KullHadd_27.09.2015 by Kullħadd Editor

www.kullhadd.com

ÓARSA LEJN MEDIÇINI ÌENERIÇI ÌODDA FIS-SUQ MALTI Il-Óadd 27 ta’ Settembru, 2015 Óar©a Nru 1,159

Ara pa©na 2

Prezz ›0.80

XOGÓOL ESTENSIV F’ÓAFNA SKEJJEL TAL-ISTAT

DEHRA ÌDIDA GÓALL-ISPTAR T’GÓAWDEX

ID-DEROGA GÓANDHA TINGÓATA?

Hekk kif g˙ada l-istudenti se jer©g˙u lura fuq il-bankijiet tal-iskola, ˙afna minnhom Ωgur li se jie˙du sorpriΩa sabi˙a g˙all-mod li bih l-iskola tag˙hom ©iet irran©ata. F’kummenti li ta lil din il-gazzetta, iç-Chairman talFTS, il-Perit Samuel Formosa, ikkonferma li din is-sena kienet wa˙da mill-aktar snin li fihom sar xog˙ol f’diversi skejjel.

Wa˙da mill-aktar affarijiet xokkanti li ˙alliet warajha l-amministrazzjoni preçedenti kienet l-istat talbiki tal-Isptar Ìenerali t’G˙awdex, b’˙afna postijiet f’dan l-isptar li kienu qed jaqg˙u biçça biçça. Illum dan l-isptar ©ie rinnovat b’mod li bilkemm jing˙araf, kif jixhdu r-ritratti li qeg˙din nippubblikaw.

Il-gazzetta KullÓadd tkellmet ma’ rappreΩentanti talFederazzjoni Kaççaturi Nassaba Konservazzjonisti, ilKaççaturi San Ubertu u l-BirdLife biex tie˙u r-reazzjoni tag˙hom dwar id-deçiΩjoni tal-KE li tirreferi lil Malta quddiem il-Qorti tal-Ìustizzja Ewropea, hekk kif ma qablitx mal-mod kif pajjiΩna applika d-deroga li tirrigwada l-EU Birds Directive b’rabta mal-insib.

Ara pa©na 3

Ara pa©na 4

Ara pa©ni 6 u 7

ART TAL-GVERN MISRUQA? Madwar 400 metru kwadru ta’ art tal-Gvern li tinsab barra Ω-Ωona tal-iΩvilupp fil-Bidnija, u li tifforma parti minn medda ta’ art agrikola, ©iet maqtug˙a minn mal-kumplament permezz ta’ ˙ajt twil mibni ming˙ajr permess iktar minn tmien snin ilu. Din il-biçça art, li tesa’ tliet plots, ©iet annessa man-na˙a ta’ wara ta’ proprjetà privata permezz ta’ tara©. Il-proprjetà privata li mag˙ha din l-art ©iet annessa toqg˙od fiha Daphne Caruana Galizia. Il-mistoqsija li tqum hi jekk dan kollu sarx bl-approvazzjoni tal-awtoritajiet. Ara pa©na 5

02 27|09|2015

kullhadd.com

KÓ LoKaLI

27 MEDIÇINa ÌENERIKa ÌDIDa FIS-SUQ ISEM TAL-PILLOLI

Ilbiera˙ ©ew im˙abbra 27 mediçina ©enerika ©dida fis-suq li se joffru g˙aΩla akbar u prezzijijet or˙os g˙all-konsumatur. F’konferenza tal-a˙barijiet fi spiΩerija ewlenija f’ÓaΩ-Ûabbar, il-Ministru g˙adDjalogu Soçjali, Affarijiet tal-Konsumatur u Libertajiet Çivili Helena Dalli ˙abbret kif lAwtorità dwar il-Mediçini g˙adha kemm awtorizzat 27 mediçina ©dida biex jitpo©©ew fis-suq, bi w˙ud minnhom di©à huma aççessibbli g˙all-konsumatur. Dawn il-mediçini ©eneriçi jinbieg˙u bi prezzijiet ferm or˙os minn dawk tad-ditta, bi w˙ud minn dawk li qed jitpo©©ew fis-suq huma sa 77% or˙os fil-prezz. B’hekk, il-konsumatur jista’ jiffranka sostanzjalment meta jag˙Ωel li jixtri dan it-tip ta’ mediçini minflok dawk tad-ditta, fl-istess ˙in li g˙andu s-ser˙an tal-mo˙˙ li qed jie˙u l-istess kwalità. Il-mediçini msemmija jintuΩaw g˙at-trattament ta’ diversi kundizzjonijiet fosthom pressjoni g˙olja, infezzjonijiet minn fungus, tnaqqis tal-açtu fl-istonku, artrite, dipressjoni, u attakki tal-qalb. Il-Ministru Dalli semmiet kif it-tnedija ta’ dawn il-mediçini qed issir l-g˙ada tal-jum iddedikat g˙all-ispiΩjara, bit-tema mag˙Ωula g˙al din is-sena mill-Federazzjoni Internazzjonali Farmaçewtika tkun ‘L-ispiΩjar: jg˙inek tie˙u ˙sieb sa˙˙tek’. Dr Dalli tkellmet dwar il-˙idma li qed twettaq l-Awtorità dwar il-Mediçini fejn tid˙ol re©istrazzjoni ta’ mediçini ©odda li qed twassal biex il-konsumatur jibbenefika minn Ωieda fl-g˙aΩla tal-mediçini fis-suq.

Enfasizzat kif l-introduzzjoni ta’ aktar mediçini ©eneriçi, fosthom tlieta li qed jitpo©©ew fis-suq g˙all-ewwel darba u m’hawnx alternattiva g˙alihom, qed tissarraf f’aççessibbilità akbar u aktar kompetizzjoni fejn jid˙lu prezzijiet. Qalet li llum l-Awtorità qed tiffinanzja lilha nnifisha fejn mhux qed tiddependi mit-taxxi tal-poplu. L-Awtorità dwar il-Mediçini u l-Awtorità g˙all-Kompetizzjoni u l-Affarijiet talKonsumatur qed ja˙dmu flimkien biex ilkonsumatur igawdi Il-Ministru Dalli rringrazzjat lill-Awtorità dwar il-Mediçini kif ukoll lill-Awtorità g˙allKompetizzjoni u l-Affarijiet tal-Konsumatur (MCCAA) li qed ja˙dmu flimkien biex il-konsumatur igawdi b’mod regolari minn ro˙s filprezzijiet tal-mediçini u aktar aççessibbiltà. Iç-Chairman tal-Awtorità dwar il-Mediçini, ilProf. Anthony Serracino Inglott, tkellem dwar ir-rwol u s-sehem tal-professjonisti fosthom ittobba u l-ispiΩjara fil-qasam tal-mediçini ©eneriçi. Semma wkoll il-˙idma li qed twettaq lAwtorità barra minn Malta fil-qasam tarre©istrazzjoni tal-mediçini li mhux biss qed twassal g˙al d˙ul finanzjarju akbar g˙allAwtorità dwar il-Mediçini iΩda wkoll qed tg˙in biex tiΩdied l-aççessibbiltà tal-mediçini. PreΩenti g˙all-konferenza tal-a˙barijijet kien hemm ukoll Odette Vella f’isem l-Awtorità g˙all-Kompetizzjoni u l-Affarijiet talKonsumatur l-MCCAA.

PREZZ

DIFF.

Atenolol Teva 50mg film-coated tablets x 28

€2.10

77%

Atenolol Teva 100mg film-coated tablets x 28

€3.95

64%

Terbinafin 1A Pharma 250mg tablets x 14

€16.00

61%

Allopurinol Teva 300mg tablets x28

€5.95

57%

Finasteride Teva 5mg film-coated tablets x 28

€13.95

56%

Esomeprazole Zentiva 40mg gastro-resistant capsules x 14

€9.90

50%

Rosucard 10mg tablets x 28

film-coated

€13.95

50%

Esomeprazole Zentiva 20mg gastro-resistant capsules x 14

€6.97

49%

Sorvasta 5mg Film-coated Tablets x 28

€14.90

36%

Aclexa 200mg Hard Capsules x 30

€19.92

33%

Pantoprazol 1A Pharma for heartburn 20mg gastro-resistant tablets x 14

€4.50

33%

Aclexa 100mg Hard Capsules x 30

€11.88

25%

Amitriptyline Teva 10mg film-coated tablets x 28

€1.95

17%

Pantoprazol 1A Pharma 40mg gastro-resistant tablets x 28

€10.50

13%

Azithromycin Teva 500mg film-coated tablets x 3

€10.50

12%

Azithromycin 1A Pharma 500mg film-coated tablets x 3

€10.50

12%

Amitriptyline Teva 25mg film-coated tablets x 28

€2.30

Lansoprazole 1A Pharma 15mg gastro-resistant capsules x 14

€9.50

Enalapril maleate Medierch 5mg tablets x 28

€3.98

Enalapril maleate Medierch 20mg tablets x 28

€11.95

Warfarin Teva 5mg tablets x 28

€3.50

Allopurinol Accord 100mg tablets x 28

€3.70

Warfarin Teva 1mg tablets x 28

€1.65

Warfarin Teva 3mg tablets x 28

€2.85

LOKALI KÓ

27|09|2015 03

kullhadd.com

“DIN KIENET WAÓDA MILL-AKTAR SNIN LI SAR XOGÓOL FUQ SKEJJEL ÌODDA” Il-Perit Samuel Formosa, Chairman tal-FTS

Skola Medja Maria Re©ina, in-Naxxar

GLEN FALZON glen@kullhadd.com Hekk kif proprju g˙ada l-ma©©oranza tattfal jer©g˙u jmorru lura fuq il-bankijiet taliskola wara l-vaganzi tas-sajf, wie˙ed Ωgur ma jistax ma jinnotax ix-xog˙ol kbir li sar matul dawn l-istess vaganzi u anke matul is-sena kollha fuq diversi skejjel imferrxin ma’ Malta u G˙awdex, kemm f’dawk ©odda u kemm f’dawk eΩistenti li saru estensjonijiet jew interventi ma©©uri fihom. Min˙abba l-introduzzjoni tal-kunçetti talkoedukazzjoni kif ukoll dik tal-iskejjel medja (middle schools), ji©ifieri skejjel li jinkludu biss l-ewwel sentejn tal-iskola sekondarja li da˙˙al dan il-Gvern fl-iskejjel ta’ Malta u G˙awdex, in˙oloq il-bΩonn ta’ numru ta’ skejjel addizzjonali b’numru iΩg˙ar ta’ studenti li jammonta g˙al madwar 550 student. G˙alhekk, il-Ministeru g˙all-Edukazzjoni u x-Xog˙ol immexxi minn Evarist Bartolo permezz talFondazzjoni g˙all-Iskejjel ta’ G˙ada (FTS) saret ˙idma sfiqa biex, proprju minn g˙ada stess, it-tfal jid˙lu jitg˙allmu f’ambjent ©did u fejn i˙ossuhom aktar komdi. Fid-dawl ta’ dan kollu, il-gazzetta KullÓadd tkellmet maç-Chairman tal-FTS, il-Perit Samuel Formosa li qalilna li din issena kienet wa˙da mill-aktar snin li sar xog˙ol fuq diversi skejjel kemm ©odda, kif ukoll estensjonijiet, alterazzjonijiet jew interventi ma©©uri fuq dawk l-iskejjel eΩistenti biex jikkonformaw u jirriflettu l-bΩonnijiet u l-politika edukattiva tal-lum. Filfatt, il-Perit Formosa fisser li hemm firxa wiesg˙a ta’ pro©etti li saru f’diversi skejjel din is-sena li jvarjaw minn skejjel ©odda, bini g˙all-uΩu edukattiv, kif ukoll interventi, alterazzjonijiet u rinnovar ie˙or f’dawk eΩistenti f’dawn l-iskejjel li ©ejjin. Skola Sports Nazzjonali, Pembroke Din hija skola ©dida li se tilqa’ l-istudenti fi ˙danha g˙ada. Din l-iskola hija lokalizzata f’post çentrali u mistennija tilqa’ madwar 250 student tal-iskola sekondarja. Il-varjetà

Skola Sports Nazzjonali, Pembroke wiesg˙a ta’ façilitajiet sportivi tajbin hija fundamentali tant li issa l-istudenti se jkollhom l-opportunità li jit˙arr©u fl-atletika blaktar mod professjonali. Wara li fl-2014 kien sar rinnovar sostanzjali tal-iskola eΩistenti f’Pembroke, fl-2015 inbniet l-iskola tal-sports biswit tag˙ha. L-element prinçipali tal-iskola tal-isports il-©dida hija s-sala tal-isports li hija akbar minn tomna, ji©ifieri mifruxa fuq 1,400 metru kwadru. Din g˙andha g˙oli intern ta’ mill-inqas 7.5 metri u wisa’ ta’ 35 metru. Dan l-ispazju se jippermetti li jkun hemm 8 badminton courts jew 2 basketball courts jew 4 volleyball courts li jkunu jistg˙u jintuΩaw fl-istess ˙in. B’hekk, ittqassim tas-sala huwa flessibbli, u sports ie˙or b˙al netball, table tennis u futsal jistg˙u ji©u pprattikati. Kumbinazzjoni o˙ra ta’ sports tista’ wkoll ti©i akkomodata f’din is-sala. Hemm ukoll sala sekondarja bi spazju ta’ 560 metru kwadru li tista’ takkomoda wkoll gymnastics u attivitajiet o˙rajn. Din l-iskola tal-sports tinkorpora wkoll laboratorji ta’ xjenza, fiΩika, bijolo©ija u talIT, flimkien ma’ librerija, kmamar tal-arti, klassijiet b’arja kundizzjonata u l-façilitajiet kollha neçessarji g˙all-operazzjoni ta’ skola sekondarja. Dawn tqassmu fuq tliet sulari, bl-ewwel sular ikopri total ta’ 3,400 metru kwadru li se jinkludi prinçipalment is-sala tal-isports il-kbira, u klassijiet u façilitajiet ançillari. It-tieni sular ikopri 1,600 metru kwadru u jinkludi s-sala sekondarja u, it-tielet u l-a˙˙ar sular ikopri 1,600 metru kwadru u jinkludi aktar klassijiet u laboratorji neçessarji. L-iskola hija aççessibbli g˙al kul˙add u hija attrezzata b’finishes moderni u attraenti. L-ewwel faΩi ta’ dan il-pro©ett li sar issena l-o˙ra ©iet tiswa madwar €300,000, filwaqt li l-investiment fit-tieni faΩi huwa stmat li jla˙˙aq €3 miljun. Blokk ©did fl-iskola Marija Re©ina finNaxxar Skola o˙ra li g˙ada se tilqa’ l-istudenti ©odda hija l-Iskola Medja ta’ Marija Re©ina fin-Naxxar fejn inbena blokk ©did ta’ erba’

Skola Medja Kulle©© San Nikola, ir-Rabat (Malta)

sulari li se jkun qed jipprovdi diversi façilitajiet ©odda u addizzjonali mal-iskola medja eΩistenti. Fl-istess kumpless inbena wkoll sular addizzjonali fi Blokk G biex iservi g˙al-laboratorji u l-klassijiet, kif ukoll se jkun hemm façilitajiet sportivi g˙al din l-iskola. Dan il-blokk jinkludi klassijiet u laboratorji b’arja kkundizzjonata kif ukoll façilitajiet o˙rajn neçessarji. Dawn kollha twa˙˙lilhom it-tag˙mir kollu neçessarju li jistg˙u ji©u bΩonn l-istudenti, liema xog˙lijiet bdew u tlestew din is-sena stess. L-investiment f’dan il-blokk huwa stmat li la˙˙aq madwar €2 miljun. Estensjoni fl-Iskola Medja Kulle©© San Nikola, ir-Rabat

inbniet kindergarten ©dida proprju flispazju vojt li kien hemm bejn din l-iskola primarja u ç-çentru g˙all-˙arsien tat-tfal eΩistenti. Din il-binja mistennija tilqa’ madwar 185 studenti u wkoll se tifta˙ f’din is-sena skolastika. L-ambjent tal-madwar, g˙al darb’o˙ra, kien addattat u mibni g˙at-tfal Ωg˙ar u jinkludi wkoll interactive whiteboards g˙allg˙alliema u xi façilitajiet sportivi. Il-bΩonn ta’ dan il-pro©ett ilu jin˙ass aktar minn ˙ames snin u, fil-fatt, din se tkun l-ewwel kindergarten tax-xorta tag˙ha f’San Ìwann li tkun separata u maqtug˙a minn mal-bini tal-iskola primarja. Dan l-investiment huwa stmat li la˙˙aq is-somma ta’ €1 miljun. Pro©etti o˙rajn

Estensjoni sinifikanti se˙˙et fl-Iskola Kan Pullicino fir-Rabat (Malta) tant li din lestensjoni tammonta g˙al 1,300 metru kwadru, wara li s-sena l-o˙ra sar refurbishment sostanzjali fuq il-parti l-antika. Ix-xog˙lijiet f’din l-iskola ˙adu xejra differenti mis-soltu hekk kif waqt dan il-proçess ta’ ˙idma nstabu aktar minn 60 karatteristika arkeolo©ika, li b’attenzjoni kienu ppriservati kemm g˙all-iskola stess kif ukoll g˙all-©enerazzjonijiet futuri. Is-sala prinçipali (foyer) kienet iddinsinjata b’entratura attraenti u moderna li hija aççessibbli g˙al kul˙add flimkien ma’ Ωew© lifts li ©ew installati u wie˙ed minnhom ©ie proprju installat biex jorbot il-blokk eΩistenti mal-iskola l-©dida. Apparti mill-bini tal-klassijiet u l-laboratorji fost o˙rajn, inbena wkoll multi-purpose hall li jkopri spazju ta’ madwar 500 metru kwadru li se jkun disponibbli kemm g˙all-istaff u l-istudenti tal-iskola kif ukoll possibbilment g˙all-komunità lokali. Il-façilitajiet sportivi f’din l-iskola ser ji©u estiΩi wkoll Huwa stmat li dan il-pro©ett ©ie jiswa madwar €2.5 miljun.

Kindergarten ©dida fil-Kulle©© Santa Klara, San Ìwann Ma©enb l-iskola primarja ta’ San Ìwann

Pro©etit o˙rajn Ωg˙ar li saru din is-sena jinkludu bdil ta’ diversi soqfa ©odda li saru fl-Iskola Primarja fil-Kulle©© Marija Re©ina ta’ Óal G˙arg˙ur u fil-Kulle©© tasSekondarja San Ìor© Preca fil-Blata lBajda. Fl-istess Kulle©© tas-Sekondarja San Ìor© Preca fil-Blata l-Bajda sar ukoll rinnovar fil-blokkijiet fejn hemm il-laboratorji. Saru wkoll diversi xog˙lijiet u rinnovar f’G˙awdex fl-Iskola Medja fir-Rabat G˙awdex, rinnovar estensiv fl-iskola primarja ta’ Ta’ Sannat kif ukoll dawk flG˙arb u x-Xag˙ra. PreΩentament qed tinbena u titlesta blokka ©dida g˙as-Sixth Form ta’ G˙awdex, kif ukoll sar rinnovar sostanzjali fuq dik eΩistenti. Dan l-investiment f’G˙awdex huwa stmat li sewa madwar €3.6 miljun. Skejjel ©odda f’Óad-Dingli u Wied ilG˙ajn Ix-xahar li g˙adda l-Awtorità Maltija g˙allAmbjent u l-Ippjanar (MEPA) approvat ilbini ta’ skola ©dida sekondarja minflok leks-Computer Centre fis-Swatar, limiti ta’ Óad-Dingli, flimkien ma’ skola primarja ©dida f’Wied il-G˙ajn li l-˙sieb warajhom hu li jilqg˙u wkoll il-komunità lokali wara s-sig˙at tal-iskola.

Kindergarten ©dida fil-Kulle©© Santa Klara, San Ìwann

04 27|09|2015

kullhadd.com

KÓ LOKALI

MINN SPTAR MANDRA GÓAL PROÌETT TA’ EÇÇELLENZA FIL-QASAM MEDIKU

Xena tal-istat tal-biΩa’ li fih t˙allew il-kmamar tal-banju (xellug), u l-kmamar tal-banju rinnovati mill-Gvern preΩenti (lemin) Wa˙da mill-aktar affarijiet xokkanti li ˙alliet warajha l-amministrazzjoni preçedenti kienet l-istat tal-biki talIsptar Ìenerali ta’ G˙awdex. Anke kif jixhdu r-ritratti li qeg˙din nippubblikaw illum, il-kmamar, ilkçina, il-kamamr tal-banju, is-CSSD, u w˙ud miΩ-Ωoni ewlenin, tant kien ilu ma ssirilhom manutenzjoni xierqa li bdew jitmermru biçça biçça. L-Isptar Ìenerali ta’ G˙awdex kien spiçça post mhux xieraq li jilqa’ l-pazjenti fih. F’kummenti li ta lill- Kull˙add, isSegretarju Parlamentari g˙as-Sa˙˙a Chris Fearne qal: “Meta ˙adna f’idejna t-tmexxija tal-Isptar Ìenerali ta’ G˙awdex fl-2013, immedjatament deher illi kien hemm telqa u nuqqas qawwi ta’ investiment. Sitwazzjoni talbiki. Kien ovvju li l-Ministeru ta’

G˙awdex ta’ Ωmien amministrazzjoni Nazzjonalista kien ˙a d-deçiΩjoni li ma jag˙tix prijorità fil-ba©it tieg˙u g˙allIsptar Ìenerali ta’ G˙awdex.” “F’dawn is-sentejn u nofs a˙na ˙adna passi biex tejjibna kemm stajna. U lpazjent G˙awdxin di©à qed jie˙u trattament a˙jar. Issa rridu mmorru pass aktar. Irridu niΩguraw li l-kura f’G˙awdex tkun ta’ livell internazzjonali u, tal-anqas, tajba daqs dik ta’ Mater Dei. G˙alhekk qed immexxu fuq il-pjani tag˙na li nibnu sptar ©did ta’ 450 sodda flimkien ma’ skola medika ta’ fama mondjali: Barts Medical School.” FiΩ-Ωmien li ©ej f’G˙awdex se tibda lkostruzzjoni tal-pro©ett li se jara l-bini ta’ sptar li b’kollox se jkun jikkonsisti f’450 sodda, fosthom sodod allokati

apposta g˙all-©erjatrija u sodod g˙arriabilitazzjoni. Fearne fakkar ukoll li l-pro©ett tassa˙˙a f’G˙awdex se jkun jinkludi wkoll l-iskola tal-mediçina Barts. Din liskola tal-mediçina presti©©juΩa se tattira aktar investiment fil-gΩira G˙awdxija, dan minbarra l-ispinta ekonomika li l-pro©ett u l-istudenti u staff ta’ Barts se j˙allu fuq il-gΩira tag˙na. Mal-iskola se jkun hemm ukoll çentru ©did g˙ar-riçerka u skola talanatomija. “Se nibnu wkoll çentru tassa˙˙a ©did. A˙na gvern li nemmnu filqasam tal-kura primarja, g˙alhekk qeg˙din insa˙˙u ç-çentri tas-sa˙˙a, biex pazjent ma jkollux bΩonn li jersaq lejn l-isptar g˙ax ikun jista’ jinqeda fiççentri tas-sa˙˙a. Dan iç-çentru tassa˙˙a se jkun viçin l-Isptar Ìenerali ta’

G˙awdex. Se jkun hemm ukoll façilità ta’ çentru g˙all-˙arsien tat-tfal g˙all˙addiema kollha li se jkun qieg˙ed jinvolvi dan il-pro©ett,” kompla sSegretarju Parlamentari. Fearne qal li di©à kien hawn min beda jattakka dan il-pro©ett u fuq kollox jipprova jnissel biΩa’ fost il˙addiema fl-isptar ta’ G˙awdex. “Il˙addiema m’g˙andhomx g˙al xiex jibΩg˙u; l-impjieg tag˙hom se jkun garantit u jibqa’ mal-Gvern. Qeg˙din niltaqg˙u mal-unjins b’mod regolari u nafu x’inhuma l-preokupazzjonijiet tag˙hom. IΩda lill-˙addiema G˙awdxin ng˙idilhom biss li l-opportunitajiet ta’ xog˙ol fil-gΩira G˙awdxija b’dan ilpro©ett se jiΩdiedu u mhux jonqsu,” Ωied is-Segretarju Parlamentari g˙asSa˙˙a Chris Fearne.

Il-kçina tal-isptar ta’ G˙awdex fl-istat ta’ abbandun li t˙alliet fih minn Gvern Nazzjonalista (xellug), u l-kçina llum attrezzata b’teknolo©ija moderna (lemin)

LOKALI KÓ

27|09|2015 05

kullhadd.com

IL-PROPRJETÀ TA’ CARUANA GALIZIA TIKBER ‘MISTERJOÛAMENT’ L-art li fuqha hemm id-dar tal- blogger Nazzjonalista Daphne Caruana Galizia Ωdiedet b’madwar 400 metru kwadru fuq in-na˙a ta’ wara. Din iΩ-Ωieda, li tidher façilment mill-ajru, jidher li se˙˙et wara li nbena ˙ajt twil li fired dawn l-400 metru kwadru minn ma’ biçça art agrikola talGvern, li tinsab fuq art ODZ. Attwalment din l-art agrikola qieg˙da mog˙tija bi qbiela lil bidwi anzjan. Il-MEPA tikkonferma li ma jeΩistix permess Mistoqsi jekk qatt kienx hemm applikazzjoni g˙al dan il-˙ajt, kelliem g˙all-MEPA kkonferma li lawtorità qatt ma rçeviet applikazzjoni simili fiΩΩona indikata, kif titlob il-li©i. G˙alkemm mhuwiex çar meta u min bena dan il˙ajt, ritratti li g˙andha f’idejha din il-gazzetta juru kif wara dan il-˙ajt illegali hemm tara© li jipprovdi aççess dirett g˙al ©ol-proprjetà li fiha toqg˙od Caruana Galizia. Dan jixhed li din il-biçça art tal-Gvern ©iet maqtug˙a minn mal-kumplament u annessa mal-proprjetà privata tal-istess Caruana Galizia.

Il-˙ajt mibni bla permess li jaqsam biçça art tal-Gvern

Il-˙ajt inbena bejn l-2004 u l-2008 Ritratti satellitari, li huma disponibbli g˙al kul˙add fuq is-sit tal-MEPA, juru kif il-˙ajt imsemmi qed jaqta’ biçça mill-art tal-Gvern u jg˙aqqadha malproprjetà fejn toqg˙od Caruana Galizia. Dawn ir-ritratti jixhdu wkoll li l-˙ajt inbena bejn l-2004 u l-2008. Dan hekk kif ritratt satellitari tal2004 juri l-g˙alqa tal-Gvern s˙i˙a, filwaqt li r-ritratt tal-2008 juri l-˙ajt illegali jifred parti minn din lg˙alqa. G˙alhekk dan l-istat ta’ fatt ilu jeΩisti g˙al mill-anqas tmien snin. Nistennew x’ser ikun l-eΩitu f’kaΩ li l-awtoritajiet jiddeçiedu li jinvestigaw, kif sar sa issa f’kull kaΩ li ssemma fil-midja u li fih kien hemm proprjetà talGvern jew artijiet barra Ω-Ωona tal-iΩvilupp.

It-tara© li jg˙aqqad l-art tal-Gvern mal-proprjetà ta’ Galizia

Ritratti satellitari tal-MEPA: fl-2004 il-˙ajt mhux qieg˙ed hemm (xellug), u fl-2008 il-˙ajt jidher b’mod prominenti (lemin)

kullhadd.com

kÓ LOkALI

MALTA GÓANDHA LIAM GAUCI liam@kullhadd.com

Ftit tal-jiem ilu lKummissjoni Ewropea g˙aΩlet li tirreferi lil Malta lill-Qorti tal-Ìustizzja Ewropea hekk kif ma qablitx mal-mod kif pajjiΩna applika d-deroga li tirrigwada l-EU Birds Directive, illi tippermetti l-insib ta’ seba’ tipi ta’ g˙asafar tal-

g˙ana ta˙t superviΩjoni stretta f’kaΩijiet eççezzjonali. Il-gazzetta KullÓadd tkellmet ma’ rappreΩentanti tal-Federazzjoni Kaççaturi Nassaba Konservazzjonisti (FKNK), il-Kaççaturi San Ubertu (KSU) u lBirdLife biex tie˙u rreazzjoni tag˙hom dwar id-deçiΩjoni talKummissjoni.

“F’Malta saru passi kbar ’il quddiem”

Joe Perici Calascione – FKNK F’kummenti li ta lil din ilgazzetta, il-President talFKNK Joseph Perici Calascione spjega li lFederazzjoni ilha g˙al ftit inqas minn 30 sena ssegwi mill-qrib ˙afna id-Direttivi tan-Natura, ji©ifieri dik mag˙rufa b˙ala tal-G˙asafar u dik tal-Abitat. Huwa sostna wkoll li tul dawn is-snin l-FKNK kienet fundamentali billi ˙admet biss˙i˙ mal-awtoritajiet lokali sabiex il-li©ijiet u regolamenti fil-gΩejjer tag˙na jkunu jirriflettu l-ispirtu ta’ dawn idDirettivi Ewropej. “Meta wie˙ed jara mill-qrib l-ispirtu tad-Direttivi, jinduna li bl-ebda mod il-le©iΩlatur ma kellu xi intenzjoni li jabolixxi ebda tip ta’ prattika ta’ kaçça jew te˙id misselva©© jekk din ma kinitx direttament u speçifikament qieg˙da tipperikola l-istat ta’ konservazzjoni ta’ xi speçi partikolari,” qalilna Perici Calascione. Huwa qalilna wkoll li f’dawn l-a˙˙ar snin f’Malta saru passi kbar ’il quddiem f’dak li g˙andu x’jaqsam ma’ kaçça u konservazzjoni. Però, dan ma setax ise˙˙ ming˙ajr l-isforzi ta’ bosta entitajiet, fosthom l-FKNK li dejjem kienet minn ta’ quddiem biex tissalvagwardja t-tradizzjonijiet soçjokulturali tag˙na lMaltin, anke fi sfond

Ewropew. “Ming˙ajr ma nid˙ol fid-dettall, li wie˙ed jista’ jara anke fil-le©iΩlazzjoni tag˙na, nista’ nassigura lil kul˙add, li Malta mhux talli osservat kull parametru mitlub, anzi talli marret bil-bosta oltre u ssikkat iççintorin iΩΩejjed fuq id-dilettanti sabiex Ωgur ma jkunx hemm lok g˙all-ebda kritika,” spjega Perici Calascione. Huwa qal ukoll li Malta ma tatx biss kas tad-Direttivi, imma ˙adet ˙sieb biex tanalizza b’reqqa kbira d-dokument gwida li ©ie ppubblikat mill-istess Kummissjoni Ewropea u li kellu jservi sabiex imexxi, pass pass, lillIstati Membri fit-triq tag˙hom biex japplikaw deroga b’mod korrett. “G˙all-Kummissjoni lkelma ‘deroga’ hija tabù” Allura, il-President tal-FKNK sostna li meta wie˙ed jara dan kollu u jkejjel il-miΩuri ta’ infurzar li l-awtoritajiet imponew fuq din il-prattika, isibha diffiçli biex jifhem x’tista’ trid iktar ilKummissjoni minn hekk. “Jidher li g˙all-Kummissjoni l-kelma ‘deroga’ hija tabù u qieg˙da tag˙mel minn kollox u b’kull mezz, sabiex ikun hemm mill-inqas derogi. Dan qieg˙da tag˙mlu b’mod illi anke jidher li qieg˙da tisten-

LOkALI kÓ

27|09|2015 07

kullhadd.com

TINGÓATA DEROGA DWAR L-INSIB? na li jkollha jedd fuq l-interpretazzjoni tal-li©ijiet Ewropej u b’hekk tnaqqas id-dritt ta’ tmexxija tal-gvernijiet lokali,” spjega Perici Calascione. Pro©ett ikkundannat g˙all-falliment Staqsejna lill-President tal-FKNK g˙alfejn kien sostna li l-pro©ett pilota tal-G˙ammieri, li kellu l-g˙an prinçipali li jo˙loq baΩi ta’ popolazzjoni mis-seba’ speçi tal-g˙ana li tradizzjonalment isir insib g˙alihom, falla u ma joffrix alternattiva vijabbli. “Kien hemm diversi fatturi li min˙abba fihom seta’ falla dan ilpro©ett, fosthom dawk lo©istiçi. Però, din tat-trobbija u dan il-pro©ett kienu saru sabiex jissodisfaw dik il-parti tan-negozjati li kienet irreferiet g˙allinsib b˙ala g˙an g˙all-istess trobbija. Huwa veru li kien sar minn kollox sabiex dan il-pro©ett seta’, almenu, jag˙ti xi tip ta’ indikazzjoni, però hemm diversi fatturi ambjentali u ta’ klima, eçç., li huma ta’ deterrent g˙al dan it-tip ta’ pro©ett,” spjega Perici Calascione.

Fost dawn, hemm il-fatt li hemm differenza kbira meta wie˙ed iqabbel individwu li jnissel mill-g˙asafar li jaqbad g˙al li tniedi pro©ett kbir fuq skala seminazzjonali. “Huwa veru li hemm persenta©© mhux kbir ta’ ppassjonati tal-insib talg˙ana li wkoll g˙andhom id-delizzju li jippruvaw inisslu mill-g˙asafar li jaqbdu, iΩda dawn kollha jafu d-diffikultajiet kbar li jiffaççjaw individwalment u kull sena hija differenti millo˙ra. Ìieli jirnexxilhom inisslu xi par minn dawn l-g˙asafar, però ma jirnexxilhomx jg˙ixuhom g˙al Ωmien itwal minn ftit xhur.” Madankollu, huwa spjega li meta jsemmi l-insib g˙all-g˙asafar tal-g˙ana u t-tnissil ta’ g˙asafar tkun qieg˙ed titkellem fuq Ωewg affarijiet kompletament differenti u li m’g˙andhom x’jaqsmu assolutament xejn ma’ xulxin. “Kif tista’ tag˙ti alternattiva g˙al sajjied billi toffrilu li jrabbi l-˙ut f’akkwarju? Bl-istess mod ma tista’ qatt toffri t-trobbija u tnissil ta’ g˙asafar b˙ala alternattiva g˙all-insib,” tenna Perici Calascione.

Il-KE lesta li tie˙u azzjoni unilaterali Minkejja dawn l-isforzi li saru, ilKummissjoni fil-passat ma aççettatx largumenti ta’ Malta li m’hemmx alternattiva vijabbli g˙all-insib tal-g˙asafar mis-salva©© u g˙alhekk staqsejt lil Perici Calascione g˙alfejn i˙oss li hemm reΩistenza daqshekk kbira minna˙a tal-Ewropa. Huwa spjega illi, li kieku lKummissjoni riedet tkun ©usta u ekwa fl-a©ir tag˙ha, kieku kienet tiΩen x’offriet Malta sabiex ti©©ustifika deroga korretta u tikkumparah ma’ dak li kitbet hi stess fil-pubblikazzjoni tag˙ha, il-Guidance Document. “Malta g˙amlet minn kollox sabiex taççerta ru˙a li mxiet kompletament skont ir-rikjesti li hemm fid-Direttiva u fil-Guidance Document. Allura x’qieg˙da tippretendi l-Kummissjoni? Allura l-Kummissjoni qieg˙da tg˙id li lanqas qieg˙da taqbel ma’ dak li ressqet hi stess bil-miktub sabiex ilMembri Stati jkunu jistg˙u jirregolaw rwie˙om u japplikaw deroga b’mod korrett,” qalilna l-President tal-FKNK.

“Fl-opinjoni tieg˙i,” kompla Perici Calascione, “il-Kummissjoni tippretendi li g˙andha jedd iktar mill-Gvernijiet tal-Istati Membri u minkejja li qieg˙da tmur kontra dak li hi stess kitbet biex ˙addie˙or jimxi mieg˙u, lesta biex tag˙ti interpretazzjoni unilaterali, g˙ax milli jidher il-miΩura li qed tuΩa hija l-abolizzjoni minflok il-konservazzjoni.” Dan, fil-fehma tieg˙u, deher çar anke fl-istqarrija stampa li ˙ar©et l-istess Kummissjoni biex tavΩa li ressqet lil Malta fil-Qorti Ewropea g˙allista©un tal-insib fuq g˙asafar talg˙ana tal-2014, ikkwotat biss siltiet li dehrilha hi mid-direttivi, u g˙al dawk l-o˙ra li, fl-opinjoni tieg˙u ji©©ustifikaw b’mod çar id-deroga li applikat Malta fl-2014, lanqas biss sar aççenn. “Il-Kummissjoni jista’ jkollha opinjoni b˙alma g˙andu opinjoni kull Stat Membru u tista’ tinterpreta d-Direttivi, u hawn insib li hemm l-ikbar problemi, b˙alma jista’ jinterpreta d-Direttivi kull Stat Membru. B’dan ma jfissirx li bilfors il-Kummissjoni g˙andha ra©un,” temm jg˙idilna Perici Calascione.

