Kwintessens 2013-2

KWINTESSENS

Tijdschrift over design en mode

2013—2 jaargang 22 2de trimester 2013

Abonnement: 25 Euro los nummer: 7 euro

Colofon nummer 2 — jaargang 22

Hoofdredactie design Johan Valcke

Hoofdredactie mode Trui Moerkerke

Intro Kort Shoot Thema

1

Wat we zelf doen, doen we beter? . . . . . Trui Moerkerke en Johan Valcke

2

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

8

DIY in the picture

18

24 De kracht van een wereldwijd netwerk . . . . . . . . . . . . . Stephanie Duval

Christian Oosterlinck

Jong en nieuw talent verkoopt zich online

Mies Van Roy

28 Delen is het nieuwe bezitten . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Mies Van Roy

32 De stad als canvas . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Werkten mee aan dit nummer

38 Een tweede leven . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Stephanie Duval

An Bogaerts

Vintage in een nieuw designkleedje

Stephanie Duval Elien Haentjens

44 Lange leve het ambacht . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Roel Jacobus Bie Luyssaert

48 Eerst het verhaal en dan de actie . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Kurt Vanbelleghem

Over het werk van Eva Pannecoucke en Roos Vandekerckhove

Natalia Tjurina

54 Co-creatie, nee bedankt . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Trui Moerkerke

Kurt Vanbelleghem Koen Van der Schaeghe

Consumenten hebben wel wat beters te doen

Jasmijn Verlinden

Shoot Cases

56

Occupy Movement. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Michaël Smits

67 Topo Copy . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Koen Van der Schaeghe

Vrijplaats voor het gedrukte experiment

Shoot mode

70

David Flamée

Thule . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Roel Jacobus

Bedrijf voor kampeeraccessoires groeit door designmanagement

Michaël Smits

72 Koper . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Ontwerp

Elien Haentjens

Natuurlijke schoonheid versus hightechuitstraling

Ronny & Johny

74 De visserstrui . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Stephanie Duval

Druk

Hoe breigoed zichzelf steeds opnieuw uitvindt

Gespot

77 Zijde & Prints uit het Abrahamarchief . . . . . . . . . . . . . . . . . . Natalia Tjurina — Couture in Kleur

Design Vlaanderen

79 Pattern. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Jasmijn Verlinden 80 Collect . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Bie Luyssaert 81 Conflict & design. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Kurt Vanbelleghem 82 Space Odyssey 2.0. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Christian Oosterlinck 84 FELIX . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Lut Pil 85 Artisanato. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Lut Pil

Kwintessens Koloniënstraat 56 (7de verdieping) 1000 Brussel T +32 (0)2 227 60 60 F +32 (0)2 227 60 69 info@designvlaanderen.be www.designvlaanderen.be www.designvlaanderen.be/nl/kwintessens www.facebook.com/kwintessens

07791534

Natasja Admiraal

Zeven clichés ontrafeld

Lut Pil

ISSN

An Bogaerts

Street art bezet de publieke ruimte

Natasja Admiraal

Redactieadres

Natasja Admiraal

Alternatieve modellen zetten de modesector op zijn kop

Coördinatie

Stevens Print

Uitgeverijen in de wurggreep. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Steven Cleeren

en het fenomeen van self-publishing

Steven Cleeren

Sarah Eechaut

Sarah Eechaut

Sleeperhold Publications

Redactie

Shoot design

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Special

86 Milan Design Week 2013 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Christian Oosterlinck . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Trui Moerkerke en Jasmijn Verlinden

Abonnementen kunnen worden aangevraagd bij Design Vlaanderen of door overschrijving van € 25 op het rekeningnummer IBAN BE68 3751 1109 9334 / BIC BBRU BEBB. Adreswijzigingen worden gemeld op het redactieadres.

Niets uit deze uitgave mag worden gebruikt zonder toestemming van de uitgever. © Design Vlaanderen. Alle adressen van designers, kunstenaars, galeries e.a. kunnen bij Design Vlaanderen verkregen worden. Verantwoordelijke uitgever: Johan Valcke, Koloniënstraat 56, 1000 Brussel

www.ronnyenjohny.be

grafisch ontwerp

Wat we zelf doen, doen we beter?

Iedereen is een designer, net zoals iedereen een

Het resultaat kan eventueel mooi

kunstenaar is. Die laatste, boude bewering komt van

zijn, origineel zelfs, maar weinig

Joseph Beuys; de eerste van Philippe Starck of was het

van deze DIY-stukken zullen de

Ettore Sottsass? In ieder geval, het zijn drie beroemde

modegeschiede­nis halen. Niet dat dit

namen die kunst of design wilden democratiseren.

laatste per se moet, laten we dat over-

Het is echter duidelijk dat niet iedereen in staat is om

laten aan de modeontwerpers.

kunst of design te maken dat meer biedt dan alleen

Maar de DIY-beweging kan ook ruim

de persoonlijke voldoening van iets gemaakt te hebben.

geïnterpreteerd worden. Boeiender

Lange tijd waren kunst en design sterk verbonden

dan het verknippen van retrostofjes

met ambachtelijkheid, hetzij via handwerk, hetzij via

tot een leuk rokje, is de maatschap-

machines. Dit uitte zich in de talloze mogelijkheden

pelijke beweging waarin sommige

die een man of vrouw had om allerlei ambachtelijke

modeconsumenten zich engageren.

technieken aan te leren: potten draaien en bakken,

Ze laten zich niet van de wijs brengen

weven, tekenen, fotograferen, edelsmeden enz.

door modedictaten: de creatieve

‘Doen’ en ‘maken’ zonder pretentie, alleen voor het

en bewuste fashionista’s mixen en

plezier van het kúnnen maken. Het is een gegeven

matchen collecties en stijlen op hun

dat voortduurt tot op vandaag en er altijd zal zijn.

eigen manier. Ze eisen reclamebeel-

Het menselijke ras maakt graag dingen, gaande van

den en modefoto’s met een grotere

de meest ingenieuze, creatieve, technische en innova-

diversiteit aan modellen: qua leeftijd,

tieve producten, tot de meest simpele, basic objecten.

figuur en etnie. Ze tekenen petities

Er zijn waarschijnlijk weinig huisvaders in Vlaanderen

om grote kledingketens onder druk

die nog nooit een doe-het-zelfzaak zijn binnengestapt,

te zetten om de werkomstandigheden

wellicht meer uit noodzaak om in huis een klus te

in lagelonenlanden te verbeteren.

klaren dan om professionele redenen. En daar draait

Ze kopen tweedehands of zetten

de inhoud van het fenomeen van do it yourself rond.

ruil­­beurzen op en gaan zo in tegen

Je kunt je vragen stellen over de waarde van DIY.

de ratrace van de modeseizoenen.

Design gaat nog altijd over kwaliteit en professionali-

(Ook sommige ontwerpers nemen

teit. Het is maar de vraag of DIY daaraan beantwoordt.

hun lot in eigen handen door klein-

Het is fantastisch dat iedereen de materiële mogelijk-

schalig te werken of zelf te bepalen

heid kan verwerven om te ontwerpen. Iedereen moet

wanneer ze een collectie uitbrengen.)

de kans krijgen of kunnen benutten om de eigen visie vorm te geven. De kwestie is wat daaruit voortkomt.

Het mag duidelijk zijn dat de do it yourself-beweging in mode en design

Het verwerven van technische vaardigheid en kennis

uiteenlopende aspecten heeft. Boeiend

van materie biedt geen garantie op interessant design.

genoeg om die in het thematische

Vandaag gaan we een stap verder. Vandaag biedt de elektronica nog meer, kijk maar naar de 3D-printer.

dossier van dit nummer tegen het licht te houden.

Je maakt een tekening van of modelleert een object, scant het in, voedt een computer met de scan,

Trui Moerkerke en Johan Valcke

verbindt hem met een 3D-printer en het object wordt gerealiseerd. Was het echter maar zo simpel. De programma’s worden gecreëerd door ingenieurs of IT’ers en de 3D-printers moeten voortdurend bijgesteld worden. De te printen objecten zijn onderhevig aan constructieve wetten en al die parameters moeten ingesteld en geperfectioneerd worden.

De idee om in ieder huishouden een dergelijke printer te gebruiken is mogelijk, maar voorlopig nog niet aan de orde. De vierde industriële revolutie, indien we die zo mogen omschrijven, opent wel nieuwe pers­ pectieven. Co-creatie, crowdfunding, open source zijn allemaal nieuwe mogelijkheden voor mensen om deel te nemen aan een innoverend creatief proces.

We moeten dit aanmoedigen, maar we mogen het na­streven van professionaliteit niet uit het oog verliezen.

In de mode is custom made al jaren een trend. Een kledingstuk of accessoire uit een commerciële collectie wordt met andere accenten ‘gepimpt’ tot een haast persoonlijk stuk. Een stap verder is ook de DIY-golf: we gaan met z’n allen aan het breien, naaien en haken, en leveren zelf een bijdrage aan onze kleerkast.

intro

1

Kort

Nomad wint Henry van de Velde Award Publiek 2012

Opleiding GROW Cross Agency

Het afsluiten van de tentoonstelling rond de Henry van de Velde Awards & Labels ging zoals steeds gepaard met het tellen van de stemmen voor

Designplatform

de publieksprijs, onder het alziend oog van een gerechtsdeurwaarder.

het najaar GROW Cross

We zijn blij u te melden dat Nomad, de lamp van Alain Gilles (The Studio)

Agency, een intensieve

voor O’Sun, de meeste stemmen vergaarde. Proficiat! De lamp werd in

opleiding designmanage-

eerste instantie ontworpen voor ontwikkelingslanden en kan door de zon her-

ment voor senior desig-

laden worden. De sociale en ecologische betekenis, gecombineerd met een

ners en designmanagers

eigentijds design zijn de belangrijkste kenmerken van deze lamp. De winnaar

van designbureaus in

krijgt 2 500 euro en een certificaat dat volgend jaar tijdens de ceremonie van

Vlaanderen. De opleiding

de Henry

loopt over een veertigtal

van de Velde Awards & Labels 2013 uitgereikt zal worden.

Vlaanderen lanceert in

weken: een kick-off sessie, vier tweedaagse sessies, concrete toepassing in de dagelijkse praktijk en een eindevaluatiesessie. De docenten van PARK, gerenommeerde Europese exper­t­en op het gebied van designmanagement, coachen de deelnemers tussentijds bij de concrete toepassing van wat ze in de opleiding leren.

De aangeboden kennis is gebaseerd op internationale best

practices van

toonaangevende bureaus en bedrijven, toegepast op een Vlaamse context.

Meer info op dpv.grow-cc.com

Strings Van 7 juni tot 18 augustus 2013 loopt in de Design Vlaanderen Galerie de tentoonstelling Strings. Naar aanleiding van de Betonac-wedstrijd (1985-2000), een initiatief van Betty Cuykx (oprichtster van de vzw Kant als Kunst) brengt deze tentoonstelling recent werk van de laureaten en genomineerden van de vijf edities van deze wedstrijd. Al die jaren zijn zij trouw gebleven aan een erg persoonlijk en diepgaand onderzoek naar de expressieve mogelijkheden van het gegeven ‘draad’. Nu wordt eveneens aansluiting gezocht bij ontwerpers uit Vlaanderen. Strings wordt meteen ook het allerlaatste optreden van de vzw Kant als Kunst.

Van 7 juni tot en met 18 augustus in de Design Vlaanderen Galerie, Brussel

Gerepareerd, Erna Van Sambeek

2 KORT

Tales of Heroes reist rond Tot 23 juni 2013 is de reizende tentoonstelling Tales

of Heroes,

georganiseerd door Design Vlaanderen, te bezoeken in RAM Galleri in Oslo. De tentoonstelling zal nadien te zien zijn in de Design Vlaanderen Galerie vanaf 6 september 2013, naar aanleiding van Design September en reist daarna door naar de Business of Design Week in Hong Kong en Zagreb (Museum of Arts and Crafts). Tales of Heroes brengt een nieuwe verzameling designobjecten in een bredere culturele context en met een stevige knipoog naar het verleden. De objecten gaan in dialoog met de wereld van de stripverhalen. In de tentoonstelling worden ook tekeningen van Brecht Evens getoond. De tentoonstelling wordt gepresenteerd als een ‘Gesamtkunstwerk’ en is van de hand van Pieter Boons (Heimat).

Tot 23 juni in RAM Galleri, Oslo

Tales of Heroes, Design Week Helsinki, 2012

Inspiratiedag Ambachten en Innovatie Verschillende trends wijzen uit dat ambachtelijke technieken en innovatie hand in hand kun­nen gaan. Maar hoe kan een rijke traditie een gedroomde voedingsbodem zijn voor innovatie? Tijdens deze dag kunnen ontwerpers, ondernemers en erfgoedmedewerkers meer te weten komen over deze thematiek. De dag zal van start gaan met een introductie op open innovatie. Vervolgens komen diverse inspirerende cross-overs tussen de ambachten en innovatie aan bod. In de namiddag kunnen de deelnemers kiezen uit verschillende workshops, lezingen en panelgesprekken. De dag is een initiatief van Tapis plein in samenwerking met Flanders DC, Design Vlaanderen, Flanders

50 jaar Bulo Bulo viert dit jaar zijn 50ste verjaardag. Speciaal voor deze gelegenheid werd

O. Mr. President uitgebracht. Het meubel moet ons eraan herinneren dat we moeten blijven spelen en creatief experimenteren, waarbij het kan meegroeien met de eigenaar. Bovendien bestaat de verpakking uit 100% gerecycleerd karton

InShape, Designregio Kortrijk, Cultuurplatform Design, Materio, MAD-faculty, ETWIE en Concertgebouw Brugge.

21 juni, Concertgebouw Brugge www.tapisplein.be

waaruit je een bijhorend krukje kan halen. Zelfs de handleiding is van reusachtig teken­papier en de rest kan omgevormd worden tot een wand. Naast de lancering van O.

Mr. President zijn er ook andere initiatieven gepland. Tijdens de zomer

onderzoekt het bedrijf de impact van mode op architectuur en design, en in september brengt Bulo een boek uit over werken in de toekomst.

Meer info op www.bulo.be

kwintessens

3

Typo

A Show About Promotion And Advertising Material

In het Huis van het Beeld

In Grand-Hornu Images loopt momenteel de tentoonstelling A

in Seed Factory loopt

Show About Promotion And Advertising Material, waarin u het werk van

momenteel een tentoon-

de Oostenrijkse grafisch ontwerper Stefan Sagmeister kunt ontdekken.

stelling rond typografie

Sagmeister is bekend door zijn samenwerking met muzikanten zoals

van zowel Belgische als

David Byrne of Lou Reed, merken zoals Levi’s Jeans of BMW, of instel-

internationale ontwerpers.

lingen zoals het Casa da Musica in Porto. Hij heeft ervoor gekozen om

Ook illustratoren komen

alleen werk in opdracht te tonen. Door deze radicale en complexloze

aan bod en brengen een

keuze kan hij aantonen dat er geen ‘onderscheid is tussen de zoge-

ludieke visie op typografie.

naamde culturele wereld van de grafische kunst en die van de com-

In de tentoonstelling

merciële wereld’. Zijn stijl wordt gekenmerkt door de onophoudelijke

wordt een hommage

heen- en weerbeweging tussen toegepaste en schone kunsten, tussen

gebracht aan de belang-

humor en geweld, tussen handgemaakt en hoogtechnologisch.

rijkste typografen van over de hele wereld,

Tot 18 augustus in Grand-Hornu Images, Bergen

maar ook aan typografen die vandaag in het veld actief zijn. Er is onder andere werk te zien van Belgische ontwerpers zoals Fernand Baudin, Ever Meulen, Yuri Andries, Johnny Bekaert, Frederik Berlaen, Jo De Baerdemaeker, Kris Demey, Stéphane De Schrevel, Gert Dooreman, Reg Herygers, Jan en Randoald, Herman Lampaert, Stefan Loeckx, Rob Marcelis, Tim Oeyen & Sanny Winters, Tom Schamp en nog vele anderen.

Tot 28 juni in Seed Factory, Huis van het Beeld, Brussel

De Best Vormgegeven Boeken 2013 Drie fraai vormgegeven boeken – en meer bepaald hun vormgevers en uitgevers – werden bekroond met de Prijs voor De Best Vorm­ge­geven Boeken: Schiller/Tasten van Paul Verrept (Bebuquin),

L’Amour des Moules van Thomas Desmet & Benoit Vandenbroucke of Time van Studio Luc Derycke (MER. Paper

(Minestrone) en Hands

Kunsthalle). Vormgever Nej De Doncker kaapt de Publieksprijs voor het Beste Boekomslag weg voor Sergiology (Minestrone). Eervolle vermeldingen gaan naar Stéphane De Schrevel, Ward Heirwegh, Studio Delvoye en Janpieter Chielens, Gert Dooreman en Stijn Dams, Studio Lannoo en Tom Schamp, Luc Derycke en Jeroen Wille, Tim Oeyen en Sanny Winters, Rachelle Dufour en Kahil Janssens.

Meer info op www.boek.be

Stéphane De Schrevel voor Het Balanseer

4 KORT

PUNK: Chaos to Couture

Hussein Chalayan, SS03. Foto: Eric Nehr

Er zijn tientallen redenen te bedenken voor een zomerse trip naar New York. Als u er nog één wil: tot 14 augustus loopt in The Costume Institute of the Metropolitan Museum of Art de expo PUNK:

Chaos to Couture. De tentoonstelling belicht de impact

van de in de jaren 70 ontstane punkbeweging op de designermode en toont een 100-tal silhouetten waarbij originele punkkleren uit de seventies geplaatst worden tegenover haute couture en prêt-à-porter. Er is ook aandacht voor ‘punkhelden’ als Malcom McClaren en Vivienne Westwood. Er zijn ook ontwerpen van Ann Demeulemeester en Martin Margiela te zien.

Curator Andrew Bolton trommelde trouwens een mooi team op om de tentoonstelling vorm te geven: zo was fotograaf Nick Knight creative en de über

consultant hair stylist Guido Palau tekende voor

de kapsels en maskers van de mannequinpoppen.

Tot 14 augustus in het Metropolitan Museum of Art, New York

La mécanique des dessous, une histoire indiscrète de la silhouette Op 5 juli opent in Parijs de modetentoonstelling La mécanique des dessous, une histoire indiscrète de la silhouette in het museum Les Arts Décoratifs. Je moet het de Fransen nageven: ze hebben aanleg voor uitnodigende en poëtische titels. De expo toont een lange geschiedenis van het ondergoed, met onder meer voor mannen de ‘braguette’ en een reeks baleinen, korsetten en crinolines voor vrouwen. Vaak was het doel het lichaam letterlijk in een keurslijf te stoppen, om te beantwoorden aan de heersende schoonheidsidealen. De tentoonstelling belooft een blik in de ‘coulissen’ van de kleding.

Van 5 juli tot 24 november in Les Arts Décoratifs, Parijs

kwintessens

5

Twee keer V&A In het Londense Victoria and Albert Museum is nog tot 11 augustus 2013 David

Bowie is te bekijken. Deze retrospectieve biedt een inzicht in het fenomeen

Bowie, niet alleen als muzikant, maar ook als cultureel en mode-icoon. Behalve foto’s video’s, platenhoezen, Bowie’s eigen tekeningen en persoonlijke items, zijn er ook showsilhouetten te zien. In hetzelfde museum start op 10 juli Club

to Catwalk: London Fashion in the 1980s. Aan de hand van 85 silhouetten van de jonge en experimentele ontwerpers uit dat tijdperk, wordt het excentrieke modedecennium in Londen geschetst, met ontwerpen van onder meer Katharine Hamnet, Betty Jackson en John Galliano. De expo onderzoekt de link tussen het clubleven en de catwalk en hoe ze elkaar creatief beïnvloedden.

David Bowie: tot 11 augustus Club to Catwalk: van 10 juli tot 16 februari in het Victoria and Albert Museum, Londen

Jonathan Batcave

Kansai Yamamoto. Foto: Masayoshi Sukita Sukita, The David Bowie Archive 2012

6 KORT

Week van het Ontwerpen

Shaping Matter

Van 22 tot 30 juni 2013 is Kortrijk het epicentrum van

Tijdens de Week van het Ontwerpen presenteren

innovatie en creatie in Vlaanderen. De Week van het

het Designplatform Vlaanderen en Howest Industrial

Ontwerpen is immers niet alleen de grootste tentoon-

Design Center Shaping

stelling van afstudeerwerken van ontwerpstudenten

inspirerende lezingen, hands-on workshops en een

in Vlaanderen, het is ook het platform bij uitstek

tiendaagse tentoonstelling. Het evenement richt zich

waar het ontwerponderwijs, de bedrijfswereld en het

op innovatieve materialen en verbindingstechnieken

grote publiek elkaar ontmoeten en prikkelen. Tijdens

toegepast in de hedendaagse productontwikkeling.

lezingen, netwerkmomenten en talloze andere events

Chris Lefteri, een internationale referentie op vlak

tonen innovatieve bedrijven en industriĂŤle ontwerpers

van materialen en design, geeft hierover een lezing

hun nieuwste producten. Studenten debatteren

en workshop. De tentoonstelling toont Vlaamse

mee over de toekomst van design met buitenlandse

innovaties, aangevuld met inspirerende producten

gasten, topdesigners en beleidsmakers. Het grote

en concepten uit het buitenland. Ze is de hele

publiek ontdekt de artistieke meerwaarde en het

week te bezoeken in de Budafabriek in Kortrijk.

economische potentieel van innovatie in de creatieve maakindustrie in al zijn verschijningsvormen.

Matter, een combinatie van

Meer info op www.weekvanhetontwerpen.be

Databank Maarten Van Severen De voorbije drie jaar werkte The Maarten Van Severen Foundation aan de inventaris van het archief van Maarten Van Severen, met de steun van de Vlaamse Overheid.

In 2009 werd The Maarten Van Severen Foundation opgericht met als doel het werk van Maarten Van Severen te laten voortleven. Ze vond een belangrijke partner in de Stad Gent, die het archief bewaart in De Zwarte Doos. Sinds eind mei kan iedereen de databank raadplegen op de website van The Maarten Van Severen Foundation.

De databank is gekoppeld aan een beeldbank, die elk projectdossier uit het archief meteen illustreert. Bezoekers kunnen een project opzoeken in de databank en vervolgens het archiefdossier opvragen en bekijken in de leeszaal van De Zwarte Doos.

Meer info op www.maartenvanseveren.be

kwintessens

7

Shoot

8

DIY in the picture

fotografie Sarah Eechaut model Stephanie Demeyere

A

Tas

Design It Yourself

Jan Kuppers & Karen Wuytens (kuppers & wuytens)

B

Kistje The

Box

(DIY version) Caro Van den Hole (Maison Caro)

C

Ringen Let’s

Rock

Stijn Van der Auwera (Staen)

D

Kindermeubilair

OS kid’s toys Christiane Högner (LoFi Studio)

E

Stoel La

MDF

Tom De Vrieze (Tovdesign)

F

Slippers Size

27

Linde Hermans (Rode Schoentjes)

9

Tas Design It Yourself — Jan Kuppers & Karen Wuytens (kuppers & wuytens) — Het leder van de tas kan omgekeerd worden en in de loop der tijd door de gebruiker vervangen worden door een ander materiaal waardoor de tas een uniek, duurzaam en gepersonaliseerd karakter krijgt. www.kupperswuytens.be

A

10 diy in the picture

Kistje The Box (DIY version) Caro Van den Hole (Maison Caro) — Ongebruikte voorwerpen kunnen opgewaardeerd worden tot maateenheden. Door nieuw leven aan deze voorwerpen te geven kunnen recepten volgens het eigen keukengerei herschreven worden. Het communiceren van dit soort ideeÍn en het uitnodigen om er creatief mee om te gaan, is een vorm van open design. www.maisoncaro.be

B

kwintessens

11

Ringen Let’s Rock — Stijn Van der Auwera (Staen) — Deze ringen werden 3D-geprint. Dit is geen nieuwe techniek maar dankzij de introductie van betaalbare en gebruiksvriendelijke 3D-printers heeft ze vandaag de weg gevonden naar onze huiskamer. www.staen.be Zie ook ringen pagina 10, 11, 14 en 15.

C

12 diy in the picture

Kindermeubilair OS kid’s toys — Christiane Högner (LoFi Studio) Dit object werd ontworpen voor OpenStructures, een onderzoeksproject naar een duurzame en democratische manier van ontwerpen. Het is een open ontwerp­ systeem waarin iedereen voor iedereen kan ontwerpen. www.lofi-studio.com

D

kwintessens

13

Stoel La MDF — Tom De Vrieze (Tovdesign) — Op de site van de ontwerper kan je de handleiding voor 5 euro downloaden waarmee je deze stoel zelf kan maken.

Het materiaal is niet inbegrepen, maar makkelijk te vinden in een doe-het-zelf zaak.

De totale kost aan materialen ligt rond 20 euro. www.tovdesign.com

E

14 diy in the picture

Slippers Size 27 — Linde Hermans (Rode Schoentjes) — De slippers zijn gelasercut uit een lap leder. De gebruiker maakt er zelf een 3D-object van door de lap te vouwen en lijmloos te hechten via inkepingen. www.rodeschoentjes.be

F

kwintessens

15

Thema

16

Power to the people

Uitgeverijen in de wurggreep Sleeperhold Publications en het fenomeen van

self-publishing

De kracht van een wereldwijd netwerk Jong en nieuw talent verkoopt zich online

Delen is het nieuwe bezitten Alternatieve modellen zetten de modesector op zijn kop

De stad als canvas Streetart bezet de publieke ruimte

Een tweede leven Vintage in een nieuw designkleedje

Lang leve het ambacht Zeven clichés ontrafeld

Eerst het verhaal en dan de actie Over het werk van Eva Pannecoucke en Roos Vandekerckhove

Co-creatie?

Nee, bedankt Consumenten hebben wel wat beters te doen

Doe-het-zelven is een werkwoord dat de Brico’s en Gamma’s ontgroeid is. DIY of do it yourself, is in creatieve kringen een veel ruimer begrip.

In dit dossier verkennen we de mogelijkheden en beperkingen van de DIY-golf: van grafisch ontwerpers met een eigen publicatieplatform, over nieuwe vormen van streetart tot allerlei online netwerken binnen design en mode, tot het pure ambacht. De rode draad is dat ontwerpers, maar meer en meer ook consumenten de macht in eigen handen nemen, los van gevestigde systemen.

17

Uitgeverijen in de wurggreep Sleeperhold Publications en het fenomeen van self-publishing Het uitgeven ‘in eigen beheer’ bestaat al sinds

Er is minstens één wetmatigheid in

de eerste hobbyschrijver, maar recent storten

gra­fisch ontwerp: als uitgeverij Gestalten

vooral grafisch ontwerpers zich op het feno-

bepaald onderwerp, dan mag je er

meen (nu los van de discussie wie of wat dan

een monografie publiceert over een gerust van uitgaan dat je met een trend te maken hebt. De Berlijnse uitgeve-

een grafisch ontwerper is). Designers stellen

rij is onnavolgbaar in het op de staart

zichzelf opdrachten, verklaren zich onafhanke-

in de visuele cultuur. Toen dus in 2011

lijk van auteurs, redacteurs en uitgevers en hun vaak onrealistische of onverenigbare wensen.

trappen van elke voorthollende mode

Behind the Zines: Self-Publishing Culture bij Gestalten verscheen, betekende dat zoveel als de ietwat ironische con-

Ontwerpers emanciperen zich en het vak wordt

solidatie door de mainstream van een

autonomer, en dat kan alleen maar een goede

in de tegencultuur. Sinds het verschijnen

zaak zijn, toch?

Foto's: Sleeperhold Publications

fenomeen dat zijn oorsprong net vindt van dat boek is het fenomeen van self-

publishing bij ontwerpers onverminderd toegenomen. Designers hebben trouwens altijd al boeken uitgebracht, maar wat nieuw is, is de schaal waarop en de context waarin dat nu gebeurt.

De vele beurzen, workshops en uitgeverijen die her en der opschieten, wijzen op een duidelijk herkenbaar fenomeen, al bestaat er enige begripsverwarring.

Zo is niet altijd duidelijk wat het verschil is tussen self-publishing en small press, wanneer een oplage ‘beperkt’ is, wat

indie publishing zo onafhankelijk maakt, en waarin een ‘publicatieplatform’ nu van een uitgeverij verschilt.

