, ˙arsa lejn il-klassifika Enduro u naraw li wara erba’ ti©rijiet insibu taqtig˙a interessanti f’din il-klassifika. James Zahra fuq mutur Yamaha fil-quççata tal-klassfika b’74 punt. Dan huwa segwit minn Matthew Gauci fuq mutur KTM b’57 punt. Fit-tielet post insibu lil Joseph Scicluna fuq mutur Honda b’53 punt, waqt li fir-raba’ post insibu lil Alex Sant Fornier fuq mutur KTM b’51 punt. Xi postijiet jistg˙u jinbidlu fit-ti©rija li jmiss. Din it-ti©rija Enduro hija miftu˙a wkoll g˙al riders G˙awdxin.

anaLIÛI ta’ LIam GauCI

aktar konfErmI mILLI SorprIÛI Il -Gran Premju ta l-Ba˙rejn offra akt ar kon fermi mi ll i s orpri Ω i b’Hamil ton ji kseb it -t ielet reb˙a tieg˙u fl-2015 bi prestazzjoni o˙ra tajba li kabbrittlu l-vanta©© fil-klassifika tas-sewwieqa g˙al 27 punt . Madankollu, mhux kollox kien ward u Ω ahar g˙ as-sewwi eqa ta lMercedes. Óafna dilettanti kienu qeg˙din jittamaw li jaraw battalja simili g˙al di k l i rajna s-sen a l-o ˙ra bejn Hamilton u Rosberg. Però, dan ma kellux ikun hekk kif il-Brittaniku malajr ˙arab mis-sewwieqa l-o˙ra u rari kien qieg˙ed fil-periklu li jitlef post ˙lief meta fe©©et problema teknika lejn tmiem it-tellieqa illi se nsemmu aktar ’il quddiem.

tnejn naqsu milli jaslu sa tmiem ittellieqa. Lanqas li deher li qieg˙ed ibati kien Ricciardo illi g˙amel li seta’ bilvettura tieg˙u. Però, l-affarijiet inbidlu g˙all-Awstraljan fl-a˙˙ar metri met a l-m agna Rena ult spl odi et b’mod spettakolari. Fortunatament g˙alih, huwa xorta wa˙da rnexxielu jaqbeΩ il-linja tat-tragward biex kiseb is-sitt post g˙ar-Red Bull. Kumplikazzjonijiet

Prestazzjoni aggressiva Dan, però, ma jfissirx li Rosberg ma ppruvax jag˙mel ˙iltu biex jag˙mel it-tellieqa interessanti. Anzi, ˙afna esprimew il-fehma li, fil-Ba˙rejn, ilÌermaniΩ ta wa˙da mill-aqwa wirjiet tieg˙u hekk kif wettaq diversi manuvri aggressivi fil-konfront taΩ-Ωew© sewwieqa tal-Ferrari biex tal-inqas iΩomm it-tieni post li ggwadanja filkwalifiki. Matul it-tellieqa kollha Rosberg g˙amel uΩu ta’ ta˙lita ta’ pressjoni kontinwa flimkien ma’ attakki filmumenti t-tajbin biex i©ieg˙el lil Vett el u l il Ra ik ko nen jiΩ bal jaw f’okkaΩjonijiet differenti. Problemi Sada nit ta nt, il -Merc ed es k i enu qeg˙din jesperjenzaw problemi filbrejkijiet tag˙hom li baqg˙u jiggravaw matul it-tellieqa. Meta deher li se jirnexxilhom jevitaw konseg-

wenzi negattivi min˙abba din ilproblema, il-brejkijiet ta’ Hamilton u Rosberg bdew içedu b’mod serju fiddawra ta’ qabel tal-a˙˙ar. H ami l ton irnexxiel u jΩ omm lewwel post grazzi g˙all-vanta©© komdu li kien akkumula fid-dawriet ta’ qabel. Differenti kienet l-istorja g˙al Rosberg illi kellu jçedi t-tieni post wara li tilef xi ftit il-kontroll talvettura f’wa˙da mill-kurvi – Ωball Ωg˙i r l i k ien b iΩ Ωejjed g˙a l Raikkonen biex jo˙odlu postu. Inqas feliçi kienet it-tellieqa ta’ Vettel li ma deherx ikkonçentrat filBa˙rejn u g˙amel diversi Ωbalji li swewh numru ta’ poΩizzjonijiet. Fost dawn kien hemm ˙ar©a minn fuq ittraççat li g˙amlitlu l-˙sara fil- front wing u tellfitlu kull çans li jitla’ fuq il-podju. Ostaklu ie˙or kien Bottas li

ddefenda ru˙u b’mod intelli©enti mill-attakki ta’ Vettel lejn l-a˙˙ar tattellieqa. Tellieqa diffiçli Battalja differenti kellu quddiemu Massa, li esperjenza bidu diffiçli hekk kif problemi fit-tluq ©eg˙luh jitlaq mill- pits . Meta fl-a˙˙ar beda jirk upra xi poΩ iz zjo ni jiet , huwa ntlaqat minn Maldonado u ©arrab ˙sarat fin-na˙a ta’ wara tal-vettura li naqqsulu r-rendiment tieg˙u g˙allkumplament tat-tellieqa. K emm i r-Red Bul l ki f uk ol l Scuderia Toro Rosso (STR) kellhom tellieqa kumplessa u batew biex la˙˙ qu ma s-sewwieqa b il -m agn i Mercedes u Ferrari. Dawn il-problemi kienu katastrofiçi g˙all-STR illi t-

