Nr 1. februari 2014/â‚Ź 1,-
MAGAZINE
MUMMIES overleven na de dood Mummies uit de hele wereld Alle mummie-activiteiten op een rij
Aris Kalaizis Theo Colenbrander En meer...
Hoofdsponsors
sponsors
Subsidiegever
Begunstigers
Tentoonstelling ‘Mummies’ Hoofdsponsors
sponsors
Subsidiegever
Begunstigers
Subsidiënten
samenwerkingsPartners
IMMUNITEITVERSTREKKER
In samenwerking met
INDEMNITEITVERSTREKKER
BUSINESSCLUBLEDEN
Ajax Chubb Varel, Alberts Kleve, bureau voor grafisch ontwerp BNO, Alescon, Art Revisited, Bos&Bos Catering, Bouwmij Hendriks, Croon Electrotechniek BV, De Hooghe Kamer, Doornbos Suringar Wiersema Advocaten, draaijer+partners, Gemeente Assen, Gemeente Groningen Dienst ROEZ, Greving & Greving Opticiens, Hotel de Jonge, ING Bank district Noord-Nederland, JAV Studio’s, Koninklijke van Gorcum, KLOK Onderhoud- en Afbouwgroep B.V., Kunst en Cultuur Drenthe, Leijdsman Electro bv, Litecad bv, Lombard Odier (Europe) S.A. Netherlands Branch, Makro, Management Team Noord, Meeuwsen Ten Hoopen, Ploegmakers beheer b.v., Rabobank Assen-Beilen, Rein Advocaten & Adviseurs, RTV Drenthe, SRC-Cultuurvakanties, t Suydevelt notariaat, Tendenz, Landgoed De Dodshoorn, Tijdhof Daverschot & De Jong Posthumus, UNP accountants adviseurs, VVV / Dit is Assen, Wbooks, Warenhuis Vanderveen Assen, Wierda en partners Vermogensbeheer, Wilhelmina Ziekenhuis
2
Drents Museum Magazine
I n h o u d s o p ga v e Er is geen ontkomen aan. Mummies uit de hele wereld zijn het komende halfjaar de blikvangers in onze tentoonstellingsvleugel. In deze editie van het Drents Museum Magazine nemen wij u mee in de verrassende wereld van de mummies met opmerkelijke weetjes. U vindt een overzicht van de diverse activiteiten voor jong en oud. Er zijn speciale jeugdpagina’s waarbij we onze eigen mummie-expert aan de tand voelen en ook is er een heuse mummiepuzzel! Overigens, er is nog veel meer te zien. In dit bomvolle nummer leest u daar alles over. We besteden ruim aandacht aan onze overige tentoonstellingen en activiteiten in 2014. Wat te denken van het werk van kunstenaar Aris Kalaizis of de gedurfde ontwerpen van sierkunstenaar Theo Colenbrander? En wat doen de kunstenaars van het Drents Schildersgenootschap in het Drents Museum? Kortom, geen tijd te verliezen. Wij wensen u veel kijk- en leesplezier en een fantastisch museumbezoek.
Cover Daar komen de MUMMIES! Mummies uit de hele wereld 10 Vragen aan onze mummie-expert Mummiepuzzel Publieksactiviteiten mummies Grandcafé Krul Vaste presentaties en tijdelijke tentoonstellingen Kunst 1885-1935 Theo Colenbrander (1841-1930) Dutch design avant la lettre Hedendaags realisme Magisch realisme van Aris Kalaizis: Wunderbar Atelier Drents Museum: 60 jaar Drents Schildersgenootschap Tentoonstellingen Grootste Poppenhuis
6 12 14 16 18 20
22 24 26 28 29
Meer… Collectie Online! 30 Nieuwe aanwinsten 32 2013 in vogelvlucht 34 Wordt verwacht: Hier kom ik weg – De keuze van Daniël Lohues 36 Kazimir Malevich – De jaren van de Figuratie 37 Museumshop 38 Colofon 42
Nr 1. februari
2014/€ 1,-
MAGAZINE
Voorwoord 5 Vriendschap 40 Komende tentoonstellingen 41 En verder… 42
MIESd MUM leven na de doo over
de hele wereld rij Mummies uit viteiten op een Alle mummie-acti
Aris Kalaizis Theo Colenbrander. En meer..
Drents Museum Magazine
3
WELKOM! In 2013 trok het Drents Museum 230.000 bezoekers met zeer afwisselende tentoonstellingen. Met als grote publiekstrekkers natuurlijk de internationale presentaties De Sovjet Mythe en De Dode Zeerollen. Een prachtig record sinds de heropening van het vernieuwde museum en alleen maar mogelijk dankzij de inzet en bijdrage van velen: natuurlijk de museumbezoekers, maar ook medewerkers, vrijwilligers, sponsoren, vrienden en subsidiegevers. Die stijgende lijn in bezoekaantallen willen we graag doorzetten. Daarom schotelen wij u in 2014 weer een verrassend programma voor. In februari trappen we in de expositievleugel af met – houd u vast! – de grote tentoonstelling Mummies – overleven na de dood. Maar liefst zestig mensen- en dierenmummies uit alle delen van de wereld komen naar Assen, een primeur voor Nederland. Vanaf november is de expositievleugel het terrein van Kazimir Malevich, de belangrijkste Russische kunstenaar uit de eerste helft van de 20ste eeuw. We presenteren een uitmuntende verzameling figuratief werk met uitsluitend topstukken uit het State Russian Museum in St. Petersburg. Maar is er nog veel meer in 2014. Zo krijgt de bekende muzikant Daniël Lohues na de zomer de vrije hand om een tentoonstelling samen te stellen uit onze collectie. We zijn heel benieuwd naar zijn keuze.
zis – derde generatie Leipziger Schule – zijn de blikvangers als het gaat om hedendaagse kunst.
Ook twee jubilerende organisaties krijgen speciale aandacht. Het Drents Schildersgenootschap bestaat 60 jaar. Kunstenaars van het genootschap hebben nieuw werk gemaakt geïn spireerd op ruimtes en tentoonstellingen van het Drents Museum. De Stichting Schone Kunsten viert zijn 50ste verjaardag. Met de werken uit de collectie van deze belangrijke stichting maken we in het najaar een jubileumtentoonstelling. Op het gebied van Kunst 1885-1935 is dit voorjaar een overzichtstentoonstelling te zien van het werk van Theo Colenbrander. De schilderijen van de talentvolle Aris Kalai-
Bovenstaand programma – en nog veel meer – is ondenkbaar zonder samenwerking met partners uit het museale veld. Zo is Mummies opgezet samen met het Reiss-Engelhorn-Museen in Mannheim. Wunderbar van Aris Kalaizis is straks ook te zien in Oostenrijk en Duitsland. Met het CBK in Assen bereiden wij een presentatie voor van het werk van Joep van Lieshout. En samen met het Drents Archief organiseren wij dit jaar verschillende activiteiten. Veel om naar uit te zien in 2014!
Een bijzonder project is het Grootste Poppenhuis van Nederland dat we eind juni 2014 feestelijk openen. Dankzij steun van de BankGiro Loterij en de Drentse families bouwen we de stijlkamers van het Ontvangershuis om tot een poppenhuis. Historische figuren zoals Johannes van Lier vertellen hier straks het verhaal van de Drentse geschiedenis tussen 1750 en 1830.
Annabelle Birnie, directeur Drents Museum Magazine
5
Hoofd van een mummie, Egypte, 100 v. Chr -100 na Chr.
4 februari tot en met 31 augustus 2014 Vincent van Vilsteren, conservator archeologie
Bij het woord mummie denk je al snel aan Egypte. Wie kent nou niet de bekende mummies van de Egyptische farao’s? Maar weinig mensen weten dat op alle continenten mummies te vinden zijn. En al duizenden jaren voordat de Egyptenaren mensen mummificeerden, gebeurde dat ook al in Peru en Chili. Het Drents Museum presenteert met Mummies - overleven na de dood voor het eerst in Nederland een tentoonstelling met allerlei soorten mummies uit alle delen van de wereld: mensen en dieren, jong en oud, met opzet of per ongeluk door de natuur gemummificeerd. Veel aandacht is er voor de bijzondere resultaten die het wetenschappelijk mummieonderzoek heeft opgeleverd. Met respect voor de overledenen geeft de tentoonstelling een verrassende kijk op overleven na de dood.
6
Drents Museum Magazine
Gestampte lijken Omdat de mummies uit Egypte zo goed bewaard gebleven waren, geloofden mensen al in de middeleeuwen dat er een bijzondere kracht schuil moest gaan in deze lijken. Al uit de tijd van de kruistochten zijn er meldingen dat mummies werden vermalen en als geneesmid-
Wetenschappelijk onderzoek, Universiteit van Z端rich
del werden gebruikt. Het geloof dat de levenskracht van overleden mensen uit hun vermalen overblijfselen gebruikt kan worden om het eigen lichaam te genezen van allerhande kwalen is dus al heel oud. Handel in mummies Pas in de 16de eeuw werd Egypte opengesteld voor intensieve handel met Europa. Een van de meest begeerde handelsgoederen waren mummies, niet in de zin van oudheidkundige voorwerpen, maar bedoeld ter bereiding van medicijn. Grote hoeveelheden mummies werden vermalen en naar Europa getransporteerd.
Drents Museum Magazine
Egyptische kindmummie, 1ste eeuw v. Chr.