Ook ons land laat zich niet onbetuigd, al hebben verschillende ontwerpers verschillende bedoelingen. Voor Jurgen Maelfeyt is Art Paper Editions een manier om kunstenaars een podium te geven. Voor Annelies Vaneycken is Pigeon Paper dan weer een middel om haar sociaal geëngageerde projecten samen te binden. Ook Shelter Press, From Me to You Publications, Möbius Publications, POSTRmagazine,

18 Power to the people

Occasional Papers en nog wel enkele andere zijn initiatieven van grafisch ontwerpers die uitgeven in

Autonoom

eigen beheer. Wie geïnteresseerd is in dergelijke

Niet alleen grafische maar ook meubelontwerpers en

publicaties, kan best aanlopen bij gespecialiseerde

productdesigners wijden tegenwoordig een stuk van

shops, zoals Théophile’s Papers in Brussel. Je kan

hun portfolio aan self-commissioned of zelfopgedragen

ook terecht in museumshops zoals die van kunsten­

werk. De meest evidente reden om te ontwerpen voor

centrum Wiels, een samenwerking met interna-

eigen rekening is uiteraard dat je niet moeten zitten

tionale speler Motto Distribution. Toonaangevend

wachten tot een opdrachtgever jou benadert. Ook voor

is misschien wel San Serriffe in Amsterdam,

Ward speelde dit mee: “Ik ben met Sleeperhold begon-

gerund door de Vlaamse expat Pieter Verbeke.

nen uit onvrede met het feit dat ik de opdrachten die ik

Eén van de meest originele projecten van bij ons is

graag wilde, niet kon binnenhalen. Het is heel moeilijk

Sleeperhold Publications, een initiatief van grafisch ont-

om als jonge ontwerper door te breken in het milieu en

werper Ward Heirwegh. De introductie op de website

samen te werken met opdrachtgevers die bereid zijn

is kort en bondig: Sleeperhold is a publication platform.

om iets verder te gaan, die je bijvoorbeeld de ruimte

Sleeperhold will produce 10 outputs. After #10 it will cease to exist. Every number is an experiment in approach/colla­ boration/distribution/media. There is no recurring theme, there is no recurring format, there is no recurring audience.

geven om de inhoud naar je hand te zetten. Want als je

Wie de realisaties van Sleeperhold bekijkt, merkt een

vooraf bepaalde volgorde te plaatsen. Let wel: ik heb

grote diversiteit op: het eerste van de tien projecten is

er geen problemen mee om binnen beperkingen te

een fotoboek, het tweede een serie van zes zeefdruk-

werken en compromissen te sluiten. Dat doe ik voort-

ken, het derde een spel kaarten, het vierde een boek

durend in mijn ontwerpwerk naast Sleeperhold, en

met kortverhalen. Momenteel werkt Ward het vijfde

daar werken beperkingen vaak zelfs stimulerend.

project af, een reeks van tien vinylplaten. Hij heeft

Maar anderzijds voel ik ook wel de behoefte om mijn

dus nog genoeg werk voor de boeg voordat Sleeper-

eigen ding te kunnen doen, om vrij spel te hebben,

hold ophoudt te bestaan: eerst volgen er nog zeven

om samen te werken met mensen die ík bewonder.”

speelplaten en daarna nog vijf projecten die beloven

een opdracht krijgt, is je rol als ontwerper eigenlijk al voor een stuk uitgespeeld: je wordt doorgaans verondersteld om de aangeleverde inhoud alleen nog in een

Ooit was het gegeven van de opdracht hét criterium

om weer iets heel anders te brengen. We spreken met

om design te onderscheiden van bijvoorbeeld kunst,

Ward over Sleeperhold en proberen het te plaatsen in

terwijl nu het volle gewicht van de discipline vaak

de bredere context van het fenomeen self-publishing.

pas weegt als de ontwerper volledige vrijheid heeft:

kwintessens

19

“In Sleeperhold kan ik de prin-

want we zien niet alleen dat desig-

konden vertalen naar een zeef-

cipes van goed editorial design

ners autonomer worden, maar

druk. En in de voorbereiding

volledig doordrijven. Tenslotte

ook hun creatieve output. Design

van het groene boek heb ik wel

werd ik opgeleid om heel kritisch

speelt leentjebuur bij de kunsten

twee of drie maanden met David

en creatief met mijn medium om

en wordt als dusdanig besproken

Horvitz heen en weer zitten

te springen, maar op een manier

en gekaderd. In meubeldesign

bellen, Skypen en mailen. Maar

zoals ik het moeilijk verkocht

heet dit fenomeen van design-

daar dóe ik het net voor, voor zo’n

zou krijgen aan klanten. Maar in

als-kunst dan ‘galeriedesign’.

intense samenwerking, voor het

Sleeperhold kan ik die doorgedre-

In grafisch ontwerp wordt er

converseren met de betreffende

ven benadering wél gewoon gaan

aansluiting gezocht bij het circuit

kunstenaars. Of dat het dan een

toepassen. Ik kan bijvoorbeeld

van de artists’ books: het boek

‘kunstenaarsboek’ maakt, dat

voortdurend heen en weer gaan

niet louter als drager van inhoud

weet ik niet. Ik kan er zelf ook nog

tussen de inhoud en het ontwerp.

maar als betekenisvol object op

niet goed mee omgaan. Ik weet

Zo ontstaan er ook dingen die

zich, als gecurateerde ruimte, als

nog niet waar ik mijn reflectie

anders nooit zouden bestaan.

plaats van reflectie, als gelimi-

erover moet halen.”

Het boek The Most Expensive

teerde kunstuitgave, genummerd

Restaurant Ever Built is er bijvoor-

en gesigneerd. Beschouwt Ward

beeld gekomen door kortverhalen

zijn publicaties ook als dusda-

van J.G. Ballard uit te delen aan een

nig? “Misschien is artists’s books

kunstenaar, fotograaf, schrijver,

een te groot woord, omdat dat

Dat iets uitgegeven wordt in

wetenschapper enzovoort, en

meestal boeken zijn die door de

eigen beheer, zegt niets over de

hen te vragen naar een reflectie

kunstenaar helemaal in het leven

aard, de inhoud en de vorm van

daarop. Hun feedback mocht

zijn geroepen, terwijl Sleeperhold

wat er precies wordt uitgegeven.

tekst, beeldmateriaal of wat dan

vooral draait om samenwerkin-

Nochtans deelt het gros van de

ook zijn. Dat geheel heb ik dan

gen. Voor Sleeperhold nr. 2 heb

zelf uitgegeven publicaties van

opnieuw gebundeld tot een boek.

ik een beeld voor een zeefdruk

nu in een soort van esthetiek die

Kijk, zúlke dingen zal je nooit

gevraagd aan opkomende kunste-

vinden in het reguliere circuit.

naars die helemaal geen affiniteit

ontleend is aan die van de (fan) zines. Fanzines zijn publicaties die

Vaak is er een tentoonstelling en

hebben met print. Ze moesten hun

in elkaar geknutseld worden dóór

daar wordt dan een catalogus van

werk plots gaan ‘herdenken’ naar

en vóór fans van een bepaalde

gemaakt, als een afgeleid product.

een nieuw medium. Bij sommigen

subcultuur. Ze zijn een direct

Maar mijn boek probeert een

ging dat heel snel, met anderen

product van die subcultuur, heel

tentoonstelling op zichzelf te zijn.”

heb ik wekenlang zitten overleggen

erg ongefilterd, vluchtig, grass-

Ward slaat de nagel op de kop,

over hoe we hun werk het best

roots, lowbrow en lowtech. Hun

Prestige

20 Power to the people

uitzicht ontlenen ze aan ‘democratische’ drukprocedés

Het is onbeleefd om over geld te praten, maar als we

als zeefdruk, risografie of fotokopie.

het over het uitgeven in eigen beheer hebben, dan

Een groot deel van de huidige self-published publicaties

wordt die vraag onvermijdbaar. Daarom: is Sleeperhold

neemt de bescheiden uitstraling van de oorspronkelijke

ook budgettair prestigieus? “Ik ben begonnen met

fanzines over, al gaat het misschien eerder om een valse

er een boel eigen geld in te steken, maar nu kan ik al

bescheidenheid. De spaarzaamheid en ruwheid is nu

rekenen op subsidies en dat maakt het een pak gemak-

geen kwestie van noodzaak, maar van keuze. De boekjes

kelijker. Het blijft wel altijd een kwestie van puzzelen

willen vooral níet behagen, zijn bewust anti-esthetisch.

en onderhandelen, maar ook dát hoort erbij. Als ik mijn

Ze delen in eenzelfde stijl, eentje waarin de bloed­

project uitleg, kan ik soms wel een speciale prijs bedin-

armoede al is ingetreden. Terugkerende elementen zijn

gen. Verder probeer ik stapje voor stapje vooruit te

bijvoorbeeld het gebruik van gekleurd kantoorpapier,

gaan. De bedoeling is dat de opbrengst van het vorige

lappen tekst in vette letters, onflatterende amateur-

project grotendeels het volgende project zal financie-

foto’s, found photography en monochrome, gerasterde

ren. Mijn eigen uren tel ik nooit mee, want ik doe Slee-

afbeeldingen. De dunne boekjes komen wat koket en

perhold sowieso voor mijn plezier. En het gaat me ook

zelfgenoegzaam over, en hebben weinig meer te maken

niet om de financiële return. Het boek verkoopt bijvoor-

met de oorspronkelijke zines, die net heel erg com­

beeld niet erg goed, maar het heeft er wel voor gezorgd

municatief wilden zijn. Nochtans zijn ze voor velen de

dat ik een paar keer ben gaan spreken in het buitenland.

ultieme uitdrukking van self-publishing, maar niet per

Dat geeft ook voldoening en dus op die manier heb ik er

se voor Ward: “Ik ben ook begonnen met riso-boekjes

toch nog profijt van. Tegenvallende verkoopcijfers zie

te maken, maar ik was er snel op uitgekeken. Pas op,

ik dus niet noodzakelijk als een falen. Mijn grootste luxe

ik heb niks tegen risografie op zich: bij een uitgeverij

is ongetwijfeld tijd. Nu ben ik bijvoorbeeld aan het azen

als Nieves is het een doorgedreven concept en daar

op één van mijn favoriete bands voor de volgende plaat.

klopt het dus wel. Soms zit het er pal ‘op’, maar vaak

Als het lukt, dan zal het fantastisch zijn; als het mislukt,

mist het ook wat inhoud of diepgang. Dat snelle printen

dan heb ik alleen maar veel tijd verloren.”

voelt soms te limiterend aan; je kan er geen laag aan toevoegen. Enfin, voor mij is het iets te vrijblijvend. Ik zal het dus niet gauw gebruiken, want de bedoeling is toch om met Sleeperhold iets duurzamer te brengen.”

Totaalplaatje

De posters die Ward uitgeeft, worden gestempeld en

De veelvormige bravourestukjes van Sleeperhold staan

genummerd, en daarmee hebben ze iets van kunstdruk-

in sterk contrast met de voorspelbare vormfactor van

ken. Is Sleeperhold dan misschien een prestigeproject?

de hippe zines. De multimediale opzet doet wat denken

“Misschien wel. Ik weet niet of ‘prestigieus’ het juiste

aan uitgaven van Fluxus, aan het magazine Aspen uit

woord is, maar het is wel de bedoeling dat er een zekere

de jaren 60 of aan het huidige, superexclusieve multi-

trots in het werk zit, en dat mag het ook wel uitstralen.”

format tijdschrift Visionaire. Doordat de projecten binnen

kwintessens

21

Sleeperhold zo sterk verschillen van elkaar, maakt

ook het publiek nog eens de moeite neemt om onder

Ward het zichzelf niet gemakkelijk. Je zou kunnen

te duiken in het cultuurproduct, dan zit het helemaal

zeggen dat hij er de ervaring van een hele loopbaan

goed: “Bij het boek hebben mensen me al gemaild

uithaalt: “De bedoeling is om tien totaal verschil-

om te zeggen dat ze het meerlagige van het boek

lende dingen te doen en er daarna mee te stoppen.

fantastisch vinden. Dat zijn dan lezers die hun tijd

Ik heb vooropgesteld dat elk nummer radicaal

hebben genomen om alles te ontrafelen dat erin zit.”

anders moet zijn, zowel qua opzet, verschijningsvorm als distributie. Maar ik kan zelf kiezen wat ik uitbreng, en dus volg ik mijn interesses. Ik ben bijvoorbeeld heel erg bezig met muziek en dat maakt

Slow publishing

van de vinylplaten een ideale manier om ervaring op

Het boekenvak is voortdurend in beweging. Enkele

te doen. Ik zoek alles zelf uit en dat creëert telkens

weken geleden nog werd de fusie aangekondigd

nieuwe uitdagingen. De markt voor muziekplaten

tussen de Big Six uitgeverijen Penguin Books en

werkt bijvoorbeeld heel anders dan voor boeken.

Random House. De kleintjes worden ertussenuit

Bij de eerste plaat wist ik niet eens wat mastering was

geperst. De sector is onder druk komen te staan

of dat je een metalen vorm moet maken om de plaat

van allerlei innovaties (e-books, print-on-demand,

te persen. Daarom had de perserij me uitgenodigd

onlineretailers enz.) maar ook van consumenten die

om eens een kijkje te komen nemen. Dan ging er

cultuur anders willen beleven en informatie anders

weer een hele nieuwe wereld voor me open, en dat

willen vergaren. De oude verhoudingen zijn zoek

is óók de bedoeling van Sleeperhold. Het gaat mij

en de consument krijgt de indruk dat uitgeverijen

dus om het totaalplaatje, het doordenken van het

– groot én klein – in paniek raken. Meestal denken

hele proces van uitgeven, van begin tot einde. Dat

uitgeverijen dat de oplossing ligt in het verbreden

is heel arbeidsintensief maar ook enorm leuk om te

van het aanbod, terwijl de smaak van de lezers

doen. Daarom haal ik er ook niemand anders bij.

net versmalt.

Ik wil geen enkel aspect uit handen geven omdat

Zou het uitgeven in eigen beheer een uitweg

ik het veel te leuk vind om er zelf ervaring over

uit de impasse kunnen zijn? Op zich is het een

op te doen. Maar die volledige controle over het

mooi iets: je schakelt de macht uit van een uit-

hele proces brengt ook veel verantwoordelijkheid

gever die vaak alleen maar oog voor kwantiteit

met zich mee. Ik zeg wel eens dat Sleeperhold een

heeft. Self-publishing zou een manier kunnen zijn

excuus is om ‘op mijn bakkes te gaan’. Er loopt

om de heersende machten te omzeilen, om zo

trouwens altijd wel iets mis. Dat is heel frustrerend,

een pertinente, waardevolle boodschap tot bij

want ik ben nogal perfectionistisch.”

de massa te brengen. Maar is er dan nog een

In self-publishing verdwijnt de rol van de uitgever als beslissingsmaker en als eindverantwoordelijke

rol weggelegd voor de grafisch ontwerper?

Ik denk niet dat we veel heil mogen verwachten

niet. De ontwerper neemt die functie nu op. De

van de boekjes die nu massaal door ontwerpers

ontwerper wordt dan ‘auteur’ of curator, iemand die

worden uitgedraaid. Het gros van die publicaties

bereid moet zijn om ook zijn inhoudelijke keuzes te

profileert zich als light-versies van artists’ books.

verantwoorden. Ward is zich bewust van die uitge-

Kunstenaarsboeken hebben een essentiële rol

breide rol: “Je zal ongetwijfeld mijn persoonlijkheid

gespeeld in de evolutie van conceptuele kunst,

herkennen in de dingen die ik uitbreng. Neem het

en vele van de huidige grafische zines nemen die

boek rond de verhalen van Ballard: dat ligt helemaal

conceptuele inslag over maar rijden zich vervolgens

binnen mijn interessesfeer. Sleeperhold geeft me

vast in pseudo-intellectuele obscuriteit. Andere

de kans om samen te werken met mensen wiens

boekjes hebben iets van puberale poëziealbums

werk ik bewonder, met mensen die vooral ík goed

waarbij je als lezer vooral een plaatsvervangende

vind. Maar anderzijds gaat het ook om de samen-

schaamte voelt wanneer de ontwerper-uitgever

werking en dus probeer ik dezelfde vrijheid die ik

al te persoonlijk wordt. Het is allemaal zo rauw en

voor mezelf opeis, ook te geven aan de artiesten

ruw dat je soms verlangt naar de ‘neutraliserende’

die een bijdrage leveren. Ze krijgen praktisch carte

invloed van een redacteur of uitgever. Een goede

blanche en kunstenaars die al een indrukwekkend

uitgever is naast een boekenboer immers ook een

oeuvre hebben, vinden het nog steeds leuk als ze

filter, een klankbord of een toetssteen waarbij

eens iets anders kunnen doen dan dat ze gewend zijn

de meeste publicaties alleen maar gebaat zijn.

en dan van hen verwacht wordt. De resultaten die

Als we een onderscheid maken tussen uitgeven

ik terugkrijg, zijn dan ook altijd van hoge kwaliteit.

als culturele geste (een culturele inhoud plaatsen

Zoals ik heel bewust omga met mijn rol als curator,

in het publieke domein) en uitgeven als commer-

zo bewust gaan de kunstenaars en muzikanten om

ciële geste (een commercieel product plaatsen in

met hún creatie.” Ook aan de andere kant van de

de markt), dan lijkt het de meeste self-publishers

waardeketen wordt er bewust gezocht naar meer-

vooral te gaan om de geste an sich, als activiteit

waarde. Boekhandels als San Seriffe zijn veel meer

zonder meer, als bezigheid. Ze gaan eenzelvig

dan retailers die eender welke boekjes ‘slijten’. Ook

en genotzuchtig op zoek naar le plaisir de se voir imprimé zonder zelfs maar de mogelijkheid van

zij gaan heel bewust om met hun selectie. Als dan

22 Power to the people

een lezerspubliek te overwegen. Het feit dat dit

als een bedreiging gezien worden. Misschien bestaat

allemaal behoorlijk kritiekloos gebeurt, geeft

de toekomst van het gedrukte boek alleen nog in zijn

wellicht aan dat niemand nog aan het opletten is.

meest exclusieve vorm, als beperkte oplage. Dat

Online leven de boekjes namelijk voort als afbeel-

hoeft dan geen ramp te betekenen maar kan net een

dingen die massaal geliked en geshared worden,

opportuniteit zijn om dingen scherp te stellen, zowel

maar je zal hard moeten zoeken om enige zin-

voor auteurs, uitgevers als lezers. Het kan trouwens

volle, gefundeerde commentaar te vinden.

niet anders dan dat ook ontwerpers in zo’n model

We hebben niets tegen ontwerpers die een

een belangrijker rol zullen spelen dan nu het geval is.

kleine machtsgreep uitvoeren, autonomie opeisen en zelf een ‘authoriële’ stem laten horen. Dat voegt

www.sleeperholdpublications.com

toe aan de egards voor het vak. Maar de strengheid waarmee de zinesters hun eigen denk- en ontwerp-

Steven Cleeren

processen onder de loep nemen, drijven ze niet door tot haar meest fundamentele vorm, namelijk de vraag naar de bestaansreden van hun creaties.

Vele van de boekjes voegen nauwelijks iets toe en lijken eerder een kwestie van ‘vormgeverij’.

Nochtans is er voor self-publishers en small press een mooie rol weggelegd, namelijk oog hebben voor kwaliteit-in-de-marge, voor betekenisvolle inhoud die aan de aandacht van de miljardenconcerns ontsnapt. Wanneer alle uitgeverijen mediabedrijven worden, komt er plaats vrij voor initiatieven als Sleeperhold. De naam is wat dat betreft perfect gekozen: de sleeper hold is vooral in het Amerikaanse showworstelen populair als een wurggreep waarbij de tegenstander langzaam het bewustzijn verliest. Het publiek gaat steevast uit zijn dak tijdens deze verrassend onspectaculaire actie. Het is een subtiel, verstild moment te midden van het voortrazende tumult.

Het zou naïef zijn om het slow publishing van Sleeperhold op te houden als nastrevenswaardig model voor de hele boekenindustrie, maar niette­­min treffen we er enkele kenmerken aan die ons uit de eerder genoemde impasse kunnen helpen.

Ward Heirwegh zet in zijn project bijvoorbeeld in op consistente kwaliteit via een controle over de volledige waardeketen. Een zorgvuldige voorbe­ reiding en selectie zijn daarin cruciaal. Hij neemt ook de tijd om te groeien en om dingen te laten rijpen. Tegenover de navelstaarderij van de zines zet Sleeperhold dan weer een openheid voor inbreng van buitenaf en voor co-creatie, terwijl alles daarna weer wordt samengebonden door de visie van één persoon. Het is ook een vorm van uitgeven die een publicatie niet als een eind- maar als een startpunt ziet, als een gelegenheid voor verdieping, onder­zoek en reflectie, als een aanleiding voor gesprekken, samenwerkingen en nieuwe contacten.

Verkoopcijfers zijn in zo’n genetwerkt model van secundair belang; het rendement is elders te zoeken. Sleeperhold is wat dat betreft geen kwestie van DIY maar van DIWO, do-it-with-others.

De Sleeperhold-publicaties zijn duurzaam en spelen in op hun materiële eigenschappen en hun unieke vorm. Als we print op dezelfde manier zouden inzetten – en misschien zelfs voorbehouden – voor waardevolle publicaties die we willen koesteren en bewaren, dan zouden e-books wellicht ook minder

kwintessens

23

De kracht van een wereld wijd net- werk

Internet heeft de wereld

ziet, geven we graag een

veranderd. Google weet

overzicht van de populairste

een antwoord te vinden op

initiatieven – zowel interna­

al onze vragen. Met een

tionaal als dichter bij huis.

tweet communiceren we onze (on)tevredenheid over de service van een bedrijf.

Via Skype staan we in direct

Het probleem waarmee zowat elke starter geconfronteerd wordt, is een

contact met vrienden aan

gebrek aan (start)kapitaal. Een goed

de andere kant van de oce-

gen van investeerders en creatieve

netwerk kan helpen bij het samenbren-

aan… De wereld is slechts

ondernemers. Dat was altijd al het geval,

een muisklik verwijderd.

drijven heeft de aard van dat netwerk

Dat heeft ook verregaande

een potje golfen met de juiste mensen

gevolgen voor de wereld van mode en design. De

maar de komst van enkele internetbegrondig veranderd. Laat ons zeggen dat vandaag niet meer nodig is om van start te kunnen gaan met je bedrijf.

De ultieme democratisering vindt

overgang naar het virtuele

plaats wanneer je bedrijf financieel

tijdperk doet ons vragen

mensen die ook de draagkracht van

gesteund wordt door dezelfde groep

naar de voordelen van een

je concept bepalen: je consumenten.

bakstenen winkel tegenover

ste forum waar je als ondernemer

een webshop, en vice ver-

Jong en nieuw talent verkoopt zich online

Show me the money

Kickstarter is momenteel het bekendop een creatieve manier je idee kan voorstellen aan een schier eindeloze

sa? Hoe kunnen retailers bij-

groep potentiële consumenten.

voorbeeld het hoofd bieden

beslissen om een steentje bij te dragen

aan trends als showrooming, waarbij de consument in de

Elke bezoeker van de website kan aan het realiseren van jouw project, in ruil voor het product dat je gaat creëren en een gepersonaliseerd

winkel een product past of

dankwoord voor zijn of haar geloof

bekijkt, maar het dan uitein-

aan dit systeem zijn duidelijk: je scha-

delijk online koopt tegen een

in het idee. De twee grote voordelen kelt de middle man uit die je winsten zou afromen, behoudt de volledige

lagere prijs? In dit nummer

controle over jouw bedrijf en je test

willen we echter inzoomen

haupt wel een doelgroep aanspreekt.

op de invloed van het internet op de leefwereld van

zonder risico uit of je product überAls bij Kickstarter de eindverantwoordelijkheid voor het produceren van je ontwerpen nog altijd bij jou ligt, dan stelt

jonge of startende desig-

Mookum een ander model voor: om

ners. Een snelle blik op het

design challenge: het staat iedereen vrij

de zes weken lanceert het bedrijf een

e-landschap leert ons dat er

om een idee of concept naar de site te

talrijke mogelijkheden en

vervolgens welke de beste voorstel-

opportuniteiten voor hen

kunnen stemmen voor hun favoriet.

bestaan. Voor wie het bos door de bomen niet meer

uploaden. Een jury van kenners beslist len zijn, waarna bezoekers van de site Enkel het winnende concept of pro­to­type wordt aan het einde van de rit geproduceerd door Mookum en verkocht in hun webshop. De designer van het pro­-

24 Power to the people

Naam

Bigcartel

www.bigcartel.com Voor Kleine bedrijven of

winkels. Juwelen, posters, T-shirts, kleine interieurartikelen. De focus ligt op creatieve en grafisch sterke producten. kost Er is een gratis optie,

waarbij je alvast vijf verschillende producten online kan verkopen. Wie meer producten tegelijk beschikbaar wil maken en meer foto’s per product wil opladen, betaalt een maandelijks abonnement tussen $10 en $30.

URL

Naam

Shopify

www.shopify.com Voor Grotere bedrijven of

winkels. Shopify is een iets meer professionele en geavanceerde versie van dezelfde idee die achter Bigcartel zit. kost Een gratis proefversie

is beschikbaar, maar daarna is de goedkoopste optie een abonnement van $14 per maand. Dat is echter een heel basic pakket voor starters; de hogere pakketten kosten tussen de $30 en $180.

URL

Naam

Etsy

Naam

www.etsy.com Voor Iedereen die ook maar

enigszins creatief is aangelegd en zelf iets kan maken.

Er bestaat nauwelijks kwaliteitscontrole op het aanbod van Etsy. kost Een account aanmaken

bij Etsy is gratis, maar per item dat je te koop plaatst, betaal je $0,20. De site verdient verder een commissie van 3,5% op elke verkoop die je via hen realiseert.

URL

De Invasie

www.deinvasie.be

Voor

Creatief talent van

URL

Belgische of Nederlandse bodem. Juweelontwerpers, interieurdesigners, grafische ontwerpers e.a. De Invasie spreekt een brede groep van professionals aan. Een jury selecteert wie wel of niet mag deelnemen aan het initiatief, op basis van kwaliteit en originaliteit. kost Designers die zich

aanmelden en geselecteerd worden, betalen jaarlijks lidgeld aan de organisatie. Voor deze som maken ze gebruik van de verschillende diensten die De Invasie aanbiedt. Alle verdiensten via de webshop gaan integraal naar de ontwerper.

duct heeft zelf dus niets moeten investeren,

representatieve foto’s. Dat je die website

in de rug te geven. Zo lanceerde Young

en verdient een commissie per verkoop.

niet altijd zelf moet (laten) maken, is mee-

Designers United een online modewebshop

Het is dus een risicoloze manier om

genomen voor hen die geen kaas hebben

en is Creativeskills ook een jobsite waarop

ideeën te testen en een eerste product op

gegeten van HTML of die met een beperkt

bedrijven zoekertjes kunnen plaatsen.

de markt te krijgen, al gebeurt dat dan

budget werken.

Ook Addictlab is wat netwerken betreft een

wel onder de merknaam Mookum.

Organisaties zoals Young Designers United,

buitenbeentje. Met vele duizenden leden over

Behance of Creative Skills bieden de moge-

de hele wereld, die allemaal naar hartenlust

lijkheid om snel en efficiënt je gegevens en

hun ideeën en opvattingen mogen insturen

portfolio online te zetten in een omgeving

naar de online database, is het soms moeilijk

die door hen wordt vormgegeven. Het is mis-

om zomaar opgemerkt te worden door een

Netwerken is niet enkel belangrijk om moge-

schien iets minder gemakkelijk om hierin je

bedrijf. Stichter Jan Van Mol is dan ook de

lijke investeerders te vinden om je eigen

eigen identiteit te laten doorschijnen, maar

matchmaker van dienst: wanneer hij in contact

bedrijf te starten, het helpt ook om eenmalige

het voordeel is wel dat deze sites gigantische

komt met mogelijke opdrachtgevers voor

of tijdelijke opdrachten in de wacht te slepen.

virtuele visvijvers vormen voor bezoekers

creatieve projecten, zoekt hij in zijn netwerk

Dankzij het internet was het nooit zo gemak-

die op zoek zijn naar specifiek talent.

naar geschikte kandidaten om eraan mee

(Inter)netwerken

kelijk om je talent openbaar te maken én te laten opmerken door de juiste mensen. Een

Opdrachtgevers, merken en bedrijven

te werken.

kunnen gemakkelijk door verschillende

papieren cv is een nice to have maar al lang

port­folio’s bladeren tot ze de perfecte kandi-

niet meer doorslaggevend in de zoektocht

daat tegenkomen. Op deze manier zijn deze

naar mooie uitdagingen.

sites meer dan gewoon een plek om je cv

Personal branding

Wie tegenwoordig zijn of haar ontwer-

te dumpen: het zijn heuse presentatieplat-

De ontelbare manieren waarop we vandaag

pen of stijl in de kijker wil zetten, heeft een

formen. Vaak hangt er ook een organisatie

aanwezig zijn op het net, kan je als designer

eigen website met een korte biografie, wat

aan vast die zich ook op andere manieren

erg goed in je voordeel laten spelen. Privacy,

meer uitleg en een verzameling mooie,

inzet om jong of beginnend talent een duwtje

zo zei Mark Zuckerberg al, is niet meer van

kwintessens

25

Behance www.behance.net Voor Alle creatieve free­-

lancers, zoals grafische ontwerpers, fotografen, architecten, artdirectors, kunnen hun portfolio opladen naar de site. kost De service is gratis en

omvat bovendien ook tools om bij te houden hoeveel bezoekers je portfolio bekijken.

