KullHadd_31.05.2015

www.kullhadd.com

ÓARSA LEJN IL-‘PROPOSTI’ TAL-PN GÓALL-AIR MALTA Il-Óadd 31 ta’ Mejju, 2015 Óar©a Nru 1,142

Ara pa©na 9 Prezz ›0.80

IL-PL KELLU RAÌUN

IMMIGRAZZJONI; PASS ’IL QUDDIEM Il-proposta tal-Unjoni Ewropea sabiex ir-responsabbiltà tal-immigrazzjoni tinqasam bejn l-Istati Membri jidher li tgawdi minn appo©© ikbar milli kien sa ftit snin ilu. F’kummenti li ta lill-gazzetta KullÓadd , ilMinistru g˙all-Intern u sSigurtà Nazzjonali Carmelo Abela spjega kif pajjiΩna rnexxielu jpo©©i l-immigrazzjoni fuq nett tal-A©enda Ewropea.

Ara pa©na 2

LISTA TWILA TA’ NUQQASIJIET L-istruttura tal-binja talEmer©enza f’Mater Dei hija mifnija b’lista twila ta’ nuqqasijiet li ©ew Ωvelati mill-inkjesta ta’ kumpanija indipendenti.

Minbarra li l-konkrit m’g˙addiex mit-testijiet siΩmiçi, instab li kien jinkludi Ωrar tal-franka minflok tal-qawwi, u kien jinsab fi stat avvanzat ta’ deterjorazzjoni li s-soltu jidher fuq bini ˙afna iktar antik.

Ara pa©na 2

SUÇÇESS GÓALL-ISKEMA TAL-IIP

Il-Partit Laburista ng˙ata ra©un mill-Qorti Kostituzzjonali li annullat deçiΩjoni talQorti preçedenti li tag˙ti Ωew© si©©ijiet Parlamentari Ωejda lill-Partit Nazzjonalista.

Il-verdett tal-a˙˙ar Qorti kien li l-PL ma kellux ji©i eskluΩ mill-kawΩa, u g˙alhekk ©ie ordnat biex din ter©a’ tibda tinstema’ mill-©did.

G˙ax id-deçiΩjoni m’g˙o©bitux, il-PN g˙aΩel li jattakka wa˙da mill-og˙la istituzzjonijiet ta’ pajjiΩna. Id-Deputat Mexxej talPL Toni Abela sostna mal- KullÓadd li jekk kien hemm xi ˙add li mmanipula l-proçedura kien il-PN, li beΩa’ li jkollu lill-PL fuq in-na˙a l-o˙ra tal-awla.

Ara pa©na 3

Minn informazzjoni pprovduta mill-Ministeru g˙allIntern u s-Sigurtà Nazzjonali fuq talba ta’ din il-gazzetta, jirriΩulta li s’issa applikaw total ta’ 573 persuna g˙all-iskema tal-IIP. Jekk dawn il-persuni ji©u aççettati kollha, ikun ifisser d˙ul ta’ iktar minn €370 miljun g˙all-kaxxa ta’ Malta, minbarra d˙ul ikbar g˙all-ekonomija.

Ara pa©na 4

02 31|05|2015

kullhadd.com

KÓ LOKALI

“DAN IL-GVERN ÓA BIS-SERJETÀ L-ÌLIEDA KONTRA L-IMMIGRAZZJONI ILLEGALI” Il-proposta tal-Unjoni Ewropea sabiex ir-responsabbiltà talimmigrazzjoni tinqasam bejn lIstati Membri tidher li tgawdi minn appogg ikbar milli kien sa ftit snin ilu. Malta, flimkien mal-Italja, ilha timbotta din ittip ta’ politika, li issa qed tasal viçin l-implementazzjoni tag˙ha.

F’kummenti li ta lill-gazzetta KullÓadd , il-Ministru g˙allIntern u s-Sigurtà Nazzjonali Carmelo Abela qal li pajjiΩna rnexxielu jpo©©i l-immigrazzjoni fuq nett tal-Agenda Ewropea, tant li l-Kummissjoni bdiet ta˙dem fuq politika li permezz tag˙ha l-Istati Membri jridu jag˙tu sehemhom fil©lieda kontra l-immigrazzjoni illegali.

mil-pajjizi kollha f’salt talUnjoni Ewropea,” qal ilMinistru Abela.

Ma jfissirx li m’g˙adx hemm xi jsir, qalilna l-Ministru talIntern u s-Sigurtà Nazzjonali meta rrefera g˙all-fatt li, g˙alkemm dan il-programm seta kien a˙jar, huwa l-ewwel wie˙ed tax-xorta tieg˙u u dejjem jista’ jkun hemm lok g˙al titjib.

Meta dan il-programm ikun approvat, Malta jkollha preçedent importanti sabiex teΩi©i g˙ajnuna permezz ta’ rilokazzjoni f’kaz ta’ bΩonn. Min˙abba l-poΩizzjoni ©eografika tag˙na ma nistg˙ux neskludu dan ilfattur mill-analiΩi tag˙na.

Politika ta’ solidarjetà

Ta’ min isemmi li l-Operazzjoni Triton, li ©iet imsa˙˙a permezz ta’ dan il-ftehim, hija operazzjoni tal-kontroll tal-fruntieri u mhux ta’ Tiftix u Salvatagg (SAR). Peress li l-operat ta’ din l-operazzjoni jinvolvi kwantità ta’ assi u jiΩvol©i ru˙u f’Ωona ta’ interess g˙al pajjiΩna, jeΩistu vanta©©i evidenti g˙all-Malta fejn tid˙ol kordinazzjoni.

Il-Pjan Operazzjonali ©did g˙all-Operazzjoni Kon©unta Triton rinfurzata jistabbilixxi numru ©did ta’ assio: 10 marittimi, 33 tal-art u 8 tal-ajru, kif ukoll 121 riΩors uman. Il-Pjan Operazzjonali jestendi wkoll iΩΩona ©eografika ta’ Triton lejn in-Nofsinhar g˙all-fruntieri taΩΩona ta’ Tfittxija u Salvata©© ta’ Malta, sabiex ikopri Ω-Ωona li qabel kienet koperta mill-operazzjoni Taljana Mare Nostrum.

G˙alkemm l-operat ta’ Triton huwa wie˙ed estensiv ma jkoprix iΩ-Ωona ‘SAR’ Maltija kollha. Ta’ min isemmi li l-FAM jibqg˙u joperaw kontinwament madwar il-gΩejjer Maltin b˙ala parti mill-qadi ta’ dmirijiethom.

Il-Ministru Abela qal li Malta, b˙ala riΩultat tal-politika ta’ solidarjetà, g˙andha r-responsabbilitajiet tag˙ha wkoll xi ©©or.

L-ammont ta’ persuni li jkollha tospita Malta b˙ala riΩultat talg˙ajnuna li g˙andha ting˙ata lill-Italja u l-Greçja huwa ftit ˙dejn l-40,000 immigrant li mistennija jkunu rilokati u huwa wkoll numru Ωg˙ir ˙dejn l-ammont ta’ immigranti li Malta rçeviet fil-passat.

“Sa ftit taΩ-Ωmien ilu, kienu jid˙lu Malta mijiet ta’ immigranti kull sena. Illum ilKummissjoni Ewropea qed taghmel proposta li kull pajjiΩ membru se jkun jaf x’se jkun is-sehem tieg˙u,” qal il-Ministru g˙all-Intern u s-Sigurtà Nazzjonali.

Huwa spjegalna wkoll li lproposta tal-Unjoni Ewropea tinkludi klawsola li jekk f’Malta jkun hawn influss ta’ immigranti li l-pajjiΩ ma jkunx jifla˙ g˙alih, mhux biss Malta twaqqaf il-programm ta’

Operazzjoni Triton

rilokazzjoni, talli pajjiΩi o˙ra jibdew jag˙mlu mag˙na dak li qed ji©i su©©erit maΩ-Ωew© pajjiΩi l-o˙ra li fil-preΩent qed jesperjenzaw influss qawwi ta’ immigranti.

Pass fid-direzzjoni t-tajba “In˙oss li huwa pass fid-direzzjoni t-tajba g˙alkemm m’g˙andniex inkunu trijonfalistici,” qal Carmelo Abela, “meta wie˙ed iqis kif kienet is-sitwazzjoni sa ftit snin ilu. Is-sitwazzjoni b˙alissa fil-Mediterran hija wa˙da li tirrikjedi azzjoni biex tg˙in dawk il-pajjiΩi esposti g˙al influss qawwi.”

B’hekk, f’kaΩ li din il-proposta tg˙addi, Malta ser tibbenefika jekk ikollha nfluss qawwi.

Min-na˙a l-o˙ra, jekk il-proposta ma tg˙addix, hemm çans li Malta, f’kaΩ ta’ influss qawwi ter©a ssib ru˙ha wa˙idha.

Il-miΩuri tal-Kummissjoni sabiex jimplementaw il-Pjan t’Azzjoni huma intiΩi sabiex

jindirizzaw il-kwistjoni talimmigrazzjoni illegali b’mod komprensiv, u jinkludu l-©lieda kontra dawk li qed jittraffikaw l-immigranti, kif ukoll il-koperazzjoni ma’ pajjiΩi terzi.

Barra minn hekk, Carmelo Abela enfasizza li, g˙all-ewwel darba, hemm kontemplat mekkaniΩmu, li jinvolvi prattikament l-Istati Membri kollha, sabiex jerfg˙u bejniethom il-piΩ tal-immigrazzjoni meta stat wie˙ed ikun f’diffikultà min˙abba nfluss migratorju qawwi.

Preçedent importanti B˙alissa, l-proposta talKummissjoni Ewropea qeg˙da tindirizza Ω-Ωew© Stati Membri, li huma l-Italja u l-Greçja, li bejniethom g˙andhom eluf kbar ta’ immigranti u li qed jesperjenzaw pressjoni migratorja u Ωieda notevoli fin-numru ta’ applikazzjonijiet g˙all-protezzjoni internazzjonali.

Il-Ministru Abela spjega li jekk tie˙u din is-sena, kienu ftit in-numru ta’ immigranti li da˙lu fi xtutna. “Il-proposta tghid li jekk f’Malta jkun hawn influss bla precedent ta’ immigranti, a˙na wkoll ingawdu minn dan il-programm ta’ rilokazzjoni,” qal il-Ministru Abela.

Huwa spjega li dan il-gvern ˙a bis-serjetà il-©lieda kontra limigrazzjoni llegali u tellaghha fuq livell Ewropew. Qatt daqs dawn l-a˙˙ar sentejn ma kien hemm diskussjonijiet serji li wasslu g˙al proposta b˙al din.

“Fis-snin li g˙addew, il-gvern preçedenti kien irnexxielu jikseb biss patt li permezz tieg˙u l-piΩ tal-immigrazzjoni baqa’ jin©arr minn Malta u l-Italja g˙aliex ir-rilokazzjoni ta’ immigrant kienet fuq baΩi volontarja u kienu ftit l-Istati Membri li ospitaw immigranti. Fil-fatt, fuq mhedda ta’ snin l-Istati Uniti ˙adet ˙afna iktar immigranti

ÛRAR TAL-FRANKA U STAT AVVANZAT TA’ DETERJORAZZJONI Hekk kif kul˙add qed jistaqsi min se jinΩamm responsabbli g˙all-fatt li amministrazzjoni Nazzjonalista iffirmat ftehim li j˙oll lil Skanska minn çerti responsabbiltajiet ta’ difetti strutturali f’Mater Dei, komplew ji©u Ωvelati d-diversi difetti li jinsabu fil-konkrit tadDipartiment tal-Emer©enza.

Minbarra l-uΩu ta’ Ωrar talFranka minflok Ωrar tal-Qawwi, il-KullÓadd tista’ tikkonferma li l-konkrit jinsab fi stat avvanzat ta’ deterjorazzjoni li s-soltu tidher f’binjiet li jkunu ˙afna iktar antiki.

Minn informazzjoni li g˙andha din il-gazzetta jirriΩulta li r-rapport im˙ejji mill-esperti internazzjonali tal-kumpanija Arup jispjega kif il-proçess ta’ karbonizzazzjoni, li jiekol il-konkrit ftit ftit, kien wie˙ed avvanzat, tant li f’çertu partijiet kien g˙olob sal-istruttura tal-azzar. Ìaladarba l-azzar jibda jinkixef, ma jibqax igawdi mill-protezzjoni tal-ambjent alkaliniku li joffri l-konkrit, u g˙alhekk jibda jiddeterjora.

Ir-rapport jg˙id li l-kawΩa ta’ din id-deterjorazzjoni avvanzata tista’ tkun dovuta g˙al tliet ra©unijiet; ta˙lita ta’ siment b’˙afna ilma, kompattazzjoni fqira, jew l-uΩu ta’ materjali poruΩi. Ir-rapport jispeçifika wkoll li din it-tip ta’ deterjorazzjoni mg˙a©©la normalment tinstab f’konkrit ta’ kwalità inferjuri.

Il-PN kuntent dwar kif kienu tmexxew l-affarijiet L-Isptar Mater Dei dam 17-il sena biex jinbena u kien inawgurat fl-2007. IΩda bosta Deputati Nazzjonalisti qed jirrepetu d-dikjarazzjoni tal-Kap tag˙hom Simon Busuttil li rresponsabbiltà fil-kaΩ tal-materjal inferjuri g˙andu jerfag˙ha lMinistru tal-Ener©ija u s-Sa˙˙a Konrad Mizzi. Fost dawn iddeputati, kien hemm ix-Shadow Minister g˙as-Sa˙˙a Claudette Buttigieg, dak ta’ G˙awdex Chris Said kif ukoll Stephen Spiteri u Paula Mifsud Bonnici.

L-g˙ada li sar mag˙ruf li kien

iffirmat ftehim li j˙oll lil Skanska minn çerti responsabbiltajiet, id-Deputat Nazzjonalista Stephen Spiteri esprima s-sodisfazzjon g˙al mod kif ammistrazzjoni preçedenti mxew f’dan il-kaΩ.

Meta Busuttil kien mistoqsi dwar jekk sejja˙x g˙all-Membri Parlamentari li kienu filKabinett fi Ωmien li ttie˙du çerti deçiΩjonijiet b’rabta mal-Isptar huwa wie©eb li dan il-kaΩ huwa biss devjazzjoni.

Min kellu x’ja˙bi?

Il-ftehim li j˙oll il-kumpanija Skanska involuta fil-bini talIsptar Mater Dei minn çerti responsabbiltajiet kellu lapprovazzjoni tal-Kabinett Nazzjonalista. IΩda x-Shadow Minister g˙as-Sa˙˙a Claudette Buttigieg qalet li li kieku hi kienet f’dik il-poΩizzjoni qabel ma kinitx tiffirma kuntratt b’din il-waiver partikolari g˙ax “jien ma kellix x’na˙bi” u dan

qalitu waqt il-programm Reporter ta’ nhar it-Tnejn li g˙adda fuq l-istazzjoni nazzjonali.

S’issa g˙adu mhux mag˙ruf x’riedet tfisser Buttigieg b’din id-dikjarazzjoni anke g˙ax involuti fin-negozjati tal-ftehim kien hemm il-perit Paul Camilleri, prim ku©in tal-eksPrim Ministru Nazzjonalista Lawrence Gonzi, u Brian St John, il-mag˙Ωul ta’ Simon Busuttil b˙ala Kap EΩekuttiv tal-Partit Nazzjonalista.

Id-Deputat Nazzjonalista Buttigieg, l-istess b˙all-midja Nazzjonalista, attakkat ukoll lill-Im˙allef Philip Sciberras li qed imexxi inkjesta indipendenti u akkuΩatu b’kunflitt ta’ interess u mag˙ha ng˙aqdu kemm Beppe Fenech Adami kif ukoll Jason Azzopardi.

B’reazzjoni g˙al dan, il-Gvern qal li l-OppoΩizzjoni tinsab f’paniku u qed tibΩa’ minn dan l-iskandlu. Huwa g˙alhekk sforz dan il-paniku li lOppoΩizzjoni re©g˙et infexxet b’attakk fuq il-©udikatura.

LOKALI KÓ

31|05|2015 03

kullhadd.com

ATTAKK SFRENAT FUQ IL-ÌUDIKATURA L-OppoΩizzjoni Nazzjonalista din il-©img˙a nfexxet f’attakk sfrenat kontra deçiΩjoni li ttie˙ed mill-Qorti Kostituzzjonali li nhar ilÌimg˙a li g˙adda annullat issentenza tal-ewwel qorti li fi Frar li g˙adda tat Ωew© si©©ijiet o˙ra lill-PN b˙ala kumpens g˙all-iΩball fl-att tal-voti li affettwa t-tmien u t-tlettax-il distrett fl-elezzjoni ©enerali tal2013.

Ftit ˙in wara li ng˙atat din iddeçiΩjoni, il-Partit Nazzjonalista ˙are© jg˙id li “l-Partit Laburista rnexxielu jimmanipula s-sistema legali” u ta x’jifhem li, konsegwenza ta’ din il-“manipulazzjoni tas-sistema legali”, iddemokrazija ta’ pajjiΩna tinsab mhedda.

Dan l-attakk sfrenat, li tefa’ dell ikrah fuq is-sistema ©udizzjarja Maltija, wassal lill-Gvern biex ji©bed l-attenzjoni tal-Kap tal-OppoΩizzjoni dwar il-bΩonn li jifhem li huwa jokkupa kariga Kostituzzjonali li titfa’ fuq spalltu responsabbiltà lejn ilpajjiΩ u l-istituzzjonijiet ewlenin tieg˙u.

Ma ridux jikkonfrontaw lillPL Il-gazzetta KullÓadd tkellmet mad-Deputat Mexxej tal-Partit Laburista, Dr Toni Abela, li spjegalna g˙alfejn infeta˙ lappell u x’wassal g˙addeçiΩjoni tal-Qorti Kostituzzjonali.

Dr Abela qalilna li meta qara l-ewwel sentenza flimkien malAmministrazzjoni tal-Partit millewwel ra li saret in©ustizzja mal-Partit Laburista, kemm

minn aspett legali u anke politiku. “Ma stajniex nifhmu kif ©ew diskussi l-interessi talPartit Laburista ming˙ajr qatt ma saret kawΩa kontra tieg˙u jew ©ie msejja˙ fil-kawΩa,” qalilna Abela.

Fil-fehma tieg˙u kien jidher çar li l-Partit Nazzjonalista ma riedx li jkun hemm il-Partit Laburista preΩenti u li l-Qorti setg˙et sej˙itlu fil-kawΩa. Filfatt, il-Qorti Kostituzzjonali mhux biss tat ra©un lill-Partit Laburista, iΩda sa˙ansitra tat rimedju. “Óassret il-kawΩa, li trid tinstema’ mill-©did, kif fil-fatt ser ji©ri; ovvjament, mhux quddiem l-istess im˙allef.

G˙aldaqstant, jekk kien hemm xi ˙add li mmanipula l-proçedura kien il-PN, li beΩa’ li jkollu lill-Partit Laburista n-na˙a lo˙ra tal-Awla,” qalilna dDeputat Mexxej tal-PL. G˙alfejn qeg˙din isabbtu saqajhom?

Huwa spjegalna wkoll li l-Partit Nazzjonalista ried li l-Partit Laburista ma jappellax, biex imbag˙ad ˙are© li l-PL kellu ra©un. Issa, il-PN qieg˙ed igerger g˙ax il-Qorti ˙assret issentenza u ser jibda kollox mill-©did.

Kieku g˙amlu l-affarijiet sewwa mill-bidu, spjegalna Abela, kieku dan kollu ma kienx ji©ri. Però, kienu traskurati jew ˙asbu li ser ja˙arbu lli©i bil-Partit Laburista ma jitkellimx.

“Mela huma setg˙u jag˙mlu l-kawΩa, iΩda meta raw li laffarijiet se jie˙du daqsxejn fit-

tul ma riduniex nie˙du d-drittijiet tag˙na. Però, sejrin Ωbaljati bl-ikrah. Id-drittijiet tag˙na mhux biss no˙duhom, iΩda neΩerçitawhom,” tenna Abela.

“Li ma nistax nifhem huwa: g˙aliex meta ma tg˙addix tag˙hom isabbtu saqajhom?

Jekk ma jinfexxux ukoll fl-istituzzjoni kif fil-fatt qeg˙din jag˙mlu. Sakemm id-dritt huwa tag˙na a˙na ne˙duh, jg˙idu x’jg˙idu,” temm jg˙idilna dDeputat Mexxej tal-Partit Laburista Toni Abela.

Jattakkaw Facebook

il-Qorti

fuq

Intant, ilbiera˙ ONE News irrapporta kif is-Sindku talMosta Edwin Vassallo g˙aΩel li jg˙id li hawn theddida g˙addemokrazija. Dan g˙ax l-og˙la qorti ta’ pajjiΩna tat deçiΩjoni li m’g˙o©bitx lilu u lill-Partit Nazzjonalista.

Vassallo g˙andu interess dirett f’dan il-kaΩ, g˙ax jekk jing˙ataw dawk iΩ-Ωew© si©©ijiet ikun jista’ jer©a’ jsib postu b˙ala membru parlamentari.

Fuq Facebook Vassallo beda biex kiteb li “lQorti ddeçidiet kif talab ilPartit Laburista”. Qal ukoll: “Illum saret in©ustizzja maddemokrazija. Illum il-Qorti ˙adet deçiΩjoni riskjuΩa malfatti.”

IΩda dan ma kienx biΩΩejjed.

Qal ukoll li “fil-pajjiΩ re©a’ g˙andna problema ta’ demokrazija u tenna li l-Qorti g˙adha kemm ˙ar©et sentenza skont dak li talab il-Labour”.

B’rabta mas-sentenza tal-Qorti Ωied jg˙id li “dan huwa l-pajjiΩ,

jew taqbel mal-Gvern jew g˙alaq ˙alqek”. B˙allikieku dan ma kienx biΩΩejjed, Vassallo ssokta jitkeb u re©a’ sostna “li l-Qorti sabet mod façli kif taqbel ma’ min ma kellux ra©un”.

Id-Deputat Kap tal-PN Mario de Marco wkoll ˙ass li kellu jikkritika d-deçiΩjoni tal-Qorti Kostituzzjonali g˙ax din ma kinitx konsistenti ma’ dak li

ried il-PN. De Marco kien sottili iktar fil-kritika tieg˙u fuq issiti soçjali, u minflok attakka lill-Qorti direttament, dawwar il-˙tija fuq il-Partit Laburista.

De Marco akkuΩa lill-PL li falla t-test tal-kredenzjali demokratiçi. Dan minkejja li lPL kien qieg˙ed sempliçiment jeΩerçita d-drittijiet li tag˙tih illi©i, b˙alma jsir f’kull pajjiΩ demokratiku.

IMUT IT-TIFEL LI TTAJJAR ILBIERAÓ F’PEMBROKE It-tifel Libjan ta’ 10 snin li ttajjar ilbiera˙ waranofsinhar, miet ftit wara li twassal l-isptar b’ambulanza. Il-karozza li tajritu kienet tat-tip Peugeot 207, misjuqa minn Tork ta’ 38 sena li kien sejjer lejn San Ìiljan minn Triq Sant’Andrija.

Huwa mifhum li t-tifel tkaxkar diversi metri wara li ttajjar.

Is-sewwieq ukoll ittie˙ed l-isptar min˙abba x-xokk li ©arrab.

Eritrew iwe©©a’ gravi wara li ttajjar minn vettura

Atmosfera ferri˙ija fil-Belt Valletta fl-attività organizzata ilbiera˙ millARC, waqt il-Gay Pride March annwali, bit-tema ‘Free To Be Me’

Ra©el mill-Eritrea, li joqg˙od in-Naxxar, kmieni lbiera˙ dalg˙odu we©©a’ gravi meta ttajjar minn vettura fi Triq ixXatt f’Ta’ Xbiex iΩda huwa ma jinsabx fil-periklu fil-mewt.

L-inçident se˙˙ g˙all-˙abta tas-6.20a.m.

L-Eritrew, li g˙andu 31 sena, ittajjar minn vettura Peugeot Partner misjuqa minn ra©el ta’ 37 sena mill-Mosta.

04 31|05|2015

kullhadd.com

KÓ LoKALI

APPLIKAW 573 GÓAÇ-ÇITTADINANZA B’INVESTIMENT GLEN FALZON glen@kullhadd.com Skont figuri mog˙tija lil din il-gazzetta mill-Ministeru tal-Intern u s-Sigurtà Nazzjonali, s’issa di©à kien hemm madwar 573 persuna li applikaw g˙al residenza biex b’hekk dan kien l-ewwel pass biex dawn il-persuni jiksbu ç-çittadinanza Maltija. Dan kollu wasal permezz ta’ sistema ta’ g˙arbiel rigoruΩa li qed tapplika l-A©enzija Identity Malta biex tassigura standards g˙oljin u jkun aççertat li l-applikanti huma denji u xierqa biex ji©u aççettati b˙ala çittadini ta’ Malta.

Di©à ©ew approvati numru ta’ applikanti Apparti minn hekk, il-Ministeru g˙allIntern u s-Sigurtà Nazzjonali kkonferma wkoll ma’ din il-gazzetta li di©à hemm numru ta’ applikanti li ©ew approvati u g˙alhekk ˙adu ç-çittadinza Maltija. Dan ©ara wara li ssodisfaw il-kriterji taleli©ibbiltà u r-rekwiΩiti tal-investiment, fosthom kontribuzzjoni ta’ €650,000, investiment fi stoks finanzjarji tal-Gvern u investiment fi proprjetajiet f’pajjiΩna.

S’issa, l-applikanti ta’ dan ilProgramm ta’ Çittadinanza b’Investiment ©ejjin minn diversi bnadi tad-dinja, fosthom ekspajjiΩi tal-Unjoni Sovjetika, pajjiΩi fil-Golf G˙arbi u pajjiΩi o˙ra fl-Asja. Hemm ukoll applikanti mill-Amerika, il-Kanada u pajjiΩi o˙ra flAfrika. U˙ud minn dawn il-persuni qed jag˙Ωlu li jg˙ixu f’Malta u anke jintroduçu lejn pajjiΩna tipi differenti ta’ investiment.

L-unika programm approvat mill-Kummissjoni Ewropea Wie˙ed irid ifakkar li wara ddiskussjonijiet mal-Kummissjoni Ewropea f’Jannar 2014, il-programm Malti huwa l-unika wie˙ed fl-Unjoni Ewropea li g˙andu l-approvazzjoni talistess istituzzjoni. Fid-dawl ta’ dan kollu, il-Ministru tal-Intern u s-Sigurtà

Nazzjonali Carmelo Abela sostna li l-IIP mhux biss qed ji©©enera aktar fondi pubbliçi u jag˙ti spinta lis-suq tal-proprjetà, iΩda qed iwassal ukoll g˙al investiment dirett minn barra xtutna.

“Il-Gvern huwa kommess bil-li©i li jwaqqaf Fond g˙all-IΩvilupp Nazzjonali u Soçjali biex il-flus i©©enerati minn dan il-programm ji©u investiti f’osqma importanti b˙all-edukazzjoni, ir-riçerka, l-innovazzjoni, g˙anijiet soçjali, ixxog˙ol u l-qasam tas-sa˙˙a,” spjega b’reqqa l-Ministru Abela.

Dan il-programm kien imniedi f’April tal-2014. Sa minn dak iΩ-Ωmien l-a©enzija Identity Malta ˙admet biex ti©bed lejn Malta persuni li bit-talent u ssuççess tag˙hom jistg˙u jag˙tu kon-

tribut siewi fl-iΩvilupp soçjali u ekonomiku ta’ pajjiΩna.

Tkabbir ekonomiku enormi Skont rapport annwali mi©bur mirRegolatur ta’ dan il-programm Godwin Grima, li kien ippubblikat ftit taΩ-Ωmien ilu, isostni li ma’ kull applikant li jkun approvat, l-ekonomija b’mod globali tiggwadanja madwar €1.67 miljun fi tkabbir nominali, apparti dawk miksuba mill-applikazzjoni tal-programm innifsu.

Dan l-ekonomista fi ˙dan dan ir-rapport ikkalkula li jekk 600 applikant ikun approvat kull sena g˙al tliet snin, sakemm jintla˙aq il-massimu totali ta’

applikazzjonijiet, it-tkabbir totali talProdott Domestiku Gross (PDG) jista’ jaqbeΩ madwar €1 biljun g˙al kull sena minn dawn it-tliet snin.

G˙aldaqstant, fir-rigward ta’ programmi o˙ra simili kompetittivi li qed ikunu offruti minn stati membri o˙rajn fi ˙dan l-Unjoni Ewropea, Grima sostna li Malta hemm bΩonn li taççerta u tiΩgura ru˙ha li l-iΩvilupp fl-infrastruttura jkun b’tali mod li jkun ta’ benefiççju g˙allekonomija moderna li kulma jmur dejjem qieg˙da tiffjorixxi hekk kif dan laspett importanti tal-kompetittività g˙andu rwol importanti g˙ax jaffettwa l-g˙aΩla tal-applikant meta ji©i biex jag˙Ωel iç-çittadinanza ta’ pajjiΩ partikolari.

MINN GÓADA JINFETAÓ L-EWWEL NIGHT SHELTER F’GÓAWDEX Waqt li kienet qed tattendi g˙as-26 edizzjoni tal-pellegrina©© g˙all-anzjani organizzat mill-Ordni tal-Kavallieri ta’ San Ìwann, is-Segretarju Parlamentari g˙ad-Drittijiet ta’ Persuni b’DiΩabbiltà u Anzjanità Attiva Justyne Caruana ˙abbret li minn g˙ada n- night shelter f’Dar Padova f’G˙ajnsielem se jibda jilqa’ lewwel residenti tieg˙u.

Dan is-servizz se jkun lewwel wie˙ed tax-xorta tieg˙u f’G˙awdex u llum se jkun miftu˙ g˙all-pubbliku biex kul˙add ikun jista’ jara l-post u kif se jkun qieg˙ed jopera sservizz bejn il-17.00pm u t20.00pm.

denza tag˙hom jaf tkun f’riskju jekk ma ting˙atalhomx kura fil-komunità.

G˙alhekk huwa intiΩ g˙allindividwi li ma jistg˙ux jo˙or©u mid-dar u jinkludi servizz ta’ infermiera. Çentru g˙ad-dimenzja Dan iç-çentru g˙ad-dimenzja huwa uniku fil-GΩejjer Maltin, u ser jopera f’Dar Padova f’G˙ajnsielem fil-©img˙at li ©ejjin.

Dan iç-çentru ser ikun apposta g˙al persuni li g˙andhom il-kundizzjoni taddimenzja, u ser ikun qed jifta˙ matul il-jum bi programmi speçjali u adattati g˙al persuni li g˙andhom din il-kundizzjoni.

Respite g˙all-ewwel darba f’G˙awdex F’Jannar is-Segretarjat nieda sservizz ta’ respite b’xejn g˙allewwel darba f’G˙awdex. Isservizz ta’ respite huwa servizz temporanju ta’ kura lill-anzjani li japplikaw g˙as-servizz, kura sa massimu ta’ tliet ©img˙at.

Is-servizz huwa intiΩ biex jag˙i ftit ser˙an lill-persuni li jie˙du ˙sieb ta’ kuljum lill-anzjani tag˙hom, waqt li jkunu

Çentri g˙all-anzjanità attiva mo˙˙hom mistrie˙ li qeg˙din f’kura tajba u adattata g˙alihom. Is-servizz ta’ respite qieg˙ed jing˙ata f’Villa San Lawrenz.

Il-kura fit-tul G˙all-ewwel darba f’G˙awdex

is-Segretarjat Parlamentari g˙all-Anzjanità Attiva introduça s-servizz ta’ kura fit-tul g˙all-anzjani wara domanda kbira li qamet g˙alih fl-Isptar ta’ G˙awdex. Dan is-servizz qieg˙ed ji©i mog˙ti permezz ta’ Public Private Partnership ma’ Villa San Lawrenz.

G˙ajnuna fid-dar F’dawn l-a˙˙ar xhur issa˙˙a˙ is-servizz tal- commcare f’G˙awdex. Dan is-servizz qieg˙ed g˙al dawk l-anzjani li g˙andhom bΩonn kura f’darhom stess u li l-indipen-

F’G˙awdex, is-Segretarjat Parlamentari ˙ejja programmi u g˙amel diversi arran©amenti biex jinfet˙u iΩjed servizzi ta’ matul il-jum, fosthom f’San Lawrenz u Taç-Çawla, filwaqt li g˙addejja ˙idma biex jinfeta˙ ukoll ie˙or fix-Xewkija.

LOKALI KÓ

31|05|2015 05

kullhadd.com

“BKEJT GÓAX DAN IT-TEST MA KIENX ISIR MALTA” Omm, li flimkien ma’ binha b’diΩabbiltà kellha titla’ lIngilterra g˙al test mediku mag˙ruf b˙ala gait analysis , irrakontat li g˙alkemm sabet ˙afna appo©© fl-Ingilterra, xorta ltaqg˙et ma imprevisti li min˙abba fihom bkiet g˙allfatt li dan it-test ma kienx isir Malta.

Aktar kmieni din il-©img˙a ©ie ffirmat ftehim bejn idDipartiment tas-Sa˙˙a u lUniversità ta’ Malta li se jwassal biex test li jsir biex jiddetermina s-sa˙˙a tal-muskolu fi tfal li g˙andhom problema ta’ mobbiltà se jibda jsir Malta.

Dwar din l-a˙bar, il-Kull˙add tkellmet ma’ Ωew© ©enituri li marru flimkien ma’ wliedhom g˙al dan it-test barra minn Malta. Charmaine Micallef irrakontat kif li titla’ wa˙dek b’tifel f’wheelchair l-Ingilterra mhux façli. “Sibt ˙afna appo©© u g˙ajnuna, iΩda xorta ma kienx façli, speçjalment f’dik li kellha x’taqsam lo©istika u mobbiltà. It-tifel tieg˙i tela’ lIngilterra g˙at-test darbtejn, darba qabel ma saritlu operazzjoni u l-a˙˙ar darba ftit tal©img˙at ilu, biex jaraw kif inhu sejjer wara l-operazzjoni,” qalet Charmaine.

Hija kompliet tirrakonta kif it-tieni darba li marret g˙attest, it-tifel waqg˙alha fil-banju hija u ta˙slu. “Morna g˙at-test

l-g˙ada filg˙odu bi msarni f’saqqajja li jg˙iduli li t-test ma jistax isir, min˙abba li t-tifel kien mu©ug˙ bil-waqg˙a. Iva, nammetti, dak il-˙in bkejt g˙all-fatt li dan it-test ma kienx isir Malta,” qalet Charmaine.

Tittaffa t-tbatija tal-pazjenti u l-qraba tag˙hom F’kummenti li ta lill-Kull˙add, is-Segretarju Parlamentari g˙as-Sa˙˙a Chris Fearne qal li dan il-ftehim bejn l-Università u d-Dipartiment tas-Sa˙˙a sar proprju biex titaffa’ t-tbatija talpazjenti u l-qraba tag˙hom. “L-

Università g˙andhom dan illaboratorju tal-Biomedical Engineering, ftit passi biss ’il bog˙od mill-isptar, li kien qieg˙ed jintuΩa mil-lat ta’ riçerka. Ing˙aqadna flimkien biex b’hekk, permezz ta’ upgrade li se jsir min-na˙a ta’ Mater Dei, dan il-laboratorju se jibda jintuΩa wkoll g˙all-˙ti©ijiet talpazjenti tag˙na,” qal Fearne.

Fil-preΩent, qal is-Segretarju Parlamentari, tal-inqas tifel jew tifla kull xahar jitilg˙u lIngilterra biex jie˙du trattament tal- gait analysis . “Lupgrade tal-laboratorju, li se ji©i jiswa madwar €50,000 mis-

tenni jitlesta sal-a˙˙ar tassena,” qal Fearne.

Il-kollaborazzjoni bejn lUniversità ta’ Malta u l-Isptar Mater Dei f’dan is-settur se twassal ukoll biex ikun hemm kollaborazzjoni ta’ xog˙ol bejn id-dixxiplini tekniçi u kliniçi, li mistennija jwasslu biex tin©abar informazzjoni dwar ilgait g˙all-Maltin.

Bernardette Saliba rrakuntat dwar is-suççess li l-gait analysis fisser g˙al bintha. “Sa minn tliet snin sa g˙axar snin binti dejjem imxiet bil-walker. Wara li g˙amlet l-ewwel test, ©ie deçiΩ li g˙andha bΩonn oper-

azzjoni f’saqajha; permezz ta’ din l-operazzjoni, it-tifla ma baqg˙etx tuΩa l-walker u bdiet tuΩa l-krozzi. Il-kundizzjoni tag˙ha baqg˙et ©ejja ’l quddiem, tant li issa qed tuΩa krozza wa˙da,” qalet Bernardette. Ûiedet tg˙id li dan tejjeb mhux ftit il-˙ajja ta’ bintha u talfamilja kollha. “Anke sempliçiment l-iskola, sar ˙afna aktar façli g˙aliha bi krozza milli bilwalker . Saret aktar indipendenti,” qalet Beranardette.

Hi rrakontat li l-ewwel darba li telg˙u l-Ingilterra kienu ftit beΩg˙ana min˙abba li ma kinux jafu x’se jsibu jew x’se jinvolvi eΩatt it-test. “It-tieni darba konna aktar ippreparati.

Skari©© li titla’ l-Ingilterra, trid tie˙u l- leave , t˙alli tfal o˙ra warajk id-dar,” qalet l-omm.

“Nafu bis-sagrifiççji u l-ispejjeΩ li jg˙addu minnhom il-©enituri li jkollhom jie˙du lil uliedhom barra l-pajjiΩ g˙all-kura. Mis-sena l-o˙ra lGvern beda j˙allas biex anke t-tieni ©enitur ikun jista’ jitla’ b’xejn ma’ wliedu g˙all-kura.

B’hekk taffejna parti mill-piΩ finanzjarju li dawn il-familji jkunu g˙addejjin minnu f’mument daqshekk delikat.

S’issa 240 familja bbenefikaw minn din l-iskema,” qal isSegretarju Parlamentari Chris Fearne.

L-OGÓLA OTTIMIÛMU U L-IKBAR TRAÓÓIS FIL-KONTIJIET St˙arri© tal-Kummissjoni Ewropea ppubblikat din il©img˙a wera kif f’Mejju pajjiΩna g˙alaq sena s˙i˙a jirre©istra l-og˙la livell ta’ ottimiΩmu fost il-pajjiΩi kollha taΩ-Ûona Ewro.

Fl-istess waqt, statistika talEurostat ikkonfermat li lfamilji Maltin gawdew millikbar tra˙˙is fil-kontijiet taddawl matul l-a˙˙ar sena, tant li llum il-familji f’pajjiΩna qed i˙allsu t-tielet l-ir˙as kontijiet fl-Unjoni Ewropea.

L-ottimiΩmu tan-negozji jwassal g˙al Ωieda fl-impjiegi L-indçi tas-sentiment ekonomiku dan ix-xahar la˙aq il-livell ta’ 118, jew 18% aktar mill-medja rre©istrata kemm ilu ji©i mkejjel dan l-indikatur.

Dan il-livell ta’ ottimiΩmu huwa l-og˙la livell osservat f’pajjiΩna mill-bidu tal-kriΩi finanzjarja fl-2008.

G˙at-tieni darba minçi millKummissjoni Ewropea fl-2002, f’Mejju, kull settur talekonomija f’pajjiΩna kien ottimista fuq l-andament talekonomija, u l-ma©©oranza tas-setturi ddikjaraw li se jΩidu l-˙addiema.

Mill-bidu tal-2015, b’mod konsistenti, anke fost l-azjendi industrijali ©ie osservat titjib flottimiΩmu. Óafna kumpaniji tal-manifattura sostnew li Ωiedu l-produzzjoni f’dawn la˙˙ar xhur, filwaqt li qalu li qed jistennew aktar titjib fixxhur li ©ejjin.

Fl-istess ˙in, mill-bidu tal2015, l-operaturi Maltin fisservizzi qed jesprimu l-og˙la livell ta’ kunfidenza ekonomika fl-a˙˙ar ˙ames snin. Dawn l-azjendi g˙andhom ukoll log˙la livell ta’ ottimiΩmu minn fost l-operaturi kollha f’dan is-

settur fil-pajjiΩi kollha talUnjoni Ewropea.

Il-familji f’pajjiΩna huma fost il-ftit fl-Ewropa li qed jg˙idu li s-sitwazzjoni finanzjarja tag˙hom qed titjieb u li qed jistennew aktar titjib fix-xhur li ©ejjin. L-ottimiΩmu fost ilfamilji huwa tali li dawn qed jistennew tnaqqis akbar filqg˙ad anke meta dan di©à niΩel g˙all-inqas livell fl-istorja ta’ pajjiΩna.

Mill-og˙la kontijiet g˙allikbar tra˙˙is Iç-çifri tal-Eurostat urew li lfamilji Maltin u G˙awdxin raw l-akbar tnaqqis fil-prezz taddawl f’din l-a˙˙ar sena. Dan hekk kif il-kontijiet f’Malta ra˙su b’26.2%, fl-istess waqt li b˙ala medja madwar l-Ewropa l-kontijiet g˙olew bi 2.9%.

Ta˙t din l-amministrazzjoni, g˙alhekk, pajjiΩna nbidel millpajjiΩ li kellu fost l-og˙la kontijiet tad-dawl fl-Ewropa g˙allpajjiΩ li kellu l-og˙la tra˙˙is flistess kontijiet. Malta llum g˙andha t-tielet l-inqas prezzijiet tal-elettriku minn fost ilpajjiΩi kollha tal-Unjoni Ewropea.

B˙ala medja, il-familji Maltin u G˙awdxin i˙allsu €12.47 g˙al kull 100 kilowatt ta’ ener©ija li jikkunsmaw. Dan meta fl-Unjoni Ewropea, b˙ala medja, il-konsumatur Ewropew i˙allas €20.79, jew 67% aktar minn f’pajjiΩna. Laktar pajjiΩ b’kontijiet g˙oljin huwa d-Danimarka, fejn kull 100 kilowatt ener©ija jiswa €30.35, jew darbtejn u nofs daqs dak f’pajjiΩna.