“L-insib limitat u kkontrollat g˙andu ji©i permess” Il-gazzetta KullÓadd tkellmet ukoll ma’ Mark Mifsud Bonnici, il-President tal-Kaççaturi San Ubertu (KSU), illi qalilna li din l-g˙aqda tirrappreΩenta biss il-kaççaturi. Madankollu, fl-opinjoni personali tieg˙u l-insib limitat u kkontrollat g˙andu ji©i permess. “Fil-fatt, il-ftehim li kien sar qabel isse˙ibna fil-UE qatt ma qal li dan g˙andu jispiçça. Il-fatt hu li tali ftehim kien jiddependi fuq çerti milestones li kien obbligat jag˙mel il-Gvern u li qatt ma ©ew imwettqa kompletament. Dan il-ftehim tranΩitorju skada fl2008,” spjega Mifsud Bonnici b’referenza g˙all-pro©ett pilota talG˙ammieri. Il-KE qed timxi fuq informazzjoni ˙aΩina

Mark Mifsud Bonnici – KSU

Mifsud Bonnici qalli wkoll li, minna˙a tag˙hom, il-Kaççaturi San Ubertu j˙ossu li b˙alma ©ara fil-kaΩ tal-kaçça

fir-rebbieg˙a, l-o©©ezzjonijiet talKummissjoni huma bbaΩati fuq dak li jidhrilha u tirrapportalha l-BirdLife Malta. “Dwar dak li kien irrappurtat millBirdLife u mxandar fil-midja Maltija dwar il-kaçça fir-rebbieg˙a m’g˙andix g˙alfejn nid˙ol fil-fond ˙lief li ng˙id li sa waslu biex jg˙idu li l-Gvern kien qed jikser il-li©ijiet tal-UE u li tali kaçça kienet illegali. Apparti l-martirju li g˙adda minnu l-kaççatur Malti, illum jidher çar li sew il-Gvern kif ukoll lkaççatur kellhom ra©un. Fil-fatt, ilQorti qablet mal-uΩu ta’ deroga kontra kull ˙rafa li xandret BirdLife Malta.” Huwa qal ukoll li qed ji©ri l-istess dwar l-insib, fejn il-Kummissjoni mhux qed tg˙id li l-insib ma jistax isir, imma qieg˙da biss tg˙id li f’Malta m’hemmx kaΩ g˙al deroga. Madankollu, il-President talKaççaturi San Ubertu sostna li dak li qieg˙ed tg˙id il-Kummissjoni ma jir-

riΩultax minn osservazzjonijiet tag˙ha g˙ax m’g˙andhiex tali poteri. “Qed ta©ixxi fuq l-ilmenti kontinwi talBirdLife Malta u l-imsie˙ba tag˙ha li, bla dubju, ma jaqblux li g˙andu jkun hawn insib b˙alma ma qablux u g˙adhom ma jaqblux fuq kaçça firrebbieg˙a, minkejja li ti©i permessa b’deroga skont direttivi tal-UE stess.” Fl-a˙˙ar, huwa qalli li l-Kaççaturi San Ubertu mhumiex jg˙idu li d-deroga ma tistax ti©i rran©ata jew mibdula biex tkun aktar konformi. Però, wie˙ed jista’ jg˙id b’çertezza li b˙alma ji©ri fid-deroga tar-rebbieg˙a, il-Gvern qed josserva l-kundizzjonijiet me˙tie©a bl-akbar serjetà u korrettezza. “In˙allu d-deçiΩjoni f’idejn il-Qorti tal-Ìustizzja g˙ax iΩ-Ωmien tag˙na parir dwar dak li tixtieq twettaq ilBirdLife Malta fejn jid˙lu l-kaçça u linsib f’dawn il-gΩejjer. G˙alihom ilkelma kompromess ma’ teΩistix.”

applikati meta jinfet˙u dawn l-ista©uni j˙allu lok g˙al ˙afna abbuΩi, fosthom li diffiçli tikkontrolla li kull nassab liçenzjat hu permess jaqbad biss g˙axar g˙asafar filwaqt li jopera sa massimu ta’ erba’ xbieki g˙al xahrejn s˙a˙.”

“L-alternattiva, fil-verità, di©à u ilha teΩisti u hawn ˙afna dilettanti l-©urnata tal-lum li jipprattikaw it-trobbija ta’ dawn l-g˙asafar b’mod legali u jikkompetu sa˙ansitra f’shows.”

Id-deroga mhix ©ustifikata

Nicholas Barbara – BirdLife Din il-gazzetta tkellmet ukoll ma’ Nicholas Barbara, illi jkopri r-rwol ta’ Conservation Manager mal-BirdLife Malta. Mistoqsi jekk il-BirdLife kellhiex l-okkazjoni li tara x’argumenti ressaq il-Gvern Malti favur l-applikazzjoni tad-deroga, Barbara qal li le, hekk kif

il-korrispondenza li ssir bejn il-Gvern Malti u l-Kummissjoni Ewropea meta jkun hemm infrazzjoni tkun korrispondenza strettament bejn iΩ-Ωew© entitajiet. Madankollu, huwa qalli li l-argumenti favur l-applikazzjoni tad-deroga huma argumenti mag˙rufa, fosthom li din hi prattika ©ustifikata g˙al skopijiet ta’ tradizzjoni, li jinqabdu numru biss Ωg˙ir ta’ g˙asafar, li l-istagun hu strettament ikkontrollat, infurzat u li ma teΩistix alternattiva g˙all-insib. Barbara spjega li dawn l-argumenti ©ew kontestati mill-BirdLife Malta f’diversi okkaΩjonijiet, fosthom fillaqg˙at tal-Kumitat Ornis meta kienet ©iet diskussa l-idea li jer©a’ ji©i introdott l-ista©un tal-insib g˙allg˙asafar tal-g˙ana fl-2014. “Deroga hi aççettabbli biss f’kaΩijiet estremi ta’ bΩonn assolut. Il-poΩizzjoni tag˙na kienet dejjem li l-qbid ta’ g˙asafar slava©© g˙al skopijiet ta’ divertiment mhuwiex ©ustifikazzjoni soda biΩΩejjed biex ti©i applikata deroga, speçjalment fil-©urnata tal-lum fejn biex wie˙ed ikollu Verdun, Ìojjin, Ekru, eçç., jista’ façilment jottieni jew jixtri g˙asafar tar-razza li jkunu ilhom g˙al ©enerazzjonijiet jittrabbew filmag˙luq,” spjega Barbara. “Sfortunament, hekk kif rajna fi sta©unijiet tal-passat, il-kundizzjonijiet

“Il-pro©ett tal-G˙ammieri ma kienx hemm bΩonn” Staqsejna lil Barbara jekk il-BirdLife jaqblux mal-FKNK, illi sostnew li lpro©ett pilota tal-G˙ammieri g˙at-trobbija fil-kaptività falla. Hawnhekk, huwa sostna li l-FKNK naqsu li jg˙idu li l-poΩizzjoni tag˙hom minn dejjem kienet kontra kull sforz biex isir ilpro©ett pilota tal-G˙ammieri. “Dan g˙ax, fil-fehma tag˙hom, qatt ma riedu jaççettaw l-ebda alternativa ˙lief g˙al dik li l-insib g˙all-g˙asafar tal-g˙ana jibqa’ g˙addej, anke hekk dan hu b’konflitt g˙al dak li t˙addan id-Direttiva dwar l-G˙asafar.” Huwa qalli wkoll li fil-verità dan ilprogramm mhux li kien hemm wisq bΩonnu, g˙ax l-g˙asafar kollha talg˙ana li ti©i applikata g˙alihom idderoga, jistg˙u jinxtraw u jitrabbew ming˙ajr il-bΩonn li jinqabdu missalva©©. Dan ©ie rikonoxxut anke minn studji tekniçi li kienu saru millKumitat Ornis.

Il-Gvern kien avΩat Barbara spjega wkoll li l-BirdLife Malta kienet mill-bidu tal-fehma li ma kienx hemm baΩi soda biex ti©i applikata din id-deroga, u kemm-il darba ressqet g˙all-attenzjoni tal-Kumitat Ornis ilpreokkupazzjoni tag˙ha li din ilkwistjoni kienet se tasal g˙al kaΩ quddiem il-Qorti Ewropea. “L-argumenti tag˙na ©ew mg˙arrfa lil kul˙add, inkluΩ il-Kummissjoni Ewropea, li qieg˙da turi çar li lesta tiddefendi l-prinçipji tal-˙arsien talg˙asafar slava©© u mhux l-isfruttament tag˙hom g˙al skopijiet ta’ divertiment jew tradizzjoni.” “Il-proçeduri tal-infrazzjoni,” ikkonkluda Barbara, “huma dawk bejn ilGvern Malti u l-Kummissjoni. IlBirdLife Malta se tibqa’ ssegwi millviçin l-andament u tinkora©©ixxi lillGvern Malti biex i˙ares l-interess li Malta jkollha ambjent b’sa˙˙tu fejn ji©u m˙arsa l-g˙asafar tal-g˙ana u lambjent naturali, li spiss isofri millqerda li prattiki b˙all-insib jikkawΩaw.”

kullhadd.com

KÓ LOKALI

STRIEÓ FIL-PAÇI EFFIE

Il-mewt ta’ kull persuna Ωgur li t˙alli niket kbir lil kull min jafha. Hekk ©ara meta smajna li Effie Mifsud kien ˙alliena, qalilna France Abela f’isem il-Kumitat Lokali tal-Fgura. Effie kien persuna ma˙buba, intelli©enti, onest u leali kif ukoll attivist kbir tal-Partit Laburista. Kien attiv ukoll fil-Kumitat Lokali talIsla, fil-Brigata Laburista, fil-Kumitat tat-Tieni Distrett u fl-EΩekuttiv Nazzjonali. Fil-kumitat tal-Brigata kien is-Segretarju Ìenerali sa mill-bidu tassnin tmenin u kien il-mo˙˙ wara l-attivitajiet kollha li kienu ji©u organizzati. L-aktar Ωew© attivitajiet li kellu g˙al qalbu kienu Ω-Ωjara li kull Novembru kienet issir fiç-Çimiterju tal-Addolorata mill-Brigata Laburista b’tifkira tal-Laburisti mejta, u l-o˙ra l-festin fil-Milied g˙attfal tal-Brigata. Kien jistieden ukoll lit-tfal ta’ xi stitut g˙al dan l-istess festin. B˙ala Segretarju tat-Tieni Distrett kellu çertu ˙ila u dedikazzjoni, kemm biex imexxi l-laqg˙at kif ukoll f’kull attività li ti©i organizzata, dejjem attent biex tinΩamm l-g˙aqda, u bniedem ta’ çerta serjetà u dixxiplina. Fl-EΩekuttiv Nazzjonali tal-Partit kien dejjem preΩenti; ma kienx ifalli seduta wa˙da u dejjem ippreparat biex jiddiskuti. Meta sa˙˙tu ma ppermettietx u deher li ma setax ikompli, l-EΩekuttiv ˙atru membru onorarju, ˙a©a li kienet ta’ sodisfazzjon kbir g˙alih. Il-Kumitat Lokali tal-Fgura u l-Partit Laburista jirringrazzjaw lil Effie g˙al dak kollu li g˙amel g˙all-Partit, filwaqt li jaqsmu dan in-niket mal-familja tieg˙u g˙al din it-telfa.

FERIMENT FIL-KUMPLESS SPORTIV TAL-KOTTONERA Ra©el ta’ 32 sena we©©a’ kmieni lbiera˙ filg˙odu fi Triq ilKottonera, il-Birgu. Investigazzjonijiet preliminari juru li waqt li l-˙addiema kienu qed iΩarmaw xi strutturi fil-Kumpless Sportiv tal-Kottonera, sezzjoni minn din l-istruttura laqtet lil dan ir-ra©el. Tim mediku ssejja˙ fuq il-post biex jassisti lill-vittma. Ftit wara kien iççertifikat li jinsab f’kundizzjoni kritika. B’dan il-kaΩ kien infurmat il-Ma©istrat Francesco Depasquale fejn appunta diversi esperti biex jassistuh fl-inkjesta. L-investigazzjonijiet tal-Pulizija g˙adhom g˙addejjin.

ÓADDIEM TAS-SENA F’SAN VINÇENZ DE PAULE

G˙all-ewwel darba s-Segretarjat Parlamentari g˙ad-Drittijiet ta’ Persuni b’DiΩabbiltà u Anzjanità Attiva, u l-Amministrazzjoni talFaçilità ta’ Kura fit-Tul ta’ San Vinçenz de Paule organizzaw premju g˙al ˙addiem eΩemplari f’San Vinçenz de Paul. Ir-rebbie˙a ta’ dan il-premju g˙al din is-sena kienet is-Sinjura Lauren Pulis li tmexxi is-sezzjoni tal-Customer Care fil-façilità. Hija ˙adet bosta inizjattivi, fosthom ir-rinovar estensiv tal-kamra mortwarja biex tkun aktar adattata g˙all-qraba li jmorru jΩuru lill-mejtin tag˙hom. Kienet hi li introduçiet is-sistema ta’ mmani©©jar ta’ sodod f’San Vinçenz, li wasslet biex tnaqqas spejjeΩ kbar b’uΩu aktar effiçjenti tar-riΩorsi tal-façilità. Il-premju tat-tim tas-sena ntreba˙ mis-sezzjoni tal-MMMU li introduçiet prattiki ©odda ta’ topup u inventarju, li permezz tag˙hom ilfaçiltà qed tiffranka madwar €8,000 fis-sena. Is-Segretarju Parlamentari Justyne Caruana g˙amlet appell biex limpjegati ta’ San Vinçenz ja˙dmu iΩjed b˙ala tim, hekk kif illum qeg˙din jitlestew pro©etti ©odda biex ting˙ata kura aktar ta’ kwalità lill-anzjani tag˙na. Hija rringrazzjat lill-˙addiema kollha, b’mod speçjali lill-Management ta’ San Vinçenz de Paule. Il-Kap EΩekuttiv tar-Residenza Josianne Cutajar qalet li matul din issena twettqu rekord ta’ pro©etti u inizjattivi u dan kien biss possibbli bis-sa˙˙a tal-impenn u l-motivazzjoni tal-impejgati.

LOKALI KÓ

27|09|2015 09

kullhadd.com

IL-PRIM MINISTRU U L-PRESIDENT FI NEW YORK GÓALL-ASSEMBLEA TAL-NU Il-Prim Ministru Joseph Muscat jinsab fi New York fl-Istati Uniti fejn qed jie˙u sehem fissebg˙in sessjoni tal-Assemblea Ìenerali tan-Nazzjonijiet Uniti. Fil-jiem li ©ejjin se jkunu diskussi temi ta’ importanza globali bejn iktar minn 190 kap ta’ stat jew gvern. Fuq quddiem nett tal-a©enda hemm il-kriΩi tal-immigrazzjoni fejn id-dibattitu mistenni jiffoka fuq l-azzjoni immedjata li hemm bΩonn tittie˙ed g˙al rwol attiv min-Nazzjonijiet Uniti biex tindirizza l-konflitti li huma meqjusa b˙ala lg˙eruq ta’ din it-tra©edja umanitarja. Temi o˙ra li mistennija jkunu diskussa waqt l-Assemblea Ìenerali tan-Nazzjonijiet Uniti huma t-tibdil fil-klima, it-tis˙i˙ tal-paçi u l-©lieda kontra lfaqar favur ˙ajja a˙jar g˙al kul˙add. “Il-©lieda kontra l-faqar u l©u˙ mhijiex kwistjoni ta’ karità, imma ta’ ©ustizzja soçjali” Il-President ta’ Malta MarieLouise Coleiro Preca lbiera˙ filg˙odu ssuktat bl-impenji tag˙ha fi New York, l-Istati Uniti, b’diskors li tat flInteractive Dialogue tasSummit tan-Nazzjonijiet Uniti dwar il-miri g˙al Ωvilupp sostenibbli biex jeliminaw ilfaqar u l-©u˙ fid-dinja. Fid-diskors tag˙ha l-President

ta’ Malta appellat lill-pajjiΩi tanNazzjonijiet Uniti biex jie˙du azzjoni ur©enti kontra l-faqar fid-dinja, hekk kif spjegat li lfaqar mhuwiex kwistjoni ta’ indivdwu, familja, g˙aΩla ta’ komunità jew defiçjenza iΩda, bil-kuntarju, hija problema li ©ejja minn in©ustizzji politiçi, soçjali u ekonomiçi. Il-President spjegat kif irriΩorsi ta’ din id-dinja huma biΩΩejjed biex jitimg˙u u jipprovdu kenn u g˙ajxien lil tnax-il biljun persuna u allura hemm xi ˙a©a ˙aΩina li b’popolazzjoni dinjija ta’ seba’ biljun ru˙ xorta hawn tant nies

li qed jg˙ixu fil-faqar u l-©u˙. Il-President irreferiet g˙allistatistika b’figuri xokkanti ta’ nies maqbuda fil-faqar flAfrika, l-Amerika Latina u lKaribew u kif anke l-istatistika tal-Unjoni Ewropea turi li, sassena 2020, fl-Ewropa l-ammont ta’ nies mabquda fil-faqar se jil˙aq il-mitt miljun. B’dan il-mod il-President spjegat kif il-faqar qieg˙ed kullimkien, u li hekk kif il-figuri tal-faqar fl-Unjoni Ewropea huma xokkanti, wie˙ed allura jit˙asseb sew fuq il-figuri ta’ faqar li qed ja˙kmu kontinenti b˙all-Afrika u kontinenti o˙ra.

“IL-PROSPETTI GÓALL-FTEHIM GLOBALI KIBRU U SSAÓÓU” Il-Ministru Leo Brincat Il-Presidenti Xi Jinping u Barack Obama ˙abbru azzjonijiet ©odda u msa˙˙a bejn iç-Çina u lAmerika rispettivament fuq it-tibdil fil-klima. Dawn l-impenji jkomplu jibnu fuq id-dikjarazzjoni kon©unta li kienu g˙amlu f’Novembru tal2014 u jissa˙˙u biex jindirizza ttibdil fil-klima flimkien domestikament u flimkien, jipprovdu momentum g˙al negozjati tal-klima li se jsiru f’Pari©i f’Diçembru li ©ej, jipprovdu finanzi ©odda g˙all-pajjiΩi li qed jiΩviluppaw biex jibnu ekonomiji b’karbonju baxx u li jifil˙u g˙attibdil fil-klima Dan huwa verament mument deçiΩiv g˙all-protezzjoni tal-klima globali b’mod speçjali meta l©img˙a l-o˙ra numru ta’ bliet ÇiniΩi weg˙du li jil˙qu l-miri talemissjonijiet tas-CO2 g˙axar snin qabel il-mira nazzjonali. Dawn libliet flimkien jammontaw g˙al aktar minn kwart tal-emissjonijiet urbani fiç-Çina ji©ifieri ekwivalenti g˙at-total tal-emissjonijiet tad-dijossidu tal-karbonju fil-Ìappun u l-BraΩil. “Sinjal qawwi ta’ tmexxija” Fid-dawl ta’ dan il-ftehim important, il-gazzetta KullÓadd ˙adet il-kummenti tal-Ministru g˙allIΩvilupp Sostenibbli, l-Ambjent u t-Tibdil fil-Klima Leo Brincat fejn qalilna x’tifsira g˙andha din iddikjarazzjoni bejn dawn iΩ-Ωew© pajjiΩi ©ganti. Il-Ministru Brincat qal li perme-

Is-suq ekonomiku dinji mneΩΩa’ mil-libsa umana Il-President spjegat kif wie˙ed mis-sinjali ta’ faqar huwa linabbiltà li wie˙ed jippateçipa fil-˙ajja soçjali u politika. Spjegat kif biex wie˙ed ikun jista’ jindirizza l-faqar l-ewwel irid ikun mg˙arraf minn fejn hu ©ej, pereΩempju, lillitteriΩmu, in-nuqqas ta’ edukazzjoni, in-nuqqas ta’ aççess g˙al bΩonnijiet baΩiçi, u li wie˙ed irid jirriskja ˙ajtu biex jipprova jg˙ix. Spjegat li lfaqar jista’ ji©i missielet biss jekk wie˙ed jifhem minn fejn

hu ©ej u t-tibdiliet ekonomiçi u soçjali li qed iwasslu g˙allfaqar. Il-President spjegat kif is-suq ekonomiku dinji huwa mneΩΩa’ mil-libsa umana u huwa li g˙alhekk tant nies jispiççaw jeg˙rqu fil-faqar. F’dan id-djalogu l-President appellat lill-gvernijiet biex jag˙tu importanza aktar lillpolicies inklussivi u li jintegraw lil dawk li qed jaqg˙u lura. Sa˙qet li hemm bΩonn ta’ investiment ikbar f’edukazzjoni li tindirizza l-bΩonnijiet ta’ kul˙add, policies g˙al Ωvilupp b’sa˙˙tu tal-komunità u kura tas-sa˙˙a diçenti g˙al kul˙add. Il-President appellat lill-pajjiΩi tan-Nazzjonijiet Uniti, l-iktar dawk li jag˙mlu parti minn blokok ta’ poter, biex ibiddlu l-policies ekonomiçi u agrarji tag˙hom li tant qed jag˙mlu ˙sara g˙all-iΩvilupp fl-Afrika u kontinenti o˙ra. Il-President appellat g˙al sforz kollettiv mill-pajjiΩi biex iraΩΩnu l-industrija tal-armi u b’hekk pajjiΩi ma˙kuma millfaqar ikunu jistg˙u jonfqu aktar fuq programmi edukattivi u miΩuri li jkattru l-©id fil-bniedem. Fl-g˙eluq tad-diskors tag˙ha, il-President irreferiet g˙al kliem Nelson Mandela, li l©lieda kontra l-faqar u l-©u˙ mhijiex kwistjoni ta’ karità, imma ta’ ©ustizzja soçjali g˙ax il-faqar i©ibu b’idejh il-bniedem.

ÇENTRU LABURISTA ÓAD-DINGLI OFFERTI GÓALL-KIRI TAL-BAR Il-Kumitat taç-Çentru Laburista ta’ Óad-Dingli jixtieq javΩa li qieg˙ed jilqa’ offerti g˙all-kiri tal-bar tal-istess lokal bejn il-Óadd 20 ta’ Settembru 2015 u t-Tnejn 4 ta’ Ottubru 2015. L-applikazzjonijiet jistg˙u jin©abru mill-kaΩin tal-Partit Laburista mit-Tnejn sal-Ìimg˙a bejn il5.00pm u s-7.00pm. L-offerti, flimkien ma’ kopja riçenti tal-kondotta tal-pulizija (tal-applikant), g˙andom jimtlew kif indikat, u jintefg˙u ssi©illati fil-kaxxa tal-kwotazzjonijiet fl-istess kaΩin sa mhux aktar tard mit-Tnejn 4 ta’ Ottubru 2015 fis-7.00pm. Il-Kumitat iΩomm id-dritt li jirrifjuta kull offerta anke l-aktar wa˙da vanta©©juΩa.

zz ta’ din id-dikjarazzjoni Ω-Ωew© ©ganti ekonomiçi u politiçi komplew jibnu fuq il-ftehim mil˙uq sena ilu. Li huwa Ωgur huwa li bag˙tu sinjal qawwi ta’ tmexxija soda anqas minn xahrejn qabel il-konferenza globali ta’ Pari©i dwar il-klima. “Filwaqt li l-Amerikani, b’Ωieda mal-impenn tag˙hom li jnaqqsu l-emissjonijiet mill-impjanti talener©ija, issa ntrabtu wkoll li jiffinalizzaw standards li permezz tag˙hom jistg˙u jsa˙˙u l-effiçjenza tal- appliances tag˙hom u jnaqqsu l-emissjonijiet talmethane mil-landfills tag˙hom, iç-ÇiniΩi wieg˙du xi $3 biljun, lewkivalenti tas-somma preçedenti Amerikana, biex jg˙inu pajjiΩi li qed jiΩviluppaw jikkumbattu ttibdil tal-klima. U dan meta sa ftit ilu ç-Çina kienet iΩΩomm lura milli tag˙mel dan g˙ax dejjem qieset lilha nnifisha b˙ala pajjiΩ li huwa nnifsu g˙adu qed

jiΩviluppa,” fisser f’dettall ilMinistru Brincat. National Emission Trading Programm Huwa Ωied jg˙id li ç-Çina ntrabtet wkoll li sas-sena 2017 tintroduçi National Emission Trading Programm li jag˙mel capping fuq l-emissjonijiet totali tag˙ha filwaqt li tkun tista’ tinnegozja fisswieq internazzjonali dawk li jissej˙u trade pollution credits millkumpaniji tag˙ha. “Dan kollu, flimkien maddiskors tal-Papa nnifsu quddiem il-Kungress Amerikan, Ωgur Ωied ir-rankatura g˙al-laqg˙a ta’ Pari©i li tifta˙ fit-30 ta’ Novembru li ©ej. Ming˙ajr ma nkunu ottimisti ΩΩejjed jidher çar li l-prospetti g˙all-ftehim globali kibru u ssa˙˙u,” temm jg˙id il-Ministru g˙all-IΩvilupp Sostenibbli, lAmbjent u t-Tibdil fil-Klima.

10 27|09|2015

kullhadd.com

kÓ opINjoNI

GÓAl NAQRA QARI!

Patri Mario Attard

Aktar ma qed nikber, forsi wkoll g˙ax, bil-grazzja ta’ Alla, sirt naffaxxina ru˙i mill˙ajja tal-imqareb qaddis Santu Wistin, aktar qed ninduna kemm hu me˙tie© li nfittex. U nibqa’ infittex! Ng˙id li kieku Wistin kien g˙adu jg˙ix fostna, ˙a©a wa˙da Ωgur li kien jibqa’ jg˙id: “G˙allmuni! G˙ax ma naf proprju xejn!” U mhux g˙alhekk kien umli! Óeqq! Kien saqajh mal-art hux! L-esperjenza tal-lum to˙odni f’Óadd il-Palm ta’ din is-sena. Niftakar li dakinhar, wara li qrajna r-rakkont talPassjoni skont San Mark,

˙assejt f’qalbi li lin-nies filknisja ng˙idilhom joqog˙du bilqieg˙da. Na˙a minni nnifsi rribellat g˙al din l-istedina tas-sema. “Joqog˙du bilqieg˙da g˙alfejn? Mela mhux di©à g˙amlu g˙axar minuti jisimg˙u l-Passjoni tinqara! Issa se tag˙mel l-omelija minn fuq? Din mhux mo˙qrija?” Ja˙asra! Kemm i˙obb ’il-poplu ta’ Alla hux dan il-le˙en! Jidher ©ej middawl. Isimg˙u! Qed jit˙assarhom lin-nies! Imma, meta tg˙arblu sewwa fit-talb, mill-ewwel tinteba˙ li hu le˙en mimli qerq u ˙aΩen. Mela l-le˙en taparsi mimli

˙niena mhu ta’ ˙add g˙ajr ille˙en infernali tax-xewwiexi. Tax-xadina. Tal-ikrah. Tal˙aΩin. U hekk kien tafux! U se ng˙idilkom g˙aliex. Meta n-nies po©©ew bilqieg˙da u tlabna lill-Ispirtu s-Santu biex jag˙tina kelma qawwija u qasira, il-kelma ˙ar©et! Mhux g˙alhekk tlabna? Fil-Passjoni tieg˙u Ìesù talab. B’hekk seta’ joqg˙od g˙al dawk it-torturi kollha! Tiftakru, fil-film ta’ Mel Gibson The Passion of the Christ , x’talab Ìesù lil Missieru qabel ifla©ellawh? “Missier! Qalbi m˙ejjija.” U m˙ejjija kienet! Daqskemm

talab! F’dak il-waqt g˙edt lili nnifsi l-ewwel u mbag˙ad linnies li kelli quddiemi: “Óbieb! Meta ng˙addu millinkwiet tal-˙ajja l-ewwel ˙a©a li g˙andna nag˙mlu mhux li mmorru g˙all-flixkun tax-xorb, lanqas g˙as-sokor, inkella g˙at-tba˙rid ˙a ninsew. Le! L-ewwel ˙a©a li g˙andna nag˙mlu hi li nitolbu. Fl-inkwiet ejjew nift˙u lBibbja u naqraw bil-mod Salm 91. Biex ma ninsewx, ejjew niftakru fin-numru talkarozza tal-linja antika ta’ Óal Qormi. Il-91!” Kien hemm min tbissem. Forsi g˙ax Qormi jew Qormija, inkella g˙ax g˙o©bitu jew g˙o©bitha t-tixbiha. Qabel spiççajt l-omelija, li damet minuta kollox, er©ajt fakkart lill-mi©emg˙a: “Tinsewx! Fl-inkwiet naqbdu l-karozza ta’ Óal Qormi! Naqraw Salm 91!” Mela x˙in spiççajt u dort biex ninΩel minn fuq l-ambone, in˙oss lil xi ˙add jimbuttani. Ipprova jwaqqag˙ni. G˙all-ewwel ixxukkjajt ru˙i. Imma bixxokk bdejt nirra©una. “Na˙seb li dort bis-sa˙˙a,” g˙edt. Imma le! InΩilt b˙assoltu. Normali. Bil-kalma. Imbag˙ad bdejt nifhem. U nitbissem! Tant li g˙edt linnies: “Kien hawn xi ˙add li lbiçça tan-numru tal-karozza ta’ Óal Qormi ma g˙o©bitux! G˙ax jibΩa’ mill-kliem qawwija tas-Salm 91. Tajjeb! Mela din kienet konferma eççellenti li fl-inkwiet tag˙na aktar g˙andna nitolbu s-Salm 91! G˙ax l-ikrah u l-˙aΩin, li mo˙˙u hu li jaqlg˙alna linkwiet u jikkumplikalna ˙ajjitna, jag˙mel ta˙tu bilbiΩa’ meta nitolbu Salm 91.” Din l-esperjenza fakkritni fi storja tassew ˙elwa li kont smajt Ωmien ilu tal-patrijiet tad-deΩert: Darba kien hemm ta˙dita bejn ix-xjaten. Xitan Ωag˙Ωug˙ qal lix-xitan ix-xi˙: “Isma’! Qed tarah lil dak ilpatri? G˙aliex ma tqajmux billejl ˙a twaqqg˙u fiddnub.” Imma x-xitan ix-xi˙, b’˙arsa mimlija biΩa’ flg˙ajnejn infernali tieg˙u, dar lejn ix-xitan iΩ-Ωg˙ir u qallu: “U mela ma nqajmux! Huwa meta qajjimtu biex jidneb beda jaqra s-Salmi u ˙araqni!” Trid ta˙arqu lix-xitan? Trid tkiddu? Meta jinqalg˙ulek ilproblemi aqbad Salm 91 u aqrah. X’sa˙˙a fih! Óa ndewqek xi fraΩijiet minnu ˙alli meta tkun fl-g˙aw© tmur mill-ewwel g˙alih. G˙id lill-Mulej: “Kenn tieg˙i u qawwa tieg˙i int, Alla tieg˙i, jien fik nittama. Ebda deni ma ji©rilek, ebda ˙sara ma tersaq lejn darek… La t˙abbeb mieg˙i, jien ne˙ilsu; la g˙araf ismi, jiena n˙arsu… Hu jsejja˙li, u jiena nwie©bu; mieg˙u nkun fid-dwejjaq tieg˙u, ne˙ilsu u nerfag˙lu ©ie˙u (Salm 91:2.10.14-15). Sabi˙ hux! U kemm hu qawwi! U mela tis˙et xortik fl-inkwiet! Aqbad in-numru tal-karozza ta’ Óal Qormi sie˙bi! Il-91! Mhux naqra qari mill-qalb imur fin-nofs?

opiNjoNi KÓ

27|09|2015 11

kullhadd.com

Mobile toilet gÓal la Valette Mario Fava President tas-Sezzjoni Kunsilliera tal-PL

KUNSilli loKali

email: keaneo@onvol.net

L-ironija hija parti mill-˙ajja. Kultant issib ma’ wiççek sitwazzjonijiet fejn ikollok tistqarr, tal-inqas mieg˙ek innifsek, li s-sens komun huwa l-inqas ˙a©a komuni, mhux biss mal-pubbliku in©enerali, imma wkoll ma’ min qieg˙ed hemm biex jie˙u çertu deçiΩjonijiet. L-ironija tista’ tirreferi g˙aliha meta jkollok persuni li llum jg˙idu mod u g˙ada jag˙mlu proprju l-kuntrarju ta’ dak li qalu lbiera˙. Hija ironija, pereΩempju, kif seba’ xhur ilu l-Kap talOppoΩizzjoni Simon Busuttil qal li huwa insult li jkun hemm armar fid-da˙la tal-belt kapitali ˙dejn il-pro©ett ta’ Renzo Piano, imma llum ilpartit li huwa jmexxi jarma kjosks bl-ikel quddiem ilParlament, it-teatru (sit ta’ kostruzzjoni) u l-monument tal-Gran Mastru La Valette. Hija ironija li jg˙idu li gabbana hija ta’ insult ghall-kultura tag˙na imma fid-da˙la tal-Belt g˙al jiem s˙a˙ in˙allu tperper bandiera ta’ partit politiku b’mod parti©©jan. Ironija Hija ironija kif seba’ xhur ilu s-Sindku tal-Belt Valletta, Alexei Dingli kien ma djul Simon Busuttil f’konferenza stampa meta qal dan li g˙adni kemm ktibt u llum iΩomm fommu sieket. Hija

ironija li l-kap tieg˙u dakinhar ried “ji©©ieled lill-Gvern” filwaqt li issa waqa’ fil-muta. Hija irnoija li l-Viçi Sindku tal-Belt Valletta dak iΩ-Ωmien qal li l-gabbana li kien hemm kienet qed tonqos mir-rispett lejn il-Belt Valletta iΩda llum donnu li bela’ lsienu u ma lissinx kelma. Hija ironija kif il-©urnal InNazzjon kiteb tant fuq ilpa©ni ta’ quddiem u wara tieg˙u dwar il-gabbana li kien hemm fi Frar u li l-Gran Mastru jista’ jie˙u hot dog minnha, u issa l-istess ©urnal irreklama attivitajiet li saru proprju fl-istess post u fejn ilGran Mastru kellu anke fejn jaqdi l-bΩonnijiet naturali tieg˙u kieku xi ˙a©a li kiel mill-gabbani li hemm madwaru g˙amlitlu d-deni. Però, l-ikbar ironija hi lentità li ˙ar©et l-ordni biex titne˙˙a l-gabbana fi Frar li g˙adda, li g˙andi nifhem kienet l-istess entità li tat ilpermessi biex issir il-kummiedja tal-a˙˙ar jiem. U mela inutli noqog˙du ng˙idu x’se jag˙mel il-Partit Nazzjonalista jekk l-awtoritajiet kompetenti ˙ar©u l-permessi kollha me˙tie©a biex din il-mandra fid-da˙la tal-Belt Kapitali Ewropea ssir. Il-kritika m’g˙andhiex issir lill-Partit Nazzjonalista, iΩda lil dak jew dawk l-imbeçilli li tawhom ilpermessi! Attività ta’ ftit sig˙at mod u attività g˙al jiem s˙a˙

hija mod ie˙or. Id-differenza bejn gvern u ie˙or fejn jid˙lu l-kommunitajiet lokali Fl-a˙˙ar jiem, fiΩ-Ωona mag˙rufa b˙ala l-Blata l-G˙olja fil-Mosta, ©ew inawgurati g˙axar toroq ©odda. Dawn huma kollha toroq residenzajli u g˙alhekk jaqg˙u ta˙t irresponsabbiltà tal-Kunsill Lokali. IΩda minkejja dan, dawn it-toroq saru mill-gvern çentrali permezz ta’ Transport Malta b˙ala parti mit-twettieq tal-programm elettorali. Fi kliem il-Ministru responsabbli, l-Onorevoli Joe Mizzi, din kienet weg˙da mwettqa minn dan il-Gvern fejn, wara li matul il-kampanja elettorali lPrim Ministru kien qed idur dawn it-toroq u ra s-sitwazzjoni li kienu fiha, kien wieg˙ed li gvern çentrali ©did se jg˙in biex ti©i mtejba s-sitwazzjoni g˙ar-residenti li joqog˙du fihom. Dan irrispettivament minn min ikollu lma©©oranza fil-Kunsill Lokali tal-Mosta. Il-Partit Laburista fil-Gvern bil-provi jemmen fil-kunsilli lokali. Kap tal-Partit Nazzjonalista kien qal li se jg˙in lill-Kunsill tal-Mosta jekk jikseb il-ma©©oranza fil-Kunsill. Gvern Laburista g˙en bil-fatti lill-Kunsill Lokali tal-Mosta anke jekk immexxi minn ma©©oranza Nazzjonalista.

Imbag˙ad g˙amlu kampanja bis- slogan Nag˙mlu dDifferenza. Huma jag˙mlu sslogans u a˙na nwettqu…dik hi d-differenza! Óidma sfiqa g˙ar-residenti Pawlisti mill-Kunsill Lokali Fil-jiem li g˙addew il-Kunsill Lokali ta’ Ra˙al Ìdid inawgura pro©ett ©did. Pro©ett li se jitgawda minn iktar tfal Pawlisti. Qed nirreferi g˙all- bandli ©odda li ©ew inawgurati filPjazza ta’ Sant’Antnin f’dan illokal. Pro©ett li ˙a madwar 100 jum biex jitlesta u li fuqu ˙admu diversi nies flimkien masSindku u l-kunsilliera. Dan ilpro©ett, apparti li jag˙ti dehra ©dida liΩ-Ωona tal-madwar, jinkorpora fih g˙amara li biha jistg˙u jilag˙bu t-tfal b’mod sigur u b’livelli tajbin ta’ sigurtà. Çertament li l-impenn li qed juri dan il-Kunsill, b˙al dawk preçedenti, g˙andu jkompli jg˙olli l-livell ta’ g˙ajxien tarresidenti u anke l-ambjent li jg˙ixu fih. Ma jistax jonqos li biex pro©ett b˙al dan jirnexxi, u jirnexxi fil-˙in, awguri u grazzi tmur g˙all-istaff kollu tal-Kunsill kif ukoll g˙all-kunsilliera kollha li, ta˙t it-tmexxija tas-Sindku, dejjem jaraw kif jistg˙u jtejbu fuq dak ta’ qabilhom g˙all-gwadann tal-familji Pawlisti kollha u dawk li jg˙addu minn din il-lokalità.