Naam URL

Creative Skills www.creativeskills.be Voor Alle creatieve freelancers

in België, van webdesigners tot modeontwerpers. kost Je registreren als

creative is volledig gratis. Bedrijven betalen vaste tarieven om hun zoekertjes online te plaatsen, gaande van 75 tot 550 euro.

Naam URL

Naam

Young Designers United

URL

www.ydu.org Iedereen die op een of

andere manier designer is, of het nu op grafisch gebied of in de mode is. kost Het is gratis om je

profiel aan te maken.

URL

Voor

Addictlab www.addictlab.com Voor Creatieve breinen die

constant overvallen worden door geniale ideeën en die niet in een notitieboekje willen zien wegkwijnen. kost Je registreren is gratis.

Of je ooit iets verdient via deze weg hangt af van het feit of je ideeën interessant zullen blijken naar de opdrachtgevers die van Addictlab gebruik maken. Je idee kan evenwel niet zomaar gebruikt worden zonder jou erbij te betrekken.

Naam

deze tijd. Wat je online zet, behoort tot de

Zelfs al zijn de producten niet via deze sociale

zo eenvoudig, maar gelukkig is het inven-

publieke kennis over jou. Dat je Facebook-

media te koop, het helpt om je positie te

tieve internet ook daarvoor al met oplos-

profiel daarom maar best wat representatief

verduidelijken en top-of-mind te blijven bij je

singen komen aanzetten. Diensten zoals

overkomt, weten we al langer. Maar ook via

sociale netwerk. Ook een blog over de zaken

Bigcartel en Shopify laten je gemakkelijk

andere kanalen kan je het beeld sturen dat

die jou als designer inspireren, of over de

registreren om via hun sjabloonpagina vrij

anderen van jou hebben als individu maar

making-of van je eigen producten, kan je

eenvoudig een shop te lanceren die je daarna

vooral als professional.

merk versterken.

zelf kan branden. De truc is dan wel om een

Het spreekt voor zich dat de visuele platformen de meest interessante zijn voor ontwerpers en creatieven: zij laten toe om een heel duidelijk beeld te creëren

goede marketingcampagne te voeren, want

Te koop

potentiële klanten komen natuurlijk niet vanzelf op die gloednieuwe shop terecht.

Dat is anders bij organisaties zoals Etsy

van jouw esthetische en stilistische voor-

Natuurlijk moet er ook nog verkocht worden,

en De Invasie: beide bieden ze de kans aan

keuren. Een constante stroom aan foto’s

en we haalden al aan dat het internet daarin

ontwerpers om hun spullen te koop aan te

van eigen werk op Instagram of originele,

een zeer belangrijke rol is gaan spelen. Het

bieden onder hun eigen naam. Maar het

coherente mood boards op Pinterest zijn

grootste voordeel dat kleine ondernemers

voordeel is dat bezoekers aan deze sites in

hier voorbeelden van. Hierbij geldt natuur-

hebben, is dat ze niet meer volledig afhan-

een assortiment kunnen grasduinen, en op

lijk steeds: hoe groter je online netwerk,

kelijk zijn van de retailers die in hen moeten

die manier nieuwe ontwerpers of merken

hoe meer kans dat er iemand tussen zit

geloven. Ze kunnen nu ook rechtstreeks naar

kunnen ontdekken. Etsy verschilt voorname-

die je stijl opmerkt en in de gelegenheid

de consument stappen. Bijkomend voordeel?

lijk van De Invasie in dat de laatste een kwa-

is om je aan een opdracht te helpen.

Zonder tussenpersoon kan de marge lager,

liteitscontrole uitoefent op de ontwerpers

Ook voor ondernemers met een eigen merk

waardoor de drempel voor de consument ook

en producten die worden aangeboden; Etsy

zijn deze kanalen dankbare tools om pro-

weer lager wordt. Of je verdient er meer aan,

aanvaardt zowat alles. De Invasie legt zich

ducten in de etalage te plaatsen of de brand

dat kan ook.

bovendien toe op het promoten van Belgisch

identity van het merk te verduidelijken.

Zelf een webshop in elkaar steken is niet

en Nederlands talent, en organiseert ook

26 Power to the people

Ilse Acke

Mookum URL www.mookum.com Voor Iedereen die op een idee

zit te broeden of de oplossing voor een design challenge weet te bedenken. Niet uitsluitend voor geschoolde designers. kost Deelnemen aan de

challenge is gratis. Als je ontwerp gekozen wordt door de jury en daarna tot winnaar gestemd wordt door de bezoekers van de site, verdien je een commissie per verkochte item.

Naam

Kickstarter URL www.kickstarter.com Voor Ondernemers met een

goed businessplan en een prototype van hun product. kost Als je project de drempel

overschrijdt van het bedrag dat je wilde ophalen, verdient Kickstarter daarop een commissie van 5%.

Je bedrijf en je idee blijven wel 100% jouw eigendom.

Naam

De ervaring van textielontwerpster Ilse Acke met De Invasie

Waarom koos je voor De Invasie?

“Ik ben altijd heel kieskeurig geweest waar ik mijn spullen te koop aanbied.

Ik houd niet zo van de marktjes die de laatste jaren in opkomst zijn geweest, maar ik merkte dat Bert en Yves een goede keuze maken in deelnemers en ook wel hoge eisen stellen naar pre­sentatie toe.”

Wat is je ervaring met dat platform tot nu toe?

offline evenementen om hun ‘strijders’ aan het grote publiek voor te stellen: jaarlijks worden shop events georganiseerd in verschillende Belgische steden, maar in april nam De Invasie ook deel aan de Design Week in Milaan, om er op Ventura Lambrate 18 designers voor te stellen. Bij zulke acties wordt gefocust op beginnende ontwerpers, om zo als lanceringsplatform te functioneren voor hun carrière of merk.

In een ideale wereld kan een ontwerper gebruikmaken van al deze bovenstaande initiatieven om een eigen bedrijf te lanceren, te positioneren en te gelde te maken. Of deze sites en organisaties ook voldoende ondersteuning kunnen blijven bieden bij de verdere groei van kleine bedrijven, is nog niet helemaal duide­ lijk. Het is aan te nemen dat hierin zekere plafonds bereikt zullen worden, en dat doorgroeien naar een volgende niveau misschien meer investeringen met zich zal meebrengen. Maar hopelijk is dat op dat moment geen struikelblok meer voor de jonge ontwerpers die vandaag aan hun avontuur beginnen.

Stephanie Duval

“Heel erg positief. Ik ben een harde werker en ik durf nogal veel achter mijn weefgetouw zitten. Dat maakt dat eigenlijk niemand weet dat je bestaat. Door De Invasie krijg je opeens meer slagkracht, meer visibiliteit ook: dingen waar je zelf jaren voor zou moeten werken. Ik heb zo ook geleerd hoe ik mijn spullen moet verkopen en wie mijn publiek is. Ze geven je ook kansen om aan bepaalde speciale evenementen deel te nemen waardoor je grote persoonlijke belangstelling krijgt, in mijn geval de laatste editie van Design September in Brussel. Het is een leerproces: als ontwerper leer je omgaan met publiek en media. Ik denk dat dat voor mij belangrijke lessen zijn geweest die De Invasie mij heeft bijgebracht.”

kwintessens

27

Delen is het nieuwe bezitten

Alternatieve modellen zetten de modesector op zijn kop De modeconsument is

consumenten die meer verant-

mede door het inter-

woordelijkheid wil nemen in hun

net mondiger en beter

waarin fast fashion hoogtij vierde,

geïnformeerd dan ooit.

koopgedrag. Na een periode keren lenen, ruilen en delen terug in ons consumptiegedrag.

Maar dit heeft nog niet

Dat heeft alles te maken met een

geleid tot grootscheep-

het toenemende bewustzijn dat

duurzamere manier van leven en

se vernieuwingen

waarde iets anders is dan alleen

binnen het dwingende

economische situatie creëert

maar bezit. Maar ook de huidige

modesysteem. Toch

hiervoor een voedingsbodem.

getuigen een aantal

input van een eigen trendteam

tegendraadse initia-

jaarlijks tot een top tien van

tieven van een nieuwe

jongerentrends. In 2013 staat

toekomstvisie, met le-

“Hebben, hebben, hebben is niet

Op basis van deskresearch en komt de organisatie Youngworks

‘samen doen’ hoog in het vaandel.

nen, ruilen en delen als

meer aan de orde. Delen en lenen

sleutelbegrippen. Het

deren zij. Dat zagen we eerder

is het nieuwe bezitten”, conclu-

prille begin van een

al in de muziek: van cd’s kopen

machtsverschuiving?

streamen. Ook in de modewereld

naar downloaden en vervolgens slaat het ‘deelvirus’ geleidelijk toe. Modeshows zijn met behulp

Tot eind jaren vijftig dicteren de

van livestreams voor iedereen

Franse couturiers de mode. In de

bereikbaar, street style foto’s

sixties zijn de opstandige jonge-

worden gedeeld via modeblogs en

ren aan zet die alles beter weten

dankzij internet kunnen mode-

en zelf bepalen wat ze willen

bedrijven beter op hun klanten

dragen. Sindsdien laten we ons

inspelen. Sharification is een

niet meer klakkeloos de mode

trend op mesoniveau. Er is een

voorschrijven. Stylisten vertalen

behoefte ontstaan om je spullen

de catwalklooks naar betaalbare

op een andere manier te krijgen

trends, er bestaan tal van stijlen

in plaats van alles nieuw te kopen.

naast elkaar en we mixen Zara

Om deze behoefte te vervullen

met Prada en designerstukken

zijn er verschillende trends op

met vintage. H&M sluit het ene na

micro­niveau te vinden die ervoor

het andere contract met topont-

zorgen dat producten makke-

werpers en door de opkomst van

lijk gedeeld en geruild kunnen

betaalbare lijnen, outletstores en

worden. Hippe begrippen als

tweedehandszaken zijn merk­ items nu ook beschikbaar voor

sharing, sharification, crowdfunding, swishing en swapping zeggen

de middenklasse. Gelijktijdig

genoeg: delen is actueel – zij het

met deze ‘democratisering’ van

nog op kleine schaal – en kan

luxe is er een groeiende groep

breed worden geïnterpreteerd.

28 Power to the people

Swishing en swapping Miskopen ruilen op beurzen met gelijkgezinden: het is een creatieve manier om de macht in eigen handen te nemen. Swishing is een kledingruilevent dat is overgewaaid uit Londen, waar het een echte hype is. Het betekent niets meer dan shoppen en swappen (wisselen) tegelijkertijd. Swishingfeestjes zijn gegroeid vanuit het verlangen om vrouwen een shopervaring te schenken zonder bij te dragen aan de consumptiemaatschappij. Alles is welkom, mits in goede staat en met uitzondering van lingerie en juwelen. Na afloop worden de overgebleven stuks aan een goed doel geschonken.

Sinds 2009 kent swishing een Belgische tak. Sarah Billiet is één van de ambassadrices. “Het past volledig in de tijdsgeest en de populariteit blijft toenemen, nu ook in kleine steden en gemeenten. De drempel lijkt te zijn weggevallen.” De belangrijkste redenen om deel te nemen zijn duurzaamheid, de gezelligheid en het scoren van een nieuwe, vaak exclusieve outfit. Een vergelijkbaar concept is swapping. Om het ruilen eerlijk te laten verlopen wordt aan elk item een waarde gegeven door middel van swap dots. Hoe beter de stukken, hoe meer punten en hoe meer je dus kunt swappen. Zijn er meer gegadigden, dan wordt het item geveild. Swappen is niet alleen een modeverschijnsel. Met de Swap-O-Matic, ontworpen door Lina Fenequito uit New York, schenk of ruil je schoenen, boeken en andere producten die in de ruilautomaat passen, simpelweg op straat. Het concept was zijn tijd ver vooruit, want Wired schreef er in 2005 al over. Recycle de spullen die je niet meer nodig hebt en pak alleen hetgene wat je wel nodig hebt.

Je creëert een Swap-O-Matic-account door een e-mail-

Honest by Bruno Pieters SS13.

Foto’s: Frederik Heyman

adres aan te maken via het touchscreen. Je ontvangt dan drie credits om gedoneerde spullen te kunnen pakken en verdient credits door het schenken van eigen items. Abstracter is de virtuele Time/Bank van kunstenaars Anton Vidokle en Julieta Aranda: je ruilt geen product, maar tijd. Groepen en individuen kunnen hun vaardigheden of kennis als valuta gebruiken. Door een broek voor iemand te repareren bouw je krediet op om bijvoorbeeld een ander jouw belastingaangifte te laten verzorgen. Wantrouwen in de huidige financiële en economische modellen vormt de belangrijkste drijfveer voor deze parallelle micro-economie gebaseerd op vertrouwen en solidariteit. Vorig jaar deed zo’n ‘tijdbank’ het Leuvense kunstencentrum STUK aan en daarna volgden nog andere Belgische steden.

kwintessens

29

Custom made

Crowdfunding

Bovengenoemde initiatieven

Langdurige betrokkenheid

zijn in het leven geroepen om de

ontstaat bijvoorbeeld als con-

onderlinge ruilhandel te profes-

sumenten bijdragen aan de

sionaliseren en in goede banen

totstandkoming van een mode-

te leiden. Ook in ons koopgedrag

label. Pioniers op dit gebied zijn

nemen we graag het heft in eigen

conceptueel kunstenaar Twan

handen. Vanuit de retailers zien

Janssen en modeontwerper Mark

we ‘meer van hetzelfde’, terwijl

van Vorstenbos van youasme

we net minder gevoelig zijn

measyou, het eerste crowdfun-

geworden voor massacommu-

ded modemerk. Het principe is

nicatie. We zoeken maatwerk,

simpel: vijfhonderd mensen – de

we willen mee bepalen en bijdra-

family of founders – financieren

gen aan wat retailers te bieden

elk vijfhonderd euro. Na vijf jaar

hebben en het gevoel hebben

krijgen zij hun inleg met vijf

dat het aanbod speciaal voor ons

procent rente terug en privileges

is gecreëerd. Wat begon met

zoals korting op kledingstukken

gepersonaliseerde bankpassen

en uitnodigingen voor exclusieve

en gecustomizede sneakers kan

previews. “Bij het begin werd er

tegenwoordig ook met klassieke

wat lacherig over gedaan, alsof

herenschoenen, tassen of pumps.

het een soort kwajongensstreek

Neem het Nederlandse heren-

was”, vertelt Janssen. “Inmiddels

schoenenmerk Barli. Om het

melden niet meer alleen vrienden,

voorraadprobleem van retailers

familie en bekenden maar ook

op te lossen is een winkelzuil ont-

wildvreemden zich aan. Dat is het

worpen waarmee de consument

mooiste wat er is, want we vragen

eenvoudig een eigen personal

nogal wat. Aan de andere kant:

pair kan customizen. De collectie

het is een redelijk voorstel, dus

bestaat uit zes basismodellen, te

waarom zou je het niet doen? Veel

bestellen in ruim honderd kleuren

mensen vinden het een aantrekke-

en Italiaanse leersoorten. Het

lijke gedachte.” Bij crowdfunding

stiksel, de kleur van de zool, de

voelen investeerders zich vaak

gesp en de voering kies je zelf.

meer betrokken bij de onderne-

Bovendien wordt er een bij­

ming. Dat wil niet zeggen dat ze

passende riem bijgeleverd met

meer te vertellen hebben over

keuze uit vijf verschillende

de bedrijfsvoering. “De collec-

gespen. De bestelling kan in de­-

ties ontwerpen we zelf, want niet

zelfde winkel worden opgehaald.

iedereen beschikt over die capa-

Retailers kunnen hun klanten zo

citeit. Wel zoeken wij de dialoog

een geïndividualiseerde schoen

met onze founders op, bijvoor-

aanbieden zonder veel stock

beeld door hen als model te laten

in te moeten kopen.

optreden. De betekenis van onze merknaam zie je terug in alles wat we doen: we zien onze klanten als een andere versie van onszelf en omgekeerd: you as me, me as you.

Met crowdfunding alleen redden we het nog niet. Maar we groeien langzaam en kleinschaligheid is nu onze kracht. We werken met zijn tweeën vanuit huis, kennen alle

founders persoonlijk en weten zelfs wie onze webshopklanten zijn.”

Het aantal crowdfunding-modebedrijven is vooralsnog beperkt.

Trendwatcher Li Edelkoort voorspelt echter dat er de komende tijd meer van dit soort initiatieven Mud Jeans SS 2013

zullen ontstaan.

30 Power to the people

Lenen, leasen, niet kopen In de autobranche is het al doodnormaal maar tegenwoordig kan het ook met kleding: leasen. Een fenomeen dat een aantal jaren geleden in Amerika opdook als reactie op het dwingende ritme van de nieuwe collecties: in plaats van twee brengen grote modehuizen er nu jaarlijks vier of vijf op de catwalk. Een designerjurk leen je eenvoudig via Rent the Runway. Zo bespaar je geld en verklein je het risico om iemand anders in hetzelfde ontwerp tegen te komen. Of je kiest bijvoorbeeld voor het modeabonnement van Le Tote: voor 49 dollar ontvang je elke maand een tas met kleding. Wanneer je die beu bent, stuur je de kleding terug en krijg je een nieuwe collectie opgestuurd.

De meest opvallende nieuwkomer is Mud Jeans. Nog niet eerder kon je een leaseovereenkomst afsluiten voor een spijkerbroek. Eenmalig instapbedrag is 20 euro, vervolgens lease je de broek voor 5 euro per maand, per 12 maanden. Daarna zijn er drie opties. Je stuurt de broek retour. Of je kiest een nieuw model, betaalt 7,50 euro wisselkosten en

youasme measyou SS13.

Foto: Blommers/Schumm.

Styling: Lidewij Merckx

opnieuw maandelijks 5 euro. Je kan eventueel ook ‘statiegeld’ betalen en de broek zo lang dragen als je maar wil. Na het retourneren geldt het ‘statiegeld’ als korting op een volgende aankoop.

Wat er met de gebruikte broek gebeurt? Mud Jeans kijkt of deze herbruikbaar is, gerepareerd moet worden of rijp is voor de versnippermachine. In het eerste geval wordt de broek gereinigd en opnieuw ter lease aangeboden. In het tweede geval gerepareerd, gereinigd en opnieuw geleased en in het derde geval worden de snippers katoen hergebruikt voor een nieuwe broek. “Dit is de toekomst”, zegt modeondernemer Bert van Son. “Bezit wordt minder belangrijk. We hopen met Lease a Jeans een boost te geven aan de circulaire economie, gebaseerd op hergebruik van grondstoffen.”

In februari heeft Mud Jeans een flagship store geopend in Gent en de prijs voor duurzaamheid Circle Challenge 10x10 gewonnen.

Transparantie Het volledig inzichtelijk maken van het productieproces is ook een vorm van delen. Na een sabbatjaar in India lanceerde de Vlaamse ontwerper Bruno Pieters begin 2012 het vernieuwende modelabel

Honest by. De filosofie: duurzaamheid en 100% transparantie. Zo heeft elk kledingstuk een ‘technische fiche’ die aangeeft waar, door wie en met welke materialen het stuk vervaardigd werd. Meest revolutionair is dat daarbij gedetailleerd wordt uitgelegd wat de kostprijs is en hoe de winkelprijs is berekend. “Wij hopen dat consumenten met hun kritische blik in de toekomst geen genoegen meer nemen met ‘slecht’ geproduceerde kleding”, aldus Martijn van Strien, assistent van Bruno Pieters. “Zij zouden van modebedrijven kunnen gaan eisen dat ze open zijn over hun productie en hen hiermee pushen om op een duurzamere manier te produceren. Wij geven het goede voorbeeld.

Klanten bieden we de mogelijkheid om zelf te beslissen wat voor kleding ze willen dragen, ze zijn immers volledig op de hoogte van de weg die het product heeft afgelegd. Als het goed is, zullen mensen gaan denken dat als Honest by het kan, dat andere modehuizen het dan ook moeten kunnen! Hopelijk wordt transparantie ooit een klassieke manier van zakendoen.” Hij geeft toe dat het daarvoor nog vrij vroeg is. “Maar er is veel interesse in onze werkwijze, dus we hopen dat het concept navolging vindt. In bedrijfstakken als de voedingsindustrie is die drang naar achtergrondinformatie al duidelijk zichtbaar. Nu is de kledingindustrie aan de beurt.”

Natasja Admiraal

kwintessens

31

De stad als canvas Of het nu gaat om een artistieke

Streetart bezet de publieke ruimte

De benaming streetart is de verzamelnaam voor

expressie, een anarchistische bood-

alle expressievormen die nog volgen: van graffiti

schap of het simpelweg opleuken

hebben ze gemeen dat ze stukken stad opfleuren.

van een grijs stukje stad, streetart

de andere uit puur esthetisch oogpunt. Jarenlang

over urban knitting tot guerrilla gardening. Allemaal De ene doet dat met een maatschappelijke boodschap,

heeft zich de laatste jaren in al zijn

werd niet eens over een kunstvorm gesproken, maar

gedaantes weten op te werken van

de ontwerpen almaar stijgt en we vanuit het buiten-

over vervuiling van de stad. Maar nu de kwaliteit van

kwajongensstreek tot hippe kunst-

land zien hoe streetart daar geapprecieerd wordt

vorm. Een wandeling langsheen de

de overblijfselen van de Berlijnse Muur – stijgt ook

verschillende vormen.

– denk bijvoorbeeld aan de expressieve werken op in ons land de aandacht voor wat er stiekem in de stad gebeurt. Want dat ‘stiekeme’ is een belangrijke troef van straatkunstenaars. Hoe groter het mysterie rondom de persoon, des te intrigerender het werk.

Bovendien speelt ook het verrassingseffect een rol.

Op voorhand niet weten waar het volgende werk zal opduiken, is een groot deel van de opwinding.

Banksy in het museum De peetvader van de streetart is zonder twijfel de Britse artiest Banksy. Banksy – zijn echte naam zou Robert of Robin Banks zijn – begon als graffiti­ kunstenaar om daarna over te schakelen op de zoge­naamde sjabloontechniek. Hij is één van de best bewaarde geheimen in de kunstwereld. Zijn werken werden al voor recordbedragen (meer dan 1 miljoen euro) verkocht en prijken in verschillende musea, al lokt zijn sterrenstatus bij collega-artiesten eerder gemengde reacties uit. Want hoe ‘street’ is streetart nog wanneer het in een museum hangt?

Roa

Ook ons land heeft sinds enkele maanden een volwaardig streetartmuseum. De Gallery Artifex in Roa

Antwerpen werd nota bene opgericht door een voormalig graffitikunstenaar. Steve Locatelli reageerde

32 Power to the people

Mosstika Urban Greenery Bonom. Foto: Bruno Haas

kwintessens

33

in De Morgen op de commentaar dat streetart

die heel groot en bombastisch, maar met een fijn,

niet in een museum zou thuishoren: “De straat is

schetsachtig lijnenspel. Bonom laat vooral dieren-

voor velen van ons een uitlaatklep, maar wat je op

tekeningen achter, maar begin dit jaar wist hij zijn

doek maakt, vormt je nalatenschap. Uiteindelijk

Brusselse publiek te verrassen met een menselijk

wil elke kunstenaar zijn stempel drukken op de

portret aan het Munthof. Een zelfportret? Shocke-

maatschappij en muren zijn vergankelijk. Wat je

ren is zeker een belangrijk onderdeel van Bonoms

op doek schildert, wordt gekoesterd en verzorgd.

stijl. Een masturberende vrouw op de Louizalaan

Onze galerij beperkt die kunstenaars niet, ze mogen

of een skelet dat de edele delen bedekt aan de Halle­

installaties maken of schilderijen.” Kortom: zodra

poort, daar kijkt een mens niet zomaar naast.

streetart het museum binnenkomt, is het in feite geen streetart meer.

De bekendste streetartist van ons land is Roa, een Gentenaar die zijn identiteit voorlopig goed

Sinds ruim twee jaar geleden de documentaire

geheim kan houden. Zijn zwart-wit werken van

Exit Through the Gift Shop uitkwam, waarin te zien is

dieren – meestal ratten of andere knaagdieren

welke hindernissen een straatkunstenaar allemaal

– prijken al op muren over de hele wereld, van

moet overwinnen, groeide streetart officieel uit tot

Puerto Rico over Londen tot Australië. Roa wil

een hype. Want de hindernissen zijn overduidelijk.

de dieren die in de schaduw van de stad leven,

Streetart is en blijft in de meeste gevallen illegaal.

zoals ratten, opnieuw een prominente plaats

Het bekladden van andermans eigendom is nog

geven in die stad. Bovendien is hij geïntrigeerd

steeds strafbaar.

door leven en dood, en gebruikt hij daarom ook vaak skeletten. Zowel Bonom als Roa zijn

Belgische grootmeesters

vertegenwoordigd op de overkoepelde website www.streetartbelgium.com.

Dat streetart zich niet hoeft te beperken tot muren, dat bewijst de anonieme bedenker van

Intussen hebben we ook onze eigen Belgische

Beaumen. Beaumen zijn bijzonder poëtische

versies van Banksy, al is het fout om stijlen met

houten constructies uit recuperatiemateriaal die

mekaar te gaan vergelijken. Elke street artist drukt

her en der in Brussel opduiken. En hoewel het

een eigen, persoonlijke stempel. In het geval van

illegaal is om houten boomconstructies zomaar

Bonom – de artiestennaam van de Parijse Vincent

op de openbare weg neer te planten, bleven voor-

Glowinski die al jaren in Brussel woont – is die stijl

lopig het merendeel van de Beaumen intact.

Tools before the Massacre, Beyonderground.