Wat is een mummie? Vroeger werd de term mummie alleen gebruikt voor ingezwachtelde lijken uit het oude Egypte. Als we tegenwoordig over een mensen- of dieren足mummie spreken, bedoelen we daarmee dat niet alleen de botten, maar ook nog huid, haar, spieren of ingewanden bewaard zijn gebleven. Natuurlijke mummificatie vindt meestal onopzettelijk plaats. Hitte, droogte, kou of wind zorgt ervoor dat de afbraak en de verrotting van het organische materiaal wordt vertraagd of zelfs helemaal gestopt. Kunstmatige mummificatie is al duizenden jaren oud. Vaak gaat het gepaard met bijzondere conserverende maatregelen, zoals het verwijderen van de ingewanden, het uitdrogen van het weefsel of het behandelen van de huid met een soort balsem. Redenen voor kunstmatige mummificatie zijn heel verschillend. Vaak geloofde men in het hiernamaals, waar de overledene ook na zijn dood nog voortleefde. Uiteraard was het dan belangrijk dat het lichaam zo goed mogelijk bewaard bleef. En in sommige culturen werden voorouders gemummificeerd om ze dichtbij of zelfs in huis te kunnen bewaren en vereren.
7
Later werden ook hele en halve mummies aangevoerd en pas in de apotheken vermalen. Iedere apotheek in de 16de eeuw had op de schappen tussen potjes met creeftogen, duivelsdreck en bockebloed ook fijngestampte mumia op de plank staan. Waar handel is, is zwendel niet ver weg. Zo is het oudste veenlijk van Nederland door een handelaar opgekocht, vervolgens doorverkocht aan een apotheek en tot het geneesmiddel mumia fijngestampt!
Maar pas sinds de renaissance wordt er ook om niet-religieuze redenen verzameld. In de 17de en 18de eeuw ontwikkelde de medische wetenschap zich in snel tempo. Tal van wetenschappers begonnen voor onderwijskundige doeleinden en voor wetenschappelijk onderzoek met het aanleggen van verzamelingen van menselijke preparaten. Deze werden op sterk water gezet. Aanvankelijk was dat alcohol (ca. 60 %), maar vanaf het eind van de 19de eeuw werd meestal formaline gebruikt. Soms werden preparaten ook gedroogd. Op de tentoonstelling
Apothekerspotten met mensenvet en Mumia, 1700-1800
Mummies opgegraven in Vallei der Koningen (Egypte) als handelswaar aangeboden, 1870
Preparaten Het verzamelen van menselijke lichamen en lichaamsdelen heeft een lange geschiedenis. Denk maar aan relikwieën. De veronderstelde overblijfselen van heiligen werden al in de middeleeuwen fel begeerd en driftig aanbeden.
Maak een opzienbarende reis door de wereld van mummies: Hongarije, Chili, Peru, NieuwZeeland, Oceanië, Zwitserland, Egypte, China, Argentinië en Nederland
8
Drents Museum Magazine
CT-scan boeddhamummie China, 1050-1150 na Chr.
Foetusmummie, Kassel
zijn daarvan interessante voorbeelden te zien. Dramatisch verhaal Sommige van de mummies in de tentoonstelling zijn na een lang en relatief gelukkig leven bewaard gebleven. Maar soms getuigen de mummies van een drama uit het verleden. Zo oogt een 1500 jaar oud kleurig bundeltje uit Peru heel onschuldig. Maar onderzoek in de CT-scan heeft duidelijk gemaakt dat het een babymummie bevat. De baby had een spina bifida, in de volksmond ook wel open ruggetje genoemd. Een kind met zo’n misvorming was zeker in die tijd niet levensvatbaar. De baby had een amulet om de hals. Hebben de ouders dit meegegeven als beschermingsamulet voor een leven in het hiernamaals? De CT-scan geeft geen antwoord op deze vraag.
Mummiebundeltje met baby, Peru
Wereldprimeur Het Drents Museum is er heel trots op de hand te hebben gelegd op een Chinese boeddhamummie. Het is voor het eerst dat een dergelijke mummie buiten China te zien is. De mummie ziet er uit als een groot boeddhabeeld, maar de CT-scan maakt de bezoeker duidelijk dat deze van binnen de mummie van een boeddhistische monnik bevat. De monnik heeft omstreeks 1100 na Chr. geleefd en is na zijn dood in een klooster of in een tempel vereerd. Waar precies is niet bekend. Het onderzoek van deze mummie is nog in volle gang. Gaat het hier om zelfmummi ficatie? In het verleden werd dit soms gepraktiseerd door boeddhistische monniken in China, Japan en Vietnam. Door gedurende de laatste jaren van hun leven een speciaal dieet te volgen of helemaal niet meer te eten, bereidden zij zich voor op een aards leven na de dood.
Ze zijn griezelig en bijzonder, maar ook spannend en zelfs aandoenlijk… Drents Museum Magazine
9
Nasca mummie, Peru, 300-700 na Chr.
Must see
Mummie dikke dame, Barfüßerkirche, Basel, 16de – 17de eeuw
Voor wie alles wil weten over mummies en mummificatietechnieken is Mummies een must see-tentoonstelling. U ontmoet in deze spraakmakende tentoonstelling maar liefst 60 mummies, waarvan 40 mensenmummies en 20 dierenmummies. Met deze grote overzichtstentoonstelling heeft het Drents Museum een absolute primeur voor Nederland. Nog nooit eerder zijn zoveel verschillende soorten mummies bij elkaar gepresenteerd. Natuurlijk ontbreken de Egyptische mummies niet, maar kijk uw ogen ook uit bij de cryptemummies uit Hongarije en de mummies uit Oceanië. Topstukken zijn een bijzondere gemummificeerde Indiaan uit Zuid-Amerika en de dikke dame uit Zwitserland. Natuurlijk ontbreken de hoogtepunten uit eigen collectie niet: het meisje van Yde en het paar van Weerdinge. Deze tentoonstelling is tot stand gekomen in samenwerking met het Reiss-EngelhornMuseen in Mannheim en vormt de start van een internationale tour langs tal van steden in WestEuropa.
10
Drents Museum Magazine
Publieksboek Bij de tentoonstelling is een schitterend publieks boek verschenen met opmerkelijke verhalen, bijzondere wetenswaardigheden, de nieuwste wetenschappelijke inzichten en natuurlijk prachtige foto’s. Verschillende auteurs nemen u mee naar mummies uit de hele wereld. Het boek onder eindredactie van Vincent van Vilsteren, kost € 24,95 en is verkrijgbaar in de Museumshop en de webshop van het museum.
CULTUUR MA AK T JE RIJKER PARTNER VAN DE MUSEUMKAART
Sleutel tot 400 schatkamers Geef ‘m cadeau De Museumkaart biedt toegang tot 400 musea. Met de Museumkaart steunt u de deelnemende musea. Verkrijgbaar à € 44,95/€ 22,50 (excl. € 4,95 eenmalige adm. kosten) online, via 0800-0203388 en bij 150 grotere musea.
www.museumkaart.nl
MUMMIES UIT DE HELE WERELD Ga mee op reis… Bijzondere verhalen over mummies in de tentoonstelling, maar ook merkwaardige zaken rond wereldberoemde mummies. En een echte mummie-reistip!
BIJZONDERE VERHALEN
Paar van Weerdinge, vlak na ontdekking in 1904
Achterop de fiets Weerdinge – Nederland Ooit waren de veenlijken zacht en soepel en niet zo stijf zoals ze nu zijn. Dat blijkt uit het volgende verhaal. Want wat gebeurde er in 1904 bij het onderzoek naar de ‘moord’ op het paar van Weerdinge? De politieman die de zaak op moest lossen, rolde de mummies op en vervoerde ze achterop zijn fiets. Het paar van Weerdinge ontbreekt natuurlijk niet in de tentoonstelling. 12
Drents Museum Magazine
Terézia Borsodi (1768-1794) en haar baby, Vác, Hongarije
Drama in Hongarije Vác - Hongarije In de crypte van Vác in Hongarije werden in 1994 de mummies van Terézia Borsodi en haar zoontje ontdekt. Maar wat een verhaal zit hierachter. In 1794 beviel de 26-jarige vrouw van haar zoon. Dat liep uit op een drama, omdat de baby vermoedelijk in dwarsligging lag. Terézia kreeg de laatste sacramenten. Direct na haar overlijden werd haar baby via een keizersnede alsnog levend ter wereld gebracht en zelfs gedoopt. Maar kort daarna overleed hij. Moeder en zoon werden de volgende dag bijgezet in de crypte. Deze werd in 1838 dichtgemetseld. In 1994 werden de mummies ontdekt. Alle 265 overledenen die daar waren bijgezet, bleken te zijn gemummificeerd. Moeder en haar zoontje zijn te zien in de tentoonstelling.
Mummies op reis vanuit Amerika Baltimore – USA Vanuit het Maryland Science Center in Baltimore zijn maar liefst 17 bijzondere mummies naar Nederland vervoerd. In Amerika zijn ze onderdeel geweest van de grootste expositie over mummies ooit. Onder meer een gemummificeerde kat uit Egypte en een brulaap uit Argentinië zijn ingevlogen voor de mummietentoonstelling in het Drents Museum in Assen.
