Kullhadd 30.11.14

www.kullhadd.com

NItKELLMU MA’

OLIVER SCICLUNA GÓALL-KNPD Il-Óadd 30 ta’ Novembru, 2014 Óar©a Nru 1,116

Ara pa©na 6

Prezz ›0.80

ÛAMMEW €100,000 KULL WIEÓED SAID

DEMARCO

CASSAR

PULLICINO

DEBONO

AZZOPARDI

Minn €120,000 f’Ωidiet li kull ministru Nazzjonalista ˙a fl-a˙˙ar le©iΩlatura minn wara dahar kul˙add, ta lura biss €20,000. IlKullÓadd jinsab f’poΩizzjoni li jiΩvela d-dettalji kollha dwar iΩ-Ωidiet li kienu taw lilhom infushom il-ministri Nazzjonalisti u dwar x’taw lura fil-verità.

Filwaqt li dawn id-dettalji jikkonfermaw dak li qal fil-Parlament din

PULI

MIFSUD BONNICI

GALEA

il-©img˙a l-Prim Ministru Joseph Muscat, igiddbu dikjarazzjoni li kien g˙amel Simon Busuttil fl-a˙˙ar elezzjoni ©enerali, fl-20 ta’ Frar 2013, meta waqt konferenza tal-a˙barijiet kien iddikjara li l-ministri Nazzjonalisti kienu taw lura l-˙lasijiet kollha li kienu ˙adu.

Tkompli f’pa©na 3

02 30|11|2014

IL-VAÇÇIN TAL-INFLUWENZA IRTIRAT FL-ITALJA

TA’ MALTA DIFFERENTI

Il-vaççin li jing˙ata mid-Dipartiment tas-Sa˙˙a f’Malta mhuwiex prodott mill-istess kumpanija msemmija fil-medja internazzjonali, liema vaççin allegatament ikkawΩa diversi mwiet fl-Italja.

Dan qalu s-Segretarjat Parlamentari g˙as-Sa˙˙a meta mistoqsi minn din il-gazzetta jekk pajjiΩna kellux jie˙u prekawzjonijiet simili g˙allItalja, fejn din tal-a˙˙ar irtirat il-vaççin tal-influwenza prodott millkumpanija Novartis wara li huwa ma˙sub li kkawΩa l-mewt ta’ tliet anzjani.

Staqsejna wkoll xi studji jeΩistu li juru li dan il-vaççin huwa effettiv, u x’effetti mhux mixtieqa jista’ jkollu. Il-Ministeru wie©eb li studji internazzjonali wrew li l-vaççin kontra l-influwenza sta©jonali naqqas irriskju li t-tfal kellhom bΩonn jid˙lu f’taqsima tal-kura intensiva, b’74% matul l-ista©uni tal-influwenza bejn is-sena 2010 u 2012.

Studju ie˙or wera li t-tilqim tal-influwenza kien assoçjat ma’ tnaqqis ta 71% mid-d˙ul fl-isptar relatat mal-influwenza fost l-adulti ta’ kull età, u tnaqqis ta’ 77% fost l-adulti ’l fuq minn 50 sena matul l-ista©un tal-influwenza bejn is-sena 2011-2012.

It-tilqim huwa assoçjat ma’ rati aktar baxxi ta’ xi avvenimenti kardijaçi fost nies b’mard tal-qalb, speçjalment fost dawk li kellhom avveniment kardijaku matul a˙˙ar sena. It-tilqim huwa ukoll assoçjat ma’ anqas dh˙ul fl-isptar fost persuni bid-dijabete u mard tal-pulmun kroniku.

Is-Segretarjat Ωied jg˙id li l-vaççin kontra l-influwenza huwa meqjus b˙ala wie˙ed bl-inqas inçidenza ta’ effetti mhux mixtieqa. Xi 30% tannies li jie˙du t-tilqima jesperjenzjaw ftit ˙mura u w©ig˙ jew ˙akk, deni ˙afif jew u©ig˙ fl-g˙adam ftit wara t-tilqima. Effetti serji huma rari ˙afna u jistg˙u jinqalg˙u darba f’kull miljun vaççin li jing˙ata. Dan irriskju huwa bil-bosta inqas mir-riskju ta’ xi kumplikazzjoni serja millinfluwenza nnifisha.

Mistoqsi fuq liema linji gwida jimxi l-Gvern Malti meta jippromovi dan il-vaççin, is-Segretarjat wie©eb li Dipartiment tal-Promozzjoni tasSa˙˙a u l-Mard Preventiv jag˙mel kampanja dwar tilqim kontra linfluwenza kull sena u dan biex jimxi mal-pariri tal-G˙aqda Dinjija tasSa˙˙a li tis˙aq li kull pajjiΩ g˙andu jil˙aq il-mira li jlaqqam 75% talanzjani ’l fuq minn 65 sena kull sena. Dan biex jonqsu l-imwiet ikka©unati mill-kumplikazzjonijiet tal-influwenza fin-nies l-iktar vulnerabbli.

kullhadd.com

kÓ LOkALI

L-MEPs NAZZJONALISTI

JAFU X’INHUMA JAGÓMLU? Il-Membri Parlamentari Ewropej Nazzjonalisti wrew li ma jaqblux li l-faqar f’pajjiΩi li g˙adhom qeg˙din jiΩviluppaw ji©i mi©©ieled, li jkun hemm ˙arsien a˙jar tal-ambjent, u kundizzjonijiet i©eniçi a˙jar, fost l-o˙rajn.

Dan stqarru l-Partit Laburista li nnota li l-MEPs Nazzjonalisti, bil-vot tag˙hom fil-Parlament Ewropew nhar it-Tlieta, opponew l-g˙oti ta’ g˙ajnuna lil pajjiΩi foqra li je˙tie©u jiΩviluppaw ekonomikament u soçjalment.

“Bl-attitudni tag˙hom, l-MEPs Nazzjonalisti mhux jirrealizzaw li ng˙aqdu mal-estremisti filParlament Ewropew u marru g˙al kollox kontra miΩura Ewropea importanti li permezz tag˙ha tista’ ting˙ata assistenza lill-pajjiΩi li g˙adhom qed jiΩviluppaw,” sostna l-Partit Laburista.

L-istqarrija spjegat li r-rapport, li vvutaw favurih il-Membri Parlamentari Ewropej Laburisti, joffri opportunità lil persuni vulnerabbli, inkluΩi wkoll it-tfal, lopportunità li jg˙ixu, li jiΩviluppaw u li jkollhom kwalità ta’ ˙ajja a˙jar.

It-tliet membri tadDelegazzjoni Laburista filParlament Ewropew qalu wkoll li huma ma jaqblux mal-abort u l-vot tag˙hom fl-emendi ta’ dan ir-rapport jirrifletti din il-fehma.

“Huwa inaççettabbli li g˙adna qed ng˙ixu f’dinja fejn wie˙ed minn kull tmienja jsofru l-©u˙, filwaqt li biljun tifel u tifla minn madwar id-dinja qed jg˙ixu filfaqar. Min ma jinteressahx jindirizza dawn l-affarijiet ivvota kontra,” ikkonkluda l-Partit Laburista fl-istqarrija tieg˙u.

Metsola ma tafx x’qed ji©ri Ironikament, filwaqt li kienet qieg˙da topponi l-miΩuri kontra

l-faqar, inkluΩ dak fost il-minuri, il-Membru Parlamentari Ewropew Roberta Metsola din il-©img˙a stess kienet qed tag˙milha tal-paladina taddrittijiet tat-tfal b’diskorsi li kellhom l-g˙an li j˙amm©u isem pajjiΩna.

F’diskors li g˙amlet filParlament Ewropew nhar lErbg˙a li g˙adda, hija sostniet li l-Gvern Malti ma da˙˙alx fil-li©ijiet ta’ pajjiΩna direttiva tal-Unjoni Ewropea kontra labbuΩ u l-esplojtazzjoni tattfal. Madankollu, din l-implimentazzjoni fil-fatt ilha xejn inqas minn tmien xhur illi saret.

Dan il-fatt ˙are© minn stqarrija li ppubblika l-Ministeru g˙all-Ìustizzja, Kultura u Gvern Lokali l-g˙ada taddiskors ta’ Metsola.

“Kieku Roberta Metsola tkellmet mal-Partit tag˙ha stess,” qalet l-istqarrija, “kienu jg˙idulha li d-direttiva tal-UE kontra l-abbuΩ u l-esplojtazzjoni tat-tfal da˙let fis-se˙˙ bis-sa˙˙a tal-Att numru IV tal2014 fit-18 ta’ Marzu li g˙adda. Fuq dawn l-emendi, il-partit tag˙ha kien ivvota favur.”

Fl-istess stqarrija, ilMinisteru inkwistjoni sostna li Roberta Metsola g˙andha tifhem li, kuntrarjament g˙al dak li kien ji©ri ta˙t amministrazzjoni preçedenti, meta filqasam tal-©ustizzja kien hemm letar©ija s˙i˙a, il-Gvern il-©did qed i©ib lil pajjiΩna konformi mal-li©ijiet Ewropej fil-qasam tal-©ustizzja.

“Gvern ©did, frott il-bΩulija, qieg˙ed jirkupra Ω-Ωmien mitluf ta˙t Gvern Nazzjonalista tant li fi ftit iktar minn sena l-Parlament approva elenku s˙i˙ ta’ li©ijiet Ewropej li jag˙tu iktar drittijiet liç-çittadini Maltin u

G˙awdxin,” temmet tg˙id listqarrija.

Tippersisti li t˙amme© isem Malta L-istorja ma spiççatx hawn.

Meta Roberta Metsola rat li kienet Ωelqet fin-niexef, hija dawret id-diska fuq ilkwistjoni u ma baqg˙etx tg˙id li l-Gvern Malti ma implimentax din id-direttiva, imma li l-Gvern missu implimentaha mill-ewwel hekk kif da˙let fis-se˙˙.

Bi stqarrija o˙ra ma˙ru©a b’reazzjoni g˙al din il-bidla fil-poΩizzjoni, il-Ministeru g˙all-Ìustizzja, Kultura u Gvern Lokali qabel ma’ Roberta Metsola. Madankollu, il-Ministeru fakkar li d-direttiva da˙let fis-se˙˙ fis-17 ta’ Diçembru 2011, ji©ifieri fi Ωmien amministrazzjoni mmexxija mill-Partit Nazzjonalista.

G˙aldaqstant, Roberta Metsola kellha tistaqsi lill-partit tag˙ha stess u mhux lillGvern preΩenti g˙aliex ˙a ddeçiΩjoni ˙aΩina li ma jimplimentax id-direttiva matul l-a˙˙ar le©iΩlatura kollha.

“Kuntrarjament g˙al dan,” kompliet l-istqarrija, “il-Gvern preΩenti implimenta din iddirettiva immedjatament hekk kif temm jg˙addi millParlament il-li©i li tne˙˙i lpreskrizzjoni minn reati ta’ korruzzjoni mag˙mula minn politiçi u l-Whistleblowers’ Act.” G˙aldaqstant, il-Ministeru g˙all-Ìustizzja, Kultura u Gvern Lokali appella lil Metsola biex, fl-ewwel okkaΩjoni fis-sessjoni plenarja tal-Parlament Ewropew, tikkore©i dan l-iΩball o˙xon li ˙adet.

LOkALI kÓ

30|11|2014 03

kullhadd.com

SIMON BUSUTTIL MA JGÓIDX IL-VERITÀ

Qabel Marzu 2008, il-membri tal-Kabinett tal-Gvern Nazzjonalista kienu jirçievu s-salarju tag˙hom u allowance ta’ €5,823 fil-kaΩ tal-Prim Ministru, u €2,320 fil-kaΩ ta’ ministru u segretarju parlamentari. F’Mejju tal-2008, b’deçiΩjoni tag˙hom stess u li nΩammet mo˙bija, ilmembri tal-Kabinett taw lilhom infushom is-salarju tag˙hom b˙ala ministru jew segretarju parlamentari, duty allowance ta’ 20% ta’ dan is-salarju, is-salarju ta’ membru parlamentari, allowance ie˙or ta’ 20% ta’ skala 1 taç-Çivil u postage allowance ta’ €1,500.

Dan l-arran©ament ©did beda japplika b’lura mit-12 ta’ Marzu 2008, erbat ijiem biss wara lelezzjoni ©enerali ta’ dik is-sena. B’dal-mod il-Prim Ministru Gonzi beda jit˙allas mat-€80,000 fis-sena waqt li l-ministri u s-segretarji parlamentari bdew jit˙allsu mal-€75,000 fis-sena.

Meta dan kollu sar mag˙ruf fil-pubbliku u wara pressjoni kbira mill-Partit Laburista, f’Jannar 2011, Lawrence Gonzi fil-Parlament kien ˙are© jg˙id li huwa u l-ministri kienu ser jag˙tu lura Ω-Ωidiet li ˙adu bejn Marzu 2008 u Diçembru 2010. Dak iΩ-Ωmien kienet ing˙atat l-impressjoni li kienu se jing˙ataw lura Ω-Ωidiet kollha.

Fil-verità ©ara biss li l-ministri u s-segretarji parlamentari ma baqg˙ux jie˙du l-allowance ta’ 20% ta’ skala 1 taç-Çivil u kienet biss din il-parti li ng˙atat lura miΩ-Ωieda kollha li kienu taw lilhom infushom. Fil-fatt huma baqg˙u jirçievu s-salarju tag˙hom b˙ala ministri jew segretarji parlamentari, id-duty allowance ta’ 20% ta’ dan is-salarju u anke s-salarju ta’ membru parlamentari.

Huwa fuq din il-baΩi li, kif qal il-Prim Ministru fil-Parlament, minn €1.6miljun f’Ωidiet li taw lilhom infushom, il-ministri Nazzjonalisti taw lura biss €300,000. Il- KullÓadd tista’ tiΩvela li kull ministru u segretarju parlamentari Nazzjonalista ta lura biss ftit iktar minn €20,000 minn Ωieda totali medja ta’ madwar €120,000 li kull wie˙ed da˙˙al bejn Marzu 2008 u Diçembru 2011.

Dan ifisser li nies b˙al Mario Demarco, Chris Said, Giovanna Debono, George Pullicino, Carm Mifsud Bonnici, Joe Cassar, Jason Azzopardi, Clyde Puli u Mario Galea li kienu filKabinett ta’ Gonzi u li llum huma fix-shadow cabinet ta’ Simon Busuttil Ωammew g˙andhom mal-€100,000 f’Ωidiet li taw lilhom infushom. Dan kollu jgiddeb id-dikjarazzjoni li kien g˙amel Simon Busuttil fl-eqqel tal-kampanja elettorali tal-a˙˙ar elezzjoni ©enerali meta fl-20 ta’ Frar 2013, waqt konferenza tal-a˙barijiet, kien iddikjara li l-ministri kienu taw lura l-˙lasijiet kollha li kienu ˙adu.

IL-MEPA TGIDDEB LILL-PN

L-Awtorità g˙all-Ambjent u lIppjanar ˙ar©et stqarrija b’referenza g˙all-istqarrija ma˙ru©a mid-Deputat g˙allOppoΩizzjoni Ryan Callus li fiha kien allegat li lKummissjoni g˙all-Ambjent u l-Ippjanar (EPC) kisret il-li©i meta l-©img˙a l-o˙ra semg˙et il-kaΩ li rrelatat mal-applikazzjoni ta’ Patrick Dalli biex tissanzjona xog˙ol illegali f’farmhouse fiΩ-Ûejtun.

L-Awtorità kkonfermat li, wara spezzjoni tas-sit li saret fl-14 ta’ Novembru 2014, kien evidenti meta kienu mqabblin ir-ritratt li ttie˙du fid-29 ta’ Marzu u rrekordjati fin-notifika ta’ infurzar ECF563/11, illi ma kien sar l-ebda xog˙ol ta’ kostruzzjoni fil-post.

L-uniçi xog˙lijiet li kienu nnutati kienu t-tpo©©ija ta’ munzelli ta’ ˙amrija u materjal

inerti qrib iΩ-Ωona tal-pixxina.

B’hekk kien konkluΩ li l-parametri tan-notifika ECF563/11 ma kinux miksura. Óadd mill-membri talKummissjoni g˙all-Ambjent u l-Ippjanar ma staqsa jekk aktar xog˙lijiet illegali kienux twettqu fuq il-post wara li l-avviΩ ta’ infurzar in˙are© fl-2012 g˙as-sempliçi ra©uni li l-poΩizzjoni tal-imsemmija kienet ©iet ikkomunikata permezz ta’ minuta fil-fajl relattiv midDirettorat tal-Infurzar.

Il-Kummissjoni ma ddeçidietx il-kawΩa l-©img˙a l-o˙ra, iΩda ddifferiet s-smig˙ pubbliku u talbet lill-applikant jissottometti aktar informazzjoni dettaljata relatata mas-sit. Linformazzjoni trid ti©i evalwata mid-Direttorat tal-Ippjanar qabel ma tittie˙ed deçiΩjoni mill-EPC.

IL-QGÓAD JINÛEL GÓAL 5.6% FOttubru Malta kellha t-tielet l-anqas rata tal-qg˙ad mill-pajjiΩi kollha tal-UE b’5.6%. Dan ˙are© minn statistika tal-Eurostat.

Din hija l-anqas rata ta’ qg˙ad li qatt irre©istrat il-Eurostat f’pajjiΩna mindu bdiet ti©bor din l-istatistika fil-bidu tas-sena 2000. Jidher çar li s-suq tax-xog˙ol huwa wie˙ed tajjeb u flessibbli u dan qed ise˙˙ g˙ax l-ekonomija hija wa˙da dinamika. Minkejja dan, il-mira talGvern hija li l-˙addiema Maltin u G˙awdxin ikomplu jakkwistaw il˙iliet li g˙andhom bΩonn.

Qabel il-bidla fl-amministrazzjoni, ir-rata medja tal-qg˙ad f’pajjiΩna kienet 6.9%. Li kieku pajjiΩna llum g˙andu din ir-rata ta’ qg˙ad, kieku kien ikun hawn mat-13,500 persuna jfittxu x-xog˙ol. Frott ilpolitika ekonomika u soçjali tal-Gvern, il-problema tal-qg˙ad illum hija 20% anqas minn dan il-livell.

F’dan il-ba©it kien hemm diversi miΩuri biex ikomplu jnaqqsu lqg˙ad, fosthom il-Garanzija g˙aΩ-Ûg˙aΩag˙, skemi ta’ apprentistat u l-in-work benefits. Idda˙˙lu diversi miΩuri biex jinçentivaw lin-nisa jid˙lu fid-dinja tax-xog˙ol, kif ukoll rajna ˙afna xog˙ol isir g˙al persuni b’diΩabbiltà biex dawn ikollhom aççess g˙all-postijiet taxxog˙ol.

kullhadd.com

kÓ LOkaLi

L-ispejjeÛ ta’ safar

GÓaDa tOÓrOÌ iL-VeritÀ

Il-Ministru g˙all-IΩvilupp Sostenibbli, l-Ambjent u tTibdil fil-Klima, Leo Brincat, nhar il-Óamis li g˙adda feta˙ kawΩa ta’ libell kontra lmedja tal-Partit Nazzjonalista wara artiklu malafamanti li deher fil-©urnal In -Na zzjon il-©urnata ta’ qabel.

Fi stqarrija ma˙ru©a mill-istess Ministru, huwa sostna li “l-allegazzjonijiet mag˙mula minn In-Na zzjon huma g˙al kollox foloz u infondati.

Mhuwiex minnu dak li ©ie allegat li “il-poplu Malti ˙allas €1 miljun f’titjiriet biss g˙as-safar tal-Ministru u ddelegazzjoni tieg˙u kemm ilu l-Partit Laburista filGvern”.

Fil-fehma tieg˙u, l-intenzjoni qarrieqa ta’ dan l-artiklu hija evidenti meta wie˙ed iqis li l-akkuΩa ivvintata saret anqas minn 48 sieg˙a wara li l-Ministru kien di©à g˙amel ça˙da simili fil-Parlament.

SorpriΩi mill-img˙oddi Din il-poΩizzjoni kkonfermaha fi tmiem dibattitu parlamentari dwar l-estimi finanzjarji tal-Ministeru g˙allIΩ v i l u p p S o s t e n i b b l i , l Ambjent u t-Tibdil tal-Klima li sar nhar il-Ìimg˙a li g˙adda.

F’din l-okkaΩjoni, ilMinistru Leo Brincat qal li kien hemm min kompla jinbex u jinsinwa dwar l-infiq fuq biljetti tal-ajru tad-delegazzjonjijiet li mexxa huwa stess kemm ilu fil-Gvern ilPartit Laburista.

G˙aldaqstant, huwa talab lill-membri tal-OppoΩizzjoni biex jie˙du ftit paçenzja u jistennew sa nhar it-Tnejn sakemm to˙ro© il-verità kollha, kif wkoll sabiex ilestu ru˙hom g˙al xi ftit sorpriΩi dwar dak li kien ji©ri flimg˙oddi.

Matul il-©urnata ta’ g˙ada, il-Ministru g˙all-IΩvilupp Sostenibbli, l-Ambjent u tTibdil tal-Klima se jipparteçipa wkoll f’konferenza tala˙barijiet imsej˙a mill-Waste Serv. F’din il-konferenza stampa, se jing˙ataw id-dettalji dwar l-ewwel ftehim kollettiv li qatt kellhom il˙addiema ta’ din il-kumpanija; ftehim illi se jkun iffirmat g˙ada stess.

LOKALI KÓ

kullhadd.com

TINSTAB KELBA ÌO XKORA

Ilbiera˙ g˙all-˙abta tas-1.30pm, uffiçjali tad-Dipartiment talAnimal Welfare ©ew mg˙arrfa b’telefonata li kien hemm kelba abbandunata fil-limiti tal-Óandaq, u li kellha bΩonn l-g˙ajnuna immedjata tag˙hom.

Kif waslu fuq il-post, l-uffiçjali sabu kelba li kienet maqfula fi xkora tad-dqiq, b’rasha ©o borΩa tal-plastik. Wara li tne˙˙ewlha l-affarijiet, il-kelba kienet g˙adha ˙ajja u ttie˙det immedjatament fl-isptar San Fran©isk f’Ta’ Qali. Skont l-ewwel informazzjoni, jidher li l-kelba kienet f’kundizzjoni gravi iΩda stabbli.

Is-Segretarjat Parlamentari g˙all-Biedja, Sajd u Drittijiet talAnnimali ikkundanna bla riserva dan l-att ta’ krudeltà u mo˙qrija u di©à informa lill-pulizija. Filwaqt li l-investigazzjoni dwar dan ilkaΩ g˙adha g˙addejja, is-Segretarjat jappella biex kull min g˙andu xi informazzjoni relatata mal-kaΩ hu mitlub jikkuntattja lill-Pulizija, jew lid-Dipartiment tal-Animal Welfare fuq il-freephone 1717.

MALTA BL-OGÓLA LIVELL TA’ OTTIMIÛMU

Fil-jiem li g˙addew, sar mag˙ruf li fix-xahar ta’ Novembru pajjiΩna kellu l-og˙la livell ta’ ottimiΩmu fost il-pajjiΩi kollha taΩ-Ûona Ewro. St˙arri© xjentifiku ppubblikat mill-Kummissjoni Ewropea, b˙ala kejl tas-sentiment ekonomiku, juri li l-livell ta’ ottimiΩmu f’Malta kien 12% akbar mill-medja taΩ-Ûona Ewro u 8% og˙la mill-medja tal-Unjoni Ewropea.

L-istatistika mi©bura mill-Kummissjoni Ewropea turi li l-livell ta’ ottimiΩmu f’pajjiΩna huwa ’l fuq mill-medja rre©istrata mindu beda jsir dan l-ist˙arri© tnax-il sena ilu. Wara li kienet waqg˙et b’25% matul il-le©iΩlatura li g˙addiet, il-kunfidenza ekonomika f’Malta kibret bi kwaΩi l-istess ammont mindu spiçça l-Gvern preçedenti.

RiΩultati inkora©©anti L-ottimiΩmu fl-azjendi Maltin huwa og˙la minn dak Ewropew f’kull settur. Il-Kummissjoni Ewropea kkonfermat li l-operaturi flindustrija qed jistennew titjib fil-livell ta’ produzzjoni u g˙aldaqstant sejrin iΩidu n-numru ta’ impjegati tag˙hom. L-istess sentiment poΩittiv jin˙ass fost l-azjendi fis-settur tas-servizzi.

Ferm inkora©©anti kienu r-riΩultati tal-ist˙arri© fost il-kumpaniji tal-kostruzzjoni. Wara snin ta’ tnaqqis, fl-a˙˙ar ir-rota re©g˙et bdiet iddur u dan mistenni jwassal g˙al Ωieda fid-domanda g˙all˙addiema. L-istess qed ji©ri fis-settur tar-retail, fejn l-aspettattivi tjiebu sewwa u l-kunfidenza dan ix-xahar la˙qet rekord storiku.

L-ottimiΩmu qed jin˙ass ukoll fost il-konsumaturi Maltin u G˙awdxin. Dawn, fost o˙rajn, qed jistennew li r-rata tal-qg˙ad tkompli tonqos u l-istess ji©ri lill-inflazzjoni.

Dawn ir-riΩultati jing˙aqdu mal-figuri tal-Bank Çentrali li jindikaw li d-depoΩiti tal-familji Maltin u G˙awdxin ma’ banek lokali la˙qu l-figura rekord ta’ €8.8 biljun. Dan hu €1.1 biljun, jew 15%, aktar mil-livell fil-bidu ta’ din l-amministrazzjoni.

06 30|11|2014

kullhadd.com

kÓ LOkALI

IL-peRSuNI B’DIÛABBILTÀ FIL-BAÌIT

“FL-AÓÓAR IL-peRSuNI B’DIÛABBILTÀ Se JkuNu Fuq BORDIJIeT gOVeRNATTIVI DIVeRSI” Oliver Scicluna, Chairperson KNPD Dwar il-miΩuri fil-ba©it li jolqtu lil persuni b’diΩabbiltà tkellim n a m a ç Chairperson tal-Kunsill Nazzjonali g˙allPersuni b’DiΩabbiltà (KNPD) Oliver Scicluna. Scicluna esprima s-sodisfazzjoni tieg˙u b’rabta mal-inizjattivi talGvern preΩenti biex il-persuni b’diΩabbiltà jintegraw ru˙hom a˙jar u jsiru iktar indipendenti. Ûvilupp ta’ g˙axart idjar g˙al persuni b’diΩabbiltà Matul din il-le©iΩlatura l-Gvern jinsab kommess li jibni g˙axart idjar g˙al persuni b’diΩabbiltà biex ikompli jg˙in lil dawn il-persuni u lill-©enituri tag˙hom.

Fi kliem Scicluna: “Din il-miΩura hija importanti ˙afna min˙abba l-fatt li lGvern se jkompli jserra˙ mo˙˙ il-©enituri b’diΩabbiltà intellettwali.”

“Dan nista’ nkompli nixhed g˙alih jien g˙ax niltaqa’ ma’ bosta ©enituri li linkwiet tag˙hom huwa x’ser ji©ri minn uliedhom meta huma neqsin,” stqarr Scicluna. IΩda b’impenn il-Gvern se jkun qed jindirizza din il-problema permezz ta’ dawn il-binijiet tant li fis-Si©©iewi di©à beda x-xog˙ol filwaqt li f’G˙awdex u f’postijiet o˙ra f’Malta hemm Ωew© espressjonijiet ta’ interess.

Dawn id-djar se jkompli jg˙inu biex ilpersuni b’diΩabilità jkunu aktar indipendenti g˙ax fi kliem Scicluna “l-indipendenza hija essenzjali g˙alina u dan ikompli jsa˙˙a˙ l-argument tag˙na li a˙na g˙andna dritt ng˙ixu ˙ajja dinjituΩa bid-deçiΩjonijiet tag˙na stess”.

X’SAR S’ISSA ?

• • • • • • • • • • • • • •

In˙atar il-Guardianship Board wara li l-li©i ©iet fis-se˙˙ fl-2012 u ma ©ietx implimentata Infeta˙ Guardianship Office apposta Infeta˙ çentru ©did fl-Isla – Çentru ta’ Matul il-Jum Gwardjola Infeta˙ çentru ©did mag˙ruf b˙ala SPERO – flok il-blind centre li kien hemm Santa Venera (g˙ax kien fi stat miΩeru) Infeta˙ KNPD helpdesk f’G˙awdex G˙all-ewwel darba qieg˙ed ji©i organizzat il-Premju Soçjetà Ìusta Nhar l-Erbg˙a se ti©i mnedija l-politika nazzjonali g˙addrittijiet ta’ persuni b’diΩabbiltà – wara konsultazzjoni miftu˙a din is-sena Standards g˙ar-residenzi Ωg˙aΩag˙ fil-komunità ta’ persuni b’diΩabbiltà Beda x-xog˙ol fuq ir-residenzi ta’ persuni b’diΩabbiltà – l-ewwel wa˙da fis-Si©©iewi Ìie ma˙tur focal point nazzjonali u uffiççju tal-focal point responsabbli mill-implimentazzjoni tal-UNCPD Bdiet il-konsultazzjoni pubblika dwar l-Equal Opportunities Act min-na˙a tal-KNPD Beda x-xog˙ol fuq database nazzjonali Inbidel l-accessibility icon g˙al wie˙ed iΩjed modern Sheltered employment flimkien mal-ETC biex i˙arr©u madwar 150 persuna b’diΩabbiltà u jwasslu g˙al xog˙ol.

INIZJATTIVI ÌODDA F’DAN IL-BAÌIT: • • • • • • •

G˙axart idjar residenzjali Ωg˙ar fil-komunità g˙al persuni b’diΩabbiltà Ti©i infurzata l-li©i ta’ workforce ta’ 2% g˙al min i˙addem iΩjed minn 20 persuna Massimu ta’ kreditu ta’ taxxa ta’ €4,500 g˙al min i˙addem persuni b’diΩabbiltà u g˙al kull persuna li j˙addem Min ma jimxix mal-li©i tat-2% u ma jkollux ra©uni valida jrid i˙allas kontribuzzjoni annwali li tmur fil-Fond g˙all-Integrazzjoni ta’ Persuni b’DiΩabbiltà Inçentivi g˙all-uΩu ta’ Trusts biex permezz tag˙hom ir-riΩorsi finanzjarji, assi u wirt li jit˙alla minn persuni o˙ra ji©u uΩati bl-a˙jar mod u fl-a˙jar interess g˙all-ulied.

EΩentazzjoni mit-taxxi relatati ma’ wirt li jit˙alla lil persuni b’diΩabbiltà fi Trusts RappreΩentanza s˙i˙a ta’ persuni b’diΩabbiltà f’bordijiet differenti tal-Gvern

“Ma nistg˙ux nitfg˙u lill-persuni b’diΩabilità f’borΩa wa˙da” Ic-Chairperson tal-KNPD sostna li s-soçjetà m’g˙andhiex tassumi li kull persuna sejra jew trid tg˙ix f’dar residenzjali.

G˙al din, il-Gvern ˙aseb ukoll tant li se jitnieda pro©ett li bis-sa˙˙a tieg˙u se jsir xog˙ol strutturali fid-djar tal-persuni b’diΩabbiltà biex dawn, jekk iridu, ikomplu jg˙ixu f’darhom bla xkiel.

Fil-fatt, Scicluna sostna li “din hija miΩura o˙ra li l-KNPD laqg˙at b’mod poΩittiv g˙ax nifhem li bosta persuni b’diΩabbiltà tkun ix-xewqa tag˙hom li jibqg˙u jg˙ixu fid-dar t a g ˙ h o m , g˙alhekk ˙add m’g˙andu j i t f a ’ l i l kul˙add f’borΩa wa˙da.”

Kompla jg˙id li hemm bΩonn li nirrikonoxxu l-fatt li hemm p e r s u n i b’diΩabbiltà li jridu jaqdu familja, persuni o˙rajn li jiffaççjaw diΩabbiltà f’˙ajjithom, inkluΩ l-anzjani, li fil-m a © © o r a n z a tag˙hom ikunu jixtiequ jibqg˙u jg˙ixu fl-ambjent tag˙hom.

Inçentivi fiskali g˙al diversi fondazzjonijiet Is-servizz ta’ Trusts huwa servizz li liΩjed li jibbenikfaw minnu huma persuni b’diΩabbiltà intellettwali min˙abba l-fatt li ˙afna minn dawn il-persuni g˙andhom problema biex jag˙mlu çertu deçiΩjonijiet finanzjarji.

“Dan is-servizz se jkun qed iserra˙ mo˙˙ – g˙al darb’o˙ra – il-©enituri, li meta ji©u neqsin huma, uliedhom se jkollhom l-assi li jkunu t˙allew mill-©enituri stess biex jintuΩaw bl-a˙jar mod g˙al uliedhom,” afferma Scicluna.

F’dan ir-rigward se jkunu eΩentati ttaxxi relatati mal-wirt li jit˙alla lil persuni b’diΩabbiltà fi Trusts, fejn se jkomplu ji©u sostnuti l-eΩenzjonijiet li di©à jeΩistu u b’hekk dawn ir-riΩorsi finanzjarji jintuΩaw biex dawn il-persuni jkunu jistg˙u jg˙ixu ˙ajja diçenti u indipendenti.

“Il-Gvern qed jg˙inna nkunu indipendenti” Il-virtù tal-indipendenza sabi˙ g˙al kul˙add u l-persuni b’diΩabbiltà jag˙mlu parti s˙i˙a mis-soçjetà u jkun Ωball jekk il-potenzjal tag˙hom ma jkunx uΩat kemm mill-Istat kif ukoll mill-privat.

Fid-dawl ta’ dan, Scicluna ssokta li huwa importanti li l-persuni b’diΩabbiltà jkollhom l-appo©© me˙tie© biex b’hekk ikunu jistg˙u ji©u f’livell daqs il-kumplament tas-soçjetà.

“Huwa importanti li ning˙ataw il-qasba u ni©u mg˙allma nistadu biiex b’hekk inkunu nistg˙u nkunu ferm aktar indipendenti,” qal Scicluna.

Aktar minn hekk Scicluna fisser kif “ikun Ωball jekk il-persuni b’diΩabbiltà jie˙du direzzjoni li tiddependi biss fuq il-benefiççji soçjali, g˙alkemm nemmen li hemm bΩonn ta’ dawn min˙abba l-bΩonnijiet differenti tal-persuni.”

Persuni b’diΩabbiltà se jkollhom rappreΩentanza B’entuΩjaΩmu Scicluna esprima s-sodisfazzjoni tieg˙u g˙al din il-miΩura tant li stqarr mag˙na li ilu ˙afna jixtieq li din il-li©i tid˙ol fis-se˙˙, u issa fl-a˙˙ar se tkun implimentata.

Scicluna spjega kif huwa essenzjali li lpersuni b’diΩabbiltà, li ©ejjin minn kull qasam fis-soçjetà, jitkellmu u jie˙du ddeçiΩjonijiet b˙all-bqija tan-nies. “Ninsab fer˙an ˙afna li fl-a˙˙ar il-persuni b’diΩabbiltà ta’ kull sess se jkunu qed jirrappreΩentawna fuq bordijiet governattivi diversi.”

2% tal-˙addiema g˙andhom ikunu persuni b’diΩabbiltà PajjiΩna ilu mill-1967 b’li©i li tipprovdi li kull kumpanija b’aktar minn 20 persuna trid timpjega mill-anqas 2% ta’ persuni b’diΩabbiltà. Kul˙add jaf li din il-li©i ftit li xejn ©iet implimentata u infurzata, g˙alhekk il-Gvern jinsab kommess li jbiddel din is-sitwazzjoni.

Fid-dawl ta’ dan kollu, Scicluna stqarr: “Nispera li ˙afna kumpanija jag˙Ωlu li j˙addmu l-persuni b’diΩabbiltà u mhux jag˙Ωlu li j˙allsu l-€2,500 g˙al kull persuna b’diΩabbiltà li ma j˙addmux, g˙alkemm dawn il-flus se jmorru xorta wa˙da biex jintuΩaw g˙al kawΩa ©usta.” Ìaladarba dawn il-flus jit˙allsu se jmorru f’fond nazzjonali li se jg˙in persuni b’diΩabbiltà jid˙lu fid-dinja tax-xog˙ol. Il-gwadann vera se jkun favur il-persuni b’diΩabbiltà li fil-futur Ωgur se jkunu ta’ gwadann kbir g˙all-kumpaniji.

“Spalla ma’ spalla mal-persuni b’diΩabbiltà” Dawn il-miΩuri, flimkien ma’ o˙rajn, komplew jag˙tu dinjità u indipendenza lil persuni b’diΩabbiltà. Apparti minn hekk, dawn il-miΩuri se jkompli jg˙inu lill-KNPD biex ikunu spalla ma’ spalla mal-persuni b’diΩabbiltà u l-familjari tag˙hom.

Scicluna ssu©©erixxa wkoll li l-Gvern g˙andu jibda jikkunsidra l-pensjoni ta’ dawk il-persuni b’diΩabbiltà li ma jistg˙ux ja˙dmu biex din tog˙la daqs il-paga minima u g˙alhekk jitnaqqas il-faqar.

“MiΩura o˙ra importanti li fil-futur ilGvern g˙andu j˙ares li jwettaq hi li jkun imsa˙˙a˙ il-fond tal-ICL fejn il-persuni b’diΩabbiltà japplikaw biex jirçievu assistenza finanzjarja,” sostna Scicluna.

Dan ikun qieg˙ed inaqqas minn fuq innefqa tal-Gvern g˙ax persuna taf tag˙Ωel li tibqa’ tg˙ix id-dar minflok f’wa˙da residenzjali. Issemmew ukoll l-introduzzjoni talpagamenti diretti flimkien ma’ assistent personali g˙al persuni b’diΩabbiltà.