Fl-istess Ωmien fl-2012, ta˙t amministrazzjoni preçedenti, lelettriku kien jiswa €16.80 kull 100 kilowatt , jew 26% aktar mil-lum, u kien il-˙mistax log˙la mill-pajjiΩi tal-UE.

LOKALI KÓ

31|05|2015 07

kullhadd.com

BUSUTTIL JATTAKKA LILL-EWWEL WHISTLEBLOWER F’MALTA GLEN FALZON glen@kullhadd.com Joseph Cauchi, il-whistleblower fil-kaΩ ta’ Anthony Debono li deher quddiem il-Qorti ta’ G˙awdex akkuΩat bi 13-il kap ta’ akkuΩa fosthom b’miΩapproprjazzjoni ta’ fondi pubbliçi u frodi fost o˙rajn, xehed fil-Qorti li l-Kap talOppoΩizzjoni Simon Busuttil kien infurmat dwar il-kaΩ. Dan hekk kif Cauchi, kuntrattur f’G˙awdex mag˙ruf b˙ala sSansun, qal li ddiskuta l-kaΩ ma’ Simon Busuttil fl-uffiççju tieg˙u fid-Dar Çentrali tal-Partit Nazzjonalista TalPietà. Cauchi xehed ukoll li g˙adda xi dokumenti relatati lil Chris Said kif ukoll bag˙at email lil David Aguis.

Apparti minn hekk, sar mag˙ruf li Simon Busuttil qal dawn il-preçiΩi kliem: “G˙alfejn bqajt tag˙mel ixxog˙ol sal-a˙˙ar? Mela ma kontx taf li m’a˙niex se nitilg˙u?”

X’ried ifisser b’din l-istqarrija Busuttil?

Li kieku telg˙u l-PN dawn ix-xog˙lijiet kienu se jkomplu jew li eventwalment, b’xi mod, is-Sansun kien se jkompli jit˙allas minn fondi pubbliçi?

Ta’ min wie˙ed jg˙id li l-Kap talOppoΩizzjoni, li g˙andu kariga Kostituzzjonali, g˙aΩel li jattakka qatta’ bla ˙abel lill-ewwel persuna li kkwalifikat g˙all-protezzjoni mil-li©i talwhistleblower g˙ax kixef allegat att relatat mal-korruzzjoni f’G˙awdex.

Kwalunkwe persuna li tikkwalifika ta˙t l-att tal- whistleblower tg˙addi minn proçess rigoruΩ li jinvolvi lill-Avukat Ìenerali, lill-Pulizija u lill-Qrati, li jiddeçiedu jekk persuna tkunx ˙aqqha li ting˙ata din il-protezzjoni. G˙alhekk, lattakk feroçi ta’ Simon Busuttil mhuwiex biss fuq il-persuna jew fuq materja politika, iΩda huwa attakk fuq l-istituzzjonijiet u b’dan l-a©ir jista’, sfortunatament, igerrex persuni o˙ra li jridu jikxfu korruzzjoni. Dan huwa att mill-aktar gravi u jixhed kemm il-Partit Nazzjonalista, b’mod speçjali l-Kap tieg˙u, qed juri nuqqas ta’ responsabbiltà u rispett lejn li©i li, wara kollox, ivvutaw favuriha huma wkoll filParlament wara li t˙alliet fuq l-ixkaffa g˙al 25 sena s˙a˙. Bejn whistleblower li ta˙t ©urament qed jikxef xibka ta’ xiri ta’ voti u politiku li qed jiddefendi lindifensibbli, il-poplu se ji©©udika min g˙andu l-aktar kredibbiltà.

Xi ntqal fil-Qorti Cauchi xehed li beda ja˙dem bl-isem ta’ Joe Cauchi Development fl-1996 meta reba˙ tender ma˙ru© millConstruction and Maintenance Unit (CMU) li dak iΩ-Ωmien kien ta˙t ittmexxija ta’ Tonio Lanzon. Huwa sa˙aq li sar jaf lil Anthony Debono mill-poΩizzjoni tieg˙u fis-CMU li taqa’ ta˙t ilMinisteru ta’ G˙awdex. Fil-fatt, l-ewwel tender li reba˙ ta˙t Debono kien fl2004.

Cauchi qal li f’Settembru tas-sena lo˙ra huwa lmenta mas-Segretarju Permanenti fi ˙dan il-Ministeru ta’ G˙awdex dwar xi pagamenti b’lura.

Dawn il-pagamenti kienu g˙al xog˙lijiet fi proprjetajiet privati. Huwa xehed ukoll li ltaqa’ mal-Kap tal-OppoΩizzjoni Simon Busuttil kif ukoll ma’ Chris Said biex iddiskutew dan il-kaΩ. Skont Cauchi, lil Said kien ukoll g˙addielu xi dokumenti. Hu g˙amel kuntatt ukoll ma’ David Aguis b’email.

Fi Frar tal-2013 in˙are© pagament ming˙ajr ittra ta’ aççettazzjoni tant li kien g˙amel ilment mal-Kap tatTaqsima tal-Pro©etti fil-Ministeru kkonçernat. Hawnhekk hu sa˙aq li kellu aktar pagamenti x’jit˙allsu fuq xog˙lijiet li ma kinux koperti b’kuntratt. Cauchi sa˙aq li ta’ dawn ixxog˙lijiet hu kien jit˙allas Lm4.75 s-

“G˙alfejn bqajt tag˙mel ix-xog˙ol sala˙˙ar? Mela ma kontx taf li m’a˙niex se nitilg˙u?” – Simon Busuttil sieg˙a. Minkejja li ma ˙ar©ux aktar tenders wara l-2006, hu xorta baqa’ jag˙mel aktar xog˙lijiet bejn l-2006 u l2012. Ix-xog˙lijiet jinkludu sa˙ansitra t˙affir fl-iskola ta’ Ta’ Kerçem.

Kien i˙allsu darba fis-sena Cauchi qal li Debono kien i˙allsu darba fis-sena, ©eneralment fi Frar jew Diçembru, fejn dan tal-ewwel kien imur i˙allsu b’çekkijiet tal-Gvern fiddar tieg˙u. Cauchi qal ukoll li ma setax jibg˙at invoices min˙abba li ma kienx hemm kuntratti x’juri. Debono kien jitlob lil Cauchi biex jag˙mel invoice binnumru tas-sig˙at u r-rata, liema numru kien ikun wie˙ed ivvintat. Il- whistleblower qal ukoll li g˙andu madwar 70 invoice falza.

Il-pagamenti li kienu jo˙or©u g˙al dawn ix-xog˙lijiet kienu ji©u inkluΩi mal-ispejjeΩ ta’ pro©etti o˙ra. Cauchi xehed li ˙afna mill- invoices ma kellhomx dettalji miktuba; eΩempju ‘kiri ta’ trakkijiet’, u ma kienx inkluΩ fejn intuΩaw. Kien hawnhekk li Cauchi sa˙aq li x-xog˙lijiet saru g˙all-voti.

Tant hu hekk li Cauchi rrefera g˙al eΩempju wie˙ed fejn viçin l-elezzjoni tal-MEPs fl-2009, hu bag˙at 20 trakk konkrit ˙dejn il-kamra tan-nar fl-G˙arb.

Is-Sindku tal-G˙arb kien kanvasser ta’ Debono Cauchi tkellem dwar il-kaΩ tax-xog˙lijiet fil-grawnd tal-futbol fl-G˙arb liema xog˙lijiet saru f’Jannar tal-2006. Huwa qal ukoll li Debono çempillu u tah struzzjonijiet g˙al dawn ix-xog˙lijiet b˙ala kap tas-CMU. G˙al darb’o˙ra dan il-pro©ett ma kienx ing˙ata b’tender u ma kienx hemm kuntratti. Dak iΩΩmien li sar ix-xog˙ol, is-Sindku talG˙arb David Apap kien kanvasser ta’ Debono. Ìara mbag˙ad li Apap i©©ieled ma’ Debono u beda ja˙dem

g˙al Chris Said. Dan, skont Cauchi, g˙amilha aktar diffiçli biex hu jit˙allas.

G˙al xi Ωmien Cauchi kien ukoll ilPresident tal-G˙arb Rangers li juΩaw din il-proprjetà.

Cauchi sa˙aq li bag˙at irçevuta lillKunsill Lokali tal-G˙arb wara li pprovda ©ebel u konkrit g˙al xog˙lijiet mitluba mill-istess Sindku Apap, iΩda dan irrifjuta li j˙allsu filwaqt li Debono qal li ma kienx kuntent bix-xog˙ol li sar. Minkejja li Debono kien involut, ilpagamenti xorta wa˙da baqg˙u pendenti. Barra minn hekk, Cauchi ma ng˙atax il-˙las dovut g˙al triq li nbniet fuq art ver©ni fil-Fontana.

Il-kaΩ ikompli nhar il-Tlieta li ©ej fejn se ji©i stabbilit jekk hemmx biΩΩejjed provi biex ir-ra©el tal-eks-Ministru Nazzjonalista jitqieg˙ed ta˙t att ta’ akkuΩa.

Kontroprotest fil-konfront ta’ Simon Busuttil Intant, wara s-smig˙ fil-Qorti, Joseph Cauchi, il- whistleblower fil-kaΩ tarra©el ta’ Giovanna Debono, g˙amel kontroprotest fil-Qorti biex iwie©eb g˙all-protest mill-Kap tal-OppoΩizzjoni, Simon Busuttil. Fil-kontroprotest, Cauchi sa˙aq li huwa qal il-verità u mhu se jirtira xejn minn dak li xehed, g˙ax huwa qal biss is-sewwa. Hu sostna wkoll li, min-na˙a l-o˙ra, Busuttil ˙a Ωew© poΩizzjonijiet ferm kuntrastanti u kontradittorji g˙al xulxin f’temp ta’ ftit sig˙at.

Cauchi qal li l-protest ta’ Busuttil ma g˙andu l-ebda siwi legali iΩda hu biss propaganda politika li Cauchi mhux interessat li jid˙ol fiha. Hu Ωied jg˙id li l-a©ir ta’ Busuttil, permezz tal-protest, jeΩerçita pressjoni fuqu ˙alli jibdel ilverΩjoni veritiera u ©uramentata tal-fatti u minflok jixhed falz, huwa att çensurabbli u deplorabbli g˙all-kariga li jokkupa.

Simon Busuttil qed jikser il-li©i Cauchi fakkar li jkun qed ja©ixxi bi ksur tal-li©i min jipprova jinfluwenza xhud jew jintimidah biex ma jixhidx is-sewwa, kif ukoll ikun qed ja©ixxi bi ksur tal-li©i min jeΩerçita pressjoni fuq persuna li tkun protetta skont il-li©i b˙ala informatur biex ma tosservax lobbligi tag˙ha. Cauchi qal li hu xehed is-sewwa u hekk bi˙siebu jkompli jag˙mel minkejja kull pressjoni li saritlu minn Busuttil sa mill-bidu li kien qed jixhed fil-Qorti.

Bdil ta’ verΩjonijiet Il-whistleblower fakkar ukoll li waqt li hu kien g˙adu qed jixhed fil-Qorti nhar it-Tlieta li g˙adda, Busuttil ˙are© stqarrija fejn qal li Cauchi kien ikkonferma l-verΩjoni tal-fatti li hu kien sostna aktar qabel dwar il-laqg˙a li kellhom. IΩda mbag˙ad l-istess Busuttil ressaq protest fejn allega li Cauchi xehed falz u qed jimmalafamah. Cauchi sostna li dawn huma Ωew© poΩizzjonijiet ferm kuntrastanti u kontradittorji g˙al xulxin li Busuttil, b’mod inspjegabbli, ˙a f’temp ta’ ftit sig˙at filwaqt li qal ukoll li hu dejjem Ωamm ma’ verΩjoni wa˙da li hi veritiera u baqa’ konsistenti.

Cauchi qal li Busuttil m’g˙andu ebda dritt jitfa’ dell u jikkummenta b’mod barra minn loku fuq iç-çertifikat ta’ informatur ma˙ru© mill-Avukat Ìenerali fid-diskrezzjoni esklussiva tieg˙u. Ûied jg˙id li kien jistenna li, tal-anqas, Busuttil kellu jibqa’ newtrali u mhux jattakkah frontalment u in©ustament dwar il-kredibbiltà indiskussa tieg˙u.

“Dan dejjem jekk il-protestant, b’dak li qed jallega u jipproponi li g˙andu jsir, ma jridx jidher li qed jostakola li to˙ro© il-verità kollha f’dan il-kaΩ,” temmet tg˙id l-istqarrija ta’ Cauchi.

08 31|05|2015

kullhadd.com

kÓ LOkALI

IL-GvErN JOÓLOQ SPAzJI rIkrEATTIvI ÌODDA FiΩ-Ωmien li ©ej huwa ma˙sub li se jsiru ta˙ditiet bejn il-Ministeru g˙all-IΩvilupp Sostenibbli, l-Ambjent u t-Tibdil fil-Klima u sSegretarjat Parlamentari g˙ar-Riçerka, lInnovazzjoni, iΩ-Ûg˙aΩag˙ u l-Isport, kif ukoll mal-Kunsill Malti g˙all-Isport biex ti©i esplorata l-possibbiltà li ssir jogging track madwar il-picnic area fil-Park Nazzjonali ta’ Ta’ Qali.

Dan Ωvelah mal-gazzetta KullÓadd il-Ministru g˙all-IΩvilupp Sostenibbli, l-Ambjent u t-Tibdil fil-Klima Leo Brincat illi t-Tlieta li g˙adda ˙abbar li se jing˙ata bidu g˙all-pro©ett ta’ estensjoni u tisbi˙ ta’ Kennedy Grove fisSalini. Il-Ministru Brincat qal ukoll li dan ilpro©ett mistenni li jkun lest sal-bidu tas-sena d-die˙la g˙at-tgawdija tal-familji Maltin u G˙awdxin kollha.

“It-tmexxija tal-parks flimkien mal-Ministeru se tkun impenjata biex tara li dan ix-xog˙ol isir u jitlesta fl-iqsar Ωmien possibbli u bl-aktar mod professjonali possibbli,” tenna l-Ministru g˙all-IΩvilupp Sostenibbli, l-Ambjent u t-Tibdil fil-Klima.

aktar spazji g˙ar-rikreazzjoni flimkien ma’ spazju g˙all-imwejjed tal- picnics u animated bins . Se jit˙awlu wkoll madwar 150 si©ra indi©ena u se jinbena madwar 100 metru ta’ ˙itan tas-sejjie˙ madwar is-sit,” spjega b’reqqa l-Ministru tal-Ambjent.

G˙alhekk se jkun hemm b’kollox erba’ accessible physical training outdoor gym modules u l-apparat g˙al-log˙ob se jkollu l-art tieg˙u miksija bil-lastiku.

Dan l-imsemmi apparat se jkollu l-ilwien tannatura, inkluΩi l- animated shaped bins kif ukoll ir- rock climbing marbut mal- climbing rope notes u l-animated spring riders. Se jkun hemm ukoll Ωona li se tkun adattata g˙at-tfal ta’ bejn 2 sa 12-il sena.

Il-Ministru Brincat radd ˙ajr lid-diri©enti talparks li huma direttament responsabbli b˙ala Direttorat g˙all-Parks, Afforestazzjoni, Restawr tal-Kampanja u Inizjattivi, kif ukoll lil Transport Malta u l-Ministeru tat-Trasport u lInfrastruttura talli g˙amlu dan possibbli ming˙ajr ma n˙ar©u fondi ©odda minn dawk allokati lill-parks infushom.

Façilitajiet ©odda Il-Ministru Brincat spjega wkoll kif wara li ©ie nnegozjat kumpens ta’ madwar terz ta’ miljun ewro ma’ Transport Malta min˙abba xog˙lijiet fi Triq il-Kosta, il-valur miΩjud ta’ dan il-park ferm sabi˙ se jiΩdied permezz ta’ ˙olqien ta’ spazji rikreattivi ©odda kif ukoll façilitajiet li qabel lanqas biss kienu jeΩistu.

Dan il-pro©ett jinkludi estensjoni u tisbi˙ li jkopru madwar tlett elef metru kwadru u g˙all-ewwel darba se jkun hemm ukoll tag˙mir tal-log˙ob. It-tliet tenders ewlenin dwar xog˙lijiet fuq konkrit, printed concrete footpaths u pjattaformi jinsabu fl-istadju tala©©udikazzjoni.

Apparti minn hekk, sal-bidu tax-xahar iddie˙el se ji©ri l-istess fir-rigward tat-tenders g˙all-arbli tad-dawl u l- bollards biex il-post ikun attrezzat b’tag˙mir tal-log˙ob, outdoor gym, g˙amara apposta u anke rubber matting.

Il-Ministru Brincat Ωied jg˙id li fuq il- printed concrete footpaths proposti, se jkun hemm gazebo tal-injam g˙ad-dell li se tin˙adem mill˙addiema tal-parks stess.

“Madwar is-si©ar eΩistenti se jkun hemm

TNAQQIS TA’ 2% FL-INÇIDENTI FUQ IL-POST TAX-XOGÓOL Skont çifri ma˙ru©a mil-Labour Force Survey, fl-2013 kienu 1.5% biss tal˙addiema li rrappurtaw dwar xi inçidenti fuq il-post tax-xog˙ol. G˙alhekk, dan ifisser li kien irre©istrat tnaqqis ta’ 2% mill-2007 meta kienu 3.5% dawk li rrappurtaw li kellhom inçident fuq ilpost tax-xog˙ol.

Malta a˙jar minn pajjiΩi li mhux flUnjoni Ewropea Dan l-istudju juri wkoll kif Malta ©iet fl20 post, fl-indiçi dwar sa˙˙a u sigurtà fuq il-post tax-xog˙ol, fost il-pajjiΩi kollha Ewropej, inkluΩ l-IΩvizzera, lIΩlanda, in-Norve©ja u t-Turkija li mhumiex membri tal-Unjoni Ewropea (UE).

L-aktar pajjiΩ li fih kienu rrappurtati inçidenti kienu l-Finlandja, l-IΩvizzera u Franza.

Apparti minn dan, l-istess statistika turi kif kien hemm tnaqqis ukoll ta’ kaΩi relatati ma’ sa˙˙a fuq il-post taxxog˙ol, fejn pajjiΩna ©ie fil-˙ames post minn 33 pajjiΩ, bl-aktar pajjiΩ li fih saru rapporti jer©a’ jkun il-Finlandja segwit mill-IΩvezja u l-Awstrija.

Tnaqqis fuq il-pressjoni fuq il-post tax-xog˙ol Malta ©iet it-tielet minn 28 pajjiΩ f’dawk li huma pressjoni u ammont ta’ xog˙ol fuq il-˙addiem, g˙alkemm kien hemm tnaqqis ta’ 12% fl-istess perjodu, bi 13% jirrappurtaw li kellhom ˙afna pressjoni ta’ xog˙ol fl-2013, imqabbel mal-25% tal-2007. L-aktar pajjiΩ fl-Ewropa fejn kienu rrappurtati stress u pressjoni ta’ xog˙ol kien, forsi mhux b’sorpriΩa, ilLussemburgu, fejn aktar minn 35%

g˙amlu dan l-ilment.

Fil-kummenti tieg˙u dwar dawn iççifri, il-Kap EΩekuttiv tal-Awtorità g˙asSa˙˙a u Sigurtà fuq il-Post tax-Xog˙ol (OHSA), Mark Gauci, esprima sodisfazzjon g˙al dawn ir-riΩultati u fakkar kif anke persenta©© Ωg˙ir jag˙mel differenza poΩittiva fl-ambjent u l-kwalità tal-

˙ajja tal-˙addiema Maltin.

Linji gwida g˙as-sajf Issa li t-temp beda jinbidel u bdiet xi ftit jew wisq is-s˙ana, l-Awtorità Maltija g˙as-Sa˙˙a u s-Sigurtà fuq il-Post taxXog˙ol (OHSA) ˙asset il-˙tie©a li

tfakkar dwar il-miΩuri li g˙andhom jittie˙du meta wie˙ed jag˙mel xog˙ol fix-xemx u fis-s˙ana. Xog˙ol fix-xemx, speçjalment jekk ikun g˙al Ωmien twil, jista’ j˙alli effetti negattivi min˙abba ss˙ana jew ir-ra©©i tax-xemx. Fil-fatt, wa˙da mill-kundizzjonijiet importanti fuq il-post tax-xog˙ol hija li jkun hemm temperatura komda, normalment ta’ bejn 20 u 25 grad Celsius, fost ˙afna miΩuri o˙ra ta’ sigurtà.

Apparti minn hekk, hemm ukoll fatturi o˙rajn, fosthom is-s˙ana ©©enerata fuq il-post tax-xog˙ol minn magni u apparat ie˙or li jistg˙u jkunu qed jintuΩaw. Is-s˙ana, l-istess b˙all-kes˙a, tista’ tid˙ol fuq il-post tax-xog˙ol b’Ωew© mezzi prinçipali: b’mod dirett permezz ta’ twieqi u bibien, flimkien ma’ s˙ana eççessiva li ti©i ©©enerata minn xi fwar jew exhaust mill-magni.

Min-na˙a l-o˙ra, b’mod indirett, iss˙ana tista’ tid˙ol fuq il-post tax-xog˙ol mis-saqaf, mill-˙itan u mill-art. Aktar ma tiΩre© ix-xemx, dawn aktar jis˙nu matul il-©urnata u, b’konsegwenza ta’ hekk, is-s˙ana tibda tid˙ol fuq il-post tax-xog˙ol.

Hemm numru ta’ miΩuri li min i˙addem jista’ jie˙u biex inaqqas lammont ta’ s˙ana li tid˙ol fuq il-post tax-xog˙ol u dawn jinkludu li jassiguraw li l-˙itan ta’ barra jkunu lixxi kemm jista’ jkun u miΩbug˙a b’Ωebg˙a çara ˙alli s-s˙ana ti©i riflessa ’l barra; itejbu l-mod ta’ kif is-s˙ana ti©i riflessa minn fuq il-bejt; itejbu l-insulazzjoni tal-˙itan u s-soqfa; kif ukoll ikun hemm assigurazzjoni li l-post tax-xog˙ol huwa delli kemm jista’ jkun minn mezzi naturali b˙as-si©ar jew b’shades fuq it-twieqi u l-bibien.

LOkALI kÓ

31|05|2015 09

kullhadd.com

ÓAFNA PAROLI, L-EBDA PROPOSTA Wara ˙afna biki u theΩΩiΩ tassnien mill-Partit Nazzjonalista dwar il-futur tal-Air Malta, ilpajjiΩ kien qieg˙ed jistenna lista ta’ proposti konkreti li biha joffru alternattiva g˙allpjan li qed ji©i implimentat b˙alissa. Sfortunatament, f’konferenza stampa li saret nhar l-Erbg˙a li g˙adda, lunika ˙a©a çara li ˙ar©et kien il-fatt li l-PN g˙ad m’g˙andu lebda idea ta’ kif g˙andhom ji©u indirizzati l-problemi talAir Malta.

L-ewwel u qabel kollox, ta’ min ifakkar li kien ta˙t Gvern Nazzjonalista li l-futur tal-Air Malta tpo©©a fil-periklu. Linkompetenza tal-amministrazzjoni ta’ dak iΩ-Ωmien wasslet lill-kumpanija biex tag˙mel telf ta’ g˙exieren ta’ miljuni fis-sena. Dan ©ieg˙el lill-Gvern imur ji©ri g˙and ilKummissjoni Ewropea biex jing˙ata l-permess li jag˙ti bailout lill-Air Malta qabel ma l-kumpanija tisfaxxa g˙al kollox.

jer©a’ jinjetta g˙exieren ta’ miljuni o˙ra sal-2012.

Xi jrid il-PN?

Bailout G˙aldaqstant, f’Novembru 2010, il-Kummissjoni awtorizzat façilità ta’ self ta’ €52,000,000 g˙all-Air Malta b˙ala g˙ajnuna ta’ salvata©©, su©©ett g˙all-preΩentazzjoni mill-awtoritajiet Maltin ta’ pjan ta’ ristrutturar fi Ωmien perjodu ta’ sitt xhur.

Madankollu, fix-xhur li segwew, il-Gvern induna li lanqas g˙al din it-talba ma kien g˙amel il-kalkoli tieg˙u sew.

B’hekk, f’Mejju 2011, Malta nnotifikat lill-Kummissjoni b’Ωieda kapitali ta’ €130,000,000 biex issir irristrutturazzjoni tal-kumpanija.

Il-pjan “strate©iku” ta’ ristrutturar kien Ωvelat f’Ìunju 2011 meta l-˙addiema tal-Air Malta ©ew infurmati li, sa Settembru, 511 minnhom, kellhom jaççettaw skema ta’ rtirar volontarju jew inkella jispiççaw bla xog˙ol. Dan kien konsegwenza tal-fatt li lGvern g˙aΩel li ma jag˙ti lebda garanzija ta’ xog˙ol alternattiv lill-˙addiema li kienu se jsibu ru˙hom ming˙ajr impjieg.

Min˙abba r-reΩistenza ©ustifikata tal-˙addiema u l-unjins li jirrappreΩentawhom, innegozjati relatati mal-iskemi ta’ rtirar volontarju, l-applikazzjonijiet g˙aliha ˙ar©u biss lejn l-a˙˙ar tal-2011 biex il˙addiema tal-kumpanija tnaqqsu minn madwar 1,200 g˙al qrib is-700.

Nuqqas ta’ ppjanar Xhieda o˙ra tal-inkompetenza u n-nuqqas ta’ viΩjoni talGvern Nazzjonalista to˙ro© ukoll permezz ta’ rapport ma˙ru© minn Ernst & Young dwar il-problemi tal-Air Malta.

Dan ir-rapport, ikkummissjonat mill-amministrazzjoni Nazzjonalista stess, sostna li ttort tal-problemi tal-kumpanija kienu konsegwenza tal-fatt illi l-kumpanija ma kinitx kapaçi li taddatta g˙all-kompetizzjoni li kien qed ikollha mal-Low Cost Carriers (LCCs).

Kif jaf kul˙add, kien Gvern Nazzjonalista stess li feta˙ ilbibien g˙al dawn l-operaturi f’pajjiΩna fl-2006 biex isa˙˙a˙ is-settur turistiku. Minkejja li

Il-proposti tal-PN; vagi u kkupjati huwa minnu li l-introduzzjoni tal-LCCs kien ta’ ©id g˙as-settur turistiku, sal-2011 deher çar li din id-deçiΩjoni kienet saret ming˙ajr ebda interess g˙all-impatt negattiv li seta’ jkollha fuq l-Air Malta u l-mijiet ta’ ˙addiema impjegati mag˙ha.

DilettantiΩmu Dan in-nuqqas ta’ viΩjoni kompla jispikka fil-konferenza stampa li saret nhar l-Erbg˙a li g˙adda u li kienet ippreseduta mix-Shadow Minister g˙all-Ekonomija Claudio Grech. Hawnhekk, wara xhur ta’ kritika, il-PN kien kapaçi biss jippreΩenta pa©na wa˙da b’˙afna kliem vag b˙ala l“pjan” tieg˙u biex l-Air Malta ssir vijabbli u sostenibbli.

Dwar din il-konferenza stampa tkellem fil-Parlament il-Ministru g˙at-TuriΩmu Edward Zammit Lewis illi sostna li stenna li lOppoΩizzjoni to˙ro© b’xi ˙a©a a˙jar. Hawnhekk, huwa staqsa lil Grech minn fejn ©ab it-teorija li l-operat tal-Air Malta se jitnaqqas bi 30% sempliçiment g˙ax se jitnaqqsu l-ajruplani tag˙ha minn 10 g˙al 7.

Madankollu, il-Ministru g˙atTuriΩmu kompla jg˙id li l-Kap EΩekuttiv tal-Air Malta, Philip Micallef, stess kien çar dwar il-fatt li l-kumpanija se tag˙mel eΩerçizzju ta’ razzjonalizzazzjoni li fil-fatt se jΩid innumru ta’ titjiriet u mhux inaqqashom.

Dan kien ikkonfermat minn

stqarrija ma˙ru©a mill-Air Malta nhar l-Erbg˙a stess fejn kien spjegat li, “ Contrary to the impression that is being given, Air Malta is not decreasing any flights but will be actually increasing operations on its Malta based routes this winter. In effect the airline is planning to carry more tourists to the Maltese islands whilst utilising fewer aircraft.”

Zammit Lewis tenna li eΩerçizzju ta’ dan it-tip missu sar qabel g˙ax kien jevita diversi mill-problemi li lkumpanija ˙abbtet wiççha mag˙hom matul is-snin.

Minflok, amministrazzjoni Nazzjonalista g˙aΩlet li ΩΩid lajruplani, minn 10 g˙al 12, fl2004. Imbag˙ad, fl-eΩerçizzju ta’ ristrutturar tal-2011, ilGvern approva l-pjan li jnaqqas in-numru ta’ impjegati minflok indirizza l-problema tas- seating capacity b’mod serju.

Fl-2004 stess, il-PN g˙aΩel li jitfa’ €40 miljun fl-Air Malta ming˙ajr direzzjoni strate©ika çara. Dan in-nuqqas ˙are© mill-fatt li l-Gvern Nazzjonalista suççessiv kellu jitlob permess ming˙and ilKummissjoni Ewropea biex

Hawnhekk, il-Ministru g˙atTuriΩmu ta ˙arsa lejn il-˙ames punti li, skont il-Partit Nazzjonalista, g˙andhom ji©u indirizzati biex l-Air Malta tissa˙˙a˙. Dwar l-ewwel wie˙ed, il-kontroll kompatibbli mal-interess strate©iku, huwa sostna li kemm hu kif ukoll il-Prim Ministru Joseph Muscat di©à kienu çari li l-Air Malta se tibqa’ amministrata mill-Gvern Malti.

Zammit Lewis, però, kien xettiku dwar it-tieni punt, li lkumpanija jkollha rwol definit u distint, g˙ax il-Partit Nazzjonalista stess naqas milli jispjega fiex jikkonsisti dan irrwol.

It-tielet punt, li tiΩdied leffiçjenza fil-mili tal-postijiet fuq l-ajruplani, kien kemxejn ironiku. Dan g˙ax l-istess konferenza tal-a˙barijiet fejn issemma dan il-punt issej˙et mill-OppoΩizzjoni biex tikkritika strate©ija tal-Gvern li kellha appuntu l-mira li tindirizza din il-kwistjoni.

Dwar ir-raba’ punt, il˙olqien ta’ alleanzi strate©içi kumplimentari, il-Ministru g˙at-TuriΩmu sostna li dan leΩerçizzju di©à kien qieg˙ed ise˙˙ id f’id mal-MHRA biex ji©u indirizzati a˙jar il-bΩonnijiet attwali tas-suq turistiku ta’ pajjiΩna.

L-a˙˙ar punt tal-PN kien ilbΩonn ta’ patt azjendali ©did.

Patt li dwaru l-OppoΩizzjoni ma tat l-ebda dettall u ma g˙amlet l-ebda su©©eriment.

Dwar dan, il-Gvern ma setax jifhem x’g˙andhom x’jikkritikaw il-PN f’dan ir-rigward meta attwalment qieg˙ed ji©i implimentat il-ftehim maqbul fi Ωmien amministrazzjoni Nazzjonalista.

G˙aldaqstant, il-Ministru g˙at-TuriΩmu temm l-intervent tieg˙u billi sostna li huwa lest li jiddiskuti kull su©©eriment li g˙andha l-OppoΩizzjoni firrigward tal-Air Malta.

“Nitkellmu, niddiskutu u naraw x’inhu l-a˙jar. Però, tajjeb illi ng˙idu li issa tkunu parti mis-soluzzjoni, meta intom kontu l-protagonisti talproblemi li hemm fl-Air Malta,” tenna Zammit Lewis.

10 31|05|2015

kullhadd.com

TiVi AwArds

MINN

SALVU

CANALE

Jien ma jien fanatiku ta’ xejn, bniedem moderat daqsi na˙seb g˙ad irid jitwieled. Jien ma nie˙u xejn bi kbir; meta jkun hemm reb˙a nifra˙ u b’telfa nkun imdejjaq ming˙ajr ma nag˙mel buri. IΩda mhux kul˙add l-istess; hawn min i˙abbat rasu mal-˙ajt g˙ax tilef u min jirba˙ jag˙mel ewforija s˙i˙a. Life must go on, jew the show must go on; g˙ada jisba˙ ukoll u li m’g˙amilniex illum nag˙mluh g˙ada.

Mhux ser nag˙ti xi lezzjoni fuq il-psikolo©ija g˙ax kieku nibg˙atkom gas down ©ol-˙ajt (kif kien qalilna Simon). IΩda ma nistax ma nikkumentax fuq dak li ©ara fil-©ranet li g˙addew fil-Eurovision. Jien personali ma jinteressanix minn din il-kummiedja orkestrata, iΩda jinteressani fejn tid˙ol art twelidi.

Jiddispjaçini g˙al Amber li lkanzunetta tag˙ha n˙liet b’dan il-mod. Kien ˙aqqha ferm a˙jar, l-aktar meta kien hemm xebg˙a ©dur li g˙addew u tag˙na le. Issa wara dak li ©ara ser nibqg˙u no˙olmu u nittantaw xortina forsi xi darba naslu jew in˙arsu ’l quddiem u ndeffsu l-kantanti kapaçissimi tag˙na f’festivals a˙jar.

Insomma, l-vaganzi b’xejn g˙all-kontin©ent huma wisq sbie˙, hux!

Paroli biss Meta tkun fit-traffiku filg˙odu trid issib mod kif tg˙addi l-˙in, l-aktar ˙a©a importanti li

KÓ opINJoNI

g˙addej diversi snin. Nifhem ukoll li f’din id-dinja tat-teknolo©ija taf kemm taf qatt ma taf biΩejjed, g˙alhekk l-iskop ta’ dan il-programm huwa li jkompli jg˙allem u jeduka.

IΩda b˙alma ji©ri f’˙afna kaΩi, tintuΩa persuna partikolari biex ti©bed l-udjenzi. Din titkellem biss g˙al ftit minuti, mill-bqija toqg˙od bilqieg˙da u titbissem biss. IΩda l-aktar ˙a©a li tkiddni huma r-reklami mo˙bija li dejjem jinstemg˙u bil-kelma ‘korsijiet’ tielg˙a u nieΩla l-˙in kollu. Apparti minn hekk, ma’ kull waqfa g˙ar-reklami tidher caption daqs l-iskrin kollu li tg˙id li dan il-programm huwa sponsorjat u j©ib l-isem talkumpanija. B˙allikieku qisu ˙add ma induna.

Ie˙or mal-lista

ΩΩomm il-kalma u l-paçenzja, imbag˙ad tisma’ xi diska tajba li ©©ieg˙elek tiççaqlaq u tag˙ti daqqtejn fuq l-isteering. IΩda lewwel u qabel kollox trid tinzerta diska tajba. Ta’ kuljum, bejn is-sebg˙a u s-sebg˙a u nofs ta’ filg˙odu, ma tindaqqx diska wa˙da li hija wa˙da.

F’dak il-˙in jinstemg˙u salt reklami li jkomplu jqabbduk tensjoni u nervi ma’ li jkollok di©à mi©mug˙ fl-istonku. Fuq ir-radju tal-karozza g˙andi mmemorizzati daqs sitt stazzjonijiet u nibda nag˙fas wie˙ed wara wie˙ed forsi, ma tafx kif, ninzerta xi diska. IΩda dak il-˙in l-aktar importanti

nkunu nafu min g˙andu r-ro˙s fuq l-g˙amara u l-˙wejje©, min hu ˙abib tal-ambjent u j©ibilna l-˙wejje© ifu˙u. U x’g˙ala g˙ajnna li ndoqqu diska tajba!

Ma nistax nifhem Jien qatt ma fhimt u qatt ma nista’ nifhem (peress li naqra ççassat) x’gost ikun fih programm meta dan jinxtara minn min jippreΩentah, u aktar u aktar jekk dan huwa proprjetarju ta’ negozju u li l-programm ikun bl-istess su©©ett.

Il-programm fuq TVM Click jitkellem dwar l-uΩu tal-kompjuters; naf li dan issa ilu

Ejja ng˙iduha kif inhi, lanqas qatt ma kellna programm li nintervistaw lin-nies, lanqas qatt ma sar dan. Imissna xi darba nag˙mlu wie˙ed issa, forsi jkun hawn xi media house tit˙ajjar.

Na˙seb indunajtu li dan ©bid tas-saqajn! Persuna©©i l-istess b˙al ˙afna o˙rajn li dehru u ninsab çert li ser ikomplu jidhru.

Persuna©©i huwa programm li jlaqqag˙na ma persuna©© partikolari, li joqg˙od bilkalma kollha jwie©eb il-mistoqsijiet li jag˙millu l-preΩentatur. Idea ori©inali o˙ra!

Il-Óadd it-tajjeb!

sMAJTU B’wIdNEJJA JIKKArGA!

Patri Mario Attard

Kull darba li nisimg˙u jirrakontaha jqumli ©ismi xewk xewk! Possibbli hawn min jasal li jag˙mel dawn l-affarijiet? Possibbli hawn min hu daqshekk qalbieni fil-˙ajja?

Possibbli! U tant kemm hija possibbli li dan ˙una g˙addha minnha! U g˙adu ˙aj biex jibqa’ jirrakkuntahielna!

Marru f’dan il-pajjiΩ biex iwasslulhom lil Ìesù Kristu.

Mhux billi jinduttrinawhom, jew jilag˙buha tal-img˙allmin b’tali mod li j©ieg˙lu lil min qieg˙ed jismag˙hom i˙ossu xejn. Midneb. Mhu tajjeb g˙al xejn g˙ax kollu dnub. Mhux b˙alhom! Il-qaddisin! It-tajbin!

Il-©usti! U dan kollu g˙ax jafu xi siltiet mill-Bibbja blamment!

Le! Marru fosthom biex i˙obbuhom. Biex juruhom li lil Ìesù t˙obbu billi taqdih. U taqdih mhux g˙ax toqg˙od tg˙id fuqu. Huwa qal: “Mhux kull min jg˙idli, ‘Mulej Mulej,’ se jid˙ol fis-saltna tas-smewwiet, iΩda min jag˙mel ir-rieda ta’ Missieri li hu fis-smewwiet!”

(Mt 7:21). Imma, nistaqsi: g˙amluha r-rieda tal-Missier dawn it-talin? Ng˙idlek iva! U ng˙idielek b’konvinzjoni! Óallew lill-familja tag˙hom.

Sa˙ansitra l-familja tal-ordni li jappartienu lilha. Óallew ilkumdità li toffri artna, il-˙bieb, l-istudji, ix-xog˙ol, is-sapport kollu possibbli u li tista’ timma©inah, u rikbu tliet ajruplani li ˙aduhom ’il bog˙od, fil-qalba tal-Afrika. Óaduhom fejn l-aktar kien hemm bΩonn

il-preΩenza tag˙hom. Fejn laktar kien hemm il-˙tie©a talim˙abba li g˙aliha huma taw ˙ajjithom bil-professjoni reli©juΩa tag˙hom.

U hu li, f’dak iΩ-Ωmien, ma kien iqis xejn. Li biçça xog˙ol kien jid˙ol g˙aliha g˙ax ilMulej Ωejnu bis-sa˙˙a kollha ta’ ra©el fl-a˙jar tieg˙u, talab lis-superjuri biex i˙alluh imur.

U s-superjuri rawh daqshekk mimli ˙e©©a li ried, bis-sempliçità tieg˙u, jikkonverti kull fejn imur. Mhux g˙ax jaqbad lin-nies minn g˙onqhom jew jg˙ajjarhom ‘mitlufin’, daqskemm billi jaqsam mag˙hom l-im˙abba li kien hemm tbaqbaq f’qalbu. Lim˙abba tal-im˙abba. Lim˙abba li tg˙id u li g˙adha tg˙id: “Óadd ma g˙andu m˙abba akbar minn din: li wie˙ed jag˙ti ˙ajtu g˙al

˙biebu” (Ìw 15:13).

U dan hu li g˙amel. Intefa’ b’ru˙u u ©ismu fl-g˙alqa talMulej. Óaddem it-talenti kollha li l-Mulej tah f’©ie˙ u b’ri˙et issaltna ta’ Alla. It-twajjeb ra©el ikkonsagrat intefa’ g˙allpro©etti b’risq in-nies tal-post.

G˙enhom kemm fela˙. Óabbel rasu kemm seta’ j˙abbilha.

Seffaq wiççu ma’ bosta awtoritajiet, ekkleΩjastiçi u pubbliçi.

Basta x-xog˙ol li kien qieg˙ed jag˙mel b’risq il-fqar ise˙˙. Óa ˙sieb g˙add ta’ pro©etti u da˙al f’diversi kummissjonijiet.

X’jimporta! L-aqwa li jaqdi! Laqwa li jtejjeb il-˙ajja ta’ dawk li huwa ntbag˙at i˙obb u mhux isalva. Jisma’ u mhux ji©©uddika. Iserra˙ il-qalb u mhux itaqqal il-kuxjenza tag˙hom bi kliem kburi u arroganti f’isem Ìesù Kristu!

U, f’jum minnhom, waqt li

kien qieg˙ed jippjana kif se jwessa’ iΩjed l-im˙abba mhux bil-paroli mejjet ta’ min ˙siebu jikkundanna, imma ta’ min tabil˙aqq irid i˙obb minn qalbu, bil-fatti tal-˙niena, da˙lu fuqu. Riedu l-flus li kien qieg˙ed iΩomm. Mhux li kellu!

G˙ax hu ma kellu xejn. U li kellu kien biex jing˙ataw u mhux biex iΩommhom g˙alih. Óalliel minnhom ˙e©©e© lil sie˙bu: “ Kill him! Kill him! ” Qalhielu g˙al darbtejn, li ma jmurx jer©a’ jdurlu. U sie˙bu ordnalu jinΩel g˙arkupptejh flart bil-forza. Tefa’ l-balla firrifle, Ikkargah, u, minn ta˙t ilg˙ajn, ra xena li g˙adu mwa˙˙ax biha sal-lum. Ra, iva, lill-˙alliel ipo©©i subg˙u mal-grillu; lest biex jispara; lest biex itajjarlu rasu.