12 27|09|2015

kullhadd.com

kÓ OPINJONI

IT-TIENI L-AQWA, U T-TIENI L-AGÓAR

Etienne Grech Deputat Laburista

Illum nistg˙u nifta˙ru li f’pajjiΩna g˙andna l-og˙la rata ta’ ˙olqien ta’ impjiegi fl-istorja. Il-Labour Force Survey wera li fit-tieni kwart tal-2015 ir-rata ta’ impjiegi f’Malta la˙qet rekord ta’ kwaΩi 64%. Dan is-suççess jispikka anke fuq livell Ewropew, g˙ax illum pajjiΩna g˙andu t-tieni l-

inqas rata ta’ qg˙ad fl-Unjoni Ewropea, bil-Ìermanja biss li tiΩboqna. M i n k i e n j em m e n l i nistg˙u tassew inkunu fost l-aqwa? Niftakar qisu lbiera˙ lill-Prim Ministru Joseph Muscat, dak

iΩ-Ωmien Kap talOppoΩizzjoni, meta ˙are© blg˙ajta konvinta li jrid jara lil Malta l-aqwa fl-Ewropa. Kemm kien hemm min iddie˙ak! Malta l-aqwa? Lil dawn in-nies jien ma nag˙tihomx tort sa barra, g˙ax il-verità hi li xi ˙a©a b˙al din lanqas biss konna no˙olmuha sa sentejn u nofs ilu. Dan huwa dak li g˙amlulna gvernijiet Nazzjonalisti blapatija, l-g˙aΩΩ, u n-nuqqas ta’ viΩjoni tag˙hom. Ìeg˙luna nemmnu li a˙na l-Maltin qatt ma konna se nkunu fost laqwa, li m’g˙andna nistennew xejn mill-gvern li jmexxina, u li l-kapaçitajiet tal-Maltin kienu inferjuri. Imma b’xorti tajba l-Partit Laburista kellu mexxej li ma ˙alliex dawn ilperçezzjonijiet ja˙kmuh, u minflok i©©ildilhom u reba˙hom, biex illum ninsabu fejn ninsabu: it-tieni l-aqwa pajjiΩ fin-nuqqas ta’ qg˙ad. It-tieni l-aqwa fl-impjiegi, u t-tieni l-ag˙ar fl-edukazzjoni terzjarja IΩda filwaqt li nistg˙u nifta˙ru bit-tieni l-inqas rata ta’ qg˙ad, sfortunatament pajjiΩna huwa wkoll it-tieni l-inqas pajjiΩ fejn iΩ-Ωg˙aΩag˙ ikomplu jistudjaw bejn l-età ta’ 18 u 24 sena. Dan kien ikkonfermat fi studju tal-Kummissjoni Ewropea ppubblikat f’Novembru tassena li g˙addiet. Il-Gvern preΩenti qed ja˙dem biex din is-sitwazzjoni tinbidel, u fil-fatt dan kien rikonoxxut mill-istess studju li semma kif fl-2014 il-Gvern Ωied l-investiment fl-edukazzjoni bi 8.3%, u li n-nefqa fuq l-edukazzjoni kienet og˙la mill-medja Ewropea. Wie˙ed jittama li dan linvestiment i˙alli l-frott, biex Malta til˙aq il-mira Ewropea ta’ 10% biss li jitilqu mill-iskola kmieni. B˙alissa, b’madwar 20% tal-istudenti Maltin li jo˙or©u kmieni mis-sistema edukattiva, g˙adna kemxejn ’il bog˙od minn din il-mira ambizzjuΩa. L-edukazzjoni u x-xog˙ol iridu jimxu id f’id IΩda l-edukazzjoni u t-ta˙ri©

m’humiex biss importanti biex inkunu l˙aqna mira Ewropea. Dawn huma importanti fuq kollox biex inkunu nistg˙u nimlew il-postijiet tax-xog˙ol li qed jin˙olqu, u li ˙afna minnhom jirrikjedu ˙iliet speçifiçi. F’Malta g˙andna ˙afna Ωg˙aΩag˙ li qeg˙din jippruvaw jid˙lu kmieni wisq fiddinja tax-xog˙ol, u˙ud minnhom fl-età bikrija ta’ 16il sena. G˙alkemm xog˙ol part-time jew apprentistat huma esperjenzi utli li g˙andhom ji©u inkora©©uti, mill-banda lo˙ra din l-età hija wisq Ω g ˙ i r a b i e x iΩ - Ω g ˙ a Ω a g ˙ tag˙na jabbandunaw g˙alkollox l-istudji tag˙hom. F’dan l-istadju l-ma©©oranza jkunu g˙adhom ma kisbux ledukazzjoni jew it-ta˙ri© neçessarju g˙all-karriera li jridu jaqbdu. G˙alkemm in-numru ta’ Ωg˙aΩag˙ li jitilqu kmieni mill-iskola naqas matul issnin, xorta g˙ad baqg˙alna ˙afna x’naqdfu. Mhux qed inla˙˙qu maddomanda g˙ar-riΩors uman Fl-a˙˙ar mill-a˙˙ar dan kollu qed jirrifletti fir-riΩorsi umani tag˙na. Id-domanda g˙arriΩors uman, speçjalment f’çertu setturi u ˙iliet, hija ikbar minn dik li a˙na lMaltin b˙alissa nistg˙u nissupplixxu. Il-privat qed jinvesti u jespandi, iΩda meta ji©i biex ida˙˙al ˙addiema ©odda, mhuwiex qed isib biΩΩejjed. Jiddispjaçini nara Ωg˙aΩag˙ mitlufa, li jo˙or©u fid-dinja tax-xog˙ol ming˙ajr ma jkollhom idea ta’ xi jridu jag˙mlu, jew tal-˙iliet li se jkollhom bΩonn biex jid˙lu fil-linja taxxog˙ol li tog˙©obhom. G˙alhekk hemm bΩonn li l©enituri mhux biss i˙e©©u lil uliedhom ikomplu bl-istudju jew it-ta˙ri©, iΩda jkunu huma wkoll ta’ eΩempju g˙al uliedhom billi jibqg˙u jit˙arr©u f’xog˙olhom. Hekk, kbar u Ωg˙ar, ikunu jistg˙u jisfruttaw sal-massimu l-opportunitajiet tajba ta’ xog˙ol li qed jin˙olqu f’pajjiΩna.

eDitorJal kÓ

27|09|2015 13

kullhadd.com

www.kullhadd.com inDiriZZ Postali Ìurnalisti reklami imPaÌnar u Disinn

Çentru Nazzjonali Laburista, Triq Mile End, il-Óamrun, ÓMR 1717 Ritianne Agius ritianne@kullhadd.com, Liam Gauci liam@kullhadd.com, u Glen Falzon glen@kullhadd.com 2090 1410/13 Alan Saliba sales@kullhadd.com 2090 1520 Leanne Grech editorial@kullhadd.com 2090 1411

eDitorJal

it-tricycle ta’ simon

Illum nifhmu g˙aliex ma jistax jikkonvinçi. Ma jikkonvonçix mhux g˙ax mhux kredibbli biss. Ma jikkonvinçix mhux g˙ax ˙lief jeqred ma jafx biss jew g˙ax irid ipin©i kollox ikrah, anke fejn hemm is-sabi˙. Ma jikkonvinçix mhux g˙ax dejjem jaqta’ qalb innies biss. Ma jikkonvonçix g˙ax g˙andu mit-tfal. G˙adu infantili politikament. Na˙seb min qieg˙ed jaqra dan l-editorjal jaf g˙al min qeg˙din ng˙idu: g˙al Simon Busuttil, ilKap tal-OppoΩizzjoni. Kellu mitt okkaΩjoni biex juri l-maturità politika tieg˙u u tilef kull wa˙da li g˙addiet minn quddiemu. Kull meta kellu okkaΩjoni biex jibg˙at messa©© ta’ g˙aqda u tama, flok ˙atafha rmieha. Wa˙da minn dawn l-okkaΩjonijiet kienet fil-21 ta’ Settembru li g˙adda, f’Jum l-Indipendenza. Kul˙add kien qieg˙ed jistenna d-diskors kbir tieg˙u f’dak li kien reklamat b˙ala mass meeting, li spiçça li ma kien xejn ˙ief ©gajta nies mi©bura f’kuritur pubbliku. Kul˙add ˙aseb li ser jag˙mel diskors li ma jifridx f’jum li suppost jirrappreΩenta lg˙aqda nazzjonali. Minflok g˙amel diskors mill-aktar parti©©jan u diviΩiv. Id-diskors tas-soltu ta’ ‘aqlg˙alhom u bellg˙alhom’. L-aktar jum li suppost huwa l-aktar g˙aΩiΩ g˙allPartit Nazzjonalista ttrasformah f’ring ta’ ‘shadow boxing’ politiku. G˙adu tifel politikament g˙ax lanqas jag˙raf meta l-okkaΩjoni tesi©i li g˙al darba ner˙u l-politika parti©©jana fil-©enb. Dan jikkuntrasta ˙afna mal-mod kif il-Partit Laburista jiççelebra dawn id-dati nazzjonali. F’dawn lokkaΩjonijiet il-Partit Laburista qatt ma ddejjaq jirrikonoxxi anke

l-kontribut li taw il-mexxejja Nazzjonalisti. Tant huwa minnu dan li, li ma kinitx g˙all-mewt ta’ omm Michelle Muscat, li minn hawn nag˙tuha l-kondoljanzi, kien ippjanat li l-uffiçjali g˙olja flimkien mal-g˙aqdiet u sezzjonijiet tal-Partit Laburista jqieg˙du bukketti tal-fjuri fuq loqbra ta’ Dom Mintoff u George

Borg Olivier b’turija ta’ rispett u gratitudni. Fil-˙in li l-Gvern kien qieg˙ed ifakkar b’mod dinjituΩ lIndipendenza fil-Barrakka ta’ Fuq, kif dejjem g˙amel, il-Kap tal-OppoΩizzjoni kien qieg˙ed jobΩoq is-soltu akkuΩi parti©©jani kontra l-Gvern u l-Partit Laburista. Fl-istess ©img˙a l-Kap talOppoΩizzjoni qalilna li huwa l-

wiçç ©did tal-Partit Nazzjonalista. Jidher li Simon Busuttil g˙andu definizzjoni stramba u wisg˙a ˙afna ta’ xi tfisser il-kelma ‘©did’. Jekk qieg˙ed ja˙seb li, kemm dawk li jkunu madwaru, g˙alissa jinçesawh, u kif ukoll dawk li mhumiex, insew kemm-il darba ©ie politikament riçiklat, sejjer Ωball. Kien hu li fta˙ar li fassal Ωew© manifesti elettorali li servew ta’ lixka politika. Kien hu l-kandidat stilla fl-elezzjonijiet tal-Parlament Ewropew tal-2009. Kien hu ddelgat speçjali ta’ Lawrence Gonzi u kien hu l-viçi kap meta l-Partit Nazzjonalista g˙amel lakbar telfa elettorali fl-istorja tieg˙u. Wara dan kollu jrida ta’ ©did. Mela jekk huwa ©did, innanna g˙adha xebba! Jissorprendina mhux b’dak li jg˙id biss, iΩda li ja˙seb li kul˙add qieg˙ed jemmen dak li qed jg˙id. IΩda nikkunslaw, g˙ax, skont Piaget, psikolo©ista tat-tfal, it-tfal i˙obbu jg˙ixu filfantasija. Ìaladarba qed insemmu l-fantasija, ma nistg˙ux ma nag˙lqux bl-a˙˙ar gimmick tal-Kap talOppoΩizzjoni. Fil-car free day iddeçieda li jmur g˙ax-xog˙ol bir-rota. Minflok ˙are© b’karrozza wa˙da…˙are© bi tnejn! Dik li kellu ti©ri warajh u o˙ra li kellu quddiemu. It-tnejn, m’g˙andniex xi ng˙idu, biex ji©bdulu l-filmati. Biex Ωgur kul˙add jarah, kellu wkoll kamera fuq rasu u o˙ra fuq l-isteering. Ma stajniex ma niftakrux f’Mr Gadget g˙ax ixxena kienet komika. Anke fil-gimmicks, la hu naturali u lanqas ©enwin. Óalli nag˙mlulu su©©eriment: id-darba li jmiss fil- car free day, biex jidher aktar naturali u ©enwin, jo˙rog bi tricycle . Tixraqlu ta’ tifel li hu.

14 27|09|2015

kullhadd.com

kÓ IttrI

mArSAxLOkk BLA IrrIDu nIBÛgÓu DIxxIpLInA gÓAL-LIngwA mALtIjA Sur Editur,

Ritratt: Daniel Zerafa, Kunsillier, Marsaxlokk Sur Editur, Il-Kunsill Lokali ta’ Marsaxlokk, li minnu jien nifforma parti, ilu Ωmien ja˙dem u jirsisti biex isebba˙ u jorganizza lil dan ir-ra˙al pittoresk, wisq imfittex mit-turisti mad-dinja kollha u wisq aktar millMaltin u l-G˙awdxin. IΩda, sfortunatament, koperazzjoni mill-forzi tal-ordni m’a˙niex insibu, tant li qed ni©u mg˙ajra mir-residenti li m’a˙na nag˙mlu xejn biex tinΩamm l-ordni f’dan ir-ra˙al. Donnu jidher li Malta kollha tiftakar fih, iΩda minsi mill-awtoritajiet kollha mill-kbir saΩ-Ωg˙ir. L-aktar li ninsabu minsijin u abbandunati huwa mill-pulizija. Jiddispjaçini ng˙id li kemm ilu fil-Gvern il-partit tag˙na, il-pulizija aktar abbandunawna, tant li l-G˙assa rari tkun miftu˙a, ˙lief xi kultant filg˙axija matul il-©img˙a, meta lanqas ikun hawn nies. Però, donnu qed isir bi skop li l-G˙assa ma tinfeta˙x u ma jkunx hawn pulizija kull nhar ta’ Ìimg˙a filg˙axija, x˙in Ωew© coaches kbar bitturisti jieqfu proprju quddiem l-G˙assa fejn hemm tabelli li juru li ma jistg˙ux jieqfu coaches, u jibqg˙u hemm g˙al sig˙at s˙a˙. Il-Kunsill kien g˙adda bye-law biex jipprevieni milli tal-˙wienet jo˙or©u barra skips g˙all-iskart tag˙hom u j˙alluhom fit-triq. Tlabna l-g˙ajnuna tal-pulizija kemm-il darba, però biex xi darba jsir xi ˙a©a jrid bilfors ji©i l-ispettur g˙ax, meta ji©i xi pulizjott, sempliçiment jg˙addi minn mag˙hom u ma jag˙ti kas ta’ xejn. L-istess ˙a©a g˙all-kampijiet fuq il-bajja. G˙al dawn g˙addiet bye-law ukoll, fuq il-parir tal-pulizija. Billejl ©ieli ti©i xi karozza tal-pulizija, tmur fuq il-bajja li tkun mimlija kampijiet, fejn kul˙add jarmi l-iskart tieg˙u fil-ba˙ar, u l-pulizija ma jag˙mlu xejn, donnhom ma jafux bil-bye-law. Darba ©ie l-ispettur fuq insistenza tal-Kunsill, keççewhom darba, u l-g˙ada, g˙ax ma mar ˙add, re©a’ mtela bil-kampijiet. Però, is-sabi˙a hi li, inti u nieΩel lejn Marsaxlokk, hemm binja antika mag˙rufa b˙ala Sans Soucis li qed taqa’ l-a˙˙ar. Hemm biçça çint minnha li qed jistenna li jaqa’ g˙al ©ot-triq minn ˙in g˙all-ie˙or. F’April irrappurtajna lis-supretendent tal-pulizija; ©ew po©©ew erba’ barrikati u ma ©ara xejn aktar, ˙lief li anke naqset barrikkata milli kienu tpo©©ew. Ma nistax nifhem g˙aliex din in-nuqqas ta’ kooperazzjoni malKunsill tag˙na li b˙ala fatt qed i˙abbat wiççu ma’ ˙afna problemi ©©enerati minn ekonomiji differenti f’lokal wie˙ed. Ming˙ajr l-assistenza tal-forza tal-ordni a˙na ma nistg˙ux inΩommu l-ordni.

Nhar il-Óadd 6 ta’ Settembru, b˙alma nag˙mel kull nhar ta’ Óadd, nixtri l-gazzetti KullÓadd u It-Torça. F’pa©na 7 tal-gazzetta KullÓadd , ilPresident ta’ Malta g˙amlet appell imqanqal, bit-titolu ta’ hawn fuq, lill-poplu Malti sabiex il-patrimonju Malti nΩidu mieg˙u ˙alli n˙alluh a˙jar g˙al ta’ warajna. Lironija tispikka meta f’wa˙da mill-gazzetti ng˙ata ktieb bi 68 pa©na bit-titolu Nearly zero-energy buildings plan for Malta . Dan il-ktieb ©ie ppubblikat bl-approvazzjoni tal-Ministeru tat-Trasport u lInfrastruttura kollu bl-IngliΩ u lanqas kelma wa˙da bilMalti. Dan il-ktieb, fl-opinjoni

tieg˙i, jiddistingwi r- road map bir-regolamenti imposti fuq il-Gvern u l-poplu Malti. Nistaqsu a˙na l-Maltin: mela l-Unjoni Ewropea timponi fuq il-pajjiΩi membri tag˙ha kull pubblikazzjoni tar-regolamenti ma˙ru©a minnha li jridu jkunu bilfors ippubblikati bil-lingwa IngliΩa ? B˙ala çittadin Malti u g˙andi çittadinanza Ewropea, min ˙a d-deçiΩjoni li jippubblika dan il-ktieb bl-IngliΩ u mhux bilMalti, sejjer ibellag˙hieli li, kieku da n il-ktieb riedet tiççirkulah Franza liç-çittadini FrançiΩi, kienet tippubblikah bl-IngliΩ u mhux bil-FrançiΩ. Tg˙id inkun ilqatt il-musmar fuq rasu jekk nasal g˙allkonkluΩjoni illi g˙a ndna kapijiet governattivi kif ukoll ta’ entitajiet tal-Gvern illi lan-

qas huma kapaçi jiktbu bilMalti? B’dan l-atte©©jament, kemm mill-ministeri kif ukoll mill-kapijiet governattivi, fejn tid˙ol il-lingwa, il-barranin li jg˙ixu f’pajjiΩna qeg˙din ji©u trattati b˙ala çittadini talewwel klassi u l-poplu Malti tat-tieni klassi. Nag˙mel appell lillPresident tag˙na l-Maltin biex tuΩa l-poter li g˙andha kollu u titlob lill-membri parlamentari, li huma l-og˙la istituzzjoni, sabiex jg˙addu li©i li kull korrispondenza, kotba, irçevuti eçç. li jing˙ataw lill-poplu Malti g˙andhom ikunu miktubin bil-lingwa Maltija l-ewwel u mbag˙ad bl-IngliΩ.

˙add fil-kabinett tieg˙u ma kien fiha xejn ˙aΩin g˙ax huma qeg˙din fil-Gvern. Gvern ta’ safar u festini minn fuq dahar il-Maltin. Gvern li bena sptar iΩda ma kien jimpurtah xejn f’li qed isir ©ewwa, imma l-aqwa li kienu jg˙idulu state of the art! Din hi l-bidla li Malta g˙andna bΩonn? Simon Busuttil irid l-istess ˙a©a sse˙˙ biex ikollna bidla. Na˙seb li l-uniku xaqq ta’ dawl li g˙andhom il-˙addiema u l-pensjonanti huwa l-Partit Laburista. Partit Laburista filGvern ta˙t it-tmexxija tal-Prim Ministru Joseph Muscat kien strumentali biex ise˙˙u diversi pro©etti filwaqt li nNazzjonalisti kien jorqdu fuqhom. Min kien il-Gvern li ©ab diversi mediçini lejn Malta biex in-nies jinqdew mill-

koxxa? Min ˙aseb f’dipartiment tal-onkolo©ija ˙dejn lIsptar Mater Dei stess? Kif tista’ ssir bidla g˙all-a˙jar aktar minn hekk? Min ser jivvota g˙all-partit li kul˙add jaf il-passat tieg˙u? Lil min tafu tistaqsix g˙alih! G˙ax imorru jçapçpulu? Çapçpu tant lil Hitler, Mussolini u Stalin. G˙alkemm f’ebda ˙in mhu ser in˙allat lil Simon Busuttil ma’ dawn it-tlieta fl-atti li wettqu, in-nies li semg˙uhom ukoll kienu jkunu impressjonati bi kliemhom. L-Onor. Simon Busuttil ma jridx jammetti li l-partit tieg˙u spiçça dakinhar li Joseph Muscat sar Prim Ministru u saret il-vera bidla li Malta kellha bΩonn.

FRANCIS PARIS, ÓAÛ-ÛABBAR

IL-BIDLA

STEVEN GRECH, VIÇI SINDKU

mIStOQSIjA LIL tAS-SAnItÀ

Sur Editur,

Sur Editur, Jista’ jinbieg˙ la˙am ippakkjat ming˙ajr ebda informazzjoni fuqu? La tkun taf minn fejn ©ie; la tkun taf id-data meta ©ie ppakkjat jew id-data ta’ skandenza; la taf kemm jiΩen; la tkun taf jekk hux prodott lokali jew le; la taf il-prezz u ˙afna affarijiet o˙ra li l-konsumatur g˙andu jkun jaf. Fir-ritratt qed nuri saqajn tal-fenek ippakkjati ming˙ajr ebda informazzjoni. Dan il-prodott xtrajtu ming˙and bejjieg˙ tal-la˙am. Jekk jog˙©bok nixtieq risposta. KONSUMATUR, ÓAL TARXIEN

Fl-20 ta’ Settembru, lejlet lIndipendenza, l-Onor. Simon Busuttil qal dan il-kliem waqt li kien qed jindirizza lin-nies tieg˙u fil-Belt kapitali: “Jien u l-partit tieg˙i rridu n©ibu lbidla li dan il-pajjiΩ g˙andu bΩonn.” Fi ftit kliem irid ire©©a’ l-arlo©© lura g˙al kif kien jimxi mal-poplu Malti lgvern ta’ qabel. Gvern ta’ taxxi; gvern li bl-le˙en assertiv jaqbel li l-kontijiet tad-dawl u l-ilma jog˙lew; gvern li jwieg˙ed bosta pro©etti u ma jsir xejn; gvern li ta˙tu kollox mog˙la nfern u gvern li j©ib it-turisti f’Malta fejn flixkun luminata jaqsmuh bejn tnejn, jekk mhux bejn tlieta. Gvern li kien jag˙laq g˙ajnejh g˙allkorruzzjoni li tg˙addi minn quddiemu g˙ax la jsir min xi

VALERIE BORG, IL-BELT VALLETTA

16 27|09|2015

kullhadd.com

kÓ ta’ barra

l-iskandlu tal-vw: x’Ìara?

GLEN FALZON glen@kullhadd.com A˙bar xejn komuni din il-©img˙a ˙asdet lil numru kbir ta’ persuni fosthom dilettanti tal-karozzi u ambjentalisti hekk kif id-ditta ÌermaniΩa famuΩa tal-karozzi Volkswagen sabet ru˙ha fi skandlu li jinvolvi l-emissjonijiet talmudelli tag˙ha hekk kif din ilkumpanija jidher li ma mxietx malprassi u r-regoli ambjentali mistennija minnha. Dan ir-rappurta©© se j˙ares aktar millqrib lejn l-iskandlu, x’se jkun ifisser g˙all-kumpanija nnifisha, g˙all-gvernijiet ta’ madwar id-dinja kif ukoll g˙allpersuni li l-karozza tag˙hom hija ta’ din l-istess g˙amla. Kif inqabdet il-Volkswagen? Jidher li din il-kumpanija nqabdet tqarraq fit-testijiet Amerikani tat-tni©©is talarja. Dan hekk kif il-Volkswagen installat software kkumplikat mag˙ruf b˙ala defeat devices fl- electronic control module tal-magni diΩil li n˙ar©u bejn l2008 u l-2015. Dan is- software kellu l-kapaçità li jag˙raf meta t-testijiet tal-emissjonijiet kienu g˙addejja bbaΩat fuq ilpoΩizzjoni tal- isteering wheel , ilveloçità tal-vettura, id-durazzjoni taloperat tal-magna u l-pressjoni barometrika. Ìaladarba dan is-software qabad dawn l- inputs , qaleb fuq test mode meta r-roti ta’ quddiem kienu fuq dinamometru. Dan ippermetta li l-kontrolli tal-emissjonijiet ja˙dmu full-tilt waqt l-ittestjar uffiçjali iΩda fil-proçess kien irrilaxxat 10 sa 40 darba l-ammont legali fit-triq. L-allegazzjonijiet kienu mag˙mula mill-A©enzija Amerikana g˙allProtezzjoni tal-Ambjent (EPA) nhar it18 ta’ Settembru li g˙adda u dan wara li riçerkaturi indipendenti qajmu diversi mistoqsijiet dwar il-livelli tal-emissjonijiet li mbag˙ad waslu biex l-a©enziji tal-

Gvern Amerikan jinvesitgaw aktar filfond it-tali allegazzjonijiet. Hekk kif irregolaturi talbu spjegazzjoni, l-EPA sostniet li l-grupp Volkswagen “ammetta” li l-karozzi tieg˙u kienu jinkludu dan l-apparat illegali. X’kienet ir-reazzjoni Volkswagen?

tal-

L-og˙la eΩekuttivi ta’ dan il-grupp, riçentament tkellmu pubblikament fuq dan kollu, bil-Kap EΩekuttiv Ewlieni Martin Winterkorn isostni li jinsab verament iddispjaçut g˙al dan kollu u talli xellef bil-kbir il-fiduçja tal-pubbliku u wieg˙ed li l-VW se tag˙mel dak kollu li hemm bΩonn biex tikkopera mar-regolaturi. Apparti minn hekk, il-VW talbet ukoll g˙al investigazzjoni esterna u issa qed ta˙dem fuq investigazzjoni o˙ra interna. Waqt it-tnedija ta’ din il-©img˙a fi Brooklyn, il-Kap EΩekuttiv Ewlieni talVW fl-Amerika ta’ Fuq, Michael Horn, g˙adda kummenti aktar ˙orox fuq ilVW hekk kif dan sostna li din ilkumpanija kienet diΩonesta u li l-VW g˙amlet sagrile©©. Madankollu, skont stqarrija li ˙ar©et nhar il-21 ta’ Settembru li g˙adda, xorta wa˙da ppuntat lejn id-defeat devies b˙ala l“irregolaritajiet” tas-software. Kif se t˙allas g˙al dan il-VW? Skont kumment li tat l-EPA l-©img˙a lo˙ra, din id-ditta tal-karozzi tista’ te˙el sa massimu ta’ $37,500 g˙al kull vettura. B’madwar 482,000 tal-vetturi diΩil inbieg˙u fl-Amerika mill-2008 lil hawn, dan jista’ jfissier multa sa massimu ta’ $18-il biljun. Apparti minn hekk, rapporti o˙rajn qed isostnu d-Dipartiment Amerikan tal-Ìustizzja nieda investigazzjoni o˙ra dwar jekk din il-kumpanija g˙amlet dan li g˙amlet g˙al tal-apposta. S’issa, l-EPA g˙adha ma ©eg˙litx lill-VW biex tippubblika kollox iΩda wie˙ed jistenna li tag˙mel dan illum qabel g˙ada.

X’se ji©ri mill-vetturi ’l barra millAmerika? Dan l-iskandlu mhuwiex preΩenti biss fl-Amerika iΩda huwa wkoll mifrux madwar id-dinja hekk il-VW innifisha qed tikkalkula li dan l-iskandlu qed jolqot madwar 11-il miljun vettura madwar id-dinja kollha u li g˙alhekk ifisser li dawn il-miljuni ta’ vetturi g˙andhom dan il-famuΩ defeat device software. Qed ikun irrappurtat li l-awtoritajiet Ewropej qed jippjanaw biex issir laqg˙a tar-rappreΩentanti nazzjonali biex jiddiskutu dan il-kaΩ, g˙alkemm lItalja kif ukoll l-IΩvizzera huma ftit minn dawk il-pajjiΩi li niedew l-investigazzjonijiet separati tag˙hom. IlÌermanja, il-pajjiΩ minn fejn ori©ina lgrupp tal-VW, ukoll qed jippjana li jimplimenta ittestjar addizzjonali fil-vetturi. Min-na˙a tag˙ha, il-Korea t’Isfel se tkun qed tag˙mel ukoll l-investigazzjoni tag˙ha u talbet biex irrappreΩentanti tal-VW jiddiskuti dan ittali skandlu. Dan ifisser it-tmiem tal-VW kif nafuha? Skont l-a©enziji internazzjonali tal-klassifikazzjoni tal-kreditu b˙alma hi Fitch qalet li l-VW g˙andha tkun tista’ tassorbi l-penali potenzjali mill-investigazzjonijiet Amerikani u qalet ukoll li mhuwiex probabbli li din il-kumpanija te˙el il-massimu tal-multa ta’ $18-il biljun. Fitch Ωiedet tg˙id li l-istruttura finanzjarja ta’ dan il-grupp hija tajba ˙afna u “robusta” hekk kif ti©©enera ˙afna free cash flow tant li din qed tbassar li tista’ tla˙˙aq sa €3.5 biljun g˙al din is-sena biss. Madankollu, skont stqarrija o˙ra li n˙ar©et nhar it-Tlieta li g˙adda, il-VW ikkwotat is-somma ta’ €6.5 biljun li tista’ tintuΩa biex tkopri l-ispiΩa tasservizz u “sforzi o˙rajn” li bihom qed jimmiraw li jer©g˙u jiksbu l-fiduçja talpoplu, iΩda dan l-ammont jista’ jinbidel

hekk kif b˙alissa l-investigazzjonijiet g˙adhom g˙addejjin u g˙alhekk ilqlig˙ tal-kumpanija jrid ji©i a©©ustat skont l-eΩitu ta’ dawn l-investigazzjonijiet. Xorta wa˙da, numru ta’ analisti jidhru li mhumiex inkwetanti daqskemm wie˙ed jistenna b’din is-sitwazzjoni, u banek b˙al, pereΩempju, il-UBS sostna li huma jinsabu poΩittivi fl-ishma talVW minkejja li qed juru telf qawwi. JirriΩenja Martin Winterkorn Intant, qalb dawn l-investigazzjonijiet u minkejja l-kummenti li di©à kien g˙adda, il-Kap EΩekuttiv Ewlieni talVW Martin Winterkorn, tefa’ r-riΩenja tieg˙u proprju nhar l-Erbg˙a li g˙adda. Huwa sostna li jinsab ixxukkjat blavvenimenti riçenti u li l-kumpanija g˙andha bΩonn bidu frisk. Winterkorn Ωied jg˙id li huwa ma kienx jaf dwar dawn l-irregolaritajiet iΩda permezz ta’ din ir-riΩenja qed ja©ixxi fl-interess tattali kumpanija. “Fid-dawl ta’ dan kollu, il-proçess ta’ kjarifikazzjoni u trasparenza g˙andu jkompli. Dan hu l-uniku mod ta’ kif il-VW tista’ ter©a’ tirba˙ lura l-fiduçja,” sostna Winterkorn. L-istqarrija Ωiedet tg˙id li dawk il-persuni kollha li kienu parti mill-iskandlu li qed jag˙mel ˙afna ˙sara lill-VW se jkunu su©©etti g˙all-konsegwenzi kollha. Kien hemm spekulazzjonijiet filgazzetti ÌermaniΩi li Matthias Mueller jista’ jkun il-Kap EΩekuttiv Ewlieni l©did u, fil-fatt, din l-a˙bar kienet proprju kkonfermata nhar il-Ìimg˙a li g˙adda. Mueller kien il-Kap tal-Porsche li tag˙mel parti mill-grupp tal-kumpaniji tal-VW u issa ©ie appuntat il-Kap EΩekuttiv Ewlieni l-©did. Huwa possibbli li l-VW ter©a’ ti©i kif xi darba kienet? X’se tkun ir-reazzjoni tan-nies wara dan kollu? Minkejja lpreviΩjonijiet poΩittivi tal-banek u la©enziji internazzjonali tal-kreditu, filverità, il-VW tista’ ter©a’ ssir kredibbli? Risposti li Ω-Ωmien biss jista’ jag˙tihomlna.

TA’ bARRA KÓ

27|09|2015 17

kullhadd.com

MINN MADWAR ID-DINJA LAQGÓA KRUÇJALI

LEAVE.EU

Il-President Amerikan Barack Obama u l-President Russu Vladimir Putin mistennijin jiltaqg˙u fi New York fil-jiem li ©ejjin biex jippruvaw isibu poΩizzjonijiet komuni rigward numru ta’ kwistjonijiet internazzjonali. Ewlieni fost dawn huwa l-futur tas-Sirja, hekk kif il-politika taΩ-Ωew© mexxejja kienet differenti ferm fis-snin li g˙addew. L-Istati Uniti esprimiet ix-xewqa li l-Ukrajna tkun ukoll fuq l-a©enda tad-djalogu bejn iΩ-Ωew© presidenti. Madankollu, Putin jidher li mhux interessat li jiddiskuti dan is-su©©ett hekk kif jixtieq li ma jkunx hemm aktar interferenza millIstati Uniti fl-Ukrajna.

Fir-Renju Unit kien iffurmat grupp ©did bl-isem ‘Leave.EU’ illi se jkun qieg˙ed jikkampanja favur il-˙ru© tal-pajjiΩ mill-Unjoni Ewropea (UE). Dan qieg˙ed isir bi preparazzjoni g˙ar-referendum imsejja˙ mill-Gvern dwar din il-kwistjoni. Il-mo˙˙ wara din il-kampanja huwa l-UK Independence Party, illi ilu jissielet kontra s-s˙ubija tar-Renju Unit mal-UE g˙al diversi snin. Madankollu, permezz ta’ dan il-grupp il-©did, il-UKIP se jippruvaw jattiraw g˙aqdiet u individwi li normalment ma j˙obbux jassoçjaw ru˙hom ma’ dan il-partit, imma li g˙andhom opinjoni simili dwar din il-kwistjoni.

WRITING’S ON THE WALL

REFERENDUM MHUX UFFIÇJALI

Lejn l-a˙˙ar ta’ din il-©img˙a ©iet imxandra g˙all-ewwel darba d-diska Writing’s On the Wall, id-diska prinçipali tal-film Spectre, avventura ©dida tala©ent sigriet James Bond. Id-debutt ta’ din id-diska, illi hija kantata minn Sam Smith, wasslet g˙al reazzjonijiet varjati ˙afna fejn kien hemm min qal li hija eççellenti, filwaqt li o˙rajn sostnew li kienu ddiΩappuntati ˙afna biha. Fi Spectre Bond se jkun qieg˙ed i˙abbatha ma’ grupp kriminali internazzjonali illi jkun qieg˙ed ja˙dem minn wara l-kwinti biex ikisser is-servizzi sigrieti tar-Renju Unit.

Illum se ssir l-elezzjoni fil-Katalonja biex jintg˙aΩel il-gvern li se jmexxi dan irre©jun matul is-snin li ©ejjin. L-importanza ta’ din l-elezzjoni hija ferm aktar minn tas-soltu hekk kif Artur Mas, il-kap tal-akbar partit Katalan, sostna li se jikseb l-indipendenza tar-re©jun minn ma’ Spanja jekk huwa jkun ikkonfermat b˙ala l-president tal-Katalonja. Il-Gvern Spanjol di©à g˙amilha çara li mossa simili tmur kontra l-li©i; poΩizzjoni li kienet ikkonfermata mill-qorti kostituzzjonali s-sena l-o˙ra meta Mas ipprova jsejja˙ referendum dwar l-indipendenza.

TENSJONIJIET DIPLOMATIÇI

AKTAR MINN 1,500 VITTMA

Il-jiem li g˙addew kienu kkaratterizzati minn tensjonijiet diplomatiçi bejn isSerbja u l-Kroazja. Dawn il-problemi se˙˙ew b’riΩultat tal-kriΩi tal-immigrazzjoni li wasslet g˙al skambju ta’ akkuΩi u embargi ekonomiçi illi ©abu lura memorji tal-gwerra tal-Jugoslavja. Il-Kroazja esprimiet ir-rabja tag˙ha g˙all-fatt li s-Serbja qieg˙da t˙alli ammont kbir ta’ immigranti – madwar 50,000 f’temp ta’ ftit ijiem – jaslu sal-fruntiera Kroata. Madankollu, id-deçiΩjoni tal-Kroazja li traΩΩan l-influss ta’ immigranti lejn it-territorju tag˙ha wasslet lill-Gvern Serb biex jibda jimblokka l-importazzjoni ta’ diversi prodotti Kroati.

Mill-inqas 717 persuna tilfu ˙ajjithom meta tg˙aff©u fir-rassa kbira li se˙˙et qrib il-belt ta’ Mekka fejn madwar Ωew© miljun Musulman in©abru g˙all-pellegrina©© annwali tal-Hajj. Fl-istess inçident indarbu wkoll 863 persuna o˙ra. Dan kien l-ag˙ar inçident f’Mekka fl-a˙˙ar 25 sena, illi ng˙aqad ma’ dak ta’ ©imag˙tejn ilu meta kollass ta’ krejn ˙alla 109 persuna mejta. B’konsegwenza ta’ dawn l-avvenimenti, ir-Re Salman ordna li tinfeta˙ inkjesta li permezz tag˙ha se jkunu identifikati miΩuri ©odda ta’ sigurtà li jkollhom l-g˙an li jipprevienu inçidenti ta’ din ix-xorta.

