non paris
laleper aytek
non paris
laleper aytek
non paris projesi yaklaşık iki yıl sürdü. 2012’nin başında “hiç sevmiyorum” diyerek ikinci kez gittiğim bu şehri bana sevgili dostum Zeynep Avcı sevdirdi ve bir bahar sabahı Bodrum’daki evinde yeni fotoğraflara bakarken “sen non paris çekiyorsun” diyerek projenin ismini koymuştu bile. İkinci gidişimde tanıştığım sevgili Gaye Petek böyle bir projenin aklıma düşmesine sebep oldu; heyecanı ve ömrünü geçirdiği şehre olan tutkusuyla… Ben şehri biliyorum ki Gaye’yi biraz da hayal kırıklığına uğratarak “ona konuşan” Paris üzerinden okumadım, okuyamadım ama birlikte gittiğimiz yerler, hazırladığı ayrıntılı liste, önerdiği sokaklar, pasajlar beni bugün bile “tanıyorum, biliyorum” diyemeyeceğim Paris’in pekçok katmanıyla buluşturdu. Paris yavaş yavaş bu iki yıl içinde benim için, kalıpların ötesinde, beklentilerimden daha farklı bir yolculuk, eşsiz bir anı olarak kalacak.
Tüm ehlileştirme gayretleri geri tepiyor, Görüntü sözde ve sözle uysallaştırılamıyor; kendi iç sesine tutkun hatta bağımlı... Işık da gölge de kendi boşluğunda, kararttığı ya da aydınlattığı bir evrende... Bir fotoğrafçı için unuttuğu bir ses, hiç görmediği bir yüz ya da beklenmedik bir karşılaşma; ilk defa yürüdüğü bir sokakta karşılaştığı görüntünün kenarındaki ufacık bir ayrıntıdan göz ardı edilmiş, yok sayılmış ve belki yıllardır yüzleşil-e-memiş hatta kaçılmış, tanımadığı bir duygu... Görüntüler biraz kırılgan, biraz eğreti ya da ilk defa çok cesaretli bir iç(e) bakışın işaretleri de olabilir fotoğrafçı için, hep beklediği yeni bir ses ya da itiraz; bir ihlal ya da kavuşma...
Fransız Kültür Merkezi’nin Müdürü sevgili Bérénice Gulmann ve Kültürel Etkinlikler Sorumlusu sevgili Ekim Öztürk, sizler “non paris”e benim kadar inanarak heyecanımı paylaşıp yanımda olmasaydınız bu proje biliyorum ki çok zor gerçekleşecekti. Sevgili Ahu Antmen ve sevgili Coşar Kulaksız; sizlerle, seçimler, sıralamalar üzerinden önerileriniz ve sorularınızla “non paris”in en kritik süreçlerini paylaştık. Sevgilli Onur (Gürkan) sen de başından beri bu projede yanımdaydın, fotoğraflar üzerine, sıralamalar ve tasarım üzerine düşündüklerini, itirazlarını, önerilerini hep paylaştın, bakmadığım yerlerden baktırdın. Ve sevgili Selma (Zaim) benim için fikirlerin hep çok önemli, değerli oldu, her paylaşımda bir başka nefes oldu katkıların. Her birinize desteğiniz, katkılarınız ve en önemlisi de bu süreçte yanımda olduğunuz için çok teşekkür ediyorum.
Le projet non paris s’est poursuivi durant environ deux ans. C’est grâce à ma chère amie Zeynep Avcı que j’ai aimé Paris où je suis allée au début de l’année 2012 pour la deuxième fois tout en me disant « je n’aime pas du tout cette ville ». Et un matin de printemps, chez elle à Bodrum, alors qu’elle regardait les nouvelles photos, elle a même baptisé le projet en me disant « mais tu photographies « non paris ! ». Lors de ma seconde visite Gaye Petek que je venais de rencontrer, m’a inspirée par la passion qu’elle avait pour cette ville où elle avait passé toute sa vie… Je suis bien consciente du fait que je n’ai pas regardé Paris par ses propres yeux, la décevant même un peu ; je ne le pouvais pas. Mais les endroits où nous sommes allées, la liste détaillée qu’elle avait préparée, les rues, les passages qu’elle m’avait proposés m’ont fait connaître les diverses strates d’un Paris dont je ne peux toujours pas dire « je le connais bien ». Au cours de ces deux années, Paris a été pour moi un voyage au-delà des sentiers battues un moment différent de ce à quoi je m’attendais, et restera un souvenir singulier.