Ta’ min isemmi l-prestazzjoni poΩittiva li kellhom Grosjean u Perez illi rnexxielhom ji©bru l-punti minkejja l-limitazzjoni tal-vetturi rispettivi tag˙h om. Il -Fra nçi Ω ma k el lux kumplikazzjonijiet b˙al dawk talko ll ega ti eg˙u, Ma ld onad o, il l i kmieni fit-tellieqa ˙abat ma’ Massa. Wara dan l-inçident huwa esperjenza problemi tekniçi fl-anti-kill, ilprogramm illi jnaqqas ir- revs talmagna b’mod qawwi fil-pit lane biex ikun rispettat il-limitu ta’ veloçità. Problemi tekniçi esperjenzawhom ukoll is-sewwieqa tas-Sauber li filBa˙rejn it-tnejn tilfu ˙afna ˙in g˙al ra©unijiet li ma kellhomx ˙tija g˙alihom. Nasr Ωvela li f’diversi partijiet mit-tellieqa huwa kellu problema bir-rendiment tal-magna li bdiet titlef is-sa˙˙a. Min-na˙a tieg˙u Ericsson ma kellux problemi partikolari meta kien qieg˙ed isuq. Madankollu, it-tieni pit stop ti eg˙u ki enet ik kum pl ik ata minn problema mekkanika li fe©©et meta t-tim ipprova jbiddel wa˙da mir-roti ta’ quddiem. Eventwalment, din ©iet solvuta, però l-IΩvediΩ tilef biΩΩejjed ˙in biex isib ru˙u barra miΩ-Ωona tal-punti fl-a˙˙ar tat-tellieqa.

FoRmuLA 1kullhadd.com KÓ

26|04|2015 37

LIL HINN mIÇ-ÇIRKWIT

KLASSIFIKA BAÓREJN PoΩ.

Sewwieq

Tim

Óin

01 02 03 04 05 06 07 08 09 10

Lewis Hamilton Kimi Raikkonen Nico Rosberg Valtteri Bottas Sebastian Vettel Daniel Ricciardo Romain Grosjean Sergio Perez Daniil Kvyat Felipe Massa

Mercedes Ferrari Mercedes Williams Ferrari Red Bull Lotus Force India Red Bull Williams

1:35:05.809 3.3 6.0 42.9 43.9 61.7 84.7 1 LAP 1 LAP 1 LAP

Bl-ewwel faΩi tal-ista©un konkluΩa, issa t-timijiet qeg˙din i˙arsu ’l qudd i em l ejn d ak l i h u wa m ag˙ ruf b˙ala ‘l-ista©un Ewropew’. Din ilfaΩi se tibda fl-10 ta’ Mejju bil-Gran Premju ta’ Spanja, tellieqa li matul dawn l-a˙˙ar snin ©abet mag˙ha diversi Ωviluppi tekniçi interessanti hekk kif it-timijiet ippruvaw jimplimentaw il-lezzjonijiet li tg˙allmu flewwel parti tal-kampjonat. L-aktar aspett li ddomina dan iddiskors ta’ Ωvilupp kien ix-xog˙ol relatat mal-magni hekk kif huma diversi l-manifatturi tal-power units li wieg˙du qabΩa fir-rendiment. Bidliet radikali Ewlenin fosthom huma l-Honda li, skont Eric Boullier, ir-racing director tal-McLaren, se jkunu f’poΩizzjoni a˙jar li jisfruttaw il-potenzjal kollu tal-magna tag˙hom. Dan se jkun kuntrast mal-ewwel tlielaq fejn huma kellhom inaqqsu s-sa˙˙a talpower units tag˙hom min˙abba lproblemi ta’ affidabbiltà li kienu qeg˙din jesperjenzaw. Boullier Ωvela wkoll li l-McLaren s e jfi t t xu l i j i kk u mp l im en t aw l iΩvilupp tal-magna, f’diversi bidliet ajrudinamiçi. Dan mistenni li jirrifletti ru˙u b’mod speçjali fuq inna˙a ta’ wara tal-vetturi fejn se jsiru Ωviluppi li jag˙mluhom aktar stabbli u veloçi. Se jistennew Rapporti li dehru fil-midja internazzjonali sostnew li l-Ferrari wkoll se jag˙mlu bidliet radikali fil- power u n its t ag˙ ho m , però d awn s e jse˙˙u biss fit-tellieqa tal-Kanada tas-7 ta’ Ìunju. Skont l-istess rap-

port, dan jista’ jwassal g˙al Ωieda ta’ madwar 30bhp; avvanz li kwaΩi j©ib fix-xejn il-vanta©© ta’ rendiment li gawdew s’issa l-Mercedes. Ma tkunx sorpriΩa, però, jekk ilMercedes ukoll jo˙or©u bi Ωviluppi fil-magni hekk kif l-amministraturi ta’ dan it-tim kemm-il darba taw x’jifhmu li g˙ad g˙andhom aktar sa˙˙a mo˙bija fil-komma. Madankollu, it-tim rebbie˙ talkampjonat tal-kostrutturi tal-2014 jidher li mhuwiex mg˙a©©el biex jikxef il-karti tieg˙u u probabbilment se jillimita ru˙u li jippreΩenta Ωviluppi Ωg˙ar fil-©img˙at li ©ejjin sa ke mm j ara bi ex se jo ˙o r©u l kostrutturi l-o˙rajn. L-2015 u lil hinn A˙bar o˙ra interessanti relatata malm agni hi ja l -k onf erma l i wa sl et ming˙and Christian Horner, it-team principal tar-Red Bull Racing, illi Ωvela li t-timijiet waslu g˙al qbil dwar bidla fir-regolamenti li tippermetti l-uΩu ta’ ˙ames magni matul l2015 ming˙ajr penalitajiet. L-iktar li se jibbenefikaw minn din il-bidla huma r-Red Bull stess hekk kif wie˙ed mis-sewwieqa tag˙hom, ji©ifieri Daniel Ricciardo, di©à wasal sar-raba’ magna wara li tlieta o˙ra sfa w vit tm i ta’ probl emi tekn iç i serji. Il-limitu ta’ erba’ magni dda˙˙al sentejn ilu meta kien mistenni li lmagni ibridi se jkunu affidabbl i biΩΩejjed sal-2015 biex it-timijiet juΩaw magna inqas mill-˙amsa uΩati fl-2014. Dan kellu jwassal g˙al xi ftit ta’ tnaqqis fl-ispejjeΩ assoçjati mal-magni, li llum il-©urnata saru j is wew l i t -t i mi j i et ma dwa r € 20 miljun fis-sena.