Foto: Manon Wethly

34 Power to the people

Graffiti

Green graffiti

Het begrip graffiti heeft in de dagdagelijkse

Zelfs graffitikunstenaars ontsnappen niet aan de

berichtgeving nog een overwegend negatieve bij-

hele ecologische hype, en dus wordt er vandaag ook

klank. Denken we maar aan de Brusselse boetiek

op een verantwoorde manier aan graffiti gedaan.

van Maison Martin Margiela die kortgeleden nog

Hoe dat in zijn werk gaat? Heel eenvoudig: vervang

werd beklad met graffiti. Maar stilaan wordt ook

de synthetische spuitbusverf door mos. Met orga-

graffiti als een vorm van streetart erkend. Bij graf-

nische lijm bevestigen de groene kunstenaars het

fiti draait het er in de eerste plaats om een handte-

mos aan een muur. Vaak zijn de afgebeelde werken

kening achter te laten, de zogenaamde tag. Eerder

ofwel natuurgeïnspireerde woorden als ‘Grow’

dan om de vorm van de gemaakte tekening draait

of ‘Nature’, ofwel dieren. De voorlopers van deze

het bij graffiti om het achterlaten van een spoor.

green graffiti vinden we terug in Londen en New

En dat gebeurt nog vaak illegaal, op plaatsen

York. Anna Garforth bezette met haar moscrea-

waar het niet is toegestaan. Maar om het illegale

ties de uithoeken van Londen en wacht nu op mooi

taggen in te dijken, worden graffitikunstenaars

weer om opnieuw aan de slag te gaan. In New York

steeds vaker uitgenodigd om publieke ruimtes

startte de Hongaarse Edina Tokodi de organisatie

aan te kleden. De afgelopen twee jaar organi-

Mosstika Urban Greenery, waarin ze artiesten

seerde de stad Hasselt in samenwerking met

verzamelt die hun stad op een ecologische manier

Streetart Belgium een zogenaamd Streetart

willen opfleuren. “Ons doel is om de werelden van

Festival. Gedurende een aantal dagen kunnen

kunst en natuur te doen samenkomen door onver-

internationale graffitikunstenaars zo op publieke

wachte groene paradijzen te creëren in een koude

plaatsen in Hasselt aan de slag met hun spuitbus-

en harde omgeving. Onze werken zijn bedoeld om

sen. Volledig legaal en onder de beste omstandig­

aan te raken, en we hopen op onze beurt de voorbij-

heden. Ook het Beyonderground Graphic City

gangers in hun ziel te raken. Al is het maar dat ze

Festival in Hasselt – een ode aan alles wat grafische

heel even nadenken over een speelsere manier van

kunst omvat – voegt een Streetart Route toe aan

leven, van terugkeren naar de natuur, zelfs binnen

zijn programma. Tot 5 mei was het de bedoeling

de dorre grenzen van de stad”, vertelt Tokodi op

om grafische vormgeving toegankelijker te maken

haar website. In ons land is er nog geen georgani-

bij het grote publiek. Het betrekken van de binnen-

seerde green graffiti-beweging die met mos aan de

stad en al zijn publieke ruimtes is daar een ideale

slag gaat. Al zijn de experimenten met verticale

manier voor.

tuinen een goede indicatie dat het ook dicht bij huis

Enkele maanden geleden nog konden vijfen­ dertig kunstenaars hun creatieve ei kwijt op een

niet lang meer zal duren voor we een groene bambifiguur opmerken tussen grijze kantoorgebouwen.

tweehonderdvijftig meter lange muur tussen de stations van Antwerpen-Centraal en AntwerpenBerchem, op vraag van de NMBS Holding en de Stad Antwerpen. Voor alle betrokkenen was het

Reverse graffiti

een positief initiatief: de NMBS Holding zorgt voor

In ons land wordt deze vorm van streetart ook

een veilige werkomgeving en al het nodige mate-

vaak green graffiti genoemd, maar om toch het

riaal, terwijl de kunstenaars ervoor zorgen dat de

onderscheid te maken met de moskunstenaars,

muur niet om de zoveel tijd opnieuw geverfd moet

wordt internationaal eerder de term reverse graffiti

worden om illegale tags te verwijderen. Boven-

gebruikt. Wat is dat nu precies? Wel, het omge-

dien wordt het project ook door de treinreizigers

keerde van graffiti: in plaats van een stuk muur te

zelf gesmaakt.

vervuilen met een tekening, gaan artiesten ditmaal

Zelfs het culinaire evenement Culinaria in

stukken – meestal van het trottoir – net proper

Brussel – dat in se niets met beeldende kunst te

maken. De propere gedeeltes van de weg vormen

maken heeft – betrekt dit jaar street artists bij

dan een tekening. Dus wanneer u nog eens met

de omkadering in het goederendepot van Tour

de vingertop een tekening maakt in een bestofte

& Taxis. Kunstenaars als Arnaud Kool, Eyes-B en Fred Lebbe krijgen de kans om hun eigen ding

autoruit, dan bent in feite bezig met reverse graffiti, al wordt het werk meestal verricht door een

te doen met de stands van de gerenommeerde

hogedrukreiniger op een sjabloon. Wettelijk valt

sterrenchefs. ‘Pure street’ klinkt de leuze van het

er weinig op te merken op deze vorm van graffiti.

festival anno 2013, waarmee de organisatie inspeelt

Want waar er heel wat wetgevingen bestaan over

op twee belangrijke trends: niet alleen die van de

het vervuilen van openbare plaatsen, is er voor-

streetart, maar net zo goed die van het street food.

alsnog geen wet die het reinigen ervan verbiedt.

Gevolg: niet alleen kunstenaars passen de techniek toe, maar ‘omgekeerde graffiti’ wordt almaar vaker ook toegepast voor commerciële doeleinden.

Zo wijst reverse graffiti in New York hier en daar

kwintessens

35

de weg naar de dichtstbijzijnde Starbucks. Maar ook in ons land wordt ermee geëxperimenteerd.

Urban knitting

Toen softwarebedrijf Afas vorig jaar van Waver

Een boomstam in een kleurrijk jasje, een aan-

naar Mechelen verhuisde, maakte het bedrijf dat

gekleed bushokje of een brievenbus met streep-

duidelijk door in Mechelen her en der hun logo

jestrui: niks is te gek voor wie aan urban knitting

in het asfalt te spuiten. Niet met verf, maar met

doet. Dit fenomeen, dat ook wel yarn bombing of

de hogedrukreiniger. Een zestal weken bleven de

‘wildbreien’ wordt genoemd, vindt zijn oorsprong

logo’s zichtbaar, om daarna als sneeuw voor de

in het Amerikaanse Houston. Daar richtte een

zon te vervagen. Het concept werd niet uitgevoerd

zekere Magda Sayeg in 2005 Knitta op, een groepje

door Afas zelf, maar door de Street Jockeys, een

breivriendinnen die samen voor kleurrijke graf-

bedrijf dat zich inmiddels gespecialiseerd heeft in

fiti gingen zorgen, maar dan in wol. Hun initiatief

reverse graffiti. Kijk dus in de toekomst met extra

kreeg al snel heel wat aanhang. Wolfabrikant

aandacht naar de bestrating. De kans wordt steeds

Bergère zag in het vrouwenclubje een ideale

groter dat ook dáár een boodschap schuilgaat.

marketingstunt en haalde de vrouwen ter ere van de zestigste verjaardag van het bedrijf naar Parijs.

Daarna volgde de rest van de wereld en werden er zelfs al gekleurde outfits gespot op het Sydney Opera House, de Notre Dame en de Chinese Muur.

Beaumen. Foto: Bastien De Sutter

Ook in België wordt er naar hartenlust gebreid en gehaakt voor publieke doeleinden. Absolute voortrekker daarin is de gemeente HeusdenZolder, waar de organisatie LocaLoca heel wat vrouwen het afgelopen jaar wist te motiveren om de gemeente in een kleurrijk jasje te steken. Ook de bewoners van het nabijgelegen ’t Weyerke, een dienstencentrum voor personen met een handicap, deed mee met de rage. Vorige zomer werd het gigantische logo van het centrum nog met succes volledig ingepakt in zelfgemaakt materiaal. Warm, ecologisch, maar in theorie nog steeds verboden, want het breiwerk siert nog steeds openbare plaatsen en bezittingen. Al heerst er in de meeste landen wel een gedoogbeleid voor dit soort acties.

Urban gardening Hoewel almaar meer mensen in een stadsomgeving gaan wonen, groeit ook de drang om verse groenten en kruiden te gebruiken in de keuken en dan liefst nog uit de eigen tuin. Het gevolg is dat stadsbewoners op zoek gaan naar creatieve manieren om een moestuin – of toch iets wat daarop lijkt – aan te leggen. Op het dak van hun huis of appartement bijvoorbeeld. In Nederland leidde dat zelfs al tot een volwaardig beroep: dakboerin. Ook bij ons zijn zogenaamde ‘groendaken voor gevorderden’ enorm in trek. Wat begint met een laagje mos of een grastapijt, groeit de laatste jaren steeds vaker uit tot een beperkte moestuin, een trend waar ook de zakken van het Franse label Bacsac toe hebben bijgedragen. Die tuinzakken – die ook in ons land enorm populair zijn – laten toe om piepkleine terrassen, minuscule stadstuintjes en verlaten daken te voorzien van een flinke voorraad verse kruiden.

36 Power to the people

Guerrilla gardening De motivatie achter guerrilla

gardening is aan de basis dezelfde als die achter urban gardening: de natuur in de stad brengen.

Het grote verschil is echter dat

guerrilla gardeners dat niet op hun eigen domein doen, maar op publieke plaatsen. Gewapend met zaadbommen, knollen, kruiden en een schepje, trekken ze de stad in om op verlaten, vaak ietwat grijze plekken te gaan planten. In regel nog steeds illegaal, maar ook in het geval van guerrilla gardening worden de acties gedoogd zolang ze de openbare orde niet storen.

Ook in ons land is er een schare enthousiaste planters, die zich verenigen op www.guerrilla­ gardening.be en de gelijk­ namige Facebook-pagina. Op die Facebook-pagina worden

Knitta

foto’s gepost van succesvolle acties en oproepen geplaatst voor eventuele volgende. Want hoe je het ook draait of keert, de sociale media spelen een cruciale rol in de hele streetart-hype.

Foto’s van kunstwerken kunnen nu in geen tijd de wereld rondgestuurd worden. Een fanbase opbouwen of je favoriete artiest volgen, is kinderspel geworden.

An Bogaerts

© Bacsac ® 2013

kwintessens

37

Een tweede leven Vintage in een nieuw designkleedje

A Modern View. Foto © Sarah Eechaut

We leven in een consumptiemaatschappij waarin alles wegwerpbaar is, hoor je wel eens klinken in een levendige discussie over mode of design. Het succes van grote ketens met laaggeprijsde, vervangbare producten spreekt boekdelen. Maar in tijden van crisis is het dan ook niet gemakkelijk om te investeren in spullen die de tand des tijds kunnen doorstaan.

Of toch?

Noem het een samenloop van omstandigheden, maar in het huidige economische klimaat en met de groeiende bewustwording rond het milieu mag het geen verrassing zijn dat dé trend in interieur vandaag focust op ‘hergebruik’.

Denk daarbij niet enkel aan hippe vintage items en schatkisten van kringloopwinkels: ook heel wat jonge ondernemers gooiden zich vanuit verschillende invalshoeken op deze niche.

Kwintessens zocht drie Belgen met een duurzame visie op design op voor een gesprek.

38 Power to the people

A Modern View Jan Fack werkte al tien jaar als grafisch ontwerper,

Beschouw je je initiatief als een verzet tegen de massaconsumptie en wegwerpcultuur?

Ik hoop mensen ervan bewust te maken dat je

maar miste steeds meer het contact met echte materi-

meubels en objecten in ere kunt herstellen, wat

alen en ruimtelijke ontwerpen. Tegelijk ging hij op zoek

in veel gevallen trouwens goedkoper is dan een

naar het verhaal achter zijn eigen verzameling moderne

nieuw exemplaar.

designmeubels: de ontwerpers, de producenten en de materialen. Hij realiseerde zich dat de meeste stukken

Wat waren je favoriete restauratieprojecten

toe waren aan restauratie, maar het was al snel duidelijk

tot nu toe?

dat het niet evident was om iemand te vinden die de

Het is het voorrecht van de restaurateur om heel

tijd nam om het stuk te bestuderen, op zoek ging naar

mooie stukken van dichtbij te kunnen bestuderen.

de juiste materialen en afwerkingen, en met het nodige

Belgische meubels vind ik altijd interessant, omdat ik

geduld het werk kon uitvoeren. Daarom besloot hij om

weet dat het ontwerp hier is ontstaan en uitgevoerd is

zich er zelf op toe te leggen.

met inheems hout. Ik werk ook mee aan Onbetaalbaar, een collectief dat werkt rond het vraagstuk van weg-

Welke opleiding heb je ter voorbereiding gevolgd?

werpcultuur, en ik ben lid van Timelab, waar ik onder-

Opleidingen restauratie zijn voornamelijk

zoek kan doen naar nieuwe technieken als 3D-printing.

Jan Fack:

gericht op antieke meubels. Die kennis van traditio-

Ik voer ook in situ restauraties uit, wat me op mooie

nele technieken is onmisbaar en schaaf ik continu bij

locaties brengt. Ik kijk momenteel het meest uit naar

door cursussen te volgen in binnen- en buitenland.

een opdracht in Helsinki. Daar ga ik zeldzame plywood

Een kenmerk van het ‘moderne meubel’ is echter

stoelen restaureren met plaatselijke materialen.

het experimenteren met materialen zoals glasvezel, geplooid staal of multiplex. Die verscheidenheid aan

www.amodernview.net

technieken is niet samen te vatten in één opleiding.

Daarom zoek ik voortdurend naar nieuwe opleidingen.

Ik vind het ook belangrijk om een inzicht te krijgen

A Modern View. Foto © Sarah Eechaut

in de tijdsgeest waarin een ontwerp is ontstaan. Het is dan ook noodzakelijk om onderzoek te doen naar ontwerpers en stromingen. Uiteindelijk komt het erop neer dat er geen all-in-one-opleiding bestaat, maar dat ik heel doelgericht kennis moet opzoeken: een opleiding van traditionele technieken vul ik aan met ‘modern’ onderzoek, ondersteund door een theoretische basis.

Wie zijn je klanten?

Voornamelijk particulieren die een meubel hebben waar een verhaal aan vast hangt: het is een erfstuk of iets dat ze gevonden hebben op de rommelmarkt.

Handelaren zijn ook steeds meer geïnteresseerd, omdat ze aanvoelen dat hun klanten appreciëren dat een meubel juist wordt gerestaureerd. Ik werk ook samen met producenten als Vitra en Knoll om hun klanten te helpen met vragen.

Vind je zelf dat je deel uitmaakt van een beweging of een trend?

Het is duidelijk dat het ‘moderne meubel’ in trek is.

Die ‘vintage-’ of ‘retrotrend’ zorgt ervoor dat vergeten ontwerpers de aandacht krijgen die ze verdienen en dat er ook degelijk onderzoek naar wordt gevoerd. Daardoor is er steeds meer degelijke literatuur beschikbaar.

Dat is een groot verschil met niet-verifieerbare anekdotes en weetjes die op het internet circuleren. Het is ook een goede zaak voor de appreciatie van het Belgisch erfgoed. We hebben een hele mooie traditie in architectuur en meubelontwerp. Dankzij die recente interesse worden deze ontwerpers geëerd met tentoonstellingen en biografieën.

kwintessens

39

Silhouette Table, Pieter Bostoen

Pieter Bostoen

We zorgen dat onze afvalberg niet nóg groter wordt

Pieter Bostoen studeerde af als interieurvormgever

gaan aankopen en naar onze eigen smaak veranderen.

en sparen veel geld uit door tweedehands spullen te

aan het Gentse Sint-Lucas in het departement Architectuur en werkte nadien voor verschillende ontwerp-

Wat drijft jou persoonlijk om op een creatieve ma-

bureaus zoals Kcc, Ternullomelo Architects, Salens

nier oude spullen nieuw leven in te blazen?

Architecten en Rotor Group. Drie jaar geleden richtte

Ik snuister graag rond op rommelmarkten, kring­

hij zijn eigen label op, waarin hij al zijn werk als ontwer-

winkels en eco-shops. Er is telkens wel een object waar

per bundelt. Wat startte als een activiteit in bijberoep

ik potentieel in zie. Dikwijls hebben deze objecten al

evolueerde tot een voltijdse bezigheid, al werkt Pieter

veel meegemaakt en dat zie je ook. Dat geeft ze vaak

ook nog als freelancer aan projecten in interieurarchi-

het karakter dat nieuwe producten niet hebben. Als

tectuur, productontwikkeling, juweelontwerp, beurs-

ik dan zo een object onder handen neem, behoud ik

standdesign, grafisch ontwerp en schilderkunst. “Op

meestal die gebruikssporen.

deze manier blijft het steeds erg boeiend en heb ik veel

De meubelen, verlichting en gebruiksvoorwerpen

afwisseling”, zegt de creatieve duizendpoot zelf. Hij

die we in ons huis hebben staan, zijn meestal tweede-

vindt bovendien ook nog de tijd om workshops te geven

hands. Wat we wel nieuw aankopen, is altijd welover-

over recycling en upcycling.

wogen. De belangrijkste criteria zijn duurzaamheid en esthetiek. We vinden het bijvoorbeeld niet erg om wat

Wat houden de workshops die je geeft precies in?

meer uit te geven aan een stuk waarvan we weten dat

Ik geef de workshops in samenwer-

het heel erg lang zal meegaan, en dat compenseren we

king met Merk-waardig, een shop in Roeselare en Oost-

dan door het met tweedehands spullen te combineren.

Pieter Bostoen:

ende die bewust gerecyclede of upcyclede producten verkopen. Het is dus logisch dat we met de workshops

Op welke manieren experimenteer je met technie-

in dezelfde richting proberen te denken. Momenteel

ken of vind je nieuwe toepassingen voor bestaande

hebben we de eerste twee workshops achter de rug:

producten of materialen?

tijdens de eerste maakten we origami vouwlampen van

Door mijn job kom ik veel in contact met nieuwe

oud tekenpapier, bij de tweede workshop hebben we

technieken en materialen. We gaan er vaak specifiek

oude sneakers gepimpt door er met stiften een patroon

naar op zoek. Met deze kennis in het achterhoofd zie

of tekening op te zetten. Bij de volgende workshop

ik dan soms ook meteen wat voor potentieel in een

gaan we betonlampen gieten door gebruik te maken

oud object schuilgaat. Zo gebruikte ik onlangs een

van een mal gemaakt van afvalmateriaal, en we geven

computer­gestuurde lasermachine om een patroon in

een reeks waarin we leren 3D-printen. Dat laatste heeft

een oud tafelblad te graveren. Door deze ingreep maak

niet direct een link met recyclage maar ik vind het wel

je van een banale tafel een object met een verhaal en

interessant om ook eens kennis te laten maken met

een interessante vormgeving. Dat het spullen zijn die

de nieuwste technieken op gebied van vormgeving.

vaak niet veel kosten maakt het ook gemakkelijker om mee te experimenteren. Als iets niet goed uitvalt dan

Wat is je visie op de hype of trend rond ‘upcycling’?

probeer je het gewoon opnieuw met een ander stuk.

Is het enkel dat of gaat het om een echte mentaliteitsverandering in de maatschappij?

Is upcycling op deze creatieve manieren volgens jou

Er is tegenwoordig zeker meer bewustzijn rond

te categoriseren als ‘design’?

upcycling en ecologie in het algemeen. Ik denk dat die

Als je oude materialen hergebruikt en hiermee

trend zijn oorsprong vindt in wat mensen écht bezig-

een volledig nieuwe vormgeving creëert, dan is dat

houdt. Zonder die interesse zou er van trend geen

zeker te categoriseren als design. Je vertrekt immers

sprake zijn en waren we terug allemaal rustig aan het

van een materiaal en niet een vorm. Omgekeerd kan in

massaconsumeren. Een groot deel heeft te maken

sommige gevallen ook, maar dan moet je volgens mij

met bewustmaking: er zijn veel initiatieven die dit in

verschillende zaken combineren om tot een interessant

gang zetten en ook in stand houden. Ik denk dat deze

gegeven te komen, en je moet de objecten steeds zo

mentaliteitsverandering zich zal blijven doorzetten

manipuleren dat er maar een gedeelte van de oorspron-

omdat er enkel maar voordelen aan verbonden zijn.

kelijke functie zichtbaar is.

40 Power to the people

Hoe zie jij de toekomst voor interieurinrichting en product design op het gebied van duurzaamheid en inventiviteit?

Volgens mij is duurzaamheid en inventiviteit de basis van goed design. Je ziet dit als je naar producten kijkt die ondertussen designklassiekers geworden zijn.

Die zijn nog steeds gegeerd en up-to-date net omdát ze deze eigenschappen bezitten. Voor de creatie van nieuwe vormgeving halen we meestal inspiratie uit bestaande dingen.

Door een object duurzaam te produceren en tijd­loos vorm te geven los van trends is de kans groot dat het object een lang leven zal leiden, misschien wel over verschillende generaties. Als iemand een zekere affiniteit met een object krijgt, zal het auto­matisch beter verzorgd worden. Als iedereen wat meer zou uitkijken naar duurzaamheid maar daar ook de meestal hogere

Eetcafé Toreke, Pieter Bostoen

prijs voor wil betalen, is er binnenkort geen plaats meer voor fast food design. www.pieterbostoen.com

kwintessens

41

Jeffrey Vanhille Jeffrey Vanhille werkte 20 jaar lang vol overtuiging in de culturele sector, onder andere als uitbater van een arthouse en als filmprogrammator. Toen op een dag de subsidies wegvielen, besloot hij het te wagen als zelfstandige. Omdat hij voor zijn grafisch werk op doek houten kaders nodig had om ze op te spannen, volgde hij de opleiding meubelstoffeerder. Het virus kreeg hem te pakken, en in december 2011 hakte Jeffrey de knoop door om zelfstandig meubelhermaker te worden. Hij hermaakt meubelen en interieurobjecten die stuk zijn of aangepast moeten worden: van herstofferen tot herkleuren of herlijmen, en noemt zichzelf dan ook een ‘herrer’.

“Alles herdoen, tot het goed is. HerHerHer, het is een zelfstandig naamwoord dat we aan het maken zijn.

Kan je wat meer vertellen over de opleiding die je volgde?

Jeffrey Vanhille:

De pech van je werk te verlie-

zen kan je dankzij VDAB-opleidingen omkeren tot een geluk, als je het combineert met positieve gedachten.

Je moet je echt lostrekken uit je verleden en jezelf opnieuw een waarde geven. De VDAB biedt je daarvoor ontplooiingskansen, want de keuze van opleidingen is groot. Het blijft natuurlijk een spel van geven en nemen.

Je kan zo’n opleiding passief of actief doorlopen.

Meubelstofferen duurt een jaar. Ik heb die opleiding gecombineerd met verschillende stages bij restaura­ teurs en stoffeerders. Na de opleiding zijn we met onze laatste centen intensief gaan rondtrekken om alle meubels te gaan bestuderen die we graag zien. Van Jeffrey Vanhille

houten boerenstoelen in een openluchtmuseum in het Zwarte Woud tot aan Wegners watertoren in Denemarken. Voor ik uiteindelijk als zelfstandige begon, heb ik twee jaar lang dag en nacht meubels gegeten en gedronken. En dan spring je. En dan spring je hard.

Is stofferen voor jou een functioneel iets, of een creatieve uitlaatklep?

Voor mij is herstofferen en hermaken een beetje mijn karakter. Ik heb het altijd moeilijk met weggooien.

Ik leg mij niet neer bij de gedachte dat iets waarde verliest. Ik geloof enkel in het tegenovergestelde.

En door te herstofferen, schrijf je samen met anderen een verhaal. Met mensen die je anders waarschijnlijk nooit zou ontmoeten. Je leert ondertussen elke dag bij en die stielkennis kan je delen met nieuwe mensen.

Die mensen geven je dan weer hun vertrouwen, en zo gaat het verder.

Is stofferen iets dat je jezelf kan aanleren?

Zeer zeker. Als je kijkt hoe iets gemaakt werd en dit zo goed mogelijk nadoet, dan is de eerste stap gezet. Later begin je zelf beslissingen te nemen. Het vertrouwen in jezelf groeit naarmate je de stielkennis en de materialenkennis krijgt. Je moet wel heel veel geduld hebben omdat opgeven in deze stiel niet bestaat.

Daarnaast is een grondige interesse in alles, zoals in zovele beroepen, een uitstekende brandstof.

42 Power to the people

Nog meer leuke initiatieven

Jeffrey Vanhille

Hoe verklaar je dat de algemene interesse naar meubels met een tweede leven toeneemt?

We voelen ons gelukkig wanneer we ons kunnen omringen met waardevolle mensen en zaken. ‘Nieuw’ is oké voor een aantal zaken in huis, maar we ervaren pas de echte ‘warmte’ van een zetel als die een verhaal heeft. Hoe meer ziel, hoe meer de zetel ‘jou’ wordt.

Ken je nog andere designers of initiatieven die op een originele manier bestaande meubels heruitvinden?

Ik kreeg een tijdje geleden het boekje van Martino Gamper, die voor een tentoonstelling 100 stoelen maakte van verzamelde onderdelen. Hij is één van de velen die meubels hermaken, en dit op een grappige en eigen­ zinnige manier doet. Maar ook Ai Wei Wei maakte met krukjes uit de Qing-dynastie het verrassende werk

Grapes. De broers Bouroullec en Patricia Urquiola zijn volgens ons ook grote waarden in de hedendaagse

Houtd

ResourceLab

Dries Warlop studeerde Beeldende Kunst aan Sint-Lucas in Gent toen hij op een dag een bed nodig had voor zijn kot. Niet tevreden met de keuze in de winkels, ontwierp en maakte hij zijn eigen bed met hout dat zijn grootvader nog in een opslagplaats had liggen.Van het een kwam het ander, en na zijn ganse interieur zelf te hebben gemaakt én gedeeld met foto’s op Facebook, besloot Dries om van zijn passie zijn beroep te maken.

Met het hout van zijn grootvader of nieuw bij elkaar gezocht afvalhout creëert hij op vraag van klanten unieke meubels. “Het zit in mijn familie om nooit iets weg te gooien”, verklaart Dries nog laconiek.

Door te werken met upcyclede materialen of verrassende technieken creëren de ontwerpers achter ResourceLab bijzonder originele meubels, gebaseerd op eigen inspiratie, of op maat van de klant.

Duurzaam design dus, dat nog een extra bonuspunt verdient door 100% made in Belgium te zijn. www.resourcelab.be

Stephanie Duval

meubelkunst. www.houtd.be jeffreyzijnmeubels.blogspot.com

kwintessens

43

Lang 7 leve clichés ontrafeld het ambacht

1.

Uniek “Als de hand van de maker

Hij maakt eerst een mal en

zichtbaar is, brengt dit je

grijpt vervolgens de rand

in contact met de maker.

vast om de handvaten te

Een ‘cliché’ over de bewon-

vormen. Het resultaat is

dering van het ambacht

geen twee keer hetzelfde.

dat met stip bovenaan

Ook de ‘gedefunctionali-

staat. Inspiratiebron voor

seerde’ koffiekannen van

Hand Made – Lang leve het ambacht is een 17de-eeuws

Piet Stockmans sluiten

kunstkabinet van Herman

naar imperfectie. Ik vond

Doomer, dat het museum

het komisch om deze

drie jaar geleden verwor-

naast echte misbaksels uit

ven heeft. Als je de deur-

de zeventiende eeuw te

tjes opendoet en de fijn

plaatsen die zijn opgegra-

bewerkte lades ziet is je

ven in de buurt van een

eerste gedachte: goh,

pottenbakkerij.”

haarfijn aan bij de hang

dat is ongelofelijk fijngesneden ebbenhout. Bij nader inzien is het walvisbalein, geperst in een metalen mal. Als gevolg daarvan zijn alle lades identiek. Precies in tegen-

Authenticiteit, degelijkheid, kwaliteit, originaliteit, virtu-

spraak met je verwachting: eigenlijk wil je aan het

ositeit: ambacht roept tal van associaties op. Soms heeft

snijwerk kunnen aflezen

het woord een negatieve connotatie, bijvoorbeeld wan-

voorbeeld slecht geslapen

neer het in één adem wordt genoemd met fröbelen of

wanneer de kunstenaar bijhad. Doomers zelf was ongetwijfeld heel trots dat

huisvlijt. Museum Boijmans Van Beuningen schept met

hij de lades zo perfect kon

de tentoonstelling Hand

De hang naar imperfectie

Made - Lang leve het ambacht

maken. Dat was innovatief.

helderheid in de wirwar van veelal romantische clichés.

is juist een moderne,

De objecten zijn ingedeeld volgens zeven thema’s die

zijn dit pas gaan waarde-

romantische notie. We

inspelen op zulke betekenissen die we graag associëren

ren ná de industrialisatie.

met het ambachtelijke. Voor Kwintessens licht Mienke

alle producten uniek. In

Daarvoor waren immers

Simon Thomas, conservator toegepaste kunst

navolging van John Ruskin

en vormgeving, ze nader toe.

Arts & Crafts-beweging

en William Morris van de werden menselijke aspecten teruggebracht in kunst

Het ambacht staat volop in de belangstelling: we breien en kleien weer, bakken

en vormgeving, als protest

cupcakejes, kopen ambachtelijk brood van de bakker en de vraag naar vaklieden is

tegen de goedkope en

flink gestegen. Te weinig jongeren kiezen tegenwoordig voor een ambachtelijke of

lelijke massaproducten.

zelfs maar technische opleiding. De Dikke van Dale omschrijft het ambacht als ‘een

Tegenwoordig worden

handwerk dat is aangeleerd, bedoeld als broodwinning’. Een ietwat saaie definitie,

voorwerpen ‘gecontro-

vindt Mienke Simon Thomas. Liever verstaat zij er alles onder wat met de hand

leerd imperfect’ gemaakt.

wordt gemaakt en waarbij de maker zeggenschap heeft over het eindresultaat. Ook

Neem de loodzware

met een 3D-printer kan je dus een ambachtelijk product maken. “Met onze rijke

bronzen champagnekoeler

collectie van handgemaakte voorwerpen willen we het niveau van de discussie over

UnBearable van Alexander

het ambacht verdiepen en het beeld dat mensen ervan hebben aanzienlijk verrijken.”

Pelikan, vervaardigd met

Ruim vijfhonderd objecten laten zien dat de clichés vaak een kern van waarheid

de verlorenwastechniek

bevatten, maar ook enige nuance behoeven.

voor het gieten van brons.

Gedefunctionaliseerde koffiekan, Piet Stockmans, 1976

44 Power to the people

2.

3.