Tout effort d’apprivoisement a un effet inverse. L’image ne peut pas être facilement apprivoisée ; elle est passionnément dépendante de sa voix intérieure… La lumière et l’ombre sont dans leur propre vide, un univers obscurci ou éclairé… Pour le photographe, c’est un son oublié, un visage jamais vu ou une rencontre inattendue ; un sentiment ignoré, négligé et probablement un sentiment non affronté voire évité, un sentiment étranger d’un tout petit détail au bord d’une image que le photographe croise dans une rue qu’il arpente pour la première fois… Les images peuvent être un peu fragiles, un peu artificielles ou bien peuvent être les signes d’un premier regard courageux, introspectif, un son tant attendu ou une objection ; une violation ou une réunion…
Je remercie la Directrice de l’Institut français de Turquie à Istanbul, chère Bérénice Gulmann et le Responsable des activités culturelles, cher Ekim Öztürk ; si vous n’aviez pas cru autant que moi à « non paris » et partagé mon émotion pour être à mes côtés, je sais bien que ce projet aurait été réalisé avec beaucoup plus de difficultés. Chère Ahu Antmen et cher Coşar Kulaksız avec vos sélections, classements et vos suggestions, nous avons partagé ensemble les moments les plus critiques de « non paris ». Cher Onur (Gürkan), tu faisais partie de ce projet dès le début, tu n’as pas hésité à partager tes pensées, tes objections, tes propositions sur les photos, leurs classements et la conception. Et chère Selma (Zaim), tes idées ont toujours été très importantes et précieuses pour moi, tes avis étaient comme un souffle à chaque partage. Je vous remercie tous et toutes pour vos contributions mais surtout pour m’avoir soutenue moi durant ce parcours.
“Doğrayıp birçok parçaya ayırın, göreceksiniz, her biri kendi başına varolabilmektedir.” “Hachez-la en nombreux fragments, et vous verrez que chacun peut exister à part.” Charles Baudelaire
annem'e... à ma mère
non ülkesiz şehirsiz zamansız ya da mekânsız kalması görüntülerin, kendilerine atfedilebilecek mânâlardan arındırılmaları, yoksunlaştırılmaları bir bakıma... beni anlatmamak, benden olmak, kimseyi anlatmamak, kimse(nin) olmak. belki de sahipsiz... kıyısında bir şeylerin; insanların, duyguların, zamanların, çaresizliklerin, senin, sensizliklerin. belki hiç yerine ya da yok diye belki susmaya, sessizliğe ya da iç okumalara, ıssızlığa... yersiz, yurtsuz, kimi duygusuz, sonra sabahsız hepsi kadarım ya da hiç(biri)... yerineyim; gönlünüzdeki bir yaranın, bilinmeyen bir sızının, belki bir son, belki bir soru, ya da hiçkimse siz.
non les images, sans pays sans ville sans temps ni lieu Comme si elles étaient purifiées, vidées, des sens qui pourraient leur être attribués… ne pas parler de moi, être de moi ne pas parler de soi, être (à) personne peut-être délaissé… en marge des choses ; des gens, des sentiments, des temps, des désespoirs, de toi, des sans toi. ou même pour un rien ou parce qu’il n’y a rien ou même pour se taire pour le silence ou des introspections, pour un isolement… sans feu ni lieu, certains insensibles, et puis sans salut je suis tout ou pas (du tout)… je suis le substitut ; de votre chagrin d’amour, d’un mal inconnu, peut-être une fin, peut-être une question, ou sans personne.
non
Laleper Aytek (1960-) Türkiyeli fotoğrafçı, öğretim görevlisi, eleştirmen. İstanbul’da çalışıyor ve yaşıyor.
Laleper Aytek (1960- ) est une photographe turque, universitaire et critique, qui habite et travaille à Istanbul.
Boğaziçi Üniversitesi ekonomi bölümünü (BA) bitirdikten sonra, sosyal ekonomi alanında yüksek lisans çalışmalarına devam etmek üzere gittiği Norveç’te daha çok fotoğrafa yöneldi. Fotoğrafla üniversite yıllarında başlayan ve giderek derinleşen ilgisi nedeniyle 90’lı yılların başında Türkiye’ye döndü ve kendi stüdyosunu açarak reklam fotoğrafçılığı yapmaya başladı.
