sam sam
Foto: Michael Broekmeulen
Godsdienstlessen het boeddhisme
Colofon Samsam is onderdeel van Young and Connected. www.samsam.net www.yandc.nl Redactie: Wilmy Sijben & Claudia Wage Vormgeving: Linde te Koppele Eindredactie: Karin Wesselink & Femke Ruiter
Voorwoord Hoi! Ik ben Globy. Samen met jou ga ik op ontdekkingstocht langs de verschillende wereldgodsdiensten. In dit boekje hebben we het over het boeddhisme. Aan de hand van filmpjes, teksten en opdrachten leer je een heleboel nieuwe dingen. Heb je alle tien lessen gedaan? Ga dan aan de slag met De-Grote-Laat-Maar-Zien-Wat-JeGeleerd-Hebt-Middag. Veel leerplezier!
Veel plezier met Samsam!
4
Dit ga je leren!
Les 1: Startverhaal 6 Les 2: Het ontstaan van het boeddhisme
8
Les 3: Kinderen van Boeddha
11
Les 4: Hoe word je een echte boeddhist?
12
Les 5: Meditatie 15
Les 6: De dalai lama
16
Les 7: Feesten
18
Les 8: Heilige plekken
20
Les 9: Tempels, stoepa’s en gebedsmolens
22
Les 10: Test je kennis in de puzzel
25
Afsluiting
26
5
Les 1 - Startverhaal Werken aan geluk
Sherab Dorji (10), Tandin Norbu (13) en Kinley Tenzin (10) zijn vandaag ongelooflijk happy. In vlot Engels ratelen ze van opwinding door elkaar. Morgen gaan ze voor het eerst naar een groot festival in een klooster in Punakha. Chocolaatje Tandin zit op een school ver weg. Vandaag kwam hij met de bus weer thuis. “Ik was zo blij om mijn broertje na lange tijd weer te zien! En in de bus gaf ik een chocolaatje aan een klein kind dat dankjewel zei. Die dingen maken me gelukkig,” zegt Tandin met een glimlach. “Maar ik voel me ook weleens rot. Vorige week bijvoorbeeld kreeg ik op mijn kop van mijn oom. Hij vond dat ik mijn kleren niet goed had gewassen. Toen zakte mijn geluksgevoel wel even naar een 4.” Vorig leven Sherab: “Gisteren in de bus werd ik zo wagenziek dat ik moest overgeven, toen voelde ik me echt rot! En als ik verlies met darten, moet ik soms huilen. Maar meestal ben ik een gelukkige jongen. De lama (= boeddhistische geleerde) heeft gezegd dat ik in een vorig leven monnik was en dat ik in dit leven, net als hij, ook een lama word. En bovendien erg rijk! “Ik was in een vorig leven een olifant,” roept Tandin, “en Kinley was een hond. Wij geloven in reïncarnatie, dat je na je dood opnieuw wordt geboren in een andere gedaante.”
6
Vrienden voor het leven Volgens de jongens kun je werken aan je geluk. Bij je geboorte geeft een boeddhistische astroloog aanwijzingen hoe je het beste kunt leven. Daarnaast kent iedereen de algemene regels. “Wees tegen iedereen vriendelijk en maak vrienden voor het leven.” Jaloers zijn maakt ongelukkig, weet Tandin uit ervaring. “Als iemand uit mijn klas andere jongens snoep geeft en mij niet, baal ik wel. Maar ik probeer niet jaloers te zijn.’’ Yoga met laptop “Je moet goed zorgen voor je lichaam en je ziel. Bijvoorbeeld door te sporten en door aandacht te geven aan je geloof. Ik houd van tafeltennis en basketbal, dus dat doe ik zo veel mogelijk,” zegt Tandin. “Meditatie is ook belangrijk,” vult Sherab aan. “Op school doen we dat een paar keer per dag. Onze meester laat op zijn laptop een yogameester zien en die doen we na.” Topje van je neus Sherab: “Mediteren kun je leren. Je moet je geest openen. Dat gaat zo: handen op je knieën, ogen half dicht en naar het topje van je neus kijken, je tong licht tegen je gehemelte houden, zodat je een beetje via je mond ademt en een beetje via je neus. Alles heel langzaam en met rechte rug. Ik vind mediteren niet altijd leuk, maar ja, ik word ooit lama, dus ik moet wel.” Foto: Pixabay
Opdrachten
A
Vul in.
