Wonen in je eigen geschiedenis tro u va i lle s
Een selectie van de mooiste stukken op de markt d e lf ts b l au w
In het depot van het Gemeentemuseum Den Haag
c a rti e r
Een broche als antiek van de toekomst
PLUS:
8 717953 055668 >
gra af sc h i m m e lpe n n i n c k
Bevoorrecht wonen aan de Vecht
Buitenplaats overweer Op nog geen 20 km van Het Concertgebouw, 26 km van Schiphol en 5 minuten van de pittoreske dorpskern van Breukelen ligt Buitenplaats Overweer. Een plek om comfortabel en veilig te wonen op een van de mooiste locaties van Nederland. Overweer omvat verschillende kleinschalige appartementengebouwen, alle voorzien van lift en parkeergarage en ieder met eigen architectonische signatuur. Dankzij de kleinschalige opzet van de buitenplaats genieten de bewoners van optimale privacy in een parkachtige setting. Overweer wordt vanaf de openbare weg ontsloten door beveiligde toegangen, waardoor privacy, veiligheid en rust gegarandeerd zijn. Vanzelfsprekend is er een eigen huismeester die zorg draagt voor de bewoners en het park. Dit alles direct aan de Vecht op een buitenplaats die de idyllische sfeer van weleer uitstraalt, met de garantie en voordelen van hoogwaardige nieuwbouw. Buitenplaats Overweer: de veiligste investering om in te wonen. Bijzonderheden: • Zorgeloos woongenot aan de Vecht • Conciërge (comfort en veiligheid) • Centrale ligging: 20 km van Amsterdam, 26 km van Schiphol • Zorgeloos wonen door hoogwaardige bouw • Royale appartementen: vanaf ca. 145 m2 tot 300 m2 • Optimaal thermisch en akoestisch geïsoleerd • Fraaie geveldetaillering, gebruik van duurzame en natuurlijke bouwmaterialen • Hardhouten binnen- en buitenkozijnen, hardhouten terrassen en hekwerken • Videofooninstallatie • Vloerverwarming door het gehele appartement • Koopsom van € 612.500 tot € 1.395.000 • Bijdrage V.v.E. van € 255 tot € 545 per maand (afhankelijk van het appartement)
BUITENPLAATS OVERWEER Straatweg 256, Breukelen www.buitenplaatsoverweer.nl
VERKOOPINFORMATIE Ankersmit makelaars De Koster cs makelaars
0294 - 234 774 035 - 623 36 41
VOorwoord
PASSIE Mij wordt regelmatig gevraagd hoe ik de kunsthandel zie in een wereld met nieuwe kanalen, nieuwe aanbieders en nieuwe verzamelaars. Ik zie in ieder geval een wereld die een stuk kleiner (of groter) geworden is. Nederlandse liefhebbers van kunst en antiek zijn een handvol muisklikken verwijderd van de rest van de wereld en vice versa. Kunst gaat natuurlijk vooral om emotie, en beeldschermen werken toch nog steeds emotie-dempend. Een beeld of schilderij op je scherm blijft eendimensionaal en ontbeert karakter, diepte en natuurlijk de kennis en passie van de handelaar. Kunst is emotie. Regelmatig vertel ik aan
schoolkinderen over mijn passie. Ik begin altijd met de vraag of één van hen iets verzamelt. Schelpen, stenen, colaflesjes? En wat als je een zeldzame vindt? Zou je die herkennen of moet je het opzoeken? Raak je geëmotioneerd? Dan pas ben je gepassioneerd. Dit is wat wij willen delen met onze clientèle. Het is dan ook niet gek dat mensen elkaar steeds meer persoonlijk opzoeken. Uit een recent onderzoek van het gezaghebbende Art Newspaper bleek dat er in 1970 slechts drie internationaal georiënteerde kunstbeurzen in de wereld waren; in 2005 waren dat er al 68, zes jaar later 189 en nu kan de kunstliefhebber kiezen uit 220 beurzen met een internationaal karakter. Er is dus veel veranderd: de afstanden zijn kleiner geworden en de bedragen groter. Er is maar één ding hetzelfde gebleven, en dat geldt zeker bij antiek: het beschikbare aantal objecten. En dat betekent schaarste. Daarbij zoeken handelaren steeds meer de openbaarheid. Veel leden van de Koninklijke VHOK publiceren regelmatig in verschillende media. Veel lezers kennen onze leden als specialist van het reeds
30 jaar succesvolle Tussen Kunst & Kitsch. Daarnaast geven we cursussen en lezingen, maken filmpjes en zijn we actief op social media. En we maken Vernis, inmiddels een vaste waarde in het Nederlandse en Belgische schap. Het aanbod in de kunst- en antiekhandel bestaat uit zo veel meer dan alleen hetgeen u kunt kopen. De meeste handelaren bieden decennialange ervaring, of meer. Neem bijvoorbeeld de firma’s Frides Laméris en Inez Stodel uit Amsterdam die dit jaar 50 jaar bestaan, en de Haagse antiquair S. van Leeuwen die dit jaar zijn eeuwfeest viert. Het bedrijfsleven ziet ook potentieel in de kunsthandel; om klanten te benaderen, te fêteren en te behouden. Van Lanschot is volgend jaar sponsor van het Van Gogh-jaar. Ze brengen hun Nederlandse klanten naar PAN Amsterdam en vervullen zo een brugfunctie tussen de consument en de handel. Want beurzen werken drempelverlagend. Ook bezoekers die niets kopen, zijn een aanwinst. Ik heb de leukste momenten beleefd met bezoekers, die zeiden: ‘Ik kan het niet betalen, maar mag ik u toch wat vragen?’ De bruggen komen er, maar het is aan de handelaren om door te gaan met educatie. Het diverse aanbod in deze Vernis nodigt uit om ook eens bij een kunsthandelaar binnen te lopen of een kunstbeurs te bezoeken. U zult geraakt worden door onze passie. Robert D. Aronson
Voorzitter van de Koninklijke Vereeniging van Handelaren in Oude Kunst in Nederland vernis # 07
–
003
vernis inhoud
040
Depot: Gemeentemuseum Den Haag Suzanne Lambooy, conservator Delfts aardewerk van het Gemeentemuseum Den Haag, opent het museumdepot waar een van de grootste museale collecties Delfts aardewerk staat.
028
Reportage: Landgoed Nijenhuis Graaf Albert Schimmelpenninck woont op het Twentse Landgoed Nijenhuis in zijn eigen familiegeschiedenis. Als nazaat van raadpensionaris Schimmelpenninck is het behoud van landgoed en kasteel ‘een levenstaak’.
RU BR I E K E N... 003 | Voorwoord 004 | Inhoud 011 | Trouvailles 027 | Column Ivo Weyel 004
–
vernis # 07
055 | Column René W. Chr. Dessing 071 | C olumn Yvo van Regteren Altena
082 | Boeken 088 | Ledenlijst Koninklijke VHOK
056 Reportage: Rutgers & Posch Interieurarchitect Evelyne Merkx combineerde oud en nieuw in het kantoor van advocatenfirma Rutgers & Posch: ‘Ik houd niet van half werk.’
Kunstliefhebbers sinds 1737. Al sinds 1737 is Van Lanschot een private bank pur sang. Maar wat misschien weinigen weten is dat ook onze passie voor kunst dateert uit die tijd. Een liefde die wij, als hoofdsponsor van de PAN, graag met u delen. De eigentijdse kunst- en antiekbeurs die wordt gehouden van 23 tot en met 30 november in Amsterdam RAI. Als klant van Van Lanschot ontvangt u van ons twee toegangskaarten cadeau. U kunt zich hiervoor vanaf 1 oktober inschrijven op www.vanlanschot.nl/pan.
www.vanlanschot.nl/pan
vernis inhoud
086
In Beeld: Berlijn Berlijn is helemaal Vernis-waardig sinds artiesten en galeries zowel Oost- als West-Berlijn binnentrokken. Een must voor verzamelaars.
072 Ensemble
Gedekte tafels, honden en naturalia. Een selectie van het aanbod van de leden van de Koninklijke VHOK, thematisch gefotografeerd door Marie Cécile Thijs.
e n ook ... 024 | Mijn mooiste stuk Dit schilderij heeft Bart-Jan Kastrop hedendaagse kunst beter leren begrijpen.
052 | Mijn mooiste stuk Frédérique van Oorschot wordt vrolijk van een schilderij van Gerard Schaperkötter. 006
–
vernis # 07
066 | Cursusprogramma Ga in de leer bij een oude meester.
068 | Mijn mooiste stuk Een levensgrote Boeddha uit Thailand uit de 16e eeuw stal het hart van Marcel Nies.
090 | Toekomstantiek Broche van een hond van Cartier.
vernis # 07
–
07
colofon
NAJAAR 2014
|
JAARGANG 04 #07
Hoofdredactie
Mischa van de Woestijne Eindredactie
Melinda Braaksma (www.editvalue.nl) Art direction
Wolk Ontwerp (www.wolkontwerp.nl) | Antoine Hamers (antoine@wolkontwerp.nl) Uitgever en bladconcept
MI7 Media Intelligence (www.mi7.nl) | Mischa van de Woestijne (mischa@mi7.nl) Medewerkers tekst
René W. Chr. Dessing, Aya Langeveld, Jorrit Niels, Yvo van Regteren Altena, Ivo Weyel, Mischa van de Woestijne b ee l d
Marjolein Blom, Peter Boer, Herman van Heusden, Friso Keuris, Marte, Tekenteam, Marie Cécile Thijs Met speciale dank aan
Robert Aronson, Caroline Eschbach, Lars Gude, Paul van Rosmalen, Jettie Rozemond, Nynke van der Ven, Belinda Visser Advertenties, abonnementen en nabestellingen
Koninklijke Vereeniging van Handelaren in Oude Kunst in Nederland Damrak 375 nl-1012 zj Amsterdam TELEFOON +31 (0)20-6238904 E-MAIL info@kvhok.nl INTERNET www.kvhok.nl Druk
Van Aalst Printmanagement, Zaandijk Distributie
Vernis verschijnt in een oplage van 18.000 exemplaren en wordt verspreid via de bij de Koninklijke VHOK aangesloten leden en op de belangrijkste kunstbeurzen in Nederland en België.
TIJDSCHRIFT VAN DE KONINKLIJKE VEREENIGING VAN HANDELAREN IN OUDE KUNST IN NEDERLAND (KVHOK)
Wonen in je eigen geschiedenis TRO U VA I LLE S
8 717953 055668 >
vernis GRA AF SC H I M M E LPE N N I N C K
Een selectie van de mooiste stukken op de markt D E LF TS B L AU W
In het depot van het Gemeentemuseum Den Haag
JAARGANG 04
C A RTI E R
NAJAAR 2014 #07
Een broche als antiek van de toekomst
PLUS:
Cover.indd 1
29-10-14 16:05
Coverbeeld: beeld uit het artikel ‘divers delfts blauw’ uit dit nummer. foto: peter boer © 2014 kVHOK/MI7 media intelligence Vernis is een uitgave van de kVHOK en MI7 media intelligence. Niets uit deze uitgave mag worden vermenigvuldigd, opgenomen in een elektronisch databestand of worden gepubliceerd, op welke wijze dan ook, zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de rechthebbenden (artikel 15 Auteurswet). ISSN 2211-4017
008
–
vernis # 07
De eigentijdse beurs voor kunst, antiek en design 23-30 november 2014 RAI (hal 8)
Dagelijks van 11.00-19.00 uur 27 en 30 november tot 18.00 uur NIEUW: dinsdag 25 november avondopenstelling tot 21.00 uur
hoofdsponsor
www.pan.nl
E.H. ARIËNS KAPPERS mAster prints
REMBRANDT HARMENSZ. VAN RIJN 1606 Leiden – 1669 AmsterdAm
E.H. Ariëns Kappers - Masterprints Established in 1980
By appointment only P.O.Box 11319 1001 GH Amsterdam tel. 00 31(0)20 6235356 www.masterprints.nl info@masterprints.nl PAN Amsterdam. 23-30 November. Stand 60.
Self-portrait in a cap and scarf with the face dark: bust. Etching, 1633. Signed and dated lower centre of the plate “Rembrandt f. 1633” 13.1 x 10.3 cm. with c. 0.5 cm. margin all round. Printed on 17th century paper with a Basel crozier watermark. A fine life-time impression. Bartsch 17, Hollstein (White-Boon) 17, New Hollstein (Hinterding-Rutgers)120 II(V)
trouvailles Rubriek
Unieke verhalen zijn er volop in de kunsthandel. Vaak zijn die het resultaat van een speciale zoekopdracht of een onverwachte vondst. Vernis brengt u de meest bijzondere anekdotes.
met dank aan
Caroline Eschbach
Vande rve n Orie ntal Art
Spekstenen Figuur van een Westerling Dit beeldje is vervaardigd in China, maar wat het vooral bijzonder maakt is dat het duidelijk een Westerling voorstelt. De maker had waarschijnlijk niet of nooit buitenlanders uitgebeeld - wat valt af te lezen aan het gelaat van de man dat duidelijk Chinese trekken vertoont. De kunstenaar heeft mogelijk gebruikgemaakt van prenten om zijn beeld te vervaardigen. Aan de kleding kan men afleiden dat het gaat om een man van Venetiaanse of Italiaanse komaf. Herkomst China, 17e eeuw M ateri a a l en tech n i ek spe kste e n Afmetingen h 25,5 cm
Prijs â‚Ź58.000
vernis # 07
–
011
Rubriek trouvailles
Antiquaria at Forum
Ethiopian Concert Programma
Op 31 maart 1854 sloten de Verenigde Staten en Japan een verdrag waarin de havens van Hakodate en Shimoda werden ontsloten voor de handel met de Amerikanen. Een mijlpaal in de relaties tussen Japan en het Westen, aangezien eeuwenlang de Nederlanders als enige Westerlingen toestemming hadden om handel te drijven met de Japanners. Leider van de Amerikaanse delegatie was commodore Matthew Galbraith Perry (1794-1858), die de Shogun van Edo er met enige militaire druk van overtuigde om de isolationistische politiek te laten varen. Om de succesvol verlopen onderhandelingen te vieren nodigde Perry een groot aantal notabelen uit op zijn vlaggenschip Powhatan voor een avondje ‘Ethiopisch’ entertainment in de vorm van een ‘minstrel show’ uitgevoerd door de Japanese Olio Minstrels, bestaande uit zowel African Americans als zwart geschminkte matrozen. Het hier afgebeelde programma voor deze avond werd gedrukt aan boord van de Powhatan op speciaal Chinees moerbeipapier dat Perry eerder dat jaar had ingekocht in Kanton. Exemplaren van dit programma zijn extreem zeldzaam: in de literatuur is slechts één ander exemplaar bekend. H erkomst Ve re nig de State n , 29 me i 1854 M ateri a a l en tech n i ek g e druk t op moe rbe ipapie r met decor atie f b loe m patroon Afmetingen 19 x 26 cm Prijs €27.500
012
–
vernis # 07
trouvailles Rubriek
I n t er - A n t i q u a r i a a t Meffer d t & De J o n g e
A Concert of Birds R i c h a r d E a r l o m n a a r o n t w er p v a n F r a n s S n y d er s
Met het schilderij Het Vogelconcert toonde Frans Snyders rond 1640 zijn kunsten als schilder van dieren. Het idee van de bijeenkomst van vogels stamt uit een fabel van de Griekse schrijver Aisopos, waarin de uil de overige vogels waarschuwt voor gevaren. Maar de vogels lachen erom en komen pas veel later tot het inzicht dat de wijze uil gelijk had. Snyders gebruikte alleen de dieren uit de fabel en liet de moralistische les weg. Hij schilderde de uil in het midden op een tak, met daaronder een boekje met bladmuziek. Hiermee maakte hij de nachtvogel tot dirigent van een vogelorkest, dat piepend en krassend een concert geeft. Het schilderij hing in ‘the Breakfast Room at Houghton’. Houghton Hall was de residentie van Sir Robert Walpole, de eerste premier van Groot-Brittannië. Met een oog voor kunst had Sir Robert een schitterende collectie aangelegd, maar hij gaf zo veel geld uit dat hij bij zijn overlijden een enorme schuld achterliet. Na mislukte pogingen om de collectie aan de staat te verkopen voor de geplande National Gallery, was de familie genoodzaakt om in 1779 een groot aantal schilderijen aan Catharina de Grote te verkopen. Het schilderij waarnaar deze mezzotint is gemaakt (door Richard Earlom, 1743-1822) hangt sindsdien in de Hermitage. H e r k o m s t E n g e l a n d / Ne d er l a n d , 1 7 7 8 M ateri a a l en tech n i ek ets e n me zzotint A fm e ti n g e n 57, 5 x 41 , 5 cm Prijs €2.250
E.J. van Wisselingh & Co
Poes op stoel S a l Me i jer
Sal Meijer (1877-1965) werd geboren in de Amsterdamse Jodenbuurt. Op jonge leeftijd was hij al werkzaam als diamantbewerker. Omdat tekenen en schilderen zijn grote passies waren, volgde hij naast zijn werk een kunstopleiding. Op 36-jarige leeftijd besloot hij de diamantindustrie te verlaten en zich volledig toe te leggen op het schilderen. In de jaren 30 verhuisde hij met zijn vrouw, zes katten en een schildersezel naar Blaricum. Een klein maar belangrijk deel van zijn oeuvre bestaat uit schilderijen van katten. Meijer schilderde bij voorkeur gewone katten. De ernst en het menselijk voorkomen dat hij deze kat heeft meegegeven maken dat dit schilderij meer is dan een afbeelding van een poes op een stoel. Meijer lijkt de psyche van het dier te willen doorgronden en heeft daarmee een portret gemaakt. Werk van Sal Meijer – met name zijn katten – is bij verzamelaars zeer gezocht. H e r k o m s t Ne d er l a n d , 1910-1920 M ateri a a l en tech n i ek o l i e v erf o p d o e k g e s i g n eer d Afmetingen 29 x 39 cm Prijs op aanvraag
vernis # 07
–
013
Rubriek trouvailles
Theo Da atse l a ar Antiquairs
Louis Quinze Marqueterie commode G e s i g n e e r d ‘J G ’ - S t. J o s e p h s g i l d e
Een bijzondere Louis Quinze commode, gesigneerd ‘JG’, het merkteken van het Amsterdamse St.-Josephsgilde. Onder het Rance marmeren blad bevinden zich twee gebogen laden ‘sans travers’, ingelegd met een marqueterie, voorstellende een boeket bloemen bijeengehouden door een strik. De gewelfde zijden zijn gefineerd in de vorm van een ruit. Op de bovenzijde van het meubel, onder de marmeren plaat, is het meubel gebrand met het JG-merk. De populariteit van uit Frankrijk geïmporteerde meubelen werd door het Amsterdamse meubelmakergilde als een grote bedreiging ervaren, zodat er strenge verbodsbepalingen werden uitgevaardigd in 1741, in 1770 en nog eens op 29 januari 1771, toen werd bepaald dat het verboden was om in Amsterdam buitenlandse meubels te verkopen. Een overgangsperiode werd ingesteld om handelaren de kans te geven hun aanwezige voorraad te verkopen. Het was dan echter wel verplicht het JG-merk van het St.-Josephsgilde in te branden. De meeste meubels met het JG-merk zijn dan ook Frans. Er is echter een klein aantal Nederlandse meubels. Herkomst Holland, circa 1770 M ateri a a l en tech n i ek e ike nhoute n ke rn g e fine e rd met amarant, rozenhout, pruimenhout, violethout en sycamore en met een Rance marmeren blad Afmetingen H 81 x B 83 x D 50 cm Prijs op aanvraag
Galerie Tiny Esveld
Vaas met plaquettes Daum Nancy
In de jaren 60 van de vorige eeuw ontdekten enkele Duitsers de schoonheid van het Franse Art Nouveau en Art Deco glas. Grote verzamelingen waren het resultaat, waaronder die van Hentrich en Koepff die in het Kunstmuseum in Düsseldorf te bewonderen zijn. De collectie van Barlach Heuer is echter altijd privé gebleven. Heuer en zijn vrouw schuimden de Parijse veilingen af en kochten opmerkelijke stukken, waaronder deze Daum vaas uit de overgangsperiode van de Art Nouveau naar de Art Deco. Het figuratieve element van bloemen of planten is weggelaten en Daum experimenteert hier alleen met kleur en vorm. De vaas is een topstuk van de Daum-productie uit die tijd en vanwege de lage productieaantallen zeer zeldzaam. Herkomst Frankrijk, 1910 M ateri a a l en tech n i ek meer lagen glas met o p g e s m o lt e n p l aq u e t t e s in glas en met bladgoud Afmetingen h 62 cm Prijs €78.000
014
–
vernis # 07
trouvailles Rubriek
Kunsthandel Inez Stodel
‘spray’ broche ‘en tremblant’
Een romantische ‘bloemenspray’-broche als deze maakte vaak deel uit van een enorme parure met alles erop en eraan: een collier, twee armbanden, een paar oorsieraden, broches en verschillende ‘sprays’ of bloemenboeketjes die ook samen op een tiara te monteren waren, of enkel als haar- of schouderornament werden gedragen. Dit is een uitzonderlijk grote broche gemaakt van verschillende boeketjes, ‘en tremblant’ gezet, wat betekent dat sommige bloemetjes aan een gouden veer zijn bevestigd zodat ze bewegen tijdens het dragen. Herkomst Engeland of Frankrijk, circa 1830 M at e r i a a l e n t ec h n i e k 1 8 k a r a at g o u d, ‘ e n tr e m b l a nt’, m e t b lo e m e n , bladeren en korenaren in repoussé techniek, bezet met aquamarijn, roze topaas en turkoois Afmetingen l 13 x b 8,5 x h 3,5 cm, 33 gram Prijs €8.900
vernis # 07
–
015
Rubriek trouvailles
R o b e r t Sc h r e u d e r A n t i q u a i r
Theseus
Pierre Joseph Célestin François
Dit schilderij van Theseus is om meerdere redenen opmerkelijk. Het is een tot nu toe onbekende pendant van een schilderij van Pierre François (Namen 1759 - Brussel 1851) uit de collectie van de Musea van de Stad Brussel, én het is niet alleen een fraai mythologisch werk, maar kan ook heel precies geplaatst worden in de schilderklas naar levend model die François voor zijn leerlingen aan de Koninklijke Academie van Brussel hield in maart 1821. Behalve dat zijn leerlingen dit naaktmodel tekenden, blijkt uit dit schilderij – en andere - dat François zelf ook meedeed. Hij heeft tijdens die klas een tekening gemaakt die hij in 1839 uitwerkte tot dit grotere werk op paneel. Dit schilderij is daarmee een tegenhanger van het werk in Brussel en geeft bovendien veel informatie bloot die tot nu toe onbekend was: de steen rechtsonder is uitgebreid voorzien van informatie: deze is gesigneerd en beschreven. De tekst luidt: ‘Dessiné d’apres Josh ....yat, dit, L’hercule de Lyon, à l’academie Rle de Bruxelles, en Mars 1821, par François 1r Prof et peint par le meme en 8bre 1839’. Achterzijde paneel: ‘Thesée, saisit, avec transport l’epée de dessous la pierre qui la couvroit. Met (Metamorfosen, red.) d’Ovide’. Het vermeldt zelfs de naam van het naaktmodel. Deze gespierde man met de bijnaam ‘L’hercule de Lyon’ trok vanuit Lyon door Europa om zijn klassiek gebeeldhouwde lijf te tonen aan leerlingen van diverse academies. Herkomst België, 1839 (rechtsonder op de steen gesigneerd en beschreven) M ateri a a l en tech n i ek olie ve rf op pane e l A fm e ti n g e n 47, 5 x 60 cm Prijs €6.800
016
–
vernis # 07
trouvailles Rubriek
Fontijn Antiek
Engelse scheepschronometer Gesigneerd dent
Een opvallend en zeldzaam kenmerk van deze scheepschronometer is de 24-uurs aanduiding. Hierdoor kon elders op de wereld bij het bepalen van de geografische lengte makkelijker worden bepaald of het in Londen dag of nacht was. De chronometer heeft een tweedaags uurwerk, cardanisch opgehangen in een mahoniehouten kast met messing beslag en draaghendels. Het dubbele deksel heeft observatieglas. In de binnenkant van het deksel bevindt zich bedrukt papier met de adresgegevens en een opsomming van de verdiensten van de maker. Op de voorkant van het deksel zit een emaillen plaatje met het serienummer en de signatuur van de koninklijke chronometermaker Dent: ‘DENT, 61 STRAND, LONDON. Chronometer Maker to the QUEEN. N.o 3047.’