Après avoir terminé ses études de B.A en économie à l'Université du Bosphore, Laleper Aytek part en Norvège pour poursuivre des études supérieures en économie sociale où elle s’est de plus en plus orientée vers la photographie. Son intérêt croissant pour la photographie depuis l’université l’a poussée à revenir en Turquie au début des années 90 où elle ouvra son studio et travailla comme photographe publicitaire.
1998’de Türkiye’nin ilk kapsamlı dijital fotoğraf stüdyosunun kuruluşunda fotoğraf ve reklam yönetmeni olarak görev aldı.
En 1998, elle a été mise à contribution en tant que directrice de photographie et de publicité lors de la mise en place du premier studio de photographie numérique à grande échelle en Turquie.
2009’dan bu yana da Koç Üniversitesi, Medya ve Görsel Sanatlar Bölümü’nde (MAVA) fotoğraf üzerine dersler vermektedir. Fotoğraf yazılarında, öznellik kapsamında “görme biçimleri” ve “fotoğraf tarihi” üzerine yoğunlaşmaktadır. Bu temel yaklaşımını “Fotoğraf Tarihi Kanonunu Yeniden Düşünmek: Öznellik Üzerine Bir İnceleme” başlıklı yüksek lisans (MFA) tezinde ayrıntılandırarak geliştirmiştir. Yayınlanmış çalışmaları arasında fotografik düşünce üzerine yazılarını biraraya getirdiği Kendine Ait Bir Fotoğraf (2005) ile Palimpsest Istanbul (2010) ve Issız (2013) fotoğraf albümleri sayılabilir. Laleper Aytek bugüne kadar 13 kişisel sergi açtı ve 22 grup sergisine katıldı.
Depuis 2009, Aytek donne des cours sur la photographie au Département des Médias et des Arts Visuels (MAVA) à l’Université Koç. Elle est également auteur de nombreux articles sur la photo, consacrés au concept de la subjectivité, dans les « manières de voir » et « l'histoire de la photographie ». Cette approche particulière est principalement développée dans son mémoire de maîtrise intitulé « Repenser le canon de l'histoire de la photographie : une étude sur la subjectivité ». Ses publications comprennent un recueil de ses articles sur la pensée photographique : Une photographie à soi (2005), Palimpseste Istanbul (2010) et Vide (2013). Depuis 1991, Laleper Aytek a inauguré 13 expositions personnelles et a participé à 22 expositions collectives.
Laleper Aytek non paris
© 2014 Laleper Aytek metinler ve fotoğraflar için pour le texte et les images www.laleperaytek.com ISBN: 978-605-5250-39-3 1.Baskı İstanbul, 2014, 1000 adet 1ère édition Istanbul, 2014, 1000 exemplaires Tasarım Conception Laleper Aytek Uygulama Mise en page Çağdaş İlke Ünal Post Process Post Process Onur Gürkan Baskı Hazırlık Préparation à l’impression Ahmet Sinan Sarıkaya Çeviri Traduction Sedef Atam Baskı Impression A4 Ofset Matbaacılık San. Ve Tic. Ltd.Şti Oto Sanayi Sitesi, Yeşilce Mah., Donanma Sk. No. 16 Kağıthane, 34418 İstanbul Tel: 0212 281 64 48 www.a4ofset.com Sertifika No. 12168
Kitabın baskısına katkıları için Koç Üniversitesi İnsani Bilimler ve Edebiyat Fakültesi ve İstanbul Fransız Kültür Merkezi'ne teşekkürlerimle... Tous nos remerciements au soutien de I'Institut français d'Istanbul et de la Université Koç Faculté des sciences sociales et humaines à I'impression de cet ouvrage...
Bu kitap, 17 Aralık 2014 - 31 Ocak 2015 tarihleri arasında İstanbul Fransız Kültür Merkezi’nde açılan “non paris” sergisi için hazırlanmıştır. Bu kitabın hiçbir bölümü fotoğrafçının izni olmaksızın elektronik ya da mekanik herhangi bir yolla çoğaltılamaz, yayınlanamaz, iletilemez veya diğer kullanımlara konu edilemez. Ce catalogue a été édité à l’occasion de l’exposition « non paris » - du 17 décembre 2014 au 31 janvier 2015 à l’Institut français d’Istanbul. Ce catalogue ne peut être diffusé, publié, transmis ou faire l’objet d’autres utilisations totalement ou partiellement sans l’autorisation de la photographe.