Sherab en Tandin wonen in het land:
B
Bespreek met een klasgenootje. - Sherab en Tandin hebben elkaar lang niet gezien. Waarom zou dat zijn? - Lees Vrienden voor het leven. Tandin probeert niet jaloers te zijn. Ben jij weleens jaloers? Wat doe je dan? - Tandin en Sherab zorgen voor hun lichaam door te sporten en meditatieoefeningen te doen. Wat doe jij om gezond te blijven?
C
Reïncarnatie betekent dat je: na je dood herboren wordt in een ander lichaam. vlees niet weggooit maar opnieuw gebruikt. na je dood naar de hemel gaat.
D
Welk dier was Tandin in zijn vorige leven? Als jij gereïncarneerd zou zijn, welk dier denk je dat je was en waarom? Teken het dier in het kader.
Birma
Dit land ligt in het werelddeel: Buurlanden van dit land zijn:
7
Les 2 - Wat is het boeddhisme?
Lesdoel Na deze les weet ik waar het boeddhisme vandaan komt en hoe het is ontstaan.
Wat is het boeddhisme? Het boeddhisme kent geen god. Het is een manier van leven volgens de boeddhistische leer. Siddharta Gautama De oorsprong van het boeddhisme ligt in India. 500 Jaar voor Christus leefde er een prins: Siddharta Gautama. Zijn toekomst was voorspeld; hij zou een groot leider worden in het zuiden van Nepal. Daarom overlaadde zijn vader, de koning, hem met luxe en schermde hij Siddharta af van de buitenwereld. Toen Siddharta volwassen werd kreeg hij een vrouw en ook een zoon. Toch was hij niet gelukkig. Hij wilde meer zien van de wereld en verliet het paleis. Buiten het paleis zag de prins veel armoede en verdriet. Hij ging op zoek naar het antwoord op de vraag: Waarom lijden mensen? Het leven van de middenweg Siddharta verliet zijn vader, vrouw en zoon. Gekleed in een monnikspij reisde hij zes jaar rond en bracht zijn nachten door bij heilige leraren in de bossen. Siddharta mediteerde alleen maar, at weinig en werd heel erg dun. De antwoorden die hij zocht, vond hij niet. Hij trok naar de stad Bodh Gaya en ging zitten onder een bhodiboom om te mediteren. Hij bleef daar 49 dagen en nachten zitten. Eindelijk vond hij het antwoord. Hij ontdekte dat ‘het leven van de middenweg’ leidt tot geluk. Hij besefte dat de mens lijdt, omdat hij nooit tevreden is met wat hij heeft. Vanaf toen noemde hij zichzelf de Boeddha, de Verlichte.
8
Foto: Pixabay
Leven en dood Boeddha reisde daarna nog 45 jaar door India. Hij leidde het leven van een monnik en leerde mensen hoe ze gelukkig konden worden. Op 80-jarige leeftijd stierf hij in de stad Koesjinagara. Volgens de legende waren er aardbevingen toen Boeddha stierf.
Opdrachten
Werk samen met een klasgenootje. A
Wie was Siddarta Gautama?
B
Zoek met Google Maps de stad Bodh Gaya op in India. Welke landen liggen er dicht in de buurt? Teken een gedeelte van de wereldkaart.
C Bespreek de volgende vragen met je groepje en schrijf kort op wat jullie besproken hebben. - Het boeddhisme zegt iets over geluk. Wat betekent geluk voor jou? - Hoe gelukkig ben jij nu op een schaal van 1 tot 10? (1 = niet zo gelukkig; 10 = heel gelukkig). Waardoor komt dat? - Wat vind je van het idee dat ‘het leven van de middenweg’ tot geluk leidt?
9
D
Maak een strip over het leven van Boeddha.