LOKALI KÓ

30|11|2014 07

kullhadd.com

KONFERMA ÇARA TAL-IMPENN TAL-GVERN FIL-QASAM TAD-DIÛABBILTÀ Laburista kien fl-oppoΩizzjoni, hi kienet minn tal-ewwel li kkritikat ˙afna l-fatt li din il-li©i mhix tit˙addem. Illum, b˙ala Gvern, din il-li©i rriduha t˙alli l-frott tag˙ha.

Min ma jimxix ma’ din il-li©i jrid ipatti mod ie˙or u dan permezz ta’ kontribuzzjoni annwali ta’ €2,400 g˙al kull persuna li suppost qed i˙addem u l-massimu jkun ta’ €10,000 g˙al kull kumpanija. Ilkontribuzzjonijiet li jin©abru mbag˙ad imorru f’fond li jissejja˙ Fond Nazzjonali ta’ integrazzjoni ta’ persuni b’diΩabbiltà li ser ikun f’idejn l-ETC g˙al ta˙ri© u xog˙ol tal-persuni b’diΩabbiltà. €500,000 g˙all-˙olqien ta’ impjiegi f’G˙awdex

Fid-dawl ta’ dawn l-inçentivi fil-ba©it, Is-Segretarju Parlamentari g˙ad-Drittijiet ta’ Persuni b’DiΩabbiltà u Anzjanità Attiva Justyne Caruana sostniet ma’ din ilgazzetta li, jekk xi darba xi ˙add kellu xi dubju dwar limpenn tal-Gvern f’dan ilqasam, jew li dan il-qasam mhux jing˙ata l-attenzjoni li tixraqlu, dan il-ba©it kien konferma çara li l-qasam tad-diΩabbiltà huwa prijorità assoluta g˙al dan il-Gvern. Ûgur, mhux forsi, li l-impenn li ˙adna ta’ g˙axart idjar residenzjali huwa mhux biss ambizzjuΩ, imma importanti.

Weg˙edna ser˙an il-mo˙˙ lill©enituri u, bl-ikbar sens ta’ rispett u responsabbiltà, ser nibdew inwettqu din ilweg˙da.

Irranka x-xog˙ol fuq il-bini tad-djar residenzjali Di©à beda x-xog˙ol fuq lewwel wa˙da fis-Si©©iewi u qed nistennew l-approvazzjoni minghand il-Ministeru talFinanzi biex nipproçedu bilkuntratt tar-residenza f’G˙awdex, biex sal-a˙˙ar tassena tkun f’idejna u jibdew ixxog˙lijiet.

Hemm ukoll espressjoni ta’ interess g˙addejja g˙and il-kumitat tal-evalwazzjoni u, minn dan il-proçess, huwa mistenni li ji©u shortlisted Ωew© proprjetajiet jew tlieta.

Qed nesploraw ukoll il-potenzjal ta’ dar o˙ra f’San Ìiljan, però jidher li hemm diffikultajiet tal-MEPA u qed naraw ukoll dar o˙ra tal-housing f’ÓaΩ-Ûabbar.

Inçentivi g˙al min i˙addem Is-Segretarju Parlamentari Caruana kompliet tg˙idilna li sSegretarjat tag˙ha qed jippromovi d-drittijiet tal-persuni

b’diΩabbiltà u x-xog˙ol huwa wie˙ed mill-valuri u drittijiet fundamentali. Kien g˙alhekk li bi preparazzjoni g˙all-ba©it saru sensiela ta’ proposti biex appuntu iktar persuni b’diΩabbilta jkollhom aççess g˙axxog˙ol.

Min i˙addem huwa inkora©©it biex jimpjega persuni b’diΩabbiltà u fl-istess waqt ukoll nirrikonoxxu u nippremjaw lil dawk il-kumpaniji li matul issnin taw l-opportunità ta’

xog˙ol lil diversi persuni b’diΩabbiltà. Lil min i˙addem g˙alhekk se nkunu qed neΩentawhom mill-˙las talbolla tal-impjegati tag˙hom u g˙al kull impjegat b’diΩabbiltà li j˙addmu ser ukoll nag˙tuhom kreditu ta’ taxxa b’massimu ta’ €4,500.

Azzjoni konkreta kontra min jikser il-li©i Dr Caruana kompliet tg˙id li

mill-banda l-o˙ra mbag˙ad kellha tittie˙ed azzjoni fil-konfront ta’ min ilu snin jikser li©i li ilha fis-se˙˙ kwaΩi ˙amsin sena – ligi dwar l-impjiegi ta’ persuni b’diΩabbiltà li saret fl1967 u li tistipula appuntu persenta©© ta’ ˙addiema b’diΩabbiltà li g˙andu jkollu kull min i˙addem. Il-persenta©© huwa ta’ 2% g˙al kull kumpanija li g˙andha iktar minn 20 ˙addiem.

Stqarret ukoll li meta l-Partit

Is-Segretarju Parlamentari Ωvelat ukoll li l-Gvern ukoll ser ikun qed jag˙mel il-parti tieg˙u u g˙alhekk g˙all-2015 qed ji©u vvutati €500,000 bl-g˙an li jin˙olqu 80 impjieg f’G˙awdex g˙al persuni b’diΩabbiltà biex jag˙mlu xog˙ol klerikali, fost inizjattivi o˙ra.

Dr Caruana kkonkludiet billi affermat b˙ala fatt Ωgur li dawn il-miΩuri ser jag˙mlu d-differenza fil-˙ajja tan-nies u li din di©à qed tin˙ass. Dan huwa Gvern li mhux biss jisma’ imma ja©ixxi fuq dak li jisma’. Ix-xoghol g˙al persuni b’diΩabbiltà jkunu qed jing˙ataw mhux biss id-dinjità li tixirqilhom, imma wkoll ilpost li jixirqilhom. Dr Caruana qalet: “Dan a˙na mhux biss nemmnuh imma wkoll ser inwettquh billi bil-bordijiet ewlenin ta’ pajjizna ser nag˙tuhom vuçi soda u s˙i˙a biex l-a©enda tad-diΩabbiltà tkompli tielg˙a ’l fuq fl-a©enda nazzjonali, u tkompli tissa˙˙a˙.

08 30|11|2014

kullhadd.com

kÓ BAÌIT

L-INkLUÛJONI DIÌITALI U L-ANZJANITÀ ATTIvA MAGÓQUDIN kONTRA L-vJOLENZA FUQ IN-NISA SEJÓA GÓALL-INDUSTRIJA GÓAL Nhar it-Tlieta 25 ta’ Novembru kien il-Jum Dinji Kontra lVjolenza fuq in-Nisa. NL – Nisa Laburisti, ing˙aqdet fl-appell tal-PES Women biex is-sena 2016 tkun is-sena Ewropea ddedikata g˙all-©lieda kontra l-vjolenza fuq in-nisa.

Qalet dan Claudette Abela Baldacchino, President ta’ NL – Nisa Laburisti hekk kif l-organizzazzjoni ng˙aqdet mal-PES Women biex permezz tal-medja soçjali u anke azzjonijiet o˙ra fosthom il-White Ribbon Day tkun minn ta’ quddiem nett biex turi li m’hemmx tolleranza g˙all-vjolenza domestika.

Is-sena li g˙addiet, f’pajjiΩna kien hemm 1594 kaΩ ta’ vjolenza domestika fuq nisa (1394 individwu ressqu rapport) u 274 kaΩ ta’ vjolenza fuq ir©iel (245 individwu ressqu rapport) qalet Abela Baldacchino. Ûiedet li madwar l-Ewropa seba’ nisa jmutu kuljum kawΩa tal-vjolenza domestika. Wa˙da minn kull tliet nisa flEwropa wkoll hija su©©etta g˙al vjolenza psikolo©ika u sesswali xi darba jew o˙ra f’˙ajjitha.

Intant, il-Forum Ûg˙aΩag˙ Laburisti (FÛL) wkoll ing˙aqad flg˙ajta sabiex tissa˙˙a˙ il-©lieda kontra din il-vjolazzjoni taddrittijiet tal-bniedem.

L-FÛL qal li r-rati ta’ vjolenza fuq in-nisa huma allarmanti, speçjalment fid-dawl tal-fatt li ˙afna inçidenti ma ji©ux irrapportati. Il-punt tat-tluq huwa r-responsabbiltà biex nipprote©u lin-nisa, nippromovu d-drittijiet tag˙hom filwaqt li nassiguraw li s-soçjetà bl-ebda mod ma ΩΩommhom milli jil˙qu l-potenzjal tag˙hom u jipparteçipaw bis-s˙i˙ f’kull sfera tal-˙ajja.

“B’hekk, f’dan il-jum infa˙˙ru l-isforzi tal-Gvern, permezz tal-Abbozz ta’ Li©i dwar Vittmi tal-Kriminalità, biex jipprote©i d-drittijiet u jsa˙˙a˙ il-protezzjoni tal-vittmi tal-kriminalità,” qalet l-istqarrija tal-FÛL.

ÓIDMA MAL-MITA

Il-Politika Nazzjonali g˙allAnzjanità Attiva qed tenfasizza l-kwistjoni tal-inkluΩjoni di©itali aktar tard fil-˙ajja b˙ala qasam ta’ prijorità kemm nazzjonali kif ukoll fillivell tal-Unjoni Ewopea. IlMITA, flimkien mas-Segretarjat Parlamentari g˙ad-Drittijiet tal-Persuni b’DiΩabbiltà u Anzjanità Attiva, qed iniedu pro©ett pilota li ser jesplora leffettività tat-ta˙ri© g˙aç-çittadini fi ˙dan il-komunità tag˙hom stess.

Permezz ta’ din l-inizjattiva ©dida l-MITA ser tipprovdi ta˙ri© lil aktar minn 65 çittadin biex jittrattaw l-isfidi talinkluΩjoni di©itali. Il-MITA rreklutat tim ta’ çittadini anzjani li se jkunu m˙arr©a kif jaffrontaw metodolo©iji differenti biex b’hekk ikunu jistg˙u

jag˙tu korsijiet qosra baΩiçi fil-litteriΩmu di©itali lill-˙bieb, qraba jew konoxxenti. Dawn l-azzjonijiet se jg˙inu biex jiΩdied l-g˙arfien di©itali u titnaqqas il-firda di©itali minn çittadini anzjani filwaqt li jimtela l-vot bejn il-©enerazzjonijiet billi jag˙mlu uΩu milla˙˙ar teknolo©ija u lingwa©© di©itali. Dan ser iΩid l-indipendenza taç-çittadini anzjani fi twettiq ta’ kompiti di©itali u jittrasformahom f’membri attivi fl-era teknolo©ika.

Matul il-kors, il-parteçipanti ser jitg˙allmu kif juΩaw linternet, kif jibag˙tu emails , kif jipparteçipaw fil-pjattaformi tal-medja soçjali, kif jag˙mlu chat bil-vidjow u bilvuçi, u kif juΩaw l-eGovernment, e-Commerce u e-Banking. Temi o˙ra koperti

se jinkludu l-uΩu tatteknolo©ija biex jitg˙allmu aktar dwar l-interessi personali, isegwu passatempi u attivitajiet edukattivi online.

Ir-riçerka u l-esperjenza turi li t-tablets huma apparat sempliçi u façli biex ji©u mg˙allma çittadini li g˙andhom 65 sena u aktar. Il-MITA qed tfittex kollaborazzjoni mill-industriji li huma lesti li jikkontribwixxu g˙al din linizjattiva bi sponsor g˙allapparat elettroniku me˙tie©.

Dawk il-partijiet interessati huma mitluba biex iΩuru s-sit elettroniku tal-MITA www.mita.gov.mt/oldercitizens jew jikkuntattjawna permezz tal-indirizz elettroniku oldercitizens.mita@gov.mt g˙al aktar informazzjoni dwar s˙ubija f’din l-inizjattiva.

ATTRAZZJONIJIET WAQT PAQPAQLI GÓAL L-ISTRINA 2014 Il-karozza tar- rally l-Audi Quattro S1 misjuqa miç-champion attwali tal-FIA European Hillclimb Cup Nikolay Zlatkov, kif ukoll il-karozza ibrida t-Toyota TS030 li pparteçipat fit-24hours Le Mans, se jkunu biss ftit mill˙afna attrazzjonijiet matul ledizzjoni ta’ din is-sena ta’ Paqpaqli g˙al L-Istrina 2014 li se ssir fis-7 ta’ Diçembru 2014 fl-art tal-Ajruport Internazzjonali ta’ Malta u lLufthansa Tecknik.

Issa fid-disa’ sena tag˙ha, Paqpaqli g˙al L-Istrina hija organizzata minn tim f’isem ilMalta Community Chest Fund flimkien ma’ Tonio Darmanin u l-Malta Motorsport Federation. L-g˙an ta’ dan lavveniment huwa biex jin©abru fondi g˙al L-Istrina.

Fost l-attrazzjonijiet, il-pubbliku se jkun jista’ jsuq supercars , jibbukkja rikbiet tal˙olm, isegwi azzjoni u stunts live fuq tliet çirkwiti differenti u jammira vetturi lussuΩi u klassiçi li din is-sena se jkunu g˙all-wiri f’Paqpaqli g˙al LIstrina. Huma mistennija jipparteçipaw ’il fuq minn 1,000

vettura minn 35klabb lokali tal-karozzi, Wa˙da mill-karatteristiçi ta’ din is-sena se tkun wa˙da mill-akbar kongregazzjoni ta’ karozzi Porsche b’aktar minn 60Porsche g˙all-wiri u xi Porsches o˙ra disponibbli biex jinstaqu jew jintrikbu.

Is-sidien ta’ karozzi u muturi veloçi se jkunu jistg˙u jisfi-

daw il-limitu tal-vetturi tag˙hom f’dik li potenzjalment hija l-aktar biçça tarmak dritta f’Malta. Dan avveniment ikompli jkun wie˙ed millaktar avvenimenti popolari hekk kif b’˙e©©a kbira ssewwieqa jin©abru f’pari u jer˙ulha b’veloçità kbira f’tentattiv biex jil˙qu l-veloçità massima tal-vettura tag˙hom.

ARRANÌAMENT TAT-TRAFFIKU F’ÓAL LIJA/L-IKLIN

PROÌETT NAZZJONALI GÓAT-TAFFIJA TAL-GÓARGÓAR

Il-Ministeru g˙at-Trasport u l-Infrastruttura jg˙arraf lill-pubbliku dwar l-arran©amenti tat-traffiku fl-in˙awi ta’ Óal Lija b’rabta mal-pro©ett nazzjonali g˙at-taffija tal-g˙arg˙ar u xog˙lijiet biex tinbidel is-sistema tad-drena©©. Ir-roundabout ta’ Óal Lija mhix se tkun mag˙luqa g˙at-traffiku. It-traffiku li jkun sejjer fid-direzzjoni tal-Mosta u n-Naxxar se ji©i ddevjat lejn is-service road biswit it-triq prinçipali, waqt li t-traffiku li ©ej mill-Mosta u n-Naxxar se jkun iddevjat minn ˙dejn iç-çimiterju ta’ Óal Lija g˙al Triq San Mikiel, fl-Iklin. It-traffiku f’wa˙da mill-karre©©jati fi Triq San Mikiel ser ji©i ddevjat lejn Triq il-Wied, in-Naxxar, filwaqt li t-traffiku tal-karre©©jata l-o˙ra ser jinΩel lejn Ìirolamo Abos u jibqa’ sejjer lejn il-by-pass ming˙ajr ma jdur mar-roundabout. Triq Ìirolamo Abos se tkun one-way ’l isfel. Ix-xog˙lijiet qed jibqg˙u g˙addejjin wara l-˙in taxxog˙ol biex jitnaqqas kemm jista’ jkun l-inkonvenjent.

Il-pro©ett nazzjonali tal-g˙arg˙ar huwa kofinanzjat mill-Unjoni Ewropea.

Programm Operattiv 1 – Poliltika ta’ KoeΩjoni 2007-2013 Ninvestu fil-Kompetittività g˙all-Kwalità ta’ Óajja A˙jar Dan il-Pro©ett huwa kofinanzjat mill-Unjoni Ewropea Fond g˙all-KoeΩjoni Rata ta’ kofinanzjarjament: 85% Fondi EU; 15% Fondi Nazzjonali

Ninvestu fil-futur tieg˙ek

10 30|11|2014

kullhadd.com

kÓ opinjoni

tiVi awards

MINN

SALVU

CANALE

Minkejja li l-ba©it issa ilu xi ˙mistax il-©urnata li g˙adda, id-diskussjonijiet xorta baqg˙u g˙addejjin. Matul dil-©img˙a assistejna g˙al Ωew© diskorsi, dak tal-Kap tal-OppoΩizzjoni u tal-Prim Ministru. Simon Busuttil ta viΩjoni kbira g˙al pajjiΩna, fiehem lil kul˙add xi jrid isir u kompla jis˙aq g˙allg˙aqda fil-pajjiΩ. Qal ukoll li kien ba©it ˙aΩin ˙afna u kien fih ˙afna x’tikkritika. L-g˙ada l-Prim Ministru wie©eb g˙addiskors ta’ ©urnata qabel.

Joseph Muscat qag˙ad jikkritika u jmaqdar lill-membri parlamentari Nazzjonalisti kollha u qal ukoll li l-ba©it li g˙amel Gvern Laburista kien kollu ˙aΩin mimli taxxi in©usti, prezzijiet g˙oljin u ma kien fih l-ebda miΩura ta’ g˙ajnuna.

Na˙seb dalg˙odu tg˙idu: dan x’inhu j˙awwad? Imma rrapport tan-Net hekk qal lg˙ada tad-diskorsi. Issa ser in˙alliha g˙alikom sabiex tiddeçiedu liema hija l-verΩjoni ttajba!

xandruh ukoll in-Net TiVi. Dak bonus ˙bieb tieg˙i! IΩda ˙ej, il-˙in ma kienx tajjeb, ˙afna tfal kienu g˙adhom imqajmin u çerta biΩa’ f’dak il˙in tal-©urnata ma jag˙milx tajjeb. Indunajtu g˙al liema biΩa’ qieg˙ed nirreferi?

G˙alhekk waqaf Rajt ma Rajtx!

Spettaklu ta’ veru

Ftit ilu ktibt, jew a˙jar staqsejt, g˙alfejn twaqqaf wie˙ed milla˙jar programmi li qatt ixxandru f’dawn l-a˙˙ar snin. Rajt ma Rajtx beda s-sena l-o˙ra u dan ˙alla impatt kbir. L-g˙ada li kien jixxandar kul˙add kien jitkellem fuqu. Rajt ma Rajtx kien programm interessanti dwar il-paranormal u l-i˙irsa.

Minkejja li dan waqaf, xorta nhar it-Tnejn ixxandar programm ie˙or mimli biΩa’ u twerwir. Tant kien tajjeb li ma xxandarx fuq TVM biss iΩda

Minkejja l-irjus s˙an tal-ba©it xorta kellna pawsa qasira ta’ kant u spettaklu. Qieg˙ed nirreferi g˙all-Junior Eurovision u l-Malta Eurovision. Ser nibda b’dak tat-tfal u ma nistax ma nfa˙˙arx lill-kantanta brava Maltija Federica. Waqt li bdiet tkanta qabbditni tferfir kbir, iΩda minkejja li xtaqt li rba˙na a˙na, xorta kuntent. Ìimg˙a wara kellna l-Malta Eurovision, ji©ifieri tal-kbar.

Na˙seb li l-aqwa wa˙da reb˙et. M’iniex xi wie˙ed li

naqra l-futur g˙ax kieku mmur g˙and tal-lottu, iΩda kif Amber kantat mill-ewwel g˙edt li din l-aqwa u l-a˙jar.

Ninsab çert li f’Mejju ser tag˙tina pjaçir.

Infa˙˙ar ˙afna l-ispettaklu perfett, il-palk esa©erat li paxxa l-g˙ajn, id-dwal, issound, il-kantanti, l-organizzazzjoni; insomma kien bissens u ta’ kalibru kbir. IlpreΩentaturi xi minn daqqiet ma kinux ippreparati u dehru eçitati ˙afna. Insomma, il-post minn fejn ixxandar minnu nnifsu huwa suççess. IxShipbuilding li kien waqqaf Gvern Laburista g˙amlet suççessi kbar matul is-snin.

Insemmi biss it-3 vapuri talGozo Channel, iΩda jekk wie˙ed jiftakar sew, maΩΩmien ix-Shipbuilding talMarsa kienet fost l-aqwa flEwropa. Óeqq, wara ˙afna

snin mitluqa u falluta din ittinda re©g˙et g˙amlet suççess.

Prosit g˙al din l-inizjattiva li minn post mitluq re©a’ ng˙ata l-˙ajja.

Tajjeb u bis-sens Jien dejjem ng˙id li biex ikollok programm tajjeb ma hemmx bΩonn ˙afna daqq ta’ trombi u çerimonji Ωejda.

Programm sempliçi ˙afna iΩda b’kontenut tajjeb huwa Identità ta’ Etienne Schembri.

Programm kulturali mhux twil iΩda informattiv. Schembri jdur madwar Malta u jitkellem u jispjega x’joffru dawn l-ibliet u lir˙ula. Programm b˙al dak, kif jispiçça tg˙id li minnu tkun tg˙allimt xi ˙a©a siewja. G˙allkuntrarju ta’ Óadd G˙alik li huwa farsa s˙i˙a mill-bidu sala˙˙ar. L-aqwa li nwerΩqu.

Is-sliem!

niftaÓlek. tiftaÓli. ninfetÓu

Patri Mario Attard

Il-˙in kollu jinfeta˙ u jing˙alaq!

Wa˙da wara l-o˙ra. Bla waqfien.

Qatt ma jgerger. Qatt ma jis˙et xortih! Dan l-imbierek bieb!

Huwa l-bieb li jag˙ti g˙an-na˙a ta’ Birkirkara. Sewwasew it-tieni wie˙ed li ssib ma wiççek wara li tg˙addi mid-da˙la li tag˙ti g˙allUniversità. Wie˙ed mill-bibien ©ewwiena fl-Isptar Mater Dei. Ìieli kelli aptit nieqaf ˙dejh u naqbad diskursta. Ikun x’˙in ikun! Imma filg˙odu, l-imsejken bieb, in˙ossu bla nifs! Il-˙in kollu jinfeta˙ u jing˙alaq.

Niftiehmu! Mhux kul˙add g˙andu dik il-˙lewwa li jag˙mel il-qalb lil dan il-bieb biex jag˙mel xog˙lu minn qalbu tafux! Hawn min hu salva©©!

Jift˙u bera˙ u jitilqu g˙al ri˙u! U l-bieb xi tridu jag˙mel jekk mhux jokrob il-g˙ajta? Buumm!

Isabbtu kul˙add. Ibda minn dawk li jilbsu l-©lekk u l-ingravata. Dawk li j©orru l-attaché cases.

Imbag˙ad issabbtu Marì. Kollha çpiepet u msielet tad-deheb.

Imbag˙ad jie˙u kedda o˙ra millistudenti li, fost ˙afna tiçrit il˙alq, jilag˙buhielu xorta wa˙da.

U aqta’ ming˙and min idabbarha wkoll? Óeqq! Ming˙and wie˙ed minn dawk li jilbsu ddbielet twal u bil-kappoçç kannella. Minni! Il-Patri! Emmnuni!

Ma nafx kif dan il-bieb ma jdurx lejja u jg˙idli: “Iva anke int qieg˙ed ta˙qarni!”

Imma l-bieb sabi˙. B’sa˙˙tu.

Frott tas-seng˙a mekkanika.

Dejjem jag˙milli l-istess stedina:

“Ifta˙ni u Ωommni”. Ara ftit ukoll! Il-bieb irid min iΩommu.

Irid min jie˙u ˙siebu! Imma tg˙id biex ma jinstabatx? U mhux g˙ax irid jissokta jsebba˙ l-isptar ©enerali tag˙na?

Madankollu ma na˙sibx li g˙alhekk biss! Il-bieb donnu g˙andu qalb. G˙ax, kuntrarju g˙al li nag˙mlu a˙na l-bnedmin, li na˙btu u nibqg˙u g˙addejjin b’gass mal-pjança, l-aktar fisseba’ ta’ filg˙odu, dan il-bieb in˙ossu jag˙milli l-isba˙ prietka.

In˙ossu jg˙idli: “Patri! Uri naqra ˙lewwa man-nies li jg˙addu minni. Ûommni naqra ˙alli j˙ossuhom importanti u ma˙bubin! Óalli j˙ossuhom li xi ˙add qieg˙ed jag˙ti kashom!”

Iss! Qieg˙ed tara kemm hu

g˙aqli dan il-bieb! Jixtieqni nuri naqra ˙lewwa mal-o˙rajn. G˙ax x’hemm isba˙ minn g˙emejjel ta’ ©entilezza li j©ag˙lu lil dak li jkun i˙ossu importanti? Din nixhidha jiena stess. Kull darba li lLe˙en Ìewwieni jg˙idli biex inΩomm il-bieb lil xi ˙add, kwaΩi dejjem rajt tbissima ta’ apprezzament tilma fuq fomm dak li jkun. U minn fejn tkun ©ejja dik it-tbissima jekk mhux mill-qalb?

Dik il-qalb li min jaf f’liema ba˙ar ta’ ˙sibijiet tkun mitlufa?

Mhux l-ewwel darba li sibt min jg˙idli: “Patri! Grazzi!” Jew, qalhieli a la IngliΩa jekk ikunu barranin jew Maltin imdorrijin jit˙addtu bl-IngliΩ: “Very nice of you!”

Very nice of you! JaqbeΩ mill-

ewwel il-bieb tal-isptar. Imma lbieb, f’dan il-waqt, ikun nofsu kuntent. G˙ax jekk dak li jkun jag˙lqu u jibqa’ g˙addej, ilfejqan ikun sfuma! Ikun tar marri˙! Imma ˙ej, kemm il-bieb ikun fis-seba’ sema meta dak jew dik li lilhom inkun Ωammejtilhom ilbieb jag˙mlu hekk ma’ ˙addie˙or! Kemm jinfeta˙ u jing˙alaq b’dinjità dan il-famuΩ bieb. Nist˙ajlu jpespes minn ta˙t l-ilsien: “Sa˙˙a jien bieb! Talmetall! Imma dawn g˙andhom qalb tal-la˙am. U li t˙oss! Jalla permezz tieg˙i qeg˙din jitg˙allmu jittrattaw lil xulxin b’rispett u ©entilezza. G˙idlix inkunx fis-seba’ sema jekk jindenjaw ru˙hom jag˙mlu hekk!”

G˙ax il-bieb tan-na˙a tal-©enb ta’ Mater Dei, li minnu tg˙idx kemm jid˙lu u jo˙or©u nies, ifakkarna li int u jien ukoll g˙andna bieb. Il-bieb ta’ qalbna.

Tafu li hemm xi ˙add li lil dan il-bieb il-˙in kollu qieg˙ed i˙abbat fuqu? Tafu li dan ix-xi ˙add, jekk nazzardaw nift˙ulu, jid˙ol u jag˙milna allat b˙alu?

Isimg˙u x’jg˙idilna: “Ara, jiena fil-bieb, u qieg˙ed in˙abbat; jekk xi ˙add jismag˙ni u jifta˙li l-bieb, jiena nid˙ol g˙andu u niekol mieg˙u, u hu jiekol mieg˙i. (Apk:3:20). U x’˙a nieklu? Il-paçi tal-qalb! Il-fer˙ li ma jintemm qatt!

U mela g˙ax ma nift˙ux bibien qlubna g˙al xulxin! Óa nfiqu b’din ir-riçetta: Nifta˙lek. Tifta˙li.

Ninfet˙u!

opinjoni kÓ

30|11|2014 11

kullhadd.com

impenn lokali, impenn nazzjonali Nag˙mlu l-politika

Catherine Fenech Membru fl-EΩekuttiv Nazzjonali tal-Partit Laburista

F’dawn l-a˙˙ar ©ranet g˙adhom kemm ©ew fi tmiemhom il-laqg˙at ©enerali annwali lokali u distrettwali tal-Partit Labursita. Il-Partit Laburista jag˙ti importanza kbira lil dawn il-laqg˙at, u birra©un. F’dawn il-laqg˙at jing˙ataw ir-rendikont annwali tax-xog˙ol li jkun sar millkumitati lokali u distrettwali.

Il-qofol ikun il-˙atra tal-membri tal-kumitat lokali jew distrettwali ©did. Kull lokal huwa differenti minn ie˙or. Ikollok lokalitajiet fejn il-membri jipparteçipaw bil-qawwa u jkun hawn lokalitajiet fejn il-membri ftit jimpurtahom min se jkun qed jirrappreΩentahom f’dan ilkumitat u juru indifferenza.

Jien, li jien attiva ferm fuq illivell ta’ amministrazzjoni lokali, ninnota li sfortunatament diversi kumitati lokali jispiççaw b˙ala amministraturi jew diretturi tal-kaΩin minflok li jiffokaw fuq l-g˙an prinçipali g˙alfejn il-kumitati lokali huma mwaqqfin g˙alih. Il-kumitat lokali qieg˙ed hemm biex ikun il-porta voce tal-Partit fillokal. Bil-preΩenza tal-kaΩin u tal-kumitat lokali, il-membru j˙ossu viçin tal-partit tieg˙u.

Però, diΩgrazzjatament, illaqg˙at tal-kumitat ji©u ddominati minn diskussjonijiet fuq kollox barra fuq l-essenzjal, ji©ifieri li nag˙mlu l-politika.

U dan huwa ta’ dispjaçir g˙ax ikun qed jintilef Ωmien prezzjuΩ biex il-messa©© tal-Partit jasal g˙and il-votanti tieg˙u u biex il-membri tal-kumitat ikunu ta’ servizz li jwassal li jibni l-pont mixtieq bejn ilvotant u l-amministrazzjoni çentrali tal-Partit.

L-amministrazzjoni tal-kaΩin u l-˙ru© tat-tenders g˙all-kiri tal-bar huma me˙tie©a u importanti, imma Ωgur mhumiex il-qofol tal-˙idma talkumitat lokali u wisq aktar mhux tollerabbli li dawn il˙idmiet ikunu ka©un ta’ battibekki u nuqqas ta’ rispett bejn il-membri tal-kumitat.

Dan g˙andu jkun xog˙ol regolari li me˙tie© li jsir kull sena.

Intant wara li tittie˙ed iddeçiΩjoni bl-aktar mod demokratiku, l-attenzjoni g˙andha ddur g˙all-˙idma politika u mhux nibqg˙u nintilfu f’diskussjonijiet li ma jwasslu g˙al imkien. Jien li nag˙mel parti minn kumitat lokali, in˙oss l-obbligu li nkun rappreΩentant denju tal-membri tal-partit fil-lokal.

Però, nistenna li l-membri tal-kaΩin tal-lokal jirreçiprokaw ir-rispett lejn il-membri talkumitat li qed jirrappreΩentahom. Nistenna li l-membri talkaΩin tal-lokal jipparteçipaw flattivitajiet soçjali u politiçi li ji©u organizzati mill-kumitat lokali. Nistenna bil-wisq aktar li, jekk ikun hemm xi nuqqas ta’ qbil ma’ xi deçiΩjoni li ˙a lkumitat lokali, il-membri g˙andhom iressqu l-ilment tag˙hom b’wiççhom minn quddiem u mhux isir diskors fil-kurituri u fit-toroq li mbag˙ad jikber u jitg˙awwe©.

Jien, l-ewwel wa˙da, nistieden li l-persuni li jikkritikaw iddeçiΩjonijiet tal-kumitat lokali tag˙hom u sa˙ansitra jaslu biex jheddu bil-vot jew biss˙ubija, g˙andhom joffru sservizz tag˙hom is-sena li jkun

imiss u jo˙or©u g˙all-elezzjoni tal-kumitat lokali ˙alli jkollhom l-opportunità li jie˙du ddeçiΩjonijiet huma u jduqu xxog˙ol, l-impenn u r-responsabbiltà li toffri l-kariga ta’ membru ta’ kumitat lokali.

Nista’ nassigurakom, g˙eΩieΩ qarrejja, li xejn mhu façli li tid˙ol g˙al dan l-impenn u rresponsabbiltà. Façli ferm aktar li twarrab l-impenn, toqg˙od gallerija u tikkritika fejn u meta jfettillek.

Il-ba©it Diversi diskorsi ta’ kritika u analiΩi ntqalu u nkitbu tul dawn il-©imag˙tejn rigward ilba©it. Min jikkritika g˙ax g˙ollielu s-sigaretti u l-inbid jew g˙ax g˙olietlu l-liçenzja tal-karozza. Imma fl-essenzjal dan il-ba©it ftit fih x’tikkritika g˙ax huwa ba©it ma˙dum bilg˙aqal u mibni fuq ir-riΩultati poΩittivi li kiseb pajjiΩna grazzi g˙all-miΩuri g˙aqlin tal-ba©it tas-sena l-o˙ra. Dan huwa ba©it li qed jimmira li jkompli jkabbar il-kompetittività ta’ pajjiΩna, ikompli jΩid it-tkabbir ekonomiku, jattakka l-elementi li qed jimminaw dan it-tkabbir billi jindirizza l-˙ela u d-distribuzzjoni ©usta tas-servizzi soçjali, jag˙ti inçentivi sabiex i˙ajjar aktar nies jo˙or©u ja˙dmu ˙a jkun hawn aktar kontribuzzjoni lejn il-©id talpajjiΩ u jg˙in fil-pro©ett talGvern sabiex il-pensjonijiet

ikunu aktar sostenibbli. Imma fuq kollox dan il-ba©it jinçentiva l-bΩulija u jinkora©©ixxi lener©ija poΩittiva sabiex jin˙oloq aktar xog˙ol. Inutli li t˙ajjar il-poplu biex jo˙ro© ja˙dem imma ma jkunx hawn xog˙ol. G˙aldaqstant, il-miΩuri fil-ba©it favur it-ta˙ri© g˙al min qed ifittex ix-xog˙ol u linçentivi b˙al Public Private Partnerships g˙all-industrijalisti sabiex jinvestu aktar u jkunu aktar kompetittivi, se jkomplu jkabbru l-opportunitajiet ta’ xog˙ol u xog˙ol ta’ kwalità.

Dan il-ba©it kien milqug˙ mit-trejdunjins u l-korpi kostitwiti, kien milqug˙ millindustrijalisti u minn min i˙addem. Il-©img˙a d-die˙la lUnjoni Ewropea mistennija tilqa’ dan il-ba©it ukoll. LOppoΩizzjoni biss baqg˙et t˙ambaq li qed tara l-bozoz ˙omor jixeg˙lu u, ˙a©a talmeravilja, ma sabu assulutament xejn tajjeb f’dan il-ba©it.

Imma, g˙ax jafu li dak li qed tg˙id l-OppoΩizzjoni mhux qed jitwemmen, re©g˙u uΩaw it-tattika tas-sena l-o˙ra u ddevjaw l-attenzzjoni tal-poplu minn fuq il-ba©it. Ìiethom bizzilla li jaljenaw il-poplu fuq inçident deplorabbli sabiex inessu l-©id li kapaçi jo˙ro© minn dan il-ba©it.

Il-Kap tal-OppoΩizzjoni ˙ela sag˙tejn jitkellem fil-Parlament fejn il-ma©©oranza tal-˙in g˙addieh jattakka lid-deputati tal-Gvern. Prosit lill-Prim

Ministru li l-g˙ada ta risposta ta’ statista fid-diskors tieg˙u filParlament u ©ab fix-xejn largumenti tal-Kap talOppoΩizzjoni. L-onestà politika trid tg˙ixha u twettaqha. Lonestà politika tg˙ixha mhux biss illum u tipprietka g˙allfutur, imma l-onestà trid tirrifletti l-passat ukoll. Jekk lonestà politika kienet nieqsa fil-passat riçenti tieg˙ek, xi kredenzjali u kunfidenza jista’ jkollok biex tmur quddiem ilpoplu u tipprietkalu l-onestà u t-trasparenza fil-politika?

Kif jista’ jitwemmen il-Kap tal-OppoΩizzjoni meta g˙adu mdawwar bil-persuni li l-poplu bi ˙©aru warrabhom g˙ax lonestà u t-trasparenza politika g˙alihom kienu spiççaw millvokabolarju morali tag˙hom?

Kif jista jitwemmen il-Kap talOppoΩizzjoni meta l-medja tieg˙u to˙ro© bi stejjer nofshom imsajra u tippubblikahom b’irresponsabbiltà liema b˙alha u mbag˙ad jirriΩulta li ma kienu vera xejn b˙all-kaΩ tal-istorja “esklussiva’’ tas-suppost ©lieda kbira fiΩ-Ûejtun, u wkoll l-istorja li kellhom jer©g˙u jibilg˙u lura dwar liskorta tal-Prim Ministru. Jekk lanqas il-medja tag˙hom ma toffri onestà u altruwiΩmu ©urnalistiku u rrelegaw ilgazzetti tag˙hom g˙al-livell tal-komiks, kif il-Partit Nazzjonalista jrid ipin©i lilu nnifsu kampjun tal-verità u lonestà?

12 30|11|2014

kullhadd.com

KÓ OPINjONI

TURN THINGS AROUND – SPEAK UP!

Veronica Barbara Membru FÛL

Kif di©à kelli ç-çans niddiskuti f’din ir-rokna ftit tax-xhur ilu, bosta drabi s-soçjetà g˙andha ttendenza li t˙ares lejn iΩΩg˙aΩag˙ b˙ala dawk li jwettqu l-atti kriminali u mhux b˙ala vittmi. Dan ˙oloq atmosfera fejn il-˙ti©ijiet ta’ vittmi Ωg˙aΩag˙ ma jing˙atawx limportanza li tist˙oqqilhom.