18 27|09|2015

kullhadd.com

KÓ KalejdosKopju

KALEJDOSKOPJU: FATTI MIÌBURA MINN CHARLES B. SPITERI “Hemm tliet ˙wejje© li ma jistg˙ux jibqg˙u mo˙bija fit-tul: ix-xemx, il-qamar u l-verità.” – Buddha

sejba ta’ MuMMja ta’ prinÇipessa russa

Ìraw bÓal-luM 1908: L-ewwel karozza tal-Mudell Ford T titlaq mill-impjant Piquett f’Detroit. 1910: L-ewwel titjira bi prova ta’ ajruplan b’Ωew© magni, minn Franza. 1936: It-truppi ta’ Franco jirb˙u Toledo. 1938: Avukati Lhud ma jit˙allewx ja˙dmu l-linja tag˙hom fil-Ìermanja. 1940: 55 ajruplan ÌermaniΩ jitwaqqg˙u fuq l-Ingilterra wara li nfeta˙ in-nar fuqhom. 1943: Tibda f’Napli l-oppoΩizzjoni kontra l-faxxiΩmu. 1946: Ir-Re Ìor© II tal-Greçja jirritorna mill-eΩilju. 1953: Tifun jeqred terz ta’ Nagoya fil-Ìappun. 1960: L-ewwel ‘bankina li timxi’ (travelator) fl-Ewropa, inawgurata fl-istazzjon Bank, fil-London Underground. 1962: Titwaqqaf ir-Repubblika G˙arbija tal-Jemen. 1964: Ir-rapport ta’ 888 pa©na tal-Kummissjoni Warren fuq il-qtil talPresident John F. Kennedy jo˙ro© g˙ad-dieher wara g˙axar xhur ta’ investigazzjonijiet. Fih intqal çar u tond li ma kien hemm ebda konfoffa fil-qtil, la mill-pajjiΩ u lanqas internazzjonalment, u li l-qattiel, Lee Harvey Oswald, wettqu wa˙du u g˙ax ried.

Prinçipessa b’tattwa©©i li kienet ilha ppreservata g˙al 2,500 sena fis-sil©, se ter©a’ tindifen fl-istess post wara biΩa’ li l-qlug˙ tag˙ha wassal g˙al serje ta’ diΩastri naturali. Il-fdalijiet mummifikati ta’ din ix-xbejba Russa nstabu 21 sena ilu ta˙t art f’post fil-g˙oli, fis-Siberja. IΩda l-qlug˙ tag˙ha minn postha nissel t˙assib

mix-xju˙ tal-pajjiΩ, li qed jis˙qu li ter©a’ tindifen fejn kienet biex twaqqaf l-g˙adab u r-rabja tag˙ha li kkawΩaw g˙arg˙ar u terremoti. It-twemmin tax-xju˙ hu unanimu: li hi trid tibqa’ fejn tinsab g˙ax ma tridx tid˙ol fissaltna tal-mejtin. Issa kien rappurtat li saru pjani biex il-fdalijiet tag˙ha

jindifnu ta˙t l-art fil-Muntanji Altai, fir-Russja, u jonorawha b’musulew speçjali ad unur tag˙ha. Il-mummja bit-tattwa©i kienet skavata fl-1993 minn Natalia Polosmak, xjenzjata minn Novosibirsk, u ntqal li kienet l-aktar sejba arkeolo©ika sinifikanti tasseklu g˙oxrin.

Misjuba partijiet tal-eqdeM Koran fid-dinja

1968: Franza tiç˙ad id-d˙ul tal-Gran Brittanja fis-suq komuni. 1975: L-a˙˙ar darba li tintuΩa l-piena kapitali fi Spanja. Jinqatlu ˙ames membri ta’ organizzazzjonijiet militanti, li jqanqlu protesti dinjin kontra l-Gvern Spanjol u s-sej˙a lura ta’ bosta ambaxxaturi lejn pajjiΩhom. 1979: Elton John, milqut mill-influwenza, i˙ossu ˙aΩin filHollywood Universal Amphitheatre. 1981: L-Iran jiddefendi l-port assedjat ta’ Abadan, u j©ieg˙el lill-forzi Iraqini jirtiraw. 1996: It-tanker Julie N. jibqa’ die˙el fil-Million Dollar Bridge f’Portland, u minnu jo˙or©u eluf ta’ glalen ta’ Ωejt. 1996: Fl-Afganistan, it-Talibani ja˙tfu l-belt kapitali Kabur wara li ©ieg˙lu lill-President Burhanuddin Rabbani ja˙rab u joqtlu lillmexxej Mohammad Najibullah. 1998: Inawgurat is-servizz ta’ Google. 2001: Friedrich Leibacher, armat b’arma tan-nar, jibda jispara f’bini governattiv fl-IΩvizzera çentrali, joqtol mill-inqas 18-il persuna, imbag˙ad jispara g˙alih innifsu u jmut. 2001: F’laqg˙at ta’ jumejn fi Vjenna, l-OPEC tiddeçiedi li ma tibdilx il-kwoti tal-produzzjoni taΩ-Ωejt, li b˙alissa huma ta’ 23.2 miljun barmil kuljum, minkejja li Ω-Ωejt mhux ma˙dum jinsab fl-iktar prezzijiet baxxi sa mill-1999. 2013: 60 persuna jmutu wara li f’Mumbai, l-Indja, ji©©arraf bini. 2013: Il-Kunsill tas-Sigurtà tan-Nazzjonijiet Uniti adotta riΩoluzzjoni li titlob lis-Sirja teqred l-armi kimiçi kollha li g˙andha, iΩda ma jheddidx b’azzjonijiet punittivi kontra l-Gvern tal-President Sirjan Basahr al-Assad jekk ma jimxix mar-riΩoluzzjoni. 2013: Il-forzi tas-sigurtà Russi joqtlu ˙ames militanti suspettati filKawkasu ta’ Fuq, provinçja tad-Dagestan, fosthom wie˙ed li kien mexxej ribell IΩlamiku. 2014: Ûbroff fuq il-Muntanja Ontake fil-Ìappun i˙alli 57 persuna mejta.

Dan l-a˙˙ar f’Birmingham kien rappurtat li nsabu partijiet milleqdem Koran fid-dinja, li skont l-iskulari, mhux biss imur g˙al qabel il-Profeta Muhammed iΩda jista’ jkun ta’ siwi biex tinkiteb l-istorja tal-IΩlam mill-©did. Il-pa©ni misjuba, ma˙suba li g˙andhom bejn l-1,371 u l1,448 sena, instabu fi ktieb ie˙or tal-Koran li jmur lura g˙as-seklu sebg˙a, u li kien miΩmum fl-Università ta’ Birmingham. Miktub bil-linka fuq parçmina mag˙mula mill-©ilda tal-annimal, bi skritt G˙arbi qadim ferm, il-pa©ni fihom partijiet mis-Suras, jew kapitli 18 sa 20, li aktarx inkitbu minn xi ˙add li kien jaf lill-Profeta Muhammed – fundatur tar-reli©jon IΩlamika. Il-pa©ni kienu carbon-dated minn esperti fl-Università ta’ Oxford, proçess li wera li lmanuskritt IΩlamiku sagru jaf

ikun l-eqdem Koran fid-dinja. Jing˙ad li s-sejba fiha sinifikat partikulari peress li fl-ewwel snin tal-IΩlam kien ma˙sub li lKoran kien mg˙allem billi jkun memorizzat u mg˙oddi minn ©enerazzjoni g˙all-o˙ra b’mod orali u mhux bil-kitba. U issa, bosta storiçi huma tal-fehma li dawn il-pa©ni nkitbu ferm qabel ma twieled l-istess Muhammed. Minn dak li rriΩulta, dawn ilpa©ni tal-Koran saru bejn issena 568 u s-sena 645 Wara Kristu, waqt li ©eneralment iddati mog˙tija g˙al Muhammed huma dawk ta’ bejn il-570 u s632 Wara Kristu. Il-pa©ni qodma ferm li nstabu ˙dejn kopja çkejkna o˙ra talKoran (peress li l-kitba hi simili ˙afna ta’ dik Hijazi) tqieg˙du flimkien fis-snin g˙oxrin minn patri Alphonse Mingana li ©abar flimkien kollezzjoni kbira ta’ dokumenti mil-Lvant Nofsani. L-

ispedizzjonijiet tieg˙u lejn ilLvant Nofsani kien jag˙mel tajjeb g˙alihom Edward Cadbury, mid-dinastija taç-çikkulata. Kien fis-snin disg˙in, meta dawn il-pa©ni ntbag˙tu g˙allcarbon dating fl-Università ta’ Oxford, li nstab il-qedem veru tag˙hom. Madankollu, l-iskulari Musulmani qed jargumentaw kontra. Mustafa Shah, millIskola tal-Istudji Afrikani u Orjentali f’Londra sostna li lProfeta Muhammed aktarx waqqaf l-IΩlam f’xi Ωmien wara s-sena 610 Wara Kristu u li lewwel komunità Musulmana twaqqfet f’Medina fis-sena 622 Wara Kristu. U, skont it-tag˙lim Musulman, il-Profeta Muhammed irçieva r-rivelazzjonijiet li jiffurmaw il-Koran bejn is-snin 610 u 632 Wara Kristu, b’din tal-a˙˙ar tkun issena li miet fiha.

KUN Af KÓ

27|09|2015 19

kullhadd.com

KITBA TA’ SAVIOUR MAMO

KURÛITAJIET MINN HAWN U MINN HEMM

IL-ÌIRJA GÓALL-ARMI NUKLEARI Tismag˙ha biss ukoll titwerwer. Din tfisser pass ie˙or lejn it-tmiem tad-dinja. Dawk kollha li huma mid˙la talkelma ‘nukleari’ jafu bilperikli u l-effetti devastanti li jo˙olqu l-armi nukleari meta pparagunati mal-armi konvenzjonali. L-effett ta’ attakk jdum ikarkar g˙exieren ta’ snin wara. Dan jeffettwa kull ˙lejqa fid-dinja, kif ukoll i˙arbat l-ista©uni min˙abba il-kontaminazzjoni enormi li ssir fl-arja. L-esperti f’dan ilqasam jg˙idu li, jekk issir gwerra nukleari, il-wiçç taddinja maΩ-Ωmien isir deΩert u, ftit ftit, il-bniedem imut bil-©u˙. Fl-istorja tal-gwerer darbtejn biss intuΩaw bombi nukleari u d-darbtejn mill-Istati Uniti lejn l-a˙˙ar tat-Tieni Gwerra Dinjija fuq il-Ìappun. Fis-6 ta’ Awwissu 1945 kienet splodiet wa˙da, imlaqqma ‘Little boy’, fuq Hiroshima u li kellha qawwa ta’ 15,000 tunnellata ta’ TNT; u l-o˙ra, imlaqqma ‘Fat

man’, li kellha qawwa ta’ 21, 000 ta’ TNT, u g˙axar darbiet aktar effiçjenti minn ‘Little boy’ kienet splodiet fuq Nagasaki tlett ijiem wara. Dawn iΩ-Ωew© bombi qatlu mal-200,000 ru˙ minbarra g˙exieren ta’ eluf o˙ra li baqg˙u mmarkati ka©un tar radjazzjoni. Minn dak i ΩΩmien sal-lum saru iktar min 2,000 spluΩjonijiet nukleari Ωg˙ar bi prova u esperimenti, minn pajjiΩi li huma interessanti li jibnu bombi nukleari. Il-Federazzjoni Amerikana tax-Xjenza tg˙id li mifruxa mad-dinja hawn madwar 17,000 arma nukleari, li 4,300 minnhom huma lesti li jintuΩaw immedjetament f’kaΩ ta’ gwerra. Progress bla sens Hemm min jg˙id li, kieku lAmerikani ma splodewx dawk iΩ-Ωew© bombi, kieku l-gwerra ma kinitx tispiçça. Min-na˙a l-o˙ra nfeta˙ il-

bieb g˙al pajjiΩi b’sa˙˙ithom biex jibdew jibnu armi o˙ra b˙al dawn. Illum nistg˙u ng˙idu li disa’ pajjiΩi kbar g˙andhom minn dawn l-armi qerrieda. L-Istati Uniti u rRussja g˙andhom mal-1,800 missila nukleari bejniethom lesti g˙al li jista’ jinqala’ ( high alert status ), ji©ifieri jistg˙u ji©u sparati f’˙in ta’ ftit minuti. U˙ud minn dawn il-missili g˙andhom sa˙˙a iktar mill-bomba atomika li kienet twaddbet fuq il-Ìappun. Illum, l-Istati Uniti, l-ewwel pajjiΩ li Ωviluppa l-bomba nukleari, g˙andha ˙aΩna ta’ 7,200 missila nukleari. IrRussja hija l-iktar pajjiΩ fiddinja li g˙andha armi nukleari. Fil-fatt, tg˙id li g˙andha madwar 7,500 missila. Ir-Renju Unit g˙andu flotta ta’ erba’ sottomarini stazzjonati fl-Iskozja u li ja˙dmu bl-ener©ija nukeari. Kull wie˙ed minn dawn i©orr 16-il missila Trident. B’kollox, il-Forza Ingli Ωa

g˙andha 215 arma nukleari. Franza tibbaΩa l-forza tag˙ha bis-sottomarini li huma armati b’missili M45 u M 51. Minbarra dawn, Franza g˙andha frejgati tal-gwerra u ajruplani mg˙ammra b’missili ta’ din ix-xorta dejjem g˙allest. Skont l-istatistika, Franza g˙andha mat-300 arma nukleari. Paragun malkobor tal-pajjiΩ, iç-Çina g˙andha ftit minn dawn larmi. G˙andha biss 250 missila mqassmin fuq l-art, ba˙ar u ajru. Ftit ftit l-Indja wkoll da˙let fil-kredu. G˙ad g˙andha madwar 90 u 110 arma nukleari u bi˙sieba ΩΩid l-ammont iktar ’il quddiem. F’dawn l-a˙˙ar snin, min˙abba it-tenzjoni li teΩisti bejn l-Indja u l-Pakistan, ilPakistan kompla Ωied l-armi nukleari minn 100 g˙al 120 missila. Diffiçili tg˙id kemm l-IΩreal g˙andu minn dawn larmi. Imma, skont informazzjoni sigrieta, dan il-pajjiΩ g˙andu ma˙Ωun mat-80 arma ta’ din ix-xorta.

DiΩarm Fl-1963 kien sar trattat ta’ diΩarm biex dawn l-armi ji©u meqruda jew titnaqqas il-produzzjoni. Dan g˙ax indunaw li din it-ti©rija se twassal g˙allqirda totali tad-dinja. Fl-1980, lAfrika t’Isfel kienet l-unika pajjiΩ li ddeçieda li jbaxxi rasu u jobdi dan it-trattat. Il-Belarus, il-KaΩakistan u l-Ukrajna kienu rritornaw l-armi nukleari lura lejn ir-Russja wara l-waqg˙a tal-USSR. Dan l-a˙˙ar re©g˙et issemmiet il-Korea ta’ Fuq. Ftit jiem ilu t˙abbar li dan il-pajjiΩ qed jer©a’ j˙addem ir-reattur nukleari wara waqfa ta’ tmien snin bl-iskop li jibda ja˙dem armi nukleari. Jista’ jkun li dan ilpajjiz di©à g˙andu ghaxar missili nukleari. L-armi nukleari jressqu lumanità g˙al suwiçidju kollettiv. Hemm bΩonn li dawn larmi jieqfu g˙ax se jkunu ta’ ˙sara kbira g˙al uliedna u g˙all-©enerazzjoni futura. Isba˙ mill-paçi m’hawnx.

20 27|09|2015

kullhadd.com

kÓ MILL-ISTORJA

MAGNA CARTA KITBA TA’ MARY CHETCUTI

Tmien mitt sena ilu, fl-g˙elieqi ta’ Runneymede biswit ixxmara Thames f’Surrey, madwar g˙oxrin mil bog˙od miççentru ta’ Londra, ©ie ffirmat u ssi©©ilat trattat ta’ paçi bejn ilbarunijiet (sidien fewdali) u rRe Giovanni tal-Ingilterra. Dan il-jum storiku kien id-19 ta’ Ìunju 1215 u l-patt iffirmat minn kul˙add preΩenti kien ilMagna Carta jew it-Trattat ilKbir tal-Libertà. G˙alkemm fil-passat kienu saru trattati b’titli kbar bejn sidien u rejiet; trattati li spiççaw dejjem miksura u mhux onorati mir-renjanti nfushom, il-Magna Carta kien se jkun speçjali u uniku (g˙all-inqas hekk ˙asbu l-barunijiet) g˙all-fatt li r-Re Giovanni ta l-garanzija personali tieg˙u g˙all-˙arsien tat-63 klawsola li jirrigwardaw il-li©i, il-libertà tal-bniedem u l-Knisja. Fil-fatt, ir-Re Giovanni, renjant xejn ma˙bub u tirann, kellu a©enda mo˙bija meta resaq g˙al dan il-ftehim. Kellhom jg˙addu ˙afna snin u miet Giovanni innifsu biex ibnu, irRe Enriku III, re©a’ tefa’ ˙arstu fuq dan it-trattat u emendah biex maΩ-Ωmien kompla jinbidel sakemm sar is-sies fundamentali tal-kostituzzjoni Brittanika tal-biera˙ u llum. Linfluwenza globali li ˙alla limperu Brittaniku g˙enet biex ©ie inkluΩ f’kostituzzjonijiet demokratiçi ta’ ˙afna pajjiΩi o˙rajn, fosthom Malta. Ftehim Ωbilançjat Fost il-klawsoli ori©inali li g˙adhom effettivi sal-lum insibu li l-Knisja g˙andha tkun

˙ielsa mill-ind˙il ta’ min imexxi (g˙alkemm ori©inarjament it-trattat kien qed jirreferi g˙all-Knisja Kattolika flIngilterra); li tradizzjonijiet u libertajiet li jgawdi kull belt, ra˙al jew re©jun g˙andhom ikunu rispettati; u l-iktar importanti li kull bniedem ˙ieles ma jistax jintefa’ l-˙abs ming˙ajr ma’ jinstab ˙ati b’©uri. Il-kumplament tat-trattat kien jikkonçerna drittijiet u tradizzjonijiet fewdali u applikazzjoni tal-©ustizzja biex tillimita l-awtorità abbuΩiva tarRe Giovanni, g˙all-fatt li g˙allewwel darba fl-istorja il-barunijiet talbu u ng˙ataw jedd legali li jqumu kontra renjant li ma jkunx qed imexxi sew. X’wassal lir-Re Giovanni jintrabat bi ftehim Ωbilançat kontrih? L-inkwiet kien ilu ©ej; is-sidien fewdali IngliΩi kienu ilhom g˙exieren ta’ snin jing˙asru bit-taxxi. Meta Re Rikardu, imlaqqam Qalb ta’ Ljun, mexxa t-Tielet Kruçjata lejn l-Art Imqaddsa, is-sidien ©ew ordnati jo˙or©u ammonti kbar ta’ flus g˙ar-Re. Tliet snin wara, fi triqtu lura, ir-Re Rikardu n˙ataf u nΩamm pri©unier tar-Re ÌermaniΩ Enriku VI, Imperatur talEwropa Kattolika, sakemm t˙allas rahan li kien jaqbeΩ b’darbtejn il-prodott domestiku gross IngliΩ ta’ dak iΩ-Ωmien. Fl-1199, Giovanni ©ie inkurunat re wara l-mewt ta’ ˙uh Rikardu u s-sitwazzjoni ekonomika u politika flIngilterra kompliet sejra g˙allag˙ar. Immedjatament, Giovanni mexxa r-Raba’ Kruçjata bi spejjeΩ kbar u mar-

ritorn tieg˙u tti˙dulu l-artijiet tar-renju IngliΩ fi Franza. Ftit wara, kien involut fil-qtil ta’ neputih, Arthur, li kien ©ie innominat suççessur g˙at-tron minn Rikardu. Giovanni kien jimmanipula lill-barunijiet tieg˙u billi jda˙˙alhom fi djun enormi u fl-istess ˙in ikompli je˙libhom minn flushom u jo˙dilhom il˙addiema fewdali tag˙hom ˙alli jinga©©hom suldati tieg˙u. B˙allikieku dan ma kienx biΩΩejjed, minflok ma nga©©a lilhom ukoll b˙ala kaptani tieg˙u, hu kien jippreferi j˙allas g˙as-servizz ta’ merçenarji bil-konsegwenza li lbarunijiet kienu qed jit˙allew barra mill-g˙oti ta’ titli u privile©©i o˙rajn li normalment jing˙ataw minn kull renjant wara reb˙ tal-battalji. Aktar taxxi Ir-Re Giovanni mexxa battalja wara l-o˙ra biex jirba˙ lura lartijiet tan-Normandija fi Franza. Ìarrab telfa wara lo˙ra u l-artijiet baqa’ ma ˙adhomx. Biex jikkumpensa g˙al dan it-telf impona iktar taxxi fuq il-barunijiet, fuq ilkomunità Lhudija fl-Ingilterra u sa˙ansitra feta˙ investigazzjonijiet fuq g˙otjiet preçedenti ta’ artijiet u foresti sabiex ja˙tafhom lura. Da˙al f’argument ja˙raq mal-Papa Innoçenzju III meta oppona bis-s˙i˙ l-g˙aΩla tal-Vatikan g˙al Arçisqof ta’ Canterbury ©did. Il-Papa skomunika lirRe u Giovanni, min-na˙a tieg˙u, talab taxxi kbar ming˙and il-Knisja. Fl-1212,

ir-Re Giovanni u l-Papa re©g˙u g˙amlu paçi meta waslu fi qbil li l-Vatikan ine˙˙i l-iskomunika jekk ir-Re jçedi r-renju tieg˙u lill-Papa. Hekk sar u Papa Innoçenzju III re©a’ g˙adda lura r-renju f’idejn ir-Re b˙ala fewdu biex b’hekk jaqa’ wkoll l-interdett li kien po©©a fuq lIngilterra. Minn dakinhar ir-Re kellu j˙allas lill-Vatikan somma flus konsiderevoli fi ˙las fewdali; madankollu, b’din ilmanuvra Giovanni kien qed jikseb poteri fewdali assoluti fuq il-barunijiet kollha. Il-barunijiet jirribellaw Dan il-livell ©did ta’ tirannija urta bil-kbir lill-barunijiet, bdew iqumu ribelljonijiet kontra r-Re u l-Ingilterra da˙let fi gwerra çivili. Meta, fost battalji kbar, armata tar-ribelli ˙atfet Londra f’idejha, ir-Re Giovanni ©ie dahru mal-˙ajt u kellu joqg˙od g˙al negozjati ta’ paçi bejnu u bejn il-barunijiet biex jieqaf il-©lied. Aççetta l-kundizzjonijiet imniΩΩlin f’dokument li g˙all- bidu beda jissejja˙ l-Artikli tal-Barunijiet, u wara aktar emendi t-trattat ©ie ffirmat. Imma tirann jibqa’ tirann dejjem; ir-Re Giovanni appella b’ur©enza kontra dan it-trattat quddiem l-alleat tieg˙u l-Papa. Innoçenzju III, kien pront u ddikkjara l-Magna Carta b˙ala “nulla u tibqa’ ming˙ajr validità g˙al dejjem”. Konsegwenza ta’ dan it-tradiment ir-ribelli ma çedewx Londra, anzi talbu lg˙ajnuna tal-Prinçep Luwi©i ta’ Franza li bag˙tilhom armata biex issa˙˙a˙ id-difiΩa tar-

ribelli f’Londra. Meta ra li ma setax jie˙u lura Londra – il-fortizza prinçipali tieg˙u, ir-Re Giovanni wettaq attakki mdemmija fuq l-artijiet talbarunijiet tul ir-renju kollu. L-armata tal-barunijiet ribelli kompliet tikber u tissa˙˙a˙ blalleanza ta’ aktar barunijiet li s’issa kienu ppreferew joqog˙du siekta. Re Giovanni, kompla jitqabad mas-sudditi tieg˙u sakemm in˙akem minn attakk ta’ disenterija u miet fit18 ta’ Ottubru 1216. Immedjatament wara mewtu twaqqaf kunsill immexxi minn çertu William Marshal li ddikjara lill-iben minuri ta’ Giovanni b˙ala r-Re Enriku III. G˙aldaqsant, il-©lied dar u sar l-a˙˙ar sforz mill-barunijiet u larmati tag˙hom biex ikeççu ’l barra t-truppi tal-Prinçep Luwi©i, qabel dan tal-a˙˙ar jipprova ja˙taf it-tron hu. Ilqieg˙a kkalmat u l-©lied waqaf; il-barunijiet telqu xxabla minn idhom u r˙ewla lura biex ikomplu jamministraw il-fewdi rispettivi tag˙hom. Il-Magna Carta f’Malta Tmien mitt sena wara dan iddokument storiku se ji©i jΩurna b˙ala parti minn esibizzjoni globali. Il-Magna Carta tar-Re Giovanni se jkun g˙all-wiri filBibljoteka Nazzjonali ta’ Malta fit-28 u 29 ta’ Novembru 2015. Jekk ma til˙aqx iΩΩuru hawnekk, tista’ tmur tag˙tih titwila fil-post ta’ esibizzjoni permanenti tieg˙u: il-Kastell ta’ Lincoln, f’Lincolnshire, lIngilterra.

PersonalItÀ kÓ

27|09|2015 21

kullhadd.com

tÓeÌÌeÌ aktar tfal BIeX jutIlIzzaw ÓInhom aÓjar ramona PortellI

Website: www.ramonaportelli.com Email: ramonaportelli@hotmail.com

tintervista lil RIONA DEGIORGIO Ftit ilu ©ejt avviçinata sabiex nintervista tifla çkejkna dwar is-suççess li kisbet riçentament fil-kant, mhux biss hawn Malta, iΩda anke barra minn xtutna. Minkejja l-età tenera tag˙ha u f’inqas minn sentejn b˙ala solista, digà reb˙et diversi festivals lokali kif ukoll o˙rajn barranin. Qed nirreferi g˙al Riona Degiorgio.

Riona g˙ad g˙andha biss disa’ snin, toqg˙od il-Fgura u t˙obb tqatta’ l-˙in liberu tag˙ha tisma’ l-muΩika, iddoqq il-pjanu, tpin©i, tiddisinja l-˙wejje© talpupi u t˙ithom hi stess ukoll. Riona hija tifla li tipprova li jkollha kollox eΩatt f’kull ˙a©a li tag˙mel u t˙obb ukoll ˙afna l-annimali kollha. Bdejt nitkellem mag˙ha dwar il-bidu tal-avventura tag˙ha fil-kant. Minn dejjem kienet t˙obb tkanta u ilha xi ftit aktar minn tliet snin tie˙u l-lezzjonijiet tal-kant. “Ommi tg˙idli li meta kelli xi tliet snin kont di©à nkanta waqt li nkun qed nilg˙ab jew waqt li nin˙asel fil-kamra tal-banju. Na˙seb li l-kant twieled mieg˙i g˙ax ˙add ma ˙ajjarni biex nibda nkanta,” bdiet tg˙idli Riona. Riona hija mezzo-soprano; fi kliem ie˙or meta tkanta tkun dik il-vuçi femminili li nisimg˙u waqt xi opra klassika, u l-vuçi tkun tvarja minn dawk innoti baxxi sa noti g˙oljin, u kultant g˙oljin ˙afna. Fil-fatt, kienet lg˙alliema tag˙ha Gillian Attard li skopriet dan it-talent li g˙andha fiha. Kif qaltli hi stess g˙ad fadlilha ˙afna x’titg˙allem, imma dejjem kien façli li tkanta u jkollha tag˙mel çertu sagrifiççji biex tie˙u ˙sieb le˙inha. “Lewwel darba li kantajt quddiem udjenza kien fil-festi tal-Milied 2012. Kont ilni xi erba’ xhur nitg˙allem inkanta, u niftakar kelli d-diska When Christmas

Comes To Town, kompliet tg˙idli. Ridt inkun naf kif kienet ˙assitha lewwel darba li kellha tkanta quddiem ˙afna nies. “Kont mist˙ija ˙afna u sakemm tlajt fuq il-palk kont qed nibΩa’ ftit ukoll,” sostniet bl-akbar sinçerità Riona. Suççessi lokali u anke barra minn xtutna Kif g˙edt fil-bidu, minkejja li Riona g˙adha çkejkna, di©à kisbet xi suççessi hawn Malta u anke reb˙et Ωewg festivals li saru barra minn xtutna. Óallejt f’idejha sabiex telabora aktar dwar dawn is-suççessi li kisbet. “Iva, f’Awwissu 2014 kelli l-ewwel esperjenza fil-festival Oltre Oceano f’Palermo. Konna 14-il kantant/a u jien kont liΩg˙ar wa˙da ta’ 8 snin, u meta smajt ir-riΩultat kont ser intir bil-fer˙. Din issena Erseb Productions Malta g˙aΩluni biex immur Lake Pearls Festival filMaçedonja f’Awwissu li g˙adda, u rnexxieli nikklassifika fl-ewwel post fil-kategorija tieg˙i u t-tieni minn fost il-kategoriji kollha. Kien hemm 42 kantant/a minn 11-il pajjiΩ differenti, u ©urija esperta f’kull qasam tal-muΩika fosthom xi professuri tal-muΩika wkoll. Sodisfatta ˙afna peress li jkolli nag˙mel ˙afna sagrifiççji g˙ax il-kant nie˙du bis-serjetà u meta nara dawn ir-riΩultati ninsa kull sagrifiççju li nkun

g˙amilt. Nie˙u gost ukoll nara lillmamà u l-papà sodisfatti g˙ax huma jonfqu ˙afna flus biex jien inkun nista’ nipparteçipa f’dawn il-festivals,” sostniet Riona. Fuq dak li di©à esperjenzat hawn Malta u barra minn xtutna, staqsejtha jekk, minn dak li tosserva, hemmx xi differenzi minn meta tkanta Malta g˙al meta tkanta barra minn Malta. Hija kkonfermatli li ma ta˙sibx li hemm xi differenza kbira. “Hawn Malta hawn ˙afna talent ukoll, li jkun hemm differenti huma s- sound u l-palk li jkunu tajbin ˙afna. Li ninnota huwa li s’issa, sew f’Palermo kif ukoll fil-Maçedonja, mill-pubbliku li kantajt quddiemu kelli çapçip kbir,” wegbitni sodisfatta Riona. Dwar preparamenti li tkun te˙tie© u spejjeΩ u arran©amenti meta tkun imsej˙a biex tkanta barra minn Malta, Riona Ωvelat li min-na˙a tag˙ha, b˙ala kant u g˙aΩla tad-diski, dejjem toqg˙od fuq il-pariri ta’ Gillian Attard, l-g˙alliema tag˙ha. “B˙ala spejjeΩ u arran©amenti biex insiefru barra minn Malta jie˙du ˙sieb kollox il-mamà u lpapà; huma l-isponsors tieg˙i,” tbissmet tg˙idli. Kuljum titt˙arre© fit-teknika talvuçi Ta’ min jg˙id li Riona, minbarra li taf tkanta, taf ukoll iddoqq il-pjanu.

B’hekk staqsejtha liema minnhom tippreferi l-aktar u g˙aliex. “It-tnejn li huma n˙obbhom ˙afna, imma nag˙mel aktar ˙in inkanta. L-istil ta’ kant tieg˙i jkolli bΩonn li kuljum nag˙mel ammont ta’ ˙in nit˙arre© f’dik li hija teknika tal-vuçi.” Tkellimt mag˙ha dwar il-futur tag˙ha g˙al meta tikber ftit ie˙or u hux bi ˙siebha tkompli tiffoka fuq il-kant. Filfatt, stqarret mieg˙i li tixtieq tkompli tkanta la tikber, u tixtieq li jkollha lopportunità li tistudja sew il-vuçi. “Lewwel xewqa tieg˙i hija li nie˙u sehem fil-Junior Eurovision u warajh il-Eurovision Song Contest, la nikber iΩjed. Nixtieq ukoll li xi darba nkanta live mat-tenur Malti Joseph Calleja,” Ωvelat mieg˙i Riona. Fl-a˙˙ar nett tlabtha tg˙addi parir lil tfal o˙ra b˙alha, speçjalment lil dawk li forsi g˙andhom tendenza ja˙lu l-˙in tag˙hom, jew li ma j˙obbux jimlew il˙in tag˙hom b’xi ˙aga ta’ valur. “Limportanti li fil-˙ajja qatt m’g˙andek taqta’ qalbek jekk tixtieq li tag˙mel xi ˙a©a u g˙andek tibqa’ tipprova sakemm jirnexxilek. Dawk it-tfal li forsi m’g˙andhomx xi ˙a©a interessanti x’jag˙mlu fil-˙in liberu tag˙hom, nissu©©erilhom biex jinteressaw ftit ru˙hom fil-muΩika jew fil-kant, jew isibu xi passatemp li jie˙du gost bih,” temmet tg˙idli Riona b’tant determinazzjoni minkejja l-età tenera tag˙ha.

22 27|09|2015

kullhadd.com

kÓ min iÓaddem

kif taÓsibha l-assoÇjazzjoni ta’ min iÓaddem?

l-sme week 2015 Anton Vella SMEs Helpdesk Executive Malta Employers’ Association

Qeg˙din fix-xahar ta’ Settembru, xahar li fih b˙ala MEA – SME Helpdesk , qed inkun impenjat mhux ˙aΩin sabiex nippreparaw sew g˙all-attivitajiet li ser norganizzaw b˙ala parti mill-SME Week 2015. B˙as-snin l-img˙oddija, lMEA qieg˙da tipparteçipa filprogramm ikkordinat misSegretarjat fi ˙dan il-Ministeru tal-Ekonomija, Investiment u Ñegozji Ûg˙ar. B˙ala SME Helpdesk tal-Assoçjazzjoni ta’ min I˙addem u bil-koperazzjoni tal-istess Segretarjat ser norganizzaw Ωew© attivitajiet importanti. L-importanza tad-di©itazzjoni Din is-sena s-su©©ett mag˙Ωul g˙all-attivitajiet kollha li ser ji©u organizzati f’Malta huwa ‘Digitising the economy’. Su©©ett li huwa interessanti u kurrenti. Aspett li qed jiΩviluppa b’mod mg˙a©©el ˙afna u li qed ibiddel il-mod ta’ kif in-negozji f’pajjiΩna joperaw. l-MEA, li llum t˙addan ’il fuq minn 600 membru kollha employers ta’ intrapriΩi stabbiliti f’pajjiΩna, ˙asset il-˙tie©a li tipparteçipa f’dan il-programm ta’ attivitajiet, g˙ax temmen fl-importanza kbira tad-di©itazzjoni, u g˙alhekk lesta li tkun minn ta’ quddiem nett biex toffri l-g˙ajnuna u lgwida lil imprendituri li g˙andhom ir-rieda li jaççellaw f’dan il-qasam. G˙al dan il g˙an, f’temp ta’ ©img˙a qed

torganizzaw Ωew© attivitajiet, b’xejn, g˙al kull min irid iΩomm ru˙u a©©ornat u infurmat bl-a˙˙ar Ωviluppi. Nhar it-Tlieta 29 ta’ Settembru 2015, fil-Hotel Le Meridien San Ìiljan ser norganizzaw business breakfast bittitolu ‘How the digital economy is changing the role of the employers’. Attività li g˙aliha qed nistiednu lis-sidien ta’ negozji Ωg˙ar, speçjalment lil dawk li jixtiequ jakkwistaw aktar g˙arfien dwar lekonomija di©itali, u kif iddi©itazzjoni qed taffettwa loperat tan-negozji Maltin. Id-di©itazzjoni u n-negozji – tinstema fraΩi kkumplikata, iΩda din ma tfisser xejn g˙ajr referenza g˙all-uΩu tal-kompjuter, l-internet u l-IT, u kif dan qed jaffettwa l-qasam tannegozju. Id-di©itazzjoni, li llum ˙add ma jista’ ma jag˙tix kasa, hija su©©ett li llum jolqot lil kul˙add. Aspett li qed jiΩviluppa kontinwament u li, taf kemm taf, qatt ma taf biΩΩejjed fuqu. Attività li g˙aliha ser ikunu mistiedna ’l fuq minn ˙dax- il kelliem, bi tlieta minnhom ikunu tliet imprendituri li filpreΩentazzjonijiet tag˙hom ser jispjegawlna kif id-di©itazzjoni qed taffettwa l-operat tal- employers minn diversi aspetti differenti, u x’nistg˙u nag˙mlu biex inΩommu l-pass mal-progress li qed isir f’dan il-qasam. Barra s-Segretarju Parlamentari Hosè Herrera, li ser ikun qed jifta˙ dan il-business breakfast, fost il-mistied-

na l-o˙ra fuq il- panel ta’ esperti ser ikollna lid-Direttur Ìenerali tal-PPCD, lid-Direttur Ìenerali tad-Dipartiment talKuntratti, lill-Head Incentives Administration tal-Malta Enterprise, il-Manager Business and Innovation Development tal-MCA, kif ukoll il-Viçi President ta’ Digital Malta, li barra li ser ikunu hemm biex iwie©bu g˙all-mistoqsijiet, ser jispjegawlna kif dawn l-istess entitajiet qed joffru l-g˙ajnuniet tag˙hom lis-settur tannegozju, u kif huma qed jg˙addu informazzjoni utli permezz tad-dinja di©itattiva. Attività li r-re©istrazzjoni g˙aliha ser tkun bla ˙las, u nappella minn issa biex kull min hu interessat ma j˙allix g˙all-a˙˙ar biex jinfurmana li jixtieq li jattendi. Il-pass di©itali

mal-progress

L-attività l-o˙ra hija ppjanata li issir nhar it-Tlieta 6 ta’ Ottubru 2015, fil-bini tal-MEA, 35/1, Triq Nofsinhar, il-Belt Valletta, bejn is-2.00pm u l4.30pm. Din ser tkun sessjoni ta’ informazzjoni bit-titolu ‘Family busineses in Malta: are they all pro-digital?’ Kif tistg˙u tindunaw mit-titolu, din l-attività hi indirizzata g˙al dawk is-sidien ta’ negozji talfamilja li jixtiequ jisimg˙u kif u jekk is-settur hux qed iΩomm il-pass mal-progress di©itali, u kif id-di©itazzjoni qed tolqot mill-viçin linnegozji tal-familja.