Virtuoos

Eerlijk

“Ambitie en durf kenmer-

“Wanneer is een product

ken de beste meesters.

eerlijk? Dit vraagstuk

Engelsen noemen het

heeft mij altijd gefasci-

the craftsmanship of risk,

neerd in het bestuderen

waarbij het vakmanschap

van toegepaste kunst.

van de maker in elke

Wat je ziet is niet altijd

stap van het proces het

wat je krijgt. Niet alles

risico moet minimalise-

waar handmade op staat

ren dat het eindresultaat

is handgemaakt. Soms

gebrekkig zou zijn.

gaan ethische oordelen

We zien voorwerpen

langzaam over in esthe-

die zó verbazingwekkend

tische: ‘goed’ en ‘mooi’

knap zijn gemaakt dat

komen dan als het ware

het haast onvoorstelbaar

op hetzelfde niveau te

is dat mensenhanden

staan. We zijn geneigd

ze gemaakt hebben. Fili-

vormgeving te beoordelen

graan zó flinterdun dat het

vanuit een moreel besef.

bijna in elkaar stort, een

Terwijl, wat kan er strikt

herenstrikje uit gesneden

genomen goed of fout zijn

lindehout verfijnd als

aan een potje? Je kunt het

Venetiaans kant. Proe ven

hooguit niet mooi vinden.

van bekwaamheid van

Begin 20ste eeuw mocht

echte vaklieden die met

je op een vloerkleed geen

hun materialen, technie-

driedimensionale bloemen

ken en vaardigheden tot

afbeelden die eruit zagen

het uiterste gaan.”

of je ze zo van de grond

Zonder titel, Harmen Brethouwer, 2004.

Collectie Museum Boijmans Van Beuningen Fles, eind 17de eeuw.

Collectie Museum Boijmans Van Beuningen

kon plukken. Dat was bedrieglijk. Nog altijd hebben veel ontwerpers een afkeer van versiering.

Maar wat is er eigenlijk mis mee? Versiering kan toch heel mooi zijn? Het subthema ‘oneerlijk’ laat materiaalimitaties zien: een zilveren schaal die lijkt te zijn gevlochten,

Trapleuning (detail), ca 1650, anoniem

een porseleinen kan met marmerprint. Maarten Baas draait dit principe om en voert de karakteristieke plastic tuinstoelstoel uit in kostbaar hout.”

kwintessens

45

Unbearable, Alexander Pelikan, 2011. Foto: Bas Berends

4.

5.

Vakmanschap

Kunst

“Dit thema toont de meest

“Wat is kunst en wat is

uiteenlopende objecten,

ambacht? Een vraag

deels uit eigen collectie,

die – net zoals de vraag

deels geleend uit het

naar het verschil kunst en

Nederlands Openluchtmu-

kitsch – aanleiding is voor

seum, het Legermuseum

eindeloze discussies. Je

en het Rietvlechtmuseum.

hebt pottenbakkers die

Sommige verwacht je

zichzelf als kunstenaar

niet direct in een museum

beschouwen en kunste-

zoals een harnas, een

naars die heel ambachte-

negentiende-eeuws

lijk werken. Ook hier is de

kazuifel of een viool.

industriële revolutie een

Geen kunstnijverheid in

kantelpunt: ervóór lagen

de traditionele zin, maar

die twee begrippen veel

wel puur vakmanschap.

dichter bij elkaar. In de

Ambacht is onmisbaar

middeleeuwen werd er

voor de serieproductie

zelfs helemaal geen onder-

van alledaagse goederen.

scheid gemaakt tussen

Degelijkheid, oftewel

kunst en ambacht. Sterker

workmanship of certainty.

nog: het ambachtelijke

Een zeer succesvol onder-

werk van edelsmeden had

deel van de tentoonstelling

een hoger aanzien dan

zijn de werkplaatsen: een

schilderkunst.” Eind 19de

toevoeging waar iedereen

eeuw stimuleerden De

heel enthousiast over is.

Arts & Crafts-beweging

Zo kun je onder meer een

en later de Nieuwe Kunst

vioolbouwer, een hand-

in Nederland kunstenaars

schoenenmaakster en

om weer handmatig

een boekbinder aan het

voorwerpen te maken en

werk zien.”

deze als kunstobjecten te waarderen. Gerrit Willem Dijsselhof maakte objecten voor het dagelijks leven zoals fraaie keramische potjes en ook Henry van de Velde begaf zich op het grensvlak van kunst en functionalisme.”

Bavaria, Studio Job, 2008

46 Power to the people

6.

7.

Traditie

Huisvlijt

“Ambachtelijke producten

“Tijdens de voorbereidin-

van zeven video’s over

worden vaak verbonden

gen voor Hand Made viel

productie- en decoratie-

met regio’s waar gespe-

het me op dat de meeste

technieken. Fragmenten

cialiseerde technieken en

ambachtslieden niets

daaruit worden vertoond

streekgebonden siermo-

met het woord huisvlijt

tijdens Hand Made. Aan de

tieven al eeuwenlang van

te maken willen hebben.

hand van objecten uit de

vader op zoon worden

Zelf plaatste ik er aan-

vaste collectie zochten we

overgedragen. Heden-

vankelijk een vraagteken

vakmensen die de speci-

daagse ontwerpers laten

achter, maar die heb ik

fieke techniek beheersten

zich inspireren door deze

op het laatste ogenblik

waarmee dat object was

tradities: een kamer-

weggehaald. Die afkeer is

vervaardigd. Nou, dat viel

scherm van Studio Job

immers niet altijd terecht;

niet mee. Inmiddels zijn

ingelegd met gekleurde

er zijn prachtige dingen

een aantal van hen over-

exotische houtsoorten of

gemaakt in huiselijke

leden. Gelukkig komen

een eigentijdse visie op

kring. Sommige objecten

er ook nieuwe ambachten

de Hindelooper flap-aan-

illustreren de emancipatie

bij, anders blijft het een

de-wand (rond klaptafeltje

van het handwerk voor

conservatief, reactionair

op drie poten, red.). Dutch

vrouwen rond 1900, toen

gebeuren. Zeventien

Design lift trouwens in

het voor hen een artis-

objecten zijn voorzien van

mijn ogen iets te vaak

tiek expressiemiddel

een geel kaartje met de

mee op successen uit het

was. Natuurlijk worden

tekst ‘nieuw ambacht’,

verleden. Wéér dat Mak-

nog altijd tuttige dingen

zoals een jurk van Iris

kumer aardewerk, dat

gemaakt. Maar internet

van Herpen. Ambacht en

kennen we nu wel. Interes-

geeft de DIY-beweging

technologie zijn niet tegen-

santer is het gebruik van

een nieuwe impuls. Het

gesteld: ook 3D-printen

traditionele technieken

enorme succes van Etsy

en lasersnijden vereisen

in de mode of een reflec-

is daar het bewijs van.

vakmanschap.”

tie op de herkomst van

Er zijn nauwelijks nieuwe

gebruikte grondstoffen.”

handwerktijdschriften

Asymmetrische koraaljurk, Iris van Herpen, 2012.

Foto: Michel Zoeter

www.boijmans.nl

bijgekomen, maar je kunt het zo gek niet bedenken

Natasja Admiraal

of er staat een instructiefilmpje van op YouTube.

Recent is een serie dvd’s van De Digitale Handwerk-

juf uitgebracht waarop dames een oude vlechttechniek als sprang of tuleborduren demonstreren. Ooit zal dit misschien de enige manier zijn om dergelijke technieken te achterhalen. Vijftien jaar geleden maakte ik voor Boijmans een serie

Tweeling, Johanna Schweizer, 2011. © Brutto Gusto fine arts Berlin Foto: Peter Cox

Clay Furniture, Maarten Baas, 2006

kwintessens

47

Eerst het verhaal

Roos Vandekerckhove

48 Power to the people

en dan de actie

Over het werk van Eva Pannecoucke en Roos Vandekerckhove

DIY is een term die vele ladingen dekt: van een louter instructieve methode, over co-creatie, tot processen waarbij het creatie- en productieproces zoveel mogelijk geïndividualiseerd wordt. Binnen dit spectrum had ik

Eva Pannecoucke Eva Pannecoucke heeft haar eigen atelier en winkel in het centrum van Gentbrugge waar ze tassen maakt.

De laatste tijd legt ze zich echter vooral toe op een intense en directe samenwerking met haar klanten,

een gesprek met twee bijzonder gemotiveerde designers

een aanpak die ernaar streeft om mensen zelf actief

die elk hun eigen invulling hebben gegeven aan het

lende workshopformules. Zoiets gaat natuurlijk niet

begrip do

it yourself. Eva Pannecoucke realiseert een

synthese tussen de individuele vraag van haar klanten

te laten deelnemen aan het creatieproces via verschilvanzelf. Hoe begin je eraan?

Eva Pannecoucke:

Na mijn studie mode en textiel

en haar eigen visie op materiaal, vorm en ontwerpen,

aan het KASK werkte ik in het begin veel met recu-

wat leidt tot een bijzondere benadering van co-creatie.

niet. Ik had toen nog niet echt contact met mensen,

peratiemateriaal. Mijn atelier had ik al, de winkel nog

Roos Vandekerckhove gaat mode eerder op een heel

maar na een jaar of twee begon ik te merken dat de

persoonlijke, individuele manier benaderen, ingekleurd

vragen om iets in een bepaalde kleur of iets aan de

door haar eigen constante zoektocht naar kennis van

heel leuk, want als dingen worden gepersonaliseerd,

oude en nieuwe technieken en materialen.

mensen mij begonnen aan te spreken met specifieke hand van een bepaald model te maken. Ik vond dat hechten mensen zich er meer aan. Het is duurzaam.

Alhoewel mijn eigen projecten heel goed liepen, bleef er maar weinig ruimte over om te experimenteren.

Ik werd het ook een beetje beu om mooie tassen te maken en mensen jaar na jaar te zien terugkomen voor telkens een nieuwe tas. Ik stelde me de vraag of dat wel de bedoeling kon zijn. Ik wil dingen maken die duurzaam zijn, in de zin dat mensen ze blijven dragen of ze zelfs herstellen of samen met mij her­ stellen. Na een jaar of twee, drie ben ik ook gestart met de winkel. Ik wilde eigenlijk veel meer input van de mensen die mijn tassen gebruikten. Vanuit dit principe begon ik ook zelf mensen te benaderen. Ik stelde hen voor om zelf een kledingstuk mee te brengen en dat we daarmee samen aan de slag zouden gaan. Dat was de eerste aanzet. Iets maken waaraan de mensen gehecht raken. Ik ben altijd op zoek gegaan naar transparantie, naar heel eenvoudige handelingen, waardoor iedereen zelf kan ervaren dat je geen specialist moet zijn om iets te kunnen maken. Naaien bijvoorbeeld doe ik zelfs vaak handmatig, nogal ruw, een beetje

Knotted bag, Eva Pannecoucke

als gesjord textiel eigenlijk.

kwintessens

49

Ik neem aan dat het niet altijd eenvoudig is om

Jouw workshops zijn procesmatig. Je leert er echt op

mensen te engageren binnen jouw werkwijze.

een andere manier met materiaal en vorm omgaan.

Je vertrekt vanuit het verhaal en je gaat op zoek

Mijn publiek is heel divers en dus varieert de aanpak

naar hoe je de gebruiker daarin kan meenemen.

ook wel. Laatst had ik een groep vrouwen die al jaren

Hoe communiceer je zoiets?

van naaiworkshop naar naaiworkshop gaan. Die zijn het

Ik houd wel van een laagdrempelige aanpak, heel

gewend om op een uiterst didactische manier iets aan-

toegankelijk en democratisch. Ik heb me bijvoorbeeld

geleerd te krijgen, in de zin dat ik het hen zou voordoen,

ooit eens een week lang aan een tafeltje in een café

hen zou uitleggen hoe ze van a naar b moeten gaan en dat

gezet met mijn naaimachine en daar ben ik samen met

zij het dan zouden nadoen. Dat was verschrikkelijk, want

toevallige passanten tassen gaan maken. Ik was in die

zo werk ik helemaal niet! Ik ben er dan aan gaan sleuren

tijd ook bezig met knooptechnieken en ik heb ook van

en bijsturen, omdat het eigenlijk gewoon over durven

alles geprobeerd met knopen. Ik heb de participan-

gaat. Mensen durven vaak niet. Iedereen zegt dat hij

ten geleerd om heel grof en snel te leren knopen met

niet kan naaien maar iedereen kan een knoop aannaaien.

recuperatie-sofaleer. Je kan dat heel fijn doen maar

Via het aanleren van verbindingssteken leren ze hoe

dan kruipt er veel tijd in en het resultaat is een dure tas;

belangrijk steken zijn, hoe je ze zichtbaar of onzichtbaar

of je kan dat grof doen, een stuk sneller en bovendien

kan maken, wat een kruisjessteek, grove of fijne steek

ook nog zelf. Mijn vraag aan de deelnemers was dus

is, en zo meer. In mijn workshops ontdekken de mensen

simpel: wil je het zelf doen of wil je er veel geld voor

zichzelf en zien ze in dat ze veel meer kunnen dan ze ver-

betalen? Vanaf dat moment ben ik steeds meer doe-

moeden, ook zonder dat het hen allemaal getoond wordt.

het-zelfworkshops gaan organiseren voor een heel breed publiek.

www.evapannecoucke.com

Waarom kies je ervoor om mensen het zelf te laten doen?

Ik geef nu heel veel workshops, soms ook wel met kansengroepen. In het begin deed ik dat om den brode, maar nu heb ik het gevoel dat ik daar enorm veel input uit krijg. Daardoor kan ik nu echt een soort systeem op punt zetten, vertrekkende vanuit het verhaal. Ik vraag vaak aan de deelnemers van een workshop om een kledingstuk mee te brengen dat voor hen veel waarde heeft. Ik begin mijn workshop altijd met het aanleren van eenvoudige verbindingssteken. Dat bouwt zelfvertrouwen op. Ze beginnen te naaien en ik zorg zelf voor de bodem van een handtas waarmee ze dan via die verbindingenssteken hun eigen tas kunnen uitwerken.

Het eindproduct is dat ze een heel persoonlijk voorwerp gemaakt hebben, bijvoorbeeld een handtas waarin een bloes uit hun jeugdjaren is verwerkt. Uiteindelijk versterken beiden processen – het persoonlijke verhaal en het zelf doen – het feit dat iets zeer duurzaam zal zijn. Via de aangeleerde verbindingssteken kunnen ze dan zelf andere tassen ontwerpen, vertrekkende vanuit de aangeleverde tassenbodem. Als je je tas beu wordt, kan je er heel snel een nieuwe van maken.

Via die persoonlijke aanpak wil je weg van een clichématige doe-het-zelfaanpak?

Eigenlijk leer ik de mensen gewoon mijn ontwerpproces aan. Op het internet vind je honderden DIYprojecten om bijvoorbeeld van jeansbroeken een tasje te maken. Ik zie dat dit vaak initieel ook de verwachting

Old bag, Eva Pannecoucke

is. Mensen komen bij mij en denken vaak dat we in vijf stappen een leuk tasje in elkaar steken. Dat is het dus niet. Ik leer ze eerst om echt vanuit hun materiaal te werken en het helemaal te gaan ontleden om er dingen uit te pikken die zij boeiend vinden. Daarmee gaan we dan aan de slag, intuïtief. Dat heeft veel tijd nodig.

Maar je komt er wel tot mooie resultaten mee en mensen zijn echt dankbaar.

50 Power to the people

Changeable, Eva Pannecoucke

kwintessens

51

Roos Vandekerckhove Roos Vandekerckhove gaat eveneens voluit voor de DIY

Hoe ga je aan de slag om voortdurend je technische kennis uit te breiden?

Het vraagt vooral veel doorzettingsvermogen, echt

aanpak, maar vertrekt vanuit een heel andere optiek.

blijven doorzetten, en ook vooral observeren en kijken

De filosofie die aan de basis ligt van haar modeontwer-

hoe andere mensen het aanpakken. Na mijn opleiding

pen is gebaseerd op een ver doorgedreven persoonlijke

ben ik in heel veel ateliers gaan werken. Dat heeft mij

kennis van materialen en productieprocessen, gekop-

echt geholpen. Want op school leer je wel een aantal

peld aan de noodzaak om tot individuele ontwerpen

technieken, maar als je er plots in wordt gesmeten

te komen. Belangrijk daarbij is hoe ze de verbinding

gaat het pas echt vooruit. Ik ben daar vele jaren mee

tussen die twee processen maakt.

bezig geweest, en daarnaast deed ik allerlei jobs om te leven. Ik ben er ook dagelijks mee bezig, met een grote

roos vandekerckhove: Het

artisanale in relatie stellen

intensiteit. Ik ben er volledig door in beslag genomen.

tot de controle: kort samengevat is dit mijn vertrek-

Ook in het weekend, ’s nachts, merk je plotseling iets op

punt. Ik ben voortdurend waakzaam dat de dingen zich

en dat wil je dan opzoeken, exploreren. Ik maak con-

niet zodanig snel gaan ontwikkelen dat ik daardoor de

stant associaties en ik kan die knop niet uitschakelen.

kwaliteit over het geheel uit het oog zou verliezen. Al van bij de opstart had ik een duidelijk plan van waar ik

Die passie lijkt me fascinerend maar ook veeleisend.

naartoe wilde. Ik wou niet alles aannemen, ik stippelde

Hoe zie je dat verder evolueren?

een duidelijke lijn uit, ik wou zelf kunnen bepalen in

In de eerste plaats ontwikkel ik verder mijn totaal­

wat voor soort winkels mijn producten terecht zouden

collectie, die dan wordt uitgebreid met bijvoorbeeld

komen, met welke andere merken ze geassocieerd

schoenen en kousen. Ik wil mij ook meer gaan concen-

zouden worden. Belangrijk voor mij is hoe de sfeer en

treren op de limited edition-collectie, waarbij ik mijn

de beeldvorming in over­eenstemming blijft met mijn

stukken weer volledig met de hand kan maken. Daar

eigen verhaal. Het geheel moet kloppen.

kan ik meer onderzoek in verwerken. Het belangrijkste is dat ik er nog altijd plezier in heb.

In hoeverre leer je nog nieuwe technieken of werkmethodes aan?

Dat doe ik eigenlijk constant. Er komen bijvoorbeeld

Op welke manier vertaalt zich dat naar je klanten toe?

Mijn onderzoek naar kwalitatieve materialen vind

steeds nieuwe soorten wol op de markt en ik vind

ik toch een bijzonder iets dat ik mijn klanten kan aan-

dat draden iets onuitputtelijks hebben. Er komen altijd

bieden. Daarbij komt ook dat ik er echt op sta dat het

nieuwe draden op de markt en de combinaties met

allemaal ethisch gemaakt wordt en in Europa geprodu-

andere technieken, met nieuwe machines, daar probeer

ceerd wordt. De sjaals bijvoorbeeld, die worden volledig

ik veel aandacht aan te geven. Ik vind de technische

in België geproduceerd. Ik volg het productieproces

kant van een ontwerp dan ook heel boeiend. Ik doe

ook van dichtbij op, juist om die kwaliteit te kunnen

de dingen ook graag zelf. Als je je productieproces-

garanderen. Ik heb ook een zeer gevarieerd publiek

sen volledig uitbesteedt, dan moet je vooral wachten

juist omdat mijn kleding zowel sober als heel eclectisch

en mag je nu en dan eens gaan kijken. Dat is iets heel

en uitdagend gedragen kan worden. De limited edition-

anders dan als je zelf iets maakt aan de machine. Als

collectie vertelt dan weer een sterk gepersonaliseerd

ik het zelf doe, dan kan ik het nog een beetje bijkleuren.

verhaal. Klanten zouden dan bijvoorbeeld rechtstreeks

Ik kan impulsiever en visueler werken.

naar mij kunnen komen en dan kan ik hen persoonlijk meenemen in dat verhaal. Dat lijkt me inderdaad

Hoeveel dingen kan je dan zelf maken?

een uitdaging.

Werk je dan enkel met kleinere oplages?

Die kleinere oplages, daar wil ik nu opnieuw mee

www.roosvandekerckhove.be

beginnen. Ik wil meer tot nieuwe dingen komen.

Ik ben onlangs naar Marokko geweest en ik heb daar

Kurt Vanbelleghem

grote bollen wol gevonden, in feite allemaal verschillende stukjes aan elkaar. Daarmee ben ik beginnen breien, maar je weet nooit wat het volgende stuk is op die bol. Dat is eerst rood, dan blauw, dan nog een ander kleur. Alle stukken zijn ook van ongelijke lengte, eigenlijk één grote toverbal. Die heb ik gewoon opgebreid tot op het einde. Normaal is alles heel erg berekend van hoe je kleuren kiest en schikt, maar als je daar kan van afstappen, dan kom je tot zeer verrassende en individuele resultaten. Eigenlijk heb ik er een soort lap mee gebreid die ik nu graag zou verwerken in bijvoorbeeld de leuning van een zitbank.

52 Power to the people

Roos Vandekerckhove

kwintessens

53

Co-creatie?

Nee, bedankt Consumenten hebben wel wat beters te doen Reclameman Piet Wulleman schreef een boek

Piet Wulleman omschrijft zich-

conversation companies. De vraag

verlichte merkdespoot, waarom de consumenten niet de controle over­ nemen over merken. Co-creatie met consumenten,

zelf als een grote fan van merken.

is alleen: hoe ga je daarmee om

Hij ziet in elk merk potentieel

en welke conclusies trek je

boeiende verhalen. “Ik geloof ook

daaruit? Geef je de sleutels van

dat merken een grote rol kunnen

je huis af of gebruik je die con­

spelen voor mensen. In deze tijd

versaties net om nog meer je

een ten zeerste geaccepteerd innovatiemodel

meer dan ooit. Mensen hechten

eigen punt te maken? Pik je alleen

waarbij consumenten mee een merk sturen,

trouwens belang aan merken: je

mee wat interessant is? Kijk, de

kan erover praten, je kan mee­

tech­nologie mag dan gigantisch

vindt hij onzinnig, een verarming voor dat merk.

stappen in een verhaal en je kan

veranderd zijn, mensen veran-

Het DIY-principe moet nu ook weer niet zo ver

merken gebruiken om iets te

deren daarom niet. Ik ben van

zeggen over jezelf. Dat was de

opleiding psycholoog. Ik geloof

positieve insteek voor dit boek.”

niet in trends die zogenaamd

met een duidelijke titel, De

gerekt worden. Maar co-creatie tussen een

alles gaan omvergooien. Ik geloof

mode- en een designmerk is van een andere

Naast het verdedigen van

heel erg in dingen die blijven.

orde: “Dat kan verrijkend zijn.”

het nut van merken, is uw

Wel, de menselijke psychologie,

boek ook ontstaan vanuit een

dat is een blijver. Merken waren

grote ergernis.

relevant voor mensen en zijn dat

Tussen alle marketing- en busi-

Piet Wulleman:

Zeker. Ik

nog steeds.

nessboeken die in het voorjaar

hoor nu al jaren dat reclame

verschenen, was er één met

dood is, dat merken dood zijn,

U vergelijkt de relatie tus-

een opvallend astrante titel. In

dat marketing dood is en ga zo

sen mens en merk met inter­

tijden waarin de consument tot

maar door. Of een zonodig nog

menselijke relaties.

koning gekroond wordt, komt

ergere variant: merken kunnen

Piet Wulleman, reclameman

alleen blijven bestaan als je de

altijd goed begrijpen door de

en strategisch directeur van

sleutels van je huis aan de consu-

relatie tussen mensen te bekijken.

Duval Guillaume, opzetten met

ment afgeeft en de consument

Trouwens, er is een beroemde

een pleidooi voor een Verlichte

het dan zelf laat inrichten. Dat

Merkdespoot. “Merken moeten

vind ik een vorm van chantage.

quote die het goed samenvat: If you talked to people like advertising talked to people, they would punch you in the face.

een visie uitdragen: dit is onze

Je kan de relatie inderdaad nog

boodschap, daar staan we voor.

U kan toch niet ontkennen dat

Daar heb je persoonlijkheid voor

de consument, mede dankzij

nodig. En dat is geen democratie

de kracht van social media,

met een receptie. Met wie ga je

noch co-creatie.”

veel mondiger geworden is?

daar praten? Toch met mensen

Natuurlijk is de consument

die iets interessants te vertellen

Het boek biedt aan de hand

Vergelijk het merkenlandschap

van voorbeelden een uitgebreide

veranderd. Met alle sociale media

hebben, niet met degenen die je

en boeiende kijk op het ontstaan,

heeft hij een arsenaal aan druk-

vragen: wat vind jij dat ik moet

de geschiedenis en de toekomst

kingsmiddelen in handen. We

zeggen? Toegegeven, we zijn

van merken.

leven absoluut in een tijd van

allemaal wat narcistisch en willen

54 Power to the people

onszelf graag gespiegeld zien.

Het mooie aan die stellingen

waarom van meet af aan duide-

In de modewereld is co-creatie

Maar we zijn niet zo neurotisch

is dat je het er fundamenteel

lijk: iedereen moest betaalbaar

met kunstenaars of met design-

dat we constant in de spiegel

oneens mee kan zijn. Misschien

design in huis kunnen halen. En

merken een actueel thema.

kijken. Merken moet een duide-

vind je wel dat je veel moeite

Bill Gates geloofde echt dat de

lijke visie hebben en dan is het

moet doen voor je interieur. Of

wereld er beter zou uitzien als

andere orde dan co-creatie met

ook logisch dat je als merk niet

misschien vind je die nadruk op

elk huishouden een pc had.

een consument. Je spreekt

alles kan leveren.

‘thuis’ getuigen van een bekrom-

Automagnaat Henry Ford zei

Dat is natuurlijk van een

immers over het samenwerken

pen kerktorenmentaliteit …

In uw boek geeft u voorbeelden

van twee bronnen van knowhow

Maar voor het bedrijf zijn

van consequente merkverhalen

en expertise. Natuurlijk kunnen

het al: If I had asked people

de lijnen duidelijk: dit is waar

in verschillende domeinen.

zo’n samenwerkingen zeer ver-

what they wanted, they would have said faster horses.

ze voor staan en dit articule-

Weinig verhalen van mode­

rijkend zijn. Maar ook hier geldt:

ren ze met nadruk. Ze hechten

merken echter.

de samenwerking zal makkelijker

Inderdaad! Waarmee ik niet

eveneens belang aan de bedrijfs-

Ik ken die markt minder,

verlopen wanneer je van een

wil zeggen dat je compleet niet

geschiedenis. Elke werknemer

maar vind toch dat je daar niet

merk duidelijk weet waar het

naar je klant moet luisteren. Als

wordt erin ondergedompeld.

zo veel echt sterke merken hebt.

voor staat.

Veel modereclame is nogal in­-

je vaststelt dat er voor dit of een ander product totaal geen markt

In de merkverhalen die in

wisselbaar. Ja, er worden kleren

is, maar je toch doorzet, tja, dat

het boek staan, verwijst u

getoond, maar wat vertellen ze

is behoorlijk dom.

inder­daad naar het koesteren

over waar het merk voor staat?

van de bedrijfsgeschiedenis.

Ik ken er maar weinig die krach-

Johan Van Dyck die recent de

Maar hoe zit het voor begin-

tig communiceren. Diesel doet

Antwerpse BrouwCompagnie

nende bedrijven?

dat. Daar snap ik waar ze voor

oprichtte en een historisch bier,

Die moeten voor zichzelf

staan. Of Benetton indertijd, met

Voor mijn boek praatte ik met

Seefbier, op de markt bracht.

goed verduidelijken wat ze aan

de beklijvende campagnes van

Hij vertelde mij dat hij zijn bier

het doen zijn en dat voor ogen

Oliviero Toscani.

had laten proeven door een aan­-

houden. Het is zo makkelijk om

tal mensen. Maar hij had hen

meegesleept te worden. Maar als

Het merk Chanel lijkt me toch

niet gevraagd wat hij moest

je niet vasthoudt aan de duidelijke

zeer solide. Coco Chanel revo-

brouwen en hij had het gevraagd

lijn van ‘dit is wat ik ga doen’, dan

lutioneerde vrouwenkledij, ze

aan mensen wiens oordeel hij

dreig je te verliezen. Je kan zeker

bevrijdde de vrouw letterlijk

vertrouwde. Dat is een belang-

niet aan de consument vragen wie

uit de dwingende korsetten.

rijke nuance. Hij wilde de mening

je bent. Dan geef je toch toe dat

van experten. Want waarom zou

je het zelf niet weet?