Però ma nistg˙ux inwa˙˙lu biss fis-soçjetà, ming˙ajr ma nag˙rfu li a˙na Ω-Ωg˙aΩag˙ stess irridu nirrea©ixxu g˙al din is-sitwazzjoni. Hemm numru ta’ affarijiet li g˙andna nΩommu f’mo˙˙na f’dan ir-rigward.

L-ewwel nett g˙andna nkunu nafu li jeΩistu li©ijiet li xog˙olhom huwa proprju li jipprote©una minn atti kriminali u joffru l-g˙ajnuna f’kaΩ li nkunu vittmi. Bosta drabi ng˙addu minn esperjenza kerha li t˙alli effett negattiv fuq ˙ajjitna imma, min˙abba n-nuqqas ta’ esperjenza tag˙na, lanqas biss nirrealizzaw li l-persuna li da˙˙litna f’din is-sitwazzjoni tkun g˙amlet att kriminali u g˙alhekk inkunu stajna ng˙amlu rapport lill-pulizija biex jittie˙du l-passi me˙tie©a.

KaΩ tipiku huwa dak tal-hit and run. Jekk min ikun laqtek bilkarozza ja˙rab minn fuq il-post flok offrielek l-g˙ajnuna, ma jfissirx li ma tistax tag˙mel rapport. Anzi dan huwa dokument importanti fil-pussess tieg˙ek, kemm g˙all-polza ta’ assigurazzjoni kif ukoll f’kaΩ li l-persuna responsabbli tinstab.

Id-diskriminazzjoni fuq il-post tax-xog˙ol hija sitwazzjoni o˙ra li a˙na Ω-Ωg˙aΩag˙ niltaqg˙u spiss mag˙ha. Min minna qatt ma kien vittma jew xhud ta’ kummenti Ωejda fir-rigward tassess jew tal-orjentazzjoni sesswali ta’ xi ˙add? Min minna qatt ma esperjenza nuqqas ta’ fiduçja min˙abba l-età tag˙na?

Kemm minna tilfu opportunitajiet min˙abba it-twemmin politiku tag˙na? Dawn l-esperjenzi ma jistg˙ux jit˙allew itiru marri˙ ming˙ajr ma jg˙allmuna xejn. Ma nistg˙ux inkomplu na˙sbu li huma xi ˙a©a normali. Id-diskriminazzjoni qatt mhi aççettabbli.

Tajjeb ukoll li niskopru aktar dwar is-servizzi li jeΩistu apposta biex lilna jag˙tuna s-sapport me˙tie©, speçjalment meta nisfaw vittmi ta’ xi att kriminali.

Mhuwiex biΩΩejjed li nkunu nafu bis-servizzi, imma g˙andna wkoll inrabbu lkura©© u nersqu lejn in-nies li jistg˙u jg˙inuna. Ma fiha xejn ˙aΩin jew tal-mist˙ija li titlob lg˙ajnuna, il-pariri u s-sapport ta’ min g˙andu l-esperjenza u jista’ verament jag˙mel id-differenza f’˙ajjitna. G˙ax tg˙addi minn esperjenza kerha f’˙ajtek ma jfissirx li g˙andek tintelaq u tirrassenja ru˙ek. Kif se nispjega, jeΩistu postijiet, linji tat-telefown, u pa©ni online fejn wie˙ed jista’ jifta˙ qalbu u jitkellem dwar is-sitwazzjonijiet diffiçli li jkun qed jg˙addi minnhom. Hawnhekk ikun jista’ jing˙ata pariri professjonali, xi kultant anke legali, dwar x’g˙andu jag˙mel biex jo˙rog mis-sitwazzjoni u jer©a lura g˙an-normal.

Fost l-a©enziji li joffru g˙ajnuna nsibu Victim Support Malta (VSM), li toffri g˙ajnuna

lil persuni li jisfaw vittma ta’ att kriminali direttament kif ukoll indirettament. Tajjeb li nkunu nafu li s-servizz jing˙ata bla ˙las u biex titlob l-g˙ajnuna m’hemmx g˙alfejn li qabel tkun g˙amilt rapport lill-pulizija. JeΩistu voluntiera esperti fi ˙dan l-a©enzija li jkunu jistg˙u joffru l-pariri u l-g˙ajnuna neçessarja, skont il-kaΩ tal-persuna.

JeΩistu wkoll servizzi o˙ra li joffru g˙ajnuna ©enerika b˙al A©enzija Appo©©, li g˙andha sSupportline 179, is-sit Kellimni.com, u servizzi relatati ma’ qrati, fost l-o˙rajn. Youth in Focus huwa l-iktar pro©ett ta’ din l-a©enzija li jindirizza l˙ti©ijiet taΩ-Ωg˙aΩag˙ li jisfaw vittmi ta’ xi att kriminali.

A©enzija Ûg˙aΩag˙, ilKummissjoni Nazzjonali g˙allPromozzjoni tal-Ugwaljanza, ilMillenium Chapel u St Jeanne Antide Foundation huma kollha organizzazzjonijiet li jorganizzaw pro©etti relatati jew li wie˙ed jista’ jersaq lejhom f’kaΩ li jkollu bΩonn l-g˙ajnuna.

Minkejja li l-firxa ta’ kaΩijiet li jindirizzaw tkun wiesg˙a u varjata, l-uffiçjali f’dawn l-a©enziji jistg˙u joffru s-sapport neçes-

sarju u jiggwidaw il-persuna lejn servizzi aktar speçifiçi, skont il-kaΩ tag˙ha. Fost dawn is-servizzi speçifiçi nista’ nsemmi s-Sexual Assault Response Team ibbaΩat fl-Isptar Mater Dei, li ©ie mwaqqaf b’kollaborazjoni bejn il-Gvern u VSM. B˙alissa VSM qed ta˙dem ma’ numru ta’ organizzazzjonijiet taΩ-Ωg˙aΩag˙, fosthom il-Forum Ûg˙aΩag˙ Laburisti, b˙ala parti mil-pro©ett Victim Support 4 Youths (VS4Y). Apparti numru ta’ proposti li se jitressqu fi tmiem il-pro©ett u kampanja biex titqajjem kuxjenza dwar issu©©ett, dan il-pro©ett qed iservi wkoll biex nindunaw xi rwol kruçjali g˙andhom lg˙aqdiet taΩ-Ωg˙aΩag˙ biex ikunu il-pont bejn iΩ-Ωg˙aΩag˙ vittmi u l-a©enziji li joffru servizzi ta’ sapport. G˙alhekk huwa neçessarju li jkun hemm uffiçjali fi ˙dan dawn l-g˙aqdiet li jkunu jafu b’dawn isservizzi u jkollhom kuntatt tala©enziji biex malli ji©u avviçinati minn xi ˙add ikunu jistg˙u jag˙tu informazzjoni korretta u malajr.

Finalment, hekk kif ©ie diskuss fi ˙dan il-pro©ett VS4Y, huwa importanti ˙afna li l-mod

ta’ kif g˙andhom ji©u indirizzati l-˙tigijiet ta’ vittmi Ωg˙aΩag˙ ikun jinvolvi l-kollaborazzjoni ta’ entitajiet governattivi flimkien ma’ NGOs o˙rajn. Ilkwistjoni mhijiex wa˙da li tista’ ti©i indirizzata minn entità wa˙da, min˙abba n-natura kumplessa tag˙ha u d-diversi kaΩijiet ferm differenti li jeΩistu, biex ma nsemmux l-etajiet u ççirkustanzi soçjali differenti taΩΩg˙aΩag˙ Maltin u G˙awd-xin.

Il-˙iliet differenti ta’ ˙addiema u voluntiera fi ˙dan a©enziji u entitajiet differenti jistg˙u jassiguraw li Ω-Ωag˙Ωug˙ jew Ωag˙Ωug˙a j/tkun f’idejn dik ilpersuna li verament tista’ tag˙ti l-parir u l-g˙ajnuna skont il-kaΩ individwali.

L-g˙aqdiet taΩ-Ωg˙aΩag˙ iridu wkoll jintervienu biex iwaqqfu dan iç-çiklu li mhux biss jo˙loq vittmi imma sa˙ansitra j˙alli effetti diΩastruΩi lis-soçjetà filfutur. A˙na nistg˙u nag˙mlu differenza billi nbiddlu l-attitudni u nitkellmu dwar il-problemi tag˙na, biex mhux biss inkunu ˙ielsa a˙na, imma anke noffru tama lil Ωg˙aΩag˙ o˙rajn. G˙alhekk il-motto talpro©ett VS4Y: Turn Things Around – Speak Up!

EDITORJAL kÓ

30|11|2014 13

kullhadd.com

www.kullhadd.com ÇNL, Triq Mile End, IL-Óamrun ÌURnALISTI REkLAMI IMPAÌnAR U DISInn

E

DITORJAL

Ritianne Agius Alan Saliba Leanne Grech

2090 1410 ritianne@kullhadd.com u Liam Gauci 2090 1413 liam@kullhadd.com 2090 1520 sales@kullhadd.com 2090 1411 editorial@kullhadd.com

JAGÓMLU BÓAL QATTUSA Din kienet ©img˙a mimlija a˙barijiet. Lakbar tnejn kienu ddiskussjoni tal-ba©it u linçident xejn sabi˙ tal-isparatura tal-eks xufier tal-Ministru Manwel Mallia. Il-Prim Minstru ddikjara ming˙ajr tlaqliq li ˙assu diΩgustat u rrabbjat b’dan l-inçident u g˙andu g˙alfejn. Hemm Ωew© ra©unijiet g˙aliex g˙andu j˙ossu hekk. Qabel kollox din g˙andha sservi ta’ tag˙lima g˙al kul˙add.

G˙alkemm din il-gazzetta ssostni li l-Ministru Manwel Mallia ma g˙andu jie˙u ebda deçiΩjoni dwar il-poΩizzjoni tieg˙u qabel rriΩultat ta’ inkjesta, ji©ri x’ji©ri ttag˙lima hija çara. Il-ministri g˙andhom jag˙Ωlu lin-nies ta’ madwarhom b’kawtela kbira. Ûball minn wie˙ed li qieg˙ed fis-servizz ta’ ministru, u b’mod speçjali meta jkun ©ie mag˙Ωul minnu, jista’ jkollu konsegwenzi mhux biss fuq min jag˙Ωlu, iΩda anke fuq amministrazzjoni s˙i˙a.

G˙alhekk, kemm dawk li jag˙Ωlu u kif ukoll dawk li jintg˙aΩlu g˙andhom ikunu attenti ˙afna f’g˙emilhom u li jiskartaw sitwazzjonijiet li jistg˙u ikunu ta’ imbarrazzament g˙alihom u g˙al kul˙add.

L-g˙aΩla tan-nies ta’ fiduçja ©©orr ˙afna aktar piΩ minn g˙aΩla ta’ uffiçjali li tkun saret awtonomament mill-istituzzjonijiet b˙al, ng˙idu a˙na, il-Kummissjoni g˙as-Servizz Pubbliku. IΩda huwa minnu wkoll li l-OppoΩizzjoni qieg˙da ta˙leb is-sitwazzjoni salpunt li, bl-aktar mod insensittiv, qieg˙da tirrapporta l-kaΩ b’esa©erazzjonijiet ©urnalistiçi ming˙ajr ebda rispett lejn id-dinjità tal-persuna li tressqet il-Qorti.

Jie˙du gost jirrakkontaw dettalji b˙al “l-akkuΩat infaqa’ jibki f’rokna u ma kellu ˙add mieg˙u ˙lief lil omm il-mara”. Dettalji biex iΩebil˙uh u jikkalpesatw lil min seta’ Ωbalja, g˙akemm il-kaΩ g˙ad irid jinstema’.

Kien hemm ra©uni o˙ra g˙alfejn il-Prim Ministru bir-ra©un ˙assu diΩgustat u rrabbjat. Dan il-kaΩ serva ta’ diversiv eççellenti g˙allmexxejja Nazzjonalisti biex ilmiΩuri poΩittivi tal-ba©it jintnesew. Kif tant jafu jag˙mlu u kif minn dejjem g˙amlu, g˙andhom ˙abta kif jaljenaw lin-nies b’affarijiet li ma g˙andhomx prijorità.

Qabadhom paniku g˙ax bit-tieni ba©it ta’ dan il-Gvern re©a’ g˙andna programm li s-soltu jsir meta tkun waslet xi elezzjoni.

Fl-inçident imsemmi sabu lopportunità biex inessu lin-nies b’dak li kienu ser ida˙˙lu fil-but.

Fil-fatt, din l-attitudni negattiva ˙ar©et çara mid-diskors tal-Kap tal-OppoΩizzjoni dwar il-ba©it.

Kien diskors dwar kollox minbarra l-ba©it. Kien diskors mimli tg˙ajjir, insulti u a©©ettivi. Kien diskors kattiv daqskemm qieg˙ed ikun kattiv ir-rapporta©© dwar linçident tal-isparatura. Biex ming˙alih ida˙˙ak, sa˙ansitra beda juΩa botti relatati mal-kaΩ li jinsab quddiem il-Qorti!

Id-diskors tal-Kap talOppoΩizzjoni jikkontrasta sewa

ma’ dak tal-Prim Ministru dwar ilba©it. Filwaqt li l-Prim Ministru ma ddejjaq xejn iwie©eb punt punt dak li qal il-Kap talOppoΩizzjoni, f’ebda ˙in ma waqa’ fil-baxx fl-g˙aΩla tal-kliem u argumenti, b˙alma g˙amel ilKap tal-OppoΩizzjoni. Kieku ried seta’, u kellu fejn, iΩda minflok g˙aΩel li jindirizza l-miΩuri kollha tal-ba©it.

IΩda kien hemm mument fiddiskors tal-Kap tal-OppoΩizzjoni fejn wera biç-çar li ma jiddispjaçih xejn mill-iΩbalji li g˙amel dak ta’ qablu. F’mument minnhom, biex jikkritika l-inkarigi li qeg˙din jing˙ataw xi membri parlamentari, i©©ustifika Ω-Ωieda ta’ €500 fil-©img˙a fl-onorarja talKabinett Nazzjonalista! Wa˙da mill-ag˙ar deçiΩjonijiet li qatt ittie˙det fl-istorja tal-politika Maltija, f’mo˙˙ il-Kap talOppoΩizzjoni g˙adha meqjusa b˙ala deçiΩ joni tajba!

Din il-gazzetta ssostni li meta lPartit Laburista kien fl-

OppoΩizzjoni, kien prudenti u ©eneruΩ wisq mal-Gvern ta’ dak iΩ-Ωmien. Kien jikkritika l-˙aΩin li kien isir, iΩda dejjem qag˙ad pass lura. Fil-mument li l-ministri ta’ dak iΩ-Ωmien raddew parti minn dak li ˙adu minn wara dahar ilpolu, dak kien il-mument fejn ilKabinett kollu kellu jirriΩenja. Ma kinux ta’ ta˙thom li ˙adu l-flus, iΩda kienu huma. F’dan kollu lPartit Laburista qag˙ad pass lura.

Meta ˙are© il-kaΩ tas-segretraju personali tal-Ministru Tonio Fenech, kien hemm mhux biss fejn tintalab ir-riΩenja tal-Ministru, iΩda ˙afna aktar. Din il-gazzetta temmen li dan is-segretarju jista’ jkun li kien il-˙aruf tas-sagrifiççju.

L-ewwel verΩjoni tieg˙u kienet li xxa˙˙am mill-a˙wa Montebello biex tkun iffinanzjata l-kampanja elettorali tal-Ministru. Óa©a talg˙a©eb kif dakinhar ebda editorjal bl-IngliΩ ma talab ir-riΩenja ta’ Tonio Fenech.

It-tix˙im sar mill-istess a˙wa Montebello meta ftit qabel kien

qieg˙ed ikun allegat li dawn ˙allsu xog˙lijiet li kienu qeg˙din isiru fid-dar tal-Ministru g˙ax g˙amlilhom xi pjaçir! Imma©inaw x’ji©ri kieku Alla ˙ares qatt, kellu ji©ri xi ˙a©a simili ta˙t din lamministrazzjoni.

Min˙abba dumper li ma ja˙dimx fi proprjetà ta’ kumpanija ta’ Ωew© il-Ministru Dalli iridu jg˙adduha ©uri kapitali, a˙seb u ara kieku kellu jigri xi ˙a©a b˙al dik li smajna dwar Tonio Fenech.

IΩda l-mexxejja Nazzjonalisti dejjem kellhom il-˙ila tal-qattusa, li l-˙amrija tuΩa biex tg˙atti dak li t˙alli warajha g˙ax jinten. Jekk mhux ukoll i˙allu Ω-Ωibel tag˙hom wara l-bieb ta’ ˙addie˙or, kif fil-fatt qeg˙din jag˙mlu issa. IΩda kif qal tajjeb ilKap tal-OppoΩizzjoni, il-verità ssaltan, iΩda mhux kif qieg˙ed ja˙seb hu, g˙ax dalwaqt jisma’ b’aktar ‘g˙e©ubijiet’ li wettqu w˙ud minn dawk li g˙andu madwaru!

14 30|11|2014

kullhadd.com

SkONT TONIO FENEch: GVERN LAbuRISTA WARA L-ELEZZJONI LI ÌEJJA

Sur Editur, L-eks-Ministru Nazzjonalista tal-Finanzi Tonio Fenech kwaΩi falla g˙al kollox l-Enemalta, tant li f’Diçembru tal-2012 bag˙at g˙all-OppoΩizzjoni Laburista biex fil-Parlament tappo©©ja mozzjoni biex tkun salvata din l-azjenda li d-dejn tag˙ha la˙aq is-somma rekord ta’ €800 miljun ta˙t il-Gvern tieg˙u.

Dan huwa l-istess Ministru

Nazzjonalista li g˙abba fuq ilpoplu djun kbar, tant li llum ilpoplu kull sena qed ikollu jissussidja d-djun ma˙luqa millGvern tieg˙u b’€180 miljun fi mg˙axijiet.

Mindu sab ru˙u fejn jixraq lilu u lill-Partit Negattiv (PN) fil-bankijiet tal-OppoΩizzjoni, tant qed jag˙mel kritika negattiva, distruttiva, b’˙afna argumenti foloz u mibnija fuq irramel, li qed iwaqqa’ l-©ebla fuq saqajh, tant li ˙afna mill-

argumenti mg˙aw©a li qed jo˙ro© bihom qed iduru g˙al fuq il-PN b˙al boomerang.

Waqt programm li Tonio Fenech ˙a sehem fih fuq listazzjon televiΩiv Nazzjonalista nhar l-Erbg˙a 19 ta’ Novembru 2014, biex jikkritika lill-Gvern Laburista dwar il-pjan ta’ bini ta’ power station ©dida bil-gass u dwar minn fejn ser i©ib ilfinanzi biex jissostanza r-ro˙s tal-kontijiet tad-dawl u l-ilma staqsa: “Tg˙id Gvern Laburista ser jg˙olli l-kontijiet tad-dawl u l-ilma wara l-elezzjoni li ©ejja?’’

Din il-mistoqsija turi çar li g˙alkemm il-PN u l-medja tieg˙u g˙addejjin b’kampanja ta’ propaganda ta’ qerq billi jg˙awgu l-fatti u ç-çifri, wara lelezzjoni li ©ejja, skont l-eksMinistru Nazzjonalista Tonio Fenech, Malta ser jer©a’ jkollha gvern tal-˙addiema, Gvern Laburista.

G˙alhekk hu kollu ta’ xejn li n-Nazzjonalisti jkomplu bilkampanja qarrieqa u politikament diΩonesta tag˙hom kontra dak kollu li qed jag˙mel ilGvern Laburista. G˙ax, skont leks-Ministru Nazzjonalista u Membru Parlamentari tal-PN, dan il-partit ser jitlef l-elezzjoni li jmiss. ÇENSU W. MUSCAT, RAÓAL ÌDID

kÓ ITTRI

IL-PENSJONANTI Sur Editur, Xi pensjonanti qed igergru dwar l-estimi tal-2015 g˙ax qed jg˙idu li ma ˙adu xejn min dawk il-miljuni kollha li se jitqassmu lill-poplu mill-Gvern. L-aktar li qed isemmu huma dawk l-imberkin 58ç talg˙oli tal-˙ajja, ˙a©a li l-Gvern m’g˙andu l-ebda kontroll fuqha peress li hemm sistema mifthiema kif tin˙adem bejn l-imsie˙ba soçjali. Anzi, dan il-Gvern ˙anin se jag˙ti €35 bonus ta’ darba mill-kaxxa ta’ Malta meta ma kienx obbligat li jo˙ro© dawn il-flus, g˙ax xog˙lu g˙amlu tajjeb billi stinka biex il-prezzijiet jibqg˙u baxxi matul l-2014.

Se nsemmi xi ftit benefiççji kemm ©odda kif ukoll dawk li jkunu dda˙˙lu f’estimi preçedenti, iΩda li xorta l-Ministru tal-Finanzi jibqa’ jo˙ro©hom kull sena, u li xi w˙ud forsi jinsewhom: in-noll tal-linja ta’ 50c kull ©urnata jew €2.30 fil-©img˙a; sptar u mediçina b’xejn; bonus ta’ Ìunju u Diçembru; bonus ta’ Marzu u Settembru maqsum kull xahar fil-pensjoni; rifuΩjoni tal-VAT fuq vetturi mixtrija fl-2004 u wara; in-noll b’xejn fuq il-vapur ta’ G˙awdex; 25% ro˙s fil-kont taddawl u 5% fuq l-ilma; ro˙s fil-petrol, diΩil u gass waqt li l-prezz jibqa’ stabbli g˙al tul ta’ Ωmien; l-a©©ustament fil-pensjoni tal-eluf ta’ pensjonanti tat-Tarzna u s-servizzi; il-weg˙da tal-Ministru lill-eks ˙addiema tal-port li ©ew ingannati mill-Gvern preçedenti. Inkompli!?

Dawn mhux kollha sussidji li jin˙ar©u kull sena mill-estimi favur ilpensjonant?

Issa, fis-sena 2015, il-Gvern preΩenti, b’kura©©, g˙ax ta’ qablu kien mo˙˙u biss fil-voti, se jaqbad il-barri minn qrunu billi dawk issangisugi li jabbuΩaw mis-servizzi soçjali jinkora©©ihom biex jit˙arr©u f’xi seng˙a, biex ’il quddiem dawn jibdew jifdu xi ˙a©a min dejnhom lura lejn il-pajjiΩ f’bolla u jekk jista’ jkun f’taxxa wkoll. B’hekk, fis-snin futuri, dawk il-flus iffrankati jkunu jistg˙u jitqassmu b’©ustizzja.

PENSJONANT, BL-EMAIL

SIÌAR IVVANDALIZZATI Sur Editur, Ftit ilu qrajt b’interess dwar il-˙sieb li tiΩdied l-afforestazzjoni talpajjiΩ. G˙alhekk in˙oss we©g˙a kull meta nara xi si©ra vandalizzata.

PereΩempju, dan l-a˙˙ar tqaççtet si©ra li kienet ilha hemm diçenni mill-bankina barra l-©nien tal-Mall fil-Furjana.

Ftit snin ilu wkoll kienet tqaççtet si©ra o˙ra mill-bankina ftit ’l isfel mill-HQ tal-Iscouts. Dawn l-atti vandali ma sarux f’xi post imwarrab iΩda f’postijiet li minnhom jg˙addu ˙afna. Meta ser naqraw li vandali tas-si©ar inqabdu u ng˙ataw il-multa li ˙aqqhom? ÇITTADIN ATTIV, IL-FURJANA

ittri kÓ

30|11|2014 15

kullhadd.com

il-president u l-pm qrib in-nies Sur Editur, Tassew a˙na xxurtjati li ng˙ixu f’pajjiΩ Ωg˙ir u sigur. Fil-mixja/©irja tal-President g˙all-Karità tal-Óadd 23 ta’ Novembru, kienu ˙afna li rajthom jippuΩaw g˙al ritratt mal-President u mal-PM ftit qabel il©irja. Persuna©©i li huma qrib in-nies. X’differenza minn barra, fejn in-nies jinΩammu tant ’il bog˙od mir-rappreΩentanti tag˙hom.

G˙alija din kienet l-ewwel darba li g˙amilt din il-mixja u ma jiddispjaçinix, anzi qed in˙ares ’il quddiem b’˙erqa g˙as-sena ddie˙la. Naturalment mhux kul˙add ikun jista’ j˙alli l-impenji u jipparteçipa, iΩda ammirajt lil tim ta’ tfal sportivi lebsin il-gear li, qabel ma telqu g˙at-ta˙ri©, qag˙du skjerati flimkien mat-trainers tag˙hom quddiem il-binja tal-Kunsill Lokali tal-Imsida biex isellmu lill-parteçipanti tal-mixja/©irja tal-President g˙all-Karità. Hekk ukoll g˙amlu g˙add ta’ residenti tal-Imsida mill-bibien ta’ darhom. Kien avveniment tassew sabi˙. Ftakart f’wa˙da mill-beatitudnijiet ‘meta nag˙tu, a˙na naqilg˙u’, u tassew, g˙ax il-fer˙ kien palpabbli.

JOE FALZON, IL-GÛIRA

vaganza mill-flus dawk il-€500 tal-karitÀ?

Sur Editur, Issa li waqag˙li ˙afna minn xag˙ri bdejt ng˙arbel ftit iΩed fejn nag˙ti dik ix-xi ˙a©a karità. Mela iΩjed kmieni din is-sena saret konferenza f’lukanda ewlenija fil-Qawra ta’ g˙aqda tal-karità.

G˙aliha kienu mistiedna mani©ers u segretarji tal-ferg˙at ta’ din lg˙aqda, u t˙allsilhom il-passa©© bl-ajru mill-Kanada, il-Polonja, lIngilterra, Spanja, l-Italja u pajjiΩi o˙ra.

Naturalment, dawn il-mistiedna riedu jieklu wkoll, u anke riçeviment sar g˙all-mistiedna mag˙Ωula biex jiltaqg˙u mal-kbarat tal-Kurja. U din il-konferenza saret f’jumejn tal-©img˙a tax-xog˙ol biex dawn l-impjegati mistiedna ma jonqsilhomx mill-frank tag˙hom jew mill-˙in mal-familja fi tmiem il-©img˙a. Kif jg˙idu, il-karità tibda mid-dar, u hekk jidher li g˙amlu dawk li huma responsabbli hawn Malta ta’ din is-solidalità pontifika.

X’g˙adma iebsa da˙al g˙aliha Fran©isku! Qed nikteb dan mhux g˙ax jiena antiklerikali, iΩda g˙ax nixtieq li l-flus li jing˙ataw g˙all-karità ma’ jitnaqqsilhomx ammont mhux Ωg˙ir ta’ spejjeΩ mhux neçessarji b˙al dawn, meta jkunu destinati g˙ar-refu©jati tas-Sirja u l-Iraq, jew g˙al dawk fil-bΩonn fl-Afrika, l-Asja u lAmerika t’Isfel.

ERIN FRED, IL-BALLUTA

Sur Editur, Ìie Ωvelat fil-Parlament waqt ir-risposta tal-Prim Ministru dwar il-Ba©it 2015 li l-eksparlamentari Nazzjonalisti li t˙anΩru fl-2008, l-ewwel b’€600 fil-©img˙a u wara blassigurazzjoni tal-eks-Prim Ministru li se jirrifondu €500 wara l-protesti mill-poplu u lkitba fuq il-medja, issa sirna nafu li dawn il-parlamentari nodfa g˙adhom midjunin malkaxxa ta’ Malta €1,300,000.

Tal-mist˙ija. L-Awditur Ìener-

ali g˙andu jie˙u ˙sieb biex dawn ma jkomplux japprofittaw ru˙hom bil-poΩizzjoni li g˙andhom.

Dan meta ˙addiem, pensjonant jew imprenditur jaqa’ lura fil-˙las lill-Gvern, jibdew jin˙ar©u multi, interessi u kawΩi fil-qrati. Allura l-uffiççju tal-Ispeaker ma jistax jibda jnaqqas dawn il-flus mill-onorarja ta’ dawk il-parlamentari li g˙adhom fil-Parlament, waqt dawk li huma parlamentari pensjonanti dawn il-flus jitnaqqsu mill-pensjoni Ωejda li

g˙andhom? Ûejda g˙ax jekk membru parlamentari jkun elett f’Ωew© legiΩlaturi jkun intitolat g˙al pensjoni fuq lonorarja. Fuq kollox dawn g˙andhom ikunu ta’ eΩempju g˙alina ç-çittadini.

Xmun, kura©©, beΩbΩilhom ftit widnejnhom lil s˙abek innodfa biex i˙allsu dejnhom lura, g˙ax mhux min japprofitta ru˙u mill-benefiççji soçjali biss hu ˙alliel!

INÓALLAS IT-TAXXI, IL-ÓAMRUN

16 30|11|2014

kullhadd.com

KÓ TA’ BArrA

MADWAr

1 rABJA KBIrA

2

Ir-ra˙al ta’ Ferguson, f’Missouri, ra manifestazzjonijiet kbar ta’ rabja hekk kif Grand Jury iddeçidiet li tillibera uffiçjal tal-pulizija li qatel Ωag˙Ωug˙ diΩarmat li kien allegatament wettaq serqa ftit tal-minuti qabel. Il-fatt li l-pulizija kien ta’ karna©un çar u l-vittma ta’ karna©un skur, ˙oloq rabja f’komunità li di©à kienet ilha tesperjenza tensjonijiet razzjali kbar.

Din mhix l-ewwel darba li l-Istati Uniti esperjenzat manifestazzjonijiet b˙al dawn, però l-pajjiΩ kien ilu ma jara protesti ta’ din liskala g˙al diversi snin.

Fil-fatt, il-protesti nxterdu f’diversi bnadi tal-pajjiΩ u wasslu g˙all-arrest ta’ madwar 400 persuna akkuΩati b’serq, vandaliΩmu u atti vjolenti waqt il-protesti. It-tensjonijiet bdew jonqsu lejn nofs din il-©img˙a hekk kif il-pajjiΩ kien qieg˙ed i˙ejji ru˙u g˙all-festa ta’ Thanksgiving. Madankollu, huwa mistenni li lkwistjoni ter©a’ ssir prominenti fil-©ejjieni.

1

2 AKKUÛAT B’KorrUzzJoNI

3 TAJJEB KIF INHU

L-eks-Prim Ministru PortugiΩ José Sócrates, flimkien ma’ persuni o˙ra assoçjati mieg˙u, kienu arrestati ftit tal-jiem ilu b’akkuΩi ta’ korruzzjoni u ˙asil ta’ flus. L-awtoritajiet ©udizzjarji ˙adu din iddeçiΩjoni wara li kienu nnutati diversi trasferimenti ta’ flus suspettuΩi bejniethom.

Fost dawn it-trasferimenti kien hemm dik ta’ somom kbar kontanti bejn Sócrates u x-xufier tieg˙u, meta dan tal-a˙˙ar tela’ millPortugall g˙al Pari©i, fejn jg˙ix l-eks-Prim Ministru Soçjalista llum il-©urnata.

G˙adu mhuwiex çar jekk dawn l-atti suspettuΩi kinux bdew di©à meta Sócrates kien Prim Ministru bejn l-2005 u l-2011.

Madankollu, il-Partit Soçjalista, li qieg˙ed fuq l-g˙atba ta’ elezzjoni ©enerali, xorta qed i˙oss l-impatt ta’ din il-kontroversja hekk kif diversi deputati li kienu jag˙mlu parti mill-Kabinett ta’ Sócrates g˙adhom attivi fil-partit.

L-Arabja Sawdita rreΩistiet talba minn diversi membri tal-OPEC biex titnaqqas il-produzzjoni taΩ-Ωejt f’laqg˙a li saret fi Vjenna din il-©img˙a. Il-livell ta’ produzzjoni attwali, tletin miljun barmil kuljum, flimkien ma’ tkabbir ekonomiku internazzjonali fjakk, wassal biex il-prezz taΩ-Ωejt jinΩel g˙al madwar $70 kull barmil.

B’reazzjoni g˙al dan, il-VeneΩwela u l-Iran kienu qed jittamaw li jaraw ilproduzzjoni tonqos hekk kif il-kollass tal-prezz taΩ-Ωejt qieg˙ed iwassal g˙al tnaqqis sostanzjali fil-profitti tag˙hom.

Madankollu, l-Arabja Sawdija tidher li hija komda bil-prezz attwali u qieg˙da taraha b˙ala opportunità biex te˙les mill-kompetizzjoni ta’ pajjiΩi b˙all-Istati Uniti li g˙andhom spejjeΩ ta’ produzzjoni ferm og˙la minn tag˙ha.

TA’ bARRA KÓ

30|11|2014 17

kullhadd.com

ID-DINJA

6 POSPOSTA gÓALL-2016

3 5

Il-Gvern tat-Tajlandja ˙abbar li l-elezzjoni ©enerali mwieg˙da g˙as-sena d-die˙la se tkun posposta g˙all-2016. L-awtoritajiet militari, li ˙adu f’idejhom it-tmexxija permezz ta’ kolp ta’ stat ftit tax-xhur ilu, waslu g˙al din id-deçiΩjoni hekk kif sostnew li lalleati tal-familja Shinawatra g˙adhom b’sa˙˙ithom wisq.

Ix-Shinawatra kienu tant influwenti fil-˙ajja politika tat-Tajlandja li rnexxielhom jele©©u Ωew© prim ministri mill-familja tag˙hom f’temp ta’ ˙mistax-il sena. Madankollu, it-tmexxija ta’ Yingluck Shinawatra ©iet fi tmiemha b’mod prematur meta akkuΩi persistenti ta’ korruzzjoni instigaw diversi ©img˙at ta’ protesti u konflitti çivili li wasslu g˙all-intervent tal-armata, li re©g˙et ©abet lordni fil-pajjiΩ.

Minkejja li rritornat il-paçi fit-Tajlandja, diversi kritiçi tal-mexxejja militari akkuΩaw lill-Gvern militari b’uΩu ta’ forza aççessiva biex tag˙laq ˙alq l-oppoΩituri, anke dawk paçifiçi.

6

5

4

JIRREÛISTu L-AWSTERITÀ

4 ELEZZJONI STORIKA In-Namibja sar l-ewwel pajjiΩ Afrikan li fih ©iet organizzata elezzjoni ©enerali permezz ta’ votazzjoni elettronika.

B’hekk, in-Namibjani kellhom l-opportunità li jag˙Ωlu lil min jivvutaw fuq kompjuters li kienu installati fil-postijiet talvot imxerrdin madwar il-pajjiΩ.

Kif kien mistenni, ir-rebbie˙ tal-vot presidenzjali kien Hage Geingob, li serva b˙ala l-Prim Ministru tan-Namibja g˙al diversi snin. Geingob, flimkien mal-partit tieg˙u SWAPO, kien element çentrali fil©lieda tal-pajjiΩ biex jikseb l-indipendenza mill-Afrika Çentrali.

In-Namibja tgawdi minn stabbiltà politika sostanzjali kkumparata ma’ bosta pajjiΩi Afrikani. Madankollu, Geingob g˙andu sfidi kbar matul il-mandat tieg˙u, hekk kif l-epidemiji tal-malarja u l-HIV g˙adhom prevalenti fil-pajjiΩ.

Fil-Greçja se˙˙ew protesti kbar nhar il-Óamis hekk kif eluf ta’ çittadini abbandunaw il-postijiet tax-xog˙ol biex jesprimu loppoΩizzjoni tag˙hom g˙all-miΩuri ta’ awsterità tal-Gvern.

Minkejja li l-poplu Grieg ilu madwar sitt snin fil-mira ta’ dan ittip ta’ miΩuri, l-ekonomija tal-pajjiΩ qieg˙da ’l bog˙od milli ti©i fuq saqajha u g˙adha tiddependi fuq il-bailouts tal-komunità internazzjonali.

Wara diversi xhur, li fihom il-Griegi qag˙du lura milli jipprotestaw, ir-rabja tag˙hom re©g˙et telg˙et fil-wiçç meta delegazzjoni ta’ pajjiΩhom kienet iffaççjata b’talba g˙al miΩuri ©odda ta’ awsterità mill-Unjoni Ewropea u l-Fond Monetarju Interazzjonali.

IΩ-Ωew© na˙at ma qablux fuq il-forma li se jie˙du dawn ilmiΩuri hekk kif il-proposti tal-UE u l-IMF kienet se jwasslu g˙at-telf ta’ eluf kbar ta’ postijiet tax-xog˙ol, flimkien ma’ tnaqqis ie˙or fis-servizzi soçjali.

18 30|11|2014

kullhadd.com

kÓ mILL-ISTORjA

IS-SULDAT DOROTHY KITBA TA’ MARY CHETCUTI Riedet tesperjenza l-gwerra, riedet tkun taf x’ji©ifieri tg˙ix jum wara jum fit-trunçieri fost is-suldati waqt l-attakki talg˙adu. Riedet tkun fil-qalba tal-azzjoni biex t˙oss l-anzjetà, il-biΩg˙at, il-kes˙a, is-s˙ana, il-mewt madwarha. Ûew© soluzzjonijiet biss kien hemm skont il-©urnalista Ωag˙Ωug˙a, Dorothy Lawrence, biex tkun tista’ tag˙mel din l-esperjenza straordinarja – jew timpjega ru˙ha ma’ ©urnal IngliΩ b˙ala korrispondenta tal-gwerra, jew tid˙ol suldat. Fl-1914, iΩ-Ωew© g˙aΩliet li po©©iet quddiemha Dorothy kienu t-tnejn impossibbli, anzi ineΩistenti g˙al persuna tas-sess femminili.

Mal-bidu tal-Gwerra l-Kbira, Dorothy Lawrence, tfajla ta’ 18 -il sena minn Hendon, Middlesex, li kienet di©à tgawdi ftit popolarità bl-artikli li kienet tikteb u tippubblika fuq il-gazzetta The Times , kienet to˙lom li taqsam ilKanal IngliΩ u tmur b˙ala korrispondenta tal-gwerra fuq ilfront tal-©lied fi Franza, biex dak li tikteb fuqu tkun qabel ratu b’g˙ajnejha u messitu b’idejha.