Madankollu, il-problemi li esperjenzaw ir-Renault u l-Honda ©ieg˙lu lit-timijiet illi jer©g˙u jeΩaminaw dan il -ftehim g˙ax dak ori ©inali kien se jwassal g˙al diversi penalitajiet fit-tieni nofs tal-ista©un. Skont Horner, din ir-riforma hija biss formalità li se ti©i indirizzata permezz ta’ vot elettroniku millmembri tal-Istrategy Group bejn la˙˙ar ta’ April u l-bidu ta’ Mejju. Di n i d- deç i Ω jo ni m ba g˙ ad tk u n i k ko n ferm a ta m i l l -W orl d M o t or Sport Coun cil f’laqg˙a l i se ssir f’Ìunju. Bernie jbiddel il-fehma L-a˙˙ar a˙bar interessanti fuq ittema tal-magni kienet Ωvelata minn Bernie Ecclestone, illi jidher li biddel il-fehma dwar il-magni V6 ibridi li qeg˙din jintuΩaw b˙alissa. Huwa fatt mag˙ruf li Ecclestone minn dejjem kien kontra l-introduzzjoni ta’ da wn i l -m agn i i l l i , f l -o pi n jo ni t ie g˙u , m h um i ex b’ sa˙ ˙ i th o m biΩΩejjed u huma wisq kwieti. Madankollu, fil-jiem li g˙addew hu sostna li huwa lest li jaççetta luΩu tal-magni V6 jekk l-iΩviluppaturi tag˙hom isibu mod kif itellg˙u l-brake horsepower (bhp) tag˙hom g˙al 1000, mill-madwar 850 attwali. Ecclestone jaf ikollu jistenna sal2017 biex jara din i x-xewqa ssir realtà g˙ax avvanz ta’ dan it-tip jitlob Ωviluppi li g˙andhom iridu jsiru mill-manifatturi. Di n m a ki n it x l- uni k a ˙a ©a li Ecclestone biddel il-fehma dwarha. Fix-xhur li g˙add ew hu wa k i en sostna li ç-çans li fil-©ejjieni jkollna Gran Premju fil-Qatar kien kbir. Lun i k u o st ak l u l i k i en q ie g˙e d iΩomm dan il-pro©ett milli jse˙˙ kienet ir-reΩistenza tas-sidien talGran Premji tal-Ba˙rejn u Abu Dabi li ma ridux li jkun hemm tellieqa o˙ra fil-Lvant Nofsani fil-kalendarju tal-F1. Ri ç en te me nt , E c cl e st on e ki e n qieg˙ed jistenna li jintla˙aq qbil bejn il-partijiet kollha involuti biex il-Qatar ji©i integrat fil-kalendarju. Madankollu, waqt il-Gran Premju tal-Ba˙rejn tal-©img˙a l-o˙ra, huwa am m et ta l i d an pro ba bb i l m en t mhux se jse˙˙, però kkonferma dde bu t t ta l -G ran P rem ju t al Azerbaj©an fl-2016. Sitwazzjoni tal-kuntratti Skont Niki Lauda, iç-chairman mhux eΩ ek u tt i v t al - M erc ede s, L ewi s

Hamilton qieg˙ed fil-qrib li jiffirma k untratt ©did mat-tim ÌermaniΩ. D in il -f irma k ienet mist enn ija li sse˙˙ fil- weekend tal-Gran Premju tal-Malasja, però dan ma se˙˙x g˙al ra©unijiet li ma kinux spjegati. L-assenza ta’ din il-firma wasslet g˙al spekulazzjoni kbira li Hamilton jaf qieg˙ed jikkunsidra li jing˙aqad ma’ tim ie˙or meta jiskadilu l-kunt ra t t at t wal i f’No ve mb ru l i ©e j. M a d an ko l l u , La ud a so st na l i m ’ hem m l -eb d a p rob l em a m a ’ Hamilton u li l-firma tal-kuntratt il©did g˙andha sse˙˙ qabel il-Gran Premju ta’ Spanja. K u nt rat t i e ˙o r l i qi e g˙e d ji ©i d i sk u ss h u wa da k ta ’ Ki m i Raikkonen. L-ekskampjun FinlandiΩ b˙alissa g˙andu kuntratt li jiskadi f’Novembru li ©ej, però l-Ferrari g˙andhom l-g˙aΩla li j©edduh g˙al sena o˙ra jekk ikunu jixtiequ. Maurizio Arrivabene, it-team principal tal-Ferrari, sostna li qabel ittellieqa tal-Ba˙rejn huwa fakkar lil Raikkonen dwar din il-klawΩola u ˙e©©u jtejjeb ir-riΩultati tieg˙u biex ikollu çans a˙jar li l-kuntratt tieg˙u ji©©edded. Jidher li dan il-messa©© wasal çar g˙and il-FinlandiΩ g˙ax f il -B a˙rejn ki seb l -a qwa riΩul tat t i eg˙u m i nn Ot tu bru ta l -2013 ’l hawn. Futu r inqas çert huwa dak t a’ Roberto Merhi, l-Ispanjol tal-Manor F1. Attwalment, huwa qieg˙ed isuq b’kuntratt li qed ji©i m©edded minn tellieqa g˙al o˙ra. Però, wara lG ran Premju t a’ Span ja, i l -fut ur tieg˙u mat-tim mistenni li ji©i evalwat bil-possibbiltà li jing˙ata kuntratt sal-a˙˙ar tal-ista©un b˙al dak ta’ Will Stevens. Pirelli j˙abbru tag˙hom