F’dak il-waqt talba wa˙da ©ietu f’mo˙˙u u f’qalbu: l-Att tal-Indiema. Beda jitlobha. Óaseb li din kienet se tkun la˙˙ar talba ta’ ˙ajtu qabel jitla’ quddiem il-Mulej. L-g˙araq xaqq g˙alih. Óatju f’din iddinja kienet waslet biex tintemm. Sakemm…©ara li ©ara u l-pjanijiet inbidlu.

U llum, kull meta narah, g˙adni nisimg˙u jirrakkuntaha.

U g˙andu jibqa’ jg˙idha, g˙ax hija storja ta’ min i˙obb bilfatti; ta’ min qalbu twasslu biex jag˙ti ˙ajtu; ta’ min, bissempliçità li tgelgel minn qalbu, jikkonvinçik, bla ma jlissen xebg˙a paroli li jnaffrek.

Smajtu jikkarga b’widnejja!

Dak missjunarju!

opInjonI kÓ

31|05|2015 11

kullhadd.com

Il-MaÛÛra tal-IskandlI L-investiment barrani u lOppoΩizzjoni

Catherine Fenech Membru fl-EΩekuttiv Nazzjonali tal-Partit Laburista

L-interess f’pajjiΩna minn investituri barranin qieg˙ed dejjem jikber. L-investiment barrani mhux lakemm tfaqqa’ subg˙ajk u ©©ibu. Biex tattira l-investiment barrani trid ta˙dem bis-s˙i˙. Trid tikkonvinçi lill-investituri li l-pajjiΩ jista’ joffri dak li qed ifittxu. Ilkompetizzjoni ma’ pajjiΩi o˙ra biex ti©bed l-investiment barrani b˙alissa hija akkanita ferm. Hija tassew arja ta’ ottimiΩmu u kura©© li, minkejja din il-kompetizzjoni kollha, pajjiΩna qed ji©bed investimenti barranin ta’ miljuni kbar ta’ ewro.

Dawn l-investimenti barranin ikolli ng˙id li qed jag˙tihom fastidju bil-kbir lillOppoΩizzjoni Nazzjonalista.

Ma nag˙tihomx tort. Dawn linvestimenti kollha msemmijin fi ftit ©img˙at lanqas kienu jo˙olmuhom f’25 sena li jifta˙ru li g˙amlu fil-Gvern. U dak li ma g˙amlux huma jiddikkjarawh li, jew li kienu se jag˙mluh, jew inkella jarmuh g˙aΩ-Ωibel. Tag˙hom biss hu tajjeb. Ûonqor Point qieg˙ed jo˙lom bih kul˙add. Wara li smajna li mill-1995 ©ew approvati 12,572 applikazzjoni ta’ bini barra mill-iΩvilupp, issa tal-PN sar g˙andhom qalbhom perΩuta g˙all-ambjent. Aktar minn hekk, il-Kap talOppoΩizzjoni ddikjara li se jing˙aqad ma’ dan il-grupp ta’ moderati u progressivi biex jag˙mel mill-ambjent il-cavallo di battaglia tieg˙u u jkun ilprijorità fil-politika ‘©dida’ talPN. Kif smajtu jsemmi lmoderati u l-progressivi g˙oddni xraqt g˙ax ˙sibtu se jing˙aqad mal-moviment Laburista. Imma g˙all-grazzja t’Alla mhux il-kaΩ. G˙ax g˙allmoviment ©did tieg˙u lanqas kien kapaçi jsib a©©ettivi ftit differenti biex jiddeskrivih.

Insomma, imdawwar b’nies li waqg˙u fit-tentazzjoni li jikkupjaw, mhux xi ˙a©a kbira li jittie˙ed minn g˙andhom.

G˙al kull inizjattiva li j˙abbar il-Gvern dejjem isibulha xi ˙a©a suspettuΩa u jaraw kif se jnaffru l-investiment minn pajjiΩna g˙ax, li jin˙oloq il-©id u l-impjiegi u b’hekk il-Gvern ikabbar l-appo©© mal-poplu u l-˙olma li jer©g˙u jitilg˙u ttara© ta’ Kastilja u jer©g˙u jiksbu dak l-imbierek poter li hu tant g˙al qalbhom, issirilhom suf. G˙alhekk ˙ar©u qatta bla ˙abel kontra dan il-pro©ett talAmerikan University of Malta fin-Nofsinhar ta’ Malta. Qed ifittxu x-xag˙ra fl-g˙a©ina f’kull vanta©© li g˙andu dan ilpro©ett.

Il-prezz tal-g˙a©in u skuΩi o˙ra Semmew li se jonqos l-istandard edukattiv, meta din l-università se jollha kurrikulu mfassal minn Università Amerikana rikonoxxuta madwar id-dinja kollha. Università barranija di©à rinomata Ωgur mhux se toffri s-servizz tag˙ha sabiex tfassal l-kurrikulu tag˙ha g˙all-università ©dida jekk ma g˙andhomx fiduçja li dawn se jΩommulhom l-isem u r-reputazzjoni edukattiva

g˙olja tag˙hom fuq nett talpedestall edukattiv.

LOppoΩizzjoni g˙andha l-ardir ukoll li tiddubita kemm se jo˙loq xog˙ol dan il-pro©ett meta kul˙add jaf bil-fro©a talpro©ett fantaΩma ta’ Smart City, bil-Prim Ministru preçedenti jifta˙ar li l-Gvern tieg˙u ˙oloq 20,000 impjieg ©did, fejn 6,500 minnhom kienu se jin˙olqu fi Smart City. In˙alli g˙all-ima©inazzjoni tag˙kom il-mistoqsija ta’ x’seta mar ˙aΩin biex dawn l-impjiegi ma n˙olqux.

U meta ftit ’il fuq semmejt lg˙a©in, ma nistax ma nsemmix l-aktar skuΩa riçenti patetika li ©abet l-OppoΩizzjoni Nazzjonalista g˙ax huma kontra dan il-pro©ett. Qalulna li lpoplu ta’ Wied il-G˙ajn huwa inkwetat g˙ax se jog˙la lg˙a©in bl-istess prezz li jinxara f’San Pawl il-Ba˙ar. LillOppoΩizzjoni ng˙idulha li lpoplu ta’ Wied il-G˙ajn huwa rikonoxxenti u favur li fillokalità tag˙hom se jkollhom pro©ett li jrendi lill-pajjiΩ u b’mod partikolari lin-Nofsinhar tal-pajjiΩ €70 miljun fis-sena.

Issa li qed jissemma wkoll filmidja l-investiment tal-cruisliner terminal f’G˙awdex, b˙al xejn jg˙idulna li anke f’G˙awdex se jog˙la l-g˙a©in.

Erbat ijiem o˙ra jibdew izekzku li l-Maltin qed jer©g˙u isiefru lejn Sqallija biex jixtru lg˙a©in.

Il-fatt hu li fl-a˙˙ar beΩquha fil-pubbliku li ma jinkwetawx li dan l-investiment jitnaffar minn Malta g˙ax qalulna li hawn Maltin kapaçi li jinvestu.

Iss, mur obsor. X’a˙na sbie˙ min jaf jarana. L-investitur Malti nsostnuh u ninkora©©uh b˙alma ©ara f’dawn l-a˙˙ar jiem meta t˙abbar li lCorinthia Group se jinvesti flewwel lukanda ta’ sitt stilel f’Malta. Madankollu, l-investiment barrani j˙alli ripple effect g˙ax, barra li jo˙loq ix-xog˙ol u d˙ul ekonomiku dirett, inissel ukoll fiduçja f’investituri barranin o˙rajn sabiex jinkora©©ixxu ru˙hom u jemmnu fil-potenzjal ekonomiku ta’

Malta.

Gvern li jbeΩΩa’ jew Gvern li jisma’?

Hemm min qalilna li l-poplu mhux jipprotesta g˙ax jibΩa’ minn dan il-Gvern, g˙ax tant hu b’sa˙˙tu li ˙add ma jazzarda jiççelin©jah. Dan il-Gvern, tant g˙andu fiduçja u g˙al qalbu d-djalogu mal-poplu, li jo˙loq opportunitajiet fejn jistieden lill-poplu jiltaqa’ millqrib mal-membri fil-Kabinett u membri parlamentari u jistaqsi li jrid fl-apert. Dan ma sarx darba u daqshekk. Dan hu gvern li jisma’ u dawn l-opportunitajiet tahom diversi drabi fis-sentejn li g˙addew u se jer©a’ jag˙ti din l-opportunità fil-©ranet li ©ejjin. Altru milli nnies huma mwerwrin minn Joseph Muscat.

Il-poplu g˙andu jibΩa’ u jinkwieta minn OppoΩizzjoni li, meta ti©i ffaççjata bir-realtà tal-˙mie© tal-passat riçenti tag˙ha, tipprova timmina ddemokrazija u tag˙mel sarima ma’ ˙alq min qed jipprova jikxef dan il-˙mie© billi tuΩa ddemokrazija ta’ protest ©udizzjarju. Hekk qed tag˙mel lOppoΩizzjoni, kemm fil-kaΩ tal-iskandlu ta’ G˙awdex u kemm l-iskandlu tal-konkos inferjuri uΩat fil-Mater Dei. Nixtieq inkun naf x’kien qed jiggverna l-Gvern preçedenti.

Alla jbierek, kull kaΩ li jinqala’, ma jafu b’xejn. La jafu bil-kaΩ tax-xog˙ol g˙all-voti ta’ G˙awdex u lanqas kellhom idea fuq il- waiver li l-Gvern preçedenti, permezz tal-FMS, iffirma sabiex Skanska ˙aslet idejha mir-responsabbiltajiet u l-garanziji ©aladarba x-xoghol fuq l-isptar jitlesta.

Skandlu wara ie˙or Sptar li dam jinbena 18-il sena, sewa €600 miljun; g˙iduli huwiex skandlu oxxen li qatt ma smajna b˙alu li ji©i ffirmat kuntratt sabiex lil-kumpanija li bnietu te˙lisha minn kull responsabbiltà li jista’ jinqala’ fil-binja tal-isptar wara li jkun

lest? U issa, li nqala’ li nqala’ u sibna li l-konkos li bnew bih id-Dipartiment tal-Emer©enza huwa artab aktar mill- plasticine, din il-pastaΩa u dawg˙a f’wiçç il-poplu Malti ˙ar©et filbera˙. U hekk kif ˙ar©et filbera˙, l-OppoΩizzjoni Nazzjonalista, flok kienu r©iel u refg˙u r-reponsabbiltà, qed jitfg˙u dubji fuq il-bord talinkjesta u ddikjaraw li m’g˙andhomx fiduçja fil-membri tal-bord.

Il-vera OppoΩizzjoni li ma tafx tist˙i.

Mhux talli ti©i taqa’ tqum li lpoplu biex ji©i rran©at dan ilkonkos se jkollu j˙allas €35 miljun, imma jkompli jinsulentah billi issa f’daqqa wa˙da qed jinnega u jitfa’ d-dubji kemm fil-fatt il-konkos huwa inferjuri u fil-waiver li ©iet iffirmata.

U g˙ax l-iskandli tal-Gvern preçedenti qed jo˙or©u filbera˙ aktar malajr minn tilar pastizzi, l-istess qed jag˙mlu fl-iskandlu ta’ G˙awdex. G˙ax il-whistleblower qed i©ib evidenza konkreta u jikxef ilgideb tal-OppoΩizzjoni, issa daru qatta bla ˙abel kontra lwhistleblower u jg˙idu li qed jigdeb. Qalulna issa sta g˙allpoplu lil min jemmen, jekk hux il- whistleblower jew lilhom. Jien naf lil min mhux se nemmen. G˙ax huma biss g˙andhom id-dritt divin li jinterpretaw x’inhu verità u x’mhux. Bil-protesti ©udizzjarji jridu jimminaw id-demokrazija tal-PN, jippruvaw ibeΩΩg˙u u jag˙lqu ˙alq min qed jikxfilhom il-˙niΩrijiet li g˙amlu.

Mhux ta b’xejn qatt ma qablu li tid˙ol ligi b˙al din talwhistleblower.

Trid tassew ikollok wiççek infurrat u bla mist˙ija biex bi skandli b˙al dawn imdendla b’maΩΩra m’g˙onqhom iridu jdawru l-kanuni lejn il-Gvern preΩenti u jippruvaw jg˙abbuh bir-responsabbiltà tal-pastaΩati li g˙amlu huma meta kienu filGvern.

Tassew turija ta’ maturità u onestà politika millOppoΩizzjoni, bl-g˙eruq u xxniexel.

12 31|05|2015

kullhadd.com

kÓ oPiNjoNi

il-morali tal-PN

Alex Saliba President FÛL

Meta ©img˙a ilu kont qed nisma’ l-Kunsill Ìenerali talPartit Nazzjonalista bdejt ng˙id bejni u bejn ru˙i: dan il-partit illum verament spiçça l-partit tal-kontradizzjonijiet. Partit bi storja riçenti li jixtieq ja˙biha b’kull mod possibbli billi jimmina lil kull min jifta˙ ˙alqu, u fl-istess ˙in partit li jrid ipin©i lilu nnifsu b˙ala l-partit tal-onestà, il-partit li llum qieg˙ed sa˙ansitra jilg˙aba talpartit ambjentali f’pajjiΩna!

Il-Partit Nazzjonalista jibqa’ partit g˙atxan g˙all-poter li lest jikkontradixxi l-metodu politiku riçenti tieg˙u sabiex jattakka b’kull mod possibbli lill-Gvern biex ming˙alih jirba˙ lura n-nag˙a© mitlufa.

Partit li jitwerwer malli jara linvestiment ©ej lejn pajjiΩna, partit li sa˙ansitra jasal juΩa lfora internazzjonali sabiex jattakka lil pajjiΩu sabiex ming˙alih itellef il-˙idma talGvern preΩenti. Il-Partit Nazzjonalista jibqa’ l-partit li uΩa flus il-poplu sabiex jirba˙ il-voti, jibqa’ l-partit li ta ma˙fra inkondizzjonata lil kumpanija ewlenija li kienet tqabbdet tibni l-Isptar Mater Dei – kumpanija li kieku llum kien ser ikollha t˙allas madwar €30 miljun sabiex l-isptar state of the art li ˙allielna b’wirt Gvern Nazzjonalista jsir sigur g˙all-pazjenti Maltin u G˙awdxin li jag˙mlu uΩu minnu.

Gianluca u l-KSU Matul dan il-Kunsill Ìenerali nemmen li ˙are© biç-çar punt prinçipali wie˙ed: dak li l-element arçikonservattiv fi ˙dan il-Partit Nazzjonalista, b’Simon Busuttil fit-tmun, issa˙˙a˙ aktar. II-Partit Nazzjonalista spiçça juΩa Ωag˙Ωug˙ sabiex imexxi ’l quddiem l-a©enda konservattiva tieg˙u, sinjal çar li jekk dan il-partit spiçça ma˙nuq sa˙ansitra mill-faxxa Ωag˙Ωug˙a tieg˙u b’elementi konservattivi, a˙seb u ara x’viΩjoni g˙andu fi strutturi u faxex o˙ra tal-partit.

Kul˙add g˙andu d-dritt jesprimi l-opinjoni politika tieg˙u b’libertà s˙i˙a f’pajjiΩna

u l-eks-Ambaxxatur Malti g˙all-Eurovision kellu l-istess dritt sagrosant sabiex jag˙mel dan waqt il-Kunsill Ìenerali.

Però, Gianluca jrid jifhem li g˙al dak li tg˙id trid terfa’ responsabbiltà. Id-diskors tieg˙u kien wie˙ed li jrid jer©a’ jitfa’ lil pajjizna 100 sena lura f’dak li g˙andu x’jaqsam mad-drittijiet çivili u l-minoritajiet. Kien çar fi kliemu u lebda stqarrija fuq siti soçjali mhu ser tibdillu l-kliem li uΩa meta appella lill-Gvern sabiex ma jkunx populista billi jmexxi ’l quddiem li©ijiet g˙all-minoritajiet f’pajjiΩna. G˙al liema le©iΩlazzjoni beda jirreferi Gianluca jekk mhux g˙al-li©i tal-unjoni çivili u dik dwar lidentità tal-©eneru? Ûew© li©ijiet li mexxa ’l quddiem dan il-Gvern bi kburija u b’konvinzjoni g˙ax g˙alina m’g˙andux ikun hemm çittadini tal-ewwel u tat-tieni klassi!

Rajna wkoll lil Gayle Lynn Callus, il-President attwali talKSU, ikaxkar mieg˙u l-g˙aqda li suppost tirrappreΩenta lillistudenti universitarji Maltin kollha. Simon Busuttil spiçça jinqeda b’dan il-Kunsill li, g˙alkemm mag˙mul kollu kemm hu mill-g˙aqda tal-istudenti Nazzjonalisti l-SDM, xorta wa˙da g˙andu ja©ixxi ’l fuq mill-politika u jara li jkun rappreΩentattiv tal-istudenti Maltin kollha, Laburisti u Nazzjonalisti. Spiççajna bilKunsill tal-Istudenti Universitarji jattakka pro©ett li ser ikun qed isa˙˙a˙ il-valur edukattiv f’pajjiΩna; pro©ett li ser ikisser il-ktajjen talmonopolju akkademiku li g˙andha l-Università ta’ Malta.

Il-poplu tag˙na, jg˙id x’jg˙id il-Partit Nazzjonalista, irid jara l-investiment barrani riesaq lejn pajjiΩna; il-poplu tag˙na jrid jara lin-na˙a t’isfel ta’ Malta tqum fuq saqajha u tibda tgawdi wkoll mill-investiment barrani li sa ftit snin ilu kien g˙adu qisu jappartieni biss linna˙a ta’ fuq ta’ pajjiΩna.

Simon u l-whistleblower G˙alkemm il-Kap talOppoΩizzjoni qed jipprova

jilg˙aba tal-palladin talonestà, jidher biç-çar li l-passat riçenti tal-Partit tieg˙u qed idejqu mhux ˙aΩin. Rajnieh jitlef kull sens ta’ ra©uni meta spiçça ˙are© qatta bla ˙abel jattakka lill-ewwel persuna li ng˙ata protezzjoni ta˙t ilWhistleblower Act. Spiçça tant ippanikja li g˙amel protest ©udizzjarju kontra dan ixxhud ewlieni fil-kaΩ kontra rra©el tal-eks-Ministru Nazzjonalista Giovanna Debono. Attitudni çara li ntuΩat sabiex tipprova tindimida lil dan ix-xhud ewlieni u kif wkoll lil persuni o˙ra li filfutur jistg˙u juΩaw din l-istess li©i sabiex il-politiçi tag˙na jitpo©©ew ukoll ta˙t il-lenti tal-©udizzju tal-qrati tag˙na.

Il-Kap tal-OppoΩizzjoni ©ie mgiddeb b’mod çar u inekwivoku minn dan ix-xhud ewlieni li qal çar u tond li lunika soluzzjoni li tah Busuttil meta mar ikellmu xhur ilu fluffiççju tieg˙u fid-Dar Çentrali kienet dik li ma setax jifhem kif baqa’ jag˙mel dan ixxog˙ol meta kien jaf li l-Partit Nazzjonalista kien ser jitlef lelezzjoni ©enerali li jmiss.

Veru ra©unament denju ta’ Kap tal-OppoΩizzjoni ta’ pajjiΩna; mur imma©inah li kieku l-poplu kellu jag˙tih ilfiduçja u jibda jie˙u ddeçiΩjonijiet tieg˙u fuq din listess linja ta’ ˙sieb!

Simon u l-konkos Ûgur, però, li matul dawn la˙˙ar jiem l-aktar kaΩ li xxokkja kien dak li jirrigwarda l-konkos uΩat fil-bini talIsptar Mater Dei; pro©ett li sewa lil pajjizna madwar €600 miljun u li issa, sforz talinkompetenza ta’ gvernijiet Nazzjonalisti, ser ikollna no˙or©u madwar €30 miljun o˙ra minn butna sabiex isiru t-tiswijiet neçessarji biex dan l-isptar ikun verament sigur g˙all-pazjenti Maltin u G˙awdxin kollha.

Qalilna l-Kap talOppoΩizzjoni li la ma waqax s’issa dan l-isptar state of the art , 20 sena wara li nbena, allura huwa mibni fuq peda-

ment tajjeb u m’g˙andux ikollna problemi. Sa˙ansitra ddeskriva r-rapport talkumpanija barranija li tqabbdet sabiex tag˙mel it-testijiet fuq l-istruttura b˙ala tattika li uΩa l-Partit Laburista biex jirba˙ il-voti. Jien ng˙id ˙a©a wa˙da biss: mhux ta’ b’xejn il- helipad kellu jinbidlilha lpost ori©inali tag˙ha u ma ssirx fuq l-istruttura tal-istess sptar! Kienet attitudni verament inkompetenti dik talGvern preçedenti li, minkejja li kien jaf b’dawn il-problemi strutturali kollha, baqa’ xorta wa˙da b’fommu sieket u, sabiex jg˙atti xturu, ipperikola tant ˙ajjiet ta’ pazjenti Maltin u G˙awdxin. Dak huwa l-valur tal-onestà li Simon Busuttil qed jifta˙ar bih!

It-triq ’il quddiem Dan il-Gvern perfett mhuwiex. Ûbalji jag˙mel u qatt ma ppruvajna nilag˙buha tal-perfetti u l-invinçibbli kif tipprova tag˙mel lOppoΩizzjoni. G˙andna fina sens ta’ umiltà sabiex nammettu meta niΩbaljaw u nippruvaw nikkore©u l-iΩbalji tag˙na, dan huwa l-element prinçipali li qed iwassal sabiex il-poplu jibqa’ jafda lil dan il-partit.

It-triq mhix wa˙da façli u b˙ala Gvern g˙andna nkomplu na˙dmu sabiex inkomplu nressqu aktar investiment barrani dirett lejn pajjiΩna; g˙andna nkomplu nie˙du deçiΩjonijiet kura©©uΩi sabiex nag˙tu kwalità ta’ ˙ajja lillminoritajiet kollha f’pajjiΩna.

G˙andna nkompu naraw li dawk iΩ-Ωoni li t˙allew fi stat dilapitat, speçjalment fin-na˙a t’isfel ta’ pajjiΩna, nag˙tuh tama u ˙ajja ©dida b’aktar investiment u aktar attività ekonomika. Dawn huma l-elementi prinçipali li qed jag˙mlu lill-poplu tag˙na aktar ottimist g˙all-futur tieg˙u. S’issa wettaqna ˙afna, però, jekk l-OppoΩizzjoni ˙asbet li f’nofs it-ti©rija ser naqtg˙u nifisna, sejra Ωbaljata bil-kbir!

ediTORJaL kÓ

31|05|2015 13

kullhadd.com

www.kullhadd.com indiRiZZ POSTaLi ÌuRnaLiSTi RekLami imPaÌnaR u diSinn

Çentru Nazzjonali Laburista, Triq Mile End, il-Óamrun, ÓMR 1717 Ritianne Agius ritianne@kullhadd.com, Liam Gauci liam@kullhadd.com, u Glen Falzon glen@kullhadd.com 2090 1410/13 Alan Saliba sales@kullhadd.com 2090 1520 Leanne Grech editorial@kullhadd.com 2090 1411

ediTORJaL SkanSka FaÇendi

Li hu skansa façendi konna nafu. Nafu li g˙al kull ˙a©a ta’ xejn irid dejjem ja˙rab minn quddiem il-midja meta jinqabad fuq sieq wa˙da. IΩda li ma konniex nafu hu li kien Skanska façendi.

Qeg˙din nirreferu g˙all-Kap tal-OppoΩizzjoni. Beda biex jg˙id li dak li tela’ f’wiçç l-ilma dwar l-Isptar Mater Dei ma g˙andux iwie©eb g˙alih g˙ax, dakinhar li nbena, huwa ma kienx politiku. Li ma kontx politiku qatt ma tg˙idha, g˙ax min g˙andu l-politika fih jew jokkupa xi kariga pubblika, b˙al meta kien Chairman talMIC, dejjem jibqa’ politiku.

Issa f’daqqa wa˙da biddel iddiska. Issa b˙al donnu jrid jiddefendi dak li qieg˙ed jo˙ro© dwar dan l-isptar billi, b˙alma tant i˙obb jag˙mel, b˙as-soltu jipprova jdawwar it-tort u rresponsabbiltà fuq ˙addie˙or.

Qieg˙ed jipponta lejn dawk ittekniki kollha, minn periti sa kuntratturi, li b’xi mod kienu involuti fil-bini tal-Isptar Mater Dei. Issa qieg˙ed jipprova ja˙rab minn kont li ser jiswa lill-pajjiΩ mal-€35 miljun.

Jista’ jkun li min ta xi servizz f’dan l-isptar g˙amel ˙aΩin u ma mexiex tajjeb. IΩda dan ilfatt wa˙du ma jesonerax lillpolitiku mir-responsabbiltà g˙al dak li ©ara u jekk mhux ukoll insteraq. Il-problema talKap tal-OppoΩizzjoni u ta’ dawk li qeg˙din jag˙tuh ilpariri hi li ma g˙andhomx ilfibra jerfg˙u r-responsabbiltà tad-deçiΩjonijiet li kienu ˙Ωiena mill-bidu sal-a˙˙ar. Kull darba jridu je˙ilsu mir-responsabbiltà politika billi jg˙idu jew li ma kellhomx x’jaqsmu, jew li ma kinux hemm. Hekk ©ara wkoll f’wie˙ed mill-akbar skandli li qatt kellu dan il-pajjiΩ fil-kaΩ

tal-‘commissions ’ li kienu jittie˙du biex jinxtara Ω-Ωejt.

Dak li ©ara f’Mater Dei huwa skandaluΩ daqs, jekk mhux aktar, minn dak li ©ara flEnemalta. Ma tridx tkun xi matematiku bil-mustaççi kbar biex tirrealizza li g˙al kull 50 çenteΩmu – tal-inqas sa fejn jid˙ol il-konkos – ˙allasna ewro. Veru l-kaΩ ta’ ‘tini titta ˙a ntik told’ (tini sitta ˙a ntik sold). Il-busillis hu li g˙allispejjes doppji dejjem ˙allas iççittadin u, minn fuq, il-Kap talOppoΩizzjoni g˙andu l-kura©© li j©ib ru˙u qisu li mhux biss ma ©ara xejn imma li, kwaΩi kwaΩi, xejn ma ©ara ta˙t lamministrazzjoni Nazzjonalista.

Qishom l-amministrazzjonijiet Nazzjonalisti g˙andhom xi ˙a©a g˙all-konkos, g˙ax anke f’G˙awdex kien jing˙ata, mhux b’nofs prezz, iΩda din id-darba b’xejn. G˙al darb’o˙ra l-Kap tal-OppoΩizzjoni, minflok i˙abbat fuq sidru u jammetti li dawn kienu skorrettezzi kbar, jara kif jag˙mel biex jiddefendi lil min bl-a©ir tieg˙u tefa’ dell ikrah fuq ilpolitika. Minflok, jaraw kif jivvintaw il-qlajjiet, a˙jar jaraw kif sa issa qatt ma sar rapport wie˙ed lill-Kummissarju talPulizija.

IΩda dak li qieg˙ed ji©ri G˙awdex qieg˙ed ikompli jikxef il-veru wiçç tal-Kap talOppoΩizzjoni. G˙andu Ωew©t uçu˙: dak li jipprietka ttrasparenza u l-onestà u ie˙or li meta jirvella sa˙ansitra ja˙bat g˙all-©ustizzja. Hekk ©ara filkaΩ tax-xhieda tal-whistleblower; g˙ax dan xehed dak li ilu jsostni, li G˙awdex kien hemm brimba u fost o˙rajn li l-Kap tal-OppoΩizzjoni tah x’jifhem li kieku ntreb˙et l-elezzjoni millPN hu kien jit˙allas, irvilla.

G˙amel l-ewwel ©urnata

ja˙sibha x’ser jaqbad jag˙mel b’din ix-xhieda u ddeçieda li jag˙mel dak li ˙add ma basar: protest ©udizzjarju biex iwerwer lil xhud priçipali. Iridu li jirira dak li qal dwaru. IΩda, mittnejn, l-aktar li dejjem kien konsistenti kien il-whistleblower. Tant dan huwa minnu li, minflok twerwer minn Simon, baqa’ jirrepeti li dak li qal dwaru huwa minnu b’ton ta’ sfida g˙ax qieg˙ed jg˙id il-verità.

Simon Busuttil irid jifhem li,

jag˙mel x’jag˙mel biex jiskansa l-verità, illum jew g˙ada jrid bilfors ji©i wiçç imb wiçç mag˙ha. Ebda protesti ©udizzjarji u ebda qlajjiet fuq dak u fuq l-ie˙or mhuma ser iΩΩommu lill-verità til˙qu, ja˙rab kemm ja˙rab minnha.

Skansa façendi kemm trid iΩda mhux Skanska façendi, g˙ax xi ˙in jew ie˙or irid jag˙ti spjega g˙alfejn ˙allew lill-˙uta tinqala’ minn mas-sunnara.

14 31|05|2015

kullhadd.com

INVESTIGAR IÛjEd INTENSIV

kÓ ITTRI

FIdILI N-NAzzjoNALISTI… RAÌÌIERA MA’ RAShoM joNqoShoM!

Sur Editur, Billi mdorrijin naraw ix-xjentisti polizjeski fuq it-televiΩjoni jista’ jkun li g˙andna stennija mg˙a©©la biex naraw kaΩijiet solvuti mill-investigaturi polizjeski malajr. Però, nafu li r-realtà hi iΩjed ikkumplikata mill-imma©inazzjoni ta’ dawk li xog˙olhom hu li jbig˙u l-iskripts. IΩda ma’ jistax ikun li investigazzjonijiet mg˙a©©la jsiru malajr fuq nies li teknikament, iva, ikun jista’ jing˙ad li hemm biΩΩejjed fuq xiex jinxlew, iΩda anonimi o˙ra qatt ma jinqabdu, anke jekk b’li g˙amlu jkunu taw isem ˙aΩin lil Malta barra minn xtutna.

F’mo˙˙i ji©uni kaΩijiet mhux solvuti u li, milli jidher, l-investigaturi ma g˙amlux konferenza stampa, b˙alma jsir barra, biex jistaqsu g˙at-tag˙rif. PereΩempju, dwar iΩ-Ωag˙Ωug˙ OlandiΩ li nstab mg˙arraq fil-Bajja ta’ San Ìor© f’San Ìiljan. Kellu jkun missieru li deher fuq il-midja flimkien ma’ martu, uliedu u l-˙bieb taΩ-Ωag˙Ωug˙ sabiex jappella g˙al min seta’ g˙andu tag˙rif fuq ilkaΩ biex iwasslu g˙and il-pulizija.

Miskin min ikollu diΩgrazzja u, b’differenza minn dan iΩΩag˙Ωug˙, ma jkollux min jitkellem g˙alih g˙ax jiΩdied mal-kaΩijiet ta’ inçidenti fatali jew suwiçidju, u min forsi jkun il-ka©un jibqa’ ji©ri mas-saqajn. Kriminali li forsi jibqg˙u jservu x-xorb u likel jew jag˙mluha ta’ g˙assies? Ng˙idha çara, li dwar dan il-kaΩ ma naf xejn, iΩda, qed ise˙˙u wisq kaΩijiet li jixbhu lil xulxin biex kollha jkunu aççidentali!

MHUX SOLVUTI, SAN ÌILJAN

IN-NAÓA T’ISFEL TA’ MALTA

Sur Editur, Il-festi jmorru u ji©u; imma a˙na l-Maltin kemm huma konxji fuq dak li nkunu ççelebrajna, jew g˙al ˙afna kulma hi biss ©urnata vaganza ’l bog˙od mill-problemi ta’ kuljum? A˙na l-Maltin g˙andna nkunu kburin b’dak li kisbu missirijietna, tant li g˙andna na˙dmu id f’id mal-g˙aqdiet ikkonçernati. Wa˙da mid-diffikultajiet li dawn i˙abbtu wiççhom mag˙ha hija n-nuqqas ta’ voluntiera, fost o˙rajn. Dan g˙ax m’g˙adniex çans? G˙ax l-istorja ma tinteressaniex? Jew g˙ax m’a˙niex nag˙tu prijorità lis-settur turistiku, speçjalment lin-na˙a ta’ isfel ta’ Malta?

Biss kien Gvern Laburista li ma nsiniex bil-bosta inizjativi li tnedew u dawk li ©ew fis-se˙˙, fost o˙rajn il-park naturali g˙all-familja u lUniversità Amerikana De Paul b’investiment ta’ €115-il miljun li ser tospita 4,000 student b’˙olqien ta’ 400 impjieg ©did. Nemmen li dawn tal-a˙˙ar ser ikunu qed jag˙tu nifs ©did fil-qasam kulturali u dak ekonomiku, fost pro©etti o˙ra g˙all-©ejjieni, b˙alma huma l-pjazza ta’ Ra˙al Ìdid, il-pro©ett ta’ Pace Grasso, l-isptar fi Smart City (li parti min dan is-sit mis-sena die˙la ser tkun qieg˙da tilqa’ fiha l-istudenti sakemm tinbena l-università f'Wied il-G˙ajn), u restawr fuq bini storiku, fost o˙rajn. Pro©ett ie˙or imniedi huwa dak tal-Fondazzjoni Valletta 18 li nediet mappa interattiva li mniΩΩel fuqha ser ikun hemm postijiet kulturali, u ninsab fi Ωgur li dan il-pro©ett ser ikun qed jag˙ti spinta f’dan il-qasam. Din hija Malta li qatt mhi ser tinsa li kien Gvern Laburista li ta r-ru˙ lin-na˙a ta’ isfel ta’ Malta f’bosta oqsma – bil-kuntrarju tal-gvern preçidenti. Kien dan il-Gvern li g˙aΩel li jinvesti fina biex mill-©did in-na˙a t’isfel ta’ Malta ter©a’ tqum fuq saqajha b˙alma xi darba kienet qabel l-g˙eluq tal-lukanda Jerma.

JOSLYN SALIBA, IÛ-ÛEJTUN

Sur Editur, Il-kritika negattiva, distruttiva u makakka ta’ SimonBusuttilPN dwar ir-reΩistenza orkestrata kontra l-bini tal-università Amerikana hu eΩempju ie˙or çar ta’ kemm l-ipokresija Nazzjonalista hi l-aqwa arma politika li g˙andhom inNazzjonalisti.

SimonBusuttilPN hu kontra lbini tal-università Amerikana g˙ax ser tinbena fuq art ODZ – Ji©ifieri fuq art li hi barra miΩΩona tal-iΩvilupp.

IΩda, matul iΩ-Ωmien, diversi gvernijiet Nazzjonalisti bnew u taw diversi permessi biex isir Ωvilupp fuq art barra miΩ-Ωona tal-iΩvilupp, jew fuq art fertili fejn kien hemm g˙elieqi li kienu g˙adhom jin˙admu.

B˙all-bini ta’ djar fil-Wied ta’ Santa Marija l-Mellie˙a li kien ˙oloq skandlu kbir Nazzjonalista; jew il-bini ta’ dar g˙all-anzjani fuq art ODZ filMellie˙a matul l-a˙˙ar le©iΩlatura Nazzjonalista ta˙t GonziPN. Il-kumpless industrijali ta’ Bulebel kien art ver©ni kollha g˙elieqi. IΩda l-Gvern tal-PN ©ie jaqa’ u jqum mill-ambjent naturali u, kontra l-fehma pubblika ta’ dak iΩ-Ωmien, g˙addas rasu u g˙adda min fuq ras kul˙add.

Skandlu ie˙or ambjentali minn Gvern Nazzjonalista kien il-bini ta’ Busietta Gardens, fejn ilMinistru tal-Kostruzzjoni kien qalilna li dan kellu biss tliet sulari imma. Hek kien meta tarah minn wara, iΩda meta tarah minn quddiem kellu erba’ sulari. Mhumiex makakki nNazzjonalisti?! Le, tridx tmur! LUniversità ta’ Malta nbniet fuq art ODZ u art ver©ni, b˙alma nbena l-Isptar Mater Dei – fejn illum hemm id-da˙la ewlenija ta’ Mater Dei kien hemm numru ta’ bjar naturali bl-ilma li kollha ©ew mirduma.

Wie˙ed mil-akbar skandli Nazzjonalisti kien meta taw Kemmuna kollha lil industrijalist barrani g˙al 99 sena g˙al pro©ett fantaΩma li mhux talli qatt ma sar, talli lanqas tpo©©iet ©ebla wa˙da. Kellu jkun ilGvern Laburista ta’ Dom Mintoff li, kif tela’ fil-Gvern fl-1971, re©a’ ˙a lura Kemmuna.

Smart City mhux talli parti minnha hi mibnija fuq art ODZ, talli l-a˙˙ar Gvern Nazzjonalista ta l-fakultà lil industrijalist barrani li jinnegozja l-art hu – ji©ifieri jista’ jispekula u jaqla’ flus kemm irid g˙ad-detriment

tal-poplu.

Matul is-snin, gvernijiet Nazzjonalisti taw diversi artijiet max-xtajta biex jinbnew lukandi, u n-Nazzjonalisti ©ew jaqg˙u u jqumu mill-ambjent u mill-kritika u baqa’ g˙addej. Kienet il-politika ddikjarata tal-Gvern Nazzjonalista permezz tal-Pjan ta’ Ûvilupp li l-bini ta’ skejjel u sptarijiet ©odda jkunu mibnija fuq art ODZ. Gvern Nazzjonalista f’Wied ilG˙ajn bena l-pro©ett taddrena©©, u wkoll il-pro©ett tarriçikla©©, kontra x-xewqa u l-kritika ˙arxa tal-poplu tal-post. U hawn to˙ro© l-ipokresija gwappa li issa, li l-PN jinsab flOppoΩizzjoni, hu kontra l-bini tal-università Amerikana.

Il-pro©ett li sar fil-ponta ta’ Tignè f’Tas-Sliema ta˙t amministrazzjoni Nazzjonalista, skont wie˙ed mill-imprendituri ewlennin li kien involut, meta kien intervistat f’©urnal lokali bl-IngliΩ ftit xhur ilu qal li llum, meta jara l-pro©ett mill-Belt Valletta, jiddispjaçih g˙al guffa©ni ta’ bini li tela’. Sfre©ju ie˙or li sar minn amministrazzjoni Nazzjonalista hu l-bini ta’ blokk ta’ appartamenti viçin il-Forti Sant’An©lu, ilBirgu.

Illum qed nisimg˙u lill-Kap talPN Simon Busuttil jikkritika qisu twieled f’Marzu 2013, iΩda meta g˙amel snin s˙a˙ jirrappreΩenta lill-PN fi Brussell ©ie jaqa’ u jqum mill-˙niΩrijiet li kienu qed jag˙mlu gvernijiet Nazzjonalisti.

Forsi jkun hemm min jistaqsi: imma Simon Busuttil kif seta’ jla˙˙aq ma’ dak li jkun qed ji©ri f’Malta? Iva, seta’, g˙ax l-MPs Nazzjonalisti Ewropej huma wkoll ministri dell, avolja mhumiex MPs fil-Parlament Malti.

Imma g˙ala l-PN hu kontra lbini tal-università Amerikana?

G˙ax verament irid jiddefendi lambjent? Jew g˙ax politikament jaqbillu li dan il-pro©ett ma jsirx?

Minn rapport li g˙amel l-ekonomista Gordin Cordina jo˙ro© li kull sena l-pro©ett imsemmi jo˙loq €70 miljun fis-sena. Dan ifisser li jog˙la sew u aktar il-livell tal-˙ajja fin-na˙a t’isfel talpajjiΩ – in-na˙a fejn il-gvernijiet Nazzjonalisti waddbu dawk ilpro©etti li l-aktar jo˙olqu skart.

Meta jog˙la aktar il-livell tal-˙ajja Ωgur li aktar ser jonqos l-appo©© lejn il-PN, anke minn dawk ilvotanti li tradizzjonalment jivvutaw lill-PN. U hawn hu lqofol ta’ kollox g˙al SimonBusuttilPN, g˙ax aktar ma l-Gvern Laburista tal-Prim

Ministru Joseph Muscat i©ib investiment barrani ta’ kwalità g˙olja, aktar il-PN mhux ser ikollu çans li jirba˙ l-elezzjoni li jmiss.

Filwaqt li l-PN hu kontra l-bini ta’ università ©dida fuq art ODZ meta jinsab fl-OppoΩizzjoni, flistess ˙in indirettament qed jg˙id çar u tond li, meta jkun filGvern, jibqa’ j˙addem il-politika li jibni fuq art ODZ. Hawn ikompli jo˙ro© çar kemm lipokresija Nazzjonalista hi laqwa arma politika li g˙andhom in-Nazzjonalisti.

Wara l-laqg˙a li l-Kap tal-PN Simon Busuttil kellu mal-g˙aqdiet ambjentali dan l-a˙˙ar, wara li kien ipressat minn ©urnalista ta’ One TV biex jag˙ti garanzija li fil-©ejjjieni Gvern Nazzjonalista ma jibnix aktar fuq art ODZ, mhux talli ma tahx din il-garanzija, talli stqarr li Gvern Nazzjonalista jag˙mel uΩu minn art ODZ g˙al pro©etti speçjali!

B˙allikieku l-bini ta’ università Amerikana mibnija ta˙t Gvern Laburista mhix pro©ett speçjali g˙all-Kap Nazzjonalista Simon Busuttil. Fidili n-Nazzjonalisti… ra©©iera fuq rashom jonqoshom!