Kitbet lil ˙afna edituri tal©urnali ta’ Fleet Street f’Londra, bit-tama li xi ˙add minnhom jimpjegaha, imma ˙ar©et iddiΩappuntata ˙afna b’rifjut wie˙ed wara l-ie˙or.

Fl-1915 ˙adet id-deçiΩjoni li taqbad u tmur minn jeddha lejn Franza sabiex toffri sservizz tag˙ha b˙ala impjegata çivili mad-Dipartiment talG˙ajnuna Volontarja, madankollu re©g˙et ©iet irrifjutata. Webbset rasha u ppruvat tid˙ol fiΩ-Ωona talgwerra viçin Senlis b˙ala ©urnalista freelance u ©iet arrestata mill-pulizija FrançiΩa Ωew© mili biss ’il bog˙od minn fejn kien qed isir il©lied. Il-pulizija ordnatilha biex iddabbar rasha ’l hemm u fi triqtha lura lejn Pari©i kellha sa˙ansitra tg˙addi lejl f’gabbana Ωg˙ira fil-foresta.

Dorothy Lawrence ma qatg˙etx qalbha u, la kien irnexxiela tasal Franza, seta’ jirnexxilha twettaq il-˙olma tag˙ha. Ikkonkludiet li l-uniku mod li bih setg˙et tikteb listorja sensazzjonali li xtaqet, kien li tibdel id-dehra u lidentità tag˙ha. Minn kafetterija Pari©ina g˙amlet ˙biberija ma’ Ωew© suldati IngliΩi u pperswadiethom jakkwistawlha bil-mo˙bi uniformi talarmata Brittanika. Kif kellha uniformi kompluta f’idejha, Dorothy g˙addiet g˙at-tieni faΩi tal-pjan tag˙ha billi ˙ietet kurpett ikkuttunat biex tilbsu ta˙t l-uniformi ˙alli jimlielha u jkabbrilha aktar spallejha filwaqt li ja˙bilha l-forma femminili tag˙ha.

Sadanittant ikkonvinçiet Ωew© pulizija militari SkoççiΩi, li kienu g˙amlu ˙bieb mag˙ha wkoll, biex jaqtg˙ulha fi stil qasir u militari x-xag˙ar twil u sabi˙ tag˙ha. Skurat il-©ilda ta’ wiççha, g˙onqha u jdejha b’diΩinfettant mag˙mul millpermanganat u qaxxret wiççha b’mus tal-le˙ja biex ittella’ raxx ta’ ponot irqaq

Lawrence b’ilbies tipiku g˙an-nisa ta’ dak iΩ-Ωmien b˙al ta’ ©uvintur Ωg˙ar li jkunu g˙adhom kemm bdew ikabbru l-le˙ja.

Dorothy qalet lill-˙bieb tag˙ha s-suldati biex jg˙allmuha d-drill militari wkoll.

Akkwistat dokumenti tal-identità foloz bl-isem ta’ Dennis Smith, suldat komuni malEwwel Battaljun tar-Ri©ment ta’ Leicestershire. It-trasformazzjoni kienet kompluta u Dorothy Lawrence setg˙et titlaq g˙al g˙onq it-triq lejn ilfront tal-gwerra. Ivja©©at birrota tag˙ha, mg˙ottija b’kowt kbir u twil biex ja˙bilha persunitha kollha sakemm waslet fuq il-front tas-Somme, inna˙a tat-truppi Brittaniçi. Fi triqtha lejn il-belt ta’ Albert iltaqg˙et ma’ minatur IngliΩ, Thomas Dunn, li kien qieg˙ed Franza mal-British Expeditionary Force (BEF).

Xog˙lu kien fit-t˙affir ta’ trunçieri li kienu qed jintuΩaw g˙all-©lied. Forsi g˙ax affaxxinatu l-istorja ta’ Dorothy u forsi g˙ax ˙assu li g˙andu b’xi mod jipprote©i lil din ittfajla Ωag˙Ωug˙a u vulnerabbli, Dunn offra li jg˙inha. Sabilha mezz kif tinΩel fit-trunçieri u tg˙in fit-t˙affir.

Wara, fil-bijografija tag˙ha, Dorothy Lawrence semmiet li hi ˙admet ukoll mal-51st Division Royal Engineers, esperti fit-tqeg˙id tal-mini esplussivi, li kienu qed jitpo©©ew inqas minn erba’ mitt metru bog˙od mill-front tal-©lied, liema stqarrija ©iet imgiddba minn Sir Walter Kirke tas-Servizz Sigriet talBEF. Thomas Dunn ˙a ˙sieb ukoll li jsibilha fejn torqod g˙al billejl peress li Ωgur ma setg˙etx torqod fl-istess post ma’ dawk is-suldati kollha.

G˙alhekk, filg˙axija kienet ter©a’ taqbad ir-rota tag˙ha u tid˙ol fil-foresta ta’ Senlis fejn kien hemm g˙arix çkejken biex torqod. Ìejja u sejra bejn

it-trunçieri u l-mo˙ba tag˙ha fil-foresta, it-tbatija tax-xog˙ol iebes fit-tajn u n-nuqqas ta’ ikel u rqad bdew jag˙mlu tag˙hom fuq sa˙˙et Dorothy.

Wara g˙axart ijiem f’din is-sitwazzjoni qabadha rewmatiΩmu u bdew jag˙tuha l-˙ass ˙aΩinijiet. Qabditha biΩa’ li sa˙˙itha setg˙et tmur g˙allag˙ar u kien g˙alhekk li Dorothy ddeçidiet li tmur quddiem il-kmandant taddiviΩjoni u tg˙idlu min verament kienet u x’g˙amlet.

Kif sema’ l-istqarrija kollha tag˙ha, il-kmandant ordna li Dorothy titqieg˙ed ta˙t arrest b’mod immedjat. Ittie˙det filKwartieri Ìenerali tal-British Expeditionary Force, fejn ©iet iddikjarata b˙ala pri©uniera tal-gwerra u, konsegwenza ta’ hekk, beda l-interrogatorju tag˙ha fuq suspett ta’ spjuna©©. L-istorja tag˙ha ma ©ietx emmnuta u ttie˙det lejn Calais; din id-darba filKwartieri Ìenerali tat-Tielet Armata Brittanika, fejn re©g˙et ©iet interrogata minn sitt ©enerali u xi g˙oxrin uffiçjal ie˙or, biex forsi xi ˙add minnhom jaqbadha f’gidba.

Dorothy baqg˙et tag˙ti l-istess storja anke meta beda jsirilha kontroeΩami wara l-ie˙or.

Hi fl-ebda ˙in ma kixfet lissuldati ˙bieb tag˙ha li kienu g˙enuha f’din l-avventura. Luffiçjali tat-Tielet Armata kkonkludew li Dorothy kienet wa˙da minn Ωew© affarijiet: jew spija tal-g˙adu, li Lawrence ça˙det bis-sa˙˙a kollha, jew camp follower (terminu militari ta’ dak iΩΩmien g˙al prostituta tat-truppi), li Dorothy lanqas biss kienet taf xi jfisser.

Dorothy Lawrence baqg˙et tinΩamm mag˙luqa f’kunvent tas-sorijiet tal-Bon Pastur firra˙al ta’ Saint-Omer, ftit ’il bog˙od minn Calais, sakemm l-IngliΩi jiddeçiedu x’se

Lawrence ta˙bi s-sess tag˙ha bl-uniformi ta’ suldat jag˙mlu biha. Fil-kunvent re©g˙et ©iet interrogata biex lArmata Brittanika tikkonferma l-istorja tag˙ha. L-avventura tag˙ha kienet qed to˙loq imbarazzament kbir g˙all-istess armata. Li daqsxejn ta’ xbejba kien irnexxielha timmina s-sigurtà u l-integrità talArmata Brittanika kienet xi ˙a©a gravi u umiljanti g˙alla˙˙ar. L-armata beΩg˙et li listorja tag˙ha tinfirex u ssir mag˙rufa bil-konsegwenza li jkun hemm nisa o˙rajn li jit˙ajru jag˙mlu b˙alha.

G˙aldaqstant, Dorothy Lawrence ©iet im©ieg˙la ta˙lef u sa˙ansitra kellha tiffirma affidavit fejn tistqarr li qatt u fl-ebda ˙in ma titkellem jew tikteb fuq dak li g˙amlet.

Intbag˙tet lura lejn l-Ingilterra u l-ewwel darba li ppruvat tibg˙at artiklu fuq l-esperjenza tag˙ha fi Franza lil ©urnal f’Londra, ©iet imwissija immedjatament mill-Uffiççju tal-Gwerra biex tirtira l-artiklu.

Fl-1919, ftit wara li spiççat ilgwerra, Dorothy Lawrence kitbet ktieb u semmietu Sapper Dorothy Lawrence: The Only English Woman Soldier . Ilktieb tag˙ha ©ie ççensurat bilqawwa mill-Uffiççju talGwerra u g˙alkemm g˙amel ftit tal-˙oss meta ©ie ppubblikat, xorta wa˙da ma la˙aqx is-suççess li Dorothy kienet to˙lom li jkollu.

Sadanittant, Dorothy Lawrence bdiet titlef ukoll ilftit kredibbiltà ©urnalistika li kien fadlilha u bdiet tg˙ix filfaqar. Sal-1925 l-im©iba eççentrika tag˙ha bdiet sejra g˙allag˙ar u ©ibdet fuqha l-attenzjoni tal-awtoritajiet ikkonçernati. Hija stqarret ma’ tabib li dan kien kollu ˙tija ta’ abbuΩ sesswali li hi kienet sofriet fladoloxxenza tag˙ha meta kienet ta˙t it-tutela ta’ Gwardjan tal-Knisja Anglikana; peress li Dorothy

qatt ma kellha x-xorti li jkollha familja tag˙ha u kienet ing˙atat g˙all-adozzjoni f’età Ωg˙ira. Kif kien ji©ri spiss dak iΩ-Ωmien, Dorothy ma ©ietx emmnuta u tpo©©iet g˙allosservazzjoni fi sptar mnejn ©iet iddikjarata b˙ala persuna mentalment instabbli u, f’Marzu tal-1925, idda˙˙let filLondon County Mental Hospital. Wara xi Ωmien ing˙alqet fil-Colney Hatch Lunatic Asylum fit-tramuntana ta’ Londra fejn baqg˙et tinΩamm sal-mewt tag˙ha fl1964.

L-istorja tal-avventura inkredibbli ta’ Dorothy Lawrence baqg˙et fid-dlam sakemm, fl-2003, Richard Bennet, in-neputi ta’ wie˙ed mis-suldati li kienu g˙enuha fi Franza, sab noti fuqha f’dossier fil-MuΩew tar-Royal Engineers ta’ Chatham f’Kent.

Fuq dawn in-noti l-istoriku Raphael Stipic intensifika rriçerki tieg˙u sakemm sab ittra miktuba minn ˙add ˙lief Sir Walter Kirke tas-Servizzi Sigrieti, dwar Dorothy Lawrence.

Eventwalment, storiku ie˙or, Simon Jones, irnexxielu jsib kopja tal-ktieb bijografiku li kienet kitbet Dorothy. Jones kompla ji©bor materjal sakemm kellu biΩΩejjed dokumentazzjoni biex kiteb bijografija fuqha. Fost ir-riçerka li rnexxielu ji©bor Simon Jones, sab materjal li kien jindika biç-çar li l-allegat abbuΩ sesswali li Dorothy kienet qalet li ©arrbet ma kienx sempliçiment frott tal-fantasija tag˙ha, iktar u iktar meta l-karti mediçi tag˙ha kienu ©ew arkivjati u mhux aççessibbli g˙all-pubbliku ©enerali.

L-avventura tas-suldat Dorothy Lawrence llum tag˙mel parti minn esibizzjoni fil-MuΩew Imperjali tal-Gwerra f’Londra dwar nisa fil-gwerra.

PERSONALITÀ KÓ

30|11|2014 19

kullhadd.com

IL-MALTI LI SAR CHAMPION TAD-DINJA TAL-BLACKBALL (8-BALL) RAMONA PORTELLI tintervista lil CLAUDIO CASSAR

www.ramonaportelli.com ramonaportelli@hotmail.com

Xi jiem ilu çempilli ˙abib tieg˙i, fejn issu©©erili intervista ma’ ˙abib tieg˙u li dan l-a˙˙ar semg˙et Malta kollha bih. Fil-fatt, dan il-Malti sar iç-champion tad-dinja tal-blackball, mag˙ruf a˙jar b˙ala 8ball. Qed nirreferi g˙al Claudio Cassar.

B’hekk ftehemt ma’ Claudio, u nista’ ng˙id li kien grat ˙afna lejja g˙all-prominenza li kont ser nag˙tih. Jista’ jkun li qabel dan l-isport ma tantx kien jing˙ata importanza, iΩda llum il-©urnata kul˙add sema’ bih bis-sa˙˙a tas-suççess li rnexxielu jikseb g˙alih u g˙al Malta.

Claudio huwa ÓamruniΩ u g˙andu disg˙a u g˙oxrin sena, g˙arus u g˙andu tifel ta’ tliet snin. Ja˙dem ma’ kumpanija privata u jiddeskrivi lilu nnifsu b˙ala persuna li j˙obb ida˙˙ak lil ˙addie˙or u ferrie˙i.

Jikkunsidra lilu nnifsu b˙ala persuna nervuΩa, iΩda mhux waqt xi log˙ba.

Ta’ min jg˙id li Claudio kien ilu jilg˙ab blackball g˙al dawn l-a˙˙ar tliet xhur biss g˙ax qabel kien jilg˙ab log˙ba o˙ra. F’Novembru li g˙adda huwa sar iç- champion taddinja fl-istess log˙ba. Xempju biex ˙add qatt ma jaqta’ qalbu, jew jg˙id li ma jistax ikun. Il-kompetizzjoni li reba˙ saret f’Perth, l-Iskozja. Hekk kif reba˙ din il-kompetizzjoni, Claudio akkwista £2,000, imma, kif qal hu stess, g˙alih l-aqwa unur ma kinux il-flus, iΩda li reba˙ triq ©dida u opportunitajiet ©odda.

I˙ossu onorat b’˙afna opportunitajiet g˙all-futur Mitlub jg˙idli kif i˙ossu issa li kiseb dan l-unur mondjali, Claudio we©ibni: “In˙ossni onorat bil-kbir.

Issa qed in˙ares ’il quddiem g˙ax g˙andi ˙afna opportunitajiet quddiemi.” Ikkonfe rmali li g˙a ndu sitt tours li huma IPAs. “Dawn ikunu tours madwar l-Ewropa kollha, u nkun fost il-plejers professjonali b˙alma di©à lg˙abt mag˙hom, imma xorta l-ikbar unur tieg˙i huwa li rba˙tha jiena l-World Champion.”

Fil-finali tal-kompetizzjoni dinjija, li ntlag˙bet f’Perth, fl-Iskozja, Claudio reba˙ lil Paul Bennett talAfrika t’Isfel, bl-iskor ta’ 8-7. Hawn wasallu s-suççess tieg˙u li po©©a lil Malta fl-og˙la grad f’dan l-isport.

Mitlub jikkumenta dwar dawn il-fatti poΩittivi, Claudio qal: “Ninsab onorat li nilg˙ab g˙al Malta u li tirba˙ dawn l-unuri hija xi ˙a©a kbira g˙ax b’hekk issa po©©ejt lil Malta minn ta’ quddiem. Barra minn hekk, s˙abi li jilag˙bu jag˙mlu aktar kura©© g˙alihom infushom ukoll.”

Kont naf ukoll li meta Claudio u lkontin©ent Malti waslu lura Malta wara s-suççess li kiseb, sab ruxxmata Maltin jilqg˙uh l-ajruport. B’hekk ˙adt il-kummenti tieg˙u fuq x’˙ass dak il-˙in meta ra xena b˙al dik quddiemu. “Óa©a sabi˙a li tara dawk in-nies jilqg˙uk, u na˙seb kien ˙aqqni g˙ax ma tantx ikollna opportunitajiet b˙al din ir-reb˙a presti©©juΩa kemm g˙alija kif ukoll g˙al Malta. Nirringrazzja lill- Maltin kollha tas-sapport kbir.” Óafna konxji mill-fatt li l-isports normalment jg˙in lill-bniedem i˙ossu fiΩikament a˙jar. Jista’ jkun li xi w˙ud i˙arsu lejn il-log˙ba tal- 8ball b ˙ a l a s p o r t r i l a s s a n t i . P e r ò mhux wisq g˙ax, fi kliem Claudio stess, g˙alkemm ma jinkludix ©iri,

fih aktar stress g˙ax irid ila˙˙aq max-xog˙ol u mal-familja u mal- billiard li jsibha iebsa ˙afna. “Nappella lill-Maltin u G˙awdxin biex jag˙tu aktar importanza lil din il-log˙ba g˙ax il-plejers u l-kumitat jag˙mlu sena s˙i˙a sagrifiççji ma jiqfux.”

Claudio Ωied jg˙id li, b˙alma xi nies huma di©à konxji, ma tkunx vaganza meta jsiefer barra minn Malta g˙al xi log˙ob. “Importanti li l-g˙ajnuna finanzjarja tkun hemm, g˙ax biex il-federazzjoni Malta8Ball itella’ kontin©ent s˙i˙ ta’ plejers Maltin, ikollha bΩonn ˙afna flus, allura nappella biex jg˙inuna millqalb.”

Jixtieq li jkollu aktar ˙in g˙al ta˙ri© professjonali Ma’ Claudio ddiskutejt il-˙in li jqatta’ jittrenja u jipprattika. Qalli li meta jkollu l-˙in jipprova jittrenja bejn tlieta u erba’ sig˙at kuljum, imma bejn xog˙ol u familja, li g˙alih ji©u l-ewwel u qabel kollox, mhux dejjem ikun possibbli. “Issa ˙ar©et skema ta’ 20/20 li ta˙dem g˙oxrin sieg˙a u jg˙inuk l-awtoritajiet u min jimpjegak, jekk dejjem ikunu jistg˙u. Din kieku tiswa ˙afna g˙alija u lil kull plejer Malti ie˙or biex isir professjonali ’l quddiem.

Hekk dejjem xtaqt, u m’g˙andix

qalbi maqtug˙a b˙alma dejjem kont,” kompla jg˙idli.

Rigward x’g˙andu ppjanat f’din ilkategorija ta’ sports, Claudio sostna li bdew rankings fil-Club Juventus, Fleur de Lys, fejn jintlag˙bu log˙ob tal-Malta8BallFederation li g˙alihom jg˙addu seba’ plejers u jmorru g˙allEuropean Cup fi Bridlington, lIngilterra.

“G˙andna wkoll Christmas Cup ta’ timijiet, u wara jitkompla league premier, first u second . B˙ala pjanijiet personali lewwel tour ser ikun f’Jannar f’Sheffield, l-Ingilterra. Wara ser ikolli ˙ames tours o˙ra li ser isiru lIskozja u Wales, u jista’ jkun li jsir jew Franza jew l-Irlanda wkoll, u lIngilterra, ovvjament.”

Fl-a˙˙ar nett Claudio ˙alla messa©© lill-qarrejja tal-gazzetta KullÓadd sabiex jibdew jemmnu f’dan l-isport tal-pool. “Mhux wara li n©ibu unur kbir biss kul˙add jg˙idlek prosit.

Importanti li nag˙mlu kura©© ilkoll qabel immorru, g˙ax min isiefer sabiex jilg˙ab hija xi ˙a©a ta’ dmir. Nirringrazzja lil kull min jie˙u interess. Viva Malta u l-Maltin u kburi li jien Malti b˙alma dejjem kont. Importanti li lGvern, awtoritajiet u kumpaniji jg˙inuna g˙ax veru trid flus kbar biex tasal fejn tixtieq. Bis-sa˙˙a tag˙hom nistg˙u nwettqu xewqat li dejjem kellha Malta. Hija x-xewqa ta’ kull sportiv Malti, anke g˙al pajjiΩna, li nibqg˙u nsemmg˙u le˙inna g˙ax, g˙alkemm a˙na gΩira Ωg˙ira, xorta kapaçi n˙abbtuha ma’ nies u pajjiΩi o˙ra. Nirringrazzja lillkumitat kollu talMalta8BallFederation u lill-president u l-mani©ers tag˙na,” temm jg˙id Claudio.

20 30|11|2014

kullhadd.com

KÓ KALEjDosKopjU

KALEJDOSKOPJU: FATTI MIÌBURA MINN CHARLES B. SPITERI

ÌRAW BÓAL-LUm TWELID

KoNT TAf?

1667: Jonathan Swift: awtur Brittaniku li miet fl-1745. Fost il-kitbiet tieg˙u: Gulliver’s Travels fl-1726.

1810: Oliver Fisher Winchester, produttur tal-armi tan-nar, li fl1866 Ωviluppa r-rifle Winchester, li ˙adet kunjomu. Miet fl1880.

1819: Cyrus West Field, finanzier Amerikan li qieg˙ed l-ewwel cable tat-telegrafu transatlantiku fl-1858. Falliet wara xahar biss.

Re©a’ falla fit-tieni attentat, fl-1865 u sena wara, fl-1866 wettaq b’suççess ix-xewqa tieg˙u. Miet fl-1892.

1835: Mark Twain jew a˙jar Samuel Langhorne Clemens, awtur Amerikan u li ˙oloq il-karattri ta’ Hucklberry Finn u Tom Sawyer. Miet fl-1910.

1874: Sir Winston Leonard Spencer Churchill, statista Brittaniku li miet fl-1965. Kien hu li ˙are© bl-espressjoni ‘Iron Curtain’ fl1946.

1923: Efrem Zimbalist Jr. Attur Amerikan. Fuq it-televiΩjoni rajnieh f’77 Sunset Strip (fil-parti ta’ Stuart Bailey) u The FBI (b˙ala Lewis Erskine).

Biex il-mo˙˙ isir jaf li l-istonku hu mimli, iridu jg˙addu bejn wie˙ed u ie˙or 20 minuta.

mILL-IsTATIsTIKA mALTIjA

Efrem Zimbalist Jr.

IMWIET 1896: Henry Engelhard Steinway: produttur tal-pjanijiet ÌermaniΩi u fundatur ta’ Steinway and Sons fl-1853. Twieled fl1797.

It-turisti li Ωaru Malta b’vaganza f’Lulju li g˙adda ammontaw g˙al 169,984, waqt li 9,388 ©ew g˙al skopijiet ta’ negozju. It-turisti li ©ew minn Stati Membri talUnjoni Ewropea Ωdiedu bi 11.3%, biex la˙˙qu total ta’ 162,180.

L-ikbar proporzjon tat-turisti li ©ew fostna kienu ta’ bejn il-25 u l-44 sena.

In-numru ta’ ljieli mg˙oddi-

ja f’Malta niΩlu b’0.7% meta mqabblin ma’ Lulju tas-sena li g˙addiet, u la˙˙qu g˙al 1,737,304 ljieli. Dawn it-turisti qattg˙u l-aktar iljieli f’akkomodazzjoni kollettiva.

L-Uffiççju Nazzjonali talIstatistika jikkonferma li linfiq totali tat-turisti f’Malta la˙˙aq madwar €202.7 miljun, jew Ωieda ta’ 3.2% fuq l-istess xahar is-sena ta’ qabel.

It-turisti kollha li Ωaru pajjiΩna fl-ewwel seba’ xhur ta’ din is-sena la˙˙qu g˙al 931,378, Ωieda ta’ 8.9% fuq l-istess perjodu s-sena l-o˙ra. B’kollox, it-turisti kollha Ωiedu l-iljieli li g˙addew fostna b’5.1%, li la˙˙qu s-seba’ miljun lejl.

L-infiq totali mit-turisti filperjodu msemmi kien stmat li la˙˙aq €793.1 miljun; 7.1% aktar minn dak re©istrat fl-istess perjodu fl-2012.

KLIEB TA’ LEWN AÓDAR ÇAR

1900: Oscar Wilde: awtur IrlandiΩ imwieled fl-Ingilterra. Bejn l1895-97 kien il-˙abs fuq omosesswalità. L-a˙˙ar kelmiet li kiteb kienu: “Jew jitne˙˙a dak il-wallpaper, jew nitlaq jien.” Ilkotba tieg˙u: The Picture of Dorian Gray (1891), The Importance of Being Earnest (1895) u The Ballad of Reading Gaol, 1898, fejn jiddeskrivi l-esperjenza tieg˙u fil-˙abs.

1901: Edward John Eyre, imwieled fl-1815, Gvernatur Kolonjali Brittaniku u esploratur. Bejn l-1854 u l-1860 kien Gvernatur ta’ St Vincent; 1860-62 ta’ Antigua u 1864-66 tal-Ìamajka. Lake Eyre fin-na˙a t’isfel tal-Awstralja, issemmiet g˙alih.

1922: James Robert Mann. Politiku Amerikan imwieled fl-1856.

Hu pprojbixxa t-trasportazzjoni tan-nisa minn post g˙all-ie˙or, g˙al skopijiet immorali.

ÌRAJJIET 1924: L-RCA turi kif ikunu trasmessi ritratti ming˙ajr l-uΩu tal-fil bejn Londra u New York.

1954: L-unika meteorita li qatt we©©g˙et persuna. Is-Sinjura Ann Hodges intlaqtet minn wa˙da f’Alabama.

1988: L-ikbar merger s’issa. RJR Nabisco tinbieg˙ g˙al $25 biljun.

Ann Hodges

Spanjola li tkabbar il-klieb baqg˙et ixxukkjata meta tnejn mill-klieb li twildulha kellhom lewn ta’ a˙dar çar.

Aido Vallelado, ta’ 27 sena qalet li ma setg˙etx temmen dak li rat. IΩ-Ωew©t iklieb kienu bla wisq sa˙˙a ˙dejn il-boton l-ie˙or. Kelb minnhom ta’ lewn a˙dar, li kien mara, mietet ftit wara li twieldet – iΩda l-ie˙or, ra©el, g˙adu ˙aj, g˙alkemm mhux wisq fuq tieg˙u.

Vallelado ˙asbet li dawn iΩΩew©t iklieb t˙amm©u b’xi

mod u g˙alhekk ippruvat tnaddafhom, iΩda l-kulur ma riedx jer˙i. G˙alhekk irrealizzat li kien il-lewn ta’ sufhom.

Hi u missierha, li jkabbru klieb tal-kaçça f’Laguna de Duero, bdew jirreferu g˙al dawn il-klieb b˙ala Hulk, g˙alkemm qatt ma setg˙u jirrabjawhom. Issa li l-kelba mietet, baqa’ l-kelb, li minn Ωmien twelidu beda jitlef ilkulur li twieled bih.

Il-veterinarju Daniel Valverde, qed jistudja l-kawΩa tal-mewt

tal-kelba u l-kulur mhux soltu, li twieldu bih. Hu qal li qatt ma kien hemm twelid b˙al dan fi Spanja. Qed jag˙mel ittestijiet virolo©içi u batterjolo©içi biex jipprova jsib twe©iba.

Madankollu qed jing˙ad li ΩΩew©t iklieb Spanjoli mhumiex l-ewwel klieb li ©ew rappurtati b’kulur ˙adrani.

Fl-2012, kien rappurtat li twieled kelb tar-razza Labrador fi Clayon-le-Moors, f’Lancashire.

KUN AF KÓ

30|11|2014 21

kullhadd.com

KURÛITAJIET MINN HAWN U MINN HEMM

KITBA TA’ SAVIOUR MAMO

META L-ANGEL GABRIEL TKISSER MAL-BLAT F’WIED IL-GÓAJN L-Angel Gabriel biddel diversi sidien. Kien ©ie varat fl-1953 bl-isem Alva Star g˙all-Alva Steamship Co. Ltd ta’ Londra. Wara ˙ames snin kien inbieg˙ lil Alvada Company Ltd, ukoll fl-Londra. Wara disa’ snin iservi ma’ din il-kumpanija, l-Alva Star ing˙aqad ma’ kumpanija o˙ra, Cherouvim Cia Maritime SA, f’Piraeus il-Greçja, ta˙t l-isem gdid Angel Gabriel.

Wara li g˙addew sentejn ta’ ˙idma kontinwa minn dan ittanker, kienet ta’ rutina li jsir servizz ta’ manutenzjoni min˙abba l-assigurazzjoni.

G˙all-˙abta ta’ nofs Settembru 1969, l-Angel Gabriel salpa minn Venezja lejn it-Tarzna ta’ Malta. Fi trieqtu t-tanker naddaf ittankijiet biex ikun jista jid˙ol fil-baçir ming˙ajr ebda periklu. Meta wasal fl-ib˙ra Maltin, il-vapur sor©a ˙dejn iΩΩubrun, xi mil u nofs ’il barra mil-Port il-Kbir, quddiem ixXg˙ajra ta’ ÓaΩ-Ûabbar, jistenna l-permess biex jid˙ol itTarzna.

apparat mekkaniku tal-magna prinçipali kien izΩarma. Meta qam il-ba˙ar, il-vapur sab diffikultà biex jikkumbatti dak ilmew© min˙abba li ma setax jer©a’ j˙addem il-magna biex isalpa ’l barra mil-kosta. Lunika speranza kienet li jΩomm bl-ankra. Bil-ba˙ar forza iktar minn tmienja, ilvapur qata’ l-ankra u ntelaq g˙ar-ri˙u. G˙alxejn kienu ttentattivi biex tintefa’ ankra o˙ra g˙ax il-ba˙ar kien qawwi ˙afna. Ftit ftit beda jin©arr mal-kurrent sakemm ˙abat mal-ponta tas-Siberja, Wied il-G˙ajn, mag˙rufa wkoll b˙ala l-Ponta tal-GΩira ta’ San Tumas u inkalja.

Grigalata

Salvata©©

Settembru huwa xahar li ma torbotx fuqu g˙ax malajr tinqala’ xi maltempata ta’ qabel ix-xitwa. Fil-fatt hekk ©ara.

Bla ma ˙adt ma kien jistenna, fit-23 ta’ Settembru 1969, qamet grigalata kbira li damet sejra ˙amest ijiem. Irwiefen kbar kien ˙akmu l-GΩejjer Maltin fejn ikka©unaw ˙afna ˙sarat fl-opri tal-ba˙ar, speçjalment f’San Pawl il-Ba˙ar, Marsamxett u Wied il-G˙ajn.

Il-mew© kbir kines kulma sab quddiemu. Óafna dg˙ajjes inqerdu u g˙erqu, o˙rajn tkissru bil-mew©, u numru konsiderevoli n©arru fuq ilblat. L-ikbar sfortuna misset lit-tanker Angel Gabriel.

Kien di©à beda jsir xi xog˙ol ta’ preparamenti fuq dan il-vapur qabel ma jid˙ol Fit-Tarzna u partijiet mil-

Mal-˙abta saret spluΩjoni filkamra tal-magna u ˙a n-nar.

It-tanker Angel Gabriel f’Wied il-G˙ajn qabel ma nbieg˙ g˙all-˙adid Dan intefa ftit wara min˙abba l-ammonti kbar ta’ ilma li beda die˙el mit-tiçrita li sofra mal-blat l-istess vapur.

Konsegwenza li l-vapur stra˙ minn nofsu fuq il-blat , dan inqasam fi tnejn. Kien qam pandimonju s˙i˙ abbord g˙ax kul˙add ˙aseb li se jeg˙req.

Bil-paniku wie˙ed mil-ba˙rin, li kellhu biss 18-il sena, qabeΩ il-ba˙ar u g˙ereq. Il-˙amsin lo˙ra, inkluΩ il-mara tal-kaptan, kienu ©ew salvati. Il˙idma ta’ salvata©© saret billi twaddab ˙abel minn fuq ilvapur g˙all-art u wie˙ed wie˙ed tniΩΩlu bl-g˙ajnuna ta’

qoffa speçjali mdendla mal˙abel (breeches buoy).

Fil-Port il-Kbir inΩerta kien hemm il-cruiser Amerikan, ilUSS Calveston (CL-93/CLG-3) li bag˙tet ˙elikopter UH – 2B Seasprite fuq ix-xena tad-diΩgrazzja. Dan il-˙elikopter la˙aq salva 15 mill-ekwipa©© qabel ma kellhu jieqaf millmissjoni tieg˙u min˙abba xi problemi fil-magna. Fil-fatt, kellu jag˙mel inΩul ta’ emer©enza f’g˙alqa fil-qrib sakemm jissewwa. Min˙abba li dan il-bastiment ma kienx mg˙obbi biΩ-Ωejt, ftit li xejn ˙alla impatt ˙aΩin fl-ambjent

L-Angel Gabriel waqt il-maltempata (impressjoni)

tal-madwar. L-unika ˙sara kienet il-fawna tal-viçin.

Wara li kienet g˙addiet dik it-tempesta, kienu eluf in-nies li marru jaraw lil dan il-vapur inkaljat. Sfortunatament u fortunatament kien attrazzjoni turistika. Min˙abba li ©arrab ˙afna ˙sara fil-qieg˙, ma setax jinqala’ minn dak il-lok.

Kien deçiΩ li jitqatta’ g˙all˙adid fis-sit minn kuntrattur lokali, fejn illum hemm l-exJerma Hotel. Óafna kollezzjonisti privati dilettanti talba˙ar gawdew bis-s˙i˙ g˙ax min akkwista ˙a©a u minn akkwista o˙ra minn fuq dan il-vapur. Kien dam Ωmien twil jitqatta’ naqra naqra. Ma naqsux l-eluf ta’ ritratti li ttie˙du tul il-pirjodu li dam fuq ilblat. Mill-vapur kollhu kienet t˙alliet il-karkassa tal-magna prinçipali. Kienet tidher qisha mostru ˙iere© mil-ba˙ar. MaΩΩmien din ittieklet bis-sadid u tmermret.

Fis-sena 2006, tanker Ωg˙ir ta’ 200 pied, Golden Bay, kien inkalja fl-istess lok.

Informazzjoni o˙ra: Inbena: fl-1953 ta˙t l-isem Alva Star Toqol (DWT): 22,000 tunnellata Tul: 165.8 metru (543 pied u 11-il pulzier) Veloçità: 14.5 knots

22 30|11|2014

kullhadd.com

kÓ kulturA

AlbAno b’kunÇert live f’MAltA fil-jieM li Ìejjin

25 SenA Mit-tMieM tAl-GWerrA bierDA L-G˙aqda Storja u Kultura BirΩebbu©a, li g˙andha d-dmir li tipromovi l-wirt storiku u kulturali li bih hu mog˙ni dan ir-ra˙al, ser ittella’ attività biex tikkommemora l-25 sena mit-tmiem tal-Gwerra l-Bierda; avveniment li kien sar fil-Port ta’ Marsaxlokk nhar it-3 ta’ Dicembru 1989.

Tkellimna mas-Segretarju tal-g˙aqda Bernard Farrugia, li qalilna li g˙al din l-attività ser jattendu il-President ta’ Malta Marie Louise Coleiro Preca, il-Ministru Owen Bonnici, il-Kap tal-OppoΩizzjoni Simon Busuttil, kif ukoll il-President Emeritu Eddie Fenech Adami. L-G˙aqda tixtieq tistieden lil kull min hu interessat biex jattendi g˙al din l-attività li ser issir ma©enb il-monument li jfakkar din il-©rajja f’BirΩebbu©a (viçin l-impjant tal-Enemalta).

L-attività ser issir nhar l-Erbg˙a, 3 ta’ Diçembru, fl-9.45 am.

ÇelebrAZZjonijiet GÓAll- 25 AnniverSArju

Is-Soçjetà Filarmonika San Pietru, Banda BirΩebbu©a AD 1990 qieg˙da tniedi programm ta’ çelebrazzjonijiet flokkaΩjoni tal-25 sena minn mindu ©iet imwaqqfa fir-ra˙al ta’ BirΩebbu©a. Is-Soçjetà twaqqfet biex tg˙allem il-muΩika u jkollha banda muΩikali tag˙ha. G˙andha l-g˙an li toffri spazju biex fiha l-membri jirrikreaw ru˙hom b’mod onest.

Is-Soçjetà g˙andha wkoll l-g˙an li tissalvagwardja u t˙ares lidentità kulturali u tradizzjonali ta’ BirΩebbu©a billi tag˙ti sehemha fil-kultura reli©juΩa popolari b˙all-festa titulari ta’ San Pietru u festi o˙ra, kemm ta’ xe˙ta reli©juΩa b˙all-Milied u l-G˙id il-Kbir, kif ukoll profani b˙all-Karnival. Il-programm ©ie mniedi l-Ìimg˙a 9 ta’ Novembru filg˙axija fissala prinçipali tas-sede. G˙all-istess okkaΩjoni ©ie inawgurat logo artistiku mill-artist Jeremy Cachia. B˙ala motto ttie˙det silta mill-innu tal-banda Popolari f’dax-Xtajtiet . Is-sede tasSoçjetà hija 12/13, ‘Ìawhra San Pietru’, Triq BirΩebbu©a, BirΩebbu©a.

Jista’ jkun hemm xi tibdiliet fil-programm u g˙alhekk nitolbu l-pubbliku biex isegwina fuq is-sit uffiçjali www.birzebbugaband.org jew inkella l-pa©na Facebook www.facebook.com/BandaBirzebbuga

Albano Carrisi twieled fl-24 ta Mejju 1943, f’Cellini San Marco fil-provinçja ta’ Brindisi.

Albano huwa meqjuz fost laqwa kantanti li pproduçiet lItalja. Il-fama tieg˙u hija mondjali. Il-kunçerti tieg˙u minn pajjiΩ g˙al ie˙or, minn kontinent g˙al ie˙or, i˙allu suççess kbir fil-karriera brillanti tieg˙u.