Mummie, grafkelder Wieuwerd, Friesland
Crypte-mummies in Friesland Wieuwerd - Nederland Wij hebben in Nederland ook onze eigen crypte-mummies. Ga maar eens kijken in het kerkje van het Friese dorp Wieuwerd. Daar in de grafkelder zijn vier cryptemummies te zien. Het zijn waarschijnlijk leden van de familie Walta die 400 jaar geleden zijn bijgezet. In 1765 zijn ze ontdekt en schrijft de Leeuwarder Courant er al over. Door een bepaalde frisse wind en luchtvochtigheid zijn de lichamen opgedroogd en gemummificeerd. Aanvankelijk waren er elf mummies in de kelder. De ontdekking zorgde voor een grote stroom toeristen naar het terpdorp. Nog steeds is niet duidelijk hoe de andere zeven mummies verdwenen zijn. Wellicht vergaan door onderzoek of misschien gestolen? Voor meer info en openingstijden van de grafkelder van Wieuwerd, google dan naar mummies en Wieuwerd.
OPMERKELIJK Zestig tatoeages bij Ötzi Ötztaler Alpen – Italië Op een hoogte van ruim 3000 meter is in 1991 in de Ötztaler Alpen in Italië de bekende ijsmummie Ötzi gevonden, de oudste menselijke mummie van Europa. Minder bekend is dat Ötzi bijna zestig tatoeages had over zijn hele lichaam. Strepen en kruisen zitten vooral op plekken die zwaar belast werden. Vermoed wordt dat de tattoos een soort behandeling van gewrichtsslijtage waren. IJsmummie Ötzi ontdekt in 1991
MUMMIE-REISTIP
Vloek van de Farao Vallei der Koningen – Egypte Enkele expeditieleden die in 1922 de graftombe van Toetanchamon ontdekten, stierven mysterieus kort na elkaar. Een van hen was Lord Carnarvon die de opgraving financierde. Volgens de kranten kwam die plotselinge dood door de vloek van de farao! In werkelijkheid overleed Carnarvon door bloedvergiftiging.
Drents Museum Magazine
13
Gemummificeerde kat, Egypte, ca. 300 v. Chr.
10 VRAGEN AAN ONZE MUMMIE-EXPERT Jan van Zijverden, coรถrdinator educatie
Vincent van Vilsteren (1953) heeft de tentoonstelling Mummies gemaakt. Hij is conservator archeologie en mummie-expert van het Drents Museum. 14
Drents Museum Magazine
Waarom vind jij mummies zo interessant? Dankzij mummies kun je even heel dicht bij het verleden komen. Mummies waren tenslotte ooit mensen van vlees en bloed. Tegelijk hebben mummies ook iets myste rieus, omdat we niet gewend (meer) zijn om te gaan met de dood. Heb je zelf ooit een mummie gevonden? Een mummie heb ik nooit gevonden. Wel heb ik eens een skelet opgegraven aan de voet van de kathedraal in Orléans (Frankrijk). Een mummie roept bij mij veel meer emo ties op. Over het leven van een mummie kunnen we veel meer te weten komen, dan van een skelet.
Zijn de mummies uit de Drents Museum-collectie bijzonder? Heel bijzonder! Wereldwijd zijn er maar een paar plekken waar veenlijken zijn gevonden. Het Drents Museum bewaart maar liefst zeven veenlijken. Geen museum ter wereld heeft er zoveel.
Wat is volgens jou de interessantste mummie in de tentoonstelling? Dat is zonder twijfel het boeddhabeeld waarin de mummie van een Chinese monnik is verstopt. Het is de allereerste keer dat zo’n mummie buiten China te zien is!
Welke mummie van het Drents Museum moet je gezien hebben? Dat is niet zo’n moeilijke vraag. Het meisje van Yde natuurlijk. Dankzij haar zijn we enorm veel te weten gekomen over het harde leven in Drenthe zo’n tweeduizend jaar geleden.
Vind je het niet gek om mensen tentoon te stellen? In de katholieke kerk worden al eeuwenlang menselijke resten getoond en vereerd. Dat noemen we relieken. Dus zo gek is het eigenlijk niet. Natuurlijk gaan we wel respectvol om met de mummies.
Waarom is de tentoonstelling Mummies in het Drents Museum zo uniek? Zestig mummies uit de hele wereld zijn nu speciaal naar Assen gebracht: van Egypte tot Nieuw-Zeeland en van China tot Peru. Samen vertellen ze hoe mensen en dieren kunnen overleven na de dood.
Veenlijk meisje van Yde, 0-100 na Chr.
Hoe is jouw interesse gewekt voor mummies? Het klinkt misschien gek, maar dat komt door de Deense professor Peter Vilhelm Glob, die het boek ‘Mummies uit het veen’ schreef. Ik kreeg het in 1970 op de middelbare school voor mijn verjaardag en heb het in een adem uitgelezen! Dankzij dit boek ben ik uiteindelijk archeologie gaan studeren.
Wat is het merkwaardigste verhaal over mummies dat jij ooit hebt gehoord of gelezen? Misschien een fabeltje, maar in de onderaardse crypte van de kerk in Vác (Hongarije) schijnt ooit een jongetje te zijn gevonden met afgekloven vingertoppen. Blijkbaar is hij ‘bijgezet’, terwijl hij nog leefde. Een gruwelijk idee natuurlijk. Welk mummie-boek raad je iedereen aan? Er is een prachtig boek bij Mummies. Maar misschien moet je ook het boek van professor Glob eens lezen.
Mummie-expert online Heb jij een vraag aan mummie-expert Vincent van Vilsteren? Schrijf dan een e-mail aan mummie-expert@drentsmuseum.nl. Vincent probeert alle vragen binnen twee weken te beantwoorden. Van de leukste vragen maken we een filmpje dat te zien is op www.drentsmuseum.nl
Drents Museum Magazine
15
MUMMIEPUZZEL WAAR KOMT DE MUMMIE VANDAAN?
e
h
n
h
r
o
Welke mummie hoort bij welk land? De letters van de mummies staan al in de balk hieronder. De letter van het land moet voor die van de mummie komen te staan. Als je alles goed hebt, kom je er achter welke mummie de oudste ter wereld is! Kees Dinkla, medewerker educatie
CHILI
CHINA
MUMMIEKAT
MEISJE VAN YDE
d
c
n
h
NEDERLAND
EGYPTE
MAORI-MUMMIE
NAZCA-MUMMIE
c
i
r
o
NIEUW-ZEELAND
PERU
CHINCHORRO-MUMMIE
BOEDDHA-MUMMIE
o
r
e
h
Kijk voor het goede antwoord onderaan pagina 42 16
Drents Museum Magazine
Charlotte Schleiffert Overleven is hard werken 25 november 2013 t/m 15 maart 2014 De Nieuwe Kolk, Weiersstraat 1, Assen
CBK Drenthe, De Nieuwe Kolk april • juli Tentoonstelling over reizen
Gouverneurstuin Assen juli • september Zomertentoonstelling met werk van Joep van Lieshout
Actium verhuurt bijna 16.000 woningen in Drenthe en Zuidoost Friesland. U heeft bij ons de keuze uit appartementen voor een- of tweepersoonshuishoudens tot ruime gezinswoningen, in de stad én op het platteland. Naast de verhuur van woningen bieden wij ook woningen te koop aan. Goed onderhouden woningen
plezierig
duurzaam
zorgeloos
voor een aantrekkelijke prijs. Bezoek onze website op www.actiumwonen.nl.
wonen... dát is Actium!
Het
Tip
Dre eum nts is g voor rati kind eren s jong & eren tot 1 8 jaar ! Mus
PUBLIEKSACTIVITEITEN MUMMIES VRIJE INLEIDING VOOR VOLWASSENEN
RONDLEIDING VOOR GROEPEN
Wilt u alles weten over begrafenisrituelen bij de Inca’s, mummificatietechnieken bij de Egyptenaren en de manier waarop wetenschappers mummies onder de loep nemen? Dan is de gratis vrije inleiding op donderdagmiddag echt iets voor u. Een museumdocent maakt u wegwijs.
Onze professionele museumdocenten leiden u graag rond door Mummies. U krijgt bijzondere achtergrondinformatie die voor de gewone bezoeker verborgen blijft. Door gebruik van headsets hoeft u niets van het verhaal te missen en kunt u alles goed bekijken. Een multimedia-inleiding gaat vooraf aan de rondleiding. Tip: combineer uw rondleiding met een van onze horeca-arrangementen.
Tijd elke donderdag van 13.00 – 13.45 uur Prijs gratis voor museumbezoekers Opgave niet nodig, maar vol=vol
18
Drents Museum Magazine
Duur 1,5 uur Aantal 10 tot 60 personen Prijs € 8,- per persoon, exclusief entreeprijs Opgave boekingen@drentsmuseum.nl en 0592 - 377 709 Voor groepen groter dan 60 personen maken wij graag een programma op maat.