Terugblik lesdoel In hoeverre weet jij waar het boeddhisme vandaan komt en hoe het is ontstaan? Zet op die plek een stip op de lijn.
10
Les 3 - Kinderen van Boeddha
Lesdoel Na deze les weet ik hoe het leven van een kind dat een boeddhistische monnik is eruit kan zien.
Filmpje Bekijk Het leven van een monnik in Thailand op: samsam.net/ boeddhistische-monnik
Opdrachten
Ga in je groepje in gesprek over het filmpje. Bespreek het daarna klassikaal. A Denken-delen-uitwisselen: Bedenk hoe een dag als monnik eruitziet. Welke overeenkomsten zie je met je eigen leven? Wat is anders? Denk hier eerst zelf over na en bespreek het daarna in je groepje. Schrijf kort op wat jullie conclusies zijn. Praat er vervolgens klassikaal over. ................................................................................................................................................................ ................................................................................................................................................................ ................................................................................................................................................................ B
Wandel en wissel op muziek: Hoe zou jij het vinden als je een tijdje in een tempel of klooster zou wonen, zonder je familie? Wat lijkt je leuk? Wat lijkt je minder leuk? Schrijf op een kladblaadje minimaal twee dingen op die je leuk lijken en minimaal twee dingen die je niet zo leuk lijken. Start de leerkracht de muziek? Loop dan met je kladblaadje in je hand door de klas. Stopt de muziek? Praat dan met je dichtstbijzijnde klasgenootje over de vraag.
Terugblik lesdoel In hoeverre weet jij nu hoe het leven van een kind dat een boeddhistische monnik is eruit kan zien? Zet op die plek een stip op de lijn.
11
Les 4 - Hoe word je een echte boeddhist?
Hoe word je een echte boeddhist?
Iedereen kan boeddhist worden. Je moet je dan wel eerst verdiepen in het boeddhisme. Volgens boeddhisten is het leven niet makkelijk en zit het vol lijden. Maar toch kun je vredig en gelukkig leven als je bijvoorbeeld stopt met dingen te willen. Zij gaan ervan uit dat wensen en verlangens de belangrijkste redenen zijn voor lijden. Als je niets meer wilt, dan bereik je een gevoel dat ze verlichting noemen. Maar dat gaat niet vanzelf.
De leer van het boeddhisme wordt uitgelegd in de Drie Sieraden: de Boeddha, de Dharma en de Sangha. Boeddha Boeddha heeft de weg gevonden naar de verlichting. Hij heeft deze weg aan de mensen getoond. Hij is het eerste Sieraad dat de volgelingen van Boeddha hebben gecreëerd. De Dharma Dit is de leer van boeddhisten en bestaat uit twee onderdelen: de vier waarheden en het achtvoudige pad dat bestaat uit acht wijsheden. Deze onderdelen zijn een leidraad voor boeddhisten om een gelukkig en vredig leven te kunnen leiden. De Sangha Het derde Sieraad dat de volgelingen van de Boeddha hebben gecreëerd is de Sangha; de gemeenschap van boeddhistische monniken, nonnen en de gewone boeddhisten en de leken. De gemeenschap staat voor elkaar klaar en helpt elkaar waar nodig.
12
Lesdoel Na deze les weet ik hoe een boeddhist leeft en ken ik zijn overtuigingen.
Het achtvoudige pad 1. Juist begrip De eerste wijsheid gaat erover dat je de leer van Boeddha moet kennen en begrijpen. 2. Juist denken De tweede wijsheid vertelt ons dat we vooral vriendelijke gedachten over het leven en de dingen om ons heen moeten hebben. 3. Juist spreken De derde wijsheid gaat over geen leugens of boze woorden gebruiken. Mensen moeten de waarheid vertellen en positieve opmerkingen maken. 4. Juist handelen De vierde waarheid leert dat je mensen of dieren geen kwaad mag doen. 5. Juist werk De vijfde wijsheid leert dat mensen werk moeten kiezen waarmee ze anderen geen pijn of kwaad doen. Je neemt je verantwoordelijkheid en houdt rekening met de gevolgen die jouw werk op de maatschappij heeft. 6. Juiste inspanning De zesde wijsheid leert dat je niet zomaar in het wilde weg acties moet ondernemen. Denk eerst na over hoe en wat je wilt gaan doen en denk na over de gevolgen. 7. Juiste aandacht De zevende wijsheid leert je hoe je aandacht moet hebben voor je lichaam en je gevoel. Je moet je geest trainen en waakzaam zijn voor het hier en nu. 8. Juiste meditatie De laatste wijsheid leert hoe je geest kan zorgen voor kalmte en concentratie. Je moet dus leren om je geest onder controle te krijgen en je te concentreren op dat wat belangrijk is voor jou.