Kien fis-snin sittin, preçiΩament fl-1967, li kellu l-ewwel suççess kbir tieg˙u bilkanzunetta Nel Sole li bieg˙et aktar minn miljun kopja dak iΩ-Ωmien li ˙arget. Kien suççess fenomenali li feta˙lu triq twila ta’ suççessi u popolarità. Is-snin sittin kienu snin tad-deheb g˙al Albano. Kull kanzunetta kienet tikseb post g˙oli fil-klassifika Taljana. Io di notte kienet il-follow-up hit ta’ wara Nel Sole. Wara ˙are© il-kanzunetti La Siepe, Il ragazzo che sorride u Mattino, li fl1968 la˙qu l-quççata tal-klassifika Taljana.

Fl-1969 reba˙ Un Disco Per l’Estate bil-kanzunetta Pensando a te. Bdew jo˙orgu films muΩikali fl-Italja dak iΩΩmien li fihom, b˙ala protagonisti, kienu jidhru kantanti popolari Taljani fosthom Gianni Morandi, Little Tony, Bobby Solo u anke Albano.

Albano ˙adem bosta films ma’ Romina Power li wara saret martu. Dawn il-films kienu jintwerew fuq r-Rai li kien luniku mezz ta’ xandir bit-televiΩjoni dak iΩ-Ωmien li kien jasal hawn Malta. U l-popolar-

ità ta’ Albano anke f’pajjiΩna kompliet tiΩdied.

Is-suççessi ma waqfux! Spiss konna naraw lil Albano f’San Remo, Un Disco per l’Estate, Cantagiro, festivals tant popolari dak iΩ-Ωmien fl-Italja.

Konna narawh spiss fi programmi televiΩivi b˙al Canzonissima , Studio 1 u o˙rajn. Kompla jag˙tina aktar kanzunetti ta’ suççess fosthom Mezzanotte d’Amore tal-1969, Il suo volto il suo sorriso tal1970 u Storie d’Oggi tal-1971.

Dik is-sena rrekordja wie˙ed mill-isba˙ covers ta’ White Christmas, bl-isem ta’ Bianco Natale. Niftakru wkoll covers o˙ra tieg˙u b˙all-Ave Maria , O Sole Mio u Va Pensiero .

Albano huwa popolari wkoll hawn Malta b’diski b˙al Il Mio Concerto, La Canzone di Maria u Libertà.

Ma’ Romina Power kellu ˙afna suççessi. Il-koppja Albano u Romina kienu l-g˙ira tal-koppji kollha dak iΩ-Ωmien, kemm b˙ala duwo muΩikali, kif ukoll fil-˙ajja privata tag˙hom.

Niftakru s-suççessi tag˙hom b˙al Acqua di mare tal-1968, Sharazan tal-1981, Tu soltanto tu tal-1982, u Felicità, li ©ew fit-tieni post biha f’San Remo tal-1982. Reb˙u San Remo fl1984 bil-kanzunetta Ci sara .

Kellhom aktar suççessi b˙ala koppja b’diski b˙al Sempre Sempre tal-1986, Nostalgia Canaglia tal-1987, li ©ew fittielet post biha f’San Remo, u Cara Terra Mia, it-tielet f’San

Remo ta-1989.

Albano u Romina ddivorzjaw fl-1999. Huma kellhom erbat itfal: Yari; Ylenia, li kienet g˙ebet fl-1984; Cristel u Yolanda. Albano g˙andu Ωewgt itfal o˙ra minn Loredana Lecciso. Ma’ Lecciso kellu storja ta’ m˙abba li spiss inbidlet f’ reality shows millmedja Taljana. Dan l-a˙˙ar Romina Power kellha xi dehriet ma’ Albano fuq il-palk.

F’Lulju li g˙adda Frank Camilleri, direttur ta’ Xejk TV u Calypso Radio, u l-preΩentatur Twanny Scerri mexxew kontin©ent Malti fil-villagg ta’ Albano fi Brindisi. Ìimg˙a s˙i˙a Albano mal-Maltin, fejn Twanny Scerri kellu intervista esklussiva mieg˙u fejn t˙abbar b’mod uffiçjali l-kunçert f’pajjiΩna tas-7 ta’ Diçembru.

Din kienet it-tieni darba li kontin©ent Malti Ωar il-villa©© ta’ Albano. Propju f’dawn la˙˙ar jiem, min˙abba t-talba enormi g˙all-biljetti, Albano aççetta kunçert ie˙or l-g˙ada, nhar it-8 ta’ Diçembru, dejjem f’Dar il-Mediterran g˙allKonferenzi fil-Belt Valletta.

Il-popolarità ta’ Albano f’pajjiΩna hija kbira. Albano j˙obb ˙afna lil Malta u dan di©à wrieh f’kunçert ie˙or f’pajjiΩna mill-istess organizzaturi fl-2007. U hekk ser jer©a’ jag˙mel f’Diçembru li gej.

Aktar informazzjoni dwar ilkunçert Albano Carrisi – Live in Concert jinkisbu mis-sit www.mcc.com.mt jew (00356) 9982 1250.

kultura kÓ

30|11|2014 23

kullhadd.com

kunÇert B’risq id-dar tal-providenza BÓala Bidu taÇ-ÇeleBrazzjonijiet tal-50 sena tal-istess dar

Çirklu spettakolari fuq is-silÌ La Famiglia Martino ser tippreΩenta çirklu uniku u esklussiv, li jikkonsisti minn prestazzjonijit ta’ skejters u ˙afna artisti o˙ra li juru l-aqwa ˙iliet akrobatiçi tag˙hom fiprestazzjonijiet kreattivi u kemxejn riskjuΩi. Kif ukoll Ωeffiena li jbiddlu l-atmosfera f’wa˙da ta’ eçitament bi Ωfin mill-aqwa fuq l-arena tas-sil©.

Dan ix-show ser idum g˙addej erba’ ©img˙at biss, li jibdew mis-6 ta’ Diçembru 2014 sal-4 ta’ Jannar 2015 fil-Marsa.

Iç-çirklu meraviljuΩ fuq is-sil© se jkun avveniment uniku g˙al Malta, dan ix- show se ji©i ppreΩentat fuq Ωew© çrieki ta˙t tinda kompletament imsa˙˙na, ikkaratterizzata minn numru ta artisti mill-aqwa. L-udjenza Ωgur li se tgawdi kull minuta ta’ dan iç-çirklu mimli azzjoni u animazzjoni.

Minn jugglers u buffi g˙al animaturi u artisti b’talent, imlibbsin kostumi mlewna u attraenti, l-ispettaklu ser ida˙˙al l-udjenza

f’dinja imma©inarja, fejn fantasiji huma mi©juba g˙all-˙ajja bi stunts eçitanti li Ωgur se ji©bdu lattenzjoni tal-udjenza.

L-organizzatur taç-çirklu mag˙ruf sew fil-GΩejjer Maltin, is-Sur Johann Said, se jer©a’ j©ib çirklu mill-aqwa f’dan l-ista©un ta’ festi. Dan iç-çirklu g˙andu jkun wie˙ed memorabbli u ta’ esperjenza unika g˙all-membri kollha tal-familja.

Informazzjoni rigward biljetti ser tkun disponibbli minn Bieb il-Belt Valletta mill-1 ta’ Novembru 2014, jew miç-çirklu fil-Marsa mill-1 ta’ Diçembru 2014. Parke©© huwa disponibbli ˙dejn iç-çirklu.

Il-prezz tal-biljetti huwa ta’ €5 biss g˙at-tfal, filwaqt li prezzijiet tal-biljetti g˙all-adulti jibdew minn €10.

G˙al aktar informazzjoni dwar iç-çirklu fuq is-sil©, Ωur is-sit elettroniku www.circusicemalta.com jew çempel 7949 4106/ 9999 1771.

Id-Dar tal-Providenza se tifta˙ iç-çelebrazzjonijiet tal-50 sena mit-twaqqif tag˙ha b’kunçert li se jsir fil-Konkatidral ta’ San Ìwann il-Belt, nhar it-Tnejn 15 ta’ Diçembru fis-7.30 ta’ filg˙axija. Il-kunçert se jittella’ mill-Banda tal-Forzi Armati ta’ Malta, bil-kollaborazzjoni ta’ RTK4Charity u bil-korteΩija talFondazzjoni tal-Konkatidral ta’ San Ìwann, se jkun ta˙t il-patroçinju distint tal-E.T. il-President ta’ Malta Marie-Louise Coleiro Preca, u l-E.T. l-Isqof Charles J. Scicluna – Amministratur Appostoliku.

Il-Banda tal-Forzi Armati ta’ Malta se tkun ta˙t id-direzzjoni tas-Surmast il-Ma©©ur John Ivan Borg, u se ddoqq kompoΩizzjoni li nkitbet ghall-okkaΩjoni bl-isem Ispirazzjoni Divina, kitba ta’ Sunny Aquilina, muΩika tal-Mro Ray Sciberras. Jie˙du sehem is-sopran Rosabelle Bianchi, il-Coro Bel Canto u l-kor tat-tfal mill-Kulle©© De La Salle. KompoΩizzjonijiet o˙ra huma Ave Verum Chorpus ta’ Mozart u l-Ave Maria ta’ William Christopher Gomez. Peress li se nkunu d˙alna sew fi Ωmien ilMilied il-Banda tal-Forzi Armati ta’ Malta se tesegwixxi wkoll siltiet muΩikali tal-Milied Fl-2015, id-Dar tal-Providenza se tkun qed tiççelebra l-50 sena mit-twaqqif tag˙ha minn Mons.

Mikiel Azzopardi. Illum din id-Dar g˙andha mal-mitt resident fi djar differenti, tmexxi tlett idjar filkomunità u toffri wkoll servizz ta’ respite. Biex twettaq din il-˙idma d-Dar tal-Providenza g˙andha bΩonn mat-tliet miljuni u nofs ewro fis-sena.

L-inizjattiva tal-RTK4Charity – Dar tal-Providenza, biex il-Banda tal-Forzi Armati ta’ Malta ttella’ kunçert huwa biex ikomplu jin©abru aktar fondi b’riΩq l-istess Dar. D˙ul g˙all-kunçert huwa bla ˙las u kul˙add mistieden jattendi. Biljetti bla ˙las jinkisbu billi ççempel 7949 3923 jew tibg˙at email lil kuncert@dartalprovidenza.org

kwartetti ewlenin gÓall-flawt minn mozart u ries fl-oratorju

B˙ala parti mill-kampanja tal-Fond tar-Riçerka tal-Università ta’ Malta (RIDT) li g˙addejja b˙alissa biex ti©bor fondi g˙all-attivitajiet ta’ riçerka, il-kunçert li jmiss mis-serje L-Oratorju – MuΩika u Arti ser isir illum il-Óadd 30 ta’ Novembru.

It-tieni kunçert, ippreΩentat fl-ambjent uniku tal-Oratorju tal-Knisja tal-ÌiΩwiti fil-Belt Valletta kull ˙mistax fl-4.30pm, ser jittella’ minn Lumia Flute Quartet. Dan it-tip ta’ kwartett hu simili g˙allkwartett tal-korda, b’differenza li l-flawt jie˙u post tal-prim vjolin. Din il-formazzjoni la˙qet il-qofol tag˙ha madwar it-tieni nofs tas-seklu tmintax.

Il-programm jikkonsisti f’Ωew© kompoΩizzjonijiet ewlenin, il-Kwartett tal-Flawt D Major ta’ Mozart u l-Kwartett tal-Flawt No 1 C Major Op.145 ta’ Ferdinand Ries. Jikkumplimentaw dawn iΩ-Ωew© kwartetti tal-flawt ser ikun hemm it-Trio ta’ Hansen g˙all-Flawt, Vjolin u Vjolinçell.

Il-kwartett hu mag˙mul minn Fiorella Camilleri fuq il-flawt, Reggie Clews fuq il-vjolin, Sarah Spiteri fuq il-vjola u Yaroslav Miklukho fuq il-vjolinçell. Il-muΩiçisti huma kollha stabbiliti kemm filqasam orkestrali kif ukoll fil-muΩika da kamera u ˙adu sehem b’mod estensiv kemm f’Malta kif ukoll barra minn xtutna.

Il-flus mi©bura mis-serje ta’ Kunçerti fl-Oratorju ser imorru g˙ar-riçerka li qed issir fl-Università ta’ Malta permezz tal-fond RIDT. Mhux me˙tie© li wie˙ed jibbukkja, imma d-d˙ul g˙all-kunçert ikun b’g˙otja rakkomandata ta’ €10.

pinto Youths in ConCert mill-pinto Youth Band Aktar kmieni din is-sena sSoçjetà Filarmonika Pinto, Banda San Sebastjan permezz tal-Pinto Youth Band ˙adet fondi ta˙t il-Local Culture Initiatives Fund 2014 biex ittella’ l-programm annwali millPinto Youth Band, Pinto Youths in Concert, kunçert li qed jigi organizzat g˙at-tieni sena konsekuttiva. Permezz ta’ dan il-kunçert is-soçjetà tag˙na qed tippromovi empowerment g˙aΩ-Ωg˙aΩag˙ g˙ax dawn huma parti mill-organizzazzjoni ta’ dan il-kunçert, fejn ilmuΩiçisti stess ikunu konsultati fl-g˙aΩla tal-muΩika. Qed nag˙tu l-opportunità liΩΩg˙aΩag˙ muΩiçisti jing˙aqdu tal-g˙aΩla f’ ensambles tag˙hom u jippreparaw ilmuΩika g˙alihom stess.

Intant dan il-kunçert qed jittella’ bil-kollaborazzjoni talKunsill Lokali ta’ Óal Qormi u l-Ministeru g˙all-Ìustizzja, ilKultura u Gvern Lokali.

Pinto Youths in Concert se jittella’ nhar il-Óadd 7 ta’ Diçembru 2014, mis-7.30 ’il quddiem fil-Kulle©© Sant’Injazju, Skola Sekondarja tal-Bniet il-Óandaq, Óal Qormi.

F’dan il-kunçert ser jie˙du sehem aktar minn 40 Ωag˙Ωug˙ u Ωag˙Ωug˙a, il-biçça l-kbira tag˙hom Qriema, li jinkludu muΩiçisti, kantanti u Ωeffiena.

L-età tal-parteçipanti tvarja

bejn id-9 u t-30 sena, ˙lief g˙al xi eççezzjonijiet Ωg˙ar fejn bandisti tas-soçjetà, g˙alkemm qabΩu din l-età, ser ikunu qed jipparteçipaw f’dan il-kunçert skont ir-rikjesta tal-Assistent Surmast Mro Roderick Bugeja, li huwa d-direttur muΩikali ta’ dan l-avveniment.

Minbarra l-istrumenti li normalment wie˙ed isib fil-banda ser ikun hemm strumenti o˙ra b˙al pjanu, electric guitar , acoustic guitar, vjolini, eçç. IlmuΩika mag˙Ωula g˙al dan ilkunçert hija wa˙da varjata minn muΩika Maltija g˙al dik Taljana, muΩika klassika u moderna, muΩika tas-sittinijiet, muΩika minn films, u anke muΩika folkloristika. Barra minn hekk ser ikun hemm ukoll muΩika li ser ikollha lakkumpanjament ta’ beat box, kunçett innovattiv li qed ji©i introdott f’dan il-kunçert. Ma jonqsux ukoll xi waqtiet umoristiçi.

Id-d˙ul ser ikun ming˙ajr ˙las. Trasport se jkun ipprovdut minn fejn il-KaΩin Pinto, Triq San Sebastjan, Óal Qormi, bejn is-6.00 u 7.00pm.

Dawk li j˙obbu l-muΩika Ωgur m’g˙andkomx jitilfu dan ilkunçert. Narawkom nhar ilÓadd, 7 ta’ Diçembru 2014, fis7.30pm fil-Kulle©© Sant’ Injazju, Skola Sekondarja talBniet, il-Óandaq limiti ta’ Óal Qormi.

24 30|11|2014

kullhadd.com

kÓ kRAFTS

kRAFTS GÓAll-MIlIED PRESEPJU Minn ALAN SALIBA

Il-Milied i©ib mieg˙u fer˙ u g˙aqda bejn il-familji u l-˙bieb. IΩda ma rridux ninsew li g˙alina l-Insara, il-qofol tal-Milied huwa t-twelid ta’ Ìesu. Fost it-tiΩjin li naraw fi djarna, m’g˙andu qatt jonqos li jkollna xbieha ta’ Ìesu Bambin.

F’pajjiΩna, g˙andna kultura b’sa˙˙itha tal-aspett reli©juΩ tal-Milied. F’kull dar issib iΩjed minn xbieha wa˙da ta’ Ìesu Bambin. Ma jonqosx ukoll xi presepju, f’kull qies u g˙amla, iΩda xorta jibqa’ presepju.

Minn presepju Ωg˙ir, bi grotta wa˙da, g˙al iΩjed minn grotta wa˙da, bl-g˙erien u forsi anke xi djar.

L-importanti huwa li l-prominenza ting˙ata lill-grotta fejn fiha ser tittpo©©a s-sagra familja: il-Madonna, San ÌuΩepp u l-Bambin.

Hawn ser naraw pass pass kif jinbena presepju sempliçi, bi ftit flus, b’teknika li jista’ jsir mill-kbar u anke mit-tfal.

IkOllOk bÛOnn • • • • •

Gazzetti Masking tape Kartun Kolla Ûebg˙a

METODU Ósieb: L-ewwel pass qabel tibda presepju huwa l-˙sieb ta’ kif se jsir.

Sempliçiment sketch ˙afif jista’ jg˙inek kif ser tibni dan il-presepju. G˙al dan il-presepju partikolari, kienet xewqa tieg˙i li no˙loq tara© twil, rampa, g˙erien jinfdu, u kif ukoll g˙erien minn quddiem kif ukoll minn wara.

Qabel tibda tibni bil-gazzetti, importanti li kull biçça gazzetta titg˙affe© u ter©a’ tinfeta˙ g˙al tliet darbiet sakemm ting˙ata l-forma finali. Dan sabiex toqg˙od filpoΩizzjoni li tixtieq u mhux ter©a’ tinfeta˙.

Bini tal-qafas: Hemm diversi metodi u materjali ta’ x’tista tuΩa b˙ala qafas g˙allpresepju. Hemm min juΩa njam, kartun, chicken wire u diversi materjali o˙ra. G˙al dan ilpresepju partikolari, il-qafas sar sempliçiment minn gazzetti, kartun u masking tape.

Bdejt billi rrumblajt gazzetta biex ˙loqt il-grotta fejn ser titpo©©a s-sagra familja. Din ©eneralment g˙andha tkun il-bidu ta’ kull presepju, g˙ax g˙andha tkun il-grotta ewlenija, bl-iΩjed wa˙da li tispikka u l-iΩjed prominenti. Il-bini tal-qafas kompla billi komplejt inΩid gazzetti u nibni g˙erien minn gazzetti biss, u dejjem inwa˙˙al kollox bil-masking tape.

IntuΩa kartun biex saru ir-rampa, tara© u soqfa tal-g˙erien. M’hemm l-ebda regola ta’ rfinezza, anzi x-xog˙ol iΩjed ma ji©i raff, iΩjed ikun milqug˙ tajjeb.

Hekk kif ikun lest il-qafas, ikun imiss il-kisja .talgazzetti bil-kolla fuq kollox.

Kisi: Biex ksejt l-presepju uΩajt diversi saffi ta’ gazzetta miksija bil-kolla minn Ωew© na˙at. Kull gazzetta kienet ukoll mg˙aff©a tliet darbiet, din id-darba biex il-kolla bl-ilma tid˙ol iΩjed fil-pori tal-gazzetta u tinxef iΩjed b’sa˙˙ita. Biex dlikt il-karta uΩajt kolla tal-

STIllA bl-ISPAllIERI

Minn VICTORIA CASSAR

mastrudaxxa komuni, miΩjuda b’˙afna ilma. Din applikajta fuq il-gazzetta b’idejja stess, direttament minn ©ol-bott. Dan sabiex ikolli iΩjed kontroll tal-kolla u anke t˙affef iΩjed il-proçess.

Kif dan ikun lest mill-ewwel kisja u jinxef sew, ikun imiss li l-istess proçess ta’ kisi ji©i ripetut g˙al iΩjed sa˙˙a u anke biex çertu xquq jing˙alqu sew. Hawn ilpresepju jie˙u iΩjed dehra rfinuta.

Meta l-proçess tal-kisi ikun lest, ikun imiss il-proçess ta’ ©ibs u Ωebg˙a. Il-©ibs jing˙ata biex tg˙atti it-truf tal-karti li jkunu ©ew impo©©ija, u biex tag˙ti dehra ramlija lill-presepju. Wara li jinxef ikun imiss li ting˙ata passata Ωebg˙a bajda, sabiex iΩ-Ωebg˙a finali ma tinxtorobx mal-ewwel mill-©ibs u tkun tista’ ti©i kkontrollata a˙jar.

IΩ-Ωebg˙a finali hemm diversi modi kif ting˙ata. Jista’ jintuΩa trab tal-©ir (terratombra) u jit˙allat mal-kolla, inkella Ωebg˙a normali b˙al acrylic, jew taΩ-Ωejt. Hemm diversi metodi o˙ra biex ji©i finalizzat il-presepju. Tista’ façilment tiksi l-presepju b’kisja ta’ kolla u fuqha tix˙et ramel jew serratura. Hekk dawn jinxfu mal-kolla u jing˙ata dik id-dehra.

Il-mod tradizzjonali li bih jinΩebag˙ presepju huwa bil-verniç, Ωebg˙a li ting˙ata fuq l-injam.

Dan ma jag˙tix dehra reali ta’ blat imma flimg˙oddi kien popolari ˙afna.

Wara jkun imiss il-proçess ta’ aççessorji li tista’ ta˙dem inti stess, b˙al djar, fanali, xi tinda, xi çint u ˙afna o˙rajn. L-g˙aΩla hija vasta u ddeçiΩjoni ta’ kif se ΩΩewwaq dan il-presepju g˙andha tkun f’idejn l-individwu.

Kif jitlesta minn kollox, tista’ tpo©©i l-pasturi.

Il-pasturi tradizzjonali huma dawk tal-©ibs jew tafal iΩda llum ftit li xejn g˙adek issib minnhom.

X’pasturi jitpo©©ew fil-presepju huma f’idejn lindividwu, dejjem skont ix-xewqa tieg˙u. Parir li nag˙ti jien personali huwa li jkun hemm numru sew ta’ nag˙a© u annimali.

IkOllOk bÛOnn • • • •

Tliet spallieri tal-wire Biççiet tat-tinsel Fildiferru Plier

METODU

Mid-dekorazzjonijiet li m’g˙adekx tuΩa fi Ωmien il-Milied u xi affarijiet o˙ra li forsi s-soltu tarmi, u bi ftit imma©inazzjoni tista’ to˙loq dekorazzjonijiet ©odda ming˙ajr ma tonfoq xejn. Jekk g˙andek kwarta ˙in, tliet spallieri tal-wire u biççiet ta’ tinsel li m’g˙adekx tuΩa, g˙andek biex tag˙mel din l-istilla u ddendilha mal-˙ajt, mal-bieb ta’ barra, jew iddawwar mag˙ha sett bozoz bojod u ddendilha fit-tieqa jew fil-gallerija.

Orbot Ωew© ponot ta’ Ωew© spallieri flimkien bil-fildiferru (il-gançijiet talispalliera j˙arsu kontra xulxin).

Po©©ihom çatti fuq mejda u bieg˙ed it-truf tanna˙a l-o˙ra minn xulxin. Po©©i t-tielet spalliera fuqhom rasha ’l isfel biex tifforma l-˙ames ponot tal-istilla.

Orbot kull punt fejn jg˙addu minn fuq xulxin bil-fildiferru biex ma jiççaqalqux u aqta’ l-gançijiet bi plier. Dawwar ittinsel mal- wire tal-ispallieri biex tiksihom kompletament. Tista’ tuΩa kulur fuq in-na˙a ta’ barra u kulur differenti fuq in-na˙a ta’ ©ewwa.

kRAFTs kÓ

30|11|2014 25

kullhadd.com

FUklAR bIl-kAXXI TAl-kARTUn

METODU

Minn RITIANNE AGIUS

L-g˙aΩla tal-kaxxi tal-kartun hija importanti biex il-fuklar ikun stabbli u pulit.

A˙na uΩajna 12-il kaxxa tal-kartun li kienu pjuttost Ωg˙ar; ftit ikbar minn kaxxa taΩΩraben, u tlieta li kienu iktar tawwalin u çatti.

Bdejna billi po©©ejna erba’ kaxxi fil-qieg˙, u g˙aqqadniehom flimkien bit-tape. Qbadna erba’ kaxxi o˙ra pari©©hom, u g˙aqqadniehom bl-istess mod biex jitpo©©ew fuq. Bejn dawn l-erba’ kaxxi tal-qieg˙ u l-erba’ kaxxi ta’ fuq po©©ejna Ωew© kaxxi fuq xulxin fuq kull na˙a u wkoll g˙aqqadniehom flimkien biex jiffurmaw il©nub.

Kulma kien jonqos issa kien li ng˙aqqdu flimkien it-tliet kaxxi tawwalin, u npo©©uhom fuq nett. Dawn ji©u isba˙ jekk ikunu jo˙or©u ftit ’il barra mill-©nub u minn quddiem b˙al tarritratt. Finalment aqbdu l-kartuna u aqtg˙uha daqs id-dahar s˙i˙ tal-fuklar, u wara wa˙˙luha bit-tape biex b’hekk tkun qed tg˙aqqad l-istruttura kollha.

Il-fulkar, jew fireplace, kif nafuh bl-IngliΩ, mhux biss jo˙loq atmosfera ferm sabi˙a f’xi lejla xitwija, iΩda huwa wkoll mezz kif wie˙ed iΩejjen id-dar. Peress li llum il-©urnata g˙andna ˙afna alternattivi biex insa˙˙nu darna, u˙ud qed jippreferu jibnu fuklar li jkun fint u li jintuΩa g˙al skopijiet ta’ tiΩjin biss.

IΩda anke hawnhekk issib min jaqta’ qalbu, forsi g˙ax ma jifla˙x g˙all-ispiΩa, jew ma jixtieqx jaqla’ trab, inkella m’g˙andux spazju. G˙al min g˙andu xi wa˙da minn dawn il-problemi, iΩda jixtieq li jkollu fuklar biex iΩejjen bih g˙al Ωmien il-Milied, jista’ façilment jibni wie˙ed bil-kaxxi tal-kartun.

Din l-attività hija wa˙da façli g˙all-a˙˙ar li fiha l-familja kollha tista’ ting˙aqad u flimkien tibni dan il-fuklar b’materjal li jkun se jintrema u bi ftit li xejn flus.

Meta l-kolla tkun nixfet g˙andu jkollkom struttura pjuttost b’sa˙˙itha b’wiçç kemxejn iebes. Issa tistg˙u tibdew tiΩbg˙u lfuklar tag˙kom. Tistg˙u tag˙Ωlu kuluri newtrali b˙al xi kannella jew ©riΩ çar, inkella kuluri iktar festivi u tal-okkaΩjoni b˙all-a˙mar u l-a˙dar. F’dan il-kaΩ a˙na iddeçidejna li mmorru g˙al kuluri naturali, b’ta˙lita ta’ kannella skur u kannella çar.

Hemm ˙afna iktar x’tista’ tag˙mel biex iΩΩejjen ilfulkar, tiddejqux tkunu kreattivi, speçjalment b’o©©etti li ma jkollkomx uΩu g˙alihom.

IkOllOk bÛOnn • • • • • • •

Kaxxi tal-kartun (jekk se tuΩa kaxxi Ωg˙ar, ikollok bΩonn madwar 15) Biçça kartuna kbira g˙ad-dahar tal-fuklar Adhesive tape tal-karti jew tal-plastik biex twa˙˙al ilkaxxi flimkien Gazzetti biex tiksi bihom Kolla tal-mastrudaxxa jew ilma bid-dqiq biex twa˙˙al ilgazzetti mal-kartun Ûebg˙a ta’ kulur li tippreferi TiΩjin tal-g˙aΩla tieg˙ek

bAllUn TAl-MIlIED

Issa li l-istruttura prinçipali hija lesta, iççekkjaw li l-kaxxi kollha huma mag˙quda bit-tape qabel tibdew tidilku bil-kolla. Jekk se tuΩaw kolla tal-mastrudaxxa, la˙jar t˙alltulha ftit ilma. Bil-kolla ibdew idilku lkaxxi u wa˙˙lu l-gazzetti mag˙hom. Ag˙tu wkoll passata tajba bil-kolla fil-wiçç. Meta tlestu ˙allu kollox jinxef, imqar g˙al jum wie˙ed, qabel ter©g˙u tirrepetu l-proçess g˙al darb’o˙ra.

Finalment, jekk tridu dehra iktar reali, tistg˙u tixtru xi fjamma finta li ta˙dem bid-dawl jew bil-batteriji, u tpo©©uha fin-nofs. Tistg˙u wkoll tuΩaw dan l-ispazju g˙al xi presepju Ωg˙ir jew Bambin. Jista’ jkun ukoll post alternattiv fejn tpo©©i r-rigali. Ovvjament, tinsewx iddendlu ftit kalzetti!

METODU

Minn LEANNE GRECH Ibda billi tag˙mel ˙olqa mdaqqsa bilwire tal-ganutell u da˙˙alha ©ol-ballun tal- polystyrene . Jekk ta˙seb li mhix sigura biΩΩejjed, tista’ tag˙mel naqra kolla maddawra ta’ fejn hemm it-toqba.

Meta tlesti l-ispirals ikun imiss li tibda twa˙˙alhom fuq il-ballun tal-polystyrene bil-hot glue gun (oqog˙du attenti, ilkolla tkun ta˙raq. T˙allux it-temperatura talkolla tog˙la ΩΩejjed g˙ax idewbu l-polystyrene)

Kull sena jien n˙obb inΩid xi ˙a©a ©dida mat-tiΩjin tal-Milied tieg˙i, u g˙alkemm in˙obb ˙afna l-kuluri, fil-Milied dejjem Ωammejt mal-kuluri tradizzjonali: l-a˙mar, id-deheb, l-abjad u l-a˙dar…g˙alkemm dawn l-a˙˙ar sentejn Ωidt ukoll il-bronΩ u l-beige.

Din is-sena ddeçidejt li nag˙mel xi ˙a©a li fl-ebda ˙anut ma kont ˙a nsib b˙alha. Iddeçidejt li nag˙mel blalen tal-Milied, u dawn g˙amilthom b’affarijiet riçiklati u r-riΩultat ikun daqslikieku xtrajthom ming˙and il-˙anut.

Jien g˙aΩilt li nag˙mel blalen mill-kartun tar-roll tat-toilet paper u kitchen roll, però tista’ tuΩa anke kartun ie˙or li ssib fid-dar (nag˙ti parir li tuΩa kartun li tkun se tarmi u li ma jkunx o˙xon)

IkOllOk bÛOnn • • • • • • •

Ballun tal-polystyrene Madwar 12-il roll tat-toilet paper (jiddependi skont il-kobor il-ballun) Imqass Hot glue gun Fildiferru Spray abjad jew griΩ çar Spray kulur id-deheb (jew skont il-preferenza tieg˙ek)

Qasqas ir-rollijiet tat-toliet paper fi çrieki, wisa’ ta’ 15mm kull çirku. Qasqas iç-çrieki fi strixxi. Il-pass li jmiss huwa li rdawwar l-istrixxi fi spirals.

Issa jkun imiss li tag˙ti l-kulur. Ibda billi tag˙ti saff ta’ spray abjad/griΩ u t˙allih jinxef (ara li l-ballun ikun mg˙otti sew).

Jista’ jkun li meta tag˙ti l-ispray jibdew jidhru xi ˙jut tal-kolla, ma ©ara xejn b’daqshekk!, kemm taqbad imqass u tne˙˙i l-˙jut. Fl-a˙˙ar ag˙ti saff jew anke tnejn ta’ spray tal-kulur tal-g˙aΩla tieghek, jien ippreferejt li nag˙mel il-krafts tieg˙i lewn id-deheb.

26 30|11|2014

kullhadd.com

kÓ madwarna

ÛmIen Il-mIlIed fIl-valletta waterfront

Bejn is-6 u t-23 ta’ Diçembru, il-Valletta Waterfront se jie˙u xejra ta’ Villa©© tal-Milied b’ta˙lita ta’ tiΩjin, muΩika, ikel u attivitajiet o˙ra marbuta ma’ dan iΩΩmien.

L-attrazzjoni prinçipali se tkun si©ra tal-Milied twila ’l fuq minn 30 pied li se tintrama fil-parti çentrali tal-promenade. Madwarha se jsiru diversi attivitajiet: korijiet tat-tfal, baned tal-Milied, presepji u aktar. Father Christmas u l-assistenti tieg˙u se jkunu preΩenti biex min jixtieq jie˙u ritratt ta’ tifkira.

B˙all-bqija tas-sena, fi tmiem il-©img˙a u ©ranet ta’ festi jkun hemm ukoll animazzjoni g˙at-tfal ming˙ajr ˙las.

Wie˙ed jista’ wkoll jag˙Ωel li jiekol f’xi wie˙ed mid-diversi ristoranti waqt li jgawdi atmosfera unika u l-veduti tal-Port il-Kbir.

Il-Ìimg˙a, 19 ta’ Diçembru, se ti©i organizzata The Valletta Waterfront After-Party Bash, attività muΩikali mhux ta’ min jitlifha, fejn wie˙ed jista’ jgawdi l-atmosfera rilassanti tal-Milied flimkien mal˙bieb u l-kollegi.

Il-purçissjoni bil-Bambin organizzata mill-membri tas-Socjetà tal-Museum ma tonqosx.

Lejlet il-Milied se ti©i ççelebrata quddiesa fit-8.30pm fis-Sagrestia Vault li tkun tinkludi kant tal-Milied, u l-prietka tat-tifel. Id-d˙ul ikun mill-Kappella tal-

Valletta Waterfront.

Iç-çelebrazzjonijiet jil˙qu l-qofol tag˙hom lejlet lEwwel tas-Sena b’Ωewg gruppi muΩikali li jwasslu lil dawk preΩenti sat-tokki ta’ nofsillejl fejn nilqg˙u l2015 b’wirja ta’ log˙ob tan-nar sinkronizzat malmuΩika u konfetti. Matul is-serata ir-ristoranti joffru g˙aΩla vasta ta’ a la carte jew set menus. Jer©a’ jkun hemm ukoll animazzjoni g˙at-tfal.

Matul dawn il-©ranet, kif ukoll matul il-bqija tassena, il-parke©© ikun disponibbli fuq il-mollijiet b’rata fissa, jew fit-toroq tal-in˙awi.

G˙al aktar informazzjoni Ωur www.vallettawaterfront.com/christmas

samarItanI twajba fl-HsbC uk IÇ-CIsk testendI l-kampanja ContaCt Centre jIÌbru eluf gÓall-karItÀ movember gÓal aktar kuxjenza

L-HSBC UK Contact Centre (HBEU), li j˙addem l-akbar g˙add ta’ impjegati ta’ contact centre f’Malta, ©abar is-somma impressjonanti ta’ €17,312 f’g˙otjiet mill-impjegati g˙al g˙add ta’ karitajiet u pro©etti fil-komunità fl-ewwel sitt xhur tal-2014.

Bi twe©iba g˙as-sej˙a taç-Çentru biex jinvolvu ru˙hom soçjalment, l-impjegati kkontribwew f’diversi modi biex jg˙inu lill-missjonijiet tal-Creche tas-Sorijiet tal-Ursolini, il-Hospice Malta, Dar ilKaptan, is-Soçjetà g˙all-Protezzjoni u Kura tal-Annimali (SPCA), Europa Donna, kif ukoll firxa ta’ pro©etti fil-komunità, li jinkludu l-inizjattiva ta’ Helen O’Grady.

Il-programm ta’ Ωvilupp ta’ Helen O’Grady Academy, pereΩempju, ra lill-HBEU jappo©©ja klassi g˙al tfal minn komunitajiet mar©inalizzati li g˙andhom ftit li xejn motivazzjoni jew opportunità li jtejbu lilhom infushom.

“Dan hu Ωvilupp tassew tajjeb. Nisponsorjaw b’kollox 20 tifel u tifla li huma impenjati f’dan ilpro©ett g˙al sentejn. It-tfal issa bdew juru anke riΩultati akkademiçi eççellenti u l-progress tag˙hom kien innutat mill-prinçipal tal-iskola tag˙hom,” qal Richard Powell, HBEU People Experience Manager. HBEU ta €4,275 g˙al din il-kawΩa fis-sena skolastika li bdiet f’Ottubru 2013. Sadanittant, il-Creche ng˙ata €1,017, il-Hospice Malta €949, Dar il-Kaptan €427, u l-SPCA €678, f’dak li hu xhieda tal-©eneroΩità tal-impjegati ta’ HBEU. Bejn Jannar u Ìunju 2014, diversi membri tal-istaff iddeçidew li jorganizzaw attivitajiet bejniethom biex ji©bru flus li minnhom ing˙ataw €412 lid-Dar tal-Providenza, g˙add ta’ djar g˙al tfal orfni ˙adu €2,066, Equal Partners €573, Inspire €475, Noah’s Ark €218, Hospice €1,045, u DO Cambodia €400.

Apparti mill-©bir tal-flus, membri tal-istaff ta’ HBEU g˙enu diversi kampanji permezz tal-appo©© live tag˙hom. Grupp ta’ voluntiera g˙addew sig˙at fl-iskejjel jag˙tu ta˙ditiet dwar l-inizjattiva ta’ HSBC Bank Malta dwar il-konservazzjoni tal-ilma li tiswa €500,000 fuq tliet snin bl-isem ta’ Catch the Drop.