l-g˙aΩliet

Fl-a˙˙ar ta’ min isemmi li l-Pirelli ˙abbru x’tyres se jkunu qeg˙din jipprovdu lit-timijiet fl-erba’ gran premji li ©ejjin. G˙al Spanja l-g˙aΩla waqg˙et fuq il- mediums u l- hards , filwaqt li f’Monako, il-Kanada u lAwstrija t-timijiet se jkollhom g˙addispoΩizzjoni tag˙hom ir-roti super soft u soft. Dawn huma l-istess settijiet ta’ roti li ntuΩaw is-sena l-o˙ra hekk kif iççirkwiti u l-vetturi huma simili g˙al dawk tas-sena l-o˙ra u g˙alhekk ma pprovdewx sfidi ©odda. Ir-roti talPirelli wkoll huma simili g˙al dawk tas-sena l-o˙ra bl-eççezzjoni tassuper softs li g˙andhom g˙amla aktar soda minn dik tal-2014.

38 26|04|2015

kullhadd.com

KÓ SPORTS

FUTBOL INGLIÛ WEST BROM. VS LIVERPOOL

RIÛULTATI TAL-BIERAÓ

It-tamiet ta’ Liverpool li jag˙mluha mal-ewwel erbg˙a ˙adu daqqa ta’ ˙arta kbira hekk kif kienu miΩmuma barra minn darhom minn West Brom. bl-iskor ta’ 0-0. Minkejja dan, eΩattament lejn l-a˙˙ar tal-partita, Dejan Lovren kellu çans tad-deheb fl-a˙˙ar iΩda d-daqqa ta’ ras tieg˙u marret barra. It-tim ta’ Brendan Rodgers iddomina ˙afna l-partita iΩda ma kinux kapaçi jikkonvertu din id-dominazzjoni f’gowls u dan min˙abba l-fatt li d-difiΩa ta’ West Brom. kienet organizzata sew. Dan id- draw ˙alla littim ta’ Liverpool sitt punti wara Manchester City li qeg˙din fir-raba’ post.

Southampton v Tottenham

2-2

Burnley v Leicester City

0-1

Crystal Palace v Hull City

0-2

Newcastle U v Swansea City

2-3

QPR v West Ham

0-0

Stoke City v Sunderland

1-1

West Brom v Liverpool

0-0

Manchester City v Aston Villa

3-2

ARSENAL VS CHELSEA

L-attakkant Taljan Graziano Pelle jiççelebra l-ewwel gowl tieg˙u

SOUTHAMPTON VS TOTTENHAM Fl-ewwel log˙ba li kien hemm ilbiera˙ wara nofsinhar mill-Premier League IngliΩ, it-tim ta’ Southampton laqa’ lil Tottenham f’daru u l-log˙ba sabi˙a spiççat fi draw ta’ 2-2. L-attakkant ta’ Southampton Graziano Pelle skurja darbtejn iΩda Tottenham irnexxielhom jakkwistaw draw wara li marru minn ta˙t darbtejn b’hekk akkwistaw punt fis-St Mary Stadium. Pelle skurja l-ewwel gowl tal-partita ftit qabel in-nofs sieg˙a min˙abba Ωball difensiv ta’ Ben

Davies filwaqt li Erik Lamela skurja lgowl tad-draw g˙al Tottenham minn quddiem il-lasta eΩatt qabel spiççat lewwel taqsima. Is-Saints marru minn fuq g˙al darb’o˙ra fil-65 minuta hekk kif Pelle g˙ola fuq Federico Fazio biex tefa’ l-ballun fix-xibka b’daqqa ta’ ras stupenda iΩda Spurts re©g˙u ©abu lgowl tad-draw g˙at-tieni darba meta Nacer Chadli kkonkluda tajjeb millviçin. Dan ir-riΩultat ma jg˙in l-ebda tim g˙at-tellieqa g˙all-postijiet taçChampions League u dan wara li issa fadal biss erba’ log˙biet.

Fil-partitissima li g˙andna llum wara nofsinhar, it-tim ta’ Arsenal se jkun qed jilqa’ lil Chelsea fid- derby ta’ Londra. Arsene Wenger se jkun qed ifittex li jtemm is-sensiela negattiva li g˙andu fil-konfronti bejnu u bejn Jose Mourinho. Il-Gunners, li g˙andhom l-aktar punti mill-2015 lil hawn, jinsabu g˙axar punti ta˙t Chelsea. Fil-fatt, Arsenal reb˙u biss Ωew© log˙biet mill-a˙˙ar tnax li lag˙bu kontra Chelsea u Wenger qatt ma rnexxilu jirba˙ konfront wie˙ed kontra Mourinho. Min-na˙a tieg˙u, Mourinho se jkun qed jittama li jestendi din is-sensiela ta’ reb˙ fuq Wenger u g˙alhekk ikun jonqoshom biss tliet punti biex jirb˙u l-ewwel league f’˙ames snin.