Aronson Antiquairs
Paar bouquetières K i n g W i l l i a m & Q u e e n Ma r y
Herkomst Engeland, circa 1865-1870 M ateri a a l en tech n i ek v e r z i l v e r d e w i j z e r p l aa t , mahoniehouten k ast, m e s s i n g b e s l ag e n d r aag h e n d e l s Afmetingen 18 x 18 x 18 cm P r i j s o p aa n v r aag
Eerder dit jaar onthulde Aronson Antiquairs een uitzonderlijke bouquetière van Delfts aardewerk in de vorm van een elegante dame met een bloemenmand. Van deze vrouw, gekleed in een los vallend gewaad, wordt gedacht dat zij Queen Mary II is, de echtgenote van stadhouder Willem van Oranje, later King William III van Engeland. Een intensieve zoektocht bracht haar wederhelft aan het licht: een even grote bloemenhouder in de vorm van een heer, gekleed in een ’Japonse rok’. Uit onderzoek bleek dat William onderdeel uitmaakte van een Franse collectie tot 1978 en bij het overlijden van de verzamelaar in dat jaar binnen de familie bleef, terwijl Mary in 1979 werd opgenomen in een particuliere collectie te Antwerpen. Het verbaast dan ook niet dat de restauratie van beide bloemenhouders onthulde dat beide figuren in de jaren 50 zijn gerestaureerd met exact hetzelfde, van origine Engelse, materiaal. Eenmaal herenigd, valt elke twijfel weg: de overeenkomsten in de decoratie van de gewaden, de uitwerking van de bloemenmandjes, zelfs de krullen in het haar, zijn treffend. Belangrijk is ook, dat William ‘AK’ is gemerkt, wat de vermoedens omtrent de herkomst van Mary bevestigen. Herkomst De Griekse A , Delft, Nederl and, circa 1690 M a t e r i a a l e n t e c h n i e k aa r d e w e r k , t i n g l a z u u r e n ko b a lt b e s c h i l d e r i n g Afmetingen h 42 cm, voetstuk 12,4 x 14,6 cm P r i j s o p aa n v r aag
vernis # 07
–
017
Rubriek trouvailles
A. Aardewerk Antiquair Juwelier
Visbroche Gesigneerd Günter Krauss
Foumani Persian Gallery
Shah op reis door Europa Aimé Oscar Stevens
Dit schilderij werd destijds in erbarmelijke staat op een veiling aangeboden en omschreven als ‘Portret van een soldaat’. Als enige Pers in de zaal wist Ali Foumani wel beter. Een gering aantal portretten van Shah Mozaffar ad-Din Shah is door Europese schilders geschilderd. Dit object is er één van, geschilderd door de Belgische schilder Aimé Oscar Stevens (1879-1951), die ook leraar was aan de Brusselse Academie. De vijfde Shah van de Qajaren-dynastie heerste tussen 1896 en 1907 over Iran. Hij was diep onder de indruk van de vooruitgang in het Westen. Als Shah van Perzië reisde hij in 1900, 1903 en 1905, naar Europa. Niet ongevaarlijk voor de Shah, die al tijdens zijn eerste reis in Parijs ternauwernood een aanslag wist te overleven. Tijdens de derde reis, in 1905, was de Shah 52 jaar oud en in slechte fysieke conditie. Aimé Oscar Stevens zet hier een idealistisch portret van de Shah neer, waarbij hij er jonger en gezonder uitziet dan hij werkelijk was. Statig staand tussen de weelde van een westerse tuin is de Shah groots en machtig afgebeeld in een zeer Europese context.
Deze broche in de vorm van een gestileerde longvis is gemaakt door Günter Krauss, een toonaangevende hedendaagse meester-goudsmid uit Stuttgart. Krauss houdt van extreme vormen en buitengewone materialen. Al zijn ontwerpen worden éénmalig uitgevoerd en in zijn eigen atelier vervaardigd. Deze broche is op de achterzijde van de speld gesigneerd ‘Krauss‘ en gaat vergezeld van een origineel lederen etui, gestempeld ‘GK’. Maw-sit-sit is één van de meer ongewone edelstenen in de wereld, vanwege zijn naam én zijn samenstelling. Maw-sit-sit werd in 1963 ontdekt in Noord-West Birma door Dr. Edward Gubelin, een beroemde Zwitserse gemmoloog. Hij vernoemde de steensoort naar een dorpje dicht bij de - tot nu toe - enige vindplaats. Het is een harde steen, meestal opvallend groen en met typerende donkergroene tot zwarte aderen. De steen wordt meestal tot cabochon geslepen, maar ook gesneden, zoals bij deze krachtige broche. De longvis is een meer dan 350 miljoen jaar oude vissoort die ook buiten water lange tijd kan overleven. Door het vermogen in twee werelden te leven – water en aarde – staat deze vis symbool voor het goddelijke en het bovennatuurlijke.
Herkomst Stuttgart, Duitsland, circa 1980 M ateri a a l en tech n i ek gegraveerde Maw-sit-sit g e zet in e e n 18 k ar a at go u d e n m o n t u u r i n
Herkomst Brussel, België, 1905
018
–
origineel lederen etui
M ateri a a l en tech n i ek olie ve rf op doe k
Afmetingen
Afmetingen 100 x 200 cm
5,8 x 5,2 cm, 52 gram
Prijs op aanvraag
Prijs op aanvraag
vernis # 07
trouvailles Rubriek
Algemeene Ethnografica- en Kunsthandel Aalderink
Ivoren netsuke Ongesigneerd
In 1985 verwierf Kunsthandel Aalderink de grootste collectie netsuke van Nederland, 728 stuks. Het was het begin van een bijzondere specialisatie. De Japanse gordelknoop, uitgevoerd in de meest uiteenlopende materialen, maakte gedurende drie eeuwen een zeer belangrijk onderdeel uit van de Japanse kleding. Een kimono heeft geen zakken en om kleine zaken mee te kunnen nemen, bedacht men deze knoop waardoor op ingenieuze wijze de inro, de portemonnaie of bijvoorbeeld een tabakszak binnen handbereik was. Aanvankelijk was de knoop van zeer eenvoudige uitvoering, later werden het ware miniatuursculptuurtjes die vanaf circa 1780 soms gesigneerd werden door specialisten van naam. Hun werk werd hogelijk gewaardeerd en kon zeer kostbaar zijn. De afgebeelde, ivoren netsuke stelt een aandoenlijke, opgetuigde olifant voor die ook als zegel kon dienen. Duidelijk is dat de snijder niet goed raad wist met de verschijningsvorm van het dier. Olifanten waren in Japan niet inheems, men kende ze slechts uit afbeeldingen. De witte olifant uit Thailand, die in het begin van de 18e eeuw aan de Shogun cadeau werd gedaan, moet een verbluffende verschijning zijn geweest. Men nam aan dat de olifant oeroud werd, en wijs, krachtig en waakzaam was. Een zeer aantrekkelijke talisman dus. Het goudgele patina wijst op langdurig gebruik. Geen wonder dat de eigenaren moeilijk konden scheiden van deze laatste netsuke, nummer 729, die na 29 jaar vriendschap dan toch eindelijk is aangekomen op de Spiegelgracht! Herkomst Japan, circa 1760 M a t e r i a a l e n t e c h n i e k g e s n e d e n o l i f a n t s i v oo r Afmetingen h 3,5 cm Prijs â‚Ź2.450
vernis # 07
–
019
Rubriek trouvailles
Simonis & Buunk Kunsthandel
naakt Leo Gestel
Meestal bestaat tussen de kunstenaar en zijn model een bepaalde afstand. Het gaat de schilder vooral om het modelleren met licht en kleur, al speelt zijn persoonlijke voorkeur een rol. Bij Naakt van Leo Gestel (Woerden 1881-1941 Hilversum) uit 1909 betreedt de beschouwer ‘de intieme zone’. Het model is zo dichtbij, de afstand lijkt verdwenen. Gestel maakte het werk in zijn luministische periode, de tijd waarin hij geïntrigeerd is door lichteffecten en die probeert te vangen in kleur. Een kunstcriticus in zijn tijd noemt Gestels luministische naakten ‘psyche-beelden, luisterend naar de klank der kleuren’. H erkomst Ne de rl and, g e date e rd 1909 M ateri a a l en tech n i ek olie ve rf op doe k Afmetingen 25,6 x 33,5 cm Prijs €68.000
020
–
vernis # 07
trouvailles Rubriek
VO F J a n B e e k h u i z e n Kunst- en Antiekhandel
Melkemmer P i e r r e P i s s av y, Lyo n
Dit is de grootste melkemmer die door Pierre Pissavy is gemaakt. Hij is ook de enige tinnegieter die als schenktuit een soort drakenkop heeft gebruikt. Jan Beekhuizen Kunst- en Antiekhandel heeft in 45 jaar ongeveer 5 van deze melkemmers in handen gehad, maar dit is de grootste. Dit type is uniek voor Lyon. De merken zijn aangebracht op het scharnierend deel van het deksel. Herkomst Frankrijk, midden 19e eeuw M ateri a a l en tech n i ek tin
G u d e & M e i s A n t i e k e Kl o k k e n
Afmetingen h 43 cm
Decimale Duitse tafelregulateur
Prijs Prijs €5.500
De regulateursindeling (precisieklok) van de wijzerplaat is zeer ongebruikelijk voor een tafelklok; maar de decimale nummering maakt de klok echt zeldzaam. De indeling geeft 10 uren van 100 minuten van 100 seconden weer. Na een korte periode tijdens de Franse revolutie, waarin men de decimale tijd had ingevoerd in plaats van onze dodecimale tijd gebaseerd op twaalftallen, werd deze decimale tijd snel weer afgeschaft. Waarschijnlijk is de klok omstreeks 1840 gemaakt in Duitsland, hetgeen valt af te leiden uit de bouw van het uurwerk en de behuizing. Aan het handvat kon de klok meegenomen worden en de twee schroeven aan de zijkanten zijn er om de klok ter plaatse recht-tikkend te maken. De astronoom Pierre-Simon Laplace (grondlegger van de moderne astronomie – (1749-1827)) had een decimaal horloge en deed al zijn metingen decimaal. Hierdoor worden astronomische waarnemingen nog altijd gedaan in decimale tijd. Dat zou er op kunnen duiden dat dit klokje gebruikt werd tijdens astronomische waarnemingen op een tijdelijke locatie. Herkomst Duitsland, circa 1840 M a t e r i a a l e n t e c h n i e k bl o e m m a h o n i e , m e s s i n g b e s l a g , v e r z i l v e r d e w i j z e r pl a a t Afmetingen h 34 (incl . handvat omhoog) x b 18 x d 12 cm Prijs €14.500
vernis # 07
–
021
Rubriek trouvailles
Bruil & Brandsma Works of Art
Façon de Venise glas met vrijheidsgravure Toegeschreven aan Willem Mooleyser (graveur)
K u n s t c o n s u l t 2 0 t h c e n t u r y A r t | O b je c t s
Loving Cup Jan Eisenloeffel
Engeland kent de Loving Cup, Frankrijk de Coupe de Marriage: een grote bokaal om gezamenlijk uit te drinken tijdens huwelijken en banketten. Symbool voor liefde, vriendschap en eenheid. Nederland kent deze traditie niet. Deze recent opgedoken ‘Loving Cup’ is een unicum in het oeuvre van edelsmid en sierkunstenaar Jan Eisenloeffel (1876-1957). Gemaakt voor de Twentse textielbaron J.L.L. Tilanus, oprichter van de firma Jansen & Tilanus (decennialang een iconisch ondergoedmerk). Deze was schoonfamilie van Eisenloeffel en bezat een aandeel van ƒ1000 in de ‘N.V. Jan Eisenloeffel’s Kunstnijverheid’ gevestigd aan het Rokin in Amsterdam. Eisenloeffel maakte de bokaal ter gelegenheid van het 50-jarig huwelijk tussen Tilanus en de Almelose burgemeestersdochter J.H. Dikkers. Langs de bovenrand staan drie geëmailleerde stroken tekst in een voor Eisenloeffel kenmerkende typografie. Bij ronddraaien valt een regel uit Vondels ‘Gijsbrecht van Aemstel’ te ontcijferen: ‘Waer werd oprechter trouw dan tusschen man en vrouw ter wereld oyt gevonden’. Drie schildjes met de trouw- en jubileumdatum en de initialen van het paar vormden de sleutel tot herleiding van de herkomst. Een van de schildjes vermeldt de eerste letters van de achternamen van beide echtelieden: Een ‘T’ en een ‘D’. Links zijn minuscuul de voorletters van Johannes Leonard Lodewijk Tilanus te herkennen, rechts die van Johanna Hendrika Dikkers (JH). H e r k o m s t Ne d e r l a n d , 1 9 2 4 M ateri a a l en tech n i ek tombak bok a al g e d e c o r ee r d m e t e m a i l e n k w a r t s Afmetingen h 18, Ø 17 cm Prijs op aanvraag
022
–
vernis # 07
De kelk van dit glas is gegraveerd met de afbeelding van een vrouw die een staf met hoed in haar hand houdt; het symbool voor de vrijheid. De tekst op het glas luidt ‘Aurea Libertas’, oftewel gouden vrijheid. De voet is gegraveerd met een florale decoratie, typisch voor de glasgraveur Willem Mooleyser (ca. 1640-1700). Deze Rotterdamse graveur was actief vanaf circa 1666 tot 1697. Glazen van Mooleyser bevinden zich in museale collecties, zoals de collectie van het Rijksmuseum. H e r k o m s t Ne d e r l a n d e n , l a a t s t e k w a r t 1 7 e ee u w M ateri a a l en tech n i ek kleurloos glas met diamantgravure A fm e ti n g e n h 17, 8 cm Prijs op aanvraag
trouvailles Rubriek
Antiquair Juwelier Marjan Sterk
armband en oorbellen Van Cleef & Arpels
Al jaren geleden had Marjan Sterk voor het eerst juwelen van hout en goud in haar collectie. Juwelen van hout en goud waren een trend in de jaren 70 van de vorige eeuw. Van Cleef & Arpels was een voorloper in het gebruik van deze ongewone combinatie en heeft de prachtigste ontwerpen vervaardigd. Door het gebruik van hout hadden deze juwelen een zachte en natuurlijke uitstraling en waren ze uiterst draagbaar. Waarschijnlijk is dit één van de redenen van de populariteit ervan nu. Maar zelfs dit grote Parijse juweliershuis maakte deze sieraden in kleine oplages, omdat klassieke juwelen bezet met diamant toch als makkelijker verkoopbaar beschouwd werden. Dat betekent dat deze juwelen nu extra moeilijk te vinden zijn. Wanneer men een set vindt van een armband met bijpassende oorbellen is dat dan ook zeker een ‘trouvaille’. Herkomst Parijs, Frankrijk, jaren 70 M ateri a a l en tech n i ek 18 k ar a at g e e lgoud e n hout A f m e t i n g e n o o r b e l l e n 2 6 mm l a n g Prijs op aanvraag
vernis # 07
–
023
024
–
vernis # 07
m i j n mooi st e st u k
leren kijken tekst
Jorrit Niels
fotografie
Friso Keuris
hedendaagse kunst “Ik wilde he-
dendaagse kunst altijd heel graag begrijpen en ‘zien’, maar het lukte maar niet. Een stilleven van Adriaen van Ostade, dat zie je en begrijp je meteen. Maar bij hedendaagse kunst kreeg ik nooit dat gevoel. Dat was anders bij dit werk van Lorenza Boisi waar ik in een Amsterdamse galerie tegenaan liep. Ik ‘zag’ het meteen. En het liet mij niet meer los.”