“Dawn il-voluntiera mhux biss g˙amlu uΩu mis-sig˙at im˙allsa tal-HBEU biex jag˙mlu xog˙ol volontarju, iΩda sa˙ansitra ddedikaw ukoll parti mill-˙in liberu tag˙hom biex jiΩguraw li l-messa©© jasal kif ippjanat. Mexxejna wkoll g˙add ta’ kampanji u g˙enna lill-HSBC Malta ji©bor €4,575 g˙al WaterAid, li HSBC issie˙eb mieg˙u biex itejjeb l-aççess g˙all-ilma u l-i©jene fl-ilma g˙all-komunitajiet fil-Gana,” qal Powell.

Apparti minn dan, HBEU organizza sfida dwar tnaqqis ta’ piΩ li fiha l-istaff ˙adu sehem billi taw €10 jew €4. Dan wassal biex in©abru b’kollox €300, li ng˙ataw lil Europa Donna, li ta˙dem biex ikun hawn aktar kuxjenza dwar il-kançer.

Wara s-suççess li kellha l-kampanja Movember is-sena li g˙addiet, iç-Cisk qed ting˙aqad mill-©did ma’ din il-kampanja globali u din is-sena qed testendi l-appo©© tag˙ha permezz ta’ tours edukattivi li matulhom qed jing˙ataw pariri mediçi u qed ikunu offruti testijiet mediçi sussidjati biex tiΩdied il-kuxjenza fuq is-sa˙˙a u l-ir©iel ikunu m˙e©©a aktar biex jag˙mlu testijiet tas-sa˙˙a importanti.

Il-Movember hi kampanja internazzjonali li bdiet fl-Awstralja.

Matul Novembru, l-ir©iel i˙allu l-mustaççi biex iΩidu l-kuxjenza fuq sa˙˙ithom, b’mod speçjali fuq il-kançer tat-testikoli, talprostata, u l-mard mentali. L-g˙an tal-mustaççi hu li bis-sa˙˙a tag˙hom tinbeda diskursata bejn il-˙bieb, meta jiltaqg˙u, fuq limportanza li l-ir©iel iΩommu ru˙hom f’sa˙˙ithom, ikunu konxji biex jag˙rfu l-bidliet ta’ ©isimhom u jag˙mlu l-kura©© biex jitkellmu meta jinnutaw xi ˙a©a mhix tas-soltu. Il-parteçipanti jistg˙u ji©bru wkoll g˙all-entitajiet tal-karità li ja˙dmu b’risq ilfejqan mill-kançer, imma l-prijorità ewlenija tal-kampanja hi li ©©ieg˙el lin-nies jitkellmu fuq dan is-su©©ett sensittiv b’mod aktar rilassat mis-soltu.

B˙ala parti mill-kampanja ta’ din is-sena, iç-Cisk ˙adet ˙sieb tiffinanzja s-servizzi ta’ speçjalista li qed idur diversi postijiet f’vann iddisinjat apposta g˙aç-Cisk Movember. F’dawn it-tours edukattivi, it-tabib qed jag˙mel preΩentazzjoni lill-ir©iel u lil qrabathom fuq il-kançer tat-testikoli, u qed jispjega x’inhi din ilmarda, kif dak li jkun jista’ jiççekkja lilu nnifsu, x’g˙andu jag˙mel jekk ikollu xi suspett, u xi trattament jeΩisti f’kaΩ ta’ djanjoΩi. Il-parteçipanti kollha qed jing˙ataw ukoll fuljett edukattiv u voucher li jintitolahom g˙al test mediku fl-Isptar Saint James, bi prezz speçjali.

It-tours edukattivi bdew f’Simonds Farsons Cisk plc u se jkomplu matul ix-xahar ta’ Novembru fl-ST Microelectronics, Vodafone Malta, u Betfair, fost o˙rajn. Ûur is-sit www.movember.com g˙al tag˙rif ie˙or dwar ilMovember.

Skeda kÓ

30|11|2014 27

kullhadd.com

06.30 07.00 07.15 08.00 08.30 10.00 10.30 11.30 12.30 12.40 13.00 14.00 14.30 16.55 17.30 17.40 18.15 18.45 19.30 20.20 21.30 22.55 23.30

One News Snajja’ Maltin Pink Panther (R) Flimkien Ma’ Nancy (R) Paper Scan Tlaqna Sal-Belt Aroma Kitchen (R) Gaxin One News Telebejg˙ In D House (R) Dchange (R) Arani Issa (R) Top Model One News On D Road Esperti Joe’s Kitchen One News It-Tfal L-Argument Fresh & Funky (R) One News

07.00 08.15 09.00 10.00

NET NEWS The Client (R) G˙alkul˙add Politika I Onesta – Kunsill Ìenerali PN Telebejg˙ NET NEWS Telebejg˙ Iswed fuq l-Abjad (R) Sport Extra Wheelspin (R) NET NEWS Flusek (R) What’s for dinner NET NEWS G˙alik fl-Ewropa Becky NET NEWS Replay NET NEWS

06.00 07.30 08.30 09.00 09.30 10.00 10.30 12.00 12.10 15.00 15.05 18.00 18.15 18.40 18.55 20.00 20.50 23.00

A˙barijiet Sports Science Madwarna Il-Gwerra l-Kbira Gadgets House Hunt Malta U Lil Hinn Minnha A˙barijiet Óadd G˙alik A˙barijiet Óbieb U G˙edewwa A˙barijiet G˙awdex Illum PaqPaq On Test L-Irkant A˙barijiet X-Factor UK A˙barijiet

07.00 08.30 09.00 10.15 11.15 12.30 13.00 13.30 14.00 14.30 15.00 16.00 16.30 17.00 17.30 18.00 18.30 19.00 19.30 20.00

A˙barijiet Treasure Island Quddiesa tal-Óadd Kurrenti Luxdesign Valletta Househunt Gadgets Ti©rijiet Biss 3 Pointer Super Ships Madwarna Il-Gwerra L-Kbira GFA Roundup Pellikola Treasure Island Venere G˙awdex Illum King Of Europe A˙barijiet G˙al Persuni b’Nuqqas Ta’ Smig˙ 20.40 Madwarna 21.00 Kontrattakk

06.00 06.30 09.30 11.15 12.05 12.20 13.30 14.00 16.30 16.33 16.35 18.50 20.00 20.35 21.25 21.30 23.32 23.35

Parlamento Punto Europa Unomattina In Famiglia TG1 Santa Messa Speciale Viaggio Apostolico Di Papa Francesco In Turchia Linea Verde Telegiornale L'arena TG 1 Che Tempo Fa Domenica In L'eredità Telegiornale Affari Tuoi Carosello Reloaded Il Ritorno Di Ulisse TG1 60 Secondi Speciale TG1

06.00 06.30 07.00 07.50

Film: Cara, Ti Amo...

Nautilus Jake E I Pirati Dell'isola F - F - Freddissima Isola Che Non C'è Avengers Assemble Esodo Il Nostro Amico Charly Una Spiaggia Per Le Tartarughe Il Fiume Delle Rondini Cronache Animali Mezzogiorno In Famiglia Tg2 Giorno Tg 2 Motori Quelli Che Aspettano Quelli Che Il Calcio Tg2 L.I.S. Stadio Sprint 90° Minuto Squadra Speciale Cobra 11 Tg2 N.C.I.S. La Domenica Sportiva

06.00 Fuori Orario. Cose (Mai) Viste 07.00 Ai Confini Dell'arizona Ebenezer 08.00 La Signora Del West Ricordati Di Me 08.35 Film Scipione Detto Anche l’Africano 10.25 Community – l’Altra Italia 11.10 TGr 12.25 Ritratti Paolo Panelli 13.05 Colpo Di Scena 14.00 TG 14.30 In 1/2 Ora 15.00 TG3 LIS 15.05 Kilimangiaro 19.00 TG3 20.00 Blob 20.10 Che Tempo Che Fa 21.45 Report

06.20 07.00 07.35 08.35 10.30 12.25 13.00 14.00 16.10 18.15 18.30 19.00 19.21 21.30

I Maghi Di Waverly Super Partes Super Car A-Team Il Piccolo Panda Studio Aperto Sport Mediaset XXL Martian Child Duma Tom E Jerry Studio Aperto Love Bugs Il Signore Degli Anelli Adam Kadmon

06.00 07.55 08.00 08.45 08.50 10.10 11.10 12.00 13.00 13.40 14.00 18.45 19.57 20.00 20.40 21.10 21.11 23.30

Prima Pagina TG5 Traffico TG5 TGcom24 Le Frontiere Dello Spirito The Chef Ii Le Storie Di Melaverde Melaverde TG5 L'Arca Di Noè Domenica Live Avanti Un Altro TG5 Prima Pagina TG5 Paperissima Sprint Domenica Riassunto Il Segreto X-Style

06.00 06.20 06.50 07.20 08.00 09.00 10.00 10.50 11.30 12.00 13.00 14.03 14.47 17.00 18.55 19.35 20.30 21.30

TG4 Night News Televendita Media Shopping Zorro I Super Partes Il Meraviglioso Volo Degli Uccelli Terra!

Santa Messa Grandi Della Fede TG4 Grandi Della Fede Pianeta Mare Donnavventura Soldato Giulia Agli Ordini Cavalca Vaquero!

TG4 Il Segreto Tempesta D'amore 8 Mission Impossible 3

07.05 07.15 07.30 07.35 07.55 08.15 09.00 09.30 10.15 11.10 12.05 12.50 13.45 14.15 15.00 17.30 18.25 19.10 20.00 20.30 21.00 21.50 22.45

06.15 07.05 07.30 08.20 09.10 10.00 10.25 11.15 12.05 13.20 13.45 14.35 15.25 16.40 17.30 18.20 19.10 20.00 20.50 22.05 22.55 23.45

Food Network Challenge Siba’s Table Have Cake Will Travel Barefoot Contessa Siba’s Table Guy’s Big Bite Unique Eats Hungry Girl Diners, Drive-Ins And Dives Guy’s Big Bite Barefoot Contessa Siba’s Table Diners, Drive-Ins And Dives Barefoot Contessa Siba’s Table Diners, Drive-Ins And Dives Barefoot Contessa Chopped South Africa Diners, Drive-Ins And Dives Barefoot Contessa Siba’s Table Chopped South Africa

08.05 08.30 09.25 09.50 10.15 10.40 11.10 11.35 12.00 12.25 12.50 13.15 13.45 14.35 15.00 15.25 15.50 16.15 17.05 17.30 18.00 18.55 19.45

Chasing The Yum Extreme Cuisine With Jeff Corwin Kitchen Cousins Desperate Landscapes 10 Grand In Your Hand Selling LA Keasha’s Perfect Dress Eating Art Chef Abroad Eating Art Kitchen Cousins Desperate Landscapes Million Dollar Rooms House Hunters Selling LA 10 Grand In Your Hand Suggs’ Italian Job House Hunters Healthy Appetite With Ellie Krieger Chef Abroad Extreme Cuisine With Jeff Corwin Vintage Hunter Keasha’s Perfect Dress

06.00 08.30 10.35 12.15 13.05 13.55 14.45 15.35 16.25 17.15 18.05 20.10

Toddlers & Tiaras Cake Boss Little People, Big World My Crazy Obsession Outrageous Kid Parties Long Island Medium Cake Boss. Next Great Baker Little People, Big World 40-Year-Old Child Your Style In His Hands Brides Of Beverly Hills My Big Fat American Gypsy Wedding 90 Days To Wed Gypsy Sisters Bling It On Your Style In His Hands

08.15 08.35 10.00 10.30 10.45 11.30 13.00 13.30 13.45 15.30 17.05 17.10 18.10 19.35 20.30 21.00 22.40

07.00 07.30 07.50 09.45 10.45 11.30 13.30 14.40 17.00 18.00 19.55 20.00 20.30

Omnibus TG LA7 Omnibus L’Aria Che Tira Otto E Mezzo Sabato (R) Bersaglio Mobile (R) TG LA7 Da Qui All’Eternità Le Strade Di San Francisco L’Ispettore Barnaby Meteo LA7 TG LA7 Domenica Nel Paese Delle Meraviglie 21.10 La Gabbia

12.30 14.00 14.05 15.35 16.30 17.10 18.00 18.05 18.40 19.30 20.15 20.40 21.40 21.45 23.15

Garth And Bev Charlie And Lola Little Human Planet Mr Bloom’s Nursery Teletubbies The Weakest Link Rev. Doctor Who The Paradise Outcasts The Weakest Link Tough Guy Or Chicken?

Rev. Doctor Who Doctors Outcasts Doctor Who The Paradise Rev. Hebburn Southcliffe Hustle Life On Mars

21.00 21.50 22.40 23.30

IT-TFAL, illum fit-20.25 fuq One

06.00 07.00 07.30 08.00 09.00 10.00 21.00

Beyond Candid with Giuliana Extreme Close-Up Style Star A-List Listings House of DVF Keeping Up With the Kardashians House of DVF. The B is Out of the Bag 22.00 Stylemaker 22.30 The Soup 23.00 Botched

06.00 06.25 07.15 08.10 09.05 09.55 10.50 11.40 12.35 13.30 14.25 15.20 16.15 17.10 18.05 19.00 20.00 21.00 22.00 23.00

How Do They Do It? Overhaulin’ Mega Builders Mythbusters The Big Brain Theory The Liquidator Flip Men Salvage Hunters Auction Hunters Dynamo Revealed Close-Up Kings Troy Mind Control Freaks Magic Of Science Philly Throttle Chasing Classic Cars Chrome Underground Survive That!

Marooned With Ed Stafford Deadliest Catch

07.25 09.05 10.40 12.25 14.00 15.25 17.35 17.50 19.20 21.00 22.55

Little Man Tate Manhattan Stella Chains Of Gold The Killing The Battle Of Britain Mgm’s Big Screen Golden Gate Dream Lover Thunderbolt And Lightfoot The January Man

08.30 FIS World Cup Nordic Combined Skiing 10.45 FIS World Cup Ski Jumping 11.45 FIS World Cup Cross-Country Skiing 12.45 WATTS 13.00 FIS World Cup Nordic Combined Skiing 15.15 IBU World Cup Biathlon 17.00 FIL World Cup Luge 17.45 FIS World Cup Alpine Skiing 20.30 FIA World Endurance Championship 22.00 UK Championship Snooker

06.00 06.25 07.15 08.10 09.05 10.00 10.55 11.50 17.20 18.15 19.10 20.05 21.00 21.55 22.50 23.45

Animal Airport Must Love Cats My Pet’s Gone Viral Gator Boys Mutant Planet Treehouse Masters Dinosaurs Decoded Roaring With Pride Tanked Gangland Killers Cheetah. Race To Rule Sharks Of Palau Gangland Killers Cheetah. Race To Rule I’m Alive Sharks Of Palau

07.05 07.55 08.20 08.45 09.10 09.35 10.00 10.25 10.50 11.15 11.40 12.05 12.30 12.55 13.20 13.45 14.40 15.30 15.55 16.20 16.45 17.10 17.35

Puppy And The Ring Go, Diego, Go! Winx Club The Fairly Oddparents Sanjay And Craig Kung Fu Panda The Legend Of Korra Turtles T.U.F.F. Puppy Winx Club Icarly Sam & Cat Victorious Big Time Rush Marvin Marvin Spongebob Squarepants The Penguins Of Madagascar The Fairly Oddparents Icarly Big Time Rush Victorious Life With Boys Spongebob Squarepants

Min˙abba çirkostanzi innoççenti, Matthew ji©i wiçç imb wiçç ma’ zijuh Johnny. Iqumu tensjonijiet ©odda bejn Pauline u ˙uha, li jikkontribwixxu biex iressquha dejjem aktar ’il bog˙od min-nies ta’ madwarha.

Kontra dak mistenni, Josette ti©i kkonvinçuta biex tirritorna fid-dar ta’ Galea, g˙alkemm mhux g˙al ˙afna. Bis-sa˙˙a ta’ Iris, Doris tersaq dejjem aktar viçin ta’ Johnny li, mifni mill©rajjiet tal-passat, jibda jitlef g˙al kollox il-perspettiva tal˙ajja.

Keith hu deçiΩ li jpattiha lin-Nuwsi u jie˙u lil Matthew mieg˙u. Matthew jasal biex jiΩvela li ltaqa’ ma’ zijuh?

Angela se tiskopri min hi l-persuna mill-passat tag˙ha? Iris se ççedi g˙all-pressjonijiet ta’ Pauline?

Min se jag˙mel l-ewwel pass? It-Tfal g˙andu produzzjoni eΩekuttiva ta’ 26th Frame u direzzjoni ta’ Bryan Muscat.

28 30|11|2014

kullhadd.com

KÓ ÇINEMA

jikteb CARMELO BONNICI

MIÇ-ÇINEMA PAddINGTON

DELIZZJUÛ

L-AVVENTURI TA’ ORs ÛGÓIR U ÓELU F’LONdRA Vuçijiet Ewlenin: Ben Whishaw, Imelda Staunton, Michael Gambon.

Atturi Ewlenin: Hug˙ Bonneville, Sally Hawkins, Julie Walters, Jim Broadbent, Peter Capaldi, Nicole Kidman Direttur: Paul King.

Distributur: Studiocanal Ltd Films Ma˙ru© minn KRS Releasing Ltd Il-festi u l-vaganzi tal-Milied qed joqorbu ©mielhom u Paddington hu l-ewwel xog˙ol çinematografiku li jindika dan.

Il-protagonist ta’ dan il-film immirat g˙all-familji u g˙al dawk kollha ta’ qalb ferrie˙a ta’ kull età, hu ors Ωg˙ir ˙elu Peruvjan li jammira dak kollu li hu IngliΩ, l-aktar b’xewqa kbira g˙all-˙obΩ bil-marmellata tal-larin© u çikkulata s˙una.

Wara vja©© twil bil-ba˙ar fejn jin˙eba fuq dg˙ajsa marbuta fuq il-vapur, jasal Londra u jsib ru˙u wa˙du fl-istazzjon tal-ferrovija ta’ Paddington.

Hemmhekk, mitluf u ma jafx fejn se jmur, b’xorti tajba jiltaqa’ mal-familja Brown li jsemmuh Paddington, g˙allpost, u je˙duh id-dar mag˙hom. Wara li jg˙addi

Óin: 95 min. Çert. U minn xi avventuri mhux pjaçevoli fid-dar ta’ dawn, Paddington (vuçi ta’ Whishaw) jitkeçça minn Mr Brown (Bonneville) kontra x-xewqa ta’ Mrs Brown (Hawkins) u tat-tfal Jonathan u Judy (Samuel Joslin u Madeleine Harris).

Mill-©did wa˙du, ma jafx fejn se jitfa’ rasu, malajr jolqot lg˙ajn ta’ Millicent (Kidman) li tibbalzma l-g˙asafar u l-annimali fil-muΩew u li g˙andha xi ˙a©a tal-passat li trid tpattiha.

Din il-produzzjoni tassew divertenti, mexxejja u delizzjuΩa g˙andha tolqot il-gosti mhux tat-tfal biss, iΩda anke tal-kbar. L-andament ta’ spiss eΩileranti u ˙erqan jie˙u spinta fl-a˙˙ar parti tieg˙u meta Millicent, akkost ta’ kollox, trid

taqbad lil dan l-annimal u t˙uf warajh b’furja kbira. Dan l-ors simpatiku deher g˙all-ewwel darba fil-ktieb ta’ Michael Bond ippublikat f’Ottubru tal1958, bl-isem ta’ A Bear Called Paddington u wara f’serje ta’

IdA

volumi o˙ra tant ma˙bubin mit-tfal.

Fis-snin sebg˙in re©a’ kiseb suççess b˙ala ©ugarell. Wara Winnie The Pooh issa g˙andha ors ie˙or gustuΩ u ©enjali.

SOLENNI

TENTAZZJONIJIET GÓAL sORU Atturi Ewlenin: Agata Kulesza, Agata Trzebuchowska, Dawid Ogrodnik, Jerzy Trela Direttur: Pawel Pawlikowski Distributur: Artificial Eye Films Ma˙ru© minn Side Street Films, Eden Cinemas

Ida hu film Pollakk, bis-sottotitoli ma˙dum apposta bla kulur, b’kuntrasti effettivi biex to˙ro© b’mod palpabbli l-atmosfera ri©ida u ta’ deΩolazzjoni li tirrenja matul dan ix-xog˙ol uniku u tassew impressjonanti. L-arja solenni li tinvadi kull xena timma©ina li qed tara xi film talbravu direttur DaniΩ, Carl Theodor Dreyer, jew xi partijiet mill-kapolavur ta’ Ingmar Bergman, The Seventh Seal (1957).

Fl-1961, fil-Polonja, l-orfni Anna hija soru novizza li waslet biex tie˙u il-weg˙diet tag˙ha. Billi hi

Óin: 82 min. Çert. 15

trabbiet f’kunvent Kattoliku sa minn mindu kienet tarbija, ilMadre Superjuri tordnalha biex iΩΩur liz-zija Wanda Gruz, luniku wa˙da tal-familja li fadlilha u li ma tafhiex, qabel tiddeçiedi li tid˙ol soru. Wanda, li qabel kienet prosekutur tal-istat Komunista tal-pajjiΩ, issa saret wa˙da instabbli, tixrob ˙afna, tit˙abbeb sewwa mal-ir©iel, bla interess fir-reli©jon u li lsienha kelma ma jΩommhiex.

Hi mill-ewwel tinforma lil Anna li isimha proprju hu Ida Lebenstein u li hi Lhudija u li l©enituri tag˙ha nqatlu fil-gwerra.

Ida tkun tixtieq issib fejn huma midfunin u Wanda, kontra qalbha, te˙odha bil-karozza tag˙ha fuq vja©© f’postijiet diΩabitati li qishom minsija minn Alla. Matul il-vja©© zijitha tagixxi b’mod ˙elu lejha, iΩda b’o©©ezzjoni lejn lordni tag˙ha u b’eΩempji kwaΩi dejjem mhumiex xierqa. Fuq kollox, ra©el Ωag˙Ωug˙ li jie˙u rikba mag˙hom u li jdoqq is-sassafonu jie˙u grazzja ma’ Ida u anke j˙ajjarha takkumpanjah u li taqbad relazzjoni mieg˙u.

Kif se tirrea©ixxi din in-novizza madwar dawn it-tentazzjonijiet ©ejjin minn kull na˙a? Id-direttur Pawel Pawlikowski rnexxielu jsawwar film b’andament sempliçi imma b’kurrenti profondi emozzjonanti minn ta˙t li Ωgur jolqtu lil dak li jkun meta wie˙ed ja˙seb sewwa fuq din il-produzzjoni.

Il-film hu mimli close-ups (xeni

A ThOUsANd TIMEs GOOd NIGhT

mill-qrib, speçjalment fuq l-uçu˙) u jie˙u forma ta’ wie˙ed old fashioned bl-istil tax-xog˙lijiet tas-snin tletin u erbg˙in. Iççineasti serji m’g˙andhomx jitilfu din il-©awhra ta’ film li tant jo˙ro© effett ta’ solitudni u l-konsegwenzi tal-passat issa mg˙obbija fuq il-©enerazzjoni preΩenti.

Ida, bir-ra©un kollu, di©à reba˙ diversi premjijiet, fosthom seba’ unuri fii-27th European Awards u ninsab fiduçjuΩ li g˙andu jkun wie˙ed mill-˙ames films innominati fl-g˙oti tal-Oscars li jmiss filkategorija tal-Aqwa Film Barrani.

Agata Trzebuchowska b˙ala Suor Anna hi tassew ideali, però l-unuri g˙andhom imorru g˙and Agata Kulesza li totalment tiddomina u tiggalvanizza fil-parti taz-zija Wanda. Xog˙ol li ebda dilettant li j˙obb iç-çinema m’g˙andu jitlef!

AMBIGWU

GÓAÛLA BEJN FAMILJA JEW XOGÓOL TA’ PERIKLU Atturi Ewlenin: Juliette Binoche, Nikolaj Coster-Waldau, Maria Doyle Kennedy, Larry Mullen Jr., Lauryn Canny Direttur: Erik Poppe Distributur: Arrow Films Ma˙ru© minn KRS Releasing Ltd

Óin: 117 min.

A Thousand Times Good Night huwa film li j˙allat mumenti drammatiçi ma’ o˙rajn tal-familja b’andament ©entili. Fil-parti prinçipali nsibu lil Rebecca (Binoche), foto-©urnalista talgwerra li tazzarda tie˙u ritratti realistiçi fl-irkejjen l-aktar splussivi tad-dinja.

Fil-ftu˙ narawha fl-Afganistan

t˙ejji dokumentarju dwar mara, li tinsab f’estasi, u li jorbtu mag˙ha diversi splussivi biex twettaq attakk terroristiku suwiçida. F’din il-missjoni, Rebecca twe©©a’ u, meta tmur lura d-dar ma’ Ωew©ha Marcus (Coster-Waldau) u Ω-Ωew©t ibniet tag˙hom, twieg˙ed lil Ωew©ha li se tirtira minn dan ix-

Çert. 15

xog˙ol ta’ periklu kbir.

Wara Ωmien, fejn tg˙addi ˙ajja feliçi, ©entili u trankwilla, tmur ma’ bintha teenager , Steph (Canny), li ppreparat pro©ett mill-iskola, f’kamp ta’ refu©jati fil-Kenja. Naturalment, jinqala’ l-inkwiet u ter©a’ taqbad ilkamera biex tiddeffes fl-eqqel tal-konflitt. Meta Marcus jisma’ b’dan, il-˙ajja kwieta ta’ qabel se tispiçça u hawn Rebecca trid tag˙Ωel bejn li tkun eΩemplari lejn il-familja tag˙ha jew l-istint li ma tistax tirreΩisti li tie˙u ritratti topiçi f’postijiet fejn ilmewt t˙uf fil-viçin.

Il-premessa ta’ A Thousand

Times Good Night ta’ mara ddedikata g˙all-familja, ta’ dispoΩizzjoni ˙elwa u delikata li ti©bed ritratti f’postijiet li ja˙arqu, ma tantx tinΩel tajjeb u titwemmen. Veru li ©ieli naqraw u nisimg˙u dwar ©urnalisti li nqatlu jew inqabdu meta ddeffsu f’nofs ©lied a˙rax, però dawn xog˙olhom ikun ta’ spiss barra d-dar, forsi wkoll blinqas ˙sieb ta’ affarijiet familjari.

Din il-produzzjoni tipprova tippro©etta moralità ambigwa, t˙obb ˙a©a u tobg˙od o˙ra, u affermazzjoni ta’ kura©© fejn hemm periklu kbir.

ÇINeMA KÓ

30|11|2014 29

kullhadd.com

LOVe, ROSIe

LEÌÌER

FANTASIJA ROMANITKA Atturi Ewlenin: Lily Collins, Sam Claflin, Christian Cooke, Tamsin Egerton, Jaime Winstone Direttur: Christian Ditter.

Distributur: Lionsgate UK Ma˙ru© minn KRS Releasing Ltd

Óin: 103 min.

Kultant, l-im˙abba vera tista’ tisgiçça bejn is-swaba’ ta’ jdejk b’˙effa kbira. Rosie Dunne (Collins) u Alex Stewart ilhom jafu lil xulxin sa minn mindu kellhom ˙ames snin. Dejjem dehru li huma qishom ˙a©a wa˙da u li g˙ad ikunu ta’ xulxin. Wara li jkollha relazzjoni ma’ Greg (Cooke), issie˙eb tal-iskola, Rosie to˙ro© tqila.

B’kumbinazzjoni, Alex li ma jaf xejn dwar dan, jitlaq millIrlanda g˙al Boston. Hi trabbi lit-tifla tag˙ha, Katie, blg˙ajnuna tal-familja u tid˙ol g˙al dan ix-xog˙ol b’˙erqa kbira. Id-destin jer©a’ jlaqqa’ lil Rosie ma’ Alex li jidher li g˙andu lil ˙addiehor. Dawn it-tnejn se jsibu mezz kif isiru ta’ xulxin jew se jibqg˙u jaqdfu g˙al rashom?

Love, Rosie hu film romantiku dwar opportunitajiet ta’

m˙abba mitlufa. Dan ixxog˙ol jiΩvela forma ta’ ˙rafa pjaçevoli bis-simpatika Rosie, tiΩfen fin-nofs, fi sfortuni ta’ relazzjonijiet li ma jirnexxux, infedeltà u divorzju. Waqt dan kollu, hi tibqa’ dejjem affabbli bi tbissima fuq wiççha u bittama li sa fl-a˙˙ar se ssib lim˙abba vera li tant tixtieq.

Wie˙ed jista’ jimma©ina lil din it-tfajla ta’ natural ˙elu fi ˙rafa popolari tal-prinçipessa sfortunata li trid issefter fixxog˙ol tad-dar u ma’ bintha, kif ukoll tahdem f’impiegi ta’ natura baxxa, però dejjem allegra tistenna li x-xorti tajba fl-a˙˙ar se tmissha.

Love, Rosie huwa bbaΩat minn fuq in-novella ta’ suççess ta’ Cecilia Aherne Where Rainbows End. Din ilproduzzjoni g˙andha tog˙©ob u tattira l-aktar lit-tfajliet adoloxxenti.

Çert. 15

ANNAbeLLe

MAKABRU

IL-PUPA MXAJTNA Atturi ewlenin: Annabelle Wallis, Ward Horton, Alfre Woodard, Tony Amendola, Kerry O’Malley, Brian Howe Direttur: John R. Leonetti.

Distributur Warner Bros/New Line Cinema Ma˙ru© minn KRS Releasing Ltd Annabelle hija pupa kbira, sabi˙a antika, prezzjuΩa, liebsa libsa bajda tat-tie© li fil-film The Conjuring (2013) werwret familja s˙i˙a. G˙aliex g˙amlet hekk narawh fix-xog˙ol iddedikat lilha, Annabelle , li juri fejn u kif dan il-˙aΩen u lbiΩa’ attwalment beda. Dan hu thriller sopranaturali, kontinwament lussuΩ biex t˙ares lejh, li jibda b’mod effettiv, ikompli fit-triq it-tajba, iΩda fla˙˙ar parti jesa©era bil-kbir.

John u Mia Form (Horton u Wallis) huma koppja fer˙ana, sikwit jattendu l-knisja u anzjuΩi ˙afna li jirçievu fi ˙danhom l-ewwel tarbija, billi hi tinsab fi tqala avvanzata.

Mia, li t˙obb ˙afna l-pupi, timtela bil-fer˙ meta r-ra©el tag˙ha jag˙tiha rigal tassew g˙al qalbha – pupa kbira rari jisimha Annabelle, li fil-wisa’ tiΩboq lill-o˙rajn kollha.

Lejla wa˙da, id-dar tag˙hom tkun invaduta minn membri ta’ kult satanistiku, jiddegradixxu lil Mia, però din laffari tispiçça b’mod tassew imdemmi. L-influwenza biΩarra u sopranaturali ta’ ˙aΩen li j˙allu warajhom issib il-post f’din il-pupa maestuΩa u l˙ajja g˙al din il-koppja, u ttarbija li waslet biex titwieled, se tie˙u xejra verament makabra.

Annabelle jidher li hu rrisposta femminili g˙all-pupu ppussessat mix-xitan, Chucky tal-film Child’s Play (1988) u d-diversi sikwels li ©ew wara.

Óin: 99 min. Çert. 15

Din il-produzzjoni tiΩviluppa f’serje kbira ta’ sitwazzjonijiet li jnisslu twerwir u qtajja’ u, waqt li xi w˙ud minnhom huma superfiçjali, ftit o˙rajn tassew ja˙sduk minn ©ewwa.

Is-suççess ta’ The Conjuring, li kien wie˙ed mill-a˙jar films tal-biΩa’ ta’ dan l-a˙˙ar, kellu sehem biex din il-pupa, li tinsab imsakkra f’muΩew talokkult f’Connecticutt u darbtejn f’xahar titbierek minn qassis, ter©a’ turi ru˙ha fuq illiΩar il-kbir, issa b˙ala l-protagonista.

Is-suççess ta’ dan il-film flIstati Uniti, li g˙andu b˙ala produttur lil James Wan talpopolari serje Saw, Ωgur li se ©©ieg˙el lil Annabelle tkompli twerwer lill-ispettaturi fil-futur qrib.

KOMPeTIZZJONI eMPIRe CINeMA Mistoqsija g˙al din il-©img˙a: X’jismu l-ors li to©bu l-˙ajja fl-Ingliterra?

Ibg˙at it-twe©iba tieg˙ek lil: Kompetizzjoni Films, KullÓadd, ÇNL, Triq Mile End, il-Óamrun.

Ir-rebbie˙ jirba˙ Ωew© biljetti ming˙and l-Empire Cinema ta’ Bu©ibba.

Rebbie˙ tal-©img˙a li g˙addiet: JOSPEH MAGNION, 37, Triq William Baker, il-Gudja, GDJ 1344.

L-AQWA ÓAMeS FILMS bejn id-19 u t-23 ta’ Novembru 2014 1.

2.

3.

4.

5.

The Hunger Games: Mocking Jay – Pt 1 Interstellar The Imitation Game The Best Of Me Alexander And The Terrible, Horrible, No Good, Very Bad Day

30 30|11|2014

kullhadd.com

KÓ AVVIÛI

AVVIÛI KLASSIFIKATI PROPRJETÀ GÓALL-BEJGÓ Appartament ©did f’ÓaΩ-Ûabbar fit-tieni sular bi 3 kmamar tassodda. Lest bil-kçina, kamra talbanju, main bedroom bl-ensuite u bibien ta’ barra u ©ewwa lesti.

Prezz €118,000. Çempel 9987 1967 Garaxx ta’ 5 karozzi livell mattriq, b’kantina ta˙tu daqs ilgaraxx stess. Dan jinsab fil-GΩira.

Prezz ta’ €80,000. Çempel 9982 5810.

TANAYA’S Dev. Ltd: G˙aΩla kbira ta’ appartamenti f’kull Ωona ta’

Malta. Jinbieg˙u ming˙ajr depoΩitu u n˙allsulek il-kuntratt. Offerta speçjali. G˙al aktar dettalji çempel 9992 4999. Ming˙ajr a©enti jekk jog˙©bok.

AFFARIJIET GÓALL-BEJGÓ Treadmill li tifla˙ sa 100kg.

Kundizzjoni tajba u ©iet serviced is-sena l-o˙ra. Ma tantx intuΩat.

Prezz ta’ €160 jew viçin. Çempel 7930 0261.

Kajjik tal-fiber 14-il pied. Magna inboard Aircool. Óadmet inqas minn 100 sieg˙a. G˙andu gabuz, arial tal-VHF u karru. Kundizzjoni

tajba ˙afna. Çempel 7709 0509 email lil jew ibg˙at joecarm@melita.com. Prezz negozzjabbli.

Sander, kalibratur, Ωew© piedi wisa’, kundizzjoni mill-aqwa. Çineg grit 60 u 120 biex imorru mag˙ha. G˙al aktar informazzjoni çempel 7961 7945.

Inbig˙u kull tip ta’ arlo©©i.

Selezzjoni kbira ta’ arlo©©i talidejn Casio u Citizen, kemm digital jew analogs, varjetà kbira ta’ alarm clocks, kemm Citizen, Seiko Dugena tal-marka Pierre Cardin. Varjetà sabi˙a ta’ cuckoos li ja˙dmu kemm bil-˙abel u bilbatterija. Prezzijiet tajbin.

Nag˙mlu wkoll tiswijiet ta’ arlo©©i tal-idejn, tal-˙ajt u grandfather clocks. Nag˙mlu wkoll testing bil-pressure test machine, sistema ta’ testing g˙al kull tip ta’ arlo©©i biex jintuΩaw g˙all-ilma (vacuum test u pressurised test) waqt li qieg˙ed tistenna g˙alih. Tiswija bil-garanzija. Irrikorru 110, Triq ilKungress Ewkaristiku, il-Mosta. Çempel g˙al aktar informazzjoni fuq 2141 7253 jew 9982 5389.

7925 3015 jew çempel 2138 6818 sa 12.00pm.

9949 3840 jew www.wpmalta.com

Medina Home for The Elderly, 106 Labour Ave, ir-Rabat. Dar g˙allanzjani mg˙ammra bil-kumditajiet kollha. Staff ikkwalifikat. Nurses u care workers 24 sieg˙a. Prezzijiet ra©onevoli li jibdew minn €25 kull persuna. Naççettaw respite u bed ridden. Çempel fuq dawn innumri: 2145 4908, 2145 4858 jew 7945 4908.

G˙al kull tip ta’ xog˙ol fuq faççata, bjut, appo©©i, gallarijiet, eçç.

Membrane jew liquid membrane.

Mela pprote©i l-proprjetà tieg˙ek mill-ilma tax-xita u çempel issa g˙al stima b’xejn bin-numru 7905 8883 jew id˙ol fuq is-sit www.darrendoitall.com

Care and Cure Group Ltd: infermiera m˙arr©a, caring assistants, nannies, nies im˙arr©in biex iΩommu kumpanija, g˙ajnuna fid-djar u night sitters. Servizz ta’ 24 sieg˙a, G˙andna wkoll g˙all-kiri: wheelchairs, hoists, commodes, walking frames u hospital beds. G˙al aktar informazzjoni çempel fuq dawn in-numri: 2137 6946/9947 0178

Korsijiet f’livell Ordinarju f’diversi su©©etti b˙all-Matematika, IngliΩ, Malti, FrançiΩ, FiΩika u o˙rajn.

Noffru wkoll korsijiet tal-ECDL. Prezz €35 kull module. Noffru wkoll korsijiet baΩiçi fil-kompjuter, €50. Çempel 2166 2241 jew 7766 2241 jew Ωur is-sit elettroniku www.tudorinstitute.com Tewmi Group g˙al lezzjonijiet talkarozzi kemm manual u kif ukoll automatic. Cab service u karozzi g˙all-kiri bi prezzijiet ra©onevoli. Ûur is-sit www.tewmi.com jew çempel 9942 2422.