Inderdaad. Bij Chanel is het waarom helder: de vrouw be­vrijden. Stel dat er een nieuwe

je je eigen kennis ondergeschikt maken aan die van iemand die

U hecht veel belang aan de

ontwerper komt bij Chanel, dan

er niets van kent en het product

bedrijfsvisie die u omschrijft

is het veel makkelijker om te

alleen gebruikt?

als point of view?

bekijken hoe je dat ‘waarom’ kan

Een visie geeft aan waarom je

vertalen naar 2013 dan een eigen-

Trouwens – en ik bedoel dat

Trui Moerkerke

niet denigrerend – consumenten

merk überhaupt een bestaans-

tijdse variant te moeten zoeken

hebben wel wat beters te doen

reden heeft. Overigens blijkt uit

van de Chanel-matrozenpull.

dan zich met producten en

een studie van Ogilvy & Added

Vertrekken vanuit het ‘waarom’

merken bezig te houden.

Value dat het economisch loont

van een merk, vanuit de visie

om een point of view te hebben.

geeft altijd een rijker resultaat.

U omschrijft uw boek als

Voor dit boek heb ik terugge-

Het laat je ook toe om op ver-

een pleidooi tegen cynisme.

grepen naar het concept van de

schillende manieren het ‘wat’

Ik ontmoet in bedrijven veel

Gouden Cirkel van de Engelse

in te vullen: naast een kle-

mensen die oprecht geloven

marketeer Simon Sinek. Het

dinglijn, ook beautyproducten

in wat ze doen. Neem nu IKEA,

gaat om drie concentrische

bijvoorbeeld.

dat is een goed voorbeeld van

cirkels met in het hart het woord

een consequent merkverhaal.

waarom (why), in de middenste

blijven steken in ‘kijk eens hoe

Oprichter Ingvar Kamprad

cirkel hoe (how) en aan de buiten­-

chic we zijn’. Ze koketteren met

is doordrongen van de leuze

kant wat (what). Volgens Sinek

hun geschiedenis, maar gebrui-

‘Home is the most important

vertellen de meeste bedrijven

ken dat verleden niet om er het

place in the world’. Dat is een

wat ze doen en soms hoe ze het

heden mee te inspireren. Zo heb

quote die perfect samenvat

doen. Maar de echt grote merken

ik bij Vuitton altijd het gevoel

waar IKEA voor staat en het

werken in de andere richting:

dat ze hun identiteit van buitenaf

bedrijf benadrukt dat in alles.

ze definiëren zichzelf aan de

halen. Kijk eens wie er gezien is

Ze houden het ook simpel. Een

hand van waarom ze iets doen

met onze tas. Als foute mensen

keuken? Koop ze bij ons en

en dan pas praten ze over hoe

dan je tassen dragen, zit je met

morgen zitten je vrienden erin.

en wat. Bij Kamprad was het

een identiteitsprobleem.

Maar veel Franse luxemerken

kwintessens

55

Shoot

56

Occupy Movement

Fotografie Michaël Smits

Productie David Flamée – Sketch

Styling Floor Wyns

Model Rosemarijn Bolraap bij Bemodels

Dansers Bara Sigfusdottir Boglarka Bötcsök

Set 88888 collective

Mode heeft een strak ritme.

De seizoenen volgen elkaar in een onvermijdelijk tempo op. Mode in beweging dus.

Dat gegeven vertaalde foto­graaf Michäel Smits, met de hulp van dansers en een Photoshop-programma.

Haar en make-up Lili Dangvu

Met dank aan Leonardo Van Dijl

57

58 occupy movement

Top van Glenn Martens, rok van Pelican Avenue en jurk en halssnoer van Jack Davey

kwintessens

59

Top van Hui-Hui, rok van Pelican Avenue en broek van Christian Wijnants

60 occupy movement

Jurk van Jack Davey

kwintessens

61

Blauwe top van Pelican Avenue, trans­ parante top van Alexandra Verschueren en halssnoer van Heaven Tanudiredja

62 occupy movement

Jumpsuit van Christian Wijnants Beide dansers dragen een top van Pelican Avenue.

kwintessens

63

Rok en top van Pelican Avenue De dansers dragen een transparante top van Alexandra Verschueren en een grijze top van Pelican Avenue (broeken van de stylist).

64 occupy movement

Top van Glenn Martens, rok en sjaal van Jack Davey De dansers dragen een catsuit van Jack Davey en schoenen van Dries Van Noten.

Jumpsuit van Christian Wijnants, transparante rok, shirt en jasje van Alexandra Verschueren

kwintessens

65

Cases

TOPO COPY Vrijplaats voor het gedrukte experiment

THULE Bedrijf voor kampeer­ accessoires groeit door design­management

KOPER Natuurlijke schoonheid versus hightechuitstraling

de visserstrui Hoe breigoed zichzelf steeds opnieuw uitvindt

66

Topo Copy

Topo Copy is een

Vrijplaats voor het gedrukte experiment

‘open laboratorium’ rond inkt, druk, kopie, magazines, papier en kunst. Het is een dynamische plek waar men creatief kan zijn in

© Emmeline Geiregat

Topo Copy is geen kunstencentrum, galerie of

twee­kleurig drukwerk. Momenteel vind je ze in

ontwerpbureau en toch is het dat allemaal ook weer

grafische middens waar de typische drukkarakte-

Proef de liefde voor

wel. Het ontpopt zich tot een netwerk van interes-

ristiek centraal staat. In tegenstelling tot digitale

het ambacht en adem

sante artiesten met een passie voor papier. Alles

druk waarbij je maar op een knopje drukt, komt er

ademt inkt en drukwerk. De kiem ligt bij creatieve

bij deze techniek veel denk- en handwerk kijken.”

een relaxte omgeving.

Met de risoprinter in de hoofdrol werd de eerste

de verbeelding. Ge-

en multidisciplinaire drop-out Daniel Rivero aka Topo, die werkte in een Gents copyshop. Hij kwam

groeid uit een heden-

expo, Risografia, opgezet. 24 artiesten maakten

er in contact met een breed publiek, boordevol

een tweekleurig ontwerp, dat twee keer door de

daagse invulling van

ideeën, dat daar niet mee aan de slag kon. Klanten

machine werd gehaald: één keer voor de rode en

konden alleen maar het materiaal afgeven met de

één keer voor de blauwe inkt. Er volgde een expo,

jeugdcultuur en aange-

juiste instructies en later weer ophalen. Experimen-

bijhorende catalogus en prints in beperkte oplage.

vuld met een kruitvat

teren op de machines kon niet. Het idee voor een

“Door te spelen met de overlap van kleuren en de

creatieve copytheek rijpte. Gestart werd er met een

imperfecties die ontstaan bij het printen van een

aan invloeden, ont-

aantal acties rond papier, inkt, druk en gedroomd

tweede laag, ontstaat een herkenbaar ‘riso-effect’.

wikkelde Topo Copy

werd er over een groot atelier met een arsenaal

Je kan het vergelijken met stencilen of zeefdruk-

aan machinerie.

ken, waarbij je ook laag per laag drukt. We werken

zich tot een utopische

Na de start in het Gentse stadscentrum vond

aan projecten die we helemaal zelf opzetten, maar

Topo Copy een uitvalsbasis en partner in DOK nabij

ook op vraag van artiesten die met deze techniek

Gent-Dampoort, de nieuwe Gentse bedrijvensite en

en haar beperkingen alternatieve ‘kunstdrukken’

tevens locatie voor verpozing en creatieve manoeu-

en self-published fanzines of kunstboeken creëren.

vres. “Stap voor stap bouwen we ons centrum rond

We zoeken actief naar ontmoetingen en streven naar

aka Copy, tevens ver-

print, inkt en papier uit. De droom kreeg vorm

een variatie in stijlen en interessante ontwerpen.

bonden aan Ladda vzw,

met de aankoop van onze risograph duplicator,

Zo bouwen we aan een wilde collectie papierkunst.”

een vrij zeldzame single drum machine, waarmee

geeft een bijzonder

we met rode, blauwe, groene, bruine en zwarte

boeiende inkijk.

koude soja-inkt printen. De machine werd vroeger

we on the spot in een interactieve opstelling

vooral ingezet in scholen en kerken voor één- of

kleine boekjes maken. Tegelijkertijd groeit onze

printshop. Coördinator Jonas Nachtergaele

“We bouwen aan een collectie prints en reizen ermee naar festivals en tentoonstellingen, waar

kwintessens

67

© Resto

© Jesse R

© Zosen

© Etam Cru

© Ephameron

© Byram

© Penelope Deltour

© Mio

68 cases

© Topo Copy

© Topo Copy

bibliotheek met zelfgedrukt art work, kleine fanzines

“We bevinden ons op een boeiend tweeledig

en gezeefdrukte platenhoezen. De verzameling

momentum, tussen enerzijds het echte DIY, ge­-

startte met een oproep waarop wereldwijde respons

groeid uit idealisme en anderzijds de opkomst van

kwam. Alles wat ruikt naar papier en kunst verdient

kleine galeries die erop antwoorden en het groei-

hierin zijn plek. Daarnaast geven we ook betaal-

ende aantal uitgeverijen van artists’s books. Publica-

bare grafiek en illustraties uit op beperkte oplage,

ties zweven tussen zines en boeken. Die ont­moeting

waaronder prints en catalogi van eigen exposities,

creëert een mengelmoes aan genres en stijlen.

waarvoor we als curator ontwerpers aantrekken.

We vertrekken zelf van urban art, maar we hebben

Dat gebeurt met onze risoprinter, maar we hebben

ook oog voor klassiekere kunstvormen op papier.

in samenwerking met het MIAT ook al een pletwals

Er ontpopt zich een onverwachte combinatie tussen

bovengehaald. Kunstenaars kerfden hun ontwerp

uitersten van het grafische spectrum die tot mooie

in lino of hout, waar vervolgens een pletwals over

resultaten leidt. Topo Copy heeft liefde voor papier,

reed, met een reusachtige afdruk als resultaat.”

maar het gaat ook over de mensen die ermee werken. We werken aan ontmoetingsplekken waar

© Groen

Kopieer en draag bij Topo Copy is een neutrale tussenplek met een sterk

artistiekelingen een gesprek aangaan met zichzelf of met een publiek, breed en zonder hokjes: geen grenzen, weinig regels.”

De term centrum in open lab center blijkt niet toe-

en eigenzinnig karakter. De creativiteit bruist en er

vallig. “We hebben kennis, maar we betrekken er

wordt kort op de bal gespeeld. “Sommige talenten

ook externen bij. Er hangt de sfeer van een factory.

hebben een duwtje nodig. We zetten de deur van

Mede daarom is het een utopisch printcentrum, met

ons atelier op DOK op een kier om iedereen te

grafische en andere impulsen. Er wordt een brug

verwelkomen. Er is muziek, koffie, een gezellige

geslagen tussen digitale technieken en met de hand

sfeer en de kans om projecten te initiëren en raad

getekende illustraties. We zijn groeiend, als guerrilla-

te vragen. We bouwen bruggen door kunstenaars

strijders. We trekken gelijkgezinden en partners

te betrekken bij projecten met cultuurtempels en

aan, zoals een kleine boekbinderij. We pretenderen

genereren een actief publiek. Zo trokken we naar

niet specialisten te zijn, maar we proberen wel een

Amsterdam en Brussel om er de museumnacht

netwerk te initiëren. Al lijkt het voor sommigen

op te luisteren met de slogan Copy & Contribute to

anno 2013 gedateerd om vanuit het digitale tijdperk

the Copybook. We sporen bezoekers aan om onze

terug te keren naar print, inkt, papier en foto­

kopieer­machines te gebruiken en hun resultaat bij

kopie, maar niets is minder waar”, besluit Jonas.

ons te droppen. Hiermee maken we dan ter plaatse

zines: snel, simpel, live, direct en laagdrempelig.” © Piracy League

www.topocopy.org

Koen Van der Schaeghe

kwintessens

69

Thule

Bedrijf voor kampeer­ accessoires groeit door designmanagement

Je produceert luifels voor kampeervoertuigen maar haast niemand van je 130 medewerkers heeft een caravan of motorhome. Hoe kom je dan te weten hoe je producten in de werkelijkheid presteren?

Het project ‘Groei door designmanagement’ van Flanders InShape stuurde de medewerkers van Thule uit Menen letterlijk het veld in.

Begeleid door design­bureau Hegge ID kwam er tegelijk een permanente experience

room voor het praktisch uittesten van de design guidelines.

Meer dan 30 jaar geleden startte de familie

Investeringsmaatschappij (GIMV). Die ver­

Voor het gamma luifels gebruiken we wel nog

Brutsaert in Menen met de productie van

kocht Omnistor op haar beurt in 2005 aan

Omnistor als productnaam, want dat merk

luifels voor kampeervoertuigen. Later

het Zweedse Thule, fabrikant van toebehoren

verwierf in de loop van de jaren een product­

kwamen daar huisluifels bij, die vandaag

voor de auto (fietsendragers, dakkoffers),

naamstatus, zoals Bic of Kodak ”, vertelt

onder de naam Brustor een eigen leven

kampeer­accessoires, bagagesystemen enz.

product development manager Wim Lernout.

leiden. De divisie Omnistor, actief in luifels

“Sindsdien worden alle fietsendragers en

voor caravans en motorhomes, werd in

luifels uit Menen ge-rebrand naar Thule, wat

2001 verkocht aan de Gewestelijke Vlaamse

een internationale meerwaarde oplevert.

Wat deed u besluiten om deel te nemen aan ‘Groei door designmanagement’?

Wim Lernout:

De aanzet was dubbel.

Ten eerste was er de brand manual van Thule.

We zochten hoe we de Thule-identiteit in onze producten konden brengen. De jongste twee jaar maakten we nieuwe luifels, tenten, opstaptreden en vernieuwden we het volledige gamma fietsdragers. Maar geen enkel nieuw ontwerp had een relatie met het vorige. Om een herkenbare Thule-lijn in het gamma te brengen, was het nodig om een reeks typische stijlkenmerken vast te leggen, bijvoorbeeld rond het gebruik van een matte of glanzende afwerking, krommingen enz.

Design zorgt altijd voor discussie. Daarom is het beter om design guidelines te bepalen, zodat je weet binnen welke ruimte je vrijheid ligt. We definieerden een kader voor alles wat we in deze business unit ontwikkelen.

Daarin besteden we ook aandacht aan het opvolgen van trends in de auto-industrie.

Experience center. Foto: Bram Declercq © Thule

Dat we nu een dergelijk systeem op papier hebben, versnelt ons ontwikkelingsproces.

70 cases

Foto: Marcel Pabst © Thule

Jullie hadden nog een tweede reden?

Hoe observeert u?

Opent dit experience center mogelijkheden

In tegenstelling tot bij andere Thule-

We kijken en filmen. De testgebruiker krijgt

voor externen?

producten, is het gebruik van onze luifels

het product en de handleiding maar geen hulp

door eigen medewerkers zeer beperkt. Van

of verdere uitleg. Hij bevindt zich precies in

het trainen van dealers. De volgende stap is

onze 130 mensen zijn de kampeerders met

de situatie van een echte kampeerder. We

het in kaart brengen van onze eindgebruikers.

een caravan of motorhome op één hand te

zagen bijvoorbeeld dat een bepaald prototype

Daaruit gaan we een vaste pool selecteren van

tellen. Technisch staan we sterk, maar nu is

door elke testpersoon anders werd gemon-

een tiental preferred end-users. Op basis van

de volgende opdracht ons te onderscheiden

teerd dan we bij het ontwerp eigenlijk voor

hun ervaring zullen zij alle prototypes testen

in gebruiksvriendelijkheid. Daarvoor misten

ogen hadden. De observaties leerden ons hoe

en bemerkingen formuleren. Je kunt je voor-

we echter consumenteninzicht wegens een

we de handleidingen sterk konden optimali-

stellen dat een luifel aan andere eisen moet

gebrek aan gebruikersinformatie. Tot dan

seren. Het gekke is dat we ook voordelen van

voldoen in Marokko of Noorwegen, tussen

kregen we alleen indirecte feedback via de

onze producten te weten kwamen waar we zelf

-20 of 50 graden, in zon of skigebieden.

dealers, groothandelaars en constructeurs

nog nooit aan gedacht hadden. We gebruiken

van kampeerwagens. Met Flanders InShape

bij deze tests ook producten van de concur-

Welke toegevoegde waarde leverde

brainstormden we over interactieve manieren

rentie om het gebruik te kunnen vergelijken.

Hegge ID?

om zelf het consumentenstandpunt te vatten.

Daarnaast trokken we met een interne groep

We bouwden een low budget experience room.

letterlijk het veld in voor een veldtest. En

de design guidelines en gaven feedback op

Op drie muren tekenden we op schaal 1/1 de

tijdens een beurs in Düsseldorf boekten we

ons observatiewerk. We leerden ook dat dit

zijkant van een voertuig: een caravan, een

met het ontwerpteam geen hotel maar kam-

een continu proces is. Daarom gaan we nu

motorhome en een busje. Terwijl we vroeger

peerden we in een motorhome. We kregen

bij elke nieuwe productontwikkeling eerst

de luifels zomaar aan een muur hingen, is

er meteen ideeën voor nieuwe producten.

de gebruiksvriendelijkheid praktisch testen

In de loop van 2012 was de zaal klaar voor

Zij stonden ons bij in het finaliseren van

deze opstelling veel realistischer. Het testen

en vergelijken met de concurrentie. We ont-

van montage en gebruik gebeurt nu op de

wikkelen ook fora op de sociale media om

juiste hoogte, met aandacht voor de positie

feedback van de eindklant te verzamelen.

van de ramen, voor een gemakkelijk bereik, voor het effect op de deuropening enz.

www.thule.be

We laten mensen uit verschillende afdelingen van het bedrijf aan de slag gaan als eindgebrui-

Roel Jacobus

ker, als op een camping, en we observeren.

kwintessens

71

Koper Natuurlijke schoonheid versus hightech­uitstraling Net zoals de voorbije jaren zetten fluo- en vooral pasteltinten opnieuw de toon op het Salone del Mobile in Milaan. Een tendens die ook dit jaar opnieuw aan populariteit won, is het gebruik van koper. Niet alleen bij internationale bedrijven, maar ook bij designers en firma’s uit eigen land.

Dat koper zijn revival te danken

antibacteriële werking – doet

heeft aan de Britse topdesigner

het materiaal het uitstekend.

Tom Dixon, is wellicht een brug

Het zijn die eigenschappen

te ver. Maar het is wel een feit dat

die het koperbedrijf KME, dat

Dixon het materiaal in 2005 met

wereldwijd één van de grootste

het ontwerp van zijn Copper Shade

spelers in de koperindustrie is,

een nieuw elan gaf. Intussen figu-

in de verf zet. Om de designkwa­

reert de sterk reflecterende lamp

liteiten van het materiaal duidelijk

met zijn warme schijn in ruimtes

te maken richtte het in 2011 KME

over de hele wereld, en breidde

Design op. Een jaar later opende

Dixon zijn familie koperen lampen

het een showroom in Milaan en

uit met de Fat Spot en de Blow

nodigde het onder andere het

Light. Ook voor zijn collectie

Japanse Nendo en het Zweedse

kleinere woonaccessoires die hij

Front uit om aan de slag te gaan

in 2012 lanceerde, gebruikt hij

met koper. In 2013 lanceert het

regelmatig koper. Aan die Eclectic-

bedrijf KME Plus, een gamma

collectie voegt hij in 2013 onder

van antibacteriële legeringen

andere het trio koperen vazen

waarmee de Franse designer

Spun toe. Het is de bedoeling dat

Christophe Pillet de Copper

ze na verloop van tijd een heel

Frame-tafel ontwierp.

eigen patina krijgen.

Ook voor het jonge Italiaanse

Ook andere grote merken inte-

Discipline ging Nendo trouwens

greerden koper in hun collecties,

met koper aan de slag: de Japan-

zoals het Duitse e15 dat naast zijn

ners ontwierpen in 2012 een

Habibi-tafeltjes en Ito -schalen nu

kaarsenhouder in koper, die in

ook een gelimiteerde koperen

de Discipline-collectie het gezel­

versie van zijn sculpturale Seam

schap krijgt van andere koperen

Two -lamp in Milaan presen-

objecten zoals de elegante, stapel-

teerde. Bij het Duitse Classicon

bare Last-taboeretjes van

opteerde Sebastian Herkner voor

Max Lamb en de Flock-tafel

zijn nieuwste collectie lampen

van Luca Nichetto.

en tafeltjes voor koper in combinatie met handgeblazen glas.

En ook Vitra integreerde het materiaal in zijn inspirerende

Waterleiding

stijlkamers, onder andere via de

Ook in Vlaanderen werkten een

Levels-lamp van het Finse One

aantal designers de afgelopen

Nordic Furniture Company.

jaren al met koper. Zo zette Bram Boo het materiaal in voor zijn

Eeuwig metaal

Faire Les Cuivres, Denise Gielen

Still Life, een reeks bureau-accessoires die hij voor galerij Valerie Traan maakte en in 2010 tijdens

Het gebruik van koper gaat

de meubelbeurs van Milaan pre-

minstens 10 000 jaar terug in de

senteerde. Inspiratie vond hij bij

tijd. Het is dan ook één van de

computers en keyboards, maar

oudste metalen die we kennen.

op een typische Bram Boo-wijze

Ook de mummie Ötzi droeg

voegde hij er extra functies aan

gereedschap bij zich dat uit zo

toe. De computer doet dienst als

goed als zuiver koper bestond.

opbergruimte voor boeken en

Bovendien is koper volledig

papieren, in het klavier kan je

recycleerbaar, waardoor het

pennen en potloden kwijt. Door

steeds opnieuw gebruikt kan

hun sculpturale dimensie verhef-

worden. Het wordt dan ook wel

fen de objecten het bureau tot een

eens het ‘eeuwige metaal van de

stilleven dat door zijn innerlijke

mens’ genoemd. Daarnaast kan

schoonheid emotioneel en esthe-

koper uitpakken met kwaliteiten

tisch verrast. Net als voor zijn

als smeedbaarheid, buigzaam-

andere projecten kiest Bram Boo

heid en veelzijdigheid in gebruik.

met koper voor een natuurlijk,

Want ook in de industrie of in een

eenvoudig materiaal.

medische context – dankzij zijn

Tijdens de jongste editie van

72 cases

Ventura Lambrate in Milaan ontdek-

dankt het materiaal zijn succes

ten we bij Moozeum, dat voor zijn

aan zijn combinatie van een futu-

Design Delights de handen in elkaar

ristische maar tegelijk warme,

sloeg met het Limburgse Cultuur-

natuurlijke look. Koper verenigt

platform Design, nog werk van een

ambachtelijkheid met een high-

landgenote die met koper werkt.

tech look, zoals te zien is bij de

Denise Gielen presenteerde er haar

schaal van Marcio Kogan voor het

Faire Les Cuivres uit 2012. “Voor dit

Belgische When Objects Work.

project ben ik vertrokken van een

De twee materialen die de Brazi-

erg alledaags voorwerp, namelijk

liaanse architect en designer voor

een flesje Spa. Daarmee ben ik

zijn Super Bowl gebruikte, name­

beginnen experimenteren, op zoek

lijk rubber en koper, zijn in zijn

naar nieuwe expressieve mogelijk-

thuisland veelvuldig voorhanden.

heden via een visuele vervreemding van het alledaagse object. Ik heb de

Tot slot grijpt ook de ZuidKoreaanse Kwangho Lee voor zijn

oorspronkelijke vorm opgesplitst

Skin, enameled copper terug naar

en via nieuwe verbindingen een

authentieke materialen en tech-

volledige installatie opgebouwd.

nieken uit zijn thuisland. Voor

Door het gebruik van koper doet

zijn kasten, tafeltjes en objecten

die installatie denken aan een

combineert hij koper met email,

waterleiding, een verwijzing naar

dat door het bakproces tot unieke

het oorspronkelijke gebruik van

patina’s lijdt. Galerij Victor Hunt

het flesje. Daarnaast refereren ook

toonde enkele vazen en schalen uit

enkele blauwe elementen, zoals een

deze serie tijdens Art Brussels al in

soort stop voor het bad, aan het oor-

primeur voor het Belgische publiek.

spronkelijke flesje en zijn gebruik.”

In juni presenteert de galerij ze

Waaraan koper zijn nieuwe succes

Copper Shade, Tom Dixon

tijdens Design Miami/Basel.

dankt, is niet in een woord of zin te vatten. Misschien kadert de revival

Elien Haentjens

in de algemene retrotendens. Of

Skin, enameled copper, Kwangho Lee. © Johnson Trading Gallery / 2012

Still Life, Bram Boo voor Valerie Traan. © Blue Point Studio

kwintessens

73

De visserstrui Hoe breigoed zichzelf steeds opnieuw uitvindt Kan je nog spreken van een trend als iets voor de zoveelste keer in evenveel jaren opduikt? Van breigoed wordt

immers al lang gezegd dat het ‘terug van weggeweest’ is, maar eigenlijk ligt het toch gewoon al die tijd in je kast?

Tien jaar geleden was het misschien een braaf

Isabelle Baines wordt door haar fans op handen

kasjmieren twin-setje; vier jaar geleden was het

gedragen om haar artisanale breigoed, handge-

een avant-garde gebreide jurk van Mark Fast

maakt uit de fijnste Italiaanse merinoswol in haar

of Sandra Backlund; en nu is het misschien een

eigen atelier. De ontwerpster werkt ook samen

moderne variant van de iconische fisherman’s

met een familiebedrijf in Italië, dat gebreide truien

sweater. De kans is groot dat breigoed niet weg

op maat maakt van de klanten van Isabelle.

te denken valt uit je vestimentaire leven en her-

De magie van wol wist zelfs iemand te verleiden

inneringen, al nam het doorheen de jaren wel al

als muzikant Bent Van Looy. Hij proefde eerst van

ontelbaar veel verschillende vormen aan. Knitwear blijft zichzelf maar heruitvinden, en daarin

het vak als gastontwerper voor Frans modehuis Le

spelen verschillende landen een belangrijke rol.

met zakenpartners zijn eigen merk The Jante Law

“België heeft breigoed nog niet zo lang geleden

Mont St. Michel, maar richtte niet lang daarna samen op. De focus ligt op compromisloze kwaliteit van het

‘ontdekt’”, stelt Christian Wijnants. Hij is waar-

hoogste niveau in mannenmode, en breigoed is ook

schijnlijk de best bekende knitwear designer in ons

bij dit merk het middelpunt van de belangstelling.

land, die niet enkel vorig jaar de Woolmark Prize in de wacht sleepte, maar ook dit jaar de Inter­ national Woolmark Prize mee naar huis mocht nemen. Dat deed hij met een collectie naad­-

Le Mont St. Michel

De nieuwe generatie

loze kledingstukken, uit één stuk gebreid met

Jan en Patrick Olyslagers namen dan weer het

één soort 100% merinoswol.

30 jaar oude breigoedmerk van hun ouders over,

“Italië, Noorwegen en Engeland hebben mis-

Morrison, en transformeerden het naar een ver-

schien meer geschiedenis als het op knitwear

jongde en hippe versie onder de naam Howlin’.

aankomt, maar ze werken dan ook op een klas-

De twee worden wel nog steeds geïnspireerd door

siekere manier, met een klassieke snit”, vertelt

traditioneel breiwerk, dat ze verwerken in patro-

de ontwerper. “In België gebeuren er creatievere

nen, kleurencombinaties en garens. “Alles is 100%

dingen met breigoed, er wordt vernieuwd en

geproduceerd in Schotland en Ierland, landen met

geëxperimenteerd met technieken. We hebben

een rijke breigoedgeschiedenis”, klinkt het bij

misschien een minder lange geschiedenis met

de broers Olyslagers.

wol, maar onze visie op breigoed is wel frisser.”

Het ontbreekt België in ieder geval niet aan

De evolutie van breigoed zien ze in de richting van gesofisticeerde garens, nieuwe patronen en

jonge ondernemers die nieuw leven blazen in de

vernieuwde modellen, maar helaas vinden ze

wereld van het breigoed, en ze doen dat allemaal

onderweg weinig talent om hen daarin bij te staan:

op hun eigen, originele manier. Zo ontwikkelde

“Spijtig genoeg is het heel moeilijk om de juiste

Nathalie Bouhana, na ervaring te hebben opge-

mensen te vinden. Bijna de hele industrie is verdwe-

daan als knitwear designer bij Hermès, Salvatore

nen in de landen waar we onze collectie maken.”

Ferragamo, Jean-Paul Gaultier en Valérie Hash,

Ook Christian Wijnants maakt zich die bedenking:

een eigen luxemerk waarin breigoed van de

“Al heeft de VDAB ooit opleidingen georganiseerd,

hoogste kwaliteit een belangrijke rol speelt.

zijn er privécursussen en hebben de modescholen

74 cases

Howlin’

S.N.S. Herning

in ons land degelijke opleidingen voor breiwerk, toch zou er nog meer gedaan kunnen worden om

De visserstrui als trademark

mensen terug geïnteresseerd te krijgen in deze ambacht”, vertelt hij. “Al stel ik me de vraag of die interesse nog wel terug op te wakkeren is vandaag.