13
Foto: Kaan Suchanin
De vier waarheden - Het leven is vol lijden. - Lijden wordt veroorzaakt door hebzucht. - Er is een manier om het lijden te stoppen. - Door het achtvoudige pad te volgen stopt het lijden.
Opdrachten A
Welke drie Sieraden zijn er in het boeddhisme?
B ‘Het leven is vol lijden’, zeggen de boeddhisten. Wat betekent lijden hier? Omcirkel het antwoord. uitdagingen C
het voortouw nemen
pijn hebben
Zoek de acht wijsheden in de woordzoeker. aandacht begrip denken handelen inspanning juist meditatie spreken werk
D
Welke wijsheid of wijsheden houd jij je aan? Aan welke zou je willen werken?
Terugblik lesdoel
In hoeverre weet jij nu hoe een boeddhist leeft en ken jij zijn overtuigingen?
14
Les 5 - Meditatie
Lesdoel
Foto: Pixabay
Na deze les weet ik wat meditatie is en hoe ik kan mediteren.
Mediteren Boeddhisten geloven dat je gelukkig bent als je jezelf dwingt om niet jaloers of hebberig te zijn en als je probeert iedereen aardig te vinden. Dat geluksgevoel heet nirvana. Het nirvana bereiken lukt niet altijd, maar volgens boeddhisten moet je het wel proberen. Het draait om zelfinzicht: dat je jezelf goed leert kennen en jezelf
leert controleren. Zo oefen je je geest in kalm en vredig zijn. Dat doen ze door te mediteren. Je zit met gesloten ogen in kleermakerszit op de vloer, concentreert je op je ademhaling en probeert aan niets te denken. Sommige mensen concentreren zich op een voorwerp zoals een bloem of een vlammetje van een brandende kaars. Anderen zingen als hulp bij meditatie speciale woorden.
Opdracht We gaan samen een meditatieoefening doen: leg je handen op je knieën, doe je ogen dicht en probeer aan niets te denken. Jouw juf of meester kan eventueel een rustgevend muziekje opzetten.
Vond je het prettig om deze meditatieoefening te doen? Lukte het om je hoofd ‘leeg’ te maken?
Terugblik lesdoel In hoeverre weet jij nu wat meditatie is en hoe jij kan mediteren? Zet op die plek een stip op de lijn.
15
Les 6 - De dalai lama
Lesdoel Na deze les weet ik wat een dalai lama is.
De dalai lama In de vijftiende eeuw werd in Tibet een boeddhistische groep opgericht. Deze groep werd zo machtig, dat hun leider ook de politiek leider van Tibet werd. De Mongoolse heerser van die tijd Altan Khan gaf deze leider de titel dalai lama. Dat betekent Oceaan van Wijsheid. Dalai is Mongools voor oceaan en lama is het Tibetaanse woord voor leraar. Reïncarnatie De Tibetanen geloven dat de dalai lama een reïncarnatie, een wedergeboorte, is van Avalokitesjvara; een belangrijk figuur uit de boeddhistische geschiedenis die altijd klaar staat om iemand te helpen. Als de dalai lama sterft, dan wordt de ziel van Avalokitesjvara opnieuw geboren in het lichaam van een jongen of een meisje. Tibet Geleid door visioenen en tekenen in de natuur gaan boeddhistische geestelijken op zoek naar een jongen die rond het sterfmoment van de dalai lama was geboren. Als dit kind zich dingen herinnert van vorige levens als dalai lama, dan kan het zijn dat dit de reïncarnatie is van de gestorven dalai lama en dan wordt hij/zij de opvolger. De huidige dalai lama In 1933 overleed de 13e Dalai Lama. In 1937 vonden monniken in Oost-Tibet de jongen Lhamo Thondup. Deze tweejarige jongen had vele herinneringen uit vorige levens van de 13e Dalai Lama. Na uitvoerig onderzoek bleek hij de nieuwe dalai lama te zijn. Vanaf zijn derde wordt hij in Lhasa, de hoofdstad van Tibet, opgeleid tot zijn taak. Ballingschap In december 1949 viel China Tibet binnen en vernietigde veel boeddhistische kloosters en heilige plekken in het land. Omdat de Tibetanen slecht werden behandeld en ze ook hun boeddhistische geloof niet vrij konden uitoefenen, vluchtten veel Tibetanen. De dalai lama vluchtte naar India.