Marthese Portelli, il-Ministru Dell, waqt programm fuq l-istazzjon televiΩiv nazzjonali li sar nhar it-Tlieta 19 ta’ Mejju 2015, stqarret g˙al diversi drabi li Gvern Nazzjonalista jag˙mel uΩu minn art ODZ jekk ma jkunx hemm g˙aΩla o˙ra. Meta mitluba, ma stqarritx li Gvern Nazzjonalista fil-©ejjieni ma jag˙mel l-ebda pro©ett fuq art ODZ. G˙all-akkuΩa li l-PN xejn mhu kredibbli meta jikkritika pro©etti fuq art ODZ, aktar u aktar meta fl-2006 Gvern Nazzjonalista b’daqqa ta’ pinna ne˙˙a diversi artijiet li kienu ODZ, Marthese Portelli wie©bet li hi qed titkellem fuq il-progett tal-università Amerikana. Qisha riedet tg˙id: “Toqog˙dux titkellmu fuq dawk il-˙niΩrijiet li saru ta˙t gvernijiet Nazzjonalisti flimg˙oddi.”

L-MP Nazzjonalista tat x’wie˙ed jifhem li hi ma kinitx tg˙ix dakinhar…ma kinitx filpolitika. G˙andha ra©un, g˙ax Marthese Portelli g˙andha biss g˙axar snin. Dawn il-fatti jkomplu juru kemm verament lipokresija Nazzjonalista hi laqwa arma politika li g˙aliha huma esperti n-Nazzjonalisti. ÇENSU W. MUSCAT, RAÓAL ÌDID

ITTRI KÓ

31|05|2015 15

kullhadd.com

IL-FESTI KBAR F’ÌIEÓ IL-MADONNA TAL-ÌILJU FL-IMQABBA Sur Editur, Bejn it-12 u l-21 ta’ Ìunju ser ti©i ççelebrata l-festa ad unur il-Madonna tal-Ìilju fir-ra˙al tal-Imqabba. Din is-sena sSoçjetà MuΩkali Madonna talÌilju qieg˙da tfakkar Ωew© anniversarji prinçipali: g˙eluq is-70 sena mit-twaqqif talBanda Madonna tal-Ìilju b˙ala l-ewwel banda Mqabbija, u l20 sena mill-inawgurazzjoni tal-plançier Meravilja u l-bandalora tal-Banda.

Il-ferg˙at kollha li minnhom hija mag˙mula s-Soçjetà MuΩikali Madonna tal-Ìilju ˙admu bla heda biex il-festa tal-2015 tkun suççess b˙al dawk ta’ qabilha. Fost dawn, il-Kummissjoni Banda Madonna tal-Ìilju qieg˙da t˙ejji g˙all-appuntament ewlieni: kunçert vokali u strumentali b’differenza, nhar itTlieta 16 ta’ Ìunju. Dan il-programm li ser ifakkar l-anniversarju tal-Banda u ser ji©i eΩegwit fuq il-plançier Meravilja, opra artistika tal-og˙la kalibru li hija unika tax-xorta tag˙ha.

Diversi talenti nazzjonali u internazzjonali ser ikunu qed jie˙du sehem waqt dan ilkunçert, fosthom Federica Falzon, Kerry Ingram, Chrystal Bugeja, Danika Cutajar u Marisa D’Amato. L-G˙aqda talArmar wettqet ˙idma li ser

twassal g˙all-inawgurazzjoni ta’ aktar opri artistiçi li ser

jag˙nu l-pjazza ewlenija u ttoroq tal-Imqabba tul il-

©img˙a tal-festa tal-Madonna tal-Ìilju.

Wara sena ta’ attivitajiet bla waqfien, is-Sezzjoni Ûg˙aΩag˙ Madonna tal-Ìilju ssoktat bissehem tag˙ha billi tarma rra˙al. Il-qofol tal-˙idma tasSezzjoni Ûg˙aΩag˙ Ωgur ser jintla˙aq waqt il-briju talmarçi, speçjalment dak tala˙˙ar tridu nhar il-Ìimg˙a 19 ta’ Ìunju, b’diversi sorpriΩi innovattivi.

L-G˙aqda Piroteknika Madonna tal-Ìilju ser ter©a’ tkun protagonista ewlenija waqt il-festa b’log˙ob tan-nar tal-ajru tul il-©ranet kollha tal-festa li jil˙aq ilquççata nhar is-Sibt 20 ta’ Ìunju, lejlet il-festa, bi spettaklu kbir ta’ nar sinkronizzat mal-muΩika bit-tema Danza del Fuego. Wara ssegwi wirja eççezzjonali ta’ nar tal-art ori©inali u mekkanizzat, li lG˙aqda hi tant mag˙rufa g˙alih. Dawn il-wirjiet ser jinkludu diversi invenzjonijiet ©odda fil-qasam pirotekniku. Çertament li l-festa talMadonna tal-Ìilju fl-Imqabba hija manifestazzjoni li tfawwar bl-aspett devozzjonali. Dan grazzi g˙all-˙idma tal-membri tal-Fratellanza tal-Immakulata Kunçizzjoni li tkun impenjata fl-armar tal-knisja parrokkjali, l-organizzazzjoni taç-çerimonja tal-˙ru© min-niçça tal-istatwa tal-Madonna tal-Ìilju u l-

proçessjoni solenni f’jum ilfesta. Biex l-aspett devozzjonali jkompli jitkattar, din is-sena b˙ala mistednin speçjali ser nilqg˙u fostna delegazzjoni mill-Confraternita’ della Madonna del Giglio ed Immacolata Concezione, minn Anticoli Corrado, Provinçja ta’ Ruma. Dan il-villa©©, b˙allImqabba, jiççelebra b’qima liema b˙alha l-festa talMadonna tal-Ìilju. Din iΩ-Ωjara ser tkompli ssa˙˙a˙ ir-relazzjonijiet eΩistenti bejn iΩ-Ωew© ir˙ula, fejn rappreΩentanti tasSoçjetà MuΩikali Madonna talÌilju u l-Fratellanza talImmakulata Kunçizzjoni talImqabba attendew g˙all-festa tal-Madonna tal-Ìilju f’ Anticoli Corrado f’Settembru li g˙adda.

Kollox jindika li l-Imqabba ser ikollha festa o˙ra kbira li tag˙mlilha ©ie˙. Jalla tkun festa li tirnexxi u t˙alli l-©id spiritwali mixtieq billi til˙aq lg˙an ewlieni tag˙ha: li jing˙ata l-og˙la ©ie˙ lil Ommna Marija Immakulata Kunçizzjoni ta˙t it-titlu singulari minn Tal-Ìilju.

MARVIN SCIBERRAS, UFFIÇJAL RELAZZJONIJIET PUBBLIÇI, SOÇ. MUÛ. MADONNA TAL-ÌILJU, L-MQABBA

16 31|05|2015

kullhadd.com

KÓ TA’ BARRA

KLIEM PROFETIKU? LIAM GAUCI

liam@kullhadd.com Meta l-President Ukrain Petro Poroshenko sostna li r-Russja kienet qieg˙da tipprepara ru˙ha biex tinvadi lill-Ukraina fis-sajf li ©ej, bosta osservaturi politiçi kienu tal-fehma li huwa kien qieg˙ed ikun allarmista biex ji©bed is-simpatija lejn pajjiΩu.

Madankollu, Ωviluppi li se˙˙ew fil-jiem li g˙addew qeg˙din jindikaw li kliem Poroshenko jista’ jkollhom baΩi ta’ verità.

Bejn Frar u Marzu, ir-relazzjonijiet bejn l-Ukraina u r-Russja dehru li kienu sejrin xi ftit g˙all-a˙jar hekk kif ftehim ta’ waqfien mill-©lied mag˙ruf b˙ala Minsk II ta l-opportunità liΩΩew© na˙at biex jaslu g˙al kompromess rigward il-konflitt li beda s-sena l-o˙ra.

Madankollu, is-sitwazzjoni bdiet sejra lura fil-©img˙at li g˙addew, bil-midja internazzjonali tirrapporta li n-numru ta’ konfronti militari fil-Lvant talUkraina qeg˙din jiΩdiedu.

Memorji koroh Minkejja dan, ˙afna pajjiΩi kienu qeg˙din jittamaw li dawn il-konflitti se jbattu meta l-Ukraina u r-Russja jaslu g˙al kompromess aççettabbli.

Sfortunatament, dan il-kompromess mhux biss ma wasalx, imma Poroshenko sa˙ansitra sostna li l-konflitt kien se jer©a’ jeskala fiΩ-Ωmien li ©ej.

Din l-eskalazzjoni tidher li bdiet firre©jun ta’ Rostov, illi qieg˙ed qrib ilfruntiera mal-Ukraina. Il-midja internazzjonali qieg˙da tirrapporta li fla˙˙ar jiem kienu tfaççaw eluf kbar ta’

truppi u armamenti bl-g˙an uffiçjali li jipparteçipaw f’eΩerçizzji militari.

Madankollu, huma bosta l-©urnalisti li esprimew ix-xettiçiΩmu lejn din ilverΩjoni tal-fatti hekk kif bosta mittruppi u t-tag˙mir militari preΩenti fiΩΩona ma kellhomx is-simboli tipiçi li jiddistigwixxuhom b˙ala Russi. Dan fakkar lil bosta fit-truppi misterjuΩi li qasmu mir-Russja g˙all-Krimea biex okkupaw din il-peniΩola illegalment fl2014.

B’hekk, qieg˙ed ji©i spekulat li, filjiem jew ©img˙at li ©ejjin, ir-Russja g˙andha l-intenzjoni li tag˙ti bidu g˙al moviment massiçç ie˙or ta’ truppi misterjuΩi, din id-darba lejn il-Lvant tal-Ukraina, biex tappo©©a lis-sepa-

ratisti li di©à qeg˙din jokkupaw iΩΩona.

Ag˙ar minn hekk, it-tip ta’ armamenti li hemm f’Rostov, b˙al tankijiet talgwerra u biççiet tal-artillerija ta’ daqs kbir, huma aktar assoçjati ma’ operazzjonijiet offensivi. G˙aldaqstant, jista’ jkun il-kaΩ li r-Russi se jg˙inu lis-separatisti jippruvaw jestendu Ω-Ωona ta’ kontroll tag˙hom lejn il-Punent talpajjiΩ.

AkkuΩi Min-na˙a tieg˙u, il-Gvern Russu qieg˙ed isostni li dawn il-manuvri qed isiru biss g˙al skopijiet ta’ ta˙ri© u mhumiex relatati direttament mas-sit-

wazzjoni fl-Ukraina.

Madankollu, Aleksandr Grushko, ilmibg˙ut Russu fin-Nazzjonijiet Uniti sostna li pajjiΩu qed i˙oss dejjem aktar il-bΩonn li jag˙mel operazzjonijiet simili b’reazzjoni g˙al dawk tan-NATO, illi fl-a˙˙ar sena Ωiedu fl-intensità tag˙hom.

Huwa kkundanna wkoll il-fatt li lpostijiet fejn qeg˙din isiru l-manuvri tan-NATO, ji©ifieri qrib il-fruntieri marittimi u terrestri tar-Russja, qieg˙ed jindika li din l-organizzazzjoni qed tqis lil pajjiΩu b˙ala l-g˙adu tag˙ha.

Madankollu, diversi uffiçjali g˙olja tan-NATO rriffjutaw din l-akkuΩa u ©ibdu l-attenzjoni g˙all-fatt li manuvri b˙al dawk li saru riçentement qrib iΩΩona Artika kienu m˙abbra madwar sena ilu u g˙alhekk ir-Russja ma tistax tg˙id li saru minn wara dahara.

Fil-fatt, uffiçjal ta’ din l-organizzazzjoni li tkellem mas-CNN b’mod anonimu, sostna li n-NATO tant riedet tkun trasparenti mar-Russja li sa˙ansitra stiednet lil dan il-pajjiΩ biex jibg˙at losservaturi tieg˙u biex ikunu preΩenti g˙al dawn il-manuvri li bdew fil-25 ta’ Mejju u se jispiççaw fil-5 ta’ Ìunju.

Kellu ra©un?

G˙aldaqstant, id-dinja re©a’ g˙andha g˙ajnejha fuq il-Lvant tal-Ukraina. Jekk il-previΩjoni ta’ Poroshenko ssir realtà, se naraw lir-Russja tipprova tuΩa lmanuvri militari tag˙ha f’Rostov biex tibg˙at aktar truppi fl-Ukraina bl-g˙an li ssa˙˙a˙ il-poΩizzjoni tas-separatisti.

Jekk dan ise˙˙, il-ftehim Minsk II se jkun f’periklu kbir li jikkrolla bil-konsegwenza li jkun hemm eskalazzjoni militari ulterjuri fl-Ukraina u sanzjonijiet ekonomiçi ©odda g˙ar-Russja. IΩΩmien jag˙tina parir.

TAQLIB POLITIKU FIL-MADAGASKAR L-istabbiltà politika u l-g˙aqda nazzjonali jkomplu jsiru dejjem iktar diffiçli meta wie˙ed jikkunsidra li lParlament huwa mag˙mul minn 300 partiti Ωg˙ar.

Il-President attwali kien fil-fatt qed ja˙dem biex ji©bor dawn il-partiti flimkien b’mod li ma jkunx hemm iktar minn ˙amsa, simili g˙as-sistema politika l-antika li kienet t˙addem ilMadagaskar.

RITIANNE AGIUS ritianne@kullhadd.com

Il-Parlament ta’ wie˙ed mill-iktar pajjiΩi foqra fid-dinja din il-©img˙a vvota biex ine˙˙i lill-President attwali tieg˙u mill-kariga.

Dan il-vot ta’ sfiduçja assoluta filPresident tal-Madagaskar ma kienx mistenni, hekk kif partiti rivali jidher li ng˙aqdu flimkien kontra president li kien jidher pjuttost popolari.

Skont riΩultati uffiçjali, 121 minn 151 deputat ivvutaw favur it-tne˙˙ija talPresident Hery Rajaonarimampianina, b’4 voti kontra u 26 astensjoni.

Din id-deçiΩjoni qed titqies b˙ala daqqa ta’ ˙arta kbira g˙all-istabbiltà politika u d-demokrazija filMadagaskar, li kienu g˙adhom kemm bdew jie˙du r-ru˙.

Fil-fatt, kien biss wara l-elezzjonijiet presidenzjali f’Jannar tas-sena l-o˙ra li l-Unjoni Afrikana rtirat is-sospensjoni tal-Madgaskar. Dan il-pajjiΩ kien ilu sospiΩ mill-Unjoni sa mill-2009, wara kolp ta’ stat li ©ab instabbiltà kbira u kompla jkisser l-ekonomija fqira talMadagaskar.

Huwa kkalkulat li l-Prodott Domestiku Gross g˙al kull persuna huwa ta’ $490, u madwar 200,000 persuna jbatu l-©u˙.

Iridu jne˙˙u l-kompetizzjoni?

Ir-ra©unijiet wara l-iskuntentizza bilPresident ma ©ewx spjegati fid-dettall.

Id-deputati li vvutaw kontrih qed jg˙idu li l-President mhux qed jirrispetta lill-Parlament u l-˙idma tieg˙u.

Vot ikkontestat

Riçentement irrifjuta wkoll li jag˙mel dikjarazzjoni formali li ma kienx se jxolji l-Parlament; azzjoni li g˙andu l-poter g˙aliha b˙ala President.

Dan jidher li wassal biex sa˙ansitra eksmexxejja rivali jing˙aqdu flimkien kontrih.

Andry Rajoelina kien ˙a l-pajjiΩ f’idejh wara l-kolp ta’ stat li ne˙˙a lil Marc Ravalomanana mill-poter. Illum dawk li jappo©©jaw lil Rajoelina u dawk li jappo©©jaw lil Ravalomanana ng˙aqdu biex jivvutaw kontra lPresident attwali.

Wie˙ed irid jirrikonoxxi li din ilmossa mhux bilfors hija sinjal ta’ skuntentizza, iΩda tista’ tkun ukoll kaΩ tipiku fil-politika fejn Ωew© rivali b’sa˙˙ithom jiftiehmu li je˙ilsu millkompetizzjoni.

Dan il-˙sieb huwa ssostanzjat millfatt li dawn iΩ-Ωew© eksmexxejja ma kinux t˙allew jikkontestaw l-a˙˙ar elezzjoni presidenzjali.

Minkejja li Rajaonarimampianina g˙amel sforz biex jibni relazzjoni ma’ dawn iΩ-Ωew© eksmexxejja u b’hekk i©ib l-g˙aqda nazzjonali, jidher li dawn l-isforzi ma kinux biΩΩejjed.

Il-vot li ttie˙ed fil-Parlament qed ji©i kkontestat mill-President u dawk li jappo©©jawh, li qed jilmentaw minn nuqqas ta’ trasparenza u jallegaw g˙all-korruzzjoni.

Qed jintqal li seta’ kien hemm ittbag˙bis fir-riΩultati, peress li waqt il˙in tal-vot kien hemm inqas minn 121 deputat preΩenti, g˙alkemm ˙add mhuwa qed jaqbel fuq in-numru eΩatt.

Il-vot tal-Parlament issa jrid ji©i evalwat mill-Qorti Kostituzzjonali qabel ma l-President ta’ 56 sena jkun sfurzat içedi postu.

Rajaonarimampianina qed jesprimi fiduçja li l-Qorti mhux se tqis dan ilvot b˙ala wie˙ed le©ittimu, u g˙alhekk huwa se jkun jista’ jibqa’ g˙addej bil-˙idma tieg˙u.

Kemm dan fil-fatt se ji©ri huwa dibattibbli, g˙ax anke jekk il-Qorti tiddeçiedi favur il-President, wie˙ed diffiçli jimma©ina kif dan jista’ ja˙dem b’serenità meta hemm daqstant oppoΩizzjoni kontrih.

Kollox ma’ kollox, il-possibbiltà ta’ stabbiltà politika fil-Madagaskar g˙adha qed tidher remota.

TA’ BARRA KÓ

31|05|2015 17

kullhadd.com

MINN MADWAR ID-DINJA MHUX F’PERIKLU DIRETT

JIBDA L-PROÇESS

Eruzzjoni vulkanika kbira fuq Isabela Island, gΩira li tinsab fl-arçipelagu talGalapagos ˙olqot t˙assib dwar id-destin tan-nies u l-annimali li jg˙ixu fuqha hekk kif kien hemm il-biΩa’ li dawn jinqabdu fin-nofs ta’ dan id-diΩastru naturali.

Fortunatament, malajr kien osservat li l-komunità Ωg˙ira ta’ nies li tg˙ix fuq ilgΩira ma kinitx f’periklu dirett mill-eruzzjoni. L-istess kien jg˙odd g˙all-ispeçi rari b˙all-igwana roΩa, razza li tinsab biss fuq din l-gΩira, bil-ma©©oranza tag˙hom jg˙ixu f’Ωona differenti ta’ Isabela Island minn dik li ntlaqtet direttament minn dan id-diΩastru.

Il-Gvern Konservattiv tar-Renju Unit din il-©img˙a po©©a fuq il-mejda tal-House of Commons l-abbozz ta’ li©i li mistenni jwassal g˙ar-referendum dwar il-possibbiltà li l-pajjiΩ ma jibqax membru tal-Unjoni Ewropea (UE). L-approvazzjoni ta’ din il-li©i mistennija li tkun biss formalità hekk kif l-OppoΩizzjoni Laburista ˙abbret li hija lesta li tivvota mal-Gvern biex isir ir-referendum.

Sadanittant, il-Prim Ministru Brittaniku David Cameron iltaqa’ personalment ma’ diversi kapijiet tal-istati Ewropej, fosthom il-President FrançiΩ Francois Hollande u l-Kançillier ÌermaniΩ Angela Merkel, biex jispjega l-politika tieg˙u fil-konfront tal-UE.

ELEZZJONI BIKRIJA

MA JAQBLUX

Il-Prim Ministru tad-Danimarka Helle Thorning-Schmit g˙aΩlet li t˙abbar data g˙all-elezzjoni ©enerali li kienet ferm aktar viçin milli kien mistenni. G˙aldaqstant, iç-çittadini DaniΩi se jissej˙u biex jag˙Ωlu gvern ©did fit-18 ta’ Ìunju li ©ej, bil-partiti favoriti jkunu dak Soçjal-Demokratiku ta’ Thorning-Schmit u l-Partit Liberali mmexxi minn Lars Loekke Rasmussen.

Minkejja li Thorning-Schmit talbet liç-çittadini jag˙tuha l-mandat biex tkompli tibni fuq l-avvanzi ekonomiçi li saru mill-2011 ’l hawn, jidher li b˙alissa Rasmussen g˙andu çans tajjeb li jo˙dilha postha b˙ala l-Prim Ministru tadDanimarka.

Diversi uffiçjali g˙olja tal-Unjoni Ewropea malajr ˙ar©u jgiddbu stqarrija millGvern Grieg li sostniet illi ftehim dwar il-bailout kien fil-qrib.

L-istqarrija saret nhar l-Erbg˙a li g˙adda meta l-Griegi sostnew li n-negozjati kienu waslu fi stat tant avvanzat illi kien mistenni ftehim sal-lum biex pajjiΩhom jing˙ata l-fondi li g˙andu bΩonn ˙alli jevita kriΩi ekonomika ©dida.

Madankollu, kienu bosta l-esponenti politiçi Ewropej li kkritikaw il-kumment prematur tal-Griegi. Dan hekk kif, fil-fatt, in-negozjati g˙adhom ferm ’il bog˙od mill-konkluΩjoni sodisfaçenti neçessarja biex jing˙ataw il-fondi.

ESKALAZZJONI

MADWARNA 1,500 VITMA

Il-konflitt çivili fil-Burundi kompla jeskala fil-jiem li g˙addew hekk kif diversi esponenti tal-oppoΩizzjoni g˙aΩlu li jabbandunaw ix-xena pubblika wara li Zedi Feruzi, wie˙ed mill-oppoΩituri ewlenin tal-President Pierre Nkuruziza, inqatel minn persuni mhux mag˙rufa.

Din l-eskalazzjoni hija biss faΩi ©dida ta’ din il-kriΩi li waslet wara li Nkuruziza ˙abbar li se jitlob it-tielet mandat presidenzjali tieg˙u fl-elezzjoni tas-26 ta’ Ìunju, deçiΩjoni li tmur kontra l-kostituzzjoni tal-Burundi. Minkejja attentati legali u illegali biex ti©i mblukkata l-manuvra ta’ Nkuruziza, s’issa jidher li loppoΩizzjoni g˙alih mhix b’sa˙˙itha biΩΩejjed biex tg˙elbu.

Mew©a ta’ s˙ana li laqtet lill-Indja ˙alliet madwar 1,500 persuna mejta bit-temperaturi f’diversi re©juni tal-pajjiΩ sa˙ansitra jil˙qu l-˙amsin grad Celsius. Lakbar ammont ta’ mwiet jidhru li se˙˙ew fl-istat ta’ Andhra Pradesh, li jestendi miç-çentru g˙an-Nofsinhar tal-pajjiΩ, fejn il-vittmi qorbu d-900.

Fortunatament, sa nhar il-Óamis it-temperaturi re©g˙u bdew joqorbu t-tletin grad Celsius, grazzi, fost l-o˙rajn, g˙all-maltemp li g˙amel f’xi re©juni li qeg˙din fuq l-g˙atba tal-ista©un tal-monsun.

Il-Gvern Indjan ˙abbar li se jag˙ti kumpens lill-familji kollha tal-persuni li mietu min˙abba dan il-fenomenu klimatiku estrem.

18 31|05|2015

kullhadd.com

kÓ kalejdoSkopju

KALEJDOSKOPJU: FATTI MIÌBURA MINN CHARLES B. SPITERI

Sejba klaSSika f’remiSSa

il-˙lewwa hi dik ix-xi˙a©a li dejjem tiksiblek it-twe©iba ta’ ‘iva’, ming˙ajr ma tistaqsi mistoqsija çara. albert Camus

Ìraw bÓal-lum 1859: Il-Big Ben idoqq g˙all-ewwel darba fuq il-Parlament ta’ Westminster, f’Londra.

1907: L-ewwel darba li bdew is-servizz tag˙hom it-taxis fil-belt ta’ New York.

1910: L-Unjoni tal-Afrika t’Isfel tiddikjara l-indipendenza tag˙ha mir-Renju Unit.

1911: Il-buq (hull) tat-Titanic kienet ippruvata f’Belfast. Waqt iççerimonja, ˙addiem tal-White Star Line qal: “Lanqas Alla ma jista’ jg˙erreq lil dan il-bastiment.”

1944:

L-Alleati ja˙tfu lill-Italja.

1947:

Jifforma ru˙u l-ewwel gvern Gasperi.

1962: Adolf Eichmann, l-uffiçjal NaΩista tal-SS, li organizza xxewqa ta’ Adolf Hitler biex joqtol lill-popolazzjoni Lhudija flEwropa, jinqatel g˙all-krimini kontra l-umanità.

1966: Nguyen Thi Can saret il-˙ames Buddista li fi tlett ijiem taw in-nar lilhom infushom biex jipprotestaw kontra r-re©im filVjetnam t’Isfel.

1970:

Karozza klassika rari ferm, li ntelqet bla mittiefsa f’remissa FrançiΩa g˙al 40 sena s˙a˙, tinsab g˙all-bejg˙ f’Pari©i g˙al €248511.

Il-Bugatti Brescia tal-1925 hi biss wa˙da mit-12 li fadal ta’ dan il-mudell u kienet dejjem f’idejn l-istess sid, li la qatt dar u lanqas bidel xejn minnha, sa mill-1953.

Il-karozza, li g˙andha 90 sena, kienet wa˙da mill-erba’ Bugatti li kienet f’idejn is-sid

preΩenti, Bernard Terrillon, li bieg˙ it-tlieta l-o˙ra fis-snin sebg˙in.

Il-Brescia b’mod misterjuΩ baqg˙et bla ma nbieg˙et min˙abba li ntesiet. Hi nstabet kmieni din is-sena firremissa mill-membri tal-familja. Kulma kellha kienet rota mniΩΩla; il-bqija, g˙alkemm t˙alliet fl-istess qag˙da g˙al aktar minn 40 sena, baqg˙et f’kundizzjoni inkredibbli.

L-irkantaturi tal-karozzi

Artcurial se jbig˙u din ilkarozza fl-irkant li se jsir f’Pari©i, fit-22 ta’ Ìunju. L-istess irkantaturi bieg˙u l-akbar sejba li qatt instabet f’remissa, mag˙rufa b˙ala l-Kollezzjoni Baillon, li kien fiha 59 karozza rari u storika, fosthom Ferrari California Spider tal1961.

Dawn il-karozzi, li ˙afna minnhom intnesew g˙al madwar 50 sena, inbieg˙u fi Frar li g˙adda.

martri tal-karitÀ

Terremot fil-Perù j˙alli aktar minn 50,000 persuna mejta.

1973: IΩ-Ωieda fil-prezz tad-deheb twassal lil kumpaniji tal-minjieri jer©g˙u jfittxu g˙ad-deheb fi stati b˙al Kalifornja u Nevada.

1988: L-a˙˙ar summit bejn il-President Ronald Reagan u lPresident Mikhail Gorbachev f’Moska, fuq it-tne˙˙ija tal-missili mag˙rufa b˙ala INF, jintemm bi qbil miΩ-Ωew© na˙at.

2011: Il-©urnalist Pakistani Syed Saleem Shahzad, li kien qed jinvestiga l-allegat infiltrazzjoni tal-al-Qaeda fin-navy tal-pajjiΩ, instab mejjet. Il-pulizija qalet li, minn dak li deher, kien torturat.

Hu kien qed jibΩa’ li l-a©enziji tal-intelli©enza tal-pajjiΩ jirritaljaw kontrih min˙abba l-istorja fuq l-infiltrazzjoni militari.

2012: L-E©ittu jtemm formalment il-31 sena ta’ stat ta’ emer©enza.

2013: Il-Knisja Luterana Evan©elika tal-Amerika ele©©iet g˙allewwel darba b’mod apert isqof gay g˙al terminu ta’ sitt snin waqt l-assemblea annwali fil-Kalifornja t’Isfel.

2013: Fit-Turkija, pulizija kontra l-irvellijiet uΩaw il-gass taddmug˙ u l-ilma bil-pressa biex i˙arbtu dimostrazzjoni paçifika minn mijiet ta’ nies li ma ridux li l-Gvern jaqla’ s-si©ar millIstanbul’s Gezi Park, In©abru madwar 5,000 ru˙ f’Ankara b’solidarjetà ma’ dawk ta’ Istanbul. F’Izmir kien hemm il-©lied. Il-Gvern ippjana li jibni replika ta’ barrakki tal-era ottomana fil-park.

2014: Il-President Barack Obama jipproponi pjan biex jaqta’ lemissjonijiet tal-karbonju mill-impjanti tad-dawl b’25% fi 15-il sena, biex jindirizza t-tibdil tal-klima.

G˙aqdiet tal-karità dan l-a˙˙ar ammettew li tant bag˙tu ittri g˙all-flus lil Olive Cooke ta’ 92 sena, li wassluha biex toqtol lilha nnifisha.

Amnesty International, Save the Children u s-Soçjetà Alzheimer insistew li l-azzjonijiet tag˙hom ma kinux ja˙tu g˙all-mewt ta’ Olive. IΩda lfamilja tag˙ha akkuΩaw lill-karitajiet li bit-talbiet tag˙hom qerdu lil din il-bejjieg˙a talpepprin, li kellha qalbha tajba wisq. U David Cameron innifsu talab li jkunu studjati l-kwantitajiet ta’ ittri mibg˙uta lil din ilmara ta’ 92 sena.

“Olive Cooke kienet mara inkredibbli, li ˙admet bla mistrie˙ g˙all-karitajiet li kienet tappo©©ja,” qal il-Prim Ministru. “Hemm kodiçi speçi-

fika li tipprote©i lin-nies milli jisfaw mg˙aff©a mill-karitajiet u nittama li l-Fundraising Standards Board jid˙lu filkwistjoni u tara x’seta’ jsir biex din il-mewt ma se˙˙itx.”

Is-Sinjura Cooke, li kellha debiti ma’ 27 karità, qabΩet flAvon Gorge fi Bristol, wara li qalet lil ˙biebha u lill-familja li ma setg˙etx tibqa’ tag˙ti flus aktar.

Investigazzjoni li saret minn ©urnal IngliΩ uriet li l-karitajiet il-kbar xtraw l-aççess g˙allinformazzjoni personali tasSinjura Cooke. JirriΩulta wkoll li l-informazzjoni personali ta’ miljuni ta’ nies li jag˙tu l-karità qed tkun mibjug˙a g˙al 13-il çenteΩmu ta’ ewro. Barra minn hekk, organizzazzjoni minnhom tifta˙ar li s-sena li

g˙addiet bieg˙et l-ismijiet ta’ 45 miljun appo©©jatur li jag˙tu l-flus lill-karitajiet.

Instab ukoll li, qabel ma wettqet is-suwiçidju, is-Sinjura Cooke kienet g˙adha kif irçeviet talbiet g˙all-flus mill-organizzazzjonijiet: Amnesty, isSoçjetà Alzheimer, & Cats Home, Prostate Cancer UK u Breast Cancer Care.

Ir-ra©el ta’ Olive miet jaqdi ˙idmietu fit-Tieni Gwerra Dinjija u kien stmat li fis-76 sena li kienet ilha tbig˙ il-pepprin, bieg˙et aktar minn 30,000 wa˙da – l-aktar mara li damet tbig˙ pepprin, u g˙al dan, f’Novembru li g˙adda, irçeviet tifkira mill-Prim Ministru Cameron. Sewwa jg˙idu li aktar ma tkun twajjeb, aktar taqla’ fuq wiççek.

KUN AF KÓ

31|05|2015 19

kullhadd.com

KITBA TA’ SAVIOUR MAMO

KURÛITAJIET MINN HAWN U MINN HEMM

KIF ORIÌINAT IL-LINGWA

Ûvilupp li ilu sejjer eluf ta’ snin L-annimali kollha minn nemla u na˙la sa balena u xadina jikkomunikaw bejniethom bi ˙sejjes, xamm jew mossi, imma l-bniedem biss Ωviluppa l-ilsien biex jitkellem.

Il-kliem li jesprimi l-bniedem ivarja ˙afna u differenti minn dak tal-annimali. Fil-mo˙˙ talbniedem hemm parti unika li kapaçi u ©©ieg˙el lill-bniedem jesprimi l-˙sejjes mill-fomm, grazzi g˙all-kordi vokali li jg˙inu biex no˙olqu ˙oss.

Meta u kif il-lingwa fil-bniedem Ωviluppat huwa impossibbli li wie˙ed jispjega.

Imma, skont l-evoluzzjoni, dan il-proçess ˙a miljuni ta’ snin. Probabbli l-antenati tag˙na li g˙exu dak iΩ-Ωmien la kellhom vokabolarju vast u lanqas kellhom grammatika fil-kliem b˙alma g˙andna llum, imma sempliçiment kellhom iktar mossi u ˙sejjes bil-fomm.

Kif ori©inaw il-lingwi Dan g˙adu sal-lum diffiçili tifhmu. Popli antiki li kienu maqtug˙in g˙al kollox minn kull çiviltà, qalb il-muntanji jew f’nof deΩerti, x’aktarx kienu jiftiehmu bis-sinjali jew ˙sejjes li jixbhu lil dawk talannimali ( onomatopoeia ).

Illum jeΩistu mal-5,000 lingwa differenti madwar id-dinja – terz minnhom fl-Afrika. Però, ˙afna minn dawn il-lingwi jisselfu kliem, jew ikun jixbah lil ta’ xulxin kemm fil-grammatika kif ukoll fil-fonetika. Jista’ jkun, skont it-teorija, li dawn il-lingwi ˙ar©u minn antenati komuni u nfirxu maΩ-Ωmien.

Jekk immorru mat-3,000 sena Qabel Kristu nsibu li l-iktar lingwi differenti kienu jeΩistu lejn il-Persja (l-Iraq) minNomadi. Dawn ftit ftit bdew jersqu lejn l-Ewropa u flimkien ma dik Hindu bdew jit˙alltu mal-Ewropa tal-Punent. Elf sena wara, dawn il-lingwi infirrxu sew fl-Ewropa, la˙qu

l-kosta tal-Atlantiku u l-parti ta’ fuq tal-Ba˙ar Mediterran, u ppenetraw ukoll lejn l-Asja, isSyria, l-Iran u l-Indja. Óafna minn dawn il-gruppi ta’ lingwi, li g˙adhom sal-lum importanti fil-familji tal-lingwi, hija il-lingwa Semitika. Hu ma˙sub li din il-lingwa ori©inat minn tribù, x’aktarx Nomadu fl-Arabja Sawdija.

Teoriji differenti Professuri tal-lingwi g˙andhom fehmiet differenti kif infirxet il-lingwa tul il-miljuni ta’ snin, però jaqblu fuq çerti teoriji. Fil-fatt dawn it-teoriji ng˙ataw laqam sempliçi: It-teorija ma-ma. Din il-lingwa bdiet minn sillabi sempliçi marbutin mal-iktar o©©etti importanti, b˙all-lingwa tattrabi.

It-teorija ta-ta. Charles Darwin kien qal li l-lingwa bdiet mal-moviment tal-©isem.

EΩempju: meta tarbija taqbad o©©ett iççaqlaq xufftejha.

Hawn min jo˙ro© ilsienu meta jipprova jiskopri xi ˙a©a.

It-teorija bow-wow. Il-lingwa bdiet mill-˙sejjes naturali.

Skont kif tisma’ l-˙oss tipprova xxebbah il-˙oss mal-lingwa.

It-teorija pooh-pooh.

Minbarra kliem li jixbhu l-˙sejjes, insibu wkoll kliem li jesprimu xi ˙a©a li ©rat ming˙ajr mistennija, b˙al meta tie˙u qatg˙a, u©ig˙, sorpriΩa jew emozzjoni. Il-bniedem jg˙id ‘A˙’ jew ‘Awç’.

It-teorija ding-dong. Çerti sillabi jin˙assu skont l-o©©ett.

Jekk tkun xi ˙a©a goffa, ilkelma tin˙ass ˙arxa u, jekk lo©©ett ikun kwiet, il-kelma tkun tinstema’ dg˙ajfa.

It-teorija yo-he-ho . Din itteorija tixbah ˙afna lit-teorija ding-dong. Çertu kliem jixbah il-movument tal-o©©ett.

It-teorija la-la. Il-professur tal-lingwa, id-DaniΩ Jesperson, jg˙id li l-bidu tal-lingwa x’aktarx kienet mitkellma b’mod iktar fit-tul u b’˙oss muΩikali.

It-teorija hocus pocus. Jista’ jkun li l-lingwa kellha l-g˙eruq tag˙ha min xi reli©jonijiet jew ma©ija.

It-teorija eureka. Possibbiltà li l-lingwa ©iet ivvintata skont ix-xebh tal-˙a©a. Appena lkelma tinstema’ spiss, issib ru˙ha fil-vokabolarju.

Jekk induru d-dinja nsibu li liktar lingwa mifruxa fid-dinja hija l-lingwa IngliΩa. Però, b˙ala numru, il-lingwa ÇiniΩa hija l-iktar lingwa mitkellma.

Bil-mod il-mod il-lingwi taddinja kollha qeg˙din javviçinaw u juΩaw kliem komuni, grazzi g˙all-mezzi tal-komunikazzjoni. Tg˙id g˙ad jasal iΩΩmien li kul˙add jibda jitkellem bl-istess lingwa?

Ta’ interess F’età ta’ sit snin il-bniedem kapaçi jitg˙allem 13,000 kelma. Ta’ 18-il sena, il-mo˙˙ tal-bniedem jista’ jkollu vokabolarju ta’ 60,000 kelma differenti.

20 31|05|2015

kullhadd.com

kÓ Mill-istorja

l-eroj ta’ bletchley park KITBA TA’ MARY CHETCUTI

Óaddiema fi Bletchley

Fl-2009, l-espert fil-qasam tat-teknolo©ija, John Graham Cumming, beda petizzjoni fuq sit elettroniku biex ji©bor kemm jista’ firem sabiex jing˙ata lura rrikonixximent mist˙oqq lil xjentist Ωag˙Ωug˙ li b’invenzjoni ©enjali tieg˙u kien strumentali biex il-Gran Brittanja teg˙leb ir-re©im NaΩista fit-Tieni Gwerra Dinija. Fost il-firem spikkaw ismijiet kbar b˙al tax-xjentist Richard Dawkins, l-attur Stephen Fry, l-awtur Ian Mc Ewan u l-filosofu A.C. Grayling.

In©abru iktar minn 30,000 firma u fl-10 ta’ Settembru tal-istess sena l-Prim Ministru Laburista Gordon Brown ˙are© apolo©ija f’isem ilGvern tar-Renju Unit g˙attrattament kattiv u umiljanti li ©arrab id-dekodifikatur u eroj tat-Tieni Gwerra Dinija – il-©enju tal-Matematika, Alan Turing.

Alan Mathison Turing twieled Londra fit-23 ta’ Ìunju 1912. Kien tifel ta’ intelli©enza kbira u kompla l-istudji tieg˙u fil-King’s College, l-Università ta’ Cambridge. Wara li ggradwa beda jg˙allem hemm ukoll.

Kompla bl-istudji tieg˙u flUniversità ta’ Princeton, flIstati Uniti tal-Amerika, fejn ippreΩenta studju tieg˙u bl-

isem ‘On Computable Numbers’, li fih ˙are© blidea ta’ apparat li ng˙ata lisem ta’ Universal Machine (aktar tar d i l - U n i v e r s a l Turing Machine), li ma kien xejn g˙ajr il-kunçett inizjali tal-kompjuter tal-lum. Fl1938, Turing ©ab PH.D minn Princeton fil-Matematika u Kriptolo©ija. Meta rritorna lura l-Ingilterra, Turing kompla jg˙allem fl-Università ta’ Cambridge f i l w a q t l i ˙ a poΩizzjoni fuq ˙in parzjali mal-Government Code and Cypher School – organizzazzjoni Brittanika ta’ dekodifikazzjoni.

RiΩors u figura prinçipali Matul it-Tieni Gwerra, Alan Turing kien ir-riΩors u figura prinçipali fl-interçettazzjoni u dekodi f i k a z z j o n i t a ’ messa©©i sigrieti bir-radju li kienu jg˙a d d u n - N a Ω i s t i bejniethom rigward strate©iji ta’ assalt fuq qawwiet militari tal-alleati. Mill-istazzjon ta’ Blet c h l e y Park f’Buckinghamshire, Turing u tim s˙i˙ ta’ tfajliet reklutati apposta ˙admu lejl u nhar, fost segretezza kbira, fuq apparat li ivvinta hu stess: magna ele t t r o m e k k a n i k a , xog˙lha tkisser kodiçi miktubin bl-En i g m a M a c h i n e ÌermaniΩa. Óidmet dawn iΩ-

Alan Mathison Turing Ωg˙aΩag˙ salvat eluf ta’ ˙ajjiet ta’ militari Brittaniçi u alleati meta kull messa©© miktub bil-kodiçi li jirrigwarda pjani ta’ attakk, l-iktar fuq biççiet militari tal-ba˙ar, kien qed ji©i dekodifikat fil˙in permezz tal-magna Enigma li ivvinta u bena Turing innifsu. Fil-fatt, ilmagna Enigma tieg˙u ˙ar©et aqwa fit-teknolo©ija minn dik ÌermaniΩa. Óasra li l-eroji ta’ Bletchley Park baqg˙u marbutin bissigriet tax-xog˙ol g˙al snin twal wara li spiççat il-gwerra, u kien biss fl-1974 li dan is-sigriet ˙are© fil-bera˙ permezz ta’ ktieb miktub minn eksuffiçjal tal-Qawwa Rjali tal-Ajru, bl-isem The Ultra Secret . Fih, dan l-individwu rrakkonta l-esperjenza tieg˙u matul il-gwerra fl-iktar post sigriet fir-Renju Unit. Wara dan il-ktieb, ftit ftit bdew jitkellmu n-nisa ta’ Bletchley Park li rrankuntaw, f’intervisti mitluba lilhom millmidja, dwar is-sehem li kellhom fid-dekodifikazzjoni tul il-gwerra.

Mal-istorja tag˙hom ˙ar©et ukoll l-istorja tal-˙idma erojka talMatematiku, Alan Turing, u t-tmiem tra©iku tieg˙u.