LOGÓOB GÓAL-LUM Everton v Manchester United

14.30

Aresnal v Chelsea

17.00

KLASSIFIKA TAL-LEAGUE TIM

Chelsea Manchester City Arsenal Man. United Liverpool Tottenham Southampton Swansea City Stoke City West Ham United Crystal Palace Everton West Brom Newcastle United Aston Villa Hull City Leicester City Sunderland QPR Burnley

32 34 32 33 33 34 34 34 34 34 34 33 34 34 34 33 33 33 34 34

23 20 20 19 17 17 17 14 13 11 11 10 9 9 8 7 8 5 7 5

7 7 6 8 7 7 6 8 8 11 9 11 10 8 8 10 7 15 6 11

2 7 6 6 9 10 11 12 13 12 14 12 15 17 18 16 18 13 21 18

65 70 63 59 47 55 47 41 39 42 42 41 32 36 26 31 35 26 38 26

26 36 32 31 36 49 26 44 42 42 47 43 46 57 48 45 51 49 59 52

76 67 66 65 58 58 57 50 47 44 42 41 37 35 32 31 31 30 27 26

PUNTI OÓRA

SERIE A

MAN. UNITED VIÇIN LI JIFFIRMAW PLEJER MINGÓAND BORUSSIA DORTMUND

RIÛULTATI TAL-BIERAÓ

TORINO VS JUVENTUS

Udinese v Milan

2-1

Inter v Roma

Tard

B˙alissa l-moral tat-tim ta’ Juventus jinsab g˙oli ˙afna wara li nhar it-Tlieta li g˙adda qatg˙u l-passa©© tag˙hom g˙as-semifinali tal-kompetizzjoni Ewropea taç-Champions League fejn se jkun qed jilag˙bu kontra Real Madrid. Minkejja li l- league Taljan kwaΩi mag˙luq, Juvetus se jdawru l-attenzjoni tag˙hom fuq id-derby kontra Torino. Dan il-konfront huwa opportunità g˙all-kowç ta’ Torino Giampiero Ventura fejn se jkun qed ifittex li jirba˙ lir-rivali eterni tal-istess tim u b’hekk itemm issensiela twila ta’ riΩultati negattivi kontra Juventus. Ittamiet ta’ Torino li jirb˙u dan id-derby kollha jiddependu mill-fatt li t-tim ta’ Massimiliano Allegri jista’ jkun kemxejn g˙ajjien wara l-konfront ta’ fost il©img˙a.

LOGÓOB GÓAL-LUM Atalanta v Empoli

12.30

Genoa v Cesena

15.00

Verona v Sassuolo

15.00

Lazio v Chievo

15.00

Parma v Palermo

15.00

Torino v Juventus

15.00

Fiorentina v Cagliari

18.00

FIORENTINA VS CAGLIARI

Napoli v Sampdoria

20.45

Fiorentina se jkunu qed ifittxu li jqajmu mill-©did ilfortuna tag˙hom fis-Serie A meta jilqg˙u f’darhom lil Cagliari fejn se jkun hemm qed jag˙mel id-debutt tieg˙u l-kowç il-©did tag˙hom Gianluca Festa. Il-Vjola g˙adhom kemm ©ejjin minn Ωew© telfiet infila iΩda lplejers ta’ Montella jistg˙u jkunu skuΩati min˙abba lprestazzjoni brillanti tag˙hom kontra Dynamo Kyiv biex issa qeg˙din fis-semifinali tal-Europa League. Madankollu, ma jistg˙ux jitilfu din il-log˙ba jekk flista©un li ©ej iridu jer©g˙u jilag˙bu f’din il-kompetizzjoni. Min-na˙a tag˙hom Cagliari ©ejjin minn sensiela ta’ erba’ telfiet infila u g˙alhekk mhux se tkun façli g˙al Festa biex jer©a’ jqajjem il-moral tat-tim tieg˙u.

KLASSIFIKA TIM

Juventus Lazio Roma Napoli Sampdoria Fiorentina Genoa Torino Milan Internazionale Palermo Udinese Sassuolo Chievo Hellas Verona Empoli Atalanta Cesena Cagliari Parma

31 31 31 31 31 31 31 31 32 31 31 32 31 31 31 31 31 31 31 31

22 18 15 15 12 13 11 11 10 10 10 9 8 9 9 6 6 4 4 5

7 4 13 8 14 10 11 11 13 12 11 11 12 9 9 16 12 11 9 5

2 9 3 8 5 8 9 9 9 9 10 12 11 13 13 9 13 16 18 21

59 58 42 53 38 43 43 36 45 46 44 36 37 23 37 32 27 28 35 26

15 30 23 37 31 35 36 33 39 37 45 43 46 32 54 38 42 53 61 58

73 58 58 53 50 49 44 44 43 42 41 38 36 36 36 34 30 23 21 13

Skont rapporti fuq Sky Sports IngliΩ, it-tim ta’ Manchester United jinsab viçin li jakkwista s-servizzi tal-plejer ÌermaniΩ ta’ Borussia Dortmund Ilkay Gundogan g˙as-somma ta’ £21.5 miljun. Gundogan jispiççalu l-kuntratt l-ista©un li ©ej u huwa ma˙sub li t-tim ÌermaniΩ huwa lest ibig˙ lil dan il-plejer fissajf li ©ej u b’hekk jevita milli jitilfu b’xejn b˙alma kien ©ralu fil-kaΩ tal-plejer Pollakk Robert Lewandowski meta dan ing˙aqad ma’ Bayern Munich. Dan il-midfielder ta’ 24 sena, li lag˙ab disa’ darbiet g˙attim nazzjonali tal-Ìermanja, ukoll kien imsemmi mar-rivali Manchester City kif ukoll ma’ Arsenal iΩda issa jidher li t-tim ta’ Louis van Gaal jinsab viçin ˙afna li jiffirma lil dan il-plejer. BANNER BL-ISWASTIKA FIL-BULGARJA It-tim Bulgaru ta’ CSKA Sofia kien immultat £13,700 wara li s-sapporters ta’ dan it-tim kellhom f’idejhom banner bi swastika fuqha u dan waqt il-log˙ba ta’ nhar it-Tnejn li g˙adda fid-derby Bulgaru kontra Lokomotiv Sofia, fejn dan tal-a˙˙ar reba˙ bl-iskor ta’ 1-0. L-ex winger ta’ Barnsley Toni Silva, li issa qed jilg˙ab ma’ CSKA, sostna li huwa kien vittma ta’ razziΩmu waqt din l-istess log˙ba. Silva, li g˙andu 21 sena, f’kummenti li ta lillmidja stqarr li s-sapporters ma jirrispettawhx u ma jistg˙ux jg˙ajruh ‘xadina’. F’Mejju tal 2014 l-eksplejer ta’ Liverpool sostna li kien vittma ta’ razziΩmu minn plejer ta’ Botev Plovdic f’log˙ba mill-istess league. DIFENSUR TA’ BAYERN MUNICH JISTA’ JITLEF IL-BIDU TAL-ISTAÌUN LI ÌEJ