16
Foto: Pixabay
Dharamsala De veertiende dalai lama woont nu in Dharamsala in India, in ballingschap. Dat betekent dat je in je eigen land niet gewenst bent. Hij zet zich in voor de wereldvrede en probeert op geweldloze wijze een einde te maken aan de Chinese onderdrukking van Tibet. Mede daardoor ontving hij in 1989 de Nobelprijs voor de Vrede. De huidige dalai lama wil niet dat er voor hem een opvolger wordt gezocht. Ook heeft hij afstand gedaan van zijn rol als politiek leider.
Opdrachten Werk samen met een klasgenootje. A
Zoek drie foto’s van dalai lama. Probeer ook foto’s te vinden van een kind dat dalai lama is. Schrijf de naam van de dalai lama op de stippellijn.
B
................................................... ................................................... ................................................... Praat met een klasgenootje. - Lhamo Thondup werd op jonge leeftijd weggehaald bij zijn ouders en opgeleid tot dalai lama in een klooster. Kun jij je voorstellen dat ouders hun kind afstaan om dalai lama te worden? Waarom wel/niet? - Zou jij graag dalai lama willen zijn? Waarom wel/niet? - Bekijk in Google Maps waar Tibet ligt. Zoom in met het poppetje. Wat zie je?
C Zoek uit in welke landen meer dan 90% van de bevolking boeddhistisch is. Schrijf er drie op.
1. ....................................................................................................................................................... 2. ....................................................................................................................................................... 3. .......................................................................................................................................................
Terugblik lesdoel
In hoeverre weet jij nu wat een dalai lama is? Zet op die plek een stip op de lijn.
17
Les 7 - Feesten
Lesdoel Na deze les ken ik de belangrijkste feesten van het boeddhisme.
Feesten
Loi Kratong Loi Kratong is het Thaise feest van het licht. Tijdens volle maan in november verzamelen de Thaise boeddhisten zich bij de rivier. De boeddhisten leggen lampionnen van bladeren in het water. De boeddhisten denken dat elk wegdrijvend lichtje een stukje ongeluk van de boeddhist meeneemt. Wesak Tijdens volle maan in mei vieren boeddhisten overal ter wereld het Wesak feest. Ze herdenken hiermee de geboorte, verlichting en de dood van de Boeddha. Voor boeddhisten is dit de vrolijkste dag van het jaar. Huizen worden mooi versierd
18
Foto: Shutterstock
Foto: Shutterstock
Eigenlijk zijn er het hele jaar door boeddhistische feesten. De belangrijkste festivals herdenken gebeurtenissen uit het leven van de Boeddha. Veel van deze feesten worden gevierd tijdens volle maan. In het leven van de Boeddha vonden tijdens volle maan namelijk vaak belangrijke gebeurtenissen plaats. Boeddhisten brengen op deze dagen offers en geschenken naar tempels en/of kloosters.
met bloemen, iedereen gaat naar de tempel voor offers, door de straten zijn optochten, kinderen sturen elkaar kaarten en overal zie je heel veel bloemen. De heilige tand Tijdens volle maan in augustus vieren boeddhisten in Sri Lanka het feest van ‘de heilige tand’. Door de stad Kandy wordt een optocht met olifanten gehouden. De grootste olifant draagt op zijn rug een stoepa met een heilige tand van de Boeddha. De hele stad loopt uit om dit te zien. De tand wordt de rest van het jaar bewaard in een tempel.