Naam
Bart-Jan K a strop Beroep
Eigenaar Cla ssicus Pri vate Insurance Vo o r w e r p
schilderij van Lorenz a Boisi In bezit sinds
art rotterdam “Het is een redelijk
donker werk met een vrij abstracte voorstelling. De heldere kleurschakering had echter een sterk effect op mij. Toch heb ik het niet meteen gekocht. Ik heb het mijn vrouw laten zien, de kunstenaar gegoogled en uiteindelijk gekocht bij Art Rotterdam. Het is zo’n ongelooflijk cliché, dat je ‘leert kijken’, maar het klopt. Het ontwikkelt zich.”
2007 Bijzonder
Dit schilderij heeft Kastrop hedendaagse kunst beter leren begrijpen
afstand “Ik zou niet zo snel afstand kun-
nen doen van het werk, maar mijn vrouw volgens mij wel. Niet dat ze het niet mooi vindt hoor, maar volgens mij vindt ze dat het te veel ruimte inneemt. En toch valt dat best mee, het werk is één bij anderhalve meter. Maar ik vrees dat als zich een nieuw werk aandient voor dit stuk muur, Boisi het veld moet ruimen.” vernis # 07
–
025
RUBRIEK MIJN MOOISTE STUK
Breedste zin “Mijn smaak in kunst is altijd erg breed geweest en ontwikkelt zich nog steeds. Ik vind de beelden van Rodin prachtig, maar ik kan ook genieten van de oude meesters. Waarschijnlijk omdat ik regelmatig in contact kom met verzamelaars en word aangestoken door hun enthousiasme.
Met mijn bedrijf verzekeren wij kunst en bijzondere objecten. Dat kunnen Hollandse meesters zijn, maar ook Boeddhistische werken, Aboriginalkunst of juist weer hele abstracte werken. Laten we zeggen dat ik regelmatig in huizen kom waarvan de inrichting niet zou misstaan in musea.” Mille Miglia “Wij verzekeren ook veel klassieke auto’s. Heel veel van wat er meerijdt tijdens klassieke rally’s als de Mille Miglia of te zien is op Pebble Beach, is bij ons verzekerd. Van de oude Alfa Romeo 8C van 10 miljoen euro tot 026
–
vernis # 07
‘Ik zou nooit afstand kunnen doen van het werk; mijn vrouw wel’
Ferrari 250 GTO’s van enkele tientallen miljoenen. Als je het vergelijkt met de ‘passieve’ manier waarop mensen schilderijen bewonderen, zijn auto’s inspirerend op een totaal andere manier. Het is prachtig om te zien hoe deze auto’s niet als museumstukken worden behandeld, maar ondanks hun prijs nog steeds tot het uiterste worden gedreven. De eigenaren werken aan de motor, maken hun handen vies en rijden er simpelweg hard mee. Je begrijpt dat ik om meerdere redenen hoop dat ze hun auto niet in de vangrail sturen.”
column
tekst
Ivo Weyel
Eclectisch illustratie
Tekenteam.nl
Niets zo vervelend als een interieur dat zich consequent aan één stijlperiode verbindt. Het DNA van een pand vormt zich pas door de jaren heen, betoogt Ivo Weyel. Het was even schrikken voor de eigenaar van het 17e-eeuwse grachtenpand in Amsterdam: de in de jaren zeventig aangebrachte vernieuwingen (verlaagde systeemplafonds, sierlijstverhullende spaanplaten, liftschacht, psychedelisch behang) mochten niet worden afgebroken. De welstandscommissie is tegenwoordig niet meer zo van alles in de oorspronkelijke staat terugbrengen; want vormen niet juist vernieuwingen en verbouwingen die in de loop van de geschiedenis hebben plaatsgevonden, het DNA van een pand? Eigenaar
woedend. Hij wilde de 17e-eeuwse krullen terug. Hij stampvoette. De welstandscommissie bleef onvermurwbaar. Ze verkeren nu in een oorlogszuchtige patstelling. Briesend laat hij me de originele, mooi bewerkte eikenhouten deur zien die verscholen zit achter een rechte seventies plaat die (‘nota bene!’, schreeuwt hij vloekend en tierend) in faux bois is geschilderd. “Ze willen liever nephout dan echt hout!” En dicht smeet hij de deur. Ik ben voor de welstandscommissie. Niets mooier dan een organisch gegroeid beeld. Zie de kastelen en paleizen die we als toerist onder veel oh en ah geroep bezoeken. Geen kasteel of paleis is meer zoals het was toen het werd gebouwd. Generaties hebben er aan gesleuteld en vertimmerd, vleugels aangebouwd, torens neergehaald, slotgrachten gedempt, voorouders van de muur gehaald. En dat is juist mooi. Dat maakt het levensecht.
Net als in het interieur. Niets zo erg als een, laten we zeggen, totaal 18e-eeuws interieur dat klopt tot en met de deurklink. Alsof er sinds die tijd niet nieuwe mooie meubels zijn gemaakt. Alsof er geen ijskast is uitgevonden. Of centrale verwarming. Het is net zo erg als een compleet nieuw interieur, in één klap gekocht en neergezet. Complete stijlinterieurs zijn saai en zielloos. Ze zijn té af. Of het nou Lodewijk de Zoveelste is of Jan des Bouvrie. Neem Alexander de Grote. Die stond op een berg en overzag zijn rijk dat alles besloeg wat hij zag. En zelfs nog verder dan dat. Hij had alles veroverd wat er te veroveren viel. ‘And then he wept’, staat in de biografie over hem van Ian Worthington, ‘he wept, for there were no more worlds to conquer’. Karl Lagerfeld bezat ooit een 18e-eeuws stadspaleis in Parijs met compleet 18e-eeuws interieur. Toen het af was verkocht hij de boel en begon opnieuw in Memphis-stijl. Hij bleef maar van stijl naar stijl gaan, tot hij de schoonheid van de combinatie ontdekte en rust vond. Mix en match. Lelijk en mooi. Oud en nieuw. De Engelsen gebruiken de term juxtaposing, het samenbrengen van tegenstrijdige dingen, van tegenpolen die elkaar versterken. Ik schrijf dit stukje op een MacBook Air (uit 2014), gezeten op een Barcelona stoel van Mies van der Rohe (1929), terwijl de thee dampt in een Famille Rose theepot (Yong Zheng periode, 1e helft 18e eeuw) op de glazen Tavolo con Ruote van Gae Aulenti (1980), die staat op een Chinees tapijt (19e eeuw). Ikzelf ben vintage, anno 1955. Ivo Weyel is publicist
vernis # 07
–
027
01
Achteraanzicht van het Nijenhuis.
Geïllustreerde tekst
Aya Langeveld
genealogie fotografie
Marte
Op Landgoed Nijenhuis in het Twentse Diepenheim woont Albert Schimmelpenninck in zijn eigen familiegeschiedenis. En in die van Nederland - als nazaat van de raadpensionaris (1761-1825) en andere bekende historische telgen uit het geslacht Schimmelpenninck. Er wonen is een dagtaak, het behoud ‘een levenstaak’. weeënhalf jaar geleden betrokken de graaf en zijn vrouw het monumentale landhuis als de zevende generatie Schimmelpenninck. Het kasteel Nijenhuis is al meer dan tweehonderd jaar in bezit van de familie en heeft een grandeur zoals het hoort; in de juiste context en volle reikwijdte. Voornaam van binnen en van buiten. Dat het bijzondere bezit nog steeds ‘gewoon’ bewoond wordt door een en dezelfde familie is uniek voor Nederlandse begrippen. vernis # 07 –
029
reportage schimmelpenninck
02
03
04
Uitzicht vanaf de achterzijde; de tuin en het park van het landgoed werden in 1888 aangelegd naar ontwerp van Hugo Poortman.
De linkerkant en het midden van het Nijenhuis worden bewoond door Albert en Marlies Schimmelpenninck; het rechtergedeelte is te bezoeken.
In het historische landhuis wordt ‘gewoon’ geleefd. 05
Staatsieportret van de raadpensionaris Rutger Jan Schimmelpenninck.
02
De geworteldheid van de familie Schimmelpenninck in Diepenheim en omgeving is duidelijk zichtbaar. Op de weg er naartoe is al te zien welke gebouwen bij het parkachtige landgoed horen. Ze zijn herkenbaar aan de groen omrande luiken met een zwarte zandloper op een wit veld, de kleuren die naar de eigenaren van het landgoed verwijzen. Omdat het landgoed nog grotendeels intact is, staat er nogal wat; het landhuis, de bouwhuizen met paardenstallen, de orangerie met moestuin en het in het park gelegen theehuisje en de ijskelder. Ook het kleinschalige coulissenlandschap is nauwelijks aangetast in haar structuur; beheer van het landgoed als geheel heeft de ruilverkaveling grotendeels buiten de deur gehouden. Portretgalerij Meteen al bij de entree van het Nijenhuis krijgt de stamboom van de familie Schimmelpenninck een gezicht. De por-
03
tretten en familiewapens die de muren sieren, zijn nog maar het begin. Door het hele huis hangen de wanden vol met ontelbare schilderijen van voorouders en bloedverwanten. Met als hoogtepunt het staatsieportret van de raadpensionaris Rutger Jan Schimmelpenninck en zijn echtgenote. Ze hangen in de historische afdeling van het huis. Aan de zijmuur van de kamer in empirestijl hangt een klein schilderijtje dat bijna wegvalt tussen geschenken van Joséphine en Napoleon. 04
‘ Dat het huis nog steeds bewoond wordt door dezelfde familie is uniek voor Nederlandse begrippen’ 030
–
vernis # 07
Het is een markant portret van Gerrit Schimmelpenninck, ‘wijnkoper te Deventer’. Hij kocht het huis in 1799 voor zijn zoon Rutger Jan. Het interieur is een cultuur-historische optelsom van het geslacht Schimmelpenninck en de aangetrouwde families. Bijna alles bleef bewaard en is in huis aanwezig. Ook het
05
reportage schimmelpenninck
06
08
09
Door het gehele huis hangen familieportretten en -wapens.
Het wild uit eigen bos wordt klaargemaakt in de keuken van het souterrain.
Tafelschikking in de torenkamer met gobelins. De ruimte wordt nog steeds gebruikt voor bijzondere ontvangsten en met kerst.
07
Grootmoeders broodplankje.
06
kostuum en sabel waarmee Rutger Jan Schimmelpenninck op het immense doek als raadpensionaris (1805-1806) is afgebeeld. Een wandeling door alle vertrekken zorgt dan ook voor het ultieme Droste-effect. De nalatenschap bestaat uit een duizelingwekkend aantal objecten en zaken, veelal met een aristocratische link, die zich slechts in superlatieven laten omschrijven. Inmiddels allemaal keurig geregistreerd in een database, ook de minder zichtbare zaken als briefwisselingen. Die liggen in een doos in de kelder, bij elkaar gehouden met linten. In het depot wachten nog veel meer zaken om gesorteerd en wetenschappelijk onderzocht te worden. Zoals het archief dat momenteel geïnventariseerd wordt en bestaat uit brieven, rekeningen, aantekeningen en andere stukken uit de tijd van de raadpensionaris, zijn zoon Gerrit en kleinzoon Rutger Jan. Er ligt nog genoeg voor een nieuwe generatie promovendi.
07
Toen de huidige bewoners in 2012 het Nijenhuis betrokken, bleef hun adres bijna hetzelfde; het echtpaar Schimmelpenninck woonde al decennia in het naastgelegen bouwhuis. Maar om die paar meter van nummer 5 naar 11 te verhuizen was meer nodig dan het verplaatsen van de inboedel. En zelfs dat was al ‘een fikse operatie’. “Alles is in grote verhuiswagens vervoerd en met een lift omhoog getakeld; dat kon ook niet anders met die hoge trap voor het huis.” Maar 08
‘ Alle aanpassingen die tijdens de verbouwingen werden gedaan, moesten reversibel zijn’ 032
–
vernis # 07
voor het zover was, vond er een ingrijpende verbouwing plaats om het familiebezit te kunnen moderniseren, conserveren en restaureren. De vader van Albert Schimmelpenninck en diens vrouw, die er tot 2010 woonden, hadden hun leefwijze min of meer aan het huis aangepast in plaats van andersom.
schimmelpenninck reportage
“Wij wilden de ruimte functioneler kunnen gebruiken. Mijn vader vond bijvoorbeeld dat zijn computers niet in de omgeving van zijn historische werkkamer pasten: te modern. Maar hij werkte er wel graag op, dus verhuisde hij ze naar de kelder en gebruikte hij die ruimte. Om maar wat te noemen.” Inmiddels staan er in de werkkamers moderne Macs en worden de vertrekken op de bel-etage weer als werkruimte gebruikt. “Toen eenmaal besloten was dat wij hier zouden gaan wonen, wilden we een aantal zaken echt anders; min of meer de normale dingen, zoals het sanitair en de keuken. Maar alle aanpassingen die we gedaan hebben voor ons eigen wooncomfort, zijn in principe wel reversibel. Het hele huis kan vrij eenvoudig weer in de originele staat teruggebracht worden. Dat was een van de uitgangspunten bij het maken van de verbouwingsplannen.” Aandeelhouders “Die omkeerbaarheid was ook de wens van mij en mijn drie broers; die hebben er elk net zo veel over te zeggen als ik. Wij zijn met zijn vieren aandeelhouder van de Natuurschoonwet BV waar het hele landgoed in is ondergebracht. Dat heeft mijn vader in 1995 bij leven zo geregeld om te voorkomen dat het landgoed in de toekomst uit elkaar zou vallen. Van de vier erfgenamen was het voor mijn vrouw en mij de meest logische stap om hier na het overlijden van mijn vader te gaan wonen. Wij werken allebei in de buurt en bovendien woonden we al op het landgoed. Maar het had net zo goed een van mijn broers kunnen worden. We hebben dat besluit niet zomaar genomen, hoe klein de stap voor ons misschien ook was, zeker in letterlijk opzicht.” Zijn vrouw knikt instemmend: “Je leven gaat er toch anders uitzien, omdat het deels bepaald wordt door het huis. We krijgen de meest uiteenlopende mensen voor onderzoek over de vloer sinds we hier wonen. Dat is een van de dingen die we van tevoren niet bedacht hadden, maar die nu juist wel precies maken waarom het ook leuk is.”
09
Tijdens de verbouwing werden om praktische redenen sommige kamers met elkaar verbonden door bijvoorbeeld deuren te maken in de boekenkasten. “Dat scheelt een hoop geloop. En zo ben je elkaar ook minder snel kwijt, zoals mijn vader en zijn vrouw regelmatig overkwam; trouwens ook omdat ze niet met de intercom overweg konden.” De norm van een half uur bewegen per dag halen de bewoners met gemak als ze een rondje langs de veertig kamers van het huis maken. In de keuken waar het echtpaar Schimmelpenninck net heeft geluncht, is geen inbouwapparatuur te vinden in verband met de reversibiliteit. Alles kan er zonder sloophamer zo allemaal weer uit, maar de keuken werd wel aangepast aan de smaak van de nieuwe be-
woners en oogt daarmee fris en modern zonder afbreuk te doen aan de stijl. “Het huis was namelijk wel heel donker en somber”, zegt Marlies Schimmelpenninck. De kroonluchters zijn daarom als elegant compromis - bijna onzichtbaar, bij het plafond - voorzien van moderne verlichting. Zo kreeg het huis met ogenschijnlijk minimale ingrepen de sfeer van een woonhuis waar in geleefd wordt, zonder dat het authentieke karakter werd aangetast. De zware velours gordijnen in de entree maakten plaats voor licht en ruimte. De wandbespanning in de keuken werd levendig vermiljoen in plaats van donkerbruin. En zelfs dat is niet definitief: “De verfroller is er alleen overheen gegaan”, zegt de vrouw des huizes die ‘zeker twee davernis # 07 –
033
reportage schimmelpenninck
gen per week’ in en om het huis bezig is en zorgdraagt voor de inventaris. Als ‘zeer aangenaam alternatief’ voor een ingebouwd fornuis koos ze voor de grote, zwarte Aga. Het lijkt alsof hij er altijd heeft gestaan en hij past prima onder de schouw waarin de motto’s van de familie Schimmelpenninck en die van de familie Lucius, de overgrootmoeder van Albert, gebeiteld staan. De portretten van deze voorouders, die aan de overzijde aan de muur hangen, kijken als stille getuigen toe hoe hun nazaten verder gaan met het beheer van hun erfgoed. Het was dit echtpaar dat als eerste van de Schimmelpennincks het huis op meer permanente basis ging bewonen in plaats van louter als zomerhuis te gebruiken. Zij lieten daarom in 1914 de twee achtertorens bouwen. Het ontwerp van de torens werd bepaald door wat erin moest: de vijf gobelins die de zintuigen verbeelden. Overgrootvader en -moeder verhuisden ze mee van Den Haag naar Diepenheim. De torens werden er als het ware omheen gebouwd. Voor de achttiende-eeuwse, beschilderde panelen die zij meenamen naar Twente moest op eenzelfde wijze een torenkamer gecreëerd worden. Historische ruimte Bij de recente verbouwing in 2011 waren de uitdagingen van een andere orde. Het plan voorzag in een interne verbouwing die vijftien maanden duurde. Het huis werd verdeeld in drie afdelingen: midden en links het deel van de hoofdbewoner, rechtsonder de ‘museale’ vertrekken met de belangrijkste familieportretten met daarboven een appartement dat aan derden verhuurd kon worden. Voor het rechterdeel van het huis werd een nieuwe toegangspartij aan de zuidzijde aangelegd. Door deze ingreep is het Nijenhuis nu als woonhuis beter bewoonbaar. “We hoeven hierdoor niet het hele huis schoon te houden en te verwarmen.” De ‘museale’ vertrekken worden tevens gebruikt door de Stichting Rutger Jan Schimmelpenninck. Dit deel van het huis kan op bepaal034
–
vernis # 07
10
Albert en Marlies Schimmelpenninck op het balkon aan de achterzijde van het huis. ‘Ik had altijd ergens in mijn achterhoofd dat ik hier wilde wonen. Alleen niet per se in het hoofdgebouw.’
vernis # 07 –
035
reportage schimmelpenninck
11
De bibliotheek bevat ongeveer 1100 titels, met name uit de 17e en 18e eeuw. Van de oorspronkelijke bibliotheek
12
van de raadpensionaris is de helft nog aanwezig.