Il-li©i tan-negozji Issa li g˙addej il-proçess sabiex tid˙ol fis-se˙˙ il-li©i tan-negozji tal-familja, ser inkunu qed nid˙lu wkoll, ftit aktar fid-dettall ta’ kif din l-istess li©i ser tkun qed taffettwa, tiggwida u tg˙in diversi negozji tal-familja. G˙al din l-attività, minbarra li l-Ministru Chris Cardona ser jindirizza lil dawk kollha preΩenti, u ma˙sub li jkun hemm ukoll Ωew© preΩentazzjonijiet. Wa˙da minn dawn ser ikun qed jag˙milha Mario Duca, iç-Chairman tal-Malta Associatioon of Family Enterprise (jew a˙jar kif jafha kull˙add, il-MAFE). Mario ser jid˙ol fid-dettall dwar fiex jikkonsisti l-abbozz ta’ li©i, u kif dan ser jg˙in lis-settur tannegozji tal-familja. Imbag˙ad isegwu rappreΩentanti millMCA li jispjegaw u jinfurmaw lil min jattendi g˙al din issessjoni ta’ informazzjoni dwar x’qed tag˙mel l-Awtorità sabiex twieΩen u tg˙in lil dan is-settur biex is-sidien tannegozji jsibuha aktar façli li jikkonformaw lilhom infushom u jΩommu l-pass mal-progress di©itali. Attività li taf tiΩvol©i f’wa˙da interessanti u mhux ta’ min li jitlifha. Ûew© attivitajiet li nistennew li jkollna attendenza tajba g˙alihom, g˙ax il-preparamenti g˙alihom minna˙a tag˙na qed isiru b’mod professjonali u l-materjal li ser ikun mg˙oddi lil min jattendi huwa utli u ta’ interess. Nispera li narawkom hemm.

Facebook : www.facebook.com/MaltaEmployersAssociation Jekk tixtieq tag˙mel kuntatt mag˙na (b˙ala Assoçjazzjoni ta’ Min I˙addem) tista’ tag˙mel dan billi ççempel 2122 2992 jew 2123 7585. Tista’ wkoll tibg˙at email lil anton.vella@maltaemployers.com, jew tuΩa t-24/7 helpline 2122 2006 billi ççempel u t˙allilna ismek sabiex fl-iqsar Ωmien possibbli nkunu nistg˙u nirritornaw it-telefonata tieg˙ek. Grazzi talli tajtni l-opportunità li nitkellem mieg˙ek. Nibqg˙u niltaqg˙u b’artikli o˙ra simili fil-©img˙at li ©ejjin. Jekk tixtieq tg˙addili xi su©©erimenti u proposti g˙al dan l-artiklu nitolbok biex tikkomunika mieg˙i jew mal-istaff editorjali ta’ din il-gazzetta u jien inwieg˙dek li nag˙mel ˙ilti sabiex ma niddiΩappuntakx.

madwarna kÓ

27|09|2015 23

kullhadd.com

VersIlÓoss jIppreÛentaw

Il-Gabuba

Pawlu hu l-qaddej tal-Baruni Ciantar li g˙andu l-fewdu ta’ Xebb ir-Ras. Kellu jie˙u ˙sieb li ˙add ma jid˙ollu fl-oqsma tieg˙u ˙lief dawk li kellhom xi raba’ mwilli hemm. Hu bena daqsxejn ta’ gabuba f’nofs din l-g˙olja. Il-Baruni kien ˙allielu xi ˙abel art madwar din il-gabuba g˙ax hekk jew b’hekk kien jemmen li dik l-art ma tiswa xejn, imma Pawlu kien jemmen l-g˙ajdut li kellu jasal Ωmien li fuq Xebb ir-Ras “kull xiber jiswa’ mija”. Fis-17 ta’ Mejju 1565, g˙arustu Perpetwa tinfurmah li kienet semg˙et lill-Balliju tal-Ordni li ta˙dem g˙andu jg˙id li lOttomani kienu qed iba˙˙ru lejn Malta biex jattakkaw lill-gΩejjer tag˙na. Fil-fatt, it-Torok ©ew, ikkampjawlu hemm u ˙arbtulu lg˙aΩiΩa gabuba tieg˙u. Wara t-telfa tal-Ottomani, Pawlu jipprova jer©a’ jibni l-gabuba mill-©did, imma jsir jaf li l-Kavallieri ˙adu dik l-art biex jibnu belt u li riedu jibnu l-Palazz tal-Gran Mastru fl-istess post fen hu kellu l-gabuba g˙aΩiΩa tieg˙u. Pawlu jipprotesta u biex iΩommuh kwiet, il-Balliju u n-Nutar joffrulu proposta li ma setax jirrifjuta… Bl-g˙an li jikkommemora l-450 sena mill-anniversarju talAssedju l-Kbir, il-grupp VersilÓoss jippreΩenta Il-Gabuba, reçta qasira kwaΩi serja, kwazi satira, mill-pinna ta’ Ìor© Peresso li se te˙odna lura fiΩ-Ωmien waqt li t˙allina bi tbissima fuq xufftejna.

skutella dIVertentI GÓas-sena skolastIka l-ÌdIda

Hekk kif it-tfal qed jippreparaw ru˙hom biex jer©g˙u jmorru lura l-iskola, il-©enituri qed ikunu m˙e©©a biex jintroduçu g˙aΩliet ta’ kolazzjon li huma tajbin g˙as-sa˙˙a. Kellogg’s, l-aqwa produttur taç-çereali fid-dinja, qed jg˙in lill-©enituri permezz ta’ g˙aΩla ta’ skutelli tal-kolazzjon ikkuluriti u divertenti mal-pakketti taç-çereali biex b’hekk it-tfal ikunu jistg˙u jibdew il-©ranet tal-iskola tag˙hom bl-a˙jar mod possibbli. Din l-iskutella ta’ Kellogg’s tista’ tinkiseb billi wie˙ed sempliçiment ji©bor tliet kodiçi uniçi stampati fuq ©ewwa tal-pakketti promozzjonali ta’ Kellogg’s (kull pakkett g˙andu kodiçi wie˙ed). Wara, jid˙ol fis-sit https://www.tipandsip.kelloggs.co.uk/ jikteb il-kodiçi flimkien ma’ dettalji o˙ra u jibg˙at pagament ta’ €2 li tkopri l-ispejjeΩ relatati mal-posta. L-iskutella taç-çereali g˙andha tasal bil-posta fl-indirizz ipprovdut. Kelliem g˙al Kellogg’s f’Malta qal: “Bl-ista©un tal-iskola fuq lg˙atba, Kellogg’s qed tfittex li tg˙in lill-©enituri jiΩguraw li t-tfal tag˙hom jibdew il-©urnata bl-a˙jar mod possibbli permezz ta’ kolazzjoni façli u mimli nutrijienti.” L-iskutella kkulurita tinkludi straw inkorporta fl-istess skutella biex tipprovdi mod divertenti u mhux tas-soltu kif it-tfal jistg˙u jixorbu l-˙alib kollu. Dawn l-iskutelli jinsabu disponibbli f’disinji differenti u jinkludu l-karattri popolari ta’ Kellogg’s: Coco the Monkey u Cornelius.

Il-boV jIkkummIssjona lIl Go GÓall-GIGabIt fIbre network

Ritratt: Il-Kap EΩekuttiv ta’ GO Yiannos Michaelides u l-Kap EΩekuttiv tal-BOV Charles Borg qed jiffirmaw il-ftehim fil-preΩenza ta’ (mix-xellug) Jonathan Brincat, GO Senior Manager Business Solutions and Value Added Services; Elaine Fenech, Senior Manager GO Business; Kurt Camilleri, il-Kap Kummerçjali ta’ GO; Herbert Zarb, BOV Executive Head ITSD; u Joseph Agius, il-Kap tat-Teknolo©ija tal-BOV Il-kumpanija GO plc ser tkun qed tiddisinja u tibni gigabit fibre network iddedikata fuq skala nazzjonali g˙all-Bank of Valletta. Din ser issa˙˙a˙ linfrastruttura tal-komunikazzjonijiet tal-BOV, bl-g˙an li tkun tista’ twassal iktar servizzi interattivi lill-klijenti tal-bank. Ilftehim tal-pro©ett multimiljunarju kien iffirmat mill-Kap EΩekuttiv ta’ GO, Yiannos Michaelides, u l-Kap EΩekuttiv tal-Bank of Valletta, Charles Borg. Is-Sur Borg qal: “In-network gigabit fibre ser ittejjeb b’mod sinifikanti l-kapaçità tal-BOV li timmani©©ja u tittrasferixxi data

b’mod sigur. Fl-istess waqt dan ser jg˙in lill-Bank of Valletta biex jifhem a˙jar u jkun jista’ jilqa’ bl-a˙jar mod il-bΩonnijiet tal-klijenti. B˙ala l-uniku fornitur f’Malta ta’ network bil-fibre, kunfidenti li GO ser tkun sie˙eb ideali g˙all-bank hekk kif il-pro©ett ser jing˙ata bidu fix-xhur li ©ejjin.” Is-Sur Michaelides qal: “Limmani©©jar tad-data u l˙ti©ijiet marbuta mat-trasferimenti g˙al organizzazzjonijiet b˙all-Bank of Valletta huma kbar u je˙tie©u infrastruttura tat-telekomunikazzjoni ta’ klassi dinjija. B˙ala pijunieri tal-veru fibre internet f’Malta, GO qed

t˙ares ’il quddiem biex twassal gigabit fibre network lill-BOV, liema network ser jg˙in lillbank biex ittejjeb l-operat tieg˙u u s-servizzi lill-klijenti.” It-tnedija tal-gigabit fibre network tal-BOV ser issir fl-istess waqt li GO qed ta˙dem fuq innetwork tag˙ha Fibre-To-TheHome (FTTH). Dan in-network di©à qed iwassal servizzi talinternet veloçi kemm lill-klijenti residenzjali, kif ukoll dawk kummerçjali. L-investiment ta’ €50 miljun fil-FTTH tnieda minn GO f’April tal-2015 u iktar minn 33,000 dar f’Malta mistennija li jkunu mqabbdin man-network sal-a˙˙ar ta’ din is-sena.

24 27|09|2015

kullhadd.com

KÓ MaDWaRNa

sFoRz KoLLaboRattIv beJN IL-bov U DRaMMI ta’ aLFReD saNt L-KaMRa taL-KUMMeRÇ GÓaWDxIJa JaRaW ID-DaWL Bis-sa˙˙a tal-SKS (Sensiela Kotba Soçjalisti) g˙add ta’ drammi qosra ta’ Alfred Sant, ilkoll miktubin fis-snin sebg˙in, issa qed jer©g˙u jidhru wara aktar minn g˙oxrin sena. B’xorti ˙aΩina, dawn ix-xog˙lijiet kwaΩi ntesew u ftit g˙adek tisma’ bihom. Anki l-gruppi teatrali jidhru li kkançellawhom mirrepertorju tag˙hom. Mi©burin ta˙t it-titlu Meta Tifta˙ l-Inkjesta u Drammi O˙ra dawn il-˙ames xog˙lijiet i˙alltu realiΩmu soçjali mal-fantasija u doΩi ta’ memorji li ji©ru wara l-bniedem. Sant juΩa wkoll mekkaniΩmi assurdi (eΩ. persuna©© jinqasam f’Ωew© personalitajiet li jinvestigaw lil xulxin). Minn bniedem li dejjem kien fil-qalba tal-politika kontroversjali, ma jistax jonqos li l-SKS ma nkludietx wie˙ed mill-aktar drammi politiçi ta’ Sant, Meta Tifta˙ l-Inkjesta, li kien in˙adem fit-Teatru Manoel. Il-konflitt, il-misteru, l-anzjetà tas-sittinijiet u l-esplorazzjonijiet tal-kundizzjoni umana, ikomplu jfornu t-tessut ta’ dawn id-drammi li jixhdu l-qawwiet uniçi ta’ wie˙ed mill-aktar awturi intellettwali li pproduça l-pajjiΩ f’dawn l-a˙˙ar ˙amsin sena.

JUM It-taLKIes Il-Bank of Valletta ng˙aqad mal-Kamra tal-Kummerç G˙awdxija biex jorganizza seminar ta’ nofstanhar iffukat biex jipprovdi lillKomunità Kummerçjali G˙awdxija b’˙arsa ©enerali lejn id-dinja tal-finanzjament tal-kummerç internazzjonali. Is-seminar sar fil-ferg˙a talBank fir-Rabat, G˙awdex. Fl-indirizz tal-ftu˙ tieg˙u, is-Sur Alfred Attard, Chief Officer tal-SME Finance, spjega kif il-Bank of Valletta investa fil-kompetenza esperta tan-nies tieg˙u f’dan il-qasam bankarju li je˙tie© snin ta’ esperjenza u g˙arfien sod tal-istrumenti disponibbli, il-parteçipanti differenti involuti fit-tranΩazzjonijiet u r-riskji assoçjati mat-twettiq ta’ dan innegozju. “Dan is-seminar jaqbel perfettament malistrate©ija tal-Bank li dejjem itejjeb ir-relazzjonijiet malklijenti u joffrilhom valur miΩjud. In-nies tag˙na qed ipo©©u s-snin ta’ esperjenza tag˙hom u l-ispeçjalizzazzjoni tag˙hom g˙ad-dispoΩizzjoni tal-klijenti talbank bil-g˙an li jipprovduhlom l-aqwa soluzzjonijiet bankarji possibbli. Sadanittant, dawn l-inizjattivi jippermettulna nikkomunikaw b’mod regolari mal-

parteçipanti fin-negozju, inΩommuhom a©©ornati b’xejriet u le©iΩlazzjonijiet rilevanti, filwaqt li ng˙inuhom itejbu l-mod kif jag˙mlu n-negozju tag˙hom,” kompla jΩid is-Sur Attard. Il-preΩentazzjonijiet saru mis-Sur Carmel Borg u misSur Mario Darmanin, Ωew© uffiçjali g˙olja fit-Trade Finance Centre tal-BOV. Flimkien g˙andhom kwaΩi 50 sena ta’ esperjenza fissettur tal-finanzjament talkummerç, kif ukoll g˙andhom g˙arfien sod tal-firxa wiesg˙a tas-swieq u talmiΩuri li wie˙ed g˙andu jie˙u meta jopera f’dan ixxenarju. Matul il-preΩentazzjonijiet tag˙hom, huma da˙lu fil-fond fir-riskji involuti, b’mod partikolari dawk relatati mal-kummerç transkonfinali u l-miΩuri disponibbli biex dawn ji©u mmitigati. “Fil-Bank of Valletta, a˙na bnejna reputazzjoni li lesti niggwidaw lill-klijenti tag˙na f’kull pass tal-operat kummerçjali tag˙hom. A˙na g˙andna g˙arfien s˙i˙ taddinja tal-finanzjament talkummerç, u ninvestu l-˙in u r-riΩorsi biex ng˙inu lill-klijenti tag˙na, filwaqt li niΩguraw li huma jifhmu l-proçe-

dura kollha,” qal is-Sur Borg. Meta kkummenta dwar issuççess tas-seminar, is-Sur Michael Grech, il-President tal-Kamra tal-Kummerç G˙awdxija esprima s-sodisfazzjoni tieg˙u g˙all-attendenza u rringrazzja lill-Bank of Valletta g˙al din l-inizjattiva li ttie˙det. “Hija prijorità tal-Kamra tal-Kummerç li tg˙in lill-komunità kummerçjali f’G˙awdex billi tipprovdi lill-membri tag˙na blg˙arfien u bl-g˙odod disponibbli biex jespandu lorizzonti tag˙hom.” B’segwitu g˙ar-reazzjoni inkora©©anti g˙al dan isseminar, il-Bank of Valletta se jissie˙eb mal-Kamra Maltija tal-Kummerç, lIntrapriΩa u l-Industrija biex jorganizza avveniment ie˙or fiç-Çentru tal-BOV ta’ Santa Venera fid-9 ta’ Ottubru bejn is-1.00pm u l-5.00pm. G˙al iΩjed informazzjoni jew biex tirre©istra, Ωur is-sit elettroni k u : https://www.bov.com/Event s/bov-trade-finance-seminarbov-centre-santa-venera Is-seminars huma akkreditati bi tliet sig˙at ta’ CPE strutturat li jikkwalifika ta˙t ir-Regoli tal-Akkreditazzjoni tal-Bord b˙ala core jew professional development .

IL-Festa taL-KappeLLa 2015 L-G˙aqda MuΩikali Beland taΩ-Ûejtun ta’ kull sena tiççelebra l-Festa tal-Kappella fla˙˙ar Óadd ta’ Settembru sabiex tfakkar ilKonsagrazzjoni tas-Soçjetà lillQalb Imqaddsa ta’ Ìesù. Din is-sena qed infakkru l-95 sena minn meta din il-festa bdiet ti©i ççelebrata. Illum il-Óadd 27 ta’ Settembru: jum il-Festa talKappella: Fid-9.30am: programm strumentali mill-Banda Beland fuq il-©enb taz-zuntier, ta˙t id-direzzjoni tal-Assistent Surmast Direttur tag˙ha lMro. Gordon Baldacchino. Dan il-programm jinkudi fih: The Thunderer, John • Philip Sousa; • The Trumpets Mood, Silvio Seychell; You Raise Me Up, • arran©ament ta’ John Wasson;

James Horner Movie • Magic , arran©ament ta’ Michael Brown; Mexican Trumpets, • arran©ament ta’ Randy Beck; Finlandia , Jean • Sibelius, arran©ament ta’ J. Schyns; Lara’s Theme from Dr • M. Jarre, Zhivago , arran©ament ta’ G. Baldacchino; Aquamarine, Gordon • Baldacchino; Echoes From The • Past , arran©ament ta’ Ray Sciberras Fil-11.00am il-Banda Beland tag˙mel març brijuΩ maç-çentru taΩ-Ûejtun li jintemm quddiem il-kaΩin Beland f’nofsinhar. Fis-6.30pm: il-qofol tal-festa jintla˙aq il-Óadd filg˙axija fejn din is-sena l-quddiesa ser ti©i ççelbrata mill-Kanonku

Rev. Ìor© Spiteri. Il-quddiesa ser issir fis-sala t’isfel tas-Sede Beland u tkun animata millBanda Beland. Matulha sSocjetà ter©a’ ©©edded il-konsagrazzjoni tag˙ha lill-Qalb Imqaddsa ta’ Ìesù. Hekk kif tintemm il-quddiesa, fl-okkaΩjoni tal-95 sena mill-konsagrazzjoni tasSoçjetà, l-Arçipriet taΩ-Ûejtun ir-Rev. Nikol Pace jikxef u jbierek perspettiva ©dida talir˙am g˙all-inkwatru tal-Qalb ta’ Ìesù preΩenti fl-intrata talkaΩin Beland. Wara ssir bibita g˙al dawk preΩenti. L-G˙aqda MuΩikali Beland tistieden lil kul˙add jie˙u sehem f’din il-festa tant ˙elwa u g˙al qalb il-Belandisti kollha! Aktar informazzjoni tinkiseb mis-sit elettroniku www.belandband.com jew mill-pa©na Beland Band Club fuq Facebook.

Kienet il-Warner Brothers Vitaphone Corporation, flimkien malkumpanija Western Electric, li esperimentat biex idda˙˙al il-˙oss filfilms g˙all-ewwel darba. Nhar is-6 ta’ Awwissu 1926 intwiera g˙allewwel darba l-film Don Juan, fejn il-Warner Brothers Vitaphone uΩat is-sistema tal-˙oss Vitaphone g˙al effetti tekniçi ta’ ˙sejjes u ta’ muΩika. Biex dan l-esperiment jigi introdott g˙all-pubbliku taç-çinema, ilWarner Brothers g˙aΩlu lill-kantant le©©endarju Al Jolson kif ukoll lill-kantant George Jessel li, b˙al Al Jolson, kien ukoll kantant ta’ fama fuq il-palk ta’ Broadway. Nhar is-7 ta’ Ottubru 1926 l-udjenza fit-teatru The Colony fi New York semg˙at u rat lil Al Jolson ikanta mhux fuq il-palk b˙alma kienet imdorrija tarah g˙al ˙afna snin, iΩda fuq il-liΩar taç-çinema matul film qasir li llum hu mag˙ruf b˙ala The Plantation Act. Matul dan il-film qasir Al Jolson kanta tliet kanzunetti u, bejn kanzunetta u o˙ra, huwa tkellem ftit. L-udjenza ˙ar©et mit-teatru The Colony bi tbissima u fl-istess ˙in mistag˙©ba. L-esperiment kien irnexxa iΩda b’dankollu ˙add ma ˙adu bis-serjetà. Anke fil-kaΩ ta’ George Jessel hekk ©ara, però, millbanda l-o˙ra, il-figuri tal-box office Ωdiedu kull fejn il-films bis-sistema tal-Vitaphone kienu intwerew. Anke films li ˙admu atturi o˙ra bis-sistema Vitaphone wrew Ωieda fil-popolarità. Il-Warner Brothers Vitaphone Corporation iddeçidiet li ja˙dmu film b’tul regolari bis-sistema Vitaphone u ntg˙aΩel George Jessel biex ja˙dem il-parti prinçipali. IΩda wara li Jessel sar jaf li kellu jkanta diversi kanzunetti huwa talab ˙las dobbju u l-Warner Brothers irrifjutaw it-talba. Wara, Jack Warner, wie˙ed mill-a˙wa Warner, offra l-parti lill-kantant Eddie Cantor li kien ukoll ferm popolari matul dan iΩ-Ωmien fuq il-palk ta’ Broadway. IΩda Eddie Cantor beΩa’ mill-effetti li t-talkies seta’ j˙alli fuq il-karriera tieg˙u jekk l-esperiment ifalli. U g˙alhekk Cantor irrifjuta, u stqarr li fuq il-palk kien ferm kuntent. Deher li ˙add ma ried li jkun hu l-ewwel li jinstema’ fl-ewwel film talkies. G˙ax il-mistoqsija f’mo˙˙ kul˙add kienet jekk it-talkies kienx ser ikun suççess u g˙alhekk jekk films mitkellma kinux ser jibqg˙u jin˙admu. L-a˙wa Warner iddeçidew li javviçinaw lil dak li huma kienu jikkunsidraw b˙ala l-aqwa entertainer tal-mument, Ji©ifieri lil Al Jolson, li aççetta li jid˙ol g˙ar-riskju billi ja˙dem il-parti prinçipali. Kien filg˙axija ta’ nhar il-Óamis 6 ta’ Ottubru 1927 meta fil-Warner Theatre ta’ New York intwiera g˙all-ewwel darba l-film The Jazz Singer. G˙alhekk din is-sena t-talkies jag˙laq 88 sena. Il-film The Jazz Singer ma kienx film fejn l-atturi tkellmu l-˙in kollu, iΩda film mutu li f’diversi waqtiet, wara aktar minn 20 sena, attur jew kantant instema’ jitkellem u jiddjaloga g˙all-ewwel darba. Fil-film The Jazz Singer Al Jolson ma kellux jitkellem. Kellu biss jinstema’ jkanta. IΩda kienet karatteristika ta’ Al Jolson li meta kien ikun fuq il-palk ta’ Broadway ma kienx jag˙ti kas tal-iskript u kien jaqbad iparla spontanjament. U hekk g˙amel fil-film The Jazz Singer. Ittekniki tal-Warner Brothers Vitaphone Corporation qabdu d-diskors spontanju li qal Al Jolson, u dak kien is-suççess tal-ewwel film mitkellem. G˙alhekk, huwa bix-xieraq li s-6 ta’ Ottubru jkun mag˙ruf b˙ala Jum it-Talkies.

Madwarna kÓ

27|09|2015 25

kullhadd.com

Il-Fond tar-rIÇerka tal-UnIversItÀ twassal Il-MobIle dental ClInIC FIl-lokalItajIet Il-Mobile Dental Clinic, imwaqqaf mill-Fakultà talKirur©ija Dentali tal-Università ta’ Malta bil-fondi mi©bura permezz tal-Fond tar-Riçerka tal-Università ta’ Malta (RIDT), ser tkun qed iΩΩur numru ta’ lokalitajiet madwar Malta u G˙awdex. L-g˙an ewlieni ta’ dan il-pro©ett innovattiv g˙all- komunità hu li jil˙aq is-setturi kollha tassoçjetà, fosthom l-iskejjel u lanzjani, biex joffri pariri u servizzi ta’ testijiet dentali, u fl-istess waqt imexxi st˙arri© dwar l-istat tas-sa˙˙a orali talpajjiΩ. Dan t˙abbar illum midDekan tal-Fakultà tal-Kirur©ija Dentali l-Professur Nikolai Attard, fil-preΩenΩa talMinistru tal-Edukazzjoni u xXog˙ol Evarist Bartolo, irRettur tal-Università lProfessur Juanito Camilleri, ilKap EΩekuttiv ta’ RIDT, ilmembri tal-fakultà, u uffiçjali mill-isponsors korporattivi. Il-Prof. Attard qal: “Il-Mobile Dental Clinic ser iΩur skejjel biex jeduka lit-tfal dwar ilprevenzjoni, bil-˙sieb li dan iwassal g˙al bidla fil-©enerazzjonijiet fil-futur, u fl-istess waqt jippromovi s-sa˙˙a orali. It-tim tad-dentistrija, immexxi minn Dr Gabriella Gatt, ser ikun qed ji©bor

Il-Mobile Dental Clinic ser ikun qed ji©bor tag˙rif minn madwar Malta u G˙awdex dwar is-sa˙˙a orali fil-pajjiΩ

tag˙rif epidemjolo©iku relatat mal-popolazzjoni ta’ Malta b˙ala parti mill-ist˙arri© nazzjonali dwar is-sa˙˙a orali (national oral health survey) permezz tal-fondi tar-riçerka tal-Università u b’kollaborazzjoni mad-Dental Public Health Unit tasSovrintendenza tas-Sa˙˙a Pubblika. Il-lista tan-nies mag˙Ωula ser tkun i©©enerata b’mod xjentifiku, u ser ikun

hemm kampjun kaΩwali skont il-kategorija tal-età. Il-parteçipanti li jirçievu l-komunikazzjoni biex jipparteçipaw flist˙arri© tas-sa˙˙a orali qed ikunu m˙e©©a biex jaççettaw u jikkontribwixxu lejn din irriçerka xjentifika filwaqt li huma stess jibbenefikaw minn eΩami dentali ming˙ajr ˙las. Dr Gabriella Gatt qalet: “G˙alkemm ma nistg˙ux nuru

r-riΩultati kollha qabel ma jkunu ppubblikati, wie˙ed jista’ jg˙id li l-ist˙arri© qed jindika li terΩ (31%) mit-tfal ta’ 3 snin di©à qeg˙din firriskju li jkollhom ˙sara fissnien. Filwaqt li 41 fil-mija tat-tfal ta’ 3 snin g˙andhom piΩ Ωejjed jew isofru minn obeΩità, 70% minn dawn di©à qed juru sintomi ta’ eroΩjoni tas-snien, b’10% tag˙hom di©à qed isofru minn ˙sara

estensiva. Studju ie˙or ippubblikat juri li anzjani li jinsabu fid-djar tal-anzjani jbatu missa˙˙a orali u g˙aldaqstant je˙tie©u livell g˙oli tat-trattament. Dan jo˙loq aktar sfidi kulturali li g˙andhom ikunu indirizzati mill-komunità taddentistrija,” spjegat Dr Gatt. Il-Mobile Dental Clinic hi mg˙ammra b’façilitajiet moderni u mmexxija mill-membri tal-istaff tal-Fakultà talKirur©ija Dentali flimkien mal-istudenti li qed jattendu g˙all-korsijiet offruti mill-istess fakultà. Il-pazjenti li je˙tie©u iktar trattament ser ikunu referuti g˙all-kliniki skont il-˙tie©a li jkollhom. Il-klinika ser tipprovdi sfond edukattiv g˙al ta˙ri© ta’ studenti tad-dentistrija biex jipprovdu kura lil diversi setturi tas-soçjetà f’ambjent mhux daqstant tradizzjonali. Dan ser jg˙in lill-Fakultà ti©bor tag˙rif epidemjolo©iku li ser ikun ta’ valur g˙al diversi organizzazzjonijiet interessati. Il-Mobile Dental Clinic jifforma parti mill-programm tas-sa˙˙a tal-Università ta’ Malta u g˙andu l-appo©© ta’ GlaxoSmithKline (Malta) Ltd, Cherubino Ltd, Suratek Ltd, Bart Enterprises, il-Good Causes Fund, Prohealth Ltd, Express Group u Rahuma International Ltd.

26 27|09|2015

kullhadd.com

it-tnejn

IT-TEMP GÓAL-LUM

it-tlieta

l-erbg˙a

KÓ almaNaKK

ritratt mill-aNtiK

S IT W AZ Z JO NI Ì EN E RA L I: Firxa ta’ pressjoni g˙olja qed testendi fuq il-Punent u l-Lvant tal-Mediterran. L-OGÓLA TEMPERATURA: 26°C

26°C

L-INQAS TEMPERATURA: 19°C

19°C

20°C

INDIÇI UV: 7

il-Óamis

il-Ìimg˙a

is-Sibt

TEMP: Ftit jew wisq imsa˙˙ab bil-possibbiltà ta’ xi ˙alba xita iΩolata VIÛIBBILTÀ: Tajba R IÓ: Ó a f i f g ˙ a l m o d e r a t m i l l - P u n e n t Majjistru BAÓAR: Óafif HI

26°C

IMBATT: Ftit li xejn

20°C

20°

20°C

TEMPERATURA TAL-BAÓAR: 26°C

SpiÛeriji li jiftÓu llum il-Óadd Regent Pharmacy, 70, Triq Merkanti, il-Belt Valletta Thomas Pharmacy, 796, Triq il-Kbira San ÌuΩepp, il-Óamrun Sta Venera Pharmacy, 532, Triq il-Kbira San ÌuΩepp, Santa Venera Herba Pharmacy, 183, Triq il-Kbira, Birkirkara Pharmaland Dispensers, 5, Tagliaferro Mansions, Triq il-Prinçipessa Margerita, Ta’ Xbiex Potter Chemists Ltd, Triq Wilga, Paceville Stella Maris Pharmacy, 34, Triq Millner, Tas-Sliema St Joseph Pharmacy, 164, Triq Annibale Preca, Óal Lija Pillbox Pharmacy, 63, Triq il-Bjad, in-Naxxar Remedies Pharmacy, 111, Triq George Borg Olivier, il-Mellie˙a Brown’s Pharmacy, 45, Telg˙et Ra˙al Ìdid, Ra˙al Ìdid Kalkara Pharmacy, 8, Misra˙ l-Arçisqof Gozni, il-Kalkara Felice Pharmacy, 95, Triq is-Santwarju, ÓaΩ-Ûabbar St Philip Pharmacy, Triq iç-Çeppun, Óal G˙axaq Qrendi Pharmacy, 6, Triq il-Kbira, il-Qrendi Menelo Pharmacy, Triq it-Tabib Nikol Zammit, is-Si©©iewi Nova Pharmacy, 142, Triq il-Kulle©©, ir-Rabat, Malta

Ritratt mill-album ta’ ˙addiem tan-Navy, lura fis-snin ˙amsin

diN il-ÌimgÓa mill-iStorja

28.09.1971 Il-Parlament IngliΩ jg˙addi li©i li jipprojbixxi l-uΩu mediku tal-kannabis

G˙awdex Batu Pharmacy, 38, Triq il-Palma, ir-Rabat, G˙awdex Lauretana Pharmacy, 36, Triq l-Im©arr, G˙ajnsielem, G˙awdex

Numri reBBieÓa LOTTU

62 76 29 13 72 32 23 88

SUPER 5

41 14 10 21 19

GRAND LOTTERY

02 02

02 08 02 07 00

29.09.1966 Ti©i introdotta l-karozza Chevrolet Panther, illum mag˙rufa b˙ala x-Chevrolet Camaro

SkEdA kÓ

07.00 07.30 08.30 09.00 10.00 11.00 11.30 12.30 12.40 12.45 13.00 14.00 15.00 17.30 17.45 17.55 18.30 19.00 19.30 20.15 22.00 22.30 23.30

27|09|2015 27

kullhadd.com

Executive Better Living A˙barijiet Paperscan Intervista mal-Prim Ministru Ethos Cibus A˙barijiet Ósieb tal-Ìurnata Snajja’ Maltin Mad-Daqqa t’G˙ajn Telebejg˙ Arani Issa ONE New Identità Popcron Esperti Joe’s Kitchen A˙barijiet It-Tnedija tal-Iskedi The Scene Talk to Me A˙barijiet

07.00 12.00 18.00 18.05 19.30 20.10 23.00

Sfida Maratona Ìbir ta’ Fondi A˙barijiet Maratona Ìbir ta’ Fondi A˙barijiet Maratona Ìbir ta’ Fondi A˙barijiet

07.00 08.00 08.30 09.00 09.30 10.00 10.30 12.00 12.10 15.00 16.35 17.00 18.00 18.15 18.45 19.15 19.45

07.00 08.00 09.00 10.00 10.30 11.00 11.30 12.00 13.00 14.00 14.30 15.15 17.00

20.00 20.45 21.50 23.00 23.20

A˙barijiet Tuffi˙at Migduma Xjenzarti Madwarna Pellikola Valletta Malta u lil hinn minnha A˙barijiet Óadd G˙alik Britian’s Got Talent Teatru Zambulla L-Irkant A˙barijiet G˙awdex Illum Int min Int Mill-Im˙aΩen tal-Festa Messa©© fil-Jum Dinji tatTuriΩmu A˙barijiet Malta Short Film Festival Triple Bill A˙barijiet Rajt ma Rajtx

Televendità Media Shopping The Middle Televendita Media Shopping Super Partes I Puffi Tom E Jerry The Looney Tunes Show Lupin Il Dottor Dolittle 5 Studio Aperto Grande Fratello 2015 Sport Mediaset XXL Ballare Per Un Sogno Cinderella Story La Vita Secondo Jim Studio Aperto Camera Cafè Pallottole Cinesi Le Iene Show Autunno

06.00 Lena 06.30 Cultura Nautilus SorprendenteMente Ascolta 07.00 Due Uomini e Mezzo Maschio! 07.20 Once Upon a Time 08.00 Heartland Cavalli Selvaggi 08.45 Il Nostro Amico Charly 09.30 I Nostri Amici Animali Cesar Millan 10.15 Il Meglio di Cronache Animali 11.00 Mezzogiorno in Famiglia 13.00 TG2 GIORNO 13.30 TG 2 Motori 13.45 Quelli che Aspettano 15.30 Quelli che il Calcio 17.10 90° Minuto 19.35 Ciclismo. Mondiali su Strada Prova in linea elite uomini 20.30 TG2 20.30 20.34 Ciclismo. Mondiali su strada Prova in linea elite uomini 21.45 N.C.I.S. Squilli dal Passato 22.40 La Domenica Sportiva

06.00 07.05 07.30 09.00 12.00 12.25 13.15 13.25 14.00 14.15 14.30 15.00 15.05 16.30 18.05 19.00 19.30 20.00 20.10 21.45

Fuori Orario. Cose (mai) Viste Zorro L’Emissario del Re Film: Giorno di Nozze TGR Speciale TG3 E Lasciatemi Divertire Kilimangiaro Album Fuori Quadro TG Regione TG3 In 1/2 ora TG3 LIS Film: I pompieri di Viggiù Film: Siamo Uomini o Caporali Hotel 6 Stelle TG3 TG Regione Blob Che Tempo Che Fa Presa Diretta Cooperative Corrotte 23.20 TG3 23.30 TG Regione

06.05 06.20 06.30 07.00 07.25 07.45 07.55 08.40 10.35 12.25 13.00 13.25 14.01 15.50 17.40 18.30 19.00 19.20 21.25

07.00 07.30 09.45 10.25 12.00 13.30 14.00 14.40 18.20 20.00 20.35 21.10

Omnibus TG La7 Otto e Mezzo Benjamin Lebel – Delitti D.O.C. Il Pollice Verde Sono Io Tg La 7 Tg La7 Cronache Miss Italia – La Finale Josephine, Ange Gardien Tg La7 Special Guest Gigi D’Alessio In Concerto

06.00 06.25 06.45 07.05 07.30 07.50 08.15 10.15 12.15 13.05 13.50 14.35 15.05 15.55 16.40 17.30 20.00 20.55 21.45 22.35