Foto: Shutterstock
Regentijd In Aziatische landen bestaat een groot deel van het jaar uit regentijd. Dit is voor veel mensen een moeilijke periode met weinig werk en soms overstromingen. Aan het eind van de regentijd bedanken de boeddhisten in Thailand de monniken. De boeddhisten gaan dan naar de kloosters en geven geschenken. Het mooiste geschenk dat een monnik kan krijgen is een nieuw gewaad.
huwelijken overal ter wereld verschillend zijn, is het huwelijk voor boeddhisten vaak geen spirituele gebeurtenis, maar een gewoon contract tussen man en vrouw. Vaak worden de huwelijken wel gezegend door een monnik of priester. Veel boeddhisten trouwen in het huis van de bruid. Voor de ceremonie worden er liederen gezongen. Vaak verandert de huwelijksplek in een enorme bloemenzee. In sommige landen drinkt het huwelijkspaar samen uit drie kommen; eerst een kleine kom, daarna een grotere en tot slot een grote kom. Het huwelijk Dit als symbool voor de groei van de liefde in De leer van de Boeddha draait vooral om geestelijke verlichting. Hoewel boeddhistische het leven van het huwelijkspaar.
Opdrachten A
Maak op een kladblaadje een mindmap met in het midden Boeddhistische feesten. Schrijf op welke feesten de boeddhisten vieren en wat er bij de feesten hoort. Je mag er natuurlijk ook bij tekenen.
B
Bekijk het filmpje. - Lijkt het jou leuk om dit feest te vieren? Waarom wel of niet? - Welk boeddhistisch feest lijkt jou het leukst om te vieren? Praat erover in je groepje.
Terugblik lesdoel
Filmpje Bekijk het filmpje over een boeddhistisch feest op: samsam.net/ boeddhistisch-feest
In hoeverre ken jij de belangrijkste feesten van het boeddhisme? Zet op die plek een stip op de lijn.
19
Les 8 - Heilige plekken
Lesdoel Na deze les ken ik de belangrijke plekken voor de boeddhisten.
Heilige plekken De meeste heilige plekken voor boeddhisten hebben iets te maken met het leven van Boeddha. Zoals zijn geboorteplaats Lumbini in het zuiden van Nepal of de plek waar hij verlichting vond. Van over de hele wereld komen boeddhisten naar deze plekken waar tempels, stoepa’s of heiligdommen staan. Hier voelen de boeddhisten zich dichter bij Boeddha en zijn leer.
20
Foto: Shutterstock
De heilige plekken 1. Lumbini, Nepal Geboorteplaats van Siddharta Gautama, de Boeddha. 2. Bodh Gaya, India De plaats waar Boeddha verlichting vond. 3. Sarnath, India De plek waar Boeddha voor het eerst zijn leer verkondigde. 4. Koesjinagara, India De plek waar Boeddha stierf. 5. Bodnath stupa in Kathmandu, Nepal Volgens een legende ligt hier een bot van Boeddha begraven. 6. Dharamsala, India De plaats waar de dalai lama in ballingschap leeft. 7. Lhasa, de hoofdstad van Tibet
Opdrachten A
Maak de puzzel hieronder. Horizontaal 2. Waar leeft de dalai lama nu in ballingschap? 3. Hoe heet de geboorteplaats van Boeddha? 7. Waar stierf Boeddha?
Verticaal 1. Wat vond Boeddha in Bodh Gaya? 4. In welke plaats ligt volgens een legende een bot van Boeddha begraven? 5. Hier verkondigde Boeddha voor het eerst zijn leer. 6. Wat is de hoofdstad van Tibet?
B
Zoek via Google Maps een aantal bekende heilige plekken op. Versleep het gele poppetje naar de plek om er een kijkje te nemen.
Je hebt alweer een les af! Goed bezig zeg.