ONDERWIJSPROGRAMMA’S PRIMAIR ONDERWIJS EN VOORTGEZET ONDERWIJS Bij Mummies zijn speciale onderwijsprogram ma’s samengesteld. Leerlingen krijgen een aan trekkelijke combinatie van een inleiding in de mummiewereld en een rondleiding langs de hoogtepunten in de tentoonstelling. Bovendien gaan ze zelf in groepjes aan de slag waarbij ze een van de mummies onderzoeken. Tijd 2 uur Prijs € 4 per leerling (toegang gratis) Opgave boekingen@drentsmuseum.nl en 0592 – 377 709
MUMMIESPREEKUUR Heb je vragen of wil je meer weten over een van de mummies in de tentoonstelling? Elke derde zondag van de maand beantwoordt een van onze mummie-experts alle vragen terwijl hij/zij met jou door de tentoonstelling loopt. Tijd elke derde zondag van de maand van 14.00-16.00 uur Prijs gratis voor museumbezoekers Opgave niet nodig, maar vol=vol Voor wie kinderen van 8-14 jaar Kun je niet langskomen op een van de aangegeven data? Stuur je vraag dan naar mummie-expert@drentsmuseum.nl
VRIJE INLEIDING VOOR JONG & OUD Wil jij alles weten over mummies? Elke zondagmiddag verzorgt een museumdocent een inleiding voor jong & oud over de wondere wereld van de mummies. Iedereen vanaf 8 jaar is welkom! Tijd elke zondag 13.00-13.45 en 14.00-14.45 uur Prijs gratis voor museumbezoekers Opgave niet nodig, maar vol=vol
MUMMIEWERELD Maak samen met je ouders een reis door de wereld van de mummies en ontdek spelenderwijs al hun geheimen. De mooie poster van de Mummiewereld die je voor je reis door Mummies krijgt, mag je na afloop mee naar huis nemen. Duur Prijs Voor wie
30-60 minuten gratis voor museumbezoekers kinderen vanaf 8 jaar poster is af te halen bij infobalie
VERHALENWEDSTRIJD & MUMMIEKRANT Weet jij alles van mummies en ben je tussen de 8 en 14 jaar? Schrijf dan een spannend, griezelig of avontuurlijk verhaal voor de speciale mummiekrant. Als jij het beste verhaal schrijft, maak je kans op een bijzondere prijs. Stuur je verhaal vóór 31 augustus 2014 naar het Drents Museum, afdeling Educatie, Postbus 134, 9400 AC Assen of mail naar educatie@drentsmuseum.nl Vanaf 4 februari kun je de mummiekrant online bekijken! Ga snel naar www.drentsmuseum.nl
EXTRA MUMMIE-ACTIVITEITEN Let op! Tijdens de voorjaars- en meivakantie zijn er allerlei verrassende mummieactiviteiten in het museum. Ook in het Museumweekend van 5 & 6 april 2014 bruist het Drents Museum. Kijk op de website voor de actuele programma’s.
Drents Museum Magazine
19
Wereldkaart tijdens Mummie-tentoonstelling Bij iedere grote tentoonstelling stelt Bos&Bos Catering een speciale menukaart samen. Tijdens de tentoonstelling Mummies – overleven na de dood wordt er een bijzondere wereldkaart met gerechten uit diverse landen aangeboden. Sanne Ennik, vanaf november 2013 bedrijfsleider bij Grandcafé Krul, is enthousiast over locatie én tentoonstelling. Sanne Ennik: ‘Vanuit het Groninger Museum ben ik nu naar Assen gekomen. De sfeer in Krul en de knusse locatie bevallen me heel goed. Gastvrijheid staat bij onze organisatie zeer hoog in het vaandel, het is een vak apart. Ik leid graag alle medewerkers binnen Krul op zodat ze dagelijks het visitekaartje zijn voor alle gasten. Het werk is erg afwisselend, iedere dag andere bezoekers en andere wensen. Als Bos&Bos Catering proberen wij ook steeds in te spelen op de lopende tentoonstelling. Fantastisch dat er nu zoveel bijzondere mummies te zien zijn! Bij het Rijksmuseum van Oudheden in Leiden heb ik ooit Egyptische mummies gezien, heel interessant. De mummies zijn nu vanuit de
20
Drents Museum Magazine
hele wereld naar het Drents Museum gekomen, vanuit landen als Hongarije, Egypte, China, Zwitserland, Chili en Peru. Daar spelen we met de menukaart van Grandcafé Krul op in. We hebben een speciale wereldkaart samengesteld met een greep van gerechten uit verschillende landen waar de mummies vandaan komen die op de tentoonstelling te zien zijn.’ Programma op maat Heeft u speciale wensen? Samen met u en het museum kunnen wij een programma op maat samenstellen zodat u en uw genodigden van een onvergetelijke bijeenkomst genieten. Wilt u meer informatie ontvangen of vrijblijvend een afspraak maken? Neemt u dan contact op met Bos&Bos Catering, telefoon 050 - 525 33 26 of via de website www.boscatering.nl
Maak voordelig kennis met Museumtijdschrift Neem een proefabonnement! 3 nummers voor slechts â‚Ź 15,50* Profiteer als abonnee van: - De (meest complete) Tentoonstellingsagenda - Unieke arrangementen en lezingen - Exclusieve boekaanbiedingen Stopt automatisch! Bestel het proefabonnement online via www.museumtijdschrift.nl of telefonisch via 038 - 467 34 00
* Deze actie is geldig tot en met 31 december 2014. Dit abonnement loopt automatisch af. Museumtijdschrift kost in de losse verkoop â‚Ź 8,95 per nummer.
Naast de grote expositie over de Mummies heeft het museum nog een aantal andere prachtige tentoonstellingen in huis.
Theo Colenbrander (1841-1930) Dutch design avant la lettre Willemijn Lindenhovius, conservator kunst 1885-1935
Vaas, decor ‘Open werk’, 1924
Decorontwerp ‘Bonte Roos’ en ‘Crocus’, ca. 1920, potlood en aquarel op papier
Kunst 1885-1935
25 maart tot en met 28 september 2014
Sierlijke vazen en kleurrijke tapijten: vanaf 25 maart 2014 staat het werk van Theo Colenbrander in de schijnwerpers. Hij was een van de eerste kunstenaars die zijn werk liet uitvoeren bij fabrieken. Colenbrander ontwierp ‘voor de menschen, die over dertig jaar zullen leven’. Zijn ontwerpen met grillige patronen en felle kleuren werden in zijn eigen tijd maar door een kleine groep bewonderaars gewaardeerd. Colenbrander in het Drents Museum In deze overzichtstentoonstelling van het werk van Colenbrander is zijn werk voor het eerst in al zijn veelzijdigheid te zien: van keramiek tot grafisch 22
Drents Museum Magazine
ontwerp en van architectuur tot tapijten. Het Drents Museum bewaart een prachtige collectie Colenbrander aardewerk, waaronder de schenking Van Noppen. Colenbranders werk maakt in Assen deel
uit van een van Nederlands mooiste collecties kunst uit de periode 1885-1935, die ontstaan is vanuit de Stichting Schone Kunsten rond 1900.
Vaas model ‘Levensloop’, 1922
of een vlinder te zien. Ondanks zijn tachtig jaar ontwierp Colenbrander voor deze fabriek nog wel 600 decors en wist hij, ook in vergelijking met tijdgenoten, origineel en modern werk te maken. Eigenzinnige duizendpoot Net als veel kunstenaars uit zijn tijd beperkte Theo Colenbrander zich niet tot één discipline, maar ontwierp hij naast keramiek ook boekbanden, interieurs en tapijten. Ook met zijn tapijten was hij vernieuwend en had hij in artistieke kringen succes. Voor Gedurfde ontwerpen De vazen die Colenbrander ontwierp voor de Haagse fabriek Rozenburg vielen meteen op door de ongewone vormen en de felgekleurde decoraties die op een ongekend vrije manier over het vlak waren verdeeld. Colenbranders ‘decors’ ontstonden door natuurmotieven zoals bloemen en planten sterk te stileren, soms tot complete abstractie. Deze decors hadden poëtische namen als ‘appelbloesem’, ‘spinneweb’ of ‘goudenregen’, die hun inspiratiebron onthulden. Vissen en vlinders Zeker in Colenbranders latere keramiek voor plateelbakkerij RAM in Arnhem is de natuur zo ver geabstraheerd dat ze nauwelijks herkenbaar is, al is na enig zoeken soms bijvoorbeeld een klein spinnetje, visje
het grote publiek waren zijn ontwerpen echter te duur en te revolutionair. Colenbrander staat met zijn frisse ontwerpen aan de wieg van de vernieuwing in de Nederlandse kunstnijverheid rond 1890. Hij gaf daarmee de aanzet tot de Nieuwe Kunst. Colenbranders talent was zo oorspronkelijk en eigenzinnig dat zijn werk niet alleen in de jaren 1880, maar ook nog in de jaren 1920 veel aandacht trok. Hij geldt als een van de meest originele ontwerpers uit de periode van de Nederlandse Art Nouveau en Art Deco.
Gastconservator Arno Weltens ‘Ik ben altijd gefascineerd geweest door Theo Colenbrander. Ik ben geen verzamelaar van zijn werk, maar heb me gaandeweg steeds meer verdiept in zijn leven en werk. Colenbrander raakte rond zijn 40ste in een soort midlifecrisis. Als architect kwam hij vast te zitten, maar als sierkunstenaar heeft hij vervolgens absoluut furore gemaakt. Vooruitstrevend in zijn ontwerpen, zijn ongewone vormen en in zijn kleurgebruik. Het was een bijzondere man en een eenling pur sang. Zo had hij in 1923 een eretentoonstelling in het Stedelijk Museum in Amsterdam. Zelf had de kunstenaar helemaal niet de behoefte om daarbij aanwezig te zijn…’ Arno Weltens heeft de tentoonstelling in Assen samengesteld. Bij de expositie verschijnt een uitvoerige publicatie van zijn hand, onder redactie van Annemiek Rens en Willemijn Lindenhovius. Het boek is het nieuwste deel in de succesvolle serie ‘Monografieën van het Drents Museum over kunstenaars uit het tijdperk rond 1900’.