Sabel waarmee de raadpensionaris staat afgebeeld op het staatsieportret in een van de stijlkamers van de historische ruimte.
11
de dagen bezocht worden, inclusief de oude keuken en de ruimte voor het huisarchief, beide in het souterrain. Ook dat werd tijdens de verbouwing gerealiseerd, net zoals zaken als vochtregulatie en brandpreventie. Lekkage Toch kon dit alles niet voorkomen dat amper twee maanden nadat het echtpaar Schimmelpenninck het Nijenhuis betrok er enorme waterschade ontstond door lekkage. Aan de voltooiing van het historische gedeelte werd toen nog gewerkt. “We zaten hier te eten en ik vroeg mijn man of het nou zo hard regende.” Maar het water dat met bakken naar beneden kwam, kwam niet uit de lucht, maar uit een kraan op zolder. Een loodgieter vergat deze eerder die middag dicht te draaien. Delftenaar en civiel ingenieur Albert Schimmelpenninck: “Ik had weliswaar vrij snel uitgevonden waar het water vandaan kwam,
12
maar de schade was enorm. Daar dreven de familieportretten. En dan de vleugel waar het water doorheen sijpelde. Niet te tillen, zo zwaar, maar dat ding moest wel weg daar. Wat je in zo’n situatie als eerste veiligstelt? Dat waren allemaal rationele overwegingen en praktische beslissingen. Alle spullen van historische waarde werden dezelfde avond uit huis gehaald en zijn daarna gerestaureerd.” Voor zijn vrouw lijkt de nare gebeurtenis als de dag van gisteren: “Het was echt een drama. Het halve
‘ De meeste portretten zeggen me niet zo veel, ik heb die mensen nooit gekend’ 036
–
vernis # 07
huis moest ontruimd worden.” Ook nu nog zijn her en der lichte sporen van waterschade te zien, maar alleen voor wie het weet. Albert Schimmelpenninck: “Hoe raar het misschien ook klinkt: de meeste dingen in die ruimte hebben geen sentimentele waarde voor me. De mensen op de portretten en hun spullen zeggen me niet zo veel, ik heb ze immers nooit gekend. In die zin zijn het vreemden voor me. De emotionele waarde van dit huis zit hem niet in het besef dat dit van de familie is, maar in mijn persoonlijke herinneringen die ik hier heb liggen. Ik kom hier natuurlijk al van kinds af aan. Kijk, deze mooie broodplank van mijn grootmoeder bijvoorbeeld, zegt me veel meer. Hij is geen stuiver waard, maar ik ben er erg aan gehecht. Ik kan me nog precies herinneren hoe ik als klein jongetje hier logeerde en toekeek hoe mijn oma er dunne plakjes brood op sneed. Ze deed altijd aan de lijn, maar besmeerde de boterhammen dan vervolgens wel weer met een dikke lepel kwark en jam. Met op de achtergrond het geluid van G.B.J. Hiltermann uit haar radiootje.” Nu ze er wat langer wonen, past het huis als een jas. “Het was een grote stap, maar we hebben er geen spijt van gehad.” Marlies Schimmelpenninck voegt daar met een grote glimlach aan toe: “Twee jaar geleden had ik in ieder geval nooit gedacht
SPE
C IA LI
ST EUROPE
ILV AN S
ER
An elegant Louis XVI Dutch Silver Monteith Bowl made by Reynier de Haan in the The Hague in 1778 1301 grams; 26,5 cm diameter; 16,5 cm high
Jacob J. Roosjen, European Silver SRI速 Eendrachtlaan 33 | 3621 DD Breukelen | The Netherlands T: +31(0)6 -53 26 82 80 | E: jacob.roosjen@gmail.com KvK: 30097529 | V.A.T: NL.114.234.917.B01 www.jacobroosjen.com
reportage schimmelpenninck
13
Albert Schimmelpenninck en hond Falco op weg naar de moestuin.
dat ik mijn vrije tijd zou besteden in een moestuin. Die hebben we ook in ere hersteld. Na ons pensioen hoeven we ons in ieder geval niet te vervelen.” Tot die tijd blijven ze gewoon doorwerken: mevrouw als röntgenoloog bij de Ziekhuisgroep Twente en meneer op het Landgoed Twickel als rentmeester; de werkgevers bij wie ze al in dienst zijn sinds ze dertig jaar geleden vrij plotseling besloten om naar Diepenheim te verhuizen, omdat het bouwhuis vrijkwam. Ze verlieten er hun huis in Den Haag voor en zegden hun baan op om hier een nieuw bestaan op te bouwen en een gezin te stichten. Hun twee kinderen werden hier geboren. De graaf: “Ik had ergens altijd in mijn achterhoofd dat ik op het landgoed wilde wonen. Alleen niet per se in het hoofdgebouw.” In het Nijenhuis is nog geen portret van het echtpaar te vinden. Daar wordt het nu dan misschien toch tijd voor.
13
Landgoed Nijenhuis en Westerflier Het Nijenhuis werd in 1799 gekocht door Gerrit Schimmelpenninck als buitenplaats voor zijn zoon Rutger Jan, een advocaat die een zeer actieve rol speelde in de Patriottische beweging. Hij was parlementslid, ambassadeur van de Bataafse republiek in Parijs en raadpensionaris van het Bataafs Gemenebest (1805-1806), waardoor hij negen maanden staatshoofd van Nederland was. 038
–
vernis # 07
Het landgoed is sindsdien altijd familiebezit geweest. De kern van het landhuis dateert van 1662 en is Hollandsclassicistisch. Het werd in 1860 uitgebreid met twee torens. In 1914 werden er nogmaals twee torens aangebouwd. Naast het Nijenhuis heeft de familie Schimmelpenninck sinds 1854 ook het verderop gelegen landhuis Westerflier in bezit. Sinds 1935 worden beide landgoederen als één geheel be-
heerd en vormen zij landgoed Nijenhuis en Westerflier. Met ten oosten van Diepenheim Nijenhuis dat ongeveer 200 hectare beslaat
en ten westen Westerflier, 300 hectare groot. Landgoed Nijenhuis en Westerflier bestaat naast de landhuizen met bijgebouwen verder
uit verpachte landbouwgrond met vijf actieve boerderijen, een bos en 35 woningen. Sinds 1995 is het Nijenhuis ondergebracht in de
Natuurschoonwet BV om het huis ook voor de toekomstige generaties te kunnen behouden. Sinds 2005 zijn in het historische gedeelte van het huis de voorwerpen van kunst en wetenschap, die verbonden zijn met de raadpensionaris ondergebracht in de Stichting Rutger Jan Schimmelpenninck. Deze stichting beheert zijn erfgoed en maakt het toegankelijk voor wetenschappelijk onderzoek.
Kan met zilveren monturen, Wanli Periode 1573-1620
inkoop • verkoop • taxaties nachtegaalslaantje 1 ’s-hertogenbosch telefoon +31 (0)73 614 62 51 info@vanderven.com www.vanderven.com
porselein • terracotta • kunstobjecten
01
Delfts witte koeien in depotkamer 25.
040
–
vernis # 07
Divers delfts blauw tekst
Aya Langeveld
fotografie
Peter Boer
Naast een uitgebreide collectie (moderne) kunst en kunstvoorwerpen staat in het Gemeentemuseum Den Haag een van de grootste museale collecties Delfts aardewerk, met in totaal ruim twaalfhonderd gebruiksvoorwerpen en objecten. Conservator Delfts aardewerk Suzanne Lambooy liet Vernis in de kasten kijken van het depot waar deze keramiekcollectie veilig staat opgeborgen.
vernis # 07 –
041
depot gemeentemuseum den haag
ij het binnentreden van het depot valt als eerste op dat een deel van de depotkasten... leeg is. Veel stukken staan namelijk in het museum sinds de komst van een permanente tentoonstelling Delfts aardewerk in 2012. Een gevolg van de toenemende stroom Japanners en Chinezen die de wereldberoemde schilderijencollectie van het Mauritshuis in het Gemeentemuseum kwam bekijken terwijl het pand in de binnenstad verbouwd werd. “Onze collectie heeft een hoog ‘Ik hou van Holland’ gevoel”, zegt conservator Delfts aardewerk Suzanne Lambooy. Daarnaast is Delfts aardewerk al sinds 1995 een van de speerpunten van onderzoek in het museum met vijf wetenschappelijke publicaties als resultaat. “Omdat iedereen wel een stuk blauwwitte keramiek in huis heeft, wilden we ook het publiek erin betrekken. Daarom zijn we vijf jaar geleden gestart met de website delftsaardewerk.nl”, vertelt Lambooy tijdens haar rondleiding. “Mensen kunnen thuis foto’s uploaden van stukken waarvan ze willen weten of het echt Delfts is of niet.” Volgens Lambooy werkt dit twee kanten op: “Wij kunnen meer informatie over Delfts aardewerk geven en we komen zo ook objecten tegen die ons soms weer nieuwe informatie of inzichten opleveren.”
02
03 02
03
Keramiek en glas staat achter glazen deuren opgesteld.
18e-eeuwse wandplaat met een vers over ‘een goede
042
–
vernis # 07
04
vrouw’ versus ‘een kwaade vrouw’.
Conservator Suzanne Lambooy.
Legaat Maar wat doet een van de belangrijkste verzamelingen Delfts blauw eigenlijk in Den Haag? De aardewerkstad ligt weliswaar op een steenworp afstand, maar de werkelijke reden is een legaat uit 1904 van de Haagse verzamelaar mr. A.H.H. van der Burgh (1845-1904). Ruim vijfhonderd stuks uit zijn bezit legden de basis voor de huidige collectie. Dat is overigens maar een minuscule fractie van wat er in de zeventiende en achttiende eeuw geproduceerd is. Uit de ovens in Delft moeten miljoenen voorwerpen gekomen zijn. De productie bestond naar schatting voor zeventig procent uit gebruiksvoorwerpen die in de loop der eeuwen weggegooid of gesneuveld zijn. Dat zijn de scherven die regelmatig tevoorschijn komen uit beerputten en bij graafwerkzaamheden. Deze scherven halen zelden de museale vitrines: in tegenstelling tot archeologische collecties bevindt zich in musea voornamelijk sierlijk gebruiksgoed en siergoed dat generaties lang door families gekoesterd en overgedragen is.
04
depot gemeentemuseum den haag
05
06
07
Handcomputer waarmee direct objectgegevens en standplaatsen opvraagbaar zijn.
RFID-wandtag waarmee de standplaats gewijzigd kan worden.
17e-eeuwse Nederlandse schotel met vogel op blauwe ondergrond.
De permanente tentoonstelling ‘Het Wonder Van Delfts Blauw’ vertelt in een visuele vogelvlucht de geschiedenis van vier eeuwen Delfts aardewerk met behulp van een overweldigende hoeveelheid objecten en variëteiten: in kleur, vorm en stijl. Van indrukwekkende vazen met tuiten, de iconen van het Delfts aardewerk, tot schalen, borden en pronkstukken met op de achterkant de merktekens van bijvoorbeeld De Grieksche A, De Porceleyne Byl of De Witte Ster. Namen waar conservatoren, handelaren, veilingmeesters en verzamelaars heel opgewonden van raken. De aantrekkingskracht van aardewerk zit hem voor Lambooy persoonlijk vooral in de imperfectie ervan. Terwijl ze door het museum loopt, wijst ze op bubbels, butsen en onregelmatigheden. “Het leeft, het is gebruikt. Het zijn geen statische objecten. Als je bedenkt hoe moeilijk het was om deze voorwerpen te maken in die tijd. Het zijn technische hoogstandjes. In Delft slaagde men er begin zeventiende eeuw in om het exotisch aandoende porselein dat de VOC hier aanvoerde na te maken. Dat gebeurde met tinglazuuraardewerk omdat het aan porseleinaarde ontbrak. Het zag eruit als porselein, maar was te koop voor slechts een tiende van de prijs, waardoor het voor een brede bevolkingsgroep bereikbaar was. Dat is het succes van Delft.” Meer dan blauw alleen “Kijk eens naar de variatie in decoratie en kleur, zoals dit geel en rood. Delfts blauw is een soortnaam geworden, maar hoeft niet per se blauw te zijn, daarom noemen we het bij voorkeur Delfts aardewerk. Dat is minder verwarrend.” Delfts aardewerk heeft als gemeenschappelijk kenmerk dat het gemaakt is door een van de vierendertig fabrieken die Delft heeft gehad. Het is onversierd of met de hand beschilderd tinglazuuraardewerk waarbij het element tin de glazuur de witte kleur geeft. Het wordt ook wel ‘plateel’ of internationaal faience genoemd. In de negentiende eeuw maakte het plaats voor witbakkend aardewerk dat beschilderd of bedrukt werd met traditionele motieven. In de lange keldergang waar de depots zich bevinden, is het een strak georganiseerd doolhof van kamers en kamertjes in het gebouw uit 1935 naar ontwerp van Hendrik Petrus Berlage (1856-1934). De stalen kasten met deuren van glas in depot 25 verdelen de ruimte waar het Delfts aardewerk staat in ordentelijke rijen met tussenruimtes. Hier is niets toevallig of kwijt; zoveel is duidelijk. De nachtmerrie van elke conservator dat iets fysiek kwijtraakt, omdat het op de ver-
06
044
05
–
vernis # 07
gemeentemuseum den haag depot
07
keerde plek staat, zal Lambooy niet snel uit haar slaap doen schrikken. Met dank aan de digitale standplaatsregistratie, ‘tegenwoordig onmisbaar’. In het Gemeentemuseum werd een systeem op maat gemaakt. Alle objecten zijn voorzien van een radio frequency identification tag (RFID) die de object- en standplaatsgegevens in zich draagt. Door het draadloze wifi-netwerk in de depots en museumzalen zijn de locaties van objecten overal te raadplegen en te wijzigen met een tracker of handcomputer. Lambooy: “Als je een object verplaatst, dan scan je eerst de RFID-tag van het object en daarna van de plek waar die naartoe verhuist in het museum.” Breuk De meter van de relatieve luchtvochtigheid in het depot doet braaf zijn werk, maar niemand die in paniek raakt als ’ie een keer uitslaat. Ook de angst voor ongewenst bezoek als ongedierte of tocht en stof zit er niet ingebakken. “Keramiek is een van de makkelijkste objectsoorten om te beheren in een depot”, zegt Lambooy opgewekt, terwijl ze voorzichtig een kastdeur opent. “Onder normale omstandigheden kan er
niet zo veel mee gebeuren. Het vergaat niet, het verkleurt niet. De grootste vijand is de mens. De meest voorkomende reden dat een object verloren gaat, is nog altijd breuk. Om dat risico zo veel mogelijk te beperken, hebben we al de nodige voorzorgsmaatregelen in het depotbeheer ingebouwd. Het is voornamelijk gezond verstand, maar wel doeltreffend. Door bijvoorbeeld de objecten in de kasten niet te dicht op elkaar te zetten. En we verplaatsen de voorwerpen in kratten met kussens, de standaard voor het transport van aardewerk en porselein. In de transportkisten leggen we op maat gemaakte kussens die gevuld zijn met styropor-bolletjes, een
Delfts aardewerk zag eruit als porselein, maar was te koop voor slechts een tiende van de prijs vernis # 07 –
045
depot gemeentemuseum den haag
08
soort mini-zitzakken. Daar leggen we vervolgens het object op en daarbovenop weer een kussen. Zo sturen we onze stukken de hele wereld over. Behalve dat het snel en veilig werkt, verminder je ook het risico op breuk doordat de voorwerpen niet met papier of bubbelplastic in- en uitgepakt hoeven te worden.” Op de vraag of er ooit iets gesneuveld is in het depot, zegt ze zachtjes ‘nee’, terwijl ze gelijktijdig haar antwoord afklopt. Op een van de lange tafels staat een vers binnengekomen verzameling Chinees porselein. De stukken zijn afkomstig uit een legaat en moeten nog worden beschreven en gefotografeerd. Als
eerste krijgen de voorwerpen een zevencijferig objectnummer met Oost-Indische inkt aangebracht op een dun laagje nagellak, waarna ze voor de rest van hun bestaan geregistreerd staan als museumstuk. Nu begint het wachten op hun moment van claim to fame. Lambooy: “Als we een schenking ontvangen, verdwijnen de voorwerpen niet in het depot of de vergetelheid. We streven ernaar om schenkingen te publiceren en te koppelen aan een tentoonstelling, klein of groot. Voor een verzameling voorwerpen is dat uiteraard makkelijker te realiseren dan wanneer je enkele stukken ontvangt.” Maar ook het Haagse Gemeentemuseum woekert met ruimte. Daarin verschillen ze niet van hun collega’s. “We zijn streng in ons opnamebeleid. Nieuwe aanwinsten komen alleen binnen als ze een relevante aanvulling zijn op de collectie.” Gretig: “Maar het is hier nooit te vol voor bijzondere stukken. Daar maken we altijd plaats voor. Bovendien: een deel van onze collectie verblijft vaak buitenshuis. Wij streven in het kader van ‘collectiemobiliteit’ naar een zo leeg mogelijk depot, daar worden we al-
‘ Als we een schenking ontvangen, verdwijnen de voorwerpen niet in het depot of de vergetelheid. We streven ernaar om schenkingen te publiceren’ 046
–
vernis # 07
gemeentemuseum den haag depot
08
09
10
11
Collectiemedewerker Hanneke Modderkolk is bezig met de objectregistratie.
Voor het transport worden kratten met kussens gebruikt.
Elk nieuw voorwerp krijgt een objectnummer dat met Oost-Indische inkt wordt opgebracht.
Detail van een vaas van Delfts aardewerk, gedateerd 1678.