De jongere generatie voelt zich niet aangetrokken tot het productie-aspect van de mode-industrie. Ze leggen zich wel toe op de creatie, maar niet op de productie.”

Toch lijkt de haast passionele interesse van de nieuwe generatie – zoals in de Belgische Olyslager­ familie – er ook in het buitenland voor te zorgen dat gevestigde waarden in het breigoed een mooi toekomstperspectief krijgen. Alexandra Milan nam zo in 1998 het bedrijf van zijn vader over, en zorgde ervoor dat het momenteel op de hotlist van zowat elke fashionista staat.

Op de vraag hoe belangrijk de geschiedenis van traditioneel breigoed is voor zijn nieuwe interpretatie van het merk, antwoordt Milan: “Ik groeide op in de breigoedfabriek van mijn ouders. Ik werd verliefd op het reliëf en het volume en het contrast van breigoed. We gebruiken het als een manier om onze liefde voor authenticiteit uit te drukken, op een moderne manier. We mixen oud en nieuw.”

Toch hoeft breigoed volgens de ontwerper niet per se volledig heruitgevonden te worden om modern te lijken: “Ik denk dat het zaak is om jezelf modern te kleden, en traditionele knitwear te combineren met een moderne houding en garderobe.”

Dat de iconische visserstrui zo vaak terug opduikt in de collecties, is een natuurlijk gevolg van de huidige leefwereld van het merk: vlak bij de zee.

Ook Milan betreurt echter het feit dat het zo moeilijk is mensen te vinden die zijn passie voor breiwerk delen. “We eisen een heel hoog niveau van onze medewerkers. Om moderne stukken te maken met traditionele technieken, moet je in beide werelden thuis zijn. Breiwerk dat we maken zoals 30 of 40 jaar geleden, moet ook op exact de­zelfde manier gemaakt worden, maar de mensen die het toen deden, zijn er helaas niet meer.”

Stephanie Duval

Christian Wijnants

Geen merk dat zo’n fan is van de traditionele visserstrui als het Deense S. N. S. Herning: opgericht in 1931 door Søren Nielsen Skyt. In de jaren 20 leerde die breitechnieken die zorgden voor ‘bobbels’ in het weefsel en zo voor extra isolatie zorgden, en zo kwam de trui tot stand die vissers op zee moest beschermen tegen het weer en het harde werk aan boord. Alle truien van het merk worden nog steeds op dezelfde plek en op dezelfde manier gemaakt als toen, waarbij de patronen van vroeger een strikte handleiding vormen.

kwintessens

75

Gespot

zIJDE & PRINTS uit het abrahamarchief — Couture in kleur

PATTERN

COLLECT

CONFLICT & DESIGN

SPACE ODYSSEY 2.0

FELIX

ARTISANATO

76

Zijde & Prints uit het Abraham­archief — Couture in Kleur

Foto: Boy Kortekaas

Tijdens de jaren 50 en 60 werkten de couturiers du moment Christian Dior, Hubert de Givenchy, Yves

bepalend is voor zijn carrière en Zumsteg lanceert

Saint Laurent en Cristóbal Balenciaga voor hun

haute couture.

zich tot de spilfiguur van de textielproductie in de

meest kostbare weefsels samen met de Zwitserse firma Abraham. Het bedrijf, gespecialiseerd in het bedrukken van zijde, sloot in 2002 noodgedwongen de deuren, maar liet een indrukwekkende collectie

BFFs

van stalenboeken, couturefoto’s en textielen na: het

Wanneer Christian Dior met zijn New Look een ken-

Abrahamarchief. De tentoonstelling Zijde & Prints

tering wil bieden tegen de so(m)bere naoorlogse

uit het Abrahamarchief — Couture in Kleur neemt je

stijl en vrouwen opnieuw onderdompelt in elegan-

mee in het verhaal van Abraham onder leiding van

tie en vrouwelijkheid, blijken de kleurrijke en luxu-

Gustav Zumsteg.

euze stoffen van Abraham een perfecte match. Een belangrijk moment voor beide mannen: Dior oogst

Gustav Zumsteg en haute couture

veel succes met zijn nieuwe look en veel van Diors meest succesvolle ontwerpen werden gemaakt met bloemenprints uit de Abrahamcollecties. Wanneer Dior na zijn dood opgevolgd wordt door zijn leerling

De oprichting van de firma Abraham dateert van

Yves Saint Laurent, betekent dit voor Zumsteg de

het jaar 1878, maar het bedrijf kent pas een echte

start van een levenslange samenwerking én vriend-

groei nadat Gustav Zumsteg in de jaren 30 de leiding

schap. Met de opkomst van de prêt-à-porter in de

overneemt. Tijdens zijn vele werkreisjes in Parijs

jaren 60 en 70 neemt de vraag naar luxezijde af.

komt Zumsteg al gauw in contact met verschillende

Zumsteg past zich aan en maakt ontwerpen voor

invloedrijke couturiers als Pierre Balmain, Chris-

de high-end prêt-à-porter maar kent nooit een

tian Dior, Elsa Schiaparelli en Yves Saint Laurent.

volledig herstel. Abraham moet zich uiteindelijk

Het is vooral zijn ontmoeting met Christian Dior die

in 2002 gewonnen geven.

kwintessens

77

Foto: Boy Kortekaas

Flower power

Christian Dior, zomer 1960.

Foto: Tom Kublin Kwana

In tijden van traditionele en sobere prints valt Gustav Zumsteg op met zijn kleurrijke en abstracte prints. Oversized bloemen, vooral rozen dan, worden al snel het Abrahammotief bij uitstek en kennen talrijke variaties. Zumsteg laat zich voor zijn ontwerpen inspireren door de couturiers met wie hij samenwerkt, maar ook door de natuur en het dagelijkse leven. De stoffen weerspiegelen dan ook duidelijk de tijdsgeest van hun creatie en de tentoonstelling voert je zo mee langs gigantische rozen, naar natuurlijke dierenprints, tot sobere zwart-witpatronen.

Het Abrahamarchief is een streling voor het oog.

Het MoMu heeft ervoor gekozen minder ‘echte’ kledingstukken te tonen en het materiaal voor zich te laten spreken. Het is een collectie die op het eerste

Christian Dior, zomer 1955.

Foto: Forlano Taftalia

gezicht delicaat oogt maar toch een zekere sterkte uitstraalt door de rijke geschiedenis die achter de zijde schuilt, een geschiedenis die vandaag en in de toekomst zeker nog een rol zal blijven spelen.

Hoezeer Zumsteg zich liet inspireren door de haute couturiers van zijn tijd, zo zullen zijn ontwerpen minstens even sterk hedendaagse ontwerpers beïnvloeden. In een tijd waarin print designers als Peter Pilotto en Mary Kantrantzou hun opmars doen, is de tentoonstelling een schot in de roos.

De tentoonstelling Zijde & Prints uit het Abraham­

archief — Couture in Kleur is te bezoeken tot 11 augustus 2013 in het ModeMuseum in Antwerpen.

Natalia Tjurina

78 GESPOT

PATTERN Na het succes van het modeboek SAMPLE

Uiteraard kon een delegatie Belgen niet

(2005), bracht uitgeverij Phaidon in

ontbreken in de selectie. Opvallend is dat

februari een vervolg uit: PATTERN kan,

de meeste van hen door A.F. Vandevorst

net zoals SAMPLE, best beschreven

naar voren geschoven werden. Zo zegt

worden als a catwalk show in a book.

het duo over Niels Peeraer, alumnus

De publicatie stelt wederom 100 toon­

van de modeacademie van Antwerpen:

aangevende ontwerpers voor, geselec­

Peeraer does not make women’s silhouettes for men. He ‘makes clothes for whoever feels brede modesector. Werden dit keer attracted to his vision’. The completeness gevraagd: consultant Yasmin Sewell, of his vision is extraordinary. He invents SHOWstudio, blogster Tavi Gevinson, a whole world around the collection and Jop van Bennekom en Gert Jonkers van manufactures each piece with precision. magazine Fantastic Man, Justin Thornton Music, shoes, make-up, casting, clothes and and Thea Bregazzi van het Britse label accessories: nothing goes unconsidered. The Preen, academica Heather Sproat, The effect on the audience of Peeraer’s graduBusiness of Fashion-bezieler Imran Amed, ate collection was one of pure emotion.

An Vandevorst en Filip Arickx van A.F. It drew enthralled gasps. teerd door 10 curatoren actief in de

Vandevorst, Tim Lim van Modern Media

Patrick Grant

Het is afwachten wie van de 100

in China en stilist Keegan Singh. Focus

PATTERN -ontwerpers voldoende zal

ligt op ontwerpers actief in modehoofd-

groeien om tot curator van de volgende

steden Londen, Parijs, Milaan en New

editie gekroond te worden!

York, maar ook Sydney, Amsterdam en Los Angeles komen aan bod. Uniek aan

PATTERN is een uitgave van Phaidon

PATTERN is de sterk persoonlijke inslag:

en te koop voor 69,95 euro.

zo maken de curatoren niet louter een selectie; ze staven deze ook met quotes

Jasmijn Verlinden

in het boek. De tekst wordt aangevuld met nooit geziene foto’s, schetsen, tekeningen en computer renderings.

Filip Arickx van A.F. Vandevorst, één van de 10 PATTERN -curatoren, legt uit: “In 2005 stonden wij in de top 10 van academicus Ulrich Lehmann, één van de SAMPLE-curatoren. Dat we nu, acht jaar later, opnieuw deel uitmaken van het boek maar dan als curator, is dus extra bijzonder. Voor onze eigen selectie voor

PATTERN kozen we ontwerpers die we creatief sterk vinden en die we toevallig tegenkwamen in magazines, online of tijdens de modeweken.”

Holly Fulton

kwintessens

79

Collect Collect in Londen voorstel-

Is het de moeite om met Design

kunstnagels van de Japanse

len hoeft misschien niet meer,

Vlaanderen te gaan? Absoluut.

Mina Okuhata bij Exhibition

maar toch. Het is al tien jaar

Bij de vooropeningen was er veel

Space APJ had ik vooraf niet

een toonaangevende beurs voor

en interessant volk en op vrijdag-

verwacht, maar ze waren er

hedendaagse toegepaste kunst in

ochtend stonden er lange rijen

wel. Andere Vlamingen? Mooi

Londen. Na verschillende jaren in

om binnen te geraken. Dat ver-

werk van Rembrandt Jordan

het Victoria and Albert Museum

taalde zich niet meteen in veel

(bij Bishopsland), David Huycke

vertoefd te hebben, zit de beurs

verkoop, maar wel in interes-

(bij Galerie Marzee) en Ann Van

nu al enkele jaren in de Saatchi

sante contacten. Boeiend dus op

Hoey (bij Terra Delft Gallery).

Gallery. Door de werking van het

langere termijn.

Art Fund en het gericht bespe-

Is het de moeite om er een

Naast de verschillende galerieën die hun waar aan de man

len van de collectioneurs is het

dagje voor naar Londen te gaan?

brachten, is er op Collect ook

een goede plek voor artiesten om

Reken maar van yes. Je ziet zel-

ruimte voor bezinning en experi-

hun werk aan de man te brengen,

den zo’n fantastische collectie

ment. Elke dag zijn er lezingen en

maar je hebt er wel een galerie

hedendaagse werken bij elkaar.

activiteiten die verdieping bren-

voor nodig die jouw werk wil

Elke zaal brengt topstukken in

gen. Ook de Project Space geeft

tonen. Je kan er als individuele

glas, hout, keramiek en edele

daar ruimte voor. In twee grote

ontwerper dus niet gewoon een

metalen. Of betoverende siera-

zalen staat werk van negen arties-

stand huren.

den. En hier en daar ook textiel,

ten die de ruimte krijgen om

meubels, zelfs 3D-printing, al zijn

hun eigen statement te maken.

dat zo veel mogelijk Vlaamse

deze duidelijk in de minderheid.

Zo zijn er onder meer de juwelen

ontwerpers zich kunnen tonen

Nieuw werk van grote namen

van Evelie Mouila, de grote riet­-

aan een geïnteresseerd kopers­

als Ruudt Peters? Ja hoor, bij

en sculpturen van Laura Ellen

publiek, is natuurlijk ter plekke

Galerie Rob Koudijs. Ongekend

Bacon en de installatie van

zijn. WCC-BF staat er ondertus-

werk dat bevreemdt en aantrekt

Daniel Widrig. Een waardige

sen al enkele jaren en dit jaar heb-

tegelijkertijd? De Korea Craft

afsluiter van een bijzonder

ben we met Design Vlaanderen

Design Foundation toont naast

evenement.

ook de sprong gewaagd. Omdat

prachtige keramiek bijvoorbeeld

we samen altijd meer kunnen dan

ook Hyunseok Sim met zijn func-

Collect vond plaats van 10 tot

alleen, besloten we om de krach-

tionerende analoge fotocamera’s,

13 mei 2013 in de Saatchi Gallery

ten te bundelen en één grote

helemaal gemaakt in zilver. Werk

in Londen.

stand te maken, waarop WCC-

dat velen afstoot maar fantastisch

BF het werk toonde van Caroline

gemaakt is? De verschillende

Andrin, Nilton Cunha, Chantal

sets van minutieus beschilderde

De beste manier om te zorgen

Bie Luyssaert

Delporte, Vincent Kempenaers, Thérèse Lebrun, Jean-Claude Legrand, Hugo Meert en

Stand WCC-BF en Design Vlaanderen

Fabienne Withofs. Design Vlaanderen nam Jos Devriendt, Anne Marie Laureys, Helena Schepens en Sylvie Vandenhoucke mee naar Londen. Het resultaat: één stijl, één stem en veel kansen.

80 GESPOT

Conflict & design De tweede doelstelling richtte zich voornamelijk op het leggen van verbindingen met beleidsmakers op verschillende niveaus. In het buitenland zie je dat

Conflict

Design

sociale designprocessen en -projecten voornamelijk gedragen worden door de industriële organisaties, door private woningcoöperaties en door nietgouverne­mentele instellingen. In België rekenen we vooral op gemeentelijke en stedelijke beleidsmakers om mee het belang van design binnen sociale innovatieprojecten te kunnen duiden. In die mate dat

Op 27 en 28 maart 2013 werden, als voorbereiding

designer Johan Bonner van Pars Pro Toto oproept

op de 7de Triënnale voor Vormgeving in Vlaanderen,

om naast een erfgoed- en cultuurbeleidscoördinator

een serie van workshops georganiseerd binnen

ook een service designer op te nemen als essentiële

de context van de thematiek van de triënnale:

kracht binnen een gemeentelijke of stedelijke admi-

conflict & design.

nistratie. Om die doelstelling van Johan Bonner te

Er zijn voornamelijk twee doelstellingen die we

realiseren, ligt er nog veel werk voor ons. De institu-

wilden realiseren door middel van deze workshops.

tionele samenwerking tussen Design Vlaanderen en

Ten eerste wilden we nagaan tot op welke hoogte

de Vlaamse Vereniging voor Steden en Gemeenten

de inhoudelijke uitgangspunten van deze

(VVSG) verricht op dit vlak pionierswerk. Via hun

triënnale – de vraag naar de maatschappelijke

kanalen hebben we een aantal beleidsmakers kunnen

relevantie van design in onze samenleving – ook

overtuigen om deel te nemen aan workshops die hen

vibreerde binnen een professionele designgemeen-

specifiek aanbelangden, maar het bleek heel wat

schap in Vlaanderen. De workshops dienden als

moeilijker te zijn om hen ook warm te maken voor

een platform om professionele designers, design-

minder concrete reflecties over de rol van design

onderzoekers en masterstudenten design samen te

binnen onze samenleving. Dit signaal hebben we

brengen en kennis uit te laten wisselen over recente

zeker opgepikt en nemen we mee. De designprojec-

ontwikkelingen binnen design, zoals sociaal en

ten die we op deze 7de triënnale presenteren, zijn er

procesdesign, co-creatie, participatie en gebruikers-

in de eerste plaats op gericht om maatschappelijke

georiënteerd design. Afgaande op het aantal deel-

problemen te kaderen en om oplossingsprocessen

nemers (meer dan 150 gespreid over twee dagen),

mee vorm te geven. Ze bieden fundamentele denk-

de vele oprecht geïnteresseerde reacties die we

patronen die lokale overheden kunnen aanwenden

kregen en de interesse van verschillende kunstho-

om alert en anticiperend te reageren op de steeds

gescholen uit Vlaanderen en de EU-regio, kunnen

individuelere en complexere sociale problema-

we duidelijk stellen dat we met het onderwerp een

tieken. Vanuit het inhoudelijke maatschappelijke

gevoelige snaar geraakt hebben. Er leeft duidelijk

discours waar de triënnale voor staat, gaan we ons

een grote behoefte bij designers om een platform

zeker voor die kar spannen en nog meer inspan-

uit te bouwen waar ook over de inhoud van design

ningen leveren om die verbindingen te maken.

nagedacht kan worden, en dan niet enkel over vorm en economische processen. Een grote groep van

De 7de Triënnale voor Vormgeving in Vlaanderen

designers zijn fundamenteel met de toekomst bezig

is te bezoeken van 15 december 2013 tot 2 maart 2014

en met het nadenken over de rol en het functioneren

in C-Mine in Genk.

van hun ontwerpen binnen een toekomstige samenleving. De triënnale wil hieraan duidelijk een gehoor geven en hopelijk blijft het niet enkel bij dit tentoon-

Kurt Vanbelleghem, curator Conflict & design, 7de Triënnale voor Vormgeving in Vlaanderen

stellingsevenement, maar kunnen we die inhoudelijke noodzaak ook een meer gestructureerde plaats geven binnen een breder design­discours, zowel op academisch, professioneel en institutioneel niveau.

kwintessens

81

Space Odyssey 2.0

Onder heel wat mediabelangstelling opende in

Eenzelfde onschuld vinden we in het werk van

februari Space Odyssey 2.0, een tentoonstelling in

Brian McCutcheon. Wanneer zijn vierjarig zoontje

Z33 over kunstenaars en designers met een fas-

gefascineerd wordt door ruimtevaart helpt hij te

cinatie voor ruimtevaart. Ze omschrijven het zelf

dromen. Ze ontwikkelen raketten en ruimtepakken

als “een tentoonstelling met nieuwe verhalen en

en doen aan simulatietrainingen. Het is een aan-

interdisciplinaire, collaboratieve en DIY-praktijken

doenlijk spel van vader en zoon, zonder pretentie.

waarin wetenschap en droom in elkaar overvloeien. ”Natuurlijk denken we bij kunst en ruimte-

De meeste aandacht in de pers ging naar Angelo Vermeulen. De man en zijn SeekerHS² haalden zelfs

vaart onmiddellijk aan Panamarenko, onze eigen

De Zevende Dag. Zijn ruimtetuig is opgetrokken uit

Antwerpse Leonardo da Vinci, die allerlei tuigen

een houten skelet, afgewerkt met bananendozen-

ontwierp zoals de Vliegende Sigaar of de Bing

karton. Angelo is kunstenaar en heeft een docto-

of the Ferro Lusto, die zou kunnen vliegen door

raat in de biologie. Met een interdisciplinair team

middel van kosmische energie en magnetische

zonderde hij zich voor de opening van de tentoon-

velden. Maar Panamarenko was nooit geïnteres-

stelling 48 uur af om een ruimtesimulatie te doen.

seerd in vliegen, alleen in het maken van objecten

Nu ja, afzondering? Voor een persbabbel werd deze

die volgens zijn theorie zouden kunnen vliegen.

wel doorbroken. En wanneer ik de missieleden zag

Bovendien geeft zijn werk niet enkel zijn eigen

rondlopen in hun werkpak en motorhelm leek het

dromen weer, maar zet het ook anderen aan tot

mij nogal een naïef kinderspel. De bedoeling is aller-

dromen. Het heeft een bijzondere esthetiek en

lei praktische problemen te onderzoeken die zich

poëzie, maar het is ook heel leuk, vooral omdat

in de ruimte kunnen voordoen, zoals bijvoorbeeld

Panamarenko zichzelf steeds heeft gerelativeerd.

een douche nemen. Maar typ even op YouTube

Moon Goose Analogue – Lunar Migration Bird Facility, Anges Meyer-Brandis

82 GESPOT

SeekerHS2, Angelo Vermeulen

‘How To Wash Your Hands In

manier blootlegt hoe een dergelijke

geluiden in de tentoonstelling zijn

Space’ in, en de relevantie van

organisatie functioneert. De film

gebaseerd op een datastroom die

dit thema lijkt ineens ver weg.

geeft het verhaal weer van hoe het

live binnenkomt van het Depart-

project tot stand kwam. We komen

ment of Quantum Science van

kritische kantlijnen is Angelo

meer te weten over de leden van

de Australian National Univer-

Vermeulen toch sinds april com-

het NASA-orkest, wat hun functie

sity. Frederik werkt voor zijn

mandant van een NASA-Mars­

is binnen NASA en hoe ze over

onderzoek ook samen met NASA

simulatie, waarbij gedurende

ruimtevaart en muziek denken.

en een aantal universiteiten.

Maar niettegenstaande deze

vier maanden in afzondering naar

Agnes Meyer-Brandis baseerde

Andy Gracie’s project balan-

alternatieven zal gezocht worden

zich op het boek The Man in the

ceert op de rand van kunst en

voor de huidige oplosmaaltijden.

Moone van de Engelse bisschop

biowetenschap. Hij ontwikkelde

Ze zullen zelf hun potje koken

Francis Godwin (1562–1633),

een experimenteel kweekpro-

met gevriesdroogde groenten,

over een man die met behulp

gramma voor fruitvliegjes die hij

fruit, vlees en vis, maar ook

van een aantal ganzen naar de

door selectie en modificatie zo

groenten kweken. Belangrijk

maan vloog. Agnes trainde 11

probeert aan te passen dat ze in

daarbij is na te gaan hoeveel

ganzen, die niet toevallig allen

theorie zouden kunnen overleven

energie en water dat verbruikt

de naam dragen van astro- en

op Titan. In zijn onderzoeks­

want deze zijn in de ruimte

kosmonauten, voor een vlucht

project combineert Gracie weten-

extreem schaars en kostbaar.

en verblijf in de ruimte. Ze leren

schappelijke nauwkeurigheid met

in formatie te vliegen en aan

DIY- en hacking-strategieën.

Maar met het International Space Orchestra, een film- en

ruimtepakken te wennen. De

Space Odyssey 2.0 gaat vooral

operaproject van kunstenares

ganzen leven tot nader order

over dromen. Ongetwijfeld kun­-

Nelly Ben Hayoun, lijkt ook NASA

nog lang en gelukkig ergens in

nen kunstenaars en designers een

wel op een grote speeltuin. Het

Italië, waar wij ze vanuit een

bijdrage leveren aan de weten-

scenario van de opera werd geba-

controlecentrum kunnen volgen.

schap door op een andere manier

seerd op wat zich voordeed in de

Maar er zijn natuurlijk ook

te denken dan wetenschappers, of

controlekamer tijdens de Apollo

projecten te zien die nauwer met

deze laatste een creatieve impuls

11-missie. De muzikanten zijn allen

echte wetenschap gelinkt zijn.

geven in hun denken. Het zal

echte ruimtewetenschappers. Het

Frederik de Wilde doet in SoN01R

niet steeds tot resultaat leiden,

project probeert de mensen die in

een poging om ongrijpbare en

maar door dergelijke projecten

De tentoonstelling Space Odyssey 2.0 was te bezoeken

het NASA Ames Research Center

immateriële fenomenen die zich

op een esthetische wijze buiten

van 17 februari tot 19 mei 2013

werken een menselijker gezicht te

op een microschaal afspelen in

de laboratoria voor te stellen,

in Z33 in Hasselt.

geven. Het is ook een onderzoek

het heelal, zoals zwarte gaten,

zal het alleszins helpen bij de

dat op een creatieve en alternatieve

te visualiseren. De beelden en

populari­satie van wetenschap.

Christian Oosterlinck

kwintessens

83

FELIX

FELIX door Leen Voet is een van

Voor Inge Ketelers en Michaël

de negen boeken die dit jaar be-

Bussaer is het een basisregel dat

kroond werden tijdens de vijfde

de vormgeving vanuit de inhoud

editie van de Fernand Baudin

ontstaat. FELIX is daarin extreem:

Prijs voor de best verzorgde

de inhoud bepaalt niet alleen de

boeken uit Brussel en Wallonië.

vorm, maar is bijna identiek aan

Vormgevers Inge Ketelers en

de vorm. 774 tekeningen, discreet

Michaël Bussaer hebben er

bijeengehouden in een kaft waar-

een opmerkelijke publicatie van

naar alle paratekst (titel, auteur,

gemaakt. De oranje kaft van

inleiding, colofon) is verbannen

dit omvangrijke boek is opval-

en die het enige toegevoegde

lend én discreet, vertelt alles én

materiaal is aan de inhoud, en dus

niets. Twee zinnen staan er in het

de enige inmenging van de vorm-

zwart op gedrukt: Between 2009

gevers in de interactie tussen het

and 2010 Leen Voet realized 774 drawings based on the oeuvre of the painter Felix De Boeck (18981995). The complete series, originally drawn with pencil on A4 paper, is reproduced in this book.

werk van Leen Voet en de lezer.

Geen foto die een inkijk geeft in

den. Tezelfdertijd, wanneer het

de inhoud van het boek, slechts

boek gesloten voor de lezer ligt,

vier lijnen tekst die ook op de rug

merkt deze op de snede van de

van het boek worden herhaald

bladzijden sporen van de teke-

en waarmee alles is gezegd. Dat

ningen binnenin, die hem uitno-

dit letterlijk is bedoeld, merkt de

digen in het universum van het

lezer pas wanneer hij het boek

boek te stappen.” De samenhang

openslaat. Binnenin is er geen

tussen concept, vorm en inhoud,

tekst meer, zelfs geen colofon

waarbij de keuzes en standpun-

(die op de achterflap van het boek

ten benadrukt worden, is een

is weergegeven), enkel nog de

van de specifieke criteria van de

titel en de naam van de maakster:

Fernand Baudin Prijs. Ook op

“FELIX” en “Leen Voet”. Dan

conceptuele rechtlijnigheid, cover

gaat alle ruimte naar de inhoud.

(verband met de inhoud en met

Die bestaat uit 774 potloodteke-

het algemene onderwerp) en de

ningen gereproduceerd op hun

manier waarop het boek de spe-

oorspronkelijk formaat en op een

cifieke aard van het medium en

papiersoort die zo dicht moge-

zijn wezenlijke eigenschappen in

lijk de drager van de originele

vraag stelt (formele structuur,

tekeningen benadert. Voor beide

narrativiteit, verhouding tot het

vormgevers was het van bij het

lezen, navigatie binnenin, kaft

“Door de keuze bij dit boek om de paratekst op de kaft te plaatsen, worden het ritme, de structuur en de uniformiteit van de pagina’s binnenin intact gehou-

begin duidelijk dat alle 774 teke-

en binnenkaft, paratekst) scoort

ningen moesten gereproduceerd

FELIX duidelijk hoog.

worden, omdat ze samen één werk vormen. Dat werk hebben

FELIX is een uitgave van Grotto

ze verder niet meer geïnterpre-

Publications en Grafische Cel

teerd of gemanipuleerd. Er zijn

Sint-Lucas Beeldende Kunst

geen paginanummers en geen

Gent en te koop voor 30 euro.

marges, enkel een opeenvolging van tekeningen die de volledige

Lut Pil

bladspiegel innemen.

84 GESPOT

Arti san ato

Artisanato documenteert een samen-

bij tot duurzame tewerkstelling van de

werking tussen het Atelier (deel van

doelgroepwerknemers.