Drents Museum Magazine
23
Aris Kalaizis bij Himmelmacher, 2008, olieverf op doek
Magisch realisme van Aris Kalaizis: Wunderbar Hedendaags realisme
Harry Tupan, adjunct-directeur
20 mei tot en met 31 augustus 2014
In 2009 besteedde het Drents Museum aandacht aan drie generaties Leipziger Schule met een grote overzichtstentoonstelling. Dat was een ongekend succes. Sindsdien blijft het museum belangrijke Leipziger schilders van de derde generatie volgen. Aris Kalaizis is een van die succesvolle hedendaagse Leipziger kunstenaars. Zijn kunstwerken zijn fantastische realistische voorstellingen waar je naar blijft kijken en die allerlei vragen oproepen‌ Wunderbar. Circa 20 schilderijen van Kalaizis zijn nu voor het eerst in Nederland te zien. 24
Drents Museum Magazine
Fabelachtige techniek In de schilderijen van Kalaizis zie je een ongebruikelijke en onverwachte weergave van mensen in specifieke situaties. Daar spreekt een sterke vervreemding uit, die de kijker aantrekt en intrigeert. Vanzelfsprekend is dat te danken aan het geweldige technische kunnen van de Leipziger kunstenaar: zijn fabelachtige techniek zorgt ervoor dat hij zeer overtuigende schilderijen weet te maken waar fictie en non-fictie in elkaar overlopen. Hij verwijst feitelijk naar een verborgen mysterie dat voor hem achter de geschilderde oppervlakte van het schilderij ligt. Een soort hiernamaals, dat in oorsprong voortkomt uit de schilders dromen, die zijn
innerlijke verlangens en voorstellingen opriepen. Still uit een film Opmerkelijk bij Aris Kalaizis is dat zijn werk een uitgespro-
kunstwereld. Het is inmiddels de wereldberoemde verzamelnaam voor de Leipziger schilders van de derde generatie die hun opleiding aan de Hochschule für Grafik und Die Stunde der Entweltlichung, 2012, olieverf op doek
Fantastische droom Het werk van de Grieks-Duitse schilder Aris Kalaizis (Leipzig, 1966) kan je als ‘magisch realistisch’ omschrijven. De Nederlandse schilder Pyke Koch (1901-1991) verwoordde die term als volgt: ’het magisch realisme bedient zich van voorstellingen, die wel mogelijk, maar niet waarschijnlijk zijn’. En dat is nou precies wat Kalaizis doet. Zijn werk is een schilderkunstig zeer nauwgezette, ja bijna fotografische weergave (maar zeker geen fotorealisme) van een nuchtere, rationele realiteit enerzijds en een fantastische irrationele droom anderzijds.
ken cinematografisch karakter heeft. Zie bijvoorbeeld het werk ‘Himmelmacher’. Het is alsof je kijkt naar een still uit een film, een bevroren tafereel, van te voren strak geregisseerd en geënsceneerd. Dat is niet verwonderlijk als je weet hoe de werkwijze van Kalaizis is. Als uitgangspunt voor zijn schilderijen bouwt hij de te schilderen scène precies zo op, waarin ook zijn modellen een plaats krijgen. Neue Leipziger Schule De ‘Neue Leipziger Schule’ is een bekende term in de
Buchkunst genoten. Naast Kalaizis rekenen we onder meer ook Neo Rauch, Matthias Weischer en Christoph Ruckhäberle tot deze beweging. Toch is het meer een verzamelnaam dan een werkelijke school. Vanwege zijn opleiding maakt Kalaizis er deel van uit. Maar op de keper beschouwd moet zijn werk individueel en los van die context beoordeeld worden. Onmiskenbaar is wel het narratieve in zijn werk, zo kenmerkend voor Leipzig en dat ook zo sterk in het werk van bijvoorbeeld Neo Rauch aanwezig is. Drents Museum Magazine
25
Arend Kuiper, De Sovjet Mythe, 2013, olieverf op linnen
Atelier Drents Museum: 60 jaar Drents Schildersgenootschap Hedendaags realisme 28 januari tot en met 11 mei 2014
Met de tentoonstelling Atelier Drents Museum viert het Drents Schildersgenootschap (DSG) in 2014 op een bijzondere manier zijn zestigste verjaardag. Voor 24 kunstenaars van het genootschap heeft het Drents Museum afgelopen zomer alle ruimtes opengesteld om er als atelier in te werken. Van 28 januari tot en met 11 mei 2014 is het resultaat te zien: een bonte parade van schilderijen, tekeningen, grafiek, foto’s, keramiek en installaties. Bovendien zijn zelfportretten van de kunstenaars in de Abdijkerk te zien. 26
Drents Museum Magazine
Zo was voor Flip Drukker het depot de inspiratiebron. Arend Kuiper maakte een schilderij naar aanleiding van de tentoonstelling De Sovjet Mythe. Lydeke von Dülmen Krumpelmann verwerkte indrukken opgedaan in het depot en het museum tot meerdere keramische plastieken. Alfred Hafkenscheid nam voor zijn werk het veenlijk paar van Weerdinge als uitgangspunt. Rita Lentz liet zich inspireren door de vele ronde vormen en de architectuur van het gebouw. Kunstenaarskring Het Drents Schildersgenootschap is een kring van professionele kunstenaars, fotografen en grafisch ontwerpers die in Drenthe werkzaam zijn. In 1954 is het genootschap door een aantal kunstenaars opgericht, met als doel om gezamenlijk meer exposities van de grond te krijgen in Drenthe. Ook al omdat er destijds nog geen sprake was van een galeriecircuit. Dat heeft tot nu toe geresulteerd in 160 tentoonstellingen van het DSG waarin kunstenaars vanuit verschillende disciplines exposeren, zoals grafiek, kera-
v.l.n.r.: Alfred Hafkenscheid, Incarnatie van twee veenlijken uit Weerdinge, 2013, olieverf op doek - Mariet Schedler, Collage, 2013, gemengde technieken - Flip Drukker, Treasures from the Plombium, 2013, lood, hout, flanel
Lydeke van Dülmen Krumpelmann, Op weg naar het Drents Museum, 2013, keramiek
Geïnspireerd door Drents Museum Geïnspireerd door onder andere het gebouw, tentoonstellingen, interieurs, stijlkamers en het depot van het Drents Museum hebben de kunstenaars nieuw werk gemaakt. Sommige kunstenaars zijn ter plekke aan het werk gegaan.
miek, schilderkunst, ruimtelijk werk en fotografie. Naast de tentoonstelling in het Drents Museum komt het DSG in het jubileumjaar ook met exposities in de CBK Drenthe Galerie in Warenhuis Vanderveen in Assen en bij het CBK Emmen in de Fabriek. Kijk voor meer info op www.drentsschildersgenootschap.nl Deelnemende kunstenaars Nieuw werk van de volgende kunstenaars is te zien in Atelier Drents Museum: Jan Bos, Siemen Dijkstra, Ralph Douglas, Flip Drukker, Lydeke von Dülmen Krumpelmann, Sake Elzinga, Evert van Fucht, Albert Greving, Annemarie de Groot, Alfred Hafkenscheid, Herman Kolker, Arend Kuiper, Rita Lentz, Mark Lisser, Jan van Loon, Andrijana Martinovic, Bart Pots, Albert Rademaker, Mariet Schedler, Ben Snijders, Hilda Snoeijer, Kees Thijn, Peter de Vis en Geert de Weerd.
Drents Museum Magazine
27
Tentoonstellingen Cor Groenenberg, Paprika, 1997, acrylverf op linnen
Hedendaags realisme Schenking Collectie Ger van Dam 28 januari tot en met 11 mei 2014 voor een totaal overzicht op www.malcollection.nl). Een deel van de verzameling heeft Van Dam aan het Drents Museum geschonken. ‘Door te schenken kan een museumcollectie levend blijven en nieuwe verbanden leggen met de al bestaande collectie’, aldus Van Dam. In de tentoonstelling zijn werken te zien van Arjan van Es, Cor Groenenberg, Nicole Hijzelaar, Betty
Jan Kuiper, Hardlopen, 1982-1984, acrylverf op paneel
Ger van Dam is verzamelaar van jonge, net afgestudeerde kunstenaars, onder andere van de Academie Minerva in Groningen en het Frank Mohrinstituut. In 1973 heeft Van Dam zijn eerste aankoop gedaan en is hij begonnen met verzamelen. Nu ruim 40 jaar later heeft dat geresulteerd in de Modern Art Loppersum (MAL) Collection met inmiddels 300 aankopen (kijk
Schenking Collectie Jan Kuiper 9 september tot en met 11 januari 2015 Jan Kuiper (Heemstede, 1928), al vele jaren woonachtig in Spijk vlakbij Delfzijl, heeft het Drents Museum een collectie 28
Drents Museum Magazine
van 38 van zijn werken geschonken. Een deel van deze schenking is vanaf 9 september te zien in de kabinetten
van der Kamp, Igor Levashov, Eline Peek, Felix Refeld Gipfel, Marina Schulze, Miss Van, Dolf Verlinden, Nienke Visser en Barbara Wijnveld.
van de afdeling Realisme. Kuiper volgde zijn opleiding aan de Koninklijke Academie in Den Haag. Hij schildert op humorvolle wijze een haast surrealistische wereld. De kunstenaar wordt wel tot de Nieuwe Haagse School gerekend, een beweging uit de jaren ’50 die zich afzette tegen Cobra en figuratieve schilderkunst als uitgangspunt heeft. Schilders als Paul Citroen, Kees Andrea en Piet Ouborg behoorden hier ook toe. De schenking van Kuiper is veelzijdig van samenstelling en omvat naast olieverfschilderijen ook een aantal belangrijke (pen)tekeningen.