10
09
leen maar blij van. Want alles wat hier staat, is beschikbaar voor bruikleen aan andere musea. En dat gebeurt vaak.” Je zou de kasten met ongedecoreerd, wit aardewerk aan de zijkant van het depot bijna overslaan, omdat ze op het eerste gezicht niet opvallen te midden van al het spektakel dat links en rechts op de planken staat. Dat heeft met zijn bijzondere kleuren en decoraties van zichzelf al zo’n charisma dat het er meteen uitspringt. Lambooy: “Dit is Delfts wit. We weten er kunsthistorisch weinig van, terwijl het – vooral in de zeventiende en achttiende eeuw – veel geproduceerd is. Alleen niet veel verzameld. Behalve door
11
vernis # 07 –
047
depot gemeentemuseum den haag
Meer dan Delfts alleen
12
13 13
12
Twee Delftse bloempiramides zijn als 048
–
nieuwe bruikleen in het depot gearriveerd.
vernis # 07
17e-eeuwse ‘Molenbeker’, het glas zonder voet kan niet
neergezet worden zolang het niet is leeg gedronken.
Met ongeveer 160.000 objecten bezit het Gemeentemuseum in Den Haag een van de grootste museumcollecties van Nederland. De collectie is onderverdeeld in vier verzamelkernen: Kunstnijverheid, Moderne Kunst, Mode en Muziek. Het museum beschikt over een twintigtal depotkamers. Delfts aardewerk is onderdeel van de collectie Kunstnijverheid van het museum, die verder bestaat uit objecten van keramiek, glas, zilver en meubels. Naast aardewerk uit Delft heeft het museum ook keramiek uit het Verre,
Midden- en Nabije Oosten. Andere verzamelkernen van de collectie Kunstnijverheid zijn Moderne glaskunst, Haags zilver, V.O.C. zilver en interieurinrichting. De collectie Moderne Kunst van het Gemeentemuseum bestaat uit schilderijen, tekeningen, prenten en beelden en geeft een overzicht van de Nederlandse kunst sinds het begin van de 19e eeuw, aangevuld met karakteristieke voorbeelden van kunst die in dezelfde periode in andere landen ontstond. Verzamelkernen zijn: de Haagse School, het Symbolisme rond 1900, de
kunstenaars rond De Stijl en Bauhaus en het Expressionisme. Het museum heeft de grootste verzameling schilderijen en tekeningen van Mondriaan ter wereld en bezit het schilderij Victory Boogie Woogie, het laatste schilderij dat hij maakte. De collectie Mode van het museum richt zich specifiek op kleding, met zowel kostuums als moderne mode van hedendaagse ontwerpers. De collectie muziek van het Gemeentemuseum bestaat voor het grootste deel uit traditionele Europese muziekinstrumenten.
F.E. Vlielander Hein (1882-1919).” Ruim honderd stukken Delfts wit in het depot zijn afkomstig van deze Haagse verzamelaar en maken sinds 1915 deel uit van de collectie Delfts van het Gemeentemuseum. Vlielander Hein wilde een lans breken voor het tot dan toe stiefmoederlijk bekeken wit en publiceerde er in 1913 zelfs over. Maar hij kwam tijdens zijn huwelijksreis vroegtijdig om het leven. Zijn verzameling liet hij na aan het museum dat er in 2013, bijna honderd jaar later, een publicatie en tentoonstelling aan wijdde. “In dit depot hebben we er materiaaltechnisch onderzoek naar gedaan. Het aantal geproduceerde stukken wit is enorm, maar wat er uit Delft kwam en wat uit andere plaatsen in binnenen buitenland wisten we niet. Omdat deze voorwerpen de schildersronde hebben overgeslagen, ontbreken zowel het decor als het merkteken als aanknopingspunt voor het achterhalen van de productieplaats en de datering.” Dankzij de merken die op een deel
En u denkt dat uw kunst wél goed is verzekerd? Classicus Private Insurance levert uitsluitend verzekeringen op maat en is dé onafhankelijke specialist voor het verzekeren van exclusieve en bijzondere bezittingen van verzamelaars alsmede galeries, kunsthandelaren en musea.
Op basis van onze risicoanalyse sluiten de door ons geselecteerde verzekeringen naadloos aan bij een specifiek risicoprofiel. Hiervoor werken wij samen met gerenommeerde verzekeraars in Nederland, Engeland en de Verenigde Staten. Classicus Private Insurance is door Lloyd’s of London benoemd tot Open Market Correspondent. en door Chubb Insurance Company aangewezen als exclusief aanbieder van het Masterpiece concept. Naast ons verzekeringsaanbod op maat beschikken wij tevens over een uitgebreid netwerk van verschillende adviseurs en bedrijven. Als het gaat om taxatie, beurzen, transport, aan- en verkoop van kunstobjecten bieden wij u een breed scala aan eersteklas bedrijven. Kortom, u kunt altijd een beroep op ons doen.Wilt u dat uw kunst wel goed verzekerd is? Dan kiest u voor Classicus Private Insurance. U kunt ons bereiken op 020-7949048. ®
Uw exclusieve kunst verdient een even bijzondere verzekering
depot gemeentemuseum den haag
14
van het gedecoreerde Delfts aardewerk zijn aangebracht, is immers bekend bij welke plateelbakkerij ze vervaardigd zijn. Voor de datering zijn de namen of initialen van de fabriekseigenaar van groot belang. Die kennis heeft het museum wel in huis, dankzij uitgebreid archiefonderzoek naar de eigendomsgeschiedenis van de Delftse plateelbakkerijen om de herkomst en datering van de museumcollectie te achterhalen. Voor de blanco geschiedenis van het witte sier- en gebruiksgoed moesten andere middelen worden ingezet. “In samenwerking met onderzoekers van de Rijksdienst Cultureel Erfgoed hebben we voor het eerst in Nederland grootschalig onderzoek gedaan naar de samenstelling van tinglazuur
door chemische analyse. Met een draagbaar röntgenfluorescentiespectrometrieinstrument zijn hier in het depot duizenden metingen aan het glazuur gedaan. We hebben daarbij gekeken naar de verhouding van tin en lood in de glazuursamenstelling en gezocht naar de aanwezigheid van ‘kwaart’, een extra transparante glazuurlaag. Ten opzichte van witte keramiek uit Italië en Frankrijk blijkt het Nederlandse product met een kwalitatief hoogwaardig wit glazuur te zijn bedekt. Door ook een breed scala aan referentiecollecties te analyseren ontstonden, na een jaar van analyses, onderscheidende groepen. Ook al is er meer vervolgonderzoek nodig, we kunnen voor een groot deel van het ongedecoreerde witte aardewerk inmiddels vaststellen of het in Nederland is geproduceerd of elders. We weten van een groot aantal stukken nu zeker dat het wit net zo Delfts is als het ‘blauw’. Zo geeft de collectie in ons depot nog altijd nieuwe schatten prijs.”
14
Suzanne Lambooy toont een 17e-eeuwse witte plooischotel; op de achtergrond de kasten met Delfts wit en Hollands porselein.
‘ Ten opzichte van witte keramiek uit Italië en Frankrijk blijkt het Nederlandse product met een kwalitatief hoogwaardig wit glazuur te zijn bedekt’ 050
–
vernis # 07
Chocoladekan Reinier de Haan Den Haag 1771
Jan van Nassaustraat 76 | 2596 BV Den Haag | +31 (0)70 324 09 87 silver @aardewerk.com | www.aardewerk.com
m i j n mooi st e st u k
eigenwijs mannetje tekst
Jorrit Niels
fotografie
Friso Keuris
gekocht “Ik heb dit schilderij vijf jaar geleden ge-
kocht bij een kunsthandelaar in Amsterdam. Nog steeds loop ik regelmatig binnen om te kijken of er weer nieuwe dingen zijn die de moeite waard zijn. Het is elke keer weer spannend of je nog iets kunt ontdekken. In 2009 was dat deze Gerard Schaperkötter (1914-2006), een kunstenaar uit Amstelveen, die zich liet inspireren door het expressionisme van de Cobra-beweging en de École de Paris.” karikatuur “Zodra ik het schilderij ontdekte, wist
ik dat ik het wilde hebben. Het licht karikaturale oude mannetje, met die zuinige mond en de eigenwijze brutale blik, geeft je het gevoel dat hij een beetje op je neerkijkt. En die onbeholpen hangende schouders. Het schilderij heeft prachtige kleuren en de vrije, losse toets waarmee het is geschilderd maakt het tot een mooi geheel. Het is vaak onderwerp van gesprek als vrienden langskomen. De combinatie met de mooie vergrijsde houten lijst met gouden ondergrond maakt het voor mij tot een perfect object.” Eclectisch “Dit is het eerste stuk dat mijn vriend en ik samen kochten. We woonden net samen en werden allebei vrolijk van dit werk. Het hangt in de boekenkast in de eetkamer en past hier perfect! Je vindt bij ons van alles wat, van oude kandelaren, Lodewijk XVI-stoelen, zeventiende-eeuwse etsen tot moderne schilderijen, hedendaagse fotografie en vintage design.” 052
–
vernis # 07
Naam
Fr édér ique van Oorschot Beroep
Projectcoör dinator PA N A mster da m Vo o r w e r p
Schilder ij Ger a r d Schaper köt ter In b e z i t s i n d s
2009 Bijzonder
Het eerste stuk dat Van Oorschot en haar vriend samen kochten
vernis # 07
–
053
RUBRIEK MIJN MOOISTE STUK
Kunstgeschiedenis “Die diversi-
teit zal ongetwijfeld komen doordat zowel ik als mijn vriend kunstgeschiedenis heb gestudeerd. We zijn ‘alleseters’. Alle kunstvormen komen daar aan bod en zijn even belangrijk en interessant. Dit zorgt voor een liefde voor alle disciplines die de kunst rijk is.”
laatste aankoop “Onlangs kocht
ik bij een PAN-deelnemer drie kleine blauwe, monochrome werken op papier van Damian Taylor, gemaakt volgens het eerste fotochemisch procedé. Taylor ging naar dezelfde plekken waar John Constable de natuur schilderde en stelde het fotopapier bloot aan het daglicht. De tijd van blootstelling bepaalde hoe het papier verkleurde en op deze manier werd er in de buitenlucht een kunstwerk gemaakt op basis van het licht op dat moment. Fantas054
–
vernis # 07
‘Het licht karikaturale oude mannetje, met die zuinige mond en de eigenwijze brutale blik, geeft je het gevoel dat hij een beetje op je neerkijkt’
tische werken én binnen mijn budget.” must have “Er staat al jaren een
Lodewijk XVI-marquise stoel of bank op mijn wish list. Gemaakt in de manier van de beroemde Franse meubelmaker Jacob of - misschien iets bereikbaarder voor ons - door het Parijse huis Maison Jansen. Een Louis XVI-meubel dat mooi geproportioneerd is, krachtig maar elegant. Als object om naar te kijken, maar ook om echt te gebruiken.”
column
tekst
René W. Chr. Dessing
tijdloze lustoorden illustratie
Tekenteam.nl
Zeker voor liefhebbers van interieurs en kunstcollecties, valt op kastelen en buitenplaatsen nog volop te genieten, betoogt kunsthistoricus René Dessing. Het is alweer lang geleden dat mijn partner en ik ons vestigden op het uit 1632 daterende Huis te Manpad. Daar is mij een levensvorm gewaargeworden die mij in haar historische dimensie tot dan minder bekend was. Het via water met Amsterdam verbonden lustoord groeide door de eeuwen heen uit tot een heerlijk domein van hoge cultuurgroene waarde. Op Huis te Manpad is bijzonder dat zowel het huis als het park talrijke achttiende-eeuwse stijlelementen wist te bewaren en niet ten prooi is gevallen aan de veranderzucht van de laatste twee eeuwen. Ik heb inmiddels veel kennis vergaard, ook over de 552 andere historische buitenplaatsen die ons land rijk is. Monumentaal zijn ze; zonder uitzondering is op buitenplaatsen alles, zowel binnen als buiten, groots en meeslepend. Het leven buiten leidde destijds tot talrijke liefhebberijen en door de ruim beschikbare tijd perfectioneerden velen hun hobby’s, waarmee zij met gemak het amateurniveau overstegen. Zo weet niemand hoeveel eigenaren hun buitenplaats als amateurarchitect zelf hebben ontworpen. Marquette in Heemskerk is er één van. Meestal waren de huizen rijk ingericht met kostbaar meubilair, schilderijen, porselein, zilver, tapijten en andere kunstvoorwerpen. Dat inrichten luisterde nauw, want inrichting en kunstvoorwerpen onderstreepten en versterkten de status van de eigenaar en dat telde in die standbewuste tij-
den. Men wist precies wat hoorde; het ene meubelstuk was goed, het andere niet. ‘Spullen’ werden gekoesterd en met zorg bewaard, want de pracht is om van te genieten én om door te geven aan de volgende generatie. Zeker voor liefhebbers van de toegepaste kunsten, valt op kastelen en buitenplaatsen nog volop te genieten. Daar kan men zien hoe smaak en interieurs zich ontwikkelden; deze vroegere elitehuizen behoren tot ons cultuurgroene erfgoed. Het zijn getuigen van een voorbije levensvorm die door goede smaak en gevoel voor kwaliteit en artisticiteit veel schoonheid bezitten. Talrijke kasteelmusea maar ook toegankelijke particuliere buitenplaatsen bieden bezoekers fraaie interieurs en kunstcollecties, die door de eeuwen heen alleen maar aan kracht hebben gewonnen. Buiten zocht en vond men harmonie in de verbintenis tussen ontwerp en natuur en gebruikte uiteenlopende kunstvormen ter verdere verfraaiing daarvan. De levensstijl en het jaarritme werden er op aangepast. Door dit buitenleven was de band tussen stad en land innig en natuurlijk. Die band is verloren gegaan ondanks het duurzame karakter van dit cultuurgroene erfgoed. Dit laatste zou een goed argument zijn om weer op zoek te gaan naar die voederende verbintenis tussen stad en land. René W. Chr. Dessing
Kunsthistoricus en directeur Stichting digitaal portaal voor Nederlandse Kastelen, historische Buitenplaatsen en Landgoederen (sKBL) vernis # 07
–
055
Kantoor met karakter tekst
Ivo Weyel
fotografie
Herman van Heusden
01 ⊲
De vergaderruimte bij advocatenkantoor Rutgers & Posch. 056
–
vernis # 07
reportage rutgers & posch
Een monumentaal pand verbouwen tot advocatenkantoor? Niet zo gemakkelijk, weet interieurarchitect Evelyne Merkx. ‘Maar met fantasie en vintage zijn de eisen van de welstandscommissie zelfs binnen een beperkt budget haalbaar.’
an het statiger? Een pand in de bocht van de Herengracht met zicht op de kromming van het water. Een hoekpand zelfs, anno 1894, zes-raamsbreed (een unicum), met een imposant fronton op de lijst, met overal onderdelen van en verwijzingen naar de panden die hier eerder stonden, uit de zeventiende en achttiende eeuw. Een pand waar het verstrijken der eeuwen ook van binnen goed is af te lezen door de invloeden van steeds wisselende kunst- en interieurstijlen, Jugendstil, Art Deco, de wanen van de dag die kwamen en gingen. Met een zo imposant onderkomen rust er een zware last op de schouders van de gebruikers. Want hoe maak je het leef- en werkbaar? Hoe haal je de huidige tijd binnen zonder de historie te veronachtzamen? En hoe ga je om met het zware eisenpakket van de welstandscommissie die niet nalaat zelfs bij het slaan van de kleinste spijker in de muur streng over je schouders mee te kijken? 058
–
vernis # 07
Enters Evelyne Merkx, de interieurarchitect die als geen ander oud en nieuw weet te combineren. Die antieke gebouwen nieuw leven in weet te blazen, zoals ze eerder talloze malen heeft bewezen: in het Concertgebouw, het Rotterdamse stadhuis, museum De Hermitage, Pierre Cuypers’ Amsterdamse Centraal Station, de dertiende-eeuwse Dominicanenkerk te Maastricht die ze omtoverde tot boekwinkel en die door The Guardian werd uitgeroepen tot mooiste boekwinkel ter wereld. Merkx stapt met forse tred en luid pratend het pand binnen, een assistente in haar kielzog. Gouden rok, bronskleurige kousen, glittergympen, pingpongbalgrote kralenketting, de ruimte is meteen gevuld. Het lookbook komt direct uit de tas op tafel, het boek waarin alle ontwerpschetsen en 02 ⊲ plannen staan voor de Interieurarchiverbouwing van advoca- tect Evelyne tenkantoor Rutgers & Merkx: ‘Het Posch, dat hier in de komt altijd alstijlkamers op de eerste lemaal goed.’
verdieping kantoor houdt en haar opdrachtgever is. “Is er koffie? Eerst de foto of meteen praten? Wat doet die stoel daar? Jongens, waar gaan we zitten? Kijk, hier is het allemaal begonnen..., waar is mijn bril? O, hallo, dag, hoe gaat het?” Lichte chaos omringt haar. “Altijd. Zo ben ik. Komt allemaal goed. Uiteindelijk.” Cognac en sigaar De opdracht was duidelijk: eenheid brengen in de diverse ruimtes, met respect voor de oude glorie, maar zeker niet te statig. “Vooral niet de oubollige sfeer van aloude herenkamers, van cognac met sigaar en voorouders aan de muur”, vertelt Aladar Bleeker, partner client relations bij Rutgers & Posch. “Liever een sfeer van jongens- en meisjeskamers, waar iedereen zich prettig voelt, jong en oud, personeel en klant.” De partners werkten, voordat ze besloten op eigen houtje samen te gaan in de huidige vorm, in dienst van grote advocatenbureaus. “Op de Zuidas,” licht Bleeker
Met een zo imposant onderkomen rust er een zware last op de schouders van de gebruikers. Want hoe maak je het leef- en werkbaar?
reportage rutgers & posch
toe, “wat toch een soort enclave is van grote banken, advocaten- en accountantskantoren. Een soort status aparte zonder feeling met de rest van de stad. Rutgers & Posch wilde zich specifiek in de binnenstad vestigen, midden in het culturele en spannende stadsleven. We zetten ons nu ook regelmatig in voor allerhande gebeurtenissen die in de stad worden georganiseerd, of instellingen die daarmee van doen hebben. Dat heeft te maken met de plek waar we zitten. Op de Zuidas komt zoiets niet zo snel bij je op. Daar sta je aan de zijlijn.” Men koos specifiek voor een oud gebouw. Geen kil kantoor meer na de Zuidas. En dan krijg je vanzelf te maken met de combinatie oud gebouw/moderne werkplek, en hoe dat voor elkaar te krijgen. De partners kenden het werk van Merkx, o.a. van het Concertgebouw. “Hoe ze daar oud en nieuw wist te combineren,” vertelt Bleeker enthousiast, “zoals in de prachtige kroonluchters die ze daar speciaal voor ontworpen heeft, nieuw gemaakt van allemaal onderdelen van oude kronen.” Geen half werk Het budget was bescheiden. “Een uitdaging”, zegt Merkx, waarbij niet helemaal duidelijk is of daar een ietwat cynische ondertoon in doorklinkt. Ze houdt niet van half werk, dus meteen werd duidelijk dat niet 03 ⊲ alles in één keer onder De ontvangsthanden genomen kon ruimte met worden: “Wat je aanpakt nieuwe en moet zo goed mogelijk vintage zijn, de rest moet dan meubelen.