Wara l-gwerra, Turing kompla ja˙dem fil-qasam speçjalizzat tieg˙u. Fi tmiem is-snin erbg˙in ippubblika

studju ie˙or li wettaq fil-laboratorju tal-kompjuterizzazzjoni tal-Università ta’ Manchester. Fih itratta aktar fil-fond is-su©©ett tal-intelli©enza artifiçjali u ppropona sensiela ta’ esperimenti flisforz biex jin˙olqu ‘magni intelli©enti’ g˙all-industrija.

Minn vittma g˙al akkuΩat Darba fost l-o˙rajn, fis-sena 1952, Alan Turing sejja˙ g˙all-pulizija wara li xi ˙add kien sfurzalu l-bieb tad-dar tieg˙u biex jisirqu. Meta lpulizija staqsewh jekk kellux xi suspetti, we©ibhom blonestà kollha li kellu, g˙ax kien g˙adu kemm temm relazzjoni intima malm a ˙ bu b t i e g ˙ u A r n o l d Murray, Ωag˙Ωug˙ ta’ dsataxil sena. Il-pulizija bla tlaqliq qalulu li kien hu li kiser illi©i g˙ax, kif spjegawlu, lomosesswalità kienet reat kriminali fir-Renju Unit.

Dakinhar, Alan Turing ittie˙ed mid-dar tieg˙u ta˙t arrest.

Min hawn beda l-kalvarju tieg˙u. Turing ©ie akkuΩat b’indiçenza u atti mostruΩi.

Madankollu, l-im˙allef spjegalu li, fid-dawl tal-bravura li kien wettaq fil-gwerra, kien qed ikun ˙anin mieg˙u u tah jag˙Ωel bejn ˙abs u kastrazzjoni kimikali. Il-

©enju tal-Matematika tqieg˙ed ta˙t terapija ormonali sperimentali li kienet g˙adha kemm bdiet tintuΩa fir-Renju Unit biex traqqad ‘©ibdiet’ omosesswali.

Fl-istess waqt tne˙˙ewlu l-˙atriet li kellu fil-Government Code and Cypher School u ©ie pprojbit milli ja˙dem.

M’g˙andniex xi ng˙idu, linjezzjonijiet ormonali rriΩultaw f’diΩastru g˙al sa˙˙et Turing g˙all-fatt li kka©unawlu impotenza totali u bdew ikabbrulu sider femminili. B’dankollu il-‘©ibda’ li suppost kellhom ifejquh minnha baqg˙et hemm.

Min˙abba f’hekk, Alan Turing, deskritt minn ˙afna li kienu jafuh b˙ala bniedem ©entili, onest u riservat, ©arrab dan l-orrur kollu u sofra umiljazzjonijiet tant kbar li wassluh g˙ad-disperazzjoni. Fis-7 ta’ Ìunju 1954 ne˙˙a ˙ajtu b’idejh meta kiel parti minn tuffie˙a mçappsa bil-velenu Cyanide. Kien g˙ad g˙andu 41 sena.

Fl-2013, kwaΩi sittin sena wara mewtu, Alan Turing ing˙ata ma˙fra rjali mirRe©ina EliΩabetta II. Kellha g˙alfejn ting˙ata din ilma˙fra? L-oppinjoni ©enerali hi li Alan Turing ma jin˙tie© l-ebda ma˙fra g˙ax ma wettaq l-ebda reat.

ktIeB kÓ

31|05|2015 21

kullhadd.com

kOMpetIZZJONI ktIeB RUMANZ

Il-VeNdettA tA’ ÌUÛeppI Reçensjoni ta’ Mario Griscti Re©a’ ˙are© volum ie˙or – is-sitt u la˙˙ar mis-sensiela ta’ Indrì, is-Sajjied Malti li j©ib l-isem Il-Vendetta ta’ ÌuΩeppi. Ma rridux ninsew li, filwaqt li l-awtur ori©inali ta’ dawn l-istejjer kien Arturo Caruana, l-addattament g˙amlu kittieb ie˙or Malti, il-kittieb kontemporanju Charles B. Spiteri, li se˙˙lu jifdi mit-tnessija tag˙hom dawn il-©rajjiet interessanti u li j˙alluk tistenna titlaq ktieb u taqbad ie˙or.

Il-Kavallier Mazzacani g˙adu j˙obb lil Vjoletta, iΩda Vjoletta xejn ma tirreçiproka dik l-im˙abba. Dak li kellu xi jtarrfilha Óalusa, iktar ˙awwadha. Ittestimonjanza ta’ Kalan© kienet wa˙da sinçiera u forsi mhux kif xtaqitha Vjoletta. Mazzacani g˙adu jibΩa’ li jie˙u l-piena kapitali min˙abba li hu kien lawtur tad-delitt li se˙˙ fuq Rikardu Segond, il-‘ma˙bub’ ta’ Vjoletta.

Kemm Óalusa kif ukoll Kalan©, kienu xhieda tal-weg˙da tal-im˙abba li Ωmien qabel Vjoletta tat lil Mazzacani u meta offrietlu sa˙ansitra warda li tissi©illa dan. Vjoletta, filwaqt li stqarret li hi kienet qed tisserva b’Rikardu Segond biex tbieg˙ed minnha lil Mazzacani, madankollu baqg˙et issostni li effettivament lil Mazzacani ma t˙obbux. Óalusa u Kalan© ma dehrux, f’g˙ajnejha, ajjutanti.

Intriçç fuq ie˙or insibu, jew a˙jar niltaqg˙u, ma’ bosta ©rajjiet li jdawru dak li f’mo˙˙na nkunu fassalna jew ˙assejna li ser ji©ri. Dan hu l-iskop ta’ kitbiet b˙al dawn. U dan l-iskop jinqeda sewwa meta naraw quddiemna xeni jie˙du post o˙rajn u çirkustanzi jinqalbu ta’ ta˙t fuq. Xeni u çirkustanzi eçitanti li jqarrbuna lejn tmiem li jrebba˙ lil min g˙araf jibqa’ fit-triq is-sewwa.

Ta˙t it-tmexxija tajba, retta u kuxjenzjuΩa tal-Gran Mastru De Rohan, ma kienx ittollerat il-˙aΩen, anzi, it-tmexxija retta u ©usta tieg˙u kienet tkexkex lil min hu mbur©at bil-˙aΩen, kif kien ilÓakem tal-Imdina, Baskal Testaferrata, mog˙ti g˙all-˙ajja ta’ Ωina; ˙ajja mill-

aktar korrotta li g˙aliha ried id-difensuri, l-ajjutanti, il-qaddejja li lanqas kien jistma kif suppost minkejja li kienu jaqduh fedelment.

G˙alkemm il-˙ajja ˙aΩina tieg˙u kienet g˙addejja lampanti, hu dejjem g˙ex imbeΩΩa’ li jinqabad u jing˙ata lkastig mist˙oqq. Mill-Gran Mastru, ta’ bniedem ˙ajjen li Baskal kien, kien ja˙bi naturalment dik il-kwalità ta’ ˙ajja.

Hu kien irid jidher b˙ala ra©el ©ust, ˙akem li jaqdi dmirijietu u ra©el onest.

IΩda kif jg˙idu, iΩ-Ωejt jitla’ f’wiçç l-ilma.

Il-˙aΩen tieg˙u wasal ja˙kmu sew. ÌuΩeppi (bin Indrì s-sajjied) ˙alef li jpattiha lill-Óakem, g˙all-qtil ta’ missieru Indrì. G˙aldaqstant ‘img˙otti’ ta˙t l-isem ta’ Lorenzinu, hu beda jaqdi lill-Óakem u jobdih f’kull amar. IlÓakem beda jafdah b’g˙ajnejh mag˙luqa. ÌuΩeppi (jew issa, a˙jar Lorenzinu) ˙adem il-parti tieg˙u tajjeb ˙afna. Qajla seta’ jaqa’ f’mo˙˙ ilÓakem li hu kien ÌuΩeppi, it-tifel ta’

Indrì s-sajjied.

F’din il-©rajja jid˙lu persuna©©i o˙ra, fosthom Teodoro – li kellu ja˙dimha ta’ Lorenzu, ˙u Geltrude, il-mara ta’ ÌuΩeppi (li ˙adimha ta’ Lorenzinu), ixxwejja˙ Tork b’qalb nobbli Óalusa, u zziju ta’ Geltrude, il-Konti Donato Belfiore. Dawn il-persuna©©i, huma kollha g˙edewwa tal-˙ajjen Óakem, Baskal Testaferrata, mo˙˙u maqlub u mitluf wara n-nisa, wara s-sokor u xxalar.

Sal-a˙˙ar ta’ ˙ajtu dan il-malinn ta’ Óakem jibqa’ jipprova jisseduçi lin-nisa, b˙all-MarkiΩa Castaldi. IΩda l-iktar li qanqal il-korla ta’ Ìuzeppi, iben Indrì s-sajjied, u mlibbes l-isem ta’ Lorenzinu, kien wara t-tradiment fuq missieru Indrì, il-kilba promiskwa tal-Óakem Testaferrata g˙al martu Geltrude. Dan bla ma l-Óakem kien jaf li Geltrude hi mart GuΩeppi (Lorenzinu).

Wara snin ta’ kalzrar fil-˙abs ta’ Sant’Iermu, il-Kavallier Eugenio Mazzacani jisfa ˙ieles. L-im˙abba tieg˙u lejn Vjoletta baqg˙et intatta.

Gradwalment, Vjoletta wkoll tnibbet im˙abba lejh. Il-˙aqq g˙all-Óakem jasal ukoll. U f’assalt inkredibbli u mill-aktar feroçi u vjolenti, wie˙ed mill-persuna©©i tag˙na jse˙˙lu joqtol lil dak linfami ta’ Óakem, billi ˙anxarlu griΩmejh. Dak id-delitt kien il-bidu tal-libertà tas-sewwa.

Il-Kavallier Mazzacani jse˙˙lu jikseb ming˙and il-Papa d-dispensa biex ikun jista’ jiΩΩewwe© lil Vjoletta. Sadanittant, ÌuΩeppi, Geltrude, Teodoro, Vjoletta u Eugenio ja˙arbu minn Malta u j˙allu lil De Rohan i˙abbel rasu biex jaqbad lillassassin/i tal-Óakem. Tmiem qawwi g˙all-©rajja impressjonanti. Il-Vendetta ta’ ÌuΩeppi – volum numru 6 mis-sensiela Indrì, is-Sajjied Malti g˙andha ssebba˙ il-librerija ta’ kull min g˙andu tassew g˙al qalbu l-Melitensia. Prosit BDL, prosit Charles B. Spiteri u nistennew aktar addattamenti ming˙andu, g˙ax naf kemm il-kultura u l-letteratura Maltija huma g˙al qalbu. Barra minn dan hu bniedem tenaçi tassew.

g˙andu flus biex jistor id-delitt tieg˙u, u g˙alhekk ried li, flok flus, ming˙and il-Kavallier jakkwista ssigriet ta’ kif mar ta˙t idejh is-salib ta’ Indrì.

Dakinhar stess li Vjoletta da˙let biex tkellem lill-Gran Mastru, ilKavallier kien qieg˙ed g˙and Marku, fl-g˙orfa tieg˙u, bilqieg˙da fuq si©©u

qadim, bi drieg˙u po©©ut ma’ mejda, sieq fuq l-o˙ra, u jg˙idlu: “Marku, minn kulma weg˙idtni ma g˙amilt xejn favur tieg˙i. G˙aldaqstant, jien irridek tirritornali dak irrigal li tajtek g˙al Vjoletta u li int Ωammejtu g˙alik.” “Ûammejtu g˙ax kien tieg˙i.”

“Insomma, jien irridu u int ˙aΩin

tag˙mel jekk ma troddhulix.”

“IΩda int, ng˙id jien, tista’ tedha fuq dawn l-affarijiet? G˙ax ma tarax kif sejjer iddabbar rasek? Kieku stess jien nisma’ minnek u nag˙tik dak lo©©ett, x’tista’ qatt tag˙mel bih?”

“Nag˙mel dak li g˙andi f’rasi.”

SIltA MIll-ktIeB Marku mhux kuntent li ta˙t idejh akkwista dak irrigal li jien tah Indrì ssajjied, deherlu li g˙alih dak kien l-a˙jar mument li bih jista’ japprofitta ru˙u mill-poΩizzjoni li kienu fiha l-Kavallier Mazzacanu u Vjoletta.

Kien jaf Marku li l-Kavallier qieg˙ed iberbaq u jonfoq kemm

Mistoqsija: Lil min marret tkellem Vjoletta?

Ibag˙tu r-risposta tag˙kom lil: Kompetizzjoni Ktieb, KullÓadd, ÇNL, Triq Mile End, il-Óamrun, u tid˙lu biç-çans li tirb˙u l-ktieb Il-VENDETTA TA’ ÌUÛEPPI ©entilment ipprovdut minn BDL. Ir-rebbie˙ jit˙abbar nhar il-Óadd 7 ta’ Ìunju.

Ir-rebbie˙a huma mitluba ji©bru l-ktieb miç-Çentru Nazzjonali Laburista fil-Óamrun billi jippreΩentaw il-karta tal-identità mit-Tlieta sal-Ìimg˙a bejn id-09.00 u t-15.00, u s-Sibt bejn l-10.00 u l-16.00, eskluΩ festi pubbliçi.

Intant, ir-rebbie˙ tal-ktieb IL-ÓAJJA MÛEWQA TAN-NANNU KARM hija:

DORIS BUTTIGIEG, 41, Triq Eldoradro, il-Óamrun, ÓMR 1111.

kullhadd.com

kÓ kULTUrA

Airshow 2015

Il-Malta Aviation Society, organizzaturi tal-wirja tal-ajru (airshow) internazzjonali ta’ Malta ˙abbret li din is-sena l-attività internazzjonali ser issir is-Sibt 26 u l-Óadd 27 ta’ Settembru.

L-ewwel pajjiΩi li ˙abbru lparteçipazzjoni f’din it-23 edizzjoni tal-wirja tal-ajru huma lBel©ju, il-Greçja ir-Rumanija, lItalja u l-IΩvizzera.

L-F16 tal-qawwa tal-ajru Bel©jan, mag˙ruf ukoll b˙ala Fighting Falcon se jag˙ti dimostrazzjoni tal-kapaçità impressjonanti tieg˙u. Dan se jkun ritorn mistenni ferm middilettanti tal-avjazzjoni militari wara l-parteçipazzjoni tal-istess ajruplan fil-wirja tal-ajru ˙ames snin ilu.

Il-Greçja, li qed tie˙u sehem fil-wirja tal-ajru g˙at-tieni darba, ser tibg˙at Ωew© jets , Mirage 2000 g˙all-wirja statika.

Din se tkun l-ewwel darba li dawn l-ajruplani Griegi ser jipparteçipaw fil-wirja tal-ajru li ssir f’pajjiΩna.

L-Italja se tkun qed tippateçipa b’Ωew© ˙elikopters. G˙allewwel darba se jkun qed jipparteçipa f’Malta l-AW-149 tarReparto Sperimentale Volo talqawwiet tal-ajru Taljani kif ukoll l-AB-212, ibbaΩat f’Óal Luqa, ser ikun qieg˙ed jirrappreΩenta l-Missjoni Militari Taljana f’pajjiΩna.

G˙all-ewwel darba d-dilettanti tal-avjazzjoni se jaraw ukoll il-parteçipazzjoni tar-Rumanija permezz tal C-27J Spartan talqawwa tal-ajru Rumena. Din se tkun ukoll l-ewwel darba li lwirja tal-ajru se tinkludi dan ittip ta’ ajruplan fost l-attrazzjonijiet.

Ming˙ajr ebda dubju, dawk kollha li j˙obbu jaraw preçiΩjoni fl-ajru ma jistg˙ux jitilfu l-opportunità li jgawdu lparteçipazzjoni tat-tim Ûvizzeru PC-7. Il-piloti, l-aqwa talqawwa tal-ajru Ûvizzera, se jag˙tu wirja fl-ajru waqt il-wirja tal-ajru. Filwaqt li dan it-tim di©à kien ©ie f’pajjiΩna, din se tkun l-ewwel darba li din il-

wirja se tinkludi d-du˙˙an li se jservi ta’ evidenza tal-˙iliet talpiloti.

Is-Sur Joe Ciliberti, President tal-Malta Aviation Society, qal li l-wirja tal-ajru ta’ din is-sena se tkun wa˙da indimentikabbli. “L-attendenza g˙all-wirja tal-ajru internazzjonali ta’ Malta qed tkompli tiΩdied minn sena g˙all-o˙ra. Dan jag˙tina aktar kura©© biex nag˙mlu mill-a˙jar sabiex in©ibu ajruplani differenti g˙al din il-wirja. Ftit jirrealizzaw li dan ix-xog˙ol, li jsir kollu b’mod volontarju, jirrikjedi kuntatti kontinwi matul issena kollha ma diversi pajjiΩi u organizzazzjonijiet. Qed ninnutaw ukoll Ωieda fl-interess lejn is-settur tal-avjazzjoni b’mod ©enerali, u dan qed jirrifletti f’numru dejjem jikber ta’ voluntiera u membri. It-tis˙i˙ ta interess fl-avjazzjoni huwa wie˙ed mill-iskopijiet tas-soçjetà, u qed ninnutaw ukoll li numru dejjem jikber ta’ Ωg˙aΩag˙, li llum ja˙dmu filqasam, ©ew f’kuntatt g˙allewwel darba mal-qasam talavjazzjoni permezz ta’ din ilwirja.”

Il-wirja tal-ajru, li ti©bed lejha eluf ta’ persuni, toffri wkoll opportunitajiet varji ta’ marketing g˙all-kumpaniji lokali u internazzjonali. Dawn ivarjaw minn reklamar u bejg˙ waqt lattività, sponsorships, u opportunitajiet o˙ra permezz tal-programm uffiçjali. Dawk interessati li jkunu parti mill-edizzjoni ta’ din is-sena jistg˙u jag˙mlu kuntatt mal-organizzaturi fuq marketing@maltairshow.com Sadanittant, il-Malta Aviation Society iΩΩomm lill-pubbliku u lid-dilettanti a©©ornati bl-a˙˙ar a˙barijiet, partikolarment dwar parteçipanti, permezz talpa©na uffiçjali fuq Facebook (Malta International Airshow), twitter (Malta Airshow) u s-sit e l e t t r o n i k u www.maltairshow.com Min jixtieq aktar informazzjoni jista jibg˙at email lil info@maltairshow.com

mAdwARnA kÓ

kullhadd.com

31|05|2015 23

RockAstRA mill-Ìdid f’gÓAwdex Is-Soçjetà Filarmonika La Stella ˙abbret li g˙at-tielet sena konsekuttiva ser tkun qed ittella’ l-kunçert RockAstra, skedat g˙allÌimg˙a 5 ta’ Ìunju, fi Triq ir-Repubblika, ir-Rabat, G˙awdex. Dan il-kunçert, li issa sar appuntament annwali fil-kalendarju muΩikali f’pajjiΩna, t˙abbar nhar ilTlieta 26 ta’ Mejju waqt konferenza tal-a˙barijiet fil-bini tal-Kunsill Malti g˙all-Arti, fil-Belt Valletta indirizzata mill-Onor. Dr Anton Refalo, Ministru g˙al G˙awdex; IsSur Albert Marshall, Chairman tal-Kunsill Malti g˙all-Arti; Dr Samuel Azzopardi, Sindku tal-Belt Victoria; il-Mro Sigmund Mifsud, Direttur Artistiku ta’ RockAstra; Michael Formosa, Segretarju Amministrattiv tasSoçjetà Filarmonika La Stella; u Mariella Spiteri Cefai, Direttriçi tal-kor tat-tfal tatTeatru Astra, Piccole Stelle.

F’dan l-ispettaklu l-Banda Cittadina La Stella ser tkun ta˙t id-direzzjoni ta’ Sigmund Mifsud, personalità mag˙rufa sew fil-qasam muΩikali u artistiku ta’ pajjiΩna.

Il-Ministru g˙al G˙awdex, l-Onor. Dr Anton Refalo, sostna li din hija wa˙da minn dawk l-inizjattivi kulturali li jg˙inu lil G˙awdex sabiex ikun destinazzjoni ta’ kwalità fil-bidu tal-ista©un tas-sajf.

F’kuntest akbar, attivitajiet muΩikali b˙al RockAstra jag˙mlu l-kalendarju kulturali lokali aktar attraenti. IlMinistru Refalo kompla li jinsab konxju mill-potenzjal tal-Banda La Stella filwaqt li rrikonoxxa l-kontribut kbir li din is-soçjetà muΩikali qed tag˙ti fix-xena muΩikali u kulturali lokali. Huwa tenna li l-Ministeru g˙al G˙awdex se jissokta joffri kull appo©© sabiex inizjattivi ta’ din ixxorta jkunu jistg˙u jitwettqu.

Is-Sur Albert Marshall, Chairman tal-Kunsill Malti g˙all-Arti, qal li l- master classes marbutin marRockAstra ng˙ataw fondi permezz ta’ Komunitajiet Kreattivi, programm ta’ fondi pubbliçi g˙all-attivitajiet artistiçi u kulturali li jin˙olqu mill-komunità u li jinvolvu u jindirizzaw primarjament lillkomunitajiet lokali. L-g˙an huwa dak li jag˙ti opportunitajiet ta’ ta˙ri©, riçerka u Ωvilupp ta’ pro©etti artistiçi mmexxija mill-komunità g˙all-komunità.

Il-konferenza ©iet indirizzata wkoll mis-Sur Michael Formosa, Segretarju Amministrattiv tal-istess Soçjetà. Huwa rrimarka b’sodisfazzjon li l-kunçert RockAstra, g˙alkemm ilu jsir biss g˙al dawn l-a˙˙ar sentejn, di©à stabbilixxa ru˙hu b˙ala appuntament ewlieni fil-qasam muΩikali ta’ pajjiΩna u, sena wara sena, qieg˙ed dejjem jikber u jag˙ti identità aktar kontemporanja lill-Banda Çittadina La Stella. Is-suççess kbir li nkiseb fl-edizzjoni ta’ qabel u l-impenn tal-muΩiçisti talBanda La Stella ta˙t id-direzzjoni artistika tas-Surmast Sigmund Mifsud jawguraw li g˙al sena o˙ra dan il-kunçert joffri spettaklu lil kull minn g˙andu dan il-©enru ta’

muΩika g˙al-qalbu. Hu rringrazzja wkoll lil entitajiet u kumpaniji privati li qed joffru sapport lis-Soçjetà La Stella filwaqt li rrikonoxxa lkontribut imprezzabli ta’ numru kbir ta’ voluntiera involuti f’dan il-pro©ett kbir.

Formosa Ωied ukoll li barra RockAstra, is-Soçjetà Filarmonika La Stella g˙allewwel darba, permezz ta’ fondi mill-programm Komunitajiet Kreattivi talKunsill Malti g˙all-Arti ser tkun qed torganizza sessjonijiet ta’ master classes filqasam tal-improvizzazzjoni muΩikali indirizzati g˙all-istudenti bl-istrumenti tal-qasba u r-ram. Dawn is-sessjoniet li huma bla ˙las ser isiru fliskola tal-arti u l-muΩika ta’ G˙awdex – Visual & Performing Arts Centre, u ser ikunu mmexxija minn Dr Matt McKay u l-Mro Alex Bezzina rispettivament, li huma professjonisti fil-qasam rispettiv.

Is-Surmast Sigmund Mifsud, li hu wkoll l-Assistent Surmast tal-Banda La Stella, fa˙˙ar l-inizjattiva tal-Banda Çittadina La Stella u g˙allopportunità unika li s-Soçjetà ser tkun qed taghti lillmuΩiçisti G˙awdxin. Hu aççenna g˙al-livell li l-Banda Çittadina La Stella la˙qet fla˙˙ar edizzjonijiet. Filkunçert ta’ din is-sena lBanda La Stella ser tkun akkumpanjata minn numru ta’ kantanti lokali u ser ji©u interpretati siltiet muΩikali, fost l-o˙rajn mir-repertorju tal-Queen, Pink Floyd, Bon Jovi u Blues Brothers.

Is-Sindku Dr Samuel Azzopardi, li wkoll indirizza l-konferenza tal-a˙barijiet, esprima s-sodisfazzjon talKunsill Lokali tar-Rabat, G˙awdex, li ser jittella dan il-kunçert bil-kollaborazzjoni tas-Soçjetà Filarmonika La Stella u l-istess Kunsill. IsSindku fa˙˙ar din l-inizjattiva tas-Soçjetà Filarmonika La Stella li permezz ta’ RockAstra u attivitajiet o˙ra, b˙al Festival Mediterannea, ikomplu jΩommu l-aspett kulturali fuq skala kbira li jag˙tu gie˙ lil din il-belt Is-Sa Mariella Spiteri Cefai, Direttriçi tal-kor tat-Teatru Astra, Piccolle Stelle, esprimiet is-sodisfazzjon tag˙ha li lkor tat-tfal, li g˙andu aktar minn 45 membru, ser jipparteçipa f’dan l-appuntament importanti u li jsegwi kullana ta’ attivitajiet o˙ra li fihom ˙a sehem b’suççess.

Il-kor ©ie mwaqqaf fl-2013.

Dawn l-attivitajiet muΩikali, li ser ikunu qed ji©u organizzati fl-ewwel ©img˙a ta’ Ìunju, qed isiru bil-kollaborazzjoni tal-Kunsill Lokali taltar-Rabat, G˙awdex; talMinisteru g˙al G˙awdex, Kultura u Gvern Lokali; u lAwtorita tat-TuriΩmu; u blg˙ajnuna ta’ General Soft Drinks Co. Ltd u Citadel Insurance plc. Il- master classes ta’ dan il-pro©ett qeg˙din jittellg˙u blg˙ajnuna tal-programm ta’ fondi Komunitajiet Kreattivi.

Id-d˙ul g˙al dan il-kunçert huwa ming˙ajr ˙las.

Aktar informazzjoni tista’ tinkiseb fuq 2155 0985 u www.lastella.com.mt

24 31|05|2015

kullhadd.com

KÓ MADWARNA

IL-BOV IKOMPLI JAPPOÌÌJA L-ISTRATEÌIJA NAZZJONALI TAL-LITTERIÛMU

L-ewwel anniversarju tal-programm Aqra Mieg˙i kien iççelebrat nhar il-Óadd 16 ta’ Mejju 2015 waqt çerimonja li saret fil-Librerija Pubblika tal-Mosta.

PreΩenti g˙al dan l-avveniment kien hemm is-Sur David Muscat, Kap EΩekuttiv talA©enzija Nazzjonali talLitteriΩmu, il-Prof. Charles Mifsud, Direttur taç-Çentru g˙al-LitteriΩmu fi ˙dan lUniversità ta’ Malta; is-Sur Mario Mallia, Chief Operations Officer tal-Bank of Valletta; isSur Oliver Mamo, Librar Nazzjonali u Kap EΩekuttiv talLibreriji ta’ Malta; u s-Sindku tal-Mosta s-Sur Edwin Vassallo.

Il-programm Aqra Mieg˙i jiffoka fuq il-litterimΩu minn età çkejkna u l-edukazzjoni tal©enituri bil-g˙an li jimplimenta l-Istrate©ija Nazzjonali talLitteriΩmu li tenfasizza l-aspetti inter©enerazzjonali tal-edukazzjoni, kif promoss mill-Unesco.

Il-programm jirrikonoxxi rrwol kruçjali tal-familji u lkomunità in©enerali fit-titjib tal-livelli tal-litteriΩmu, billi j˙ares lejn il-komunità sabiex tkun imkebbsa l-im˙abba g˙all-qari sa minn età bikrija.

Fid-diskors tieg˙u waqt din lattività, il-Prof. Charles Mifsud spjega li f’g˙eluq is-sena minn meta beda l-programm Aqra Mieg˙i, dan la˙aq aktar minn 10,000 tifel u tifla ta’ bejn ittwelid u t-3 snin, kif ukoll 12,000 ©enitur. Huwa qal: “Qeg˙din ji©u organizzati sessjonijiet ta’ sieg˙a bla ˙las kemm bil-Malti kif ukoll blIngliΩ, darba fil-©img˙a f’˙amsin çentru madwar Malta u G˙awdex. Dan il-programm issa ser ji©i estiΩ permezz ta’ ftehim li ntla˙aq bejn il-libreriji Maltin u grazzi g˙as-sapport kontinwu tal-Bank of Valletta.”

Is-Sur Mario Mallia spjega ssodisfazzjon tal-Bank g˙all-

progress li sar mill-programm Aqra Mieg˙i minn meta ©ie mniedi sena ilu, filwaqt li rringrazzja lill-kordinaturi talprogramm u l-animaturi g˙allimpenn u d-dedikazzjoni tag˙hom li kienu kruçjali g˙assuççess ta’ dan il-programm.

Waqt li tkellem fuq l-involviment tal-Bank huwa spjega li b˙ala l-bank ewlieni f’Malta, ilBOV g˙andu responsabbiltà lejn il-komunità li jopera fiha u g˙alhekk jibqa’ impenjat lejn il-missjoni ta’ responsabbiltà soçjali korporattiva tieg˙u.

“A˙na nag˙tu importanza kbira lill-edukazzjoni li hija wa˙da mill-istrutturi l-aktar importanti tal-programm estensiv tal-Bank favur il-komunità, filwaqt li na˙dmu sabiex inkunu ta’ sapport g˙al attivitajiet edukattivi bl-a˙jar mod possibli. Li ninvestu fl-edukazzjoni ta’ wliedna huwa wkoll investiment fil-futur tag˙na,

peress li t-tfal tal-lum huma ççittadini ta’ g˙ada,” kompla jg˙id, “u l-Bank g˙alhekk huwa kburi li g˙al darb’o˙ra ser ikun qed jag˙ti l-kontribut tieg˙u g˙al dan il-programm.”

Iç-Chief Operations Officer ikkonkluda billi kkonferma limpenn tal-Bank of Valletta sabiex ikompli jkun ta’ sapport g˙al inizjattivi simili fil-futur.

Is-Sindku tal-Mosta, is-Sur Edwin Vassallo, qal li l-Kunsill Lokali kien ˙erqan sabiex jag˙ti s-sapport tieg˙u lil din linizjattivia g˙all-benefiççju talkomunità in©enerali. Il-promozzjoni tal-litteriΩmu hija fuq l-a©enda tal-Kunsill Lokali.

Waqt iç-çerimonja, l-A©enzija Nazzjonali tal-LitteriΩmu u lLibreriji Maltin iffirmaw ftehim ta’ kwalità u, riΩultat ta’ dan, lanimaturi m˙arr©a, li sa issa kienu qed ja˙dmu fuq baΩi volontarja, ser jibdew jing˙ataw remunerazzjoni.

Waqt id-diskors tieg˙u meta sar dan il-ftehim, is-Sur Oliver Mamo qal: “Id-dedikazzjoni tal-animaturi kienet u ser tibqa’ tkun fattur ewlieni li jassigura s-suççess tal-programm nazzjonali tal-litteriΩmu.

G˙alina llum, dan huwa avveniment importanti li ser ikompli jsa˙˙a˙ dan il-programm.”

Is-Sur David Muscat millA©enzija Nazzjonali talLitteriΩmu rringrazzja lil kull min kien involut g˙all-impenn tieg˙u sabiex jag˙mel dan ilprogramm storja ta’ suççess, filwaqt li qal li, kif kien ©ie mwieg˙ed sena ilu meta ©ie mniedi l-programm Aqra Mieg˙i, dan il-programm qed juri b’mod effettiv li l-isfida tallitteriΩmu mhix xi ˙a©a li g˙andha ti©i trattata biss missettur tal-edukazzjoni, iΩda wkoll mill-komunità in©enerali.

KOLLABORAZZJONI BEJN L-UNIVERSITÀ U D-DIPARTIMENT TAS-SAÓÓA DWAR L-ANALIÛI KLINIKA TAL-MIXI U L-MOVIMENT Id-Dipartiment tal-In©inerija tas-Sistemi u l-Kontroll u çÇentru g˙aç-Çibernetika Bijomedika tal-Università ta’ Malta, flim kien madDipartiment tas-Sa˙˙a, iffirmaw ftehim kollaborattiv dwar l-analiΩi klinika talmixi u l-moviment. Ir-Rettur, il-Professur Juanito Camilleri, iffirma f’isem l-Università ta’ Malta waqt li s-Segretarju Permanenti s-Sur Joseph Rapa rrappreΩenta dDipartiment tas-Sa˙˙a, filpreΩenza tas-Segretarju Parlamentari g˙as-Sa˙˙a lOnor. Chris Fearne.

Il-Laboratorju g˙all-In©inerija Bijomedika fl-Università g˙andu sistema avvanzata ˙afna biex tirrekordja u tippermetti l-kejl preçiΩ talmoviment tal-bniedem. Dan g˙andu ˙afna uΩi, li jvarjaw mill-istudju xjentifiku talmoviment tal-bniedem sa animazzjoni ta’ films u log˙ob, waqt li applikazzjoni ewlenija g˙al din il-kollaborazzjoni hija l-assessjar kliniku ta’ pazjenti li jbatu minn problemi relatati malmoviment. Sa issa, pazjenti Maltin li jbatu minn numru

ta’ kondizzjonijiet newromuskolari k e l l h o m i k u n u ji©u assessjati barra minn Malta biex j i © u p p j a n a t i interventi kirur©içi bl-g˙an li jtejbu l-mixi ta’ dawn il-pazjenti.

Permezz tal-iffirmar ta’ dan il-Ftehim, id-Dipartiment tasSa˙˙a u l-Università ser ikunu involuti fil-˙olqien ta’ kollaborazzjoni transdixxiplinarja fil-qasam tal-in©inerija u f’dak kliniku. G˙al dan il-

g˙an l-Università ta’ Malta qed tqieg˙ed g˙ad-dispoΩizzjoni l-façilitajiet u l-kompetenzi tag˙ha.

Il-kollaborazzjoni g˙andha l-g˙an li tistabbilixxi eççellenza fl-analiΩi klinika tal-

mixi u l-moviment, tipprovdi l-opportunità lill-professjonisti kliniçi mid-Dipartiment tas-Sa˙˙a li jipprattikaw u jiksbu esperjenza fuq sistema avvanzata ˙afna li tanalizza l-moviment, u li tipprovdi opportunità lillprofessjonisti kliniçi, lakkademiçi u l-impjegati tekniçi biex ja˙dmu flimkien f’tim interdixxiplinarju. Din il-kollaborazzjoni se to˙loq possibbiltajiet ta’ xog˙ol fuq pro©etti ta’ riçerka interdixxiplinarja li jinvolvu dixxiplini kliniçi u tekniçi, tistabbilixxi data ta’ baΩi normattiva g˙all-popolazzjoni Maltija dwar il-mixi, u tipprovdi analiΩi klinika talmixi g˙all-pazjenti indikati medikament li, sal-lum, kien je˙ti©ilhom isiefru g˙al dan it-tip ta’ analiΩi.

Din l-inizjattiva, immexxija mill-Prof. In©. Kenneth P. Camilleri, kellha appo©© qawwi mill-Università u twettqet permezz tal-˙idma kontinwa flimkien mal-kirurgu ortopediku, si-Sur Charles Grixti, konsulent filMinisteru g˙all-Ener©ija u sSa˙˙a.

persoNalitÀ kÓ

31|05|2015 25

kullhadd.com

jisfida s-sogri bil-kapaÇitajiet u l-abbiltajiet tiegÓu raMoNa portelli tintervista lil MORGAN CHETCUTI

www.ramonaportelli.com ramonaportelli@hotmail.com

Ng˙iduha kif inhi, mhux façli li titlaq ix-xog˙ol tieg˙ek g˙al xi xog˙ol ie˙or kompletament differenti.

Imma kultant dawn iç-çirkostanzi fil-˙ajja jkunu me˙tie©a sabiex bniedem ma je˙ilx mal-istess ˙a©a.

Dan l-a˙˙ar sirt naf bi stunt performer Malti li telaq ix-xog˙ol tieg˙u sabiex intefa’ b’ru˙u u ©ismu ja˙dem mal-films li jkollhom bΩonnu. Stunts li kapaçi jag˙mel jinkludu qbiΩ minn ajruplan bil-paraxut, sewqan ta’ vetturi, muturi u speedboats, ©lied, high falls u aktar. Qed nirreferi g˙al Morgan Chetcuti. Irirwol ta’ stuntman fil-films huwa li jie˙u post l-attur. G˙alkemm hemm xi atturi li kapaçi jag˙mlu w˙ud mill-istunts huma stess, il-produzzjoni tal-film, min˙abba ra©unijiet ta’ assigurazzjoni jew ra©unijiet ta’ sigurtà, jag˙Ωlu li jimpjegaw persuna li tkun im˙arr©a fl-azzjoni li jkollhom bΩonn jiffilmjaw. Óafna drabi listuntman ikun jixbah lill-attur biex ikun jista’ je˙odlu postu waqt il-©bid tal-azzjoni, ming˙ajr ma l-udjenza li tara l-film finali tinduna b’dan.

Morgan g˙andu tlieta u tletin sena u joqg˙od l-Imsida. MiΩΩewwe© u g˙andu tifel ta’ ˙ames snin. B˙ala xog˙ol ja˙dem b˙ala stunt performer u personal trainer . Min˙abba li jqatta’ ˙afna sig˙at twal training, ˙in g˙al passatempi m’g˙andux u jippreferi jqatta’ l-ftit ˙in liberu li jkollu mal-familja.

Jiddeskrivi lilu nnifsu b˙ala bniedem iddixxiplinat ferm, u j˙obb jg˙addi dak li jkun tg˙allem lil ˙addie˙or. “Hemm min jg˙id li jien iffissat fuq il- fitness g˙ax inqatta’ sig˙at twal fil-fitness studio tieg˙i. Niddejjaq niekol affarijiet li ma jkunux sustanzjuΩi jew i˙axxnu,” beda jg˙idli Morgan.

Morgan dilettant, tista’ tg˙id, ta’ kull sports bhal scuba diving , abseiling , climbing, l-g˙awm u horse riding, fost o˙rajn. Fil-fatt skoprejt li biex itejjeb ilprobabbiltà li ji©i msejja˙ biex ja˙dem f’film, hemm bΩonn li jkun kapaçi jag˙mel kemm jista’ jkun affarajiet.

“F’film minnhom jaf inkun qed ‘neg˙req’. Biex ma neg˙riqx ta’ veru hemm bΩonn li nkun kapaçi ng˙um tajjeb. Film ie˙or jaf ikolli ‘battalja’ jew xi xena biΩ-Ωwiemel. Qatt ma nkun naf x’parti ser ikolli nag˙milha jew il-karattru tal-film xi jkun kapaçi jag˙mel flistorja,” fissirli.

Normalment stunt performer ji©i impjegat minn kumpanija ta’ film jew televiΩjoni biex jag˙mel xi azzjoni li tidher perikoluΩa fil-film b’mod kemm jista’ jkun sigur, iΩda li tkun tidher realistika fil-prodott finali.

Ta’ min jg˙id li Morgan g˙amel xi Ωmien jg˙ix il-Kanada, iΩda malajr re©a’ sab ru˙u jg˙ix Malta. Minn dejjem kien jaffaxxinah il-ba˙ar, tant li ta’ tlettax-il sena ng˙aqad mar-Royal Marines Cadets. “Minn dejjem kont in˙obb lavventura u meta sirt naf li Malta hawn organizzazzjoni g˙aΩ-Ωag˙Ωag˙ immexxija minn nies voluntiera, t˙ajjart nid˙ol mag˙hom. Konna niltaqg˙u darbtejn jew tlieta fil-©img˙a u kont ni©i mg˙allem affarijiet b˙al dixxiplina militari, ta˙ri© fil-komunikazzjoni birradju, kif taqra mappa, u diversi su©©etti o˙ra.”

Tant jog˙©bu l-militar li ta’ tmintax-il sena Morgan issie˙eb mal-Forzi Armati ta’ Malta. Però, g˙amel mag˙hom tnaxil sena u nofs servizz u waqaf. Matul dak il-perjodu kiseb diversi esperjenzi u kien jinteressa ru˙u f’kull su©©ett.

“Fost it-ta˙ri© li ©ejt mog˙ti kien hemm su©©etti b˙all- physical training , weapons handling, life saving u o˙rajn.

Jien kont nifforma parti mir-Rapid Deployment Team tal-Iskwadra Marittima. Xog˙ol l-Iskwadra Marittima, fost xog˙lijiet o˙ra huwa ta’ tiftix u salvata©©, kif ukoll ta’ infurzar tal-li©i fuq il-ba˙ar. Esperjenzi kelli ˙afna, iΩda ©rajja li nibqa’ niftakar qisu lbiera˙ kienet meta kienu saru t-tlielaq tal-Aero GP fuq il-Port il-Kbir f’Settembru tal2006. Sfortunatament, kienet saret kolliΩjoni bejn Ωew© ajruplani fejn wie˙ed mill-bdoti kien tilef ˙ajtu mal-impatt.

Wars – Episode VII fejn er©ajt ivvja©©ajt lejn l-Ingilterra u anke l-IΩlanda.”

Is-sigurtà tieg˙u u ta’ madwaru huma l-aktar fatturi importanti

Jien flimkien ma’ s˙abi li konna xog˙ol dakinhar konna involuti fis-salvata©© tal-bdot l-ie˙or u rnexxielna nsalvawh,” sostna sodisfatt Morgan.

Telaq xog˙lu u Ωied is-sogri u l-isfidi Mistoqsi dwar kif kellu jie˙u ddeçiΩjoni li jitlaq mis-servizz, u jekk fuq kollox ja˙sibx li qabillu, Morgan we©ibni: “Jien ix-xog˙ol ta’ suldat filForzi Armati kien jog˙©obni ˙afna, iΩda meta ti©i opportunità li tkun tista’ ta˙dem fuq films ma’ artisti ta’ fama mondjali, kif ukoll issiefer madwar iddinja mag˙hom, na˙seb qabilli mhux ftit.”