Green Balloon Club Mr Bloom’s Nursery Charlie and Lola Green Balloon Club Mr Bloom’s Nursery Charlie and Lola Doctors EastEnders Hotel Secrets With Richard E Grant The Weakest Link Doctor Who Jam and Jerusalem Hotel Secrets With Richard E Grant The Weakest Link Doctor Who Kidnapped Tess of the D’Urbervilles Hustle The Fear The Night Watch

06.00 07.00 08.00 09.00 11.00 12.00 12.30 13.00 16.00 17.00 17.30 18.00 19.00 20.00

Man Fire Food Chopped Amazing Wedding Cakes The Kitchen Barefoot Contessa Guy’s Big Bite Grill It! With Bobby Flay Diners Drive-Ins and Dives Chopped Siba’s Table Siba’s Table: Fast Feasts Man Fire Food Kitchen Inferno Australian Food Adventures with Matt Moran 21.00 The Freshman Class 22.00 Mystery Diners 23.00 Diners Drive-Ins and Dives

06.00 06.25 10.55 11.50 12.45 13.40 14.35 17.20 18.15 19.10 21.00 21.55 22.50 23.45

Call of the Wildman Gator Boys Man-Eating Super Snake River Monsters Snake Sheila Wildest Middle East Natural World Snake Sheila The Primeval Forest of Belovezhska Pushcha Natural World River Monsters Man-Eating Super Snake Gator Boys Tanked

06.00 06.25 07.15 08.10 09.05 09.55 10.50 11.40 12.35 13.30 14.25 15.20 16.15 17.10 18.05 19.00 20.00 21.00 22.00 23.00

How Do They Do It? Misfit Garage Fast ’N’ Loud MythBusters Extreme Engineering What Happened Next? The Carbonaro Effect Storage Hunters Container Wars Baggage Battles Turbo Pickers Junkyard Empire How it’s Made The Pool Master Insane Pools The Pop Illusionist Dual Survival Manhunt With Joel Lambert River Monsters Deadliest Catch

06.00 08.10 09.55 11.40 13.20 15.20 17.10 18.35 20.20 22.20 23.50

07.05 07.30 07.55 08.20 08.45 09.15 09.40 10.00 10.30 10.55 11.20 11.45 12.10 12.35 13.00 13.25 13.50 14.40 15.00 16.45 18.00 18.25 18.50 19.15 19.45

Bubble Guppies Blaze and the Monster Machines PAW Patrol Winx Club The Fairly OddParents Sanjay & Craig Kung Fu Panda The Legend of Korra Teenage Mutant Ninja Turtles T.U.F.F. Puppy Winx Club iCarly Sam & Cat Victorious Big Time Rush Marvin Marvin SpongeBob SquarePants The Penguins of Madagascar Henry Danger A Fairly Odd Summer Teenage Mutant Ninja Turtles The Penguins of Madagascar Henry Danger The Thundermans The Haunted Hathaways

06.30 St. Petersburg Open Tennis 08.30 FIA World Touring Car Championship 10.30 Major League Soccer 12.45 World Series by Renault 14.30 St. Petersburg Open Tennis 17.00 FIS Summer Grand Prix Ski Jumping 18.45 FIA World Touring Car Championship 20.00 Major League Soccer 22.15 Motorsports Weekend 22.30 FIA European Championship Rally 23.00 Major League Soccer

06.00 07.00 08.00 09.00 10.00 11.00 12.00 13.00 13.30 15.30 16.00 18.00 19.00 20.00 21.00 22.00 23.00

The Honey Pot A Family Thing The Mercenary The Voyage The 7th Dawn Six Degrees Of Separation Rebel High The Comfort Of Strangers Ronin Phobia Fear The Walking Dead

Globe Trekker House Hunters International Salvage Dawgs The Vanilla Ice Project Extreme RVs Shed & Buried Building Alaska Lake Life Salvage Dawgs Extreme Vacation Homes Ultimate Braai Master Jeni and Olly’s Deep South Food Adventures Shed & Buried Road Rivals Extreme Houseboats Epic Attractions Big Kitchen

06.30 07.05 08.20 09.05

20.35 23.00 23.05

Euronews Superships Quddiesa tal-Óadd Óannieqa Mill-Im˙aΩen tal-Festa Sawru l-Istorja Pellikola Science in the City L-Irkant Int min Int Mr Fisherman AFM Concert BOV Premier Valletta vs Naxxar Lions G˙awdex Illum Knots Madwarna A˙barijiet g˙al persuni b’nuqqas ta’ smig˙ Óadd G˙alik A˙barijiet Sportivi A˙barijiet bl-IngliΩ

06.00 07.55 08.00 09.10 10.07 11.00 12.00 13.00 13.40 14.00 18.45 19.57 20.00 20.40 21.10 21.11 22.50 23.30

Prima Pagina Tg5 Traffico Tg5 Mondo Sommerso Pianeta Mare Le Storie Di Melaverde Melaverde Tg5 L’Arca Di Noè Domenica Live Avanti Un Altro Tg 5 Prima Pagina Tg 5 Paperissima Sprint Riassunto Il Segreto X-Style Motori Speciale Premium

07.10 07.30 08.00 08.25 08.57 10.00 10.50 11.30 12.00 13.12

19.00 19.30 20.15 20.30

09.55 10.25 10.55 11.50 12.20 13.30 14.00 14.03 14.15 14.25 16.00 16.35 18.50 20.00 20.35 21.50

Grizzly, Sorvegliati Speciali Dreams Road 2013 Portogallo Passaggio A Nord-Ovest Dreams Road 2013 Portogallo, Isole Di Madeira E Porto Santo Igiganti A Sua Immagine Santa Messa A Sua Immagine Linea Verde Cinque Terre Telegiornale Pole Position Campionato Mondiale 2015 GP Del Giappone Di Formula 1 Gara Campionato Mondiale 2015 GP Del Giappone Di Formula 1 Aspettando L’Arena Domenica In L’Eredità Telegiornale Flavio Insinna Conduce Affari Tuoi Santa Messa

15.00 17.20 18.55 19.35 21.15

Tg4 Night News Televendita Media Shopping 5 Super Partes Casa Vianello Terra Santa Messa Le Storie Di Viaggio A… Tg4 La Signora In Giallo Donnavventura Speciale Milano 2015 Black Beauty Dalle Ardenne All’Inferno Tg4 Tempesta d’Amore Braveheart

Toddlers & Tiaras Cake Boss Little People Big World My Extraordinary Pregnancy Sister Wives Strange Love Fabulous Baker Brothers Dare to Wear My Big Fat Fabulous Life Kate Plus 8. Sextuplets Turn 10 Say Yes to the Dress. Bridesmaids My Big Fat American Gypsy Wedding 21.00 Say Yes to the Dress Canada 21.55 90 Days to Wed 22.50 What Not to Wear

06.00 06.50 07.15 07.40 08.30 09.25 09.50 10.15 11.10 12.00 12.50 13.45 14.35 15.25 16.15 17.05 18.55 19.45 20.10 20.35 21.00 21.55 22.45 23.10 23.35

Extreme Homes Caribbean Life Hawaii Life Giada at Home Million Dollar Rooms Caribbean Life Hawaii Life Extreme Homes Rehab Addict Candice Tells All Junk Gypsies Giada’s Weekend Getaways Beachfront Bargain Hunt Fixer Upper Rehab Addict Extreme Homes Million Dollar Rooms Hawaii Life Caribbean Life Rehab Addict Extreme Homes Rehab Addict Caribbean Life Hawaii Life World’s Most Extreme Homes

06.00 19.00 20.00 21.00 22.00 23.00

06.00 09.00 10.00 12.00 15.00 19.00 20.00 21.00 22.00 23.00

Teleshopping Pawn Stars American Pickers Storage Wars Pawn Stars Mountain Men The Curse of Oak Island Ice Road Truckers Storage Wars Gangland Undercover

06.00 07.40 09.30 11.20 12.15 13.10 14.05 15.00 15.55 16.50 17.45 20.05

Keeping Up With the Kardashians E! News Keeping Up with the Kardashians Stewarts & Hamiltons Fashion Police E! News

ÇENTRU LABURISTA ÓAL QORMI OFFERTI GÓALL-KIRI TAL-BAR Il-Kumitat Laburista ta’ Óal Qormi jixtieq javΩa li qieg˙ed jilqa’ offerti g˙all-kiri tal-bar taç-Çentru Laburista ta’ Óal Qormi. Jift˙u minn nhar il-Ìimg˙a 18 ta’ Settembru 2015 fis-7.00am u jag˙lqu nhar it-Tnejn 28 ta’ Settembru 2015 fis-6.00pm. G˙all-formoli kkuntattjaw lill-President, is-Sur Renald Falzon, fuq 9903 4422, jew lil xi membru ie˙or tal-istess Kumitat. Il-Kumitat flimkien mal-Partit Laburista jΩomm id-dritt li jirrifjuta kull offerta, anke l-aktar vanta©©juΩa.

28 27|09|2015

kullhadd.com

MIC-

Cinema

RAPPORTI TA’

KÓ ÇINEMA

Carmel Bonnici

EDEN

SEMIBIJOGRAFIKU

DJ FIL-FURJA TAL-MUÛIKA ELETTRONIKA DISCO Atturi Ewlenin: Felix de Givry, Pauline Etienne, Vincent Macaigne, Hugo Conzelmann, Roman Kolinka Direttriçi: Mia Hansen-Love Distributur: METRODOME FILMS. Ma˙ru© minn Side Street Films, Eden Cinemas Il-film FrançiΩ bis-sottotitoli, Eden, je˙odna lura fil-bidu tassnin disg˙in, fl-aqwa Ωmien tal-muΩika disco. Fuq quddiem nett ta’ dan il-moviment muΩikali taΩ-Ωfin insibu lqawmien u l-waqg˙a ta’ Paul, disc jockey, pijunier ta’ muΩika elettronika fi Franza li saret tassew popolari f’dawk iΩΩminijiet. F’Novembru tal-1992, l-istudent Paul (de Givry), bilmo˙bi ma’ s˙abu Cyril (Kolinka) u Stan (Conzelmann) ifittxu f’postijiet imwarrbin fejn qed tindaqq muΩika elettronika diversa. Infatti, l-ewwel parti ta’ din ilproduzzjoni g˙andha t-titlu Garage Music. Hu u Stan jiffurmaw Cheers, Ωew© DJs, waqt li s˙abhom l-o˙rajn jg˙aqqdu grupp jismu Daft Punk. Paul jaffaxxina ru˙u bil-˙oss ©did tal-muΩika ta’ New York City li tindaqq f’xi dar partikolari jew garaxx. Dan il-pas-

Óin: 131 min. Çert. 15

satemp tant jinkaram g˙alih li jitlaq mill-università u, flimkien ma’ s˙abu, meta jibda ©ej issuççess, jag˙tuha g˙ad-drogi, sess u muΩika. Aktar ma jg˙addi Ω-Ωmien ludjenzi jibdew jonqsu sewwa, tant li fl-2009 Paul u Stan imorru g˙al triqthom separatament. Id-direttriçi Mia HansenLove ©iet ispirata minn din listorja, li l-baΩi tag˙ha hija verità, minn ˙uha Sven li kien DJ u li mag˙ha kiteb l-iskript. Mia rnexxielha wkoll tikseb id-drittijiet biex tuΩa l-muΩika talgrupp Daft Punk f’dan ixxog˙ol. Eden juri li l-˙ajja ta’ DJ mhijiex xi wa˙da sabi˙a, iΩda mimlija anzjetajiet u kultant tedjanti g˙all-a˙˙ar. Il-muΩika li tinstema’ hi l-aqwa element ta’ din il-produzzjoni, kultant qawwija, kultant emozzjonanti, anke lirika u poetika. Din tifforma parti integrali mill˙ajja ta’ dawk involuti.

BEYOND THE REACH

AVVENTURUÛ

DWELL FURJUÛ FID-DEÛERT Atturi Ewlenin: Michael Douglas, Jeremy Irvine, Hanna Mangan Lawrence, Ronny Cox Direttur: Jean Baptiste Leonetti Distributur: Curzon Film World Ma˙ru© minn Side Street Films, Eden Cinemas

Beyond the Reach huwa ma˙dum kwaΩi kollu fiddeΩert Mohave, fi New Mexico, l-Istati Uniti. JiΩviluppa fi speçi ta’ thriller implakabbli, imma li wie˙ed jista’ malajr jobsor x’se jissuççiedi façilment. Dan hu xog˙ol mag˙ruf b˙ala two-hander , fejn g˙al kwaΩi l-˙in kollu jidhru biss tnejn min-nies. Fuq na˙a wa˙da g˙andna lil John Madec (Douglas), negozjant ambizzjuΩ u arroganti minn Los Angeles u mill-banda lo˙ra, Ben (Irvine), gwida li jaf sewwa dan il-lokal a˙rax fejn l-elementi naturali ma ja˙fruha li ˙add. Billi hu jakkumpanja lil dawk li jmorru g˙all-kaçça, ikun ukoll ilgwida ta’ Madec. L-affarijiet, min˙abba nuqqas ta’ attenzjoni matul il-lejl, imorru tassew Ωmerç meta, bi Ωball, Madec joqtol lil wie˙ed vagabond anzjan, u malizzjozament jitfa’ r-responsab-

Óin: 91 min. Çert. 12

biltà ta’ dan ir-reat fuq Ben. Bl-azzarin f’idu jordnalu li jinΩa’ ˙wej©u u j˙allih mitluq fid-deΩert biex imut bil-g˙atx, jew bis-s˙ana tremenda taxxemx tiΩre©, kif ukoll bilkes˙a kbira ta’ billejl. Fuq kollox, Madec, li g˙andu vann lussuΩ Mercedes attrezzat b’kollox inkluΩ fri©© u xorb, jie˙u gost ˙afna jinki lil Ben. Hu, li jaf xi jsarraf dan il-post, jistenna l-˙in opportun biex forsi j©ibha Ωew© ma’ dan l-avversarju gwapp u tormentatur sadist. Beyond the Reach jista’ ji©i intepretat b˙ala l-istorja bibblika ta’ David u Gulija, bliΩbandola inkluΩa wkoll. Din il-produzzjoni, li tag˙ha Michael Douglas huwa wkoll il-produttur, hija bbaΩata fuq il-ktieb Deathwatch ta’ Robb White mill-1972, g˙andha stil old-fashioned u tinΩel tajjeb ma’ dawk li j˙obbu avventuri qawwija.

ÇINEMA KÓ

27|09|2015 29

kullhadd.com

EVEREST (3D)

EROJKU

SPEDIZZJONI FATALI FUQ L-OGÓLA MUNTANJA TAD-DINJA Atturi Ewlenin: Jason Clarke, Josh Brolin, John Hawkes, Robin Wrig˙t, Michael Kelly, Sam Worthington, Keira Knightley, Emily Watson, Jake Gyllenhaal Direttur: Baltasar Kormakur Distributur: Universal Ma˙ru© minn KRS Releasing G˙al kwaΩi mitt sena, dawk lavventurieri implakabbli li j˙obbu l-isfidi ˙orox dejjem kellhom g˙ira kbira lejn log˙la quççata tad-dinja: ilMuntanja Everest, post tassew perikoluΩ u li fuqu ˙allew ˙ajjithom tra©ikament diversi eroji. L-attentati biex jitilg˙u fuq dan l-og˙la post tad-dinja aktarx bdew fl-1922. George Mallory u Sandy Irvine ˙allew ˙ajjithom fl-aktar post g˙oli tal-muntanji tal-Himalaya, fl1924, fit-tielet spedizzjoni tag˙hom. The Epic Of Everest kien dokumentarju taç-çinema mutu fuq l-istess su©ett. Meta, fl-1953, Sir Edmond Hilary u Tenzing Norgay, le©©endi ta’

Óin: 121 min. Çert. PG dan il-passatemp, flimkien mal-grupp tag˙hom saru lewwel qalbenin li raw ilqucççata tal-Muntanja Everest malajr ˙are© id-dokumentarju Conquest Of Everest ; film epiku ©did li reba˙ l-Oscar. L-attentati baqg˙u jsiru ta’ spiss; kultant b’mod diΩastruΩ. Everest, film spettakolari ©did li hu bit-3D, huwa ispirat mill-avvenimenti inkredibbli dwar l-isforz li sar fl-1996 biex jinla˙aq l-og˙la post tanNepal u anke tad-dinja. Hawn g˙andna vja©© ta’ Ωew© spedizzjonijiet differenti li, meta jkunu kwaΩi la˙qu lg˙an tag˙hom, i˙abbtu wiççhom ma’ wa˙da millaktar maltempati feroçi, blaktar valangi kbar ta’ sil© u

rji˙at qawwija li l-bniedem qatt iltaqa’ mag˙hom f’dan irre©jun. Wara xhur ta’ preparamenti, sagrifiççji u diffikultajiet o˙ra, dawn iΩ-Ωew© gruppi jiltaqg˙u ma’ ostakli tant kbar li s-salvazzjoni tidher li hija kwaΩi impossibbli. Attentati biex isalvawhom jisfaxxaw fix-xejn. Everest jesibixxi din lavventura straordinarja b’mod eçitanti fejn, fil-bidu tieg˙u insiru nafu aktar mill-qrib lillprotagonisti, imbag˙ad jaqleb f’wie˙ed epiku meta g˙al Ωew© iljieli t-tempesta tag˙mel tag˙ha ming˙ajr waqfien, b’kes˙a tremenda u xita ta’ sil© li jag˙mi lil kul˙add. Ikun f’din it-tieni parti li wie˙ed jista’ jammira l-effetti speçjali tassew impressjonanti bit-3D di©itali. Il-final se jkun wie˙ed tra©iku. Ta’ min jinnota li lkast hu mΩewwaq b’diversi atturi popolari. Xog˙ol li tibqa’ tixtarru anke wara li to˙ro© mit-teatru!

RICKI AND THE FLASH

REALISTIKU

L-OMM KANTANTA LI TÓALLI L-FAMILJA Atturi Ewlenin: Meryl Streep, Kevin Kline, Mamie Gummer, Sebastian Stan, Audra McDonald, Rick Springfield Direttur: Jonathan Demme Distributur: Tri Star/Sony Ma˙ru© minn KRS Releasing Meryl Streep hi fenomenu taççinema ta’ dawn l-a˙˙ar kwaΩi erbg˙in sena. Din l-attriçi, li reb˙et tliet Oscars u kienet innominata g˙al 15-il darba o˙ra (numru rekord) ma taqtax qalbha ta˙dem kull parti li jag˙tuha, diversa kemm hi diversa.

Óin: 101 min. Çert. 12 Ta˙t id-direzzjoni ta’ Jonathan Demme – direttur ta’ stoffa u anke rebbie˙ ta’ Oscar – din l-attriçi brava, f’Ricki And The Flash, tinterpreta l-parti ta’ kantanta/kitarrista ta’ grupp Ωg˙ir tal-muΩika rock . Ricki Randazzo (Streep) sa minn çkunitha tant tinkaram wara l-

muΩika u l-gruppi li, wara snin miΩΩew©a, t˙alli lill-familja biex tmur iddoqq u tkanta mal-grupp Flash. Hi stess tammetti li f’˙ajjitha g˙amlet ˙afna Ωbalji biex issegwi l-˙olma tag˙ha ta’ suççess fil-muΩika li t˙obb. IΩda dan l-a©ir tag˙ha la ©abilha popolarità u lanqas xi profitt finanzjarju. Meta l-eksra©el tag˙ha, Pete (Kline) içemplilha u jg˙idilha li bintha, Julie (Mamie Gummer; it-tifla tag˙ha fir-realtà) tinsab f’sitwazzjoni ddisprata, hi se jkollha ç-çans li tpatti xi ftit tal-

˙sara li g˙amlet billi tirritorna d-dar. Ricki And The Flash, b˙al xi films o˙ra ta’ Demme (fosthom Rachel Getting Married), jiffoka l-aktar fuq ir-relazzjoni prekarja u tempestuΩa bejn l-omm u bintha, b’˙afna argumenti s˙an u tg˙ajjir anke f’postijiet pubbliçi b˙al f’xi ristorant. Il-laqg˙a maΩ-Ωew©t itfal subien tag˙ha hija aktar kordjali u tifhem sewwa meta

wie˙ed minnhom, li g˙andu ma˙bub, jg˙idilha: “I was born gay!” u hi dlonk twie©bu: “And I was born wicked !” Tassew sottomess u kwiet fil-parti talmissier hu Kevin Kline. Ricki And The Flash fih mumenti anzjuΩi, o˙rajn pjutost umoristiçi u anke dawk ta’ w©ig˙ ta’ qalb. B˙ala kantanta Streep g˙andha le˙en adattat, iΩda l-imma©ni tag˙ha ta’ rocker anzjana ma tantx iddoqq.

L-AQWA ÓAMES FILMS Bejn is-16.09.2015 u l-20.09.2015

The Maze Runner: Scorch Trials No Escape Vacation Hitman: Agent 47 Pixels

KOMPETIZZJONI EMPIRE CINEMA Mistoqsija g˙al din il-©img˙a: Min hi l-attriçi li ta˙dem il-parti ta’ Ricki Randazzo? Ibg˙at it-twe©iba tieg˙ek lil: Kompetizzjoni Films, KullÓadd, ÇNL, Triq Mile End, il-Óamrun. Ir-rebbie˙ jirba˙ Ωew© biljetti ming˙and l-Empire Cinema ta’ Bu©ibba. Rebbie˙a tal-©img˙a li g˙addiet: D. DEBONO, 100, Millenium Court, Flat 9, Triq il-Ó©ejje©, Bu©ibba

30 27|09|2015

kullhadd.com

KÓ AVVIÛI

AVVIÛI KLASSIFIKATI

PR OPRJETÀ

ÓAL GÓAXAQ Appartamenti/ penthouses ©odda u lesti, fihom 135 metru kwadru bi 3 kmamar tas-sodda kbar, l-ewwel u ttieni sular fi blokk ta’ 4 biss, fi n˙awi çentrali. Fihom entratura, kçina/ dining / living open-plan li jag˙tu g˙al terazzin kbir fuq wara, 3 kmamar tas-sodda double , kamra tal-banju, bil-bibien ta’ ©ewwa u terazzin kbir fuq wara. Partijiet komuni lesti bil-lift. Garaxx lock-up (optional). Trid tarahom. G˙all-bejg˙ direttament ming˙and is-sid. Prezz €110,000. Çempel 9945 3715. TANAYA’S Dev. Ltd: G˙aΩla kbira ta’ appartamenti f’kull Ωona ta’ Malta. Jinbieg˙u ming˙ajr depoΩitu u n˙allsulek il-kuntratt. Offerta speçjali. G˙al aktar dettalji çempel 9992 4999. Ming˙ajr a©enti jekk jog˙©bok. SERVIZZI Korsijiet f’Livell Ordinarju f’diversi su©©etti b˙allMatematika, IngliΩ, Malti, FrançiΩ, FiΩika u o˙rajn. Noffru wkoll korsijiet talECDL. Prezz €35 kull module . Noffru wkoll korsijiet baΩiçi fil-kompjuter, € 50. Çempel 2166 2241 jew 7766 2241 jew Ωur is-sit elettroniku www.tudorinstitute.com Tewmi Group g˙al lezzjonijiet tal-karozzi kemm manual u kif ukoll automatic. Cab service u karozzi g˙all-kiri bi prezzijiet ra©onevoli. Ûur issit www.tewmi.com jew çempel 9942 2422. Lezzjonijiet taΩ-Ωfin fuq stil ballroom jew LatinAmerikan. Lezzjonijiet taΩΩfin g˙all- beginners u kom-

petizzjonijiet minn Imperial Qualified Dance Teacher (ISTD) Ibg˙at SMS fuq 7925 3015 jew çempel 2138 6818 sa 12.00pm.

Care and Cure Group Ltd: infermiera m˙arr©a, caring assistants , nannies , nies im˙arr©in biex iΩommu kumpanija, g˙ajnuna fid-djar u night sitters. Servizz ta’ 24 sieg˙a, G˙andna wkoll g˙allkiri: wheelchairs, hoists, commodes, walking frames u hospital beds . G˙al aktar informazzjoni çempel fuq dawn in-numri: 2137 6946/9947 0178. AFFARIJIET GÓALL-BEJGÓ S e t t k o m p l u t t a ’ car-seat covers t a ’ l e w n g r i Ω ç a r . Inxtraw 6 xhur ilu. Prezz €35. Çempel 7930 0261.

Cover tal-karozza g˙ax-xita u ta’ ta˙t tad-drapp. Kundizzjoni tajba. Prezz €40. Çempel 7930 0261. G˙andna varjetà kbira ta’ arlo©©i b˙al Tissot, Citizen, Casio, Michael Kors, Fossil, Esprit, Festina u Q&Q. Issibilna wkoll arlo©©i ta’ mal-˙ajt, Ωveljarini u selezzjoni ta’ Cuckoo Clocks millBlack Forest. Noffru servizzi rigward tiswija ta’ kull tip ta’ arlo©© kif ukoll nibdlu batteriji, çineg, naqtg˙u kull forma ta’ ˙©ie©a, eçç. G˙al dawk l-arlo©©i tajbin g˙allilma, noffru s-servizz ta’ water pressure test waqt li tistennew g˙alih. Nispeçjalizzaw ukoll fuq tiswija ta’ grandfather clocks u kull tip ta’ clock. It-tiswija hija bil-garanzija. G˙al aktar informazzjoni Ωur is-sit: www.expresswatchrepairs.com jew irrikorru 110, Triq il-Kungress

Ewkaristiku, il-Mosta. Çempel 2141 7235.

numru 7905 8883 jew id˙ol fuq is-sit www.darrendoitall.com

XOGÓOL TA’ MANUTENZJONI

Il-bejt tieg˙ek jag˙mel l-ilma? G˙andek problema ta’ moffa? Kenda Ltd issolvilek il-problema. Nispeçjalizzaw fuq xog˙ol ta’ waterproofing u membrane b’10 snin garanzija. Xog˙ol professjonali blaqwa materjal ISO pool. G˙al stima bla obbligu çemplu 7972 9967 jew Ωur is-sit www.kendawaterproofing.com

Xorok, madum l-antik, travi tal-˙adid u xi g˙amara. Çempel 9945 3715 G˙al kull tip ta’ kisi bil-©ibs, ramel u siment, graffiato , Ωebg˙a, xog˙ol fuq l-antik, xog˙ol fuq il-pond, madum, membrane, dawl u ilma. Çempel fuq 7928 5444.

AVVIÛI OÓRA Tiswija u installazzjoni ta’ estensjonijiet tat-telefowns g˙al kull tip ta’ linji fissi. Çempel fuq 7993 0419. V a r j e t à t a ’ ˙ w a t , ˙ o r oΩ , kanali tal-ilma, çangatura qadima jew ©dida, kantun qadim, lavur ta’ kull tip. Çempel lil Jason fuq innumru 2143 2352 jew 9947 7167. Jason Gatt g˙al kull xog˙ol ta’ tibjid u tik˙il, kisi normali, fuq il-fil, fuq xog˙ol antik u bil-pont, kisi bil-©ibs u graffiato . Kiri ta’ cherry picker (tower ladder). Çempel fuq 9945 4235 jew 2180 5811. WP Ltd ta’ Triq ix-Xitwa, Óal Qormi, jispeçjalizzaw f’xog˙ol ta’ waterproof membrane, damp proofing u rubberised paint . 25 sena esperjenza. Stimi b’xejn u prezz moderat. Çempel 2148 8972, 2143 8326, 9944 5527 jew 9949 3840 jew Ωur is-sit www.wpmalta.com G˙al kull tip ta’ xog˙ol fuq faççata, bjut, appo©©i, gallarijiet, eçç. Membrane jew liquid membrane. Mela pprote©i l-proprjetà tieg˙ek mill-ilma tax-xita u çempel issa g˙al stima b’xejn bin-

Kupun AvviΩi Klassifikati IKTEB L-AVVIÛ F’DAN L-ISPAZJU

ISEM, KUNJOM, NUMRU TAT-TELEFOWN/MOWBAJL U INDIRIZZ

MUSIC LINK Issibilna kull tip ta’ strumenti muΩikali, fosthom drums kemm akustiçi u elettriçi, cymbals, percussion, pjanijiet di©itali, baby grand pianos, sound mixers u sound cards. Apparat ta’ DJ sound systems, kitarri klassiçi u akustiçi, bass guitars, strumenti tar-ram, wood parts winds, vjolini, spare u aççessorji o˙ra. G˙andna ssib ukoll kotba tal-muΩika tat-tag˙lim. Mur Music Link, 262, Triq Fleur-de-Lys, B’Kara. Çempel 2148 2796. NIGRET NIGHT CLUB AND RE ST A URA NT , L AB OU R AV E , IR -R AB A T, M A L TA. N a ç ç e t t a w bookings g ˙ a l coffee mornings, lunches u dinner dances u g˙al kull okkaΩjoni. Miftu˙in fil- weekends u cabaret shows minn Odessa Green, Renato u Freddie Portelli. G˙al aktar informazzjoni çemplu 2145 4858/2145 4908/7945 4908. Inservu wkoll take away . Tistg˙u ΩΩuru s-sit elettroniku www.nigretnightclub.com jew www.nigretnc.com AGR AUTO JAPANESE PARTS GÓ ALL- K ARO ZZI : Inbig˙u kull tip ta’ parts ta’ karozzi ÌappuniΩi u Koreani, fos-

thom Kia, Toyota, Isuzu, Daewoo, Mitsubishi, Honda, Subaru. Huma wkoll importaturi ta’ Ωjut u air filters, shock absorbers, brake pads, Parts clutches, eçç. ©enwini. G˙al aktar informazzjoni çempel 2144 6839 jew 9947 4504. Fax: 2147 Email : 0295. alex@agrautoparts.com

TALBA LILL-ISPIRTU S-SANTU Int li ssolvi l-problemi kollha, dawwal it-toroq kollha tieg˙i biex nikseb dak li ne˙tie©. Inti li tajtni d-don divin biex na˙fer u ninsa ddeni kollu li jsir kontra tieg˙i, li f’kull mument ta’ ˙ajti tkun ma©enbi. F’din ittalba qasira nixtieq nirringrazzjak ta’ dan kollu, waqt li nikkonferma mill©did li qatt ma ninfired minnek, anke quddiem lilluΩjonijiet materjali. Nixtieq li nkun mieg˙ek fil-glorja ta’ dejjem. Grazzi g˙all-˙niena tieg˙ek lejja u lejn dawk li ji©u minni. Din it-talba g˙andha ting˙ad tlett ijiem wara xulxin. Wara tlett ijiem it-talba tkun maqlug˙a, anke jekk g˙all-bidu tidher diffiçli. Ittalba g˙andha tkun ippubblikata mill-ewwel wara li tinqala’ l-grazzja, bla ma tissemma x’kienet. V A KA NZ A: S T H o t e l s , i l GΩira, je˙tie©u sewwieqa ta’ taxi u vannijiet bi klassifikazzjoni B u D1 fuq baΩi full-time. Applikant irid ikollu t- tag ta’ Transport Malta. Ibag˙tu s-CV fl-indirizz elett r o n i k u hr@bayviewmalta.com V A KA NZ A: S T H o t e l s , i l GΩira, je˙tie©u room attendants fuq baΩi full-time u part-time . Ibag˙tu s-CV flindirizz elettroniku hr@bayviewmalta.com

Offerta 1: ©imag˙tejn

€5

Offerta 2: 5 ©img˙at

€10

Offerta 3: 2 avviΩi g˙al 5 ©img˙at

€15

Offerta 4: 13-il ©img˙a

€30

Offerta 5: 26 ©img˙a

€56

Offerta 6: 52 ©img˙a

€93

ÓLAS B’CASH JEW CHEQUE LIL: Sound Vision Print Ltd, KullÓadd, AvviΩi Klassifikati, Çentru Nazzjonali Laburista, Triq Mile End, il-Óamrun, ÓMR 1717.

avviÛi kÓ

kullhadd.com

AVVIZI

TAL-PARTIT LABURISTA Il-Kumitat Lokali PL tal-Óamrun, flimkien man-nursery talÓamrun, ser jorganizzaw buffet fil-Valentine Hall, il-Ìimg˙a 16 ta’ Ottubru 2015, mit-8.00pm ’il quddiem. Din l-attività ser tittella’ sabiex ikun jista’ ji©i meg˙jun il-pro©ett tat-tieni faΩi tan-nursery tag˙na tal-Óamrun. In˙e©©u l-ÓamruniΩi biex jing˙aqdu mag˙na f’din l-attività bil-g˙an li nkunu parti mill-˙olma tan-nursery g˙at-tfal tag˙na l-ÓamruniΩi. Biljetti jinbieg˙u g˙all-prezz ta’ €17.00. It-tfal se jkollhom menù speçjali g˙all-prezz ta’ €7.00. Ser jkun hemm ukoll divertiment waqt is-serata. Biljetti jinkisbu ming˙and ilKumitat Lokali PL tal-Óamrun u mill-bar, kif ukoll ming˙and il-Kumitat tal-Óamrun Nursery.

avviÛiÌENERaLi Il-Kumitat LEAP! Re©jun Xlokk jixtieq jistiednek g˙all-Festa tal-Komunità Illum Il-Óadd, 27 ta’ Settembru, mit-3.00 sad-9.00pm, fil-©nien taçÇentru LEAP g˙ax-Xlokk (ACCESS), il-Birgu, il-Kumitat LEAP! se jorganizza festa tal-komunità b˙ala fund-raising g˙all-NGOs, adattata g˙al kull età. Waqt din il-festa se jkun hemm posti ta’ informazzjoni, sessjonijiet ta’ informazzjoni u interattivi, testijiet tas-snien u testijiet tal-piΩ tal-©isem (body mass index) permezz tal-ultrasound, fost affarijiet o˙ra. Fuq il-palk se jkun hemm varjetà ta’ drama u muΩika, u se jkun hemm ukoll l-absailing. Il-Youth Cafè li jinsab mal-©nien, servizz ta’ A©enzija Ûg˙aΩag˙, se jkun miftu˙ g˙aΩ-Ωg˙aΩag˙, fejn se jkun hemm ukoll informazzjoni dwar korsijiet fl-MCAST. Fost attivitajiet o˙ra mmirati g˙at-tfal ser ikun hemm qari ta’ stejjer, krafts u face painting. L-g˙an ewlieni huwa li jin©abru flimkien l-entitajiet u l-NGOs li ja˙dmu fil-qasam soçjali u nesponu s-servizzi u l-attivitajiet tag˙hom, filwaqt li nesponu talent lokali. Id-d˙ul huwa b’xejn. Ikel u xorb g˙all-bejg˙ bi prezzijiet ra©onevoli. Laqg˙a g˙all-©enituri/guardians tal-istudenti tal-ewwel sena tal-Junior College Il-Prinçipal u l-Viçi Prinçipal tal-Junior College tal-Università se jiltaqg˙u mal-©enituri/guardians tal-istudenti tal-ewwel sena. Ser ting˙ata informazzjoni importanti dwar ir-regolamenti, servizzi u façilitajiet tal-Kulle©© bil-g˙an li ng˙inu l-istudenti fl-istadji kollha tal-˙ajja tal-Kulle©©. Il-laqg˙a ser issir fis-Sala Sir Temi Zammit, l-Università ta’ Malta, l-Imsida fil-©ranet kif imsemmija hawn ta˙t: It-Tnejn, 28 ta’ Settembru 2015, fis-7.00 ta’ filg˙axija – Kunjomijiet li jibdew minn A - F. It-Tlieta, 29 ta’ Settembru 2015 fis-7.00 ta’ filg˙axija – Kunjomijiet li jibdew minn G - Z. Jum il-festa ta’ San Mikiel Arkan©lu Il-festa ta’ San Mikiel Arkan©lu ser ti©i ççelebrata fil-knisja kolle©©jata ta’ San Pawl Nawfragu tal-Belt Valletta kif jidher hawn ta˙t: It-Tlieta, 29 ta’ Settembru 2015, jum il-festa ta’ San Mikiel Arkan©lu ti©i ççelebrata quddiesa fit-8.30am minn Dun Vinçenz Borg. Din il-quddiesa tkun offruta g˙all-fratelli ˙ajjin u mejtin fis6.30pm bl-g˙asar u konçelebrazzjoni mill-kapitolu ta’ San Pawl Nawfragu. Jipprietka Dun Anton Borg. Wara l-konçelebrazzjoni titkanta l-antifona, u ssir iç-çelebrazzjoni Ewkaristika. Il-fratelli u I-konsorelli tal-Arçikonfraternita ta’ San Mikiel Arkan©lu, eretta fl-insinji kolleggjata u parrokkjali ta’ San Pawl Nawfragu tal-Belt Valletta, flimkien mad-devoti ta’ San Mikiel, huma m˙e©©a li jie˙du sehem f’dawn il-funzjonijiet. Jum il-festa ta’ San Fran©isk Nhar il-Óadd, 4 ta’ Ottubru 2015, ti©i ççelebrata il-festa ta’ San Fran©isk, patrun tal-Patrijiet Fran©iskani, fil-parroçça Madonna tasSacro Cuor f’Tas-Sliema. Fid-9.30am ti©i ççelebrata l-quddiesa mill-Eççellenza Tieg˙u irRev. Patri George Bugeja, Isqof ta’ Tripli, fil-knisja parrokkjali Madonna tas-Sacro Cuor. Fid-9.30am il-Banda Çittadina Sliema tibda marçi brijuΩi minn Triq Rudolfu, quddiem il-knisja tal-Anglikani, sa quddiem il-knisja parrokkjali Madonna tas-Sacro Cuor u l-kaΩin tas-Soçjetà Filarmonika Sliema. Fl-10.15am il-Banda Çittadina Sliema tilqa’ l-˙ru© tal-istatwa ta’ San Fran©isk bl-Innu Popolari lil San Fran©isk kif ukoll tag˙ti tislima lill-Isqof George Bugeja OFM bid-daqq tal-Innu Pontifiçju. Wara tkompli l-manisfestazzjoni Fran©iskana bl-istatwa ta’ San Fran©isk akkumpanjata bid-daqq ta’ marçi brijuΩi mill-Banda Çittadina Sliema. L-Isqof Bugeja jag˙mel ukoll Ωjara ta’ kortesija filkaΩin tas-Soçjetà Filarmonika Sliema. Fl-11.45am l-istatwa ta’ San Fran©isk tasal lura quddiem il-knisja u titqieg˙ed fuq iz-zuntier tal-knisja fejn issir it-tradizzjoni sabi˙a tat-tberik tal-annimali ta’ diversi tfal tal-parroçça. It-tberik tal-annimali fuq iz-zuntier ikun akkumpanjat bid-daqq ta’ marçi mill-Banda Çittadina Sliema. Fis-1.00pm issir l-ikla tradizzjonali ta’ San Fran©isk fis-sala ewlenija tal-kaΩin tas-Soçjetà Filarmonika Sliema.