Grootste Poppenhuis stijl van de kamers aan te tasten. Met dit Grootste Poppenhuis van Nederland geeft het museum een belangrijke invulling aan de Drentse identiteit.
Impressie Gele Kamer, tekening André Postma
De huidige stijlkamers in het Ontvangershuis van het Drents Museum krijgen een metamorfose. Eind juni 2014 opent hier het Grootste Poppenhuis van Nederland. Dankzij een grote bijdrage van de BankGiro Loterij worden de stijlkamers omgetoverd tot een huis vol verhalen voor jong en oud. Door informatie van Drentse families kunnen wij op een bijzondere manier het verhaal van de Drentse geschiedenis tussen 1750 en 1830 vertellen. Het leven van de historische figuur Johannes van Lier staat centraal, verteld door verschillende personages uit diverse bevolkingslagen, die in het huis wonen of werken. Een Poppenhuis dus, maar dan met ‘echte’ bewoners, gebaseerd op historische personages. U mag voorwerpen aanraken en in de huid van een van de vroegere bewoners door het huis dwalen. In elke ruimte is iets te doen, met prikkeling van alle zintuigen. Met recht dus ‘stijlkamers 2.0’, zonder sfeer en
Als we zo bescheiden mogen zijn; ons drukwerk mag ook best aan de muur.
Koninklijke Van Gorcum Industrieweg 38, 9403 AB Assen T 0592 37 95 55
www.vangorcum.nl
Collectie Online! Carola Steenbergen, hoofd collectiemanagement
Sinds de heropening in 2011 maakt het Drents Museum voor de eigen collecties Archeologie en Kunst 1885-1935 gebruik van het nieuwe publieksinformatiesysteem Museumplus. Met Museumplus geven we onze bezoekers de gelegenheid om informatie in te winnen over meer objecten dan er in de zalen te zien zijn. Deze objecten kunnen bezoekers thuis, via de website, nog eens bekijken. Continu zijn we bezig om objecten digitaal te fotograferen en te registreren, zodat er steeds meer objecten aan Museumplus kunnen worden toegevoegd.
Projectmedewerker maakt 3D-scan van art nouveau-object
baar gesteld. Het Drents Museum is de enige Nederlandse partner en gaat 2.000 art nouveau-objecten uit de collectie Kunst 1885-1935 digitaliseren. Van een deel van deze objecten is ook een driedimensionale scan gemaakt.
Project Partage Plus In het kader hiervan neemt het Drents Museum deel aan Partage Plus, een digitaliserings- en onderzoeksproject van de Europese Commissie. 23 Europese culturele instellingen uit maar liefst 17 landen participeren in dit project. Tussen maart 2012 en april 2014 worden door Partage Plus meer dan 76.000 art nouveauobjecten gedigitaliseerd en online beschik-
30
Drents Museum Magazine
Objecten online bekijken De gedigitaliseerde objecten zijn straks te zien op de portaalsite Europeana. Dit is een Europese digitale mediatheek waarin culturele instellingen, bibliotheken en archieven hun collecties aanbieden aan het publiek. De gedigitaliseerde objecten van het Drents Museum kunt u straks via die website bekijken, maar ook in het museum via Museumplus. Meer informatie over het digitaliseringsproject Partage Plus kunt u vinden op www.partage-plus.eu. De digitale mediaÂtheek waarin de objecten worden opgenomen vindt u via www.europeana.eu. Daarnaast is een deel van de collectie van het Drents Museum ook te zien via de website van de Stichting Platform Drentse Musea, te weten www.museaindrenthe.nl. Op deze site zijn 44Â Drentse musea te vinden met informatie over de collecties, locaties, openingstijden en activiteiten.
Feesten buFFetten v ergaderingen congressen tr ainingen condoleances Partijen bruiloFten
✦ ✦ ✦ ✦ ✦ ✦ ✦ ✦
de ide a le loc atie voor a l u w bijeenkomsten
be s t w e s t ern ci t y hot el de jonge a s sen b r i n k s t r a at 8 5 94 01 h z t h e n e t h e r l a n d s
|
+ 31 (0) 5 9 2 31 2 0 2 3
|
reserveringen@hotelde jonge.nl
|
w w w.hot e l de j onge .nl
| O
@de jonge a ssen
Laat je betoveren in de Hagia Sophia!
met de
Hoe mooier de verhalen, hoe mooier de reis. Ga daarom het avontuur aan met SRCCultuurvakanties. Want waar u ook naar toe reist, met onze reisleiders gaat er een wereld voor u open. Ze zijn meesters in het vertellen van verhalen over cultuur, geschiedenis, kunst en lokale gebruiken. En weten u steeds weer te boeien met leuke anekdotes en fascinerende details. Maak van uw reis een onvergetelijke ervaring. Ga mee met SRC-Cultuurvakanties. De Reismeesters.
SRC-Cultuurvakanties. De Reismeesters.
050 – 3 123 123 SRC-Cultuurvakanties.nl
Nieuwe aanwinsten De collectie van het Drents Museum groeit door. Nieuwe werken in de museumcollectie presenteren we op de expositiewand tegenover Grandcafé Krul. Hieronder zetten we drie
Drents landschap van Jan Wiegers
Hermen Berserik, Zelfportret, 1990
Winterlandschap Drenthe uit 1928 van Ploegkunstenaar Jan Wiegers is een uitzonderlijk mooi voorbeeld van het gematigde expressionisme van de kunstenaar van de late jaren twintig. Het Drents Museum heeft het werk kunnen aankopen met steun van de Stichting Beringer Hazewinkel en de BankGiro Loterij. Dit schilderij
van Wiegers (1893-1959) past helemaal in de zogenaamde ‘Drentse Meestercollectie’, een collectie topschilderijen die het museum opbouwt met Drenthe als onderwerp. Een criticus uit die tijd prees Wiegers’ landschap omdat het minder ‘luidruchtig’ zou zijn dan zijn direct door het Duitse expressionisme beïnvloede werk, en
sprak van een ‘brillanten maar zachten luister’.
Jan Wiegers Winterlandschap Drenthe, 1928, wasverf op doek
nieuwe aanwinsten in de schijnwerpers die we recentelijk hebben gekregen of aangekocht.
Portret van een 69-jarige
Zelfportret Rudolf Hagenaar Het Drents Museum heeft een uitgebreide verzameling zelfportretten van hedendaagse kunstenaars. Een mooie aanvulling op deze collectie is ‘De tekenaar met spanendoos’ van Rudolf Hagenaar (1927-2006). Jan Stassen - Hagenaar-specialist en auteur van een uitvoerige publicatie over de kunstenaar - en Puk van der Heijden schonken het museum dit werk in 2013. Rudolf Hagenaar – tekenleraar in Goes – was een productief schilder, maar trad vrijwel nooit naar buiten met zijn werk. Daarom was hij slechts in kleine kring bekend. Hagenaar stoorde zich niet aan heersende tendensen in de kunst. Hij schilderde figuratief en de mens nam daar een prominente plaats in. Zijn schilderijen zijn vaak ongemakkelijk en roepen vragen op bij de beschouwer. 32
Drents Museum Magazine
Rudolf Hagenaar bij zijn werk ‘De tekenaar met spanendoos’
Met steun van de Stichting Vrienden van het Drents Museum is onlangs dit zelfportret van Herman Berserik uit 1990 aangekocht. Het werk van Berserik (1921-2002) wordt gerekend tot de Nieuwe Haagse School. Dit schilderij is een waardevolle aanwinst voor de collectie hedendaags realisme, die een groot aantal zelfportretten bevat.
Je slaapt lekkerder in Hotel Assen… …Slapen Wij beschikken over diverse kamertypes, waarbij ruimte, luxe en comfort voorop staat. …á la carte restaurant Onze Chef-kok heeft een menukaart voor u samengesteld met ruime keuze uit heerlijke gerechten. …LiveCooking Buffet all-incl. €32,50 p.p. Iedere zaterdag en zondag is ons LiveCooking restaurant geopend. …Drents Museum Arrangement Met dit 3-daagse arrangement kunt u een bezoek aan dit prachtige museum combineren met een verblijf in ons hotel. Vanaf slechts € 155,00 per persoon. …KidsCity Ieder weekend is KidsCity geopend, hier kan je koekjes bakken, playstationen, springen op het springkussen, film kijken nog veel meer! …Feesten en partijen Wij beschikken over diverse zalen, geschikt voor iedere gelegenheid!
Van der Valk Hotel Assen Balkenweg 1 - 9405 CC Assen Tel: 0592 - 851515 info@assen.valk.nl - www.hotelassen.nl facebook.com/hotelassen
@hotelassen
Van der Valk Hotel Assen
2013 in vogelvlucht
In mei brachten koning Willem-Alexander en koningin Mรกxima een kennismakingsbezoek aan de provincie Drenthe. Natuurlijk kon het Drents Museum niet ontbreken in het programma.
De tentoonstelling Gezichten van Dementie van Herman van Hoogdalem kreeg veel publiciteit. Talloze zorginstellingen in Drenthe toonden belangstelling voor dit onderwerp. Samen met negen andere musea in Nederland is het Drents Museum inmiddels geselecteerd voor het succesvolle Alzheimer-programma van het Stedelijk Museum en het Van Abbemuseum. Het programma dat in 2015 start, bestaat uit interactieve rondleidingen en workshops. Het geeft mensen met de ziekte van Alzheimer en andere vormen van dementie de mogelijkheid zich te uiten en een dialoog aan te gaan met hun omgeving.