Tkellimt mieg˙u dwar xi esperjenzi li kellu di©à waqt films. Fil-fatt, fil-film Captain Phillips, Morgan kellu l-parti ta’ ˙amsa mill-pirati fejn kellu kostumi, parrokki u make-up differenti li kien jilbes biex ji©i jixbahhom. “Xena minn Captain Phillips li nibqa’ niftakar hija ta’ meta l-pirati jaqbΩu mid-dg˙ajsa tag˙hom g˙al fuq il-vapur u jitilg˙u mas-sellum. Jien kont wie˙ed minn dawk li qbiΩt g˙al mas-sellum.

Ovvjament bis-sa˙˙a tal- editing , filprodott finali l-udjenza tie˙u limpressjoni li kienu dejjem l-istess atturi li jag˙mlu l-qabΩa perikoluΩa,” tbissem jg˙idli.

Fuq nota lokali, xi ftit xhur ilu Morgan ˙a sehem ukoll f’ Paqpaqli g˙all-Istrina 2014 . BaΩikament, linvolviment tieg˙u kien li jinqaleb

b’karozza. Óallejt f’idejh sabiex jelabora aktar. “Meta ©ejt mistoqsi jekk ridtx nie˙u sehem f’Paqpaqli b’risq il-karità, aççettajt mal-ewwel. L-istunt kienet tinvolvi ˙afna preparamenti u ta˙ri© malpulizija tal-RIU. G˙al diversi xhur konna niltaqg˙u darbtejn fil-©img˙a Óal Far biex nit˙arr©u l-manuvri.

Ipprattikajt bil-karozzi li pprovdewli biex inkun nista’ nimmanuvrahom eΩatt fejn xtaqt biex naqbad ir-rampa fil-post eΩatt fejn kont ippjanajt. Kelli ˙afna g˙ajnuna fil-preparamenti tal-vetturi li uΩajt ukoll. Fl-a˙˙ar po©©ejt ˙ajti f’idejn ix-xog˙ol li g˙amlu l-in©iniera li bnewli r-rampa u l-ga©©a li kelli tipprote©ini fil-karozza. Ladarba l-karozza tinqata’ mill-art u taqbad tinqaleb ma jkollok kontroll ta’ xejn. Trid tafda fl-ilbies protettiv li tkun liebes, u titlob li ç-çinturini ta’ sigurtà jag˙mlu xog˙olhom. Barra dan kollu g˙amilt ta˙ri© fil-gym biex insa˙˙a˙ g˙onqi u l-muskulatura ta’ dahri biex nifla˙ aktar g˙al impatti qawwijin li tkun qed tassorbi l-karozza,” beda jispjegali Morgan.

Ta’ min jg˙id li l-ma©©oranza tal-films li ˙adem fihom Morgan kienu bbaΩati Londra. Captain Phillips, li parti minnu n˙adem fl-ib˙ra Maltin, kompla ja˙dem fuqu Londra, l-Istati Uniti u l-Marokk.

“L-itwal film li ˙dimt fuqu s’issa kien Heart of the Sea li g˙andu jo˙ro© aktar tard din is-sena. Fis-sitt xhur li dam jin˙adem ˙adni bosta postijiet flIngilterra u l-Canary Islands. Is-sena lo˙ra ˙dimt parti wkoll fuq il-film Star

Biex wie˙ed ikun stuntman , l-aktar ˙a©a importanti hija s-sigurtà tieg˙u stess u tan-nies ta’ madwaru. Kif spjegali Morgan stess, g˙alkemm ma jridx ikollok biΩa’ mill-g˙oli, xorta wa˙da trid tkun konxju tal-periklu li jkun hemm madwarek. “Óafna drabi l-karattru li l- istuntman ikun qed ja˙dimha tieg˙u ‘imut’ waqt ix-xena ta’ film. Biex tkun kapaçi tie˙u daqqa u ‘tmut’ g˙al darba, tnejn, tlieta waqt il- filming , hemm bΩonn li tkun fiΩikament b’sa˙˙tek. Jien inqatta’ sig˙at twal nit˙arre© sitt darbiet fil-©img˙a biex dejjem inkun nista’ ntejjeb il-kapaçitajiet tieg˙i. Óafna drabi jkolli nsiefer g˙al aktar ta˙ri© speçjalizzat g˙ax fil-preΩent Malta limitati fil-postijiet fejn wie˙ed jista’ jit˙arre© biex ikun stunt performer professjonali.”

Mistoqsi kemm ta’ spiss ikun xog˙ol waqt xi ©bid ta’ film, u jekk fuq kollox huwiex g˙ajxien tajjeb, Morgan we©ibni: “Min forsi ©ieli ˙adem b˙ala extra jew kellu xi parti f’xi film kbir hawn Malta jaf li jintefqu ˙afna flus mill-produzzjoni. Film ji©i jiswa l-miljuni kbar g˙ax il-˙addiema jit˙allsu tajjeb. Mis-sena 2010 s’issa rnexxieli nkun parti minn tal-inqas film wie˙ed kull sena. Ìieli jkun b’ba©it kbir, ©ieli le.

Wie˙ed ipatti tal-ie˙or. JeΩistu wkoll dawk li jissej˙u residual cheques. Trid tkun bil-g˙aqal u ta˙dem ba©it”.

Ridt inkun naf liema kien l-aktar mottiv diffiçli jew ftit perikoluΩ li kellu jag˙mel s’issa. “G˙alkemm ittie˙du lprekawzjonijiet neççessarji, fix-xena talfilm Captain Phillips, fejn kelli naqbeΩ mid-dg˙ajsa g˙al fuq is-sellum mal©enb tat-tanker, kienet xi ftit diffiçli.

Kont ˙afi, f’ba˙ar imqalleb, il-vapur kien miexi u kien hemm il-fire hoses iwaddbulna glalen ta’ ilma ba˙ar minn fuq il-gverta tal-vapur. Ix-xena setg˙et kellha konsegwenzi koroh kieku ma rnexxietx, iΩda ma bΩajtx li stajt inwe©©a’. BΩajt biss li ma nag˙milx listunt kif kien ippjanat,” sostna Morgan.

Finalment, Morgan xtaq jg˙addi messa©© lil dawk li forsi huma interessati li ja˙dmu f’xi film, sabiex ma jaqtg˙ux qalbhom. “Il-Malta Film Commission g˙amel ˙afna xog˙ol siewi dawn l-a˙˙ar snin biex itejjeb linçentivi u b’hekk jit˙ajru ji©u aktar films hawnhekk. Ji©u organizzati wkoll korsijiet biex i˙arr©u lin-nies hawn Malta fl-industrija tal-films. JeΩistu wkoll casting agencies lokali li tista’ ssibhom fuq Facebook li, minn Ωmien g˙al ie˙or, ikollhom bΩonn xi nies biex ja˙dmu b˙ala extras jew fi rwoli o˙rajn. Ladarba jkollok sieq ©ewwa, g˙amel sforz, dejjem ibqa’ tg˙allem u timxi ’l quddiem Ωgur. Qatt mhu tard wisq,” temm jg˙id Morgan.

26 31|05|2015

kullhadd.com

KÓ min iÓaddem

Kif taÓsibha l-assoÇjazzjoni ta’ min iÓaddem?

insaÓÓu s-settur tan-negozju permezz tad-djalogu soÇjali Anton Vella SMEs Helpdesk Executive Malta Employers’ Association

L-Assoçjazzjoni ta’ min i˙addem, l-MEA, sa minn dejjem kienet organizzazzjoni li ˙admet qatig˙ u tat sehemha sabiex is-settur tan-negozju jibqa’ wie˙ed produttiv.

Permezz ta’ djalogu soçjali kontinwu, dejjem ikkontribwiet sabiex maΩ-Ωmien dan is-settur dejjem ikompli jissa˙˙a˙.

Missjoni li ilha mnaqqxa fidDNA tal-Assoçjazzjoni sa mittwaqqif tag˙ha, 50 sena ilu.

Assoçjazzjoni li llum t˙addan ’il fuq minn 600 membru, kollha employers ta’ intrapriΩi li mag˙hom i˙addmu xejn inqas minn 50,000 impjegat. Aktar ma jikber dan in-numru ta’ msie˙ba mal-MEA, aktar tikber ir-responsabbiltà talAssoçjazzjoni sabiex tag˙raf tiggwida lil kul˙add kif g˙andhom jimxu u jtejbu r-relazzjoni industrijali tag˙hom.

Dan seta’ jsir biss b’eΩerçizzju kontinwu ta’ djalogu soçjali li, b’mod meqjus u organizzat, lMEA dejjem sabet il-mezz kif tikkomunika u twassal il-˙sibijiet tag˙ha.

L-MEA, barra li hi assoçjazzjoni, hija ukoll trejdunjin, u f’kull çirkostanza dejjem a©ixxiet b’responsabbiltà sabiex tipprote©i u tiddefendi d-drittijiet tal-employers.

Djalogu soçjali ma jistax ise˙˙ jekk ma jkunx hawn ambjent demokratiku b’sa˙˙tu, u soçjetà li lesta taççetta sitwazzjonijiet fejn issens komun jirba˙, u fejn innegozjati jkunu l-aqwa arma g˙al ftehim. Biex id-djalogu soçjali j˙alli l-frott, importanti li dejjem ikun hemm rieda tajba minn kul˙add, u ma hemmx lok g˙al suppervja, egoiΩmu, u a©endi mo˙bija. L-g˙an uniku dejjem g˙andu jibqa’, sabiex is-

setturi tan-negozju u l-industrija jibqg˙u setturi b’sa˙˙ithom li jikkreaw ix-xog˙ol g˙all kull min irid ja˙dem.

L-MEA t˙ossha kburija li f’dawn il-˙amsin sena li g˙addew, kemm b˙ala unjin, kif ukoll b˙ala assoçjazzjoni, dejjem g˙enet sabiex f’Malta dejjem kellna attività industrijali b’sa˙˙itha, xprunata minn imprendituri bil-g˙aqal li id f’id mag˙na, anke f’çirkostanzi diffiçli, g˙arfu jie˙du l-a˙jar deçiΩjonijiet.

IΩda mistoqsija awtomatika li na˙seb ilkoll tixtiequ tistaqsuni hi: kif l-MEA qed jirnexxila twassal il-messa©© tag˙ha sabiex tikkontribwixxi f’dan iddjalogu soçjali?

L-ewwel u qabel kollox, lMEA kontinwament iΩΩomm kuntatt mal-membri tag˙ha sabiex tkun kapaçi t˙oss ilpolz tal-imprendituri Maltin, u minn Ωmien g˙al Ωmien tkun tista’ ssemma’ le˙inhom. Fuq kwistjonijiet kurrenti jin˙ar©u position papers , u tinçentiva lill-membri jesprimu l-preokkupazzjonijiet tag˙hom u tag˙ti widen g˙al proposti u ideat ©odda, ji©u minn fejn ji©u.

L-Assoçjazzjoni tintervieni, sabiex ikunu jistg˙u ji©u ffirmati ftehimiet kollettivi li jag˙tu assigurazzjoni u ser˙an il-mo˙˙ kemm lill- employers kif ukoll l-impjegati tag˙hom.

Aktar ma jkollna ftehimiet kollettivi tajbin, aktar ikollna settur tan-negozju li jkompli jimxi ’l quddiem ming˙ajr skossi.

L-aççess g˙all-informazzjoni, l-edukazzjoni, u l-maturità imprenditorjali huma kollha importanti biex ikollna djalogu soçjali li j˙alli l-frott. Ma jistax wie˙ed jiddjaloga u jiddiskuti jekk ma jkunx infumat tajjeb.

Ma tistax tiΩvolgi diskussjoni interessanti jekk il-persuni involuti ma jkunux maturi u responsabbli g˙al dak kollu li jg˙idu u jipproponu. L-edukazzjoni mbag˙ad hija ç-çavetta tas-suççess, u ming˙ajrha ebda tragward ma jkun jista’ jintla˙aq.

L-MEA qed tag˙mel minn kollox sabiex tassigura li lemployers f’Malta jkunu imprendituri maturi, ikollhom aççess g˙al informazzjoni a˙jar, kif ukoll jag˙tu l-importanza neçessarja lejn l-aspett intellettwali.

Illum, aktar minn qatt qabel, persuna fin-negozju ma tistax ting˙alaq f’bozza u ma ssegwix dak li jkun qed ji©ri madwarha.

Illum it-teknolo©ija, u iddi©itazzjoni saru indispensabbli, u kull impreditur irid jara li jΩomm il-pass mal-progress u ma jaqax lura.

L-Assoçjazzjoni ta’ Min I˙addem torganizza korsijiet ta’ ta˙rig, laqg˙at ta’ informazzjoni, kif ukoll programmi televiΩivi, sabiex tiggwida, teduka u twassal informazzjoni utli li min i˙addem importanti li jkun jaf. U la qed insemmu l-programmi televiΩiv bit-titolu MEA, ma nistax ma nsemmix il-©id li qed jo˙ro© minn dawn il-produzzjonijiet.

Programmi li qed ikunu traΩmessi fuq l-istazzjon nazzjonali kull gimgha. Sa issa di©à ttellg˙u ’il fuq min 52 programm bil-partecipazzjoni ta’ aktar minn 260 mistieden u mistiedna. B’kollox, sal-lum, listazzjon nazzjonali ser ikun ittraΩmetta ’l fuq minn 2600 minuta ta’ tag˙rif utli g˙al min i˙addem.

Su©©etti varji b˙all-apprentistat, l-assenteiΩmu fuq il-post

tax-xog˙ol, il-pensjonijiet, illigi tas sick leave , ir-regolamenti dwar il-maternity leave, id-diΩabbiltà u x-xog˙ol, lindustrija tal- avjazzjoni, innegozju u l-konsumatur, ilkuntratti ta’ xog˙ol, xi tfisser timpjega n-nies, il-union recognition, u bosta suggetti interessanti o˙ra.

Qatt ma tkun taf kollox u biΩΩejjed – hekk jg˙id qaddisi – u appuntu g˙alhekk, fuq listess prinçipju l-MEA qatt ma waqfet ta˙dem sabiex tibqa’ toffri servizzi utli kemm lillmembri tag˙ha kif ukoll lil ˙afna employers u sidien ta’ negozji Ωg˙ar biex jag˙mlu kuntatt mag˙ha. G˙al dan ilg˙an, kif di©à kont g˙edtilkom f’xi artikli li ktibt qabel dan, lMEA waqqfet SME helpdesk , sabiex ikun g˙odda o˙ra f’idejn l-imprendituri Maltin, li juΩaw kull meta j˙ossu l-˙tiega li ji©u ggwidati fuq xi ˙a©a jew jitkellmu ma’ xi ˙add.

Dan kollu jg˙in sabiex insa˙˙u id-djalogi soçjali, u b’hekk inkunu qed nikkontribwixxu g˙al ambjent industrijali aktar san u b’sa˙˙tu. Pro©ett li ma jista’ jieqaf qatt. Din hija sfida li l-MEA trid tibqa’ ffukata fuqha flimkien mal-partijiet interessati l-o˙ra fil-pajjiΩ. Qed nirreferi g˙as-soçjetà çivili u lkorpi kostitwiti l-o˙rajn kollha. Óadd ma g˙andu j˙ossu eskluΩ minn din il-fora. Kul˙add g˙andu x’joffri fi proçess ta’ djalogu soçjali u, aktar ma jkun hemm individwi li jikkontribwixxu, aktar nistg˙u naslu g˙al konkluΩjonijet tajbin. l-g˙an dejjem jibqa’ sabiex na˙dmu lkoll flimkien ˙alli nassiguraw li jin˙oloq aktar ©id, u jibqa’ ji©i ©©enerat aktar xog˙ol fl-ekonomija Maltija.

Facebook : www.facebook.com/MaltaEmployersAssociation Jekk tixtieq tag˙mel kuntatt mag˙na (b˙ala Assoçjazzjoni ta’ Min I˙addem) tista’ tag˙mel dan billi ççempel 2122 2992 jew 2123 7585. Tista’ wkoll tibg˙at email lil anton.vella@maltaemployers.com, jew tuΩa t-24/7 helpline 2122 2006 billi ççempel u t˙allilna ismek sabiex fl-iqsar Ωmien possibbli nkunu nistg˙u nirritornaw it-telefonata tieg˙ek.

Grazzi talli tajtni l-opportunità li nitkellem mieg˙ek. Nibqg˙u niltaqg˙u b’artikli o˙ra simili fil-©img˙at li ©ejjin. Jekk tixtieq tg˙addili xi su©©erimenti u proposti g˙al dan l-artiklu nitolbok biex tikkomunika mieg˙i jew mal-istaff editorjali ta’ din ilgazzetta u jien inwieg˙dek li nag˙mel ˙ilti sabiex ma niddiΩappuntakx.

Skeda kÓ

06.30 07.00 07.15 08.00 08.30 10.00 11.10 11.30 12.30 12.40 13.00 14.00 15.00 15.30 16.25 17.30 17.40 18.20 19.30 20.25 21.30 23.00 23.30

31|05|2015 27

kullhadd.com

One News Snajja’ Maltin (R) Pink Panther (R) Flimkien ma’ Nancy (R) Paperscan Aroma Kitchen (R) Identità (R) Çibus One News Telebejg˙ In D House (R) Tete-A-Tete (R) Popcorn (R) On D Job (R) Mad-Daqqa T’g˙ajn (R) One News On D Road In Demand (R) One News It-Tfal (Eps 31) L-Argument Corpus Delicti (R) One News

Net News Gateway to Miss World (R) G˙alkul˙add Quddiesa mis-Santwarju tal-Madonna Ta’ Pinu Il-Óadd fi Sqallija L-Istandard Telebejg˙ Net News Telebejg˙ Iswed Fuq l-Abjad (R) Sport Extra Wheelspin (R) Net News What’s for Dinner News Feed Net News News Feed Flusek (R) Vittmi Net News Replay Net News

06.00 07.30 08.30 09.00 09.30 10.00 10.30 12.00 12.10 15.00 15.05 18.00 18.15 18.45 18.50 19.45 20.00 20.45 22.10 22.15 22.45 23.10

News Loop The Viking World Madwarna Xjenzarti Gadgets Househunt Malta u lil hinn minnha News Óadd G˙alik News Óbieb u G˙edewwa News G˙awdex illum Paq Paq on Test Nivestigaw x’Qed Nieklu Dot EU News Britain’s Got Talent Headline News Tertuqa 35 News Malta u lil hinn minnha

06.00 07.00 08.30 09.00 09.45 10.15 11.15 12.15 12.45 13.15 13.45 15.45 17.45 18.00 18.30 19.00 19.30 20.30

06.00 Film: L’Amore Fa Male 06.30 Nautilus 07.00 Once Upon A Time In Wonderland 08.30 Heartland 10.00 Il Sesto Senso Degli Animali 10.45 Cronache Animali 11.30 Mezzogiorno In Famiglia 13.00 Tg2 Giorno 13.30 Tg 2 Motori 13.45 Quelli Che Aspettano 15.30 Quelli Che Il Calcio 17.15 Squadra Speciale 18.00 Tg2 L.I.S. 18.05 King & Maxwell l’Appalto 18.50 Squadra Speciale Cobra 11 19.40 Sognando l’America 20.30 Tg2 20.30 21.00 N.C.I.S. 22.40 La Domenica Sportiva

06.55 Film: Morti Non Fanno Paura 07.30 Film: Il Sindaco Del Rione Sanità 08.26 Ciclo Sabato, Domenica e Lunedì…Con Eduardo 10.05 Community - L’Altra Italia 10.45 Figu 10.55 Tgr 11.45 Ciclismo. Giro Mattina 12.00 Tg3 12.55 Il Posto Giusto 14.00 Tg Regione 14.15 Tg3 14.30 Ciclismo. Giro d’Italia 2015 15.00 Tg3 Lis 15.03 Ciclismo. Giro d’Italia 2015 17.15 Processo Alla Tappa 17.45 Ciclismo. Giro d’Italia 2015 18.00 Kilimangiaro Magazine 19.00 Tg3 20.00 Blob 20.10 Che Tempo Che Fa 21.45 Report 23.15 Speciale Tg3

06.05 06.20 06.30 06.45 07.15 07.20 07.40 08.00 10.10 12.25 12.58 13.00 14.00 15.55 18.30 19.00 19.35 21.25

Le Regole Dell'amore Televendita Media Shopping Le Regole Dell'amore I Puffi Titti E Silvestro Scooby Doo Show/Scooby-Doo Dragons. I Cavalieri Di Berk Lupin. l’Unione Fa La Forza South Kensington Studio Aperto Meteo.It Sport Mediaset XXL Honey Blue Crush 2 Studio Aperto Tom e Jerry Bugiardo Bugiardo Colorado

06.00 07.55 07.59 08.46 08.50 10.10 10.40 12.00 13.00 13.40 14.00 16.20

07.00 07.30 07.50 09.45 11.00 11.40 13.30 14.00 14.40 16.15 20.00 20.30

06.00 06.25 06.50 07.00 07.25 07.50 08.00 08.15 10.15 12.45 13.15 14.00 14.45 15.15 16.00 16.45 17.30 21.00 21.45 22.40

Green Balloon Club Teletubbies Woolly & Tig Green Balloon Club Teletubbies Woolly & Tig Charlie and Lola Doctors EastEnders Only Fools and Horses...

The Weakest Link Doctor Who Big School Hotel Secrets With Richard E Grant The Weakest Link Doctor Who Little Dorrit Stella Silent Witness Jonathan Creek

06.00 07.00 08.00 09.00 10.00 11.00 11.30 12.30 14.30 15.30 16.30 18.00 19.00 20.00 21.00 22.00

Diners Drive-Ins and Dives Chopped Amazing Wedding Cakes The Pioneer Woman Siba’s Table Guy’s Big Bite Chopped Diners Drive-Ins and Dives Chopped The Pioneer Woman Guy’s Big Bite Diners Drive-Ins and Dives Siba’s Table Farm Kings Siba’s Table Diners Drive-Ins and Dives

06.00 07.40 09.30 11.20 12.15 13.10 14.05 15.00 15.55 16.50 17.45

Omnibus TG La7 Omnibus L’Aria Che Tira Gustibus La Poliziotta Tg La7 Tg La7 Cronache 4 Donne E Un Funerale Josephine, Ange Gardien Tg La7 Il Meglio Del Paese Delle Meraviglie 22.00 Speciale TgLa7

07.00 08.00 09.00 10.00 10.45 11.45 12.30 14.00 14.05 15.30 16.30 17.00 18.00 18.05 18.45 19.30 19.45 20.10 20.40 21.40 21.45 23.15

06.00 06.30 07.00 07.30 08.00 09.00 10.00 11.00 12.00 13.30 14.00 19.00 20.00 21.00 22.00 23.00

A-List Listings Attack of the Celebrity Bikinis E! News The Grace Helbig Show THS A-List Listings Beyond Candid with Giuliana E! News Good Work Fashion Bloggers Keeping Up With the Kardashians E! News Keeping Up With the Kardashians Botched Good Work E! News

06.00 06.25 07.15 08.10 09.05 09.55 11.40 12.35 13.30 14.25 16.15 17.10 18.05 19.00 20.00 21.00 22.00 23.00

How Do They Do It? Misfit Garage Fast N’ Loud MythBusters Extreme Engineering Storage Wars Canada Storage Hunters Auction Hunters Flip Men Wheeler Dealers Treehouse Masters Tanked Airplane Repo World’s Toughest Jobs Gold Divers Running Wild With Bear Grylls Bear Grylls. Breaking Point Dual Survival

07.05 07.55 08.20 08.45 09.15 09.40 10.00 10.25 10.55 11.20 11.45 12.10 12.35 13.00 13.20 13.45 14.40 15.25 15.55 16.20 16.45 17.50 18.00 18.30 18.50

Bubble Guppies PAW Patrol Winx Club The Fairly OddParents Sanjay and Craig Kung Fu Panda The Legend of Korra Teenage Mutant Ninja Turtles T.U.F.F. Puppy Winx Club iCarly Sam & Cat Victorious Big Time Rush Marvin Marvin SpongeBob SquarePants The Penguins of Madagascar The Fairly OddParents iCarly Big Time Rush Nicky Deuce SpongeBob SquarePants Teenage Mutant Ninja Turtles The Penguins of Madagascar Sanjay and Craig

06.00 06.50 08.55 10.45 12.20 14.00 14.15 15.40 17.05 18.40 20.35 22.00 23.35

The White Bus Wild Geese 2 Married To It Up The Creek The Cure Big Screen Good Boy! Nutcracker, The Motion Picture The Garbage Pail Kids Movie The Black Stallion It Runs In The Family Sweet Lies The Music Lovers

08.30 09.30 10.30 11.00 14.15 17.45 20.30 21.00 22.30 23.00

Giro d'Italia Cycling The French Open Tennis Game, Set and Mats The French Open Tennis Giro d'Italia Cycling The French Open Tennis Game, Set and Mats The French Open Tennis World Series by Renault Major League Soccer

06.00 07.00 08.00 09.00 10.00 11.00 12.00 12.30 14.00

Globe Trekker House Hunters International Salvage Dawgs Ultimate Braai Master Piha Rescue Extreme Houseboats Extreme Vacation Homes House Hunters International World’s Greatest Motorcycle Rides Baggage Battles Building Alaska Salvage Dawgs Baggage Battles Monster Marathon Challenge with Rob Bell Secrets & Mysteries Mysteries at the Castle Mysteries at the Museum World’s Greatest Motorcycle Rides

16.00 17.00 18.00 19.00 19.30 20.30 21.00 22.00 23.00

20.40 21.00 23.00 23.15

18.45 19.57 20.00 20.40 21.10 21.11 23.15 23.45

20.05 21.00 21.55 22.50

06.00 06.25 10.00 10.55 11.50 12.45 13.40 14.35 15.30 16.25 17.20 18.15 19.10 20.05 21.00 21.55 22.50

Euronews News Loop Xjenzarti Quddiesa tal-Óadd Vatican Magazine Sensilhena Luxdesign Harbour Life Househunt Gadgets Final FA Cup (R) Final FA Trophy (R) Madwarna Persona©©i Xjenzarti G˙awdex Illum The Viking World A˙barijiet g˙all-persuni b’nuqqas tas-smig˙ Madwarna Kontrattakk Sports News A˙barijiet bl-IngliΩ

06.00 Unomattina In Famiglia 10.00 Qb: All’Estero Quanto Basta Osaka 10.30 A Sua Immagine 10.55 Santa Messa 11.50 A Sua Immagine 12.00 Recita Angelus Da Piazza San Pietro 12.10 A Sua Immagine 12.20 Linea Verde – Valle Dell’Aniene 13.30 Telegiornale 14.00 L’Arena 16.30 Tg 1 16.33 Che Tempo Fa 16.35 Speciale Domenica In 18.50 Reazione A Catena 20.00 Telegiornale 20.35 Da Da Da Aspettando Techetechetè 21.15 Film Chef 22.49 Tg1 60 Secondi 22.50 Porta A Porta Speciale Elezioni

Prima Pagina Tg5 Traffico Tg5 Tgcom24 Le Frontiere Dello Spirito Ciak Junior Il Meraviglioso Volo Degli Uccelli Melaverde – Editing Tg5 L’Arca Di Noè Furore Il Vento Della Speranza Extreme Makeover Home Edition Italia Caduta Libera Tg5 Prima Pagina Tg5 Paperissima Sprint Domenica Riassunto Il Segreto X X-Style Maurizio Costanzo Show – La Storia

07.15 Tg4 Night News 07.35 Televendita Media Shopping5 08.05 Casa Vianello Vii/Ritorno A Casa Vianello 08.35 Magnifica Italia 09.08 Oltre Il Limite – Storie Di Corsa 10.00 Santa Messa 10.50 Le Storie Di Viaggio A… 11.30 Tg4 12.00 Walker Texas Ranger 13.55 Colombo 15.02 Come Sposare Una Figlia 17.00 Sfida A White Buffalo 18.55 Tg4 19.35 The Mentalist 20.30 Tempesta d’Amore 9 21.17 Delitto Perfetto 23.49 Lolita (Di A. Lyne)

Toddlers & Tiaras Cake Boss Little PeopleBig World Outrageous 911 Obese and Expecting My Big Fat Fabulous Life Best Chef Worst Chef Shopping Is My Life Return to Amish New Body New Style Something Borrowed Something New Randy’s Wedding Rescue Something Borrowed Something New Mob Wives Alaskan Women Looking for Love

07.15 07.40 08.05 08.30 09.25 09.50 10.15 10.40 11.10 11.35 12.25 13.15 13.45 14.35 15.00 15.25 15.50 16.15 16.40 17.05 17.30 18.00 18.55 19.45 20.10

Hawaii Life Healthy Appetite With Ellie Krieger Rehab Addict Million Dollar Rooms Kitchen Cousins The High Low Project 10 Grand in Your Hand Selling LA Candice Tells All Giada at Home Model. NYC Color Splash Vintage Hunter House Hunters Selling LA 10 Grand in Your Hand The High Low Project Kitchen Cousins House Hunters Healthy Appetite With Ellie Krieger Hawaii Life Extreme Homes Million Dollar Rooms Color Splash Platinum Weddings

06.00 09.00 10.00 12.00 15.00 18.00 19.00 20.00 22.00 23.00

Teleshopping Mantracker American Pickers Storage Wars Pawn Stars Mantracker Swamp People Search for the Lost Giants Storage Wars Vikingsr

Swamp Brothers Treehouse Masters Bahama Blue Reign of the Dinosaurs River Monsters Ten Deadliest Snakes Wildest Islands Wild Hawaii Natural World Ten Deadliest Snakes Mutant Planet Wild Iberia Rogue Sharks Tanked River Monsters Reign of the Dinosaurs Snake Crusader with Bruce George 23.45 Ten Deadliest Snakes

28 31|05|2015

kullhadd.com

KÓ ÇINEMA

jikteb CARMELO BONNICI

MIÇ-ÇINEMA GooD KILL

ALLARMANTI

GWERRA B’MISSILI GGWIDAtI B’KoNtRoLL REMot Atturi Ewlenin: Ethan Hawke, Bruce Greenwood, Zoe Kravitz, Jake Abel, January Jones Direttur: Andrew Niccol Distributur: Arrow Films Ma˙ru© minn KRS Releasing Diversi suldati li jirritornaw mill-gwerra jbatu ˙afna biex jer©g˙u jsibu posthom fis-soçjetà b˙al qabel. Óafna minnhom i˙ossuhom diΩorjentati, ma jistg˙ux jorqdu billejl jew jo˙olmu ikrah, o˙rajn jaqbdu l-vizzju tax-xorb jew tad-drogi, kif ukoll kien hemm kaΩi fejn xi w˙ud ikkommettew suwiçidju billi ma setg˙ux ikampaw mal-˙ajja normali.

Wie˙ed minn dawn hu Major Tommy Egan (Hawke), li f’Good Kill li hu bbaΩat fuq ilverità, xog˙lu hu li jimmanuvra missili bla pilota fuq estremisti Talibani flAfganistan, minn baΩi militari f’Nevada, mhux daqshekk ’il bog˙od minn daru f’subborg ta’ Las Vegas. Dan mhux xog˙ol g˙al qalbu g˙ax, lewwel nett, hu pilota prim u jixtieq isuq l-ajruplani, kif ukoll f’kull attakk kontra t-terroristi g˙andu dubju li qed

Óin: 102 min. Çert. 15 joqtol ukoll nies u tfal innoçenti.

Fuq kollox, min˙abba f’hekk, qed i˙ossu jitbieg˙ed minn martu u wliedu, qed isib konsolazzjoni fix-xorb u, meta sikwit wa˙du fid-deΩert, i˙ares çass lejn issema. Ukoll, is-sewqan esa©erat tieg˙u fl-a˙˙ar se j©ibu f’konflitt mal-pulizija tattraffiku. Kieku xtaq jitlaq minn dan ix-xog˙ol, iΩda s-CIA ma jriduhx. X’se jag˙mel jekk irid jibqa’ unjoni mal-familja?

Good Kill b’sinçerità ©enwina juri d-diΩilluΩjoni ta’ wie˙ed li mhux kuntent f’xog˙lu, ma jistax jag˙mel mod ie˙or, u kif ˙ajtu sejra g˙all-ag˙ar. Barra minn hekk, qed ji©uh ˙sibijiet li aktar ma joqtol aktar qed jikkrea terroristi fi gwerra li forsi mhu se tispiçça qatt.

Il-fotografija me˙uda missatelliti ji©©errew fis-smewwiet, li ©©ib il-bliet u l-ir˙ula

mill-g˙oli daqshekk fil-qrib u daqshekk vividi, g˙alkemm jinsabu xi 7,000 mil ’il bog˙od, hi tassew affaxxinanti. Billi issa ninsabu fl-era tal-kompjuters u log˙biet vidjow, din il-battalja li qed ji©©ieled ilMa©©ur Tom Egan u o˙rajn filbaΩi militari, tixbah ˙afna lil

dan il-log˙ob tal-vidjow, fejn minn post remot tista’ tattakka, bi preçiΩjoni, lokalitajiet inna˙a l-o˙ra tad-dinja u din hi xi ˙a©a inkwetanti sewwa.

Din il-produzzjoni g˙andha direzzjoni tajba u topika g˙alkemm il-film, f’xi ˙in, jin˙ass ripetut.

thE DUFF

UMORISTIKU

INtRIÇÇI tAS-SoLtU FI SKoLA SEKoNDARJA Atturi Ewlenin: Mae Whitman, Robbie Amell, Bella Thorne, Bianca Santos, Skylar Samuels, Romany Malco, Ken Jeong Direttur: Ari Sandel.

Distributur: E-1 Films Ma˙ru© minn KRS Releasing Film ie˙or ambjentat fi skola g˙olja sekondarja hu The Duff . B˙al xog˙lijiet o˙rajn simili, naturalment immirati strettament g˙aΩ-Ωg˙aΩag˙, din il-produzzjonijiet timxi fuq l-istess linji – klikek ta’ studenti dejjem flimkien, b’xi wie˙ed jew wa˙da l-kap suprem tag˙hom, rivalità u antagoniΩmu bejn il-klikek aktarx tal-istess sess, b’xi studenta li ma t˙obbx turi ru˙ha u b’hekk tidher kerha, però fl-a˙˙ar tie˙u ˙sieb sewwa tag˙ha nnifisha tant li ssir laktar wa˙da popolari, mix-

Óin: 101 min. Çert. 12A tieqa minn ˙afna ©uvnotti.

Sa minn Ωmien ilu, dawk laktar fuq tag˙hom u arroganti jittimbraw lil o˙rajn aktar xipli, jew li jΩommu ru˙hom iΩolati jew studjuΩi ΩΩejjed b˙ala morons , dudes , nerds , geeks , jocks , eçç. Bianca Piper (Whitman) hija studenta li tosserva kollox, kunfidenti u tippartieni ma’ grupp ta’ Ωew© tfajliet o˙ra, Casey (Santos) u Jess (Samuels), li huma attraenti aktar minnha.

Meta l-˙abib ©ar tag˙ha, Wesley (Amell), wie˙ed millaktar studenti popolari

jg˙idil h a li hi DUFF (Designated Ugly Fat Friend) ˙dejn s˙abha, hi tirribella u tiksirha minn mag˙hom.

Ma’ Wesley hi tag˙mel patt fejn hu jittrassformaha fi tfajla sabi˙a u eleganti u hi tg˙inu fis-su© © e t t i t a x - x j e n z a l i fihom hu batut. Dawn it-tnejn ikollhom xalata flimkien, xi ˙a©a li tinkwieta lil Madison (Thorne), il-˙abiba aggressiva ta’ Wesley u l-aktar wa˙da ammirata fl-iskola. L-intriççi umori s t i ç i j i b d e w © e j j i n wa˙da w a r a l - o ˙ r a f e j n Madison tag˙mel minn kollox biex t a v v e l i h a m a l - i s k o l a kollha, permezz ta’ vidjow fuq Y o u T u b e b i B i a n c a twaqqa’ lilha nnifisha g˙aΩΩuffjet t b i l - m o s s i s p i n t i l i tag˙mel f’˙anut tal-˙wejje© ta’ ta˙t tan-nisa.

Lo©ikament, wie˙ed jista’ jobsor li finalment Bianca se tpattiha lil Madison, ter©a’ takkwista l-˙biberija ta’ s˙abha u anke ssir il-favorita tal-iskola. L-interpretazzjoni meraviljuΩa u spontanja ta’ Mae Whitman, li b’arja sodisfaçenti u tant kunfidenti to˙loq mumenti tassew komiçi, u fejn l-attrazzjoni tag˙ha ta’ sbu˙ija personali hi evidenti mill-bidu, tg˙olli l-livell ta’ din il-produzzjoni.

Fil-prologu, il-karattri prinçipali kollha huma introdotti bil-kwalitajiet u vizzji personali tag˙hom. Allison Janney b˙ala Dottie, omm Bianca, tispikka wkoll fil-ftit sekwenzi li tidher b˙ala mara ossessjonata bl-eleganza tag˙ha stess, aktarx dejjem tippoΩa quddiem il-mera.

hot tUB: tIME MAchINE 2

PWERILI

JUÛAW IL-BANJU BIEX JIVVJAÌÌAW FIÛ-ÛMIEN Atturi Ewlenin: Rob Corddry, Craig Robinson, Adam Scott, Clark Duke, Gillian Jacobs, Chevy Chase Direttur: Steve Pink Distributur: Paramount/MGM Ma˙ru© minn KRS Releasing Il-kummiedja eççentrika u stupida Hot Tub: Time Machine tal-2010 jidher li ˙ajret lil ˙afna Ωg˙aΩag˙ (speçjalment Amerikani), tant li kien hemm lok g˙al sikwel Hot Tub: Time Machine 2 , farsa pwerili.

Statika li tappella biss g˙al dawk g˙aΩΩenin li ma j˙addmux mo˙˙hom.

Óin: 93 min. Çert. 15 Il-premessa ta’ dawn iΩ-Ωew© films hi me˙uda minn Back To The Future (1985), imma lkwalità artistika u avventureska ta’ tal-film ©did u dak ta’ 31 sena ilu hi tant vasta li hemm ba˙ar kbir u profond x’jifred.

Meta fl-ewwel produzzjoni Lou Dorchen (Corddry) u s˙abu rnexxielhom imorru lura fiΩ-

Ωmien fl-1986, permezz ta’ jacuzzi pool bl-ilma s˙un, hu beda juΩa l-g˙erf tieg˙u talfutur biex sar miljunarju. Issa, fil-preΩent qed jg˙ix ˙ajja xxellerata, bla skop, b’riçevimenti spissi ta’ tba˙rid u pjaçiri bla limitu, tant li jsib min jg˙ir g˙alih u jisparalu fissigrieti tieg˙u.

Il-˙bieb intimi tieg˙u: Nick (Robinson) u Jacob (Duke), biex isalvawh, malajr je˙duh fil-post fejn hemm dan il-banju ma©iku biex jer©g˙u jmorru filpassat. Ming˙ajr ma jafu, isibu ru˙hom fil-futur, din id-darba

ma’ Adam Jr (Scott), u hemm jiskopru min kien dak li sparalu u g˙aliex g˙amel hekk.

Hot Tub: Time Machine 2 g˙all-inqas jirnexxilu sewwa fi skop wie˙ed: dak li juri l-˙ajja ta’ dwejjaq u melankolija ta’ dawk tant sinjuri li qeg˙din jeΩistu bit-tama tal-fantasija u ma jafux x’jag˙mlu b’˙ajjithom. Ir-Razzie Awards, l-unuri g˙all-aktar films medjokri jew banali tas-sena, g˙andhom jinnotaw sewwa dan ix-xog˙ol.

Film bla ˙ajja, bla pjan, bla direzzjoni u bla dinjità!

ÇINEMA KÓ

31|05|2015 29

kullhadd.com

TOMORROWLAND

FANTASTIKU

DINJA KURJUÛA XJENTIFIKA Atturi Ewlenin: George Clooney, Hugh Laurie, Britt Robertson, Raffey Cassidy, Tim McGraw, Kathryn Hahn.

Direttur: Brad Bird. Óin: 130 min.

Distributur: Disney Enterprises/Buena Vista Ma˙ru© minn KRS Releasing Çert. PG Kull minn Ωar Disneyland, Ωgur li esperjenza d-dinja talpassat mimlija eçitament u tassew avventureska tas-sezzjoni Pirates Of The Caribbean li ispirat tliet blokkbasters.

Theme park ie˙or ta’ Disney hu Tomorrowland , li ©ie kkreat fl-1955, meta f’dak iΩΩmien l-Amerikani mma©inaw dinja futura ottimistika u ta’ progress kbir xjentifiku. Fissnin sebg˙in, dan l-ottimiΩmu tant mixtieq beda jinbidel f’atmosfera oskura, l-aktar min˙abba l-gwerra talVjetnam.

Wie˙ed mill-kittieba ta’ Tomorrowland – A World Beyond, Damian Lindelof, ˙a nota ta’ din il-bidla g˙all-ag˙ar u fassal storja li, però, fiha xorta ried jaqbad dak l-ottimiΩmu ta’ qabel. L-idea konkreta bdiet tiΩviluppa a˙jar meta f’kexxun minsi ta’ Disney Studios instabet kaxxa aççidentalment, tal-1952. Li fiha kien hemm varjetà ta’ mudelli affaxxinanti, pjanti, ritratti u

ittri ta’ kif twaqqfet is-sezzjoni Tomorrowland f’Disneyland u dwar il-parteçipazzjoni ta’ Disney fil-Fiera Dinjija ta’ New York tal-1964.

Infatti, il-film jifta˙ bit-tfajjel ©enju Frank Walker (meta kiber, Clooney) li jmur jippreΩenta invenzjoni fantastika tieg˙u f’din il-fiera, però jiltaqa’ biss ma’ rifjut u diΩilluzjoni.

Casey Newton (Robertson), teenager brava, ottimista, b’˙erqa kbira fuqha g˙ax-xjenza ssib labra ma©ika li titwa˙˙al fuq il-©lekk, eçç., li kull meta taqbadha f’idha tittrasportaha f’dimensjoni misterjuΩa ta’ post enigmatiku, xi mkien fiΩ-Ωmien u fl-ispazju, mag˙ruf b˙ala Tomorrowland.