27|09|2015 31

32 27|09|2015

kullhadd.com

kÓ tisliba

Din it-tisliba mhix g˙all-kompetizzjoni, iΩda peress li g˙ad g˙andna domanda g˙aliha, il-gazzetta KullÓadd iddeçidiet li tkompli to˙ro© din it-tisliba fl-a˙˙ar Óadd tax-xahar. RIÛULTATI TAX-XAHAR LI GÓADDA MIMDUDIN: 1 Blanzun, 5 Msadda, 8 Sta©uni, 14 Astra, 15 Almenu, 17 Ìensna, 19 Faqar, 20 Ponn, 21 Adam, 23 Mer˙i, 25 Ibla˙, 28 Fart, 29 u 30 Pançer, 31 Real, 33 QalbuperΩuta, 39 Lejl, 41 u 42 Blalen, 43 Kilo, 45 Metru, 46 Grill, 47 Amar, 50 Rasu, 53 u 54 Panina, 56 Tuttu, 58 GaΩiba, 60 Anzjan, 62 Rjali, 64 Sa˙an, 67 Sefsef, 69 Ûmagar, 70 Rdoss, 72 Ors, 73 Iff, 75 Rota, 77 u 79 Friskatur, 80 u 82 Laburisti, 84 Leo, 85 Iss, 87 Ajru, 88 Kelblijinba˙, 93 Rixa, 94 u 94 Xjaten, 96 u 98 Kristjani, 100 u 101 Pjazzetta, 105 Nhar, 108 Tridu, 109 Sawwat, 110 u 111 Impressjoni, 112 Msabbat, 113 Qasqas, 114 Namrati.

020

WEQFIN:

Mimdudin 1 5 8 14 15 17 19 20 21 23 25 28 29 31 33 39 41 42 43 45 46 47 50 53 56 58 60 62 64 67 69 70 72 75 77 79

F’dan ir-ra˙al il-Madonna dehret lil Bernadette Soubirous (7) Hawn min jistennieh jaqa’ f’˙alqu (6) L-alla falz tal-flus u tar-reg˙ba (7) Ta fastidju u dejjaq lil xi ˙add (5) Kompjuter Ωg˙ir li tista’ ©©orru mieg˙ek (6) Allura f’dan ir-ra˙al xi darba kien hemm iΩ-Ωejt? (6) B’Tal-..... jaqbillek? (5) Titlifhiex f’nofs il-©errej! (4) Din l-art m’g˙andhiex tlajja’ (4) L-effett tal-ispluΩjoni (5) Din mhijiex il-mara ta’ Rizzo (5) Gemgem u gerger kemm fela˙ (4) u 30 Din tfisser s˙arijiet jew buΩullotti (6) Kulma jkollok ©id materjali (4) F’post b˙al dan tiltaqa’ ma’ nies mill-©nus tad-dinja kollha (12) Dawrien mar-ritmu tad-daqq (4) In˙olqot minn kustilja ta’ Adam u wa˙˙litulu (3) Óotba f’San Mark (25 ta’ April) tpo©©ik ta˙t l-..., qawl (3) Mag˙mul ˙a©a wa˙da (4) Xi ˙add li ..... il-vapur tat-tmienja (5) Dari kienu jbeΩΩg˙u lill-poplu bil-..... (5) Bla kap u bla ...., la jaf mnejn jibda u lanqas fejn jispiçça (4) Warajha xarba nbid tajjeb (4) u 54 Mfekkek, imΩegleg, xejn ma jΩomm dritt (6) Ra©el bla ˙ila, lampa ming˙ajr ....., qawl (5) Ma’ din f’qieg˙ il-ba˙ar tintrabat id-dg˙ajsa (6) Din tfisser drawwa, moda, im©iba taΩ-Ωmien (6) Dan m’g˙adux Ωg˙ir fl-età (5) Baqa’ ma ΩΩewwi©x (5) Dawn huma pjanti mxewka, b’weraq o˙xon u jag˙mlu l-fjuri wkoll (6) Il-kuxxin li tpo©©i ta˙t rasek, mimlija tajjar jew fowm (6) Sa˙an wa˙da sew, irrabja, xeg˙el (5) u 73 Rejiet (6) Issarraf il-flus fih u tpo©©i bilqieg˙da fuqu (4) Dan l-isem ta’ mara ssibu g˙and Ìemma (4) Din biçça g˙odda barraxa (5)

80 A˙jar tie˙u mara ..... milli bint qamla, qawl (5) 82 Mimli benna (4) 84 u 85 Ma˙dum bl-ikbar seng˙a, mirqum, lest minn kollox (6) 87 Santa .... tal-impossibbli (4) 88 Tnejn li jaqblu perfettament (4,1,7) 93 X’aktarx issibhom f’gallinar, ma jtirux fil-g˙oli (4) 94 u 95 Ta˙t ir-ri˙ ta’ ......, mhuwiex f’poΩizzjonili jaqbad ˙ut (6) 96 .... ta’ Settembru tifta˙ il-bibien u r-rixtellu (4) 98 Tag˙milha g˙and il-konfessur (5) 100 Mattia l-pittur kien jg˙ix Malta, jg˙idulu lKalabriΩ (5) 101 Allura dan il-©obon i©ieg˙lek tobrox il-©ilda? (4) 105 Din mhijiex bilfors il-mara tal-kok (4) 108 Wa˙da mill-intietef (5) 109 Wie˙ed mis-sriedek (6) 110 Mhijiex ma˙mu©a (6) 111 Il-Knisja qalet li dan m’g˙adux jeΩisti (5) 112 Biçça xog˙ol ta’ ˙ila u qlubija kbira (7) 113 Aktar minn ©amra wa˙da (6) 114 Ri©ment, nofs plutun, x’aktarx suldati (7) Weqfin 2 3 6 9 11 12 13 16 18 22 24 27 32 34 35

..... il-˙mar fejn irid sidu, qawl (5) u 4 Dan issibu fit-tifsira ta’ 96 mimduda (9) u 7 Ismu mieg˙u jag˙millek l-aptit qabel l-ikel (10) u 10 Hawn min i˙obbhom aktar milli j˙obb il-bnedmin (8) Bewsa tan-..... ˙elwa manna (5) M˙assar, immermer, immuffat, mikul minn ©ewwa (7) Dan mhuwiex Malti, mhuwiex minn ta’ ©ewwa (7) Din il-marda ©©ib il-paraliΩi fil-©isem (5) Nadif ..... kwaΩi jleqq (5) Aktar minn qatta wa˙da (5) u 26 Xi tnejn li qishom l-istess (6) Bil-©u˙, u g˙andu bΩonn is-sustanzi (5) u 33 Milqut mill-iskomunika (9) Dan ifisser ˙e©©a u ˙erqa u ˙rara (4) Xejn mhija ˙a©a sabi˙a, u tie˙u g˙alik ˙afna biha (6)

36 Il-kapitali ta’ dan il-pajjiΩ hija Bejrut (6) 37 Boçni, gerbubi, smin (4) 38 u 40 Elfejn sena ilu kellna dak ta’ San Pawl (9) 44 Ta radd, irringrazzja (4) 48 G˙amel xi ˙a©a li ma ˙adux gost biha (4) 49 Hekk hu l-Arçisqof Charles J. Scicluna (8) 51 Maqlug˙in, mg˙aw©in, imxattrin, tista’ tarmihom (8) 52 Ftira tal-g˙asel (6) 55 Fiha jinΩammu Ω-Ωwiemel (6) 57 Kulur (4) 59 Dan jitla’ f’wiçç l-ilma (4) 61 A˙˙, we©©ajtni, kemm int selva©©! (4) 63 Kull .... ˙udu b’©id, qawl (4) 65 VaΩ Ωg˙ir (6) 66 Ra©el tal-...., ma jafx fejn toqg˙od l-ir©ulija (4) 68 Karozza ÌappuniΩa (6) 69 Mo˙˙u jil˙aqlu (6) 70 Donnhom is-seba’ .... tal-g˙aks u l-abbundanza (4) 71 Xog˙lu jag˙mel ©ebla fuq o˙ra (6) 74 Kaçça u ...., it-tnejn ipprojbiti f’çertu Ωmien (4) 76 Xejn mhu fa˙˙ari (4) 78 Ftit inqas minn dardir, u ag˙ar minnu (5) 79 u 81 Xitla twarrad bajda, fis-sajf u tag˙mel ΩinΩel vjola skur; hawn g˙ajn imsemmija g˙aliha (6) 82 Vaganza biex tistrie˙ (5) 83 Dan l-injam sabi˙ ji©i minn wa˙da mill-ikbar si©riet fl-Ewropa (7) 86 Oqg˙odlu attent g˙ax banavolja u malizzjuΩ (7) 89 Films tal-...., kollha tal-wa˙x (5) 90 G˙amel Ωjara lil xi ˙add (3) 91 u 92 Dawn il-©elati tixtrihom f’gallettina rqiqa forma ta’ lembut (8) 97 Jimmarkalek l-uΩu tal-elettriku u l-ilma (5) 99 u 100 Mar ma’ xi ˙add, iΩommlu kumpanija (10) 102 ..... peprina, ..... nar, ..... daqs il-qroll (5) 103 u 104 I˙ajjar in-nies jag˙tu l-vot lil xi kandidat partikulari (8) 106 u 107 Din il-lastku tonda ma t˙allix il-kalzetti jinΩlu (8)

2 Lotta, 3 Ndaf, 4 UΩat, 6 u 7 Stupida©ni, 9 Trab, 10 Ìifa, 11 Naqra, 12 Ja˙asra, 13 Grottlu, 16 Mtela, 18 Skart, 22 Rambo, 24 u 26 ÓabbeΩ, 27 Ìenna, 32 Arkett, 33 Qam, 34 Lott, 35 UΩurpa, 36 Ragusa, 37 Udit, 38 u 40 Allegrija, 44 Lupu, 48 M˙ar, 49 Ingrossa, 51 Çintorin, 52 Stress, 55 Ribass, 57 Tuta, 59 Iris, 61 Zija, 63 Jedd, 65 Óaffer, 66 Noti, 68 Firrol, 69 Ûbalji, 70 Rfis, 71 Ostili, 74 Stil, 76 Ûbib, 78 Slajs, 79 Kok, 81 Ri˙, 82 Isfel, 83 Pakkett, 86 Kanarin, 89 Ejwen, 90 u 91 Bennej, 92 Azzar, 97 Imiss, 99 u 100 IntrapriΩa, 102 T˙ott, 103 u 104 Subbasta, 106 Issa, 107 Qsar.

KoMpETIZZjoNI KTIEB KÓ

27|09|2015 33

kullhadd.com

KoMpETIZZjoNI KTIEB RUMANZ

KUNTATT FATALI

F’dan ir-rumanz ta’ Kenneth Caruana naraw lil Robert u Sharon; koppja li waslu fi stadju inçert fir-relazzjoni tag˙hom. Il-©lied ta’ bejniethom ma jaqta’ xejn, u Robert jibda jissusspetta li Sharon qed tibdlu ma’ ra©el ie˙or, tant li jasal biex iqabbad investigatur privat isegwiha. Robert huwa wkoll kittieb, u qed jinse© novella fil-qalba tad-dwejjaq u l-inçertezzi li g˙addej minnhom f’˙ajtu. G˙alhekk, f’dan ir-rumanz insibu Ωew© stejjer paralleli; dik ‘reali’ li qed jg˙ix Robert, u dik tan-novel-

la li qed jikteb. Meta s-suspetti ta’ Robert dwar martu finalment ji©u kkonfermati, dan ma jkunx jaf fejn se jaqbad jag˙ti rasu. Jg˙addu biss ftit jiem minn din la˙bar kerha, qabel ma Robert jirçievi a˙bar kerha o˙ra. Sharon kienet mietet ˙abtha u sabtha. Dak li g˙all-ewwel jidher b˙ala inçident sfortunat, malajr jinbidel f’suspett ta’ omiçidju li jiskatta investigazzjoni. Min kien jobg˙od daqshekk lil Sharon li kien wasal biex joqtolha?

Dan ir-rumanz huwa ta˙lita ta’ storja ta’ m˙abba, jew a˙jar, dak li baqa’ minnha, u storja polizjeska ta’ investigazzjoni f’omiçidju. L-iktar sensazzjonijiet palpabbli f’din l-istorja huma t-tensjoni u lqtig˙ ta’ qalb hekk kif il-qarrej jibda jempatizza ma’ dak li g˙addej minnu Robert. Wara l-mewt ta’ Sharon, iΩda, bla ma jrid il-qarrej jiddistakka ru˙u xi ftit minn dan il-karattru ewlieni hekk kif jibda j˙oss li dan huwa possibbilment il-qattiel ta’ Sharon. Finalment, il-qarrej ji©i wiçç imb

wiçç ma’ diversi forom ta’ rimors, kif ukoll man-nuqqas tag˙hom. L-ikbar rimors huwa dak ta’ Robert, li ma la˙aqx g˙amel dak li xtaq jag˙mel, u issa ma jistax ire©©a’ l-arlo©© lura. L-unika konsolazzjoni g˙alih hija n-novella, la tal-inqas g˙andu s-setg˙a li jikkonkludiha kif irid. Peress li r-rumanz huwa mimli bil-konverΩazzjonijiet, Caruana jikteb b’lingwa©© sempliçi u kollokjali li jintuΩa kuljum, u li jag˙ti sensazzjoni ta’ awtentiçità lil din listorja mexxejja li t˙allik bilkurΩità sal-a˙˙ar.

SILTA MILL-KTIEB Id-daqqa ta’ diska moderna tinstema’ mill-mowbajl kienet tindika li kienu saru s-sitta u nofs ta’ filg˙odu. Iktar rieqda milli mqajma, Sharon tawlet idha minn ta˙t il-friex u b’g˙ajnejha g˙adhom mag˙luqin fittxet il-mowbajl li kien fuq il-kommodina sabiex titfi l-alarm. Kien sar il-˙in biex tqum tlesti g˙ax-xog˙ol iΩda ma kellhiex aptit tqum, g˙alhekk daret in-na˙a l-o˙ra u g˙afset l-im˙adda iktar mag˙ha biex tgawdi l-ftit minuti o˙ra ©os-s˙ana tal-friex. “Mhux a˙jar tqum!” qalilha Robert. “Daqt…” instemg˙et hi b’le˙inha baxx. “Óa jsirlek il-˙in, imbag˙ad oqg˙od kollok ©enn!” “U iva issa nqum,” re©g˙et daret titnikker. “Basta tag˙mel l-alarm, u mhux biΩΩejjed idoqq darba u tqum, imma tibqa’ tistenna li jer©a’ jdoqq,” kompla jitmas˙an hu. “Imqajma kont jien.” “Tidher inti…” “Ar’hemm,” qamet b’rabja minn fuq is-sodda, “di©à qaΩΩiΩtni dalg˙odu.” “Hekk sew allura!” “Taf x’inhu sew li taqla’ l-argumenti minn filg˙odu!” qaltlu hekk kif g˙addiet minn quddiemu u baqg˙et sejra fil-kamra tal-banju. Robert baqa’ jgemgem wa˙du u nng˙as kien tarlu. G˙olla l-im˙adda mat-tustiera ˙a joqg˙od iktar komdu u xeg˙el it-televixin.

Filg˙odu ma tantx kien ikun hemm x’tara ˙lief a˙barijiet. Mhux li kien jiddejjaq jarahom g˙ax kienu jΩommuh a©©ornat ma’ dak li kien qed ji©ri. “…sadanittant il-març ta’ protesta li nΩamm ilbiera˙ spiçça g˙al xi ˙in f’konflitt mal-forza tal-ordni, bilpulizija tarresta xi w˙ud middimostranti,” kienet qed tirrapporta reporter, waqt li kienu g˙addejjin filmati rrekordjati ta’ dawk ix-xeni. Bl-ilma frisk ma’ wiççha Sharon bdiet t˙ossha a˙jar. Hi niΩlet malajr isfel, kemm ©abet yogurt mill-fri©© u re©g˙et lura bih fil-kamra tassodda. Il-˙wejje© kienu ilhom lesti minn lejlet, imdendlin mas-si©©u. Kienet drat tippreparahom minn filg˙axija. Bejn kuççarina u o˙ra la˙qet ˙ar©et il-mejkapp u xi affarijiet o˙ra li riedet tie˙u mag˙ha xxog˙ol. Robert qag˙ad josservaha b’çertu reqqa. Kienet mara sabi˙a, g˙adha fl-a˙jar tag˙ha u issa kien dara dik ir-rutina ta’ kuljum. Hi ma kinitx xi mara sempliçi, minn dejjem kien jaf kemm kienet vanituΩa, u qatt ma jaf li xirfet mill-g˙atba ’l barra ming˙ajr mejkapp. Dilket wiççha bil-moisturiser u applikat ilfoundation . Óar©et kaxxa kollha kuluri minn ©o basket Ωg˙ir apposta u bdiet tqabbel u t˙allat il-kuluri qisha l-aqwa pittur g˙addej fuq wie˙ed mill-isba˙ xog˙lijiet tieg˙u. G˙ajnejha kienu ˙adu dehra totalment differenti, l-iktar wara li g˙amlet illapes u l-maskara.

Mistoqsija: Min imut f’dan ir-rumanz?

Ibag˙tu r-risposta tag˙kom lil: Kompetizzjoni Ktieb, KullÓadd, ÇNL, Triq Mile End, il-Óamrun, u tid˙lu biç-çans li tirb˙u l-ktieb: KUNTATT FATALI ©entilment ipprovdut minn BDL. Ir-rebbie˙ jit˙abbar nhar il-Óadd 4 ta’ Ottubru. Ir-rebbie˙a huma mitluba ji©bru l-ktieb miç-Çentru Nazzjonali Laburista fil-Óamrun billi jippreΩentaw il-karta tal-identità mit-Tlieta sal-Ìimg˙a bejn id-09.00 u t-15.00, u s-Sibt bejn l-10.00 u l-16.00, eskluΩ festi pubbliçi. Intant, ir-rebbie˙a tal-ktieb IT-TIFEL LI ÓADD MA ÓABB hija:

E. J. ATTARD, 85, Triq l-G˙elejjel, il-Gudja, GDJ 1852.

34 27|09|2015

kullhadd.com

kÓ LoGÓoB

TISLIBA BIN-NUMRI Po©©i n-numri f’posthom Bi 3 numri 005 029 070 075 156 194 284 355 385 390 425 505 660 682 788 937

B’4 numri 0016 0032 0051 0517 1296 1706 2065 2586 2852 3200

3266 3355 3453 4230 4236 4872 5283 5329 5523 5531 5737 6397 6661 7218 7367 7427 7432 7541 7751 8001 8054 8366 8725 8799 8975 9421 9800 9809

11317 12695 16364 24855 30096 31634 34028 34788 38663 43559 52471 53648 58383

61523 61902 70185 72278 77757 88386 90541 95307

B’6 numri

202756 281836 479550

Bi 8 numri 17518550 24818587 41529293 63586078

088263

IR-RIÛULTAT TAL-LoGÓBA TAL-ÓADD LI GÓADDA

B’5 numri 09658

SUDOKU SPONSORJATA MINN WELLA

Irba˙ xampù u conditioner Wella Aqta’ din il-log˙ba u ibg˙atha: KOMPETIZZJONI WELLA, KullÓadd, Çentru Nazzjonali Laburista, Triq Mile End, il-Óamrun.

Isem : Indirizz :

kompeTIzzjonI CenTRo CAsALInGA Ìemma’ s-sitt kupuni u ibg˙athom f’daqqa lil: KullÓadd, Kompetizzjoni Centro Casalinga, Çentru Nazzjonali Laburista, Triq Mile End, il-Óamrun, ÓMR 1717.

Isem:...................................................................................................................................................................

Indirizz:.............................................................................................................................................................. ........................................................................................................................................................................... Nru tal-karta tal-identità:............................................. Nru tat-telefown:........................................................

Ir-rebbie˙a tal-hair dryer hija: CHRISTY BONELLO, 19, Triq il-Óabs l-Antik, l-Isla.

lOGÓOB kÓ

27|09|2015 35

kullhadd.com

IRBAÓ €25 fI flus

IBGÓAT DAWN IÛ-ÛEWÌ KOMPETIZZJONIJIET FLIMKIEN U IDÓOL BIÇ-ÇANS LI TIRBAÓ €25 L-indirizz huwa: Irba˙ €25 fi flus, KullÓadd, Çentru Nazzjonali Laburista, Triq Mile End, il-Óamrun.

TIslIBA Mimdudin: 1.

Ja˙dem mat-turisti (5) 4. Kompli l-qawl: A˙jar .... min int milli bint min int (4) 7. Lema˙ (2) 9,16. Tissi©illa biha (6) 10. Total (6) 12. Mog˙ti n-nar (6) 16. Ara 9 18,17W. Xarba alko˙olika (5) 19. Gardner (3) 20. I˙obb jinki (5) 21. Robert Attard Esposito (1,1,1) 23. Issa Ωmienu flg˙elieqi (4) 24. Dan tax-xemx

jitte˙dulu ˙afna (5)

Weqfin: 1.

Minn Ateni dawn (6) 2,3. Fiehem aktar (6) 3. Ara 2 5,12W. Ri˙a (5) 6,11. Tag˙ti lil min jiekol (5) 8. Dawn jg˙ixu l-aktar fl-Istati Uniti (9) 11. Ara 6 12. Ara 5 13,22. Il-˙bieb tieg˙i (6) 14. Majjal (6) 15. Satal (6) 17. Ara 18 21. Jonfo˙ dan (3) 22. Ara 13

SOLUZZJONI TAL-ÌIMGÓA L-OÓRA Mimdudin:

Weqfin:

1. 4. 9. 10. 12. 16. 18,19. 20. 21. 23. 24.

1. 2,7. 3,21W. 5. 6,11. 8. 12. 13,22. 14. 15. 17.

Ba˙ri, Penz, Ira, Fardal, Maskla, Ara, Tilqa, Bajja, USH, UΩat, Tlajt

Brimba, Óraqt, Iqfulu, End, Zalza, Tankijiet, Ma, Sta˙ba, Alaska, Kantat, Ras

QED TAGÓRAfHOM? fir-ritratt hemm Ωew© uçu˙ f’wiçç wie˙ed. Qed tag˙rafhom? Ójiel: Ûew© super mudelli li llum il-©urnata waqfu mill-karriera tal-immudellar. Wa˙da ta’ nazzjonalità Amerikana u o˙ra ta’ nazzjonalità IngliΩa.

Personalità 1:

Personalità 2: RIÛULTAT TAL-ÌIMGÓA L-OÓRA Isem: Indirizz:

Nru tat-Telefown: Blake Shelton

REBBIEÓ TAL-ÌIMGÓA L-OÓRA: RAPHAEL STAFRACE, 21, Triq Giuseppe Stivala, in-Naxxar, NXR 1943. Nota: l-ittri rebbie˙a jintbag˙tu fix-xahar ta’ wara li tkun intreb˙et il-kompetizzjoni.

Adam Levine

36 27|09|2015

kÓ sPoRTs

kullhadd.com

PREMIER LEAGUE MALTI TARxIEn R. fLoRIAnA

1 1

PEMbRokE A. hIbERnIAns

TARD

PENALTY JSALVA LIL FLORIANA MINN TELFA Fl-ewwel log˙ba li kien hemm ilbiera˙ fil-Hibs Stadium, it-timijiet ta’ Tarxien Rainbows u dak ta’ Floriana spiççaw fi draw ©ust ta’ 1-1. Fit-tielet minuta Tarxien mill-ewwel marru fuq l-offensiva hekk kif Luke Montebello g˙adda l-ballun lejn Carlos Menendez Hevia li iΩda xutt tieg˙u mar ferm g˙oli mil-lasti ta’ Floriana. Madankollu, huma ma damux ma marru fil-vanta©© hekk kif kif fit-12-il minuta freekick dirett ta’ Joao Pedro Oliveira Santos g˙eleb lill-gowler ta’ Floriana Matthew Calleja Cremona biex g˙amel l-iskor 1-0 g˙al Tarxien. Fit-33 minuta waslet l-ewwel azzjoni ta’ Floriana hekk kif il-ballun ©ie f’saqajn il-plejer Nicolas Chiesa iΩda x-xutt tieg˙u ©ie salvat tajjeb mill-gowler ta’ Tarxien, Andrea Cassar. Bdiet it-tieni taqsima u l-ewwel azzjoni waslet proprju minn Tarxien fil-61 minuta meta x-xutt ta’ Tristan Caruana, Calleja Cremona kien tajjeb u salva ming˙ajr ebda diffikultà. Fis-77 minuta azzjoni o˙ra g˙al Tarxien meta re©a’ kien Caruana li qassam ballun tajjeb lejn Danilo Meira Santos li, millkaxxa Ω-Ωg˙ira, ix-xutt tieg˙u ©ie salvat parzjalment mill-gowler Calleja Cremona. Fit-83 minuta wasal il-gowl tad-draw minn Floriana wara li kien hemm handsball ta’ Bruno Giglio de Oliveira fejn ir-referee mill-ewwel ordna penalty li, mill-11-il metru, inkariga ru˙u minnu Mario Fontanella li g˙eleb lill-gowler ta’ Tarxien biex ©ab l-iskor ta’ 1-1 biex b’hekk it-tim FurjaniΩ irnexxielu jakkwista draw importanti fl-a˙˙ar mumenti tal-log˙ba. Il-plejer tal-log˙ba ©ie vvutat il-plejer ta’ Tarxien Bruno Giglio de Oliveira.

Referee: Ryan Stewart (Wales)

Alves Alex Da Paixao ta’ Tarxien issikkat minn Jurgen Pisani ta’ Floriana

Zoran Levnaic ta’ Pembroke segwit minn Jorge Pereira Da Silva ta’ Hibs

kLAssIfIkA

Bruno Giglio De Oliveira ta’ Tarxien u Mario Fontanella ta’ Floriana

IL-PREMIER LEAGUE MALTI

Ritratt: STEPHEN GATT

Claiton Failla ta’ Hibs jipprova jisraq il-ballun lil Leighton Grech ta’ Pembroke

Hibernians Balzan Mosta Floriana Tarxien Rainbows Valletta Birkirkara Sliema Wanderers Pembroke Athleta Qormi Naxxar Lions St. Andrews

+/-

Pti

5 5 5 6 6 5 5 5 5 5 5 5

4 3 3 3 2 3 2 2 2 1 0 0

1 2 1 1 3 0 2 1 0 1 0 0

0 0 1 2 1 2 1 2 3 3 5 5

9 9 8 10 10 6 12 3 8 4 1 5

3 2 4 7 4 3 6 4 14 6 16 16

+6 +7 +4 +3 +6 +3 +6 -1 -6 -2 -15 -11

13 11 10 10 9 9 8 7 6 4 0 0

LoGÓob GÓAL-LUM Stadium Nazzjonali Ta’ Qali Valletta Qormi

vs vs

Naxxar L. Birkirkara

17.00 19.00

Victor Tedesco Stadium

Il-gowler ta’ Tarxien, Andrea Cassar jaqbad il-ballun qabel Juninho Cabral ta’ Floriana

St Andrews Mosta

vs vs

Sliema W. Balzan

17.00 19.00

SPORTS KÓ

27|09|2015 37

kullhadd.com

LIBSA ÌDIDA GÓALL-PROGRAMM SPORTIV SKOLASPORT On The Move Skolasport huwa l-isem il-©did tal-programm tant popolari Skolasport. L-isem On the Move Skolasport huwa riflessjoni tal-kampanja Move li issa se tibqa’ g˙addejja tul issena kollha, f’kull attività li se jkun qieg˙ed jorganizza SportMalta. Fil-fatt, fis-17 ta’ Ottubru 2015 ser jibda sta©un ie˙or tal-programm tant popolari tax-xitwa On The Move Skolasport 2015-2016. F’konferenza tal-a˙barijiet, li saret illum, l-a©ent kap eΩekuttiv ta’ SportMalta Mark Cutajar qal li l-bidla kemm fl-isem il©did tal-entità kif ukoll f’dan ilprogramm vast u innovativ kienet possibbli biss bil-kollaborazzjoni tal-g˙aqdiet sportivi u bid-determinazzjoni u l-lealtà tal-˙addiema ta’ SportMalta. Huwa qal li issa SportMalta wessa’ s-servizz tieg˙u f’aktar lokalitajiet f’Malta u anke çentru f’G˙awdex biex il-programm jag˙ti opportunità lil kul˙add isib çentru qrib id-dar tieg˙u. Filfatt minn din l-edizzjoni SportMalta ukoll qed joffri programmi speçifiçi mmirati g˙allanzjani (60+) fejn sa˙ansitra numru ta’ postijiet se jing˙ataw bla ˙las lil min japplika l-ewwel u jippreΩenta l-karta anzjan. Din hija miΩura o˙ra li turi kemm On The Move Skolasport 2015-2016 huwa verament miftu˙ g˙al nies ta’ kull età. Barra minn hekk, kompla Mark Cutajar, il-prezzijiet ta’ dawn ilprogrammi baqg˙u baxxi biex jintla˙qu minn kul˙add. Ûied jg˙id li s-suççess huwa dovut ukoll lejn il-˙idma kontinwa ta’ kollaborazzjoni ma’ entitajiet internazzjonali bhal l-EOSE, lENAS , l-ISCA kif ukoll mal-istess Kummissjoni Ewropea. Is-Sur Robert Portelli elenka

Attivitajiet relatati ma’ MOVE Week

fid-dettall dak li se jkun qed joffri On The Move Skolasport 2015-2016. Huwa sostna li din is-sena 5,000 ru˙ mistennija jie˙du sehem, f’55 dixxiplini sportivi mmexxija minn madwar 200 kowç professjonali. Se jibqg˙u jinΩammu d-dixxiplini popolari mal-parteçipanti b˙allΩfin, ©innastika, basketball, u g˙awm flimkien mas-sessjonijiet ‘FUNdamentals’ u ‘MiniGames’ immirati g˙at-tfal bejn l-4 u l-10 snin li g˙andhom lg˙an li jintroduçi divesi ˙iliet sportivi baΩiçi fost it-tfal. Robert Portelli spjega kif g˙al sena o˙ra qed ikunu introdotti dixxiplini ©odda fosthom lFutsal u l-Ìinnastika Ritmika li di©à kellhom suççess kbir filprogramm Summer On The Move. Matul is-sena se jkunu qeg˙din jitwaqqfu tlett akkademji ©odda tal-Volleyball, tal-Basketball u tal-Ìinnastika

bil-kollaborazzjoni tal-assoçjazzjonijiet rispettivi bil-g˙an li aktar tfal ta’ talent ikomplu jimxu ‘l quddiem fl-isport. Dawn l-Akkademji jing˙aqdu mal-Akkademji tat-Triathlon u taΩ-Ûwiemel li kellhom riΩultati positivi fis-snin li g˙addew. On The Move Skolasport 2015-2016 mhux sempliçiment post fejn il-©enituri j˙allu t-tfal u jkomplu bil-qadi tag˙hom, iΩda huwa post fejn it-tfal jitg˙allmu u jikbru flimkien. Dan il-programm huwa lewwel tar©a biex i˙e©©e© littfal ikunu attivi biex ikollna socjetà b’sa˙˙itha fiΩikament u mentalment. Indirizza l-konferenza tala˙barijiet s-Segretarju Parlamentari g˙ar-Riçerka, lInnovazzjoni, Ω-Ûg˙aΩag˙ u lIsport Chris Agius li qal li dan huwa tassew Ωmien eçitanti g˙al SportMalta li g˙addej mhux biss minn tibdil kos-

metiku b˙al dak tal-isem imma wkoll fil-viΩjoni tal-isport g˙allMalta. Huwa qal li l-Gvern se jibqa’ impenjat bil-˙idma tieg˙u biex aktar nies jersqu lejn lattività fiΩika biex, anke flimkien ma’ entitajiet u ministeri o˙ra, tkompli ti©i indirizzata l-pjaga kbira tal-obeΩità. Sa˙aq li issa wara ˙idma ta’ sentejn il-Kunsill Malti g˙allIsport jinsab f’qag˙da finanzjarja stabbli. Dan sar g˙aliex ing˙atat attenzjoni partikolari lill-kontabilità, lill-finanzi, filwaqt li saret ˙idma biex lassoçjazzjonijet ikollhom iktar servizzi. SportMalta jixtieq javΩa lillpubbliku li l-applikazzjonijiet g˙all-programm On The Move Skolasport 2015-2016 jinsabu online fuq is-sit ta’ SportMalta kif ukoll jista’ jsir il-booking online minn dan il-link http://www.SportMalta.org.mt/ bookings-skolasport

Din il-©img˙a SportMalta huwa wkoll impenjat f’MOVE Week, ©img˙a o˙ra ta’ attivitajiet fiΩiçi madwar il-pajjiΩ b˙ala parti millkampanja #BeActive. MOVE Week hija avveniment annwali fl-Ewropa li sservi ta’ vetrina biex aktar nies jit˙ajjru jkunu attivi fiΩikament u ssir flimkien malInternational Sports and Culture Association (ISCA). L-attivitajiet prinçipali li ser isiru f’MOVE Week se jkunu Dancing in the City, Walk the Towers u Walk,Cycle, Run din tal-a˙˙ar organizzata mill-Grupp Ûg˙aΩag˙ Gudja b’risq id-Dar tal-Providenza nhar il-Óadd 27 ta’ Settembru filg˙odu. Dancing in the City hija mmirata g˙al dawk kollha li j˙obbu Ω-Ωfin, speçjalment line-dancing, ballroom u sequence. Din is-sena ser ikun hemm tliet attivitajiet, lewwel wa˙da saret ir-Rabat, ittieni wahda ser tkun nhar ilÓamis 24 ta’ Settembru fix-Xatt ta’ Bormla f’Dock One u t-tielet wa˙da ser tkun fil-Valletta Waterfront nhar is-Sibt li gej, 26 ta’ Settembru. Dawn l-attivitajiet jibdew fis-7 ta’ filg˙axija u jibqg˙u sejrin sal-11. Ser issir it-tieni edizzjoni ta’ Walk the Towers, li hija mmirata g˙al dawk li huma aktar avventuruΩi. Din l-attività tikkonsisti f’mixja li tinΩamm fuq tliet ijiem u tie˙u lill-parteçipanti mal-kosta ta’ Malta fejn fost l-o˙rajn ser ikunu qed jg˙addu minn ˙dejn bosta torrijiet storiçi li g˙andna f’pajjiΩna. Il-pubbliku huwa mistieden jie˙u sehem f’dawn l-attivitajiet li ser ikunu bla ˙las g˙al kul˙add.