NAPOLI VS SAMPDORIA Din il-log˙ba se tkun qed tlaqqa’ t-tim tar-raba’ post kontra dak tal-˙ames hekk kif it-ti©rija g˙all-postijiet Ewropej bil-mod il-mod qed tasal fi tmiemha. It-tim ta’ Rafa Benitez se jkun qed jilg˙ab din il-log˙ba wara rreb˙a tal-©img˙a l-o˙ra kontra Cagliari fejn reb˙u g˙at-tieni darba konsekuttiva bl-iskor ta’ 3-0 barra minn darhom. Jekk jirb˙u din il-log˙ba huma jkollhom aktar çans li jisfidaw lit-tim ta’ Roma g˙at-tielet post. Min-na˙a tag˙hom, Sampdoria u l-kowç Sinisa Mihajlovic se jkun qed ifittex li jie˙u xi ˙a©a minn dan il-konfront diffiçli biex ukoll jil˙aq l-aspirazzjoni Ewropea.

Id-difensur ta’ Bayern Munich Holger Badstuber jista’ jitlef ilbidu tal-ista©un li ©ej wara li re©a’ sofra injury o˙ra filkoxxa. Dan il-plejer internazzjonali ÌermaniΩ, li l-karriera tieg˙u kienet mimlija injuries, g˙amel ir-ritorn tieg˙u f’Awwissu li g˙adda wara li kien dam barra 20 xahar min˙abba injury o˙ra fl-irkoppa. Xahar wara, dan il-plejer ta’ 26 sena we©©a’ koxxtu u kellu bΩonn operazzjoni, fil-fatt irritorna lura fi Frar li g˙adda. Issa, g˙andu bΩonn operazzjoni o˙ra, li se ΩΩommu barra g˙al madwar tlieta jew erba’ xhur, wara l-injury li sofra kontra FC Porto. Fid-dawl ta’ dan kollu, huwa qal li jinsab iddiΩappuntat imma se jag˙mel dak kollu possibbli biex jirritorna ma jdumx.

SPORTS KÓ

26|04|2015 39

kullhadd.com

BOV PREMIER LEAGUE SLIEMA W MOSTA

5 1

PIETÀ ÛEBBUÌ R

3 1

VALLETTA BIRKIRKARA

2 1

TARXIEN R QORMI

0 4

SLIEMA DOMINANTI

Clifford Gatt Baldacchino (S) u Udo Fortune (M)

L-ewwel azzjoni tal-partita waslet proprju minn Sliema fit-8 minuta meta free-kick ta’ Pedro dos Santos Calcado kien salvat tajjeb minn Omar Borg. It-tieni azzjoni tal-partita u Sliema marru filvanta©©. Kien proprju dos Santos Calcado li fl-10 minuta g˙eleb lil Borg direttament minn free-kick. L-ewwel azzjoni ta’ Mosta waslet fl-20 minuta meta minn free-kick ie˙or ta’ Dyson Falzon, Ryan Grech ©ie wa˙du quddiem Glenn Zammit iΩda dan tala˙˙ar xellef il-ballun g˙al corner. Mosta komplew jag˙fsu, proprju ˙ames minuti wara, b’daqqa ta’ ras ta’ Tyrone Farrugia, wara azzjoni ta’ throw-in, bil-ballun jg˙addi ftit barra. Minkejja din ilpressjoni minn Mosta, kienu Sliema li re©g˙u marru fil-vanta©© ftit qabel spiççat l-ewwel taqsima, fil-41 minuta. Xutt ta’ Junior Obagbemiro kien salvat parzjalment minn Borg, il-ballun ©ie f’saqajn dos Santos Calcado bil-gowler Borg jer©a’ jsalva, ix-xutt ta’ Mateus dos Santos Ribeiro ©ie maqlug˙ minn fuq il-linja minn Farrugia u finalment Alex Muscat spara fix-xibka. Fis-57 minuta kien hemm xutt bid-dawra tas-solitu dos Santos Ribeiro li wkoll g˙adda ftit g˙oli. Fit-58 minuta pass ta’ dos Santos Calcado lejn Aidan Jake Friggieri u x-xutt ta’ dan g˙adda ftit barra. Il-pressjoni ta’ Sliema ˙alliet il-frott meta fil-61 minuta re©g˙u skurjaw meta dos Santos Calcado Ωmarka lil dos Santos Ribeiro li kkonkluda fix-xibka b’xutt mill-viçin. Tliet minuti wara, Sliema Ωiedu ie˙or minn azzjoni personali ta’ dos Santos Calcado li wara li da˙al fil-kaxxa kkonkluda fix-xibka. Il-˙ames gowl ta’ Sliema wasal fis-76 minuta meta dos Santos Calcado twaqqa’ filkaxxa minn Farrugia, ir-referee ordna penalty li minnu Muscat ma falliex. Il-gowl tal-bandiera ta’ Mosta kien skurjat fl-84 minuta meta Adrian Borg g˙eleb lil Zammit b’daqqa ta’ ras wara cross preçiΩ ta’ Aaron Sammut.