Terugblik lesdoel
In hoeverre ken jij nu de belangrijkste plekken voor het boeddhisme? Zet op die plek een stip op de lijn.
21
Borobudur
Lesdoel Na deze les weet ik wat er in en om een boeddhistische tempel gebeurt.
Foto: Pixabay
Les 9 - Tempels, stoepa’s en gebedsmolens
Tempels, stoepa’s en gebedsmolens Boeddhisten bidden vaak in een tempel, maar soms ook thuis. Dit doen ze alleen of in groepen. Boeddhisten gaan ook naar stoepa’s en kloosters om te zingen of te offeren. Veel boeddhisten vinden een stoepa hun eigenlijke gebedshuis, omdat hier resten van boeddhistische heiligen worden bewaard.
Tempels Boeddhisten bezoeken tempels wanneer ze willen, maar vooral op feestdagen en bij volle maan. Ze gaan er heen om te mediteren, te zingen, naar monniken te luisteren, te offeren of gebeden op te zeggen. De grootste boeddhistische tempel is de Borobudur op het Indonesische eiland Java.
Binnenkomst Als boeddhisten een tempel binnenkomen, vouwen ze bij wijze van groet hun handen samen en knielen en buigen ze drie keer voor het beeld van de Boeddha. De drie buigingen staan voor de drie Sieraden Boeddha, Dharma en Sangha.
Stoepa’s Toen Boeddha stierf is zijn lichaam gecremeerd. Zijn as werd vervolgens naar acht verschillende plekken gebracht. Hier zijn toen acht stoepa’s gebouwd. Stoepa’s zijn de allereerste boeddhistische heiligdommen.
Offeren Na de drie buigingen offert een boeddhist bloemen, kaarsen, wierook en voedsel. Hiermee toont hij of zij eerbied voor Boeddha en dankbaarheid voor zijn leer.
Eten Het eten dat in tempels wordt achtergelaten is bedoeld voor de monniken. Door dit offeren kunnen boeddhisten een goed karma krijgen. Karma betekent dat je goede en slechte daden gevolgen hebben voor het leven en je volgende levens als je reïncarneert.
22
Kathmandu De Bodnath stoepa net buiten de Nepalese hoofdstad Kathmandu, is één van heilige plekken van de boeddhisten. Volgens een legende ligt er onder deze stoepa een stuk bot van Boeddha begraven. De trap wordt bewaakt door bont geschilderde stenen olifanten met berijders.
Filmpje Bekijk Bezoek aan de tempel op: samsam.net/ tempel-thailand
Foto: Pixabay
Foto: Pixabay
Keizer Asjoka Keizer Asjoka heeft de as van de Boeddha later opnieuw verdeeld over verschillende plekken in India. Hier werden toen nieuwe stoepa’s gebouwd. Ook zijn er as en heilige teksten van andere belangrijke monniken gebruikt om stoepa’s te bouwen. Zo ontstonden veel stoepa’s in heel Azië.
Gebedsmolens Voor sommige boeddhisten is het gebruikelijk om zeven rondjes om de stoepa te lopen. Daarbij draaien ze aan de gebedsmolens. In deze gebedsmolens zitten rollen papier waarop duizenden gebeden geschreven staan. Boeddhisten geloven dat ze door het ronddraaien van de gebedsmolen de gebeden de wereld in sturen. Rechtsom Boeddhisten lopen altijd rechtsom rond een stoepa en draaien de gebedsmolens met hun rechterhand. Ze geloven namelijk dat ze rond de stoepa moeten lopen zoals de planeten om de aarde draaien. Tijdens het lopen wordt vaak de heilige mantra opgezegd: Om mani padme hum (eer aan het sieraad in de lotus).
Wist je dat … je bij veel tempels, klooster en stoepa’s gebedsvlaggen ziet hangen? Op deze gebedsvlaggen staan gebeden geschreven. Boeddhisten geloven dat de gebeden door de wind over de gehele wereld geblazen worden. Vaak zie je deze vlaggen ook op hoge plekken in het Himalaya gebergte hangen.