Kringwinkelcentrum WEB) en onder-

Interessant aan de publicatie is dat

zoeksgroep Art/Object & Design van

men daadwerkelijk mee het traject van

de MAD-Faculty in Genk. Het onder-

het onderzoek kan volgen. De twee

zoeksproject benadrukt het belang van

onderzoekers, Andries Vanvinckenroye

ambachten voor design. Het kan daarbij

(productdesigner) en Laura Braspenning

refereren aan tal van recente initiatie-

(vrij vormgever), hebben een selectie

ven die hier de aandacht op gevestigd

van ambachten gemaakt en proeftuinen

hebben, zoals het seminar Me Craft/You

georganiseerd om de haalbaarheid in

Industry (Premsela 2012), het platform

de werking van het Recyclage Atelier

Quartier Bricolé en Handmade in Brugge

uit te testen. Daarbij werd uitgegaan

(Brugge, 2009-2012, 2013-lopend), de ten-

van wat reeds aanwezig was en werd

toonstelling Power of Making (Victoria

in grote mate gewerkt vanuit het prin-

& Albert Museum Londen, 2011) en de

cipe van creatieve participatie van de

visies van ontwerpers als Makkink en

werknemers. “Kenmerkend voor dit

Bey, Studio Glithero, Formafantasma,

proces is dat men als designer creatieve

Unfold en Jo Meesters. Artisanato ver-

interventies faciliteert, maar geen vol-

trekt niet vanuit een tegendraadse visie

ledige controle heeft over de resultaten,

op productie of vanuit een reactie op

omdat er een proces wordt opgestart

de digitalisering, wel vanuit een gezond

van wederzijdse inspiratie en het voort-

realisme dat sociale economie koppelt

bouwen op elkaars expertise, vaardig-

aan ambacht en design. Artisanato sti-

heden en ideeën.” Zowel de successen

muleert duurzaam design, co-creatie,

als de moeilijkheden bij de drie ambach-

het in stand houden van lokale tradi-

ten – oppervlaktebehandelen, textiel

ties en lokale productie, waardering

bewerken en meubelstofferen – worden

voor het maakproces en koppelt dit

toegelicht. Het onderzoek zet ook pistes

aan kritische reflectie en experiment.

uit naar de productie van nieuwe mate-

Het gaat na welke ambachten kwali-

rialen en halffabricaten, zoals bewerkt

teitsvolle arbeid opleveren die aansluit

textiel dat kan worden ingezet in de

bij zowel de persoonlijke als vaktech-

afgewerkte producten. De publicatie

nische mogelijkheden van de werkne-

wil designers en partners uit de sociale

mers van Kringwinkelcentrum WEB.

economie aanmoedigen om samen te

Door deze ambachten toe te spitsen op

werken. Het is daarom ook uitkijken

een optimaal hergebruik en opwaarde-

naar het vervolgproject WEB&COOP

ring van het materiaal dat in de Kring-

waarin verschillende samenwerkings-

winkel wordt ingezameld maar moeilijk

vormen verder worden onderzocht.

verkocht geraakt, wordt onderzocht hoe mogelijkheden gecreëerd kunnen

De publicatie is online te raadplegen

worden om “kwalitatieve, unieke en

op www.artobjectdesign.be/

tevens rendabele designproducten” te

publicatie-artisanato.

produceren in het Atelier. Deze samenwerking met en opleiding door desig-

Lut Pil

ners en vakmensen draagt bovendien

kwintessens

85

Special

86

Milan Design Week 2013

1

Triennale di Milano

2

Salone del Mobile

3

Salone Satellite

4

Ventura Lambrate

5

Zona Tortona

6

Andere locaties

7

Mode en design bij elkaar op schoot

Van 9 tot 14 april 2013 was de designwereld weer verzameld in Milaan. Met 324 093 bezoekers waren er minstens 30 000 meer dan vorig jaar. Opvallend was de grote aanwezigheid van Aziatische en Russische bezoekers, duidelijk nieuwe markten. We maakten een overzicht van de primeurs van vooral Belgische ontwerpers en bedrijven, al willen we u natuurlijk ook de internationale hoogtepunten niet onthouden.

87

1 Triennale di Milano Voor de tweede maal was Belgium is Design aanwezig in de Triennale di Milano. The Toolbox is een hommage aan Henry van de Velde naar een concept van Giovanna Massoni. In een scenografie van Lhoas & Lhoas werden interieurs (keuken, eetkamer, living enz.) gecreëerd met objecten van een vijftigtal Belgische ontwerpers.

Langs de wand werd getoond welk vakmanschap, één van de sterke kanten van het Belgische design, nodig was bij creatie en productie.

Foto: Serge Anton

1.3

Foto: Nico Neefs

1.1

1.4

1.1 Tabouret

1.2 Veiled Lady

1.3 Stack

1.4 The Wedge

1.5 The Tree Bench

aM (Miel Cardinael

Damien Gernay

Hugo Meert en

Linde Hermans

Kaspar Hamacher

Raphaël Charles

voor Indera

Wat lijkt op een stapel borden is slechts schijn.

Twee borden worden van de stapel genomen, daaronder zit een kom om eten te serveren.

Linde Hermans tekende een nieuw creatief zitconcept met ‘de wig’ als uitgangspunt. Een spie en wigvormige kussens zorgen voor ergonomie en modulair zitcomfort. Door de elementen ten opzichte van elkaar te verschuiven, kan gespeeld worden met de hoogte en de diepte van de rugleuning.

en Sven Goemaere)

aM ontwierp een stapelbare kruk, zoals steeds vervaardigd in het eigen atelier.

1.5

Elk stuk van deze collectie wordt met de verlorenwastechniek in gips gemouleerd en vervolgens handmatig in brons gegoten.

Less is more. Kaspar Hamacher is een andere mening toegedaan.

Een houten bank van 600 kg, maar met een ongelooflijk comfort.

1.2

88 milan design week 2013

2 Salone del Mobile Dit jaar was het weer Euroluce en kreeg de Salone­ Ufficio meer aandacht door Jean Nouvels project office for living. Op de meubelbeurs de traditionele Belgische namen, enkel Quinze & Milan zijn naar de stad verhuisd. Op Euroluce minder Belgische bedrijven dan bij voorgaande edities, al hebben Kreon, Modular en Delta Light natuurlijk hun eigen showroom in de stad. Voor de rest zien we wel heel wat nieuwe collecties. Dikwijls is gekozen voor degelijkheid en schoonheid, gekoppeld aan gekende namen, en worden de grote experimenten

2.3

gemeden.

2.1

2.1 Elements

2.2 Cone Chair

2.3 Contrast

Gerd Couckhuyt

Xavier Lust

Alain Gilles

voor Manutti

voor A Lot of Brasil

voor Bonaldo

Vorig jaar presenteerde Manutti hun eerste ontwerp van Gerd Couckhuyt. Nu is er de Elements-collectie: zwevende elementen met led-licht en vlot aanpasbare rugstanden.

Onder het label A Lot Of Brasil werden tot nu enkel objecten van Braziliaanse ontwerpers uitgebracht. Nu wordt dit geïnternationaliseerd, enkel de productie blijft in Brazilië. In deze eerste nieuwe collectie wordt deze stoel gepresenteerd.

Alain heeft al een tijdje een voet in huis bij het Italiaanse Bonaldo. Nieuw is dit Contrast-Bed, waar het paneel aan het hoofd kan bekleed worden met diverse motieven.

2.2

kwintessens

89

2.4 2.6

2.7 2.5

2.4 Tracks

2.5 Arumi

2.6 Step

2.7 Dome Gate

Casalis

Emmanuel Gardin

Vincent Van Duysen

Royal Botania

voor Gandia Blasco

voor Viccarbe

De Arumi-modules kunnen gepositioneerd worden als een hoge of lage salon- of bijzettafel.

Een individuele module, of een geheel van meerdere modules die samen worden gezet, vormen een verfijnde en unieke tafel.

Een ontwerp van de Luikse ontwerper Emmanuel Gardin (Krizalid Studio).

Modulaire sofa, met heel wat combinatiemogelijkheden en een verrassend comfort. De handgenaaide steken geven een warmte aan de strakke architecturale vorm.

Tracks heet de nieuwste aanwinst in tapijtencollectie Beiras, alsof allerlei dieren eerst in verschillende potten verf zijn gestapt en hun voetsporen hebben achtergelaten. Een authentieke liefdesverklaring aan het traditionele Portugese ambacht van de handknoopkunst.

Royal Botania brengt al een tijdje buitenverlichting. Nieuw in de Domecollectie is de Dome Gate, een tafellamp, tevens verkrijgbaar met handvat.

90 milan design week 2013

2.9

2.8

2.10

2.8 Branch

2.9 Crossed legs

2.11 Chelsea

Fabiaan Van Severen

2.10 Captain’s Paw Chair

Lievore Altherr Molina voor Tribu

voor Indera

Bruno Fattorini

voor Olivari

Jean Nouvel

voor Extremis

De Spaanse studio Lievore Altherr Molina vond zijn inspiratie in de takken van een boom, vloeiend en organisch. De bedoeling was buitenmeubelen ontwerpen die helemaal opgaan in de natuur en het klimaat optimaal kunnen weerstaan.

Crossed Legs-stoelen van Fabiaan Van Severen groeien stilaan uit tot klassiekers binnen de Indera-collectie. Deze wordt nu uitgebreid met vier kleine tafeltjes en een chaise longue, die Fabiaan eerder al als eigen editie op Interieur toonde.

De nieuwe versie van de stoel is nu verkrijgbaar met kussens, en desgewenst wieltjes.

Door een opening in de stoel blijft het kussentje op zijn plaats.

Jean Nouvel omschrijft het zelf als onomatopeĂŻsche klink, omwille van de vorm van de greep van de hand. Oorspronkelijk ontworpen voor een hotel in Chelsea, nu een product in porselein.

2.11

kwintessens

91

2.12

2.15

2.13

2.12 Modesty Veiled

2.13 Cliff

2.14 Uncle Jack

2.15 Clarissa

2.16 Burnt Doodle

Italo Rota

Nendo

Philippe Starck

Patricia Urquiola

Front

voor Driade

voor Kartell

voor Kartell

voor Moroso

voor Moroso

Een spectaculaire zetel gevormd uit ĂŠĂŠn blok polyethyleen, verkrijgbaar in wit, grijs en opaal.

Een modulair boekenrek, in wit en zwart beschikbaar, dat de klant toelaat op een creatieve wijze zijn wand te bekleden.

Starck ontwierp voor Kartell de collectie Aunts and Uncles, meubilair voor binnen en buiten. Het is de minimalistische versie van de zetels waarin zijn ooms en tantes hun pijp rookten of zaten te breien.

Deze zetel omarmt de gebruiker, die er in een warm cocon zit, dit in tegenstelling tot de strakke geometrische vorm die men ziet aan de buitenzijde.

De decoratie is in de tafel gebrand en ondersteunt de vorm. Het is het resultaat van schetsjes die de leden van Front maakten tijdens de bijeenkomsten, en illustreert hun creatief proces.

92 milan design week 2013

2.14

2.16

2.17

2.19

2.17 J.J.W.01

2.18 Skelp

Jules Wabbes

Delta Light

voor Wever & Ducré

Wever & Ducré behoort momenteel tot het Oosten­ rijkse Xal. We kennen natuurlijk al de Jules Wabbes-collectie, die nu in aluminium verkrijgbaar is.

2.19 Moonline

2.18

Frank Sinnaeve en Stephan Gunst

Skelp, de naam alleen al tovert een glimlach op je gezicht. Ook de vorm verwijst naar een schelp: de achterkant van het armatuur is een uitsnede van een bolvorm, uitgevoerd in wit aluminium.

De led, die onderaan de Skelp is ingebouwd, zorgt voor een aangenaam indirect licht.

voor Flos

Eerste Belgische designers die voor het Italiaanse Flos mogen ontwerpen.

Moonline is een architecturale led-lichtlijn.

kwintessens

93

3 Salone Satellite Voor de eerste maal stond de Belgische groepsstand ook open voor Vlaamse ontwerpers: Patrick Beyaert nam er deel. Maar verder was de Satellite heel braaf, net zoals de beurs. Weinig originele zaken van de nieuwe generatie, waar dit vroeger toch de aantrekkingskracht was.

© ConceptExpo

3.2

3.1 Landscape

3.2 Tree O’Clock

Patrick Beyaert

Raphaël Charles

Patrick Beyaert studeerde aan de Design Academy in Eindhoven. Na enkele jaren neemt hij de tijd om te werken aan een eigen collectie. Landscape is een kamerscherm in een aluminiumcomposiet, geïnspireerd op de Japanse origami.

Een reflectie op de waarneming van tijd: tijd die voorbijgaat wordt gesuggereerd door een nauwelijks waarneembare beweging van een natuurlijke barst in de houtmassa. Het ‘tijdwiel’ stelt moment, minuut en seconde in vraag.

3.1

94 milan design week 2013

3.3

3.5

3.4

3.3 Mr. A-Linea

3.4 Light Book

3.5 Buds

Rad Product

Pascale De Backer

Taitin

Lage houten dressoir, zwart geverfd. Herinterpretatie van een klassieker, in het bijzonder wordt het openingssysteem geaccentueerd door het houtsnijwerk.

Pascale De Backer nam voor de derde maal deel aan de Satellite.

Light Book is gemaakt uit 5 led-lichtpagina’s, ingebonden in linnen door een boekbinder.

Tussen alle niet-Belgische deelnemers viel ons vooral Taitan op. Deze architect verwijst in zijn rek naar de Japanse bouwkunst, zonder enige nagel of schroef, maar met houten wiggen.

kwintessens

95

4 Ventura Lambrate Dit jaar heel wat Belgen op Lambrate. Z33 is er van bij de start bij, maar nu heeft ook De Invasie Milaan veroverd, was Galerie Valerie Traan prominent aanwezig, en waren er ook in het warehouse enkele Vlamingen op eigen initiatief, zoals Sarah Dehandschutter en Stijn Guilielmus Ruys. Karen Wuytens en Jan Kuppers werden uitgenodigd om de perstas voor Ventura te maken.

4.4

4.3

4.2

4.1

4.1 Candelabra

4.2 75 Watt

4.3

4.4 Milan Bench

Lachaert & Dhanis

Cohen Van Balen

Carl de Smet

Milan Verstraete

Valerie Traan presenteerde op Lambrate Muller Van Severen en Lachaert & Dhanis. Deze werkten verder op het thema van oude munten: Candelabra.

Z33 bracht een aankondiging van de tentoonstelling Design Beyond Production.

Revital Cohen en Tuur Van Balen filmden het productieproces in een Chinese fabriek, maar in se is de productie een danschoreografie.

Carl de Smet experimenteert al jaren met geheugenmateriaal. Deze zetel uit polyurethaan krijgt bij opwarming (80°) zijn echte vorm, maar kan ook opnieuw gereduceerd worden tot een compacte vorm. Hij haalde er zelfs het BBC-nieuws mee.

Het KASK promootte zijn designopleiding door middel van deze bank van Milan Verstraete, die overal in de stad kan gemonteerd worden.

96 milan design week 2013

4.8

4.7

4.6

4.5

4.5 Pillow Seat Ministry of Mass

Sander Michiels en David Braeckman vormen samen Ministry of Mass. De Pillow Seat herleidt de zetel tot drie onderdelen, bijeengehouden door riem.

4.6 The Matter of Matter

4.7 Formes no Figures

Linde Hermans

Veerle Van Overloop

voor Moozeum

voor Moozeum

Snijplanken, kurken onderzetter, een placemat, alle dragen ze dezelfde vorm, maar telkens met een andere functie. Linde neemt het materiaal als uitgangspunt en reageert zo op de materialistische wereld waar elk object in 1000 vormen bestaat.

Na Life is a Bubble heeft Veerle een tweede collectie bij Moozeum uitgebracht.

4.8 Earth on Sky Maria Scarpulla

Maria Scarpulla is Belgische en Amerikaanse en groeide op in ItaliĂŤ. Sinds 2012 werkt ze als designer in Gent. Vanuit haar roots is ze op zoek naar een internationale vormentaal. De tafel verwijst naar de Amerikaanse woestijn, de Italiaanse lucht, maar heeft het vooral over vrede.

kwintessens

97

4.9

4.11

4.10

4.9 Take Me Easy Carine Altermatt

De Invasie verovert nu ook Milaan, met enkele gevestigde namen, maar ook nieuw talent. Onder de naam Cariboudeficelle brengt deze in Brussel wonende Franse kunste­ nares objecten uit.

4.13

4.10 SD/poltroncina

4.11 Rw1

4.12 Cucurbita

4.13 Kiila

Seré Dondossola

Joanne Choueiri,

Alessandro

Noora Liesimaa

voor Slowd

Giulia Cosenza en

Zambelli

(Aalto University,

Povilas Raskevicius

Designers ontwerpen een product dat door een vakman in de omgeving van de klant wordt uitgevoerd. Transport wordt uitgeschakeld en vakmanschap geherwaardeerd.

Dit is het idee achter Slowd. Jeroen Seré is een Vlaams ontwerper die in Italië woont.

Door de traditionele deegrol te bewerken wordt de deeg een vorm gegeven, en kan het gebruikt worden als dienschaal, bord enz.

Finland)

Foodmade was een tentoonstelling van Padiglioneitalia waarbij objecten gepresenteerd werden die vervaardigd zijn in natuurlijke materialen, zoals dit object uit pompoen, suiker en stijfsel.

De sculpturale vorm is geïnspireerd op de slanke schuine vorm van de achtersteven van een zeilboot.

4.12

98 milan design week 2013

5 Zona Tortona De Zona Tortona slaagt er de jongste jaren niet in te herleven. Naast de Superstudio is er nog weinig te beleven. Leuk is wel dat in de Superstudio heel wat stands eerder een boodschap proberen te brengen dan producten voor te stellen.

5.1 5.4

5.3

5.2

5.1 Hold On

5.2

Xavier Lust

LG Hausies

voor Gispen

De collectie wordt gekenmerkt door eenvoudige en strakke structuren, bestaande uit modules van gelakt staal die in verschillende formaties kunnen worden opgesteld.

Voor de promotie van HI-MACS als materiaal werd een leuk filmpje ge­projecteerd. De meubelen bewijzen niet enkel de mogelijkheden van het materiaal, maar vooral de vrijheid van verbeelding.

5.3 Fluidic – Sculpture in Motion

5.4

Hyundai Design

De ontdekking voor mij, gevonden in de kelders van de Superstudio. Pega D&E is het designteam van het Chinese Pegatron Corp.

Het Now and New-project laat zien hoe technologie, vooral de smartphone, ons leven kan gaan bepalen.

Op www.pegadesign.com filmpjes over hoe alles in zijn werk gaat. Kijken!

Center & WhiteVoid

Een installatie die de bedrijfsfilosofie van Hyundai weergeeft, de rol die de natuur daarbij speelt en hoe het bedrijf zich steeds aanpast aan nieuwe omstandigheden.

Pega Design

kwintessens

99

6 Andere locaties Locaties waren Most (Museum of Art & Technology), met een dominante aanwezigheid van Tom Dixon, en jammer genoeg het wat afgelegen Juice-project, een selectie van Cristina Morozzi, waar onder meer het Gentse Labt en de Scribble -collectie van Sylvain Willenz te zien waren.

6.3

6.1

Foto: Ilco Kemmere © Lensvelt

Foto © Alessi

6.2

6.1 Kompas

6.3 Job Office

Frederic Gooris

6.2 The Revolving Room

Studio Job

6.4 Low Table of Suitcases

voor AlessiEyes

Patricia Urquiola

voor Lensvelt

Maarten De Ceulaer

voor Moroso/Kvadrat

Frederic Gooris studeerde productontwikkeling in Antwerpen, woonde en werkte lange tijd in Milaan waar hij onder andere voor Alessi ontwierp. Twee jaar geleden verhuisde hij naar Hong Kong.

Voor het nieuwe AlessiEyes ontwierp hij de eerste Kompas-brillencollectie, 23 modellen beschikbaar in vier kleuren, een hommage aan Josef Hoffmann.

Patricia Urquiola bracht een installatie in de Moroso-showroom. De panelen zijn bekleed met Kvadrat-stoffen in felle, levendige kleuren met 3D-motieven die Moroso ontwerpen suggereren.

Met een unieke presentatie in het Museum of Science and Technology heeft Lensvelt drie nieuwe producten in de serie Job Office gepresenteerd: een tafel, een lage kast en een lamp.

In de Nilufar Gallery bracht Maarten zijn nieuwe collectie gebaseerd op de oude reis­koffer.

Kleiner, minimaler, en met heel frisse kleuren.

100 milan design week 2013

6.5

6.4

Foto: Nico Neefs

6.5 Orbit

6.6 Scribble

Marc Supply en

Sylvain Willenz

Anneli Lahtua

voor One Nordic

voor Labt

Furniture Company

Eerlijke verrassende objecten met een eigen invalshoek zijn de kenmerken van de Labtobjecten. Studio Linja sluit zich met hun aandacht voor de menselijke maat en de relatie met de omgeving hierbij aan.

Sylvain houdt van tekenen, kleuren en motieven.

Twee prints worden gebruikt voor huislinnen en kussens. Later dit jaar volgen nog vier motieven.

6.6

Christian Oosterlinck

kwintessens

101

7 Mode en design bij elkaar op schoot

7.2

De trend is niet nieuw en ook deze editie van de Design Week in Milaan telde veel cross-overprojecten tussen mode en design. Zo gaven tal van modehuizen present op het Salone del Mobile met een home-collectie en presenteerden verschillende productontwerpers een kleding- of accessoirecollectie. Ook was textiel prominent aanwezig en refereerden veel van de voorgestelde producten door drapages en plooien aan de mode­ wereld. Een greep uit het aanbod.

7.1

7.3

7.4

7.1

7.2

7.3 Maracatu

Marni

Nancy Lorenz voor

Campana-broers voor

Bottega Veneta

‘Objets Nomades’

Naar aanleiding van de opening van een gloednieuwe meubelzaak in Milaan, lanceerde Marni een lijn van 100 exclusieve stoelen, in de karakteristieke kleurrijke stijl van het merk. De stoelen werden door Colombiaanse ex-gedetineerden met de hand vervaardigd in het kader van een rehabilitatieproject.

Een deel van de opbrengst gaat dan ook naar het goede doel, meer bepaald naar project INHABI-TANTS The Migrating Multitude, dat naar gelijkheid en culturele diversiteit streeft.

7.4 Kartell à la mode

Kartells onvermoeibare zoektocht naar de mogeDe Maracatu is een uniek lijkheden van plastic reiskabinet van de hand leidde twee jaar geleden van de Braziliaanse tot een ballerinacollectie gebroeders Campana. Met in samenwerking met behulp van restleer van de Moschino. Intussen is de Louis Vuitton Haute Maro- collectie uitgebreid met quinerie werkplaats in stijlvolle korte en lange Asnières, hebben de broers regenlaarzen en sleehak­ een flamboyante, draagsandalen die internatiobare reiskast gemaakt. naal gesmaakt worden. van Louis Vuitton

Bottega Veneta presenteerde dit jaar een mooie selectie van handgemaakte dozen in de winkel in de Via Montenapoleone.

Elk van de 25 dozen, ontworpen door Nancy Lorenz, werd uitgevoerd in kostbare materialen zoals parelmoer, klei, hout of pigment.

102 milan design week 2013

7.6

7.5

7.5

7.6 Pure

7.7

Tom Dixon

Jean Nouvel

Ron Arad

voor Adidas

voor Ruco Line

voor PQ

Dixons collectie voor Adidas is een oefening in modulariteit en mobiliteit. Zo ontwierp Dixon onder andere een parka die tot slaapzak kan worden getransformeerd, lichte kaptruien die tot buidel gemaakt kunnen worden en een modulair design dat zowel als jas, broek, rok of short gebruikt kan worden.

De basis van Pure is de monoliet en de zoektocht naar het elementaire, een constante in Jean Nouvels creatieve filosofie. Het resultaat is een uitgepuurde sneaker met een sterke identiteit.

Ron Arad staat vooral bekend om zijn studiowerk en innovatieve gebouwen. Hij ziet zijn brillen voor PQ dan ook als een kans om voor de eerste keer een product te ontwikkel­en dat “op de oren en neus van een groot publiek kan rusten”.

7.7

kwintessens

103

7.8

7.10

7.9

7.11

7.8

7.9 Metropolitan

7.10 Zabuton

7.11 Oasis

Haider Ackermann

Helene Dashorst

Nendo

Atelier Oï

voor When Objects

voor Limited Edition

voor Moroso

voor Moroso

De Nederlandse textieldesigner Helene Dashorst – die eerder al met Limited Edition samenwerkte voor het ononderbroken touwtapijt Looping – schuift met Metropolitan opnieuw een sterk grafisch stuk naar voren. Het lederen tapijt is volledig met de hand geweven in België.

Zabuton is een lounge stoel die eruit ziet als een Japanse futon die terloops gedrapeerd werd over een draadframe. De willekeurige plooien van de futon worden geabstraheerd en in een urethaanmal ge­goten, hetgeen een zacht patroon van ‘gecontroleerde plooien’ creëert.

Oasis is een serie zitkussens waarbij de stof op de plaats wordt gehouden door een metalen frame.

Oasis kan worden aangepast aan elk seizoen door eenvoudigweg de stof te wisselen die als een sluier over het zitkussen ligt.

Work

Haider Ackermann mixte zijn verscheidene culturele achtergronden in een geraffineerde en verfijnde collectie sjaals (uit wol van jakkalf) voor het Belgische label When Objects Work.

Trui Moerkerke en Jasmijn Verlinden

104 milan design week 2013

Colofon nummer 2 — jaargang 22

Hoofdredactie design Johan Valcke

Hoofdredactie mode Trui Moerkerke

Intro Kort Shoot Thema

1

Wat we zelf doen, doen we beter? . . . . . Trui Moerkerke en Johan Valcke

2

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

8

DIY in the picture

18

24 De kracht van een wereldwijd netwerk . . . . . . . . . . . . . Stephanie Duval

Christian Oosterlinck

Jong en nieuw talent verkoopt zich online

Mies Van Roy

28 Delen is het nieuwe bezitten . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Mies Van Roy

32 De stad als canvas . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Werkten mee aan dit nummer

38 Een tweede leven . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Stephanie Duval

An Bogaerts

Vintage in een nieuw designkleedje

Stephanie Duval Elien Haentjens

44 Lange leve het ambacht . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Roel Jacobus Bie Luyssaert

48 Eerst het verhaal en dan de actie . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Kurt Vanbelleghem

Over het werk van Eva Pannecoucke en Roos Vandekerckhove

Natalia Tjurina

54 Co-creatie, nee bedankt . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Trui Moerkerke

Kurt Vanbelleghem Koen Van der Schaeghe

Consumenten hebben wel wat beters te doen

Jasmijn Verlinden

Shoot Cases

56

Occupy Movement. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Michaël Smits

67 Topo Copy . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Koen Van der Schaeghe

Vrijplaats voor het gedrukte experiment

Shoot mode

70

David Flamée

Thule . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Roel Jacobus

Bedrijf voor kampeeraccessoires groeit door designmanagement

Michaël Smits

72 Koper . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Ontwerp

Elien Haentjens

Natuurlijke schoonheid versus hightechuitstraling

Ronny & Johny

74 De visserstrui . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Stephanie Duval

Druk

Hoe breigoed zichzelf steeds opnieuw uitvindt

Gespot

77 Zijde & Prints uit het Abrahamarchief . . . . . . . . . . . . . . . . . . Natalia Tjurina — Couture in Kleur

Design Vlaanderen

79 Pattern. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Jasmijn Verlinden 80 Collect . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Bie Luyssaert 81 Conflict & design. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Kurt Vanbelleghem 82 Space Odyssey 2.0. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Christian Oosterlinck 84 FELIX . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Lut Pil 85 Artisanato. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Lut Pil

Kwintessens Koloniënstraat 56 (7de verdieping) 1000 Brussel T +32 (0)2 227 60 60 F +32 (0)2 227 60 69 info@designvlaanderen.be www.designvlaanderen.be www.designvlaanderen.be/nl/kwintessens www.facebook.com/kwintessens

07791534

Natasja Admiraal

Zeven clichés ontrafeld

Lut Pil

ISSN

An Bogaerts

Street art bezet de publieke ruimte

Natasja Admiraal

Redactieadres

Natasja Admiraal

Alternatieve modellen zetten de modesector op zijn kop

Coördinatie

Stevens Print

Uitgeverijen in de wurggreep. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Steven Cleeren

en het fenomeen van self-publishing

Steven Cleeren

Sarah Eechaut

Sarah Eechaut

Sleeperhold Publications

Redactie

Shoot design

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Special

86 Milan Design Week 2013 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Christian Oosterlinck . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Trui Moerkerke en Jasmijn Verlinden

Abonnementen kunnen worden aangevraagd bij Design Vlaanderen of door overschrijving van € 25 op het rekeningnummer IBAN BE68 3751 1109 9334 / BIC BBRU BEBB. Adreswijzigingen worden gemeld op het redactieadres.

Niets uit deze uitgave mag worden gebruikt zonder toestemming van de uitgever. © Design Vlaanderen. Alle adressen van designers, kunstenaars, galeries e.a. kunnen bij Design Vlaanderen verkregen worden. Verantwoordelijke uitgever: Johan Valcke, Koloniënstraat 56, 1000 Brussel

www.ronnyenjohny.be

grafisch ontwerp

KWINTESSENS

Tijdschrift over design en mode

2013—2 jaargang 22 2de trimester 2013

Abonnement: 25 Euro los nummer: 7 euro