Rijen, rijen en nog eens rijen bij De Dode Zeerollen. Bijna 140.000 bezoekers uit binnen- en buitenland wilden een van de belangrijkste archeologische ontdekkingen van de 20ste eeuw zien.
Vanaf juli stond de Menora aan de Kop van de Vaart als eyecatcher van de tentoonstelling De Dode Zeerollen. Een prachtig initiatief van de Binnenstadsvereniging Assen. Jan en Sanne Terlouw (midden en rechts) onthulden samen met wethouder Maurice Hoogeveen (links) het bouwwerk van de kunstenaars Frans Jansen en Edze de Haan. 34
Drents Museum Magazine
Oranje is verleden en heden met elkaar verbinden
Een formidabele collectie hedendaagse kunst. Memorabele tentoon stellingen zoals De Dode Zeerollen. Het Drents Museum blijft ons verrassen. Inspirerend voor jong en oud. Met archeologie, kunst en geschiedenis. En straks weer de spraakmakende Mummies en de figuratieve Malevich. Het Drents Museum heeft naam gemaakt. En niet alleen in Drenthe. Het is na de verbouwing alleen maar mooier geworden: heden en verleden letterlijk en figuurlijk samen. ING is er trots op dit prachtige museum te mogen ondersteunen.
WORDT VERWACHT Hier kom ik weg – de keuze van daniël Lohues 16 september tot en met 9 november 2014
Muzikant Daniël Lohues gaat een tentoonstelling maken in het Drents Museum. De bekendste Drent van Nederland krijgt de vrije hand om zijn favoriete kunstwerken en voorwerpen bij elkaar te brengen. Waar wordt gastconservator Lohues warm van en waarom? Het resultaat is de tentoonstelling Hier kom ik weg die van 16 september tot en met 9 november 2014 te zien is in het Drents Museum. Daniël Lohues is onlosmakelijk verbonden met Drenthe. Het is zijn thuishaven. Daniël is gefascineerd door historie ‘omdat je pas weet waar je heen gaat als je weet waar je vandaan komt’. Het belooft een bijzondere tentoonstelling te worden die ook eens een andere kant van Drenthe laat zien. Om alvast een tipje van de sluier op te lichten, een
36
Drents Museum Magazine
van de werken die zeker in de tentoonstelling gepresenteerd wordt, is De Turfschuit van Van Gogh. Van Gogh werkte immers ooit in de streek waar Lohues vandaan komt. Ook werk van Drentse hedendaagse kunstenaars gaat Lohues selecteren. Van stenen bijlen en urnen tot etsen en olieverfschilderijen, de keuze is aan Daniël.
Bij de tentoonstelling verschijnt een publicatie waarin Lohues zijn eigen commentaar geeft op de keuzes die hij heeft gemaakt. In februari verschijnt de nieuwste cd van Daniël Lohues. In het voorjaar van 2014 toert Lohues door Nederland met zijn theatervoorstelling. Kijk voor meer informatie op www.lohues.nl
WORDT VERWACHT Kazimir Malevich – De jaren van de Figuratie 25 november 2014 tot en met 15 maart 2015
In het najaar van 2013 werd in St. Petersburg de samenwerking definitief bezegeld tussen het State Russian Museum en het Drents Museum. Het resultaat is vanaf 25 november 2014 in Assen te zien: een prachtige verzameling figuratief werk van Kazimir Malevich (1879-1935), de belangrijkste Russische kunstenaar uit de eerste helft van de twintigste eeuw. Maar liefst zestig topstukken uit het State Russian Museum komen naar het Drents Museum, waaronder zijn fameuze ‘Zelfportret’ (1933). De nadruk van de solotentoonstelling Kazimir Malevich – De jaren van de figuratie ligt op het latere en vrij onbekende figuratieve werk van de kunstenaar, dat hij vanaf 1928 tot zijn dood in 1935 maakte. Zelfportret, 1933, olieverf op doek
maakte Malevich schilderijen met het boerenleven als centraal thema. Het is de meest onder belichte fase uit zijn oeuvre. Pas na de Perestrojka (vanaf 1985) kregen de schilderijen uit deze periode enige bekendheid.
Figuratieve periode Waar het Stedelijk Museum in Amsterdam zich voornamelijk richt op de avant-garde, concentreert de tentoonstelling in het Drents Museum zich vooral op het figuratieve oeuvre van deze beroemde Russische kunstenaar. Onder invloed van het Socialistisch Realisme
Rijke stilistische ontwikkeling Voorafgaand aan de figuratieve periode onderging Malevich een rijke stilistische ontwikkeling. Enkele sleutelstukken nemen de bezoeker in de tentoonstelling mee in de verschillende stijlperiodes van het impressionisme, symbolisme, kubisme en suprematisme. Hoogtepunt is het volledig abstracte werk het ‘Zwart Vierkant’ (ca. 1923), een van de bekendste werken uit de kunstgeschiedenis . De ontwikkeling van het figuratieve werk krijgt uitgebreid
aandacht met onder meer zijn Renaissance-portretten (vanaf 1933). Internationaal Realisme Kazimir Malevich is de derde tentoonstelling in de serie ‘Internationaal Realisme in het Drents Museum’ na Realisme uit Leipzig (2009) en De Sovjet Mythe (2012-2013). De Malevich-tentoonstelling is in afgeslankte vorm eerst in het State Russian Museum in St. Petersburg en in Parijs te zien. Het Drents Museum toont als enige de expositie in volle omvang.
Drents Museum Magazine
37
Op zoek naar een interessant boek, een mooi souvenir of een origineel cadeau? Kom dan kijken in onze museumshop. Hier vindt u een groot assortiment artikelen op het gebied van archeologie, kunst 18851935 en hedendaags realisme. En natuurlijk diverse artikelen die te maken hebben met de tijdelijke tentoonstellingen. Mummies Wie mummie zegt, denkt al snel aan Egypte, maar er is veel meer! In onze museum足 shop vindt u over dit onderwerp verschillende boeken, kinderboeken en ansichtkaarten. Ook zijn er schedelspaarpotten, sarcofagen met mumies en een mummiekwartet. Verder zijn we trots op onze eigen uitgave Mummies die bij de tentoonstelling verschijnt. Een prachtig naslagwerk om thuis nog eens te bekijken en dat niet misstaat in uw boekenkast.
Vast assortiment Ons vaste assortiment bestaat uit verschillende boeken over kunstenaars en kunststromingen, archeologische onderwerpen en over de geschiedenis van Drenthe. Verder zijn er prachtige sieraden en is er exclusief keramiek met afbeeldingen uit de ING-collectie. Natuurlijk kunt u ook voor kunstkalenders, kunstkaarten en allerlei cadeauartikelen bij ons terecht.
veel aandacht aan de jeugdige bezoeker. Zo zijn er onder meer jeugdboeken, Playmobil, tal van onderzoek- en ontdekkingspakketten en archeologische artikelen. Kom langs en ontdek het zelf!
Voor kinderen Met het in 2012 geopende Kindermuseum besteden we extra
Een deel van onze artikelen is ook te koop via de webshop. Zie webshop.drentsmuseum.nl 38
Drents Museum Magazine
Vriend schap
Het Drents Museum heeft ongeveer 1900 Vrienden. Elke Vriend heeft een eigen reden om zich te verbinden aan het museum. In deze rubriek komen de Vrienden aan het woord. Waarom zijn ze juist Vriend van het Drents Museum? Welke leuke, grappige, bijzondere verhalen hebben ze? Floortje de LangeHollema, secretaris van het bestuur van de Vrienden, vertelt. ‘Interesse voor landschap, kunst en cultuur in Drenthe is mij met de paplepel ingegoten. Thuis in Rolde groeide ik op tussen de collectie vuistbijlen, aardewerk en andere prehistorische vondsten van mijn vader Geke Hollema. Door zijn contacten met het Provinciaal Museum werd hij in de jaren zeventig lid van het bestuur van de Vrienden. Hij is helaas in 1991 te jong overleden, maar ik vind het bijzonder om nu in zijn voetsporen te treden. Dat is voor mij niet de enige motivatie om actief te zijn in het Vrienden-bestuur. Vanaf mijn jeugd ging mijn interesse toch meer uit naar kunst dan naar de prehistorie. Vanaf het moment dat ik een potlood kon vasthouden heb ik getekend, tot op de dag van vandaag. De lerarenopleiding tekenen en schilderen en de avondopleiding bij Academie Minerva waren een logisch gevolg. Naast mijn werk als beeldend kunstenaar vind ik het belangrijk maatschappelijk actief te zijn. Toen ik dan ook benaderd werd om secretaris te worden in het bestuur van de Vrienden, had ik geen bedenktijd nodig. Mijn hart ligt bij de figuratieve schilderkunst. Dat sluit helemaal aan bij de prachtige collectie en het beleid van het museum op dit gebied. 40
Drents Museum Magazine
Ik ben er trots op dat het Drents Museum iedere keer weer spraakmakende tentoonstellingen weet te organiseren die veel publiek trekken. Maar ook de kleinere exposities zijn soms juweeltjes. Prachtig dat we daar als stichting met regelmaat een kleine of grote bijdrage aan kunnen leveren. Alsof we een cadeautje mogen geven namens alle Vrienden. De speciale Vriendenbijeenkomsten zijn altijd een leuke gelegenheid om elkaar te ontmoeten. Ze worden ook bijzonder gewaardeerd, gezien de grote opkomst en enthousiaste reacties. Ik hoop dan ook dat ik nog lang mijn bijdrage in het bestuur kan leveren. Al wil ik ervoor waken dat ik zelf een ‘museumstuk’ word.’