23
Opdrachten A
De kleuren rood, blauw, wit, geel en groen van de gebedsvlaggen staan voor de elementen: hemel, wind, water, aarde en vuur. Wat hoort bij wat? Trek lijntjes. rood
blauw
wit
geel
groen
hemel
wind
water
aarde
vuur
Tip! Zoek het op, want het is misschien anders dan je zou denken!
B
Wat bedoelen de boeddhisten met karma? Kun jij een voorbeeld bedenken van een daad die jij hebt gedaan dat kan zorgen voor een goed karma?
................................................................................................................................................................ ................................................................................................................................................................ ................................................................................................................................................................ ................................................................................................................................................................
Terugblik lesdoel
In hoeverre weet jij nu wat er in en om een boeddhistische tempel gebeurt? Zet op die plek een stip op de lijn.
24
Les 10 - Test je kennis in de puzzel
Lesdoel Ik kan laten zien wat ik heb geleerd over het boeddhisme door de puzzel goed te maken.
Verticaal 1. Hoe heet een gebouw waarin de resten van boeddhistische heiligen worden bewaard? 2. Hoe heet volgens boeddhisten het gevoel dat je bereikt als je geen wensen en verlangens meer hebt? 4. Het boeddhisme is een manier van leven die streeft naar ………. zijn met wat er is. 5. Waarin zitten rollen met gebeden die de wereld in kunnen worden gestuurd? 6. Wat is een ander woord voor ‘verlicht’? 9. Hoe heet de manier van oefenen om je geest kalm en vredig te laten zijn? 11. De belangrijkste boeddhistische feesten worden vaak gevierd tijdens volle ………. 12. De leer van het boeddhisme wordt uitgelegd in de Drie ………. .
Horizontaal 3. Tijdens het lopen om een stoepa wordt vaak een ………. opgezegd. 7. De meeste ………. plekken voor het boeddhisme hebben iets te maken met het leven van Boeddha. 8. Hoe wordt een boeddhistische geleerde genoemd? 10. Tijdens welk feest herdenken boeddhisten de geboorte, verlichting en dood van Boeddha? 13. Wat leggen boeddhisten in het water tijdens Loi Kratong? 14. De dalai lama ontving in 1989 de Nobelprijs voor de ………. 15. Hoe heet het bereiken van het geluksgevoel volgens boeddhisten? 16. De leider van de boeddhisten heet de ………. lama. 17. De dalai lama is een ………. van een belangrijk figuur uit de boeddhistische geschiedenis.
25
Afsluiting De-Grote-Laat-Maar-Zien-Wat-Je-Geleerd-Hebt-Middag
Laat zien wat jij hebt geleerd over het boeddhisme. Werk samen in een groepje en kies uit één van onderstaande opdrachten. Bepaal klassikaal hoe, wanneer en voor welk publiek jullie de opdracht willen presenteren. Mogen er bijvoorbeeld ook ouders komen kijken?
Mandala Om te mediteren maken boeddhisten ook wel mandala’s. Teken je eigen mandala en kleur hem in.
Recept Bij een boeddhistische middag kan de aankleding van de klas natuurlijk niet ontbreken. Richt het lokaal zo in dat het in een boeddhistische sfeer komt. Denk aan mandala’s, gekleurde doeken, een gebedsslinger.
Poster Maak een wist-je-dat poster over het boeddhisme. Vertel zoveel mogelijk feitjes die je in de lessen hebt geleerd. Je mag op internet uiteraard ook op zoek naar nog meer informatie. De pagina samsam.net/ boeddhisme kan je helpen.
26
Meditatie Bereid een meditatieoefening voor. Zorg voor muziek en bedenk wat je wilt zeggen tijdens de oefening.
Quiz Maak een quiz in Kahoot met tenminste 10 meerkeuzevragen over het boeddhisme. Een meerkeuzevraag heeft twee (WAAR of NIET WAAR) of vier antwoordmogelijkheden (A, B, C, D). Of maak de quiz op: www.samsam.net/godsdiensten/ boeddhisme/quiz
Wil je meer zien van Samsam? Ga dan naar www.samsam.net
27
Weesperplein 4 1018 XA Amsterdam scholen@yandc.nl 020 2251224