Lezzjonijiet taΩ-Ωfin fuq stili ballroom jew Latin-Amerikan.

Lezzjonijiet taΩ-Ωfin g˙all- beginners u kompetizzjonijiet minn Imperial Qualified Dance Teacher (ISTD) Ibg˙at SMS fuq

Kupun AvviΩi Klassifikati IKTEB L-AVVIÛ F’DAN L-ISPAZJU NOTA IMPORTANTI: Çekkijiet g˙andhom ji©u indirizzati lil SOUND VISION PRINT LTD

is-sit

Il-bejt tieg˙ek jag˙mel l-ilma?

G˙andek problema ta’ moffa?

Kenda Ltd issolvilek il-problema.

Nispeçjalizzaw fuq xog˙ol ta’ waterproofing u membrane b’10 snin garanzija. Xog˙ol professjonali bl-aqwa materjal ISO pool.

G˙al stima bla obbligu çemplu 7972 9967 jew Ωur is-sit www.kendawaterproofing.com

AVVIÛI OÓRA Ûwi©ijiet, g˙erusija u relazzjonijiet o˙ra. DNA testijiet forensiçi, tfal ma˙tufa minn Malta, kaΩijiet çivili, kaΩijiet o˙ra fil-qorti. Problemi ta’ kumpaniji jew negozju. Nag˙tu xhieda fil-Qorti.

Na˙dmu f’Malta u kif ukoll barra. Çempel 7959 0000 jew info@privateinvestigationmalta.com

SERVIZZI G˙all kull tip ta’ Ωbir ta’ sigar u tindif ta’ ©onna çemplu lil C&S Gardening fuq 9903 0066 jew 7932 6737.

Ωur

XOGÓOL TA’ MANUTENZJONI Tiswija u installazzjoni fuq estensjonijiet tat-telefowns g˙al kull tip ta’ linji fissi. Çempel fuq 7993 0419.

Varjetà ta’ ˙wat, ˙oroΩ, kanali talilma, çangatura qadima jew ©dida, kantun qadim, lavur ta’ kull tip. Çempel lil Jason fuq in-numru 2143 2352 jew 9947 7167.

Jason Gatt g˙al kull xog˙ol ta’ tibjid u tik˙il, kisi normali, fuq il-fil, fuq xog˙ol antik u bil-pont, kisi bil-©ibs u graffiato. Kiri ta’ cherry picker (tower ladder). Çempel fuq 9945 4235 jew 2180 5811.

WP Ltd ta’ Triq ix-Xitwa, Óal Qormi, jispeçjalizzaw fuq xog˙ol ta’ waterproof membrane, damp proofing u rubberised paint. 25 sena esperjenza. Stimi b’xejn u prezz moderat. Çempel 2148 8972, 2143 8326, 9944 5527 jew

MUSIC LINK Issibilna kull tip ta’ strumenti muΩikali, fosthom drums kemm akustiçi u elettriçi, cymbals, percussion, pjanijiet di©itali, baby grand pianos, sound mixers u sound cards. Apparat ta’ DJ sound systems, kitarri klassiçi u akustiçi, bass guitars, strumenti tarram, wood winds, vjolini, spare parts u aççessorji o˙ra. G˙andna ssib ukoll kotba tal-muΩika tattag˙lim. Mur Music Link, 262, Triq Fleur-de-Lys, B’Kara. Çempel 2148 2796.

AGR AUTO JAPANESE PARTS GÓALL-KAROZZI Inbig˙u kull tip ta’ parts ta’ karozzi ÌappuniΩi u Koreani, fosthom Kia, Toyota, Isuzu, Daewoo, Mitsubishi, Honda, Subaru. Huma wkoll importaturi ta’ Ωjut u air filters, shock absorbers, brake pads, clutches, eçç. Parts ©enwini. G˙al aktar informazzjoni çempel 2144 6839 jew 9947 4504. Fax: 2147 0295.

Email : alex@agrautoparts.com Klieb g˙all-bejg˙: Ìriewi tal-Ìerman Shepherd, ©enituri ta’ barra.

G˙andhom 8 ©img˙at. Çempel 7949 1077. Óanut g˙at-twellija: Grocer f’Ra˙al Ìdid armat bi klijentela tajba, bil-permessi me˙tie©a. Çempel 7989 4867.

Offerta 1: ©img˙atejn

€5

Offerta 2: 5 ©img˙at

€10

Offerta 3: 2 avviΩi g˙al 5 ©img˙at

€15

Offerta 4: 13-il ©img˙a

€30

Offerta 5: 26 ©img˙a

€56

Offerta 6: 52 ©img˙a

€93

ÓLAS B’CHEQUE JEW CASH LIL: Sound Vision Print Ltd,

ISEM, KUNJOM U INDIRIZZ

KullÓadd, AvviΩi Klassifikati, Çentru Nazzjonali Laburista, Triq Milend, il-Óamrun, ÓMR 1717.

AVVIÛI kÓ

kullhadd.com

AVVIÛIÌENERALI Ag˙ti rigal, ag˙ti Ponsjetta Bejn il-Ìimg˙a 5 u t-Tnejn 8 ta’ Diçembru, ilKummissj oni Nar fi ˙dan l-G˙aqda MuΩikali Beland qed torganizza bejg˙ ta’ ponsjetti u pjanti relatati ma’ Ωmien il-Milied. Tista’ tag˙mel l-ordni ta’ ponsjetti billi ççempel 9917 9188 jew 9993 0119.

Il-˙inijiet tal-bejg˙ huma dawn: il-5 ta’ Diçembru, mill-17.00pm sad-21.00pm; is-6 ta’ Diçembru mill-10.00am sas-13.00pm u mill17.00pm sad-21.00pm; is-7 ta’ Diçembru mit8.00am sal-12.00pm u mill-17.00pm sat-20.00pm, it-8 ta’ Diçembru mit-8.00am sa 12.00pm u mill16.00pm sat-20.00pm.

Gathering fil-kaΩin tal-Ìilju – l-Imqabba Fl-okkaΩjoni taç-çelebrazzjonijiet tal-festa talImmakulata Kunçizzjoni 2014, is-Soçjetà MuΩikali Madonna tal-Ìilju tal-Imqabba, ser torganizza gathering kbir nhar is-Sibt 6 ta’ Diçembru 2014, lejlet il-festa, fil-bini l-©did tal-kaΩin tas-Soçjetà MuΩikali Madonna tal-Ìilju, li jinsab fil-pjazza ewlenija tal-Imqabba mit-8.00pm ’il quddiem.

Waqt dan il-gathering ser ikun hemm divertiment muΩikali mill-aqwa. Kul˙add huwa mistieden jatendi f’atmosfera mill-aqwa ta’ festa.

D˙ul ming˙ajr ˙las. Aktar informazzjoni tinkiseb mis-sit elettroniku uffiçjali tas-Soçjetà MuΩikali Madonna tal-Ìilju www.talgilju.com Festa tal-Immakulata Kunçizzjoni Fl-Imqabba Nhar il-Óadd 7 ta’ Diçembru 2014, ser ti©i ççelebrata l-festa tal-Immakulata Kunçizzjoni fil-parroçça tal-Imqabba. Fl-4.00pm tibda quddiesa kantata u konçelebrata solenni mill-W.R. Dun John Curmi, il-Kappillan il-©did tal-parroçça fil-knisja parrokkjali tal-Imqabba.

Fil-5.00pm tibda’ ˙ier©a l-proçessjoni solenni blistatwa artistika u devota tal-Madonna tal-Ìilju, immexxija mill-Fratellanza tal-Immakulata Kunçizzjoni, bis-sehem tal-kleru, devoti u poplu li matulha jing˙ad ir-RuΩarju.

Il-Proçessjoni ssegwi din ir-rotta: Pjazza talKnisja, Triq San BaΩilju, Triq il-Karmnu, Triq Valletta, Triq il-Parroçça u Pjazza tal-Knisja. Ma’ tmiem dan il-pellegrina©© devozzjonali, titkanta lantifona tal-Immakulata u ssir çelebrazzjoni ewkaristika. Il-festi esterni jkomplu fis-6.00pm bi programm muΩikali mill-Banda Madonna tal-Ìilju quddiem is-sede tas-Soçjetà fil-Pjazza ewlenija talImqabba, ta˙t id-direzzjoni ta’ Mro Andrew Calleja.

Wara jsegwi get together fl-istess kaΩin. Aktar informazzjoni tinkiseb mis-sit elettroniku tasSoçjetà MuΩikali Madonna tal-Ìilju www.talgilju.com Kunçert tal-Milied mill-Banda Madonna talÌilju – l-Imqabba Il-Kummissjoni Banda fi ˙dan is-Soçjetà MuΩikali Madonna tal-Ìilju tal-Imqabba, b’kollaborazzjoni mal-A©enzija Ûg˙aΩag˙, ser ittella’ kunçert muΩikali fl-okkaΩjoni tal-festi tal-Milied 2014, bissehem tal-Banda Madonna tal-Ìilju ta˙t id-direzzjoni tas-Surmast tag˙ha Mro Andrew Calleja FVCM. Dan il-kunçert ser isir nhar il-Óadd 14 ta’ Dicembru 2014, fis-6.30pm fil-knisja ta’ San BaΩilju, binja medjevali mill-isba˙ tas-seklu sittax li tinsab wara l-knisja parrokkjali tal-Imqabba, bissehem tal-bandisti tal-post u allievi fi ˙dan l-iskola tal-muΩika tas-Soçjetà MuΩikali Madonna tal-Ìilju.

Ser jindaqqu diversi siltiet muΩikali sbie˙ u talwidna.

Waqt din is-serata ser ikun hemm qari ta’ poeΩiji u xog˙ol letterarju ie˙or b’rabta mat-twelid ta’ Sidna Ìesù Kristu. Is-serata ser tkun bil-parteçipazzjoni tas-sopran Doreen Camilleri. Ma’ tmiem ilkunçert, il-Banda Madonna tal-Ìilju tag˙mel març Ωg˙ir sal-pjazza fejn tie˙u sehem fil-konkluΩjoni tal 14-il skeda tar-radju tal-komunità tal-Ìilju FM 95.4.

Kul˙add huwa mistieden jattendi u d-d˙ul huwa ming˙ajr ˙las. Aktar informazzjoni tinkiseb mis-sit elettroniku uffiçjali tas-Soçjetà MuΩikali Madonna tal-Ìilju www.talgilju.com jew fuq 9946 3468.

30|11|2014 31

32 30|11|2014

kullhadd.com

It-tnejn

IT-TEMP­GÓAL-LUM

It-tlieta

l-Erbg˙a

TWISSIJIET:­Xejn

KÓ AlMANAKK

RItRAtt MIll-ANtIK

L-OGÓLA­TEMPERATURA:­25°C

INDIÇI­UV:­3 TEMP:­ Xemxi­ g˙all-ewwel,­ li­ jsir imsa˙˙ab­iktar­tard.

HI

22°C

21°C

20°C

LO

15°C

14°C

14°C

UV

03

02

02

Il-Óamis

VIÛIBBILTÀ:­Moderata­g˙al­tajba

Il-Ìimg˙a

Is-Sibt Ritratt: culturalmalta.org

L-INQAS­TEMPERATURA:­19°C

RIÓ:­ Óafif­ g˙al­ moderat­ min-Nofsinhar ix-Xlokk­li­jsir­moderat­g˙al­ftit­qawwi BAÓAR:­ Moderat­g˙al­qawwi­li­jsir­qawwi IMBATT:­ Baxx­g˙al­moderat­mil-Lvant­g˙ax-Xlokk TEMPERATURA­TAL-BAÓAR:­21°C

HI

20°C

20°C

19°C

LO

14°C

13°C

13°C

UV

03

03

03

Golden Bay, G˙ajn Tuffie˙a

SpIÛERIjI lI jIftÓU llUM Il-ÓAdd Empire Pharmacy, 77, Triq it-Teatru l-Antik, il-Belt Valletta Darwin Pharmacy, 152, Triq il-Kbira San ÌuΩepp, il-Óamrun Pinto Pharmacy, 43, Triq San Bastjan, Óal Qormi St Paul’s, Triq Brared, Birkirkara Remedies Chemists, Marina Court, 49A, Triq Abate Rigird, Ta’ Xbiex Melita Pharmacy, 127, Triq San Ìor©, San Ìiljan Victor’s Pharmacy, 9, Triq it-Torri, Tas-Sliema St Michael Pharmacy, Misra˙ tat-Transfigurazzjoni, Óal Lija Victory Pharmacy, 16, Pjazza Vitorja, in-Naxxar St Paul’s Bay Pharmacy, 504, Triq il-Kbira, San Pawl il-Ba˙ar Sta Lucia Pharmacy, 1, Misra˙ Dorell, Santa Luçija Vittoriosa Pharmacy, 9, Triq il-Mina l-Kbira, il-Birgu Cilia’s Pharmacy, 303, Triq ÓaΩ-Ûabbar, il-Fgura John J. Borg Pharmacy, Triq il-Kostituzzjoni, iΩ-Ûejtun Salus Pharmacy, 21, Misra˙ ir-Republika, iΩ-Ûurrieq Plaza Pharmacy, 86, Triq il-Kbira, ÓaΩ-Ûebbu© St Anthony Pharmacy, 18 Triq il-Kbira, ir-Rabat, Malta

dIN Il-ÌIMgÓA MIll-IStoRjA

02.12.1971 Abu Dabi, Ajman, Fujairah, Sharjah, Dubaj u Umm al-Quwain jiffurmaw l-Emirati G˙arab Mag˙quda

G˙awdex Azzopardi Pharmacy, Triq il-Kapuççini, ir-Rabat, G˙awdex Xag˙ra Pharmacy, 55, Triq il-Knisja, ix-Xag˙ra, G˙awdex

NUMRI REBBIEÓA LOTTU

35 49 65 61 66 75 11 67­­

SUPER­5

11 04 30 15 33

GRAND­LOTTERY

04 07

01 07 08 00 09

05.12.1945 Tintilef it-titjira 19 fiΩ-Ωona tal-Bermuda Triangle

TISLIBA kÓ

30|11|2014 33

kullhadd.com

Din it-tisliba mhix g˙all-kompetizzjoni, iΩda peress li g˙ad hawn domanda g˙aliha, il-gazzetta KullÓadd iddeçidiet li tkompli to˙ro© din it-tisliba fl-a˙˙ar Óadd tax-xahar.

RIÛULTATI TAX-XAHAR LI GÓADDA MIMDUDIN: 1 Attakka, 5 Stramb, 8 Stampar, 14 Forka, 15 Stikka, 17 u 19 Noçimuskata, 20 Dott, 21 u 23 Spissjati, 25 Iqsar, 28 Xita, 29 u 30 Koppja, 31 Iran, 33 Antibijotiku, 39 A©ir, 41 u 42 Sapnar, 43 Duda, 45 Abjad, 46 EΩami, 47 Iben, 50 Waqa, 53 u 54 Qnatar, 56 Biçça, 58 Kantun, 60 Ingrat, 62 D˙uli, 64 Kines, 67 u 69 Fundamentali, 70 Stima, 72 u 73 Prosit, 75 Qatt, 77 Segi, 79 Molol, 80 Robbu, 82 Atti, 84 u 85 Snanar, 87 Qorq, 88 Ûgumbramenti, 93 Qarn, 94 u 95 Beççun, 96 Rimi, 98 Folla, 100 u 101 Attentati, 105 Wirt, 108 Indri, 109 Ksu˙at, 110 u 111 Individwali, 112 Ûmattat, 113 Emmnut, 114 Stenba˙.

010

WEQFIN:

94

Mimdudin 1 5 8 14 15 17 19 20 21 23 25 28 29 31 33 39 41 43 45 46 47 50 53 56 58 60 62 64 67 69 70 72 75 77

Mlibbes g˙ad-difna (7) Msejjes femminili (6) Çittadin tal-pajjiΩ tat-Torri Eiffel (7) Biçça penitenza g˙al ftit ˙elu iebes?

(5) Wie˙ed mis-sriebet (6) Fl-arlo©© il-˙in kollu sejjer (6) Wie˙ed mill-ixketti (5) Kontra fuq (4) Aktar minn zokk wie˙ed (4) Din fjamanta (5) Dan i©iblek ta©en im˙awwad? (5) G˙amel hekk g˙all-˙ut (4) u 30 Dak li g˙andu jg˙addi minn g˙ala l-bniedem (6) Aktar minn wiçç wie˙ed(4) Bl-addoçç, ˙allata ballata, kif ©ie ©ie (6,6) Tajjeb ˙afna fit-tog˙ma (4) u 42 Nieqsa mill-ikel u mill-vitamini (6) Wara .... xarba tajba (4) Korla ming˙ajr qies (5) Din tista’ ter©a’ tiΩΩewwe© (5) Qasma: qsim; rabta: .... (4) Kellu jinΩel isfel.... (4) u 54 Element kimiku g˙all-pixxini (6) Flopp kbir (5) Troffa xag˙ar imdawra (6) Il-kapitali tag˙ha hija Moska (6) Skandalizza ru˙u (5) Karattru folkloristiku, ba˙nan u babbu (5) Semmen minn wara u qag˙ad jg˙arrex?

(6) Il-kap tal-kunsilli lokali (6) Minn mument g˙all-ie˙or (5) u 73 L-ikel kien nofs ......, ma kienx lest (6) Aktar minn naΩu wie˙ed, forsi ta’ Hitler (4) G˙andu paçenzja ta’ .... (4)

79 80 82 84 85 87 88 93 94 96 98

Jitrabba fil-˙adid u fil-landa (5) Fdalijiet tal-ikel (5) Wara d-da˙k, il-.... (4) Is-sliem g˙alik a la Latina (3) Din li g˙addiet minn wara? (3) .... u ©erri (4) Belt kapitali f’pajjiΩ (12) Tony .... tal-G.W.U. (4) u 95 Tista’ tmur g˙and boxxla ......! (6) H (4) Esperiment jew test, jew turija wkoll (5) 100 Tebg˙a jew xi ©er˙a (5) 101 Óadd ma j©ibulek .... (4) 105 Kull .... mitmum (4) 108 Din x’aktarx li tinten pesti (5) 109 Qal ˙afna diskors fil-vojt (6) 110 Ir-ra˙al ’il fuq mill-Mosta (6) 111 B’Tal-..... jaqbillek (5) 112 Marru lura l-bank biex jirtiraw flus li kienu qieg˙du (7) 113 S˙i˙, m’hemm xejn nieqes minnu (6) 114 Kull biçça materjal dejqa (7) Weqfin 2 3 4 6 9, 12 13 16 18 22 24 26 27 32 33

Taw daqqa ta’ xkupa (5) .... daqs dubbiena (4) L-attriçi Romei (4) u 7 NiΩel ji©ri t-tara© ..... ..... (5,5) 10 u 11 G˙arfien jew radd ta’ ˙ajr (13) G˙andu spazju kemm irid (7) Jattendi skola jew università (7) Il-ONE kien imexxih Ray Azzopardi (5) Ûifna Spanjola/Amerikana (5) Issibha f’tarf id-drapp jew fil-miΩien (5) Re©a’ lura fejn joqog˙du n-nies? (3) Joqg˙od fit-triq tieg˙ek (3) Munita tal-Lvant Nofsani jew l-Afrika ta’ Fuq (5) Baxxa jew çekken lil xi ˙add (6) u 34 Minn din il-frotta iebsa jsir

il-©ulepp (7) 35 Jirreferu g˙aliha b˙ala l-Hague (6) 36 Jaf jit˙addet tajjeb quddiem il-massa (6) 37 Jiena hawn u l-Papa .... (4) 38 u 40 Waqg˙a fit-tul jew tkaxkira (9) 44 Il-boçça Ω-Ωg˙ira (4) 48 O˙t l-iben (4) 49 Dan isir qabel il-kuntratt formali (8) 51 Din xi wa˙da ta’ 64 mimdud? (8) 52 Ftira tal-g˙asel? (6) 55 Dan mimli bil-Marokkini (6) 57 Ìib ru˙ek .... ta’ nies! (4) 59 Ma tantx jitlag˙lu malajr (4) 61 Imbaççaç ©mielu (4) 63 Fih taqbad il-˙ut Ωg˙ir (4) 65 Qatel lil xi ˙add bil-©ebel (6) 66 Kaçça u .... (4) 68 Alessandro fil-qosor (6) 69 Issibhom f’Hollywood u tarahom fis-sema (6) 70 u 71 Bla ˙ajra jew bla ©ibda ta’ xejn (10) 74 Emmnut u ta’ fiduçja (4) 76 A˙rax jew aspru jew Ωorr (4) 78 Kemm hija sabi˙a l-..... tal-Mellie˙a!

(5) 79 u 81 Ag˙mel 67 mimduda ta’ wara quddiem (6) 82 Il-belt li fiha bdew jibnu torri biex jil˙qu s-sema (5) 83 Din annimal tal-Afrika b’g˙onqha twil ˙afna (7) 86 Ma˙lul jew sfrattat (7) 89 Aktar qrib (5) 90 u 91 Stra©i s˙i˙a (6) 92 Morna sal-..... tal-Mellie˙a (5) 97 Irnexxielu jakkwista(5) 99 u 100 Im˙olli fil-©enb jew minsi (10) 102 Wie˙ed mill-˙niex (5) 103 Mal-˙a©ra t-.... (4) 104 Mar g˙and ...., miet (4) 106 u 107 Aktar minn fratell wie˙ed (8)

2 Torri, 3 u 4 Anarkista, 6 u 7 Tradiment, 9 Trux, 10 u 11 Maskarati, 12 Tfesfis, 13 Katavru, 16 Ifjen, 18 IΩakk, 22 Morsa, 24 u 26 Triqat, 27 Fjuri, 32 Addoçç, 33 u 34 Apatija, 35 Bedwin, 36 Oçeani, 37 Ivan, 38 u 40 Uni©enitu, 44 Diqa, 48 Bord, 49 Saksafon, 51 Attivist, 52 Ûbarka, 55 Sinjal, 57 Çine, 59 Tond, 61 Gatt, 63 Óawt, 65 Nasser, 66 Spag, 68 Maqlub, 69 Estrem, 70 u 71 Statistika, 74 Elmu, 76 Ìbin, 78 Iswed, 79 u 81 MaΩuni, 82 ArjuΩ, 83 Mqarbin, 86 Infinit, 89 Globu, 90 u 91 Mulett, 92 Treni, 97 Madum, 99 u 100 Awtomatiku, 102 Agata, 103 u 104 Bistekka, 106 u 107 Çittadin.

34 30|11|2014

kullhadd.com

KÓ logÓoB

TISLIBA BIN-NUMRI Po©©i n-numri f’posthom Bi 3 numri 198 223 266 294 313 314 346 357 372 572 599 696 773 814 885 950

B’4 numri 0206 0676 0949 1362 1988 2444 2488 2535 2870 2947 3172 3305 3575 3597 4159 4502 4686 5016 5070 5231 5539 5765 6133 6501 6579 6730 6809 6825 6875 7001 7486 8047

8319 8850 9711 9813 9882 9953

B’5 numri

B’6 numri

01809 03459 06988 08260 17902 21048 21114 21523 23955 24468 28477 35465 54381 54952 65865 67677 68781 78079 78295 91251 96568 96874

472923 531787 770485 950807

Bi 8 numri 04730876 18749235 19575619 48797267

SUDOKU SPONSORJATA MINN WELLA

Irba˙ xampù u conditioner Wella Aqta’ din il-log˙ba u ibg˙atha: KOMPETIZZJONI WELLA, KullÓadd, Çentru Nazzjonali Laburista, Triq Mile End, il-Óamrun.

Isem: ..........................................................................................

Indirizz:......................................................................................... .....................................................................................................

Rebbie˙a tal-©img˙a l-o˙ra: PAULINE DEBATTISTA, 58, St Joseph, Triq ir-Redentur, ÓaΩ-Ûabbar, ÛBR 3454

Kompetizzjoni Centro Casalinga Ìemma’ s-sitt kupuni u ibg˙athom f’daqqa lil: KullÓadd, Kompetizzjoni Centro Casalinga, Çentru Nazzjonali Laburista, Triq Mile End, il-Óamrun, ÓMR 1717.

Isem:...................................................................................................................................................................

6

Indirizz:.............................................................................................................................................................. ...........................................................................................................................................................................

Nru tal-karta tal-identità:............................................. Nru tat-telefown:........................................................

lOGÓOB kÓ

30|11|2014 35

kullhadd.com

IRBAÓ €25 fI flus

47

IBGÓAT DAWN IÛ-ÛEWÌ KOMPETIZZJONIJIET FLIMKIEN U IDÓOL BIÇ-ÇANS LI TIRBAÓ €25 L-indirizz huwa: Irba˙ €25 fi flus, KullÓadd, Çentru Nazzjonali Laburista, Triq Mile End, il-Óamrun.

TIslIBA Mimdudin:

Weqfin

1.

1.

4.

7,23.

9,24.

10.

12.

16.

18.

19.

20.

21.

23.

24.

Dari kienu j©orru lmejtin fih (5) G˙all-ikel (4) Marbut max-xatt (6) Ra©unar? (8) Mo˙˙ok hemm (6) Xog˙ol il-pumpier biex jitfihom (6) TiΩloq fuq is-sil©! (3) Fil-g˙odu bl-IngliΩ (2) B’Malta warajha tipproduçilna d-dawl (3) Skieken Ωg˙ar (5) Óamrija boççi boççi (3) Ara 7 Ara 9

2,3.

3.

5,11.

6,21W. 8.

11.

12,22.

13.

14,12.

15.

17.

21.

22.

21.

22.

Tqatta’ minnhom filbrodu (6) Belt (6) Ara 2 Pjazez (5) Nixxa (6) PoΩittività (9) Ara 5 Intellg˙u (5) Lem˙u (3) Ma fakkarnix? (8) Tlaqt l-armi (6) Nies wara xulxin (3) Ara 6 Ara 12 wieqfa Mhux dan (3) Ara 6

SOLUZZJONI TAL-ÌIMGÓA L-OÓRA Mimdudin:

Weqfin:

1.

4.

7,17.

9.

10.

12.

18,23.

19.

20.

24.

1.

2,16.

3,5.

6,22.

8,11.

12.

13,21M. 14.

15.

21.

Kelba, Qari, LewΩa, San, Tabiba, Periti, Ankrat, Lia, Angus, UΩati

Kastig, Lingwa, Altari, Ikanta, Eating House, Pa, Randan, Ilsira, Martri, Dak

QED TAGÓRAfHOM? fir-ritratt hemm Ωew© uçu˙ f’wiçç wie˙ed. Qed tag˙rafhom? Ójiel: Politiçi opposti

Politiku 1:

Politiku 2:

RIÛULTAT TAL-ÌIMGÓA L-OÓRA

Isem: Indirizz:

Nru tat-Telefown: Bradley Cooper

REBBIEÓ TAL-ÌIMGÓA L-OÓRA: MARIO DARMANIN, 53, Triq is-Santwarju, ÓAΩ-Ûabbar.

Zach Galifianakis

36 30|11|2014

kullhadd.com

KÓ FORMULA 1

RAPPORT TA’ LIAM GAUCI

REBÓA MISTÓOQQA, TELFA BL-UnURI mal-McLaren anki jekk dawn jidhru li jiffavurixxu lil xi ˙add iktar Ωg˙aΩug˙ g˙all-ista©un li ©ej. Madankollu, ir-rivali prinçipali tieg˙u, Magnussen, re©a’ spiçça t-tellieqa lura sew mill-Brittaniku, differenza li tidher ukoll fil-klassifika finali tas-sewwieqa fejn Button spiçça b’71 punt aktar.

Bis-sitt u s-seba’ poΩizzjonijiet li kisbu, Hulkenberg u Perez ma ©abrux biΩΩejjed punti biex ja˙tfu lura l-˙ames post fil-klassifika tal-kostrutturi g˙al-Force India. Madankollu, jistg˙u jikkonslaw bil-fatt li t-tnejn irnexxielhom jaslu fiΩΩona punti, xi ˙a©a li ilha ma ti©ri millGran Premju ta’ Singapor.

G˙all-Ferrari, it-tellieqa ta’ Abu Dabi offriet okkaΩjoni biex it-tim jispiçça fuq nota tajba. Sfortunatement, din l-opportunità ma ˙atfuhiex. Bejn it-traffiku u lproblemi tekniçi, il-Ferrari spiççaw isostnu pass medjokri f’˙afna mid-dawriet, sitwazzjoni li ©eg˙lithom jikkuntentaw bid-disa’ u l-g˙axar post.

It-tellieqa tal-Óadd li g˙adda mhux se tkun imfakkra b˙ala wa˙da mill-aktar emozzjonanti fl-istorja tal-Formula 1.

Madankollu, xorta kien hemm ˙afna x’tara fiha hekk kif Hamilton kiseb irreb˙a numru ˙dax g˙al dan l-ista©un u sar il-kampjun tad-dinja g˙at-tieni darba.

G˙at-tellieqa tal-Óadd kul˙add kien qieg˙ed jistenna konfront iebes bejn iΩΩew© sewwieqa tal-Mercedes hekk kif Nico Rosberg re©a’ kiseb pole position o˙ra biex po©©a ru˙u b’çans tajjeb li jikseb is-sitt reb˙a tieg˙u.

IndeçiΩjoni Bosta dilettanti ˙asbu li Hamilton se jsuq tellieqa strate©ika u jikkuntenta bittieni post, li kien ikun biΩΩejjed g˙alih biex jirba˙ il-kampjonat anke jekk Rosberg jitla’ fuq l-og˙la tar©a tal-podju.

Però, Hamilton qatt ma kien wie˙ed li jΩomm lura u tluq kemxejn indeçiΩ talÌermaniΩ feta˙ xaqq kbir biΩΩejjed biex il-Brittaniku jitla’ sparat fl-ewwel post wara biss ftit metri.

Rosberg kien g˙oddu kwaΩi tilef ittieni post ukoll hekk kif iΩ-Ωew© sewwieqa tal-Williams raw iç-çans tag˙hom u ppruvaw jaqbΩuh qabel lewwel kurva. Madankollu, il-ÌermaniΩ iddefenda ru˙u sew u malajr re©a’ beda jersaq lejn il-kollega tieg˙u.

Kumplikazzjonijiet Fl-ewwel faΩi tat-tellieqa, Rosberg Ωamm mal-pass ta’ Hamilton bid-differenza bejniethom tkun ta’ madwar Ωew© sekondi matul l-ewwel g˙oxrin dawra.

Hawnhekk kien jidher çar li l-ÌermaniΩ xtaq jevita kemm jista’ jkun konfront aggressiv mal-Brittaniku ˙alli ma jkunx hemm inçidenti tat-tip li rajna fil-Bel©ju.

Sfortunatament, l-ebda konfront ma kien iddestinat li jse˙˙. Fid-dawra 24, Rosberg tilef il-kontroll tal-vettura tieg˙u fil-kurva 20, Ωball li telliflu madwar erba’ sekondi. Fid-dawra ta’ wara l-affarijiet marru g˙all-ag˙ar hekk kif il-ÌermaniΩ avΩa lit-tim illi kien qieg˙ed jesperjenza problemi bl-Energy Recovery System (ERS) tal-Mercedes tieg˙u.

Minkejja li vettura tal-Formula 1 tista’ ta˙dem ming˙ajr din is-sistema, innuqqas tag˙ha jfisser telf qawwi filveloçità. Ix-xog˙ol tal-ERS huwa li tikkonverti l-ener©ija li normalment tkun mitlufa, b˙al dik i©©enerata meta sewwieqa juΩa l-brejkijiet, u tikkonvertiha f’madwar 120bhp ta’ sa˙˙a Ωejda g˙all-magna tieg˙u.

Ming˙ajr din l-g˙ajnuna elettronika, Rosberg ra d-distakk minn ma’ Hamilton jiΩdied b’mod konsiderevoli fi Ωmien qasir u malajr sab lil Massa warajh. It-tim ipprova jag˙mel li jista’ biex isewwi lproblemi tal-ÌermaniΩ mill-garaxx,

DiΩappunti

imma ftit li xejn seta’ jsir waqt it-tellieqa min˙abba l-gravità tal-˙sara.

Rosberg beda jitlef poΩizzjoni wara lo˙ra u l-unika tama li kellu li jirba˙ lkampjonat kien illi jispiçça mal-ewwel ˙amsa filwaqt li Hamilton jirtira.

Madankollu, il-Brittaniku kien avΩat bilproblemi tal-kollega tieg˙u u ma baqax isuq b’mod aggressiv g˙ax beda jibΩa’ li l-problemi tal-ÌermaniΩ jitfaççaw fil-vettura tieg˙u wkoll.

Attitudni sportiva Min˙abba l-problemi li sofra, Rosberg ma tax l-ispettaklu li kien mistenni minnu. Madankollu, huwa ta wirja ta’ kura©© u spirtu sportiv hekk kif ipprova jΩomm ru˙u fil-©lieda g˙all-kampjonat sakemm seta’.

Dan ˙are© çar b’mod partikolari meta fl-a˙˙ar dawriet it-tim talbu jid˙ol filgaraxx g˙ax il-vettura tieg˙u kienet f’kundizzjoni ˙aΩina wisq. Però, il-ÌermaniΩ talabhom i˙alluh jasal sal-linja tattmiem. Minkejja li din kienet se tkun kedda Ωejda g˙all-vettura, it-tim aççetta g˙ax Rosberg kien ˙aqqu li jo˙ro© b’rasu mg˙ollija mit-tellieqa wara lista©un eççezzjonali li kellu.

Meta ntemmet it-tellieqa, il-ÌermaniΩ mar ifittex lil Hamilton biex jg˙idlu prosit g˙ar-reb˙ tal-kampjonat u ˙a sehem fiç-çelebrazzjonijiet tal-Mercedes il-Óadd filg˙axija minkejja l-fatt li kien wie˙ed mill-aktar mumenti diffiçli talkarriera tieg˙u.

Wie˙ed ma jistax ma jammirax din lattitudni sportiva illi tawgura tajjeb g˙all-

KLASSIFIKA TA’ ABU DHABI

ista©un li ©ej fejn wisq probabbli se ter©a’ tara liΩ-Ωew© sewwieqa talMercedes ji©©ieldu g˙all-kampjonat.

Il-podju u qribu Kif semmejna qabel, il-Williams kienu lunika tim li kellu ç-çans illi j˙abbatha mal-Mercedes. Massa b’mod partikolari Ωamm il-pass ma’ Hamilton matul ˙afna mit-tellieqa, però dan tal-a˙˙ar ma kienx qieg˙ed juΩa l-potenzjal massimu tal-vettura tieg˙u g˙ar-ra©unijiet imsemmija iktar ’il fuq.

Dan il-podju doppju ma kienx biΩΩejjed g˙all-Williams biex jil˙qu lir-Red Bull, però t-tielet post li kisbu fil-klassifika tal-kostrutturi jawgura tajjeb g˙at-tim IngliΩ li fl-ista©un li ©ej Ωgur illi se jimmira li jikseb l-ewwel reb˙a tieg˙u millGran Premju ta’ Spanja tal-2012.

Ir-Red Bull kellhom quddiemhom tellieqa diffiçli hekk kif intlaqtu minn penalità wara l-kwalifiki meta nstab li lfront wings tal-vetturi tag˙hom kienu iktar flessibbli milli suppost, fatt li tahom vanta©© aerodinamiku fuq it-timijiet lo˙ra.

Madankollu, minkejja li telqu mill-pit lane , Ricciardo u Vettel saqu b’mod eççezzjonali u ©abru lura diversi poΩizzjonijiet matul it-tellieqa biex spiççaw fir-raba’ u t-tmien post rispettivament.

Taqtig˙a g˙all-punti Tajba wkoll kienet it-tellieqa ta’ Button, li bil-˙ames post li kiseb kompla jikkonferma li ˙aqqu estenzjoni tal-kuntratt

KLASSIFIKA – SEWWIEQA

It-Toro Rosso ˙ar©u b’idejhom vojta minn Abu Dabi. Dan kien riΩultat diΩappuntanti ferm hekk kif Kvyat telaq mill˙ames post wara sessjoni ta’ kwalifiki poΩittiv. Madankollu, ir-Russu esperjenza problemi fil-power unit tieg˙u li ©eg˙luh jabbanduna t-tellieqa fl-ewwel faΩi tag˙ha. Min-na˙a l-o˙ra, Vergne qatt ma kellu pass tajjeb u kellu jikkuntenta b’tnax-il post anonimu.

G˙al-Lotus l-affarijiet ma marrux ˙afna a˙jar. It-tim indipendenti IngliΩ kien qieg˙ed jittama li jikseb ftit punti fla˙˙ar biex jersaq eqreb tat-Toro Rosso.

Madankollu, Grosjean bata ˙afna biex jaqbad ritmu tajjeb u sab ru˙u ming˙ajr punti. Maldonado deher li seta’ ji©©ieled maΩ-Ωew© sewwieqa tal-Ferrari g˙addisa’ u l-g˙axar post, imma l-power unit tar-Renault abbandunatu bi spluΩjoni u da˙na spettakolari lejn nofs it-tellieqa.

Is-Sauber it-tnejn waslu sal-a˙˙ar tattellieqa, però xorta kellhom jikkuntentaw b’Ωero punti f’dak li probabbilment kien l-ag˙ar sta©un fl-istorja tag˙hom.

Min-na˙a l-o˙ra, il-Caterham kienu sodisfatti minkejja li ma kisbux punti hekk kif il-fatt li kienu f’Abu Dabi di©à kien suççess kbir meta wie˙ed iqis ilproblemi finanzjarji li qeg˙din jesperjenzaw.

Will Stevens, is-sewwieq Brittaniku li ˙a post Marcus Ericsson wara li dan xolja l-kuntratt minn mal-Caterham, irnexxielu jtemm l-ewwel tellieqa tieg˙u.