‘ Toen ik Lucian Freud weghaalde, werden zijn portretten gemist’ 060
–
vernis # 07
reportage rutgers & posch
04
06
maar wachten. Dat is veel beter dan alles met een forse scheut water bij de wijn en half werk.” De grote hoge ruimtes lagen er gemaltraiteerd bij, met dank aan de vorige gebruikers, die de sierlijke plafonds hadden verlaagd en vervangen door ‘monsterlijke’ systeemplafonds en wiggen, en kabelgoten dwars over het parket hadden aangelegd, lambriseringen hadden weggewerkt en sierlijsten hadden doorgesneden. Eerst dook ze in de geschiedenis van het pand. Ze zocht in de stadsarchieven naar vroeger en vond foto’s waarop de oude Perzische tapijten te zien waren die hier ooit lagen. Dat was meteen een uitgangspunt. Ze vertaalde de antieke tapijten samen met Edith van Berkel naar het heden door de kleuren en patronen opnieuw te interpreteren en te laten tekenen door beeldend kunstenaar Agata Zwierzynska. Zo ontstonden compleet nieuwe kleden naar oud ontwerp. Puur hand- en maatwerk. Unica. Om budgettaire redenen werden deze niet geknoopt, maar computergeprint in Denemarken. “Ik heb daar een adres waar 062
–
vernis # 07
foto: marjolein blom
05
07 04
05
06
07
De glazen kantoren worden later aangepakt.
Ook de kleden zijn door Evelyne Merkx ontworpen.
Ook binnen heeft het gebouw indrukwekkende frontons.
Eén van de schetsboeken van Evelyne Merkx.
Hoofdsponsor van de expositie 'Het Wonder van Delfts Blauw' Nieuwe Spiegelstraat 39 | Amsterdam T.020-6233103 www.aronson.com
A N T I Q U A I R S
reportage rutgers & posch
09
ze dat als geen ander kunnen, ook niet echt goedkoop, daar niet van, maar wel veel betaalbaarder dan handgeknoopt. En schitterend. Moet je die kleuren zien. Voor elke kamer koos ik een andere basiskleur, maar met dezelfde thema’s; zo hebben ze in elke kamer een eigen karakter en blijft het toch een eenheid.” Vintage ‘Wij willen niet groeien’, luidt een krantenkop die op het prikbord aan de muur hangt. Het stond boven een interview met de partners van het advocatenkantoor, dat werd afgenomen toen men in het nieuwe pand trok. Dat was toen. Nu is het personeelsbestand toch gegroeid tot dertig man. De zaken gaan goed. Merkx krijgt dan ook het groene licht om ook de grote hal van een nieuw tapijt te voorzien. “Is het rond?”, vraagt ze aan haar assistente die gehurkt met de partners over de vloer kruipt om metingen te verrichten. We zitten op een oude leren bank. “Niet oud,” zegt Merkx gekscherend, “dat heet vintage.” Dat klinkt chiquer dan tweedehands. Alle meubels zijn vintage, speciaal gekozen om het kantoor een niet te gelikt en modern aanzien te geven. Merkx heeft ze laten bekleden met eigentijdse stoffen, soms met hardroze of knalgele rijgdraad 064
–
vernis # 07
voor een opvallende look and feel. Speels is het devies. Weinig wordt aan het toeval overgelaten. Zelfs de bloemstukken die elke week worden verzorgd door Pompon, de bloemist met goede smaak bij uitstek, zijn qua vorm en kleur afgestemd op het interieur. Er staan hangbanken, lage tafels, hoge tafels (waarvan één dubbelt als pingpongtafel), krukken, fauteuils, eetstoelen, alles door elkaar om het multifunctionele karakter van de ruimtes (van serieus vergaderen met klanten tot uitbuiken na de personeelslunch) te onderschrijven. Meubels van naam en faam ook, van Eero Saarinen, Herman Miller en ook Gerrit Rietveld, wiens houten Steltmanstoel in een nieuw lederen jasje is gestoken, het enige meubel dat 09
Rutgers & Posch heeft uitzicht op de Herengracht.
Merkx niet zelf uitzocht. Vanaf de muur kijkt de schilder Lucian Freud enigszins depressief de ruimte in. Het is een aangrijpend dubbelportret dat Koos Breukel vlak voor de dood van de beroemde schilder maakte en dat behoort tot Merkx’ privé-kunstverzameling. Eerst was er verbazing van het personeel over de keuze. Wat moet die man hier? Wie is dat? Maar toen Merkx de portretten weghaalde begon het toch te knagen. Hij werd gemist. Waar is Freud? Dus kwam hij terug. Elders hangt een moderne vertaling van een typisch zeventiende-eeuws vanitasschilderij, maar dan in de vorm van een foto van John Biesheuvel, waarop een stilleven is opgebouwd rond een rotte banaan. De muren zijn gesjabloneerd met geometrische patronen met daarop – als moderne vertaling van de oude lambriseringen – grote vlakken op molton gestikt linnen, ‘gewoon goedkoop linnen, deels uit België, deels van de Albert Cuyp, dat we kozen omdat het er van nature al zo mooi doorleefd en antiek uitziet.’ Een beperkt budget noopt duidelijk tot fantasie en inventiviteit. In een modernere zijvleugel, een trap hoger, gebeurt het echte advocatenwerk. Hier zijn de kantoren, de computers, de archieven, de boekenkasten vol wetboeken en jurisprudentie verdeeld in nogal kil aandoende, enfilade gegroepeerde (achter elkaar liggende, red.) glazen kamers, type aquariumhokken. Hier hangen de toga’s aan de kapstokken en ratelt de kopieermachine onafgebroken. Merkx heeft er wel al ontwerpplannen voor getekend (exit glazen wanden, enter lange, lage kasten als afscheiding tussen de werkplekken) maar die wachten nog op budgetgoedkeuring. “Voorlopig nog niet”, zegt Aladar Bleeker. “Maar dat komt heus wel”, roept Merkx, terwijl ze al zwaaiend wegfietst.
Alle meubels zijn vintage, ‘niet oud’, en speciaal gekozen om het kantoor een modern aanzien te geven
Ga in de leer bij een Oude Meester
Cursusprogramma Koninklijke VHOK Met het cursusprogramma van de Koninklijke Vereeniging van Handelaren in Oude Kunst doet u praktische kennis op die nergens anders wordt gedoceerd. Gerenommeerde kunsthandelaren, vaak bekend van het televisieprogramma Tussen Kunst & Kitsch, delen hun unieke kennis en ervaring met u. In de cursus Kunst & Antiek in de Praktijk gaan we deuren voor u openen.
U wordt welkom geheten in het huis of de winkel van de antiquair. U mag bijzondere stukken bekijken en vasthouden en komt ‘het naadje van de kous’ te weten van de expert. In deze cursus delen we niet alleen onze kennis met u, maar ook onze liefde voor oude kunst. De voorjaarscursus Kunst & Antiek in de Praktijk loopt van begin februari tot en met begin juni. Deelname kost € 725 (incl. BTW) voor 11 lessen.
‘De praktische kennis die wij hier opdoen leer je niet uit een boek. Vooral de contacten met de antiquairs van de Koninklijke VHOK zijn enorm inspirerend en leerzaam’
Meer informatie over deelname aan ons cursusprogramma? Bezoek onze PAN-stand P6: Koninklijke VHOK of kijk op www.kvhok.nl. Retourneer de kaart in deze Vernis of stuur een e-mail naar info@kvhok.nl.
VRIEND VAN DE KONINKLIJKE VHOK 2015 U wordt Vriend van de Koninklijke VHOK voor € 125 per jaar. Als Vriend van de Koninklijke VHOK ontvangt u ter waarde van € 230: • in het voorjaar en het najaar ons magazine Vernis thuisgestuurd • twee kaarten voor de kunst- en antiekbeurs ART Breda • twee kaarten voor de kunst- en antiekbeurs PAN Amsterdam • een speciaal voor u georganiseerde
cursusmiddag in januari of mei (maximaal 2 personen) • € 50 korting p.p. op onze cursus Kunst & Antiek in de Praktijk (maximaal 2 personen) • geregeld publicaties en informatie van onze leden
wilt u vriend worden van de koninklijke vhok? Retourneer de kaart in deze Vernis of stuur een e-mail naar info@kvhok.nl. meer informatie over de KONINKLIJKE VHOK vindt u op www.kvhok.nl
068
–
vernis # 07
m i j n mooi st e st u k
Spiritueel tekst
Jorrit Niels fotografie
Friso Keuris
Ayudhia “Deze levensgrote staande Boed-
dha uit het Thaise Ayudhia koninkrijk stamt uit de zestiende eeuw. Buiten Thailand is dit het beroemdste exemplaar dat nog in privébezit is. De rest ligt vast in musea. Hij is niet alleen imponerend door z’n gestalte – als je ervoor staat is het echt overweldigend – maar hij is daarbij ook nog eens in een bijzonder goede staat. Brons, mooi patina en perfect gegoten.”
Lev ensgroot Thais Boeddha beeld uit het Ay udhia konink r ijk
Seventies “Dit beeld kun je zien als een
Begin ja r en 70
icoon uit de klassieke Thaise kunst. Ik ken het al heel lang. Mijn vader kocht het begin jaren zeventig en ik heb het sindsdien gevolgd. Mooie beelden zoals deze vergelijk ik altijd met mooie architectuur. Als je de kathedraal van Siena binnenstapt, lijkt het ook elke keer weer alsof je die voor de eerste maal bezoekt.”
Naam
M a rcel Nies Beroep
Kunsthandel aa r Vo o r w e r p
In bezit sinds
Bijzonder
Enige in zijn soort die niet in handen is van een museum
Verzamelwerk “Buiten Thailand geldt
dit als één van de belangrijkste Thaise beelden. Dus wordt hij zo nu en dan uitgeleend voor verschillende museumtentoonstellingen. Onlangs stond hij nog tussen verschillende topstukken uit internationale musea op de Brusselse tentoonstelling A Passage to Asia. De schoonheid zit hem natuurlijk in het stuk, maar de geschiedenis en afkomst maken hem nog vele malen indrukwekkender. Beter dan dit wordt het niet voor mij als liefhebber.” vernis # 07
–
069
RUBRIEK MIJN MOOISTE STUK
hechten “Ik ben handelaar in Oos-
terse kunst en dan presenteer je je mooiste spullen op een goede manier. Als ik mij heel erg zou hechten aan bepaalde stukken, dan zou ik er niet in kunnen handelen. Verzamelaar en handelaar, dat gaat niet goed samen. Ik praat er met veel liefde over, maar ik heb er ook vrede mee
als zo’n beeld in een mooi museum komt te staan of in een andere goede collectie. Waar het ook is, ik blijf mij er toch mee identificeren.” gekroond “Je hebt natuurlijk heel veel Boeddha’s, maar je ziet ze maar weinig afgebeeld met een kroon. Boeddha Radja noem je het dan, de ‘koning van de Boeddha’s’, wat verwijst naar de vroege fase van Boeddha’s leven. Een tijd waarin hij nog prins Siddhartha was aan het hof van zijn rijke vader.” hoop “Het beeld spreekt erg tot de ver-
beelding. De beide handen worden gere070
–
vernis # 07
‘Het doel van het beeld is om met z’n schoonheid ook spiritueel iets bij je los te maken’
zen, waarmee hij zegt: ‘Vrees niet, treed nader.’ Als je een tempel binnenloopt, gaat het niet alleen om de schoonheid, het gaat er ook om in welke mate een beeld emotie losmaakt. Het doel van het beeld is om met z’n schoonheid ook spiritueel iets bij je los te maken. Het moet hoop geven.” thaise kunst “De Thaise kunst is
bijzonder omdat men in die tijd, de vijftiende en zestiende eeuw, een nieuw ideaalbeeld creëerde van de Boeddha. De lichaamsvormen werden meer gestileerd en er werd afgeweken van het realistische aspect. Daardoor zijn ze eigenlijk heel modern voor hun tijd.”
column
tekst
Yvo van Regteren Altena
Hedonistisch beleggen illustratie
Tekenteam.nl
Met de dalende beurskoeren van het moment kan het aantrekkelijker zijn om niet in aandelen, maar in een schilderij of horloge te investeren, adviseert Yvo van Regteren Altena. Heel wat beleggers moeten tandenknarsend terugkijken op de beurskoersen van de afgelopen vijf jaar. Met een AEX-koers die bij het schrijven van deze column weer ver onder de 400 is gezakt, kan het raadzaam zijn om eens te kiezen voor een meer hedonistisch rendement. Investeer bijvoorbeeld in fraai antiek, waardevolle kunst of zeldzame vintage horloges van naam.
Goed geluimde bankiers zullen ondanks de miezerige rendementen van hun fondsen niet snel een exodus vrezen richting kunstwereld. De meeste handelaren en adviseurs zijn in de regel overigens voorzichtig met het voorspellen van financiële gelukzaligheid en stellen dat het investeren in kunst vooral de kwaliteit van leven verhoogt. Je moet het niet doen om het rendement, luidt de unanieme boodschap. Want zelfs de aankoop van een meesterwerk biedt geen winstgarantie. Neem de Van Gogh die door een Japanse verzekeraar werd gekocht en vijf jaar later nog maar de helft waard was. Dan heb je nog het ‘hedonistisch rendement’ of ‘emotioneel dividend’, maar dat zal een schrale troost zijn. Aan de andere kant: deze ‘winst’ is voor velen nog stukken aanlokkelijker dan te moeten leven met schommelende aandelenbalansen of de onvoorspelbaarheid bij de piraten met hun hedge funds. Dus mocht u nog wat duiten paraat hebben en niet per se te hoeven cashen binnen een decennia of twee, dan is het heel wat aanlokkelijker om
nu iets bijzonders te kopen met de intentie dat later door te geven. Ik zou kiezen voor wat gesigneerde oude meesters die het door hun schaarste altijd goed blijven doen. Mocht u dat te stoffig vinden, opteer dan voor symbolisten zoals Jan Toorop en Ferdinand Knopff en wees voorzichtig met lieden als Jeff Koons of Damien Hirst. Wie weet blijken zij over een decennium toch behoorlijk overschat. Neem het voorbeeld van de kunstenaar Enzo Cucchi in de jaren tachtig. Toen Saatchi zijn werk dumpte, donderde de Cucchi-markt in elkaar. Het aardige aan kunst verzamelen, jagen op bijzondere meubelen of op extreem heftig geprijsde vintage horloges van Rolex of Patek Philippe, is dat uw sluimerende statussentimenten zullen ontluiken. Hoe vaak is de kunstwereld, waar zich vele nieuwe onwetenden uit de vastgoed- en reclamewereld aandienen, niet primair verbonden met status in plaats van schoonheid en gaat het om kwantiteit en niet om kwaliteit? Zo hoorde ik ooit een markant voorbeeld van een Nieuw Geldkoper die tegen zijn kennis sneerde: ‘Mijn Rembrandt is lekker groter als de joue.’
Yvo van Regteren Altena is journalist en schrijver
vernis # 07
–
071
portfolio ensemble
Ook deze editie zocht en vond de redactie van Vernis een collectie bijzondere stukken, gerangschikt op thema. In deze ‘Ensemble’ fotografeert
Ensemble Marie Cécile Thijs ‘Honden’, ‘Naturalia’ en ‘De gedekte tafel’. fotografie
Marie Cécile Thijs productie
Caroline Eschbach
072
–
vernis # 07
ensemble PORTFOLIO
van links naar rechts Foumani Persian Gallery Ceremonieel tapijt, Dwaze Hossein, Perzië, 1884/1885, Asymmetrisch geknoopt, L 82 x B 81 cm, € 5.000 Ruben Aardewerk Antiquair Liggende mopshond, Duitsland, ca. 1870, gegoten terra cotta, L 25,5 x B 13,5 x H 12,1 cm, € 1.150
vernis # 07 –
073
PORTFOLIO ensemble
Honden
De trouwe viervoeter inspireert veel kunstenaars. De hond, uitgevoerd in brons, aardewerk of op papier.
van links naar rechts Ruben Aardewerk Antiquair Sculptuur hazewindhond, Thomas Hardy, Verenigde Staten, ca. 1940-1960, brons op marmeren plint, L 12 x B 7,1 x H 14,6 cm, € 975 Inter-Antiquariaat Mefferdt & De Jonge The Fox Hunt - deel van set van 4 tekeningen Getting Away; The Right Sort; Drawing the Cover; The Death, Henry Alken (1785 - Londen - 1851), Engeland, eerste helft 19e eeuw, potlood en waterverf op papier, L 35 x H 22 cm, € 6.500 Ruben Aardewerk Antiquair Presse-papier met speelse hond, Frankrijk, ca. 1870, brons op marmeren plint, L 12,2 x B 6,4 x H 7,3 cm, € 550 Robert Schreuder Antiquair Inktstel met hondje, Frankrijk, 1830-1850, gepatineerd en vervuld brons, marmer, H 13 cm, € 1.550 Robert Schreuder Antiquair Presse-papier met hazewindhond, Frankrijk, 1840-1850, brons, Siena marmer, L 19 x B 9 x H 11,5 cm, € 950
074
–
vernis # 07
ensemble PORTFOLIO
van links naar rechts Aronson Antiquairs Delfts aardewerk paar polychrome honden, Nederland, ca. 1720-1740, aardewerk, tinglazuur en polychrome beschildering in kobaltblauw, geel, groen en rood, H circa 20 cm, € 26.000 Aronson Antiquairs Delfts aardewerk paar honden, Nederland, ca. 1720-1740, aardewerk, tonglazuur en kobaltbeschildering, H circa 20 cm, € 24.000 Vanderven Oriental Art Blanc de Chine Fo Dogs, China, 18e eeuw, wit porselein, H 27 cm, € 12.500 Van Nie Antiquairs Delfts aardewerk blauw-witte ovalen plaque, Nederland, ca. 1750, aardewerk, H 37,5 & 32,5 cm, € 3.500
vernis # 07 –
075
portfolio ensemble
Gedekte tafel
Luxueus dineren met een porseleinen servies en zilveren accessoires.