RIÛULTATI TAL-BIERAÓ

TOTTEnhAM V MAn. cITy Fis-sorpriΩa tal-©img˙a, it-tim ta’ Tottenham irnexxielu jdawwar telfa f’reb˙a f’daru hekk g˙elbu lil Manchester City bl-iskor kbir ta’ 4-1. L-ewwel gowl tal-log˙ba wasal wara 25 minuta log˙ob mill-akkwist il-©did tag˙hom Kevin de Bruyne wara azzjoni tajba. Wara dan l-assedju flewwel taqsima minn City, eΩatt qabel spiççat, kontra x-xejra tal-log˙ob wasal gowl ta’ Tottenham permezz ta’ xutt b’sa˙˙tu minn Eric Dier. Fit-tieni taqsima, l-istorja kienet totalment differenti. Dan g˙ax Tottenham irnexxielhom imorru fil-vanta©© minn daqqa ta’ ras ta’ Toby Alderweireld fil50 minuta. L-Ispurs komplew jag˙fsu u skurjaw ie˙or fil-61 minuta hekk kif minn freekick b’sa˙˙tu ta’ Christian Eriksen, ir-rebound spiçça g˙and Harry Kane li tefa’ f’xibka vojta. It-tim minn Londra g˙alaq il-log˙ba permezz ta’ Erik Lamela wara li dar tajjeb malgowler u tefa’ f’xibka vojta. LIVERPOOL V ASTOn VILLA F’log˙ba spettakolari f’Anfield, it-tim ta’ Liverpool irnexxielu jeg˙leb lil Aston Villa bl-iskor ta’ 3-2. Kien proprju James Milner li fit-2 minuta feta˙ l-iskor g˙al-Liverpool b’xutt b’sa˙˙tu

Tottenham H v Man. City

4-1

Leicester City v Arsenal

2-5

Liverpool v Aston Villa

3-2

Man. United v Sunderland

3-0

Southampton v Swansea City

3-1

Stoke City v Bournemouth

2-1

West Ham v Norwich City

2-2

Newcastle United v Chelsea

2-2

LOGÓOB GÓAL-LUM Watford v Crystal Palace

17.00

LOGÓOB GÓAL GÓADA Wayne Rooney jiskurja l-ewwel gowl fil-Premier League g˙al dan l-ista©un minn barra l-kaxxa g˙ar-rokna taxxibka wara Brad Guzan. Minkejja diversi çansijiet g˙at-tieni gowl, Liverpool g˙amlu dan fit-tieni taqsima permezz ta’ Daniel Sturridge b’xutt mal-ewwel wara pass brillanti ming˙and l-istess Milner. IΩda fis-66 minuta, Villa re©g˙u da˙lu fil-log˙ba hekk kif Rudy Gestede tefa’ ©ewwa wara cross ta’ Alan Hutton. IΩda Liverpool re©g˙u Ωied gowl ie˙or, g˙al darb’o˙ra minn Sturridge, b’xutt bil-lemin li spiçça fix-xibka. Fil-71 minuta, re©a’ kien Gestede li ©ab wie˙ed lura g˙al Villa wara azzjoni tajba iΩda ma kienx biΩΩejjed biex Villa jo˙or©u b’xi ˙a©a minn din illog˙ba. MAn. UTD V SUnDERLAnD BiΩ-Ωelqa ta’ Man. City, Man. United irnexxielhom jie˙du vanta©© minnha

hekk kif reb˙u b’mod komdu f’Old Trafford bl-iskor ta’ 3-0. Minkejja li flewwel taqsima l-United ftit li xejn kienu perikoluΩi, huma xorta wa˙da rnexxielhom imorru fil-vanta©© eΩatt qabel spiççat l-ewwel taqsima wara li Daley Blind qassam ballun sabi˙ lil Juan Mata, dan qassam lil Memphis Depay li f’lasta vojta tefa’ ©ewwa. Fit-tieni taqsima, it-tim ta’ van Gaal ˙are© aktar determinat u fil-fatt Ωied gowl eΩatt kif bdiet it-tieni taqsima wara xog˙ol tajjeb mal-linja miΩΩag˙Ωug˙ Anthony Martial li mill-cross tieg˙u, Wayne Rooney tefa’ l-ballun fix-xibka. Huma ssi©illaw ir-reb˙a eΩattament lejn l-a˙˙ar tal-partita hekk kif xog˙ol tajjeb mal-linja ta’ Ashley Young, il-cross tieg˙u spiçça g˙and Mata, li mill-qrib ma Ωbaljax. B’hekk b’din ir-reb˙a, il-United telg˙u filquççata tal-klassifika g˙all-ewwel darba wara ˙afna Ωmien.

West Brom v Everton

21.00

KLASSIFIKA TIM

Man Utd Man City West Ham Arsenal Tottenham Leicester Liverpool Everton Southampton Crystal Palace Swansea Watford Norwich West Brom Chelsea Bournemouth Stoke Aston Villa Newcastle Sunderland

7 7 7 7 7 7 7 6 7 6 7 6 7 6 7 7 7 7 7 7

5 5 4 4 3 3 3 2 2 3 2 2 2 2 2 2 1 1 0 0

1 0 1 1 3 3 2 3 3 0 3 3 3 2 2 1 3 1 3 2

1 2 2 2 1 1 2 1 2 3 2 1 2 2 3 4 3 5 4 5

12 13 15 10 9 15 7 8 10 8 8 5 11 4 11 9 7 8 5 6

5 6 9 7 5 14 9 5 9 7 8 5 12 6 14 11 10 12 11 16

16 15 13 13 12 12 11 9 9 9 9 9 9 8 8 7 6 4 3 2

38 27|09|2015

kullhadd.com

PUNTI OÓRA

GeNOA V MILAN

RIÛULTATI TAL-BIeRAÓ Roma v Capri

5-1

Napoli v Juventus

Tard

LOGÓOB GÓAL-LUM Genoa v Milan

12.30

Bologna v Udinese

15.00

Verona v Lazio

15.00

Sassuolo v Chievo

15.00

Torino v Palermo

15.00

Inter v Fiorentina

20.45

LOGÓOB GÓAL GÓADA Frosinone v Empoli

19.00

Atalanta v Sampdoria

21.00

KLAssIFIKA TIM

Internazionale 5 5 0 0 6 1 15 Fiorentina 5 4 0 1 7 3 12 Roma 6 3 2 1 13 7 11 Sassuolo 5 3 2 0 8 5 11 Chievo 5 3 1 1 9 3 10 Sampdoria 5 3 1 1 11 7 10 Torino 5 3 1 1 9 5 10 Milan 5 3 0 2 8 8 9 Lazio 5 3 0 2 6 10 9 Atalanta 5 2 2 1 6 4 8 Palermo 5 2 1 2 6 6 7 Napoli * 5 1 3 1 10 6 6 Juventus * 5 1 2 2 5 5 5 Empoli 5 1 1 3 6 9 4 Hellas Verona 5 0 3 2 4 7 3 Udinese 5 1 0 4 4 8 3 Genoa 5 1 0 4 2 6 3 Bologna 5 1 0 4 2 7 3 Carpi 6 0 2 4 6 15 2 Frosinone 5 0 1 4 2 8 1 * Il-poΩizzjonijiet ivarjaw min˙abba li r-riΩultat in˙are© wara li morna g˙all-istampar

TeLLIeQA NRU

XAHREJN BARRA

Genoa se jkunu qed jilag˙bu din il-log˙ba wara li tilfu tliet log˙biet fuq xulxin kontra Fiorentina, Juventus u Lazio fl-a˙˙ar tliet ©img˙at. Fil-fatt, s’issa irnexxielhom jiskurjaw biss darbtejn bil-gowls kollha ji©u f’log˙ba wa˙da kontra Verona. Kemm Goran Pandev kif ukoll Issa Cissokho jinsabu sospiΩi g˙al din il-log˙ba wara li ttnejn li huma qalg˙u karta ˙amra kontra Lazio. Min-na˙a tag˙hom, it-tim ta’ Milan sejrin ferm a˙jar minn Genoa u dan wara li waslu g˙al din il-log˙ba wara diversi reb˙iet konsekuttivi wara t-telfa kontra Inter bliskor ta’ 1-0. IΩda kemm Carlos Bacca, Giacomo Bonaventura kif ukoll Mario Balotelli jinsabu g˙addejjin minn forma tajba u kul˙add qed jistenna li jittestjaw bisserjetà d-difiΩa kemxejn fra©li ta’ Genoa.

L-istilla tal-Barçellona Lionel Messi huwa mistenni li jag˙mel bejn seba’ u tmien ©img˙at barra wara li we©©a’ g˙arkubtejh fil-log˙ba kontra Las Palmas. Messi we©©a’ fit-tielet minuta wara kuntrast ma’ Daniel Castellano. Huwa pprova jibqa’ jilg˙ab g˙al madwar g˙axar minuti qabel ma kellu bΩonn ji©i sostitwit ma’ Munir El Haddadi. Messi kellu jittie˙ed l-isptar min˙abba l-gravità tal-©rie˙i li ©arrab fejn kien ikkonfermat li çarrat l-internal collateral ligament. Sadanittant, it-tim tieg˙u rnexxielu jirba˙ il-partita bliskor ta’ 2-1, li matulha Neymar tilef penalty fis-66 minuta. Il-Barçelona ma kellhomx bidu tal-ista©un façli fejn sabu kompetizzjoni qawwija g˙all-ewwel poΩizzjonijiet hekk kif bejn l-ewwel u l-˙ames post hemm differenza punt wie˙ed biss.

HeLLAs VeRONA V LAZIO

KRIÛI KBIRA

Dan Ωgur mhux se jkun mument ideali g˙al Lazio hekk kif se jilag˙bu kontra Hellas Verona fi Ωmien fejn il-forma tag˙hom xejn mhi konsistenti u g˙andhom diversi ferimenti ma’ xiex i˙abbtu wiççhom. Din l-inkonsistenza spikkat l-aktar hekk kif riçentament Lazio kienu umiljati minn Napoli bl-iskor kbir ta’ 5-0 filwaqt li fil-log˙ba kontra Genoa huma kienu aktar kalmi u poΩittivi fuq il-ballun u tant li rnexxielhom jeg˙lbu l-isfida tag˙hom bl-iskor ta’ 2-0. Madankollu, huma se jkunu ming˙ajr is-servizzi ta’ Miroslav Klose, Lucas Biglia, Stefan de Vrij, Antonio Candreva u Alessandro Matri. Verona se jkollhom lillattakkant important u veteran Luca Toni nieqes wara li sofra injury li se ΩΩommu barra g˙al madwar xahrejn. Toni we©©a’ rkopptu u proprju din il-©img˙a kien operat filwaqt li l-attakkant l-ie˙or Giampaolo Pazzini kien sostitwit kontra Inter wara li we©©a’ l-g˙aksa.

Skont Greg Dyke, il-kap tal-FA IngliΩa, il-FIFA qeg˙da taffaççja l-aktar mument serju fl-istorja tag˙ha hekk kif il-lista ta’ allegazzjonijiet fil-konfront ta’ Sepp Blatter kompliet titwal fejn il-gravità ta’ dawn l-akkuΩi issa sa˙ansitra wasslet lill-IΩvizzera biex tifta˙ investigazzjoni kriminali. Madankollu, Blatter g˙alissa Ωamm il-poΩizzjoni tieg˙u fittmexxija tal-FIFA, minkejja l-fatt li numru dejjem akbar ta’ figuri sportivi qeg˙din jitolbu g˙ar-riΩenja tieg˙u sakemm ji©u ççarati l-fatti. Dyke sostna li din il-kriΩi uriet b’mod çar li l-FIFA qeg˙da fi stat ta’ kriΩi u li g˙andha bΩonn ta’ riformi radikali. Minkejja l-appell ta’ Dyke, s’issa g˙ad m’hemmx alternattiva çara g˙al Blatter hekk kif anki w˙ud mill-kandidati g˙attmexxija tal-FIFA, b˙al Michel Platini, sabu ru˙hom fix-xifer li jkunu nvoluti f’dawn l-investigazzjonijiet. JIDDEFENDI LIL RODGERS Tim Sherwood, il-mani©er tal-Aston Villa, iddefenda lill-kontroparti tieg˙u tal-Liverpool, Brendan Rodgers, illi kien fil-mira ta’ kritika kbira b’riΩultat tal-bidu fjakk li kellu f’dan l-ista©un. Madankollu, Sherwood fakkar li Rodgers kien l-istess mani©er li rnexxielu jwassal lil-Liverpool sat-tieni post fl-ista©un 2013/2014, kampjonat li kien tilef b’Ωew© punti biss. G˙aldaqstant, huwa qal li s-sostenituri tal-Liverpool m’g˙andu jkollhom l-ebda dubju li t-tim huwa mmexxi minn persuna kapaçi. Tant hu hekk, li Sherwood esprima l-fehma li Rodgers huwa mani©er tajjeb biΩΩejjed biex jamministra timijiet ewlenin b˙ar-Real Madrid. Sadanittant, Carlo Ancellotti, il-kandidat ewlieni biex je˙odlu postu, sostna li m’g˙andu l-ebda intenzjoni li jissospendi ssena ta’ mistrie˙ tieg˙u u g˙alhekk il-Liverpool ikollhom bΩonn jistennew sas-Sajf li ©ej biex jinga©©awh.

INTeR V FIOReNTINA Minkejja li jinsabu wa˙idhom fil-quççata tal-klassifika, listil ta’ Inter xorta wa˙da g˙adu ma kkonvinçiex ˙afna nies dan hekk kif qed ifallu milli jikkonkludu l-log˙ob. Din il-log˙ba Ωgur se tkun test iebes g˙at-tim ta’ Roberto Mancini min˙abba l-midfield b’sa˙˙tu ta’ Fiorentina. Min-na˙a tag˙hom, Fiorentina se jkunu qed ifittxu li jie˙du xi ˙a©a minn il-log˙ba hekk kif it-tim ta’ Paulo Sousa mistenni jkompli bl-istil ta’ futbol offensiv biex jipprova ja˙sad lid-difiΩa ta’ Inter. IΩda wie˙ed irid joqg˙od attent li ma jag˙milx dan iΩΩejjed min˙abba li Fiorentina di©à kellhom problemi kontra Basel kif ukoll kontra Torino fil-kontra-attakki.

RAPPORT U ANALIÛI TA’ LIAM GAUCI Numru ta’ dawriet 53

X’tyres se jintuΩaw

Tul tat-tellieqa 307.471KM ÌAPPUN

SUZUKA

Suzuka International Racing Course

KÓ sPORTs

Dawra rekord K.Räikkönen 2005 Rebbie˙ tal-2014 L.Hamilton

S.Soft

Soft

Medium

Hard

Inter.

Wet

Temperatura tal-art

Temperatura tal-arja

26°c

27°c

Ri˙

Umdità

2-3km/hr

66%

IT-TIeNI POLe GÓAL ROsBeRG Rosberg irnexxielu jikseb it-tieni pole position tieg˙u g˙all-2015 f’sessjonijiet ta’ kwalifiki illi ntemmew b’mod prematur wara inçident ikrah li fortunatement ma kellux konsegwenzi fiΩiçi serji g˙as-sewwieq involut.

Brittaniku biex isib ru˙u ming˙ajr ener©ija g˙all-ERS. Fl-a˙˙ar ta’ Q1, Verstappen esperjenza problema ta’ nuqqas ta’ ener©ija filmagna li ma tag˙tux çans ine˙˙i l-vettura tieg˙u min-nofs tat-traççat, fatt li wassal biex jo˙or©u l-bnadar is-sofor.

Ûbalji

Inçident serju L-a˙˙ar sessjoni ta’ kwalifikazzjoni dehret li se toffri battalja interessanti g˙all-pole bejn Rosberg u Hamilton hekk kif iΩΩew© sewwieqa kienu sseparati b’0.076 sekondi biss wara l-ewwel dawra. Madankollu, is-sewwieqa li kienu

qeg˙din jag˙mlu l-out lap bi preparazzjoni g˙all-a˙˙ar dawra kellhom jinterrompu t-tentattiv tag˙hom wara li Kvyat tilef il-kontroll tal-vettura tieg˙u u ˙abat mal-barrieri. L-inçident wassal biex issessjoni ti©i mwaqqfa g˙al kollox g˙aliex is-sewwieqa ma kellhomx çans jag˙mlu dawra o˙ra.

Problemi bir-roti L-ewwel sessjoni ta’ kwalifikazzjoni kienet kwieta minkejja xi Ωbalji li se˙˙ew matulha. L-aktar spettakolari fost dawn kien dak ta’ Ericsson illi nduna kemm baqa’ jiΩloq l-astroturf bix-xita tal-Ìimg˙a meta tilef il-kontroll tal-vettura tieg˙u wara li miss il-˙axix artifiçjali bir-roti tieg˙u. Button kien qieg˙ed jittama li jestendi r-rekord poΩittiv tieg˙u f’SuΩuka, fejn qatt ma spiçça ta˙t l-g˙axar post filkwalifiki. Madankollu, it-tim telliflu kull çans li jag˙mel dan meta naqas milli jg˙idlu x’setting irid jag˙mel g˙allmagna tieg˙u, Ωball li wassal lill-

Q2 kien kemmxejn kwiet b’bosta missewwieqa jippruvaw jiksbu ˙in tajjeb fl-ewwel dawra tag˙hom ˙alli jag˙mlu ˙sara mill-inqas lir-roti biex iwassluhom f’kundizzjoni tajba sat-tellieqa tal-lum. Li ˙are© b’mod çar matul din issessjoni kien il-fatt li bosta sewwieqa kienu qeg˙din jesperjenzaw problemi bir-roti tag˙hom fejn Kvyat u Sainz irrappurtaw vibrazzjonijiet qawwijin, filwaqt li Vettel qal lit-tim illi kien qed jara degradazzjoni kbira fuq in-na˙a ta’ quddiem tal-vettura.

POÛ.

ISEM IS-SEWWIEQ

TIM

ÓIN

01 02 03 04 05 06 07 08 09 10

Nico Rosberg Lewis Hamilton Valtteri Bottas Sebastian Vettel Felipe Massa Kimi Raikkonen Daniel Ricciardo Romain Grosjean Sergio Perez Daniil Kvyat

Mercedes Mercedes Williams Ferrari Williams Ferrari Red Bull Lotus Force India Red Bull

1:32.584 1:32.660 1:33.024 1:33.245 1:33.337 1:33.347 1:33.497 1:33.967 Bla ˙in Bla ˙in

DISTAKK

0.076 0.440 0.661 0.753 0.763 0.913 1.383

FOrmulA 1kullhadd.com kÓ

27|09|2015 39

GÓAndhOm GÓAlFEjn jinkwEtAw? banduna l-gran premju g˙alkollox meta esperjenza problema fil-gear box. Sadanittant, kienet g˙addejja kwistjoni bejn Verstappen u t-Toro Rosso hekk kif dawn tal-a˙˙ar talbu lill-OlandiΩ biex i˙alli lil Sainz jg˙addi u jag˙tih l-opportunità li jattakka lil Perez. Madankollu, Verstappen irrifjuta b’mod kategoriku li jag˙mel din il-manuvra u Ωamm il-poΩizzjoni tieg˙u sal-a˙˙ar. It-tellieqa spiççat b’battalja interessanti bejn Nasr u Grosjean hekk kif il-BraΩiljan beda jippressa lill-FrançiΩ biex jipprova je˙odlu l-g˙axar post. Din it-tattika ˙admet g˙ax, fid-dawra ta’ qabel tala˙˙ar, Grosjean g˙amel Ωball u ˙are© biΩΩejjed minn fuq it-traççat biex jifta˙ ilbieb bera˙ g˙al Nasr li kiseb l-a˙˙ar punt g˙ad-dispoΩizzjoni tieg˙u.

F’Singapore Vettel kiseb it-tielet reb˙a tieg˙u fl-2015 u ta ˙jiel qawwi li Ferrari qeg˙din viçin li jnaqqsu d-distakk tekniku li g˙andhom minn malMercedes. Permezz ta’ din ir-reb˙a, Vettel sa˙˙a˙ ukoll iç-çans li jikseb it-tieni post fil-klassifika tas-sewwieqa hekk kif naqqas id-differenza ta’ punti minn ma’ Rosberg g˙al wie˙ed minimu. Problemi tekniçi L-affarijiet g˙all-Mercedes mill-ewwel bdew ˙aΩin hekk kif Rosberg spiçça mwa˙˙al fil-pits g˙al xi ˙in meta kellu problema teknika fil-vettura hu u ˙iere© fuq it-traççat qabel it-tellieqa. Is-sitwazzjoni ©iet ikkontrollata fi Ωmien qasir u lÌermaniΩ tal-Mercedes telaq b’mod normali malli nftew id-dwal il-˙omor. Destin ag˙ar minn tieg˙u kellu Verstappen, illi mat-tluq sab ru˙u ankrat f’postu b’riΩultat ta’ problema teknika, sitwazzjoni li wasslitu biex ikun aktar minn dawra ’l bog˙od mill-bqija tas-sewwieqa meta fl-a˙˙ar irnexxielu jitlaq. Ûbalji u inçidenti Aktar façli kienet it-tellieqa ta’ Vettel illi kellu tluq tajjeb li po©©ieh f’poΩizzjoni komda fuq quddiem. L-ewwel ftit dawriet kienu relattivament kwieti. Madankollu, is-sitwazzjoni nbidlet flewwel rawnd ta’ pit stops li se˙˙ew flg˙axar u l-˙dax-il dawra. L-ewwel problema nqalg˙et meta n˙olqot kon©estjoni kbira fil- pits illi ©ieg˙let lil Sainz u Alonso jibqg˙u quddiem il-garaxx tag˙hom g˙alxejn, sitwazzjoni li tellfitilhom diversi sekondi prezzjuΩi.

L intopp kien aktar serju fil-kaΩ ta’ Massa illi baqa’ die˙el f’Hulkenberg hu u ˙iere© mill-pits, inçident li wassal lill-ÌermaniΩ biex jirtira mit-tellieqa wara li, bid-daqqa, ˙are© mit-traççat u ˙abat ma’ wa˙da millbarrieri. Fortunatament, is-sewwieq tal-Force India ma we©©ax. Madankollu, huwa ng˙ata t-tort g˙all-inçident mill-istewards illi tawh penalità ta’ tliet poΩizzjonijiet g˙at-tluq tal-gran premju tal-lum. Dan linçident wassal g˙all-˙ru© tas-Safety Car, li tat l-opportunità lil Verstappen biex ikompli jnaqqas l-iΩvanta©© li akkumula bit-tluq diΩastruΩ tieg˙u. Fis-26 dawra, Hamilton illi, b˙ala minimu, kien qieg˙ed jipprova jikseb post fuq il-podju, irrapporta problemi firrendiment tal-magna tieg˙u. Din il-problema kompliet tiggrava sakemm fl-a˙˙ar ©eg˙litu jirtira sa dawra 33. Hamilton

kellu l-kumpanija fil-lista ta’ rtirati g˙ax Massa u Alonso wkoll kellhom jieqfu f’din il-faΩi tat-tellieqa b’riΩultat ta’ problemi tekniçi. Jekk dan ma kienx biΩΩejjed spettaklu, f’dawra 37 rajna sitwazzjoni mhix tassoltu meta ra©el iddeçieda li jaqbeΩ iççint u jinΩel fuq it-traççat. Min˙abba lperiklu li ˙olqot il-preΩenza tieg˙u, luffiçjali tas-sigurtà g˙aΩlu li jo˙or©u sSafety Car g˙at-tieni darba. Tmiem interessanti Ftit wara li s-Safety Car da˙let lura fil-pits, Button ra l-opportunità tieg˙u li jikseb ilpunti tisfuma fix-xejn meta tajjar biçça mill-©ewna˙ ta’ quddiem tal-McLaren tieg˙u mal-Lotus ta’ Maldonado. Dan l-inçident wasslu biex jid˙ol fil-pits ˙alli jipprova jsalva li jista’ mit-tellieqa. Madankollu, fit-53 dawra hu kellu jab-

klASSiFikA SinGAPOrE

Jonqos id-distakk Tul din it-tellieqa l-aktar manuvri interessanti se˙˙ew fin-nofs u n-na˙a ta’ wara tal-klassifika; sitwazzjoni li ppermettiet lil Vettel jamministra l-vanta©© tieg˙u sala˙˙ar tal-gran premju. Permezz ta’ din ir-reb˙a, Vettel naqqas l-iΩvanta©© minn ma’ Rosberg g˙al 8 punti biss. Fl-istess ˙in, huwa g˙andu biss defiçit ta’ 41 punt minn ma’ Hamilton; distakk illi jista’ façilment ji©i nnewtralizzat matul is-sitt gran premji li g˙ad baqa’. Madankollu, l-g˙amla ta’ Singapore normalment ta˙bi d-differenzi kbar fir-rendiment li jkun hemm bejn tim u ie˙or. G˙aldaqstant, wie˙ed g˙adu jrid jara x’se tkun il-prestazzjoni tal-Ferrari fil-Gran Premju tal-Ìappun biex jifhem a˙jar jekk irnexxilhomx inaqqsu d-distakk tekniku tag˙hom minn mal-Mercedes.

klASSiFikA SEwwiEQA

PoΩ.

Sewwieq

Tim

Óin

PoΩ.

Sewwieq

Tim

Punti

01 02 03 04 05 06 07 08 09 10

Sebastian Vettel Daniel Ricciardo Kimi Räikkönen Nico Rosberg Valtteri Bottas Daniil Kvyat Sergio Perez Max Verstappen Carlos Sainz Felipe Nasr

Ferrari Red Bull Racing Ferrari Mercedes Williams Red Bull Racing Force India Toro Rosso Toro Rosso Sauber

2:01:22.118 +1.478s +17.154s +24.720s +34.204s +35.508s +50.836s +51.450s +52.860s +90.045s

01 02 03 04 05 06 07 08 09 10

Lewis Hamilton Nico Rosberg Sebastian Vettel Kimi Räikkönen Valtteri Bottas Felipe Massa Daniel Ricciardo Daniil Kvyat Sergio Perez Romain Grosjean

Mercedes Mercedes Ferrari Ferrari Williams Williams Red Bull Racing Red Bull Racing Force India Lotus

252 211 203 107 101 097 073 066 039 038

lil hinn miÇ-Çirkwit F il - jie m l i g˙adde w k ie n g ˙al darb’o˙ra l-misteru relatat mal-futur tar-Red Bull Racing (RBR) illi ddomina l -i nte r ess tad- di le tt anti . Madankollu, a˙barijiet o˙ra interessanti ma naqsux hekk kif xi timijiet ˙abbru li huma lesti li jiΩvelaw ilpjanijiet tag˙hom g˙all-©ejjieni. Waslu fl-a˙˙ar? Il-konferma riçenti tar-Renault illi qeg˙din ifittxu li jxolju l-kuntratt tag˙hom minn mal-RBR qajjem aktar mistoqsijiet milli ta risposti. Dan hekk kif ir-Red Bull Racing sabu ru˙hom fuq ix-xifer ta’ sta©un ©did ming˙ajr magni. Il-kandidati prinçipali li jimlew dan il-vojt dehru li se jkunu l-Mercedes. Madankollu, il-kumpanija awtomobilistika ÌermaniΩa g˙aΩlet li tirtira linteress tag˙ha. Dan b’riΩultat talbi Ωa’ li r- R e d Bul l s bi l- m ag ni Mercedes setg˙u sa˙ansitra jeg˙lbu lill- works team tal-kumpanija ÌermaniΩa stess.

B’hekk, il-kandidati l-©odda g˙al dan il-forniment kienu l-Ferrari illi, però, skont Bernie Ecclestone, issa qeg˙din ji©u fid-dubju g˙all-istess ra©uni tal-Mercedes. G˙aldaqstant, jidher li, jekk ilF e rr ari m a jbiddl ux il - fe hma tag˙hom, l-unika g˙aΩla tag˙hom ikunu l-magni Honda. Madankollu, ir-Red Bull di©à g˙amluha çara li huma m’g˙andhom l-ebda intenzjoni li juΩaw magni li mhumiex kompetittivi. B’hekk, anke l-ÌappuniΩi jidhru li jistg˙u ji©u eskluΩi. Jekk din is-sitwazzjoni tibqa’ tippersisti, hemm çans tajjeb li r-Red Bull Racing, u t-Toro Rosso, jaqbdu u jabbandunaw l-isport g˙alkollox.

ista©un li ©ej. Favorit fost il-kandidati jidher li huwa Esteban Gutierr ez, wie˙ed mis-sewwieqa ta’ riserva tal-Ferrari hekk kif Haas F1 di©à sostnew li jixti equ l il xi ˙add m i t- ti m t a’ Maranello, illi mag˙hom g˙andhom s˙ubija teknika matul l-2016. G˙adu mhuwiex çar minn jista’ jkun il-kollega tieg˙u. Però, isem Romain Grosjean qieg˙ed jissemma b’çe rt u p e rsi ste nza he kk ki f ir R enaul t sost new l i s- s e ww ie q FrançiΩ di©à g˙amilha çara mal-Lotus li mhuwiex interessat li j©edded ilkuntratt mag˙hom.

Konferma fil-qrib

T im ie ˙or i l li jri d jie ˙u div e rs i deçiΩjonijiet rigward il-futur tieg˙u huwa l-McLaren, li nhar l-Erbg˙a li g˙adda kellu laqg˙a mal-Honda biex jidentifika modi kif jista’ jsolvi l-kriΩi teknika kbira li kellu matul l-2015. Xi ntqal m atul di n il - l aqg ˙a mhuwie x mag˙ruf, però fl-a˙˙ar

Minn tim li riesaq lejn il-˙ru© flisport, issa mmorru g˙al ie˙or li wasal biex jid˙ol fih hekk kif il-Haas F1 ˙abbru li nhar it-Tlieta li ©ej se jiΩvelaw tal-inqas isem wie˙ed missewwieqa li se jsuqu g˙alihom fl-

KriΩi

jiem jidher li kien hemm tensjonijiet interni kbar hekk kif, allegatament, il-McLaren g˙amlu pressjoni kbira fuq il-Honda biex ine˙hu lill-kap taliΩvilupp tekniku tal-kumpanija ÌappuniΩa, Yasuhisa Arai. Barra minn hekk, il-McLaren jidhru li se jitolbu lill-Honda biex iΩidu lkontribuzzjoni finanzjarja tag˙hom fit-tim bie x tag˙me l tajjeb g˙allisponsors li tilef b’riΩultat tal-prestazzjonijiet medjokri ta’ dan l-ista©un. Attwalment huwa stmat li l-Honda qeg˙din jag˙tu lill-McLaren madwar €51 miljun, illi €34 miljun qeg˙din ji©u investiti direttament fit-tim, filwaqt li l-kumplament jintuΩaw biex ti©i koperta madwar nofs il-paga tassewwieqa. Skont rapporti li dehru fil-midja, minkejja li l-McLaren ˙abbru li dalwaqt se jkollhom sponsor prinçipali ©did, ming˙ajr il-kontribut miΩjud tal-Honda mhux se jkunu f’poΩizzjoni li jΩom mu l- ba© it tag˙hom fil-livell attwali ta’ madwar €270 miljun.

40 27|09|2015

kullhadd.com

kÓ lokali

is-saÓÓa tal-intrapriÛa, l-gÓerq tas-suÇÇess tal-ekonomija F’malta

Miriam Dalli Membru Parlamentari Ewropew

Kemm-il darba nitkellmu dwar lintrapriΩi Ω-Ωg˙ar u medji b˙ala lmutur tal-industrija u l-ekonomija lokali. Dan huwa fatt. Madankollu l-impatt poΩittiv tag˙hom fuq l-andament tal-pajjiΩ ma ji©ix mix-xejn. Ji©i minn xog˙ol u sagrifiççju li ˙afna drabi jkunu mifruxa fuq ˙ajja s˙i˙a, fuq ©enerazzjonijiet s˙a˙. G˙alhekk a˙na, b˙ala politiçi, g˙andna dejjem inkunu fuq in-na˙a ta’ dawk li jid˙lu g˙al dan kollu. Fuq inna˙a tan-negozju onest li, iva, irid jo˙loq il-©id g˙alih innifsu, imma li fl-istess waqt ji©©enera impjiegi ta’ kwalita’ li jsostnu l-familji tag˙na. Imma dan g˙alxejn ng˙iduh bil-kliem. A˙na b˙ala politiçi rridu n©ibu l-bidliet filpolitika kurrenti li jg˙inu linnegozji u b’hekk l-ekonomija Maltija. Dan ma nistg˙ux nag˙mluh billi nimplimentaw dak li na˙sbuh addatta ming˙ajr konsultazzjoni. Irridu nkunu f’kuntatt dirett man-negozju billi nag˙tuwhom l-ispazju li jesprimu ru˙hom u jkunu huma li jispjegaw t-tibdil u l-avvanzi li g˙andhom bΩonn. Sa mill-kampanja elettorali talelezzjonijiet Ewropej bdejt niltaqa’ ma’ sidien tal-intrapriΩi u lorganizzazzjonijiet li jirrappreΩetawhom u komplejt nag˙mel f’din fl-a˙˙ar sena firirwol ta’ Membru Parlamentari Ewropew. Fittixt li nitg˙allem iktar dwar le©iΩlazzjoni Ewropea li tkun qed tin˙ema u li seta’ jkollha effett poΩittiv jew negattiv fuqhom. Il-poΩittiv rajt li nag˙tih il-viΩibbilità, filwaqt li n-negattiv nitkellem dwaru u na˙dem f’ne-

gozjati mal-kollegi tieg˙i minn gruppi politiçi u pajjiΩi differenti biex ma jidda˙˙alx jew biex talinqas ikun minimizzat. Kien b’dan il-˙sieb li iktar kmieni din s-sena bdejt nibni relazzjoni wkoll mal-Kummissarju Ewropew li hija responsabbli min-negozji Ωg˙ar u medji u limprenditorjat. Il-Kummissarju Elzbieta Bienkowska dehret millewwel persuna li riedet tisma’ u tifhem a˙jar ir-realtajiet speçifiçi tan-negozji Ωg˙ar Maltin u ta’ dawk f’Malta li jixtiequ jibnu negozju. Fuq dan tal-a˙˙ar bdejt bi pro©ett ta’ konsultazzjoni flimkien mal-g˙aqda studenteska AEGEE u mal-Kamra talKummerç. G˙amilna serje ta’ laqg˙at fejn smajna ming˙and dawk li ja˙dmu biex jg˙inu limprenditorjat miΩ-Ωg˙aΩag˙ u maΩ-Ωg˙aΩag˙ infushom. Iltqajna fl-Università, fi Brussell u filKamra tal-Kummerç, u flimkien fassalna dokument b’inizjattivi konkreti biex dan il-qasam jipproduçi suççess akbar. Óri©na b’g˙add ta’ punti, fosthom il-˙olqien ta’ crowdfunding platform Maltija fejn in-nies ikunu jistg˙u jag˙tu appo©© finanzjarju b’kontribuzzjonijiet Ωg˙ar lillintrapriΩi li jkunu g˙adhom qed jibdew. Inkella permezz ta’ appo©© minn business angels, negozjanti stabbiliti li jg˙inu lil dawk ©odda. Idea o˙ra kienet dik ta’ start-up accellarators, fejn jekk inti jkollok idea ssib lappo©© kollu biex tmexxiha ’l quddiem fl-aspett ta’ finanzi, marketing u riΩorsi umani. G˙afasna wkoll g˙al strutturi a˙jar g˙al min

ikollu jag˙laq, bankruptcy laws li jag˙tuk çans ter©a’ tibda u mhux sempliçiment i˙alluk fl-istadju ta’ falliment. U g˙al dawk li biex joperaw ikollhom bΩonn i˙allsu liçenzji g˙oljin tlabna g˙al tnaqqis li jag˙tihom nifs filwaqt li ma jiΩbilançjax il-kompetizzjoni fis-settur. Dawn l-ideat ippreΩentajthom lill-Gvern Malti u anke lill-Kummissarju Bienkowska u ser nibqa’ nag˙fas biex kemm jista’ jkun minnhom jidda˙˙lu. Jalla nibdew naraw lewwel riΩultati ma ndumux. Imma ma kienx jag˙mel sens li na˙sbu fuq min qieg˙ed jibda u ma narawx kif nistg˙u ng˙inu lil min qieg˙ed di©à fuq saqajh u jrid jikber. Rajt ukoll interess millMEA u l-GRTU biex na˙dmu fuq dan l-aspett u flimkien tlaqna bi sforz ie˙or fuq dawk mag˙rufa b˙ala micro-enterprises – limpriΩi li jimpjegaw l-iΩg˙ar ammonti ta’ ˙addiema. Wara li r©ajna g˙amilna kuntatt malKummissarju Bienkowska hija laqg˙et l-istedina tieg˙i biex ti©i f’pajjiΩna u tiddiskuti direttament ras imb ras mas-sidien tan-negozji Ωg˙ar Maltin. F’din il-laqg˙a li kellna nhar ilÓamis ˙ar©u ˙afna punti li dwarhom id-diskussjoni trid titkompla. Ta’ min isemmi lewwel imma l-inkora©©iment li tat il-Kummissarju nnifisha lil dawk preΩenti fejn qalet li lEwropa g˙andha t˙ares lejn kif lekonomija Maltija u n-negozji Maltin irnexxielhom jirb˙u l-isfida tal-kriΩi ekonomika. Filwaqt li pajjiΩi o˙ra g˙adhom qed jit˙abtu biex jer©g˙u jmorru lura g˙al-liv-

elli tal-2008, fl-2014 biss f’Malta in-negozji Ωg˙ar u medji Ωiedu limpjiegi b’6%. Intant punti li qajmu l-imprendituti preΩenti inkludew il-bΩonn li titnaqqas il-burokrazija fid-dipartimenti tal-Gvern u li s-suq wa˙dieni jkompli jinfeta˙ bil-fatti g˙al kull min irid jag˙mel uΩu minnu. L-MEA semmew il-bΩonn li l-Unjoni Ewropea tinforza t-test tal-SME fejn f’kull li©i ©dida lewwel ikun ikkalkulat l-effett tag˙ha fuq l-SMEs. Filwaqt li o˙rajn semmew sfidi settorjali b˙ad-dettalji fuq il-komponenti nutrittivi tal-ippakke©©jar tal-ikel. Il-GRTU semmiet wkoll il-bΩonn li jkun hemm rati a˙jar fuq linteress mill-banek fuq is-self. Din tal-a˙˙ar hija kruçjata ta’ dejjem fil-qasam tal-finanzjament u li hemm bΩonn li nag˙tuha aktar importanza. Min-na˙a l-o˙ra hemm opportunitajiet ©odda ©ejjin g˙an-negozji Maltin dwar finanzjament, fosthom bil-fond tal-Pjan Juncker li ser joffri €75 biljun g˙al-SMEs fuq tliet snin. Imma hawnhekk ukoll irridu nkunu kapaçi ng˙inu lin-negozji tag˙na japplikaw g˙al dawn ilfondi. Dawn huma kollha kwistjonijiet li jibqg˙u miftu˙in u li g˙alihom Ωgur mhux ser insibu soluzzjoni f’diskussjoni wa˙da. Madankollu, jiena kommessa li nibqa’ na˙dem biex insibu soluzzjonijiet diretti u indiretti biex nag˙tu appo©© ikbar lil dawn n-negozji Ωg˙ar li huma pilastri kbar tal-ekonomija u s-soçjetà tag˙na. G˙ax issuççess tag˙hom huwa s-suççess tag˙na b˙ala pajjiΩ.