Referee: Philip Farrugia

Ousnan Itoli (M) u Pedro Dos Santos Calcado (S)

IL-PREMIER LEAGUE MALTI

KLASSIFIKA Hibernians Valletta Birkirkara Balzan Floriana Sliema Wanderers Mosta Naxxar Lions Tarxien Rainbows Pietà Hotspurs Qormi Ûebbug Rangers

+/-

Pti

22 22 22 22 22 22 22 22 22 22 22 22

19 14 13 9 7 7 7 5 4 5 4 4

3 2 4 7 8 6 4 7 9 6 6 6

0 6 5 6 7 9 11 10 9 11 12 12

68 51 41 35 38 26 24 26 22 19 22 25

13 17 22 33 41 31 43 34 38 36 38 51

+55 +34 +19 +2 -3 -5 -19 -8 -16 -17 -16 -26

60 44 43 34 29 27 25 22 21 21 18 18

LOGÓOB GÓAL GÓADA Stadium Nazzjonali Floriana Hibernians

v Naxxar v Balzan

17.00 19.00

REBÓA DEÇIÛIVA GÓALL-PIETÀ

Jacob Borg (Û) Claudio Francesa (P) Gabriel Nbubisi Da Silva (P) Paltemio Barbetti (Û)

Gabriel Joao Da Silva (P) Gordon Mopnti Carlo (Û)

Fit-tieni log˙ba tal-lbiera˙ fil-5pm, fil-Grawnd Nazzjonali ta’ Ta’ Qali, it-tim ta’ Pietà g˙eleb lil dak ta’ Ûebbu© bl-iskor ta’ 3-1. B’din ir-reb˙a, Pietà Ωammew it-tamiet tag˙hom li jsalvaw ir-relegazzjoni. Din kienet l-ewwel reb˙a ta’ Pietà wara tmien log˙biet u t-tmien telfa infila g˙al Ûebbu©. Fl-ewwel kwarta l-log˙ba ftit li xejn offriet azzjonijiet denji ta’ skor. Fil-fatt l-ewwel azzjoni waslet minn Pietà wara 18-il minuta log˙b, minn azzjoni personali ta’ Newuche li baqa’ javvanza u mill-viçin ipprova xutt fil-baxx, biss Jeffrey Farrugia salva ming˙ajr diffikultà. L-isforzi ta’ Pietà kienu ppremjati ftit wara, proprju fil-25 minuta, meta xutt ta’ Kyle Cesare minn qag˙da angolata, il-ballun ˙abat mal-mimduda u baqa’ nieΩel wara lgowler Farrugia ta’ Ûebbu©. Hekk kif l-ewwel taqsima kienet se tispiçça, Ûebbu© skurja fl-a˙jar ˙in tat-taqsima. Dan il-gowl taddraw wasal meta pass ta’ Paltemio Barbetti, li Ωmarka tajjeb lil Luke Montebello, li baqa’ javvanza u, wa˙du quddiem il-gowler ta’ Pietà David Cassar, tefa’ fir-rokna tax-xibka biex b’hekk lewwel taqsima spiççat f’parità ta’ 1-1. Minkejja l-gowl tad-draw ta’ Ûebbu©, huma ma rnexxilhomx iΩidu dan l-iskor iΩda kienu proprju Pietà li skurjaw tnejn o˙ra. Qabel il-gowls kien hemm azzjoni perikoluΩa tal-istess Ûebbu©, fis-56 minuta, meta Montebello reba˙ il-ballun min-na˙a xellugija, baqa’ javvanza u minbarra l-kaxxa fajjar xutt b’sa˙˙tu li Cassar salva ming˙ajr diffikultà. Kwarta mit-tmiem, Pietà marru filvanta©© meta minn free-kick li inkariga minnu Claudio Francis, ix-xutt fil-baxx tieg˙u g˙eleb g˙alkollox lil Farrugia fir-rokna taxxibka. G˙axar minuti mit-tmiem, proprju fit-80 minuta, Pietà ssi©illaw ir-reb˙a meta, minn cross ta’ Francis, da˙al tajjeb Joao Gabriel da Silva li mill-viçin tefa’ fix-xibka wara li rçieva l-ballun.

Referee: Ian Mcnabb

40 26|04|2015

kullhadd.com

kÓ LOkALI

PASS POÛITTIV LEJN SOLUZZJONI LI GÓADHA ’L BOGÓOD

Miriam Dalli Membru Parlamentari Ewropew

Fil-©img˙a li g˙addiet rajna lag˙ar aspett tat-tra©edji li ilhom ise˙˙u s-snin fil-ba˙ar Mediterran. G˙alina l-Maltin din ma kinitx xi ˙a©a ©dida. A˙na ilna nitkellmu dwar il-problema tal-immigrazzjoni fil-Mediterran g˙ax lilna tolqotna direttament u ilha tolqotna direttament is-snin. Li rajna differenti din il-©img˙a kienet li, g˙all-ewwel darba, ilkomunità internazzjonali ffukat ferm aktar fuq dak li ©ara filMediterran. Anke l-midja internazzjonali wriet interess u bosta stazzjonijiet televiΩivi tkellmu mag˙na l-politiçi biex jifhmu aktar is-sitwazzjoni f’Malta. G˙alija dan kien l-ewwel pass li joffri tama li l-affarijiet jistg˙u jkunu differenti din id-darba – li l-gvernijiet tal-pajjiΩi membri talUnjoni Ewropea jifhmu li jridu ja©ixxu u li l-Unjoni Ewropea tirrealizza wkoll li trid tag˙mel pressjoni fuq il-komunità internazzjonali biex tie˙u azzjoni. F’dawn il-jiem rajna wkoll xi tfisser b’mod konkret is-solidarjetà bejn il-pajjiΩi u eΩempju çar ta’ dan kienet il-˙idma bejn Malta u l-Italja, b’rispett reçiproku bejn il-Gvernijiet u ΩΩew© popli tag˙na. G˙andna Prim Ministru li g˙araf ja˙dem b’mod intelligenti biex jindirizza din il-kwistjoni u qieg˙ed iressaq dan is-su©©ett fuq quddiem nett tal-A©enda. G˙andna Gvern li jaf li mag˙qudin flimkien nistg˙u nkunu aktar b’sa˙˙itna u, minflok ja˙li l-ener©ija ji©©ieled mal-