van links naar rechts VOF Jan Beekhuizen Kunst- en Antiekhandel Rembrandtkan, Jacobus Roelofsen (1730-1801) Zutphen, tin, H 26,8 cm, Aronson Antiquairs Fopkan, Nederland - Delft of Rotterdam, gedateerd 1734, aardewerk, tinglazuur en kobaltbeschildering, € 6.500 Vanderven Oriental Art Terrine met onderschotel, China, 18e eeuw, porselein, L 36 x H 24 cm, prijs op H 21,8 cm, Ø13 cm (buik), € 1.450 aanvraag Aronson Antiquairs Delfts aardewerk terrine met deksel, gemerkt Z:DEX Zacharias Dextra, eigenaar van De Drie Posteleyne
076
–
vernis # 07
ensemble PORTFOLIO
Astonne, Nederland, ca. 1735-1750, aardewerk, tinglazuur en kobaltbeschildering, L 28,3 x H 17 cm, € 16.000 VOF Jan Beekhuizen Kunst- en Antiekhandel Witgeglazuurde kruik met originele tinmontering, Duitsland, ca. 1700, aardewerk, H 29,7 cm, € 4.500 Bruil & Brandsma Works Kunsthandel Jacques Fijnaut Paar of Art Delfts witte kan, Nederlanden, tweede helft 17e eeuw, faience, H 23 cm, prijs op aanvraag zilveren kandelaars, Reyndert Ringnalda, Amsterdam, 1780, zilver, H 25,5 cm, prijs op aanvraag
vernis # 07 –
077
portfolio ensemble
van links naar rechts Bruil & Brandsma Works of Art Delfts witte gelobte schotel, Nederlanden, midden 17e eeuw, faience, H 7,5 cm, Ø 39,5 cm, prijs op aanvraag A. Aardewerk Antiquair Juwelier Een serie van 8 zilveren kandelaars, François Simons, Den Haag, 1805, zilver, H 30 cm, prijs op aanvraag Frides Laméris Kunst en Antiekhandel Pijpensteel, Nederland, ca. 1700, cristallijn, H 19,8 cm, € 1.100 Bruil & Brandsma Works of Art Roemer, Nederlanden, 1650-1675, lichtgroen glas, H 19,8 cm, prijs op aanvraag Kunsthandel Inez Stodel Fruitstilleven, Pauline Wiertz, Nederland, 2011, porselein en steengoed met glazuur en vergulde elementen, L 30 x B 20 x H 20 cm, € 1.500 John Endlich Antiquairs Zilveren broodmand, Johannes Schiotling, Amsterdam, 1778, zilver, L 25 x B 29 cm, prijs op aanvraag A. Aardewerk Antiquair Juwelier Groninger kraankan, Lucas van Giffen, Nederland, 1779/80, zilver - gegoten en gedreven, H 32,5 cm, prijs op aanvraag John Endlich
078
–
vernis # 07
ensemble PORTFOLIO
Antiquairs Zilveren couverts (deel van een set van 18), Frederik Rudolph Precht, Amsterdam, 1764, zilver, L 21 cm, prijs op aanvraag Bruil & Frides Brandsma Works of Art Beker, Duitsland, tweede helft 17e eeuw, lichtbruin glas met blauw randje, H 7 cm, prijs op aanvraag Laméris Kunst en Antiekhandel Slangenglas, Nederland of Duitsland, tweede helft 17e eeuw, cristallijn, rood en wit glas, H 28,3 cm, prijs op aanvraag Frides Laméris Kunst en Antiekhandel Kleurloze karaf met oor en gemonteerde stop van Nederlandse gulden met daarop een haantje, Nederland, tweede helft 17e eeuw, cristallijn, zilver, H 22,5 cm, prijs op aanvraag Frides Laméris Kunst en Antiekhandel Pijpensteel, Nederland, ca. 1700, cristallijn, H 19,2 cm, € 900 Bruil & Brandsma Works of Art Grote Delfts witte schotel, Nederlanden, midden 17e eeuw, faience, H 5 cm, Ø 35 cm, prijs op aanvraag
vernis # 07 –
079
PORTFOLIO ensemble
Naturalia
Niet alleen door mensen gemaakte kunst maar ook antieke natuurschatten vormen een kunstcollectie.
van links naar rechts Robert Schreuder Antiquair Met segrijn (roggehuid) beklede bestekkist, Engeland, midden 18e eeuw - Georgian periode, halfronde kist, messing handgrepen en slotplaat, origineel fluwelen interieur met ruimte voor 24 bestekdelen, H 25 cm, € 1.550 Polak Works of Art Een ivoren tand met reliëf van figuren, dieren en decoratieve ornamenten, Afrika - Noord-West Kameroen, Grasslands, Banbanki-Tungo, midden 19e eeuw, prijs op aanvraag Bruil & Brandsma Works of Art Narwaltand, Arctische Oceaan, eind 19e eeuw/vroege 20e eeuw, H 90,5 cm, prijs op aanvraag Kunsthandel Jacques Fijnaut Een snuifhoorn met zilveren monturen, Ferguson & Macbean of Inverness, Schotland, ca. 1880, zilver en ramshoorn, L 26 cm, prijs op aanvraag
080
–
vernis # 07
ensemble PORTFOLIO
Bruil & Brandsma Works of Art Antiek koraal op houten standaard, H 27 x B 19 cm, prijs op aanvraag. De vogels op deze pagina’s zijn afkomstig van Bettina Swaab Styling, Amsterdam, 06-54 65 29 97.
vernis # 07 –
081
rubriek boeken
Uw boekencollectie is weer aan te vullen met vijf nieuwe werken over kunst, antiek en geschiedenis. Een selectie voor zowel de verzamelaar, de professional en de geïnteresseerde enthousiasteling.
boeken met dank aan
Caroline Eschbach
01
02
De Schoonheid van de Nederlandse Tegel
De Davis collectie
Goud- en zilvermerken van Voet
Voor de handelaar is het boek Goud- en zilvermerken van Voet praktisch te gebruiken, voor musea is het een bruikbare aanwinst in de bibliotheek. Voor de liefhebber en verzamelaar is het een beslist onmisbaar handboek. Van oorsprong is het boek een zeldzaam naslagwerk, algemeen gebruikt voor de bepaling van de herkomst van antieke zilveren en gouden voorwerpen in Nederland. De auteur heeft met verschillende deskundigen vanuit verschillende disciplines intensief gewerkt aan de tweede druk van Goud- en zilvermerken van Voet. Het boek is herschreven, waarbij alle informatie is herzien naar de kennis en wetenschap van deze tijd. Daarbij bevat het de Nederlandse jaarletters tot 2034 en onderwer082
–
vernis # 07
Nederlandse zilveren tabaksdozen, 1650-1800
pen als Kunstzinnig Ambacht, de Bataafse Tijd, Koninkrijk Holland, de Franse Tijd, het Koninkrijk België en de Conventie van Wenen. Hierdoor is het boek weer een stukje internationaler geworden. Het complete naslagwerk presenteert de keuren volgens het gildesysteem alfabetisch gerangschikt op plaatsnaam, van Alkmaar tot Zwolle. Het boek is te verkrijgen bij Scriptum Art Books (verzenden) via art@scriptumart.nl of af te halen bij Premsela & Hamburger, Rokin 98, Amsterdam. door L.B. Gans Uitg. Premsela & Hamburger ISBN 9789090282480 € 85
Al bijna 300 jaar worden tabaksdozen verzameld. Toch is er weinig gepubliceerd over deze fascinerende voorwerpen, die in onze Republiek een belangrijke rol speelden in het sociale verkeer. De status van de eigenaar was af te lezen aan het materiaal waarvan een doos was gemaakt. Het gebruik van tabak werd door de welgestelden tot mode verheven voordat het stoppen van een pijpje voor iedereen gemeengoed werd. Het grootste deel van de bevolking maakte daartoe gebruik van koperen dozen. Met een kostbare zilveren doos, gedreven, fraai gegraveerd of gecombineerd met andere materialen, kon je duidelijk maken dat je maatschappelijk geslaagd was. Kooplieden, kapiteins, landgoedeigenaren
en schippers gaven opdracht de mooiste combinatie te realiseren. Bijbel en mythologie, de geschiedenis van het land of van je stad, maar ook je persoonlijke situatie kon de inspiratie zijn voor een uiterst precieus object. Dit boek (in het Nederlands, met Engelse samenvatting) behandelt een bijzondere Nederlandse privécollectie met vele (kunst-) historische hoogtepunten. Een geschiedenisles ook, in 42 zilveren dozen, gemaakt door de beste specialisten op hun gebied uit Amsterdam, Schoonhoven, Zutphen en andere Nederlandse steden.
Door John Endlich en Marius van Dam Uitg. Waanders & de Kunst ISBN 9789462620124 verschijnt november 2014 € 32,50
GlobalArt Insurance bv GlobalArt Insurance bv is gespecialiseerd in het verzekeren van kunstvoorwerpen en antiquiteiten. Op grond van uw specifieke belangen stellen wij een individuele polis samen. Daarnaast adviseert GlobalArt Insurance over zaken als beveiliging, waardebepaling, transporten, verpakking en uitleen. Die volledige zekerheid geeft u het gevoel van rust die nodig is om van uw kostbare bezit te kunnen genieten. Een waarde die meer is dan geld alleen. Prinsenkade 6 4811 VB Breda. t + 31 765 22 24 06 f + 31 765 20 23 64 info@globalartinsurance.nl
rubriek boeken
03
05
Kennerschap
Chinese and Japanese porcelain for the Dutch Golden Age
Bredius, Jan Steen en het Mauritshuis Museum Bredius heeft de primeur voor een tentoonstelling van een van de belangrijkste ontdekkingen van de afgelopen jaren: Steens op Elsheimer gebaseerde ‘Bespotting van Ceres’. Het is een van de weinige nachtstukken die we van Steen kennen en het verhaal is ontleend aan de Metamorfosen van Ovidius, de ‘schildersbijbel’ in de woorden van Carel van Mander. Dit is de catalogus bij de gelijknamige tentoonstelling, geschreven door Guido M.C. Jansen, voormalig conservator 17e-eeuwse schilderkunst van het Rijksmuseum en daar in 1996 projectleider van de tentoonstelling en redacteur van de catalogus Jan Steen: schilder en verteller.
door Guido Jansen Uitg. Bredius Genootschap, te koop via het museum bredius, www.museumbredius.nl ISBN 9789048434794 € 15
084
–
vernis # 07
04
Buy a copy
De essentiële reisgids voor 19 e-eeuwse reizigers Mariana Starke was de auteur van de populairste reisgids uit de vroege 19e eeuw. Vele edities van deze gids vol tips voor reizen naar Italië en Frankrijk verschenen. Daarbij liep Mariana vooruit op de latere Michelin-gidsen: zo gebruikte ze al een systeem van één tot vier uitroeptekens om het belang van een monument of kunstwerk aan te duiden. Antiquair Robert Schreuder ontdekte zeventien originele brieven van Mariana Starke en besloot er een uitgave van te maken. Schrijver Gerlof Janzen
kwam overigens nog tot een spannende ontdekking tijdens het verwerken van de brieven. Starke schrijft over het transport van een portret van de dichter Shelley. Dat portret hangt nu in de National Portrait Gallery in Londen. Door deze brieven weten we hoe het portret van Rome naar Londen is gekomen. Janzen schreef een uitgebreide inleiding over Mariana, het leven in Rome en over de geadresseerden van de brieven, Edgell Wyat Edgell en zijn huis Milton Place in Surrey.
Dit informatieve Engelstalige boek behandelt een aspect van de Aziatische keramiek waarin de collectie ‘Nederland’ internationaal gezien zonder meer uitblinkt: Chinees en Japans porselein uit de 17e eeuw. Een naslagwerk dat voortkomt uit een uniek samenwerkingsverband ‘Aziatisch Keramiek’ dat bestaat uit het Gemeentemuseum Den Haag, het Groninger Museum, het Rijksmuseum in Amsterdam en Keramiekmuseum Princessehof. In dertien rijk geïllustreerde essays behandelen dertien nationale en internationale onderzoekers en auteurs dit porselein vanuit economisch en kunsthistorisch perspectief.
door Gerlof Janzen Uitg. Robert Schreuder Grand Tour Publishers,
door Jan van Veenendaal
te bestellen via info@
Uitg. Waanders Uitgevers
robertschreuder.nl
ISBN 9789491196805
€ 27,50
€ 39,95
Jean-Gabriel Domergue, Les Folies Bergères, Le Promenoir (detail), Peter Pappot Kunsthandel
5 -12 april 2015 | CHASSEVELD BREDA
GENIET VAN KUNST, ANTIEK EN DESIGN OP ART BREDA Een hoogwaardig en breed aanbod aan oude
buitenland uit het hoogste segment tonen hun
en hedendaagse kunst, antiek, aziatica, Jugend-
collecties.
stil en Art Deco, zilver, antieke en hedendaagse
Laat u verrassen en verleiden door het buiten-
juwelen. Circa 100 deelnemers uit binnen- en
gewone aanbod op ART BREDA!
www.artbreda.nl Insurance BV
Hoofdsponsor Breda/Brussel
rubriek in beeld
1
De twintigste eeuw heeft vele steden veranderd, maar waarschijnlijk niet één op zo’n manier als Berlijn. Na de val van de Muur koloniseerden artiesten buurten als Mitte en Prenzlauerberg. Galeries volgden al snel, net als de verzamelaars. Het maakt de stad Vernis-waardig, zowel Oost- als West-Berlijn. tekst
Jorrit Niels
086
–
vernis # 07
2
Ehemalige Jüdische Mädchenschule Auguststrasse was dé straat in de buurt Mitte. Kunstpioniers begonnen er galeries, maar het geheel zakte de laatste jaren wat in. Galeriehouder Michael Fuchs blies de wijk nieuw leven in en trok in een voormalige Joodse meisjesschool. Drie verdiepingen met drie
unieke galeries. Michael Fuchs Galerie zit op de 1e etage, Eigen+ Art showt internationale artiesten op de 2e en CWC huist op de begane grond. CWC’s exposities omvatten meestal fotografie en sculpturen.
the barn Hebt u na drie galeries wat cafeïne nodig? Op de hoek van de Auguststrasse en Koppenplatz vindt u The Barn. Een klein café waar locals zonder klagen tien minuten wachten op het perfect gebrouwen kopje koffie. De bonen komen van kleine boeren in Costa Rica en Ethiopië en de
koffiemachines uit Seattle. De barrista’s dringen hun eigen voorkeuren soms snobistisch aan u op. Zo wordt filterkoffie alleen zwart geserveerd en fronst men als u om suiker vraagt.
in beeld rubriek
3
4
5
6
Sammlung Hoffmann
Martin Gropius Bau
Helmut Newton Museum
Voor een serieuze kunstervaring gaat u naar Sammlung Hoffmann. Erika en Rolf Hoffmann verzamelen hedendaagse kunst sinds 1968 en wonen in een voormalige fabriek vlakbij het Monbijou park. Iedere zaterdag openen ze hun huis voor belangstellenden
Tijdens de bouw in 1881 bedoeld als kunst- en ambachtsmuseum, maar nu vindt u er op loopafstand van de Potsdamer Platz de belangrijkste internationale kunst- en fototentoonstellingen. Het gebouw in Renaissancestijl is imponerend en u kunt er terecht voor het werk van
Of u nu komt voor Newtons imposante blondines, zijn portretten of simpelweg zijn correspondentie met ’s werelds belangrijkste modetijdschriften, this is the place to be. Hemels als u ook maar enigszins bekend bent met het werk van dit DuitsAustralische icoon. In dit
en groepsrondleidingen. De werken variëren van Andy Warhol en Gerhard Richter tot Frank Stella en de Duitse groep ZERO. Rondleidingen zijn overigens geen statische bedoening. Discussie wordt aangemoedigd.
oude meesters tot oude Pakistaanse Boeddhabeelden. Tot januari 2015 hebt u bijvoorbeeld de keus uit Vikings, een zoektocht naar een volk omhuld door mythes. Of juist VKhUTEMAS, een tentoonstelling over Russische architectuur tussen 1920 en 1930.
voormalige casino voor legerofficieren is het niet alleen een grote lofzang, ze durven ook Newtons commerciële werk te laten zien waarmee hij de rekeningen betaalde. Zoals zijn werk voor Villeroy & Boch, de maker van sanitair en theekopjes.
Brandenburger Hof Hotel Voor een comfortabel én luxueus bed hoeft u geen platgetreden paden te bewandelen. Een paar minuten van de Kurfürstendamm, dus ideaal gelegen. Dit kleine vijfsterren boutique-hotel heeft 58 kamers en 14 suites met loft-achtige plafonds. Ingericht in Bauhaus-stijl
met designclassics van Le Corbusier en Marcel Breuer. Voor de kunstliefhebber hangen er hedendaagse werken aan de muur, zoals de surrealistische schilderijen van Ernst Fuchs. Ook de rustgevende Japanse tuin is aan te raden of het Noorse restaurant Die Quadriga.
vernis # 07
–
087
ledenlijst
Ledenlijst
Alle contactgegevens van de leden van de Koninklijke Vereeniging van Handelaren in Oude Kunst in Nederland, plus informatie over hun specialisme. NOORD-HOLLAND amsterdam Algemeene Ethnograficaen Kunsthandel Aalderink Spiegelgracht 15 1017 JP Amsterdam 020-6230211 info@aalderinkorientalart.nl www.aalderinkorientalart.nl Aziatische kunst, etnografica, Pre-Columbiaanse kunst
Archea Ancient Art Nieuwe Spiegelstraat 37 1017 DC Amsterdam 020-6250552 info@archea.nl www.archea.nl archeologie
E.H. Ariëns Kappers Prinsengracht 677 1017 JT Amsterdam 020-6235356 info@masterprints.nl www.masterprints.nl oude (Japanse) prenten, land- en zeekaarten
Aronson Antiquairs Nieuwe Spiegelstraat 39 Postbus 15556 1001 NB Amsterdam 020-6233103 mail@aronson.com www.aronson.com Delfts aardewerk
VOF Jan Beekhuizen kunst en antiekhandel Nieuwe Spiegelstraat 49 1017 DD Amsterdam 020 6263912 info@janbeekhuizen.nl www.janbeekhuizen.nl Europees tin, sculpturen, volkskunst
J.P. Beeling Van Eeghenstraat 20 1071 GG Amsterdam 06-24905541 jp@beeling.nl Aziatisch porselein
Kunsthandel P. de Boer Herengracht 512 1017 CC Amsterdam 020-6236849 06-21520044 info@kunsthandelpdeboer.com www.kunsthandelpdeboer.com Oude Meesters
Bruil & Brandsma works of art
Gallery Delaive Modern and Contemporary Art
Kunsthandel Frans Leidelmeijer
Spiegelgracht 23 1017 JP Amsterdam 020-6259087 gallery.delaive@wxs.nl www.delaive.com moderne en hedendaagse kunst
Lijnbaansgracht 369H 1017 XB Amsterdam 020-6254627 frans@leidelmeijer.nl www.leidelmeijer.nl Art Nouveau, Art Deco, 20e-eeuws design
Douwes Fine Art (anno 1805) Stadhouderskade 40 1071 ZD Amsterdam 020-6646362 info@douwesfineart.com www.douwesfineart.com Oude Meesters, 19e- en 20e-eeuwse schilderijen
Kunsthandel Jacques Fijnaut Nieuwe Spiegelstraat 31 1017 DC Amsterdam 020-6256374 office@kunsthandelfijnaut.nl www.kunsthandelfijnaut.nl algemeen antiquair
Foumani Persian Gallery Beethovenstraat 107A 1077 HX Amsterdam 020-6797430 info@foumani.com www.foumani.com tapijten, kelims
Gude & Meis Antique Clocks Nieuwe Spiegelstraat 60 1017 DH Amsterdam 020-6129742 06-53162962 info@gudemeis.com www.gudeantiqueclocks.com klokken, barometers, instrumentaria
Mathieu Hart antiquiteiten sinds 1878 Rokin 122 1012 LC Amsterdam 020-6231658 mhart@xs4all.nl www.hartantiques.com algemeen antiquair
Keizersgracht 516 1017 EJ Amsterdam 020-6263303 06-53163808 paul@borzo.com www.borzo.com moderne en hedendaagse kunst
The Terraze Building Emmy Andriessestraat 582 1087 NE Amsterdam 020-6381729 info@jacobsfineart.com www.jacobsfineart.com 20e- en 21e-eeuwse schilderijen
vernis # 07
Frides Laméris Kunst en Antiekhandel
nieuwe spiegelstraat 68 1017 DH Amsterdam 020-4207359 bbc@chello.nl www.bb-art.com kunst uit Middeleeuwen en Renaissance, volkskunst
Kunsthandel Frans Jacobs
–
Brouwersgracht 869 1015 GK Amsterdam 020-6252625 korfdegidts@xs4all.nl glas, aardewerk, porselein
Nieuwe Spiegelstraat 55 1017 DD Amsterdam 020-6264066 info@frideslameris.nl www.frideslameris.nl glas, aardewerk, (Aziatisch) porselein
Borzo modern & contemporary art
088
Peter Korf de Gidts Antiquairs
Inter-Antiquariaat Mefferdt & De Jonge Bernard Zweerskade 18 1077 TZ Amsterdam 020-6640841 interantiquariaat@chello.nl www.inter-antiquariaat.nl antiquarische boeken, tekeningen, prenten, land- en zeekaarten
Joseph M. Morpurgo Herengracht 119 (rechter deur) 1015 BG Amsterdam 020-6235883 j.m.morpurgo@wafelman.nl www.antiqueartmorpurgo.com algemeen antiquair, Aziatische kunst
Jan Morsink Ikonen Keizersgracht 454 1016 GE Amsterdam 020-6200411 info@morsink.com www.morsink.com ikonen
Van Nie Antiquairs Keizersgracht 600 1017 EP Amsterdam 020-6261594 info@vannieantiquairs.com www.vannieantiquairs.com algemeen antiquair
Kunsthandel Peter Pappot Nieuwe Spiegelstraat 30-34 1017 DG Amsterdam 020-6242637 info@pappot.com www.peterpappot.com 19e- en 20e-eeuwse schilderijen
Polak Works of Art Spiegelgracht 3 1017 JP Amsterdam 020-6279009 www.fineartdealers.info/ jaappolak Aziatische kunst, etnografica
Premsela & Hamburger
Kunstzalen A. Vecht
Rokin 98 1012 KZ Amsterdam 020-6275454 wiet@premsela.com www.premsela.com juwelen, goud, zilver
Nieuwe Spiegelstraat 40 1017 DG Amsterdam 020-6234748 a.vecht@planet.nl www.vecht-worksofart.nl algemeen antiquair
Antiquair Van Rossum & Co.