Flimkien ma’ Frank huma jimbarkaw fuq missjoni mimlija perikli biex jiskopru s-sigrieti ta’ dan il-post uniku ultrateknologiku.

Tomorrowland hu ta˙lita affaxxinanti u attraenti ta’ films tax-xjenza fittizja fejn naraw robots kwaΩi ta’ xe˙ta

umana, vetturi li jtiru ta’ kull g˙amla u daqs, rokits u armi li jisparaw ra©©i mortali. Id-dinja futureska ta’ Tomorrowland – A World Beyond , ikkreata b’sets meraviljuΩi, hi ftit jew wisq ispirata mill-kitba ta’

Jules Verne u anke mixxog˙ol klassiku ta’ H.G. Wells The Shape Of Things To Come.

Hugh Laurie, fil-parti taxxjentist brillanti David Nix, hu s-sindku viljakk ta’ dan il-post

misterjuΩ, kif ukoll ikun hu lfaktotum fil-Fiera ta’ New York li jgib niket u iΩolament fuq it-tfajjel mimli ispirazzjonijiet, Frank. Avventuri tassew inkredibbli u pjaçevoli g˙al kul˙add!

FORCE MAJEURE (TURIST)

SARKASTIKU

VAGANZA LUSSUÛA LI TISPIÇÇA B’MOD OSKUR Atturi Ewlenin: Johannes Bah Kuhnke, Lisa Loven Kongsli, Clara Wettergre, Vincent Wettergre, Kristofer Hivju, Fanni Metekius Direttur: Ruben Ostlend Óin: 119 min.

Distributur: Artificial Eye Films Ma˙ru© minn Side Street Films, Eden Cinemas Çert. 15

Kultant, vaganza ideali g˙allfamilja kollha f’post lussuΩ, min˙abba xi inçident mhux mistenni, tispiçça f’˙olma kerha b’konsegwenzi serji familjari. Hekk ji©rilha familja ÛvediΩa li tie˙u btala fl-Alpi FrançiΩi fil-film Force Majeure (l-isem ori©inali tieg˙u Turist).

Din hi produzzjoni bis-sottotitoli, prinçipalment ÛvediΩa/Norve©iΩa u koproduzzjoni bejn diversi pajjiΩi, xog˙ol b’atmosfera drammatika/psikolo©ika u anke mumenti ta’ umoriΩmu oskur.

Tomas (Kuhnke), martu Ebba (Kongsli) u Ω-Ωew©t itfal tag˙hom, ilhom i˙arsu ’l quddiem g˙al vaganza ta’ ©img˙a f’lukanda lussuΩa, madwar ilmuntanji miksija sil© biex jiskejzjaw. Fit-tieni ©urnata ta’ divertiment, valanga kbira tinΩel fuqhom u fuq il-mistednin l-o˙ra waqt li jkunu qed jie˙du l-kolazzjon u t˙arbat ilpjanijiet kollha li jkunu g˙amlu, waqt li tnissel fihom ukoll dubji, antagoniΩmu u nuqqas ta’ sigurezza.

Il-missier u l-omm jag˙tu interpretazzjonijiet differenti ta’ kif irrea©ixxew u jin˙olqu dubji kbar bejniethom. Biex tkompli tag˙qad, meta ˙abib antik tag˙hom, Mats (Hivju) u l-ma˙buba Ωag˙Ωug˙a tieg˙u, Fanni (Metelius) ji©u jΩuruhom u kull parti tirrakkonta dak li ©ara, dawn ikunu tal-fehma li Tomas u Ebba g˙andhom bΩonn iΩuru terapista, meta filfatt wara jirriΩulta li huma din il-koppja friska li g˙anhom

bΩonn pariri psikolo©içi.

Force Majeure, li jgawdi minn fotografija tassew nadifa u çara, g˙andu andament eçitanti, seta’ kien imqar nofs sieg˙a inqas, b’mumenti ta’ tensjoni palpabbli fil-kurituri tal-lukanda, l-aktar meta l©enituri jitlewmu bis-s˙i˙

barra mill-bieb tal-kamra, innotati mhux darba minn wie˙ed ˙addiem tal-post.

Din il-produzzjoni reb˙et diversi unuri, fosthom dak tal©urija fil-Festival ta’ Cannes, kif ukoll kienet innominata g˙all-aqwa film barrani flunuri g˙all-Golden Globe.

L-AQWA ÓAMES FILMS Bejn 20.05.2015 u 24.05.2015

The Avangers: Age Of Ultron Paul Blart: Mall Cop 2 Far From The Madding Crowd Fast & Furious 7 John Wick

KOMPETIZZJONI EMPIRE CINEMA Mistoqsija g˙al din il-©img˙a: X’JISMU L-KARATTRU TA’ CLOONEY F’TOMORROWLAND Ibg˙at it-twe©iba tieg˙ek lil: Kompetizzjoni Films, KullÓadd, ÇNL, Triq Mile End, il-Óamrun.

Ir-rebbie˙ jirba˙ Ωew© biljetti ming˙and l-Empire Cinema ta’ Bu©ibba.

Rebbie˙a tal-©img˙a li g˙addiet: CARMEN SPITERI, 66, Triq San Mikiel, BirΩebbu©a.

30 31|05|2015

kullhadd.com

KÓ AVVIÛI

AVVIÛI KLASSIFIKATI PROPRJETÀ

Flat f’Birkirkara, f’Ωona kwieta. Flat bi 3 kmamar tassodda, lest biex tid˙ol fih, bl-g˙amara b’kollox, uΩu ta’ bejt, washroom , terrazzin, gallarija, eçç. Çempel fuq 9974 2354.

TANAYA’S Dev. Ltd: G˙aΩla kbira ta’ appartamenti f’kull Ωona ta’ Malta. Jinbieg˙u ming˙ajr depoΩitu u n˙allsulek il-kuntratt. Offerta speçjali. G˙al aktar dettalji çempel 9992 4999. Ming˙ajr a©enti jekk jog˙©bok.

AFFARIJIET GÓALL-BEJGÓ Fjuri friski g˙all-bejg˙.

Qronfol, Lilium, Sempre Viva, Limonium, Gebra, eçç.

Prezzijiet tajbin ˙afna. Çempel 2157 0714 jew 7957 0414.

Sett taç-çaqquf isfar talg˙amara. Gastri antiki talkewba, 2 kbar u 2 Ωg˙ar.

Si©©ijiet tal-fuljetta tal-kewba u kanapè antik. Çempel 9968 9100.

Sett komplut ta’ car-seat covers ta’ lewn griΩ çar. Inxtraw 6 xhur ilu. Prezz €35.

Cempel 7930 0261.

Cover tal-karozza g˙ax-xita u ta’ ta˙t tad-drapp.

Kundizzjoni tajba. Prezz €40. Çempel 7930 0261.

G˙andna varjetà kbira ta’ arlo©©i b˙al Tissot, Citizen, Casio, Michael Kors, Fossil, Esprit, Festina u Q&Q. Issibilna wkoll arlo©©i ta’ mal-˙ajt, Ωveljarini u selezzjoni ta’ Cuckoo Clocks millBlack Forest. Noffru servizzi

rigward tiswija ta’ kull tip ta’ arlo©© kif ukoll nibdlu batteriji, çineg, naqtg˙u kull forma ta’ ˙©ie©a, eçç. G˙al dawk l-arlo©©i tajbin g˙allilma, noffru s-servizz ta’ water pressure test waqt li tistennew g˙alih.

Nispeçjalizzaw ukoll fuq tiswija ta’ grandfather clocks u kull tip ta’ clock. It-tiswija hija bil-garanzija.

G˙al aktar informazzjoni Ωur is-sit: www.expresswatchrepairs.com jew irrikorru 110, Triq il-Kungress Ewkaristiku, il-Mosta. Çempel 2141 7235.

SERVIZZI

im˙arr©in biex iΩommu kumpanija, g˙ajnuna fid-djar u night sitters. Servizz ta’ 24 sieg˙a, G˙andna wkoll g˙allkiri: wheelchairs, hoists, commodes, walking frames u hospital beds . G˙al aktar informazzjoni çempel fuq dawn in-numri: 2137 6946/9947 0178.

XOGÓOL TA’ MANUTENZJONI G˙al kull tip ta’ kisi bil-©ibs, ramel u siment, graffiato , Ωebg˙a, xog˙ol fuq l-antik, xog˙ol fuq il-pond, madum, membrane , dawl u ilma. Çempel fuq 7928 5444.

Tiswija u installazzjoni ta’ estensjonijiet tat-telefowns g˙al kull tip ta’ linji fissi. Çempel fuq 7993 0419.

Korsijiet f’livell Ordinarju f’diversi su©©etti b˙allMatematika, IngliΩ, Malti, FrançiΩ, FiΩika u o˙rajn.

Noffru wkoll korsijiet talECDL. Prezz €35 kull module.

Noffru wkoll korsijiet baΩiçi fil-kompjuter, €50. Çempel 2166 2241 jew 7766 2241 jew Ωur is-sit elettroniku www.tudorinstitute.com

Varjetà ta’ ˙wat, ˙oroΩ, kanali tal-ilma, çangatura qadima jew ©dida, kantun qadim, lavur ta’ kull tip. Çempel lil Jason fuq in-numru 2143 2352 jew 9947 7167.

Tewmi Group g˙al lezzjonijiet tal-karozzi kemm manual u kif ukoll automatic. Cab service u karozzi g˙all-kiri bi prezzijiet ra©onevoli. Ûur issit www.tewmi.com jew çempel 9942 2422.

Jason Gatt g˙al kull xog˙ol ta’ tibjid u tik˙il, kisi normali, fuq il-fil, fuq xog˙ol antik u bil-pont, kisi bil-©ibs u graffiato . Kiri ta’ cherry picker (tower ladder). Çempel fuq 9945 4235 jew 2180 5811.

Lezzjonijiet taΩ-Ωfin fuq stili ballroom jew LatinAmerikan. Lezzjonijiet taΩΩfin g˙all- beginners u kompetizzjonijiet minn Imperial Qualified Dance Teacher (ISTD) Ibg˙at SMS fuq 7925 3015 jew çempel 2138 6818 sa 12.00pm.

WP Ltd ta’ Triq ix-Xitwa, Óal Qormi, jispeçjalizzaw f’xog˙ol ta’ waterproof membrane, damp proofing u rubberised paint. 25 sena esperjenza. Stimi b’xejn u prezz moderat. Çempel 2148 8972, 2143 8326, 9944 5527 jew 9949 3840 jew Ωur is-sit www.wpmalta.com

Care and Cure Group Ltd: infermiera m˙arr©a, caring assistants , nannies , nies

G˙al kull tip ta’ xog˙ol fuq faççata, bjut, appo©©i, gallar-

Kupun AvviΩi Klassifikati IKTEB L-AVVIÛ F’DAN L-ISPAZJU

ISEM, KUNJOM, NUMRU TAT-TELEFOWN/MOWBAJL U INDIRIZZ

ijiet, eçç. Membrane jew liquid membrane .

Mela pprote©i l-proprjetà tieg˙ek mill-ilma tax-xita u çempel issa g˙al stima b’xejn binnumru 7905 8883 jew id˙ol fuq is-sit www.darrendoitall.com Il-bejt tieg˙ek jag˙mel l-ilma?

G˙andek problema ta’ moffa?

Kenda Ltd issolvilek il-problema. Nispeçjalizzaw fuq xog˙ol ta’ waterproofing u membrane b’10 snin garanzija. Xog˙ol professjonali blaqwa materjal ISO pool. G˙al stima bla obbligu çemplu 7972 9967 jew Ωur is-sit www.kendawaterproofing.co m

AVVIÛI OÓRA MUSIC LINK Issibilna kull tip ta’ strumenti muΩikali, fosthom drums kemm akustiçi u elettriçi, cymbals, percussion, pjanijiet di©itali, baby grand pianos, sound mixers u sound cards. Apparat ta’ DJ sound systems, kitarri klassiçi u akustiçi, bass guitars , strumenti tar-ram, wood winds, vjolini, spare parts u aççessorji o˙ra. G˙andna ssib ukoll kotba tal-muΩika tattag˙lim. Mur Music Link, 262, Triq Fleur-de-Lys, B’Kara. Çempel 2148 2796.

AGR AUTO JAPANESE PARTS GÓ ALL- KAR OZZI : Inbig˙u kull tip ta’ parts ta’ karozzi ÌappuniΩi u Koreani, fosthom Kia, Toyota, Isuzu, Daewoo, Mitsubishi, Honda, Subaru. Huma wkoll importaturi ta’ Ωjut u air filters, shock absorbers, brake pads, clutches, eçç.

Parts ©enwini.

G˙al aktar informazzjoni çempel 2144 6839 jew 9947 4504. Fax: 2147 0295. Email:

alex@agrautoparts.com TA LB A LILL -ISPI RTU SSANTU Int li ssolvi l-problemi kollha, dawwal it-toroq kollha tieg˙i biex nikseb dak li ne˙tie©. Inti li tajtni d-don divin biex na˙fer u ninsa ddeni kollu li jsir kontra tieg˙i, li f’kull mument ta’ ˙ajti tkun ma©enbi. F’din ittalba qasira nixtieq nirringrazzjak ta’ dan kollu, waqt li nikkonferma mill©did li qatt ma ninfired minnek, anke quddiem lilluΩjonijiet materjali. Nixtieq li nkun mieg˙ek fil-glorja ta’ dejjem. Grazzi g˙all-˙niena tieg˙ek lejja u lejn dawk li ji©u minni.

Din it-talba g˙andha ting˙ad tlett ijiem wara xulxin. Wara tlett ijiem it-talba tkun maqlug˙a, anke jekk g˙all-bidu tidher diffiçli. Ittalba g˙andha tkun ippubblikata mill-ewwel wara li tinqala’ l-grazzja bla ma tissemma x’kienet.

NIGRET NIGHT CLUB AND RESTAURANT, LABOUR AVE , IR-RA BA T, M A LTA. Naççettaw bookings g˙al coffee mornings, lunches u dinner dances u g˙al kull okkaΩjoni. Miftu˙in fil-weekends u cabaret shows minn Odessa Green, Renato u Freddie Portelli. G˙al aktar informazzjoni çemplu 2145 4858/2145 4908/7945 4908.

Inservu wkoll take away .

Tistg˙u ΩΩuru s-sit elettroniku www.nigretnightclub.com jew www.nigretnc.com NIXTIEQ NIKRI FLAT f’Bu©ibba, il-Qawra jew San Pawl il-Ba˙ar, g˙at-tlett xhur tas-sajf. Çempel fuq 2149 4023.

Offerta 1: ©imag˙tejn

€5

Offerta 2: 5 ©img˙at

€10

Offerta 3: 2 avviΩi g˙al 5 ©img˙at

€15

Offerta 4: 13-il ©img˙a

€30

Offerta 5: 26 ©img˙a

€56

Offerta 6: 52 ©img˙a

€93

ÓLAS B’CASH JEW CHEQUE LIL: Sound Vision Print Ltd, KullÓadd, AvviΩi Klassifikati, Çentru Nazzjonali Laburista, Triq Milend, il-Óamrun, ÓMR 1717.

avviÛi kÓ

kullhadd.com

avviÛiÌENERaLi AvviΩ ming˙and id-Drachma Drachma (Drachma LGBTI u Drachma Parents Group) tixtieq tirringrazzja lil dawk kollha li taw donazzjonijiet waqt l-attivitajiet u laqg˙at organizzati b’rabta maΩ-Ωjara f’Malta tal-qassis, teologu u kittieb Kattoliku, James Alison, li kien f’Malta u G˙awdex bejn il-Óamis 24 u tTnejn 28 ta’ April 2015. L-ammont li ngabar kien ta’ €732, li bihom l-g˙aqda Drachma kopriet parti mill-ispejjeΩ florganizzazzjoni ta’ din iΩ-Ωjara.

Laqg˙a ta’ informazzjoni dwar il-VAT g˙al min ja˙dem fis-settur kreattiv Ta˙dem fis-settur kreattiv jew kulturali u toffri xi servizz jew tbig˙ xi prodott?

Il-Kunsill Malti g˙all-Arti, f’kollaborazzjoni madDipartiment tal-VAT, qieg˙ed jorganizza laqg˙a ta’ informazzjoni nhar is-6 ta’ Ìunju, fl-10 ta’ filg˙odu, fiç-çinema tal-Kavallier ta’ San Ìakbu, il-Belt Valletta.

Matul il-laqg˙a, uffiçjali mid-Dipartiment tal-VAT se jipprovdu informazzjoni ©enerali u teknika dwar is-su©©ett u jkunu jistg˙u jwie©bu d-domandi tag˙kom. Din illaqg˙a ta’ informazzjoni hija ma˙suba biex tinforma u tg˙in lil da w k l i j a ˙ d m u f i s - s e t t u r kreattiv biex jirre©istraw mad-Dipartiment tal-VAT sal-iskadenza tadDipartiment fit-30 ta’ Ìunju u jmexxu l-attività ekonomika tag˙hom.

Biex tirriserva post, ibg˙at email lil fundinfo@maltaculture.com. Il-postijiet huma limitati.

Danza Del Fuego – The Pyromusical fl-Imqabba Danza del Fuego, hija t-tema mag˙Ωula g˙al spettaklu ta’ nar tal-ajru li l-G˙aqda tan-Nar Madonna tal-Ìilju talImqabba sejra ttella’ fl-okkaΩjoni tal-festa ad unur ilMadonna tal-Ìilju li ser ti©i ççelebrata fl-Imqabba bejn it-12 u l-21 ta’ Ìunju li ©ej. Dan l-ispettaklu uniku ser isir nhar is-Sibt 20 ta’ Ìunju, lejlet il-festa, mid-9.30pm ’il quddiem.

Wara s-suççess miksub f’dawn l-a˙˙ar snin, l-ispettaklu ta’ din is-sena huwa wie˙ed ferm mistenni mid-dilettanti tan-nar madwar pajjiΩna, u ser jinkludi bosta effetti pirotekniçi li ©ew amalgamati flimkien b’attenzjoni kbira biex jin˙oloq spettaklu tassew ori©inali li mhux ta’ min jitilfu. Ser ikun hemm ammont kbir ta’ mriewa˙ flimkien ma’ effetti o˙ra mal-art, baraxxijiet, blalen, sfejjer, disinni u murtali tradizzjonali Maltin, fosthom settijiet varji ta’ murtali tal-kulur u o˙rajn tal-beraq.

Kollox ser ikun sinkronizzat ma’ diversi siltiet b’g˙aΩla partikolari ta’ muΩika permezz ta’ sistema di©itali professjonali. Il-˙arqa tag˙laq bi gran finale. Wara ssegwi wirja kbira ta’ log˙ob tan-nar tal-art ori©inali u mekkanizzat fil- bypass tal-Imqabba. L-G˙aqda tan-Nar Madonna tal-Ìilju tal-Imqabba ©iet iddikjarata b˙ala rebbie˙a assoluta tal-Festival Nazzjonali tal-Log˙ob tanNar tal-Art Mekkanizzat fl-2008, filwaqt li lejlet il-festa çentinarja tal-2011 g˙amlet unur presti©juΩ ie˙or lillImqabba u lil Malta billi ˙arqet l-akbar raddiena fiddinja, u hekk naqqxet isimha fil- Guinness Book of World Records .

Aktar informazzjoni tinkiseb mis-sit elettroniku uffiçjali tas-Soçjetà MuΩikali Madonna tal-Ìilju www.talgilju.com Il-març tal-a˙˙ar tridu fl-Imqabba Fl-okkaΩjoni tal-festa tal-Madonna tal-Ìilju 2015, isSezzjoni Ûg˙aΩag˙ Madonna tal-Ìilju tal-Imqabba ser ittella’ spettaklu mill-aqwa ta’ briju organizzat, nhar ilÌimg˙a 19 ta’ Ìunju 2015, waqt il-març ferm popolari tal-a˙˙ar tridu, bis-sehem tal-ewwel banda Mqabbija, ilBanda Madonna tal-Ìilju ta˙t id-direzzjoni tas-Surmast tag˙ha l-Mro Andrew Calleja.

Ser ikun hemm elementi innovattivi li ser ikomplu jsebb˙u l-atmosfera sinonima ma’ dan il-març, flimkien ma’ features multiviΩivi. Dan l-ispettaklu jibda’ fl-10.00pm fil-pjazza ewlenija tal-Imqabba, wara l-ispettaklu tan-nar, u jintemm g˙all-˙abta ta’ nofsillejl permezz tat-tlug˙ tradizzjonali tal-istatwa tal-Madonna tal-Ìilju fuq ilpedestall tal-vara l-kbira, fost devozzjoni u kant ta’ innijiet Marjani.

Aktar çelebrazzjonijiet ori©inali jsegwu fil-pjazza ewlenija tal-Imqabba, quddiem il-kaΩin tas-Soçjetà, fejn ser ikun hemm spettaklu ie˙or ta’ nar u karti u muΩika. Aktar informazzjoni tinkiseb mis-sit uffiçjali tas-Soçjetà MuΩikali Madonna tal-Ìilju, www.talgilju.com Wirja ta’ arti L-G˙aqda Filantropika Talent Mosti bi pjaçir tippreΩenta wirja ta’ arti minn Doreen Gatt, fir-Razzett tal-MarkiΩ Mallia Tabone, Triq Wied il-G˙asel, il-Mosta, bejn l-14 u s-27 ta’ Ìunju 2015. Il-wirja ser tkun miftu˙a mit-Tnejn sas-Sibt, mis-6.00pm sat-8.30pm; Ódud mill-10.00am sa nofsinhar u bejn is-6.00pm u t-8.30pm.

31|05|2015 31

aGÓFaS LikE FUQ iL-PaÌNa TaGÓNa Ta’ FaCEBOOk www.facebook.com/kullhadd

32 31|05|2015

kullhadd.com

It-tnejn

IT-TEMP GÓAL-LUM

It-tlieta

l-Erbg˙a

KÓ AlMANAKK

RItRAtt MIll-ANtIK

L-OGÓLA TEMPERATURA: 24°C L-INQAS TEMPERATURA: 15°C INDIÇI UV: 9 SITWAZZJONI ÌENERALI: Arja dg˙ajfa ta’ pressjoni g˙olja testendi fuq il-Punent u çÇentru tal-Mediterran

HI

23°C

23°C

24°C

LO

16°C

17°C

17°C

UV

09

09

09

Il-Óamis

Il-Ìimg˙a

Is-Sibt

TEMP: Imsa˙˙ab bil-possibbiltà ta’ ˙albiet tax-xita ˙afifa g˙all-ewwel li jsir ftit imsa˙˙ab

Ritratt: BAY RETRO

VIÛIBBILTÀ: Tajba RIÓ: Óafif u varjabbli li jsir l-aktar millPunent BAÓAR: Óafif IMBATT: Baxx min-Nofsinhar li jsir baxx min-Nofsinhar ix-Xlokk TEMPERATURA TAL-BAÓAR: 20°C

HI

25°C

25°C

25°C

LO

18°C

17°C

18°C

UV

09

09

07

SpIÛERIjI lI jIftÓU llUM Il-ÓAdd Empire Pharmacy (Branch), 46 Triq Melita, il-Belt Valletta National Pharmacy, 17, Triq Santa Marija, il-Óamrun St George’s Pharmacy, 21, Triq il-Kbira, Óal Qormi The Local Dispensary, Triq il-Kan. K. Pirotta, Birkirkara Deby’s Pharmacy, 1, Misra˙ il-Barrieri, l-Imsida Potter Chemists Ltd, Triq Wilga, Paceville Edward’s Pharmacy, 115, Triq Manwel Dimech, Tas-Sliema St Joseph Pharmacy, 164, Triq Annibale Preca, Óal Lija Pillbox Pharmacy, 63, Triq il-Bjad, in-Naxxar St Simon Pharmacy, 8, Dawret il-GΩejjer, Bu©ibba Fleming Pharmacy, 61, Triq ÓaΩ-Ûabbar, Ra˙al Ìdid Victory Pharmacy, 32, Triq il-Vitorja, l-Isla May Day Pharmacy, Triq il-Vittorja, ÓaΩ-Ûabbar Gudja Pharmacy, 9, Triq San Çiru, il-Gudja Safi Pharmacy, St John Street k/m Triq Bieb il-Ìarra, Óal Safi The Bypass Pharmacy, Triq Mikiel Azzoppardi, is-Si©©iewi Make Over Pharmacy, Blk A, Town Centre HOS, l-Imtarfa

Destroyer tar-Royal Navy, HMS Wosley, trakkat fil-Port il-Kbir ta˙t Forti Ricasoli, fl-1936

dIN Il-ÌIMgÓA MIll-IStoRjA

02.06.2015 It-twelid tar-Repubblika Taljana, wara vot li sar b’referendum.

G˙awdex Abela Pharmacy, 42, Triq G.P.F. Agius De Soldanis, ir-Rabat, G˙awdex Joyce’s Pharmacy, Vjal it-8 ta’ Settembru, ix-Xag˙ra, G˙awdex

NUMRI REBBIEÓA LOTTU

48 53 64 68 87 58 65 21

SUPER 5

04 41 34 25 26

GRAND LOTTERY

03 07

08 02 09 02 08

05.06.1975 Jinfeta˙ il-Kanal tas-Swejz g˙all-ewwel darba wara s-Six Day War.

TISLIBA kÓ

31|05|2015 33

kullhadd.com

Din it-tisliba mhix g˙all-kompetizzjoni, iΩda peress li g˙ad hawn domanda g˙aliha, il-gazzetta KullÓadd iddeçidiet li tkompli to˙ro© din it-tisliba fl-a˙˙ar Óadd tax-xahar.

RIÛULTATI TAX-XAHAR LI GÓADDA MIMDUDIN: 1 Sfrattu, 5 Assala, 8 Gabbana, 14 Briju, 15 Pagani, 17 Naqqar, 19 Russa, 20 Mewt, 21 Loki, 23 Galbu, 25 u 28 Immortali, 29 u 30 Nokawt, 31 Ajma, 33 Sptarsanluqa, 39 Felu, 41 u 42 PreçiΩ, 43 Kudi, 45 Forom, 46 Swiçç, 47 Ûejt, 50 Bews, 53 u 54 Kaless, 56 Tikek, 58 Eletti, 60 La˙˙am, 62 Evita, 64 Mario, 67 Damask, 69 u 70 Kummissarju, 72 u 73 Partat, 75 Vann, 77 Twil, 79 Pjaga, 80 Drink, 82 Smid, 84 u 85 Onorat, 87 Kant, 88 Problematiku, 93 Innu, 94 u 95 Slava©, 96 Moxt, 98 Ûgass, 100 u 101 Antikalji, 105 Tewm, 108 Lotta, 109 Kelinu, 110 u 111 Ekwivalenti, 112 Kannoli, 113 Adulti, 114 Apparat.

016

WEQFIN:

Mimdudin 1 5 8 14 15 17 20 21 23 25 28 29 31 33 39 41 43 45 46 47 50 53 54 56 58 60 62 64 67 70 72 75 77 79 80 84

Hawn min jg˙idlu Evan©elju (7) Kontra kessa˙ (6) Óalliel tal-prima (7) Allura dan ir-ra©el tal-leminija? (5) G˙andu bΩonn ˙asla nobis (6) u 19 Drieg˙ fi drieg˙ (11) Mar ...., mhux ’il quddiem (4) Im˙affrin ta˙t id-djar biex jimtlew bl-ilma tax-xita (4) I˙obb ida˙˙ak in-nies bih (5) M’g˙andniex biΩΩejjed g˙all-isptarijiet tag˙na (5) Jikxfu snien il-˙mar biex jaraw kemm g˙andu .... (4) u 30 Skont l-arma l-...... (6) Nadurawk ja ˙obΩ tas-...., innu sabi˙ ta’ Dun Karm (4) Kien Arçisqof ta’ Malta (5,7) Iddur iddur iddur fuq il-....tal-kaççatur (4) u 42 Im©ebbed sa ru˙ ommu (6) Mil-.... tie˙u l-luminata u miç-çuç tie˙u xi çuçata, qawl (4) Issa fatta la ....., issa spiçça kollox (5) Dan i˙addem il-magna (5) Dan mhuwiex ir-ra©el tat-torta (4) Tubu tal-˙©ie© li jixg˙el bl-elettriku (4) Waslu (3) Jaqa’ g˙al g˙arrieda fil-log˙ob tal-karti u bih tirba˙ (3) Mhumiex kwadri (5) G˙id appa, u l-˙abel ......! (6) Kontra ˙affef (6) Kien bin Abram li kwaΩi g˙adda mis-sagrifiççju (5) Il-plejer IngliΩ famuΩ Beckham (5) u 69 Il-mexxej ma˙bub tal-Partit Laburista (6,6) Missier ..... Alla, ˙enna g˙alina (5) u 73 Ir©iel bla xag˙ar (6) Sekular, mhuwiex reli©juΩ (4) .... Cauchi is-CEO tal-Partit Laburista (4) Sensiela b’biçça serjetà (5) u 82 L-ikbar wie˙ed kien dak tal-Iskarjota (9) u 85 Aktar minn da˙na wa˙da (6)

87 88 93 94

Xi ra©el mibrum jew mimli (4) Xi ˙add li waqa’ ..... ....... spiççalu kollox (5,7) Simone .... tal-ONE (4) u 95 Xi wa˙da muswafa, piluΩa, miksija bis-suf (6) 96 Modest, ma jippretendihiex (4) 98 Biha s-sagristan kien ikebbes u jitfi x-xemg˙at fil-g˙oli (5) 100 u 101 Fiha l-eletturi jag˙mlu l-g˙aΩla tag˙hom (9) 105 Bejn l-iswed u l-abjad (4) 108 Fis-sajf jieqfu l-laqg˙at ta˙t it-..... (5) 109 Qirda s˙i˙a (6) 110 Jg˙in fuq l-altar waqt xi çerimonja (6) 111 Tajn samrani mag˙qud (5) 112 Xorta b˙al glalen (7) 113 Konna qisna ...... f’dik ir-rassa (6) 114 Dan l-isem ta’ mara ssibu ˙afna fiΩ-Ûurrieq jew fiΩ-Ûejtun (7) Weqfin 2 3 6 7 9 10 11 12 13 16 18 22 24 26 27 32 33 34 35

..... b˙al ©emel: g˙aliha Ω-Ωwie© mimli ˙emel, qawl (5) u 4 Ir©iel edukati, puliti, onesti, ta’ kelmthom (8) ..... bellu, saqaf tal-fildiferru, folkor (5) Kollha foloz la huma ˙afna (5) Grad, poΩizzjoni, qag˙da soçjali (4) Bor© jew kwantità, g˙add ©mielu ta’ affarijiet (4) Rabba ri˙a li xejn ma tfu˙ (5) Mhijiex g˙arwiena (7) Il-....... fl-a˙˙ar iddur g˙al subg˙ajha (7) Il-..... u l-ward huma Ω-Ωina tal-art, qawl (5) Dan prezzjuΩ, juΩawh fiç-çrieket jew fl-imsielet (5) Bil-..... xejn ma jsir, imkien ma tasal (5) IΩra’ l-... f’Santa Katrina biex jag˙mel bla fini, qawl agrikolu (3) ... il-©ifa qatt ma tag˙li, qawl (3) Timlieh u tiekol minnu (5) 1,000,000 (6) Min jid˙ol g˙all-... je˙tie© joqg˙od g˙alih (3) Dan issibu fit-tifsira ta’ 11 hawn fuq (7) Drawwa li kibret maΩ-Ωmien (6)

36 F’dak li qal kien ......, ˙add ma qal li gideb (6) 37 In-numru 8 fil-log˙ob (4) 38 u 40 Qalg˙et ta˙rika ming˙and il-pulizija (9) 44 Is-Slaten .... tal-Milied (4) 48 Roqg˙a jew qasam fid-deΩert fejn issib l-ilma (4) 49 Çittadin tal-Awstrja (8) 51 A˙silhom dejjem g˙ax malajr jintnu (8) 52 Triq a la Taljana (6) 55 Qatel bil-kattiv, qata’ l-g˙onq, ˙anxar (6) 57 Santa Barbara la .... u lanqas ˙sara (4) 59 ÓobΩ Taljan (4) 61 Ìunju Ìunjett ne˙˙i l-.... u d-dublett, qawl (4) 63 Qatran, g˙elk me˙ud mis-si©ra taΩ-Ωnuber (4) 65 Dan il-©ibs huwa safi, mhux im˙allat (6) 66 Tqeg˙id f’qabar (4) 68 ...... Dalli kien fil-Parlament mal-PL (6) 69 Ir-ri©el irid is-sodda u l-id trid il-......, qawl (6) 70 S (4) 71 PreçiΩi (6) 74 L-ikbar .... min ma jridx jisma’, qawl (4) 76 Tifel Ωg˙ir ˙afna (4) 78 Definizzjoni perfetta ta’ paragun (5) 79 u 81 Kontra kerha (8) 82 Kelma bejn tnejn, bejn tlieta ..... sa fejn? (5) 83 It-Tlug˙ tal-Madonna fis-Sema (7) 86 Mag˙mula mill-ful mg˙affe©, Ωejt, tursin, bΩar a˙mar u tewm (7) 89 Il-˙in kollu g˙addej b’xi xog˙ol, ja˙dem ˙afna f’xi soçjetà (5) 90 u 91 Óawwel, g˙ammar g˙al xitla ©dida (6) 92 Belt FrançiΩa fuq il-Mediterran, mag˙rufa ˙afna mat-turisti (5) 97 Mario t-tenur çelebri ta’ Hollywood (5) 99 L-eks-President Barbara (5) 100 Dan it-test jag˙mluh l-aktar l-istudenti, kbar u Ωg˙ar (5) 102 Iltim, tifel bla ©enituri (5) 103 u 104 Ûeffien prim (8) 106 L-ikbar pajjiΩ miΩg˙ud bin-nies (4) 107 L-aktar vulkan viçin tag˙na (4)

2 u 3 Friskatur, 4 Tapp, 6 u 7 Stimulanti, 9 Ajru, 10 u 11 Barunessa, 12 Ûbaljat, 13 VanituΩ, 16 Gwapp, 18 Qroqq, 22 Korpi, 24 u 26 Bramel, 27 KwiΩΩ, 32 Makakk, 33 u 34 Seftura, 35 Rombli, 36 Nissel, 37 Unit, 38 u 40 Aççettati, 44 Dokk, 48 Esse, 49 Oleandro, 51 Tempesta, 52 Stramb, 55 Mazzun, 57 u 59 Eçitata, 61 Óolm, 63 Vara, 65 Rabtin, 66 Opri, 68 Kavall, 69 Kandja, 70 Stim, 71 Redden, 74 u 76 Parodiji, 78 u 79 Lollipop, 81 Kru, 82 Stra˙, 83 Skamplu, 86 Bulibif, 89 Rigal, 90 u 91 Bastun, 92 KriΩi, 97 Xitwa, 99 u 100 Sturdament, 102 Linja, 103 u 104 Ìannikol, 106 u 107 Kappella.

34 31|05|2015

kullhadd.com

KÓ logÓoB

TISLIBA BIN-NUMRI Po©©i n-numri f’posthom Bi 3 numri 094 222 261 274 288 307 322 333 429 581 682 686 698 741 813 823

B’4 numri 0180 0256 0459 0832 0922 0997 1526 1646 1895 1947 1997 2065 2920 3209 3234 3239 3330 3423 4440 5016 5354 5686 5708 5843 5867 6088 6163 6204 6594 6694 6727 6804

7110 7439 8120 8142 8869 9201

B’5 numri

B’6 numri

14025 14944 16930 17779 22870 23203 24660 26082 26676 26914 27061 30218 30286 39065 40495 44172 48922 67191 71337 75083 76817 76994

007607 120900 625326 886551

Bi 8 numri 04303871 06467666 11590909 96807872

SUDOKU SPONSORJATA MINN WELLA

Irba˙ xampù u conditioner Wella Aqta’ din il-log˙ba u ibg˙atha: KOMPETIZZJONI WELLA, KullÓadd, Çentru Nazzjonali Laburista, Triq Mile End, il-Óamrun.

Isem: ..........................................................................................

Indirizz:......................................................................................... .....................................................................................................

Rebbie˙a tal-©img˙a l-o˙ra: MATILDE SCICLUNA, Block 3, Flat 10, Triq id-Deheb Fin, Óal Qormi.

Kompetizzjoni Centro Casalinga Ìemma’ s-sitt kupuni u ibg˙athom f’daqqa lil: KullÓadd, Kompetizzjoni Centro Casalinga, Çentru Nazzjonali Laburista, Triq Mile End, il-Óamrun, ÓMR 1717.

Isem:...................................................................................................................................................................

2

Indirizz:.............................................................................................................................................................. ...........................................................................................................................................................................

Nru tal-karta tal-identità:............................................. Nru tat-telefown:........................................................

lOGÓOB kÓ

31|05|2015 35

kullhadd.com

IRBAÓ €25 fI flus

73

IBGÓAT DAWN IÛ-ÛEWÌ KOMPETIZZJONIJIET FLIMKIEN U IDÓOL BIÇ-ÇANS LI TIRBAÓ €25 L-indirizz huwa: Irba˙ €25 fi flus, KullÓadd, Çentru Nazzjonali Laburista, Triq Mile End, il-Óamrun.

TIslIBA Mimdudin:

Weqfin:

1.

1.

2,11.

3.

5,16.

6,17.

8.

11.

12,23.

13.

14.

Kompli dan il-qawl: A˙jar g˙erfek minn ..... (5) Óaxix jew frott? (4) Ix-xahar tal-boloh?

(5) Ara 7 Idur ma’ kull ri˙ (6) Kamra fuq vapur (6) Ara 5 Serbut bla ras (5) Ara 18 Ûgur mhux sabi˙a (5) Suf (3) Ara 12 wieqfa FiΩ-Ωmien is-Sixth Form hekk kienet tissejja˙ (5)

4.

7,9.

9.

10.

12.

16.

18,19.

19.

20.

21.

23.

24.

Ìnien (6) Kunjom (5) Mexxej (3) L-ewwel xahar (6) Mhux tal-ibliet (6) Ta’ sidru a˙mar (9) Ara 2 Kattiv (6) Na˙la IngliΩa (3) It-tfal jitg˙allmu jg˙oddu fuqu (6) Triq (6) Ara 6 Aktar bit-Taljan (3) Lara Muscat Inguanez (1,1,1)

15.

17.

21.

22.

SOLUZZJONI TAL-ÌIMGÓA L-OÓRA Mimdudin: 1.

4.

9,11.

10.

12.

16,18.

20.

23.

24.

Kaçça, Flus, Turin, Bnadar, Induna, Antik, Skrun, Ajur, Órafa

Weqfin: 1.

2,21W. 3,21M. 5.

6,7.

8.

12,19.

13.

14.

15.

17.

22.

Katina, Çirasa, Abbati, Lad, Serbi, Indukrawh, Itjeb, Dik, Ajnuna, Abbona, Net, IMR

QED TAGÓRAfHOM? fir-ritratt hemm Ωew© uçu˙ f’wiçç wie˙ed.

Qed tag˙rafhom? Ójiel: Ara ta˙sbux li dan huwa wiçç wie˙ed, iΩda Ωew©t uçu˙ ta’ a˙wa Awstraljani.

Personalità 1:

Personalità 2:

RIÛULTAT TAL-ÌIMGÓA L-OÓRA Isem: Indirizz:

Nru tat-Telefown: Mel B

REBBIEÓ TAL-ÌIMGÓA L-OÓRA: JOESPH GALEA, 10, Edward Flats, Flat 2, Triq Nuzzo, il-Óamrun, ÓMR 1911.

Nota: l-ittri rebbie˙a jintbag˙tu fl-a˙˙ar tax-xahar.

Victoria Beckham

36 31|05|2015

kullhadd.com

KÓ SPoRTS

HIBERNIANS BASKETBALL ITEMMU STAÌUN TA’ SUÇÇESS Il-Hibernians Basketball Club & Nursery g˙adhom kif temmew sta©un impenjattiv mimli suççessi. “Ódimna bil-g˙aqal u finalment irnexxielna niksbu dak li ˙dimna g˙alih. G˙alina mhux ir-reb˙ ta’ tazzi jg˙odd, imma li dak li sar intlaqa’ tajjeb. Il-plejers u l-kowçis ˙admu flimkien, imbag˙ad is-suççess ma jonqosx.” Dan kien il-kliem tal-head coach Tony Cassar meta ltqajna mieg˙u sabiex tajna ˙arsa dwar l-ista©un tal-basketball li g˙adu kif intemm.

Il-Hibernians Basketball kisbu diversi unuri dan l-ista©un. It-tim tal-irgiel li kkompeta fit-Tieni DiviΩjoni kiseb irreb˙ tal-kampjonat, fejn fil-finali kkumbattuta reb˙u lil Mellie˙a 3-2 fil-˙ames log˙ba deçiΩiva. Ma’ dawn inΩidu Ωew© unuri o˙ra, is-Second Division MBA Shield u n-Knock-Out. Inkisbu unuri o˙ra minn kategoriji o˙ra. Dawn kienu r-reb˙ tal-Kampjonat Femminili Ta˙t it23 Sena; il-Kampjonat Ta˙t is-16-il sena, Subien; u l-Kampjonat Ta˙t l-14-il sena, Bniet.

Tony Cassar kompla jg˙id li fit-tim talkbar lag˙bu diversi Ωg˙aΩag˙ li telg˙u min- nursey stess u li Ωew© plejers minnhom, Kieron Caruana u Simon Attard reb˙u wkoll il-Plejer tax-Xahar fix-xhur ta’ Jannar u Frar rispettivament.

“Prosit tmur lill-kowç Ruben Baldacchino u l-assistent tieg˙u Mark Ciantar. Fabrizio Mariani kien il-plejer barrani tat-tim u ˙alla impatt tajjeb fuq iΩ-Ωg˙aΩag˙ tag˙na. Fabrizio jikkowçja fin-nursery u dan hu ta’ gwadann kbir g˙alina. L-g˙an tag˙na hu li nimxu pass

ie˙or u nikkompetu fl-ewwel diviΩjoni.