Italja qieg˙ed ja˙dem mal-Italja. G˙andna Ωew© gvernijiet li jifhmu lil xulxin u li qed i˙allu rriΩultati. Il-Gvern Malti kien kapaçi ja©ixxi b’mod b’sa˙˙tu f’din issitwazzjoni, tant li ©ibed l-attenzjoni tal-Ewropa u tal-komunità internazzjonali. Huwa poΩittiv li l-gvernijiet l-o˙ra tal-pajjiΩi membri tal-Unjoni Ewropea ççaqalqu g˙alkemm, fl-opinjoni tieg˙i, dak li ©ie deçiΩ ma jammontax g˙al soluzzjoni fit-tul. G˙alija dan huwa l-ewwel pass lejn soluzzjoni aktar konkreta. Mill-konkluΩjonijiet tal-Kunsill Ewropew li g˙alih attendew ilkapijiet tal-Istati Membri, wie˙ed mill-punti poΩittivi huwa l-offerta ta’ g˙add ta’ pajjiΩi li ser jag˙tu vapuri u nies biex ja˙dmu fuq l-operazzjonijiet Triton u Poseidon, g˙alkemm ta’ min jg˙id li dawn huma l-istess pajjiΩi li meta nbdiet l-operazzjoni Triton ma offrew l-ebda g˙ajnuna. Hu x’inhu, it-tiftix u ssalvata©© wa˙edhom mhumiex is-soluzzjoni g˙all-problema. PoΩittiva wkoll hija l-©lieda kontra t-traffikanti u l-proposta biex jitwaqqfu b’kull mod ilpassa©©i illegali. Kien diΩapuntanti iΩda li ma kien hemm l-ebda referenza g˙at-tqassim ta’ responsabbiltajiet veru. Kien diΩappuntanti wkoll li ma kien hemm l-ebda referenza g˙ar-regoli ta’ Dublin li jolqtu bl-ag˙ar mod lill-membri li qeg˙din fil-periferija, b˙al Malta. Dawn huma affarijiet li

jridu ji©u indirizzati jekk verament irridu nsibu soluzzjoni g˙al din il-problema. Proposti b˙al dik tal-Gvern Awstrijak, u o˙ra simili li ssemmiet millPresident tal-Parlament Ewropew Martin Schulz, li jappellaw biex kull pajjiΩ iΩomm immigranti proporzjonalment skont kemm jifla˙ g˙andhom jid˙lu fis-se˙˙. Huwa importanti li l-inizjattivi differenti li ˙ar©u mill-kunsill talÓamis ma jibqg˙ux kliem fl-arja imma jitwettqu. Huwa poΩittiv li t-traffikanti jkunu mi©©ielda u tonqos b’mod effettiv is-sa˙˙a taç-çrieki tat-traffikar tal-bnedmin u d-dg˙ajjes li juΩaw. Irridu naraw id-dettalji ta’ kif din ilproposta se ssir realtà. Punt poΩittiv li ˙are© minn dan is-summit tal-mexxejja tal-Unjoni Ewropea huwa l-laqg˙a li g˙andha ssir bejn l-Unjoni Ewropea u l-Unjoni Afrikana li lPrim Ministru Joseph Muscat irnexxielu j©ib lejn pajjiΩna. Laqg˙a b˙al din tista’ tg˙inna nattakkaw il-problema millg˙eruq. Jekk irridu nwaqqfu limmigrazzjoni jrid ikollna pjan fit-tul fejn dawn il-pajjiΩi Afrikani li minnhom jori©inaw l-immigranti joffru stabbiltà. Biex dan isir irid ikun hemm sforz millkomunità internazzjonali kollha kemm hi. G˙alija l-Libja tibqa’ punt kruçjali f’din il-kwisjtoni kollha. Dak li qed naraw ji©ri quddiem g˙ajnejna huwa riΩultat tal-istat li t˙alliet fih il-Libja. Libja instabbli

tfisser Mediterran instabbli u Unjoni Ewropea instabbli. Din hija xi ˙a©a li tkellimt kemm-il darba dwarha u, g˙alina li ng˙ixu Malta, hija xi ˙a©a lo©ika. Forsi anqas evidenti g˙al pajjiΩi o˙ra li qeg˙din fin-na˙a ta’ fuq tal-Unjoni Ewropea. L-anarkija li teΩisti b˙alissa filLibja qed tag˙ti çans lit-traffikanti biex imexxu ç-çrieki kriminali tag˙hom. Hekk kif b˙alissa g˙addejjin it-ta˙ditiet biex jitwaqqaf gvern ta’ g˙aqda nazzjonali fil-Libja hemm bΩonn li lkwistjoni tal-immigrazzjoni u l©lieda kontra t-traffikanti talbnedmin titpo©©a fuq nett tala©enda. Din hija proposta li nemmen fiha u li sabet ukoll lappo©© ta’ 64 Membru Parlamentari Ewropew minn sitt gruppi politiçi differenti u li flimkien irridu naraw li din ilproblema ti©i indirizzata bis-serjetà. B˙alissa t-ta˙ditiet biex jin˙oloq Gvern Libjan ta’ g˙aqda nazzjonai g˙adhom g˙addejjin. Nemmen li jekk il-©lieda kontra t-traffikanti tan-nies tidda˙˙al filftehim li bih jin˙oloq dan l-istess Gvern tista’ twassal biex il-partijiet involuti jkollhom iktar interess u pressjoni biex jindirizzaw din il-problema bis-serjetà. Nittama li l-pressjoni li l-pajjiΩi membri tal-Unjoni Ewropea qed i˙ossu b˙alissa ma tisfumax fixxejn u li l-interess tal-komunità internazzjonali jibqa’ qawwi biex verament insibu soluzzjoni fit-tul g˙al din il-problema.