Verbeek-Schuttelaar
Amsterdam 020-6221010 antiquair@vanrossumco.nl algemeen antiquair
Kunsthandel Rueb Banstraat 4 1071 JZ Amsterdam 020-6767566 Info@rueb.nl www.rueb.nl 20e-eeuwse schilderijen
Paul Rutten Asiatic & Tribal Art Beethovenstraat 91-II 1077 HS Amsterdam 020-6277057 suryarutten@hotmail.com Aziatische kunst, etnografica
Kunsthandel Schlichte Bergen P.C. Hooftstraat 53 1071 BN Amsterdam 020-6751701 schlicht@xs4all.nl Oude Meesters
Robert Schreuder Antiquair Nieuwe Spiegelstraat 48 1017 DG Amsterdam 020-6754867 06-24289550 info@robertschreuder.nl www.robertschreuder.nl Grand Tour souvenirs, 18e- en 19e-eeuwse meubelen
Leslie Smith Gallery Minervaplein 10H 1077 TP Amsterdam 020-6265945 info@lesliesmith.nl www.lesliesmith.nl 19e- en 20e-eeuwse schilderijen, hedendaagse Aboriginal kunst
Marjan Sterk Antiquair-Juwelier Nieuwe Spiegelstraat 63 1017 DD Amsterdam 020-6248703 info@marjansterk.nl www.marjansterk.nl juwelen, zilver
Kunsthandel Inez Stodel Nieuwe Spiegelstraat 65 1017 DD Amsterdam 020-6232942 inez@inezstodel.com www.inezstodel.com juwelen
Salomon Stodel Antiquités Vestiging 1: Spiegelgracht 11 1017 JP Amsterdam Vestiging 2: Rokin 70 1012 KW Amsterdam 020-6231692 stodel@wxs.nl www.salomonstodel.com algemeen antiquair
Keizersgracht 642 1017 ES Amsterdam 020-3304343 am@verbeekschuttelaar.nl www.verbeekschuttelaar.nl juwelen, zilver
Dr. A. Wieg Fine Art Minervalaan 77-1 1077 NT Amsterdam 020 6762094 wiegfineart@gmail.com oude meesters, 19e- en 20e-eeuwse schilderijen
Kunsthandel M. Zilverberg Rokin 60 1012 KV Amsterdam 020-6259518 info@miekezilverberg.com www.miekezilverberg.com archeologie, antieke numismatiek
NOORD-HOLLAND overigE Bijl-Van Urk Kennemerstraatweg 174 1815 LE Alkmaar 072-5120080 06-53425432 sander@bijlvanurk.com www.bijlvanurk.com Oude Meesters
John Endlich Antiquairs Spekstraat 10 2011 HM Haarlem 023-5320274 info@johnendlich.nl www.johnendlich.nl zilver
Fontijn Antiek Stellingmolen 51 1444 GV Purmerend 0299-436493 mfontijn@chello.nl www.fontijnantiek.com barometers
Pieter Hoogendijk Amsterdamsestraatweg 31 1411 AW Naarden 035-5420459 info@phoogendijk.nl www.phoogendijk.com algemeen antiquair
Gallery Rob Kattenburg Eeuwigelaan 6 1861 CM Bergen 072-5895051 info@robkattenburg.nl www.robkattenburg.nl marineschilderijen, -tekeningen, -prenten
D.A. Kinébanian Graaf Willem de Oudelaan 123 1412 AR Naarden 035-6953002 kinebanian@telfort.nl tapijten
ledenlijst
Kunstconsult 20th century art | objects Fort a/d Middenweg Zuiddijk 13-fort 1461 EB Zuidoostbeemster (Beemster) 0299-690858 info@kunstconsult.nl www.kunstconsult.nl Art Nouveau, Art Deco, 20e-eeuws design
Tóth Ikonen botterwijnseweg 1 1272 EG HUIZEN 06-53468236 info@tothikonen.com www.tothikonen.com ikonen
Kunsthandel E.J. van Wisselingh & Co Baan 41 2012 DC Haarlem 023-5310505 wdewinter@wisselingh.com www.wisselingh.com 19e- en 20e-eeuwse schilderijen en tekeningen
zuid-HOLLAND (overigE) Ruben Aardewerk AntiquAIR Zwaluwlaan 9A 2261 BP Leidschendam 070-4190575 ruben@aardewerkantiques.com www.aardewerkantiques.com 17e-, 18e- en 19e-eeuwse kunstvoorwerpen en verzamelobjecten
Adriaan Groenewoud Antiquiteiten & Oude Kunst Aelbrechtskolk 3B 3025 HA Rotterdam 010-4258011 info@adriaangroenewoud.nl www.adriaangroenewoud.nl 16e-, 17e- en 18e-eeuwse meubelen
Kunsthandel F.A. Enneking Marevista 22 2202 BX Noordwijk 071-3647645 Oude Meesters
Hotei Japanese Prints
zuid-holland ’s-Gravenhage A. Aardewerk Antiquair Juwelier Jan van Nassaustraat 76 2596 BV ‘s-Gravenhage 070-3240987 silver@aardewerk.com www.aardewerk.com zilver, juwelen
Kunsthandel Ivo Bouwman Jan van Nassaustraat 80 2596 BW ’s-Gravenhage 070-3283660 info@ivobouwman.nl www.ivobouwman.nl 19e- en 20e-eeuwse schilderijen
Hoogsteder & Hoogsteder Lange Vijverberg 15 2513 AC ‘s-Gravenhage 070-3615575 info@hoogsteder.com www.hoogsteder.com Oude Meesters
Firma S. van Leeuwen Noordeinde 164-164A 2514 GR ‘s-Gravenhage 070-3653907 alexander@vanleeuwenantiquairs.nl www.vanleeuwenantiquairs.nl 17e- en 18e-eeuws antiek, (Aziatisch) porselein
Dirk en Dirk-Jan Limburg Denneweg 45 2514 CD ‘s-Gravenhage 070-3455103 limburgantiquairs@casema.nl www.limburgantiquairs.com algemeen antiquair
Rapenburg 19 2311 GE Leiden 071-5143552 ukiyoe@xs4all.nl www.hotei-japanese-prints.com Japanse prenten, schilderkunst en boeken
Kunsthandel Pieter Overduin Dorpsstraat 28 3381 AG Giessenburg 0184-652652 info@kunsthandelpieteroverduin.nl www.kunsthandelpieteroverduin.nl 19e- en 20e-eeuwse schilderijen
UTRECHT Antiquariaat Forum “Westrenen” Tuurdijk 16 3997 MS ’t Goy Houten 030-6011955 info@forumrarebooks.com www.forumrarebooks.com antiquarische boeken, land- en zeekaarten
Jacob J. Roosjen, SRI® Eendrachtlaan 33 3621 DD Breukelen 06-53268280 jacob.roosjen@gmail.com www.jacobroosjen.com www.silverresearchinstitute.com zilver
DRENTHE
Simonis & Buunk Kunsthandel
LIMBURG
Wijermars Fine Art
Notaris Fischerstraat 30 6711 BD Ede 0318-652888 info@simonis-buunk.nl www.simonis-buunk.nl 19e- en 20e-eeuwse schilderijen
Jan Roelofs Antiquairs & Contemporary Arts
Dorpsstraat 10 7957 AV De Wijk 0522-440170 info@wijermars.com www.wijermars.com sculpturen
OVERIJSSEL
NOORD-BRABANT
Heutink Ikonen
Bastings & Van Tuijl
Ahnemstraat 21 8043 RE Zwolle 038-4659524 heutinkikonen@gmail.com www.heutinkikonen.nl ikonen
Firma Jan Ruitenberg Spoorstraat 1 8012 AV Zwolle 038-4213687 ruitenberg.antiek@gmail.com www.ruitenbergantiquair.com algemeen antiquair
GELDERLAND Kunstgalerij Albricht Utrechtseweg 107 6862 AE Oosterbeek 026-3611876 info@albricht.nl www.albricht.nl 19e- en 20e-eeuwse schilderijen
Doornhof Antiquairs Schapenhoek 12/14 3841 BM Harderwijk 0341-421015 pdoorn12@caiway.nl www.doornhofantiek.nl meubelen, Aziatisch porselein, klokken, schilderijen
Theo Daatselaar Antiquairs Oenselsestraat 50 5301 EP Zaltbommel 0418-712300 info@daatselaar.com www.daatselaar.com algemeen antiquair
De Eenhoorn Waterstraat 33 5301 AH Zaltbommel 0418-515233 aadpenders@hotmail.nl kunst uit Middeleeuwen en Renaissance, meubelen
Mentink & Roest
Molenstraat 60 5341 GE Oss 0412-623843 bastings@bastingsantiquairs.com www.bastingsantiquairs.com aardewerk, Aziatisch porselein
Kunsthandel A.H. Bies Boschdijk 221A 5612 HC Eindhoven 040-2431377 info@kunsthandelbies.nl www.kunsthandelbies.nl 19e- en 20e-eeuwse schilderijen
Crijns & Stender Landgoed “Oosterheide” Tilburgsebaan 1 4904 SP Oosterhout 076-5875700 m.crijns@planet.nl www.crijns.info klokken, horloges, barometers, instrumentaria
Essing Antiquairs Kerkstraat 12 5386 AC Geffen 073-5322457 wijchen@essing-antiquairs.nl www.essing-antiquairs.nl algemeen antiquair
Kollenburg Antiquairs Postbus 171 5688 ZK Oirschot 0499-578037 info@kollenburgantiquairs.com www.kollenburgantiquairs.com algemeen antiquair
Vanderven Oriental Art Nachtegaalslaantje 1 5211 LE ’s-Hertogenbosch 073-6146251 info@vanderven.com www.vanderven.com Aziatische kunst
Buitenlandse leden Blue elephant Oriental Art (part of Blue Art) Oude Jekerweg 10 B-3770 Kanne (Riemst), België +41(0)78-8839887 blue.art.3@hotmail.com Aziatische kunst, archeologie
Galerie Tiny Esveld Frilinglei 9 B-2930 Brasschaat, België +32(0)3-3125190 info@tinyesveld.com www.tinyesveld.com Art Nouveau, Art Deco, glas meubelen
Noortman Master Paintings 13 Old Bond Street W1S 4SX Londen Verenigd Koninkrijk +44 207-4919219 info@noortman.com www.noortman.com Oude Meesters, 19e- en 20e-eeuwse schilderijen
Van Kranendonk Duffels Londen +44 7595 245819 Milaan +39 335 6262252 vankranendonkduffels@gmail.com www.vkdjewels.co.uk juwelen
Limburg Glen Prosen Lodge Kirriemuir DD8 4SD Glen Prosen, Schotland +44(0)1575-540207 antiques@koos-limburg-jnr.com algemeen antiquair
ereleden: mevrouw a. wafelmanmorpurgo de heer a.c. beeling
Floris van Wanroij Fine Art Bergstraat 52 5551 AX Dommelen 040-2040596 info@floris-art.com www.floris-art.com Oude Meesters, kunst uit Middeleeuwen en Renaissance
GRONINGEN
Molenstraat 22 4031 JS Ingen 0344-603606 info@mentinkenroest.com www.mentinkenroest.com klokken, horloges, barometers
Bernard C.M. Grijpma Kunst en Antiek
Peter van Os Antiques & Fine Art
ZEELAND
Kastanjelaan 38 6828 GM Arnhem 06-53106541 antiques@petervanos.com www.petervanos.com algemeen antiquair
Fabery de Jonge
Gedempte Zuiderdiep 121-123 9711 HE Groningen 050-3137703 info@grijpmaantiek.nl www.grijpmaantiek.nl antieke wapens, nautica, zilver
Batterijstraat 21C 6211 SE Maastricht +32(0)12-394534 info@janroelofsantiquairs.com www.janroelofsantiquairs.com algemeen antiquair
Rondweg 14 4524 KC Sluis 06-53923227 faberydejonge@hetnet.nl juwelen
kijk ook op www.Kvhok.nl/leden
vernis # 07
–
089
rubriek toekomstantiek
tekst
Mischa van de Woestijne
broche van een hond Antiquair-juwelier Marjan Sterk denkt dat niet één, maar meerdere factoren bepalen of een object ‘antiek van de toekomst’ is. En dan gaat het volgens de Amsterdamse juwelenspecialist niet alleen om ‘mooi’ of ‘niet mooi’. ‘Smaak verandert voortdurend, goed vakmanschap niet.’
e wijze waarop een stuk is gemaakt, is het eerste waar ik naar kijk. Als een sieraad niet vakkundig is gemaakt, dan kan het de tand des tijds niet eens doorstaan”, meent Sterk. “Dan vallen de stenen uit een juweel of slijt het sieraad te snel.” Dat zal met het 18 karaat gouden hondje van Cartier dat Sterk aanmerkt als toekomstantiek niet snel gebeuren. “Deze broche komt uit de jaren tachtig. Cartier maakte destijds de mooiste en meest bijzondere ontwerpen en beheerste alle technieken.” Daarbij gebruikte het Parijse huis de beste materialen en de mooiste edelstenen. Ik vind het een grappig detail dat de maker heeft gekozen voor twee 090
–
vernis # 07
verschillende kleuren edelstenen voor de ogen.” Volgens Sterk hoeven we geen decennia te wachten tot deze broche antiek is. Sterker, het juweel ís in de optiek van de specialist al antiek. “Of tenminste klassiek. Dat is vooral een kwestie van kwaliteit; sommige objecten zijn zo goed,
daarvan zie je, voel je dat ze eeuwigheidswaarde hebben.” Maar wat mensen in hun tijd zien als toekomstantiek, is natuurlijk ook een kwestie van smaak. En die smaak is weer aan verandering onderhevig. Sterk: “Ik heb altijd vooruitstrevend gedacht. Een jaar of twintig geleden heb ik veel sieraden uit de
jaren vijftig, zestig en zeventig gekocht. Mensen deden bij wijze van spreken hun handen voor hun ogen als ze het zagen. Je zag ze denken: ‘Wat koopt zij nou?’ Ik geloofde in dat werk en in de ontwerpers uit die tijd. En nu zie je dat dat beeld weer helemaal terug is. Helaas heb ik de meeste stukken alweer verkocht.” Naast smaak en vakmanschap van de edelsmid, speelt ook de naam van de maker van een juweel een rol bij de waardering. “Natuurlijk is degene die het stuk gemaakt heeft, belangrijk. Het maakt uit of een stuk vervaardigd is door een ontwerper als Ron Arad of Giampaolo Babetto of het stempel draagt van Cartier of Van Cleef & Arpels. Dan zal de eeuwigheidswaarde eerder worden erkend dan wanneer het stuk is gemaakt door een anonieme edelsmid. Natuurlijk verandert dat als die edelsmid naam weet te maken. Daarom ben ik altijd op zoek naar bijzondere stukken en nieuw talent; want zo vind je antiek voor de toekomst.”
22-25 januari 2015
GROTE KERK NAARDEN-VESTING GEOPEND VAN 11-18 UUR • VRIJDAG TOT 21.30 G V Voor meer informatie & arrangementen: w www.kunstenantiekweekend.nl
UUR
DIVERSITEIT AAN KUNST OP HISTORISCHE LOCATIE D
H Kunst & Antiek Weekend Naarden is al bijna 2 decennia lang een paradijs Het vo voor de kunstliefhebbers met gevoel voor kwaliteit. Tijdens deze nationaal be bekendstaande kunst- en antiekbeurs gaan antiek en hedendaagse kunst tr traditiegetrouw hand in hand. Meer dan 65 galeries en kunsthandelaren pr presenteren een grote diversiteit aan Oude, Moderne en Hedendaagse kunst in de imposante Grote Kerk van Naarden. Tijdens uw bezoek aan het Kunst & An Antiek Weekend kunt u zich oriënteren, informeren en natuurlijk overgaan to tot de aankoop van een mooi kunstwerk.
✃ MET T € 2,50 0K KORTING ORTI OR TING TI NG N NAAR AAR AA R KU KUN KUNST NST & ANTIEK WEEK NST WEEKEND NAARDEN 2015 Bij inlevering van deze strook ingevuld met uw e-mailadres, ontvangt u € 2,50 korting op de toegangsprijs van € 16,50 (maximaal 2 personen en niet geldig in combinatie met andere acties) E-mail:
Een Franse Empire mahonie kolompendule met fraaie verguld bronzen monturen en slingerend uurwerk, circa 1820. Afmetingen 53 cm. x 32.5 cm. x 12 cm.
Gude & Meis antieke klokken is al sinds 1980 toonaangevend op het gebied van antieke klokken en barometers. De collectie bestaat uit Europese klokken en barometers van de 17e t/m begin 20e eeuw en wordt gekenmerkt door hoogwaardige kwaliteit en originaliteit. Al onze klokken en barometers zijn vakkundig gerestaureerd en worden gegarandeerd. Gude & Meis Antieke Klokken Nieuwe Spiegelstraat 60 1017 DH Amsterdam Nederland Tel. +31 (0)20 612 97 42 Mob. +31 (0)6 53 16 29 62 info@gudemeis.com www.gudeantiqueclocks.com