Wilt u een keer uw verhaal vertellen over uw vriendschap met het museum? Voor meer informatie: Afdeling Communicatie Drents Museum, T (0592) 377 705 Wilt u ook Vriend worden? Voor meer informatie: secretariaat Drents Museum, T (0592) 377 761
Georg Freya, De verjaardagskroon, 1917, olieverf op doek
KOMENDE TENTOONSTELLINGEN 2014 Jubileum Stichting Schone Kunsten rond 1900 14 oktober 2014 tot en met 15 februari 2015 Dit jaar is het 50 jaar geleden dat de Stichting Schone Kunsten (SSK) rond 1900 werd opgericht door nazaten van kunstenaars en kunstnijveraars die werkten in de periode 1885-1935. Doel was onder meer het om werk van hun voorouders te verzamelen en bijeen te houden. Sinds de jaren zeventig van de vorige eeuw is de SSK-collectie ondergebracht bij het Drents Museum. De collectie Kunst 1885-1935 behoort nu tot de mooiste op dit gebied in Nederland. Unieke van de SSK-collectie is de herkomst uit ateliernalatenschappen, met onder andere ontwerptekeningen, schets boeken en schilderskistjes. De jubileum tentoonstelling toont een veel zijdigheid aan talent, met voorwerpen die variëren van schilderijen en meubelontwerpen tot serviezen en reclame.
Collectie Lantman (1875-1932) 14 oktober 2014 tot en met 1 februari 2015
Hans Hoekstra, Marjanne tekent, 2013, acryl op doek
Pendule, 1920
Het Drents Museum ontvangt een omvangrijke schenking van het werk van edelsmid en metaalkunstenaar Georg Henri Lantman (1875-1932) Een selectie van de mooiste objecten is dit najaar al te zien: pendules van tombak versierd met kleurrijk email, verfijnd zilverwerk en een gedecoreerde wierooklamp, veelal in de stijl van de Amsterdamse School. Lantman, die ervaring opdeed bij de zilverfabriek van C.J. Begeer, werd door collega’s en kenners geroemd om zijn technische virtuositeit. Door zijn vroege dood is Lantmans oeuvre bescheiden gebleven. Het Drents Museum is dan ook trots zijn werk te kunnen presenteren. Bij de expositie verschijnt een publicatie in de reeks van Nederlandse kunstenaars uit het tijdperk rond 1900.
Hans Hoekstra 9 september 2014 tot en met 11 januari 2015 Vanaf 9 september zijn schilderijen te zien van Hans Hoekstra (Surhuisterveen, 1983) Hoekstra – in 2009 Winnaar van de Koninklijke Prijs voor Vrije Schilderkunst – schildert figuratief zonder dat hij teruggrijpt op de traditionele waarden van het verleden. Het werk, zo zegt hij, ‘moet over het nu gaan’. Zijn afgebeelde figuren zijn vlak, hoekig, tweedimensionaal en bewust houterig geschilderd. Ze laten de kwetsbaarheid van de mens zien. Hoekstra’s eigen beleving is het uitgangspunt. Hij heeft respect voor traditie, maar laat zich er niet door belemmeren. Bij de tentoonstelling verschijnt een publicatie in de reeks Jong Realisme. Door de subsidie ‘Werkbijdrage Jong Talent en opdrachtgever’ van het Mondriaan Fonds heeft het museum de mogelijkheid Hoekstra te volgen en aan te kopen. Drents Museum Magazine
41
E n v er d er … Het team van het Drents Museum – medewerkers en vrijwilligers – staat weer voor u klaar in 2014 met een aantrekkelijk programma van tentoonstellingen en activiteiten. Zalenverhuur Voor vergaderingen, recepties of andere speciale bijeenkomsten beschikt het Drents Museum over verschillende zalen. Meer informatie: T 0592 – 377 709 E boekingen@drentsmuseum.nl
Rondleidingen/arrangementen TIP: Combineer uw museumbezoek met een rondleiding en /of arrangement. U kunt bij ons een programma op maat boeken. Meer informatie: T 0592 – 377 709 E boekingen@drentsmuseum.nl
COLOFON Oplossing puzzel op pagina 16: de chinchorro
Het Drents Museum Magazine is het tijdschrift van het Drents Museum en verschijnt bij aanvang van nieuwe grote tentoonstellingen. Jaargang 32, nummer 1 Februari 2014 Samenstelling en eindredactie Paul Klarenbeek Met bijdragen van Annabelle Birnie, Hester Boer, Kees Dinkla, Sanne Ennik, Ellen ter Hofstede, Paul Klarenbeek, Christl Latupeirissa, Willemijn Lindenhovius, Carola Steenbergen, Harry Tupan, Vincent van Vilsteren en Jan van Zijverden.
Onderwijs Bezoek ons museum met uw schoolklas. Naast de programma’s bij de tijdelijke tentoonstellingen, hebben we ook altijd verrassende onderwijsprogramma’s voor het Primair en Voortgezet Onderwijs. Deze programma’s zijn ook geschikt voor het Speciaal Onderwijs.
Foto’s ©JAV Studios Assen, pag 5, 42 ©Reiss-Engelhorn-Museen Mannheim, pag 6, 7 ©Siemens Press Pictures, pag 7 ©Félix Bonfils, Forum Internationale Photographie, REM, pag 8 ©Deutsches-Apotheken-Museum Heidelberg, pag 8 ©Naturkundemuseum Kassel, pag 9 ©German-Mummy-Project, REM, pag 9 ©Hugo Maertens, Brugge, pag. 9, 10 ©Naturhistorisches Museum Basel, pag 10 ©T Fuisz, National Museum of Natural History Budapest, pag 12 ©Drents Museum Assen, pag 12, 15, 20, 22, 28, 30, 34 Delicious ©Südtiroler Archäologie Museum Bolzano, pag 13 ©Paul Klarenbeek, pag. 13, 18, 38 ©Deutsches Museum München, Facebook pag. 14 ©Leonie van der Kolk, pag 15, 38 ©Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed, pag 23 ©Michael Imhof Verlag, pag 24, 25Dot Slash ©Jan Stassen, pag 32 ©Agents after all, pag 36 ©State Russian Museum St. Petersburg, pag 37 Reddit ©Floortje de Lange-Hollema, pag 40
Kom ook kijken in het Kindermuseum. Meer informatie: T 0592 – 377 709 E boekingen@drentsmuseum.nl Businessclub Drents Museum De Businessclub Drents Museum is een club van bedrijven die het Drents Museum een warm hart toedragen. Het lidmaatschap kost € 1.500 per jaar (excl. BTW) en wordt voor een periode van drie jaar aangegaan. Met het lidmaatschap vergroot u de slagvaardigheid van het museum en draagt uw onderneming bij aan een aantrekkelijk cultureel aanbod in Drenthe. Meer informatie: T 0592 – 377 718.
Vormgeving Open Communicatie, Groningen Grafische verzorging en drukwerk Koninklijke Van Gorcum BV Oplage 15.000 exemplaren Bent u geïnteresseerd in adverteren in dit Drents Museum Magazine, neemt u dan contact op met Henk Krans: T 0592 271 718 / 06 513 852 70. E henk@henkkrans.nl Wilt u de (gratis) digitale nieuwsbrief ontvangen? Delicious Flickr Ga naar www.drentsmuseum.nl en abonneer u nu! Flickr
Brink 1, Assen Postbus 134, 9400 AC Assen Facebook MySpace T 0592Delicious – 377 773 Flickr F 0592 – 377 719 MySpace StumbleUpon E info@drentsmuseum.nl I www.drentsmuseum.nl Slash Dot
Mixx
MySpace
FriendFeed
Open Delicious Dinsdag t/m zondag en op feestdagen Mixx Skype van 11.00-17.00 uur. Slash Dot Mixx Gesloten Facebook Eerste kerstdag en nieuwjaarsdag FriendFeed YouTube gesloten.
Retweet Delicious StumbleUpon Twitter Digg Facebook Skype StumbleUpon Flickr Technorati Slash Dot YouTube Skype MySpace LinkedIn
Newsvine
SlideShare
Reddit Google
FriendFeed Slash Dot
YouTube Mixx
Drents drinkwater Drents drinkwater Drents drinkwater Natuurlijk Natuurlijk uit de kraan Natuurlijk uit de kraan uit de kraan
Waterleidingmaatschappij Drenthe wmd.nl Waterleidingmaatschappij Drenthe wmd.nl Waterleidingmaatschappij Drenthe wmd.nl
Cultuur maakt je rijker De BankGiro Loterij is de cultuurloterij van Nederland. Maandelijks spelen deelnemers mee voor kans op ruim 250.000 prijzen en voor behoud van molens, musea en monumenten in Nederland. Het Drents Museum ontving tot nu toe maar liefst 2,15 miljoen euro van de BankGiro Loterij. Deze bijdrage heeft het museum deels voor de herinrichting van de nieuwbouw gebruikt en voor het project het grootste Poppenhuis van Nederland. Hiermee geeft het museum het publiek de gelegenheid om op een verrassende wijze de geschiedenis te laten beleven. Wilt u meespelen voor behoud van cultuur in Nederland? Ga naar www.bankgiroloterij.nl