Irridu nsa˙˙u t-tim, però n-nukleu jibqa’ li nag˙tu çans liΩ-Ωg˙aΩag˙ li telg˙u min-nursery tag˙na,” kompla jg˙id is-Sur Cassar.

Kien hemm ukoll suççessi f’kategoriji o˙ra. Ir-reb˙ tal-Kampjonat Ta˙t it-23 Sena kien unur ie˙or g˙aΩ-Ωg˙aΩag˙ nisa, grazzi g˙all-kowç Winnie Buhagiar u l-plejers kollha. Suççess sabi˙ ukoll filKategorija Ta˙t is-16-il Sena, Subien, li ntreba˙ ming˙ajr telfa. Dan is-suççess jikber aktar g˙ax fil-bidu tal-ista©un Kurt Cassar, prodott tal-klabb, mar jilg˙ab f’Ruma ma’ Stella Azzurra u, min˙abba li kien plejer importanti, il-plejers s˙abu qamu g˙all-okkaΩjoni u reb˙u dan ilkampjonat bla telfa. Dan il-grupp kien immexxi minn Silvio Cassar meg˙jun minn Claudio Laferla. Silvio uΩa l-esperjenza tieg˙u biex inkiseb dan l-unur u kompla jag˙ti kura©© lill-klabb biex jinvesti f’dawn il-plejers Ωg˙aΩag˙.

L-a˙˙ar kategorija li nreb˙et kienet ilKategorija Ta˙t l-14-il sena, Bniet. Prosit tmur g˙all-kowç Nathalie Farrugia li b’paçenzja kbira g˙aqqdet grupp ta’ tfal li j˙obbu l-log˙ba u ˙afna minnhom bdew mal-klabb sa mill-Kategorija Ta˙t it-8 Snin.

F’kumment tal-a˙˙ar Cassar qal: “A˙na jinteressana li nkomplu niΩviluppaw illog˙ba tal-basketball fit-tfal fdati lilna.

Dan isir b’kowçis kwalifikati u grupp ta’ nies o˙ra li flimkien niddiskutu kif intejbu l-prodott tag˙na. Jalla g˙ada nkunu a˙jar mil-lum u nibqg˙u nikbru fillog˙ba tal-basketball.”

It-tim tal-ir©iel rebbie˙ tat-Tieni DiviΩjoni

It-tim tan-nisa ta’ ta˙t it-23 sena

RAPPoRT TA’ LIAM GAUCI

ÛBALL GRAvI, TELLIEqA MoRMIjA Reb˙a façli nbidlet f’˙olma kerha g˙al Hamilton li bi Ωball strate©iku çeda lewwel Ωew© poΩizzjonijiet fuq ilpodju lil Rosberg u Vettel. Din kienet konkluΩjoni kiefra g˙all-Brittaniku li sa dak il-˙in kien amministra t-tellieqa b’mod intelli©enti wara l-kwalifiki eççezzjonali li kellu s-Sibt ta’ qabel.

g˙alhekk Ricciardo ntalab li jer©a’ jag˙ti lura r-raba’ post lil Kyvat. Wara l-Awstraljan spiçça Raikkonen li tilef il-˙ames post meta Ricciardo stess da˙al quddiemu b’mod aggressiv fit72 dawra.

Min-na˙a tieg˙u, Perez, li spiçça fisseba’ post, kellu tellieqa ming˙ajr inçidenti li wasslitu g˙as-seba’ post u sitt punti li Ωgur se jkunu importanti g˙all-Force India fil-klassifika talkostrutturi.

Punti prezzjuΩi, li kienu wkoll lewwel tat-tim tieg˙u g˙al din is-sena, kisibhom ukoll Button. Il-Brittaniku tal-McLaren g˙afas kemm fela˙ biex jipprova jibni vanta©© komdu biΩΩejjed biex ma jkollux problemi matul ittellieqa.

Tort ta’ min?

L-iΩball se˙˙ fl-64 dawra meta inçident ta’ Verstappen wassal g˙all-˙ru© tas- safety car (SC). Meta raw dan, diversi timijiet talbu lis-sewwieqa tag˙hom biex jid˙lu jbiddlu r-roti tag˙hom. Dan sar g˙ax kien hemm ilbiΩa’ li s-sewqan kajman li ©©ib mag˙ha l-SC kienet se tkessa˙ wisq lir-roti u tnaqqsilhom il-qabda mattraççat bil-bosta.

Madankollu, meta ng˙ata l-ordni biex jid˙ol, Hamilton kien qrib wisq tad-d˙ul tal- pits u b’hekk la˙aq qabiΩha sakemm ipproçessa t-talba tal-Mercedes. B’hekk kellu jag˙mel dawra o˙ra s˙i˙a wara l-SC qabel ma seta’ jid˙ol ibiddel ir-roti tieg˙u – sitwazzjoni li niΩΩlet il-vanta©© tieg˙u fuq Rosberg minn 25 sekonda g˙al 19.

Dan it-tnaqqis fid-distakk kien biΩΩejjed biex Hamilton jo˙ro© mill- pits wara Rosberg u Vettel, hekk kif dawn tal-a˙˙ar iddeçidew li jibqg˙u barra u jippruvaw ikomplu bir-roti li kellhom di©à. Hamilton g˙amel li seta’ biex tal-inqas jaqbeΩ lil Vettel. Però, iddjuq ta’ Monako ftit li xejn joffri opportunitajiet ta’ din ix-xorta u g˙alhekk il-Brittaniku kellu jikkuntenta bit-tielet post.

Wara t-tellieqa, il-kampjun tad-dinja attwali mhux biss ma ˙ari©x jattakka lill-istrate©isti tal-Mercedes, imma sa˙ansitra ˙a ftit mit-tort hu. Dan hekk kif ammetta li kien su©©eriment

Avvanzi kbar Minkejja li ftit li xejn issemma, Nasr kien wie˙ed mill-aqwa sewwieqa f’Monako hekk kif irnexxielu jitla’ mis-sittax-il post tal-kwalifiki g˙addisa’ post fit-tellieqa permezz ta’ ta˙lita ta’ kapaçità personali, strate©ija tajba u xi ftit tal-fortuna.

Anke Sainz kellu tellieqa poΩittiva hekk kif dawwar tluq mill-pits g˙allg˙axar post li ta ftit tas-sodisfazzjon lit-Toro Rosso wara l-inçident ta’ Verstappen. tieg˙u li wassal g˙al dan il-pit stop inutli u f’˙in ˙aΩin fl-a˙˙ar faΩi tat-tellieqa. Madankollu, id-Direttur EΩekuttiv tal-Mercedes F1, Toto Wolff, qal li kien xog˙ol it-tim li jag˙mel dawn il-kalkoli strate©içi u, g˙aldaqstant, it-tort tal-iΩball kien tieg˙u u mhux tas-sewwieq.

Punti prezzjuΩi It-tmiem drammatiku tal-Gran Premju

ta’ Monako patta g˙al tellieqa li kienet kwieta ˙afna sa dak il-˙in. Wara Hamilton spiçça Kvyat, li ma tantx kellu x’jag˙mel matul it-tellieqa ˙lief lejn l-a˙˙ar meta t-tim talbu jçedi postu lil Ricciardo hekk kif lAwstraljan kellu r-roti supersofts, illi tawh l-opportunità li jipprova ji©©ieled mal-kampjun tad-dinja g˙attielet post.

Madankollu, Hamilton irnexxielu jiddefendi ru˙u ming˙ajr problemi u

Problemi Barra miΩ-Ωona punti, kien ta’ interess ir-riΩultat diΩastruΩ tal-Williams li la sSibt u lanqas il-Óadd ma rnexxielhom jindirizzaw sew l-isfidi li joffri t-traççat ta’ Monako.

Jidher li r-ra©uni prinçipali g˙al din il-problema kienet in-nuqqas ta’ abbiltà tag˙hom li jΩommu t-temperatura tar-roti g˙olja biex ikollhom qabda tajba mal-asfalt.

ForMULA 1kullhadd.com kÓ

31|05|2015 37

AnALiÛi tA’ LiAM GAUçi

LiL Hinn Miç-Çirkwit

L-i strut tura am mi ni strat ti va tal Formula 1 sabet ru˙ha fil-mira ta’ kritika ˙arxa din il-©img˙a hekk kif id-differenzi bejn dawk li g˙andhom is-sa˙˙a u dawk li m’g˙andhomx re©g˙ et tel g˙et fil -wiçç wara ddeçiΩjonijiet li ttie˙du mill- istrategy group ©imag˙tejn ilu.

Fil-jiem li g˙addew kien Graeme Lowdo n, is-C EO t al -Man or, l i ng˙aqad mal-kor ta’ kritika hekk kif sostna li l- istrategy group qieg˙ed ja˙dem ming˙ajr viΩjoni çara dwar fejn irid li jkun l-isport ftit tas-snin o˙ra. G˙aldaqstant, huwa esprima lfehm a l i d an i l-grupp qieg˙ ed jag˙mel di versi rif ormi i Ω ol ati ming˙ajr l-intenzjoni çara li jindirizza l -probl emi l-k bar l i qed ja ffettwaw lill-isport b˙alissa.

L-opinjoni ta’ Lowdon kienet simili g˙al dik ta’ Bob Fernley, id-deputat mexxej tal-Force India. Minkejja li Fernley jag˙mel parti mill-istrategy group, huwa ta x’jifhem li qieg˙ed isib ru˙u fil-minoranza meta jressaq riformi radikali li jistg˙u jnaqqsu ddistakk ta’ riΩorsi bejn it-timijiet ilkbar u dawk Ωg˙ar.

Allura, huwa kien tal-fehma li dan il -grupp fil-forma att wal i t ieg˙ u mhuwiex kapaçi jmexxi l-isport fiddirezzjoni t-tajba g˙ax it-timijiet ilkbar g˙andhom wisq sa˙˙a fih.

I˙affu l-pjanijiet Wa˙da minn dawn id-deçiΩjonijiet iΩolati li semma Lowden re©g˙et kienet promi nent i di n i l-©i mg˙a hekk kif xi partijiet mill-midja sportiva spekulaw li t-timijiet qeg˙din jikkunsidraw li jΩidu l-˙oss tal-vetturi tag˙hom fl-2016, minflok fl2017.

Skont l-g˙ajdut, dan ir-riΩultat se jintla˙aq billi tinbidel is-sistema ta’ exhaust biex issir wa˙da doppja minflok il-wa˙danija attwali. Il-˙oss li se jkun ma˙luq mhuwiex mistenni li jkun b’sa˙˙tu daqs dak tal-magni V8 uΩati sal-2013, però g˙andu jkun pass ’il quddiem g˙al min xtaq aktar spettaklu mil-lat akustiku.

Ipokresija?

Fuq front differenti kompliet tevolvi

battalja o˙ra li se jkollha impatt kbir f uq i l-Fo rm ul a 1. M at ul il -Gran Premju ta’ Monako, Jean Todt, ilpresident tal-FIA, re©a’ kien ikkonfrontat dwar l-ipokresija tal-kampanja tieg˙u g˙al sewqan sigur meta, flistess ˙in, il-Federazzjoni taççetta li t-timijiet ikollhom riklami tax-xorb alko˙oliku.

Madankollu, Todt sostna li l-FIA m ’g˙and ha l -ebda a wt ori tà l i twaqqaf dan it-tip ta’ reklamar u deçiΩjoni simili tista’ biss tittie˙ed mill-pajjiΩi individwali li jospitaw ilgran premji. Attwalment, huma lWilliams, il-Force India u l-McLaren li jirreklamaw ix-xorb alko˙oliku b ’mod prom in enti f uq il -vett uri tag˙hom.

Jift˙u l-applikazzjonijiet Sadanittant, l-FIA ˙abbret li qieg˙da taççetta espressjonijiet ta’ interess minn timijiet li jixtiequ jipparteçipaw fil-kampjonat tal-F1 tal-2016 u l-2017 b’kuntratt li jag˙laq meta jintemm lista©un 2020. L-applikazzjonijiet se jkunu aççettati sat-30 ta’ Ìunju.

M i nnh om se jku n açç ett at ti m wie˙ed biss, illi jrid juri li g˙andu labbiltà teknika u r-riΩorsi biex ikun kompetittiv fil-kampjonat.

Ta’ min ifakkar li s-sena d-die˙la mistenni li jing˙aqdu mal-lista ta’ timijiet il-Haas F1 Team, illi se jkun l-ewwel tim Amerikan fil-Formula 1 mill-1986 ’l hawn. G˙adu mhuwiex m ag˙ruf mi n s e jsuq m ag˙hom , però l -magni tag˙ hom se jk unu dawk tal-Ferrari.

Tim ie˙or li jista’ jid˙ol fil-kampjonat huwa wie˙ed immexxi mirRenault illi fil-©img˙at li g˙addew esprimew l-interess tag˙hom li jer©a’ jkollhom tim tag˙hom. Wara spekulazzjoni li jistg˙u jixtru lir-Red Bull jew lit-Toro Rosso, issa hemm bnadi mill-midja li qed jistennew li jsir ftehim mal-Lotus.

Il-Lotus ilhom igergru dwar l-ispejjeΩ marbutin mal-F1. Però, s’issa qatt ma wrew interess li jabbandunaw lisport g˙al kollox. Jekk verament isir dan il-pass, il-bidla ma tistax isse˙˙ qabel l-2017 hekk kif attwalment ir-Renault g˙andhom ftehim li jo rbot ˙afn a mi r-riΩ orsi t ekn iç i

ta g˙ hom mar-Red B ul l u t -Toro Rosso sal-a˙˙ar tal-2016.

L-ispekulazzjoni f’dan ir-rigward re©g˙et Ωdiedet din il-©img˙a meta C yri l Ab it ebou l, id -diret tur mani©erjali tar-Renault Sport F1, sos tna li l -kum pani ja Franç i Ωa m’ g˙ andh a l -ebda g˙ a©la b iex i©©edded il-kuntratti attwali tag˙ha.

Huwa qal ukoll li r-Renault jixtiequ jaraw x’direzzjoni teknika tie˙u lkategorija qabel ma tiddeçiedi x’se tag˙mel wara l-2016.

Xahrejn çans Futur ie˙or inçert huwa dak tal-Gran Premju tal-Indja li din is-sena kellu r-ritorn tieg˙u pospost min˙abba li l-organizzaturi ma kinux g˙adhom g˙el bu l -probl emi burok ra ti çi u finanzjarji li ©eg˙luhom i˙assru t-tellieqa g˙all-ewwel darba fl-2014.

Fi l -©i mg˙a t l i g˙add ew deher inevitabbli li l-Indja kienet se tibqa’ ming˙ajr tellieqa g˙al Ωmien twil.

Madankollu, fi stqarrija li g˙amel mal-midja, Bernie Ecclestone sostna li huwa lest illi jag˙ti çans ta’ xahrejn lill-organizzaturi biex jirran©aw issitwazzjoni ˙alli l-Gran Premju talIndja jirritorna fil-kalendarju tal-F1 fl-2016.

Kliem iebes Din ma kinitx l-unika a˙bar li fih Ecclestone kien protagonista. F’intervista li ta lis-sit uffiçjali tal-Formula 1, il-Brittaniku kellu kliem iebes g˙al Ro sberg u Vet tel l i huwa ddeskriva b˙ala mhux tajbin mil-lat kummerçjali. Il-kap eΩekuttiv talFOM qal li dawn iΩ-Ωew© sewwieqa huma wi sq riΩervat i, atti tudni l i tn aqq as l -in teress t ad-di l ett ant i fihom.

B˙ala kuntrast huwa semma lil Ha mi lt on, i ll i fi l-f ehma ti eg˙u jag˙mel sforzi kbar biex ikun famuΩ billi jinvolvi ru˙u f’diversi oqsma li m’g˙andhomx x’jaqsmu mal-Formula 1.

B˙ala eΩempju ta’ kemm ir-riservatezza ta’ Rosberg u Vettel qieg˙da tag˙mel ˙sara lill-isport, Ecclestone semma l-fatt li fl-a˙˙ar snin l-attenden zi g˙ al l-gran prem ji t a’

Hockenheim u n-Nurburgring qabdu n-niΩla sakemm fl-a˙˙ar g˙amlu lavveni men t in so st eni bbli mi l-lat finanzjarju.

IΩ-Ωew© sewwieqa ÌermaniΩi ma kinux l-uniçi persuni li sabu ru˙hom fi l-mira tal -kri tika ta’ Ecclestone hekk kif huwa sostna li t-timijiet ilprinçipali g˙andu jkollhom rwol akb ar fl -is port. B˙ al a eΩem pju, Ecclestone semma lil Toto Wolff, illi, mi nkejja s-suç çess l i ki seb mal Mercedes, probabbil ment l anqas jing˙araf mid-dilettanti jekk jiltaqg˙u mieg˙u fit-triq.

Ecclestone kien ukoll negattiv filkonfront ta’ Maurizio Arrivabene g˙ax sostna li huwa aktar interessat fil-©id tal-Ferrari milli dak tal-isport b’mod ©enerali, attitudni li fil-fehma tieg˙u hija ˙aΩina g˙ax jekk l-F1 tkun aktar b’sa˙˙itha jgawdi minnha kul˙add.

Mi n-na ˙a ta g˙ hom , i l -persuni msem mi jin b ’mo d kri ti ku m in n Ecclestone ˙adu l-kummenti tieg˙u b’çertu filosofija. Huma sostnew li ma kinux sorpriΩi li huwa jag˙ti prijorità lill-kapaçità li wie˙ed jag˙ti spettaklu fuq it-talenti sportivi tassewwieqa u t-timijiet. Madankollu, huma qalu li j˙ossuhom sodisfatti bi l-m od ki f i©i bu ru˙ho m u m’g˙andhomx l-intenzjoni li jinbidlu.

QabΩa fil-kwalità Mil-lat tekniku, Rob Smedley, illi huwa inkarigat mill-iΩvilupp tal-vetturi tal -Wi ll i ams , sost na l i t-t i m tieg˙u se jintroduçi diversi bidliet fil-Gran Premju tal-Kanada. Dawn se jkunu segwiti minn Ωviluppi aktar ra di kal i fl -Awst ri ja il l i, sk ont Smedl ey, se jer©g˙u jpo©©u lil lWilliams ©ewwa jew qrib iΩ-Ωona tal-podju.

Huwa wera l-konvinzjoni tieg˙u li l-Wil liams se jkunu kompet itti vi ˙afna fit-tlielaq li ©ejjin wara ddiΩappunt kbir li kellhom f’Monako.

G˙aldaqstant, huwa pprevieda sitwazzjoni simili g˙al dik tal-2014 meta, fit-tieni parti tal-ista©un, ilWilliams g˙amlu qabΩa kbira filkwalità li wasslithom sat-tielet post tal-klassifika tal-kostrutturi.

38 31|05|2015

kullhadd.com

KÓ SPORTS

BLATTER LURA FIL-POTER MINKEJJA L-ARJA TA’ KORRUZZJONI MADWARU Minkejja li f’dawn l-a˙˙ar jiem il-FIFA kienet imdawra b’diversi allegazzjonijiet serji ta’ korruzzjoni, fejn sa˙ansitra kien hemm pressjoni kbira biex Sepp Blatter jirtira l-kandidatura tieg˙u, madankollu din is-saga xorta wa˙da ma kellix effett fuq ir-riΩultati g˙ax l-istess Blatter re©a’ ©ie elett g˙all-˙ames darba.

jkun preΩenti g˙al-laqg˙a ta’ wara lKungress tal-Kumitat EΩekuttiv meta se tittie˙ed deçiΩjoni fuq l-allokazzjoni talpostijiet tat-Tazza tad-Dinja lil kull konfederazzjoni. Apparti Gill, semma’ le˙nu wkoll ir-rivali dirett ta’ Blatter fl-elezzjoni g˙all-President tal-FIFA proprju qabel ma kien mag˙ruf ir-riΩultat, fejn sostna li hemm bΩonn li jsiru riformi kbar.

Fid-diskors tieg˙u lejlet il-votazzjoni, Blatter sostna li, kieku se˙˙ew Ωew© affarijiet differenti, dan kollu ma kienx jinqala’. Hawnhekk hu kien qed jirreferi speçifikament g˙all-Ingilterra 2018 u lIstati Uniti 2022 fejn, skont hu, il-midja Brittanika mexxiet a©enda kontrih g˙ax l-Ingilterra ma ntg˙aΩlitx biex tospita tTazza tad-Dinja fl-2018. Kien qed jirreferi wkoll g˙all-investigazzjonijiet talFBI li wasslu g˙al seba’ arresti u 14-il uffiçjal akkuΩati b’korruzzjoni u affarijiet o˙ra mill-istituzzjonijiet ©udizzjarji Amerikani.

Ma©©oranza komda G˙alhekk, l-IΩvizzeru se jkompli jmexxi likbar organizzazzjoni dinjija tal-futbol mondjali sa˙ansitra wara li jaqbeΩ it-80 sena. Dan se˙˙ wara li Blatter reba˙ b’ma©©oranza ta’ 133 kontra 73 fl-ewwel rawnd tal-votazzjoni fil-Kungress tal-FIFA li sar fi Zurich nhar il-Ìimg˙a li g˙adda.

Fid-dawl ta’ dan ir-riΩultat, Blatter kien jonqsu biss seba’ voti biex jikseb ilma©©oranza ta’ Ωew© terzi u l-avversarju dirett tieg˙u, il-Prinçep Ali Bin al-Hussein iddeçieda li jirtira mit-tellieqa presidenzjali qabel ma sar it-tieni rawnd ta’ votazzjoni.

Dan ifisser li Blatter se jibqa’ fit-tmun talFIFA hekk kif l-awtoritajiet fl-Istati Uniti fet˙u investigazzjonijiet fuq l-intrigi ta’ qerq, tix˙im u ˙asil ta’ flus, li fihom huma involuti uffiçjali prominenti tal-FIFA li jmorru lura g˙al aktar minn 20 sena.

Apparti minn hekk, dawn ir-riΩultati jkomplu jkabbru b’mod sostanzjali l-prospetti tal-pajjiΩi Ewropej biex jibbojkottjaw itTazzi tad-Dinja tal-futur kif issu©©erixxa lPresident tal-UEFA Michel Platini proprju jum qabel ma kien ikkonfermat dan irriΩultat.

FIFA aktar b’sa˙˙itha fil-futur Fid-diskors tieg˙u, wara li kienu kkon-

SERIE A RIÛULTATI TAL-BIERAÓ 2-2

Hellas Verona vs Juventus Atalanta vs AC Milan

Tard

LOGÓOB GÓAL-LUM Cagliari vs Udinese Fiorentina vs Chievo Verona Inter vs Empoli Roma vs Palermo Napoli vs Lazio Sampdoria vs Parma Sassuolo vs Genoa Torino vs Cesena

18.00 20.45 20.45 20.45 20.45 20.45

fermati dawn il-voti, Blatter, li ilu f’din il-kariga mill-1998 u li se jservi erba’ snin o˙ra, l-ewwel irringrazzja lill-avversarju tieg˙u f’dawn l-elezzjonijiet fejn esprima l-gratitudni tieg˙u lejh. “Huwa kien kompetitur, sfidant u rnexxielu j©ib riΩultat tajjeb u seta’ façilment qal biex inkomplu sejrin, forsi jkun jista’ jirçievi aktar voti,” sostna Blatter.

Huwa kompla billi rringrazzja lin-nies li vvutawlu g˙ax, fi kliemu, aççettawh biex imexxi g˙all-erba’ snin li ©ejjin.

“Ejja ner©g˙u ntellg˙u dan il-vapur li jismu FIFA fuq l-art u lura fuq il-blat. U finalment se n©ibuh fejn il-futbol ikun jista’ jintlag˙ab,” enfasizza Blatter. Fl-ist-

ess nifs, Blatter iddikjara li hu se jie˙u rresponsabbiltà assoluta g˙al din il-mira u qal li jinsab konvint li dan kollu jista’ jsir. Fl-a˙˙ar nett tenna u wieg˙ed li ssuççessur tieg˙u se jsib lill-FIFA f’poΩizzjoni a˙jar milli qieg˙da b˙alissa.

Jibdew il-protesti Ir-reb˙a ta’ Blatter jidher li se twassal g˙al aktar protesti mill-UEFA bl-ewwel azzjoni tasal proprju minn David Gill, li huwa l-Viçi Chairman tal-FA IngliΩa, li mhux se jaççetta l-post ta’ Viçi President g˙ax ma jridx li jservi ta˙t l-istess Blatter. Tant hu hekk, li Gill mhux se

KLASSIFIKA TIM

L

R

D

T

F

K

P

Juventus Roma Lazio SSC Napoli Fiorentina Genoa Sampdoria Inter Torino AC Milan Palermo Hellas Verona Sassuolo ChievoVerona Empoli Udinese Atalanta Cagliari Cesena Parma

38 37 37 37 37 37 37 37 37 37 37 38 37 37 37 37 37 37 37 37

26 19 20 18 17 16 13 13 13 12 11 11 11 10 8 10 7 7 4 6

9 13 6 9 10 11 16 13 12 13 13 13 13 13 18 11 16 10 12 7

3 5 11 10 10 10 8 11 12 12 13 14 13 14 11 16 14 20 21 24

72 53 67 68 58 61 46 55 43 53 51 49 46 28 43 40 37 44 36 31

24 29 36 50 46 44 40 45 45 49 54 65 56 38 48 52 54 65 68 73

87 70 66 63 61 59 55 52 51 49 46 46 46 43 42 41 37 31 24 18

Il-klassifika tista’ tvarja min˙abba riΩultati ma˙ru©a tard

Waqt li Blatter kien qed jag˙mel iddiskors tieg˙u ta’ qabel il-votazzjoni, da˙lu fis-sala Ωew© nisa jipprotestaw u jxejru l-karti ˙omor lejn ir-rappreΩentanti tal-FIFA u, g˙al ra©uni mhux mag˙rufa, bdew jg˙ajtu, “IΩrael barra!” qabel ma ©ew skortati ’l barra mill-uffiçjali tas-sigurtà.

Din id-drama Ωdiedet waqt il-˙in talikel meta d-delegati mill-209 pajjiΩi membri tal-FIFA ©ew mg˙arrfa li ma setg˙ux jibqg˙u fis-sala tal-Kungress min˙abba li kien hemm theddida ta’ bomba.

NAPOLI VS LAZIO

FINALI FA CUP

It-tim li jinsab fir-raba’ post tal-klassifika, dak ta’ Napoli, se jkun qed jilqa’ lit-tim tat-tielet post dak ta’ Lazio, u se jkun qed jittama li jirba˙ f’daru biex b’hekk jaqta’ passa©© g˙aç-Champions League. Ta’ min wie˙ed isemmi li Napoli jridu jirb˙u bilfors biex jitilg˙u fit-tielet post hekk kif Lazio jinsabu tliet punti vanta©© fuq l-istess Napoli.

G˙aldaqstant, Napoli se jibdew favoriti li jirb˙u dan il-konfront hekk kif jinsabu g˙addejjin minn forma tajba fejn ©ejjin minn serje ta’ ˙ames log˙biet ming˙ajr telfa filwaqt li Lazio g˙andhom moral baxx hekk kif g˙adhom qed i˙ossu l-effetti tat-telifet kontra Juventus fil-final tal-Coppa Italia u fid- derby ta’ Ruma b’din tal-a˙˙ar ˙allithom jissieltu g˙all-post f’din il-kompetizzjoni Ewropea.

Din tkun l-a˙˙ar log˙ba wkoll ta’ Rafael Benitez hekk kif dan bi˙siebu jing˙aqad ma’ Real Madrid.

Arsenal vs Aston Villa

20.45 20.45

Drama

ROMA VS PALERMO Min˙abba l-fatt li Roma u Palermo m’g˙andhomx g˙al xiex jilag˙bu, dan g˙ax Roma g˙andhom posthom aççertat fiç-Champions League filwaqt li Palermo jinsabu xxamplati fil-11-il post, huwa mistenni li llum ikun hemm atmosfera ta’ festa flOlimpico hekk se jing˙alaq is-separju g˙al sta©un ie˙or ta’ futbol fl-Italja.

Roma, li g˙adhom ©ejjin minn reb˙a kruçjali fuq ir-rivali eterni Lazio, se jkunu qed jittamaw li b’telfa kontra Napoli, Lazio jitilfu posthom f’din ilkompetizzjoni Ewropea. Min-na˙a ta’ Palermo din se tkun l-a˙˙ar partita tal-attakkant Ar©entin Paulp Dybala hekk mistenni jing˙aqad ma’ Juventus filfutur qrib.

3-0

PUNTI OÓRA CARLO ANCELOTTI F’TAÓDITIET MA’ MILAN It-tim ta’ AC Milan jinsab f’diskussjonijiet mal-ekskowç tag˙hom Carlo Ancelotti u dan biex jippruvaw jer©g˙u j©ibuh lura f’Milan. Dan il-kowç Taljan, li tne˙˙a minn Real Madrid, iltaqa’ mal-Kap EΩekuttiv ta’ Milan Adriano Galliani u mistenni jg˙id x’se jag˙mel nhar l-Erbg˙a li ©ej. Ta’ min wie˙ed isemmi li Ancelotti reba˙ Ωew© Champions Leagues kif ukoll il-Kampjonat Taljan tas-Serie A. Il-kowç preΩenti li hemm b˙alissa, Filippo Inzaghi, li ˙a ttmexxija tat-tim f’idejh is-sajf li g˙adda, di©à kien infurmat li ma kienx se jkompli f’dan ir-rwol. Hekk kif fadal log˙ba wa˙da biex jispiçça l-ista©un it-tim ta’ Milan jista’ jispiçça fl-10 post.

Ancelotti, li reba˙ iç-Champions League l-ista©un li g˙adda ma’ Real Madrid u iΩda ma reba˙ xejn dan l-ista©un, kien qed jikkunsidra li jag˙mel sena sabbatical u jag˙mel operazzjoni f’dahru.

ROBERTO DI MATTEO JIRRIÛENJA MINN MANIÌER Roberto Di Matteo rriΩenja minn mani©er tat-tim ÌermaniΩ Schalke wara biss seba’ xhur u nofs fit-tmexxija ta’ dan il-klabb.

Dan l-ekskowç ta’ Chelsea Di Matteo, li g˙andu 44 sena, ˙a f’idejh it-tmexxija ta’ dan il-klabb f’Ottubru tal-2014 u wassal lil dan it-tim mill-11-il post g˙at-tielet post fil-klassifika.

Madankollu, telfa kontra t-tim ta’ Hamburg, tim li b˙alissa sejjer ˙aΩin, wassal g˙al Schalke biex reb˙u biss Ωew© log˙biet minn g˙axra u g˙alhekk spiççaw f’poΩizzjoni fejn ma jistg˙ux jikkwalifikaw g˙aç-Champions League. Fil-fatt, Schalke spiççaw l-ista©un tag˙hom fis-sitt post u dan ifisser li huma se jkunu qed jikkompetu fil-kompetizzjoni tal-Europa League.

SAMPDORIA VS PARMA JAVIER HERNANDEZ JIRRITORNA LURA MA’ MAN. UNITED

Din il-partita se tkun meqjusa b˙ala formalità hekk kif id-destin ta’ dawn iΩ-Ωew© timijiet huwa mag˙ruf fejn Sampdoria kkwalifikaw g˙all-Europa Lea g u e f i l w a q t l i P a r m a s e j k u n u r e l e g a t i min˙abba problemi finanzjarji li ilhom mifnijin bihom sta©un s˙i˙.

Barra minn hekk, teΩisti l-possibbiltà li l-kowç ta’ Sampdoria Sinisa Mihajlovic jing˙aqad ma’ Napoli biex ikun is-suççessur tal-Ispanjol Rafael Benitez li mistenni jing˙aqad ma’ Real Madrid daqt.

L-attakkant Messikan Javier Hernandez se jkun qed jirritorna ma’ Manchester United wara li Real Madrid iddeçidew li ma juΩawx il-klawsola li kellhom fil-kuntratt tal-istess plejer li tg˙id li jistg˙u jixruh wara sena self.

Dan il-plejer ta’ 26 sena ng˙aqad mat-tim Spanjol f’Settembru li g˙adda b’self mit-tim IngliΩ ta’ Manchester United. Huwa skurja disa’ darbiet fi 33 apparenza g˙at-tim Spanjol li spiçça fittieni post b’Ωew© punti wara Barçellona. Hernandez, li lag˙ab 154 darba g˙all-United u rnexxielu jiskurja 59 gowl, jiskadilu lkuntratt fl-2016.

SPORTS KÓ

31|05|2015 39

kullhadd.com

Ritratti: STEPHEN GATT

MUMENTI LI WASSLU LIL BIRKIRKARA GÓAR-REBÓ TAL-FA TROPHY

Kontra Valletta

Kontra Hibernians

Çelebrazzjoni tal-FA Trophy

Kontra Pietà

Kontra Tarxien

JASAL FI TMIEMU STAÌUN IEÓOR TA’ SKOLA SPORT

BIRKIRKARA JXOLJU L-KUNTRATT TA’ PAUL ZAMMIT

Manifestazzjoni fil-Kumpless Sportiv tal-Kottonera ©abet fi tmiemha Skola Sport 2014/15 organizzata mill-Kunsill Malti g˙all-Isport (KMS). F’dan lista©un li g˙adda, kienu ˙amsa ç-çentri li fet˙u l-bibien tag˙hom biex ospitaw numru ta’ sessjonijiet immirati g˙al nies ta’ kull età.

Indirizza t-tfal u l-©enituri li kien hemm, iç-Chairman talKMS Luciano Busuttil li qal li lammont ta’ parteçipanti fi Skola Sport dan l-ista©un la˙aq l-4,000 ru˙. Huwa spjega kif ilKMS qieg˙ed jinvesti fir-riΩorsi

F’inqas minn ©img˙a li wassal lil Birkirkara g˙ar-reb˙ tal-FA Trophy, il-kowç Paul Zammit kien infurmat li ma mhuwiex filpjani tal-Kumitat biex imexxi lit-tim g˙all-ista©un il-©did. Jidher li din l-a˙bar ma niΩzlet xejn tajjeb mal-partitarji ta’ Birkirkara fejn sa˙ansitra hemm petizzjoni biex Zammit jibqa’ jmexxi lil dan ittim.

Matul dawn l-a˙˙ar ©img˙at kien hemm spekulazzjonijiet li Birkirkara kienu di©à f’kuntatti mal-eks-kowç ta’ Floriana Giovanni Tedesco bil-possibbiltà li jkun fit-tmun ta’ Birkirkara g˙all-ista©un li ©ej. Interessanti huwa l-fatt, li skont diversi rapporti, Paul Zammit kien ikkuntattjat mill-eks-tim tieg˙u ta’ Valletta wara li kien imexxihom bejn l-2005 u 2009.

umani f’dawn il-programm fejn mhux biss jimpjega kowçis ikkwalifikati imma qed jing˙atalhom ukoll it-ta˙ri©.

Impenn sportiv f’pajjiΩna Min-na˙a tieg˙u, l-A©ent Kap EΩekuttiv tal-KMS Mark Cutajar aççenna g˙all-˙idma li qed jag˙mel il-KMS biex iressaq lisport fil-qalba tal-ir˙ula Maltin. Dan qed jer©a’ jkompli jkun imsa˙˙ah fil-programm tas-Summer on the Move fejn l-isport mhux biss se jsir fil˙ames çentri sinonimi mal-

KMS imma se jkun qed jimra˙ f’çentri o˙ra foshom il-Park tal-Familja fil-Mellie˙a u lpadiljun tal-basketball f’Ta’ Qali. Cutajar appella wkoll g˙al aktar attività fiΩika biex pajjiΩna jitla’ ‘l fuq fil-klassifika tan-nies li ma jag˙mlu l-ebda attività u fl-istess ˙in inkunu qed nag˙mlu ©id g˙al sa˙˙itna.

Intant, l-applikazzjonijiet talprogramm tas-sajf tal-KMS, Sumer on the Move qeg˙din jintlaqg˙u u aktar informazzjoni tinsab fuq is-sit tal-KMS www.sportmalta.org.mt.

40 31|05|2015

kullhadd.com

kÓ LOkALI

IL-PN: MINN BOJJA GÓAL MARTRI TAL-AMBJENT

Etienne Grech Deputat Laburista

Fl-a˙˙ar ©img˙at id-diskors f’pajjiΩna kien iffukat kwaΩi kompletament fuq il-pro©ett talUniversità Amerikana f’Malta. Hija ˙asra li dan l-investiment kbir g˙al pajjiΩna, b’mod speçjali g˙an-na˙a t’isfel ta’ Malta, kellu jispiçça f’kontroversja li donnha nessiet il-vanta©©i numeruΩi tieg˙u.

Huwa tajjeb li jkun hemm mistoqsijiet u anke kritika minn dawk li verament g˙andhom g˙al qalbhom l-ambjent u l-edukazzjoni. Il-Gvern wera li huwa lest li jisma’ u jemenda fejn hemm bΩonn, sakemm dan ikun possibbli. L-eΩerçizzju ta’ konsultazzjoni pubblika g˙al sit alternattiv huwa konsistenti mal-politika ta’ Malta Tag˙na Lkoll li wieg˙ed il-moviment Laburista, fejn kul˙add, mill-kbir saΩ-Ωg˙ir, jista’ jesprimi lideat tieg˙u u jing˙ata widen.

Teatrini tal-OppoΩizzjoni Il-˙aΩin qed isir minn dawk li qed idawru dan il-pro©ett f’ballun politiku, u minflok ma joffru kritika kostruttiva b˙alma qed isir minn g˙aqdiet u individwi ©enwini, qed jag˙mlu t-teatrini u jippruvaw ibeΩΩg˙u lin-nies b’fantasiji redikoli b˙all-prezz ta’ pakkett g˙a©in. Fesserija b˙al din jafu jo˙or©u biha biss tal-Partit Nazzjonalista, li inçidentalment f’radda ta’ salib saru difensuri mill-kbar nett tal-ambjent.

Tal-PN insew li disa’ snin ilu taw kwaΩi tliet miljun metru kwardu ta’ art ODZ g˙alliΩvilupp, u ©ew jaqg˙u u jqumu

mill-kritika tal-g˙aqdiet ambjentali. Insew li l-istess post li llum qed jiddefendu bi protesta, kienu pproponew li jsir impjant tat-tisfija tal-ilma jew miΩbla. Meta rajt lil Simon Busuttil jipprietka u jifta˙ar bir-“rekord ambjentali” tal-PN nhar il-Óadd li g˙adda, bilkemm ma qabiΩlix id-dmug˙. Sa kwaΩi wasal biex qal li lest ikun martri biex jissalvagwardja l-art taΩ-Ûonqor! “Il-Gvern irid jg˙addi minn fuqna b’romblu,” qalilhom lillerba’ partitarji li kellu quddiemu.

Jekk Busuttil lest jissagrifika ˙ajtu biex ma tinbeniex università fiΩ-Ûonqor, nixtieq inkun naf x’kien g˙amel biex ma jsirux irreverse osmosis u l-miΩbla li kien qed jipproponi l-Gvern tieg˙u flistess post. Kien g˙amel strajk tal©u˙? Jew forsi hedded li jaqbeΩ minn fuq l-og˙la roqg˙a taΩ-Ûonqor? Sa fejn naf jien m’g˙amel

xejn minn dan u, jekk xi ˙add jaf b’xi dimostrazzjoni li kien g˙amel Busuttil dak iΩ-Ωmien, jg˙idilna.

Mill-bqija lill-Kap talOppoΩizzjoni nag˙tih parir ma jkomplix jipprova jg˙addi lin-nies biΩ-Ωmien, g˙ax ˙add mhu qed jibla’ l-lixka tieg˙u. Imbilli l-PN qed ja˙bi l-mannara wara dahru, ma jfissirx li n-nies mhux jarawha. Il-bojja ma jsirx martri minn lejl g˙an-nhar sempliçiment g˙ax jibdel il-˙wejje© meta jaqbillu.

Vanta©©i g˙al kul˙add B˙ala parti mit-teatrini tag˙ha, lOppoΩizzjoni qed tag˙ti limpressjoni li l-bini tal-università se jeqred l-ambjent naturali ta’ din iΩ-Ωona. Dan assolutament mhuwiex minnu. Il-park naturali biswit l-università se jkun ˙afna

ikbar mill-binja, li kienet pjanata li ssir fuq in-na˙a li b˙alissa hija mibnija.

Filwaqt li x-xtajta mhux se tintmess, it-triq li attwalment mhix asfaltata u mimlija trab u ˙mie©, se titran©a biex tkun tista’ titgawda minn kul˙add. Il-park naturali wkoll se jkun post li fih jistg˙u jiddevertu l-familji, bil˙olqien ta’ passa©©i siguri u lirran©ar tal-˙itan tas-sejjie˙.

G˙alkemm ir-raba’ huwa ftit diffiçli biex tkabbar il-˙xejjex fuqu min˙abba r-raxx tal-ba˙ar, ilbdiewa xorta se jkunu jistg˙u jibqg˙u ja˙dmu l-g˙elieqi, u se titran©a wkoll is-sistema talirrigazzjoni.

Dan m’g˙andu x’jaqsam xejn mal-ekonomija li se tie˙u palata ta’ madwar €70 miljun fis-sena, b’dawk li jgawdu l-iktar ikunu rresidenti u n-negozji tan-na˙a t’isfel. Il-valur tal-proprjetà f’dawn l-in˙awi se jog˙la, hekk kif l-istudenti jibdew ifittxu l-akkomodazzjoni. L-appartamenti vojta li hemm Wied il-G˙ajn jimtlew, u familji li g˙andhom kmamar vojta f’darhom jistg˙u wkoll jakkomodaw l-istudenti b’ritorn tajjeb.

PajjiΩna se jkun fost l-ikbar bliet madwar id-dinja li jakkomodaw American University, f’suq ta’ turiΩmu edukattiv li qieg˙ed dejjem jikber. Attwalment huwa kkalkulat li hemm 4.5 miljuni studenti li qed ifittxu li jistudjaw barra l-pajjiΩ, u g˙alhekk dan linvestiment se jkun kruçjali biex Malta wkoll tie˙u biçça minn dan il-kejk kbir li b˙alissa qed igawdu minnu pajjiΩi o˙ra.