Kobayashi deher li se jag˙mel l-istess, però lejn it-tmiem tat-tellieqa beda j˙oss vibrazzjonijiet qawwija li ©ieg˙lu lit-tim jitolbu li jirtira b˙ala prekawzjoni.

KLASSIFIKA – KOSTRUTTURI

PoΩ.

Sewwieq

Tim

Óin

PoΩ.

Sewwieq

Tim

Punti

PoΩ. Tim

Punti

01.

02.

03.

04.

05.

06.

07.

08.

09.

10.

Lewis Hamilton Felipe Massa Valtteri Bottas Daniel Ricciardo Jenson Button Nico Hulkenberg Sergio Perez Sebastian Vettel Fernando Alonso Kimi Räikkönen

Mercedes Williams Williams Red Bull McLaren Force India Force India Red Bull Ferrari Ferrari

1:39:02.619 +2.5 secs +28.8 secs +37.2 secs +60.3 secs +62.1 secs +71.0 secs +72.0 secs +85.8 secs +87.8 secs

01.

02.

03.

04.

05.

06.

07.

08.

09.

10.

Lewis Hamilton Nico Rosberg Daniel Ricciardo Valtteri Bottas Sebastian Vettel Fernando Alonso Felipe Massa Jenson Button Nico Hulkenberg Sergio Perez

Mercedes Mercedes Red Bull Williams Red Bull Ferrari Williams McLaren Force India Force India

384 317 238 186 167 161 134 126 096 059

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11

701 405 320 216 181 155 030 010 002 000 000

Mercedes Red Bull Racing-Renault Williams-Mercedes Ferrari McLaren-Mercedes Force India-Mercedes STR-Renault Lotus-Renault Marussia-Ferrari Sauber-Ferrari Caterham-Renault

formula 1 kÓ

30|11|2014 37

kullhadd.com

jibdew il-preparamenti

Raffaele Marciello, sewwieq li jag˙mel parti mill-Ferrari Driver Academy, jikkonsulta mal-in©iniera tat-tim waqt sessjoni ta’ prova f’Abu Dabi Issa li l-ista©un 2014 intemm, it-timijiet qeg˙din i˙ejju ru˙hom g˙al dak li ©ej fejn ˙afna minnhom iridu jirsistu biex inaqqsu d-distakk minn malMe rce des illi kienu ferm iktar ippreparati mill-avversarji tag˙hom g˙all-introduzzjoni tat-teknolo©ija ibrida.

Matul din il-©img˙a rajna din ilpreparazzjoni tie˙u l-forma ta’ testijiet f’Abu Dabi fejn it-timijiet qeg˙din jesperimentaw b’modifiki ©odda bil˙sieb li jimplimentawhom matul lista©un li ©ej. Ìimg˙a kumplessa Óafna dilettanti segwew b’interess iddebutt uffiçjali tal- power unit talHonda li kien uΩat fuq l- MP429H/1X1, forma addattata tax-chassis attwali tal-McLaren.

Madankollu, ˙afna sabu ru˙hom diΩappuntati hekk kif it-testijiet tatTlieta u l-Erbg˙a kellhom jikkonkludu ˙ersem g˙at-tim ta’ Woking. Dan se˙˙ b’riΩultat tal-fatt illi t-tim esperjenza problemi bil-magni Honda li ppermettewlhom jag˙mlu biss ˙ames dawriet fil-jumejn ta’ provi fil-Yas Marina Circuit.

KurjuΩ wkoll kien il-fatt li l-misteru dwar min se jsuq g˙all-McLaren kompla jestendi g˙al dawn it-testijiet li fihom saq biss Stoffel Vandoorne, issewwieq ta’ riserva Be l©jan.

Uffiçjalment it-tim Brittaniku g˙adu ming˙ajr sewwieqa g˙all-2015, però huwa kwaΩi çert li Fernando Alonso se jing˙aqad mag˙hom wara li telaq minn mal-Ferrari.

Min-na˙a l-o˙ra, it-tieni post fit-tim g˙adu ma ntmeliex, imma Vandoorne jidher li mhuwiex qieg˙ed ji©i kkunsidrat u d-debutt tieg˙u qed jintuΩa biss mill-McLaren biex ma jinkixfux karti f’dan l-istadju. Il-konferma ta’ Alonso mistennija li tasal kmieni l©img˙a d-die˙la, però g˙adu mhux mag˙ruf jekk it-tim huwiex se jikkonferma min se jsuq mieg˙u wkoll.

qieg˙ed jipprova jirritorna g˙ar-rutina normali ta’ xog˙ol malajr kemm jista’ jkun wara d-diΩappunt kbir li esperjenza fl-a˙˙ar tellieqa tal-kampjonat.

L-Erbg˙a kien Pascal Wehrlein, it-test driver tal-Mercedes, li ˙a l-isteering f’idejh biex kiseb l-a˙jar ˙in b’çertu façilità.

G˙alkemm dawn is-sessjonijiet ta’ p rova finali huma inte ressanti, wie˙ed ma jridx janalizza r-riΩultati attwali wisq fil-fond g˙ax il-vetturi li jidhru f’testijiet b˙al dawn huma essenzjalment verΩjonijiet modifikati ta’ dawk ta’ dan l-ista©un.

Il-prototipi l-proprja tal-power units u x-chassis il-©odda jidhru biss fl-1 u t-2 ta’ Frar li ©ej, meta t-timijiet jipparteçipaw fit-testijiet ta’ Jerez.

Lil hinn miç-çirkwit Waqt li Rosberg kien qieg˙ed idur mat-traççat, Hamilton kien mo˙˙u flestenzjoni tal-kuntratt li g˙andu jΩommu mal-Mercedes lil hinn mill-2015, meta jiskadi l-kuntratt attwali. Skont il-kampjun tad-dinja, id-diskussjonijiet mal-Mercedes g˙andhom ikunu formalità g˙ax huwa kuntent bil-kundizzjonijiet li offrielu t-tim.

Is-sewwieq Brittaniku, sadanittant, di©à ˙abbar li mhuwiex bi ˙siebu juΩa n-numru 1 fuq il-vettura tieg˙u

g˙ax dak attwali, l-44, huwa g˙al qalbu u jixtieq iΩommu. Jekk iddeçiΩjoni tkun finali, din tkun lewwel darba li jkol lna sta©un ming˙ajr vettura bin-numru 1 mill1994 ’il hawn. Dik is-sena, in-numru baqa’ vakanti wara li Alain Prost, li kien il-kampjun renjanti, irtira millisport.

Arrivederci Sewwieq li l-estenzjoni tal-karriera tieg˙u Ωgur mhix formalità huwa Jean-Éric Vergne li din il-©img˙a kkonferma permezz ta’ Twitter li mhux se jkun qieg˙ed isuq mat-Toro Rosso matul l-ista©un li ©ej.

Fil-kumment li ppubblika, Vergne esprima wkoll id-diΩappunt tieg˙u li l-aqwa sta©un tieg˙u f’termini ta’ prestazzjoni ma kienx biΩΩejjed biex isalvalu postu. S’issa jidher li m’hemm l-ebda tim interessat li jinga©©a lissewwieq FrançiΩ, sitwazzjoni li tista’ twasslu biex isuq f’kategorija o˙ra ssena d-die˙la.

De stin sim ili iffaççjah Marco Mattiacci, it-team principal tal-Ferrari li ˙alla postu lil Maurizio Arrivabene.

It-tim ta’ Maranello ma qalx g˙aliex saret din il-bidla, illi se˙˙et seba’ xhur biss wara li Mattiacci ˙a post Stefano Domenicali. Arrivabene, b˙al

Mattiacci, m’g˙andux esperjenza filFormula 1, però mhuwiex stran©ier g˙all-poΩizzjonijiet ta’ tmexxija hekk kif ©ej minn seba’ snin viçi presidenza tal-Marlbor o Global Communication and Promotions.

Wara li s emm ejna se wwie q u diri©ent illi tilfu posthom g˙all-2015, ma setg˙etx tonqos a˙bar fuq tim s˙i˙ li ˙alla d-dinja sportiva b’mod prematur. Dan jidher li huwa l-kaΩ tal-Marussia li din il-©img˙a ˙ar©u diversi ritratti ta’ verΩjoni bikrija taxchassis li kienu qeg˙din jippreparaw g˙all-2015 qabel ma t-tim sab ru˙u vittma ta’ kollass finanzjarju.

Ir-ritratti li ttellg˙u fuq l-internet juru chassis trasparenti li probabbilment kien se jintuΩa g˙at-testijiet ajrudinamiçi fil- wind tunnel. Mid-daqqa t’g˙ajn, il-forma tieg˙u tidher simili ˙afna g˙al dik ta’ din is-sena. L-unika eççezzjoni tkun il- front wing , illi probabbilment ©iet modifikata biex tkun konformi mal-bidla fir-regolamenti tekniçi tal-2015, li mistennija ©©ib fi tmiemhom il-forom mhux tassoltu li rajna din is-sena.

Progress, imma…

F’laqg˙a li kellhom f’Ìinevra din il©img˙a, l-Istrategy Group tal-Formula 1 , flim kien m al- F1 Comm iss ion, iddeçieda li jabbanduna s-sistema talpunte©© doppju g˙all-a˙˙ar Gran Premju tas-sena d-die˙la. Din iddeçiΩjoni ttie˙det wara li l-introduzzjoni ta’ din ir-riforma f’dan l-ista©un ˙olqot kontroversja kbira hekk kif kien hem m bosta li rawha b˙ala in©usta.

Barra minn hekk, intla˙aq qbil li rrestrizzjonijiet fuq l-komunikazzjoni bejn il-garaxx u s-sewwieqa ma jiΩdidux kif kien miftiehem fix-xhur li g˙addew wara li deher çar illi dawn mhumiex prattiçi fil-©urnata tal-lum.

Il-pjan li ji©u introdotti l- istanding starts , fejn is-sewwieqa jitilqu minn weqfin fuq il-grid f’kaΩ li to˙ro© safety car, ©ie abbandunat ukoll.

Minkejja li dawn id-deçiΩjonijiet kienu mi lqug˙in b˙ala s injal ta’ progress, il-qbil mistenni biex jitnaqqsu l-ispejjeΩ g˙at-timijiet ma wasalx.

G˙aldaqstant, dan is-su©©ett se jkollu jer©a’ jqum fil-laqg˙a tal-World Motor Sport Council li se s sir fit-3 ta’ Diçembru li ©ej, meta ji©u rratifikati wkoll id-deçiΩjonijiet imsemmija iktar kmieni.

I˙arsu ’l quddiem Ta’ interess ukoll kienu t-testijiet talMercedes illi di©à avΩaw lit-timijiet lo˙ra li g˙andhom modifiki ©odda lesti g˙all-ista©un li ©ej illi se jag˙mlu l-vettura l-©dida tag˙hom ferm iktar kompetittiva minn dik li reb˙et ilkampjonat mondjali.

Nhar it-Tlieta kien Nico Rosberg li saq g˙at- ti m Ì ermaniΩ, hekk kif

Il-power unit il-©did tal-Honda ta diversi problemi lill-McLaren

38 30|11|2014

kullhadd.com

KÓ SPORTS

RIÛULTATI

PREMIER INGLIÛ il-©img˙a l-o˙ra, it-tim immexxi minn van Gaal mar fil-vanta©© kmieni fil-partita. Permezz ta’ azzjoni konfuΩa minn corner il-ballun spiçça g˙and Chris Smalling li tefa’ g˙al ©ewwa. Il-United komplew jag˙fsu u wasal it-tieni gowl ftit wara meta minn azzjoni sabi˙a l-ballun spiçça g˙and Wayne Rooney li b’xutt angolat fir-rokna tax-xibka g˙amilhom 2-0.

Van Persie kompla jΩid il-vanta©© meta b’xutt b’sa˙˙tu minn barra l-kaxxa g˙amilhom 3-0, wara nixfa fil-gowls min-na˙a tieg˙u. B’din ir-reb˙a t-tim ta’ van Gaal komplia jissolida postu malewwel erbg˙a.

SOUTHAMPTOM V MAN. C

Il-Liverpool b’reb˙a minima fuq Stoke, u fallew milli jibbrillaw waqt il-log˙ob.

WEST BROM V ARSENAL F’log˙ba mill-aktar mistennija min˙abba s-sensiela ta’ telfiet li kellhom iΩ-Ωew© timijiet fil-league IngliΩ, it-tim ta’ Arsenal reba˙ din il-partita bl-iskor minimu ta’ 01.

Fl-ewwel taqsima t-tim ta’ Arsenal Wenger kellu g˙add ta’ çansis biex imur fil-vanta©© waqt li t-tim ta’ West Brom beda aktar jopera bil-kontrattakki. Spikka ç-çans li falla Giroud minn poΩizzjoni angolata wara Ωball tal-goalkeeper Ben Foster.

IΩda wara biss kwarta fit-tieni taqsima,

it-tim minn Londra mar fil-vanta©© wara azzjoni sabi˙a bejn Cazorla, li minn ©irja mal-linja xellugija, tefa’ cross perfett fuq ras l-attakkant IngliΩ Danny Welbeck, li minn qag˙da ideali tefa’ ©ewwa bil-goalkeeper Foster meg˙lub.

Arsenal ˙admu tajjeb immens fid-difiΩa tant li, minkejja l-isforzi ta’ West Brom fla˙˙ar mumenti tal-partita, it-tim ta’ Wenger kiseb tliet punti importanti immens g˙at-tim tieg˙u.

MAN. UTD V HULL Wara r-reb˙a ferm importanti li kellhom

Log˙ba o˙ra mistennija hija dik li se tintlag˙ab illum waranofsinhar fejn proprju t-tim tat-tielet post Southampton jilqa’ f’daru lit-tim fit-tieni post ta’ Manchester City. Wie˙ed jista’ jargumenta li din illog˙ba hija test g˙all-kredenzjali ta’ Southamptojeg˙ln li jispiççaw malewwel erbg˙a fl-a˙˙ar l-ista©un. Minna˙a tas-City, dawn g˙adhom ©ejjin minn reb˙a importantissima ficChampions League biex b’hekk Ωammew it-tamiet tag˙hom ˙ajjin biex jag˙mluha g˙ar-rawnd li jmiss.

G˙aldaqstant, it-tim ta’ Ronald Koeman g˙andu biçça xog˙ol diffiçli x’jag˙mel biex iΩomm lil Sergio Aguero milli jag˙mlilhom il-˙sara. Dan g˙ax huwa kien essenzjali g˙at-tim tieg˙u b’erbataxil gowl fl-a˙˙ar tnax-il partita f’kull kompetizzjoni.

Ta’ min ifakkar li fl-a˙˙ar log˙ba tag˙hom Southampton spiççaw fi draw ta’ 1-1 filwaqt li Manchester City kellhom idawru telfa f’reb˙a kontra Swansea biex reb˙u fl-iskor ta’ 2-1.

0-1

West Brom v Arsenal Burnley v Aston Villa Liverpool v Stoke City Man Utd v Hull City QPR v Leicester City Swansea City v Crystal P West Ham v Newcastle U Sunderland v Chelsea

1-1 1-0 3-0 3-2 1-1 1-0 Tard

LOGÓOB GÓAL-LUM 14.30

Southampton v Man City Tottenham H v Everton

17.00

KLASSIFIKA TIM

L

R

D

T

F

K

P

*Chelsea Southampton Manchester City Man United West Ham Arsenal Swansea City Newcastle United Everton Tottenham Liverpool Stoke City Crystal Palace West Brom *Sunderland Aston Villa Hull City QPR Burnley Leicester City

12 12 12 13 13 13 13 13 12 12 13 13 13 13 12 13 13 13 13 13

10 8 7 6 6 5 5 5 4 5 5 4 3 3 2 3 2 3 2 2

2 2 3 4 3 5 4 4 5 2 2 3 4 4 7 4 5 2 5 4

0 2 2 3 4 3 4 4 3 5 6 6 6 6 3 6 6 8 6 7

30 24 24 22 21 21 17 14 22 16 16 13 18 13 12 7 14 14 9 13

11 6 13 15 16 15 14 16 19 17 18 16 22 18 19 18 20 25 21 21

32 26 24 22 21 20 19 19 17 17 17 15 13 13 13 13 11 11 11 10

PUNTI OÓRA

SERIE A

NUQQAS TA’ KUNFIDENZA MILAN V UDINESE

RIÛULTATI 2-1

Sassuolo v Hellas Verona ChievoVerona v Lazio

Tard

LOGÓOB GÓAL-LUM 12.30

AC Milan v Udinese Cagliari v Fiorentina Cesena v Genoa Empoli v Atalanta Palermo v Parma Juventus v Torino Roma v Inter

15.00 15.00 15.00 15.00 15.00 20.45

LOGÓOB GÓAL GÓADA 21.00

Sampdoria v SSC Napoli

KLASSIFIKA TIM

L

R

D

T

F

K

P

Juventus Roma SSC Napoli Sampdoria Genoa Lazio AC Milan Udinese Sassuolo Inter Fiorentina Palermo Hellas Verona Empoli Torino Cagliari Atalanta ChievoVerona Cesena Parma

12 12 12 12 12 12 12 12 13 12 12 12 13 12 12 12 12 12 12 12

10 9 6 5 5 6 4 5 4 4 4 3 3 3 3 2 2 2 1 2

1 1 4 6 5 1 6 3 6 5 4 5 5 4 3 5 4 3 5 0

1 2 2 1 2 5 2 4 3 3 4 4 5 5 6 5 6 7 6 10

28 21 23 15 16 21 21 15 13 18 12 13 15 14 7 20 5 9 9 14

4 7 15 9 12 16 17 15 16 15 11 19 22 19 13 20 13 17 19 30

31 28 22 21 20 19 18 18 18 17 16 14 14 13 12 11 10 9 8 6

It-tim ta’ Udinese se jkun qed jilg˙ab l-ewwel log˙ba tieg˙u f’©img˙atejn kontra t-timijiet ta’ Milan bl-ewwel wa˙da tkun illum waranofsinhar kontra Milan. Ming˙ajr reb˙a fl-a˙˙ar ˙ames log˙biet fil-league Taljan, it-tim ta’ Pippo Inzaghi g˙andu bΩonn reb˙a minnufih biex ikompli jisfida g˙all-postijiet fl-Ewropa.

Min-na˙a ta’ Udinese, din se tkun l-ewwel log˙ba g˙all-ekskowç ta’ Inter Andrea Stramaccioni wara li dan kien ©ie mkeççi mill-istess Inter f’Mejju tas-sena l-o˙ra.

G˙al darb’o˙ra, l-attakkant prolifiku Taljan Antonio Di Natale se jkun importanti ©aladarba Udinese joffru sfida diçenti biex jeg˙lbu lit-tim ta’ Inzaghi.

JUVENTUS V TORINO Fid-derby ta’ Turin, it-tim fil-quççata tal-klassifika jilqa’ lirrivali eterni Torino f’daru fil-Juventus Stadium. It-tim talJuve jinsab g˙addej minn forma brillanti fil-league Taljan g˙al kontra tal-©irien Torino li g˙adhom ma sabux konsistenza fil-prestazzjonijiet tag˙hom. Jekk jirb˙u din illog˙ba, it-tim tal-Juve jkun reba˙ 25 partita konsekuttiva f’daru fis-Serie A. Jekk jevitaw telfa, huma jkun qed jestendu r-rekord tag˙hom ming˙ajr telfa g˙al sbatax-il log˙ba u jekk jirnexxilhom ma jaqilg˙ux gowl jirre©istraw ˙dax-il clean sheet konsekuttiva f’dan id-derby.

Min-na˙a tag˙hom, Torino, li tilfu erba’ log˙biet minn l-a˙˙ar ˙amsa, jinsabu biss tliet punti ’l bog˙od miΩ-Ωoni tar-relegazzjoni fil-klassifika minkejja li offrew sfida denja lin-Napli kif ukoll lil-Lazio biex reb˙ulhom b’vanta©© minimu.

ROMA V INTER L-aktar partita mistennija hija dik li se tintlag˙ab illejla bejn Roma u Inter, Ωew© timijiet li g˙andhom ambizzjonijiet differenti dan l-ista©un. It-tim ta’ Rudi Garcia rre©istra r-raba’ l-a˙jar bidu fl-istorja kollha ta’ Roma wara li ©ab 28 punt minn ˙dax-il log˙ba. Dan kollu sar bis-sa˙˙a ta’ plejers b˙alma huma Miralem Pjanic kif ukoll Adam Ljajic.

Min-na˙a tat-tim ta’ Mancini, wara d-draw kontra rrivali l-©img˙a l-o˙ra, se jkun qed jistenna li jirba˙ dan ilkonfront biex b’hekk jer©a’ jimla bit-tama lis-sapporters ta’ Inter li fl-a˙˙ar sena u nofs kienet ineΩistenti g˙al kollox.

Il-mani©er ta’ Manchester United Louis van Gaal qal li l-attakkant Robin van Persie qed ibati biex isib il-kunfidenza quddiem il-lasta u fil-fatt ammetta li fl-a˙˙ar log˙ba kontra Arsenal van Perie kellu log˙ba ˙aΩina ˙afna.

F’dan ir-rigward, van Persie mess il-ballun g˙al tlettax-il darba biss, figura li hi ftit wisq g˙all-attakkant ta’ stoffa b˙alma hu dan lattakkant OlandiΩ. Fil-fatt, fl-a˙˙ar kwarta tal-log˙ba van Gaal g˙aΩel li jbiddel lil van Persie maΩ-Ωag˙Ωug˙ ta’ 18-il sena James Wilson.

Fatt mag˙ruf huwa dak li, f’din is-sena kollha, l-attakkant OlandiΩ skurja biss tmien gowls f’21 partita fil-Premier League IngliΩ. Van Gaal stqarr mal-©urnalisti li fil-verità l-fatt li miss il-ballun tlettax-il darba huwa ftit wisq u qed ja˙dmu flimkien biex ikun hemm titjib kemm fil-gowls kif ukoll fil-prestazzjonijiet tieg˙u b’mod in©enerali.

PLATINI MMAQDAR MINN REAL MADRID It-tim ta’ Real Madrid maqdru l-President tal-UEFA Michel Platini wara li dan issu©©erixxa li l-attakkant PortugiΩ tag˙hom Cristiano Ronald m’g˙andux jirba˙ il-Ballun tad-Deheb.

Platini sostna li dan il-premju hekk presti©ju, li jing˙ata lill-a˙jar plejer tad-dinja kull sena, din id-darba g˙andu jmur g˙al xi plejer ÌermaniΩ li kien jag˙mel parti mill-iskwadra nazzjonali tat-tim ÌermaniΩ li reba˙ it-Tazza tad-Dinja s-sajf li g˙adda.

Min-na˙a tal-klabb Spanjol, huma kienu sorpriΩa immens bilkummenti ta’ Platini u g˙alhekk esprimew id-diΩappunt tag˙hom.

Ronaldo, li reba˙ il-Ballun tad-Deheb is-sena l-o˙ra, huwa l-favorit biex jer©a’ jirba˙ dan l-unur wara li g˙en lit-tim tieg˙u jirba˙ lg˙axar Champions League fl-istorja tag˙hom.

Il-captain tal-Portugall s’issa skurja 48 gowl f’45 partita fil-kompetizzjonijiet kollha ma’ Real Madrid. Hu g˙en lil Real Madrid jirb˙u l-Cope del Rey kif ukoll is-Super Cup l-ista©un li g˙adda.

PELE QED JAQLEB GÓALL-AÓJAR Wie˙ed mil-le©©endi tal-futbol BraΩiljan qed jaqleb g˙all-a˙jar minkejja li g˙adu qed jinΩamm fit-taqsima tal-kura intensiva wara li dda˙˙al l-isptar fejn kien qed ibati minn infezzjoni awrinarja iktar tard din il-©img˙a.

Dan sar mag˙ruf wara tweet fuq il-kont tieg˙u l-Óamis li g˙adda li qalet li r-rebbie˙ ta’ tliet Tazzi tad-Dinja kien jinsab a˙jar u jinsab rikoverat fl-isptar Sao Paulo’s Albert Einstein. Kelliema minna˙a tal-isptar sostnew li Pele jinsab ta˙t appo©© temporanju g˙all-kliewi tieg˙u u ming˙ajr il-bΩonn ta’ appo©© respiratorju.

Permezz tal-medja, Pele rringrazzja lil kul˙add tal-appo©© li rçieva u qed jittama li jer©a’ jkun lura fis-soçjetà malajr kemm jista’ jkun.

SPORTS KÓ

30|11|2014 39

kullhadd.com

BOV PREMIER LEAGUE MOSTA PIETÀ

3 1

BALZAN NAXXAR L

1 3

TARXIEN R VALLETTA

0 6

QORMI HIBERNIANS

0 6

Ritratti: STEPHEN GATT

MOSTA LURA GÓAR-REBÓ

Daniel Bueno (M) jiskurja l-ewwel gowl kontra l-Pietà wara li g˙eleb lil Nikola Tasil u lil David Cassar

It-tim Mosti g˙adu ©ej minn telfa ta’ 5-0 kontra Valletta filwaqt li min-na˙a l-o˙ra Pietà g˙elbu lil Birkirkara 4-3 fl-a˙˙ar partita tag˙hom. Fil-preΩent jinsab fis-7 post b’16-il punt filwaqt li Pietà jinsabu fl-10 post ma’ Tarxien bi 12-il punt.

L-ewwel azzjoni waslet minn Mosta wara minuta meta minn pass ta’ Kurt Magro lejn Matteus Ribeiro dos Santos, dan niΩΩel bir-ras lejn Ryan Grech li minn qag˙da tajba xxuttja barra. Ftit wara azzjoni o˙ra Mostija li wasslet g˙all-ewwel gowl minn pass ta’ Bojan Kaljevic lejn Daniel Mariono Bueono li kkonkluda fix-xibka b’xutt fil-baxx.

Fl-10 minuta waslet l-ewwel azzjoni ta’ Pietà meta minn cross ta’ Jurgen Pisani, daqqa ta’ ras ta’ Rafael Zacharias g˙addiet ftit barra.

Azzjoni o˙ra minn Pietà meta minn free-kick ta’ Claudio Frances, daqqa ta’ ras lura ta’ Tyrone Farrugia u l-ballun spiçça f’corner.

Fil-21 minuta jasal it-tieni gowl meta minn cross ta’ Dyson Falzon lejn Nemanja Nilovanovic g˙eleb lil David Cassar b’xutt b’nofs dawra. Pietà bdew jippressaw meta fit-33 minuta meta minn pass ta’ Claudio Frances lejn Kyle Cesare, dan g˙eleb in-nasba tal-offside, avvanza iΩda x-xutt tieg˙u ©ie mdawwar g˙al corner minn Omar Borg.

Il-prestazzjonijiet ta’ Pietà kienu ppremjati fil-35 minuta meta Claudio Frances g˙eleb lil Omar Borg direttament minn free-kick.

Ftit wara, Pietà re©g˙u marru minn ta˙t b’Ωew© gowls meta fl-41 minuta Mosta re©g˙u skurjaw meta minn cross ta’ Ryan Grech lejn Matteus Ribeiro dos Santos li minn Ωew© passi bog˙od ikkonkluda fix-xibka b’daqqa ta’ ras.

Fit-tieni taqsima kienet wa˙da kwieta li ftit rat azzjonijiet b’Mosta jiddefendu l-vanta©© tajjeb. Fit-52 Mosta kellhom opportunità o˙ra biex iΩidu fl-iskor meta pass lejn Bojan Kaljevic, dan avvanza wa˙du iΩda xxuttja barra meta seta’ façilment g˙amel a˙jar.

Referee: Clayton Pisani

Da Silva Rafael Rodrigues (P) Kyle Cesare (P) u Dyson Falzon (M)

IL-PREMIER LEAGUE MALTI

KLASSIFIKA Hibernians Valletta Birkirkara Mosta Balzan Sliema Wanderers Qormi Floriana Naxxar Lions Tarxien Rainbows Pietà Hotspurs Ûebbug Rangers

L

R

D

T

F

K

+/-

Pti

13 13 12 13 13 12 13 12 13 13 13 12

12 8 7 6 4 4 4 3 3 2 3 0

1 1 0 1 5 4 4 5 5 6 3 5

0 4 5 6 4 4 5 4 5 5 7 7

43 30 21 14 17 12 14 17 17 14 12 13

6 7 14 26 20 13 20 25 19 22 23 29

+37 +23 +7 -12 -3 -1 -6 -8 -2 -8 -11 -16

37 25 21 19 17 16 16 14 14 12 12 5

LOGÓOB GÓAL-LUM Fl-Istadium Nazzjonali Ta’ Qali Floriana Birkirkara

v Sliema W v Ûebbu© R

14.00 16.00

BALZAN MINGÓAJR REBÓ F’SEBA’ LOGÓBIET

Gilmar Da Silva Riberio (N) u Dylon Grima (B)

Il-goalkeeper tal-Balzan jag˙mel save mill-aqwa

It-tim ta’ Balzan komplew bis-sensiela ta’ log˙ob ming˙ajr reb˙ meta lbiera˙ kmieni waranofsinhar ©ew meg˙luba min-Naxxar bliskor ta’ 1-3.

L-ewwel azzjoni waslet proprju mit-tim ta’ Naxxar fejn minn corner li inkariga ru˙u minnu Da Silba Ribeiro kienet daqqTliet minuta wara wasal l-ewwel gowl tal-partita min-Naxxar. Terence Vella qabbeΩ il-ballun minn fuq Clive Brincat bl-istess Vella xxuttja sabi˙ bil-lemin biex ma ta l-ebda çans lill-goalkeaper ta’ Balzan.

Naxxar komplew jag˙fsu u Naxxar skurjaw it-tieni gowl tag˙hom.

Dan wara azzjoni veloçi fejn minn cross mix-xellug ta’ Eminike kien g˙al darb’o˙ra Terence Vella li minn quddiem il-lasta kompla g˙al ©ewwa biex skurja t-tieni gowl personali tieg˙u. Fis-37 minuta Naxxar kellhom çans iΩidu l-iskor permezz ta’ xutt mix-xellug ta’ Eminike minn poΩizzjoni angolata iΩda l-ballun g˙adda ftit g˙oli.

L-ewwel reazzjoni min-na˙a ta’ Balzan waslet fit-38 minuta u kienet wa˙da ta’ gowl meta minn cross perfett ta’ Guerrero lejn Gianmarco Piccioni li dan tal-a˙˙ar ixxuttja sabi˙ minn quddiem illasta u g˙eleb lil Julian Azzopardi. Qabel spiççat l-ewwel taqsima, Naxxar kellhom azzjoni o˙ra permezz ta’ tentattiv mill-viçin ta’ Darren li iΩda l-ballun g˙adda ftit barra b’Naxxar jid˙lu jistrie˙u b’gowl minn fuq.

It-tieni taqsima bdiet kif spiççat l-ewwel wa˙da b’Naxxar fuq lattakk, fejn fil-55 minuta Naxxar skurjaw it-tielet gowl tag˙hom. Dan minn azzjoni tajba li rat lil Da Silva Ribeiro jqassam lejn Eminike li nifed id-difiΩa u tefa’ l-ballun g˙al ©ewwa. Dan il-gowl qatel l-inizjattiva ta’ Balzan li, minkejja li ppruvaw isalvaw xi ˙a©a mil-log˙ba, xejn ma kienu preçizi fl-azzjonijiet tagh˙om. B’din ir-reb˙a Naxxar jinqalg˙u mill-post ta’ qabel tal-a˙˙ar fil-klassifika.

Referee: Fyeodor Zammit

40 30|11|2014

kullhadd.com

JerÌgÓu JorÓSu l-meDIÇInI Il-Ministru Helena Dalli ˙abbret ro˙s ta’ aktar mediçini, fosthom dawk uΩati g˙at-trattament tal-kançer, flimkien mattwaqqif ta’ Drug Intelligence Unit li se sservi ta’ g˙odda f’idejn il-Gvern biex ikun jista’ jinnegozja prezzijiet a˙jar g˙all-konsumatur.

Din se tkun it-tielet darba f’din il-le©iΩlatura, u fi spazju ta’ tmien ©img˙at, li l-Gvern qed i˙abbar ro˙s ie˙or sostanzjali fil-prezzijiet ta’ diversi mediçini li minnhom se jgawdi l-konsumatur.

Il-ProÌett DemoeV JIntemm B’SuÇÇeSS Il-Ministeru g˙at-Trasport u l-Infrastruttura ©ab fi tmiemu b’suççess ilpro©ett DemoEV, sena wara t-tnedija tieg˙u b˙ala parti mill-Malta National Electromobility Platform.

F’diskors li g˙amel il-Ministru Joe Mizzi waqt il-konferenza li g˙alqet dan l-esperiment, huwa sostna li kien bi pjaçir li l-ministeru mmexxi minnu kkoordina dan il-pro©ett pilota, li sewa €1.9 miljun u li, g˙all-ewwel darba, introduça fuq skala kummerçjali, vetturi elettriçi u l-infrastruttura relatata mag˙hom g˙al Malta.

Huwa sa˙aq ukoll li t-triq ma kinitx façli g˙as-settur privat, illi ˙a çans u investa g˙all-ewwel f’din it-teknolo©ija. Madankollu, huwa ddeskriva dan il-pro©ett b˙ala investiment fit-tul li j©ib mieg˙u diversi vanta©©i b˙at-tnaqqis fl-emissjoni tas-CO2 u l-NOx; tnaqqis fit-tni©©is tal-˙oss; uΩu ikbar ta’ ener©ija alternattiva; kif ukoll l-implimentazzjoni ta’ muturi aktar effiçjenti.

Dan l-avvanz kien deskritt minn Mizzi b˙ala essenzjali fil-©urnata tal-lum hekk kif jidher çar li l-magni li ja˙dmu b’sistema ta’ kombustjoni interna huma anqas effiçjenti u aktar g˙alja f’termini ta’ produzzjoni tal-ener©ija u l-©enerazzjoni.

Potenzjal kbir

Tnaqqis ta’ bejn 1% u 65% F’konferenza tal-a˙barijiet fi spiΩerija ewlenija fil-Fgura, ilMinistru g˙ad-Djalogu Soçjali, Affarijiet tal-Konsumatur u Libertajiet Çivili Helena Dalli spjegat kif dan ir-ro˙s huwa riΩultat ta’ ˙idma kon©unta bejn il-Ministeru, l-Awtorità dwar il-Mediçini u l-MCCAA u wkoll wara ta˙ditiet intensivi mal-importaturi u l-fornituri talmediçini.

Spjegat kif ir-ro˙s ivarja minn 1% sa 65% u jkopri wkoll mediçini o˙ra uΩati g˙al min ibati mid-dijabete, ostjoporoΩi, pressjoni g˙olja u attakki talqalb, fost l-o˙rajn.

Filwaqt li l-Gvern se jibqa’ kommess li l-konsumatur ikollu l-aqwa mediçini bl-or˙os

kÓ lokalI

prezzijiet possibbli, il-Ministru Helena Dalli ˙abbret kif fil©img˙at li ©ejjin il-Gvern se jkun qed iwaqqaf Medicines Intelligence and Access Unit fi ˙dan l-Awtorità dwar ilMediçini bil-g˙an li jistudja b’mod proattiv is-suq talmediçini.

Dan g˙andu jservi ta’ g˙odda f’idejn il-Gvern biex ikun jista’ jinnegozja prezzijiet a˙jar g˙all-konsumatur.

F’kaΩ ta’ kjarifiki dwar ilprezzijiet, il-pubbliku huwa m˙e©©e© içempel lill-Awtorità dwar il-Mediçini fuq 2343 9111 bejn it-8.00am u l-3.45pm.

Il-Ministru g˙at-Trasport u l-Infrastruttura spjega li, f’dan l-istadju, ilkapaçità tal-batteriji g˙adha limitazzjoni g˙all-vetturi elettriçi (BEVs).

Madankollu, huma diversi l-kumpaniji awtomobilistiçi li qeg˙din ja˙dmu biex jeg˙lbu din il-limitazzjoni matul is-snin li ©ejjin.

Huwa spjega wkoll li, f’termini ta’ inçentivi, fi Frar li g˙adda l-Gvern nieda skema li permezz tag˙ha ting˙ata g˙otja sa massimu ta’ €5000 jekk vettura ti©i skrappjata. Mizzi nnota, però, li s’issa l-interess kien kemxejn baxx, iΩda l-Gvern huwa fiduçjuΩ li flimkien ma’ inçentivi o˙ra, b˙alma huma l-utilizzazzjoni tal-bus lanes u parke©© b’xejn g˙all-vetturi elettriçi, l-adozzjoni se tiΩdied.

Wie˙ed mill-iskopijiet ta’ DemoEV kien li jeduka lill-pubbliku in©enerali billi jag˙tihom iç-çans li jippruvaw dawn il-vetturi direttament g˙al xahrejn, opportunità li ng˙atat lil aktar minn mitt persuna u tletin kumpanija.

Dawn it-trial runs kienu suççess kbir u ˙ajru lil diversi entitajiet talGvern, banek, çittadini u kumpaniji, biex juΩaw dan il-mezz ta’ trasport alternattiv. B’hekk, insibu eΩempji b˙al dawk tal-HSBC u lMITA illi xtraw flotot ta’ karozzi elettriçi biex jintuΩaw mill-˙addiema tag˙hom.

Mizzi ammetta li b˙alissa hawn ftit wisq charging pillars u g˙alhekk il-Ministeru tieg˙u se jirsisti biex dawn jiΩdiedu fiΩ-Ωmien li ©ej. G˙allkuntrarju, madankollu, range anxiety, ji©ifieri l-biΩa’ li wie˙ed jispiçça ming˙ajr ener©ija matul il-vja©©, hija possibbiltà remota fil-GΩejjer Maltin.